Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/1

1 PRORAČUN PLOČE POS 101

- varijanta: ploča direktno oslonjena na stubove, bez kapitela -
Dimenzionisati ploču na skici, direktno oslo- D
njenu na 16 stubova visine 4.0 m. Ploča je,

Ly = 5.0 m
pored sopstvene težine, opterećena i dodat-
nim stalnim opterećenjem ∆g = 2 kN/m2 i po-
vremenim opterećenjem p = 5 kN/m2, koja
C

Ly = 5.0 m
deluju po čitavoj površini ploče. Kvalitet mate-
rijala: MB 30, RA 400/500.
B
1.1 USVAJANJE DEBLJINE PLOČE

Ly = 5.0 m
Obično je kriterijum za usvajanje debljine
ploče vertikalno pomeranje (ugib). Proračun A
ugiba ploče se uglavnom sprovodi nekim L = 6.0 m L = 6.0 mx L = 6.0 m x x

računarskim programom (npr. Tower i slično). 1 2 3 4

Kako ne postoji jednostavno tablično rešenje, u odsustvu odgovarajućeg softvera se smat-

ra da je ugib u dopuštenim granicama ukoliko su zadovoljene odredbe člana 222
Pravilnika BAB 87:
 Lmax 600 
 = = 17.1 cm 
d p,min ≥  35 35  = 17.1 cm
 15 cm 

Zbog nešto većeg povremenog opterećenja, pretpostavlja se dp = 20 cm.

1.2 ANALIZA OPTEREĆENJA

a. stalno opterećenje
- sopstvena težina ploče dp×γb = 0.20×25 = 5.0 kN/m2
- dodatno stalno opterećenje ∆g = 2.0 kN/m2
ukupno, stalno opterećenje g= 7.0 kN/m2
b. povremeno opterećenje p= 5.0 kN/m2

1.3 PRORAČUN STATIČKIH UTICAJA

1.3.1 Podužni pravac

Kako je odnos ortogonalnih raspona ploče:
2=2.5 m

D
Ly = 5.0 m

Lx 6.0
0.75 < = = 1.2 < 1.33
L

Ly 5.0
C
a ploča opterećena jednako podeljenim opte-
Ly = 5.0 m

rećenjem, proračun se može sprovesti približ-

nim postupkom, metodom zamenjujućih konti-
Ly =5.0 m

nualnih grednih nosača - traka (član 219. B

Ly = 5.0 m

PBAB 87). Za širinu trake se uzima osovinsko

rastojanje stubova upravnog pravca, a za vi-
sinu trake debljina ploče. Proračun se spro-
A
Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m
1 2 3 4
Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE
Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/2

vodi za dva ortogonalna pravca, uzimajući u oba slučaja ukupno opterećenje.

Kontinualni nosači u dužem pravcu su raspona 3×6.0 m i širine Ly = 5.0 m u osama B i C,
a širine Ly /2 = 2.5 m u osama A i D. Ukupno opterećenje na jedan srednji nosač je:
gx* = g×Ly = 7.0×5.0 = 35 kN/m
px* = p×Ly = 5.0×5.0 = 25 kN/m
Dijagrami momenata savijanja, transverzalnih sila i vrednosti reakcija oslonaca za kontinu-
alni nosač preko tri jednaka raspona, opterećen jednako raspodeljenim opterećenjem u
svim poljima, prikazani su na narednoj skici:
gx*=g×Ly ; px*=p×Ly

2
A =5 11
B = 10 11
B = 10 2
A=5
(× qL)
L = Lx L L

M 0.1 0.1 (× qL2)

L0 = 0.8×L L0 = 0.447×L L0 = 0.8×L

0.025
0.2×L 0.276×L 0.276×L 0.2×L
0.08 0.08
0.4×L 0.4×L 0.476×L 0.476×L 0.4×L 0.4×L

0.6
0.5
0.4 T (× qL)

0.4×L 0.5×L 0.6×L

0.4
0.5
0.6

Ukupne vrednosti momenata savijanja za nosač širine Ly = 5.0 m usled stalnog, povreme-
nog i graničnog (1.6×g+1.8×p) opterećenja su prikazani tabelarno.

k G P U
2 2
k×gx*×Lx k×px*×Lx 1.6×G+1.8×P
– kNm kNm kNm
krajnja polja M0-1 0.08 100.8 72 290.9
oslonac -M1 0.1 126 90 363.6
srednje polje M1-2 0.025 31.5 22.5 90.9

Reakcije oslonaca, odnosno sile u stubovima su:

G1 = G4 = 0.4×35×6.0 = 84 kN G2 = G3 = 1.1×35×6.0 = 231 kN
P1 = P4 = 0.4×25×6.0 = 60 kN P2 = P3 = 1.1×25×6.0 = 165 kN
Maksimalna sila u stubu je G+P = 231 + 165 = 396 kN (stubovi B2, B3, C2, C3).
Kako su ivične trake (ose A i D) dvostruko manje širine, opterećenje i sile u stubovima su
dvostruko manje.
Sračunati momenti savijanja za nosač ukupne širine Ly = 5.0 m se raspodeljuju na:

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/3

- traku u polju (P), širine 0.60×Ly = 0.6×5.0 = 3.0 m i

- traku preko stubova (S), širine 0.40×Ly = 0.4×5.0 = 2.0 m
Traka preko stubova se sastoji od dve polutrake S1 i S2, širine 0.20×Ly = 1.0 m svaka. Sve
trake su postavljene simetrično u odnosu na osu stubova, prema skici:

