ఇన్వెస్ట్మెంట్ వ్యూహాలు - యుక్తులు

1
ÇHÓ«dtºyÓT+{Ÿ
eP´Vü‰\T, j·TT≈£î\Ô T
s¡#·q
&Üˆˆ ¬ø. øÏs¡DY ≈£îe÷sY
M.Com., (Gold Medalist), Ph.D grad. CWA.,
nk˛dæjT˚ {Ÿ Ábıô|dò sü ,Y ãÁ<äTø± ø±˝ÒJ,
ôV≤’ <äsêu≤<é ` 27
Á|ü#·Ts¡D
l yÓ’uÛÑe |ü_¢πøwüHé‡
bÕ¢{Ÿ HÓ+. 102, ~e´kÕsTT nbÕsYy º TÓ +{Ÿ‡
Ç+.HÓ+. 1`9`285/9/1, $<ë´q>∑sY
V
ô ≤’ <äsêu≤<é`44. bò˛Hé : 9494700022
e-mail: srivaibhavapublications@gmail.com
website: www.kirankumarbooks.com
2
Copyright : @ with writer

By
EDITION : 2018 Dr. K. KIRAN KUMAR
yÓ\ : s¡÷. 150/` DTP & Designing:

Goutham Graphics
Cell: 9963932117
Publishers
SRI VAIBHAVA PUBLICATIONS
Flat No. 102, Divya Sai Apartments,
H.No. 1-9-285/9/1, Vidyanagar,
Hyderabad - 44. Phone : 9494700022
e-mail: srivaibhavapublications@gmail.com
website: www.kirankumarbooks.com
>∑eTìø£
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ\T, ùws¡T¢ ìs¡+‘·s+¡ nH˚ø£ ˇ&ÉT<äT&ÉT≈£î\≈£î ˝Àqe⁄‘êsTT.
ô|>’ ± yê{Ï MT<ä sêã&ÉT\T ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡T‘·T+{≤sTT. á |ü⁄düøÔ +£
øπ e\+ s¡øs£ ø¡ ±\ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ\ MT<ä ne>±Vü≤q ø√düyT˚ düTe÷! ø±ã{Ïº á
|ü⁄düøÔ +£ ˝À ù|s=ÿqï $$<Ûä ô|≥Tºã&ÉT\≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#êsêìøÏ >±ì,
ùws¡¢ ]ø£eT+&˚wüHé‡ Ä<Ûës¡+>± bÕsƒ¡≈£î\T rdüT≈£îH˚ ìs¡íj·÷\≈£î>±qT, ø£wüº
qcÕº\≈£î>±qT s¡#·sTT‘·>±ì, |ü_¢wüsY>±ì @ $<Ûä+>±q÷ u≤<ÛäT´\T ø±s¡ì
Ç+<äTeT÷\+>± ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêï+. Äj·÷ ô|≥Tºã&ç\ MT<ä ìs¡íj·÷\T
rdüT≈£îH˚≥|ü⁄&ÉT bÕsƒ≈¡ î£ \T ` Ä]∆ø£ ì|ü⁄DT\ dü\Vü‰\T, ‘·eT $#·øDå£ C≤„q+,
]dtÿ rdüT≈£îH˚ kÕeTs¡´∆ +qT <äèwæ˝º À ô|≥Tºø=ì ìs¡j
í ÷· \T rdüTø√yê\ì $qï|ü+.
` |ü_w¢ sü ‡Y
Subject to Hyderabad Jurisdiction only
3
eTT+<äTe÷≥
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ y˚TH˚CyŸ TÓ +{Ÿ nH˚~ düeTTÁ<äeT+‘·{Ï $XÊ\yÓTqÆ düu≈®… î£ .º
‘·e⁄«‘·Tqï ø=B› ø=‘·Ô $wüj÷· \T ãj·T≥ |ü&TÉ ‘·÷H˚ ñ+{≤sTT n˝≤+{Ï
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ y˚TH˚CyŸ TÓ +{Ÿ˝À nìï $wüj÷· \T $e]+#ê\+fÒ #ê˝≤ ø£w+ºü .
ø±ø£b˛‘˚ dü>≥∑ T eTìwæøÏ nedüsy¡ TÓ qÆ $wüj÷· \T <√dæ* |ü{ºÏ Çø£ÿ&É Ç#êÃeTT.
HÓ\ HÓ˝≤ J‘·+ Ç+{ÏøÏ ‘˚e&É+, n+<äT˝À Ä<ë #˚jT· &ÉyTÓ Tø£ÿfÒ ø±<äT.
Ä Ä<ë\qT dü]jÓTÆ q ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\˝À ÇHÓ«dtº #˚dqæ |ü⁄&˚ MT≈£î Ä]∆ø£
|ü⁄wºæ #˚≈î£ s¡T‘·T+~.
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ bÕsƒê\+fÒ ø±eTsY‡ ø±˝ÒJ˝ÀH√, y˚TH˚CyŸ TÓ +{Ÿ ø√s¡T‡˝À¢H√
H˚sT¡ Ãø√yê\qTø√e&É+ bıs¡u≤≥T. ì» J$‘·+˝À ˇø√ÿ ô|≥Tºã&ç kÕ<Ûqä +
>∑T]+∫ Äø£[+|ü⁄ #˚dTü ø=ì, n+<äT˝Àì ø£wqºü cÕº\qT ‘Ó\TdüTø√e&É+, z
ìs¡jí ÷· ìøÏ sêe&ÉyT˚ düs¬ q’ ÇHÓ«düsº Y #ù̊d |üì. yê¬sHé ãô|{ò Ÿ m|ü&É÷ n+{≤s¡T.
ª˙≈£î ‘Ó*j·Tì <ë+{À¢ m|ü&É÷ n&ÉT>∑Tô|≥º≈î£ µ nì. n+<äTøπ nìï ‘Ó\TdüTø=ì
ÇHÓ«dtº #ÓjT· &ÉyT˚ düeT+»düyTÓ qÆ |üì.
Çø£ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ MT<ä ãTø˘ sêj·T&ÜìøÏ á s¡#s· TT‘·≈î£ qï ns¡‘Ω ˝· $Ò T≥qï
dü+<˚V≤ü + sêe#·TÃ. ø±eTsY‡˝À |æôV≤#Y&û #˚jT· &É+‘√ bÕ≥T Ä*+&çj÷·
˝…e˝Ÿ˝À ìs¡«Væ≤+#˚ ø±dtº n+&é nøöÿ+f…˙‡˝À á s¡#s· TT‘· ñrÔsT¡ &í j É ÷· ´s¡T.
<ëìøÏ ‘√&ÉT á s¡#s· TT‘·≈î£ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À ne>±Vü≤q ñ+~. kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ
MT<ä á s¡#s· TT‘· |üHïÓ +&ÉT |ü⁄døÔü ±\T s¡∫+#ês¡T. Ä<ëj·T |üqTï MT<ä
Hê\T>∑T |ü⁄døÔü ±\T s¡∫+#ês¡T. eT]j·TT GST MT<ä |ü⁄døÔü ±\T sêdüTHÔ êïs¡T.
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ MT<ä |ü⁄døÔü +£ n+fÒ ÇHÓ«dtsº ≈¢¡ î£ ‘Ó*j·Tì n<äT“¤‘· f…øïÏ ø˘\T
ø£˙dü+ ø=ìï nsTTHê Çyê«*. á |ü⁄døÔü +£ ˝À y˚TeTT M\Tqï+‘·es¡≈î£ n˝≤+{Ï
f…øïÏ ø˘\qT Çe«&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+#ê+. düeTj·÷qT≈£L\‘·ì ã{Ïº ˇø√ÿkÕ]
ˇπø {≤|æø˘ ]|”{Ÿ nsTTe⁄+&Ée#·TÃ.
á |ü⁄døÔü +£ MT≈£î #ê˝≤ es¡≈î£ ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+<äì y˚TeTT uÛ≤$düTHÔ êï+.
` |ü_¢wüsY
4
$wüjT· dü÷∫ø£
]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ f…øÏïø˘\T 7
1. ˇø£|ü &ÉT ñyÓ«‘·TqÔ ô|]– ÁøÏ+<ä |ü&¶É dü˝ú ≤\qT
mqTïø√+&ç. 9
2. ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ˝¡ À <=]πø bı˝≤\T ø=q+&ç. 10
3. ]dtÿ rdüT≈£îH˚ eTqdü‘Ô «· + ñ+fÒ düeTkÕ´|üPs¡«ø£
ôd{’ Ÿ\T ø=q+&ç. 11
4. u≤´+≈£î Äø£Hå ˝é À <=]πø dü˝ú ≤\T, bÕ¢{Ÿ\T ø=q+&ç. 13
5. »˝≤X¯j÷· \T, ˙{Ï ÁbÕC…≈î£ \º T mø£ÿ&É ekÕÔj÷Ó nø£ÿ&É
ô|≥Tºã&ÉT\T ô|≥º&+É ñ‘·eÔ T+. 14
6. dü\ú + ø=+fÒ m≈£îÿe ˝≤uÛ+Ñ edüT+Ô <ë? nbÕsYyº TÓ +{Ÿ
ø=+fÒ m≈£îÿe ˝≤uÛ+Ñ edüT+Ô <ë? 16
7. ôdø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q+&ç. 17
8. MTs¡T ø=H˚ Ç\T¢/nbÕsYyº TÓ +{Ÿ &Ü≈£îýÓT+≥T¢ ø£s¬ ø√º, ø±<√
‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ n<äT“¤‘· ∫{≤ÿ. 18
9. MT <ä>sZ∑ ¡ ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ˝À ô|≥º&ÜìøÏ m≈£îÿe &ÉãT“\T
˝Òyê? ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ |ò+ü &é˝À ô|≥º+&ç. 19
10. u≤´+≈£î e&û˝¶ ≤ HÓ\ HÓ˝≤ n<Ó› e#˚Ã nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\T ø=q+&ç. 21
11. ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ <ë«sê dü˝ú ≤\qT, bÕ¢{Ÿ\qT ø=q&É+. 23
I. ∫{Ÿ|òü+&é\T 25
I. MT≈£î m≈£îÿe n|ü ñ+fÒ ∫{Ÿ|+
üò &é˝À #˚s+¡ &ç. 26
5
II
. ;Ûe÷ bÕ\d”\T 30
1. MT˝≤+{Ï eTìwæ˝≤ uÛÁÑ <ä‘ì· #˚Ã {sYà bÕ\d”\T 32
2. Vü≤√˝Ÿ ˝…|’ tò Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\T 33
3. m+&√yÓT+{Ÿ bÕ\d”\T 34
4. Á>∑÷|ü⁄ Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\T 35
5. dæ+–˝Ÿ Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\T 36
6. m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\T ÄHé˝H’… ˝é À ≈£L&Ü rdüTø√e#·TÃ. 37
7. ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡ 39
8. j·T÷ì{Ÿ *+ø˘&é ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ bÕ\d”\T 44
9. ‘·≈î£ ÿe Á|”$Tj·T+‘√ m≈£îÿe yÓTT‘·+Ô e#˚Ã Çq÷‡¬sHé‡ 45
10. øπ e\+ s¡÷. 12‘√ Á|üuTÑÛ ‘·« j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ bÕ\d” 46
III. kÕº ø ˘ e ÷¬ s ÿ{Ÿ ÇHÓ « dt º y Ó T +{Ÿ \ T 47
IV. n~Ûø£ e&û\¶ T \_Û+#˚ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ\T 59
V. kÕºøe
˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À &ç$&Ó+&é\qT dæsú +¡ >± Ç#˚Ã ø£+ô|q\qT
m˝≤ |ü≥Tºø√yê*? 77
VI. b˛kÕº | ò ” d ü T &ç b Õõ{Ÿ |ü < Û ä ø ±\T 80
VII. ∫qï|æ\¢\≈£î nqTyÓ’q ô|≥Tºã&ÉT\T 87
VIII. ô|q¸ q s¡ ¢ ≈ £ î nqTyÓ ’ q ô|≥Tº ã &É T \T 99
IX . ø±+b˛+&ç+>¥ >=|üŒ‘·q+ $Hêïsê? ø£Hêïsê? 114
X . Ç‘·s¡ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ $wüj÷· \T. Ç+ø± mHÓïH√ï $wüj÷· \T 119
XI . uÀqdt ãTø˘ (|üqTï Ä<ëj·T e÷sêZ\T) 130
6
á |ü⁄düøÔ ±\ ø±|”\ <=s¡T≈£î #√≥T¢

Á|æ+f…&é ø±|”\T
nìï $XÊ˝≤+Á<Û ä , Á|ü C ≤X¯ ø Ï Ô , qe#˚ ‘ · q eT]j· T T
qe‘Ó\+>±D≤ |ü⁄düøÔ X£ Ê\˝À¢ \_Û+#·TqT.
b˛dtº <ë«sê
á ÁøÏ+~ yê]˝À ˇø£]ì dü+Á|ü~+#·+&ç.
1. Logili.com
2. Telugubooks.in
Ç`ãTø˘‡ ø√dü+
1. kinige.com
ã˝Ÿÿ ø±|”\ ø√dü+

ø±+{≤øº̆ #˚jT· +&ç á ÁøÏ+~ HÓ+ãsY≈î£
9494700022
|ü⁄düÔø£+ MT<ä n_ÛÁbÕj·÷\qT

srivaibhavapublications@gmail.com ≈£î |ü+|ü+&ç.
7
]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ
f…øÏïø˘\T
eTqTwüß\T ô|s¡T>∑T‘ês¡T. ã+>±s¡+, ùws¡T¢
ô|s¡T>∑T‘êsTT. ø±ì uÛ÷Ñ $T ô|s¡><∑ Tä . n+‘˚ ñ+≥T+~. <ëìì
mes¡÷ ô|+#·˝Òs¡T. n+<äTø£H˚ uÛÑ÷$T MT<ä ô|fÒº ô|≥Tºã&ç
m|üŒ{Ïø° eè<Ûë ø±<ä+{≤s¡T. dü¬s’q f…Æ{Ï˝Ÿ (&Ü≈£îýÓT+≥¢)‘√
dü¬s’q #√≥ ø=qï uÛÑ÷$T <Ûäs¡ m|üŒ{Ïø° ô|s¡T>∑T‘·÷H˚
b˛‘·T+<ä+{≤s¡T $E„\T.
n˝≤+{Ï ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ f…øïÏ ø˘\ >∑T]+∫ á
n<Ûë´j·T+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
8
qwüuº j
ÑÛ T· + ‘·≈î£ ÿe. m≈£îÿe>± ô|s¡T>∑T‘·÷H˚ ñ+{≤sTT.
kÕe÷õø£ uÛÁÑ <Û‘ä ,· ùd≥º dtø√dü+ Á|ü»\T ø=+{≤s¡T.
n<Ó\› T ekÕÔsTT (Ç+&ÉT,¢ bÕ¢{Ÿ s¡÷|ü+˝À).

]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ
Á|üjÓ÷»Hê\T
Á<äy√´\“D≤ìï ‘·≥Tº≈î£ H˚ X¯øÔÏ ñ+~.
Ä<ëj·T|üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T ø=ìï+{ÏøÏ \_ÛkÕÔsTT.
yÓTT‘·+Ô &ÉãT“ #˚‹˝À ñ+&Ü*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .

u≤´+≈£î\T n|ü\T ÇkÕÔsTT.
KØ<äT m≈£îÿe. ∫qï yÓTT‘·+Ô n+<äT˝À ñ+#·˝eÒ TT.

\ø£˝å À¢ ô|≥Tºã&ç ô|{≤º*.
ø=q&ÜìøÏ eTT+<äT Hê´j·T dü+ã+~Û‘· >=&Ée\T

]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ #·÷düTø√yê*
qcÕº \ T
ø£u≤®\ >=&Ée\T, dü]Vü≤<äT\› düeTdü´\T m≈£îÿe
ˇø√kÕ] neTTà&ÉTb˛j˚T neø±XÊ\T ‘·≈î£ ÿe
e÷¬sÿ{Ÿ˝À Ä≥Tb˛≥T\T m≈£îÿe
]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ {Ï|t\ ø√dü+

9
ˇø£|ü &ÉT ñyÓ«‘·T˝Ô ≤ ô|]– øÁ +Ï <ä

f…øÏïø˘
1 |ü&qç yê{Ïì mqTïø√+&ç
ùwsYe÷¬sÿ{ŸøÏ nq«sTT+#˚ dæ<ë›+‘·yT˚ Çø£ÿ&É dü˝ú ≤\≈£î nq«sTT+#·e#·TÃ.
n+‘ê |ü]>¬ &ÉT‘·Tqï|ü⁄&ÉT Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&É+&ç. ˝Ò<ë neTà+&ç. n+‘ê
˙s¡dãü &Ü¶ø£ MT≈£î MT &ÉãT“‘√ ‘·≈î£ ÿe≈£î uÒs+¡ Ä&É+&ç. ‘·≈î£ ÿe <Ûsä øπ¡ \_ÛkÕÔsTT.
á ÁøÏ+~ ñ<ëVü≤s¡D\T #·÷&É+&ç.
X¯+cÕu≤<é˝À ˇø£|ü &ÉT >∑»+ |ü~ |ü~ùV≤qT y˚\T |ü*øÏq dü˝ú ≤\T
H˚&TÉ n+<äT˝À ◊<√ e+‘·T≈£î (¬s+&ÉT ˝Òø£ s¬ +&ÉTqïs¡) <=s¡T≈£î‘·THêïsTT.
ôV’≤Á<ëu≤<é qT+&ç $»j·Tyê&É≈£î yÓfi‚fl ôV’≤y˚≈î£ n≥÷Ç≥÷ Ç|ü&ÉT
>∑»+ s¬ +&ÉT eT÷&ÉT y˚\≈£î düú˝≤\T <=s¡T≈£î‘·THêïsTT nø£ÿ&É Á|üuÛÑT‘·«
uÛÑ÷$T ñ+~. @<ÓH’ ê ÁbÕC…≈î£ º eùdÔ õe⁄«q ô|]–b˛‘êsTT.
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sê»<Ûëì @sêŒ≥T ø±ø£eTT+<äT nø£ÿ&É n+<äs÷¡ $|üØ‘·+>±
ô|≥Tºã&ÉT\T |ü{≤ºsT¡ . Ç|ü&ÉT nø£ÿ&É ˙s¡d+ü >± ñ+~ |ü]dæ‹ú . &ÉãT“\T
ø±yê*‡q yês¡T ‘·≈î£ ÿe≈£î neTTà‘·THêïs¡T. yê{Ïì Á|üjT· ‹ï+#·&+É y˚T\T.
$»j·Tyê&É`>∑T+≥÷s¡T eT<Û´ä ô|<äø› ±ø±ì Á>±e÷ìøÏ s¬ +&ÉT øÏ˝À MT≥s¡¢
<ë«sê Ç|üŒ{Ïø° eT÷&ÉT Hê\T>∑T ◊<äT y˚\≈£î >∑»+ #=|üq
<=s¡T≈£î‘·THêïsTT. á ÁbÕ+‘·+ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sê»<Ûëì neTsêe‹øÏ
eTT|üŒsTT øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À ñ+~.
ôV≤’ Á<ëu≤<é˝À sêyÓ÷J dü÷&º j
ç ÷Ó øÏ øÏ˝ÀMT≥sY <ä÷s¡+˝À >∑C≤ìøÏ s¬ +&ÉT
eT÷&ÉT y˚\T #=|üq dü˝ú ≤\T <=s¡T≈£î‘·THêïsTT.
ôV≤’ Á<ëu≤<é˝À ÇÁãV”≤+|ü{≤ïìøÏ s¬ +&ÉT eT÷&ÉT øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À
Ç|üŒ{Ïø° yÓsTT´ s¡÷bÕj·T\≈£î >∑»+ #=|üq dü˝ú ≤\T <=s¡T≈£î‘·THêïsTT.

10
f…øÏïø˘ ‘·≈£îÿe <Ûäs¡˝À <=]πø bı˝≤\T

2 ø=q+&ç
]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ s¡+>∑+˝À n‘·´~Ûø£ ˝≤uÛ≤\T eT÷≥>∑≥Tº≈î£ H˚~ á bı˝≤˝À¢H.˚
ˇø£|ü &ÉT \ø£,å s¬ +&ÉT \ø£\å ≈£î <=]πø bı˝≤\T H˚&TÉ ø√≥T¢ |ü\T≈£î‘·THêïsTT.
bı˝≤\ e\¢ \_Û+#˚ Á|üjÓ÷»Hê\T:`
bı˝≤\T ‘·≈î£ ÿe <Ûs ä \¡ ≈£î \_ÛkÕÔsTT.
bı˝≤\T neTàø±\T, ø=qT>√\T e\¢ eT÷\<Ûäq ˝≤uÛ≤\ |üqTï u…&É<ä
ñ+&É<Tä . m+<äT≈£+fÒ Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À \_Û+#˚ bı˝≤\T eT÷\<Ûqä
ÄdüT\Ô ÁøÏ+<ä≈î£ sêe⁄ ø±ã{Ï.º
bı˝≤\˝À ø£u≤® u…&É<ä ‘·≈£îÿe. m+<äTø£+fÒ ]ø±s¡T¶\˙ï ¬syÓq÷´
&çbÕsYyº TÓ +≥¢ <ä>sZ∑ ¡ |ü~\+>± ñ+{≤sTT ø±ã{Ï.º
Á|üdTü ‘
Ô +· bı˝≤\ MT<ä u≤´+≈£î n|ü\T ÇdüTHÔ êïsTT ø±ã{Ïº M{Ï MT<ä
Á<äe´\uÛ´Ñ ‘· ø±yê\+fÒ M{Ïì ø=qe#·TÃ.
Ç|üŒ{Ïø° ‘Ó\+>±D≤˝À, sêj·T\d”eT˝À #ê˝≤ bı˝≤\T Hê\T¬><’ Tä \ø£\å øπ
\_ÛdTü HÔ êïsTT. z ◊<ë¬sø£sê\T Çs¡TyÓ,’ bÕ‹ø£ \ø£\å øπ \uÛ´Ñ eTe⁄‘êsTT.
n<˚ dæ{˝° À z ôd{’ Ÿ ø=Hê\+fÒ á s√E ø£˙dü+ |ü~ùV≤qT, Çs¡TyÓ’
\ø£\å T ô|{≤º*‡ ñ+≥+~. M{Ï‘√ b˛*ùdÔ bı˝≤\T #ê\ #·eø£ ÁøÏ+<ä
\_ÛdüTÔqïfÒ¢.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î:`
Ç|ü Œ {Ï ø ° ‘Ó \ +>±D≤˝À, nH˚ ø £ ÁbÕ+‘ê˝À¢ bı˝≤\T ‘· ≈ £ î ÿe≈£ î
<=s¡T≈£î‘·THêïsTT. ‘Ó\+>±D≤˝À ôV’≤Á<ëu≤<é ‘·sê«‘· es¡+>∑˝Ÿ,
ìC≤e÷u≤<é, ø£Ø+q>∑s\Y ˝À bı˝≤\ sπ ≥T¢ u≤>± ô|]π> neø±X¯+ ñ+~.
Çø£ Ä+Á<ÛÁä |ü<X ˚ Ÿ˝À e÷#·s¢¡ yÓ|’ ⁄ü Ç|üŒ{Ïø° Hê\T¬><’ Tä \ø£\å øπ mø£s+¡
\_Ûk˛Ô+~. u≤>± &ÉãT“qïyês¡T n˝≤+{Ï yê{Ïì ø=ì ñ+#·T≈£î+fÒ
uÛ$Ñ wü´‘Y˝À u≤>± ô|]π> neø±X¯+ ñ+~.

11
MT≈£î ]dtÿ rdüT≈£îH˚ eTqdü‘Ô «· + ñ+fÒ

f…øÏïø˘
3 düeTkÕ´|üPs¡«ø£ bÕ¢≥T¢ ø=q+&ç
dü˝ú ≤\Hêïø£ @H√ï düeTdü´\T+{≤sTT. ø=ìï dü˝ú ≤\T Hê´j·Tdü+ã+<Ûä
∫≈£îÿ˝À¢ ñ+{≤sTT. Ç+ø=ìï nqï<äeTTà\ eT<Ûä´ ‘·>∑Te⁄˝À¢ e⁄+{≤sTT.
eT]ø=ìï Á|üuTÑÛ ‘·«+ ` ã\V”≤q esêZ\≈£î Ç∫ÃqyÓ’ ñ+{≤sTT.
ø=ìï #√{≤¢ dü˝ú ≤\T ø£ìŒ+#·≈î£ +&Ü b˛‘·T+{≤sTT. ˝Òne⁄≥T¢ eT<Û´ä
dü]Vü≤<äT\› T #Ó~]b˛‘·T+{≤sTT. ø=ìï &ÉãT˝Ÿ ]õÁùdwº Hü é nj·TT´+{≤sTT.
nsTT‘˚ &ÉãT˝Ÿ ]õÁùdwº Hü é ˝≤+{Ï$ ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡ rs¡Ã<ä–q düeTdü´\
dü˝ú ≤\T e⁄+{≤sTT. ôV≤’ Á<ëu≤<é, Ç‘·s¡ dæ{˝° À¢ Ç˝≤ düeTkÕ´‘·àø£ dü˝ú ≤\T
H˚&TÉ s¬ >∑T´\¬sC’ Ÿ nsTTb˛j·÷sTT.
n+<äTe\¢ ]dtÿ rdüT≈£îH˚yês¡T ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ≈¡ î£ <=]πø á ÁbÕã¢yT˚ {Ïø˘
dü˝ú ≤\T |ü]o*+#·e#·TÃ.
nsTT‘˚ n˝≤ düeTkÕ´|üPs¡«ø£ bÕ¢≥T¢ ø=H˚≥|ü⁄&ÉT s¬ +&ÉT $wüj÷· \T
|ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√yê*.
1. ˇø£{Ï Ä bÕ¢{Ÿ`kıôd’{°˝À ñ+&Ü*. kıôd’{° n+fÒ #ê˝≤ eT+~
düuTÑÛ ´\T+{≤s¡T. n+<äTe\¢ n+<äs÷¡ ø£*dæ düMTwæ>º ± |üì#˚kÕÔsT¡ . düeTdü´
m|üŒ{Ïø¬ H’ ê |ü]cÕÿs¡+ nj˚T´ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
2. s¬ +&ÉT` Ä bÕ¢{Ÿ ©>∑˝Ÿ>± düs¬ q’ ~>± ñ+&Ü*. Çø£ÿ&É ©>∑˝Ÿ>± düs¬ q’ <ä+fÒ
` n~ ø£u≤® #˚d+æ ~ ø±≈£L&É<Tä . Á|üuTÑÛ ‘·« uÛ÷Ñ $T, <ä[‘·T\≈£î Ç∫Ãq nôdHé&é
˝≤´+&é ø±≈£L&É<Tä .
12
kÕ<Ûës¡D+>± á s¡ø|£ ⁄ü bÕ¢{Ÿ\T e÷¬sÿ{Ÿ˝À ◊<√ e+‘·T≈£î <=s¡T≈£î‘êsTT.

n<äèwü+º u≤>∑T+fÒ düeTdü´\˙ï øÏj
¢ T· s¡sTT ô|s¡>e∑ #·TÃ. ôV≤’ Á<ëu≤<é˝À ˇø£|ü &ÉT
H√≥Ø MT<ä ]õÁùdwº Hü é »]–q nH˚ø£ düeTkÕ´ |üPs¡«ø£ bÕ¢≥T¢ H˚&TÉ ©>∑˝’…
u≤>±H˚ ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|æ+#êsTT.
ø±ã{Ïº MTs¡T ]dtÿ rdüT≈£îH˚ eTqdüÔ‘·«+>∑\yê¬s’‘˚ á n+XÊìï
|ü{Ïº+#·Tø√e#·TÃ. n˝≤ ø±≈£î+&Ü MTs¡T πøe\+ u≤´+≈£î &çbÕõ≥T¢, J‘·+
MT<˚ Ä<Ûës¡|ü&ç e⁄+fÒ á düeTkÕ´|üPs¡«ø£ düú˝≤\ CÀ*øÏ yÓfi¯flø£b˛e&É+
ñ‘·ÔeT+.

&Üˆˆ ø¬ eTs√. øÏn<äsT“‘¤D

¡ · |üY ⁄dü≈£øÔ î+£ e÷sY
dü+bÕ<äq >¬ &
’ é
á |ü⁄düøÔ +
£ ‘√ bÕ≥T ]©CŸ nsTT+~.
H˚&˚ ]»sY« #˚dTü ø√+&ç
s¡÷. 150/`
13
u≤´+≈£î Äø£Hå é (y˚\+)˝À <=]πø ôd≥’ T¢,

f…øÏïø˘ nbÕsYy º TÓ +{Ÿ\qT ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ˝¡ À
4
#˚õ≈£îÿ+#·Tø√+&ç
dü˝ú ≤\T, nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ˝Ò<ë Ç+&çô|+&Ó+{Ÿ uÛeÑ Hê\T ø=q&ÜìøÏ MT <ä>sZ∑ ¡
s¬ &ûyTÓ &é>± ø±´wt ñ+<ë? nsTT‘˚ e÷¬sÿ{Ÿ sπ ≥T ø£+fÒ ø£˙dü+ 15 ˝Ò<ë 20%
‘·≈î£ ÿe>± yê{Ïì Vü≤dü>Ô ‘∑ +· #˚dTü ø√e&ÜìøÏ u≤´+≈£î Äø£Hå ˝é À n&ÉT>∑T ô|≥º+&ç.
Ç+‘·≈L£ á u≤´+≈£î Äø£Hå é n+fÒ @$T{À ‘Ó\TdüTø√+&ç. ø=+‘·eT+~
dü˝ú ≤\T, Çfi¯ófl ` u≤´+≈£î ˝ÀHé ô|{Ïº ø=+{≤s¡T. ø±\Áø£yT˚ D≤ yê] Ä]∆ø£ |ü]dæ‹ú
~>∑C≤]b˛e&É+ e\¢ Ä u≤´+≈£î n|ü\T ø£≥º˝øÒ b£ ˛‘ês¡T. <ë+‘√ u≤´+≈£î\T
Ä dü˝ú ≤\T ˝Ò<ë Ç\T¢ y˚\+ y˚jT· &ÜìøÏ ìs¡sí TT+#·Tø=ì, ù||üs˝Y À Á|üø{£ kÏ ÕÔsTT.
<ëì Á|üø±s¡+ MTs¡T Ä dü˝ú ≤ìï ˝Ò<ë Ç+{Ïì dü+<ä]Ù+∫ MT≈£î q∫Ã‘˚ eTT+<äT>±
10 XÊ‘·+ &ÉãT“ #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . Ä ‘·sê«‘· y˚\+˝À MTs¡T MT bÕ≥ bÕ&Ée#·TÃ.
n+<ä] ø£+fÒ m≈£îÿe bÕ&ÉT≈£îqïyês¡T Ä ôd≥’ T ˝Ò<ë dü\ú + #˚õøÏÿ+#·T≈£î+{≤s¡T.
n˝≤ bÕ&ÉT≈£îqï s√E 25 XÊ‘·+ (10 XÊ‘·+ n&Ü«Hé‡‘√ ø£*|æ) &ÉãT“ MTs¡T
ˇø£ÿ s√E˝À #Ó*+¢ #ê*. Bì˝À n+‘·≈î£ eTT+<äT MTs¡T #Ó*+¢ ∫q &ÉãT“ ø£*|æ
ñ+≥T+~. $T–‘ê &ÉãT“ì 15`20 s√E˝À¢ #Ó*¢+∫ Ç\T¢ Vü≤düÔ>∑‘·+
#˚dTü ≈£î+{≤s¡T. ø=ìïkÕs¡T¢ HÓ\ s√E\ düeTj·T+ ÇkÕÔsT¡ . u≤´+≈£î yês¡T Ä
&ÉãT“‘√ ‘·eT≈£î sêyê*‡q &ÉãT“ì rùddüTø=ì, $T–‘ê &ÉãT“ì ($T–*‘˚) Ä
n|ü ø£≥˝º øÒ £ b˛sTTq yê]øÏ ÇkÕÔsT¡ .
Ç+‘·≈L£ á u≤´+≈£î Äø£Hå \é ˝À eTq≈£î eT÷&ÉT n‘·T´qï‘· Á|üj÷Ó »Hê\T
ø£ìŒkÕÔsTT.
1. e÷¬sÿ{Ÿ <Ûsä ¡ ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ≈¡ î£ \_Û+#·&+É
2. n˝≤ u≤´+≈£î <ë«sê bı+~q <ëìì yÓ+≥H˚ ãVæ≤s¡+>∑+>± e÷¬sÿ{Ÿ˝À
ø=qT>√\T≈£î ô|{Ïº ø£˙dü+ Çs¡TyÓ’ XÊ‘·+ ˝≤uÛ≤ìï Vü≤dü>Ô ‘∑ +· #˚dTü ø√e&É+.
3. ô|>’ ± u≤´+≈£î <ë«sê yÓfió¯ HÔ êïs¡T ø±ã{Ïº f…{Æ ˝Ï Ÿ $wüjT· +˝À m˝≤+{Ï
düeTdü´ sê<äT. n+fÒ yÓ÷kÕ\≈£î ‘êe⁄ ñ+&˚ neø±X¯+ ‘·≈î£ ÿe.

14
»˝≤X¯j÷· \T, ˙{Ï bÁ ÕC…≈î£ \º T mø£ÿ&É

f…øÏïø˘ ekÕÔj÷Ó nø£ÿ&É ô|≥Tºã&ÉT\T
5
ô|≥º&+É ñ‘·eÔ T+
m+<äTø£+fÒ Ä »˝≤XÊj·÷\T ˝Ò<ë ÁbÕC…≈î£ \º ‘êøÏ&øç Ï Äj·÷ ÁbÕ+‘ê\T
düd´ü XÊéT\+>± e÷s¡&+É n+<ä]øÏ ‘Ó*dæ+<˚! Ç˝≤ sêÁwüº yê´|ü+Ô >± m¬øÿ&Óøÿ£ &É
»˝≤X¯j·÷\T ˝Ò<ë ˙{Ï ÁbÕC…≈£îº\T ekÕÔjÓ÷ ˝Ò<ë sêqTqïjÓ÷ nø£ÿ&É
‘·≈£îÿe <Ûäs¡≈£î \_ÛùdÔ ø=qTø√ÿe&É+ ñ‘·ÔeT+. n+<äTe\¢ mø£s¡+ \ø£å
s¡÷bÕj·T\T ñHêï ø±kÕÔ »\X¯j÷· \T n+<äTu≤≥T˝À e#êÃø£ Hê\T¬><’ Tä
\ø£\å T ne&É+ #·÷XÊ+.
nsTT‘˚ ª»˝≤X¯j÷· \T, ÁbÕC…≈î£ \º T m≈£ÿ&É ekÕÔj÷Ó e÷¬ø˝≤ ‘Ó\TdüT+Ô <äj÷· ´µ
nqï dü+<˚V≤ü + MT≈£î sêe#·TÃ. m+ø£«sTTØ #˚ùdÔ mH√ï $wüj÷· \T ‘Ó\TkÕÔsTT.
Ç{°e\ sêÁwüº Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˙{Ï m<ä&› ìç ìyê]+#·&ÜìøÏ mH√ï ÁbÕC…≈î£ \º T,
»˝≤X¯j÷· \T ø£{kºÏ ˛Ô+~. yê{Ï MT<ä ˇø£ ø£qTï y˚ùdÔ ‘Ó\TdüT+Ô ~.
πøe\+ bı˝≤˝Ò ø±<äT. dæ{°˝À düú˝≤\≈£î ≈£L&Ü e]ÔdüTÔ+~. Á|üdüTÔ‘·+
q>∑sê\˝À, dæ{° bı*y˚Ts¡˝À¢ mø£ÿ&É #·÷dæHê ˙{Ï m<ä&› ç $|üØ‘·+>± ñ+~.
mìï e+<ä\ n&ÉT>∑T\T uÀs¡T ‘·$«+∫Hê ˙s¡T |ü&≥ É + ø£w+ºü >± ñ+~. á
H˚|<ü ´äÛ +˝À mø£ÿ&É ˙s¡T |ü⁄wüÿ\+>± \_ÛdTü +Ô <√ nø£ÿ&É dü˝ú ≤\≈£î &çe÷+&é
ô|s¡T>∑T‘·T+~. n˝≤ ˙s¡T u≤>± ñqï #√≥ ‘·≈î£ ÿe <Ûsä \¡ ≈£î ø=qï dü˝ú ≤\T
nø±XÊqï+≥T+&É+ e÷eT÷˝Ò.
ø±ã{Ïº MTs¡T dü˝ú ≤\T ø=Hê\+fÒ nø£ÿ&É ˙{Ï \uÛ´Ñ ‘· ñ+<√, ˝Ò<√ |ü]o*+∫
ìs¡jí T· + rdüTø√+&ç. ø=ìï #√≥¢ ˙s¡T e⁄Hêï n$ eT+∫˙s¡T ø±ø£b˛e#·TÃ.
ô|’ qT+&ç ø=≥Tº≈î£ e#˚Ã s¡kÕj·THê\‘√ Ä ˙s¡T ø£\Twæ‘y· TÓ Æ ñ+&Ée#·TÃ.
15
ø±ã{Ïº dü\ú + mìïø£˝À ˙s¡T nH˚~ eTTK´ bÕÁ‘· eVæ≤düT+Ô <äì ‘Ó\düTø√+&ç.
n<˚$T{Ï, øπ e\+ ˙s¡T ˇø£fÒ ñ+fÒ #ê˝≤? $<äT´#Ûø· ,ÔÏ ãdüT‡ kÂø£sê´\T
e÷fÒ$T{Ï nì MT≈£î dü+<˚V≤ü + sêe#·TÃ. $<äT´X¯ø,ÔÏ ãdüT‡ kÂø£sê´\H˚$
eTq Á|üjT· ‘·ï+ MT<ä dü+uÛ$Ñ kÕÔsTT. ø±ì, uÛ÷Ñ $T˝À ˙s¡T nH˚~ düV≤ü »dæ<+›äÛ >±
e#˚Ã$. ˇø£kÕ] dü˝ú ≤˝À¢ Çfi¯ófl eùdÔ $<äT´#Ûø· ,ÔÏ s¡yêD≤ kÂø£sê´\T yê{+‘·≥
ny˚ @s¡Œ&ÉT‘êsTT. ˝Ò<ë Á|üuTÑÛ ‘·«+ <ä>sZ∑ ¡ Ä]® ô|≥Tº≈î£ +fÒ, yêπs Ä kÂø£sê´\T
ø£*ŒkÕÔs¡T.

MTs¡T #·~yêsê?
&Üˆˆ ø¬ . øÏsD
¡ Y ≈£îe÷sY
n<äT“‘
¤ · |ü⁄düøÔ ±\T
1. GST ¬>’&é (]©CsTT+~)
2. GST ø√sY ‡ (‘· « s¡ ˝ À...)
3. GST {Ï | t ‡ , f… ø Ï ï ø˘ \ T (‘· « s¡ ˝ À...)
4. GST {≤´© nøöÿ+{Ÿ ‡ (‘· « s¡ ˝ À...)

16
dü\
ú + ø=+fÒ m≈£îÿe ˝≤uÛ+Ñ edüT+Ô <ë?
nbÕsYyº TÓ +{Ÿ e\¢ m≈£îÿe ˝≤uÛ+Ñ edüT+Ô <ë?
#ê˝≤ eT+~ dü\ú + ø=+fÒH˚ m≈£îÿe ˝≤uÛ≤\T ekÕÔjT· +{≤s¡T. m+<äTø£+fÒ
Çfi¯ófl, nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\T ø£+fÒ dü˝ú ≤\T m≈£îÿe>± ô|s¡T>∑T‘êsTT ø±ã{Ï.º ø±ì
Çø£ÿ&É ˇø£ ‹s¡ø±düT+~.
#ê˝≤ eT+~ Ç+{Ï MT<ä, nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\ MT<ä e#˚Ã n<Óì› |ü]o\q˝ÀøÏ
rdüTø√s¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T |ü~\ø£\å T ô|{Ïº ˇø£ dü\ú + ø=Hêïs¡T. n~
|ü<fi˚ fl¯ ˝À eT÷&ÉT sπ ≥T¢ ô|]–+~. n+fÒ |ü<fi˚ fl¯ ≈£î eTT|üŒsTT ˝ø£\å sTT´+~.
n<˚ nbÕsYºyÓT+{Ÿ˝À ô|&ç‘˚ ¬s{Ïº+|ü⁄ e÷Á‘·+ nsTT+~. n+‘· e÷Á‘êq
dü\ú + m≈£îÿe sêã&ÉT\T Ç∫Ãq≥T¢ ø±<äT. Ä nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\ <ë«sê \_Û+#˚
n<Óì› ôd‘’ +· Çø£ÿ&É |ü]o\q˝ÀøÏ rdüTø√yê*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î HÓ\≈£î |ü~y˚\T
#=|üq MT≈£î n<Ó› e∫Ã+<äqTø√+&ç. dü+ˆˆsêìøÏ \øå± Çs¡TyÓ’ y˚\T #=|üq
|ü~ dü+ˆˆsê\≈£î |üHÓï+&ÉT \ø£å\e⁄‘·T+~. düú\+‘√ b˛*ùdÔ nbÕsYºyÓT+{Ÿ
s¬ +&ÉT \ø£\å T m≈£îÿe ô|]–qfÒ¢ ˝…øÿ£ .
Çø£ÿ&É Ç+ø√ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ bÕsTT+{Ÿ ñ+~. nbÕsYyº TÓ +{Ÿ &ÉãT“\T MTs¡T
>∑‘· |ü~ dü+ˆˆsê\ qT+&ç bı+<äT‘·THêïs¡T. ìqï{Ï s¡÷bÕsTT H˚&TÉ s¡÷bÕsTT‘√
düe÷q+ ø±<äT ø£<ë! ø±ã{Ïº Ä &ÉãT“ì #·Áø£e&û¶ (Compound Interest)
#˚ùd,Ô MT≈£î $T–˝Ò~ Ç+ø± m≈£îÿy˚. n<˚ dü˝ú ≤ìï n$Tà‘˚ á s√E &ÉãT“
edüT+Ô ~. ø±ì nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø±eT<˚qTe⁄˝≤ >∑‘· |ü~ dü+ˆˆsê\ qT+&ç
MT≈£î sêã&ÉT\T ÇdüT+Ô ~. Ä sêã&ÉT\qT H˚{Ï &ÉãT“‘√ #·Áø£e&û˝¶ ≤ b˛*ùdÔ
Ç+ø√ eTT|üŒsTT, q\uÛ’… XÊ‘·+ m≈£îÿe ô|]–qfÒ¢ ø£<ë!
ø±ã{Ï º MTs¡ T dü ú \ +, nbÕsY º y Ó T +{Ÿ ˝Ò < ë Ç+&ç ô |+&Ó + {Ÿ Ç\T¢
ø=Hê\qT≈£îqï|ü⁄&ÉT ô|’ $wüj÷· \T |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£îì eTØ z ìs¡j í ÷· ìøÏ
sêe&É+ ñ‘·eÔ T+.

17
dô ø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q+&ç

MT <ä>sZ∑ ¡ nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q&ÜìøÏ z ìØí‘· yÓTT‘·+Ô ñ+fÒ ôdø£+&é Vü‰´+&é
nbÕsYyº TÓ +&é ø=q&É+ ñ‘·eÔ T+. m+<äTø£+fÒ |òdü Vºt ‰ü ´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ Ç|ü&ÉT
ø£≥&º +É ÁbÕs¡+_ÛùdÔ m|ü&ÉT ne⁄‘·T+<√ #Ó|Œü &É+ ø£w+ºü . <ëìøÏ ‘√&ÉT _\¶sT¡ ¢
bÕ]ÿ+>¥ ù|d¢ t <ä>sZ∑ ¡ n~Ûø£ yÓTT‘·+Ô edü÷\T #˚kÕÔsT¡ . ndü\T m+‘· bÕ]ÿ+>¥
@]j·÷ ñ+<√ #Ó|Œü ≈£î+&Ü MT bÕ]ÿ+>¥ MTøÏ∫Ã $T–‘ê<ä+‘ê yê] Çwü+º
e∫Ãq≥T¢>± ñ+#·T≈£î+{≤s¡T. ìC≤ìøÏ yÓTT‘·+Ô nbÕsYyº TÓ +{Ÿ˝À MT≈£î sêyê*‡q
@]j·÷ ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe˝À bÕ]ÿ+>¥ Ç#˚Ã neø±X¯+ ñ+~. n˝≤π> Ç+ø±
ø=ìï+{Ï˝À yÓ÷dü+ #˚ùd neø±X¯+ ñ+~. Ç+ø=+‘·eT+~ eTT+<äT #Ó|Œü ≈£î+&Ü
{≤Hé‡bòÕs¡àsY, u≤‘Ys¡÷yéT˝À Ç+{°]j·TsY‡ mø˘‡Á{≤ edü÷\T #˚kÕÔs¡T.
M{Ïqìï+{ÏøÏ |ü]cÕÿs¡yT˚ ôdø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ.
ôdø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q&É+ e\¢ mH√ï ˝≤uÛ≤\T ñHêïsTT.
˙fi¯fl düeTdü´, *|òºt MTs¡T ø=H˚ ô|’ n+‘·dTü Ô #ê˝≤ s¡ø±\ |üqTï
düeTdü´\T ñHêïj·÷? yês¡T X¯u≤›\T #˚ùd yêsê? u…&<É ä ñ+&É<Tä
düeTdü´\T düèwæ+º #˚ yêsê?
ô|’ $wüj÷· \qT eTT+<˚ ‘Ó\TdüT≈£îH˚ neø±X¯+ ñ+~. n+‘˚Hê, ôdø£+&é
Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ e\¢ |üqTï Ä<ë Á|üj÷Ó »Hê\T ñHêïsTT.
1. ôdø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ e\¢ GST ø£{≤º*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
2. n+‘·≈î£ eTT+<äT yê´{Ÿ ñ+&˚~. n~ GST˝À ø£*dæb˛sTTq+<äTq |üqTï
˝Ò<äT.

18
MTs¡T ø=H˚ Ç\T¢/nbÕsYºyÓT+{Ÿ &Ü≈£îýÓT+≥T¢ ø£¬sø√º ø±<√

‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ n<äT“‘¤ · ∫{≤ÿ
MT≈£î u≤´+≈£î ˝ÀqT nedüs+¡ ˝Ò<Tä . ø±˙ MT &Ü≈£îýÓT+≥T¢ ø£s¬ ø√º,
ø±<√ ‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ ø=~› bÕ{Ï u≤´+≈£î ˝ÀHé≈î£ n|üj ¢ TY #˚jT· +&ç.
n+‘· nj·÷´ø£ u≤´+≈£î ˝ÀqT edüTÔ+<äì ‘Ó*ùdÔ Ä nbÕsYºyÓT+{Ÿ
ø=qT>√\T≈£î m˝≤+{Ï düeTdü´ ˝Ò<äì ‘Ó\TdüTÔ+~. n|üŒ&ÉT MTs¡T Áb˛d”&é
nee#·TÃ.
n|ü&ÉT MT u≤´+≈£î y˚TH˚»sYøÏ @$T #ÓbÕŒ\qï &Í{Ÿ MT≈£î sêe#·TÃ.
MT≈£î ÄdüøÔÏ ñ+fÒ u≤´+≈£î˝ÀHé rdüTø√+&ç. ˝Òøb£ ˛‘˚ MT≈£î ÄdüøÔÏ ˝Ò<ìä
#Ó|Œü +&ç. eTVü‰ nsTT‘˚ MT #˚‹øÏ ÁbÕôddæ+>¥ #ÛêØ®\T |ü&‘É êsTT. n+‘·≈î£
$T+∫ »]π>~ @MT ˝Ò<Tä .
m+<äTø£+fÒ u≤´+≈£î yêfi¯ófl n|æŒ#˚Ã eTT+<äT e+<ä s¡ø±\T>±, Ä˝À∫kÕÔsT¡ .
Ä e+<ä s¡ø±\T>± Ä˝À∫+#˚<˚ eTq≈£î ˝≤_ÛdTü +Ô ~. <ë+‘√ Ädæú f…{Æ ˝Ï Ÿ
ø£s¬ ø√º ø±<√ ‘Ó\TdüT+Ô ~.

n<äT“‘
¤ · s¡#s
· TT‘·
¡ Y ≈£îe÷sY
dü+#·\q qe\\T
1. dü‘´· y˚Te »j·T‘˚ (kÕ«‹ e÷dü|Áü ‹ø£ nqTã+<Ûä qe\)
2. Äy˚T z Á|üu+ÑÛ »q+ (kÕ«‹ |üÁ‹ø£ d”]j·T˝Ÿ)
3. eTVü‰eTVüQ&ÉT (kÕ«‹ yês¡ |üÁ‹ø£ d”]j·T˝Ÿ)
4. z Vü≤è<äjT· + ˝Òì Á|æjT· Tsê˝≤ (kÕ«‹ yês¡ |üÁ‹ø£ d”]j·T˝Ÿ)
5. nDTC≤«\ (kÕ«‹ d”]j·T˝Ÿ)
n˙ï e÷¬sÿ{Ÿ˝À ñHêïsTT
19
MT <ä>sZ∑ ¡ ]j·T˝Ÿ mùd{ º ˝Ÿ À ô|≥º&ÜìøÏ

f…øÏïø˘ m≈£îÿe &ÉãT“\T ˝Òyê? nsTT‘˚ ]j·T˝Ÿ
6 mùd{ º Ÿ |ò+ü &é˝À ñ+#·e#·TÃ
eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é˝À ùws¡T,¢ Ç‘·s¡ Ä]úø£ |üÁ‘ê\T ø=+≥TqïfÒ,¢ ]j·T˝Ÿ
mùd{º Ÿ |ò+ü &é\˝À uÛ÷Ñ eTT\T, Çfi¯ófl ø=ì ˝≤uÛ+Ñ eùdÔ ÇHÓ«düsº ≈¢¡ î£ |ü+#·T‘ês¡T.
n˝≤ ÇHÓ«düsº ¢¡ &ÉãT“ì ô|≥Tºã&ç ô|{Ï+º ∫ ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ˝À ˝≤uÛ+Ñ bı+<˚
|ò+ü &éH˚ ]j·T˝Ÿ @ùd{º Ÿ |ò+ü &é>± eéVü≤]kÕÔsT¡ .
Ç$ ˇø£ s¡ø£+>± eT÷´#·Te˝Ÿ |òü+&é‡˝≤+{Ï$. MTs¡T Ç#˚Ã &ÉãT“\‘√
|ò+ü &é‡ yês¡T dü˝ú ≤\qT ø=ì, n<Ó≈› î£ Çe«&Éy÷Ó , neTà&Éy÷Ó #˚dæ Ä ˝≤uÛ≤\T
(˝Ò<ë qcÕº\T) MT≈£î |ü+#·T‘ês¡T.
nsTT‘˚ ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ |ò+ü &é‡ eTq <˚X+¯ ˝À ÁbÕeTTK´‘· bı+<ä˝<Ò Tä .
n+<äTøπ Á|üuTÑÛ ‘·«+ BìH˚ Ç+ø√ s¡÷|ü+˝À Ç{°e\ Áb˛‘·‡Væ≤+#·&ÜìøÏ #·s´¡ \T
#˚|{ü +ºÏ ~. n+<äTe\¢ ∫qï ÇHÓ«düsº T¡ ôd‘’ +· bÕ˝§Zqe#·TÃ.
#ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe &ÉãT“‘√ MTs¡T M{Ï˝À bÕ˝§Zqe#·TÃ. e÷eTT\T>± nsTT‘˚
∫qï ôd{’ Ÿ ø=Hê\+fÒ ◊<ës¡T \ø£\å T ø±yê*. ø±ì øπ e\+ s¬ +&ÉT \ø£\å ˝À
MTs¡T ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ s¡+>∑+˝À |üs√ø£+å >± ô|≥Tºã&ç ô|≥ºe#·TÃ.
Ç˝≤ ]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ s¡+>∑+˝À e#˚Ã REIT\T |ü_ø¢ ˘ ÇwüO´ <ë«sê |ü_ø¢ ø˘ Ï
j·T÷ì≥¢ s¡÷|ü+˝À Ä|òsü Y #˚jT· e#·TÃ ˝Ò<ë n|t *düsº TTq ‘·sê«‘· ≈£L&Ü
ø=qT>√\T #˚jT· e#·TÃ.
nsTT‘˚ á REIT\T πøe\+ ø£eT]¸j·T˝Ÿ ÁbÕ|üØºdt˝À e÷Á‘·y˚T ÇHÓ«dtº
#˚j·÷*. á Á≥dtº˝À ô|≥Tºã&ç ô|fÒº ÇHÓ«düºs¡T≈£î ¬s+&ÉT s¡ø±\ ˝≤uÛ≤\T
ñ+{≤sTT. ˇø£{Ï ` &ç$&Ó+&é s¡÷|ü+˝À sêã&ç. s¬ +&Ée~ Ä j·T÷ì≥¢qT
20
n~Ûø£ <Ûsä ˝¡ À n$Tà e÷¬sÿ{Ÿ˝À ô|≥Tºã&ç ˝≤uÛ≤\T bı+<ä≥+. M{Ïì m|ü&ÉT

ø±yê\+fÒ n|ü&ÉT neTTàø√e#·TÃ.
á REIT\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#·&ÜìøÏ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç{°e\ ô|H’ò êHé‡ _\T¢
2016˝À nH˚ø£ Áb˛‘ê‡Vü‰ø±\T Á|üø{£ +Ï ∫+~. M{Ï MT<ä &ç$&Ó+&é |ü+|”D°
|üqTï (Dividend Distribution Tax)ì s¡<Tä › #˚d+æ ~. n+<äTe\¢ m≈£îÿe eT+~
á REIT\T kÕú|+æ #·&ÜìøÏ ekÕÔsì¡ Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ä•düT+Ô ~
nsTT‘˚ á REIT\T m˝≤ |üì #˚kÕÔj÷Ó , yê{Ï |üìrs¡T m˝≤ ñ+≥T+<√
‘Ó*j·T&ÜìøÏ ø=+‘· ø±\+ |ü&TÉ ‘·T+~.

n<äT“‘
¤ · s¡#s
· TT‘·
¡ Y ≈£îe÷sY
Ä<ëj·T |üqTï eT]j·TT GST |ü⁄düøÔ ±\T
1. ÇHéø£yéT {≤ø˘‡ |òü+&ÉyÓT+≥˝Ÿ‡ {Ï|t‡
2. MT ÇHéø£yéT {≤ø˘‡ Ä<ë≈£î 100 e÷sêZ\T
3. MT ÇHéø£yéT {≤ø˘‡ |ü]C≤„Hêìï ô|+#·Tø√+&ç
4. õj·Tdt{Ï ¬>’&é
5. õj·Tdt{Ï ø√sY‡ (‘·«s¡˝À)
6. õj·Tdt{Ï {Ï|t‡ f…øÏïø˘\T (‘·«s¡˝À)
21
u≤´+≈£î e&û˝¶ ≤ HÓ\ HÓ\ n<Ó› e#˚Ã

f…øÏïø˘
7 nbÕsYyº TÓ +{Ÿì ø=q+&ç
MTs¡T z j·÷uÛ’… \ø£\å T |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ˝À y˚XÊs¡T. MT≈£î dü+ˆˆsêìøÏ 7
XÊ‘·+ sêã&ç edüT+Ô ~. u≤>±H˚ ñ+~. nsTT‘˚ MTs¡T u≤´+≈£î˝À ñ+∫q
j·÷uÛ’… \ø£\å T ô|s¡>e∑ ⁄. n˝≤π> ñ+≥T+~.
n<˚ MTs¡T z nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q+&ç. ˝Ò<ë ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ≈¡ î£ \_Û+#˚ ôdø£+&é
Vü‰´+&é nbÕsYºyÓT+{Ÿ ø=q+&ç. <ëìì n<Ó›≈£î Çe«+&ç. ñ<ëVü≤s¡D≈£î
j·÷uÛ\’… ø£\å T ô|{Ïº bòÕ{¢ Ÿ ø=Hêïs¡T. HÓ\≈£î Çs¡TyÓ’ y˚\T n<Ó› edüT+Ô <äqTø√+&ç.
dü+ˆˆsêìøÏ 2,40,000 Ä<ëj·T+ edüT+Ô ~. MT j·÷uÛ\’… ø£\å MT<ä 4.8 XÊ‘·+
sêã&ç edüT+Ô ~. eT] u≤´+≈£î e&û¶ ø£+fÒ ‘·≈î£ ÿe ø£<ë nqT≈£î+≥THêïsê?
u≤´+≈£î e&û¶ MT<ä |üqTï ñ+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T 20 XÊ‘·+ |üqTï
|ü]~Û˝À ñ+fÒ MT≈£î e#˚Ã e&û˝¶ À 7 XÊ‘·+ qT+&ç 20 XÊ‘·+ (n+fÒ1.4
XÊ‘·+ rùdùd)Ô $T–˝Ò~ 5.6 XÊ‘·+ e÷Á‘·yT˚ . nsTT‘˚ Çø£ÿ&É Á<äy√´\“D+
˝…øÿ£ y˚dTü ≈£î+fÒ eTs√ eT÷&ÉT XÊ‘·+ rôdj·÷´*. eT] á Á<äy√´\ŒD+
Ç+{Ï n<Ó≈› î£ ˝Ò<ë? n+fÒ ñ+~. ø±ì <ëìì n~Û>$∑ T+#·&ÜìøÏ dü+ˆˆsêìøÏ
Ç+{Ï n<Ó\› T |ü~XÊ‘·+ ô|+#·T‘·THêïs¡T. <ë+‘√ Á<äy√´\ŒD|ü⁄ düeTdü´ #ê˝≤
es¡≈î£ ñ+&É<Tä ø£<ë! eT] e&û¶ sπ ≥T¢ ô|]π> neø±X¯+ Ç|üŒ{Ï˝À ˝Ò<Tä .
eT] n<Ó› Ç+{Ï Ä<ëj·÷ìøÏ Ä<ëj·T|üqTï ˝Ò<ë? nqï Á|üXï¯ edüT+Ô ~.
Ä<ëj·T|üqTï ñ+≥T+~ ø±ì Ä Ç+{Ï n<Ó˝› À MT≈£î mH√ï s¡ø±\ ‘·–+Z |ü⁄\T
ekÕÔsTT. 30 XÊ‘·+ XÊdüHê‘·àø£ ‘·–+Z |ü⁄, Ä Ç+{Ï MT<ä rdüT≈£îqï ˝ÀqT
MT<ä e&û˝¶ ≤+{Ï ‘·–+Z |ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT.
M{Ïqìï+{Ïì $T+∫q n~«rj·T Á|üjÓ÷»q+ eTs√ø£{Ï ñ+~. MT
22
nbÕsYyº TÓ +{Ÿ $\Te ô|s¡T>∑T‘·T+~. ø±ì |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ\T ô|s¡>e∑ ⁄ ø£<ë!
ø±ã{Ïº MT <ä>sZ∑ ¡ &ÉãT“+fÒ z ôdø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q+&ç.
<ëìì ø=+#Ó+ Vü≤+>∑T\T CÀ&ç+∫ n<Ó≈› î£ Çe«+&ç. n≥T n<Ó› &ÉãT“\T,
Ç≥T ô|≥Tºã&ç $\Te\T ô|s¡T>∑T‘êsTT.
bÕ‘· ÄbÕsYyº TÓ +{Ÿ
ø=ì n<Óø› ùÏ dÔ
n<Ó›s¡÷bÕD≤ Á<äy√´\“D≤ìï ô|≥Tºã&ç eè~∆ì

Ä<ëj·T+ ‘·≥Tº≈î£ H˚ X¯øÔÏ ô|+bı+~+#·&É+
nsTT‘˚ Çø£ÿ&É nbÕsYyº TÓ +{Ÿ $\Te ‘·≈î£ ÿe ñ+&Ü*. ôV≤’ Á<ëu≤<é ˝≤+{Ï
q>∑sê˝À¢ 25 ˝Ò<ë 30 \ø£\å ≈£î s¬ +&ÉT u…&sé ÷¡ yéT nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\T ôdø£+&é
Vü‰´+&é˝À <=s¡T≈£î‘êsTT. n<Ó› ø£˙dü+ |ü~y˚\T ñ+~. ø±ì $»j·Tyê&É,
>∑T+≥÷s¡T ˝≤+{Ï #√≥ nbÕsYyº TÓ +{Ÿ $\Te\T n~Ûø+£ >± ñHêïsTT. nø£ÿ&É
n<Ó\› T n<˚ sπ +CŸ˝À sêe⁄. ø±ã{Ïº nø£ÿ&É n<Ó\› Ä<ëj·T+ ô|≥Tºã&ÉT\‘√
b˛*ùdÔ –≥Tºu≤≥T ø±ø£b˛e#·TÃ.
ø±ã{Ïº mø£ÿ&Ó’‘˚ nbÕsYºyÓT+{Ÿ\T ‘·≈£îÿe≈£î <=s¡T≈£î‘êjÓ÷, mø£ÿ&Ó’‘˚
n<Ó› Ä<ëj·T+ düeT+»dü+>± ñ+{≤jÓ÷ nø£ÿ&É nbÕsYºyÓT+{Ÿ rdüTø√e≥+
ñ‘·eÔ T+. u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢‘√ b˛*ùdÔ Ç≥T Ä<ëj·T+, n≥T ô|≥Tºã&ç
eè~› u≤>∑T+{≤sTT. n+‘˚ ø±ø£ Á<äy√´\“D≤ìï ‘·≥Tºø=H˚ X¯øÏÔ ]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ≈£î
ñ+~.

