5 6114028809353167406

Ç+{Ïù|s¡T
Ç+Á<ä>∑+{Ï
lø±+‘·X¯s¡à
Ä‘·àø£<Ûä
INTIPERU
INDRAGANTI
(An Autobiography)
By : Srikantasarma
Cell : 98480 78079
First Edition : January 2017
Cover Design : Giridhar
Published by :
INDRAGANTI FAMILY
104, Santhi Residency
Premnagar Colony, (G.K. Colony)
Sainikpuri (P.O)
Secunderabad - 84
For Copies :
# 28-10-16, Maszid Street

Arundelpet, Vijayawada - 520 002
Ph. : 0866 2433359, 93929 71359
Printed at:
Sri Sri Printers
Vijayawada - 520 002
Cell : 9490634849
Price : Rs - 200 /-
eTq$ e÷≥\T
eTq ÁbÕNqø£e⁄\ >∑T]+∫ Hêø=ø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ }Vü≤ ñ+~. dü+düÿ è‘· ø£e⁄˝Ò ø±ìe«+&ç—
‘Ó\T>∑T ø£e⁄˝Ò ø±ìe«+&ç, yêfi¯ó¢ ì]«#ês¡ Jeq+ >∑&ç|æqyês¡T ø±<äT. ÄdæÔ øÏ$TàHêdæÔ.
m&Üô|&Ü n|ü\T. Ç\T¢ nj·Týês¡+¢ >±] q{Ï\º T¢. Ç+{À¢ XÊ+‹ ì|üŒ#·Ãs¡+. uÛ≤s¡´ >∑j÷· ´[.
˝Ò<ë sTT+{À¢ ñqï sTT<ä›s¡T, eTT>∑TZs¡T Ä&ÉeTqTwüß\ eT<Ûä´ düjÓ÷<Ûä´ ˝Òø£ >∑èVü≤+
ì‘·´s¡Ds¡+>∑+>± ñ+&É≥+. |æ\\¢ T |ü+&ç‘|· ⁄ü Á‘·T\T>± mìïø£˝ÀøÏ edüT+Ô {≤s¡T.
Çìï ∫ø±≈£î\˝ÀqT yê]ì ñqï‘·+>± ì\u…{+ºÏ ~, JeHê&ç>± ì\ã&ç JeH√‘ê‡Vü‰ìï
C≤]b˛˙≈£î+&Ü #˚d+æ ~ yê] kÕVæ≤r yê´dü+>∑+. ◊Væ≤ø£ »+C≤≥+ qT+&ç yê]ì y˚sT¡ #˚dæ
ÁãVü‰àq+<ädôü VA<äs¡ ‘·T\ýÓTqÆ Äq+<äeTj·T dæ‹ú ˝À ì*|æ+~ yê] kÕVæ≤‹— Ç˝≤ ñ‘·T‹Ô Ô
}Vü≤\T ø£\T>∑T‘·T+&˚$. á }Vü≤ eTØ ‘ê\÷, bı\÷¢ ø±<äT, ø=+‘· ì»+ ˝Òøb£ ˛˝Ò<ìä
Ç+Á<ä>+∑ {Ï Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] J$‘·+ >∑T]+∫ ‘Ó*XÊø£ ns¡eú TsTT´+~.
bÕ+&ç‘ê´ìøÏ, ø£$‘ê«ìø° kÕ<Ûës¡D+>± #·Tø¬ ÿ<äTs¡T. @‘ê+ô|≥Tº. á s¬ +&ÉT Á|üøè£ ‘·T\T
ˇø£ÿ#√≥ $T[‘·eTe≥+ ns¡T<äT. |ü+&ç‘·T&ÉT ø£$‘ê«ìøÏ ‘Ó>∑ã&ç‘˚ |ü⁄fÒº~ >∑Dã<äΔyÓTÆq,
XÊg+ #Ó|Œæ q düø\£ \ø£Då ≤\T eT÷ØÔu$ÑÛ +∫q sê•. ˝À|æ+#˚<˝ä ≤¢ ˇø£ÿ Jeø£fi¯ e÷Á‘·yT˚ .
BìøÏ n|üyê<ä+ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ>±s¡T. ø£s¡ÿX¯yÓTÆq XÊgbÕ+&ç‘·´+, eT<ÛäTs¡>∑+;Ûs¡ ø£$‘·«+
Äj·Tq≈£î ø£e#·≈£î+&É˝≤\T. n+‘·{Ï |ü+&ç‘·ø£$øÏ düT|ü⁄Á‘·T&Ó’q lø±+‘·X¯s¡à>±s¡T
ª|ü+&ç‘·|ü⁄Á‘·T&ÉTμ nH˚ C≤rj·÷ìøÏ #˚≥T‘Ó#êÃs¡T. Äj·Tq Ä‘·à#·]Á‘· Ç~, ªªÇ+{Ïù|s¡T
Ç+Á<ä>∑+{Ïμμ.
lø±+‘·Xs¯ à¡ >±s¡T \ãΔÁ|ü‹wüß˝º q’… kÕVæ≤rÁe‘·T\T. yê] kÕVæ≤ryê´dü+>∑+ ø£$‘·«+,
\*‘·^‘·+, #·\q∫Á‘·^‘·+, j·Tø£>å ±q+, ø£<,ä∏ qe\, Hê≥ø£+, Hê{Ïø,£ yê´dü+ ` Ç˝≤
ãVüQs¡÷bÕ\T>± $ø£d+æ ∫+~. X¯sà¡ >±] dü+|üPs¡í düsd¡ «ü ‹ sTT|üŒ{Ïøπ yÓTs¡T>∑T ô|≥ºã&ç (X¯sà¡ >±πs
‘·q≈£î q#·Ãì ø=ìï+{Ïì ‘=\–+#ês¡T.) s¬ +&ÉT uÛ≤>±\T>± yÓ\Te&ç+~ düè»q, düe÷˝À#·q
ù|s¡‘¢ √. Ç|ü&ÉT Ä‘·àø£<qä∏ T yÓ\Te]+#·&+É ‘√ $T–*q ø=~› ø=s¡eq÷ uÛØÑ Ô #˚XÊs¡T.
kÕVæ≤‘·´$wüjT· +˝À X¯sà¡ >±s¡T n<äèwüeº +‘·T\T. Ç|üŒ{Ï ‘·s+¡ ˝Àì ªªkÕVæ≤‘·´>±fi¯óμ¢ μ
‘·s¡#·÷ ‘·\#·Tø=H˚ ~>∑›+‘·T\T yê]+{ÏøÏ #·T≥º|ü⁄#·÷|ü⁄>±H√, $TÁ‘·<Ûäs¡à+>±H√, kÕVæ≤r
kÕC≤‘·´+‘√H√ edüT+Ô {≤s¡T. X¯sà¡ >±s¡T #·÷dæq, e÷{≤¢&qç kÕs¡d«ü ‘·eT÷s¡T\Ô ∫{≤º ô|<ä~› .
|ü+&çq |ü+&É¢ eT<Û´ä ì |ü∫Ãø±j·T ≈£L&Ü |üø±«ìø=∫Ã s¡duü ]ÑÛ ‘·eT÷, düTyêdüq yêdæ‘e· T÷
nsTTq≥T¢ X¯sà¡ >±] kÕVæ≤rø£èwæ |ò˝ü ÀqTàK+ nsTTq≥T¢ Hê≈£î nì|ædTü qÔ ï~.
Ç+ø=ø£ n<äèwükº Õúq+˝Àq÷ X¯sà¡ >±s¡T ñHêïs¡T. ªª$dü‡qï #Ó|Œæ +<˚ y˚<+ä μμ nì yêdæ+>∑qï
e+X¯+˝À |ü⁄{Ïqº dü«j·T+Á|üuÑÛ e+{Ï ‘·+Á&çøÏ ø=&ÉT≈£î ø±e≥+, Ä ø°]øÔ Ï eT#·Ã‘˚ì ø=&ÉT≈£îøÏ
‘·+Á&ç ne≥+. nsTT‘˚ |ü+&ç‘e· +X¯+˝Àì Á|ü‹uÛÑ ø=&ÉT≈£î˝À n+fÒ Ç+Á<ä>+∑ {Ï yÓ÷Vü≤qø£èwü˝í À
eTs=ø£ s¡÷|ü+>± |üs´¡ edæ+∫+ <äqTø√+&ç. ‘ê‘·eTà>±] õ–˙ >=\TdüT eTT~eTqesê*øÏ
ªu≤˝Ÿu≤cÕμ #ÓH’ é >± e÷]q≥T¢. n<˚ ã+>±s¡+, s¡÷|üyT˚ e÷s¡TŒ.
ªdü«+‘· Á<äe´+μ‘√ |ü⁄düÔø±\T ø=qTø√ÿe&É+ yÓTT<ä\j·÷´ø£ H˚qT ‘Ó#·TÃ≈£îqï ‘=*
|ü⁄düÔø±\˝À X¯s¡à>±] ª>±<∏ëyêVæ≤ìμ ˇø£{Ï. >±<∏ëdü|üÔX¯‹˝Àì ø=ìï >±<∏ä\≈£î X¯s¡à>±s¡T
ø£<\ä∏ T n˝≤¢sT¡ .
‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä>±] ª>±<∏ëdü|üÔX¯‹˝À ‘Ó\T>∑T|ü<ë\Tμ |ü⁄düÔø£+ #·~$ n+‘·
∫ø£ÿì $wüj÷· ìï Ç+øÏ+|ü#d˚ Tü ø√˝Ò≈î£ +&Ü ñqï <äX˝¯ À >±<∏ëyêVæ≤ì ªø°μ ˝≤>± ñ|üj÷Ó >∑|&ü +ç ~.
Ä s¬ +&ÉT |ü⁄düøÔ ±\øÏ dü+ã+<Ûyä T˚ MT ˝Òøb£ ˛sTTq|üŒ{Ïø,° Hê¬ø+<äTø√ yÓTT<ä{Ï |ü⁄düøÔ ±ìøÏ s¬ +&Ée
|ü⁄düøÔ +£ |üPs¡ø+£ >± ø£ì|æ+∫+~. n~ lø±+‘·Xs¯ à¡ >±]‘√ Hê yÓTT<ä{Ï |ü]#·jT· +.
u§$Tà&Ü\ lø£èwüeí T÷]Ô>±]øÏ eT\¢+|ü*¢ k˛eTX‚Ks¡Xs¯ à¡ >±s¡+fÒ n$T‘· >ös¡e+.
k˛eTX‚Ks¡Xs¯ à¡ >±] #·]Á‘· yê´kÕ\T ø=ìï+{Ïì Äj·Tq |ü⁄düøÔ +£ >± y˚jT· <ä*#ês¡T. yê{ÏøÏ
nqTã+<Ûä+>± Ç+Á<ä>∑+{Ï Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ>±] >ö‘·MT >±<∏ä\ qT+&ç k˛eTX‚Ks¡X¯s¡à>±]
>∑T]+∫ sêdæq yê´kÕìï #˚sÃ¡ <ä*∫ lø±+‘·Xs¯ à¡ >±]ì bò˛Hé<ë«sê nqTeT‹ n&ç>±qT.
n|üŒ{ÏøÏ e÷ Ç<ä]› ø° m˝≤+{Ï |ü]#·jT· + ˝Ò<Tä . $˙ $q&É+‘√H˚ Äj·Tq n+^ø±s¡+ ‘Ó*bÕs¡T.
Hê≈£î ø=+#Ó+ ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+~. ÄX¯Ãs¡´+ m+<äT≈£L n+fÒ Ç˝≤+{Ï nqTeT‹ ø√dü+
n&ç–q|ü⁄&ÉT Á|üeTTKT\ |æ\\¢ T m˝≤+{Ï ªª˝≤ bÕsTT+≥T¢μμ rkÕÔs√ Hê≈£î ø=+#Ó+ nqTuÛeÑ +
O+~. á nqTuÛeÑ + lø±+‘·Xs¯ à¡ >±] e<ä,› eT\¢+|ü*y¢ ê] eTqTeTdü+‘êq+ e<ä› K+>∑T‹qï~.
X¯sà¡ >±s¡T sπ &çj÷Ó ˝À |üì#˚dqæ |üŒ{Ï ˇø£ ∫qï eTT#·Ã≥ì ls¡eTD>±s¡T #ÓbÕŒs¡T.
Owül Äø±X¯yêDÏ˝À eTVü‰uÛ≤s¡‘êìï #ÓãT‘·÷ Á|ü‹ Ç+{Ïì ø√yÓ\ ns¡T>∑T>± e÷]Ãq s√E\$.
‹s¡T|ü‹j·÷Á‘· #˚dæ n≥TqT+∫ nfÒ eTÁ<ëdüT yÓ[fl sêe÷sêe⁄ì, Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ì #·÷dæq≥Tº—
»q+ <äTs¡<Z sä Ù¡ q+ #˚døæ =ì Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ e∫Ã ñwül ø±fi¯flMT<ä |ü&TÉ ‘·T+&˚yês¡T.
Á|ü‹uÛ≤e+‘·T\≈£î ñ+&˚ ˇø±H=ø£bÕ{Ï ∫s¡T n\dü‘· ñwüløÏ ≈£L&Ü ñ+&É≥+ e\q, Äj·Tq
Äø±X¯yêDÏ˝À #˚jT· e\dæq |üìì lø±+‘·Xs¯ à¡ >±πs #·øÿ£ u…&TÉ ‘·T+&˚yês¡≥. e∫Ãq uÛøÑ »Ô£ q+
e÷>∑qTï>± ≈£îqT≈£î‘·Tqï ñwül ø±fi¯flMT<ä |ü&TÉ ‘·÷ ñ+fÒ ø±fi¯ó¢ yÓq≈£îÿ ˝≤≈£îÿ+≥÷, ªªne÷à,
ne÷à, ne÷à, H˚qT n\TŒDÏí, eT÷&ÛÉTDÏí, Hê≈£î yÓTT≈£îÿ‘ês¡T @+≥e÷à?μμ nì n+≥÷
O+&˚yês¡≥. X¯sà¡ >±s¡T ls¡eTD‘√ ªª#·÷XÊyê s¡eTD, eTqyê&çøÏ dü«dü«s¡÷|üC≤„q+ m˝≤
O+<√μμ nH˚yês¡≥.
Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü+bÕ<ä≈î£ ì>± ñqï|ü&ÉT X¯sà¡ >±] e\¢ kÕVæ≤r˝Àø±ìøÏ eT+∫ y˚T\T
»]–+~. ‘Ó\T>∑Tyê] >=|üŒ d”«j·T#·]Á‘·\˝À ˇø£fqÆ… ªVü≤+|æ qT+&ç Vü≤s¡bÕŒ<ëø±μ X¯sà¡ >±]
ìsê«Vü≤ø£‘«· +˝À Á|ü#T· ]‘·eTsTT´+~. X¯sà¡ >±] ªø±+Á{Ïã÷´wüH‡é μ ˝À ÇB ˇø£≥ì Hê Äq+<ä+.
4 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

@e+&û X¯sà¡ >±s¡T, ôV≤’ <äsêu≤<é e∫Ãq ‘·sT¡ yê‹ ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä>±] J$‘êìï m+<äTø£+&û
sêsTT+#·˝Ò<äT?
X¯sà¡ >±] düeTÁ>∑ kÕVæ≤‘ê´ìï kÕú©|ü⁄˝≤ø£+>± #·~yêqT nì n‹X¯jT· + #Ó|Œü ˝ÒqT.
n˝≤>∑ì ≈£L\+ø£w+ü >± #·~yêqì ã&ÜsTT>±qT #Ó|Œü ˝ÒqT. ø±˙ #·~yêqT. Äj·Tq sê‘·\˝À
qqTï n$T‘·+>± Äø£]¸+∫q~ ªª|ü]|ü] |ü]#·j÷· \Tμμ. ˇø£ y˚‘Ô· >∑T]+∫ eTØ ñqï‘·ÁX‚DyÏ ê]øÏ
e÷Á‘·yT˚ ns¡eú Tj˚T´ |ü<dä sü D¡ ‘Ï √ ø±≈£î+&Ü düqïø±s¡T bÕsƒ≈¡ î£ \T ≈£L&Ü ns¡+ú #˚dTü ≈£îH˚≥≥T¢
eTVü‰qTuÛ≤e⁄\‘√ ‘·q |ü]#·j÷· ìï, yê] e´øÏ‘Ô ê«ìï $Tfi≤sTT+|ü⁄ #˚dqæ Ä rs¡T bÕsƒ≈¡ î£ &çï
Äø£≥Tº≈£î+≥T+~.
yê] j·Tø£>å ±Hê\T, \*‘·^‘ê\T ‘·≈î£ ÿekÕúsTT$ ø±e⁄. X¯sà¡ >±] yê´dü dü+#·jT· +
#·<Tä es¡T\ kÕúsTTì ‘·|Œü ø£ ô|+#·T‘·T+~.
Ä‘·àø£<≈ä∏ î£ eTT+<äTe÷≥ n+≥÷ ô|<’ +ä ‘ê sêj·T≥+ m+<äT≈£î nquÀ‘êπsyÓ÷!
|ü⁄düÔø£+ MT #˚‘·T˝À¢ ñ+~. #·<äe&ÜìøÏ ñ|üÁø£$TdüTÔHêïs¡T. ‹quÀ‘·÷ s¡T#·T\T,
eTT+CÒ‹ ø£+ø£D≤ìøÏ n<äe› TT m+<äTø£ì.......
Ä‘·àø£<ä∏ sêj·T&É+ d”«j·TVü≤qq+ nì ˇø£ Ç+^¢wßü ô|<äe› Tìwæ ñyê#·. ì»y˚T.
eTq eT+∫eTTU≤ìï #·÷|æ+∫q≥Tº eTøÏ*eTTU≤ìï ˝Àø±ìøÏ Á|ü<ä]Ù+#·˝ÒeTT. <ëìøÏ
>∑T+&Ó<s’ÓÛ ´¡ + ø±yê*. meπseTqT≈£îHêï qqTï H˚qT ñqï~ ñqï≥Tº>± ˝Àø±ìøÏ #·÷|æ+#·>\∑ >±*
nH˚ ìC≤sTTr ñ+&Ü*. n˝≤ ø±q|ü&ÉT ªªÄ‘·àdüT‹Ô `|üsì¡ +<äμμ, ªªÄ‘·àdüT‹Ô `|üsd¡ Tü ‹Ô μμ ~qTdüT‘√
Ä‘·à#·]Á‘·øÏ Ä‘·à˝Ò≈î£ +&Ü b˛‘·T+~. n\$ø±ì ø£‹‘Ô √ kÕeTT #˚ùdÔ kÕ<Û≈ä î£ &ç ‘·\Hêï ‘Ó>T∑ ‘·T+~
˝Ò<ë Mø£≈å î£ &ç eTTKyÓTHÆ ê |ü>T∑ \T‘·T+~. Ä‘·àø£<ë∏ s¡#q· n˝≤+{Ï<.˚ Ä ˝À|ü+ ªªÇ+{Ïù|s¡T
Ç+Á<ä>+∑ {Ïμμ ˝À ø±qsê<äT.
sê‘·˝À, uÛ≤wü˝À C≤D nsTTq X¯sà¡ >±]øÏ, á ˇ&ÉT|ü⁄\T, yÓT\≈£îe\T ˇø£sT¡ #Ó|Œü ø£ÿsπ <¢ Tä .
ø±ã{Ïº ∫≈£îÿ|òTü {≤º\qT kÕ|ò⁄ü #˚dæ eTq#˚‘· #·~$kÕÔsT¡ .
mH√ï n+‘·sT¡ e⁄\ ô|q’ Tqï X¯sà¡ >±s¡T yê] d”«j·T#·]Á‘·≈î£ eTT+<äTe÷≥ sêj·TeTì
ø√]q|ü&ÉT, H˚qT Ä#ês¡+ Á|üø±s¡+ ø±≈£î+&Ü ì»+>±H˚ ÄX¯Ãs¡´|ü&Ü¶qT. ªªMTπs$T{Ï,
qqï&É>&∑ yÉ T˚ $T{Ï, sTT+‘· eTqïq≈£î H˚qT bÕÁ‘·T&Éq>∑T≥≈£î Hê ns¡Ω‘· j˚T$T?μμ nì yê]
eTT+<äT y˚w+ü ≈£L&Ü ø£{≤ºqT. ‘·sT¡ yê‘· ‘Ó*dæ+~, á neø±X¯+ Hê≈£î sêe{≤ìøÏ yÓqø±\
Ä~uÛ≥Ñ ¢ Hêsêj·TD<ëdüT, #Ófi|¢¯ fiæ ¢¯ y˚+ø£≥XÊÅd,Ôæ ø=+&É yÓ+ø£≥|üŒj·T´, u…+>∑Tfi¯Ss¡T Hê>∑s‘¡ ï· eTà
ñHêïs¡ì.
nj·÷´! X¯sà¡ >±s¡÷! MT ÄX¯jT· + HÓsy¡ ]˚ +<√ ˝Ò<√, á Hê\T>∑T #·|Œü {Ï e÷≥\‘√
Hê ñã˝≤≥+ e÷Á‘·+ rs¡TÃ≈£îHêïqT. <Ûqä ýê<ë\T. ôd\$|æŒ+#·+&ç.
l ùV≤$fi¯+ã, |ü⁄wü´X¯ó<äΔ<äX¯$T uÛÑeBj·T
28.12.2017, >∑T+≥÷s¡T. s¡$ø£èwüí
ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 5

Á|üy˚•ø£
Ç~ <äTs¡TàœHêeT dü+e‘·‡s¡+. ÁXÊeDX¯ó<äqΔ e$T X¯óÁø£yês¡+. n+fÒ Áø°.X¯.2016
Ä>∑dTü Hº \Ó |üHïÓ +&Ée ‘˚B. H˚{qÏ T+#˚ ø£ècÕíqB |ü⁄wüÿsê\T ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ≈£L&É.
#ê˝≤ø±\+>±, Hê≈£î e÷ Ç+Á<ä>∑+{Ï ≈£î≥T+ã#·]Á‘· Áyêj·÷\H˚ ø√]ø£ ñ+~.
#Ó|Œü <ä–q+‘· #·]Á‘· ñ+&É&eÉ T÷ ì»+.
ø£\ŒHê kÕVæ≤‘·´+˝À ø£+f…, @ ªªJ$‘·μμyÓTHÆ ê ÄX¯Ãs¡´ø£s+¡ >± ñ+&˚ neø±X¯+ O+~.
n+<äTø£H˚ Truth is Stranger than fiction n+≥÷+{≤s¡T. Hê ≈£î≥T+ãJ$‘·+, e÷
Ç+Á<ä>+∑ {Ï ≈£î≥T+ã#·]Á‘· ≈£L&Ü n+‘˚. y˚sT¡ y˚sT¡ dü+<äsê“¤\ qT+∫ e÷ #·]Á‘· ≈£L]Ã
#Ó|Œü &É+e\¢, #·<Tä es¡T\≈£î ˇ]π>eTT+~?
e÷ ≈£î≥T+ã #·]Á‘·˝À @s¡Œ&çq |òüT{≤º\ yÓ’∫Á‹, $\ø£åDeTT>± ñ+≥T+~.
O‘·ÿ+sƒu¡ ]ÑÛ ‘·yTÓ qÆ qe\˝≤>∑ ñ+≥T+~.
Hê ej·TdüT‡ Ç|ü&ÉT &Óu“… s¬Ì¤ +&˚fió¯ ¢ ì+&ç &Óu“… eÌ¤ T÷&Ée @&ÉT >∑&TÉ dü÷+Ô ~.
H˚qT ‘ês¡D HêeTdü+e‘·‡s¡+ CÒ´wüX˜ ó¯ <äΔ dü|$Ôü T k˛eTyês¡+Hê&ÉT ` n+fÒ 1944
y˚T 29e ‘˚Bq |ü⁄{≤ºqT. Ç|üŒ{ÏøÏ ns¡y’Ó @fi¢̄ J$‘·+ ø£<ä∏ Hê≈£î >∑Ts¡T+Ô ~.
e÷ Ç+Á<ä>+∑ {Ï ≈£î≥T+ã+˝À |òTü q‘·\T ñHêïsTT. nee÷Hê\THêïsTT. bÂs¡Twü+,
e÷qdü+ ñHêïsTT. bÕ+&ç‘´· +, kÕVæ≤‘·´+, dü+^‘·+ ñHêïsTT. sê»|üPõ‘ê\THêïsTT. mes¡÷
}Væ≤+#·C≤\ì eT\T|ü⁄\THêïsTT.
n+<äTπø e÷ ≈£î≥T+ã#·]Á‘·Áyêj·÷\ì HêeTT#·Ã≥. ` ‘·\T#·T≈£î+fÒ, $X¯«Hê<∏äÛ
dü‘´· Hêsêj·TD>±] ªy˚sTT|ü&>É \∑ Tμ qe\+‘· ø£<ä∏ Ç~.
Hêø£<ä∏ yÓTT<ä\Tô|≥º&ÜìøÏ eTT+<äT ˇø£ dü+>∑‹ #ÓbÕŒ*. Hê≈£î J$‘·#]· Á‘·\T #·<eä &É+
#ê˝≤ Çwü+º . n$, kÕ<Ûës¡D #·]Á‘·ø±s¡T\T #Ó|Œü ì, #Ó|Œü C≤\ì kÕ+|òTæ ø£ #·]Á‘·\T #Ó|⁄ü ‘êsTT.
#ê]Á‘·≈î£ \ <äèwæ˝º À|ü&ìÉ |òTü ≥q\T, ù|s¡T¢ yê{Ï˝À <=s¡T≈£î‘êsTT. ‘Ó\T>∑Tyê] kÕ+|òTæ ø£#]· Á‘·`
MπsX¯*+>∑+, ∫\ø£eT]Ô \ø°åàqs¡dæ+Vü≤+, ≥+>∑T≥÷] Á|üø±X¯+, <ä]Ù #Ó+#·j·T´, lbÕ<ä
düTÁãVü≤àD´XÊÅd,Ôæ #Ófi|¢̄ fiæ ¢̄ y˚+ø£≥XÊÅd,Ôæ Ä~uÛ≥Ñ H¢ êsêj·TD<ëdüT, ‹s¡TeT\sêeT#·+Á<ä, e+{Ï
e´≈£î\Ô Áyê‘·\e\¢ u≤>± Hê≈£î ns¡yú TÓ +Æ ~. Ç˝≤π> kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+˝Àq÷, ø£eT÷´ìdüTñº
<äéT+˝Àq÷, Á|ü‘·´ø£å+>± |üì#˚dæq e´≈£îÔ\s¡#·q\T ≈£L&Ü ñ+&çñ+&Ée#·TÃqT, ø=+&Ü
yÓ+ø£≥|üŒj·T´ ˝≤>∑, leT‹ ø=+&É|*ü ¢ ø√fÒX«¯ s¡eTà˝≤>∑!`

nsTT‘˚ ` H˚qT @ ñ<äé÷\˝Àq÷ |üì#˚dæqyê&çìø±qT. H˚HÓ]–q~, ‘Ó\T>∑T
kÕVæ≤‘·´+>∑T]+∫, n+<äT ì$T‘·Ô+>± q&ç∫q |òüT≥q˝ >∑T]+∫. Ä<ÛäTìø£ kÕVæ≤‘·´+‘√
e÷≈£î≥T+u≤ì≈£îqï dü+ã+<Û+ä >∑T]+∫ H˚H]Ó –q |òTü ≥q\≈£î #ê]Á‘·ø£ ÁbÕ<Ûëq´+ e⁄+~.
e÷ ≈£î≥T+ã+ H˚|<ü ´äÛ +>∑T]+∫ e÷Hêqï>±s¡T ‘·q ª>ö‘·MT>±<∏\äÛ Tμ |ü⁄düøÔ +£ ˝À ø=+‘·
ÁyêXÊs¡ T . ‘· q >∑ T ]+∫, ‘· q kÕVæ ≤ ‘· ´ j· ÷ Á‘· > ∑ T ]+∫ ` ªÄ<Û ä T ìø£ ø£ $ ‘· « eTT `
‘·~“¤Hêï_ÛÁbÕj·TeTT\Tμ— ` ªÄ<ÛTä ìø£kÕVæ≤‘·´ |ü]D≤eT|ü]o\q+μ ` ªHê kÕVæ≤‘·´j·÷Á‘·μ
e+{Ï Ç‘·sπ ‘·s¡ yê´kÕ\˝À ≈£L&Ü #ê˝≤ ÁyêXÊs¡T. 1932 qT+∫ 1987˝À Äj·Tq eTs¡D+Ï #˚
|üs´¡ +‘·+, Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´#·]Á‘·˝À Äj·Tq<=ø£ Á|üeTTKbÕÁ‘·.
Äj·Tqù|s¡T Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ. Äj·Tq Ç+{À¢ eT÷&Éedü+‘êq+>± 1944˝À H˚qT
|ü⁄{ÏHº ê, Hê kı+‘·ø<£ ä∏ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ~ 1954qT+∫`
e÷ neTà y˚+ø£≥s¡‘·ïeTà >∑]–bÕ{Ïyê] Ä&É|ü&ÉT#·T. ÄyÓT e÷Hêqï>±]ø£+f…
|ü<øä =+&˚fió¯ ¢ ∫qï~. yêfi¯¢ ô|[¢ 1933˝À »]–+~. yêfi¢̄ø<£ ä∏ Çø£ÿ&É ø±<äT— #Ó|Œü e\dæq #√≥
$düsÔ +¡ >± #Ó|⁄ü ‘êqT. Ç~ øπ e\+ Á|üy•˚ ø£ e÷Á‘·yT˚ !

ˇø£≥e Á|üøs£ D¡ +
Áu≤Vü≤àD´+
Ä+Á<ÛÁä u≤Vü≤àDXÊK\T »>∑Å‘Œ· dæ<ëΔ\T.
Á|üeTTKyÓTqÆ $uÛ≤>±\T ` ìjÓ÷– ` yÓ~’ øÏ ` XËe’ ` yÓw’ eíü ` eT<Û«ä ` Ms¡Xe’Ë `
Á<ë$&É XÊK\T.
nyê+‘·s¡XÊK\T es¡íHêr‘·+>± ñHêïsTT. ìjÓ÷>∑T˝À¢ ` Á|ü<∏äeTXÊK, Äs¡Ty˚\,
ÁbÕC≤„{,Ï yÓ\Hê{Ï, q+<äeØø£, ‘Ó\>±D´ ìjÓ÷–, Á<ë$&ÉìjÓ÷–, ◊. ø£sD¡ ø£eTà ìjÓ÷–,
*+>∑<ëÛ ]ì jÓ÷–, eTT\ø£Hê&ÉT ìjÓ÷–, ø±dü˝≤ï{Ï ìjÓ÷–, bÕø£Hê{Ï ìjÓ÷–, eT<Û«ä ìjÓ÷–,
Á•wæøº s£ D¡ , yÓ~’ ø£ øö+&çq´ìjÓ÷–, ø£X´¯ |üìjÓ÷–, eTVü‰sêh ∫‘·Œeq, ø√dü˝j Ò T· — y˚"–Hê{Ï
ìjÓ÷– `
yÓ’~≈£î˝À¢` yÓ\Hê{Ï, y˚"–Hê{Ï, eTT\ø£Hê{Ï, ø√dü\Hê{Ï, ‘Ó\>±D´, ø£s¡Dø£eTà,
kÕàs¡eÔ TT*øÏHê{Ï, Á|ü<eä∏ TXÊKyÓ~’ øÏ`
XËe’ ⁄˝À¢`Ms¡Xe’Ë ⁄\T, Ä~XËe’ ⁄\T, XËe’ |üPC≤s¡T\T, *+>∑<ëÛ s¡T\T, Äsê<ÛTä ´\T, XËe’ kÕàs¡T\Ô T,`
yÓw’ eíü ⁄˝À¢`‘Ó+>∑fiŸyês¡T, e&É>fi∑ Ÿyês¡T Á|üeTTK $uÛ≤>∑+.
nyê+‘·sX¡ ÊK\T+&Ée#·TÃqT. (lyÓw’ eíü , yÓU’ ≤qdü Ä~)
Á<ë$&ÉT˝À¢` ÄsêeTÁ<ë$&É, |ü⁄<ä÷s¡T Á<ë$&É, ~$* Á<ë$&É, ‘·TeTà>∑T+≥ Á<ë$&É, eP≥÷s¡T
Á<ë$&É, |üPe÷\ Á<ë$&É,`
Ç+ø±` >√˝§ÿ+&É yê´bÕs¡T\T, ø±DÒ«j·TT\T, j·÷»„e\Tÿ´\T, ã&É>\∑ Hê{Ï ø£qï&ÉT\T...
Ä~>±` j·÷uÛe’… s¡≈î£ <ë<ë|ü⁄>± XÊK\T $dü]Ô +#êsTT. á C≤|æ‘ê Hê |ü]$T‘·yTÓ qÆ ms¡Tø£
e÷Á‘·y˚T`.
‘Ó\>±D´+
á XÊK˝À¢ ‘Ó˝>±D´XÊK ˇø£{.Ï
Ç~ ‘Ó\+>±D ÁbÕ+‘ê\qT+∫ Ä+Á<ÛÁä >±e÷\≈£î, |ü≥Dº ≤\≈£î e\dü>± e∫ÃqXÊK.
ãVüQXÊèTVü≤eTàBj·TT\ |ü]bÕ\Hêø±\+˝À ` sê»ø°jT· , kÕ+|òTæ ø£ dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ
ˇ‹Ô&TÉ \e\¢ ø=ìï Áu≤Vü≤àD≈£î≥T+u≤\T ‘·s*¡ yÓ[b¢ ˛sTT ñ+{≤j·Tì #Ó|ü ø√>± $HêïqT.
sêj·TÁb˛\T, <˚e⁄\|ü*,¢ eT+>∑fi+¯ |ü*,¢ sê#·ø=+&É, <˚es¡ø=+&É, ø√˝≤#·\, y˚\÷],

dü÷], #ê&É, >∑]–bÕ{Ï, >±&˚|*ü ,¢ mÁs¡$T*¢, yês¡D≤dæ, Ç+Á<ä>+∑ {Ï ` áXÊK˝À Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ
ø=ìï Ç+{Ïù|s¡T.¢
á ‘Ó\>±DT´\˝À m._.dæ. nH˚ eT÷&ÉT $uÛ≤>±\T #Ó|ü ø=H˚yês¡T. ªmμn+fÒ Ä–]|ü*¢
‘Ó\>±D´+. ª_μ n+fÒ u≤VüQã˝Ò+Á<äTì>∑÷&Ó+ ‘Ó\>±D´+. ªdæμ n+fÒ ∫]yê&É ‘Ó\+>±D´+.
á eT÷&É÷fi¯S¢≈£L&Ü ø£ècÕíõ˝≤¢˝Àì$. Ms¡+‘ê dü+|ü<ä˝À, bÕ+&ç‘ê´\˝À, <äsêŒ\˝À,
˝… ø £ ÿ ˝Àìyês¡ ì Á|ü r ‹. dü T Á|ü d æ < ä Δ X Êgy˚ ‘ · Ô dü ÷ ]uÛ Ñ > ∑ e +‘· + >±s¡ T Ä–]|ü * ¢ y ês¡ T .
düTÁ|üdæ<äΔø£<∏ës¡#·sTT‘·, eTVü‰|ü+&ç‘·T\T, y˚\÷] •esêeTXÊÅdæÔ>±s¡T ∫]yê&Éyês¡T.
ãVüQã˝Ò+Á<äTì>∑÷&Ó+ düe÷#ês¡+ Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. Ä–]|ü*˝¢ Àì e÷s¡ÿ+&˚jT· dü+düÿè‘·
ø£fi≤XÊ\, uÛ>Ñ e∑ +‘·+>±] ‘·+Á&ç kÕú|+æ ∫q~.
Ç+Á<ä>∑+{Ï
e÷ Ç+{Ïù|s¡T, ˇø£ Á>±eTHêeT+. ‘Ó\+>±D˝À eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢˝À eq|ü]øÔ Ï

düMT|ü+˝À Ç+Á<äø˝£ Ÿ nH˚Á>±eT+ ñ+~.
<ëììã{Ï º , Ç+Á<ä ø £ + {Ï ` Ç+Á<ä > ∑ + {Ï nj· ÷ ´+. <ë<ë|ü ⁄ eT÷&É T e+<ä \
dü+e‘·‡sê\≈£îô|e’ ÷fÒ ø±e#·TÃ, e÷≈£î≥T+ã+˝À |üPs¡T«\T nø£ÿ&ÉqT+∫ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]
õ˝≤¢ ø√{Ï|*ü øπ¢ Áå ‘·+ <ä>sZ∑ ˝¡ À ªø√{Ï|*ü ø¢ √≥μ nH˚ Á>±e÷ìøÏ e\düyfiÓ ≤¢sT¡ .
Hê≈£î Äs¡T‘·sê\ eTT+<ä{yÏ ês¡T øπ X¯eXÊÅd>Ôæ ±s¡T yÓ~’ ø£ÁXÀÁ‹j·TT&ÉT. Äj·Tq uÛ≤s¡´
»>∑eZ Tà. Äj·Tq <ä>sZ∑ q¡ T+∫ e÷ ≈£î≥T+ã#·]Á‘· e÷yêfi¯ø¢ Ï ‘Ó\TdüT.
Hê es¡≈î£ yÓ\&¢ >ç ± ‘Ó*dæq~ øπ X¯eXÊÅd>Ôæ ±] ≈£îe÷s¡T&ÉT >√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±] ø£<ä∏ qT+∫`
dü+e‘·‡s¡+, ‘˚B\T, #Ó|Œü ˝ÒqT>±ì düTe÷s¡T q÷≥j·÷uÛ@’… fi¯¢ ô|e’ ÷fÒ nqT≈£î+{≤qT—
Ç+Á<ä>+∑ {Ï $X¯«|ü‹XÊÅd>Ôæ ±s¡ì Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À <Ûsä à¡ XÊÅkÕÔìøÏ |üse¡ TÁ|üe÷D+>± ù|s¡Tbı+~q
eTVü‰|ü+&ç‘T· &=ø±j·Tq ñ+&˚yês¡T. ªª$dü‡qï #Ó|Œæ +~ y˚<+ä μμ nH˚ kÕyÓT‘· Äj·TqqT ã{Ïº
e∫Ã+<äì #Ó|⁄ü ‘ês¡T. Äj·TqøÏ, CÀ´‹XÊÙgì~Û>± ù|s¡T|ü&qç |æ&|É ]ü Ô yê] e+X¯+˝Àì ˇø£]‘√

XÊgdüŒs¡Δ e∫Ã+~. ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢ ø√≥sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡ Á>±eT+˝À n>∑d”ÔX¯«s¡kÕ«$T
Ä\j·T+˝À, sT÷ ‘·>e∑ ⁄rs¡Ã&ÜìøÏ XÊgdüuÑÛ »]–+~. n+<äT˝À sT÷ $X¯«|ü‹XÊÅd>Ôæ ±s¡T
ª»\Œ+μ nH˚yê<ä |ü<‹Δä ne\+_+∫, |æ&|É ]ü Ô |ü+&ç‘T· DÏí z&ç+∫ »j·T|üÁ‹ø£ bı+<ës¡T.
(ª»\Œ+μ n+fÒ »j·Ty˚T \ø£´å +>± yê<ä $<ÛëHêìï n\T¢ø√e&É+) `
düueÑÛ TT–dæ ãj·T{ÏøÏ e#êÃø£ XÊÅd>Ôæ ±]‘√ |æ&|É ]ü |Ô +ü &ç‘T· &ÉHêï&É≥ `
ªª$X¯«+, dü‘´· + ˙≈£î ‘Ó\TdüT. nsTTHê »\Œ+#˚dæ »j·T+bı+<ëe⁄. Ç~ dü]ø±<äT. ˙
e+X¯+ <äT+|üHêX¯+ nsTTb˛‘·T+~ düTe÷!μμ nì`
$X¯«|ü‹XÊÅdæÔ>±s¡T H˚s¡T>± Á<ëøå±sêeT+˝Àì ;Ûy˚TX¯«sê\j·÷ìøÏ yÓ[¢, eTVü≤Hê´dü
|üPs¡«ø£+>± •yê_Ûùwø£+ #˚dæ ` ªªÇø£ô|’ Ç+Á<ä>+∑ {Ï e+XÊìøÏ C≤„‹‘·«+ ñ+&É<Tä μμ nì
Á|üø{£ dÏ ÷ü Ô ≈£î≥T+u≤\qT $&ÉBùdXÊs¡≥.
|òü*‘·+>± ` Äj·Tqe+X¯+ ˇø£{°Ï ìdü‡+‘·T nsTTb˛sTT+<ä≥ ø±ì ` Ç‘·s¡
≈£î≥T+u≤\˝À dü+‘·T$#˚Ã<¤ +ä »s¡>≈∑ î£ +&Ü Ä–+<ä≥`
$X¯«|ü‹XÊÅd>Ôæ ±] #·s´¡ , Ç+Á<ä>+∑ {Ï ≈£î≥T+u≤\ì me]øÏ yêfi¯ó>¢ ± $&ÉBdæ e~˝Òd+æ <äì
` kÕsê+X¯+.
Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À ` ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢, $XÊKõ˝≤¢, sêj·T\d”eT, HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢, ø£ècÕíõ˝≤¢
` Ç˝≤>∑ |ü\T#√≥¢ #Ó˝≤¢#Ó<äs¡T>± Ç+Á<ä>∑+{Ï ≈£î≥T+u≤\THêïsTT>±ì ` |üs¡düŒs¡+
nqTã+<Ûë\T ˝Òe⁄. ˇπø ≈£î≥T+ã+˝À nqï<äeTTà\ nqTã+<Ûë\T ≈£L&Ü n+‘·+‘·e÷Á‘·+.
They are Strangers in their own clan.
Çø£ ` e÷≈£î≥T+ã+˝À >√bÕ\XÊÅdæÔ>±] ø£<∏ä`. áj·Tq #ê˝≤ ∫qï≈£îÁs¡yê&ç>±
O+&É>±H˚, ‘·+Á&ç øπ X¯eXÊÅdÔæ eTs¡D+Ï #ês¡T. ˇø£ÿ&˚ ø=&ÉT≈£î. yÓÁ]>±sêã+. ‘·*ø¢ Ï #·<Tä e⁄dü+<Û´ä \T
˝Òe˝Ò¢ ñ+~`á |æ˝≤¢&ÉT ‘·–q Áø£eT•ø£åD˝Òø£ y˚fi¯bÕfi¯˝Òø£ Ä≥\‘√ >∑&çù|yê&ÉT. Ç\T¢
ø√{Ï|*ü ø¢ √≥˝À >√<ëe] ˇfiÀ¢ e⁄qï≥Tº+&˚~.
ˇø£kÕ] ` >√<ëes√¢ á‘· ˝≤&çÄ&ç Ç+{ÏøÏeùdÔ, @ø£fi¯qT+<√ ‘·*¢ #ê˝≤>∑{Ïº>±
eT+<ä*+∫+~. Ä<Óã“‘√ ø√|ü+e∫Ã me]‘√ #ÓbÕŒô|≥º≈î£ +&Ü ø±oøÏ bÕ]b˛j·÷&ÉT.
Ä ‘·*¢ H=#·TÃ≈£î+~. ‘·\yÓTT‘·TÔ≈£î+~. m+‘· Á|üj·T‹ï+∫Hê Ä#·÷ø°<=s¡ø£˝Ò<äT.
Ä$&É≈L£ &Ü yÓTT+&ç~ø±e&É+e\¢ eTÚq+>± ñ+&çb˛sTT+~.
ø±o #˚]q >√bÕ\XÊÅdæÔ nø£ÿ&ÉTqï ‘Ó\T>∑T Áu≤Vü≤àDdüe÷»+˝À|ü&ç`ñ‘·Ôsê~
ø±o|ü+&ç‘·T\ eT<Ûä´ sê≥T<˚], bÕDÏ˙j·÷~ dü+düÿè‘· yê´ø£s¡D Á>∑+<∏ë\T #·<äTe⁄ø=ì
u≤cÕ´+‘·yj ’Ó ÷· ø£sD¡ T&Éj÷· ´&ÉT. ‘·qT #·<Tä e⁄≈£îqï $<ë´|”sêƒ ìøÏ ≈£î\|ü‹ nj·÷´&ÉT.
düTe÷s¡T 35`40@fi¯¢ ej·TdüT‡ e#êÃø£ ø±o˝ÀH˚ ìedæ+#˚ ˇø£ ‘Ó\T>∑TÁu≤Vü≤àD
≈£î≥T+ã+˝Àì |ü⁄\¢eTà nH˚ ne÷àsTT($+»eT÷]yê] Ä&É|&ü TÉ #·T) ì∫Ã, Äj·Tq •wüß´˝Ò
Äj·TqøÏ ô|[¢ #˚XÊs¡T. ø=H˚ïfi¯ó¢ >∑&#ç êø£ ` Äj·Tq ø±o˝À ñHêï&ÉHd˚ +ü >∑‹ ‘Ó*dæ ` ‘·*,¢
Äø=&ÉTøÏÿ Äeø±j·T #ê˝≤ Çwüeº Tì ` ˇø£ >∑÷qì+&Ü Äeø±j·T ì+|ü⁄≈£îì ø±oøÏ ‘·s*¡ yÓ[+¢ ~.

yÓTT‘êÔìøÏ nø£ÿ&É ø=&ÉT≈£îì |ü≥Tº≈î£ ì, ‘êqT #·ìb˛j˚T|üs´¡ +‘·+ Äj·Tq Ä\qbÕ\q˝ÀH˚
>∑&ç|æ+~.
>√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±] uÛ≤s¡´ |ü⁄\¢eTà #ê˝≤ ‘Ó*yÓq’ ~. $<ë´s¡T\ú ≈£î XÊÅd>Ôæ ±s¡T yê´ø£sD¡ bÕsƒê\T
#Ó|⁄ü ‘·T+&É>± $ì ` ÄyÓT≈£L&Ü |ü+&ç‘T· sê˝…+’ <ä≥! yêfi¯ø¢ Ï #ê˝≤ @fi¯b¢ Õ≥T dü+‘êq+˝Ò<Tä .
ø±o˝À ø£<ä∏ Ç˝≤q&ÉTdüT+Ô &É>± ` XÊÅd>Ôæ ±]øÏ Çø£ ø±o$&ç∫ Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ yÓ[b¢ ˛yê\H˚
ø√]ø£ ãj·T\T<˚]+~. nqTø√e&ÉyT˚ ‘·sy¡ êsTT, yÓ+≥H˚ Á|üj÷· D+ø£{≤ºsT¡ . ‘·q÷, uÛ≤sê´,
ˇπø ˇø£ÿ&ÉT u≤eeT]BqT!
Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝ÀøÏ Á|üy•˚ dü÷HÔ ˚ lø±≈£îfi¯+õ˝≤¢ u§_“*˝Àø±|üs+¡ ô|{≤ºsT¡ .
|ü⁄\¢eTà dü+‘êq+ø√s¡T‘·÷ Ä+»H˚jT· kÕ«$T Ä\j·T+ #·T≥÷º Á|ü<øä DåÏ \T #˚dæ yÓTT≈£îÿ\T
yÓTTøÏÿ+~.
u§_“*˝À ñqïø±\+˝À >√bÕ\XÊÅdæÔ>±s¡T nø£ÿ&É dü+kÕúq+˝ÀøÏ yÓ[¢ sê»<äs¡Ùq+
#˚XÊsê ˝Ò<ë? nH˚ $wüjT· + ‘Ó*j·T<äT. nø£ÿ&Éì+∫ ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ãj·T\T<˚] $»j·Tq>∑s+¡
#˚sês¡ì $ìøÏ&ç. $»j·Tq>∑s¡dü+kÕúq+˝À sê»<äs¡Ùq+ #˚dæ >√bÕ\XÊÅdæÔ>±s¡T nø£ÿ&É
|ü+&ç‘k· Õúq+ dü+bÕ~<ë›eTqT≈£îHêïs√ @yÓ÷!` sêE>±s¡T e÷Á‘·+ áj·Tq u§_“*qT+∫
e∫Ãq |ü+&ç‘T· &Éì‘Ó*dæ ` <˚$&ûeTHêï #˚sTT<ë›eTqT≈£îHêïs¡≥. <˚$&ûeTHêï n+fÒ, nVæ≤‘·T\T
ø√≥<ë«s¡+ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ eùdÔ ` eTTK+MT<ä ‘·\T|ü⁄eT÷sTT+#ÓjT· ´&É+.
á dü+>∑‹ eTT+<äT>±‘Ó*dæ, Ç+ø£ ø√≥eTTK+yÓ|’ sü TTHê #·÷&É≈î£ +&Ü` ‘·qT|ü⁄{qºÏ
}s¡T ø√{Ï|*ü ø¢ √≥≈£î yÓ[b¢ ˛<ëeTì`ãfi¯ó¢ ø£{+ºÏ #·Tø=ì Á|üj÷· DeTj·÷´s¡T Äj·Tq.
nqø±|ü*s¢ √&ÉT˝¶ À ãfi¯ó¢ q&ÉTdü÷+Ô &É>± >√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±] <ë] Vü≤sƒê‘·T>Ô ± eTs√yÓ|’ ⁄ü
eT[¢+~.
n|üŒ{À¢ $XÊKõ˝≤¢ e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúqbÕ\≈£î&ÉT ø£èwüuí ÷ÑÛ |ü‹ (1813`1875) sT÷
dü+>∑‹ $ì, ‘·eT ~yêHéì m<äTs¡T|ü+|æ, XÊÅd>Ôæ ±]ì ‘·eT ÄkÕúq|ü+&ç‘T· &ç>± <äjT· #˚jT· eTì
ø√] |æ*|æ+∫, ì\T|ü⁄ø=Hêïs¡T.
Çø£ÿ&É e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúq+>∑T]+∫ Hê\T>∑Te÷≥\T #Ó|ü ø√yê*. Ç~ ÁbÕNqyÓTqÆ
ø=+&É»MT+<ëØ. á »MT+<ëØ bÕ\≈£î\T eT‘·‡´<˚XÁ¯ |üuTÑÛ e⁄\ dü+‘·‹yês¡eTì #Ó|ü ø=H˚
yês¡T. n+fÒ $sê≥sêE dü+‘·‹øÏ #Ó+~qyês¡ì }Vü≤. M]|üPs¡T«\T ˇ]kÕ‡˝Àì »j·T|ü⁄s¡
dü+kÕúq+ yê]øÏ düMT|üC≤„‘·T\ì yê&ÉTø£. e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúq+yê]øÏ eT÷\|ü⁄s¡Twüß&ÉT
#√\uÛÑ÷|ü‹<˚e⁄(721`771).
ø£èwüuí ÷ÑÛ |ü‹, »>∑Hêï<∏uä ÷ÑÛ |ü‹øÏ eT÷&Éeø=&ÉT≈£î. ‘·q nqï Vü≤]Vü≤s¡ uÛ÷Ñ |ü‹øÏ dü+‘êq+
˝Òøb£ ˛e&É+e\¢ ø£èwüuí ÷ÑÛ |ü‹ 1853˝À e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúHêìøÏ bÕ\≈£î&Éj÷· ´&ÉT. 1875˝À
eTs¡D+Ï #˚ |üs´¡ +‘·+, sê#·]ø£+ #˚XÊ&ÉT.
ø£èwüuí ÷ÑÛ |ü‹øÏ n_Ûqeø£èwüsí êj·T\H˚ _s¡T<äT+&˚~. dü+düÿè‘ê+Á<Ûuä ≤Û wü˝À¢ >=|üŒ |ü+&ç‘T· &Éì
Á|ür‹. n+<äTe\¢ $<ä«‘Y ø£e⁄*ï, |ü+&ç‘T· *ï #˚sB¡ dæ b˛wæ+#ê&ÉT.

n˝≤>∑ Ç+Á<ä>+∑ {Ï >√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±s¡T e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúq |ü+&ç‘T· \j·÷´s¡T. Ç+ø±
áj·Tq‘√ bÕ≥T •wüßº ø£èwüeí T÷]ÔXÊÅd,Ôæ n&ç<+ä u≤\uÛ≤düÿs¡T&ÉT, n\¢eTsêE düTÁãVü≤àD´ø£$,
ù|] düsπ «X¯«s¡XÊÅd,Ôæ eT+Á‹ Áô|>∑&Z É dü÷s¡´Á|üø±X¯ø$£ e+{Ï ø£$|ü+&ç‘T· \T ÄkÕúq+˝À O+&˚yês¡T.
>√bÕ\XÊÅdæÔ>±]øÏ Äø±\|ü⁄ ñ<ä›+&É|ü+&ç‘·T˝À¢ ô|<ä›|”≥ ñ+&˚~. ªª#·Tfi¯óø°ø£è‘·
X¯ã|› j ü ÷Ó ì~Ûμμ Äj·Tq. »>∑‘ÁY |üd<æ |Δä +ü &ç‘T· \T ∫\T≈£L] #·‘T· wüj º T· +˝À yÓTT<ä{Ï Ç<äs¬› q’
k˛eTHê<∏Xä ÊÅdÔæ bÕ|üjT· ´XÊÅdÔæ yê´ø£sD¡ XÊg yêÚ≤´qÁ>∑+<∏ë\T áj·Tq <ä>sπZ∑ #·<Tä e⁄ø=Hêïs¡T.
>√bÕ\XÊÅdæÔ>±] bÕ+&ç‘ê´‹X¯j·T+ >∑T]+∫ #Ófi¯¢|æfi¯¢ y˚+ø£≥XÊÅdæÔ>±s¡T ‘·eT
ªªø£<\ä∏ T`>±<∏\ä Tμμ ˝À Ç˝≤ Á|ükÕÔeq #˚XÊs¡T: ªªeTT+>∑+&É ø±|ü⁄s¡dTü \ú T l|ü⁄˝…\¢ <äøDåÏ ≤eT÷]Ô
XÊdüTÔ\T¢ >±s¡T ø±o˝À l C≤π>XŸ |ü+&ç{ŸJ yê]e<ä› ∫s¡ø±\+ $<ëúÛ≤´dü+#˚dæ
>∑èVü≤kÕúÁX¯e÷ìø£_ÛeTTKT˝…’ edü÷Ôedü÷Ô ‘√e˝À ø=ìï dü+kÕúHê\˝À bÕ+&ç‘·´ Á|üø£≥q+
#˚düTø=+≥÷ e÷&ÉT>∑T\ø£èwüíuÛÑ÷|ü‹ <äs¡ÙHêìπøyÓ÷ yÓfi≤¢s¡≥. nø£ÿ&É uÛ≤wüéT+‘ê
dü+<Ûëé+<äqÁbÕj·T+>± ø£+sƒb¡ Õsƒe¡ TT>±qTqï sTT+Á<ä>+∑ {Ï >√bÕ\XÊdüT\Ô T¢>±]‘√ yê<ä+e∫Ã,
mø£ÿ&√ y√&ÉT ‘·≥dæ+ú ∫+<äì˙ï, <ëì‘√ eTfi≤¢yqÓ øÏÿ ‹]– ø±oyÓ[¢ |ü~|üHïÓ +&ÉT dü+e‘·‡sê\T
ø£èwæ#d˚ æ >√bÕ\XÊdüT\Ô T¢>±]ì »sTT+#˚‘\· |ü⁄‘√ e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúHêìøÏ e#êÃs¡ì˙ï, n|üŒ{ÏøÏ
dü<äs¡T >√bÕ\XÊdüTÔ\T¢>±s¡T dü«s¡ZdüTú\e&É+#˚‘· ªªnjÓ÷´, eTqø√]ø£ rs¡ø£b˛jÓTH˚μμ nì
<äøDåÏ ≤eT÷]ÔXÊdüTsÔ T¡ >¢ ±s¡T $#ês¡ì˙ï $ìøÏμμ ` nì.
#ÛÓfi¢̄|æfi¢̄ yê] sT÷ ñ≥+øÏ+|ü⁄ 1936 Hê{Ï~. ªø£<∏ä\T`>±<∏ä\Tμ yÓTT<ä{Ïdü+|ü⁄≥+
(~«rj·TeTTÁ<äD 1958) ‘=* yê´dü+˝À ñqï~.
>√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±s¡T q\¢>±, düqï>±, ø£\eø±&Ée÷~]>± ñ+&˚yês¡≥. #ê˝≤ ì]¢|⁄ü &Ô ìÉ
yê&ÉTø£. dü+kÕúq+˝ÀøÏ y˚fiø¯ Ï yÓ[¢ ‹]–e#êÃø£, ‘·q Äe⁄ì rdüT≈£îì bÕ\>∑&¶É nH˚ j˚T{Ï>≥∑ Tºq
>∑&ùç |yês¡ì e÷≈£î≥T+ã+˝À #Ó|ü ø√e&É+ !
Äj·Tq Ç\T¢, e÷&ÉT>∑T\ø√≥≈£î m<äTs¡T>± ñ+&˚~. düTe÷s¡T yÓsTT´ >∑C≤\dü\ú +.
ô|s¡{˝Ï À ô|<ä∫› +‘·#≥Ó Tºñ+&˚~. b˛sTTq Ç+{Ïu≤Û >∑+ b˛>±, n\Hê{Ï bÕ‘· ø£#Ø˚ kÕ$&çu≤Û >±ìï
15`16 @fi¯¢ ej·TdüT‡˝À #·÷XÊqT. ˇø£ y˚d$ü ôd\e⁄˝À¢ e÷u≤ãj·T´>±] ø=&ÉT≈£î ñ|üqj·Tq
dü+<äs¡“¤+>± e÷ Hêqï>±s¡T qqTï rdüT≈£îyÓ[¢ ÄePs¡÷, ø=+&ÉMT~ bÕs¡úkÕs¡~∏Ûø√yÓ\,
ø√≥˝À|ü\, #·÷|æ+#ês¡T. }s¡T ∫qï<˚, bÕ‘·ø±\|ü⁄ dü+kÕúqÁ>±eT+. ÄsTT+{Ï #êe&ç
>√&É\MT<ä ‘·q ‘ê‘· Vü≤qTeTqï>±s¡T ∫Á‹+∫q ≈£î&É´ ∫Á‘ê\T (MURALS) ‘·q ∫qï‘·q+˝À
yÓ*dæb˛sTTq dæ‹ú ˝À #·÷XÊeTì Hêqï>±s¡T #ÓbÕŒs¡T. eT∞¢ˇø£kÕ] yÓqøÏÿeùdÔ ` >√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±]
uÛ≤s¡´ |ü⁄\¢eTà>±] bÕ+&ç‘´· +, <Ûs’Ó ´¡ kÕVü≤kÕ\>∑T]+∫ ˇø£ dü+|òTü ≥q #ÓbÕŒ*.
Ä$&É~ $ìøÏ&ç bÕ+&ç‘´· eTì #ÓbÕŒqTø£<!ä XÊÅd>Ôæ ±] $<ë´s¡T\ú T, »]–b˛sTTq bÕsƒê\T
∫+‘·q #˚dTü ≈£î+≥÷+fÒ, |ü⁄\¢eTà>±s¡T ‘·|ü \T ~<˚<› ≥ä .
kÕVü≤dü+ $wüj÷· ìøÏ eùdÔ ` ˇø£kÕ] ø£èwüuí ÷ÑÛ |ü‹ ‘·q uÛ≤s¡´MT<ä ø√|ü+e∫Ã ªeT+~s¡
ìs¡“+<Û+ä μ #˚XÊ&É≥. nqï+, ˙s¡T≈£L&Ü Çe«sê<äì ø£≥&º ç #˚XÊ&É≥. ádü+>∑‹ |ü⁄\¢eTà>±]øÏ

s¬ +&ÉTeT÷&ÉTs√E\T>∑&#ç êø£ ‘Ó*dæ, nqï+, e´+»Hê\T, eT÷≥ø£≥Tºø=ì ` sêDÏeT+~s¡+
øÏ{øÏ <Ï >ä sZ∑ ,¡ ì#ÓÃq <ë«sê ô|ø¬’ øÏÿ ÄyÓTøÏ uÛÀ»q+ ô|{Ï+º <ä≥. ádü+>∑‹ uÛ÷Ñ |ü‹øÏ ‘Ó*dæ+~.
|ü⁄\¢eTàqT |æ*|æ+∫ dü+C≤sTTw” n&ç>±&ÉT. ªªÄ&É≈L£ ‘·T]ï Äs¡&ôç |≥º&+É »j·T+ø±μμ <äì
Ä$&É#|Ó Œæ +~. uÛ÷Ñ |ü‹ @MT nq˝Òø£ ªª>∑Ts¡T|ü‹ï ø£qø£ }s¡T≈£î+≥THêï+. Ç~ ‘·eT≈£î
‘·>ì∑ |üìμμ`nì eT+<ä*+∫ e~˝ÒXÊ&É≥.
>√bÕ\ XÊÅdæ Ô > ±s¡ T ì]¢ | ü ⁄ Ô & É T . ˇø£ dü + >∑ ‹ #Ó b ÕŒ*. ªªø£ è wü í u Û Ñ ÷ |ü ‹ , Ç‘· s ¡
dü+kÕúq|ü+&ç‘T· \≈£î ñ<ës¡+>± uÛ÷Ñ eTT*düTHÔ êï&ÉT— MTs¡÷ n&É>+∑ &çμμ n+≥÷ ÁX‚j÷Ó _Û˝≤wüß\T
ôV≤#·Ã]+#·>± ªªH˚H$˚ T{À ‘Ó*dæ Ç#˚Ã~#ê\T. n&ç>π ~e÷Á‘·+ ˝Ò<Tä μμ nì K+&ç‘+· >± #ÓbÕŒs¡≥.
|ü⁄\¢eTà>±] #êø£#ø· ´£ +e\¢H˚ yê] dü+kÕs¡+ u≤>± >∑&∫ç +<äì e÷Ç+{À¢ nqTdü÷´‘·+>±
#Ó|üø√e&É+.
yê] @¬ø’ø£dü+‘êq+ Vü≤qTeTqï |ü+&ç‘·T&ÉT. dü+^‘·y˚‘·Ô, ∫Á‘·ø±s¡T&É÷qT. ‘·+Á&û,
ø=&ÉT≈£î ø£*dæ e÷&ÉT>∑T\˝À ‘·eTsTT+≥ >∑D|ü‹ qesêÁ‹ ñ‘·‡yê\T #˚dæ |ü+&ç‘·T*ï
dü‘·ÿ]+#˚yês¡≥.
Vü≤qTeTqï>±s¡T 27e @≥H˚ ∫qïej·TdüT‡˝À eTs¡D+Ï #ês¡T. yê]Ç+≥ ‘·+Á&û, ø=&ÉT≈£î,
ùdø£]+∫q ‘êfi¯|üÁ‘· Á>∑+<∏äuÛ≤+&Üs¡+ #ê˝≤H˚ ñ+&˚<ä≥. e÷‘ê‘·>±s¡T n|ü&É|ü
&ÜÁ>∑+<∏dä +ü #·j÷· ìï m+&É˝À ø±ùd|ü⁄ ñ+∫ uÀcÕD+ô|f…˝º À uÛÁÑ <ä|sü T¡ dü÷+Ô &É&+É e÷Hêqï>±s¡T
‘·q ∫qï‘·q+˝À #·÷ùdyê&çqì Hêø=ø£kÕ] #ÓbÕŒs¡T.
#·ìb˛j˚THê{ÏøÏ Vü≤qTeTqï>±]øÏ Ç<äs› T¡ ø=&ÉT≈£î\T. Vü≤qTeTqï>±] kÕVæ≤r yê´dü+>∑+
>∑T]+∫>±ì, bÕ+&ç‘´· + >∑T]+∫>±ì, Äj·Tq≈£î>∑\ Ç‘·s¡ ø£fi\¯ |ü]#·jT· + >∑T]+∫ >±ì
Ç+‘·≈î£ $T+∫ e÷sTT+≥ ‘Ó*j·T<äT.
e÷&ÉT>∑T\˝À H˚qT #·÷dæq e÷ |üPØ«≈£î\ Ä sTT+{Ï ej·TdüT‡ düTe÷s¡T 300
dü+e‘·‡sê\ì e÷ neTà #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚~. (H˚qT #Ó|Œæ q @ ø±\|ü]~Ûø° #ê]Á‘·ø£ Ä<Ûësê\T
˝Òe⁄. H√{Ï e÷≥>± ≈£î≥T+ã+˝À #Ó|ü ø√>± $qïy˚.)
e÷ |üPØ«≈£î\≈£î ‘·T+bÕ\, >∑es¡ nqø±|ü*,¢ ≈£Lsêà|ü⁄s¡+, <ä+>π s¡T, `Ç+ø± ø=ìï
|ü˝≥¢… ÷fi¯˝¢ À yÓT≥º, e÷>±DÏ bı˝≤\T+&˚e+{≤s¡T. e÷(‘ê‘·) dü÷s¡´Hêsêj·TD (‘·eTTà&ç‘√
ø£*dæ) yê{Ïì <Ûëq´+ãkÕÔ KØ<äT s¬ +&ÉTs¡÷bÕj·T\T+&˚ø±\+˝À ø±düøÔ ±dü>Ô ± ny˚TàXÊs¡≥.
Vü≤qTeTqï>±]øÏ dü+‘êq+, Ç<äs› T¡ yÓTT>∑|\æ \¢ T. ô|<äy› ê&ÉT dü÷s¡´Hêsêj·TD s¬ +&Éeyê&ÉT
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T.¢ Vü≤qTeTqï>±] uÛ≤s¡´ yÓ+ø£eTà.
dü ÷ s¡ ´ Hêsêj· T D>±s¡ T e÷Hêqï>±] ‘· + Á&ç . Äj· T q uÛ ≤ s¡ ´ \ø° å à qs¡ d ü e Tà.
ãVüQjÓ÷>∑T´sê\ì ù|s¡T.
e÷ Ç+≥ bÕ+&ç‘ê´\≈£î ù|s¡T>±ì, eTqTwüß\T s¡÷|üdTü \Tø±s¡T. ‘ês¡T q\T|ü⁄s¡+>∑T.
uÛ≤s¡´\ø±s¡D+>± @ø=+#ÓyÓ÷ dü+‘êHêìøÏ s¡+>∑T$]– ñ+&Ée#·TÃ>±ì ` kÕ<Ûës¡D+>±
e÷Á‘·+ q\Tù|.

e÷‘ê‘· dü÷s¡´Hêsêj·TD>±]~ <√dü‘√≥ e÷~] ô|<ä≈› î£ ≥T+ã+. Ç<äs› ê&É|\æ \¢ T,
nsTT<äT>∑Ts¡T yÓTT>∑|æ\¢\T. Äj·Tq ‘·eTTà&ÉT y˚Ó+ø£fÒX¯«s¡T¢ uÛ≤s¡´ ø±y˚TX¯«s¡eTà. yêfi¯¢øÏ
eTT>∑TsZ T¡ ø=&ÉT≈£î\T. á ø±y˚TX¯«s¡eTà ø=+#Ó+ H√s¡TqïeTìwæ s¡aDs¡aDÏ nì #Ó|ü ø√e&É+`
dü÷s¡´Hêsêj·TD, yÓ̊+ø£fXÒ «¯ s¡T,¢ ‘·+Á&ç˝ìÒ |æ\\¢ T>±` ‘·eT‘·*,¢ u≤eTà dü+s¡øDå£ ˝À
ô|]>±s¡T. e÷&ÉT>∑T\ e÷s¡TeT÷\Á>±eT+ ø±e&É+, #·<Tä e⁄ dü<Tä bÕj·÷\T n+‘·>± ˝Òøb£ ˛e&É+,
»MT+<ëØ }s¡T˝À düV≤ü yêkÕ\T, `ÄsT÷ ø±s¡D≤\e\¢ ô|<ä>› ± #·<Tä e⁄\T nã“˝Ò<Tä . $X‚w+ü >±
#ÓbÕŒ\+fÒ, ‘ê‘·, ‘·+Á&ÉT\bÕ+&ç‘ê´\T (‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·u≤Û wü˝À¢) nã“˝Ò<Tä .
e÷ ‘ê‘· dü÷s¡´Hêsêj·TD>±s¡T ñqï ø=~› #·<äTe⁄‘√ ˇø£ msTT&Ó&é m*yÓT+≥Ø
dü÷ÿ\T q&çù|yês¡T. (kÕº+|t yÓ+&ÉsT¡ ≈£L&Ü). nsTT‘˚`Äj·TqøÏ ‘·qø=&ÉT≈£î˝À¢ ø£˙dü+ ˇø£&ø¬ç H’ ê
‘·eT ‘ê‘· ‘·+Á&ÉT\ bÕ+&ç‘ê´\T sêyê\ì, n+‘·{Ï #·<äTe⁄ #·~$+#ê\˙ ñ+&˚~.
>√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±s¡T, Vü≤qTeTqï>±s¡T, ùdø£]+∫ ô|≥Tº≈î£ qï ‘êfi¯|Áü ‘·Á>∑+<∏ë\qT uÛøÑ >ÔÏ ±, ÁX¯<>Δä ±,
uÛÁÑ <ä+>± ø±bÕ&˚yês¡T. nsTT‘˚` yê{Ïì, e÷Hêqï>±s¡T m~– #·<eä >∑*>π ˝À>±H˚, me¬ses√
ô|<ä\› T, |ü+&ç‘T· \T, ø√s¡>± Ç#˚ÃXÊs¡≥. ˇπø ˇø£ÿ *œ‘· ø±–‘·Á|ü‹`>√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±] yêÚ≤´
Á>∑+<∏+äÛ ˝À ˇø£ uÛ≤>∑+`¬s+&ÉT bı&Éyê{Ï n≥º\eT<Û´ä ˝Ò‘˙· \+s¡+>∑T ø±–‘ê\MT<ä Áyêdæq~è÷
Hêqï>±] <ä>sZ∑ ¡ ñ+&˚~. n~, Á|üU≤´‘· dü+düÿè‘·yê´ø£sÔ¡ Hêπ>X¯|+ü &ç‘T· &ç s¡#q· ô|q’ K+&Éq
yê´K´ n≥. n+‘˚!`n#·TÃes¡≈î£ Äj·Tq Á>∑+<∏ë˝ÒM sê˝Ò<Tä . ÄÁ>∑+<∏øä $£ ˝…ì e÷Hêqï>±s¡T
<ädsü ês√E˝À¢ düsd¡ «ü r |üP»Hê&ÉT Hê\T>∑T|ü⁄e⁄«\T+∫ |üPõ+#˚yês¡T.
Çø£`y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T¢ >±] $wüjT· +`
Äj·Tq <˚X¯Á~eTà]>± Ç+{ÏqT+∫ yÓ[¢b˛j·÷&ÉT. Ç+<äT≈£î ¬s+&ÉTø±s¡D≤\T
#Ó|ü ø=H˚yês¡T. øπ e\+ }Vü≤˝Ò! ì»+ düŒwü+º >± ‘Ó*j·T<äT. ˇø£ ø±s¡D+ uÛ≤s¡´ø±y˚TX¯«s¡eTà>±]
>∑j·÷´[‘·q+ ‘·≥Tºø√˝Òø£ nì!` ¬s+&Éeø±s¡D+: <˚X¯kÕ«‘·+Á‘√<äéT+ |æ\T|ü⁄ nì` Ä
yÓ[¢q eTìwæ yÓfi¯¢&Éy˚T. ‹]– m|üŒ{Ïø° Ç+{ÏøÏ sê˝Ò<äT. dü÷s¡´Hêsêj·TD>±]øÏ Ç<ä›s¡T
≈£L‘·Tfi¯ó¢ nHêïqTø£<!ä ô|<ë›yTÓ bÕs¡«‘·eTà, s¬ +&ÉyêyÓT |ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ Tà.
>√bÕ\XÊÅd,Ôæ Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ dü‘´· Hêsêj·TD, yÓ+ø£≥s¡eTD, bÕs¡kú Õs¡~∏ ` nsTT<äT>∑Ts¡T
ø=&ÉT≈£î\T.
y˚+ø£fÒX¯«s¡T¢>±]øÏ eTT>∑TZs¡Tø=&ÉT≈£î\T. Vü≤qTeT+‘·sêe⁄(∫s¡+J$), ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄,
$X¯«Hê<∏äÛ+.
y˚TeTT dü÷s¡´Hêsêj·TD>±] ≈£î≥T+ã+˝Àì yêfi¯¢+. á≈£î≥T+ã+˝À bÕs¡«‘·eTà
u§eTà>∑+{Ïyê] ø√&É\T. ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢ ø√qd”eT˝À bÕ\>∑T$Tà n‘·Ôyê]}s¡T.
∫qïej·TdüT‡˝ÀH˚ yÓ<’ eäÛ ´+ ‘·≥dæ+ú ∫`ø=+‘·ø±\+ e÷eT>±] Ç+≥H˚ >∑&|ç Hæ ê ø£&≈É î£ eTH√eè‹Ô
$‘·+‘·Te⁄>±H˚ $T–*+~ (ø±e&É+ Ädæ|Ô sü T¡ sê˝…H’ ê). ìdü‡+‘·Tø±e&É+e\¢ e÷eT>±]+≥
Vü≤≈£îÿ˝ÒM ˝Òøb£ ˛j·÷sTT.
|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTà >∑T]+∫ $esê˝ÒMT Hê≈£î ‘Ó*j·Te⁄. ∫qïej·TdüT˝ÀH˚(ãVüQXÊ)

eTs¡D+Ï ∫+~. ÄyÓTøÏ<s›ä T¡ dü+‘êq+. dü‘´· e‹, sêeT#·+Á<ä+. Ç<ä]› M kÕe÷q´ dü+kÕsê\T.
Çø£`yÓTT>∑|æ\¢˝À¢ >√bÕ\XÊÅdæÔ ô|<ä›yê&ÉT. m≈£îÿe #·<äTe⁄\ã“˝Ò<äT. $XÊKõ˝≤¢
#√&Ées¡+˝À m*yÓT+≥Ødü÷ÿ\T ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT. eTTø√ÿ|æ. Äj·TqøÏ<s›ä T¡ ø=&ÉT≈£î\T. Ç<äs› T¡
≈£L‘·Tfi¯ó¢.
¬s+&Ée ø=&ÉT≈£î Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ. n+fÒ e÷Hêqï>±s¡T. ñuÛÑj·TuÛ≤cÕÁ|üMD(m)
_s¡T<ä|≥ü +º bı+~` ‘=\T‘· ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ uÀs¡T¶ H˚wqü ˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À
dü+düÿè‘·|ü+&ç‘·T&ç>±qT, ‘·s¡yê‘· HÓ\÷¢s¡Tõ˝≤¢ ø±e* »eVü≤sY uÛ≤s¡‹ ø£fi≤XÊ\˝À
Ä+Á<Û√|üHê´dü≈î£ &ç>±qT, ñ<√´>±\T #˚XÊs¡T.
eT÷&Ée ø=&ÉT≈£î dü‘·´Hêsêj·TD $»j·Tq>∑s¡+ dü+^‘·ø£fi≤XÊ\˝À Ä~uÛÑ≥¢
Hêsêj·TD<ëdüT>±s¡T Á|æì‡|ü˝Ÿ>± ñqïø±\+˝À #·<Tä e⁄ø=ì Vü≤]ø£<\ä∏ MT<ä yÓ÷Eô|+#·T≈£îì
uÛ≤>∑e‘ês¡T>± dæsú |¡ &ü Ü¶&TÉ . eT+∫ »+uÀsê >±Á‘·+. »ãsY<dä Tü Ô eTìwæ. áj·TqøÏ Ç<äs› T¡
≈£L‘·Tfi¯ó¢ eTT>∑TsZ T¡ ø=&ÉT≈£î\T.
Hê\T>∑eø=&ÉT≈£î yÓ+ø£≥s¡eTD n${Ïyê&ÉT. |ü⁄≥Tºø‘£ √ ˇø£ø±\T sT÷&ÉTÃ≈£îb˛sTT+~.
$»j·Tq>∑s¡+ dü+^‘· ø£fi≤XÊ\˝À #·<äTe⁄≈£îHêï&ÉT. kÕe÷qýÓTÆq>±Á‘·+. $yêVü≤+˝Ò<äT.
e÷u≤ãj·T´ dü‘´· Hêsêj·TD>±] Ç+{À¢H˚ ñ+≥÷ ø=+<äsT¡ |æ\\¢ øÏ dü+^‘· bÕsƒê\T #Óù|Œyê&ÉT.
ø=&ÉT≈£î˝À¢ ÄKs¡Tyê&ÉT`nsTT<äeyê&ÉT bÕs¡úkÕs¡~∏Û. e÷ Hêqï>±] <ä>∑Zs¡ e⁄+&ç
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T qT+#˚ dü÷ÿ˝Ÿô|q’ò ˝Ÿ bÕdüj÷· ´&ÉT. ˇ]kÕ‡sêÅcÕºìøÏ yÓ[b¢ ˛sTT
‘·qù|s¡TqT bÕs¡kú Õs¡~Û∏ |ü{≤ïj·Tø˘>± e÷s¡TÃ≈£îì, ø£eT]¸jT· ˝Ÿ{≤ø˘‡ &çbÕs¡Tyº TÓ +{À¢ >∑TeTkÕÔ>±,
dü÷|ü]+f…+&Ó+{Ÿ>± ñ<√´>±\T #˚XÊ&ÉT. Ç<äs› T¡ Ä&É|\æ \¢ T, ˇø£ yÓTT>∑|\æ y¢ ê&ÉT dü+‘êq+.
Çø£`y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±] ø=&ÉT≈£î˝À¢ Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ (∫s¡+J$) bòÕs¬ düT&º bç ÕsYyº TÓ +{Ÿ˝À
ñ<√´>∑+#˚XÊ&ÉT. |ò˝ü ≤Hê |ü<$ä n+≥÷ $esê\T ‘Ó*j·Te⁄. s¬ +&Éeø=&ÉT≈£î ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄
»j·T|ü⁄s¡+ (ˇ]kÕ‡) sêC≤>±] ~yêHéJøÏ |üs¡‡q˝Ÿ Å&Ó’es¡T. eT÷&Éeø=&ÉT≈£î $X¯«Hê<∏ä+
Áã÷ø˘u≤+&é ø£+ô|˙˝À Ä|òd” sü T¡ >± ñ+&˚yê&ÉT.
á Ç<äs› T¡ nqï<äeTTà\`dü÷s¡´Hêsêj·TD, y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T¢ ≈£î≥T+u≤\˝À `Vü≤qTeTqï>±]
ø£$‘ê«_Û˝≤wü, >√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±] dü+düÿè‘·bÕ+&ç‘´· |ü⁄ yês¡d‘ü «· +, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ >±]øÏ— dü+^‘·
yês¡d‘ü «· + dü‘´· Hêsêj·TD>±]øÏ nu≤“sTT. $T>∑‘ê me«]ø° yê{Ï #Ûêj·T\T≈£L&Ü nã“˝Ò<Tä .
ø±ìè÷~ |ü+&ç‘e· +X¯+ nH˚ >∑s«¡ +, Á|ü>˝∑ ≤“¤\T e÷Á‘·+ $T–˝≤sTT.
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±] ø=&ÉT≈£î\ |æ\\¢ $esê\T Hê øπ MT ‘Ó*j·Te⁄. yêfi¯‘¢ √ e÷¬ø≈£îÿe
#·qTe⁄>±ì, ‘·s¡T#·T ø£\TdüT≈£î+≥÷+&É&É+>±ì ˝Òe⁄. @&Óì$T<˚fi¢̄ÁøÏ‘·+ dü‘·´Á|ükÕ<é nH˚
n‘·qT y˚+ø£fÒX¯«s¡T¢>±] ¬s+&Ée ø=&ÉT≈£î ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄>±] nu≤“sTTqì #Ó|æŒ, ‘·eT
≈£î≥T+ã+‘√ düV‰ü e÷sTT+{ÏøÏ e#êÃ&ÉT. ‘·sy¡ ê‘· Ä |ü]#·jT· + ø=qkÕ>∑˝<Ò Tä .
jjj

s¬ +&Ée Á|üøs£ D¡ +
Ç+Á < ä > ∑ + {Ï Vü ≤ qTeT#êÃ¤ Å d æ Ô
Çø£ÿ&É qT+∫ @+ e÷{≤¢&çHê H˚qT Hê‘·+Á&ç>±] >∑T]+∫ ÁyêdüTÔHêïqìø±ø£,
‘·≥dü+ú >± ì\ã&ç`∫qïHê{ÏqT+∫ ˇø£ e´øÏ>Ô ± Äj·Tq m˝≤ |ü]D$T+#ês√ #Ó|Œü &É+ Hê
O<˚›X¯+. H˚qT ej·TdüT‡˝À ô|<ä›yê&Éqe⁄‘·÷+&É>± y˚s¡Ty˚s¡T Á|ü‘˚´ø£ dü+<äsê“¤\˝À y˚TeTT
@ø±+‘·+>± ñqï|ü&ÉT`‘·q J$‘·+˝À m<äT¬s’q |òüT≥q\>∑T]+∫, e´≈£îÔ\>∑T]+∫, @
ns¡eT]ø£\T˝Òø£ Äj·Tq #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T.
ªªÁbÕù|Ô ‘·T c˛&Éùw eπs¸ |ü⁄Á‘·+ $TÁ‹e <ë#·sπ ‘Yμμ nH˚ ÁbÕNq Ä<˚XÊìï nø£så ê˝≤
bÕ{Ï+#ês¡T. Hê≈£î #Ó|Œü &ÉyT˚ ø±<äT— ø=ìï dü+sê“¤\˝À ‘·qø£$‘·«+˝À, ø£<\ä∏ ˝À, Hê{Ïø\£ ˝À
e´ø£+Ô #˚d÷ü eÔ #êÃs¡T. Ä eTTø£ÿ\˙ï n‹øÏ eT<Û´ä eT<Û´ä U≤∞ |üP]ùdÔ XÊÅd>Ôæ ±] J$‘·eTe⁄‘·T+~.
1911 Ä>∑dTü Hº \Ó 29 ‘˚Bq ($s√~Ûøè£ ‘·THêeTdü+e‘·‡s¡+ uÛ≤Á<ä|<ü ä X¯ó<äwΔ wü )æ̃
$XÊKõ˝≤¢, Ms¡e*¢ ‘ê\÷ø± e÷&ÉT>∑T\˝À »ìà+#ês¡T. dü+kÕúqÁ>±eT+ nì #ÓbÕŒqTø£<!ä
Bìì e&Ü¶~ e÷&ÉT>∑T\ nì≈£L&Ü n+{≤s¡T. |æ|Œü *ø£f,º… düqïÄyê\T, Vü≤˝≤«\≈£î Á|üd~æ .Δ
dü÷s¡´Hêsêj·TD>±] @&ÉT>∑Ts¡T dü+‘êq+˝À s¬ +&Ée yÓTT>∑|\æ y¢ ê&ç>± |ü⁄{Ïqº XÊÅd>Ôæ ±] u≤\´+,
ô|<äd› +ü kÕs¡+˝À |æ\\¢ øÏ m+‘·»s¡T>∑T‘·T+<√, ÄbÕ{Ï e÷*$T‘√H˚ q&ç∫+~. ‘·+Á&ç>±]
ÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\˝ÀH˚ ‘=* #·<Tä e⁄>∑&∫ç +~.
ìC≤ìøÏ`|ü+&ç‘≈· î£ ≥T+ã+ nsTTq+<äT≈£î ‘·q ‘·+Á&çøÏ dü+düÿè‘·$<ä´ n_“e⁄+fÒ,
Äj·Tq ‘=*#·<Tä e⁄ X¯ãe› T+»], neTs¡ø√X¯+, <Ûë‘·TeT+»], \|òTü TøöeTT~ e+{Ï Á>∑+<∏ë\‘√,
|ü+#·ø±e´bÕsƒê\‘√ >∑&∫ç e⁄+&˚~. n˝≤ »s¡>˝∑ <Ò Tä . ø±ì, ‘·sy¡ ê‘· ø√qd”eT˝À »]–+~.
Ç+<äT≈£î Á|ü<ëÛ qdü÷Á‘·<ëÛ s¡Tsê\T ô|<äø› ÿ£ bÕs¡«‘·eTà.
dü÷s¡´Hêsêj·TD>±]øÏ ‘·qø=&ÉT≈£î˝À¢ ˇø£&H’Ó ê |ü+&ç‘T· &ÉT ø±yê\H˚ ø√]ø£ O+~ø£<!ä
<ëìì HÓsy¡ s˚ Ã¡ &ÜìøÏ q&ÉT+ø£{+ºÏ ~.
‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢˝Àì >√<ëe]q&ÉTeT ø√qd”eT, Áu≤Vü≤àD≤Á>∑V‰ü sê\ rs¡T˝À
y˚<äXÊÅkÕÔ\≈£î ì\j·T+>± ñ+&˚~. ñ<ä›+&É|ü+&ç‘·T\T ñ+&˚yês¡T. ‘·q n‘·Ôyê] }s¡T
bÕ\>∑Ty˚TàHêjÓT! uÛsÑ eÔ¡ Ts¡D+Ï ∫Hê, e÷eT>±]+≥ ÄyÓT e÷≥øÏ #Ó\T¢u≤≥T+&˚~. n+<äTe\¢

eTT+<äT>± ô|<ä‘› e· TTà&ÉT >√bÕ\XÊÅdìÔæ nø£ÿ&É≈î£ rdüT≈£îyÓ[+¢ ~. n‘·>±&ç eéVü‰s¡ <Û√s¡DÏ
Ä e÷eT>±]øÏ q#·Ã˝Ò<Tä . ø=~›ø±˝≤ìπø yÓqøÏÿ e÷&ÉT>∑T\ |ü+|æyj ˚ T· e\dæ e∫Ã+~.
bÕs¡«‘·eTà |ü≥Tº<ä\ e<äT\Tø√ø£, ¬s+&Ée‘·eTTà&ÉT Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔì bÕ\>∑T$Tà
rdüT≈£îyÓ[+¢ ~. ákÕ] C≤Á>∑‘>Ô· ± e÷eT>±]ì ˇ|æŒ+∫+~.
nø£ÿ&É @+ »]–+<√ ‘Ó*j·T<äT>±ì, bÕ\>∑T$TàøÏ q&Éø£<ä÷s¡+˝ÀH˚ ñqï
neT˝≤|ü⁄s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T˝À ø=+‘·ø±\+ Ç+^¢wüß #·<äTe⁄ q&ç∫+~. nsTT‘˚` ÄHês√>∑´
ø±s¡D+>±q÷, |üsêsTT ePs¡T Á|ü‹s√E q&ç∫ yÓfie¢¯ \dæsêe&É+ e\¢qT, Ä #·<Tä e⁄, yêHêø±\+
#·<Tä e⁄˝≤>∑ eTT–dæ+~. á <äbÕò Ç‘·&˙ç yÓqøÏÿ |ü+ù|ùdyêπs! ø±ì`bÕs¡«‘·eTà #êø£#ø· ´£ +e\¢,
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ dü+düÿè‘·+ #·<Tä e⁄≈£î dæ<eΔä Tj·÷´s¡T.
dü+düÿè‘· $<ë«+düT\T eT+<∏ëqs¡d+æ Vü≤ XÊÅd>Ôæ ±] <ä>sZ∑ ,¡ Ms¡jT· ´ XÊÅd>Ôæ ±] <ä>sZ∑ ,¡
ø√qd”eT˝ÀH˚ ø±e´ Hê≥ø£ n\+ø±sê\T bÕsƒ+¡ #Ó|ü ≈£îHêïs¡T.
Çø£ÿ&=ø£ dü+>∑‹ #Ó|ü ø√yê*. ø±ÁfÒìø√q nH˚ Á>±eT+˝ÀH√, mø£ÿ&√, #·<Tä e⁄ø=H˚
$<ë´]ΔøÏ uÛÀ»q+>∑&#ç ˚ ñbÕj·TyÓTqÆ ªªyês¡+μμ <=s¡ø˝£ <Ò Tä `Äj·TqøÏ.
ªyês¡+μ`n+fÒ Áu≤Vü≤àD$<ë´s¡TΔ\≈£î (eTTK´+ ∫qï }fi¯¢˝À dü+düÿè‘· $<ä´
nuÛ´Ñ dæ+#˚yês¡T) yêsêì≈£î+&˚ @&ÉTs√E˝À¢ ˇø=ÿø£ÿ Áu≤Vü≤àDÇ+{À¢ ˇø=ÿø£ÿs√E Ä j·÷
>∑èVü≤düT\ú T ñ∫‘·+>± uÛÀ»q+ ô|fÒº |ü<‹Δä . n˝≤ @&ÉTs√E\≈£î @&ÉTs√E\T uÛÀ»qdü<Tä bÕj·T+
yÓ<Tä ø√ÿyê*. >∑Ts¡Te⁄>±]+≥ @MTô|≥ºsT¡ . ñ+fÒ ˇø£s√E ñ+&Ée#·TÃ. Ç˝≤ ô|{Ïqº +<äT≈£î>±qT
ªªyês¡+$<ë´]Δμμ nD≈£îe>± e⁄+&Ü*. Ç+{Ïyêπs<ÓH’ ê ø√]‘˚ ` |üqT\T #˚dôæ |{≤º*.
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ˇø£ÿs√CÒ yês¡+ <=]øÏ+~. n~˙ï Ç+{Ïyês¡T≈£L&Ü ‘Ó\>±DT´˝Ò ø±e&É+
e\¢! $T>∑‘êyêsê\T m+<äT≈£î<=s¡ø˝£ <Ò ≥ä +fÒ, Ä ePs¡T Á<ë$&ÉÁu≤Vü≤à\ }s¡T. Ç‘·s¡ XÊK\
yêfi¢̄øÏ #Ó\T¢u≤≥T˝Ò<Tä .
n|üŒ{Ïøπ ÁbÕNq|ü<‹Δä XÊg$<ä´\T #·~$‘˚ bÕ+&ç‘´· +nuÒ“<˚y÷Ó >±ì,
O<√´>∑+ <=]πø neø±XÊ\T ˝Òe⁄.
ñqï+‘·˝À, ø√qd”eT˝À ø±e´Hê≥ø±\+ø±sê\ #·<äTe⁄|üP]Ô#˚düT≈£îì`ãVüQXÊ
eT+<∏ëqs¡d+æ Vü≤XÊÅd>Ôæ ±] dü\Vü‰ nqT≈£î+{≤qT— (n|üŒ{Ï) $XÊKõ˝≤¢ $»j·Tq>∑s+¡ dü+düÿè‘·
ø£fi≤XÊ\˝À ñuÛj Ñ T· uÛ≤cÕÁ|üMD (m) Hê\Tπ>fi¯¢ _s¡T<ä|≥ü +º ø√dü+ #˚sπ +<äT≈£î ìs¡j
í T· + »]–+~.
ø√qd”eT n+<äyÓTÆq #·\¢ì |ü˝…¢≥÷fi¯¢ô|’q, XÊgbÕ+&ç‘·´ô|’q, m+‘·yÓ÷EHêï
$»j·Tq>∑s+¡ yÓfiø¢¯ £ ‘·|Œü ˝Ò<Tä . ô|>’ ± $»j·Tq>∑s+¡ n+fÒ, ‘·eT}s¡T e÷&ÉT>∑T\ ñqï õ˝≤¢jT˚ .
Ç+{ÏøÏ <ä>sZ∑ `¡
øöe÷s¡J$‘·+ n≥TyÓ|’ ⁄ü >± $»j·Tq>∑sêìøÏ eT[¢+~.

eTVü‰sêC≤ ø£fi≤XÊ\
$»j·Tq>∑s¡+ eTVü‰sêC≤ dü+düÿè‘·ø£fi≤XÊ\≈£î >=|üŒ#·]Á‘· ñ+~. 1900
dü+e‘·‡s¡+˝À düsY $»j·TsêeT>∑»|ü‹ dü+ø£\Œ+‘√ yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥>± ªªdü+düÿè‘· XÊs¡<ë|”s+¡ƒ μμ
y˚<bä ÕsƒX¡ Ê\>± ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. n~ ø±odü+düÿè‘· $<ë´|”sêƒ ìøÏ nqTã+<Û+ä >± ñ+&É&+É
$»j·Tq>∑s¡+ eTVü‰sêE dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\ (1928)
e\¢, $<ë´s¡Tú\T ø±oyÓ[¢ |üØø£å\T Áyêj·Te\dæe#˚Ã~. Ä ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À eTÁ<ëdüT

$X¯«$<ë´\j·÷ìøÏ nqTdü+~Û+#·&É+ e\¢ ` •s√eTDÏ, $<ë«Hé |üØø£å\≈£î $<ë´s¡TΔ\qT
‘·j÷· s¡T#˚ùd @¬øø’ £ <äøDåÏ uÛ≤s¡‘· dü+düÿè‘·øfi£ ≤XÊ\>± |ü]D$T+∫+~. Ä ‘·sy¡ ê‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ
` n+fÒ 1926 Hê{Ïø`Ï Ä+Á<Û$ä X¯«$<ë´\j·T+ @s¡Œ&ç+~. n|üŒ{ÏqT+∫ <ëìøÏ nqTã+<Ûä
ø£fi≤XÊ\>± e÷]+~. $<ë´Á|üMD, ñuÛj Ñ T· uÛ≤cÕ Á|üMD |üØø£\å ≈£î $<ë´s¡T\Δ ≈£î •ø£Då
Çe«&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. 1954 qT+∫ á ø£fi≤XÊ\≈£î ‘√&ÉT>± ªªz]j·T+≥˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\Tμμ
≈£L&Ü ne‘·]+∫+~.
á ø£fi≤XÊ\˝À #·~y˚ $<ë´s¡T\ú ≈£î eTVü‰sêC≤yê] ñ∫‘·uÀÛ »qdüÁ‘·+˝À uÛÀ»q+
ô|fÒyº ês¡T. n˝≤ø±ø£`kı+‘·+>± e+&ÉT≈£î ‹H˚ $<ë´s¡T\ú T ≈£L&Ü ñ+&˚yês¡T.
dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\˝À n<Ûë´|ü≈î£ \T>± lj·TT‘·T\T ‘ê‘ê düTã“sêj·TXÊÅd>Ôæ ±s¡T,
\ø°åàHêsêj·TDXÊÅdæÔ>±s¡T, es¡a\ ∫qd”‘êsêeTXÊÅdæÔ>±s¡T, Äø=+&ç y˚+ø£≥XÊÅdæÔ>±s¡T,
<ä÷dæsêeTeT÷]Ô>±s¡T, |üse¡ düTÔ sêe÷qT»kÕ«$T>±s¡T e+{Ï ñ<ä+› &É |ü+&ç‘T· \T+&˚yês¡T.
Vü≤qTeT#êÃÅdÔæ sT÷ eTVü‰$<ë´\j·T+˝À 1928˝À #˚sês¡T. 17 @fi¯¢ ej·TdüT‡.
á ªø√s¡T‡μ eé~Û Hê\Tπ>fi¯ó.¢ n|üŒ{À¢ lj·TT‘·T\T »eTTà\eT&Éø£ e÷<Ûeä sêeTX¯sà¡ , |æ\ø±
>∑D|ü‹XÊÅd,Ôæ |ü+‘·T\\ø°àå Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ ãT\TdüT yÓ+ø£≥s¡eTDj·T´ ø£Ásê#·+Á<äXK‚ s¡XÊÅd,Ôæ
ø£qø£<+ä &ç >√bÕ\ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ q˝≤¢Hé #·Áø£es¡T\Ô es¡<ë#ês¡T´\T, XÊÅd>Ôæ ±]øÏ düV‰ü <Ûë´j·TT\T.

$»j·Tq>∑s+¡ n+fÒ Äø±\+˝À $<ä´\q>∑sy¡ T˚ . n~ >∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±s¡T
Ä<ÛTä ìø£ e#·q, ø£$‘·«, kÕ<ÛHä ê\≈£î >∑Ts¡TyÓ’ ì*∫q |ü≥Dº +. Ä~uÛ≥Ñ ¢ Hêsêj·TD<ëdüT>±s¡T
dü+^‘·øfi£ ≤ì~Û>± dæsú |¡ &ü qç |ü≥Dº +. <ë«s¡+ yÓ+ø£≥kÕ«$THêj·TT&ÉT>±s¡T yêj·TT©q $<ä´øÏ
|üsê´j·T|ü<ä+>± ì\ã&çq |ü≥ºD+. |üÁ{≤j·Tì d”‘êsêeTXÊÅdæÔ, »>∑Hêï<ÛäuÛ≤>∑e‘êsY,
dü+^‘·$<ä´≈£î eHÓï‘Ó∫Ãq |ü≥Dº +. Ç˝≤>∑ m+<äs√!
17@fi¯¢ |ü˝≥¢… ÷] $<ë´]ú ñøÏÿ]_øÏÿs¡j÷· ´&É+fÒ ÄX¯Ãs¡´+ @eTT+~?
$»j·Tq>∑s¡+ dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\ XÊÅk˛Ôø£Ô+>± ÁbÕNq dü+düÿè‘ê+Á<Ûä$<ä´\≈£î
ì\j·Ty˚T nsTTHê, |ü+&ç‘·T\T ÄHê{ÏøÏ Ä+Á<Ûä<˚X¯+˝À edü÷Ôqï q÷‘·q kÕVæ≤‘·´+|ü≥¢
$eTTK‘· ˝Òìyês¡T ø±e&É+, }]˝À ls¡+>∑+ Hêsêj·TDu≤ãT e+{Ïyês¡T $TÁ‘·T\T ø±e&É+
<äècÕº´ ` á øöe÷s¡Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔøÏ dü+Á|ü<ëj·T Ä+Á<ÛäkÕVæ≤‘·´+ MT<äø£+fÒ Ä<ÛäTìø£
ø£$‘·«+ô|q’ , $$<Ûä e#·q Á|üÁøÏjT· \MT<ä düV≤ü »+>±H˚ n_Ûe÷q+ @s¡Œ&ç+~.
ø£fi≤XÊ\˝À >∑Ts¡Te⁄\T Á|üX¯+dæ+∫q Ä<ÛäTìø£ ø±yê´\T #·<äe&É+, ÄHê&ÉT
uÛ≤e‹e+{Ï |üÁ‹ø£\˝À e#˚Ã s¡#·q\T #·<äe&É+, –&ÉT>∑T sêeTeT÷]Ô>±] yêéVü‰]ø£
uÛ≤cÕyê<ä+, n|üŒ{Ïøπ Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À Á|üã\+>± ñqï dü+düÿs¡D√<äé÷\T, ÁãVü≤àdüe÷»+,
Çe˙ï XÊÅd>Ôæ ±s¡T dü«‘·+Á‘·e´øÏ‘Ô «· + @s¡Œs¡#T· ø√e&ÜìøÏ <√Vü≤<ä|&ü Ü¶sTT.
|ò*ü ‘·+>± ` 1929˝À ªdüàè‹ø£D≤\Tμ nH˚ |ü<´ä K+&çø£ Áyêj·T&ÜìøÏ, 1930˝À
ªÄ<ÛTä ìø£ ø£è‘·T\T`‘·~“¤Hêï_ÛÁbÕj·TeTT\Tμ nH˚ ô|<ä› yê´dü+ Áyêj·T&ÜìøÏ <Ûs’Ó ê´ìï#êÃsTT.
Ç+‘˚ø±<äT— ø£fi≤XÊ\ $<ë´s¡T\ú eT<Û´ä »]π> #·sÃ¡ \T ≈£L&Ü ÄdüøøÔÏ s£ +¡ >± Áb˛‘·‡Væ≤+#êsTT.
Äø±\+˝À Äj·TqøÏ Ä|üÔ$TÁ‘·T&ç>± ñ+&ç, ˇø£ k˛<äs¡T&ç>± n_Ûe÷ì+∫ `
n|ü&É|ü &ÉT Ä]úø+£ >± ≈£L&Ü ªªH˚qTHêïqμμì ì\ã&çq e´øÏÔ lq˝≤¢Hé #·Áø£es¡T\Ô es¡<ë
#ês¡T´\T. ÄHê{ÏqT+∫ yê]<ä]› ùdïVü≤+ ns¡y@’Ó fi¢̄≈î£ ô|>’ ± n$∫Ã¤qï+>± kÕ–+~. ‘·sT¡ yê‘·
ø±\+˝À es¡<ë#ês¡T´\T>±s¡T Ç+&çj÷· ˝À ñ<√´>∑+ <=s¡øø£ £ <äøDåÏ ≤Á|òøæ ±˝Àì &Ésê“Hé q>∑sêìøÏ
e\düb˛sTT, eTT+<äT Væ≤+B{°#s· T¡ >±, ‘·sT¡ yê‘· &Ésê“Hé j·T÷ìe]‡{°˝À Væ≤+B, dü+düÿè‘·+,
‘Ó\T>∑T &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ\≈£î Ábıô|dò sü >Y ± dæsú |¡ &ü Ü¶sT¡ .
XÊÅdæÔ>±s¡T $<ë´]ú>± ñqï s√E˝À¢ ` n|üŒ{Ïπø ñ<√´>∑+˝À ñqï nqïj·T´
>√bÕ\XÊÅdÔæ ø=~›>± &ÉãT“ |ü+|ædTü +Ô &˚yê&ÉT. eTVü‰sêC≤yê] düÁ‘·+˝À ø=+‘·ø±\eT÷, ø=+<ä]
$TÁ‘·T\‘√ e+≥#˚d÷ü Ô ª≈£îø£ÿsY uÛÀ»q+μ ø=+‘·ø±\+>±, >∑&∫ç +~.
e´øÏ>Ô ± ∫qïHê{Ï ì+N ø=‘·<Ô Hä ê\MT<ä yÓ÷E, >=|üŒ kÂ+<äs´¡ ø±+ø£,å kÕVæ≤‘·ý˚T
J$‘·+>± eT¨Á~ø£Ô+>± >∑&çù| ñ‘ê‡Vü≤+, dü+|òüTdü+düÿs¡D\ MT<ä >±&ÛÜ_Ûe÷q+, á
\ø£Då ≤\T yêfi¢̄Ç+{À¢ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ, $_Ûqï e´øÏ‘Ô ê«ìï#êÃsTT.
‘·+Á&ç dü÷s¡´Hêsêj·TD>±]øÏ ‘·q ø=&ÉT≈£î˝À¢ ˇø£&TÉ |ü+&ç‘T· &ÉT ø±yê\H˚ ø√]ø£
r]qfÒº!
nsTT‘˚`sT÷ e´øÏøÔ Ï ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À ‘·«]‘·ìs¡j í ÷· \T #˚dTü ø=H˚ #=s¡e, |ü≥Tº<\ä ,
˝Òø£b˛e&É+, ø=ìï ìs¡íj·÷\T »]–b˛j·÷ø£, uÛÑ]+#·˝Òø£ ‘·|üq|ü&ç b˛e&É+`#Ó|üŒsêì
ã\V”≤q‘·\j·÷´sTT. #Ó|üø√e&ÜìøÏ |ü+&ç‘·e+X¯+ nH˚ù|s¡÷, e÷&ÉT>∑T\ dü+kÕúq+‘√
nqTã+<Û+ä , $T–˝≤sTT>±ì` ÄdüT\Ô Tb˛sTT, ÁøÏ+~ eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ øÏ #Ó+~, XÊÅd>Ôæ ±s¡T $T–˝≤s¡T.
1930e dü+e‘·‡s¡+, $»j·Tq>∑s+¡ dü+düè‘· ø£fi≤XÊ\ $<ë´]ú>± Äj·Tq J$‘êìøÏ
ô|<äe› T\T|ü⁄, e÷s¡+Z , ìπsd› +æ ∫q dü+e‘·‡s¡+.
eT<äqyÓ÷Vü≤qe÷\yê´, »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA, kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+˝À n¬sdüTº nsTTq
yês¡Ô ‘Ó*dæ $»j·Tq>∑s+¡ Ç+^¢wßü ø±˝ÒJ $<ë´s¡T\ú T, dü+düÿè‘·øfi£ ≤XÊ\ $<ë´π s¡T\Δ T düyTÓ à#˚dæ
K<äs› T¡ Vü‰øÏ+>¥ »]bÕs¡T. á C≤rjÓ÷<äéT+˝À bÕ˝§Zqï+<äT≈£î`y˚sπ ø±s¡D≤\T #·÷|æ+∫`
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdìÔæ eT÷&˚fió¯ ¢ ø±˝ÒJqT+∫ &çu≤sY #˚XÊs¡T. {Ï.dæ Ç∫Ã |ü+|æ+#˚XÊs¡T. nsTT‘˚`
ñuÛj Ñ T· uÛ≤cÕÁ|üMD eT÷&Ée dü+e‘·‡s¡+˝À e∫Ãq e÷s¡Tÿ\ ÁbÕ‹|ü~ø£ MT<ä, |ü•ÃeT>√<ëe]
õ˝≤¢ ø=eP«s¡T Ä+Á<Ûä^sê«D $<ë´|”sƒ¡+˝À, Á|üeTTKC≤rj·Tyê~, Hê´j·Tyê~ e\÷¢s¡T
dü÷s¡´Hêsêj·TD |ü+‘·T\T >±s¡T, d”≥TÇ#êÃs¡T. Ä$<Û+ä >±` ñ‘·sÔ ê+Á<Ûrä s¡+qT+∫ XÊÅd>Ôæ ±s¡T
>√<ëeØrsêìøÏ e#êÃs¡T.
Äø±\+˝À Á|üeTTK|ü+&ç‘·T\T nyê«] düTÁãVü≤àD´XÊÅdæÔ>±s¡T Ä $<ë´|”sƒ¡+
ø£fi≤XÊ\≈£î Á|æì‡|ü˝Ÿ.
1932e dü+e‘·‡s¡+˝À |üØø£å\T Áyêdæ ñuÛÑj·TuÛ≤cÕÁ|üMD(m) _s¡T<ä|ü≥º+
Ä+Á<Û$ä X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ bı+<ës¡T.
ø=eP«s¡T˝À $<ë´]ú>± ñqïø±\+˝À Äj·Tq, Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘ê´ìøÏ eT]+‘· <ä>sZ∑ ¡
nj·÷´s¡T.
n|üŒ{Ïπø sê»eT+Á&û˝À #·<äTe⁄≈£î+≥Tqï ≈£îs¡TyÓTfi¯fl y˚+ø£≥sêe⁄, y˚<äT\
sêeT#·+Á<äø]° ,Ô XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ùdïVæ≤‘·T\j·÷´s¡T. ø=eP«s¡T, sê»eT+Á&ç, >√<ëe]øÏ Çe‘·*>∑≥Tº,
ne‘·*>∑≥Tº>±`¬s\’ TÁ_&ç® <ë{Ï+<˚ ‘·sy¡ êsTT>± ñ+&É&+É ‘√ ‘·sT¡ #·T sê»eT+Á&ç yÓfiy¢‚ ês¡T.
Ä<ÛTä ìø£ s¡#s· TT‘·\qT #ê˝≤eT+~ì (e∫Ãb˛j˚Tyê]ì) ø£\TdüTø√e&É+, nø£ÿ&˚ ñqïyê]‘√
|ü]#·j÷· \T, ô|]>±sTT.
≈£îs¡TyÓTfi¯¢ y˚+ø£≥sêe⁄>±s¡T, y˚<Tä \ sêeT#·+Á<äø]° >Ô ±s¡T |æsêƒ |ü⁄s¡+yês¡T. <˚e⁄\|ü*¢
ø£èwüíXÊÅdæÔ >±]øÏ n‘·´+‘· Äràj·TT\T. y˚<äT\ sêeT#·+Á<äø°]Ô>±¬s’‘˚, Á|üeTTKø£$<ä«j·T+,
|æsêƒ |ü⁄s¡ ÄkÕúqø£e⁄\T nsTTq y˚+ø£≥sêeTø£èwüøí e£ ⁄\˝À ˇø£s¬ q’ sêeTø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] |ü⁄Á‘·T&ÉT.
yê]<ä]› kÕ+>∑‘´· + XÊÅd>Ôæ ±]øÏ Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑+˝À <ësêΔ«ìï∫Ã+~.
ìC≤ìøÏ`ø£fi≤kÕVæ≤‘·´ kÕ+düÿè‹ø£ øπ +Á<ä+>± $»j·Tq>∑sêì¬ø+‘· ø°]ÁÔ |ü‹wü\˜ THêïjÓ÷
sê»eT+Á&çø° n+‘·>± ñHêïsTT.
sê»eT+Á&û, dü+Á|ü<ëj·T kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>±ìøÏ m+‘·{Ï øπ +Á<äkÕúqyÓ÷, Ä<ÛTä ìø±+Á<Ûä
kÕVæ≤‘ê´ìø° n+‘˚ Á|üeTTKkÕúq+>± ù|s¡T|ü&+ç ~. dü+|òTü dü+düÿs¡\Ô T MπsX¯*+>∑+, ∫\ø£eT]Ô

n˝≤e⁄+&É>±`lbÕ<ädüTÁãVü≤àD´XÊÅdæÔ, uÛÑ$T&çbÕ{Ïø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, lbÕ<äø±y˚TX¯«s¡sêe⁄,
»qeT+∫ y˚+ø£≥sêeTj·T´ Á|üuèÑÛ ‘·T\T nø£ÿ&˚ e⁄+&˚yês¡T. ñ<ä+› &É dü+Á|ü<ëj·Tø£$|ü+&ç‘T· ˝À¢
ø£$kÕs¡«uÛÖeT lbÕ<ä ø£èwüíeT÷]ÔXÊÅdæÔ, e&Ü¶~ düTu≤“sêj·T&ÉT— Hê´|ü‹ düTu≤“sêe⁄e+{Ï
|üÁ‹ø±~Û|‘ü T· \T, nø£ÿ&çyêπs! b˛\es¡+ »MT+<ës¡T ø=#·Ãs¡ø¢ √≥ y˚+ø£≥ø£ècÕísêe⁄ nø£ÿ&ç
|ü+&ç‘T· \≈£î Äràj·TT&ÉT`Ms¡+‘ê Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï eTT+<ä{‘Ï s· +¡ yês¡T.
Ä sT÷ ø±s¡D≤\e\¢ $»j·Tq>∑s+¡ qT+∫ ø=eP«s¡T≈£î e÷s¡&+É , sê»eT+Á&ç‘√
XÊÅd>Ôæ ±] >±&ÛÜqTã+<Û+ä , Äj·Tq kÕVæ≤‘·ýê´dü+>±ìøÏ bı&ç–+ù|>±ì, |ü]D≤eT+ ø±˝Ò<Tä .
1932˝À ø=eP«s¡T #·<äTe⁄ |üPs¡ÔsTTq yÓ+≥H˚ sê»eT+Á&ç Äj·Tq ‘=*
ø±s¡´kÕúqyÓT+Æ ~. ªª<˚Xã¯ +<ÛTä μμ, <äTeP«] düTã“eTà>± s¡≈ÿ£ &É ÅdÔ” dü<qä + q&ÉT|ü⁄‘·÷+&˚ yês¡T.
Ädü+dü˝ú À Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±]øÏ ‘Ó\T>∑T n<Ûë´|ü≈î£ &ç>± ñ<√´>∑+ e∫Ã+~.
düTã“eTà>±s¡T XÊÅd>Ôæ ±]H=ø£ k˛<äsT¡ &ç>± eTìï+∫ Ä<ä]+#ês¡T. ÄyÓT dü+düøú √dü+
#·+<ë\ ì$T‘·+Ô <˚X+¯ ˝À ô|<ä*› ï ø£\e&ÜìøÏ yÓfi≥¢‚ |ü&ÉT Äj·Tìï ‘√&ÉT>± rdüT≈£îyÓfiy¢‚ ês¡T.
düTã“eTà>±s¡+fÒ Äs√E˝À¢ kÕ«‘·+Á‘·´ düeTs¡j÷Ó <ÛTä sê\T. #Ó≈î£ ÿ#Ó<sä ì¡ ñ≈£îÿeì‘·. yêø£Œ{ÏeT,
<ÛÓ’s¡´dü«uÛ≤e+, dü+|òüTùdyêìs¡‹, ÄyÓTqT Äø±\+˝À Á|üeTTKC≤rj·T jÓ÷<ÛäTsê*>±
~~›rsêÃsTT. ÄHê{Ï Áu≤Vü≤àD dü+Á|ü<ëj·T $‘·+‘·Te⁄\+<ä] e÷~] ÄyÓT ‘Ó\ì¢ K<äs› T¡ |ü+#Ó
eTTdüT>∑T uÀ&ç‘\· ô|’ y˚dTü ø=H˚yês¡T.
ˇø£kÕ] #·+<ë\j·÷Á‘·≈£î ãj·T\T<˚], u…»yê&É˝À $X¯«<ë‘· ø±oHê<∏äTì
Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ >±]+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓ[¢ XÊÅd>Ôæ ±]ì |ü]#·jT· +#˚d+æ ~.
yê]+{Ï yÓu’ eÑÛ ÁbÕuÛyÑ ê\≈£î, Ä#ês¡d+ü |ü‹øÔ ,Ï ÄX¯Ãs¡´b˛‘·Tqï XÊÅd>Ôæ ±] eTÚqMø£Då ≤ìï
y˚T\Tø=*|æ`düTã“eTà>±]ì $esê\T n&ç>±s¡T |ü+‘·T\T>±s¡T. e÷≥\ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Ç‘·&TÉ
|ü+&ç‘T· &ÉT, s¡#s· TT‘· nì ‘Ó*dæ ` ªªMTs¡#q· ˝ÒyH’Ó ê ñ+fÒ |ü+|ü+&ç. |ü⁄düøÔ +£ eTTÁ~+∫
|ü+ù| @sêŒ≥T#˚kÕÔμμeTì |ü+‘·T\T>±s¡+fÒ`sT÷ ñBj·Te÷q s¡#·sTT‘· eTT#·Ã≥|ü&ç,
n|üŒ{Ïes¡≈î£ ‘êqTÁyêdæq Äπs&ÉT yê´kÕ˝Òy÷Ó ! (|üÁ‹ø£\˝À n#ÓÃqÌ $, düu\ÑÛ ˝À #·~$q$)
b˛>∑T#˚dæ n|üŒ{Ï Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£, uÛ≤s¡‹ ìsê«Vü≤≈£î\˝À Á|ü<ëÛ qT˝…q’ >∑qïes¡|⁄ü düTã“sêeTj·T´
>±]øÏ |ü+|æ+#ês¡T. nsTT‘˚, ªªÇ~ »]π>Hê ô|fÒHº ê? @<√ ô|<ë›jT· q Áb˛‘ê‡Vü≤+>± nHêïs¡T˝Ò!μμ
nqT≈£îì ñ<ëd”q+>± ñ+&É>±`Vü≤sƒê‘·T>Ô ± ˇø£s√Eq O‘·sÔ +¡ e∫Ã+~. ªªMT|ü⁄düøÔ ±\T
s¬ ˝’ «Ò bÕ¬s‡\T>± |ü+bÕeTT, yÓ[r¢ düTø√+&çμμ nì.
ÄX¯Ãs¡´+! n~ XÊÅd>Ôæ ±] ‘=*eTTÁ~‘·|⁄ü düøÔ +£ ªªyê´kÕe[μμ.
n<˚ dü+<äs“¡ +¤ ˝À `n+fÒ, |ü+‘·T\T>±]ì ø£\TdüT≈£î+<äT≈£î yÓ[q¢ s√EH˚, sê»eT+Á&ç
Á|üj÷· D≤ìøÏ s¬ \’ T≈£î f…+Æ ñ+&É&+É e\¢, XÊÅd>Ôæ ±s¡T Ä }fiÀ¢H˚ ñ+≥Tqï $|üy¢ ê‘·àø£ s¡#s· TT‘·
>∑T&çbÕ{Ï y˚+ø£≥#·\+>±]ì #·÷&É&ÜìøÏ ãj·T\T<˚sês¡TÉ . düTã“eTà>±s¡T ‘êeT÷ekÕÔeTHêïs¡T.
á dü+Á|ü<ëj·T $‘·+‘·Te⁄≈£î #·\+>±s¡T @$T q#·Ã>∑\s¡T˝Ò! nqTø=ì`ø±<äq˝Òø£ s¡eTàHêïs¡T.

#·\+>±s¡T n|ü&ÉT #ê˝≤ eTTø£dÔ ]ü >± e÷{≤¢&Üs¡T. ø±ì`‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T
#·\+ Áyêdæq ª|ü⁄s¡÷s¡eμ Hê≥ø£+>∑T]+∫ sπ &çj÷Ó ˝À düMTø£å #˚dqæ ‘·sT¡ yê‘· qT+∫, O‘·sÔ ê\T
Áyêdü÷Ô e#êÃs¡T. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdìÔæ ‘·qs¡#q· ˝À¢ Quote #˚dqæ dü+<äsê“¤\÷ ñHêïsTT (nMTHê
qe\` eT÷´õ+>∑T‡)
ªªHê Jeqj·÷Á‘·˝À sê»eTùV≤+Á<äes¡+˝À >∑&ç∫q 1932`33 dü+e‘·‡sê\T
$\Teø£≥˝º ìÒ s¡deü <ä<ëÛ ´j·÷\Tμμ`nì XÊÅd>Ôæ ±s¡T ˇø£ yê´dü+˝À ÁyêdüT≈£îHêïs¡T.
ãVüQXÊ 1932˝À @<√ ˇø£ HÓ\˝À nqT≈£î+{≤qT. Äj·Tq ˇø£ $‘·+‘·T$yêVü≤+
»]|æ+#ês¡T. ˇø£s√Eq düTã“eTà>±] Åd”Ôdüe÷»+ $<ë´\j·T+˝À |æ\¢\≈£îbÕsƒ¡+ #Ó|æŒ
XÊÅd>Ôæ ±s¡T y˚T&É~– edü÷+Ô &É>± >∑TeTà+eTT+<äT ˇø£ >∑Ti¿|⁄ü ã+&ç Ä–+~. n+<äT˝Àì+∫
ˇø£ j·TTe≈£î&ÉT ~–, düTã“eTà>±]‘√ $‘·+‘·T $yêVü≤Á|ükÕÔeq #˚XÊ&ÉT. ÄyÓT nHêdüø+Ô£ >±`
ªªMπsX¯*+>∑+>±] ‘√≥≈£î yÓfi+¢̄ &çμμ n+≥÷ –s¡T≈£îÿq ˝À|ü*øÏ ‹]–yÓ[¢ b˛‘·T+fÒ, XÊÅd>Ôæ ±s¡T
eTT+<äT≈£îe∫Ã`ªªH˚qT #˚sTTkÕÔqT|ü<+ä &çμμ `n+≥÷ yê] yÓ+≥ ã+&ç˝À ‘√≥≈£î yÓ[¢ $‘·+‘·T
X¯sD¡ ≤\j·T+ ñ<√´– ø±o|ü‹>±]ì ø£*dæ`$‘·+‘·T$yêVü≤+ ø√]e∫Ãq yê]ì |ü]#·jT· +
#ÓjT· ´&ÉyT˚ ø±<äT— ‘·H,˚ ÄeP]øÏ ø=‘·nÔ sTTq yê]øÏ Ä‘·àã+<ÛTä yÓ,’ Væ≤+<ä÷ $yêVæ≤|ü<‹Δä ˝À
$yêVü≤+»]|æ+#ês¡T. á$yêVü‰ìøÏ ªª$&√ ¨+μμ˝À ñqïyêfi¯+¢ ‘ê sêe&ÉyT˚ ø±<äT— }fiÀ¢qT+∫
MπsX¯*+>∑+>±] •wüß´\T, ñ<äéT Á|ü#ês¡≈£î\T e#êÃs¡T. yê]˝À eTTKT´\T ∫\ø£eT]Ô
\ø°åàqs¡dæ+Vü≤+>±s¡T.
ô|[¢‘+· ‘·T |üPs¡j
Ô ÷· ´ø£, C≤qøÏsêeTj·T´ nH˚`MπsX¯*+>∑+ ôV≤’ dü÷ÿ\T $<ë´]Δ‘√
‹]–edü÷Ô,` MπsX¯*+>∑+<ä+|ü‘·T\ düe÷<ÛäT\ <ä>∑Zs¡>± ñqï eT+&É|ü+ <ä>∑Zs¡ Ä>±s¡ÉT.
C≤qøÏsêeTj·T´ eT+&É|+ü n+#·TMT<ä #ÓsTTý˚d`æ ªª>∑Ts¡Te⁄>±s¡÷, m|üŒ{Ïø¬ H’ ê sT÷ eT+&É|+ü
mø±ÿ* eTì<äs› +¡ μμ nHêï&ÉT`qe⁄«‘·÷.
ªªqy˚« $T–*+~μμ`nì XÊÅdæÔ>±] ìπs«<ä+. á ìπs«<äy˚T, ãVüQXÊ Ä‘·s¡yê‘·
J$‘êìï ndü+‘·è|æeÔ Tj·T+ #˚d+æ ~.
Ä Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ ìπs«<ä+ yÓqø£ ø=ìï uÛÑ>∑ïnqTuÛÑyê\THêïsTT.`Ä $esê\T
‘·s¡yê‘·`
1933e dü+e‘·‡s¡+˝À sê»eT+Á&ç˝À ˇπøyês¡+˝À es¡dü>± eT÷&ÉT düuÛ≤
ø±s¡´Áø£e÷\T eT÷&ÉTs√E\bÕ≥T »]>±sTT.
yÓTT<ä{~Ï : –&ÉT>∑TsêeTeT÷]Ô|+ü ‘·T\T>±] dü|‹Ôü düu.ÑÛ s¬ +&Ée~ n_Ûqyê+Á<Ûä
|ü+&ç‘· |ü]wü‘‡· uÛ.Ñ eT÷&Ée~, <˚X+¯ ˝ÀH˚ ‘=*kÕ]>± >∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±] es¡+Δ ‹düu.ÑÛ
á eT÷&ÉT düu\ÑÛ ˝À bÕ˝§Zqï n_Ûqyê+Á<Ûä ø£e⁄\‘√ |ü]#·j÷· \÷, s¡#q· \|üsH¡ƒ ê\÷
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ n|üPs¡« ñ‘˚CÔ ≤ìï#êÃsTT. n\Hê{Ï Ädüu\ÑÛ ˝À` ùV≤e÷ùV≤MT\q<ä>Z∑ sêj·TÁb˛\T
düTu≤“sêe⁄, eT˝≤¢~ sêeTø£èwüí XÊÅd,Ôæ <˚e⁄\|ü*¢ ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ y˚<Tä \dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ lbÕ<ä
düTÁãVü≤àD´XÊÅd,Ôæ ∫+‘êBøÏ‘å T· \T, lbÕ<ä ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄ Á|üuèÑÛ ‘·T\T bÕ˝§ZHêïs¡T. XÊÅd>Ôæ ±s¡T,

|æ\ø±>∑D|ü‹XÊÅdæÔ e+{Ï ÄHê{Ï j·TTeø£e⁄\+‘ê bÕ˝§Zì ‘·eT s¡#·q\T $ì|æ+#ês¡T.
Vü≤qTeT#êÃÅdÔæ ‘·q ª>∑Ts¡C≤&É yê©àøÏμμ nH˚ yê´dü+ #·~yês¡T. kÕVæ≤rdü$T‹ düu≤Û |ü‹ ‘·˝≤¢es¡a\
•eX¯+ø£sX¡ ÊÅdÔæ #˚sTT}|æ Á|üX+¯ dæ+#ês¡T. n_Ûqyê+Á<Û|ä +ü &ç‘· |ü]wü‘T· Ô düu˝ÑÛ À Ç+ø±`y˚<Tä \
dü‘´· Hêsêj·TD XÊÅdÔæ ªø±+ø£μå nH˚ ‘·eT |ü<´ä K+&çø£ #·~yês¡T. ø£$ø=+&É\y˚+ø£≥sêe⁄ ‘·eT
^‘ê\T ø=ìï $ì|æ+#ês¡T.
á n_Ûqyê+Á<Ûä|ü+&ç‘·|ü]wü‘YøÏ~ ¬s+&Éedüe÷y˚X¯+. yÓTT<ä{Ï~ (ˇ]kÕ‡)
ãs¡+|ü⁄s¡+˝À »]–+~.
1933Hê{Ï sT÷ s¬ +&Ée düe÷y˚X+¯ ˝ÀH˚ |ü]wü‘T· ùÔ |s¡T ªªqe´kÕVæ≤‘·´|ü]wü‘T· μÔ μ>±
e÷]+~. ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ Á|üeTTK|ü≥Dº ≤˝…q’ ø±øÏHê&É, $»j·Tyê&É, ã+<äsT¡ ,
Ä~>±>∑\ #√≥¢ á |ü]wü‘·‡uÛÑ\T >=|üŒ>± »]>±sTT. Bì‘·s¡|òü⁄q ªªÁ|ü‹uÛÑμμ nH˚ |üÁ‹ø£
‘Ó*øÏ#s· ¢¡ y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±] dü+bÕ<äø‘£ «· +˝À q&ç∫+~. |ü⁄düøÔ £ Á|ü#T· s¡D\÷ »]>±sTT.
Äø±\+˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T yê´kÕ\T, ø£<\ä∏ T ÁyêXÊs¡T. |ü<´ä K+&çø\£ s¡#q· ‘·≈î£ ÿy˚.
sê»eT+Á&ç s¡#·sTT‘·\‘√ |ü]#·j·÷\T Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔì >√<ëeØ rsêìøÏ
ø£{|ºÏ &ü X˚ ÊsTT. n+‘˚ø±<äT— <äTeP«] düTã“eTà>±] |üPìø£ ã\+ m+‘√>±ì, Äj·Tq $yêVü≤+,
dü+düÿè‘·|+ü &ç‘T· &ç>± ñ<√´>∑+, ≈£L&Ü >√<ëe] rsêìπø ø£{|ºÏ &ü X˚ ÊsTT.
n≥T ÇcÕº\T`Ç≥T ô|[¢
ªÁù|eTμ nH˚e÷≥ Hê≈£î #Ó$øÏ ndüV≤ü ´+>± $ì|æ+#·&+É yÓTT<ä\Tô|{≤ºø`£ ø±˝Òõ
$<ë´]Δ>± ñqïHê{Ï qT+N Ä |ü<+ä yê&É&+É e÷H˚XÊqT. ªªyêfi¯óÁ¢ ù|$T+#·T≈£î+≥THêïs¡Tμμ nH˚
yêø£´+ Hê≈£î ã÷‘·Te÷≥˝≤>∑ $ì|ædüTÔ+~. ø£qø£ Ä |ü<ä+ã<äT\T ªªÇwüº+μμ nH˚|ü<ä+
yê&ÉT‘·THêïqT. ìC≤ìøÏ ªÁù|eTμ nH˚ |ü<ëì~ $XÊ\yÓTqÆ ns¡+Δ . ø±ø£`yê&çq dü+<äsê“¤ìï
ã{Ïº ns¡#Δ êÃ¤jT· ≈£L&Ü e÷s¡T‘·T+~.
Çø£ sT÷ X¯ã#› s· Ã¡ Ä|æ`j·TTe≈£î&Óq’ Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ ì>∑÷&Û+É >± Çwü|º &ü qç eTT>∑TsZ T¡
Åd\Ô” >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$kÕÔqT. XÊÅd>Ôæ ±s¡T ‘·eT Ä‘·à#·]Á‘ê‘·àø£yTÓ qÆ ªª>ö‘·MT>±<∏\äÛ Tμμ |ü⁄düøÔ +£ ˝À
sT÷ $wüjT· + >√|ü´+>± #Ó|Œæ #Ó|Œü ≈£î+&Ü #ÓbÕŒs¡T. Äj·Tq #Ó|Œü ø£ $&ç∫q ø=ìï $wüj÷· \T
H˚qT #Ó|⁄ü ‘êqT.
∫qï‘·q+qT+∫ kÂ+<äs¡´<äèwæº, dü+düÿs¡D≤_Û˝≤wü, Äj·Tq˝À düVü≤»+>±
j·TÚeqø±\+ es¡≈î£ eè~Δbı+<äT‘·÷e#êÃsTT. J$‘·+ ì»+>± Äj·Tq Ä•+∫q≥Tº (e´øÏ>Ô ‘∑ ·
ø±+ø£\å <äècÕº´) q&Ée˝Ò<Tä . eTTK´+>± ø√s¡T≈£îqï <ë+|ü‘´· +!
bÕ\>äT$Tà˝À #·<Tä e⁄≈£î+≥Tqï ø±\+˝À (Early Teens) Äj·TH=ø£ ne÷àsTTì
#ê˝≤ Çwü|º &ü y˚ ês¡ì, e÷ Hêqï>±] u≤\´$TÁ‘·T&ÉT ø£Ásê #·+Á<äXK‚ s¡XÊÅdÔæ ˇø£kÕ] Hê‘√
nHêïs¡T. ÄyÓT mes√ ù|s¡T ‘Ó*j·T<äT>±ì, j·T<Ûë˝≤|ü+>± sT÷ |ü<´ä + <=]øÏ+~.

|ü<´ä +>∑T]+∫ #Ó|Œü uÀj˚TeTT+<äT ø£Ásê #·+Á<äXK‚ s¡XÊÅdÔæ >∑T]+∫ #Ó|⁄ü ‘êqT. áj·Tq
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ $»j·Tq>∑s+¡ ø±˝ÒJ˝À dürs¡T´Δ \T. e÷ ∫qï‘·Hê˝À¢ ‘·sT¡ #·T e÷sTT+{ÏøÏ e#˚Ãyês¡T.
Vü‰dü´Á|æjT· T&ÉT. #·eT‘êÿ], eT+∫ ø£ãTs¡b¢ ˛>∑T. s¡#s· TT‘·. Äj·Tìï ªu≤u≤sTTμ nì |æ*#˚yêfi¯+¢ .
XÊÅd>Ôæ ±] ªª@Hê{Ï e÷≥˝À...μμ nH˚ |ü<´ä K+&çø˝£ À ‘=*|ü<´ä + Ç~:
Ä ‘=\Tø±s¡Ty˚fi¯ $ø£
dæ+∫q dü+|ü+–#Ó≥ø¢ +Ï <ä e÷
˝Ò‘· jÓT&É+<ä\Hé |ü]eT
[+∫q Hê{Ï $eTT>∑uΔ ≤Û e y˚T
<√, ‘Ó*j·T+>∑sê<äT eT<ÛTä
<äT]›q ÁXÊeD|üsT¡ ´wüdTü ‡<Ûë
bÕ‘·eTT ˝≤s¡TÃø=qï$
ªuÛyÑ êìμì qqTïqT |üPe⁄ø=eTà\Hé`
Ç≥Te+{Ï<`˚ ªC≤„|øü e£ TTμ nH˚ ˇπø ˇø£ |ü<´ä K+&çø£ :
Ä n&É$ ˙*|üP\ H˚Á‘ê+#·˝≤\
eTfi¯ó|ü⁄˝À Áù|eT\≈£î zqe÷\T>∑\e⁄
ÄyÓT HêsêDÏ, sπ sêDÏøq£ ï e\#·T
eT<ÛTä s¡ XÊs¡<ä X¯s«¡ ØeT+&É|eü TTq!
yÓTT<ä{Ï |ü<´ä +˝À ªuÛyÑ êìμ nH˚ ù|s¡T >∑eTì+#·<–ä q~. ‘·q J$‘·+˝À ø=ìï
>∑‹+∫b˛sTTq ÇcÕº\>∑T]+∫, n|ü&É|ü &ÉT, H˚qT ej·TdüT‡˝À ô|<ä› nj·÷´ø£, Ç<äs› +¡ @
wæø±s¡Tø√ y˚fi¢‚ dü+<äsê“¤\˝À n+≥÷+&˚yês¡T.
á sTTwü+º , e{Ïº øöe÷s¡ ≈£î‘·÷Vü≤\+>± H˚qT uÛ≤$+#·qT. Ä ∫qïej·TdüT‡˝À
Çwü|º &ü Ü¶, |ò*ü +#˚ neø±XÊ\T ñ+&çñ+&Ée⁄.
1932˝À #·<Tä yÓb’ ˛j·÷ø£ #ê˝≤ø=~›ø±\+ (ãVüQXÊ s¬ +&˚fió¯ )¢ <äTeP«] düTã“eTà>±]
$<ë´\j·T+˝À |üì#˚ùd≥|ü&ÉT ˇø£ u≤\$‘·+‘·Te⁄ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ, #ê˝≤ q∫Ã+~. ÄyÓTù|s¡T
ãVüQXÊ ªyÓ<’ V˚ ≤æ μø±e#·TÃ. (>ö‘·MT>±<∏˝ä À¢ ªª$X‚«X¯«s¡T&çsπ e⁄μμ ø£<qä∏ +) ÄyÓT >∑T]+∫ ˇø£bÕ≥
≈£L&Ü Äs√E˝À¢ ÁyêdüT≈£îHêïs¡T. <ëìì Äj·Tq ªbÕ≥\eT+»]μ |ü⁄düøÔ +£ ˝À n#·TÃy˚XÊs¡T
≈£L&É :
ªªqqTpdæ q$«+~
qe⁄«˝À yÓT]dæ+~
ø£qT>=q\ bı+π>{Ï
ø£\‘·ø√]ø£ ˝Òy=
$TqT≈£î$TqT≈£LeT+≥T
ø£ìø£]kÕÔsTT
Ä ∫ìï Vü≤è<äj÷· q
H˚eTTqï<√ >±ì.... ` nì.
ÄyÓT s¡÷|ü+>∑T]+N, ÄyÓT dæ‹ú >∑T]+N eT] Hê\T>∑T #·sD¡ ≤\T ñHêïsTT.
ÄyÓT≈£î <äø£ÿe\dæq<˚<√ <äø£ÿ˝Ò<äH˚ ø£$ ìπs«<ä+, ∫e] Hê\T>∑TbÕ<ë\˝À
ø£ì|ædüTÔ+<äqT≈£î+{≤qT.
ù|<ä>∑T+&Ó˝À¢q
|æ&ÉT>∑T|ü&ÉT‘·T+~
;<äø£fi¯¢˝À¢q
u…+>∑|ü⁄&ÉT‘·T+~`
ábÕ≥ì Ç+‘· <Ûs’Ó ´¡ +>± m˝≤ ñ<ëVü≤]+#·>\∑ T>∑T‘·THêïq+fÒ, XÊÅd>Ôæ ±s¡T ˇø£kÕ]
Ä ne÷àsTT>∑T]+∫ Hê≈£î#ÓbÕŒs¡T. (‘·q Áù|eT>∑T]+∫ ø±<äT)
Äj·Tq ‘·q kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ ÁbÕs¡+_Û+∫q ‘=*s√E˝À¢ m≈£îÿe>± ø£<∏ä\T
Áyêdü÷+Ô &˚yês¡T. yê{Ï˝À eT÷&ÉTø£<˝ä∏ À¢`Äj·Tq bı+<ä˝øÒ b£ ˛sTTq j·TTe‹ Á|ükÕÔeq,`‘·qT
ø√s¡T≈£îqï $<Û+ä >± J$+#·˝øÒ b£ ˛‘·THêïqH˚ nø£ÿdüT‡,(ÄÁ>∑V≤ü +) dü+~>∑‘Δ ,· u≤>± ø£ì|ækÕÔsTT.
n$: ªªÁeDøÏD≤+ø±\Tμ, ªX¯sê«DÏμ ªì|üqT+∫˙s¡Tμ. (á ∫e]ø£<ä∏ ‘·q &Óã“¤j÷Ó ´|ü&˝ç À
Áyêdæq~). ªs¡øHÔ£ y’Ó <˚ ´ä +μ nH˚ Hê{Ïø£ ≈£L&Ü Ç˝≤+{Ï<.˚
Çø£ eT÷&Ée e´øÏÔ ø£d÷ü ]Ô . áyÓT s¡+>∑d\úü q{Ï. XÊÅd>Ôæ ±s¡T sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À
|üì#˚ùd ø±\+˝À $TÁ‘·T\‘√ ø£*dæ Hê≥ø±\˝À y˚w<ü ëÛ s¡D #˚ùdyês¡T. nsTT‘˚`áyê´|üø+£
#ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe. @<√ ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À ÄyÓT |ü]#·jT· eTqT≈£î+{≤qT. Hê‘√ ˇø£kÕ] ÄyÓT
eT+∫ qs¡øÔ Ï nì #ÓbÕŒs¡T.
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ñ<√´>∑+ Á|ükÕÔeq e∫Ãq|ü&ÉT Ç+ø± $X‚cÕ\T #Ó|⁄ü ‘êqT.
ˇø£kÕ] ÄyÓT>∑T]+∫ $kÕÔs¡+>± #ÓbÕŒs¡T. @<√ dü+<äs¡“¤+˝À`ø=+‘·ø±\+
>∑&#ç êø£`sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ e∫Ã`ªª$TeTà*ï #·÷&Ü\ìe⁄+~μμ `nì`Hê≥ø£$TÁ‘·T\T »$Tà
qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ #˚‘· ø£ãTs¡T#˚d+æ <ä˙, ‘êqT yÓfi˝¢̄ øÒ b£ ˛j·÷q˙, nHêïs¡T. ndü\T dü«uÛ≤e‘·'
Äj·Tq ‘Ó–+|ü⁄>∑\ e´øÏøÔ ±s¡T. <ëìøÏ ‘√&ÉT, nø£ÿ bÕs¡«‘·eTà Äj·Tìï n_Ûe÷q|ü⁄Á‘·T&ç>±
uÛ≤$+∫`Äj·Tqô|’ n~Ûø±s¡+ #Ó˝≤sTTdü÷+Ô &˚~. ‘·eT Ç‘·s¡ k˛<äs≈¡ î£ ≥T+u≤\‘√ eTT&çô|{Ï,º
ìj·T+Á‹dü÷+Ô &˚~. Ç+ø=ø£ Á|ü‹ã+<Ûøä +£ ≈£L&Ü #ê˝≤ ∫qï‘·q+ qT+∫ Äj·Tq≈£î+&˚~. Ä
Á|ü‹ã+<Ûøä +£ ù|s¡T $+»eT÷] ù|]XÊÅd>Ôæ ±s¡T. áj·Tq $‘·+‘·TbÕs¡«‘·eTà>±] Ä&É|&ü TÉ #·T
uÛsÑ .Ô¡ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ñ|üqj·Tq+ #˚dqæ e´øÏ.Ô #ê˝≤eT+∫eTìwæ. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ Á|üøÿ£ H˚
#√&Ées¡+ nH˚ Á>±eT+˝À ñ+&˚yês¡T. XÊÅd>Ôæ ±]øÏ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À >∑]–bÕ{Ïyê]
Ä&É|&ü TÉ #·T‘√ ô|[¢≈î£ <äsÃ¡ &É+˝À, <äTeP«] düTã“eTà>±s¡T, ù|]XÊÅd>Ôæ ±s¡T, bÕs¡«‘·eTà, Á|üeTTK
bÕÁ‘·\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ô|[¢ Á|ükÕÔeq e∫Ãq|ü&ÉT Ä $X‚cÕ\T #Ó|⁄ü ‘êqT.
eT∞¢`ø£dü÷Ô] $wüj·÷ìøÏ eùdÔ` ª<äøå±sêeT+μ K+&Éø±e´+˝À ªø£$düHêàqeTTμ
nH˚u≤Û >∑+ edüT+Ô ~. n+<äT˝À, sT÷ qs¡øÔ Ï ø£d÷ü ]Ô dü÷Œ¤]‘Ô √&ç~ sT÷ |ü<´ä + :

ªªø£d÷ü ØÔ eTè<äTVü≤düÔ #ê*‘· düTeTÚ|òTü eTTà˝Ÿ,`ø£fi≤kÂs¡uÑÛ
Á|ükÕÔeeTTà\T, düu´ÑÛ e÷qdü
|ü]düŒ+<äÁøÏj÷· HÓ|’ ⁄ü D°
$kÕÔse¡ TTà\T HÓ,’ yÓ*+¬>qT düu≤Û M~ÛH,é >∑$kÕ«+‘· $
q´kÕÔ eTs¡+<ä _+<äTs¡deü
<ë´«bÕs¡ bÕØDeTT˝Ÿμμ.
á ø£d÷ü ØÔ Hê≥´ düàè‹, ªªø°]‘Ô √s¡D+μμ
|ü<´ä ø±e´+˝À ª@ø£•\ @eTqï~μ nH˚ Á|üøs£ D¡ +˝À eT<ÛTä e÷e‹ qè‘·´dü+<äs“¡ +¤ ˝ÀøÏ ≈£L&Ü
Á|ü‹|ò*ü +∫q<äì Hê ñ<˚X› +¯ :
ªªø=eT q&Éj÷· &É ÄeTqT\ ø√eT\‘·˝Ÿ
$s¡u≤]q≥Tº...μμ nì Ä |ü<´ä ÁbÕs¡+uÛ+Ñ .
Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘·˝À XÊÅd>Ôæ ±]‘√ ø£d÷ü ]Ô |ü]#·jT· + sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À Äj·Tq
O<√´>∑|⁄ü ÁbÕs¡+uÛ~Ñ Hê˝À¢! n+fÒ: 1934`35 ø±e#·TÃ`
ñ<˚X› Ê\T, nqTuÛyÑ ê\T, @yÓH’ ê`1933˝À XÊÅd>Ôæ ±] ô|[¢, Äj·Tq n_ÛsT¡ #·T\≈£î,
ÇcÕº\≈£î e´‹πsø£+>± »]–+<äH~˚ kÕsê+X¯+.
$yêVü≤eT+>∑fi¯+
1932`33˝À Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï sê»eT+Á&ç MπsX¯*+>∑+ dü+düÿsD√<äéT Á|üu≤Û e+,
ø=+‘· ÁãVü≤àdüe÷»Á|üu≤Û e+, Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑Ts¡#s· TT‘·\, uÛ≤eø£e⁄\Á|üu≤Û e+, j·TÚeHêy˚X+¯ ,
#·\+|ü≥¢ Äsê<Ûqä .... Çe˙ï ˇø£ø=‘·Ô düe÷C≤ìï #·÷|æ+#·&+É yÓTT<ä\Tô|{≤ºsTT.
<äTeP«] düTã“eTà>±] eTVæ≤fi≤$<ë´\j·÷ìø° sT÷ ñ<˚X› Ê\øÏ, ãVüQ<ä÷s¡+. ãVüQXÊ
yÓ<’ V˚ ≤æ nH˚ ne÷àsTT|ü≥¢ XÊÅd>Ôæ ±] ªª#·÷|ü⁄μμ |üdøæ {£ ,ºÏ düTã“eTà>±s¡T n‘·&øç Ï ô|[¢d+ü ã+<Û+ä
#·÷ùdÔ u≤>∑T+&ÉTqqT≈£îHêïπsyÓ÷!
(πøe\+ Hê }ùV≤düTe÷!)
ˇø£kÕ] ‘·eT #·+<ë\j·÷Á‘·≈î£ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ ø√≥sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ yÓfi≤¢sT¡ .
nø£ÿ&É sêC≤yê]ì, Ç‘·s¡ <Ûìä ≈£î\qT ø£\TdüTø√e&É+ Ä$&É ñ<˚X› +¯ . áj·÷Á‘·˝À uÛ≤>∑+>±
Ä ÁbÕ+‘·+˝À $X‚wøü ]° >Ô \∑ kÕàs¡|Ô +ü &ç‘T· \÷, sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ dü+kÕúq+ ø±ø£s|¢¡ Pü &ç yê]øÏ
≈£î\Áu≤Vü≤àDT\T, nsTTq ÁãVü≤àl >∑]–bÕ{Ï y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢sT¡ . ‘·eT≈£L&Ü
Vü≤qTeT#êÃ¤Å dìÔæ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . ÄePfiÀ¢ ‘Ó\>±D´ Áu≤Vü≤àD´+˝À y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]~ ô|<ä|› ≥” .
düTã“eTà>±s¡T eT+∫ e÷≥ø±], ø±s¡´ìs¡«Vü≤D <äø£åD≤\T ø£qø£`Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔì
ªjÓ÷>∑ýÓTqÆ μ es¡T&ç>± y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±] eTqTeTsê*øÏ Á|ü‹bÕ<äq #˚d+æ ~.
Ç≥T e+X¯+ #·÷ùdHÔ ê! n|üs|¡ ‘ü +· »* nì|æ+#·T≈£îqï >√bÕ\XÊÅd>Ôæ ±] Ç+Á<ä>+∑ {Ï
e+X¯+. n≥T#·÷ùdHÔ ê yÓ~’ ø±#ês¡ dü+|ü‹øÔ Ï Á|üe÷DuÛ÷Ñ ‘·T˝…q’ >∑]–bÕ{Ï y˚+ø£≥s¡‘ï· + >±s¡T!

dü+ã+<Û+ä ‹s¡T>∑T˝Òì~.`ø±ì, nu≤“sTTøÏ ñuÛj Ñ T· uÛ≤cÕÁ|üMD(m) _s¡T<ä|≥ü +º ‘·|Œü ,
ÄdæbÔ ÕdüT\Ô T düTqï. >∑]–bÕ{Ï yês¡÷, yê] k˛<äsÁ¡ ‘·jT· + dü+|üqTï\T.
á dü+ø£≥dæú‹˝À #√&Ées¡+ $+»eT÷] ù|]XÊÅdæÔ>±s¡÷, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ nø£ÿ
bÕs¡«‘·eTà>±s¡÷ s¡+>∑Á|üyX˚ +¯ #˚XÊs¡T. bÕs¡«‘·eTà>±s¡T ‘·q ù|]≥ ñqï e÷$T&ç‘√≥ì ‘·q
n_Ûe÷q|ü⁄Á‘·T&ÉT Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ ÁÏ yêdæ Çe«&ÜìøÏ dæ<|Δä &ü +ç ~. ù|]XÊÅdTü \Ô T>±s¡T nu≤“sTTì
ô|[¢øÏ ˇ|æŒ+#˚ u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#ês¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔøÏ n|üŒ{À¢ ô|[¢#˚düT≈£îH˚ ñ<˚›X¯+˝Òø£ b˛sTTHê` ªª#·÷dæø±<äqe#·TÃ
ø£<ë!μμ nH˚ eT<Û´ä e]Ô ô|<äe› Tìwæ dü\Vü‰y˚Ts¡≈î£ sê»eT+Á&çqT+∫ yÓ[#¢ ÷· &Éø‘£ |· Œü ˝Ò<Tä .
Ä #·÷&É&&É +É ≈£L&Ü ìsêdüø+Ô£ >±H˚ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ #˚XÊs¡TÉ .
sê»eT+Á&ç ‹]– e#˚ÃXÊø£, ‘·q ñ<˚X› Êìï ô|<ä› ñ‘·sÔ +¡ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒj÷· \ì
Áyêdæ ô|≥Tº≈î£ ì`#·<Tä e⁄≈£îH˚ |ü⁄düøÔ +£ ˝À ‘ê‘êÿ*ø£+>± ñ+∫, ªb˛düTμº #˚jT· &É+ eT]∫b˛j·÷s¡TÉ .
‘Ó*dæ`‘·sy¡ ê‘· Hê*ø£ ø£sT¡ #·T≈£îì Á≈£î+–b˛sTT, |üXÊÃ‘êÔ||ü &ü Hç ê`Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT es¡<ë
#ês¡T´\T z<ës¡TŒ Væ≤‘·e#·Hê\‘√, eTqdüT‡ düe÷<Ûëq|üsT¡ #·T≈£îì eT<Ûqä |ü&TÉ ‘·÷H˚ ô|[¢øÏ
ˇ|üø√ø£ ‘·|Œü ˝Ò<Tä .
ne÷àsTT ù|s¡T y˚+ø£≥s¡‘·ïeTà. 1922 ø±ØÔø£X¯ó<äΔ bÕ&É´$THê&ÉT »ìà+∫+~.
|ü<øä =+&˚fió¯ ¢ ‘·qø£+f… ∫qï~. #·<Tä e⁄ ◊<äe ‘·s>¡ ‹∑ .
ÄyÓT ô|]–q yê‘êes¡D+ X¯ó<äΔ yÓ~’ ø±#ês¡ |ü]$T‘·+.
Vü≤qTeT#êÃ¤Åd~Ôæ sêC≤kÕúHê\|ü+&ç‘T· \÷, kÕVæ≤‘·´+, dü+^‘·+ e+{Ï $X‚cÕ\T>∑\
e+X¯+. ‘·q ‘·+Á&çø±\+ qT+∫ @ dü+<Ûëé+<äq+, |ü+&ÉT>∑|Pü »\T, e+{Ï |ü]$T‘· ‘·‘+· >±\T
‘·|Œü , $X‚cÕ#êsê\ bÕ{Ï+|ü⁄ ô|<ä>› ± ø£ì|æ+#·<Tä . ‘·Hy˚ ÷Ó dü+düÿè‘ê+Á<Ûë\T u≤>± #·<Tä e⁄≈£îHêï,
n_Ûe÷q+, yê´dü+>∑+ n+‘ê Ä<ÛTä ìø£ eéVü‰s¡+.
¬s+&ÉT $_Ûqï ‘·s¡Vü‰ ≈£î≥T+ã dü+kÕÿsê\qT+∫ e∫Ãq á sTT<ä›s¡T e´≈£îÔ\
<ë+|ü‘·´+!!`#·÷<ë›+.
sêeT#·+<Á |
ä ⁄ü s¡+ ñ<√´>∑+
1933˝À XÊÅd>Ôæ ±] ô|[¢ »]–+~. ‘˚B\÷, eTTVüAsêÔ\÷ Hê≈£î ‘Ó*j·Te⁄. nsTT‘˚
ô|[¢øÏ ‘·s*¡ e∫Ãq ªªø±s¡Tq\T|ü⁄ ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\μμ ‘·÷s¡TŒ Áu≤Vü≤àD≈£î≥T+ã+, >∑]–bÕ{Ïyê]øÏ
ø=+‘· ÄX¯Ãs¡éT÷, ø=+‘· Vü‰kÕ´düŒ<äeT÷>± ø£ì|æ+∫+~. ndü˝Ò {§+|ü⁄yÓK’ ]øÏ, yÓ≥ø±sê\øÏ,
Á|üd<æ Tä ˝Δ q’… y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]øÏ eTqTeTsê* yÓTT>∑T&ÉT ªª#˚‹øÏ+~ eTìwæ>±μμ, ªªÄÁ•‘·T&ç>±μμ
ø£ì|æ+#ê&ÉT.
y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]øÏ, n‘·&TÉ ÄÁ•‘·T&ÉT>± ø£ì|æ+#·&ÜìøÏ ø±s¡D+ ñ+~. Ä ø±s¡D+
yÓqø£ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ lsêC≤ ø±ø£s|¢¡ Pü &ç sê»>√bÕ\qs¡dsü êE ãVü≤<äs› >Y ±s¡T ñHêïs¡T.
Ä $X‚cÕ\˝ÀøÏ yÓfie¢‚ TT+<äT sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ø±ø£s|¢¡ Pü &çyê] dü+kÕúq+ >∑T]+∫ ø=+#Ó+.
ø±ø£s¡¢|üP&çyê] dü+kÕúq+
sêeT#·+Á<ä|⁄ü sêìï ªªø√≥μμ |üPs¡«ø£+>± |æ\e&ÜìøÏ ø±s¡D+, ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢
ø=‘·ùÔ |≥ ‘ê\÷ø±˝À eTs=ø£ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ñ+&É&+É .
ø√≥` sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À bÕ\≈£î\T ø±ø£s|¢¡ Pü &ç sê»e+X¯+yês¡T. nsTT‘˚, |æsêƒ |ü⁄s¡+,
ô|<ë›|⁄ü s¡+e+{Ï Ç‘·s¡ dü+kÕúHê\≈£îqï+‘· #·]Á‘· BìøÏ ˝Ò<Tä . nø£ÿ&É $s¡fi+¯ >± |ü+&ç‘b· ˛wüD
»s¡>∑ø£b˛q÷˝Ò<äT.
á ø±ø£s|¢¡ Pü &ç yê] dü+kÕúq#·]Á‘·˝À sêeT#·+Á<äsêE, yê] ‘·eTTà&ÉT »>∑Hêï<Ûsä êE
>±s¡\ Vü≤j·÷+˝À •wüßøº è£ wüeí T÷]Ô XÊÅd,Ôæ |æ+&çÁb˛\T \ø£àå Dø£$, e+{Ï ø£$ |ü+&ç‘T· \T+&˚yês¡T.
á dü+kÕúHêìøÏ ≈£î\Áu≤Vü≤àDT\T ‘=\T‘·{Ï ø±\+˝À, düTÁ|üd<æ Δä <Ûsä à¡ XÊgy˚‘,Ô· Ç+Á<ä>+∑ {Ï
$X¯«|ü‹XÊÅdæÔ>±s¡T.
‘·sê\T>∑&#ç êø£ Ä |ü<$ä ÁãVü≤àl >∑]–bÕ{Ï y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]øÏ <äøÿÏ +~.
Hê{ÏqT+∫` lsê»>√bÕ\qs¡dsü êEãVü≤<äs› T¡ yês¡T yê] düreTDÏ sêDÏ C≤qø£eTà>±s¡T
>∑]–bÕ{Ïyê] ≈£î≥T+ã+|ü≥¢ n‘·´+‘· Ä<äs>¡ ös¡yê\T #·÷|æ+#˚yês¡T.
y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]øÏ ˇø£ÿ&˚ ø=&ÉT≈£î. ˇø£ÿ‘Ò̊ ≈£L‘·Ts¡T.
ø=&ÉT≈£î düTu≤“sêj·T&ÉT ø±øÏHê&É |æsƒê|ü⁄s¡+sêC≤>±] ø±˝ÒJ˝À Ç+≥Øà&çjÓT{Ÿ
#·~yê&ÉT. s¬ yÓq÷´ &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À &ç|Pü ´{° ‘·V≤ü d”˝Ÿ<ësY ñ<√´>∑+#˚d÷ü ,Ô ∫qïej·TdüT˝À
#·ìb˛j·÷&ÉT. Äj·TqøÏ ˇø£ ø=&ÉT≈£î Ç<äs› T¡ ≈£L‘·Tfi¯ó.¢ ø=&ÉT≈£î eTT>∑T]Z ˝À ô|<äy› ê&ÉT. ù|s¡T
dü÷s¡´s¡‘ï· +. dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ es¡≈î£ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝ÀH˚ #·<Tä e⁄≈£îì, eTTì‡|òøt √s¡T˝º À,
‘·sy¡ ê‘· õ˝≤¢ø√s¡T˝º À |üì#˚d,æ ôV≤&éøs¢£ ÿY >± |ü<Mä $s¡eTD #˚XÊ&ÉT. Ç‘·&ç ‘·sy¡ ê‘· ne÷àsTT
yÓ+ø£≥\øÏàå , sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝ÀH˚ Á|üeTTK CÀ´‹wüßÿ\T >∑T‹Ôq |ü{≤º_sÛ êeTj·T´>±] ø√&É\T.
áyÓT uÛsÑ Ô¡ qs¡d+æ Vü≤+. áyÓT ‘·sy¡ ê‘· ne÷àsTT, dü+‘êq+˝À ∫e]~, y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà,
XÊÅd>Ôæ ±] uÛ≤s¡´, e÷neTà.
>∑]–bÕ{Ï y˚+ø£≥s¡‘·ï+>±s¡T ‘·q eTqTeTsê*ì, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔøÏ∫Ã $yêVü≤+
#Ój·TúÀj˚TeTT+<äT, sêC≤yê] ø°$wüj·T+#Ó|æŒ, sT÷≈£îÁs¡yê&çøÏ
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T˝À ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘·T&ç>± ñ<√´>∑+
Ç|æŒ+#ê\ì $qï$+#·T≈£îHêïs¡T. lsê»>√bÕ\ qs¡dsü êEãVü≤<äs› Y
>±s¡T n|üŒ{ÏøÏ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢ uÀs¡T¶ n<Û´ä ≈£îå \T>± ñ+&˚yês¡T.
≈£î\>∑Ts¡Te⁄ ø√]ø£qT eTìï+∫,`‘·|üŒø£ ÇkÕÔeTì e÷≥ Ç#êÃs¡T.
eTqTeTsê\T mø£ÿ&√ |üsêsTT }s¡T yÓ[¢b˛≈£î+&Ü ø£fi¯¢m<äTfÒ
O+≥T+<äì y˚+ø£≥s¡‘ï· + >±] ÄX¯.
l sêC≤ ø±ø£s¡¢|üP&ç
sê»>√bÕ\ qs¡dsü êE dü÷ÿfi¯¢dü+K´ ‘·≈£îÿe>± ñqï 1930\ ø±\+˝À ñ<√´>∑+
ãVü≤<ä›sY sêe&É+ n+fÒ e÷≥ø±<äT. áô|[¢ »s¡>∑&ÜìøÏ bÕs¡«‘·eTà>±s¡T,
$+»eT÷] ù|]XÊÅd>Ôæ ±s¡T |ü≥Tº|≥ü &º ÜìøÏ Ç<=ø£ ã\yÓTqÆ ø±s¡D+.

Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔøÏ ô|fi¯¢sTTq @&Ü~øÏ`1934˝À
‘=\T‘· <Ûeä fi‚X«¯ s¡+˝À b˛dæ+º >¥ Ç∫ÃHê (‘ê‘êÿ*ø£+), E˝…’ 27e
‘˚BHê{ÏøÏ sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ uÀs¡T¶ H˚wüq˝Ÿ ôV’≤dü÷ÿ\TøÏ rdüT≈£î
e#˚ÃXÊs¡T. eTT+<äT f…+|üsØ¡ ‘Ó\T>∑T |ü+&ç‘T· &ç>± ñ<√´>∑+ Ç∫ÃHê,
1935`36 q&ÉTeT ÁbıyÓ÷{Ÿ #˚dæ dü+düÿè‘·|+ü &ç‘T· &ç>± dæsú |¡ ]ü #ês¡T.
Hê{ÏqT+∫ 1964es¡≈î£ eTT|üŒj ¤ T˚ ´fi¯ó¢ n<˚ ñ<√´>∑+˝À ñHêïs¡T.
l Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ Ç~>√ ` Ç+<äTe\¢ ` >∑]–bÕ{Ï y˚+ø£≥s¡‘·ï+, ø=&ÉT≈£î
(1935)
#·ìb˛j·÷ø£, ÄK] eTqTeTsê*øÏ ô|[¢#d˚ `æ ÄyÓTuÛsÑ >Ô¡ ± Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï
‘·q |ü\T≈£îã&ç‘√ ñ<√´>∑+ y˚sTT+∫q ø±s¡D≤q`n‘·&ÉT ‘·q≈£î ªª$<Û̊j·TT&ÉTμμ ø±yê\ì
ø√s¡T≈£îHêïs¡T.
dü«uÛ≤e+ #˚‘· Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ düs¡«‘·+Á‘· dü«‘·+Á‘·T\T. n+<äTHê`‘·q ÇcÕº\≈£î
dü+ã+<Û+ä ˝Ò≈î£ +&Ü ô|<äy› êfi¯ó¢ ≈£î~]Ãq ô|[¢. ô|>’ ± y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà n+<ä>‘∑ ÔÓ @MTø±<äT.
bı{Ï~º , |”\>± ñ+&˚~. n‘·&TÉ ø£\\T ø£qï uÛ≤s¡´ m+‘·e÷Á‘·+ø±<äT. ‘·q #˚‘ø· ±ì‘·q+
ø±s¡D+>± Ç˝≤ »]–+<äH˚ ñÁø√wü+ ≈£L&Ü ñ+~. n‘·qT y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]øÏ m+<äT≈£î
nD≈£îe>± ñ+{≤&ÉT?`á|òTü s¡¸D yê]<ä]› eT<Û´ä <ä÷s¡+ ô|+∫+~.
Ç‘·&ÉT Ä#ês¡|üs¡T&ÉT ø±<äT. Ä<ÛäTì≈£î&ÉT. ô|’>± ø£$‘·«eT+{≤&ÉT. Hê≥ø±\˝À
y˚cÕ\+{≤&ÉT. }]ø£¢ãT“˝À yÓT+ãs¡ï+{≤&ÉT. K<ä›s¡T|ü+#Ó, u…+>±© |üø£ÿyÓT&É ˝≤©Ã.
`ªª‘Ó\>±D´|ü⁄f…≈î£ ÿ ` ìjÓ÷–ì≈£îÿμμ kÕyÓT‘·>± f…≈î£ ÿ>± ñ+{≤&ÉT. ì‘·´+ kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\÷,
|üø|£ øü \£ ÷ yÓøy£ øÓ \£ ÷qT!
y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±s¡T ã‹≈£îqï+‘·ø±\+ m&ÉyTÓ T>∑+ ô|&ÉyTÓ T>∑yT˚ !`yêfi¯n¢ qTã+<Û+ä .
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À, Hê≈£î ø=+#Ó+ ej·TdüT‡e#˚ÃHê{Ïø,Ï }s¡T yÓTsTTHé s√&ÉTM¶ T<ä
>∑]–bÕ{Ïyê]$ Á|üeTTK+>± Hê\T–fi¯ó.¢ Hê\T–fi¯¢ ô|s¡&TÉ ˝À¢+∫ ˇø£ sTT+{À¢+∫ ˇø£ sTT+{À¢øÏ
dü]Vü≤<äT>› √&É\≈£î <ë«sê\T+&˚$. Hê\T>∑T≈£î≥T+u≤\ »q+ Ç≥÷n≥÷ ø£*dæ ‹s¡T>∑T‘·÷+&˚
yês¡T. dü+|üqTï˝…q’ yê]øÏ, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ |æ|*” ø£+>± ø£ì|æ+#˚yê&ÉT. yês¡+<ä]˝À me]ø°
kÕVæ≤‘·´+, dü+^‘·+ e+{Ï ø£fi≤|ü]C≤„Hê\T #ê˝≤ ns¡T<äT>± ≈£L&Ü ˝Òe⁄. jÓ÷>∑T´&ÉT,
Á|üj÷Ó »≈£î&ÉT n+fÒ, &ÉãT“ u≤>± dü+bÕ~+#·&yÉ T˚ yê]øÏ Á|üe÷D+.
y˚+ø£≥s¡‘·ï+>±] ø√&É\T`n+fÒ düTu≤“sêj·TT&ÉT>±] uÛ≤s¡´`ù|s¡T e÷DÏø±´+ã.
düTŒ¤sÁ¡ <ä÷|æ, |ü≥Tº<\ä , Ä‘·à$XÊ«dü+ u≤>± m≈£îÿe. Ç+{À¢ y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±s¡÷, ÄyÓT m|ü&É÷
e÷{≤¢&TÉ ø=H˚yês¡T ø±s¡T. ‘·|Œü ìdüs¬ ‘’ ˚ m&Ü ô|&Ü >√&É\yÓ|’ ⁄ü #·÷dü÷Ô eéVü‰s¡e÷Á‘·+>±
e÷{≤¢&ÉTø=H˚yês¡T. e÷DÏø±´+ã uÛ≤>∑e‹yê] Ä&Éã&ÉT#·T. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ |üø£ÿH˚
Á<ëøå±sêeT+ |ü⁄{Ï\º T¢. e÷ neTà y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà u≤\´+n+‘ê ÄePfiÀ¢H,˚ Ç+#·T$T+#·T ‘·q
ej·TdüT‡øÏ n≥÷ Ç≥÷>± ñ+&˚ y˚Tqe÷eT\ kÕ+>∑‘´· +˝À, ‘ê‘·>±]+≥ >∑&∫ç +~.

Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ dü+ã+<Û+ä , eTT+<äT ‘Ó*dæq|ü&ÉT, Ädæ˝Ô ìÒ ≈£îÁsê&çøÏ ‘·q ≈£L‘·T]ï
Çe«&ÉyT˚ $T≥˙, nsTTqø±&çøÏ ∫qïdü+ã+<Û+ä ≈£î~]Ã ‘·+Á&ç˝ìÒ |æ\ì¢ sT÷ e÷eT>±s¡T
e~*+#·T≈£î+≥THêï&É˙, e÷DÏø±´+ã n*–+~, e´‹πsøÏ+∫+~. bÕs¡«‘·eTà Ç∫Ãq
e÷$T&ç‘√≥, sêC≤yês¡T Ç∫Ãq ñ<√´>∑+, ÄyÓTøÏ ñ|üXÊ+‹ ø£*–+#êsTT. m+<äTø£+fÒ
ô|<ä≈› L£ ‘·Ts¡T yÓ+ø£≥\øÏàå øÏ #˚dqæ >∑T‹Ôqyê] dü+ã+<Û+ä dü+|üqïyÓTqÆ ~. Ç\T¢, bı˝≤\T ñ
HêïsTT. Ç‘·&øπç + ñHêïsTT? á&ç∫ ‘·+‘˚, HÓ\øÏ eTT|üŒs¤ TT s¡÷bÕj·T\J‘·+. BìøÏ ‘√&ÉT,
Ä&Éã&ÉT#·T bÕs¡«‘·eTà eTø±+ sT÷Ç+≥H˚ ÄjÓT! Ç+{Ïô|‘·qÔ + ÄyÓT<˚HêjÓT!`n+‘˚ø±<äT—
Ä sTT+Á<ä>∑+{Ïyê]+≥`nsTT<äT>∑Ts¡T nqï<äeTTà˝À¢ dæús¡yÓTÆq ñ<√´>∑+ ñqï~ Ç‘·&ç
ˇø£ÿ&çπøHêjÓT!
e÷ neTà y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà ≈£L&Ü sT÷ ˝…øÿ£ ˝À¢ eTìùw! nø£ÿì ø£*–q yê]+{À¢
Ç∫Ã`‘·qì ù|<äsTT+{À¢ Ç∫Ã, ‘·q ‘ê‘·`|ü⁄{Ïº+{Ï ≈£î≥T+u≤\T, ‘·qì ˝À≈£îe>±
#·÷düTHÔ êïj·Tì #ê˝≤ <äT'K|ü&~˚ . ÄyÓT <äT'K+ ns¡+ú ˝Òì~ø±<äT. ì»y˚T ô|≥Tºã&ÉT\T ô|fÒº
dü+<äsê“¤\˝À`‘·q ‘·*≈¢ L£ &Ü ˝À≈£îe #˚ùd<äì e÷ neTàøÏ ø£w+ºü >± ñ+&˚~.
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà ‘·q |ü<eä T÷&√j˚T≥ Ç+Á<ä>+∑ {Ï yê]+{ÏøÏ ø±|üsêìøÏ e#˚ÃHê{ÏøÏ
ÇB |ü]dæ‹ú .
≈£î≥T+ã eè‘êÔ+‘·+˝ÀøÏ ~>∑uÀj˚TeTT+<äT ˇø£kÕ] yÓqøÏÿeT[¢ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
uÀs¡T¶ H˚wqü ˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\T >∑T]+∫ ø=+‘· #Ó|ü ø√yê*.
uÀs¡T¶H˚wüq˝Ÿ ôV’≤dü÷ÿ\T
Á|üeTTK C≤rj·Tyê~ lø£è‹Ôy+Ó {Ï ù|ÁsêE|ü+‘·T\T>±s¡T 1907e dü+e‘·‡s¡+˝À
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À H˚wüq˝Ÿ ôV’≤dü÷ÿ\T kÕú|æ+∫ q÷¬sø£sê\uÛÑ÷$Tì <ëq+#˚XÊs¡T.
eékÕj·T+, |ü]ÁX¯eT\T, yê´j·÷eT$<ä´, uÛ≤s¡rj·Tdü+düÿè‹, ‘·q $<ë´\j·T \øå±´\T>±
ìπs•› +#·T≈£îHêïs¡T. nsTT‘˚ á dü÷ÿ\T Áø£eT+>± Á_{Ïwßü yê] |ü]bÕ˝Hêø±\+˝ÀH˚ õ˝≤¢uÀs¡T¶
eX¯eTsTT+~`Ädæ‘Ô √düV‰ü ! n|üŒ{ÏqT+∫ Ç~ uÀs¡TH¶ w˚ qü ˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ (BNHS) nsTT+~.
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ sêC≤yê]‘√ düVü‰ á dü÷ÿ\T$<ë´s¡Tú\T ndü+U≤´ø£+>±
Ä+Á<Ûä<˚X¯+˝À ù|s¡TÁ|ü‹wü˜\T dü+bÕ~+#·T≈£îHêïs¡T. $<ë´dü+düú nsTTq+<äT≈£î, dü÷ÿ\T
$<ë´s¡T\Δ ≈£î $<ëúÀ<Ûqä ˝À nedüsy¡ TÓ qÆ kÂø£sê´\˙ï Çø£ÿ&É ñHêïsTT. eTTK´+>± Oqï‘·+>±,
<äsê®>±ø£ì|æ+#˚ ô|<äu› eÑÛ q+. Ç~ Ç+^¢wßü nø£så +¡ 'E' Äø±s¡+˝À ñ+≥T+~. á dü÷ÿ˝À¢
|òõæ ≈£î‡, ø¬ $TÅd,º” ãj·÷\J, Eyê\J $uÛ≤>±\˝À $&ç$&ç ˝≤u§πs≥Ø\THêïsTT. k˛wü˝Ÿd&ºü dû ˝t À
nedüs¡yÓTÆq >√¢ãT\T, e÷´|ü⁄\T, #Ûês¡Tº\T Ç‘·s¡yÓTÆq >=|üŒ|ü⁄düÔø±\‘√, bÕsƒ¡´jÓ÷>∑ýÓTÆq
Á>∑+<∏ë\‘√ ô|<ä› ˝…Á’ ãØe⁄+~. ˇø£|ü &ÉT á C≤rj·T bÕsƒX¡ Ê\˝À q÷\Te&çøπ ‘·s>¡ ‹∑ ì$T‘·+Ô
bı&ÉyÓ’q ô|+≈£î{Ï uÛÑe+‹ ñ+&˚~. y˚TeTT #·~y˚Hê{ÏøÏ n+<äT˝À ªªÄ&çjÓ÷$Ee˝Ÿμμ
ø±¢dTü \T+&˚$. 16mm |ò\æ Tà\T ($<ë´dü+ã+<Û+ä >± ñ|üj÷Ó >∑|&ü $˚ ) ‘Ó∫Ã nìï ‘·s>¡ ‘∑ T· \

$<ë´s¡T\Δ ≈£î f…+Æ fÒ_˝Ÿ Á|üø±s¡+ #·÷|æ+#˚yês¡T. M{ÏøÏ ‘√&ÉT $<ëúÀ<Ûqä ˝À Á|üMDT˝…q’
n<Ûë´|ü≈î£ \T+&˚yês¡T. Áø£eT•ø£Då >∑{>ºÏ ± ñ+&˚~. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ BNH dü÷ÿ˝ŸøÏ ô|<ä›
ªªù|Á¢ >ö+&éμμ ñ+~. eTTKýÓTqÆ Áø°&ÜkÕe÷Á– n+‘ê ñ+&˚~. ã+‘·T\T, HÓ{Ÿ\T, u≤´{Ÿ\T
e¬>s’ ê. ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ Áø°&˝É À¢ ns¡T<Óq’ >π yéT (nyÓT]ø±˝À Á|üeTTKyÓTqÆ ) uÒdut ≤˝Ÿ ñ+&˚~. |ò⁄ü {Ÿu≤˝Ÿ,
Vü‰ø°, u≤ôdÿ{Ÿu≤˝Ÿ, u≤˝Ÿu≤´&é$T+≥Hé, &çdÿü dtÁ‘√, cÕ{Ÿ|⁄ü {Ÿ, #Ó&TÉ >∑T&ÉT, Á‘√u≤˝Ÿ ñ+&˚$.
Ç+≥sY`dü÷ÿ˝Ÿ Á–>¥‡k˛ŒsY‡º b˛{°\T+&˚$. eT+∫ù|j ¢ T· s¡T¢ ñ+&˚yês¡T. e÷dü÷ÿ˝Ÿ $<ë´s¡T\Δ
dü+K´≈£î ˇø£ÿfÒ ñ<ëVü≤s¡D: H˚ HÓ]–q 1950\ ø±\+˝À dü÷ÿ˝Ÿ ô|q’ò ˝Ÿø±¢dTü øÏ ˇø£ÿ<ëìøÏ
@&ÉT &ç$»qT¢+&˚$. ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü≈î£ ‘√&ÉT dü+düÿè‘·+, ñs¡÷,› Á&ÜsTT+>∑T, Væ≤+B ø±¢dTü \T+&˚$.
e÷ã&ç n+fÒ e÷ø£+‘· >=|üŒ. e÷dü÷ÿ\T≈£î 2007˝À X¯‘e· s¡¸ ñ‘·‡yê\T »]>±sTT.
Çyêfi¯ n~ pìj·TsY ø±˝ÒJ>± |ü]D$T+∫+~.
XÊÅd>Ôæ ±s¡T á dü÷ÿ\T˝À #˚sπ Hê{ÏøÏ Äj·Tq ej·TdüT‡ Çs¡ye’Ó T÷&˚fió¯ .¢ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]
õ˝≤¢˝ÀH˚ n‹ô|<äd› ÷ü ÿ˝Ÿ nsTTq <ëì˝À |üì#˚ùd ñbÕ<Ûë´j·TT\+‘ê 35`40@fi¯ó¢ ô|ã’ &çq
yêπs. nsTT‘˚ uÛ≤>∑e‹ \ø°àå |ü‹XÊÅd,Ôæ lbÕ<ä\ø°àå |ü‹XÊÅd,Ôæ yÓTT\T>∑T ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T e+{Ï
ô|<ä\› T sT÷ j·TTe|ü+&ç‘T· DÏí Ä<äs+¡ >± #·÷XÊs¡T. ø=‘·eÔ ~*Ã, dü÷ÿ\T ìs¡«Vü≤D˝À >∑\
Ä#êsê\≈£î n\yê≥T#˚XÊs¡T. ôV≤&ée÷düsº T¡ k˛eTqï>±s¡T Á&Ódt s¬ >∑T´˝ÒwHü é >∑T]+N, eè‹Ô
ìs¡«Vü≤D >∑T]+N $e]+∫, ìπs›•+#ês¡T. ñ<√´>∑$~Û` ô|<ä›‘·s¡>∑‘·T\≈£î dü+düÿè‘·+
uÀ~Û+#·&+É . á$<Û+ä >± XÊÅd>Ôæ ±]øÏ $<ë´]ú<Xä ¯ >∑&∫ç , ô|fi¯s¢ TT, sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À dü+kÕ]>±
kÕVæ≤ry˚‘>Ô· ±, ñ»«\yÓTqÆ s¬ +&Ée<äX¯ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~.
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡ J$‘·+
sêC≤yê]~ eT{Ïøº √≥>√&É\ eT<Û´ä ô|<äu› eÑÛ q+— ø=+#Ó+ Çe‘·\>± m‘ÓqÌÔ Ç≥Tø£>√&É\
yÓqTø£ ∫qï sêC≤(ù|s¡T‘Ó*j·T<äT) yê] uÛeÑ q+— Ä eP]øÏ s¬ +&ÉT ø=+&É>T∑ s¡T\Ô T. }]øÏ ˇø£
ø=düì ô|<äø› ±\Te, eTs=ø£ø=düì ∫qïø±\Te`¬s+&ÉT >√<ëe] ø±\e\<ë«sê áÁbÕ+‘·|⁄ü
düT$XÊ\yÓTqÆ e]bı˝≤\≈£î ˙s¡T n+<äT‘·÷ e⁄+≥T+~. H˚\ q\¢sπ >∑&Hç \˚ .
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ∫qï ‘ê\÷ø± øπ +Á<ä+. XÊÅd>Ôæ ±s¡T dü+kÕs¡ j·÷Á‘·øÏ #π̊sHê{Ïø,Ï
ˇø£bÕ{Ï Ä<ÛäTìø£Á>±eT+. ªÄ<ÛäTìø£μ nq&É+ m+<äTø£+fÒ nø£ÿ&=ø£ {ÖHé Vü‰\T, ø£¢ãT“
O+&É&+É e\¢! Á|üuTÑÛ ‘·« ÄdüŒÁ‹ ñ+~, b˛kÕº|d”ò Tü düsπ dü]!
sê»eT+Á&ç`ø√{Ï|*ü ¢ s¡V≤ü <ë], sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ yÓTsTTHé s√&ÉT.¶ ás√&ÉT¶ bı&Ée⁄Hê
yê´bÕs¡T\ cÕ|ü⁄\THêïsTT. n|üŒ{À¢H˚ ø±<äT— Ç|üŒ{Ïø° ì*∫ e⁄qï~, uÀs¡TH¶ w˚ qü ˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\T
Vü‰dü˝º Ÿ Äes¡D. nø£ÿ&É |üøÿ£ |ü˝≥¢… ÷fi¯q¢ T+∫ e∫Ãq $<ë´s¡T\Δ T+&˚yês¡T. Ç|ü&ÉT Ä Äes¡D˝À
Ç+ø=ø£ dü+düú @<√ q&ÉTk˛Ô+~. Áø£eTÁø£eT+>± ˇø£ dæìe÷Vü‰\T ePs¡T, eT÷&ÉTdæìe÷Vü‰fi¯¢
eP¬s+’ ~. Çyêfi¯ #ê˝≤ #ê˝≤ ô|]–+~. ø±˝ÒJ\T, Ç‘·sd¡ +ü dü\ú T ô|]>±sTT. s¡B› m≈£îÿyÓ+’ ~.
nsTT‘˚`q÷πsfi¯¢ #·]Á‘·e⁄qï uÀs¡TH¶ w˚ qü ˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\T n˝≤π> e⁄+~. eTTKúÛeÑ q+ e÷s¡˝<Ò Tä >±ì
Äes¡D˝À sT÷uÛeÑ q+ yÓqTø£ ø=‘·Ô _*¶+>∑T\T #˚sêsTT.
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ #·T≥÷º düeTTÁ<ë \q<ä–q+‘· e]bı˝≤˝Ò bı˝≤\T. y˚dü$˝À
(eTTK´+>± ø√‘·\j·÷´ø£) Ç≥Tø£\ ã{°\º yê´bÕs¡+ CÀs¡T>± kÕπ>~. ô|<äø› ±\e ~>∑Te˝À
ø£\|ü n&çr\T, ø£Ás¡ø√‘· $T\T¢\T ñ+&˚$.
sêeT#·+Á<ä|ü⁄sêìøÏ ù|s¡T ‘Ó∫Ãq ÁbÕNqdü+düú m.ÄsY.sêEÁã<äsY‡(Äs√ºdt)
≈£L˝ŸÁ&ç+≈£î\T. ˇø£|ü &ÉT sê»eT+Á&ç`ø±øÏHê&É`ø√{Ï|*ü `¢ s¬ \’ Te÷s¡+Z ñ+&˚<≥ä . ø±ì s¬ +&Ée
Á|ü|+ü #·jT· T<äøΔ ±\+˝À ªÇqTeTTμ ø√dü+ ‘=\–+#ês¡≥. bÕ‘·s¬ \’ T>∑≥Tº, ô|<äø› ±\TeMT<ä s¬ +&√
eT÷&√ Á_&ç® dü+Ô uÛ≤\÷, y˚T+ ms¡T>∑T<äTeTT.
kÕ«‘·+Á‘√´<äéT ø±\+˝À düTuÛ≤wtu≤ãT e#êÃ&É˙, >±+BÛ>±s¡T e÷{≤¢&Üs¡˙` ˇø£{°
nsê dü\ú |ü⁄sêD≤ \THêïsTT. lbÕ<ädTü ÁãVü≤àD´XÊÅd>Ôæ ±s¡T Áyêdæq ªX¯àXÊq yê{Ïøμ£ qe\˝À
ø£<ä∏ (‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T qe\ù|s¡T e÷sêÃs¡T) sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡ dü+kÕúHêì<˚q+{≤s¡T.
ø£eT÷´ìdüT\º ≈£î sT÷ePs¡T X¯sD¡ ≤\j·T+>± ñ+&˚<ìä #Óù|Œyês¡T. ô|<ë›&É y˚+ø£Á{≤e⁄,
»sƒ¡Áb˛\T ÁãVü‰àq+<ä+(C…._.Äq+<é), Á|üe÷˝Ÿø±|ò”es¡Tÿ‡ k˛<äs¡Á‘·j·T+ Çø£ÿ&É Á|üeTTK
ø£eT÷´ìdüTº\T.
|ü≥ºD(Á>±eT?) Á|üeTTKT\T>±`ñuÛÑj·TsêE\÷ ø±ø£`_øÏÿq yÓ+ø£≥s¡‘·ï+,
ø√≥kÕ+ãj·T´, eTfÒº ñe÷eTùV≤X¯«s¡+, ∫>∑Ts¡TbÕ{Ï MÁsêE, q+~yê&É dü‘´· Hêsêj·TD
sêe⁄(&Üø£ºs¡T) #Ó*ø±ì sêe÷sêe⁄ (&Üø£ºs¡T)— #Ó*ø±ì ø£eT\eTà (&Üø£ºs¡T), ãT<äΔes¡|ü⁄
eTVü‰<˚e⁄&ÉT, >±&˚|˚ *ü ¢ dü‘´· Hêsêj·TD,`Ç+ø±, <äTeP«]yês¡T, dü‘´· y√\Tyês¡T, |æ˝≤¢yês¡T,
>∑]–bÕ{Ïyês¡T, `CÀdüT´\yês¡T. ‘·sT¡ yê‘· eT]∫b˛≈£î+&Ü #Ó|Œü <ä–qyês¡T ôdø£+&é>±+BÛ!
C≤rj·T‘êÁ|ü#ês¡≈£î\T.
áePfiÀ¢`bÕ‘·ePs¡T, •yê\j·T+M~Û, ‘√≥M~Û, Áu≤&ûù|≥, o\+yê] kÕes¡+,
ø£eTàyê] kÕes¡+, s¡‘ï· +ù|≥ Á|üeTTKyÓTqÆ ÁbÕ+‘ê\T.
XÊÅd>Ôæ ±] ø±\+ Hê{ÏøÏ áePs¡T #ê˝≤ ∫qï~. Ä‘·sy¡ ê‘· (1934) ≈£L&Ü #ê˝≤
∫qï<˚. Vü≤&Ü$&ç ñ+&˚~ø±<äT. nsTT‘˚ áePs¡T #·T≥÷º Á<ëøå±sêeT+, ≈£Lsêà|ü⁄s¡+, yÓ+≥÷s¡T,
#Ó\÷¢s¡T, eTT#·TÃ$T*¢, |üdü\|üP&ç, |ü+<ä\bÕø£, yÓ\¢, y˚fi¯+–, |ü⁄\T>∑Ts¡Ô, k˛y˚TX¯«s¡+,
e÷#·es¡+, ‘êfi¯b¢ Õ˝…+, #√&Ées¡+, Ä~yês¡ù|Œ≥, Ä~>±>∑\ |ü˝≥¢… ÷fi¯ó+¢ &˚$. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
‘ê\÷ø± n+fÒH˚ e]|ü+≥ø=≥º+ nH˚ ù|s¡T+&˚~. á ePfi¯»¢ q+ n+<ä]ø° sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
πø+Á<ä+.
}fiÀ¢ eTTì‡|òøt √s¡T,º ‘ê\÷ø±|òd” Tü , b˛©düTùdwº qü T, ˇπø Äes¡D˝À ñ+&˚$. M{ÏøÏ
<ä>∑Zs¡˝ÀH˚ ‘êfi¯¢eTà>∑T&ç ∫qï~ ñ+&˚~. Á>±eT<˚e‘·. @{≤ rs¡ú+ »]π>~. eTs√rs¡ú+
düTu≤“sêj·TT&ç wüwøæ̃ Ï »]π>~.
sêeT#·+Á<ä|⁄ü sêìøÏ s¬ +&ÉT Åô|y’ ≥˚ TãdüT‡ düØ«düT\T+&˚$. ˇø£{Ï ø±øÏHê&É øπ +Á<ä+>±
sêeT<ëdüT yÓ÷{≤s¡T Á{≤qT‡b˛s¡Tº. ¬s+&√~ sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ πø+Á<ä+>± lsêeTø£ècÕí
yÓ÷{≤s¡TÁ{≤qT‡b˛s¡T.º yê{Ï s¡÷≥T¢ ø±øÏHê&É` ø£|˝æ XÒ «¯ s¡|⁄ü s¡+ n˙`sê»eT+Á&ç`ø√{Ï|*ü —¢

sê»eT+Á&û`j·÷Hê+ n˙ ñ+&˚$. áÁ{≤qT‡b˛s¡T*º ï SRMT nì, SRKMT n˙ dü+øÏ|å +Ôü >±
eéVü≤]+#˚yês¡T.
}fiÀ¢ ˇø£#√≥qT+∫ ˇø£#√{ÏøÏ ‹s¡>&∑ ÜìøÏ ˇ+f…<Tä › ãfi¯ó,¢ >∑TÁs¡ã“fi¯ó¢ O+&˚$.
ˇ+f…<Tä › ãfi¢̄kÕº+&é >∑]–bÕ{Ïyê] Çfi¢̄eTT+<äT yÓTsTTHé s√&ÉTM¶ T<ä ñ+fÒ, >∑TÁs¡ã“fi¢̄kÕº+&ÉT
∫qïsêC≤yê] ø√≥<ä>sZ∑ ¡ ñ+&˚~. Ä ‘·sT¡ yê‘· düTe÷s¡T @&Óì$T<˚fiø¢¯ Ï eTìwæ˝≤π> >∑÷&ÉT
]øå±˝§#êÃsTT. Äô|q’ #ê˝≤ø±˝≤ìøÏ ôdø’ ˝Ï Ÿ ]øå±˝§#êÃsTT.
1934ì+∫ 1954es¡≈£î sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À #ê˝≤ $X‚cÕ\T»]>±sTT. Hê≈£î
>∑Ts¡TÔqï$ 1953Hê{Ï qT+∫`. Ä Çs¡yÓ’@fi¯¢ø±\+˝À XÊÅdæÔ>±]øÏ ø£$>±, |ü+&ç‘·T&ç>±,
kÕVæ≤‘·éø£>Ô ±, kÕVæ≤‘·´ø±s¡´Áø£e÷\ ìsê«Vü≤≈£î&ç>± #ê˝≤ù|s¡T. ˇø£y|’Ó ⁄ü ø±øÏHê&É, ˇø£y|’Ó ⁄ü
sê»eT+Á&ç e÷≈£î>∑\ eTVü‰q>∑sê\T.
Ç+‘·es¡≈î£ H˚qT #Ó|Œæ q $X‚cÕ\˙ï 1953 qT+∫ H˚qT #·÷dü÷eÔ ∫Ãq$. 1963˝À
H˚qT sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ $&ç∫ô|fÒºXÊqT. 1964`65Hê{ÏøÏ yÓTT‘·Ô+ e÷≈£î≥T+ã+ Ä
ePs¡Te~˝Òd+æ ~. nø£ÿ&É e÷ ø£<ä∏ q&ç∫q~, eTTô|Œ¤@Ì fi¯ó¢ e÷Á‘·yT˚ !
eTs=ø£ÿ $X‚w+ü ` e÷ePs¡T bÕs¡îÿ, }fiÀ¢ Hê≥ø±_Ûe÷qT\T Hê≥ø±\Ty˚d,æ #·+<ë\T
b˛>∑T#˚dæ ì]à+∫q~. #ê˝≤ n+<ä+>± ñ+&˚~. e÷eP] •yê\j·T+ m<äTs¡T>± ô|<ä› #ÓsT¡ e⁄.
<ëìì ÄqT≈£îì bÕs¡Tÿ , #ÓsT¡ e⁄ (≈£îfi≤sTT#ÓsT¡ e⁄) |üøÿ£ >± ô|<ä› ô|<äq› ÷‘·T\T (ô|q’ |üP]Ô>±
eT÷dæyd˚ qæ $) ñ+&˚$. #ÓsT¡ e⁄øÏ ˝À|ü\>± >∑≥TºqT+∫ yÓfi&¢¯ ÜìøÏ M\T>± #·‘T· s¡ÁkÕø±s¡+>±
yÓ&˝É ≤Œ{Ï dæyTÓ +≥T >∑≥T¢+&˚$. bÕs¡Tÿ˝À |æ\\¢ T Ä&ÉTø=H˚ kÕe÷Á–, |ü_ø¢ ˘ sπ &çj÷Ó ñ+&˚$.
Ä sπ &çj÷Ó ˇø£ÿ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ ø±s¡´Áø£e÷˝Ò $ì|æ+#˚~. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
ø±|ü⁄s¡+ ô|≥º>±H˚, n<Ó›sTTfi¯¢˝À ñHêïs¡T. u≤|üPJq>∑sY˝À ø=+‘·ø±\+, Áu≤&ûù|≥˝À
ø=+‘·ø±\+. Ä <ä+|ü‘T· \‘√ XÊÅd>Ôæ ±] nø£ÿ bÕs¡«‘·eTà ø£*dæ ñ+&˚~. Ç+{Ïô|’ Ä~Û|‘ü ´· +
Ä$&É<.˚ e÷&ÉT>∑T\qT+∫ ‘·eTTàfi¯flqT ‘Ó∫Ã #·~$+∫Hê, nø£ÿ&É nqï<äeTTà\ ≈£î≥T+u≤\≈£î
@<ÓH’ ê Ä]úø£ Çã“+<äT\TeùdÔ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ qT+∫ n<äqT≈£î &ÉãT“ |ü+|æ+∫Hê`Ä$&É<˚
ô|‘·Ôq+.
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà eTØ∫qï|ü&˚ ø±|ü⁄sêìøÏ e∫Ã+~. ej·TdüT‡ eTT~] ˝Àø£+ u≤>±
‘Ó*XÊø£ bÕs¡«‘·eTàô|‘·qÔ + düV≤æ +#·˝øÒ b£ ˛sTT+~. 1938˝À ÁbÕs¡+_Û+∫ 1947 q&ÉTeT
y˚T+ q\T>∑Ts¡+èTT>∑TsZ T¡ eT>∑|\æ \¢ T, ∫es¡ ˇø£ Ä&É|\æ `¢ |ü⁄{≤ºeTT.
Ç+#·T$T+#·T Äø±˝+ ì+#˚ bÕs¡«‘·eTàøÏ, y˚+ø£≥s¡‘ï· eTàøÏ, düŒs¡\Δ T
ô|]>±sTT. e÷≥\T, b˛{≤¢≥\T ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. ∫qï|æ\˝¢ + e÷≈£î
uÛj
Ñ T· +>±, qs¡ø+£ >±, nì|æ+#˚~. m|ü&ÉT @ ‘·>e∑ ⁄ ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj˚T´<√
` Ç<ä›s¡÷ ¬s∫Ãb˛j˚Tyês¡T. XÊÅdæÔ>±s¡T düVü≤»+>±H˚ ∫sê≈£îeTìwæ.
ø√|ü+ eùdÔ @MT#˚jT· ˝Òø£ >∑{>ºÏ ± n]#˚yês¡T. ˇø=ÿø£ÿkÕ] sêÁ‹fi¢̄sTT‘˚
y˚+ø£≥ s¡‘·ïeTà Ç\T¢ $&ç∫, ùdïVæ≤‘·T*+{ÏøÏ yÓ[b ¢ ˛j˚Tyês¡T. ` nsTT‘˚ ` Äj·Tq

Á|üeè‹Ô˝À kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ #Ó≈£îÿ#Ó<äs¡˝Ò<äT. ‘·q kÕVæ≤‘·´j·÷Á‘·\T, düuÛ≤ø±s¡´Áø£e÷\T
$$<Ûä |üÁ‹ø£\˝À s¡#H· ê yê´dü+>∑+ m|ü&É÷ e÷q˝Ò<Tä . ãVüQXÊ á yê´dü+>±˝Ò, ø£+|ü
e+{Ï ‘·q dü+kÕs¡+ ì+∫ }s¡≥˝ÒyÓ÷! Hê∫qï|ü&ÉT á sTT+{Ï ˝À+∫ m|ü&ÉT
yÓ[b¢ ˛‘êqTsê <˚e⁄&Ü! nì u…+>∑>± ñ+&˚~.
XÊÅd>Ôæ ±]J$‘·+ eT+∫ùdïVæ≤‘·T\T, Ç‘·s¡ kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T ˝Òøb£ ˛sTT ñ+fÒ
<äTs¡“¤s¡yÓTÆb˛j˚T~.
ôV’≤dü÷ÿ\T˝À dü¨bÕ<Ûë´j·TT\˝À`Áø√$k˛eTdüT+<äs¡ XÊÅdæÔ, düTs¡_Û qs¡dæ+Vü≤+,
yÓTT\T>∑T ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T, <˚e⁄\|ü*¢ |ü<àä HêuÛXÑ ÊÅd,Ôæ eTT|æŒ&ç uÛ≤düÿs¡ sêe÷sêe⁄, yÓ+|üsê\
dü÷s¡´Hêsêj·TD XÊÅdæÔ, y˚<äT\ dü‘·´Hêsêj·TDXÊÅdæÔ, e+{Ïyês¡÷`}fiÀ¢ &Üø£ºsY ‘√˝Ò{Ï
ø£qø£sêE, &Üø£sº Y #Ó*ø±ì sêe÷sêe⁄, bòı{Àdü÷&º j ç ÷Ó Hêsêj·TDkÕ«$T, ‘˚CÀeT÷s¡T\Ô
>∑Ts¡THê<∏äÛ+, y˚bÕ X‚wüdüTÁãVü≤àD´+, e+{Ïyês¡÷`$<ë]Δ$TÁ‘·T\T y˚Tø± |ü{≤º_ÛsêeTj·T´,
Owül, uÒ‘÷· ˝ŸsêE, b˛˝≤Á|ü>&∑ É dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô, yêÁ&˚e⁄ Hêsêj·TDeT÷]Ô, yêÁ&˚e⁄
BøÏå‘·T\T, mÁs¡$T*¢ lsêe÷XÊÅdæÔ, e÷s¡+|ü*¢ πøX¯esêe⁄,...e+{Ïyês¡÷` Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ
ì‘√´‘ê‡Væ≤>± ã‘·ø£&ÜìøÏ ‘√&ÉŒ&Ü¶s¡T. á $<ë´s¡Tú\+‘ê $$<Ûäø±˝≤\˝À uÀs¡T¶H˚wüq˝Ÿ
ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À #·<Tä e⁄≈£îqïyês¡T. á ôV≤’ dü÷ÿ˝À¢H˚ ø±<äT— #ê˝≤ ôV≤’ dü÷ÿfi¯˝¢ À yê]¸ø√‘·‡yê\T
#ê˝≤ |òTü q+>± »]π>$. <˚X+¯ ˝À kÕVæ≤‘·ý˚‘\Ô· T bÕ˝§Z+≥÷+&˚yês¡T.
Hêqï>±] Á|æjT· •wüß´˝À¢ lsêe⁄\|ü]Ô uÛÁÑ ~sêE ˇø£sT¡ . sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ˝À¢
#·~yês¡T. e÷}s¡T |üøÿ£ H˚ ªyÓ\μ¢ nH˚Á>±eT+ kı+‘·÷s¡T. Á|üeTTK Ä<ÛTä ìø£ ø£$, qe˝≤s¡#s· TT‘·
ln&É$ u≤|æsêE>±]øÏ y˚Tq\T¢&TÉ , dæ‹ú eT+‘·T&ÉT. #·<Tä yÓb’ ˛j·÷ø£ yÓ\Á¢ >±eT+qT+∫ ‘·sT¡ #·T>±
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ edü÷+Ô &˚yês¡T. ªX¯•ø£fi≤ì\j·T+μ nH˚ ˇø£d+ü düú @s¡Œs¡∫, n&É$ u≤|æsêE>±]
>∑T]+∫ kÕàs¡ød£ +ü ∫ø£ Á|ü#T· ]+#ês¡T. eT+∫ >π j·Ts¡#s· TT‘·. ‘·qbÕ≥*ï ªø£eT˝≤+»*μ ù|]≥
∫qï|ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#ês¡T. e÷ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+yêπs nsTTq |ü⁄qïeTsêE k˛<äØeTDT\T
(|ü⁄qïeTsêEd”‘,· nedüsê\ dü‘´· e‹) uÛÁÑ ~sêE>±] bÕ≥\T $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ qT+∫
\*‘· dü+^‘· ø±s¡´Áø£eT+˝À bÕ&ÉT‘·T+&˚yês¡T. yê{Ï˝À`ªª>√|”˝À\T&ÉT s¡eTàHêï&˚,
>√e⁄\bÕ\qT ‘ÓeTàHêï&˚μμ nH˚ bÕ≥ u≤>± Á|ü#ês¡+bı+~+~.
uÛÁÑ ~sêE>±s¡T |üø±å ìø√, HÓ\ø√ Hêqï>±]ø√dü+ >∑TÁs¡|⁄ü ã+&ç |ü+|æ+#˚yês¡T yÓ\q¢ T+∫.
áj·Tq yÓ[¢ s¬ +&ÉTeT÷&ÉTs√E\T kÕVæ≤‘·´ø±\πø|å +ü #˚dæ edü÷+Ô &˚yês¡T.
‘·sy¡ ê‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ Äj·Tq eTÁ<ëdüTøÏ eTø±+e÷]Ã l|òTü +≥kÕ\ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄
>±] #˚‘· ‘·qbÕ≥\qT bÕ&ç+∫ Á>±eTbò˛qT ]ø±s¡T\¶ T Ç|æŒ+#ês¡T. yê{Ï˝À`ªªqyÓ÷ yÓ+ø£fXÒ μ¯ μ,
ªª@&ÉTø=+&É\kÕ$T mø£ÿ&ÉTHêïej·T´μ— ªªJ$‘·eT+‘ê ø£\j˚THêμμ— #ê˝≤ nq÷Vü≤´Á|ü#ês¡+
bı+<ësTT. 1960\ ÁbÕs¡+uÛÑø±\+˝À πs&çjÓ÷>±j·T≈£î\T uÛÑÁ~sêE>±] bÕ≥\T
bÕ&ÉT‘·÷+&˚yês¡T. ªªX¯•ø£fi≤ì\j·T+μμ ‘·s|¡ ⁄ü q ãT∫Ãu≤ãT>±] ªªìs¡+‘·sÁ¡ ‘·jT· +μμ ø£<\ä∏ dü+|ü⁄{Ï
≈£L&Ü n#·TÃy˚dqæ ≥Tº Hê≈£î >∑Ts¡T.Ô

n\Hê{Ï sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T $<ë´s¡T˝Δ ’… ‘·sy¡ ê‘· s¡#s· TT‘·\T>± Á|üd<æ Tä ˝Δ q’…
yês¡T ` ñwül, b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄, b˛˝≤Á|ü>&∑ É dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô, j·T+&ÉeT÷]
Mπs+Á<äHê<∏,éÛ &ç.ø±y˚TX¯«], s¡#s· TT‘· e+o, eT]ø=+<äsT¡ .
Á|ü‹j˚T{≤ dü÷ÿ\Tyê]¸ø√‘·‡e+ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À s¬ +&ÉTuÛ≤>±\T>± »]π>~.
ñ<äjT· +|üP≥ Á|üeTTKT\ kÕVæ≤‘·´ Á|üd+ü >±\T— kÕj·T+Á‘·+qT+∫ Hê≥ø±\÷, $<ë´s¡T\ú
Ç‘·s¡ kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T! M{Ï˝À XÊÅdæÔ>±] bÕÁ‘· Á|ü<Ûëq+>± ñ+&˚~. Äj·Tq
$<ë´s¡TΔ\≈£î <ä>∑Zs¡>± ñ+&É&É+‘√ m+<äs√ n_Ûe÷ì+#˚yês¡T. Çø£ÿ&É, bÕ˝§Zq&Éy˚Tø±<äT—
Ç‘·s¡ dü÷ÿfi¢̄ yê]¸ø√‘·‡yê\≈£î ≈£L&Ü kÕVæ≤‘·ń‹~Û>± yÓfiy¢‚ ês¡T.
n+<äTe\¢`dü+kÕs¡+˝À ∫sê≈£î\THêï, Ä]úø£ Çã“+<äT˝…<Tä s¬ H’ ê, Á≈£î+– b˛j˚Tyês¡T
ø±<äT.
‘·q ñbÕ<Ûë´j·Teè‹Ô`kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+`dü+kÕs¡j÷· Á‘·`á eTTø√ÿD+˝À ‘·>T∑ \Tø=ì
`‘·q nqTuÛyÑ ê\T, Äy˚XÊ\T, ndü+‘·è|ü⁄\Ô T, Ä<äsêÙ\T, ÄÁ>∑V‰ü \T, bÕs¡eXÊ´\T, bÕ≥\T>±,
ø£<\ä∏ T>±, |ü<ë´\T>± yÓ\&¢ +ç ∫`$ÁXÊ+‹, }s¡≥ e+{Ï<<˚ √ bı+<˚yês¡qT≈£î+{≤qT.
ô|<äu› ≤“sTT uÛ≤qTeT÷]Ô. ìC≤ìøÏ ‘·qù|s¡T e÷‘ê‘·>±]ù|sπ . dü÷s¡´Hêsêj·TD nH˚ù|s¡T
ø£+f…, n<˚ ns¡ú+Ç#˚Ã uÛ≤qTeT÷]Ô ù|s¡T u≤>∑T+≥T+<äì ô|{≤ºs¡T. ¬s+&Ée nu≤“sTT
düTã“sêj·TXÊÅd.Ôæ ÇB e÷‘ê‘·>±] ù|sπ ! e÷ neTà‘·+Á&ç ù|s¡T düTã“sêj·T&ÉT. n<˚ ø=+#Ó+
ø=düe÷s¡TŒ‘√ ù|s¡Tô|{≤ºs¡T. eT÷&√yêDÏí H˚qT. Hê≈£î uÛÑeuÛÑ÷‹ eTVü‰ø£$ ù|s¡Tô|{≤ºs¡T.
lø£+sƒX¡ s¯ à¡ nì. ∫qï|üŒ{ÏqT+∫ H˚q+fÒ Áù|eT>± ñ+&˚yês¡T. H˚qT lø±+‘·Xs¯ à¡ ì m˝≤
nj·÷´H√ ‘·s¡yê‘·, Hê |òüT{≤º\Te∫Ãq|ü&ÉT #Ó|ü⁄‘êqT. e÷ eTT>∑TZs¡T ‘·s¡yê‘· ˇø£ÿ‘˚
Ä&É|\æ .¢ ù|s¡T dü‘´· yêDÏ.
Ä ‘=*s√E˝À¢ e÷sTT+{À¢ wüß≈£LsY nH˚ eTTdæ+¢ j·TTe≈£î&ÉT yêsê\T #˚dTü ≈£î+≥÷
ñ+&ç ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ˝À #·<Tä e⁄≈£îHêï&ÉT. Hêqï>±s¡+fÒ |üse¡ T >∑Ts¡TuÛøÑ .ÔÏ e÷sTT+{À¢ ≈£î&çuTÑÛ »+˝≤>∑
e⁄+&ç Ç+{Ï|qü T\T #˚dôæ |fÒyº ê&Éì e÷neTà #Ó|⁄ü ‘·÷ ñ+&˚~. n‘·qT düTs¡_Û qs¡d+æ Vü≤+,
Áø√$ k˛eTdüT+<äs¡XÊÅdæÔe+{Ï yê] Çfi¯¢˝À≈£L&Ü yês¡+ #Ó|ü≈£îH˚yê&É≥. ¬s+&Ée
Á|ü|+ü #·jT· T<ä|Δ ⁄ü sπ wüqø¢ ±\+˝À, ns¡sΔ êÁ‹ ˇ+f…<Tä ã› +&ç ø£{+ºÏ #·T≈£îì |üøÿ£ }s¡T |üd\ü |üP&ç
yÓ[,¢ yÓTT\T>∑T ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T>±]+{Ïì+∫ _j·T´+ãkÕÔ\T rdüT≈£îe#˚Ãyê&É≥ ªªwüß≈£Ls¡÷!
C≤Á>∑‘.Ô· b˛©düT\T |ü≥Tº≈î£ +fÒ Á|üe÷<ä+@yÓ÷μμ`nì e÷neTà ø£+>±s¡T|ü&‘ç `˚ ªªHê¬øes¡THêïs¡T?
b˛˙ne÷à, |ü≥Tº≈î£ +fÒ @eTÚ‘·T+~?μμ`nH˚yê&É≥. <˚X$¯ uÛ»Ñ q »]–q ø±\+˝À`ªªne÷à!
H˚ìø£ÿ&É ñ+&ÉqT. e÷<˚X+¯ @s¡Œ&ÉT‘√+<ä≥, nø£ÿ&çøÏ yÓ[b¢ ˛‘êqTμμ nì n+≥÷+&˚yê&É≥.
(‘·sy¡ ê‘· ÄyÓT J$+∫q 88@fi¢̄ ej·TdüT‡˝À ≈£L&Ü n‘·ì Á|üdøü eÔÏ ùd`Ô ªªˇπs, wüß≈£Ls¡T
@yÓTbÆ ˛sTT ñ+{≤&ÉTsê?μμ n+≥÷ ‘·\#·Tø=H˚~)
Hê≈£î @&Óì$T<˚fie¢¯ j·TdüT‡˝À wüß≈£Ls¡T qqTï e÷ ePfiÀ¢ \ø°àå {≤ø°dTü ˝À dæìe÷øÏ
rdüTø¬ fi¢̄&+É ©\>± >∑Ts¡T+Ô ~.

n‘·ì ‘·sy¡ ê‘· e÷sTT+{À¢ ø£˝≤´D+ MsêkÕ«$T nH˚ n‘·qT ñ+≥÷, Hêqï>±]
<ä>sZ∑ ¡ #·<Tä e⁄≈£îì, uÛ≤cÕÁ|üMDbÕôd,’ $XÊKõ˝≤¢ yÓ[b¢ ˛sTT ñ<√´>∑+#˚XÊ&ÉT. n‘·qT e÷&ÉT>∑T\
qT+∫ e#êÃ&ÉT. eTs=ø±j·Tq d”‘êsêeTj·T´>±s¡T. n˝≤π>`yÓTÆ\es¡|ü⁄ düTÁãVü≤àD´+,
•esêeTeT÷]Ô nH˚ Ç<äs› T¡ ≈£L&Ü Åô|y’ ≥˚ T>± Hêqï>±] <ä>sZ∑ ¡ #·<Tä e⁄≈£îì uÛ≤cÕÁ|üMDT˝…’
O<√´>±\T dü+bÕ~+#·T≈£îHêïs¡T.
Çø£ÿ&˚ eTs=ø£ÿ $wüjT· + #Óù|Œdæ eTT+<äT≈£î yÓ&‘É êqT.
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTàøÏ ‘·q Ä&É|&ü TÉ #·TMT<ä m+<äT≈£î <˚«wü+? n+fÒ, ‘·quÛsÑ Ô¡ dü+bÕ<äq
@bÕ{Ï<H’Ó ê ‘·q |æ\\¢ #·<Tä e⁄\≈£î, kÂU≤´\≈£î ñ+&Ü*. bÕs¡«‘·eTà ‘·q‘·eTTàDÏí >∑Tô|Œ{À¢
ô|≥Tº≈î£ ì e÷&ÉT>∑T\, #√&Éesê\˝À n+‘·+‘·bÕ{Ï dü+bÕ<äq\‘√ J$‘ê\T HÓ≥Tºø=düTqÔ ï
ÄyÓT ‘·eTTàfi¯ø¢ Ï (bÕs¡kΔ Õs¡~Û∏ $TqVü‰) nedüsê\T e∫Ãq|ü&É˝≤¢`&ÉãT“>±ì, edüTeÔ ⁄\T>±ì
‘·s¡*dü÷Ô+&É&É+ eT+≥>± ñ+&˚~. Ç+{Ï nedüsê\ø√dü+ ª˝≤≥Tμ>± ‘Ó∫Ãq düs¡T≈£î\T
bÕs¡«‘·eTà s¡V≤ü dü´+>± ny˚Tàk˛Ô+<äì ≈£L&Ü nqTe÷q+.
Ç+‘· ø£<ä∏ q&ÉTdüTHÔ êï, bÕs¡«‘·eTà ‘·qøÏ @{≤e#˚Ã ‘=+uÛs’… ÷¡ bÕj·÷\ eTH√e]Ô˝À
sT÷ eTs¡<*ä ø=ø£ Ns¡ø=ìô|{Ïº eTT#·Ã≥#ÓjT· ´&É+ $X‚w+ü .
á eTH√e]Ô eéVü‰s¡+ >∑T]+∫ e÷neTà >∑÷&Û#É s· ´¡ + #˚dæ ùdø£]+∫q düe÷#ês¡+
Hê≈£î #Ó|Œæ +~`ªªá$&É e÷eT>±s¡T ô|<ä› >∑&TÉ düT|æ+&É+. Äj·Tq ‘·qø=&ÉT≈£î #·ìb˛sTTHê,
bÕs¡«‘·eTàì ÄsTT+{Ï eéVü‰sê\T #·÷dü÷+Ô &ÉeTì Ä<äsD¡ >±H˚ #·÷XÊ&ÉT. Ç<äs› T¡ ‘·eTTàfi¯ì¢
‘Ó#T· Ã≈£îì #·~$+#·T≈£î+{≤q+fÒ ø±<äq˝Ò<Tä . n|üŒ{ÏøÏ bÕs¡«‘·eTàøÏ ˇø£ Ä&É|\æ ¢ |ü⁄{ÏHº ê
#·ìb˛sTT+~. ˝…ø£ÿÁ|üø±s¡+ ÄyÓTøÏ ÄdæÔMT<ä Vü≤≈£îÿ˝Ò<äT. nsTTHê, Ç#˚Ãyê&˚yÓ÷ @
s¬ +&Óøs£ ê˝˝À?! áyÓT ÄsTT+≥ q&ç|qæ eéVü‰s¡X*’Ë Ä e÷eT>±]øÏ q#·Ãøπ , eTTwæeº TH√e]Ô
bÕπsdæ, ‘√˝ÒXÊ&ÉTμμ`nì.
kÕ<Ûës¡D |ü]dæú‘·T˝À¢ Ç<ä›s¡÷ u≤>±H˚ ùdïVü≤+>±H˚ ñ+&˚yês¡T. @<√ »]π>~.
>=&ÉeÁbÕs¡+uÛÑeTj˚T´~. e÷sTT+≥ |ü+&É>∑\e+{Ï dü+<äsê“¤\T eùdÔ, m|ü&˚ >=&Ée
sπ >∑T‘·T+<√qì Hê≈£î Ä+<√fi¯q>± ñ+&˚~.
n+<äTøπ ∫qï‘·q+ì+N Hê≈£î e÷ Ç\¢+fÒ <˚«wü+ |ü≥Tº≈î£ +~`
@~ @yÓTHÆ êè÷Hêqï>±s¡+fÒ Hê≈£î #ê˝≤ Çwü+º . ˇø=ÿø£ÿkÕ] C≤*. Äj·Tq˝À
kÕVæ≤‘√´‘ê‡Vü≤+ Hê ‘·sy¡ ê‘· J$‘êìøÏ ô|<äÁ› ù|s¡D nsTT+~.
jjj

eT÷&Ée Á|üøs£ D¡ +
kı+‹\T¢ ø£<ä∏
ñ<√´>∑+˝À CÒ]q düTe÷s¡T|ü<fi˚ ¢̄ es¡≈î£ n<ÓÇ› fi¢̄˝À >∑&|ç qæ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ 1943˝À
kı+‹\T¢ @s¡Œs¡#·Tø=H˚ neø±X¯+ e∫Ã+~. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À }]øÏ ∫es¡>± ñqï
∫qïsêE>±] ‘√≥qT Çfi¯¢düú˝≤\T>±e÷]Ã $Áø£sTTdüTÔHêïs¡ì ‘Ó*dæ+~. nø£ÿ bÕs¡«‘·eTà
‘·qù|]≥ Áyêdæq e÷$T&ç‘√≥ ny˚Tàdæ nø£ÿ&É ˇø£ ≈£î+#Ó&TÉ dü\ú + (ø=~› >∑C≤\T ‘·≈î£ ÿe>±
500>∑C≤\T) ø=Hêïs¡T. <ëì KØ<äT 150s¡÷bÕj·T\T. 300s¡÷bÕj·T\T Ks¡TÃ#˚dæ |ü∫Ã
Ç≥Tø£\‘√ ˇø£ ‘ê{≤≈£îÇ\T¢ ì]à+#·T≈£îHêïs¡T. 1954 es¡≈£î≈£L&É n~ ‘ê{≤≈£î Ç˝Ò¢.
ìC≤ìøÏ e÷ Áu≤Vü≤àD nÁ>∑V‰ü s¡+˝≤+{Ï s¬ +&ÉTM<ÛTä \ì+&Ü ‘ê{≤øÏfi.¢‚ ˇø£yT˚ &É, ˇø£&Üu≤,
s¬ +&ÉT ô|+≈£î{Ïfió¯ ¢ $TqVü‰sTT+|ü⁄. Çìï Áu≤Vü≤àD Çfi¢̄eT<Û´ä ˇø£ÿ uÛÀ>∑+yê] Ç\T¢ ñ+&˚~.
nB #ê˝≤ø±\+ ‘ê{≤≈£îÇ˝Ò.¢ n+<äT˝À Ç<äs› T¡ j·TTe‘·T\T, yê] ‘·+Á&ç ñ+&˚yês¡T. yê[¢<s›ä T¡
≈£î\eè‹Ô #˚ùdyês¡T. ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ yêfi¯¢ Ç<äs› T¡ k˛<äsT¡ \÷ ≈£L&Ü yê]+{Ï|øü ÿ£ H˚ dü˝ú ≤\T
ø=qTø=ÿì dæús¡|ü&Ü¶s¡T. Ä j·TTe‘·T\T e÷ e÷ Çfi¯¢˝À ù|s¡+{≤\ø°, X¯óuÛÑø±sê´\ø°
edü÷+Ô &˚yês¡T. VüQ+<ë>±`n+‘˚ y˚sT¡ >±` ñ+&˚yês¡T.
1954˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T 2000/` s¡÷bÕj·T\T Ks¡TÃô|{Ï`º ‘ê{≤øÏ\T¢ rùddæ eT+>∑Tfi¯Ss¡T
ô|+≈£î{Ï\T¢ ø£{≤ºsT¡ . 1955˝ÀH√ 1956˝ÀH√ e÷sTT+{ÏøÏ m\ÅødºÏ {æ ô° |{Ï+º #ês¡T. ˇø£ÿfÒ
fÒ_˝ŸbòÕ´Hé ñ+&˚~ (sê´©ø£+ô|˙). 1959˝À ¬s+&ÉT u≤´+&É¢`yê\T« πs&çjÓ÷ø=Hêïs¡T.
(eTØŒ¤ø+£ ô|˙). n~ Hê dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ dü+e‘·‡s¡+.
e÷ nqïj·T´*<äs› ÷¡ n<Ó› Çfi¯˝¢ À ñ+&É>± |ü⁄{≤ºsT¡ . H˚qT 1944˝Àq÷, e÷#Ó˝\¢… T
1946(47?)˝Àq÷ Ç<˚ (‘ê{≤≈£î) Ç+{À¢|⁄ü {≤º+.
Hê#·]Á‘· 1953`1959 q&ÉTeT sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. (|ü<˚fi¯¢
ej·TdüT‡˝À).
n\Hê{Ï sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À e÷s¡‘ï· +ù|≥, _øÏÿq y˚+ø£≥s¡‘ï· +>±]‘√≥ Çfi¯q¢ T+∫
yê´|æ+∫, ∫qïsêE>±]‘√≥˝À ø£≥Tº≈î£ qï Çfi¯e¢ s¡≈î£ ñ+&˚~. ø£d÷ü ]Ô yê]‘√≥, ø√≥kÕ+ãj·T´
>±] e÷$T&ç‘√≥, ø£d÷ü ]Ô yê]\T¢ e¬>s’ ê Ç+<äT˝Àìy˚.
uÛÀ>∑+yê] X‚cÕ\T, l\øÏàå ø=qT≈£îÿqï Ç\T¢ >√bÕ\+ nH˚ Äj·Tq~.

Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï Ä<ÛTä ìø£ ø£e⁄\T, e#·q s¡#s· TT‘·\÷ <ë<ë|ü⁄ n+<äs÷¡ |ü]∫‘·T\T.
ÁX‚j÷Ó _Û˝≤wüß\T ùdïVæ≤‘·T\T. eT˝≤¢~ sêeTø£èwüXí ÊÅd,Ôæ Hêj·Tì düTu≤“sêe⁄, C≤wüße, nã÷“]
sêeTø£ècÕísêe⁄ e+{Ï ø=~›eT+~‘√ |ü]#·j·÷\T ˝Òe⁄. yê]s¡#·q\T e÷Á‘·+ #ê˝≤
Çwü|º &ü y˚ ês¡T. Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ ªªyÓ‘’ ê[≈£î\Tμμ ø£$‘êdü+ø£\q+ ≈£L]Ãqyês¡T eTT<äTø› è£ wüí nsTTHê
` ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ ‘·˝≤¢esa»\ e+{Ï kÕVæ≤rdü$T‹ ô|<ä\› n<äèX¯´ Vü≤kÕÔ\T ≈£L&Ü ñHêïj·Tì
Äj·TH˚ Hê≈£î #ÓbÕŒs¡T. m+<ä] |ü]#·j÷· \THêï Äj·Tq #ê˝≤ Çwü|º &ü qç @¬øø’ ø£ $£ ø£èwüXí ÊÅd.Ôæ
@¬øø’ £ e#·qs¡#s· TT‘· #·\+. Ç+ø± $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD, sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄, y˚<Tä \
dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ |æ+>∑[, ø±≥÷]ø£e⁄\T, <äTeP«] sê$T¬s&ç.¶ m+øÏbÕ≥\ düTu≤“sêe⁄,
e+{Ï ø£e⁄\+fÒ n_Ûe÷q+. lbÕ<ä, y˚\÷] •esêeTXÊÅd,Ôæ eTTìe÷DÏø´£ + qs¡d+æ Vü‰sêe⁄,
uÛÑ$T&çbÕ{Ï ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄ Çwüº+. ‘·q‘·s¡+yê]˝À ll, ø=&Ée{Ï>∑+{Ï, »\dü÷Á‘·+,
|æ. >∑D|ü‹XÊÅdæÔ, |ü⁄≥º|ü]Ô Çwüº+. ‘·q ‘·s¡yê‹‘·s¡+˝À Äs¡TÁ<ä, <ëX¯s¡~∏Û, <˚es¡ø=+&É
u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘, sê.$. XÊÅdÔæ Çwü+º . n|üŒ{Ï j·TTes¡#s· TT‘·˝À¢ ôdàÌ˝Ÿ, >√bÕ\#·Áø£e]Ô
e+{Ï ø=~›eT+~ Çwü+º . kÕ<Ûës¡D dü÷Á‘·+>± #ê˝≤ #·Ts¡T≈£î>±, ‘Ó*$>±, ø=‘·<Ô √Û s¡D˝Ï À
s¡#q· \T #˚ùd me]HÓH’ ê ‘=+<äs>¡ ± Çwü|º &ü y˚ ês¡T.
1950\ ø±\+qT+∫ Hê≈£î‘Ó*dæè÷}s¡T <ä]<ë|ü⁄\≈£î e∫Ãq Á|ü‹kÕVæ≤‘·ý˚‘Ô·
e÷sTT+{ÏøÏ sê≈£î+&Ü yÓfiy¢‚ ês¡Tø±s¡T. sê»eT+Á&ç, ø±øÏHê&É, |æsêƒ |ü⁄s¡+ s¡#s· TT‘·˝‘’… ˚ ‘·sT¡ #·T
e#˚Ãyês¡T. Hê≈£î u≤>± ∫qïej·TdüT‡˝À, n˝≤>∑e#˚Ã`lbÕ<ä düTÁãVü≤àD´XÊÅd,Ôæ eTTìe÷DÏø´£ +
qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, eT<ÛäTHê|ü+‘·T\ dü‘·´Hêsêj·TDXÊÅdæÔ, yÓ+|üsê\ dü÷s¡´Hêsêj·TDXÊÅdæÔ.
$X¯«Hê<∏äÛ dü‘´· Hêsêj·TD, #ÓsT¡ ≈£î|ü*¢ »eT<ä–ïX¯sà¡ , k˛eTdüT+<äs,Y ñwül, eJsY s¡V‰ü àHé,
Äs¡TÁ<ä, e+{Ï Á|üeTTKT*ï H˚HsÓ T¡ >∑T<äTqT.
$<ë´s¡TΔ˝À¢ |òüdüTºbòÕs¡+ yÓTT<ä\T dü÷ÿ˝Ÿô|ò’q˝Ÿ es¡≈£î (¬s+&ÉeuÛ≤wü>± m+#·T≈£îqï
yêfi¯ø¢ )Ï dü+düÿè‘·bÕsƒê\T #Ó|Œü &ÉyT˚ ø±≈£î+&Ü, dü÷ÿ\T ô|q’ò ˝Ÿ ø±¢dTü ˇø£&$ç »HéøÏ ‘Ó\T>∑TbÕsƒê\T
≈£L&Ü XÊÅdæÔ>±s¡T #Óù|Œyês¡T. n˝≤>∑ ‘Ó\T>∑T#·<äTe⁄ø=ì Äj·Tq≈£î n_Ûe÷qT˝…’qyês¡÷,
$TÁ‘·T˝…b’ ˛sTTqyês¡÷, #ê˝≤eT+<˚ ñ+&˚yês¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ 1934`1964 eT<Ûä´ >∑&ç|æq sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡ J$‘·+ Ä‘·à‘·è|æÔ,
ndü+‘·è|ü⁄\Ô eT<Û´ä }–dü˝≤&ç+~. Äø±\+˝À dü÷ÿ\T {°#s· ¢¡ J‘ê\T #ê˝≤‘·≈î£ ÿe. n|ü
#Ój·T´ì<˚, @ eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ dü+kÕ]ø° ã‘·T≈£î >∑&Éeìdæú‹. XÊÅdæÔ>±s¡T ≈£L&Ü BìøÏ
$TqVü‰sTT+|ü⁄ø±<äT. e÷ Ç+{À¢ düuTÑÛ ´\+ n‘·j Ô T· ´, neTà, Hêqï>±s¡T, q\T>∑Ts¡+ |æ\\¢ +.
e÷ u≤<Û´ä ‘·ø±ø£ eT<Û´ä eT<Û´ä e÷ e÷&ÉT>∑T\ ã+<ÛTä e⁄\ nedüsê\≈£î ≈£L&Ü (m+‘√ø=+‘·)
kıeTTà düse›¡ \dæe#˚Ã~. Çã“+~|ü&y˚ ês¡T. n|ü #˚jT· &É+ Çwü+º ñ+&˚~ø±<äT. nsTTHê,
@ sπ &çj÷Ó Á|üd+ü >∑|⁄ü #Óø√ÿ, ‘·q|ü⁄düøÔ ±\eTà>± e∫Ãq&ÉuÀ“, |üÁ‹ø£\ qT+∫ e#˚Ã n\Œ
bÕ]‘√wæø±˝À ø=+‘·˝Àø=+‘· Ä<äTø=H˚$.

&ÉãT“ nedüsêìøÏ <ä>sZ∑ ˝¡ øÒ £ u≤<Û|ä &ü qç |òTü {≤º\T Hê≈£î ‘Ó*j·Tì$ ãVüQXÊ #ê˝≤H˚
ñ+&ç ñ+{≤sTT. Äj·Tq Hê≈£î #Ó|Œæ q s¬ +&ÉT |òTü ≥q\T #Ó|⁄ü ‘êqT.
<äø±å sêeTø±e´+ n#·ÃsTTq ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ` ãVüQXÊ ª$»j·T<äX$¯ Tμ ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ +£
≈£L&Ü e∫Ã+<˚y÷Ó !` ˇø£kÕ] @<√ |üìMT<ä sê»eT+Á&ç yÓfi≤¢sT¡ . |üì #˚dTü ø=H˚d+ü <ä&˝ç À
#˚‹˝À ‘Ó#T· Ã≈£îqï &ÉãT“ |üP]Ô>± nsTTb˛sTT+~. me]ì n|ü n&É>&∑ +É ? nee÷q+>±
nì|æ+∫+~. #˚‹dü+∫˝À <äø±å sêeT+ ø±|” ˇø£{`Ï ø=‘·>Ô ± n#·ÃsTTe∫Ãq~ ñ+~. ªªsö‘·T
ãTø˘ &çb˛μμ≈£î ø±uÀ\T yÓ[,¢ Ä ø±|” fÒ_˝ŸMT<ä ô|{Ïº ªª&ÉãT“ø±yê*μμ nHêïs¡T. XÊÅd>Ôæ ±]
HÓ]–q Ä j·T»e÷ì ˇø£ s¡÷bÕsTTbÕe˝≤ Ç#êÃs¡T (Ä |ü⁄düÔø£+ KØ<äT). ãdtkÕº+&éøÏ
q&ÉT#·T≈£î+≥÷ e∫Ã sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ãdüT‡mø±ÿs¡T. {Ï¬øÿ≥Tº KØ<äT s¡÷bÕsTTbÕe˝≤`
Vü≤eTàj·T´`Ç+{ÏøÏ #˚sês¡TÉ .
s¬ +&Ée |òTü ≥q Äj·TqTï eTØ ø£~*Ãq~. ˇø£kÕ] Ç+{ÏKs¡TÃ\≈£î n‘·édüsy¡ TÓ Æ e÷
neTà ã+>±s¡T>±E\T ‘êø£≥Tº ô|{ºe\dæe∫Ã+~.
ô|<äã› C≤s¡T˝À ˇø£ ã+>±s¡+ cÕ|ü⁄˝À n|ü*#˚Ãyês¡T. nø£ÿ&É s=ø£ÿ+ qs¡d+æ Vü≤+>±s¡ì
>∑TeTkÕÔ ñ+&˚yês¡T. XÊÅdæÔ>±s¡+fÒ nbÕs¡>ös¡e+. |ü+#ÓMT<ä wüs¡Tº ≥ø˘n|t #˚dæ, ø√≥T
<Ûä]+#˚yês¡T. #˚‹˝À ‘·|üŒìdü]>± ˇø£ >=&ÉT>∑T ñ+&˚~. ãC≤s¡T˝À XÊÅdæÔ>±s¡T m|ü&ÉT
ø£qã&çHê Ä–, ¬s+&ÉT#˚‘·T\T yÓ÷&çÃ qeTdüÿ]+#˚yês¡T. H˚qT m]–q Hê{ÏøÏ düTe÷s¡T
ns¡ej˚T´fi¯¢ej·TdüT‡. XÊÅdæÔ>±s¡T Äs√Eq >±E\T ‘êø£≥Tº ô|≥ºuÀ‘˚`Äj·TqHêïs¡≥
ªªXÊÅd>Ôæ ±s¡÷, á ãTTD≤\ |ü⁄düøÔ +£ ˝À MTù|s¡T ñ+&É&+É HêøÏw+ºü ˝Ò<Tä . MT edüTeÔ ⁄\T Hêù|]≥
‘êø£≥Tºô|≥Tº≈î£ ì &ÉãT“ÇkÕÔqT.μμ nì. n˝≤π>Ç#êÃs¡T. n|ürs¡>±H˚ |ü⁄e⁄«˝À¢ ô|{Ïº >±E\T
Ç#êÃs¡T.
ádü+>∑‹ XÊÅdæÔ>±s¡T >∑<äZ<äø£+sƒ¡+‘√Hê≈£î #ÓbÕŒs¡T. ªªqs¡dæ+Vü≤+>±s¡T m+‘·{Ï
ô|<äe› Tìwæ! n+‘·>ös¡e+ #·÷|æ+#ês¡T!μμ nì. Ä s=ø£ÿ+ qs¡d+æ Vü≤s>±s¡T H˚{Ï ôw&É÷´\T¶
≈£î˝≤\ ˝…øÿ£ ˝À¢ ˇø£sT¡ . eTsê´<äø,° eTqïqø°, dü+kÕÿsêìø°, Äj·Tqù|s¡T #Óù|Œyês¡T XÊÅd>Ôæ ±s¡T.
Äj·Tq≈£î Ä<ëj·T+ ô|+#·Tø√e&ÜìøÏ ≥÷´wüqT¢ ñ+&Ée⁄. s¡#q· \T, Á|ü#T· s¡D\T,
y˚\≈£îy˚\T ‘Ó∫Ãô|≥º>*∑ >π dæ‹ú ˝Ò<Tä . ‹+&ç–+»\T ‘Ó#Ã˚ bÕ{Ï @ s¬ +&Óøs£ ê\ bı\yÓ÷ ˝Ò<Tä .
Çø£ÿ≥T¢ ‘·|Œü ì dü+kÕs¡yTÓ HÆ ê`#ê˝≤>∑T≥Tº>± q&çù|yês¡T.
e÷Ç+{ÏøÏ eT+∫ ô|s¡&TÉ ñ+&˚~. bÕs¡«‘·eTà ≈£Ls¡\T e¬>s’ ê |ü+&çd÷ü +Ô &˚~. uÀ˝…&TÉ
ns¡{Ï#Ó≥T¢, ¬s+&ÉTø=ã“]#Ó≥T¢ ˇø£ e÷$T&ç#Ó≥Tº, ìeTà#Ó≥Tº, ô|<ä› u≤<ä+#Ó≥Tº ñ+&˚$.
M~ÛyêøÏ{À¢ Hê\T¬><’ Tä s¡ø±\ eT˝…¢ #Ó≥T¢+&˚$. M{ÏøÏ Ä$&É b˛wüD #˚d÷ü +Ô &˚~. á |ò\ü kÕj·T+
ø=+‘· n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚~.
Ä]úø£ $wüjT· y˚T eTs=ø£ÿ{Ï #Ó|Œæ `Ç+ø=ø£ $wüj÷· ìøÏ yÓ&‘É êqT. Ç~ neTà #Ó|Œæ q
dü+>∑‹.
1944`1947 eT<Û´ä `H˚qT|ü⁄{Ïqº dü+<äs“¡ y¤ ÷Ó ˝Ò<ë e÷#Ó˝\¢… T |ü⁄≥Tºø\£ ø√ &ÉãT“
nedüs+¡ |ü&+ç ~. m˝≤>∑?
sê»eT+Á&ç˝À lbÕ<ädüTÁãVü≤àD´XÊÅdæÔ>±s¡T düs¡dü«r ãTø˘ |ü_¢wüs¡¢øÏ #Ó|æŒ `
XÊÅd>Ôæ ±] |ü<eä T÷&ÉT ø£<\ä∏ T ˇø£d+ü |ü⁄{Ï>± n#·TÃy˚ùd≥≥Tº, uÛ≤düeTVü‰ø£$ ªªdü«|üïyêdüe<ä‘μÔ· μ
Hê≥ø±qTyê<ä+ ≈£L&Ü Á|ü#·T]+#˚≥≥Tº, @sêŒ≥T#˚dæ`¬s+&ÉT|ü⁄düÔø±\≈£î ø£*|æ ¬s+&ÉT
q÷≥|ü<Vä ‰ü s¡T¢ Ç|æŒ+#ês¡T.
Çø£ #ê\TqT.`Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ Ä]úø£eéVü‰sê\T Ç˝≤π> ñ+&˚$. e÷ #·<äTe⁄\
$wüj÷· ìøÏ eùdÔ dü÷ÿ\Tô|q’ò \T es¡≈î£ }fiÀ¢H˚ ø£qø£ Çã“+~ ˝Ò<Tä . y˚T+ dü÷ÿ\Te÷düsº T¡
|æ\\¢ +>∑qø£ ˝Àj·TsY bòÕs¡yTé ‡øÏ dü÷ÿ\T|òE ” ˝Òe¢ ⁄. ôV≤’ j·TsY bòÕs¡yTé ‡˝À dü>+∑ |òE
” \T. e÷
k˛<äsT¡ \ ø±˝ÒJ #·<Tä e⁄\T ø£<ä∏ ‘·sy¡ ê‘· #Ó|⁄ü ‘êqT>±ì`á˝À>± Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ kÕVæ≤‘·ý˚‘>Ô· ±,
ø£$>±, eø£>Ô ± m+‘· ì‘√´‘ê‡Vü≤+‘√ >∑&bç Õs√ #Ó|⁄ü ‘êqT.
kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑+
‘=*Hêfi¯q¢ T+∫ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À yê]¸ø√‘·‡yê\T u≤>± #˚ùdyês¡≥.
ˇø£ ø£fi≤XÊ\+‘· dü÷ÿ\T n~. nø£ÿ&É »]π> ñ‘·‡yê\ rs¡T>∑T]+∫ Ç+‘·≈î£ ÁøÏ‘+· ø=+‘·
Á|ükÕÔ$+#êqT. H˚qT ∫qï‘·q+˝À m]–q ø=ìï dü+>∑‘T· \T #Ó|⁄ü ‘êqT. ñ<äjT· +|üP≥ kÕVæ≤‘·´
Á|üd+ü >±\T, >√wüß\˜ T »]π>eì #ÓbÕŒqT ø£<ë! Ç$ e÷ Ä&çj÷Ó $Ee˝Ÿ ø±¢dTü \T »]π> ô|<ä›
(ô|+≈£î+{Ï) Vü‰\T˝À>∑ì, dü÷ÿ\T ô|<ä› _*¶+>∑T eTTK<ë«s¡+ Vü‰\T\˝À>±ì »]π>$. á
ø±s¡´Áø£e÷\≈£î dü÷ÿ\T ñbÕ<Ûë´j·TT\T $<ë´s¡T˝Δ Ò ø±ø£, }]˝À ô|<ä\› T ˝≤j·Ts¡T,¢ &Üø£sº T¡ ,¢
Ç‘·s¡T\T ≈£L&Ü e#˚Ãyês¡T. n˝≤>∑ H˚qT #·÷dæq düuÛÑ˝À¢ ø£$kÕs¡«uÛÖeT lbÕ<ä
ø£èwüeí T÷]ÔXÊÅd>Ôæ ±] ñ|üHê´dü+, düHêàqø±s¡´Áø£eT+. n|üŒ{Ïø±j·Tq <ë<ë|ü⁄ ‘=+uÛ@’… fi¯¢ eè<äT&Δ TÉ .
n˝≤π> lbÕ<ä düTÁãVü≤àD´XÊÅdæÔ>±s¡T, eTTìe÷DÏø£´+ qs¡dæ+Vü‰sêe⁄>±s¡T, yÓ+|üsê\
dü÷s¡´Hêsêj·TD XÊÅd>Ôæ ±s¡T, #ÓsT¡ ≈£î|ü*¢ »eT<ä–ïX¯sà¡ >±s¡T, dæ. Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T bÕ˝§Zqï
ø±s¡´Áø£e÷\T #·÷XÊqT.
ˇø£ j˚T&ÉT yê]¸ø√‘·‡yêìøÏ $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD>±] ñ|üHê´dü+, sêe÷j·TD
|üsq¡ƒ + ô|{≤ºsT¡ . Äs√E |òTü Às¡yTÓ qÆ es¡¸+, dü÷ÿ\T Äes¡D˝À dæ<+Δä #˚dqæ s¡+>∑d\úü +, ‘Ós\¡ T,
n‹<∏Tä \ø√dü+ y˚dqæ ã\¢\T, ≈£îØÃ\T n˙ï ‘·&dç æ eTT<äs› TTb˛j·÷sTT.
Ä eTsêï&ÉT ñ<äjT· + á ø±s¡´Áø£eT+ }fiÀ¢ \ø°àå {≤ø°dTü ˝À »]–+~.
Ç˝≤>∑` »]π> #ê˝≤ ø±s¡´Áø£e÷\T Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ Ä<Û«ä s¡´+˝À »]π>$. s¡#s· TT‘·\T,
ø£fi≤ø±s¡T\T #ê˝≤eT+~ Äj·Tq≈£î ‘Ó*j·T&ÉyT˚ Ç+<äT≈£î ø±s¡D+.
Ç+‘·≈£î (1950\≈£î) eTT+<äT sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\˝À
eTT+<äT+&˚ &Üø£ºsY ‘√˝Ò{Ï ø£qø£sêE, &çÅdæº≈£îº eTTì‡|òt s¡+>∑sêyéT, bòı{À dü÷º&çjÓ÷
Hêsêj·TDkÕ«$T, eTT|æŒ&ç uÛ≤düÿs¡sêe÷sêe⁄ (s¡+>∑düú\q≥T\T »>∑ZsêE>±] nu≤“sTT)
<˚e⁄\|ü*¢ |ü<äàHêuÛÑXÊÅdæÔ, »$Tà qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ`ø£*dæ, &Üø£ºsY >∑Tfi¯¢|ü*¢
Hêsêj·TDeT÷]Ô>±] (s¡#·sTTÁ‹ &Üø£ºsY |æ. l<˚$‘·+Á&ç) ªªÄ+Á<ÛäCÀ´‹μμ nH˚ Hê≥ø£+
Ä&ÉT‘·÷+&˚yês¡T. n˝≤π> ªÄø£*μ nH˚ Hê≥ø£+≈£L&Ü (s¡#s· TT‘· ù|s¡T ‘Ó*j·T<äT).
kÕVæ≤‘·´$wüj·T+>± 1945`46 eT<Ûä´ nqT≈£î+{≤qT
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ Ä<Ûä«s¡´+˝ÀH˚ sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À ªedü+‘√‘·‡yê\Tμ,
ªÄ+Á<Ûä nuÛÑT´<äjÓ÷‘·‡yê\Tμ »]>±sTT. M{Ï ìs¡«Vü≤D yÓ’uÛÑyê\qT
Äj·Tq≈£î Ä ø±\+˝À •wüß´&Óq’ |ü⁄sêD|ü+&É ñwül Hê≈£î #ÓbÕŒs¡T.
#Ó fi ¯ ¢ | æ fi ¯ ¢ y˚ + ø£ ≥ XÊÅdæ Ô > ±]‘√ yÓ T T<ä \ Tô|{Ï º ` n\Hê{Ï Á|ü d æ < ä Δ
s¡#s· TT‘·\+‘ê Ä ñ‘·‡yê\˝À bÕ˝§ZHêïs¡≥. Ä dü+<äs“¡ +¤ >± e∫Ãq
l Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T, Äj·Tq y˚Tqø√&Éfió¯ ¢ Á|üd< æ >Δä ±j·Tqî\T $+»eTT] d”‘,·
(1950)
nqdü÷j·T, düTs¡_ÛHê≥ø£düe÷»+ô|<ä› eHês¡dü >√$+<äsêe⁄>±s¡T
Á|üuèÑÛ ‘·T\T e÷sTT+≥ ñ+&É&+É eTT#·Ã≥\T e÷neTà #ÓãT‘·÷+&˚~.
ákÕúsTT˝À »]–qM, H˚HÓ]–qM ñ‘·‡yê\T` 1957`58`59 dü+e‘·‡sê\˝À
es¡d>ü ± |òÁæ ãe] HÓ\˝À¢ì Ä+Á<Ûyä C’Ó ≤„ìø√‘·‡yê\T. M{Ï ìs¡«Vü≤D˝À, kÕVæ≤‘·´düu\ÑÛ @sêŒ≥¢˝À
n˙ï ‘êHÓ’ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ ñHêïs¡T. á ñ‘·‡yê\≈£î s¡÷|üø\£ Œq #˚dqæ e´øÏÔ leT+Á‹sêe⁄
lVü≤]sêe⁄. d”ìj·TsY dü÷ÿfi¢̄ ÇHéôdŒø£sº T¡ . #·+<ë\T y˚dTü ≈£îì eTVü‰düu\ÑÛ T ìs¡«Væ≤+∫qyês¡T
‘·÷s¡TŒπs+õ ÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\\ ñbÕ<Ûë´j·T ãè+<ä+. ádüu\ÑÛ T sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
Á|üøÿ£ H˚ Á<ëøå±sêeT+ ôV≤’ dü÷ÿ\T≈£î ÄqT≈£îì ñ+&˚ ø=ã“]‘√≥˝À »]>±sTT. ô|<ä› |ü+~fi¯ó¢ y˚XÊs¡T.
ùdõº $XÊ\+>± ì]à+#ês¡T. $.◊.|æ\T, Á|ü‘´˚ ø£ n‹<ÛTä \T, kÂø£s´¡ +>± ≈£Ls¡TÃì ø±s¡´Áø£e÷\T
#·÷&É&ÜìøÏ M\T>± ˇø£ PIT ì]à+#ês¡T. y˚\ø=B› »q+ e∫Ã ‹\øÏ+#ês¡T.
X¯ì, Ä~yêsê\˝À ¬s+&ÉTs√E\bÕ≥T »]π>$. ádüuÛÑ\˝À`sT÷ eT÷&˚fi¯¢˝À`
lj·TT‘·T\T ø±≥÷] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, yÓ+|üsê\ dü÷s¡´Hêsêj·TD XÊÅd,Ôæ eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\
dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ yÓTTø£ÿbÕ{Ï qs¡d+æ Vü≤XÊÅd,Ôæ #ÓsT¡ ≈£î|ü*¢ »eT<ä–ï X¯sà¡ , dæ.Hêsêj·TD
s¬ &ç,¶ eTTìe÷DÏø´£ + qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ Á|üuèÑÛ ‘·T\T bÕ˝§Zq&É+ Hê≈£î>∑Ts¡T+Ô ~.
Çy˚ düuÛÑ\˝À ‘=*kÕ]>± e÷ÁbÕ+‘êìøÏ e∫Ã`n|üŒ{ÏøÏ j·TTe≈£î&Ó’q lH˚¬sfi¯¢
y˚DTe÷<Ûyä é düTe÷s¡T >∑+≥ùd|ü⁄ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ <Û«ä q´qTø£sD¡ ø±s¡´Áø£eT+ #˚XÊs¡T, Áù|ø£≈å î£ \T
ÄX¯Ãs¡´#·ø‘Ï T· ˝…’ ‹\øÏ+#ês¡T.
á düu≤Û s¡+>∑d\úü + MT<äH`˚ n|üŒ{ÏøÏ j·TTe≈£î˝…q’ eTTrÔ$ \ø£àå D<ëdüT (‘·sT¡ yê‘·
ø±\+˝À \ø£åàDj·Tr+Á<äT\T), j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´ (ø£$, ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À
|ü⁄sêD≤qTyê<äøs£ )Ô¡ ‘·eT |ü<´ä ø£$‘ê>±q+ #˚XÊs¡T.
1959e dü+e‘·‡s¡+ düu˝ÑÛ À¢, ìsê«Vü≤≈£î\T <äø±å sêeT ø±e´s¡#s· TT‘· Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï
<äø±å sêeT+˝À |òTü q düHêàq+ #˚XÊs¡T. n|ü&ÉT ‘êqT dü+|ü⁄{°ø]£ +∫q ‘·q |ü<´ä >π j·Ts¡#q· \
dü+ü |ü⁄{≤ìï leT+Á‹sêe⁄ lVü≤]sêe⁄>±]øÏ ùdïVü≤∫Vü≤ï+>± n+øÏ‘+· #˚XÊs¡T XÊÅd>Ôæ ±s¡T.
dü+|ü⁄{Ï ù|s¡T ªªeT<ÛTä eìμμ.
Çø£ÿ&É lVü≤]sêe⁄>±] >∑T]+∫ s¬ +&ÉTe÷≥\T #ÓbÕŒ*. Äj·Tq kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷q+
kÕ{Ï˝ìÒ ~. ãVüQkÂeT´ dü«uÛ≤e+. düTìï‘·yTÓ qÆ n_ÛsT¡ #·T\T, ø±s¡´kÕ<Ûqä ˝À eT+∫ eéVü≤s¡.Ô

dü÷ÿ\T bÕsƒê\ ì‘·´ø£è‘ê´\˝À eT–Zb˛j˚T (‘·÷s¡TŒπs+õ) ÁbÕ<Ûä$Tø£ bÕsƒ¡XÊ\
n<Ûë´|ü≈î£ *ï <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdæø=ì`ˇø£ yÓHïÓ \sêÁ‹ ø√s¡T$T*¢ <ä>sZ∑ ¡ >√<ëe]˝À $Vü‰s¡j÷· Á‘·
ìs¡«Væ≤+∫q ø£fi≤Vü≤è<äj·TT&ÉT. ‘·s¡yê‘·ø±\+˝À ∫+‘·\|üP&ç (|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢)
ã~©nsTT yÓ[b¢ ˛sTTHê, nø£ÿ&É≈L£ &Ü Ç<˚ ñ‘ê‡Vü≤+‘√ kÕVæ≤‘·´ düu\ÑÛ T ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
<äøå±sêeT+˝À ìs¡«Væ≤+∫q düuÛÑ\T sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T yê]¸ø√‘·‡yê\
e÷~]˝ÀH˚ »]>±sTT. ñ<äjT· +|üP≥ kÕVæ≤‘·´düu\ÑÛ T. kÕj·T+ø±\+ kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T.
1956˝ÀH√ 1957 ñ‘·‡yê\˝ÀH√ >∑Ts¡TÔ˝Ò<äT>±ì, Á|üeTTKq≥T\T <˚e⁄\|ü*¢
|ü<àä HêuÛXÑ ÊÅd>Ôæ ±s¡T ‘·eT q≥$TÁ‘·T\‘√ø£*dæ`bÕqT>∑+{Ïyê] ªø£+sƒêuÛsÑ D¡ +μ Hê≥ø£+qT+∫
|æ∫ÃsêeTXÊÅdæÔ $‘·+‘·TdüTã“eTàqT ø£\TdüT≈£îqï d”HéqT, uÛÑø£ÔsêeT<ëdüT Hê≥ø£+qT+∫
sêeT<ëdüT C…\’ Td”qT >=|üŒ>± Á|ü<]ä Ù+#ês¡T.
n|ü Œ {À¢ Äj· T q sêj· T es¡ + ôV’ ≤ dü ÷ ÿ\T˝À ôV≤&é e ÷dü º s ¡ T >± ñ+&˚ y ês¡ T .
Çø£`dü+düÿè‘·kÕVæ≤‘·´+, ÁbÕNHê+Á<ÛäkÕVæ≤‘·´+, Ä<ÛäTìø£ ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´+, >∑T]+∫
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ ‘Ó\T>∑TH˚\ Hê\T>∑T #Ó]>∑T˝≤ ‹]– ñ|üHê´kÕ\T #˚XÊs¡T. eT+∫eø£Ô>±
ù|s¡T+&˚~. m≈£îÿe>± dü+düÿè‘·ø£e⁄˝À¢ yê©àøÏ, ø±[<ëdüT, uÛÑeuÛÑ÷‹, uÛ≤düeTVü‰ø£$
s¡#q· \>∑T]+N— ‘Ó\T>∑TÁbÕNq kÕVæ≤‘·´+˝À lHê<∏Tä &ç >∑T]+N— Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´ <Û√s¡DT\
>∑T]+N, nqs¡Zfi¯+>±, Äø£s¡¸ø£+>± Á|üdü+–+#˚yês¡T. ãj·T{ÏkÕVæ≤‘·ý˚~ø£\ MT<äH˚ø±<äT—
1938˝À eTÁ<ëdüTπø+Á<ä+ @s¡Œ&çq Hê{ÏqT+∫ πs&çjÓ÷Á|üdü+>±\˝À, kÕVæ≤‘·´>√wüß˜\˝À
‘·s¡T#·T>± bÕ˝§ZHêïs¡T. eTÁ<ëdüTπø+Á<ä+˝À ø±s¡´Áø£eT ìsê«Vü≤≈£î\T>± ñ+&˚ Ä#·+≥
C≤qøÏsêyéT>±] ø√]ø£ô|’ uÛ≤düeTVü‰ø£$ @ø±+ø£ Hê{Ïø\£ qT Á|ükÕs¡j÷Ó >∑´+>± s¡÷bı+~+∫
Á|ükÕs¡+ #˚XÊs¡T. n˝≤π> #ê]Á‘·ø,£ bÂsêDÏø£ Ç‹eè‘êÔ\‘√ Ä<ÛTä ìø£ yêéVü‰]ø£ uÛ≤wü‘√
Hê{Ïø£\T ÁyêXÊs¡T. XÊÅdæÔ>±]øÏ m+‘√ ù|s¡T‘Ó∫Ã, ôV≤#Y.myéT.$.]ø±]¶+>¥ø£+ô|˙yês¡T
ìs¡«Væ≤+∫q ^‘·s#¡ q· b˛{°˝À dü«s¡|í ‘ü ø· +£ bı+~q ªdüèwæ˝º Àrj·Tì~ ùdïVü≤y˚TH√sT÷μ nH˚bÕ≥,
sπ &çj÷Ó ø√dü+ Áyêdæq ªªùV≤eTe÷*μμ Hê≥ø£+˝Àì~. ábÕ≥qT ô|+&Ü´\ Hêπ>X¯«s¡sêe⁄>±s¡T
u≤D°ø£≥º>±` Á|üeTTK>±j·Tì sêe⁄ u≤\düs¡dü«‹<˚$ bÕ&É>±` 1944˝À ôV≤#Y.myéT.$
ø£+ô|˙yês¡T ]ø±s¡T¶ $&ÉT<ä\#˚XÊs¡T.
eTÁ<ëdüT sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ @s¡Œ&çq |ü~dü+e‘·‡sê\øÏ 1948˝À $»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó
øπ +Á<ä+ @s¡Œ&É>±, <ëìqT+∫ ≈£L&Ü XÊÅd>Ôæ ±s¡T Á|üd+ü >±\T, kÕVæ≤‘·´>√wüß\˜ T, ø£$düyT˚ àfi¯Hê\˝À
bÕ˝§ZHêïs¡T. Á|ükÕs¡+ø√dü+ bÕ≥\T, Hê{Ïø\£ T ÁyêXÊs¡T.
1946˝À nqT≈£î+{≤qT`ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] Áù|s¡D‘√, sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ñ<√´>∑+ e~˝Òdæ
` eTÁ<ëdüT yÓ[b¢ ˛<ëeTH˚ Ä˝À#·q Äj·Tq≈£î ø£*–+~. ªª@<√ ˇø£ø±˝ÒJ˝À |ü+&ç{Ÿ ˝…øÃ£ s¡s>Y ±
#˚s¡e#·TÃμμqì Ä˝À#·q. sêJHêe÷#˚dæ yÓ[¢b˛e&ÜìøÏ <ÛÓ’s¡´+ #ê\˝Ò<äT. n+<äTe\¢,
y˚d$ü ôd\e⁄\T eT÷&ÉTHÓ\\T Á|üj÷Ó >±‘·àø£+>± eTÁ<ëdüT yÓ[,¢ ˙\+sêE y˚+ø£≥X‚wj ü T· ´>±s¡T
q&çù| ªqy√<äjT· μ |üÁ‹ø£˝À |üì#˚XÊs¡T. Äø±\+˝À X‚wj ü T· ´>±] ô|<äu› ≤“sTT Á|ü˙˝Ÿ≈L£ &Ü Ä

|üÁ‹ø£ |üqT\T #·÷dü÷,Ô n+<äT˝À ∫qï ∫qï s¡#q· \T #˚dTü +Ô &˚yês¡T. Á|ü˙˝Ÿ nH˚~ Äj·Tq
ø£\+ù|s¡T. ndü\Tù|s¡T ˙\+sêE \ø°àå Á|ükÕ<é. eTÁ<ëdüT ‘·$Tfi¯ ‘Ó\T>∑Tj·÷dü‘√ Ä|üÁ‹ø£˝À
Äj·Tq Áyêdæq ø£<∏ä\T (@fi¯óeTfiË’ø£<∏ä\T) m+<ä] kÕVæ≤‘·´Á|æj·TT\H√ Äø£]¸+#êsTT.
‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À Ä<ÛTä ìø£ Ä<Ûë´‹àø£y‘˚ \Ô· >∑T]+∫, <Û√s¡DT\>∑T]+∫, X¯s|¡ sü +¡ |üs>¡ ± yê´kÕ\T
Áyêdæ |ü⁄düøÔ ±\T>± ≈£L&Ü Á|ü#T· ]+#ês¡T (‘·sT¡ yê‘· #ê˝≤ ø±˝≤ìøÏ H˚qT Ä+Á<ÛÁä |üuyÑÛ ês¡|Áü ‹ø£
m&ç≥sY>± ñqïø±\+˝À e÷|üÁ‹ø£˝À≈£L&Ü es¡d>ü ± Äj·Tq yê´kÕ\T H˚qT Á|ü#T· ]+#êqT)
ªqy√<äjT· μ |üÁ‹ø£˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T ªf…*bò˛qT˝À kÕVæ≤‘·´>√wæ̃μ nH˚ o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
n|üŒ{À¢H˚ ãT∫Ãu≤ãT>±] ª∫es¡≈î£ $T–˝Ò~μ qe\ Ä |üÁ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± e#˚Ã~.
XÊÅd>Ôæ ±]ì X‚wj ü T· ´>±s¡T m+‘√ n_Ûe÷ì+#ês¡T. Äø±˝+˝ÀH˚ Äs¡TÁ<ä, >√.sê.XÊÅdÔæ
(‘·sy¡ ê‹ø±\+˝À &Éøÿ£ Hé Áø√ìø£˝Ÿ m&ç≥s¡T) Á|üuèÑÛ ‘·T\T |ü]#·jT· +`
@ø±s¡D+#˚‘H· √`y˚d$ü ôd\e⁄\T eTT–j·T>±H˚ XÊÅd>Ôæ ±s¡T sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ e#˚Ãdæ
‘·q ñ<√´>∑+ ø=qkÕ–+#ês¡T. nsTT‘˚èTÁ<ëdüTùdïVæ≤‘·T\‘√ nqTã+<Ûë\T ‘Ó–b˛˝Ò<äT.
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢˝À ˇø£|øü ÿ£ >± ñ+&˚ ∫qï ‘ê\÷ø±|ü≥Dº +. e÷≈£î
@$T $X‚w+ü >± ø±e\dæe∫ÃHê, Ç≥T sê»eT+Á&çø√, n≥Tø±øÏHê&Éø√ yÓfie¢¯ \dæ+<˚ ø±øÏHê&É
õ˝≤¢sê»<Ûëì nsTT‘˚, sê»eT+Á&ç yê´bÕs¡øπ +Á<+ä . n|üŒ{À¢ |üÁ‹ø£\T, sπ &çj÷Ó , dæìe÷, ø£sêï≥ø£
dü+^‘·+, KØ<Ó’q q>∑\T, edüTÔkÕe÷Á–, |ü≥Tºã≥º\T, |ü⁄düÔø£eTTÁ<äD`@$T Á|ü‘˚´øÏ+∫
ø±e\dæe∫ÃHê, eTÁ<ëdüT≈£î Á|üj÷· D+ø£≥&º +É ]yêE. Ç~≈£L&Ü $XÊK|ü{≤ïìøÏ Çe‘·\
yêfi¯óe¢ ÷Á‘·yT˚ . ne‘·\ }fi¢̄yê]øÏ ø£\ø£‘êÔ ô|ìï~Û.
n≥Te+{Ï ˇø±H=ø£ nÁ|ü<ëÛ q Á|ü<X˚ +¯ ˝À ñ<√´>∑+#˚d÷ü `Ô XÊÅd>Ôæ ±s¡T m|ü&É÷ Á|ü<ëÛ q
düeTø±©q JeqÁdüe+‹øÏ <ä÷s¡+ø±˝Ò<Tä .
1933˝À sê»eT+Á&ç˝À »]–q n_Ûqyê+Á<Ûä ø£$|ü+&ç‘·düuÛÑ ù|s¡T e÷s¡TÃ≈£îì
ªqe´kÕVæ≤‘·´|ü]wü‘T· μÔ nsTTq Hê{ÏqT+∫ 1936˝À eTTø±Ô´\˝À »]–q düu\ÑÛ es¡≈î£ n+fÒ:
|ü~ düe÷y˚XÊ\es¡≈î£ .... Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ Á|üeTTKdüuTÑÛ ´&ÉT>± ñHêïs¡T.
Ä‘·sy¡ ê‘·, 1943˝À @s¡Œ&çq Ä+Á<Ûä nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\ dü+|òTü +˝À ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï
≈£î≥T+ãsêe⁄>±] dü÷#·qy˚Ts¡≈£î düuÛÑT´˝…’ Ä ñ<äéTdü÷Œ¤]Ô‘√ ^‘ê\T, ø£<∏ä\T ÁyêXÊs¡T.
düu\ÑÛ ˝À Á|üd+ü >±\T#˚XÊs¡T.
XÊÅd>Ôæ ±] Á|ü‘´˚ ø£‘· @eT+fÒ : X¯ó<äΔ ÁXÀÁ‹j·T dü+Á|ü<ëj·T |ü+&ç‘ø· $£ yÓ+|üsê\
dü÷s¡´Hêsêj·TDXÊÅd>Ôæ ±]‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫, n|üŒ{ÏøÏ n‘·´+‘· Ä<ÛTä ì≈£î˝…q’ ll, Äs¡TÁ<ä,Ä~
nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\ es¡≈î£ Äj·Tq≈£î ùdïVæ≤‘·T\T. dü+düÿè‘ê+Á<Ûä uÛ≤cÕ bÕ+&ç‘ê´\qT
m+‘·>± >ös¡$+#˚yês√, n+‘·>±q÷ yêéVü‰]ø£u≤Û cÕ ñ<äé÷ìï, kÕeTýê<ä\øå±´\T>∑\
nuÛTÑ ´<äjT· ñ<äé÷ìï, n+‘·>± >ös¡$+#ês¡T. düeT]Δ+#ês¡T.
Hê˝…øÿ£ Á|üø±s¡+ XÊÅd>Ôæ ±s¡T uÛ≤e^‘ê\T, Hê{Ïø\£ T, ø£<\ä∏ T, |ü<´ä K+&çø\£ T, ø±yê´\
ø£+f…` m≈£îÿe>± $&çyê´kÕ\s¡÷|ü+˝Àq÷, |ü⁄düøÔ ±\ s¡÷|ü+˝Àq÷ kÕVæ≤‘·´ $eTs¡ÙÁyêXÊs¡T.

yÓTT‘·+Ô MT<ä ‘·qJ$‘·ø±\+˝À uÛ≤s¡‹, Á|üãT<ëΔ+Á<Û,ä ø£ècÕí|Áü ‹ø£, qe´kÕVæ≤‘·´ |ü]wü‘Y |üÁ‹ø£
Á|ü‹uÛÑ, nuÛÑT´<äj·Ts¡#·sTT‘·\ dü+|òüT+ |üÁ‹ø£ ªnuÛÑT´<äj·Tμ, qy√<äj·T, MD, Ä+Á<Ûä•*Œ,
Á|üC≤eT‘·, C≤>∑è‹ e+{Ï ‘·qHê{Ï Á|üeTTK|üÁ‹ø£\ìï+{ÏøÏ s¡#q· \T #˚d÷ü eÔ #êÃs¡T. n+‘˚ø±<äT
ªÁ|ü‹uÛμÑ |üÁ‹ø£ dü+bÕ<äøe£ s¡+Z ˝Àq÷, ªMDμ |üÁ‹ø£ dü+bÕ<äø£ es¡+Z ˝Àq÷, >ös¡edüuTÑÛ ´\T>±
≈£L&Ü ñHêïs¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ ù|s¡T#Ó|Œü >±H˚ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\≈£î >∑Ts¡T≈Ô î£ e#˚Ã~ ªø£<ë∏ ìø£μ >∑T]+∫
Äj·Tq Áyêdæq yê´dü+. ‘Ó\T>∑T˝À ø£<ë∏ s¡#q· $dü]Ô düTqÔ ï ø±\+˝À ÄÁ|üÁøÏjT· ≈£î @$Tù|s¡Tô|&ç‘˚
u≤>∑T+≥T+~? nH˚ #·sÃ¡ ñ+&˚~. kÕ<Ûës¡D+>± ∫qïø£<ä∏ nì eéVü≤]+#˚yês¡T. kÕVæ≤rdü$T‹
düuÛ≤|ü‹ l‘·˝≤¢esa »\ •eX¯+ø£s¡XÊÅdæÔ>±s¡T ªø£<∏ëqø£+μ nH˚e÷≥ ñ|üjÓ÷–+#ês¡T. Ä
dü+<äs“¡ +¤ >± XÊÅd>Ôæ ±s¡T n–ï|ü⁄sêD+ qT+∫ ˇø£ Á|üe÷D+ rdüT≈£îì yê´dü+Áyêdæ 1937˝À
nqT≈£î+{≤qT: Á|ü‹uÛÑ |üÁ‹ø£˝À yê´dü+ÁyêXÊs¡T. ªn–ï|ü⁄sêD+μ kÕVæ≤‘ê´+XÊ\qT ≈£L&Ü
#·]Ã+∫q |ü⁄sêD+.
nU≤´sTTø± K+&Éø<£ ë∏ |ü]ø£<ë∏ ‘·<ë∏ !
ø£<ë∏ ì øπ ‹ eTq´+‘˚ >∑<´ä ø±e´+ #· |ü+#·<ëÛ ˆˆ
>∑<´ä s¡#q· \qT`nU≤´sTTø±, ø£<,ä∏ K+&Éø<£ ,ä∏ |ü]ø£<,ä∏ ø£<ë∏ ìø£`n+≥÷ nsTT<äT uÛ<Ò ë\qT
#·÷|æ+∫`ø£<ë∏ ìø£qT Ç˝≤ ìs¡«∫+∫+~.
uÛj
Ñ ÷· qø£+, düTK|üs+¡ , >∑sπ “¤ #· ø£sT¡ D√s¡d'ü
n<äT“¤‘√-+‘˚ düTø¢̆bÕÔsêΔ H√<ë‘êÔ kÕ ø£<ë∏ ìø±ˆˆ
uÛjÑ ÷· qø£, düTK|üs,¡ `ø£<ë∏ >∑s“¡ +¤ ˝À ø£sT¡ DÁ|ü<ëÛ q, |ü]$T‘·yTÓ qÆ $wüj÷· \÷, n<äT“¤‘êeVü≤yÓTqÆ
eTT–+|ü⁄ >∑\ Á|üÁøÏjT· ø£<ë∏ ìø£`nì.
á s¬ +&ÉT XÀ¢ø±\qT ñ<ëVü≤]dü÷Ô ‘·q ø±\+Hê{Ï ø=ìï ø£<*ä∏ ï ø£<ë∏ ìø£\T>± $+>∑&+ç ∫
ñ<ëVü≤]dü÷Ô XÊÅd>Ôæ ±s=ø£ Á|ü‹bÕ<äq #˚XÊs¡T. <ëìì yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥ ÄyÓ÷~+∫ Vü≤]¸+∫q
e´øÏÔ ll nì, Äj·Tq Hê‘√ #ÓbÕŒs¡T.
áyê´dü+ Äj·Tq≈£î ∫s¡ø]° ìÔ ‘Ó∫Ãô|{Ï+º ~. Á|üdTü ‘Ô +· , XÊÅd>Ôæ ±s¡T sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
πø+Á<ä+>± q&ç|æq kÕVæ≤‘·´J$‘·+ >∑T]+∫ #Ó|ü⁄‘·THêïqT ø£qTø£,
Äj· T q≈£ î ù|s¡ T ‘Ó ∫ Ãq ˇø£ kÕVæ ≤ ‘· ´ $eTs¡ Ù qT≈£ L &Ü Çø£ ÿ &É
Á|ükÕÔ$kÕÔqT. 1955`56 q&ÉTeT ‘Ó\T>∑Tdü«‘·+Á‘· |üÁ‹ø£˝À,
dü+bÕ<ä≈î£ \T >√sêXÊÅd>Ôæ ±s¡T #·\+MT<ä <ä+&Éj÷· Á‘· ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
ªªôd≈£î‡˝À I øÏ ns¡ú+μμ `nì ø±uÀ\T. Ä #·s¡Ã˝À lj·TT‘·T\T
lyê‘·‡e (j·T+&ÉeT÷] dü‘´· Hêsêj·TDsêe⁄) _.$.qs¡d+æ Vü‰sêe⁄,
ø¬ .¬ø.Hêj·TT&ÉT, eJsY s¡V‰ü àHé, sπ yÓTfi¢̄ y˚+ø£≥ ∫Hêïsêe⁄ bÕ˝§Zì, `
ãj·T≥ $TÁ‘·T\ eT<Û´ä #·]Ã+∫`#·\+ ndü˝q’… e´øÏ‘Ô ê«ìï Ä$wüÿ]+#˚ l #·\+

Á|üj·T‘·ï+ #˚XÊs¡T. Ä dü+<äs¡“¤+>±èJs¡Vü‰àHé,`πsyÓTfi¯¢ y˚+ø£≥ ∫Hêïsêe⁄>±]‘√,
ø¬ .¬ø.Hêj·TT&ÉT>±]‘√, nì >∑Ts¡T—Ô ` sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À e÷sTT+{ÏøÏ e∫Ã, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdìÔæ
#·\+>∑T]+∫ düeTÁ>∑ yê´dü+ ˇø£{Ï Áyêj·TeTì ø√sês¡T. n|ü &Üj·Tq ªkÕVæ≤‘·úÛ≤D+μ
nH˚ @ø£ e´øÏdÔ +ü uÛ≤wüD>±kÕπ> s¡#q· #˚d,æ #·\+ e´øÏ‘Ô ê«ìï düeT]Δd÷ü Ô ªªÁ|üC≤eT‘·μμ |üÁ‹ø£˝À
Á|üø{£ +Ï #ês¡T uÛ≤.s¡.$. nH˚ bı&ç nø£så ê\‘√ (uÛ≤e⁄ø£ s¡#H· ê $eTs¡Ù nì ns¡+ú )
uÛ≤D+ nH˚ Á|üÁøÏjT· dü+düÿè‘· <äXs¯ ÷¡ |üø±\˝À ˇø£{.Ï Ç+<äT˝À ˇπøbÕÁ‘· O+{≤&ÉT.
m<äT≥ Ç+ø=ø£s¬ es√ ñqï≥Tº>±, ne‘·* e´øÏÔ Á|üXï¯ *ï $+≥Tqï≥Tº Äø±X¯u≤Û wæ‘+· #˚d÷ü ,Ô
ˇø£ kÕe÷õø£ n+X¯+MT<ä ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|⁄ü ‘·÷ ñ+{≤&ÉT. dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘·´+˝À `
|ü<äàÁbÕuÛÑè‹ø£+, <Ûä÷s¡Ô $≥dü+yê<ä+, bÕ<ä‘ê&ç‘·ø£+ ñuÛÑj·÷_ÛkÕ]ø£ e+{Ï Á|üdæ<äΔ
uÛ≤D≤\THêïsTT. kÕ<Ûës¡D+>± áC≤‹s¡#·q\T X¯è+>±s¡ dü+ã+~Û>±qT, kÕe÷õø£
$eTsêÙdü+ã+~Û>±q÷ ñ+≥÷+{≤sTT.
áÁ|üÁøÏjT· yê&ç`#·\+ s¡#H· ê dü+$<Ûëq+˝À ñ+&˚ yÓTfi¯≈î£ e\T, Äj·Tq O<˚X› Ê\T,
•\Œ+, Á|ü‘·´s¡TΔ\T ‘·s¡T#·T#˚ùd $eTs¡Ù\≈£î »yêãT\T` $X‚wæ+∫` #·]Ã+∫ |òü÷≥T>±H˚
ÁyêXÊs¡T. n~ #·~$ #·\+>±s¡T XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ô|<äñ› ‘·sÔ +¡ sêXÊs¡T. n+<äT˝À ˇø£e÷≥ nHêïs¡T:
ªªlyê‘·‡eøÏ <∏ë+ø˘‡ #ÓãT‘·÷ ñ‘·Ôs¡+ sê<ë›eTqT≈£îHêïqT. ªªMTs¡T yê´dü+ Áyêj·Tø£b˛‘˚
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ qT+∫ #·˝≤ìøÏ $\Teø£fÒº s¡#·q e#˚Ã~ø±<äT>∑<ë!μμ nì. nsTT‘˚ `
áX¯«s¡T&ÉHêïs¡T`˙≈£î ì»+>± n˝≤>∑ì|æùdÔ Áyêj·TeTHêïs¡T. n≥Te+{Ï <Ûs’Ó ´¡ + @ >±+BÛ>±]ø√
ñ+≥T+~ Hê≈£î˝Ò<Tä μμ.`nì kÕsê+X¯+. (ÇH˚ïfi¯¢ ‘·sy¡ ê‘·, Ä ñ‘·sÔ +¡ ˝À #ê˝≤ yêø±´\T
j·T<∏ë‘·<+ä∏ >± >∑Ts¡T˝Ô eÒ ⁄>±ì, kÕsê+X¯+>± uÛ≤e+ Ç~)
eTJsY s¡V‰ü àHé, Ä#·sÃ¡ ˝À bÕ˝§Zqïyêfi¯ó,¢ #·\+ n_Ûe÷qT\T #ê˝≤ dü+‘√wæ+#ês¡T.
$X‚w+ü @eT+fÒ, lyê‘·‡e>±s¡T XÊÅd>Ôæ ±] $TÁ‘·T\T. Äj·Tq dü«j·T+>±`Ä |üÁ‹ø£ ªª#·sÃ¡ ˝À
bÕ˝§Zqï n+<ä]ø£+f… MTs¡#H· ˚ u≤>∑T+<äμμì #ÓbÕŒs¡T. á s¡#q· ì ‘·sy¡ ê‘·ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ
>=i…¿bÕ{Ï y˚+ø£≥düTã“j·T´>±s¡T ª#·\+μ J$‘· #·]Á‘· ô|<ä›|ü⁄düÔø£+>± Áyêdæ, n+<äT˝À
sT÷s¡#q· qT ≈£L&Ü n#·TÃy˚XÊs¡T. bı&çnø£så ê\T rùddæ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ nH˚|Pü ]Ôù|s¡T‘√ y˚XÊs¡T.
e÷ePs¡T <ä>sZ∑ ¡ Ä\eT÷s¡T nH˚ePs√¢ Á|üd<æ Δä bÂsêDÏ≈î£ \T, |ü+&ç‘T· \T, |ü⁄sêD|ü+&É
sêeTeT÷]Ô>±s¡T ˇø£ Áô|düT‡ kÕú|+æ ∫ ªª$X¯«lμμ nH˚ Ä<Ûë´‹àø£|Áü ‹ø£ Á|ü#T· ]dü÷+Ô &˚yês¡T.
<ëìøÏ |ü⁄sêD|ü+&É dü÷s¡´Á|üø±X¯BøÏå‘·T\T (ñwül) dü+bÕ<ä≈£î&ÉT. Äj·Tq<=ø£ Ä<Ûë´‹àø£
O<äéT+. yê´düu≤Û s¡‘êìï ‘Ó\T>∑T*|æ˝À n#·TÃy˚d÷ü Ô ÁøÏ+<ä düsfi¡ y¯ TÓ qÆ ‘Ó\T>∑T˝À nqTyê<ä+
Çe«&É+. á |üì ;Ûwàü |üs«¡ + es¡≈î£ #ÓjT· ´>∑*>±s¡T. Ä MT<ä≥ qcÕº\T ‘·≥Tºø√˝Òø£ |üÁ‹ø£
Äù|dæ, Áô|düT‡ ny˚TàXÊs¡T. ñwül y˚sπ ñ<√´>±\ø√dü+ ãj·T≥ø=#êÃs¡T.
áÁô|düT‡ u≤>±ñqï 1954ø±\+˝À ñwül ˇø£ Á|üD≤[ø£ nqT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{ÏøÏ
Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À \_ΔÁ|ü‹wüß˝˜ q’… s¡#s· TT‘·\ >∑T]+∫ es¡Tdü>± Á|ü‘´˚ ø£ dü+∫ø£\T Á|ü#T· ]<ë›eTì.
#·+<ë\T edü÷\T#˚dæ ‘=*Á|üj·T‘·ï+>± $X¯«Hê<∏äÛkÕVæ≤‘·´ dü+∫ø£ Á|ü#·T]+#ês¡T. ñwül

dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ >ös¡edü+bÕ<ä≈î£ \T. H˚H]Ó –q+‘·˝À sT÷dü+∫ø£ $X¯«Hê<∏äÛ Á|ü‹uÛ≈Ñ î£
dædü˝…’q <äs¡ŒD+. Äj·Tq>∑T]+∫q yê´kÕ\˝À »\dü÷Á‘·+ s¡TøÏàD°Hê<∏äXÊÅdæÔ>±] yê´dü+
Á|ü<∏äeT>∑D´+. $X¯«Hê<∏äÛyês¡T #˚düT≈£îqï ôd˝ŸŒ¤môd‡dtyÓT+{Ÿ n<äT“¤‘·+. Ç˝≤π> ø£èwüíXÊÅdæÔ,
lbÕ<ä e+{Ïyê]MT<ä Á|ü‘˚´ø£ dü+∫ø£\T e#˚Ãy˚yÓ÷ø±ì, Áô|düT‡ eT÷‘·|ü&ç+~. ñwül
s√&ÉT¶q|ü&Ü¶s¡T.
1960\ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝ÀH√, 1950\ ∫es¡H√ dü]>± >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä >±ìùÛ≤s¡‹ |üÁ‹ø£˝À
|ü+&ç‘· ø=‘·dÔ ‘ü ´· Hêsêj·TD#Í<ä]>±s¡T $X¯«Hê<∏yä ê] sêe÷j·TD ø£\Œeèø£+å MT<ä |ò÷ü ≥T>±
$eT]Ùdü÷Ô yê´dü|üs¡+|üs¡ dü+~Û+#ês¡T. Äs√E˝À¢ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT˝À¢ á$wüj·T+
#·sÃ¡ ˙j·÷+X¯yTÓ +Æ ~. le+‘·sêe⁄ sêeTø£èwüsí êe⁄ (>±+&û$) e+{Ï |ü+&ç‘T· \T, l#Í<ä]>±]
Äπø|å Dü \ø£T düe÷<ÛëHê\T ÁyêXÊs¡T. ‘·sy¡ ê‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ uÛ≤s¡‹ |üÁ‹ø£ Ä yê´kÕ\˙ï
ø£*|æ $&ç>± ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£ Á|ü#T· ]+∫+~.
á >=&Ée »s¡T>∑T‘·Tqï s√E˝À¢ l$X¯«Hê<∏,äÛ l »eT<ä–ïX¯sà¡ , sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
ˇø£ø±s¡´Áø£eT+˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ e#êÃs¡T. dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T n|üŒ{À¢ eT<Ûë´ø£ÿs¡ #Û+· <ä+˝À
$$<Ûä <˚e‘·\qT dü+uÀ~Ûd÷ü Ô X¯‘ø· ±\T ÁyêdüTHÔ êïs¡T. Äj·Tq X¯sà¡ >±]‘√ ø£*dæ ãVüQXÊ
Á<ëøå±sêeT;ÛyT˚ X¯«sê\j·÷ì ø£qT≈£î+{≤, yÓ[e¢ #êÃs¡T. Äs√E »eT<ä–ïX¯sà¡ >±s¡T e÷Ç+{À¢
ñ+&ç #ê˝≤ùd|ü⁄ á>=&Ée >∑T]+#˚ e÷{≤¢&Üs¡T. Ç+#·T$T+#·T ø=+#Ó+ n≥÷ Ç≥÷>±`
uÛ≤s¡‹|üÁ‹ø£˝ÀH˚ Äs¡TÁ<ä>±s¡T $X¯«Hê<∏yä ê] ªª#Ó*j·T*ø£≥μº μ qe\>∑T]+∫ >∑{>ºÏ ± $uÛ~Ò dü÷Ô
ô|<äy› ê´dü+ ÁyêXÊs¡T. e÷Ç+{À¢ »eT<ä–ïX¯sà¡ >±πs <ëì Á|ükÕÔeq #˚dæ #ê˝≤ùd|ü⁄ e÷{≤¢&Üs¡T.
X¯sà¡ >±s¡T $X¯«Hê<∏yä ê] •wüß´\T. eT+∫eø£,Ô Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ |ü<´ä ø£$, ø£<ëÛ s¡#s· TT‘·. #ê˝≤ø±\+
sê»eT+Á&ç ÄsYº‡ø±˝ÒJ˝À |üì#˚XÊs¡T. Á|üuÛÑT‘√´>∑+ #ê*+#êø£ ø±fi¯Vü≤dæÔ˝À dæús¡|ü&ç
ªªø±fi¯V≤ü d”XÔ «¯ s¡ Á‹X¯‹μμ ÁyêXÊs¡T.
m+<äT≈£î #Ó|⁄ü ‘·THêïq+fÒ 1950`1960 eT<Û´ä ø±˝≤\˝À #ê˝≤eT+~ nuÛTÑ ´<äjT·
uÛ≤e⁄≈£î\T, kÕeTýê<ë_Ûe÷qT\T, ùV≤‘·Tyê<äT\qã&˚yês¡T, $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD>±]ì
$eT]Ù+#·&+É , yÓ≥ø±s¡+ #ÓjT· ´&É+, ˇø£ bòÕ´wüHé #˚XÊs¡T. Ä<ÛTä ìø£‘≈· î£ Á|üe÷D+ Äj·Tìï
$eT]Ù+#·&+É >± ø=+<ä]˝À ñ+&˚~. nsTT‘˚`Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï dü‘´· Hêsêj·TD>±]MT<ä ø£$>±
m+‘·>ös¡e+e⁄Hêï, á>=&Ée˝À øπ e\+ yê∫ø£+>± ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\T #Ó|Œü &É+ ‘·|Œü , Äj·Tìï
düeT]Δ+#·&ÜìøÏ q&ÉT+ø£≥º˝Ò<äT. dü‘·´Hêsêj·TD>±] ø=ìï n_ÛÁbÕj·÷\T q#·Ãø£b˛e&É+
ø±s¡D+ø±e#·TÃqT— nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\‘√ ñqï @ø°u≤Û e+ ø±e#·TÃqT.
Äs¡TÁ<ä Á|ükÕÔeq e∫Ã+~ ø±ã{Ïº ˇø£$wüjT· + Çø£ÿ&˚ Á|ükÕÔ$kÕÔqT.
$X¯«Hê<∏yäÛ ês¡T eT<Ûë´ø£ÿs¡ #Û+· <ä+ rdüT≈£îì es¡d>ü ± X¯‘ø· ±\T ÁyêdüT+Ô &É>±`Ä #Û+· <ä+
<˚•#·Ã+¤ <ä+>± m+‘√ n+<äyTÓ qÆ q&Éøø£ \£ <ÓH’ ê`qqïj·T Hê{ÏqT+∫èTTK´+>± qqïj·T`Ä
#Û·+<ä+˝À bÕ≥<äHêìï #·+ù|dæ, >∑D#·Ã¤+<ä|ü⁄ ˝…ø£ÿ\‘√ Ç‘·s¡ |ü<ä´#·Ã¤+<ë\ (eè‘êÔ\)
e÷~]>±H˚ e÷]Ã, n|üø±s¡+ #˚XÊs¡ì Äs¡TÁ<ä n_Ûj÷Ó >∑+. n+<äT≈£î $s¡T>∑T&ÉT>± Äj·Tq

eT<Ûë´ø£ÿs¡qT <˚•e÷Á‘ê#·Ã¤+<ë\ ˝…ø£ÿ˝À bÕ≥<äq+ Á|ü<Ûëq+>± ªªX¯ó<äΔeT<Ûë´ø£ÿs¡μμ\ì `
ø=+‘·ø±\+bÕ≥T Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ yês¡|üÁ‹ø£˝À nqT≈£î+{≤qT`Áyêdü÷Ô e#êÃs¡T. yê{Ïì
dü+|ü⁄{°øÏ ]£ +∫` Äj·Tq eTs¡D≤q+‘·s+¡ Äj·TquÛ≤s¡´ sêeT\øÏàå |ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#ês¡T.
(H˚qT Ä #Û+· <ä+>∑T]+∫ Äs¡TÁ<ä s¡#q· rs¡T >∑T]+∫ Ä|ü⁄düøÔ ±ìøÏ eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊqT.)
Çø£`Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À ñ+&É>± ÁyêdæqM, |ü⁄düøÔ ±\T>± e∫ÃqM
s¡#q· \ >∑T]+∫ düMTøÏ+å ∫` Äj·Tq e´øÏ>Ô ‘∑ · dü+kÕs¡ $X‚cÕ\T eT]ø=ìï` sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡
J$‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫qy˚`#Ó|⁄ü ‘êqT.
lø±oHê<∏äTì Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ |ü+‘·T\T>±s¡T yê´kÕe[ |ü⁄düÔø£+ eTTÁ~+∫ Ç∫Ãq
‘·sy¡ ê‘·`‘ÓqT>∑TMD nH˚ ∫qï|ü⁄düøÔ +£ bÕ¬ø{ŸôdE ’ ˝À e∫Ã+~. Ç+<äT˝À Äj·Tq 1933`1940
eT<Û´ä Áyêdæq ‘=* |ü<´ä K+&çø\£ T, ^‘ê\T #˚sêsTT. Á|ü#T· ]+∫q yês¡T Äj·Tq $TÁ‘·T&ÉT
lø£qø£<ä+&ç >√bÕ\ø£èwüíXÊÅdæÔ. á |ü⁄düÔø£+ ‘·s¡yê‘· e∫Ãq~ bÕ≥\eT+»]. Ç+<äT˝À
XÊÅd>Ôæ ±s¡T Áyêdæq sπ &çj÷Ó bÕ≥\T ø=ìï #˚sêsTT. bÕ¬ø{ŸôdE ’ ˝ÀH˚, Bìì Á|ü#T· ]+∫qyês¡T
Äj·Tq •wüß´&ÉT lj·TÁs¡$T*¢ lsêeTXÊÅd.Ôæ
1950\ <äXø¯ +£ ˝ÀH˚ Äj·Tq ‘Ó\T>∑T#˚dqæ uÛ≤düeTVü‰ø£$ ªÁ|ü‹e÷Hê≥ø£+μ Á|ü#T· s¡D
»]–+~. á s¡#·qqT XÊÅdæÔ>±s¡T |æsƒê|ü⁄s¡+˝Àì l dü÷sê´sêj·÷+Á<Ûä Á>∑+<∏ë\j·÷ìøÏ
n+øÏ‘+· #˚XÊs¡T. Bìì Äj·Tq$TÁ‘·T&ÉT, ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] •wüß´&ÉT l ≈£îs¡TyÓTfi¢̄ y˚+ø£≥sêe⁄
‘·eT Áô|düT‡˝À eTTÁ~+#ês¡T.
ãVüQXÊ Bì‘·sê«‘· Áyêdæq~ <äø±å sêeT+ø±e´+. á s¡#q· ≈£î>∑\ Áù|s¡D >∑T]+∫
ø=+#Ó+ #ÓbÕŒ*. 1949˝À, ‘·q ∫Á‘·ø±s¡ $TÁ‘·T\T l <ä•ø£ düTã“sêj·TX¯sà¡ >±]‘√ ø£*dæ
Á<ëøå±sêeT+ ;ÛyT˚ X¯«sê\j·T+ <ä]Ù+#·&ÜìøÏ yÓfi≤¢sT¡ . X¯sà¡ >±s¡T nø£ÿ&É Ä\j·T•˝≤Œ\ Sketches
ÁyêdüT≈£î+<äT≈£î Á|üj÷· D+ ø£{≤ºsT¡ . XÊÅd>Ôæ ±s¡T n+‘·es¡≈î£ eT‘·d+ü ã+<Ûyä TÓ qÆ uÛøÑ øÔÏ Ï <ä÷s¡+>±
ñqï e´øÏ.Ô Hê≈£î ‘Ó*dæ, Hê≈£î u≤>± ∫qï‘·q+˝À ø=~›>± C≤„|øü +£ . XÊÅd>Ôæ ±s¡T |üP»\e+{ÏyM˚
#˚ùdyês¡T ø±s¡T. e÷ sTT+{À¢ #ê˝≤ n+<äyÓTÆq ˙\+>±E Vü≤+düu§eTà ñ+&˚~. n~,
n˝≤s¡+>∑&j ç ÷· s¡+ >√&ÉMT<ä ô|≥Tºø√e&ÜìøÏ M˝…q’ ˇø£ #Óøÿ£ kÕº+&éMT<ä ñ+&˚~. Äj·Tq
kÕïq+ #˚XÊø£ X¯óÁuÛÑyÓTÆq\T+^, ãìj·THé <Ûä]+∫, Hê\T¬>’<äTì$TcÕ\T ø£fi¯ó¢ eT÷düT≈£îì
<ëìeTT+<äT ì\ã&˚ yês¡+‘˚!
n+‘˚ø±<äT— Äø±\+˝À e÷ Ç+{À¢ >√&É\MT<ä ÄHê{Ï Á|üeTTKq{°eTDT\T
XÊ+‘êÄù|º,(d”ìj·TsY) ls¡+õì, ø±+#·qe÷\, e+{Ï yêfi¯¢ u§eTà\Tqï |üsƒê\T+&˚$.
ªª»|üe÷! ˝ÒU≤s¡#H· ê?μ nH˚ ø±|ü¸H‘é √ ˇø£ Vü‰*e⁄&éq{Ï |üs+¡ƒ ñ+&˚~. ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À
ne˙ï Ç+{À¢qT+∫b˛j·÷sTT. Äø±\+˝À Äj·Tìï HêdæÔ≈£î\q˝ÒqT>±ì`ÁãVü≤àdüe÷»
Á|üu≤Û e+‘√ @πøX¯«s√bÕdüq qy˚Tàyês¡qT≈£î+{≤qT. n|üŒ{À¢ $Á>∑V‰ü sê<Ûqä ≈£L&Ü q∫Ã
O+&Éø£ b˛e#·TÃqT.

Á<ëøå±sêeTdü+<äsÙ¡ q+ XÊÅd>Ôæ ±] J$‘·+˝À e÷qdæø+£ >± ô|qTe÷s¡TŒ≈£î ø±s¡DyÓT+Æ ~.
nø£ÿ&É •yê\j·TÁbÕ+>∑D+˝À •˝≤Œ\T, •e<äsÙ¡ q+#˚XÊø£ ‹]–e∫Ã` ˇø£ |ü<´ä K+&çø£ Áyêdæ
uÛ≤s¡‹˝À ªª<äø±¸sêeT<äsÙ¡ q+μμ ù|s¡T‘√ Á|ü#T· ]+#ês¡T. ‘·sy¡ ê‘· ø=qkÕ– n<˚ ª<äø±å sêeT+μ
s¬ +&ÉTe+<ä\|ü<ë´\ ø±eýÓT+Æ ~.
ø±eýÓT‘Æ ˚ nsTT+~. Á|ü#T· s¡D≈£î &Éu“Ò ~?
e÷&ÉT>∑T\˝À ‘·q ∫qïHê{Ï $TÁ‘·T&ÉT neTs¡jT· ´ ÁX‚w˜æ eTTÁ~+#·&ÜìøÏ eTT+<äT≈£î
e#êÃ&ÉT. ø±yê´ìï ‘=\T‘· n‘·&çπø n+øÏ‘·$T#êÃs¡T. |æsƒê|ü⁄s¡+˝À ñqï Ä|üÔ$TÁ‘·T\T
l≈£îs¡TyÓTfi¯y¢ +˚ ø£≥sêe⁄>±s¡T ‘·eT Áô|düT‡˝À eTTÁ~+∫ Ç#êÃs¡T. Ä |ü⁄düøÔ ±ìøÏ eTTK∫Á‘·+>±`l
<ä•ø£ düTã“sêj·T X¯sà¡ ∫Á‹+∫q <äø±å sêeT Ä\j·T >√|ü⁄sêìï yê&Üs¡T. ‘=*eTTÁ<äD˝À
sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄>±s¡T, $X¯«Hê<∏äÛdü‘·´Hêsêj·TD>±s¡T Áyêdæq Á|üX¯+kÕ|ü<ë´\T
Á|ü#T· ]+#ês¡T. ‘·sy¡ ê‘· eTTÁ<äD\˝À rùdXÊs¡T. n+øÏ‘+· ≈£L&Ü ªl;ÛyT˚ X¯«s¡ eTVü‰<˚e⁄q≈£îμ
nì e÷sêÃs¡T.
<äø±å sêeTø±e´+ XÊÅd>Ôæ ±] |ü<´ä s¡#H· ê<äø‘å£ ø· ,° ø£$‘·«dü÷Œ¤]øÔ ,° m+‘√ ø°]Ô ‘Ó∫Ãô|{Ï+º ~.
&ÉãT“ dü+bÕ~+∫ ô|{Ï+º ~. ‘=\T‘· Ä+Á<Û$ä X¯«$<ë´\j·T+˝Àq÷, ‘·sy¡ ê‘· l y˚+ø£fXÒ «¯ s¡,
eTÁ<ëdüT, ñ‘·ÿfi¯, $X¯«$<ë´\j·÷˝˝À¢ &çÁ^$<ë´s¡T\ú ≈£î bÕsƒ´¡ Á>∑+<∏yäÛ TÓ +Æ ~. Äø±\+˝À Ä
ø±e´+ #·<Tä e⁄≈£îqï #ê˝≤eT+~ ‘Ó\T>∑T$<ë´s¡T\Δ T Äj·Tq≈£î n_Ûe÷qT\j·÷´s¡T.
1951`52 ÁbÕ+‘ê\˝À, Äj·Tq≈£î |æ‘è· ‘·T\T´\T, #√&Ées¡+Á>±eTyêdæ, l$+»eT÷]
ù|]XÊÅdæÔ>±s¡T e÷sTT+{ÏøÏ e∫Ã, XÊÅdæÔ>±]øÏ ªdüT+<äs¡ø±+&Éμ bÕsêj·TD≈£î XÊÅk˛Ôø£Ô+>±
O|ü<X˚ +¯ #˚XÊs¡T. Hê{ÏqT+∫ Áø£eT+‘·|Œü ≈£î+&Ü (Á|üj÷· D≤\˝À ñqï|ü&ÉT ‘·|Œü ) bÕsêj·TD
ø=qkÕ–dü÷Ôe#êÃs¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ ‘·q ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î @{≤ Ä_›ø±\T ô|fÒyº ês¡T. neø±X¯+ #·÷düT≈£îì
Á<ëøå±sêeT+ yÓ[q¢ |ü&ÉT>±ì, Ç‘·sX¡ e’Ë øπ Áå ‘ê\T (‘·≈î£ ÿy˚) <ä]Ù+∫q|ü&ÉT>±ì, \|òTü THê´dü
|üPs¡«ø£+>±HÓ’Hê •yê_Ûùwø£+ #˚düT≈£îH˚yês¡T. n˝≤π>è÷ ≈£î\<Ó’e+ nqïes¡+ l
dü‘´· Hêsêj·TDkÕ«$TøÏ (ns¡T<äT>±H˚) Áe‘·+ #˚dTü ≈£îH˚yês¡T. Ä dü‘´· <˚e⁄ìù|s¡ düTÁ|üu≤Û ‘·XÀ¢ø±\T
dü+düÿè‘·+˝À ÁyêXÊs¡T. nsTT‘˚ Ä <˚ekÕúq+yês¡T Ä XÀ¢ø£ düTÁ|üuÛ≤‘êìï rdüTø√˝Ò<äT.
$Hêj·Tø£#·$‹ |ü+&ÉT>∑eùdÔ |æ\¢\yÓTÆq e÷#˚‘· |üP»#˚sTT+#˚yês¡T. Ç+‘·≈£î$T+∫
eT‘·d+ü ã+<Ûyä TÓ qÆ ô|<äÁ› ø£‘T· e⁄\T, |üP»\T, yÓTT≈£îÿ\T, kÕ«eTT\yês¡¢ <äsÙ¡ Hê\T, m|ü&É÷
#˚dqæ yÓq’ + H˚HsÓ >¡ q∑ T.
eT∞¢`s¡#q· \ yÓ|’ ⁄ü eùd`Ô sê»eT+Á&ç düsd¡ «ü rÁ|ü#T· s¡D\yês¡T Á|ü#T· ]+∫q |ü⁄düøÔ +£ ˝Àì
ø£<∏ä\T ø±ø£`|ü~ø£<∏ä\qT m+#·T≈£îì ª$»j·T<äX¯$Tμù|]≥ ˇø£ dü+|ü⁄{≤ìï 1951˝À
Á|ü#T· ]+#ês¡T. á |ü⁄düøÔ ±ìøÏ eTT+<äT e÷≥Áyêdæ Á|ü#T· ]+∫qyês¡T Äj·Tq •wüß´&ÉT l
<˚es¡|*ü ¢ øπ X¯esêe⁄.
|üÁ‹ø£\≈£î s¡#·q\T |ü+|ü&É+˝À XÊÅdæÔ>±]øÏ Äràj·T+>± ñqï |üÁ‹ø£\T uÛ≤s¡‹

e÷dü|Áü ‹ø£, Á|üãT<ëΔ+Á<Û,ä Á|ü‹uÛ,Ñ Ä+Á<Û•ä *Œ ‘·sy¡ ê‘·`C≤>∑è‹ yês¡|Áü ‹ø£ ù|s=ÿ<ä–q~. Ä
|üÁ‹ø£ ìs¡«Væ≤+#˚ <äsê“¤ sêeT#·+Á<äsêe⁄>±s¡T, ‘·÷eTT\÷] \ø°àå Hêsêj·TD>±s¡T, XÊÅd>Ôæ ±]øÏ
≈£L]Ãq $TÁ‘·T\T. Ä |üÁ‹ø£˝À Äj·Tq Áyêdæq uÛ≤düHê≥ø±qTyê<ë\T, yê´kÕ\T Á|ü#T· ]dü÷Ô
ñ+&˚yês¡T. Bì ø±sê´\j·T+ u…»yê&É˝À ñ+&˚~. XÊÅdæÔ>±s¡T πs&çjÓ÷ø±s¡´Áø£e÷\˝À
bÕ˝§Zq&ÜìøÏ yÓ[‘˚, C≤>∑è‹ Ä|òd” Tü ˝À eTø±+ y˚ùdyês¡T. ˇπø ˇø£ÿkÕ] ø±uÀ\TqT y˚<Tä \
dü‘´· Hêsêj·TDXÊ Åd>Ôæ ±] dü\Vü‰ y˚Ts¡≈î£ `ø£e⁄\≈£î ø£\Œ‘·sT¡ e⁄, kÕVæ≤‘·´|æbÕdæ, eTè‘·T´+»j·T
bòÕs¡àd” n~ÛH‘˚ · l >∑÷&É÷] qeT•Ùyêj·T>±]+{ÏøÏ n‹~∏>Û ± yÓfi≤¢sT¡ .
düsπ `1960\ Á|ü<eäÛ∏ ÷s¡+Δ ˝ÀH˚ nqT≈£î+{≤qT dü+düÿè‘· Hê≥ø±\˝À ‘·\e÷ìø£+
nq<ä–q kÕ+|òTæ ø£ Hê≥ø£+ ªeTè#·Ãø¤ {£ øÏ +£ μ (s¡÷|üø£ |ü]uÛ≤wü˝À Á|üøs£ D¡ +) yêéVü‰]ø£ uÛ≤wü˝À
‘Ó\T>∑TqT&çø±s¡+ ÄX¯jT· +>±, nqTyê<ä+ #˚XÊs¡T. Bìì C≤>∑è‹|üÁ‹ø£ <ÛësêyêVæ≤ø£+>±
Á|ü#·T]+#·&Éy˚Tø±<äT— C≤>∑è‹ Á|ü#·Ts¡D˝À¢ |ü⁄düÔø£+>±≈£L&Ü Á|ü#·T]+∫+~ 1963˝À.
áHê≥ø±ìøÏ ‘Ó\T>∑T˝À ªedü+‘·ùdqμ nì ù|s¡Tô|{≤ºsT¡ .
(‘·s¡yê‘· düTe÷s¡T Çs¡yÓ’ j˚Tfi¯¢øÏ áHê≥ø£+ |ü⁄qs¡TàÁ<äD bı+~ ly˚+ø£fÒX¯«s¡
$X¯«$<ë´\j·T+ &çÁ^ $<ë´s¡T\Δ ≈£î bÕsƒ´¡ Á>∑+<∏yä TÓ +Æ ~).
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À ñ+&É>± ªª$X¯«lμμ |üÁ‹ø£˝À ÁbÕs¡+_Û+∫`‘·sy¡ ê‘· #ê˝≤ø±˝≤ìøÏ
uÛ≤s¡‹e÷dü|Áü ‹ø£˝À ø=qkÕ–+∫q yê´dü|sü +¡ |üs¡ ªø±[<ëdüøfi£ ≤eT+~s¡+μ. eT<ÛTä eì >π j·T|ü<´ä
dü+|ü⁄{Ï >∑T]+∫ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ <äø±å sêeT+˝À »]–q düHêàqdü+<äs“¡ +¤ >± Á|ükÕÔ$+#êqT.
1960˝À`Äø±X¯yêDÏ &Û©ç øπ¢ +Á<ä+ @{≤ >∑D‘·+Á‘·~H√‘·‡e dü+<äs“¡ +¤ >± @sêŒ≥T#˚ùd
C≤rj·T ø£$düyT˚ àfi¯q+˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ ‘Ó\T>∑T ø£$Á|ü‹ì~Û>± ÄVü‰«q+ n+<äT≈£îHêïs¡T.
ªeTTø£Ô uÛ≤s¡‹μ nH˚ |ü<´ä ø£$‘· #·~yês¡T.
Ç+‘·es¡≈£î H˚HÓ]–q, Hê≈£î>∑Ts¡TÔqï, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ >∑T]+N,
Äj·Tq eT‘·$XÊ«kÕ\>∑T]+∫ #ÓbÕŒqT. kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑T]+#˚ eTs=ø£ÿ Á|ükÕÔeq #˚dæ
eTØ`dü+kÕs¡ j·÷Á‘· >∑T]+∫ #Ó|⁄ü ‘êqT.
bÕ≥\˝À`πs&çjÓ÷bÕ≥\T Á|ü<ÛëqyÓTÆq$. Äj·Tq dæìe÷\¬ø|ü&É÷ Áyêj·T˝Ò<äT.
‘=*Hêfi¯˝¢ À Áyêdæqyê{Ï˝À ªdüèwæ˝º Àrj·Tì~...μ nH˚ bÕ≥>∑T]+∫ Ç~es¡øπ Á|ükÕÔ$+#êqT.
eTÁ<ëdüTπø+Á<ä+qT+∫ eT*¢ø˘ãè+<ä+, m.|æ.ø√eT\, ø£eT˝≤#·+Á<äu≤ãT, yÓTT<ä˝…’qyês¡T
bÕ&çqbÕ≥\T sπ &çj÷Ó ˝À $ì|æd÷ü +Ô &˚$. $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À u≤\eTTs¡∞ø£èwü,í m+.$.
s¡eTDeT÷]Ô, mdt.$.>√$+<ë#ê], z˝Ò{Ï, |ü⁄qïeTsêE k˛<äØeTDT\T, eT*¢ø˘, bÕ&çq
mH√ïbÕ≥\T u≤>±Á|ü#ês¡eTj·÷´sTT.
ªHê<äT »qàuÛ÷Ñ $Tø£+f… Hêø£ yÓTø£ÿ&ÉT+~μ
ª»j·T»j·T»j·T dü«‘·+Á‘·uÛ≤s¡‘·»q˙,
ªuÛ≤s¡‘· Vü≤è<äjT· yÓT eT<ÛTä s¡eTTsêμ
ª#·øÿ£ ì #·Tø£ÿ\düKéTTμ

ª|üP\<√dæfiË¢‘·Ôsêμ
ªs¡»‘·–]ì ø=\Te⁄+&çq s¡d>ü +∑ >±<Ûsä T¡ ìμ
ªz ‘ÓqT>∑T<˚Xe¯ ÷μ
ªø=‘·Ô ÄeTì e#ÓÃsêμ`nH˚$ yê{Ï˝À ø=ìï.
XÊÅd>Ôæ ±s¡T Áyêdæq |ü<´ä K+&çø\£ ˝À`
ª#·+|üøe£ ÷\μ— ªuÛ≤e\Vü≤]μ— ªUÒ<Hä ê≥ø£eTTμ— ªy˚T\Tø=\T|ü⁄μ— ªøöeTTB $Vü‰s¡eTTμ—
ªÁù|eTÁ|üB|üeTTμ— ªd”‘êø√ø£∫\Tø£μ ªneTè‘·d‘” μ· ª>√<ëe]μ— ª|ò\ü TZDμÏ ªeTqà<∏ëμ` nH˚$ ø=ìï,
|ü\Te⁄s¡T |ü<´ä ø£$‘ê«_Ûe÷qT*ï Äø£≥Tº≈î£ HêïsTT.
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡ J$‘·+˝À kÕVæ≤‘·´Á|ükÕúq+ yÓTT<ä{uÏ ≤Û >∑+ eTT–dü÷`Ô kÕsê+X¯+>±
ˇø£e÷≥ #ÓbÕŒ*. dü+kÕs¡ J$‘·+˝À ∫ø±≈£î\T, |æ\¢\nHês√>±´\T, Ç+{Ï˝À uÛ≤s¡´,
nø£ÿ>±s¡\ b˛s¡T, Ä]úø£yÓTÆq Çã“+<äT\T mìï ñHêï` kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ e÷Á‘·+
#Ó≈î£ ÿ#Ó<sä ˝¡ <Ò Tä . n<˚ }s¡≥. n<˚ JeH√‘ê‡Vü≤+.
jjj

Hê\T>∑e Á|üøs£ D¡ +
dü+kÕs¡ j·÷‘Á ·
y˚TeTT q\T>∑Ts¡+ |æ\\¢ + nì #ÓbÕŒqTø£<!ä e÷˝À ô|<äy› ê&ÉT uÛ≤qTeT÷]Ô, Ç‘·qT
1938 ÄcÕ&ÛÉe÷dü+ ‘=*s√Eq |ü⁄{≤º&ÉT. 1954˝À sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T˝ÀH˚
dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ bÕdüj÷· ´&ÉT. ∫qï|üŒ{ÏqT+∫ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ Ç‘·q+fÒ #ê˝≤ Áù|eT. ô|<äø› =&ÉT≈£î
ø£<ä!
∫qï‘·q+ qT+∫ Ç‘·ì<=ø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ dü«uÛ≤e+. á>∑TD+ ej·TdüT‡ ô|]π>ø=B› ô|s¡>&∑ +É
H˚qT >∑eTì+#êqT. Ç‘·qT Hêø£+f… Äπsfi¯ó¢ ô|<ä›. Hê≈£î Äπsfi¯¢ ej·TdüT‡qT+∫ (n‘·ìøÏ
|üHïÓ +&˚fió¯ )¢ uÛ≤qTeT÷]Ô dü«uÛ≤e+ ‘Ó\TdüT. Ç‘·ìøÏ ø=ìï ø±+ô|ø¬¢ ‡dt ñHêïsTT. #ê˝≤ >±¬s&¶ >é ±
ñ+&˚yê&ÉT. ‘·q ñ<˚X› Ê\T, ìs¡j í ÷· \T, #·s´¡ \T me]ø° ‘Ó*j·T≈£L&É<ìä ñ+&˚~. m<ä{yÏ ês¡T
me¬sH’ ê ‘·qì ∫qï#·÷|ü⁄ #·÷düTHÔ êïπsyÓ÷qì nqTe÷q+. ‘·qe´øÏ‘Ô «· + |ü≥¢ >=|üŒqeTàø£+.
‘·qT @$T#˚dæHê, dü‘·Œ¤*‘·+ e∫Ãq ‘·s¡Tyê‘· m<äT{Ïyê]øÏ ‘Ó*j·÷*>±ì, eTT+<äT>±
‘Ó*j·T≈£L&É<Tä . Á|ü‹B s¡V≤ü dü´+. n‘·qT #ê˝≤ ìC≤sTTr|üsT¡ &ÉT. me]#˚‘· e÷≥|ü&&É +É
Çwü+º ˝Ò<Tä . n‘·ì eTqkı‡ø£ s¡V≤ü düéT+~s¡+. e÷∫qïqïj·T´ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ n+fÒ #ê˝≤
Çwüº+. Hê≈£î e÷ ∫qïqïj·T´ <ä>∑Zs¡ #·qTyÓ≈£îÿe. ∫qï‘·q+ì+∫ ø£*ùd ‹]π>yêfi¯¢+.
ªn|üPs¡«dü¨<äsT¡ μμ\ì y˚fi≤ø√fi¯+ #˚d÷ü +Ô &˚yês¡T. Hê≈£î |ü<Vä ‰ü sπ fi¯ó¢ <ëfÒes¡≈î£ , uÛ≤qTeT÷]Ô
qHÓï˝≤ #·÷düTHÔ êï&√, ns¡+ú #˚dTü ≈£î+≥THêï&√ ns¡+ú ø±˝Ò<Tä . n|ü&ÉsyΔ¡ TÓ qÆ <ä>sZ∑ T¡ ï+∫ n‘·q+fÒ
‘Ó*j·Tì ˇø£ uÛj Ñ T· + |ü≥Tº≈î£ +~Hê≈£î. Ä $X‚cÕ\T, Hê ø£<ä∏ ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´ø£ #Ó|⁄ü ‘êqT.
uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ e÷Hêqï>±s¡+fÒ ≈£L&É #ê˝≤Çwü+º . Äj·Tq˝≤π> ‘Ó\T>∑T #·<Tä e⁄≈£îì
s¡#s· TT‘· nsTTb˛yê\ì ø£\\Tø£Hêï&ÉT. n‘·qT eT+∫ ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT ≈£L&É. u≤>± bÕ&ÉT‘·÷+&˚
yês¡T. n‘·ì˝À ∫Á‘·øfi£ |¯ ≥ü >¢ \∑ H˚sT¡ Œ >∑eTì+∫, e÷Hêqï>±s¡T l<ä•ø£ düTu“sêj·TX¯sà¡ >±]
<ä>sZ∑ ¡ ∫Á‘·øfi£ ˝¯ À ‘·ØŒ¤<Tä Ç|æŒ+#ês¡T. ôdÿ∫+>¥, ˝…H’ é Á&ÜsTT+>¥, ø£\]+>¥ yÓTfi¯≈î£ e\T Äj·Tq
uÀ~Û+#ês¡T. #ê˝≤ÁX¯<>Δä ± ÁbÕø°dº t #˚ùdyê&ÉT. ø£$‘·«+, ø£<ë∏ s¡#q· , Çwü+º . eTTK´+ >π j·Ts¡#q· .
‘·q kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑+˝À Ç‘·&ìç <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdæ ‘·q‘√ ≈£L&Ü düu\ÑÛ ≈£î yÓfi≥¢‚ |ü&ÉT
rdüT≈£îyÓfiy¢‚ ês¡T Hêqï>±s¡T.
ÄsT÷ ø±s¡D≤\T |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì Ç‘·qT ‘Ó\T>∑T#·<Tä e⁄ô|’ #·÷|æ+#˚ n_Û˝≤wüqT
>∑eTì+∫, dü÷ÿ\Tô|q’ò \T bÕdüe>±H˚ Ä+Á<Û$ä X¯«$<ë´\j·T+yê] uÛ≤cÕÁ|üMD _s¡T<ä|≥ü +º

#·<Tä e⁄ø√dü+ m+Áf…qT‡ |üØø£øå Ï •ø£Då ì#êÃs¡T. n+<äT˝À bÕdtø±>±H˚, ø£ècÕíõ˝≤¢ q÷õM&ÉT
düMT|ü+˝Àì Ä–]|ü*¢ dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\˝À (e÷s¡ÿ+&˚jT· dü+düÿè‘·øfi£ ≤XÊ\) #˚sêÃs¡T. n˝≤
#˚sÃ¡ &É+˝À e÷Hêqï>±]øÏ ˇø£ s¡V≤ü kÕ´q+<ä+ ñ+&˚~. n~ e÷ ‘Ó\>±DT´\ ø±˝Òõ.
Çø£ÿ&É ˇø£ ∫qï$es¡D >∑Ts¡T≈Ô î£ e∫Ã #Ó|⁄ü ‘·THêïqT. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ #·]Á‘·#|Ó ⁄ü ‘·÷,
ø=&ÉT≈£î\ø£<∏ä m‘·TÔ≈£îHêïy˚$T{Ï n+{≤πsyÓ÷! 1954 ‘·s¡yê‘·qT+∫ ø=&ÉT≈£î\ Á|ües¡Ôq\
#·]Á‘·‘√ Äj·TqJ$‘·+ eTT&ç|&ü ç ñ+~. ô|>’ ±` 1964˝À HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢ ø±e*øÏ O<√´>∑+
ì$T‘·+Ô ‘·s*¡ b˛e&ÜìøÏeT<Û´ä >∑&∫ç q @&˚fiø¢¯ <£ ,ä∏ ø=&ÉT≈£î\ #·<Tä e⁄\ e´<Û!˚ ˇπø ˇø£ÿ ≈£L‘·T]øÏ
eT+∫dü+ã+<Û+ä rdüT≈£îsêyê\H˚ Äsê≥y˚T. uÛ≤s¡´, nø£ÿ>±s¡\ $yê<ë\≈£î m˝≤ ‘Ós~¡ +#·&eÉ ÷
nH˚ Ä˝À#·H`˚ áÁ|üjT· ‘êï\T, ÄXÊuÛ+Ñ >±\T $e]+#ê\+fÒ, eTT+<äT>± ø=&ÉT≈£î\ J$‘ê\
ÁbÕs¡+uÛyÑ ê´dü+>±\ >∑T]+∫ #ÓbÕŒ*. n+<äTø£ì sT÷ sêe÷j·TD+˝À |æ&øÉ \£ y˚≥ Ç|ü&˚
#Ój·÷´*.
düπsùÛ≤qTeT÷]Ôì Ä–]|ü*¢ e÷s¡ÿ+&˚j·T dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\˝À uÛ≤cÕÁ|üMD
yÓTT<ä{dÏ +ü e‘·‡s¡+˝À #˚sêÃs¡T. Ç~ Hê\Tπ>fi¯ø¢ √s¡T‡. n+fÒ uÛ≤qTeT÷]Ô Hê\Tπ>fi¯ó¢ n–]|ü*˝¢ À
ñ+&Ü\qïe÷≥!`
ˇø£ @&Ü~ >∑&#ç d˚ ]ü øÏ (¬s+&˚fi≤¢? >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä ) Ç‘·&øç ø£ ÿ£ &É dü]|ü&˝É <Ò Tä . Äs√>∑´+
n+‘·+‘· e÷Á‘·+. Ç+<ëø£ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À #Ó|Œü ˝Ò<Tä . Ç‘·&=ø£ q÷´s√{Ïø.˘ #·≥T≈£îÿq O*øÏ|&ü ,˚
K+>±s¡T n\TeTT≈£îH˚ dü«uÛ≤e+. <ëHêBHê nø£ÿ&É #·<Tä e⁄#ê*+∫, |ü•ÃeT>√<ë] õ˝≤¢
ø=eP«s¡T Ä+Á<Û^ä sê«D|”s+¡ƒ yê] mdt.$.C….$.dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\≈£î e÷sê&ÉT. n|ü&ÉT #·<Tä e⁄
kÕ|ò>” ± q&ç∫+~. uÛ≤qTeT÷]Ô ø=eP«s¡T˝À #·<Tä e⁄‘·÷+&É>±, n‘·ìøÏ ¨≥˝Ÿ uÛÀ»q+ Çã“+~
nsTT+<äqT≈£î+{≤qT— ˝Ò<ë bÕs¡«‘·eTà nø£ÿì e÷ neTàqT+∫ ø=+‘·ø±\+ <ä÷s¡+>±`
ø=eP«s¡T˝À uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ e+&çô|fÒìº $T‘·+Ô ` |ü+|æ+#ê\ì ìs¡sí TT+#ês¡T Hêqï>±s¡T. Bìe\¢
Ç+{À¢ ø=+‘·ø±\+ XÊ+‹kÕ<Ûqä kÕ<Û´ä yÓT+Æ <äqT≈£î+{≤qT.
nsTT‘˚`bÕs¡«‘·eTà ø=eP«s¡Tìyêdü+ ãVüQXÊ @&Ü~$T+∫ ø=qkÕ>∑˝<Ò Tä . nø£ÿ&É
Ks¡TÃ ø£*dæsêe&ÜìøÏ ã<äT\T, uÛ≤s¡yTÓ ,Æ bÕs¡«‘·eTà nø£ÿ&ç eéVü‰s¡X*’Ë q#·Ãø£ ÄyÓTqT
yÓqøÏÿ|æ*|æ+#ês¡ì ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. düsπ `Ç+{À¢ eT∞¢ |üPs¡«dæ‹ú HÓ\ø=qï~.`Çø£ÿ&çøø° <£ ä∏
Ç˝≤ ñ+&É>±ùÛ≤qTeT÷]ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q ˇø£ eTTKýÓTqÆ |üPs¡«>±<∏ë\Vü≤] Á|ükÕÔ$kÕÔqT.
1954˝À dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ bÕôd’ uÛ≤cÕÁ|üMD#·<Tä e⁄≈£î yÓfi&¢¯ ÜìøÏ eTT+<äT n‘·ìø=ø£
Á|üDj·T ø£<eä∏ ⁄+~.
e÷neTàøÏ eTT>∑TsZ T¡ y˚Tqe÷eT\T. >öØHê<∏+ä , \*‘êÁ|ükÕ<é, s¡eTD≤sêe⁄. M]˝À
s¬ +&Éyêj·TqqT ªsêC≤μ nì|æ*#˚yês¡T. yês¡TeTT>∑TsZ ÷¡ es¡døü Ï e÷≈£î ‘ê‘· \e⁄‘ês¡T.
M]˝À \*‘êÁ|ükÕ<é nH˚ sêC≤‘ê‘·jT· ´ uÛ≤s¡´ù|s¡T ø£eT\. #ê˝≤ düs<¡ ënsTTqe´øÏ.Ô
ã+<ÛTä Áù|eT n~Ûø+£ . #ê˝≤>∑{>ºÏ ± qe⁄«‘·÷ e÷{≤¢&~˚ . Ä <ä+|ü‘T· \≈£î ˇø£ÿ‘˚ ≈£L‘·Ts¡T.
ù|s¡T yÓ+ø£≥s¡‘ï· +. y˚T+ n+‘ê Ç+#·T$T+#·T ø=~› ‘˚&Ü‘√ ˇπø ej·TdüT‡yêfi¯+¢ . <ëìì

HêqïeTà nH˚yêfi¯+¢ . ªsêC≤μ >±]ì ‘ê‘·jT· ´ nì |æ*∫Hê, Äj·Tq uÛ≤s¡´ì e÷Á‘·+ ø£eT\‘·Ô
nì |æ*#˚yêfi¢̄+. Ä$&Éø=ø£ #Ó˝\¢… T. yêfi¢̄ |ü⁄{Ï+º {Ï yê]ù|s¡T j·TÁs¡$T*¢. Ä #Ó˝\¢… Tù|s¡T
bÕ|ü. ÄyÓTøÏ m+<äTø√ @ ù|s¡÷ ô|≥º˝<Ò Tä . ªªbÕ|üμμH˚|*æ #˚yês¡T. n+<äTe\¢ e÷ ã+<ÛTä es¡+Z ˝À
Ä ne÷àsTT j·TÁs¡$T*¢ bÕ|ü>± dæsú |¡ &ü +ç ~.
e÷ sêC≤‘ê‘·j·T´ <ä+|ü‘·T\T sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À e÷M~Û yÓTT<ä{À¢ ñqï
nfi¯|òüTsê#ês¡T´\yê] Ç+{À¢ n<Ó›≈£î+&˚yês¡T. yêfi¯¢~ ø±e&É+ Á<ëøå±sêeT+. nø£ÿ&É
kı+‹\T¢≈L£ &Ü e⁄+~. ø±ì, sT÷ ªHêqïeTàμ#·<Tä e⁄ø√dü+ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ e#êÃs¡T. HêqïeTà,
mÁs¡$T*¢bÕ|ü ≈£L&É, e÷ sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T`õ`ôdø£¸Hé˝À dü÷ÿ\Tô|ò’q\T
#·<Tä e⁄‘·÷+&˚yês¡T. HêqïeTà n+<ä+>± ñ+&˚~ø±<äT. <ëì~ neTè‘·V≤ü è<äjT· +. j·TÁs¡$T*¢
bÕ|ü #·˝≤øÏ‘ês¡. q\T|ü⁄s¡+>∑T˝À ˇø£ n+<ä+ñ+~. ø=+#Ó+ ^s¡>± ≈£L&Ü ñ+&˚~. eT+∫
>=+‘·T. u≤>±bÕ&˚~.
e÷ ø£eT\‘·Ôyêfi¯ó¢ eTT>∑TZs¡T n|üŒ#Ó˝…¢fi¯ó¢. ø£eT\‘·Ô ô|<ä›~. ¬s+&√ÄyÓT uÛÑs¡Ô
ø¬ .$.sêe⁄>±s¡ì sê»eT+Á&ç˝À yê´bÕs¡y‘˚ .Ô· bÕ|ü ÄKs¡T|æ\.¢ áyÓT nqïù|s¡T uÛ≤qTeT÷]Ô.
Ä]ÿj·÷\õdüT.º ø£\ø£‘êÔ˝À ñ<√´>∑+. e÷ø£+fÒ Ädæ|Ô sü T¡ \T.
e÷ uÛ≤qTeT÷]Ô Ä j·TÁs¡$T*¢ bÕ|üqT Áù|$T+#ê&ÉT. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ ,Æ
n‘·ì ø=eP«s¡T#·<Tä e⁄<ëø± sT÷Áù|eT ø=qkÕ–+~. ñ‘·sÔ ¡ Á|ü‘T· ´‘·sÔ ê\T, ô|[¢ $wüjT· yÓTÆ
Á|ü‹»„\T q&ç#êsTT. n|üŒ{À¢ bÕ|ü sê»eT+Á&ç Äs¡Tº‡ø±˝ÒJ˝À &çÁ^øÏ #·<äTe⁄‘·÷+&˚<äì
Hê≈£î C≤„|øü +£ . uÛ≤qTeT÷]Ô s¡V≤ü dü´Á|üDj·T+ ãj·T≥|ü&eÉ \dæq nedüs+¡ 1960˝À ø£*–+~.
n<Ó˝≤>∑+fÒ:
e÷ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ Á|üøÿ£ H˚ |üd\ü |üP&ç nH˚Á>±eT+˝À ù|sπ «\ dü÷s¡´Hêsêj·TD>±s¡ì
e÷Hêqï>±]øÏ $TÁ‘·T&=ø±j·Tq ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ˇø£ ô|[¢dü+ã+<Ûä+
‘Ó#êÃs¡T. sê»eT+Á&ç˝À ˇø£ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À _.sTT&ç {°#s· >Y ± |üì#˚ùd |üHêï\ düTu≤“sêj·TT&ÉT>±]
y˚Tqø√&É\T. ∫s¡+J$ kÂuÛ≤>∑é‹ u≤\ø±y˚TX¯«]. ej·TdüT‡ 18@fi¯ó.¢ dü÷ÿ\Tô|q’ò \T #·<Tä e⁄.
düTu≤“sêj·TT&ÉT>±] ô|<ä#› ˝Ó \¢… T d”‘êeTVü‰˝øÏàå ì, ÄyÓTuÛsÑ Ô¡ dü÷] sêeT#·+Á<äXs¯ à¡ e~˝Òd,æ
yπ̊s ˇø±yÓT‘√ dæsú |¡ &ü &É +É e\¢, #Ó˝\¢… T |æ\\¢ u≤<Û´ä ‘· düTu≤“sêj·TT&ÉT>±]ô|’ |ü&+ç ~. á
|æ\\¢ T eTT>∑TsZ T¡ . ô|<ë›yTÓ $»j·T\øÏàå . s¬ +&Éeyê&ÉT nu≤“sTT sêeTdüTu≤“sêe⁄. ÄK]|æ\¢
u≤\ø±y˚TX¯«].
ù|πs«\ dü÷s¡´Hêsêj·TD>±s¡T e÷Hêqï>±]øÏ sT÷ø£<∏ä+‘ê #Ó|æŒ, Ä dü÷]
sêeT#·+Á<äXs¯ à¡ Ç{°e˝Ò eTs¡D+Ï #ê&É˙, dü+e‘·‡s¡+˝À|ü⁄q sT÷ ÄK]|æ\¢ ô|[¢ #˚ùdùdÔ Ä
ø£Hê´<ëq|ò\ü + Ä ‘·+Á&çøÏ <ä≈î£ ÿ‘·T+<ä˙, düTu≤“sêj·TT&ÉT>±] eTH√uÛ≤yêìï e÷ Hêqï>±]øÏ
‘Ó*j·T#˚XÊs¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±]øÏ ø=&ÉTøÏÿ ô|[¢ #Ój÷· ´\H˚ dü+ø£\Œ+ ø£*–+~. uÛ≤qTeT÷]Ô 1959˝À
uÛ≤cÕÁ|üMD bÕdüj÷· ´&ÉT. n‘·qT Ç\T¢ ø£~* ñ<√´>∑+ø√dü+ yÓ<Tä ø√ÿe\dæq nedüs+¡ ˝Ò≈î£ +&Ü

XÊÅd>Ôæ ±πs Ä|üì #˚d,æ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝ÀH˚ ‘·q‘√bÕ≥T>± ñ+&˚+<äT≈£î M\T>±
>π &éÌI ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘T· &ç ñ<√´>∑+ y˚sTT+#ês¡T. |ü+&ç{Ÿ‡ ÅfìÆ… +>¥øÏ ≈£L&Ü yÓ+≥H˚ ø=~›s√E˝À¢
|ü+ù| ñ<˚›X¯+˝À ñHêïs¡T. Ä Åf…Æì+>¥ nsTT‘˚ Áπ>&éÌ. |ü+&ç‘·T&ç>± |ü<√qï‹edüTÔ+~.
J‘·+ ô|s¡T>∑T‘·T+~. kı+‹\T¢, ªªø£&TÉ |ü⁄˝À #·\ø¢ <£ \ä ìμμ dü«dü\ú + ñ<√´>∑+.
XÊÅdæÔ>±s¡T ñ‘ê‡Vü≤+>±, dü+ã+<Ûä+ #·÷&É&ÜìøÏ sê»eT+Á&ç ekÕÔeTì ù|πs«\
dü÷s¡´Hêsêj·TD>±]øÏ e÷{Ï#Ã˚ XÊs¡T. uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ #Óù|ŒXÊs¡T.
uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ >∑T+&Ó ù|*b˛sTTq+‘·|Hü +’Ó ~. n|üŒ{ÏøÏ j·TÁs¡$T*¢ bÕ|ü ø£\ø£‘êÔ˝À
yêfi¢̄ nqï uÛ≤qTeT÷]Ô <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓ[b¢ ˛sTT+~.
uÛ≤qTeT÷]Ô e÷ ∫qïqïj·T´qT dü+Á|ü~+#ê&ÉT. ø=+|üeTTì–+<äì bÕ|üøÏ O‘·sÔ +¡
sêXÊ&ÉT. düø±\+˝À Ä ñ‘·sÔ +¡ n+<äø`£ Ä ne÷àsTTqT+∫ @ düe÷#ês¡+ ‘Ó*j·T˝Ò<Tä .
á˝À>±, sê»eT+Á&ç yÓ[,¢ ô|[¢#÷· |ü⁄\ ø±s¡´Áø£eT+˝À bÕ˝§Zq&ÉyTÓ bÆ ˛sTT+~. uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ
u≤\ø±y˚TX¯«] q#˚Ãdæ+~. bı&ÉT>±Z, ‘Ó\¢>±, n+<ä+>±ñqï ne÷àsTT m+<äT≈£îq#·Ã<äT?
`nj·÷´, dü+ã+<Û+ä <ë<ë|ü⁄ Ksê¬sb’ ˛sTT+~.
Ç~ »]–q ãVüQXÊ yês¡+˝À|ü⁄H˚` j·TÁs¡$T*¢ bÕ|üqT+∫ ñ‘·sÔ +¡ e∫Ã+~.dü+ã+<Û+ä
e<äì› . Ä|üeTì. ‘·q nqïj·T´‘√ #Óù|Œdæ e÷{≤¢&‘É êqì!
uÛ≤qTeT÷]Ô >∑T+&Ó˝À s¬ fi’ ó¯ ¢ |ü]>¬ ‘êÔsTT. >=+‘·T˝À |ü∫ÃyÓ\ø±ÿj·T|ü&+ç ~. ‘Ó–+∫,
Hêqï>±] ø°Á|üDj·T $wüjT· + #ÓbÕŒ&ÉT. sê»eT+Á&ç dü+ã+<Û+ä Äù|j·TeTHêï&ÉT. Hêqï>±s¡T
eTT+<äT ‘Ó\u¢ ÀsTT`Ç~ ô|<äe› TqTwüß\‘√ eéVü‰s¡+`ô|>’ ± Ä j·TÁs¡$T*¢bÕ|ü nqï>±s¡Te∫Ã
‘·qì dü+ã+<Ûä+>∑T]+∫ n&É>∑&É+ »s¡>∑ì|üì nHêïs¡T. yêfi¯¢ Ä]úø£ k˛ÔeT‘·øÏ eTqø°
bıdü><∑ Hä êïs¡T. Ç+ø£ s¬ +&√e÷≥ |üìøÏsê<äT— qTe⁄« u≤\ø±y˚TX¯«]πø uÛsÑ eÔ¡ ⁄ø±ø£ ‘·|Œü <äHêïs¡T.
n‘·qT eT∞¢ ∫qïqïj·T´‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄\T »]bÕ&ÉT. <ë]<=s¡ø˝£ <Ò Tä .
uÛ≤qTeT÷]Ô ‘·q s¡V≤ü dü´<Û√s¡D˝Ï À ñ+&çb˛sTT ô|[¢øÏ ˇ|üø√ø£ ‘·|Œü ˝Ò<Tä . yÓ+≥H˚
‘·q Vü≤è<äjT· +e÷s¡TÃ≈£îì, j·TÁs¡$T*¢ bÕ|üqT ˇø£ #Ó˝\¢… T>± uÛ≤$+#ê&ÉT. ÄyÓT ø√|ü+‘√
uÛ>Ñ T∑ qZ eT+&ç|&ü +ç ~. ô|<ä› ñ‘·sÔ +¡ sêdæ+~. n‘·qT ÄyÓTøÏ @$T »yêãT ÁyêXÊ&√ Hê≈£î
‘Ó*j·T<äT.
uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ u≤\ø±y˚TX¯«]‘√ 1961 |òÁæ ãe]HÓ\˝À ô|fi¯s¢ TTb˛sTT+~. n|üŒ{Ï ø£‘q· T
ñ<√´>±ìøÏ ôd\e⁄ô|{Ïº sê»eT+Á&ç >∑es¡ïyÓT+{Ÿ Åf…Æì+>¥ ø±˝ÒJ˝À |ü+&ç{Ÿ‡ Åf…Æì+>¥˝À
#˚sê&ÉT. n~ Äs¡THÓ\¢ •ø£åD. ãVüQXÊ •ø£åD≤ø±\+ |üPs¡Ôj˚Tø£H˚ nqT≈£î+{≤qT, Ä
u≤\ø±y˚TX¯«] e÷sTT+{À¢ n&ÉT>∑Tô|{Ï+º ~. ˇø£ ø=‘·eÔ ´øÏÔ e÷ ≈£î≥T+u+˝ÀìøÏ sêe&É+‘√
e÷∫qïqïj·T´øÏ, Hê≈£î, e÷ #Ó˝*¢… øÏ ø=‘·Ô ñ‘ê‡Vü≤+ e∫Ã+~. ÄyÓT ≈£L&Ü e÷ ej·TdüT‡<˚
ø±e&É+e\¢, n+<äs+¡ Ç+{À¢ ø£\dæ ñ˝≤¢d+ü >± e÷{≤¢&TÉ ø=H˚ yêfi¯+¢ .
uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ‘·q uÛ≤s¡´ ø±|üsêìøÏ e∫Ãq ø=‘·˝Ô À,`n+‘·es¡≈î£ ‘·qøÏ j·TÁs¡$T*¢
bÕ|ü Áyêdæq ñ‘·sÔ ê\ u§‹Ô(ø£≥)º @$T #˚j÷· ˝≤! nH˚ düeTdü´ e∫Ãq≥Tº+~. qqTï|æ*∫,

s¡V≤ü dü´+>± Ä ñ‘·sÔ ê\˙ï ‘·>\∑ u…fj º… T· éTì Ç#êÃ&ÉT. H˚qT e÷ô|s¡{À¢ u≤<ä+ #Ó≥Tº #ê≥T≈£î
rdüT≈£îb˛sTT` >∑TD≤&ÛTÉ ´&ÉT ãèVü≤‘·ÿ<∏ä uÛ÷Ñ s¡|® Áü ‘ê\T ˇø=ÿø£ÿ{° #·<Tä e⁄‘·÷ ‘·>\∑ u…{qºÏ ≥Tº,
Á|ü‹ ñ‘·sÔ +¡ #·~$ yÓTT‘·+Ô ø£≥º ‘·>\∑ u…fXºÒ ÊqT.
n|ü&ÉT uÛ≤qTeT÷]ÔMT<ä Hê≈£î ø√|ü+ø£*–+~. m+<äTø£+fÒ, Ä ªªeT÷‘·eTT|æŒ&çμμ
‘·HêìøÏ`. ‘·q≈£î j·TÁs¡$T*¢ bÕ|ü+fÒ ñ+&˚ ÇcÕºìï n‘·qT, sT÷ ô|[¢d+ü ã+<Ûë\ y˚≥
yÓTT<ä\Tø±e&ÜìøÏ eTT+<˚ yÓ\¢&ç>± Hêqï>±]øÏ #Ó|üŒe#·TÃ. #Ó˝…¢\T ô|[¢dü+>∑‹ eTT+<äT
#·÷ùd,Ô ‘·sy¡ ê‘· #˚dTü ≈£î+{≤qì yêsTT<ë yÓjTÓ T´#·TÃ. yÓ+≥H˚ sê»eT+Á&ç dü+ã+<Û+ä #·÷ùddæ,
eT÷s¡Ãb¤ ˛e\dæq+‘· n>∑‘´· + Hê≈£î ø£q|ü&˝É <Ò Tä . H˚qT |ü~ùV≤&˚fi¢̄ ∫qï≈£îÁsê&çì— |æ.j·TT.dæ.
|üØø£åb˛sTTq yÓ’<Ûäe´+˝À Ç\T¢|ü{Ïº ≈£L#·Tqïyê&çì. á uÛ≤qTeT÷]Ô Á|üDj·T$wüj·T+
u≤\ø±y˚TX¯«]øÏ ‘Ó\Tk˛˝Ò<√`Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. nsTT‘˚ ÄyÓT ø±|üsêìøÏe∫Ãq ø=‘·Ô˝ÀH˚
uÛ≤qTeT÷]Ô e÷Ç+{À¢ ˇø£ nXÊ+‹ yê‘êes¡D+ düèwæ+º #ê&ÉT. $X‚w+æ ∫`Hê≈£î @$<Û+ä >±q÷
dü+ã+<Ûä+˝Òì ˇø£ dü+ã+<Ûä+ ÄyÓT‘√ n+≥>∑{Ïº` qH=ïø£ $\Hé>± ∫Á‹+#˚|üì
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.`
Hê{ÏqT+∫ n‘·qHêï, n‘·ì uÛ≤s¡´ nHêï qqTï ˇø£ ‘Ó*j·Tì uÛj Ñ T· +, nXÊ+‹
|ü≥Tº≈î£ HêïsTT. Ä $X‚cÕ\T Hêø£<ä∏ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ |ü&ÉT dü$düsÔ +¡ >± #Ó|⁄ü ‘êqT.
e÷¬s+&Ée nqïù|s¡T düTã“sêj·TXÊÅd.Ôæ 1941dü+e‘·‡s¡+ ÁXÊeD X¯ó<äΔ <äX$¯ THê&ÉT
|ü⁄{≤º&TÉ . ∫qï ≈£îÁsê&ç>± ñ+&É>± u§<äT>› ±, #ê˝≤ #·Ts¡T≈£î>± ñ+&˚yê&É˙, Ä ej·TdüT‡˝À
ªªqTýÓ÷ìj·÷μμyê´~Û e∫Ã ˇø£sø¡ y£ TÓ qÆ y˚T<äø‘£ «· +, eTs¡T|ü⁄ e+{Ï \ø£Då ≤\T e#êÃj·Tì e÷
neTà #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚~. 1956˝À sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\TqT+#˚ dü÷ÿ˝Ÿ ô|q’ò ˝Ÿ bÕdüj÷· ´&ÉT.
‘·s¡T#·T>± $<ë´]ú<äX¯˝À Ç+^¢wüß s¡#·sTT‘·\ qe\\T, ø£<∏ä\T #·<äTe⁄‘·÷+&˚yê&ÉT.
Ç+^¢wßü kÕVæ≤‘·´+ #·~$, m+.m.bÕôd,’ Ç+^¢wßü ˝…øÃ£ s¡sY ø±yê\H˚ ø√]ø£ >±&Û+É >± ñ+&˚~.
Hêø£+f… eT÷&˚fió¯ ô¢ |<ä.› eT+∫ Vü‰dü´Á|üeè‹Ô ñ+&˚~. uÛ≤qTeT÷]Ô‘√ m≈£îÿe <ä>sZ∑ >¡ ± eTdü˝yÒ ê&ÉT.
H˚q+fÒ #ê˝≤ Áù|eT>± ñ+&˚yê&ÉT. Ç|üŒ{Ïø° n+‘˚!è÷ ∫qï‘·Hê˝À¢ e÷neTà n‘·&ìç
ªdü+kÕÁsêEsê yê&ÉTμμ n+≥÷+&˚~. yê&ÉT m≈£îÿe ÁX¯<>Δä ± Ç+{Ï|qü T\T #˚d÷ü +Ô &˚yê&ÉT.
e÷Ç+{Ï ô|s¡{À¢ Á|ü‹ esê¸ø±\+˝Àq÷ $‘·HÔ ê\T ‘Ó∫Ã ≈£Ls¡\eT&ÉT\T ø£fyºÒ ê&ÉT. e÷
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ Ç+{À¢e⁄qï u≤<ä+#Ó≥Tº (Çyêfi¯ ñ+<√˝Ò<√) yê&ÉTy˚dqæ <˚. bÕs¡«‘·eTà
bÕ<äT\Tô|&ç‘˚ M&ÉT kÕ≈£î‘·÷+&˚yê&ÉT≈£L&Ü.
dü÷ÿ\T ô|q’ò ˝Ÿø±>±H˚ Hêqï>±s¡T #·<Tä e⁄Á|üXï¯ ˝ÒeHÓ‘êÔsT¡ . n|üŒ{ÏøÏ e÷ePfiÀ¢ &çÁ^ø±˝ÒJ
˝Ò<äT. ø±yê\+fÒ ø±øÏHê&É>±ì, sê»eT+Á&ç>±ì, yÓfi¯¢e\dæe#˚Ã~. düTã“sêj·TXÊÅdæÔøÏ
Ç+≥Øà&çjT· {Ÿ˝À #˚sê\ìñ+~.
#·<äTe⁄\ $wüj·T+˝À Hêqï>±]øÏ ˇø£ $∫Á‘·yÓTÆq‘·s¡ÿ+ ñ+&˚~. &çÁ^#·~$ @+
#˚j÷· *? >∑Te÷kÕÔ–Øj˚Tø£<ë! ø±ø£b˛‘˚ _.Ç&ç.#˚dæ e÷düsº T¡ –Øj˚T ø£<!ä <ëìã<äT\T @<ÓH’ ê
f…øïÏ ø£˝Ÿ ø√s¡T‡#˚ùdÔ Á|üXd¯ +Ôü `nì Äj·Tq yê<äq kÕsê+X¯+.

