THICKER THAN WINE

A Drama based on the short story, Portrait of an Aristocrat,

from the novel When the Elephants Dance by Tess Uriza Holthe
by Conrad A. Panganiban
Translated by Cristy S. Esteban
MALAPOT PA SA ALAK
Isang Dula batay sa maikling kuwentong, Portrait of an Aristocrat,
mula sa nobelang When the Elephants Dance ni Tess Uriza Holthe
ni Conrad A. Panganiban
Isinalin sa Filipino ni Cristy S. Esteban

CAST OF CHARACTERS:
Fredrico Jacinto-Basa: 22. A Painter in conflict with his family’s past, with his brother, and his place in the future.
Oscar Jacinto-Basa: 23. Fredrico’s protective older brother fighting to keep the Family legacy intact.
Divina Zamora: 19. Activist. Farmer. Fighter for her family, community, and country.
Friar De Guzman: 53. Powerful Manila Friar who abuses his power for himself and for the Jacinto-Basa Family.
Maricel Zamora: 52. Divina’s mother. Pure and kind heart, at times naïve, but strong, especially after the death
of her son.
Fredrico Jacinto-Basa: 22. Isang Pintor nagugulumihan sa nakaraan ng kanyang pamilya, sa kanyang kapatid, at sa
kanyang hinaharap.
Oscar Jacinto-Basa: 23. Mapagkalingang nakakatandang kapatid ni Fredrico na pinaglalaban ang pangalan
at estado ng pamilya.
Divina Zamora: 19. Aktibista. Magsasaka. Isang mandirigma para sa kanyang pamilya, sa komunidad, at sa
bayan.
Friar De Guzman: 53. Maimpluwensyang prayle mula sa Maynila na inaabuso ang kanyang kapangyarihan para
sa sarili at sa pamilyang Jacinto-Basa.
Maricel Zamora: 52. Ina ni Divina Zamora. May busilak at maawaing puso, minsan walang muwang, ngunit
pinagtibay ng pagkamatay ng kanyang anak na lalaki.

Time: 1870 Panahon: 1870

Place: Fredrico’s studio.
Divina’s house.
A jail cell in Fort Santiago.
Fredrico’s studio.
Art Gallery.
Lugar: Istudyo ni Fredrico.
Bahay ni Divina.
Isang selda sa Fort Santiago.
` Istudyo ni Fredrico.
Galerya ng Sining.

PLAYWRIGHT NOTES

The artwork of Fernando Amorsolo, Juan Luna, and Fernando Zóbel is the inspiration for this written play.
Collections of their paintings were on display at the Asian American Art Museum in San Francisco in late 2006.
Please use their artwork as reference for images to use when showing examples of Fredrico’s work in Scene 5.
Amorsolo’s, Palay Maiden, is the inspiration for Divina’s character.

(Ang mga likhang-sining ni Fernando Amorsolo, Juan Luna, and Fernando Zobel ay naging inspirasyon para sa
dulang ito. Ang koleksyon ng kanilang mga gawang larawan ay nakatanghal sa Asian American Art Museum sa San
Francisco noong taong 2006. Gawin po sanang inspirasyon ang kanilang mga likhang sining habang inilalarawan ang
mga gawa ni Fredrico sa Tagpo 5.)

FRIAR DE GUZMAN is standing with a very blank emotionless, almost bored look. FREDRICO JACINTO-
BASA is standing at an easel trying to illicit some emotion from the Friar. OSCAR JACINTO-BASA, Fredrico’s
brother, is enjoying this moment while holding a wine glass in hand.

(Si PRAYLE DE GUZMAN ay nakatayo sa isang tabi, sa kanyang mukha ay mababanaag ang lubhang pagkabagot
at kawalan ng interes. Si FREDRICO JACINTO-BASA ay nakatayo sa harap ng kabalyete, pilit na pinupukaw kahit
anung emosyon mula sa prayle. Si OSCAR JACINTO-BASA, ang nakakatanding kapatid ni Fredrico ay
panandaliang nalilibang sa sitwasyon habang hawak ang isang kopa ng alak.)
1
SCENE 1
TAGPO 1
DAY. FREDRICO JACINTO-BASA’s STUDIO.
UMAGA. ISTUDYO NI FREDRICO JACINTO-BASA.

FREDRICO: Try this: The gates of Heaven open and Angels are singing…
FREDRICO: Subukan mo eto: Nagbukas ang pintuan ng Kalangitan at nagsi-awitan ang mga Anghel…

OSCAR: Harking.
OSCAR: Nanawagan.