1.5
Ly / 2

P S2 S2 P
2 2 S1 2 2
0.5 0.5
Ly =5.0

1.0
B
Ly / 2

1.5
Lx=6.0 Lx=6.0 Lx=6.0
1 2 3 4

Ukupno sračunati momenti savijanja za nosač širine Ly se raspoređuju na sledeći način:

raspodela NEGATIVNIH raspodela POZITIVNIH
momenata po trakama momenata po trakama
2.1×M x,osl

P S2 S2 P
1.4×M x,osl

2 2 S1 2 2
M x,osl
0.5×M x,osl

0.84×M x,p
1.25×M x,p

1.25×M x,p
M x,p
P S2 S2 P
2 2 S1 2 2

1.5 0.5 1.0 0.5 1.5 1.5 0.5 1.0 0.5 1.5

Ly = 5.0 Ly = 5.0

B B
gde su upotrebljene oznake:
M x ,osl M x, p
M x,osl = ; odnosno M x, p =
Ly Ly

za prosečne momente u gornjoj, odnosno donjoj zoni na širini Ly.

1.3.2 Poprečni pravac

Kontinualni nosači u kraćem pravcu su ras- D
Ly = 5.0 m

pona 3×5.0 m i širine Lx = 6.0 m u osama 2 i

3, a širine Lx /2 = 3.0 m u osama 1 i 4. Ukup-
no opterećenje na srednje nosače je:
C
gy* = g×Lx = 7.0×6.0 = 42 kN/m
Ly = 5.0 m

L=3.0 m
py* = p×Lx = 5.0×6.0 = 30 kN/m Lx =6.0 m 2

dok su vrednosti opterećenja za ivične nosa- B

če dvostruko manje.
Ly = 5.0 m

Ukupne vrednosti momenata savijanja za no-

sač širine Lx = 6.0 m usled stalnog, povreme-
A
nog i graničnog (1.6×g+1.8×p) opterećenja su Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m
prikazani tabelarno. 1 2 3 4

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/4

gy *=g×Lx ; py *=p×Lx

2
A =5 11
B = 10 11
B = 10 2
A =5
(× qL)
L = Ly L L

M 0.1 0.1 (× qL2)

L0 = 0.8×L L0 = 0.447×L L0 = 0.8×L

0.025
0.2×L 0.276×L 0.276×L 0.2×L
0.08 0.08
0.4×L 0.4×L 0.476×L 0.476×L 0.4×L 0.4×L

0.6
0.4 T 0.5 (× qL)

0.4×L 0.5×L 0.6×L

0.4
0.5
0.6

k G P U
2 2
k×gy*×Ly k×py*×Ly 1.6×G+1.8×P
– kNm kNm kNm
krajnja polja M0-1 0.08 84 60 242.4
oslonac -M1 0.1 105 75 303
srednje polje M1-2 0.025 26.3 18.8 75.8

Sračunati momenti savijanja za nosač ukupne širine Lx = 6.0 m se raspodeljuju na:

- traku u polju (P), širine 0.60×Lx = 0.6×6.0 = 3.6 m i
- traku preko stubova (S), širine 0.40×Lx = 0.4×6.0 = 2.4 m
Traka preko stubova se sastoji od dve polutrake S1 i S2, širine 0.20×Lx = 1.2 m svaka. Sve
trake su postavljene simetrično u odnosu na ose stubova, prema skici:
1.8

P S2 S2 P
Lx / 2

2 2 S1 2 2
0.6
Lx=6.0

1.2

2
0.6
Lx / 2

1.8

Ly =5.0 Ly =5.0 Ly =5.0

A B C D

Raspodela ukupnih momenata savijanja na trake u polju i preko stubova je analogna

raspodeli u podužnom pravcu, s tim da su širine traka date u odnosu na raspon Lx.

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/5

raspodela NEGATIVNIH raspodela POZITIVNIH

momenata po trakama momenata po trakama

2.1×M y,osl
P S2 S2 P
1.4×M y,osl

2 2 S1 2 2

M y,osl
0.5×M y,osl

0.84×M y,p
1.25×M y,p

1.25×M y,p
M y,p
P S2 S2 P
2 2 S1 2 2
1.8 0.6 1.2 0.6 1.8 1.8 0.6 1.2 0.6 1.8

Lx = 6.0 Lx = 6.0

2 2
gde su u ovom slučaju upotrebljene oznake:
M y ,osl My,p
M y ,osl = ; odnosno M y,p =
Lx Lx
za prosečne momente u gornjoj, odnosno donjoj zoni na širini Lx.
Reakcije oslonaca, odnosno sile u stubovima su:
G1 = G4 = 0.4×42×5.0 = 84 kN G2 = G3 = 1.1×42×5.0 = 231 kN
P1 = P4 = 0.4×30×5.0 = 60 kN P2 = P3 = 1.1×30×5.0 = 165 kN
Maksimalna sila u stubu je G+P = 231 + 165 = 396 kN (stubovi B2, B3, C2, C3).
Kako su ivične trake (ose 1 i 4) dvostruko manje širine, opterećenje i sile u stubovima su
dvostruko manje.