á‘·sÿ¡ +‘√fÒ Äj·Tq Ç+≥Øà&çjTÓ {Ÿ Á|ü‹bÕ<äq Á‘√dæ|⁄ü ∫Ã`dü÷ÿ˝Ÿô|q’ò ˝Ÿ nsTTq
yÓ+≥H˚ bÕ*f…øïÏ ø˘ ø±˝ÒJ˝À m\ÅøøºÏ ˝£ ŸÇ+»˙]+>¥ &çbı¢e÷ ø√s¡T‡˝À ` $XÊK|ü≥ï+˝À
#˚sêÃs¡T (m˝Ÿ.Ç.Ç). Äø±˝ÒJ }]øÏ <ä÷s¡+>± ªªø£|Œü sê&ÉTμμ nH˚#√≥ ñ+&˚~. ‘·qT eTø±+#˚dqæ
#√≥TqT+∫ s√p n+‘·<÷ä s¡+ Á|üj÷· D+ ø£w+ºü >± ñ+&˚~. n~ eT÷&˚fi¢¯ &çbı¢e÷ø√s¡T‡.
yÓTT<ä{Ï @&Ü~ >∑&ç#˚≥|üŒ{ÏøÏ n‘·ì ø± #·<äTe⁄ e+≥ã≥º<äì ‘˚*b˛sTT+~. Äs√>∑´+
n+‘·+‘·e÷Á‘·yTÓ +Æ ~. #·<Tä e⁄e~˝Òdæ Ç+{Ïø‹Ï ]– e#˚ÃXÊ&ÉT.
1960Hê{ÏøÏ eTT+<äTè÷|ü]dæ‹ú Ç~. |æ.j·TT.dæ. ô|sò TT˝…q’ H˚qT, #·<Tä e⁄e÷H˚dqæ
n‘·qT, Ç+{À¢ ‹ì ‹s¡T>∑T‘·T+&˚yêfi¢̄+. Ç+≥Øà&çjTÓ {Ÿ Ç+^¢wßü *≥πs#·s‘Y √ #·<Tä e⁄‘êqT
nì n‘·qTø√]‘˚ Hêqï>±s¡T ø£dTü ‡eTHêïs¡T. Çø£ ãj·T{Ï ePs¡TøÏ |ü+|æ #·<Tä e⁄ #Ó|Œæ +#˚
O<˚X› +¯ ‘·q≈£î ˝Ò<ìä K+&ç‘+· >± #Óù|Œdæè÷ePfiÀ¢ Hêsêj·TD nj·T´sY nH˚ Äj·Tq q&çù|
f…|Æ t ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ˝À #˚], f…|Æ s¬t {’ +Ï >¥, cÕsYVº ‰ü ´+&é H˚sT¡ Ã≈£îì f…øïÏ ø£˝Ÿ|Øü ø£å bÕ´düTø£eTàHêïs¡T.
e÷ düTã“sêj·TXÊÅdøÔæ Ï eTs=ø£<ë] ˝Òøb£ ˛sTT+~. ø£fi˙¢¯ s¡T ≈£î≈£îÿ≈£î+≥÷, Çwü+º ˝Òøb£ ˛sTTHê,Ä
ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ˝À #˚sê&ÉT. k˛¢H&é TÉ bı¢j÷· Hé |ü<‹Δä cÕsYVº ‰ü +&é˝Àq÷, f…|Æ s¬t {’ +Ï >¥˝Àq÷ s¬ +&ÉT
Vü≤j·T´sYÁπ>&ÉT¢ bÕdüj·÷´&ÉT. Ç+^¢wüß kÕVæ≤‘·´+ MT<ä eT≈£îÿe #êe˝Ò<äT. |ü⁄düÔø±\T
#·<äTe⁄‘·÷+&˚yê&ÉT.
Ç|ü&ÉT ñ<√´>∑+ @$T{Ï? mø£ÿ&É? nH˚ Á|üXï¯ \T e#êÃsTT. Ä ø±\+˝À e÷ e÷eTj·T´
dü÷s¡´s¡‘ï· +>±s¡T sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ eTTq‡|òt ø√s¡T˝º À ôV≤&éøs¢£ ÿY >± |üì#˚ùdyês¡T. Ä ø√s¡T˝º À
ôdHº √Á>±|òsü >Y ± ñ<√´>∑+ U≤∞e⁄+<äì, Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑eTì, düTã“sêj·TXÊÅd#Ôæ ‘˚ · <äsU¡ ≤düTÔ
#˚sTT+#ês¡T. Ä ñ<√´>∑+ e∫Ã+~. ˇø£ ø√≥T<Û]ä +∫ n\yê≥T˝Òì y˚w+ü ˝À ñ<√´>∑+˝À
#˚sê&ÉT. #˚]q|üŒ{ÏqT+∫ Ä E´&ûwj æ T· Ø |ü]uÛ≤wü, ø√s¡Tº yê‘êes¡D+, n‘·ìøÏ s¡T∫+#·˝<Ò Tä .
‘·qT ø√s¡T≈£îqï≥Tº Ç+^¢wßü ˝…øÃ£ s¡sY ø±˝Òøb£ ˛‹H˚! nH˚ yÓ*‹ n‘·ìï rÁe+>± u≤~Ûd÷ü +Ô &˚~.
∫Á‘·+! e÷ neTàeTà e÷DÏø±´+ã #ê˝≤ dü+‘√wæ+∫+~, yÓ+ø£≥s¡‘·ïeTà ô|<ä›ø=&ÉT≈£î
uÛ≤qTeT÷]Ô dü«dü\ú +˝À ôV≤’ dü÷ÿ\T ñ<√´–, s¬ +&√ø=&ÉT≈£î düTã“sêj·TXÊÅdÔæ #·øÿ£ >± kÕúìø£+>±
ø√s¡Tº ñ<√´>∑+`ø£&TÉ |ü⁄˝À #·\¢ ø£<\ä ≈£î+&Ü!
á ªªø£&TÉ |ü⁄˝À #·\ø¢ <£ \ä ≈£î+&Ü,μμ ñqï}fiÀ¢H˚ ñ<√´>∑+sêe&É+`Äs√E˝À¢ eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑
≈£î≥T+u≤\˝À düs«¡ kÕ<Ûës¡D ø√]ø£. n|üŒ{ÏøÏ uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ô|fi¢̄sTT+~. düTã“sêj·TXÊÅdøÔæ Ï
ø±yê*. nsTT‘˚ n‘·ì ø±ø√s¡Tº ñ<√´>∑+ e÷HÓj÷· ´\H˚ ø√]ø£ n|üŒ{Ïøπ >∑{>ºÏ ± ñ+~.
1962˝À nqT≈£î+{≤qT, n‘·qT Äñ<√´>∑+ $&ç∫ô|fÒXº Ê&ÉT. Hêqï>±] •wüß´&ÉT
qπs+Á<äHê<∏ä #Í<ä]>±s¡T n|üŒ{À¢ ‘·DT≈£î Ä+Á<Ûdä Tü >∑s‡Y ø£+ô|˙øÏ |æ.ÄsY.z >± ø±uÀ\TqT`
OHêïs¡T. Hêqï>±s¡T ø√s¡>±`Ä+Á<ÛädüT>∑sY‡ ø£+ô|˙ yê]<˚ nø£ÿe÷+ãf…ø˘ düºsTT˝Ÿ‡ nH˚
dü+dü˝ú À düTã“sêj·TXÊÅdøÔæ Ï ôdHº √Á>±|òsü >Y ± Ç+ø=ø£ ñ<√´>∑+ Ç|æŒ+#ês¡T.
‘·DT≈£î˝À Á|üeTTKø£$ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ¡ ‹\ø˘>±s¡T+&˚yês¡T. ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À
|ü⁄sêD≤\ nqTyê<ä≈£î&ç>± |ü]D$T+∫q ø£$, ø£<∏ä≈£î&ÉT j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´

>±s¡T+&˚yês¡T. n+<äTe\¢ düTã“sêj·TXÊÅd˝Ôæ Àì kÕVæ≤‘ê´_ÛsT¡ ∫ eT∞fl ∫>∑Tfi¯óy¢ d˚ +æ ~. eT∞¢
nq&É+ m+<äT≈£î n+fÒè÷ Ç+{À¢ e÷k˛<äs¡T\˝À |üÁ‹ø£\˝À s¡#·q\T ‘=*kÕ]>±
n#·ÃsTTq$ n‘·&çy˚`ø£ècÕí|üÁ‹ø£˝À. n|üŒ{À¢ uÛ≤qTeT÷]Ô eTTK+ eTT&ÉT#·T≈£îì (‘Ó\T>∑T
#·<Tä e⁄≈£îqï e´øÏ>Ô ±), n‘·&ìç dæà‘·|Pü s¡«ø£+>± n_Ûq+~+#·&+É HêøÏ+ø± >∑Ts¡T+Ô ~. Ç~
bÕ‘·ø<£ .ä∏ `‘·DT≈£î˝À ø=‘·øÔ <£ ä∏ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ‹\ø˘>±] kÕVü≤#·s´¡ +˝À ∫qï∫qï s¡#q· \T`
eTTK´+>±, bÕ≥\T`Áyêdü÷+Ô &˚yê&ÉT. u≤>± #·<Tä e⁄‘·T+&˚yê&ÉTèTTK´+>± Ç+^¢wßü ˝À s¡#q· \T.
kÕVæ≤‘ê´_ÛsT¡ ∫, ø=‘·ñÔ <√´>∑+, ø±düÔ }s¡≥ ø£*–+∫Hê ‘·q ø√]ø£ rs¡˝<Ò qä ï $wüjT· +
u≤~Ûd÷ü HÔ ˚ ñ+&˚~. Ç+‘·˝À ˇø£ ø=‘·Ô dü+>∑‹ ÁbÕs¡+uÛeÑ TsTT+~.
‘·DT≈£î >∑s‡¢Y ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ˝À dü+^‘·+ {°#s· T¡ >± |üì#˚dTü qÔ ï mdt.m˝Ÿ.düsd¡ eü ÷+ã>±]
≈£î≥T+ã+‘√ |ü]#·jT· + @s¡Œ&ç+~`#ê˝≤ nqTø√≈£î+&Ü`¬s\’ T˝À |ü]#·jT· yÓTqÆ es¡V‰ü \T
nH˚ n‘·ì<ë«sê.
n|üŒ{ÏøÏ Ä$&ÉusÑÛ Ô¡ eTs¡D+Ï #ês¡T. q\T>∑Ts¡T eT>∑|\æ \¢ T. Ç<äs› T¡ Ä&É|\æ \¢ T. ÄyÓT
ô|<ä› ø=&ÉT≈£î •esêeTX¯sà¡ ‘·DT≈£î eTTì‡|òøt √s¡T˝º À ôdHº √Á>±|òsü >Y ± ñ<√´>∑+ #˚d÷ü +Ô &˚yê&ÉT.
s¬ +&Éeø=&ÉT≈£î s¡|Tüò TsêyéT. ∫qïej·TdüT‡˝ÀH˚ >∑T+&Ó»ãT“. yÓ<’ ´ä +»s¡T>∑T‘·÷+&˚~. ã\V”≤q+>±
ñ+&˚yê&ÉT. ‘·s¡yê‘· Ç<ä›s¡T eT>∑|æ\¢\T, ˇø£ Ä&É|æ\¢ ∫qïyêfi¯ó¢, ôV’≤dü÷ÿ\T˝À
#·<Tä e⁄≈£î+≥÷+&˚ yês¡T. ˇø£ ne÷àsTT 1959˝À dü÷ÿ\Tô|q’ò \T bÕôd,’ eTÁ<ëdüT˝À Á|üeTTK
dæìe÷>±j·Tì |æ.düTo\≈£î Ç+{≤ ãj·T{ düV‰ü j·T≈£îsê*>± ñ<√´>∑+ #˚ùd~.
qs¡deü ÷+ã>±] |æ\\¢ +<ä]ø° dü+^‘·+ e#·TÃqT. dæìe÷bÕ≥\T`Væ≤+B, ‘Ó\T>∑T$`
u≤>± bÕ&É&+É , dü+^‘·|]ü C≤„q+ ñ+&É&+É e\¢, Ä j·÷ dü+^‘·<sä Ù¡ ≈£î\ u≤D°\ >∑T]+N,
yê{ÏyÓT\≈£îe\>∑T]+N, #·]Ãdü÷Ô+&˚yês¡T. \*‘·^‘ê\T (‘Ó\T>∑TÁ|üdæ<äΔø£e⁄\T Áyêdæq$)
dü+bÕ~+∫ •esêeTX¯sà¡ u≤D°\T ≈£Ls¡TÃ‘·÷+&˚yê&ÉT. n$ Äø£s¸¡ ø+£ >± ñ+&˚$.
ˇø£kÕ] @<√ |ü+&É>ø∑ Ï ôd\e⁄ ø£*dæsê>±, •esêeTX¯sà¡ ì rdüT≈£îì düTã“sêj·TXÊÅdÔæ
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ e#êÃ&ÉT. n‘·&TÉ e÷sTT+{À¢ e÷Hêqï>±s¡T Áyêdæq \*‘·^‘ê\ u≤D°\T
ø=ìï bÕ&ç $ì|æ+#ê&ÉT. Hêqï>±s¡T #ê˝≤ yÓT#·TÃ≈£îHêïs¡T. n|üŒ{À¢ düTã“j·TXÊÅdÔæ eTÁ<ëdüT˝À
|üì#˚ùd yêfi¯e¢ ÷àsTT >∑T]+∫ m≈£îÿe>± #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yê&ÉT. e÷Hêqï>±]πø<√ nqTe÷q+
ø£*–+~. nsTTHê ô|<ä>› ± |ü{+ºÏ #·Tø√˝Ò<Tä . düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ‘·DT≈£î yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. ñ<√´>∑+
ñ+<äq>±H˚ n‘·&çøÏ ô|[¢dü+ã+<Ûë\T sêe&É+ yÓTT<ä˝…’+~. á|òüT≥º+˝À e÷ e÷eTj·T´
dü÷s¡´s¡‘ï· +>±s¡T Á|üy•˚ +#ês¡T. ‘·q ô|<ä≈› L£ ‘·Ts¡T ñe÷<˚$ì y˚Tq]ø£+ #˚dTü ø√eTì. e÷
neTà, Hêqï>±s¡T }–dü˝≤&˚s¡T. dü÷s¡´s¡‘·ï+>±]øÏ ‘·q y˚Tq\T¢&ç HÓeTà~‘·q+, eT+∫
eTsê´<ä\T #ê˝≤q#êÃsTT. n|üŒ{ÏøÏ nsTT<√bòÕs¡+ ø±uÀ\TqT #·<äTe⁄‘·Tqï ñe÷<˚$ì
#·<äTe⁄e÷ìŒ+#˚dæ düTã“sêj·TXÊÅdæÔøÏ∫Ã ô|[¢#˚ùdj·÷\ì ìX¯ÃsTT+#ê&ÉT. nsTT‘˚`
düTã“sêj·TXÊÅdøÔæ Ï e÷Á‘·+ sT÷ dü+ã+<Û+ä Çwü+º ˝Òøb£ ˛sTT+~. düùd$Tsê e<äH› êï&ÉT. e÷neTà
#ê˝≤ ñ‘ê‡Vü≤|ü&+ç ~. (ãVüQX¯: ‘·qì ‘·qyêfi¯ó¢ &ÉãT“˝Òì yê[¢+≥ Ç#êÃs¡H˚ eT+≥‘√,

‘·q nqï≈£L‘·T]ï ‘·qø=&ÉTøÏÿ #˚düT≈£îì ªã<ä˝≤μ rs¡TÃø√yê\qT≈£î+<˚yÓ÷qì Hê}Vü≤)
e÷Hêqï>±s¡T≈£L&Ü e÷ e÷eTj·T´|ü≥¢ ñ+&˚ dü<ä_ÛÁbÕj·T+e\¢ ádü+ã+<ÛëìøÏ yÓTT>∑TZ
#·÷bÕs¡T. uÛ≤qTeT÷]Ôì ‘·DT≈£î|ü+|æ, düTã“sêj·TXÊÅdìÔæ düe÷<Ûëq|ü]∫ ˇ|æŒ+#˚ u≤<Û´ä ‘·
n|üŒ–+#ês¡T.
Ç˝≤ñ+&É>±` Ä eTÁ<ëdüT ne÷àsTT nø£ÿ&ÉqT+∫ ‘ê‘êÿ*ø£+>± ñ<√´>∑+
$s¡$T+#·T≈£îì, ‘·DT≈£î e#˚Ãdæ+~. ‘Ó\>¢ ±, düqï>±, bı&ÉT>±Z Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± O+&É&yÉ T˚
ø±<äT— u≤>± bÕ≥\TbÕ&˚~. dü÷ÿ\Ts√E˝À¢ &Ü´qT‡, ‘·s¡yê‘· dü+^‘·+, <ä]$T˝≤
kÕVæ≤‘ê´_ÛsT¡ ∫, ø£<ë∏ s¡#q· e+{Ï yê´|üø±\T>∑\ ªªdüø\£ ø£fi≤e\¢_μÛ μ.
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ÄyÓTqT ô|[¢#d˚ Tü ø√>√] ‘·q Á|ü‹bÕ<äq ÄyÓT≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. nsTT‘˚,
Ç+ø± @<ÓH’ ê &çÁ^ Åô|y’ ≥˚ T>±#˚dæ ñ<√´>∑+#˚ùd ñ<˚X› +¯ ˝À ñqï ÄyÓT dæìe÷|ü]uÛ≤wü˝À`
ªªdüTìï‘·+>± ‹s¡dÿü ]+∫+~μμ` nsTT‘˚, yê[¢+{À¢ nqï<äeTTà \+<ä]˝≤π> düTã“sêj·TXÊÅd‘Ôæ √
ùdïVü≤+>±H˚ ñ+&˚~.
ø=+‘· ìdüŒèVü≤øÏ, ÄXÊuÛ+Ñ >±ìøÏ >∑Ts¬ ’ n‘·&TÉ ñqïdæ‹ú ˝À uÛ≤qTeT÷]Ô n‘·&‘ç √ »]|æq
<Ó’«bÕøÏåø£ #·s¡Ã\T |òüƒ*+#êsTT. 1965 |òæÁãe]˝À düTã“sêj·TXÊÅdæÔøÏ, ñe÷<˚$øÏ
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À $yêVü≤yÓT+Æ ~. 1966˝ÀH˚ nqT≈£î+{≤qT e÷#Ó˝\¢… T dü‘´· yêDÏ $yêVü≤+,
lsêj·TÁb˛\T qs¡d+æ Vü≤+>±] ≈£îe÷s¡T&ÉT d”‘êsêeTXÊÅd‘Ôæ √ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À ªdü«>∑èùV≤μ
ø±≈£î+&Ü dü÷s¡´s¡‘ï· +>±]+≥ »]–+~. dü‘´· yêDÏ≈L£ &Ü sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝ÀH˚ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À
<∏sä b¶Y Õò s¡+ es¡≈î£ #·~$ e÷H˚d+æ ~. 1946 ø±ØÔøX£ ó¯ <äΔ @ø±<ä•Hê&ÉT |ü⁄{Ï+º ~. n|üŒ{ÏøÏ
Hêqï>±s¡T eTÁ<ëdüT ªªqy√<äjT· μμ|üÁ‹ø£˝À ñ<√´>∑+e÷H˚dæ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ñ<√´>±ìøÏ
‹]– e#˚ÃXÊs¡T.
Hêqï>±]øÏ n<ä+fÒ #ê˝≤Áù|eT. eTT>∑TsZ T¡ ø=&ÉT≈£î\ ‘·sy¡ ê‘· ˇø£ÿ‘˚ ≈£L‘·Ts¡T nì
>±sêã+>± #·÷ùdyês¡T. <ëìøÏ |ü<˚fi¯¢˝À|ü⁄es¡≈£î e÷≥\T dü]>±sê˝Ò<äT. eTT<ä›e÷≥\T
e÷{≤¢&~˚ . <ëìøÏ düsd¡ «ü ‹ ù|s¡Tô|{≤º+! Ç<˚$T Ks¡à+ nì Hêqï>±s¡T u≤<Û|ä &ü y˚ ês¡T. e÷neTàøÏ
u…+>∑|ü≥Tº≈£î+~ ndü˝Ò Ä&É|æ\¢ nì. @y√ eT+<äT\T yê&˚s¡T. e÷ neTà ªedüμ ø=eTTà
‘Ó|Œæ +∫, ‘˚H˝Ó À ns¡>B∑ dæ H√≥ô|fÒ~º . Hê\Tø£ #ê|üeTì Ä edüø=eTTà‘√ ø=dü s¡T<˚~› .
eT+<äT˝Ò$T |üì#˚XÊjÓ÷ ‘Ó*j·T<äT>±ì`düTe÷s¡T 14`15@fi¯¢ ej·TdüT‡ e#˚ÃHê{ÏøÏ e÷≥rs¡T
u≤¬>b’ ˛sTT+~. e÷neTà düTK+>± }|æ] |”\TÃ≈£î+~.
nB H˚q÷ #ê˝≤ùdïVü≤+>± ñ+&˚yêfi¯+¢ , ne÷j·Tø£+>±, dü+<ä&>ç ± ñ+&˚~.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ>±] ù|s¡TqT#·÷dæ, ô|[¢dü+ã+<Ûë˝Òy√ ø=ìï <ëìøÏe#êÃsTT>±ì,
dü+<äs“¡ |¤ &ü ˝É <Ò Tä . ∫e]øÏ ø=eTs¡–]|ü≥ï+(ø√qd”eT) sêj·TÁb˛\Tyê] dü+ã+<Û+ä U≤j·TyÓT+Æ ~.
d”‘êsêeTXÊÅdÔæ sê»eT+Á&ç >ö‘·$T $<ë´|”s+¡ƒ ˝À #·~$ uÛ≤cÕ Á|üMD bÕdüj÷· ´&ÉT.
‘=\T‘· Áπ>&é`2 ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘T· &ç>±qT, ‘·sy¡ ê‘· |ü+&ç{Ÿ‡ ÅfìÆ… +>¥ |üP]Ô#d˚ Tü ≈£îì
Áπ>&ÉT`1 ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘T· &ç>±qT, ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢|]ü wü‘Y ôV≤’ dü÷ÿfi¢̄˝À ñ<√´>∑+ #˚XÊ&ÉT.

yê[¢<]›ä <ë+|ü‘´· + ˇ&ç<Tä &ÉT≈£î\T @M ˝Ò≈î£ +&Ü düsfi¡ sπ¯ K e÷~] q&ç∫b˛‘√+~.
$T–*q yê&çì H˚qT. Hêø£<ä∏ ˇø£ »>∑Hêï<∏ä s¡<j ä∏ ÷· Á‘·. $&ç>± y˚sT¡ >± #Ó|⁄ü ‘êqT.
Çø£ÿ&ÉèT∞¢ n+<äT≈£îì Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] ø£<ä∏ #Ó|⁄ü ‘êqT.
1960 »qe]˝À &Û©ç ¢ C≤rj·Tø£$ düyT˚ àfi¯HêìøÏ yÓ&TÉ ‘·÷ n|üŒ{Ïøπ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À
|üì#˚düTÔqï uÛ≤qTeT÷]Ôì ‘·q‘√ ≈£L&Ü rdüT≈£îyÓfi≤¢s¡T. n|ü&Ü Á|üj·÷D≤ìøÏ Äj·Tq
dæ<+Δä #˚dTü ≈£îqï düs+¡ C≤e÷ >∑Ts¡TøÔ =ùdÔ Hê≈£î qy=«düT+Ô ~. &Û©ç ˝¢ À »qe]˝À #·* $|üØ‘·+>±
ñ+≥T+<äì`ˇø£ ñ˝…H˝é ≤+>¥ø√≥T, wü÷, kÕ≈£î‡, ñ˝…HbÓ Õ´+≥T, <ëìøÏ ‘·–q wüsT¡ ,º ôd«≥ºsT¡ ...
e¬>s’ ê!` Çø£ÿ&É Ç+ø=ø£ eTT#·Ã≥` Ç+‘·øq£ ï mì$T<˚fiÁ¢¯ øÏ‘êì~`
1952˝À ‘Ó\+>±D≤ s¡#·sTT‘·\ dü+|òüT+yês¡T XÊÅdæÔ>±]øÏ ‘·eT eTVü‰düuÛÑ\˝À
bÕ˝§Zqe\dæ+~>± ÄVü‰«q+|ü+bÕs¡T. n|ü&Ü dü+düøú Ï <ëX¯s~¡ Û∏ (ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T) n<Û´ä ≈£îå \T.
ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓfi≤¢*. ‘·÷s¡TŒ |ü&eÉ Ts¡\T ‘Ó*j·Te⁄. ¨˝≤¶˝Ÿ düsT¡ ≈› î£ ì sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
qT+∫ u…»yê&É yÓfi≤¢sT¡ . 1952 n+fÒ HÓC’ ≤+sê»´+qT+∫ ôV≤’ <äsêu≤<äTøÏ $eTTøÏÔ ø£*–
øπ e\+ Hê\Tπ>fi¢̄sTT+~. s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü øé yÏ [Ó ¢ ôV≤’ <äsêu≤<äTøÏ {Ïø¬ ÿ≥Tº n&ç>±s¡T. {Ïø¬ ÿ≥Tº øö+≥s√¢
ñqï e´øÏ,Ô dæø+Ï Á<ëu≤<ë? Hê+|ü˝≤¢? nì n&ç>±&ÉT. s¬ +&É÷ ø±<ä÷— ôV≤’ <äsêu≤<äTøÏ nì
XÊÅd>Ôæ ±s¡T düe]+#ês¡T. Äe´øÏÔ q$« ªªnsTT‘˚ MTs¡T Hê+|ü*¢ yÓfi≤¢*μμ nHêï&ÉT. ø=+‘·ùd|ü⁄
‘·sq®¡ uÛsÑ q®¡ nsTT`Hê+|ü*øπ¢ {Ïø¬ ÿ≥Tº rdüT≈£îHêïs¡T. H˚sT¡ >± yÓfi≤¢sT¡ . <ëX¯s~¡ >Û∏ ±πs dü«j·T+>±
$TÁ‘·T\‘√ ø£*dæ ùdwº Hü øé Ï e∫Ã kÕ<äs+¡ >± ÄVü‰«ì+∫ ãdü≈î£ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . n|üŒ{Ïø+Ï ø±
HÓC’ ≤+ dæø±ÿHêDÒ\T #·˝≤eTD°˝À ñHêïsTT.
HÓC’ ≤+bÕ\qb˛sTTHê ñs¡÷u› ≤Û cÕÁ|üu≤Û e+, eTTdæy¢ Té dü+düÿè‹ Á|üu≤Û e+, |ü⁄wüÿ\+>±
ñHêïsTT. nø£ÿ&É Äj·Tq≈£î Á|ü‹B ø=‘Ô̊. $+‘·>± ÄX¯Ãs¡´+>± #·÷XÊs¡T yêfi¢̄ì.
Ä eTVü‰düu\ÑÛ ˝À Vü≤qTeT#êÃ¤ÅùdøÔ ±ø£`ll, Äs¡TÁ<ä, ø±fiÀJ, uÛ≤– Hêsêj·TDeT÷]Ô,
|ü⁄≥º|]ü Ô Hêsêj·TD≤#ês¡´, yêqe÷eT˝…’ es¡<ë#ês¡´, |ü˝≤¢ <äTs¡j Z T· ´, _s¡T<äTsêE sêeTsêE
Á|üuèÑÛ ‘·T\÷`@+.@.$<ë´]Δ>± ñqï dæ.Hêsêj·TD¬s&ç,¶ n<Û´ä ≈£îå &ÉT <ëX¯s~¡ Û∏ Ç‘ê´~ dü+|òTü düuTÑÛ ´\T
bÕ˝§ZHêïs¡T. düu\ÑÛ T »>∑C^®Ò j·Te÷q+>± »]>±sTT. Ä düu\ÑÛ düeTÁ>∑ yês¡\Ô T Ä dü+|òTü +
|üÁ‹ø£ ªeT+Js¡μ˝À Á|ü#T· s¡D nj·÷´sTT.
‹]– es¡+>∑˝Ÿ edü÷+Ô &É>± XÊÅd>Ôæ ±] ¨˝≤›˝Ÿ e÷]b˛sTT ‘·|Œæ b˛sTT+~. &√s¡ïø£˝Ÿ
»+ø£Hå ˝é À ìC≤+ b˛©düT\T <ëìì ø£ìô|{Ï,º $|æŒ #Óø+Ï >¥ #˚XÊs¡≥. <ëì˝À |ü≥Tº|+ü #Ó
#·÷dæ ªÇ~ me]<√ u§eTàHé~μ nì ìsêΔ]+∫`∫e]øÏ Äj·TqøÏ#Ã˚ XÊs¡T.
1958`59 dü+e‘·‡sê˝À¢ @yÓH’ ê düu\ÑÛ ≈£îyÓ&‘ç ˚ ôV≤’ <äsêu≤<äT ñ<ä+‘ê\T, nø£ÿ&ç
‘Ó\T>∑TuÛ≤wü ø=‘·ñÔ #êÃs¡D, >∑T]+∫ #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T. ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À |ü]#·jT· yÓTqÆ n\Hê{Ï
s¡#s· TT‘· $TÁ‘·T\+<äs÷¡ J$‘ê+‘·+ Äj·TqøÏ $TÁ‘·T\T>± ø=qkÕπ>s¡T. ôV≤’ <äsêu≤<äTì+∫
‹]–edü÷Ô e÷≈£î #·÷|æ+#·&ÜìøÏ HÓ’C≤+HêDÒ\T, ‘·qø√dü+ ôV’≤<äsêu≤B »s¡<ë,
rdüT≈£îe#êÃs¡T. kÕ˝≤s¡+® >¥ eT÷´õj·T+ >=|üŒ‘·q+ e]í+∫ #ÓbÕŒs¡T. nø£ÿ&É s¡#s· TT‘·\T

‘·qøÏ∫Ãq s¡#·q\ |ü⁄düÔø±\T e÷≈£î #·÷|æ+#ês¡T. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À &Üø£ºsY ‘√˝Ò{Ï
ø£qø£sêE>±] ùdïVü≤+ø±s¡D+>± ñs¡÷› uÛ≤cÕø£$‘·«+, dü+düÿè‹ #ê˝≤ Çwü|º &ü y˚ ês¡T XÊÅd>Ôæ ±s¡T`
Ç~ 1935`40\ Hê{Ïe÷≥!
&Û©ç ¢ ø£$ düyT˚ àfi¯q+ qT+∫ ‹]–edü÷Ô ÄÁ>±˝À Ä– ‘ê»eTVü≤˝Ÿ #·÷dæe#êÃs¡T.
<ëì>∑T]+∫ ªÁù|eTÁ|üB|üeTTμ nH˚ |ü<´ä K+&çø£ Áyêdæ Á|ü#T· ]+#ês¡T.
1962˝À ˇø£ ∫Á‘·+ »]–+~. ‹s¡TeD≤íeT˝…’ qT+∫ #·\+>±s¡T ñ‘·sÔ +¡ Áyêdü÷Ô `
ªªlø±+‘Y |üPs¡«»qà˝À ~yêø£s¢¡ ‹s¡T|ü‹XÊÅd>Ôæ ±s¡≥. j·÷$TC≤\ |ü<àä HêuÛkÑ Õ«$T>±] nu≤“sTT
#Ófi¯¢|æfi¯¢ y˚+ø£≥XÊÅdæÔ>±s¡≥. áX¯«s¡T&ÉT #ÓbÕŒs¡Tμμ nì yês¡Ô#ÓbÕŒs¡T. áj·Tq qy˚«dæ`
ªª#·\+>±s¡T Ç˝≤ ‘·j÷· ´s¡j÷· ´πs$T{Ï? mø£ÿ&ç ‹s¡T|ü‹XÊÅd,Ôæ mø£ÿ&ç e÷nu≤“sTT?μμ nH˚XÊs¡T.
n˝≤π>, ` 1962˝ÀH˚ nwüÁº >∑V≤ü ≈£L≥$Te\¢ Á|üfij ¯ T· + edüT+Ô <ä+≥÷ #·\+ Áyêdæq ñ‘·sÔ êìï
≈£L&Ü ø={Ï|º &ü X˚ Ês¡T. ªª#·˝≤ìøÏ sT÷ yÓÁ] @$T{Ï?μμ`nì.
nsTT‘˚`‹s¡T|ü‹XÊÅdæÔ>±] ne‘ês¡y˚T H˚qqï ñ<ä+‘êìøÏ düŒ+~+∫, Äñ‘·Ôs¡+
e∫Ãqs√Eq e÷sTT+{À¢H˚ ñqï eTTrÔ$\ø£åàD<ëdüT>±s¡T (‘·s¡yê‘·ø±\+˝À \ø£åàD
j·Tr+Á<äT\T) düs<¡ ë>± ˇø£ $X‚w¢ Dü #˚XÊs¡T. Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±s¡T eT÷&√nu≤“sTTøÏ @+ù|s¡T
ô|{≤ºsT¡ ? lø£+sƒX¡ s¯ à¡ . XËe’ +. Ç|ü&ÉT #·\+>±] <Ûsä à¡ e÷ nì e÷]q ù|sπ $T{Ï? lø±+‘·Xs¯ à¡ .
yÓw’ eíü +. ‹s¡T|ü‹XÊÅd>Ôæ ±]ì dü+düÿè‘·+˝ÀøÏ e÷]ùdÔ ‹s¡TRl, |ü‹Rø±+‘·T&ÉT yÓsd¡ æ lø±+‘·T&ÉT.
áù|s¡T e÷s¡TŒ |üPs¡«»qà <Óu“Ò H˚y÷Ó ! nì.
jjj

nsTT<äe Á|üøs£ D¡ +
ø±e* J$‘·+
Ä #Û˝· ÀøÏøÔ Ï Hê ø£<qä∏ +, áù|s¡T $X‚w¢ Dü , Hêø£<ä∏ #Ó|Œæ q|ü&ÉT $e]kÕÔqT.
1962 nwüÁº >∑V≤ü ≈£L≥$T dü+<äs“¡ +¤ >± Á|üfij ¯ T· +sê˝Ò<Tä >±ì`1964˝À Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ ,Ï
nq÷Vü≤´+>± kÕúq#·\q+ dü+uÛ$Ñ +∫+~. eTT|üŒj ¤ T˚ ´fi¯¢ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ J$‘·+ eTT–dæ`53e
j˚T≥ ñ<√´>∑+ e÷]b˛sTT+~. HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢ ø±e* $XÀ«<äjT· dü+düú q&çù| ªø±e*ø£fi≤XÊ\μ˝À
‘Ó\T>∑T dü+düÿè‘·+, uÀ~Û+#·&ÜìøÏ ˝…ø£Ãs¡sY>± |æ\T|ü⁄e∫Ã+~. ø±e*qT+∫ »+>±
düTu≤“sêj·T&ÉT nH˚ ˝…øÃ£ s¡sìY |ü+|æ s¬ ø£sº Y &ç. sêeT#·+Á<ë¬s&ç>¶ ±s¡T ÄVü‰«ì+#ês¡T. <ëìMT<ä,
ÄVü‰«HêìøÏ dü+‘√wæ+∫Hê, 30@fi¯¢ düØ«düT, kı+‹\T¢, Ç+ø£ nsTT<˚fi‚¢ dü÷ÿ\TdüØ«düT.
Á|üXÊ+‘·+>± sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝ÀH˚ ñ+&çb˛‘˚ qwüyº T˚ $T{Ï?`nì ‘·sq®¡ uÛsÑ q®¡ \T #˚dTü ≈£îì`
∫e]øÏ ø±e* yÓfi&¢¯ Üìπø ìs¡sí TT+#ês¡T. ˇø£ wüs‘¡ T· e÷Á‘·+ ô|{≤ºsT¡ . uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ≈£L&Ü
O<√´>∑+ Çyê«*. n‘·qT uÛ≤cÕÁ|üMD‘√bÕ≥T _.@. bÕdüj÷· ´&ÉT, ‘·q≈£î Ädüsê>± O+{≤&ÉT.
á wüs‘¡ T· ≈£î s¬ &ç>¶ ±s¡T n+^ø£]+#ês¡T. nsTT‘˚`XÊÅd>Ôæ ±]‘√bÕfÒ n‘·&ìç rdüT≈£îyÓfi˝¢¯ <Ò Tä >±ì`
ø=+‘·ø±\+ >∑&#ç êø£`ñ<√´>∑+ U≤∞ @s¡Œ&É>±H˚ uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ eTT+<äT ‘Ó\T>∑TXÊK˝À ≥÷´≥s¡T
ñ<√´>∑+ Ç#êÃs¡T. n‘·&TÉ ‘·sy¡ ê‘· l y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ $X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ @+.@ &çÁ^
rdüT≈£îì eTT+<äT pìj·TsY ø±˝ÒJ˝Àq÷, m+|ò˝æ Ÿ ≈£L&Ü #˚d,æ &çÁ^ø±˝ÒJ ˝Àq÷ ˝…øÃ£ s¡sY
nj·÷´&ÉT.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdøÔæ Ï ø±e*ø±˝Òõ qT+∫|æ\T|ü⁄ sêe&ÜìøÏ ø±s¡D+ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T.
ø±e* $XÀ«<äjT· dü+düú s¬ ø£sº Y sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ >±]øÏ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡+fÒ n$T‘·>ös¡e+.
ø±e*ø±˝Òõ kÕú|ædü÷ÔH˚ >=|üŒ Ä<äsêÙ\‘√ kÕú|æ+#ês¡T. ‘Ó\T>∑TXÊK˝À ˇø£ Á|üdæ<äΔø£$ì
rdüT≈£îe∫Ã, $<ë´s¡TΔ\≈£î bÕsƒ¡+ #Ó|æŒ+#ê\ì ¬s&ç¶>±]ø√]ø£. 1950˝À Ä ø£fi≤XÊ\
kÕú|+æ #·>±H˚ Á|üd<æ øΔä $£ y˚<Tä \ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd>Ôæ ±]ì ìj·T$T+#·eTì dü÷∫+∫qyês¡T
≈£L&Ü ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±πs!
1964˝À y˚<Tä \yês¡T |ü<Mä $s¡eTD #˚XÊø£ y˚sπ me]ì rdüT≈£îeùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì
s¬ &ç>¶ ±s¡T ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]ì ø√s¡>± Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdùÔæ |s¡T dü÷∫+#ês¡T. áj·Tq‘√bÕ≥T>±, eTs=ø£
düTÁ|üdæ<äΔ ø£$ |ü⁄≥º|ü]Ô Hêsêj·TD≤#ês¡T´\T>±]ì ≈£L&Ü ‘Ó\T>∑TXÊK˝ÀøÏ ÄVü‰«ì+#ês¡T
ø±ì, |ü⁄≥º|]ü yÔ ês¡T Ç‘·sπ ‘·s¡ e´øÏ>Ô ‘∑ · ø±s¡D≤\e\¢ sê˝Ò<Tä .

Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔøÏ ˇø£ ø=‘·Ôyê‘êes¡D+, $<ë´s¡TΔ\T, Ä<äsêÙ\T, ùdïVæ≤‘·T\T,
Jeq$<Ûëq+`‘√ ø=‘·ÔJ$‘·+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. Äj·Tq ø±e*yÓ[¢q ‘·s¡yê‘·H˚ 1965˝À
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ô|[¢, 1966 ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À, e÷ #Ó˝\¢… Tô|[¢ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À »]>±sTT.
n|üŒ{ÏøÏ uÛ≤qTeT÷]Ô øÏ<ä›s¡T Ä&É|æ\¢\T ø£*>±s¡T. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ ø±e* ø£fi≤XÊ\˝À
Á|üy•˚ +#˚Hê{ÏøÏ l mdt.$. uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ Á|æì‡|ü˝Ÿ. n<˚ ø±˝ÒJ˝À n|üŒ{Ïøπ Á|üeTTK
e÷]ÿ‡düTº $eTs¡Ù≈£î&ÉT l ø¬ .$. s¡eTD≤¬s&ç,¶ #·]Á‘· n<Ûë´|ü≈î£ &ÉT le≈£îfi≤uÛsÑ D¡ + sêeTø£èwüí
|üì#˚d÷ü +Ô &˚yês¡T. uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ eT+∫ f…ìïdt ù|j¢ T· s¡T. #ê˝≤ düTìï‘·yTÓ qÆ n_ÛsT¡ #·T\T>∑\
ø£$, eø£.Ô $X‚w+æ ∫ Á|üXd¯ Ôü ∫Á‘·ø±s¡T\T.
ø£fi≤XÊ\˝À $<ë´s¡T\Δ ≈£î øπ e\+ bÕsƒê\T #Ó|Œü &ÉyT˚ ø±ø£, ùd«#·Ã>¤ ± Ä˝À∫+#·&+É ,
ø£fi≤‘·àø£<èä wæº ô|+bı+~+#·Tø√e&É+ e+{Ïyê{ÏøÏ Á|üeTTKkÕúq+ ñ+&˚~. Ç+<äT≈£î nø£ÿ&É
@s¡Œs¡∫q ªª\÷HêsY kıôd’{°μμ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D. ˇø=ÿø£ÿ ãè+<ä+ $<ë´s¡TΔ*ï düeT≈£L]Ã,
ˇø=ÿø£ÿ ˝…øÃ£ s¡s‘Y √ nqTdü+~Û+∫, ùd«#·Ã>¤ ± uÛ≤e$ìeTj·T+ »s¡T|ü⁄ø=H˚ neø±X¯+ ø£*Œ+#·&+É
á kıôd{’ ° ñ<˚X› +¯ .
nø£ÿ&É #·~$, ‘·s¡yê‘·ø±\+˝À Á|üdæ<äΔ s¡#·sTT‘·˝…’q dæ.eTèD≤[ì, KBsYu≤ãT,
$|ü¢ekÕVæ≤‘√´<äé÷ìøÏ düìïVæ≤‘·T˝…’q ø£fi≤´Dsêe⁄, $.#Ó+#·j·T´ »s¡ï*»+˝ÀøÏ yÓ[¢q
bıqT>√{Ï ø£ècÕís¬ &ç`¶ e+{Ï ø=+<äsT¡ Hê≈£î C≤„|øü +£ edü÷+Ô {≤s¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ dü«uÛ≤e+˝ÀH˚, j·TTe$TÁ‘·T\‘√ ‘·s¡T#·T m≈£îÿe>± >∑&É|ü&É+
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ñ<√´>∑ø±\+qT+∫ ñ+~. nø£ÿ&É ‘·q $<ë´s¡T\Δ #˚‘· ª‘·sT¡ DkÕVæ≤‹μ nH˚
dü+düqú T kÕú|+æ |ü#X˚ Ês¡T. 1965˝À nø£ÿ&É (‘ê‘êÿ*ø£+>± ã‹øÏ eTT–dæq<˚ nsTTHê) ÄeP]
ø±˝ÒJ $<ë´s¡Tú\T (ÄePfiÀ¢ n|üŒ{ÏøÏ ø±˝ÒJ˝Ò<äT. $<ë´s¡TΔ\T ÄeP]øÏ #Ó+~qyês¡T)
ªùdïVü≤kÕVæ≤‹μ nH˚ dü+dükú Õú|+æ #·>±`ø±e*qT+∫ Á|ü‘´˚ ø£+>± e∫Ã düu\ÑÛ ˝À bÕ˝§Zq&ÉyT˚ ø±<äT—
yêfi¢̄ø√]ø£ MT<ä $X‚wdü +ü ∫ø£ ªVü≤]$\T¢μ≈£î dü+bÕ<äø‘£ «· + ≈£L&Ü eVæ≤+#ês¡T.
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ uÀs¡T¶H˚wüq˝Ÿ ôV’≤dü÷ÿ\T $<ë´s¡TΔ\T ñwül, b˛˝≤Á|ü>∑&É
dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô, ø£qø˘Á|üyêdæ, y˚Tø± |ü{≤º_sÛ êeTj·T´, qπs+Á<äHê<Ûä #Í<ä], <˚es¡|*ü ¢
øπ X¯esêe⁄, uÒ‘÷· ˝ŸsêE, >∑DXÒ «¯ s¡sêe⁄, j·TÁs¡$T*¢ lsêeTXÊÅd,Ôæ yÓ<Tä s¡TeT÷&ç sêeT<ëdüT,
n<ä+› øÏ y˚+ø£≥ø£ècÕísêe⁄, Á|üuèÑÛ ‘·T\T XÊÅd>Ôæ ±]øÏ u≤>± düìïVæ≤‘·+>± eTdü*qyês¡T— dü÷ÿ\T
J$‘·+>∑&#ç êø£ ≈£L&Ü Äj·Tq‘√ ùdïVü≤+ ø=qkÕ–+∫qyês¡T.
n˝≤π> ø±e*˝À ≈£L&Ü XÊÅd>Ôæ ±s¡T $<ë´s¡T\Δ ‘√ düìïVæ≤‘·+>± $TÁ‘·T&ç>± eTdü˝yÒ ês¡T.
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À, n\Hê{Ï Á|üd<æ sπΔä &çj÷Ó >±j·TqT\T |ü⁄qïeTsêE k˛<äØeTDT\T
Äj·Tq bÕ≥*ï dü«s¡|ü]∫ bÕ&ÉT‘·÷+&˚yês¡T. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ dü÷ÿ\T$<ë´]ú nsTTq`
dæìe÷dü+^‘· <äs¡Ù≈£î&ÉT l C….$. sê|òüTe⁄*ï $»j·Tyê&É πs&çjÓ÷πø+Á<ëìøÏ XÊÅdæÔ>±s¡T
|ü]#·j·T+ #˚XÊs¡T. Äj·Tq ‘=* ñ<√´>∑ø±\+˝À m+‘·rÁe+>± j·TTedüe÷C≤ìï
n–Z+#˚yês¡+fÒ... ªˇø£&TÉ μ nH˚ |ü<´ä K+&çø˝£ À`

|ü>T∑ \<äqTïeTT eÁ»ø£yê≥eTT\qT
Äe⁄*+∫ r+Á&ç+#·T dæ+Vü‰\ q~$T
u§ã“˝…‹+Ô |ü⁄ ø£è‘· dü{≤k˛Œ¤≥qeTTq
j·TTeø£! ˙ dæï>∑VΔ ≤ü è<äjT· eTTà ñ&çø¬ H˚ì!
n+{≤s¡T`
ndü˝q’… ª◊s¡˙μ @eT+fÒ, ‘·qø=&ÉT≈£î\ Áù|eTeéVü‰sê\T ‘·˝‹… qÔ |ü&ÉT, eTTqTeTT+<äT
Vü≤]¸+#·˝Òø£b˛e&É+.
ø±e* $TÁ‘·T\˝À n+<äs÷¡ ˇ¬ø‘·T,Ô ˇø£ÿ uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±s¡T ˇø£ jÓT‘·T.Ô Ç<äs› ÷¡
m+‘·>± düìïVæ≤‘·T˝…b’ ˛j·÷s¡+fÒ— ˇø£fió¯ ¢ #˚dqæ s¡#q· ˇø£sT¡ #·~$, $ì, ÄyÓ÷~+#ê*. @
πs&çjÓ÷ Á|üdü+>∑yÓTÆHê #Ój·Té\dæeùdÔ Ä ñ~›wüºÁ|üdü+>±+X¯+ >∑T]+∫ ˇø£]‘√ ˇø£s¡T
#·]Ã+#ê*.
Hê<äèwæº˝À, nqTuÛÑe+˝À uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±s¡T Ä ‘·s¡+ ‘Ó\T>∑Ts¡#·sTT‘·˝À
ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] uÛ≤ekÕsêìï Á>∑V≤æ +∫q ø£$. bÕ≥ÁyêdæHê, e#·q+ ÁyêdæHê, •\Œ+ #ÓøÿÏ qfÒ.º
Äj·Tq ªô|sYô|òø£¸ìdüTºμ. Á|ü‹ø£<ä*ø£ ~~› r]Ãq≥Tº+&˚e´øÏÔ. e´s¡ΔÁ|üX¯+dü\T #Ój·T´˝Ò<äT.
#ÓjT· ´ìe«˝Ò<Tä . Äj·Tq kÕ+>∑‘´· +˝À |ü]|üPs¡í ø£fi≤\_Δ bı+~qyês¡T Á|üeTTK Hê{≤´#ês¡T´\T
yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘·´+>±s¡T. dü‘·´+>±s¡T ø√]q Ä<ÛäTìø£ j·Tø£å>±q Á|üÁøÏj·TqT dü+|üPs¡í+>±
|ü+&ç+∫ πøe\+ Äj·TqÁ|ü<äs¡Ùq\ ø√düy˚T n|ü⁄s¡÷|ü j·Tø£å>±Hê\T ÁyêXÊs¡T. >=|üŒ
πs&çjÓ÷Á|üdü+>±\T #˚XÊs¡T. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔì X¯s¡à>±s¡T m+‘·>± Çwüº|ü&Ü¶s¡+fÒ,XÊÅdæÔ>±]
ªø°]Ô‘√s¡D+μ ø±yê´ìøÏ eT+>∑fi¯‘√s¡DeT+‘·>± $\Teø£fÒº |”]ƒø£ ÁyêXÊs¡T. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ
∫e]ø√]ø£ uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±] πs&çjÓ÷Á|üdü+>±\T |ü⁄düÔø£+>± ‘·qT Á|ü#·T]+#ê\ì.
#˚jT· ˝Òøb£ ˛j·÷s¡T. 1987˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T eTs¡DX¯jT· ´MT<ä ñ+&É>± ∫e]kÕ] <ä]Ù+∫q
@¬øø’ £ $TÁ‘·T\T uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±s¡Tès¡+>∑˝Ÿ˝À!
ø±e*˝À ñqï ø±\+˝À ¬ø.$.s¡eTD≤¬s&ç¶>±s¡T eTs=ø£ Çwüº$TÁ‘·T\T. Äj·Tq @
kÕVæ≤‘·´ $wüj·T+ø±˙, dü+düÿè‘·|ü⁄düÔø£yÓTÆHê düπs, ¬s&ç¶>±s¡T XÊÅdæÔ>±] ø√dü+ ø=ì‘Ó∫Ãq
dü+<äsê“¤\THêïsTT. nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\ dü+|òTü + düuTÑÛ ´\T>± ñqïø±\+ì+∫ XÊÅd>Ôæ ±]MT<ä
s¡eTD≤¬s&ç¶>±]øÏ Ä<äs¡D. 1970˝À $XÊK˝À ll wüwæº|üP]Ô
»s¡T>∑T‘·T+fÒ`ªªMTs¡T ‘·|üŒø£ sêyê*μμ nì yÓ+≥ô|≥Tº≈£î yÓ[¢q
e´øÏÔ ¬s&ç¶>±s¡T. kÕVæ≤‘ê´_ÛÁbÕj·÷\‘√ m+‘·$uÛÒ<ä+ e⁄Hêï,
|üsd¡ Œü s¡+ q∫Ãq ø±s¡D≤˝Òy√ ñ+&ç ñ+&Ü*. (‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À
H˚qT Hêqï>±]ì ø£\e&ÜìøÏ yÓ[q¢ |ü&ÉT ˇø£kÕ¬sH’ ê Ç<äs› +¡ ø£*dæ
Äj·Tì+{ÏøÏ yÓfiy¢‚ êfi¢̄+).
ø±e*ø±˝ÒJ˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T #˚]qdü+e‘·‡s¡yT˚ nqT≈£î+{≤qT,
n|üŒ{Ï <˚XÁ¯ |ü<ëÛ qeT+Á‹ l »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA eTs¡D+Ï #ês¡T.
n|ü&˚ ø±e*ø±˝ÒJøÏ ª»eVü≤sY uÛ≤s¡‹μ nì ù|s¡T e÷sêÃs¡T.

ãVüQXÊ n|üŒ{À¢H˚ XÊÅd>Ôæ ±] #˚‘· ªuÛ≤düeTVü‰ø£$ Hê≥ø£kÕVæ≤‘·´+μ >∑T]+∫ O|üHê´kÕ\T
@sêŒ≥T#˚XÊs¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ kÕVæ≤‘·´J$‘·+˝À s¬ +&ÉeuÛ≤>∑+ ø±e*˝À 1964˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ 1986
es¡≈î£ ø=qkÕ–+~. J$‘·+˝À #Ó|ü ø√<ä–q e÷s¡TŒ\T e#êÃsTT. ø±e* yÓ[q¢ yÓTT<ä{À¢
Äj·Tq, e÷ neTà, e÷Á‘·y˚T yÓ[¢ ø±|üs¡+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. nø£ÿ bÕs¡«‘·eTàqT,
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À uÛ≤qTeT÷]Ô dü+kÕsêìøÏ düV‰ü j·T≈£îsê*>± ñ+#ês¡T. Ä $<Û+ä >± e÷
neTà qT+∫ nø£ÿqT s¬ +&ÉekÕ] <ä÷s¡+>± e⁄+∫ sT÷yÓT≈£î }s¡≥ø£*–+#ês¡T. nsTT‘˚,
ø=~›ø±˝≤ìπø uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ≈£L&Ü ø±e*ø±˝ÒJ˝À ñ<√´>∑+ sêe&É+‘√ bÕs¡«‘·eTà ≈£L&Ü
sT÷ >∑÷{Ïπø sêø£‘·|üŒ˝Ò<äT. Ç|üŒ{ÏøÏ e÷sTT+{Ï ô|‘·Ôq+ e÷neTà#˚‹øÏ e∫Ã+~
ø£qTø£`bÕs¡«‘·eTàøÏ ej·TdüT‡ MT<ä|&ü bç ˛sTT+~ ø£qø£`|üPs¡«|ü⁄ düŒs¡\ú ˙ï ø±düÔ yÓqø£|{ü ≤ºsTT.
Ç|ü&ÉT ø=‘·dÔ eü Tdü´ yÓT\¢yTÓ \¢>± ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ ,Æ ø±\+‘√bÕ≥T ‘ês¡kÕúsTTøÏ #˚]+~.
e÷ neTàø°, uÛ≤qTeT÷]Ô uÛ≤s¡´ø° |ü&˝É <Ò Tä . áø±\+˝ÀH˚ n‘·qT m+.@.øÏ Åô|y’ ≥˚ T>± #·<eä &É+,
1967`68 Hê{ÏøÏ Ä &çÁ^ ‘Ó#T· Ãø√e&É+ dü+uÛ$Ñ +∫+~.
1965˝À bÕs¡«‘·eTà eTs¡D+Ï ∫+~. ÄyÓT |ü≥¢ ∫qïHê{ÏqT+N ø£è‘·»‘„ ,· >ös¡e+>∑\
XÊÅd>Ôæ ±s¡T eT]ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ‘·q ª>ö‘·MT>±<∏\ä Tμ |ü⁄düøÔ +£ ÄyÓT≈£î n+øÏ‘+· #˚XÊs¡T. á
>ö‘·MT>±<∏\äÛ T o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+∫q yÓq’ + eT]ø=+‘·eTT+<äT≈£î yÓfi≤¢ø£ #Ó|⁄ü ‘êqT.
1966 &çôd+ãs¡T˝À Hê $yêVü≤+nsTT+~. Ä$esê\T Hêø£<ë∏ dü+<äs“¡ +¤ e∫Ãq|ü&ÉT
#Ó|⁄ü ‘êqT. düTã“sêj·TXÊÅdÔæ n|üŒ{ÏøÏ ‘·DT≈£î nø£ÿe÷+ã f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ‡˝À ñ<√´>∑+ e÷H˚dæ
ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT.
1969˝À H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À ñ|ü dü+bÕ<ä≈î£ &ç>± #˚sêqT. n<˚jT˚ &ÉT
O>±~øÏ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+ ($»j·Tyê&É) Äes¡D˝À uÛ≤Ø ø£$düyT˚ àfi¯q+ »]–+~. n|üŒ{ÏøÏ
Á|üdæ<äTΔ˝…’q eT÷&ÉT‘·sê\ ø£e⁄\T n+<äT˝ÀbÕ˝§Zì, ø£$‘·«+ #·~yês¡T. Ä dü+e‘·‡s¡y˚T,
@ø£d÷ü Á‘·+>± q&ç∫q uÛ≤s¡rj·T ø±+Á¬>düTbÕØº s¬ +&ÉTøÏ+<ä N*b˛sTT+~. ø±+Á¬>düT(bÕ‘·)
ø±+Á¬>düT(ø=‘·)Ô nH˚yês¡T.
Hê≈£î >∑Ts¡TÔqï+‘·es¡≈£î` n<˚dü+e‘·‡s¡+ Á|ü‘˚´ø£‘Ó\+>±D ñ<äéT+ ‘=*kÕ]>±
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.
Ä ø±\+˝À πs&çjÓ÷ ñ>±~ düy˚Tàfi¯Hê\T Äø±X¯yêDÏ ÁbÕ+>∑D+˝ÀH˚ »]π>$.
ø=‘·dÔ ÷ü &º jç ÷Ó \T _*¶+>¥ Ç+ø± @s¡Œ&É˝<Ò Tä . |ü⁄qïeTà‘√≥ ÁbÕ+‘·+˝À ˇø£ ô|<ä› e÷$T&ç‘√≥˝À
ªªÇ+^¢wøt ã¢£ T“μμ nH˚ _*¶+>¥˝À dü÷&º j ç ÷Ó \T, Ä|òd” Tü y˚sT¡ y˚sT¡ >± Ç≥Tn≥T $dæ]q≥Tº O+&˚$.
eT÷&ÉT‘·sê\ ø£e⁄\ $_Ûqïø£$‘·\T $q&ÜìøÏ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\T $s¡>ã∑ &ç e#˚Ãyês¡T. Ä
düy˚Tàfi¯Hê\˝À ‘·s¡#·T>± $X¯«Hê<∏ä, ‘·TeTà\d”‘êsêeTeT÷]Ô, ø£s¡TDl, Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ,
düTã“qïX¯‘êe<Ûëì, |ü⁄≥º|ü]Ô, ll, Äs¡TÁ<ä, ≈£î+<äT]Ô, ‹\ø˘, <ëX¯s¡~∏, Hêsêj·TD¬s&ç¶,
eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ q+&É÷] sêeTø£èwüeí ÷#ês¡´, Hêj·Tì ø£èwü≈í î£ e÷],

j·TXÀ<ë¬s&ç¶, C≤„Hêq+<äø£$, Á|üuÛÑè‘·T\T bÕ˝§Z+≥÷+&˚yês¡T. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ 1969
düyT˚ àfi¯q+˝À bÕ˝§ZHêïs¡T nì >∑Ts¡T.Ô
n|üŒ{À¢ ñwül $»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+˝À ñ<√´>±ìøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äTqT+∫ e∫Ã
#˚sês¡T. 1970\ ÁbÕs¡+uÛÑ+. H˚qT, Äj·Tq, @\÷s¡Ts√&ÉT¶˝À Væ≤+BÁ|ü#ês¡düuÛÑ≈£î
kÕj·T+ø±˝≤˝À¢yfi˚ ¯ yÓ[¢ (ñwül $TÁ‘·T\T ∫ÁsêeP] düTÁãVü≤àD´+>±s¡T nø£ÿ&É |üì#˚ùdyês¡T)
$X¯«Hê<∏yä ê] sêe÷j·TD+ #·<Tä e⁄ø√e&É+, ˝Ò<ë ø£ãTs¡T.¢ .. sT÷ø±\πøbå Õ\˝À ñ+&É>± ô|~›u§Û ≥¢
düTã“sêeTj·T´ ≈£L&Ü e∫Ã ø£*ùdyês¡T. $»j·Tyê&É˝À f…*bò˛qT&çbÕs¡Tyº TÓ +≥T˝À |üì#˚dTü qÔ ï
>∑TeTà&ç ~qø£ss¡ êe⁄>±] ø±s¡´<ä]Ù‘·«+˝À, düTã“sêeTj·T´ n<Û´ä ≈£îå \T>± ª#Ó‘’ q· úÛ≤s¡‹μ nH˚
kÕ+düÿè‹ø£ dü+düú q&ÉTdü÷Ô+&˚~. yêfi¯ó¢ 1971˝À Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ wüwæº|üP]Ô ø±s¡´Áø£eT+
@sêŒ≥T#˚j÷· \ì dü+ø£*Œ+#ês¡T. ô|<äÁ› |üjT· ‘·ïy˚T #˚XÊs¡T. >∑TeTà&ç ~qø£sêsêe⁄>±s¡T >=|üŒ
ìX¯Ùã›ø±s¡´ø£s¡Ô. ôd’øÏ˝…øÏÿ Ç+{Ï+{Ïø°, ˝Ò<ë Ä|ò”düTø° ‹]–, ÄVü‰«q|üÁ‘ê\T|ü+∫, düuÛÑ\T
ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ wüw|ºæ Pü ]Ô ìs¡«Vü≤D es¡≈î£ ñwül u≤<Û´ä ‘·eVæ≤+∫`|üÁ‹ø± Á|üø≥£ q
#˚d,æ XÊÅd>Ôæ ±] n_Ûe÷qT\≈£î, •wüß´\≈£î ms¡Tø£|]ü #ês¡T. ‘Ó\T>∑TH˚\ n+<ä]ø° ÄVü‰«Hê\T
|ü+bÕs¡T. |üÁ‹ø£\˝À Á|ü‘´˚ ø£ yê´kÕ\T Á|ü#T· ]+#ês¡T. 1971 Ä>∑dTü º 29 XÊÅd>Ôæ ±] |ü⁄{Ïqº s√Eq
$»j·Tyê&É s√≥ØÄ&ç{À]j·T+˝À` eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd>Ôæ ±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T.
XÊÅdæÔ>±] Ä|üÔ$TÁ‘·T\T ‘√˝Ò{Ï ø£qø£sêE>±s¡T, k˛eTdüT+<äsY, ñwül... eT]ø=+<äs¡T
(ù|s¡T>¢ T∑ s¡T˝Ô eÒ ⁄) eø£\Ô T. $»j·Tyê&É˝À, |üÁ‹ø£\yês¡T, s¡#s· TT‘·\T #ê˝≤eT+~ düu≈ÑÛ î£ e∫Ã
X¯óuÛ≤ø±+ø£\å T ‘Ó*bÕs¡T.
düu»ÑÛ ]–q eTs¡THê&ÉT $X¯«Hê<∏yä ês¡T Á|ü‘´˚ ø£+>± Ç+{ÏøÏ ÄVü‰«ì+∫ Vü≤qTeT#êÃ¤Åd˙Ôæ ,
eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\yê]˙ uÛÀ»q+, eÅkÕÔ\‘√ dü‘ÿ· ]+#ês¡T. ádüuÑÛ >∑T]+∫ |üÁ‹ø£\˙ï yês¡Ô
Á|ü#T· ]+#êsTT. á dü+<äs“¡ +¤ >±H˚ XÊÅd>Ôæ ±] <äø±å sêeT+ ø±eéT÷, Ç‘·s¡ |ü<´ä K+&Éøè£ ‘·T\÷
ø£*|æ ªª<äø±å sêeTeTT`Ç‘·sø¡ è£ ‘·T\Tμμ ù|]≥ ˇπø dü+|ü⁄{Ï Á|ü#T· ]+#êeTT.
á düHêàq+ ‘·sT¡ yê‘· ø±e*˝À l uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±] H˚‘è· ‘·«+˝À s¬ +&ÉekÕ]
XÊÅd>Ôæ ±] wüw|ºæ Pü ]Ôduü ÑÛ »]–+~. n+<äT˝À ñwül, H˚qT Á|üd+ü –+#êeTT.
1972˝À nqT≈£î+{≤qT $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+ Äes¡D˝À >=|üŒ ø£$
düyT˚ àfi¯q+ »]–+~. $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T. n\yê≥T>± eT÷&ÉT‘·sê\
ø£e⁄\T` n|üŒ{Ï Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ˝À Ä+Á<Û,ä ‘Ó\+>±D, sêj·T\d”eT ÁbÕ+‘ê\ Á|ü‹ì<ÛTä \T>±
e∫Ã ‘·eTø£$‘·«+ #·~yês¡T. Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T ‘·eT ø£$‘· ÁbÕs¡+_Û+#·&ÜìøÏ eTT+<äT
s¬ +&ÉT e÷≥\T ñb˛<ëÈ‘+· >± #Ó|Œü &É+ yÓTT<ä\Tô|{≤ºsT¡ . $X¯«Hê<∏yäÛ ês¡T yÓ+≥H˚ ªª|ü\e¢ ⁄˝§<äTμ› μ
nHêïs¡T. Hêsêj·TD¬s&ç¶>±s¡T yÓ+≥H˚ yÓqøÏÿ‹]– #·÷&É≈£î+&Ü ªªÇø£ÿ&É |ü\¢e⁄\÷ ˝Òs¡T—
#√fi¯ó\÷ ˝ÒsT¡ μμ nH˚d,æ ‘·eTø£$‘· #·~$ }s¡T≈£îHêïs¡T. ø£$ düyT˚ àfi¯q+ #ê˝≤ u≤>± Vü‰{ŸV‰ü {Ÿ>±
»]–+~. dü<dä Tü ‡˝À ∫e] ø£$>± Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ ‘·q e#·qø£$‘· #·~yês¡T. dü‘´· Hêsêj·TD

>±]øÏ ÄÁ>∑V≤ü +ø£*–+~`Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ |ü<ë´\T Áyêj·÷*>±ì sT÷ e#·qø£$‘·«+ @$T≥ì!
ªªô|≥ºqeTà m˝≤>∑÷ ô|≥º˝<Ò Tä . ô|fÒº neTàπø+ e∫Ã+~!μμ nì _>∑sZ >¡ ± nH˚d`æ ªªdüeTø±©q
ø£$‘·«+ ø£$‘êdüs¡dü«‹ì e{Ïº >∑&ç¶u§eTàqT #˚ùddæ+~μμ nH˚<Û√s¡DÏ‘√ |òü÷f…Æq |ü<ë´\T
n<Û´ä ø£kå Õúq+ qT+∫ #·~yês¡T. Ä s√E ø£$düyT˚ àfi¯q+ ø√dü+ e∫Ãq ndü+U≤´ø£ÁXÀ‘·˝À¢
#ê˝≤eT+~øÏ dü‘´· Hêsêj·TD>±] <Û√s¡DÏ q#·Ã˝Ò<Tä . ø=+<äs¬ ‘’ ˚ >∑{>ºÏ ± øπ ø£\T ≈£L&Ü ô|{≤ºsT¡ .
yÓTT‘êÔìøÏ dü+<ä&ç dü<äT›eTDÏ– eTsê´<ë˝À|ü+ ˝Ò≈£î+&Ü y˚~ø£ ~– ø£e⁄\+‘ê
ìÅwüÿ$T+#ês¡T.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ e÷Á‘·+ sT÷ $X¯«Hê<∏ä <Û√s¡DÏ eT]∫b˛˝Ò<Tä . ªªndü\T ø£$‘·« Á|üø≥£ q+
#Û+· <ädTü ‡˝À ñ+&Ü\ì me&ÉT #ÓbÕŒ&ÉT?μμ nì Á|ü•ïdü÷Ô ªªdüsd¡ «ü ‹øÏ s¬ +&ÉTeTTU≤\Tμμ nì
ˇø£ yê´dü+Áyêdæ 1973 |òÁæ ãe] uÛ≤s¡‹ e÷dü|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#ês¡T. á yê´dü+ Á|ü#T· ]‘·yTÓ qÆ
ø=~›s√E\øÏ, H˚qT $X¯«Hê<∏yä ê]ì n|ü&É|ü &ÉT |ü\ø£]+#˚ n\yê≥T #=|üq yê[fl+{ÏøÏ
yÓfi≤¢qT. qqTï #·÷dü÷HÔ `˚ ªªX¯sà¡ , sê,sê MT HêqïøÏ HêMT<ä ø√|ü+ e∫Ãq≥Tº+~μμ nì >∑T+uÛqÑ >±
}s¡T≈£îHêïs¡T. n˝≤ e÷≥\ dü+<äs“¡ +¤ >± H˚qT Äj·Tq‘√ nHêïqT ªªMTs¡T e÷Á‘·+ ªªsê<Ûä
e#·Hê\Tμμ n+≥÷ ªªX¯è+>±s¡M~Ûμμ ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï˝À ø=ìïø£$‘·\T #˚πsÃs¡T ø£<ë!`MT
yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï m&çwHü ˝é À #·~yêqTμμ nHêïqT`Äj·Tq yÓ+≥H˚ `ªªsêùdÔ sêXÊqj·÷´, ø£$‘·«eTH˚~
#Û+· <ädTü ‡˝ÀH˚ ñ+&Ée˝…μμ nHêïs¡T. ‘·sy¡ ê‘· Ç‘·s¡ $wüj÷· ˝Òy√ e÷{≤¢&ç H˚qT e#˚ÃXÊqT.
(>∑eTìø£: á ø£$düyT˚ àfi¯q+ »]–q dü+e‘·‡s¡+ 1969 nì Hê >∑Ts¡T.Ô nsTT‘˚
Hêqï>±s¡T yê´dü+ Áyêdæq dü+<äs“¡ +¤ , ø=~›H\Ó \ ‘˚&Ü˝ÀH˚! 1973 |òÁæ ãe] uÛ≤s¡‹˝À Á|üø{£ ‘Ï +· .
n+<äTe\¢ 1972 ñ>±~ø±? nì dü+<˚V≤ü +. dü]`dü+e‘·‡s¡+ @<Ó‘’ H˚ +˚ ? »]–q $X‚w+ü
Ç~)
1972˝ÀH˚ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ eTÁ<ëdüTyÓ[¢ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]‘√ s¬ +&ÉTs√E\T >∑&bç Õs¡T.
n|ü&˚ ø±e* $XÀ«<äjT· n~Û|‹ü , ø£èwüXí ÊÅdÔæ n_Ûe÷ì, sêeT#·+Á<ë¬s&ç>¶ ±s¡T≈£L&Ü, nø£ÿ&É
ø£*XÊs¡T. n|ü&ÉT ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T Á|üd+ü >∑eXÊ‘·÷Ô ‘·q s¡#q· \T kÕ|ü⁄Áyêdæe⁄qï |üÁ‘ê\T
#· ÷ |æ + ∫, ªªÇe˙ï n#· T Ãy˚ ù dÔ |ü < Û ë ï\T>∑ T dü + |ü ⁄ {≤\T ne⁄‘êsTTμμ nHêïs¡ T .
s¬ &ç>¶ ±s¡T`ªªÁ|ü#T· s¡DøÏ MTø£+fÒ Hê≈£î ‘=+<äs>¡ ± e⁄+~μμ`nH˚dæ ‘·eT |üìMT<ä yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
n˝≤ yÓ[b¢ ˛sTTq eTìwæ }s¡Tø√˝Ò<Tä . $XÀ«<äjT· |üø±å q ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] ø=ìï e#·q
s¡#·q*ï eT÷&ÉT dü+|ü⁄{≤\T>± Á|ü#·T]+#ês¡T. ªªn|ü&ÉT |ü⁄{Ïºe⁄+fÒμμ ªª|ü⁄wüŒ˝≤$ø£\Tμμ
ªªãVüQø±\<äsÙ¡ q+μμ`yê{Ïù|s¡T.¢ (ìC≤ìøÏ ªªãVüQø±\<äsÙ¡ q+μμ dü+|ü⁄{Ïì n|üŒ{Ïøπ ã+<äsT¡
ªÁ‹y˚DμÏ Á|ü#T· s¡D\ yês¡T ˇø£ m&çwHü é y˚dñæ Hêïs¡T)
Çø£ÿ&É ˇø£kÕ] Ä– ` Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±s¡T ø±e*˝À ñ+&É>± Áyêdæq Ç‘·s¡ s¡#q· \
>∑T]+∫ ø=+‘· #Ó|Œü e\dæ e⁄+~. eTs=ø£ÿe÷≥`$XÀ«<äjT· Á|ü#T· ]+∫q ø£èwüXí ÊÅdÔæ |ü⁄düøÔ ±\≈£î
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ ªeTT+<äTe÷≥μ ÁyêXÊs¡T. 1975˝À ø£èwüXí ÊÅdÔæ ø£$‘êdü«s√í‘‡· e+ »]–+~.
m+<äTø£+fÒ`Äj·Tq ªø£èwü|í øü +å£ μ ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï 1925˝À ‘=*kÕ]>± n#·ÃsTT+~. 1975øÏ

50@fi¯ó.¢ á ñ‘·‡yêìøÏ Ä<Û«ä s¡´+ eVæ≤+∫qyês¡T ls¡eTDj·T´ sêC≤. s¡#s· TT‘·\ $TÁ‘·T&ÉT.
Ädüu˝ÑÛ À Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ |ü<àä sêE, Á|üuèÑÛ ‹ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]øÏ düìïVæ≤‘·T\T Á|üd+ü –+#ês¡T.
n|ü&ÉT myÓTk˛ÿ m+.mHé.sêe⁄>±s¡T q&ÉT+ø£{Ïº, ø£èwüíXÊÅdæÔ ø£è‘·T\T Äs¡Tdü+|ü⁄{≤\T
Á|ü#T· ]+#ês¡T. $\TyÓq’ Á|ü‘´˚ ø£ dü+∫ø£ ‘Ó#êÃs¡T.
dü+Á|ü<ëj·T dü+düÿè‘ê+Á<Ûä kÕVæ≤‘ê´\T #·<Tä e⁄≈£îì, yê{ÏMT<ä m+‘· >ös¡e+e⁄Hêï`
ªne<ÛëHê\μ yÓ’|ü⁄, ªuÛÑTeq $»j·Tμ Á|ü<äs¡Ùq\ yÓ’|ü⁄ Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ m|ü&É÷ yÓfi¯¢˝Ò<äT.
ˇø£ÿkÕ]>±e⁄qT ø±øÏHê&É˝À uÛTÑ eq $»j·TÁ|ü<sä Ù¡ q+˝À ‘ÓHê* sêeTø£èwüí ø£$>± bÕ˝§ZHêïs¡T.
@$T #Ó|Œæ Hê, Ä s¡#q· ˝À ˇø£ ø=‘·<Ô qä + ø£qT|æ+#ê\ì ø√s¡Tø=H˚yês¡T ` |ü<´ä + ÁyêdæHê,
bÕ≥ÁyêdæHê, e#·q+ ÁyêdæHê, sT÷ >∑T] ‘·ù|Œ yês¡T ø±<äT.
ˇø£|ü &ÉT ªedü+‘·ùdeμ Hê≥ø±ìï, kÕeTs¡ø¢ √≥ bÕ´Øø£+ô|˙ düT>∑sbY Õò ´ø£Øº O<√´>∑T\T
ø=+<äsT¡ nø£ÿ&˚ uÛ≤Ø>± ôd≥Tºyd˚ æ Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. XÊÅd>Ôæ ±s¡T yês¡+yês¡+ kÕe÷s¡ø¢ √≥ yÓ[¢
]Vü‰s¡‡\T‡ #·÷dæ nedüsy¡ TÓ qÆ dü÷#·q\T #˚d÷ü eÔ #êÃs¡T. u+<äsT¡ yêD°u≤\ ÄHê≥ø£+˝À
edü+‘·ùdq y˚w+ü #˚d+æ <äì Hê≈£î >∑Ts¡T.Ô n+<äT˝À X¯ø±s¡T&ÉT y˚w+ü #˚dqæ ‘·qT #ê˝≤u≤>±
#˚XÊ&ÉT. Á|ü<äs¡Ùq #ê˝≤u≤>± s¡øÏÔø£{Ïº+~. ãVüQXÊ ÄÁ|ü<äs¡Ùq ‘·s¡yê‘·H˚ nqT≈£î+{≤qT
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ ªHê≥ø£+˝À Hê≥ø£+μ nH˚ ø=‘·‘Ô s· V¡ ‰ü $X‚w¢ Dü qT Hê≥ø£ Á|üÁøÏjT· H˚ rdüT≈£îì
#˚XÊs¡T. Ç+<äT˝À ø£<∏ä≈£î&çøÏ ˇø£ ø£\ edüTÔ+~. n+<äT˝À eTè#·Ã¤ø£{Ïø£+ bÕÁ‘·\˙ï
ø£$X¯SÁ<ä≈î£ &ç‘√ düV‰ü ø£ì|ækÕÔsT¡ . ø£<≈ä∏ î£ &ÉT yê]ì Á|üXï¯ \&ÉT>∑T‘ê&ÉT. yês¡+‘ê ˇø=ÿø£ÿs¡÷
»yêãT\T #Ó|ü⁄‘ês¡T. Ä Á|üX¯ï düe÷<ÛëHê\<ë«sê eTè#·Ã¤ø£{Ïø£ Hê≥ø£dü«uÛ≤e+, Äj·÷
$wüj÷· \ô|’ $eTs¡Ù\≈£î düe÷<ÛëHê\÷, ˇø£<ëìyÓ+{ ˇø£{Ï ekÕÔsTT. ás¡#q· n|üŒ{Ï
Á|üuTÑÛ ‘·«|üÁ‹ø£ ªÄ+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿμ˝À n#·ÃsTT+~.
1980\ s¬ +&ÉeuÛ≤>∑+˝À nqT≈£î+{≤qT sT÷ Hê≥ø£+ l y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ $X¯«$<ë´\j·T
|ü]~∏Û˝Àì &çÁ^$<ë´s¡TΔ\≈£î bÕsƒ¡´Á>∑+<∏äyÓTÆ+~. n|ü&ÉT eT∞¢ n#·TÃyÓj·Té\dæ e∫Ã+~.
$»j·Tyê&É qy√<äjT· dü+düú n~ÛH‘˚ · l n≥÷¢] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ Ä u≤<Û´ä ‘· XÊÅd>Ôæ ±]
‘·s¡|ü⁄q rdüT≈£îì, eTTÁ~+∫ dü]>±Z Ä ÁbÕ+‘·+˝À ø±˝ÒJ\T ‘Ó]#˚y˚fi¯øÏ n+<ä]ø°
n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#˚Ã˝≤>∑ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. Ç~ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ Ä]úø+£ >± >=|üŒ ñ|üø±s¡yTÓ +Æ ~.
Çø£ÿ&É, BìøÏ eTT+<äs¡ »]–q ø=ìï $X‚cÕ\T ≈£L&Ü #ÓbÕŒ*.
Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ>±]øÏ #ê˝≤ ÇwüºyÓTÆq dü+düÿè‘· ø£e⁄˝À¢ ø±[<ëdüT Á|üeTTKT&ÉT.
n‘·&øç ±yê´\T ≈£îe÷s¡d+ü uÛeÑ +, s¡|Tüò Te+X¯+, y˚T|òTü <ä÷‘·+ nH˚$. yê{Ï>T∑ ]+∫q ˇø£ ø£fi≤‘·àø£
$eTs¡Ù #˚j÷· \ì ªª$X¯«lμμ |üÁ‹ø£˝À ‘=*Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊs¡ì Ç~es¡øπ #ÓbÕŒqT. 1970`71
eT<Ûä´ ‘·q Á|üD≤[ø£˝À e÷s¡TŒ\T #˚düT≈£îì uÛ≤s¡‹ e÷dü|üÁ‹ø£ |ü~dü+∫ø£\˝À es¡dü>±
yê´kÕ\T Á|ü#·T]+#ês¡T. |ü⁄düÔø£+>± ø£*|æ 1972˝À Á|ü#·T]dü÷Ô |ü⁄düÔø±ìøÏ ªø±[<ëdü
ø£fi≤eT+~s¡+μ nì ù|s¡Tô|{Ï,º |üHïÓ +&ÉT Á|üøs£ D¡ ≤\˝À Ä j·÷ ø±e´$X‚cÕ\÷, <˚Xø¯ ±˝≤<äT\
>∑T]+∫ #·]Ã+#ês¡T. 1973˝À nqT≈£î+{≤qT, sT÷|ü⁄düøÔ ±ìøÏ n|üŒ{Ï Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ kÕVæ≤‘·´

nø±&ÉMT ñ‘·eÔ T $eTsêÙ|ü⁄s¡kÕÿs¡+ Ç∫Ã+~. á|ü⁄düøÔ +£ n#·TÃø±e&ÜìøÏ ø±s¡≈î£ \T XÊÅd>Ôæ ±]
∫s¡$TÁ‘·T\T, <äøDåÏ ≤Á|òøæ ± &És“¡ HéjT· ÷ìe]‡{°˝À Ábıô|dò sü Y le÷Hé q.#·. es¡<ë#ês¡T´\T>±s¡T.
‘·eT yÓTÁÆ rã+<Û+ä ‘·\T#·T≈£î+≥÷ XÊÅd>Ôæ ±s¡T Áyêdæq |ü<´ä $T~:
ˇø£ÿ ø£&TÉ |ü⁄q ãT≥ºø£ j·TTqïH˚$T
nqïj·÷‘·&TÉ — ‘·eTTà&ÉHÍ<äT H˚qT
e∫Ãq~ |üPs¡«»qà kÂÁuÛ≤Á‘·yTÓ ~jÓTT
|üeq |ü]#ê*‘· düT>∑+<Ûä e\q eT≥T¢
áj·TH˚ 1976˝À XÊÅdæÔ>±] ªkÕs¡eT‹ qqïj·Tμ $eTsêÙÁ>∑+<∏äÁ|ü#·Ts¡D≈£î
ø±s¡≈£î\j·÷´s¡T.
Ä |ü⁄düøÔ +£ m+<äT≈£î ÁyêXÊs√ XÊÅd>Ôæ ±s¡T |ü⁄düøÔ £ Á|üy•˚ ø£˝À Hê\T>∑T ø±s¡D≤\T #Ó|Œæ ,
yê{Ïì (Ä Äs√|üD\qT) K+&ç+∫, ì»+ ì>∑TZ ‘˚˝≤Ã\qT≈£îHêïs¡T. Ä ø±s¡D≤\T (Äs√|üD\T)
Ç$:
1. qqïj·T uÛ≤s¡‘· Á|ü<eäÛ∏ ÷qTyê<ä≈î£ &ÉT e÷Á‘·yT˚ .
2. Äj·Tq ‘·qs¡#q· qT Áu≤Vü≤àD√‘·ÿs¡¸‘√ ì+bÕ&ÉT
3. Hê\T–+≥ eT÷&ÉTe+‘·T\T dü+düÿè‘êìï ~>∑TeT‹ #˚d,æ &ÉT,eTT,e⁄,\T, ‘·–˝≤Ã&ÉT.
4. <˚oj·Teè‘êÔìï, C≤rj·T <äèø£Œ<∏ëìï C≤‹øÏ <ä÷s¡+#˚XÊ&ÉT.
M{ÏøÏ` Hê\T>∑T Á|üø£s¡D≤\˝À |üHÓï+&ÉT ñ|üo]¸ø£\‘√ ‘ê]ÿø£+>± #·]Ã+∫
düe÷<ÛëHê\T #Óù|Œ Á|üjT· ‹ï+#˚XÊs¡T.
Ç+ø=ø£ n+X¯+ ≈£L&Ü Á|ü‹bÕ~+#ês¡T. qqïj·TÁyêdæq ªªkÕs¡eT‹Hé ø£M+Á<äT\T
Á|üdqü ï ø£<ë∏ ø£*‘ês¡jú T· TøÏ.Ô ...μμ nH˚ |ü<´ä +˝À ªø£<ë∏ ø£*‘·μμ nH˚ bÕsƒêìøÏ ã<äT\T>± ªø£<ë∏ ø£$‘·μ
nH˚bÕsƒ+¡ y˚T˝…q’ ~>± d”«ø£]+∫` 1.Á|üdqü ïø£<,ä∏ 2. Á|üdqü ïø£$‘· n+≥÷ Ä |ü<ãä +<Ûëìï
s¬ +&ÉT>± $X‚w¢ +æ ∫ #·sÃ¡ #˚XÊs¡T.
Ç~ Ä s√E˝À¢ ø=+‘· dü+#·\qy˚T ø£*–+∫+~.
1975`76 eT<Û´ä ˝À Hê »s¡ï*düT$º TÁ‘·T&ÉT l m._.¬ø.Á|ükÕ<é $XÊKqT+∫ yÓ\Te&É+
ÁbÕs¡+_Û+∫q ªáHê&ÉTμ ~q|üÁ‹ø£˝À Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ #˚‘· ªªeTs¡|⁄ü sêì eTT#·Ã≥T¢μμ o]¸øq£
d”«j·T#·]Á‘ê‘·àø£o]¸ø£ ø=~›ø±\+ ìs¡«Væ≤+|üCXÒ Ê&ÉT. Ä‘·sy¡ ê‘· ø=qkÕ–+#·˝øÒ b£ ˛e&ÜìøÏ
@s¡Œ&çq Á|ü‹ã+<Ûøä ±\T $e]+∫, u≤<Û|ä &ü TÉ ‘·÷H˚ o]¸ø£ Á|ü#T· s¡D ì*|æyX˚ Ê&ÉT. ñ‘ê‡Vü≤+>±
Áyê<ë›eTì yÓTT<ä\Tô|{Ïqº XÊÅd>Ôæ ±s¡T H=#·TÃ≈£îHêï, ns¡+Δ ‘·s+¡ >± Áyêj·T&É+ e÷H˚XÊs¡T.
n|ü&ÉT Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ dü+bÕ<äøk£ Õúq+˝À ñqï |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡
>±s¡T ª>ö‘·MT>±<∏\äÛ Tμμ ù|]≥ nqTuÛyÑ ê\÷ C≤„|øü ±\÷ Áyêj·TeTì >∑{>ºÏ ± ìs¡“+~Û+#ês¡T.
eT∞¢ Áyêj·T&É+ ø=qkÕ–+∫ |üP]Ô#X˚ Ês¡T. |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À ‘=*kÕ]>± 1981˝À e∫Ã+~.
á s¡#q· XÊÅd>Ôæ ±]øÏ #ê˝≤eT+~ n_Ûe÷qT*ï düeT≈£L]Ãô|{Ï+º ~. (2012˝À ôV≤’ <äsêu≤<äT
qy√<äjT· ãTø˘‡ dü+düú s¬ +&ÉekÕ] Á|ü#T· ]+∫+~)

Ç+#·T$T+#·T n<˚ø±\+˝À (1981`82) Ä+Á<ÛCä À´‹ ~q|üÁ‹ø£≈î£ dü+bÕ<äøk£ Õúq+˝À
e⁄qï l q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T ªªuÛ≤wü˝À ‘·e÷cÕ\Tμμ nH˚ o]¸ø£ Áyêj·TeTì
XÊÅd>Ôæ ±]ì ø√sês¡T. Væ≤+<ä÷ Ç+^¢wßü ~q|üÁ‹ø£ "Know your English" nH˚ o]¸ø‘£ √ Ä
uÛ≤cÕ Á|üj÷Ó >∑$X‚cÕ\T Äø£s¸¡ ø+£ >± #Ó|Œæ q |ü<‹Δä >±, á ‘Ó\T>∑To]¸ø£ ñ+&Ü\ì q+&É÷]yê]
Äø±+ø£.å XÊÅd>Ôæ ±s¡T Ä Äø±+ø£å $»j·Te+‘·+>± HÓsy¡ s˚ êÃs¡T. Ä ∫s¡T ªuÛ≤cÕμ yê´kÕ*ï
HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢˝À ˇø£ uÛ≤cÕ_Ûe÷ì ∫qï|ü⁄düøÔ +£ >± eTTÁ~+∫, ùdïVæ≤‘·T\≈£î, uÛ≤cÕ_Ûe÷qT\≈£î
500 Á|ü‘T· \T |ü+∫ ô|{≤ºs≥¡ ! Hêqï>±s¡T dü«j·T+>± #ÓbÕŒs¡T.
1980`82 Hê{Ïy˚ s¬ +&ÉT eTT#·Ã≥T¢ Á|ükÕÔ$+#ê*.
ˇø£{Ï`1980˝À πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·« $<ë´XÊKyês¡T Ç∫Ãq ô|ò˝Àwæ|t düVü≤ø±s¡+‘√`
ªªÄ+Á<ÛÁä bÕNq kÕVæ≤‘·´+: Á|ü‹uÛ≤ø£fi≤kÕúsTTμμ nH˚ n+X¯+MT<ä düMTøå± s¡#q· #˚XÊs¡T. Bìì
|üP]Ô#j ˚ T· &ÜìøÏ Hê\T>∑Tdü+e‘·‡sê\T |ü{+ºÏ ~. 1986 e÷]Ã˝À ôV≤’ <äsêu≤<äT ªÄ+Á<Ûkä Õs¡d«ü ‘·
|ü]wü‘T· μÔ |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À Á|ü#T· ]+∫+~. Ç~ |ü<øä =+&ÉT Á|üøs£ D¡ ≤\T, nsTT<äT Á|üd+ü >±\T>±
ìs¡«Væ≤+|üã&ç+~.
Ç‹Vü‰düjT· T>∑+ yÓTT<ä\T <äøDåÏ ≤+Á<Ûj
ä T· T>∑+ ñ‘·sÔ ø¡ ±\+es¡≈î£ , $$<Ûä Á|ü‹uÛ≤e+‘·T˝…q’
ø£e⁄\T ‘·eTs¡#q· ˝À¢ @$T yÓTs¡T>∑T ‘·sT¡ >∑T\T ø±$+#ês¡T? nH˚~ düMTø£å kÕsê+X¯+.
yÓTT‘·+Ô s¡#q· qT Äs¡T ãTT‘·Te⁄\T>± uÛ≤$+∫ 1. Ç‹Vü‰düyêdü+‹, 2. XËe’ Á^wüà+,
3. Vü≤]Vü≤s¡yês¡T¸ø+£ , 4. ø±y˚´+Á<ä<qäÛ Te⁄, 5. Á|üã+<ÛXä s¯ ‘¡ T· ,Ô 6. ø£$‘êùV≤eT+‘·+`n+≥÷
Äj·÷j·TT>±\ Á|ü<ëÛ q <Û√s¡DT\qT <Û«ä ì|üPs¡«ø£+>± ìπs•› dü÷Ô s¡#q· kÕ–+#ês¡T. á s¡#q·
≈£î|üÁø£$Tdü÷Ô XÊÅd>Ôæ ±s¡T ô|≥Tº≈î£ qï ìj·Te÷\T:
1. Ä+Á<Ûøä $£ ‘ê Á|üeè‹Ôì ø=‘·#Ô ÷· |ü⁄‘√ $uÛ≤–+#·&+É .
2. ø£e⁄\#·]Á‘· ø±<äT>∑qø£ ø£+≥ã&É¶ Á|ürø£$ yÓ+{≤ |ü&≈É î£ +&Ü ñ+&É&+É .
3. bÕ&ç+<˚bÕ≥>± ø±≈£î+&Ü kı+‘·<èä wæ‘º √ ÄeT÷˝≤Á>∑+ ø±yê´\qT #·<eä &É+.
4. eTTK´ø£e⁄\qT e÷Á‘·yT˚ Á>∑V≤æ +#·&+É .
5. ìwüŒø£bå Õ‘·+>± dü]>± n+#·Hê yÓjT· ´&É+.
6. ø±˝ìs¡j í ÷· \ $wüjT· +˝À |æwºü ù|wüD≤\≈£î b˛ø£,` |ü\Te⁄s¡T n+^ø£]+∫qø±\+
d”«ø£]+#·&É+.
yê{ÏøÏø£≥Tºã&ç, Äj·÷ø±yê´\ eT+∫#Ó&ÉT\|ü≥¢ kı+‘· n_ÛÁbÕj·÷\qT @
yÓTT>∑e÷{≤\÷ ˝Ò≈î£ +&Ü yÓ\&¢ #ç ê Øs¡#q· ˝À. á |ü⁄düøÔ +£ , n#·ÃsTTq XÊÅd>Ôæ ±] ∫e]s¡#q· .
s¬ +&Ée~` sêe÷j·TD s¡‘ï· e÷\ nH˚ |ü⁄düøÔ +£ ≈£Ls¡TŒ.
XÊÅdæÔ>±s¡T düTe÷s¡T 1950\ ø±\+qT+∫ yê©àøÏsêe÷j·TD≤ìï ø±e´<äèwæº‘√
|ü\Te÷s¡T¢ #·<Tä e⁄‘·÷ e#êÃs¡T. kÕVæ≤‘·´ düe÷y˚XÊ˝À¢ Á|üd+ü –dü÷Ô e#êÃs¡T. Ä ø±y˚´‹Vü‰dü+˝À
s¡‘êï\q<ä–q XÀ¢ø±\qT e÷\>±>∑T#·Ã<ä*#ês¡T. Ç+<äT≈£î Äj·Tq nqTdü]+∫q $<ÛëHêìï
Äj·TH˚ ªne>±Vü≤q+μ nH˚ù|]≥ Áyêdæq eTT+<äTe÷≥˝À Ç˝≤ $e]+#ês¡T.

ªªdü+<äs¡“¤C≤„q+ ‘·<ëkÕ«<äHêìï ô|+#·T‘·T+<äì, dü÷#·Hêe÷Á‘·+>± ø£<∏ë ìπs›X¯+
»]–+~ (Ç+<äT˝À). XÀ¢øu£ ≤Û e+ #Óù|Œ≥|ü&ÉT ‘·T.#·.\ø√dü+ yÓ<Tä ≈£î˝≤&Éø,£ Ä+‘·sê´ìï
düŒè•+#·&Üìπø Á|üj·T‹ï+#êqT. #Û·+<ä'|üPs¡D $X‚wüD≤\T, |ü⁄qs¡T≈£îÔ\T, e+{Ï yê{Ïì
$dü]+® #êqT. nìï+{ÏøH£ êï eTTK´+>± ‘Ó\Ó T>∑T |ü\T≈£îø√dü+ m≈£îÿe>± }ìø£ ñ+#êqTμμ`
nì.
á|ü⁄düøÔ ±ìï 1982 nø√ºãs¡T˝À ‹s¡TeT\ ‹s¡T|ü‹ <˚ekÕúq+ yês¡T ‘·eT Á|ü#T· s¡D\
|üs+¡ |üs˝¡ À yÓ\Te]+#ês¡T.
ø=+‘· yÓqøÏÿ yÓ[`¢ Äj·Tq ø£<˝ä∏ >∑T]+∫, Hê{Ïø\£ >∑T]+N eT]ø=+‘· #Ó|Œü e\dæ
ñ+~. yê{Ïø+£ f…eTT<äT ‘=*kÕ]>± 1978˝À Á|ü#T· ]+|üã&çq ªªø°]‘Ô √s¡D+μμ ø±e´+ >∑T]+∫
#ÓbÕŒ*.
1976`1977 eT<Ûä´˝À Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ yÓ+ø£≥s¡‘·ïeTà‘√ ø£\dæ es¡+>∑˝Ÿ e∫Ã
s¬ +&Éenu≤“sTT düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Ç+{À¢ 40s√E\bÕ≥T ñHêïs¡T. ø±e*˝À yêfi¯¢ e+≥]
J$‘·+ dü]>± kÕ>∑ø.£
ˇø£s√Eq Äj·Tìï rdüT≈£îì düTã“sêj·TXÊÅdæÔ es¡+>∑˝Ÿ˝Àì ø±ø£rj·Tø√≥
neX‚cÕ\T, |ü]düsÁ¡ |ü<X˚ Ê\T, ø°]‘Ô √s¡D≤\qã&˚ ô|<ä› sê‹ø£e÷qT¢ #·÷|æ+#ê&ÉT.
ø±ø£rj·TT\#·]Á‘·, kÕVæ≤‘·´ ø£fi≤b˛wüD\T |ü⁄düøÔ ±\˝À #·~$ñ+&É&+É , $<ë´Hê<∏Tä &ç
n\+ø±s¡Á>∑+<∏+ä ªÁ|ü‘ê|üsT¡ ÁBj·T+μ Á|ü‘ê|üsT¡ Á<äT&ç ù|]fÒ s¡∫+|üã&çq~ #·<eä &É+, lHê<∏Tä &ç
($qTø=+&É e\¢uÛÑsêj·TT&ç?) ªªÁø°&Ü_ÛsêeT+μμ MBÛs¡÷|üø£+ m]–e⁄+&É&É+... Ä sT÷
ø±s¡D≤\e\¢ Ä ø±ø£rj·T sê»ýÓu’ eÑÛ |ü⁄ neX‚cÕ\T #·÷düT+Ô fÒ |ü≥sº êì dü+‘√wü+, ñ<˚«>∑+
bı+<ës¡T XÊÅd>Ôæ ±s¡T. ãVüQXÊ eT] ˇø£{s¬Ï +&ÉTe÷s¡T≈¢ L£ &Ü yÓ[¢ |üØø£>å ± #·÷dæe⁄+{≤s¡T.
1949˝À <äø±å sêeTK+&Éø±e´+ ‘·sy¡ ê‘· ns¡T<äT>± |ü<´ä K+&çø\£ T Áyêdæ Á|ü#T· ]+∫Hê,
ªnVü≤ eTdæàμ nì ô|<ä›ø±e´+ Áyêj·T&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·˝Ò<äT. kÕVæ≤‘·´$eTs¡Ù, πs&çjÓ÷øÏ
bÕ≥\T,` ns¡T<äT>±H˚` ø£<\ä∏ T Áyêdü÷eÔ #êÃs¡T. düTe÷s¡T eTTô|Œ¤@Ì fi¯ó¢ >∑&#ç êø£ ˇø£ ø±e´+
Áyêj·T<ä–q >±&ÛÁÉ ù|s¡D Äø√≥ •~Û˝≤\T #·÷XÊø£ ø£*–+~.
1949˝À <äø±å sêeT ;ÛyT˚ X¯«sê\j·T •˝≤Œ\T #·÷&É&ÜìøÏ <ä•ø£ düTã“sêj·TX¯sà¡ >±]˝À
yÓ[,¢ <äø±å sêeTø±e´+ Áyêùd Áù|s¡D bı+~q≥Tº>±, ákÕ] düTã“sêj·TXÊÅd‘Ôæ √ yÓ[¢ n{Ïº
Áù|s¡Dbı+<ä&+É j·÷<äè∫Ã¤ø+£ ø±<˚y÷Ó !
es¡+>∑˝Ÿ˝À ñ+&É>±H˚, ø±ø£rj·TT\ #·]Á‘·, eT\¢+|ü*¢ k˛eTX‚Ks¡X¯s¡à>±]
|ü]XÀ<ÛäHêyê´kÕ\÷ #·~$`ø±e´s¡#·qø=ø£ Á|üD≤[ø£ y˚düT≈£îHêïs¡T. @~ ÁyêdæHê ˇø£
ø=‘·<Ô qä +ø√dü+ Á|üjT· ‹ï+#ê\ì qy˚Tà XÊÅd>Ôæ ±s¡T`
‘ê‘·\ H˚‹ eT÷‹ HÓi
‘ê$ |üd+ü <äT bı>∑&\ÔÉ +<äT Hê
C≤‹ì eT‘·T>Ô =*Œ ~–
C≤s¡Œ <ä\+|üqT>±ì`‘=+{Ï XÖ

sê´‹ X¯jT· eTTà dü+düÿè‹ q
s¡eTTà\˝À Á|üeVæ≤+|ü u≤&Ó<Hä é
^‘·T\T>∑{ºÏ Ä+Á<Ûä dæ‘·
ø°]øÔ Ï ‘√s¡De÷\ ˝\T¢#T· Hé
` n+≥÷ Á|ü‹q|ü{`ºÏ 1. Á|ükÕÔeq, 2. ø£<ë∏ <ë«s¡eTT, 3. sêE‘·\ q$«q~, 4. >∑>q∑ yêDÏ,
5. @ø£•\ @eTqï~?, 6. M~Û>±j·TqT\T, 7. áX¯«s¡ dü+ø£\ŒeTT, 8. Nø£{yÏ \Ó T>∑T\T, 9.
‹]– jÓT–]q ‘Ó\T>∑TC…+&Ü` n+≥÷ ‘=$Tà~ Á|üøs£ D¡ ≤\˝À sT÷ ø±e´+ ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
1978˝À ˇø£ eTTÁ<äD 1983˝À eTs=ø£ eTTÁ<äDbı+~q ø°]‘Ô √s¡D+ ø±e´+ Äø±\+˝À
|ü\Te⁄s¡T |ü<ä´ø£$‘ê_Ûe÷qT*ï Äq+~+|üCÒdæ+~. lj·TT‘·T\T <ëX¯s¡~∏, mdt.$.
uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ ø±e´s¡#H· ê •˝≤Œìï, ø£<qä∏ <Û√s¡DìÏ Á|üX+¯ dæd÷ü Ô eTT+<äTe÷≥\T ÁyêXÊs¡T.
uÛ≤eø£$ eT÷s¡Δ´qT´\T ø£èwüíXÊÅdæÔ>±¬s’‘˚` ªªm+‘·u≤>± ÁyêXÊs¡T! m+‘· y˚&ûyê&û ñHêïsTT
<ëì˝Àì ø£è‘·T\≈£î... m+‘· Äy˚X+¯ ‘√ ÁyêXÊs¡T!μμ n+≥÷ Á|üX+¯ dæ+#ês¡T.
n\Hê{Ï Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ kÕVæ≤‘·ńø±&ÉMT ñ‘·eÔ Tø±e´ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+CÒd+æ ~. á
|ü⁄s¡kÕÿs¡+ ‘·sy¡ ê‘· ø=~›ø±˝≤ìøÏ nø±&ÉMT >ös¡edüu´ÑÛ ‘·«+ Ç∫Ã eTìï+∫+~. #·]Á‘·≈î£
ø±e´‘·«+ ø£*Œ+∫ Áyêdæq ‘Ó\T>∑Ts¡#q· \˝À ªø°]‘Ô √s¡D+μ ø±yê´ìøÏ düeTT∫‘·kÕúq+ \_Û+∫+~.
Çø£`ˇø£kÕ] XÊÅdæÔ>±] ø£<∏ëkÕVæ≤‘·´+yÓ’|ü⁄ ‹]–#·÷<ë›+. Äj·Tq j·TTe≈£î&ç>±
Oqïø±\+˝À m≈£îÿe>± yê´kÕ\T, sπ &çj÷Ó øÏ bÕ≥\T, ø£<\ä∏ ÷ Áyêùdyês¡ì Ç+‘·≈î£ eTT+<˚
#ÓbÕŒqT.
1940`1950 eT<Ûä´, ø£<∏ä˝À¢ XÊÅdæÔ>±] <Û√s¡DÏ dü+Á|ü<ëj·T$yêVü≤eédüúqT
Äπøå|æ+#·&É+>±` 1.$yêVü≤eT+>∑fi¯+, 2.X¯sê«DÏ, 3.n+<äì ÄX¯\T, 4.Áù|eT<=+>∑\T,
5.<Ís¡q® ´+, 6.ì|üì+∫ ˙s¡T 7. ÁeDøÏD≤+ø±\T e+{Ï ø£<˝ä∏ À¢ ø£ì|ædTü +Ô ~. ãVüQXÊ
sTT~ ‘·qT ‘·q J$‘·+˝À bı+<ä˝øÒ b£ ˛sTTq yÓy’ êVæ≤ø£ ìs¡j í T· ùd«#·Ã¤ ø±s¡D+>± õ‹+∫b˛sTTq
ñÁø√wü+ ø±e#·TÃ.
1.Äø£*eT+≥\T, 2.Nø£{Ï Áã‘·T≈£î\T, 3. yÓ\T>∑T`˙&É\T, 4.ø£fi≤uÛ≤sTT, 5.
‘·\e+#·ì|ü⁄e⁄«\T e+{Ï ø£<\ä∏ T` nuÛTÑ ´<äj÷Ó <äéT Á|üu≤Û e+ qT+∫ |ü⁄{Ïqº $ø±e#·TÃ.
1.πssêDÏ, 2.6q+ãs¡T>∑~, 3.$H√<äj÷· Á‘·, 4.ãdüT‡˝À, 5.dü«s¡j í ÷Ó >∑+, 6.j·T‹
ÁbÕdü\ eTVü‰düu`ÑÛ nH˚ ø£<\ä∏ T ø£<qä∏ #·eT‘êÿs¡+ ø√dü+, ø=düeT\T|ü⁄ MT<ä Çwü+º ‘√ Áyêdæq$.
1. ÄÁX¯eTyêdæ, 2. e÷ $~«cÕeôV≤’ , 3.¬s+&ÉTeTTU≤\T, 4.<=+>∑\THêïs¡T C≤Á>∑‘Ô·
nH˚$` >∑÷&Û+É >±H√ >±&Û+É >±H√ dü+<˚XÊ*#˚Ã$>± ‘√kÕÔsTT.
1.eq<˚e‘·\T, 2.eTÚqdüT+<ä], 3.dü«s¡<Z ë«sê\T` XÊÅd>Ôæ ±] ªªø£\>∑Hμ˚ μ eTT#·Ã≥≈£î
Á|ü‹s¡÷bÕ\T.
1935`1987 e÷<Ûä´ düTBs¡Èø±\+˝À yÓTT‘·Ô+ 30ø£<∏ä\T ÁyêXÊs¡T. >∑Ti¿+ nH˚
yÓTT≥ºyTÓ T<ä{øÏ <£ ä∏ <=s¡ø˝£ <Ò Tä . ªeTìwæ˝À eTìwæμ nH˚ø<£ ä∏ 1960\˝À $»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+
<ë«sê Á|ükÕs¡yÓTÆ+~. nsTT‘˚ n|üŒ{Ïù|s¡T ªyÓ\T>∑T ‹|æŒ‘˚ $+‘·s¡+>∑T\Tμ. 1984˝À Ä
ø£<˝ä∏ À e÷s¡TŒ\T #˚d,æ Ä+Á<ÛCä À´‹ Ä~yês¡+ kÕVæ≤‘ê´qTã+<Û+ä ˝À Á|ü#T· ]+#ês¡T. ˝…øÿ£ >±
#Ó|Œü e\dæ eùdÔ n<˚ ∫e]ø£<.ä∏
Çø£`Hê{Ïø\£ $wüj÷· ìøÏeùd`Ô uÛ≤düHê≥ø£ #·Áø±ìï sπ &çj÷Ó Á|ükÕsêìøÏ nqT≈£L\+>±
≈£î~+∫ Áyêj·TeTì n|üŒ{Ï eTÁ<ëdüT sπ &çj÷Ó ø±s¡´Áø£eT ìsê«Vü≤≈£î\T lÄ#·+≥ C≤qøÏsêyéT
ø√s¡>± ÁyêXÊs¡T. n˝≤π> Ç‘·s¡ #ê]Á‘·ø£ Hê≥ø±\T 1.ÁbÕD|üP», 2.Ä≥yÓ\~ e+{ÏM—
1.lsêeTbÕ<äTø£\T, 2. e÷Á~, 3. ùV≤eTe÷* e+{Ï bÂsêDÏø£ øπ ‹ eè‘êÔ\M ≈£L&Ü ÁyêXÊs¡T.
kÕ+|òTæ ø£Hê{Ïø\£ ˝À 1.ø£$düHêàq+, 2.ly˚<eä T÷s¡T\Ô T, 3. s¡øHÔ£ y’Ó <˚ ´ä + #Ó|Œü <ä–q$.
Hê≥ø£Á|üÁøÏjT· ˝À #ê˝≤uÛ≤>∑+ s¡#q· \T sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡+ø√dü+ Áyêdæqy˚. Ç$ |ü~ùV≤&ÉT
Hê{Ïø£\T.
ø£$>±, $eTs¡Ù≈£î&ç>±, ø£<∏ä≈£î&ç>±`yêéVü‰]ø£ uÛ≤wü|ü≥¢ m+‘· Çwüº+e⁄Hêï`
düsfi¡ Á¯ >±+~∏øÛ +£ ˝À s¡#q· \T #ÓjT· ´&ÜìøÏ ≈£L&Ü XÊÅd>Ôæ ±s¡T #ê˝≤ Çwü|º &ü Ü¶sT¡ .
Çø£ yê´kÕ\$wüj÷· ìøÏ eùd`Ô Äj·TqÁyêdæq 66yê´kÕ\T ªkÕVæ≤‘·´dü+#ês¡+μ ù|]≥
|ü⁄düøÔ +£ >± e#êÃsTT.
ªeTÚqdüT+<ä]`Ç‘·sø¡ <£ \ä∏ Tμ ù|]≥ 28ø£<\ä∏ T dü+|ü⁄{Ï>± yÓ\Te&Ü¶sTT.
Hê{Ïø\£ ìï ø£*|æ ªùV≤eTe÷*`Ç‘·sH¡ ê{Ïø\£ Tμ ù|]≥ Á|ü#T· s¡D≈£î dæ<+Δä >± e⁄HêïsTT.
ø±[<ëdüø±yê´\qT düMTøÏdå ÷ü Ô ªø±[<ëdüøfi£ ≤eT+~s¡+μ |ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]+∫qfÒº ‘·q≈£î
#ê˝≤Çwüyº TÓ qÆ uÛ≤düeTVü‰ø£$ Hê≥ø±\ >∑T]+∫ |ü⁄düøÔ +£ Áyêj·÷\qT≈£îHêïs¡T>±ì, kÕ<Û´ä +
ø±˝Ò<äT.
eT∞¢ ˇø£kÕ] dæ+Vü‰e˝Àø£qÁbÕj·T+>±` Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ kÕ+kÕ]ø£ J$‘·+˝À
s¬ +&ÉeuÛ≤>∑+>± q&ç∫q ø±e* J$‘·+˝À ˇ&ç<Tä &ÉT≈£î\ >∑T]+∫ #Ó|Œü e\dæ ñ+~.
ø±e*øÏ 1964˝À CÒsês¡ì #ÓbÕŒqTø£<ä! áø±˝≤ìøÏ Hê≈£î‘·|üŒ Hê nqï*<ä›]ø°
#·<äTe⁄˝…’ ñ<√´>±\˝À dæús¡|ü&Ü¶s¡T. H˚qT ø=eP«s¡T˝À uÛ≤cÕÁ|üMD ¬s+&Éedü+e‘·‡s¡+
#·<äTe⁄‘·THêïqT. e÷#Ó˝…¢*øÏ ô|[¢ø±e\dæ ñ+~. XÊÅdæÔ>±] nø£ÿj·T´ bÕs¡«‘·eTà
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝ÀH˚ Ç+ø± uÛ≤qTeT÷]Ô <ä>sZ∑ ¡ e⁄+~.
Äj·TqøÏ n<Ûë´|üq+ ø=‘·Ôø±ø£b˛sTTHê, Á|ü<˚X¯+ø=‘·Ô, e÷≥rs¡T ø=‘·Ô. ø±˝ÒJ
yê‘êes¡D+ ø=‘·.Ô nsTTHê, Äj·Tq˝À ñ+&˚ e÷≥ø±]‘·q+, $<ë´s¡T\Δ ‘√ ø£*dæ yÓT\>∑>*∑ >π
H˚sT¡ Œ, n<Ûë´|üq kÕeTs¡´Δ +, ‘·«s¡˝ÀH˚ Ä yê‘êes¡D+˝À ì\<=≈£îÿ≈£îH˚ kÕeTsêΔ´ìï#êÃsTT.
düTfi¯óe⁄>± ì‘·´ø£è‘ê´\T @s¡Œ&çb˛j·÷sTT.
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTàøÏ ªª‘·q+‘·‘êqT>±μμ ‘·q dü+kÕs¡+ #·÷düTø√yê\H˚ eTT#·Ã≥r]+~.
XÊÅdæÔ>±]˝À düVü≤»\ø£åD≤\T>± e⁄+&˚ ø√|ü+, ∫sê≈£î ø=+‘·es¡≈£î ‘·>±ZsTT. ej·TdüT‡‘√
e∫Ãq nqTuÛyÑ ê\e\¢, ÄyÓT|ü≥¢ ∫qïej·TdüT‡˝Àñ+&˚ $eTTK‘· ≈£L&Ü ‘·–+Z <äqT≈£î+{≤qT.

»eVü ≤ sY u Û ≤ s¡ ‹ ø£ fi ≤XÊ\ ¬ s ø£ º s Y sêeT#· + Á<ë¬ s &ç ¶ > ±s¡ T , Á|æ ì ‡|ü ˝ Ÿ mdt . $.
uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±s¡T, &çbÕsYºyÓT+{Ÿ˝Àì Ç‘·s¡ ˝…ø£Ãs¡s¡T¢ #ê˝≤ >ös¡e+‘√, ùdïVü≤+‘√
O+&˚yês¡T. Ç‘·s¡ &çbÕsYºyÓT+≥¢˝À ¬ø.$. s¡eTD≤¬s&ç¶, e≈£îfi≤uÛÑs¡D+ sêeTø£èwüí, BbÕ\
sê<Ûëø£èwüeí T÷]Ô e+{Ïyê] |ü]#·j÷· \T ≈£L&Ü ÄVü‰<¢ +ä >± e⁄+&˚$.
ø±e* yÓfi&¢¯ ÜìøÏ XÊÅd>Ôæ ±s¡T ø√]q≥Tº>± uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ »eVü≤sYu≤Û s¡‹ ø±˝ÒJ˝À eTT+<äT
‘Ó\T>∑T &çbÕsYyº TÓ +{Ÿ˝À ≥÷´≥sY>± ø±˝ÒJ ø£$T{°yês¡T ñ<√´>∑+ Ç#êÃs¡T. 1964 Hê{ÏøÏ
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ 53 @fi¯ó.¢ n|üŒ{Ïøπ Äj·Tq ªªô|<äy› ê&çHb’Ó ˛j·÷qTμμ nqTø√e&É+ Hê≈£î $+‘·>±
‘√#˚~. Äj·Tq ø√]q≥Tº>±H˚, ô|<äø› =&ÉT≈£î uÛ≤qTeT÷]Ô 1959˝À #˚]q sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
ôV≤’ dü÷ÿ\T ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘ñ· <√´>∑+˝À Áπ>&ÉT`1>± |ü<√qï‹ bı+~q ‘·sy¡ ê‘·H,˚ 1965˝À
$&ç∫ô|{Ïº ø±e*øÏ #˚sê&ÉT. n‘·ì‘√bÕfÒ bÕs¡«‘·eTà ≈£L&Ü ø±e* #˚]+~. nsTT‘˚`
yÓ+ø£≥s¡‘ï· eTà >∑èVü≤|ü]bÕ\qøÏ @MT ø£‹å @s¡Œ&É˝<Ò Tä . n|üŒ{ÏøÏ bÕs¡«‘·eTàøÏ <ë<ë|ü⁄ 75@fi¢̄
ej·Tkı‡∫Ã+~. n|üŒ{Ïø° ÄyÓT` uÛ≤qTeT÷]Ôdü+kÕs¡+˝À ø=+‘·dü+<ä&ç, ø=+‘· n\»&ç
#˚jT· ≈£î+&Ü }s¡Tø√˝Ò<Tä . yÓTT<ä{qÏ T+N á ‘·eTTà&çø=&ÉT≈£î uÛ≤qTeT÷]Ôì ‘·q kı+‘·eTqTeT
&ÉH˚≥+‘· eTeTø±s¡+‘√ #·÷ùd~. n‘·&ÉT ø=e⁄«s¡T˝À #·<äTe⁄ø=H˚≥|ü&ÉT, n˝≤π>
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ñ<√´>∑eT|ü&ÉT, ≈£L&É`‘·qkı+‘· ‘·eTTà&ç <ä>∑Zs¡ #·qTe⁄, n~Ûø±s¡+
#·÷|æ+∫qfÒ,º uÛ≤qTeT÷]Ô $wüjT· +˝Àq÷ #·÷|æ+∫, n‘·&ç uÛ≤s¡´ u≤\ø±y˚TX¯«]øÏ ∫ø±≈£î
‘Ó|Œæ +∫+<äì ≈£L&Ü $HêïqT.
ø±e*˝À ø£fió¯ >=fi¯eTà <˚efi¯+<ä>sZ∑ ¡ ∫qï y˚T&É˝À Mfi¢̄+‘ê n<Ó≈› î£ +&˚yês¡T.
u≤\ø±y˚TX¯«]IyÓ+ø£≥s¡‘·ïeTà— y˚+ø£≥s¡‘·ïeTàIbÕs¡«‘·eTà »+≥\ ø£\sTTø£
dü+kÕs¡+˝À ø£\es¡bÕ≥÷¢, ø£\‘·\÷ ˝Ò|≈ü î£ +&Ü m˝≤ ñ+&É>\∑ <äT?`nsTT‘˚ ‘=*s√E˝À¢
n$ n+‘·s‘Z¡ +· >± ñ+&˚$.
1965˝À`ãVüQXÊ ∫e] Äs¡T HÓ\\ø±\+˝À m|ü&√ bÕs¡«‘·eTà eTs¡D+Ï ∫+~.
‘·sy¡ ê‘· uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ Ç+ø=ø£ Ä&É|\æ ,¢ eT>∑|\æ y¢ ê&ÉT ø£*>±s¡T. ‘˚B\T, dü+e‘·‡sê\T Hê≈£î
>∑Ts¡T˝Ô eÒ ⁄èT]ø=+‘·ø±\+ >∑&∫ç , n‘·qT l y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ $X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ ‘Ó\T>∑T˝À
m+.@ bÕôd’ m+.|ò˝æ Ÿ ≈£L&Ü #˚XÊ&ÉT. n‘·&˝ç À düV≤ü »dæ<+Δä >± ñ+&˚ ã<äøΔ +£ , ˝Ò<ë n\dü‘«· +
b˛>={Ï,º n‘·ìï ‘·]$T`n‘·&ç uÛ$Ñ wü´‘·TøÔ √dü+ XÊÅd>Ôæ ±s¡T á &çÁ^\T ‘Ó#T· Ãø=H˚˝≤>∑ #˚XÊs¡T.
uÛ≤qTeT÷]Ô $wüjT· +˝À n<˚$T Ks¡àyÓ÷ >±ì`‘·\ô|{Ïqº , #˚|{ü qºÏ @|üì, X¯ó
uÛøÑ s£ +¡ >± »s¡>˝∑ <Ò Tä . eTØ ∫qï|üŒ{Ï dü+>∑‘T· \T Hê≈£î ‘Ó*j·Te⁄>±ì` nqïes¡+˝À n‘·ì
ñ|üqj·Tq+Hê&ÉT, ô|<äe› s¡¸+. ã+<ÛTä e⁄\+‘ê møÏÿ Á|üj÷· DyÓTqÆ ãdüT‡ yÓTTsêsTT+∫+~.
n‘·&ç uÛ≤cÕÁ|üMD #·<Tä e⁄ m+‘·u≤>± >∑&∫ç Hê`ô|q’ò *j·TsY |üØø£Hå ê&ÉT sê»eT+Á&ç ÄsY‡º ø±˝ÒJ˝À
<ä÷s¡+>± Äes¡D˝À Á{≤ø£ºsY #·|ü&ÉT ‘·q≈£î #ê˝≤ Çã“+~>± e⁄+&ç dü+düÿè‘·+ù||üs¡T
Áyêj·T˝Òø£b˛j·÷&ÉT. ˝Òø£b˛‘˚ ø±¢düTsêe\dæq e´øÏÔ. ô|[¢düπsdü]— Á|üDj·TuÛÑ+>∑+ nsTT‘˚
nsTT+~— eT÷&ÉTkÕs¡T¢ yêsTT<ë|ü&ç+~. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+e~* ø±e* #˚s¡T≈£î+fÒ

u≤\ø±y˚TX¯«]øÏ, ‘·qøÏ ≈£L&Ü Äs√>±´\T <Óã“‹ìb˛j·÷sTT. |ü#êØ düsT¡ ≈£î\ yê&Éø+£ ˝≤>∑
eT+<äT\cÕ|ü⁄˝À HÓ\yêØ eT+<äT\yê&Éø+£ ô|]–b˛sTT+~.` Ç+‘·≈î£ $T+∫ ndü\T‘·\H=|æŒ
ñ<√´>∑+˝À dü+uÛ$Ñ +∫+~. m+.@.bÕdüj÷· ´ø£, s¬ ø£sº Y sêeT#·+Á<ë¬s&ç>¶ ±s¡T Ç‘·&øç Ï ñ|üø±s¡+
#ÓjT· ´<ä\∫, ≥÷´≥s¡T |ü<$ä qT+∫ ‘·|Œæ +∫, pìj·TsYø±˝ÒJ ˝…øÃ£ s¡]ï#˚XÊs¡T. n‘·&TÉ
&çÁ^ø±˝ÒJøÏ #Ó+<äøb£ ˛e&É+, &çÁ^$<ë´s¡T\ú ≈£î bÕsƒ+¡ #Ó|Œü ø£b˛e&É+e\¢, nø£ÿ&˚ –&Éduü ≤]
bÕ‘·T≈£îb˛j˚T Á|üe÷<ä+ @s¡Œ&ç+~. ‘·sy¡ ê‘· m+.|ò˝æ Ÿ.≈£L&Ü #˚d`æ &çÁ^ø±˝ÒJøÏ e÷s¡&ÜìøÏ
ªª#·∫Ã#êj·T+>∑\μμ $qïbÕ˝…b’ ˛sTT+~. |æ\\¢ T #·<Tä e⁄\øÏ m<äT>∑T‘·THêïs¡T.
Ç˝≤ ñ+≥÷+&É>±`y˚+ø£≥s¡‘·ïeTàøÏ sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+Hê{ÏqT+∫ dü+Áø£$T+∫q
ô|˝’ò ]Ò j·÷yê´~Û ÄyÓT≈£î n‘·´+‘· u≤<Ûëø£s+¡ >± |ü]D$T+∫+~. Á|ü‹ s¬ +&ÉTHÓ\ø¢ √, eT÷&ÉTHÓ\ø¢ √
$|üØ‘·»«s¡+ e∫Ã ˇfiËs¢ >¡ ≈∑ î£ +&Ü |ü&TÉ +&˚~. Ç+{À¢ e+{≤yês¡TŒ #ÓjT· ´&É+ <˚e⁄&ÓsT¡ >∑T—
ø£fió¯ $¢ |æŒ ≈£Ls√Ã˝Òøb£ ˛j˚T~. n|üŒ{ÏøÏ düTe÷s¡T |ü<fi˚ ó¯ >¢ ± Ä »ãT“ ˇ+{À¢ õ‹+∫b˛sTT+~.
mìïs¡ø±\ ~∏s|¡ \” T yê&çHê, ñ|üXe¯ Tqy˚T ‘·|Œü ìyês¡D ˝Òøb£ ˛sTT+~.
á õ&ÉT¶, >∑&ÉT¶ |ü]dæú‘·T\≈£î kÕj·T+, u≤\ø±y˚TX¯«]I y˚+ø£≥ s¡‘·ïeTà düŒs¡Δ\T
∫*øÏ∫*øÏ >±*yêHÓ`’ ‘=\T‘· ˇπøsTT+{À¢ s¬ +&ÉT ≈£î+|ü≥‘¢ √ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ `Æ y˚sT¡ ø±|üsê\T>±
$&çb˛ø£‘|· Œü ì |ü]dæ‹ú @s¡Œ&ç+~.
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ~ >=|üŒ <äT'KùV≤‘·TyÓb’ ˛sTT+~. @ ñ<˚X› +¯ ‘√, ÄX¯|&ü ,ç uÛ≤qTeT÷]Ôì
ø±e*øÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢s√ Ä ÄX¯ >∑+>∑˝À ø£*dæb˛sTT+~. Hê≈£î‘Ó*dæ m<äTs¬ <äTs¡TM<ÛTä ˝À¢H˚
ø±|üsê\T. uÛ≤qTeT÷]Ô e∫Ã jÓ÷>∑øπ eå ÷\T ø£qT≈£îÿì yÓ&TÉ ‘·÷ ñ+&˚yê&É≥. Hê≈£î ‘Ó*dæ+~
‘·≈£îÿe.
1967˝À nqT≈£î+{≤qT XÊÅd>Ôæ ±]øÏ nô|+&çôd{’ dÏ t Ä|üsπ wüqT`ø±e*˝ÀH˚` nsTT+~.
1972˝À nqT≈£î+{≤qT— Vü‰sYnº {≤ø˘e∫Ã, >∑T+≥÷s¡T˝À ø=Hêïfi¯ó+¢ &ç yÓ<’ ´ä + #˚sTT+#·Tø=Hêïs¡T.
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ‘·DT≈£î˝À ñ<√´>∑+ e÷H˚d`æ ôV≤’ <äsêu≤<é yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. ø=~›ø±\+
nø£ÿ&É ˇø£ ø√s¡Tñº <√´>∑+ #˚d,æ e÷H˚dæ ∫e]>±`Ä»+C≤Væ≤$T˝Ÿ‡ yê] Ä|òd” Tü ˝À #˚sê&ÉT.
1972 Hê{ÏøÏ es¡+>∑˝Ÿ˝Àì Ä»+C≤Væ≤$T˝Ÿ‡˝Àπø H˚sT¡ >± ã~* nsTT nø£ÿ&˚ dæsú |¡ &ü Ü¶&TÉ .
n|üŒ{ÏøÏ e÷ #Ó˝\¢… T, u≤e>±s¡T ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢˝À dæsú |¡ &ü Ü¶sT¡ . 1972 Hê{ÏøÏ H˚qT
$»j·Tyê&É˝À dæsú |¡ &ü Ü¶qT.
Çìï |òTü ≥q\T »s¡T>∑T‘·THêï XÊÅd>Ôæ ±] kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ ìsê|ò÷ü ≥+>±H˚ kÕ>∑T‘·÷ñ
+~. |üÁ‹ø£\≈£î n|ü&É|ü &ÉT s¡#q· \T #˚d÷ü +Ô &˚yês¡T. sπ &çj÷Ó ø±s¡´Áø£e÷\≈£î $»j·Tyê&É
edü÷Ô+&˚yês¡T.
ø±e*˝À Äj·Tq≈£î <=]øÏq >=|üŒ kÕ+>∑‘´· + mdt.$.uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±]~.
H˚H|˚ ü &É÷ nqT≈£î+≥÷ ñ+{≤qT. 1930\Hê{ÏøÏ |ü≥TºeTì Çs¡ej˚T´fi¯ó¢ ≈£L&Ü
˝Òì ≈£îÁsê&ç>±` ÄHê{Ï sê»ø°jT· , kÕ+|òTæ ø£, kÕVæ≤‘·´ ñ<äé÷\ Á|üu≤Û e+‘√ }–b˛sTT`mH√ï
ø£\\Tø£ìùÛÑ>∑ïeTH√s¡<ÛäT&Ó’|üŒ{Ïø°`1934 qT+∫ 1964es¡≈£î sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝Àq÷,

1964qT+∫ 1984es¡≈î£ ø±e*˝Àq÷`‘·q˝Àì kÕVæ≤‘·´#Ó‘’ q· ´+ #Ó≈î£ ÿ#Ó<sä ≈¡ î£ +&Ü` ‘·T≈£îÿ
dü+kÕs¡|⁄ü <ä]Á<ë˝À¢ sT÷<äT≈£î+≥÷` m˝≤ ã‹πøXÊØ e´øÏ?Ô
nH˚ïfi¯¢ Äj·Tq ñ<√´>∑ J$‘·+˝À, y˚T$T<äs› +¡ m|ü&ÉT ø£*dæHê`kÕVæ≤‘·´ $wüj÷· \
Á|ükÕÔeq ‘·|Œü `dü+kÕs¡ ∫ÛÁ<ë\>∑T]+∫ m|ü&É÷ e÷{≤¢&TÉ ø√˝Ò<Tä ! (ns¡T<äT>± s¬ +&ÉTeT÷&ÉT
dü+<äsê“¤\T ‘·|Œü .)
eTs=ø£ ÄX¯Ãs¡´ø£sy¡ TÓ qÆ B, Hê≈£î ns¡+ú ø±ì~, uÛ≤qTeT÷]Ô e´øÏ‘Ô «· +, n‘·ìuÛ≤s¡´ ‘·‘«Ô· +!
nVü≤+ø±sê\T` ˇ+≥]b˛ø£&É\T`@ø±s¡D≤\÷˝Òì <˚«cÕ\T`$T<Ûë´s√|üD\T!`J$‘êìï
Ç+‘·s=+|æ>± #˚ùddüTø√yê˝≤?`ø£f≈º… î£ qï ì|ü˝≤>∑, ndüV≤ü Hê\‘√ n+‘·>± ø±*b˛yê˝≤?
dü T ã“sêj· T XÊÅdæ Ô rs¡ T y˚ s ¡ T . rÁe+>± Ä˝À∫kÕÔ & É T . e´‹π s ø£ ‘ · q T #ê˝≤ã\+>±
#ÓbÕŒ\qT≈£î+{≤&ÉT ø±ì, e´ø°øÔ s£ D¡ ˝À nX¯ø‘Ô£ .· n‘·ì uÛ≤s¡´ ñe÷<˚$. e÷ y˚Tqe÷eT
≈£L‘·Tsπ . ô|fi¢̄jT˚ Hê{ÏøÏ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ n_ÛÁbÕj·÷\T u…sÁY {≤+&ésô¡ d‡˝Ÿ, ÄkÕÿsY yÓ˝’ Ÿ,¶
u…sêïsY¶cÕ, k˛eTsYôd{Ÿe÷yéT. Ä\¶dtVü≤ø˘‡© e+{Ï Ç+^¢wüßs¡#·sTT‘·\ #·T≥÷º, #·\+,
ãT∫Ãu≤ãT, ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ |ü<àä sêE, e+{Ïyêfi¯#¢ T· ≥÷º ‹]π>$. eT+∫ Vü‰dü´Á|üeè‹Ô. düeTø±©q
kÕVæ≤‘·´+>∑T]+∫ $TÁ‘·T\eT<Û´ä e÷{≤¢&˚ #=s¡e ñ+&˚~. bÕ≥\T ÁyêXÊ&ÉT.
n‘·H=ø£ <äTs¡<èä wüJº $. ø√s¡T≈£îqï #·<Tä e⁄ ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä . ≈£î~]q #·<Tä e⁄, ≈£î~]q
O<√´>±\T, n‘·ì n_ÛsT¡ #·T\≈£î @e÷Á‘·+ dü]|ü&ìÉ $. Hê$TÁ‘·T&ÉT ls¡eTD>±] |ü]uÛ≤wü˝À
#ÓbÕŒ\+fÒ n‘·H=ø£ ªªdü+X¯jT· >±+BÛμμ`
ñe÷<˚$ X¯ó<äΔyÓ’~ø±#ês¡ ≈£î≥T+ã+ qT+∫ e∫Ãq~. #·<äTe⁄ nsTT<√bòÕs¡+.
n+‘·≈î£ $T+∫ Ä ø£qïyêfi¯ó>¢ ±ì, sT÷ n‘·eÔ ÷eT\T>±ì ÄyÓTqT #·<eä ìe«˝Ò<Tä . e÷ e÷eTj·T´
>±&ÛÉdü+Á|ü<ëj·TÁ|æj·TT&ÉT. Äj·Tq uÛ≤s¡´ e÷ düTãT“\‘·Ô. #ê˝≤ #·˝≤ø°eTìwæ. yêfi¯¢~
\+ø£+‘·Ç\T¢, e#˚Ãb˛j˚T n‹~∏ nuÛ≤´>∑‘·T\T. H˚HÓ]–q+‘·˝À H√eTT\T, Áe‘ê\T,
|ü+&ÉT>∑dsü <¡ ë\T, ã+<ÛTä e⁄\ sêø£b˛ø£\T, ≈£î≥T+u≤\˝À ñ+&˚ |üsd¡ Œü s¡ eTsê´<ä\T, &ÉãT“
dü+bÕ<äq|ü≥¢ n$T‘êdüøÏÔ, ø£*$Te÷Á‘·y˚T #·s¡eTdü‘·´+. kÕVæ≤‘·´+, ø£fi¯\T e+{Ï
eT÷&Û$É XÊ«kÕ\T ndü\T˝Òe⁄. á ñ<˚X› Ê\T>±ì, Ä ìsêdüø‘Ô£ · >±ì ‘·bÕŒ? n+fÒ ‘˚*Ã#Ó|Œü &É+
ø£w+ºü . ªªHê ø£fió¯ ô¢ |≥Tº≈î£ #·÷&ÉTμμ nH˚ Ä‘·à$XÊ«dü+ eTT+<äT @ düTìï‘·‘êÔ«\÷ |üìøÏsêe⁄.
uÛ≤qTeT÷]Ôù≤\ø±y˚TX¯«] $yêVü≤+>±ì, düTã“sêj·TXÊÅd`Ôæ ñe÷<˚$ $yêVü≤+>±ì`
»s¡>≈∑ L£ &Éìeì H˚qT>±&Û+É >± qeTTà‘êqT.
uÛ≤qTeT÷]Ô eT+∫|ü+&ç‘T· &ÉT. ∫qï|ü&ÉT u≤>± bÕ&˚yê&ÉT. eT+∫ ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT.
ø£$>± bÕ≥Á|üÁøÏjT· u≤>± |ü≥Tºã&çqyê&ÉT. ‘·q+‘·‘êqT>± ø√] uÛ≤cÕÁ|üMD #·~$qyê&ÉT.
‘·q Á|üeè‹ÔøÏ ‘·–q ñ<√´>∑+ <=]øÏqyê&ÉT. XÊÅd>Ôæ ±] Áù|eT≈£î $TøÏÿ* bÕÁ‘·T&Óq’ yê&ÉT.
n‘·&øç Ï nqT≈£îqï≥Tº ô|[¢ »]–e⁄+fÒ m+‘·u≤>∑T+&˚<√!
düTã“sêj·TXÊÅdæÔøÏ ÇwüºyÓTÆq Ç+^¢wüß˝…ø£Ãs¡sY ñ<√´>∑y˚T e∫Ãñ+fÒHê! n‘·&ÉT
ø√s¡T≈£îqï#·<Tä e⁄ ≈£î~]ñ+fÒHê!`n‘·&TÉ ø=+‘·ø±\+ y˚∫e⁄+&ç, ‘·q \ø£´å + kÕ~Û+#êø£
mes√ ˇø£]ï ø√] ô|[¢#d˚ Tü ≈£î+fÒHê! m+‘·u≤>∑T+&˚<√!