23
ÇHékÕº˝y
Ÿ TÓ +{Ÿ <ë«sê dü˝ú ≤\T
f…øÏïø˘
8 nbÕsYy º TÓ +{Ÿ\T ø=q&É+
MT<ä>sZ∑ ¡ ô|<ä› m‘·TqÔ &ÉãT“ ˝Òøb£ ˛‘˚ MTs¡T ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q
dü˝ú ≤\T, nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\T rdüT≈£îH˚ Á|ü‹bÕ<äq #˚jT· e#·TÃ. ìC≤ìø° m≈£îÿe>±
dü˝ú ≤\H˚ ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q neTTà‘·THêïs¡T. ø±ì nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\qT
n˝≤ ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q neTà&É+ Ç{°e˝Ò ÁbÕs¡+uÛ+Ñ nsTT+~.
nsTT‘˚ ø=+‘·eT+~ Ä]∆ø£ ì|ü⁄DT\T ôV≤#·Ã]+#˚<$˚ T≥+fÒ ` nbÕsYyº TÓ +≥¢qT
n˝≤ ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q ø=+fÒ m≈£îÿe &ÉãT“ qwübº ˛j˚T neø±X¯+
ñ+~. <ëì ã<äT\T u≤´+≈£î ˝ÀHé <ë«sê nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\qT ø=q&É+ e\¢
MT≈£î &ÉãT“ Ä<ë ne⁄‘·T+<äì yê] uÛ≤eq.
yê] yê<äq düeT+»düyTÓ qÆ <˚. ø±ì dü˝ú ≤\T ø=qT>√\T≈£î u≤´+≈£î˝À n|ü\T
Çe«e⁄ ø±ã{Ïº ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q ø=q&É+ ‘·|Œü yπ̊s >∑‘´· +‘·s+¡
˝Ò<äT. ˇø£|ü&ÉT »q#Ó’‘·q´˝≤+{Ï dü+düú <ë«sê düú˝≤\T ø=qïyês¡T H˚&ÉT
ø√{°X«¯ s¡T˝…b’ ˛j·÷s¡T. n˝≤ ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ <ë«sê ø=H˚yês¡T ` ny˚Tà dü+dü\ú ≈£î
e÷¬sÿ{Ÿ˝À ù|s¡T, qeTàø£+, f…Æ{Ï˝Ÿ, bÕ¢Hé HÓ+ãs¡T, ‘·~‘·s¡ $wüj·÷˝À¢
K∫Ã‘·+>± ñ+fÒ |òsü ê«˝Ò<Tä . n+‘˚ ø±≈£î+&Ü ` MTs¡T ø=H˚ bÕ¢{Ÿ ◊<äT
dü+ˆˆsê\˝À m+‘·e⁄‘·T+<√, MT ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ\T n˙ï ø£*dæ e&û‘¶ √ düV‰ü
m+‘·e⁄‘·T+<√ n+#ÓHê y˚dæ z ìs¡j í ÷· ìøÏ sê>∑\s¡T.
>∑Ts¡TÔô|≥Tºø√+&ç
ÇHékÕº˝ŸyÓT+{Ÿ ø£˙dü+ 25
XÊ‘·+ m≈£îÿe
<ë«sê ø=+fÒ &ÉãT“ ø£{≤º*

24
∫{Ÿ|òü+&é\T
HÓ\ HÓ˝≤ MT &ÉãT“ì øÁ e
£ Tã<ä+› >±
ô|+#˚ ô|≥Tºã&ç
25
∫{Ÿ|òü+&é\T
Á|ü‹ HÓ˝≤ ‘·|Œü ìdü]>± &ÉãT“ ø£{≤º* ø±ã{Ïº

bı<äT|ü⁄ #˚j÷· \qï Ä˝À#·q ã\|ü&TÉ ‘·T+~.
m|ü  &É T nedü s ¡ + ñ+fÒ n|ü  &É T

bÕ&ÉTø√e#·TÃ
∫{Ÿ|+üò &é\ e\¢
Á|üjÓ÷»Hê\T ∫{Ÿ|+üò &é ø£+ô|˙ yê]πø bÕ&ÉT≈£îqï &ÉãT“ì
n|ü>± Çe«e#·TÃ. e&û¶ edüT+Ô ~.
n|ü\T ñqïyê]øÏ á ∫{Ÿ|+üò &é\T Áo sêeT

s¡ø˝å£ ≤+{Ï$ (‘·sê«‘· ù|õ˝À $e]+#ê+)
yÓ÷kÕ\T m≈£îÿe. <=+>∑ ∫{Ÿ|òü+&é

ø£+ô|˙\T, Á|üy≥˚ T>± #˚ùd ∫{Ÿ|+üò &é\T
∫{Ÿ|+üò &é\ e\¢ ∫{Ÿ bÕ&ÉT≈£îqï ‘·sê«‘· &ÉãT“ ø£{≤º\+fÒ
qcÕº\T uÛ≤s¡+>± |ò\” e⁄‘ês¡T.
wüO´]{°\T n+‘· ‘·«s¡>± <=s¡øø£ £ b˛e#·TÃ
26
MT≈£î m≈£îÿe n|ü ñ+<ë? nsTT‘˚ z

f…øÏïø˘ #·øÿ£ {Ï ∫{Ÿ|+üò &é ø£+ô|˙ì
1
dü+Á|ü~+#·+&ç
düTu≤“sêe⁄ Á|üuÛÑT‘√«<√´–. n‘·&ÉT kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝À ô|≥Tºã&ÉT\ ô|{Ïº
qwübº ˛j·÷&ÉT. <ë+‘√ n‘·&øç Ï ◊<äT\ø£\å n|ü $T–*+~. HÓ\ HÓ\≈£î <ëì
MT<ä e&û¶ ø£≥kº Õ>±&ÉT. n~ #·÷dæ $TÁ‘·T&ÉT z dü\Vü‰ Ç#êÃ&ÉT.
ªªÇ˝≤ J$‘·eT+‘ê e&û¶\T ø£&ÉT‘·÷ e⁄+fÒ ndü\T yÓTT‘·Ô+ m|ü&ÉT
r]b˛‘·T+~? n+<äTøπ z HÓ\≈£î |ü~y˚\T #=|üq j·÷uÛ’… HÓ\\ ∫{Ÿ y˚sTT.
n+<äT˝À yÓTT‘·+Ô bÕ&ç Ä n|ü rπsÃjYT. HÓ\ HÓ˝≤ ø£fºÒ e&û\¶ ã<äT\T Ä
∫{Ÿ yÓTT‘·+Ô #Ó*+¢ #·Tµµ nHêï&ÉT. nq&ÉyT˚ ø±ø£ ‘·q≈£î ‘Ó*dæq ∫{Ÿ|+üò &é
y˚TH˚»sY‘√ e÷{≤¢&ç n‘·&øç Ï s¬ +&ÉT \ø£\å ∫{Ÿ bÕ&ÉT≈£îH˚≥≥T¢ #˚XÊ&ÉT. Ä
&ÉãT“‘√ n‘·&TÉ n|ü rπsÃkÕ&ÉT.
n˝≤ J$‘ê+‘·+ e&û\¶ T ø£fºÒ |üì ‘·|Œæ +#ê&ÉT. ø±ã{Ïº ∫{Ÿ˝À &ÉãT“
ø£≥&º +É m|üŒ{Ïø¬ H’ ê ñ‘·eÔ T+.
∫{Ÿ\ &ÉãT“ MT<˚. u≤´+≈£î˝À¢ n|ü MT &ÉãT“ ø±<äT. n+<äTe\¢ e&û¶
#Ó*+¢ #ê*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
#ê˝≤ ô|<ä› nedüsê\˝À $TeTà*ï Ä|ü<“ä +¤ <ÛTä e⁄˝≤ ø±bÕ&˚y˚ ∫{Ÿ|+üò &é\T.
n~ $yêVü≤+ ø±˙j·T+&ç, dü\ú + ø=qT>√\T ø±˙j·T+&ç. Ç+ø√ø£{Ï ø±˙j·T+&ç.
MT ∫{Ÿ|+üò &é &ÉãT“ $TeTà*ï m|ü&É÷ Ä<äT≈£î+≥T+~. ø±ø£b˛‘˚ eT+∫
∫{Ÿ|+üò &é ø£+ô|˙ì mqTïø√e&É+˝ÀH˚ ñ+≥T+~ MT Á|ü»„ n+‘ê.

27
f…øÏïø˘ |
Á ‹
ü HÓ˝≤ ‘·|Œü ìdü]>± bı<äT|ü⁄
2 #˚j÷· \+fÒ ∫{Ÿ|+üò &é˝À #˚s+¡ &ç
e÷eT÷\T>± eTq+ &ÉãT“ Ä<ë #˚j÷· \+fÒ #˚jT· ˝ÒeTT. z j·÷uÛy’… \˚ T
Ä<ë #˚dæ u≤´+≈£î˝À |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ #˚j÷· \+fÒ M\T ø±<äT. ÄX¯jT· +
y˚sT¡ . Ä#·sD
¡ y˚sT¡ .
n<˚ ∫{Ÿ|+üò &é ø£+ô|˙˝À #˚]‘˚ Á|ü‹HÓ˝≤ ‘·|Œü ìdü]>± n+<äT˝À m+‘√ ø=+‘·
ÇHÓ«dtº #˚j÷· *. <ë+‘√ ‘·|Œü ìdü]>± Á|ü‹HÓ˝≤ m+‘√ ø=+‘· yÓTT‘êÔìï rdæ Á|üøÿ£ q
ô|{≤º*‡ ñ+≥T+~. n˝≤ bı<äT|ü⁄ n\yê≥T ne⁄‘T· +~. &ÉãT“\T Ä<ë #˚d,æ
ô|≥Tºã&ç>± e÷sê\+fÒ ∫{Ÿ |ò+ü &éì $T+∫q n‘·T´‘·eÔ T e÷s¡+Z ˝Ò<Tä .
ªn~>√, Ç~>√ #·÷<ë›+, Á|ü‹ HÓ\ ø=+‘· &ÉãT“ Á|üøÿ£ q ô|&É<ë+µ nqT≈£îH˚
ã<äT\T @<ÓH’ ê ∫{Ÿ|+üò &é˝À #˚]‘˚, ‘·|Œü ìdü]>± bı<äT|ü⁄ n\yê≥T ne⁄‘·T+~.
∫{Ÿ|+üò &é nH˚~ ãj·T≥ yê]~. yê]øÏ Á|ü‹HÓ˝≤ &ÉãT“ ø£{≤º\qï ìj·TeT+
ñ+≥T+~. ˝Ò{Ÿ nsTT‘˚ Ç+{Ïø=#˚Ã ≈£Ls¡TÃ+{≤s¡qï uÛÑj·T+ eTq*ï
yÓ+{≤&ÉT‘·T+~. <ë+‘√ ∫{Ÿ|+üò &é &ÉãT“ì m˝≤¬>H’ ê ‘Ó∫Ã ø£fkºÒ ÕÔ+. n˝≤
Á|ü‹HÓ˝≤ ø=+‘· &ÉãT“ì bı<äT|ü⁄ #˚j÷· \+fÒ ∫{Ÿ|+üò &éì $T+∫q eTVü≤‘·sÔ ¡
Äj·TT<Û+ä ˝Ò<Tä .
Ç˝≤ Á|ü‹HÓ˝≤ ‘·|Œü ìdü]>± &ÉãT“ ø£fºÒ eT] ø=ìï ô|≥Tºã&ç e÷sêZ\T
#·÷<ë›+.
` u≤´+≈£î ]ø£]+>¥ &çbÕõ≥T¢
` b˛kÕº|d”ò Tü ]ø£]+>¥ &çbÕõ≥T¢
` eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é˝À¢ dædeºü ÷{Ïø˘ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ d”ÿyéT\T
` >√˝Ÿ¶ ]ø£]+>¥ &çbÕõ≥T¢ (>√˝Ÿº cÕ|ü⁄˝À¢)

28
f…øÏïø˘ ∫{Ÿ|+üò &é\˝À e#˚Ã sêã&ç $T–‘ê

3 dæsú y
¡ TÓ qÆ kÕ<ÛHä ê\ ø£+fÒ m≈£îÿe
ìC≤ìøÏ eT+∫ ù|s¡Tqï ∫{Ÿ|+üò &é ø£+ô|˙˝À¢ ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘˚ u≤´+≈£î
e&û¶ ø£+fÒ, Ç‘·s¡ dæús¡ Ä<ëj·T\ø£+fÒ m≈£îÿe ˝≤uÛ≤\T ÇkÕÔsTT ≈£L&Ü!
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü eTq≈£î nedüs¡yÓTÆq düeTj·T+˝À nH˚ø£ πs≥T¢ &ÉãT“
#˚‹ø£+<äT‘·T+~.
∫{Ÿ nH˚~
ÄK]es¡≈£L n‘·édüsy¡ TÓ qÆ düeTj·T+˝À

bÕ&ÉTø√ø£b˛‘˚ eTq &ÉãT“≈£î nH˚ø£ s¬ ≥T¢
˝≤uÛ≤\T ekÕÔsTT Ç∫Ã Ä<äT≈£îH˚ kÕ<Ûqä +
Ç˝≤ ø£‹øÔ Ï s¬ +&ÉT yÓ|’ ⁄ü ˝≤ |ü<Tä qT ñqïfÒ¢ ∫{Ÿ|+üò &é\ e\¢ s¬ +&ÉT s¡ø±\
Á|üj÷Ó »Hê\T ñHêïsTT.
á s¡#s· TT‘· ∫{Ÿ &ÉãT“˝ÀÔH˚ ˇø£|ü &ÉT s¬ +&ÉT dü˝ú ≤\T ø=Hêï&ÉT. n$
H˚&TÉ mH√ï s¬ ≥T¢ ô|]– b˛j·÷sTT. #ê˝≤ eT+~ u≤´+≈£î &çbÕõ≥¢ MT<ä e&û¶
edüTÔ+~ ø£<ëì n˝≤π> ñ+#˚kÕÔs¡T. ø±ì ∫{Ÿ|òü+&é˝À e#˚Ã ô|<ä›yÓTT‘·Ô+
Á|üdTü ‘Ô +· eTq≈£î @<ÓH’ ê dæsú êdæú ø=q&ÜìøÏ düsT¡ u› ≤≥T &ÉãT“>± ñ|üø]£ düT+Ô ~.
nsTT‘˚ á ∫{Ÿ\T ôd‘’ +· ù|s¡T bı+~q ]õdüsº Y nsTTq ø£+ô|˙˝À¢H˚
ÇHÓ«dtº #˚j÷· *. #ê˝≤ eT+~ Á|üy{˚ Ÿ>± ∫{Ÿ|+üò &é\T ìs¡«Væ≤+∫, C…+&Ü
m‘Ô̊jT· &É+ #·÷dü÷HÔ ˚ ñHêï+. n+<äTøπ e÷s¡<Z ]ä Ù˝≤+{Ï ù|s¡Tqï ∫{Ÿ|+üò &é˝À
29
ÇHÓ‡dtº #˚jT· &É+ e\¢ MT≈£î nìï s¡ø±\ s¡øD

å£ ñ+≥T+~.
∫{Ÿ|òü+&é\˝À ÇHÓ«dtº #˚j·T&É+ e\¢ qcÕº\T

1. MTø=#˚Ã ∫{Ÿ &ÉãT“˝À 5 XÊ‘·+ ìsê«Vü≤≈£î\T rdüTø=ì $T–‘ê~
MT≈£î ÇkÕÔsT¡ . n+fÒ MTs¡T ∫{Ÿ s¡÷. 20,000 bÕ&ÉT≈£î+fÒ MT≈£î s¡÷.
19000 e÷Á‘·yT˚ ekÕÔsTT.
2. ∫{Ÿ\qT bÕ&ÉT≈£îH˚≥|ü⁄&ÉT ∫{Ÿ ìsê«Vü≤≈£î\T >√˝Ÿe÷˝Ÿ #˚jT· e#·TÃ.
n≥÷ Ç≥÷ #˚jT· e#·TÃ. ‘·eT≈£î ø±yê*‡q yê]øÏ e#˚Ã≥≥T¢ #˚jT· >∑\s¡T.
3. ˇø£ düuTÑÛ ´&ÉT ∫{Ÿ bÕ&ÉTø=ì bÕ]b˛‘˚, Ä qwü+º ìsê«Vü≤≈£î\ MT<ä
|ü&ÉT‘·T+~.
4. ªwüO´]{°µ ˝≤+{Ï ‘·\H=|ü\T ∫{Ÿ bÕ&ÉT≈£îH˚ e´øÏÔ MT<ä ñ+{≤sTT.
nsTT‘˚ ù|s=+~q ∫{Ÿ ø£+ô|˙\˝À ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+ e\¢ ô|’ ˝ÀbÕ\qT
#ê˝≤ es¡≈L£ düe]+#·Tø√e#·TÃ. ù|s¡T bı+~q yê{Ï˝À ∫{Ÿ\T bÕ&ÉT≈£îH˚
$<Ûëq+ ˇø£ Áø£eT|ü<‹›ä ˝À »s¡T>∑T‘êsTT. nsTT‘˚ ù|s¡T bı+~q ∫{Ÿ ø£+ô|˙˝À¢
5 XÊ‘·+ ìsê«Væ≤‘·T\ &ÉãT“, wüO´]{°\T e÷eTT˝Ò. ø±ø£b˛‘˚ yê{Ï˝À MT
&ÉãT“ >∑\+¢ ‘·jT˚ ´ Á|üe÷<ä+ ‘·≈î£ ÿe.
@~ @yÓTÆHê á ∫{Ÿ|òü+&é\T eTq*ï n‘·édüs¡ düeTj·÷˝À¢
Ä|ü<ë“¤+<ÛTä e˝≤¢ Ä<äT≈£î+{≤j·Tq&É+˝À m˝≤+{Ï dü+<˚V≤ü + ˝Ò<Tä .

30
J$‘êìøÏ uÛÁÑ <Û‘

ä ì
· Ç#˚Ã
;Ûe÷ bÕ\d”\T
e÷qe J$‘·+˝À nì•Ã‹ ‘·|Œü <äT. Ä nìX¯Ã‘· e\¢
m|ü&ÉT @eTe⁄‘·T+<√ ‘Ó*j·Tì |ü]dæ‹ú HÓ\ø=+~. Ç˝≤+{Ï
nì•Ã‹ ñ+&ç ãj·T≥|ü&{É ≤ìøÏ ÄXÊøÏsD ¡ +˝≤ yÓ\Te&Ü¶sTT
J$‘· ;Ûe÷ bÕ\d”\T.
31
MT≈£î nedüsy
¡ TÓ qÆ eTTKýÓTqÆ Çq÷‡¬sHé‡\T
J$‘êìøÏ uÛÁÑ <ä‘·ì#˚Ã Çq÷‡¬sHé‡\T eTTK´+>± Hê\T>∑T s¡ø±\T>±
ñ+{≤sTT. yêdüÔe J$‘·+˝À eTq+ ‘·T$TàHê, <ä–ZHê z Çq÷‡¬sHé‡
ñ+&Ée#·TÃ. ø±ì e÷qe J$‘êìøÏ ø±yê*‡q$ eTTK´+>± Hê\T>∑T s¡ø±\T.
eTìwæ #·ìb˛‘˚ ≈£î≥T+u≤ìøÏ ndüsê>±

ì*#˚ ndü\T dædü\T ;Ûe÷ Ç~. ≥sYà
Çq÷‡¬ s Hé ‡ , m+&√yÓ T +{Ÿ Çq÷‡¬ s Hé ‡ ,
J$‘· ;Ûe÷ j·T÷ì{Ÿ *+ø˘&é Çq÷‡¬sHé‡\T ˝≤+{Ï$ á
$uÛ≤>±ìøÏ #Ó+<äT‘êsTT. ≈£î≥T+ã+˝À
j·T»e÷ì MT<ä Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+&˚yês¡T Bìì
‘·|Œü ≈£î+&Ü rdüTø√e&É+ ñ‘·eÔ T+.
øπ e\+ eTìwæ eTqT>∑&É kÕ–ùdHÔ ˚ kÕ>∑<Tä
J$‘·+. eTìwüHêïø£ s¡ø£s¡ø±\ yê´<ÛäT\T
Äs√>∑´ ;Ûe÷ dü+Áø£$T+#·e#·TÃ.Ä yê´<ÛTä \ø£jT˚ ´ ∫øÏ‘‡· ø√dü+
Ä]úø£ düV‰ü j·T+ n+~+#˚y˚ Äs√>∑´ ;Ûe÷. M{Ïì
‘·qø√dü+, ≈£î≥T+ã+ ø√dü+ rdüTø√yê*.
á ;Ûe÷ ≈£L&Ü ‘·|Œü ìdü]. ˝Òøb£ ˛‘˚ Á{≤|òøæ ˘
b˛©düT\T #·˝≤Hé sêkÕÔs¡T. Çø£ $T–‘ê
yêVü≤Hê\ ;Ûe÷ s¡ ø ±\ ;Û e ÷\T MT≈£ î Çwü º + ñ+fÒ
#˚sTT+#·Tø√e#·TÃ. yêVü≤q+ q&ç|+æ #ê\+fÒ
á ;Ûe÷ ñ+&Ü*
BìøÏ Á|ü‘´˚ ø£+>± ;Ûe÷ rdüTø√e#·TÃ ˝Ò<ë
ÄøÏ‡&Ó+{Ÿ ;Ûe÷ Ç{°e\ s¬ &’ sÉ ‡Y edüTHÔ êïsTT. J$‘· ;Ûe÷‘√
ø£*|æq s¬ &’ sÉ ‡Y edüTHÔ êïsTT. yê{Ï Ä<Ûës¡+>±
ÄøÏ‡&Ó+{Ÿ ;Ûe÷ì ø£\T|üe#·TÃ.

32
f…øÏïø˘
MT ≈£î≥T+ã+˝À MT˝≤+{Ï eTìwæ˝≤
1 uÛ<ÁÑ ‘äÛ ì· #˚Ã ≥sYà bÕ\d”\T
˝…|’ tò Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”˝À¢ nìï+{Ïø+£ fÒ yÓTT<ä{~Ï ≥sYà bÕ\d”\T.
≥sYà bÕ\d”\+fÒ bÕ\d” rdüT≈£îqï e´øÏÔ z ìØí‘· ø±\+ <ëø± Á|”$Tj·÷\T
#Ó*¢dü÷ÔH˚ ñ+{≤&ÉT. nsTT‘˚ Ä e´øÏÔ Áã‘·T≈£îqï ø±\+ m˝≤+{Ï ;Ûe÷
Á|üj÷Ó »Hê\T n+<äe⁄. ìC≤ìø° ndü˝q’… ;Ûe÷≈£î ns¡+ú á bÕ\d”\T.
á bÕ\d” Á|ü<ëÛ q \ø£D
å ≤\T Ç$:
ìs¡+‘·s+¡ ‘·≈î£ ÿe e´øÏÔ eTs¡D≤q+‘·s+¡ ≈£î≥T+ã
Á|”$Tj·T+\T ø£≥&º +É düuTÑÛ ´\≈£î bÕ\d” &ÉãT“\T n+<ä≥+
1. á bÕ\d”˝À¢ Á|”$Tj·T+ #ê˝≤ ‘·≈£îÿe ñ+≥T+~. ≈£î≥T+u≤ìøÏ
n‘·´+‘· s¡øDå£ Ç#˚Ã Ç$ nìï bÕ\d”\ ø£+fÒ n‹ ‘·≈î£ ÿe Á|”$Tj·T+
yÓTT‘êÔìï ø£*– ñ+{≤sTT.
2. M{Ï MT<ä m˝≤+{Ï ˝ÀHé\T Çe«ã&Ée⁄.
3. M{Ï MT<ä m˝≤+{Ï düs¬ +&ÉsY $\Te\T ñ+&Ée⁄. n+fÒ MTs¡T Á|”$Tj·T+
ø=Hêïfi¯ófl ø£{ºÏ e÷H˚ùdÔ MT≈£î m˝≤+{Ï yÓTT‘êÔìï Çq÷´¬sHé‡ dü+düú
#Ó*¢+|ü<äT.
4. e´øÏÔ eTs¡D≤+‘·s+¡ n‘·&ç ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\≈£î á bÕ\d” yÓTT‘·+Ô
#Ó*¢+|üã&ÉT‘·T+~.
5. M{Ïì MT≈£îqï n|ü\≈£î ôd≈£L´]{°>± rdüTø√e#·TÃ.
á ≥sYà bÕ\d”\ Á|ü‘˚´ø£‘· ` n‘·´+‘· ‘·≈£îÿe Á|”$Tj·÷ìï
ø£*– ñ+&É≥+. n+<äTe\¢ m≈£îÿe yÓTT‘·+Ô Á|”$Tj·÷ìï uÛ]Ñ +#·˝ìÒ
e´≈£î\Ô T Ç˝≤+{Ï bÕ\d”\ y˚|⁄ü Äø£]¸‘T· \e⁄‘·THêïs¡T. n+‘˚ ø±ø£
‘·eT ≈£î≥T+u≤ìøÏ s¡øD å£ Çe«&ÜìøÏ M\T ø£*ŒkÕÔsTT.

33
Vü≤√˝Ÿ ˝…’|òt Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d” (Whole Life

Insurance Policy)
ô|q’ ù|s=ÿqï ≥sYà Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\≈£î ø=~› bÕ{Ï ‘˚&Ü‘√ yÓ\Te&Ü¶sTT

á Vü≤√˝Ÿ ˝…|’ tò Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\T. á s¡ø|£ ⁄ü bÕ\d”˝À¢ ;Ûe÷ #˚dqæ e´øÏÔ
J$‘ê+‘·+ bÕ\d” yÓTT‘êÔ\qT #Ó*d¢ ÷ü HÔ ˚ ñ+{≤&ÉT. #·ìb˛j·÷ø£ Ä yÓTT‘·+Ô
eT]j·TT uÀqdt yÓTT‘·Ô+‘√ ø£*|æ πøe\+ Hê$Tìπø #Ó*¢kÕÔs¡T. ø±ø£b˛‘˚
Çø£ÿ&É uÀqdt yÓTT‘·+Ô #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe ñ+≥T+~. ø±ã{Ïº Ç$ Vü≤√˝Ÿ ˝…|’ tò
Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\T nì |æ\Te ã&ÉT‘·THêïsTT.
á bÕ\d” \ø£D
å ≤\T Ç$:
ìs¡+‘·s¡ Á|”$Tj·T+ e´øÏÔ eTs¡D≤q+‘·s+¡

ø£&É‘ês¡T ndü\T yÓTT‘·+Ô G uÀqdt
á bÕ\d”\qT Á|üdTü ‘Ô +· m≈£îÿeeT+~ rdüTø√e&ÜìøÏ Çwü|º &ü ≥

É + ˝Ò<Tä .
ndü\T ;Ûe÷ #˚dqæ e´øÏÔ m+‘· ø±\+ J$kÕÔ&√, Ä J$+∫q+‘· ø±\+
Á|”$Tj·T+ #Ó*d¢ ÷ü HÔ ˚ ñ+&É≥+ #ê˝≤ eT+~øÏ s¡T∫+#·ì $wüjT· +.

34
f…øÏïø˘ J$+∫ ñqï|⁄ü &˚ ;Ûe÷ yÓTT‘êÔìï n+<äCùÒd

2 m+&√yÓT+{Ÿ bÕ\d”\T
Ç+‘·≈î£ eTT+<äT #Ó|Œæ q ≥sYà bÕ\d”\≈£î _Ûqï+>± ñ+{≤sTT m+&√yÓT+{Ÿ bÕ\d”\T.
z ìØí‘· ø±\+ es¡≈L£ bÕ\d” Vü≤√\¶sY ` Á|$” Tj·÷\T #Ó*d¢ ÷ü HÔ ˚ ñ+{≤s¡T. Ä
ø±\eé~Û eTT–XÊø£ Ä e´øÏøÔ Ï n‘·&TÉ #Ó*+¢ ∫q Á|$” Tj·T+≈£î uÀqdt\T ø£*|æ #Ó*k¢ ÕÔsT¡ .
á >∑&TÉ e⁄˝À|ü⁄ n‘·&TÉ eTs¡DùÏ dÔ n‘·&ç yês¡dTü \≈£î uÀqdt‘√ ø£*|æ ndü\T yÓTT‘·+Ô
#Ó*k¢ ÕÔsT¡ .
Ç+<äT˝À #Ó*+¢ #˚ uÀqdt |ü<‹›ä ì ]esY‡qØ uÀqdt n+{≤s¡T. á uÀqdt eTT+<˚
ìs¡sí TT+|üã&ç ñ+&É<Tä . n~ Çq÷‡¬sHé‡ ø£+ô|˙ jÓTTø£ÿ ô|≥Tºã&ç neø±X¯+ ô|q’
Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+≥T+~.
m˝Ÿ◊d” bÕ\d”˝À¢ á s¡ø|£ ⁄ü bÕ\d”˝À¢ n‘·´+‘· Á|Cü ≤<äsD¡ bı+<ësTT. me¬s‘’ ˚
>∑&TÉ e⁄ nq+‘·s+¡ ‘·eT≈£î ô|<ä› yÓTT‘·+Ô ø±yê\qT≈£î+{≤s√, yê]øÏ á s¡ø|£ ⁄ü bÕ\d”\T
n‘·´+‘· Á|j ü ÷Ó »qø±]>± ñ+{≤sTT. nsTT‘˚ á m+&√ yÓT+{Ÿ bÕ\d”˝À¢ Á|$” Tj·T+
` ≥sYà bÕ\d” Á|$” Tj·T+ ø£+fÒ n~Ûø+£ >± (<ë<ë|ü⁄ 10 sπ ≥T¢) ñ+≥T+~.
á bÕ\d” \ø£åD≤\T Ç$:
eTq+ z ìØí‘· ø±\+ ìØí‘· ø±\+ ‘·sê«‘· ndü\T yÓTT‘·+Ô
1. <ëø± Á|”$Tj·T+\T #Ó*k¢ ÕÔ+ 2. G uÀqdt Ä e´øÏøπÔ #Ó*k¢ ÕÔsT¡
Ç|ü&ÉT #·÷&É+&ç á ÁøÏ+~ eT÷&ÉT bÕ\d”\ ‘˚&Ü\T #·÷<ë›+.
ìØí‘· ø±\+ #Ó*+¢ #ê* eTs¡D≤q+‘·s+¡ ≈£î≥T+ã

1. ≥sYà bÕ\d”
düuÛÑT´\≈£î ô|<ä› yÓTT‘·Ô+
2. Vü≤√˝Ÿ ˝…|’ tò J$‘ê+‘·+ #Ó*+¢ #ê* eTs¡D≤q+‘·s+¡ ≈£î≥T+ã

bÕ\d” düuÛÑT´\≈£î ô|<ä› yÓTT‘·Ô+

eT]j·TT uÀqdt
3. m+&√yÓT+{Ÿ ìØí‘· ø±\+ (30dü+ˆˆ) Ä e´øÏøπÔ #Ó*k¢ ÕÔsT¡ .

bÕ\d” es¡≈î£ #Ó*+¢ #ê* uÀqdt G ndü\T yÓTT‘·+Ô

35
f…øÏïø˘ Ç‘·sT¡ \‘√ ø£*|æ rdüT≈£îH˚ >Á ÷∑ |t

4 Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\T
ˇø√kÕ] Ç<äs› T¡ ˝Òø£ n+‘·ø+£ fÒ m≈£îÿe eT+~ ‘·eT J$‘·+ MT<ä bÕ\d”\qT
rdüTø√yê\qT≈£î+{≤s¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î uÛ≤s¡úÛsÑ \Ô¡ T ø£*dæ dü$Twæ>º ± bÕ\d”
rdüTø√yê\qT≈£î+{≤s¡T. n˝≤π> ˇπø Ä|òd” Tü ˝À ñ<√´>∑T\+‘ê ø£*dæ z bÕ\d”
rdüTø√yê\qT≈£î+{≤s¡T. M{ÏH˚ Á>∑÷|ü⁄ bÕ\d”\+{≤s¡T. M{Ï >∑T]+∫
‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
C≤sTT+{Ÿ ˝…’|òt Çq÷¬sHé‡ bÕ\d”
kÕ<Ûës¡D+>± uÛ≤s¡úÛsÑ *Ô¡ <äs› ÷¡ ø£*dæ>±ì, ñ<√´>∑+ #˚dTü qÔ ïyês¡T>±ì, yê´bÕs¡+
#˚ùdyês¡T dü$Twæ>º ± Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”ì rdüT≈£î+{≤s¡T. ˇø£ y˚fi¯ Ç<ä]› ˝À ˇø£sT¡
#·ìb˛‘˚, $T–*q yê]øÏ ;Ûe÷ yÓTT‘·+Ô #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . n+<äTe\¢ yÓTT<ä{É Ï e´øÏÔ
#·ìb˛j˚T s√E es¡≈L£ ˝Ò<ë bÕ\d” >∑&TÉ e⁄ ‘˚~˝À @~ eTT+<äsTT‘˚ n|ü&ÉT
Ä yÓTT‘·+Ô #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . ˇø£ y˚fi¯ bÕ\d”V≤ü √\¶sT¡ ˝À ˇø£sT¡ ˝Òø£ Ç<äs› T¡ >∑&TÉ e⁄ ‘˚~
<ëø± Áã‹≈£î+fÒ, n|üŒ{Ï es¡≈î£ ñqï uÀqdt yÓTT‘·+Ô Áã‹øÏ ñqïyê]øÏ ÇkÕÔsT¡ .
Á>∑÷|t Çq÷‡¬sHé‡
kÕ<Ûës¡D+>± Ç~ ˇπø Ä|òd” Tü ˝À ñ<√´>∑T\≈£î J$‘· ;Ûe÷ì ø£*|æ #˚kÕÔsTT.
Ç+<äT˝À ˇø£ ñ<√´– #·ìb˛‘˚ n‘·&ç ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\≈£î bÕ\d” yÓTT‘·+Ô #Ó*k¢ ÕÔsT¡ .
á Á>∑÷|ü⁄ Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d” Á|”$Tj·T+ ‘·≈£îÿe ñ+≥T+~. n+<äTe\¢
ô|<ä› yÓTT‘·+Ô ˝À Á|”$Tj·T+\T #Ó*+¢ #·˝ìÒ yês¡T M{Ïì Çwü|º &ü ‘É ês¡T. #ê˝≤
eT+~ j·T»e÷qT\T ôd’‘·+ Á>∑÷|t Çq÷‡¬sHé‡ì ‘·eT ñ<√´>∑T\≈£î
ø£\>∑#j ˚ T· &ÜìøÏ ÄdüøÔÏ #·÷|ü&ÜìøÏ ø±s¡D+`Ç+<äT˝À Á|”$Tj·T+ ‘·≈î£ ÿe
ø±e&ÉyT˚ . Á|ü‹HÓ˝≤ <ë<ë|ü⁄ e+<ä s¡÷bÕj·÷\ Á|”$Tj·T+‘√ <ë<ë|ü⁄ \ø£å
s¡÷bÕj·T\ bÕ\d”ì Ç#˚Ã M{Ïì m≈£îÿe>± ñ<√´>∑T\T, j·T»e÷qT\T
Çwü|º &ü ‘É ês¡T.

36
dæ+–˝Ÿ |
Á $” Tj·T+ bÕ\d”
f…øÏïø˘ rdüTø√yê\qT≈£î+≥THêïsê? <ëì
5
ã<äT\T Ç˝≤#˚jT· e#·TÃ
dæ+–˝Ÿ Á|”$Tj·T+ n+fÒ ˇπø kÕ] Á|”$Tj·T+ #Ó*+¢ ∫ ;Ûe÷ Á|üj÷Ó »Hê\qT
bı+<ä&+É . HÓ\ø√ kÕs√, eT÷&ÉT HÓ\\ø√, dü+ˆˆsêìø√ ˇø£kÕ] ø£fºÒ ã<äT\T
ˇπø ˇø£ÿ kÕ] uÛ≤Ø yÓTT‘·+Ô #Ó*ù¢ dÔ dü]b˛‘·T+<äì nqT≈£î+{≤s¡T.
ø±ì á dæ+–˝Ÿ Á|”$Tj·T+ bÕ\d” e\¢ u…ì|ò{æ Ÿ‡ ‘·≈î£ ÿeì #ê˝≤ eT+~øÏ
‘Ó*j·T<äT. <ëì ã<äT\T ìØí‘· ø±˝≤\≈£î ˇø£kÕ] #Ó*ù¢ dÔ e#˚Ã Á|üj÷Ó »Hê\T
m≈£îÿe.
<ëì ã<äT\T>± dæ+–˝Ÿ Á|”$Tj·T+ yÓTT‘êÔìï @<ÓH’ ê |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ y˚ùd,Ô
n+<äT˝À e#˚Ã e&ûì¶ Á|ü‹ HÓ˝≤ ˝Ò<ë eT÷&ÉTHÓ\\≈£î Á|”$Tj·T+ #Ó*ù¢ dÔ dü].
<ëì e\¢ ndü\T yÓTT‘·+Ô n˝≤π> ñ+≥T+~. Á|”$Tj·T+ ‘ê\T≈£î m˝Ÿ◊d”
u…ì|ò{æ Ÿ <ä≈î£ ÿ‘êsTT. ˇπøkÕ] Á|”$Tj·÷ìï #Ó*ù¢ dÔ e#˚Ã u…ì|ò{æ Ÿ‡ ø£+fÒ Ç˝≤
z ìØí‘· ø±\+˝À #Ó*¢ùdÔ \_Û+#˚ Á|üj·TCHê\T m≈£îÿeì $X‚¢wü≈£î\T
uÛ≤$düTÔHêïs¡T.
dæ+–˝Ÿ Á|”$Tj·T+ bÕ\d” ã<äT\T
|òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ Bì˝Àì e&û‘¶ √ e÷eT÷\T LIC

Á|”$Tj·T+ ø£≥&º +É (HÓ\øÏ+‘ê
nì ø£≥&º +É )
n+<äTe\¢ MT |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ yÓTT‘·+Ô n˝≤π> ñ+≥T+~. MT Á|”$Tj·T+
e\¢ MT≈£î bÕ\d” uÁ<Û‘ä · ñ+≥T+~.

37
f…øÏïø˘ m˝Ÿ◊d” ≥sYà bÕ\d” ÄHé˝H’… ˝é À

6 ≈£L&Ü rdüTø√e#·TÃ
Ç{°e\ m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\T ÄHé˝H’… ˝é À rdüTø√H˚ dü<Tä bÕj·T+ e∫Ã+~. á
bÕ\d”\ e\¢ @C…+{Ÿ‘√ |üì ñ+&É<Tä .
ÄHé˝H’… ˝é À bòÕs¡+ ì+ù|dæ |ü+|æ‘,˚ Çq÷‡¬sHé‡ ø£+ô|˙ eTìwæ MT <ä>sZ∑ ≈¡ î£
ekÕÔ&TÉ . &Üø£sº Y #˚‘· ∫øÏ‘‡· #˚sTTkÕÔ&TÉ .
á ÄHé˝H’… é bÕ\d” e\¢ n<äT“¤‘· Á|üj÷Ó »q+ @$T≥+fÒ ` @»+{Ÿ ø£MTwüHé
‘·–Zb˛e&É+. ≥sYà bÕ\d”˝À á Á|”$Tj·T+ <ë<ë|ü⁄ 30 XÊ‘·+ ô|’H˚
‘·>T∑ ‘Z T· +<äì ‘Ó\Tk˛Ô+~. MT bÕ\d” Á|”$Tj·T+˝À MT @»+{Ÿ yÓTT<ä{Ï dü+ˆˆ
<ë<ë|ü⁄ 25 XÊ‘·+ ø£MTwüHé bı+<äT‘ê&ÉT. ‘·sê«‘· dü+ˆˆsê\˝À Ç~ 15
XÊ‘·+ qT+&ç 7.5 XÊ‘·+ <ëø± ñ+~.
nsTT‘˚ Ç{°e\ #ê˝≤ eT+~ @»+{Ÿ˝À yÓTT<ä{Ï dü+ˆˆ ø£weºü Ts¡T¢ ø£{HºÏ ê
bÕ\d”˝À 10 qT+&ç 15 XÊ‘·+ ‹]– Ç#˚ÃdüTHÔ êïs¡T.
nsTT‘˚ ÄHé˝H’… é bÕ\d” rdüTø√yê\qT≈£î+fÒ eTqy˚T nìï $wüj÷· \T
≈£L\+ø£wü+>± #·~$ ìs¡íj·T+ rdüTø√yê*‡ ñ+≥T+~. @»+{Ÿ dü\Vü‰
<=s¡ø<£ Tä . @~ eT+∫ bÕ\d”j÷Ó , ø±<√ MTs¡+‘·≥ MTπs ìs¡sí TT+#·Tø√yê*.
n˝≤ nì @C…+≥¢+‘ê düs¬ q’ bÕ\d”ì MT≈£î düCd… ºt #˚kÕÔsì¡ >±´s¡+{° ˝Ò<Tä .
yê]øÏ m≈£îÿe ø£MTwüHé \_Û+#˚ bÕ\d” MT≈£î düCd… ºt #˚ùd neø±X¯+ ñ+~.
nsTT‘˚ ÄHé˝H’… é bÕ\d” e\¢ eTs√ qwü+º ñ+~. ;Ûe÷ #˚dqæ e´øÏÔ >∑&TÉ e⁄˝À|ü⁄
#·ìb˛‘˚, bÕ\d” yÓTT‘·+Ô bı+<˚ $wüjT· +˝À @»+{Ÿ\ düV≤ü ø±s¡+ \_Û+#˚
neø±X¯+ ˝Ò<Tä . eTq+‘·≥ eTqy˚T nìï $wüj÷· \T ‹]– #·÷düTø√yê*‡
edüT+Ô ~. n~ ø±düÔ Á|üj÷· dü‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï $wüjT· +.
ø=+‘· eT+~ ø£weºü Ts¡T¢ eTØ ‘Ó*$ MT] b˛‘·THêïs¡T. eTT+<äT>± m˝Ÿ◊d”
38
@»+{Ÿì |æ*|æ+∫, bÕ\d” >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì, ‘·eT≈£î @ bÕ\d”

q|ü‘·T+<√ Á>∑V≤æ +∫, yê]ì |ü+|æ+#˚dæ ÄHé˝H’… ˝é À Ä bÕ\d”ì ‘·eT+‘·≥
‘êy˚T ø=qT≈£îÿ+≥THêïs¡T. Ç~ ‘·|ü ø±ø£b˛e#·TÃ. ø±ì nqedüs¡+>±
Ç+ø=ø£]ì ÁX¯eT ô|{Ïº yê] }düTs¡T b˛düT≈£îH˚ ã<äT\T yêπs ÄHé˝H’… ˝é À
‘·eT≈£î düs¬ q’ bÕ\d”ì mqTïø√e&É+ ñ‘·eÔ T+ ø£<ë! ô|>’ ± ‘·eT nedüsê\T
@»+{Ÿ ø£+fÒ ‘·eTπø u≤>± ‘Ó\TkÕÔsTT ø£<ë!
|æ\¢\ bÕ\d”\T:
á bÕ\d”\T ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î ‘·eT |æ\\¢ ≈£î Ä]úø£ uÛÁÑ <Û‘ä ì· Ç#˚Ã
$<Û+ä >± s¡÷bı+~+|üã&É‘êsTT. ù|s¡T≈£î |æ\\¢ bÕ\d”\T n+fÒ |æ\\¢
MT<ä rdüT≈£îH˚ bÕ\d”\ì ø±<äT ns¡+ú . ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ MT<ä bÕ\d”
rdüTø=ì, ‘·<ë«sê |æ\\¢ ≈£î Á|üj÷Ó »q+ #˚≈L£ sπ Ã bÕ\d”\ì ns¡+ú .
M{Ïì eTTK´+>± |æ\¢\ #·<äTe⁄Ø‘ê´, Ä&É|æ\¢\ ô|[fl Ks¡TÃ\
Ø‘ê´ uÛÑ$wü´‘Y˝À ñ|üjÓ÷>∑Ø‘ê´ rdüT≈£î+{≤s¡T. ø=+‘·eT+~
‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T M{ÏøÏ ã<äT\T eT˙u≤´ø˘ bÕ\d”\T rdüT≈£î+{≤s¡T.
á |æ\\¢ bÕ\d”\˝À <äTs¡<èä wüeº XÊ‘·÷Ô ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T (bÕ\d” me]
ù|s¡T MT<ä ñ+fÒ yês¡T) eTs¡DùÏ d,Ô Çø£ Á|”$Tj·÷\T ø£{≤º*‡q nedüs+¡
˝Ò<äT.
‘·eT |æ\¢\ uÛÑ$wü´‘·TÔ Ø‘ê´ z #·ø£ÿ{Ï bÕ\d”ì ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T
rdüTø=ì |æ\\¢ qT Hê$Tì>± #˚ùd,Ô yê]øÏ s¡øDå£ ì Ç∫Ãq yês¡e⁄‘ês¡T.

39
Äs√>∑´ |Á j
ü ÷Ó »Hê\qT ø±bÕ&˚
f…øÏïø˘ ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡
7
˝…|’ tò Çq÷‡¬sHé‡ ‘·sê«‘· eTTKýÓTqÆ ~ Äs√>∑´ ;Ûe÷. J$‘· ;Ûe÷ eTq≈£î,
≈£î≥T+u≤ìøÏ Ä]úø£ Á|üjÓ÷»Hê\qT #˚≈£L]ùdÔ, Äs√>∑´ ;Ûe÷ eTq≈£î
uÛ$Ñ wü´‘Y˝À sêuÀj˚T yê´<ÛTä \ qT+&ç s¡ødåÏ Tü +Ô ~.
á s√E˝À¢ Á|ü‹ eTìwæ Äs√>∑´+>±H˚ ñ+{≤&ÉT. nø£kÕà‘·T>Ô ± @<ÓH’ ê
Á|üe÷<ä+>±ì, yê´~Û>±ì eTT+#·Tø=ùdÔ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À uÀ˝…&TÉ &ÉãT“ Ks¡TÃ
ô|{≤º*‡ ñ+≥T+~. ˇπøkÕ] #˚‹˝À n+‘· &ÉãT“ ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. á
H˚|ü<Ûä´+˝À Á|ü‹ dü+ˆˆ ø=+‘· Á|”$Tj·T+ ø£{Ïº Äs√>∑´ Á|üjÓ÷»Hê\qT
dü+s¡ø+åÏ #˚~ Äs√>∑´ ;Ûe÷.
J$‘· ;Ûe÷˝À MTs¡T ô|{Ïqº Á|ü‹ ô|k’ Õ ‹]– edüT+Ô ~. nsTT‘˚ Äs√>∑´
;Ûe÷˝À MTs¡T m˝≤+{Ï ø£s¢ TTyéT ˝Òøb£ ˛‘˚ Ä &ÉãT“ b˛sTTqfÒ!¢ ø±ø£b˛‘˚
nHês√>∑´+ ø£*–q≥¢sTT‘˚H˚ nH˚ø£ s¬ ≥T¢ Á|üj÷Ó »q+ #˚≈L£ s¡T‘·T+~.
Ç{° e \ ôV≤˝Ÿ Ô Çq÷‡¬ s Hé ‡ ì ≈£ L &Ü #ê˝≤ eT+~ ÄHé ˝ … ’ H é ˝ À
rdüT≈£î+≥THêïs¡T. <ëì e\¢ <ë<ë|ü⁄>± 5`10 XÊ‘·+ &çkÂÿ+{Ÿ \_ÛdTü +Ô ~.
á yÓT&çøs¢£ TTyéTì á ÁøÏ+~ Ks¡TÃ\≈£î>±qT ñ|üj÷Ó –kÕÔsT¡ .
1. Vü‰dæŒ≥˝Ÿ >∑~ Ks¡TÃ\T (s√E yêØ>±)
2. &Üø£sº Y Ks¡TÃ\T (düsH®¡ ,é &Üø£sº T¡ ,¢ qs¡T‡\T ‘·~‘·sT¡ \T)
3. eT+<äT\T
4. f…dtº\T
40
á yÓT&çøs¢£ TTyéTì ≈£î≥T+ã+˝À j·T»e÷ì ˝Ò<ë J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T ˝Ò<ë

|æ\\¢ ‘√ ø£*|æ n+‘ê ø£*dæ rdüTø√e#·TÃ. n+<äs÷¡ ø£*dæ rdüT≈£îqï|ü⁄&ÉT
bÕ\d” yÓTT‘·+Ô ˝À 10 XÊ‘·+ &çkÂÿ+{Ÿ \_Û+#·e#·TÃ.
MTs¡T ø£qT≈£ ˇø√ dü+ˆˆ á yÓT&çø¬ s¢ TTyéTì ø£s¢ TTyéT #˚jT· ø£b˛‘˚ Á|ü‹
dü+ˆˆ MT Çq÷‡¬sHé‡ì 5 XÊ‘·+ ô|+#·T‘ês¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T \ø£å
s¡÷bÕj·T\≈£î bÕ\d” rdüT≈£îHêïs¡T. ÁøÏ‘+· dü+ˆˆ m˝≤+{Ï ø£s¢ TTyéT #˚dTü ø√˝Ò<Tä .
<ë+‘√ á dü+ˆˆ MT≈£î \øå± ◊<äTy˚\ <ëø± ø£s¢ TTyéT ñ+≥T+~. MTs¡T |ü~
dü+ˆˆsê\T ø£s¢ TTyéT #˚jT· ø£b˛‘˚ ø£˙dü+ 50 XÊ‘·+ bÕ\d” m≈£îÿe e#˚Ã neø±X¯+
ñ+~.
MT≈£î ø£qTø£ yê´~Û ì$T‘·+Ô Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À ñ+&Ü\+fÒ ø£˙dü+ 24 >∑+≥\T
ñ+&˚≥≥¢sTT‘˚H˚ yÓT&çøs¢£ TTyéTì bı+<ä&ÜìøÏ ns¡TΩ\T. nsTT‘˚ ø¬ yÓ÷<∏sÓ |¡ ,æ
sπ &çj÷Ó <∏sÓ |¡ ,æ &Éj÷· *‡dt˝≤+{Ï yê´<ÛTä \≈£î |üP]Ô>± 24 >∑+≥\T Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À
ñ+&Éøb£ ˛sTTHê dü]b˛‘·T+~.
m+‘· Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d” rdüTø√yê*?
n~ MT ej·TdüT, Äs√>∑´ dæ‹ú , J$‘· $<Ûëq+, MT Ä]úø£ k˛ÔeT‘·\MT<ä
Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+≥T+~. MT ej·TdüT ‘·≈î£ ÿyÓ‘’ ˚ ‘·≈î£ ÿe Á|”$Tj·T+≈£î m≈£îÿe
;Ûe÷ \_ÛdTü +Ô ~. n˝≤π> MT Äs√>∑´+ u≤>∑T+&ç ô|<ä>› ± yê´<ÛTä \T ˝Ò≈î£ +&Ü
ñ+&ç Jeq $<Ûëq+ u≤>∑T+fÒ Á|”$Tj·T+ ˇø£ e÷~]>± ñ+≥T+~.
e÷eT÷\T>± nsTT‘˚ \ø£å s¡÷bÕj·T\ bÕ\d”øÏ yÓsTT´, s¬ +&ÉT \ø£\å ≈£î
s¬ +&ÉT y˚\T Á|”$Tj·T+ düTe÷s¡T>± ñ+≥T+~.
yÓT&çøs¢£ TTyéT bòÕsêìï ì+ù|≥|ü⁄&ÉT ‘·|ü \T ˝Ò≈î£ +&Ü sêj·÷*. n˝≤π>
˝Òìb˛ì$ sêj·T≈£L&É<Tä . n+‘·≈î£ eTT+<äTqï yê´<ÛTä \T sêj·÷*. n˝≤π>
41
MTs¡T bÕ\d” rdüTø√ø£eTT+<˚ ñqï yê´<ÛTä \T n+<äT˝À ù|s=ÿHê*. n˝≤π>

bÕ\d” rdüT≈£îqï HÓ\˝À|ü⁄ @<ÓH’ ê yê´~Û dü+uÛ$Ñ ùd,Ô <ëìøÏ Äs√>∑´ ;Ûe÷
e]Ô+|ü<ìä ‘Ó\TdüTø√yê*.
yÓT&çøs¢£ TTyéTì bı+<ä&ÜìøÏ øπ e\+ ø=ìï s¡ø±\ yê´<ÛTä \πø nqTeT‹kÕÔsT¡ .
yÓT&çøs¢£ TTyéT ñ+~ ø£<ëì »\TãT, <ä>T∑ \Z ≈£î ôd‘’ +· Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À #˚] ø£s¢ TTyéT
bı+<ë\+fÒ M\T ø±<äT. ndü\T @ »ãT“\≈£î yÓT&çøs¢£ TTyéT bı+<äe#√Ã
‘Ó\TdüT≈£î+fÒ @ »ãT“\≈£î yÓT&çøs¢£ TTyéT ≈£î<äs<¡ √ ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ.
á ÁøÏ+~ yê{ÏøÏ yÓT&çøs¢£ TTyéT #Ó*+¢ |ü⁄\≈£î ns¡Ω‘· ˝Ò<Tä .
ÄkÕÔà yÓTT<ä&TÉ yê|ü⁄ <ä>T∑ Z »\TãT ;|æ $s√#·Hê\T
bÕºdøºæ ˘ düsØ®¡ eTkÕCŸ\T $≥$THé ø£fifl¯ CÀfi¯ófl, zuÒd{æ Ï
<ä+‘ê\T
{≤ìø˘\T ø±+{≤ø˘º ˝…H‡é \T
HIV eT]j·TT j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ\T dü+‘êq ˝Ò$T »qT´Ø‘ê´ e#˚Ã yê´øÏ‡H˚wHü \é T e÷qdæø£
Ç‘·s¡ düTKyê´<ÛTä \T yê´<ÛTä \T düeTdü´\T
Vü‰dæŒ≥˝Ÿ s¡÷yéT≈£î s√E≈£î m+‘· ÇkÕÔs¡T?

