9.03.

2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone

podrzędnie

pixabay, licencja: CC 0

Zdania złożone współrzędnie częściej pojawiają się w codziennej komunikacji niż zdania
podrzędne. Są również prostsze do opisania. Bardzo ważne, aby zapamiętać połączenia
między nimi. Zwykle scala je spójnik współrzędności (np. i, oraz, albo). Jeśli brakuje spójnika
w wypowiedzeniu, dwa zdania łączą się ze sobą za pomocą znaków interpunkcyjnych.

Wypowiedzenia złożone współrzędnie składają się z pojedynczych zdań składowych,

między którymi nie ma różnic gramatycznych. Każde zdanie składowe mogłoby istnieć
samodzielnie. Tym głównie się różnią od zdań podrzędnie złożonych. Związki między nimi
dotyczą treści. Inaczej mówiąc, każde kolejne zdanie wnosi coś do treści wypowiedzenia
poprzedniego. Najczęściej jednak treść ta może mieć różne znaczenie. Różnice między
poszczególnymi zdaniami rozpoznajemy głównie po spójnikach współrzędności. Poniższy
wykres przedstawia typy zdań złożonych współrzędnie.

Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 1/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

O ile wykresy zdań podrzędnie złożonych pokazują hierarchię między wypowiedzeniami

składowymi i są trudniejsze do opracowania, o tyle w wypadku zdań złożonych
współrzędnie warto zapoznać się najpierw z rodzajem zdania (łączne, przeciwstawne,
rozłączne, wynikowe). Poniżej pojawiają się przykładowe ilustracje tych wypowiedzeń.

Łączne

Czytam książkę (1) / i słucham dobrej muzyki (2).

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Przeciwstawne

Poszedłem na koncert (1) /, ale zabrakło już biletów (2).

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Rozłączne

Pojadę nad morze (1) / albo wybiorę się w góry (2).

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 2/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Wynikowe

Wróciłem właśnie z wakacji (1)/, więc możesz mnie odwiedzić (2).

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Zadaniowo (I)
Ćwiczenie 1
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 2
Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Ćwiczenie 3

Ułóż zdania złożone współrzędnie lub podrzędnie, które będą spełniały określone warunki.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Sposoby łączenia zdań złożonych

Wypowiedzenia złożone zwykle rozpoznajemy po charakterystycznych dla nich
wskaźnikach zespolenia. W zdaniach złożonych współrzędnie zawsze są to spójniki
współrzędności. Niekiedy jednak pomijamy spójnik (pojawia się sam przecinek), a w języku
mówionym granice między poszczególnymi zdaniami wyznacza dłuższa pauza. Na
przykład:

Jest dość pochmurno. Co jakiś czas pada deszcz – dwa oddzielne zdania pojedyncze.

Jest dość pochmurno (1) i co jakiś czas pada deszcz (2) – wypowiedzenie współrzędne
łączne spójnikowe. Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 3/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Jest dość pochmurno (1), co jakiś czas pada deszcz (2) – wypowiedzenie współrzędne
łączne bezspójnikowe (połączone przecinkiem).

Oto najczęściej używane zaimki i spójniki w zdaniach złożonych.

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Kłopotliwa może się okazać interpunkcja zdań współrzędnie złożonych. Należy tu

pamiętać o ważnej zasadzie:

przecinkami oddzielamy zdania przeciwstawne i wynikowe,

nie oddzielamy przecinkami zdań łącznych i  rozłącznych.

Jeśli jednak powtarza się spójnik charakterystyczny dla zdań łącznych i  rozłącznych, to
przed drugim i kolejnym użyciem powinien pojawić się przecinek, np.:

Ani nie skończyliśmy zadania, ani nam nie wyszły dobre wyniki.

Albo pójdę na spacer, albo posiedzę w domu.

Często w zdaniach podrzędnych i współrzędnych – dłuższych i charakterystycznych dla

wypowiedzi oficjalnych – pojawiają się podwojone (złożone) spójniki. Musimy pamiętać
o tym, aby zawsze stosownie użyć jednego i drugiego spójnika z danej pary, a także
o przecinkach między nimi. W tabeli zostały podane przykłady takich wskaźników
zespolenia.

Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 4/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Źródło: a. nn., licencja: CC BY 3.0.

Zadaniowo (II)

Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 5/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Ćwiczenie 4
Określ rodzaj zdania.

Zdania
Zdania Zdania
Zdania połączone za
połączone połączone
Wypowiedzenie połączone pomocą znaku
spójnikiem spójnikiem
zaimkiem interpunkcyjnego
podrzędności współrzędności
(bez spójnika)
Szybciej bym
przyjechał,
gdyby list    
został
napisany.
Jutro jedziemy
do Warszawy,
a pojutrze    
wyruszamy do
Krakowa.
Jadąc przez
piękne
górzyste
wzniesienia,
   
turyści
podziwiali
malownicze
widoki.
Wczoraj
odebrałem pocztę,
sprawdziłem też
   
wiadomości na
portalu
społecznościowym.
Lubię naszą
znajomą,
ponieważ    
zawsze się
uśmiecha.
Widziałem dziś
twoją
koleżankę,
   
która
wyglądała
zachwycająco. Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 6/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Zdania
Zdania Zdania
Zdania połączone za
połączone połączone
Wypowiedzenie połączone pomocą znaku
spójnikiem spójnikiem
zaimkiem interpunkcyjnego
podrzędności współrzędności
(bez spójnika)
Od dłuższego
czasu
wiedzieliśmy,
   
że na naszej
ulicy zabraknie
dziś prądu.
Albo będziemy
się uczyli, albo
po prostu    
pogramy
w piłkę.
Lubię bardzo
chemię,
natomiast mam
   
wielkie problemy
ze wzorami
matematycznymi.
Nie wszyscy
byli
zadowoleni,
mimo że na    
koncercie
panowała miła
atmosfera.
Nasz kolega
wysłuchał
w radiu
komunikatu
   
o promocji, po
czym pobiegł
do sklepu po
komputer.
ĆWICZENIE: (G2.G.9) połączenia zdań złożonych (długie)

Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 7/8
9.03.2022, 17:29 Zdanie złożone współrzędnie a zdania złożone podrzędnie - Zintegrowana Platforma Edukacyjna

Ćwiczenie 5

Ułóż po jednym zdaniu z każdego rodzaju wymienionego w tabeli w poprzednim ćwiczeniu.

Zapisz je tutaj lub w zeszycie.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Aplikacje dostępne w

Na stronie znajdują się materiały, które powstały ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego (Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007−2013 oraz Program
Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014−2020)

Zgłoś problem
https://zpe.gov.pl/a/zdanie-zlozone-wspolrzednie-a-zdania-zlozone-podrzednie/D15NBNgNG 8/8