M[¢<s›ä ÷¡ ‘·eTøÏq|üŒì $yêVü‰˝À¢ Çs¡T≈£îÿì` ≈£î+∫+#·T≈£îb˛j·÷sπ ! nH˚~ Hêu≤<Û.ä
e÷#Ó˝\¢… T dü‘´· yêDÏ ne÷j·T≈£îsê\T. <∏sä b¶Y Õò s¡+ #·<Tä e⁄. n+‘·≈î£ $T+∫ #·<Tä e⁄ n+≥˝Ò<Tä .
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà ‘·ØŒ¤<Tä ˝À ÄyÓT e÷qdæø+£ >± m~π> neø±XÊ\T ˝Òøb£ ˛j·÷sTT. ÄyÓTøÏ ≈£L&Ü
kÕVæ≤‘·´+, ø£fi\¯ T, >∑T]+∫ #Ó|ü ≈£î+fÒ $q&É+‘·|Œü ns¡eΔ Tj˚T´B, ÄdüøøÔÏ *£ –+#˚B ñ+&˚~˝Ò<Tä .
Ä ø±\|ü⁄ eT<Ûä´‘·s¡>∑‹˝À |ü⁄{Ïº, yêHêø±\|ü⁄ #·<äTe⁄\‘√ Ä–b˛sTTq Ä&É|æ\¢˝À¢ ÄyÓT
ˇø£s¬ .Ô n_ÛsT¡ #·T\÷˝Òe⁄. e´‹πsø£‘\· ÷˝Òe⁄. kÂ+<äs´¡ + ndü˝˝Ò <Ò Tä . $yêVü≤+‘√` uÛj
Ñ T· uÛ≈Ñ î£ \Ô ‘√
ùÛÑs¡Ôùde˝À C≤Á>∑‘·Ô>± eTdü\Tø√e&Éy˚T J$‘·|üs¡e÷e~Û. e÷u≤e>±s¡T d”‘êsêeTXÊÅdæÔ
uÛ≤cÕÁ|üMD #·~yês¡T. eT+∫ ñ<√´>∑+ #˚XÊs¡T. ≈£î|¢ +Ôü >± Ç<äs› T¡ |æ\\¢ T. ãT~ΔeT+‘·T\T.
eT+∫dü+ã+<Ûë\T ≈£î~sêsTT. @ bıs¡bı#êÃ\÷ ˝Ò≈î£ +&Ü J$‘·+ q&ç∫b˛‘√+~.
ªªn<äèwüºe+‘·T\TMTs¡T
yÓ\T>∑TqT Áù|$TkÕÔsT¡
Çs¡T\qT <˚«wækÕÔsT¡
e&ç+¶ ∫q $dü]Ô MTJ$‘·+μμ `nì ll nqï≥Tº`yêfi¯ó<¢ qäÛ T´\T.
XÊÅdæÔ>±]øÏ 1984qT+∫ 1987es¡≈£î ∫e]s√E\T. ás√E\T e÷qdæø£+>±
düTK+>± >∑&eÉ ˝Ò<Tä . ø£\es¡bÕ≥T, <äT'K+ ‘·|Œü ˝Ò<Tä . ø±e* $&ç∫ô|≥ºø‘£ |· Œü ˝Ò<Tä .
ø±e*˝À uÛ≤qTeT÷]Ô y˚sT¡ |ü&qç ‘·sy¡ ê‘· XÊÅd>Ôæ ±]øÏ eTìwæ düV‰ü j·T+>± <Û÷ä s¡{® Ï
y˚+ø£≥u≤˝≤J nH˚, Äj·Tq•wüß´&ÉT ì\ã&Ü¶&TÉ . n‘·ìøÏ XÊÅd>Ôæ ±] |ü≥¢ |üse¡ T >∑Ts¡TuÛ≤e+.
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTàì ne÷à nì |æ*#˚yê&ÉT. ãC≤s¡TqT+∫ düsT¡ ≈£î\T ‘Ó∫Ãô|≥º&+É <ä>sZ∑ ¡ qT+∫,
Äj·Tq s¡#q· @<ÓH’ ê e⁄+fÒ ô|sò TTsY ø±|”#d˚ ôæ |≥º&+É n‘·&ç e\¢H˚ »]π>$. n‘·&TÉ #ê˝≤HÓeTà<Óq’
e´øÏÔ. uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±]øÏ ≈£L&Ü Ä|ü⁄Ô&ÉT. n‘·&ÉT |æ.ôV≤&é.&ç. #˚j·T&ÜìøÏ $wüj·T+
dü÷∫+#·&yÉ T˚ ø±≈£î+&Ü n‘·&ìç >¬ &’ #é X˚ Ês¡T XÊÅd>Ôæ ±s¡T.
n˝≤π> l |ü∫Ã|ü⁄\TdüT y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±s¡T. dæ+>∑sêj·Tø=+&É˝À ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq
≈£L&Ü XÊÅdæÔ>±] s¡#·Hêyê´dü+>∑ dü+<äs¡“¤+>±, #Ó|ü⁄‘·÷+fÒ Áyêdæô|≥º&É+, ô|òsTTsYø±|”\T
Áyêdæô|≥º&+É #˚ùdyês¡T. n|üŒ{À¢ Äj·Tq≈£î düìïVæ≤‘·+>± eTdü*q $<ë´s¡T\Δ ˝À bıqT>√{Ï
ø£ècÕís¬ &ç,¶ $. #Ó+#·jT· é+{Ïyês¡T ≈£L&Ü ñ+&˚yês¡T.
ø±e* #·T≥Tº|øü ÿ£ \+‘ê ∫≥º&$É . }s¡T˝À ÄeTT<ä+–+»\ q÷HÓ $T\T¢\T+&É&+É
e\¢ ˇø£ $<Ûyä TÓ qÆ yÓT‘·øy£ êdüq. ∫]ø£+ø£ss¡ êfi¯ó¢ ‘·–˝Ò mi¿H\˚ . y˚d$ü rÁe+>± ñ+≥T+~.
}]øÏ <ä>sZ∑ ˝¡ À q~ @B˝Ò<Tä . #Ó|ü ø√<ä>Z∑ #ÓsT¡ e⁄≈£L&Ü ˝Ò<Tä . ‘·TeTà\ô|+≥ nH˚ ePs¡T<ä>sZ∑ ¡
düeTTÁ<ä+. @&Óì$T~ yÓTfiÆ <¢¯ ÷ä s¡eTqT≈£î+{≤qT.
ˇø£kÕ]`rÁeyÓTqÆ y˚d$ü ø±s¡D+>± ô|s¡{À¢ qTsTT´ m+&çb˛sTT, ˙{Ïm<ä&› ç sê>±,
$»j·Tyê&Ée∫Ã Äj·THê e÷neTà Hê<ä>sZ∑ ¡ ø=~›s√E\T ñHêïs¡T. n|ü&˚ ªªm+&Ée÷e⁄\Tμμ
nH˚ eT+∫ø£<ä∏ ÁyêXÊs¡T. Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À n#·ÃsTT+~.
$»j·Tyê&É˝À ñwül, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯s¡à,

@\÷s¡T˝À eTTrÔ$ \ø£åàD<ëdüT (‘·s¡yê‘·ø±\+˝À l\ø£åàDj·Tr+Á<äT\T), >∑T+≥÷s¡T˝À
j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´ #ê˝≤ düìïVæ≤‘·+>± ñ+&˚yês¡T.
XÊÅdæÔ>±s¡T, ø°]Ô‘√s¡D+ ø±e´+Áyêdæq ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ $»j·Tyê&Ée#êÃs¡T. Hê‘√
ªª\ø£åàDj·Tr+Á<äT\≈£î ˇø£kÕ] $ì|æ+#ê\j·÷´, @\÷s¡T yÓ&É<ëe÷?μμ nHêïs¡T. H˚H=ø£
{≤ø°‡ ≈£î<äsÃ¡ >± Ç<äs› +¡ @\÷s¡TyÓ*,¢ yê] ªªdü‘´· <Ûsä êàÁX¯eT+μμ˝À ˇø£s√»+‘ê ñ+&ç $ì|æ+∫
e#êÃ+. \ø£àå Dj·Tr+Á<äT\T #ê˝≤ Äq+~+#ês¡T.
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ø±\+Hê{Ï $TÁ‘·T˝À¢ &Üø£sº Y ‘√˝Ò{Ï ø£qø£sêE>±s¡+fÒ
#ê˝≤ Çwü+º . Äj·Tq Vü‰dü´Á|üeè‹Ô, »ãsY<dä Ô” n+fÒ m+‘√sTTwü+º .
ø±e*øÏ <ä>sZ∑ ˝¡ À ñ+&˚ HÓ\÷¢s+¡ fÒ #ê˝≤Çwü+º . ‹ø£ÿq>±] }s¡ì. nø£ÿ&É e⁄+&˚
u…»yê&É >√bÕ\¬s&ç>¶ ±]øÏ XÊÅd>Ôæ ±]|ü≥¢ mq˝Òì >ös¡e+.
HÓ\÷¢sT¡ ˝À ‹ø£ÿes¡|⁄ü sê$T¬s&ç>¶ ±s¡T m|ü&√ ÁbÕs¡+_Û+∫q ª‹ø£ÿq »j·T+‹μ O‘·‡yê\T
ªø£$Á‘·j·T»j·T+‹μ ñ‘·‡yê\T>± ù|s¡Te÷s¡TÃ≈£îHêïø£, yê]düuÛÑ≈£î yÓ[¢ Á|üdü+>±\T ≈£L&Ü
#˚XÊs¡T. ø±e*˝À e⁄qï Çs¡ej˚T´fi¯¢ ô|ã’ &çqø±\+˝À HÓ\÷¢sT¡ õ˝≤¢ kÕVæ≤‘·´Á|æjT· T\T Äj·Tìï
#ê˝≤ Ä<ä]+#ês¡T.
1984 ‘·s¡yê‘·ì+∫ kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑+˝À ªÄs¡Tj·TT>±\ Ä+Á<Ûäø£$‘·μ s¡#·q
Äj·TqqT m≈£îÿe>± ÄÁø£$T+∫+~. nsTT‘˚, ø£$Á‘·j·TuÛ≤s¡‘·+ ì•‘·+>± #·~$ H√≥T‡
Áyêdü÷+Ô &˚yês¡T. Áø£eTÁø£eT+>± düu\ÑÛ ≈£î yÓfi&¢̄ +É ‘·–+Z #˚XÊs¡T.
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTàì ô|˝’ò ]Ò j·÷»«s¡+ |”&+ç #·&+É ‘·>˝Z∑ <Ò Tä . nX¯ø‘Ô£ e· ˝≤¢, ìdü‡Vü‰j·Tdæ‹ú e˝≤¢
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ñÁø√wü+, ø√|ü+ ø£*>π $. n|ü&É|ü &ÉT e+≥eTìwæ düV‰ü j·T+ ñ+&˚~. eTØ
>∑‹˝Òì dü+<äs“¡ +¤ @s¡Œ&ç, ÄyÓT≈£î »«s¡rÁe‘· ôV≤∫Ã‘˚, dü«#·Ã+¤ <ä+>±H˚ ãj·T\T<˚] uÛ≤qTeT÷]Ô
Ç+{ÏøÏ yÓfi¢‚ yêfi¢̄eTì neTà #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚~. ÄyÓTø°, XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ≈£L&Ü Wwü<ùäÛ de ‘·|Œü ìdü]>±
ñ+&˚~.
e÷neTàøÏ yêfi¢̄ ‘ê‘·>±]øÏ˝≤π> <=+>∑\ uÛj Ñ T· + C≤dæ.Ô XÊÅd>Ôæ ±s¡T ø±˝ÒJøÏ yÓ&‘ç ˚
M~Û>π ≥TøÏ ˇø£ ‘êfi¯+, M~Û ns¡T>∑T ø£≥ø£{≤\ø=ø£ ‘êfi¯+ y˚ùdùd~.
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ, kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T Ç+{ÏøeÏ ùdÔ ˇfi¯ó¢ ‘Ó*ùd~ø±<äT. (sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À
≈£L&Ü Ç<˚ n\yê≥T) ‘Ó>∑ e÷{≤¢&TÉ ‘·÷+&˚yês¡T. uÛÀ»q+f…eÆ TT, {° f…eÆ TT ø±>±H˚ ÄyÓT
Äj·Tq >∑T]Ô+#˚˝≤>∑ ø=ìï <Ûä«qT\T düèwæº+#˚~`#Óe÷Ã\‘√, –HÓï\‘√. <ëì‘√ Äj·Tq
Á>∑Væ≤+#·T≈£îì eTT–+#·Tø=H˚yês¡T.
Çø£ÿ&É, XÊÅd>Ôæ ±] y˚w<ü ëÛ s¡D, n\yê≥T¢ >∑T]+∫ düs<¡ ë>± ø=ìï $X‚cÕ\T #Ó|⁄ü ‘êqT.
<äTdüT\Ô |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· edüTeÔ ⁄\ rs¡Tô|q’ Áø£eTã<ä‘Δ · #ê˝≤Çwü+º . m≈£îÿe ãs¡Te⁄˝Òì
q÷s¡THÓ+ãs¡Tq÷\T |ü+#Ó\T, ˝≤©Ã\T, ãT»+MT<ä ø£+&ÉTyê <Û]ä +#˚yês¡T. ˝≤©Ã u…+>±©\
|üøÿ£ yÓT&É ø£∞˝¢ ≤©Ã. u≤>± bı&ÉT>±Z ñ+&˚~. Ä ˝≤©Ã≈£îfÒº <äØ® sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À ˇø£&TÉ
O+&˚yê&ÉT. yê&˚ ≈£îfÒºyê&ÉT. |ü+#Óø£≥Tº u…+>±© |ü<äΔ‹ _fi¯¢eT&É‘·. ã≥º\T ÇÅd”ÔøÏ y˚ùdÔ
#êø£*øÏ eTT+<˚ôV≤#·Ã]ø£. ˙*eT+<äT m≈£îÿe ô|≥º≈L£ &É<Tä .

sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ñ<√´>±ìøÏ e∫Ãqø=‘·Ô˝À (1934`35) ø=~›ø±\+ dæ>∑¬s≥T¢
ø±˝ÒÃyês¡ì $HêïqT. ‘·sy¡ ê‘· e÷H˚XÊs¡T. H˚H]Ó >π Hê{ÏøÏ U≤sêøÏ∞¢ m≈£îÿe>± yê&ÉT‘·÷+&˚yês¡T.
n~≈£L&Ü ãj·T≥ øÏ∞ø¢ =≥¢˝À ø=H˚yês¡T ø±<äT. Ç+{Ï<>ä sπZ∑ n+<äT≈£î‘·–q ‘·eT\bÕ≈£î\T,
Ç‘·s¡ kÕeTÁ^ dæ<+Δä >± ñ+#·Tø=H˚yês¡T. }fi¯ó¢ yÓ[H¢ êdüsπ , Ä kÕe÷Á–e⁄qïô|f…,º ≈£L&Ü
O+&Ée\dæ+<˚.
ˇø£ÿkÕ] e÷Á‘·+`1952˝À ôV’≤<äsêu≤<äT yÓ[¢e#˚Ã≥|ü&ÉT, ôV’≤<äsêu≤B »s¡<ë
ÁX‚weü̃ Tì $TÁ‘·T\T #Ó|Œü >±, ø=ì‘Ó#T· Ã≈£îì ø=+‘·ø±\+ yê&Üs¡T. ‘·sy¡ ê‘· ãs¡+|ü⁄s¡+ düTãT~Δ
ªªπø‘·ø° U≤sêeTkÕ˝≤μμ Á|ü‘´˚ ø£+>± b˛düT˝º À ‘Ó|Œæ +#·T≈£îì yê&É&+É ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ˇπøkÕ]
Äs¡Tbı{≤¢\T ˇø£ yÓ<Tä s¡Tô|f…˝º À ô|{Ïº e#˚Ã$. bÕ´¬ø{Ÿ sê>±H˚ ˇø£ bı≥¢+ $|æŒ, ÄÁ|ò÷ü DÏ+∫
Äj·Tqbı+<˚ bÕs¡eX¯´+ H˚H|Ó Œü {Ïø° eT]∫b˛qT.
á yÓ’uÛÑe+ ˇø£yÓ’|ü⁄q ñ+&É>±`y˚Ó+ø£≥s¡‘·ïeTà, XÊÅdæÔ>±s¡T ≈£L&Ü >±&ÛÉyÓTÆq
‘ê+ã÷\Á|æjT· T\T. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡yTÓ HÆ ê, ø±e* nsTTHê, dü+‘·˝À nsTT‘˚ nø£ÿ&É, e÷¬sÿ≥Tº
nsTT‘˚ Çø£ÿ&É, yÓ÷<ä(ô|<ä›ø£≥º) ‘·eT\bÕ≈£î\T ø=qe\dæ+<˚. HÓ\yêØ düs¡T≈£î\‘√bÕ≥T
eø£ÿ\T, \e+>±\T, @\≈£î\T, ‘√ø£$T]j·÷\T, C≤õø±j·T, C≤|üÁ‹, |ü⁄BHê(yÓT+<∏ë˝Ÿ)
rdüT≈£îe∫Ã dü«j·T+>± Ç+{À¢ e÷neTà ˝≤≥T>± eø£ÿbı&ç ‘·j÷· s¡T#˚jT· e\dæ+<˚. uÛÀ»q+
ø±e&É+ ‘·s¡yêsTT, Ç<ä›s¡÷ ≈£L#·Tì ‘ê+ã÷˝≤\ô|f…º ‘Ós¡yê*‡+<˚. ø±e* e#êÃø£
uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±] kÕ+>∑‘´· +˝À ø£d÷ü ]Ô yê&Éø+£ ≈£L&Ü #˚d÷ü +Ô &˚yês¡T.
‘ê+ã÷\+ n\yê≥T yê[¢<ä›]ø° J$‘ê+‘·+ ñ+~. ø±ìÙ≤sêøÏ∞¢ n\yê≥T
XÊÅd>Ôæ ±s¡T &Üø£sº T¡ dü\Vü‰y˚Ts¡≈î£ e÷qTø√e\dæ e∫Ã+~. n|üŒ{ÏqT+∫ ∫qïd”\º T&Éu≤“˝À
ª|ü]eTfi¯qX¯´+μ uÛsÑ êsTT+∫ yê&ÉT‘·÷+&˚yês¡T. qX¯´+yê&Éø+£ ˝À bÕ{Ï+#·e\dæq |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ · >∑T]+∫
Á|üd<æ Δä yê´ø£sD¡ |ü+&ç‘T· \T <äTeP«] y˚+ø£≥ s¡eTDXÊÅd>Ôæ ±]ì Ä<äsÙ¡ +>± #Óù|Œyês¡T. Ä
n\yê≥Tì #ê˝≤ Åô|y’ ≥˚ T>± ñ+#˚yês¡T.
y˚w<ü ëÛ s¡D˝À ∫es¡ ∫es¡ø,Ï Ä ˝≤©Ã\T≈£îfÒº <äØ® <=s¡øø£ £ eT<Û´ä yÓT&É˝≤©Ã\≈£î e÷πss¡qï
e÷≥>±ì |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· VüQ+<ë‘·q+, #Ós>¡ ì∑ #˚Ãyês¡Tø±<äT. y˚w<ü ëÛ s¡D˝À –s¡C≤\T $TqVü‰
ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] b˛ø£&É Çwü+º . s¡#q· \T #˚jT· &ÜìøÏ c˛¬øq’ H√≥T|ü⁄düøÔ ±\T #ê˝≤Çwü+º . |ü⁄düøÔ ±\T
˙{Ÿ>± dü]ñ› +#·Tø√e&É+ eTØÇwü+º . ˇø£kÕ] sê»eT+Á&û s¡‘ï· +ô|Hé ø£+ô|˙yês¡T ˝≤e+{Ï
mÁs¡ì ô|qTï ãVüAø£]+#ês¡T. <ëìì m+‘· Çwü+º >± ø±bÕ&ÉT‘·÷ e#êÃs√! H˚{øÏ ° Ä ô|qTï
Hê<ä>sZ∑ ¡ ñ+~. Äj·Tq C≤„|øü +£ >± <ë∫ô|{≤ºqT. 1934Hê{Ï ˇø£ »bÕHéH√{ŸãTø˘˝À
Äj·Tq ÁyêdüT≈£îqï ∫qïHê{Ï|<ü ë´\T #Ó≈î£ ÿ#Ó<sä ø¡ £ Hê<ä>sZ∑ ¡ ñHêïsTT. n˝≤π> kÕs¡eT‹qqïj·T
(M/S) Hê<ä>s πZ∑ ñ+~. ‘·q s¡#q· ˝À¢ <äø±å sêeT+, bÕ≥\eT+»], $»j·T<äX$¯ T ø£<\ä∏ T,
eT<ÛäTeì ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï, ø°]Ô‘√s¡D+, kÕs¡eT‹ qqïj·T, ø±[<ëdü ø£fi≤eT+~s¡+,
Á|ü‹e÷Hê≥ø£+, kı+‘·+>±H˚ Á|ü#T· ]+#·T≈£îHêïs¡T.
Äj·Tq yÓy’ êVæ≤ø£ J$‘·+ ÁbÕs¡+_Û+∫q~ yÓTT<ä\T nø£ÿ>±] Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√ ‘·q

nqï<äeTTà\qT ≈£L&Ü n|ü&É|ü&ÉT Ä<äTø√e\dæsê>±`&ÉãT“øÏ Çã“+~|ü&Ü¶πsyÓ÷ø±ì,
m|ü&É÷ <ë]Á<ä´+ nqTuÛÑ$+#·˝Ò<äT. m|ü&É÷ me]<ä>∑Zsê, Bq+>± #ÓsTTĆ≤#·˝Ò<äT.
(ø=&ÉT≈£î˝…H’ êdüsπ ). Financial decipline u≤>± ñ+&˚~.
f…≈î£ ÿ, bı>∑sT¡ , >∑s«¡ + e+{Ï ªªe÷≥\T|ü&<É –ä qμμ Ä‘êà_Ûe÷q+‘√ ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq
bı>∑sT¡ >∑T]+∫, Äj·TH˚ <äø±å sêeT+ ø±e´+˝À, ` Äø£*>=qï yê´düeTVü≤]¸ H√≥` ˇø£
|ü<´ä +˝À Á|üø{£ +Ï #·T≈£îHêïs¡T ≈£L&É. á |ü<´ä + ñwül ‘·sT¡ #·T yê&ÉT‘·÷ ñ+&˚yê&ÉT ‘·q
>∑T]+∫`. Ä |ü<´ä + Ç~:
ñqï >∑+≥eTTàq≈£î #˚e ñ&ÉT>∑˝<Ò Tä
á •s¡dTü ‡q ~ÛwDü ÇiÏ+¿ ø£˝<Ò Tä
n+»*|òTü {Ï+|ü`n‘·&TÉ bòÕ˝≤≈£î¸&ì˚
‘Ó>T∑ e`q qïÁø£eTeTTà>± ~Ûøÿ£ ]+|ü`nì.
Hê≈£î }Vü≤‘Ó*dæq|üŒ{ÏqT+∫ e÷neTàì >∑eTìdü÷HÔ êïqT.
e÷ neTà e´øÏ‘Ô «· +˝À`me] kıeT÷à Ä•+#·≈L£ &É<˙ä , me] yÓTT>∑e÷≥+˝Àq÷
J$+#·≈£L&É<ä˙, e⁄+&˚ ìC≤sTTr‘√bÕ≥T`dü&É*+#·C≤\ì yÓTT+&ç|ü≥Tº<ä\ ñ+&˚~.
e÷{≤e÷{≤eùdÔ yÓqøÏÿ ‘·>&Z∑ +É , sêJ|ü&&É +É nH˚ düeTùd´ ˝Ò<Tä . I am always right nH˚
qeTàø£+. ádü«uÛ≤ey˚T`Ä&Éã&ÉT#·T‘√, ô|<ä›ø√&É*‘√, $uÛÒ<ë\≈£î ø±s¡DyÓTÆ+~. Ç+{Ï˝À
nXÊ+‹øÏ ø±s¡DyÓT+Æ ~. ∫qï‘·q+ì+N`me]+{Ïø`° Çs¡T>∑Tbıs¡T>∑Tq`yÓfi&¢¯ +É n\yê≥T˝Ò<Tä .
e÷ Ç+{À¢ |ü⁄düÔø±\T, |üÁ‹ø£\T u≤>± e⁄+&É&É+e\¢ù≤>± #·<äe&É+ n\yê≥T. ÄyÓTøÏ
<˚X¯#·]Á‘·\T, |üsê´≥ø£ πø+Á<ë\>∑T]+∫ #·<äe&É+ Çwüº+. qe\\T, ø£<∏ä\T düπsdü]. Hê
ôV’≤dü÷ÿ\T, ø±˝ÒJs√E˝À¢ ÄyÓT e´ø£Ô+#˚ùd kÕVæ≤‘ê´_ÛÁbÕj·÷\T ∫Á‘·+>± ñ+&˚$.
O<ëVü≤s¡DøÏ` lbÕ<ädüTÁãVü≤àD´XÊÅdæÔ>±s¡T e&É¢–+»\T, >∑T˝≤;n‘·Ôs¡Te+{Ï ø£<∏ä\T
u≤>±sêXÊs¡T >±ì, ªªkÕ>∑BdüT≈£î+≥÷ Ä uÛ≤wü #ê<äd+Ôü >± ñ+≥T+~sê!μμ nH˚~.
ãT∫Ãu≤ãT ª∫es¡≈î£ $T–˝Ò~μ qe\ e∫Ãq ø=‘·˝Ô ÀH˚ #·~$+~. ªªÄ <äj÷· ì~Û
@$T{Ïsê, #˚‘T· \T yÓ‘ø· ˝£ dÒ Tü ≈£îì yÓT‘·ø>£ ±!@<√ˇø£ ìs¡j í T· + #˚dTü ø√yê*ø£<!ä Ä ø√eT*
n+fÒ sTTwü+º . <ëì‘√ ñ+&É˝<Ò Tä . Ä ô|fi≤¢+ Ç+~s¡˙ #·÷&É˝<Ò Tä . n<˚+ y˚<ë+‘·+?μμ`nH˚~.
n&É$ u≤|æsêE>±] qe\\T >√q>∑Hêï¬s&ç,¶ Væ≤eT_+<äT, n+X¯óeT‹, yê|òTæ sê`#ê˝≤
sTTwü+º . $X¯«Hê<∏yä ê] qe\\MT<ä ≈£L&Ü ô|<ä>› ± Çwü+º ˝Ò<Tä — q#·Ãø£b˛e&ÉeT÷ ˝Ò<Tä . #·\+>±]
nMTHê qe\ u≤>∑T+≥T+<äì #Óù|Œ~.
e÷sTT+{Ï|øü ÿ£ H˚ q+&É÷] Ms¡eTà>±s¡ì ñ+&˚yês¡T. Ä$&É eT<Ûë´Vü‰ï\y˚fi¯ e÷sTT+{ÏøÏ
edü÷+Ô &˚yês¡T. e÷ neTàø£+fÒ u≤>± ô|<ä.› Ç<ä]› ø° eT+∫<√d”.Ô Ä$&ÉøÏ |ü⁄düøÔ ±\T #·~$
$ì|æd÷ü +Ô &˚~. b˛‘·qï uÛ≤>∑e‘·+ |ü<ë´\÷, jÓ÷>∑yê•wü̃+ $ì|æ+#·&+É H˚ HÓsT¡ >∑T<äTqT.
|æ\\¢ yÓTqÆ e÷|ü≥¢ Áø£eT•ø£Då rÁe+>± ñ+&˚~. e÷∫qï‘·Hê˝À¢ e÷ø√dü+ s¬ +&ÉT
ã≥º\ô|f…º\T πø{≤sTT+∫+~. ˇø£<ëì˝À X¯óÁuÛÑ+>± ñ‹øÏ Äπsdæ ÇÅd”Ô #Ój·T´ì ã≥º\

eT&É‘\· T+&˚$. s¬ +&√<ëì˝À ÇÅdãÔ” ≥º\T+&˚$. yês¡+˝À Hê\T>∑T s√E\T ñ‹øÏqã≥º\T
e÷Á‘·yT˚ ø£≥Tºø√yê*. kÕïq+>±ì, ‘·\+≥T>±ì »]>±ø£ ã{º\TÇ∫Ã`<äe&É\T s¬ +&ÉT>∑{>ºÏ ±
H=øÏÿ|ü≥Tº≈î£ ì Áø±|æ+>∑T bÕ|æ&ç rdæ+<ä+fÒ, bÕ|æ{À¢+∫ HÓ‘T· sÔ T¡ sêyê*‡+<˚. n+‘· >∑{>ºÏ ±
<äTy˚«~.
Äs√>∑´dü÷Á‘ê\T bÕ{Ï+#˚ Áø£eT+˝À ¬s+&ÉTHÓ\¢ ø=ø£kÕ] ‘Ó\¢yês¡TC≤eTTq ˝Ò|æ
ÄeTT<ä+ ø±∫`∫qï yÓ+&ç–HÓï˝À¢ b˛dæ $~Û>± ‘ê–+#˚~. $ø±s¡+ sê≈£î+&Ü ñ+&˚+<äT≈£î
|ü∫Ã‘·eT\bÕ≈£î eT&É‘ô· |{Ïº H√{À¢ ≈£îøπ ÿ~.
H˚qT ÄK]ø=&ÉT≈£îì ø£qø£ HêMT<ä $TøÏÿ* Áù|eT #·÷|æ+#˚~. düTã“sêj·TXÊÅdøÔæ Ï
u≤>± ∫qï‘·q+˝À qTýÓ÷ìj·÷ e∫Ã, ø=+#Ó+ #·|Œü ã&Ü¶&ìÉ `Á|ü‘´˚ ø£ÁX¯<‘Δä √ ø£ìô|{Ïº #·÷ùd~.
e÷ neTà ‘êqT |ü]X¯óÁuÛ+Ñ >± ñ+&É&+É , |æ\\¢ Tñ+&˚˝≤ #·÷&É&+É #˚d÷ü Ô ` ˝Òø‘Ï q· +,
ø£≈î£ ÿ]Ô‘q· +, e+{Ï ne\ø£Då ≤\T e÷˝À #=s¡ã&É≈î£ +&Ü #·÷ùd~.
ø±e*øÏ yÓ[b¢ ˛sTTq ‘·sy¡ ê‘·d+ü >∑‹: ˇø£kÕ] Äs√>∑´+ u≤>∑T#˚dTü ø=H˚ Á|üÁøÏjT· ˝À
yêfi¢̄‘*· ,¢ nqï>±s¡T ñqï |ü⁄{Ï+º {ÏøÏ yÓ[¢ ø=~›s√E\T ñ+~. n|üŒ{À¢ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ uÛ≤s¡´
(e÷e÷eTj·T´≈£L‘·Ts¡T) ñe÷<˚$ ≈£L&Ü nø£ÿ&É m+<äTø√ e⁄+~. ÄyÓT, yêfi¯¢eTà
e÷{≤¢&TÉ ≈£î+≥÷ ‘·qì nHê´|ü<X˚ +¯ >± nee÷ì+#ês¡ì n_Ûj÷Ó >∑+ô|{Ï+º ~. n˝≤ @MT˝Ò<˙ä ,
`kÕ<ëd”<ë>± n≥Te+{Ï$ rdüTø√yê\˙, yêfi¯e¢ Tà (e÷DÏø±´+ã), nqï<äì`ø±e* ‹]–
e#˚ÃdæèT]+ø£ ã‹≈£î+&É>± Ä sTT+{ÏøÏ yÓfiu¢¯ Àqì X¯|<ü +Ûä #˚d,æ n<˚e÷≥ MT<ä ñ+&çb˛sTT+~.
Ä‘·s¡yê‘· XÊÅdæÔ>±s¡T dü]›#Ó|æŒHê $q˝Ò<äT. ªªyêfi¯¢øÏ H˚q+fÒ n+‘· ˝À≈£îyê?μμ nì
yÓTT+&çπøùddæ+~.
ì»+>±H˚` ‘·*¢ #·ìb˛‘˚ yÓfi¯¢˝Ò<äT— nqï #·ìb˛‘˚ yÓfi¯¢˝Ò<äT. es¡+>∑˝Ÿ˝À
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Ç+{À¢ yêfi¢̄ e~q (düTãT“\‘·)Ô #·ìb˛‘˚`yÓ[+¢ ~.
Hê‘√q÷ Ç˝≤+{Ï |ü+‘·yT˚ e∫Ã+~. u…»yê&É˝À e÷ ø=‘·sÔ TT+{Ï Á|üyX˚ +¯ dü+<äs“¡ +¤ >±
Ä$&É, e÷Hêqï>±s¡T ≈£L&Ü e#êÃs¡T. n|ü&ÉT C≤qø°u≤\e\¢ ‘·qøÏ nee÷q+ »]–+<äì
ø=ìï dü+e‘·‡sê\bÕ≥T e÷sTT+{ÏøÏ sê˝Ò<Tä .
XÊÅd>Ôæ ±s¡T ô|<äe› j·TdüT‡sêe&É+ e\¢, uÛ≤s¡´ eTqdü‘Ô «· + n˝≤ ø±e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\T
‘Ó*j·T&É+e\¢, @MT nq˝Òø£ }s¡Tø=H˚yês¡T. Áø£eT+>± ÄyÓT @$T#Ó|æ‘˚ n~q$Tà #˚ùd
|ü]dæ‹ú øÏ e#êÃs¡T. ø±e*yÓfi≤¢ø£ yêfi¢̄ Ä]úø£ |ü]dæ‘ú T· \T ≈£L&Ü yÓTs¡T>∑T|ü&Ü¶sTT.
e÷ neTà dü«uÛ≤e+˝À ˇø£ $∫Á‘·+: e÷Hêqï>±s¡T ñuÛj Ñ T· uÛ≤cÕÁ|üMD #·~yês¡T.
uÛ≤qTeT÷]Ô, H˚qT, e÷ u≤e>±s¡÷ ≈£L&Ü uÛ≤cÕÁ|üMDÒ #·~yê+. e÷neTàøÏ sT÷ #·<Tä e⁄MT<ä
@MT >ös¡e+˝Ò<äT. yêfi¯¢Hêqï>±]ì ‘·qT ms¡>∑ø£b˛sTTHê &ç|üP´{° ‘·Vü≤d”‡˝Ÿ<ës¡T. yêfi¯¢
u≤ãj·T´\T (∫qï‘ê‘·>±] ø=&ÉT≈£î\T) ˇø£sT¡ ˝≤j·Ts¡T. ˇø£sT¡ m\ÅøøºÏ ˝£ Ÿ Ç+»˙s¡T, ˇø£sT¡
&Üø£sº T¡ . n+<äTø£ì`Ç$ ªyÓ<eäÛ ‘Ó\T>∑T #·<Tä e⁄\T` uÛ≤qTeT÷]Ô ø±˝ÒJ ˝…øÃ£ s¡sY nj·÷´ø£,
H˚qT sπ &çj÷Ó ñ<√´–ì nj·÷´πø, y˚TeTT ÄyÓTø£+{Ïì ÄH˚eTT. e÷ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ n+fÒ

ÄyÓTøÏ ndü+‘·è|æ.Ô øÏ+∫‘·TÔ ˝À≈£îe. ‘·q nqï, e~q\ MT<äe⁄qï ø√|ü+ `y˚Tqø√&É\T/
ø√&É\T nsTTq ñe÷<˚$ MT<äøÏ ‹]–, `yê[¢<]›ä ø° ≈£L&Ü <˚«cÕ\T ô|]>±sTT. yÓsd¡ `æ ô|Ç’ <ä]›
ø√&Éfi‘¢¯ √ #Ó&+ç ~. Çø£ C≤qø°u≤\ m|ü&É÷ Ä$&É≈î£ n+<äTu≤≥T˝À˝Ò<Tä . ô|>’ ± ÄsY.{Ï.dæ
˝À ñ<√´–ì. m|ü&ÓH’ ê #·T≥º|⁄ü #·÷|ü⁄>± ø±e*yÓfi&¢̄ +É ‘·|Œü , ø£\dæñqï~ #ê˝≤‘·≈î£ ÿe.
nsTTHê`ˇø£kÕ] nee÷ì+∫+<äì #Ó|Œæ è÷sTT+{ÏøÏ sêe&É+ e÷H˚d+æ <äì #ÓbÕŒqTø£<!ä
1984`86 eT<Û´ä ø±e*˝À XÊÅd>Ôæ ±s¡T, y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà ˇ+≥] ø±|üs+¡ ô|<äe› j·TdüT‡,
nHês√>∑´+, Nø£{`Ï yÓ\T>∑T\‘√H˚ q&ç∫+~. Äj·TqøÏ n˝yêf…qÆ Á>∑+<∏|ä sü q¡ƒ +, s¡#H· ê
yê´dü+>∑+ q&ÉTdü÷ÔH˚ ñHêïsTT. ø±˝ÒJ˝À ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ n+‘·≈£îÁøÏ‘·y˚T ]f…ÆsY
nsTTb˛sTTHê, ø±˝ÒJø£$T{° ø√]ø£MT<ä $<ë´s¡T\Δ ≈£î ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·bÕsƒê\T #ÓbÕŒs¡T.
ø=+‘·kıeTTà ªªÄqs√]j·TyéTμμ>± Ç#˚Ãyês¡T. n+‘˚ø±<äT— XÊÅd>Ôæ ±] MT<ä >ös¡e+ø=B› ø±˝ÒJ
ø£$T{°˝À >ös¡edüu´ÑÛ ‘·«+ Ç#êÃs¡T.
ªÄs¡Tj·TT>±\ Ä+Á<Ûäø£$‘·μ |ü⁄düÔø£s¡#·q |üPs¡ÔsTT+~. πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘·« kÕ+düÿè‹ø£
XÊKyê]ì ªª|üPs¡sÔ TT+~, |ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]kÕÔsê?μμ nì n&ç–‘˚ ªªn~ e÷|üìø±μμ <äHêïs¡T.
Á|ü#·Ts¡D m˝≤>∑? sêh kÕVæ≤‘·ńø±&ÉMT˝À u≤<Ûä´‘·>∑\ |ü<ä$˝À ñqï <˚e⁄\|ü*¢
sêe÷qT»sêe⁄ >±s¡T` ªªÄ |ü⁄düøÔ ±ìï ôV≤’ <äsêu≤<äT Ä+Á<Ûkä ÕVæ≤‘·´ |ü]wü‘T· Ô Á|ü#T· ]düT+Ô μμ<äì
Vü‰MT Ç#êÃs¡T. nq‹ø±\+˝ÀH˚ |ü⁄düøÔ e£ TTÁ<äD |üPs¡sÔ TT+~.
1987 dü+e‘·‡s¡+ ¬s+&ÉeuÛ≤>∑+˝À nqT≈£î+{≤qT, `n+‘·s¡Z‘· ø±s¡D≤\T Hê≈£î
‘Ó*j·Te⁄` XÊÅd>Ôæ ±s¡T y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà ø±e* $&ç∫ô|{Ïº es¡+>∑˝Ÿ˝À düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Ç+{À¢
ñHêïs¡T.
qe+ãs¡T yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Hêqï>±]øÏ ˇ+{À¢ u≤>± ˝Ò<˙ä , ÄdüŒÁ‹˝À
#˚sêÃ\˙, ‘·q≈£î düV‰ü j·T+>± ñ+&É&ÜìøÏ ãj·T\T<˚] s¡eTàì, ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊ&ÉT. yÓ+≥H˚
ôd\e⁄ô|{Ïº yÓfi≤¢qT. nø£ÿ&É >±+BÛ ÄdüŒÁ‹˝À #˚sêÃeTT. XÊÅd>Ôæ ±]ì #·÷dæ yÓ<’ ´ä +#˚ùd &Üø£sº T¡
ø±e*ø±˝ÒJ $<ë´]Δ. n+<äTe\¢ ÄdüŒÁ‹kÕº|tò XÊÅd>Ôæ ±]ì u≤>± #·÷düT≈£îHêïs¡T. øπ q‡πsyÓ÷qì
dü+<˚V≤æ +∫ ãj·÷|”‡f…dTü º #˚sTT+#ês¡T.
Äj·Tq u≤>± ˙s¡dü|ü&Ü¶s¡T. qqTï#·÷dü÷ÔH˚ ªHê|üì nsTTb˛sTT+~sêμ nHêïs¡ÉT.
@MT |òüs¡yê˝Ò<äì ñ|ü#ês¡yêø±´\T |ü*ø±qT. eT÷&ÉTsêÁ‘·T\T ø±uÀ\TqT`H˚qT,
düTã“sêj·TXÊÅd,Ôæ e÷neTà ÄdüŒÁ‹˝ÀH˚ ñHêï+.
ˇø£Hê&ÉT mdt.$.uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±s¡T XÊÅdæÔ>±]ì #·÷&É&ÜìøÏ ÄdüŒÁ‹øÏ e∫Ã
eT+#·+<ä>∑Zs¡ #ê˝≤ùd|ü⁄ ≈£Ls¡TÃì e÷{≤¢&Üs¡T. Äj·Tq≈£î yÓ’<ä´+ #˚ùd &Üø£ºs¡T‘√ ≈£L&Ü
e÷{≤¢&Üs¡T. Äj·Tq yÓ[¢b˛‘·÷ XÊÅdæÔ>±]‘√ ªªπs|ü⁄Ç+{ÏøÏ ekÕÔqTμμ nì #ÓbÕŒs¡T. H˚qT
Äj·Tìï kÕ>∑q+|ü&ÜìøÏ ãj·T{ÏøÏ e#êÃqT. uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±s¡T yÓT\¢>±` ªª@$T »]–Hê
MTs¡T u≤<Ûä|ü&É≈£L&É<äT. @MT »s¡>∑<äqTø√+&çμμ nHêïs¡T Hê‘√` Hê≈£î ø=+#Ó+ u…+>∑>±
nì|æ+∫+~.

Ä eTs¡THê&ÉT Äj·Tìï Çø£ Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓ[b¢ ˛e#·TÃqHêïs¡T. n|üŒ{ÏøÏ XÊÅd>Ôæ ±]
eTTK+˝À e÷s¡TŒ e∫Ã+~. Ç+{ÏøÏ e#˚ÃXÊ+. ˇø£|Pü ≥ e÷‘√ø£ãTs¡T¢ #ÓbÕŒs¡T. e÷≥\
dü+<äs“¡ +¤ ˝ÀùÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ >±] yê´kÕ\|ü⁄düøÔ +£ ªªeTq+ n#·TÃyÓj÷· ´*sêμμ nHêïs¡T.
Ä kÕj·T+ø±˝≤ìøÏ ô|<ä› es¡¸+ |ü≥Tº≈î£ +~. XÊÅd>Ôæ ±]øÏ >=+‘·T˝À X‚w¢ àü + n&ÉT|¶ &ü ç
}|æ] Çã“+~ nsTT+~. düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ÄdüŒÁ‹øÏ |üsT¡ >¬ ‹Ô &Üø£]º ï rdüT≈£îe#êÃ&ÉT. Äj·Tq
#·÷dæ ªôd˝…H’ μé u≤{Ï˝Ÿ neT]ÃyÓ[b¢ ˛‘·÷`ªªMTyêfiËe¢ s¡THêïs√ ø£ãTs¡T #˚jT· &É+ eT+∫<äμμì
#Ó|Œæ yÓfi≤¢sT¡ .
uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ f…*Á>±+ Ç#êÃ+. n‘·qT e#˚Ã≥|üŒ{ÏøÏ Çã“+~>±H˚ e⁄+~. ÄsêÁ‘·+‘ê
Äj·Tq |üøÿ£ q uÛ≤qTeT÷πsÔ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.
‘Ó\‘Ó\yês¡T‘√+~. ñ<äjT· + nsTT<äT>∑+≥\e⁄‘·T+<˚y÷Ó ! n|üŒ{ÏøÏ yêqyÓ*dæ+~
XÊÅd>Ôæ ±] ÁbÕD√Å‘ÿ· eTD+ »]–b˛sTT+~.
Ä e÷≥ Hê#Ó$q|ü&qç yÓ+≥H˚ ˇø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ nqTuÛeÑ +: #Ó≥Tºì+∫ ø±j·T‘Ó+|æ‘˚
ãVüQXÊ Ä #Ó≥Tºøπ ‘Ó*ùd˝≤+{Ï H=|æŒø£*–+~. Ä|ü⁄ø√X¯ø´£ +ø±ì <äT'K+ ø£*–+~.
n+<äs+¡ nø£ÿ&˚ e⁄Hêï+ e÷#Ó˝\¢… T‘·|Œü `sêyê*‡q yêfi¯ø¢ Ï ‘Ó*j·T#ÓbÕŒ+. |üÁ‹ø£\
yê]øÏ #ÓbÕŒ+. düTã“sêj·TXÊÅdÔæ |üì#˚ùd Ä»+C≤Væ≤$T˝Ÿ‡ ñ<√´>∑T\T düV‰ü j·T+>± ì\ã&Ü¶sT¡ .
n<˚s√E n+fÒ`1987 qe+ãs¡T14 kÕj·T+ø±\+ Äs¡Tqïs¡ÁbÕ+‘ê\ es¡+>∑˝Ÿ˝À
Ä»+C≤Væ≤$T˝Ÿ ø±«s¡ºs¡T‡ <ë{≤ø£ ñqï X¯àXÊqyê{Ïø£˝À <äVü≤qdü+kÕÿs¡+ |üP]Ô#˚XÊs.
uÛ≤qTeT÷]Ô, düTã“sêj·TXÊÅd,Ôæ H˚qT.
C≤qø°u≤\ $»j·Tyê&Éì+∫, u≤\ø±y˚TX¯«] ø±e*qT+∫ e#êÃs¡T. u≤\ø±y˚TX¯«]
e÷Á‘·+ X¯àXÊHêìøÏ H˚s¡T>± e∫Ã+~. ∫‹eT+≥qT #·÷dü÷Ô`ªªnø£ås¡+ nø£ås¡+˝À
ø£*dæb˛sTT+<äìμμ ˇø£ y˚<ë+‘·Á|üø≥£ q #˚d+æ ~.
Ä eTsêï{Ïì+∫ ì‘·´ø£sà¡ #˚XÊ+. áeT<Û´ä ˝À ˇø£kÕ] leTTfi¯|¢ Pü &ç y˚+ø£≥s¡eTD,
ls¡eTD e#êÃs¡T. |üHïÓ +&Ées√EHê{ÏøÏ XÊÅd>Ôæ ±] •wüß´\T ø=+<äsT¡ , \ø£àå Dj·Tr+Á<äT\T,
uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+ e#êÃs¡T. ø±e*qT+∫ ≈£L&Ü ˇø£]<äs› T¡ e#êÃs¡qT≈£î+{≤qT.
XÊÅdæÔ>±s¡T #·ìb˛sTTq eTsêï&ÉT Äj·Tq>∑T]+∫ ~q|üÁ‹ø£\ìï $kÕÔs¡+>± yês¡Ô
Á|ü#T· ]+#êsTT. $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+ Äj·Tq>∑T]+∫ dü+düàs¡D ø±s¡´Áø£eT+ Á|ükÕs¡+
#˚d+æ ~. <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé áyês¡Ô yÓ\&¢ +ç ∫+~. #·ìb˛j˚THê{ÏøÏ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ 76@fi¯ó|¢ Pü s¡sÔ TT s¬ +&ÉTHÓ\\
|ü<eä T÷&ÉT s√E\T.
Çø£è÷ nqï<äeTTà\≈£î $T–*b˛sTTq ø±s¡´Áø£eT+ Äj·Tq Áyêdæq $\T¢ Á|üø±s¡+
&ÉãT“, Äj·Tq s¡#q· \ ø±|”s¬ ≥’ T¢ |ü+#·Tø√e&É+, e÷neTàb˛wüDqT |ü+#·Tø√e&É+.
yÓTT<ä{Ï ¬s+&ÉT|üqT\T ‘=+<äs¡>±H˚ »]>±sTT >±ì, neTàu≤<Ûä´‘· |ü+#·Tø√e&É+
$wüjT· +˝ÀH˚ ‘˚&Ü˝§#êÃsTT.

uÛ≤qTeT÷]Ôu≤Û s¡´ u≤\ø±y˚TX¯«], m{Ï|º ]ü dæ‹ú ˝Àq÷ Ä$&É ‘·q Ç+{À¢ ñ+&É&ÜìøÏ
M˝Ò<¢ ìä KsêK+&ç>± #Ó|Œæ +~.
ªªC≤qø°u≤\øÏ eTT+<äTì+N dü+ã+<Û+ä ˝Ò<Tä —`n≥Tyês¡T, Ç≥Tyês¡÷ ø£*dæ ‘·qMT~øÏ
‘√ùdÔ ‘·qT≈£L&Ü u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+#˚ Á|üdøü ˝ÔÏ μÒ μ<äì ñe÷<˚$ ≈£L&Ü KsêK+&ç>± #Óù|Œdæ+~.
e÷ neTàì m<äTs¡T>∑T+&Ü ô|≥Tº≈£îì Ç˝≤ #·]Ã+#·&É+ Hê≈£î $ø±s¡+>± ‘√∫,
ªª@MT |òsü y¡ ê˝Ò<Tä Hê<ä>sZ∑ ¡ ñ+≥T+<äμμì #ÓbÕŒqT. C≤qø°u≤\ qqTï düeT]Δ+∫+~. ªªnsTT‘˚
e÷Ç+{À¢q÷ ø=+‘·ø±\+ nfÒôº |≥Tº≈î£ +{≤μμq+~ ñe÷<˚$.
1988 qe+ãs¡T Hê{ÏøÏ dü+e‘·‡Øø±\T |üPs¡j Ô ÷· ´sTT. e÷neTà Hê<ä>sZ∑ ¡ O+≥÷
es¡+>∑˝Ÿ˝À≈£L&Ü ø=+‘·ø±\+ ñ+≥÷ >∑&TÉ |ü⁄‘·÷ e⁄+~.
uÛ≤qTeT÷]Ô eTT>∑TsZ T¡ ≈£L‘·Tfi¢̄ø,° @¬øø’ |£ ⁄ü Á‘·T&çø° $yêVü‰\j·÷´sTT. düTã“sêj·TXÊÅdÔæ
Ç<ä]› ≈£L‘·Tfi¯ø¢ ° $yêVü‰\j·÷´sTT. ÄK]≈£L‘·Ts¡T $yêVü≤+ ø±e\dæ ñ+~.
|æ\\¢ +<äs÷¡ ô|<ä&› Áç ^\T ‘Ó#T· Ã≈£îì ñ<√´>±\˝À, dü+kÕsê\˝À |ü&Ü¶sT¡ .
e÷neTà düTã“sêj·TXÊÅdæÔ ¬s+&Ée≈£L‘·Ts¡T ô|[¢˝À ÁøÏ+<ä|ü&ç+~. ø±\T$]–+~.
ø£<\ä ˝Òì dæ‹ú . HêsTT+{ÏøÏ e#êÃø£, eT] ì\ã&É˝øÒ b£ ˛sTT+~. ≈£Ls¡TÃì &˚ø˚ &£ yÉ T˚ .
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ eT÷&Ée≈£L‘·T]øÏ ô|[¢#ù˚ d Á|üjT· ‘êï˝À¢ |ü&Ü¶&TÉ .
uÛ≤qTeT÷]Ô <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓ[ñ¢ +&Ü\ì e÷ neTàøÏ ñHêï, ÄyÓTqT rdüT≈£îyÓfi˝¢¯ qÒ ˙,
‘êqT nX¯≈î£ &Ô qÉ ˙ uÛ≤qTeT÷]Ô Hêø=ø£ ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊ&ÉT. Äñ‘·sÔ +¡ ns¡T<äT>± nì|æ+∫
<ë∫ ñ+#êqT. kÕsê+X¯+>± #Ó|üŒ<ä–q<˚eT+fÒ: e÷neTàqT#·÷ùd u≤<Ûä´‘·qT H˚qT,
düTã“sêj·TXÊÅdæÔ |ü+#·T≈£îHêïeTqïe÷≥. ÄyÓT e÷sTT+{À¢ ñ+&É&É+ ‘·≥dæú+∫q|ü&ÉT
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ñe÷<˚$, n|ü&É|ü &ÉT e∫Ã#·÷düTHÔ êïs¡T.
2004˝À H˚qT C≤qø°u≤\, düTã“sêj·TXÊÅdæÔ, ñe÷<˚$ ø£*dæ (e÷e÷eTj·T´
ô|<ä›ø=&ÉT≈£î düTÁãVü≤àD´X¯s¡à≈£L&Ü) &Ûç©¢, ñ»®sTTì, Vü≤]<ë«sY, n\Vü‰u≤<é, ø±o, >∑j·T,
uÛTÑ eH˚X«¯ sY, |üPØ, ø√HêsYÿ`j·÷Á‘·\≈£î yÓfi≤¢eTT.
‹]– ôV≤’ <äsêu≤<äT #˚sπ dü]øÏ Hê≈£î rÁeyÓTqÆ q&ÉT+HÓ|Œæ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. uÛ]Ñ +#·C≤\ì
dæ‹ú ˝À 2004 &çôd+ãs¡T˝À yÓqTï|üPdüøÏ Ä|üsπ wüHé »]–+~. <ë<ë|ü⁄ @&Ü~bÕ≥T düs«¡ dü|sü ´¡ \T
eT+#·+MT<äH˚`
2006˝À düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ‘·qeT÷&Ée ≈£L‘·Ts¡Tô|[¢ ‘·\ô|{≤º&TÉ . n|ü&ÉT e÷neTà
eTs√kÕ] yê[¢+{À¢H`˚ »«s¡+e\¢ ‘·÷*øÏ+<ä|&ü +ç ~. ø£<\ä ˝Òì HÓ|Œæ e∫Ã+~. ˝Ò∫ ì\ã&É˝øÒ £
b˛sTT+~. HêsTT+{ÏøÏ Ädæú‹˝ÀH˚ ‘Ó∫Ã, düTã“sêj·TXÊÅdæÔ ~+|æ yÓ[¢b˛j·÷&ÉT. ‘·s¡yê‘·
n‘·ì ≈£L‘·Ts¡T ô|[¢ »]–Hê yÓfi˝¢̄ øÒ b£ ˛sTT+~. ô|[¢ dæsú |¡ &ü &É ÜìøÏ eTT+<äT ÄyÓTøÏ rÁe
nHês√>∑´+ #˚d+æ ~. bÂ˝À$T ÄdüŒÁ‹˝À yÓ<’ ´ä +≈£L&Ü »]–`mø£ÿ&çø° ø£<\ä ˝Òì dæ‹ú @s¡Œ&ç`
eT]+ø£ q&Ée&É+, ø£˙dü+ ˝Ò∫ ì\ã&É&+É ≈£L&Ü nkÕ<Û´ä eTj·÷´sTT.

2006 qT+∫`2010es¡≈î£ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ <ä+|ü‘T· \T>±ì, n‘·´+‘· ns¡T<äT>±
uÛ≤qTeT÷]Ô <ä+|ü‘T· \T>±ì, e∫Ã #·÷dæ ÄyÓTqT |ü\ø£]+∫ yÓfi&¢¯ +É kÕ–+#ês¡T.
2010 »qe] dü+Áø±+‹s√Eq ñ<äj·T+ 11>∑+≥\πø ø=‘·Ôã≥º\T ø£≥Tº≈£îì
uÛÀ»q+#˚d+æ ~. >∑T+&Ó˝À ãs¡Te⁄>± e⁄+<ä+fÒ ˝Ò&û &Üø£sº Y #·÷dæ yÓ[+¢ ~. ‘·q >∑~˝ÀøÏ
yÓ[¢|ü&ÉT≈£î+~.
|ü&TÉ ≈£îqï eTìwæ ìX¯Ùã›+>±, nHêj·÷dü+>± eTs¡D+Ï ∫+~. n|üŒ{ÏøÏ ÄyÓT ej·TdüT‡
88@fi¯ó¢.
Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà, e´≈£î\Ô T eTs¡D+Ï ∫ øπ e\+ ªªuÛ≤yê\Tμμ>± $T–˝≤s¡T.
e÷ neTà eTs¡D+‘√ e÷≈£î≥T+ã+˝À ˇø£Xø¯ +£ eTT–dæ+~. Hê≈£î ‘·sT¡ #·T>± yê©àøÏ
sêe÷j·TD+˝À njÓ÷<Û´ä ø±+&É˝À uÛsÑ ‘¡ T· &ç‘√ sêeTT&ÉT, ã+<ÛTä ‘ê«\ >∑T]+∫ nqïe÷≥
>∑Ts¡TÔ≈£îedü÷Ô+≥T+~.
XÀ¢ˆˆ j·T<Ûë ø±wü̃+ #· ø±wü̃+ #· düyT˚ j·÷‘ê+ eTVü‰s¡yí ˚
düyT˚ ‘·´ #· e´ù|j·÷‘ê+ ø±\ e÷kÕ<ä´ ø£+#·qˆˆ
@e+ uÛ≤sê´X¯Ã |ü⁄Á‘êX¯Ã C≤„‘j · T· X¯Ã <ÛHä êì #·
düyT˚ ‘·´ e´|ü<ëÛ eìÔ Á<ÛTä y√ ùV≤ćÕ+ $Hê uÛeÑ ' ˆˆ
(njÓ÷<Û´ä `105`25, 26XÀ¢)
yÓTT<ä{uÏ ≤Û >∑+ düe÷|ü+Ô

¬s+&ÉeuÛ≤>∑+

yÓTT<ä{Ï Á|üøs£ D¡ +
Hê u≤\´+
1949` Hê≈£î nsTT<˚fió¯ .¢ e÷neTà, y˚TeTT eTT>∑TsZ T¡ |æ\\¢ +, e÷ neTàeTà>±]+{À¢
ñHêï+. n|üŒ{À¢ ô|<ä‘› T· bÕqT e∫Ã s¡‘ï· +ù|≥˝À e⁄qï e÷sTT\T¢ ø=+‘·u≤Û >∑+ ≈£L*b˛sTT+~.
e÷Hêqï>±s¡T Ä sTT+{Ïì |ü⁄qs¡T<ä]Δ +#˚ |üqT˝À¢ ñ+&çb˛>±`y˚T\T neTàeTà>±]+{À¢
ñ+&É&+É ‘·≥dæ+ú ∫+~.
Hê≈£î f…bÆ Õò sTT&é »«s¡+ e∫Ã+~. Äs√E\ C≤„|øü ±˝ÒM düŒwü+º >± ˝Òe⁄. eTdüøe£ Tdüø>£ ±
ø=+‘· >∑Ts=ÔNÃsê≈£î+&Ü eTTU≤\÷, ø=ìïù|s¡T,¢ bı>∑eT+#·Te÷~] Hê eTqdüT‡MT<äqT+∫
yÓ[¢b˛‘·÷+{≤sTT. ø±ì ø=ìïã\yÓTÆq e÷≥\T, ˇø£{Ï ¬s+&ÉT|òüT≥q\T e÷Á‘·+ >∑{Ïº>±
>∑Ts¡TÔHêïsTT.
ªªø£$>± &Óøÿ£ &ÉÁsêμμè÷neTàeTà >=+‘·T. ªª#·∫Ãb˛j·÷&ÉTμμ`Ç+{Ïd+ü <äT˝À ‘√{Ï|\æ \¢ ‘√
>√{Ï_fi¯¢ ø±uÀ\T Ä&ÉT‘·Tqï uÛ≤qTeT÷]Ô >=+‘·T`
H˚ Hê|üøÿ£ H˚, |ü<´ä∏ +‹ì >∑&|É Mü T<ä ≈£Ls¡TÃì ñHêïqT. neTàeTà n‘·ìï >∑{>ºÏ ± ‹{Ï,º
qqTï s¬ ø£ÿ|ü≥Tº≈î£ ì ˝À|ü*øÏ rdüT≈£îyÓ[+¢ ~.
Hê |ü⁄≥Tºø£ ‘·sy¡ ê‘·`Ä nsTT<˚fi¢̄ ej·TdüT‡˝À >∑Ts¡TqÔ ï |òTü ≥q sTT~.
n<˚+∫Á‘·y÷Ó , `H˚qT ej·TdüT‡‘√ m~– ô|fi¯j ¢ T˚ ´dü+e‘·‡s¡+es¡≈î£ m|ü&ÉTe∫ÃHê
e÷eT÷\T»«s¡+ e#˚Ã~ø±<äT— f…ÆbòÕsTT&é »«s¡y˚T e#˚Ã~. Hê≈£î mì$T<˚fi¯¢ ej·TdüT‡˝À
nqT≈£î+{≤qT ªÁøÏ$Tyê‘·+μ n+{≤s¡≥`Ä »ãT“ e∫Ã+~. n|ü&ÉT e÷neTà s¬ +&Éee÷eTj·T´
\*‘êÁ|ükÕ<é (sêC≤‘ê‘·jT· ´) Hê≈£î ¨$TjÓ÷yÓ<’ ´ä + #˚d,æ” Á|üeTTK Äj·TTπs«<ä yÓ<’ Tä ´\T
‘˚CÀeT÷s¡T\Ô >∑Ts¡THê<∏+ä >±s¡T bı&ÉT\÷, ø£cÕj·÷\yÓ<’ ´ä + #˚d,” qqTï ã‹øÏ+#ês¡T.
#·∫Ãb˛e\dæqyêDÒ!í `Ç+‘·ø<£ ä∏ q&Éee\dæñ+&É>± m˝≤ #·∫Ãb˛‘êqT?`
|ü<fi˚ ˝¢¯ À|ü⁄ ej·TdüT‡˝À Hê˝À ã\+>± $T–*q C≤„|øü ±\T s¬ +&ÉT: ˇø£{:Ï #ê>∑+{Ï
ã+>±ÁsêE>±s¡e÷àsTT \*‘· ô|[¢. ÄyÓT #ê˝≤ n+<ä+>± ñ+&˚~. |ü+~fi¯ó¢ y˚d,æ yÓu’ eÑÛ +>±
#˚XÊs¡T. s¬ +&ÉT: e÷M~ÛøÏ ø=+#Ó+ m&É+>± eTT#·TÃ$T*¢s√&ÉT˝¶ À wæØk¶ ÕsTTu≤u≤ >∑T&ç O+&˚~.
e÷Hêqï>±s¡T Ä >∑T&ç˙, nø£ÿ&É ñ+&˚ kÕsTTu≤u≤uÛ≈Ñ î£ sÔ ê\T ø£èwüyí D˚ >Ï ±]˙ (n+<äs÷¡ ô|<äø› ÿ£ j·T´
nH˚yês¡T) yÓ≥ø±s¡+#˚dü÷Ô e÷{≤¢&˚yês¡T. H˚qT kÕj·T+ø±\+ Á|ükÕ<ë\y˚fi¯øÏ yÓfi‚¢yêDÏí.
ø£èwüíy˚DÏ>±s¡+fÒ Äsê]Δyê] ô|<ä›ne÷àsTT. ÄyÓTøÏ ô|fi¯¢sTT+~>±ì, dü+kÕs¡+ ‘·´õ+∫
jÓ÷–ì>± ` |ü⁄{Ï+º ≥H˚ y˚T&ÉMT<ä ˇø£>~∑ ˝À kÕsTTu≤u≤ |üsêƒ \Tô|{Ïº uÛ»Ñ q\T, |üP»\T#˚d÷ü Ô
ñ+&˚yês¡T. Ä j·÷ dü+<äsê“¤\˝À ø=ìï eTVæ≤eT\T ≈£L&Ü #Ó|ü ø=H˚yês¡T. ns¡{|Ï fiü M¢¯ T<ä
Væ≤+B nø£så ê\ Áyê‘·\T|ü&e˚ ˙, ø=ã“]∫|üŒq&ÉTeT zyéTnH˚ nø£så +¡ ø£qã&ç+<ä˙`Ç˝≤>∑.
n˝≤+{Ï dü+<äsê“¤\˝À ˇø£kÕ], n]{Ï>¬ \‘=+&É+ Ä&çd÷ü Ô kÕsTTu≤u≤qT ‹{≤ºqT. y˚T+
|æ\\¢ eT+<äs+¡ e÷M~Û˝À ô|<äy› ê´bÕs¡T\ Ç+{Ïãj·T≥ Ä&ÉT≈£î+≥THêïs. n|ü&ÉT <äTeP«]
dü‹uÔ ≤u≤>±&ÉT qqTïø={≤º&TÉ .
e÷ M~Û˝À ô|<äy› ê´bÕs¡T\T, ∫qïyê´bÕs¡T\T nì Á|üd<æ +Δä >± ñ+&˚ s¬ +&ÉT ≈£î≥T+u≤\
yês¡T, eT<Ûä«Áu≤Vü≤àDT\T. ¬s+&É÷ nqï<äeTTà\≈£î≥T+u≤˝Ò. Ä Çfi¯¢ô|<ä›\ Ç<ä›]ù|s¡÷¢
eT]∫b˛j·÷qT>±ì |æ\¢\ù|s¡¢˙ï >∑Ts¡TÔHêïsTT. y˚TeT+<äs¡+ ø£*dæ Ä&ÉT≈£îH˚yêfi¯¢+.
ô|<ä›yê´bÕ]>±] |æ\¢\T: >√bÕ\+ düìïu≤ãT, CÀ>±sêe⁄, sê|òüTe, q\ø£eTà. ∫qï
yê´bÕsêj·Tq |æ\¢\T: ø£èwüíy˚DÏ, s¡TøÏàDÏ, sê~Ûø£, e≈£îfi¯, XÊéT\. eT>∑|æ\¢\T s¡eTD,
düT<äT(› düT<Ûëø£s)Y . M]˝À s¡eTD nH˚ Äj·Tq e÷ ∫qï‘·Hê\Hê{Ïøπ ‘·+Á&ç‘√ $uÛ<Ò +ä e∫Ã
Ç+{À¢+∫ yÓ[b¢ ˛sTT Ç{≤Ø‡(eT<Û´ä Á|ü<X˚ Ÿ˝À) ñ<√´>∑+ #˚d÷ü +Ô &˚yê&Éì #Ó|ü ø=H˚yês¡T.
M]>∑ T ]+#˚ Á|ü e TTK+>± m+<ä T ≈£ î #Ó | ü Œ &É e T+fÒ : Hê≈£ î 14`15 @fi¯ ó ¢
ej·TdüT‡e#˚Ães¡≈£î yêfi¯¢ Çfi¯¢˝ÀH˚ ‹s¡T>∑T‘·÷, ej·TdüT‡‘√ ì$T‘·Ô+ ˝Ò≈£î+&Ü n+<äyÓTÆq
Ä&Éyêfi¯ì¢ Áù|$T+#·&+É Á|üeè‹Ô>± ñ+&˚~. Ä Áø£eT+˝ÀH˚ uÛÀ>∑+yê] l\øÏàå ì Áù|$T+∫,
e÷neTà #˚‘· •ø£≈å î£ >∑Ts¡j÷· ´qT.
e÷ s¡‘ï· +ù|≥ >∑T]+N, nø£ÿ&É e⁄qï Hê u≤\´$TÁ‘·T\>∑T]+∫, ≈£î|¢ +Ôü >± #Ó|⁄ü ‘êqT.
e÷ù|≥, ù|s¡Tô|≥ºì Áu≤Vü≤àD≤Á>∑V‰ü s¡+. eT÷&ÉTM<ÛTä \ bı&Ée⁄>± n˙ï Áu≤Vü≤àDT\ Çfi‚.¢
e÷ |üø£ÿM~Û˝À nsTT‘˚, »j·T+‹yê] M~Ûns¡T>∑TMT<äH√, Ç+Á<ä>∑+{Ï düTÁãVü≤àD´+>±]
ns¡T>∑TMT<äH√, yÓ’‹ø£eè‹Ô˝À e⁄+&˚ Áu≤Vü≤àD ãè+<ä+#˚] sêÁ‹y˚fi¯ ù|ø±&ÉT‘·÷+&É&ÉyÓ÷,
y˚<|ä qü dü\T e˝…y¢ dÒ̊ ÷ü +Ô &É&yÉ ÷Ó #˚d÷ü +Ô &˚yês¡T. ˇø=ÿø£ÿkÕ] Äô|<äy› êfi¢̄+‘ê |ü+#Ó\Tm>∑{Z ºÏ
#Ó&TÉ >∑T&ÉT(ø£ã&û)¶ Ä&ÉT‘·T+&˚yês¡T≈£L&É. e÷M~Û Çfi¢̄Áø£eT+‘√düV‰ü Hê≈£î>∑Ts¡T+Ô ~.
Hê$TÁ‘·T˝À¢ Hêø£+f… ej·TdüT‡˝À ô|<äy› êfi¯S¢ ñHêïs¡T. ∫qïyêfi¯S¢ ñHêïs¡T.
#ê>∑+{Ï düTu≤“sêe⁄, e&Ée¢ Tì dü÷]u≤ãT, Ç+Á<ä>+∑ {Ï düTu≤“sêe⁄(bı{≤º&TÉ ) <äTeP«]
dü‹uÔ ≤ãT, yê&ç#˝Ó \¢… T bÕbÕsêe⁄, eTTø£ÿ$*¢ yÓ+ø£Á{≤e⁄, sêeTø£èwü,í Ä~Hêsêj·TD, ãT\TdüT
ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, áeTì düTu≤“sêe⁄ (MD$<ë«+düT\T X¯+ø£sX¡ ÊÅd>Ôæ ±] ‘·eTTà&ÉT) >±] Ç<äs› T¡
eT>∑|\æ \¢ T (ô|<äX› s¯ à¡ , ∫qïX¯sà¡ ) yêfi¢̄ #Ó˝fi¢… ó¯ ¢ >±j·TÁ‹, \øÏàå , ãT\TdüTyê&ç #Ó˝\¢… T n$Tà˙&ÉT,
ã+>±ÁsêE>±] eTqesê\T eTDÏ, uÛÀ>∑+yê] l\øÏåà ≈£L‘·Ts¡T ©\, X‚cÕ\T ≈£L‘·Ts¡T
|ü⁄cÕŒe‹... nuÀ“! n+<äs+¡ <äs÷¡ ˇø=ÿø£ÿ Á|ü‘´˚ ø£ bÕÁ‘·. áeTìyê] \øÏàå bÕ´+≥÷¢ #=ø±ÿ\÷
y˚düT≈£î‹]π>~. eTVü‰bı>∑s¡T>± ñ+&˚~. Hê≈£î 10`15@fi¯¢ ej·TdüT‡ø±˝≤ìøÏ e÷M~Û
#ê˝≤dü+<ä&>ç ± ñ+&˚~.

ø£èwüyí D˚ Ï (ô|<äø› ÿ£ j·T´>±s¡T) ‘Ó\{¢ NÏ s¡ ø£≥Tº≈î£ ì, E‘·÷Ô $s¡uÀdüT≈£îì e⁄+&˚yês¡T.
yê[¢+{Ïy˚T&ÉMT<ä >∑~˝À kÕsTTu≤u≤|üP»\T »]ù|Hê{ÏqT+∫, |üPCy˚fi¯øÏ »q+ u≤>±
e#˚Ãyês¡T. Væ≤+Byê] Äs¡‹ ªC…’ »>∑BX¯Vü≤πsμ es¡dü˝À uÛÑ»q\T+&˚$. Ä$&Éì ≈£L&Ü
kÕsTTu≤u≤>±s¡H˚ nH˚yês¡T. |üP»y˚fi˝¯ À¢ Ä$&É #ê˝≤>∑+;Ûs+¡ >± ñ+&˚yês¡T. n+<ä]ø° rs¡eΔ T÷,
Á|ükÕ<äeT÷ Ç#˚Ãyês¡T. ô|<äy› ê´bÕsêj·Tq, ∫qïyê´bÕsêj·Tq (ø£èwüyí D˚ >Ï ±] ‘·+Á&ç) s¬ ˝’ «Ò ˝À
ñ<√´>∑+ #˚d`æ u≤>± &ÉãT“dü+bÕ~+#ês¡+{≤s¡T. ∫qïyê´bÕsêj·Tq~ ô|<äs› TT\T¢. düTe÷s¡T
mø£s¡+ô|’q Äes¡D. Äes¡DqT ‘√≥ø√dü+ $uÛ≤>±\T#˚dæ`¬s’˝Ò«ùdºwüq¢˝À ñ|üjÓ÷–+#˚
s¬ sTT*+>¥\‘√ Vü≤<äT\› T ø£{eºÏ ⁄+&˚$. Ç+{ÏyqÓ ø£y|’Ó ⁄ü ô|<ä› e÷$T&ç‘√≥ ô|+#˚yês¡T. s¡øs£ ø¡ ±\
e÷$T&ç#≥Ó T¢. yê{ÏøÏ ˙{Ïdsü |¡ süò ê ø√dü+ ô|<ä› j·÷‘ê+qTsT÷´, u≤>± ˙fi¯ó¢ ì+|ü&ÜìøÏ
M\T>± ∫qï dæ«$Tà+>¥|Püò ˝Ÿ |ü]e÷D+˝À ˙{Ï‘=f…º ñ+&˚$. e÷M~Û |æ\\¢ +n+‘ê ‘·sT¡ #·T
kÕj·T+ø±˝≤\y˚fi`¯ nø£ÿ&˚ ñ+&˚yêfi¢̄+.
e÷Hêqï>±s¡T m|ü&É÷ eTeTà*ï ø=fÒyº ês¡Tø±s¡T. e÷ neTàe÷Á‘·+ qqTï rÁe+>±
<ä+&ç+∫q dü+<äsê“¤\THêïsTT. ÄyÓT <ä+&ç+#·&eÉ T+fÒ >∑Ts¡TøÔ =k˛Ô+~. Hê≈£î ÄyÓT ‘·\+{Ï
b˛düTÔ+<ä+fÒ uÛÑj·T+. ˇø£fÒ Ä+<√fi¯q. #Ó$˝À q÷HÓb˛j·T&É+, ˇ+{ÏøÏ q÷HÓ|ü{Ïº+∫
düTìï|æ+&ç‘√ q\#·&É+` n<=ø£ u≤<Ûëø£s¡yÓTÆq Á|üÁøÏj·T. ˇfi¯ó¢ q*∫+<ä+fÒ`#·s¡à+
}&çedüT+Ô <˚y÷Ó qì uÛj Ñ T· +. á <Óã“øÏ M&ç q\T|ü⁄s¡+>∑T m–]b˛yê* nH˚≥≥Tº ã\+>±
q*#˚~!`
kÕïq eTj·÷´ø£, ÄyÓT ø£≥Tºø√e&ÜìøÏ ã≥º*e«&É+ ˇø£ Á|üÁøÏjT· . ÄyÓT≈£î <ä÷s¡+>±
ì\ã&Ü*, @ã≥º*düT+Ô <√ düôdŒqT‡. ô|f…yº |’Ó ⁄ü #·÷&ÉHH’Ó ê≈£L&É<Tä .
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà, bÕs¡«‘·eTà yÓs’ +¡ , y˚T+ |æ\\¢ +uÛÀ»Hê\T #˚ùd<ä>sZ∑ ,¡ ∫s¡T‹fi¯ó¢ ô|fÒ<º >ä sZ∑ ¡
≈£L&É Á|ü‹|ò*ü +#˚~.
e÷neTàøÏ ô|<ä>› ± e+≥#˚‘ø· ±<äT. e÷n‘·j Ô T· ´ Ä$wüjT· +˝À |òTü {Ï≈î£ sê\T. m+‘·u≤>±
#˚ùd<√!`ô|>’ ± Ä$&É ∫s¡T‹fi¢̄ mø˘‡|üs.ºY »+‹ø£\T, #·øÿÏ ˝≤\T, |üP‘·sπ ≈£î\T, b˛ø£e⁄+&É\T,
ÁX¯<äΔ>±#˚dæ &Éu≤“\˝À <ë#˚~. ÄyÓT ‘·s¡T#·T>± eT&ç‘√ e⁄+&˚~. |æ\¢\øÏ e+{Ï+{À¢øÏ
Á|üy˚X¯+˝Ò<äT.
Ä ø±\+˝À eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ Áu≤Vü≤àDÇfi¯˝¢ À |æ\\¢ øÏ ∫s¡T‹fi¯ø¢ ,° ∫\¢sK¡ s¡TÃ\ø°, mes¡÷
&ÉãT“*#˚Ãyês¡Tø±s¡T. ¨≥˝ŸøÏ yÓfi&¢¯ +É n+fÒ, sö&ûø+Ï <ä ˝…øÿ£ . dæìe÷#·÷&É&ÜìøÏ &ÉãT“\T≈£L&Ü
s¬ +&ÉT dü+<äsê“¤\˝ÀH˚ Ç#˚Ãyês¡T. ô|<ä|› Øü ø£\å T |üPs¡sÔ TTqs√E. Ä |üØø£å bÕôdq’ s√E.
e÷M~Û˝À dü+Áø±+‹ø°, BbÕe[ø° e÷+∫dü+<ä&ç>± e⁄+&˚~. dü+Áø±+‹øÏ
uÛÀ–eT+≥\T, Ä≥\dü+<ä&ç. BbÕe[øÏ ô|<ä›yê´bÕs¡T\ Ç+{À¢ ∫qïbòÕ´ø£º]kÕúsTT˝À
BbÕe[kÕe÷qT ‘·j·÷s¡j˚T´~. dædæ+ÁB\T, ‘êsêEe«\T, eT‘êãT\T, ∫#·TÃãT&ÉT¢
≥bÕø±j·T\T, #·Áø£ø±j·T\T, Á|ü<ëÛ q ñ‘·Œ‘·T\Ô T. nø£ÿ&Éøÿ£ &É ñ‘ê‡Vü≤e+‘·T\T ñ|übı{≤¢\T
‘·j÷· s¡T#˚dTü ≈£îH˚yês¡T. Ç+‘·kÕúsTT˝Ò<Tä >±ì`dæd+æ ÁB\T, ‘êsêEe«\T e÷Á‘·+ eTTø£ÿ$*¢
yê]+{À¢ ñ‘·Œ‘·j Ô T˚ $.

∫qïyê´bÕs¡T*+≥ yê] eTT+<ä] Äes¡D˝À ø=+‘·uÛ≤>∑+ düú\+ø=ì`#√&Ées¡+
Á>±eTdüTú\÷, sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ø√`Ä|üπs{Ïyé ôd+Á≥˝Ÿu≤´+≈£î n<Ûä´≈£åî\T, ø±+Á¬>düTyê~,
l_øÏÿq yÓ+ø£≥s¡‘ï· +>±s¡T kÕsTTu≤u≤>∑T&ç ø£{+ºÏ #ês¡T. n|üŒ{Ïì+∫ ô|<äø› ÿ£ j·T´>±] ìyêdü+,
|üPC≤|ü⁄s¡kÕÿsê\÷, nø£ÿ&çøÏ e÷sêsTT. uÛÑ≈£îÔ\dü+K´ ô|]–+~. lsêeTqe$TøÏ
O‘·‡yê\dü+<ä&ç ô|]–+~. e÷M~Û ∫s¡THêe÷`ªª∫qïsêE>±]‘√≥M~Ûμμ ù|s¡Te÷]`
ªªkÕsTTu≤u≤>∑T&çM~Ûμμ nsTT+~.
e÷ sTT+{ÏøÏ |üøÿ£ qT+&˚ Ç+Á<ä>+∑ {Ï qs¡d+æ Vü≤+>±]ø° e÷Hêqï>±]ø° rÁeyÓs’ +¡
O+&˚~. Äj·Tq yÓ’~ø£eè‹Ô˝À ñ+&˚yês¡T. yê] |æ\¢\Te÷Á‘·+ e÷≈£î $TÁ‘·T˝Ò. eTs=ø£
|üø£ÿq q+&É÷] ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄>±s¡ì |üs¡eTkÂeTT´\T. e÷Hêqï>±]|ü≥¢ #ê˝≤ùdïVü≤+>±
O+&˚yês¡T. Äj·Tqø=&ÉT≈£î eT+>∑sêE>±s¡T e÷Hêqï>±]øÏ ùdïVæ≤‘·T&ÉT. Ç<ä›s¡÷ø£*dæ
Hê≥ø±\˝À y˚cÕ\T≈£L&Ü #˚XÊs¡T. á dü+<äs¡“¤+˝ÀH˚`Ç<ä›s¡T $∫Á‘·e´≈£îÔ\ >∑T]+∫
Á|ükÕÔ$+∫èTT+<äT≈£î yÓ&‘É êqT.
ˇø£sT¡ : eT+>∑sêE>±s¡T, s¬ +&Éeyês¡T ô|<äy› ê´bÕsêj·Tq ô|<äø› =&ÉT≈£î >√bÕ\+.
e÷ Hêqï>±s=ø£kÕ] Hê≈£î #ÓbÕŒs¡T. ªªeT+>∑sêE Jìj·Tdt. bÕ<äsd¡ +ü e+{Ïyê&ÉT.
Vü≤sƒê‘·T>Ô ± e÷j·TyÓTbÆ ˛j·÷&ÉT. #ê˝≤ø±˝≤ìøÏ ˇø£ >±*yês¡Ô ‘Ó*dæ+~. mø£ÿ&√ ‘Ó\+>±D≤˝À
e÷s¡TeT÷\ }fiÀ¢ düHêï´kÕÁX¯eT+ d”«ø£]+∫`n|ü\yêfi¯ø¢ Ï n+<ä≈î£ +&Ü ‹s¡T>∑T‘·THêï&É≥μμ`
nì. eT+>∑sêE>±] uÛ≤s¡´ VüQ+<ë>± eTÚq+>±`‘·q e÷eT>±¬sq’ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄>±]+≥
‘·sT¡ #·T>± ø£ì|æ+#˚yês¡T.
ô|<äy› ê´bÕsêj·Tq ø=&ÉT≈£î >√bÕ\+ Vü≤sƒê‘·T>Ô ± sTT+{Ïì+∫ e÷j·TyÓTbÆ ˛j˚Tyê&ÉT.
@+ ñ<√´>∑+ #˚ùdyê&√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. Äj·Tq uÛ≤s¡´ düTo\ ‘·q e÷eT>±¬sq’ ô|<ä›
yê´bÕ]>±]+{À¢H˚ ñ+&˚yês¡T. ˇø=ÿø£ÿkÕ] ÄyÓT ‘·\+{Ïb˛düT≈£îì s√»+‘ê Äq+<ä+>±
ø£ì|æ+#˚yês¡T. n+fÒ, >√bÕ\+>±s¡T Ç+{ÏøÏ e#êÃs¡qïe÷≥.
düTo\>±]ì y˚T+|æ\\¢ eT+<äs+¡ ªn‹Ôøμ£ nì|æ*#˚yêfi¢̄+. n‹Ôø>£ ±s¡T eT<Ûë´Vü≤ï+
y˚fi¯˝À¢ eTeTà*ï ≈£Ls√Ãô|≥Tº≈£îì ø£<∏ä\T #Ó|ü⁄‘·÷+&˚yês¡T. yê{Ï˝À ˇø=ÿø£ÿkÕ] dæìe÷
ø£<\ä∏ T≈£L&Ü ñ+&˚$.
n˝≤`ÄyÓT #Ó|Œü >± Hê≈£î >∑Ts¡TqÔ ï ù|s¡T¢ ªeT+>∑fiμ¯ , ªn<äèwüBº |ü⁄&ÉTμ.
Ä$&É >=|üŒø£<∏ä≈£îsê\T. yÓT\¢>± ø£<∏ä #Ó|ü⁄‘·÷ ÄyÓT e÷ø£fi¯¢øÏ düŒwüº+>± <äèX¯´+
#·÷|æ+#˚yês¡T. Ä ø£<qä∏ X¯øÔÏ n|ü⁄s¡÷|ü+. n‹Ôø>£ ±s¡T n‘·´+‘· kÂeTT´sê\T. bı&ÉT>±Z, düqï>±
ñ+&˚yês¡T. eT<ÛTä «˝À¢ ø£ì|æ+#˚ eTTKkÂ+<äs´¡ + ÄyÓT Á|ü‘´˚ ø£‘.· n|üŒ{ÏøÏ ÄyÓT≈£î 35`40
eT<Û´ä ej·TdüT+&˚<ìä Hê≈£î>∑Ts¡T.Ô
eTT#·TÃ$T*¢s√&ÉT¶ e÷M~ÛøÏ <ä>∑Zs¡>± e⁄+&˚~. eTT#·TÃ$T*¢ø° e÷}]øÏeT<Ûä´`
ªª∫qïø±\e>±μμ |æ*#˚ >√<ëe]ø±\e e⁄+&˚~. <ëìì<ë{Ï yÓfi≤¢\+fÒ <√HÓMT<ä yÓfi≤¢*.
ø±ØÔøe£ ÷dü+˝À e÷M~Û Ç˝≤¢fió¯ ¢ Ä ø±\e ˇ&ÉTq¶ eTT>∑T\Z Tô|{Ï,º |üP»\T#˚d,æ ns¡{&Ï =|üŒ˝À¢
H˚‹BbÕ\T e~˝Òyês¡T.

Hê ∫qï|üŒ{Ï >=|üŒ C≤„|øü ±\˝À`Ä s√&ÉTM¶ T<ä ì\ã&ç, m<äT≥düeTTÁ<ë˝≤¢ ø£ì|æ+#˚
Ä≈£î|ü#Ã· e]bı˝≤\T #·÷&É&+É ˇø£{.Ï eTTK´+>± esê¸ø±\+˝À yêq‘Ós¡ bı˝≤\ ne‘·\
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ ,Æ e÷yÓ|’ ⁄ü e#˚Ã~— bı˝≤*ï ‘·&TÉ |ü⁄ø=+≥÷. yêq‘Ósì¡ mes√ eTT+<äT≈£î ‘√düTqÔ ï≥Tº
e∫Ãe∫Ã eTeTà*ï ‘·&ùç |ùd~.
ãC≤s¡T˝À sêeT<˚e⁄\ø√yÓ\ <ä>sZ∑ q¡ T+∫ eTT#·TÃ$T*¢s√&ÉT¶ MT<äT>± e÷M~ÛøÏ edü÷+Ô &˚
<ë]˝À ô|<ä› ìÁ<ä>H∑ ï˚ s¡T #Ó≥Tº+&˚~. <ëìe÷qT >∑T+Á&É+>±, >∑+Á&É>± ˝≤e⁄>±e⁄+&˚~. <ëìMT<ä
dæìe÷b˛düsº T¡ ¢ n‹øÏ+#˚yês¡T. Hê≈£î >∑Ts¡TqÔ ï$ s¬ +&ÉTb˛düsº T¡ .¢ ˇø£{:Ï ªªdü+|òTü +μμ ‘Ó\T>∑Tdæìe÷.
eTs=ø£{Ï ªeTj·T÷sY |ü+UŸμ Væ≤+Bdæìe÷. e÷ M~ÛøÏ eT÷&ÉTM<ÛTä \ ne‘·\ MÁsêEã&ç
nìè⁄+&˚~. n+<äT˝À H˚qT eT÷&√‘·s>¡ ‹∑ es¡øπ #·~yêqT. n|ü&ÉT e÷Hêqï>±s¡T Hê≈£î
dü+düÿè‘·+H˚sŒ¡ &É+ ø√dü+ dü÷ÿ\T e÷ìŒ+#˚XÊs¡T. qqTï ô|<äd› +ü düÿè‘· |ü+&ç‘T· DÏí #Ój÷· ´\H˚
dü+ø£\Œ+ Äj·Tq ≈£î+&˚~. Hê≈£î X¯ãe› T+»], neTs¡ø√X¯+, bÕsƒê\T #ê˝≤ ∫qïej·TdüT‡˝ÀH˚
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ø±ì, m+<äTø√ ø=qkÕ>∑˝<Ò Tä . eT∞¢ ø=~›s√E\T Ä ã&çøÏ yÓfi≤¢qT. n|ü&ÉT
e÷ •esêeTeT÷]Ô e÷kÕºsT¡ ` ªª@sê, neTs¡+ eT÷\|ü&+ç <ë!μμ n+≥÷ yÓ≥ø±s¡+ #ÓjT· ´&É+
>∑Ts¡T+Ô ~. ø=Hêïfi¢̄øÏ eT∞fl dü÷ÿ\T e÷H˚XÊqT. ákÕ]`πøkÕÁ|ü>&∑ É e÷kÕºsT¡ `ø=+‘·ø±\+
Åô|’y˚≥T#ÓbÕŒs¡T.
1953˝À IN-TO - FIRST FORM |üØø£så êdæ bÕôd,’ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ uÀs¡TH¶ w˚ qü ˝Ÿ
ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À |òdü Tü bº Õò s¡+˝À #˚sêqT. Ç˝≤ #˚s&¡ ÜìøÏ eTT+<˚ n|ü&É|ü &ÉT H˚qT e÷ Hêqï>±]
yÓ+≥ dü÷ÿ\T≈£î e∫Ãè÷ Hêqï>±s¡T dü÷ÿ˝À¢ nìïbòÕsê\ yêfi¯ø¢ ° bÕsƒê\T#Óù|Œ dü+düÿè‘·+
>∑~˝À ≈£Ls¡TÃH˚yê&çì. bÕsƒê\T $H˚yê&çì. n˝≤>∑ 1952`1953 dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ dü+düÿè‘·
$<ë´s¡T\Δ Á>∑÷|tbıò {À˝À H˚q÷ e⁄HêïqT. n|üŒ{ÏøÏ dü]>±Z mì$T<˚fi¢¯ ej·TdüT‡ Hê≈£î. n|üŒ{À¢H˚
Ç+ø√ dü+|òTü ≥q: Vü‰|òÇt j·TØ¢ |üØø£\å j·÷´ø£, e÷ Hêqï>±s¡T dü÷ÿ˝Ÿô|q’ò ˝Ÿ ù||üsT¡ ¢ ~<ä&› +É
Hê≈£î ‘Ó\TdüT. n|ü&ÉT ôV≤’ dü÷ÿ\T mdt.|æ.m˝Ÿ ªdü÷ÿ˝Ÿ|Pü ´|ü⁄˝Ÿ ©&ÉsμY sêeTkÕ«$T e÷Hêqï>±]
dü÷&º +Ó {Ÿ. n‘·ìøÏ ‘Ó\T>∑Tù||üs√¢ e∫Ãq e÷s¡Tÿ\T H˚qT #Óù|ŒXÊqT. <ë+‘√ e÷Hêqï>±s¡T
dü+düÿè‘·+ >∑~˝ÀøÏ |æ*∫ ù|+u…‘+Ô· ‘√ eT÷&ÉT #·Ts¡T≈£î<Óã“\T ø={≤ºsT¡ . n<˚ yÓTT<ä\T n<˚
ÄKs¡T.
H˚qT |òdü Tü bº Õò s¡+˝À #˚sπ Hê{Ïø`Ï $*j·T+ øπ Ø, |ü⁄Á‘ê¬s&ç,¶ yÓ\¢ d”‘êsêeTj·T´, >∑+>∑eTà,
∫qï Á&ÜsTT+>∑T y˚TkÕºsT¡ , Væ≤+By˚TkÕºsT¡ , Á&ç\T¢ e÷kÕºsT¡ ‘êfi‚X«¯ s¡sêe⁄>±s¡T e÷≈£î e#˚Ãyês¡T.
n|üŒ{Ïø+Ï ø± >∑s‡¢Y dü÷ÿ˝Ÿ @s¡Œ&É˝<Ò Tä . n+<äTø£ì ø√`m&ÉT´πøwüHé ñ+&˚~. bÕsƒê\T n|üŒ–+#·&+É ,
>∑{>ºÏ ± ô|ø’ Ï #·~$+#·&+É ≈£L&Ü ñ+&˚$.
Á|ü‹ k˛eTyês¡+ ñ<äjT· + 10>∑+≥\øÏ dü÷ÿ\T ‘ÓsT¡ dü÷HÔ ˚ nôd+;¢ ñ+&˚~. Vü≤j·T´sY
bòÕs¡yTé ‡ (4,5,6) ˇø£ |üøÿ£ q, ˝Àj·TsY bòÕs¡yTé ‡ ˇø£ |üøÿ£ q (1,2,3) dü÷&º +Ó {Ÿ‡ kÕÿ«&é‡
Á|üø±s¡+ es¡d˝ü À¢ Á>∑÷|ü⁄\T>± ì\ã&˚yês¡T. Á|ürø±¢dTü ø° ø±¢dTü ©&ÉsT¡ (dæ.|æ.˝Ÿ), Á|ü‹kÕÿ«&éøÏ
kÕÿ«&é ©&ÉsT¡ ñ+&˚yês¡T. áÁø£eT+˝À n+<ä]ï ì\u…≥&º +É Á&ç\T¢ e÷düsº T¡ ¢ bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄

>±s¡T, ‘êfi‚X«¯ s¡sêe⁄>±s¡T |üs´¡ y˚ø+åÏ #˚yês¡T. ôV≤&ée÷düsº T¡ lb˛ø£\ dü‘´· Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T
Äes¡D˝À eT<Û´ä qTqï ô|<äd› yæ TÓ +≥T ~eTàMT<ä ì\ã&ç`dü÷ÿ\T eéVü‰sê\≈£î dü+ã+~Û+∫q
eTTK´Á|üø≥£ q\T #˚ùdyês¡T. á nôd+;¢˝À ø±¢dTü {°#s· T¡ ¢ ≈£L&Ü n+<äs÷¡ ñ+&˚yês¡T. nôd+;¢
|üPs¡eÔ >±H˚ me]ø±¢dTü ˝À¢øÏ yêfi¯ó¢ es¡d˝ü À¢ yÓfiy¢‚ ês¡T.
dü÷ÿ\T, ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À` m+Á≥Hé‡ Vü‰˝À¢` >√&É˝À¢H˚ bı~–q u≤¢øu˘ Às¡T\¶ T m&Üô|&Ü
e⁄+&˚$. yê{ÏMT<ä ∫qï Á&ÜsTT+>∑Te÷kÕºs¡T ÄHê{Ï yêsêÔ|üÁ‹ø£\˝Àì eTTKýês¡Ô\T
Áyêùdyês¡T. Á|ü‹bòÕsêìø°`Äs¡TbòÕsê˝À¢q÷èT∞¢ m,_,dæ n+≥÷ eT÷&ÉT Hê\T ø±¢dTü \T+&˚$.
`1956˝Àè÷∫qïqïj·T´ mdt.mdt.m˝Ÿ.dæ bòÕsêìøÏ` m qT+∫ õ es¡≈î£ ø±¢dTü \T O+&˚$.
<ë<ë|ü⁄ 40eT+~ {°#·s¡T¢ ñ+&˚yês¡T. dü÷ÿ\TøÏ Á|ü‘˚´ø£+>± Vü‰düº\T ñ+&É&É+ ns¡T<äT.
e÷dü÷ÿ\TøÏ ñ+&˚~. Á|ü‹@&Ü~ Inter -School Grigs Sports »]π>$ ` ô|<ä› |ü+&ÉT>∑˝≤>∑.
Äø±\+˝À e÷ePfiÀ¢ ô|<ä›>± s¡B› ñ+&˚~ø±<äT. ¨≥fi¯ó¢ eT÷&ÉT+&˚$. ô|<ä›
ôd{Ï¨ º ≥\T, ∫qïôd{Ïº ¨≥\T, X‚w–ü ]sêe⁄ ¨≥\T. dæìe÷Vü‰fi¯ó¢ s¬ +&˚. sê»>√bÕ˝Ÿ
|æøÃ£ sYbÕ´˝…d,t \ø°àå {≤ø°dTü .
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ }]øÏ #·]Á‘>· ± #Ó|ü ø√<ä–q Á|ü‘´˚ ø£‘· ˝ÒMT˝Òe⁄. ˇø£ÿ{Ïñ+&˚~: n~,
me]¬øH’ ê uÀ<äø±\T Á|ükÕ~+#˚ <√eTø±≥T.
e÷ eP]øÏ #ê˝≤<ä>sZ∑ ˝¡ À ø√{Ï|*ü <¢ >ä sZ∑ ,¡ <Ûeä fi‚X«¯ s¡+<ä>sZ∑ ¡ >√<ëe] ñ+~`
n\Hê{Ï Hê ∫qï‘·q|ü⁄ uÛj Ñ ÷· eVü≤ yês¡˝Ô À¢ 1953Hê{Ï >√<ëe] es¡<;ä uÛ‘Ñ ‡· +,
sêj·T\d”eT ø£sT¡ e⁄, >√yê $yÓ÷#·H√<äéT+ eTTKýÓTqÆ $.
Çø£`dü÷ÿ\T #·<Tä e⁄\ $wüj÷· ìøÏ eùd`Ô Ç+^¢wßü MT&çjT· + nH˚ e÷≥≈£L&Ü y˚T
yÓTs¡>+∑ . e÷ ePfiÀ¢q÷, #·T≥Tº|øü ÿ£ \ }fi¢̄˝Àq÷ m+‘· <Ûìä ≈£î\T, >=|üŒyêfi¯ó¢ ñqï|üŒ{Ïø°
ôV≤’ dü÷ÿ\T #·<Tä e+fÒ BNHS #·<Tä y˚. e÷eP] sêC≤\T ø±ø£s|¢¡ Pü &ç yê] |æ\\¢ T ≈£L&Ü
e÷dü÷ÿ\T $<ë´s¡T˝Δ .Ò
H˚qT ˝Àj·TsYbÕò s¡eTT‡˝À #·~y˚≥|ü&ÉT $X‚w+æ ∫ #Ó|Œü <ä–q |òTü ≥q˝ÒM ˝Òe⁄.
dü+e‘·‡s¡+ düŒwüº+>± >∑Ts¡TÔ˝Ò<äT>±ì`ãVüQXÊ 1955`1957 eT<Ûä´˝Àø±e#·TÃ—
ø±øÏHê&É˝À ˇø£ dü+|òTü ≥q »]–+~. Ç+»˙]+>¥ #·~y˚ $<ë´]Δ ˇø£‘q· T dæ{° m+b˛]j·TyéT˝À
@<√ ø=q&ÜìøÏ yÓ&‘ç ,˚ n‘·ìMT<ä <=+>∑‘q· + n_Ûj÷Ó >∑+ yÓ÷|æ ø={≤ºsT¡ . n|ü&ÉT e÷
‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢ n+‘·{≤ $<ë´dü+dü\ú T eT÷ùd≥+‘·>± Ä+<√fi¯q\T »]>±sTT. n|ü&ÉT
e÷ BHMS ˝À >∑÷&Ü >=|üŒ Ådsºü TTø˘ »]–+~. n~ e÷ dü÷ÿ\T #·]Á‘·˝ÀH˚ ô|<äÅ› dsºü TTø˘.
n|üŒ{À¢ ‘Ó\T>∑TyêsêÔ|Áü ‹ø£\T (ª$XÊ˝≤+Á<Ûμä ñ<äjT· y˚T sêe&É+‘·|Œü ) n˙ï eT<Ûë´Vü≤ï+
s¬ +&ÉT>∑+≥\T <ë{≤πø e#˚Ã$.`‘Ó\T>∑T|üÁ‹ø£˝À¢ Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£, Ä+Á<ÛÁä |üu—ÑÛ Ç+^¢wßü |üÁ‹ø£˝À¢
yÓTsTT˝Ÿ, Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt Á|üeTTK+>± ñ+&˚$. yês¡|Áü ‹ø£\+fÒ Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£, Ä+Á<ÛÁä |üu.ÑÛ
e÷ ePfiÀ¢ Ç+ø=ø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+&˚~. |æ∫Ãø±düT\T nì ˇø±yÓT yÓTsTTHés√&ÉT¶ MT<ä
‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+&˚~. ˇfi¢̄+‘ê bÕ‘·ôd«≥ºsT¡ , ∫+øÏ>T∑ &É\¶ T, >√HÓd+ü ∫ >∑T&É¶ ø£|ü ≈£îì ‹]π>~.
#ê˝≤ düqï>± ñ+&˚~. ø=+#Ó+ U≤∞ <=]øÏq ns¡T>√, j˚T cÕ|ü⁄yÓT{Àº ø£ì|æùdÔ ≈£Ls¡TÃ˙,
|ü&TÉ ≈£îì <=s¡T‘¢ ÷· q÷, >±uÛsÑ ê>± @&ÉTdü÷+Ô &˚~. Áu≤Vü≤àD≤$&˚. e÷ ‘ê‘·>±s¡¢ Çfi¯¢ yÓqø±\M~Û˝À
yêfi¯s¢ TT\T¢. e÷ neTàyêfi¯ó¢ ÄyÓT dæ‹ú øÏ #ê˝≤ u≤<Û|ä &ü TÉ ‘·÷+&˚yês¡T. meØï @$T #˚ùd~ø±<äT.
Ç+ø=ø±$&ÉèT‹#Ó&qç <˚. ãC≤s¡T˝À ‹]–e∫Ã e÷‘ê‘·>±] Ç+{Ï M~ÛyTÓ ≥¢MT<ä
≈£Ls¡TÃì, me]H√ ‹&ÉT‘·÷+&˚~. ˇø=ÿø£ÿkÕ] e÷eT÷\T>±H˚ e÷{≤¢&~˚ . ªuÒ&øÉ ±düTμ nì
|æ*ùdÔ e÷Á‘·+ s¬ ∫Ãb˛j˚T~. ù|s¡T q+&É÷] qs¡deü Tà. Áu≤Vü≤àD≤$&˚.
u≤>±∫qï|üŒ{Ï`Hê eTqdüT‡˝À #Ós>¡ ì∑ u§eTà*$`
1956`1957 n+fÒ H˚qT bò˛s¡TÔbòÕs¡+ #·~y˚s√E\T. 1954˝À uÛ≤qTeT÷]Ô
dü÷ÿ\Tô|q’ò \T bÕôd’ yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. ∫qïqïj·T´ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ #·<Tä e⁄‘·THêï&ÉT.
H˚qT bò˛sYbÔ Õò s¡+ #·~y˚≥|ü&ÉT >∑Ts¡TqÔ ï ˇπøˇø£ÿ y˚TcÕºsT¡ Ç+^¢wßü e÷kÕºsT¡ , e÷˝≤´\
dü‘·´Hêsêj·TD>±s¡T. #ê˝≤ düqï>± ñ+&˚yês¡T. ôd’øÏ˝Ÿ |ü+#Óø£≥Tºø£{Ïº, e÷ePs¡TøÏ <ä>∑Zπs
Oqï |ü+<ä\bÕø£ qT+∫ Á|ü‹s√E ôdø’ \Ï TMT<ä e#˚Ãyês¡T. ≈£îdüTeTVü≤s¡Hê<Ûuä ≤u≤ uÛ≈Ñ î£ \Ô T.
Äj·Tq e÷≈£î Á|ü‹s√E ñ<äjT· +` dü÷ÿ˝Ÿ y˚fi≈¯ î£ >∑+≥ eTT+<äT>±` Åô|y’ {˚ Ÿø±¢dTü ô|{Ïº
Á|ü‘˚´øÏ+∫ Ç+^¢wüßÁ>±eTs¡T H˚πsŒyês¡T. n|üŒ{À¢ WREN & MARTIN Ç+^¢wüß Á>±eTs¡T
|ü⁄düøÔ +£ u≤>± Á|ü#ês¡+˝À ñ+&˚~. ˝Àj·TsY bòÕs¡yTé ‡˝À C….$. s¡eTDj·T´ Á>±eTs¡T ≈£L&Ü
|ü]#·jT· +>± ñ+&˚~. eT˝≤´\e÷kÕºsT¡ e÷≈£î yêsêìø=ø£kÕ] Á>±eTs¡T|üØø£å ô|{Ï,º |òdü Áºt ô|C’ Ÿ>±
ªª<äkÕÔμμ ‘Ó\ø¢ ±–‘ê\T, ôdø£+&é Åô|C’ Ÿ>± ˇø£eT+∫ ªªô|ì‡˝Ÿμμ Ç#˚Ãyês¡T. ÄHê{ÏqT+N` #ê˝≤
‘Ó*yÓ’q dü÷º&Ó+{Ÿ‡>± ì$Twüø£$ sêeTuÛÑÁ<äsêe⁄. dü÷s¡es¡|ü⁄ yÓ÷Vü≤qsêe⁄ ñ+&˚yês¡T.
e÷ø±¢dTü ˝À |æìù| ns¡Tq® sêe⁄ nH˚ Ä]ºdTü º ñ+&˚yê&ÉT. n‘·qT y˚ùd u§eTà˝À¢ ‘ê»eTVü≤˝Ÿ
Á|üeTTK+>± ñ+&˚~, n˝≤π> e÷ ø±¢dTü ˝Àyêfi¯+¢ ø=+<äs+¡ eT÷≈£ñeTà&ç>± Áù|$T+#˚ ˇø£
ne÷àsTT e⁄+&˚~. ìø˘H˚yéT‡ ‘·\T#·Tø√e&É+ eTsê´<äø±<äT >∑qø£` e÷ Væ≤+B e÷kÕº]
>∑T]+∫ #Ó|üŒqT. m+‘√ ‘Ó*j·T<äT>±ì` #ê˝≤ ‘=+<äs¡˝À n$˙‹|üs¡T&ÉH˚ n|üU≤´‹
eT÷≥ø£≥Tº≈£îHêïs¡T.
H˚qT bò˛s¡TbÔ Õò s¡+øÏ e#˚Ãdü]øÏ b˛ø£\ dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T yÓ[b¢ ˛sTT ôV≤&ée÷kÕºsT¡ >±
eT˝≤´\ düTu≤“sêe⁄>±s¡T e#êÃs¡T. Äj·Tq≈£L&Ü n\¢]|ü&Ü¶sT¡ . dü÷ÿ˝Ÿ˝À #ê˝≤eT+~ {°#s· T¡ ¢
Äj·TqMT<ä |òsæ ê´<äT\T #˚jT· &É+ |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì dü+#·\Hê‘·àø£+>± eT÷≈£îeTà&ç>± {°#s· ì¢¡
ã~© #˚ùdj·T&É+ »]–+~.
Hê≈£î ∫qï|üŒ{ÏqT+∫, Ä≥\T #·÷&É&+É MT<ä ñ+&˚ ñ‘ê‡Vü≤+, Ä&É&+É MT<ä O+&˚~
ø±<äT. ‘·|Œü ìdü]>± Á&ç\T¢ø±¢dTü \≈£î yÓfiy¢‚ ê&çì. ‘êfi‚X«¯ s¡ sêe⁄>±s¡T, e÷≈£î Á&ç˝Ÿ {°#s· T¡ .
H˚qT ∫qï|üŒ{ÏqT+∫ dü+düÿè‘·+ H˚sT¡ Ã≈£î+≥÷+&˚yê&çqì #ÓbÕŒqT ø£<!ä ôV≤’ dü÷ÿ˝À¢
#·~$q+‘·ø±\+≈£L&Ü Ç+f…ì‡yé‘Ó\T>∑T ã<äT\T Ä|ü¸Héñ+&É&É+, {°#·s¡T e÷Hêqï>±πs
ø±e&É+e\¢, dü+düÿè‘·+ #·~y˚yê&çì. dü÷ÿ\Tô|q’ò \T es¡≈î£ ≈£L&É e÷‘√bÕ≥T <ä]j·÷ ÒsY
`s¡V‰ü àHé nH˚ ≈£îÁsê&ÉT ≈£L&Ü dü+düÿè‘·yT˚ rdüT≈£îHêï&ÉT. (e÷dü÷ÿ˝Ÿ˝À ñs¡÷› Ä|ü¸Hé OHêï)`
u≤>±#·~y˚ yê&ÉT. n‘·ìï n+<äs¡÷ ªªkÕjÓTãT XÊdüTÔ\T¢μμ nH˚yês¡T. (‘·s¡yê‘·ø±\+˝À
ô|<äy› ê&Éj÷· ´ø£, dü+düÿè‘·+, m+.@ #˚dæ ˝…øÃ£ s¡s>Y ± ñ<√´>∑+ #˚XÊ&ÉT)

1957`1958 Hê{ÏøÏ düTã“sêj·TXÊÅdæÔ≈£L&Ü dü÷ÿ\Tô|ò’q˝Ÿ bÕôd’, yÓ[¢b˛j·÷&ÉT.
uÛ≤qTeT÷]Ô e]+∫q j·TÁs¡$T*¢ bÕ|ü e÷ ∫qïqïj·T´ ø±¢dTü y˚T≥T ≈£L&É.
H˚qT |ò|æ Ôtò bòÕsêìøÏ e#êÃqT. eT˝≤´\ düTu≤“sêe⁄>±s¡T yÓ[b¢ ˛sTT ôV≤&ée÷düsº T¡ >±
düTdüs¢¡ d”‘êsêeTeT÷]Ô>±s¡T e#êÃs¡T. bı{Ï>º ± e⁄+&ç, |ü+#ÓMT<ä wüsT¡ º Tuck up #˚dTü ≈£îì
ø√≥Ty˚dTü ≈£îH˚yês¡T. Mathematics (Composite) #Ó|Œü &É+˝À ~≥º.
ˇø£ $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. dü÷ÿ˝Ÿ ô|q’ò ˝ŸøÏ yÓfiu¢̄ Àj˚T eTT+<äT` ªªÇ|ü&˚μμ e÷<Ûyä TÓ {Ïø‡˘
Ä|ü¸Hé‡ m+#·Tø√e\dæ e⁄+~. »qs¡˝Ÿ e÷<ÛäyÓT{Ïø˘‡, ø±+bıõ{Ÿ y˚T<ÛäyÓT{Ïø˘‡ nì, n$
¬s+&ÉT.
»qs¡˝Ÿ e÷<∏é‡ n+fÒ`ø±\eTT <ä÷s¡eTT, ø±\eTT |üì, dæ<ëΔ+‘·eTT\T e¬>’sê
düs+¡ C≤e÷. Comp. Maths nsTT‘˚ mø˘‡\T, yÓ\’ T, ùd«sYs÷¡ {Ÿ\T, s¬ &’ sÉ T¡ ¢ e¬>s’ ê` $TÁ‘·T\
Áb˛‘ê‡Vü≤+ ø±s¡D+>± ø±+b˛õ{Ÿe÷<∏‡é m+#·T≈£îHêïqT. ø±¢dTü \≈£î yÓ&‘ç ˚ n>∑eT´>√#·s+¡ >±
ñ+&˚~. n|üŒ{À¢ Hê kÕ<Ûës¡D #·<Tä y˚ n+‘·+‘·e÷Á‘·+. ˝…øÿ£ \+fÒ uÛj Ñ T· y˚T. #ê˝≤eT+~
dü÷&º +Ó {Ÿ‡øÏ n|üŒ{À¢ e÷<∏‡é n+fÒ, Ä {°#s· +¡ fÒ, dæ+Vü≤dü«|üï+>± ñ+&˚~. ‘Ó\T>∑Te÷kÕºsT¡ ,
Á&ç\T¢e÷kÕºsT¡ n‘·´+‘· Äràj·TT\T>±, e÷<∏‡é {°#s· T¡ |üse¡ TX¯Á‘·Te⁄>± ø£ì|æ+#˚yês¡T. eTTK´+>±
dü÷ÿ\TøÏ ôd\e⁄˝§ùdÔ #ê\T ªªˇπsjYT 13nuÛ≤´dü+ qT+∫ 18e nuÛ≤´dü+ es¡≈î£ ¨+es¡Tÿ
#˚düT≈£îs¡+&çμμ nì ÄC≤„|æ+#˚yês¡T. m+‘· <äj·÷V”≤qT\T! eT∞¢, ôd\e⁄\ ‘·s¡yê‘·
#˚dTü ≈£îsêø£b˛‘˚ nee÷q+! á >∑&TÉ ¶ |ü]dæ‘ú T· \≈£î ‘√&ÉT e÷≈£î 5e bòÕs¡+˝À s¡+>∑Hêj·TøÏ
e÷kÕºsT¡ (Äs√E˝À¢ Ä&É{#° s· ì¢¡ e÷&ÉyTé nH˚ n\yê≥T˝Ò<Tä ), dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ˝À düTdüs¢¡
d”‘êsêeTeT÷]Ô>±s¡T, eTVü‰ ñ‘ê‡Vü≤+>± Comp. Maths uÀ~Û+#˚yês¡T. nsTT‘˚`
@MT‘√#·q|ü&ÉT qe\\T #·<äe&ÉeT+‘· ø±\πøå|ükÕ<Ûäq+>±` ˝…ø£ÿ\T #˚düT≈£î+≥÷
>∑&ùç |èTVü‰qTuÛ≤e⁄\T`ì$Twüø$£ , dü÷s¡es¡|⁄ü e+{Ïyêfi¯ó¢ ˝Òøb£ ˛˝Ò<Tä .
s¡+>∑Hêj·TøÏ e÷kÕºsT¡ e÷≈£î ø¬ yÓTÅdº” #Óù|Œyês¡T ≈£L&É. ÄyÓT #ê˝≤ d”]j·Tdt>±
O+&˚yês¡T. ø±¢dTü »s¡T>∑T‘·÷+fÒ me«s¡÷ H√¬s‘˚yÔ ês¡Tø±s¡T.
s¡+>∑Hêj·TøÏ e÷kÕºsT¡ n$yêVæ≤‘·. y˚T+ m]π>Hê{ÏøÏ 29`30 @fi¯ó¢ ej·TdüT‡+≥T+~.
n|üŒ{À¢ e÷dü÷ÿ\T {°#sπ· ¢ ø=+<äsT¡ ÄyÓTqT ªã<éHê+μ #˚jT· &É+ø√dü+ Væ≤+<ä÷H˚XH¯ é nH˚
m˝À¢` q÷´dtù||üsY˝À ÄyÓT>∑T]+∫ nyê≈£î\T Áyêdæ Á|ü#·T]+#ês¡T. ÄyÓT y˚Ts¡Tq>∑BÛs¡.
@MT #·*+#·˝<Ò Tä . ‘·q |üì ‘·qT #˚dTü ≈£îyÓ[b¢ ˛j˚Tyês¡T. bÕsƒ+¡ n<äT“¤‘+· >± #Óù|Œyês¡T.
e÷≥<Û√s¡DÏ ø£≥Te⁄>± ‘√#˚~ >±ì` Ä ø£≥Te⁄<äq+˝À ìC≤sTTr ñ+&˚~. ‘·sy¡ ê‘· J$‘·+˝À
ÄyÓT ãTTEes¡qÔ +, ÄyÓT Hê≈£î #Ó|Œæ q d”«j·T J$‘êqTuÛyÑ ê\T, >=|üŒÁù|s¡D nj·÷´sTT.
1958`59 Hê dü÷ÿ\Tô|q’ò \T. s¡+>∑Hêj·TøÏ e÷kÕº]øÏ e÷Hêqï>±s¡+fÒ mq˝Òì
>ös¡e+. Äj·Tq Hê#·<Tä e⁄˝À` eTTK´+>± e÷<∏‡é ˝À` bÂwæøº ±Vü‰s¡˝À|ü+ >∑eTì+∫, ÄyÓTqT
e÷<∏‡é ≥÷´wüHé #Ó|Œü eTì ø√sês¡T. ÄyÓT n+^ø£]+#ês¡T. Á|ü‹s√p kÕj·T+ø±\+|üP≥
≥÷´wüHøé Ï yê[¢+{ÏøÏ yÓfiy¢‚ ê&çì. ÄyÓT sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À |üì#˚dqæ +‘·ø±\+ Ç+&çô|+&Ó+{Ÿ

ÿéT˝À e⁄+&˚yêπs ‘·|Œü mø£ÿ&Ü Çfi¯˝¢ À¢ ªªn<Óy› ê{≤\\˝Àμμ ñ+&É˝<Ò Tä . ˇ+≥]>±H˚ O+&˚yês¡T.
q+<ä–] |ü<ëàe‹ nì Ä jÓT<äT]+{Ïyê] ne÷àsTT, ÄyÓT≈£î #˚<√&ÉT yê<√&ÉT>± ñ+&˚~.
ÄyÓT <ä>sZ∑ ¡ Åô|y’ ≥˚ T˝À H˚qTø±ø£ e÷ôV≤&ée÷düsº T¡ d”‘êsêeTeT÷]Ô>±] nu≤“sTT Hêsêj·TDsêe⁄,
b˛düTeº ÷kÕºse¡ ÷àsTT s¡TøÏàDÏ ≈£L&Ü ñ+&˚yês¡T.
kÕ<Ûës¡D+>± ˇø£ e´øÏÔ dü«#·Ãe¤ ´øÏ‘Ô ê«ìøÏ <äj÷· , dü‘´· , XÖ#ê\qT ì<äsÙ¡ Hê\T>±
#Ó|⁄ü ‘·÷+{≤s¡T. Ä$&É ãVüQXÊ Hêdü÷ÿ\T #·<Tä yÓb’ ˛j·÷ø£ nqT≈£î+{≤qT,. yÓT\¢yTÓ \¢>± ø=ìï
dü«$wüj÷· \T #Ó|⁄ü ‘·÷ e#êÃs¡T. H˚qT dü÷ÿ\T #·<Tä ej·÷´ø£ ≈£L&Ü, ø±˝ÒJ˝À ôd\e⁄\≈£î
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ e∫Ãq|ü&ÉT yêfi¯¢sTT+{ÏøÏ yÓfi‚¢yê&çì`ˇø£ dü+<äs¡“¤+˝À e÷Hêqï>±]øÏ
H˚H=ø£ düeTdü´>± ø£ì|æ+∫q|ü&ÉT, e÷kÕº]øÏ #ÓbÕŒs¡≥. Ä ‘·sy¡ ê‘· Hêø±dü+>∑‹ #Ó|Œæ `
ÄyÓT Hê#·s´¡ H˚ düeT]Δ+#ês¡T.
ne‘·*yê&ÉT m+‘·ô|<äy› ê&ÉT, >=|üŒyê&ÉT nsTTHêdüsπ `ÄyÓT ˇø£ –≥T^dæ`<ëìøÏ
ne‘·˝Ò e⁄+∫ e÷{≤¢&y˚ ês¡T. ^≥T<ë≥&ÜìøÏ me¬sH’ ê düsπ uÛj Ñ T· |ü&y˚ ês¡T.
ÄyÓTMT<ä |üse¡ T>ös¡e+‘√`ÄyÓT ñqï‘·e´øÏ‘Ô «· + ‘Ó*j·T#Ó|Œü &É+ø√dü+` dü+øÏ|å +Ôü >±
ÄyÓT ø£<ä∏ #Ó|⁄ü ‘êqT.
s¡+>∑Hêj·TøÏe÷kÕº]~ sê»eT+Á&ç. Ç+{Ïù|s¡T >=&Ée]Ô. yÓw’ eíü ⁄\T. nø£ÿ&É ÄsY‡º ø±˝ÒJ˝À
#·~$ _.mdt.dæ. bÕdüj÷· ´s¡T. sê»eT+Á&ç b˛kÕº|d”ò Tü ˝À ñ<√´>∑+ #˚XÊs¡T. ‘·sy¡ ê‘· sêj·T\d”eT
yÓ[¢ nq+‘·|⁄ü s¡+˝ÀH√, ø£s÷¡ ï\T˝ÀH√, ø=+‘·ø±\+ b˛dü˝º Ÿ &çbÕs¡Tyº TÓ +≥T˝À e⁄<√´>∑+ #˚XÊs¡T.
n|üŒ{ÏøÏ ô|[¢ø±˝Ò<Tä .1953˝À ñ+&É>±H˚ (sê»eT+Á&ç) #ê˝≤ô|<ä>› ± es¡<˝ä §∫Ã, }s¡+‘ê
n‘·˝≤≈£î‘·\+ nsTTb˛sTT+~. n<˚ |òüT≥q ÄyÓT J$‘êìøÏ ô|<ä›eT\T|ü⁄ì∫Ã+~. Ä
düeTj·T+˝À ÄyÓTH=ø£ e´øÏÔ Ä<äT≈£îHêïs¡T. ÄyÓT ≈£î≥T+u≤ìøÏ Ädüsê>± ì*#ês¡T. Ä ‘·sy¡ ê‘·
ÄyÓT _.Ç&ç #˚d,æ dü÷ÿ\T{°#s· T¡ >± |ü]D$T+#·&ÜìøÏ yês¡T düV‰ü j·T+#˚XÊs¡T. Hê{ÏqT+∫
ÄyÓT n$yêVæ≤‘·>±H˚ J$‘·+>∑&bç Õs¡T.
ñbÕ<Ûë´sTTì>± ÄyÓT ø£+sƒd¡ «ü s¡+ K+>∑Tq ÄC≤„|+æ #˚≥≥Tº+&˚~. n~ ÄyÓT e´øÏ‘Ô «· +.
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T {°#s· +¢¡ <ä]ø£+f… ÄyÓT e´øÏ‘Ô «· +, ‘·sT¡ yê‘· HêJ$‘êìï Á|üu≤Û $‘·+
#˚dæq<äsTT+~. (‘·s¡yê‘·ø±\+˝À ÄyÓT ôV≤&é$TÅôdºdt>± |ü<√qï‹bı+~, eT+∫ù|s¡T‘√
<Ûeä fi‚X«¯ s¡+˝À ]f…sÆ Y nj·÷´s¡T)
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T˝À`H˚HÓ]–q 1953`1959 dü+e‘·‡sê\ q&ÉTeT`
|üì#˚dqæ d”ìj·TsY ñbÕ<Ûë´j·TT\˝À Á|üd<æ Tä \Δ T:lj·TT‘·T\T >∑]yÓTfi¢̄ nHêïJsêe⁄, Á|üj÷· >∑
sêeTø£ècÕísêe⁄, <äTeP«] düTu≤“sêe⁄, |æ&É|ü]Ô |üPs¡íj·T´, e÷ Hêqï>±s¡T, ø£\÷¢]
nÁ‹eTVü‰eTTì, MTkÕ\sêE>±s¡T, »s¡T>∑T$T*¢ Hêì|ü+‘·T\T, eT˝≤´\ dü‘·´Hêsêj·TD,
yÓ*~ CÀ>±sêe⁄, y˚<Tä \ y˚+ø£≥sêe⁄, ≈£îdüTeT≈£îe÷] e÷kÕºsT¡ , C≤]®j÷· Hê e÷kÕºsT¡ ,
bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, ‘êfi‚X«¯ s¡sêe⁄, y˚+ø£≥s¬ &ç¶ e÷kÕºsT¡ , b˛ø£\ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé ` >∑Ts¡TqÔ ïù|s¡T.¢
1959 e÷]Ã˝À dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ |üØø£\å T Áyêdæ bÕdüj÷· ´qT. n|ü&ÉT H˚H+˚ #Ój÷· ´\H˚

düeTdüé∫Ã+~. n|üŒ{ÏøÏ uÛ≤qTeT÷]Ô uÛ≤cÕÁ|üMD bÕôd,’ ñ<√´>∑+ ø√dü+ m<äTs¡T#·÷düTHÔ êï&ÉT.
düTã“sêj·TXÊÅdæÔ bÕ©f…øÏïø˘ ø±˝ÒJ #·<äTe⁄ $s¡$T+#·T≈£îì, sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ ‹]–e∫Ã,
Hêsêj·TD nj·T´sY ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ˝À f…|Æ ⁄ü , cÕsYVº ‰ü ´+&é ø√s¡T‡˝À •ø£Då bı+<äT‘·THêï&ÉT.
Ä düeTj·T+˝À e÷ dü÷s¡´s¡‘ï· + e÷eTj·T´ ø±øÏHê&É õ˝≤¢»&ç® ø√s¡Tøº Ï ôV≤&éøs¢£ ÿY >±
ã~©MT<ä yÓ[,¢ ≈£î≥T+ã+‘√ düV‰ü ñ+≥THêï&ÉT. ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ >± e÷sTT+{ÏøÏ e∫Ãq|ü&ÉT,
qqTï ‘·eTe<ä≈› î£ ø±øÏHê&É |ü+|üeT˙, |æ.ÄsY.ø±˝ÒJ˝À |æ.j·TT.dæ.˝À #˚]Œ+#·eT˙, e÷yêfi¯ì¢
Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T Äj·THê, e÷düTãT“\‘êÔqT. n|ü&ÉT |æ.ÄsY.ø±˝ÒJøÏ uÛÑ÷|ü‹sêE
\ø°àå Hêsêj·TD>±s¡T Á|æì‡|ü˝Ÿ.
H˚qT ÄsY‡º Á>∑÷|ü⁄‘√ #·<Tä e⁄‘êqHêïqT. e÷Hêqï>±s¡T`sƒ{¡ Ÿ, e\¢ø±<äT`nì myéT.|æ.m˝Ÿ
(e÷<∏‡é , |òõæ ø£˝Ÿ ôdH’ ‡Ó dt ˝≤õø˘) Á>∑÷|ü⁄˝À #˚sêÃs¡T. H√s¡T eT÷düT≈£îì #˚sêqT. n|üŒ{ÏøÏ
Hê≈£î 16@fi¯e¢ j·TdüT‡.
jjj

s¬ +&Ée Á|üøs£ D¡ +
ø±˝ÒJ #·<Tä e⁄
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À Ç\T¢$&ç∫, ø±øÏHê&É≈£î sêe&É+ Hê≈£î ô|qTe÷s¡TŒ. n+‘·
ô|<äø› ±˝ÒJ˝À (‘√≥˝À ø±˝ÒJ nH˚yês¡T) yÓTsTTHé _*¶+>¥øÏ Ç≥÷ n≥÷ $dæsπ dæq≥Tº s¬ +&ÉT
bÕ‘·ø±\|ü⁄ ã+>∑fi≤\T+&˚$. ˇø£{Ï n+&Ée÷Hé, s¬ +&√~ ìø√u≤sY nì |æ\eã&˚$. n+&Ée÷Hé
ã+>∑fi≤ ∫qï~ã“MT<ä ñ+&˚~. nø£ÿ&É e÷ ø±¢dTü \T »]π>$.
e÷ e÷eTj·T´ yêfi¯ó¢ sêe÷sêe⁄ù|≥˝À, @qT>∑T >∑Te÷à\M~Û˝À ñ+&˚yês¡T.
nø£ÿ&ÉqT+∫ ø±˝ÒJøÏ yÓfi≤¢\+fÒ eT<Û´ä ˝À ≈£îfi≤sTT #ÓsT¡ e⁄ Äes¡D n&ÉT>¶ ± ñ+&˚~. nø£ÿ&=ø£
]+>¥>π {Ÿ <ë≥T≈£îì, H˚sT¡ >±yÓfie¢‚ ÷≥T+fÒ Çã“+~ ˝Ò<Tä . ôdø’ fiÏ q¢¯ T yÓfifl¯ ì#˚Ãyêfi¯óø¢ ±<äì >∑Ts¡T.Ô
ø±˝ÒJ˝À #˚s¡>±H˚ Hê≈£î ‘=*>±|ü]#·j·TyÓTÆq e´øÏÔ e÷Hêqï>±] $TÁ‘·T\T l ø£qø£+&ç
>√bÕ\ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] nu≤“sTT $X¯«|ü‹. #ê˝≤ düs<¡ ë>±, VüQcÕs¡T>± ñ+&˚yê&ÉT. n‘·ì
Á>∑÷|ü⁄ myéT.|æ.m. nq>±` nøö+f…˙‡ ≈£L&Ü` $T>∑‘ê s¬ +&ÉT düuø®… ‡º˘ ‘√ ñ+&˚~. nsTT‘˚
n‘·ì ø±¢düT\T ≈£L&Ü n+&Ée÷Hé˝ÀH˚. ø£*dæyÓ[¢ edü÷Ô+&˚yêfi¯¢+. dæìe÷\øÏ ≈£L&Ü
ns¡T<äT>±HÓH’ ê yÓfiy¢‚ êfi¢̄+.
Ç˝≤ñ+&É>±`nqTø√ì $<Ûä+>± u≤|üPJ HêJ$‘·+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ê&ÉT. Hê≈£î
#·T≥º+≈£L&Ü. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À e÷ neTà ‘ê‘êdü¨<äsT¡ \Çfi¯ó¢ es¡d>ü ± yÓTsTTHés√&ÉTM¶ T<ä
e⁄+&˚eì #ÓbÕŒqT ø£<ë! e÷ ô|<ä‘› ê‘·jT· ´>±]\T¢, |üøÿ£ H˚ ∫qï‘ê‘·jT· ´>±]\T¢, Ä|üøÿ£ H˚
dü‘´· +‘ê‘·jT· ´ >±]\T¢.
á dü‘´· +‘ê‘·jT· ´>±]øÏ eTT>∑TsZ T¡ ø=&ÉT≈£î\T. HêHêJ, ∫s¡+J$sêe⁄, dü‘´· Hêsêj·TD.
ˇø£‘˚ ≈£L‘·Ts¡T. neTà\T nH˚yês¡T (ndü\Tù|s¡T ©˝≤e‹). Mfi¯+¢ ‘ê e÷neTàøÏ u≤ãj·T´\
es¡Tdü, ªªneTà\Tμμ n‘·j Ô T· ´ es¡Tdü. y˚T+ Mfi¢̄ì ≈£L&Ü ‘ê‘·jT· ´\H˚ |æ*#˚yêfi¢̄+. ne÷àsTTì
e÷Á‘·+ n‘·j Ô T· ´ nH˚ |æ*#˚yêfi¢̄+.
á k˛<äsT¡ \˝À ∫s¡+J$sêe⁄ m\ÅøøºÏ ˝£ Ÿ Ç+»˙s¡T. neTà \‘·j Ô T· úÛsÑ Ô¡ uÛ≤düÿs¡XÊÅd.Ôæ
m\ÅøøºÏ ˝£ Ÿ dü÷|üsyY »’Ó sY. ∫s¡+J$sêe⁄>±] ô|<äø› =&ÉT≈£î u≤|üPJ. ndü\Tù|s¡T düTu≤“sêe⁄.
e÷ neTàøÏ ‘·eTTà&çes¡d.ü Hêej·TdüT‡yê&˚. yê&É÷ |æ.ÄsY.ø±˝ÒJ˝ÀH˚ |æ.j·TT.dæ, myéT.|æ.m.
ø√s¡T‡˝À #˚sê&ÉT. yêfi¯¢ ‘ê‘· (neTà‘·+Á&ç) |”&¢ sÉ T¡ . ô|<äe› j·TkÕj·Tq. yê[¢+{À¢ M&ÉT O+&˚yê&ÉT.
yê[¢\÷¢ sêe÷sêe⁄ù|≥˝ÀH˚— áX¯«s¡ |ü⁄düøÔ u£ ≤Û +&Ü>±s¡+ M~Û˝À.

u≤|üPJ Hê≈£î<ä>sZ∑ ¡ ø±e&É+, $X¯«|ü‹ <ä÷s¡+ø±e&É+ m|ü&Ó˝≤ »]>±jÓ÷ >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä .
H˚q÷ u≤|üPJ e÷Á‘·+ »+≥ø£e⁄\e˝… n+≥T≈£î ‹]π>yêfi¯¢+. Á|ü‹s√E ø±˝ÒJf…ÆeTTøÏ
ôdø’ ˝Ï ŸMT<ä e∫Ã, yêøÏ{À¢ Ä– u…\T¢y÷Ó –+∫`ªªÅ&e’Ó s¡T e#êÃ&ÉTμμ nì øπ ø£yù˚ dyê&ÉT. H˚qT
u…{’ øÏ eÏ ∫Ã yÓqø£ ø±]j·TsY MT<äH√, m<ä≥ u≤sYMT<äH√ ≈£Ls√Ã>±H˚ e÷ j·÷Á‘· ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj˚T´~.
e÷e÷eTj·T´ ≈£L&Ü yê&ç‘√ Hê≈£î ùdïVü≤+ ø£*dæq+<äT≈£î dü+‘√wæ+#ê&ÉT. u≤|üPJ
e÷ e÷eTj·T´ì dü÷s¡´+ nqïj·T´ n˙, düTãT“\‘·ìÔ e~q n˙ |æ*#˚yê&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ e÷
e÷eTj·T´øÏ ñe÷<˚$, ø£qΩjTY ˝≤˝Ÿ (düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ ) y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T,¢ >±j·TÁ‹, kÕ$Á‹, nì
nsTT<äT>∑Ts¡T |æ\\¢ T. (kÕ$Á‹ eT÷&˚fi¢¯ ej·TdüT‡˝À ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ #·ìb˛sTT+~.)
u≤|üPJ H˚qT ˇø=ÿø£ÿkÕ] ø£+u…H’ ¶é dü&º û #˚ùdyêfi¯+¢ . ø£*dæ dæìe÷\T u≤>± #·÷ùdyêfi¯+¢ .
yê&çøÏ kÕVæ≤‘·´+ MT<ä #ê˝≤ ÄdüøÔÏ ñ+&˚~. n|üŒ{À¢ ≈£îÁs¡ø±s¡T\+<ä]ø° Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£yês¡|Áü ‹ø£
Äsê<Ûä´+. u≤|ü⁄u§eTà\T, eTTfi¯¢|üP&ç yÓ+ø£≥s¡eTD ø£<∏ä\T`ø±s¡÷ºqT\T, CÀ≈£î\T,
eTVü‰yÓu’ eÑÛ +>± ñ+&˚~. ñC≤˝≤, ~˝Ÿ <˚øπ <˚UÀ dæìe÷bÕ≥\T ¨¬s‹Ôb˛‘·÷ ñ+&˚$. e÷
ø±˝ÒJ s¬ +&ÉTuÛ≤>±\T>± ñ+&˚~. ‘√≥˝À ø±¢dTü \T ø±≈£î+&Ü ôdq’ T‡ø±¢dTü \T »]π> $uÛ≤>∑+
}s¡TeT<Û´ä ÁãVü≤àdüe÷»eT+~s¡+ m<äTs¡T>± ñ+&˚~. ñuÛj Ñ T· $uÛ≤>±\˝Àq÷ ‘·fi‘¯ fi· ˝¯ ≤&˚
Ä&É|\æ \¢ T+&˚yês¡T. yêfi¯ì¢ düeT÷Vü‰\T>±H˚ Áù|$T+#˚yêfi¯+¢ . Ä dü+>∑‹ yêfi¯˝¢ À me]ø°
‘Ó*j·T<äT. yêfi¢̄øÏ s¡øs£ ø¡ ±\ eTT<äTù› |s¡T+¢ &˚$.
e÷ e÷eTj·T´ Hê #·<Tä e⁄dü+<Û´ä \ $wüjT· +˝Àm|ü&É÷ ø£\>∑CdÒ Tü ≈£îH˚yê&ÉTø±<äT.
m|ü&Ó’Hê ˇø£kÕ]` ªª˙ n+‘·≥qTy˚« #·<äTe⁄≈£î+{≤e⁄ ø£<ë! nì H˚qT n&É>∑≥+˝Ò<äT.
#·<Tä e⁄ nÁX¯<Δä #ÓjT· ´≈£îμμ nìe÷Á‘·+ ôV≤#·Ã]+#˚yê&ÉT. Ç+<äT≈£î u≤|üPJ‘√ ùdïVü≤+≈£L&Ü
Á|ü<Ûëqø±s¡D+.
n|üŒ{Ïπø SLBT yêfi¯¢ |ü⁄düÔø±\ |ü<∏äø£+ e∫Ã+<äqT≈£î+{≤qT. m+. X‚cÕ#·\+
ø£+ô|˙yê] ªª|ü⁄düøÔ Á£ |ü|+ü #·+μμ |üÁ‹ø£≈L£ &Ü nqT≈£î+{≤qT. yêfi¯¢ d”ÿeTT˝À u≤|üPJ, qe\\T,
ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ ±\T ‘Ó|Œæ +#˚yê&ÉT. Hêø£|Œü {ÏøÏ s¡#H· ê yê´dü+>∑+ ˝Ò<Tä . sêj·÷\H˚ Çwü+º O+&˚~.
qe˝≤s¡#s· TT‘· ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ˝sêe⁄>±]ì u≤|üPJj˚T Hê≈£î |ü]#·jT· +#˚XÊ&ÉT. Äj·Tq
ù|s¡T #Ó|‘æ ˚ ªô|+≈£î{Ï\T¢μ s¡#s· TT‘·>± #Ó|Œü e\dæ+<˚! Äs√E˝À¢ sêe÷sêe⁄ù|≥˝À uÛ≤s¡´‘√düV‰ü
ø±|üs+¡ ô|{Ï,º s¡+>∑sêj·T yÓT&çø˝£ Ÿ ø±˝Òõ˝À MBBS eT÷&√dü+e‘·‡s¡+ #·<Tä e⁄‘·÷+&˚yês¡T.
n+‘· bı&ÉT>¬ q’Ó eTìw”, sêe÷sêe⁄ù|≥˝À ôdø’ ˝Ï Ÿô|’ ‹s¡T>∑T‘·÷ Á|ü‘´˚ ø£+>± ø£q|ü&y˚ ês¡TÉ .
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À e÷ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ ôV≤&ée÷düsº T¡ >± |üì#˚ùd düTdüs¢¡ d”‘êsêeTeT÷]Ô>±]
ô|<äu› ≤“sT÷, e÷ s¡+>∑Hêj·TøÏ e÷kÕº]+{À¢ Hê ≥÷´wüHyé T˚ ≥÷ nsTTq Hêsêj·TDsêe⁄
ø±øÏHê&É bÕ*f…øïÏ ø˘ ø±˝ÒJ˝À sπ &çj÷Ó Ç+»˙]+>¥ L.R.E &çbı¢e÷ ø√s¡T‡˝À #˚] ñHêï&ÉT.
yê&ÉT Hê≈£L, u≤|üPJøÏ ≈£L&Ü ≈£Ls¡TÃ$TÁ‘·T&ÉT. ˇø£kÕ] eTeTà*ï<ä›]˙ yê&ç Vü‰düº˝ŸøÏ
n‹<ÛTä \T>± |æ*#ê&ÉT. yê&ÉT n|üŒ{À¢ q÷‘·q <Û÷ä eTbÕsTT. ã]ÿ© dæ>s¬∑ ≥T¢ ø±˝ÒÃyê&ÉT.
e÷ sTT<ä›] #˚‘· ‘=* dæ>∑¬s≥T¢ yê&˚ ø±*Œ+#ê&ÉT. yêfi¯¢Hêqïì ‘·\T#·T≈£îì u≤|üPJø°,

e÷Hêqï>±]ì ‘·\T#·T≈£îì Hê≈£î`ã]ÿ* dæ>s¬∑ ≥T¢ H√≥ô|≥Tºø√>±H˚, uÛj Ñ T· +e\¢ dæ>s¬∑ ≥T¢
dü>+∑ y˚Ts¡ ‘·&dç bæ ˛j·÷sTT. ø£w+ºü MT<ä yÓ*–+#ê+. dæ>s¬∑ {Ÿ kÂK´+ ÄkÕ«~+#·&+É ˝À ÁbÕ<∏$ä Tø£
dü÷Á‘ê\T Hêsêj·TD≤sêe⁄ e÷≈£î H˚sêŒ&ÉT.
nq‹ø±\+˝ÀH˚ y˚T$T<ä›s¡+, áX¯«s¡|ü⁄düÔø£ uÛ≤+&Ü>±s¡+ m<äTs¡T>± ø=+#·+
Çdæ+{≤`dü‘´· + øÏ∞¢ ø={À¢ dæ>s¬∑ {Ÿ U≤‘ê ‘Ó]#˚ dæ‹ú øÏ m~–b˛j·÷+.
Áø£eT+ ‘·|üŒø£ ø±¢düT\T q&ÉTdü÷Ô+&˚$. Hê≈£î ˝≤õø˘ düu…®ø˘º|ü≥¢ ÄdüøÏÔ ô|]–+~.
uÛ≤qTeT÷]Ô, u≤ã÷sêe⁄ nH˚ Ç<äs› T¡ ˝…øÃ£ s¡sT¡ ¢ e÷≈£î e#˚Ãyês¡T. ˇø£ Ç+^¢wßü ˝…øÃ£ s¡sY n+fÒ
e÷≈£î uÛj Ñ T· + ñ+&˚~. bÕsƒ+¡ #ê˝≤u≤>± #Óù|Œyês¡T. ˇø£ e÷<∏‡é ˝…øÃ£ s¡sY ñ+&˚yês¡T.
Äj·Tq+fÒ #ê˝≤ ˝À≈£îe. e÷ø±¢dTü ˝À W‘ê‡Væ≤≈£î˝…‘’ ,˚ ◊dtÅ|Püò {Ÿ bòÕd¢ Tü ÿ\ eT÷‘·\T ‘Ó∫Ã
yêsTTdü÷Ô >=&Ée#˚ùdyês¡T. ‘Ó\T>∑T ˝…øÃ£ s¡sY $.$.m˝Ÿ. qs¡d+æ Vü‰sêe⁄>±s¡T dæ|º >tò ± dü÷≥÷,
f…Æ <Û]ä +∫ e#˚Ãyês¡T. Hê≈£î ‘Ó\T>∑T dü+ã+<Û+ä ñ+&˚~ø±<äT. Hê ø±|ü¸q˝Ÿ dü+düÿè‘·+. l
uÛ≤wü´+ n|üŒ˝≤#ês¡T´\T>±s¡T, e÷HêÁ|ü>&∑ É X‚wXü ÊsTT>±s¡T, e÷ ˝…øÃ£ s¡sT¡ .¢ ôdq’ T‡ø±˝ÒJ˝À
¬øyÓTÅd”º ˝…ø£Ãs¡sY n+fÒ uÛÑj·T|ü&˚yêfi¯¢+. bÕsƒ¡+ #ê˝≤u≤>± #Óù|Œyês¡T. |òæõ≈£î‡ mes¡T
#Óù|Œyês√ ndü‡\T>∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä .
u≤|üPJøÏ Á>∑÷|ü⁄ düuø®… ‡º̆ øÏ ≥÷´wüqT¢+&˚$. Hê≈£î+&˚$ ø±e⁄. yê&˚ Hê≈£î Ä düãø® ‡º̆
#Ó|⁄ü ‘·÷ ñ+&˚yê&ÉT. ˝Òøb£ ˛‘˚ eTH√<Ûsä à¡ y˚T.
1959øÏ eTT+<˚` ø=‘·>Ô ± dü÷s¡´ø£fi≤eT+~s¡+ ø£{≤ºsT¡ . nø£ÿ&É dü+^‘·ø#£ Ø˚ \T, kÕVæ≤‘·´
ø±s¡´Áø£e÷\T »]π>$.
n<˚ dü+e‘·‡s¡+`HÓ\ >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä >±ìè÷ø±˝Òõ ø£\Ãs¡˝Ÿ Mø˘ »]–+~.
M{Ï $esê\˝ÀøÏ yÓfi‚¢eTT+<äT e÷ n+&Ée÷Héã+>±¢ ø±¢düT\ dü+<äs¡“¤+>±H˚ ˇø£
$X‚w+ü #ÓbÕŒ*. ø£$ ÇkÕàsTT˝Ÿ e÷ø±˝ÒJ˝À |ò˝æ ≤dü|”ò ˝…øÃ£ s¡s>Y ± |üì#˚ùdyês¡T. Äj·Tq
#·\+>±] n\T¢&q’Ó eJsY s¡V‰ü àHé nqï>±s¡T. n|üŒ{ÏøÏ ÇkÕàsTT˝Ÿ ø£$‘·«+ Áyêùdyês√ ˝Ò<√
‘Ó*j·T<äT. m≈£îÿe>± ÁuÖHés+¡ >∑T dü÷≥T˝À ø£ì|æ+#˚yês¡T. eTT|üŒj ¤ T˚ ´fi¢̄ ej·TdüT‡. e÷ø±¢dTü
|üøÿ£ ì+#˚ y˚sπ ø±¢dTü ≈£î yÓ&TÉ ‘·÷ ø£q|æ+#˚yês¡T. e÷≈£î ˝≤õø˘ ø±¢dTü ø¬ |ü&É÷ sê˝Ò<Tä . 1956
ø±\+˝À eJsYsV¡ ‰ü àHé e÷sTT+{ÏøÏ sêe&É+ >∑Ts¡T+Ô ~ ø£qTø£, yêfi¯q¢ ï>± Øj·Tq nì Hêø=ø£
Äø£s¸¡ D. n+‘˚. |ü]#·jT· +≈£L&Ü ø£\>∑˝<Ò Tä .
Çø£ |æ.ÄsY.ø±˝ÒJ ø£\Ãs¡˝Ÿ Mø˘ $X‚cÕ\T #Ó|⁄ü ‘êqT.
Ç<=ø£ Äq+<ä dübÕÔVü≤+. s¡ø£s¡ø±\ ø£fi≤kÕ+düÿè‹ø£, Áø°&Ü+XÊ\˝À $<ë´s¡TΔ\≈£î
b˛{°\T, Á|üeTTKT\ ñ|üHê´kÕ\T, $<ë´s¡T\Δ Hê≥ø£Á|ü<sä Ù¡ q\T ñ+&˚$. e÷ Äy˚XÊ\≈£î,
n_ÛÁbÕj·÷\≈£î, ø£fi≤ eTT>∑‘Δ ê«\≈£î, ñ‘ê‡Vü‰\≈£î ny=ø£ ne⁄{Ÿ˝{… Ÿ. |ü+&É>∑ yê‘êes¡D+
ñ+&˚~. Ä dü+e‘·‡s¡+ kÕVæ≤‘·´ ø±s¡´Áø£e÷\˝À ñ|üHê´dü≈£î\T>± e∫Ãqyê]˝À md”æ«.
CÀ>±sêe⁄>±s¡T, dæ.Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T Á|üXd¯ +Ôü >± e÷{≤¢&Üs¡T. n|ü&=ø£ $X‚w+ü »]–+~.
Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T ñ|üHê´dü+ #˚jT· &É+˝À kÕVæ≤‘·´ |ü≥T‘·«+, Äø£s¸¡ D s¬ +&É÷ ñ+&˚$.

28 @fi¯¢ j·TTe≈£î&Üj·Tq. eø£>Ô ± ñ|üHê´dü+ ÁbÕs¡+_Û+∫ |ü~ì$TcÕ\T >∑&∫ç +<˚y÷Ó ! n+‘ê
Ädüø>ÔÏ ± $+≥THêïs¡T. Ç+‘·˝À düu˝ÑÛ À yÓqø£ es¡d˝ü À ≈£Ls¡TÃqï $<ë´s¡T˝Δ e… s√ ‘·|Œü ≥T¢ø={≤ºsT¡ .
s¬ &ç>¶ ±s¡T yÓ+≥H˚ ñ|üHê´dü+ Ä|æ` ªªHê s¬ \’ Ty˚fi¯ >∑Ts¡T#Ô d˚ qæ $<ë´]Δ $TÁ‘·T\≈£î ø£è‘·ED„ μíÏ μ`
n+≥÷ y˚~ø£ ~–b˛j·÷s¡T. ‘·s¡yê‘· m+<äs¡T ã‹e÷*Hê, y˚~ø£ mø£ÿ˝Ò<äT. y˚πs ˇø£
ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ ÄVü‰«ì+#·<ä*∫ e∫Ã düuÛÑ˝À yÓTT<ä{Ïes¡dü˝À ≈£Ls¡TÃqï e÷Hêqï>±]‘√
ø£*dæ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À H˚qT »s¡ï*düT>º ±, sπ &çj÷Ó ñ<√´–>± ñqïø±\+˝À,
Äj·Tq Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T\j·÷´s¡T. #ê˝≤ m+#·<–ä q ^‘·s#¡ s· TT‘·>± H˚{øÏ ° Äj·Tq|ü≥¢
Hê≈£î >ös¡e+ e⁄+~.
n<˚ dü+e‘·‡s¡+ qe+ãs¡T HÓ\˝À dü÷s¡´ø£fi≤ eT+~s¡+˝À ˇø£ kÕj·T+ø±\+ >∑Ts¡C≤&É
es¡+Δ ‹düuÑÛ »]–+~. ñwül, k˛eTdüT+<äs,Y bÕ\>∑T$Tà |ü<àä sêE, Á|üd+ü >±\T #˚XÊs¡T. düuÑÛ
#ê˝≤ u≤>± »]–+~. ‘·s¡yê‘· yês¡+s√E\ø£qT≈£î+{≤qT— ø£èwüíXÊÅdæÔ>±s¡T, ø±≥÷]
yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T }fiÀ¢øÏ e#êÃs¡ì ‘Ó*dæ, ¬s+&√kÕ] >∑Ts¡C≤&É es¡Δ+‹düuÛÑ #˚XÊs¡ÉT.
ákÕ] ñwül n<Û´ä ≈£îå &ÉT. ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T, ø±≥÷]yês¡T eø£\Ô T. n|üŒ{ÏøÏ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]øÏ
>=+‘·TÄ|üsπ wüHé ø±˝Ò<Tä . e÷≥ >∑dü (Huskey) >± ñ+&˚~.
ø±s¡´ø£s\Ô¡ T, eTT>∑T]Z ø° |üP\<ä+&É\T y˚XÊs¡T. ø±≥÷] yês¡T yÓTT<ä{eÏ ø£.Ô ≈£îØÃ˝À+∫
˝Òd÷ü HÔ ˚ <ä+&É rdæ |üøÿ£ q (fÒ_˝ŸMT<ä) ô|{≤ºsT¡ . ñwül yÓT&É˝ÀH˚ ñ+#·T≈£îHêïs¡T. ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T
Ç+ø± ‹j·T´˝Ò<Tä . ñwül n<Û´ä ø£Áå |üd+ü >∑+ #˚d÷ü `Ô ªªø=+‘·eT+~ yÓT&É˝À |üP\<ä+&É |ü&>É ±H˚
bÕeTT|ü&çq≥Tº rdæ|ü&˚kÕÔs¡Tμμ n+≥÷ ø=qkÕ–+∫ düuÛÑñ<˚›X¯+ $e]+∫ }s¡T≈£îHêï&ÉT.
XÊÅd>Ôæ ±s¡T sT÷ e÷≥ $+≥÷H˚ yÓT\¢>± |üP\<ä+&É yÓT&É˝À+∫ rùdXÊs¡T. Ä s√E ø±≥÷]yê]
ñ|üHê´dü+ BÛs+¡ >±, Øƒ$>±, Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± kÕ–+~. ø£èwüXí ÊÅdÔæ >±s¡T˝Ò∫`ªª˝Àø£+˝À eè<äT\Δ T
j·TÚeqT\T>± e÷{≤¢&Ü\qTø=+{≤s¡T. ø=+<äs¬ ‘’ ˚ j·TTe≈£î\T eTTdü*yêfi¯ó>¢ ± e÷{≤¢&&É +É
u≤>∑T+&É<Tä μμ nH˚d,æ ñwülMT<ä ˇø£ $düTs¡T $dü]`‘·q ñ|üHê´kÕìï yÓT\¢>± >π j·Ts¡#q· MT<ä≈î£
eT[¢+∫, ãdüesêE nbÕŒsêe⁄>±] ^‘·s¡#·q dü«uÛ≤e+ >∑T]+N, ndü\T ^‘·s¡#·q˝À
yê&ÉTø£u≤Û wü »eJyê\ >∑T]+∫ n<äT“¤‘+· >± e÷{≤¢&Üs¡T. n˝≤>∑`XÊÅd>Ôæ ±]ì, ‘=*>± #·÷&É&+É ,
ñ|üHê´dü+ $q&É+ Hêø=ø£ >=|üŒ nqTuÛeÑ +.
Ä ø±\+˝À ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+˝À Spoken word pro-
ducer e÷Á‘·yT˚ ø±<äT— Äø±X¯yêDÏ ‘Ó\T>∑Tø±s¡´Áø£e÷\ ªdü˝≤Vt≤ø±sYμ ≈£L&Ü.
Ä eTsêï&ÉT e÷Hêqï>±s¡T, uÛ≤qTeT÷]Ôì yÓ+≥ ô|≥Tº≈î£ ì XÊÅd>Ôæ ±]ì ø£*j·T&ÜìøÏ
ø±øÏHê&É e#êÃs¡T. n|ü&ÉT XÊÅd>Ôæ ±s¡÷, ø±≥÷]yês¡÷ ≈£L&Ü, Ä ePfiÀ¢ Á|üeTTKHê´j·Tyê~
m+.$.XÊÅd>Ôæ ±]+{À¢ ~>±s¡T. <ä>sZ∑ >¡ ± #·÷&É&ÜìøÏ e÷Hêqï>±]‘√ ø£*dæ m+.$.XÊÅd>Ôæ ±]+{ÏøÏ
H˚q÷yÓfi≤¢qT. XÊÅd>Ôæ ±] <ä>sZ∑ ¡ ˇø£ Äø£s¸¡ D ñ+&˚~. Äj·Tq eT+∫ Vü‰dü´Á|æjT· T\T. »>∑<ø˚ £
˝Ö≈£î´\T.

XÊÅdæÔ>±s¡T ø±øÏHê&É |æ.ÄsY. ø±˝ÒJ˝ÀH˚ Ç+≥sY #·~yês¡T. #·\+, q+&É÷]
y˚+ø£dTü u≤“sêe⁄, düV‰ü <Ûë´j·TT\T.
ˇø£ eTT#·Ã≥ #ÓbÕŒ*. Äs√E˝À¢H˚ H˚qT #·\+>±]øÏ ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ sêdü÷Ô ø±øÏHê&É
ªªø£[+>∑\μμ>∑≥Tºq ≈£Ls¡TÃì, |üØø£å |ü⁄düøÔ ±\T #·<Tä e⁄≈£î+≥THêïqì sêXÊqT. Äj·Tq yÓ+≥H˚
»yêãT Áyêdü÷`Ô ªªø£[+>∑\>∑≥Tºq ≈£Ls¡TÃì, Äø±X¯+˝À eTãT“\πød”, ø±\e˝À yê{Ï ˙&É\øπ d”
#· ÷ dü ÷ Ô Äq+~+#· ø £ ` |ü Ø ø£ å * øÏ #· < ä T e⁄‘· T Hêïyê? ˙ es¡ í q #· ÷ ùdÔ Hê∫qï|ü  &É T
HêÁbÕD+ø=≥Tº≈î£ +≥÷ ‹]–q ÁbÕ+‘ê\T >∑Ts¡TøÔ =düTHÔ êïsTT. ø£[+>∑\ >∑≥Tºq |ü⁄DT≈£î\T
y˚ùd yêfi¯ó+¢ &Ü*. yêfi¢̄ yêfiËe¢ s¬ H’ ê Ç|ü&ÉTHêïsê?μμ, nì n&ç>±s¡T.
ø±øÏHê&É #·<Tä e⁄Hê{Ï eT] s¬ +&ÉT C≤„|øü ±\T: `‘=*kÕ]>± düeTTÁ<ä+ˇ&ÉTø¶ Ï yÓfi&¢̄ +É
ˇø£{.Ï u≤|üPJ‘√H˚ ø£*dæ |üøÿ£ H˚ e⁄qï düsŒ¡ es¡+ }fiÀ¢ uÛ≤eHêsêj·TDkÕ«$T >∑T&çøÏ yÓfi&¢̄ +É
s¬ +&√~. düsŒ¡ es¡+ eT˝…‘¢ √≥\ yÓu’ eÑÛ +, >=|üŒ |ü]eTfi¯ nqTuÛeÑ +.
n|üŒ{À¢ ø±øÏHê&É˝À #Ó|ü ø√<ä>Z∑ Ä<ÛTä ìø£ s¡#s· TT‘·\Tqï≥Tº >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä . e÷ ø±˝ÒJ
‘Ó\T>∑T &çbÕs¡TºyÓT+{Ÿ˝À ô|<ä›ãT\TdüT/∫qïãT\TdüT y˚+ø£fÒX¯«s¡T¢ >±s¡*<ä›s¡T+&˚yês¡T.
ÁbÕNq|ü<‹Δä |ü<´ä ø±yê´\T ÁyêkÕÔsì¡ ù|s¡T. lHê<∏ä ø£$ø±yê´\T #·<Tä e⁄ø=ì`ªªlHê<∏Tä &ÉT
X¯è+>±]j·÷?μμ nH˚ |ü⁄düøÔ +£ Áyêdæq ∫\T≈£L] bÕ|üjT· ´XÊÅd>Ôæ ±s¡T e÷ ø±˝ÒJ˝ÀH˚
O+&˚yês¡T. <ä>sZ∑ ˝¡ À |æsêƒ |ü⁄s¡+˝À Äe+‘·‡ k˛eTdüT+<äs,Y kÕeTs¡ø¢ √≥˝À ªªn_ÛkÕ]ø£μμ |üÁ‹ø£
m&ç≥sY sê+cÕ ñ+&˚yês¡T. yêfi¯ì¢ H˚qT n|üŒ{À¢ ø£\TdüTø√˝Ò<Tä .
ø±øÏHê&É HêøÏ∫Ãq >=|üŒ ùdïVæ≤‘·T&ÉT u≤|üPJ. >=|üŒ nqTuÛeÑ +, ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]ì
ø£\e&É+! 1959 e÷]Ã˝À |üØø£˝å b’… ˛j·÷ø£ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ e#˚ÃXÊqT. y˚d$ü ôd\e⁄\H˚ø±<äT—
@ ôd\e⁄\s√E˝À¢ nsTTHê düsπ , e÷eP] bÕs¡Tÿ, e÷ $<ë´]Δ $TÁ‘·T\ s¡øs£ ø¡ ±\ ãè+<ë\‘√
ì+&ÉT>± ñ+&˚~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ y˚THÓ\˝À nqT≈£î+{≤qT. e÷ u≤ãj·T´ dü‘·´Hêsêj·T>±s¡T
yêfi¢̄ô|<äu› ≤“sTT ˙\ø£+sƒX¡ s¯ à¡ øÏ ñ|üqj·Tq+ ‘·\ô|{≤ºsT¡ . <ëìøÏ Hêqï>±s¡T yÓ&TÉ ‘·÷ qq÷ï
rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . Äj·TqyÓ|’ ⁄ü k˛<äsT¡ \sTT+{ÏøÏ yÓfi&¢̄ +É Hê≈£î n<˚ yÓTT<ä\T. nqø±|ü*¢ <ä>sZ∑ ¡
#√&Ées¡+˝À e÷Hêqï>±] ô|<än› qï >√bÕ\XÊÅdÔæ >±s¡T+&˚yês¡T`‘·q ≈£î≥T+ã+‘√ Ä |üøÿ£ q
e÷&ÉT>∑T\˝À dü‘´· +u≤ãj·T´, s¡eTDu≤ãj·T´ ˇπø sTT+{À¢ ñ+&˚yês¡T.
e÷&ÉT>∑T\ ePs¡T ø=+&ÉePs¡T. e÷yêfi¯¢ Ç+{Ïd+ü <äT ÇdüøÇ£ düø>£ ± ñ+&˚~. dü+<äT*ï
ªª>√Ø®μμ\T nH˚yês¡T. ø=+&ÉMT<ä bÕs¡kΔ Õs¡~øÛ √yÓ\. e÷yêfi¯¢ Ç+{Ï m<äT≥H˚ sêE>±]ø√≥`
Ä ePfiÀ¢ H˚qT #·÷dæq Çfi¯S¢ yêøÏfiS¯ ¢ ˇø£ jÓT‘·T.Ô e÷ X¯≈î£ +‘·\ |æìï#Ó˝\¢… T ≈£îdüTeTì
#·÷&É&+É ˇø£ jÓT‘·T.Ô ˇ]kÕ‡ »j·T|üPsY ì+∫ e∫Ã+~. Ç+≥Øà&çjTÓ {Ÿ |üØø£\å T sêdæ+~.
ÄyÓT ‘·*,¢ k˛<äsT¡ &ÉT ≈£L&Ü e#êÃs¡T. >=|üŒ ªª#·˝≤ø° ‘ês¡μμ˝≤>∑ Hêø£+{ÏøÏ ‘√∫+~. nø£ÿ&ÉTqï
Hê\T¬><’ Tä s√E\÷ ø£*dæ‹]>±+. Jane Austine Áyêdæq EMMA qe\ Hê≈£î ø±qTø£>±
Ç∫Ã+~. ∫Á‘·yTÓ qÆ nqTuÛeÑ + ˇø£{Ï #Ó|⁄ü ‘êqT. e÷&ÉT>∑T\ qT+∫ y˚T+ n+<äs+¡ #√&Ées¡+

e#êÃeTì>∑Ts¡T.Ô Hêqï>±s¡T H˚qT nqø±|ü*¢ yÓ[¢ s¬ ˝’ ø… ±ÿ*. m˝≤ »]–+<√ >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä >±ì,
e÷≈£î ÅfHÆ… é ‘·|Œæ b˛sTT+~! Hê Äq+<ä+ es¡Dí ≤r‘·+! ≈£îdüTeT‘√ eTs=ø£s√E ø£ãTs¡‘¢ √
>∑&|É eü #·TÃqì! nø£ÿ&ÉT+&É>±H˚`ÄyÓT Ç+≥sYbÕôdq’ ≥Tº yês¡`Ô ÄyÓT≈£î ô|[¢ ìX¯Ãj·TyÓTqÆ yês¡Ô
‘Ó*XÊsTT. ÄyÓTqT Áù|$T+∫ ô|fi≤¢&uÉ Àj˚T msTTsYb˛ò sY‡ nu≤“sTTì ≈£L&Ü #·÷XÊqT.
1957 mìïø£\˝À sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À Vü≤&Ü$&ç u≤>± »]–+~. e÷ePs¡T
ø£eT÷´ìdüT\º ≈£î $&ç~>± e⁄+&˚<ìä #ÓbÕŒqTø£<ë! e÷ePs¡T sêC≤>±] nu≤“sTTì sê»u≤ãT
nì |æ*#˚yês¡T. Äj·Tq ø±+Á¬>düTbÕØºyês¡TÉ .n‘·&ç ‘·+Á&ç sê»>√bÕ\qs¡dsü êE ãVü≤<äs› T¡ >±s¡T
Äj·Tq ø±\+˝À »dædº Tü bÕØº e´øÏ.Ô kÕ«‘·+Á‘ê´q+‘·s+¡ #ê˝≤eT+~ »dædº bt ÕØº ô|<ä\› T ø±+Á¬>düT
rs¡Δ+ |ü⁄#·TÃ≈£îHêïs¡ì e÷ ô|<ä›yêfi¯ó¢ #Ó|üø=H˚yêfi¯ó¢. ãVüQXÊ Äj·Tq≈£î Á|ü‘·´]Δ>±H˚
nqT≈£î+{≤qT ø=s¡bÕ{Ï |ü{≤º_sÛ êeTj·T´>±]ì ø£eT÷´ìdüT\º T XÊdüqdüuÑÛ mìïø£\≈£î ì\u…{≤ºsT¡ .
|ü{≤º_sÛ êeTj·T´>±] >∑T]+∫, Äj·Tq Ms√∫‘· ø£è‘ê´\>∑T]+∫ e÷ePfiÀ¢ ø£<\ä∏ T ø£<\ä∏ T>±
#Ó|ü ø=H˚yês¡T. yê{Ï˝À ˇø£{:Ï e÷ePs¡T düMT|ü+˝À e⁄+&˚ yÓ+≥÷s¡T <ä‘T· &Ô ìç Vü≤‘·´#˚XÊ&ÉH˚
ñ<ä+‘·+. á s¡ø£s¡ø±\ ø£<∏ä\qTã{Ïº`Äj·TH=ïø£ sê_HéVüQ&é>± e÷ePs¡T #·T≥Tº|üø£ÿ\
nqT≈£îH˚yês¡T. Ä jÓTìïø£\dü+<äs“¡ +¤ >± Äj·TquÛ≤s¡´, #˚‹˝À ≈£î+ø£+uÛ]Ñ D ô|≥Tº≈î£ ì e÷M~Û˝À
Ç+{Ï+{Ïø° sêe&É+ Hê≈£î >∑Ts¡T+Ô ~. n|üŒ{Ï jÓTìïø£\˝À Äj·Tq HÓ–qZ |ü&ÉT ÁuVü‰à+&ÉyTÓ qÆ
}πs–+|ü⁄ »]–+~. »q+ $s¡>ã∑ &ç Äj·Tìï #·÷XÊs¡T. n|üŒ{À¢ ¨sê¨Ø>± »]–q
Á|ü#êsê˝À¢ ø£eT÷´ìdüT\º <˚ Vü≤yê. ˝Ö&édŒ” ø£sT¡ ¢ ô|≥Tº≈î£ ì bÕ≥\T bÕ&É&yÉ T˚ ø±<äT— ∫qï∫qï
M~ÛHê≥ø±\e+{Ï$ ≈£L&Ü y˚XÊs¡T. yê{Ï˝À ˇø£{:Ï ≥+>∑T≥÷] Á|üø±X¯+>±] y˚w+ü ˇø£]øÏ
y˚d,æ e÷ }s¡T yÓTsTTHés√&ÉTM¶ T<ä q&ç|qæ Hê≥ø£dìü ïy˚X+¯ Hê≈£î >∑Ts¡T+Ô ~. Ä dü+e‘·‡s¡+
ø£eT÷´ìdüT\º T <˚X+¯ yÓTT‘·+Ô MT<äH˚ bÕs¡y¢ TÓ +≥T mìïø£\˝À ø±+Á¬>düTøÏ >∑{bºÏ ˛{° sTT#êÃs¡ì
#Ó|ü ø=H˚yês¡T. m.¬ø. >√bÕ\Hé>±] e+{Ï ô|<äH› êj·T≈£î\T e÷ePs¡T e∫Ã ñ|üHê´kÕ*#êÃs¡T.
Ä ø±\+˝À e÷ePfiÀ¢ Á|üeTTKT˝…’q &Üø£ºsY q+~yê&É dü‘·´Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T
ø±+Á¬>düT e´øÏøÔ ±>±, &Üø£sº Y #Ó*ø±ì sêe÷sêe⁄>±s¡T ø£eT÷´ìdüT.º eTs=ø£ Á|üeTTKHêj·T≈£î\T
|üfi+¢¯ sêE>±s¡T. Ms¡T ø±+Á¬>düTyê~. e÷ePs¡T kÕúìø£ sê»ø°j÷· \˝À e÷Á‘·+, ø±|ü⁄Hêj·T≈£î\T
|æ˝≤¢yê] ≈£î≥T+u≤ì<˚ ô|#’ s˚ TT>± ñ+&˚~. ≥+>∑T≥÷] Á|üø±X¯+|ü+‘·T\T>±] Á|üC≤bÕØº
Á|ükÕÔeq $ì|æ+#˚~>±ì, ÄbÕØºøÏ e÷ePfiÀ¢ |ü\T≈£îã&ç e⁄qï >∑Ts¡TÔ HêπøMT ˝Ò<Tä .
Çø£`yÓ<’ ´ä + $wüjT· +˝À >∑es¡ïyÓT+{Ÿ ÄdüŒÁ‹e⁄Hêï`Ç<äs› T¡ Á|üeTTK yÓ<’ Tä ´\ Åô|y’ ≥˚ T
ÄdüŒÁ‘·T\πø ù|s¡T+&˚~. ˇø£s¡T >±+BÛ&Üø£ºs¡T>±s¡T (#êe* bÕs¡«rX¯«s¡ k˛eTj·÷E\T)
s¬ +&Éeyês¡T &Üø£sº T¡ •cÕº X‚w–ü ]sêe⁄>±s¡T`Çe˙ï 1960\ <äXø¯ +£ eTT#·Ã≥T¢.
1959 y˚T˝À e÷&ÉT>∑T\ yÓ[e¢ ∫Ãq ‘·sy¡ ê‘· Hê |æ.j·TT.dæ ]»\Tº e∫Ã+~. |üØø£å
‘·bÕŒqT. Ä ‘·|Œü &É+‘·|Œü &É+ 1962es¡≈î£ H˚qT ø√\Tø√˝Òøb£ ˛j·÷qT. ndüeTs¡‘Δ · nq+&ç,
nÁX¯<Δä nq+&ç, ù|s¡T @<Ó‘’ H˚ +˚ , H˚qT |üØø£\å T ˇø£kÕ]ø±<äT eT÷&ÉTkÕs¡T¢ ‘·bÕŒqT. M.P.L
Á>∑÷|ü⁄ ø±ø£b˛‘˚ bÕdüjT˚ yê&çHy˚ ÷Ó !