FREDRICO: Yes. Harking! The Angels are harking for you to enter the Kingdom of Heaven! And you’re
feeling…
FREDRICO: Oo nga. Nanawagan. Nanawagan ang mga anghel sa iyong pagpasok sa Kaharian ng Langit!
At ikaw ay…

DE GUZMAN: (Emotionless) Happy.

DE GUZMAN: (Walang kabuhay-buhay) Masaya.

FREDRICO: That’s happy?

FREDRICO: Masaya na iyan?

OSCAR: The Friar says he’s happy.

OSCAR: Masaya daw ang prayle.

FREDRICO: What else?

FREDRICO: Anu pa?

DE GUZMAN: Joy.
DE GUZMAN: Kagalakan.

FREDRICO: (Becoming annoyed at the FRIAR’s lack of emotion.) What about passion, Friar? Can you
give me that?
FREDRICO: (Nayamot sa kawalan ng emosyon ng prayle.) Paano naman ang emosyon? Anung masasabi
mo tungkol dito?

OSCAR: Let me try. (OSCAR walks over to the FRIAR and whispers something in his ear and the
FRIAR immediately smiles.)
OSCAR: Subukan ko. (Lumapit si OSCAR sa PRAYLE at may ibinulong sa tenga nito, kapagka’t
ngumiti ng makuhulugan ang PRAYLE.)

FREDRICO: Not that kind of passion. Oscar, what did you say to him?
FREDRICO: Hindi ganyang klaseng emosyon. Oscar, anung kalokohan ang sinabi mo sa kanya?
OSCAR: Reconciliatory Rights, Baby Brother. Not allowed to divulge information between the Friar
and I.
OSCAR: Karapatan ng Pagkakasundo, Bunso kong Kapatid. Hindi maaring ibunyag anumang
impormasyon sa pagitan namin ni Prayle.

FREDRICO: Always with the law.

FREDRICO: Palaging nakaalya sa batas.

OSCAR: As I have the law, you have the arts. Don’t worry about what I told him. You have a
deadline. Keep painting.
OSCAR: Sa akin ang batas, sa iyo ang sining. Huwag mong problemahin ang sinabi ko sa kanya. May
takdang araw ka. Ituloy mo ang pagpinta.

(FREDRICO returns to painting.)

(Itinuloy ni FREDRICO ang pagpinta.)

2
OSCAR (CONT.): Oh, and get back to your story. What did she yell at you?
OSCAR (PAGPAPATULOY): Uy, at ituloy mo yung kuwento. Ano ba yung isinigaw niya sa iyo?

FREDRICO: Wall lahng ya ka. Over and over. Wall lahng ya ka! Like a crazy woman!
FREDRICO: Wall lahng ya ka. Paulit-ulit. Wall lahng ka! Parang nababaliw!
(OSCAR grabs the paintbrush out of FREDRICO’s hand and holds it at him like he’s going to cast a spell on him.)
OSCAR: Better watch out. Maybe she put a curse on you, Baby. Wall Lahng Ya, KA!
Biglang sinunggab ni Oscar ang brotsa sa kamay ni FREDRICO at itinutok na parang nagtatawag ng isang sumpa.)
OSCAR: Mag-iingat ka. Baka kinulam ka na niya, Bunso. Wall Lahng Ya, KA!

DE GUZMAN: Boys.
DE GUZMAN: Mga bata.

(FREDRICO chases OSCAR around trying to get back the paintbrush. OSCAR fires a shot from the paintbrush.)
OSCAR: Wall lahng ya, ka!

Hinahabol ni FREDRICO si OSCAR at pilit na kinukuha ang kanyang brotsa. Iniumang ni Oscar ang brotsa na tila
nagpapaputok.
(FREDRICO dodges the imaginary blast.)
FREDRICO: Missed!
(Umilag si FREDRICO sa kathang isip na pasabog.)
FREDRICO: Sablay!

(OSCAR fires another shot.)

OSCAR: Wall lahng ya, KA!
(Nagpakawala si OSCAR ng isa pang kathang isip na pasabog.)
OSCAR: Wall lahng ya, KA!

(FREDRICO dodges another blast.)

FREDRICO: Missed again!
(Nakaiwas ulit si FREDRICO sa kathang-isip na pasasbog.)
FREDRICO: Sablay ulit!

DE GUZMAN: Boys!
DE GUZMAN: Mga bata!

(FREDRICO snatches back the paintbrush from OSCAR.)