1.3.3 Sile u stubovima – konačno

PODUŽNI PRAVAC POPRECNI PRAVAC
D D
G=42
P=30

G=84
P=60

G=84
P=60

G=42
P=30
G=42 G=115.5 G=115.5 G=42
Ly = 5.0 m

Ly = 5.0 m

P=30 P=82.5 P=82.5 P=30

G=115.5

G=115.5
P=82.5

P=82.5
G=231

G=231
P=165

P=165

C C
G=84 G=231 G=231 G=84
Ly = 5.0 m

Ly = 5.0 m

P=60 P=165 P=165 P=60

G=115.5

G=115.5
P=82.5

P=82.5
G=231

G=231
P=165

P=165

B B
G=84 G=231 G=231 G=84
Ly = 5.0 m

Ly = 5.0 m

P=60 P=165 P=165 P=60

G=42

G=84

G=84

G=42
P=30

P=60

P=60

P=30

G=42 G=115.5 G=115.5 G=42

P=30 P=82.5 P=82.5 P=30
A A
Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m

1 2 3 4 1 2 3 4

Može se uočiti da se u pojedinim stubovima dobijaju različite sile pri proračunu podužnih i
poprečnih traka (vrednosti sila ispisane vodoravno, odnosno uspravno na skici). Ovo je
posledica primene približnog postupka, koji polazi od pretpostavke da su SVI zamenjujući
kontinualni nosači iste širine, što naprosto ne odgovara stvarnom stanju. Stvarne reakcije
prvih unutrašnjih oslonaca su oko 10% veće od vrednosti dobijenih približnim postupkom,
što se može uočiti na primerima urađenom nekim računarskim programom. Bez daljeg
elaboriranja, u slučaju dobijanja različitih sila u stubovima proračunom podužnog, odnosno
poprečnog kontinualnog nosača ili rama, po pravilu se usvajaju veće dobijene vrednosti.

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/6

Konačno usvojeno za sve stubove:

- srednje: G = 231 kN ; P = 165 kN (stubovi B2,B3, C2,C3)
- ivične: G = 115.5 kN ; P = 82.5 kN (stubovi A2,A3, D2,D3, B1,C1, B4,C4)
- ugaone: G = 42 kN ; P = 30 kN (stubovi A1,A4, D1,D4)

1.3.4 Određivanje dimenzija stubova

U opštem slučaju, pri izboru oblika i dimenzija stubova mora se voditi računa o:
- arhitektonskim, saobraćajnim i sličnim zahtevima, koji ne spadaju u konstruk-
terske, ali ih je neophodno ispuniti. Zasad se mogu podvesti pod »projektujte
stubove što manjih dimenzija«, bez daljeg elaboriranja;
- prihvatanju horizontalnih dejstava (vetar, seizmika). S obzirom da se razmatra
jednospratna konstrukcija oslonjena samo na stubove, u cilju obezbeđivanja
jednake krutosti u dva ortogonalna pravca biraju se stubovi kvadratnog ili kruž-
nog poprečnog preseka. Bez detaljnijeg obrazlaganja, s obzirom da izlazi iz ok-
vira ovog kursa, usvaja se da su svi stubovi istog poprečnog preseka, a vero-
vatni kriterijum za određivanje njihove dimenzije (veličina horizontalnog pomera-
nja) se ne uzima u obzir;
- prihvatanju uticaja usled vertikalnog opterećenja. Pošto je usvojeno da su svi
stubovi istog poprečnog preseka, potrebno ih je dimenzionisati za maksimalne
sile G=231 kN i P=165 kN, vodeći pritom i računa o izvijanju.
Za maksimalne sile u stubovima, zanemarujući uticaj izvijanja i usvajajući minimalni proce-
nat armiranja, potrebna površina betonskog preseka se može odrediti kao:
Nu 1.9 × 231 + 2.1 ×165
Ab, potr . = = = 343 cm 2
( )
fB × 1 + µ min 
2.05 × 1 + 0.6 ×10 − 2 ×
40 

 2.05 
U ovom slučaju (pomerljiv sistem bez zidova za ukrućenje, ploča bez greda), stubovi su
konzolni, pa je dužina izvijanja jednaka 2H = 2×4.0 = 8.0 m. Ukoliko želimo da vitkost og-
raničimo na λ ≤ 75 (umerena vitkost) sledi:
Li 2H 2 H × 12 2 × 400 × 12 L
λ= = = ≤ 75 ⇒ d ≥ = 37 cm ≈ i
i min b×d 3 d 75 20
12
b×d
Iz navedenog sledi da je minimalna potrebna dimenzija stuba kvadratnog poprečnog pre-
seka d=40 cm.
Pored toga, u slučaju ploča direktno oslonjenih na stubove, minimalne dimenzije stubova
su definisane članom 222. PBAB 87, kao:
 Lmin 500 
 20 = 20 = 25 cm 
 
 H 400 
d min = max  = = 26.7 cm  = 30 cm
15 15 
 30 cm 
 
 

pri čemu je Lmin manji razmak stubova, a H spratna visina. Usvojeni su stubovi 40×40 cm.

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/7

1.4 KONTROLA U ODNOSU NA PROBIJANJE

Postupak kontrole propisan je članovima 220 i 221 Pravilnika BAB 87. Zasniva se na
nemačkim propisima DIN 1045 – provera se sprovodi za eksploataciona opterećenja i
maksimalni smičući napon se upoređuje sa dopuštenim vrednostima.
Maksimalni smičući napon usled probijanja hs/2 dkp hs/2
treba računati za presek 1-1 označen na
1 1
skici, iz izraza:

dp
hx

hs
45°
G+P

hy
Tmax
τ= ≈
Okp × hs π × (d s + hs ) × hs 1 1
hs/2 ds hs/2
pri čemu je:
Tmax - najveća transverzalna sila pri eks-
ploatacionom opterećenju za kritični presek 1-1, može se umanjiti za vrednost
rezultante opterećenja koje deluje na krug prečnika dkp;
ds - prečnik kružnog stuba (oslonca). Ukoliko je stub pravougaonog poprečnog pre-
seka, veličinu ds treba sračunati iz izraza:
4
ds = ×b×d
π
kao prečnik ekvivalentnog kružnog stuba. U proračun zamenjujućeg prečnika ds
može se uzeti maksimalno d=1.5×b (b<d), bez obzira na stvarni odnos strana
pravougaonog stuba;
hs - srednja statička visina ploče za dva usvojena pravca armature
U izrazu za maksimalni smičući napon, vrednost Okp treba zameniti sa 0.6×Okp kod ivičnih,
odnosno sa 0.3×Okp kod ugaonih stubova.
Dopušteni naponi smicanja određeni su kao:
τ2 = γ 2 × τ b - vrednost napona koja mora biti zadovoljena
2
τ1 = × γ1 × τa - vrednost napona koja zahteva osiguranje armaturom
3
U ovim izrazima figurišu dopušteni naponi τa i τb, zavisni od marke betona (član 122 PBAB
87) i bezdimenzioni koeficijenti γ1 i γ2, određeni kao:
γ1 = 1.3 × α a × µ ; γ 2 = 0.45 × α a × µ

Koeficijent αa zavisi od vrste upotrebljene armature i uzima sledeće vrednosti:

αa = 1.0 za GA 240/360
αa = 1.3 za RA 400/500
αa = 1.4 za MA 500/560
dok µ predstavlja srednju vrednost procenta armiranja preseka ploče gornjom (oslonač-
kom) armaturom iz dva upravna pravca na širini oslonačke trake 0.4×Lx, odnosno 0.4×Ly i
unosi se u procentima. Pri tome mora biti zadovoljeno:
fbk
0.5% ≤ µ ≤ 25 ≤ 1 .5 %
σv
bez obzira što stvarna vrednost procenta µ može biti i izvan navedenih granica.
Na osnovu napred iznetog, kontrola u odnosu na probijanje se sprovodi u nekoliko koraka:
Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE
Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/8

- određivanje sila u stubu usled stalnog i povremenog opterećenja

- određivanje oslonačke armature u zoni stuba (Aax, Aay)
- određivanje dopuštenih napona u betonu (funkcija armature Aax, Aay)
Međutim, ovi koraci su međusobno povezani, što proračun čini iterativnim. Da bi se izbegli
preobimni proračuni, potrebno je proceniti veličinu i uticaj svakog od parametara.
Pretpostavljena debljina ploče je, van svake sumnje, najvažniji parametar, jer od njega za-
vise i opterećenje (a time i statički uticaji), količina armature i dimenzije kritičnog preseka
kod kontrole probijanja. Smisleno je debljinu ploče usvojiti iz kriterijuma deformacije (mo-
guće kod proračuna na računaru) ili iz nekog iskustvenog kriterijuma. U ovom slučaju us-
vojena je debljina ploče prema članu 222 PBAB, kao Lmax/35, što posredno »obećava«
zadovoljenje uslova po deformacijama.
Sa tako usvojenom debljinom ploče sračunate su sile u stubovima, potrebne za određiva-
nje maksimalnog smičućeg napona usled probijanja. U izrazu za ovaj napon figurišu i di-
menzija stuba ds i srednja statička visina hs.
Dimenzionisanje prema momentima savijanja još uvek nije sprovedeno, jer debljina ploče
nije definitivno usvojena (nije sprovedena kontrola probijanja). Kako su drugi i treći korak
ove kontrole povezani, u situaciji kada debljina ploče nije zadata, potrebno je ili:
- proceniti procenat armiranja, sračunati dopuštene napone i na osnovu toga usvoji-
ti debljinu ploče iz uslova probijanja, proveriti pretpostavljenu vrednost µ (dimenzi-
onisanje prema momentima) i dalje dimenzionisati sve karakteristične preseke;
- dimenzionisati sa pretpostavljenom debljinom ploče minimalan broj preseka (samo
one preseke od kojih zavise vrednosti dopuštenih napona – oslonačke preseke na
širini 0.4×Lx, odnosno 0.4×Ly). Sa dobijenim µ izvršiti kontrolu probijanja, a arma-
turu u ostalim presecima odrediti nakon usvajanja debljine ploče.
Pretpostavljajući potpuni nedostatak iskustva u dimenzionisanju ovakvih ploča, biće spro-
veden drugi postupak.

1.4.1 Dimenzionisanje prema M - gornja zona, podužni pravac

S obzirom da je statički sistem ploče u oba pravca isti (kontinualni nosač preko tri jednaka
raspona), veći momenti savijanja se javljaju u dužem pravcu.
Na osnovu izloženog u tački 1.3.1, granični računski momenti savijanja u gornjoj zoni, u
polutrakama S1 i S2 iznose:
0.1 × q xu
*
× L2x 0.1 × qu × Ly × L2x q × L2x
M S1
x ,u = 2.1 × M x ,osl = 2 .1 × = 2 .1 × = 2 .1 × u
Ly Ly 10

kN 20.2 × 6.0 2 kNm

qu = 1.6 × 7.0 + 1.8 × 5.0 = 20.2 2 ⇒ M x ,u = 2.1 ×
S1
= 152.7
m 10 m
pretp. a1x = 3 cm ⇒ hx = 20 – 3 = 17 cm
MB 30 ⇒ fB = 20.5 MPa
RA 400/500 ⇒ σv = 400 MPa
17
k= = 1.970 ⇒ εb/εa = 3.5/5.765‰ ; µ = 30.582%
152.7
2.05