1961 qT+∫ 1963 eT<Ûä´ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T H˚qT|ü&çq e÷qdæø£ Væ≤+dü
es¡Hí êr‘·+. Ç+<äT≈£î >∑\ ø±s¡D≤\qT #ê˝≤ C≤Á>∑‘>Ô· ± #ÓbÕŒ*‡ e⁄+≥T+~ H˚qT. H˚qT
Á|ükÕÔ$+#˚ Á|ü‹ n+XÊìøÏ nqïj·T´ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Á|ü‘´· ø£kå ÕøÏ.å e÷Hêqï>±]øÏ ≈£L&Ü
‘Ó\TdüT. Äj·Tq eTÚq+ eVæ≤+#ês¡T. H˚qT ø£\˝À ≈£L&Ü }Væ≤+#·ì |òTü ≥q\T »]>±sTT.
M{ÏøÏ ø±s¡D+ uÛ≤qTeT÷]Ô. ÇH˚ïfi¯¢ ‘·s¡yê‘· ‘·\T#·T≈£î+≥THêï Hê≈£î ø£+|üs¡+ |ü⁄{Ïº+#˚
dü+<äsê“¤\$. HêeT≥rs¡T, Vü‰dü´Á|üeè‹Ô, #·\+|ü≥¢ n_Ûe÷q+, |üØø£‘å |· Œæ @ yê´|üø+£ ˝Òø£
Ç+{À¢ ≈£Ls√Ãe&É+, ≈£L&Ü`Ç≥Te+{Ï ÄuÛ≤dü\≈£î eT÷˝≤\qT≈£î+{≤qT. á $wüjT· +˝À
Hê ìC≤sTTrì |ü<|˚ <ü ˚ X¯+øÏ+∫q uÛ≤qTeT÷]Ô‘√ Hê dü+ã+<Ûë\T q\uÛ@’… fi¯ó>¢ ± ‘Ó–b˛e&É+
Hê |üPs¡«»qà düTø£è‘·+>± sT÷Hê{Ïø° uÛ≤$düTHÔ êïqT.
j·TÁs¡$T*¢bÕ‘·‘√ Á|üDj·TeéVü‰sêìï Hêqï>±s¡T ìsêø£]+∫q ‘·s¡Tyê‘·`
sê»eT+Á&ç˝À ôV’≤dü÷ÿ\T {°#·sY>± |üì#˚ùd |üHêï\ düTu≤“sêj·TT&ÉT>±] y˚Tqø√&É\T
u≤\ø±y˚TX¯«] dü+ã+<Ûëìï Hêqï>±] ùdïVæ≤‘·T\T ù|sπ «\ dü÷s¡´Hêsêj·TD>±s¡T rdüT≈£îe#êÃs¡ì
#ÓbÕŒqTø£<!ä uÛ≤qTeT÷]Ôø√dü+ e∫Ãq ‘=*~, eT*B Ç<=ø£ÿfÒ dü+ã+<Û+ä . n‘·qT e÷Hêqï>±]
yÓ+≥ sê»eT+Á&ç yÓ[¢ ÄyÓTqT #·÷dæ yÓ+≥H˚ n+^ø£]+#ê&ÉT.ô|[¢Á|üj·T‘·ï+ yêsTT<ë
y˚sTTkÕÔ&ìÉ H˚qqT≈£îHêïqT. n+‘· düTfi¯óe⁄>± ˇù|ŒdüTø√e&É+ ÄX¯Ãs¡´+>±H˚ nì|æ+∫+~`
1961 |òÁæ ãe]!
$yêVü≤+ |ü\T$|òü÷ï\T <ë≥T≈£îì »]–+~. n|ü&ÉT sê»eT+Á&ç˝ÀH˚ |ü+&ç{Ÿ‡
Åf…Æì+>¥˝À uÛ≤qTeT÷]Ô ñ+&˚yê&ÉT. düTã“sêj·TXÊÅdæÔ, H˚qT, e÷ sTT+{À¢H˚ ñ+&˚yêfi¢̄+.
eT] Hê\T¬><’ Tä HÓ\\ ø£qT≈£î+{≤qT u≤\ø±y˚TX¯«] ø±|üsêìøÏ e∫Ã+~. (>∑eTìø£: uÛ≤qTeT÷]Ô,
u≤\ø±y˚TX¯«] nì ù|s¡‘¢ √H˚ m+<äT≈£î ù|s√ÿe&É+? #·T≥º]ø±\T @yÓTbÆ ˛j·÷sTT? n+{≤πsyÓ÷!
yêfi¢̄‘√ Hê øπ ã+<ÛTä ‘·«+ Çwü+º ˝Ò<Tä >∑qø£, Ç<˚ |ü<‹Δä nqTdü]düTHÔ êïqT.) ÄyÓT ek˛Ô+<ä+fÒ
e÷ sTT+{À¢øÏ ˇø£ ø=‘·Ô düuTÑÛ ´sê\T ek˛Ô+<äì H˚qT e÷ #Ó˝\¢… T ‘Ó>∑ dü+‘√wü|&ü bç ˛j·÷eTT.
ÄyÓT≈£L&Ü ø£ãTs¡T#¢ ãÓ T‘·÷ düTã“sêj·TXÊÅd‘Ôæ √, Hê‘√, dü‘´· yêDÏ‘√ düs<¡ ë>±H˚ ñ+&˚~.
n+<äs¡+ ø£*dæø£ãTs¡¢ ø±\πøå|ü+, ˝Òø£b˛‘˚ ø±ùd|ü⁄ ù|ø£ Ä&É&É+ #˚dü÷Ô+&˚yêfi¯¢+.
u≤>± #·qTe⁄>± ñ+&˚yêfi¯+¢ . ø=~›s√E\T >∑&#ç d˚ ]ü øÏ uÛ≤qTeT÷]Ô $+‘·>± Á|üe]Ô+#·&+É
yÓTT<ä\Tô|{≤º&TÉ . ˇø£kÕ]ùÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ÄyÓT Áyêdæq ñ‘·sÔ +¡ H˚qT rdæ #·<eä &É+ n‘·qT
#·÷XÊ&ÉT. H˚qT #·<eä &É+ ì»+. Out of idle curiocity nì H˚ìyêfi¯ #Ó|Œæ Hê mes¡÷
qeTàø£b˛e#·TÃ. ô|>’ ± ÄyÓT, H˚qT ˇπø ej·TdüT‡yêfi¯+¢ . ÄyÓT≈£î, Hê≈£î ø£ãTs¡T#¢ ùÓ |Œ e´düq+
düe÷q+. ìC≤ìøÏ düTã“sêj·TXÊÅd≈Ôæ L£ &Ü e÷‘√ ø£*dæ ø£ãTs¡ø¢ ±\πø|å +ü ˝À bÕ˝§Zqïyê&ÉT.
uÛ≤qTeT÷]Ôø`Ï ªªHê≈£L ÄyÓTø° dü+ã+<Û+ä ñ+<äμμqï<ëø± ãT~Δ #Ó&+ç ~. Ç<=ø£ ‘·sV¡ ‰ü XÊ&ç»+.
Ä‘·àVæ≤+dü #˚dTü ø√e&É+ <ë«sê Ç‘·sT¡ *ï Væ≤+dæ+#·&+É . >√&ÉøÏ ‘·\ø=≥Tºø√e&É+, |ü<|˚ <ü ˚
‘·qTq$Tàq nÁø£eTdü+ã+<Ûëìï ã\e+‘·+>± ˇ|æŒ+#˚ Á|üjT· ‘·ï+, uÛÀ»qdüeTj·T+˝À ‘√{Ïyê]
<äèwæº Äø£]¸+#˚$<Û+ä >±, uÛ≤s¡´ e&Éq¶ |ü≥,¢ ìs¡dqü Á|ü<]ä Ù+#·&+É , s¡V≤ü dü´+>±, nqTe÷ì+#˚
e´≈£îÔ*ï <ë&ç#˚dæ |ü≥Tº≈£î+<ëeTH˚ ñ‘ê‡Vü≤+... Ç$ #ê˝≤ ‘·≈£îÿe ñ<ëVü≤s¡D\T.

uÛ≤qTeT÷]Ô˝À XÊ&ç»yéTøÏ |üsêø±wü`˜ e÷eP]øÏ <ä>sZ∑ ˝¡ À ñqï <äø±å sêeT ;ÛyT˚ X¯«s¡ Ä\j·÷ìøÏ
Hê\T>∑TyÓTfiÆ ¢¯ <ä÷s¡+ ø±*q&Éøq£ uÛ≤s¡´‘√düV‰ü ekÕÔqì ÁyÓTT≈£îÿ≈£îqï≥Tº #Ó|Œü &É+`‘·eTøÏ ‘√&ÉT>±
qq÷ï s¡eTàì ÄVü‰«ì+∫ q&ç|+æ #·&+É . Ä u≤\ø±y˚TX¯«], <ë]eT<Û´ä ˝À ø±fi¯ó|¢ fü dºÒ æ @&ÉT|ü⁄
|üs´¡ +‘·+ ø±e&É+!
H˚q|üŒ{ÏøÏ s¬ +&ÉTkÕs¡T¢ PUC |üØø£\å T sêdæ ‘·|ü ‘·÷ e#êÃqT. Hê eTqdüT‡˝À Ç<=ø£
rs¡ì nee÷q+ Ç+{À¢ q&ÉTdü÷Ô+&É>±` uÛ≤qTeT÷]Ô eéVü‰s¡+ Hê≈£î |æ#ÓÃ‹Ô+#˚˝≤>∑
‘·j÷· s¬ +’ ~. Çø£ ÄsTT+{À¢ ñ+&É&+É ndü+uÛeÑ eTì|æ+∫+~. á >=&Ée\T »s¡T>∑T‘·÷+&É>±
ˇø£s√E kÕj·T+ø±\+ e÷Hêqï>±s¡T qqTï|æ*∫, eTT#·TÃ$T*¢ ø±\eyÓ’|ü⁄ wæø±s¡T≈£î
rdüT≈£îô|&ÉT‘·÷ ªªá >=&Ée+‘ê @$T{°?μμ nì n&ç>±s¡T. H˚qT e÷ #·qTe⁄ >∑T]+N, ø£*dæ
ù|ø±&É&+É >∑T]+∫— n‘·ìøÏ e∫Ãq ñ‘·sÔ +¡ H˚qT #·<eä &É+ >∑T]+N, n˙ï #ÓbÕŒqT.
ø±ùd|ü⁄ eTÚq+ eVæ≤+∫ nHêïs¡T. ªª@eTj·÷´, MTneTà Hê‘·eTTà&ÉT ø£èwü(í bÕs¡kΔ Õs¡~)Û
ˇπø ej·TdüT‡yêfi¯ó.¢ ø£*dæ #·<H›ä êï\T ‹H˚yês¡T. ø£ãTs¡T¢ ø±\πøbå Õ\÷ #˚ùdyês¡T! Ç<Óøÿ£ &ç
<ä]Á<ä+? qT$«ø£ #·qTe⁄, e÷≥\T ‘·–Z+∫ #·<äTe⁄dü+>∑‹#·÷&ÉT.μμ nì ì≥÷ºsêÃs¡T.
düTã“sêj·TXÊÅd,Ôæ H˚qT ø£*dæ ñqï|ü&ÉT, H˚qT ˇ+≥]>± <=]øÏq|ü&ÉT, HêMT<ä uÛ≤qTeT÷]Ô
$|üØ‘· Áù|eT ø£qã]#˚yê&ÉT. ªªì»+ #Ó|ü μμ nì |ü<|˚ <ü ˚ Á|ü•ï+#˚yê&ÉT. ãVüQXÊ ÄyÓT˙
y˚~+Û #˚yê&˚y÷Ó ! `ˇø£s√E sêÁ‹ @&ÉT>∑+≥\y˚fi,¯ Hê#ÓsTT´ |ü≥Tº≈î£ ì M~Û ns¡T>∑TMT<ä≈î£
rdüT≈£îyÓ[¢ ÄyÓT Hê≈£î qeTkÕÿs¡+ ô|{Ï+º ~. ªªÇø£ m|ü&É÷ qTe⁄« Hê‘√ e÷{≤¢&qÉ ì e÷≥
ÇsTT´μμ n+~. Hê≈£î ì»+>± uÛj Ñ T· +y˚d+æ ~. yê[¢<s›ä ÷¡ ø£\dæ qH˚ï+ #˚jT· uÀ‘·THêïs¡T?`
|üØø£‘å |· Œæ , ~≈£îÿ‘√#·ø£ H˚ H˚&TÉ dü÷+Ô fÒ Hê ø°s+¡ ~Û @$T{Ï? nì <äT'K+ ø£*–+~`
Hê n<äèwü+º ø=B› dü]>±Z 1962 ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À qqTï ø±øÏHê&É˝À ◊.{Ï.◊ dü]|º ø¬æò {Ÿ
ø√sY‡˝À #˚s¡T<ë›eTH˚ ø√]ø£ Hêqï>±]øÏ ø£*–+~. ãVüQXÊ e÷ dü÷s¡´s¡‘·ï+ e÷eTj·T´
≈£L&Ü dü\Vü‰ Ç#êÃ&˚y÷Ó ! `yêfi¯¢ Ç+{ÏøÏ ãC≤s¡TyÓ|’ ⁄ü s¬ +&ÉTcÕ|ü⁄\T+&˚$. ˇø£<ëì˝À Hê#˚‘·
sπ &çj÷Ó ùd˝Ÿ‡ düØ«düT cÕ|ü⁄ ô|{Ï<º ë›eTì Ä˝À#·qø±e#·TÃ. Hêø± ø√sY‡ @$T{À m+‘·ø±\yÓ÷,
≈£ L &Ü ‘Ó * j· T <ä T . yÓ T T<ä { Ï k Õ] Ç+≥s¡ ÷ «´˝À Hê≈£ î d” ≥ Tsê˝Ò < ä T . u≤|ü P J‘· + Á&ç
∫s¡+J$sêe⁄>±s¡T dæbÕò s¡T‡#˚jT· &É+ e\¢ s¬ +&√kÕ] e∫Ã+~. n|ü&ÉT u≤|üPJ ø±øÏHê&É
|æ.ÄsY.ø±˝ÒJ˝À _.md”‡. s¬ +&√ dü+e‘·‡sêìøÏ e#êÃ&ÉT. Ç+{À¢+∫ ãj·T≥|ü&,ç ø±øÏHê&É
yÓ[b¢ ˛e#·TÃø£<ë! nì yÓ+≥H˚ yÓ[¢ #˚]b˛j·÷qT. Ä ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ ø±øÏHê&É Ç+»˙]+>¥
ø±˝ÒJ Äes¡D˝ÀH˚ ñ+&˚~. Radio mechanism Á|ü<ëÛ q+>± uÀ~Û+#˚yês¡T. yê˝Ÿ« sπ &çj÷Ó \
ø±\eT~. sπ &çj÷Ó ôd{Ÿ n+‘·sê“¤>±\T, |òøü ¸£ ì+>¥ Á|ü<ëÛ q $wüj÷· \T>± ñ+&˚$. n|üŒ{ÏøÏ
e÷e÷eTj·T´øÏ Ä ePs¡TqT+∫ sêeT#·+Á<ä|⁄ü sêìøÏ ã~©nsTTb˛sTT+~. H˚qT ‘ê‘êÿ*ø£+>±
u≤|üPJ ã\e+‘·+MT<ä yêfi¯¢ e÷‘êeTVüQ&ÉT, ˝≤j·Ts¡T, bı≈£îÿ\÷] düTu≤“sêe⁄>±]+{À¢H˚
ñHêïqT. nø£ÿ&˚eTø±+. yê[¢+{À¢H˚ uÛÀ»q+.
jjj

eT÷&Ée Á|üøs£ D¡ +
eT∞¢ ø±øÏHê&É
s¬ +&√kÕ] Hê ø±øÏHê&É J$‘·+, #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe ø±˝≤ìøÏ |ü]$T‘·+. Hê nedüs+¡ ø=B›
Hê≈£î dü]|ü&TÉ ‘·T+<√ ˝Ò<√ ≈£L&Ü #·÷düTø√≈£î+&Ü #˚]q #·<Tä e⁄ ◊.{Ï.◊ dü]|º ø¬æò {Ÿ ø√s¡T‡.
ø±¢dTü \T ñ<äjT· + 8>∑+≥\ì+∫ eT<Ûë´Vü≤ï+ ˇ+{Ï>+∑ ≥es¡≈î£ . n|ü&ÉT Ç+{ÏøÏ e∫Ã uÛÀ»q+.
H˚qT+&˚~ sêe÷sêe⁄ ù|≥, Hê ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ Ç+»˙]+>¥ ø±˝Òõ<ä>sZ∑ .¡ sêqTb˛qT ø£w+ºü >±
ñ+&˚~. Çø£ÿ&=ø£ Vü‰kÕ´düŒ<äyTÓ qÆ |òTü ≥q #Ó|⁄ü ‘êqT. 1962 Hê{Ïøπ Hê s¡#q· \T eT÷&ÉT
Hê\T>∑T Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ Ä~yês¡+ kÕVæ≤‘ê´qTã+<Ûä+˝Àq÷, Ä+Á<Ûä|üÁ‹ø£ yês¡|üÁ‹ø£˝Àq÷
n#·Ãj·÷´sTT. ˇø£Hê&ÉT e÷ ÇHéÅdüºø˘≥sY qqTï |æ*∫ ªªwüs¡Tº ãj·T≥≈£î y˚düT≈£îHêïy˚+?
ÇHédüs¡Tº #ÓsTT´. yÓ[¢ k˛ºsY˝À+∫ ø±≥Hé y˚düTº rdüT≈£îsêμμnì ÄC≤„|æ+#ês¡T. ø±≥Héy˚düTº
n+fÒ |üìøÏsêì q÷\T, ‘·Tf…\º T ‘·Tf…\º T>± ñ+&˚<qä ïe÷≥. <ëì‘√ sπ &çj÷Ó bÕs¡T\º T
X¯óÁuÛ+Ñ #˚ùdyês¡T. yê\T«\T e¬>s’ ê. Ä Ä»„øÏ Hê≈£î ø√|ü+ e∫Ã+~ ` Hêe+{Ï \ãΔÁ|ü‹wüß&˜ q’Ó
s¡#s· TT‘·ì, k˛ºsT¡ øÏ yÓ[¢ ø±≥Héyd˚ Tü º rdüT≈£îs¡eTà+{≤&Ü? nì ø£w+ºü ø£*–+~. nsTT‘˚, yÓ[¢
‘Ó∫Ã#êÃqT. #Û,· Ç˝≤+{Ï #·<Tä e⁄ #·<eä ≈£L&É<ìä >∑{>ºÏ ± ìs¡sí TT+#·T≈£îHêïqT. ø±ì m˝≤
e÷q&É+?
u≤|üPJ yê[¢+{À¢, áø√s¡T‡˝À #˚]q ˇø£ÿyês¡+ ñHêïH˚yÓ÷!`nø£ÿ&ÉqT+∫
uÛÀ»q+ø√dü+ düTã“j·T´ ¨≥˝ŸøÏ e÷]b˛e\dæq |òTü ≥q yê[¢+{À¢ »]–+~. u≤|üPJøÏ
y˚sπ ø±s¡D+ #Ó|Œæ , Ä ¨≥˝Ÿ uÛÀ»HêìøÏ e÷sêqT. Á|ü‹s√p eT<Ûë´Vü≤ï+ H˚qT uÛÀ»HêìøÏ
yÓfi¢‚ düeTj·÷ìøÏ düTã“j·T´ ¨≥˝Ÿ øÏ{øÏ≥˝≤&ÉT‘·÷+&˚~. 1962 #ÓH’ ê uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ MT<ä
<äTsêÁø£eTD »]|æq dü+e‘·‡s¡+. Ä y˚fi¯øÏ πs&çjÓ÷˝À <˚X¯uÛÑøÏÔ ^‘ê\T, @y˚y√ Á|ü#ês¡
ø±s¡´Áø£e÷\T Á|ükÕs¡eTj˚T´$. n|üŒ{À¢ Hêqï>±s¡T sπ &çj÷Ó ˝À j·TT<äÁΔ |ü#ês¡^‘ê\T— ª~e´MDμ
nH˚ |ü<´ä K+&çø£ ÁyêXÊs¡T.
@<√ ˇø£ kÕ≈£î #Ó|Œæ , Ä #·<Tä e⁄e÷HÓj÷· ´\H˚ <äèwæº s√Es√EøÏ ô|]–b˛sTT+~.
ˇø£kÕ] e÷sTT+{ÏøÏ yÓ[q¢ |ü&ÉT H˚qT #·<eä qì K+&ç‘+· &Ü #Óù|Œdæ, ø±øÏHê&É yÓfi&¢̄ +É
e÷H˚XÊqT. Hêqï>±s¡T @MTnq˝Ò<Tä .`sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ãC≤s¡T˝À sπ &çj÷Ó \ cÕ|ü⁄ ô|≥Tº≈î£ ì
≈£î+∫+#·T≈£îb˛j˚T Á|üe÷<ä+ n˝≤ Hê≈£î ‘·|Œæ +~.

eT∞¢ sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡M<ÛäT\T, bÕs¡Tÿ, ø√`Ä|üπs{Ïyé ôd+Á≥˝Ÿu≤´+ø˘ ˝…’ÁãØ
j·T<ÛëÁ|üø±s¡+. düTã“sêj·T XÊÅdæÔøÏ ‘·DT≈£î˝À nø£ÿe÷+ã f…ø˘düºsTT˝Ÿ‡˝À ôdºH√Á>±|òüsY>±
O<√´>∑+ e∫Ã yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. Ç+{À¢ H˚qT e÷#Ó˝\¢… T, uÛ≤qTeT÷]Ô, u≤\ø±y˚TX¯«] dæ<+Δä . Ä
dü+e‘·‡s¡+ uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ≈£L‘·Ts¡T|ü⁄{Ï+º ~. #·øÿ£ >± ñ+&˚~. Äs√E˝À¢ Ä|æ\ì¢ m‘·TøÔ √e&ÜìøÏ
≈£L&Ü uÛj Ñ T· |ü&y˚ ê&çì.
n|ü&˚ø±<äT` Á|üe÷<äeXÊ‘·÷Ô Ç|ü&ÉT m<äTs¡T|ü&Hç ê, uÛ≤qTeT÷]Ô Hê|ü≥¢ nbÕs¡Áù|eT
Á|ü<]ä ÙkÕÔ&TÉ . n~ qqTï uÛj Ñ T· ô|&ÉT‘·T+~. n‘·qT Hê düMT|ü+˝À ì\ã&ç ø£ì|æùd,Ô |üøÿ£ H˚
n–ï>∑T+&É+ y˚&ç Hê≈£î ‘·>T∑ \T‘·Tqï≥Tº+&˚~. n~ #Ó|Œü sêì ndæ$Ô T‘·+.
e÷Hêqï>±s¡T @+ #·<Tä e⁄‘êeì>±ì, ˙uÛ$Ñ wü´‘·TÔ @$T≥ì>±ì, n&É>&∑ +É e÷H˚XÊs¡T.
Ä~yês¡+, ãT<Ûyä ês¡+ }fiÀ¢»]π> dü+‘·\≈£î yÓ[¢ ≈£Ls¡\Tø=ì ‘˚e&É+, eT<ä÷]› yê] |ü#êØ
ø=≥Tºì+∫ HÓ\yêØ kÕe÷Á– ‘˚e&É+, ˝…Á’ ãØøÏ yÓ[¢ |ü⁄düøÔ ±\T #·<eä &É+`Ç<˚ |üì. Hêqï>±]‘√
ø£\dæ m|ü&ÓH’ ê ãC≤s¡T≈£î yÓ[‘¢ ,˚ mes√ m<äTs¬ `’ ªªá nu≤“sTT @+ #˚dTü HÔ êïμμ&Éì n&ç–‘˚
Äj·Tq Çã“+~>± eTTK+ô|≥º&É+ H˚qT eT]∫b˛˝ÒqT. n|üŒ{ÏøÏ Hê sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+
ø±¢dTü y˚T≥‡+<äs÷¡ &çÁ^\T s¬ +&√ dü+e‘·‡sêìø√, Ç+»˙]+>¥, yÓT&çdHæ é Ábıô|wò qü ˝Ÿ ø√s¡T‡\˝Àø√
yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À Hê e+≥]‘·q+ u≤~Ûk˛Ô+~. uÛ≤qTeT÷]Ô kÕìï<Û´ä +
∫sê≈£î>± ñ+~. yÓ[b¢ ˛yê*. sT÷ePs¡Tì+∫ yÓ[b¢ ˛yê*. Ç<=ø£ÿfÒ Ä˝À#·q.
ˇø£s√Eq Hêqï>±] <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓ[¢ ªªz]j·T+≥˝Ÿ m+Á≥Hé‡ m>±®yTé ‡μμøÏ #·<Tä e⁄‘êqì
#ÓbÕŒqT. Äj·Tq yÓ+≥H˚ bÕsƒê\T ÁbÕs¡+_Û+∫, øπ e\+ eT÷&ÉTHÓ\\ø±\+˝À Ä|üØø£≈å î£
yÓfi˝¢‚ ≤>∑ ‘·j÷· s¡T#˚XÊs¡T. ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·+ ø±yê´\T, yê´ø£sD¡ + uÀ~Û+#ês¡T.
1963 e÷]Ã˝À sê»eT+Á&ç ÄsY‡º ø±˝ÒJ˝À |üØø£\å T Áyêdæ bÕdüj÷· ´qT. n|üŒ{ÏøÏ
ªªbÕdüj·÷´qTμμ nH˚e÷fÒ #Ó$øÏ ø=‘·Ô>± $ì|æ+∫+~. Hêqï>±s¡T dü+‘√wæ+#ês¡T.
|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢ ø=eP«s¡T˝À mdt.$.C….$. dü+düÿè‘·ø£fi≤XÊ\˝À z]j·T+≥˝Ÿ f…Æ{Ï˝Ÿ
ø√sY‡ ªªuÛ≤cÕÁ|üMDμμ yÓTT<ä{Ï dü+e‘·‡s¡+ ø±¢dTü ˝À #˚XÊqT. Äø±˝ÒJ, ªªÄ+Á<Ûä ^sê«D |”s+¡ƒ μμ
nH˚ $<ë´dü+dü˝ú À n+‘·sê“¤>+∑ . Ädü+düìú 1911˝À ‘·˝≤¢Á|ü>&∑ É dü÷s¡´Hêsêj·TDsêe⁄ |ü+‘·T\T
` nH˚ ˝≤j·Ts¡T>±s¡T ‘·q ÄdæìÔ , X¯øj ÔÏ T· T≈£î*Ô ï <Ûës¡uÀdæ kÕú|+æ #ês¡T. n≥T $»j·Tq>∑s+¡
eTVü‰sêC≤ dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\ ‘·sT¡ yê‘·, n+‘·{Ï ø°]Ô dü+bÕ~+#·T≈£îqï dü+düú n~. nø£ÿ&É
>=|üŒ |ü+&ç‘T· \T uÀ<Û≈ä î£ \T>± ñHêïs¡H˚ Hêqï>±s¡T qqTï nø£ÿ&É #˚sêÃs¡T. ndü\T $X‚w+ü :
1955 qT+∫ 1959es¡≈î£ uÛ≤qTeT÷]Ô ≈£L&Ü nø£ÿ&˚#~· yê&ÉT.
jjj

Hê\T>∑e Á|üøs£ D¡ +
ø=eP«s¡T #·<Tä e⁄
1963˝À H˚qT #˚sπ düeTj·÷ìøÏ ÁãVü≤àl »{≤e\¢uTÑÛ \ |ü⁄s¡Tc˛‘·+Ô >±s¡T Á|æì‡|ü˝Ÿ.
l øπ •sê\ y˚+ø£≥ qèdæ+Vü≤ nbÕŒsêe⁄>±s¡T yÓd’ `t Á|æì‡|ü˝Ÿ lj·TT‘·T\T ø£is¿Ï êeTeT÷]Ô
XÊÅd,Ôæ ù|] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡XÊÅd,Ôæ <Û÷ä [bÕfi¯ sêeT#·+Á<äXÊÅd,Ôæ ø£\>∑ y˚+ø£≥ düTu≤“sêj·TT&ÉT,
le÷Hé s=+|æ#s· ¢¡ lìyêkÕ#ês¡T´\T, eTV”≤<Ûsä ¡ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, Ms¡|Tüò +≥+ dü‘´· Hêsêj·TD,
le÷Hé áj·TTDÏí Msê|òüTyê#ês¡T´\T>±s¡\TèTVü‰|ü+&ç‘·T\T`˝…ø£Ãs¡s¡T¢. Ä+Á<Ûä^sê«D
$<ë´|”s+¡ƒ bÕ\ø£eT+&É*øÏ sê»eT+Á&û yêÁ&˚e⁄ »MT+<ës¡T>±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T, le÷HêÁ|ü>&∑ É
lsêeTT\T>±s¡T ø±s¡´<ä]Ù.
S.V.J.V. dü+düÿè‘· ø±˝ÒJ Äes¡D˝À n&ÉT>∑Tô|≥º&y É T˚ , Hêø=ø£ ~>∑T\T ø£*–+∫q
nqTuÛÑe+.
n<=ø£ e÷$T&ç‘√≥. ‘√≥˝À s¬ +&ÉT ô|+≈£î{Ïfió¯ .¢ ˇø£{Ï Horizontal >± eTs=ø£{Ï
Vertical >± ñ+&˚$. Vertical >± ñqï ø=+#Ó+ô|<ä› uÛe Ñ +‹˝À Oriental High School
q&ç#~˚ . #·÷&É>±H˚ Ä Äes¡D+ @<√ ÄÁX¯eT Á|ü<X˚ +¯ ˝≤>∑ ñ+&˚~. á ‘√≥ì ÄqT≈£îH˚
eTs=ø£ ô|<äÄ› es¡D, n+<äT˝À ø£&TÉ bÕ‘·~, eTT+<äT yÓ|’ ⁄ü yÓqø£y|’Ó ⁄ü düTe÷s¡T |ü~>∑<Tä \TqïB
bı&Éyê{Ï ô|+≈£î{Ï uÛeÑ +‹ ñ+&˚~. n~ Vü‰dü\º T. Äes¡D˝À ô|<ä› –\ø£u≤$
O+&˚~. ˇø£eT÷\>±, ø±>∑CŸq>∑sY ø±–‘·+$T\T¢øÏ ñ<˚•› +∫q yÓ<Tä fi¯ø¢ ≥£ \º T >∑T≥º\T>∑T≥º\T>±
m‘·T>Ô ± ù|]Ã ñ+&˚$`
ø±øÏHê&É |æ.ÄsY.ø±˝ÒJ dü+<ä&ç qT+∫ e∫ÃqHê≈£î Çø£ÿ&É $<ë´s¡T\Δ rs¡T #·÷ùdÔ
$+‘·>± nì|æ+∫+~. ˙s¡Tø±$ã≥º\T`#=ø±ÿ\T, |ü+#Ó\T <Û]ä +∫q yêfi¯ó.¢ ns¡T<äT>± bÕ´+≥T¢
wüs¡Tº\T <Ûä]+#˚yês¡T ø£ì|æ+#˚yês¡T. dü÷ø£åà+>± #ÓbÕŒ\+fÒ Áu≤Vü≤àD ù|<ä]ø£+ ø£fi¯¢øÏ
ø£{Ïºq≥Tº+&˚~. Vü‰düº˝À¢ ñ+&˚ ø=+<äs¡T kı+‘·+>± e+&ÉT≈£îH˚yês¡T. ø=+<äs¡T }]
Áu≤Vü≤àDÇfi¯¢˝À¢ yêsê\T #˚düT≈£îH˚yês¡T. ø=+<äs¡T e÷<ÛäTø£s¡+ #˚düT≈£îH˚yês¡T. }]
uÛÀ»q¨≥fi¯˝¢ À |ü<Tä \› Tqïyêfi¯ó¢ #ê˝≤ ns¡T<äT. `ø=eP«s¡T kÕúì≈£î˝…q’ eT>∑|\æ \¢ T, Ä&É|\æ \¢ T
≈£L&Ü ñ+&˚yês¡T.
á ø±˝ÒJ˝À s¬ +&ÉTs¡ø±\ Oriental titles øÏ #·<Tä e⁄ #Óù|Œyês¡T. ˇø£{Ï ª$<ë´Á|üMDμ
øπ e\+ dü+düÿè‘·yT˚ #·<Tä e⁄. s¬ +&Ée~ ªuÛ≤cÕÁ|üMDμ Ç+<äT˝À ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·+, düe÷q+>±

ñ+&˚ $ . á ø£ fi ≤XÊ\, Ä+Á<Û ä $ X¯ « $<ë´\j· ÷ ìøÏ nqTã+~Û + ∫q~. &ç Á ^\T Ä
$X¯«$<ë´\j·Ty˚T ÇdüT+Ô ~.
Entrance course @&Ü~ ø£ \ T|ü ⁄ ≈£ î +fÒ , á¬ s +&É T s¡ ø ±\ courses ◊<˚ fi ¯ ¢
ø±\|ü]$T‹>∑\$.
e÷ ø±˝ÒJ q&ç#˚ Horizontal ô|+≈£î{Ï+{À¢ eTT+<ä÷, yÓqø£yÓ’|ü⁄˝ ø£*|æ
@&ÉT>∑<Tä \T+&˚eì Hê≈£î>∑Ts¡T.Ô ø=+#Ó+ $XÊ\yÓTqÆ >∑~˝À ˝…Á’ ãØ ñ+&˚~. m<äTs¬ <äTs¡T>±
O+&˚ s¬ +&ÉT>∑<Tä ˝À¢ dü+düÿè‘·+ ø±¢dTü \T »]π>$. e÷ |òdü j ºæ T· sY ø±¢dTü \T ˇø£ >∑~˝À »]π>$.
yÓqø£y|’Ó ⁄ü q ôdø£+&çjT· sY, <∏sä Ç¶Y j·TsY ø±¢dTü \T ‘Ó\T>∑T$ »]π>$. ô|q’ò *j·TsYyêfi¢̄ ø±¢dTü Ç+{Ï
es¡+&Ü˝À »]π>$. m+Á≥Hé‡ø±¢dTü ≈£L&Ü yÓqø£y|’Ó ⁄ü H˚ ˇø£ >∑~˝À »]π>~. e÷ø±˝Òõ ø±¢dTü \T
»]π > ô|+≈£ î {Ï \ T¢ > ±ì, Vü ‰ dü º \ T>±ì dü T e÷s¡ T q÷π s fi¯ ¢ H ê{Ï $ . $<ë´s¡ T Δ \ H˚ yêfi¯ ¢
dü+K´`z]j·T+≥˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\T |æ\\¢ ‘√ ≈£L&Ü ø£*|æ düTe÷s¡T q÷≥j·÷uÛe’… T+~. e÷ø±˝ÒJ
ˇø£ÿfÒ nsTT‘˚` nìïø±¢dTü \T ø£*|æ 20`30eT<Û´ä $<ë´s¡T\Δ T+&˚yês¡T. e÷|òdü j ºæ T· sY ø±¢dTü ˝À
Äs¡T>∑Ts¡T eT>∑, eTT>∑TsZ T¡ Ä&É$<ë´s¡T\Δ T.
ø±¢dTü \T bı<äT≥› 7>∑+≥\qT+∫ 10>∑+≥\es¡≈î£ — eT<Ûë´Vü≤ï+ 2>∑+≥\qT+∫ 5
>∑+≥\es¡≈î£ . e÷ |òdü j ºæ T· sY ø±¢dTü ˝À ñ<äjT· +|üP≥ dü+düÿè‘·yê´ø£sD¡ +, ø±e´, Hê≥ø£bÕsƒê\÷,
eT<Ûë´Vü≤ï+|üP≥ ‘Ó\T>∑T yê´ø£s¡D+, ø±e´bÕsƒê\T ñ+&˚$. áø±˝ÒJ˝À Áu≤Vü≤àDT\
nu≤“sTT\T, ne÷àsTT˝Ò m≈£îÿeeT+~ ñ+&˚yêfi¯ó.¢ ‘·≈î£ ÿe>± nsTTHê s¬ &ç,¶ ø£eTà, ÁøÏdj ºæ T· Hé,
e÷\, $<ë´s¡T\Δ T≈£L&Ü ñ+&˚yês¡T. yÓw’ eíü $<ë´s¡T\Δ T yêfi¯¢ dü+Á|ü<ëj·T y˚wuü ≤Û wü\‘√ m≈£îÿe>±
$<ë´Á|üMD˝À #˚sπ yês¡T.
ˇø=ÿø£ÿkÕ] e÷$T&ç#≥Ó ¢ ÁøÏ+<ä ≈£L&Ü ø=ìï ø±¢dTü \T »]π>$.
yÓd’ t Á|æì‡|ü˝Ÿ øπ •sêE y˚+ø£≥ qèdæ+Vü≤nbÕŒsêe⁄>±s¡T Ä+.^.$.bÕ\ø£eT+&É*
düuTÑÛ ´\T≈£L&É. ø£fi≤XÊ\ $<ë´, HÓ‹’ ø£ $wüj÷· \T, ìã+<Ûqä \˙ï, Äj·Tq Ä<˚XÊ\≈£î ˝Àã&˚
ñ+&˚$. Äj·Tq >=|üŒe´øÏ.Ô kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+˝À bÕ˝§Zì C…\’ TJ$‘·+ nqTuÛ$Ñ +∫q e´øÏ,Ô
>±+BÛ>±]øÏ |üs¡eT $<Û˚j·T•wüß´\T. ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·+, Væ≤+B uÛ≤wü\˝À, Ç+^¢wüß˝À
|ü+&ç‘T· \T. ì‘·´ K<äs› T¡ <Ûë]. á ø£fi≤XÊ\qT+∫ ‘·j÷· s¡jT˚ |ü+&ç‘T· \T |ü+#Ó, #=ø±ÿ,
ø£+&ÉTyê <Û]ä +∫ ªkÕVæ≤‘·´|ü⁄eTsê´<äμ‘√ ñ+&Ü\ì ø√πsyês¡T. ø£fi≤XÊ\
$<ë´s¡T\›Δ +<äs÷¡ |ü+#Ó˝Ò <Û]ä +#ê\ì ìj·TeT+ ô|{≤ºsT¡ . bÕ´+≥T¢
#=ø±ÿ\T <Û]ä +∫, ÇHédsü ºY #˚dTü ≈£îì, Áø±|ü⁄\T c˛≈£î#˚dTü ≈£îì $<ë´]Δ
ø£ì|æùdÔ düV≤æ +#˚yês¡T ø±s¡T. {Ï|qæò T¢, ø±|ò\” e÷≥ <˚e⁄&ÓsT¡ >∑TùÛÀ»Hê\T
≈£L&Ü ¨≥fi¯˝¢ À ‹q≈£L&É<ìä ìj·TeT+ ô|fÒyº ês¡T. Äj·Tq ≈£î\uÛ<Ò +ä
bÕ{Ï+#˚yês¡Tø±s¡T. ˇø£ ø=+&ÉC≤‹ ≈£îÁs¡yêDÏí ‘Ó∫Ã, |ü+#Ó, ø£+&ÉTyê,
l øπ •sêE y˚+ø£≥ •K, <Û]ä +|üCd Ò æ uÛ≤cÕÁ|üMD˝À #˚sêÃs¡T. ˇø£ C≤\]C≤‹ ≈£îÁs¡yê&çøÏ
qèdæ+Vü≤ nbÕŒsêe⁄ ôd| Ìº +üò &é Ç∫Ã uÛ≤cÕÁ|üMD˝À #˚]Œ+#ês¡T. ˇø£ÿe÷≥>± #ÓbÕŒ\+fÒ

z]j·T+≥˝Ÿ $<ë´]Δ nH˚yê&çøÏ #·<Tä e⁄‘·|Œü Ç+ø=ø£<ëÛ ´dü ñ+&Ésê<äì Äj·Tq ìwüÿs¡¸. ù|s¡TøÏ
ìã+<Ûäq\T+&˚$>±ì`$<ë´s¡TΔ\T ìø£ÿ∫Ã>± bÕ{Ï+#˚yês¡T ø±s¡T. Äj·Tq y˚Tq\T¢&ÉT
dü‘´· Hêsêj·TD‘√düV‰ü `me]øÏ ‘√∫q eg<Ûës¡D $<ë´]ΔeTsê´<ä ‘·|Œü ≈£î+&Ü nqTdü]+#˚yês¡T.
dü÷ø£àå +>± #ÓbÕŒ\+fÒ, H˚qT Hêdü÷ÿ\Tô|q’ò ˝À¢q÷, |æ.j·TT.dæ ø±\+˝Àq÷, #·÷dæq $<ë´s¡T\Δ T
Ms¡T ø±H˚ø±s¡T.
e÷ Vü‰düº˝ŸyÓ’|ü⁄ Äes¡D˝À ˇø£ eT÷\>± ∫qï •yê\j·T+ ñ+&˚~. Ábı<äT›fÒ
$<ë´s¡T\Δ +<äs÷¡ nø£ÿ&çøÏ yÓ[¢ |üP», eT+Á‘·|⁄ü wüŒ+ ø±s¡´Áø£eT+˝À bÕ˝§ZHê*. ø±˝ÒJ ø±¢dTü \T
ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±e&ÜìøÏ eTT+<äT>± ø±˝ÒJ es¡+&Ü˝À ÁbÕs¡Δq ø±s¡´Áø£eT+, eékÕú|ü≈£î\
ÁbÕ‘·'düàs¡D, ñ+&˚$. ‘·sT¡ yê‘˚ ø±¢dTü \T yÓTT<ä\T.
ø=eP«s¡ T ∫qï}π s ø±ì, ‘ê\÷ø±Á>±eT+. >ö‘· M Tq>∑ s Y , u≤|ü P Jq>∑ s Y ,
bÕ‘·ePs¡T`n+≥÷ eT÷&ÉTÁbÕ+‘ê\T>± ñ+&˚~. ¬s’˝Ò«ùdºwüHé qT+∫ e÷ ø±˝ÒJMT~>±,
ãdtkÕº+&é |üøÿ£ ì+∫ ø£&∫É , H˚sT¡ >± >√<ëe] ˇ&ÉT≈¶ î£ ø=+‘·, `Ç≥T @\÷s¡TyÓ|’ ⁄ü ‹]–
ø=+‘·, yÓT*≈£\yÓT*ø£\ yÓTsTTHés√&ÉT¶ yÓfi~¢‚ . ‘Ó\y¢ ê] u≤>±yÓ\T>=#˚Ã düeTj·÷ìøÏ dü>+∑ eT+~
sê»eT+Á&ç˝À ñ+&˚yêfi¯ó.¢ eT]dü>+∑ eT+~ ‘ê&˚|*ü ¢ >∑÷&Ó+, ‘·DT≈£î es¡≈î£ ñ<√´>±\≈£î
b˛j˚Tyêfi¯ó¢.
Ä s√E˝À¢ ˇø£ÿfÒ`ø±≥Hé <=s¡ ø£{qºÏ ~`¬s\’ T Á_&ç® ñ+&˚~. sê»eT+Á&çøÏ yÓfi¢‚ s¬ \’ T
<ë{Ïb˛‘˚, s¬ \’ T y˚fi\¯ øÏ eT<Û´ä ˝À >√<ëe] MT<ä ˝≤+∫\T ‹]π>$. »q+ u≤>± yê{Ï˝À
‹]π>yês¡T. ø=eP«s¡T yÓ’|ü⁄q, sê»eT+Á&çyÓ’|ü⁄q ˝≤+N\πse⁄\T eTVü‰dü+<ä&ç>± ñ+&˚$.
ø=eP«s¡ T yÓ ’ | ü ⁄ q >√e⁄bÕ<ë\π s e⁄ yÓ T ≥¢ M T<ä ≈£ L #· T +fÒ , <ä ÷ s¡ + >± >√<ëe]MT<ä
s√&é`ø£+`¬s\’ TÁ_&ç® ø√dü+ ø£&TÉ ‘·Tqï dü>+∑ dü>+∑ dü+Ô uÛ≤\T ø£ì|æd÷ü +Ô &˚$. Äs√E˝À¢ Ä$]
Ç+»qT¢‘|· Œü s¬ fi’ ø¢̄ Ï &ûõ˝Ÿ Ç+»qT¢ >±ì, m\ÅøøºÏ ˝£ Ÿ ˝…q’ T¢>±ì ˝Òe⁄. R.C nì s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT,
uÀ^\ ãfi¯ó+¢ &˚$. n$ »q+ m≈£îÿeeT+~ mπøÿùdÔ ø£~˝Ò$ø±e⁄. mes¡÷ ~π>yês¡Tø±s¡T.
#ê˝≤ùd|ü⁄ >∑&#ç êø£ |üøÿ£ bÕ¢{ŸbÕò + MT<äøÏ eTs√ s¬ \’ TeùdÔ n≥T |üsT¡ >¬ ‘˚yÔ ês¡T. n|ü&ÉT ‘˚*ø£|&ü qç
R.C ø£~˝Ò~. <ä÷s¡|⁄ü s ¬ fi’ ó¯ ¢ ‘·sT¡ #·T >∑+≥`¬s+&ÉT>∑+≥\≈£îô|q’ Ä\düéTe⁄‘·÷+&˚$. H˚qø£ÿ&É
#·<yä s˚ √E˝À¢H˚ ø±øÏHê&ÉqT+∫ eTÁ<ëdüT≈£î ‘·DT≈£î, ;ÛeTes¡+, >∑T&çyê&É MT<äT>± ªªdüsêÿsY
mø˘‡Áô|dtμμ ø=‘·>Ô ± yÓTT<ä˝+’… ~. n≥T >√<ëe], Ç≥T s¬ ˝’ «Ò ùdwº qü T }]øÏ dü]Vü≤<äT\› qTø√e#·TÃ.
s¬ ˝’ «Ò ùdwº qü TøÏ m<äTs¡T>± ˇø£ y˚T&É˝À ¨≥˝Ÿ ñ+&˚~. s¬ +&ÉT $XÊ\yÓTqÆ bÕø£
¨≥fi¯ófl+&˚$. e÷ ø±˝ÒJ $<ë´s¡T\Δ +<ä]ø° {Ï|Hæò é ø±|ò\” b˛wüø£ dü+kÕúq+ yÓ+ø£Á{≤e⁄ bÕø£
¨≥˝Ÿ. }]eT<Û´ä ˝À $»j·T$Vü‰sY nH˚ eTs√ bÕø£¨≥˝Ÿ #ê˝≤s¡B>› ± ñ+&˚~.`ø±ø£`
ˇø£ nj·T´s¡T uÛÀ»q¨≥\T, Ç<äs› T¡ ˇ]kÕ‡ Áu≤Vü≤à\ uÛÀ»q¨≥fi¯ó¢ ñ+&˚$. >√<ëe]
ˇ&ÉT≈¶ î£ düMT|ü+>±H˚ ô|<ä› ô|]ò ˝º »’… sY bòÕ´ø£Øº ñ+&˚~. <ëì >∑+<Ûøä +£ yêdüq Á|ò÷ü D$ø±s¡+
ø£*–dü÷Ô ñ+&˚~. >√e⁄bÕ<ë\πse⁄˝À ÁbÕNq >√wüŒ<˚X«¯ s¡kÕ«$T Ä\j·T+ ˇø£ÿfÒ ñ+&˚~.
<ëìøÏ |üøÿ£ >± ô|<ä› sê$#Ó≥Tº, #·T≥÷º ‹HÓï ñ+&˚$.

>√<ëe]yÓT≥T¢ ø±s¡TsêsTT‘√ ø£{qºÏ $. ø=ìï sêfi¯ó} ¢ &ç, sπ e⁄ |üfiS¯ &¢ qç eTTdü*$‘·+‘·Te⁄
˝≤>∑, ˇ~–ˇ~– ñ+&˚~. bòÕ´ø£Øº düMT|ü+˝À ≈£L&Ü #Ó<Tä s¡TeT<äTs¡T>± ìyêdü >∑èVü‰\T+&˚$.
e÷ ø±˝ÒJøÏ yÓqTø£>±q÷, yÓTsTTHé s√&ÉTø¶ Ï ø=+#Ó+ <ä÷s¡+>±q÷ yê´|æ+∫ ˇø£ dæyTÓ +{Ÿ
‘·÷s¡\ ø£+ô|˙ ñ+&˚~.
ø=eP«s¡T }s¡T Á|üXÊ+‘·+>±, s¡B›˝Ò≈£î+&Ü ñ+&˚~. sê»eT+Á&çe÷Á‘·+ eT+∫
uÛÀ»HêìøÏ, Á|üXd¯ Ôü e´_Û#êsêìøÏ Á|üd~æ >Δ ± ñ+&˚~. #ê˝≤ ø±\+ÁøÏ‘+· e÷ø±˝ÒJ˝À #·<Tä e⁄≈£îH˚
>∑+&És¡>∑+&É&=ø£&ÉT ø=eP«s¡T˝À ªªuÛÀ»q+yêsê\‘√μμ, sê»eT+Á&ç y˚XÊ´M<ÛäT˝À¢≈£L&Ü
ªª@&ÉTs√E\ yêsê\Tμμ dü+bÕ~+#ê&ÉH˚ dü\ú |ü⁄sêD+ ˇø£{Ï Á|ü#ês¡+˝À ñ+&˚~.
uÛ≤qTeT÷]Ô qqTï`nø£ÿ&É ôV≤’ dü÷ÿ˝À¢ ‘Ó\T>∑T |ü+&ç‘T· &ÉT>± |üì#˚dTü qÔ ï yês¡D≤dæ
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡XÊÅdÔæ nH˚ $TÁ‘·T&çø,° ø=+&É÷] dü÷s¡´Hêsêj·TD nH˚ eTs=ø£ $TÁ‘·Tìø° n|üŒ–+∫
yÓfi≤¢&ÉT. Hê uÛÑ$wü´‘·TÔ ‘˚\TÃø=H˚˝À>±, y˚+ø£fÒX¯«s¡XÊÅdæÔ>±]+{À¢H˚ ‘ê‘êÿ*ø£ eTø±+
@sêŒ≥T#˚XÊ&ÉT. ¨≥˝Ÿ uÛÀ»q+, sT÷ eTsƒ+¡ ìÁ<ä ø=~›ø±\y˚T q&ç∫+~.
H˚qT ø±˝ÒJ˝À CÒ]q yês¡+s√E\˝À|ü⁄H˚ y˚eT÷] dü‘·´Hêsêj·TDeT÷]Ô‘√
|ü]#·jT· yÓT+Æ ~. ‘Ó\>¢ ±, u§<äT>› ± s¡ã“s¡Tã+‹˝≤ ñ+&˚yê&ÉT. <ä÷≈£î&ÉT, H√{Ï <äTs¡TdüT m≈£îÿe.
}fiÀ¢ n‘·ìøÏ @s¡Œ&çq ùdïVü‰\qT ã{Ïº sö&û>± ù|s¡T+&˚~. H˚H]Ó –q Hê{ÏøÏ uÛ≤cÕÁ|üMD
Á|æ*$TqØ dü|y¢æ TÓ +≥Ø |üØø£\å T sêdæ, bÕôd,’ eT÷&√ j˚T&ÉT˝À #˚s&¡ ÜìøÏ m<äTs¡T#·÷düTHÔ êï&ÉT.
U≤ø°ìø£ÿs¡TMT<ä ‘Ó\#¢ =ø±ÿ>±ì, s¡+>∑T #=ø±ÿ>±ì <Û]ä +∫ ø£ì|æd÷ü +Ô &˚yê&ÉT. n‘·qT $<ë´|”s+¡ƒ
z]j·T+≥˝Ÿ ôV’≤dü÷ÿ\T˝ÀH˚ #·~yê&ÉT. n‘·ì‘·+Á&ç n<˚ dü÷ÿ\T˝À _.sTT&ç {°#·s¡T>±
|üì#˚ùdyês¡T. ù|s¡T y˚+ø£≥ sêeTX¯sà¡ >±s¡T. áj·Tq øπ •sêE y˚+ø£≥qèdæ+Vü≤ nbÕŒsêe⁄
>±] u≤e>±s¡T. n+fÒ dü‘´· Hêsêj·TD eT÷]ÔøÏ e÷ yÓd’ Át |æì‡|ü˝Ÿ y˚Tq\T¢&ç ¨<ë ñ+&˚~.
n+<äs÷¡ n‘·ìï ªdü‘´· +μ nì eéVü≤]+#˚yês¡T. uÛ≤qTeT÷]Ô mdt.$.C….$.˝À #·~y˚ø±\+˝À
n‘·qT ôV≤’ dü÷ÿ\T dü÷&º +Ó {Ÿ. ø£qø£ uÛ≤qTeT÷]Ô‘√ #·qTe⁄. uÛ≤qTeT÷]Ô ‘·eTTà&çqì y˚eT÷]
dü‘ê´ìøÏ Hê|ü≥¢ Äø£s¸¡ D nqïe÷≥. n˝≤ |ü]#·jT· eTj·÷´+. >∑]–bÕ{Ï düTÁãVü≤àD´+ nH˚
Hê sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T ø±¢dyt T˚ ≥T nø£ÿ&É #·<Tä e⁄‘·÷ Vü‰dü˝º À¢ ñ+&˚yê&ÉT. Ç+ø±
ˇø£]<ä›] eTTK|ü]#·j·÷\T |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì n|üŒ{ÏøÏ ¬s+&ÉT eT÷&ÉT kÕs¡T¢ Vü‰düº˝ŸøÏ
yÓfi>¢¯ ±`nø£ÿ&É y˚eT÷] dü‘´· + |ü]#·jT· eTj·÷´&ÉT. H˚q+fÒ #ê˝≤ Ä<äs+¡ >± e÷{≤¢&y˚ ê&ÉT.
ø±ì, Ä dü+düÿè‘·ø£fi≤XÊ\ #·<äTeHêï, nø£ÿ&É
$<ë´s¡TΔ\Hêï #ê˝≤ #·T\ø£q>± e÷{≤¢&˚yê&ÉT.
n‘·q+fÒ yêfi¯ó¢ #ê˝≤ uÛj Ñ T· |ü&y˚ ês¡T. n‘·qT >∑{>ºÏ ±
ns¡∫q≥Tº e÷{≤¢&y˚ ê&ÉT. ã÷‘·T\T <Ûësêfi¯+>±
e÷{≤¢&˚yê&ÉT. #ê˝≤ ∫Á‘·yÓTÆq e´øÏÔ. #ê˝≤
‘·≈î£ ÿeø±\+˝ÀH˚ Hê≈£î ÁbÕD$TÁ‘·T&Ó’ b˛j·÷&ÉT.
ªª@eT+&ûμμ‘√ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ e÷ùdïVü≤+ ªªˇπsjYTμμ
y˚eT÷] dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô <ä>sZ∑ ¡ dæsú |¡ &ü +ç ~.

SVJV ˝À #˚]q |ü~s√E\T ‹s¡≈£îÿ+&ÜH˚, n+fÒ 1963 E˝…’ 8e ‘˚Bq
`‘·DT≈£îyÓfi≤¢qT. H˚qT ø=eP«s¡T˝À #˚sêqì ‘Ó*dæ` n|üŒ{ÏøÏ ‘·DT≈£î˝À ñ<√´>∑+ #˚dTü qÔ ï
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ qqTï yêsê+‘·+˝À nø£ÿ&çøÏ s¡eTàì ñ‘·sÔ +¡ sêXÊ&ÉT. sêdü÷,Ô Hê≈£î dü+^‘·+
{°#s· T¡ \ø°àå qs¡deü ÷+ã>±] Ç+{ÏnÁ&ÉdTü Ç#êÃ&ÉT. n‘·qT yπ̊s mø£ÿ&√ ˇø£ s¡÷yéT n<Ó≈› î£
rdüT≈£îì ñ+&˚yê&ÉT. kÕj·T+ø±\+ nsTT~+{Ïes¡≈£î Ä|ò”düT ñ+&˚~. ˇø£y˚fi¯ H˚qT
eTT+<äT>±eùd,Ô Çã“+~|ü&≈É î£ +&Ü ñ+&˚+<äT≈£î yêfi¯¢ Ç+{Ï nÁ&ÉdTü Ç#êÃ&ÉT.
Äs√E X¯óÁø£yês¡+ nqT≈£î+{≤qT. ‘·DT≈£î ãj·T\T<˚sêqT. ø=eP«s¡T ì+∫ H˚sT¡ >±
ÄeP]øÏ ¬s’\T˝Ò<äT. ì&É<äy√\T˝À~– ã+&ç e÷sê*. H˚qT ì&É<äy√\T #˚πsdü]øÏ es¡¸+
|ü≥Tº≈î£ +~. |üøÿ£ bÕ¢{ŸbÕò s¡+ MT<ä ñqï ;ÛeTes¡+ bÕdæ+»s¡T nqT≈£î+{≤qT møÏÿ ‘·DT≈£î˝À
~π>dü]øÏ Nø£{|Ï &ü +ç ~. ]øå± e÷{≤¢&TÉ ≈£îì mÁ&ÉdTü #ÓbÕŒqT. bı{Ïl º sêeTT\T $Á>∑V≤ü + |üøÿ£ ,
sêE\ uÛÀ»q ¨≥˝Ÿ dü+<äT. >±~ ≈£îuÒs+¡ >±] Ç+{Ï m<äT{Ï &Üu≤Ç\T¢.
ÁX¯eT˝Ò≈î£ +&ÜH˚ #˚], Ç+{Ï‘\· T|ü⁄ ‘·{≤ºqT. n+<äyTÓ qÆ Çs¡ej˚T´fi¢̄ ne÷àsTT ‘·\T|ü⁄
rdæ+~. yêfi¯ó¢ Hêø√düyT˚ m<äTs¡T#·÷düTqÔ ï≥TºHêïs¡T.
ªªs¡+&çs¡+&çè÷ sTT\T¢ »\eTj·T+μμ n+≥÷ ˝À|ü*øÏ ÄVü‰«ì+∫+~. ªªsêsê!
Á|üj÷· D+ Çã“+~ ø±˝Ò<Tä ø£<μä μ` n+≥÷ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ >=+‘·T $ì|æ+∫+~.
nø£ÿ&É dæús¡|ü&çb˛j·÷qT. uÛÀ»Hê\j·÷´ø£ sêÁ‹‘Ó\¢yês¡÷¢ n+<äs¡+ ø£ãTs¡T¢.
\ø°àå qs¡deü ÷+ã>±s¡T #ê˝≤ kÂeTT´sê\T. @uÛ@’… fi¯ø¢ Ï ø=~›>± ô|ã’ &ç ñ+&Ée#·TÃ. #ê˝≤ VüQcÕ¬sq’
e´øÏ.Ô •esêeTX¯sà¡ , düT+<äss¡ êyéT, ≈£îe÷s¡kÕ«$T, ∫qï|æ\¢ dü‘´· yêDÏ`n+<äs÷¡ mHêïfi¯ì¢ +#√
|ü]#·j·TyÓTÆq e´≈£îÔ˝≤¢>∑ ˇø£ÿ sêÁ‹˝À #·qTyÓ’b˛j·÷s¡T. n+<äs¡÷ bÕ≥\T bÕ&Üs¡T. Ä
‘Ó\ì¢ , düqïì ne÷àsTT Hê≈£î eTØ q#˚Ãdæ+~. eTsêï{ÏøÏ es¡¸+ yÓ*dæ+~. |ü~>∑+≥\j˚T´dü]øÏ
•esê+ Ä|òd” Tü øÏ, ` qs¡deü ÷+ã>±s¡T, |æ\\¢ T dü÷ÿfi¢̄ø,Ï ` düTã“sêj·T XÊÅdÔæ ‘·q Ä|òd” Tü øÏ
yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. Ç+{À¢ H˚qT, Ä ne÷àsTT $T–˝≤+. kÕVæ≤‘·´+, dü+^‘·+ n+≥÷ @y˚y√
e÷{≤¢&Ü+. Hê˝À #ê˝≤ Äsê≥+ yÓTT<ä˝+’… ~. kÕj·T+ø±\+ yêfi¯+¢ ‘ê Ç+{ÏøÏ e#˚Ã˝À>±
Hêìs¡j í T· + Ä ne÷àsTTøÏ #Óô|Œj·÷´*. m˝≤ #ÓbÕŒ*? s¡øs£ ø¡ ±\ e÷j·T\T ãTÁs¡˝Àø=#êÃsTT.
Á|ükÕÔeq ô|[¢fi¢̄ yÓ|’ ⁄ü ‹bÕŒqT. H˚H=ø£ eTTdæ+¢ ne÷àsTTì ô|[¢ #˚dTü ø√<ä*#êqì #ÓbÕŒqT.
Ä ne÷àsTT mes√ ù|s¡T #Ó|Œü eT+~. #Ó|Œü qT, ø±–‘·+MT<ä sêkÕÔqHêïqT. düsπ q+~. sêdæ,
eT&É‘ô· |{Ïº #˚‹˝Àô|{≤ºqT. eT&É‘$· |æŒ #·~$+~. Hê>∑T+&Ó y˚>+∑ ô|]–+~. yÓT\¢>± qy˚«dæ+~.
|üøÿ£ >∑~ ˝ÀøÏ @<√ |üì ø£*Œ+#·T≈£î yÓ[+¢ ~. yÓ+≥ H˚q÷ yÓfi≤¢qT. ˇø£ÿì$Twü+ ‘·≥|ü{≤sTT+∫,
#ÓsTT´|ü≥Tº≈î£ ì #˚‹˝À #ÓsTTý˚dæ #ÓbÕŒqT`ªª$TeTà*ï ô|[¢ #˚dTü ≈£î+{≤qTμμnì. ÄyÓTe∫Ã
≈£îØÃ˝À≈£Ls¡TÃ+~. H˚q÷ e∫Ã |üøÿ£ ≈£îØÃ˝À ≈£Ls¡TÃHêïqT. ªªÇ~ »]π> |üHH˚ ê?μμ nì H√s¡T
$|æŒ+~. ªª‘·|Œü ≈£î+&Ü »]–rs¡T‘·T+~μμ nHêïqT` Ç+‘·˝À ãj·T≥ M~Û ‘·\T|ü⁄ #·|ü &Ó+’ ~.
rùd ñqï≥Tº+~. mes√ edüTqÔ ï n\øÏ&ç nsTT‘˚`fÒ_˝Ÿ MT<ä ñqï ù|ø£eTTø£ÿ\T |ü+#·T≈£îì
Ä&ÉT‘·Tqï yÓK’ ]˝À ≈£Ls¡TÃHêï+. e∫Ãqyê&ÉT düTã“sêj·TXÊÅd.Ôæ ãj·T≥uÛÀ»q+ |ü&øÉ £ ù|sTT+>¥

¬>dtº>± yê[¢+{À¢ uÛÀ»q+ #˚ùdyê&ÉT`n‘·qT edü÷ÔH˚ eTeTà*ï<ä›]ï #·÷dæ qe⁄«‘·÷`
ªªù|ø±&ÉT‘·THêïsê! uÛwÒ ßü >±Z e⁄+~μμ`nHêï&ÉT. eTT>∑TsZ +¡ ø£*dæ uÛÀ»q+ #˚XÊ+. ôV≤’ dü÷ÿ˝À¢
#·~y˚ düT+<äs+¡ , ≈£îe÷s¡kÕ«$T, dü‘´· yêDÏ, qs¡deü ÷+ã>±s¡T ≈£L&Ü uÛÀ»Hê\øÏ e#êÃs¡T.
eT∞¢ dü+<ä&>ç ± ø±ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T`¢
Ä sêÁ‹, Ä eTsêï&ÉT Ä~yês¡+ ≈£L&Ü bÕ≥\‘√ ø£ãTs¡‘¢ √ >∑&ùç |XÊ+. Ä~yês¡+
sêÁ‹øÏ ø=eP«s¡T yÓ[b¢ ˛j·÷qT. k˛eTyês¡+ ø±˝ÒJøÏ yÓfi≤¢qqïe÷fÒ>±ì`Hê eTqdü‡+‘ê
‘·D≈£î˝ÀH˚ ñ+~. Ä Ä~yês¡+ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ¡ ‹\ø˘ >±]+{ÏøÏ düTã“sêj·T
XÊÅdÔæ rdüT≈£îyÓfi≤¢&y˚ ÷Ó , ‘·DTø£+fÒ eTØ Çwü+º ô|]–+~.
Ä ne÷àsTT‘√ e÷≈£î XÊU≤uÛ<Ò +ä ≈£L&Ü ˝Ò<Tä . e÷ ≈£î≥T+ã+ ≈£L&Ü yêfi¯¢ Ä]Δøk£ ÕúsTTøÏ
dü+ã+~Û+∫q<˚!` eT] Ä ne÷àsTT`ªªÇ~ »]π>|üHH˚ ê?μμ nì m+<äT≈£î dü+<˚V≤æ +∫+~?
n+fÒ` ˝À‘Óq’ ø±s¡D≤˝Ò ñHêïsTT.
dü+^‘·+{°#·s¡T \ø°åàqs¡düe÷+ã ‘·+Á&ç, ø=‘·Ô|ü*¢ qs¡dæ+Vü≤+>±s¡T. yêfi¯¢ }s¡T
|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢˝À bı\eT÷s¡T. Äj·Tq≈£î bı\+ |ü⁄Á≥\T ñ+&˚$. ø=+<äsT¡ $TÁ‘·T\‘√
ø£*dæ, ˇø£ Çq÷‡¬sqT‡ ø£+ô|˙ q&çù|yês¡T. Äj·Tq≈£î Äs¡T>∑Ts¡T ≈£L‘·Tfi¯ó,¢ Ç<äs› T¡ ø=&ÉT≈£î\T.
qs¡düe÷+ã Hê\T>√ ≈£L‘·Ts¡T. dü+|üqTï\T ø±e&É+ eT÷˝≤q #ê˝≤ düT≈£îe÷s¡+>±
|æ\\¢ +<äs÷¡ ô|]>±s¡T. Ä&É|\æ \¢ +‘ê ‘Ó\>¢ ± #ê˝≤ n+<ä+>± ñ+&˚yês¡T. dü+^‘· kÕVæ≤‘ê´\
|ü]#·jT· +, bÕ≥, Ç+{À¢ ñ+&˚$. qs¡deü ÷+ã‘·*¢ #ê˝≤ n+<äyTÓ qÆ ~. dü+^‘·+ |ü≥¢ ÄdüøÔÏ
ÄyÓTqT+#˚ qs¡deü ÷+ã≈£î e∫Ã+~.
qs¡ d æ + Vü ≤ +>±s¡ T Äj· T qø±\+Hê{Ï Áu≤Vü ≤ àD ≈£ î ≥T+u≤\ |ü < ä Δ ‹ ˝ÀH˚
dü+Á|ü<ëj·÷_Ûe÷ì, kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+ |ü≥¢ kÕqTuÛ÷Ñ ‹|üsT¡ &ÉT.
bı\eT÷s¡T }s¡TøÏ ‘·–q+‘·` ø=‘·|Ô *ü ¢ yê]+≥` Ä&É|\æ \¢ T ùd«#·Ã>¤ ± ô|]>±s¡T.
eT>∑|\æ ˝¢ À¢ ô|<äy› ê&ÉT ãT#·Ãj·T´X¯sà¡ . eTÁ<ëdüT˝À yÓT&çdHü é ø=+‘·ø±\+ #·~$, ns¡+Δ ‘·s+¡ >±
e÷H˚XÊ&ÉT. s¬ +&Ée nu≤“sTT k˛eTdüT+<äs+¡ , n‘·&TÉ @+ ñ<√´>∑+ #˚XÊ&√ ‘Ó*j·T<äT.
nsTT‘˚`ô|fi¯s¢ TT q\T>∑Ts¡T |æ\\¢ T |ü⁄{Ïqº ø=~›ø±˝≤ìπø eTs¡D+Ï #ê&ÉT.
qs¡d+æ Vü≤+>±s¡T Ä&É|\æ \¢ +<ä]ø° eT+∫ ø£*–qdü+ã+<Ûë˝Ò #˚XÊs¡T. dü+Á|ü<ëj·T+
Á|üø±s¡+ ∫qïyêfi¯ó¢>± ñ+&É>±H˚ (s¡»dü«˝≤+‘·s¡$yêVü‰\T) $yêVü‰\T #˚ùdXÊs¡T.
<äTs¡<èä wüeº XÊ‘·TÔ ªª»≥Tº<ës¡T\Tμμ yÓ÷dü+ #ÓjT· ´&É+e\¢, Çq÷‡¬sqT‡ yê´bÕs¡+˝À qwübº ˛sTT,
düs«¡ +ø√˝ÀŒsTT, ôd]Áã˝Ÿ ôV≤eTπsõ ø±s¡D+>± #·ìb˛j·÷s¡T. (Ä‘·àVü≤‘·´ nì ˇø£ |ü⁄ø±s¡T
ñ+&˚~)
Äj·Tq ≈£L‘·Tfi¢̄≈î£ #˚dqæ ô|[¢fi˙¢̄ ï, ø£\yê] Çfi¢̄øπ nsTTHê`qs¡deü ÷+ã≈£î #˚dqæ
ô|[¢øÏ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+~. |æ\q¢ T ÄdæÔ ñqïyêfi¯ø¢ Ï ø£≥ôº |{≤º\H˚ ‘·V≤ü ‘·V≤ü ˝Àù≤>± Ädæ|Ô sü T¡ ˝…q’
düTdüsy¢¡ ê]+≥ ˇø£ yÓÁ] ≈£îÁsê&çø∫Ï Ã ô|[¢#X˚ Ês¡T. yê]~ @\÷s¡T. #·÷&É#ø· ÿ£ ì |æ\q¢ T rdüT≈£îyÓ[¢
n˝≤+{Ï ≈£îÁsê&çøeÏ «&ÉyT˚ $T≥ì Äj·Tq ô|<ä› n\T¢[<¢ s›ä ÷¡ ø√|ü–+∫ qs¡deü ÷+ãì ô|[¢

düeTj·÷ìøÏ <ë#˚XÊs¡T. qs¡d+æ Vü≤+>±s¡T Ç~ ‘·q |üsT¡ e⁄≈£î dü+ã+~Û+∫q $wüjT· eTì
ÁbÕD≤#ês¡+ |ü&TÉ ø√>±`#˚ùd~ ˝Òø£ Ä |æ\ì¢ n|üŒ–+#ês¡T.
qs¡deü ÷+ãøÏ mì$T<˚fi¢¯ ej·TdüT‡˝À sT÷ $yêVü≤+ »]–+~.
ªªe>∑∫] nqï\T e>∑∫] e~q\T
Äq+~+#ÓqT njÓTT´ø£&μ˚ μ nì >∑Ts¡C≤&É yê] |üPs¡eí Tàø£<˝ä∏ À #Ó|Œæ q≥Tº, n+‘ê
»]–+~. Ç≥T |ü⁄{Ï+º {Ïyês¡T, n≥T n‹Ô+{Ïyês¡T ã+>±s¡+q>∑\‘√ yÓT&Éì+ù|XÊs¡T.
j·TTø£eÔ j·TdüT‡sê>±H˚ @\÷s¡T˝À uÛsÑ ,Ô¡ n‘·eÔ ÷eT\Tqï sTT+{ÏøÏ ø±|üsêìøÏ e∫Ã+~.
∫qï‘·q+qT+∫ ñqï dü+^‘·kÕ<Ûqä qs¡deü ÷+ã e<ä\˝Ò<Tä . MDyêsTT+#˚~. bÕ≥bÕ&˚~.
n‹Ô+{Ïyêfi¯ó¢ n|ü⁄s¡÷|ü+>± sT÷ n+<äyTÓ qÆ , ø£fi≤e‹nsTTq ø√&É*ï #·÷düTø=H˚yês¡T. yê]~
@ø£|⁄ü Á‘· $wüjT· +. Ä düTdüs¢¡ yê] ≈£îÁsê&çøÏ Ç+–‘·+˝Ò<Tä . yÓÁ]>±, ‘ÓÁs¡>± ñ+&˚yê&ÉT.
dü+Á|ü<ëj·T ≈£î≥T+ã+˝À+∫ e∫Ãq qs¡deü ÷+ã dü+|üqïyÓTqÆ Ä ≈£î≥T+ã+˝À
kÂø£sê´\eT<Û´ä , ‘·q dü+^‘·+‘√bÕ≥T |üÁ‹ø£\T #·<eä &É+, n|ü&É|ü &ÉT >∑èVü≤\øÏàå e+{Ï
|üÁ‹ø£\≈£î ø£<\ä∏ T Áyêj·T&É+ #˚d÷ü +Ô &˚~. #·<Tä e⁄>± &çÁ^\T ˝Òøb£ ˛sTTHê, dü+kÕÿs¡e+‘·yTÓ qÆ
|ü⁄{Ï+º {Ïyê‘êes¡D+˝À #·<eä ≥+, Áyêj·T&É+ u≤>± H˚sT¡ Ã≈£î+~. Áø£eTÁø£eT+>± ˝Àø£$wüj÷· \T
ns¡Δ+ø±kÕ>±sTT.
n|üŒ{ÏøÏ ‘·q ÄKs¡T #Ó˝\¢… T sêCÒX«¯ ] u≤\$‘·+‘·Te⁄>± |ü⁄{Ï+º ≥ ñ+fÒù≤e>±s¡¢
kÕj·T+‘√, eTs√ nø£ÿ e+<˚e÷‘·s+¡ kÕj·T+‘√, ÄyÓTqT >±&˚|˚ *ü ¢ »>∑Hêï<∏+äÛ nH˚ n‘·ìøÏ∫Ã
$yêVü≤+ »]|æ+#·&ÜìøÏ kÕj·T|ü&+ç ~`Ç˝≤>∑ dü+kÕs¡j÷· Á‘· q&ÉT|ü⁄‘·÷H˚ Ç<äs› ê&É|\æ \¢
‘·*¢ nsTT+~. uÛsÑ Ô¡ yÓÁ]yê&Éqï <ës¡TDdü‘´· +‘·|Œü , Ç‘·s¡ $wüj÷· \˙ï yÓu’ ÀÛ >∑+>± q&ç#$˚ .
@\÷s¡T˝À sT÷ düTdüs¢¡ yê]+{Ï|øü ÿ£ H˚ eTs√ dü+|üqTï\ Ç\T¢+&˚~. Ä sTT+{À¢
$‘·+‘·T‘·*,¢ ˇø£ n+<äyTÓ qÆ nu≤“sTT ñ+&˚yês¡T. nu≤“sTTøÏ n|üŒ{Ïøπ ô|fi¯s¢ TT+~. ˇø£
≈£L‘·Ts¡T≈£L&Ü. n‘·ìuÛ≤s¡´ d”‘êeTVü‰\øÏåà n‘·ìøÏ ‘·–q~. n+<äyÓTÆq~. ÄyÓT ≈£L&Ü
dü+|üqTï\sTT+{Ï |æ\.¢ m|ò.t m. es¡≈î£ #·<Tä e⁄≈£îHêï&ÉT. Ädæ|Ô sü T¡ &ÉT, dü+^‘·+, Hê≥ø±\T
Çwü+º . dü+^‘·+ H˚sT¡ Ã≈£îH˚+<äT≈£î ‘·$Tfi¯<X˚ +¯ yÓ[¢ Á|üd<æ Δä ø£sêï≥ø£ dü+^‘· $<ë«+düT&ÉT
HÓH’ ê|æfi¢Ë <ä>sZ∑ ¡ dü+^‘·+ H˚sT¡ Ã≈£îHêï&ÉT. ù|s¡T sêeT#·+Á<ä+. `|üøÿ£ |üøÿ£ Çfi¢̄ |ü]#·j÷· \T
|ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì, düTdüsy¢¡ ê]+{ÏøÏ edü÷bÔ ˛‘·÷ ñ+&˚yê&ÉT. qs¡deü ÷+ã≈£î ≈£L&Ü dü+^‘·+
Çwü+º ø£qø£, `ô|>’ ± Ç<äs› ÷¡ düe÷q ej·TdüTÿ˝Ò ø£qø£` bÕ≥, e÷≥ ø£*dæ #·qTe⁄ @s¡Œ&ç+~.
qs¡deü ÷+ã n‹Ô+{Ïyês¡T ≈£L&Ü Ç<ä]› ø° dü+^‘·+ n_ÛsT¡ #·T\T ñHêïsTT ø£<ë, bÕ≥˝Òy√
bÕ&ÉT≈£î+{≤s¡ì, ñ<ës¡+>± }s¡T≈£îHêïs¡T.
qs¡deü ÷+ã˝À, ˝À|ü˝ø… ÿ£ &√ ‘·q dü+kÕs¡+|ü≥¢ ñqï ndü+‘·è|æ,Ô sêeT#·+Á<ä+|ü≥¢
Áù|eT>± |ü]D$T+∫+<√` ˝Ò<ë` ‘·q n_ÛsT¡ #·T\≈£î ‘·–q düV≤ü #·] ÇHêïfi¢̄≈î£ <=]øÏ+<äì
sêeT#·+Á<ä+ |üse¡ •+#ê&√>±ì`Ç<äs› ÷¡ ˇø£]|ü≥¢ ˇø£sT¡ Äø£]¸‘T· \j·÷´s¡T. n|üŒ{ÏøÏ Ç<ä]›
ej·TdüT‡ Çs¡yÓ’nsTT<˚fi¯ó¢. ãVüQXÊ 1935`1936 eT<Ûä´. n|üŒ{ÏøÏ qs¡düe÷+ãøÏ
eT÷&√≈£L‘·Ts¡T |ü⁄{Ï+º ~.

M]<ä›] #·qTe⁄ eTT<äs¡&É+ #·÷dæ, düTdüs¡¢yês¡T K+>±s¡T|ü&Ü¶s¡T. sêeT#·+Á<ä+˝À
O<ä‘Δ \· ø£Då + ñ+&˚~. ô|>’ ± ‘·+Á&ç˝&Ò TÉ . ‘·*¢ >±sêu≤\ ô|+|üø+£ . ÄdæeÔ ⁄+~. ø±e\dæq+‘·
ùd«#·Ã`¤ ‘·q≈£î ô|fi¯s¢ TT+<äì>±ì, ˇø£ ≈£L‘·Ts¡T+<äì>±ì, sêeT#·+Á<ëìøÏ U≤‘·sT¡ ˝Òøb£ ˛sTT+~.
qs¡düe÷+ãøÏ sêeT#·+Á<ä+ |ü]#·j·T+, düeTdü´ nsTTb˛sTT+~. <ëì‘√ ‘êìø£
@\÷s¡T˝À ñ+&É<\ä #·ø,£ eTÁ<ëdüT yÓ[,¢ s¬ +&Ée nø£ÿj·T´ Ç+{À¢ ñ+&ç, ø£sêï≥ø£ dü+^‘·+
&çbı¢e÷ #·<Tä e⁄≈£î+{≤qì n‘·yÔ ê]øÏ #Ó|Œæ +~. ÇB eT+∫πø nì, yêfi¯ó¢ n+^ø£]+#ês¡T.
‘·q eTT>∑TsZ T¡ |æ\*¢ ï rdüT≈£îì (ÄKs¡T|æ\¢ HÓ\\|æ\)¢ qs¡deü ÷+ã eTÁ<ëdüT yÓ[b¢ ˛sTT+~.
Ç~ ‘Ó*dæq sêeT#·+Á<ä+ ÄyÓT yÓ[q¢ ø=~›Hêfi¢̄øπ ‘·q÷ eTÁ<ëdüT yÓfi≤¢&TÉ . qs¡deü ÷+ã
O+&˚ Ç+{Ï nÁ&Édt |ü≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. yÓ[¢ ‘·q‘√ e#ÓÃj·TéTì Vü≤sƒ+¡ #˚XÊ&ÉT. ÄyÓT nø£ÿ
u≤e>±s¡T, ø£]ƒq+>± eT+<ä*+∫Hê $ì|æ+#·Tø√˝Ò<äT. uÛ≤s¡´ d”‘êeTVü‰\øÏåàì ≈£L&Ü
rdüT≈£îe∫Ã`ªªqTe⁄« e÷‘√ sêø£b˛‘˚ Ç<äs› +¡ $wü+‘ê– #·∫Ãb˛‘êeTìμμ ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. yêfi¯ì¢
ñ<äΔ]+#·&É+ e÷≥ m˝≤e⁄Hêï, ‘·qøÏ≈£L&Ü sêeT#·+Á<ä+ n+fÒ n\$e÷*q sTTwüº+
O+&É&+É e\¢, qs¡deü ÷+ã yêfi¯‘¢ √ yÓ[b¢ ˛e&Üìπø Çwü|º &ü +ç ~. eT∞¢ rÁekÕúsTT˝À n‘·yÔ ê]
≈£î≥T+ã+yêfi¯ó¢, Ç<ä›s¡Tô|<ä›u≤e>±s¡T¢, ÄyÓT ìs¡íj·T+ e÷]Œ+#·&ÜìøÏ, sêeT#·+Á<ëìï
ìs√~Û+#·&ÜìøÏ, $X¯«Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊs¡T. $dæ–b˛j·÷s¡T. ÄyÓT≈£î »]–q ô|[¢ nHê´j·T+ô|[¢
nì jÓ T ]–q Ä u≤e>±s¡ T ¢ , ÄyÓ T qT @MT Ç+ø£ nq˝Ò ø £ b ˛j· ÷ s¡ T . e~˝Ò X Ês¡ T .
n‘·>Ô ±]‘·s|¡ ⁄üò yêfi¯ó¢ |æ\*¢ ïeTT>∑T]Z ï ‘·eTøÏ#ÃÓ j·TéTì |ü≥Tºã{≤ºsT¡ . HÓ\\|æ\`¢ eT÷&Ée|æ\ì¢ `
‘·q‘√ nfÒºô|≥Tº≈£î+<ëeTqT≈£î+~ qs¡düe÷+ã. sêeT#·+Á<ä+ ˇ|üø√˝Ò<äT. düùd$Tsê
e\¢ø±<äì, HÓ\\|æ\ì¢ ≈£L&Ü n‘·yÔ ê] øÏ|Œæ +#˚XÊ&ÉT.
qs¡deü ÷+ã ‘·qøÏ n‘·yÔ ês¡T ô|{Ïqº q>∑\ìï ‹]– yêfi¢̄øπ Ç#˚Ãdæ+~. ‘·q |ü⁄{Ï+º {Ï
yê]∫Ãq ø=~›q>∑*ï`ÄyÓT‘·*¢ ñ+#˚dTü ø√eTì e~*yÓ[+¢ ~. Ä q>∑\T, |ü⁄{Ï+º {Ïyê]∫Ãq
|üdTü |ü⁄≈£î+ø±\ uÛ÷Ñ $T $T–˝≤sTT. n˝≤>∑ ø£≥Tº>T∑ &É\¶ ‘√ ‘·qyê]ì, ‘·q ◊X¯«sê´ìï, |æ\*¢ ï
e~˝Òd,æ sêeT#·+Á<ä+ yÓ+≥ ãj·T{ÏøÏ e#˚Ãdæ+~. Hê nqïyêfi¯+¢ ‘ê ãVæ≤wüÿ]+#˚XÊs¡T.
sêeT#·+Á<ä+ d”‘êeTVü‰\øÏåà‘√, qs¡düe÷+ã‘√ ø£*dæ eTÁ<ëdüT˝ÀH˚ ø±|üs¡+
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. n‘·ìøÏ ñ<√´>∑+ #˚ùd≥+‘·{Ï #·<äTeP˝Ò<äT. ñ<√´>∑+ |ü≥¢ Ädüø°Ô˝Ò<äT.
dü+kÕs¡+ >∑&eÉ &ÜìøÏ`@\÷s¡T˝À Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT <ëeTsêE düTu≤“sêe⁄øÏ ˝ÒK\TÁyêdæ, @{Ïø√
mø£s+¡ ˝…øÿ£ q ñqï eékÕj·TuÛ÷Ñ $T neTàø£+ kÕ–+#ê&ÉT. n≥T d”‘êeTVü‰˝øÏàå ‘√, Ç≥T
qs¡deü ÷+ã‘√ |æ\*¢ ïø£Hêï&ÉT. ø=Hêïfi¯ø¢ Ï d”‘êeTVü‰\øÏàå sê»eT+Á&ç˝À nqï>±]+{ÏøÏ |æ\\¢ ‘√
e#˚Ãdæ+~. nsTT‘˚` uÛsÑ qÔ¡ T |üP]Ô>± $&ç∫ô|≥ºq÷˝Ò<Tä .
eTÁ<ëdüT˝À >∑&ç∫q+‘·ø±\+>∑&çbÕs¡T. qs¡düe÷+ã Ábıô|òdüsY kÕ+ãeT÷]Ô
•wüß´sê*>± ø£sêï≥ø£ dü+^‘·+ &çbı¢e÷ bÕdüsTT+~. Ä ø±\+˝À ˇø£{Ï s¬ +&ÉT dü+^‘·+
≥÷´wüqT¢ #Óù|Œ<˚y÷Ó ≈£L&Ü.

sêeT#·+Á<ä+, qs¡deü ÷+ã, ø£*dæ J$+#·&ÜìøÏ Ç+‘·{Ï ìs¡j í T· + rdüT≈£îH˚ Hê{ÏøÏ
yê]<ä]› ej·TdüT‡ 26`27 @fi¯e¢ T<Û´ä ` ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ eTÁ<ëdüT $&ç∫`q+<ë´\˝À ø=+‘·ø±\+,
ãfi≤¢]˝À ø=+‘·ø±\+ dü+kÕs¡+ q&ç|æ+#ês¡T. sêeT#·+Á<ä+ ÄdæÔ ø£]–b˛sTT+~`n‘·ìï
n‘·yÔ ê]yÓ|’ ⁄ü yês¡T sê»eT+Á&ç ‘·eT<ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#ÓÃj·TéTì e‹Ô&#ç d˚ ÷ü HÔ ˚ ñHêïs¡T. (qs¡deü ÷+ã
m|ü&ÉT #·∫Ãb˛‘·T+<äì CÀ´‹wüßÿ*ï n&ç–#·÷XÊs¡T≈£L&É) ˇø£ <äX¯˝À sêeT#·+Á<ä+‘·*¢
sê»eT+Á&ç˝À ˇø£ &Üu≤Ç\T¢ @s¡Œs¡∫`ø=&ÉT≈£îì e#ÓÃj·TéTì b˛]+~. n|üŒ{ÏøÏ Çø£
ãj·T{Ï}fi¯˝¢ À dü+kÕs¡+ q&ç#˚ |ü]dæ‹ú ≈£L&Ü düqï–*¢+~. |ò*ü ‘·+>±`qs¡deü ÷+ãì`n|üŒ{ÏøÏ
ø£*–q Ç<ä›s¡T eT>∑|æ\¢\‘√ø£*|æ`rdüT≈£îì sêeT#·+Á<ä+ sê»eT+Á&ç e#˚ÃXÊ&ÉT. nø£ÿ&É
qs¡deü ÷+ã ø£sêï≥ø£ dü+^‘·bÕsƒê\T, Åô|y’ ≥˚ T>± H˚sT¡ Ã≈£îH˚yê]øÏ #Ó|Œü &É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
d”‘êeTVü‰\øÏàå , |æ\\¢ T, sêeT#·+Á<ëìï e<äT\Tø√≈£L&É<ìä `ÄyÓT |ü⁄{Ï+º {Ïyês¡T ñ<˚•› +∫`
n+<äT≈£î ‘·>≥Z∑ Tº ÄyÓTqT dæ<|Δä ]ü #ês¡T. sêeT#·+Á<ä+ e÷Á‘·+ m{Ï|º ]ü dæ‹ú ˝ÀqT qs¡deü ÷+ãqT
$&ç∫ ãj·T≥≈£î e#˚Ã ñ<˚X› +¯ ˝À ˝Ò&TÉ . ìC≤ìøÏ sêeT#·+Á<ä+, Ä&Éyêfi¯¢ yÓ+≥|ü&˚ e´düq|üsT¡ &ÉT
ø±H˚ø±&ÉT. ìC≤sTTr, <äè&ÛìÉ X¯Ãj·÷\T ø£\yê&ÉT. qs¡deü ÷+ã ≈£L&Ü |ü⁄s¡Twüß\ yÓ+≥|ü&˚
ª>∑+&É]μø±H˚ø±<äT. düV≤ü »+>± #ê˝≤kÂeT´+>± ñ+&˚ ÄyÓT n≥Te+{Ï ìs¡j í T· + #˚dTü ø√e&É+
#·÷dæq ≈£î≥T+ã+yês¡T`∫e]øÏ n‘·Ôyê]+{Ïyês¡T ≈£L&Ü` ÄX¯Ãs¡´+qT+∫ #ê˝≤ø±\+
‘˚s¡Tø√˝Òø£b˛j·÷s¡T.
sê»eT+Á&ç˝À ñ+&É>±`n|üŒ{Ïøπ ñqï Ç<äs› T¡ eT>∑|\æ \¢ øÏ ‘√&ÉT ˇø£ ≈£L‘·Ts¡T≈£L&Ü
|ü⁄{Ï+º ~. nø£ÿ&É dü+kÕs¡+ >∑&eÉ &É+ ø£wyºü TÓ +Æ ~. sêeT#·+Á<ëìøÏ @ ñ<√´>∑+ e#˚Ã neø±XÊ\÷
˝Òe⁄. n‘·ìøÏ #˚ùd ñ<˚X› e¯ T÷˝Ò<Tä .
qs¡deü ÷+ã n<äèwü+º ø=B›, kÕúìø£+>± Á|üeTTK ˝≤j·Ts¡T >∑Ti≤¿\ ø£ècÕísêe⁄>±s¡T
ÄyÓT|ü≥¢ <äjT· <ä*#ês¡T. n|ü&˚ ø=‘·>Ô ± _.@— _.sTT&ç nsTTèT+∫ ø±«*|òøπæ wüqT ñqï
Äj·Tq≈£L‘·Ts¡T X¯≈î£ +‘·\, ‘·DT≈£î˝À uÀs¡T¶ >∑s‡¢Y ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À ôV≤&é$TÅôddº >t ± ñ<√´>∑+˝À
#˚]+~. Ç+ø± eT]ø=+<äsT¡ {°#s· ì¢¡ Ädü÷ÿ˝À¢ ìj·T$TkÕÔsì¡ ‘Ó*dæ`qs¡deü ÷+ãøÏ nø£ÿ&É
dü+^‘·+{°#s· T¡ >± ñ<√´>∑+ Ç|æŒ+#·eTì Äj·Tq ÄyÓT≈£î dæbÕò s¡T‡ #˚XÊs¡T. dü+^‘·+ &çbı¢e÷≈£î
‘√&ÉT>± ø£˙dü+ <Ûsä b¶Y Õò s¡+ bÕ´düTø±yê\H˚ ìj·TeT+ ñ+&É&+É e\¢, Ä|üØø£å sêdæ qs¡deü ÷+ã
bÕdüsTT+~. ‘·DT≈£î˝À >∑Ti≤¿\ X¯≈£î+‘·\ düVü≤ø±s¡+e\¢ ñ<√´>∑+ e∫Ã+~. HÓ\≈£î
42s¡÷bÕj·T\ J‘·+.
‘·DT≈£î˝À sêeT#·+Á<ëìøÏ>±ì, qs¡düe÷+ã≈£î >±ì mes¡÷ ‘Ó*j·Ts¡T. nsTT‘˚
ø£ècÕísêe⁄>±πs ‘·eT≈£î ‘Ó*dæq ˇø£ Hêj·TT&ÉT>±]øÏ dæbÕò s¡T‡ ñ‘·sÔ +¡ Ç∫Ã|ü+|æ+#ês¡T.
<ëì‘√ Ä Hêj·TT&ÉT>±s¡T yêfi¯ø¢ Ï ‘·eTsTT+{Ï W{ŸV≤ü Ödt ñ+&É&ÜìøÏ∫Ã ÁãVü≤àDT\Tø£<ë
` nì dü«j·T+bÕø£|⁄ü edüTeÔ ⁄\˙ïsTT∫Ã, e+&ÉTø√e&ÜìøÏ –HÓï\T ≈£L&Ü Ç#êÃs¡T.
n˝≤>∑`ãVüQXÊ 1943 Hê{ÏøÏ` dü+^‘·+{°#·s¡T>± ˇø£ dæús¡yÓTÆq ñ<√´>∑+‘√
qs¡deü ÷+ã` sêeT#·+Á<ä+, |æ\\¢ ‘√, #ê©#ê\ì J‘·+‘√ ‘·DT≈£î˝À dæsú |¡ &ü +ç ~.

ø±\+ >∑&ÉTdü÷Ô+&É>±`1943`1952 q&ÉTeT eT]<ä›s¡T ø=&ÉT≈£î\T, ˇø£≈£L‘·Ts¡T
ø£*>±s¡T. ñ<√´>∑yê´|üø+£ ˝Òì uÛsÑ ,Ô¡ Äs¡T>∑Ts¡T |æ\\¢ ‘√, ÄyÓT≈£î J$‘·+ ø£w‘ºü s· y¡ TÓ bÆ ˛sTT+~.
ñ<√´>±ìøÏ ‘√&ÉT }fiÀ¢ ô|<äy› êfi¢̄ Çfi¢̄˝À Ä&É|\æ \¢ ≈£î kÕ<Û´ä yÓTqÆ ìï m≈£îÿe dü+^‘·bÕsƒê\T
#Ó|Œæ `dü+kÕsêìøÏ &ÉãT“ düeT≈£Lsπ Ã~ qs¡deü ÷+ã. n˝≤ |ü]#·jT· yÓTqÆ yê]˝À sêj·Tdü+yês¡T,
eT+Á‹sêe⁄yês¡T, ˇø£{Ï ¬s+&ÉT yÓ’X¯´≈£î≥T+u≤\yês¡T ÄyÓTø£wüº+ #·÷dæ`nedüsêìøÏ
Ä<äTø=H˚yês¡T. ‘·|Œü ì |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ |ü#êØcÕ|ü⁄˝À, ≈£Ls¡\cÕ|ü⁄˝À, n|ü\T ô|{≤º*‡e#˚Ã~.
Ä‘êà_Ûe÷q+ m+‘·ñHêï, nedüsê\øÏ n|ü#ÓjT· ´ø£ ‘·ù|Œ~ø±<äT.
ˇø£|ü &ÉT >=|üŒã‘·T≈£î ã‹øÏq sêeT#·+Á<ëìøÏ Á|üdTü ‘Ô d· ‹úæ >∑‘T· ˝À¢ ªnX¯øÔ£ <äTs¡q® ‘·«+‘√μ
ñÁø√wü+ e#˚Ã~. qs¡düe÷+ã‘√ e÷≥MT<ä e÷≥ô|]–, Vü≤<äT›MT] ÄyÓTqT ø=fÒºyê&ÉT.
‘Ó*d”‘*Ó j·Tì C≤„q+‘√ ñqï Ä |æ\\¢ øÏ >±ãsê>±, ø£\‘·>±, uÛj Ñ T· +ø£*>π ~.
á ø£\‘·\eT<Û´ä H˚ |æ\\¢ T ô|s¡T>∑T‘·÷ e#êÃs¡T. uÛÀ»HêìøÏ ≈£L&Ü #ê\ì |ü]dæ‹ú ì
ô|’ eTT>∑TsZ T¡ |æ\\¢ T nqTuÛ$Ñ +#ês¡T. n~ @kÕúsTT˝À ñ+&˚<+ä fÒ,`H˚qT Çwü|º &ü ¶É ne÷àsTT,
1959˝À ‘·q dü÷ÿ\Tô|q’ò \T |üØø£\å T nsêΔø*£ ‘√, uÛÀ»q+ñ+&û˝ìÒ |ü]dæ‘ú T· ˝À¢H˚ Áyêdæ+~.
≈£î≥T+ã+˝À Äs√>∑´|ü]dæú‹ #·÷ùdÔ` ¬s+&√ eT>∑|æ\¢yê&çøÏ >∑T+&Ó»ãT“. >∑T+&Ó
mHê¢]y® TÓ +{Ÿ nqT≈£î+{≤qT. m|ü&É÷ yÓ<’ ´ä |üs´¡ y˚øDå£ ø±e\dæe#˚Ã~.
1959øÏ u≤>± eTT+<ä]s√E˝À¢H˚, ‘·DT≈£î|üø£ÿH˚ ñqï ø±ø£s¡|üiT¿˝À Äìefi¯¢
»MT+<ës¡T>±]+{À¢ Ä&É|\æ \¢ øÏ dü+^‘·bÕsƒê\T #ÓbÕŒ\+fÒ` sêeT#·+Á<ëìï $TÁ‘·T &=ø±j·Tq
»MT+<ës¡T>±]øÏ |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. Äìefi¯y¢ ês¡T Á<ë$&ÉÁu≤Vü≤àDT\T`
Á|ü‹s√E ñ<äj·T+ sêeT#·+Á<ëìï ã+&ç˝À rdüT≈£îyÓ[¢, kÕj·T+ø±\+ ‹]–
|ü+ù|yês¡T. »MT+<ës¡T>±] ≈£î≥T+ã+ sêeT#·+Á<ä+|ü≥¢ #ê˝≤ >ös¡e+>± ñ+&˚yês¡T.
Ç+{ÏøøÏ ±e\dæq edüTeÔ ⁄\T ø=ìï |ü+ù|yês¡T.
&ÉãT“#ê\ø£ Çã“+~ |ü&s˚ √E˝À¢` sêeT#·+Á<ä+ ‘·q bı>∑#T· ≥º\Ks¡TÃø√dü+ Ç+{À¢
ˇø£|ü &ÉT n|ü⁄s¡÷|ü+>± ùdø£]+#·T≈£îqï edüTeÔ ⁄*ï ny˚Tàdü÷Ô ñ+&˚yê&ÉT. ˇø£ kÕ¬s|ü&√,
ô|s¡T>∑T ny˚Tà >∑&ÉTôd’q >=\¢ÄyÓT`ªªÄ&É≈£L‘·Ts¡T n˝≤ ø£wüº|ü&ÉT‘√+~ø£<ë! ns¡T>∑T\T
n]–b˛j˚T˝≤>∑ n˝≤ ≈£Ls√Ãø£b˛‘˚ @<ÓH’ ê ñ<√´>∑+ #ÓjTÓ T´#·TÃø£<+ä &Éj÷· ´μμ` nì dü\Vü‰≈£L&Ü
Ç∫Ã+<ä≥.
sêeT#·+Á<ä+ dü+^‘·bÕsƒê\T #Óù|Œ neø±XÊ\T e∫ÃHê`ˇø£ÿyês¡+ #Óù|Œdü]øÏ
ne‘·*yêfi¯¢MT<ä #·T\ø£quÛ≤e+ ø£*–è÷H˚ùdyê&ÉT. n‘·qT dæús¡+>± bÕsƒê\T #Ó|æŒ+~
ø±ø£s|¡ iü T¿ »MT+<ës¡T>±] Ç+{À¢H.˚ `1952˝À ÄK]|æ\¢ |ü⁄]{Ïd+ü <äs“¡ +¤ >± sêeT#·+Á<ëìï,
qs¡deü ÷+ã˙ ø±ø£s|¡ iü T¿˝À ø=~›s√E\T ñ+&çbıeTàì, nø£ÿ&É ô|<äÇ› \T¢ ≈£L&Ü Ç#êÃs¡T.
‘·DT≈£î ø±|üs+¡ dæsú |¡ &ü qç ‘·sy¡ ê‘·, y˚d$ü ôd\e⁄˝À¢ d”‘êeTVü‰\øÏàå ‘·q Ç<äs› T¡ |æ\\¢ ‘√
‘·DT≈£îe∫Ã ñ+≥÷+&˚~. (ô|<ä≈› L£ ‘·T]øÏ sêeT#·+Á<ä+ Ä<Û«ä s¡´+˝ÀH˚ n|üŒ{ÏøÏ ô|fi¯s¢ TT+~)
1959˝À dü÷ÿ\T ô|ò’q\T bÕdüj·÷´ø£`á ô|<ä›e÷àsTT f…Æ|t ¬s’{Ï+>¥ ≈£L&Ü

H˚sT¡ Ã≈£î+~`ô|<äø› =&ÉT≈£î •esê+, ‘·DT≈£î˝ÀH˚ ø√s¡T˝º À ôdHº √Á>±|òsü >Y ± ñ<√´>∑+˝À #˚sê&ÉT.
qs¡deü ÷+ãì nedüs|¡ &ü qç |ü&ÉT Ä<äTø=H˚~ sêj·Tdü+yê] ø√&É\T sê»´\øÏàå . ÄyÓTqT
á|æ\\¢ T e~q>±s¡T nì|æ*#˚yês¡T. qs¡deü ÷+ã ÄyÓT≈£î dü+^‘·+ #Óù|Œ~. M] ô|<äe› ÷àsTTøÏ
kÕj·T+#˚j·÷\H˚ ø√]ø£ ÄyÓT≈£î ø£*–+~. sê»´\øÏåà>±]øÏ eTÁ<ëdüT˝À Á|üeTTKdæìe÷
H˚|ü<∏ä´>±j·Tì |æ.düTo\ dü«j·÷Hê eTs¡<ä\T. n+fÒ ‘·eTTà&ç uÛ≤s¡´. ‘·eTTà&ÉT &Üø£ºsY
yÓ÷Vü≤Hésêe⁄ eTÁ<ëdüT˝À C…\’ T&Üø£sº T¡ >± ñ<√´>∑+ #˚ùdyê&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ yêfi¢̄øÏ dü+‘êq+˝Ò<Tä .
düTo\≈£î Ç+{≤ãj·T{≤ #˚<√&ÉTyê<√&ÉT>± ñ+&É&ÜìøÏ me¬sH’ ê Ä&É|\æ <¢ =]øÏ‘˚ u≤>∑T+&ÉTqì
yêfi¯ó¢ yÓ<äT≈£î‘·THêïs¡T. sê»´\øÏåà>±s¡T áne÷àsTTì dæbòÕs¡T‡ #˚dæ eTÁ<ëdüT |ü+bÕs¡T.
áyÓT≈£L&Ü u≤>± bÕ&˚~ ø£qø£ #ê˝≤ VüQcÕs¡T>± eTÁ<ëdüTyÓ[+¢ ~.
1959 Ä>∑dTü qº T+∫ 1962 ∫e]es¡≈î£ leT‹ |æ.düTo\ bÕ&çq dæìe÷bÕ≥\T
#ê˝≤ ]ø±]¶+>∑T\≈£î ÄyÓT‘√ sT÷yÓT ñ+&˚~. yêfi¯ó¢ HÓ\J‘·eTì ø±≈£î+&ÜèT<Û´ä eT<Û´ä ˝À
sT÷yÓT ‘·DT≈£î e∫Ãq eT÷&ÉTHê\T>∑T dü+<äsê“¤\˝Àq÷, s¬ +&ÉT eT÷&ÉTy˚\ es¡≈L£ &ÉãT“Ç∫Ã
|ü+bÕs¡T. ÄkıeTTà‘√H˚ Ç+{ÏøÏ ø±e\dæq –HÓï\T, ø£+#ê\T, Ç+ø±eTTKýÓTqÆ edüTeÔ ⁄\T
neTs¡TÃ≈£îHêïs¡T (n+‘·≈î£ |üPs¡«+ ≈£î+&É u§#ÓÃ\˝À, #·f\º… ˝À e+≥#˚dTü ø√e&ÉyT˚ !)
á ne÷àsTT eTÁ<ëdüT˝À ñ+&˚ø±\+˝ÀH˚ sêeT#·+Á<ëìøÏ |üø£åyê‘·+e∫Ã
eT+#êq|ü&Ü¶&ÉT. qs¡düe÷+ã ¬s+&Éeø=&ÉT≈£î s¡|òüTTsê+øÏ >∑T+&Ó»ãT“. mø£ÿ&É˝Òì &ÉãT“
eT+<äT\≈£î Ks¡Ãj˚T~. ‘·DT≈£î˝À düTÁ|üd<æ yΔä <’Ó Tä ´\T &Üø£sº Y ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T>±s¡T O<ës¡+>±
yÓ<’ ´ä + #˚ùdyês¡T.
1960 pHé˝À sêeT#·+Á<ä+ #·ìb˛j·÷&ÉT. 1961 |òæÁãe]˝À s¡|òüTTsê+
#·ìb˛j·÷&ÉT.
sêeT#·+Á<ä+ #·ìb˛j·÷&Éì ‘Ó*j·T>±H˚ d”‘êeTVü‰\øÏàå ‘·q nqï>±]‘√, |æ\\¢ ‘√
e∫Ã+~. <äV≤ü qdü+kÕÿs¡+ nsTTqyÓ+≥H˚ Ä ≈£î≥T+ã+ yês¡+<äs÷¡ n≥Tì+∫nfÒ sê»eT+Á&ç
yÓ[¢b˛j·÷s¡T.
áô|<äe› ÷àsTT eTÁ<ëdüTqT+∫ s¬ \’ TÄ\dü´+ø±e&É+e\¢ <äV≤ü qdü+kÕÿs¡+ nsTTb˛j·÷ø£
‘·DT≈£î sê>∑*–+~. ø=~›s√E\Te÷Á‘·+ ñ+&ç, eT∞¢ eTÁ<ëdüT yÓ[b¢ ˛sTT+~.
1962 ∫e]øÏ |æ.düTo\<ä>sZ∑ ¡ ø=\Te⁄ #ê*+#·T≈£îì`|üP]Ô>±`‘·DT≈£î e#˚Ãdæ O<√´>∑
Á|üjT· ‘êï\˝À |ü&+ç ~. n+<ëø±, }fiÀ¢H˚ Á|üd<æ ˝Δä ≤j·Ts¡T¢ eT+Á‹sêe⁄dü‘´· Hêsêj·TDsêe⁄,
q+&É÷] lìyêkÕ#ês¡´>±s¡\ <ä>sZ∑ ¡ C≤uŸes¡Tÿ (f…|Æ s¬t {’ +Ï >¥) #˚d÷ü Ô ñ+&˚~.
Ä ø±\+˝ÀH˚ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ‘·DT≈£î nø£ÿe÷+ã f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ‡˝À ñ<√´>∑+˝À #˚sê&ÉT.
dü+^‘·+ {°#s· T¡ qs¡deü ÷+ã>±] ≈£î≥T+ã+‘√èTTK´+>± •esê+‘√, |æ\\¢ ‘√`|ü]#·jT· yÓT,Æ
ã\yÓTqÆ ùdïVü≤+@s¡Œ&ç+~.
1962 ÁbÕ+‘ê\˝ÀH˚`n+fÒ sêeT#·+Á<ä+ eTs¡D≤q+‘·s+¡ qs¡deü ÷+ã ÄK]#Ó˝\¢… T
sêCÒX¯«] uÛÑs¡Ô L.I.C ˝À D.V.M. ¨<ë˝À ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ ã+<äsT¡ ã~©MT<ä e#êÃs¡T.

n|ü&˚ e~q>±]ì #·÷&É&ÜìøÏ Äj·Tq`>±&˚|*ü ¢ »>∑Hêï<∏+ä >±s¡Tè#êÃs¡T. |æ\\¢ ‘√ø£*dæ,
ã+<äsT¡ s¡eTàì ÄVü‰«ì+#ês¡T. Ç+#·T$T+#·T áø±˝≤ìøÏ ø=+‘·eTT+<˚`ø±øÏHê&É˝À ñ+&˚
s¬ +&Ée nø£ÿuÛsÑ Ô¡ ≈£L&Ü, ñ<√´>∑+ |üìMT<ä ‘·DT≈£îe∫Ã (n|üŒ{ÏøÏ sêeT#·+Á<ä+ ã‹øÏ OHêï&ÉT.)
≈£î≥T+ã+ n+<ä]˙ ø±øÏHê&É≈£î ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. Ms¡+‘ê yÓ[¢e#êÃs¡T. n˝≤π> düTe÷s¡T
1950\ ∫es¡qT+∫ qs¡düe÷+ã‘·*¢, nqï>±s¡T ãT#·Ãj·T´X¯s¡à, Ç‘·s¡ ã+<ÛäTe⁄\T
Áø£eTÁø£eT+>± qs¡deü ÷+ã ≈£î≥T+u≤ìï (düŒs¡\Δ TeT]∫) Ä<ä]+#·&+É yÓTT<ä\Tô|{≤ºsT¡ . eT÷&Ée
nø£ÿ e+<˚e÷‘·s+¡ ≈£L&Ü düìïVæ≤‘·Tsê˝…+’ ~. á nqTã+<Ûë*ï ø=ìï+{Ïì sêeT#·+Á<ä+
#·÷d” #·÷&Éq≥Tº+&˚yê&ÉT. á nqTã+<Ûë\ìï+{Ïø£Hêï ø±düÔ dü+<ä&ç>± n_Ûe÷q+>±
ø£ì|æ+∫q~ ã+<äsT¡ ˝À >±&˚|˚ *ü ¢ »>∑Hêï<∏+äÛ >±] ≈£î≥T+u≤ì~.
qs¡düe÷+ã ô|<ä›≈£L‘·Ts¡T bÕ≥\TbÕ&ÉT‘·T+<äì »>∑Hêï<Ûä+>±s¡T n_Ûe÷q+>±
#·÷ùdyês¡T. bÕ≥\TbÕ&É&É+˝À •esê+øÏ ô|<ä›#Ó˝…¢*|ü≥¢ düŒs¡ú ñ+&˚~. ÄyÓTπøMTsê<äì,
ÄyÓTø£+fÒ ‘êH˚ |òTü qT&É˙ ìs¡÷|æ+#·Tø=H˚ Á|üjT· ‘·ï+ #˚ùdyê&ÉT. Á|ü‹<ëìø° ‘·]ÿ+#˚ dü«uÛ≤e+.
eTTø√ÿ|æ, ndü÷j·÷Á>∑dTü &Ô TÉ . #ê˝≤ u≤>±bÕ&˚yê&ÉT. bÕ≥\≈£î eT+∫u≤D°\T ø£fyºÒ ê&ÉT. u≤>±H˚
ñ+~ø±ì` ‘·*n¢ Hêï, n|üŒ{ÏøÏ Çs¡y@’Ó fi¯óq¢ ï ô|<ä#› ˝Ó \¢… Hêï <˚«wü+. ô|ø’ Ï yêfi¯ì¢ n_Ûe÷ìdü÷qÔ ïfÒº
ñ+&ç` ˝À˝À|ü\, ˇø=ÿø£ÿkÕ]u…≥’ øÏ`<˚«wü+‘√H˚ ñ+&˚yê&ÉT.
n‘· q˝≤ Á|üe]Ô+#·&ÜìøÏ ø±s¡D+ ñ+~. ˇø£kÕ] n‘·ìøπ <√ ñ<√´>∑+ dü+<äs“¡ +¤
@s¡Œ&ç‘˚ sêeT#·+Á<ä+, @\÷s¡T˝À ‘·q∫qïHê{Ï $TÁ‘·T&Ó’q <ëe÷sêE düTu≤“sêe⁄øÏ
O‘·sÔ +¡ Ç∫Ã |ü+|æ+#ê&ÉT. Äj·Tq Ç‘·ìï Ä<ä]+∫ ‘·qÇ+{À¢ uÛÀ»q+ô|{≤ºsT¡ . Äy˚fi¯ Ä
düTu≤“sêe⁄>±] uÛ≤s¡´`•esê+øÏ qs¡düe÷+ã#·]Á‘· n+‘ê #Ó|æŒ` sêeT#·+Á<ëìï ÄyÓT
e\˝À y˚düT≈£î+~ nH˚ n_ÛÁbÕj·T+ ø£*–+∫+~. eTqdüT‡ ø£\–b˛sTTq Ä ≈£îÁsê&ÉT
ìsêÈ+‘·b˛j·÷&ÉT. <ëì |üs´¡ ekÕq+>±`‘·*M¢ T<ä <˚«wü+ |ü≥Tº≈î£ +~.
sêeT#·+Á<ä+ •esê+ì, <ëeTsêE yê]+{ÏøÏ ÄyÓT |ü+|üe<ä›+fÒ |ü+bÕ&ÉT.
yêfi¯ó¢ Ç‘·ì eTqdüT‡$]#˚XÊs¡ì qs¡düe÷+ã <äT'œ+∫+~. •esê+, ì‘·´+ kÕ<Ûës¡D
|ü]dæ‘ú T· ˝À¢ ‘·eTTàfi¯ó,¢ #Ó˝fi¢… ó¯ ¢ n+fÒ m+‘√ Áù|eT ø£q|ü]#˚yê&ÉT. n‘·qT n˝≤ ‘·j÷· s¡Tø±e&ÜìøÏ
eTs√ ø±s¡D+ ≈£L&Ü ñ+~. n‘·qT #·øÿ£ ì s¡÷|üd.æ >±j·T≈£î&ÉT. Á|üdTü ‘Ô +· ø±«*|òøπæ wüHé
∫qï<ÓH’ ê, dü«j·T+>± neø±XÊ\+~|ü⁄#·TÃø=ì`|üØø£\å T bÕdüjT˚ ´ Á|ü‹uÛÑ ≈£L&Üe⁄+~. }fiÀ¢
qs¡deü ÷+ã |üì#˚ùd dü÷ÿ\T |æ\˝¢ À¢ n‘·ìøÏ q∫Ãq ˇø£]<ä]› $wüjT· +˝À ô|[¢ Á|ükÕÔeq
#˚<ë›eTì≈£L&Ü nqT≈£îHêï&ÉT. nsTT‘˚ ‘·©¢, ô|<ä›#Ó©¢ ≈£L&Ü ø={Ïº|ü&˚XÊs¡T. @MT
düV≤ü ø£]+#·˝<Ò Tä . |ü⁄+&ÉTMT<ä ø±s¡+˝≤>∑ ‘·*#¢ ]· Á‘· ‘Ó*dæ+~. <ë+‘√ ñÁø√wü+|ü≥˝º øÒ £ yê[¢<Ø›ä ï
ªªÄ&É\+»\μμ C≤_‘ê˝À #˚sêÃ&ÉT.
n|ü&É|ü &ÉT ˇø£{Ï s¬ +&ÉTkÕs¡T¢ ã+<äsT¡ yÓ[¢ »>∑Hêï<∏+äÛ >±] ≈£î≥T+ã+‘√ düs<¡ ë>±
Mfi¢̄+‘ê >∑&|ç eæ #˚Ãyês¡T. Äj·TH=ø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ eTìwæ. n+<äyTÓ qÆ Ä&É|\æ \¢ +fÒ #ê˝≤ Çwü+º .
#ê˝≤ Øƒ$, sƒk¡ Õ‡>∑\ e´øÏ.Ô Äj·TqøÏ ‘·q ¨<ëdüŒèVü≤ u≤>± ñ+&˚~.

Ç+{À¢ yêfi¯+¢ ‘ê Ç+^¢wßü e÷{≤¢&Ü*. <=s¡u≤ãT\ e÷~] e÷qsY‡ ñ+&Ü*. $XÊ«kÕ\
Ø‘ê´ ÁãVü≤àkÕe÷õ≈£î&ÉT. Ç+{À¢ Ä&É eT>∑ dü+ã+<Ûä u≤+<Ûyä ê´\ $wüjT· +˝À ùd«#·Ã¤ Çwü+º .
Äj·TqøÏ eTT>∑TsZ T¡ ø=&ÉT≈£î\T, ˇø£ ≈£L‘·Ts¡T. ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À s¡#s· TTÁ‹>± ù|s¡T ‘Ó#T· Ã≈£îqï
XÊs¡<ënXÀø£es¡HΔ é Äj·Tq ô|<äø› √&É\T.
1962eTT+<äs¡ ô|<ä›e÷àsTT, eTÁ<ëdüT ø£ãTs¡¢eT<Ûä´ J$ùdÔ` 1962 ‘·s¡yê‘·
ø=+‘·ø±\+ ã+<äsT¡ ø£ãTs¡e¢ T<Û´ä J$+∫+~`
H˚qT 1963 E˝…’˝À dü+^‘·+{°#·s¡T \ø°åàqs¡düe÷+ã>±]+{ÏøÏ yÓfi‚¢Hê{ÏøÏ
yêfi¯≈¢ î£ ≥T+ã|ü]dæ‹ú Ç~-
ô|<äe› ÷àsTTøÏ e÷Á‘·+, ‘=+<äs>¡ ± mø£ÿ&ÓH’ ê >∑TeTkÕÔ>±H√, f…|Æ dæ Tü >º ±H√ #˚], ‘·*ø¢ Ï
kÕj·T+>± ñ+&Ü\ì >±&Û+É >± ø√]ø£ ñ+&˚~.
H˚qT Vü≤sƒê‘·TÔ>± ne‘·]+∫, ªªìqTï ô|[¢#˚düT≈£î+{≤qTμμ nì n+fÒ, ªªÇ~
»]π>|üHH˚ ê?μμ` nì qqTï Á|ü•ï+#·&+É yÓqø£ Ç+‘· ø£<ä∏ ñ+~. á ø£<˝ä∏ À Ç+ø=ø£ eTTKýÓTqÆ
ø=düyÓTs¡T|ü⁄+~.
sêeT#·+Á<ä+ mes√ø±<äT. dü÷] sêeT#·+Á<äXs¯ à¡ . uÛ≤qTeT÷]Ô uÛ≤s¡´ u≤\ø±y˚TX¯«],
Äj·Tq düV≤ü »uÛ≤s¡´ d”‘êeTVü‰\øÏàå øÏ ≈£L‘·Ts¡T. sê»eT+Á&ç˝À l |üHêï\ düTu≤“sêj·TT&ÉT
sêeT#·+Á<ä+ u≤eeT]~ù≤\ø±y˚TX¯«] y˚Tqe÷eT.
Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] <ä>sZ∑ ≈¡ î£ sT÷ ô|[¢d+ü ã+<Û+ä ‘Ó∫Ãq l ù|sπ «\ dü÷s¡´Hêsêj·TD
>±s¡T` á ø£<ä∏ #Ó|ü ø=#êÃs¡T.
uÛ≤qTeT÷]ÔøÏ ô|fi¯¢sTTb˛sTT+~. l dü÷] sêeT#·+Á<äX¯s¡à
n*j·÷dt sêeT#·+Á<ä+ uÛ≤qTeT÷]Ô e÷eT>±πs!
ªªÇ~ »]π> |üHH˚ ê?μμ nì qqTï dü÷{Ï>± Á|ü•ï+∫q ne÷àsTT
ù|s¡T C≤qø°u≤\. u≤\ø±y˚TX¯«]øÏ e÷s¡T{Ï k˛<ä]!`
1963 p˝…’ 10e ‘êØKTq`k˛eTyês¡+Hê{Ï ø±˝ÒJøÏ H˚qT
e#˚ÃXÊqHêïqTø£<ä!
ñ<äjT· +|üP≥ ø±¢dTü \T nsTTb˛sTT, ¨≥˝Ÿ˝À uÛÀ»q+ #˚d`æ
H˚qT ãdü#d˚ eæ ⁄qï yês¡D≤dæ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡XÊÅd>Ôæ ±]+{ÏøÏ ãj·T\T<˚sêqT.
ø=eP«s¡T ãdtkÕº+&é eT\T|ü⁄<ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#˚Ãdü]øÏ, e÷ uÛ≤cÕÁ|üMDø±¢dTü
d”ìj·TsY ˇø£‘q· T (eT\¢+|ü*¢ ø±fi‚X«¯ s¡sêe⁄) Hê ø¬ <äTs¡T|ü&`ç ªªMTø√dü+
Ms¡T e#êÃs¡+μμ≥÷ ‘·q yÓqø£qTqï e´øÏìÔ #·÷|æ+#ê&ÉT.
C≤qø° u ≤\! ÄX¯ Ã s¡ ´ b˛j· ÷ qT. n+‘· ≈ £ î ¬ s {Ï º + |ü ⁄ >±
Äq+~+#êqT. Ç<ä›s¡+ e÷{≤¢&ÉT≈£î+≥÷ H˚qT+&˚ ãdü≈£î yÓfi≤¢+.
Ç+{Ï<>ä sπZ∑ ñqï XÊÅd>Ôæ ±s¡T ªªmeØyÓT?μμ nì n&ç>±s¡T` ªªe~q>±]
C≤qø°u≤\
k˛<ä]μμ nì #ÓbÕŒqT. Äj·Tì+πøMT n&É>˝∑ <Ò Tä . (1963)

eT<Ûë´Vü≤ï+ Hê ø±˝ÒJ y˚fiø¯ Ï C≤qø°u≤\qT õ˝≤¢|]ü wü‘Y >∑s‡¢Y ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿ <ä>sZ∑ ¡ ~+∫
yÓ[b¢ ˛j·÷qT. nø£ÿ&É ôV≤&é$TÅôddº t mes√ø±<äT— ‘·DT≈£î˝À ‘·qT dü÷ÿ˝Ÿô|q’ò ˝Ÿ #·~$q|üŒ{Ï
ôV≤&é$TÅôddº t >∑Ti≤¿\ X¯≈î£ +‘·\>±πs!
X¯≈î£ +‘·\>±s¡T Hê‘√ #ê˝≤ Ä<äs+¡ >± e÷{≤¢&Üs¡T. C≤qø°u≤\ ndü˝+… <äTø=∫Ã+~?
@MTø±s¡D+˝Ò<Tä — ˇø£kÕ] #·÷<ë›eTH˚!
Ä ‘·sy¡ ê‘· ãVüQXÊ s¬ +&ÉTkÕs¡T˝Òy÷Ó eT∞¢ ‘·DT≈£îyÓfi≤¢qT` e÷eT÷˝Ò` bÕ≥\T`
kÕVæ≤‘·´+`ø£ãTs¡T`¢ ‹\ø˘ >±]+≥ ø±\πø|å +ü !
ákÕ] Hêø=ø£ yÓTs¡T|ü⁄<Óã“˝≤+{Ï dü‘´· + ‘Ó*dæ+~. düTã“sêj·TXÊÅdÔæ C≤qø°u≤\qT
ô|[¢#˚dæø√<ä\∫q≥Tº e´ø£Ô+ #˚XÊ&É≥. ‘·qø± ñ<˚›X¯+˝Ò<äì ÄyÓT #Ó|æŒ+<ä≥!` Hê≈£î
>∑Tø£ÿ‹s¡>∑˝Ò<äT.
n\Hê&ÉT nqTe÷qÁ>∑V≤ü |”&‘É √ uÛ≤qTeT÷]Ô HêbÕ*≥ u≤<ÛëeT÷]Ô nsTT ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT.
Ç|ü&û düTã“sêj·TXÊÅdÔæ uÛ+Ñ >∑bÕfÒ$T{Ï? ˇø£ÿkÕ]>± Hê qeHê&ÉT\T Á≈£î+–b˛j·÷sTT.
nsTT‘˚`düTã“sêj·TXÊÅdæÔ uÛ≤qTeT÷]Ô ø±&ÉT. C≤qø°u≤\, HêùdïVü‰ìï Vü≤è<äj·T
|üPs¡«ø£+>± ÄyÓ÷~+#ê&ÉT.
ˇø£H\Ó ô|ì’ >∑&∫ç +<˚y÷Ó ! (ãVüQXÊ $Hêj·Tø£#$· ‹øÏ) yÓ+≥H˚ ãj·T\T<˚]s¡eTàì
Hêqï>±]qT+∫ ñ‘·sÔ +¡ e∫Ã+~. dü]>±Z Ä eTs¡THê&ÉT (ã+<äsT¡ qT+∫?) C≤qø°u≤\ O‘·sÔ +¡
e∫Ã+~: ªªe÷ nqïj·T´, MTs¡T Áyêdæq ñ‘·sÔ +¡ #·~yê&ÉT. MT Hêqï>±]øÏ O‘·sÔ +¡ sêkÕÔ&y˚ ÷Ó !
Hê dü+<˚V≤ü +. Hêπø<√uÛj Ñ T· +>± e⁄+~μμ nì!
z¨! nqT≈£îHêïqT`sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ Ç+{ÏøÏ yÓfi≤¢qT. Hêqï>±]+{À¢˝sÒ T¡ . e÷neTà
ø=+‘· eTTuÛ≤e+>± ø£ì|æ+∫+~. uÛ≤qTeT÷]Ô ≈£L&Ü ø£*j·T˝Ò<Tä . yÓ+≥H˚ Hêqï>±]>∑~˝À
˝…≥sY u≤ø˘‡ #·÷XÊqT. ÄVü‰! n‘·qT Áyêdæq ñ‘·sÔ +¡ ñ+~. ãVüQXÊ @ kı+‘· nqï>±s¡T
#Ó˝…¢\T >∑T]+∫ n+‘· <ä]Á<äyÓTÆq ñ‘·Ôs¡+ sêj·T&ÉT`ˇø£ yêø£´+ Ç|üŒ{Ïø° eT]∫b˛˝Ò<äT
H˚qT`ªªHê #Ó˝…¢*øÏ |ü\Te⁄]‘√ |ü]#·j·÷\THêïsTT. MT nu≤“sTTì yÓqøÏÿ˝≤– Hê≈£î
düVü≤ø£]+#·>∑\s¡Tμμ
qqTï eT+<ä*+#·<*ä ∫q e÷Hêqï>±]πø ndüV≤ü ´+ y˚dqæ yêø£´+!`qqTï yÓqøÏÿ˝≤–‘˚
n‘·ìøÏ »]π> düV≤ü ø±s¡+ @$T{À Hê≈£î ns¡+Δ ø±˝Ò<Tä . nsTT‘˚`ˇø£+<äT≈£î dü+‘√wæ+#êqT.
á eéVü‰s¡+ m|üŒ{Ïø√ ˇø£|üŒ{ÏøÏ Hêqï>±]øÏ ‘Ó*j·Te\dæ+<˚! Ç+‘· ‘=+<äs¡>±
ãj·T≥|ü&&É +É ˇø£+<äT≈£î eT+∫<˚ nqT≈£îHêïqT.
eT÷&ÉTs√E\bÕ≥T Mind Blowing sessions e÷ sTT+{À¢.
ˇø£|øü ÿ£ e÷ neTà! `ˇø£ |üøÿ£ uÛ≤qTeT÷]Ô˝≤π> Äsê\T, ≈£L|”\T,` ˇø£|øü ÿ£ bÕs¡«‘·eTà
n‘·j Ô T· ´ uÀ<Û\ä T`nìï{Ïø° $T+∫ e÷Hêqï>±] ÄÁ>∑V≤ü |üPs¡«ø£ eTÚq+!
#·<Tä e⁄ e÷ìŒ+#˚kÕÔsπ yÓ÷qì ˇø£|øü ÿ£ HêuÛjÑ T· +`

Ç+‘·˝À` ‘·DT≈£îqT+∫ e÷ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ e#êÃ&ÉT. n‘·&qç T+∫ F.I.R (First
Information Report) ùdø£]+#ês¡T. Hêqï>±s¡T Hê‘√ H˚sT¡ >± ˇø£ÿ e÷≥≈£L&Ü e÷{≤¢&˝ É <Ò Tä .
uÛ≤qTeT÷]Ô, düTã“sêj·TXÊÅd‘Ôæ √H˚ #·sÃ¡ \T »]bÕs¡T. á eTT#·Ã≥T¢ kÕ>∑T‘·÷+&É>± uÛ≤qTeT÷]Ô
uÛ≤s¡´ u≤\ø±y˚TX¯«]`ªªn~ Hêø£+f… ô|<ä~› μμ nì ˇø£ u≤+ãTù|*Ã+~. e÷ neTà HÓrHÔ √s¡÷
ø=≥Tºø=ì` ªª‘·|ü ‘·|ü `Äj·TTø°¸D+!μμ n+≥÷ >∑{>ºÏ ± eT+<ä*+∫+~`H˚H+˚ e÷{≤¢&˝É <Ò Tä .
ˇø£ÿfÒ Ä˝À#·q: Çø£ÿ&ÉqT+∫ yÓ+≥H˚ ø=eP«s¡T m˝≤ yÓ[b¢ ˛e&Ée÷! nì!
eT÷&ÉTs√E\ #·sÃ¡ \|ò*ü ‘ês¡+Δ @eT+fÒ` option A. Hê\Tπ>fi¯¢ #·<Tä eP |üPs¡j Ô T˚ <ëø£
Ä ne÷àsTT‘√ ñ‘·sÔ ¡ Á|ü‘T· ´‘·sÔ ê\÷, ø£\TdüTø√e&Ü\T »s¡>≈∑ L£ &É<Tä . Äô|q’ ô|[¢>T∑ ]+∫
Ä˝À∫kÕÔ+.
option B : á wüs‘ ¡ T· Çwü+º ˝Òøb£ ˛‘˚ oÁ|òTü +>± Ç+{ÏqT+∫ yÓ[b¢ ˛e#·TÃ. Hêqï>±]
Ä]Δø£ düV≤ü ø±s¡+ ñ+&É<Tä .
option B m+#·T≈£îHêïqT. k˛<äsT¡ *<äs › T¡ #Ó] 10/`s¡÷ˆˆ\T Ç#êÃs¡T.
Ç+{À¢+∫ ˇø£ÿ ñs¡T≈£îq M~Ûì |ü&Ü¶qT. ãôd‡øÏÿ sê»eT+Á&ç,`nø£ÿ&ÉqT+∫ ø=eP«s¡T
#˚]b˛j·÷qT. sπ ù|eTe⁄‘êH√ ‘Ó*j·T<äT. n|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT #·÷düT≈£î+<ë+˝Ò nì @<√ yÓTT+&ç
<ÛÓ’s¡´+.
ø=eP«s¡T˝À ¬s’\T ~π>dü]ø£˝≤¢ y˚eT÷] dü‘·´+ Hêø√dü+ ùdºwüHéøÏ e#êÃ&ÉT. H˚qT
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ yÓfi&¢¯ ÜìøÏ ø±s¡D+ (nqTe÷q+) n‘·ìøÏ ‘Ó\TdüT.
edü÷HÔ `˚ ªª@yÓT+Æ ~?μμ nì $esê\T n&ç>±&ÉT. »]–q<ä+‘ê #ÓbÕŒqT.
ªªnsTTb˛sTT+~ø£<ë! H˚qT #Ó|Œæ q≥Tº#sÓ TT´. ˙≈£î H˚qTHêïqTμμ `nHêï&ÉT.
n‘·H˚ ø=eP«s¡T˝À HêuÛ$Ñ wü´‘·TÔ ìs¡sí TT+#ê&ÉT.
n|üŒ{ÏøÏ ø=~›s√E\T eTT+<˚ H˚qT yês¡D≤dæ XÊÅd>Ôæ ±]+{ÏqT+∫ e÷], sê+|ü*¢
yê]+{À¢ >∑~ n<Ó›≈£î rdüT≈£îì e⁄+≥THêïqT. á|ü]D≤eT+ ø±s¡D+>± y˚eT÷] dü‘·´+
Hê≈£î $~Û+∫q e÷s¡TŒ\T :
1. yÓ+≥H˚ >∑~ U≤∞#˚d,æ m+‘· nkÂø£s´¡ +>± e⁄Hêï Vü‰dü˝º Ÿ˝À q\T>∑T]‘√ ˇø£>~∑ ˝À
O+&Ü*.
2. nø£ÿ&É m\ÅøøºÏ B˘ bÕ\T ˝Òe⁄. øÏsd¡ Hü êsTT\T BbÕ\<ä>sπZ∑ #·<Tä e⁄. ø±<ä+fÒ ø±˝ÒJ ns¡T>∑T\
MT<ä ñqï m\ÅøøºÏ ˘ BbÕ\<ä>sZ∑ ¡ sêÁ‹ #·<Tä e⁄ø√yê*.
3. Vü‰dü˝º Ÿ Äes¡D˝À ô|<ä› –\ø£qTsTT´ <ä>sZ∑ ¡ kÕïHê\T, ã≥º\T kı+‘·+>± O‘·Tø√ÿyê*.
4. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ì+∫ e∫Ãq|üŒ{Ï s¬ \’ TKs¡TÃ, ãdüT‡Ks¡TÃ b˛qT, $T–*q s¡÷ˆˆ18/
` ˝À s¡÷ˆˆ14/` ô|{Ïº 15 s√E\≈£î nj·T´s¡T¨≥˝Ÿ˝À uÛÀ»q+ {Ïø¬ ÿ≥T¢ ø=Hê*.
5. ‘·DT≈£î yÓfi≤¢\+fÒ n|ü#˚jT· &ÉyT˚ >∑‹, (>∑T|üÔ nH˚ ô|q’ò ˝Ÿ$<ë´]Δ e&ûø¶ Ï n|ü*#˚Ãyê&ÉT)
áwüs¡‘·T\‘√ Hêø=‘·ÔJ$‘·+ (CÒãT˝À Hê\T>∑T s¡÷bÕj·T\ ∫\¢s¡&ÉãT“\‘√)
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.

nsTT‘˚`HêπøMT u≤<Ûä nì|æ+#·˝Ò<äT— me]ø√düyÓ÷ |òüTqø±s¡´+ #˚düTÔHêïq˙
nì|æ+#·˝<Ò Tä . I Just Started living like that.
á |òTü ≥q ‘·sy¡ ê‘· •esê+, H˚qT, ø£\e&É+ »s¡>˝∑ <Ò Tä . n‘·&TÉ ìC≤e÷u≤<é˝À
ñ<√´>±ìøÏ yÓfi≤¢&TÉ .
Çø£`Ä ‘·sy¡ ê‘· qT+∫ Á|ü‹yêsê+‘·+˝À ‘·DT≈£î yÓ&TÉ ‘·÷+&˚yê&çì. düTã“sêj·TXÊÅdÔæ
H˚qT ø£*dæ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘ >±]+{Ïø√, j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´>±]
Ç+{Ïø√ yÓ[¢ kÕVæ≤‘·´ø±\πø|å +ü »]ù|yêfi¢̄+.
n|üŒ{À¢ nq+‘· sêeTj·T´>±s¡T ‘·DT≈£î u≤jYT‡ôV’≤dü÷ÿ\T˝À Áπ>&ÉT`2 ‘Ó\T>∑T
|ü+&ç‘T· &ç>± ñ<√´>∑+ #˚ùdyês¡T. n|üŒ{Ïø+Ï ø± |ü⁄sêD≤qTyê<ä≈î£ &ÉT, ªªn_Ûqeyê´düT&ÉTμμ ø±˝Ò<Tä .
eT+∫ |ü<´ä ø£$. ª<ëyÓ÷<äØj·T+μ nH˚ nHê´|ü<X˚ X¯ ‘¯ ø· +£ ø±uÀ\T ÁyêXÊs¡T. ªª>ö‘·MT|ü⁄Á‘·
XÊ‘·ø]£ μí μ |ü<´ä ø±e´+ ÁyêdüT+Ô &˚yês¡T. eT<Û´ä eT<Û´ä ø£<\ä∏ T ≈£L&Ü Áyêùdyês¡T. >π j·÷\T Áyêùdyês¡T.
H˚qHêï, düTã“sêj·TXÊÅdÔæ nHêï #ê˝≤ n_Ûe÷q+‘√ ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq ‹\ø˘>±]øÏ ≈£L&Ü
|ü]#·jT· düT\ú T. m|ü&É÷ Äj·Tq dü+uÛ≤wüD <Û√s¡DÏ ‘Ó∫Ãô|≥Tº≈î£ qï ˝Öø£´+‘√ ñ+&˚~. >∑{ºÏ
Ä‘êà_Ûe÷ì. Ä∫‘·÷∫ dæà‘·|Pü s¡«ø£+>± e÷{≤¢&&É +É n\yê≥T.
‹\ø˘>±]+{À¢ |ü]#·jT· yÓTqÆ eTs=ø£ |ü<´ä ø£$, #·˝≤¢ qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ Hêj·TT&ÉT>±s¡T.
Äj·Tq ø±ePfiÀ¢ ªMTHê _ôd‡{Ÿ‡μ nì ˇø£ cÕ|ü⁄ ñ+&˚~. eT+∫ ùdïVü≤bÕÁ‘·T&ÉT, ≈£î©≈£î‘·TuŸcÕ
Áù|j·Tdæ ªuÛ≤>∑eT‹μ ù|]≥ ˇø£ |ü<ä´ø±e´+ ÁyêdüTÔ+&˚yês¡T. y˚T+ yÓ[¢q|ü&ÉT |ü<ë´\T
$ì|æd÷ü +Ô &˚yês¡T. u≤\>∑+>±<Ûsä ¡ ‹\ø˘, Äj·Tq‘√ y˚fi≤ø√fi¯+>± ªª_düÿfÒH¢ ê dü]>±neTTà—
ø£$‘·«yÓTHÆ ê sêsTT— s¬ +&É÷ #Ó&>É =≥º≈î£ μμ` n+≥÷+&˚yês¡T.
Ä s√E˝À¢ ‘·DT≈£î ù|s¡T #Ó|æ‘˚ eT]<ä›s¡T kÕúìø£ ø£e⁄\T ñ+&˚yês¡T. ˇø£s¡T,
‘Ó\T>∑TsêE>±s¡T. s¬ +&Éeyês¡T, y˚<Tä \dü÷s¡´Hêsêj·TDX¯sà¡ >±s¡T. Ç<äs› ÷¡ dü+Á|ü<ëj·Tø£e⁄\T.
|ü<ë´\T <Ûësêfi¯+>± Áyêùdyês¡T. eTs=ø£ Á|üeTTKTDÏí >∑T]+∫ ≈£L&Ü #ÓbÕŒ*. eTTfi¢̄|Pü &ç
‹eTàsêE #Í<ä]>±s¡T. ‘·DT≈£î »MT+<ës¡T. Á|üeTTK bÕ]ÁXÊ$Tø£y˚‘·Ô eTTfi¯¢|üP&ç
Vü≤]X¯Ã+Á<äÁ|ükÕ<äT>±] ‘·+Á&ç. Äj·TqøÏ qπs+Á<äHê<∏äÛ kÕVæ≤‘·éT+&É* nì ˇø£ kı+‘·d+ü dü,ú
ˇø£ Á|æ+{Ï+>¥ Áô|düT‡ ñ+&˚$. kÕúìø£ dü+Á|ü<ëj·T ø£e⁄\≈£î, |ü+&ç‘T· \≈£î $TÁ‘·T&ÉT, b˛wü≈î£ &ÉT
≈£L&Ü. ∫e⁄≈£î\ e÷s¡ÿ+&˚j·TXÊÅdæÔ>±s¡T, y˚<äT\ dü÷s¡´Hêsêj·TDX¯s¡à>±s¡T, @\÷]bÕ{Ï
nq+‘·sêeTj·T´>±s¡T Á|üuèÑÛ ‘·T\T Äj·Tq≈£î ÄÁ•‘·T\T>± ñ+&˚yês¡T. n|üŒ{À¢ ‹eTàsêE>±s¡T,
dü+Á|ü<ëj·T kÕVæ≤‘·´|üs¡T\ï+<äØï ø£*dæ edü÷Ô+&˚yês¡T. n˝≤>∑ e÷ Hêqï>±] <ä>∑Zs¡≈£î
sêe&É+≈£L&Ü Hê≈£î‘Ó\TdüT. qπs+Á<äHê<Ûé nH˚ ø=&ÉT≈£î #·ìb˛>±`n‘·&ç ù|]≥ kÕVæ≤‘·éT+&É*
kÕú|+æ ∫ |ü⁄düøÔ ±\T Ä#·TÃy˚ùdyês¡T. ø=‘·Ô uÛ≤ej·T´ #Í<ä]>±s¡T Áyêdæq ªªø£eTàyê]#·]Á‘·μμ,
eT] ø=ìï |ü⁄düøÔ ±\T Á|ü#T· ]+#ês¡T. á Áø£eT+˝ÀH˚, ‘·qù|]≥ ªªkÕVæ≤ryê\¢u´ÑÛ +μμ nH˚
ãèVü≤‘Y yê´düd+ü ø£\q+ ≈£L&Ü Á|ü#T· ]+#ês¡T. Ä dü+ø£\q dü+bÕ<ä≈î£ \T>± j˚T\÷]bÕ{Ï
nq+‘·sêeTj·T´>±s¡T ≈£L&Ü eéVü≤]+#ês¡T. (Ç+<äT˝À ªe÷|òTü ø£$XÊg bÕ+&ç‘´· +μ, nH˚

ˇø£ yê´dü+ H˚q÷ ÁyêXÊqT. nsTT‘˚ n~ Hê s¡#q· ø±<äT. ˇø£ dü+düÿè‘· yê´kÕìøÏ ‘Ó\T>∑T
nqTyê<ä+. nq+‘·sêeTj·T´>±] Áb˛<ä“\+‘√ Ä |üì#˚XÊqT)
‘·DT≈£î˝À u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘>±s¡T e÷Á‘·+ |üP]Ô Ä<ÛTä ì≈£î&ÉT. Ms¡+<ä]ø° <ä÷s¡+>±
ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq j·TTe$TÁ‘·T\‘√ø£*dæ ªkÕVæ≤rdüs√es¡+μ
nH˚d+ü düú q&çù| Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊs¡T>±ì, ø=qkÕ>∑˝<Ò Tä .
1962 ‘·s¡yê‘·qT+∫ Äj·Tq kÕVæ≤‘·´ |ü⁄qs¡TØ®eq+
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ‘·+Á&çeTs¡D+ Á|üu≤Û e+‘√ rÁeyÓTqÆ qsê\»ãT“øÏ
˝ÀHÓ`’ eTè‘·TúÛj Ñ T· +‘√ ø=ìïdü+e‘·‡sê\bÕ≥T s¡#H· êyê´dü+>±ìøÏ
<ä ÷ s¡ y Ó T Æ b ˛j· ÷ s¡ T . Hê≈£ î |ü ] #· j · T eTj˚ T ´ ø±˝≤ìøÏ eT∞¢
s¡#·Hêyê´dü+>∑+ ÁbÕs¡+_Û+∫ e#·q ø£$‘·, |ü<ë´\T, ø£<∏ä\T, <˚es¡ø=+&É
Áyêj·T&É+ kÕ–dü÷+Ô &˚yês¡T. ‹\ø˘>±s¡T eT+∫ #·<Tä e]. dü+uÛ≤wüD≤ u≤\>∑+>±<Ûäs¡ ‹\ø˘
Á|æj·TT&ÉT. ‘Ó\T>∑Tø£e⁄\˝À ns¡T<Ó’q düT+<äs¡T&ÉT. düT≈£îe÷s¡+,
kÂ+<äs¡úÛÑ]‘·yÓTÆq eTqdüT‡. ø=+‘· ìkÕ‡≥+ ø=+‘·ã<äΔø£+, ø=+‘· ‘êqT n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq
e´øÏqÔ H˚ $XÊ«dü+, e+{Ï »MT+<ëØ ne\ø£Då ≤\THêï`>=|üŒ ùdïVü≤o*. $X‚w+æ ∫ j·TTe‘·s+¡
s¡#s· TT‘·\‘√, $TÁ‘·T\‘√ >∑&|É &ü +É #ê˝≤ sTTwü+º . Äj·TqøÏ eTT≈£îÿbı&çyê&˚ n\yê≥T+&˚~.
‘·qTï‘êH˚ $düT≈£îÿ+≥÷ ≈£L&Ü $&ç∫ô|≥º˝øÒ b£ ˛j˚Tyês¡T. ªªeTq ePfiÀ¢ ˇø£ HÓ{’ Ÿøu¢£ Ÿ ñ+fÒ
u≤>∑T+&˚<j ä ÷· ´μμ nì eTT#·Ã≥|ü&y˚ ês¡T. Äj·Tq s¬ +&√e´düq+ ù|ø±≥. Ç+{Ï m<äTs¡T>±H˚
ø£ã¢ T“˝À Ä&˚yês¡T. sêÁ‹|üP≥ ìÁ<ä|fü ~ºÒ ø±<˚y÷Ó , m≈£îÿe y˚T\Tø=H˚yês¡T.
Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ $wüjT· +˝À Äj·TqøÏ #ê˝≤ düŒwüyº TÓ qÆ n_ÛÁbÕj·÷\T+&˚$.
‘Ó\T>∑TÁbÕNq ø£e⁄˝À¢ ø£$Á‘·jT· +, ô|<äq› , ‘ÓHê*sêeTø£èwüß&í TÉ n+fÒqT, Ä<ÛTä ìø£ ø£e⁄˝À¢
ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ ll n+fÒq÷, #ê˝≤ sTTwü+º .
‹\ø˘>±]øÏ m+‘√ ù|s¡T‘Ó∫Ãq e#·qø£$‘·\T, ø£<\ä∏ T 1962`1966 eT<Û´ä ø±\+˝À
Áyêdæqy˚. Ç+{ÏøÏ yÓ[¢q|ü&É˝≤¢ ‘·q ø=‘·Ô ø£$‘·H√, ø£<∏äH√, $ì|æ+#˚yês¡T. Äj·Tq≈£î
#ê˝≤eT+∫ dü+^‘ê_ÛsT¡ ∫ ñ+&˚~. Á|üU≤´‘· yÓD’ ≈Ï î£ \T áeTì X¯+ø£sX¡ ÊÅd>Ôæ ±s¡T ‹\ø˘øÏ
düMT|üã+<ÛTä e⁄. ‹\ø˘yêfi¯~¢ ô|<ä≈› î£ ≥T+ã+. Äs¡T>∑Ts¡T k˛<äsT¡ \˝À áj·Tq s¬ +&Éeyês¡T.
øπ e\+ <ÛHä ês¡q® , e&ûy¶ ê´bÕs¡+, eékÕj·T+, Á|ü<ëÛ qyê´|üø±˝…q’ Ä sTT+{À¢ ‹\ø˘ |ü⁄≥º&+É
ˇø£ $+‘·!
‘·q>∑~˝À |ü+~]|üf…ºeT+#·+MT<ä, #·T≥÷º |ü⁄düÔø±\÷ ø±–‘ê\÷ ô|≥Tº≈£îì
≈£Ls¡TÃH˚yês¡T. ‘Ó\ì¢ >±¢k˛Z\T+^|ü+#·, eT]+‘· ‘Ó\ì¢ ø£{Ÿãìj·THé <Û]ä +∫q düT+<äs•¡ \Œ+
˝≤>∑` ~fi¢̄øÏ nqT≈£îì ≈£Ls¡TÃH˚yês¡T. $TÁ‘·T˝§ùdÔ ≈£Ls√Ã&ÜìøÏ s¬ +&ÉT #Óøÿ£ ≈£îØÃ\T+&˚$.
|üøÿ£ q ã\¢MT<ä neTè‘ê+»q+ &Éu≤“ ì+&ÉT>± eTT≈£îÿbı&ÉT+, eT+∫˙fi¯¢ eTs¡#+Ó ãT, |üøÿ£ q
◊<ës¡T b˛ø£eø£ÿ\T, ô|<äø› {Ï øÏ Ï ne‘·\>± Áø√≥Hé yÓTTø£ÿ\T. Ç+‘˚ düs+¡ C≤e÷.
‘·q s¡#q· \T |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À sê≈£î+&Ü >=|üŒù|s¡T dü+bÕ~+#·T≈£îqï ns¡T<Óq’ s¡#s· TT‘·

‹\ø˘. ª}] ∫e] Ç\T¢μ ø£<∏ëdü+|ü⁄{Ïì @\÷s¡T≈£î #Ó+~q e\¢uÛÑH˚ì ø±o$X¯«Hê<∏äÛ+
Á|ü#T· ]+∫q~ ‘·|Œü , $T–*q @s¡#q· \T ‹\ø˘ Áã‹≈£î+&É>± |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+>± sê˝Ò<Tä .
ª∫qïe÷àμ, ªqTe⁄«˝Òe⁄ ˙bÕ≥ ñ+~μ, ªn<äècÕº<«äÛ >∑eTq+μ e#·qø£$‘·\T, ªn<Ó«’ ‘·
e÷qà<Û+ä μ |ü<ë´\T, ªrÁeyê<äHêj·T≈£î&ÉTμ, e+{Ï ø=~›ø<£ \ä∏ T Äj·Tq dü«j·T+>± $ì|æ+#·>±
$HêïqT. ªN*q u≤≥\Tμ nH˚ ˇø£ qe\ Áyêdü÷+Ô &˚yês¡T. n|ü&É|ü &ÉT Ä ø±–‘ê\T ø=ìï
rdæ $ì|æ+#˚yês¡T. Äj·Tq ˇø£kÕ], ˇø£ Áô|+ò #Y ø£<\ä∏ yê\÷ýéT (Ç+^¢wßü nqTyê<ä+)
Ç∫Ã #·<eä eTHêïs¡T. Äj·Tq Ä\“s√º yÓTTsê$jÓ÷, e÷s¡s¬Z {Ÿ $T#Ó˝Ÿ, kÕø°, eØ®ìj·÷ e⁄˝ŸŒ¤
s¡#q· \ >∑T]+∫ #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T.
‘Ó\T>∑T˝À $X¯«Hê<∏yäÛ ês¡+fÒ #ê˝≤Çwüyº T˚ ø±ì $TqVü‰sTT+|ü⁄\T+&˚$. Äs¡TÁ<ä MT<ä
ô|<ä>› ± dü<_ä ÁÛ bÕj·T+˝Ò<Tä . ≈£î+<äT]Ô n+fÒ ≈£L&Ü n+‘˚. ø£$‘·«|ü⁄ kÕ+Á<ä‘ì· |ü\#·ãs¡TkÕÔ&ìÉ
Äj·Tq |òæsê´<äT. Ä<ÛäTì≈£î˝À¢ |æ\ø±>∑D|ü‹XÊÅdæÔ, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, yÓ˝ÒÃs¡T
Hêsêj·TDsêe⁄, y˚<Tä \dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ n+fÒ n_Ûe÷q+ ñ+&˚~. lbÕ<ä ø£èwüeí T÷]Ô,
‘·+–sê\ düTu≤“sêe⁄, dü÷s¡+|üP&ç uÛ≤düÿs¡sêe⁄ Äj·Tq≈£î Äràj·TT\T. Äj·Tq
k˛<äsT¡ \+<ä]˝À dü+^‘·, kÕVæ≤‘ê´\ $wüjT· +˝À >∑+>±<Ûsä s¡ êe÷sêe⁄ (u≤ãT˝Ÿ) Äj·TqøÏ
u≤>± düìïVæ≤‘·+>± ñ+&˚yês¡T.
Ä 18`19 @fi¯¢ ej·TdüT‡˝À H˚qT ‘Ó–+∫ ªe÷&ÉT>∑T\ø=+&É˝À¢μ nì ˇø£ qe\
sêXÊqT. ‹\ø˘>±]øÏ #·<eä eTì Ç#êÃqT. ø=ìï HÓ\\bÕ≥T eTÚq+>± e⁄+&çb˛sTT ‘·sy¡ ê‘·
Hêø=ø£ ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊs¡T. ªªlø±+‘Y, ˙MT<ä Hê≈£î ÄX¯\TìïsTT. H˚qT Bìì ˙≈£î ‹]–
Çe«&É+˝Ò<Tä . Á|ü˝ÀuÛÑ |ü&‘É êeì`Ç|üŒ{À¢ e<äTμ› μ`nì. <ë<ë|ü⁄ eTs√@&Ü~ >∑&#ç êø£ Ç#êÃs¡T.
eT∞¢ #·<äTe⁄≈£î+fÒ dæπ>Zdæ+~. ∫+|æ|ü&˚XÊqT. Ç+<äT≈£î ‹\ø˘>±]øÏ m+‘√ ø£è‘·»„‘·
#Ó|ü≈£îHêïqT.
‹\ø˘øÏ C≤qø°u≤\ n+fÒ n_Ûe÷q+ e⁄+&˚~. yê[¢+{ÏøÏ yÓ[q¢ |ü&É˝≤¢ ÄyÓT#˚‘·
bÕ≥bÕ&ç+#·Tø=H˚yês¡T. ∫qï∫qï bÕ≥\TÁyêùdÔ Áb˛‘·‡Væ≤+#˚yês¡T. e÷ùdïVü≤+ >∑T]+∫
Äj·Tq≈£î H˚H|Ó ü &É÷ #Ó|Œü ˝Ò<Tä . #Ó|⁄ü <ë+ nqT≈£îH˚˝À>± Äj·Tq eTs¡D+Ï #ês¡T.
eT∞¢`C≤qø°u≤\ $wüj÷· ìøÏ ekÕÔqT. n˝≤`sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ e~*, ø=eP«s¡T #˚]
dü«‘·+Á‘· Jeq+ÁbÕs¡+_Û+∫q H˚qT, sT÷kÕ], <äè&Û+É >± C≤qø°u≤\øÏ e÷≥ Ç#˚ÃXÊqT.
Ç|ü&çø£ ì•Ã+‘·. ‹\ø˘>±] kÕìï<Û´ä +, C≤qø°u≤\ùdïVü≤+, düTã“sêj·TXÊÅdÔæ n_Ûe÷q+,
Hê≈£î m+‘√ã\+ Çdü÷+Ô &˚$. &ÉãT“øÏ Çã“+~ ñHêï, y˚eT÷]dü‘´· + Hê≈£î ‘√&ÉT+&É&+É e\¢
ô|<ä>› ± düeTdü´\T ‘·˝‘… ˝Ô· <Ò Tä . 1963dü+e‘·‡s¡+ u≤>±H˚ >∑&∫ç b˛sTT+~. Ä j˚T&ÉT »]–q
$X‚wü sê»ø°jT· dü+|òTü ≥q nyÓT]ø± n<Û´ä ≈£îå &ÉT John.F.Kennedy (C≤Hé |ò&æ s®É ê˝Ÿ¶ ø¬ qï&û)
Vü≤‘·´. |üÁ‹ø£\T #ê˝≤ ô|<ä>› ± Äyês¡,Ô nq+‘·s¡ |ü]D≤e÷\>∑T]+∫ ÁyêXÊsTT.
y˚dü$ôd\e⁄\≈£î Ç+{Ïπø yÓfi≤¢qT. ªªÇ+{Ïπøμμ nì m+<äT≈£+≥THêïq+fÒ 1964`
1966 eT<Û´ä m≈£îÿe>±, ø±øÏHê&É˝À u≤|üPJ yê[¢+{ÏøÏ yÓ&TÉ ‘·÷+&˚yê&çì. nø£ÿ&É n‘·ì

‘·+Á&ç (Hê≈£î e÷neTà yÓ|’ ⁄ü ã+<ÛTä e⁄>± es¡døü Ï ‘ê‘·jT· ´) m\ÅødºÏ {æ ° &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À
ndæôd+º {Ÿ Ç+»˙sY>± |üì#˚ùdyês¡T. yê[¢+{À¢ n+<äs÷¡ (u≤|üPJøÏ eTT>∑TsZ T¡ #Ó˝fi¢… ó¯ ,¢ Ç<äs› T¡
‘· e TTàfi¯ ó ¢ ) H˚ q +fÒ #ê˝≤ n_Û e ÷q+>± ñ+&˚ y ês¡ T . n|ü Œ {À¢ u≤|ü P J yê˝Ò Ô s ¡ T
Ä+Á<Ûj ä T· ÷ìe]‡{°˝À M.Sc(Tech) #·<Tä e⁄‘·÷+&˚yê&ÉT. H˚qT ø±˝ÒJ $<ë´]Δ>± ñ+≥÷H˚
|üÁ‹ø£\≈£î kÕVæ≤‘·ýê´kÕ\T, ø£<\ä∏ T, |ü+&É>∑ >π j·÷\T e+{Ï$ sêdüT+Ô &˚yê&çì. ø±k˛Ô≈L£ k˛Ô
bÕ]‘√wæø±\T edü÷+Ô &˚$.
1963 y˚dü$øÏ yÓ[¢q|ü&ÉT Ç+{À¢ Hê‘√ Hêqï>±s¡T e÷{≤¢&˚yês¡Tø±s¡T. nø£ÿ&É
$TÁ‘·T\‘√ u≤>±H˚ >∑&∫ç b˛sTT+~.
1964 Hê{ÏøÏ ø=eP«s¡T dü+düÿè‘·ø±˝ÒJ˝À ìs¡«Vü≤D |ü]dæ‘ú T· \T ø=+#Ó+ e÷sêsTT.
ÁãVü≤àl »{≤e\¢uTÑÛ \ |ü⁄s¡Tc˛‘·+Ô >±s¡T ‘·eT Á|æì‡|ü˝Ÿ |ü<$ä e<ä\Tø=ì ø±øÏHê&É yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
nø£ÿ&=ø£ dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\ ÁbÕs¡+_Û+#·&ÜìøÏ.
l øπ •sêE y˚+ø£≥ qèdæ+Vü≤ nbÕŒsêe⁄>±s¡T Á|æì‡|ü˝Ÿ nj·÷´s¡T. Hêø£~ uÛ≤cÕÁ|üMD
s¬ +&Éedü+e‘·‡s¡+. n|üŒ{À¢ e÷≈£î dü+düÿè‘ê#ês¡T´\T>± ÁãeTàl <Û÷ä [bÕfi¯ sêeT#·+Á<äXÊÅdÔæ
>±s¡T, le÷Hé s=+|æ#s· ¢¡ lìyêkÕ#ês¡T´\T>±s¡T, ÁãVü≤àl ù|] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ XÊÅd>Ôæ ±s¡÷—
‘Ó\T>∑T Ä#ês¡T´\T>± l sêeP] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±s¡T, l ø£\>∑ y˚+ø£≥düTu≤“sêj·TT&ÉT>±s¡T,
bÕsƒê\T #Óù|Œyês¡T. øπ •sêEyês¡T n|ü&É|ü &ÉT e∫Ã XÊ≈£î+‘·\+ bÕsƒ+¡ #ÓbÕŒs¡T.
1964˝À ì‘·´ø£è‘ê´\≈£î ˝À≥T˝Ò≈î£ +&Ü q&ç∫b˛j˚T~. &ÉãT“ nedüs+¡ |ü&qç |ü&ÉT
düTã“sêj·TXÊÅdæÔ Çdü÷Ô+&˚yê&ÉT. C≤qø°u≤\ eTÁ<ëdüT˝À |æ.düTo\ <ä>∑Zs¡ ñ<√´>∑+
$s¡$T+#·Tø=ì, >∑es¡ïyÓT+{Ÿ ñ<√´>±\ø√dü+ Á|üjT· ‘êï\T yÓTT<ä\Tô|{Ï+º ~. H˚qT |üÁ‹ø£\≈£î
|ü+|æq s¡#q· \≈£î, Á|ü#T· s¡D≈£î d”«ø£]+#êeTì Intimation ñ‘·sÔ ê\T e#˚Ã$. yê{Ïì #·÷|æ+∫
n|ü\T #˚d÷ü +Ô &˚yê&çì. 1964`1965 q&ÉTeT`n+fÒ Hê Preliminary uÛ≤cÕÁ|üMDø±\+˝À
e÷ø±˝ÒJ˝À eT+∫$TÁ‘·T\T @s¡Œ&Ü¶sT¡ . >∑]–bÕ{Ï düTÁãVü≤àD´+, $sƒê\ sêeT#·+Á<äeT÷]Ô,
_.$.mdt.XÊÅd,Ôæ eT\¢+|ü*¢ @ø√sêyéT, |ü⁄]|òTü fi¢̄ s¡|Tüò T, ø£+uÛ+Ñ bÕ{Ï ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄...e+{Ï
yêfi¯ó.¢ $<ë´Á|üMD $<ë´s¡T˝Δ À¢ düeTTÁ<ë\ s¡+>∑ sêe÷qTC≤#ês¡T´\T, eT+∫ $TÁ‘·T&Éj÷· ´s¡T.
m+<äs¡THêï, y˚eT÷] dü‘·´+ e÷Á‘·+ qHÓïqï&É÷ M&Éì ÁbÕD$TÁ‘·T&ÉT. n‘·ì‘·+Á&ç
y˚+ø£≥sêeTX¯sà¡ >±s¡T ≈£L&Ü Hê|ü≥¢ #ê˝≤ n_Ûe÷q+>± ñ+&˚yês¡T.
1964˝À $X‚w|ü Tüò ≥q l »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA eTs¡D+. m+<äs√ ø£e⁄\T ø£$‘ê«\T
ÁyêXÊs¡T. Äj·TH=ïø£ legend >± uÛ≤$+#˚ Äø±\+˝À, "Who is after Nehru?" e+{Ï
|ü⁄düøÔ ±\T ≈£L&Ü n+‘·≈î£ eTT+<˚ e#êÃsTT. l <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ¡ ‹\ø˘ ` "Prince
Charming darling of the millions! nì ø°]d Ô ÷ü Ô ø£$‘· ÁyêXÊs¡T.
ø±˝ÒJ s√E˝À¢ ø±<äT>±ì, düTe÷s¡T n|üŒ{ÏøÏ |ü<˚fi¯¢‘·s¡yê‘· HÓÁVüAÁyêdæq An
Auto biography, Discovery of india, Glimpses of world history |ü⁄düø Ô ±\T #·~yêqT.