Vü‰dæŒ{˝Ÿ˝À C≤sTTHé nsTTq ù|ôw+{Ÿ≈î£ s¡÷yéT Ks¡TÃ\ ÁøÏ+<ä s√E≈£î
bÕ\d”˝À ˇø£ XÊ‘·+ e÷Á‘·yT˚ ÇkÕÔsT¡ . ñ<ëVü≤s¡D≈£î MT yÓT&çøs¢£ TTyéT bÕ\d”
◊<äT\ø£\å T nqT≈£î+<ë+. n|ü&ÉT s√E≈£î ◊<äT y˚\T #=|üq MT≈£î s¡÷yéT
Ks¡TÃ\T>± ÇkÕÔs¡T. ø=ìï ô|<ä› Vü‰dæŒ{Ÿ˝À s√E≈£î s¡÷yéT n<Ó› s√E≈£î
Ç+ø± m≈£îÿe (ñ<ëˆˆ 7000) ñ+&Ée#·TÃ. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT Ä m≈£îÿyÓq’ yÓTT‘·+Ô
(ñ<ëˆˆ 2000) ù|ôw+≥T ‘·q CÒãT˝À+∫ ô|≥Tºø=qe\dæ ñ+≥T+~.
ø=‘·Ô Äs√>∑´ bÕ\d”\T
Ç{°e\ Vü‰dæŒ{Ÿ˝Ÿ˝À ˝Ò≈î£ +&Ü ≈£L&Ü Äs√>∑´ ;Ûe÷ì ø£s¢ TTyéT #˚ùd bÕ\d”\T
42
e#êÃsTT n+fÒ ø£˙dü+ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À 24 >∑+≥\T ñ+&Ü\qï ìj·TeT+

˝Òì Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d”\T e#êÃsTT. yê{Ï >∑T]+∫ Ç+ø± $esê\T
‘Ó*j·÷*‡ ñ+~.
@ @ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À yÓT&çø£¢sTTyéT nqTeT‹ ñ+~?
øπ e\+ dæ{°˝Àì >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À¢H˚ ∫øÏ‘·‡≈£î nqTeT‹
ñ+~. á Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À #˚sπ eTT+<äT MTs¡T m˝≤+{Ï q>∑<Tä #Ó*+¢ #·≈î£ +&Ü
Ä $wüj·÷ìï ôV≤˝ŸÔ bÕ\d” Ä|ò”düT yê]øÏ ‘Ó*j·TCÒùdÔ, yêπs yÓTT‘·Ô+
#·÷düT≈£î+{≤s¡T. ø=ìï Vü‰dæŒ≥˝Ÿ‡˝À ]õÁùdwº Hü é #ÛêØ®\T #Ó*+¢ #·eT+{≤s¡T.
Ç$ e÷Á‘·+ bÕ\d”V≤ü √\¶sY #Ó*+¢ #ê*. Ç$ e÷Á‘·+ bÕ\d”˝À ‹]– sêe⁄.
n˝≤ ø±≈£î+&Ü @ Ç‘·s¡ (>∑T]Ô+|ü⁄˝Òì) Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À #˚sê\+fÒ eT≥T≈£î
MTπs eTT+<äT>± Ä Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À &ÉãT“\T ø£{Ïº #˚sê*. MT Á{°{ŸyÓT+{Ÿ
nj·÷´ø£ MTs¡T yÓT&çøs¢£ TTyéT yê]øÏ _\T¢ ô|≥Tº≈î£ +fÒ Ä &ÉãT“ MT≈£î ‘·sê«‘·
n+<äT‘·T+~. Ç˝≤ >∑T]Ô+|ü⁄˝Òì Vü‰dæŒ≥˝Ÿ\T ø=ìï ìã+<Ûqä \qT nqTdü]+∫
Ks¡TÃ ô|{Ïqº yÓTT‘·+Ô sêø£b˛e#·TÃ. ˇø√kÕ] |ü~ ˝Òø£ Çs¡TyÓ’ XÊ‘·+ ‘·>eZ∑ #·TÃ.
Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À #˚sø¡ £ 30 s√E\ eTT+<äT, #˚]q ‘·sê«‘· ns¡y’Ó s√E\
<ëø± MTs¡T Ks¡TÃ ô|fÒº yÓT&çø˝£ Ÿ Ks¡TÃ\T ≈£L&Ü á bÕ\d”˝À uÛ≤>∑yT˚ .
n+fÒ yê{Ïì ôd‘’ +· MTs¡T ø£s¢ TTyéT #˚dTü ø√e#·TÃ.
m˝≤+{Ï yÓT&çø£¢sTTyéTì mqTïø√yê*?
m˝≤+{Ï yÓ T &ç ø £ ¢ s TTyé T ì mqTïø√yê\H˚ ~ MTs¡ T m+‘· bÕ\d”
rdüT≈£î+≥THêïs√, m+‘· eT+~øÏ rdüT≈£î+≥THêïs¡H˚ <ëì ã{Ïº ø±ø£ MT
ej·TdüT, yê´<ÛTä \T, ‘·~‘·s¡ düe÷#êsêìï ã{Ïº ñ+≥T+~.
Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑+˝À Á|üdüTÔ‘·+ National Insurance Corporation, The
Oriental Insurance ø£+ô|˙, The New India assurance Co.Ltd. eT]j·TT
United India Insurance Co. ñHêïsTT.
43
Ç$ ø±ø£ Á|üy{˚ Ÿ s¡+>∑+˝À Star, Apollo munch, L&T Health ˝≤+{ÏyHÓ √ï

ñHêïsTT. M{Ï˝À MT≈£î ‘·–q bÕ\d” mqTïø√e#·TÃ. á eT<Û´ä Ä+Á<Ûëu≤´+≈£î,
ùd{º Ÿ u≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj÷· , ø¬ qsêu≤´+≈£î˝≤+{Ï Á|üuTÑÛ ‘·«s¡+>∑ u≤´+≈£î\T
≈£L&Ü á yÓT&çøs¢£ TTyéT\qT Ä|òsü Y #˚dTü HÔ êïsTT. yê{Ïì Á|üy{˚ Ÿ ø£+ô|˙\T
Ä|òsü Y #˚ùd bÕ\d”\‘√ b˛*Ã z ìs¡j í ÷· ìøÏ sêe#·TÃ. Ç+≥sYH{Ó Ÿ˝À Ç˝≤
s¡øs£ ø¡ ±\ dü+dü\ú T Ä|òsü Y #˚ùd yÓT&çøs¢£ TTyéT\T b˛*Ã #·÷|æ+#˚ yÓuŸ ôd{’ Ÿ\T
#ê˝≤ ñHêïsTT.
|üqTï Á|üjÓ÷»Hê˝Ò$T{Ï?
Äs√>∑´ ;Ûe÷ô|’ Ä<ëj·T |üqTï˝À 80C ôdø£Hå é ÁøÏ+<ä bÕ‹ø£y\˚ <ëø£
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~. MT≈£î MT ≈£î≥T+u≤ìøÏ ø£*|æ bÕ‹ø£y\˚ T $TqVü‰sTT+|ü⁄
\_ÛdTü +Ô ~.
ˇø£ y˚fi¯ MT ≈£î≥T+ã+˝À MT ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î Á|ü‘´˚ ø£+>± Äs√>∑´ ;Ûe÷
bÕ\d” rdüT≈£î+fÒ eTs√ bÕ‹ø£ y˚\T $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~. MT ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T
d”ìj·Ts¡T¢ nsTT‘˚ eTs√ ◊<äTy˚\T (n+fÒ eTTô|Œ’ y˚\T) $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
¬sqTé˝Ÿ H√{°düT sê<äT.
á ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡ì Á|ü‹ dü+ˆˆ MT≈£î MTπs s¬ qTé˝Ÿ #˚sTT+#·Tø√yê*.
n+‘˚ ‘·|Œü m˝Ÿ◊d” bÕ\d”˝≤¢ MT≈£î s¬ qTé˝Ÿ H√{°dTü sê<äT. n+<äTøπ Á|üdTü ‘Ô ·
bÕ\d” ø±\+ eTT–ùd˝À>± bÕ\d”ì s¬ qTé˝Ÿ #˚sTT+#·T≈£î+fÒ MT≈£î 5 XÊ‘·+
ø£s¢ TTyéTì s¬ qTé˝Ÿ bÕ\d”˝À ø£*ù| neø±X¯+ ñ+~.
(>∑eTìø£: ô|q’ ù|s=ÿqï J$‘· ;Ûe÷, Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d”\ ìj·Te÷\T,
Á|”$Tj·T+ yÓTT‘êÔ\T m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT e÷s¡T‘·T+{≤sTT. ø±ã{Ïº yê{Ïì
rdüT≈£îH˚eTT+<äT Á|üdTü ‘Ô · ìj·Te÷\T, |ü]dæ‘ú T· \qT |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüTø√yê\ì
ù|s=ÿ+≥THêï+.
` |ü_¢wüsY)

44
ULIS n+fÒ @$T{Ï? yê{Ï e\¢

f…øÏïø˘
8 \_Û+#˚ Á|üjÓ÷»Hê\T
ULSS n+fÒ Unit Linked Insurance Scheme. ù|s¡Tì ã{Ïº Units n+fÒ
eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é j·T÷ì≥T¢, Insurance n+fÒ J$‘· ;Ûe÷ nì ns¡+ú .
n+fÒ Bì˝À ø=+‘· XÊ‘·+ &ÉãT“‘√ j·T÷ì≥¢ì ø=+{≤s¡T. $T–‘ê XÊ‘·+
&ÉãT“‘√ Çq÷‡¬sHé‡˝À ô|&É‘ês¡T. Bì eTTUÀ´<˚X∆ +¯ ` ø=+‘· ]dtÿ (j·T÷ì≥¢
<ë«sê) ø£*– ñ+&É≥+, eT] ø=+‘· uÛÁÑ <ä‘· (Çq÷‡¬sHé‡)ì ø£*– ñ+&É≥+.
ULIP dü«s¡÷|ü+
eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é j·T÷ì≥T¢ J$‘· ;Ûe÷
á j·T÷ì{Ÿ *+ø˘&é bÕ\d”˝À¢ Á|”$Tj·T+ m≈£îÿe ñ+≥T+~. m+<äTø£+fÒ

ˇø£ Á|üøÿ£ q MT J$‘êìøÏ uÛÁÑ <ä‘ì· ø£\>∑Cj
Ò T· &ÉyT˚ ø±≈£î+&Ü MT≈£î s¡øs£ ø¡ ±\
sêã&ÉT\T ø£*–+|üCj Ò ÷· *.
ø=+‘·eT+~ ì|ü⁄DT\T uÛ≤$+#˚<˚$T≥+fÒ Ç˝≤ Çq÷‡¬sHé‡ eT]j·TT
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ ñ+&˚ ã<äT\T ˇø£ ≥sYà bÕ\d” (Çq÷‡¬sHé‡) rdüTø=ì, $T–‘ê
yÓTT‘êÔìï ELSS (Equity Linked Saving Scheme) ˝À ñ+#·e#·TÃ.
n+<äTe\¢ j·T÷ì{Ÿ *+ø˘&é ùd$+>¥ d”ÿyéT bÕ\d” e\¢ \_Û+#˚ ¬s+&ÉT
Á|üj÷Ó »Hê\T \_ÛkÕÔsTT. ô|>’ ± s¬ +&ç+{Ï Á|”$Tj·T+ ø£*|æ ≈£L&Ü ULIP
ø£+fÒ ≈£L&Ü ‘·≈î£ ÿe ñ+≥T+~.
Bì˝Àì düT>∑TD+ D+:` á ULIP ˝Àì düT>∑TD+ @$T≥+fÒ MTs¡T bÕ\d”ì
ø£≥º&É+ eT]Ãb˛sTTHê düeTdü´˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ MT≈£î e#˚Ã ô|≥Tºã&ç
(Investment) ˝≤uÛ+Ñ qT+&ç yês¡T bÕ\d” yÓTT‘êÔìï $TqVü‰sTT+#˚dTü ≈£î+{≤s¡T.
ø±ã{Ïº Áø£eT•ø£Då ˝Òì yê]øÏ á ULIP z düTesêíeø±X¯+.

45
nìï+{Ïø£+fÒ ‘·≈£îÿe Á|”$Tj·T+,

f…øÏïø˘
9 m≈£îÿe yÓTT‘·Ô+ e#˚Ã Çq÷‡¬sHé‡
n‹ ‘·≈î£ ÿe Á|”$Tj·T+‘√ m≈£îÿe yÓTT‘·+Ô Ç#˚Ã Çq÷‡¬sHé‡ Accident
Policy, ø
π e\+ s¡÷. 1000 ø£&‘ç ˚ |ü~\ø£\å j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ ;Ûe÷ e⁄+≥T+~.
(Ç~ düTe÷s¡T>± ˝…øÿ£ y˚XÊ+. ø=ìï ø£+ô|˙\T bÕ\d”\ Á|”$Tj·T+\T ø=+‘·
n≥÷ Ç≥T>± ñ+&Ée#·TÃ.)
eTTK´+>± ¬s+&ÉT #·Áø±\ yêVü≤Hê\T q&çù|yês¡T. ‘·s¡#·÷ ø±´+|ü⁄\
ø¬ fi‚flyês¡T á s¡ø|£ ⁄ü Çq÷‡¬sHé‡ #˚sTT+#·T≈£î+fÒ ñ‘·eÔ T+. Á|üe÷<ä+ @
s¡÷bÕq edüT+Ô <√ ‘Ó*j·T<äT. s¡÷bÕsTT ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘˚ s¡÷. 1000 Ç#˚Ã
Çq÷‡¬sHé‡ Ç~. ø±ã{Ïº z yÓsTT´ eTq$ ø±eqT≈£î+fÒ, á s¡ø|£ ⁄ü Çq÷‡¬sHé‡
rdüT≈£î+fÒ |ü~\ø£\å ô|>’ ± Çq÷‡¬sHé‡ \_ÛdTü +Ô ~.
nsTT‘˚ ≥sYàbÕ\d”, Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d”˝≤¢>± ˇø£ dü+ˆˆ ø±\+ >∑&ùç dÔ
á j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ bÕ\d” Á|”$Tj·T+ b˛sTTqfÒ!¢ n<˚ m+&√yÓT+{Ÿ bÕ\d”˝À,
eT˙u≤´ø˘ bÕ\d”˝À¢ nsTT‘˚ eTq≈£î ;Ûe÷ s¡øDå£ ñ+&É≥y˚T ø±ø£ Ä bÕ\d”\≈£î
uÀqdt edüT+Ô ~. ø±ì á møÏ‡&Ó+{Ÿ bÕ\d”˝À¢ n˝≤ &ÉãT“ eTT]–b˛‘·T+~.
ø±ø£b˛‘˚ ø£{qºÏ yÓTT‘êÔìøÏ n‘·´~Ûø£ yÓTT‘·+Ô Ç#˚Ã n<äT“¤‘· bÕ\d” Ç~.
|ü~ \ø£\å T ;Ûe÷ sêyê\+fÒ ø£{≤º*‡q
$$<Ûä bÕ\d”\T (düTe÷s¡T>±)
≥sYà bÕ\d” Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d” j·÷øÏ‡&Ó+&é bÕ\d”
s¡÷. 5000 s¡÷. 30,000 ø£˙dü+ s¡÷. 1000 e÷Á‘·yT˚

(dü+ˆˆsêìøÏ) (dü+ˆˆsêìøÏ)
ø±ã{Ïº n‹ ‘·≈£îÿe Á|”$Tj·T+ >∑\ á j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ ;Ûe÷ bÕ\d”ì
rdüTø=ì ñ+#·Tø=ì eT]Ãb˛‘˚ ñ‘·eÔ TeTì $X‚w¢ ≈ü î£ \T uÛ≤$düTHÔ êïs¡T.

46
øπ e\+ s¡÷. 12‘√ n\]+#˚ øπ +Á<ä

f…øÏïø˘ |Á u
ü TÑÛ ‘·« j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ bÕ\d”
10
|Á <ü ëÛ qeT+Á‹ düTs¡øå£ ;Ûe÷ jÓ÷»q
n<äT“¤‘y· TÓ qÆ bÕ\d” Ç~. øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç#˚Ã Áb˛‘ê‡Vü‰\˝À Ç<√ø£{.Ï
»dtº s¡÷. 12 s¡÷bÕj·T\‘√ s¬ +&ÉT\ø£\å <ëø± Á|üe÷<ä ;Ûe÷ì ø£*Œ+#˚ á
|ü<øä∏ +£ ˝À #˚s&¡ ÜìøÏ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ñã˝≤≥|ü&TÉ ‘·THêïs¡T.
dü+ˆˆsêìøÏ s¡÷. 12 #=|üq #Ó*+¢ #˚ á ;Ûe÷˝À 16,667 s¬ ≥T¢ bÕ\d”
yÓTT‘·+Ô \_ÛdTü +Ô ~. Ç+‘·es¡≈L£ Çìï s¬ ≥T¢ Ç#˚Ã ;Ûe÷ eTs√ø£{Ï ˝Ò<qä &É+˝À
n‹X¯j÷Ó øÏÔ ˝Òøb£ ˛e#·TÃ.
s¡÷.12 #=|üq s¬ +&ÉT \ø£\å ;Ûe÷ n+~+#˚ Bì˝À ˇø£sT¡ ˇø£ bÕ\d”
e÷Á‘·y˚T rdüTø√yê*. n+‘˚ ø±ì ªH˚qT ◊<äT bÕ\d”\T rdüT≈£î+{≤qT.
Hê≈£î |ü~\ø£\å ;Ûe÷ ÇkÕÔsêµ nì n‘ê´X¯≈î£ b˛e&É+ ≈£î<äs<¡ Tä .
nø£kÕà‘·TÔ>± Á|üe÷<ä+ dü+uÛÑ$+∫ #·ìb˛j˚T Á|ü»\≈£î ˝Ò<ë |üP]Ô
n+>∑yø’Ó \£ ´+ bı+~q Á|ü»\qT Ä<äTø√e&ÜìøÏ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ á |ü<øä∏ +£
yÓTT<ä\Tô|{Ïº+~.
Ç+<äT˝À MTs¡T #˚j·÷*‡+~ ` MT u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ e⁄qï u≤´+≈£î
yê]øÏ á ;Ûe÷˝À #˚sT¡ ‘·THêïeTì, n+<äTe\¢ Á|ü‹ dü+ˆˆ s¡÷. 12 \qT MT
nøöÿ+{Ÿ qT+&ç $TqVü‰sTT+#ê\ì ø√sê*. á ;Ûe÷ øπ e\+ 70 dü+ˆˆsê\
<ëø± e]ÔdTü +Ô ~. Ä ‘·sê«‘· #·ìb˛‘˚ ;Ûe÷ sê<äT. ˇø£ y˚fi¯ ;Ûe÷ #˚dqæ
e´øÏÔ eTs¡D+Ï #·≈î£ +&Ü bÕøÏøå £ n+>∑yø’Ó \£ ´+ bı+~‘˚ s¬ +&ÉT \ø£\å ã<äT\T
ˇø£ \ø£å s¡÷bÕj·T\T e÷Á‘·+ #Ó*+¢ |üã&ÉT‘·T+~.
#ê˝≤ eT+~øÏ á |ü<øä∏ +£ >∑T]+∫ Ç+ø± ‘Ó*j·T<äT. ø±ã{Ïº Ç|üŒ{Ïø¬ H’ ê
Bì >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+ ñ‘·eÔ T+.

47
kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ
ÇHÓ«dtºyÓT+{Ÿ\T
48
kÕºøe
˘ ÷¬sÿ{Ÿ <ë«sê ô|≥Tºã&ç ô|{Ïº
˝≤uÛ≤\T dü+bÕ~+#·+&ç
kÕºø˘ mπø‡+CŸ!
nø£ÿ&É ‘Ó˝≤¢sπ dü]øÏ \ø£\å T dü+bÕ~+#˚yês¡T e⁄+{≤s¡T. n˝≤π> sêÁ‹øÏ
sêÁ‘˚ _ø±s¡T\j˚Týês¡T ñ+{≤s¡T. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É #Ó|Œü uÀj˚T~ n˝≤ ˇø£ÿ
sêÁ‹˝À \ø£\å ≈£î \ø£\å T dü+bÕ~+#˚yê] >∑T]+N ø±<äT, _ø±s¡T\j˚Týê]
>∑T]+∫ ø±<äT. πøe\+ Bs¡Èø±\+˝À eT+∫ ø£+ô|˙˝À ô|≥Tºã&ç ô|{Ïº
u≤´+≈£î\T, ∫{Ÿ|+üò &é ø£+ô|˙ø£+fÒ m≈£îÿe ˝≤uÛ≤\T Ä]®+#·≥+ >∑T]+#˚
Çø£ÿ&É $e]düTHÔ êï+.
kÕºø˘ mπø‡+CŸ n+fÒ ùws¡T¢ ø=q&É+, neTà&É+ #˚ùd e÷¬sÿ{Ÿ. Á|ü‹ edüTeÔ ⁄øÏ
ˇø£ e÷¬sÿ{Ÿ m˝≤ e⁄+≥T+<√ (ñ<ëVü≤D≈£î ≈£Ls¡>±j·T\T, _j·T´+, ã+>±s¡+
e¬>s’ ê) n˝≤ ùws¡ì¢ neTà&ÜìøÏ, ø=q&ÜìøÏ @s¡Œ&É¶ e÷¬sÿ{ŸH˚ kÕºø˘ mπø‡+CŸ
n+{≤s¡T.
ìC≤ìøÏ MTπsMT #Ój·T´≈£î+&ÜH˚ &ÉãT“\T dü+bÕ~+#·&É+ ˇø£ÿ kÕºø˘
e÷¬sÿ{Ÿ˝ÀH˚ M\e⁄‘·T+~. BìøÏ Á|ü‘´˚ ø£+>± ˇø£ Ä|òd” Tü , dæã“+~ nedüs+¡
˝Ò<Tä . Á|ü‘´˚ ø£ &çÁ^, Á|ü‘´˚ ø£ HÓ|’ ⁄ü D´+ ndü˝Ò nedüs+¡ ˝Ò<Tä . øπ e\+ Ç+{À¢
≈£Ls=Ãì MT ÁuÀø£søY Ï bò˛Hé #˚dæ |ò˝ü ≤Hê ùws¡T¢ ø=qeTì #Ó|Œü &ÉyT˚ . eT]
m˝≤+{Ï ùws¡T¢ ø=Hê˝À, yê{Ï HêD´‘· >∑T]+∫ Hêπø+ ‘Ó*j·T<˚ nì >±uÛsÑ ê
|ü&TÉ ‘·THêïsê? #ê˝≤ dæ+|ü⁄˝Ÿ ˝≤õø˘ ` Ç+&Óø‡˘ 500 bÕsTT+≥¢øÏ |ü&>É ±H˚
ùws¡T¢ ø=q+&ç. @ ùws¡T¢ ø=Hê˝À nì MT≈£î dü+<˚V≤ü + edüT+Ô ~ ø£<÷ä ! n+<äTøπ
‘Ó*dæq ]\j·THé‡, ÇHéb˛ò dædt ˝≤+{Ïy˚ ø=qTø√ÿ+&ç. ‹]– Ç+&Óø‡˘ 1000
bÕsTT+≥¢ ø£+fÒ m≈£îÿe ô|s¡>>∑ ±H˚ n˙ï ny˚Tàj·T´+&ç. Ç+<äT˝À m˝≤+{Ï
]dtÿ ˝Ò<Tä . »dtº ø=q&É+, neTà&É+ <ë«sê MTs¡T kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝À &ÉãT“\T
dü+bÕ~+#·e#·TÃ.
49
nsTT‘˚ nìï ùws¡T¢ n˝≤ ô|s¡T>∑T‘êsTT nì #Ó|Œü &É+ e÷ n_ÛeT‘·+

ø±<äT. #ê˝≤ kÕs¡T¢ ùws¡¢ <Ûsä \¡ T ‘·–bZ ˛‘êsTT ≈£L&Ü! n+<äTøπ ùws¡˝¢ À ô|≥Tºã&ç
ô|fÒ≥
º |ü⁄&ÉT ÁøÏ+~ $wüj÷· \T |ü]>∑D˝ÀøÏ rdüTø√yê*.
1. ùws¡ø¢ Ï n~Ûø£ ]dtÿ e⁄+≥T+~. ùws¡¢ <Ûsä \¡ T Äø±XÊìøÏ m–dæ|&ü eÉ #·TÃ.
˝ÒÄ bÕ‘êfi≤ìøÏ ø£è+–b˛e#·TÃ.
2. ã+>±s¡+, Çfi¯fl dü˝ú ≤\T, nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\ $\Te\T ô|<ä>› ± |ü&bç ˛e⁄.
eTVü‰ nsTT‘˚ 20 XÊ‘·+ qT+&ç 30 XÊ‘·+ ˝À|ü⁄ ôV≤#·TÃ ‘·>T∑ \Z ≈£î
˝Àqe⁄‘êsTT. ùws¡¢ <Ûsä \¡ T e+<ä≈î£ e+<äXÊ‘·+ ô|s¡>e∑ #·TÃ. ‘·>eZ∑ #·TÃ.
3. ùws¡˝¢ À ô|≥Tºã&ç ô|{≤º\qTø=qïyêπs Ä &ÉãT“ b˛sTTHê düsπ @+ ø±<äT
nqT≈£îqïyêπs eTT+<äT≈£î sêyê*. n+‘˚ø±ì ]f…sÆ Y nsTTqyês¡T, |òøæ ‡˘ &é
&çbÕõ≥¢ Ä<Ûë]‘· e´≈£î\Ô T &ÉãT“ á s¡+>∑+˝À dü+bÕ~+#ê\qT≈£î+fÒ
kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ eT+∫~ ø±<äT. yÓTT‘·+Ô &ÉãT“˝À n~Ûø£ XÊ‘·+ b˛e#·TÃ
sêe#·TÃ ø±ã{Ïº ‘·eT JeHê<Ûës¡+ MT<ä Ä&ÉTø√e&ÜìøÏ Ç~ düs¬ q’
y˚~ø£ ø±<äT.
(eT] u≤´+≈£î\T, b˛dtº Ä|òd” Tü yês¡T #·÷ùdÔ eTØ ‘·≈î£ ÿe e&û¶ ÇdüTHÔ êïs¡T.
y˚TeTT m˝≤ Áã‘·ø±*? nì yês¡T Á|ü•ï+#·e#·TÃ. á u≤´+≈£î\T, b˛dtº
Ä|òd” Tü &çbÕõ≥¢ yês¡T ‘·≈î£ ÿe e&û¶ Çe«e#·TÃ. ø±ì ndü\T yÓTT‘·+Ô b˛j˚T
]dtÿ ˝Ò<Tä ø±<ë! nsTTHê n˝≤+{Ïyê]ø√dü+ Çø£ÿ&É ˇø£ dü\Vü‰ ÇdüTHÔ êï+.
‘·eT yÓTT‘·+Ô &ÉãT“˝À bÕe⁄uÛ≤>∑+ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À e⁄+#·+&ç. $T>∑‘ê yÓTT‘·+Ô
ô|q’ #Ó|Œæ q b˛dü˝º Ÿ, u≤´+≈£î˝À¢ &çbÕõ{Ÿ #˚dTü ø√+&ç. n+<äTe\¢ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À
ôV≤#·TÃ‘·>T∑ \Z T dü+uÛ$Ñ +∫Hê MT≈£î u≤´+≈£î\T, b˛dü˝º Ÿ dü]|º ø¬æò ≥¢ <ë«sê ø£˙dü+
e&û¶ edüT+Ô ~ ø£<ë)
$T>∑‘ê s¡+>±\‘√ b˛*ùdÔ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ ˝≤yê<˚M˝À¢ ˝ÀdüT>∑T\T, yÓTTkÕ\T
‘·≈î£ ÿe. ñ<ëVü‰s¡D≈£î eTq+ ˇø£ dü\ú + ø=+≥Tqï|ü&ÉT, Ä dü\ú + ì»yÓTqÆ <ë,
zqsY mes¡T, <ëì Vü≤≈£îÿ<ës¡T&Óes¡T, <ëìì n+‘·≈î£ eTT+<˚ me]¬øH’ ê
50
ny˚TàXÊsê ˝≤+{Ï nH˚ø£ n+XÊ\‘√bÕ≥T, ]õÁùdºwüHé eéVü‰sê\T

|ü{+ºÏ #·Tø√yê*‡ e⁄+≥T+~. n<˚ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À eTq+ ùwsY ÁuÀø£sY <ë«sê
ùws¡T¢ ø=+≥THêï+. ø±ã{Ïº ùws¡¢ ÁuÀø£sπ Á|ü‹<ëìø° u≤<Û´ä ‘· eVæ≤kÕÔ&TÉ . n+<äTe\¢
ñ<√´>∑düTÔ\T, Ç‘·s¡T\T ôd’‘·+ ‘·eT düeTj·÷ìï m≈£îÿe qwüºb˛≈£î+&Ü
kÕºøe˘ T¬sÿ{Ÿ˝À ÇHÓ«dtº #˚jT· e#·TÃ.
kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À eTq+ ø=qï ùws¡ì¢ yÓ+≥H˚ q>∑<Tä ˝ÀøÏ e÷s¡TÃø√e#·TÃ.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ dü\ú + ne÷à\+fÒ ø=qT>√\T <ës¡T\T <=s¡ø±*. n˝≤π>
u≤´+≈£î˝À¢ &ÉãT“ rj·÷\+fÒ e&û¶ b˛‘·T+~. ø±ì kÕºø˘e÷¬sº{Ÿ˝À eTq
<ä>∑Zs¡Tqï ùws¡¢ì yÓ+≥H˚ ny˚TàdüTø=ì q>∑<äTì bı+<äe#·TÃ. n+‘˚ø±<äT.
kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À ÇHÓ«dtº #˚dqæ ùws¡¢ ‘ê\÷≈£î &ç$&Ó+&é ≈£L&Ü eTq≈£î Ä<ëj·T
s¡÷|ü+˝À edüT+Ô ~.
kÕºø˘eT¬sÿ{Ÿ˝À øÏ≥T≈£î\T
@ s¡+>∑+˝ÀHÓ’Hê nqTdü]+#ê*‡q øÏ≥T≈£î\T ø=ìï e⁄+{≤sTT. n˝≤π>
kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À ôd’‘·+ ùws¡¢˝À &ÉãT“ dü+bÕ~+#·&ÜìøÏ mH√ï f…øÏïø˘\T
ñ+{≤sTT. ny˚$T{À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
f…øÏïø˘ ` 1
Á|üyÓ÷≥sY yê{≤ ô|]–‘˚ ø=Hê*:
nìï+{Ïø+£ fÒ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ f…øïÏ ø˘ Ç~ ` Á|üy÷Ó ≥sY ø√{≤ Á|üy÷Ó ≥sY
n+fÒ ø£+ô|˙ì kÕú|+æ #˚yê&ÉT(s¡T). á Á|üy÷Ó ≥sY ø£qTø£ ‘·eT ø£+ô|˙ ùws¡T¢
‘êy˚T ø=+≥THêïs¡+fÒ K∫Ã‘·+>± Ä ø£+ô|˙ ùws¡T <Ûsä ¡ ô|s¡T>∑T‘·T+<äqï
e÷≥. nH˚ø£ kÕºøe˘ T¬sÿ{Ÿ yÓuŸôd{’ Ÿ\˝À á Á|üy÷Ó ≥sY Ç{°e\ ø=qï ùws¡¢
$esê\T ñ+{≤sTT. Äj·÷ ø£+ô|˙ ù|s¡T f…Æ|t #˚dæ, Share Holding
Pattern MT<ä øÏø
¢ ˘ #˚ùdÔ >∑‘· eT÷&ÉT HÓ\\ qT+&ç á Á‘Óe’ ÷dü+˝À yê] ùws¡¢
XÊ‘·+ ô|]–+<ë,
51
‘·–+Z <√ #·÷ùdÔ ‘Ó*dæb˛‘·T+~.

ñ<ëVü≤s¡D≈£î >∑‘· Á‘Ó’e÷dü+˝À b˛*ùdÔ á Á‘Ó’e÷dü+˝À á ÁøÏ+~
ø£+ô|˙\˝À Á|üy÷Ó ≥s¡¢ yê{≤ XÊ‘·+ ô|]–+~.
PVR Limited Ashok Leyland
Raymond Ltd. Adani Ports
TCS Atul Ltd.
Welspun Corp. Aarti Industries
f…øÏïø˘ ` 2
ˇø£ ø£+ô|˙ n|ü\T ‘·≈£îÿe ñ+&Ü*:
Ç{°e\ @ ø£+ô|˙ u≤\Hé‡ w”{Ÿ #·÷dæHê n|ü\T m≈£îÿe>± ø£ì|ædTü HÔ êïsTT.
ˇø£ ø£+ô|˙øÏ n|ü\T+fÒ n$ ø£+ô|˙ ÄdüT\Ô qT $T+π>kÕÔsTT. n+‘˚ø±ø£
ø£+ô|˙ Ä~Û|‘ü ´· + n|ü\ yê] #˚‹˝ÀøÏ yÓ[flHê ÄX¯Ãs¡´+ ˝Ò<Tä . ô|>’ ± á
n|ü\ MT<ä e&û\¶ T ø£+ô|˙ ˝≤uÛ≤\˝À n~Ûø£ XÊ‘·+ $T+π>kÕÔsTT. ø±ã{Ïº
MTs¡T ø=H˚ ùws¡¢ ‘ê\÷≈£î ø£+ô|˙ jÓTTø£ÿ n|ü\T |ü]$T‘·+>± ñ+&Ü*.
Ç{°e\ #ê˝≤ ø£+ô|˙\T #·øÿ£ {Ï ˝≤uÛ<Ñ ëj·Tø£‘q· T Á|ü<]ä Ù+∫Hê, Ä•+∫q
Ø‹˝À Ä ø£+ô|˙ ùws¡T¢ ô|s¡>&∑ +É ˝Ò<Tä . n+<äT≈£î ø±s¡D+ Ä ø£+ô|˙ n|ü˝Ò.
Ç+‘·≈L£ á n|ü\T e÷¬ø˝≤ ‘Ó\düT+Ô <äì Ä˝À∫düTHÔ êïs¡T? Ç+≥sYH{Ó Ÿ˝À
Ä ø£+ô|˙ u≤\Hé‡w”{Ÿì ‘Ó]∫ #·÷ùdÔ Secured loans eT]j·TT unsecured
loans nì ø£ìŒkÕÔsTT. yê{Ï yÓTT‘êÔìï |ü]o*+#·+&ç. yê{Ïì Ä ø£+ô|˙
áøÏ«{°ì b˛*Ã #·÷&É+&ç. MTπø ns¡eú Te⁄‘·T+~.

52
f…øÏïø˘ ` 3
@<Ó ’ H ê Á|ü e TTK ø£ + ô|˙ ùwsY ì $uÛ Ñ õ +|ü u À‘˚ eTT+<˚
ø=qTø√ÿe&É + ñ‘·ÔeT+:
Ç{°e\ z ø=‘·Ô Áf…+&é ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTT+~. Ç+‘·≈î£ eTT+<äT s¡÷. 10
eTTK $\Te ñqï ùws¡q¢ T (Á|üdTü ‘Ô +· s¡÷. 1 ˝Ò<ë 2 ˝Ò<ë s¡÷. 5>±)
$uÛõÑ düTHÔ êïs¡T. <ë+‘√ ˇø£ ùws¡T e⁄qï yê]øÏ nH˚ø£ ùws¡T¢ (∫qï $\Te‘√)
ekÕÔsTT. n˝≤ m≈£îÿe ùws¡T¢ e⁄+fÒ e÷¬sÿ{Ÿ˝À *øÏ«&ç{° (Á<äe´\uÛÑ´‘·)
ô|s¡T>∑T‘·T+~.
nsTT‘˚ Çø£ÿ&É y˚TeTT #Óù|Œ~ m≈£îÿe ùws¡T¢ ekÕÔjT· ì #Ó|Œü &É+ ø±<äT e÷
ñ<˚X∆ +¯ . e÷ ñ<˚X∆ +¯ y˚sπ . n˝≤ $uÛõÑ +|üã&É¶ ùws¡T¢ ‘·«]‘·>‹∑ ‘√ ô|s¡T>∑T‘êsTT.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î s¡÷. 10 eTTK $\Te >∑\ z ø£+ô|˙ ùws¡T s¡÷. 70 e÷¬sÿ{Ÿ˝À
|ü\T≈£î‘·T+fÒ, Ä ø£+ô|˙ ùws¡q¢ T s¡÷. 1 eTTK $\Te>± $uÛõÑ +#ês¡T.
n|ü&ÉT ˇø√ ùws¡T e÷¬sÿ{Ÿ s¡÷. 7 ñ+&Ü*. ø±ì $uÛõÑ +|üã&É¶ ùws¡T¢
e÷¬sÿ{Ÿ˝À n+‘·ø+£ fÒ m≈£îÿe <Ûsä ¡ (ñ<ë: s¡÷. 9 ˝Ò<ë s¡÷. 10)˝À ø√{Ÿ
ne⁄‘êsTT. Ç~ K∫Ã‘·+>± eTq≈£î ˝≤uÛ+Ñ . ø£˙dü+ 20 XÊ‘·+ ø£+fÒ m≈£îÿe
˝≤uÛ+Ñ bı+<˚ neø±X¯+ ñ+~.
á Á|üjÓ÷»Hêìï MTs¡T rdüTø√yê\+fÒ ` @ ø£+ô|˙ ùws¡¢sTT‘˚
$uÛõÑ +|üã&ÉT‘·THêïs√ (dæŒ¢ {Ÿ ne⁄‘·THêïjÓ÷) yê{Ïì ø=qTø√ÿyê*. á dæŒ¢ {Ÿ
nj˚T´ yês¡Ô eTT+<äT>± e÷¬sÿ{Ÿ˝À Á|ü#ês¡+ #˚kÕÔsT¡ . n~ Á|üø{£ ‘Ï +· ø±>±H˚
yÓ+≥H˚ Äj·÷ ùws¡q¢ T ø=qTø√ÿe&É+ ñ‘·eÔ T+. nsTT‘˚ n˝≤ $uÛõÑ +|üã&É¶
Á|ü‹ ø£+ô|˙ ø=q<ä>Z∑ ø£+ô|˙ nì ø±<äT e÷ ñ<˚X› +¯ . Ä ø£+ô|˙ |ò+ü &ÉyTÓ +≥˝Ÿ‡
|ü]o*+∫, z ìs¡j í ÷· ìøÏ sêyê*.
53
f…øÏïø˘ ` 4
@<Ó’Hê s¡+>∑+ ã÷yéT˝ÀøÏ edüTÔ+fÒ Ä s¡+>±\ ‘ê\÷≈£î ø£+ô|˙
ùws¡¢qT ‘·≈£îÿe <Ûäs¡˝À ø=q&É+ ñ‘·ÔeT+:
ñ<ëVü≤s¡D≈£î bòÕsêà s¡+>∑+ ã÷yéT˝ÀøÏ edüTqÔ ï|ü⁄&ÉT #ê˝≤ eT+~ ø=ì
ø√{°X¯«s¡T˝…’b˛j·÷s¡T. n˝≤π> kÕ|òtºy˚sY s¡+>∑+˝À ≈£L&Ü ã÷yéT ø=qkÕ–
#ê˝≤ eT+~ ø√{°X«¯ s¡T˝…b’ ˛j·÷s¡T. n˝≤+{Ï s¡+>±ìï yÓ‹øÏ |ü≥Tºø√ì ô|≥Tºã&ç
ô|{≤º*.
f…øÏïø˘ ` 5
ãT*¢wt>± ñ+&˚ Á|üeTTK ÁuÀø£s¡¢ b˛sYºb˛*jÓ÷˝À ùws¡¢qT |ü]o*+∫
‘·≈£îÿe <Ûäs¡˝À yê{Ïì ø=qTø√ÿe&É+ ñ‘·ÔeT+.
kÕºø˘eT¬sÿ{Ÿ˝À ø=+‘·eT+~ ãT˝Ÿ‡ ñ+{≤s¡T. ñ<ëVü≤s¡D≈£î sêπøwt
E+E+yê˝≤ì n‘·T´‘·eÔ T ãT˝Ÿ>± ù|s=ÿ+{≤s¡T. n˝≤+{Ï Á|üeTTK ÁuÀø£sT¡ ¢
m+‘√eT+~ ñ+{≤s¡T.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î ô|’ sêπøwt E+E+yê˝≤ b˛s¡Tbº ˛*jÓ÷˝Àì ùws¡T¢ u≤>±
ô|s¡T>∑T‘êj·Tqï ñ<˚X∆ ´¯ +‘√ #ê˝≤eT+~ Äj·Tq ø=qï ùws¡q¢ T ø=+{≤s¡T.
Ç+‘·≈î£ Ä _>¥ãT˝Ÿ b˛sYbº ˛*jÓ÷˝Àì ùwsπ $¢ T{À #·÷<ë›+. á ÁøÏ+~
ùws¡T¢ Äj·Tq eT]j·TT yê] ÁoeT‹ sπ K E+E+yê˝≤ ø£*–e⁄Hêïs¡T. ø±ã{Ïº
MTs¡T ùws¡T¢ ø=H˚ s√E≈£î Äj·Tq @@ ùws¡q¢ T ø£*– ñHêïs√ ‘Ó\TdüTø√+&ç.
Federal Bank Ltd. Sterling Holiday Resorte

Jet Airways Escorts
Polaris Financial Tech HT Media Ltd.
Delta Corp Ltd. Radico Khaitan Ltd.
Spicejet Kesoram Industries
NCC Ltd. TV 18 Broadcast Ltd.
54
øπ e\+ Äj·TH=ø£ÿsπ ø±<äT, Ç+ø± _>¥ãT˝Ÿ\T ñHêïs¡T. m˝Ÿ◊dæ Ç+&çj÷· ,

yÓ÷‹˝≤˝Ÿ zkÕ«˝Ÿ, Äq+<é sê]ƒ˝≤+{Ïyês¡T #ê˝≤eT+~ ñHêïs¡T.
nsTT‘˚ _>¥ãT˝Ÿ b˛sYbº ˛*jÓ÷˝Àì nìï ùws¡T¢ |ò+ü &ÉyTÓ +≥˝Ÿ>± |ü{wÏ +ºü >±
ñ+{≤j·Tì uÛ≤$+#·qø£ÿs¡˝<Ò Tä . BìøÏ ø±s¡D+ Äj·÷ ùws¡q¢ T |ò+ü &ÉyTÓ +≥˝Ÿ‡
u≤>± e⁄qï|ü⁄&ÉT Äj·Tq ø=ì e⁄+{≤s¡T. Ä ‘·sê«‘· Ä]∆ø£ e÷+<ä´+ e\¢
Äj·÷ ùws¡¢ ˝≤uÛ<Ñ ëj·Tø£‘· ‘·–Z e⁄+&Ée#·TÃ.
ø±ã{Ïº Á|üeTTK ÁuÀø£s¢¡ b˛sYbº ˛*jÓ÷ì |ü]o*+∫ z ìs¡j í ÷· ìøÏ sêe&É+
ñ‘·ÔeT+.
f…øÏïø˘ ` 6
ns¡T<Ó’q ñ‘·Œ‹Ôì ‘·j·÷s¡T#˚ùd ø£+ô|˙ ùws¡¢qT ø=qTø√ÿe#·TÃ.
ø=ìï ø£+ô|˙\T ‘·j÷· s¡T#˚ùd ñ‘·Œ‘·T\Ô T n~«rj·TyÓTqÆ $. ˝≤+{Ï ø£+ô|˙\≈£î
b˛{° ñ+&É<Tä ø±ã{Ïº Ä Áb˛&Éø\º˘ T m≈£îÿe neTàø±\qT ø£*– ñ+{≤sTT.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î á ÁøÏ+~ ø£+ô|˙\T ns¡T<Óq’ Ábı&Óø\º̆ qT ñ‘·Œ‹Ô #˚kÕÔsTT.
Rain Commodities
Financial Technologies
Axiscades Engineering Technologies Ltd.
πøe\+ ns¡T<Ó’q Ábı&Éø˘º\T ‘·j·÷s¡T#˚j·T&Éy˚T #ê\<äT. Ä ø£+ô|˙
>∑D≤+ø±\T #·÷dæ yê{Ïì ø=qT>√\T #˚ùd neø±XÊ\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.
|ò+ü &ÉyTÓ +≥˝Ÿ‡ ˝Òì ø£+ô|˙\T m+‘· ns¡T<Óq’ ñ‘·Œ‘·T\Ô qT ‘·j÷· s¡T#˚dHæ ê
eè<Ûë ÁøÏ+<˚ ˝…øÿ£ ø£<ë!
f…øÏïø˘ ` 7
ø£+ô|˙ #˚‹˝À ‘·–qìï Äs¡¶s¡T¢ ñ+&Ü*.
Á|üdTü ‘Ô +· e÷+<ä´+ Á|ü|+ü #·eT+‘·{≤ |ü{ºÏ |”&TÉ düTqÔ ï H˚|<ü ´äÛ +˝À ø£+ô|˙
ñ‘·Œ‘·T\Ô ≈£î &çe÷+&é e⁄+<ë, ˝Ò<ë nqï<˚ eTTK´+ ø±≈£î+&Ü Ä ø£+ô|˙
#˚‹˝À ‘·–qìï Äs¡s¶ T¡ ¢ e⁄Hêïj·÷ ˝Ò<ë nqï~ ≈£L&Ü eTTK´+. ñ<ëVü≤s¡D≈£î
55
Penner Industries, HCC Ltd. ø£+ô|˙øÏ Äs¡s¶ ¢¡ MT<ä Äs¡s¶ T¡ ¢ edüTHÔ êïsTT.
ˇø£ ø£+ô|˙ düs¬ q’ Äs¡s¶ T¡ ¢ e⁄HêïjÓ÷, ˝Òy√ Ä ø£+ô|˙ neTàø±\T ôd‘’ +·
‘Ó\TdüT‘êsTT. á neTàø±\T Á‘Óe’ ÷kÕìøÏ, Á‘Óe’ ÷kÕìøÏ ô|s¡T>∑T‘·÷ b˛‘˚ Ä
ø£+ô|˙ ñ‘·Œ‘·T\Ô ≈£î ‘·–q &çe÷+&é e⁄+<äH˚ ns¡+ú #˚dTü ø√yê*.
Ç+‘·≈î£ Ä Äs¡s¶ T¡ ¢ $esê\T e÷¬øø£ÿ&É <=s¡T≈£î‘êsTT nqT≈£î+≥THêïsê?
á ÁøÏ+~ Ä<Ûësê\‘√ Á|üjT· ‹ï+#·e#·TÃ.
1. $$<Ûä yÓuŸôd{’ Ÿ\T
2. ø£+ô|˙ yê]¸ø£ ]b˛s¡T\º T
3. yê]¸ø£ düe÷y˚X+¯ ˝À #Ûs’Ó à¡ Hé ñ|üHê´dü+
4. _mdtÇ yÓuŸôd{’ Ÿ˝À recent announcements nqï n+X¯+ ÁøÏ+<ä.
f…øÏïø˘ ` 8
ùws¡¢qT ø=q&ÜìøÏ n~ ‘·–q düeTj·Te÷, ø±<√ Ä˝À∫+#·+&ç.
Á|ü|+ü #·eT+‘·{≤ Ä]∆ø£ e÷+<ä´+‘√ dü‘e· T‘·eTe⁄‘·T+fÒ, ùwsY e÷¬sÿ{Ÿ
ôd‘’ +· |ü&bç ˛j˚T neø±X¯+ e⁄+≥T+~. Ç˝≤+{Ï ‘·sT¡ D+˝À ùws¡T¢ ø=q&É+
e\¢ ˝≤uÛ|Ñ &ü ˚ ã<äT\T qcÕº\u≤]q|ü&˚ neø±X¯+ e⁄+≥T+~.
` Ç+&Óø‡˘ u≤>± ô|]– y˚&>ç ± e⁄qï|ü&ÉT ø=‘·>Ô ± e÷¬sÿ{Ÿ˝À n&ÉT>∑Tô|≥º&+É
eè<Ûë. Ç~ ùws¡Tø¢ =H˚ ‘·sT¡ D+ ø±<äT.
` n+‘·sê®rj·T+>± ÄsTT˝Ÿ <Ûäs¡\T, Á<äy√´\“D+, ‘·~‘·s¡ ø±s¡D≤\T
ô|s¡T>∑T‘·T+fÒ e÷¬sÿ{Ÿ |ü&bç ˛j˚T neø±X¯+ e⁄+≥T+~.
` nyÓT]ø±, ‘·~‘·s¡ Ä]úø£ eédü\Ô T Áø£eTÁø£eT+>± ø√\T≈£î+≥Tqï dü÷#·q\T
ø£ìŒùdÔ n~ ùws¡T¢ ø=q&ÜìøÏ ‘·–q düeTj·TeTì uÛ≤$+#·e#·TÃ.
56
f…øÏïø˘ ` 9
MT ùws¡¢qT K∫Ã‘·+>± ne÷à*?
n<˚$T{Ï ùws¡¢qT ø=qeTHêïs¡T. eT∞fl Çø£ÿ&É neTàeT+≥THêïs¡T nì
ø£+>±s¡T |ü&TÉ ‘·THêïsê? ì»y˚T! MT ùws¡q¢ T ø£∫Ã¤‘+· >± ne÷à*. MT ùws¡M¢ T<ä
MT≈£î 40 ˝Ò<ë 50 XÊ‘·+ ˝≤uÛ+Ñ e∫Ãq|ü⁄&ÉT ø£∫Ã¤‘+· >± ne÷à*.
ùws¡q¢ T ø=q&É+ #ê˝≤ ‘˚*ø£. &ÉãT“qï Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ #˚kÕÔsT¡ . ø±ì ùws¡q¢ T
neTà&É+ n+‘· ‘˚*ø£ ø±<äT. ø=+‘· ˝≤uÛ+Ñ s¡T∫ #·÷XÊø£ Ä s¡T∫ eT]–
Ç+ø± ô|ø’ Ï yÓfi≤Ôy÷Ó qì Ç+ø± ˝≤uÛ≤\T ekÕÔj÷Ó yÓ÷qì m<äTs¡T #·÷kÕÔsT¡ .
z ñ<äj÷· q e÷¬sÿ{Ÿ ≈£î|üŒ≈£L˝≤ø£ Ä ÇHÓ«düsº T¡ ôd‘’ +· ≈£î|üŒ≈£L*b˛‘ê&ÉT.
ô|]–q e÷¬sÿ{Ÿ |ü‘·qeTeø£‘·|üŒ<äT. |ü‘·qeTj·÷´ø£ e÷¬sÿ{Ÿ Ä‘·sê«‘·
ô|s¡T>∑T‘·T+~.
MTs¡T ø£qTø£ MT ùws¡˝¢ À ˝≤uÛ≤\T ãTø˘ #˚dTü ≈£î+fÒ, Ä &ÉãT“ì n˝≤π>
e⁄+∫ e÷¬sÿ{Ÿ |ü‘q· eTj·÷´ø£ ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ˝¡ À ‹]– ùws¡q¢ T ø=qe#·TÃ ø£<ë!
n+<äT≈£î á ÁøÏ+~ dü÷Á‘ê\T bÕ{Ï+#ê*:
1. n‘ê´X¯ ñ+&É≈L£ &É<Tä . ùws¡T¢ <Ûsä \¡ T Ç+ø± Ç+ø± ô|s¡T>∑T‘êj·Tì
Äø±X¯+˝À #·÷&É≈î£ +&Ü eTq≈£î \_Û+∫q ˝≤uÛ≤\‘√ ‘·è|æÔ |ü&Ü*.
2. MTs¡T nqT≈£îqï &ÉãT“ ø£+fÒ m≈£îÿe &ÉãT“ì e÷¬sÿ{Ÿ˝À ñ+#·≈L£ &É<Tä .
nqT≈£îqï &ÉãT“ø£+fÒ ˇø£ÿ ô|k’ Õ ≈£L&Ü m≈£îÿe ÇHÓ«dtº #˚jT· ≈£L&É<Tä .
ø±yê\+fÒ ndü\T &ÉãT“‘√bÕ≥T e∫Ãq ˝≤uÛ≤\qT ôd‘’ +· n+<äT˝ÀH˚
ñ+#·e#·TÃ.
3. ˝≤uÛ+Ñ eùdÔ ãTø˘ #˚dTü ø√yê*. n~ ãT˝Ÿ e÷¬sÿ{Ÿ ø±˙j·T+&ç. uÒsY
e÷¬sÿ{Ÿ ø±˙j·T+&ç. MTs¡T ø=qï ùws¡¢˝À ˝≤uÛÑ+ eùdÔ ãTø˘
#˚düTø√yê*.

57
kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝À ≈£î¢|üÔ+>± MTs¡T

‘Ó\TdüTø√yê*‡q ÄDÏeTT‘ê´˝≤¢+{Ï $wüj÷· \T
1. Á|üy÷Ó ≥s¡¢ yê{≤ ô|s¡T>∑T‘·T+fÒ ø=Hê*. ‘·>T∑ ‘Z T· +fÒ ne÷à*.
2. ø£+ô|˙ rdüT≈£îqï n|ü\ MT<ä e&û\¶ T ‘·≈î£ ÿe ñ+&Ü*. ˇø£ y˚fi¯ n|ü\T
‘·–+Z #·Tø√e&ÜìøÏ ø£+ô|˙ #·s´¡ \T rdüT≈£î+fÒ Ä $wüjT· + |ü]>∑Dq˝ÀøÏ
rdüTø=ì ø£+ô|˙ ùws¡T ø£qTø=ÿH˚ $wüjT· + |ü]o*+#ê*.
3. neTàø±\T Á|ü‹ Á‘Óe’ ÷kÕìøÏ ô|s¡T>∑T‘·THêïj·÷, ˝Ò<ë? ˇø√ Á‘Óe’ ÷dü+˝À
ô|s¡>ø∑ b£ ˛sTTHê dü+ˆˆ yÓTT‘·+Ô MT<ä neTàø±\T ‘·>≈Z∑ î£ +&Ü ñ+&Ü*.
4. ìø£s¡˝≤uÛÑ+ Á|ü‹ Á‘Ó’e÷kÕìøÏ ô|s¡T>∑T‘·T+&Ü*. <ë+‘√ bÕ≥T ø£+ô|˙
EPS (ˇø√ÿ ùws¡T≈£î sêã&ç) m+‘√ #·÷&Ü*. ø£+ô|˙ EPS ô|s¡T>∑T‘·÷
ñ+<√, ˝Ò<√ >∑eTì+#ê*.
5. &ç$&Ó+&é Ç#˚Ã ø£+ô|˙\T ñ‘·eÔ TyÓTqÆ $. Ç+<äT≈£î &ç$&Ó+&é á˝Ÿ¶ ìwüŒ‹Ô
|ü]o*+#ê*.
6. n~Ûø£ yê\÷ýéT\˝À ø£+ô|˙ ùwsY ÁfÒ&é ne⁄‘·T+&Ü*.
7. |æ.Ç ìwüŒ‹Ô m+‘√ #·÷&É+&ç. kÕ<Ûës¡D |ü]dæ‘ú T· \˝À Ç~ m+‘· ‘·≈î£ ÿe
e⁄+fÒ n+‘· eT+∫~.
8. #ê˝≤ ø£+ô|˙\T Investments ù|]≥ Ç‘·s¡ ø£+ô|˙ ùws¡T¢ ø=+≥THêïsTT.
yê{Ï Market Value #·÷&Ü*. n$ #ê˝≤ es¡≈î£ Á≈£î+– b˛‘˚ ø£w+ºü .
9. Ä ø£+ô|˙ uÀqdt Çe«qT+<√, ˝Ò<√ #·÷&Ü*. ãTø˘ yê\÷´, áø°«{°\
ìwüŒ‘·T\Ô T |ü]o*+#ê*.
10.e÷¬sÿ{Ÿ f…Æ$T+>¥ ≈£L&Ü eTTK´+ n~Ûø£ <Ûäs¡˝À ùws¡T ø=q&É+ ø£+fÒ
e÷¬sÿ{Ÿ |ü&|¶É ü &ÉT ø=+#Ó+ ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ˝¡ À ø=q&É+ ñ‘·eÔ T+.

58
kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝À #˚≥T ‘Ó#Ã˚ $wüj÷· \T

1. Ç+Á≥&˚ ÁfÒ&+ç >¥ ndü\T #˚jT· ≈£L&É<Tä . ‘ê‘êÿ*ø£+>± ˝≤uÛ≤\T e∫ÃHê
qcÕº˝Ò m≈£îÿe e#˚Ã neø±X¯+ ñ+≥T+~.
2. |òPü ´#·s‡Y Ä|ü¸H‡é ≈£L&Ü MT≈£î |üìøÏ sê<äT. n~ øπ e\+ dü+kÕú>‘∑ ·
ÇHÓ«düsº Y ˝≤+{Ïyê]øÏ ø=+‘·es¡≈î£ ñ|üø]£ düT+Ô ~.
3. nqT≈£îqï yÓTT‘êÔìøÏ m≈£îÿe &ÉãT“ ÇHÓ«dtº #˚j·T≈£L&É<äT. Ç+‘·ø£+fÒ
m≈£îÿe &ÉãT“ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À ñ+#·≈L£ &É<ìä >∑{ºÏ ìs¡j í T· + rdüTø=ì <ëìøÏ
ø£≥Tºã&Ü*.
4. ˇø£ ø£+ô|˙ >∑T]+∫ Á|ü‹≈£L\ n+X¯+ eùdÔ neTàø£+&ç yÓ+≥H˚. Ä
Á|ü ‹ ≈£ L \ n+X¯ + &ç k Âÿ+{Ÿ ø±e&ÜìøÏ e÷¬ s ÿ{Ÿ ø=+‘· dü e Tj· T +
rdüT≈£î+≥T+~.
5. ô|˙ï ùws¡T¢ M˝…’q+‘·es¡≈£L ø=q≈£L&É<äT. ô|˙ï ùws¡¢˝À m≈£îÿe
qwü<º ëj·Tø£yTÓ qÆ $, ~yêfi¯ rdæqyÓ’ ñ+{≤sTT.
6. e÷]®Hé ÁfÒ&+ç >¥ ≈£L&Ü #˚jT· ≈£L&É<Tä . n‘ê´X¯ <äT:U≤ìøÏ #˚≥T. ø=+‘·
eT+~ ÄHé˝H’… é ÁfÒ&+ç >¥ dü+dü\ú T MTs¡T ô|fÒº ô|≥Tºã&çøÏ Hê\T>∑T sπ ≥T¢ ø=qe#·Ãì
#ÓbÕÔsTT. MT≈£î ˝≤uÛ≤\T eùdÔ |òsü ê«˝Ò<Tä . qcÕº\T eùdÔ MT yÓTT‘·+Ô ùws¡T¢
ny˚Tàdæ yê]øÏ sêyê*‡q u≤ø°\T ˝≤π>düT≈£î+{≤sTT. ø±ã{Ïº e÷]®Hé ÁfÒ&+ç >¥
#˚jT· &É+ eT+∫~ ø±<äT.