OSCAR: Sorry, Friar.
(Tuluyan nang naagaw ni FREDRICO ang brotsa kay OSCAR.)
OSCAR: Patawad po, Prayle.

(OSCAR slaps the back of FREDRICO’s head playfully. FREDRICO acts like he’s going to stab OSCAR.)
(Pabirong binatukan ni OSCAR si FREDRICO. Umaktong sasaksakin kunwari naman ni FREDRICO si OSCAR.)

DE GUZMAN: Boys! Basta! You have no shame, Fredrico.

DE GUZMAN: Mga bata! Basta! Wala kang kahihiyan, Fredrico.

FREDRICO: Sorry, Friar, but he started it.

FREDRICO: Patawad Prayle, ngunit siya po ang nagsimula.

OSCAR: Did not.

OSCAR: Hindi kaya.

FREDRICO: Did too.

FREDRICO: Ikaw kaya.
OSCAR: Did not.
OSCAR: Hindi kaya.
3
DE GUZMAN: Boys! What I meant to say is that “Walang hiya ka” means you have no shame.
DE GUZMAN: Mga bata! Ang gusto kong sabihin ay ang katagang “Walang hiya ka” ay nangangahulugan na
wala kang kahihiyan.

FREDRICO: But it was an accident.

FREDRICO: Pero aksidente lang yun.

OSCAR: Stop making excuses. We don’t do that. It was her fault. What if you weren’t able to get the
supplies? The parishioners would be disappointed seeing a half-done portrait at your Gallery
showing. And Friar, you wouldn’t want that, si?
OSCAR: Hindi mo kailangang magpaliwanag. Hindi natin gawain yan. Kasalanan niya. Paano kung
hindi mo nakuha ang mga materyales? Ang mga miyembro ng simbahan ay siguradong
malulungkot kung makikitang hindi tapos ang larawan sa iyong sining palabas. At Prayle,
hindi mo rin magugustuhan iyon, si?

DE GUZMAN: Yes. That wouldn’t be gracious of me. Oscar, you’re a good brother for sticking up for your
brother.
DE GUZMAN: Oo nga naman. Hindi ko yun ikabubuti. Oscar, Mabuti kang kuya sa iyong nakababatang
kapatid.

FREDRICO: I can defend myself.

FREDRICO: Kaya kong ipagtanggol ang aking sarili.

OSCAR: Sure, you can. (to DE GUZMAN) And, you should be thanking God that the art shop was
still open. Or the best artist in the Philippines would not have captured your guapo radiance.
OSCAR: Siyempre naman. (kay DE GUZMAN) At dapat kang magpasalamat sa Diyos na bukas pa
ang tindahan ng sining. Kung saka-sakali ay hindi naisalarawan ng pinakamagaling na pintor
ng Pilipinas ang kislap ng iyong kaguwapuhan.

DE GUZMAN: Guapo radiance?

DE GUZMAN: Kislap ng kaguwapuhan?

OSCAR: In God’s image.

OSCAR: Sa imahe ng Panginoon.

DE GUZMAN: Well, then maybe it was a good that you hurried. The Indios do have a lot to learn.
DE GUZMAN: Kung ganun mabuti na lamang ay ikaw ay nagmadali. Marami pang dapat matutuhan ang
mga Indio.

OSCAR: And that’s why we’re here to teach them.

OSCAR: At kaya nga tayo naririto para turuan sila.
DE GUZMAN: Very true, Oscar. Only with strict obedience and a firm hand will they discover their place
with The Church.
DE GUZMAN: Tama ka, Oscar. Sa pamamagitan lamang ng lubos na pagsunod at matatag na pamumuno
nila matatagpuan ang kanilang lugar sa Simbahag Katoliko.

OSCAR: And España.

OSCAR: At España.

DE GUZMAN: Of course. And España.

DE GUZMAN: Siyempre. At España.

FREDRICO: I couldn’t agree with both of you more, but can we continue. Friar, if you can stay still for a
little while longer? And remember, passion.
FREDRICO: Lubos ang pagsang-ayon ko sa inyong dalawa, ngunit maari na ba nating ituloy ito. Prayle,
maari ka bang manatili muna sa iyong puwesto? At tandaan, emosyon.

Enter DIVINA ZAMORA fuming mad.

Pumasok ang galit na galit na si DIVINA ZAMORA.
4
OSCAR looks at her and holds his wine glass up.
OSCAR: You must be new. Arrived just in time. This is stale. Fetch us a new bottle.
Tinignan siya ni OSCAR at itinaas ang hawak na kopa ng alak.
OSCAR: Bago ka lang dito. Pero sakto naman ang iyong pagdating. Wala na itong lasa. Ikuha mo kami
ng bagong bote.