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/9

2.05 cm 2
Aa = 30.582 ×17 × = 26.64 ⇒ usv. RØ19/10 (28.4 cm2/m)
40 m
0.1 × q xu
*
× L2x 0.1 × qu × Ly × L2x qu × L2x
M S2
x ,u = 1.4 × M x,osl = 1 .4 × = 1 .4 × = 1 .4 ×
Ly Ly 10

20.2 × 6.0 2 kNm

M xS,2u = 1.4 × = 101.8
10 m
17
k= = 2.419 ⇒ εb/εa = 3.159/10‰ ; µ = 18.942%
101.8
2.05
2.05 cm 2
Aa = 18.942 ×17 × = 16.55 ⇒ usv. RØ19/15 (18.9 cm2/m)
40 m

1.4.2 Dimenzionisanje prema M - gornja zona, poprečni pravac

Na osnovu izloženog u tački 1.3.2, granični računski momenti savijanja u gornjoj zoni, u
polutrakama S1 i S2 iznose:
0.1 × q *yu × L2y 0.1 × qu × Lx × L2y qu × L2y
M S1
y ,u = 2.1 × M y ,osl = 2.1 × = 2 .1 × = 2 .1 ×
Lx Lx 10

20.2 × 5.0 2 kNm

M yS,1u = 2.1 × = 106.1
10 m
pretp. a1y = 2+1.9+1.6/2 = 4.7 cm ⇒ hy = 20 – 4.7 = 15.3 cm
15.3
k= = 2.127 ⇒ εb/εa = 3.5/7.646‰ ; µ = 25.419%
106.1
2.05
2.05 cm 2
Aa = 25.419 × 15.3 × = 19.93 ⇒ usv. RØ16/10 (20.1 cm2/m)
40 m
20.2 × 5.0 2 kNm
M yS,2u = 1.4 × = 70.7
10 m
15.3
k= = 2.605 ⇒ εb/εa = 2.713/10‰ ; µ = 16.097%
70.7
2.05
2.05 cm 2
Aa = 16.097 ×15.3 × = 12.62 ⇒ usv. RØ16/15 (13.4 cm2/m)
40 m

1.4.3 Određivanje dopuštenih smičućih napona za unutrašnji stub

1 .9 A 28.4 + 18.9 1
hx = 20 − 2 − = 17.05 cm ⇒ µ x = ax ,sr = × = 1.39%
2 hx 2 17.05
Aay ,sr 20.1 + 13.4 1 1.39 + 1.10
µy = = × = 1.10% ⇒ µ= = 1.24%
hy 2 15.3 2

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/10

γ = 1.3 ×1.3 × 1.24 = 1.88

RA 400 / 500 ⇒ α a = 1.3 ⇒  1
γ 2 = 0.45 × 1.3 × 1.24 = 0.65
Dopušteni naponi smicanja τa i τb, propisani članom 122 PBAB, za MB 30 iznose:
τa = 0.8 MPa ; τ b = 2.2 MPa
pa slede vrednosti dopuštenih napona:
2 2 kN
τ1 = × γ1 × τ a = ×1.88 × 0.08 = 0.100
3 3 cm 2
kN
τ2 = γ 2 × τ b = 0.65 × 0.22 = 0.143
cm 2

1.4.4 Kontrola maksimalnog napona smicanja za unutrašnji stub

17.05 + 15.3
hs = = 16.2 cm
2
4 4
ds = ×d2 = × 40 2 = 45.1 cm
π π
231 + 165 kN
τ= = 0.127 < τ2 1
π × (45.1 + 16.2 ) × 16.2 cm 2
Kako nije prekoračen dopušteni napon τ2, nije potrebno menjati debljinu ploče, dimenziju
stuba ili marku betona. S obzirom da je prekoračen dopušteni napon τ1, potrebno je izvršiti
osiguranje armaturom:
0.75 × Tmax 1.35 × Tmax 1.35 × (231 + 165 )
Aa = = = = 13.37 cm 2
σv σv 40
1 .8
usvojeno: 4×4URØ8 (4×4×2×0.503 = 16.08 cm2)

0.7×hs ds = 45.1 1.2×hs

Ovu armaturu treba rasporediti na način prikazan na 40 a=14 8
narednoj skici (osnova i presek), u skladu sa odred-
bama člana 220. Pravilnika BAB 87.
Isprekidanim linijama u osnovi su prikazane šipke ar-
mature u gornjoj zoni, sračunate za prihvatanje
momenata savijanja (vertikalne šipke na crtežu
RØ19/10 u dužem, odnosno horizontalne šipke
b=8 14

RØ16/10 u kraćem pravcu). Najpre je određena zona

1
Napominje se da je pri određivanju sile probijanja Tmax, moguće silu u stubu (odnosno razliku sila u stubu
iznad i ispod razmatrane tavanice u slučaju višespratnih objekata) umanjiti za deo raspodeljenog opterećenja
koji deluje unutar kruga prečnika dkp:
2
q = g + p = 7.0 + 5.0 = 12.0 kN/m

d kp = d s + 2
hs
= 45.1 + 16.2 = 61.3 cm ⇒ ∆T = q × π × d kp2 π
= 12 × × 0.613 2 = 3.5 kN
2 4 4
392 .5 kN
red .
Tmax = T − ∆T = 396 − 3.5 = 392.5 kN ⇒ τ = = 0.126
π × 61.3 × 16.2 cm 2
U slučaju međuspratnih konstrukcija, s obzirom na malu debljinu ploče i malo opterećenje, ova redukcija je
praktično beznačajna, ali je svakako treba sprovesti pri proračunu temelja.
Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE
Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/11