59
eTq &ÉãT“ MT<ä n~Ûø£ e&ûì¶ sêã≥Tº

ø√e&É+ m˝≤? rdüT≈£îqï n|ü\T MT<ä
‘·≈î£ ÿe e&û¶ <˚ì MT<ä ñ+{≤sTT?
e÷qe J$‘·+˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ]øÏ m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT n|ü\T
nedüse¡ Te⁄‘·÷H˚ ñ+{≤sTT. ìC≤ìøÏ n|ü\T #˚jT· ≈£L&É<Tä . ø±ì
ø=ìï ô|≥Tºã&ç nedüsê\ø√dü+, ô|[flfi¯flø√dü+ n|ü\T #˚j÷· *‡q
nedüs+¡ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.
á H˚|<ü ´äÛ +˝À ndü\T n|ü\T mìï s¡ø±\T? @ n|ü\T
‘· ≈ £ î ÿe <Û ä s ¡ ≈ £ î \_Û k ÕÔ s TT? @ dü + dü ú ( \T) Ç#˚ Ã n|ü  \T
rdüTø√≈£L&É<Tä ? @$ H=|æŒ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü rdüT≈£îH˚ n|ü˝À, @$
‘·\H=|æŒ n|ü˝À˝≤+{Ï |ü]C≤„q+ ñ+fÒ n~ eTq Jeq
eTqT>∑&≈É î£ m+‘√ ñ|üø]£ düT+Ô ~.
n˝≤π> eTq+ Ç∫Ãq &ÉãT“ MT<ä @ @ dü+dü\ú T n‘·´~Ûø+£ >±
e&û¶ ÇkÕÔj÷Ó ≈£L&Ü ‘Ó\TdüTø√yê*.
60
@ |ô ≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\ MT<ä eTq≈£î

e&û¶\T m≈£îÿe ekÕÔsTT?
e&û\¶ T y˚{Ï MT<ä m≈£îÿe ekÕÔsTT nH˚~ #ê˝≤ eT+~ yÓT<ä&TÉ ˝À yÓ*ùd
Á|üXï¯ ! ìC≤ìøÏ mø£ÿ&É ]dtÿ m≈£îÿe ñ+≥T+<√ nø£ÿ&É e&û\¶ T m≈£îÿe ekÕÔjT· H˚~
n+<ä]øÏ ‘Ó*dæq $wüjT· y˚T.
Ç|ü&ÉT e&û\¶ T @j˚T ô|≥Tºã&ÉT\ MT<ä m≈£îÿe ekÕÔj÷Ó z fÒãT˝Ÿ s¡÷|ü+˝À
#·÷<ë›+.
M{Ï MT<ä <ë<ë|ü⁄ 4 XÊ‘·+ e&û¶ ñ+≥T+~.
ùd$+>¥‡ nøöÿ+{Ÿ‡ nB ‘·≈£îÿe u≤\Hé‡ MT<ä e&û¶ì ˝…ø£ÿ
ø£&É‘ês¡T.
|òøæ ‡˘ &é nøöÿ+{Ÿ\T Bì MT<ä <ë<ë|ü⁄ 7 XÊ‘·+ e&û¶ ñ+≥T+~.
|ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ M{Ï MT<ä |òøæ ‡˘ &é u≤´+ø˘ nøöÿ+{Ÿ ø£+fÒ

|ò+ü &é ˝Òø£ d”ìj·TsY dü«\Œ+>± e&û¶ m≈£îÿe ñ+≥T+~.
dæ{Ï»Héwæ|t
M{Ï MT<ä <ë<ë|ü⁄ u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢

u≤+&é\T
MT<ä e#˚Ã e&û˝¶ Ò sêe#·TÃ
M{Ï MT<ä m≈£îÿe e&û¶ ñ+≥T+~. <ë<ë|ü⁄ 9

ø£+ô|˙ &çu+… #·sT¡ ¢
XÊ‘·+ ˝≤uÛ+Ñ ñ+&Ée#·TÃ. ø±ø£b˛‘˚ ø£+ô|˙
eTTì–b˛‘˚ eTq &ÉãT“ ≈£L&Ü b˛‘·T+~.

61
y˚{Ï MT<ä e&û\¶ T MTs¡T m≈£îÿe #Ó*+¢ #ê*‡ ñ+≥T+~?

eTq≈£î e#˚Ã e&û˝¶ Ò ø±≈£î+&Ü eTq+ y˚{Ï MT<ä e&û\¶ T #Ó*+¢ #ê*‡ ñ+≥T+<√
‘Ó\TdüT≈£î+<ë+ (nø√ºãsY, 2017 Hê{Ïø)Ï
>∑èVü‰dæú MT<ä e&û\¶ T 8`9 XÊ‘·+
|üs‡¡ q˝Ÿ ˝ÀHé\T 10.5% qT+&ç 20 XÊ‘·+
|æ\\¢ m&ÉT´πøwüHé 10.5 qT+&ç 12 XÊ‘·+

˝ÀHé\T
ø±s¡T ˝ÀHé\T 10.5 qT+&ç 13.5 XÊ‘·+
>√˝Ÿ¶ ˝ÀHé\T 10.5 qT+&ç 12 XÊ‘·+
Çq÷‡¬sHé‡ 9 qT+&ç 10 XÊ‘·+
|òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ 11 qT+&ç 12 XÊ‘·+

MT<ä ˝ÀHé\T
PPF MT<ä ˝ÀHé\T 7.9 XÊ‘·+
(>∑eTìø£:` ô|q’ ù|s=ÿqï sπ ≥T¢ ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡T‘·÷ ñ+{≤sTT. ø±ã{Ïº

MTs¡T rdüT≈£îH˚ s√E Hê{Ï e&û¶ m+‘√ #·÷dæ eTØ ìs¡j í T· + rdüTø√>∑\s¡T.)
62
n~Ûø£ e&û\¶ qT Ç#˚Ã ø£+|ô ˙ &çu+… #·sT¡ ¢

kÕºøe˘ ÷¬sÿ≥¢˝À ùws¡¢ >∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó\TdüT. ø=ìï ø£+ô|˙\≈£î Ç+ø± ì<ÛTä \T
nedüs+¡ ne⁄‘êsTT. Ä ì<ÛTä \qT ùws¡¢ ÇwüO´ ø±≈£î+&Ü Ç‘·sÁ¡ ‘ê e÷sêZ\
qT+&ç ùdø£]+#ê\qT≈£î+{≤sTT. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT ø£+ô|˙\T H˚sT¡ >± Á|ü»\ <ä>sZ∑ ¡
qT+&ç &çbÕõ≥T¢ ùdø£]+∫ n+<äT≈£î Á|ü‹|ò\ü +>± Á|ü‹ dü+ˆˆ e&û¶ #Ó*k¢ ÕÔsTT.
Ç˝≤ Á|ü»\ qT+&ç H˚sT¡ >± e&û¶ Ä<Ûës¡+>± ùdø£]+∫ ‘·<qä T>∑TD+>± Ç#˚Ã
|üÁ‘ê\H˚ &çu+… #·sT¡ >¢ ± |ü]>∑DkÏ ÕÔsT¡ .
&çu+… #·sT¡ ¢ n+fÒ n|ü Ç∫Ãq yê]øÏ Ç#˚Ã s¡TD|üÁ‘ê\T. á &çu+… #·sT¡ ¢
ø£*– ñqïyês¡T ø£+ô|˙˝Àì ùwsY Vü≤√\¶s≈¢¡ î£ _Ûqï+>± ñ+{≤s¡T. M]øÏ ø£+ô|˙
˝≤uÛ≤\˝À yê{≤ ñ+&É<Tä . <ëìøÏ ã<äT\T yê]øÏ z ìØí‘· yÓTT‘·+Ô e&û¶ s¡÷|ü+˝À
\_ÛdTü +Ô ~. M{Ï˝À ñ+&˚ Á|üj÷Ó »q+ @$T≥+fÒ ` Ç$ u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢
ø£+fÒ n~Ûø£ e&û\¶ qT ÇkÕÔsTT. nsTT‘˚ M{Ï˝À Á|ü‹≈£L\ n+X¯+ ]dtÿ . ø£+ô|˙
eTTì–b˛‘˚ &çu+… #·sY Vü≤√\¶s≈¢¡ î£ \_Û+#˚~ düTqï.
ˇø£|ü &ÉT á &çu+… #·s¢¡ MT<ä e&û¶ 15 XÊ‘·+ <ëø± ñ+&˚~. ø±\Áø£yT˚ D≤
yê{Ï MT<ä e&û¶ ‘·–Z 8`9 XÊ‘·+ <ëø± e∫Ã+~.
&çu+… #·sT¡ ¢ s¬ +&ÉT s¡ø±\T Convertible &çu+… #·Ts¡T¢ eT]j·TT Non-Convertible
&çu+… #·sT¡ .¢ Convertible &çu+… #·s+¢¡ fÒ ø=+‘· ø±\+ ‘·sê«‘· n$ áøÏ«{° yê{≤\T>±
e÷πs$. Non-Convertible &çu+… #·s+¢¡ fÒ n˝≤ yê{≤\T>± e÷s¡Ã≈£î+&Ü ìs¡+‘·s+¡
e&ûì¶ e÷Á‘·yT˚ #Ó*+¢ #˚$. ìC≤ìøÏ Convertible &çu+… #·s¢¡ yê]øÏ ≈£L&Ü &çu+… #·sì¢¡
yê{≤\T>± e÷πsÃ <ëø± e&ûì¶ #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . á s¬ +&ç+{ÏøÏ ‘˚&Ü @$T≥+fÒ Convertible
&çu+… #·sY Vü≤√\¶s≈¢¡ î£ ø=~›>± e&û¶ m≈£îÿe>± ñ+≥T+~.
á Non-Convertible &çu+… #·sT¡ ¢ s¬ +&ÉT s¡ø±\T. ˇø£{Ï ôd≈£î´sY&é (Secured),
s¬ +&Ée~ nHé ôd≈£î´sY&é (Unsecured), ôd≈£î´sY&é n+fÒ s¡øD å£ >∑\$. ø£+ô|˙
63
ÄdüT\Ô ≈£î Ç$ Vü‰MT\T>± ñ+{≤sTT. n+fÒ ø£+ô|˙øÏ eTT|ü e∫Ãq|ü⁄&ÉT

eTT+<äT>± ÄdüTÔ\$Tà ôd≈£î´s¶é ø£q«s¡ºãT˝Ÿ &çu…+#·s¡¢ Vü≤√\¶s¡¢≈£î &ÉãT“\T
ÇkÕÔsT¡ . n<˚ nHéôd≈£î´sY&é &çu+… #·s+¢¡ fÒ m˝≤+{Ï s¡øD
å£ ñ+&Ée⁄. ø£+ô|˙
eTTì–b˛‘˚ yê]øÏ <äøπ ÿ~ düTqï.
á &çu…+#·s¡¢qT mø£ÿ&É ø=Hê*?
#ê˝≤ eT+~øÏ á &çu+… #·sT¡ ¢ mø£ÿ&É <=s¡T≈£î‘êjÓ÷ ‘Ó*j·T<äT. n˝≤+{Ï
yê]ø√dü+ Çø£ÿ&É ù|s=ÿ+≥THêï+.
1.|ü
1. |ü_¢ø˘ ÇwüO´ : ùws¡≈¢ î£ |ü_ø¢ ˘ ÇwüO´ <ë«sê ù||üs˝Y À Á|üø≥£ q\T ÇdüTqÔ ïfÒ¢
M{Ïì ≈£L&Ü ø£+ô|˙\T ù||üs˝¢¡ À Á|üø≥ £ q\T Ç∫Ã &ÉãT“ì ùdø£]kÕÔsTT.
2. ôdø£+&É] e÷¬sÿ{Ÿ : |ü_ø¢ ˘ ÇwüO´ ‘·sê«‘· M{Ïì kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À
2.ôdø£
*dæ+º >¥ #˚kÕÔsT¡ . ø±yê*‡q yês¡T kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ <ë«sê ø=qTø√ÿe#·TÃ.
&çu…+#·s¡T¢ ø=H˚≥|ü⁄&ÉT |ü]o*+#ê*‡q n+XÊ\T
&çu…+#·s¡T¢ ]dtÿ‘√ ≈£L&çq$. ˇø£ <äXÊã›+ ÁøÏ+<ä mH√ï ø£+ô|˙\T
eTTì–b˛sTT Á|ü»\qT s√&ÉT¶ MT<ä |ü&yÉ X˚ ÊsTT. n+<äTe\¢ yê{Ïì ø=H˚≥|ü⁄&ÉT
nÁ|üeT‘·‘Ô · nedüs+¡ . m+<äTø£+fÒ Ç$ u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ˝≤>± s¡øD
å£
>∑\$ ø±e⁄. n+<äTøπ &çu+… #·sq¢¡ T ø=H˚≥|ü⁄&ÉT nÁ|üeT‘·‘Ô · nedüs+¡ .
1. Á¬ø&ç{Ÿ πs{Ï+>¥ : ø=ìï Á¬ø&ç{Ÿ sπ {Ï+>¥ ø£+ô|˙\T &çu+… #·s≈¢¡ î£ sπ {Ï+>¥\qT
ÇkÕÔsTT. Crisil, ICRA, CACE ˝≤+{Ï$ AAA nì ÇùdÔ #·øÿ£ {Ï s¡øD å£
>∑\$>± uÛ≤$+#·e#·TÃ. M{Ï˝À AA, A nì ≈£L&Ü ñ+{≤sTT. n$ AAA
‘·sê«‘· düTs¡øÏå‘·yÓTÆq$>± uÛ≤$kÕÔs¡T. AA yÓTÆqdt ñqï$ n+‘·>±
düTs¡ø‘åÏ y· TÓ qÆ $ ø±eì uÛ≤$kÕÔsT¡ .
2.ø£ø£+ô|˙ #·]Á‘· : &çu+… #·sT¡ ¢ mìïø£˝À ø£+ô|˙ #·]Á‘· eTTK´+. ø=ìï
2.
ø£+ô|˙\T ÁbÕe÷DÏø+£ ø£\$. IFCI, Shriram City Union finance, Bajaj
64
Finance ˝≤+{Ï$ Á|üe÷DÏø+£ .

|üqTï |ü]D≤e÷\T
&çu+… #·s¢¡ MT<ä e&û¶ |üP]Ô>± |üqTï<ëj·Tø£yT˚ . u≤´+≈£î ùd$+>¥‡ nøöÿ+{Ÿ,
b˛kÕº|d”ò Tü &çbÕõ≥¢ MT<ä e&û˝¶ ≤¢ M{Ï$T<ä s¡÷. 10,000 <ëø± |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ˝Òe⁄.
Çø£ b˛‘˚ ùws¡˝¢ ≤ á &çu+… #·sq¢¡ T dü+ˆˆ ñ+#·Tø=ì n$Tà‘˚ eT÷\<Ûqä
|üqTï˝À¢ m˝≤+{Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+&É<Tä . á &çu+… #·sq¢¡ T dü+ˆˆ˝À|ü⁄
n$Tà‘˚ dü«\Œø±\ eT÷\<Ûqä |üqTïì #Ó*+¢ #ê*. dü+ˆˆô|>’ ± ñ+#·Tø=ì
n$Tà‘˚ Bs¡øÈ ±\ eT÷\<Ûqä |üqTïì #Ó*+¢ #ê*. ìC≤ìøÏ &çu+… #·s¢¡ ø=qT>√\T,
neTàø±\˝À eT÷\<Ûqä |üqTï ñ‘·ŒqïeTj˚T´ düeTdü´ ‘·≈î£ ÿe. m+<äTø£+fÒ
n$ ùws¡˝¢ ≤ ô|<ä› m‘·TqÔ <Ûsä ˝¡ À¢ e÷s¡TŒ\≈£î >∑T]ø±e⁄.
@~ @yÓTHÆ ê, u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ ø£+fÒ ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT XÊ‘·+ e&û¶
m≈£îÿe Ä•+#˚yês¡T á &çu+… #·s¢¡ y˚|⁄ü yÓTT>∑T‘Z T· Hêïs¡T. ø£+ô|˙ #·]Á‘·,
sπ {Ï+>¥\T #·÷düTø=ì &çu+… #·s˝¢¡ À ô|≥Tºã&ç ô|fÒº neø±XÊìï ]dtÿ rdüTø=H˚
yês¡T Ä˝À∫+#·e#·TÃ.

65
nìï+{Ïø+£ fÒ #·eø£ ` >∑èVü≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n|ü\T

(House Loans)
Á|üdTü ‘Ô +· Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T Ç\T¢ ø£≥Tº≈î£ +≥THêïs¡T. Á|üuTÑÛ ‘·«+ <˚X+¯ ˝À eTÚ*ø£
s¡+>±ìøÏ }‘·+ Çe«&ÜìøÏ u≤´+≈£î˝ÀHé\T ‘·≈î£ ÿe <Ûsä øπ¡ Ç#˚Ã≥≥T¢>± #·s´¡ \T
rdüT≈£î+{À+~.
nìï+{Ïø+£ fÒ #·eø£ e&û¶ >∑\$ á >∑èVü≤ dü+ã+<Û˝ä ÀHé\T. M{Ïì Á|üdTü ‘Ô +·
u≤´+≈£î\T, Ä]∆ø£ dü+dü\ú T 8`9 XÊ‘êìπø ÇdüTHÔ êïs¡T. ø=ìï u≤´+≈£î\sTT‘˚
MT Ç+{Ï $\Te˝À 85`90 XÊ‘·+ <ëø± n|ü\T ÇdüTHÔ êïsTT. Ä<ëj·T|üqTï˝À
ôd‘’ +· á u≤´+≈£î n|ü\T rdüT≈£îqï yê]øÏ ôdø£Hå é 24 ÁøÏ+<ä e&ûì¶ s¬ +&ÉT
\ø£\å <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ ÇdüTHÔ êïs¡T. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü EMI˝Àì ndü\T
yÓTT‘·+Ô (Principal Amount)ì ôd‘’ +· Ä<ëj·T|üqTï XÊK ‹]–, 80C ÁøÏ+<ä
Ç‘·s¡ ô|≥Tºã&ÉT\‘√ bÕ≥T \ø£qå ïs¡ <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ Çk˛Ô+~.
MTs¡T ˇø£|ü&ÉT Ç+{Ï MT<ä ‘·≈£îÿe ˝ÀHé rdüT≈£îHêïsê?
ˇø£|ü &ÉT nedüsê\ y˚Ts¡≈î£ MTs¡T Ç+{Ï MT<ä n|ü ‘·≈î£ ÿe rdüT≈£îHêïs¡T.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î MT dæsú êdæú $\Te 40 ˝ø£\å T ø±>±, MTs¡T n|ü&ÉT øπ e\+ 10
\ø£˝å Ò n|ü rdüT≈£îHêïs¡T. Ç|ü&ÉT MT≈£î eT∞fl &ÉãT“ nedüs+¡ |ü&+ç ~.
|üs‡¡ q˝Ÿ ˝ÀHé rdüT≈£î+<ëe÷ n+fÒ e&û¶ sπ ≥T 11 qT+&ç 14 XÊ‘·+
<ëø± ñ+~. m&ÉT´πøwüq˝Ÿ ˝ÀHé rdüT≈£î+<ëe÷ n+fÒ e&û¶ 11`12 XÊ‘·+
ñ+~. (ô|>’ ± Ç$ ñqï‘· #·<Tä e⁄ ì$T‘·+Ô ÇdüTHÔ êïs¡T.) øπ e\+ >∑èVü≤ ˝ÀHé˝
ô|q’ e&û¶ 9 XÊ‘·+ ˝À|ü⁄ ñ+~. n+<äTe\¢ M{Ïì $T+∫q ñ‘·eÔ T ˝ÀHé\T
˝Òe⁄. n+<äTøπ MTs¡T ‹]– MT Ç+{Ïì ]yê\÷´ (eT<äT|ü⁄) #˚sTT+∫ <ëìô|q’
eT]+‘· n|üì bı+<ä+&ç. n$ #ê˝≤ #·eø£. ô|>’ ± m≈£îÿe bòÕsêà*{°dìt
nqTdü]+#ê*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä . yÓ+≥H˚ eT+ps¡T nsTTb˛‘êsTT.

66
Ç\T¢ ø£≥º&ÜìøÏ m≈£îÿe u≤´+≈£î ˝ÀHé\T

rdüT≈£î+≥THêïsê? n~ m+‘· e÷Á‘+· eT+∫~ ø±<äT
ìC≤ìø° eTq+ ˇø£ Ç\T¢ ˝Ò<ë nbÕsYºyÓT+{Ÿ ø=+≥THêïeT+fÒ eTq
<ä>sZ∑ ¡ ø£˙dü+ dü>y∑ TÓ HÆ ê &ÉãT“ e⁄+&Ü*. n+‘˚ ø±ì u≤´+≈£î yês¡T n|ü
ÇdüTHÔ êïs¡ì <ë<ë|ü⁄ 80 XÊ‘·+ u≤´+≈£î˝ÀHé rdüT≈£î+fÒ ˝≤uÛÑ |ü&˚ $wüjT· +
@yÓ÷ ø±ì qcÕº\T #ê˝≤ ñHêïsTT. Ç~ #·<eä +&ç.
n˝≤ u≤´+≈£î yê] <ä>sZ∑ ¡ n+‘· ô|<ä› yÓTT‘·+Ô n|ü rdüT≈£î+fÒ ` Ä
Ç\T¢, nbÕsYºyÓT+{Ÿ eTq~ ø±<äT. u≤´+≈£î yêπs <ëìì ø=+≥THêïs¡T.
m+<äTø£+fÒ &Ü≈£îýÓT+{Ÿ yê] <ä>sZ∑ ¡ ñ+≥T+~ ø±ã{Ïº (n|ü Ç∫Ãq|ü⁄&˚
z]õq˝Ÿ &Ü≈£îýÓT+{Ÿì yêπs rdüT≈£î+{≤s¡T).
n+‘˚Hê, eTq+ Ä Ç+{À¢ zqs¡+¢ ø±<äT. n<Ó≈› î£ qï yê]ÁøÏ+<ä ˝…øÿ£ .
eTq+ n+<äT˝À ñ+&É{≤ìøÏ u≤´+≈£î yê]øÏ HÓ\ HÓ˝≤ n<Ó› (e&û¶)
#Ó*¢düTÔHêïeTqïe÷≥.
n+‘˚Hê? Ä Ç+{ÏøÏ ]ù|s¡T¢ eùdÔ u≤´+≈£î yê] <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfi≤Ô+. yês¡T
eT∞fl n|ü ÇkÕÔsT¡ . n+fÒ u≤´+≈£î yêπs yê{Ïì ]ù|sY #˚sTTdüTqÔ ï≥T¢ ˝…øÿ£ .
Ç|ü&ÉT #Ó|üŒ+&ç eTq+ Ä Ç\T¢/nbÕsYºyÓT+{ŸøÏ zqs¡¢e÷? u≤´+≈£î
yês¡T zqsê¢! ˇø£ s¡ø+£ >± #·÷ùdÔ u≤´+≈£î yêπs zqs¡T.¢ m+<äT≈£+fÒ Ä Ç\T¢,
nbÕsYºyÓT+{Ÿì eTq+ neTà˝ÒeTT ≈£L&Ü! u≤´+≈£î yês¡T e÷Á‘·+ eTq+
dü]>±Z ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ ø£≥øº b£ ˛‘˚ j·÷ø£Hå é y˚kÕÔsT¡ .
ø±ã{Ïº u≤´+≈£îyês¡T eP]πø ˝ÀHé ÇdüTHÔ êïs¡T ø£<ë nì |ü]>¬ ‘·T≈Ô î£ yÓ[fl
Ç+{Ï $\Te˝À 70 ˝Ò<ë 80 XÊ‘·+ ˝ÀqT ô|{Ïº ø=qTø√ÿe&É+ eT+∫~
67
ø±<äT. Ä u≤´+≈£î ˝ÀHé ˇø√kÕ] ‘·\≈£î $T+∫q uÛ≤s¡+ ne⁄‘·T+~. á

eT<Û´ä kÕ|òyºt s˚ Y Ç+»˙s¡T¢ #ê˝≤eT+~ n˝≤ #˚d,æ ]ôdwüH˝é À ñ<√´>±\T b˛sTT
nsTTqø±&çøÏ nbÕsYyº TÓ +{Ÿì ‘·≈î£ ÿe≈£î neTTà≈£îqï <ëK˝≤\T ñHêïsTT. ø±ã{Ïº
MTs¡T nbÕsYºyÓT+{Ÿ/Ç\T¢ rdüT≈£î+fÒ MTs¡T Ä Ç+{Ï/nbÕsYºyÓT+{Ÿ n|ü
m≈£îÿe ø±≈£î+&Ü #·÷düTø√+&ç. n+fÒ u≤´+≈£î yê]#˚Ã n|ü 20 ˝Òø£ 30
XÊ‘·+ <ë≥≈£î+&Ü #·÷düTø√+&ç. eTVü‰ nsTT‘˚ 40 XÊ‘·+ $T+#·≈£î+&Ü
ñ+fÒ Ä Ç+{ÏøÏ MTπs zqsY. u≤´+≈£î yês¡T ø±<äT. m+<äTø£+fÒ 60 XÊ‘·+
ô|>’ ± yê{≤ MT~ ø±ã{Ï.º

&Üˆˆ ø¬ eTs√. øÏn<äsT“‘¤D

¡ · |üY ⁄dü≈£øÔ î+£ e÷sY
ÇHéyÓdtºyÓT+{Ÿ >∑T]+∫
ÇHéyÓdtºyÓT+{Ÿ düeTÁ>∑ |ü⁄düøÔ +
£
ô|<ä› u≤\ •ø£å A to Z $esê\T
s¡÷. 500/`
68
m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\ MT<ä rdüT≈£îH˚ n|ü\T H=|æŒ

‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ ‘·≈£îÿe e&û¶øÏ \_ÛkÕÔsTT
>∑èVü‰dæú ˝ÀHé\‘√ bÕ≥T MT≈£î ‘˚*ø£>±, ‘·≈î£ ÿe sπ ≥T˝À \_Û+#˚$ m˝Ÿ◊d”
˝ÀHé\T. Bì MT<ä e&û¶ ôd‘’ +· ‘·≈î£ ÿe (10 XÊ‘·+ ˝Àù|).
nìï+{Ïø+£ fÒ >=|üŒ \ø£Då + @$T≥+fÒ á m˝Ÿ◊d” ˝ÀHé\T MT <ä>sZ∑ ¡
qT+&ç m˝≤+{Ï dæsú êdæú |üÁ‘ê\qT ‘êø£≥Tº ô|≥Tºø√e⁄. n+‘·≈î£ eTT+<äT ø£{qºÏ
bÕ\d”\ &ÉãT“ G uÀqdt yÓTT‘êÔ\ MT<ä ø£*|æ MT &ÉãT“ì MTπø n|ü>± Ç∫Ã
e&ûì¶ edü÷\T #˚kÕÔsTT.
Ç+ø√ >=|üŒ düT>∑TD+ @$T≥+fÒ á ˝ÀHé\T MT <ä>sZ∑ ¡ qT+&ç m≈£îÿe
bòÕs¡à*{°dìt Ä•+#·e⁄. MTs¡T <ä>sZ∑ T¡ qï m˝Ÿ◊d” u≤+&é‘√ bÕ≥T MT nÁ&ÉdTü
Á|òPü |òt e÷Á‘·yT˚ n&ÉT>∑T‘êsTT.
ÄK] >=|üŒ‘·q+ @$T≥+fÒ á LIC ˝ÀHé\T MT≈£î s¬ +&ÉT s√E˝À¢H˚
sƒ≈¡ î£ ÿq eT+ps¡T #˚kÕÔsT¡ . MT nøöÿ+{Ÿ˝À &ÉãT“ì &çbÕõ{Ÿ #˚kÕÔsTT.
n+<äTe\¢ m˝≤+{Ï Ädæú ‘êø£≥Tº ô|≥º≈î£ +&Ü, m≈£îÿe bòÕsêà*{°dt ˝Ò≈î£ +&Ü,
#ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe düeTj·T+˝À yÓTs¡T|ü⁄ y˚>+∑ ‘√ MT≈£î ˝ÀHé\qT XÊ+ø£Hå é #˚kÕÔsTT
LIC dü+dü\ ú T.
ô|>’ ± MT≈£î \_Û+#˚ ;Ûe÷ Á|üj÷Ó »Hê\˝À m˝≤+{Ï ø√‘· ñ+&É<Tä .
<ëìøÏ ‘√&ÉT á LIC ˝À e&û¶ #Ó*¢+#˚ $<Ûëq+ n‘·´+‘· ‘˚*ø£>±
ñ+≥T+~. Äs¡T HÓ\\ø=ø£kÕ] MT <ä>sZ∑ T¡ qï|ü⁄&ÉT e&ûì¶ nøöÿ+{Ÿ˝À »eT#˚ùdÔ
dü]b˛‘·T+~. u≤´+≈£î˝≤¢ Á|ü‹ HÓ˝≤ MT <ä>sZ∑ ¡ qT+&ç #Ó≈î£ ÿ\T Ä•+#·e⁄.
eT÷&ÉT HÓ\\T es¡d>ü ± #Ó≈î£ ÿ\T sêø£b˛‘˚ u≤´+≈£î\T MT≈£î H√{°d\t T C≤]
#˚kÕÔsTT.
ø±ì á ˝ÀHé\T e÷Á‘·+ MT≈£î m˝≤+{Ï H=|æŒ ˝Ò≈î£ +&Ü ˝ÀHé\T Ç∫Ã
#ê˝≤ ùd«#ÛÃ· qT ôd‘’ +· ÇkÕÔsTT.

69
MT <ä>∑Zs¡ ‘êø£≥Tº ô|≥º&ÜìøÏ dæús¡yÓTÆq ÄdüTÔ\T

@+ ˝Òyê? nsTT‘˚ >√˝Ÿ¶ ˝ÀHé\T rdüTø√+&ç
Á|üdTü ‘Ô +· n|üŒ{Ïø|£ ü &˚ u≤´+≈£î˝À¢ q>∑\T ‘êø£≥Tº ô|{Ïº >∑+{˝À|ü˝Ò á
>√˝Ÿ˝¶ ÀHé\T ‘Ó#T· Ã≈£î+≥THêïs¡T. á >√˝Ÿ¶ ˝ÀHé\ MT<ä <ë<ë|ü⁄ 11 ˝Ò<ë 12
XÊ‘·+ e&û¶ ñ+≥T+~. MTs¡T ‘êø£≥Tº ô|{Ïqº ã+>±s¡+ $\Te˝À eT÷&ç+≥
s¬ +&ÉT e+‘·T\T ÇkÕÔsT¡ . ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T s¡÷. 60,000 ã+>±s¡+ (20
‘·T˝≤\T) u≤´+≈£î≈£î rdüTø¬ fi≤fls¡qTø√+&ç. n+<äT˝À <ë<ë|ü⁄ s¡÷. 40,000
<ëø± MT≈£î ã+>±s¡+ MT<ä ˝ÀHé\T <=s¡T≈£î‘êsTT. Ç+ø=ìï u≤´+≈£î\T <ë<ë|ü⁄
80 XÊ‘·+ es¡≈î£ ≈£L&Ü ˝ÀHé\T ÇkÕÔsTT.
M{ÏøÏ ˇø£ ìØí‘· >∑&TÉ e⁄ n+≥÷ ñ+&É<Tä . MT <ä>sZ∑ ¡ m|ü&ÉT &ÉãT“+fÒ
n|ü&ÉT M{Ï MT<ä n|üì rπsÃj·Te#·TÃ. á ˝ÀHé\T rdüTø√e&ÜìøÏ m˝≤+{Ï
ù||üsT¡ ¢ nedüs+¡ ˝Ò<Tä . øπ e\+ ◊&û Á|òPü |òt eT]j·TT nÁ&Édt Á|òPü |òt ñ+fÒ
#ê\T. BìøÏ ÁbÕôddæ+>¥ |òE ” #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe. ã+>±s¡+ $\Te n+#ÓHê y˚ùd
yê\÷´j˚T≥sYøÏ e÷Á‘·+ #ÛêØ®\T #Ó*+¢ #ê*‡ ñ+≥T+~.
nsTT‘˚ Çø£ÿ&É ˇø£ ôd+{ÏyÓT+{Ÿ ñ+~. @<Ó’Hê |òü+ø£åHéøÏ yÓfi¯óÔ+fÒ
q>∑\T ô|≥Tºø=ì yÓfi≤fl\qT≈£î+{≤s¡T Ä&Éyês¡T. n$ ø±kÕÔ u≤´+≈£î ‘êø£≥Tº˝À
ñHêïj·T+fÒ Ä&Éyês¡T ∫qïãT#·TÃ≈£îH˚ neø±X¯+ ñ+~. n~ ‘·eT ùd≥ º dtøÏ
uÛÑ>∑ï+>± uÛ≤$kÕÔs¡T. ø±ã{Ïº >√˝Ÿ¶ ˝ÀHé rdüT≈£îH˚≥|ü⁄&ÉT á ôd+{ÏyÓT+{Ÿ
>∑T]+∫ Ä˝À∫+#·&+É ñ‘·eÔ T+.
á H˚|ü<Ûä´+˝À á ôd+{ÏyÓT+{Ÿ $wüj·T+˝À ¬s+&ÉT eTTKýÓTÆq
bÕsTT+≥T¢HêïsTT.
1. á >√˝Ÿ˝¶ ÀHéì ‘ê‘êÿ*ø£+>± rdüTø√yê* ‘·|Œü dü+ˆˆ bı&Ée⁄Hê ‘êø£≥Tº˝À
ñ+#·sê<äT.
2. á eT<Û´ä eHé Á>±yéT q>∑\T e÷¬sÿ{Ÿ˝À edüTHÔ êïsTT yê{Ïø,Ï ndü˝q’…
yê{ÏøÏ ‘˚&Ü ø£ìô|≥º&É ø£w+ºü . ø±ã{Ïº u+>±s¡T q>∑\T ‘êø£≥Tº ô|fÒeº TT+<äT Ä
eHé Á>±yéT q>∑\T ‘Ó#T· Ãø√e&É+ ñ‘·eÔ T+.

70
MT |òæø˘‡&é &çbÕõ≥T¢ MT<ä ôd’‘·+

n|ü\T bı+<äe#·TÃ
MTs¡T dü+ˆ7 sêìøÏ 8 ˝Òø£ 9 XÊ‘·+ e&û¶ MT<ä u≤´+≈£î˝À¢ |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ
#˚XÊs¡T. MT≈£î nø£kÕà‘·T>Ô ± &ÉãT“ nedüs+¡ e∫Ã+~. |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥T¢ MT<ä
&ÉãT“ì n|ü&˚ ãj·T≥≈£î rj·T˝ÒeTT. ø±ã{Ïº @+ #˚j÷· \qï Ä˝À#·q edüT+Ô ~.
n~>√ n˝≤+≥|ü⁄&ÉT n<˚ |òæø˘‡&é &çbÕõ≥¢ MT<ä MTs¡T zesY Á&Ü|òtº
|ü<‹›ä q u≤´+≈£î n|ü\T bı+<äe#·TÃ. M{Ï MT<ä e&û¶ MTs¡T e#˚Ã |òøæ ‡˘ &é
&çbÕõ≥¢ MT<ä ø£Hêï ˇø£{Ï ˝Ò<ë s¬ +&ÉT XÊ‘·+ m≈£îÿe ñ+≥T+~. nsTT‘˚H+˚
m˝≤+{Ï ôd≈£î´]{° ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ MT &ÉãT“ ô|q’ MTs¡T n|ü\T bı+<äe#·TÃ. MT
&ÉãT“ u≤´+≈£î˝À n+‘·≈î£ eTT+<˚ ñ+~. ø±ã{Ïº MT≈£î ˝ÀqT bı+<ä&ÜìøÏ
m≈£îÿe bòÕsêà*{°dt ≈£L&Ü ñ+&Ée⁄.
BìøÏ Á|ü‘êé÷ïj·T+>± eTs√ |ü<‹›ä ≈£L&Ü ñ+~. n~ ` MTs¡T #˚j÷· *‡q
|òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ì s¬ +&ÉT uÛ≤>±\T>± #˚jT· +&ç. ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T Äs¡T
\ø£\å T |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ #˚j÷· \qT≈£îHêïs¡T. dü>+∑ MT ù|s¡, dü>+∑ yÓTHÆ ê]{Ï
r]q nu≤“sTT ˝Òø£ ne÷àsTT ù|s¡T MT<ä ô|≥º+&ç. <ëì e\¢ MT≈£î &ÉãT“
nedüs+¡ eùdÔ ˇø£ nøöÿ+{Ÿ ù|s¡ ñqï <ëì MT<ä ˇesY Á&Ü|òºt |ü<‹›ä q &ÉãT“
rdüTø√e#·TÃ. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü, Ç˝≤ ø=+‘· &ÉãT“ì –|ò>ºt ± Ç∫Ãq MT y˚T»sY
ne÷àsTT ˝Ò<ë nu≤“sTT MT<ä e∫Ãq e&û¶øÏ ô|<ä›>± Ä<ëj·T|üqTï |ü&˚
neø±X¯+ e⁄+&É<Tä . m+<äTø£+fÒ yê]øÏ Ç‘·sÁ¡ ‘ê Ä<ëj·T+ ˝Ò<Tä ø£<ë!

71
Ç\T¢ ø£≥º&ÜìøÏ/ø=q&ÜìøÏ MT <ä>∑Zs¡ kı+‘· &ÉãT“

ñHêï ø=+‘· yÓTT‘êÔì¬ø’Hê u≤´+≈£î ˝ÀHéøÏ yÓfi¯fl+&ç
MTs¡T Ç\T¢ ø£≥Tº≈î£ +≥TºHêïs¡T. <ëìøÏ ø±yê*‡q &ÉãT“ yÓTT‘·+Ô MT <ä>sZ∑ ¡
ñ+~. nsTTHê u≤´+≈£î ˝ÀHéøÏ yÓfifl¯ +&ç. ªn<˚$T{Ï Hê <ä>sZ∑ ¡ &ÉãT“+fÒ n|ü\T
#˚jT· eT+{≤y˚eT≥j·÷´!µ nì $düTbÔ ˛‘·THêïsê!
ì»+! MT≈£î ì»+>± u≤´+≈£î˝ÀHé nedüs+¡ ˝Òøb£ ˛e#·TÃ. ø±ì ø£˙dü+
ø=+‘· XÊ‘·+ &ÉãT“ ø√düyÓTÆHê u≤´+≈£î ˝ÀHéøÏ yÓfi¯fl+&ç. n+<äT˝À mH√ï
s¡ø±\ Á|üj÷Ó »Hê\T ñHêïsTT.
1. u≤´+≈£î ˝ÀHé\T #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe e&ûø¶ Ï (8XÊ‘·+) \_ÛkÕÔsTT.Ä $T–‘ê
&ÉãT“ì MTs¡T n~Ûø£ sêã&ÉT\qT Ç#˚Ã y˚πs ÇHÓ«dtºyÓT+{Ÿ\˝À ô|≥Tºã&ç
ô|≥ºe#·TÃ.
2. u≤´+≈£î˝ÀHé rdüTø√e&É+ e\¢ MTs¡T ‘·sê«‘· Ç\T¢ ne÷à\qT≈£îqï|ü⁄&ÉT,
ø=H˚yês¡T $TeTTà\qT ‘˚*ø£>± qeTàe#·TÃ. Ä Ç+{ÏøÏ düeTdü´˝Ò$T ˝Òe⁄
ø±ã{Ïº u≤´+≈£î yês¡T ˝ÀHé Ç#êÃs¡ì yês¡T qy˚Tà neø±X¯+ ñ+≥T+~.
3. u≤´+≈£î˝ÀHé rdüTø√e&É+ e\¢ MT≈£î |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T dæ~k› ÕÔsTT.
MTs¡T #Ó*+¢ #˚ EMI˝À s¬ +&ÉT uÛ≤>±\T. n+<äT˝À e&ûì¶ ôdø£Hå é 24B ÁøÏ+<ä
s¬ +&ÉT \ø£\å <ëø± |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~. Ä ˝ÀHé˝Àì ndü\T yÓTT‘·+Ô
(Principal Amount) ôdø£Hå é 80C ÁøÏ+<ä MT $T–‘ê ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ\‘√ bÕ≥T
\øå± j·÷uÛ’… es¡≈L£ MT≈£î |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+≥T+~.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î MT≈£î Ä Ç+{Ï˝À n<Ó› HÓ\≈£î \ø£å edüT+Ô <äqTø√+&ç. n+<äT˝À
Ç+{Ï˝ÀHé MT<ä #Ó*+¢ #˚ e&ûì¶ $TqVü‰sTT+|üe#·TÃ. n+‘˚ ø±ø£ MT yÓTT‘·+Ô
Ä<ëj·T+˝À MTs¡T #Ó*+¢ #˚ EMI˝À ndü\T yÓTT‘·+Ô ≈£L&Ü \ø£qå ïs¡ <ëø±
$TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
#·÷XÊsê! Ç+{Ï MT<ä u≤´+≈£î ˝ÀHé\T rdüTø√e&É+ e\¢ MT≈£î mìï
s¡ø±\ Á|üj÷Ó »Hê\T dæ~k∆ ÕÔj÷Ó !

72
n|ü\T m≈£îÿe rdüT≈£î+fÒ, J$‘· ;Ûe÷

rdüTø√e&É+ eT]Ãb˛e<äT›
ø=+‘· eT+~ <=]øÏq #√≥˝≤¢ n|ü\T #˚dTü +Ô {≤s¡T. Ç+ø=+‘· eT+~
|üqTï Ä<ëø√düeTì m&ÉT´πøwüHé\ ˝ÀqT rdüT≈£î+{≤s¡T. Ç+ø=+‘· eT+~
Ç\T¢ ˝Ò<ë nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø√dü+ n|ü\T rdüT≈£î+{≤s¡T. Ç˝≤ n|ü\T nH˚ø+£ .
ø±ì n˝≤ m≈£îÿe n|ü\T rdüT≈£î+fÒ e÷qe eTqT>∑&øπÉ eTT|üŒì ‘Ó*j·T<äT.
Ç+{ÏøÏ n<Ó› eùdÔ |òsü ê«˝Ò<Tä . n|ü #˚dæ dü\ú +
ø=+fÒ eT≥T≈£î ]dtÿ n~Ûø£+. m+<äTø£+fÒ
dü\ú + ø√dü+
eTq+ ø=qï dü\ú + sπ ≥T ô|s¡>ø∑ £ b˛‘˚, e&û\¶
n|ü\T
uÛ≤s¡+ eTT+#Ó‘T· ‘Ô T· +~. <ë+‘√ e#˚Ã ˝≤uÛ+Ñ
dü+>∑‹ n≥T+∫‘˚, yÓTT‘êÔìøπ ]dtÿ m≈£îÿe.
Ç˝≤+{Ï $ rdü T ≈£ î +fÒ J$‘· ;Û e ÷

#˚sTT+#·Tø√+&ç. n+<äTe\¢ MTπø<ÓH’ ê nsTT‘˚
m&ÉT´πøwüq˝Ÿ ˝ÀHé
≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\T Ä n|ü\ uÛ≤s¡+ qT+&ç
ãj·T≥|ü&˚ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
Çø£ÿ&É ôd‘’ +· MTs¡T z J$‘· ;Ûe÷ ≥sYà bÕ\d”

Ç+{Ï/nbÕsYyº TÓ +{Ÿ rdüTø√e&É+ ñ‘·eÔ T+. m+<äTø£+fÒ MTπø<ÓH’ ê
MT<ä n|ü\T nsTT‘˚, u≤´+≈£î yês¡T Ä Ç+{Ïì kÕ«BÛq+
#˚dTü ≈£îH˚ neø±X¯+ ñ+~. n+<äTøπ J$‘·
;Ûe÷ rdüT≈£î+fÒ, Ä e#˚Ã &ÉãT“ ` á ˝ÀHéøÏ
s¡øD
å£ ˝≤ ñ+≥T+~.

73
MT ã+<ÛäTe⁄\≈£î, $TÁ‘·T\≈£î &ÉãT“ n|ü Çe«ø£+&ç

u…\+¢ #·÷≥÷º NeT\T n‘·T≈£îÿ+{≤j·Tqï≥T¢>± MT <ä>sZ∑ ¡ &ÉãT“+fÒ n+‘ê
#·T≥Tº eTT&ÉT‘ês¡T. <ë+‘√ ‘·eT≈£î n|ü Çe«eTì n&ÉT>∑T‘ês¡T. yÓ÷Vü≤e÷≥+
e˝À¢, e&û¶ edüT+Ô <äqï ÄX¯ e˝À¢ MTs¡T n|ü ÇkÕÔsT¡ . Ä ‘·sê«‘˚+ »s¡T>∑T‘·T+<√
ÁøÏ+~ |ü{øºÏ ˝£ À #·÷&É+&ç.
e&û¶ Çe«s¡T

MTs¡T n&É>&∑ ÜìøÏ yÓTTVü≤e÷≥ |ü&‘É ês¡T.

m˝≤>√ <Ûs’Ó ´¡ + #˚dæ n&ÉT>∑T‘ês¡T.

‘·«s¡˝À ÇkÕÔeT+{≤s¡T. ø±ì Çe«s¡T.

MT≈£î z|æø£ q•düT+Ô ~. >∑{>ºÏ ± n&ç>π kÕÔsT¡ .

nsTTHê e&û¶ sê<äT.

ÄK]øÏ eTqdüŒs¡\ú T ô|]– ndü\T &ÉãT“‘√ b˛≥T ùdïVü≤+

#Ó&çb˛‘·T+~.

ô|>’ ± MT MT<ä Ä|üyê<äT\T y˚kÕÔsT¡ .

MT≈£î eTqXÊÙ+‹ ˝À|ædTü +Ô ~. ;|” ô|s¡T>∑T‘·T+~.
n+<äTøπ M˝…q’ +‘·es¡≈î£ n|ü Çe«≈£L&É<Tä . eTØ ÁbÕD+ MT<ä≈î£ eùdÔ

‘·|Œü &ÉãT“ Çe«≈£L&É<Tä . n+<äTøπ á ÁøÏ+~ ÁkÕº≥J nqTdü]+#ê*.
1.n~Ûø£ e&ûø¶ Ï ÄX¯ |ü&øÉ +£ &ç. eTq |ü⁄sêD+˝À ˇø£ kÕyÓT‘· ñ+~. ªe&û¶
MT<ä Áã‹πøyê&ÉT eTs¡Tdü{Ï »qà˝À bÕbÕ‘·Tà&Ó’ |ü⁄&É‘ê&ÉT.µ n~ m+‘· es¡≈L£
74
ì»yÓ÷ ø±ì e&ûø¶ Ï ÇùdÔ HÓ\≈£î ˇø£ XÊ‘·+ ø£+fÒ e&û¶ m≈£îÿe rdüTø√≈£+&ç.
2.yÓTTVü≤e÷{≤ìøÏ b˛ø£+&ç. ˝Òe⁄ nì >∑{>ºÏ ± #Ó|Œü +&ç. n+‘·´ ìwüOsº êìø£Hêï
Ä~ ìwüOsº +¡ y˚T\T nqï≥T¢>± düeTdü´˝À¢ |ü&ø˚ +£ fÒ eTT+<˚ #Ó|Œü e#·TÃ ø£<ë!
ø±ã{Ïº yÓTTVü≤e÷{≤ìø√, ÄX¯ø√ b˛sTT &ÉãT“‘√ bÕ≥T eTqXÊÙ+‹ì
‘·<ë«sê ã+<ÛTä ‘·«+ ˝Ò<ë ùdïVü≤+ ≈£L&Ü b˛>√≥Tºø√ø£+&ç.

75
Á|ü‹ dü+ˆˆ |òæø˘‡&é &çbÕõ≥¢˝≤

&ç$&Ó+&é\T Ç#˚Ã kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ
ùws¡T¢, ñHêïj·÷?
n˝≤ ˝Òe⁄. ø±ì Á|ü‹ dü+ˆˆ MTs¡T ô|fÒº ô|≥Tºã&ç MT<ä

m+‘√ ø=+‘· ˝≤uÛ<Ñ ëj·Tø£+>± &ç$&Ó+&é Ç#˚Ã ø£+ô|˙\T
ñHêïsTT. á ø£+ô|˙\T Áø£eT+ ‘·|Œü ≈£î+&Ü &ç$&Ó+&é\T
Ç#˚Ã neø±X¯+ ñ+~. n+<äTe\¢ MT &ÉãT“ MT<ä n$
u≤´+ø£ e&û˝¶ ≤ dæsú +¡ >± ø±≈£î+&Ü m+‘√ ø=+‘· sêã&ÉT\‘√
n+<äCùÒ d neø±XÊ\T ñHêïsTT. n+<äTe\¢ øπ e\+ sêã&ÉT˝Ò
ø±≈£î+&Ü ô|≥Tºã&ç eè~› neø±XÊ\T ≈£L&Ü ñ+{≤sTT.
n˝≤+{Ï yê{Ï >∑T]+∫ Ç|ü&ÉT Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
76
kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À dæsú +¡ >± &ç$&Ó+&é\qT Ç#˚Ã

ø£+|ô ˙\qT m˝≤ |ü≥Tºø√yê*?
kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ nH˚~ z }_ nì, n+<äT˝À &ÉãT“\T ô|&ç‘˚ b˛e&É+
‘·|Œü sêe&É+ nH˚~ ñ+&É<ìä #ê˝≤ eT+~ n_ÛÁbÕj·T+. á n_ÛÁbÕj·T+
ø=+‘· es¡≈î£ ì»y˚T ø±ì kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À ôd‘’ +· eTq+ u≤´+≈£î e&û˝¶ ≤¢
ìs¡+‘·s+¡ &ç$&Ó+&é Ç#˚Ã ø£+ô|˙\T #ê˝≤ e⁄HêïsTT.
Çø£ÿ&É kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ &ç$&Ó+&é n+fÒ m≈£îÿe &ç$&Ó+&é Ç#˚Ã ø£+ô|˙\T
nì ø±<äT ns¡+ú . eTq+ ô|{Ïqº &ÉãT“ MT<ä &ç$&Ó+&é m+‘√ ˝…øÿ£ y˚d,æ
n+<äT˝À e#˚Ã sêã&ÉT\ ns¡+ú . kÕ<Ûës¡D+>± nøöÿ+{Ï+>¥˝À &ç$&Ó+&éì
eTTK$\Te MT<˚ ˝…øÿ£ y˚kÕÔsT¡ . ø±ì eTq≈£î düs¬ q’ $\Teì Á|ü‹|ò*ü +|ü<Tä .
ñ<ëVü≤s¡D≈£î ˇø£ ø£+ô|˙ ‘·q eTTK$\Te (s¡÷. 10) MT<ä 20 XÊ‘·+
&ç$&Ó+&éì Á|üø£{ÏùdÔ, Ä ø£+ô|˙ 20 XÊ‘·+ &ç$&Ó+&é (n+fÒ s¡÷. 2)
Ç∫Ã+<äì n+{≤s¡T. ø±ì Ä ø£+ô|˙ ùws¡T e÷¬sÿ{Ÿ˝À mquÛ’… ñ+~. Ä
mquÛ’… <ä>sZ∑ ¡ eTq+ ùws¡T¢ ø=Hêï+ ø£<ë! Ä mquÛ’… MT<ä Ç∫Ãq &ç$&Ó+&é
˝…øÿ£ y˚ùdÔ e#˚Ã~ ndü\T dæd\ü T Á|ü‹|ò\ü +. ô|’ ñ<ëVü≤s¡D˝À eTq+ &ç$&Ó+&éì
e÷¬sÿ{Ÿ $\Te‘√ uÛ≤–ùdÔ e#˚Ã<˚ ndü\T dæd\ü T $\Te. n+fÒ 2/80 ô|{Ïº
uÛ≤–ùdÔ eTq≈£î e#˚Ã Á|ü‹|òü\+ πøe\+ 2.5 XÊ‘·y˚T. n+fÒ eTq+
e+<äs÷¡ bÕj·T\T ô|&ç‘˚ &ç$&Ó+&é>± e#˚Ã~ s¬ +&ÉTqïs¡ s¡÷bÕj·T\T.
kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À ùws¡¢ ôV≤#·TÃ‘·>∑TZ\≈£î dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü ø=ìï
ø£+ô|˙\T Á|ü‹ dü+ˆˆ eTq≈£î sêã&ÉT\qT n+<äCkÒ ÕÔsTT. Ç˝≤ e#˚Ã sêã&ÉT\T
ø£˙dü+ ◊<äT XÊ‘·+ ø£+fÒ m≈£îÿe ñ+fÒ yê{Ïì mqTïø√yê*. ndü˝Ò e÷¬sÿ{Ÿ˝À
Ç+&Óø‡˘ 33,000 ô|’ ã&çq á ø±\+˝À n˝≤ dü+ˆˆsêìøÏ 5 XÊ‘·+ ø£+fÒ
sêã&ÉT\ s¡÷|ü+˝À m≈£îÿe Á|ü‹|ò˝ü ≤\qT Ç#˚Ã ùws¡T¢ e⁄Hêïj·÷ nH˚~ #ê˝≤
eT+~øÏ dü+<˚V≤ü + sêe#·TÃ.
77
&ç$&Ó+&é á˝Ÿ¶\qT m˝≤ ø£qTø√ÿyê*?

MTs¡T ˇø£ ø£+ô|˙ ùws¡T ø=Hê\qTø√+&ç. n|ü&ÉT Ä ø£+ô|˙ Ä dü+ˆˆ
Ç∫Ãq &ç$&Ó+&é XÊ‘êìï Ä s√E e÷¬sÿ{Ÿ ùwsY <Ûsä ¡ ô|{Ïº uÛ≤–ùdÔ e#˚Ã<˚
&ç$&Ó+&é á˝Ÿ¶ nì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+ ø£<ë!
Ç|ü&ÉT e÷¬sÿ{Ÿ˝À \_Û+#˚ n‘·´+‘· m≈£îÿe &ç$&Ó+&é á˝Ÿ>¶ \∑ ùws¡q¢ T
Çø£ÿ&É ÇdüTHÔ êï+ >∑eTì+#·+&ç.
Hind Zinc 9.54%
Coal India 7.71%
Sonata 5.83%
ONGC 5.12%
Vedanta 6.02%
HPCL 6.51%
BPCL 6.12%
ô|’ ø£+ô|˙\ sπ ≥T¢ 8, p˝…,’ 2017 Hê{Ï$. ø±ã{Ïº MTs¡T &ç$&Ó+&é

á˝Ÿì¶ ø£qTø√ÿyê\+fÒ Ä dü+ˆˆ Ç∫Ãq &ç$&Ó+&éì MTs¡T ø=qTø√ÿH˚ s√EHê{Ï
e÷¬sÿ{Ÿ ùwsY <Ûäs¡ì ô|{Ïº ôV≤∫Ã+#ê*. n|ü&ÉT &ç$&Ó+&é á˝Ÿ¶ ìwüŒ‹Ô
edüTÔ+~.
>∑eTì+#ê*‡q $wüj·÷\T:`
1. ô|’ ø£+ô|˙˝À¢ ˇø£ÿ dü+ˆˆ Ç∫Ãq &ç$&Ó+&éì eTs¡Tdü{Ï dü+ˆˆ ÇdüT+Ô <äì
#Ó|Œü ˝ÒeTT. n~ ø£+ô|˙ kÕeTs¡´ú +, y˚TH˚CŸyTÓ +{Ÿ ñ<ës¡‘q· T ã{Ïº ñ+≥T+~.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î Noida Toll >∑‘· dü+ˆˆ 15 XÊ‘·+ Ç∫Ã+~. á kÕ] <ëì
78
neTàø±\T |ü&bç ˛j·÷sTT. ø±ã{Ïº n<˚ ìwüŒ‹Ô˝À ÇdüT+Ô <äì #˚|Œü ˝Ò+.
2) øπ e\+ &ç$&Ó+&é ø±≈£î+&Ü, Ä ø£+ô|˙ ùws¡T $$<Ûä ø±s¡D≤\ e\¢
‘·>eZ∑ #·TÃ. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ô|’ Noida Toll Ç<˚ HÓ\ (nø√ºãsY 2016) ˝À
yÓTT<ä{Ï yês¡+˝À s¡÷. 25 ñ+&É>±, n~ H˚&TÉ s¡÷. 15 (nø√ºãsY 2017)
nsTT+~. ô|>’ ± 2017 dü+ˆˆsêìøÏ Ç+ø± &ç$&Ó+&éì Á|üø{£ +Ï #·˝<Ò Tä .
nsTT‘˚ neTàø±\T, ˝≤uÛ≤\T n<˚ kÕúsTT˝À e⁄+fÒ &ç$&Ó+&é ≈£L&Ü
>∑‘+· ˝À˝≤π> ˝Ò<ë Ç+ø± m≈£îÿe XÊ‘·+ Ç#˚Ã neø±X¯+ ñ+~.
á &ç$&Ó+&é á˝Ÿ\¶ *dtº MT≈£î kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À s¡øs£ ø¡ ±\ yÓuŸôd{’ Ÿ\˝À
m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT \_ÛdTü +Ô ~ düTe÷!
@~ @yÓTÆHê u≤´+≈£î, b˛kÕº|ò”düT &çbÕõ≥¢ MT<ä e#˚Ã e&û¶˝≤
kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À ôd’‘·+ MTs¡T Á|ü‹ dü+ˆˆ ìØí‘· Ä<ëj·÷\qT Ç#˚Ã ùws¡T¢
ñHêïj·Tqï $wüjT· + eT]Ãb˛≈£L&É<Tä . ø±ø£b˛‘˚ Ç+<äT˝À ñqï ]dtÿ e\¢
yÓTT‘·+Ô &Éã“+‘ê kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À ô|≥º≈î£ +&Ü MT ô|≥Tºã&ç˝À¢ øπ e\+ 20
XÊ‘·+ $T+#·≈î£ +&Ü Ç+<äT˝À ñ+#˚ $wüj÷· ìï |ü]o*+#·+&ç.