Äj·Tq s¡#H· ê $<Ûëq+˝À ø£$‘ê«+X¯, #·eT‘êÿs¡+, >±&ÛbÉ Õ+&ç‘´· +, $XÊ\ ÁbÕ|ü+∫ø£ <äèwæ,º
$X‚w¢ Dü rs¡T m+‘√ Äø£s¸¡ ø+£ >± ‘√#êsTT.
Preliminary #·<Tä e⁄\s√E˝À¢ Hê Äs√>∑´+ n+‘·+‘·e÷Á‘·+>± ñ+&˚~. ‘·sT¡ #·T
»«sê\T e#˚Ã$. ‘·DT≈£î yÓ[b¢ ˛‘·T+&˚yê&çì. düTã“sêj·TXÊÅdøÔæ Ï s¡÷yéT ñHêï, yÓ<’ ´ä düV‰ü j·÷ìøÏ,
#êøÏØ #˚sTT+#·Tø√e&ÜìøÏ C≤qø°u≤\ yêfi¯¢ Ç+{À¢H˚ ñ+&˚yê&çì. \ø°àå qs¡deü ÷+ã>±s¡T
ìs¡+‘·s+¡ ñ<√´>∑+, ≥÷´wüq¢ dü+<ä&˝ç À ñ+≥÷ ≈£L&Ü, Hê¬ø+‘√ ùde#˚ùdyês¡T. C≤qø°u≤\
düsπ dü], m+‘· ‘=+<äs>¡ ± ñ<√´>∑+˝À #˚] Hê≈£î düV‰ü j·T|ü&<É ëe÷! nì ñs¡ø˝£ dÒ ÷ü +Ô &˚~.
q+&É÷] ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T>±s¡ì ‘·DT≈£î˝À Á|üd<æ yΔä <’Ó Tä ´\T. Äj·Tq s¬ +&ÉTkÕs¡T¢ Hê≈£î f…bÆ Õò sTT&é
eùdÔ >=|üŒ yÓ<’ ´ä + #˚XÊs¡T.
1964`1965 eT<Û´ä Hê≈£î e÷ø±˝ÒJ˝À Á|æì‡bÕ˝ŸøÏ e´‹πsøÏ>± ù|s¡T+&˚~. HêyÓ|’ ⁄ü
ì+∫ e´‹πsø£‘· ø±<äT— Hê dü«‘·+Á‘· Á|ües¡qÔ Äj·Tq≈£î q#˚Ã~ø±<äT. yêfi¢̄ y˚Tq\T¢&TÉ y˚eT÷]
dü‘´· +‘√ ùdïVü≤+, H˚qT bı>∑sT¡ uÀ‘·TqH˚ n_ÛÁbÕj·T+ ≈£L&Ü ø£*–+∫+<˚y÷Ó ! ‘·sT¡ #·T ø±˝ÒJ
m>∑>=≥º&+É ≈£L&Ü ø±e#·TÃ. ø±ì`H˚qT Äj·Tq $TÁ‘·T&ç ø=&ÉT≈£îqT ø±e&É+ e\¢, Ç‘·sT¡ *ï
<ä+&ç+∫q≥Tº qqTï ø£]qƒ +>± <ä+&ç+#·˝<Ò Tä . n|üŒ{À¢ Hêø£s+Δ¡ ø±˝Ò<Tä . ø±ì`dü«uÛ≤e+#˚‘·
Äj·Tq #ê˝≤ eTè<äTe]. dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\$<ë´]Δ, uÛ≤$|ü+&ç‘T· &ÉT, ˇø£˝≤>∑ eg<Ûës¡D
<ä>sZ∑ q¡ T+∫ ìj·Te÷\T bÕ{Ïd÷ü Ô #·<Tä e⁄ ‘·|Œü eTs=ø£ <Ûë´dü ñ+&É≈L£ &É<ìä Ä•+#˚yês¡T.
Hê≈£î ñqï<˚ #·<Tä e⁄‘·|Œü eTs√<Ûë´dü. dü>+∑ ø±øÏHê&É |æ.ÄsY. ø±˝ÒJ Hangover ≈£L&Ü
e⁄+&˚~. ªªn‘· &Ü<ÛTä ì≈£î&√jYTμμ nì ø=+#Ó+ yÓ≥ø±s¡+>± e÷{≤¢&y˚ ês¡T.
á }>∑T˝≤≥\eT<Û´ä , nHês√>∑´+eT<Û´ä , ‘·DT≈£î Á|üj÷· D≤\eT<Û´ä 1964`1965
eT<Û´ä , Hê#·<Tä e⁄ es¡<˝ä À¢ >√<ëe] |ü&eÉ ˝≤>∑ }>∑T˝≤&ÉT‘·÷ q&ç∫+~. $X‚wü |òTü ≥q\T
»]–q >∑Ts¡T˝Ô MÒ ˝Òe⁄.
nsTT‘˚`sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À Hêqï>±] J$‘·+˝À e÷Á‘·+ nq÷Vü≤ýÓTÆq e÷s¡TŒ
»]–+~. 1964˝À ø±e*ø±˝ÒJ˝À ly˚<äT\ dü‘·´Hêsêj·TDXÊÅdæÔ>±s¡T ]f…Æs¡sTTq
O<√´>∑+˝ÀøÏ s¡eTàì l &ç. sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ >±] qT+∫ ÄVü‰«q+ e∫Ã+~. e÷neTàqT
rdüTø=ì ø±e* yÓ[¢b˛j·÷s¡T. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ Ç\T¢ n<Ó›øÏ#êÃs¡T. 1965qT+∫ Hê≈£î
j·T<∏ë$~Û>± ø=eP«s¡TøÏ &ÉãT“ |ü+|ü&+É ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. n|üŒ{ÏøÏ H˚qT Á|æ*$TqØ |ü_ø¢ ˘
|üØø£å bÕdüj÷· ´qT. eT÷&Ée dü+e‘·‡sêìøÏ e∫Ã #˚sêqT. n|üŒ{Ïøπ
Ä+Á<Ûyä ês¡|Áü ‹ø£, Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ~q|üÁ‹ø£, yês¡|Áü ‹ø£, j·TTe, Hê s¡#q· \T
Á|ü#·T]dü÷Ô+&˚$. Ä j˚T&ÉT ªuÛ≤s¡‹μ y˚T HÓ\ dü+∫ø£˝À ªbÕ\sê‹
u§eTà\Tμ nH˚ o]¸ø‘£ √ Hê yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï |ü<´ä K+&çø£ n#·ÃsTT+~.
n|üŒ{Ïes¡≈£î n|ü&É|ü&ÉT @\÷s¡T qT+∫ e∫Ã eTTrÔ$
\ø£àå D<ëdüT>±s¡T |ü\ø£]dü÷+Ô &˚yês¡T. @\÷s¡T˝À ªªeTTeTT≈£îå e⁄μμ nH˚
l eTTrÔ$ \ø£åàD<ëdüT e÷dü|Áü ‹ø£≈î£ dü+bÕ<ä≈î£ \T>± ñ+&˚yês¡T. @\÷s¡T kÕúìø£ |üÁ‹ø£˝À¢

õ˝≤¢ sê»ø°j÷· \MT<ä yê´kÕ\T ÁyêdüT+Ô &˚yês¡T. $XÊ«kÕ\˝À k˛wü*düT.º e÷ Á|æì‡|ü˝ŸøÏ
n‘·´+‘· Äràj·TT˝…q’ |üPs¡«$<ë´]Δ. eT+∫ |ü<´ä , >π j·Tø£$. Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ #·<eä ]. ÁbÕNq,
Ä<ÛäTìø£ ø£e⁄\qT u≤>± #·~$ Äø£[+#·Tø=qï e´øÏÔ. >=|üŒ ùdïVü≤o*. ø=+#·+ bı>∑s¡T
ø£qãs¡#˚ j·TTe≈£î\+fÒ eTØ Çwü+º . mqï <ä–q kÕVæ≤‘·éø£.Ô H˚H]Ó –q Hê{ÏøÏ 30`35 @fi¯¢
eT<Û´ä ej·TdüT. H˚qT nqï>±s¡T nì |æ*#˚yê&çì. Äj·Tq n|üŒ{À¢ ‘·DT≈£î ≈£L&Ü edü÷+Ô &˚yês¡T.
nø£ÿ&É Äj·Tq≈£î Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´ ñ+&˚yês¡T. H˚qT eT÷&Ée
dü+e‘·‡s¡+˝À ñ+&É>± e÷ ø±˝ÒJ˝À ˝…øÃ£ s¡s>Y ± ñ<√´>∑+˝À #˚sês¡T. uÛ≤cÕÁ|üMD Á|æ*yÓTqØ
ø±¢dTü \≈£î ‘Ó\T>∑T ø±yê´\T bÕsƒ+¡ #Óù|Œyês¡T. Äj·Tq sêe&É+ Hê≈£î >=|üŒ »edü‘ê«\ì∫Ã+~.
e÷Á|æì‡|ü˝Ÿ, \ø£àå D<ëdüT>±]ì rdüT≈£îsêe&É+˝À ˇø£ Ä+‘·s´¡ + e⁄+~. Äj·Tìï Vü‰dü˝º Ÿ
yê¬sH¶ >é ± ≈£L&Ü ìj·T$T+#ês¡T. Äj·Tq+fÒ y˚eT÷] dü‘ê´ìøÏ ≈£L&Ü #ê˝≤ >ös¡e+. edü÷HÔ ˚
Äj·Tq eTeTà*ï<äØ› ï ˇø£{>Ï ± #·÷dæ Ä<ä]+#ês¡T.
Ç˝≤>∑ $wüj÷· \T q&ÉTdü÷+Ô &É>± ˇø£ s√Eq ˇø£ dü+|òTü ≥q »]–+~.
1963 Hê{Ï |ü]#·j·Tø±\+qT+∫ Hê≈£î, C≤qø°u≤\øÏ eT<Ûä´ ñ‘·Ôs¡Á|ü‘·T´‘·Ôsê\T
q&ÉTdü÷+Ô &˚$. ÄyÓTqT+∫ Hê≈£î e#˚Ã ñ‘·sÔ ê\T me]#˚‘T· ˝À¢q÷ |ü&≈É î£ +&Ü H˚H˚ b˛kÕº|d”ò Tü ≈£î
yÓ[¢ rdüT≈£îH˚yêDÏ.í ˇø=ÿø£ÿkÕ] y˚eT÷]dü‘´· + n+<äT≈£îì ‘Ó∫Ã Ç#˚Ãyê&ÉT. ˝Ò<ë e÷ ø±˝ÒJ
|üP´Hé y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ ø±˝ÒJ &Üø˘ ‘Ó#Ã˚ y˚fi¯ Hê ñ‘·sÔ ê\T ≈£L&Ü rdüT≈£îì yπ̊s <ë∫, Hê≈£î
‘Ó∫Ã#˚Ãyê&ÉT. n‘·qT Hê≈£î y˚eT÷]dü‘ê´ìøÏ uÛèÑ ‘·´ÁbÕj·TT&ÉT>± ñ+&˚yê&ÉT.
Äs√Eq H˚qT C≤qø°u≤\øÏ ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊqT Ç+^¢wßü ˝À` n|üŒ{À¢ C≤qø°u≤\ì
JKI nì |æ*#˚yê&çì. n˝≤π> dü+uÀ~Ûd÷ ü Ô ñ‘·sÔ ê\T Áyêùdyê&çì. n˝≤ Áyêdæq ñ‘·sÔ êìï
ø±¢dTü ≈£î yÓfi‘¢‚ =+<äs˝¡ À ˇø£ text |ü⁄düøÔ +£ ˝À ô|{Ïº eT<Ûë´Vü≤ï+|üP≥ ø±˝ÒJøÏ yÓfi≤¢qT. Äs√E
∫e]>∑+≥bÕsƒ+¡ ø=+#Ó+ m≈£îÿeùd|ü⁄ kÕ–+~. Ç‘·s¡ ø±¢dTü \ $<ë´s¡T\ú T yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
e÷ ø±¢dTü yêfi¯+¢ ãj·T≥ø=#˚Ãdü]øÏ es¡¸+ yÓTT<ä˝+’… ~. dü]>±Z düeTj·÷ìøÏ |üP´Hé y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄
m<äTs¡Te#êÃ&ÉT. Vü‰dü˝º Ÿ˝ÀøÏ yÓfi˝¢‚ À>± |ü⁄düøÔ ±\T ‘·&dç bæ ˛‘êj·Tì`n‘·ìøÏ∫Ã C≤Á>∑‘#Ô· j
Ó T· éTì,
sπ |ü⁄e∫Ã rdüT≈£î+{≤qì, #ÓbÕŒqT. n‘·qT rdüT≈£îyÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT.
eTsêï&ÉT ø±˝ÒJøÏ j·T<ÛëÁ|üø±s¡+ e∫Ã ø±¢düT≈£î yÓ[¢b˛j·÷qT. ôdø£+&é nesY
»s¡T>∑T‘·T+&É>± Á|æì‡|ü˝Ÿ |æ\TdüTHÔ êïs¡ì y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ ø£ãTs¡T‘Ó#êÃ&ÉT. yÓfi≤¢qT.
Äj·Tq yÓT\¢>± Äe÷≥ sT÷e÷≥ #Ó|Œæ ` "Jki mes¡j÷· ´! ñ‘·sÔ +¡ u≤>±H˚ ÁyêXÊe⁄μμ
nì Hê Text |ü⁄düøÔ ±\T #˚‹ ø£+~+#ês¡T. H˚ì~ }Væ≤+#·ì |òTü ≥q. Äj·Tq¬ø˝≤ sT÷
|ü⁄düøÔ ±˝§#êÃjÓ÷ ø£Då +ùd|ü⁄ ‘√#·˝<Ò Tä . <=]øÏb˛j·÷qT. <äu≤sTT+#˚ düeTj·T+ø±<äT. Hê˝À
yÓTT+&ç<s’ÓÛ ´¡ + e∫Ã`HêÁ|üDj·T>±<Û+ä ‘ê #ÓbÕŒqT. Hêqï>±] e´‹πsø£‘≈· L£ &Ü #ÓbÕŒqT. n|üŒ{ÏøÏ
Äj·Tq Hêπødæ #·÷dü÷Ô q$«`ªªdüsπ , yÓfió¯ μ¢ μ nHêïs¡T. ã‘·T≈£îJe⁄&Ü! nqT≈£îì >∑~˝À+∫
ãj·T≥|ü&Ü¶qT. y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ Hêø√dü+ ø±düT≈£Lÿs¡TÃHêï&ÉT` ªªbıs¡bÕf…bÆ ˛sTT+~. ø±¢dTü
|ü⁄düøÔ ±˝Ò ø£<ë! nì ìqïkÕj·T+ø±\+ H˚H˚ Äj·Tq fÒ_˝Ÿ MT<ä ô|{≤ºμμqì H=#·TÃ≈£îHêï&ÉT.

HêπøMT ø√|ü+sê˝Ò<Tä . n≥T Hêqï>±]<ä>sZ∑ ,¡ Ç≥T Á|æì‡|ü˝Ÿ <ä>sZ∑ ,¡ sT÷ Á|üDj·TeéVü‰s¡+
‘=+<äs>¡ ± ‘Ó*dæb˛e&É+ eT+∫<˚ nqT≈£îHêïqT. eTqdüT‡ ‘˚*ø£|&ü +ç ~. y˚eT÷] dü‘´· +≈£L&Ü
H˚qqT≈£îqï<˚ düeT]Δ+#ê&ÉT.
Á|æì‡|ü˝Ÿ sT÷ |òTü ≥q\T ‘˚*ø£>± rdüT≈£îì e~˝ÒjT· ´˝Ò<Tä . yês¡+ s√E\ ‘·sy¡ ê‘·
qqT≈£î+{≤qT ˇø£kÕj·T+ø±\+ ø±˝ÒJ˝À ‘·q>∑~ ãj·T≥≈£îØÃ y˚sTT+#·T≈£î ≈£Ls¡TÃì`ø±¢dTü ˝…’
ãj·T≥≈£î yÓfi¢‚ $<ë´s¡T\Δ +<ä]˙ >∑eTìdüTHÔ êïs¡T. H˚qT ø£qã&É>±H˚ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ s¡eTàì |æ*#ês¡T.
yÓ[¢ ì\ã&Ü¶qT.
ªª˙ ñìøÏe\¢ ø±˝ÒJ yê‘êes¡D+ ø£\Twæ‘+· ne⁄‘·T+~. {Ï.dæ.Ç#˚ÃkÕÔqT sê»eT+Á&ç
>ö‘·MT$<ë´|”sêƒ ìøÏ yÓ[¢ #·<Tä e⁄ø√`˙sTTwü+º μμ nHêïs¡T. HêπøeTHê˝À ‘√#·˝<Ò Tä . ø±ùd‡|ü⁄
eTÚq+>±H˚ e⁄+&ç ªªH˚qT yÓfiq¢̄ +&çμμ nH˚dæ >∑ã>∑ã yÓ[b¢ ˛j·÷qT.
H˚qT eT÷&Ée dü+e‘·‡s¡+˝ÀøÏ e#˚Ãdü]øÏ y˚eT÷] dü‘´· + ≈£L&Ü eT∞¢ ø±˝ÒJ˝À
#˚sê&ÉT. Ä&É|æ\¢*ï u≤>± j˚T&ç|ædü÷Ô+&˚yê&ÉT. Hê Á|üDj·T eéVü‰s¡+ ø±˝ÒJ n+‘·{≤
‘Ó*dæb˛sTT+~. y˚eT÷]dü‘´· + Á|æì‡|ü˝Ÿ>±] y˚Tq\T¢&TÉ . H˚qT Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] nu≤“sTTì.
e÷‘√ ø£*dæ ‹]–q≥Tº ‘Ó*ùdÔ Á|æì‡|ü˝Ÿ ø√|ü–kÕÔs¡˙, ø=+<ä]¬ø’‘˚ ôdºÌ|òü+&é ø√ùdkÕÔs¡˙,
uÛj
Ñ T· +‘√ #ê˝≤eT+~ $<ë´s¡T\Δ T u≤Vü‰≥+>± e÷‘√ ‹s¡>&∑ ÜìøÏ »+≈£î‘·÷ ñ+&˚yês¡T.
y˚T+ Ç<ä›s¡eTHêï n+<ä]ø° Äø£s¡¸D≤ ñ+&˚~. $sƒê\ lsêeT#·+Á<äeT÷]Ô, ø±ouÛ§≥¢
dü‘´· Hêsêj·TD, eT]ø=~›eT+~ e÷Á‘·+ e÷sTT<ä]› ‘√ u≤>± ùdïVü≤+>± ñ+&˚yês¡T.
Ç˝≤ Á|æì‡|ü˝Ÿ‘√ jÓT{≤eTT{Ï>± nqTã+<Ûä+ ø=qkÕ>∑T‘·÷+&É>±`|ü⁄*MT<ä
|ü⁄Á≥kÕyÓT‘·>± Ç+ø=ø£ $X‚w+ü Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e∫Ã+~.
H˚qT #·~y˚ø±¢dTü ˝À y˚T+ Äs¡T>∑Ts¡+ eT>∑yêfi¢̄+ ø±ø£ eTT>∑TsZ T¡ Ä&É|\æ \¢ T+&˚yês¡T.
yêfi¯˝¢ À ø√≥ nqï|üPs¡í ˇø£‘.Ó ∫+‘·|øæ ÿ£ s¡+>∑T˝À Hêp>±Z ñ+&˚~. ÄyÓT qe⁄« #ê˝≤
n+<äyÓTÆq~. #·Ts¡T>±Z e÷{≤¢&˚~. yê[¢\T¢ y˚eT÷] dü‘·´+ Ç+{Ï|üø£ÿ<˚ ≈£L&É. ø±˝ÒJ˝À
n‘·qT e÷≈£î ø£+u…H’ ø¶é ±¢dTü ˝À ø£*ùdyê&ÉT. á nqï|üPs¡í n‘·>±&ç <äèwæ˝º À |ü&+ç ~. yÓT\¢>±
ÄyÓT‘√ ùdïVü≤+#˚d`æ ñ‘·sÔ ê\T q&çù|dæ‹ú øÏ #˚sê&ÉT. Ä ne÷àsTT ≈£L&Ü ñ‘·sÔ ê\T Áyêdü÷+Ô &˚~.
Ç+ø£ #Óù|Œ<˚+e⁄+~? e÷ sTT<ä›]≈£îqï ø°]ÔøÏ ‘√&ÉT n‘·ìøÏ ÄyÓT ø£*dæ+~. ø±˝ÒJ˝À
ø£\ø£\+ yÓTT<ä˝+’… ~. ÄyÓT ùdïVæ≤‘·Tsêfi¯ó¢ ªªn‘·ì‘√ ô|≥Tºø√e<äTμ› μ nì ÄyÓTì uÛj Ñ T· ô|{≤ºsT¡ .
ÄyÓT @MT uÛÑj·T|ü&É˝Ò<äT. @yÓTÆHêdüπs, Ä ne÷àsTTH˚ ô|[¢#˚düTø√yê\H˚ ìs¡íj·÷ìøÏ
y˚eT÷]dü‘´· + e#˚ÃXÊ&ÉT. n‘·ì‘·+Á&ç #·+&ÉXÊdüqT&ÉT. Á|æì‡|ü˝Ÿ<èä wæ˝º ÀH˚ ø±<äT, ‘√{Ïø±˝ÒJ
$<ë´s¡T\ú +<ä]ø° n‘·qT sö&û! `ô|>’ ± Ç‘·>±&ÉT ìjÓ÷–. ÄyÓT Á<ë$&ÉXÊK|æ\.¢ Áu≤Vü≤àD´+˝À
dü+ø£s¡+!
á >=&Ée kÕ>∑T‘·Tqï ø±\+˝ÀH˚ \ø£àå D<ëdüT>±s¡T e÷ ø±˝ÒJ˝À ˝…øÃ£ s¡s>Y ± #˚sês¡T.
ø=~›H\Ó \ eTT+<äTyÓqø£\‘√ ø±e#·TÃ...Á|æì‡|ü˝Ÿ $<ë´s¡T\Δ ≈£î s¬ +&ÉT ø£]qƒ ìj·Te÷\T
ô|{≤ºsT¡ . ˇø£{:Ï |ü⁄s¡Twü$<ë´s¡T\Δ +<äs÷¡ |ü+#Ó\T, #=ø±ÿ\T e÷Á‘·yT˚ <Û]ä +#ê*. Ä&É|\æ \¢ T
‘Ó\ì¢ Ns¡\T ø£≥Tºø√yê*`

s¬ +&ÉT : ø±˝ÒJ˝À ñ+&É>± $<ë´s¡T\Δ T dü+düÿè‘·+˝À e÷{≤¢&Ü*.
s¬ +&Ée wüs‘¡ T· ì mes¡÷ |ü{+ºÏ #·Tø√˝Ò<Tä >±ì` yÓTT<ä{wÏ sü ‘¡ T· ì ˇø£ es¡+Z $<ë´s¡T\Δ T
$~Û>± bÕ{Ï+#ês¡T. y˚T+ nsTT<ës¡T>∑Ts¡+ e÷Á‘·+ e´‹πsøÏ+#ê+. á $<Ûä+>± ≈£L&Ü
Á|æì‡bÕ˝ŸøÏ H˚qT nìwüß&º qç j·÷´qT. y˚eT÷] dü‘´· + <ë«sê nqï|üPs¡,í ÄyÓT<ë«sê >√$+<äsêE
XÊs¡<,ä Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T\j·÷´s¡T.
\ø£àå D<ëdüT>±s¡T ˝…øÃ£ s¡sY e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, Vü‰dü˝º Ÿ yê¬sH¶ é ≈£L&Ü nj·÷´s¡T. H˚qT, e÷
dü‘´· + Äs√E˝À¢ dæ>s¬∑ ≥T¢ u≤>± ø±˝ÒÃyêfi¢̄+. \ø£àå D<ëdüT>±s¡T dæ>s¬∑ {Ÿ, ù|ø±≥e+{Ïyê{ÏøÏ
ã<äeΔ ´‹πsøÏ. y˚T+ Ç<äs› +¡ Äj·Tq ø£+≥|ü&≈É î£ +&ÜH˚ dæ>s¬∑ ≥T¢ ø±˝ÒÃyêfi¢̄+.
ñqï≥Tº+&ç Á|æì‡|ü˝Ÿ nbÕŒsêe⁄>±s¡T qqTï ø±˝ÒJ qT+∫ düôdŒ+&é #˚d÷ü Ô H√{°dTü
ÁyêsTT+∫, ø±¢düT\ìï{ÏøÏ |ü+|üuÀj˚TeTT+<äT \ø£åàD<ëdüT>±]øÏ #·÷|æ+#ês¡≥. <ë+‘√
yê[¢<]›ä ø° #·sÃ¡ »]–`∫e]øÏ qqTï Vü‰dü˝º Ÿì+∫ ‘·|Œæ +∫ \ø£àå D<ëdüT>±s¡T s¡÷yéTy˚T{Ÿ>±
ô|≥Tºø=H˚ Vü‰MT MT<ä`Ä H√{°dTü qT ñ|üd+ü Vü≤]#ês¡≥!
n|üŒ{ÏqT+∫ Hêø±˝ÒJ J$‘·+˝À eTs√ø=‘·Ô |òüT≥º+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. H˚qT
\ø£àå D<ëdüT>±] s¡÷yéTy˚T{Ÿ>± |ü]D$T+∫, Vü‰dü˝º ŸqT+∫ U≤∞#˚dæ yÓ[b¢ ˛j·÷qT.
Ä Vü‰dü˝º Ÿ $<ë´]ú>± Hê J$‘·+>∑T]+∫ ø=+‘·#bÓ ÕŒ*. n<=ø£ ô|<ä› ô|+≈£î{ÏdÁü ‘·+
nqe#·TÃ. eTT+<äT, yÓqø£ n˙ï ø£*|æ`∫qïô|<ä› 8`10 >∑<äT\T $T+∫˝Òe⁄. ãVüQbÕ‘·
ø£≥&º +É . H˚\MT<ä >∑#T· Ã ô|fi¢̄\T ø=ìï#√≥¢ ˝Ò∫b˛j·÷sTT. ô|<äe› s¡¸+ |ü&‘ç ˚ ô|q’ T+∫ >∑<Tä ˝À¢øÏ
˙s¡T ≈£î]ùd~. ô|’ ô|Dø£ ø=+‘· C≤]e⁄+&˚~. Vü‰düº˝À¢ ñ+&˚ $<ë´s¡TΔ\T #ê˝≤eT+~,
ù|<äèT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ Áu≤Vü≤àDT˝Ò ...¬s&ç,¶ yÓ÷C…d,t >∑T|ü,Ô #Í<ä], ˇø£ ø=+&ÉC≤‹ ≈£îÁsê&ÉT,
Ç<ä›s¡T n–ï≈£î\ø£åÁ‹j·TT\T, Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘·˝À ñ+&˚yês¡T. ø=+<äs¡T kı+‘·+>± e+≥
#˚dTü ø=H˚yês¡T. ø=+<ä]øÏ yêsê\T+&˚$. ˇø£ XËe’ ≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q Áu≤Vü≤àD k˛<äsT¡ \T`
q\T>∑Ts¡T `ˇø£ >∑~˝À ñ+&˚yês¡T. yê]˝À s¬ +&Ée k˛<äsT¡ &ÉT e÷<ÛTä ø£s+¡ #˚dæ yêfi¯+¢ <ä]ø°
uÛÀ»q+ ‘Ó#Ã˚ yê&ÉT. #ê˝≤ ã*wüß&˜ TÉ . eT+∫ uÛÀ»qÁ|æjT· T&ÉT. ‘êqT ‹H˚yê&ÉT. Ç‘·sT¡ \≈£î
ô|fÒyº ê&ÉT. (e÷<ÛTä ø£s+¡ n+fÒ: ‘·TyÓTà<ä, |ü⁄e⁄« |ü⁄e⁄« ‹]– ÄVü‰s¡+ düeT≈£Ls¡TÃ≈£îqï≥Tº,
ÁãVü≤à#ê] $<ë´]Δ ˇø£ ‘·&|ç qæ eÅkÕÔìï Hê\T>∑Tbıs¡\ CÀ˝…>± #˚dTü ≈£îì, eT<Ûë´Vü≤ïy˚fi¯
ø=ìï Áu≤Vü≤àDÇfi¯¢≈£î yÓ[¢ yês¡Tô|{Ïºq _Ûø£å`nqï+ ≈£Ls¡\T, Ç‘·s¡|ü<ësêΔ\T ‘Ó#·TÃ≈£îì`
|üP≥ >∑&TÉ |ü⁄ø√e&É+. áeè‹Ô |ü>{∑ |Ï Pü ≥ e÷Á‘·yT˚ #Ój÷· ´*.)
n‘·qT Çyêfi¯ eT+∫dæ‹ú ˝À dæsú |¡ &ü ç düTK+>± ñHêï&ÉT. ù|s¡T #Ó|Œü &É+˝Ò<Tä . #ê˝≤
eT+∫e´øÏÔ. ne÷j·T≈£î&ÉT. bÕe˝≤, nsêΔ, @ Áu≤Vü≤àD≤s¡Δ|ü⁄ <äøÏåD√ <=]øÏ‘˚ <ë#·T≈£îì
sê»eT+Á&çy[Ó ¢ dæìe÷\T u≤>± #·÷ùdyê&ÉT. Ä Vü‰dü˝º Ÿ $<ë´s¡T\Δ ≈£î ô|s¡T>∑T ny˚Tà ˇø±yÓT
e⁄+&˚~. ÄyÓT, bıs¡T>∑÷fiÀ¢ ñ+&˚ ‘·q ≈£L‘·T]øÏ Ç‘·&ç #˚‘· ñ‘·sÔ ê\T sêsTT+#·T≈£îì bÕe˝≤,
|üsø¡ £ Çe«&Éy÷Ó , ñ∫‘·+>± ô|s¡T>∑Tbıj·T´&Éy÷Ó #˚d÷ü +Ô &˚~.
H˚q÷ eT] q\T>∑Ts¬ <’ Tä >∑Ts¡eTT }fiÀ¢ nj·T´s¡T ¨≥˝À¢q÷, ;Ûe÷sêe⁄ nH˚ ˇ]j·÷

Áu≤Vü≤àDT&ç ¨≥˝À¢q÷, uÛÀ»Hê\T #˚ùdyêfi¯+¢ . Áu≤Vü≤àD $<ë´s¡T\Δ ≈£î yêsê\T, e÷<ÛTä ø£s+¡ ,
Áu≤Vü≤àD≤sêΔ\T ñ+&˚$. Áu≤Vü≤àDÒ‘s· ¡ $<ë´s¡T\Δ T e÷Á‘·+ kı+‘·+>± e+&ÉTø√e&ÉyT˚ . n≥Te+{Ï
ù|<äyê]øÏ e÷ø±˝ÒJ ìsê«Vü≤≈£î\T |ü]$T‘·+>± ôdºÌ|òü+&é Ç#˚Ãyês¡T. >∑T|üÔøÏ }]ø√eT≥¢
ø=≥¢˝À _j·T´+ yêsê\T+&˚$. n‘·qT ø=~›>± &ÉãT“ Ç+{ÏqT+∫ ‘Ó#T· Ã≈£îì, Çø£ÿ&É Vü‰dü˝º Ÿ
$<ë´s¡T\Δ øÏ e&ûø¶ dÏ ÷ü +Ô &˚yê&ÉT. (H˚q÷ #ê˝≤kÕs¡T¢ n‘·&ç <ä>sZ∑ ¡ n|ü#˚XÊqT.)
nø£ÿ&ÉT+&˚ me]ø° KØ<Óq’ ã≥º\T, $<ë´s¡T\Δ ≈£î+&˚ c˛≈£î\÷ ñ+&˚$ø±e⁄. #ê˝≤eT+~
|ü+#Ó, #=ø±ÿ\T <Ûä]+#˚yês¡T. f…ø˘º‡ãTø˘‡>± e⁄+&˚ ô|<ä›ø±yê´\÷, dü+düÿè‘·Á>∑+<∏ë\÷
ø=qTø√ÿe&ÜìøÏ &ÉãT“˝Òø,£ ø=+<äsT¡ |ü⁄düøÔ ±\ bÕsƒ´¡ uÛ≤>±\T ‘Ó\ø¢ ±–‘ê\|ü⁄düøÔ ±\˝À Áyêdæ
ô|≥Tºø=H˚yês¡T. $<ë´s¡T\Δ ej·TdüT‡ $wüj÷· ìøÏ eùdÔ 18`40 eT<Û´ä ej·TdüTÿ\T+&˚yês¡T.
}fiÀfl Áu≤Vü≤àDT\ yÓTT>∑|\æ \¢ T, Ä&É|\æ \¢ T, ‘·eT Çfi¯q¢ T+∫ H˚sT¡ >± ø±˝ÒJøÏ e#˚Ãyês¡T.
|ü•y˚<\ä Á>±eT+ qT+∫, Ç‘·s¡ düMT|ü Á>±e÷\qT+∫ ø=+<äsT¡ e#˚Ãyês¡T. Vü‰dü˝º À¢ yêfi¯S,¢
}fiÀ¢ yêfi¯S¢ ≈£L&Ü #ê˝≤u≤>± #·~y˚yês¡T. eTqdüT‡˝À ø±≈£î+&Ü >∑\>∑˝≤ ô|’øÏ #·<äy˚
n\yê≥T+&˚~ ø=+<ä]øÏ.
Vü‰dü˝º Ÿ Äes¡D #ê˝≤ ô|<ä~› . n‹ô|<ä› –\ø£qTsTT´ ñ+&˚~. n+<ä]ø°` ãTT‘·Te⁄\
e÷]Œ&ç‘√ dü+ã+<Û+ä ˝Ò≈î£ +&Ü nø£ÿ&˚ kÕïHê\T, ã≥º\ ñ‘·T≈£îfi¯Sq¢ T. <Óe’ uÛøÑ ,ÔÏ Ä#ês¡|sü ‘¡ «· +
u≤>± ñ+&˚$. ø=+<äsT¡ $<ë´s¡T\Δ T s√p >√<ëe]øÏ yÓ[¢ kÕïq+#˚d,æ >√wüŒ<˚X«¯ s¡kÕ«$T
<äsÙ¡ q+ #˚dTü ≈£îe#˚Ãyês¡T. M\Tqï+‘·˝À ˇø£]ø=ø£sT¡ kÕj·T+>± ñ+&˚yês¡T. Ä Vü‰dü˝º Ÿ˝À
yêfi¯+¢ ‘ê qHÓï+‘√ n_Ûe÷q+>± #·÷ùdyês¡T. Äø±\+˝À H˚qT eT]∫b˛˝Òì, ãTTD+rs¡TÃø√˝Òì
$TÁ‘·T\T ø=+<äs¡T+&˚yês¡T. yê]˝À _.$.mdt. XÊÅdæÔ ˇø£&ÉT. n‘·&ÉT Hê≈£î #˚dæqùde
Ç+‘ên+‘êø±<äT. n|üŒ{À¢ Hê≈£î $|üØ‘·+>± ˇfi¯óH¢ |Ó ü \T ø±fi¯ó˝¢ ≤>∑&+É ñ+&˚$. ‘·sT¡ #·T
»«sê\T e#˚Ã$. n‘·qT qqTï ªu≤yêμ nì |æ*#˚yê&ÉT`Á|ü‹s√p sêÁ‹, |ü>\∑ ÷ Hê≈£î
ˇfi¯ó¢ |üfÒºyê&ÉT. y˚&ç˙fi¯ó¢ ø±∫ Ç#˚Ãyê&ÉT. n˝≤π>`Ç+Á<ä>∑+{Ï dü‘·´+. Hê≈£L, y˚eT÷]
dü‘·´ìø° n‘·´+‘· Äràj·TT&ÉT. yÓ’~ø£ eè‹Ô˝À e⁄+≥÷, uÛ≤cÕÁ|üMD m+Á≥Hé‡ ø±¢düT˝À
#·<eä &ÜìøÏ e#êÃ&ÉT. kÕàs¡+Ô ≈£îå Dí+>± #·<Tä e⁄≈£îHêï&ÉT. #ê˝≤ VüQcÕ¬sq’ e´øÏ.Ô »ãs¡d› Ô”
C≤dæ.Ô n‘·ì‘√ e÷≈£î |ü]#·jT· + nsTTq ø=~›s√E˝À¢H˚ n‘·ìï ˇø£s√Eq eT+>∑*cÕ|ü⁄øÏ
rdüT≈£îyÓ[¢, dü‘·´+ |æ\ø£ ø£‹Ô]+#˚XÊ&ÉT. yÓ’~ø£eè‹Ô˝À e⁄qïyê&ÉT |æ\ø£ô|≥Tºø√yê\ì @
XÊg+˝À e⁄+~? nì` <äu≤sTT+∫ eTØ rsTT+#˚XÊ&ÉT. n‘· &Éø£ÿ&É @&Ü~`¬s+&˚fiÀ¢
e÷Á‘·y˚Te⁄Hêï&ÉT. eTs=ø£ e´øÏÔ >∑]–bÕ{Ï düTÁãVü≤àD´+. H˚qT #˚πsdü]øÏ <∏äsY¶Çj·TsY˝À
O+&˚yê&ÉT. y˚>∑+>± e÷{≤¢&É&É+ n\yê≥T. #ê˝≤eT+∫ $<ë´]Δ>± ù|s¡T+&˚~. Hê≈£î
ø=+‘·ø±\+ e+≥#˚dæ uÛÀ»q+ô|{≤º&TÉ . Vü‰dü˝º Ÿ˝À Hê s¡÷yéTy˚T{Ÿ. n‘·qT kı+‘·+>± e+&ÉT≈£îH˚
uÛÀ»q+ #˚ùdyê&ÉT. n‘·ìøÏ u≤e>±s¡T &ÉãT“|ü+ù|yê&ÉT. ‘·q≈£L‘·T]ï∫Ã ô|[¢#j ˚ ÷· \ì Äj·Tq
ÄX¯. düTÁãVü≤àD´+, ‘·qø±¢dyt T˚ ≥T, #ê˝≤‘Ó*yÓq’ ~ nsTTq ˇø£ ne÷àsTTì #ê˝≤ Çwü|º &ü y˚ ê&ÉT.
ô|[¢#˚düTø√yê\ì Äsê≥+. ÄyÓT n‘·ìø£+f… ô|’yÓT≥Tº ìjÓ÷– ≈£î≥T+ã+ ne÷àsTT.

düTÁãVü≤àD≤´ì~ ‘êVü≤‘·T#ê\ì ne÷j·Tø£ Áù|eT. uÛ>Ñ ï∑ yÓT+Æ ~. ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À Ä u≤e>±]
≈£L‘·T]ï ô|fi≤¢&øÉ ‘£ |· Œü ˝Ò<Tä .
1964˝À sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À $TÁ‘·T\+n+‘ê ˇø£ kÕVæ≤‘√´‘·‡e+ »s¡bÕ\ì
O‘ê‡Vü≤|ü&Ü¶+. n+<äT≈£î eTTK´ø±s¡≈î£ &ÉT yêÁ&˚e⁄ dü‘´· Á|ükÕ<é. n‘·qT sê»eT+Á&ç ÄsY‡º
ø±˝ÒJ˝À _.ø±+. #·~yê&ÉT. n‘·&TÉ Á|ü‹bÕ~+#·>±H˚ n+<äs+¡ düsπ n+fÒ düsπ nì`}fiÀ¢
|ü&ç #·+<ë\T edü÷\T#˚XÊ+ (¬s+&ÉTs¡÷bÕj·T\#·+<ë ≈£L&É). Hêqï>±s¡T ø±e*˝À O+&˚yês¡T.
ªVü≤]$\T¢μ nH˚ $X‚wdü +ü ∫ø£ ≈£L&Ü Á|ü#T· ]+#·<*ä ∫ Äj·Tìï dü+bÕ<ä≈î£ \T>± ô|{≤ºsT¡ .
H˚qT ø=eP«s¡T˝À ñ+&˚yê&çì, &ÉãT“düeT≈£L&ç+~. ãT∫Ãu≤ãT, >=\¢|üP&ç e÷s¡Trsêe⁄,
‹\ø˘, Ç+ø± eT] ø=+<äsT¡ Á|üd<æ Δä s¡#s· TT‘·\T ≈£L&Ü ‘·eT s¡#q· \T |ü+bÕs¡T. Hêqï>±s¡T
≈£L&Ü ˇø£ yê´dü+ ÁyêXÊs¡T. e÷ k˛<äsT¡ \+ ≈£L&Ü ‘·˝À >π j·T+ Ç#êÃ+. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+
ôV≤’ dü÷ÿ\T Äes¡D˝À ñ<äjT· + ˇø£ dü<dä Tü ‡, kÕj·T+ø±\+ ô|<äd› uü ÑÛ »]>±sTT. Hêqï>±s¡T
ø±e*qT+∫ |üì>∑≥Tº≈î£ ì e#êÃs¡T. uÛ≤qTeT÷]Ô sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝ÀH˚ Áπ>&ÉT eHé
|ü+&ç‘T· &ç>± |üì#˚dTü HÔ êï&ÉT. ñ<äjT· + düu≈ÑÛ î£ &Üø£sº Y ‘√˝Ò{Ï ø£qø£sêE>±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T.
Äj·Tq eT+∫ e÷≥ø±]. #·eT‘êÿs¡ uÛ≤wüD≤\‘√ düuÑÛ #ê˝≤u≤>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T. kÕj·T+ø±\+
düu˝ÑÛ À Äs¡TÁ<ä eø£Ô (n|üŒ{Ïø+Ï ø± >¬ &É+¶ ˝Ò<Tä ). |æ._.lìyêdt bÕ≥\T/Á|üd+ü >∑+, MD$<ë«+düT&ÉT
∫{Ïuº ≤ãT ø£#Ø˚ .
ø±s¡´Áø£e÷\T n<äT“¤‘+· >± »]>±sTT`Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£≈î£ lu≤|ü⁄ eTTK|üÁ‘·s#¡ q· #˚XÊs¡T.
∫Á‘·+@eT+fÒ— á düu\ÑÛ T ìs¡«Væ≤+#ê\ì Ä˝À#·q #˚d,æ kı+‘· Pocket money
‘√ ø£s|¡ Áü ‘·+ Á|ü#T· ]+∫q dü‘´· Á|ükÕ<éì yÓqøÏÿ‘√ùddæ, kÕúìø£+>± \*‘·d+ü ^‘· ø£fi≤ø±]DT˝…q’
|ü⁄qïeTsêE k˛<äØeTDT\ k˛<äsT¡ \÷, dü‹sÔ êE düT+<äs•¡ esêe⁄ nH˚ n‘·qT düu\ÑÛ ìs¡«Vü≤D
yÓTT‘êÔìï ø£u≤® #˚ùdXÊs¡T. düu≈ÑÛ î£ e∫Ãq n‹<ÛTä \T düTÁ|üd<æ Tä \Δ T. yê] eTT+<äT ‘êy˚T ø£qã&Ü*!
1965`1966 q&ÉTeT eT]ø=ìï $X‚cÕ\T »]>±sTT. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ˝ÀH˚ e÷
e÷eTj·T´>±]+≥ düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ô|[¢ »]–+~. yê[¢+{À¢H˚ e÷ #Ó˝\¢… Tdü‘´· yêDÏ ô|[¢≈L£ &Ü
ø=+#Ó+ n≥T>± Ç≥T>± »]–+~. Ç+#·T$T+#·T á ø±\+˝ÀH˚ n|üŒ{Ï Hê Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT
u≤|üPJ ô|[¢≈L£ &Ü u≤\uÛÁÑ <ä|⁄ü s¡eTH˚ }fiÀ¢ »]–+~. n|üŒ{ÏøÏ n‘·ì+ø± $XÊK˝À MSc
(Tech) final year #·<Tä e⁄‘·THêï&√, ˝Ò<ë n|ü&˚ |üPs¡s Ô TT+<√ >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä . n‘·&ç ô|[¢øÏ
C≤qø°u≤\ ≈£L&Ü e∫Ã+~. n|üŒ{ÏøÏ e÷øÏ+ø± ô|[¢ø±˝Ò<äT. u≤|üPJ‘√ ùdïVü‰ìï
|ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì e∫Ã+~.
1965˝À Ç+&çj÷· bÕøÏkÕÔHé j·TT<ä+Δ »]–+~. n|üŒ{À¢ emergency postings
˝À C≤qø°u≤\øÏ ôdô|º+ãs¡T HÓ\˝À ‘ê‘êÿ*ø£ ÁbÕ‹|ü~ø£MT<ä APSRTC \À nøö+{Ÿ‡
ôdø£Hå ˝é À ø£s¢ ÿY >± ñ<√´>∑+ e∫Ã, @\÷s¡T &ç$õq˝Ÿ Ä|òd” Tü ˝À #˚]+~. H˚qT Hê #·<Tä e⁄˝À
3rd year øÏ e#êÃqT. n|ü&ÉT \ø£àå D<ëdüT>±] s¡÷yéT˝ÀøÏ eTsêqT. Hê{ÏqT+∫ e÷Á|æì‡|ü˝Ÿ
ì|ò÷ü HêMT<ä ‘·–+Z ~. \ø£àå D<ëdüT>±s¡T qqTï @ $~Ûìùw<Ûë\‘√q÷ u≤~Û+#·˝<Ò Tä . ô|>’ ±

Äj·Tq kÕ+>∑‘·´+e\¢, ÁbÕNq Ä<ÛäTìø£ kÕVæ≤‘ê´\|ü≥¢ ÁuÛÑeT\÷/yêýÓ÷Vü‰\÷, #ê˝≤
‘=\–b˛j·÷sTT. @ >√<ëe] ˇ&ÉT¶ø√, ¬s’˝Ò«ø£≥º MT<äø√, kÕj·T+ø±˝≤\y˚fi¯ wæø±s¡T>±
ãj·T\T<˚]q y˚fi˝¯ À¢, ÄHê{Ï ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ yê‘êes¡D+ >∑T]+∫ #·sÃ¡ \T »]ù|yêfi¯+¢ .
Äø±\|ü⁄ Hot Topic ~>∑+ãs¡ ø£$‘·«+. ˇø£ ø=+‘· lø±≈£îfi¯+ ñ<äéTø£$‘·«+. n|üŒ{Ïø+Ï ø±
$|ü¢euÛ≤eq |üP]Ô>± kÕVæ≤‘·´+˝ÀøÏ Á|üy˚•+#·˝Ò<äT. uÛ≤s¡‹|üÁ‹ø£ |üs¡Ty˚MT ‘·s¡>∑˝Ò<äT.
Ä+Á<Ûyä ês¡|Áü ‹ø£ qT+∫ eTTfi¯|¢ Pü &ç s¡eTD>±s¡T, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T ‘·|ü ≈£îHêïs¡T.
1963 Hê{Ïøπ u≤|ü⁄ s¡eTD, q+&É÷], $.m.¬ø. s¡+>±sêe⁄, sê$ø=+&É\sêe⁄ dü+bÕ<äøe£ s¡+Z >±
@s¡Œ&ç`Ä+Á<ÛäCÀ´‹ e÷H˚»s¡T $.$. sê|òüTej·T´>±] ø£s¡Ôè‘·«+‘√ ªCÀ´‹μ e÷dü|üÁ‹ø£qT
ÁbÕs¡+_Û+∫ ` $X‚wÁü |ü#ês¡+˝ÀøÏ ‘Ó#êÃs¡T. Ä+Á<Ûyä ês¡|Áü ‹ø£ Á|ü#ês¡ yÓu’ eÑÛ + n+‘ê CÀ´‹
e÷dü|üÁ‹ø£≈£î ‘·s¡*e#˚Ãdæ+~. n|üŒ{Ï j·TTe ø£<∏ës¡#·sTT‘·\+<ä]ø°, Ä |üÁ‹ø£˝À ‘·eT
s¡#·q n#·TÃ ø±yê\H˚ ø£\\T+&˚$. n|üŒ{À¢ yês¡T Á|ü#·T]+∫q ø£ècÕíwüº$T $X‚wüdü+∫ø£
n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq~.
düTe÷s¡T Äø±\+˝ÀH˚ , dü+düÿè‘ê+Á<Ûä |ü+&ç‘T· \T ø=‘·Ô dü‘´· Hêsêj·TD #Í<ä]>±s¡T
uÛ≤s¡‹ e÷dü|Áü ‹ø£˝À $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD>±] sêe÷j·TD ø£\Œeèø£+å >∑T]+∫ |ò÷ü f…qÆ
$eTs¡Ù yê´kÕ\ |üs+¡ |üs¡ yÓ\Te&ç #ê˝≤ dü+#·\q+ |ü⁄{Ï+º ∫+~.
‘·sy¡ ê‘˚+ »]–+<√ ‘Ó*j·T<äT>±ì, $X¯«Hê<∏yä ês¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+
<ë«sê, Á|ükÕs¡+ø√dü+ Áyêdæq 14 kÕVæ≤‘·´ s¡÷|üø±\qT uÛ≤s¡‹ <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]+∫+~.
ãVüQXÊ Äø±\+˝ÀH˚` Á|üeTTK kÕVæ≤‘·´$eTs¡Ù≈£î\T lbÕ<ä >√bÕ\ø£èwüeí T÷]Ô >±s¡T
uÛ≤s¡‹˝À Ä<ÛTä ìø£ ø£$‘·«+ >∑T]+∫ >=|üŒ yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡T. n˝≤π> ãT∫Ãu≤ãT Ä\¶dt
Vü≤ø˘‡˝Ò, u…sYÁ≥+&é s¡ôd‡˝Ÿ >∑T]+∫ ÁyêdæqM, y˚\÷] •esêeTXÊÅdæÔ>±s¡T ãTT‘·`∫‘Y
yê´kÕ\T≈£L&Ü uÛ≤s¡‹˝À e#êÃsTT.
Äø±\+˝À |ü Á ‹ø£ \ ˝À ‘· s ¡ T #· T >± s¡ # · q \T #˚ d æ q s¡ # · s TT‘· \ T: ø=eT÷à]
y˚DT>√bÕ\sêe⁄, s¡+>∑Hêj·Tø£eTà, e÷s¡Trsêe⁄, |üPdübÕ{Ï ø£èwü+í sêE, dæ. sêeT#·+Á<äsêe⁄,
s¡+>∑<ëÛ yéT, ÄsY.mHé.∫<ä+ãs¡+, |ü]–sê<Ûëø£èwü,í $T]j·÷\ sêeTø£èwü,í eT+El, Væ≤‘·l,
ø£&j
ç ÷· \ $y˚ø±q+<äeT÷]Ô, ldüTuÛ≤, Ä~$wüß,í sê.$.XÊÅd,Ôæ nedüsê\ sêeTø£ècÕísêe⁄,
n+>∑s¡ dü÷sê´sêe⁄, b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄, ~«y˚<Tä \ $XÊ˝≤øÏ,å e+{Ï eT]ø=+<äsT¡ .
n˝≤π > ` π s &ç j Ó ÷ Hê≥ø±\T, dü + ^‘· ø ±s¡ ´ Áø£ e ÷\T, ñ>±~ø£ $ dü y ˚ T àfi¯ H ê\÷,
kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\≈£î m+‘√ ÄVü‰¢<äø£s¡+>± ñ+&˚$. uÛ≤s¡‹˝À s¡#·q n#·TÃø±e&ÉeTHêï,
sπ &çj÷Ó ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ |æ\T|ü⁄ sêe&ÉeTHêï, ˇø£ s¡#s· TT‘·øÏ ¨<ë, >∑T]Ô+|ü⁄ ô|]–q≥Tº.
1965˝ÀH√ 1966˝ÀH√ ˇø£ sπ &çj÷Ó ñ>±~ø£$ düyT˚ àfi¯q+˝À ø£$ ‹\ø˘ bÕ˝§Zì,
ª•Ksês√Vü≤Dμ ø£$‘· #·<eä &É+ $X‚w+ü . Ä s¡#q· Äj·Tq¬ø+‘√ ù|s¡T ‘Ó∫Ã+~.
1965`1966 eT<Û´ä ˝À »]–q ø=ìïdü+|òTü ≥q\ ‘˚B\T, HÓ\\T düŒwü+º >± >∑Ts¡T˝Ô eÒ ⁄.
Hê Äs√>∑´+ Hê≈£î düeTdü´>± ñ+&˚~. Nervous Debility nH˚yês¡T. Nø£{|Ï &ü TÉ ‘·T+<ä+fÒ

uÛj
Ñ T· +. ô|<ä› <Û«ä qT\T $+fÒ ˇfi¯ó¢ »\<ä]+∫b˛sTT, >∑T+&Ó y˚>+∑ >± ø=≥Tºø√e&É+! Vü≤sƒê‘·T>Ô ±
˙s¡d+ü ÄeVæ≤+#·&+É e+{Ï$`ˇø=ÿø£ÿkÕ] #·~$q #·<Tä e⁄yÓTT‘·+Ô C≤]b˛sTTq≥Tº ~>∑T\T
ø£*π>~.
ì‘·´ø£è‘ê´\T kÕ<Ûës¡D+>± »]–b˛j˚T$. Hêqï>±s¡T &ÉãT“ |ü+ù|yês¡T.
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Ç#˚Ãyê&ÉT. ˇø=ÿø£ÿkÕ] ªªÇ+ø± ô|[¢ø±ìμμ C≤qø°u≤\ ≈£L&Ü Hê≈£î ‘Ó*≈£î+&Ü
Hê #=ø±ÿCÒãT˝À &ÉãT“ô|&ÉT‘·÷+&˚~. (ñ<√´>∑dTü sÔ ê\T ø£<!ä )
1966 ∫es¡˝À Ç+ø£ ø=~›H\Ó \ ø±˝ÒJ #·<Tä e⁄ ñqï<äq>± C≤qø°u≤\ ô|[¢Á|ükÕÔeq
‘Ó∫Ã+~. #·<äTyÓ’ Ç+{ÏøÏ yÓ&ç‘˚ Hê |ü]dæú‹ m˝≤ e⁄+≥T+<√! ô|’>± 1967 >√<ëe]
|ü⁄wüÿsê˝§düTHÔ êïsTT. |ü⁄wüÿs¡ dü+e‘·‡s¡+ ô|[¢øÏ |üìøÏsê<äT`düsπ qHêïqT. Hê≈£î dü+Á|ü<ëj·T+>±
e÷ ô|[¢»s¡>&∑ +É Çwü+º >± ñ+&˚~ø±<äT. ]õdüsº Y ô|[¢øÏ yÓ&<É ë+ nì ñ+&˚~. ø±ì C≤qø°u≤\
‘·*¢ qs¡düe÷+ã>±s¡T ªªô|[¢ dü+Á|ü<ëj·T+>±H˚ »]–‘˚ u≤>∑T+≥T+<äμμHêïs¡T. ô|<ä›>±
‘·sq®¡ uÛsÑ q®¡ ˝Ò≈¢ î£ +&ÜH˚ C≤qø°u≤\, H˚qT, ˇ|ü≈£îHêï+. ô|[¢Ks¡TÃ\≈£î Hê<ä>sZ∑ ¡ s¡÷bÕsTT≈£L&Ü
˝Ò<Tä . Hêqï>±s¡T ªªX¯óuÛ˝Ñ KÒ y˚ùdμÔ μ ‘·qù|s¡T ñ+&É&ÜìøÏ ˇ|üŒ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ ≈£L&Ü, dü+düÿè‘·
ø±˝ÒJ˝À #·~y˚ H˚qT Ç+^¢wßü ˝À X¯óuÛ˝Ñ KÒ y˚XÊqT. Hêqï>±]ù|s¡T ˝Ò≈î£ +&Ü. `H˚H˚ Invite
#˚dTü qÔ ï≥Tº`C≤qø°u≤\øÏ ≈£L&Ü Äj·Tqù|s¡T yÓjT· é<äì› #ÓbÕŒqT. e÷ø±˝ÒJ˝À Hêô|[¢yês¡Ô
n|üŒ{À¢ ˇø£ #·sÃ¡ ˙j·÷+X¯+. HêX¯óuÛ˝Ñ KÒ , Ç+^¢wßü ˝À #·÷&É>±H˚ e÷ ø±e´bÕsƒ+¡ . >∑Ts¡Te⁄
l áj·TTDÏí Ms¡sê|òTü yê#ês¡T´\T>±s¡T ÄÁ>∑V≤æ +∫, Á|æì‡|ü˝Ÿ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓ[¢ |òsæ ê´<äT#˚XÊs¡T.
H˚qTyÓ[¢ Á|æì‡|ü˝Ÿ nbÕŒsêe⁄>±]øÏ dü«j·T+>± X¯óuÛÑ˝ÒK Ç#êÃqT.Äj·Tq #·÷dæ, q$«,
}s¡Tø=Hêïs¡T.
Hê <ä>sZ∑ ¡ &ÉãT“˝Ò<Hä êïqT ø£<!ä `n~ düeT≈£L&çq $<Û+ä ∫Á‘·+>± »]–+~.
n|üŒ{À¢ ÁãVü‰àq+<ä¬s&ç¶ Á|üuÛÑT‘·«+ z]j·T+≥˝Ÿ ø±˝ÒJ˝À¢ #·~y˚ Á|ü‹ $<ë´]Δø°
dü+e‘·‡sêìøÏ 600/` ôd|Ìº +üò &é eT+ps¡T #˚d+æ ~. n~˙ï, e÷u≤´#Y ‘·sy¡ ê‘· u≤´∫ qT+#˚
ÁbÕs¡+uÛÑ+. Ä j˚T&ÉT Hê≈£î pìj·Ts¡T¢>± ñqï ø=‘·Ô|ü*¢ dü÷s¡´Hêsêj·TD, yÓTÆ\es¡|ü⁄
j·T»„Hê<Û+ä `Ä ôd|Ìº +üò &é rdüT≈£îì, yê]<ä]› yÓTT‘·+Ô |ü≥Tºø=∫Ã Hê øÏ#êÃs¡T ô|[¢Ks¡TÃøÏ!
øπ e\+ HêMT<ä n_Ûe÷q+ ø=B›! yêfi¯¢ y˚T\T m{≤¢ eT]∫b˛‘êqT?
n˝≤π> u≤|üPJ! ø±øÏHê&É qT+∫ ñ‘·Ôs¡+ Áyêdü÷Ô ªªô|[¢ Ks¡TÃ>∑T]+∫ eT]∫b˛
H˚qTHêïqTμμ nHêï&ÉT. y˚eT÷] dü‘·´+ n|ü&˚ <äT<äT›≈£Ls¡T˝À ø=‘·Ô>± ñ<√´>±ìøÏ
≈£î<äTs¡T≈£îHêï&ÉT. n‘·qT ≈£L&Ü <Ûs’Ó ´¡ +#ÓbÕŒ&ÉT. ø=‘·>Ô ± qØ‡|ü≥ï+ ùd{º Ÿu≤´+ø˘˝À O<√´>∑+˝À
#˚]q yêÁ&˚e⁄ dü‘´· Á|ükÕ<é ≈£L&É.
e÷ô|[¢ 1966 &çôd+ãs¡T 18e ‘˚Bq ‘·DT≈£î˝À l j·TÁs¡$T*¢ qs¡d+æ Vü‰sêe⁄
>±]+{À¢ »]–+~. qs¡d+æ Vü‰sêe⁄>±s¡T \ø°àå qs¡deü ÷+ã>±] ô|<äø› ÿ£ >±] ≈£îe÷s¡T&ÉT. n+fÒ
C≤qø°u≤\øÏ nqïj·T´ es¡Tdü. Äj·Tq Á|üeTTK ø±+Á¬>düTyê~. n\÷¢] dü‘´· Hêsêj·TDsêE
>±]øÏ düìïVæ≤‘·$TÁ‘·T&ÉT. ‘·sy¡ ê‘·..... bòÕs¡«sYu¶ ≤¢ø˘ es¡+Z e´øÏ.Ô n|üŒ{Ï ø±+Á¬>düT Á|üeTTKT\T

#ê˝≤eT+~`|æ.$.qs¡dæ+Vü‰sêe⁄>±]‘√ düVü‰`Äj·Tq≈£î $TÁ‘·T\T. Äj·Tq ô|<ä›≈£L‘·Ts¡T
$»j·T\øÏàå , ø=&ÉT≈£î »j·Tdü÷s¡´ ` C≤qø°u≤\≈£î, Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T\T.
e÷ô|[¢øÏ ø=eP«s¡T dü+düÿè‘·ø±˝Òõ˝À Hê $TÁ‘·T\T |ü~eT+~— Hê k˛<äsT¡ *<äs› T¡ —
u≤|üPJ, dü‘´· Á|ükÕ<é— eTTrÔ$ \ø£àå D<ëdüT, j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´, e÷ ˝…øÃ£ s¡sY
sêeP] y˚+ø£fÒX¯«s¡T¢>±s¡T e#êÃs¡T. Hêqï>±s¡T, neTà, sê˝Ò<äT. uÛ≤qTeT÷]Ô <ä+|ü‘·T\T
Hê≈£î kÕï‘·ø£+ »]|æ+#ês¡T. Ç+Á<ä>∑+{Ï dü‘·´+ bÂs√Væ≤‘·´+ #˚XÊ&ÉT. C≤qø°u≤\
m.|æ.mdtÄsY.{Ï.dæ. kÕº|òt, \ø°åàqs¡düe÷+ã>±] dü÷ÿ\TkÕº|òt, e÷ bı~*XÊÅdæÔ, $yêVü≤
ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ n‹<ÛTä \T.
1967 e÷]Ã˝À Hê ô|q’ò ˝Ÿ Çj·TsY |üØø£\å T! n|üŒ{À¢ C≤qø°u≤\ @\÷s¡T qT+∫
ã~© nsTT ‘ê&˚|*ü >¢ ÷∑ &Ó+ &çb˛ nøö+{Ÿ‡ ôdø£Hå ˝é À ñ<√´>∑+ #˚d÷ü +Ô &˚~. ‘·DT≈£îqT+∫
Á|ü‹s√p ãdüT‡˝À yÓ[¢ edü÷+Ô &˚~.
ô|fi¯s¢ TTq yÓ+≥H˚ ÄyÓTqT rdüT≈£îì ø±e* yÓfi≤¢qT. neTà kÕ<äs+¡ >± ÄVü‰«ì+∫+~.
Hêqï>±s¡T ≈£L&Ü Ä<äs+¡ >± #·÷XÊs¡T.
ªªqTe⁄« Hê ø=&ÉT≈£îM ø±e⁄, H˚qT ˙ ‘·+Á&ç˙ ø±qTμμ e+{Ï dæìe÷ düìïy˚X+¯ @MT
»s¡>˝∑ <Ò Tä . nø£ÿ&É s¬ +&ÉTs√E\T+&ç, ‹s¡T|ü‹øÏ yÓ[¢ ‘·DT≈£î e#˚ÃXÊeTT.
1967 y˚T ˝À e÷ |üØøå±|òü*‘ê\T e#êÃsTT. H˚q÷, y˚eT÷]dü‘·´+ dü+düÿè‘·+
bÕs¡T˝º À ‘·bÕŒeTT. n+fÒ uÛ≤cÕÁ|üMD bÕøÏøå +£ >± bÕôdq’ ≥Tº. nqï|üPs¡í bÕôd+’ ~.
1967 y˚T HÓ\˝ÀH˚ nqï|üPs¡øí ,° dü‘ê´ìø° nqïes¡+ ø=+&ÉMT<ä ô|fi¯s¢ TT+~. H˚qT,
C≤qø°u≤\ ø£sèÔ¡ ‘·«+ eVæ≤+∫ #˚XÊ+. Hê ô|[¢ø˝Ï ≤π> Äô|[¢ø° e÷$TÁ‘·T\T, \ø£àå D<ëdüT>±s¡T
e÷Á‘·yT˚ e#êÃs¡T. y˚eT÷]dü‘´· + ‘·©¢ ‘·+Á&û sê˝Ò<Tä .
n≥T ô|[¢fió¯ `¢ Ç≥T |üØø£å ‘·|Œü &É+! H˚q÷ dü‘´· +, Çs¡ø±≥+˝À |ü&Ü¶+.
Ä ø±\+˝À |ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢˝À Á|üeTTK ø±+Á¬>düT Hêj·T≈£î&ÉT l ∫+‘·\bÕ{Ï
es¡Á|ükÕ<äeT÷]Ô sêE>±s¡T Ä õ˝≤¢ n+‘·{≤ $<ë´ùde#˚j÷· \H˚ ‘·V≤ü ‘·V≤ü ‘√ m&Üô|&Ü
Á|üsTTy˚≥T ôV≤’ dü÷ÿfi¯ó¢ kÕú|+æ #˚XÊs¡T. ∫qì+Á&Éø=\qTÁ>±eT+˝À ˇø£ z]j·T+≥˝Ÿ ø±˝Òõ≈£L&Ü
ô|{≤ºsT¡ . ‘·+&√|ü‘+· &Ü\T>± Ç+≥sYeP´\Tô|{Ïº {°#s· q¢¡ T ìj·T$T+#·T ≈£î+≥THêïs¡T. õ˝≤¢˝À
s¡ø£s¡ø±\ {°#·sY nuÛÑ´s¡TΔ\ dü+<ä&ç u≤>± ñ+&˚~. nsTT‘˚` ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘· ñ<√´>±\øÏ
eT÷&ÉTs¡ø±\ Áπ>&ÉT¢ ñ+&˚$. 1. m+Á≥qT‡bÕôdq’ yêfi¯ó,¢ 2. uÛ≤cÕÁ|üMD Á|æ*yÓTqØ bÕôdq’
yêfi¯ó,¢ 3. ô|q’ò ˝Ÿ Çj·TsY bÕøÏøå +£ >± bÕôdq’ yêfi¯ó.¢ J‘·+ Çe«&É+˝À ≈£L&Ü yê{Ïøq£ T>∑TD+>±H˚
‘˚&Ü\T+&˚$.
á ñ<√´>∑ eTVü‰y˚Tfi≤˝À nqï|üPs¡øí ,° y˚eT÷] dü‘ê´ìø° ì&É<yä √\T˝À s¬ +&ÉT dü÷ÿfi¯˝¢ À
ñ<√´>±\T e#êÃsTT.
Çø£`Hêdü+>∑‹. Hê ø°eTVü‰y˚Tfi≤˝À ñ<√´>∑+ sê˝Ò<Tä . lj·TÁs¡$T*¢ qs¡d+æ Vü‰sêe⁄>±]
dæbÕò s¡T‡‘√ e∫Ã+~. mø£ÿ&É? ‘ê&˚|*ü >¢ ÷∑ &Ó+ düMT|ü+˝À ∫\ø£\+bÕ&ÉT ˝≤≈£î<ä>sZ∑ ¡ ãdüT‡~–,

mÁs¡ø+£ ø£ss¡ √&ÉT¶ MT<äT>± düTe÷s¡T s¬ +&ÉT øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+ q&ç∫ yÓfi≤¢*‡q ªªø±•bÕ&ÉTμμ
nH˚ >∑&TÉ |¶ ˝ü ≥¢… ÷s¡T.
n|ü&ÉT C≤qø°u≤\ H˚qT ‘ê&˚|ü*¢>∑÷&Ó+˝À ø±|üs¡+ ô|{≤º+. dæ\«s¡T u§#ÓÃ\
e+≥kÕe÷Á–‘√ ns¡ø=s¡ ø±|üs¡+. ˇø£ ø√eT{Ï ≈£î≥T+ã+yê] ‘ê{≤≈£îbÕø£ sTT+{À¢.
C≤qø°u≤\ >∑s“¡ e¤ ‹. Morning sickness rÁe+>± ñ+&˚~. n˝≤π> Ä|ò”düT≈£î yÓ[¢e∫Ã,
ˇø=ÿø£ÿkÕ] @ |ü˙ #˚j·T˝Òø£, |ü&ç ìÁ<äb˛j˚T~. Hêø° ‘·s¡Vü‰ ø±|üs¡+ <äT'KuÛ≤»q+>±
‘·j÷· s¬ +’ ~. ø±•bÕ&ÉT˝À Áπ>&ÉTÌI ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘√<√´>∑+, ãdüT‡, q&Éø.£ @ kÂø£sê´\÷˝Òì
|ü˝≥¢… ÷] bÕø£d÷ü ÿ\T. J$‘·+ #ê˝≤ ∫sê≈£î>± ñ+~. ô|>’ ± ôdô|+º ãs¡T dü|y¢æ TÓ +≥Ø |üØø£≈å î£
yÓ[¢ uÛ≤cÕÁ|üMD |üP]Ô#j ˚ ÷· *. Ädü÷ÿ˝À¢ |üì#˚ùd {°#s· T¡ ¢ bÕsƒê\T #Ó|Œü e\dæq |ü⁄düøÔ ±\T
yêfi‚¢ ø=qTø√ÿyê*. ˇø£ dü÷|üsêqT´j˚Tf…&é ôV≤&Üàdüsº T¡ +&˚yê&ÉT. n˝≤π> dü÷ÿ\T q&ç#~˚ .
J‘ê\ Á|üV≤ü düq+ e÷eT÷˝Ò, nøÏ«f…qT‡]õdüsº T¡ ˝À ˇø£rs¡T— Ç#˚Ã~ eTs√rs¡T.
Ä dü÷ÿ˝À¢ Hê yÓTT<ä{sÏ √E ñ<√´>±qTuÛeÑ + eTVü‰>=|üŒ~. ø±¢dTü ˝ÀøÏ yÓ[¢ nf…+&ÓH‡é
]õdüsº T¡ rùdÔ Çs¡y`’Ó bÕ‹ø£ eT+~ù|s¡TH¢ êïsTT. ø±¢dTü ˝À #·÷ùdÔ |ü~|üHïÓ +&ÉT eT+~ $T+∫
|æ\\¢ T˝ÒsT¡ . ªª$T–*q yêfi‚]¢ μμ nì n&ç–‘˚ ˇø£u≤“sTT˝Ò∫`ªª}&ÉTŒ\¬øfi≤¢sT¡ μμ nì #ÓbÕŒ&ÉT.
H˚HM˚ T e÷{≤¢&˝É øÒ b£ ˛j·÷qT.
Ç+{≤ ãj·T{≤ øÏ+<ëMT<ë |ü&TÉ ‘·÷ øπ e\+ |ü~ùV≤qTs√E\T ø±uÀ\TqT Ä O<√´>∑+
#˚XÊqT. J$‘·+˝À eT¬s|ü&É÷ n<Û´ä |üøe£ è‹Ô˝À #˚s≈¡ L£ &É<ìä X¯|<ü +äÛ #˚dTü ≈£îHêïqT. m+‘·
Vü≤sƒê‘·T>Ô ± #˚sêH√, n+‘· Vü≤sƒê‘·T>Ô ±q÷ Ä ñ<√´>∑+ e÷H˚XÊqT.
‘ê&˚|*ü >¢ ÷∑ &Ó+ ø±|üs+¡ ˝À C≤qø°u≤\ HÓ\J‘·+ 126s¡÷bÕj·T\T. Hê≈£î<√´>∑yT˚
˝Ò<Tä . á >∑&TÉ |¶ ]ü dæ‹ú ˝À Hê ø±¢dyt T˚ ≥T >√$+<äsêE XÊs¡<ä ‘ê&˚|*ü >¢ ÷∑ &Ó+˝À eT÷]ÔsêE>±]
dü÷ÿ˝À¢H˚ ñ<√´>±ìøÏ #˚]+~. ÄyÓT n|üŒ{À¢ e÷ ø√]ø£MT<ä e÷ sTT+{À¢ ñ+&˚~. C≤qø°u≤\øÏ
kÕj·T+>±q÷, Hêôdô|+º ãs¡T |üØø£øå Ï •ø£≈å î£ sê\T>±qT, bÕÁ‘·ìs¡«Væ≤+∫+~. H˚qT |üØø£≈å î£
#·<eä &É+ô|’ ÁX¯<ôΔä |{≤ºqT. n˝≤>∑ ø=~›s√E\T>∑&#ç êsTT.
ˇø£s√E y˚eT÷]dü‘´· + ns¡+® ≥T>± ì&É<yä √\T s¡eTàì ø£ãTs¡T#˚XÊ&ÉT. VüQ{≤VüQ{Ï
yÓfi≤¢qT. n|üŒ{À¢ nø£ÿ&É s√eTHéøπ <∏*ä ø˘ $TwüHyé êfi¯ó¢ ªôdsTT+{ŸÄ+ÁuÀdt ôV≤’ dü÷ÿ\Tμ ø=‘·>Ô ±
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ˇø£ &Üu≤sTT+{À¢. dæ+>∑es¡+ s√&ÉT˝¶ À bı˝≤\ eT<Û´ä ô|<ä_› *¶+>¥ ≈£L&Ü
ø£≥uº À‘·THêïs¡T. Ä dü÷ÿ\T˝À ‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘T· &ç ñ<√´>±ìøÏ nuÛ´Ñ s¡T\Δ ø√dü+ yÓ<Tä ≈£î‘·THêïs¡ì
‘Ó*dæ`Hê≈£î ø£ãTs¡T #˚XÊ&Éqïe÷≥.
H˚qT yÓ[¢ Ädü÷ÿ\T ø£sk¡ ÕŒ+&Ó+{Ÿ ôV≤&ée÷düsº Y s¬ e¬s+&é bòÕ<äsnY >∑dHºæ ìé ø£*XÊqT.
Äj·Tq ø±ùd|ü⁄ e÷{≤¢&ç @\÷s¡TyÓ[¢ R.C. dü÷ÿfi¯d¢ ÷ü |üsyY »’Ó sY bòÕ<äsY e÷<∏÷ä ´ì ø£\eeTHêïs¡T.
@\÷s¡T˝À ôdsTT+{Ÿ CÒ$j·TsY ôV’≤dü÷ÿ˝Ÿ ø£s¡kÕŒ+&Ó+{Ÿ ≈£L&É, ¬se¬s+&é bòÕ<äsY
e÷<∏÷ä ´!`yÓ[¢ ø£*XÊqT. Ä Hê{ÏøÏ bòÕ<äsY n>∑dHºæ é ≈£L&Ü e∫Ã ñHêïs¡T. bòÕ<äseY ÷<∏÷ä ´èT+∫
»ãs¡d› Ôt eTìwæ, á bòÕ<ä]<¢ s›ä ÷¡ ≈£L&É øπ s¡fiy¯ ês¡T. dæ]j·THé ø±´<∏*ä ≈£îÿ\T. bòÕs¡à˝Ÿ Ç+≥sYeP´

|üPs¡Ôj·÷´ø£`bòÕ<äsY e÷<∏ä÷´ j·T<∏ë˝≤|ü+>±` "What is your caste?" nì n&ç>±s¡T.
"Brahmin" nì #ÓbÕŒqT. "Yes, we want Brahmans to teach telugu in our
schools. go, joun immediately" nHêïs¡T. ñuÛj Ñ T· bòÕ<äsø¢¡ ° ø£è‘·»‘„ · #Ó|Œæ ì&É<yä √\Te∫Ã
y˚eT÷] dü‘ê´ìøÏ »]–+<ä+‘ê #ÓbÕŒqT. ªªX¯u≤wtèT+∫dü÷ÿ\T, yÓ+≥H˚ #˚]b˛μμ nì
nqï|üPs¡í ≈£L&Ü ñ‘ê‡Vü≤|ü]∫+~. n˝≤>∑ 1967 ôdô|+º ãs¡T 8e ‘˚Bq ªªôdsTT+{Ÿ Ä+ÁuÀdt
ôV≤’ dü÷ÿ\Tμμ ñ<√´–qj·÷´qT. C≤qø°uÏ ≤\øÏ @\÷s¡T Á{≤Hé‡|òsü Y nsTT+~.
XÊs¡<ä ‘ê&˚|*ü >¢ ÷∑ &Ó+˝À ñ<√´>∑+˝À dæsú |¡ &ü +ç ~.
H˚qT ì&É<yä √\T #˚], ‘=\T‘· ø=~›ø±\+ y˚eT÷]dü‘´· + Ç+{À¢H˚ n‹~Û>± e⁄HêïqT.
nq‹ø±\+˝ÀH˚, Ä <ä+|ü‘T· \eT<Û´ä H˚qT+&Ésê<äH˚ <Ûsä à¡ dü÷ø£àå + Á>∑V≤æ +#·T≈£îì ãj·T≥≈£îe∫Ã,
l ø£èbÕes¡+ nH˚ _.Ç.&ç. $TÁ‘·T&ç s¡÷yéTy˚T{Ÿ>± dæsú |¡ &ü `ç ¨≥˝Ÿ uÛÀ»q+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
ôdsTT+{Ÿ Ä+ÁuÀdt dü÷ÿ\T>∑T]+∫ ø=+‘·#bÓ ÕŒ*. H˚qT ø±•bÕ&ÉT˝À eT÷]ÔsêE>±]
dü÷ÿ\T |ü]dæ‹ú #·÷dæ m+‘√ $s¡øÔÏ #Ó+<ëqT. Çø£ÿ&É e÷Á‘·+ n+<äT≈£î |üP]Ôu<ÒÛ +ä . bòÕ<äsY
n>∑dHºæ é #ê˝≤ ìø£ÿ∫ÃeTìwæ. dü÷ÿ\T Áø£eT•ø£Då |ü≥¢ m+‘· |ü≥Tº<\ä
e⁄+&˚<√, {°#s· ¢¡ dü+øπ eå T+ MT<ä ≈£L&Ü n+‘˚ ÁX¯<Δä Äj·Tq≈£î+&˚~.
dü÷ÿ˝À¢ Ábı<äT›≥|üP≥ Hê\T>∑T|”]j·T&ÉT¢, eT<Ûë´Vü≤ï+ |üP≥
eT÷&ÉT|”]j·T&ÉT,¢ ø±¢dTü \T+&˚$. ø=‘·>Ô ± ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ dü÷ÿ\T ø£qTø£
6,7,8èT÷&ÉT ‘·s>¡ ‘∑ T· ˝Ò ñ+&˚$. dü÷ÿ\T {°#s· +¢¡ <äs÷¡ X¯óÁuÛyÑ TÓ qÆ
<äTdüT\Ô T <Û]ä +#ê*. ø±¢dTü ˝À¢ ≈£îØÃ˝À ≈£Ls¡TÃì bÕsƒ+¡ #Ó|Œü ≈£L&É<Tä .
¬se¬s+&é bòÕ<äsY n>∑dæºHé >∑~˝À $<ë´s¡T\ Δ eT<Û´ä ‹s¡T>∑T‘·÷ yêfi¯ì¢ ˇø£ ø£+≥ø£ìô|&ÉT‘·÷
bÕsƒ+¡ #ÓbÕŒ*. $<ë´s¡T\Δ ≈£î ns¡+ú ø±e&ÜìøÏ nedüsy¡ TÓ qÆ #ês¡T\º T,
e÷´|ü⁄\T, >√¢ãT\T, Ç‘·s¡ kÕe÷Á– {°#s· T¡ ìsêΔ]+∫, dü÷ÿ\T<ë«sê düeT≈£Ls¡TÃø√yê*.
n<äq+>± ]|òs¬ü qT‡ |ü⁄düøÔ ±\T nedüsy¡ TÓ ‘Æ ˚ Ç+&Ó+{Ÿ #˚j÷· *.
ñ<äjT· +|üP≥ eT÷&Ée|”]j·T&é nj·÷´ø£q÷, eT<Ûë´Vü≤ï+ s¬ +&Ée|”]j·T&é nj·÷´ø£qT,
{°#s· >¢¡ ~∑ øÏ ª{°μ |ü+|æ+#˚yês¡T. HÓ\˝À ∫e]s√Eq kÕº|Mtò T{Ï+>¥ ô|{Ïº ø£es¡˝¢ À n+<ä]ø°
J‘ê*#˚Ãyês¡T. Çdü÷Ô`Ä HÓ\˝À @ {°#·sY, @ø±¢düT˝À, @ bıs¡bÕ≥T#˚XÊ&√`‘·q&Ó’Ørdæ
$ì|æ+∫`dües¡D\T #Óù|Œyês¡T. Ç+‘˚ø±<äT— me¬sH’ ê {°#s· T¡ øÏ Äs√>∑´düeTdü´>±ì, Ç‘·s¡
Ä]Δø£ düeTdü´>±ì ñ+fÒ, sêuÀj˚T HÓ\J‘·+qT+∫ n&Ü«qT‡ Ç#˚Ãyês¡T. (Ç<ä+‘ê dü÷ÿ\TøÏ
e#˚Ã >∑es¡ïyÓT+≥T Á>±+≥T‘√ ì$T‘·+Ô ˝Ò≈î£ +&Ü #˚ùdyês¡T). Ç+‘˚ø±ø£`dü÷ÿ\T $<ë´s¡T\Δ T,
ìs¡«Vü≤Dø√dü+ e#˚Ã $<˚X¯ edüTÔe⁄\T`>√<ÛäTeT\T, q÷HÓ\T, bÕ\bı&çè+{Ï$ Á|ü‹HÓ\
kÕº|øtò Ï ≈£L&Ü |ü+#˚yês¡T.
bòÕ<äsY n>∑dHºæ é ì•‘· <äèwæøº Ï ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D. ˇø£Hê&ÉT Äj·Tq ‘·q yÓ÷≥sY ôdø’ ˝Ï Ÿô|’
@\÷s¡T ì+∫ ‹]–edü÷,Ô ì&É<yä √\T ùdwº Hü é düMT|ü+˝À (Junction ˝À) ‘·q dü÷ÿ\T{°#·
s=ø£‘ì· ï #·÷XÊs¡T. n‘·qT e÷dæq\T+^, n+‘·ø+£ f… e÷dæq>¬ &É+¶ ‘√ ø£ì|æ+#ê&ÉT. |ü~>∑+≥\øÏ
n‘·qT dü÷ÿ\TøÏ e∫Ãq|ü&ÉT, ùwyé #˚dTü ø√≈£î+&Ü, e÷dæq ã≥º\‘√H˚ e#êÃ&ÉT. Äj·Tq ‘·q
>∑~˝À+∫ #·÷dæ ø£ãTs¡T#˚dæ |æ*|æ+#ês¡T. ø±ùd|ü⁄ e÷{≤¢&ç n‘·q˝≤ ñ+&É&ÜìøÏ ã<äøΔ +£ ‘·|Œü
ø±s¡D+˝Ò<ìä Á>∑V≤æ +#ês¡T. ˝À|ü*øÏ yÓ[¢ ˇø£ ø=‘·uÔ &¢Ò TÉ ‘Ó∫Ã`ªª˙ø°|Pü ≥ ôd\e⁄ ÇdüTHÔ êï.
áuÒ¢&ÉT‘√ ùwe⁄ #˚düTø√. kÕïq+#˚dæ ã≥º\Te÷]Ã, eT<Ûë´Vü≤ï+ dü÷ÿ\TøÏsê! ôdsTT+{Ÿ
Ä+ÁuÀdt˝À {°#·]ï#·÷dæ $<ë´s¡TΔ\T>±ì, }fiÀ¢yêfi¯ó¢>±ì ndüVæ≤´+#·Tø√≈£L&É<äTμμ`nì
O|ü<•˚ +∫ |ü+ù|XÊs¡T.
bòÕ<äsY n>∑dHºæ é H˚q+fÒ n_Ûe÷q+>± ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq ø√]ø£ MT<ä sê»eT+Á&çy[Ó ,¢
dü÷ÿ\Tø√dü+ Á|üX¯düÔyÓTÆq ]|òü¬sqT‡ |ü⁄düÔø±\T, kÕVæ≤‘·´+˝À eT+∫ s¡#·q\T, #ês¡Tº\T
‘·j÷· s¡T#˚jT· &ÜìøÏ ø±s¡Tu¶ Às¡T\¶ T`πøe\+ ªª‘Ó\T>∑T bÕsƒê\<äècÕº´μμ neT]Ãô|{≤ºqT`˝…Á’ ãØøÏ.
Äj·Tq dü«j·T+>± Encyclopedia AMRICANA eT]ø=ìï ]|òs¬ü qT‡ |ü⁄düøÔ ±\T ˝…Á’ ãØøÏ
düeT≈£LsêÃs¡T.
H˚qT Ädü÷ÿ˝À¢ |üì#˚dæq ˇø£ @&Ü~ nsTT<äTe÷kÕ\˝ÀH˚, ôdsTT+{Ÿ Ä+ÁuÀdt
ôV≤’ dü÷ÿ\T dæ+>∑es¡+s√&ÉT˝¶ Àì dü÷ÿ\T Äes¡D˝À ø£{qºÏ ôw&ÉT˝¶ À¢ø,Ï ÄMT<ä≥ ô|<ä>› ± sê‹‘√
ø£{qºÏ dü÷ÿ\TuÛeÑ q+˝ÀøÏ e÷]+~. bòÕ<äsY n>∑dHºæ é dü÷ÿ\T|üì#˚ùd y˚fi˝¯ À¢ ‘Ó\{¢ Ï ô|<äª› s√uŸμ
<Û]ä +#˚yês¡T. #˚‹˝À ù|eTTu…‘+Ô· ñ+&˚~. dü÷ÿ\T »s¡T>∑T‘·Tqï+‘·ùd|ü⁄ |üse¡ TìX¯Ùã›+. yÓT\¢>±
ˇø=ÿø£ÿ ø±¢düT<ä>∑Zs¡ ({°#·s¡T #Óù|ŒbÕsƒêìøÏ uÛÑ+>∑+ ø£\>∑≈£î+&Ü) ˇø£|üø£ÿ>± ì\ã&ç
|ü]o*+#˚yês¡T.
dü÷ÿ\T kÕj·T+ø±\+ |üP]Ôø±>±H˚ ªs√uŸμ rùddæ ` Vü‰dü˝º Ÿ |æ\\¢ ‘√ ø£*dæ u≤´&é$T+f…Hé
Ä&˚yês¡T. Ä≥\kÕe÷Á– n+‘êø=ì, Á&ç˝Ÿ{#° s· øY Ï n|üŒ–+#ês¡T. |æ\\¢ Ä≥*ï Áb˛‘·‡Væ≤+#˚
yês¡T.
n|ü&É|ü &ÉT õ˝≤¢˝À Ç‘·s#¡ √≥¢qT+∫ eT]ø=+<äsT¡ bòÕ<äsT¡ ¢ n>∑dHºæ >é ±]ì #·÷&Ée∫Ã,
Vü‰dü˝º Ÿ $<ë´s¡T\Δ ≈£î ãVüQeT‘·T\T ‘Ó#Ã˚ yês¡T. dü÷ÿ\T Äes¡D˝À Ä _*¶+>¥, Ä≥dü\ú +,
Vü‰dü˝º Ÿ... nìï{Ïø° ˇø£ <äsê®, |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ · düŒwü+º >± ø£ì|æ+#˚$. ì»yÓTqÆ $<ë´ì\j·T+>±
ôdsTT+{Ÿ Ä+ÁuÀdt >=|üŒ >∑T]Ô+|ü⁄ ‘Ó#T· Ã≈£î+~.
H˚qT ì&É<yä √\T˝À ñ+&É>± C≤qø°u≤\ @\÷s¡T˝À Ä|òd” Tü ≈£î ôd\e⁄ô|{Ïº |ü⁄]{Ïø√dü+
‘·DT≈£î e∫Ã yê[fl+{À¢ ñ+~. H˚qT ‘·qø√dü+ d”»Hé{ø¬Ï {Ÿ MT<ä ‘·DT≈£î`ì&É<yä √\T eT<Û´ä
ñ<√´>±ìøÏ ‹]π>yê&çì.
Äø±\+˝ÀH˚ H˚qT ª•˝≤eTTs¡[μ >π j·Tø£<ë∏ ø±e´+ Áyêj·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. eT÷\ø£<ä∏
$uÛ÷Ñ ‹uÛ÷Ñ wüDY ã+<√bÕ<Ûë´j·T Áyêdæq ªy˚T|òTü eT˝≤ΩsμY . Ç~ dü+^‘·Á|ü<ëÛ qø£<.ä∏ ˇø£ j·TTe≈£î&ÉT
y˚T|òTü eT˝≤ΩsY sê>∑Á|ükÕÔs+¡ ˝À >=|üŒ Prodigy. n‘·&TÉ ˇø£ bıs¡bÕ≥T#˚d`æ dü]~<äTø› =H˚ Áø£eT+˝À
•\>± e÷]b˛‘ê&ÉT.`áø£<ä∏ Ä<Ûës¡+>± 1956 uÛ≤s¡‹˝À eTìø=+&É düs√»˙<˚$ nH˚ ÄyÓT
ˇø£ Hê≥ø£+ ÁyêXÊs¡T. <ëìì H˚qT Hê ôV’≤dü÷ÿ\Ts√E˝À¢ (1958`59) #·~$ #ê˝≤
Á|üu≤Û $‘·TDíj÷· ´qT. ø±e´+>± Áyêj·÷\qT≈£îHêïqT. |ü<ë´\˝Àø±<äT. >π j·÷\˝À. <ëìøÏ

ø±\+ 1968 Hê{ÏøÏ düeT≈£L&ç+~. y˚T|òTü eT˝≤ΩsY dü+^‘· dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ ø£<ä∏ ø£<!ä Äsê>∑+
>∑T]+∫ ‘Ó\TdüTø√yê*. m˝≤? C≤qø°u≤\ ‘·eTTà&ÉT ≈£îe÷s¡kÕ«$T n|üŒ{À¢ sê»eT+Á&û
ÄsY‡º ø±˝ÒJ˝À _.@. #·<Tä e⁄‘·÷+&˚yê&ÉT. ø£sêï≥ø£sê>±˝Ò ø±ø£, Væ≤+<äTkÕÔ˙ sê>±\ >∑T]+∫
≈£L&Ü Ädüø>ÔÏ ± ‘Ó\TdüTø=H˚yê&ÉT. n‘·qT ø=+‘·ÁX¯$T+∫, Ä sê>∑deü ÷#ês¡+ ÁyêXÊ&ÉT. n~
#ê\<äì|æ+∫+~. yÓ+≥H˚ $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+˝À dü+^‘·XÊK≈£î Á|üjÓ÷ø£Ô>±
|üì#˚ùd Á|üd<æ Δä ø£sêï≥ø£ dü+^‘· $<ë«+düT\T z˝Ò{Ï y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±]øÏ ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊqT.
Äj·Tq <äjT· ‘√ ô|<ä› ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊs¡T.
y˚T|òTü eT˝≤ΩHé ø±|ò<” ëÛ {Ÿ sê>∑»q´+, dü eT ] |ü ì <ä ì dü ` dü ì <ä |ü eT |ü >±
] dü ` Äs√Vü≤D nes√Vü≤D. ªeT]bÕμ eTTK´Á|üjÓ÷>∑+. á sê>∑+ es¡¸ ãTT‘·Te⁄qT
dü+øπ ‹+#˚ n+<äyTÓ qÆ sê>∑+. Væ≤+Bdæìe÷ bÕ≥ ªkÕeHé Äj˚Tμ nH˚~ (HÍwü<é u≤D° ≈£L]Ãq~)
sT÷ y˚T|òTü eT˝≤Ωs˝Y À ≈£L]Ãq<˚!`
ñ‘·Ôs¡+ Hê¬ø+‘√ Äq+<ä+ ø£*–+∫+~. s¡#·q ÁbÕs¡+_Û+#êqT. ‘·Ts¡>∑e\Zq,
Vü≤j·TÁ|ü#ês¡, eT<ÛTä s¡>‹∑ , eTT‘ê´\düs+¡ >π j·T s¡>&∑ #É +·Û <ädTü ‡\T rdüT≈£îì`Á|üøs£ D¡ ≤ì ø=ø£{>Ï ±
#Û·+<ädüT‡ e÷s¡Tdü÷Ô, |üP]Ô yêéVü‰]ø£ uÛ≤wü nqTdü]dü÷Ô`12 Á|üø£s¡D≤\T>± ø±e´+
|üP]Ô#X˚ ÊqT. ‘·DT≈£î˝À, ì&É<yä √\T˝À, ø=eP«s¡T˝À, kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\≈£î $ì|æ+#˚yê&çì.
yêfi¯ó¢ #ê˝≤u≤>∑T+<äHy˚ ês¡T. ∫e]øÏ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À Hêqï>±]øÏ ø±eéT+‘ê #·~$
$ì|æ+#êqT. Äj·Tq u≤>± e∫Ã+<äì yÓT#·TÃ≈£îì ø±yê´ìøÏ ª•˝≤eTTs¡[μ nì Äj·TH˚
ù|s¡Tô|{≤ºs¡T.
Ä ø±yê´ìï Hê ø=eP«s¡T $TÁ‘·T&ÉT kÕ|òü⁄Á|ü‹ Áyêdæô|{≤º&ÉT _.|æ.mdt.XÊÅdæÔ.
n‘·ìø±ø±e´+ yÓTT‘·+Ô ø£+sƒb¡ Õsƒ+¡ . Á|ü#T· s¡D ø±≈£î+&ÜH˚ n‘·qT sê»eT+Á&û˝À kÕVæ≤r
$TÁ‘·T\≈£î $ì|æ+∫ yê] yÓT∫Ãø√fi¯ó¢ Hê≈£î ‘Ó*j·TCÒùdyê&ÉT. n+‘˚ø±<äT, n‘·qT ì&É<yä √\T
e∫Ã, dü÷ÿ\T |üØø£å ù||üsT¡ ¢ ~<ä&› +É ˝À Hê≈£î düV‰ü j·T|ü&TÉ ‘·÷ H˚qT ìsê|ò÷ü ≥+>± ø±e´+
ÁyêdüTø√e&ÜìøÏ yÓdüT\Tu≤≥T ø£*Œ+#˚yê&ÉT. 1968`1969 eT<Ûä´ Hê Ä˝À#·q\˙ï Ä
ø±e´+#·T≥÷ºH˚ ‹]π>$. Hê≈£î n‘·´+‘·Ä|ü⁄\Ô T eTTrÔ$ \ø£àå D<ëdüT>±s¡T Äø±e´+ yÓT#·Ã&É+
Hê¬ø+‘√ <Ûs’Ó ê´ìï∫Ã+~. <ëìì uÛ≤s¡‹ e÷dü|Áü ‹ø£ <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]ùdÔ u≤>∑T+&ÉTqì
Hê≈£î+&˚~. n~kÕ<Û´ä |ü&˝É <Ò Tä .
1968 |òÁæ ã] 14e ‘˚B (e÷|òTü |üP]íeT)Hê&ÉT C≤qø°u≤\ ‘·DT≈£î ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T
>±] ÄdüŒÁ‹˝À Ä&É|\æ q¢ T Á|üd$ü +∫+~. ñ<äjT· + 8.54 ì$TcÕ\øÏ. Á|üd$ü +∫q ø=~›ùd|ü{øπÏ
H˚qT ÄdüŒÁ‹øÏ yÓ[#¢ ÷· XÊqT. Hê≈£î $+‘·>±, ÄX¯Ãs¡´+>± nì|æ+∫+~!è÷≈£î Ä&É|\æ !¢ `>=|üŒ
Äq+<ä+ ø£*–+~.
C≤qø°u≤\øÏ ôd\e⁄ |üPs¡j Ô T˚ Hê{ÏøÏ @\÷s¡T˝À &ç$»q˝Ÿ Ä|òd” Tü qT $»j·Tyê&ÉøÏ
‘·s*¡ +#·&+É e\¢, $»j·Tyê&ÉøÏ ã~©#˚XÊs¡T. n|üŒ{ÏøÏ ÄyÓT R.T.C ˝À |üsà¡ HÓ+{Ÿ
O<√´–ì nsTT+~. ndü˝Ò m+&Üø±\+, n+<äT˝À $»j·Tyê&É m+&É\T! m˝≤? #·+{Ï|\æ ‘¢ √
ø±|üs¡+!
n|üŒ{ÏøÏ C≤qø°u≤\ #Ó˝\¢… T dü‘´· yêDÏ dü÷ÿ\Tô|q’ò ˝Ÿ bÕdüsTT, @<ÓH’ ê dü+^‘·ø±˝ÒJ˝À
&çbı¢e÷ø√s¡T‡˝À #˚sê\qT≈£î+{À+~. $»j·Tyê&É ø£*dæe∫Ã+~.
nq‹ø±\+˝ÀH˚ C≤qø°u≤\ $»j·Tyê&É yÓ[,¢ dü‘´· Hêsêj·TD|ü⁄s¡+ s¬ ˝’ «Ò >π ≥T<ä>sZ∑ ¡
dü+<äT˝À Ç\T¢ n<Ó≈› î£ rdüT≈£îì ñ<√´>∑+˝À #˚]+~. nø£ÿ&çøÏ dü+^‘·ø±˝ÒJ #ê˝≤ <ä>sZ∑ .¡
ø±*q&Éø£ <ä÷s¡+. dü‘´· yêDÏ MD &çbı¢e÷ø√s¡T‡˝À #˚]+~. ñ<äjT· + 7 >∑+≥\qT+∫ 9
>∑+≥\ es¡≈î£ ø±˝Òõ, ‘·qT Ç+{ÏøeÏ ∫Ã #·+{Ï|\æ q¢ T #·÷dü÷+Ô &É>± C≤qø°u≤\ O<√´>±ìøÏ
` ã+<äsT¡ s√&ÉT˝¶ À ãdtkÕº+&é |üøÿ£ _*¶+>∑TøÏ` yÓfi~¢‚ !
H˚qT ì&É<yä √\T˝À j·T<ÛëÁ|üø±s¡+ ñ<√´>∑+˝À ñHêïqT. HêB ô|s¡àHÓ+{Ÿ O<√´>∑+.
n|üŒ{ÏøÏ H˚qT dü|y¢ü TÓ +≥Ø |üØø£å bÕôd,’ |üP]Ô ªªuÛ≤cÕÁ|üMDT&çìμμ nj·÷´qT. {°#s· ‡Y ÅfìÆ… +>¥
|üP]Ô#d˚ Tü ≈£î+fÒ (sê»eT+Á&ç ÅfìÆ… +>¥ ø±˝ÒJ˝À) Áπ>&é I |ü+&ç‘T· DÏí ne⁄‘êqT. @+ #˚j÷· *?
ôdsTT+{Ÿ Ä+ÁuÀdt ôV≤’ dü÷ÿ\T m+‘· u≤>∑THêï, Hê≈£î sT÷ n<Ûë´|üø£ eè‹ÔMT<ä Çwü+º
ø£\>∑˝<Ò Tä . »s¡ï*düTìº ø±yê\ì ø√]ø£. n+<äT≈£î Á|üjT· ‹ï+#ê*. Ç+^¢wßü uÛ≤wü, nqTyê<ä
kÕeTs¡´Δ + ø√dü+ Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt qT+∫ ø=ìï m+∫q q÷´dt n+XÊ\T nqTyê<ä+
kÕ<Ûqä #˚ùdyê&çì. C≤qø°u≤\ $»j·Tyê&É yÓ[b¢ ˛e&É+‘√ H˚q÷ nø£ÿ&çøÏ #˚se¡ \dæq nedüs+¡
@s¡Œ&ç+~.
jjj

nsTT<äe Á|üøs£ D¡ +
$»j·Tyê&É |
Á y
ü X˚ +¯
@+ #˚j·÷*? nqT≈£î+≥÷+&É>±`1969 »qe] 11 ‘˚BHê&ÉT Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ
~q|üÁ‹ø£˝À düuŸ`m&ç≥sY ñ<√´>±ìøÏ written test & interview øÏ |æ\T|ü⁄e∫Ã+~.
u…»yê&É˝À test&interview øÏ yÓfi≤¢qT. ˙\+sêE y˚+ø£≥X‚wüj·T´>±s¡T m&ç≥s¡T.
n+‘·ÁøÏ‘·+qT+∫ H˚qT yêfi¯¢ |üÁ‹ø£≈£î yê´kÕ\T, ø£$‘·\T Áyêdü÷Ô+&É&É+ e\¢, Äj·Tq
Äràj·T+>± e÷{≤¢&Üs¡T. ‘·|Œü ø£ ñ<√´>∑+ edüT+Ô <äH˚ nqT≈£îHêïqT. ø±ì`sê˝Ò<Tä . ø±s¡D+
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À Edition ô|fÒº Ä˝À#·q yêsTT<ë y˚dTü ø√e&É+e\¢, n|üŒ{Ï test ˝À bÕôdq’
me]ø° ñ<√´>±*e«˝Ò<≥ä . ˇø£ÿ` |ü⁄sêD|ü+&É s¡+>∑Hê<∏øéÛ Ï e÷Á‘·+ Ç#êÃs¡ì ‘Ó*dæ+~.
1969 »qe] HÓ\˝ÀH˚ Á|ü‘´˚ ø£ ‘Ó\+>±D ñ<äéT+ ñ<Ûèä ‘·+>± q&ÉTk˛Ô+~. |òÁæ ãe]
3e ‘˚BHê&ÉT eTÁ<ëdüT DMK eTTUéT+Á‹ nHêï<äTs¬ ’ øπ q‡sYyê´~Û‘√ eTs¡D+Ï #ê&ÉT. Á<ä$&Éñ
<äéT Á|üeTTKH˚‘!·
Ä+Á<ÛÁä |üu˝ÑÛ À ñ<√´>∑+ sêø£b˛j˚Tdü]øÏ ìsêX¯ø*£ –Hê, n~ ‘ê‘êÿ*ø£+. m˝≤¬>H’ ê
$»j·Tyê&ÉøÏ yÓ[b¢ ˛yê\ì Ä˝À#·q. nø£ÿ&É @<ÓH’ ê dü÷ÿ˝À¢ ñ<√´>∑+ Á|üjT· ‹ï+#·&eÉ ÷?
˝Ò<ë bòÕ<äsY n>∑dHºæ é kÕj·T+ø√] $»j·Tyê&É <ä>sZ∑ ¡ >∑TD<ä\˝À ñqï _wü|t Á>±d” ôV≤’ dü÷ÿ\T≈£î
ã~©ø√s¡&Ée÷?`
á Ä˝À#·q˝À¢ ñ+&É>± ˇø£kÕ] $»j·Tyê&É yÓ[q¢ |ü&ÉT, dü‘´· Hêsêj·TD|ü⁄s¡+˝À
Ç+{ÏqT+∫ ãj·T\T<˚] s¬ \’ Tπ>≥T<ë{Ï yÓ&TÉ ‘·÷`|üøÿ£ H˚ Ç+{Ï>√&ÉøÏ
ªª&Üø£sº Y ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ\sêe⁄μμ uÀs¡T#¶ ÷· XÊqT. ø±øÏHê&É˝À
|üPs¡«|ü]#·jT· + <äècÕº´, ˇø£kÕ] |ü\ø£]<ë›eTì yÓfi≤¢qT. Äj·Tq
kÕ<äs+¡ >± ÄVü‰«ì+∫ Hê kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+, O<√´>∑+ $esê\T
n&ç>±s¡T. n|üŒ{Ïøπ Äj·Tq qe˝≤s¡#s· TT‘·>± Á|üd<æ Tä &Δ TÉ .
ªªs¡#·Hê yê´dü+>∑+ ñqï MTs¡T mø£ÿ&√ ì&É<äy√\T˝À
ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ\sêe⁄ O+&É&y É T˚ $T{Ï? u…»yê&É e#ÓÃj·T´+&ç. Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À
düuŸ m&ç≥sY ø√dü+ #·÷düTHÔ êïs¡T. H˚qT Ä |üÁ‹ø£ #·÷ùd |ü⁄sêD+
düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±]øÏ #Ó|⁄ü ‘ê. MTs¡T yÓ[¢ ø£\e+&çμμ nHêïs¡T. Hê≈£î >=|üŒ Äq+<ä+ ø£*–+~.

|ü⁄sêD+>±]ì \;“ù|≥˝À Ä+Á<ÛCä À´‹ Ä|òd” Tü ˝À ø£*XÊqT. n|ü&˚ Äø£ÿ&É q+&É÷]
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]ì ø£*j·T&É+ Á|ü<eäÛ∏ T+. 1969 |òÁæ ãe] 19e ‘˚Bq formal inter-
view, ∫qï nqTyê<ä |üØø£å »]>±sTT. e÷]Ã ˇø£{À‘˚Bq e∫Ã #˚s‘ ¡ êqì #Ó|Œæ , ì&É<yä √\T
e#˚ÃXÊqT. ôdsTT+{Ÿ Ä+ÁuÀdt ôV’≤dü÷ÿ˝Ÿì H˚qT e<ä\&ÜìøÏ bòÕ<äsYn>∑dæºHé eTT+<äT
ˇ|üø√˝Ò<äT. bòÕ<äsY e÷<∏ä÷´øÏ ≈£L&Ü Hê |ü]dæú‹ #ÓbÕŒqT. ø£&É≈£î ˇ|ü≈£îHêïs¡T
ø±ì`HêkÕúq+˝À eTs=ø£ |ü+&ç‘·TDÏí #·÷|æ+∫ yÓfi¢̄eTHêïs¡T. n|ü&ÉT y˚eT÷] dü‘·´+‘√
e÷{≤¢&ÜqT. n‘· q|üŒ{ÏøÏ eT÷]ÔsêE>±] ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À |üì#˚dTü HÔ êï&ÉT. nø£ÿ&É ø£+f… ôdsTT+{Ÿ
Ä+ÁuÀdt ñ<√´>∑+ #ê˝≤ eT+∫<äì n‘·ì ø£syΔ¡ TÓ +Æ ~. sêe&ÜìøÏ ˇ|ü≈£îHêï&ÉT. HêkÕúq+˝À
n‘·qT #˚s>¡ ±H˚ bòÕ<äsY n>∑dHºæ é qqTï $&ÉT<ä\#˚XÊs¡T. H˚qT ì•Ã+‘·>± |òÁæ ãe] 28 ‘˚B
sêÁ‹øÏ u…»yê&É #˚], e÷]Ã ˇø£{À ‘˚Bq Ä+Á<ÛCä À´‹ dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£˝À |ü⁄sêD+>±]
<ä>sZ∑ ¡ düuŸ`m&ç≥sY>± ñ<√´>∑+˝À #˚sêqT.
Ä yê‘êes¡D+, f…*Á|æ+≥s¡T¢ dü+<ä&,ç Hêø£+‘ê ø=‘·>Ô ± ñ+~. Hê ø£\ ì»yÓTqÆ +<äT≈£î
m+‘√ dü+‘√wü+ ø£*–+~. |üÁ‹ø£˝À #˚]q ‘=*s√Eq |ü]#·jT· yÓTqÆ s¡#s· TT‘· Á|üeTTK
ø£<≈ä∏ î£ &ÉT ô|~›u§Û ≥¢ düTã“sêeTj·T´.
H˚qT $»j·Tyê&É ñ<√´>∑+˝À #˚sπ es¡≈î£ C≤qø°u≤\ ‘·q #Ó˝\¢… T dü‘´· yêDÏ‘√, ∫qï|æ\¢
e÷ ne÷àsTT‘√, $»j·Tyê&É dü‘´· Hêsêj·TD|ü⁄s¡+ s¬ \’ Tπ>≥T düMT|ü+˝Àì k˛eTj·T´Hêj·TT&ÉT
>±]+{À¢ n<Ó≈› î£ ñ+≥÷e∫Ã+~. nø£ÿ&ÉqT+∫ ñ<√´>∑Á|ü<X˚ Ê\≈£î yÓfi≤¢\+fÒ <ä÷s¡+ Çã“+~>±
ñ+&É&+É e\¢, ø£èwü\í +ø£ b˛©düTùdwº Hü é M~Û˝À @˝ÒX«¯ s¡|⁄ü ∫s¡+J$sêe⁄>±] y˚T&É˝ÀøÏ e÷πseTT.
#ê˝≤dü+e‘·‡sê\T ÄsTT+{À¢H˚ >∑&bç ÕeTT. n<Ó› 40s¡÷bÕj·T\T. H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À
#˚sπ Hê{ÏøÏ Hês¡¢ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±s¡T m&ç≥s¡T. q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T ~q|üÁ‹ø£˝À
düVü‰j·T dü+bÕ<ä≈£î\T. ‘·Ts¡¢bÕ{Ï ≈£î≥T+ãsêe⁄>±s¡T ~q|üÁ‹ø£˝ÀH˚ kÕúìø£yês¡Ô\T #·÷ùd
düV‰ü j·Tdü+bÕ<ä≈î£ \T. b˛‘·T\ Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄>±s¡T q÷´dt m&ç≥s¡T. |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±s¡T
yês¡|Áü ‹ø£≈î£ düV‰ü j·Tdü+bÕ<ä≈î£ \T`nq>± ÇHé#êÛ ]® m&ç≥s¡T. s¡#q· \ m+|æø,£ dü+bÕ<äø‘£ «·
u≤<Û´ä ‘·\T Äj·TH˚ HÓsy¡ sπ̊ Ãyês¡T. Äs√E˝À¢ Ä+Á<ÛÁä |üu,ÑÛ Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ yês¡|Áü ‹ø£\ô|’ ≈£L&Ü
~q|üÁ‹ø£ m&ç≥sY ù|sπ dü+bÕ<äøk£ Õúq+˝À ñ+&˚~. H˚H=ø£ÿ&çH˚ yês¡|Áü ‹ø£˝À düuŸ` m&ç≥]ï.
#ê˝≤ ø±\+bÕ≥T e÷ôdø£¸Høé Ï ø£s¢ T¡ ÿ ≈£L&Ü ñ+&˚yê&ÉTø±&ÉT. ˇø£ |üP´Hé e÷Á‘·+ Á|ü‘´˚ ø£+>±
ñ+&˚yê&ÉT. ~~›q Á|üP|ò⁄ü \T ø£+b˛õ+>¥ ôdø£Hå ˝é À Çe«&É+, ‘˚e&É+, e÷≈£î {°\T, {Ï|qæò T¢
‘Ó∫Ãô|≥º&+É n‘·&|ç ìü .
H˚qT #˚sπ Hê{ÏøÏ $»j·Tyê&É \;“ù|≥ }]ø=ø£ ∫es¡>± ã+<äsT¡ s√&ÉTø¶ Ï #˚] O+&˚~.
Ä|òd” Tü , ô|<ä› ô|+≈£î{Ï >√&ÍHé˝≤+{Ï uÛeÑ q+˝À ñ+&˚~. n|üŒ{Ïøπ y˚sπ ô|<ä_› *¶+>¥ Á>ö+&éb˛ò s¢ Y
‘·j·÷¬s’ Á|æ+{Ï+>¥ Áô|dt n+<äT˝À e⁄+&˚~. yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ ‘·j·÷s¡e⁄‘·÷+&˚~. ô|<ä›
Äes¡D` sê$#Ó≥Tº, y˚|#ü ≥Ó Tº ø£\>∑*dæb˛sTT`ô|<ä>› ± ñ+&˚~. _*¶+>¥ m<äT≥ ˝≤Hé O+&˚~.

á ô|+≈£î{Ï+≥ ñ+&É>± 1967 ñ>±~qT+∫ Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~.
|ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±s¡T &Û©ç ˝¢ À s¬ ˝’ «Ò &çbÕs¡Tyº TÓ +{À¢ ôdø£Hå é dü÷|ü]+f…+&Ó+{Ÿ>± O<√´>∑+
#˚ùdyês¡T. Hês¡>¢ ± s¡|Œü {À¢ sê»´düuÑÛ yÓT+ãs¡T>± (bÕs¡y¢ TÓ +≥TdüuTÑÛ ´\T) ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq
&Û©ç ¢ $TÁ‘·T\T l ‘·\•\ sêeT#·+Á<äsêe⁄>±] dü÷#·q y˚Ts¡≈î£ ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· |ü⁄sêD+>±]ì,
Mø°¢ m&ç≥sY>± rdüT≈£îe#êÃs¡T. n+‘·es¡≈î£ |ü⁄sêD+>±]øÏ »s¡ï*»+˝À @MT nqTuÛeÑ +
˝Ò<Tä . |üÁ‹ø± s¡+>∑+MT<ä Çwü+º ø=B›, ‘·q &çbÕs¡Tyº TÓ +≥T˝À düTBs¡ôÈ d\e⁄ô|{Ïº á ñ<√´>±ìøÏ
e#êÃs¡T. n|üŒ{ÏøÏ Äj·Tq >∑es¡ïyÓT+{Ÿ ñ<√´–>± rdüT≈£î+≥TqïJ‘·+ kÕúsTT˝À Çø£ÿ&É
J‘·+ Çyê«\+fÒ, düV‰ü j·Tdü+bÕ<äø£ |ü<$ä Çyê«*. n˝≤>∑`H˚sT¡ >± düV‰ü j·Tdü+bÕ<äø£ ¨<ë
Äj·Tq≈£î <äøÿÏ +~. ‘=*dü+∫ø£ ñ>±~ dü+∫ø£ ø±e&É+e\¢, n|üŒ{Ïøπ ~q|üÁ‹ø£˝À düV‰ü j·T
dü+bÕ<ä≈î£ \T>± ñqï q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]ì, |ü⁄sêD>±]øÏ` |üÁ‹ø±ìs¡«Vü≤D,
ù|õy˚Tø£|,t Á|üP|ò⁄ü \ $esê\T, Á|üP|ò⁄ü Ø&És≈¢¡ î£ |üì n|üŒ–+#·&+É , &ÓMTà y˚jT· &É+, u§eTà\≈£î
s¡+>∑T\T ≈£î~πs ù|J\$esê\T, ø£+b˛õ+>¥ ôdø£¸H˝é À bò˛sYeTHé <ë«sê, >±´© Á|üP|ò⁄ü \ rs¡T,
#ÛêdæH˝é À ù|J\ neT]ø£è+{Ï $esê\T` ‘Ó\|ü&+É ˝À düV‰ü j·T+ #˚jT· eTHêïs¡T. ˇø£ÿ
dü+∫ø£ #˚ùddü]øÏ |ü⁄sêD+>±]øÏ |üÁ‹ø£ m&ç{+Ï >¥, eTTÁ<äD, ÄqTbÕqT\T u≤>± ‘Ó*dæe#êÃsTT.
Äj·Tq düV≤ü »+>± eT+∫ø£<≈ä∏ î£ \T ø£qø£, düT\Te⁄>± m&ç{+Ï >¥ |ü<‘Δä T· \T ‘Ó\TdüT≈£îHêïs¡T.
ø=‘·>Ô ± yês¡|Áü ‹ø£ ÁbÕs¡+_Û+#· <ä*∫q|ü&ÉT yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥ Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£
qT+∫ XÊs¡«]>±]øÏ |æ*∫ Ä|üì n|üŒ–+#ês¡≥. @ ø±s¡D+ #˚‘H· √ ‘Ó*j·T<äT>±ì, Äj·Tq
ø=~›s√E\T|üì#˚d,æ ñ<√´>∑+ $&ç∫ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡≥. Ä ‘·sy¡ ê‘· |ü⁄sêD+>±s¡T e#êÃs¡T.
Äj·Tq≈£î düVü‰j·T≈£î\T>± ‘=\T‘· $XÊK≈£î #Ó+~q eTdü÷Hê(eT+&É dü÷s¡´Hêsêj·TD)
ø=~›H\Ó \T |üì#˚dæ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. ‘·sy¡ ê‘· uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï sêeT>√bÕ\+ (uÛsÑ ê>√) düTe÷s¡T
@&Ü~bÕ≥T ì\<=≈£îÿ≈£îì |üì#˚XÊs¡T. Äj·Tq ≈£L&Ü düsπ «&çbÕs¡Tyº TÓ +≥T ñ<√´>±ìøÏ ôd\e⁄
ô|{Ïºe∫Ãqyê&ÉT ø±e&É+e\¢ á|üì $&ç∫ô|{Ïº j·T<∏ëkÕúHêìøÏ yÓ[¢b˛j·÷s¡T. ÄMT<ä≥,
s¡#s· TT‘· Ä~$wüßí dæbÕò s¡dTü MT<ä u+<äsT¡ ≈£î #Ó+~q #·+<äTk˛+u≤ãT e∫Ã#˚] ø=~›H\Ó \
‘·sy¡ ê‘· yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. Ç<ä+‘ê 1967`1969 eT<Û´ä »]–qø£<.ä∏
H˚qT 1969 e÷]Ã ˇø£{À‘˚B yÓTT<ä\T 1976 e÷]Ã Hê{Ïes¡≈î£ @&ÉTdü+e‘·‡sê\T
@ø£<ëÛ {Ï>± Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À |üì#˚XÊqT. ìC≤ìøÏ H˚qT
|ü ⁄ sêD+ >±]øÏ dü V ü ‰ j· T ≈£ î &ç > ± |ü ì #˚ d æ H ê ` q+&É ÷ ]
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±]‘√ Hê kÕìïVæ≤‘·´+ m≈£îÿe. q+&É÷]>±s¡T
‘=+<äs¡>± me]ø° #·qT$#˚Ãdü«uÛ≤e+ ø£\yês¡T ø±s¡T. H˚q+fÒ
‘=*qT+N #ê˝≤ Ä<äs+¡ >± ñ+&˚yês¡T. ˇø£sø¡ +£ >± Hê ø±j·Tq
friend-philosopher & guide. Hê ‘=*ø±e´+ ª•˝≤eTTs¡[μøÏ
Äj·TH˚ #ê˝≤Çwü|º &ü ç |ü]#·jT· + ÁyêXÊs¡T. Ä s√E˝À¢ ø£$ø£<øä∏ £
lq+&É÷]
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ s¡#s· TT‘·\+<ä]ø° q+&É÷]>±] yÓT|übı+<ä&eÉ T+fÒ litmus test

nqïe÷≥. s¡#·HêeéVü‰sê˝À¢ @ yÓTT>∑e÷{≤\≈£î ‘ê$ee«ì ìø£ÿ∫Ã‘·q+ Äj·Tq~.
e´s¡ÁΔ |üd+ü >∑+>±ì, nqedüs¡ yê´K´\T>±ì #˚ùdyês¡T ø±s¡T. eT+∫ #·<Tä e]. düTìï‘·eT÷,
>∑+;Ûs¡eT÷ nsTTq n_Ûs¡T#·T\T. @$TÁyêdæHê Ä∫ ‘·÷∫ e÷{≤¢&˚dü«uÛ≤e+. eT+∫
dü+^‘ê_ÛsT¡ ∫. Vü‰dü´Á|üeè‹Ô düV≤ü »+. ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ ll, ‹\ø˘, n»+‘ê, ø=.≈£î, sê$XÊÅdÔæ
e+{Ï $•wüº s¡#s· TT‘·\ MT<ä |üse¡ T>ös¡e+. dü«#·Ãd¤ Tü +<äsy¡ TÓ qÆ ‘Ó\T>∑T Áyêùdyês¡T. @$<Ûyä TÓ qÆ
ÇC≤\˝À Çs¡T≈£îÿH˚ dü«uÛ≤e+ø±<äT. m<äT{Ïyês¡T m+‘·{Ïyê¬s’Hê düπs, ‘·q≈£î s¡T∫+#·ì
$wüj·÷\qT ìs¡›«+<ä«+>± yÓ\¢&ç+#˚yês¡T. á \ø£åD≤\ e\¢H˚ q+&É÷]>±] e÷≥+fÒ
s¡#s· TT‘·\+<äs÷¡ m+‘√ $\Teì#˚Ãyês¡T. Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ yês¡|Áü ‹ø£˝Àq÷, 1963˝À kÕú|+æ ∫q
CÀ´‹ e÷dü|üÁ‹ø£˝Àq÷, Äj·Tq n_Ûs¡T#·T\ eTTÁ<ä\T düŒwüº+>± ñ+&˚$. s¡#·sTT‘·>±`
Ä+Á<Ûä|üÁ‹ø£˝À ñ+&É>±è÷sYÿf…Æ«HéÁ|üeTTKs¡#·q\T Hê\T–+{Ïì` {≤yéTkÕj·TsY, Vü≤ø£˝Ÿ
u…Ø|òHæ ,é sêE`ù|<ä— $∫Á‘·e´øÏ`Ô nH˚ù|s¡‘¢ √`n$ ‘Ó\T>∑T˝ÀH˚ |ü⁄{Ïqº eqï+‘· düV≤ü »+>±,
düT+<äs+¡ >± ‘Ó\T>∑T#˚XÊs¡T. n˝≤π> d”yº qÓ ‡Hé s¡#q· qT ªªø±+#·qB«|ü+μμ ù|]≥ ñ‘·ÿ+sƒu¡ ]ÑÛ ‘·+>±
nqTe~+#ês¡T. |æ\¢\ø√dü+ bÕ≥\T ÁyêXÊs¡T. Ä+Á<ÛäCÀ´‹øÏ e∫Ãq‘·s¡yê‘· m&ç≥sY
Hês¡¢y˚+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±] Áb˛<ä“\+‘√ ª$X¯«s¡÷|ü+μ ªqsêe‘ês¡+μ ªbÕXÊÃ‘·´<äs¡Ùq+μ,
ªuÛ≤s¡rj·T<äsÙ¡ q+μ nH˚ `Á|üXd¯ Ôü yê´dü|sü +¡ |üsq¡ T eTT+<äT Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+∫`
‘·sy¡ ê‘· |ü⁄düøÔ ±\T>± ≈£L&Ü yÓ\Te]+#ês¡T.
q+&É÷] yês¡T r]Ã~~›q |ü⁄düøÔ +£ ˝≤>∑ H˚e∞ø£+>± ñ+&˚yês¡T. ‘·qø±\|ü⁄ |üÁ‹ø±
s¡#·sTT‘·\˝À ñ‘·ÔeTXÀ¢≈£î\ì|æ+#·T≈£îHêïs¡T.
|ü⁄sêD+>±] <Û√s¡DÏ sT÷j·Tq≈£î |üP]Ô$s¡T<ä+Δ . Äj·Tq ÇcÕºsTTcÕº\T ã\yÓTqÆ $.
Äj·Tq s¡#H· ê$<Ûëq+ ≈£î≥T+ãsêe⁄ >±] e÷sêZìøÏ #Ó+~q~. ø±ì, •\ŒyêýÓ÷Vü≤+Ø‘ê´
sê$XÊÅd>Ôæ ±s¡+fÒ <ëk˛-Vü≤y˚T. $XÊKnHêï, $XÊKs¡#s· TT‘·\Hêï Á|ü‘´˚ ø±_Ûe÷q+. (ãVüQXÊ
sê$XÊÅd>Ôæ ±] e\¢ ø±e#·TÃ). Äj·TqøÏ e÷]ÿ‡»+ |ü≥¢ Äø£s¸¡ D. n‘·T´‘ê‡Vü≤+. HêdæøÔ ‘£ «· +
$wüj·T+≈£L&Ü n+‘˚. |üÁ‹ø£≈£î |ü]o\q≈£î e#˚Ãs¡#·q˝À¢ y˚T˝…’q s¡#·qqT |ü≥º&É+˝À
|ü⁄sêD+>±s¡T >=|üŒH˚sŒ¡ ]. Çs¡y’Ó @fi¢̄≈î£ ô|>’ ± n$∫Ã¤qï+>± Ç˝≤¢* eTT#·Ã≥T¢ Á|üXd¯ +Ôü >±
Áyêdæq Prolific writer. ˇø£ÿe÷≥˝À #ÓbÕŒ\+fÒ: n|üŒ{ÏøÏ
ãVüQfi¯ Á|ü#ês¡+˝À ñqï Ä+Á<Ûä|üÁ‹ø£ yês¡|üÁ‹ø£, Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ
yês¡|üÁ‹ø£\≈£î #ê˝≤_Ûqï+>± Ä+Á<ÛäCÀ´‹ yês¡|üÁ‹ø£≈£î ˇø£
dü«‘·+Á‘·e´øÏÔ‘ê«ìï düeT≈£L]Ãq dü+bÕ<ä≈£î&ÉT. Äj·Tq≈£î
Ä+Á<ÛCä À´‹øÏ sêe&ÜìøÏ eTT+<äT`1950\ <äXø¯ +£ ˝ÀèT+∫ù|s¡T
‘Ó∫Ãq s¡#q· ª˙*μø£<.ä∏ Bì>∑T]+∫ ˇø£ $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. bÕ\>∑T$Tà
|ü<äàsêE>±]øÏ Á|ü|ü+#·ø£<∏ëìø£\ b˛{°˝À ~«rj·T ãVüQeT‹
e∫Ãq ‘·sy¡ ê‘·èT∞¢ n<˚ |üÁ‹ø£`ªªq÷´j·÷s¡Tÿ.ôV≤sê˝Ÿ¶ Á{Ïã÷´Héμμ
èTs=ø£kÕ] Á|ü|ü+#·ø£<∏ä\b˛{° ìs¡«Væ≤+∫+~. ‘Ó\T>∑TqT+∫ l |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯s¡à

O‘·eÔ Tø£<qä∏ T m+|æø#£ ù˚ d uÛ≤<Û´ä ‘· Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ Ç#êÃs¡T. n˝≤>∑`Á|ü|+ü #· ø£<\ä∏ b˛{°
ø√dü+ ªª‘Ó\T>∑Tì+∫μμ m+|æø¬ q’ ø£<ä∏ ª˙*μ.`ø=+‘·eT+~ uÛ≤$+∫q≥Tº Á|ü|+ü #·ø<£ \ä∏ b˛{°˝À
(|ü<àä sêE>±] ø£<≈ä∏ î£ e÷~]) ãVüQeT‹sê˝Ò<Tä . |ü⁄sêD+>±s¡T mH√ï eT+∫ø£<\ä∏ T Áyêj·T>∑*>π
kÕeTsêΔ´ìï ªÇ˝≤¢* eTT#·Ã≥T¢μ o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#·&+É ˝À Ks¡TÃ ô|fÒXº Ês¡T. m+<ä]y√ dü«uÛ≤yê\T,
Äq+<ë\T, $cÕ<ë\T, bÕs¡eXÊ´\T, ø£$‘êø±\Œìø£‘`· n˙ï Ç˝≤¢* eTT#·Ã≥¢˝À ø£ì|ækÕÔsTT.
e´øÏÔ>± Äj·Tq ∫e]s√E˝À¢ <äT'œ‘·T&ÉT. Ä|ü⁄Ô*ïø√˝ÀŒsTT ìdü‡Vü‰j·TT&ç>±
$T–*b˛e&É+ $cÕ<ä+.
Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ~q|üÁ‹ø£˝À kÕúìø£ (sêh) sê»ø°j·÷\ |ü]#·j·T+˝À ‘·Ts¡¢bÕ{Ï
≈£î≥T+ãsêe⁄>±s¡T ø£&TÉ düeTs¡T\Δ T. sêhsê»ø°j÷· \˝À esêZ\T, \ø£\Tø£\T düeTÁ>∑+>± m]–q
e´øÏÔ. Á|üdæ<äΔe´≈£îÔ\>∑T]+∫ pen portraits Áyêdü÷Ô+&˚yês¡T. Äj·Tq n_Ûe÷q $wüj·T+
dæìe÷. dü«uÛ≤e‘·' #ê˝≤kÂeTT´\T. nqs¡fiZ e¯ ø£.Ô ùdïVü≤o*. ø±HÓ‘’ ˚ Self publicity MT<ä
yêýÓ÷Vü≤+ e⁄+&˚~. me]ø° n|üø±s¡+ø±ì ªªyêýÓ÷Vü≤+μμ nì H˚ qqT≈£îH˚yê&çì.
q÷´dtm&ç≥s¡T b˛‘·T\ Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄>±s¡T |üì‘·|Œü , m≈£îÿe>± eTÚq+ bÕ{Ï+#˚e´øÏ.Ô
~q|üÁ‹ø£ fÒ_˝Ÿ <ä>sZ∑ ¡ |üì#˚dqæ düuŸ` m&ç≥s¡+¢ <äs÷¡ düeTs¡+Δ >± ñ+&˚yês¡T.
H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À #˚]q ø=~›H\Ó \T >∑&#ç êø£qT≈£î+{≤qT... m._.¬ø.Á|ükÕ<é
~q|üÁ‹ø£˝À d”ìj·TsY`düuŸ>± #˚sê&ÉT.
sê»ø°jT· $XÊ«kÕ\˝À e÷]ÿ‡düTbº ÕØº (uÛ≤s¡rj·T ø£eT÷´ìdüTbº ÕØºqT+∫) $&çb˛sTTq
Hê{Ï ø±s¡´<ä≈îå£ &ÉT. ø=+‘·ø±\+ &çfq… ÷´>±(1962) C…\’ T•ø£≈å L£ &Ü nqTuÛ$Ñ +#ê&ÉT. Hês¡>¢ ±s¡T
n‘·ìøÏ ñ<√´>∑+ Çe«&ÜìøÏ eTT+<äT ‘·≥|ü{≤sTT+∫Hê, ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï ≈£î≥T+ãsêe⁄>±]
dü÷#·q nqTdü]+∫ Ç#êÃs¡ì n|üŒ{À¢ #Ó|ü ≈£îHêïs¡T.
eTÁ<ëdüT \jÓ÷˝≤ ø±˝ÒJ˝À #·<Tä e⁄ø=ì eTT+<äT $XÊ˝≤+Á<Ûä |üÁ‹ø£˝ÀøÏ, ‘·sy¡ ê‘·
‘·]yÓT\Hê–¬s&ç>¶ ±] esêZìøÏ <ä>s¬Z∑ ’ ªªÁ|üC≤X¯øμÔÏ μ |üÁ‹ø£≈î£ dü+bÕ<äø‘£ «· u≤<Û´ä ‘·\T eVæ≤+#ê&É˙`
#·se¡ T+>± Ä+Á<ÛCä À´‹øÏ e#êÃ&É˙ Hê jÓTs¡Tø£. n|üŒ{Ïø‘£ q· T Ä]Δø+£ >± ≈£L&Ü <Óã“‹ì
OHêï&ÉT.
Á|ükÕ<é eT+∫ #·<Tä e]. n‘·&øç Ï $X‚wyü TÓ qÆ ˝…Á’ ãØ e⁄+&˚~. ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘ê´ìï @
ns¡eT]ø£\T ˝Ò≈î£ +&Ü u≤>± #·~yê&ÉT. ‘·q sê»ø°jT· $XÊ«kÕ\T ã\yÓTqÆ $. ø£eT÷´ìdüTº
eédü˝ú À #ÓH’ ê sê»ø°j÷· *ï n_Ûe÷ì+#˚yê&ÉT. e÷y√ Ä˝À#·Hê
$<Ûëq+MT<ä ÄdüøÔÏ ñqïyê&ÉT. s¡#s· TT‘·˝À¢ lløÏ Msê_Ûe÷ì. |ü⁄düøÔ £
düMTø£\å T u≤>± Áyêùdyê&ÉT. ‘·q yê´kÕ\˝À m≈£îÿe>± Ç+^¢wßü qT+∫
ù|sê\≈£îù|sê\T ñ≥+øÏdüTÔ+{≤&Éì |òæsê´<äT ñ+&˚~. n‘·qT
#˚s¡T‘·÷H˚ Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T&Éj·÷´&ÉT. kÕVæ≤‘·´+˝À e÷]ÿ‡düTº
<äèø£Œ<Û+ä @$T{À n‘·ìqT+#˚ ‘=\T‘·>± ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. H˚qT n‘·ì
l m._.¬ø.Á|ükÕ<é Áb˛‘ê‡Vü≤+‘√H˚ #ê˝≤ eT+∫|ü⁄düÔø±\T #·<äe>∑*>±qT. n‘·ì

yÓ÷{≤s¡Tôd’øÏ˝Ÿ MT<ä Ç<ä›s¡+ ø£*dæ ‹s¡T>∑T‘·÷+&˚yêfi¯¢+. y˚TeTT Ä+Á<ÛäCÀ´‹˝À |üì#˚ùd
ø±\+˝ÀH˚, ñ‘·sÔ $¡ j·T‘êï+ ø£eT÷´ìdüTº Hêj·T≈£î&ÉT &Üø£sº Y ¨∫$THé Prison diary ì
ªªC…\’ Tø£$‘·\Tμμ ù|]≥ ‘Ó\T>∑T#˚XÊ+. ìC≤ìøÏ`n+<äT˝À eT÷&ÉTe+‘·T\ ø£$‘·\qT n‘·H˚
nqTe~+#ê&ÉT. H˚q÷ ø=~›>± #˚XÊqT. Á|ü‹ø£$‘· ˇø£{øÏ Ï s¬ +&ÉTkÕs¡T¢ #·~$ùÛ≤wü, uÛ≤e+
‘Ó\T>∑T˝À m˝≤ #Ó|‘æ ˚ u≤>∑T+{≤jÓ÷ #·]Ã+#˚ yêfi¯+¢ .
~q|üÁ‹ø£ fÒ_˝Ÿ <ä>sZ∑ ¡ eé~Û<=]øÏ‘,˚ Mø°ô¢ dø£Hå øé Ï e∫Ã |ü⁄sêD+‘√, Hê‘√ ø±\πø|å +ü
#˚ùdyê&ÉT.
e÷ Hêqï>±] MT<ä, Äj·Tq s¡#·q\MT<ä n‘·ìøÏ >ös¡e+. (n‘·&ÉT ªáHê&ÉTμ
~q|üÁ‹ø£≈î£ m&ç≥s¬ ’ |üì#˚dqæ ø=‘·˝Ô À, Äj·Tq#˚‘· ø=ìï s¡#q· \T #˚sTT+#ê&ÉT) H˚qT 1975˝À
Áyêdæq ª‘·÷s¡TŒq yê*q dü÷s¡T´&ÉTμ nH˚ qe\qT ªªáHê&ÉTμμ ~q|üÁ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>±
Á|ü#·T]+#ê&ÉT.
@fi¯ó>¢ &∑ #ç ø˚ =B› n‘·ì˝À #ê˝≤ e÷s¡TŒ\T e#êÃsTT. ‘Ó\T>∑T˝Àñqï nìï ~q|üÁ‹ø£\˝À
m+‘√ø=+‘·ø±\+ m&ç≥s¡T>± |üì#˚XÊ&ÉT. Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·« n~Ûø±s¡ uÛ≤cÕdü+|ò÷ü ìøÏ
n<Ûä´≈£åî&Éj·÷´&ÉT`
Ä+Á<ÛCä À´‹ s√E˝À¢ (1969`1975) n‘·ì‘√>∑&|ç qæ s√E\T $\TyÓq’ $. 1970˝À
n‘·qT eTs=ø£kÕ] n¬sdüj º ÷· ´&ÉT. bÕs¡«r|ü⁄s¡+ ≈£îÁ≥πødüT˝À.`nsTT‘˚ ø±\Áø£e÷q Ä øπ düTqT+∫
ãj·T≥|ü&Ü¶&TÉ . n‘·ì kÕVæ≤‘ê´qTs¡øÔÏ n‘·ì sê‘·˝À¢ Ä+‘·s¡ |ü]eTfi¯+>± ø=qkÕ>∑&+É n‘·ìø=ø£
e´øÏ‘Ô ê«ìï∫Ã+<äì HêuÛ≤eq. Çø£è÷ m&ç≥sY Hês¡¢ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±] >∑T]+∫:
Ms¡T ‘=\T‘· Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ <Óì’ ø£, yês¡ |üÁ‹ø£\≈£î #ê˝≤ø±\+ m&ç≥sY>± |üì#˚XÊs¡T.
yêsêÔ|Áü ‹ø£˝À yês¡\Ô dü«uÛ≤yêìï ã{Ïº n+‘·sê®rj·T, C≤rj·T, ÁbÕ+rj·T yês¡\Ô Á|ü#T· s¡D˝À
Çe«e\dæq ÁbÕ<ÛäeT´+ >∑T]+∫ $TøÏÿ* ÁX¯<äΔ #·÷ù|yês¡˙, dü+bÕ<äø°j·T s¡#·q Äj·Tq
$•wü‘º n· ˙, n˝≤π> |üÁ‹ø£ lay out $wüjT· +˝À Äj·Tq #·÷ù|ÁX¯<Δä Á|ü‘´˚ ø£eTì, Á|üd~æ ø¬Δ ø±ÿs¡T.
‘·eT ùV≤‘·Tyê<ä <äèø£Œ<∏ä+, Á|üC≤kÕ«eT´ $XÊ«kÕ\≈£î nqT>∑TD+>±H˚ Äj·Tq dü+bÕ<äø£
u≤<Û´ä ‘·\T ìs¡«]ÔkÕÔsì¡ ù|s¡Tbı+<ës¡T. |üÁ‹ø± dü+bÕ<ä≈î£ ì>± #˚dqæ s¡#q· \≈£î ‘√&ÉT>±
Hê{Ïø\£ T, Hê≥ø±\T, ˇø£ X¯‘ø· +£ , ø=~›^‘ê\T ÁyêXÊs¡T.
1960\ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ j·÷»e÷q´+‘√ e∫Ãq
rÁe uÛ<Ò ë_ÛÁbÕj·÷\ e\¢ (#ê]Á‘ê‘·àø£yTÓ qÆ |üÁ‹ø√<√´>∑T\düyTÓ à
ø±s¡D+) Äj·Tq ‘·q ñ<√´>±ìøÏ sêJHêe÷ #˚XÊs¡≥!
nq+‘·s+¡ $»j·Tyê&É˝À Ä+Á<ÛÁä |æ+≥sY‡ nH˚ dü+düú @s¡Œ&ç`
ªÄ+Á<ÛCä À´‹μ nH˚ ~q|üÁ‹ø£qT ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. 1960˝À Hês¡>¢ ±s¡T
<ëìøÏ m&ç≥sY>± u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+#ês¡T. ‘·s¡yê‘· @&˚fi¯¢≈£î
dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£ ≈£L&Ü ÁbÕs¡+_Û+∫ <ëìøÏ≈L£ &Ü dü+bÕ<ä≈î£ \j·÷´s¡T.
~q|üÁ‹ø£, yês¡|üÁ‹ø£ ≈£L&Ü n∫s¡ø±\+˝ÀH˚ Á|üX¯dæÔøÏe#êÃsTT. l Hês¡¢ yÓ+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄

dü+bÕ<ä≈î£ &ç>± Äj·Tq≈£î ì]›wyºü TÓ qÆ n_ÛÁbÕj·÷\T+&˚$. HêdæøÔ ‘£ ,· Á|üC≤kÕ«$Tø£‘,· ùV≤‘·T<äèwæº
Äj·Tq≈£î Çwüyº TÓ qÆ eTTU≤´+XÊ\T. n˝≤π> e´≈£î\Ô |ü≥¢ Äj·Tq ÇcÕºÇcÕº\T ≈£L&Ü #ê˝≤
ã\yÓTqÆ $. Scientific Temper qT bÕsƒ≈¡ î£ ˝À¢ ô|+#ê\ì Äj·Tq Á|ü<ëÛ q $XÊ«dü+. n+<äT≈£î
q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±]ì ª$X¯«s¡÷|ü+μ, ªqsêe‘ês¡+μ, ª$X¯«<äsÙ¡ q+μ yê´kÕ\s¡#q· ≈£î
Áù|sπ |æ+#·&+É ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D.
1969˝À uÛ≤s¡‘ø· ±+Á¬>düTbÕØº s¬ +&ÉT>± $&çb˛sTTq|ü&ÉT (bÕ‘·`ø=‘·Ô ø±+Á¬>düT\T)
Äj·Tq bÕ‘·ø±+Á¬>düT esêZìï (˙\+dü+Je¬s&ç>¶ ±] esêZìï) düeT]ú+#ês¡T. ø¬ .m˝Ÿ.mHé.Á|ükÕ<é
(Ä+Á<ÛäCÀ´‹ e÷H˚õ+>¥ &Ó’¬sø£ºs¡T) ‘·eT sê»ø°j·T ø±s¡D≤\ e\¢ ø=‘·Ô`ø±+Á¬>düTqT
(Ç+~sê>±+BÛesêZìï) düeT]Δ+#·>±`yê]<ä]› eT<Û´ä n_ÛÁbÕj·TuÛ<Ò ë\T eTT~]`$»j·Tyê&É
e~* Hês¡>¢ ±s¡T ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓ[¢ dæsú |¡ &ü Ü¶sT¡ .
1970˝À ll wüw|ºæ Pü ]Ô dü+<äs“¡ +¤ |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì |ü⁄sêD+>±s¡T yês¡|Áü ‹ø£˝À
Á|ü‘´˚ ø£yê´kÕ\T Á|ü#T· ]<ë›eTqT≈£î+fÒ ‹s¡dÿü ]+#ês¡T. ∫e]øÏè÷Hêqï>±]qT+∫, |ü⁄]|ü+&Ü
n|üŒ\kÕ«$T>±] qT+∫ n&ç–‘Ó|æŒ+∫q ¬s+&ÉTyê´kÕ\T e÷Á‘·+ Á|ü#·T]+#·&ÜìøÏ
n+^ø£]+#ês¡T.
1972˝À nqT≈£î+{≤qT... $X¯«Hê<∏dä ‘ü ´· Hêsêj·TD>±]øÏ C≤„q|”s¡ƒ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Ç∫Ãq
dü+<äs“¡ +¤ >± |ü⁄sêD+>±s¡T $X¯«Hê<∏yä ê]ì Ç+≥sYeP´ #˚dTü ≈£îs¡eTàì qqTï |ü+|æ+#ês¡T.
$X¯«Hê<∏ä Hê≈£î ô|<ä› Ç+≥sYeP´ Ç#êÃs¡T. ø±HÓ‘’ ,˚ <ëìì yês¡|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#·&ÜìøÏ
Hês¡¢>±s¡T ˇ|üø√˝Ò<äT. (H˚qT sêÁ‹øÏsêÁ‹ Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ dü+bÕ<ä≈£î\T |ü+&ç‘êsê<ÛäT´\
Hêπ>X¯«s¡sêe⁄>±]øÏ |ü+|ü>±`yês¡T ‘·eT |üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#ês¡T)
nø£ÿ&ç‘√ ø±˝Ò<äT— q÷´&Ûç©¢qT+∫ ªj·TeTTHê rπsμ nH˚ o]¸ø£qT yês¡|üÁ‹ø£˝À
ìs¡«Væ≤düTqÔ ï yêø±{Ï bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄>±s¡T $X¯«Hê<∏äÛ C≤„q|”s|¡ƒ ⁄ü s¡kÕÿs¡` n_Ûq+<äq Áyêj·T>±,
<ëìì ≈£L&Ü Á|ü#T· ]+|üìe«˝Ò<Tä . <ëì‘√ lyêø±{Ï ìs¡d+æ ∫`Äo]¸ø£ e÷≈£î Áyêj·T&É+
e÷qT≈£îHêïs¡T`
n+‘·{‘Ï √ ø±˝Ò<Tä — &Û©ç q¢ T+∫ Á|ü#T· ]+|üã&˚ Patriot |üÁ‹ø£˝À $X¯«Hê<∏ä >∑T]+∫
‘·eT≈£îqï e´‹πsø£‘q· T <ë#·Tø√≈£î+&Ü düŒwü+º >± Ç+^¢wßü ˝À yê´dü+ ÁyêXÊs¡T.
Ç~˝≤ ñ+&É>±`Hê>±s¡Tq® $X¯«$<ë´\j·T+˝À $X¯«Hê<∏ä ù|]≥ ˇø£ |”s+¡ƒ (chair)
@sêŒ≥T#˚j÷· ´\H˚ Á|ü‹bÕ<äq sê>±H˚` <ëìì rÁe+>± e´‹πsøÏd÷ü Ô Ä+Á<ÛCä À´‹ ~q|üÁ‹ø£˝À
j·TT<ä+Δ Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
á <Û√s¡DøÏ Ï _Ûqï+>± Hês¡>¢ ±]˝À eTs=ø£ ø√D+ e⁄+~. Á|üeTTK Vü‰dü´s¡#s· TT‘·
eTTìe÷DÏø´£ + qs¡d+æ Vü‰sêe⁄>±s¡T Ä]Δø+£ >± Çã“+<äT˝À¢ ñHêïs¡+fÒ Äj·Tq Áyêdæq ª>±&ç<\ä
‹s¡T>∑Tu≤≥Tμ nH˚ qe\ e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+∫ Ä]Δød£ Vü ‰ü j·T+ #˚XÊs¡T. Á|üeTTK
sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡≈î£ \T, s¡#s· TT‘· Ä#·+≥ C≤qøÏsêyéT>±] #˚‘· ªkÕ>∑T‘·Tqïj·÷Á‘·μ, ªHêdüàè‹
|ü<+äÛ ˝Àμ nH˚ s¡#q· \T #˚sTT+∫ ~q|üÁ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]+#ês¡T. ãT∫Ãu≤ãT>±]

#˚‘· ªHê n+‘·s+¡ >∑ ø£<qä∏ +μ ÁyêsTT+∫, yês¡|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#ês¡T. dü+Je<˚yé >±]#˚‘·
~q|üÁ‹ø£˝À ÁyêsTT+∫q ªs¡dsπü K\Tμ s¡#q· ≈£L&Ü Ç{Ï<º .˚
yÓTTø£ÿbÕ{Ï qs¡d+æ Vü≤XÊÅd>Ôæ ±s¡T Hês¡>¢ ±] |ü≥Tº<\ä e\¢H˚ u≤]wüsº Y bÕs¡«rX¯+ qe\
¬s+&Ée, eT÷&Ée uÛ≤>±\T ÁyêXÊs¡T. yê{Ïì yÓTT<ä{ÏuÛ≤>∑+‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫ Ä+Á<ÛäCÀ´‹
yês¡|Áü ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]+#êeTT. Ä s¬ +&ÉTuÛ≤>±\ s¡#q· , Äj·Tq &çøπ {º Ÿ #˚d÷ü +Ô fÒ
H˚qTø=+‘·, ø£|Œü >∑+‘·T\ sêCÒX«¯ ]>±s¡T ø=+‘·Áyêdæô|{≤ºeTT. s¡#q· dü+>∑‹düsπ ` qs¡d+æ Vü≤XÊÅdÔæ
>±s¡T ÄyÓTT‘·+Ô qe\qT @ø£d+ü |ü⁄{Ï>± Á|ü#T· ]+#·Tø√<ä*∫ q|ü&ÉT, qe\ <ÛësêyêVæ≤ø£
ø√dü+ y˚TeTT #˚sTT+∫q u§eTà\u≤¢≈î£ \˙ï Äj·Tq≈£î ñ∫‘·+>± Ç|æŒ+#ês¡T Hês¡.¢
H˚qT yês¡|Áü ‹ø£˝À #˚]q ø=~›ø±˝≤ìøÏ qqTï ˇø£Hê&ÉT |æ*∫`ªªeTq |üÁ‹ø£˝À eTq
n_Ûs¡T∫Á|üø±s¡+ s¡#·q\T Á|ü#·T]+#·e\dæ+<˚,`nsTT‘˚ bÕsƒ¡≈£î\ n_Ûs¡T#·T*ï eTq+
eTìï+∫rsê*. eTq |üÁ‹ø£qT+∫ mìï s¡#q· \T eT+∫ |ü⁄düøÔ ±\T>± e#˚Ãj·TH˚~ eTTK´+μμ
nì #ÓbÕŒs¡T. qqTï Vü‰\T&ç ªª>±<∏ëdü|XÔü ‹¯ μμqT+∫ yês¡+yês¡+ yês¡|Áü ‹ø£˝À ªª>±<∏ëyêVæ≤ìμ
o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#·eTì Ä<˚•+#ês¡T.
Hês¡¢ y˚+ø£feÒ «s¡sêe⁄>±] ø√]ø£ ‘·|Œü ø£r]+<äH˚ #ÓbÕŒ*. Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£
qT+∫` sê.$.XÊÅd,Ôæ ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄, #ê.k˛,ô|~›u§≥¢ düTu“sêeTj·T´, ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï
≈£î≥T+ãsêe⁄. <ëX¯s~¡ Û s¡+>±#ês¡´, bÕ\>∑T$Tà |ü<àä sêE, s¡+>∑Hêj·Tø£eTà, düT˝À#·HêsêDÏ,
~«y˚<Tä \ $XÊ˝≤øÏ,å Ç#êÃ¤|⁄ü s¡|⁄ü »>∑Hê<Ûsä êe⁄,`Hê{Ï Á|üd<æ øΔä e£ ⁄\T, $eTs¡Ù≈£î\T, m+<äs√
Ä+Á<ÛCä À´‹ |üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+∫q ‘·sy¡ ê‘· ‘·eT s¡#q· *ï |ü⁄düøÔ ±\T>± yÓ\Te]+#ês¡T.
Äs√E˝À¢ mHé.ÄsY.q+~ qe\, ªªHÓ’$TXÊs¡D´+μμ, >∑Ts¡C≤&Éyê] ªªø£Hê´X¯ó\ÿ+
1897Hê{Ï yÓTT<ä{Ï yÓs¸¡ Hμé μ, <ëìô|’ ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï >±]ªªH√≥T‡μμ, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤q
sêe⁄ >±]s¡#·q\T, s¡+>∑Hêj·Tø£eTà sêe÷j·TD qe˝≤uÛ≤>±\T, e&Ó›s¡ #·+&û<ëdüT
ªªVæ≤eTC≤«\μμqe\, |ü⁄düøÔ d£ Mü Tø£\å T, ...Ç‘ê´<äT\T #ê˝≤ s¡#q· \T dü+#·\Hê‘·àø£+>± Ä+Á<ÛCä À´‹
yês¡|Áü ‹ø£ø=ø£ kÕVæ≤‘·é´øÏ‘Ô ê«ìï düeT≈£L]Ãô|{≤ºsTT.
H˚qø£ÿ&É |üì#˚dqæ @&˚fiø¢̄ ±\+(1969`76) H˚qT eTs¡∫b˛C≤\ì~. $XÊ˝≤+Á<Û,ä
Ä+Á<Ûä|üÁ‹ø£, Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ, Ä+Á<ÛäCÀ´‹, Á|üC≤X¯øÏÔ, Ç+&çj·THé mø˘‡Áô|dt ~q|üÁ‹ø£\‘√,
yês¡|Áü ‹ø£\‘√, ø±\+ ø£\ø£\˝≤&˚~. }fiÀ¢ >±+BÛq>∑s+¡ ì+&Ü dæìe÷|ü+|æDd° +ü dü\ú T.
eTs=ø£y|’Ó ⁄ü q ñ»®«\ø±s¡´Áø£e÷\‘√ sπ &çj÷Ó , dü+<ä&>ç ± ñ+&˚$. $XÊK, ø±øÏHê&É, sê»eT+Á&ç,
ã+<äsT¡ , >∑T+≥÷s¡T, eTÁ<ëdüT, ôV≤’ <äsêu≤<äT, $»j·Tq>∑s+¡ , e+{Ï kÕ+düÿè‹ø£ øπ +Á<ë\qT+∫
≈£e⁄\T, e#·qs¡#s· TT‘·\T ‘·sT¡ #·T $»j·Tyê&É edü÷+Ô &˚yês¡T. e∫Ãq yê]˝À #ê˝≤eT+~
ˇø£|Pü ≥ Ä+Á<ÛCä À´‹øÏ sêe&É+ ]yêE.
n˝≤π > `}fiÀ¢ q ÷, <ë<ë|ü ⁄ nìï |ü Á ‹ø£ \ ˝Àq÷ |ü ⁄ wü ÿ \+>± s¡ # · s TT‘· \ T
|üì#˚dü÷Ô+&˚yês¡T $XÊ˝≤+Á<Ûä˝À`>∑C…®\eT˝≤¢¬s&ç¶, @≥÷≈£L] ã\sêeTeT÷]Ô, |üs¡ø±\
|ü{≤º_sÛ êe÷sêe⁄, kı<äT+ sêyÓ÷àVü≤Hé, kı<äT+ »j·Tsê+, ‘·TeTà\ y˚+ø£≥sêeTj·T´, ì&ÉeT]Ô