u kojoj šipke za osiguranje treba da budu raspoređene (od 0.7×hs do 1.2×hs mereno od
ivice zamenjujućeg kružnog stuba):
ds − d 45.1 − 40
a= + 0.7 × hs = + 0.7 ×16.2 ≈ 14 cm
2 2
b = (1.2 − 0.7 ) × hs = 8.1 ≈ 8 cm
Armatura za osiguranje je zatim homogeno raspoređena unutar ove zone (tačkice na
prethodnoj skici), vodeći računa o raspoloživom prostoru, i usvojena u formi uzengija. S
obzirom na malu raspoloživu visinu, sve uzengije su postavljene u pravcu dužeg raspona
tako da su konačno formirane šipke označene pozicijama 1 i 2 na donjoj skici. U uglovima
uzengija se nalazi armatura iz II i III reda (usvojena armatura u pravcu kraćeg raspona u
obe zone), odnosno dodatna armatura (šipke ±RØ12 označene pozicijom 3) tamo gde je
bilo potrebno.
8 13 42 13 8

1 4RUØ8/ 14 1 RUØ8/14

3 4RØ12

3 4RØ12
2 2RUØ8/ 8 2 2RUØ8/ 8

14 8
2 RUØ8/8
15 12 16 12 15

40

40
3 4RØ12

3 4RØ12
8 14

2 RUØ8/8

2 2RUØ8/ 8 2 2RUØ8/ 8
1 4RUØ8/ 14 1 RUØ8/14
3 ±4RØ12

2 2RUØ8/ 8 2 2RUØ8/ 8
8 15
9
16
16

16

16

8 15
9

1 4UØ8/ 14 L=74 (8) 2 2UØ8/ 8 L=80 (8)

8 14 40 14 8

1.4.5 Kontrola maksimalnog napona smicanja za ivični stub

Maksimalne sile u ivičnim stubovima su određene u tački 1.3.3. Maksimalni smičući napon
se proračunava kao:
Tmax 115.5 + 82.5 kN
τ= = = 0.106
0.6 × Okp × hs 0.6 × π × (45.1 + 16.2 ) ×16.2 cm 2

Vrednosti dopuštenih napona τ1 i τ2 potrebno je odrediti iz odgovarajućih procenata

armiranja, slično kao u slučaju unutrašnjeg stuba. Na narednoj skici je šematski prikazana
usvojena armatura u gornjoj zoni u polutrakama S1 i S2, sračunata u tačkama 1.4.1 i 1.4.2.
Ista armatura je usvojena i u trakama u osi A (podužni pravac), odnosno 1 (poprečni pra-
vac), s obzirom na veličinu momenata savijanja. Međutim, u ovim trakama u upravnom
pravcu nije potrebna računska, već samo podeona armatura:

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/12

cm 2
AaX, p = 0.2 × 26.64 = 5.33
(tačka 1.4.1) ⇒ usv. RØ12/20 (5.65 cm2/m)
m
cm 2
AaY, p = 0.2 ×19.93 = 3.99 (tačka 1.4.2) ⇒ usv. RØ12/20 (5.65 cm2/m)
m
Kako su sile u stubovima A2 i B1 sile jednake (tačka 1.3.3), merodavan za kontrolu
probijanja će biti onaj kod koga je ploča armirana manjom armaturom, odnosno sa manjim
dopuštenim naponima (stub B1):

P
2
RØ19/15

0.5 1.0 0.5

S2
2S1
B RØ19/10 B

RØ16/10

RØ16/10
RØ16/15

RØ16/15

RØ16/15
RØ19/15

S2
2
P
2
Ly = 5.0 m

Ly = 5.0 m
3.0
S1 S2 P P S2 S2 P
2 2 2 2 2 S1 2 2

P
2
0.6 0.6 3.6 0.6 1.2 0.6 1.8
RØ19/15
0.50.5

S1 S2
2 2
RØ19/10
A A

Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m

1 2 1 2

Aax 5.65
µx = = = 0.33%
hx 17.05
A 20.1 + 13.4 1 0.33 + 1.10
µ y = ay ,sr = × = 1.10% ⇒ µ= = 0.71%
hy 2 15.3 2
kN kN
τ2 = γ 2 × τ b = 0.45 × 1.3 × 0.71 × 0.22 = 0.1092
> τmax = 0.106
cm cm 2
2 kN kN
τ1 = × 1.3 × 1.3 × 0.71 × 0.08 = 0.076 2
< τmax = 0.106
3 cm cm 2
S obzirom da je prekoračen dopušteni napon τ1, potrebno je izvršiti osiguranje armaturom:
1.35 × 198
Aa = = 6.68 cm 2 ⇒ usvojeno: (2×4+4)URØ8 (12×2×0.503 = 12.06 cm2)
40
8 14 40 14 8
1 RUØ8/14
1 2RUØ8/ 8 1 2RUØ8/ 8 3 2RØ12 3 2RØ12
15 12 23 5

3 4RØ12

3 4RØ12
8 14

2 RUØ8/8

2 2RUØ8/ 8 2 2RUØ8/ 8
1 RUØ8/14
1 4RUØ8/ 14
3 ±3RØ12

8
2 2RUØ8/ 8 2 2RUØ8/ 8
16
16

8
9

1 4UØ8/ 14 L=74 (8)

15
8 14 40 14 8 9
16

16

15
2 2UØ8/ 8 L=80 (4)

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/13

1.4.6 Kontrola maksimalnog napona smicanja za ugaoni stub

Maksimalne sile u ugaonim stubovima su određene u tački 1.3.3. Maksimalni smičući
napon se proračunava kao:
Tmax 42 + 30 kN
τ= = = 0.077
0.3 × Okp × hs 0.3 × π × (45.1 + 16.2 ) × 16.2 cm 2