¡ Y ≈£îe÷sY
eTs√ n<äT“¤‘· |ü⁄düÔø£+
Á|ü‹uÛ≤e+‘·T\
$»j·÷ìøÏ 150 f…øïÏ ø˘\T
79
b˛kÕº|d
”ò Tü &çbÕõ{Ÿ
|ü<Ûäø±\T
b˛kÕº|ò”düT˝À¢ mH√ï s¡ø±\ |ü<Ûäø±\THêïsTT.
nìï+{Ïì Çø£ÿ&É e]íùdÔ >∑+<äs>¡ √fi¯+>± ñ+≥T+~.
n+<äTøπ n‘·´~Ûø+£ >± #Ó˝≤eTDÏ˝À e⁄qï Hê\T¬><’ Tä
d”ÿyéT\qT e÷Á‘·yT˚ Çø£ÿ&É $e]düTHÔ êï+.
1.b˛kÕº|d”ò Tü ≥sYà &çbÕõ{Ÿ

2.d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé ùd$+>¥ d”ÿyéT
3.ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+ü &é
4.H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥ d”ÿyéT
80
b˛kÕº|ò”düT ≥sYà &çbÕõ{Ÿ\T

MT <ä>sZ∑ ¡ ◊<äT \ø£\å THêïsTT. yê{Ïì b˛kÕº|d”ò Tü ˝À y˚dæ ø=+‘· ø±\+
‘·sê«‘· ìØí‘· sêã&ç bı+<ë\qT≈£îHêïs¡T. n˝≤+{Ï yê{ÏøÏ nqTyÓq’ |ü<øäÛ y£ T˚
b˛kÕº|d”ò Tü ≥sYà &çbÕõ{Ÿ\T.
ˇø£ s¡ø+£ >± #ÓbÕŒ\+fÒ Ç$ u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢˝≤+{Ïy.˚ ø±ø£b˛‘˚
b˛kÕº|d”ò Tü |ü]uÛ≤wü˝À M{Ïì ≥sYà &çbÕõ≥T¢>± ù|s=ÿ+{≤s¡T. M{ÏøÏ ≈£L&Ü
u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ MT<ä e#˚Ã e&û¶ XÊ‘·yT˚ <ë<ë|ü⁄>± ñ+≥T+~. m{§∫Ã
Bì≈£îqï n‘·´+‘· >=|üŒ dü<Tä bÕj·T+ @$T≥+fÒ M{Ï MT<ä TDS Á|üdTü ‘Ô +·
es¡≈L£ ˝Ò<Tä .
M{Ï˝À s¡øs£ ø¡ ±\ ≥sYà &çbÕõ≥T¢ ñ+{≤sTT.
ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ ≥sYà &çbÕõ{Ÿ qT+&ç 5 dü+ˆˆsê\ ≥sYà &çbÕõ≥¢ <ëø±
ñ+{≤sTT. ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ ≥sYà &çbÕõ{Ÿ MT<ä 7.1 XÊ‘·+ e&û¶ ñ+&É>±,
◊<äT dü+ˆˆsê\ ≥sYà &çbÕõ{Ÿ≈î£ 7.9 XÊ‘·+ e&û¶ sπ ≥T ñ+~. n+fÒ m+‘·
m≈£îÿe ø±\+ ñ+∫‘˚ n+‘· m≈£îÿe e&û¶ \_ÛdTü +Ô <äqïe÷≥.
|üqTï Á|üjÓ÷»Hê\T:
b˛kÕº|d”ò Tü ˝Àì ≥sYà &çbÕõ≥¢ MT<ä eT÷\+ e<ä› |üqTï ø√‘· (TDS) ñ+&É<Tä .
n<˚ u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ MT<ä e÷Á‘·+ eT÷\+ e<ä› |üqTï ø√‘· (TDS)
$~Û+|üã&ÉT‘·T+~. n˝≤ |üqTïø√‘· Çwü+º ˝Òì yês¡T u≤´+≈£î &çbÕõ≥T¢ ø£+fÒ
b˛kÕº|d”ò Tü ≥sYà &çbÕõ≥¢qT ÄÁX¯sTT+#·e#·TÃ. á eT÷\+ <ä>sZ∑ ¡ |üqTï ø√‘·
˝Òøb£ ˛sTTHê, M{Ï MT<ä e#˚Ã sêã&ÉT\ MT<ä |üqTï #Ó*+¢ #ê*‡ ñ+≥T+~.
nsTT‘˚ ◊<äT dü+ˆˆsê\ &çbÕõ≥¢ MT<ä e÷Á‘·+ ôdø£Hå é 80C ÁøÏ+<ä &çbÕõ{Ÿ
#˚dqæ yÓTT‘êÔìøÏ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+≥T+~.
nsTT‘˚ M{Ï˝À ÇHÓ«dtº #˚ùd yÓTT‘êÔìï eTT+<äT>± (ñ<ëˆˆ ◊<äT dü+ˆˆsê\)
>∑&TÉ e⁄ø£+fÒ eTT+<äT>± rdüT≈£î+fÒ e÷Á‘·+ e&û˝¶ À ø=~›bÕ{Ï ø√‘· ñ+≥T+~.

81
|ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+&é |ò+

ü &é
]f…Æs¡sTTq e´≈£îÔ\≈£î m≈£îÿe bı<äT|ü⁄ Ä<ëj·T |ü<Ûäø±\T ñ+&Ée⁄.
m+<äTø£+fÒ m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\T n|üŒ{Ïøπ yÓT#·T´sY nsTTb˛‘êsTT. ô|q¸Hé e÷Á‘·yT˚
edüT+Ô ~. nsTT‘˚ ô|q¸Hé ˝Òì Á|üy{˚ Ÿ ñ<√´>∑T\ e÷fÒ$T{Ï? n+<äTøπ yês¡T,
Ms¡÷ nH˚ uÒ<+äÛ ˝Ò≈î£ +&Ü ]f…sÆ Y nsTTq yê]øÏ nqTyÓq’ kÕ<Ûqä + |ü_ø¢ ˘
ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ü<øäÛ +£ .
n+<äTøπ yês¡T ]f…sÆ j
¡ T˚ ´ |ü~ùV≤qT dü+ˆˆ eTT+<˚ á |ü<øäÛ +£ ˝À #˚s&¡ +É
ñ‘·eÔ T+. <ëì e\¢ yê]øÏ 15 dü+ˆˆ sê\ ‘·sê«‘· z ìØí‘· yÓTT‘·\Ô n+<äT‘·T+~.
<ëì e\¢ yê] eTqT>∑&≈É î£ &Û√ø± ñ+&É<Tä . ø±ã{Ïº yês¡÷, Ms¡÷ nì ø±≈£î+&Ü
Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ á |ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+&é |ü<øäÛ +£ ˝À ô|≥Tºã&ç ô|≥º&+É ñ‘·eÔ T+.
ì»+ #ÓbÕŒ\+fÒ ô|q¸Hé ˝Òìyês¡T á d”ÿyéT˝À 35`40 dü+ˆˆsê\ eT<Û´ä ˝À
#˚s¡&É+ e\¢ Á|üjÓ÷»q+ ñ+≥T+~. ]f…Æs¡j·÷´ø£ e#˚Ã yÓTT‘êÔìï ø=+‘·
u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢˝À, ø=+‘· eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é\˝À ñ+#·Tø√e#·TÃ.
á PPFøÏ Ä<ëj·T|üqTï˝À EEE Á|üj÷Ó »q+ ñ+~. n+fÒ `
E ` ô|≥Tºã&ç ` 80C ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~
E ` e&û¶ ` |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄
E ` yÓT#·T´]{° yÓTT‘·+Ô ` |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄
EEE n+fÒ Exempted, exempted and exempted nì ns¡+ú . n<˚
d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé d”ÿyéT nsTT‘˚ e&û¶ |üqTï<ëj·Tø£+. H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥ dü]|º ø¬æò ≥¢
e&û¶ MT<ä ≈£L&Ü |üqTï ñ+≥T+~.

82
eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é˝À SIP |ü<‹›ä q |ô ≥Tºã&ç |ô ≥ºe#·TÃ

ø=~› bÕ{Ï ]dtÿrdüT≈£îH˚ yês¡T ø=+‘· &ÉãT“ì eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é˝À ÇHÓ«dtº
#˚j·Te#·TÃ.
]≥s¡jT˚ ´ |ü<fi˚ fl¯ eTT+<äT qT+&ç á SIP |ü<‹›ä q ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+ u…≥sY.
Ç+<äT˝À |üqTï Áb˛‘ê‡Vü‰\T ≈£L&Ü ñ+{≤sTT. ELSS ˝Àì SIP nsTT‘˚
Ç+ø± ñ‘·eÔ T+.
ELSS yÓTT‘·Ô+˝À 65 XÊ‘·+ áøÏ«{° |òü+&é‡, 35 XÊ‘·+ düTs¡øÏå‘· ô|≥Tºã&ç
kÕ<ÛäHê\πødæ ÇHÓ«dtº #˚kÕÔs¡T. n+<äTe\¢ MT yÓTT‘·Ô+ &ÉãT“ b˛j˚T düeTdü´
ñ+&É<äT.
düsπ , eT] SIP˝À ]≥sY ø±ø£eTT+<˚ ÇHÓ«dtº #˚XÊs¡T. eT] sêã&ÉT\T
m|ü&ÉT rdüTø√yê\qï Á|üXï¯ edüT+Ô ~.
MTs¡T SIP |ü<‹›ä q HÓ\ HÓ˝≤ m˝≤ ÇHÓ«dtº #˚dTü HÔ êïs√, ]f…sÆ j
¡ ÷· ´ø£ n<˚
|ü<‹›ä q HÓ\ HÓ\ $‘YÁ&Ü #˚dTü ø√e#·TÃ. BìH˚ Systematic Withdrawal
Plans (SIP) n+{≤s¡ T . ]f… Æ s ¡ j · ÷ ´ø£ MT≈£ î HÓ \ HÓ \ Ks¡ T Ã\qT
yÓTsTTHé{ŸsTTHé #˚j·T&ÜìøÏ á |ü<ä›‹ ñ‘·eÔ T+. BìH˚ fÒãT˝Ÿ |ü<‹›ä q
Ç˝≤ Çe«e#·TÃ.
ñ‘·eÔ T |üì
]f…sÆ Y ø±ø£eTT+<˚ ◊<äT ]f…sÆ Y nj·÷´ø£ HÓ\ HÓ˝≤

|ü<fi˚ fl¯ eTT+<äT ˇø£ M{Ïì $‘YÁ&Ü
|ü<‹›ä ˝À HÓ\ HÓ˝≤ #˚düTø√e&É+
ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+

83
d”ìj·TsY dæ{Ï»Hé d”ÿyéT

]f…sÆ s¡ TTq yê]øÏ n<äT“¤‘· |ü<øäÛ +£ á d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé d”ÿyéT. ì»+
#ÓbÕŒ\+fÒ ]f…sÆ s¡ TTq yê]øÏ Á|ü‘´˚ ø£+>± ñ<˚•∆ +|üã&çq á d”ÿyéT yê]øÏ
es¡ Á|ükÕ<ä+˝≤+{Ï~.
Ç<=ø£ |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ d”ÿyéT ˝≤+{Ï~. Ç+<äT˝À MTs¡T z ìØí‘· yÓTT‘·+Ô
MT ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ &ÉãT“ qT+&ç ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘,˚ MT≈£î e&û¶ n+<äT‘·T+~. á
e&û¶ nìï ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\ ø£+fÒ m≈£îÿe ñ+≥T+~. n+<äTe\¢ ]f…sÆ s¡ TTq
yê]øÏ á m≈£îÿe e&û¶ es¡Á|ükÕ<ä+ ˝≤+{Ï~.
øπ e\+ 60 dü+ˆˆ <ë{Ï ]f…sÆ s¡ TTq yês¡T á d”ÿyéT˝À #˚s&¡ ÜìøÏ ns¡TΩ\T.
n+fÒ á d”ÿyéT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\≈£î z es¡+˝≤+{Ï~. ø±ì sêÁwüº
Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\T 58 dü+ˆˆ \πø ]f…sÆ e¡ ⁄‘ês¡T ø±ã{Ïº á d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé
ùd$+>¥‡ d”ÿyéT≈£î ns¡TΩ\T ø±s¡T. nsTT‘˚ sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\T 60
<ë≥>±H˚ á d”ÿyéT˝À n&ÉT>∑Tô|≥ºe#·TÃ.
á d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé ùd$+>¥ d”ÿyéT˝À e&û¶ MT≈£î Á|ü‹ eT÷&ÉT HÓ\\
ø=ø£kÕ] Á¬ø&ç{Ÿ ne⁄‘·T+~. á d”ÿyéT ø±\ |ü]~Û ◊<äT dü+ˆˆsê\T. H˚wqü ˝Ÿ
ùd$+>¥‡ dü]º|òæ¬ø≥¢ MT<ä 7.8 XÊ‘·+ e⁄+~. ø±ã{Ïº m≈£îÿe e&û¶ (8.4
XÊ‘·+) ø±yê*‡q yês¡T á d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé d”ÿyéT #˚se¡ #·TÃ.
s¡ø£s¡ø±\ b˛kÕº|ò”düT ô|≥Tºã&ÉT\ MT<ä e&û¶πs≥T¢ m|üŒ{Ïø£|ü&ÉT
‘Ó\TdüTø√yê\+fÒ HÓ{Ÿ˝À www.indiapost.gov.in øÏø¢ ˘ #˚dæ ‘Ó\TdüTø√+&ç.

84
H˚wüq˝Ÿ ùd$+>¥‡ dü]|òæò¬ø≥T¢

H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥‡ dü]|º ø¬æò ≥T¢ ◊<äT dü+ˆˆ sê\ ø±\ |ü]$T‹ >∑\$. n+<äTe˝¢
s¡÷. 100 ÇHÓ«dtº #˚ùdÔ ◊<˚fifl¯ ‘·sê«‘· s¡÷. 160 edüT+Ô ~. ø±ì Á|üdTü ‘Ô +·
e&û¶ sπ ≥T¢ ‘·>±ZsTT. ø±ã{Ïº ø=‘·>Ô ± NSC ø=H˚ yê]øÏ e&û¶ Ç+ø=+#Ó+ ‘·≈î£ ÿy˚
ñ+≥T+~.
ndü\T á NSC\T ]f…sÆ j ¡ T˚ ýê]øÏ m˝≤ |üì#˚kÕÔj÷Ó #ê˝≤ eT+~øÏ
ns¡+ú ø±<äT. PPF˝≤>± Ç$ yÓT#·T´s¡sTT‘˚ ô|<ä› yÓTT‘·+Ô sêe⁄ø£<ëì yê]
nqTe÷q+.
ÁkÕº≥J
n+<äT≈£î á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± NSC\T ÇHÓ«dtº #˚j÷· *.
` Á|ü‹ HÓ\ ø=+‘· #=|üq NSC dü]|º ø¬æò ≥T¢ ø=+≥÷ b˛+&ç.
` ]f…sÆ j ¡ T˚ ´ |ü<fi˚ fl¯ eTT+<˚ á Á|üÁøÏjT· yÓTT<ä\T ô|≥º+&ç.
` ◊<˚fifl¯ ≈£î yÓT#·TÃsY nsTTq yê{Ïì ‹]– NSC˝ÀH˚ ô|≥Tºã&ç ô|≥º+&ç.
` Çø£ #·÷düTø√+&ç MTs¡T ]f…Æs¡j·÷´ø£ ô|q¸Hé˝≤ á &ÉãT“ edü÷ÔH˚
ñ+≥T+~.
#ê˝≤ eT+~øÏ NSE\qT Ç˝≤ s¡÷bÕ+‘·s+¡ #Ó+~+#·&+É ‘Ó*j·T<äT.
øπ e\+ PPF, u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõfÒ¢ ñqïj·TqT≈£î+{≤s¡T. ø±ì á NSE\qT
ô|q’ #Ó|Œæ q $<Û+ä >± s¡÷bÕ+‘·s+¡ #Ó+~ùdÔ MT≈£î m|ü&ÉT ø±yê\+fÒ n|ü&ÉT
&ÉãT“ ø£qø£es¡¸+˝≤ ≈£îs¡TdüT+Ô ~. PPF˝À &ÉãT“ sêyê\+fÒ 15 dü+ˆˆ sê\T
Ä>±*. ø±ì H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥ dü]|º ø¬æò ≥¢˝À &ÉãT“ 5 dü+ˆˆ sê˝À¢H˚ edüT+Ô ~.
ø±yê\+fÒ Ä 5 dü+ˆˆ˝À e∫Ãq <ëìHÓ ‹]– ô|≥Tºã&ç ô|≥ºe#·TÃ.

85
@ ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛäHê\T @@ ej·TdüT yê]øÏ ñ‘·ÔeT+?

s¡øs£ ø¡ ±\ ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\T s¡øs£ ø¡ ±\ e´≈£î\Ô ≈£î dü]b˛‘êsTT. nsTT‘˚
ø=ìï s¡ø±\ ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\T ø=ìï s¡ø±\ ej·TdüT‡ yê]øÏ dü]b˛‘êsTT.
ø=+‘· eT+~øÏ dü]b˛e⁄. á H˚|<ü ´äÛ +˝À ndü\T @j˚T ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\T
@ ej·TdüT yê]øÏ dü]b˛‘êjÓ÷ Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
25 dü+ˆˆsê\ qT+&ç 40 dü+ˆˆ sê\ <ëø±
≥sYà bÕ\d” (m˝Ÿ.◊.dæ)
(ô|fiËfl’ sTTq yês¡T e÷Á‘·+)
|ü~ùV≤H˚fi¯fl˝À ]f…Æs¡j˚Týês¡T (eTTK´+>±

PPF
35`40 dü+ˆˆsê\ ˝À|ü⁄ yês¡T ÇHÓ«dtº #˚j÷· *)
d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé d”ÿyéT 60 dü+ˆˆsê\T <ë{Ïq yê]øÏ
düTø£q´ düT$<Ûä d”ÿyéT Ä&É|\æ ¢ |ü⁄{Ïqº s√E qT+&ç 10 dü+ˆˆsê\ ˝À|ü⁄
eT÷\<Ûäq ÄdüTÔ\T n$Tà ô|≥Tºã&ç ˝≤uÛ≤\T

ø±´|æ≥˝Ÿ >¬ sTTHé u≤+&é‡
‘·|Œæ +#·Tø√yê\ì nqT≈£îH˚yês¡T.
H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥‡
me¬sH’ ê, @ ej·TdüT yê¬sH’ ê ô|≥Tºã&ç ô|≥ºe#·TÃ
dü]º|òæ¬ø≥T¢
me¬s’Hê. ø±ì ]≥s¡j˚T´˝À|ü⁄ n|ü‘ê\÷≈£î

Vü≤Ödæ+>¥ ˝ÀqT
ÄK] ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ eTT–+∫ ñ+fÒ eT+∫~.

86
∫qï |æ\\
¢ ≈£î nqTyÓq’
ô|≥Tºã&ÉT\T
87
|ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+

ü &é
|ü_¢ø˘ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |òü+&é n+fÒ #ê˝≤ eT+~ n<˚<√ ô|<ä› yêfi¯fl≈£î
dü+ã+~Û+∫q |ò+ü &é nqT≈£î+{≤s¡T. Ç~ øπ e\+ ]f…sÆ Y ne«uÀj˚T yêfi‚fl
ø±<äT, yÓTqÆ sY |æ\\¢ ù|s¡¢ MT<ä ≈£L&Ü zô|Hé #˚jT· e#·TÃqì #ê˝≤ eT+~øÏ
‘Ó*j·T<äT. Ç|ü&˚ |ü⁄{Ïqº |æ\y¢ êfi¯fl MT<ä nøöÿ+{Ÿ zô|Hé #˚ùdÔ 15 dü+ˆˆsê\
‘·sê«‘· e&û‘¶ √ düV‰ü ô|<ä› yÓTT‘·+Ô n+<ä>\∑ <äT.
|æ\\¢ uÛ$Ñ wü´‘·TÔ ø√dü+, m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\T, eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é, ã+>±s¡+
˝≤+{Ïyê{Ï MT<ä ô|≥Tºã&ç ô|≥Tº‘T· +{≤s¡T. ø±˙ |ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+ü &é
MT<ä Ç+ø± m≈£îÿe e&û¶ edüT+Ô ~. Bì jÓTTø£ÿ eTs√ Á|üj÷Ó »q+ |üqTï
sêsTTr\T.
1. Bì˝Àì ô|≥Tºã&ç Äs¡T dü+ˆˆsê\T ‘·sê«‘· 50 XÊ‘·+ es¡≈L£ rdüTø√e#·TÃ.
˝Ò<ë Bì MT<ä n|ü ≈£L&Ü rdüTø√e#·TÃqT.
2. Bì MT<ä \_Û+#˚ eTs=ø£ n<äq|ü⁄ Á|üjÓ÷»q+ @$T≥+fÒ ø√s¡Tº
n{≤#YyTÓ +{Ÿ qT+N ≈£L&Ü ùd«#·Ã e⁄+~. n+fÒ n|ü #˚dHæ ê Ç‘·s¡ ÄdüT\Ô ô|q’
ãTTD<ë‘·\T ø√s¡Tº n{≤#Y ‘Ó#T· Ãø√e#·TÃ. ø±˙ |ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+&é |ò+ü &é MT<ä
‘Ó#T· Ãø√e{≤ìøÏ M\T˝Ò<Tä .
n+<äTe\¢ Ç|ü&˚ |ü⁄{Ïqº |æ\\¢ ù|s¡T MT<ä |ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+ü &é
zô|Hé #˚ùdÔ Ä ‘·sT¡ yê‘· yês¡T Ç+≥sY MT&çjT· {ŸøÏ e#˚Ãdü]øÏ Vü≤√\¶sT¡ øÏ
&ÉãT“ #˚‹øÏ n+~, Ä |æ\\¢ $<ë´_Ûeè~›øÏ düV‰ü j·T |ü&>É \∑ <äT. Ç~ |üP]Ô>±
Á|üuTÑÛ ‘·« dü+s¡øD
å£ ˝À q&É|ãü &ÉT‘·T+~ ø±ã{Ïº MT ô|≥Tºã&çø,Ï e&ûø¶ Ï |üP]Ô
uÛÑÁ<Ûä‘· ø£\<äT.

88
|æ\\¢ $<ë´_Ûeè~› ø√dü+ rdüTø√e#·TÃ

eT˙u≤´ø˘ m˝Ÿ◊d” bÕ\d” rdüTø√e#·TÃ
|æ\\¢ $<ë´_Ûeè~›ø,Ï ô|[flfi¯fl≈£î ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˚ eTs√ eT+∫ ô|≥Tºã&ç
|ü<Ûäø£+ m˝Ÿ◊d” eT˙u≤´ø˘ bÕ\d”.
MT |æ\\¢ #·<Tä e⁄≈£î Á|ü‹ 5 dü+ˆˆ\≈£î &ÉãT“ #˚‹øÏ n+<˚ eTs√ n<äT“¤‘·
bÕ\d” eT˙u≤´ø˘ m˝Ÿ◊d” bÕ\d”.
á |ü<øäÛ +£ Á|üø±s¡+ Á|ü‹ dü+ˆˆ MTs¡T ˇø£ ìØí‘· yÓTT‘·+Ô m˝Ÿ◊d” yê]øÏ
#Ó*k¢ ÕÔsT¡ . <ë+‘√ LIC yês¡T Á|ü‹ 5dü+ˆˆsê\≈£î ˇπø ìØí‘· yÓTT‘·+Ô uÀqdt
düV‰ü #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . n˝≤ Á|ü‹ 5 dü+ˆˆ \≈£î 4`5 $&É‘\· ˝À 20`25 dü+ˆˆ
sê\ es¡≈î£ #Ó*k¢ ÕÔsT¡ .
Ç~ MT |æ\\¢ $<ä´, ô|[fl e+{Ï y˚&TÉ ø£\≈£î ñ|üø]£ +#·>\∑ <äT.
n≥T ;Ûe÷ Á|üj÷Ó »Hê\qî Á|ü‹ 5 dü+ˆˆsê\≈£î Ç#˚Ã dü<Tä bÕj·T+‘√
bÕ≥T á eT˙u≤´ø˘ bÕ\d”‘√ ` bÕ\d” nq+‘·s+¡ ≈£L&Ü J$‘·;eÛ ÷ kÂø£s´¡ +
ø=+‘· y˚Ts¡≈î£ n+~+#·>\∑ <äT.
sêuÀj˚T |ü]D≤e÷\qT eTT+<äT>± }Væ≤+∫ Á|üD≤[ø£ y˚dTü ≈£î+fÒ Ä]›ø£
Çã“+<äT\T n~>∑$T+#·>\∑ s¡T. yê{Ï ø√dü+ u≤´+≈£î˝À¢ ñqï‘· $<ë´ãTTD≤\T
rdüTø√e&É+, ne÷àsTT ô|[flfi¯fl ø√dü+ n|ürdüTø√e#·TÃ. n+fÒ MT &ÉãT“qT
MTπs b˛<äT|ü⁄ #˚dTü ≈£îì m≥Te+{Ï n|ü rdüTø√≈£î+&Ü 5 dü+ˆˆsê\≈£î ˇø£kÕ]
ìØí‘· yÓTT‘·+Ô bı+<äT‘·÷ kÂø£s´¡ +>± J$‘êìï yÓfifl¯ Bj·T>∑\s¡T.

89
Ä&É|æ\¢\T >∑\yê]øÏ n<äT“¤‘· |ü<Ûäø£+

düTø£q´ düeTè~› jÓ÷»q
b˛kÕº|d”ò t &çbÕõ≥¢ nìï+{Ï˝À¢qT n~Ûø£ e&û¶ sπ ≥T¢ Ç#˚Ã~ á düTø£q´
jÓ÷»q d”ÿyéT. Ç~ øπ e\+ Ä&É|\æ \¢ ù|s¡T MT<˚ #˚j÷· *. MT≈£î z Ä&É|\æ ¢
ñ+fÒ ÄyÓT≈£î 10 dü+ˆˆsê\ ˝À|ü⁄ á d”ÿyéT˝À ô|≥Tºã&ç ô|{≤º*. ÄyÓT≈£î 21
dü+e‘·‡sê\T ej·TdüT sê>±H˚ MTs¡T ô|{Ïqº &ÉãT“ e&û‘¶ √ edüT+Ô ~. |ü~ dü+ˆˆ
ø±>±H˚ Ä nøöÿ+{Ÿì Äy˚T ìs¡«Væ≤+#·T≈£î+≥T+~. 21e dü+ˆˆ sê>±H˚ ˝Ò<ë
$yêVü≤+ @~ eTT+<äT »]π>‘˚ n|ü&ÉT Ä nøöÿ+{Ÿ eTT>∑TdüT+Ô ~.
á d”ÿyéT˝À ø£{qºÏ &ÉãT“ #·Áø£e&û‘¶ √ ô|s¡T>∑T‘·T+~.
HÓ\≈£î 1000 21 dü+ˆˆ ‘·sê«‘· s¡÷.6,50,000
#=|üq (8XÊ‘·+ e&û‘¶ √) ne⁄‘·T+~
Ç+<äT˝À ø£˙dü+ yÓTT‘·+Ô yÓsTT´ s¡÷bÕj·T\T >∑]wü+º >± \øå± j·÷uÛy’… \˚ T
ÇHÓ«dtº #˚jT· e#·TÃ.
á d”ÿyéT >=|üŒ‘·q+ e&û¶ m≈£îÿe. Ä&É|æ\¢\≈£î s¡ø£åD ñ+&Ü\qï
ñ<˚X› +¯ ‘√ á d”ÿyéT ÁbÕs¡+_Û+|üã&ç+~. á d”ÿyéT˝À MTs¡T ø£˙dü+ 14 dü+ˆˆ
ÇHÓ«dtº #˚j÷· *. Bìì b˛kÕº|d”ò Tü ˝À zô|Hé #˚jT· e#·TÃ.
á d”ÿyéT Á|ü‘´˚ ø£‘\· T
1. n~Ûø£ e&û¶ sπ ≥T
2. Ä<ëj·T|üqTï 80C ÁøÏ+<ä |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄
3. yÓT#·T´]{° &ÉãT“ Ä&É|\æ øπ¢ Çe«ã&ÉT‘·T+~.
nsTT‘˚ Bì˝À |ü]$T‹ @$T≥+fÒ ˝≤øÏHé |”]j·T&é m≈£îÿe. Bìì Ç<äs› T¡
90
Ä&É|\æ \¢ øπ |ü]$T‘·+ #˚XÊs¡T. ô|>’ ± e&û¶ sπ ≥T m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT Á|üuTÑÛ ‘·«+

ìs¡sí TT+∫q Á|üø±s¡+ e÷]b˛‘·T+~.
MTs¡T ˝Ò≥T>± (ñ<ëVü≤s¡D≈£î 5e dü+ˆˆ˝À) ÁbÕs¡+_ÛùdÔ ne÷àsTTøÏ 26
dü+ˆˆ e∫Ãq ‘·sê«‘˚ (5G21dü+ˆˆ) nøöÿ+{Ÿ yÓT#·T´sY ne⁄‘·T+~. á ˝À|ü⁄
ne÷àsTTøÏ ô|fi¯flsTT‘˚ nøöÿ+{Ÿ yÓT#·T´sY ne⁄‘·T+~. n+fÒ ne÷àsTTøÏ
ô|[fl ˝Ò<ë nøöÿ+{Ÿì ÁbÕs¡+_Û+∫ 21 dü+ˆˆsê\T >∑&ùç dÔ @~ eTT+<äsTT‘˚
n|ü&ÉT nøöÿ+{Ÿ yÓT#·T´sY ne⁄‘·T+~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T HÓ\≈£î yÓsTT´
s¡÷bÕj·T\‘√ ÁbÕs¡+_ÛùdÔ, dü+ˆˆ sêìøÏ s¡÷. 12,000 #=|üq 21
dü+ˆˆsê\≈£î 8 XÊ‘·+ e&û¶ ˝…ø£ÿq #·Áø£e&û¶ Ä<Ûës¡+>± Äs¡Tqïs¡ \ø£å\T
ne⁄‘·T+~.
Ä&É|\æ ≈¢ î£ Ä]úø£ kÕ«‘·+Á‘·+ ñ+&Ü\qT≈£îH˚ ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\T, eT]j·TT
n~Ûø£ e&û¶ ø±yê\qT≈£îH˚ yê]øÏ á d”ÿyéT n‘·´+‘· Á|üj÷Ó »qø±] ne⁄‘·T+~.

¡ Y ≈£îe÷sY
n<äT“‘
¤ · s¡#q· \T
1. ø£+|üP´≥sY XÊÁd+Ôü
2. j·T+.mdt. Ä|òd” t
3. &ç{|Ï æ yÓuŸ &çCì’… +>¥
4. {≤´© ERP 9
91
eT+∫ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡˝À ñ+#·+&ç

Ç+‘·≈î£ eTT+<äT $e]+∫q |ü_ø¢ ˘ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ bÕ\d”, m˝Ÿ◊d” eT˙
u≤´ø˘ bÕ\d”\T MT≈£î Çwü+º ˝Òøb£ ˛e#·TÃ. n˝≤+{Ï yês¡T eT+∫ eT÷´#·Te˝Ÿ
|ò+ü &é˝À ÇHÓ«dtº #˚d,æ Á|üj÷Ó »Hê\T bı+<äe#·TÃ.
eT÷´#·Te˝Ÿ |òü+&é‡ n+fÒ z nqTuÛÑeE„\ {°yéT ø£\sTTø£‘√ ≈£L&ç,
j·T÷ì≥T¢ ny˚Tà dü+dü.ú Ä dü+düú ÇHÓ«düsº ¢¡ &ÉãT“‘√ s¡øs£ ø¡ ±\ ø£+ô|˙ ùws¡q¢ T
ø=+≥T+~. Ä ùws¡¢ e÷¬sÿ{Ÿ $\Teì C≤Ø #˚dqæ j·T÷ì≥¢‘√ uÛ≤–ùdÔ HÓ{Ÿ
nôd{Ÿ yê\÷´ (NAV) edüT+Ô ~.
eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡ øπ e\+ ùws¡H¢ ˚ ø=Hê\ì ˝Ò<Tä . ø=ìï eT÷´#·Te˝Ÿ
|ò+ü &é‡ ùws¡q¢ T ø=+≥T+&É>±, ø=ìï eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡ Á|üuTÑÛ ‘·« ãTTD kÕ<ÛHä ê\H˚
ø=+≥T+~. eT] ø=ìï eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é\T Ä s¬ +&ÉT (ùws¡TG¢ ãTTD kÕ<ÛHä ê\T)
ø=qe#·TÃ. @~ ø=Hê\qï~ Ä |ò+ü &é ñ<˚X∆ Êìï ã{Ïº ñ+≥T+~.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î eTq+ s¡÷. 500 eT÷´#·Te˝Ÿ |òü+&é˝À ô|≥Tºã&ç
ô|{≤ºsq¡ Tø√+&ç, n|ü&ÉT Ä |ò+ü &é j·T÷ì{Ÿ zø√ÿ{Ï s¡÷. 10 nqT≈£î+fÒ
eTq≈£î 50 j·T÷ì≥T¢ ekÕÔsTT.
eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é ø=qï ùws¡T¢ ô|]–‘˚ HÓ{Ÿ nôd{Ÿ yê\÷´ ô|]– ÇHÓ«düsº T¡ ≈£î
˝≤uÛ≤\T ekÕÔsTT.
ø±ã{Ïº eT+∫ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é˝À ô|≥Tºã&ç ô|≥º&+É e\¢ sêu&ÉT\T
ô|+#·Tø√e#·TÃ.

92
áøÏ«{° *+ø˘&é ùd$+>¥‡ d”ÿyéT (ELSS)
Á|üdTü ‘Ô · s√E˝À¢ u≤´+≈£î e&û\¶ T, Ç‘·s¡ b˛kÕº|d”ò Tü &çbÕõ≥¢ MT<ä e&û¶

øπ e\+ 7`8 XÊ‘·+ ñ+≥THêïsTT. yê{Ï˝À qT+&ç Á<äy√´\ŒD sπ ≥T, |üqTï
sπ ≥T¢ rùdùdÔ ÇHÓ«düsº øY Ï $T–˝Ò~ HêeTe÷Á‘·yT˚ . á H˚|<ü ´äÛ +˝À ø=~›bÕ{Ï
]dtÿ‘√ bÕ≥T düTs¡ø‘åÏ · kÕ<ÛHä ê\‘√ Áø£eTã<äy› TÓ qÆ sêã&ÉT\ Ç#˚Ã |ü<øäÛ ±\
πødæ <äèwæºì kÕ]+#êsê ÇHÓ«düºs¡T¢. á H˚|ü<Ûä´+˝À n˝≤+{Ï yê]øÏ z
ÄXÊøÏsD ¡ +˝≤ uÛ≤dæd÷ü Ô yÓ\Te&ç+~ á ELSS.
á ELSS øÏ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T ≈£L&Ü $TøÏÿ*>± ñHêïsTT. yê{Ï˝À
ô|{Ïqº ô|≥Tºã&ç 80C ÁøÏ+<ä |üqTï ‘·–+Z |ü⁄ kÕ<Ûqä +>± ñ|üø]£ k˛Ô+~. s¬ +&Ée~
` eT÷&˚fifl¯ ˝≤øÏHé |”]j·T&é. n+fÒ eT÷&˚fifl¯ ‘·sê«‘· yê{Ïì n$Tà‘˚ eT÷\<Ûqä
|üqTï (Capital Gain) ˝Ò<Tä .
Ç+‘·≈î£ á áøÏ«{° *+ø˘&é ùd$+>¥ d”ÿyéT˝À ô|≥Tºã&ÉT\qT Ç˝≤ ô|&É‘ês¡T.
ELSS
35 XÊ‘·+ u≤+&é˝À¢, Ç‘·s¡

65 XÊ‘·+ ùws¡˝¢ À
düTs¡ø‘åÏ · kÕ<ÛHä ê˝À¢
á ELSS e\¢ eT÷&ÉT {≤ø˘‡ Á|üj÷Ó »Hê\T ñHêïsTT.
ELSS {≤ø˘‡
Á|üjÓ÷»Hê\T
ÇHéøy£ Té {≤ø˘‡˝À 80C ÁøÏ+~ ˝≤øÏ+>¥ ˝≤øÏ+>¥ |”]j·T&é nsTTq

$T–‘ê ô|≥Tºã&ÉT\‘√ |”]j·T&é eT÷&ÉT ‘·sê«‘· ny˚TàùdÔ MTs¡T
bÕ≥T \ø£qå ïs¡ <ëø± dü+ˆˆsê\T m˝≤+{Ï eT÷\<Ûqä |üqTï\T
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T (#ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe) ø£{≤º*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
93
á ELSS eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡qT eT÷&ÉT s¡ø±\T>± ñ|üj÷Ó –+#·e#·TÃ.

eè~› neø±X¯+ ø£\$ (Growth), &ç$&Ó+&é neø±X¯+ >∑\$, eT]j·TT
&ç$&Ó+&éì ‹]– ÇHÓ«dtº #˚ùd$. yÓTT<ä{Ï Growth |ò+ü &é\˝À MT≈£î m˝≤+{Ï
&ç$&Ó+&Éq¢ T |ü+#·sT¡ . n+<äTe\¢ MT ô|≥Tºã&ç (NAU) ô|s¡T>∑T‘·T+~. Çø£
&ç$&Ó+&é neø±X¯+>∑\ |ò+ü &É˝¢ À m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT &ç$&Ó+&éì |ü+#·T‘ês¡T. Çø£
&ç$&Ó+&é\qT ‹]– ÇHÓ«dtº #˚ùd |ò+ü &Éq¢ T n+‘·>± ÁbÕeTTK´‘· ˝Òì$ ø±e&É+
e\¢ yê{Ïì e~˝…jT· ´&É+ ñ‘·eÔ T+.
PPF NSC
, \‘√ b˛*ùdÔ á ELSS ]dtÿ‘√ ≈£L&çq~. nsTT‘˚ ˝≤øÏ+>¥
|”]j·T&é (3 dü+ˆˆsê\T) ‘·≈î£ ÿe ø±e&É+ á ELSS n<äq|ü⁄ Äø£s¸¡ D. n+‘˚
ø±≈£î+&Ü |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T yÓT+&ÉT. á ELSS ]dtÿ‘√ ≈£L&çq|üŒ{Ïø°
PPF,NSC u≤´+≈£î |òø æ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ø+£ fÒ m≈£îÿe Á|ü‹|ò˝ü ≤\qT ÇdüT+Ô <äì
#ê˝≤eT+~ yê{Ïøπ dæ yÓTT>∑TZ #·÷dædTü HÔ êïs¡T.
á ELSS \qT mqTï≈£îH˚≥|ü⁄&ÉT >∑eTì+#ê*‡q n+XÊ\T
1. M{Ïì SIP Ä<Ûës¡+>± ø=Hê˝≤ ˝Ò<ë yÓTT‘·Ô+ ˇπø kÕ] ø=Hê˝≤,
˝Ò<ë nqï~ MT eTqdüÔ‘·«+ MT<ä, MT≈£î \_Û+#˚ Ä<ëj·T+ MT<ä
Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. Áø£eT•ø£D å >∑\ ÇHÓ«düsº Y nsTT‘˚ SIP Ä<Ûës¡+>±
ø=qe#·TÃ. ˝Òøb£ ˛‘˚ ˇø£kÕ] yÓTT‘·+Ô ‘√ M{Ïì ø=qe#·TÃ.
2. Ä |ò ü + &é kÕeTs¡ ú ´ +:` Ä |òü+&éì mes¡T ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T? Ä
y˚TH˚CŸyTÓ +{Ÿdeü Ts¡‘ú · >∑\<ë? düV≤ü »+>± ôV≤#Y.&ç.m|ò.t dæ ˝≤+{Ï dü+düìú
mqTï≈£î+{≤s¡T.
3. >∑‘· |üìrs¡T :` Ä |ò+ü &é Ç+‘·≈î£ eTT+<ä dü+ˆˆsê\˝À m˝≤+{Ï |üì
rs¡T #·÷|æ+∫+<√, ˝Ò<√ ≈£L&Ü |ü]o*+#ê*.
4. edü÷\T #ÛêØ®\T:` |ò+ü &é edü÷\T #˚ùd #ÛêØ®\T m˝≤ e⁄HêïsTT? ìs¡«Vü≤D
Ks¡TÃ\T m+‘·? e¬>s’ ê düe÷#ês¡+ ùdø£]+#ê*.
94
Á|üdüTÔ‘·+ á ELSS ì #ê˝≤ dü+düú\T ìs¡«Væ≤düTÔHêïsTT. á ELSS

|ò+ü &é\qT >∑Ts¡TÔ |ü≥&º ÜìøÏ |ò+ü &é ù|s¡T ‘·sê«‘· Saving Fund nì >±ì,
Tax Saver nì >±ì, Tax Savings nì m≈£îÿe>± ñ+{≤sTT. Axis, Birla,
u≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj·÷, DAP-BR, IDFC, JP Morgan, Kotak, L&T,
Reliance, SBI Magnum, Tata, UTI yÓ T T<ä ˝ … ’ q dü + dü ú \ T M{Ï ì
ìs¡«Væ≤düTÔHêïsTT.
@~ @yÓTHÆ ê á ELSSì mqTï≈£îH˚≥|ü⁄&ÉT s¡øs£ ø¡ ±\ yÓuŸôd{’ Ÿ\T |ü]o*+∫
>±ì ˝Ò<ë Ä]úø£ ì|ü⁄DT&çì >±ì ø£q‡˝Ÿº #˚dæ z ìs¡j í ÷· ìøÏ sê>∑\s¡T.
]f…sÆ s¡ TTq yês¡T #˚j÷· *‡q bÕ¢Hé

1.M˝…’q+‘·>± n|ü\T ñ+&É≈£L&É<äT. ˇø£ÿ >∑èVü≤˝ÀqT ‘·|üŒ
Ç‘·sÁ¡ ‘ê n|ü˝ÒMT ñ+&Éøb£ ˛e&É+ ñ‘·eÔ T+.
2.Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d” ‘·|Œü ìdü].
3.‘·q MT<ä ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\T Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+&ç n|ü\T m≈£îÿe
e⁄+fÒ ≥sYà bÕ\d” ñ+&ç ñ+&Ü*. ≥sYà bÕ\d”ì j·Te«q+,
q&çej·TdüT˝ÀH˚ ÇkÕÔsT¡ ‘·|Œü ]f…sÆ s¡ TTHêø£ ø±<äT düTe÷!
4.MT ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ &ÉãT“ì n|üŒ{Ïø|£ ü &˚ >=|üŒ ø√dü+ |æ\\¢ ≈£î
|ü+#·ø+£ &ç. yê{Ïì ‘·T~<ëø± MT‘√H˚ ñ+#·Tø√+&ç. ˇø£ kÕ]
|æ\\¢ ≈£î Ç#êÃø£ yês¡T $TeTà*ï |ü{+ºÏ #·Tø√ø£ b˛e#·TÃ. n|ü&ÉT
nHês√>∑´+‘√ bÕ≥T &ÉãT“ ˝Ò$T‘·q+ eTeTà*ï #·T{Ïeº TT≥ºe#·TÃ.

95
ELSS
\ MT<ä |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄≈£î z ÁkÕº≥J
ELSS ø=+fÒ MTs¡T ø£˙dü+ eT÷&ÉT dü+ˆˆsê\T ñ+#·Tø√yê*. Ç+<äT˝À n~Ûø£
|üqTï sêsTTr\T sêyê\+fÒ yÓTT<ä{Ï dü+ˆˆ ÇHÓ«dtº #˚dqæ j·T÷ì≥T¢ Hê\T>∑e
dü+ˆˆ ny˚Tàj·T+&ç. ‹]– Ä &ÉãT“‘√ eT∞fl ELSS j·T÷ì≥T¢ ø=q+&ç.
˙πøyÓTHÆ ê eT‹b˛sTT+<ë? neTà&É+ m+<äT≈£î, ‹]– ø=q&É+ m+<äT≈£î?
nqT≈£î+≥THêïsê? neTà&É+ m+<äTø£+fÒ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T bı+<ä&ÜìøÏ.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T s¡÷. 50,000 j·T÷ì≥T¢ ny˚TàXÊs¡T. Hê\T>√ dü+ˆˆ ‹]–
yê{Ïì ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘˚ Ä<ëj·T|üqTï 80C ÁøÏ+<ä MT≈£î yê{Ï MT<ä |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT. n˝≤π> s¬ +&√ dü+ˆˆ ø=ìï$ ◊<√ dü+ˆˆ˝À >∑&TÉ e⁄
rs¡>±H˚ ny˚Tàdæ, ‹]– ø=q+&ç. Ç˝≤ Á|ü‹ dü+ˆˆ MTs¡T |üqTï sêsTTr\T
bı+<äe#·TÃ. eTTK´+>± Ä<ëj·T |üqTï 30XÊ‘·+ |ü]~Û˝À e∫Ãq yê]øÏ á
f…øïÏ ø˘ u≤>± ñ|üø]£ düT+Ô ~. ø£˙dü+ 20 XÊ‘·+ |ü]~Û˝À ñHêï m+‘√ ø=+‘·
|üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T ø£*dæ ekÕÔsTT.
n˝≤ z Á|üøÿ£ q MTs¡T ô|≥Tºã&ç ô|{Ïqº ELSS MT<ä Á|ü‹ |ò˝ü ≤\T n+<äT≈£î+≥÷,
Á|ü‹ dü+ˆˆ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T n+<äTø√e&É+ u≤>∑T+~ ø£<ë! ô|>’ ± ELSS
e÷Á‘·yT˚ n‹ ‘·≈î£ ÿe ˝≤øÏHé |”]j·T&é (3 dü+ˆˆsê\T) ø£*– ñ+&É≥+ eTs=ø£
n<äq|ü⁄ Äø£s¸¡D.
yê]
yê]ïï+>¥ dæ>∑ï˝Ÿ:` nsTT‘˚ Ä]úø£ ì|ü⁄DT\T ô|’q $e]+∫q bÕsTT+{Ÿ‘√
@ø°uÛÑ$+#·&É+ ˝Ò<äT. ELSS ˝À ô|{Ïºq ô|≥Tºã&ÉT\T ø£˙dü+ 5`6 dü+ˆˆ
ñ+#ê\ì, |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\ ø√dü+ e÷{Ï e÷{ÏøÏ (eT÷&ÉT dü+ˆˆ sê\ø√ø£kÕ])
e÷s¡Ã&É+ e\¢ düs¬ q’ sêã&ÉT\T sêø£b˛e#·Ãì yês¡T n_ÛÁbÕj·T|ü&TÉ ‘·THêïs¡T.
øπ e\+ |üqTï Á|j ü ÷Ó »Hê\ø√dü+ Bs¡øÈ ±\ Ä]úø£ Á|j
ü ÷Ó »Hê\≈£î >∑+&ç ô|≥º≈L£ &É<ìä
yês¡T ôV≤#·Ã]düTHÔ êïs¡T.
ø±ã{Ïº Ç˝≤ eT÷&ÉT dü+ˆˆsê\ ø=ø£kÕ] ELSSì e÷s¡TÃ≈£îH˚ eT<äT|ü⁄ <ës¡T\T
ô|’ $wüj÷· ìï eTs√kÕ] Ä˝À∫+∫ n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î yù̊dÔ eTØ eT+∫<äì
Ä]úø£ $X‚w¢ ≈ü î£ \T n_ÛÁbÕj·T |ü&TÉ ‘·THêïs¡T.
96
nìï s¡ø±\ eT÷´#·Te˝Ÿ |òü+&é‡ MT<ä |üqTï Ä<ë\T

\_Û+#·e⁄
ne⁄qT! øπ e\+ áøÏ«{° z]j·T+f…&é eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡ (ELSS) MT<ä
|üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T \_ÛkÕÔsTT. nsTT‘˚ nìï s¡ø±\ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡
MT<ä e#˚Ã &ç$&Ó+&É¢ MT<ä |üqTï ˝Ò<Tä .
@ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &ÉsTT‘˚ ‘·eT j·T÷ì≥¢˝À ø£˙dü+ 65 XÊ‘·+ áøÏ«{°
ùws¡¢ MT<ä ô|≥Tºã&ç ô|&É‘ês√ yê{ÏH˚ áøÏ«{° eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡>± uÛ≤$kÕÔsT¡ .
n˝≤ ô|≥Tºã&ç ô|≥º≈î£ +&Ü ãTTD kÕ<ÛHä ê\ MT<ä 35 XÊ‘·+ ø£+fÒ m≈£îÿe
ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘˚ yê{Ïì áøÏ«{° eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡>± |ü]>∑D+Ï #·sT¡ . yê{Ïì
&Ó{Ÿ|+üò &é‡>± |ü]>∑DkÏ ÕÔsT¡ .
á &Ó{Ÿ|+üò &é‡ì m˝≤+{Ï |üqTï Áb˛‘ê‡Vü‰\T ñ+&Ée⁄. ô|>’ ± yê{Ïì n$Tà‘˚
eT÷\<Ûqä |üqTï ø£{≤º*‡ ñ+≥T+~. nsTT‘˚ n$ ô|<ä>› ± ô|s¡>e∑ ⁄ ø±ã{Ïº
eT÷\<Ûqä |üqTï |ü&˚ neø±X¯+ ‘·≈î£ ÿe. ô|>’ ± &Ó{Ÿ|+üò &é‡ MT<ä ô|≥Tºã&ÉT\T
80C ÁøÏ+<ä |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄≈£î ns¡Ω‘· ˝Òì$.
me¬s‘’ ˚ ‘·eT &ÉãT“ì ùws¡¢ MT<ä ø±≈£î+&Ü ãTTDkÕ<ÛHä ê\ MT<ä düTs¡ø‘åÏ +· >±
ñ+#·Tø√yê\qT≈£î+{≤s√ yê]øÏ á &Ó{Ÿ |ò+ü &é‡ ÁosêeT s¡øå£ ˝≤+{Ï$.

97
ˇπø kÕ] n+‘· yÓTT‘·+Ô ã+>±s¡+ ø=q˝Òsê? nsTT‘˚

ÇHé‡kÕº˝yŸ TÓ +{Ÿ ÁbÕ‹|ü~ø£q ø=q+&ç
MT ne÷àsTTøÏ Ç+ø√ s¬ +&ÉT eT÷&˚fifl¯ ˝À ô|[fl #˚j÷· \qT≈£î+≥THêïs¡T.
ø±ì n+<äT≈£î ‘·>∑Z ã+>±sêìï MTs¡T dæ<ä›+ #˚j·T<ä\T#·T≈£îHêïsê? eT]
m˝≤? nqï Á|üXï¯ ≈£î z düe÷<Ûëq+ ñ+~.
Á|ü‹ HÓ\ z |ü~y˚\T ` ã+>±s¡+ ny˚Tà Áu≤+&Ó&é cÕ|t˝À ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ
ÁbÕ‹|ü~ø£q ø£≥+º &ç. n˝≤ ‘=$Tà~ HÓ\\T ø£&‘ç ˚ yÓTT‘·+Ô ‘=+uÛ’… y˚\T ne⁄‘êsTT
<ëìøÏ cÕ|ü⁄ yês¡T ˇø£ HÓ\ #Ó*+¢ |ü⁄˝À 75 XÊ‘·+ (n+fÒ s¡÷. 7500) ˝Ò<ë
|üP]Ô &çkÂÿ+{Ÿ>± ÇkÕÔsT¡ . n+fÒ ‘=$Tà<√ HÓ\ ∫es¡q &ÉãT“ s¡÷. 90,000
G 7,500 ne⁄‘êsTT. Ä s¡÷. 97,500 ô|{Ïº |ü<√ HÓ\˝À MTs¡T ã+>±s¡+
n<˚ cÕ|ü⁄˝À Ä s√Eqï sπ ≥T Á|üø±s¡+ ø=qTø√ÿe#·TÃ. n˝≤ MT ne÷àsTT
ô|[fløÏ ø±yê*dæq ã+>±sêìï ø=+‘·sTTHê ÇHékÕº˝ŸyTÓ +{Ÿ yêØ>± ø=qe#·TÃ.
Çø£ÿ&É MT≈£î á d”ÿyéT e\q ø£*>π Á|üj÷Ó »Hê\T #·÷<ë›+.
1. MT≈£î MT &ÉãT“ s¡÷. 90,000\ MT<ä s¡÷. 7,500 ˝Ò<ë 9,000 n<äq+>±
edüTÔ+~.
2. ˇπø yÓTT‘·+Ô ø±ø£ HÓ\HÓ˝≤ ø=~› yÓTT‘êÔìï ã+>±s¡+>± e÷s¡TÃø√e#·TÃ.
3. á |ü<øäÛ +£ ô|<ä› ô|<ä∆ Áu≤+&Ó&é >√˝Ÿ¶ cÕ|ü⁄˝À¢ neT\T>± ñ+~. ø±ã{Ïº
cÕ|ü⁄ yês¡T ~yêfi≤ rùd |ü]dæ‹ú ˝Ò<Tä .
4. MT ne÷àsTT ô|[fl düeTj·T+ <ä>sZ∑ |¡ &ü ˚ ø=~› MTs¡T ã+>±s¡+ ø=+{≤s¡T.
ø±ã{Ïº ˝Òfd… ºt &çCH’… \é T MT≈£î \_Û+#˚ neø±X¯+ ñ+~.
nsTT‘˚ Á|ü‹ Á|üj÷Ó »q+ yÓqø±\ ˝ÀbÕ\T ñ+&˚ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
MTs¡T ã+>±s¡+ ø=H˚ s√E≈£î sπ ≥T ô|]– m≈£îÿe ñ+&˚ neø±X¯+ ñ+&Ée#·TÃ.
@~ @yÓTHÆ ê ˇπøkÕ] \ø£\å T \ø£\å T ô|{Ïº ã+>±s¡+ ø=H˚ k˛ÔeT‘· ˝Òì
yês¡T á |ü<‹›ä <ë«sê ‘·eT ÄX¯ j ÷· ìïHÓsy¡ s˚ T¡ Ãø√e#·TÃ.
98
Compounding >=|üŒ‘·q+ $Hêïsê? ø£Hêïsê?

yÓTT‘·+Ô ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ y˚TH˚CŸyTÓ +{Ÿ˝À ø£+bÂ+&ç+>¥øÏ e⁄qï ÁbÕ<Ûëq´‘· eT]
<˚ìøÏ ˝Ò<Tä .
yÓ+ø£{Ÿ Çs¡TejÓ÷´ @≥ HÓ\≈£î 100 s¡÷bÕj·T\T #=|üq 8 XÊ‘·+
sêã&ç‘√ ÇHÓ«dtº #˚XÊ&ÉT. n‘·&TÉ j·÷uÛj Ñ T· é dü+e‘·‡sêìøÏ düTe÷s¡T \ø£qå ïs¡
<ëø± Ä<ëj·T+ bı+<ë&ÉT.
düT<Ûä ‘·q 30e dü+e‘·‡s¡+qT+&ç eTT+<äT>± |ü~y˚\T &çbÕõ{Ÿ #˚d,æ
HÓ\≈£î ¬s+&=+<ä\ #=|üq u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ˝À y˚dü÷Ô HÓ\≈£î 4 XÊ‘·+
sêã&ç‘√, ‘·q 60 e dü+e‘·‡s¡+˝À düTe÷s¡T eT÷&ÉT \ø£\å T Ä<ëj·T+
bı+~+~.
düTu≤“sêe⁄ ‘·q 40e dü+ˆˆ qT+&ç ˝Ò≥T>± yÓTT<ä\Tô|{Ïº dü+e‘·‡s¡+
qT+&ç HÓ\≈£î s¡÷. 500 #=|üq 10 XÊ‘·+ sêã&ç‘√ ns¡TyÓ’ dü+e‘·‡sê\øÏ
Äs¡Tqïs¡ \ø£\å Ä<ëj·T+ bı+<ë&ÉT.
ø±+bÂ+&ç+>¥ >=|üŒ‘·q+ >∑T]+∫ á ÁøÏ+~ |ü{øºÏ £ <ë«sê ‘Ó\düT≈£î+<ë+.
ø£+bÂ+&ç+>¥ sêã&ÉT\T

20 dü+e‘·‡sê\T 30 dü+e‘·‡sê\T 40 dü+e‘·‡sê\T

HÓ\≈£î s¡÷.1000 HÓ\≈£î s¡÷.1000 HÓ\≈£î s¡÷.1000

#=|üq (8%) #=|üq (8%) #=|üq (8%)

s¡÷. 5,89,00 s¡÷.14,90,360 s¡÷. 34,91,000
60 dü+ˆˆ ‘·sê«‘· sêã&ç 60 dü+ˆˆ ‘·sê«‘· sêã&ç 60dü+ˆˆ ‘·sê«‘· sêã&ç
Çe˙ï m˝≤ kÕ<Û´ä yÓTqÆ $? øπ e\+ Compounding nqï dü÷Á‘·+ Ä<Ûës¡+>±
kÕ<Û´ä yÓTqÆ $. Compounding n+fÒ ‘Ó\T>∑T˝À #·Áø£e&û>¶ ± |ü]>∑DkÏ ÕÔsT¡ . á
99
#·Áø£e&û¶ eTq≈£î ñ+∫q &ÉãT“ì ‹]– rdüTø√≈£L&É<qä ï dü÷Á‘·+ H˚]ŒdüT+Ô ~.

n+‘˚ø±≈£î+&Ü Á|ü‹ HÓ˝≤ ˇø£ K∫Ã‘·yÓTÆq yÓTT‘êÔìï Ä<ë #˚j·÷\qï
|ü≥Tº<\ä qT H˚]ŒdüT+Ô ~.
ô|’ ø£+bÂ+&ç+>¥ e\¢ eTq+ ôd‘’ +· Á|üj÷Ó »q+ bı+<ë\+fÒ MTs¡T M˝…q’ +‘·
‘·«s¡>± ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+ yÓTT<ä\T |ü{≤º*. n˝≤π> ‘·s#¡ T· >± ÇHÓ«dtº #˚j÷· *.
MT |æ\\¢ ≈£î ∫qï|ü⁄&˚ Ç˝≤+{Ï ø£+bÂ+&ç+>¥ H˚]Œ+#·+&ç. <ëì e\¢ yê]
&ÉãT“ ‘·«s¡>± ô|+bı+<äT‘·T+~. øπ e\+ MT |æ\˝¢ Ò ø±<äT, MTs¡T ôd‘’ +·
n˝≤+{Ï ø£+bÂ+&ç+>¥ dü÷Á‘·+ bÕ{Ï+#·+&ç.
á ø£+bÂ+&ç+>¥ n+fÒ #·Áø£e&û¶ e\¢ ø£*>π Á|üj÷Ó »Hê\qT düsfi¡ ¯ e&û‘¶ √
b˛*Ã #·÷&É+&ç.
\ø£å s¡÷bÕj·T\T u≤´+≈£î˝À &çbÕõ{Ÿ #˚ùdÔ

düs¡fi¯ e&û¶ Á|üø±s¡+ #·Áø£ e&û¶ Á|üø±s¡+

|ü~ dü+e‘·‡sê\˝À |ü~ dü+e‘·‡sê\˝À

(7%) (7%)

s¡÷. 1,70,000 s¡÷. 1,96,715
#·÷XÊsê! MTs¡T ˇø£ kÕ] &çbÕõ{Ÿ #˚dæq yÓTT‘·Ô+ rj·T≈£î+&Ü n˝≤π>

ñ+∫‘˚ e&û¶ MT<ä e&û¶ e#˚Ã ndü\T yÓTT‘·+Ô ‘√ m+‘· ne⁄‘·T+<√ #·÷XÊs¡T
ø£<ë! n<˚ ø£+bÂ+&ç+>¥ dü÷Á‘· eTVü‰‘·´+.