(DIVINA smiles wryly. Walks over to OSCAR, takes the glass.)

(Maasim na ngumiti si DIVINA. Lumapit siya at kinuha ang kopa kay OSCAR.)

DE GUZMAN: (to OSCAR) You should have told me you hired Divina Zamora.
I would have warned you. (to DIVINA) Divina, I still pray for Virgil’s soul.
DE GUZMAN: (kay OSCAR) Sinabi nyo dapat sa akin na kinuha niyo si Divina Zamora bilang katulong.
Nabalaan sana kita. (kay DIVINA) Divina, ipinagdarasal ko pa rin ang kaluluwa ni Virgil.

DIVINA: I’m sure you do, Friar De Guzman…

(DIVINA throws the wine all over DE GUZMAN’s face. FRIAR stands shocked. FREDRICO’s interest is piqued
by seeing this.)
DIVINA (CONT.) Don’t you ever say my brother’s name again. Especially after what you did to him.
DIVINA: Nakatitiyak ako doon, Prayle De Guzman…
(Itinapon ni DIVINA ang alak sa mukha ni DE GUZMAN. Gulat na napatayo ang PRAYLE. Napukaw ang interes
ni FREDRICO nang makita ito.)
DIVINA (IPINAGPATULOY) Huwag na huwag mong masasambit ulit ang pangalan ng kuya ko.
Pagkatapos ng ginawa mo sa kanya.

FREDRICO: Now that’s Passion!

FREDRICO: Iyan ang totoong Emosyon!

DIVINA: (to FREDRICO) And that was my mother you ran over!
DIVINA: (kay FREDRICO) At nanay ko lang naman yung sinagasaan mo!

FREDRICO: What are you talking about?

FREDRICO: Ano yang pinagsasabi mo?

DIVINA: In San Andrés? Earlier today with your Kalesa? You are the one who ran over my mother!
Walang hiya ka!
DIVINA: San Andres? Kaninang umaga gamit ang iyong Kalesa? Ikaw ang sumagasa sa nanay ko!
Walang hiya ka!

FREDRICO: You better get your facts right. I didn’t run over her, just her vegetables.
FREDRICO: Itama mo ang kuwento mo. Hindi ko siya sinagasaan, ang mga gulay lang niya.

DIVINA: That was our meal for the week!

DIVINA: Iyon ang panghanapbuhay naman para buong linggo!

FREDRICO: So? Just buy more.

FREDRICO: Ngayon? E di bumili ulit kayo.

DIVINA: Oh, that must be so easy for you to do. Gago! If you try to hurt my mother again, I will kill
you.
DIVINA: Ah, ang dali siguro yung gawin para sa iyo. Gago! Pag sinaktan mo ulit ang nanay ko,
papatayin kita.

FREDRICO: You? Kill me? (laughs) Oscar, is this another one of your practical jokes?
FREDRICO: Ikaw? Papatayin ako? (tumawa) Oscar, ito ba’y isa na naman sa iyong mga biro?

(DIVINA walks over to FREDRICO and slaps him hard across the face.)
(Lumapit si DIVINA kay FREDRICO at sinampal ito ng malakas sa mukha.)
DIVINA: Laugh again.
DIVINA: Sige, tumawa ka pa.
5
(OSCAR grabs her.)
OSCAR: Who do you think you are? Coming into our home and threatening us and disgracing the
good Friar? Don’t you know who we are?
(Hinablot siya ni OSCAR.)
OSCAR: Sino ka sa akala mo? Pinasok mo ang aming tahanan, pinagbantaan mo kami at pinahiya mo
pa ang butihing Prayle? Hindi mo ba kami kilala?

(DIVINA breaks free from OSCAR’s grasp.)

DIVINA: I know that your family stole our land and that your grandfather had his way with a Filipina
housemaid. I bet you don’t even know who your grandmother is.
(Kumawala si DIVINA sa pagkakahawak ni OSCAR.)
DIVINA: Alam ko na kinamkam ng inyong pamilya ang aming lupain at ang iyong lolo ay
pinagsamantalahan ang isang katulong na Pilipina. At sigurado ako na hindi mo rin kilala ang
iyong lola.

FREDRICO: How do you know about our abuela?

FREDRICO: Paano mo nalaman ang tungkol sa aming abuela?

OSCAR: Don’t listen to her. She’s lying. Get out of here, before we have you and your mother
arrested!
OSCAR: Huwag mo siyang pakinggan. Sinungaling siya. Lumayas ka rito, bago kita ipahuli kasama ng
nanay mo!