Kako u gornjoj zoni nije potrebna nikakva računska armatura, dopušteni naponi τ1 i τ2 se
sračunavaju sa minimalnim propisanim koeficijentom armiranja µ=0.5%:
kN kN
τ2 = 0.45 × 1.3 × 0.5 × 0.22 = 0.091 2
> τmax = 0.077
cm cm 2
2 kN
τ1 = × 1.3 × 1.3 × 0.5 × 0.08 = 0.064 < τmax
3 cm 2
S obzirom da je prekoračen dopušteni napon τ1, potrebno je izvršiti osiguranje armaturom:
1.35 × 72
Aa = = 2.43 cm 2 ⇒ usvojeno: (3+2+2)URØ8 (7×2×0.503 = 7.04 cm )
2
40
Kod usvajanja detalja osiguranja kod ivičnih i ugaonih stubova iskorišćen je detalj usvojen
za osiguranje u zoni unutrašnjeg stuba, uz minimalne potrebne korekcije (uklanjanje arma-
ture koja se našla van zone ploče).
1 RUØ8/14
1 2RUØ8/ 8 3 2RØ12 3 2RØ12
15 12 17 11

3 4RØ12

3 4RØ12
8 14

2 RUØ8/8

2 2RUØ8/ 8
1 3RUØ8/ 14 1 RUØ8/14
3 ±3RØ12

8
2 2RUØ8/ 8
16
16

8
9

1 3UØ8/ 14 L=74 (5)

15
40 14 8 9
16

16

15
2 2UØ8/ 8 L=80 (2)

1.5 DIMENZIONISANJE PLOČE – PODUŽNI PRAVAC

Nakon provere probijanja sva tri karakteristična tipa stubova, konačno su usvojeni oblik i
dimenzije stubova i debljina ploče, pa se proračun može završiti dimenzionisanjem ploče
prema momentima savijanja. Ukupni momenti za traku širine Ly = 5.0 m su sračunati u tač-
ki 1.3.1. Granični računski momenti savijanja po trakama su:
a. negativni (oslonački) momenti savijanja
- polutraka S1: M1S1 = 2.1×M1/Ly = 2.1×363.6/5.0 = 152.7 kNm/m
- polutraka S2: M1S2 = 1.4×M1/Ly = 1.4×363.6/5.0 = 101.8 kNm/m
- traka u polju: M1P = 0.5×M1/Ly = 0.5×363.6/5.0 = 36.4 kNm/m
b. pozitivni (u polju) momenti savijanja
krajnja polja:
- polutrake S1, S2: M0-1S = 1.25×M0-1/Ly = 1.25×290.9/5.0 = 72.7 kNm/m
- traka u polju: M0-1P = 0.84×M0-1/Ly = 0.84×290.9/5.0 = 48.5 kNm/m
Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE
Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/14

srednje polje:
- polutrake S1, S2: M1-2S = 1.25×M1-2/Ly = 1.25×90.9/5.0 = 22.7 kNm/m
- traka u polju: M1-2P = 0.84×M1-2/Ly = 0.84×90.9/5.0 = 15.2 kNm/m

1.5.1 Dimenzionisanje - gornja zona

152.7 152.7
Dimenzionisanje oslonačkih preseka u polu-
trakama S1 i S2 je već sprovedeno u tački "S1"
1.4.1. Potrebno je dimenzionisati samo 4.8 4.8

oslonački deo trake P:

hx = 20 – 2 – 1.9/2 = 17.05 cm 72.7 1.2 1.658 2.683 1.658 1.2 72.7
17.05
k= = 4.048
36.4 "S2"
4.8 4.8
2.05
εb/εa = 1.371/10‰ ; µ = 6.377%
1.2 1.658 2.683 1.658 1.2
2.05 cm 2
Aa = 6.377 × 17.05 × = 5.57
40 m 4.8 "P" 4.8
2
usvojeno: RØ12/20 (5.65 cm /m)
1.2 1.658 2.683 1.658 1.2
1.5.2 Dimenzionisanje - donja zona
1.5.2.1 krajnja polja, traka S
17.4
k= = 2.921 ⇒ εb/εa = 2.202/10‰ ; µ = 12.583%
72.7
2.05
2.05 cm 2
AaS = 12.583 ×17.4 × = 11.22 ⇒ usv. RØ12/10 (11.31 cm2/m)
40 m
1.5.2.2 krajnja polja, traka P
17.4
k= = 3.578 ⇒ εb/εa = 1.618/10‰ ; µ = 8.228%
48.5
2.05
2.05 cm 2
AaP = 8.228 × 17.4 × = 7.34 ⇒ usv. RØ12/15 (7.53 cm2/m)
40 m
1.5.2.3 srednje polje, traka S
17.4
k= = 5.226 ⇒ εb/εa = 0.999/10‰ ; µ = 3.782%
22.7
2.05
2.05 cm 2
AaS = 3.782 × 17.4 × = 3.37 ⇒ usv. RØ10/20 (3.93 cm2/m)
40 m
1.5.2.4 srednje polje, traka P
17.4
k= = 6.401 ⇒ εb/εa = 0.789/10‰ ; µ = 2.504%
15.2
2.05
2.05 cm 2
Aa = 2.504 × 17.4 ×
P
= 2.23 ⇒ usv. RØ8/20 (2.51 cm2/m)
40 m