100
mìï ø£<Ûä\T... Ç+¬øH√ï e´<Ûä\T.. nìï+{ÏøÏ ø±s¡D+ ˇø£fÒ

Ädæìú eTT+<˚ |ü+#·&+É
Äj·Tq ej·TdüT 70 dü+ˆˆsê\T. Äj·Tq ˇø£ bÕ¢{Ÿ q\uÛ’… \ø£\å ≈£î ne÷à&ÉT.
Ä &ÉãT“ì s¡øs£ ø¡ ±\ e´≈£î\Ô ≈£î ø=+‘· ãVüQeT‹>±, ø=+‘· n|ü>± Ç#êÃ&ÉT.
Ç+ø=+‘· ô|{Ïº ˇø£ dü\ú + ø=Hêï&ÉT. ∫es¡≈î£ #˚‹˝À s¬ +&ÉT \ø£\å T ñHêïsTT.
bÕ¢{Ÿ neTà>±H˚ z |ü~ |ü~ùV≤qT \ø£\å T u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ˝À y˚dTü ø=eTàì
uÛ≤s¡´ #Ó|Œæ Hê $q˝Ò<Tä .
n~>√ n|ü&ÉT eTVü≤e÷à]˝≤ <ä÷düTø=∫Ã+~ ø±q‡sY Äj·Tq≈£î.
Á{°{ŸyÓT+{ŸøÏ |ü~ùV≤qT \ø£å\j·÷´sTT. Äj·Tq ≈£L‘·Tfi¯ófl, ø=&ÉT≈£î\T
}]yês¡+<ä]ì ø±fi¯ófl #˚‘T· \T |ü≥Tºø=ì n|ü ‘Ó#êÃs¡T.
áj·Tq ej·TdüT 60 dü+ˆˆsê\T ≈£L‘·Tfi¯ófl, ø=&ÉT≈£î\ MT<ä Áù|eT‘√
Ädæìú eTT+<˚ |ü+#˚XÊ&ÉT. ‘·q ø√dü+ ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ &ÉãT“ e÷Á‘·+ ñ+#·T≈£îHêï&ÉT.
Ädæìú |ü+#·T≈£îqï ø=&ÉT≈£î\T eTTK+ #êfÒXÊs¡T. e÷s¡T‘·Tqï |ü]dæ‘ú T· \≈£î
Äj·Tq ]f…ÆsYyÓT+{Ÿ &ÉãT“ #ê\&É+ ˝Ò<äT. <ë+‘√ Äj·Tq |ü]dæú‹
Çã“&çeTTã“&ç>± ‘·j÷· s¬ +’ ~.
Ç<ä+‘ê Ädæúì <ë<ë|ü⁄ yÓTT‘·Ô+ |ü+#Ój·T´&É+ e\¢ »]–+~. n+<äTπø
ÄdæìÔ ∫e] es¡≈L£ |ü+#·≈L£ &É<Tä . |ü+∫‘˚ dü>+∑ e÷Á‘·yT˚ |ü+#ê*. ø=&ÉT≈£î\T,
≈£L‘·Tfi¯ófl >=&Ée #˚ùdÔ e÷Á‘·+ ø=~› uÛ≤>∑+ e÷Á‘·yT˚ |ü+#ê*. $T–‘ê~ ‘·q
ÄBÛq+˝À ñ+#·Tø√yê*. n|ü&˚ Äj·Tq≈£î Ä]úø£ dæsú ‘¡ «· + #˚≈L£ s¡T‘·T+~.

101
MT≈£î nekÕq <äX¯ düMT|æ+∫+<ë? yÓ+≥H˚ á |üqT\T

yÓTT<ä\T ô|≥º+&ç
s¡eTD≤sêe⁄ Vü≤sƒê‘·T>Ô ± j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ˝À #·ìb˛j·÷&ÉT. n‘·&ç uÛ≤s¡´ |æ\\¢ T
$\|æ+#ês¡T. ø£sà¡ ø±+&É\j·T´ø£ s¡eTD≤sêe⁄ Çq÷‡¬sHé‡, b˛kÕº|d”ò Tü &çbÕõ≥T¢,
ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+ü &é\ ø√dü+ ‹]>±s¡T. mìï HÓ\\T ‹]–Hê |üì ø±e&É+ ˝Ò<Tä .
ø=ìï |üÁ‘ê˝À¢ Hê$Tì ù|s¡T sêj·T˝Ò<Tä . Ç˝≤ HêHê s¡ø±\T>± $dæ–b˛j·÷s¡T.
ndü˝Ò eTìwæ b˛j·÷&ÉT, <ëìøÏ ‘√&ÉT n‘·&ç &çbÕõ≥T¢ #˚‹øÏ sêø£
n˝≤¢&çb˛j·÷s¡T.
ô|’ s¡eTD≤sêe⁄˝≤ MT yês¡dTü \T ø±≈£L&É<+ä fÒ MTs¡T J$+∫ e⁄qï|ü⁄&˚
#·øÿ£ {Ï bÕ¢Hé y˚dTü ø√yê*.
1. ndü\T J$‘· ;Ûe÷ bÕ\d” ñ+<ë? ñ+fÒ yê{Ï˝À Hê$Tì ù|s¡T
düŒwü+º >± sêXÊsê?
2. @ @ u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ\T m¬øÿ&Óøÿ£ &É e⁄HêïsTT? #Ó≈î£ ÿ ãT≈£îÿ\T m≈£ÿ&É
e⁄HêïsTT? yê{Ïì >∑T]+∫ yês¡dTü \‘√ #·]Ã+#·+&ç.
3. u≤´+≈£î ˝≤ø£sT¡ ¢ m¬øÿ&Óøÿ£ &É e⁄HêïsTT? yê{Ï ªø°µ mø£ÿ&É e⁄+#ês¡T?
u≤´+≈£î ˝≤ø£s˝¢¡ À @y˚T$T ñ+#ês¡T?
4. mìï bÕ¢{Ÿ\T, düú˝≤\T ñHêïsTT? yê{Ïqìï+{Ï f…Æ{Ï˝Ÿ øÏ¢j·TsY>±
ñHêïj·÷? ø√s¡T˝º À ñHêïj·÷? ñ+fÒ m+<äTe\¢ ñHêïjÓ÷ yês¡dTü \‘√
#·]Ã+#·+&ç.
5. MTs¡T me]¬øH’ ê >±´s¡+{°\T, wüO´]{°\T Ç#êÃsê? ÇùdÔ yê{Ï $esê\T
yês¡dTü \≈£î ‘Ó*j·TCÒjT· +&ç.
102
6. ∫{Ÿ ø£{≤ºsê? eT<Û´ä ˝ÀH˚ bÕ&ÉT≈£îHêïsê? bÕ&ÉT≈£î+fÒ Ç+ø± m+‘·

ø£{≤º*?
7. MTs¡T me]¬øH’ ê n|ü\T Ç#êÃsê? ˝Ò<ë MTs¡T me] <ä>sZ∑ ¡ qT+&ÓH’ ê
rdüT≈£îHêïsê?
8. M\THêe÷ sêXÊsê? sêùdÔ <ëìì ]õdüsº Y #˚XÊsê? ˝Ò<ë?
9. m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\T @ @ HÓ\˝À ø£{≤º*? Ç+¬ø+‘· ø±\+ ø£{≤º*?
10. H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥ dü]|º ø¬æò ≥¢ >∑&TÉ e⁄ ‘˚~ m|ü&ÉT ñHêïsTT? yê{Ï˝À
Hê$Tì ù|s¡T sêXÊsê?

103
Ç‘·s¡ ÇHÓ«dty
º TÓ +{Ÿ
$wüj·÷\T
104
Á|ü‹ dü+ˆˆ˝À ô|]π> Ç+ÁøÏyÓT+{Ÿ\T, DA\T Á|üø£ÿq

rdæô|&ç‘˚ ny˚ \ø£å\e⁄‘êsTT
sêy˚TX¯«sêe⁄ z ñ<√´–. Á|ü‹ Äs¡T HÓ\\≈£î ô|]π> DAì, Á|ü‹ dü+ˆˆ
e#˚Ã Ç+ÁøÏyTÓ +{Ÿì ‘êqT yê&ÉTø√≈£î+&Ü z Á|ü‘´˚ ø£ u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ˝À
y˚kÕÔ&ÉT. Çs¡TyÓ’ dü+ˆˆsê\ ‘·sê«‘· yê{Ïì u≤´+≈£î˝À qT+&ç rùdùdÔ n<˚
ø√{Ïqïs¡ ‘˚˝≤sTT. yê{Ï‘√ z Ç+&çô|+&Ó+{Ÿ Ç\T¢ ø=ì, yê{Ïì n<Óø› #Ï êÃ&ÉT.
n‘·&øç Ï HÓ\≈£î q\uÛy’… \˚ T n<Ó› sêkÕ–+~.
n+<ä]ø° ô|’ $<Û+ä >± kÕ<Û´ä + ø±ø£b˛e#·TÃ. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT DA ô|]–q|ü⁄&ÉT
Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˇπøkÕ] >∑‘· Äs¡THÓ\\T ô|]–q DAì ≈£L&Ü Ä HÓ\ J‘·+‘√
bÕ≥T ÇdüT+Ô ~. ne˙ï ø£*|æ Á|ü‘´˚ ø£+>± ˇø£ u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ˝À y˚dTü ≈£îHêï
MT≈£î #ê˝≤ es¡≈L£ &ÉãT“ Ä<ë ne⁄‘·T+~.
Ç+ø√ n<äT“¤‘·yÓTÆq bÕ¢Hé ≈£L&Ü ñ+~. Á|ü‹ dü+ˆˆ ô|]π> DA,
Ç+ÁøÏyÓT+{Ÿ\ yÓTT‘êÔ\T ãj·T≥≈£î rdæ, yê{Ï‘√ H˚wüq˝Ÿ ùd$+>¥‡ dü]º|òæ¬ø≥T¢
ø=q&É+ ñ‘·eÔ T+. n$ ◊<ës¡T dü+ˆˆ sê\≈£î ø£˙dü+ 50 XÊ‘·+ sêã&çì
ÇkÕÔsTT. n+fÒ á s√E s¡÷. 100 n+<äT˝À Çùd,Ô eTq≈£î ◊<ës¡T dü+ˆˆsê\
‘·sê«‘· s¡÷. 140 <ëø± edüT+Ô ~. n˝≤ Á|ü‹ dü+ˆˆ ˝Ò<ë Äs¡T HÓ\\≈£î ô|]π>
DA ôd‘’ +· ø=Hêïfi¯fl≈£î eTq≈£î >∑T&Éì¢ bı~– ô|<äy› TÓ T‘êÔ\qT n+<äCkÒ ÕÔsTT.

105
Á|ü‹ dü+ˆˆ Ç#˚Ã uÀqdt\T yê&ÉTø√≈£î+&Ü ÇHÓ«dtº #ù̊dÔ

ø√≥T¢ ne⁄‘êsTT
ø=ìï Á|üuTÑÛ ‘·« XÊK˝À¢, s¬ ˝’ «Ò ˝À¢ Á|ü‹ dü+ˆˆ uÀqdtì Á|üø{£ kÏ ÕÔsT¡ . Ä uÀqdt
<ë<ë|ü⁄ ˇø£ HÓ\ J‘·+ qT+&ç 78 s√E\ J‘·+‘√ düe÷q+>± ñ+&Ée#·TÃ.
n˝≤+{Ï uÀqdtì J‘·+‘√ ø£*|æ yê&ÉTø√≈£î+&Ü Á|üøÿ£ ≈£î rdæ, y˚sπ ÇHÓ«dtº
#˚ùdÔ ny˚ >∑T&ÉT¢ ô|&É‘êsTT.
á ÁøÏ+~ øπ düT\T #·÷&É+&ç.
yêeTqsêe⁄ Á|ü‹ dü+ˆˆ ‘·q ø=#˚Ã uÀqdt‘√ ‘·q uÛ≤s¡´≈£î ã+>±s¡T
q>∑\T ø=+≥T+{≤&ÉT. n‘·&ÉT Á>±eTT≈£î 500 #=|üq >∑‘· Çs¡TyÓ’
dü+ˆˆsê\T>± ø=+≥÷H˚ ñHêï&ÉT. H˚&TÉ Ä ã+>±s¡+ KØ<äT ø√{Ï s¡÷bÕj·T\
ô|H’ ˚ ñ+≥T+~.
düTeT ‘·q≈£î e#˚Ã uÀqdtì H˚wüq˝Ÿ ùd$+>¥ dü]ºô|ò¬ø≥T¢ ø=q&É+
ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Á|ü‹ ◊<˚fifl¯ ≈£î yÓT#·T´sY nj˚T´ yê{Ïì ‹]– n<˚ H˚wqü ˝Ÿ
ùd$+>¥‡ dü]|º ø¬æò ≥¢ MT<˚ ÇHÓ«dtº #˚ùd~. ]f…sÆ j
¡ T˚ ´ Hê{ÏøÏ ny˚ ø=ìï ø√≥¢
s¡÷bÕj·T\T>± ‘˚˝≤sTT.
ns¡$+<é ‘·q≈£î e∫Ãq uÀqdtì Á|ü‹ dü+ˆˆ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é j·T÷ì≥¢qT
ø=q&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.
$ù|Tò ïwt ‘·q uÀqdt &ÉãT“\qT ‘·q |æ\\¢ ù|s¡ m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\T ø=q&É+
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ $ù|òTïwt eTs¡DÏ+#ê&ÉT Ä m˝Ÿ◊d”
bÕ\d”\ e\¢ ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\≈£î ø=ìï \ø£\å T $T–˝≤sTT.
Çe˙ï Äj·÷ e´≈£î\Ô T ‘·eT ø=#˚Ã n~Ûø£ |ò˝ü ≤\qT C≤Á>∑‘>Ô· ± y˚sπ #√≥
ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+ e\¢ dü+uÛ$Ñ +#êsTT. n<˚ uÀqdt\qT »˝≤‡\≈£î, $+<äT
$H√<ë\≈£î ‘·>˝∑ ùÒ dÔ ∫es¡≈î£ yê]øÏ $T–˝Ò~ @$T ñ+&É<Tä .

106
MT Ç+≥ »]π> Á|‹ü |ò+ü ø£Hå ˝é À Ç#˚Ã q>∑<Tä

ãVüQeT‘·T\qT $&ç>± ñ+∫ ÇHÓ«dtº #˚jT· +&ç
MT ne÷àsTT |ü⁄{Ïqº s√E≈£î ã+<ÛTä e\+‘ê ãVüQeT‘·T\T Ç∫Ã yÓfi≤ÔsT¡ .
n+<äT˝Àì ø±´wt n+‘ê $&ç>± ˝…øÿÏ +∫ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡ j·T÷ì≥T¢ ø=q+&ç.
˝Ò<ë u≤´+≈£î˝À |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ #˚jT· +&ç. <ëì e\¢ sêã&ÉT\T ekÕÔsTT.
ªn~ düsπ qj·÷´! Ä &Éã“+‘ê u≤´+≈£î˝À |ü&d˚ Tü ≈£î+fÒ e÷ ã+<ÛTä e⁄\
Ç+{À¢ ô|[flfi¯fl≈£î y˚TeTT ≈£L&Ü –|òtº\T Çyê«* ø£<ë! yê{ÏøÏ &ÉãT“\T
me]kÕÔsj¡ ÷· ´µ nqT≈£î+≥THêïsê? ø£+>±s¡T |ü&øÉ +£ &ç.
nø£ÿ&çøπ edüTHÔ êïqT. MTs¡T Ç#˚Ã~ ˇπø kÕ] ø±<äT ø£<ë! m|ü&ÉHêï |ò+ü ø£Hå øé Ï
yÓ[flq|ü⁄&ÉT ø£<ë! n+<äTe\¢ Ä u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ <ë«sê e#˚Ã e&û‘¶ √
MTs¡T –|ò\ºt T ø=ì ãVüQeT‹ Çe«+&ç.
eTs√ø£ n<äT“¤‘· {Ï|t
MT Ç+≥ $yêVü≤ y˚&TÉ ø£\≈£î nH˚ø£ ãVüQeT‘·T\T edüT+Ô {≤sTT.
yê{Ï˝À MT≈£î n˙ï |üìøÏ sêø£b˛e#·TÃ. ø=ìï edüTeÔ ⁄\T (ø=‘·Ô ≈£îø£ÿsY
˝Ò<ë ÇÁd”Ô ô|f…)º MT≈£î n+‘·≈î£ eTT+<˚ ñ+&Ée#·TÃ.
n˝≤+≥|ü⁄&ÉT Ä edüTeÔ ⁄\qT n+‘˚ ø=‘·>Ô ± z sê|üs‘Y √ n+<ä+>±
#·T{Ïº <ëì MT<ä MT ù|s¡T, ePs¡T z ˝Ò_˝Ÿ˝À sêdæ n+{Ï+#·+&ç.
yê{Ïì á kÕ] »]π> $TÁ‘·T\T ˝Òø£ ã+<ÛTä e⁄\ Ç+≥ y˚&TÉ ø£\≈£î
ãVüQeT‘·T\T>± Çe«+&ç. n≥T &ÉãT“, ÁX¯eT‘√ bÕ≥T MT≈£î uÀ˝…&TÉ
düeTj·T+ ø£*dæ edüT+Ô ~.
nH˚ø£ |ü<äT\ –|òtº\qT n≥ø£ MT<ä møÏÿ+#˚ø£+fÒ á f…øÏïø˘ì
nqTdü]+#·&+É ñ‘·eÔ T+ ø£<ë! ˇø£ kÕ] Ä˝À∫+#·+&ç!

107
|æ\¢\ dü÷ÿ\T |ò”E\qT ‘·≥Tº≈£îH˚ kÕ<Ûäq+ ñ+<ë?

Á|üX¯ï:` ˇø√ÿ |æ\y¢ ê&çøÏ eT÷&ÉT Hê\Tπ>fi¯fl >±´|t ñ+~. ô|]π> dü÷ÿ\T,
ø±˝ÒJ Ks¡TÃ\qT ‘·≥Tºø√e&ÜìøÏ @<Ó’Hê |ü<Ûäø£+ ñ+<ë? MT |æ\¢\T @&Ée
‘·s¡>∑‹˝À ˇø£&ÉT, Hê\T>√ ‘·s¡>∑‹˝À ˇø£&ÉT, #·+{≤&ÉT ˇø£{À ‘·s¡>∑‹˝À
ñHêïs¡T.
»yêãT:`
»yêãT:`MT≈£îñ‘·eÔ TyÓTqÆ bÕ\d” eT˙u≤´ø˘ bÕ\d”. Á|ü‹ ◊<˚fifl¯ ≈£î ˇø£kÕ]
ìØí‘· Ä<ëj·T+ edüT+Ô ~. n˝≤ e#˚Ã &ÉãT“\qT MT |æ\\¢ dü÷ÿ˝Ÿ, ø±˝ÒJ\
|òE
” \qT ‘·≥Tºø√e&ÜìøÏ ñ|üø]£ düT+Ô ~. nB >±ø£ ≈£î≥T+ã ô|<ä≈› î£ @<ÓH’ ê
»s¡>s∑ êì~ »]–‘˚ Ä<äTø√e&ÜìøÏ á m˝Ÿ◊d” bÕ\d” ñ|üø]£ düT+Ô ~. n˝≤
s¬ +&ÉT s¡ø±\ Á|üj÷Ó »Hê\qT düeT≈£Lsπ Ã<˚ m˝Ÿ◊d” eT˙ u≤´ø˘ bÕ\d”. Á|ü‹
HÓ˝≤ ø=~›bÕ{Ï Á|”$Tj·T+‘√ MTs¡T MT ÄX¯j÷· ìï dæ~+› #·Tø√>∑\s¡T.
|æ\¢\T dü÷ÿ˝Ÿ qT+&ç ø±˝ÒJ\≈£î n&ÉT>∑T ô|&ÜÔs¡T. n|ü&ÉT ø±˝ÒJ

|ò”E\≈£î Ç+ø± m≈£îÿe &ÉãT“ ø±yê*‡ edüTÔ+~. á H˚|ü<Ûä´+˝À yê]øÏ
ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˚ eTs=ø£ |ü<øäÛ +£ H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥‡ d”ÿyéT.
MT |æ\\¢ T @&Éeø±¢dTü ˝À ñ+&É>±H˚ H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥ d”ÿyéT˝À ÇHÓ«dtº

#˚j·T+&ç. ◊<˚fi¯fl ‘·sê«‘· MT≈£î ô|<ä› yÓTT‘·Ô+˝À ì~Û n+<äT‘·T+~. n~
ø±˝ÒJ dü÷ÿ˝Ÿ |òE
” \T #Ó*+¢ #·&ÜìøÏ ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~.
108
]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ s¡+>∑+˝À ô|≥Tºã&çøÏ Time Share

sê»Hé ‘·q ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\‘√ Á|ü‹ dü+ˆˆ s¡øs£ ø¡ ±\ $Vü‰s¡ j·÷Á‘·\≈£î
yÓ[fl Äq+~+∫ ekÕÔ&TÉ . n+<äT≈£î n‘·&øç Ï øπ e\+ s¡yêD≤ Ks¡TÃ\T e÷Á‘·yT˚
ne⁄‘êsTT. edü‹, ‘·~‘·s¡ Ks¡TÃ\T ñ+&Ée⁄. n˝≤+{Ï edü‹, ‘·~‘·s¡
kÂø£sê´\qT n+<äCùÒ d kÂø£sê´\H˚ Time Share>± |ü]>∑DkÏ ÕÔsT¡ .
]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ˝À ô|≥Tºã&ç ô|≥º&ÜìøÏ \_Û+#˚ eTs√ neø±X¯+ Time
Share.
Time Share ˝À MTs¡T z ìØí‘· yÓTT‘·+Ô (ñ<ëˆˆ◊<äT \ø£\å T) Ç∫Ã yê{Ïì

ø=+{≤s¡T. ÇB >±ø£ dü+ˆˆsêìøÏ <ë<ë|ü⁄ |ü~ùV≤qT y˚\T #·+<ë>± ø£{≤º*.
n+<äT≈£î MT≈£î Á|ü‹ dü+ˆˆ ˇø£ yês¡+ MTs¡T ø£fºÒ ]kÕsYº ø£+ô|˙ yês¡T MT≈£î
ãdü ø£*ŒkÕÔsT¡ . n˝≤ <ë<ë|ü⁄ 25 dü+ˆˆ\<ëø± ø£*ŒkÕÔsT¡ .
Á|ü‹ dü+ˆˆ ìs¡+‘·s+¡ $Vü‰s¡ j·÷Á‘·\≈£î yÓfifl‚ yê]øÏ Ç~ es¡Á|ükÕ<ä+.
ìC≤ìøÏ Ç+<äT˝À MT≈£î &ç$&Ó+&é >±ì, sêã&ÉT\T >±ì n+<äe⁄.
MT≈£î $Vü‰s¡ Ks¡TÃ\T ‘·>∑Z&ÜìøÏ, eTT+<äT>± $Vü‰s¡ j·÷Á‘·\T bÕ¢Hé
#˚døü √e&ÜìøÏ á Time Share nH˚~ ñ|üø]£ düT+Ô ~.
Time Share n+fÒ z ìØí‘· yÓTT‘·Ô+ z ]kÕsYº ø£+ô|˙ yê]øÏ ø£{Ïº,
n+<äT≈£î ã<äT\T>± dü+ˆˆ˝À ø=ìï HÓ\\T yê] Vü≤√≥fi¯fl˝À, yê] ãdü˝À
ñ+&É≥+. e÷eTT\T>± nsTT‘˚ eT÷&ÉT sπ ≥T¢ n~Ûø+£ >± Ks¡Ãe‘·T+~. n<˚
Time Share düuTÑÛ ´\≈£î #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe Ks¡TÃ ne⁄‘·T+~.
Ç~ ˇø£ s¡øy£ TÓ qÆ ùd≥

º dt >∑\ yê]øÏ es¡Á|ükÕ<ä+˝≤+{Ï$. ‘·eT $Vü‰s¡
j·÷Á‘· Äq+<äøs£ +¡ >± kÕ>∑&ÜìøÏ ñ|üø]£ düT+Ô ~. ô|>’ ± ùd≥º dt dæ+ã˝Ÿ ˝≤+{Ï$.
109
uÛ≤s¡‘· <˚X+¯ ˝À Á|üdTü ‘Ô +· Ç˝≤+{Ï Á|üU≤´‘· >∑\ Time Share ]kÕs¡T\º T

ø£+ô|˙\T ñHêïsTT.
M{Ï $esê\T ø±yê\+fÒ Äj·÷ ø£+ô|˙\ yÓuŸôd{’ Ÿ\T #·÷ùdÔ dü]b˛‘·T+~.
ì|ü⁄DT\ dü\Vü‰
ø=+‘· eT+~ Ä]∆ø£ ì|ü⁄DT\T #Óù|Œ<˚$T≥+fÒ áTime Share
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ n+‘· ˝≤uÛ<Ñ ëj·Tø£+ ø±<äT. Ç+<äT˝À ˇπøkÕ] Ç+‘· ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ
ñ+#˚ ã<äT\T, ø=+‘· &ÉãT“‘√H˚ eTq+ Çwüº+ e∫Ãq Vü≤√≥˝Ÿ˝À
~–e∫Ãqyês¡T ù|s=ÿ+≥THêïs¡T. nB>±ø£, áTime Share Vü≤√≥fi¯ófl
d”»Hé˝˝À |üP]Ô s¡w>t ± ñ+{≤j·Tì, <ëì e\¢ n+<ä]øÏ edü‹ ø£*Œ+#·&+É
ø£weºü Tì yês¡T ù|s=ÿ+≥THêïs¡T.
ø±ã{Ïº Time Share e\¢ ø£*>π Á|üj÷Ó »Hê\qT, ˝ÀbÕ\qT $X‚w¢ +æ ∫,
ÇHÓ«düsº T¡ ¢ ˇø£ ìs¡j
í ÷· ìøÏ sê>∑\s¡T.

¡ Y ≈£îe÷sY
n<äT“‘
¤ · qe\\T
1. dü‘´· y˚Te »j·T‘˚
2. Äy˚T z |Á u
ü +ÑÛ »q+
3. z Vü≤è<äjT· + ˝Òì |Á j
æ T· Tsê˝≤
4. eTVü‰eTVüQ&ÉT
5. nDTC≤«˝
nìï ªkÕ«‹µ˝À yÓ\Te&çq qe\˝Ò!
110
]j·T˝Ÿ mùd{º ˝Ÿ À Ç\T¢, dü\ú + ˝≤+{Ï yê{Ï

sπ ≥T¢ m˝≤ ø£qTø√ÿyê*?
]j·T˝Ÿ mùd{º Ÿ˝À ôdø£+&é Vü‰´+&é dü˝ú ≤\T, Ç\T¢, nbÕsYyº TÓ +{Ÿ\T ø=Hê\+fÒ
ÁuÀø£sT¡ ¢ ‘·|Œü ìdü]. nsTT‘˚ á ÁuÀø£s˝¢¡ À yÓ÷dü>±fi¯ófl ñ+{≤s¡T. Mfi¯ófl ‘·eT
Çwü+º e∫Ãq≥T¢>± sπ ≥T¢ e÷πsÃkÕÔsT¡ . Mfi¯fl˝À s¬ +&ÉT s¡ø±\ e´≈£î\Ô T+{≤s¡T.
yê]˝À ˇø£s¡T ` düú˝≤\ <Ûäs¡\T ‘·≈£îÿe #ÓbÕÔs¡T. Ç˝≤+{Ïyê]ì eTq+
dü˝ú ≤\T ø=q&ÜìøÏ ñ|üj÷Ó –+#·Tø√yê*. Ç+ø√ s¡ø+£ ÁuÀø£sT¡ ¢ ñ+{≤s¡T. Ms¡T
n~Ûø£ <Ûsä \¡ T #ÓbÕÔsT¡ . M]ì dü˝ú ≤\T ny˚Tà≥|ü⁄&ÉT ñ|üj÷Ó –+#·Tø√yê*.
Ç+ø√ $wüjT· + ` ˇø£ ÁbÕ+‘·+˝À ndü\T sπ ≥T¢ ø=qTø√ÿyê\+fÒ MTs¡T
]esY‡ |ü<‹›ä ˝À yÓfi≤fl*. MTs¡T dü\ú + neTTà‘·THêïs¡T ø±ì dü\ú + ø=q&ÜìøÏ
nì #Ó|Œü +&ç. n˝≤π> dü\ú + ø=Hê\qT≈£î+fÒ neTà&ÜìøÏ nì #Ó|Œü +&ç. n|ü&˚
nø£ÿ&É ñqï ndü˝q’… sπ ≥T¢ ‘Ó*ùd ñ+≥T+~.

111
ìÁ<bä ˛‘·THêï ø±düT\T ≈£î]|æ+#˚

yê´|üø±ìï m+#·T≈£îH˚ |
Á j
ü T· ‘·ï+ #˚jT· +&ç
á Á|ü|+ü #·+˝À n+<ä]ø£+fÒ n<äèwüeº +‘·T&ÉT mes√ ‘Ó\TkÕ? ˇπø ˇø£
e´øÏÔ á Á|ü|+ü #·+˝À n+<ä] ø£+fÒ n<äèwüeº +‘·T&ÉT.
n‘·&˚ _˝Ÿ>π {Ÿ‡!
n‘·&TÉ n_Ûeè~› #˚dqæ kÕ|òyºt s˚ ìY Á|ü|+ü #·+˝À nH˚ø£ e+<ä\ <˚XÊ\T
yê&ÉT‘·THêïsTT. \ø£\å ≈£î \ø£\å &Ü\s¡T¢ ≈£îeTà]+∫ yê{Ïì ø=+≥THêïsTT.
á H˚|<ü ´ä∏ +˝À _˝Ÿ>π {Ÿ‡ ìÁ<äb˛‘·THêï, @+ #˚jT· ø£b˛sTTHê Ä kÕ|òyºt s˚ \Y T
$T*j·THé\≈£î $T*j·THé\T dü+bÕ~+∫ ô|&ÉT‘·THêïsTT.
ˇø£ &Üø£sº Y e⁄+{≤&ÉT. n‘·&TÉ ù|ôw+{Ÿì #·÷ùdHÔ ˚ &ÉãT“\T ekÕÔsTT. ˇø£
Ç+»˙sY. n&É«øπ {Ÿ e⁄+{≤s¡T. yês¡T ‘·eT ø£s¢ TT+{Ÿ≈î£ düØ«dt≈î£ Ç∫Ãq|ü⁄&˚
|òE
” edüT+Ô ~. n+fÒ m+‘·eT+~øÏ ùde\T n+~düT+Ô fÒ n+‘· &ÉãT“ edüT+Ô ~.
n+fÒ yê] e´øÏ>Ô ‘∑ · Á|üjT· ‘êï\ e\¢ e÷Á‘·yT˚ yê]øÏ &ÉãT“ edüT+Ô ~.
MTs¡T mqTïø√yê*‡+~ n˝≤+{Ï eè‹Ôø±<äT. Ä eè‘·T\Ô e\¢ MT≈£î &ÉãT“
edüT+Ô ~ ø±ì ìs¡+‘·s+¡ ø±<äT. ñ<ëVü≤s¡D≈£î ô|’ &Üø£sº ,Y ˝≤j·TsY #ês¡sº ¶Y
nøö+f…+{Ÿ z HÓ\s√E\T ‘·q ùde\T Ä|æ y˚sπ eP]øÏ yÓfi≤fls¡qTø√+&ç.
n|ü&ÉT yê]øÏ e#˚Ã Ä<ëj·T+ e⁄+&É<Tä . n+fÒ yês¡T ñqï+‘·es¡øπ yê]øÏ
Ä<ëj·T+ edüT+Ô ~.
MTs¡T mqTïø√yê*‡+~ n˝≤+{Ï yê´|üø+£ ø±<äT. MTs¡T e⁄Hêï, ˝Ò≈î£ Hêï
ìs¡+‘·s+¡ &ÉãT“\T e#˚Ã yê´bÕsêìï mqTïø√+&ç. MTs¡T ìÁ<äb˛‘·THêï, ˇø£
HÓ\s√E\T eP]øÏ yÓ[flHê &ÉãT“\T e#˚Ã≥≥T¢ e⁄+&Ü*. n~>√ n˝≤+{Ï
yê´bÕs¡yT˚ MT≈£î ø√≥T¢ ≈£L&É u…&‘É êsTT..
112
ˇø£ |ü_¢wüsY z |ü⁄düÔø£+ y˚kÕÔ&ÉT. Ä |ü⁄düÔø±\T ìs¡+‘·s¡+ neTTà&ÉT

b˛‘·T+{≤sTT. Bìì s¡#s· TT‘· ˇø£kÕ] e÷Á‘·yT˚ sêkÕÔ&TÉ . |ü_w¢ sü Y ˇπøkÕ]
nH˚ïdæ ø±|”\T y˚kÕÔ&TÉ . ˇø£ kÕ] |ü⁄düøÔ +£ y˚XÊø£, s¡#s· TT‘·øÏ Ç+ø± @MT
|üì ñ+&É<äT. ìs¡+‘·s¡+ sêj·T©º n+<äTø√e&É+ ‘·|üŒ! n˝≤π> |ü_¢wüsYøÏ
≈£L&Ü!
Ç+ø± á ÁøÏ+~ s¡øs£ ø¡ ±\ Á|üÁøÏjT· \T MTs¡T ìÁ<äb˛‘·THêï, MTs¡T $<˚XÊ˝À¢
e⁄Hêï ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|ækÕÔsTT.
m˝Ÿ◊d” bÕ\d”\qT ÁbÕ+#Ó’CŸ\qT HÓ{ŸesYÿ e÷¬sÿ{Ï+>¥

ø£{Ïº+#·&É+ @sêŒ≥T #˚jT· &É+. (#·≥ºã<ä›+>∑\$)
uÛeÑ q+ ø£{ºÏ n<Ó≈› î£ ùwsYe÷¬sÿ{Ÿ˝À eT+∫ MTs¡T sêdæq |ü⁄døÔ ü ±\qT,

ùws¡T,¢ eT÷´#·Te˝Ÿ ñ|üj÷Ó –+#·T≈£îH˚
Çe«&É+ |ò+ü &é‡ ø=ì n˝≤π> ì$T‘·+Ô Ç‘·sT¡ \≈£î
ñ+#·Tø√e&É+ Çe«&É+
ô|e’ ˙ï J$‘ê+‘·+ MT≈£î ø±düT\T ≈£î]|ækÕÔsTT. ˇø£ÿ e÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ
@ _õHÓd\t sTT‘˚ eTTU≤eTTœ>± &û˝Ÿ #˚j÷· ˝À yê{Ïì n‘·édüs+¡ nsTT‘˚
‘·|Œü d”«ø£]+#·≈L£ &É<Tä . @ _õHÓd\t sTT‘˚ ˇø£kÕ] Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºø£ yê{Ï‘√
eTq≈£î |üì ñ+&É<√ yê{ÏH˚ mqTïø√yê*. ˇø£kÕ] n˝≤+{Ï ÁbÕ&Óøìº˘ n_Ûeè~∆
#˚d,æ <ëìøÏ #·øÿ£ {Ï bÕ´øÏ+>¥ ‘=&ç–‘˚ #ê\T. ny˚ y˚\T y˚\T>± eè~∆ #Ó+~
eTq≈£î ø£qø£es¡¸+ ≈£î]|ækÕÔsTT.
MTs¡T n˝≤+{Ï e´øÏøÔ ±<ä\#·T≈£îHêïsê? nsTT‘˚ MTs¡T ôd‘’ +· ìs¡+‘·s+¡
n˝≤ ø±dü T \T ≈£ î ]|æ + #˚ ñ‘· Œ ‹Ô H ˚ mqTïø√+&ç . Ä ‘· s ê«‘· MTπ s +
#˚jT· ø£b˛sTTHê, ny˚ MT≈£î, MT yês¡dTü \≈£î dü+|ü<qä T ≈£îeTà]kÕÔsTT düTe÷!

113
Ç‘·s¡ n<äT“¤‘· ÇHÓ«dtºyÓT+{Ÿ {Ï|t\T

>∑Ts¡TÔ ô|≥Tºø√+&ç! MT≈£î m˝Ÿ◊d” bÕ\d” e⁄Hêï, ˝Òøb£ ˛sTTHê ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡
bÕ\d” ‘·|Œü ìdü]>± ñ+&Ü*. Çyêfi≤, sπ |ü⁄ ô|s¡T>∑T‘·Tqï Vü‰dæŒ≥˝Ÿ Ks¡TÃ\qT
uÛÑ]+#·&ÜìøÏ MT≈£î ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d” ñ+&Ü\qï $wüj·T+
>∑Ts¡TÔô|≥Tºø√+&ç.

MT &ÉãT“ dü+ˆˆ˝À s¬ {Ï+º |ü⁄ #˚kÕÔ+, eT÷&ÉT s¬ ≥T¢ #˚kÕÔ+ ˝≤+{Ï nuÛ÷Ñ ‘·
ø£\Œq\T yÓ<»ä ˝Ò¢ yê]øÏ <ä÷s¡+>± ñ+&É+&ç. ø£wºü |ü&≈É î£ +&Ü &ÉãT“ sê<äqï
dü÷Á‘·+ >∑Ts¡TôÔ |≥Tº ø√+&ç.

MTs¡T @ ÇHÓ«dtº #˚dHæ ê ∫qï ej·TdüT˝ÀH˚ #˚jT· +&ç. n+<äTe\¢ ‘·≈î£ ÿe

yÓTT‘êÔ\T nedüs+¡ ne⁄‘êsTT. yÓT&çø˝£ Ÿ dü]|º ø¬æò {Ÿ nedüs+¡ sêø£b˛e#·TÃ.

MT |æ\\¢ ≈£î ∫qï|üŒ≥Tï+#˚ Ä]úø£ Áø£eT•ø£D

å ì H˚]Œ+#·+&ç. yê]øÏ &ÉãT“
m˝≤ Ä<ë #˚j÷· ˝À, @ @ ô|≥Tºã&ÉT˝À¢ dæsú y¡ TÓ qÆ Ä<ë\T ekÕÔj÷Ó •ø£D å
Çe«+&ç. H˚{Ï Ä]úø£ |ü]C≤„q+ sπ |ü{Ï yê] uÛ$Ñ wü´‘Y≈î£ |ü⁄Hê~ ne⁄‘·T+~.

á Á|ü|+ü #·+˝À ]dtÿ ˝Òì ô|≥Tºã&ç kÕ<Ûqä + ˝Ò<Tä . ø±ø£b˛‘˚ ø=ìï+{ÏøÏ

m≈£îÿe ]dtÿ , ø=ìï+{ÏøÏ ‘·≈î£ ÿe ]dtÿ e⁄+≥T+~.

MT &ÉãT“ yÓTT‘êÔìï ˇπø ô|≥Tºã&ç kÕ<Ûqä +˝À ñ+#·ø+£ &ç. <ëì e\¢ ]dtÿ
e⁄+≥T+~. n˝≤ø±ø£ $_Ûqï s¡ø±\ ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê\˝À¢ e⁄+#·+&ç.
á ÁøÏ+~ kÕ<ÛHä ê\˝À MT &ÉãT“ ‹]– sê<äT. ø±ì Á|üj÷Ó »q+ nq+‘·+.
114
≥sYà bÕ\d” ` ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\≈£î edüT+Ô ~.

Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d” ` me]ø° sê<äT.
j·÷øÏ‡&Ó+{Ÿ bÕ\d” ` me]ø° sê<äT.
&ÉãT“ ‹]– sê<äT ø£<ëì ô|’ yê{Ï˝À ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+ e÷qe<äT.› yê{Ï
Á|”$Tj·T+ ‘·≈î£ ÿe ø±ì Á|üj÷Ó »Hê\T yÓT+&ÉT.

MTs¡T ø±{≤º*‡q ÇHékÕº˝ŸyÓT+{Ÿ\T, bÕ\d” Á|”$Tj·T+\T ¬s>∑T´\sY>±

#Ó*+¢ #·+&ç. <ëì e\¢ »]e÷Hê ‘·|Œæ +#·Tø√e#·TÃ. bÕ\d” ˝Ò<ë ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ
s¡<Tä › ø±≈£î+&Ü #˚dTü ø√e#·TÃ.

Ç+{À¢ ˝Òø£ ùd$+>¥ nøöÿ+≥Tqï u≤´+≈£î˝À m|ü&É÷ ø£˙dü+ q\uÛ…’

y˚\T ñ+#·Tø√+&ç. n‘·édüs¡ |ü]dæ‘ú T· ˝Ô À¢ Ç~ $TeTTà\qT Ä<äT≈£î+≥T+~.

yê´<ÛTä \T e∫ÃHêø£ ø±<äT rdüTø√yê*‡+~ Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\dæ. yê´<ÛTä \T

sêø£eTT+<äT j·Te«q+˝ÀH˚ Äs√>∑´+>± ñqï|ü⁄&˚ Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d”
rdüTø√yê*. n|ü&˚ MT≈£î &Üø£sº Y #˚‘· f…dTü \º T ñ+&Ée⁄. ô|>’ ± Á|”$Tj·T+
‘·≈î£ ÿe ñ+≥T+~.

MT≈£î m≈£îÿe &ÉãT“ eùdÔ Vü≤Ödæ+>¥ ˝ÀHé #Ó*¢+#·+&ç. πøe\+ HÓ\≈£î

ìØí‘· e÷Á‘·yT˚ ø±<äT, ø=ìï u≤´+≈£î˝À¢ m≈£îÿe &ÉãT“ ≈£L&Ü ø£fºÒ neø±X¯+
ñ+≥T+~. <ëì e\¢ MTs¡T #Ó*+¢ #ê*‡q u≤ø° (EMI) ‘·–bZ ˛‘·T+~.

MT≈£î ÄdüT\Ô ø£+fÒ n|ü\T m≈£îÿe ñHêïj·÷? nsTT‘˚ ≥sYà bÕ\d”

rdüTø√+&ç. ‘·≈î£ ÿe Á|”$Tj·T+‘√ edüT+Ô ~.
115
ô|q¸qs¡≈¢ î£ nqTyÓq’
ô|≥Tºã&ÉT\T
116
]f…ÆsYyÓT+{Ÿ nj˚Týês¡T neT\T |üs¡#ê*‡q Á|üD≤[ø£

‘·«s¡˝À ]f…Æs¡euÀj˚T yês¡T eTT+<˚ bÕ¢ì+>¥ y˚düTø√e&É+ ñ‘·ÔeT+.
ñ<ëVü≤s¡D≈£î MT ej·TdüT‡ 45 dü+ˆˆ. Ç+ø√ 13 ˝Òø£ 15 dü+ˆˆsê\˝À ]f…sÆ Y
ø±uÀ‘·THêïs¡T. n|ü&ÉT MTs¡T á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± bÕ¢Hé y˚dTü ø√yê*‡q nedüs+¡
ñ+≥T+~.
Ç|ü&ÉT HÓ\≈£î j·÷uÛ’… y˚\T Ks¡Ãe⁄‘·THêïsTT.
uÛÑ$wü´‘Y ]f…Æs¡j·÷´ø£ MT≈£î Á<äy√´\“D+ e\¢ \ø£å
(]f…sÆ j
¡ ÷· ´ø£) Ks¡TÃ\T s¡÷bÕj·T\T ø±yê*‡ ñ+≥T+~. (m≈£îÿe>±
(s¡÷. 1,00,000) yÓ<’ ´ä Ks¡TÃ\T CÀ&ç+#ê*‡ ñ+≥T+~).
]f…sÆ j
¡ ÷· ´ø£ MT≈£î Çe˙ï ø£*|æ Ç|ü&ÉT HÓ\≈£î n|ü&ÉT
e#˚Ã ô|q¸H,é u≤´+≈£î mquÛ…’y\˚ T ekÕÔsTTqTø√+&ç. MT≈£î Ç+ø±
e&û\¶ T e¬>s’ ê (s¡÷. s¡ ÷ . 20,000 (s¡ ÷ . 1,00,000 `
80,000) 80,000) ø±yê*‡ ñ+≥T+~
Ä s¡÷. 20,000 ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ Ç|üŒ{Ï
qT+&˚ Ks¡TÃ\T ‘·–+Z #·Tø=ì, PPF ˝≤+{Ï
Ä Ä<ëj·÷ìï
yê{Ï˝À ÇHÓ«dtº #˚jT· +&ç. ˝Ò<ë Ä &ÉãT“ì
ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ
u≤´+≈£î˝À¢ ñ+#·Tø=ì ]f…sÆ j ¡ ÷· ´ø£ d”ìj·TsY
Á|üjT· ‘êï\T #˚jT· +&ç
dæ{»Ï Hé d”ÿyéT˝À ÇHÓ«dtº #˚jT· +&ç.
Á|ü‹ dü+ˆˆ ô|q’ ù|s=ÿqï Ä<ëj·T+`Ks¡TÃ\qT

‘·s#¡ ÷· MT Á|üD≤[ø£ì
düMTøÏå+#·+&ç. Ä]úø£ Á|üD≤[ø£ düe´+>±
düMTøÏå+#·+&ç
»s¡T>∑T‘·T+<√, ˝Ò<√ ne>±Vü≤q edüT+Ô ~.

117
eè<äT›˝≤¢sê! ]esY‡ yÓ÷s¡ºπ>CŸ d”ÿyéTì nqTdü]+∫

HÓ\ HÓ˝≤ Ä<ëj·T+ bı+<ä+&ç
yÓ+ø£Á{≤e⁄ mquÛ’… dü+e‘·‡sê\ eè<äT&› TÉ . n‘·&øç Ï y˚sπ dü+bÕ<äq ˝Ò<Tä .
ø£≥Tº≈î£ qï Ç\T¢ ‘·|Œü . ô|>’ ± nHês√>∑´ düeTdü´\T. ˇø£ Á|üøÿ£ q nHês√>∑´+,
eTs√ |üøÿ£ &ÉãT“˝Ò$T‘√ dü‘e· T‘·eTekÕ>±&ÉT. n~>√ n˝≤+{Ï yê]ø√düyT˚ z
düTesêíeø±X¯+ yÓ\Te&ç+~. n<˚ ]esY‡ yÓ÷s¡>πº õ ˝ÀHé |ü<øäÛ +£ .
á |ü<Ûäø£+ dü+Á|ü<ëj·T Ç+{Ï MT<ä ˝ÀHé rdüT≈£îH˚ |ü<ä›‹øÏ |üP]Ô
e´‹πsø£+>± ñ+≥T+~. Á|ü‹|ò\ü +>± Ç+{Ï j·T»e÷ì ‘·q Ç+{Ïì u≤´+≈£î
yê]øÏ ‘êø£≥Tº ô|{≤º*. Çø£ÿ&É u≤´+≈£î Ä Ç+{Ï MT<ä HÓ\HÓ\ z ìØí‘· yÓTT‘·+Ô
Ç+{Ï j·T»e÷ìøÏ ÇdüT+Ô ~. n|ü rdüT≈£îqï j·T»e÷ì n<˚ Ç+{À¢ ñ+&Ée#·TÃ.
n|ü Ç∫Ãq u≤´+≈£î ` Ä Ç+{ÏMT<ä n|üì øπ e\+ Ä Ç+{Ï j·T»e÷ì
#·ìb˛sTTq|ü&˚ sêã≥Tº≈î£ +≥T+~. Ä Ç+{Ï j·T»e÷ì #·ìb˛j·÷ø£ n‘·&TÉ
u≤´+≈£î≈£î Çyê«*‡q &ÉãT“ì yês¡dTü \ <ä>sZ∑ ¡ qT+&ç sêã≥Tºø=ì, Ä Ç+{Ïì
yês¡dTü \≈£î <Ûësê<ä‘+Ô· #˚dTü +Ô ~. ˇø£ y˚fi¯ yês¡dTü \T n n|ü rdüT≈£îqï &ÉãT“
ø£≥&º ÜìøÏ Çwü|º &ü øÉ b£ ˛‘˚ ` u≤´+πø Ä Ç+{Ïì ny˚Tàdæ ‘·eT≈£î sêyê*‡q &ÉãT“ì
sêã≥Tºø=ì $T–‘ê &ÉãT“ì yês¡dTü \≈£î ÇdüT+Ô ~.
Çø£ÿ&É HÓ\HÓ\ Ä eè<äT\› T n+<äT≈£îH˚ yÓTT‘·+Ô Ä<ëj·T+>± |ü]>∑D+Ï #·sT¡ .
ø±ã{Ïº Ä yÓTT‘·ìÔ øÏ |üP]Ô |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~. n+‘˚ø±<äT, ôdø£Hå é 47
Á|üø±s¡+ ` ]esY‡ yÓ÷s¡>πº CŸ d”ÿyéT ñ<˚X› +¯ Çø£ÿ&É Ç+{Ïì u≤´+≈£î≈£î neTà˝Ò<Tä
ø±ã{Ïº Ç~ eT÷\<Ûqä ˝≤uÛ≤\ ÁøÏ+<ä≈î£ sê<äT. n+<äTe\¢ Ç+{Ï j·T»e÷ì
eT÷\<Ûqä |üqTï ôd‘’ +· ø£{≤º*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
nsTT‘˚ Ä Ç+{Ïì u≤´+≈£î yês¡T n$Tàq|ü⁄&ÉT e÷Á‘·+ eT÷\<Ûqä |üqTï
#Ó*+¢ #ê*‡ edüT+Ô ~. n+fÒ u≤´+≈£î\T Ç+{Ï yês¡dTü \ø√dü+ Ç\T¢ n$Tàq|ü⁄&ÉT
e÷Á‘·+ eT÷\<Ûqä |üqTï ø£{≤º*. Ä |üqTïì yês¡dTü \ <ä>sZ∑ ¡ qT+&ç u≤´+≈£î
sêã≥Tºø=ì $T–‘ê &ÉãT“ì yê]øÏ #Ó*d¢ Tü +Ô ~.
@~ @yÓTHÆ ê á ]esY‡ yÓ÷s¡>πº CŸ ˝ÀHé |ü<øäÛ +£ eè<äT\› ≈£î yê] s√p yê]
Ks¡TÃ\qT ‘·≥Tºø√e&ÜìøÏ n<äT“¤‘· |ü<øäÛ e£ Tì #Ó|Œü ø£ ‘·|Œü <äT. n≥T Ç\T¢
neTà≈£î+&Ü, Ç‘·sT¡ \qT #˚sTT #ê|ü≈î£ +&Ü á |ü<øäÛ +£ yê]øÏ s¡øDå£ ÇdüT+Ô ~.
118
d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé dù $+>¥ d”ÿyéT

]f…sÆ s¡ TTq yê]ø√dü+ Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á|üyX˚ ¯ ô|{Ïqº d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé |òøæ ‡˘ &é
&çbÕõ{Ÿ |ü<øäÛ +£ ˝≤+{Ï~. MTs¡T &çbÕõ{Ÿ #˚dqæ &ÉãT“øÏ z ìØíq düeTj·÷\˝À¢
(eT÷&ÉT HÓ\\ø=ø£kÕ]) e&û¶ s¡÷|ü+˝À sêã&ÉT\qT n+<äCdÒ Tü +Ô ~.
Bì jÓTTø£ÿ Á|ü‘´˚ ø£‘· @$T≥+fÒ ` ªªn~Ûø£ e&ûµ¶ µ. u≤´+ø˘ |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢
qT+&ç m≈£îÿe e&û¶ edüT+Ô ~. ◊<äT dü+ˆˆsê\ ø±\ eé~Û >∑\ á d”ÿyéT˝À
>∑&TÉ e⁄ ‘·sê«‘· MT &ÉãT“ì ‹]– Ç#˚ÃkÕÔsT¡ . ø±yê\+fÒ Ç+ø± eT÷&ÉT
dü+ˆˆsê\T bı&ç–+#·e#·TÃ.
á d”ÿyéT˝À Á|üyX˚ ÊìøÏ ø£˙dü+ ns¡y’Ó dü+ˆˆ ì+&ç ñ+&Ü*. nsTT‘˚
Ç+<äT˝À e#˚Ã e&û¶ |üP]Ô>± |üqTï<ëj·Tø£yT˚ . ˇø£ e´øÏÔ 15 \ø£\å ø£+fÒ
m≈£îÿe ÇHÓ«dtº #˚jT· ≈£L&É<Tä .
Bì MT<ä e#˚Ã e&û¶øÏ |üqTï ø£{≤º*. MT e&û¶ |ü~y˚\T <ë{Ï‘˚ TDS
ñ+~. nsTT‘˚ Form 15 ñ|üj÷Ó –+∫ MTs¡T MT TDS yÓTT‘·+Ô yÓq≈£îÿ
rdüTø√>∑\s¡T.
>∑&TÉ e⁄≈£î eTT+<˚ á |ü<øäÛ ±ìï $s¡$T+#·T≈£î+fÒ MT &çbÕõ{Ÿ˝À ø√‘·
|ü&ÉT‘·T+~.dü+ˆˆ˝Àù| nsTT‘˚ 1.5 XÊ‘·+ &çbÕõ{Ÿ˝À ø√‘· |ü&ÉT‘·T+~.
s¬ +&˚fifl¯ ‘·sê«‘· nsTT‘˚ &çbÕõ{Ÿ˝À ˇø£ XÊ‘·+ ø√‘· |ü&TÉ ‘·T+~.
b˛*ø£\ #Ûês¡Tº
(e&û¶ sπ ≥T¢)
d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé ô|q¸Hé j·÷q÷´{°\T HÓ\≈£î |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥T¢

8.4 XÊ‘·+ 6 qT+&ç 7 XÊ‘·+ 7 XÊ‘·+

119
]f…ÆsY nj˚T´≥|ü⁄&ÉT e#˚Ã ô|q¸Hé Á>±≥÷´{°, ©yé

mHéø±´wtyÓT+{Ÿ yÓTT‘êÔ\T me]øÏ #Ó|üŒø£+&ç
Á|ü‹ eTìwæ J$‘·+˝À ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ düeTj·T+˝À z ô|<ä› yÓTT‘·+Ô edüT+Ô ~.
n~ j·÷uÛ\’… ø£\å T ø±e#·TÃ, q\uÛ\’… ø£\å T ø±e#·TÃ.
<ëì >∑T]+∫ >=|üŒ>± ªªHê≈£î ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ˝À Çìï \ø£\å T ekÕÔsTTµµ nì
MT nsêú+–øÏ ‘·|Œü me]øÏ #Ó|Œü ø£+&ç.
|ü~eT+~ ø£fió¯ fl <ëì MT<ä |ü&‘É êsTT. MT n\T¢&TÉ ‘·q yê´bÕs¡+ ø√dü+
n&É>e∑ #·TÃ. MT nu≤“sTT bÕ¢{Ÿ ø=qT>√\T ø√dü+ n&É>e∑ #·TÃ. n+<äTøπ yê{Ï
$esê\T >∑T|ü+Ô >± ñ+#·+&ç.
Ä &ÉãT“ì MTs¡T |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢˝À ø=+‘·, d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé d”ÿyéT˝À
ø=+‘· ÇHÓ«dtº #˚jT· +&ç. Ç+ø± @<ÓH’ ê Çyê«qT≈£î+fÒ MT eTqTeTfi¯fl≈£î ø±qTø£>±
u+>±s¡T >=\Tk˛, ñ+>∑sy¡ ÷Ó , ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ˝¡ À bÕ¢{À ãVüQeT‹>± Çe«+&ç.
‘ê‘· Ç#êÃs¡ì yês¡T bı+–b˛‘ês¡T. n˝≤π> MT nsêú+–øÏ #·øÿ£ {Ï q>∑qT
#˚sTT+#·+&ç. Ä$&É bı+–b˛‘·T+~. nsTT‘˚ MT¬ø+‘· ô|q¸Hé e∫Ã+<√ Ä
yÓTT‘êÔìï me]øÏ #Ó|Œü ø£+&ç.

120
MTs¡T ]f…ÆsY nsTTq e´ø±Ô? &ÉãT“ nedüs¡+ nsTT‘˚

dü\ú + ne÷à˝≤? nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ne÷à˝≤?
MTs¡T ]f…sÆ Y nsTTq e´øÏ.Ô MT #˚‹˝À dü\ú + e⁄+~. nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ñ+~.
nbÕsYyº TÓ +{Ÿ MT<ä HÓ\≈£î |ü~ y˚\T n<Ó› edüT+Ô ~. ø±ì dü\ú + nbÕsYyº TÓ +{Ÿ
ø£+fÒ y˚>+∑ >± ô|s¡T>∑T‘·T+~. <˚ìì ne÷à\qï Á|üXï¯ edüT+Ô ~.
MTs¡T K∫Ã‘·+>± dü\ú + ne÷à*. m+<äTø£+fÒ dü\ú + ô|s¡T>∑T‘·T+~ ø±ì
MT≈£î ø±<äT MT yês¡dTü \≈£î. ô|>’ ± dü\ú + MT<ä MT≈£î m˝≤+{Ï Ä<ëj·T+
sê<äT. uÛ$Ñ wü´‘Y˝À n~ MT yês¡dTü \≈£î ñ|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~.
n+<äTøπ MT y˚|⁄ü qT+&ç Ä˝À∫ùdÔ dü\ú y˚T neTà&É+ ñ‘·eÔ T+. ô|>’ ± dü˝ú ≤\
sπ ≥T¢ Á|üuTÑÛ ‘·« ]ø±s¡T˝¶ À¢ ‘·≈î£ ÿe ñ+{≤sTT. nbÕsYyº TÓ +{Ÿ sπ ≥T¢ yê] ]ø±s¡T˝¶ À¢
m≈£îÿe ñ+{≤sTT. U≤∞ dü˝ú ≤\T n$Tà‘˚ eT÷\<Ûqä |üqTï\T m≈£îÿe (20XÊ‘·+)
|ü&˚ neø±X¯+ ñ+≥T+~.
n+<äTπø HÓ\ HÓ˝≤ ø=+‘· &ÉãT“ MT #˚‹˝À dæús¡+>± sêyê\+fÒ
nbÕsYyº TÓ +{Ÿì MT #˚‹˝À ñ+#·Tø√e&É+ ñ‘·eÔ T+. dü\ú + n$Tà‘˚ Ä &ÉãT“ì
MT yês¡dTü \ #˚‹˝À ô|{≤º*‡ ñ+≥T+~. n<˚ HÓ\ HÓ˝≤ n<Ó› nsTT‘˚ MT
ì‘·édüsê\≈£î yê&ÉTø√e&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. ø±ã{Ïº MTs¡T
eè<äT›˝…’‘˚ düú˝≤\qT ny˚Tàj·T&É+ ñ‘·ÔeT+. dæús¡+>± Ä<ëj·÷ìï#˚Ã yê{Ïì
n˝≤π> ñ+#·Tø√e&É+ ñ‘·eÔ T+. ô|>’ ± Ä dü˝ú ≤˝À¢ MTs¡T eT+#·+ y˚dTü ø=ì
|ü&TÉ ø√˝ÒsT¡ . ˙&É|≥
ü Tºq ñ+&É˝sÒ T¡ .