DIVINA: I don’t want any favors from you. I’m warning you, stay out of San Andrés.
DIVINA: Hindi ko kelangan ng kahit anung tulong mula sa iyo. Binabalaan kita, huwag kang
magpapakita sa San Andres.

(DIVINA spits on the ground and exits. OSCAR breaks free from FREDRICO and straightens his clothes.)
(Dumura sa lupa si DIVINA at agad na umalis. Lumayo si OSCAR kay FREDRICO at inayos ang kanyang
pananamit.)

OSCAR: Friar, are you all right?

OSCAR: Prayle, ayos ka lang ba?

FREDRICO: How did she know about our Grandmother?

FREDRICO: Paano niya nalaman ang tungkol sa ating lola?

OSCAR: Baby, you know we are not to speak of her. Help me with the Friar.
OSCAR: Bunso, alam mo naman na bawal siyang pag-usapan. Tulungan mo ako kay Prayle.

(FREDRICO and OSCAR get some cloths and wipe down a shocked DE GUZMAN.)
FREDRICO: Friar, are you okay?
(Kumuha ng mga panyo sina FREDRICO at OSCAR at nilinis ang mukha ng nabiglang si DE GUZMAN.)
FREDRICO: Prayle, ayos lang po ba kayo?

OSCAR: Friar?
OSCAR: Prayle?

DE GUZMAN: That girl. Her family is nothing but trouble, especially her brother. I’m sorry that she has
soiled this home. It won’t happen again. I assure you.
DE GUZMAN: Ang babaeng iyon. Puro problema ang dala ng kanyang buong pamilya, lalo na ang kuya niya.
Humihingi ako ng kapatawaran sa pagdungis niya sa inyong pamamahay. Sinisiguro ko sa
inyo na hindi na ito mauulit. Ipinapangako ko.
FREDRICO: Please Friar. Allow me to straighten her out first.
FREDRICO: Pakiusap Prayle. Hayaan mong akong kumausap sa kanya.

OSCAR: Yes, Friar. She came into our home. Let us take care of her.
OSCAR: Oo nga naman, Prayle. Siya ang sumugod sa aming tahanan. Kami ang aayos nito.
6
FREDRICO: No, Oscar. Let me handle it. Trust me. Friar?
FREDRICO: Hindi, Oscar. Ako na bahala dito. Ipagkatiwala mo na ito sa akin. Prayle?

(DE GUZMAN nods his head in approval.)

(Itinango ni DE GUZMAN ang kanyang ulo bilang pagpayag.)

Lights fade out.

Pagdilim ng tabing.
END OF SCENE
PAGTATAPOS NG EKSENA

BACKGROUND OF THE AUTHOR:

Conrad A. Panganiban is a San Francisco Bay Area playwright. His plays include WELGA, INAY’S
WEDDING DRESS, THE PERFECT AMERICAN, and ESPERANZA MEANS HOPE. Conrad’s work
has been produced and/or developed by Bindlestiff Studio (San Francisco, CA), CIRCA Pintig (Chicago,
IL), MaArte Theatre Collective (San Diego, CA), San Francisco Playhouse, and the Sinag-tala Filipino
Theatrical Performing Arts Association (Sacramento, CA). Awards include: James Milton Highsmith Award
Winner (SFSU), National Ten-Minute Play Festival Finalist (Actors Theatre of Louisville), and Bay Area
Playwrights Festival Semi-Finalist (Playwrights Foundation). Member: Dramatist Guild of America and
Theatre Bay Area. MFA. San Francisco State University.

References:

1. Panganiban, C. (2019, July 2). Thicker than wine. Conrad's Playspace. Retrieved July 14, 2020,
from https://www.conradpanganiban.com/2019/07/01/thicker-than-wine/

2. Tagalog translator, Filipino translation, online dictionary. (2011). Tagalog Translate | Tagalog Translator | Tagalog
Translation. https://www.tagalogtranslate.com/translate.php

3. WordHippo. (2020). WordHippo. Retrieved July 15, 2020, from https://www.wordhippo.com/what-

is/dynamic-translation/944ae2e833c1bd1de713f87ed20ec5291be65da2.html

4. Tagalog-Ingles diksiyonaryo, Glosbe. (2020). Glosbe. Retrieved July 15, 2020, from
https://tl.glosbe.com/tl/en

5. Tagalog Dictionary. (2020). Retrieved July 15, 2020, from https://tagalog.pinoydictionary.com/