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/15

Proračun nosača u osama A i D se ne sprovodi posebno, jer su prosečne vrednosti mo-

menata savijanja iste kao i za ose B i C, pa je usvojena armatura ista. Usvojena armatura
je šematski prikazana na donjoj skici (prikazana je četvrtina ploče u osnovi). Nedostajuća
podeona armatura u gornjoj zoni usvojena je kod crtanja plana armature, kao minimalno
20% statički potrebne glavne armature.
RØ12/20 RØ8/20
RØ12/15

P
2

2
RØ19/15

0.5 1.0 0.5

S2
2

S
2
RØ10/20

S1
B RØ19/10 B
RØ12/10

S
2
RØ19/15

S2
2
P

P
2

2
Ly = 5.0 m
RØ12/15 RØ8/20

3.0
RØ12/20

P
2

2
RØ19/15 RØ10/20

0.50.5

S1 S2
2 2
RØ12/10

S
2
RØ19/10
A A

Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m
GORNJA ZONA DONJA ZONA
1 2 1 2

1.6 DIMENZIONISANJE PLOČE – POPREČNI PRAVAC

Ukupni momenti za traku širine Lx = 6.0 m su sračunati u tački 1.3.2. Granični računski
momenti savijanja po trakama su:
a. negativni (oslonački) momenti savijanja
- polutraka S1: M1S1 = 2.1×M1/Lx = 2.1×303/6.0 = 106.1 kNm/m
- polutraka S2: M1S2 = 1.4×M1/Lx = 1.4×303/6.0 = 70.7 kNm/m
P
- traka u polju: M1 = 0.5×M1/Lx = 0.5×303/6.0 = 25.3 kNm/m
b. pozitivni (u polju) momenti savijanja
krajnja polja:
- polutrake S1, S2: M0-1S = 1.25×M0-1/Lx = 1.25×242.4/6.0 = 50.5 kNm/m
- traka u polju: M0-1P = 0.84×M0-1/Lx = 0.84×242.4/6.0 = 33.7 kNm/m
srednje polje:
- polutrake S1, S2: M1-2S = 1.25×M1-2/Lx = 1.25×75.8/6.0 = 15.8 kNm/m
- traka u polju: M1-2P = 0.84×M1-2/Lx = 0.84×75.8/6.0 = 10.5 kNm/m

1.6.1 Dimenzionisanje - gornja zona

106.1 106.1
Dimenzionisanje oslonačkih preseka u polutra-
kama S1 i S2 je već sprovedeno u tački 1.4.2. "S1"
Potrebno je dimenzionisati samo oslonački deo 4 4

trake P:
hy = 20 – 2 – 1.9 – 1.6/2 = 15.3 cm 50.5 1 1.382 2.236 1.382 1 50.5

15.3
k= = 4.360 "S2"
25.3 4 4

2.05
εb/εa = 1.247/10‰ ; µ = 5.477% 50.5 1 1.382 2.236 1.382 1 50.5

2.05 cm 2
Aa = 5.477 ×15.3 × = 4.29 4 "P" 4

40 m
2
usvojeno: RØ12/20 (5.65 cm /m)
1 1.382 2.236 1.382 1

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE

Ploča direktno oslonjena na stubove bez kapitela P5/16

1.6.2 Dimenzionisanje - donja zona

hy = 20 – 2 – 1.2 – 1.2/2 = 16.2 cm
1.6.2.1 krajnja polja, traka S
16.2
k= = 3.264 ⇒ εb/εa = 1.846/10‰ ; µ = 9.962%
50.5
2.05
2.05 cm 2
AaS = 9.962 ×16.2 × = 8.27 ⇒ usv. RØ12/20+RØ10/20 (9.58 cm2/m)
40 m
1.6.2.2 krajnja polja, traka P
16.2
k= = 3.998 ⇒ εb/εa = 1.394/10‰ ; µ = 6.545%
33.7
2.05
2.05 cm 2
Aa = 6.545 × 16.2 ×
P
= 5.43 ⇒ usv. RØ12/20 (5.65 cm2/m)
40 m
1.6.2.3 srednje polje, traka S
16.2
k= = 5.839 ⇒ εb/εa = 0.877/10‰ ; µ = 3.018%
15.8
2.05
2.05 cm 2
AaS = 3.018 × 16.2 × = 2.51 ⇒ usv. RØ8/20 (2.51 cm2/m)
40 m
1.6.2.4 srednje polje, traka P
16.2
k= = 7.151 ⇒ εb/εa = 0.696/10‰ ; µ = 2.000%
10.5
2.05
2.05 cm 2 cm 2
Aa = 2.000 × 16.2 ×
P
= 1.66 < Aa,min = 2.0 ⇒ usv. RØ8/20 (2.51 cm2/m)
40 m m
Proračun nosača u osama 1 i 4 se ne sprovodi posebno, jer su prosečne vrednosti mome-
nata savijanja iste kao i za ose 2 i 3, pa je usvojena armatura ista. Usvojena armatura je
šematski prikazana na donjoj skici (četvrtina ploče u osnovi).
S1 S2 S2 S2 P S S S P
2 2 P 2 S1 2 2 2 P 2 2 2
RØ8/20

RØ8/20

RØ8/20

RØ8/20
RØ16/10
RØ16/15

RØ12/20

RØ12/20

B B
RØ16/15

RØ16/10
RØ16/15

RØ12/20+RØ10/20

RØ12/20+RØ10/20
Ly = 5.0 m

RØ12/20

RØ12/20

0.6 0.6 3.6 0.6 1.2 0.6 1.8

A A

Lx = 6.0 m Lx = 6.0 m
GORNJA ZONA DONJA ZONA
1 2 1 2

Betonske konstrukcije 2 PRIMERI ZA VEŽBE