121
|ô q¸Hé ˝Òì yê]øÏ ø√dü+ j·÷q÷´{Ï

ô|q¸Hé ñqï yê]øÏ HÓ\ HÓ˝≤ &ÉãT“ n+<äT‘·T+~. eT] ô|q¸Hé ˝Òì yê]
e÷fÒ$T{Ï? yê]øÏ j·÷q÷´{°\T ñHêïsTT.
j·÷q÷´{° n+fÒ düØ«düT˝À ñqï|ü&˚ düØ«düT˝À ñqï|ü&˚ HÓ\ HÓ˝≤ ø=+‘·
&ÉãT“ì m˝Ÿ◊d” yê]øÏ #Ó*ù¢ dÔ ì]í‘· ø±\+ (kÕ<Ûës¡D+>± 60 dü+ˆˆsê\) ‘·sê«‘·
yê]øÏ Á|ü‹ HÓ˝≤ ô|q¸H˝é ≤>± Ç#˚Ã |ü<øäÛ +£ . á j·÷q÷´{° s¬ +&ÉT s¡ø±\T.
j·÷q÷´{°

ˇπø kÕ] ô|<ä› yÓTT‘·+Ô ∫qï ∫qï yÓTT‘êÔ\T HÓ˝≤
#Ó*¢+#·&É+ HÓ˝≤ #Ó*+¢ #·&+É

|üs¡ékÕq+ |üs¡ékÕq+

Á|ü‹ HÓ˝≤ z ìØí‘· yÓTT‘êÔìï n+<äTø√e&É+

á j·÷q÷´{°\≈£î |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T ñHêïsTT. Á|ü‹ dü+ˆˆ á j·÷qT´{°
#Ó*+¢ |ü⁄\≈£î 80C ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄\T ñHêïsTT.
ndü\T á j·÷q÷´{°\T m˝≤ |üì#˚kÕÔj÷Ó ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+. Á|ü‹ HÓ˝≤
1000 #=|üq 20 dü+ˆˆsê\T MTs¡T #Ó*ù¢ dÔ n<˚ ô|<ä› yÓTT‘·+Ô >± |ü]D≤eT+
#Ó+<äT‘·T+~. <ëì qT+&ç Ä<ëj·T s¡÷|ü+>± Á|ü‹ HÓ˝≤ MT≈£î ø=+‘· #Ó*k¢ ÕÔsT¡ .
ˇø£ s¡ø+£ >± Ç~ ô|q¸Hé ˝≤+{Ï<.˚ ø±ø£b˛‘˚ Á|üuTÑÛ ‘·« ô|q¸H\é ˝À ñ<√´>∑T\T
‘·eT J‘ê˝À¢+∫ @$T #Ó*+¢ #·sT¡ . á j·÷q÷´{°˝À e÷Á‘·+ ñ<√´>∑T\T ‘·eT
J‘ê˝À¢+∫ ø=+‘· uÛ≤>∑+ j·÷q÷´{°>± #Ó*k¢ ÕÔsT¡ . Á|üuTÑÛ ‘·«e+‘·T yê{≤ ñ+&É<Tä .
Ç{°e\ øπ +Á<äÁ|üuTÑÛ ‘·«+ ` Á|üuTÑÛ ‘√«<√´π>‘·sT¡ \≈£î s¡øs£ ø¡ ±\ ô|q¸H\é T
yÓTT<ä\T ô|{Ï+º ~. n+<äT˝À ˇø£{Ï NPS (New Pension Scheme). Ç~
Á|üuTÑÛ ‘·« ÄBÛq+˝À q&É|ãü &ÉT‘·T+~.

122
|ü_ø¢ ˘ bÁ Õ$&Ó+{Ÿ ‘·sê«‘· ]f…sÆ s¡ TTq yê]øÏ ñ‘·eÔ T+

u≤´+≈£î, b˛kÕº|d”ò Tü &çbÕõ≥T¢
HÓ\HÓ˝≤ ìØí‘+· >± e#˚Ã Ä<ëj·÷˝À¢ ˇø£{Ï á u≤´+≈£î ˝Ò<ë b˛kÕº|d”ò Tü
&çbÕõ≥T¢. M{Ï˝À e&û¶ <ë<ë|ü⁄ 7 XÊ‘·+ e⁄+≥T+~. nsTT‘˚ MTs¡T ]f…sÆ s¡ TTq
‘·sê«‘· e#˚Ã yÓTT‘êÔìï MT J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T MT<ä dü>+∑ , MT ù|s¡ dü>+∑
u≤´+≈£î˝À &çbÕõ{Ÿ #˚j·T&É+ ñ‘·ÔeT+. n+<äTe\¢ |üqTï b˛≥T qT+&ç
‘·|Œæ +#·Tø√e&É+ ñ‘·eÔ T+. ñ<ëVü≤s¡D≈£î MT ù|s¡ j·÷uÛ’… \ø£\å T, MT J$‘·
uÛ≤>∑kÕ«$T ù|s¡ j·÷uÛ’… \ø£\å T u≤´+≈£î˝À &çbÕõ{Ÿ #˚XÊs¡TqTø√+&ç. n|ü&ÉT
MT Ä<ëj·T+ #·÷<ë›+.
MT≈£î
u≤´+≈£î e&û\¶ T (j·÷uÛ’… \ø£å\ MT<ä) 3,50,000
ø£˙dü Ä<ëj·T |üqTï |ü]$T‹ 3,50,000 (]uÒ≥T‘√ düV‰ü )
|üqTï Ä<ëj·T+ 0
|üqTï 0
MT J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$TøÏ
u≤´+≈£î e&û\¶ T (◊<äT \ø£\å MT<ä) 3,50,000
ø£˙dü Ä<ëj·T |üqTï |ü]$T‹ 3,50,000 (]uÒ≥T‘√ düV‰ü )
|üqTï Ä<ëj·T+ 0
|üqTï 0
n+fÒ yÓTT‘·+Ô ø√{Ï s¡÷bÕj·T\T u≤´+≈£î e&û˝¶ À¢ MTs¡T #Ó*+¢ #˚ |üqTï
düTqï.
@~ @yÓTÆHê ]f…Æs¡sTTq yê]øÏ á u≤´+≈£î, b˛kÕº|ò”düT &çbÕõ≥¢qT
$T+∫q Ä<ëj·T e÷s¡+Z ˝Ò<qä &É+˝À m˝≤+{Ï n‹X¯j÷Ó øÏÔ ˝Ò<Tä . m+<äTø£+fÒ
u≤´+≈£î, b˛kÕº|d”ò Tü ˝À¢ ñ+∫q &ÉãT“ |üP]Ô düTs¡ø‘åÏ y· TÓ qÆ $.
123
]f…Æs¡j˚Týês¡T ÇHÓ«dtº #ù̊d eTs√ kÕ<Ûäq+

eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ ü &é‡
Ç|üŒ{Ïes¡≈L£ eTq+ #·]Ã+∫+~ düTs¡ø‘åÏ · kÕ<ÛHä ê\T. M{Ï‘√ bÕ≥T ø=~›
bÕ{Ï ]dtÿ rdüTø√e&É+˝À ‘·|ü ˝Ò<Tä . nsTT‘˚ øπ e\+ 10 qT+&ç 20 XÊ‘·+
es¡øπ Ç+<äT˝À MTs¡T ô|≥Tºã&ç ô|{≤º*.
n~ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &˚‡qì yπ̊s #Ó|Œü ≈£ÿs¡˝<Ò Tä . eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡˝À
ôd‘’ +· ELSS˝À MTs¡T ÇHÓ«dtº #˚ùdÔ MT≈£î 65 XÊ‘·+ áøÏ«{° ùws¡T,¢ 35 XÊ‘·+
düTs¡ø‘åÏ · kÕ<ÛHä ê\˝À ô|≥Tºã&ç ô|{Ïqº fÒ.¢ n+fÒ 65 XÊ‘·+˝À eTVü‰ ‘·–‘Z ˚
35 XÊ‘·+ ‘·>eZ∑ #·TÃ. ô|]–‘˚ n˝≤π> ô|s¡>e∑ #·TÃ. ø±ã{Ïº ø=~›bÕ{Ï ]dtÿ
rdüTø=ì Ç+<äT˝À ÇHÓ«dtº #˚jT· &É+˝À ‘·|ü ˝Ò<Tä . ìC≤ìøÏ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡˝À
ô|fÒº |ò+ü &é‡ m|ü&É÷ C≤Á>∑‘>Ô· ± ùws¡q¢ T mqTïø=ì ÇHÓ«dtº #˚kÕÔsTT. ø±ã{Ïº
ùws¡T,¢ eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é‡ n+fÒ n<˚<√ uÛ÷Ñ ‘·+˝≤ uÛj Ñ T· |ü&Ü*‡q nedüs+¡
˝Ò<äT.
ˇø£ y˚fi¯ ELSS ˝Ò<ë áø°«{° |òü+&é‡ e<ä›qT≈£î+fÒ &˚{Ÿ |òü+&é‡\˝À
ÇHÓ«dtº #˚jT· e#·TÃ. ø±ø£b˛‘˚ á &ç$&Ó+&é\ MT<ä |ò+ü &é yês¡T |üqTï rùddæ
ÇkÕÔs¡T.
ˇø£ y˚fi¯ &Ó{Ÿ|+üò &é‡ e<äq› T≈£î+fÒ Á|ü‹ HÓ˝≤ ø=~› yÓTT‘·+Ô ø£fºÒ Systematic
Investment Plan (SIP) ˝ÀøÏ ø=~› &ÉãT“ì ‘·s* ¡ +#·&+É ñ‘·eÔ T+. ø±ø£b˛‘˚
SIP˝À Á|üy• ˚ +#˚ eTT+<äT, Ä d”ÿyéT qT+&ç m|ü&ÉT ãj·T≥≈£î sêyê˝À z
ne>±Vü≤q ñ+&É≥+ ñ‘·eÔ T+.

124
]f…Æ¬s’Hê MT≈£î Ç+ø± ∫qï |æ\¢\T ñHêïsê? nsTT‘˚

m˝Ÿ◊d” (eT˙ u≤´ø˘) rdüTø√+&ç
ìC≤ìø° MTs¡T ]f…sÆ Y nj˚T´ düeTj·÷ìøÏ MT |æ\\¢ T ôd{Ï˝Ÿ nsTT´+{≤s¡T.
ø±ø£b˛‘˚ ø=+‘· eT+~øÏ ˝Ò{Ÿ e÷´πsCŸe˝À¢, |æ\\¢ T Ä\dü´+>± |ü⁄≥º&+É e˝À¢
]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ Hê{ÏøÏ |æ\\¢ T Ç+ø± Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+&Ée#·TÃ. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT Á|ü‹
◊<˚fifl¯ ≈£î ˇø£kÕ] &ÉãT“ e#˚Ã≥≥T¢>± eT˙u≤´ø˘ m˝Ÿ◊d” bòÕ\d”ì rdüTø√e#·TÃ.
<ëì e\¢ MT |æ\\¢ #·<Tä e⁄, ô|[fl ì$T‘·+Ô &ÉãT“ edü÷Ô ñ+≥T+~.
Ç+ø√ ◊&çj÷· @$T≥+fÒ H˚wqü ˝Ÿ ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+ü &é. Ç+<äT˝À MTs¡T ø=ìï
HÓ\\T es¡d>ü ± &ÉãT“ ø£&TÉ ‘·÷ e⁄+fÒ, >∑&TÉ e⁄ ‘·sê«‘· MT≈£î n<˚ yÓTT‘·+Ô
&ÉãT“ edü÷Ô ñ+≥T+~.
ˇø£ πødüT
s¡+>±sêe⁄ eTè‘·T´X¯jT· ´ MT<ä ñHêï&ÉT. n‘·&øç Ï ø£eT\, $eT\ nH˚ ≈£L‘·Tfi¯ófl
ñHêïs¡T. n‘·&øç Ï ◊<äT \ø£\å T |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥T¢ b˛kÕº|d”ò Tü ˝À ñHêïsTT. nB
>±ø£ s¬ +&ÉT\ø£\å dü\ú + ≈£L&Ü ñ+~. ◊<äT \ø£\å |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ e÷Á‘·+
‘·q uÛ≤s¡´ ‘·<äq+‘·s¡+ (|ü~ùV≤qT dü+ˆˆsê\ ‘·sê«‘·) e÷Á‘·y˚T yÓT#·T´sY
ne⁄‘·T+~. <ëì MT<ä e#˚Ã e&û¶ uÛ≤s¡´ b˛wüDøπ dü]b˛‘·T+~.
$eT\ s¬ +&ÉT \ø£\å dü\ú + rdüT≈£î+~. ø£eT\ e÷Á‘·+ 15 dü+ˆˆsê\ ‘·sê«‘·
yÓT#·T´sY nj˚T´ ◊<äT\ø£\å |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ mqTï≈£î+~. $eT\ e÷Á‘·+ ‘·q≈£î
e∫Ãq s¬ +&ÉT \ø£\å ôd{’ Ÿì ny˚Tàdæ, <ëìì y˚sπ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ˝À ñ+∫+~.
ø±\Áø£yT˚ D≤ $eT\ &ÉãT“ |ü~ \ø£\å j·÷´sTT. ø£eT\ &ÉãT“ n˝≤π> (◊<äT \ø£˝å )Ò
ñ+~. m+<äTø£+fÒ n~ ÄyÓT ‘·*¢ #·ìb˛sTTq ‘·sê«‘˚ ÄyÓT≈£î #Ó+~+~ ø±ã{Ïº.
Ç<ä]› ˝À mes¡T ‘Ó*yÓq’ yês¡T? K∫Ã‘·+>± $eT˝Ò! m|ü&√ e#˚Ã s¬ {Ï+º |ü⁄
&ÉãT“\ ø£+fÒ #˚‹˝À ñqï ‘·≈î£ ÿe &Éu“Ò düTs¡ø‘åÏ +· nì uÛ≤$+∫ ‘Ó*$>±
<ëìH˚ rdüTø=ì ‘·q &ÉãT“ì mH√ï sπ ≥T¢ #˚dTü ≈£î+~.
125
]f…Æs¡sTTq yês¡T Ä<ëj·T |üqTï˝À >∑]wüº+>±

\ø£j
å ÷· uÛy’… \˚ T m˝≤ Ä<ë #˚j÷· *?
#ê˝≤ eT+~ d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé\≈£î ô|q¸Hé edüT+Ô ~ ˝Ò<ë u≤´+≈£î &çbÕõ≥¢
MT<ä e&û¶ edüT+Ô ~. Ä yÓTT‘·+Ô Ä<ëj·T+>± #·÷|æ+#ê*‡ ñ+≥T+~. nsTT‘˚
á yÓTT‘·+Ô Ä<ëj·T+˝À Ä<ëj·T|üqTï #·≥+º Á|üø±s¡+ 80C ÁøÏ+<ä \ø£qå ïs¡
<ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT. ]f…Æ¬s’qyê]øÏ |æ\¢\ dü÷ÿ\T |ò”E\T,
m˝Ÿ◊d” ˝≤+{Ï$ ñ+&Ée⁄. ø±ã{Ïº 80C ÁøÏ+<ä #·øÿ£ {Ï Á|üD≤[ø£ y˚dTü ø√yê*‡
ñ+≥T+~. Ä Á|üD≤[ø£ ø√dü+ @@ ô|≥Tºã&ÉT\T ñHêïjÓ÷ Çø£ÿ&É
d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé $T–‘ê ô|≥Tºã&ÉT\‘√ bÕ≥T M{Ï MT<ä 80C

d”ÿyéT\T ÁøÏ+<ä \øå±j·÷uÛy’… \˚ T $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
u≤´+≈£î |òøæ ‡˘ &é
ô|q’ ù|s=ÿqïfÒ¢ $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
&çbÕõ≥T¢
>∑èVü‰dæú n|ü
MT<ä \_Û+#˚ e&û¶ e÷Á‘·y˚T $TqVü‰sTT+|üã&ÉT‘·T+~ ø±ì

ndü\T yÓTT‘·+Ô #ê˝≤eT+~ >∑èVü‰dæú MT<ä n|ü rπsÃkÕÔsT¡
(@<ÓH’ ê ñ+fÒ)
eT÷´#·Te˝Ÿ Ç+<äT˝À ñ+#˚ ô|≥Tºã&ç ≈£L&Ü 80C ÁøÏ+<ä
$TqVü‰sTTkÕÔsT¡ . nsTT‘˚ n$ áøÏ«{° Ä<Ûë]‘·
|ò+ü &é‡ ˝Ò<ë ˝Òø£ Ä<ëj·T |üqTï XÊK ÁøÏ+~ >∑T]Ô+|ü⁄ ñ+&Ü*.
(áøÏ«{°) ELSS (á ELSS <ë«sê Á|ü‹ dü+ˆˆ |üqTï m˝≤ Ä<ë
#˚dTü ø√yê˝À y˚sπ #√≥ $e]+#ê+ #·÷&É+&ç)
nsTT‘˚ Çe˙ï eHéfyÆ… Té ô|≥Tºã&ÉT\T. n+fÒ ô|≥Tºã&ç ô|{Ïqº |ü⁄&˚ |üqTï
Á|üj÷Ó »Hê\T ekÕÔsTT. eT] Á|ü‹ dü+ˆˆ sêyê\+fÒ m˝≤ nqï Á|üXï¯ edüT+Ô ~.
n+<äTøπ ELSS ˝≤+{Ï$ ˇø£ kÕ] ø±≈£î+&Ü SIP |ü<‹›ä ˝À ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘˚
dü]b˛‘·T+~.

126
]f…Æs¡sTTq yê]øÏ z n<äT“¤‘· yê´|üø£+

ìqï yÓTTqï{Ï<ëø± |üP]Ô _õ>± ø£ìŒ+∫q yê] J$‘·+ ˇø£ÿkÕ]>±
ìX¯ Ù ã› y Ó T Æ b ˛‘· T +~. n|ü Œ {Ï es¡ ≈ £ L Äe]+#· T ≈£ î qï dü V ü Q <ë´sTT\T
ø£ìŒ+#·s¡T. ñ<äj·T+ z Áø£eT |ü<ä›‹˝À |üqT\T eTT–+#·Tø=ì Ä|ò”düT¬øfi‚fl
jÓ ÷ >∑ + ñ+&É < ä T . ‘êqT Ç+{À¢ U≤∞>± ñ+fÒ ≈£ î ≥T+ã dü u Û Ñ T ´\T
@eTqT≈£î+{≤s√qqï e÷qdæø£ u…+>∑ yê]ì yÓ+{≤&ÉT‘√+~. e÷qdæø£ u…+>∑
dü+>∑‹ n˝≤ e⁄+∫‘˚, yê]øÏ Ä ej·TdüT˝À ˇø£ÿkÕ]>± @MT ‘√#·<Tä . J$‘·+
X¯SqýÓTbÆ ˛sTTq uÛ≤eq ø£\T>∑T‘·T+~ yê]˝À. ‘êeTT @<√ø£{Ï #˚j÷· \qï
‘·|qü ñ+≥T+~. ø±ì ñbÕ~Û neø±XÊ˝Ò eTè>∑´+.
n~>√ Ç˝≤+{Ï düeTj·÷˝À¢H˚ z ÄXÊøÏsD¡ + ø±yê*. n≥T ø±dü+Ô ‘· &ÉãT“ì
dü+bÕ~+#·Tø√e&É+‘√ bÕ≥T Ç≥T ø=~› bÕ{Ï ñbÕ~Ûì #˚≈L£ s¡TÃ≈£îH˚ s¡+>∑yT˚ .
kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ !
n<˚$T{Ï, kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ, MTπøyÓTHÆ ê eT‹b˛sTT+<ë? ndü˝Ò kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ z
}_ nqT≈£î≥T+fÒ n˝≤+{Ï dü\Vü‰Hê Ç#˚Ã~ nqT≈£î+≥THêïsê?
ì»y˚T! kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ ]dtÿ‘√ ≈£L&ÉT≈£îqï eéVü‰s¡yT˚ ! ø±<äq&É+ ˝Ò<Tä . @
s¡+>∑+˝ÀHÓH’ ê ]dtÿ ñ+≥T+~. kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À MTs¡T ÇHÓ«dtº #˚ùd~ yÓTT‘·+Ô
&ÉãT“ì ø±<äT. MT ô|q¸Hé nedüsê\≈£î b˛>±, $T–*q &ÉãT“ì düTe÷!
BìøÏ á ÁøÏ+~ ìj·Te÷\T ô|≥Tºø√yê*.
1. Ç+‘· &ÉãT“ì e÷Á‘·yT˚ n+<äT˝À ñ+#ê\ì nqTø√+&ç.
2. ôdŒ≈£î´˝ÒwHü é #˚jT· ≈£L&É<Tä .
3. øπ e\+ ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ s¡÷ù|D≤ HÓ\, s¬ +&ÉT ˝Ò<ë eT÷&ÉT HÓ\\T Vü≤√˝Ÿ¶
#˚ùd |ü<‹›ä ñ+#ê*.
ô|’ Ä]∆ø£ ìj·Te÷\T ô|≥Tº≈î£ +fÒ MT≈£î düTs¡ø‘åÏ +· >± ñ+≥T+~.
127
n~ düπsqj·÷´! kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À ~>±\+fÒ @@ ùws¡T¢ ø=Hê˝À ‘Ó*ù|

|ü]C≤„q+ e÷≈£î ˝Ò<äT ø£<äj·÷´ n+≥THêïsê? ì»y˚T! ø±ì MT≈£î
bı<äT›b˛e&É+ ˝Ò<ä+≥THêïs¡T ø£<ë! n+<äTπø eTT+<äT>± kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ
ÇHÓ«dtyº TÓ +{Ÿ >∑T]+∫ |ò+ü &ÉyTÓ +≥˝Ÿ‡ ‘Ó\TdüTø√+&ç. Çyêfi≤, sπ |üP Bì >∑T]+∫
‘Ó*ù| |ü⁄düøÔ ±\T mH√ï e⁄HêïsTT. ˝Ò<ë Ç+≥¬sï{Ÿ ÁuÖCŸ #˚dTü +Ô fÒ mH√ï
yÓuŸôd{’ Ÿ\T ø£ìŒkÕÔsTT. yê{Ï <ë«sê |ü]C≤„q+ ô|+#·Tø√e#·TÃ.
á kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ yê´bÕsêìøÏ Ä|òd” Tü nKÿs¡ ˝Ò<Tä . eTqTwüß\T nedüs+¡
˝Ò<Tä . Á|üuTÑÛ ‘·«ìj·Te÷\T ˝Òe⁄. uÀs¡T¶ ‘·–*+#˚ nedüs+¡ ˝Ò<Tä . ô|>’ ± á
kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ˝À Çs¡TyÓ’ Hê\T>∑T >∑+≥\T |üì#˚jT· e⁄. yêsêìøÏ øπ e\+ ◊<äT
s√E\T (X¯ì, Ä~yêsê\T ‘·|Œæ +∫), nB ñ<äjT· + 9 qT+&ç eT<Ûë´Vü≤ï+
3.30 <ëø± ñ+{≤sTT. Ç+<äT˝À $TeTà*ï mes¡÷ yÓ÷dü+ #˚ùd |ü]dæ‹ú
˝Ò<Tä . Á|ü‹B bÕs¡<sä Ù¡ ø£+>± ñ+≥T+~. $TeTà*ï ‘·≈î£ ÿe <Ûsä ≈¡ î£ ùws¡T¢ ÇkÕÔ+
s¡+&ç nì mes¡T Áã‹e÷\s¡T. MT Çwü+º e∫Ãq≥T¢>± ø=qTø√ÿe#·TÃ. m|ü&ÉT
ø±yê\+fÒ n|ü&ÉT neTTàø√e#·TÃ.
Çìï Á|üjÓ÷»Hê\T ñHêïj·÷ nì MTs¡T ÄX¯Ãs¡´b˛‘·THêïsê? nsTT‘˚
HêD≤ìøÏ eTs√yÓ|’ ⁄ü ≈£L&Ü #·÷&Ü*.
Ç~ MT≈£î m+‘· ∫qï bÕ{Ï ø±\πø|å |ü ⁄ü ñbÕ~Û nsTTq|üŒ{Ïø,° BìøÏ MTs¡T
<ëdüT\T ø±≈£L&É<äT. n+fÒ BìøÏ MTs¡T u≤ìdü ø±≈£L&É<äT. s√p n<˚
|üì>± MT ùwsY ô|s¡T>∑T‘·T+<√, ˝Ò<√qì >∑+≥\T >∑+≥\T ø£+|üP´≥sY Ád”Hé
øπ dæ ø£fifl¯ |üŒ–ùdÔ MT XÊØs¡ø£ e÷qdæø£ Äs√>±´ìøÏ eTT|ü ‘·|Œü <äT. <˚ìø°
n‹ |üìøÏsê<ä+{≤s¡T. Ç~ ≈£L&Ü n+‘˚. ø±ø£b˛‘˚ ]f…sÆ Y nsTTq MT≈£î Ç~
z eT+∫ yê´|üø+£ >± $T–*b˛yê˝Ò ‘·|Œü e´düq+˝≤ e÷]b˛≈£L&É<Tä . MT
≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\≈£î Ç#˚Ã düeTj·T+ yê]øÏ Çe«+&ç. yê]‘√ Ä&ÉT‘·÷ bÕ&ÉT‘·÷
ñ+fÒ J$‘·+ ns¡eú +‘·+>± ñ+≥T+~. e÷qe eTqT>∑&≈É î£ eT÷\<Ûës¡yT˚
` Ç‘·sT¡ \‘√ dü‘‡· +ã+<Ûë\T ø=qkÕ–+#·&+É . ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\‘√ dü]>±
128
>∑&|É ˝ü ìÒ yê&ÉT m+‘· ô|<ä› Vü≤√<ë˝À ñHêï eè<Ûë ÁøÏ+<˚ ˝…øÿ£ .

Ç+ø=ø£ $wüjT· + `]f…sÆ s¡ TTq ‘·sê«‘· MT≈£î Äs√>∑´+ |ü~\+>± ñ+&Ü*.
n+<äTøπ á ∫qï bÕ{Ï yê´|üø+£ ‘√ bÕ≥T jÓ÷>±, ÁbÕD≤j·TeT+ #˚jT· +&ç.
ny˚y÷Ó e÷≈£î n\yê≥T ˝Ò<+ä {≤sê? m+#·ø±ÿ ñ<äjT· +, kÕj·T+ø±\+
s¬ +&ÉT |üP≥˝≤ yêøÏ+>¥ #˚jT· +&ç. MT Áô|+ò &é‡ Ç+{Ïø¬ [fl yê]‘√ yê´Vü‰[øÏ
yÓfi¯¢+&ç.
>∑Ts¡TÔ ô|≥Tºø√+&ç, ]f…s¬Æ q’ yê]øÏ ø±yê*‡q$ yÓTT<ä{>Ï ± Äs√>∑´+, s¬ +&Ée~
dü‘‡· +ã+<Ûë\T (≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\‘√H˚ ø±<äT, ãj·T≥ yê]‘√ ≈£L&Ü), Ä
‘·sê«‘·H˚ MTø=ø£ ∫qïbÕ{Ï yê´|üø+£ . Ä yê´|üø+£ ø√düyT˚ á kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ
düTe÷! n+‘˚ ø±ì kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ J$‘·+ ø±<äT. J$‘·yT˚ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ ø±<äT.
<˚X¯ Ä]∆ø£ eéVü‰sê\qT Á|ü‹|ò*ü +#˚ kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ $wüj÷· \qT ‘Ó\TdüTø=ì
ø=~› bÕ{Ï ô|≥Tºã&ç‘√ z ∫qï bÕ{Ï yê´|üø+£ @s¡Œs¡#T· ≈£î+fÒ ‘·|ü ˝Ò<Tä
ø£<ë!
nqï≥÷¢ kÕº ø ˘ e ÷¬ s ÿ{Ÿ MT<ä n#· T Ã ‘Ó \ T>∑ T ˝À $wü j · ÷ \T
‘Ó\TdüTø√yê\qT≈£î≥THêïsê? Ç<˚ s¡#s· TT‘· sêdæq kÕºøe˘ ÷¬sÿ{Ÿ ÁbÕ<Û$ä Tø£
|ü ⁄ dü Ô ø ±\T #· < ä e e#· T Ã. ˝Ò < ë Ç+≥¬ s ï{Ÿ ˝ À ÁuÖCŸ #˚ d æ $wü j · ÷ \T
‘Ó\TdüTø√e#·TÃ.
düsπ , á |ü⁄düøÔ ±\T, yÓuŸôd{’ Ÿ\ ‘·\H=|üŒ+‘ê e÷¬ø+<äT≈£î, m+#·ø±ÿ ˇø£
ùwsY eT+∫<ë, ø±<ë ‘Ó\TdüTø√e&ÜìøÏ @<ÓH’ ê f…øïÏ ø˘ ñ+fÒ #Ó|ü nì
ø=+‘· eT+~ n&ÉT>∑T‘·THêïs¡T.
n˝≤+{Ï yê]ø√düyT˚ s¡øs£ ø¡ ±\ kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ f…øïÏ ø˘\qT >∑T]+∫ Ç+‘·≈î£
eTT+<˚ z n<Ûë´j·T+˝À $e]+#ê+.

129
]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ ø√dü+ ñ+#·T≈£îqï

&ÉãT“ì m{Ïº |ü]dæú‘·T˝À¢qT eT<Ûä´˝À
ø£~*+#·ø£+&ç
]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ n+fÒH˚ eT*<äX.¯ Ä <äX˝¯ À eTq+ Äs√>∑´+,
dü+|ü<,ä eT+∫ dü+ã+<Ûë\T ø±bÕ&ÉTø√yê*. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT
Ç|üŒ{ÏqT+&˚ Äs√>∑´+ ø√dü+ yêøÏ+>¥, jÓ÷>±, <Ûë´q+ #˚jT· +&ç.
n˝≤π> eT+∫ dü+u+<Ûë\T yÓTsTTHéfs… TTHé #˚dTü ø√+&ç.
Çø£ dü+|ü<ä $wüj÷· ìø=ùdÔ ` ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ˝À eTq\qT mes¡÷
Ä<äTø√s¡T. eTq\qT eTqy˚T Ä<äTø√yê*. n+<äTøπ MT
]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ &ÉãT“\qT M˝…q’ +‘·es¡≈L£ eT<Û´ä ˝À rj·Tø£+&ç.
M˝…q’ +‘· es¡≈L£ yê{Ïì ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ ‘·sê«‘˚ rdüTø√e&ÜìøÏ
Á|üjT· ‹ï+#·+&ç.
eT<Û´ä ˝À ø±yê\+fÒ |æ\\¢ #·<Tä e⁄\ ø√dü+ m&ÉT´πøwüHé ˝ÀqT
rdüTø√+&ç. ne÷àsTT ô|[fl ø√dü+ y˚sπ Ä<Ûësê\ qT+&ç &ÉãT“ì
ùdø£]+#·+&ç. MT nHês√>∑´+ ø√dü+ ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡ì
rdüTø√+&ç.
n+‘˚ ø±ì MT ]f…sÆ yY TÓ +{Ÿ &ÉãT“ì eT<Û´ä ˝À m{Ïº
|ü]dæ‘ú T· ˝À¢q÷ ø£<\ä Ãø£+&ç. ø£~*ùdÔ MT eT*<äX¯
ndüeÔ ´dü+Ô ne⁄‘·T+~.
130
uÀqdt ãTø˘
MT ô|≥Tºã&ÉT\ MT<ä s¡øs£ ø¡ ±\
|üqTï Ä<ë e÷sêZ\T
131
yÓTqÆ s¡¢ Ä<ëj·÷ìï m˝≤ {≤ø˘‡ bÕ¢Hé

#˚düTø√yê*?
yÓTqÆ s¡+¢ fÒ |ü<ì›Ó $T~ dü+e‘·‡sê\ ˝À|ü⁄ e⁄qï |æ\\¢ T. Ä<ëj·T|üqTï
#·≥+º Á|üø±s¡+ ` yÓTqÆ s¡¢ Ä<ëj·T+ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ Ä<ëj·T+‘√ ø£\bÕ*.
n+<äTe\¢ s¡÷. 1500 ]uÒ≥T Ä ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ Ä<ëj·T+˝À ÇkÕÔsT¡ . nsTT‘˚
yÓTqÆ s¡¢ Ä<ëj·T {≤ø˘‡ bÕ¢Hìé düÁø£eT+>± y˚dTü ≈£î+fÒ m+‘√ |üqTï Ä<ë
#˚jT· >∑\+. n+<äT≈£î á ÁøÏ+~ #·s´¡ \T MT≈£î ‘√&ÉŒ&É>\∑ e⁄.
yÓTÆqs¡¢≈£î ñqï ø£fi¯ yÓTqÆ s¡¢ Ä<ëj·T+ ‘·*¢ <ä+Á&ÉT\ Ä<ëj·T+˝À
˝Ò<ë kÕ+πø‹ø£ ø£\|üsT¡ . yÓTqÆ s¡q¢ T Á|ü‘´˚ ø£+>± Ä<ëj·T |üqTï
|ü]C≤„Hêìï MT nôdd” > ± |ü ] >∑ D Ï + ∫, ø=ìï s¡ ø ±\
yê´bÕs¡+˝À $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT.
yê&ÉTø√+&ç
]õÁùdwº Hü ,é kÕº+|ü⁄ &É÷´{°\T Ç|ü&ÉT ‘·≈î£ ÿe
ø±ã{Ïº ‘·≈î£ ÿe yÓTT‘·+Ô ˝À Ks¡TÃ ne⁄‘·T+~.
yÓTÆqs¡¢ ù|s¡
yês¡T y˚T»s¡T¢ ø±>±H˚ yê] MT<ä Ä<ëj·T+
ÄdüTÔ\qT Ç|ü&˚
yê] ù|s¡T MT<˚ edüT+Ô ~. MT Ä<ëj·T+˝À
ñ+#·+&ç ø£\|ü ã&É<Tä .
düTø£q´ düeTè~› jÓ÷»q nH˚~ |ü~ dü+ˆˆsê\
u≤*ø£\ ø√dü+ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T #Ó*+¢ #˚ bÕ\d”.
düTø£q´ düeTè~› Bì MT<ä dü+ˆˆsêìøÏ <ë<ë|ü⁄ 8`9 XÊ‘·+
jÓ÷»q d”ÿyéT e&û ¶ edü T Ô + ~. ne÷àsTT ô|[flø√dü + ,
ÁøÏ+<ä ô|<ä›\T #·<Tä e⁄ø√dü+ ñ|üj÷Ó –kÕÔsT¡ . Bì MT<ä e&û\¶ T,
bÕ\d” rdüTø√e&É+ >∑ & É T e⁄ ‘· s ê«‘· rdü T ≈£ î H˚ yÓ T T‘êÔ \ T
ñ‘· Ô e T+ $TqVü ‰ sTT+ù| ø±≈£ î +&Ü 80 c ÁøÏ + <ä

132
d”ìj·TsY dæ{»
Ï Hé\≈£î \_Û+#˚ |ü\Ts¡ø±\
|üqTï |Á j
ü ÷Ó »Hê\T
d”˙j·TsY dæ{»° Hé\+fÒ 60 dü+e‘·‡sê\T <ë{Ïq ejÓ÷»qT\T. Ä<ëj·T
|üqTï XÊK˝À n˝≤+{Ï yê]øÏ mH√ï s¡ø±\ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T n+~düTHÔ êïs¡T.
á Á|üj÷Ó »Hê\qT Çø£ÿ&É |ü{øºÏ £ s¡÷|ü+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
60 dü+e‘·‡sê\ yê]øÏ eT÷&ÉT\ø£\å <ëø± |üqTï ˝Ò<Tä .
{≤ø˘‡ d”*+>¥ (]uÒ{Ÿ ◊<äT y˚\T ø£*|æ‘˚ eT÷&ÉTqïs¡ \ø£\å <ëø±
|ü ] ~Û \ T |üqTï ˝Ò<Tä .)
80 dü+e‘·‡sê\ yê]øÏ ◊<äT \ø£\å <ëø± |üqTï ˝Ò<Tä .
yÓT&çø˝£ Ÿ Çq÷‡¬sHé‡ s¡÷. 30,000 <ëø±

Á|ü‘˚´ø£ yê´<ÛäT\ $TqVü‰sTT+|ü⁄
$TqVü‰sTT+|ü⁄ Á|‘ü ´˚ ø£ yê´<ÛTä \ ∫øÏ‘‡· ≈£î s¡÷. 80,000 <ëø±
$TqVü‰sTT+|ü⁄
M]øÏ TDS ìã+<Ûqä \T e]Ô+|üe⁄
TDS eT]j· T T
Ms¡T Áb˛ô|wò qü ˝Ÿ |üqTï #Ó*+¢ #ê*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
Advance
|ü q Tï\T Ms¡T n&Ü«Hé‡ |üqTï #Ó*+¢ #ê*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
(ˇø£ yê´bÕs¡dTü \Ô T ‘·|Œü )
d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé d”ÿyéT ÁøÏ+<ä M]øÏ n~Ûø£ e&û¶

Ç‘· s ¡ Ms¡T Reverse Mortgage ÁøÏ+<ä ‘·eT Ç+{Ïì
Á|üjÓ÷»Hê\T ‘êø£≥Tº ô|&ç‘˚ eT÷\<Ûäq |üqTï ø£{≤º*‡q
nedüs+¡ ˝Ò<Tä .

133
eékÕj·T<ës¡T\≈£î |üqTï |Á j
ü ÷Ó »Hê\T
<˚XÊìøÏ yÓHÓïeTTø£˝≤ uÛ≤dæ+#˚ ¬s’‘·T\≈£î`Ä<ëj·T|üqTï XÊK nH˚ø£
|üqTï Á|üj÷Ó »Hê\qT ø£*Œk˛Ô+~.
ny˚$T{À Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
eékÕj·T n~ |ü ≥ º D ÁbÕ+‘· eékÕj· T ø£ uÛ Ñ ÷ $T

Ä<ëj·T+ MT<ä ø±˙j·T+&ç, Á>±MTD ÁbÕ+‘· eékÕj·Tø£ uÛ÷Ñ $T
|üqTï ˝Ò<äT ø±˙j·T+&ç. yê{Ï Ä<ëj·÷\ MT<ä |üqTï ˝Ò<Tä .
eékÕj·T ne⁄qT! MT uÛ÷Ñ $T˝À ñqï >∑èVü‰dæú Ä<ëj·÷ìï

uÛÑ÷$T˝À ñqï
>∑èVü‰dæú MT<ä MTs¡T Income From House Property ÁøÏ+<ä
|üqTï ˝Ò<äT. #·÷|æ+#ê*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
Á>±MTD ÁbÕ+‘·
eékÕj·Tø£ Á>±MTD ÁbÕ+‘· eékÕj·Tø£ uÛ÷Ñ $Tì ndü\T
uÛÑ÷$T neTàø£+ô|’ eT÷\<Ûäq Ädæú ÁøÏ+<˚ |ü]>∑DÏ+#·s¡T. ø±ã{Ïº
eT÷\<Ûäq |üqTï eT÷\<Ûqä |üqTï Á|üdøπü Ô ˝Ò<Tä .
˝Ò < ä T
MTs¡T n$Tàq ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\˝À|ü⁄ eTs√
|ü≥ºD ÁbÕ+‘·
eékÕj·Tø£ |ü≥ºD ÁbÕ+‘· eékÕj·Tø£ uÛÑ÷$Tì ø=+fÒ
uÛÑ÷$T neTàø£+ô|’ eT÷\<Ûqä |üqTï ˝Ò<Tä . nqï≥÷¢ MTs¡T n$Tàq
eT÷\<Ûäq |üqTï eékÕj·T uÛ÷Ñ $Tì >∑‘· s¬ +&ÉT dü+e‘·‡sê\T>±
$TqVü‰sTT+|ü⁄ MTs¡T >±ì, MT ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T >±ì ùd<ä´+
#˚düT+&Ü*.

134
n|ü\T rdüT≈£î+fÒ \_Û+#˚ |üqTï |Á j

ü ÷Ó »Hê\T
ªn|ü #˚dæ |ü|ü ≈£L&ÉT ‹q≈£îµ nì z kÕyÓT‘· ñqï|üŒ{Ïø° e÷qe
J$‘·+˝À n|ü #˚jT· ø£ ‘·|Œü <äT. nsTTq|üŒ{Ïø° Ä<ëj·T|üqTï XÊK˝À á
n|ü\≈£î z Á|üeTTK kÕúq+ ñ+~. n|ü #˚dqæ &ÉãT“ ô|q’ Ä<ëj·T |üqTï
XÊK uÀ˝…&TÉ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\qT ø£*Œk˛Ô+~. yê{Ïì #·÷düT+Ô fÒ n|ü
≈£L&Ü eTT<˚› nìŒ+#˚≥≥T¢>± ñ+~. Ç+‘·≈L£ n|ü\ MT<ä e&ûø¶ ,Ï ndü\T
yÓTT‘êÔ\≈£î Ä<ëj·T |üqTï XÊK ø£*Œ+#˚ Á|üj÷Ó »Hê˝Ò$T{À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
ø£{qºÏ Ç+{Ï MT<ä rdüT≈£îH˚ n|ü yÓTT‘·+Ô ˝À ndü\T
>∑èVü‰dæú MT<ä (Principal) ì 80c ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄
n|ü  \T dü«+‘· Ç+{Ï MT<ä e&û¶ s¡÷. 2,00,000 <ëø± e&û¶
$TqVü‰sTT+|ü⁄. n<Ó≈› î£ Ç∫Ãq Ç+{Ï MT<ä rdüT≈£îqï
n|ü MT<ä e&û¶ m+‘ÓH’ ê $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
|æ\¢\T, ‘·q≈£î, m˝≤+{Ï |ü]$T‹ ˝Ò≈£î+&Ü n|ü MT<ä e&û¶øÏ
J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T e÷Á‘·yT˚ $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
ñqï‘·
#·<äTe⁄\≈£î
rdüT≈£îH˚ n|ü 8 dü+ˆˆsê\ <ëø± ø£fºÒ e&û¶ MT<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
ãTTD kÕ<ÛäHê\T
ø=q&ÜìøÏ M{Ï MT<ä rdüT≈£îqï n|ü MT<ä e&ûì¶ Ä ãTTD
rdüT≈£îqï n|ü kÕ<ÛHä ê\ Ä<ëj·T+ qT+&ç $TqVü‰sTT+#·Tø√e#·TÃ.
(80E)
j·T»e÷ì qT+&ç Äs√>∑´ ì$T‘·+Ô rdüT≈£îH˚ n|ü\
MTs¡T ñ<√´–
nsTT‘˚ MT<ä #Ó*+¢ #˚ e&ûø¶ Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
j·T»e÷ì qT+&
qT+&çç Ç‘·s¡ ñ<˚X› Ê\≈£î rdüT≈£îH˚ yÓTT‘êÔ\ô|’ e&û¶ s¡÷.
rdüT≈£îH˚ n|ü 15,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.

135
$<ë´s¡q® MT<ä Ä<ëj·T |üqTï

|Á j
ü ÷Ó »Hê\qT m˝≤ bı+<ë*?
$<ë´s¡H® ˚ <˚X|¯ ⁄ü |ü≥Tºø=eTà≈£î |ü⁄Hê~. ˇø£ <˚X+¯ $<ë´s¡q® ˝À ô|ø’ Ï
yÓfió¯ qÔ ï ø=\B Ä <˚X+¯ |ü⁄s√_Ûeè~› kÕ~ÛdTü +Ô ~. n+<äTøπ Ä<ëj·T|üqTï XÊK
≈£L&Ü $<ë´s¡q® ≈£î |ü≥+º ø£&TÉ ‘·T+~. á H˚|<ü ´äÛ +˝À Ä<ëj·T|üqTï XÊK˝À
$<ë´s¡q® ≈£î \_Û+#˚ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê˝Ò+{À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
MT |æ\\¢ dü÷ÿ˝Ÿ ” \T ôdø£Hå é 80C

MT |æ\\¢ ≈£î #Ó*+¢ #˚ ≥÷´wüHé |òE
” \≈£î $TqVü‰sTT+|ü⁄ ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ (Ç‘·s¡ $TqVü‰sTT+|ü⁄\‘√
|òE
(Sec. 80C) ø£*|æ \ø£qå ïs¡ <ëø±) ñ+~.
MT≈£î, MT ≈£î≥T+ã
düuÛÑT\ $<ë´s¡®q ø√dü+ MTs¡T rdüT≈£îH˚ n|ü MT<ä e&û¶ m+‘ÓH’ ê Ä<ëj·T
rdüT≈£îH˚ n|ü\ MT<ä |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+<äì Ç+‘·≈î£ eTT+<˚
e&û¶ (Sec. 80E) ‘Ó\TdüT≈£îHêï+.
MT j·T»e÷ìøÏ dü÷ÿ˝Ÿ ˝Ò<ë ø±˝ÒJ ñ+fÒ,

n+<äT˝À MT |æ\\¢ T #·~$‘˚, Ä |òE
” ˝À HÓ\≈£î
MTs¡T ñ<√´–
e+<ä s¡÷bÕj·T\ #=|üq ˇø√ |æ\¢yê&çøÏ
nsTT‘˚ $TqVü‰sTT+|ü⁄ <=s¡T≈£î‘·T+~. n<˚ Vü‰düº˝Ÿ˝À
#·~$‘˚ HÓ\≈£î eT÷&ÉT e+<ä\ s¡÷bÕj·T\ <ëø±
MT |æ\¢\≈£î <=]πø |üP]Ô |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.

kÕÿ\sY wæ|t\T, (ˇø£ÿ yÓT&çdHæ ˝é ≤+{Ï eè‹Ô $<ë´ø√s¡T‡\≈£î Ç#˚Ã
düºsTT|òü+&é\T düsº TT|ò+ü &é≈î£ e÷Á‘·+ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ˝Ò<Tä .)

136
ùws¡T,¢ j·T÷ì≥¢ <ë«sê ÇHÓ«düsº T¡ ¢ |üqTï

|Á j
ü ÷Ó »Hê\T bı+<ä≥+
kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝Àì ùws¡≈¢ î£ , j·T÷ì≥¢≈î£ Ä<ëj·T|üqTï XÊK n‘·´~Ûø£
ÁbÕeTTU≤´ìï Çk˛Ô+~. ùws¡¢ ô|≥Tºã&ç MT<ä \_Û+#˚ s¬ +&ÉT eTTK´ Á|üj÷Ó »Hê˝…q’
&ç$&Ó+&é MT]j·TT eT÷\<Ûäq eè~› MT<ä Ä<ëj·T|üqTï |üP]Ô |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄\qT ø=qkÕ–k˛Ô+~.
á H˚|<ü ´äÛ +˝À ùws¡¢ ô|≥Tºã&ç <ë«sê \_Û+#˚ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\qT
z |ü{øºÏ £ s¡÷|ü+˝À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
ø=ìï s¡ø±\ |òü+&é j·T÷ì≥¢ 80c ÁøÏ+<ä >∑]wü+º >± \øå± j·÷uÛy’… \˚
MT<ä, ùws¡¢˝À ô|≥Tºã&ç <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
ùws¡T¢, j·T÷ì{Ÿ\ MT<ä e#˚Ã |üP]Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.

&ç$&Ó+&ÉT¢ MT<ä
Á|ü_¢ø˘ ÇwüO´ <ë«sê bı+~q

ùws¡¢qT dü+ˆˆ ñ+#·Tø=ì n$Tà‘˚ |üP]Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
ø£*π> eT÷\<Ûäq ˝≤uÛ≤\ MT<ä
ùws¡¢˝À y˚#˚Ã dü«\Œø±\ e÷\<Ûäq

eT÷\<Ûäq qcÕº\ düs¡T›u≤≥T qcÕº\qT dü«\Œø±\ ˝≤uÛ≤\‘√ düsT¡ ›
u≤≥T #˚jT· e#·TÃ.

137
MT ‘·*<
¢ +ä &Á TÉ \ <ë«sê bı+<˚ |üqTï
|Á j
ü ÷Ó »Hê\T
MT ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ <ë«sê MT¬sH√ï |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T bı+<ä>\∑ s¡T.
‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT u≤>± #·÷düT≈£î+{≤s¡H√ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ ø±s¡D≤\ e˝À¢
Ä<ëj·T|üqTï XÊK uÀ˝Ò&TÉ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\T ø£*Œ+∫+~.
Ä |üqTï Á|üj÷Ó »Hê˝Ò$T{À #·÷<ë›+.
MT ‘·*<¢ +ä Á&TÉ \≈£î s¡÷. 25,000 <ëø± Á|$” Tj·T+
80D ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ ø£\<äT.
yÓT&çø£˝Ÿ Çq÷‡¬sHé‡ n<˚ yês¡T d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé nsTT‘˚ s¡÷. 30,000
bÕ\d” <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT.
MT≈£î, yê]øÏ ø£*|æ s¡÷. 55,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄
40% $ø£˝≤+–ø£‘«· + ø£+fÒ m≈£îÿe ñ+fÒ s¡÷.
MT MT<ä Ä<Ûës¡ |ü&É¶
75,000 $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
‘·*¢<ä+Á&ÉT\T
n+‘·ø+£ fÒ m≈£îÿe ñ+fÒ \øå± bÕ‹ø£y\˚ <ëø±
$ø£˝≤+>∑T˝…’ ñ+fÒ
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T
‘·*¢ <ä+Á&ÉT\T s¡÷. 40,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
Á|ü‘˚´ø£ yê´<ÛäT\T ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T d”ìj·TsY dæ{Ï»Hé nsTT‘˚ s¡÷.
ø£*– ñ+fÒ 60,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î Ç#˚Ã
m˝≤+{Ï |üqTï ø£{≤º*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä
–|òtº\MT<ä |üqTï
–|òtº\ MT<ä Ä<ëj·T+ Clubbing Provisions M]øÏ nq«sTT+#·e⁄.

MT Ä<ëj·T+˝À ‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î Ç∫Ãq –|òtº\ MT<ä Ä<ëj·T+
ø£\|üã&É<äT yê]πø #Ó+<äT‘·T+~. MT Ä<ëj·T+˝À ø£\|üã&Ée⁄
n˝≤ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ e\¢ MT≈£î #ê˝≤ s¡ø±\ |üqTï dü<Tä bÕj·÷\T \_ÛkÕÔsTT.

138
<ë‘·è‘·«+ >∑\ yê]øÏ \_Û+#˚ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T

á Á|ü|ü+#·+˝À ñqï yês¡T, ˝Òìyês¡T ñ+{≤s¡T. ñqïyês¡T
˝Òì`yê]øÏ <ëq+ ÇùdÔ düe÷»+ düs¡« kÂuÛ≤>±´\‘√ $\dæ\T¢‘·T+~.
Ä<ëj·T|üqTï XÊK ôd‘’ +· <ë‘·è‘ê«ìøÏ |ü≥+º ø£&TÉ ‘·T+~.
n+<äTøπ &ÉãT“ì &=H˚wHü >é ± Ç∫Ãq yê]øÏ mH√ï s¡ø±\ ø£H¸˚ wHü \é qT
n~ n+~k˛Ô+~.
100 XÊ‘·+ H˚wüq˝Ÿ &çô|òHé‡ |òü+&é, Áô|’yéT
<ë‘·è‘·« dü+düú\≈£î $Tìdüsº Y H˚wqü ˝Ÿ ]©|òt |ò+ü &é yÓTT<ä˝q’… yê{ÏøÏ
Ç#˚Ã &=H˚wüHé\T
( Sec.80G) 50 XÊ‘·+ >∑T]Ô+|üã&É¶ <˚yê\j·÷\≈£î,
eT‘· dü+dü\ú ≈£î, Ç‘·s¡ &=H˚wHü \é ≈£î
ôd+’ {Ï|øæò ˘ ]ôd]Ã dü+dü\ú T \ø£å s¡÷bÕj·T\ <ëø± (j·T÷ìe]‡{°\≈£î,

˝Ò<ë |ü˝\¢… n_Ûeè]›øÏ ø±˝ÒJ˝À¢ ]ôd]ÃøÏ, |ü˝…¢\ n_Ûeè~› ø√dü+
(Sec.80GGA) Ç#˚Ãyê{ÏøÏ).
sê»ø°j·T bÕØº\≈£î
e+<ä XÊ‘·+ es¡≈L£ $TqVü‰sTT+|ü⁄
( Sec.80GGC)
`:>∑eTìø£:`
1. á &=H˚wHü \é ˝À ø=ìï+{Ï yÓTT‘·+Ô ø£*|æ dü÷\ú yê]¸ø£ Ä<ëj·T+ (Total
Gross Annual Income)yÓTT‘·+ Ô ˝À |ü~ XÊ‘·+ $T+#·≈L£ &É<Tä . |ü~ XÊ‘·+
$T+∫‘˚ Ä y˚Ts¡øπ $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_Ûk˛Ô+~.
2. &=H˚wHü é Ç∫Ãq dü+düú Ä<ëj·T |üqTï XÊK ÁøÏ+<ä qyÓ÷<äT #˚sTT+#·Tø=ì
ñ+&Ü*.
3. &=H˚wHü é Ç∫Ãq≥T¢>± sê‘·|Pü s¡«ø£ kÕø£´å + ñ+&Ü*.
4. edü÷sÔ ÷¡ ù|D≤ Ç#˚Ã &=H˚wHü \é ≈£î m˝≤+{Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_Û+#·e⁄.

139
Äs√>∑´ dü+s¡øD
å£ ≈£î Ä<ëj·T|üqTï XÊK
Ç#˚Ã ‘êsTT˝≤\T @$T{Ï?
Äs√>∑ý˚T eTVü‰uÛ≤>∑´+. bÂs¡T\+‘ê Äs√>∑´+>± ñ+fÒH˚ <˚X+¯
düT_Ûø+å£ >±, ñ+≥T+~. á H˚|<ü ´äÛ +˝À Ä<ëj·T|üqTï XÊK Á|ü»\ Äs√>±´ìøÏ,
dü+πøåe÷ìøÏ ô|<ä›|”≥ y˚düTÔ+~. ndü«düú‘· >∑\ yê]øÏ, Á|ü»\T Äs√>∑´+>±
ñ+&É{≤ìøÏ s¡øs£ ø¡ ±\ $TqVü‰sTT+|ü⁄ d”ÿyéT\T Á|üyX˚ ¯ ô|{Ï+º ~.
ny˚$T{À dü÷ø£àå +>± ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
uÛ Ñ $ wü ´ ‘Y ˝ À sêuÀj˚ T yê´<Û ä T \ Ks¡ T Ã\T

ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡ ‘·≥Tºø√e&ÜìøÏ ø£*–+#˚ Äs√>∑´ ;Ûe÷≈£î Äs√>∑´
( U/ S 80D) ;Ûe÷ì ø£*Œ+#˚ BìøÏ #Ó*+¢ #˚ yÓTT‘êÔ\≈£î s¡÷.
25,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
ôV≤˝ŸÔ #Óø£|t\T ndü\T Ks¡TÃ ˝Ò<ë s¡÷. 5,000 (@~ m≈£îÿyÓ‘’ ˚ n~)
nôdd” XÊ]s¡ø£ nôdd” ø£qTø£ XÊØs¡ø£ $ø£˝≤+>∑T&ÉT nsTT‘˚ n‘·&øç Ï

$ø£˝≤+–ø£‘·«+ s¡÷. 75,000 (40 XÊ‘·+ qT+&ç 80 XÊ‘·+ <ëø±
ø£*– ñ+fÒ (U/S n+>∑yø’Ó \£ ´+ ñ+fÒ), ˝Ò<ë s¡÷. 1,00,000 (80
80U) XÊ‘·+ ô|q’ ñ+fÒ) $TqVü‰sTT+|ü⁄>± \_ÛdTü +Ô ~.
Ä<Ûës¡|ü&çq s¡÷ 75,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ bı+<äe#·TÃ

$ø£˝≤+>∑T\≈£î (40 XÊ‘·+ ô|>’ ± $ø£˝≤+>∑‘«· + ø£\yê]øÏ)
Äs√>∑ ´
∫øÏ‘·‡ø√dü+ s¡÷. 1,00,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ bı+<äe#·TÃ
( U/ S80DD) (80 XÊ‘·+ $T+∫ $ø£˝≤+>∑‘«· ø£\yê]øÏ)
140
Á|ü‘˚´ø£ ndü\T Ks¡TÃ ˝Ò<ë s¡÷. 40,000 ˝Ò<ë (d”ìj·TsY

yê«<ÛäT\≈£î dæ{»Ï Hé\≈£î s¡÷. 60,000)
Äs√>∑´ ∫øÏ‘·‡≈£î Ä yê´<ÛTä \T Ç$:` ø±q‡sY, msTT&é‡, øÏ&ïû ô|sò TT\sY‡,
(80DDB) qsê\ yê´<ÛTä \T, ôV≤yÓ÷|ò*æ j·÷, ‘·\d”$Tj·÷.
j·T»e÷ì qT+&ç
Äs√>∑´ ø√dü+
rdüT≈£îH˚ n|ü\ n|ü rdüT≈£îqï yÓTT‘·+Ô e&û¶ øÏ+<ä |üqTï ˝Ò<Tä .
MT<ä e&û¶
$TqVü‰sTT+|ü⁄

kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ MT<ä

¡ Y ≈£îe÷sY
n<äT“‘
¤ · s¡#q· \T
1. kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ ¬>’&é
2. kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À dü+|ü<ä ô|+#·Tø√e&É+ m˝≤?
3. kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À ñ‘·ÔeT ùws¡T¢ mqTïø√e&É+ m˝≤?
4. kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ {Ï|t‡ f…øÏïø˘\T
5. kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À Ä≥Tb˛≥T\T m<äTs√ÿe&É+ m˝≤?
6. eT÷´#·Te˝Ÿ |òü+&é‡
141
Ç\T¢ ø=+fÒ ø£*>π |üqTï |Á j

ü ÷Ó »Hê\T
eTìwæøÏ ø±yê*‡q nedüsê\˝À ‹+&ç, ã≥º, Ç\T¢ ˇø£{.Ï ô|>’ ±
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À Ç\T¢ ø£*– e⁄+&É≥+ nH˚~ z ùdº≥dt dæ+ã˝Ÿ>±
|ü]>∑D+Ï #·ã&ÉT‘√+~. <˚X+¯ ˝À >∑èVü≤ìsêàD\ n_Ûeè~›ø√dü+ Á|üuTÑÛ ‘·«+
mH√ï |ü<Ûäø±\qT neT\T |üs¡Tk˛Ô+~. sêsTTr\qT n+~k˛Ô+~. á
H˚|<ü ´äÛ +˝À Ä<ëj·T|üqTï XÊK ôd‘’ +· ‘·q e+‘·T>± Ç\T¢ ø£≥Tº≈î£ H˚yês¡T
˝Ò<ë ø=qï yê]øÏ nH˚ø£ |üqTï Á|üj÷Ó »Hê\qT n+<äCkÒ ˛Ô+~.
1. n<Ó>› ± Ç∫Ãq Ç+{Ï MT<ä s¬ +&ÉT \ø£\å <ëø±
e&ûø¶ Ï Ä<ëj·TXÊK $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
2. n<˚ dü«+‘· ìyêdü+ >∑\ Ç+{Ïø£sTT‘˚
¬ s +&É T \ø£ å \ s¡ ÷ bÕj· T \ <ëø± e&û ¶ ø Ï
Ç+{Ïø√dü+ $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.
rdüT≈£îH˚ n|ü 3. Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îH˚ ˝ÀHé˝À Çq÷‡¬sHé‡ yÓTT‘·+Ô
MT<ä e&û¶øÏ ø£*|æ ñ+≥T+~. <ëìì ≈£L&Ü á ôdø£Hå é ÁøÏ+<ä
$TqVü‰sTT+|ü⁄
$TqVü‰sTT+#·T ø√e#·TÃ.
(ôdø£åHé 234)
4. 2017`18 nôddtyTÓ +{Ÿ dü+ˆˆ qT+&ç MTs¡T
ø£qTø£ yÓTT<ä{ÏkÕ] >∑èVü≤ìsêàD n|ü
rdüT≈£î+fÒ eTs√ j·÷uÛ…’y˚\T n<äq+>±
>∑èVü≤e&ûø¶ Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~. nsTT‘˚
MTs¡T rdüT≈£îqï Ç+{Ï <Ûäs¡ j·÷uÛ…’ \ø£å\T
<ë≥≈£L&É<Tä . n˝≤π> >∑èVü‰dæú MT<ä n|ü 35
\ø£\å ˝À|ü⁄ ñ+&Ü*.
142
1. n|ü  ˝À ndü \ T yÓ T T‘êÔ ì øÏ ( Principal

n|ü˝À ndü\T Amount ) \øå ± j· ÷ uÛ … ’ y˚ \ <ëø±
yÓTT‘·Ô+ MT<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ ôdø£Hå é 80c ÁøÏ+<ä \_ÛdTü +Ô ~.
$TqVü‰sTT+|ü⁄ 2. ]õÁùdwº Hü ,é kÕº+|ü⁄ &É÷´{°\ Ks¡TÃì ôd‘’ +·
$TqVü‰sTT+|ü⁄ bı+<äe#·TÃ.
Ç+{Ï MT<ä ]ù|s¡T¢ 1. n<Ó›øÏ∫Ãq yê{Ï MT<ä rdüT≈£îH˚ n|ü≈£î

]H√y˚wüHé\≈£î |ü]$T‹ ˝Ò<Tä .
rdüT≈£îH˚ n|ü MT<ä 2. dü«+‘· >∑èVü‰ìøÏ rdüT≈£îqï n|ü MT<ä e&ûø¶ Ï
e&û¶ s¡÷. 30,000 <ëø± $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~.

¡ Y ≈£îe÷sY
eTs√ n<äT“‘
¤ · |ü⁄düøÔ +£
MTs¡÷ \ø£\
å T
dü+bÕ~+#·>∑\s¡T
e÷¬sÿ{Ÿ˝À ñ+~. #·<äe+&ç.
www.kirankumarbooks.com
143
]f…sÆ j
¡ T˚ ´ yê]øÏ |üqTï |Á j
ü ÷Ó »Hê\T
ñ<√´>∑dTü \Ô T ‘·eT düØ«düT qT+&ç ]f…sÆ Y nj˚T´≥|ü⁄&ÉT s¡øs£ ø¡ ±\ q>∑<Tä
Á|üj÷Ó »Hê\qT n+<äT≈£î+{≤s¡T. Ç+<äT˝À ô|q¸Hé Á>±≥÷´{°, ©yé mHéø±´wt
yÓT+{Ÿ n+<äT≈£î+{≤s¡T.
M{Ï˝À #ê˝≤ es¡≈L£ ]f…sÆ j ¡ T˚ ´ yê]øÏ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T ñ+{≤sTT.
Á|üjÓ÷»q+ Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\≈£î Áô|’y˚{Ÿ ñ<√´>∑T\≈£î
Á>±≥÷´{° |üP]Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄ ø=ìï ìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç
$TqVü‰sTT+|ü⁄ e]ÔdTü +Ô ~
Commuted ø=ìï ìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç
Pension
|ü P]Ô $TqVü ‰sTT+|ü ⁄ $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
|ü < ä $ $s¡ e TD |ü<$ä $s¡eTD
‘· s ê«‘· |ü P ]Ô ‘·sê«‘· rdüT≈£î+fÒ ø=ìï
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ìã+<Ûqä \≈£î ˝Àã&ç
Leave
encash |ü < ä $ ø±\+˝À $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
ment rdü T ≈£ î +fÒ |ü q Tï e]ÔkÕÔsTT.
ø£{≤º*‡+<˚! |ü<$ ä ø±\+˝À
ñ<√´– eTs¡DÏùdÔ rdüT≈£î+fÒ |üqTï
|üP]Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄ ø£{≤º*‡+<˚
1.n+<äT≈£îqï yÓTT‘·+Ô
yê\+≥Ø Á|ü u Û Ñ T ‘· « , Á|ü y ˚ { Ÿ 2.s¡÷. 5,00,000
]f…ÆsYyÓT+{Ÿ ñ<√´>∑ T \≈£ î Á|ü ø £ ÿ q 3.|üP]Ô #˚j·Tã&É¶ Á|ü‹
yÓTT‘êÔ\T #·÷|æ+∫q Hê\T>∑T˝À @~ dü+ˆˆ˝Àì 3 HÓ\\ J‘·+
‘·≈î£ ÿyÓ‘’ ˚ n~ $TqVü‰sTT+|ü⁄>± 4.düØ«düT˝À $T–* e⁄qï
Çe«ã&ÉT‘·T+~. HÓ\\ J‘·+ ô|’ yê{Ï˝À
@~ ‘·≈î£ ÿyÓ‘’ ˚ n~
144
Statutory PF |üP]Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄

ÁbÕ$&Ó+{Ÿ
Recognized PF |üP]Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄
|ò+ü &é yÓTT‘êÔ\T
(ø=ìï ìã+<Ûqä \‘√)
Unrecongnized PF j·T»e÷ì y˚dqæ yÓTT‘·+Ô ,
<ëì MT<ä e&û¶
|üqTï<ëj·Tø£yT˚ ø±≈£î+&Ü
ñ<√´– y˚dqæ yÓTT‘êÔ\ô|’
Income from Other
Sources ÁøÏ+<ä
#·÷|æ+#ê*.

145
@ @ eT÷\<Ûqä ÄdüT\
Ô T n$Tà @j˚T ÄdüT\ Ô T
ø=+fÒ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~?
eT÷\<Ûqä ˝≤uÛ≤\T \ø£˝å À¢, ø√≥¢˝À ñ+{≤sTT. yê{Ï MT<ä |üqTï ≈£L&Ü y˚\˝À¢,
\ø£˝å À¢ e⁄+&˚ neø±X¯+ ñ+~. ô|>’ ± eT÷\<Ûqä |üqTï sπ ≥T¢ e÷eTT\T |üqTï
sπ ≥¢≈î£ _Ûqï+>± ñ+{≤sTT. nB>±ø£ eT÷\<Ûqä ˝≤uÛ≤˝À¢+∫ ôdø£Hå é 80C qT+&ç
80U\ es¡≈L£ m˝≤+{Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T rôdj·T´&ÜìøÏ M\T ˝Ò<Tä . nsTT‘˚
Ç˝≤+{Ï eT÷\<Ûqä ˝≤uÛ≤\T e∫Ãq|ü⁄&TÉ yê{Ïì ‹]– ø=ìï s¡ø±\ eT÷\<Ûqä
ÄdüT˝Ô À¢, ô|≥Tºã&ç kÕ<ÛHä ê˝À¢ e⁄+∫‘˚ #ê˝≤ es¡≈L£ eT÷\<Ûqä ˝≤uÛ≤\ |üqTïì
‘·|Œæ +#·Tø√e#·TÃ. á H˚|<ü ´äÛ +˝À ndü\T @@ eT÷\<Ûqä ÄdüT\Ô T neTà>± e#˚Ã
˝≤uÛ≤\qT @@ ÄdüT\Ô T ø=+fÒ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔj÷Ó ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
eTs√ Ç\T¢ ˝Òø£ nbÕsYyº TÓ +{Ÿì ø=q&É+

Ç\T¢ n$Tà‘˚ e#˚Ã
eT÷\<Ûäq ˝≤uÛÑ+ Ç\T¢ Çwüº+ ˝Òø£b˛‘˚?
Capital Gains Bonds ˝À ô|≥Tºã&ç ô|≥º&+
É
(j·÷uÛ’… \ø£\å es¡≈î£ e÷Á‘·yT˚ )
Ç\T¢, ã+>±s¡+, n$Tàq yÓTT‘·Ô+ <Ûäs¡ì Ç\T¢ ø=q&É+

düú˝≤\T, ô|sTT+{Ï+>¥‡, ˝Ò<ë ø£{+ºÏ #·&+É <ë«sê
‘·~‘·s¡ Bs¡Èø±\ Capital Gains Bonds ˝À ô|≥Tºã&ç
eT÷\<Ûäq ÄdüTÔ\T ô|≥º&+É (j·÷uÛ’… \ø£\å <ëø±)
|ü≥ºD ÁbÕ+‘·|ü⁄
eékÕj·TuÛÑ÷$T ‹]– s¬ +&˚fifl¯ ˝À|ü⁄ eékÕj·T uÛ÷Ñ $Tì
n$Tàq ˝≤uÛ≤\T ø=q&É+ <ë«sê
ùws¡T¢, j·T÷ì≥¢<ë«sê Bs¡øÈ ±\ eT÷\<Ûqä ˝≤uÛ≤\ô|’ |üqTï

e#˚Ã eT÷\<Ûäq ˝≤uÛ≤\T $TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+~

146
m˝≤+{Ï ø±|æ≥˝Ÿ >¬ sTTHé‡ u≤+&é˝À¢ m+‘·

ô|≥Tºã&ç ô|{≤º*? |üqTï |Á j
ü ÷Ó »Hê\T @$T{Ï?
Ç\T¢, dü\ú +, ã+>±s¡+, ‘·~‘·s¡ Bs¡øÈ ±\ eT÷\<Ûqä ÄdüT\Ô T n$Tà‘˚
e#˚Ã ˝≤uÛ≤ìï ‹]– Ç\T¢ ø=q&É+ ˝Ò<ë ø£{+ºÏ #·&+É <ë«sê $TqVü‰sTT+|ü⁄
bı+<ä>\∑ +. nsTT‘˚ ø=+‘·eT+~øÏ n˝≤ Ç+{Ï MT<ä ô|≥Tºã&ç ô|≥º&+É
Çwü+º ˝Ò<Tä . n˝≤+{Ïyês¡T ø±|æ≥˝Ÿ u≤+&é‡ ø=q&É+ <ë«sê j·÷uÛ’… \ø£\å
es¡≈£î ˝≤uÛ≤ìï $TqVü‰sTT+|ü⁄>± bı+<äe#·TÃ. á ø±|æ≥˝Ÿ u≤+&é‡˝À
ô|≥Tºã&ç ô|&ç‘˚ düTe÷s¡T Äs¡T XÊ‘·+ e&û>¶ ± bı+<äe#·TÃ.
Ç+‘·≈î£ @@ s¡ø|£ ⁄ü ø±|æ≥˝Ÿ u≤+&é˝À¢ ô|≥Tºã&ç ô|≥ºe#√Ã ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
I. mìï s¡ ø ±\ u≤+&é ‡
á ÁøÏ+~ ◊<äT s¡ø±\ ø±|æ≥˝Ÿ >¬ sTTHé u≤+&é‡˝À ô|≥Tºã&ç ô|≥ºe#·TÃ.
1. National Highway Authority of India (NHAI)
2. Rural Electrification Corporation Limited (RECL)
3. National Bank for Agricultural and Rural Development

(NABARD)
4. National Housing Bank (NHB)
5. Small Industries Development Bank of India (SIDBI)

nsTT‘˚ M{Ï˝À ø=ìï Á|üdTü ‘Ô +· #Ó˝≤eTDÏ˝À ˝Òe⁄.
❖ 2016 Ä]úø£ _\T¢˝À Ä]úø£ eT+Á‹ á |ü<øä∏ +£ ô|≥Tºã&ç ô|≥º&ÜìøÏ
eT]ìï u≤+&é\qT Á|üø{£ +Ï #·>\∑ eTì ù|s=ÿHêïs¡T.
II. m+‘· ø±\+˝À|ü⁄ ô|≥Tºã&ç ô|{≤º*?
MTs¡T eT÷\<Ûqä Ädæú n$Tàq Äs¡T HÓ\˝À|ü⁄ ô|≥Tºã&ç ô|{≤º*.
147
III
. M{Ï MT<ä e&û¶ m+‘· ñ+≥T+~?
düTe÷s¡T ◊<ës¡TXÊ‘·+ ñ+≥T+~.
IV. ø=qï u≤+&é‡ì m+‘· ø±\+ ñ+#·Tø√yê*?
eT÷&ÉT dü+ˆˆsê\T ñ+#·Tø√yê*. á ˝Àù| ny˚TàùdÔ eT÷\<Ûqä ˝≤uÛÑ
|üqTï |ü&TÉ ‘·T+~. n˝≤π> Ä u≤+&é‡ì y˚sπ yê]øÏ ã~© #˚dHæ ê ˝Òø£
n|ü rdüT≈£îHêï ≈£L&Ü eT÷\<Ûqä |üqTï #Ó*+¢ #ê*‡+<˚.
V. >∑ ] wü º + >± m+‘· yÓ T T‘· Ô + ô|≥Tº ã &ç ô|{≤º * ?
>∑]wü+º >± j·÷uÛ\’… ø£\å es¡≈î£ á u≤+&é˝À¢ ô|≥Tºã&ç>± ô|≥ºe#·TÃ.
VI. |ü q Tï Á|ü j Ó ÷ »Hê\T @yÓ T Æ H ê ñHêïj· ÷ ?
Bì MT<ä e&ûø¶ Ï m˝≤+{Ï |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ ˝Ò<Tä . n˝≤π> 80c

ÁøÏ+<ä M{ÏøÏ m˝≤+{Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_Û+#·e⁄. nsTT‘˚ M{Ï MT<ä
e&ûø¶ Ï m˝≤+{Ï TDS e]Ô+#·<Tä . eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· n$
yÓT#·÷´sY ne⁄‘êsTT.

148
u≤´+≈£î, bıkÕº|d”ò Tü e&û\ ¶ T ø±≈£î+&Ü Ç‘·s¡

ãTTD kÕ<ÛHä ê\<ë«sê e#˚Ã e&û\ ¶ ≈£î \_Û+#˚
|üqTï |Á jü ÷Ó »Hê\T
#ê˝≤ eT+~øÏ πøe\+ u≤´+≈£î, bıkÕº|ò”düT e&û¶\≈£î Ç#˚Ã |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄˝Ò ‘Ó\TdüT. ø±ì ny˚ ø±ø£ Ç+ø=ìï dü+dü\ú T, Á|üuTÑÛ ‘ê«\T C≤]
#˚ùd ãTTD|üÁ‘ê\T ñ+{≤sTT. yê{Ï˝À e&û¶ ` u≤´+≈£î, b˛kÕº|d”ò Tü e&û\¶ ø£+fÒ
m≈£îÿe ñ+&=#·TÃ. ô|>’ ± M{ÏøÏ ôd‘’ +· Ä<ëj·T|üqTï XÊK s¡øs£ ø¡ ±\ |üqTï
Á|üj÷Ó »Hê\qT n+<äCkÒ ıÔ+~. yê{Ï >∑T]+∫ dü÷ø£àå +>± ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
National Saving Certificates
|üP]Ô e&û¶ ø=ìï s¡ø±\ >√˝Ÿ¶ eT]j·TT ôdŒwü˝Ÿ uÒs˝¡ Ÿ
$TqVü‰sTT+|ü⁄ >∑\ u≤+&é\T
ãTTD kÕ<ÛäHê\T ø=ìï s¡ø±\ 10% ôd≈£L´]{° u≤+&é\T
Treasury Saving Deposit Certifi-
cates
Special bearer bonds
ô|’ ãTTD kÕ<ÛHä ê\T (|üqTï >∑\ e&û‘¶ √

e&û¶˝À¢+∫ \_Û+#˚ ≈£L&çq$) ø=q&ÜìøÏ ‘Ó∫Ãq n|ü MT<ä e&û¶
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T ô|’ ãTTD kÕ<ÛH ä ê\ MT<ä e&ûì¶ edü÷\T
#˚j·T&ÜìøÏ nj˚T´ Ks¡TÃ\T (edü÷\T
Ks¡TÃ\T)
ñ<ëVü≤s¡D≈£î MTs¡T ô|’ ãTTDkÕ<ÛHä ê˝À¢ ô|≥Tºã&ç ø√dü+ 9%XÊ‘·+
e&û¶ MT<ä \ø£så ÷¡ bÕj·T\T n|ü ‘Ó#êÃs¡T. MT≈£î <ë<ë|ü⁄ ô|’ kÕ<ÛHä ê˝À¢
s¡÷. 20,000 Ä<ëj·T+ e∫Ã+<äqT≈£î+fÒ, n+<äT˝À s¡÷. 9000 e&û>¶ ±
n|ü Ç∫Ãq yê]øÏ #Ó*+¢ #·>±, $T–*q s¡÷. 11000 MT<ä e÷Á‘·yT˚
|üqTï #Ó*+¢ #ê*. n+<äT˝À ôd‘’ +· MT≈£î s¡÷. 500 edü÷\T #˚jT· &ÜìøÏ
Ks¡TÃ\T nsTT‘˚, yê{Ïì ôd‘’ +· $TqVü‰sTT+∫ s¡÷.10,500 \qT Income
from Other Sources ÁøÏ+<ä Ä<ëj·T+>± #·÷|æ+#ê*.

149
80 ôdø£Hå é øÁ +Ï <ä $TqVü‰sTT+|ü⁄\qT s¡øs£ ø¡ ±\

$uÛ≤>±\ øÁ +Ï <ä≈î£ $uÛõ Ñ +∫ ‘·<qä T>∑TD+>±
z ìs¡j í T· + rdüTø√+&ç
Ä<ëj· T |ü q Tï XÊK`ø=ìï s¡ ø ±\ ô|≥Tº ã &É T \qT, Ä<ë\qT
Áb˛‘ê‡Vü≤|üs#¡ &· ÜìøÏ 80c ˝≤+{Ï ôdø£Hå ìé Á|üyX˚ ô¯ |{Ï+º ~. yÓTT‘·+Ô dü÷\∆
Ä<ëj·T+˝À \_Û+#˚ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T á 80c ÁøÏ+<ä≈£î ekÕÔsTT. á
H˚ | ü < Û ä ´ +˝À á 80 c ÁøÏ + <ä \_Û + #˚ >∑ ] wü º yÓ T T‘· Ô + 1,50,000
$TqVü‰sTT+|ü⁄\qT á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± $uÛõÑ +|üe#·TÃ.
1. |òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥T¢

2. H˚wqü ˝Ÿ ùd$+>¥‡ düÁ]º|ø¬æò ≥T¢
dæús¡yÓTÆq Ä<ëj·÷\qT 3. ÁbÕ$&Ó+{Ÿ |ò+ü &é\T
Ç#˚Ã ô|≥Tºã&ÉT\T 4. b˛kÕº|d”ò Tü f…yÆ Té &çbÕõ{Ÿ`5dü+ˆˆsê\T
5. Hêu≤sY¶ u≤+&é\T
6. d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé ùd$+>¥‡ d”ÿyéT\T
ø=~›bÕ{Ï ]dtÿ‘√
≈£L&ÉT≈£îqï ELSS
ô|≥Tºã&ÉT\T
ULIPS
(kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ
ô|≥Tºã&ÉT\T)
1. |æ\\¢ ≥÷´wüHé |òE” \T

πøe\+ Ks¡TÃ\T 2. Ç+{Ï MT<ä n|ü˝Àì ndü\T yÓTT‘·+Ô
˝Ò<ë #Ó*¢+|ü⁄\T (Principal Amount on EMI)
3. kÕº+|ü⁄ &É÷´{° eT]j·TT ]õÁùdwº Hü é
|ò”E\T
150
e+<äXÊ‘·+ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
&=H˚wüHé\T
50 XÊ‘·+ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
❖ LIC ô|≥Tºã&ÉT\ MT<ä Ç+‘· dæsú y¡ TÓ qÆ Ä<ëj·T+ edüT+Ô <äì #Ó|Œü ˝ÒeTT.
@~ @yÓTHÆ ê ô|’ $<Û+ä >± á ô|≥Tºã&ÉT\qT $uÛõÑ +#·Tø=ì, Ä ‘·sê«‘·
ìs¡j í ÷· \T rdüTø√e&É+ ñ‘·eÔ T+
1. MTs¡T eè<äT›˝…’, ]f…ÆsYyÓT+{Ÿ kıeTTà‘√ Jeq+ >∑&ÉT|ü⁄‘·T+fÒ dæús¡yÓTÆq
Ä<ëj·÷\qT (Fixed Income) Ç#˚Ã ô|≥Tºã&ÉT\qT mqTïø√e&É+
ñ‘·ÔeT+.
2. n<˚ MTs¡T ]dtÿ rdüT≈£îH˚ yês¡sTT‘˚ ELSS ˝Ò<ë ULIP \ MT<ä ô|≥Tºã&ç
ô|≥ºe#·TÃ.
3. ô|y’ M˚ T MT ñ<˚X› Ê\T ø±ø£b˛‘˚ |æ\\¢ ≥÷´wüHé |òE ” \T, Ç+{Ï MT<ä
n|üMT<ä #Ó*+¢ |ü⁄\T ˝≤+{Ï yê{Ïì Á|üjT· ‹ï+#·>\∑ s¡T.

151
m˝Ÿ◊d” me¬ses¡T ù|s¡T MT<ä rdüT≈£î+fÒ

$TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT?
ôdø£Hå é 80 ˝À n‘·´+‘· ÁbÕeTTKýÓTqÆ ~ J$‘· ;Ûe÷ Á|”$Tj·T+\T. á
ôdø£Hå é ÁøÏ+<ä >∑]wü+º >± \øå± j·÷uÛy’… \˚ <ëø± J$‘· ;Ûe÷, ‘·~‘·s¡ ô|≥Tºã&ÉT\T
$TqVü‰sTT+|üã&É‘êsTT. πøe\+ |üqTï<ës¡T&˚ ø±≈£î+&Ü yê] ≈£î≥T+ã
düuÛÑT´\≈£î ôd’‘·+ á $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT. nsTT‘˚ Çø£ÿ&É
≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\+fÒ mes¡qï~ Çø£ÿ&É Á|üXï¯ . á H˚|<ü ´äÛ +˝À ndü\T m˝Ÿ◊d”
bÕ\d”\T me] ù|s¡Tq rdüT≈£î+fÒ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔj÷Ó #·÷<ë›+.
m˝Ÿ◊d” bÕ\d” ÁøÏ+<ä nôdd”
\_Û+#˚ $TqVü‰sTT+|ü⁄ J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T
e´≈£ î Ô \ T |æ\¢\T
‘·q MT<ä Ä<Ûës¡ ‘·q MT<ä Ä<Ûës¡ yÓTÆqs¡T¢ y˚T»s¡T¢ ô|fi¯flsTTq ô|[flø±ì
|ü&y¶É ês¡T |ü&ìÉ yês¡T yês¡T yês¡T
ô|’ $es¡Dì ã{Ïº nôdd” ` ‘·q MT<ä |æ\\¢ T Ä<Ûës¡|&ü ç ñqï ˝Òøb£ ˛sTTHê,
yês¡T y˚T»s¡s¢ TTHê yÓTqÆ s¡s¢ TTHê, ô|fi¯flsTTq yê¬sH’ ê, ø±ø£b˛sTTHê m˝Ÿ◊d”
bòÕ\d” rdüTø=ì 80c ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ ø√s¡e#·TÃ.
Çø£ÿ&É eTTK´ $X‚wü+ ` ô|fi¯flsTT yÓ[flb˛sTTq ≈£L‘·Ts¡¢ MT<ä bÕ\d”
rdüTø=ì yê{Ï MT<ä 80c ÁøÏ+<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄ bı+<äe#·TÃ.
‘·eT bÕ\d” yÓTT‘·+Ô ˝À 10 XÊ‘·+ Á|”$Tj·T+
es¡≈î£ $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
Ç‘·s¡ wüs¡‘·T\T
s¬ +&ÉT dü+e‘·‡sê\ ˝À|ü⁄ bÕ\d” eTT–ùdÔ ˝Ò<ë $‘YÁ&Ü
#˚dTü ≈£î+fÒ n+‘·≈î£ eTT+<äT Ç∫Ãq $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
≈£L&Ü s¡<s›ä TT ndü\T Ä<ëj·T+˝À ø£\T|ü⁄‘ês¡T.

152
80C $TqVü‰sTT+|ü⁄\˝À y˚{øÏ Ï m≈£îÿe

sêã&ÉT\T \_ÛkÕÔj÷Ó #·÷&É+&ç
ÇHéø£yéT{≤ø˘‡ #·≥º+˝ÀH˚ n‘·´+‘· eTTKýÓTÆq~ á 80c ÁøÏ+<ä Ç#˚Ã
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T. nôdd” yÓTT‘·Ô+ Ä<ëj·÷\˝À s¡ø£s¡ø±\ bı<äT|ü⁄
yÓTT‘êÔ\T, J$‘· ;Ûe÷, ‘·~‘·s¡ #Ó*¢+|ü⁄\≈£î Ä<ëj·T|üqTï XÊK bı<äT|ü⁄
ø£\Œq\ Ø‘ê´ $TqVü‰sTT+|ü⁄\qT ÇdüTÔ+~. n˝≤+{Ï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T
á 80C ÁøÏ+<ä ÇkÕÔs¡T. me¬s’Hê düπs á $TqVü‰sTT+|ü⁄\qT >∑]wüº
kÕú s TT˝À ñ|ü j Ó ÷ –+#· T ø√yê\qT≈£ î +{≤s¡ T . n˝≤+{Ï 80 C ˝Àì
s¡ø£s¡ø±\ ÇHÓ«dtºyÓT+{Ÿ\˝À @$ m≈£îÿe ]≥Hé˝À ÇkÕÔjÓ÷, y˚{Ï˝À
m+‘· >∑]wüº+>± ô|≥Tºã&ç ô|{≤º˝À z |ü{Ïºø£ s¡÷|ü+{À ‘Ó\TdüT≈£î+fÒ
ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡+>± ñ+≥T+~.
ô|≥Tºã&ç kÕ<Ûäq+ sêã&ç @ Ä<Ûës¡+>±
LIC \T 5 to 5.5% |ü~ùV≤qT dü+ˆˆsê\T
Bank Fixed Deposits 7 to 7.8% ˇø£ dü+ˆˆ ø±\+>±
National Saving Certificates 8% >∑‘· dü+ˆˆ ø±\+>±
Senior Citizen Scheme 9.3% >∑‘· dü+ˆˆ ø±\+>±
Sukanya Scheme 9.2% >∑‘· dü+ˆˆ ø±dü+ˆˆ+>±
National Pension Scheme 8.7% >∑‘· 3dü+ˆˆ\ |üìrs¡T
Equity Linked Saving Scheme (ELSS) 17.8% >∑‘· 3dü+ˆˆ\ |üìrs¡T
Unit Linked Insurance Scheme 9.8% >∑‘· 3dü+ˆˆ\ |üìrs¡T
Pension Schemes 7% >∑‘· 3dü+ˆˆ\ |üìrs¡T
ô|’ |ü{øºÏ ì£ ã{Ïº #·÷ùdÔ Equity Linked Saving Scheme (ELSS) u≤>±
153
sêã&ÉT\qT Ç∫Ãq≥T¢>± ‘ÓdTü k˛Ô+~. ø±ø£b˛‘˚ >∑‘· ◊<˚fió¯ fl>± e÷¬sÿ{Ÿ $|üØ‘·+>±
ô|s¡>&∑ +É e\¢ Ä ô|s¡T>∑T<ä\ kÕ<Û´ä yÓTqÆ ~. ø±ø£b˛‘˚ sêuÀj˚T ø±\+˝À n˝≤+{Ï
uÛ≤Ø sêã&ÉT\T kÕ<Û´ä eTe⁄‘·T+<äì uÛ≤$+#·˝+Ò . Senior Citizen Scheme
πøe\+ eè<äT∆\πø ø±{Ïº j·TTe≈£î\≈£î, q&çej·TdüTyê]øÏ á Ád”ÿyéT
nq«sTT+#·øb£ ˛e#·TÃ. Sukanya nH˚~ Ä&É|\æ \¢ ≈£î dü+ã+~Û+∫q d”ÿyéT ø±ã{Ïº
<ëìøÏ ø=+‘· eT+~ düTeTTK‘· e´ø£+Ô #˚jT· ø£b˛e#·TÃ. Çø£ LIC nH˚~ z
d”ÿyéT ø£+fÒ uÛÁÑ <Û‘ä · ø√dü+ ø±ã{Ïº <ë+{À¢ ø=+‘· yÓTT‘êÔìï ‘·|Œü ìdü]>± ñ+#ê*.
Çø£ b˛‘˚ $T–*q$ j·T÷ì{Ÿ *+ø˘&é bÕ\d” (9.8%), eT]j·TT NPS
(9.5%) Bank Fixed Deposits (9 to 8.5%). M{Ï˝À NPS MT<ä >∑&TÉ e⁄
‘·sê«‘· e#˚Ã yÓTT‘·+Ô |üqTï<ëj·Tø£+. ø±ã{Ïº á ÁøÏ+~ $<Û+ä >± ÇHÓ«dtº

#˚jT· &ÜìøÏ m≈£îÿe eT+~ düTeTTK‘· e´ø£|Ô sü T¡ kÕÔsT¡ .
ñ‘·ÔeT ô|≥Tºã&ÉT\T
National Pension Scheme 9.5%
United Linked Insurance 9.8%
Bank Fixed Deposits 8 to 8.5%
LICs (ø=+‘· yÓTT‘·+Ô ‘·|Œü ìdü]) 5 to 6%
❖ ❖ ❖
154
80C qT+&ç 80U ô|≥Tºã&ÉT˝À¢ m+‘Ó+‘·

>∑]wüº yÓTT‘êÔ\qT ñ+#·e#√Ã ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
80c qT+&ç 80cc <ëø± eTq+ øπ e\+ \øå± j·÷uÛy’… \˚ <ëø± ñ+#·>\∑ +.
nsTT‘˚ Ç{°e\ ø=‘·>Ô ± e∫Ãq NPS eT]j·TT sêJyé >±+BÛ áø°«{° d”ÿyéT\
<ë«sê Ç+ø± m≈£îÿe $TqVü‰sTT+|ü⁄\T bı+<äe#·TÃ. ny˚ ø±ø£ 80 ≈£î
dü+ã+~Û+∫q y˚πs ôdø£åHé\˝À ôd’‘·+ eTq+ >∑]wüº+>± ô|≥Tºã&ÉT\≈£î
$TqVü‰sTT+|ü⁄\qT bı+<ä>\∑ +. ny˚$T{À ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
|≥Tº ã &ç
ô|≥Tº ôdø£ å H é>∑>]∑ wüº yÓTT‘·Ô+ |üqTï≈£î
LIC Á|”$Tj·T+ 80c |ü]$T‹ ˝Ò<äT
PF Contribution 80c \ø£å ø±ø£b˛‘˚ á
Bank Deposits 80c |ü]$T‹ ˝Ò<äT yÓTT‘êÔ\T \øå±
Housing Loan 80c |ü]$T‹ ˝Ò<äT j·÷uÛ’… y˚\T
(Principal Amount) <ë≥≈£L&É<äT.
5 Year Post Office 80c |ü]$T‹ ˝Ò<äT
Time Deposite
yÓT&çø£˝Ÿ Çq÷‡¬sHé‡ 80D 25,000 (‘·q ≈£î≥T+u≤ìøÏ) ø£{Ïºq

30,000 (‘·*¢<ä+Á&ÉT\≈£î) Á|”$Tj·T+≈£î
&=H˚wüHé 80G &=H˚wüHé #˚dæq dü÷ú\ yÓTT‘·Ô+
Ä<ëj·T+ (GTI) ˝À
10XÊ‘·+ $T+#·≈L£ &É<Tä
m&ÉT´πøwüHé˝ÀHé 80E |ü]$T‹ ˝Ò<äT (e&û¶øÏ)
Á|ü‘´˚ ø£ yê´<ÛTä \T 80DDB 40,000 ‘·q≈£î
n+>∑yÓ’ø£\´+ 80DD 60,000, ` 60dü+ˆˆ <ë{Ïq yê]øÏ
80,000, ` 80dü+ˆˆ <ë{Ïq yê]øÏ
75,000 (ˇø£ e÷~] n+>∑yÓ’ø£˝≤´ìøÏ)
1,25,000 (m≈£îÿe e÷~] n+>∑yø’Ó ˝£ ≤´ìøÏ)

155
@@ e´≈£î\
Ô ≈£î ôdø£Hå é 80 øÁ +Ï <ä @j˚T d”ÿyéT\T ñ‘·eÔ TyÓTqÆ $?
ôdø£Hå é 80c ÁøÏ+<äTqï nH˚ø£ ô|≥Tºã&ç |ü<øäÛ ±\˝À me]øÏ @~ ñ‘·eÔ TyÓTqÆ <√
#ê˝≤ eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT. á H˚|<ü ´äÛ +˝À n˝≤+{Ï |ü<øäÛ ±\T @j˚T e´≈£î\Ô ≈£î
m˝≤ nqT≈£L\yÓ÷ z |ü{øºÏ £ s¡÷|ü+˝À Çø£ÿ&É ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+
d”ìj·TsY dæ{Ï»Hé d”ÿyéT
d”ìj·TsY
1 m≈£îÿe e&û¶
dæõ»Hé\≈£î
$‘YÁ&Ü n|ü&ÉT |üqTï $~Û+|ü⁄
düTø£q´ düT$<Ûä |ü<Ûäø£+ n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq~

2 ne÷àsTT\≈£î m≈£îÿe e&û¶
$‘YÁ&Ü n|ü&ÉT ≈£L&Ü |üqTï ˝Òì |ü<ø äÛ +£
3 ñ<√´>∑düTÔ\≈£î New Pension Scheme n‘·T´‘·yÔ TÓ qÆ |ü<øäÛ +£
áø°«{° |òü+&é\˝À ô|≥Tºã&ç
ÇHÓ«düºs¡¢≈£î,
4 n~Ûø£ ]dtÿ sêJyé > ±+BÛ áø° « {° |ü < Û ä ø £ + (Ç~ 80 c øÏ
rdüT≈£îHÓ yê]øÏ
sêø£b˛sTTHê 80ccg ÁøÏ+<ä≈î£ edüT+Ô ~)
ns¡‘Ω · >∑\ ÇwüO´\˝À ô|≥Tºã&ç (eTÚ*ø£ s¡+>±˝À¢)
EMI ˝À ndü\T yÓTT‘êÔìï $TqVü‰sTT+|ü⁄ bı+<ä≥+
5 Ç+{Ï zqs¡¢≈£î
]õÁùdwº Hü ,é kÕº+|ü⁄&÷É ´{°\ yÓTT‘·+Ô $TqVü‰sTT+|ü⁄>± bı+<ä≥+
Äs√>∑ ´ + ôV≤˝ŸÔ Çq÷‡¬sHé‡ |ü<øäÛ +£ ÁøÏ+<ä s¡÷. 25,000

6
dü+ø£åeT+ Á|ü‘´˚ ø£ yê´<ÛTä \ ∫øÏ‘‡· ø√dü+ $TqVü‰sTT+|ü⁄
$sêfi≤\T Ç#˚Ã &√H˚wHü ‡é U/S 80G (ø=ìï+{ÏøÏ 100% ≈£L&Ü)
7 <äj÷· s¡∆ Vü≤è<äjT· T\≈£î
ñqï‘· $<ä´ì
8 nuÛÑ´dæ+#˚yê]øÏ u≤´+≈£î\ qT+&ç n|ü\ MT<ä e&û¶ $TqVü‰sTT+|ü⁄
156
Äs√>∑´;Ûe÷ bÕ\d”ì me¬se] ù|s¡Tq m+‘Ó+‘·

rdüT≈£î+fÒ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT?
e÷qe J$‘· + ˝À n‹ eTTKýÓ T Æ q ~ Äs√>∑ ´ +. nHês√>∑ ´ +
dü+uÛ$Ñ +∫q|ü⁄&ÉT eTìwæ |ü&˚ j·÷‘·q\T es¡Hí êr‘·+. Ä j·÷‘·q≈£î ‘√&ÉT
Ä]∆ø£ düeTdü´\T ‘·˝‹… ‘Ô ˚ ø£ìŒ+#˚~ qs¡ø+£ . n+<äTøπ Á|ü‹ eTìw” ‘·qø£+≥÷
z Äs√>∑´ bÕ\d”ì rdüT≈£î+fÒ, ÄHês√>∑´ düeTdü´\T m<äTs¬ q’ |ü⁄&ÉT s¡øD å£ >±
ñ+≥T+~. á H˚|<ü ´äÛ +˝À ndü\T Äs√>∑´;Ûe÷ bÕ\d” me¬se] ù|s¡T MT<ä,
Äs√>∑´ ;Ûe÷ nôdd”, J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T, Ä<Ûës¡|ü&çq |æ\¢\T,
rdüTø√e&ÜìøÏ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T,
ns¡Ω‘· >∑\ e´≈£îÔ\T
Äs√>∑´ ;Ûe÷ ❖ Ä<Ûës¡|&ü ìÉ |æ\\¢ T
rdüTø√e&ÜìøÏ ❖ ‘ê‘·, neTàeTà, Hêj·TqeTà\T
❖ k˛<äs¡ k˛<äØeTDT\T
ns¡Ω‘· ˝Òì
❖ Ç‘·s¡ ã+<ÛTä e⁄\T
≈£î≥T+ã düuÛÑT´\T ❖ n‘êÔe÷eT\T
❖ nôdd”, uÛ≤s¡´, |æ\\¢ n+<ä]ø° ø£*|æ s¡÷. 25,000
m+‘Ó+‘· ❖ n<˚ ‘·*< ¢ +ä Á&ÉT*<ä]› øÏ ø£*|æ s¡÷. 25,000 <ëø±
$TqVü‰sTT+|ü⁄
❖ n<˚ ‘·*< ¢ +ä Á&ÉT\T d”ìj·TsY dæ{»Ï Hé\T nsTT‘˚
ñ+≥T~? s¡÷. 30,000 <ëø±
❖ Á|æy+ Ó {°yé ôV≤˝ŸÔ #Óø|£ t bÕ\d” rdüT≈£î+fÒ (ô|’
Ç+ø± @yÓTÆHê Äs√>∑´ ;Ûe÷ bÕ\d” 20,000 $T+#·≈î£ +&Ü ñ+fÒ)
Á|üjÓ÷»Hê\T eTs√ s¡÷. 5000 <ëø± |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ \_ÛdTü +Ô ~.
ñHêïj· ÷ ? ❖ á s¡÷. 5000ì q>∑<Tä s¡÷|ü+˝À ø£≥e º #·TÃ
ø±ø£b˛‘˚ s¡d<” Tä ñ+&Ü*.
@yÓTÆHê wüs¡‘·T\T øπ e\+ #Ó≈î£ ÿ <ë«sêH˚ (Á|æy+Ó {°yé ôV≤˝ŸÔ #Óø|£ t yÓTT‘·+Ô
ñHêïj· ÷ ? ‘·|Œü ) #Ó*+¢ |ü⁄\T »s¡bÕ*.
u≤ø° e⁄qï Á|”$Tj·T+ MT<ä $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_Û+#·e⁄
157
|Á ‘
ü ´˚ ø£ yê´<ÛTä \ Ks¡TÃ ì$T‘·+Ô \_Û+#˚ |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T me¬se] ù|s¡T MT<ä
m+‘Ó+‘· \_ÛkÕÔsTT?
Ç+‘·≈î£ eTT+<äT #Ó|Œæ q m˝Ÿ◊d”, Äs√>∑´ ;Ûe÷\T øπ e\+ Ä yê´<ÛTä \T
sê≈£î+&Ü eTT+<˚ #˚ùd #Ó*¢+|ü⁄\T. nsTT‘˚ ø=+‘· eT+~ XÊ|üeXÊ‘·÷Ô
nHês√>∑´+ bÕ\e⁄‘ês¡T. s¡ø£s¡ø±\ Á|ü‘˚´ø£ yê´<ÛäT\T yê]ì #·T≥Tº
eTT&ÉT‘êsTT. á H˚|<ü ´äÛ +˝À Ä<ëj·T|üqTï n˝≤ Á|ü‘´˚ yê´<ÛTä \ yê]øÏ m+‘Ó+‘·
|üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔjÓ÷ Ç|ü&ÉT s¡ø£s¡ø±\ |ü{°º\ s¡÷|ü+˝À
Ä yê´<ÛäT\T @$T{Ï?
á ÁøÏ+~$ Ä yê´<ÛTä \T
qsê\ bÕs¡ÿHédHü é msTT&é‡ øÏ&ûï\ V”≤yÓ÷ ‘ê\dt
ø±q‡sY
yê´<ÛäT\T yê´<ÛäT\T $|òü\+ |òæ*j·÷ $Tj·÷
me¬se]øÏ $TqVü‰sTT+|ü⁄\T?
á ÁøÏ+<ä Ä<Ûës¡ |ü&qç yê]øÏ ÇkÕÔsT¡ .
nôdd” J$‘· |æ\¢\T ‘·*¢ k˛<äs¡T\T k˛<äØ
uÛ≤>∑kÕ«$T <ä+Á&ÉT\T eTDT\T
m+‘Ó+‘· ÇkÕÔs¡T?
e÷eTT\T e´≈£îÔ\≈£î d”ìj·TsY dæ{°»Hé\≈£î
s¡÷. 40,000 ˝Ò<ë Ks¡TÃ ô|{Ïqº s¡÷. 60,000 ˝Ò<ë Ks¡TÃ ô|{Ïqº
yÓTT‘·+Ô (@~ ‘·≈î£ ÿyÓ‘’ ˚ n~) yÓTT‘·+Ô (@~ ‘·≈î£ ÿyÓ‘’ ˚ n~)
Ç‘·s¡ wüs¡‘·T\T @$T{Ï?
ø£˙dü+ 40XÊ‘·+ ˝Ò<ë Ä ô|q’ rÁe‘· >∑\ yê´<ÛTä \T ñ+fÒH˚ ô|’ $TqVü‰sTT+|ü⁄
e]ÔdTü +Ô ~. á rÁe‘· XÊ‘êìï ìj·T$T+#·ã&É¶ &Üø£sº Y ìsê›]kÕÔ&TÉ .

158
ñqï‘· $<ëúÛ≤´dü+ ø√dü+ rdüT≈£îqï n|ü\ MT<ä

me]øÏ, m+‘Ó+‘· $TqVü≤sTT+|ü⁄ \_ÛkÕÔsTT?
á s√E˝À¢ Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ñqï‘· $<ä´ì nuÛ´Ñ dæ+#ê\qT≈£î+≥THêïs¡T.
Ç+≥Øà&çjT· {Ÿ ø±>±H˚ @<√ø£ Áb˛ô|wò qü ˝Ÿ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ ø√s¡T‡˝À¢H˚ #˚sT¡ ‘·THêïs¡T.
n+<äT≈£î u≤´+≈£î\T, Ä]∆ø£ dü+dü\ú T yê]øÏ n|üs¡÷|ü+˝À Ä]∆ø£ düV‰ü j·÷ìï
n+~düTÔHêïsTT. ndü\T á ñqï‘· $<ëúÛ≤´dü+ me¬ses¡T n|ü\T
rdüTø√e#·TÃ, m+‘Ó+‘· rdüTø√e#√Ã ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
ñqï‘· $<ëúÛ≤´düq Ç+≥]à&çjT· {Ÿ ‘·sê«‘· #·~y˚ #·<Tä e⁄\T
n+fÒ @$T{Ï?
me]øÏ n|ü ÇkÕÔs¡T? nôdd”øÏ J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$TøÏ |æ\\¢ ≈£î
rdüT≈£îqï n|ü MT<ä øπ e\+ e&û¶ yÓTT‘êÔìøπ $TqVü‰sTT+|ü⁄
ndü\T yÓTT‘·Ô+ ˝Ò<ë e&û¶ #Ó*+¢ ∫q yÓTT‘·+Ô ˝À ndü\T yÓTT‘·+Ô
yÓTT‘·Ô+˝À <˚ìøÏ ÇkÕÔs¡T? (Principal Amount)øÏ $TqVü‰sTT+|ü⁄ ˝Ò<Tä
rdüT≈£îqï dü+ˆˆqT+&ç mì$T~ dü+ˆˆsê\
m+‘· ø±\+ ÇkÕÔs¡T? bÕ≥T (e&ûø¶ Ï e÷Á‘·yT˚ $TqVü≤sTT|ü⁄ ÇkÕÔsT¡ )
m+‘·e&û¶ yÓTT‘êÔìøÏ |ü]$T‹ ˝Ò<Tä . mìï \ø£\å e&û¶
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ÇkÕÔs¡T? yÓTT‘êÔìø¬ H’ ê ÇkÕÔsT¡ .
πøe\+ |ò”E\πøHê? ≥÷´wüHé |òE
” \πø ø±ø£ s¡yêD≤ Ks¡TÃ\T, Vü‰dü˝º Ÿ
Ç‘·s¡Ks¡TÃ\≈£î ≈£L&ÜHê? Ks¡TÃ\T ≈£L&Ü ô|’ n|ü˝À ñ+&Ée#·TÃ.
Ä ø√s¡T‡ Ç+&çj÷· ˝ÀH˚ #˚j÷· \ì ˝Ò<Tä . $<˚XÊ˝À¢
mø£ÿ&ÓH’ ê #˚jT· e#·TÃ.
Ç‘·s¡ ìã+<Ûäq\T kÕ<Ûës¡D+>± ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î #Ó+~q Ädæìú ‘êø£≥Tº
ô|{Ïº á n|üì bı+<äT‘ês¡T
Á|üdTü ‘Ô +· ñqï‘· $<ëúÛ≤´kÕìøÏ rdüT≈£îqï n|ü\
MT<ä u≤´+≈£î e&ûì¶ 10 ˝Òø£ 11% ñ+~.
159
@@ u≤´+≈£î\T, b˛kÕº|d”ò Tü nøöÿ+{Ÿ\ MT<ä

e&û¶ m+‘Ó+‘· |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄ >∑\e⁄?
H˚{Ï s√E˝À¢ #ê˝≤ eT+~ ‘·eT uÛÁÑ <ä‘· ø√dü+ &ÉãT“ì u≤´+≈£î\T, b˛kÕº|d”ò Tü ˝À¢
&çbÕõ{Ÿ #˚dTü HÔ êïs¡T. nsTT‘˚ yê{Ï˝À &çbÕõ{Ÿ #˚ùdÔ ø=+‘· es¡≈L£ {Ï&mç dt
$TqVü‰sTT+|ü⁄ ñ+≥T+~. Ç+ø=ìï+{Ï˝À ø=+‘·es¡≈L£ |üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄
ñ+~. á H˚|<ü ´äÛ +˝À ndü\T @@ u≤´+≈£î, b˛kÕº|d”ò Tü ˝À¢ì &çbÕõ≥¢ MT<ä |üqTï
$TqVü‰sTT+|ü⁄ e⁄+≥T+<√, <˚ì MT<ä e⁄+&É<√ ‘Ó\TdüT≈£î+<ë+.
|ü~y˚\ es¡≈£î |üqTï ùd$+>¥ u≤+ø˘ nøöÿ+{Ÿ
$TqVü‰sTT+|ü⁄ >∑\
u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ\T ø√`Ä|üsπ {°yé u≤´+≈£î nøöÿ+{Ÿ\T
|üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄
|òøæ ‡˘ &é &çbÕõ≥¢ MT<ä e&û¶
(s¡÷. 10,000\˝À|ü⁄
≈£L&Ü) ˝Òì u≤´+≈£î ]ø£]+>¥ &çbÕõ≥¢ MT<ä e&û\¶ T
nøöÿ+{Ÿ\T
b˛kÕº|ò”düT &çbÕõ≥¢ s¡ ÷ .3500 es¡ ≈ £ î (ˇø£ e´øÏ Ô

MT<ä |üqTï ù|s¡TMT<äsTT‘˚
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T s¡ ÷ . 7000 es¡ ≈ £ î (C≤sTT+{Ÿ
nøöÿ+{Ÿ nsTT‘˚
b˛kÕº|ò”düT, u≤´+≈£î\
s¬ +&ç+{Ïì MT<ä ø£*|æ s¡÷. 13,500
MT<ä ø£*|æ \_Û+#˚
$TqVü‰sTT+|ü⁄\T \_ÛkÕÔsTT.
|üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T

160
MTs¡T #·~yêsê? e÷¬sÿ{Ÿ˝À ñ+~.

á |ü⁄düøÔ +£ ‘√ bÕ≥T yÓ\Te&çq eTs√
eTs√ n<äT“‘ ¤ · |ü⁄düøÔ +£
¡ Y ≈£îe÷sY
#·<äe+&ç
n<äT“¤‘·
|ü⁄düÔø£+
s¡÷. 150/`
$esê\≈£î:` www.kirankumarbooks.com #·÷&É+&ç.

ఇన్వెస్ట్మెంట్ వ్యూహాలు - యుక్తులు

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ఇన్వెస్ట్మెంట్ వ్యూహాలు - యుక్తులు

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Copyright : @ with writer

yÓ\ : s¡÷. 150/` DTP & Designing:

á |ü⁄düøÔ ±\ ø±|”\ <=s¡T≈£î #√≥T¢

ã˝Ÿÿ ø±|”\ ø√dü+

|ü⁄düÔø£+ MT<ä n_ÛÁbÕj·÷\qT

kÕe÷õø£ uÛÁÑ <Û‘ä ,· ùd≥º dtø√dü+ Á|ü»\T ø=+{≤s¡T.

n<Ó\› T ekÕÔsTT (Ç+&ÉT,¢ bÕ¢{Ÿ s¡÷|ü+˝À).

Ä<ëj·T|üqTï $TqVü‰sTT+|ü⁄\T ø=ìï+{ÏøÏ \_ÛkÕÔsTT.

yÓTT‘·+Ô &ÉãT“ #˚‹˝À ñ+&Ü*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .

KØ<äT m≈£îÿe. ∫qï yÓTT‘·+Ô n+<äT˝À ñ+#·˝eÒ TT.

ø=q&ÜìøÏ eTT+<äT Hê´j·T dü+ã+~Û‘· >=&Ée\T

ˇø√kÕ] neTTà&ÉTb˛j˚T neø±XÊ\T ‘·≈î£ ÿe

e÷¬sÿ{Ÿ˝À Ä≥Tb˛≥T\T m≈£îÿe

]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ {Ï|t\ ø√dü+

ˇø£|ü &ÉT ñyÓ«‘·T˝Ô ≤ ô|]– øÁ +Ï <ä

f…øÏïø˘ ‘·≈£îÿe <Ûäs¡˝À <=]πø bı˝≤\T

MT≈£î ]dtÿ rdüT≈£îH˚ eTqdü‘Ô «· + ñ+fÒ

kÕ<Ûës¡D+>± á s¡ø|£ ⁄ü bÕ¢{Ÿ\T e÷¬sÿ{Ÿ˝À ◊<√ e+‘·T≈£î <=s¡T≈£î‘êsTT.

&Üˆˆ ø¬ eTs√. øÏn<äsT“‘¤D

u≤´+≈£î Äø£Hå é (y˚\+)˝À <=]πø ôd≥’ T¢,

»˝≤X¯j÷· \T, ˙{Ï bÁ ÕC…≈î£ \º T mø£ÿ&É

3. GST {Ï | t ‡ , f… ø Ï ï ø˘ \ T (‘· « s¡ ˝ À...)

4. GST {≤´© nøöÿ+{Ÿ ‡ (‘· « s¡ ˝ À...)

dô ø£+&é Vü‰´+&é nbÕsYyº TÓ +{Ÿ ø=q+&ç

MTs¡T ø=H˚ Ç\T¢/nbÕsYºyÓT+{Ÿ &Ü≈£î´yÓT+≥T¢ ø£¬sø√º ø±<√

MT <ä>sZ∑ ¡ ]j·T˝Ÿ mùd{ º ˝Ÿ À ô|≥º&ÜìøÏ

n~Ûø£ <Ûsä ˝¡ À n$Tà e÷¬sÿ{Ÿ˝À ô|≥Tºã&ç ˝≤uÛ≤\T bı+<ä≥+. M{Ïì m|ü&ÉT

u≤´+≈£î e&û˝¶ ≤ HÓ\ HÓ\ n<Ó› e#˚Ã

n<Ó›s¡÷bÕD≤ Á<äy√´\“D≤ìï ô|≥Tºã&ç eè~∆ì

Á|ü‹ HÓ˝≤ ‘·|Œü ìdü]>± &ÉãT“ ø£{≤º* ø±ã{Ïº

m|ü  &É T nedü s ¡ + ñ+fÒ n|ü  &É T

n|ü\T ñqïyê]øÏ á ∫{Ÿ|+üò &é\T Áo sêeT

yÓ÷kÕ\T m≈£îÿe. <=+>∑ ∫{Ÿ|òü+&é

MT≈£î m≈£îÿe n|ü ñ+<ë? nsTT‘˚ z

f…øÏïø˘ ∫{Ÿ|+üò &é\˝À e#˚Ã sêã&ç $T–‘ê

ÄK]es¡≈£L n‘·´edüsy¡ TÓ qÆ düeTj·T+˝À

ÇHÓ‡dtº #˚jT· &É+ e\¢ MT≈£î nìï s¡ø±\ s¡øD

∫{Ÿ|òü+&é\˝À ÇHÓ«dtº #˚j·T&É+ e\¢ qcÕº\T

J$‘êìøÏ uÛÁÑ <Û‘

eTìwæ #·ìb˛‘˚ ≈£î≥T+u≤ìøÏ ndüsê>±

Vü≤√˝Ÿ ˝…’|òt Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d” (Whole Life

ô|q’ ù|s=ÿqï ≥sYà Çq÷‡¬sHé‡ bÕ\d”\≈£î ø=~› bÕ{Ï ‘˚&Ü‘√ yÓ\Te&Ü¶sTT

ìs¡+‘·s¡ Á|”$Tj·T+ e´øÏÔ eTs¡D≤q+‘·s+¡

á bÕ\d”\qT Á|üdTü ‘Ô +· m≈£îÿeeT+~ rdüTø√e&ÜìøÏ Çwü|º &ü ≥

f…øÏïø˘ J$+∫ ñqï|⁄ü &˚ ;Ûe÷ yÓTT‘êÔìï n+<äCùÒd

bÕ\d” düuÛÑT´\≈£î ô|<ä› yÓTT‘·Ô+

bÕ\d” es¡≈î£ #Ó*+¢ #ê* uÀqdt G ndü\T yÓTT‘·+Ô

f…øÏïø˘ Ç‘·sT¡ \‘√ ø£*|æ rdüT≈£îH˚ >Á ÷∑ |t

|òøæ ‡˘ &é &çbÕõ{Ÿ Bì˝Àì e&û‘¶ √ e÷eT÷\T LIC

f…øÏïø˘ m˝Ÿ◊d” ≥sYà bÕ\d” ÄHé˝H’… ˝é À

@»+{Ÿì |æ*|æ+∫, bÕ\d” >∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø=ì, ‘·eT≈£î @ bÕ\d”

á yÓT&çøs¢£ TTyéTì ≈£î≥T+ã+˝À j·T»e÷ì ˝Ò<ë J$‘· uÛ≤>∑kÕ«$T ˝Ò<ë

MTs¡T bÕ\d” rdüTø√ø£eTT+<˚ ñqï yê´<ÛTä \T n+<äT˝À ù|s=ÿHê*. n˝≤π>

Vü‰dæŒ≥˝Ÿ s¡÷yéT≈£î s√E≈£î m+‘· ÇkÕÔs¡T?

e#êÃsTT n+fÒ ø£˙dü+ Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À 24 >∑+≥\T ñ+&Ü\qï ìj·TeT+

Ç$ ø±ø£ Á|üy{˚ Ÿ s¡+>∑+˝À Star, Apollo munch, L&T Health ˝≤+{ÏyHÓ √ï

ULIS n+fÒ @$T{Ï? yê{Ï e\¢

eT÷´#·Te˝Ÿ |ò+ü &é j·T÷ì≥T¢ J$‘· ;Ûe÷

á j·T÷ì{Ÿ *+ø˘&é bÕ\d”˝À¢ Á|”$Tj·T+ m≈£îÿe ñ+≥T+~. m+<äTø£+fÒ

nìï+{Ïø£+fÒ ‘·≈£îÿe Á|”$Tj·T+,

s¡÷. 5000 s¡÷. 30,000 ø£˙dü+ s¡÷. 1000 e÷Á‘·yT˚

øπ e\+ s¡÷. 12‘√ n\]+#˚ øπ +Á<ä

nsTT‘˚ nìï ùws¡T¢ n˝≤ ô|s¡T>∑T‘êsTT nì #Ó|Œü &É+ e÷ n_ÛeT‘·+

bÕ\d” es¡≈î£ #Ó+¢ #ê uÀqdt G ndü\T yÓTT‘·+Ô

y˚{Ï MT<ä e&û\¶ T MTs¡T m≈£îÿe #Ó+¢ #ê‡ ñ+≥T+~?