ñe÷sêCÒX«¯ s¡sêe⁄, eT*¢ø,˘ dæ. sê|òTü yê#ê]— `Ä+Á<ÛÁä |üu˝ÑÛ À`n»+‘ê, s¬ +{≤\>√bÕ\ø£èwü,í
sê|òTü e, sêePs¡T dü‘´· Hêsêj·TDsêe⁄, yêdüT<˚eBøÏ‘å T· \T, `Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£˝À`MsêJ, Vü≤$dt,
`Ä+Á<ÛCä À´‹˝À`|ü⁄sêD+, q+&É÷], m._.¬ø, H˚qT, dæ.$»j·T\øÏàå (es¡V‰ü \sêe⁄) ‘·Ts¡b¢ Õ{Ï—
sπ &çj÷Ó ˝À`ñwül, X¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· +, s¡»˙ø±+‘·sêe⁄, |üHêï\ düTÁãVü≤àDúÛ≥Ñ Tº, q+&É÷]
düTu≤“sêe⁄— ñ+&˚yês¡T. }fiÀ¢`$X¯«Hê<∏,äÛ ô|&’ bç Õ{Ï, eTVü≤rX¯+ø£s,Y ∫e⁄≈£î\ düT+<äss¡ êeTX¯sà¡ ,
ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ\sêe⁄, >=\¢|Pü &ç e÷s¡Trsêe⁄, ô|~›u§Û ≥¢, Ä~$wüß,í {Ï.m˝Ÿ.ø±+‘êsêe⁄,
uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï »>∑Hêï<∏sä êe⁄, X¯q>∑q qs¡d+æ Vü≤kÕ«$T, ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· õ. uÛ≤qT, Á|üeTTK+>±
ñ+&˚yês¡T.`
ì‘·´+ e∫Ãb˛j˚T dæìe÷/πs&çj÷Ó /sê»ø°jT· Á|üeTTKT\ dü+<ä&ç #Ó|Œü qø£ÿs¡˝<Ò Tä . .
1969 >∑T]+∫ eT÷&ÉTHê\T>∑T $X‚cÕ\T #ÓbÕŒ*`Ä j˚T&Ü~ uÛ≤s¡rj·T ø±+Á¬>düT bÕØº
s¬ +&ÉT>±$&çb˛e&É+ ô|<äs› ê»ø°jT· |òTü ≥q. bÕ‘·‘s· +¡ ø±+Á¬>düT Hêj·T≈£î\ |ü\T≈£îã&çì ‘·\<äìï,
Ç+~sê>±+BÛ ‘·q nkÕ<Ûës¡D sê»ø°jT· ã\+ #·÷|ü&+É ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~.
¬s+&Ée |òüT≥q: |òæÁãe]HÓ\˝À Á|ü‘˚´ø£‘Ó\+>±D ñ<äéT+ ñ<äΔè‘·+>± ô|s¡>∑&É+
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. Äs√E˝À¢ ôV≤’ <äsêu≤<äTì+∫ e#˚Ã ãdüT‡\Tì+&ÉT>± »q+ ‘·+&√|ü‘+· &Ü\T>±
sêe&É+ ˇø£ sêÁ‹ ã+<äTs√&ÉT¶ ãdtkÕº+&é˝À #·÷XÊqT.
eT÷&Ée|òTü ≥q: nyÓT]ø± Á|üj÷Ó –+∫q nb˛˝À11 ñ|üÁ>∑V≤ü +˝À Á|üj÷· DÏ+∫q
eTT>∑TsZ T¡ y√éT>±eTT˝À¢ ˙˝ŸÄs¡yTé ÅkÕº+>¥ ‘=*kÕ]>± #·+Á<äeT+&É\+ MT<ä bÕ<ä+yÓ÷bÕ&ÉT.
n|ü&ÉT Hês¡¢ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±s¡T Ä+Á<ÛCä À´‹~q|üÁ‹ø£˝À`ªªqs¡T&ÉT #·+Á<ä˝Àø±~ÛH‘˚ μ· μ nì
|ü‘êø£o]¸ø£ ô|<ä›nø£åsê\‘√ ô|{Ïº, #ê]Á‘ê‘·àø£yÓTÆq dü+bÕ<äø°j·T+ ÁyêXÊs¡T. ˇø£ÿ
Ä+Á<ÛCä À´‘˚ø±<äT— $»j·Tyê&É qT+∫ yÓ\Te&˚ |üÁ‹ø£\˙ï #·+Á<äeT+&É\j·÷Á‘·qT $düèÔ ‘·
$X‚cÕ\‘√ bòı{À\‘√ Á|ü#T· ]+#êsTT.
Hê\T>∑e|òTü ≥q: ô|<ä‘› T· bòÕqT $»j·Tyê&É |ü≥Dº ≤ìï n\¢ø˝£ À¢\+, ∫ÛÁ<ä+ #˚ùddæ+~.
e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± 1969 qe+ãs¡T ˇø£{À ‘˚B Hê≈£î Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ s√E. Hê yÓTT≥ºyTÓ T<ä{Ï
(π>j·T)ø±e´+ ªª•˝≤eTTs¡[μμ eTTÁ<äD @\÷s¡T˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~`ndü ˝≤dü+e‘·‡s¡yT˚ Hê
J$‘·+˝À ø°\ø£yTÓ qÆ eTfi¯ó|ü⁄. ø=‘·eÔ è‹Ô˝ÀøÏ ø=‘·eÔ TqTwüß˝À¢ø,Ï $düèÔ ‘·s#¡ H· ê yê´dü+>∑+˝ÀøÏ
Á|üyX˚ +¯ `. qqTï e÷qdæø+£ >± n\¢ø˝£ À¢\|ü]∫ ˇø£ }|ü⁄ }ù|dæq 1969`1976 ø±˝≤ìï
m˝≤ eT]∫b˛>∑\qT? <Û̊´j·Ts¡V≤æ ‘·+>±, eTH√<Ûsä à¡ + Áù|s¡D\‘√ ∫≈£îÿ\T ‘Ó#T· Ã≈£îHêïqT.
ø±HÓ‘’ ,˚ ‘·≥Tº≈î£ ì ì\ã&É>*∑ >±qT.
1970 ø±˝≤ìøÏ $»j·Tyê&É n+fÒ` Ä+Á<Û<ä X˚ ÊìøÏ kÕ+düÿè‹ø£ øπ +Á<ä+. sê»ø°j÷· \
Live wire. }fiÀ¢ ‘·sT¡ #·T`ªªnuÛTÑ ´<äjT· kÕVæ≤‘·ý˚~ø£μμ, ªªs¡deü TsTTμμ, ªª#Ó‘’ q· úÛ≤s¡‹μμ e+{Ï
dü+düú\T kÕVæ≤‘·´düuÛÑ\T, ªª‘ê´>∑sê»ø£fi≤dü$T‹μμ, ªªdü<äTZs¡T dü+^‘·düuÛÑμμ e+{Ï$ XÊÅd”Ôj·T
dü+^‘·duü \ÑÛ T ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. kÕúìø£ Vü≤qTeT+‘·sêj·TÁ>∑+<∏ë\j·T+ Hê≥ø£ Á|ü<sä Ù¡ q\πø+Á<ä+.
#ê˝≤ |ü]wü‘T· HÔ ê≥ø±\T H˚qT nø£ÿ&˚ #·÷XÊqT. s¬ ˝’ «Ò Ä&ç{À]j·T+˝À ≈£L&Ü Hê≥ø£ Á|ü<sä Ù¡ q\T,
b˛{°\T, $]$>± »]π>$.
á Áø£eT+˝À ‘·|Œü ø£ düà]+#·<–ä q eTs=ø£ $X‚w+ü : $XÊ˝≤+Á<Ûä Á|ü#T· s¡D≤\j·T+
y˚T&ÉMT<ä open space ˝À yêsêìø√kÕ] (X¯ìyês¡eTì >∑Ts¡TÔ) kÕúìø£ s¡#·sTT‘·\T,
kÕVæ ≤ ‘ê´_Û e ÷qT\T dü e ÷y˚ X ¯ e Tj˚ T ýês¡ + . ‘· T eTà\ y˚ + ø£ ≥ sêeTj· T ´, ì&É e T]Ô
Oe÷sêCÒX¯«s¡sêe⁄, |æ.|æ.dæ.CÀwæ Ä düe÷y˚XÊ\T ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. d”«j·Ts¡#·q\T
$ì|æ+#·&yÉ ÷Ó , @<ÓH’ ê dü+<äs“¡ +¤ |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì Á|üd+ü –+#·&yÉ ÷Ó ñ+&˚~. Ç+‘˚ø±ø£`}fiÀ¢øÏ
Á|üdæ<äΔs¡#·sTT‘·\T eùdÔ, yê]‘√ düe÷y˚X¯+ @sêŒ≥T#˚ùdyês¡T. #ê˝≤ ø±\+bÕ≥T sT÷
düe÷y˚XÊ\T »]>±sTT. s¬ +&ÉT Á|ü‘´˚ ø£ dü+<äsê“¤\qT e÷Á‘·+ Çø£ÿ&É Á|ükÕÔ$kÕÔqT.
ˇø£{Ï : 1970 |òæÁãe]˝À $XÊK|ü≥ï+˝À n≥ºVü‰dü+>±
ll wüw|ºæ Pü ]Ô »]–+~ ø£<!ä Ädüu˝ÑÛ À¢ ªªbÕ‘·nuÛTÑ ´<äjT· ø£e⁄\Tμμ,
ªªø=‘·Ô ~>∑+ãs¡ ø£e⁄\Tμμ, Ç+ø± eTT+<äT≈£î q&ç∫ ª‹s¡T>∑ã&ÉTμ
ø£e⁄\eTH˚ j·TTe≈£î\T ªª#·Ts¡T≈£î>±μμ bÕ˝§ZHêïs¡T. $XÊK $<ë´s¡T\Δ
(j·T÷ìe]‡{°) ù|]≥ ªªy˚T<∏ëe⁄˝≤sê MT s¬ ≥TyÓ|’ ⁄ü ?μμ nH˚ |ò÷ü f…qÆ
ø£s¡|üÁ‘·+ $&ÉT<ä\#˚XÊs¡T. (á |üÁ‘·s¡#·q≈£î H˚|ü<∏ä´+˝À yÓ˝ÒÃs¡T
Hêsêj· T Dsêe⁄>±s¡ T Hêïs¡ ì #Ó | ü  ≈£ î Hêïs¡ T . n|ü Œ {À¢ Ä+Á<Û ä
$X¯«$<ë´\j·T+˝À Äj·Tq m+.@. #˚d÷ü +Ô &˚yês¡T.) ll wüw|ºæ Pü ]Ô ll
düu,ÑÛ Ä‘·sy¡ ê‘· ø=~›ø±˝≤ìøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À $.s¡.dü+ @s¡Œ&É&ÜìøÏ
|ü⁄Hê~ y˚dæ+~. ll düeTÁ>∑ kÕVæ≤‘·´dü+|ü⁄{≤\T düHêàqdü+|òüT+ ‘·s¡|ü⁄q Á|ü#·T]dü÷Ô,
ø¬ .$.s¡eTD≤¬s&ç¶ dü+bÕ<äø‘£ «· u≤<Û´ä ‘· HÓsy¡ s˚ êÃs¡T.
$XÊKqT+∫ ø±s¡´s¡+>∑+ ôV’≤<äsêu≤<äTøÏ e÷]+~. m+<äT≈£î? nø£ÿ&É n|üŒ{Ï
eTTKéT+Á‹ ÁãVü‰àq+<äs¬ &ç>¶ ±] n<Û´ä ø£‘å q· lløÏ nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\ ù|]≥ |ü⁄qdü‡Hêàq
ø±s¡´Áø£eT+ @sêŒf…+Æ ~. nsTT‘˚`∫e]ø£Då +˝À ll>±]ì Ädüu≈ÑÛ î£ yÓfi≈¢̄ î£ +&Ü ‘·|Œæ +∫,
n<˚s√E u≤>± sêÁ‹>∑&#ç êø£ $|üe¢ s¡#s· TT‘·\ Ä$sê“¤yêìï ˇø£es¡+Z s¡#s· TT‘·\T Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
<ëìøÏ ll n<Û´ä ≈£îå \T. eTsêï&ÉT kÕVæ≤‘·´s¡+>∑+˝À ô|<äd› +ü <ä&.ç n{≤¢@s¡Œ&çq $.s¡.dü+`
ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï≈î£ ≥T+ãsêe⁄, sê$XÊÅd,Ôæ ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄, q>∑ïeTTì, #Ósu¡ +&ÉsêE,
m+.{Ï.U≤Hé, #·+Á<ä, es¡es¡sêe⁄, ø¬ .$.s¡eTD≤¬s&ç¶ Á|üuèÑÛ ‘·T\‘√ ø±s¡és¡Z ìs¡j í T· +≈£L&Ü
#˚düT≈£î+~. n~>√`Ä ªªuÛÑ>∑ïnuÛÑT´<äj·Tμμ düe÷y˚XÊìøÏ ôV’≤<äsêu≤<äT yÓ[¢q Á|üeTTKT˝À¢
‘·TeTà\y˚+ø£≥sêeTj·T´ >±s¡T, ì&ÉeT]Ô ñe÷sêCÒX«¯ s¡sêe⁄ >±s¡T ñHêïs¡T.
ôV≤’ <äsêu≤<äTqT+∫ sê>±H˚ yês¡T $XÊ˝≤+Á<Ûä Á|ü#T· s¡D≤\j·T+ y˚T&ÉMT<ä s¡#s· TT‘·\
düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. >∑C\®… eT˝≤¢s¬ &ç,¶ |ü⁄sêD+düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ eT]ø=+<äsT¡ e÷{≤¢&Üs¡T.
ll Á|ües¡qÔ qT |ò÷ü ≥T>± $eT]Ù+#ês¡T. ªªá $s¡d+ü eTK˝À|ü⁄{Ïº |ü⁄ã“˝À b˛j˚Ts¡øy£ T˚ μμ
nì XÊ|üHêsêú\T ≈£L&Ü ô|{≤ºsT¡ . `‘·sy¡ ê‘· »]–q<ä+‘ê #·]Á‘·!
Çø£`n<˚ $XÊ˝≤+Á<Ûäy˚T&ÉMT<ä »]–q ¬s+&ÉedüuÛÑ eT\j·Te÷s¡T‘·+ ˝≤+{Ï~.
y˚+ø£≥bÕs¡«rX¯«s¡øe£ ⁄\˝À ˇø£s¬ q’ u≤˝≤+Á‘·|⁄ü y˚+ø£≥sêe⁄>±] ‘=+uÛj ’… T· e »qà~H√‘·‡e+.

y˚+ø£≥sêe⁄>±] ≈£îe÷s¡T&ÉT, Á|üeTTKø£$ s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T, $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+
&Ós¬’ ø£sº T¡ >± |üì#˚dTü HÔ êïs¡T. Äj·Tq y˚+ø£≥bÕs¡«rX¯«s¡ ø£e⁄\ Á|üd<æ sΔä #¡ q· ª@ø±+‘·ùdeμqT
Ç+^¢wßü ˝ÀøÏ nqTe~+#ês¡T. ÄkÕj·T+ø±\+ Äj·Tq suit <Û]ä +∫ Ç+^¢wßü verson #·~$
$ì|æ+#·>±,`bÕs¡«rX¯+>±] ≈£îe÷s¡T&ÉT X¯XÊ+ø£>±s¡T ‘Ó\T>∑T verson ì |ü+#Ó, ˝≤©Ã
<Û]ä +∫, $ì|æ+#·&+É ˇø£ eTT#·Ã≥. BìøÏ ‘√&ÉT y˚+ø£≥bÕs¡«rX¯«s¡ ø£e⁄\ bÕ≥\qT, sπ &çj÷Ó
dü+^‘· $<ë«+düT\T >√bÕ\s¡‘ï· +, $+»eT÷] \øÏàå Á|üuèÑÛ ‘·T\T>±q+ #˚jT· &É+ eTs√ eTT#·Ã≥.
Ä ø±\+˝À Á|ü‘´˚ ø£ Äø£s¸¡ D+>± sπ &çj÷Ó ñ>±~ ø£$düyT˚ àfi¯Hê\T+&˚$. n\Hê{ÏøÏ
Á|üd<æ Tä ˝Δ q’… eT÷&ÉT‘·sê\ø£e⁄\T yê{Ï˝ÀbÕ˝§Zì ‘·eT |ü<ë´\T, e#·qø£$‘·«+ $ì|æ+#˚yês¡T.
ñ>±~s√E≈£î eTT+<äT>±H˚ $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+ Äes¡D˝À ñqï open air audi-
torium ˝À @sêŒ≥T#˚ùdyês¡T. kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\T $s¡>ã ∑ &çe#˚Ãyês¡T. Ä j·÷ ø£e⁄\≈£î
yê]yê] Á|ü‘˚´ø£s¡#·Hê eTTÁ<ä\T+&˚$. #·eT‘êÿsê\T, yÓ≥ø±sê\÷, \*‘·yÓTÆq }Vü≤\T,
sê»ø°j÷· \ô|’ $düTs¡T¢ ñ+&˚$.
ø£$düyT˚ àfi¯q+ nsTTq eTsêï&ÉT Ä ø£$‘·\ stencil copies rdæ co-ordination
Ä|òd” sü T¡ fÒ_˝ŸMT<ä ñ+#˚yês¡T. Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£, Ä+Á<ÛÁä |üu,ÑÛ Ä+Á<ÛCä À´‹, $XÊ˝≤+Á<Ûä qT+∫
mes√ ˇø£ düuŸ`m&ç≥sY e∫Ã, ‘·eT≈£î q∫Ãq eT÷&√ Hê\T>√ ø£$‘·\ ø±|”\T rdüT≈£îì`dü]>±Z
ñ>±~Hê{Ï ñ<äjT· + Á|ü‘´˚ ø£ supliment ˝À eTTÁ~+#˚yês¡T. ñ<äjT· + |üÁ‹ø£˝À¢ Ä ø£$‘·\T
#·<Tä e⁄ø=ì, 10.00>∑+≥\y˚fi¯ sêheT+‘·{≤ sπ &çj÷Ó <ë«sê Á|ükÕs¡eTj˚T´ Ä ø£$düyT˚ àfi¯Hêìï
n+<ä s ¡ ÷ Ädü ø Ï Ô > ± $H˚ y ês¡ T . Äs√E˝À¢ n+‘· > ±q÷ Á|ü # ês¡ + bı+~q eTs=ø£
sπ &çj÷Ó ø±s¡´Áø£eT+ lsêeTqe$TøÏ sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡+#˚ùd uÛÁÑ <ë#·\ d”‘êsêeTø£˝≤´D+ Á|ü‘´· ø£å
Á|ükÕs¡+. n+<äTHê, l»eTà\eT&Éø£ e÷<Ûeä sêeTX¯sà¡ >±] yê´K´`
1970\ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝ÀH˚ $»j·Tyê&É πs&çjÓ÷πø+Á<ä+˝À ñ<√´>±\dü+<äs¡“¤+>±
ã~©\MT<ä ñwül, dü‘´· +X¯+ø£se¡ T+∫ ø=‘·>Ô ± e∫Ã#˚sês¡T. n|üŒ{Ïøπ l dæ.sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄,
q+&É÷] düTu≤“sêe⁄, »>∑Hêï<∏ë#ês¡T´\T, >√$+<ë#ês¡T´\T, z˝Ò{Ï, >√bÕ\s¡‘·ï+,
$+»eT÷]\øÏàå , sπ &çj÷Ó Ä]ºdTü \º T>± düTÁ|üd<æ Tä \Δ T. M]øÏ ‘√&ÉT Á|üd<æ øΔä $£ , dü+^‘·y‘˚ Ô· l
u≤˝≤+Á‘·|ü⁄ s¡»˙ø±+‘· sêe⁄>±s¡T ùdºwüHé &Ó’¬sø£ºs¡T>± e#êÃs¡T. Ms¡+‘ê ø£*dæ`1970\
ø±˝≤ìï πs&çjÓ÷ dü«s¡íj·TT>∑+ #˚ùdXÊs¡T. s¡»ì>±s¡T Ç‘·s¡T*ï
Áb˛‘·‡Væ≤#·&+É ‘√bÕ≥T, ø=‘·øÔ ±s¡´Áø£e÷*ï sπ &çj÷Ó ˝À Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºsT¡ .
yê{Ï˝À eTTKýÓTqÆ ~ ñwül <Ûsä à¡ dü+<˚V‰ü \T/yê´dü|s” +¡ƒ ø±s¡´Áø£eT+.
eTT+<äT>± |ü~ì$TcÕ\ sêe÷j·TD Á|üe#·q+>± ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq
ø±s¡´Áø£eT+ nq÷Vü≤´ ÁbÕ#·Ts¡´+bı+~ eT<Ûë´Vü≤ï+ 12>∑+≥\ y˚fi¯
>∑+≥ø±s¡´Áø£eT+>± |ü]D$T+∫+~. ñwül sêe÷j·TD uÛ≤s¡‘·
l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü Á|üe#·Hê\T πs&çjÓ÷|ü]~Ûì <ë{Ï, Ä+Á<Ûä<˚X¯eT+‘·{≤ Äj·Tq
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ O|üHê´kÕìøÏ star status @s¡Œ&ç+~.

s¡»ì>±s¡T Á|üy˚X¯ô|{Ïºq yê{Ï˝À` ªªπs&çjÓ÷ø±s¡÷ºHéμμ, ªªs¡+>∑düú*μμ ªª|ü<ä´|üsƒ¡q+μμ,
ªªq>∑s¡ dü+#ês¡+μμ düMTø£,å ªd”‘ê|ü‹dü+kÕs¡μμ eTH˚ d”]j·T˝Ÿ `. $»j·Tyê&É øπ +Á<ä s¡»‘√‘·‡e+,
Äø±X¯yêDÏøu¢£ Ÿ |üø±å q kÕúìø£ s¡#s· TT‘·\qT ÄVü‰«ì+∫ùÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À Á|ükÕs¡+ #˚jT· <ä*∫q
ø=ìï s¡#q· \qT $ì|æ+∫ n_ÛÁbÕj·Tùdø£sD¡ ` Á|üeTTKyÓTqÆ $. Äj·Tq dü«j·T+>± dü+düÿè‘·+
qT+∫ ‘Ó\T>∑T≈£î nqTyê<ä+ #˚dæ sπ &çj÷Ó Hê{Ïø\£ T>± s¡÷bı+~∫q ª‘êeTs¡|⁄ü e⁄«ø±qTø£μ,
ª<Ûä÷s¡Ô$≥dü+yê<ä+μ uÛ≤D≤\Á|ükÕs¡+, l y˚≥÷] düT+<äs¡sêeT eT÷]Ô #˚‘· ÁyêsTT+∫q
ªdæ]ø±ø=\qT∫qï~μ dü+^‘·Hê≥ø£+,`πs&çj÷Ó Hê≥ø√‘·‡yê\ø√dü+ s¡÷bı+~q ãT∫Ãu≤ãT
ª∫es¡≈î£ $T–˝Ò~μ, lbÕ<ä düTÁãVü≤àD´XÊÅd>Ôæ ±] ªsê»sêEμ Hê{ø±\T,.... Ç˝≤ Äs√E˝À¢
$»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä eT+fÒ nø£så ê˝≤ Ä+Á<ÛCä ≤‹ kÕ+düÿè‹ø£ øπ +Á<äeTì|æ+#·T≈£î+~.
Ç+‘˚ø±<äT, düe÷#ês¡Á|ü#ês¡XÊK C≤rj·TkÕúsTT˝À ñ‘·eÔ Tπs&çj÷Ó Á|ükÕsê\≈£î |ü⁄s¡kÕÿsê\qT
Çyê«\ì 1972˝À dü+ø£*Œùd,Ô ‘=* &Ü≈£îýÓT+≥Ø |ü⁄s¡kÕÿs¡+ $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+ qT+∫
l l>√bÕ˝Ÿ s¡÷bı+~+∫q ª$Áø±+‘·–]•Ks¡+μ (me¬sdtº n~Ûs√Vü≤D)≈£î \_Û+∫+~. n˝≤π>
»bÕHé<X˚ +¯ ìs¡«Væ≤+∫q n+‘·sê®rj·T Á|ükÕsê\b˛{°\˝À s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T ‘Ó\T>∑T˝À
s¡÷bı+~+∫q ªø=+&ÉqT+∫ ø£&*É <ëø£μ (>√<ëe]) s¡÷|üø±ìøÏ Á|ü<eäÛ∏ TãVüQeT‹ e∫Ã+~.
M{Ï‘√ C≤rj·TkÕúsTT˝À sT÷πø+Á<ëìøÏ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£ >∑T]Ô+|ü⁄ e∫Ã+~.
Ä+Á<ÛCä À´‹ $wüj÷· ìøÏ eùd`Ô
dü]>±Z dü+e‘·‡s¡+ >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä >±ì 1973`1974 eT<Û´ä ø±e#·TÃ`|üÁ‹ø£\≈£î düs|¡ süò ê
#˚ùd q÷´dtÁ|æ+{ŸøÏ ø=s¡‘· @s¡Œ&ç+~. n+<äTe\¢ Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£ ôdE ’ 1/4 &ÓMTà
qT+∫ 1/8&ÓMTàøÏ e÷sêÃeTT. ø=ìï ø=‘·oÔ ]¸ø\£ T Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºeTT. yê{Ï˝À Á|üeTTKyÓTqÆ $
lq+&É÷] bÕs¡ΔkÕs¡~∏>±]Û, dü+^‘·dü+ã+<ÛäyÓTÆq ªdü]>∑eTbÕμ o]¸ø£. n˝≤π> ª$T˙ø£$‘·μ
Á|ü#T· s¡D. ‘·≈î£ ÿeø±\+ q&ç∫Hê ª∫Á‘·ø\£ Œqμ o]¸ø.£ Ç+<äT˝À lu≤|ü⁄ ˇø£ dü+Á|ü<ëj·T|ü<ë´ìøÏ
u§eTày˚ùdÔ lmMT«j·T˝Ÿ (q÷õM&ÉT) Ä |ü<ë´ìøÏ n+<äyTÓ qÆ $es¡D ÁyêXÊs¡T.
q÷´dtÁ|æ+{Ÿ ø=s¡‘r· ]b˛>±H˚ j·T<ÛëÁ|üø±s¡+ Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£ 1/4 &ÓMTàôdE ’ ˝À
64ù|J\ dü+∫ø£>± |ü⁄q s¡e‘·]+∫+~. n|üŒ{À¢ y˚TeTT Á|üy˚X¯ô|{Ïºq Vü‰dü´dü+<äs¡“¤+:
ªqe⁄«\s¡<+ä∏ μ. Bìì ~q|üÁ‹ø£ |ü<‹Δä ˝À colum o]¸ø*£ dü÷Ô tabloid |üÁ‹ø£˝≤>∑ yês¡|Áü ‹ø£
centre spread ¬s+&ÉTù|J\qT πø{≤sTT+∫ eTTÁ~+#˚yês¡+ (Ç~ yês¡|üÁ‹ø£˝À ˇπøˇø£
double spread single dü+∫ø£`Ä+‘·s¡ dü+∫ø£ nqe#·TÃ) áVü‰dü´|üÁ‹ø£ bÕsƒ≈ ¡ î£ *ï #ê˝≤
Äø£]¸+∫+~. Bìì |üP]Ô>± |ü⁄sêD+>±πs dü«j·T+>± Áyêdæ s¡÷bı+~+#˚yês¡T.
Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ Á|ü‹wü̃ #˚≈L£ ]Ãô|{Ïqº eTs=ø£ o]¸ø`£ ªø=‘·ø¬Ô s¡{≤\Tμ ÄHê{Ï
Ä<ÛTä ìø£ s¡#s· TT‘·\ >∑T]+∫q pen portraits. (Ç≥Te+{Ï o]¸øq£ T ªª‘Ó\T>∑TyÓ\T>∑Tμμ ù|]≥
Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ yês¡|Áü ‹ø£ $»j·Te+‘·+>± ìs¡«Væ≤+∫+~. lu≤|ü⁄ Ä j·÷ e´≈£î\Ô u§eTà\T
y˚ùdyês¡T)
ø=‘·ø¬Ô s¡{≤\T pen portraits #ê˝≤uÛ≤>∑+ |ü⁄sêD+>±πs Áyêùdyês¡T. H˚qT, q+&É÷]

sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T ø=ìïÁyêXÊeTT. eTT>∑TZs¡T q\T>∑Ts¡T nqT≈£î+{≤qT ãj·T≥yê]
#˚‘≈· L£ &Ü ÁyêsTT+#êeTT.
H˚qT Ä+Á<ÛäCÀ´‹ yês¡|üÁ‹ø£˝À |üì#˚ùd s√E˝À¢H˚ (1975) #Ó’‘·qúÛ≤s¡‹ nH˚
kÕ+düÿè‹ø£ dü+düøú √s¡>± H˚qT, q+&É÷]sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T ø£*dæ ªeTVü‰dü+ø£\Œ+μ nH˚
Ä<ÛTä ìø£ ø£$‘êdü+ø£\q+`dü+bÕ<äø‘£ «· + eVæ≤+∫ Á|ü#T· ]+#êeTT. Ädü+dü≈ú î£ lô|~›u§Û ≥¢
düTã“sêeTj·T´ n<Û´ä ≈£îå &ÉT. H˚qT ñbÕ<Û´ä ≈£îå DÏ.í f…*bò˛Hé &çbÕs¡Tyº TÓ +≥T˝À ñ<√´– l>∑TeTà&ç
~qø£s¡sêe⁄ ø±s¡´<ä]Ù. ~qø£s¡sêe⁄>±s¡T n\ô|s¡T>∑ì ø±s¡´ø£s¡Ô. Ä dü+düúqT ‘êqT
q&ç|qæ +‘·ø±\+ ñ»®«\+>± q&çbÕs¡T.
eTVü‰dü+ø£\Œ+ dü+ø£\q+>∑T]+∫ ø=ìï$wüj·÷\T #ÓbÕŒ*. #˚j·T&É+ H˚qT,
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T #˚dæHêè÷≈£î nH˚ø£ ø£$‘·«dü+|ü⁄{≤\T, dü+ø£\Hê\T Ç∫Ã
düV≤ü ø£]+∫qyês¡T ì&ÉeT]Ô ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄, ø¬ .$.s¡eTD≤¬s&ç,¶ |ü⁄sêDdüTÁãVü≤àD´X¯sà¡ ,
ô|~›u§Û ≥¢ düTã“sêeTj·T´.`∫≥º∫es¡ m+|æø˝£ À e÷‘√ ≈£L&Ü |ü⁄sêD+>±s¡T, ô|~›u§Û ≥¢>±s¡T
≈£L&Ü ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. dü+ø£\HêìøÏ ªeTVü‰dü+ø£\Œ+μ ù|s¡TqT dü÷∫+∫qyês¡T |ü⁄sêD+>±πs.
dü+ø£\HêìøÏ q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, H˚qT $&ç$&ç>± eTT+<äTe÷≥\T ÁyêXÊeTT.
nsTT‘˚ q+&É÷]yês¡T 1945`1975 dü&TÉ eTe∫Ãq ‘Ó\T>∑T ø£$‘ê«ìï ‘·÷∫ düeTs¡+Δ >±
Á|üXd¯ +Ôü >± ‘·eT eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊs¡T. á dü+ø£\HêìøÏ eT+∫ù|s¡T e∫Ã+~. nsTT‘˚`
ádü + ø£ \ q+˝À >∑ C … ® \ eT˝≤¢ ¬ s &ç ¶ , @≥T≈£ L ] Á|ü k Õ<é , e+{Ï ø=+<ä ] ø£ $ ‘· \ T
y˚TeTTm+|æø#£ j ˚ T· ˝Ò<Tä . $|üe¢ s¡#s· TT‘·\ ø£$‘·\T (n|üŒ{Ïø)Ï <ë<ë|ü⁄ n+<ä]M #˚sêsTT.
dæ.|æ.◊. esêZìøÏ #Ó+~q nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\T ø=+<ä]øÏ e÷MT<ä ÄÁ>∑V≤ü +ø£*–+~. n˝≤π>
es¡es¡sêe⁄ ø£$‘· $wüjT· +˝À y˚TeTT n‘·ì ªVæ≤eTj·Teìø£μ ø£$‘· m+|æø#£ ù˚ d,Ô Äj·Tq
‹s¡düÿ]+∫ eTπs<√ dü÷∫+#ês¡T. l e÷~sêE s¡+>±sêe⁄>±s¡T ≈£L&Ü ‘·eT ø£$‘·
Á|ü#T· ]+#·&ÜìøÏ ˇ|üŒ˝Ò<Tä . $&ç∫ô|fÒXº ÊeTT.
Hê Ä+Á<ÛCä À´‹ ñ<√´>∑ø±\+Hê{Ïy˚ eT]ø=ìï eTT#·Ã≥T¢ #Ó|⁄ü ‘êqT.
1970\ ÁbÕs¡ + uÛ Ñ + ˝À` e÷ Ä+Á<Û ä ^ sê«D $<ë´|” s ƒ ¡ >∑ T s¡ T e⁄ lsêeP]
y˚+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±s¡T $»j·Tyê&É e∫Ã ø√s¡>±, Äj·TqqT e÷s¡Trq>∑s˝Y À e⁄+&˚ $X¯«Hê<∏äÛ
dü‘´· Hêsêj·TD >±]+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢qT. n<˚ $X¯«Hê<∏yä ê]ì ø£\e&É+ yÓTT<ä{Ï kÕ]. #ê˝≤
Ä<äs+¡ >± e÷{≤¢&Üs¡T. Äj·Tq ø±ùd|ü{øÏ Ï qe⁄«‘·÷ ` ªHês¡¢ ˙≈£î
ñ<√´>∑+ Ç#êÃ&Ü?μμ nì |üsê∫ø£+>± nHêïs¡T. n|üŒ{ÏqT+∫
M\T <=]øÏq|ü&É˝≤¢ Äj·Tì+{ÏøÏ yÓfiy¢‚ êDÏ.í ñ<äjT· +|üP≥ ˇø£kÕ]
yÓ&‘ç ,˚ ù|ø£ m<äT≥ô|≥Tº≈î£ ì patience Ä&ÉT≈£î+≥THêïs¡T. ˇø£ÿs¡÷
≈£Ls¡TÃì. ô|>’ ±`ªªX¯sêà, qTyÓ«|ü&=∫ÃHê eT<Ûë´Vü≤ï+ edü÷+Ô &ÉT.
Ábı<äT{› |Ï Pü ≥ Ç<˚<√ e⁄+≥T+~ ø£<μä μ`nHêïs¡T. n<˚<√ nqTcÕ˜q+
$X¯«Hê<Ûä dü‘·´Hêsêj·TD ˝≤>∑! $X¯«Hê<∏y ä ês¡T dü«uÛ≤edæ<+Δä >± #ê˝≤ emotional. ˇø£kÕ]

dæ+Vü‰#·\+ #·+<äH√‘·‡e+ >∑T]+∫ ‘êqT Áyêdæq |ü<ë´\T Hê≈£î $ì|æd÷ü +Ô &É>± Äj·Tq
ø£fi¢̄˝À˙fi¯ó¢.`>=+‘·T >∑<äZ<äyÓTÆb˛sTT+~.
H˚qT Hêª•˝≤eTTs¡[μ π>j·Tø±e´+ Áyêdæq ø=‘·Ô˝À Äj·Tq≈£î $ì|æ+#ê\˙,
eTT+<äTe÷≥ Áyêj·TeTì n&É>±\˙, yê[¢+{ÏøÏ yÓfi≤¢qT. n|ü&˚ #Ó|ü ˝À¢ ø±fi¯óô¢ |&ÉT‘·÷`ªªX¯sêà
@+ Ç˝≤ e#êÃe⁄? q+<äeT÷s¡T yÓ&TÉ ‘·THêïqT. #Ó|ü μμ nHêïs¡T. $wüjT· + #ÓbÕŒqT. ªªu≤>∑T+~
Hê\T>∑Ts√E\T b˛j·÷ø£ sê. #·~$ $ì|æ<Tä e› ⁄>±ìμμ nHêïs¡T. '"M/s MTøÏkÕÔqT. #·~$
sêj·T+&çμμ nHêïqT. ªªH˚qT #·<eä qT— qTy˚« $ì|æ+#·Tμμ nHêïs¡T. H˚qT yÓfi˝¢̄ <Ò Tä (≈£îÁs¡‘q· |ü⁄
bı>∑sT¡ !). Ä‘·sy¡ ê‘· q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T Äø±yê´ìøÏ eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊs¡T.
eTìwæ>± $X¯«Hê<∏äÛ kÕ{Ï˝ìÒ e´øÏ.Ô ô|ø’ Ï #Ó|Œü ≈£î+&Ü m+<äs√ $<ë´s¡T\Δ ≈£î kÕj·T+#˚XÊs¡T.
<äj÷· Ås›¡ Vü≤è<äjT· T\T. #ê˝≤ kÕ<ëd”<ë JeqXË*’ . Ç+{Ï<>ä sZ∑ ¡ ñ+fÒ z >±e+#ê ø£≥Tº≈î£ ì
ø±o‘·Tyê«\T ãT»+MT<ä y˚dTü ≈£îì ñ+&˚yês¡T. eTT≈£îÿbı&ç, eø£ÿbı&ç, Äj·Tq n$uÛ≤»´
ì‘·´H˚kÕÔ\T. ø√|ü+ eùdÔ` ªªne÷à, Ä©μμ nì ‹f…ºj·T´&Éy˚T. s¡#·sTT‘·>±, #Ó≈£îÿ#Ó<äs¡ì
$XÊ«kÕ\‘√, bÕ+&ç‘·´+‘√ nkÕ<Ûës¡D y˚T<Ûë$ Äj·Tq. b˛‘·T≈£L∫kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T
Á|ü#T· ]dü÷+Ô &˚ ª$X¯«s¡#q· μ nH˚ |üÁ‹ø£yTÓ T<ä\T 'National geographic' |üÁ‹ø£es¡≈î£ #·<eä ø£
e~˝Òyês¡T ø±s¡T. Ç+^¢wßü dæìe÷\Hêï, Ç+^¢wßü &çfø… yºÏ é |ü⁄düøÔ ±\Hêï eTVü‰Çwü+º . eT+∫
uÛÀ»qÁ|æjT· T\T. e÷≥rs¡T e÷+∫ $düTs¡T>± ñ+&˚~. ˇø£kÕ] qqTï yê]+≥ uÛÀ»HêìøÏ
ñ+&ÉeTHêïs¡T. Ä|ò”düTVü≤&Ü$&ç ø±s¡D+>± sê˝ÒqHêïqT. ªªb˛˙, Hêø=ø£ –<Ó›&ÉT _j·T´+
$T>∑T\Tμμ nH˚XÊs¡T.
eTs=ø£kÕ]è÷ø=eP«s¡T Ä+Á<Û^ä sê«D $<ë´|”s+¡ƒ yês¡T $X¯«Hê<∏yä ê]ì O|üHê´kÕìøÏ
ˇ|æŒ+∫ ø±s¡T˝À rdüT≈£îe#˚Ã|üì Hê≈£î ˇ|üŒ–+#ês¡T. ø=eP«s¡TqT+∫ n|üŒ{ÏøÏ $<ë´]Δ>±
e⁄qï $TÁ‘·T&ÉT ø=+ô|\¢ sêeTø£èwüíeT÷]Ô ≈£L&Ü e#êÃs¡T. $X¯«Hê<∏ä ãj·T\T<˚sês¡T.
<ë]bı&ÉT>∑THê ø£$‘·«uÛ≤e⁄ø£‘· $X‚wü+ >∑T]+∫, ll kÕeTs¡Δ´+ >∑T]+N m+‘√ u≤>±
e÷{≤¢&TÉ ‘·÷H˚ ñHêïs¡T. Ç+‘ê#˚dæ Ä+Á<Û^ä sê«D |”s+¡ƒ ˝À ñ|üHê´dü+ ÁbÕs¡+_Û+∫, ˇø£
XÀ¢ø+£ #·~$ Hê\T>∑sêΔ\THêïj·T+≥÷ $es¡D #˚dæ ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. ‘·sy¡ ê‘· ªªÇ˝≤ #˚XÊπs$T{Ï?μμ
nì n&ç>±qT ` ªª@+#ÓjT· éT+{≤e⁄? m~] es¡d˝ü À mes√ |ü+&ç‘T· \T ø£ì|æ+#ês¡T.
ˇfi¯óe¢ T+&ç+~. n˝≤ e÷{≤¢&ÜqTμμ`nHêïs¡T.
Äj·Tq≈£î C≤„q|”s|¡ƒ ⁄ü s¡kÕÿs¡+ e∫Ãq dü+<äs“¡ +¤ >± Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£ ‘·s|¡ ⁄üò q
Ç+≥sYeP´ #˚XÊqì #ÓbÕŒqTø£<!ä <ëìì Hês¡>¢ ±s¡T Á|ü#T· ]+#·ìe«˝Ò<Tä . |ü+&ç‘êsê<ÛTä ´\
Hêπ>X¯«s¡sêe⁄>±]øÏ |ü+|æ‘˚ Äj·Tq Á|ü#·T]+#ês¡T. <ä]$T˝≤ H˚qT ø£*dæq|ü&ÉT`ªª@+
Ä+Á<ÛÁä |üu˝ÑÛ À y˚XÊe⁄? Hês¡¢ e<äH› êï&Ü?μμ nì n&ç>±s¡T. @eT+{≤qT? ˙fi¯óq¢ $T˝≤qT. ªªdüsπ
ø±˙˝Ò, ø±ì`H˚qT C≤wüßyê >∑T]+∫ nqïe÷≥\T ‘=\–+∫ eT+∫ |üì#˚XÊe⁄ n+<äT˝Àμμ
nHêïs¡T. ªªÄ|üì Hê~ø±<äT. |ü+&ç‘êsê<ÛäT´\yê]~μμ nHêïqT. Ç+ø=ø£kÕ]`Äj·Tq ˇø£
kÕj·T+ø±\+|üP≥ $TÁ‘·T\‘√ ≈£Ls¡TÃì ù|ø±&ÉT‘·÷+fÒ yÓfi≤¢qT. Ä yês¡+ Äj·Tq qe\

ªª∫{°∫¢ ≥¢ì >±E\Tμμ nH˚<ëìMT<ä Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£˝À düMTø£å e∫Ã+~. düMTø£≈å î£ &ÉT Ä
qe\˝À Ädü+>∑‘·yêø±´\T ø=Hêï+{Ïì $eT]Ù+∫ ªªÇ≥Te+{Ï qe\\T ã‘·ø£e⁄μμ nì
ÁyêXÊ&É≥. ‘·sy¡ ê‘· ù|sê˝ÀH˚ ªªdü‘´· Hêsêj·TD>±]øÏ ndü+U≤´ø£ bÕsƒ≈¡ î£ \THêïμμs¡ì ÁyêXÊ&É≥`
<ëìï #·~$q≥TºHêïs¡T. H˚qT ø£qã&É>±H˚` ªªX¯sêà, ]eP´ #·~yêyê? n‘·>±&çì qTe⁄«
ms¡T>∑T<äTyê?μμ nì n&ç>±s¡T. ms¡>q∑ ì #ÓbÕŒqT. yÓ+≥H˚ ˇø£ |ò÷ü f…qÆ ã÷‘·T|ü<+ä yê&ç
ªªM&Óe&Éj÷· ´, dü‘´· Hêsêj·TDøÏ bÕsƒ≈¡ î£ \THêïs¡+{≤&ÉT. |ü⁄düøÔ +£ ã‘·ø£ <ä+{≤&ÉT?μμ nì
yÓ≥ø±s¡+ #˚XÊs¡T. ` $X¯«Hê<∏yä ê] <Û√s¡DÏ Ç~!
1970\˝ÀH˚ ˇø£{s¬Ï +&˚fió¯ ¢ ø£ècÕíõ˝≤¢ s¡#s· TT‘·\ düe÷y˚XÊ\T »]>±sTT. >∑T&çyê&É˝À
ˇø£{.Ï $»j·Tyê&É˝À ˇø£{.Ï l ø±\Hê<Ûuä ≥ÑÛ º Ms¡uÁÑÛ <äXÊÅd>Ôæ ±] ø±s¡´<ä]Ù‘·«+˝À!`
>∑T&çyê&É düe÷y˚XÊ\T eTT–ùds√Eq q÷õM&ÉT kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T&ÉT mMT«j·T˝Ÿ e÷
Ä|ò”düT≈£î bò˛Hé#˚dæ`ªªÄs¡TÁ<ä>±s¡T düsêÿs¡Tmø˘‡Áô|dt˝À eTÁ<ëdüT
yÓ&ÉT‘·THêïs¡T. |òüdtºø±¢düT ª≈£îô|μ˝À ñ+{≤s¡T. M˝…’‘˚ ùdºwüHéøÏ yÓ[¢
ø£\e+&ç. $TeTà*ï #·÷&Ü\+≥THêïs¡Tμμ nì #ÓbÕŒ&ÉT.
H˚qT yÓfi≤¢qT. Äj·Tq n|üŒ{Ïπø eT<ä´ùde ÁbÕs¡+_Û+∫
düs¡+C≤e÷‘√ ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. H˚qT ø£qã&É>±H˚ øö–*+∫`Hê
ª•˝≤eTTs¡[μ ø±e´+ #·~yêq˙, uÛ≤e⁄ø£‘·«+ u≤>∑T+<ä˙ Á|ükÕÔeq
l Äs¡TÁ<ä #˚XÊs¡T. e´øÏÔ>∑‘· $wüj·÷\T, Ä+Á<ÛäCÀ´‹˝À ñ<√´>∑+>∑T]+∫,
n&ç>±s¡T. n˝≤ e÷{≤¢&TÉ ‘·÷ eTs=ø£>±¢dTü ˝À ø±düÔ $d”ÿ, k˛&Ü ø£*|æ`Hê#˚‹øÏ#êÃs¡T ‘ê>∑eTì.
n\yê≥T˝Ò<Hä êïqT ªªn\yê≥T¢+&Ée⁄. ekÕÔsTT. Ç~ eTq yÓTÁÆ rã+<Û+ä μμnHêïs¡T. rdüT≈£îHêïqT.
n|üŒ{ÏqT+∫ Äj·Tq eTs¡D+Ï #˚|sü ´¡ +‘·+ $»j·Tyê&É˝À, eTÁ<ëdüT˝À mH√ïkÕs¡T¢
ø£\TdüT≈£îHêï+. mH√ï kÕVæ≤‘·´$wüj÷· \T #·]Ã+#·T≈£îHêï+. Äs¡TÁ<ä>±s¡T Hê#˚‘· ˇø£dìæ e÷øÏ
bÕ≥\T ÁyêsTT+#ê\ì >∑{>ºÏ ± nqT≈£îHêïs¡T. n|üŒ{À¢ Hê sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑|⁄ü e‹Ôfi˝¢¯ À
Ä Á|üjT· ‘·ï+kÕ>∑˝<Ò Tä . Äj·Tq eTs¡D≤q+‘·s+¡ Äj·TquÛ≤s¡´ sêeT˝øÏàå >±s¡Tø√s¡>± Äs¡TÁ<ä>±]
s¬ +&ÉT |ü⁄düøÔ ±\T ªns¡;“eTTs¡u≤“\Tμ ªªX¯ó<äeΔ T<Ûë´≈£ÿs¡\Tμμ≈£î eTT+<äTe÷≥\T ÁyêXÊqT.
ùV≤eT#·+Á<äT&ç ª<˚•HêeTe÷\μ |ü⁄düøÔ +£ qT+∫ ø=+‘· |ü]XÀ<Ûqä düe÷#ês¡+ (ùdø£sD¡ )
#˚dæ ô|≥ºeTì Äs¡TÁ<ä ø√sês¡T>±ì, düeTj·T+ ∫ø£ÿø£ #˚j·T˝Òø£b˛j·÷qT. Äs¡TÁ<ä eT+∫
ùdïVü≤dü«uÛ≤e⁄\T. Vü‰dü´Á|æjT· T\T, kÕVæ≤‘·´+˝À Á|üj÷Ó >∑o*. >±&ÛÉ n<Û´ä j·Tqo*. Hê¬ø+‘√
Ä|üÔ$TÁ‘·T\T.
Ä ø±\|ü⁄ dü+|òTü ≥q˝À¢ eTTKýÓTqÆ ~, l yÓTTø£ÿbÕ{Ï qs¡d+æ Vü≤XÊÅd>Ôæ ±s¡T ‘·eT u≤]düsº T¡
bÕs¡«rX¯+ qe\ |üP]Ô#j ˚ T· &É+`BìøÏ ø±s¡≈î£ \T Hês¡¢ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±s¡T. ˇø£kÕ] XÊÅd>Ôæ ±s¡T
Äj·Tìï #·÷&É&ÜìøÏ Ä|ò”düT≈£îsê>±, Hês¡¢ Äj·TqqT Ä qe\ |üP]Ô#˚j·TeTì ø√sês¡T.
n+<äT≈£î Áb˛<ä“\ø£+>± XÊÅd>Ôæ ±s¡T 1924Hê{ÏøÏ Áyêdæq yÓTT<ä{uÏ ≤Û >±ìï e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À
d”]j·T˝Ÿ>± Á|ü#T· s¡D ÁbÕs¡+_Û+#·eTHêïs¡T. qs¡d+æ Vü≤XÊÅd>Ôæ ±s¡T ‘êqT $T–*q qe˝≤uÛ≤>±ìï

&çøπ {º Ÿ #˚kÕÔq˙, Áyêj·Tdüø±&ÉT ø±yê\˙ ø√sês¡T. n|ü&ÉT H˚ Hêj·TqøÏ
Áyêj·Tdüø±&ç>± yÓfi≤¢qT. ‘=*s√Eq $»j·Tyê&É #Ó≥ã¢ C≤s¡T ÁbÕ+‘·+˝À
»+<Ûë´\yê]+{À¢ qs¡d+æ Vü≤XÊÅdÔæ >±s¡T, ‘·˝≤¢esa»\ •eX¯+ø£sX¡ ÊÅd>Ôæ ±s¡T
~– e⁄Hêïs¡T. H˚qT ñ<äjT· + |ü~>∑+≥\y˚fi¯ ‘=* &çøπ wº Hü øé Ï yÓfi≤¢qT.
yÓTTø£ÿbÕ{Ïyês¡T`m|ü&√ 1924˝À yÓTT<ä{ÏuÛ≤>∑+ $&ç∫q #√≥
(b˛ø˘dHºü )é qT+∫ n+<äT≈£îì @ø£<ëÛ {Ï>± q\uÛ’… (∫qï) ù|J\ø£<ä∏ Hê≈£î
&çøπ {º Ÿ#X˚ Ês¡T. n˝≤ yÓTT<ä˝q’… u≤]düsº T¡ bÕs¡«rX¯+qe\ s¬ +&√uÛ≤>∑+, l yÓTTø£ÿbÕ{Ï
qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ
eT÷&√uÛ≤>∑+, eTT+<äT≈£î q&ç∫`Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À |üPs¡sÔ TT+~.
bÕsƒ¡≈£î\qT+∫ nq÷Vü‰´q+<ä ˝ÒK*ï #·÷XÊeTT. |æsƒê|ü⁄s¡+˝À leT‹ ø£|üŒ>∑+‘·T\
sêCÒX«¯ ]>±]øÏ ≈£L&Ü sT÷qe\ ø=+‘·u≤Û >∑+ XÊÅd>Ôæ ±s¡T &çøπ {º Ÿ#X˚ Ês¡T. ãVüQXÊ 1972 nì
>∑Ts¡T.Ô XÊÅd>Ôæ ±s¡T ‘·eT ø£<\ä∏ T |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À ‘Ó#êÃs¡T. |ü⁄düøÔ +£ ù|s¡T ªª_Û≈îå£ e⁄μμ ø£<\ä∏ dü+|ü⁄{Ï.
Bìì Äø±\+˝À $»j·Tyê&É eT÷´õj·T+s√&ÉT˝¶ À l u≤|ü⁄ k˛<äsT¡ &ÉT l sêeTHêsêj·TD>±s¡T
q&çù| u…dtºÁô|dt˝À n#·TÃy˚XÊs¡T. u≤]düºs¡T bÕs¡«rX¯+ qe\qT qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ>±s¡T ˇø£
u≤´+≈£î˝À n|ü#˚dæ eT÷&ÉTuÛ≤>±\T>± n#·TÃy˚XÊs¡T. n+<äT˝À ø=+‘· qwübº ˛j·÷s¡ì $HêïqT.
XÊÅd>Ôæ ±s¡T Ä qe\ Hê\T>√ uÛ≤>∑+≈£L&Ü ÁyêkÕÔeTHêïs¡T. |ü⁄sêD+>±s¡T e<äH› êïs¡T. n|üŒ{ÏøÏ
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ‘·q u≤]düsº T¡ bÕs¡«rX¯+ bÕÁ‘·MT<ä m+‘·{Ï yêýÓ÷Vü≤+ @s¡Œ&çb˛sTT+<ä+fÒ—
n‘·&TÉ e{Ïº Vü‰dü´bÕÁ‘·ø±<ä˙, y˚T<Ûë$ n˙, q$Tà`n‘·ì e´øÏ‘Ô ê«H˚ï e÷πsÃùd dæ‹ú @s¡Œ&ç+~.
Hê\T>√uÛ≤>∑+ Áyêdæe⁄+fÒ bÕs¡«rXÊìï Hê{Ï sêh eTTKéT+Á‹ì #˚ùdÔø±ì e~˝Òyês¡T
ø±πsyÓ÷!
XÊÅd>Ôæ ±s¡T ªª$Tdt.eTH√Vü≤]μμ nH˚ eTs=ø£ qe\ ≈£L&Ü ÁyêXÊs¡T. <ëìì Á|ü#T· ]+#·eTì
Äj·Tq ø√s¡>±, y˚TeTT #˚j·T˝Ò<äT. ø±s¡D+: n+<äT˝À Vü‰dü´+ ù|]≥ yÓ÷≥T>±, ø=+‘·
E>∑TbÕ‡eVü≤+>±, ñ+&˚ dü+|òTü ≥q\T ÁyêXÊs¡T. u≤>± ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ XÊÅd>Ôæ ±s¡T e÷MT<ä
n*>±s¡T≈£L&É.
‘ÓHê* kÕVæ≤rdü$T‹ì 1919˝À kÕú|æ+#ês¡T. ‘·˝≤¢esa»\ •eX¯+ø£s¡XÊÅdæÔ>±s¡T
düuÛ≤|ü‹. n\Hê{Ï Á|üdæ<äΔ ø£$|ü+&ç‘·T\T #ê˝≤eT+~ n+<äT˝À düuÛÑT´\T. 1933˝À
qe´kÕVæ≤‘·´|ü]wü‘T· @Ô s¡Œ&Ü¶ø,£ kÕVæ≤rdü$T‹ #·Ts¡T≈£î, |ü\T≈£îã&ç ‘·–+Z ~. n~ bÕ‘·ø<£ .ä∏
1969 Hê{ÏøÏ <ëìøÏ dü«s√í‘‡· e dü+<äs“¡ +¤ e∫Ã+~. yÓTT≈£ÿbÕ{Ïyês¡T Ä ô|<äe› j·TdüT‡˝À
1972˝À nqT≈£î+{≤`q&ÉT+ø£{ºÏ $»j·Tyê&É >±+BÛq>∑s+¡ ôV≤’ dü÷ÿ\T˝À ˇø£ Vü‰\T˝À Ä
y˚&TÉ ø£ »]|æ+#ês¡T. n|üŒ{ÏøÏ J$+∫e⁄qï kÕVæ≤rdü$T‹düuTÑÛ ´\T Ä düu˝ÑÛ À bÕ˝§ZHêïs¡T.
á ìs¡«Vü≤D ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ $»j·Tyê&É ªª|ü⁄qïeTà‘√≥ ø£\Ãs¡˝Ÿøu¢£ Ÿμμ ø±s¡´<ä]Ù ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé
#ê˝≤ düV‰ü j·T+#˚XÊs¡T. (Ms¡T ãdüesêE nbÕŒsêe⁄>±] y˚Tq\T¢&ç ≈£îe÷s¡T&ÉT)
yÓTTø£ÿbÕ{Ï qs¡d+æ Vü≤XÊÅd>Ôæ ±s¡Tø±ì, kÕVæ≤rdü$T‹ ø£e⁄\T>±ì >=|üŒ Jeq˝≤\dü>\∑
e´≈£î\Ô T. XÊÅd>Ôæ ±] Vü‰dü´Á|üeè‹Ô ªªn≥ºV‰ü dü+μμ C≤‹~ø±<äT. dæà‘· |üPs¡«ø£+>± e⁄+≥T+~.

Äj·Tq e´øÏ>Ô ‘∑ d· +ü kÕÿs¡+, n<Û´ä j·Tq+ ì•‘·yTÓ qÆ $. ª|ü⁄\T>∑&–ç qeTT‘·´+μ kÕyÓT‘·>± |ü]X¯ó
ÁuÛ+Ñ >±, #·øÿ£ ì dü+Á|ü<ëj·T|ü⁄ |ü+#Óø≥£ Tº, ˝≤©Ã <Û]ä +∫ ø=‘·sÔ ÷¡ bÕsTTH√≥T˝≤>∑ ñ+&˚yês¡T.
#ê<äkÕÔ\T ˝Òe⁄. #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·Tì$wüj·T+: Äj·Tq q≥T&ÉT≈£L&Ü. ‘êH˚ Áyêdæq
ªªdüTu≤“sêj·TT&ÉTμμ Vü‰dü´Hê≥ø£+˝À ˇø£ eTTK´bÕÁ‘·<]äÛ +#˚yês¡ì e÷ Hêqï>±s¡T #Ó|Œü >±
$HêïqT. ø£<∏ës¡#·sTT‘·>± ªø£qïM`$qïMμ nH˚ ¬s+&ÉT ∫qïø£<∏ëdü+|ü⁄{≤\T, ªªyÓTT≈£îÿã&çμμ
ù|]≥ ˇø£Hê{Ïø\£ dü+|ü⁄≥+ 1950\ <äX˝¯ À Á|ü#T· ]+#ês¡T. eTÁ<ëdüTøπ +Á<ä+ yê] ø√]ø£ô|’
ªªu≤]düsº ‘Y √ u≤‘êU≤˙μμ ù|]≥ o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ‘·sy¡ ê‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ |ü⁄düøÔ +£ >±
≈£L&Ü Äs¡#q· yÓ\Te&ç+~. Äj·Tq kÕVæ≤rdü$T‹ nqTã+<Û+ä øπ e\+ kÕVæ≤‘·´|üsy¡ TÓ qÆ <˚
ø±<äT— düuÛ≤|ü‹ ‘·˝≤¢esa »\ •eX¯+ø£s¡XÊÅdæÔ>±] ≈£îe÷s¡T&ÉT l ø£è‹Ôyêdürs¡TΔ\T≈£î ‘·q
≈£îe÷¬sìÔ ∫Ã $yêVü≤+ »]|æ+#ês¡T. dü$T‹ ñqï+‘·ø±\+ düuTÑÛ ´\T>± ø=qkÕ–qyês¡T Hê≈£î
‘Ó*dæ `‘·˝≤¢esa»\, yÓTTø£ÿbÕ{Ï yês¡Tø±ø£`H√]qs¡d+æ Vü≤XÊÅd,Ôæ ø£sT¡ Dl »+<Ûë´\ bÕ|üjT· ´XÊÅd,Ôæ
ô|&’ bç Õ{Ï düTã“sêj·TXÊÅd.Ôæ
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T $»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó øπ +Á<ëìøÏ ìπsX› ≈¯ î£ \T>± e#êÃø£ nø£ÿ&É
ˇø£ dü«s¡j í T· T>∑+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ <äì yÓqø£ #ÓbÕŒqTø£<!ä n\Hê{Ï HêeTTK´ C≤„|øü ±\˝À <˚e⁄\|ü*¢
ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡Tsê>±, s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±]+≥ ˇø£ ñ<äjT· + >∑&|ç qæ `ø=~›eT+~ $TÁ‘·T\‘√
düe÷y˚X+¯ ˇø£{.Ï ñ<äjT· + 11>∑+≥\y˚fi.¯ H˚qT, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, |ü⁄sêD+
düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±s¡T, m._.¬ø.Á|ükÕ<é (dü‘´· + X¯+ø£se¡ T+∫≈£L&Ü ñqï>∑Ts¡T)Ô yÓfid¢‚ ]ü øÏ Vü‰\T˝À
~yêHéMT<ä ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T, ø=+#Ó+ m&É+>± s¡»ì>±s¡T. XÊÅd>Ôæ ±s¡T
ø±–‘ê\MT<ä dü+uÛ≤wüD #ê˝≤ u≤>∑T+&˚~. ‘·qTï ø£\e&ÜìøÏ e∫Ãq
n+<ä]˙ ù|s¡Tù|s¡Tq ø±–‘ê\MT<äH˚ |ü\ø£]+‘·. Äj·Tq <ä>sZ∑ ¡
m|ü&É÷, |üÁ‹ø£\˝À »s¡ï*düTº\T yê&˚ Ådæÿ_¢+>¥ bÕ´&é, #˚‹˝À
ô|qTï ñ+&˚$. Ä ej·TdüT‡˝À ≈£L&Ü (78 @fi¯ó)¢ Äj·Tq <äd÷ü ØÔ
düŒwüº+>± rs¡TŒ>± ñ+&˚~. y˚T+ ø£*dæq s√E e÷]Ã`@Á|æ˝Ÿ
HÓ\\eT<Û´ä O>±~ ø=~›s√E\T+<äq>±. s¡»ì>±s¡T ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T
l <˚e⁄\|ü*¢ ø£èwüíXÊÅdæÔ ‘·eTbÕ≥\T Áyêdæô|≥Tº≈£îqï &Ó’Ø ˝≤+{Ï |ü⁄düÔø£+qT+∫, ø=ìï
bÕ≥\TbÕ&Üs¡T. eT<Û´ä eT<Û´ä Á|üXï¯ \T, ø£ãTs¡T.¢ n˝≤>∑ düTe÷s¡T s¬ +&ÉT>∑+≥\ùd|ü⁄ ø±uÀ\T
>∑&bç Õ+. n|ü&ÉT XÊÅd>Ôæ ±s¡T Áyêdæq ªÅdμÔ” nH˚ ˇø£ ^‘·+ $ì|æ+#ês¡T.
ªª<ä]ôdÁ|ü‘÷· ´wü yÓTT+≥]M{Ï yêøÏfi¢̄
∫s¡T |ü<eä Tà\ >∑Ts¡T‘·T˝§\j·T
s¡yTÓ Tàø£kÕ]...μμ n+≥÷ edüT+Ô ~.
yÓ+≥H˚ q+&É÷]>±s¡T`ªªá^‘·+ e÷ ñ>±~dü+∫ø£˝À y˚dTü ≈£î+{≤+. e÷øÏe«s¡÷?μμ
nì XÊÅd>Ôæ ±]ì n&ç>±s¡T. Äj·Tq q$« ªªkÕj·T+ø±\+ $+»eT÷] •esêe÷sêe⁄ Ç+{ÏøÏ
lø±+‘Y eùdÔ |ü⁄düÔø£+ ÇkÕÔ. sêdüTø√e#·TÃμμ nHêïs¡T. eT]ø±ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢ø±\πøå|ü+ #˚dæ
y˚TeT+<äs+¡ e#˚ÃXÊeTT.
nqT≈£îqï Á|üø±s¡+ kÕj·T+ø±\+ H˚qT n|ü\yê&ç˝≤>∑ •esêe÷sêe⁄>±]+{ÏøÏ
yÓ[¢ XÊÅd>Ôæ ±]ì |ü≥Tº≈î£ HêïqT. ø±ùd|ü⁄ á e÷≥\T, Ä e÷≥\T #Ó|Œæ , yÓT\¢>± |ü⁄düøÔ +£ rdæ#êÃqT.
ªÅdμÔ” ^‘êìï H˚qT ø±|” #˚dTü ≈£îHêïqT. H˚qT ÁyêdüT≈£îqï~ Äj·Tq≈£î #·÷|æ+#êqT. ªª‘ÓyTÓ Tàø£ÿeT]μμ
nH˚ |ü<+ä <ä>sZ∑ ¡ n+&És˝Y H’… é #˚d`æ ªªáe÷≥ì MTÁô|düT‡yêfi¯ó¢ ªª|ü]μμ #˚ùdkÕÔsπ yÓ÷? C≤Á>∑‘>Ô· ±#·÷&ÉTμμ
nì ‘·q Ådÿæ _¢Hbé Õ´&éMT<ä Áyêdæ #·÷|æ+#ês¡T. H˚qT C≤Á>∑‘>Ô· ± Á|üP|ò⁄ü #·÷kÕÔqì #ÓbÕŒqT.
n|ü&˚ ∫qï‘·e÷cÕ »]–+~. H˚qT Åd”Ô^‘·+ rdüT≈£îì ãj·T\T<˚s¡ uÀ‘·T+fÒ
kÕVæ≤r$TÁ‘·T\T >∑÷&É÷s¡T qeT•Ùyêj·T (eTè‘·T´+»j·T bòÕs¡àd”) e#êÃs¡T. Äj·Tq ø£$˝Àø£
ã+<ÛTä e⁄. $X‚w+æ ∫ ã+<äsT¡ s¡#s· TT‘·\ ≈£L≥$Te´øÏ.Ô Äj·Tq ‘·+Á&ç $j·T´qï>±] ø±\+qT+∫
yê]\T¢ Ä+Á<Û<ä X˚ |¯ ⁄ü Ä<ÛTä ìø£ ø£e⁄\+<ä]ø° düÁ‘·+ u≤|ü‘T· . #Ófi|¢¯ fiæ ¢¯ yê]‘√ ÁbÕs¡+_Ûùd`Ô ÄHê{Ï
j·TTe≈£î&ÉT sê#·ø=+&É qs¡d+æ Vü≤eT÷]Ô es¡≈î£ n‹<ÛTä ˝Ò. (y˚<Tä \ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd>Ôæ ±]
dü\Vü‰Á|üø±s¡+ ˇø£kÕ] e÷ Hêqï>±s¡T≈£L&Ü qeT•Ùyêj·T>±]+≥ Ä‹<Û´ä + rdüT≈£îHêïs¡≥!)
`n|üŒ{ÏøÏ qeT•Ùyêj·T>±] ej·TdüT 60@fi¯ó+¢ &Ée#·TÃ. Äj·Tìï #·÷dæ, eT]ø±ùd|ü⁄ ñHêïqT.
ø£èwüíXÊÅdæÔ>±s¡T qeT•Ùyêj·T>±] qT<˚›•+∫ @<√ Áyêdæ Äj·Tq≈£î #·÷|æ+#ês¡T. Äj·Tq
q$« ø£fi>¢Ë sπ∑ dæ, Ådÿæ _¢+>¥ bÕ´&é qT+∫ Äø±–‘·+ $&ÉBdæ Hê≈£î #·÷|æ+#ês¡T. ªª$X¯«Hê<∏ä
@eTHêï&√ ‘Ó\TkÕ? Hê ‘·sT¡ yê‘· qTy˚« eTVü‰ø£$$`nìμμ`Ä ø±–‘·+˝À $wüjT· +. XÊÅd>Ôæ ±s¡T
Äø±–‘·+ qeT•Ùyêj·T>±s¡T rdüTø√e&Üìï ìùw~Ûd÷ü ,Ô yÓqøÏÿ rùddüT≈£îHêïs¡T. qeT•Ùyêj·T>±]
#˚‹˝À ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] dü«<äd÷ü ]Ô ‘√ Ä düe÷#ês¡+ ñ+&É&yÉ T˚ !`
nB, XÊÅd>Ôæ ±] ˝Öø£´Á|ü».„
1970 »qe] ˇø£{À ‘˚B Hê{ÏøÏ Hê ‘=* >π j·Tø±e´+ ªª•˝≤ eTTs¡[μμ eTTÁ<äD
|üPs¡sÔ TT+~. eTTÁ<äDø£jT˚ ´ Ks¡Ã+‘ê C≤qø°u≤\ ‘·q Ä|òd” Tü ˝À n|ü rdüT≈£îì uÛ]Ñ +∫+~.
ª•˝≤eTTs¡[μ ø±e´+ #·~$ ÄHê{Ï kÕVæ≤‘·´|üsT¡ \+<äs÷¡ n_Ûq+~+#ês¡T. |üÁ‹ø£\T
Á|üX¯+kÕ|üPs¡«ø£ düMTø£å\T #˚XÊsTT. Äs¡TÁ<ä, <ëX¯s¡~∏Û, Hêsêj·Tq¬s&ç¶, Hês¡¢∫s¡+J$,
j·Td”«CÀ>±sêe⁄, n<˚|› *ü ¢ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, Hê>∑us’…Û ¡ ø√fÒX«¯ s¡sêe⁄. j·TMT«j·T˝Ÿ, yÓ˝ÃÒ s¡T
Hêsêj·TDsêe⁄ e+{Ï kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T ô|<äñ› ‘·sÔ ê˝Ò sêXÊs¡T. e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À |ü⁄sêD+>±πs
düMTø£å #˚XÊs¡T. áø±e´+ n|üŒ{Ï kÕVæ≤‘·´˝Àø£+˝À Hêø=ø£ >∑T]Ô+|ü⁄ ‘Ó∫Ã+~. Bìï e÷Hêqï
>±]øÏ n+øÏ‘·+#˚XÊqT. düuÛÑ, Ä$wüÿs¡D e+{Ï Vü≤&Ü$&ÉT˝ÒMT #˚j·T˝Ò<äT. Äj·Tq
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ qT+∫ ‹]– ø±e*yÓ&TÉ ‘·÷+fÒ, $»j·Tyê&É s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü øé Ï yÓ[,¢ s¬ ˝’ À¢ Äj·Tìï
ø£*XÊqT. ªªÇ~ MT≈£î n+øÏ‘+· μμ nì#Ó|Œæ ˇø£ |ü⁄düøÔ +£ ø±|” #˚‹˝À ô|{≤ºqT. n<˚ n+øÏ‘√‘·‡e+.
‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À≈£L&Ü m|ü&É÷ Ä$wüÿs¡D düu\ÑÛ T ô|≥º˝<Ò Tä . @ |ü⁄düøÔ ±ìø° ≈£L&É`
1970\ <äX¯ ÁbÕs¡+uÛdÑ +ü e‘·‡sê\Hê{Ï<˚ eTs=ø£eTT#·Ã≥. (düŒwü+º >± dü+e‘·‡s¡+
>∑Ts¡TÔ˝Ò<äT)
$|üe¢ s¡#s· TT‘·\ dü+|òTü + ìs¡«Væ≤+#˚ ˇø£{s¬Ï +&ÉT ãVæ≤s¡+>∑duü \ÑÛ T $»j·Tyê&É˝À
»]>±sTT. ‘·s¡T#·T`$.s¡.dü+.ø±s¡és¡Zdüe÷y˚XÊ\T $»j·Tyê&É ø±+Á¬>düT Ä|ò”düTs√&ÉT¶˝À
ˇø£|ü &ÉT+&˚ C…V’ ≤æ +<é (¨≥˝Ÿ ˝≤&ç)® ˝À »s¡T>∑T‘·÷+&˚$.
ll, ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï, s¡eTD≤¬s&ç,¶ C≤«˝≤eTTœ Ç‘ê´<äT\T e#˚Ãyês¡T. yêfi¯˝¢ À ø=+<äsT¡
#Ó<Tä s¡TeT<äTs¡T>± e÷ Ä+Á<ÛCä À´‹ Ä|òd” Tü ≈£î edü÷+Ô &˚yês¡T.
n≥Te+{Ï ˇø£ düe÷y˚X¯+ »]π>y˚fi¯ H˚qT, |ü⁄sêD+>±s¡T C…’Væ≤+<é ¨≥˝ŸøÏ
≈£î≥T+ãsêe⁄>±]ì ø£*j·T&ÜìøÏ yÓfi≤¢+. n|üŒ{ÏøÏ yê] n+‘·s‘Z¡ · düe÷y˚X+¯ |üP]Ôø±˝Ò<Tä .
C≤«˝≤eTTœ ø±uÀ\TqT eTeTà*ï >∑eTì+∫ ãj·T{ÏøÏ e∫Ã` ªª˝À|ü\ ø±s¡és¡dZ eü ÷y˚X+¯
»s¡T>∑T‘√+~. kÕj·T+ø±\+>±ì MTs¡T me]˙ ø£*ùd neø±X¯+ ˝Ò<Tä μμ nì K∫Ã‘·+>±
#ÓbÕŒs¡T.
|ü⁄sêD+>±]øÏ Ä<Û√s¡DÏ ∫s¡∫s¡˝≤&ç+∫+~. y˚T+ @$T e÷{≤¢&≈É î£ +&Ü ‹]– e#˚ÃXÊ+.
kÕj·T+ø±\+ yÓfi˝¢¯ <Ò Tä . nsTT‘˚ |ü⁄sêD+>±s¡T ˇø£ ‘·e÷cÕø£<ä∏ ÄX¯óe⁄>± Á|ü#ês¡+˝À ô|{≤ºsT¡ .
Ä ø£<ä∏ Ç~: $»j·Tyê&É˝À $s¡d+ü ø±s¡és¡Z düe÷y˚X+¯ »s¡T>∑T‘√+~. #·sÃ¡ CÀs¡T>±, y˚&>ç ±
»s¡T>∑T‘√+~. ãj·T≥ m+&ÉeT+&çb˛‘√+~. Ç+‘·˝À ô|<ä›>± HÓ]dæq ¬>&É¶+‘√, e÷dæq
\T+^MT<ä bı{Ï#º ‘˚ T· \ #=ø±ÿ‘√, <äjT· >∑\ ø£fi‘¢¯ √, ø£fi˝¢¯ À mi¿ì #·÷|ü⁄‘√ ns¡yj ’Ó T˚ fi¯ó¢ ô|ã’ &çq
e´øÏÔ yÓT\¢>±e∫Ã`>∑~ ãj·T≥H˚ ñqï ˇø£ ø±s¡´ø£s>Ô¡ ±]˝À`‘êqT yÓ+≥H˚ ˝À|ü*øÏ yÓ[¢ Ä
düe÷y˚XÊìø=ø£ dü÷#·q #˚jT· <ä*#êqì eTq$ #˚XÊ&ÉT. ø±s¡´ø£sÔ¡ düV≤ü » ø£eT÷´ìdüTÁº ø£eT•ø£Då
ø£\yê&Ó’ ªªdüùd$Tsêμμ Ç|ü&ÉT yÓfis¢̄ ê<äì ìùw~Û+#ê&ÉT. ªªkÕj·T+ø±\+ me]HÓH’ ê ø£\e#·TÃ.
ù|s¡T #Ó|Œæ yÓfi+¢¯ &çμμ nì dü÷∫+#ê&ÉT. Ä ô|<äe› Tìwæ e÷s¡Te÷{≤¢&≈É î£ +&Ü yÓqT‹]>±&ÉT.
ø±s¡´ø£s,Ô¡ ªªMTù|s¡Tμμ nì s¬ {Ï+º ∫ n&ç>±s¡T.
ªªø±sYe¢ ÷sYÿ‡ n+{≤s¡T u≤ã÷μμ nì`#·ø#£ ø· £ eTT+<äTøÏ q&ç#ê&ÉT.
H˚ì|ü&ÉT ø=qkÕ–düTqÔ ï $X‚cÕ\˙ï 1975øÏ eTT+<ä]y˚. dü+e‘·‡sê\T, ‘˚B\ Áø£eT+
ø=+‘· Ç≥T n≥Tø±e#·TÃ. 1976 qT+∫ Hê&ÓØ’ \˝À ‘˚B\‘√ düV‰ü $esê\THêïsTT. Ä
j·÷ dü+<äsê“¤\T e∫Ãq|ü&ÉT eT]+‘· ø£∫Ã‘·+>± #Ó|Œü >∑\ M\T+≥T+~.
áø±\+˝ÀH˚ Hê≈£î |ü]#·jT· yÓTqÆ eT]ø=+<äsT¡ eTTKT´\>∑T]+∫ #Ó|⁄ü ‘êqT.
‘Ó\T>∑T Ä<ÛTä ìø£ ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·\˝À yÓTT<ä{Ï es¡d˝ü À ì*#˚ s¡#s· TT‘· #ê.k˛.(#ê>∑+{Ï
k˛eT j·÷E\T.) ‘·÷s¡TŒq $»j·Tq>∑s¡+˝À ñ+&˚yês¡T. Äj·Tq Áyêdæqø£<∏ä\dü+K´
j·÷uÛ˝’… Àù|, nsTT‘˚ n$ r]Ã~~›q ø£<ë∏ •˝≤Œ\qe#·TÃ. ìHê<ë\÷, ñ|üHê´kÕ\T, ø£<˝ä∏ À
ø£*j·Tã&ç s¡#s· TT‘· d”«j·TuÛ≤e Á|üø≥£ q\T ˝Ò≈î£ +&Ü, J$‘·+˝Àì |ü\TbÕsêÙ´\qT ã\yÓTqÆ
bÕÁ‘· ∫Á‘·D‘√ ìs¡«Væ≤+∫q ns¡T<Óq’ ø£<≈ä∏ î£ \T #ê.k˛.
dü«uÛ≤e‘·' e÷]ÿ‡düTº ∫+‘·≈î£ &ÉT.
#ê.k˛. #ê˝≤ kÕ<ëd”<ë>± ñ+&˚yês¡T. bı>±≈£î
#·T≥º Äj·TqqT b˛\TÃø√e&Üìø=ø£ ø=+&É>∑Ts¡TÔ.
dü÷<äT˝≤¢>∑ >∑T∫Ã #·÷ùd#·÷|ü⁄. ìwüÿs¡¸ nsTTq e÷≥rs¡T.
l #êk˛‘√ Äø±X¯yêDÏ˝À Äj·Tq ÇcÕºsTTcÕº\T #ê˝≤ ã\yÓTqÆ $. |üPdübÕ{Ïyê]
l dæ.sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, lø±+‘·X¯s¡à
($»j·Tyê&É) èTVü ‰ sê» dü + kÕú q |ü ≥ º D + $»j· T q>∑ s ¡ + ˝Àì

|ü+&ç‘T· \Hêï, dü+^‘· $<ë«+düT\Hêï, @ n+X¯yTÓ HÆ ê düsπ , Äj·Tq≈£î ÁbÕDÁ|ü<+ä . kÕVæ≤‘·ý˚‘˝Ô· À¢
s√D+øÏ n|üŒ\kÕ«$T>±s¡Hêï, ls¡+>∑+ Hêsêj·TDu≤ãHêï n$T‘·yTÓ qÆ sTTwü+º . ll|ü≥¢
#ê.k˛.øÏ $TqVü‰sTT+|ü⁄\‘√&ç n+^ø±s¡+. ªªsê.$.XÊÅdæÔ, sêùd ø£<∏˚<√ sêj·Tø£ ø£$‘·«+
ø£&‘É ê&Ó+<äT≈£î?μμ `nì ∫sê≈£î. Äs¡TÁ<ä+fÒ n_Ûe÷q+. H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À
#˚]q ø=‘·˝Ô À e÷ Ä|òd” Tü øÏ e#êÃs¡T. |ü⁄sêD+>±]øÏ Äj·Tq+fÒ >∑Ts¡TuÛ≤e+ ñ+&˚~. qqTï
|ü]#·jT· + #˚d÷ü Ô ªªVü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] nu≤“sTT Ç‘·q÷ Áyêdü÷+Ô {≤&ÉTμμ nHêïs¡T.
ªªnsTT‘˚ @e+{≤s¡T?μμ`nHêïs¡T, H√{À¢ #·T≥ºrdæ qqTï >∑T∫Ã#·÷dü÷.Ô
ªªÇ<Óøÿ£ &ç ô|&Édsü +¡ eTìwæsê u≤ã÷?μμ nqT≈£îHêïqT. ø£Då +Ä–` ªª@MT sêj·Tø£b˛‘˚
nqTø√yê*μμ nì ‘·q ns¡yΔ êø£´+ |üP]+#ês¡T.
‘·sy¡ ê‘· ø=~›ø±˝≤ìøÏ #ê.k˛. Áyêdæq eTVü‰eT+∫ø£<ä∏ ªyêj·TT©q+μ H˚qT sπ &çj÷Ó
Hê{Ïø>£ ± Áyêj·Te\dæe∫Ã+~`dü‘´· + X¯+ø£se¡ T+∫ ø√]ø£MT<ä. Hê{ÏqT+∫ Äj·Tq Hê¬ø+‘√
Äràj·TT\j·÷´s¡T. H˚qT πs&çjÓ÷πø+Á<ä+˝À #˚sêø£`Hê≈£î, Äj·TqøÏ, |ü⁄sêD+>±]øÏ ˇø£
ˇ|üŒ+<ä+ ñ+&˚~. #ê.k˛. $»j·Tyê&ÉeùdÔ ˇø£ ø=‘·øÔ <£ ä∏ Áyêdæ‘y˚ ê*. H˚q~ sπ &çj÷Ó Á|ükÕsêìøÏ
ñ|üj÷Ó –+∫, Á|ü#T· s¡D ø√dü+ |ü⁄sêD+ >±]øÏyê«*`. Äj·Tq e∫Ãq|ü&É˝≤¢ ˇø£|Pü ≥
e÷sTT+{ÏøÏ e#˚Ãyês¡T. sπ &çj÷Ó ˝À`Äj·Tq 70@fi¯ó¢ |üPs¡sÔ TTq dü+<äs“¡ +¤ >±`ô|<ä› Ç+≥sYeP´
#˚XÊqT. n|üŒ{À¢ ñ<äj·T+ ~q|üÁ‹ø£˝À kÕVæ≤‘·´$uÛ≤>∑+ #·÷ùd Á‹|ü⁄s¡H˚ì lìyêdt Ä
Ç+≥sYeP´ transcript n&ç–, Ä |üÁ‹ø£˝À n#·TÃy˚XÊ&ÉT.
Ç≥Te+{Ï<˚ eTs=ø£ n|ü⁄s¡÷|ü|]ü #·jT· +, ø£$ n»+‘ê ‘√&ç~. Äj·Tq Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ
~q|üÁ‹ø£˝À q÷´dt`m&ç≥sY>± |üì#˚dü÷Ô+&˚yês¡T. #ê˝≤ $T‘·uÛ≤wæ.
ˇø£ düs]Y j·T*dæøº ˘ eTÚì nqe#·TÃ. m|ü&É÷ ‘Ó\ì¢ #=ø±ÿ, ‘Ó\ì¢ bÕ´+≥T
<Û]ä +#˚yês¡T. wüsT¡ º ÇHédsü ºY #˚ùdyês¡T. #˚‹˝À ˇø£>=&ÉT>∑T. e#·qø£$‘·«+
Áyêj·T&É+˝À $•wüºyÓTÆq eTTÁ<ä ñHêï, #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>± Áyêdæqø£$.
Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ~q|üÁ‹ø£˝ÀH˚ n|üŒ{À¢ düuŸ`m&ç≥sY>± |üì#˚ùd yêdüT<˚e
BøÏ‘å T· \T <ë«sê Hê≈£î |ü]#·jT· +. Ç+{ÏøÏ yÓ[≈¢ L£ s¡TÃ+fÒ #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe>±
e÷{≤¢&˚yês¡T. m<äT≥ e÷{≤¢&˚yê]ì e÷{≤¢&Éìdü÷Ô`∫s¡Tqe⁄«‘√ n»+‘ê
eT<Û´ä eT<Û´ä kÕVæ≤‘·ýê´K´\T #˚d÷ü +Ô &˚yês¡T. ll n+fÒ nbÕs¡yTÓ qÆ
>ös¡e+. Ä >ös¡erÁe‘· m+‘·{<Ï +ä fÒ`ªªlløÏ eTT+<äT X¯Sq´+. ll ‘·sy¡ ê‘ê X¯Sq´+μμ
nì $yê<ëdüŒ<ä yê´K´#˚d,æ $eTs¡Ù≈£î>∑T] nj·÷´s¡T. Äj·Tq n_ÛÁbÕj·÷\T Ç˝≤ ñ+&˚$.
1. ndü˝q’… ø£$‘·«+ |üsêø±wü˜ düs]Y j·T*»+˝ÀH˚ ñ+~.
2. Ä<ÛTä ìø£ ø£e⁄˝À¢ #ê˝≤eT+~ ll m|ü&√ sêdæ|&ü d˚ qæ ^‘êìï |ü≥Tº≈î£ y˚˝≤&ÉT‘·Tqï
yêπs!
3. nø£så +¡ ã*ø√s¡T‘·T+~. nj·÷´, ø£$‘·«+˝À word harmony #ê˝≤eTTK´+.
4. nj·÷´, eTq+ ãj·T{ÏøÏ ø£q|ü&≈É L£ &É<Tä . n˝≤, mes√ |üøÿ£ ì+∫ yÓfi≤¢sq¡ ï≥Tº bı>∑˝≤>∑
yÓ[¢b˛yê*.

5. ø£$‘·«+ }]πø ;s¡bÕ<äT˝≤>∑ bÕøÏb˛≈£L&É<Tä .
n»+‘ê ‘·qøÏw+ºü ˝Òì yê]>∑T]+∫ ‘·qøÏwyºü TÓ qÆ •ø£\å T $~Ûd÷ü +Ô &˚yês¡T. ñ<ëVü≤s¡D\T
Hê\T>∑T
1. nj·÷´ Äj·Tq#˚‘· >√&É≈î£ ØÃ y˚sTT+∫ qT<äT≥ y˚T≈£îø={Ïº y˚+ø£Á{≤e÷ n+&é ø√
yê] ø±´˝…+&ÉsT¡ ‘·–*+#˚j÷· *.
2. Äj·Tìï #·÷&É+&ç, q&ç#=#˚Ã sT÷‘·#≥Ó Tº˝≤>∑˝&Ò ÷äÉ ?
3. Ä q\T>∑Ts¡T yÓ<eäÛ *ï düØ«>∑T+»˝≤¢>∑ ì\u…{ºÏ MT<ä |ü+~] y˚ôdj·÷´*.
4. Ä ≈£îØÃ˝À ≈£Ls¡TÃHêïj·Tìï #·÷&É+&ç ‘·\ø£≥Tº˝ìÒ ª<μ˝≤>∑ ˝Ò&÷É ?`
n»+‘ê ‘·q ‘=*Hêfi¯¢ J$‘·+˝À Äø£* n+‘·+ #·÷dæqe´øÏÔ`ªªÄø£* ˇø£
e÷qdæød£ ‹úæ μμ`nì ìX¯Ãj·T+>± ìs¡«∫+∫q e´øÏ.Ô Äj·TqøÏ s¬ +&√e´øÏÔ ñ+fÒ crowed.
‘Ó\T>∑TuÛ≤cÕÁ|üj÷Ó >±\MT<ä, yêø£´ $Hê´dü+˝À |ü{wÏ ‘ü̃ M· T<ä ÁX¯<Δä m≈£îÿe. eT+∫ø£$‘·«+
mø£ÿ&É ø£ì|æ+∫Hê HÓ‹qÔ ô|≥Tº≈î£ qï eTìwæ. Á‹|ü⁄s¡Hì˚ lìyêdt Äj·Tq yÓ+≥|ü&,ç b˛]
Äj·Tq ø£$‘·«+ n+‘ê ùdø£]+∫ ªªdü«|üï*|æμμ ù|]≥ dü+|ü⁄{Ï>± Á|ü#T· ]+#ê&ÉT.
H˚qT 1976˝À ªnqTuÛ÷Ñ ‹^‘ê\Tμ ù|]≥ Hê ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï Á|ü#T· ]+#· <ä*∫q|ü&ÉT
me]ø° m|ü&É÷ eTT+<äTe÷≥\T Áyêj·Tì n»+‘ê, ≈£î¢|üÔyÓTÆq eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊs¡T.
n~≈£L&Ü $yê<ëdüŒ<äyÓTÆ+~. H˚HÓ]–q+‘·˝À Äj·Tq≈£î $TÁ‘·T\T #ê˝≤ ‘·≈£îÿeeT+~.
n≥Te+{Ïyê]˝À H˚q÷ ˇø£&qç j·÷´qT.
eTs=ø£$TÁ‘·T\T l Çe≥÷] kÕ+ã•esêe⁄. (◊.$.)`$»j·Tyê&É \jÓ÷˝≤ø±˝ÒJ˝À
˝…ø£Ãs¡sY>± #˚s¡&ÜìøÏ eTT+<äTqT+#˚ Äj·Tq n|ü&É|ü&ÉT $»j·Tyê&É edü÷Ô+&˚yês¡T.
$XÊK|ü≥ï+ ÁbÕ+rj·TT\T. sê.$.XÊÅdæÔ, ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄ >±s¡\≈£î Äràj·TT\T.
dæ<ëΔ+‘·|sü +¡ >± ø£eT÷´ìdüT.º Äj·Tq düTŒ¤sÁ¡ <ä÷|æ. #·÷|ü⁄ #·Ts¡T≈£î>±, #ê˝≤ ‘Ó*$>± O+&˚~.
Vü‰dü´Á|æjT· T\T. kÕ<Ûës¡D+>± ø£eT÷´ìdüTº ªªk˛<äsT¡ \μμ≈£î+&˚ ñ|üHê´dü, ñ|ü<X˚ ,¯ <Û√s¡DT\T
Äj·Tq˝À ñ+&˚$ø±e⁄. yê<äÁ|ü‹yê<ë \T+&˚$ ø±e⁄. ˇø£e÷≥>± #ÓbÕŒ\+fÒ @ e´øÏ>Ô T∑ ]+∫
Äj·Tq @eTqT≈£î+{≤s√, ô|ø’ Ï ‘Ó*j·T<äT. ÇcÕºìcÕº\T #ê˝≤ ã\yÓTqÆ $. Ä+Á<ÛCä À´‹˝À
|ü⁄sêD+>±]‘√, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±]‘√, Hê‘√, #ê˝≤ ùdïVü≤+>± ñ+&˚yês¡T.
m≈£îÿe>± Áyêj·T˝Ò<Tä >±ì`Áyêdæñ+fÒ #ê˝≤eT+∫ ø£<≈ä∏ î£ ˝…’ ñ+&˚yês¡T. kÕVæ≤‘·´+>∑T]+∫>±ì,
n|üŒ{Ï yêeT|üø£åsê»ø°j·÷\>∑T]+∫>±ì, Á|ükÕÔeq eùdÔ ÁX¯<äΔ>± $H˚yês¡T>±ì`
$s¡T#·T≈£î|ü&É&É+ ˝Ò<äT. #ê˝≤yÓT\¢>± ≈£î¢|üÔ+>±, dü÷{Ï>± ‘·q n_ÛÁbÕj·T+ #Óù|Œyês¡T.
kÕ<Ûës¡D+>± me¬sH’ ê #·÷ùd`Ô Äj·Tq ø£eT÷´ìdüTº n+fÒ qeTàs¡T. ˝À|ü\ @$TñHêï Ä
Ferver ø£q|ü&ì É #˚Ãyês¡T ø±<äT.
ˇø£kÕ] $»j·Tyê&É˝À »]–q kÕVæ≤‘·´dü<dä Tü ‡˝À H˚qT ªªe#·q+˝À ø£$‘·«+μμ nH˚
$wüjT· +MT<ä e÷{≤¢&ÜqT (*œ‘· ñ|üHê´dü+). n~ e#·qø£$‘·«+ >∑T]+∫q~ø±<äT. ø£<\ä∏ T,
qe\\T Áyêùd $$<Ûä e#·qs¡#s· TT‘·\˝À ø£$‘êyêø£´ìsêàD+ uÛ≤e⁄ø£‘· >∑T]+∫q~. n~

$qïyÓ+≥H˚ ‘·q Äq+<ä+ ‘Ó*|æq e´øÏÔ kÕeTã•esêe⁄>±s¡T. (‘·sy¡ ê‘· Ä Á|üd+ü >∑bÕsƒ+¡
Á|ü#T· ]‘·yTÓ +Æ ~)`n˝≤ Äj·Tq‘√ Hê ‘=* |ü]#·jT· +.
\jÓ÷˝≤ ø±˝ÒJ˝À ñ<√´>±ìøÏ #˚sêø£ ø£˙dü+ yêsêì ø=ø£kÕ¬sH’ ê ø±˝ÒJøÏ yÓ&TÉ ‘·÷H√
edü÷HÔ √ e÷ Ä|òd” Tü ≈£î e#˚Ãyês¡T. Äs√E˝À¢H˚ Äj·Tq |ü⁄düøÔ Á£ |ü#T· s¡D ≈£L&Ü ÁbÕs¡+_Û+∫
‘=*Á|üjT· ‘·ï+>± ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄>±] ªªJe<Ûës¡μμ ø£<\ä∏ dü+|ü⁄{Ï Á|ü#T· ]+#ês¡T, ªªkÕ>∑s¡
Á|ü#T· s¡D\Tμμ ù|]≥. `n˝≤ Á|ü#T· s¡D\T ø=qkÕ–+#ê\ì Ç+{À¢H˚ f…|Æ ôt d{Ï+º >¥ @sêŒ≥T
#˚düT≈£îHêïs¡T. ‘Ó\T>∑T f…Æ|ü⁄πødüT\T ø=ìô|≥Tº≈£îì, ø£+b˛õ+>¥ ≈£L&Ü H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T.
#ê˝≤|ü≥Tº<\ä eTìwæ.
$»j·Tyê&É˝À ñqï|ü&ÉT yÓTT>∑Á˝≤»|ü⁄s¡+ ìeTà‘√≥<ä>sZ∑ ¡ mi¿yT˚ &É nì O+&˚~.
n+<äT˝À ˇø£ n+‘·dTü ˝ú À |ü⁄sêD+>±s¡T ñ+&˚yês¡T. ô|’ n+‘·dTü ˝ú À kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T
‘·q ≈£î≥T+ã+‘√ ñ+&˚yês¡T. n$ $.s¡.dü+. @s¡Œ&çq ‘=*s√E\T. kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T
dü÷∫+#·>±` Á|üd<æ #Δä H’Ó ê ø£$ ª\÷düHμé s¡#q· \T #·~yêqT. e÷y√ùd≥T+>¥ Á|üd<æ Δä Á|üd+ü >∑+
ªªj·TTHêHé bòÕs¡+ Á|üd+ü >∑+μμ— "Twelve Nature Poems" ≈£L&Ü #·~yêqT. n˝≤π> $TÁ‘·T&ÉT
Vü≤] Çe«>±` Carl Chapek Áyêdæq "War with the Nutes' qe\ #·~yêqT.
Ä s√E˝À¢` Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À CÀs¡T>± |ü⁄düøÔ d£ Mü Tø£\å T Áyêdü÷+Ô &˚yê&çì.
myÓTk˛ÿ |ü⁄düøÔ d£ +ü düú Á|ü#T· ]+∫q ès¡es¡sêe⁄ ø£$‘·«+` ªªJeHê&çμμ |ü⁄düøÔ +£ |ü⁄sêD+>±s¡T
düMTøÏ+å #·eTì HêøÏ#êÃs¡T.
HêÁyê‘· #ê˝≤eT+~ $.s¡.dü+.$TÁ‘·T\≈£î q#·Ã˝Ò<Tä . ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï ≈£î≥T+ãsêe⁄
>±s¡T |ü⁄sêD+>±]øÏ ` ªªlø±+‘·Xs¯ à¡ n˝≤ Áyêj·T≈£î+&Ü ñ+&Ée\dæ+~μμ ` n+≥÷ O‘·sÔ +¡
ÁyêXÊs¡T. <ëX¯s~¡ >∏ ±s¡T ªªuÛwÒ ,t u≤>± ÁyêXÊe⁄μμ nHêïs¡T. kÕ+ã•esêe⁄ >±]øÏ ≈£L&Ü Hê
Áyê‘· q#·Ã˝Ò<Tä . Hê‘√ @MT nq˝Ò<Tä ø±ì` ªª»yêãT ÁyêkÕÔqìμμ |ü⁄sêD+>±]‘√ nHêïs¡≥.
nsTT‘˚` @MTÁyêj·T˝Ò<Tä .
es¡es¡sêe⁄ Ä düMTø£≈å î£ düe÷<Ûëq+ ÁyêXÊs¡T. H˚qT »yêãT ÁyêXÊqT. |ü⁄sêD+>±s¡T
s¬ +&É÷ e÷ |üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#ês¡T.
kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T m|ü&É÷ Hê‘√ ôd<’ ëΔ+‹ø£ #·sÃ¡ \T #ÓjT· ´˝Ò<Tä . `H˚qT ìC≤sTTr>±
ˇø£ÿ{Ï e÷Á‘·+ #Ó|üŒ>∑\qT. m._.¬ø.Á|ükÕ<é, Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄, kÕ+ã•esêe⁄>±s¡\
kÕ+>∑‘´· +˝À y˚T˝…q’ ø=+‘· ø£eT÷´ìdüTkº ÕVæ≤‘·´+ #·<eä >∑*>±qT. yê{Ï˝Àì sê»ø°jT· , kÕVæ≤‘·´
ñ<äé÷\ H˚|<ü ´ä∏ + |üP]Ô>± ns¡+ú #˚dTü ø√>∑*>±qT.
$»j·Tyê&É˝À kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T ¬s+&ÉTeT÷&˚fi¯ó¢ ñ<√´>∑+ #˚XÊs¡qT≈£î+{≤qT.
Äj·Tq $TÁ‘·T\+<ä]ø° ÄX¯Ãs¡´+ ø£*–+#˚ ìs¡íj·T+ rdüT≈£îì, qø£‡˝…’{Ÿ ñ<äéT Á|ü‘·´ø£å
ø±sê´#·sD¡ ì$T‘·+Ô nC≤„‘+· ˝ÀøÏ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
‘·sy¡ ê‘· ø=H˚ïfi¢̄øÏ ˇø£kÕ] $»j·Tyê&É s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü ˝é À s¬ \’ T mø£ÿ&ÜìøÏ yÓfi>¢̄ ± Äj·Tq
u§eTà‘√ black&white b˛©düT b˛düsº T¡ ¢ n‹øÏ+∫ ø£ì|æ+#êsTT. Hê≈£î #ê˝≤ u≤<Ûä ø£*–+~.

n+‘·{Ï ñ‘·ÔeTT&ÉT, kÕVæ≤‘·´Á|æj·TT&ÉT, Vü‰dü´Á|æj·TT&ÉT, #·<äTe]... Äj·Tq <äèwæºqT+∫
#·÷ùd`Ô Äj·Tq \ø£´å + |üP]Ô>±y˚sT¡ . @fi¯ó>¢ &∑ #ç êsTT. 1997˝ÀH√ ø=+#·+eTT+<äT yÓqø£\T>±H√
kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T »ãT“|ü&ç eTs¡D+Ï #ês¡ì`H˚qT Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£ m&ç≥s¡T>±
ñ+&É>± ` ‘Ó*dæ+~. n|üŒ{À¢ Äj·Tq Áyêdæq ˇø£ |ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]‘·yTÓ +Æ ~. n+<äT˝À q+&É÷]
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, |ü⁄sêD+>±s¡T, Hê>∑T]+∫ ≈£L&Ü Äj·TqÁyêXÊs¡ì ‘Ó*dæ+~.
|ü⁄sêD+>±s¡T ªª•eø±+‘·μμ nH˚ø<£ ä∏ ÁyêXÊs¡T kÕ+ã•esêe⁄>±] C≤„|øü +£ >±`
$»j·Tyê&É˝À $.s¡.dü+.ø±s¡és¡Z düe÷y˚XÊ\T ø±+Á¬>düT Ä|òd” Tü s√&ÉT˝¶ À C…V’ ≤æ +<é
˝≤&ç˝® À »s¡T>∑T‘·÷+&˚eì #ÓbÕŒqTø£<!ä
ˇø£kÕ] n≥Te+{Ï düe÷y˚X+¯ dü+<äs“¡ +¤ >± »]–q $X‚cÕ\T #ÓbÕÔqT.
ˇø£s√E sêÁ‹ H˚qT, |ü⁄sêD+>±s¡T C…V’ ≤æ +<é ¨≥˝ŸøÏ yÓfi≤¢+, $TÁ‘·T\T ø¬ .$.s¡eTD≤¬s&ç¶
>±]ì ø£*j·T&ÜìøÏ. #ê˝≤ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢, ø±\πøå|ü+ q&ç#êsTT. Ç+‘·˝À C≤«˝≤eTTœ,
es¡es¡sêe⁄ ªbÕ\ø°μ dæìe÷ #·÷dæe#êÃs¡T. H˚qT es¡es¡sêe⁄ eTTU≤eTTœ m<äTs¡T|ü&&É +É
n<˚yTÓ T<ä\T. |ü⁄sêD+>±s¡T, >∑~˝ÀøÏ e∫Ãq es¡es¡sêe⁄ì |ü\ø£]+∫ qe⁄«‘√`ªªÇ&ÉT>√
MT$TÁ‘·T&ÉT lø±+‘·Xs¯ à¡ μμ nì |ü]#·jT· +#˚XÊs¡T. n‘·qT #ê˝≤ ùdïVü≤+>± |ü\ø£]+#ês¡T.
C≤«˝≤eTTœ ≈£L&Ü. yê[¢<s›ä ÷¡ ø=~›ùd|ü⁄+&ç yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. Ä‘·sy¡ ê‘· e÷≥\ dü+<äs“¡ +¤ >±`
H˚H|Ó ü &É÷ llì ø£\TdüTø√˝Ò<ìä s¡eTD≤¬s&ç>¶ ±]‘√ nHêïqT. Äj·Tq ÄX¯Ãs¡´b˛sTT`ªªn<˚$T{Ï?
|ü<ä+&ç, Ç<˚ ¨≥˝À¢ Ç|ü&ÉTHêïs¡T |ü]#·j·T+#˚kÕÔqTμμ n+≥÷ ãj·T\T<˚s¡BXÊs¡T.
|ü⁄sêD+>±s¡T, Äj·Tq, H˚qTyÓfi≤¢+. >∑~ ‘·\T|ü⁄‘·≥>º ±H˚ ll ‘·\T|ü⁄rXÊs¡T. Hê Á|ü<eä∏ T<äsÙ¡ q+
n~: ˇ+{ÏMT<ä >∑fiÁ¢¯ &Üj·Ts¡T ‘·|Œü @ Ä#êÃ¤<qä ˝Ò<Tä ($»j·Tyê&É yê‘êes¡D+ n{Ï~º
eT]). #ê˝≤sêÁ‹ es¡≈î£ Äj·Tq‘√ ø±\πø|å +ü #˚XÊ+. ø£$>± llø£ì|æ+#˚ rs¡Tø°, e´øÏ>Ô ±
ø£ì|æ+∫q rs¡Tø° Hê≈£î #ê˝≤ e´‘ê´dü+ ø£ì|æ+∫+~. #ê˝≤HÓeTà<Óq’ eTìwæ. ñ<˚«>±\T
m≈£îÿe>± ø£ì|æ+#·ì e´øÏ.Ô kÕVæ≤‘·´+ $wüjT· +˝À Äj·Tq ø£eT÷´ìdüTº n_Ûe÷q+ m+‘·
OHêï Äj·Tq kÕVæ≤‘·´|üsq¡ƒ +, n_ÛsT¡ ∫ #ê˝≤ $XÊ\yÓTqÆ $. ll dü+Á|ü<ëj·T kÕVæ≤‘·´|üsq¡ƒ
dü+kÕÿs¡+ m+‘·{Ï<√ e÷Hêqï>±s¡T #Ó|üŒ>± $HêïqT. n<Ûä´j·Tq+ m+‘·˝À‘Ó’q<√
ªeTT‘ê´\düs+¡ :ˇø£ ø£èwæμμ n+≥÷ Äj·Tq Áyêdæq yê´dü+<ë«sê ‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. ÄsêÁ‹
Äj·Tq, ˇø£ j·TTeãè+<ä+, s¬ +&Ée Á|ü|+ü #·jT· T<äøΔ ±\+˝À s√yéTq>∑sêìøÏ e∫Ã ∫Á‘·yTÓ qÆ
dæìe÷rj·T&É+ >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. Äj·Tq e´øÏ‘Ô «· +˝À n<Û´ä j·Tq>∑TD+ >=|üŒ<äì ‘Ó*dæ+~.
y˚~ø£MT<ä >=|üŒ ñ|üHê´dü≈î£ &ÉT ø±&Éì Hê≈£î n|üŒ{Ïøπ ‘Ó\TdüT. >∑~˝À ≈£Ls=Ãì ùdïVæ≤‘·T\‘√,
Væ≤‘·T\‘√ e÷{≤¢&≥˚ |ü&ÉT ≈£L&Ü, #Ó|ü ø√<ä–q e÷≥ø±]ø±<äT. Hê≈£îqï ø=~›bÕ{Ï ‘·sy¡ ê‘·
nqTuÛyÑ ê\qT ã{Ï#º ÷· ùd`Ô ‘·sT¡ #·T |üsêø£ó>± y˚sπ Ä˝À#·q\˝À ñ+&˚ e´øÏ.Ô ll˝À H˚qT
>∑eTì+∫q ã\V”≤q‘· nq+&ç, Á|ü˝ÀuÛ+Ñ nq+&ç: dü+#·\Hê‘·àø£ Á|üø≥£ q\T #˚ùd ñ‘ê‡Vü≤+.
Ä Á|üø≥£ q\T ô|<ä>› ± ‘·sêÿìøÏ ì\ee⁄. uÛ≤cÕ #·eT‘êÿs¡+‘√ Äø£s¸¡ Dj ° T· +>± ñ+{≤sTT.

Äj·Tq≈£î ø£eT÷´ì»+, düs]Y j·T*»+, ~>∑+ãs¡‘«· +, (ø£$‘·«+˝À) ø=+‘·>± dü+Á|ü<ëj·T
|ü<ä´ø£$‘·«+, ÇcÕº\T. ã\yÓTÆq e#·qs¡#·sTT‘·, Á|üjÓ÷>∑yê~. n‘·´+‘· qMqT&ç>±
ìs¡÷|æ+#·Tø√e&É+ Çwü+º . Ä sT÷ ø±s¡D≤\e\¢ Äj·Tq, kÕVæ≤‘·´J$‘·+˝À dü«`|üs`¡ n_Ûe÷q,
<äTs¡_eÛ ÷qT\qT+∫ $eTs¡Ù\T m<äTs√ÿ ‘·|Œü ˝Ò<Tä . Hêø£syΔ¡ TÓ qÆ +‘·˝À Äj·Tq~ ˇø£ split
personality. ãVüQXÊ n≥T dü+Á|ü<ëj·TkÕVæ≤‘·´+, Ç≥T n‘·´+‘· Ä<ÛTä ìø£ |ü•ÃeT<˚XÊ\
kÕVæ≤‘·´+ Äj·Tìï Äy˚•+#·&+É ø±s¡D+ø±e#·TÃ. Äj·Tq Áyêdæq sπ &çj÷Ó Hê{Ïø\£ T, ø£<\ä∏ T,
ø=ìï yê´kÕ\÷ #·<eä >± Hê≈£îns¡yΔ TÓ qÆ $wüj÷· *$. >=|üŒ >π j·Tø£$. düs]Y j·T*C≤ìï Äj·Tq
m≈£îÿe>± Vü‰düééVü‰s¡+>± ‘˚˝≤Ãs¡ì Hê q$Tàø£. lløÏ kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+˝À`Äj·Tq˝Àì
ø£\>∑\T|ü⁄ dü+kÕÿsê\‘√düVü‰`‹\ø˘ ˇø£ ‘·s¡Vü‰>±q÷, n»+‘ê ˇø£ ‘·s¡Vü‰>±q÷
ã\yÓTqÆ `d”«j·T ø£+sƒê\T>∑\ yês¡dTü \T.
H˚qT $»j·Tyê&É πs&çjÓ÷πø+Á<ä+˝À |üì#˚dæq ø±\+˝À ˇø£kÕ] Äj·TqqT
πs&çjÓ÷ùdºwüHéøÏ rdüT≈£îe∫Ã ¬s+&ÉT Ç+≥sYeP´\T #˚XÊeTT. ˇø£{Ï H˚qT— ˇø£{Ï ñwül.
Äj·Tq ªªqeT•Ùyêj·Tμμ nH˚ ˇø£ ø£<ä∏ #·<eä >± ]ø±s¡T¶ #˚XÊqT. n~ ˇø£ XÊ&çdTü º eTqdü‘Ô ê«ìï
∫Á‹+#˚ >=|üŒø£<.ä∏
eTs=ø£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À`
kÕ«‹|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT y˚eT÷] ã\sê+ ø√s¡>± yê[¢+{À¢`H˚qT, ñwül‘√ ø£*dæ
s¡+>∑d\úü +MT<ä #˚ùd ªªyÓ+ø£≥|ü‹sêE Hê≥ø√‘ê‡Vü≤+μμ skit ì ñwül kÕúq+˝À ll>±]ì
≈£Ls√ÃeTì #˚XÊqT. ll#ê˝≤ Äq+~+#ês¡T.
n˝≤π>èTs=ø£dü+<äs¡“¤+˝À,
ªª>∑>q∑ eT+‘ê ì+&ç bı>∑˝≤>∑T Áø£$Tà
ãVüQfi¯|+ü #·$TCÀ´‘·‡ï uÛj Ñ T· ô|≥Tº qqTïμμ nH˚ Äj·Tq^‘·+˝À yêø±´\T:
ªªÄø±X¯|⁄ü f…&Ü]q+‘·{≤, nø£≥!
á πssTT˝Ò∫+~ ÇdüTø£‘·TbòÕqTμμ`#Ó|æŒ`dü+düÿè‘· ø£$u≤DT&ç ªªø±<ä+ã]μμ
>∑<´ä ø±e´+˝À, n‘·&TÉ ªªyÓHïÓ \≈£î s¡+>∑T\T #Ó|Œæ qμμ dü+<äs“¡ +¤ $ì|æ+#êqT. dü]>±Z Äj·Tq
yÓHïÓ \es¡qí ≈£î <ä>sZ∑ >¡ ± es¡qí n~. llÄX¯Ãs¡´|ü&`ç m+‘√ Äq+~+#ês¡T. eT+∫ ø£$‘·«+
ø£fiã¢¯ &çq|ü&ÉT Äj·Tq ÄkÕ«<äqøÏ, n_Ûq+<äqøÏ, m\¢\T˝Òe⁄. |ü<´ä s¡#q· ˝À ll $X¯«Hê<∏yä ê]øÏ
<ä>sZ∑ ,¡ ø£èwüXí ÊÅdøÔæ Ï ø±<äT. ll 1930`1940 eT<Û´ä ø±\+˝À Áyêdæq kÕVæ≤‘·ýê´kÕ\T #ê˝≤
$\TyÓq’ $. Á|ü‹ kÕVæ≤‘·´$<ë´]Δ ‘·|Œü ø£ n<Û´ä j·Tq+ #˚jT· <ä–q$.
ll n+fÒ >∑Ts¡T≈Ô î£ e#˚Ã~, l$T]j·÷\ sêeTø£èwüí ll>∑T]+∫ #˚dqæ |ü]XÀ<Ûqä .
Á|ü#T· ]+∫q ‘·q |æ.ôV≤#Y.&ç Á>∑+<∏+ä . lsêeTø£èwüí llô|’ |ü]XÀ<Ûqä Ä+Á<Ûä $X¯« $<ë´\j·T+˝À
Ábıô|òdüsY j·Td”« CÀ>±sêe⁄>±] ~>∑›s¡Ùø£‘·«+˝À #˚XÊs¡T. áô|<ä› |ü⁄düÔø±ìï Ä+Á<ÛäCÀ´‹
yês¡|Áü ‹ø£˝À düMTø£å ø√dü+ |ü+bÕs¡T. l |ü⁄sêD+ #ê˝≤ |ò÷ü f…qÆ ô|<äd› Mü Tø£å #˚XÊs¡T. ªªlløÏ
$T]j·÷\ ø£cÕj·T+μμ nì o]¸øô£ |{≤ºsT¡ . n|üŒ{À¢ Ä düMTø£å ø=+‘·$yê<ëìøÏ <ë]rdæHê `
#ê˝≤eT+~ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\T |ü⁄sêD+ düMTø£‘å √ @ø°u$ÑÛ +#ês¡T. $T]j·÷\ sêeTø£èwüí
eTè<äTdü«uÛ≤$. $»j·Tq>∑s+¡ eTVü‰sêC≤ dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\qT+∫ ªªuÛ≤cÕÁ|üMDμμ _s¡T<ä|≥ü º
|üØø£å˝À ø£è‘ês¡TΔ\j·÷´s¡T. ‘·s¡yê‘· m+.@. #˚dæ ø±øÏHê&É, ‘·DT≈£î, Á|üuÛÑT‘·«ø£fi≤XÊ\˝À¢
‘Ó\T>∑T˝…ø£Ãs¡sY>± |üì#˚XÊs¡T. nuÛÑT´<äj·Tø£$ Äe+‘·‡ k˛eTdüT+<äsY>±]øÏ Äràj·TT&ÉT.
1960\ ø±\+˝À Äj·Tq e#·qø£$‘·«+ uÛ≤s¡‹ kÕVæ≤‘·´|üÁ‹ø£˝À ‘·s#¡ T· n#·Ãe⁄‘·÷+&˚~.
H˚H]Ó –q Hê{ÏøÏ ‘·DT≈£î <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘ >±]øÏ #ê˝≤ ñ‘·sÔ ê\T ÁyêdüT+Ô &˚yês¡T.
ø£$>±, e´øÏ>Ô ± ø£ì|æ+#·&+É ˝À Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±] sƒk¡ Õ‡ ø£qãs¡Tdü÷+Ô &˚yês¡T. ùdïVü≤o*.
n+‘· ø£$‘·«+, $eTs¡Ù ÁyêdæHê, ‘·q<ä+≥÷ $•wüyº TÓ qÆ s¡#s· TT‘·>± m+<äTø√ ì\ã&É˝øÒ £
b˛j·÷s¡ì Hê uÛ≤eq.
dü]>±>∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä >±ì`nedüsê\ dü÷sê´sêe⁄>∑T]+∫ Áyêdæq Áyê‘·\e\¢H√, $T]j·÷\
sêeTø£èwüí |ü]XÀ<Ûqä ô|’ $eTs¡Ùe\¢H√`øÏìdæ, ø£$ >∑C\®… eT˝≤¢s¬ &ç¶ ªª|üe¢ +>±\≈£î \e+>±\Tμμ
n+≥÷ $XÊ˝≤+Á<Ûä |üÁ‹ø£˝À |ò÷ü f…qÆ $eTs¡ÙÁyêXÊs¡T`|ü⁄sêD+MT<ä.
ˇø£|ü &ÉT n<˚|› *ü ¢ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ ll kÕVæ≤‘·´ (ø£$‘·«?) yê´dü+>∑+ >∑T]+∫
ªªll ø£$‘êÁ|ükÕúq+μμ o]¸ø£ nqT≈£î+{≤qT, |ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]+#·>±`$eTs¡Ù≈£î&ÉT sê#·eT\T¢
sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶ rÁe$eTs¡Ù #˚XÊs¡T.
á¬s+&ÉT $eTs¡Ù\T#·÷&É>±`ll>∑T]+∫ ø£∫Ã‘·yTÓ qÆ |ü]XÀ<Ûqä |ò*ü +#·˝<Ò ìä #ê˝≤
eT+~øÏ ns¡ΔyÓTÆ+~. ì»yÓTÆq ll e´øÏÔ‘ê«ìï Ä$wüÿ]+#ê\ì Äy˚X¯|ü&çq Äs¡TÁ<ä>±ì,
¬ø.$.s¡eTD≤¬s&ç¶>±s¡T>±ì, Ä|üì#˚j·T˝Òø£b˛j·÷s¡T.
Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À |üì#˚ùdø±\+˝ÀH˚ »]–q eT]ø=ìï |òTü ≥q*ï Á|ükÕÔ$kÕÔqT.
e÷ |üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈î£ \T Hês¡>¢ ±s¡T n|üŒ{À¢ sê»´düuÑÛ düuTÑÛ ´\T≈£L&É. øπ +Á<äkÕVæ≤‘·´
nø±&ÉMTyês¡T, ø£+<äT≈£L] MπsX¯*+>∑+MT<ä, >∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±]MT<ä monographs
Áyêùd |üì Äj·Tq≈£î n|üŒ–+#ês¡T. MπsX¯*+>∑+ô|’ |ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]+#êø£, >∑Ts¡C≤&Éô|’ |ü⁄düøÔ +£
Áyêùd Á|üjT· ‘·ï+˝À Äj·Tq $XÊ˝≤+Á<ÛÁä |ü#T· s¡D dü+düqú T+∫, >∑Ts¡C≤&Éyê] original dia-
ries ùdø£]+#ês¡T.
Hês¡y¢ ês¡T Ä&ÓØ’ \˝Àì düe÷#ês¡+ n+‘·{˙Ï ∫qïôdE ’ q÷´dt Á|æ+{Ÿ ø±–‘ê\MT<ä
dü+e‘·‡sê\yê]>± f…Æ|ü⁄#˚sTT+∫`>∑T‘·TÔ\T>∑T‘·TÔ\T>± #·<äe&ÜìøÏ M\T>± @sêŒ≥T
#˚dTü ≈£îHêïs¡T. á f…|Æ +æ >¥ |üì s¬ +&ÉTeT÷&ÉTkÕs¡T¢ »]–+~. eT÷\+‘√ M{Ïì dü]#·÷ùd|üì˝À
Hês¡¢yê]øÏ ø=+‘·ø±\+ q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, ‘·s¡yê‘· ¬ø.$.s¡eTD≤¬s&ç¶,
|ü⁄sêD+yês¡T, ø=+‘·ø±\+ #·÷XÊs¡T. ∫e] set |ü⁄sêD+>±s¡T, H˚qT #·÷XÊ+.
ˇø£|ü&ÉT nedüsê\ dü÷sê´sêe⁄>±] dü+bÕ<äø£‘·«+˝À yÓ\Te&çq ªª>∑Ts¡C≤&É
˝ÒK\T`&ÓØ’ \Tμμ ø£+f… Hês¡y¢ ê] ø£èwæ $düèÔ ‘·yTÓ qÆ ~. M{Ïì #·<eä &É+ ˇø£ n|ü⁄s¡÷|ü neø±X¯+.
á #·<äe&É+˝À, |ü⁄sêD+>±s¡T nedüsê\ dü÷sê´sêe⁄ #˚dæq ‘·|ü*ï ø£ìô|{Ïº ‘Ó\T>∑T
nqTyê<ë\T#˚dqæ nedüsê\yê]øÏ Ç+^¢wßü dü]>± sê<äì‘˚*Ã`n‘·ìï rÁe+>± $eT]Ùdü÷Ô

e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡T. BìMT<ä ôd{Ïá º X¯«s¡sêe⁄, ø¬ .$.s¡eTD≤¬s&ç¶ ∫ø±≈£î|ü&,ç
$XÊ˝≤+Á<Û|ä Áü ‹ø£˝À »yêãT yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡ì Hê≈£î>∑Ts¡T.Ô
n<ä˝≤ ñ+&É>±`
á &ÓØ’ \ n<Û´ä j·Tq+e\¢, Hês¡y¢ ê]øÏ >∑Ts¡C≤&É MT<ä Á|ü|‹ü Ô düqï–*¢+<äì |ü⁄sêD+>±s¡T
Hê‘√nHêïs¡T. MπsX¯*+>∑+ e+{Ï ìcÕ˜>]∑ wüß&˜ TÉ ø±<äTø£<ë! nì >∑Ts¡C≤&Éô|’ Hês¡y¢ ê] |òsæ ê´<ä≥!
ˇø£ ø±s¡D+:
>∑Ts¡C≤&É ‘·q&ÓØ’ \˝À Äq+<ä>»∑ |ü‹ >∑T]+∫ ˇø£#√≥ Áyêdü÷`Ô ªª‘·q ñ+|ü⁄&ÉT
ø£‘øÔÓ Ï qqTï ø±|ü˝≤ #˚XÊπs!μμ nì u≤<Û|ä &ü qç dü+<äs“¡ +¤ ñ+~. Ä ñ+|ü⁄&ÉTø£‘ÔÓ ù|s¡T sêeTkÕ«$T.
#ê˝≤ n+<äyTÓ +Æ ~. ø±ì, ô|+¬ø|òTü ≥+. Äq+<ä>»∑ |ü‹øÏ ÄyÓT|ü≥¢ n~Ûø±qTsê>∑+. >∑Ts¡C≤&É
yês¡+fÒ ÄyÓT áX¯«s¡ys˚ T¡ øÏ ø£èwüdí sü Œ¡ +˝≤>∑ ˇ~– ñ+&˚<≥ä . n+<äTe\¢ ÄyÓTu≤<Û´ä ‘· sêC≤yês¡T
>∑Ts¡C≤&Éyê]øÏ n|üŒ–+#ês¡H~˚ kÕsê+X¯+.
Hês¡¢yês¡T dü«uÛ≤e‘·', m+&ÉT$Ts¡|üø±j·T e+{Ïyês¡T. Ç≥Te+{Ï ªªuÛÑè‘·´‘·«+μμ
>∑Ts¡C≤&É$\Teì, Äj·Tqø£fie¢¯ TT+<äT ‘·>π ˝Z ≤>∑ #˚dæ ñ+&Ü*. Ç˝≤π>, ØyêsêDÏ` Äq+<ä>»∑ |ü‹
>±] #Ó˝\¢… T`n|üŒ\ø=+&Éj÷· +ã≈£î >∑Ts¡C≤&É ø±s¡´<ä]Ù‘·«+ >∑T]+∫ ≈£L&Ü ø±s¡D≤\T ñ
+&çñ+&Ée#·TÃ. @yÓT‘Æ @˚ $T, Hês¡y¢ ês¡T >∑Ts¡C≤&É>T∑ ]+∫ ≈£L&Ü kÕVæ≤‘·ńø±&ÉMTøÏ Mono-
graph ÁyêXÊs¡T. H˚Hê |ü⁄düø Ô +£ #·<eä ˝Ò<Tä ø£qø£, Hês¡y¢ ê] n_ÛÁbÕj·÷\T m˝≤ yÓ\&¢ j É ÷· ´jÓ÷
Hê≈£î ‘Ó*j·Te⁄.
Hês¡¢yês¡T kÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMT Á|ü#·Ts¡Dø√dü+ ªø£Hê´X¯ó\ÿ+μHê≥ø£+ ªªdü+øÏå|üÔÁ|ü‹μμ
‘·j÷· s¡T#˚XÊs¡T. n~ n#·ÃsTT+~. ø±ì, <ëìô|’ rÁe nuÛ´Ñ +‘·sê\T ‘·˝‘… êÔsTT. Ç+<äT≈£î
eTTK´ø±s¡D+: n+<äT˝Àì bÕÁ‘·\ dü+uÛ≤wüD*ï ‘·q dü+øÏå|üÔ‘· kÂø£s¡´+ø√dü+ ˇø£]$
y˚s=ø£]$>± e÷sêÃs¡ì. nsTT‘˚`Ç+<äT>∑T]+∫q düe÷#ês¡+ Hê≈£î |üP]Ô>± ‘Ó*j·T<äT.
|ü⁄sêD+>±s¡T ndü+‘·è|æÔ Á|üø{£ +Ï #·&+É e÷Á‘·+ >∑Ts¡T+Ô ~.
πø+Á<äkÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMT Hês¡¢yê]øÏ ˇø£ dü+e‘·‡s¡+ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Á|üø£{Ï+∫+~.
(‘Ó\T>∑Ts¡#s· TT‘·>±). nsTT‘˚, |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á|ü<ëHêìøÏ eTT+<äT "Indian literature" <Ó«’ e÷dæø£
|üÁ‹ø£ (nø±&ÉMT Á|ü#T· s¡D)˝À Hês¡>¢ T∑ ]+∫q |ò÷ü f…qÆ $eTsêÙ yê´dü+ Á|ü#T· ]+∫+~. Äj·Tq
|ü⁄s¡kÕÿsêìï ‹s¡dÿü ]dü÷Ô nø±&ÉMTøÏ ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊs¡T. Ä ‘·sy¡ ê‘· ø£eå ÷|üD|üs«¡ + ø=+‘·
q&ç∫+~>±ì, Hês¡y¢ ês¡T |ü⁄s¡kÕÿsêìï rdüTø√˝Ò<Tä .
H˚ qø£ÿ&É ñqï ø±\+˝ÀH˚ Äj·Tqø°, ø¬ .m˝Ÿ.mHé Á|ükÕ<é>±]ø° e∫Ãq sê»ø°jT·
$uÛ<Ò ë\e\¢ Hês¡y¢ ês¡T ôV≤’ <äsêu≤<äTyÓ[b¢ ˛sTT, m&ç{À]j·T˝Ÿ ˇø£{eÏ ÷Á‘·+ f…*Á|æ+≥sYô|’
|ü+|ü⁄‘·÷+&˚yês¡T`Ä ‘·sy¡ ê‘· eT]ø=H˚ïfi¯ø¢ Ï Ä+Á<ÛCä À´‹ qT+∫ Äj·Tq |üP]Ô>± ‘·|ü ≈£îHêïs¡ì
$HêïqT.
e÷ yês¡|Áü ‹ø£ #·]Á‘·˝À, ˇø£ s¡#s· TT‘·, j·÷»e÷Hê´ìøÏ`y˚sπ ˇø£ e´øÏÔ ‘·s|¡ ⁄ü q
Vü‰MTe⁄+&ç`Ä e´øÏÔ n|ü‘·qMT<ä y˚dTü ≈£îì, <ëìì rs¡Ã&ÜìøÏ $~Û>± ø£<\ä∏ T Áyêdæq dü+|òTü ≥q

me]¬øH’ ê $+‘·>± ‘√#·e#·TÃ. ø±ì`»]–+~. Ä s¡#s· TT‘· sê#·ø=+&É $X¯«Hê<∏Xä ÊÅd.Ôæ n˝≤
n#·ÃsTTq ø£<\ä∏ T ªªu≤ø°ø<£ \ä∏ Tμμ ù|]≥ ‘·sy¡ ê‘· |ü⁄düøÔ +£ >± yÓ\Te&ç+~. ádü+>∑‹ |ü⁄sêD+>±s¡T
Ä |ü⁄düøÔ ±ìøÏ Áyêdæq eTT+<äTe÷≥˝À yÓ\&¢ +ç #ês¡T. Äø±\+˝À sê.$.XÊÅd,Ôæ ø±∞|ü≥ï+
sêe÷sêe⁄, #ê.k˛. e÷ |üÁ‹ø£øT£ ‘·s#¡ T· >± ø£<\ä∏ T Áyêùdyês¡T. ø£<\ä∏ b˛{°\T ô|&ç‘`˚ #ê˝≤
eT+∫ø£<\ä∏ T m≈£îÿedü+K´˝À e#˚Ã$. n≥Te+{Ï m+#·<–ä q ø£<\ä∏ T Áyêdæq yê]˝À` ì&É<yä √\T
e÷\‹, ◊.$.mdt. n#·T´‘·e*¢, bÕ\&ÉT>∑T y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, Ä~$wüß,í $.sêC≤sêeTyÓ÷Vü≤q
sêe⁄ e+{Ïyês¡T HêøÏ|Œü {Ïø° >∑Ts¡T.Ô n˝≤π> Hê≥ø±\b˛{° ô|&ç‘`˚ HÓeT*ø£+{Ï ‘ês¡øs£ êe÷sêe⁄,
q+&É÷]düTu≤“sêe⁄, >∑DÒwtbÕÁ‘√, ôdàÌ˝Ÿ e+{Ïyês¡T #ê˝≤eT+∫Hê≥ø±\T ÁyêXÊs¡T.
e÷s¡Trsêe⁄ Áyêdæq ªªuÛ≤s¡‘·HêØ ˙ e÷+>∑fi≤´ìøÏ eTs√eTT&çyÓsTT´μμ nH˚ Hê≥ø£+,
uÛ>Ñ e∑ <äEø® +£ nH˚ dü+düÿè‘· (ÁbÕø£è‘·) Á|üV≤ü düHêìï Á|üK´ lsêeTeT÷]Ô>±s¡T(kÕ«$T`kÕì
ù|]≥) nqTe~ùdÔ <ëìì e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#êeTT.
e÷ |üÁ‹ø£˝À` H=#·TÃ≈£î+≥÷H˚` ¬s+&ÉT qe\*ï <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#·Ts¡D
ÁbÕs¡+_Û+∫ ≈£L&Ü nìyês¡´+>± eT<Ûä´˝À Äù|XÊeTT. ˇø£{Ï: bÕ\>∑T$Tà |ü<äàsêE>±]
ªªsêeTsêC≤´ìøÏ s¡V≤ü <ë]μμ. s¬ +&ÉT: <ëX¯s~¡ s∏ +¡ >±#ês¡´`ªª»q|ü<+ä μμ. n˝≤π> y˚TeTT #˚dqæ
eTs=ø£ bıs¡bÕ≥T: ˇø£kÕ] ø£<\ä∏ b˛{°˝À ˇø£ ø£<≈ä∏ î£ ãVüQeT‹ Á|üø{£ +Ï ∫ mes√ n~ø±|”
ø£<>ä∏ ± ñ‘·sÔ +¡ Áyêj·T&É+ e\¢, ãVüQeT‹ s¡<Tä #› X˚ ÊeTT. ‘·sy¡ ê‘· Äø£<ä∏ Áyêdæq ≈£îi¿yê&ç
<ë«sê Äñ‘·sÔ +¡ Áyêdæq e´øÏÔ <äTs¡T<˚X› +¯ e÷ø£syΔ¡ TÓ +Æ ~. |ü⁄sêD+>±s¡T #ê˝≤ H=#·TÃ≈£îì, Ä
≈£îÁs¡yê&ç eTs√ eT+∫s¡#q· yÓ+≥H˚ Á|ü#T· ]+#ês¡T. Ä ≈£îÁs¡yê&ÉT ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·, dæìe÷<äsÙ¡ ≈£î&ÉT
e+o.
1973˝À ø±e#·TÃ, e÷|üÁ‹ø£˝À ˇø£ ø=‘·ÁÔ |üjT· ‘·ï+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T |ü⁄sêD+>±s¡T.
Áyê‘·˝À q÷s¡Tù|J\ ˝À|ü⁄ ∫qïqe\*ï es¡dü>± Á|ü#·T]+#ê\H˚<˚ Ä Á|üjÓ÷>∑+.
ªªqe˝≤Á|æjT· <ä]Ùìμμ nì Ä |üs+¡ |üs≈¡ î£ o]¸ø£ ìs¡sí TT+#ês¡T. á qe\\ es¡d˝ü À düTe÷s¡T
20qe\\T <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]+#ê+. M{Ïqìï+{Ïì n<˚ o]¸ø‘£ √ qeuÛ≤s¡‘Y ãTø˘V≤ü Ödt
($»j·Tyê&É) |ü⁄düøÔ ±\T>± Á|ü#T· ]+∫+~. lj·TT‘·T\T eT˝≤¢~ dü÷]u≤ãT ªª©˝≤eTH√Vü≤s¡+μμ.
|æ. dü‘´· e‹ ªªeTÁ]#Ó≥Tºμμ eT˝≤¢~ yÓ+ø£≥ø£èwüeí T÷]Ô ªªπs|ü{øÏ =&ÉT≈£îμμ j·T˝≤¢e»®\sêeT˝øÏàå
ªªyÓHïÓ \yÓT≥T¢μμ, $.sêC≤sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ Áyêdæq ªªø=‘·∫Ô >∑Ts¡Tμμ (Ç~ n‘·&ç yÓTT<ä{qÏ e\
≈£L&É) Hê≈£î >∑Ts¡TqÔ ï s¡#q· \T. M{Ïì Äø±\+˝À #ê˝≤u≤>± #·~yês¡T.
düTe÷s¡T>± n|üŒ{À¢H˚ ø=eT÷à]y˚DT>√bÕ\sêe⁄ Áyêdæq ¬s+&ÉTqe\\T`ˇø£{Ï:
ªªˇπøs¡ø+Ô£ ˇπø eTqTwüß\Tμμ, s¬ +&ÉT: ªªá<˚X+¯ ˝À ˇø£u≤Û >∑$T~μμ bÕsƒ≈¡ î£ \T u≤>± #·~yês¡T.
;Hê<˚$ ªªùV≤+>¥ $T øÏ«ø˘μμ nH˚ qe\≈£L&Ü u≤>± #·~yês¡T »q+.
ˇø£kÕ] ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T e÷ Ä|òd” Tü ≈£î e#êÃs¡T. m|ü&É÷ ‘·q #Ûê+ãs¡T e~* y˚T&É
mø£ÿì Hês¡>¢ ±s¡T ≈£L&Ü e#êÃs¡T. q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡÷ e#êÃs¡T. e÷ yês¡|Áü ‹ø£
ôdø£Hå ˝é À #ê˝≤ùd|ü⁄Hêïs¡T. e÷≥\ dü+<äs“¡ +¤ >±, XÊÅd>Ôæ ±s¡T Ä‘·àø£<sä∏ êùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì

q+&É÷] ø±uÀ\T Á|ükÕÔ$+#ês¡T. Hês¡>¢ ±s¡T >∑{>ºÏ ± düeT]Δd÷ü Ô ªªsêj·T+&ç y˚T+ y˚kÕÔeTTμμ
nHêïs¡T. |ü⁄sêD+>±s¡T. H˚qT, ñ‘ê‡Vü≤|ü&Ü¶+. Ç˝≤+{Ï $wüj÷· ˝À¢ yÓ+≥H˚ Vü‰MT *e«&É+˝À
XÊÅd>Ôæ ±]ì $T+∫q yêfi¯ó+¢ &ÉsT¡ . ªªlø±+‘Yì eTÁ<ëdüT |ü+|ü+&ç. Hê≈£î ‘√&ÉT+{≤&ÉT |üì
|üPs¡sÔ TTb˛‘·T+~μμ nì Äj·Tq wüs‘¡ T· ô|{≤ºsT¡ .
s¬ +&ÉTs√E\T >∑&#ç êø£ ndü\T$wüjT· + Hês¡>¢ ±s¡T #ÓbÕŒs¡T`ªªÇ‘·>±&ÉT yÓfi&¢¯ +É <ä+&É>.∑
&çøπ {º Ÿ #˚ùd neø±X¯+ XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ˝Ò<Tä . m≥T‹]^ Äj·TH˚Áyêj·÷*. HÓ˝À s¬ +&ÉTHÓ˝À¢ Ç‘·&TÉ
Äj·Tq ≈£L&Ü ‹s¡>&∑ +É ‘·|Œü |üì»s¡><∑ Tä μμ nì. n~ì»y˚T!`H˚qT yÓfi˝¢¯ <Ò Tä , Äj·Tq Áyêj·T˝Ò<Tä .
Çø£ÿ&É eTs=ø£ $wüj·T+ >∑Ts¡TÔ≈£îek˛Ô+~. q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T
Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£˝À ñ+&É>± ø=ìïqe\\T nqTe~+#ês¡˙, u≤\π>j·÷\T ÁyêXÊs¡˙, ø=+<ä]øÏ
‘Ó*dæ ñ+&Ée#·TÃ. Ä+Á<ÛäCÀ´‹ bÕsƒ¡≈£î\≈£î Äj·Tq ôd’qT‡$wüj·÷\ s¡#·sTT‘·>± ‘Ó*dæ
O+&Ée#·TÃ. ø±ì`ø£$>± Äj·Tq |ü<ë´\÷, ^‘ê\÷ ÁyêXÊs¡ì #ê˝≤eT+~øÏ ‘Ó*j·T<äT.
Äj·Tq ˇø£ dü+<äs¡“¤+˝À Ä s¡#·q\T Hê≈£î#·÷|æ+#ês¡T. ø£èwüíXÊÅdæÔ, ll\ Á|üuÛ≤e+‘√
\*‘·+>±q÷, #·Ts¡T≈£î>±qT q&ç∫q 1950\ Hê{Ï ø£$‘·«eT~. áø£$‘·«+ >∑T]+∫ H˚qT
Hê >∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T, dü«j·T+>± eT+∫ø£$ nsTTq eTTrÔ$ \ø£åàD<ëdüT>±]øÏ #ÓbÕŒqT.
ªªÇø£H+˚ ? eTq ªªdüTs¡T∫μμ Á|ü#T· s¡D\ ‘·s|¡ ⁄ü q |ü⁄düøÔ +£ >± y˚<ë›+μμ nHêïs¡T. n˝≤>∑ yê]<äs› ÷¡
eT+∫ùdïVæ≤‘·T\T ≈£L&Ü nj·÷´s¡T. ªªñwüdæ«ìμμ ù|]≥, e÷Hêqï>±] eTT+<äTe÷≥‘√,
Ä|ü⁄düÔø£+ n#·ÃsTT+~. n|üŒ{ÏqT+∫ \ø£åàD<ëdüT>±s¡T |ü⁄sêD+>±]øÏ ≈£L&Ü eT+∫
$TÁ‘·T\j·÷´s¡T.
1974 ÁbÕ+‘ê\ ‹s¡T|ü‹qT+∫ ˇø£ j·T÷ìe]‡{° dü÷&º +Ó {Ÿ e÷ Ä|òd” Tü ≈£î e#êÃ&ÉT.
düTe÷s¡T 400 ù|J\≈£îô|>’ ± ñ+&˚ ô|<äq› e\qT Mø°˝¢ À Á|ü#T· s¡Dø√dü+ Ç#êÃ&ÉT. |ü⁄sêD+>±s¡T
ãs¡Te⁄#·÷dæ u…~], ñ<ëd”q+>±H˚ rdüT≈£îHêïs¡T. <ëìì ‘·eT Ábıô|dò sü Y ÁyêXÊs¡˙, m|üŒ{À¢
n#·TÃyÓjT· ´>∑\s¡˙, n&ç>±&ÉT. ªªÇ#êÃs¡Tø£<ë`#·~$ Ä˝À∫kÕÔ+. ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+μμ nHêïs¡T.
n‘·&TÉ yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. |ü⁄sêD+ ˇø£kÕ] ù|J\T n\y√ø£>± ‹s¡>π dæ, ;s¡Tyê˝À ì\eqe\˝À¢
ô|{≤ºs¡T.
düTe÷s¡T Äs¡THÓ\\T<ë{≤ø£ Ä ‹s¡T|ü‹ nu≤“sTTe#êÃ&ÉT. ªªm|ü&ÉT Á|ü#T· ]kÕÔμμs¡ì
n&ç>±&ÉT. ªªÄ˝À∫+#ê*. #ê˝≤ô|<ä›qe\. ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+˝…+&ç`MT≈£î ‘=+<ä¬s’‘˚ rdüT≈£î
yÓ[b¢ ˛+&çμμ nì |ü⁄sêD+>±s¡T K+&ç‘+· >±#ÓbÕŒs¡T. Ä nu≤“sTT K+>±s¡T|ü&ç ªªe<äT˝› +… &çμμ
nì yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT.
ˇø£Hê&ÉT |ü⁄sêD+>±s¡T Ä|òd” Tü ≈£î edü÷HÔ `˚ ªªX¯sà¡ >±s¡÷, @+ qe\+&û! n<äT“¤‘+· >±
e⁄+~. eTq+ y˚ùd<ë›+. nsTT‘˚èT+∫ dü+<äs¡“¤+ ø£ìô|{Ïº yÓj·÷´*μμ nHêïs¡T.
ø£ìô|{≤ºs¡T≈£L&Ü.`ªªq÷πsfi¯¢ ‘Ó\T>∑Tqe\ eT¨‘·‡e+μμ n+≥÷ 1975˝À Ä qe\
<ÛësêyêVæ≤ø£ yÓTT<ä\Tô|{≤ºsT¡ ! (MπsX¯*+>∑+>±] ªsê»X‚Ks¡ #·]Á‘·qe\ 1875˝À e∫Ã+~.
n~ ‘Ó\T>∑T ‘=*qe\) ` bÕsƒ≈¡ î£ \T $s¡>ã∑ &ç #·~yês¡T. Ä qe\ù|s¡T ªªVæ≤eTC≤«\μμ. Ä

s¡#s· TT‘· ªªe&Ós¶ ¡ #·+&û<ëdüTμμ nH˚ ø£\+ù|s¡T‘√ s¡#H· êyê´dü+>∑+ ÁbÕs¡+_Û+∫q |ò˝æ ≤dü|”ò
Ábıô|dò sü Y (y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ j·T÷ìe]‡{°) #˚≈L£ ] düTÁãVü≤àDÒ´X¯«s¡sêe⁄. Ä d”]j·T˝Ÿ Á|ü#T· ]+#˚
ø±\+˝À Äj·Tq $»j·Tyê&É e∫Ã |ü⁄sêD+>±]øÏ, Hê≈£î eT+∫ ùdïVæ≤‘·T\j·÷´s¡T.
ˇ&É÷¶bı&ÉT>∑÷ ø±ì` d”<ëkÕ<ë e´øÏÔ. yÓT\¢>± e÷{≤¢&É&É+, Vü≤&Ü$&ç ÇdüTeT+‘·≈£L&É
˝Òøb£ ˛e&É+, #ê˝≤ private person ø±e&É+, Äj·Tq Á|ü‘´˚ ø£‘\· T. Ä <ÛësêyêVæ≤ø£ #ê˝≤ø±\+
bÕ≥T kÕ–+~. n~ |üPs¡j Ô T˚ dü]øÏ H˚qT $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ yÓ[b¢ ˛j·÷qT.
Ä‘·sy¡ ê‘· ªªnqTø£Då øÏ +£ μμnH˚ eTs=ø£qe\≈£L&Ü Äj·Tq ÁyêXÊs¡T. 1974`1975˝Àè÷
|üÁ‹ø£≈î£ #Ó*q¢ ` eTs√>=|üŒ s¡#q· ` dü‘´· +X¯+ø£se¡ T+∫ ªªneTsêe‹ ø£<\ä∏ Tμμ. eT¨<äéT+˝≤>∑,
neTsêe‹ H˚|<ü ´äÛ +˝À dü‘´· +>±s¡T nø£så ê˝≤ q÷s¡Tø£<\ä∏ T ÁyêXÊs¡T.
ˇø£ #·\¢ì kÕj·T+ø±\+ eT]+‘· #·\¢>± ≈£Ls¡TÃì e÷{≤¢&ÉTø=H˚y˚fi¯ e÷≥\
dü+<äs¡“¤+>± dü‘·´+>±s¡T neTsêe‹ H˚|ü<Ûä´+>± s¡ø£s¡ø±\e´≈£îÔ\ eTqdüÔ‘ê«\ ∫Á‘·D‘√
∫qïø£<\ä∏ T Áyêj·÷\ì ñqï<äHêïs¡T. |ü⁄sêD≤\T ªªyÓ+≥H˚ ÁbÕs¡+_Û+#·+&çμμ nì ‘=+<äs#¡ X˚ Ês¡T.
e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À n#·TÃ˝À ˇø=ÿø£ÿ ù|J ì&ç$ ø£<\ä∏ $. ÁbÕs¡+_Û+∫q~ yÓTT<ä\T
dü‘´· +>±s¡T ˇø£ |üPqø£+˝À ñqï≥Tº @yêsêì ø±yês¡+ ø£<ä∏ Áyêdæ|+ü ù|yês¡T. sπ &çj÷Ó ùdwº Hü √¢
ø±˙, ãj·Tf…øÿ£ &Éø±˙, |ü]∫‘·T\T m<äTs¬ ‘’ #˚ ê\T ‘·qT Áyêj·TuÀj˚T ø£<ä∏ >∑T]+#˚ e÷{≤¢&y˚ ês¡T.
Äs√E˝À¢ neTsêe‹ø£<\ä∏ T #·<eä &É+ bÕsƒ≈¡ î£ \ kÕVæ≤‘·´dü+kÕÿs¡+>± e÷]+~. nø£så ê˝≤
q÷s¡Tø£<∏ä\T ÁyêXÊø£`@ ø£<∏ës¡#·sTT‘·ø° »s¡>∑ì ns¡T<Ó’q >ös¡e+ Äj·TqøÏ »]–+~.
$»j·Tyê&É˝ÀqT, neTsêe‹˝ÀqT ªªneTsêe‹X¯‘·ø£<Û√‘·‡e+μμ »]–+~. $»j·Tyê&É
qy√<äj·TÁ|ü#·Ts¡D dü+düú |ü⁄düÔø£+>± Á|ü#·T]ùdÔ, ‘êHÓ’ø√] eTTfi¯¢|üP&ç yÓ+ø£≥s¡eTD ô|<ä›
eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊs¡T. u≤|ü⁄ Á|ü‹ø£<∏äø° ns¡T<Ó’q πsU≤∫Á‘ê\T düeT≈£LsêÃs¡T. ‘·s¡yê‘·
#ê˝≤ø±˝≤ìøÏ Á|üd<æ Δä Væ≤+B dæìe÷`<äsÙ¡ ≈£î&ÉT XÊ´+u…H>Ó ˝∑ Ÿ ø=ìïø£<*ä∏ ï m+#·T≈£îì Væ≤+B˝À
{Ï.$. d”]j·T˝Ÿ>± Á|ükÕs¡+ #˚sTT+#ês¡T.
ˇø£kÕ] yÓqøÏÿyÓ[`¢ 1972 Hê{Ï C…Ä’ +Á<Ûä ñ<äéT+ >∑T]+∫ ø=+‘·#bÓ ÕŒ*.
1969˝À ‘Ó\+>±D ñ<äéT+ yÓqø£ã{≤ºø£ 1972 Hê{ÏøÏ Ä+Á<ÛäÁbÕ+‘·+
sê»ø°jT· esêZ\øÏ, eTqsêh+ eTq≈£î+fÒ u≤>∑T+&ÉTqH˚ n_ÛÁbÕj·T+ ø£*–+~. Ä+Á<Û<ä X˚ +¯
n+‘·{≤ yÓ\T¢e˝≤>∑ C…’Ä+Á<Ûä ñ<äéT+ #Ó\πs–+~. $»j·Tyê&É˝À p.w.d Á>ö+&é‡˝À
eTVü‰düuÛÑ\T »]>±sTT. ñ<äΔè‘·+>± Ä+Á<ÛäT\ Äy˚X¯+ ø£≥º\T ‘Ó+#·T≈£î+~. ø±ø±ì
yÓ+ø£≥s¡‘·ï+>±s¡T Äø±\+˝ÀH˚ eTs¡DÏ+∫, C…’Ä+Á<Û√<äéTH˚‘·>± ìyêfi¯ó\+<äT≈£îHêïs¡T.
|üÁ‹ø£\˝À Ä+Á<ÛCä À´‹, $XÊ˝≤+Á<Û,ä áñ<äé÷ìï düeT]Δ+#·˝<Ò Tä . ñ<äéTø±s¡T\ ÄÁ>∑V‰ü ìï
<äèwæ˝º À ô|≥Tº≈î£ ì ñuÛj Ñ T· |üÁ‹ø£\ Ä|òd” Tü \ e<ä› C.R.P.F ã\>±\ ø±´+|ü⁄\T nedüse¡ Tj·÷´sTT.
Ä*+&çj÷· sπ &çj÷Ó Ä|òd” Tü ≈£î yÓfis¢‚ √&ÉT¶ yÓTT>∑<\ä u≤´]πø≥T¢ ø£{ºÏ dæ.ÄsY.|æ.m|òt ø±|ü˝≤ e⁄+&˚~.
ˇø£<Xä ˝¯ À, ñ<äéTø±s¡T˝À¢ ˇø£>T∑ +|ü⁄ sπ &çj÷Ó ùdwº Hü é Äes¡D˝ÀøÏ #=s¡ã&ç dü÷&º j ç ÷Ó uÛeÑ q+
≈£L˝ÒÃ Á|üjT· ‘·ï+ ≈£L&Ü#˚d+æ ~. sπ &çj÷Ó Á|ükÕsê\T Äù|ùd |üs´¡ +‘·+ Á|üjT· ‘êï\T »]>±sTT.

n|üŒ{Ïùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘· sêe⁄>±s¡T >=|üŒ ˇ‹Ô&ç nqTuÛ$Ñ +#ês¡T. nHÍq‡s¡T,¢
&É÷´{°Ä|ò”düs¡T¢, Á|üe÷<ëìøÏ ‘Ó–+∫ |üì #˚XÊs¡ì $HêïeTT. n|üŒ{À¢ Ä πs&çjÓ÷ùdºwüHé
Äes¡D#·T≥÷º ø£+#Ó‘T· eTà#Ó≥¢ ø£≥eº ‘·|Œü , ã\yÓTqÆ Á|üV≤ü Ø>√&É ñ+&˚~ø±<äT. ô|>’ ± yÓTsTTHé
>π ≥Tø±ø£, &√s¡ïø£˝Ÿs√&ÉT¶ yÓ|’ ⁄ü >± eTs=ø£ ∫qïπ>≥T ñ+&˚~. yÓTT‘êÔìøÏ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ Á|üe÷<ä+
>∑&∫ç >∑føº… ÿÏ +~.
<ë<ë|ü⁄ Á|ü‹s√p @<√ ñ<√´>∑dü+|òüTyÓ÷, dü+k˛ú, $<ë´s¡Tú˝À, ˇø£ }πs–+|ü⁄
#˚dü÷Ô+&˚yês¡T. »s¡ï*düTº˝+ n+<äs¡+≈£L&Ü ˇø£ }πs–+|ü⁄#˚XÊ+`CRPF ì|òü÷eT<Ûä´.
ªªMs¡ø±ø±ìø° C…μ’ μ nH˚ ìHê<ä+≈£L&Ü ˝Ò∫+~. C…’ Ä+Á<Ûä nH˚ ˇø£ |üÁ‹ø£≈L£ &Ü yÓ*dæ+~.
Ä<Óã“‘√ sêh+ $&çb˛‘·T+<äH˚ nqT≈£îHêï+. ø±ì`Á|ü<ëÛ qeT+Á‹ Ç+~sê>±+BÛ #êø£#ø· ´£ +
e\¢ ñ<äéT+ #·\ã¢ &ç+~. ãVüQXÊ Hêj·Tø£‘ê«ìøÏ |ü<eä ⁄\|ü+|üø±˝À, Á|ü˝ÀuÛ≤˝À, u≤>±
eTT{Ïqº ≥TºHêïsTT. ‘Ó\T>∑TÄy˚X+¯ , Ä#ês¡Á|üø±s¡+ ‘ê‘êÿ*ø£+>± nDÏ–b˛sTT+~.
e÷ yÓy’ êVæ≤ø£ J$‘·+˝À 1972˝À ˇø£kÕ] 1974˝À ˇø£kÕ], rÁe eTqdü‡Œs¡\Δ T
@s¡Œ&Ü¶sTT. Ç+<äT≈£îø±s¡D+ Çs¡Te⁄s¡eT÷qT. 1972˝À Hê ˇø£ #·s´¡ C≤qø°u≤\øÏ rÁe
Äy˚<qä , ø£d,æ ø£*–+#·>±` 1974˝À ÄyÓT Hê|ü≥¢ #˚dqæ Á|ü‹#·s´¡ Hê≈£î rÁeeTH√y˚<qä
ø£*–+∫+~. ìC≤ìøÏ n|üŒ{Ï‘√ e÷ yÓy’ êVæ≤ø£ nqTã+<Û+ä n+‘·+ø±e\dæ+<˚. |üsd¡ Œü s¡+
$&ÉeC≤\ì @<√ n\dü‘·«+ Ä|üì »s¡>∑ìe«˝Ò<äT. ãVüQXÊ`$yêVü≤+ ˇø£ kÕe÷õø£
nedüse¡ Tì Á>∑V≤æ +#êy˚TyÓ÷! n|üŒ{ÏqT+∫ e÷ ªª]»πs«wüqT¢μμ e÷≈£î+≥÷H˚, n\yê≥T>±
yÓy’ êVæ≤ø£ J$‘·+ ø=qkÕ–düTHÔ êïeTT.
KeTà+˝À $.s¡.dü+. ‘=*eTVü‰düuÑÛ »]–q nq+‘·s+¡ `ãVüQXÊ 1972˝ÀH˚ nì
>∑Ts¡T,Ô ÄePfiÀ¢ ˇø£ kÕVæ≤‘·´düu≈ÑÛ î£ qqTï |æ*#ês¡T. Hê$TÁ‘·T&ÉT lwü+wüßB›Hé øöeTT~ n+<äT≈£î
ø±s¡≈î£ &ÉT. Äj·Tq ø£eT÷´ìdüTº dæ<ëΔ+‘· nqTj·÷sTT. düuôÑÛ |<ä>› ± »]–+~. n|ü&ÉT ªeTj·T÷]μ
nH˚ ¨≥˝À¢ ãdü#X˚ ÊqT. wü+wüßB›Hé $TÁ‘·T\‘√ #ê˝≤ùd|ü⁄ >∑&bç ÕqT. yê]˝À eT+E nH˚
pen name >∑\ ˇø£ eTTdæ¢yéT $TÁ‘·T&ÉT |æqbÕø£ nH˚ ePs¡T ÄVü‰«ì+∫, ‘·q sTT+≥
uÛÀ»q+ô|{≤º&TÉ . nø£ÿ&˚`&Üø£sº Y Vü≤Øwt>±] |ü]#·jT· +. áj·Tq KeTà+˝À $s¡d+ü düu\ÑÛ
ìs¡«Vü≤D˝À Á|üeTTKbÕÁ‘· eVæ≤+#ês¡ì $HêïqT. wü+wüßB›HéøöeTT~ eT+∫ø£$ ø±e&É+,
ø£eT÷´ìdüTº ∫+‘·≈î£ &ÓH’ ê, ñs¡÷ø› $£ ‘·«+, Ç‘·s¡ kÕVæ≤‘·´+ u≤>± #·~$qyê&ÉT ø±e&É+e\¢,
‘·q‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+˝À m|ü&É÷ düTìï‘·‘«· +, uÛ≤e⁄ø£‘,· ÁX¯<>Δä ± ì*|æqø£$. (øöeTT~ n‘·ì
ø£\+ù|s¡T). n‘·H˚ qqTï rdüT≈£îyÓ[¢ Á|üeTTK kÕVæ≤‘·ý˚‘·Ô V”≤sê˝≤˝Ÿ yÓ÷]j·÷>±]øÏ
|ü]#·jT· +#˚XÊ&ÉT. wü+wüßB›Hé eTqdæ«. qqTï #ê˝≤ n_Ûe÷ì+∫q $TÁ‘·T&ÉT. n‘·ì<ë«sêH˚
$»j·Tyê&É˝À eTs=ø£$TÁ‘·T&ÉT U≤<äsY yÓTTVæ≤B›Hé |ü]#·jT· +. U≤<äsY ≈£L&Ü dü‘ÿ· $. eT+∫
n_ÛsT¡ #·T\T>∑\ kÕVæ≤‘·´J$. Hê≈£î düìàÁ‘·T&ÉT. ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À wü+wüßB›Hé øöeTT~ ‘·qj·TT&ÉT
n|ò‡ü sY Hê≈£î #ê˝≤ düìïVæ≤‘·T&Éj÷· ´&ÉT. n‘·qT, j·÷≈£LuŸ, Vü≤˙|ò,t eT+∫ø£e⁄\T>± ì\ã&Ü¶sT¡ .
KeTà+ düu˝ÑÛ À eø£\Ô Á|üd+ü >±\ kÕsê+X¯+ b˛©düT\T ùdø£]+#·T≈£î yÓ[q¢ ≥Tº lwü+wüßB›Hé

#ÓbÕŒ&ÉT >±ì, Hêπø$<ÛäyÓTÆq Çã“+B sê˝Ò<äT. ‘Ó\+>±D˝À ‘=*kÕ]>± kÕVæ≤‘·´düuÛÑ˝À
bÕ˝§Zq&ÜìøÏ n<˚ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ .
Ç+#·T$T+#·T n<˚ø±\+˝À` Hê ‘=*πs&çjÓ÷Hê{Ïø£ ªyêj·TT©q+μ Á|ükÕs¡yÓTÆ+~.
Ç~ l.#ê.k˛.ø£<ä∏ ªªyêj·TT©HêμμìøÏ sπ &çj÷Ó Hê≥ø°øs£ D¡ . á|üì |ü⁄sêD+>±s¡T #ÓjT· é\dæq
e÷≥. Äj·Tq, á Hê{Ïø£ H˚qT ÁyêkÕÔqì #Ó|Œæ dü‘´· + X¯+ø£se¡ T+∫øÏ |ü]#·jT· +#˚XÊs¡T.
eT]ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ`n|üŒ{Ï sπ &çj÷Ó Á|üd+ü >∑XÊK Á|üj÷Ó ø£Ô Á|üeTTK qe˝≤ s¡#s· TT‘·,
sêsTTdüT,º õ.$.ø£ècÕísêe⁄>±s¡T, ø±s¡´Áø£eT ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±] l>∑T+≥÷s¡T s¡|Tüò Tsê+, Hê‘=*
e#·qø£$‘· ªªøÏ‹å »πsKô|’ Ç<äs› T¡ μμ nH˚<ëìï Á|ükÕs¡+#˚XÊs¡T. n˝≤>∑ sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+˝À
#˚sø¡ e£ TT+<˚, ø±s¡´Áø£eT Á|üj÷Ó ø£\Ô T ø£+<äT≈£L] sêj·TuÛÁÑ <äsêe⁄>±s¡T, nœ˝≤ •esêeTHé,
q+&É÷] düTu≤“sêe⁄, ñwül, |æ.ÄsY.s¬ &ç,¶ l>√bÕ˝Ÿ Á|üuèÑÛ ‘·T\T $$<Ûä ø±s¡´Áø£e÷\≈£î qqTï
|æ\Tdü÷+Ô &˚yês¡T. s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T ùdwº Hü &é s¬’Ó ø£sº >Y ± e#êÃø£ (n<˚ø±\+˝À) á e÷dü|⁄ü bÕ≥
(HÓ\˝À Hê\T>∑T ˝Ò<ë nsTT<äT yêsê\bÕ≥T Á|ükÕs¡+) ‘=*kÕ]>± ÁyêsTT+#ês¡T. |ü\$¢ :
ªª|üPe⁄\ô|>’ ±\T\‘√ ‘˚* ì<äTs¡sê<ëμμ nì. l mHé.dæ.$. »>∑Hêï<Ûë#ês¡T´\T dü«s¡|sü #¡ >· ±,
leT‹ _.es¡V‰ü \T >±q+#˚XÊs¡T.
Ç~≈£L&Ü n\Hê{Ï eTT#·ÃfÒ` :
ˇø£Hê&ÉT eTÁ<ëdüTqT+∫ q&ç+|ü*¢ ø£èwü+í sêE>±s¡T, Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ Tsêe⁄ e÷Ä|òd” Tü øÏ
e#êÃs¡T. ø£èwü+í sêE>±s¡+fÒ qe‘·ÄsY‡º dæìe÷dü+dü`ú ìsêà‘·. n|üŒ{ÏøÏ ªª»MT+<ës¡T>±]
ne÷àsTTμμ nH˚ dæìe÷ rXÊs¡qT≈£î+{≤qT. Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄ ≈£L&Ü dæìe÷eTìùw
ˇø£$<Û+ä >±. Ç<äs› ÷¡ ø£eT÷´ìdüT`º Çwüß\º T, ø£èwü+í sêE>±s¡T yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±]øÏ
@\÷s¡T˝À ø±¢dyt T˚ {Ÿ. Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ Tsêe⁄ ˇø£ ø±˝ÒJøÏ Á|æì‡|ü˝Ÿ>± |üì#˚d÷ü Ô ñ<√´>∑+
e~˝Òd,æ eTÁ<ëdüTyÓ[,¢ dæìe÷<äsÙ¡ ≈£î&ÉT Á|ü‘´· >±‘·à‘√ ø£*dæ`ªª∫\ø±`>√]+ø£μμ nH˚dìæ e÷
rdæ #˚‘T· \T ø±\TÃ≈£îqï ñ‘ê‡Væ≤. Ç<äs› ÷¡ eT+∫ #·<Tä es¡T\T. yê]<ä]› ˙ |ü⁄sêD+>±s¡T
Hê≈£î |ü]#·j·T+#˚XÊs¡T. sêE>±s¡T eTÁ<ëdüT yÓ[¢b˛j·÷s¡T. Ä‘·s¡yê‘· Áø£eT+>±
Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄ Hê≈£î Ä|üÔ$TÁ‘·T&Éj·÷´&ÉT. ªVü≤]μ nì |æ*#˚yê&çì. Hêø£+f… |ü<˚fi¯ó¢
ô|<ä.› n‘·&TÉ ì•‘·yTÓ qÆ kÕVæ≤‘·´$eTs¡Ù≈£î&ÉT. ‘·sy¡ ê‘· ‘Ó*dæ+~— llì $s¡d+ü yÓ|’ ⁄ü eT[¢+∫,
ôV≤’ <äsêu≤<äT düHêàq+ ‘·|Œæ +∫, $s¡d+ü kÕú|qü ≈£î ø±s¡≈î£ ˝À¢ Á|üeTTKbÕÁ‘· eVæ≤+#ê&Éì`
$∫Á‘·yTÓ qÆ nHê]ÿdüT.º m|ü&ÉT mø£ÿ&É ñ+{≤&√, }Væ≤+#·&+É ø£w+ºü . |ü⁄düøÔ |£ sü q¡ƒ +, $TÁ‘·d+ü |ü<ä
n‘·&ç e´düHê\T. m+‘√ Áyêj·Te\dæqyê&ÉT Áyêj·T˝Ò<äT. Áyêdæq+‘·˝À n‘·&ç Áyê‘·
ìU≤s¡‡sTTq~. H˚qT $»j·Tyê&É˝À ñqï+‘·ø±\+ y˚T+ ø£*ùdyêfi¯+¢ . yêfi¯e¢ ÷àsTT ñ<√´>∑
ø±s¡D+>± ø=+‘·ø±\+ $»j·Tyê&É˝ÀH˚ ñ+&˚yê&ÉT. |ü≥Tºã\e+‘·+ MT<ä sπ &çj÷Ó ˝À n‘·&#ç ‘˚ ·
ªø£Hê´X¯ó\ÿ+μ Hê≥ø£+ >∑T]+∫ Á|üdü+>∑+ #˚sTT+∫q≥Tº >∑Ts¡TÔ. ndü\Tdü+>∑‹`H˚qT
Ä+Á<ÛCä À´‹˝À ñ+&˚ø±\+˝ÀH˚ n‘·&TÉ dæìe÷ rùd Á|üjT· ‘·ï+ #˚dTü HÔ êïqì #ÓbÕŒ&ÉT. ø£<ä∏
<ëX¯s~¡ Û∏ s¡+>±#ês¡´>±]~. ù|s¡T ªªmHé.õ.z.μμ` ø£*dæq|ü&É˝≤¢ Ä ø£<qä∏ T m˝≤ dæìe÷>±

rj·TuÀ‘·THêï&√ #ê˝≤ n+<ä+>± ø£<qäÛ∏ + #˚ùdyê&ÉT. n+<äTø√dü+ Hê#˚‘· ˇø£ bÕ≥≈£L&Ü
ÁyêsTT+#ê&ÉT. ‘·s¡T#·T, eTÁ<ëdüT˝À ‘·q nqTuÛÑyê\T #Ó|ü⁄‘·÷, Ä#ês¡¡´ ÄÁ‘˚j·T‘√ ‘·q
nqTã+<Û+ä , Äj·Tq ‹ø£ÿ\T >∑T]+∫ ø£<\ä∏ T>± #Óù|Œyê&ÉT. y˚T+ e÷ |üÁ‹ø£˝À ªø=‘·ø¬Ô s¡{≤\Tμ
o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#˚≥|ü&ÉT, ªs¡V≤æ μ nH˚ù|s¡T‘√ ÄÁ‘˚jT· >∑T]+∫q ô|Hé b˛sYÅf{Æ… Ÿ Áyêdæqyê&ÉT
n‘·&.˚ n‘·&<ç ë«sê dæìe÷s¡+>∑+˝À Á|üy•˚ kÕÔqH˚ nqT≈£îHêïqT. n‘·&TÉ dæìe÷ rj·TH˚˝<Ò Tä .
nsTT‘˚ Hê dæìe÷s¡+>∑Á|üyX˚ +¯ nqTø√≈£î+&Ü 1978˝À eTs=ø£˝≤>∑ »]–+~. eT+∫dæìe÷\T
‹j·÷´\ì, ø£&TÉ C≤Á>∑‘>Ô· ± eTdü˝Ò qe‘· ø£èwü+í sêE>±]ø°, J$‘·+˝À ì\ø£&˝É ìÒ Jìj·Tdt
Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·ÔeTsêe⁄ø°, #ê˝≤‘˚&Üe⁄+~. Vü≤] dü«uÛ≤e‘·' ùdïVü≤o*. kÕVæ≤‘·´ã+<ÛäTe⁄.
n\dü≥˝Òì #·<Tä e]. nìï{Ïø° $T+∫ Vü‰dü´Á|æjT· T&ÉT. m|ü&É÷ Hê≈£î ø£eT÷´ì»+ O‘·ÿèwü‘º ·
>∑T]+∫ ñ|üHê´kÕ*e«˝Ò<Tä . ø±ì, H˚qT Ç+^¢wßü ˝À $\TyÓq’ |ü⁄düøÔ ±\T #·<eä &ÜìøÏ #ê˝≤
<√Vü≤<ä+ #˚XÊ&ÉT. n‘·&ÉT ÄHê{Ï ¬s+&Ée, eT÷&Ée, ‘·s¡+ ‘Ó\T>∑T s¡#·sTT‘·\>∑T]+∫
dü+uÛ≤wüD≤dü+<äsê“¤\˝À #Ó|Œæ q n+#·Hê\T ‹s¡T>∑T˝Òì$. Á|ü|+ü #·dìæ e÷ >∑T]+∫ eT+∫
ne>±Vü≤q ñqïyê&ÉT. n‘·ì‘·s+¡ ø£eT÷´ìdüT\º +<ä]˝≤π> llì>±&Û+É >± n_Ûe÷ì+∫qe´øÏ.Ô
Hê ùdïVü‰ìï m+‘·>±H√ Çwü|º &ü qç Äràj·TT&ÉT. H˚qT #ê˝≤ø±\+ ‘·sy¡ ê‘· ôV≤’ <äsêu≤<äT
#˚sêø£≈L£ &Ü e÷ùdïVü≤+ ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+~.
e÷ ø=eP«s¡T dü+düÿè‘·ø±˝ÒJ˝À #·~$q »+≥$TÁ‘·T\T eTTrÔ$ \ø£àå D<ëdüT, ªnq+‘·+μ
nH˚ j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´ Ç<ä›s¡÷ y˚T˝…’q |ü<ä´ø£$‘·«+ Áyêj·T>∑\ düeTs¡TΔ\T.
ªªnq+‘·+μμ ø=ìï ø£<∏ä\T, ^‘ê\T ≈£L&Ü ÁyêXÊs¡T. \ø£åàD<ëdüT>±s¡T @\÷s¡T˝À ‘·eT
ªeTTeTT≈£åîe⁄μ |üÁ‹ø±ìs¡«Vü≤D≈£î n+øÏ‘·yÓTÆb˛>±, ªnq+‘·+μ ‘·DT≈£î˝À ôdø£+&éÁπ>&é
‘Ó\T>∑T|ü+&ç‘T· &ç>± J$‘·+ ÁbÕs¡+_Û+∫`Áø£eT+>± m+.@._.Ç&ç nsTT`@\÷s¡T dæ.ÄsY.s¬ &ç¶
ø±˝ÒJ˝À ˝…øÃ£ s¡s>Y ±, >∑÷&É÷s¡T ÄsY‡º ø±˝ÒJ˝À ‘Ó\T>∑TXÊK n~Û|‹ü >±`∫e]øÏ >∑T+≥÷s¡T
K.V.K. dü+düÿè‘· ø£fi≤XÊ\ Á|æì‡|ü˝Ÿ>± |ü<e ä ⁄˝À¢ m~– ì*#ês¡T. Äj·Tq Á|æì‡|ü˝Ÿ |ü<$ä
#˚|fü HºÒ ê{ÏøÏ H˚qT $»j·Tyê&É Ä+Á<ÛCä À´‹˝À ø=‘·Ô ñ<√´–>± ñ+&˚yê&çì. \ø£àå D<ëdüT>±]øÏ
Hê|ü≥¢ ñ+&˚ •wüýê‘·‡\´+ ø±s¡D+>±`H˚qT ªªnq+‘·sμμ Ä<Û«ä s¡´+˝À q&ç#˚ >∑T+≥÷s¡T
dü+düÿè‘·ø±˝ÒJ˝À ˝…øÃ£ s¡sY nsTT‘˚ u≤>∑T+&ÉTqì >±&Û+É >± ñ+&˚~. nq+‘·+>±]ì n&ç>π XÊs¡T
≈£L&É. nsTT‘˚ n|üŒ{ÏøÏ Hê≈£î m+.@. ns¡Ω‘˝· <Ò Tä . uÛ≤cÕÁ|üMD |òdü øºt ±¢dTü ø±<äT. nq+‘·+>±]øÏ
≈£L&Ü Hê|ü≥¢ yê‘·‡\´+ ñHêï, ñ<√´>∑+ Ç#˚Ã neø±X¯+ ˝Òøb£ ˛sTT+~. ‘·sy¡ ê‘· Ä O<√´>∑+
e÷ n+<ä]ø° $TÁ‘·T&ÉT uÒ‘·y√\T sêeTÁãVü≤à+>±]øÏ <äøÏÿ+~. (Äj·Tq uÛ≤cÕÁ|üMD˝À
j·T÷ìe]Ù{° Á|ü<eäÛ∏ TT&ÉT`dü«s¡|í ‘ü ø· +£ bı+~qe´øÏ)Ô H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹˝ÀH˚ ø=qkÕ>±qT.
‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À nq+‘·+ ø£$‘·«+ e~˝Òdæ |ü⁄sêD≤qTyê<ë\ ªn_Ûqeyê´düT&ÉTμ
nj·÷´s¡TèTTeTT≈£îå »qeTVü‰|”s+¡ƒ n~Û|‹ü l d”‘êsêeTj·Tr+Á<äT\ Ä<˚X+¯ y˚Ts¡≈î£ èTTrÔ$
nø£åàD<ëdüT>±s¡T Ä j·Tr+Á<äT\ nq+‘·s¡+ n<˚ |”sƒêìøÏ \ø£åàDj·Tr+Á<äT˝…’ Ä<Ûë´‹àø£
e÷s¡+Z ˝ÀøÏ yÓfi≤¢sT¡ .

Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£ $&ç∫yÓfi¢‚ neø±X¯+ s¬ +&√kÕ] e∫Ã+~. n~˙ï H˚ Hê|üÁ‹ø£˝À
#˚]q ø=~›ø±˝≤ìπø.
H˚qT $»j·Tyê&É˝À $XÊ˝≤+Á<ÛäÁ|ü#·Ts¡D≤\j·T+, |üÁ‹ø£˝À, $TÁ‘·T\T ø±s¡D+>±
‘·s¡T#·T Ä Á|ü#·Ts¡Ddü+düúøÏ yÓfi‚¢yê&çì. dæ.|æ.◊. bÕØº esêZìøÏ #Ó+~q kÕVæ≤‘·ý˚‘·Ô\˝À
lsê+uÛÑ≥¢ ø£èwüíeT÷]Ô>±s¡T Á|üeTTKT\T. dü+düÿè‘ê+Á<Ûë\T u≤>± #·~$qe´øÏÔ. ‘Ó\T>∑T˝À
ªø±s¡÷Hº øé $£ ‘·μ≈£î Ä<äT´\T. Äj·Tq≈£î Hê|ü≥¢ Ä<äsD¡ ñ+&˚~. áHê{Ï ªªáHê&ÉTμμ |üÁ‹ø±~Û|‹ü
ÄHê&ÉT &Û©ç ˝¢ À ñ+&˚yês¡T. @<√ n&É«sYfCÆ… ŸyTÓ +{Ÿ ø£+ô|˙˝À ø±|”s¬ ≥’ sY.`nø£ÿ&É |ü⁄sêD+
düTÁãVü≤àD´X¯s¡à, ‘·\•\ sêeT#·+Á<äsêe⁄, yêø±{Ï bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ Á|üuÛÑè‘·T\T
sêyÓ÷Jsêe⁄>±]øÏ $TÁ‘·T\T. Ä sêyÓ÷Jsêe⁄>±s¡T dæ.|æ.◊. esêZ_eÛ ÷ì>± #Ó|ü ø=H˚yês¡T.
Äj·TqøÏ ˇø£ yês¡|Áü ‹ø£ (˝Ò<ë e÷dü|Áü ‹ø£?) ô|{≤º\H˚ ø√]ø£ ñ+&˚<≥ä . ãVüQXÊ n|üŒ{Ïøπ
ªnqï<ë‘·μ nH˚ eékÕj·T|üÁ‹ø£ ÁbÕs¡+_Û+#êπsyÓ÷ ≈£L&Ü!`Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT.
ˇø£s√Eq sê+uÛ≥Ñ >¢ ±s¡T Hê≈£î bò˛qT#˚dæ s¡eTàHêïs¡T. $»j·Tyê&É˝ÀH˚. `H˚qT yÓ[¢
ø£*XÊqT. ªªsêyÓ÷J |üÁ‹ø£ ô|&É<ëeTqT≈£î+≥THêïs¡T. qqTï m&ç≥sY>± ñ+&ÉeT+≥THêïs¡T.
qTe⁄« Hê≈£î düV‰ü j·T≈£î&ç>± e#˚ÃùdÔ u≤>∑T+≥T+~. ˙≈£î düeTà‘·yTÓ ‘Æ ˚ #Ó|ü — $T>∑‘ê$wüj÷· \T
H˚qT e÷{≤¢&É‘êqTμμ nHêïs¡T. H˚qT ‘·≥|ü{≤sTT+#êqT. m+<äTø£+fÒ H˚qT n|ü&˚ ˇø£
O<√´>∑+ e÷H˚dæ e#êÃqT. Ä+Á<ÛCä À´‹˝À n|ü&É|ü &˚ ì\<=≈£îÿ≈£î+≥THêïqT. ø=‘·|Ô Áü ‹ø£
n+≥THêïs¡T. m˝≤ñ+≥T+<√! sê+uÛ≥Ñ >¢ ±]¬ø‘’ ˚ @<√ yê´bÕs¡+ ñ+<äì $HêïqT. kÕVü≤dæ+∫
e÷≥ Çe«˝Òøb£ ˛j·÷qT. sê+uÛ≥Ñ >¢ ±s¡T eT∞¢ Ä Á|ükÕÔeq #ÓjT· ´˝Ò<Tä ≈£L&É.
‘·s¡yê‘· eT]ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ Ç+ø√ $wüj·T+ ‘Ó*dæ+~. sêyÓ÷Jsêe⁄>±s¡T
q+&É÷]sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±] düVü≤ø±s¡+‘√ leTTfi¯¢|üP&ç yÓ+ø£≥s¡eTD, u≤|ü⁄>±s¡\qT
ø£*XÊs¡˙, ‘·eT e÷dü|Áü ‹ø£≈î£ düV≤ü ø£]+#·eTì ø√sês¡˙ yês¡.Ô
eT]ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ sT÷ yês¡>Ô ‹∑ +∫ sêyÓ÷Jsêe⁄>±s¡T $XÊK|ü≥ï+qT+∫ ªªáHê&ÉTμμ
ù|]≥ ~q|üÁ‹ø£ (yêsêÔ|Áü ‹ø£) ô|≥ºuÀ‘·THêïs¡ì Äj·TqøÏ, |ü⁄sêD+>±]ø° düìïVæ≤‘·$TÁ‘·T\T
l ‘·\•\sêeT#·+Á<äsêe⁄>±s¡T (q÷´&Û©ç )¢ $»j·Tyê&É˝À e÷ Ä|òd” Tü ≈£î e∫Ãq|ü&ÉT #ÓbÕŒs¡T.
áyês¡Ô ì»yÓTÆ, 1975Hê{ÏøÏ ªáHê&ÉTμ ~q|üÁ‹ø£ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. sêyÓ÷Jsêe⁄>±s¡T
yê´bÕs¡<≈ä îå£ \T nq&ÜìøÏ kÕø£´å +, sT÷ ˇø£ÿ ìs¡j í T· +#ê\T. m+<äTø£+fÒ, ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢
sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ ìyêdæ>± H˚qT ø±s¡D+ #Ó|Œü >∑\qT. e÷ÁbÕ+‘ê\øÏ Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£, Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ
e¬>s’ ê|üÁ‹ø£\T eTÁ<ëdüT qT+∫ #˚s&¡ ÜìøÏ eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.00 nj˚T´~. ‘·sy¡ ê‘·≈L£ &Ü ‘·÷s¡TŒ,
$XÊKõ˝≤¢\≈£î yêsêÔ|Áü ‹ø£\T #˚s&¡ +É Ä\düý˚T. ˇø£ÿ $XÊ˝≤+Á<Ûeä ÷Á‘·+ e÷ePs¡TøÏ O<äjT· +
8`9>∑+ˆˆ eT<Û´ä e#˚Ã~. ‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À (1960\ ‘·sy¡ ê‘·) ‘Ó\T>∑T |üÁ‹ø£\T $»j·Tyê&É
#˚sêø£, ø±düÔ qj·T+.
ªª‘Ó\y¢ êπsdü]øÏ MT>∑TeTà+˝À yêsêÔ|Áü ‹ø£ ñ+≥T+μμ<äH˚ Vü‰MT‘√ sêyÓ÷Jsêe⁄>±s¡T
ªªáHê&ÉTμμ |üÁ‹ø£≈£î $XÊK|ü{≤ïìï πø+Á<äkÕúq+ #˚düT≈£îHêïs¡T. $XÊK, $»j·Tq>∑s¡+,
‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢\qT |üÁ‹ø±~Û|‹ü >± Äj·Tq »sTT+#ês¡T.

á yêsêÔ|Áü ‹ø£ kÕú|qü dü+<äs“¡ +¤ >± Hê Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT m._.¬ø.Á|ükÕ<é dü+bÕ<ä≈î£ &ç>±
ÄVü‰«q+ n+<äT≈£îì yÓfi≤¢&TÉ . n‘·&ç yÓ+≥ H˚qT≈£L&Ü ªªáHê&ÉTμμ≈£î yÓ[b¢ ˛‘êqì e÷|üÁ‹ø±
$TÁ‘·T\T nqT≈£îHêïs¡T. n˝≤»s¡>˝∑ <Ò Tä . nsTT‘˚ 1974˝À H˚qT Áyêdæ |üP]Ô#d˚ qæ ª‘·÷s¡TŒq
yê*q dü÷s¡T´&ÉTμ nH˚ Hê ‘=*qe\qT ªªáHê&ÉTμμ kÕVæ≤‘·´|ü⁄ ù|J˝À <ë<ë|ü⁄ dü+e‘·‡s¡+
bÕ≥T m._.¬ø. Á|ükÕ<é <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]+#ê&ÉT. ªªáHê&ÉTμμ |üÁ‹ø£ #·]Á‘·˝À ~q|üÁ‹ø£˝À
kÕVæ≤‘·´+, qe\, Á|ü#T· ]+#·&ÜìøÏ n<˚ ÄKs¡T.
1975˝ÀH˚ H˚qT ‘=*kÕ]>± sêj·T\d”eT˝À kÕVæ≤‘·´düu≈ÑÛ î£ yÓfi≤¢qT. n~ ø£&|É õü ˝≤¢
s¡#s· TT‘·\düu.ÑÛ <ëìøÏ lC≤qeT~› Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±s¡T ø±s¡´<ä]Ù. ª‘·T\d”øè£ wüμí ø£\+ù|s¡T‘√
ø£<ë∏ s¡#q· \T #˚dqæ l sêeTø£ècÕís¬ &ç¶ n<Û´ä ≈£îå \T. ÄHê{Ïduü ≈ÑÛ î£ Äø±X¯yêDÏ ø£&|É øπü +Á<ä+
ø±s¡´Áø£e÷~Ûø±] lsêfi¢̄|*ü ¢ $X¯«Hê<∏+äÛ n<Û´ä ≈£îå &ÉT. (‘·sy¡ ê‘·ø±\+˝À Äj·Tq $»j·Tyê&É
Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+˝À Hê≈£î dü¨<√´–) düuÑÛ u≤>±»]–+~.
ÄsêÁ‹ Hê ãdü ˇø£ >¬ düTVº ≤ü Ödt˝À. l yÓ.’ dæ.$. s¬ &ç>¶ ±s¡T Hê≈£î ‘√&ÉT>± ÄsêÁ‹
¬>düTºVü≤Ödt˝À ñHêïs¡T. eT+∫ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷ì. $X‚wæ+∫ nø£ÿ&˚e⁄+&˚ |ü⁄≥º|ü]Ô
Hêsêj·TD≤#ês¡T´\T>±]øÏ •wü´ì]«X‚wßü &ÉT. s¬ &ç>¶ ±s¡T #·eT‘êÿ], e÷≥H˚sŒ¡ ]. ªªnbÕŒ Çyêfi¯
dü+Á|ü<ëj·TkÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ MTs¡T e÷{≤¢&eç ⁄+fÒ e÷ÁbÕ+‘·+yês¡T $TeTà*ï düHêàq+‘√
eTT+#Ó‘yÔ˚ ês¡Tμμ nHêïs¡T qe⁄«‘·÷.
Ä eTs¡THê&ÉT, ø£<≈ä∏ î£ &ÉT l øπ ‘·T $X¯«Hê<Ûs¬ä &ç¶ yêfi¢̄ ø±˝ÒJ˝À düuÑÛ @sêŒ≥T#˚dæ qqTï
eø£>Ô ± ÄVü‰«ì+#ês¡T. ø£&|É kü ÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T #ê˝≤eT+~ ø£*ùd neø±X¯+ Hê≈£î ø£*–+~.
eTTK´+>± kÂeTT´\T, kÕVæ≤‘·´|æbÕdæ C≤qeT~› Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ >±] |ü]#·jT· eT÷, ‘·sy¡ ê‘·
l|ü⁄≥º|ü]Ô Hêsêj·TD≤#ês¡T´\T>±] |ü]#·j·TeT÷ H˚qT eTs¡Te˝Òì$. XÊÅdæÔ>±πs |ü⁄≥º|ü]Ô
>±]+{ÏøÏ qqTï rdüT≈£îyÓ[¢ |ü]#·jT· +#˚XÊs¡T. Äj·Tq n_Ûe÷q+>± #ê˝≤ùd|ü⁄ e÷{≤¢&Üs¡T.
>∑fie¯ ÷<ÛTä s¡´+, dü+^‘·|]ü #·jT· + e⁄qï lsê»qïø£$ì ªªedüT#·]Á‘·μμ ø±e´ñ|üHê´dü≈î£ &ç>±
Áb˛‘·‡Væ≤+∫ ì\u…{qºÏ yês¡T |ü⁄≥º|]ü >Ô ±πsqì Hêø£øÿ£ &É ‘Ó*dæ+~. Hêsêj·TD≤#ês¡T´\T>±s¡T
>=|üŒ|ü+&ç‘·T\T. ãVüQuÛ≤cÕy˚‘·Ô. »ãsY<ädüTÔ eTìwæ. e÷Hêqï>±]øÏ $X‚wæ+∫ $TÁ‘·T\T.
1964˝À e÷Hêqï>±]‘√ bÕ≥T |ü⁄≥º|]ü >Ô ±]ì ≈£L&Ü ø±e*ø±˝ÒJ j·÷»e÷q´+ ñ<√´>±ìøÏ
|æ*∫Hê, Äj·Tq e´øÏ>Ô ‘∑ · ø±s¡D≤\e\¢ yÓfi˝¢̄ <Ò Tä .
‘·sy¡ ê‘· (1975 ‘·sy¡ ê‘·) düTe÷s¡T |ü<fi˚ øπ¢¯ yÓ÷! ˝Ò<ë Ç+ø± eTT+<√(?) Äj·Tq
ˇø£kÕ] $»j·Tyê&É sê>±`$XÊ˝≤+Á<Ûä Á|ü#T· s¡D≤\j·T+ y˚TH˚»s¡T, Hê $TÁ‘·T&ÉT l |æ.|æ.dæ.
CÀwæ, Äj·Tq#˚‘· ªª•e‘ê+&Ée+μμ ø±e´+qT+∫ ø=ìïuÛ≤>±˝…’Hê πs&çjÓ÷˝À ]ø±s¡T¶ #˚ùdÔ
u≤>∑T+≥T+<äì dü÷∫+#·&+É ‘√, Äj·Tìï ÄVü‰«ì+∫ ]ø±s¡T¶ #˚XÊeTT. Äj·Tq Ç‘·ss¡ #¡ q· ˝À¢
ªªcÕJμμ, ªªkÕøå±‘êÿs¡eTTμμ, ªªô|qT>=+&É\øÏåàμμ Á|üdæ<äΔ+>± ñ+&˚$. ªy˚T|òüT<ä÷‘·μ Ä<ÛäTìø£
Ç‹eè‘· Ô + ‘√ q&ç ∫ q eTs=ø£ ø ±e´+. |ü ⁄ ≥º | ü ] Ô > ±s¡ T ˇø£ k Õ] ;Û e Tes¡ + ˝À #˚ d æ q
ªªedüT#·]Á‘·kÕVæ≤‘·´kÂs¡uÛÑ+μμ ñ|üHê´dü|üs¡+|üs¡ |ü⁄düÔø£s¡÷|ü+˝À sê>±`n|üŒ{À¢ H˚qT e÷

yês¡|Áü ‹ø£˝À düMTø£å #˚XÊqT. Ä ñ|üHê´kÕ\T #ê˝≤ $\TyÓq’ $. edüT#·]Á‘· ø±e´+˝Àì
dü+^‘·, kÕVæ≤‘·´$X‚cÕ\qT kÕø£\´+>± Ä ñ|üHê´kÕ\T |üsêeT]Ù+#êsTT. n+‘·{Ï |ü+&ç‘ø· $£ øÏ
<äøÿ£ e\dæq ªC≤„q|”sμ¡ƒ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+~qfÒº n+~, <ë{Ï b˛e&É+ $#ês¡øs£ +¡ .
yêsêÔ|üÁ‹ø£ø±e#·TÃ, yês¡|üÁ‹ø£ø±e#·TÃ— |üÁ‹ø£\˝À |üì#˚ùd m&ç≥s¡¢øÏ ∫ø±≈£î
ø£*–+#˚M, düeTdü´\T ‘Ó∫Ãô|fÒºM, dü+|òüT≥q\T »s¡T>∑T‘·÷+{≤sTT. ø√s¡TºπødüT\÷
m<äTs¡e⁄‘êsTT. Ä+Á<ÛCä À´‹yês¡|Áü ‹ø£≈î£ ≈£L&Ü Ç≥Te+{Ï |ü]dæ‘ú T· \T ‘·≥dæ+ú #êsTT.
H˚qT #˚s&¡ ÜìøÏ eTT+<äTø±\+˝À` >∑T+≥÷s¡T≈£î #Ó+~q <√H˚|Pü &ç sêC≤sêe⁄>±s¡H˚
Äj·Tq, yês¡|Áü ‹ø£˝À Á|ü#T· s¡D≤s¡+Δ nsTT<√ Äs√ø£<\ä∏ T ˇø£>T∑ ‹Ô>± ˇπøkÕ] |ü+bÕs¡≥.
n|üŒ{À¢ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ s¡#q· \T ]»düsº Y #˚dTü ≈£îH˚ ø£s¢ T¡ ÿ mes¡÷ ñ+&˚yês¡Tø±<ä≥.
|ü⁄sêD+>±]øÏ düV‰ü j·T≈£î\T>± ñ+&˚ düuŸ`m&ç≥s¡T mes√, nqTuÛeÑ + ˝Òø£ Ä yÓTT‘·+Ô ø£<*ä∏ ï
mø£ÿ&√ ô|fÒºXÊ&ÉT. ø=+‘·ø±\+ ‘·s¡yê‘· n$ ø£q|ü&É≈£î+&Ü b˛j·÷sTT. sêC≤sêe⁄>±s¡T
yê{Ïø√dü+ ñ‘·Ôsê\T Áyêdæ`ø√|ü–+∫`ø√s¡TºøÏ yÓfi≤¢s¡≥. ø√s¡Tºyês¡T m&ç≥sY Hês¡¢>±]ì
uÀHÓøÿÏ +#ês¡≥. ÄπødüT ‘˚*, e÷ |üÁ‹ø£ j·÷»e÷q´+ sêC≤sêe⁄>±]øÏ ªªø£<øä∏ +Ï ‘·μμ nH˚
˝…øÿ£ q |ü]Vü‰s¡+ #Ó*+¢ #·e\dæe∫Ã+<ä≥. Ä ‘·sy¡ ê‘·qT+∫ |üÁ‹ø£\≈£î s¡#q· \T |ü+ù|yê]øÏ
ªªø±|” ñ+#·T≈£î|ü+|ü+&çμμ` ªªkÕº+|t¶ ø£es¡T¢ »‘·#˚j·Tø£b˛‘˚ ‹|æŒ|ü+|ü&É+ kÕ<Ûä´+ø±<äTμμ`
ªªe´øÏ>Ô ‘∑ +· >± e∫Ã n&ç–Hê Çe«˝ÒeTTμμ e+{Ï ôV≤#·Ã]ø£\T yÓTT<ä\j·÷´sTT.
eTs√ dü+<äs“¡ +¤ ˝À`leT‹ dæ.Äq+<ësêeT+>±] ø£<ä∏ ˇø£{Ï Á|ü#T· ]+#êeTT. Ä
ø£<ä∏ ‘·qqTøÏ+#·|]ü #˚$<Û+ä >± ‘·q >∑T]+#˚ ÄyÓT ÁyêXÊs¡+≥÷ eTÁ<ëdüTqT+∫ ˇø£ Á|ü#T· s¡Dø£sÔ¡
H√{°dTü |ü+bÕ&ÉT. n~ s¡#s· TTÁ‹øÏ ø√s¡Tº øπ düsTT+<äqT≈£î+{≤qT. ˇø£s√Eq ÄyÓT e÷Ä|òd” Tü ≈£î
e∫Ã, y˚TeTTÁ|ü#T· ]+∫q ÄyÓTø£<ä∏ ˇ]õq˝Ÿ ‘·qøÏeTàì #ê˝≤ kÂeT´+>± ø√sês¡T. Äs√Eq
|ü⁄sêD+>±s¡T ˝Òs¡T. H˚H˚ d”≥T˝À ñHêïqT. kÕ<Ûä´+ø±<äì #ÓbÕŒqT. ªªn<˚$T? MTs¡T
eTTÁ~+#˚XÊs¡T ø£<ë? Ä ˇ]õq˝Ÿ‘√ Çø£ |üì ñ+&É<Tä ø£<ë?μμ`nì n&ç>±s¡T. ªªn#·ÃsTTq
Á|ü‹s¡#q· ˇ]õq˝Ÿ Äs¡THÓ\\bÕ≥T y˚TyÓTe«]ø° ‹]– Çe«&É+>±ì, HêX¯q+ #ÓjT· ´&É+ø±ì
ñ+&É<äTμμ nì #Ó|æŒ |ü+ù|XÊqT. |ü⁄sêD+>±s¡T Ä|ò”düTøÏ e#êÃø£ $wüj·T+#ÓbÕŒqT.
ªªeT+∫|üì#˚XÊs¡T. ÄyÓT ãVüQXÊ ˇ]õq˝Ÿ rùddüT≈£îì Á|ü#·T]‘·ø£<∏ä ‘·q~ø±<äì
‹s¡dÿü ]+#·&ÜìøÏ n&ç>±πsyÓ÷μμ nHêïs¡T. ‘·sy¡ ê‘· @$T »]–+<√ ‘Ó*j·T<äT.
Ç˝≤π> dæìe÷ù|J\˝À yês¡\Ô T, bòı{À\T ô|≥º&+É MT<ä, dæìe÷düMTø£\å T Áyêj·T&É+
MT<ä≈L£ &Ü ‘·>±<ë\T ‘·˝‘… $Ô˚ .
ˇø£kÕ] ªe÷j·T<ë]eT*¢>±&ÉTμμ nH˚ dæìe÷ $wüjT· +˝À (50 s√E\˝À|ü⁄ dæìe÷
~Ûj˚T≥sY ˝À+∫ rùdXÊs¡H˚ $wüj·T+ >∑T]+∫ nqT≈£î+{≤qT) V”≤s√ø£èwüí k˛<äs¡T&ÉT
Ä~X‚w–ü ]sêe⁄>±s¡T ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ sêùd,Ô |ü⁄sêD+>±s¡T Á|ü#T· ]+∫, Çs¡T≈£îq|ü&Ü¶sT¡ . n˝≤π>
ªbÕ|ü+ |üdæyê&ÉTμ nH˚ dæìe÷qe\ >∑T]+∫ düMTø£å Á|ü#·T]+∫ |òüTs¡¸D |ü&Ée\dæ
e∫Ã+<ëj·TqøÏ`

1970\ ø±\+˝ÀH˚ s¡+>∑Hêj·Tø£eTà ªªÇ˝≤π>»]–+~μμ nH˚ o]¸ø‘£ √ sêe÷j·TDø£<ä∏
rdüT≈£îì, Äø£<˝ä∏ À ˝ÀbÕ\qT $eT]Ùdü÷Ô eTs√ sêe÷j·TD ø£<ë∏ |òTü {≤º\T d”«j·Tø£<qä∏ +‘√
<ÛësêyêVæ≤ø£+>± Áyêj·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. |üÁ‹ø£˝À $yê<ë‘·àø£ $wüj·÷\T+&É&É+|ü≥¢
O‘ê‡Vü≤+>∑\ |ü⁄sêD+>±s¡T, yê{Ïì es¡d>ü ± Á|ü#T· ]+#ês¡T. #ê˝≤ $eTs¡Ù\T, Á|ü‹$eTs¡Ù\T
e#êÃsTT. s¡+>∑Hêj·Tø£eTà s¡#H· ê_Ûe÷qT\T #ê˝≤ ñ‘ê‡Vü≤+>± #·~yês¡T. n$ n#·Ãe⁄‘·Tqï
s√E˝À¢ ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï ≈£î≥T+ãsêe⁄>±s¡T ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ sêdü÷Ô ‘·q≈£L sêe÷j·TDÒ‹Vü‰dü+MT<ä
dü<ä_ÛÁbÕj·T+ ˝Ò<ä˙, sêe÷j·TD+˝À e÷]ÿ‡C≤ìï yÓ‘·ø£&É+ ªªyÓTTVü≤+C§<ës√•~Û˝≤˝À¢
Á{≤ì‡düsº ø¢¡ √dü+ yÓ‘ø· &£ +É e+{Ï<˙ä μμ nHêïs¡T.
meπseTqT≈£îHêï Ä <ÛësêyêVæ≤ø£|üP]Ô ø±>±H˚ ªªsêe÷j·TD$wüeèø£å+μ ù|]≥
s¡+>∑Hêj·Tø£eTà ˇπø|ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#ês¡T. ÄyÓT n_Ûe÷qT ˝≤|ü⁄düøÔ ±ìï #ê˝≤ Ä<ä]+#ês¡T.
Ä s√E˝À¢ mes√, ªªsêe÷j·TD ø£\Œeèø£μå μ ø±e´s¡#s· TT‘· $X¯«Hê<∏yä ê]ì, sT÷
$wüeèø£+å >∑T]+∫ n_ÛÁbÕj·T+ø√s¡>± ªªme¬sH’ ê, sêeTTDíeTTà≈£îì ã‘·ø&£ yÉ T˚ ø£<ë!μμ nH˚dæ
}s¡T≈£îHêïs¡≥.
$∫Á‘·yTÓ qÆ ø±ø£‘ê∞j·T+ @$T≥+fÒ: n|üŒ{À¢H,˚ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À O<√´>∑+
#˚ùd ñwül, sπ &çj÷Ó <ë«sê Á|ükÕs¡+ #˚dqæ ªªsêe÷j·TD Á|üe#·Hê\Tμμ ≈£L&Ü nK+&ÉÁ|ü#ês¡+
bı+<ësTT. Äj·Tq ñ|üHê´kÕ\≈£îyÓ&ç‘˚ ÁXÀ‘·\T øÏ≥øÏ≥˝≤&ç, >√&É\ô|’¬øøÏÿ sêe÷j·TD
Á|üe#·Hê\T$Hêïs¡T.
Ç+#·T$T+#·T>± Äø±\+˝ÀH˚` Hê≈£î $»j·Tyê&É˝À Á|üdæ<äΔ Á|ü#·Ts¡Ddü+düú
ªqy√<äj·Tμ‘√ |ü]#·j·T+. n<Ó˝≤>∑ dü+uÛÑ$+∫+<ä+fÒ : q+&É÷]sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T
ˇø£s√Eq Ä|ò”düT˝À qqTï|æ*∫, qy√<äj·T dü+düú n≥÷¢]
sêyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]ì yÓ[¢ ø£*j·TeTì #ÓbÕŒs¡T. H˚qT yÓfi≤¢qT.
ªª∫Á‘·ø£fi¯μμ nH˚ |ü⁄düÔø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫q Á|üP|òü⁄\T #·÷dæô|≥º&É+
|üì`Ä ‘·sy¡ ê‘· sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, ‘·eTdü+düøú Ï Á|ü#T· s¡D≤s¡+Δ
|ü\T s¡#s· TT‘·\T |ü+ù| Áyê‘·Á|ü‘T· \T #·~$, yê{Ï eT+∫#Ó&\¶É T
düMTøå±s¡÷|ü+˝À Çe«eTìø√sês¡T. á |üìøÏ bÕ]‘√wæø+£ ≈£L&Ü
@sêŒ≥T#˚XÊs¡T. n˝≤>∑ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq e÷ nqTã+<Ûä+ H˚{Ïø° (n≥÷¢]) ªqy√<äjT· μ
n$∫Ã¤qï+>± ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚e⁄+~. (>∑‘· dü+e‘·‡s¡+ Ä dü+düú sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄
˝≤+#Ûq· +>± eT÷‘·|&ü Hç ê)
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T ø£eT÷´ìdüT≈º î£ ≥T+ã+ qT+∫ e∫Ãqyês¡T. m+‘· e∫ÃHê,
‘·qT q$Tàq |ü<‹Δä ˝ÀH˚ J$‘·+ q&çù| e´øÏ.Ô dü+düú kÕú|+æ ∫q~ yÓTT<ä\T n\Hê{Ï $\TyÓq’
kÕVæ≤‘·´ ø±s¡T\ |ü⁄düÔø±˝Ò Á|ü#·T]+#ês¡T. $X‚wæ+∫ Á|üdæ<äΔ∫Á‘·ø±s¡T\T lu≤|ü⁄ s¡#·sTT‘·
eTTfi¯¢|üP&ç y˚+ø£≥s¡eTD Äj·Tq≈£î n‘·´+‘· Ä|ü⁄Ô\T. ll, ø=&Ée{Ï>∑+{Ï, >√|”#·+<é,
mHé.ÄsY.q+~, sê$ø=+&É\sêe⁄, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, nedüsê\ sêeT ø£ècÕísêe⁄,

sê.$.XÊÅd,Ôæ Hês¡y¢ +˚ ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, e+{Ï Á|üeTTKT\ s¡#q· \T Á|ü#T· ]+∫q Á|ü‹cÕ˜‘à· ø£ Á|ü#T· s¡D
dü+düú ªqy√<äjT· μ. yês¡T, Hê ª‘·÷s¡TŒq yê*q dü÷s¡T´&ÉTμ qe\, ª>±<∏ëyêVæ≤ìμ nH˚ eTs√|ü⁄düøÔ +£ ,
C≤qø°u≤\ s¬ +&ÉTqe\\T Á|ü#T· ]+#·&yÉ T˚ ø±<äT— y˚TeTT kı+‘·+>± Á|ü#T· ]+∫q e÷ Hêqï>±]
|ü⁄düøÔ ±\T, e÷ |ü⁄düøÔ ±\T, |ü+|æD° u≤<Û´ä ‘·≈L£ &Ü eVæ≤+#ês¡T. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±] <ë«sê,
q+&É÷] yê] <ë«sêH˚ lu≤|ü⁄, eTTfi¯¢|üP&ç y˚+ø£≥s¡eTD>±s¡\‘√ Hê|ü]#·j·T+. Hê≈£î
Ç<ä›s¡T nqï>±s¡\THêï, yê]ì $T+∫, Hê ø£wüºdüTU≤˝À¢ Hê ≈£î≥T+ã ùdïVæ≤‘·T\j·÷´s¡T
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\T. Ç~ e{Ïº ùdïVü≤+ø±<äT— CqHê+‘·s¡ kÂVü≤è<ä+
nì H˚qT qeTTà‘êqT.
1972˝À e÷ nu≤“sTT yÓ÷Vü≤qø£èwüí |ü⁄≥Tºø£ dü+<äs“¡ +¤ >± >∑]“¤D>Ï ± ñqï C≤qø°u≤\ì
‘·DT≈£î˝À yêfi¯¢ neTà>±]+{ÏøÏ #˚sÃ¡ &ÜìøÏ {≤ø°‡ @sêŒ≥T#˚XÊqT.
ñ<äjT· + mì$T~>∑+≥\ ÁbÕ+‘·+˝À $»j·Tyê&É˝À y˚TeTT+&˚ ø£èwü\í +ø£ qT+∫
ãj·T\T<˚sê+. ãj·T\T<˚πsy˚fi¯ ˇø£ |òüTÀs¡yês¡Ô. ã+<äs¡T˝≤≈£î\ düMT|ü+˝À #·\kÕì
y˚+ø£≥s¡‘ï· + nH˚ ˇø£kÕúìø£ Hêj·T≈£îDÏí mes√ Vü≤‘·´#˚XÊs¡≥.
ÄHê&ÉT {≤ø°‡˝À Á|üj÷· D+ #˚d÷ü +Ô &É>± Ä Å&e’Ó s¡T Vü≤‘·T&ç >∑T]+N, kÕúìø£+>±
e⁄+&˚ esêZ\ ø£ø\å£ >∑T]+N #Ó|ü ø=#êÃ&ÉT. eTs=ø£ esêZìøÏ #Ó+~q e+>∑M{Ï sê<Ûëø£èwüøí ,Ï
#·\kÕì yÓ+ø£≥s¡‘êïìø° ñqï ˇø£|Œü {Ï nqTã+<Û+ä , ‘·sy¡ ê‘· @s¡Œ&çq düŒs¡\Δ T >∑T]+∫`
‘êqT $qï$`@ø£s¡Te⁄ô|{≤º&ÉT. `$»j·Tyê&É es¡Zsê»ø°j·÷\ rs¡T $ì eTqdüT‡ #ê˝≤
ø£\‘·|ü&ç+~.
1972 @Á|æ˝Ÿ 17e ‘˚BkÕj·T+ø±\+ ‘·DT≈£î˝Àì lø£èwüeí ÷#ês¡T´\T>±] ÄdüŒÁ‹˝À
e÷ nu≤“sTT|ü⁄{≤º&TÉ .
$»j·Tyê&É˝À H˚qT e÷|üÁ‹ø±|ò”düT˝À ñ+&É>± Hêø°yês¡Ô ‘Ó*dæ+~. yÓ+≥H˚
|ü⁄sêD+>±s¡T ªªMTs¡T celebrate #˚jT· ø£‘|· Œü μμ<äHêïs¡T ` q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T.
Äj·Tq, H˚qT z#·\ì¢ kÕj·T+ø±\+ bÕØº˝À >∑&bç Õ+.
1970\˝À ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ $»j·Tyê&É≈î£ e#˚Ã kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\˝À ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·
l $. sêC≤sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ ˇø£&TÉ . Hê≈£î Äràj·TT&ÉT. n|üŒ{À¢ s¬ ˝’ «Ò ˝À ñ<√´–. n‘·qT
‘·q ã+<ÛTä e⁄*ï ø£*j·T&ÜìøÏ ‘ê&˚|*ü >¢ ÷∑ &Ó+ yÓfi¢‚ dü+<äsê“¤\˝À ns¡sΔ êÁ‹|üP≥ $»j·Tyê&É˝À
~–, ø£èwü\í +ø£˝À ñ+≥Tqï e÷sTT+{ÏøÏ e#˚Ãyê&ÉT. Ç<äs› +¡ ø£*dæ ø£ècÕíq~ ˇ&ÉT≈¶ î£ #˚]
sêÁ‹ ‘Ó\y¢ ês¡T¢ ø£ãTs¡‘¢ √ >∑&ùç |yêfi¢̄+. ‘Ó\y¢ ê], n‘·qT s¬ \’ T≈£î yÓ[b¢ ˛j˚Tyê&ÉT. n|üŒ{À¢
H˚qT Áyêj·T<ä\∫q ªª‘·÷s¡TŒqyê*q dü÷s¡T´&ÉTμμ qe\>∑T]+∫ n‘·ì‘√ #·]Ã+#˚yê&çì.
Hê{Ïì+∫ H˚{øÏ ° ÄùdïVü≤+ n+‘· Çwü+º >±q÷ ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ e⁄+~.
1974˝À rÁeyÓTÆq e÷qdæø£ dü+øå√uÛÑ+˝À ñHêïqT. n|ü&˚`Ä|ò”düT˝ÀH˚
≈£Ls¡TÃì`ø=ìï yêsê\bÕ≥T Hê dü+düÿè‘·ø±˝ÒJ nqTuÛyÑ ê\T, eT]ø=ìï eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ ≈£î≥T+ã
dü+<äsê“¤\÷ H˚|<ü ´äÛ +>± rdüT≈£îì ª‘·÷s¡TŒqyê*q dü÷s¡T´&ÉTμ nH˚ qe\ |üP]Ô#X˚ ÊqT. <ëìì

|ü⁄sêD+>±s¡T #·~$ #ê˝≤u≤>∑T+<äHêïs¡T>±ì, e÷ yês¡|üÁ‹ø£˝À Á|ü#·T]+#·&É+ >∑T]+∫
e÷{ Çe«˝Ò<Tä . Ç+‘·˝À Hê $TÁ‘·T&ÉT m._.¬ø.Á|ükÕ<é #·~$, Bìì ªªáHê&ÉTμμ˝À Á|ü#T· ]kÕÔeTì
Hê≈£î eT+∫ Á|üX+¯ kÕ˝ÒK ÁyêXÊ&ÉT¡ . |ü⁄sêD+>±s¡T dü+‘√wæ+∫ `ªªá qe\øÏ |ü_d¢ {æ ° H√{Ÿ
H˚qT ÁyêkÕÔμμqì ø√] ÁyêXÊs¡T. 1971`72 ÁbÕ+‘ê\qT+#˚ H˚qT e#·qø£$‘·«+ Áyêj·T&É+
ÁbÕs¡+_Û+#êqT. 1976˝À Ä ø£$‘ê«ìï dü+|ü⁄{°ø£]+∫ ªªnqTuÛÑ÷‹^‘ê\Tμμ |ü⁄düÔø£+
Á|ü#·T]+#êqT. Ä |ü⁄düÔø±ì ø±ù|s¡T ô|{Ïºqyês¡T q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T
(ªª‘·÷s¡TŒqyê*q dü÷s¡T´&ÉTμμ qe\≈£î Äù|s¡T ô|{Ïqº yê&ÉT C≤qø°u≤\ k˛<äsT¡ &ÉT ldü÷]
≈£îe÷s¡kÕ«$T)
Çø£ÿ&=ø£ $wüjT· +≈£L&Ü Á|ükÕÔ$+#ê*. $.s¡.dü+ eT÷&Ée eTVü‰düuÑÛ \qT≈£î+{≤qT`
>∑T+≥÷s¡T˝À »]>±sTT. nø£ÿ&˚ dæ<ëΔ+‘·|üs¡+>±, ìã<äΔ‘·|üs¡+>± yês¡T ¬s+&ÉTesêZ\T>±
N˝≤s¡ì $HêïqT. düu\ÑÛ T eTT–dæq ‘·sy¡ ê‘· l ø¬ .$. s¡eTD≤¬s&ç,¶ #Ósã¡ +&ÉsêE, m+.{Ï.
U≤Hé, q>∑ïeTTì `$»j·Tyê&É e#êÃs¡T. y˚TeT+<äs¡+ z #·\¢ì kÕj·T+ø±\+ |ü+C≤uŸ
s¬ kÕºs¬º +{Ÿ˝À >∑&bç ÕeTT.
n|üŒ{À¢ $XÊ˝≤+Á<Ûä yêsêÔ|Áü ‹ø£˝À |üì#˚ùd eT*¢ø˘ (¬ø. eT*¢ø±s¡Tq® sêe⁄) ˇø£sêÁ‹
Ä|ò”düT˝À e÷ |üÁ‹ø£ |üìMT<ä H˚qT ñ+&É>± bò˛Hé#˚XÊ&ÉT, ªª@$Tsê, qTeP«, |ü⁄sêD+,
$s¡d+ü ‘√ #˚sT¡ ‘·THêïs¡≥ø£<ëμμ nì.
eT*¢ø˘ dæ.|æ.◊. es¡+Z yê&ÉT. nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\ dü+|òTü +yê&ÉT. Hê≈£î #ê˝≤eT+∫
$TÁ‘·T&ÉT. n|ü&ÉT yê&çøÏ H˚H√dü+>∑‹ #ÓbÕŒqT. ªªeTeTà*ï düuTÑÛ ´\T>± #˚sT¡ Ã≈£îH˚d‹úæ øÏ, $.s¡.dü+
~>∑C≤] b˛sTT+<äqTø√qTsê!μμ `nì`yê&ÉT eT] e÷{≤¢&˝É <Ò Tä .
dü+<äs¡“¤+ Ç˝≤ ñ+&É>± dæ.|æ.◊. es¡Z+yês¡T (ì&ÉeT]Ô ñe÷eTùV≤X¯«s¡sêe⁄
Á|üuèÑÛ ‘·T\qT≈£î+{≤qT) nuÛTÑ ´<äjT· s¡#s· TT‘·\ dü+|ò÷ü ìï |ü⁄qs¡T<ä]Δ +#˚ |üqT\T ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
n|üŒ{À¢ sT÷ $wüjT· + ‘Ó*XÊø£`$XÊ˝≤+Á<Ûä Á|ü#T· s¡D≤\j·T+ y˚T&ÉMT<ä n+‘·es¡≈î£ »s¡T>∑T‘·÷
e#˚Ã kÕVæ≤‘·´düe÷y˚XÊ\T rs¡T e÷s¡T‘·T+<˚y÷Ó nì ø±e#·TÃ ø=+<äsT¡ yÓfi&¢¯ +É e÷H˚XÊs¡T.
(‘·s¡yê‘· Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ nuÛÑT´<äj·T s¡#·sTT‘·\
dü+|òTü + @s¡Œ&ç+<äì Hê>∑Ts¡T.Ô )
á ø£<ä∏ Ç˝≤ q&ÉTdü÷+Ô &É>±` eTÁ<ëdüT
qT+∫ nìXË{Ïº düTu≤“sêe⁄, Äs¡TÁ<ä, $<ë«Hé
$X¯«+, <ëX¯s¡~Û, #êk˛ Á|üuÛÑè‘·T\T Ç+ø√ ªª
eT<Û˚é÷s¡Z nuÛÑT´<äj·T s¡#·sTT‘·\ dü+|òü÷ìøÏμμ
s¡÷|üø\£ Œq #˚jT· <ä*∫, ˇ+>√\TqT ø±s¡´kÕúq+
#˚XÊs¡T. Hê≈£î, |ü⁄sêD+>±]øÏ, q+&É÷] yê]øÏ
≈£L&Ü düuTÑÛ ´\T>± #˚se¡ Tì $»„|⁄ü \Ô T |ü+|æ+#ês¡T.
lj·TT‘·T\T ‘·TeTà\yÓ+ø£≥sêeTj·T´, Äs¡TÁ<ä,
ˇ+>√\T˝À ø=+‘· Vü≤&Ü$&ç »]–+~>±ì` <ëX¯s¡~Û‘√ lø±+‘·X¯s¡à

>∑f…ºøÏÿq <ëK˝≤\T H˚HÓs¡>∑qT. y˚T yÓTe«s¡+ Ä dü+|òüT+˝À #˚πs
O<˚X› +¯ ˝À ˝ÒeTT ≈£L&Ü.
n\Hê{Ï Hê $»j·Tyê&É Hê≥ø£s+¡ >∑ |ü]∫‘·T˝À¢ <äsÙ¡ ≈£î&ÉT
»+<Ûë´\ ˇø£sT¡ . Äj·Tq ‘·+Á&ç <äøDåÏ ≤eT÷]Ô>±]øÏ ãTwt sπ &çj÷Ó \
&û\sYw|æ t ñ+&˚~. $»j·Tyê&É @\÷s¡Ts√&ÉT˝¶ À ô|<äc› Õ|ü⁄˝À »+<Ûë´\
ø£ì|ædü÷Ô+&˚yês¡T. n|üŒ{À¢ $»j·Tyê&É˝À nyÓT#·÷´sYHê≥ø£
l »+<Ûë´\
Á|ü<sä Ù¡ ≈£î\ dü+<ä&ç u≤>± ñ+&˚~. HÓ\yêØ Hê≥ø£Á|ü<sä Ù¡ q düe÷C≤\T,
d”ìj·TsY, pìj·TsY q≥T\T #ê˝≤eT+<˚ ñ+&˚yês¡T. Ms¡+<ä]ø° dü]|ü&É <˚X+¯ ˝À ôV≤’ <äsêu≤<é,
$XÊK|ü≥ï+, ¬><ä›Hê|ü*¢, sê»eT+Á&ç, ‘ÓHê*, $»j·Tyê&É, >∑T+≥÷s¡T, HÓ\÷¢s¡T, e+{Ï
|ü\TÁ|ü<X˚ Ê\˝À` ∫Hêï, ô|<ë› |ü]wü‘T· \Ô T b˛{°\T, Á|ü<sä Ù¡ q\T ìs¡«Væ≤+#˚$. M{Ï˝À eTØ
Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ $ $XÊKb˛s¡TÁº ≥düT,º sê»eT+Á&ç LKN , $»j·Tyê&É Ä+Á<ÛHä ê≥ø£ ø£fi≤|ü]wü‘.Y
HÓ\÷¢s¡T HÓbòÕ®, ôV’≤<äsêu≤<é BHEL ñ+&˚$. n|üŒ{À¢ Á|üdæ<äΔ Hê≥ø£ Á|üjÓ÷ø£Ô\T>±`
ø¬ .yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, #ê≥¢ lsêeTT\T, <˚•sêE Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ AR ø£èwü,í õ.mdt.ÄsY.eT÷]Ô,
∫+‘ê ø£;sY<ëdüT, <äT–Zsê\ k˛y˚TX¯«s¡sêe⁄, $qïø√≥ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, |ü+‘·+ |ü<àä HêuÛ+Ñ ,
õ.mdt.ÄsY.¬ø.XÊÅdæÔ, (>∑T+≥÷s¡TXÊÅdæÔ) »yê«~ sêe÷sêe⁄ ñ+&˚yês¡T. $»j·Tq>∑s¡+
sê|òTü eHê≥ø£øfi£ ≤ |ü]wü‘T· ,Ô bÕ\ø=\T¢ dü+^‘· Hê≥ø£ nø±&ÉMT, @\÷s¡T ‘Ó\T>∑T <äsê“s¡T,
ì&É<yä √\T sê|òTü eø£fi≤dü$T‹, ≈£L&Ü Hê≥ø£b˛{°\T ìs¡«Væ≤+#˚$. $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<äøfi£ ≤ø±s¡T\ ãè+<ä+ ªªÄ]ºd‡ºt nk˛dæjT˚ wüHμé μ kÕú|+æ ∫, l Á|üV≤ü sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄
Ä<Û«ä s¡´+˝À Hê≥ø£Á|ü<sä Ù¡ q*dü÷+Ô &˚yês¡T.
á Hê≥ø£d+ü |ò÷ü \ |üs+¡ |üs˝¡ À l »+<Ûë´\≈£î ªªø£fi≤uÛ≤s¡‹μμ nH˚ dü+düú
O+&˚~. Ç+<äT˝À »+<Ûë´\‘√bÕ≥T $qïø√≥ $»j·Tsê+, m+.dæ. <ëdüT, m˝Ÿ. qs¡d+æ >∑sêe⁄,
ôV≤’ eTe‹, kÕπø ñeT (‘·sT¡ yê‘· dæìe÷q{Ï nqï|üPs¡)í >√bÕ\ø£èwüí Á|üuèÑÛ ‘·T\T+&˚yês¡T.
»+<Ûë´\ eT+∫ Vü‰dü´Á|æjT· T&ÓH’ ê, ô|ø’ Ï >∑+;Ûs+¡ >± ñ+&˚yê&ÉT. ªªdü+<Ûë´sê>∑+˝À X¯+U≤sêe+μμ,
ªª>∑T+&Ó\T e÷s¡Ãã&ÉTqTμμ ªªz Nø£{Ï sêÁ‹μμ e+{Ï ‘·q Hê≥ø£/Hê{Ïø\£ qT Á|ü<]ä Ùdü÷+Ô &˚yê&ÉT.
1975 ÁbÕ+‘ê\˝À nqT≈£î+{≤qT, yê] yê´bÕs¡+ rÁe+>± <Óã“‹q&É+ e\¢
sπ &çj÷Ó \cÕ|ü⁄ eT÷‘·|&ü +ç ~. Äj·Tq eTÁ<ëdüTCÒ] dæìe÷ s¡#s· TT‘·>± dæsú |¡ &ü ˚ Á|üjT· ‘êï\T
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
eTÁ<ëdüT #˚s&¡ ÜìøÏ eTT+<äT ˇø£kÕ], Hê ªª‘Ós\¡ Tμμ nH˚ ns¡>+∑ ≥ Hê{Ïø£ sπ &çj÷Ó <ë«sê
Á|ükÕs¡yÓTÆ‘˚`n~ #ê˝≤u≤>∑T+<äì Hê≈£î ø£ãTs¡T#˚XÊs¡T. Äs√E˝À¢ Hê ø±j·Tq‘√
eTTK|ü]#·jT· + ‘·|Œü , Á|üeTTK |ü]#·jT· +˝Ò<Tä . eTÁ<ëdüT#˚]q ‘=*Hêfi¢̄˝À Á|üeTTK <äsÙ¡ ≈£î\T
_.mHé. s¬ &ç>¶ ±] <ä>sZ∑ ¡ |üì#˚d÷ü +Ô &˚yês¡ì $HêïqT. 1975˝À dü+uÛ≤wüD\T Áyêdæq ªdæ]dü]
eTTe«μ nH˚ dæìe÷ $»j·Te+‘·+ø±e&É+‘√ Äj·Tq≈£î <äX¯‹]–+~. eT] yÓqT~]–
#·÷&É˝<Ò Tä . Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ dü+uÛ≤wüD\ s¡#s· TT‘·>± ù|s¡Tbı+<ës¡T. 1970\ <äXø¯ +£ ∫e]øÏ`˝Ò<ë

1980 ÁbÕs¡+uÛ≤ìøÏ ‘=*kÕ]>± <äsÙ¡ ø£`s¡#s· TT‘· bÕÁ‘·˝ÀøÏ Á|üy•˚ +#ês¡T. ªeTT<äe› T+<ës¡+μ
nH˚ dæìe÷‘√ Ä j·÷Á‘· ÁbÕs¡+uÛ+Ñ . Hê sπ &çj÷Ó $TÁ‘·T&ÉT, s¡+>∑d\úü q≥T&ÉT (‘·sy¡ ê‘·
dæìe÷ q≥T&ÉT) Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄ $»j·Tyê&É˝À qqTï Äj·TqøÏ |ü]#·jT· + #˚XÊ&ÉT. nø£ÿ&ÉqT+∫
Hêø±j·Tq eT+∫ $TÁ‘·T&Éj÷· ´&ÉT. 1982`1987 q&ÉTeT Hê\T>∑Tdæìe÷\≈£î Äj·Tq≈£î
H˚qT bÕ≥\T ÁyêXÊqT.
$»j·Tyê&É Hê≥ø£ düe÷C≤\‘√ |ü]#·j·T+ ø±s¡D+>±qT, ì&É<äy√\T $TÁ‘·T&ÉT
Hê≥ø£ Á|üj÷Ó ø£/Ô <äsÙ¡ ≈£î&ÉT »yê«~ sêe÷sêe⁄ ø±s¡D+>±qT, H˚qT sπ &çj÷Ó ˝À s¡#s· TT‘·>±
#˚]q ‘·sy¡ ê‘· e÷ Ä]ºd‡ºt nk˛dæjT˚ wüHé Á|üV≤ü sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ ø±s¡D+>±qT, H˚qT
Hê≥ø£s+¡ >±ìøÏ <ä>sZ∑ j ¡ ÷· ´qT. ‘·sT¡ #·T>± HÓ\yêØ Á|ü<]ä Ù+#˚ Hê≥ø±˝Òø±ø£, |ü]wü‘T· \Ô b˛{°
Hê≥ø±\T ≈£L&Ü #·÷ùdyê&çì.
ø±e&ÜìøÏ H˚qT »s¡ï*düTHº ˚ nsTTHê, Ä+Á<ÛCä À´‹˝À |üì#˚dqæ +‘·ø±\+ yês¡|Áü ‹ø£≈î£
≈£≥Tºã&çq yê&çHø˚ ±ì, sê»ø°jT· $wüj÷· \MT<ä yê´kÕ\÷, $X‚w¢ Dü \÷ Áyê<ë›eTì ÄdüøÔÏ
O+&˚~ø±<äT. ø£<\ä∏ T, qe\\T≈£L&Ü Áyêj·T˝Ò<Tä . m≈£îÿe>± kÕVæ≤‘·ýê´kÕ\÷, |ü⁄düøÔ d£ Mü Tø£\å ÷
#˚ùdyê&çì. e#·qø£$‘·«+ ≈£L&Ü #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>± Áyêùdyê&çì. |ü⁄sêD+, q+&É÷],
m._.¬ø,Vü≤], e+{Ï$TÁ‘·T\ kÕ+>∑‘´· +e\¢ kÕVæ≤‘·´dü<dä Tü ‡˝À¢ bÕ˝§ZHy˚ ê&çì. 1970 »qe]˝À
ª•˝≤eTTs¡[μ ø±e´+ yÓ\Te]+∫q ‘·sT¡ yê‘· 1976 es¡≈î£ eTs√ |ü⁄düøÔ y£ T˚ B Á|ü#T· ]+#·˝É <Ò Tä .
n|üŒ{ÏøÏ Hê≈£î eT÷&ÉT‘·sê\ Á|üd<æ Δä s¡#s· TT‘·\+<ä]‘√ düìïVæ≤‘·ùdïVü‰ ˝ÒsŒ¡ &Ü¶sTT.
yê] |ü]#·j÷· \<ë«sê`#·~$q |ü⁄düøÔ ±\≈£î$T+∫`kÕVæ≤‘·´dü«uÛ≤yê\T, O<äé÷\T,
yê{Ï yê{Ï ùV≤‘·Te⁄\T Hê≈£î u≤>± ns¡eΔ Tj·÷´sTT. n+‘·≈î£ |üPs¡«+, Hê ªuÛ≤cÕÁ|üMDμ
#·<äTe⁄ø±s¡D+>± H˚HÓ]–q dü+Á|ü<ëj·÷+Á<Ûä, dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘ê´+‘·sê´\≈£î |üP]Ô>±
_ÛqïyÓTqÆ `Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´ Á|üÁøÏjT· \T, s¡#s· TT‘·\, n+‘·s+¡ >±\qT düìïVæ≤‘·+>±
1970`1980 eT<Û´ä ø±\+˝À $düèÔ ‘·+>± n<Û´ä j·Tq+ #˚ùd neø±XÊ\qT »s¡ï*»yéT eè‹Ô
Hê≈£î ø£*–+∫+~.
n\Hê{Ï eTs¡Tesêì $TÁ‘·T˝À¢ B.S.R. ø£èwüí (ã+&Ée¢ T÷&ç •esêeTø£èwü)í ˇø£sT¡ .
n|üŒ{À¢ eTÁ<ëdüT˝À U.S.I.S (United States Information Service) ˝À O<√´>∑+
#˚ùdyês¡T. ‘·sT¡ #·T $»j·Tyê&É≈î£ ‘·q eè‹Ô<säÛ à¡ +>± |üÁ‹ø±dü+bÕ<äø£ $TÁ‘·T*ï ø£*j·T&ÜìøÏ
edü÷+Ô &˚yês¡T. düTìï‘·yTÓ qÆ K<äs› T¡ ‘Ó\ì¢ |ü+#·, ‘Ó\ì¢ ˝≤©Ã <Û]ä +∫, yÓHïÓ \˝≤>∑ ∫s¡Tqe⁄«‘√
e#˚Ãyês¡T. e∫Ãq|ü&É˝≤¢ q+&É÷]yês¡T, |ü⁄sêD+>±s¡T, H˚qT, Äj·Tq‘√ ø£ãTs¡T¢ ø±\πø|å +ü
#˚ùdyêfi¢̄+. Äj·Tq eT+∫kÕVæ≤‘ê´_Û˝≤wæ, Áyêj·Tdæ. dü+uÛ≤wüD≤#·‘T· s¡T&ÉT. ‘·q≈£î 50@fi¢̄
ej·TdüT‡ |üPs¡sÔ TTq|ü&ÉT (Half way) ªªn_Ûq+<äq\ dæ‘ês¡Tμμ nH˚ n+<äyTÓ qÆ |ü⁄düøÔ +£
n#·TÃy˚XÊs¡T. Äj·Tq |ü]∫‘· $TÁ‘·T\+ n+<äs¡+ n+<äT˝À yê´kÕ\T ÁyêXÊ+. 1980
‘·sy¡ ê‘· <ë<ë|ü⁄ |ü<fi˚ b¢¯ Õ≥T H˚qT eTÁ<ëdüT $TÁ‘·T\‘√ >∑&|ç qæ ø±\+˝À eT]+‘· Ä|ü⁄\Ô j·÷´s¡T.
Äj·Tq wüwæº|üP]Ô n+≥÷ @MTdüuÛÑ\T #˚düTø√˝Ò<äT>±ì`1987 ÁbÕ+‘ê\qqT≈£î+{≤qT:

ls¡eTD>±s¡T, H˚qT, ˇø£ Mock wüw|ºæ Pü ]Ô (*œ‘·) dü+∫ø£ ‘·j÷· s¡T#˚XÊ+. n~ n_Ûq+<äq\
dü+∫ø£\≈£î parody. yê´kÕ\T, dü+<˚XÊ\T, ø=fÒwqü T¢, yê´bÕs¡Á|üø≥£ q\T ôd‘’ +· kı+‘·+>±
‘·j÷· s¡T#˚XÊ+. Ä dü+∫ø£≈î£ ø£s,Ô¡ ø£sà¡ , ÁøÏjT· ls¡eTD>±πs. H˚q÷ ø=ìï $wüj÷· \TsêXÊqT.
eTTK´+>± ªªX¯ó<äΔ K<äs› T¡ |ü+#·s‘¡ ï· eTT\Tμμ nì n_Ûq+<äq |ü<ë´\T ÁyêXÊqT.
ndü˝q’… 60e »qà~Hêq eTÁ<ëdüT˝À Äj·Tq Ç+{ÏøÏ yÓ[¢ bÕ´¬ø{Ÿ n+<äCdÒ `æ ªªy˚T+
yÓ[b¢ ˛j·÷ø£ ‘Óse¡ +&çμμ nì #Ó|Œæ e#˚ÃXÊ+. düTe÷s¡T s¬ +&ÉT>∑+≥\ ‘·sy¡ ê‘· Äj·Tq bò˛Hé
#˚dæ ˇø£fÒ qe⁄«! ªªdü+∫ø£ n<äT“¤‘+· >± ñ+<äμμì`
eTs¡THê&ÉT sêC≤\ø°àå bòÂ+&˚wHü é s¡eTDj·T´sêC≤ e÷≈£î bò˛Hé#d˚ `æ ªªnj·÷´, dü+∫ø£
>=|üŒ>± e⁄+~. eTT+<äT ‘Ó*ùdÔ düs<¡ ë>± düuôÑÛ |fÒº yêfi¯+¢ ø£<ë!μμ`nì n_Ûq+~+#ês¡T. n+‘·{‘Ï √
}s¡Tø√ø£ ` ‘·+ãT#Ó{Ïº M~∏˝À ‘·eT Ä|ò”düT≈£î |æ*∫`¬s+&ÉT Ç‘·Ô&ç ∫MTï BbÕ\T
ãVüAø£]+#ês¡T.
U.S.I.S. "American centre" >± ù|s¡T e÷s¡TÃ≈£îqïø±\+˝À`n+fÒ 1985˝À
ˇø£kÕ]`H˚qT sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+ e÷H˚ùd ñ<˚X› +¯ ‘√ Äj·Tìï ø£*dæ`yêfi¯¢ Ä|òd” Tü ˝À O<√´>±ìøÏ
ekÕÔqì n&ç>±qT.BSR düùd$Tsê ˇ|üø√˝Ò<Tä . ªªÇø£ÿ&Éø=ùdÔ MT]+ø£ @MT sêj·T&ÜìøÏ
≈£î<äs<¡ Tä . MTs¡T sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+ e<ä\&É+ H˚H=|üø√qTμμ nì K+&ç‘+· >± #Óù|ŒXÊs¡T.
Äj·Tq n|ü&É|ü &ÉT Væ≤+<ä÷ |üÁ‹ø£≈î£ Ç+^¢wßü ˝À |ü⁄düøÔ d£ Mü Tø£\å T ÁyêdüT+Ô &˚yês¡T.
düTìï‘·+ ‘·|Œü ≈£î+&Ü. ÄHê{Ï eTÁ<ëdüT $TÁ‘·Á‘·jT· +>±`s¡eTDj·T´sêC≤, _.mdt.ÄsY.ø£èwü,í
|ü|ü y˚DT>√bÕ\sêe⁄ (Indian institute of american studies) e÷≈£î düìïVæ≤‘·T\T.
n˝≤π> u≤|ü⁄, s¡eTD, $.m.¬ø.s¡+>±sêe⁄, Äs¡TÁ<ä>±s¡\T Hê≈£î n‘·´+‘· Äràj·TT\j·÷´s¡T.
eT]ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ Ä#ês¡´ ÄÁ‘˚jT· ≈£L&É.
Çø£` n\Hê{Ï ôV≤’ <äsêu≤<äT $TÁ‘·T\T` ~>∑+ãs¡ ø£e⁄\T ø±ø£`Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T,
<ëX¯s~¡ >∏ ±s¡T ≈£L&É.
Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+˝À Ø&ÉsT¡ >± ñqïø±\+qT+∫ Hê≈£î
|ü]∫‘·T\T. •˝≤eTTs¡[ ø±e´+ #·~$q|ü&É÷, Ä ‘·s¡yê‘·ø±\+˝À $»j·Tyê&É≈£î
edü÷qÔ ï|ü&É÷ Hê|ü≥¢ #ê˝≤ n_Ûe÷q+ #·÷|æ+#˚yês¡T. n˝≤π> <ëX¯s~∏>Û ±s¡÷qT. Ç<äs› ÷¡
e÷Hêqï>±]øÏ düìïVæ≤‘·$TÁ‘·T\T. ‘Ó\+>±D ø£e⁄\˝À ø±fiÀJ>±]‘√ HêπøHê&É÷ |ü]#·jT· +
ø£\>∑˝<Ò Tä . Äj·Tq ≈£L&Ü e÷ Hêqï>±]øÏ eT+∫$TÁ‘·T\T. n|üŒ{À¢ ‘Ó\+>±D≤ s¡#s· TT‘·\T>±
e{Ïøº √≥ Äfi≤«s¡TkÕ«$T, <ëX¯s~¡ Û s¡+>±#ês¡´, |ü˝≤¢<Tä s¡j Z T· ´,
yêqe÷eT˝…’ es¡<ë#ês¡´, dü+|ü‘Y, düTÁ|üdüqï, ù|sê«s¡+
»>∑Hêï<Û+ä , ø¬ . qs¡d+æ Vü‰s¬ &ç¶ e+{Ï ø=~›ù|s¡T¢ $ì|æ+#˚$.
sêj·T\d”eTqT+∫ nsTT‘˚`Hê≈£î |ü]#·jT· yÓTqÆ ù|s¡T¢ <äTsê“¤ø£
sê»X‚Ks¡ X¯‘êe<Ûëì (sêD≤ Á|ü‘ê|üd+æ Vü≤#·]Á‘· ø±e´ø£s)Ô¡
l dæ.Hêsêj·TD¬s&ç¶ >∑&j ç ÷· s¡+ y˚+ø£≥X‚wXü ÊÅd,Ôæ |ü⁄≥º|]ü Ô Hêsêj·TD≤#ês¡T´\T,

dæ.$. düTã“qïX¯‘êe<Ûëì, eT<ÛäTsê+‘·ø£+ sêC≤s¡+, ÄsY.mdt.düT<äs¡Ùq+, ø£\Teø=\qT
dü<ëq+<ä, sê#·eT\T¢ sêeT#·+Á<ë¬s&ç,¶ qsê\sê$T¬s&ç,¶ sê»qïø£$, C≤qeT~› Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ
øπ ‘·T $X¯«Hê<∏s¬ä &ç,¶ e\¢+bÕ{Ï yÓ+ø£≥düTã“j·T´>±s¡\T.
<˚ e s¡ ø =+&É u≤\>∑ + >±<Û ä s ¡ ‹ \ø˘ >±]ì ø£ \ Tdü ÷ Ô + &˚
(1963`1966) ø±\+˝ÀH˚ yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±] ù|s¡THê≈£î
|ü]∫‘·+. ‹\ø˘>±s¡T #ê˝≤ Çwüº+>± Äj·Tq Á|ü‹uÛÑ >∑T]+∫
#Óù|Œyês¡T. ‘·sy¡ ê‘· Hê≈£î >∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T eTTrÔ$ \ø£àå D<ëdüT>±s¡T
≈£L&Ü @\÷s¡T Á|ükÕÔeq e∫Ãq|ü&É˝≤¢ #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T.
‹\ø˘ Á|ü<eä∏ Tes¡+Δ ‹düuÑÛ (1967) ‘·DT≈£î˝À leT‹ CÀ´‘·‡ï
<˚es¡ø=+&É
(yÓ÷>∑+{Ï e÷DÏø±´+ã) ìs¡«Væ≤+∫q|ü&ÉT Äj·Tq eø£>Ô ± @\÷s¡T u≤\>∑+>±<Ûäs¡ ‹\ø˘
qT+∫e#êÃs¡T. H˚q÷ Ädüu˝ÑÛ À e÷{≤¢&ÜqT.
1969˝À H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹˝À #˚sêø£, eTØ eTTK´+>±`Äj·Tq ÄyÓT]ø±˝À $kÕÿì‡HéøÏ
yÓfi≤¢ø`£ Ç+&çj÷· e∫Ãq|ü&ÉT Ä+Á<ÛCä À´‹øÏ edü÷+Ô &˚yês¡T. q+&É÷]>±]øÏ $TÁ‘·T\T. n˝≤>∑
n|ü&É|ü &ÉT ªª|ü]#·jT· +ø±ì |ü]#·jT· +μμ ñ+&˚~. nyÓT]ø±qT+∫ s¬ +&ÉT eT÷&ÉT ñ‘·sÔ ê\T
ÁyêXÊs¡T.
H˚qT Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ ~q|üÁ‹ø£˝À ªdü+#·\qyéTμ yê´kÕ\T Áyêùdø±\+˝À`n|üŒ{Ï Ä
|üÁ‹ø±dü+bÕ<ä≈î£ \T yêdüT<˚eBøÏ‘å T· \T`ªªHêsêj·TDsêe⁄>±s¡T n_Ûq+~+#ês¡Tμμ nì #Ó|Œü >±
$q&É+.
n#·ÃyÓTqÆ Á|ü‘´· ø£|å ]ü #·jT· + nø£så ê˝≤ <äXÊu›+ ‘·sy¡ ê‘· 2009˝À H˚qT yê´K´ Áyêdæq
y˚+ø£{≤<Û«ä ] #·+|üP Á|üã+<Û+ä ªª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ +μμ Á|ü#T· s¡D dü+<äs“¡ +¤ . Ä |ü⁄düøÔ ±ìï ª‘êHêμ
dü+düú <ë«sê Á|ü#·T]+|üCÒdæ, #ê]Á‘·ø£H˚|ü<∏ä´+ >∑T]+∫ Äj·Tq eTT+<äTe÷≥ ≈£L&Ü
ÁyêXÊs¡T`H˚qT, Äj·Tq ø£$‘·, n+‘·≈î£ eTT+<˚ ªªj·TTeqT+∫ j·TTe<ëø±μμ ø£$‘êdü+ø£\q+
dü+bÕ<ä≈î£ ì>± 1996˝À #˚sêÃqT`$TÁ‘·T&ÉT ôdàÌ˝Ÿ n+<äCj Ò T· >± `.
ˇø£kÕ] yÓqT~]– #·÷düT≈£î+fÒ 1969˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ 1975es¡≈î£ q&ç∫q Hê
$»j·Tyê&É J$‘·+˝À ô|qTe÷s¡TŒ ˝ÒMT˝Òe⁄. J$‘·+ kÕ<Ûës¡D+>± ñ+&˚~. |üÁ‹ø£\T,
πs&çjÓ÷, dæìe÷ |ü+|æD°\T, |ü⁄düÔø£Á|ü#·Ts¡D dü+düú\T, `‘·s¡T#·T $XÊK, ôV’≤<äsêu≤<é,
eTÁ<ëdüTqT+∫ e∫Ãb˛j˚T s¡#·sTT‘·\T, dæìe÷e´≈£îÔ\T, `ø±s¡T¢, dü÷ÿ≥s¡¢ ¨s¡Tdü+<ä&ç
˝Òì` ôd’øÏfi¯ó¢ ôd’øÏ˝Ÿ ]øå±\ Hê>∑]ø£‘·, `kÕj·T+ø±\|ü⁄ yêsêÔ|üÁ‹ø£\T, dü+^‘·ø£#˚Ø\T,
kÕVæ≤‘·´düu\ÑÛ T, ‹s¡T>∑T˝Òì ø±+Á¬>düT bÕØºbÕ\q, Á|üe÷<ë\T ‘Ó#Ã˚ $»j·Tyê&É Åô|y’ ≥˚ T
dæ{ã° düT‡\T, sêeTyÓ÷Vü≤qÁ>∑+<∏ë\j·T+ <ä>sZ∑ ¡ Hê≥ø±\dü+<ä&,ç øö‘êyê] düÁ‘·+˝À Hê≥ø±\
]Vü‰s¡‡fi¯ó,¢ dü+<ä&‘ç √ sêÁ‹ ‘Ó\y¢ ês¡÷¢ #·*dü÷+Ô &˚ @\÷s¡Ts√&ÉT,¶ eT<ä´Á|æjT· T\ eTT#·Ã≥T¢
#Ó ù |Œ u≤s¡ T ¢ , `n|ü  &É | ü  &É T dü s ¡ ÿ dü T \÷, m\¢ | ü  &É ÷ dæ ì e÷Vü ‰ fi¯ ó ¢ , >±+BÛ q >∑ s ¡ +
u≤ãj·T´¨≥\T, `#·T≥Tº>∑T+≥ ôd+≥s¡T, n\+ø±sY ôd+≥s¡T, >∑es¡ïs¡Tù|≥ ôd+≥s¡T,

;ôd+≥Ts√&ÉT¶ ôd+≥s¡T, Ä+Á<Ûä|üÁ‹ø£ ôd+≥s¡T, ãdtkÕº+&é ôd+≥s¡T, kÕe÷s¡+>∑+#Í≈£î,
s¡<+ä∏ M~Û, sêe÷{≤ø°dTü ôd+≥s¡T, .... Ç˝≤ |ü\Tôd+≥s¡¢ »qdü+#ês¡|⁄ü ∫s¡THêe÷\‘√bÕ≥T,
bÕ‘·ø±\|ü⁄ u…»yê&É s¬ ˝’ «Ò ùdwº qü T, M~Û sê»j·Tý˚T&É, dü>+∑ dü>+∑ ø£{ºÏ e~˝Òdqæ dü÷|üsT¡ <ëdüT
_*¶+>∑T, dü‘´· Hêsêj·TD|ü⁄s¡+ s¬ ˝’ «Ò ùdwº qü T, X¯su¡ j
ÑÛ T· ´ >∑Tfi¯ó,¢ •yê\j·T+M~∏ (dü‘´· Hêsêj·TD
|ü⁄s¡+) e÷s¡Tr yê´j·÷eTXÊ\, »$Tà#Ó≥Tºôd+≥s¡T,...ÇM n\Hê{Ï $»j·Tyê&É eTTK∫Á‘·+
‘Ó*ù| >∑Ts¡T\Ô T. $»j·Tyê&Éì, C.R. s¬ &ç>¶ ±s¡T Blazewada nH˚yês¡≥. #ê˝≤eT+~ Äs√E˝À¢
u…»yê&Éì Glorified village nH˚yês¡T. 1975 nq>±H˚ ˇø£ÿkÕ]>± ñ*øÏbÕ≥T ø£*–+#˚
sê»ø°jT· dü+|òTü ≥q ªªÇ+~sê>±+BÛ øπ +Á<äÁ|üuTÑÛ ‘·«+μμ $~Û+∫q Ä‘·´sTTø£ |ü]dæ‹ú . (emer-
gency) ‘˚B pHé 25.
Ç+~sê>±+BÛ mìïø£ $wüj·T+˝À neø£‘·eø£\T »]>±j·TH˚ n_ÛjÓ÷>∑+ MT<ä
n\Vü‰u≤<äT ôV≤’ ø√s¡Tº Ç∫Ãq dü+#·\Hê‘·àø£ rs¡TŒ BìøÏ H˚|<ü ´äÛ +. n|üŒ{ÏøÏ bÕ‘·ø±+Á¬>düT,
ø=‘·Ô ø±+Á¬>düT ‘·>±<ë\T n˝≤ ñ+&É>± »qdü+|òTü H˚‘\· T, Ç‘·sb¡ ÕØº\ H˚‘\· T Ç+~sê>±+BÛ
#·s´¡ *ï rÁe+>± $eT]Ù+∫q #ê]Á‘·ø£ |òTü ≥º+ n~. Á|ü<ëÛ qeT+Á‹>± ÄyÓT Democracy øÏ
ã<äT\T Autocracy ì ne\+_düTÔqï dü+<äsê“¤\T |ü\T$eTs¡Ù\≈£î >∑Ts¡j·÷´sTT`
Á|üuÛÑT‘·«πø+Á<äkÕúq+ q÷´&Ûç©¢˝À rÁenXÊ+‹ HÓ\ø=qï~. ÄsT÷ ø±s¡D≤\T #Ó|æŒ ªª<˚X¯+
øÏw¢ |ºü ]ü dæ‹ú ˝À ñ+<ä+μμ≥÷ Ä+‘·s+¡ –ø£ Ä‘·´sTTø£ |ü]dæ‹ú (internal emergency) Á|üø{£ +Ï ∫,
»j·TÁ|üø±wt Hêsêj·TD‘√ düV‰ü <ë<ë|ü⁄>±, Á|ü‹|üøHå£ ‘˚ \· +<ä]˙ Ç+~sê>±+BÛ ìs¡“+¤ ~Û+∫+~.
nìï |üÁ‹ø£\ MT<ä ôdHê‡sYw|æ t $~Û+∫+~. <˚X+¯ ˝À b˛©düT ì|ò÷ü ô|]–+~. Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ
sê»ø°j÷· \øÏ $»j·Tyê&É Nerve centre. Ä ªø±ø£μ Çø£ÿ&çøÏ u≤>± ‘·–*+~. ÄsY.mdt.mHé.
dü+düú #ê˝≤ ìs¡“+<Ûë\≈£î >∑Ts¬ +’ ~.
|üÁ‹ø£\ô|’ ôdHê‡sYw|æ t m˝≤ñ+&˚<+ä fÒ: e∫Ãq yês¡\Ô qT ø£+b˛CŸ #˚dqæ ‘·sy¡ ê‘·,
|üÁ‹ø£\˝À ô|≥ºuÀj˚TeTT+<äT >±´© Á|üP|ò⁄ü \T kÕúìø£+>± ñqï ôdHê‡sY Ä|òd” sü øY Ï |ü+bÕ*.
ôdq‡sY Ä|ò”düT ‹s¡düÿ]+∫q yêsêÔ+XÊ\T, ø±s¡÷ºqT\T, bòı{À\T, yêsêÔ|üÁ‹ø£˝Òø±<äT— @
|üÁ‹ø£\÷ Á|ü#T· ]+#·≈L£ &É<Tä . á ìj·TeT+ e÷ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ ≈£L&Ü ñ+&˚~.
nsTT‘˚`Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt e÷Á‘·+, yês¡˝Ô À¢ @uÛ≤>∑+ ‘=\–+#·eTHêïs√ ÄuÛ≤>±ìï
‘Ó\>¢ ±, U≤∞>± e~*eTØ $T>∑‘êyês¡Ô Á|ü#T· ]+#˚~. sêyéTHê<∏>éÛ √jÓT+ø± Ä$<Û+ä >± ø±+Á¬>düT
Á|üuTÑÛ ‘·«+‘√ ñ<äéTdü÷Œ¤]‘Ô √ ‘·\|ü&Ü¶sT¡ .
Ä ø±\+˝À Á|üdæ<äΔyÓTÆq Ç+^¢wüß ø±s¡÷ºHé\ |üÁ‹ø£ ªªX¯+ø£sY‡Mø°¢μμ (X¯+ø£sY |æfi‚¢
dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT) eT÷‘·|&ü +ç ~. Á|üU≤´‘· ø±s¡÷ìº düTº ÄsY.ø¬ .\ø£àå DY <˚X+¯ e~* eT˝Òwj æ ÷· ø±uÀ\T
yÓ[¢b˛j·÷s¡T. düuÛÑ\T, düe÷y˚XÊ\MT<ä ì|òü÷ `<˚X¯+˝À eTqTwüß\+<äs¡÷` eTTK´+>±
Á|üuÛÑT‘√´<√´>∑T\TùÛÑj·T|ü&çb˛j·÷s¡T. sê»ø°j·TbÕØº\˝À ø£eT÷´ìdüTºbÕØº Ä|òt Ç+&çj·÷
meTs¡˙® ‡ì düeT]Δ+∫+~. (n+<äTøπ ø±uÀ\T, Äø±\+˝À $XÊ˝≤+Á<Ûä ø£eT÷´ìdüT\º T sπ &çj÷Ó ˝À
Á|üdü+>±\T #˚ùd M\T∫øÏÿ+~). sê»ø°j·T ìs¡íj·÷\˝À Ç+~sê>±+BÛ ¬s+&Éeø=&ÉT≈£î

dü+»jYT>±+BÛ Á|üuÛÑ yÓ*–b˛‘·÷+&˚~. &Ûç©¢˝À ø=ìï dü¢yéT‡ ≈£L˝ÒÃXÊ&É˙, ã\e+‘·+>±
≈£î≥T+ãìj·T+Á‘·D Ä|üsπ wüqT¢ »]|æ+#ê&É˙, yês¡\Ô T rÁe+>± $ì|æ+#˚$. ‘·s#¡ T· >± mø£ÿ&√
ˇø£#√≥ n¬sdüT\º T »s¡T>∑T‘·÷+&˚$. n|üŒ{À¢ düe÷#ês¡ Á|ükÕs¡XÊU≤eT+Á‹ $.dæ.X¯óø£¢ <äTs¡TdüT>±
bÕ\qkÕ–+#ê&Éì #Ó|ü ≈£îH˚yês¡T.
`Áø£eTÁø£eT+>± <˚X+¯ n+‘·{≤ Ç+~sê>±+BÛ bÕ\q|ü≥¢ rÁe e´‹πsø£‘· Á|üã*+~.
Á|ü‹|üø£åHêj·T≈£î\T`»j·TÁ|üø±XŸ Hêsêj·TDY‘√düVü‰`ìs¡“+<Ûä+˝À ñ+&É&É+‘√ ˝À˝À|ü\>±
ø£ì|æ+#·ì ø±+Á¬>düT e´‹πsø£‘· ñ<äéTs¡÷|ü+>± ñ+~.
‘Ó\T>∑T≈£î dü+ã+~Û+∫q+‘·es¡≈£î ÁãVü‰àq+<ä¬s&ç¶>±s¡T eTTKéT+Á‹>± bÕ\q
q&ç∫+~.
sê.$.XÊÅd>Ôæ ±s¡T $XÊK˝À n¬sdüj º ÷· ´s¡T. ll eTÁ<ëdüTsπ &çj÷Ó øπ +Á<ëìøÏ Ç+~sê>±+BÛ
bÕ\q düeT]Δdü÷Ô ^‘ê\T ÁyêXÊs¡ì n_ÛjÓ÷>∑+ ñ+&˚~. $|ü¢es¡#·sTT‘·\ dü+|òüT+
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T eTT–j·T˝Ò<äT>±ì, eT+<ä–+#êsTT. n|üŒ{Ïπø Hês¡¢ y˚+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T
bÕ‘·ø±+Á¬>düT düeTs¡Δ≈£î\T>± ñ+&ç, $»j·Tyê&É qT+∫ ôV’≤<äsêu≤<äTøÏ ‘·s¡*b˛j·÷s¡T.
Ä+Á<ÛCä À´‹‘√ Äj·Tq dü+ã+<Û+ä n+‘·+‘·e÷Á‘·+>±H˚ ñ+&˚~.
n|üŒ{À¢ Ä*+&çj÷· sπ &çj÷Ó &Û©ç øπ¢ +Á<ä+ qT+∫ spot light nH˚ yêsêÔ $X‚w¢ Dü
ø±s¡´Áø£eT+ Ç+^¢wßü ˝À sêÁ‹ 9.15y˚fi¯ Á|ükÕs¡eTj˚T´~. <ëìï $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+ yês¡T
]ø±s¡T#¶ d˚ æ ñ+#˚yês¡T. kÕúìø£+>± ñ+&˚ |üÁ‹ø±s¡#s· TT‘· ˝§ø=ÿø£ÿ]øÏ ø±+Á{≤≈£îÇº ∫Ã, Ä
]ø±]ø±]¶+>∑T $ì|æ+∫`ªªyêsêÔyê´K´μμ nH˚ ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø±s¡´Áø£e÷ìï Á|ü‹s√E spot
light Ä<Ûës¡+>± ‘Ó\T>∑T˝À #˚jT· e\dæe#˚Ã~. n+‘˚ø±<äT, Ç+~sê>±+BÛ Á|üø{ £ +Ï ∫q 20
dü÷Á‘ê\ Á|üD≤[ø±+XÊ\ô|’ bÕ≥\T, Á|üdü+>±\T, dü+uÛ≤wüD\T, Hê{Ïø£\T, πs&çjÓ÷˝À
Á|ükÕs¡eTj˚T´$. d”ìj·TsY »s¡ï*düTº\T #ê˝≤eT+~ ªªyêsêÔyê´K´μμ ø±s¡´Áø£eT+˝À
Á|üdü+–+#˚yês¡T.
<˚X+¯ ˝À b˛©düT ì|ò÷ü n+fÒ ˇø£ dü+>∑‹ >∑Ts¡TøÔ =k˛Ô+~. ˇø£ s√Eq H˚qT e÷
yês¡|Áü ‹ø£ |üì˝À ìeT>∑ïyÓTÆ ñHêïqT. $XÊK|ü≥ï+ qT+∫ sê.$.XÊÅd>Ôæ ±] s¬ +&ÉeuÛ≤s¡´
ªsêeT+μ>±s¡T (˝≤j·Ts¡T) |ü⁄sêD+>±]ø√dü+ bò˛Hé #˚XÊs¡T. n|ü&Üj·Tq ãj·T≥≈£î
yÓfi≤¢sT¡ `q÷´dt m&ç≥s¡T qqTï|æ*∫ bò˛ì∫Ã e÷{≤¢&eÉ THêïs¡T. sê.$.XÊÅd>Ôæ ±s¡T n|üŒ{ÏøÏ
n¬sdüsº TT ñHêïs¡T. H˚qT Ä$&É #Óù|Œe÷≥\T $+≥THêïqT. Ç+‘·˝À Vü≤sƒê‘·T>Ô ± dü+uÛ≤wüD
eT<Û´ä ˝ÀøÏ #=s¡ã&ç`ªªMTs¡T me]‘√ e÷{≤¢&TÉ ‘·THêïs¡μμì mes√ n&ç>±s¡T. ÄyÓT ne‘·\
bò˛Héô|fÒXº Ês¡T. H˚q÷ ô|fÒXº ÊqT. ‘·sy¡ ê‘· |ü⁄sêD+>±]øÏ #ÓbÕŒqT. |ü⁄sêD+>±s¡T z |ò÷ü f…qÆ ‹≥Tº
‹{≤ºsT¡ yêfi¯ì¢ .
n<˚ s√E˝À¢ |ü⁄sêD+>±] $wüjT· +˝ÀH˚ eTs√ dü+|òTü ≥q »]–+~.
ˇø£kÕ] Äj·TqqT ªªyêsêÔ yê´K´μμ Á|üd+ü >∑+ #˚jT· &ÜìøÏ $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<ä+ ÄVü‰«ìdü÷Ô ø±+Á{≤≈£îbº Õò s¡+ |ü+|æ+~. sê.$.XÊÅd>Ôæ ±] n¬sdüT≈º î£ ªø£q\Tμ ø£*–q

Äj·Tq`meT¬s˙® ‡ì ìs¡d+æ #·<*ä ∫`Ä bòÕs¡+MT<ä n&É+¶ >± ` "Iam Anti Indira and Anti
congress; AIR go to hell" nì Áyêdæ ‹|æŒ |ü+ù|XÊs¡T. n|üŒ{À¢ ls¡»˙ ø±+‘·sêe⁄>±s¡T
ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ . sπ &çj÷Ó Ä|òd” sü T¡ >± |üì#˚dTü qÔ ï dü‘´· + X¯+ø£se¡ T+∫ ø°$wüjT· + ‘Ó*dæ, e÷
Ä|òd” Tü øÏ |üsT¡ >¬ ‘·T≈Ô î£ e#êÃs¡T`ªªÇ<˚$T kÕ«MT, Ç˝≤ #˚XÊs¡T? MT≈£î q#·Ãø£b˛‘˚ e÷{≤¢&øÉ £
}s¡Tø√e#·TÃø£<ë! meT¬s˙® ‡ q&ÉTk˛Ô+~. Ä ôdø£Hå é Ä|òd” sü T¡ #·s´¡ rdüT≈£î+fÒ MT≈£î Á|üe÷<ä+μμ`
nì eT+<ä*+#ês¡T. $TÁ‘·T&ÉT m._.¬ø. Á|ükÕ<é ≈£L&Ü`ªªnj·÷´, @eTqT≈£î+≥THêïs¡T MTs¡T?
sê.$.XÊÅd>Ôæ ±s¡T n¬sdüsº TT‘˚ ìuÛ≤sTT+#·Tø√>∑\s¡T. Äj·Tq ÁøÏ$Tq˝Ÿ ˝≤j·Ts¡T. MT¬s+‘·?
b˛©düT\T yÓ+≥|ü&‘ç ˚ sπ #·T≈£îø£ÿ˝≤¢>∑ ‘·>T∑ \T≈£î+{≤s¡Tμμ`nì ôV≤#·Ã]+#ê&ÉT. |ü⁄sêD+>±s¡T
ø£+>±s¡T|ü&Ü¶sT¡ . ‘·sy¡ ê‘· @+»]–+<√ ‘Ó*j·T<äT>±ì`Äj·Tq CÀ*¬øes¡÷ sê˝Ò<Tä .
|ü⁄sêD+>±] dü«uÛ≤e+˝ÀH˚ ‘ê‘êÿ*ø£ Äy˚X¯+, ìC≤sTTr ñ+&˚$. ã\yÓTÆq
ÇcÕºìcÕº\T+&˚$. ã\e+‘·T\e\¢ u≤~Û‘T· \T yê¬se¬sH’ ê, yê]|ü≥,¢ ìC≤sTTr>± concern
feel nj˚Tyês¡T. Äj·Tìï yÓøÏÿ]+#·&Üìø√ yÓ≥ø±s¡+ #Ój·T´&Üìø√ H˚˙ $wüj·÷\T
#Ó|Œü &É+˝Ò<Tä — ø£Då øÏ √Á<˚ø±\‘√ Äj·Tq #˚dqæ ø=ìï ∫qï ∫qï |üqT\T ∫*|æ>±q÷, ˇø=ÿø£ÿkÕ]
Çã“+~>±q÷, |ü]D$T+#˚$. n≥Te+{Ï$ 1975øÏ eTT+<äT ø=ìï »]>±sTT.
ˇø£kÕ] eT<Ûë´Vü≤ï+|üP≥ Çe≥÷] kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T e÷Ä|ò”düT≈£î edü÷ÔH˚`
ø=+f…qe⁄« qe⁄«‘·÷ ªªnj·÷´, Çyêfi§ø£ e÷]ÿ‡düTº ‘·~›HêìøÏ yÓ[¢ edüTÔHêïqTμμ nHêïs¡T
≈£Ls¡TÃ+≥÷. |ü⁄sêD+>±s¡T ˝ÒsT¡ . H˚qT ≈£î‘·÷Vü≤\+>± ªª@e÷ø£<?ä∏ μμ nì n&ç>±qT.
ªªbı<äT›≥H˚qT ø±˝ÒJøÏ yÓ&ÉT‘·÷+fÒ |ü⁄sêD+>±s¡T |æ*∫`Äs√E yêfi¯¢Hêqï>±]
Ä_›øe£ T˙, ‘·‘+· >∑+ @MTñ+&É<˙ä , eT<Ûë´Vü≤ï+y˚fi¯ uÛÀ»HêìøÏ e#˚Ãùd,Ô ˇø£kÕ] düà]+∫
ø£*dæuÛÀ»q+ #˚ùd<ë›eT˙`ÄVü‰«ì+#ês¡T. düπsqì`ø±˝ÒJì+∫ edü÷ÔH˚ ø£≥Tº>∑T&É¶\‘√H˚
Äj·Tì+{À¢øÏ yÓ[¢ H˚qT e#êÃqì #ÓbÕŒqT. Äj·Tq n|üŒ{Ïø=ø£ |ü+#Ó<]äÛ +∫, ô|s¡{yÏ |’Ó ⁄ü
ø£~*`ªs¡+&ç, ø±fi¯ó¢ ø£&ÉT≈£îÿì uÛÀ+#˚<ë›+μμ`n+≥÷`\|òüTTe⁄>± ‘·~›q+ ìs¡«Væ≤+#˚
Á|ü‘êé÷ïj·TyÓTqÆ ªªÁu≤Vü≤à&çøÏ ø±fi¯óø¢ &£ –ç uÛÀ»q+ ô|≥º&μÉ μeTH˚ Á|üÁøÏjT· ≈£î dæ<|Δä &ü TÉ ‘·THêïs¡T.
Äj·TqøÏ ‘·qT e÷]ÿ‡düTºqH˚ qeTàø£+ ñ+~ø£<ä!`|ü]dæú‹ ns¡ΔyÓTÆ, Äj·Tìï H=|æŒ+#·&É+
Çwü+º ˝Òø`£ Äj·Tì∫Ãq |ü+#Óø≥£ Tº≈î£ ì, ªVü≤k˛Ô<øä +£ μ d”«ø£]+∫ ‘·~q› +uÛÀ»q+ #˚deæ #êÃqTμμ
nì `ø£<+ä∏ ‘ê #ÓbÕŒs¡T. Ç~ $XÊ«kÕìøÏ dü+ã+~Û+∫qB, ôd+{ÏyTÓ +{ŸøÏ dü+ã+~Û+∫q
$wüjT· eT÷qT. |ü⁄sêD+>±]øÏ e÷]ÿ‡»+|ü≥¢ yê∫ø£ n_Ûe÷q+ ñ+&˚~. sê.$.XÊÅd>Ôæ ±s¡÷,
ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï>±s¡÷ Äj·Tq≈£î Ä<äsÙ¡ eT÷s¡T\Ô T. kÕ+ã•esêe⁄>±s¡T yÓ≥ø±s¡+>± #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
eTT#·Ã≥|ü&ç düsê<ë>± #ÓbÕŒs¡T.
eTs=ø£kÕ]`
Äj·Tq ø£<ë∏ s¡#q· ‘√bÕ≥T qe\\T≈£L&Ü düøè£ ‘·T>Ô ± ÁyêXÊs¡T. Ä+Á<ÛCä À´‹˝À #˚s&¡ ÜìøÏ
eTT+<äT &Û©ç ˝¢ À ñ<√´>∑+˝À ñ+&É>±H˚ ˇø£ qe\ ÁyêXÊs¡T. n~ n#·ÃsTT+~ ≈£L&É. <ëìù|s¡T
ªª#·+Á<äTìø√ q÷\Tb˛>∑Tμμ Ä‘·sy¡ ê‘· yês¡|Áü ‹ø£ m&ç≥s¡T>± ñ+&É>±`>=\¢|Pü &ç e÷s¡Trsêe⁄,

ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ\sêe⁄‘√ ø£*dæ`ªªÇ&çj·T{Ÿμμ nH˚ >=\TdüT qe\ ÁyêXÊs¡T. ‘·s¡yê‘·
ªªCÒãT˝Àu§eTàμμnH˚ k˛wæjÓ÷bòÕ+≥d” qe\ ÁyêXÊs¡T. ÄMT<ä≥ ªªÇ\T¢ø£{Ïº #·÷&ÉTμμ nH˚
qe\ ÁyêXÊs¡T. Çe˙ï nø£så ê˝≤ d”]j·T˝Ÿ>± @ yêsêì ø±yês¡+ Áyêdü÷+Ô &˚yês¡T. H˚ì|ü&ÉT
Á|ükÕÔ$+#˚ dü+>∑‹ ªªÇ\T¢ø{£ ºÏ #·÷&ÉTμμ qe\>∑T]+∫`
Hê‘√ yê∫ø£+>± Ä qe\ BÛyTé #Ó|Œæ q|ü&ÉT #ê˝≤ u≤>± ` Ç\T¢ø≥£ Tºø√e&É+˝À
düeTdü´*ï #ÓbÕŒs¡T. ô|>’ ±`ªªdüTK+>± ã‘·ø&£ Üìø£ÿ+f…, #·∫Ãb˛e&ÜìøÏ kı+‘· Ç\T¢+&Ü\+&ûμμ
nH˚yês¡T. Äj·Tq sT÷ e÷≥q>±H˚ ªªÇ˝≤¢*eTT#·Ã≥T¢μμ ˝À Äj·Tq ãVüQ$cÕ<ä+>±, eTqdüT‡
ø£\–b˛j˚T˝≤>∑ #Ó|Œæ q ªªHêqï>±]X¯e+μμ s¡#q· >∑Ts¡TøÔ =∫Ã+~.
nsTT‘˚`Äj·Tq rsê dü>+∑ qe\ÁX¯<>Δä ± ÁyêXÊø£ @ yêsêì ø±yês¡+ #Ó$ì|ü&qç ,
ø£+≥|ü&çq, nH˚ø£ $wüj·÷\T Ä qe\˝À C§q|ü&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D:
Á|üeTTK Ç+&√Ä+–¢øH£ é ø£$ &ÜyéTyÓTTπsdt #˚‘· _._.dæ yês¡T, u…+>±˝Ÿ qø£‡˝…{’ Ÿ O<äéT+
MT<ä &Ü≈£îýÓT+≥Ø #˚sTT+#ês¡T. n<˚ düe÷#ês¡+‘√ eT]ø=+‘·ø*£ |æ, &ÜyéTyÓTTπsdt 1970\
ø±\+˝À ªªÇ˝ŸÅùdfº &… é Mø°¢ Ä|òt Ç+&çj÷· μμ˝À ˇø£ ô|<ä|› #”ò s· Y #˚XÊ&ÉT. |ü⁄sêD+>±s¡T <ëìï
#·~$q ñÁ<˚ø+£ ˝À, n+<äT˝Àì ø=ìï $X‚cÕ\qT qe\˝À Á|ü<ëÛ qbÕÁ‘·≈î£ ô|fÒXº Ês¡T.
e÷ |üÁ‹ø£˝À ªªe÷ ø±˝ÒJ˝À H˚qTμμ nH˚ ˇø£ o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+∫`Á|üeTTK s¡#s· TT‘·\
qT+∫ nqTuÛyÑ ê\T ÄVü‰«ì+#ê+. ø¬ .$.s¡eTD≤¬s&ç>¶ ±s¡T, eT]ø=~›eT+~ Áyêdæq≥Tº >∑Ts¡T.Ô
sê.$.XÊÅdæÔ>±s¡T n<äT“¤‘·yÓTÆq yê´dü+ ÁyêXÊs¡T. Ä ‘·s¡yê‘·yês¡y˚T Ä yê´kÕìøÏ qø£\T
nq<ä–q ªªÇ˝≤¢*eTT#·Ã≥T¢μμ |ü⁄sêD+>±s¡T ÁyêXÊs¡T. Ä yê´dü+ #·÷dæq ø±∞|ü≥ï+
sêe÷sêe⁄>±s¡T` nqTø√≈£î+&Ü Äyês¡+ e÷ Ä|òd” Tü ≈£î e∫Ã` Ç˝≤¢*eTT#·Ã≥T¢ yê´dü+#·~$,
ªª@$T≥+&û Ç~?μμ`nì Hê<ä>sZ∑ ¡ ÄX¯Ãs¡´+ Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
eTTfi¢̄|Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD>±s¡T ªª$Áø£e÷s¡Tÿì e÷s¡Tÿ dæ+Vü‰düq+μμ ù|]≥ Áyêdæq
dæìe÷s¡+>∑+MT~ Vü‰dü´s¡#·q n+<ä]ø° >∑Ts¡TÔ+&˚ ñ+≥T+~. n<˚ |ü+|æD° MT<ä ªªdæ˙
X¯óø£dü|üÔ‹ ø£<∏ä\Tμμ n+≥÷ |ü⁄sêD+>±s¡T ˇø£ e÷dü|üÁ‹ø£≈£î Áyêdü÷Ô e#êÃs¡T. n˝≤π>
ªª]øå±ø£<\ä∏ Tμμ` nì ÁbÕs¡+_Û+∫, ]øå±ø±]à≈£î\T kÕe÷qT´*ï n‘·édüs¡ düeTj·÷˝À¢ ôd‘’ +·
m˝≤ mø˘‡bÕ¢sTT{Ÿ #˚kÕÔs√ ÁyêXÊs¡T. á s¬ +&ÉT o]¸ø\£ ÷ ≈£L&Ü $eTs¡Ù\≈£î $yê<ë\≈£î
>∑Ts¡j·÷´sTT.
Äs√E˝À¢H˚ ªªnHê$Tø£μμ nH˚ ˇø£ e÷dü|Áü ‹ø£qT $»j·T\øÏàå nH˚ ÄyÓT $»j·Tyê&É
qT+∫ q&ç ù |yês¡ T . ns¡ # ê≥T>± Ä |ü Á ‹ø£ dü + bÕ<ä ø £ ‘ · « +˝À |ü ⁄ sêD+>±s¡ T
bÕ\T|ü+#·T≈£î+≥÷+&˚yês¡T. n|üŒ{À¢ H˚qT Á|üeTTK Ç+&√Ä+–¢ø£Hé s¡#·sTT‘· eTH√Vü≤sY
yÓT˝≤Z+ø£sY Áyêdæq 'A Bend in the ganges' nH˚ qe\ #·~$ }–b˛sTT Ä ø£<ä∏ Äj·Tq≈£î
#ÓbÕŒqT. Ç+&çj÷· bÕ]ºwHü øé Ï ø=+#Ó+ eTT+<äTø±\+˝À, |ü+C≤ãT H˚|<ü ´äÛ +˝À qe\n~.
bÕ]ºwüHé »s¡>∑&É+ n+X¯+‘√ eTT>∑TdüTÔ+~. Äj·Tq≈£î #ê˝≤ q∫Ã`ªªÄ q&ç∫q qe\qT
dü+øÏ|å |Ôü ]ü ∫μμ 100`120 ù|J\˝À ‘Ó\T>∑T#˚dæ ‘·qøÏeTàHêïs¡T. H˚ì#êÃqT. ªªeT\T|ü⁄‹]–q
>∑+>∑μμ nH˚ù|]≥ ªªnHê$Tø£μμ˝À ˇπøkÕ] Á|ü#T· ]+#ês¡T. ªnj·TkÕÿ+‘·μ nH˚ ù|s¡T‘√ H˚qT
ÁyêXÊqT. n˝≤>∑ ø=+‘·ø±\+`#ê˝≤ ‘·≈î£ ÿeø±\+`q&ç#êø£, $uÛ<Ò ë\T e∫Ã ‘·|ü ≈£îHêïs¡T.
sê»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T ªªd”‘ê|ü‹ dü+kÕs¡+μμ nH˚ <ÛësêyêVæ≤ø£ Hê≥ø±ìï sπ &çj÷Ó ˝À
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡ì #ÓbÕŒqTø£<ä! `n~ 72 yêsê\bÕ≥T Á|ü‹cÕ˜‘·àø£+>± ø=qkÕ–+~. l
ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ\sêe⁄, Ä~$wüß,í |ü⁄sêD+>±s¡T Epinodes Áyêdü÷+Ô &˚yês¡T. Á|ü<ëÛ q+>±`
eè<äTsΔ ê˝…q’ ‘·*,¢ ÄyÓT ø=&ÉT≈£î sTT+{ÏjT· »e÷ì (d”‘ê|ü‹), n‘·&ç Ç<äs› T¡ ø=&ÉT≈£î\T stock
characters. eT<Û´ä eT<Û´ä Ç‘·s¡ bÕÁ‘·\T ø=ìï, dü+<äsê“¤qT>∑TD+>± e∫Ã yÓ&TÉ ‘·÷+&˚$.
dü‘´· +X¯+ø£se¡ T+∫, Hê≥ø£XÊK n~Û|‹ü >± yÓTT‘·+Ô d”]j·T˝Ÿì |üs´¡ y˚ø+åÏ #˚yês¡T. ø£<ä∏ Ç˝≤
q&ÉTdü÷+Ô &É>±` |ü⁄sêD+>±s¡T ˇø£ yês¡+ ‘·qT Áyêùd m|æk˛&éì ˇø£ ∫*|æ |òTü ≥º+>± ‘·j÷· s¡T
#˚XÊs¡T. Hê≈£î >∑Ts¡TÔqï <ëìïã{Ïº`Ä m|æk˛&é˝À, d”‘ê|ü‹, n‘·ì ø=&ÉT≈£î\T, ˇø£]øÏ
‘Ó*j·T≈£î+&Ü ˇø£s¡T |üìeTìwæì ªªdüe]+#·uÀ‘ês¡Tμμ`. Ä <ÛësêyêVæ≤ø£˝À d”‘ê|ü‹>±
Á|üd<æ qΔä ≥T\T $qïø√≥ sêeTqï|ü+‘·T\T>±s¡T, Äj·Tq ‘·*>¢ ± Á|üeTTK sπ &çj÷Ó q{Ï leT‹
d”‘ês¡‘ï· eTà (>∑D|ü‹Hê≥ø£+˝À ‘·*b¢ ÕÁ‘·<ëÛ ]DÏ) ˇø£ ø=&ÉT≈£î>± l nsê® dü÷s¡´Á|üø±X¯sêe⁄
q{Ï+#˚yês¡T. á m|æk˛&é ]Vü‰s¡‡˝Ÿ »s¡T>∑T‘·÷+&É>±, d”‘ês¡‘à· eTà>±s¡T Ådÿæ |ü⁄º øÏ+<ä|&ü d˚ æ
ªªÇ<˚+ rs¡+&ûμμ` nì ìs¡dqü Á|üø{£ +Ï #ês¡≥. sêeTqï|ü+‘·T\T>±s¡T dü]#› |Ó Œü uÀj·÷s¡≥>±ì,
düeTdü´ ‘˚\˝Ò<äT. n|ü&ÉT, X¯+ø£s¡eT+∫ ø£\>∑CÒdüT≈£îì Ä ˇø£ÿm|æk˛&é ‘êqT e÷]Ã
Áyêj·Te\dæe∫Ã+<ä≥. (Hê≥ø£s¡#·q\ $wüj·T+˝À nuÛÑ´+‘·s¡ø£s¡ $wüj·÷\˝À, n˝≤
e÷s¡TŒ#˚ùd Vü≤≈£îÿ Äø±X¯yêDÏøÏ ñ+~)`
|ü ⁄ sêD+>±] >∑ T ]+∫, Çe˙ï m+<ä T ≈£ î #Ó b ÕŒq+fÒ Äj· T q˝À s¡ ø £ s ¡ ø ±\
yÓs’ T¡ <Ûë´\T+&˚$. n+<äTe\¢ Äj·Tq≈£î Çã“+<äT ˝…<Tä s¡e⁄‘·T+&˚eì #Ó|Œü &Üìπø!
@&ÉT dü+e‘·‡sê\bÕ≥T Äj·Tq‘√ ø£*dæ Ä+Á<ÛCä À´‹˝À |üì#˚d,æ Äj·Tq>∑T]+∫
˝À|ü\ ãj·T≥ |üP]Ô>± ‘Ó*dæq, Hê‘√≈£L&Ü` Äj·Tq >=&É|&ü Ü¶sT¡ . n~`ªªeTVü‰dü+ø£\Œ+μμ
ø£$‘êdü+ø£\HêìøÏ q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T Áyêdæq |”]øƒ £ >∑T]+∫. q+&É÷]>±s¡T
Áyêdæq <ëì˝À Äj·Tq ñ<˚•› +∫q Á|ü<ëÛ Hê+XÊìï |ü⁄sêD+>±s¡T ˇø£˝≤>∑ ns¡+ú #˚dTü ≈£îHêïs¡T.
n~ ‘·|Œü ì H˚qT yê~+∫q+<äT≈£î HêMT<ä ø√|ü+ e∫Ã+~. Ç<äs› +¡ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]
düeTø£å+˝ÀH˚ #Û·&û eT+fÒ ô|ò&ûeTqT≈£îHêï+. eTsêï{Ï qT+∫, |üø£ÿ|üø£ÿ d”≥¢˝À ≈£Ls¡TÃì
|üì#˚ùdyêfi¯+¢ , e÷{≤¢&TÉ ø√e&É+ e÷H˚XÊ+. ‘·sy¡ ê‘· e÷ ñuÛj Ñ T· T\ø°$TÁ‘·T\T qeuÛ≤s¡‘Y
Á|ü#T· s¡D\ Á|üø±X¯sêe⁄>±s¡T ªªMTø£+fÒ ej·TdüT‡˝À ô|<äy› ê&ÉT. ÇHêïfi¯ó¢ ø£*dæ yÓT\dæ OHêïs¡T.
MTs¡T |ü≥Tº<\ä ≈£î b˛ø£+&ûμμnì nq&É+˝À H˚qT yÓqøÏÿ‘·–Z eTìï+#êqT. nsTT‘˚ sT÷ |òTü ≥q
‘·sy¡ ê‘· ˇø£ÿ Äs¡THÓ\\T e÷Á‘·yT˚ H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹˝À ø=qkÕ>±qT.
1973˝ÀH√ 1974˝ÀH√ ø±e#·TÃqT— |ü⁄sêD+>±] ª˙*μ Ç‘·s¡ ø£<\ä∏ dü+|ü⁄{≤ìï
Emesco dü+düú n#·TÃy˚d+ æ ~. <ëìøÏ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ kÕVæ≤‘·ńø±&ÉMT, |ü⁄sêD+ >±]øÏ ñ‘·eÔ T
ø£<≈ä∏ î£ &ç |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Ç∫Ã+~. (#ê˝≤ø±\+ ‘·sy¡ ê‘· ª˙*μø£<qä∏ T Tele film #˚dæ <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé
Á|ükÕs¡+ #˚ùddü+<äs“¡ +¤ >±, Äø£<qä∏ T Hê≥ø°ø]£ +#êqT. (C….$. k˛eTj·÷E\T>±s¡T (q≥T&ÉT)
<ëì Producer )
1990\<äX¯˝À Hêsêj·TD¬s&ç¶>±s¡T yÓ’dt` #Ûêq‡\sY>± ñqïø±\+˝À ‘Ó\T>∑T
$X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ |ü⁄sêD+>±]øÏ &Üø£sπº {Ÿ≈L£ &Ü Ç#êÃs¡T.
|ü⁄sêD+>±s¡T ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·>± eT+∫ø£<\ä∏ T ÁyêXÊs¡T. qe\\T u≤>± ≈£î<äs˝¡ <Ò ìä
Hê n_ÛÁbÕj·T+. Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ sπ &çj÷Ó Hê≥ø±\T ÁyêXÊs¡T. ªeT÷&É+‘·dTü \Ô y˚T&Éμ, ªôdø’ ˝Ï ŸnbÕŒsêe⁄μ:
ª≈£î+≈£î&ÉT #Ó≥Tºμ Äj·Tq≈£î eT+∫ù|s¡T ‘Ó#êÃsTT.
1975 ÁbÕs¡+uÛÑe÷kÕ\˝À nqT≈£î+{≤qT ôV’≤<äsêu≤<äT˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«
Ä<Û«ä s¡´+˝À Á|ü|+ü #· ‘Ó\T>∑TeTVü‰düu\ÑÛ T »]>±sTT. »\>∑+ yÓ+>∑fis¯ êe⁄>±s¡T eTTKéT+Á‹.
eT+&É* yÓ+ø£≥ø£ècÕísêe⁄>±s¡T $<ë´XÊU≤eT+Á‹`á düu\ÑÛ ø√dü+ Á|ü#ês¡+ u≤>± »]–+~.
Á|üuTÑÛ ‘·« ø±s¡´Áø£eT+ nq>±H˚ düHêàHê\øÏ, düu≤Û Vü‰«Hê\ø° s¡#s· TT‘·˝À¢ ∫Hêï ô|<ë›`, kÕ+düÿè‹ø£
ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§ZH˚ neø±X¯+ø√dü+ e´≈£î\Ô ÷`, düe÷C≤\T ‘·V≤ü ‘·V≤ü ‘√ m<äTs¡T#·÷&É&+É `
ø=+<äs¡T Vü≤‘êX¯ó\T ø±e&É+` düuÛÑ˝À¢ bÕ˝§Zqïyêfi¯ó¢ @sêŒfÒ¢MT u≤>∑T˝Òeì, n‹<ÛäT*ï
|ü{Ïº+#·T≈£îqï yêfi¯ó¢˝Òs¡˙ |òæsê´<äT\T #˚j·T&É+` s¡es¡e˝≤&É&É+, #ê˝≤ düVü≤»+>±
»s¡T>∑T‘·÷+{≤sTT. n|ü&É÷»]>±sTT. yê{Ï˝À Á|üeTTKyÓTqÆ Hê\T>∑T dü+<äsê“¤\T #Ó|⁄ü ‘êqT.
ˇø£{Ï: $X¯«Hê<Ûädü‘·´Hêsêj·TD, ll>±s¡\ eT<Ûä´ q&ç∫q $yê<ä+`ll>±s¡qï<˚eT+fÒ:
‘êqT Ä düuÛÑ\≈£îeTT+<äT dü‘·´Hêsêj·TD>±]+{ÏøÏ $»j·Tyê&É˝À yÓ[¢, Ä düuÛÑ\qT
ãVæ≤wüÿ]+#·eTì ø√]q≥÷º, dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T ªn˝≤π>μ nì e÷≥ sTT∫Ã ‘·|Œæ q≥÷ºqT.
nsTT‘˚ dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡qï <˚eT+fÒ: eT+&É* yÓ+ø£≥ø£ècÕísêe⁄>±s¡T ‘·qsTT+{ÏøÏ e∫Ã
Á|ü‘´˚ ø£+>± >ös¡e+>± |æ*#ês¡˙, lløÏ ‘êH˚MTe÷≥ Çe«˝Ò<˙ä ì`. Bì>∑T]+∫ $X¯«Hê<Ûä
yê]ì ll #ê˝≤ j·÷^#˚XÊs¡T. ∫e]øÏ $.s¡.dü+$TÁ‘·T\ Á|üu≤Û e+‘√ Äj·Tq düu\ÑÛ qT
ãVæ≤wüÿ]+∫ n¬sdüj º ÷· ´s¡T≈£L&É. @~j˚TyÓTHÆ ê n\Hê{Ï Á|üeTTKs¡#s· TT‘·\T, ø£fi≤ø±s¡T\T,
kÕ+düÿè‹ø£ãè+<ë\T, düuÛÑ\˝À bÕ˝§Zq&É+ dü+uÛÑ$+∫+~. dü‘êÿsê\÷ »]>±sTT.
ø£$düyT˚ àfi¯HêìøÏ $X¯«Hê<∏yä ês¡T n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#ês¡˙, eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ
>∑T+≥÷s¡T X‚ùw+Á<äXs¯ à¡ , ø£sT¡ Dl, <ëX¯s~¡ ,∏ Hêsêj·TD¬s&ç¶ Á|üuèÑÛ ‘·T\T d”«j·Tø£$‘·\T #·~yês¡˙
$Hêï+.
s¬ +&ÉT : ªªe÷ ‘Ó\T>∑T‘·*ø¢ ° eT˝…|¢ Pü <ä+&Éμμ nH˚ ^‘·+ Áyêdæq l X¯+ø£s+¡ u≤&ç düT+<äsê#ê]
düu\ÑÛ ≈£î eùd,Ô Äj·Tìï ˝À|ü\≈£î yÓfiì¢̄ e«˝Ò<ìä `
eT÷&ÉT : ªªÁ‹*+>∑<X˚ +¯ eTq<˚H√jYT
‘Ó\T+>∑T\+fÒ eTqy˚TH√jYTμμ nH˚ ^‘·+‘√ Á|üd~æ bΔ ı+~q ø£$düÁe÷{Ÿ ô|&’ bç Õ{Ï
düTã“sêeTXÊÅdæÔ>±]ì, düHêàq+ #˚kÕÔeT+≥÷ |æ*∫`‘=\T‘·{Ï düHêàHê\T »]–, Äj·÷
Á|üeTTKT\T y˚~ø£ U≤∞#˚dæ ~–b˛j·÷ø£`Äj·Tìï >∑T]Ô+∫` yÓT&É˝À ˇø£ <ä+&Éyd˚ æ XÊ\Tyêø£|Œæ
eTT–+#ês¡≥. á $wüj÷· ìï e÷ Ä|òd” Tü ≈£î e∫Ã XÊÅd>Ôæ ±πs dü«j·T+>± #ÓbÕŒs¡T.
#Ó|ü⁄‘·÷`XÊÅdæÔ>±s¡T ÄdüuÛÑ˝À¢ »]–q düHêàHê\T ¬s+&ÉTs¡ø±\ì $X¯<ä+#˚XÊs¡T.
ˇø£‘·s¡Vü‰ ªª~eTàdüHêàq+μμ`¬s+&√‘·s¡Vü‰μμ ªª<ä+&É düHêàq+μμ nì. ~eTàdüHêàq+ n+fÒ:

q\¢ì#Óøÿ£ ~eTàMT<ä, m+uÀCŸ nsTTq`ø√&ç>T∑ &ÉT¶ Äø±s¡+>∑\`Ç‘·&Ô ç dü_“ô|`’ es¡+>∑˝Ÿ ø°]Ô
‘√s¡D+ (ø±ø£rj·T) eTTÁ<ä>\∑ |ò\ü ø£+`|òdü Tü º Áπ>&ÉT>± uÛ≤$+∫q düHêàq+ n~. <ä+&ÉdHü êàq+
¬s+&ÉeÁπ>&É≥.
Hê\T>∑T : dü‘êÿsê\ø√dü+ m+|æø#£ ù˚ d e´≈£î\Ô $wüjT· +˝À |üøbå£ Õ‘ê\THêïj·Tì, n~Ûø±s¡T\T
‘·eT|üqT˝À¢ ‘êeTT+&ç, #ê˝≤eT+~ ø£fi≤ø±s¡T*ï |ü{Ïº+#·Tø√˝Ò<äì.`ìC≤ìøÏ`á Á|ü|ü+#·
‘Ó\T>∑Tdüu\ÑÛ Ä˝À#·q≈£î eTT+<˚, 1962˝À nqT≈£î+{≤qT` l b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄>±]
Ä<Ûä«s¡´+˝À ˇø£kÕ] sê»eT+Á&ç˝ÀqT, eTs=ø£kÕ] ‹s¡T|ü‹˝ÀqT, nœ\uÛ≤s¡‘· ‘Ó\T>∑T
eTVü‰düu\ÑÛ T Á|ü‹cÕ˜‘à· ø£+>± »]>±sTT.
eT]ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ (1975 ‘·s¡yê‘·) eT˝Òdæj·÷˝À nqT≈£î+{≤qT ¬s+&ÉekÕ]
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·« Ä<Ûä«s¡´+˝À Á|ü|ü+#·‘Ó\T>∑T eTVü‰düuÛÑ\T ªªÁ|üVü≤düqÁbÕj·T+>±μμ
ìs¡«Væ≤+#·&yÉ TÓ +Æ <äH˚ yês¡\Ô T $Hêï+.
kÕsê+X¯+ @eT+fÒ` m|ü&ÉT Á|üuTÑÛ ‘·«+ ‘·s|¡ ⁄ü q @ kÕ+düÿè‹ø£, kÕVæ≤‘·´, Hê≥ø£
ø±s¡´Áø£e÷\T ‘·\ô|{ÏHº ê, s¡kÕuÛ≤dü ø±≈£î+&Ü >∑føº… ÿÏ q dü+<äsê“¤\ <ëK˝≤\T˝Òe⁄.
jjj

Äs¡eÁ|üø£s¡D+
sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+
HêJ$‘·+˝À eTs√ ô|<äe› T\T|ü⁄ dü+uÛ$Ñ +∫+~ ≈£L&É 1975˝ÀH˚`
Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À 1969˝À #˚sπ Hê{ÏøÏ Hê $<ë´s¡Ω‘· ªuÛ≤cÕÁ|üMDμ _s¡T<ä|≥ü +º
e÷Á‘·yT˚ . Äø£ÿ&É |üì#˚d÷ü HÔ ˚ Ä+Á<Ûj ä T· ÷ìe]‡{° _.m.(‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´+) #·~$ bÕdüj÷· ´qT.
m+.m.øÏ ≈£L&Ü #·~$, &çÁ^ dü+bÕ~+∫, Ä+Á<ÛCä À´‹qT+∫ ãj·T{ÏøÏ yÓ[b¢ ˛yê\qT≈£îì`
ÄÁ|üjT· ‘·ï+˝À ñHêïqT. dü]>±Z sT÷ düeTj·T+˝À`n+fÒ 1975 ñ‘·sÔ ês¡+Δ ˝À $»j·Tyê&É
Ä*+&çj·÷ πs&çjÓ÷πø+Á<ä+˝À ªì\j·Ts¡#·sTT‘·μ ñ<√´>±ìøÏ U≤∞ @s¡Œ&ç+~. 1948˝À
$»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ @s¡Œ&Ü¶ø£ ‘=\T‘· ì\j·Ts¡#s· TT‘·>±, ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] y˚Tq\T¢&TÉ
ø£$ nsTTq l$+»eT÷] •esêe÷sêe⁄ ñ+&˚yês¡T. nø£ÿ&É Äj·Tq e+<ä\ø=B›bÕ≥\T,
Hê≥ø±\T, dü+^‘·s¡÷|üø±\÷ Áyêdæ Á|üdæ~ΔøÏ e#êÃs¡T. Äj·Tq |ü<äM$s¡eTD ‘·s¡yê‘·
_.{Ï. |ü~à˙<˚$ nH˚ ÄyÓT Ä ñ<√´>∑+˝ÀøÏ e∫Ã ø=+‘·ø±\+ |üì#˚XÊø£, Á|üeTTK \*‘·
dü+^‘·>±j·T≈£î&ÉT, ôV≤’ <äsêu≤<äT sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+˝À ñ<√´– nsTTq l myéT.∫‘·sÔ +¡ »Hé‘√
$yêVü≤+ø±e&É+‘√` ñ<√´>∑+ e~*yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. Ä U≤∞˝ÀøÏ l $»j·TuÛ÷Ñ wüDX¯sà¡ nH˚
e´øÏÔ e∫Ã#˚sês¡T. Ä ‘·sy¡ ê‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T ùdwº Hü é
&Ós¬’ ø£sº T¡ >± e#êÃø£ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝ÀqT, $XÊK|ü≥ï+ øπ +Á<ä+˝Àq÷ ‘Ó\T>∑T Á|üd+ü >∑XÊK˝À¢
s¬ +&ÉT Á|üj÷Ó ø£\Ô ñ<√´>±\T @s¡Œ&Ü¶sTT. ($»j·Tyê&É˝À l õ.$. ø£ècÕísêe⁄>±] |ü<Mä $s¡eTD
ø±s¡D+>± ˇø£{,Ï $XÊKπø+Á<ä+˝À ø=‘·>Ô ± ˇø£{)Ï . $»j·Tyê&É˝ÀH˚ Åd\Ô” , u≤\\ ø±s¡´Áø£e÷\
Á|üj÷Ó ø£Ô ñ<√´>∑+ ≈£L&Ü ì+|üe\dæe∫Ã+~.`ÄsT÷ ø±s¡D≤\e\¢, $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+˝ÀH˚
n+‘·es¡≈î£ eékÕj·T ø±s¡´Áø£e÷\ $uÛ≤>∑+˝À m&ç≥sY>± |üì#˚ùd ñwül ‘Ó\T>∑TÁ|üd+ü >±\
$uÛ≤>∑+˝Àq÷, nHÍq‡sY>± |üì#˚ùd l|üHêï\ düTÁãVü≤àDúÛ≥Ñ Tº Åd\Ô” T, u≤\\ ø±s¡´Áø£e÷\
$uÛ≤>∑+˝Àq÷, Á|üj÷Ó ø£\Ô T>± ìj·T$T+|üã&É>±`l $»j·TuÛ÷Ñ wüDX¯sà¡ $XÊKπø+Á<ä+˝À ‘Ó\T>∑T
Á|üdü+>∑XÊU Á|üjÓ÷ø£Ô>± m+|æ¬ø’ yÓ[¢b˛j·÷s¡T. n+<äTe\¢ $»j·Tyê&É πø+Á<ä+˝À
ì\j·Ts¡#s· TT‘· ñ<√´>±ìøÏ U≤∞ @s¡Œ&ç+~. H˚qT <äsU¡ ≤düT#Ô X˚ ÊqT. 1975∫es¡˝À writ-
ten test, interview »]>±sTT. H˚qT m+|æøj £ ÷· ´qT.
Ä ñ<√´>±ìøÏ H˚qT m+|æøj £ ÷· ´qì ‘Ó*dæ` n|üŒ{Ïøπ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+˝À $TÁ‘·T˝…q’

lñwü l , dü T ÁãVü ≤ àDúÛ Ñ ≥ Tº , dü T eTHé , dü ‘ · ´ +X¯ + ø£ s ¡ e T+∫, q+&É ÷ ] dü T u≤“sêe⁄
dæ.sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, m._.Äq+<é e+{Ïyês¡+‘ê qqï_Ûq+~+#ês¡T. n|üŒ{À¢ ø√`Ä]¶Hw˚ Hü é
Ä|òd” sü T¡ >± |üì#˚d÷ü +Ô &˚ l |æ. lìyêdüHé Hê|ü≥¢ m+‘√ Ä<äs+¡ #·÷|æ+#ês¡T.
nsTT‘˚`q˙ï ñ<√´>±ìøÏ m+|æø£ #˚dqæ &Ós¬’ ø£sº Y ls¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T u…+>∑Tfi¯Ss¡T
øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ã~©ô|’ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T`nπs! Äj·Tq Ä<Û«ä s¡´+˝À H˚qT |üì#˚jT· ø£b˛‹H˚
nH˚ ∫+‘· Hê≈£îø£*–+~`1970\ ‘=*<äX,¯ Äj·Tq Vü≤j·÷+˝À dü«s¡j í T· T>∑+>± q&Ée&É+
Hê≈£î‘Ó\TdüT.
H˚qT ø£\\T>∑qï sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+ e∫Ãq+<äT≈£î Hê Äq+<ä+ #Ó|Œü q\$ø±<äT. Hê≈£î
Hê≥ø£s#¡ q· , bÕ≥\s¡#q· , dü+^‘·+ #ê˝≤ Çwüyº TÓ qÆ $wüj÷· \T. n|üŒ{À¢ sπ &çj÷Ó ñ#·Ã<äX˝¯ À
ñ+&˚~. $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ ÁX‚wyü̃ TÓ qÆ kÕVæ≤‘·´ø±s¡´Áø£e÷\ø°, dü+^‘·, Hê≥ø£ ø±s¡´Áø£e÷\ø°
ô|{Ï+º ~ù|s¡T>± ñ+&˚~. |üÁ‹ø£`sπ &çj÷Ó ` dæìe÷` Á|ü#ês¡e÷<Û´ä e÷\˝À Á|ü»\˝À #ê˝≤
Á|üeTTKbÕÁ‘· eVæ≤+#˚$.
nsTT‘˚`Hê ñ‘ê‡Vü≤+MT<ä e÷ Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ‘=\T‘· ˙fi¯ó¢#·*¢+~. H˚qT 1976
|òæÁãe]˝ÀH˚ πs&çjÓ÷˝À #˚]b˛e\dæqe÷≥. y˚TH˚»s¡T yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢>±s¡T HÓ\s√E\T
H√{°dTü Ç∫Ã>±ì yÓfis¢̄ ê<äHêïs¡T. ªªMTs¡Tñ+&É>±H˚ H˚H=ø£ düuŸ` m&ç≥]ï düeT≈£Ls¡TÃø√yê*.
HÓ˝≤¢fió¯ +¢ &Éø‘£ |· Œü <äμμì |ü⁄sêD+>±s¡Hêïs¡T. q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T ≈£L&Ü "I am
part of the management" nH˚ <Û√s¡D˝ Ï ÀH˚ e÷{≤¢&Üs¡T. H˚qT ˙s¡T>±]b˛j·÷qT. #˚ùd~˝Òø,£
yÓ+≥H˚ ñ<√´>∑ $s¡eTD H√{°dTü Ä+Á<ÛCä À´‹ e÷H˚CŸyTÓ +≥TøÏ∫Ã á dü+>∑‹ X¯+ø£se¡ T+∫
dü‘ê´ìøÏ #ÓbÕŒqT. ªª@+ |òsü y¡ ê ñ+&É<Tä . lìyêdüH>é ±]ì ø£\e+&çμμ nì dü\Vü‰sTT#êÃs¡T`H˚qT
yÓ+≥H˚ Äø±X¯yêDÏ Co-ordination officer lìyêdüHé>±]øÏ Hê |ü]dæú‹ $e]+#êqT.
ndü˝Ò emergency s√E\Tø£<!ä |ü]dæ‹ú m˝≤ edüT+Ô <√qì!
lìyêdüH>é ±s¡T`ªªMTπsMT ø£+>±s¡T|ü&eÉ \dæq |üì˝Ò<Tä . HÓ\ >∑&#ç êπø e∫Ã #˚s+¡ &çμμ
nì ‘˚*Ã #ÓbÕŒs¡T. H˚qT ‘˚sT¡ ≈£îHêïqT.
l lìyêdüHé n+‘·{‘Ï √ }s¡Tø√˝Ò<Tä . H˚qT ñ<√´>∑+˝À #˚sπ ˝À>± ˇø£ Ç+^¢wßü
Á|üd+ü >±ìï ‘Ó\T>∑T #ÓjT· ´&Üìø°, ñ>±~Hê&ÉT Á|ükÕs¡+ #ÓjT· ´&É+ø√dü+ ˇø£bÕ≥ Áyêj·T&ÜìøÏ,
s¬ +&ÉT ø±+Á{≤≈£î\º T Ç#êÃs¡T.
Ä+Á<ÛCä À´‹˝À Hê H√{°dTü eé~Û |üP]Ôø±>±H˚ $&ÉT<ä\j·÷´qT`Hês¡>¢ ±]øÏ HêMT<ä
ø√|ü+e∫Ã`Hês¡#q· ˝ÒM ‘·eT|üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#·ìe«˝Ò<Tä . eT∞¢ q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄
>±s¡T Ä |üÁ‹ø£≈î£ m&ç≥sY nj·÷´ø£, Äj·Tq ø√]qMT<ä≥ Ä |üÁ‹ø£≈î£ Áyêdü÷Ô e#êÃqT.
eTs√$X‚w+ü : Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À H˚qT |üì#˚dqæ |ü&ÉT>±ì, ‘·sT¡ yê‘·>±ì, Hê s¡#q· \T
e÷ |üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+∫q dü+<äsê“¤\T #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe. (◊.mdt.ù|s¡T‘√ |ü⁄düøÔ d£ Mü Tø£\å T ‘·|Œü )
1969 e÷]Ã ˇø£{À ‘˚B qT+∫ 1976 e÷]Ã 31e ‘˚Bes¡≈î£ |üP]Ô>± @&ÉT
dü+e‘·‡sê\T nø£ÿ&É |üì#˚dqæ H˚qT, Ä dü+e‘·‡s¡+ @Á|æ˝Ÿ ˇø£≥e ‘˚BHê&ÉT $»j·Tyê&É
Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+˝À ñ<√´–qj·÷´qT. Ç+ø=ø£ dü+>∑‹. 1967 pHé8e ‘˚Bq ªôdsTT+{Ÿ
Ä+ÁuÀdtμ˝À CÒ] 1969 e÷]Ã ˇø£≥e‘˚Bq Ä+Á<ÛCä À´‹˝ÀøÏ e#êÃHê, 1995˝À @Á|æ˝Ÿ
ˇø£{À‘˚Bq Ä+Á<ÛÁä |üuyÑÛ ês¡|Áü ‹ø£≈î£ m&ç≥sYì nsTTHê`Hê ñ<√´>±\˝À e÷s¡TŒ dü+<äsê“¤\˝À¢
ˇø£ÿs√E ≈£L&Ü C≤sTTì+>¥ eé~ÛrdüTø√˝Ò<Tä H˚qT. n+fÒ : 1967 pHé8q ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ
Hê ñ<√´>∑ | ü s ¡ « + 1999 e÷]Ã 31Hê{Ï e s¡ ≈ £ î
n$∫Ã¤qï+>± kÕ–+~.
Ä‘· ´ sTTø£ |ü ] dæ ú ‹ ø±\+˝À Ä+Á<Û ä C À´‹˝À
nqTuÛÑyê\T y˚s¡T. Äø±X¯yêDÏ nqTuÛÑyê\ y˚s¡T. n~
Fourth estate eéVü‰s¡+. Ç~ ø π +Á<äÁ|üuTÑÛ ‘·« eéVü‰s¡+.
H˚qT #˚πsHê{ÏøÏ ls¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T u…+>∑fi¯Ss¡T
yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. nJCŸ KTπswæ nH˚ Äj·Tq ôV≤’ <äsêu≤<äT AIR yÓTÆø˘ eTT+<äT Studio ˝À
lø±+‘·X¯s¡à
AIR qT+∫ ø=‘·& Ô s¬’Ó ø£sº T¡ >± e#êÃs¡T. n|üŒ{Ïø+Ï ø± ø=‘·Ô
düT&º j
ç ÷Ó \T @s¡Œ&É˝<Ò Tä . ã+<äsT¡ s√&ÉT≈¶ î£ ÄqT≈£îì, ø=‘·dÔ ÷ü &º j
ç ÷Ó uÛeÑ q+ dü>+∑ dü>+∑ ìsêàDyÓTÆ
Ä–b˛sTT, |æ∫ÃyÓTTø£ÿ\T ø£+|ü\ eT<Û´ä ñ+&˚~. bÕ‘·d÷ü &º j ç ÷Ó \T, Ä|òd” Tü , e÷$T&ç‘√≥
eT<Û´ä ˝Àè÷+{Ïk˛] dü÷ÿ\TøÏ dü]>±Z m<äT≥M~Û˝À ñ+&˚$. eT÷&ÉTdü÷&º j ç ÷Ó \T. Ä
ã+>∑fi≤≈£î <ä÷s¡+>± n<˚ Äes¡D˝À eTs√ã+>∑fi≤˝À Ä|òd” Tü ñ+&˚$. Hê≥ø±\]Vü‰s¡‡fi¯ó,¢
ø=ìï dü+^‘· (\*‘·) ]Vü‰s¡‡fi¯ó¢ ˇø£ sê$#Ó≥TºøÏ+<ä ns¡T>∑TMT<ä »s¡T>∑T‘·÷+&˚$.
ì\j·Ts¡#s· TT‘·>± #˚]q H˚qT Hê $<ÛTä \Ø‘ê´ ùdwº Hü &é s¬’Ó ø£sº T¡ |üs´¡ y˚øDå£ ˝À, Ç‘·s¡ Ä|òd” sü e¢¡ ÷~πs
|üì#˚j÷· *. n+fÒ H˚qT co-ordination officer øÏ »yêu≤›Øì.`nsTT‘˚ lìyêdüH>é ±s¡T
qqTï ‘Ó\T>∑TXÊK Á|üj÷Ó ø£Ô ñwül>±]øÏ düV‰ü j·T≈£îì>± nqTdü+~Û+#ês¡T. ñwül>±s¡T Hê≈£î
∫s¡ø±\ $TÁ‘·T\T ø±e&É+‘√`Ç<äs› +¡ ø£*dæ ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·Á|üd+ü >±\ Á|ükÕs¡ eéVü‰sê\T
#·÷ùdyês¡+. n|üŒ{Ïø`° lìyêdüH>é ±s¡T H˚sT¡ >± ≈£L&Ü Hê≈£î s¡#q· \T assign #˚ùdyês¡T.
#˚]q ø=‘·øÔ q£ Tø£ 1976 @Á|æ˝Ÿ qT+∫ 1977 e÷]Ães¡≈î£ n$ÁXÊ+‘·+>± sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+˝Àì
nìï XÊK\˝À Á|ükÕsê\ø√dü+ H˚qT`dü+uÛ≤wüD\T, snippets, Hê{Ïø\£ T, Á|üd+ü >±\T, bÕ≥\T,
dü+^‘·s÷¡ |üø±\T, Áyêj·Te\dæe#˚Ã~. Hê≈£î, eTT+<äT HÓ\yêØ ø±+Á{≤≈£î\º T Ç∫Ã, ‘·sy¡ ê‘·
long term contract (58@fi¢̄ ej·TdüT‡es¡≈î£ ) Ç#êÃs¡T. ø±+Á{≤≈£îº dü+‘·ø+ £ #˚d÷ü ,Ô Hê≈£î
ø£ãTs¡T#˚dæ, l nJCŸ KTπswæ ø±+Á{≤≈£îº wüs¡‘·T\T, C≤Á>∑‘·Ô\T Á|üe∫+#ês¡T. Äwüs¡‘·T˝À¢
yÓTT<ä{Ï~ Hê Probation period ¬s+&ÉTdü+e‘·‡sê\T. nsTT‘˚ H˚qT<√´>∑+˝À #˚]q
ø=~›ø±˝≤ìπø Ä wüs‘¡ T· e÷]`ˇπøˇø£ÿ dü+e‘·‡s¡+ Probation |ü]$T‹ neT\T˝ÀøÏ e∫Ã+~.
Ä ‘=* dü+e‘·‡s¡+ lìyêdüH>é ±s¡T Hê ñ<√´>∑kÕs¡øΔ ±´ìï ñ<ëÈ{+Ï #˚ ì$T‘·+Ô Á|ü‹s√E
ø£˙dü+ eT÷&ÉTHê\T>∑T Ádæÿ|t‡º sêùd˝≤>∑ #·÷XÊs¡T. Áyêdæq Ádæÿ|t‡º $esê\T s√EyêØ &ÓsTTØ
Áyêj·TeTH˚yês¡T. n˝≤ Áyêj·T>±`yÓTT‘·+Ô @&Ü~˝À 435 Ádæÿ|t‡º ˝…øÿ£ ‘˚*+~.

Hê s¡#·H√<√´>∑ yê´dü+>∑+˝À Á|üuÛÑT‘·« ø±s¡´Áø£e÷\ Á|ü#êsê+XÊ\T Á|üeTTK+>±
OHêï, Hê≈£î Çwüyº TÓ qÆ , kÕVæ≤‘·´Á|ü<ëÛ q s¡#q· \≈£î m|ü&É÷ Ä≥+ø£+ ø£\>∑˝<Ò Tä . Hê|ü≥¢
sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+˝À Ä]ºdTü \º T, Ä|òd” sü T¡ ¢ #ê˝≤ >ös¡e+, n_Ûe÷q+‘√ ñ+&˚yês¡T ø£qø£ nø£ÿ&É
Á|üuÛÑT‘√´<√´–>±`s¡#·sTT‘·>±`@ Çã“+<äT\T m<äTs√ÿ˝Ò<äT. #ê˝≤eT+~øÏ (eTTK´+>±
nuÛTÑ ´<äjT· yê<äT\ eTqT≈£îH˚yê]øÏ) Ä ø±˝+˝À sπ &çj÷Ó n+fÒ ∫qï #·÷|ü⁄+&˚~— sπ &çj÷Ó øÏ
Á|üd+ü –ùdHÔ √, s¡#q· #˚ùdHÔ √, yÓT\Æ |ü&bç ˛‘êeTH˚ n_ÛÁbÕj·T+ ñ+&˚~. Hê jÓTs¡Tø£˝À,
Á_{Ïwßü bÕ\Hê ø±\+˝À eTÁ<ëdüTøπ +Á<ä+ø±ì, meTs¡˙® ‡ø±\+˝À $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+>±ì`
@Hê&É÷ creative programmes $wüjT· +˝À e´‹πsø£+>± ø£\>∑CdÒ Tü ≈£îqï <ëK˝≤\T ˝Òe⁄,
Á|ü#ês¡ ø±s¡´Áø£e÷\T ‘·|Œü ≈£î+&Ü ñqï|üŒ{Ïø`°
H˚qT sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+˝À #˚sêø£ pHé 3e‘˚Bq Áyêdæq ‘=*Hê{Ïø£ ªdæ]`XÊ+‹μ
nH˚~. Hê≥ø£XÊU≤~Û|‹ü >± l dü‘´· + X¯+ø£se¡ T+∫ ø√]‘˚ ÁyêXÊqT. ‘=*dü+^‘· s¡÷|üø+£
ªª#Ó‘’ q· ´\Vü≤]μμ E˝…’ 3e ‘˚Bq l z˝Ò{Ï dü+^‘·+ düeT≈£Ls¡Ã>± Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. Ä ø±\+˝ÀH˚
j·TTeyêDÏ ø±s¡´Áø£eT+˝À 40 yêsê\bÕ≥T ªkÕVæ≤‘·´|ü]#·j·T+μ o]¸ø£q 1875`1975
q&ÉTeT q&ç∫q Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´#·]Á‘·qT <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|üd+ü –+#êqT. ôdô|+º ãs¡T 29
ÁbÕs¡+uÛÑ+` 1978˝À sT÷ Á|üdü+>∑ |üs¡+|üs¡ n+‘ê ø=~›e÷s¡TŒ#˚s¡TŒ\‘√ |ü⁄düÔø£+>±
yÓ\Te&ç+~. 1976˝ÀH˚ ‘=*kÕ]>± Hê ªnqTuÛ÷Ñ ‹^‘ê\Tμ ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï, ª‘·÷s¡TŒq yê*q
dü÷s¡T´&ÉTμ qe\, yÓ\Te&Ü¶sTT.
n|üŒ{À¢ l ñwül kÕºsY Ábı&É÷´düsY. ls¡+>∑+ >√bÕ\s¡‘·ï+, $+»eT÷] \øÏåà
dü+^‘· $uÛ≤>∑+˝À kÕºsY‡. dü+^‘·$uÛ≤>∑+˝À eTè<ä+>∑ $<ë«+düT\T <ä+&ÉeT÷&ç
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, ejÓTT*Hé $<ë«+düT\T nqïes¡|ü⁄ sêeTkÕ«$T, le÷Hé Nch
ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T, Ncv »>∑Hêï<Ûë#ês¡T´\T, eTs√ eTè<ä+>∑$<ë«+düT&ÉT Áø=$«&ç d”‘êsê+,
y˚DT$<ë«+düT\T l ø£DíHé Á|üuÛÑè‘·T\T ñ+&˚yês¡T. ‘·s¡yê‘·ø±\+˝À dæìe÷ q≥T&ç>±
Á|üd<æ Tä &Δ q’Ó Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄ Hê≥ø£XÊK˝À düV‰ü j·T≈£î&ÉT>± ñ+&É>±`ì\j·THê≥ø£ ø£fi≤ø±s¡T\T>±
l dæ. sêeTyÓ÷eTqsêe⁄, q+&É÷] düTu≤“sêe⁄, leT‹ Hê>∑s‘¡ ï· eTà, ≈£îe÷] $._. ø£qø£<Tä s¡Z
ñ+&˚yês¡T. Ms¡Tø±ø£ nHÍq‡s¡T>¢ ± s¡+>∑d\úü q≥T\T l ù|] ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, m+. yêdüT<˚eeT÷]Ô,
ø√ø± dü+Jesêe⁄, \ø±ÿ qs¡d+æ >∑sêe⁄, m._. Äq+<é, eTÁ<ëdüT |ò˝æ Ÿà ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ ì+∫e∫Ãq
S.B. lsêeTeT÷]Ô ñ+&˚yês¡T. nqTì‘·´+ e#˚Ãb˛j˚T dü+^‘· $<ë«+düT\‘√, q≥T\‘√,
kÕVæ≤‘·ý˚‘\Ô· ‘√ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ #ê˝≤dü+<ä&>ç ± ñ+&˚~. 1976 ∫e]˝À nqT≈£î+{≤qT
l.m+.mdt. lsêyéT dü+^‘·XÊK˝À Ä|òd” sü T¡ >± e∫Ã #˚sês¡T. Äj·Tq edü÷HÔ ˚ n+‘·es¡≈î£
ñqï \*‘·d+ü ^‘· ø±s¡´Áø£e÷\≈£î ø=‘·Ô Je+ b˛XÊs¡T. dü«j·T+>± dü+^‘·y‘˚ .Ô· dü+^‘·,
kÕVæ≤‘·´, Hê≥ø£XÊK\‘√bÕ≥T ø±]à≈£î\ø√dü+, eékÕj·T<ës¡T\ ø√dü+, |ü⁄wüÿ\+>±
ø±s¡´Áø£e÷\T+&˚$. $»j·Tyê&É πø+Á<ä+ Á|ü‘˚´ø£‘· @eT+fÒ: ø±s¡´Áø£eT ìs¡«Vü≤DXÊK˝À¢
mes¡÷≈£L&Ü ˇ≈£ñ<√´>∑+>± ªHêeTø£'μ |üì#˚j·T&É+ ø±≈£î+&Ü, ˇø£ passion ‘√
|üì#˚dü÷Ô+&˚yês¡T. <ë<ë|ü⁄ n+<äs¡÷ dü«#·Ã¤+<ä+>± |üìy˚fi¯*ï$T+∫ dü÷º&çjÓ÷˝À¢
|üì#˚d÷ü +Ô &˚yês¡T. ø=‘·Ô ø±s¡´Áø£e÷\T s¡÷bı+~dü÷+Ô &˚yêfi¯ófl.
H˚qT #˚]q Hê{ÏøÏ Hê≥ø£XÊK≈£î dü‘·´+ X¯+ø£s¡eT+∫, Á|üdü+>∑XÊK≈£î ñwül,
dü+^‘·XÊK≈£î l z˝Ò{Ï y˚+ø£fÒX¯«s¡T¢, eékÕj·TXÊKøÏ j·T\eT+∫* Vü≤qTeT+‘·sêe⁄,
j·TTeyêDÏøÏ |æ.ÄsY.s¬ &ç,¶ Åd\Ô” , u≤\\ XÊKø£T |üHêï\ düTÁãVü≤àDúÛ≥Ñ Tº, Ç+^¢wßü Á|üd+ü >∑XÊK≈£î
mHé.myéT.õ. sêeTø£èwü,í ø±]à≈£î\ø±s¡´Áø£eTXÊKøÏ {Ï.ø¬ .mdt.$. düTu≤“sêe⁄, Væ≤+BÁ|üd+ü >∑XÊKøÏ
bı≥÷¢] yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ (düTeTHé), ñs¡÷X› ÊKøÏ m+.{Ï.U≤Hé, ìs¡«Vü≤≈£î\T>± ñ+&˚yês¡T.
m+.mdt.lsêyéT \*‘·dü+^‘· XÊK ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. ø√`Ä]¶H˚wüHé XÊK |æ. lìyêdüHé
ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. Ms¡Tø±ø£`dü÷&º j ç ÷Ó ˝À¢ n+{Ïô|≥Tº≈î£ ì |üHïÓ +&ÉTeT+~ es¡≈î£ Transmissom
Executives, |ü~eT+~es¡≈£î nHÍq‡s¡T¢ ñ+&˚yês¡T. dü+^‘·yê<ä´$<ë«+düT\T ≈£L&Ü
Ç+#·T$T+#·T Ç<˚d+ü K´˝À ñ+&˚yês¡T.
dü÷º&çjÓ÷\Tqï ã+>∑fi≤ m<äTs¡T>± ∫qï q+~$Á>∑Vü≤+ ñ+&˚~. Lounge ˝À
>√&É\MT<ä Á|üd<æ Δä dü+^‘·$<ë«+düT\ es¡∫í Á‘ê\T+&˚$. Á|ü<ëÛ qπø+Á<ëìø=ø£ &É÷´{°s÷¡ yéT.
$$<Ûuä ≤Û s¡‹ ø±s¡´Áø£e÷\≈£î ˇø£ &É÷´{°s÷¡ yéT ñ+&˚$. Ç+»˙]+>¥ $uÛ≤>∑+ ø£+Á{À˝Ÿ s¡÷yéT,
m&ç{Ï+>¥s¡÷yéT $&ç$&ç>± ñ+&˚$. dü+^‘·yê<ë´\T uÛÑÁ<ä|ü]#˚ >∑~ ˇø£{,Ï y˚T&ÉMT<ä
|ü⁄düøÔ ±\˝…Á’ ãØ, ÁøÏ+<äH˚ Tape library ñ+&˚$. yÓTT‘·+Ô MT<ä Ä|òd” ÷ü dü÷&º j ç ÷Ó \T, Çs¡T≈£î>±qT
dü+<ä&ç>±qT ñ+&˚$`πø+Á<ä+˝À #ê˝≤eT+~ n~Ûø±s¡T\T, nq~Ûø±s¡T\T, ø£fi≤ø±s¡T\T
Áu≤Vü≤àDT˝Ò ø±e&É+e\¢, ãj·T≥ ªªnÁ>∑V‰ü s¡μμeTì ˇø£ yÓ≥ø±s¡|⁄ü yê&ÉTø£ ñ+&˚~.
dü÷&º jç ÷Ó \T ùdwº Hü é Ç+»˙s¡T n»e÷sTTw”˝ÀqT` ø±s¡´Áø£e÷\ ìs¡«Vü≤D ùdwº Hü &é s¬’Ó ø£sº Y
n»e÷sTTw”˝ÀqT` ñqï|üŒ{Ïø,° øπ +Á<ä+ n+‘·{øÏ ° n~Ûø±]>± ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sπº ñ+&˚yês¡T.
Äø±X¯yêDÏ &Ós¬’ ø£sπº {Ÿ q÷´&Û©ç ˝¢ À ñ+~.
H˚qT #˚]q ø=‘·˝Ô À Ä yê‘êes¡D+ #ê˝≤ ø=‘·>Ô ± ñ+&˚~. ]ø±]¶+>¥, m&ç{+Ï >¥
Hê≈£î Çã“+~>±H˚ ñ+&˚$. eTØ eTTK´+>±`H˚qT ìs¡«Væ≤+#˚ ø±s¡´Áø£eT+ H˚H˚ ]ø±s¡T¶
#˚dTü ø√e\dæq dü+<äsê“¤\T. ø=~› HÓ\\T >∑&#ç d˚ ]ü øÏ u≤>± n\yê≥T|ü&Ü¶qT.
ø±s¡´Áø£e÷\ s¡÷|üø\£ Œq Á|üÁøÏjT· #ê˝≤ |üø&£ “É +B>± ñ+&˚~. $esê\˙ï eTT+<äT>±
ªyêDÏμ |üÁ‹ø£≈î£ Çe«e\dæ e#˚Ã~. @<ÓH’ ê ø±s¡D+#˚‘· ˇø£ ø±s¡´Áø£eT n+XÊìøÏ ã<äT\T
eTs=ø£n+X¯+ Á|ükÕsêìøÏ (substitute) Çyê«\+fÒ >∑{Ïº dü+C≤sTTw” Çe«e\dæ e#˚Ã~.
Á|ükÕs¡yTÓ qÆ Á|ü‹ n+XÊìøÏ Áπ>&ç+>∑T \T+&˚$`Hê≥ø£+, \*‘·, XÊÅdj Ô” T· dü+^‘ê\T, ãTÁs¡ø<£ \ä∏ T,
Vü≤]ø£<\ä∏ T, |ü⁄sêD|üsH¡ƒ ê\T, s¡+>∑d*úü |ü<ë´\Tè+{Ï nìï ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ
Äj·÷ø£fi≤ø±s¡T\≈£î ìØí‘· bÕ]‘√wæø±\T+{≤sTT. kÕVæ≤‘·´ Á|üdü+>∑ø±s¡´Áø£e÷\øÏ, Ç‘·s¡
Á|üd+ü >±\ø° Ä&çwqü T¢ ñ+&Ée⁄. Äj·÷ Á|üd+ü >∑øs£ \Ô¡ ≈£î Á|ükÕs¡deü Tj·T+˝À e∫Ãq Áπ>&ç+>∑T\qT
ã{Ï,º yê]ì eT∞¢ eT∞¢ ÄVü‰«ì+#·&+É ñ+≥T+~.
Ä s√E˝À¢ $»j·Tyê&É˝À s¡+>∑düú\q≥T\T, dü+^‘·ø£fi≤ø±s¡T\T, #ê˝≤eT+<˚

O+&˚yês¡T. ø±>±`j·÷e‘·TÔ ø√kÕÔõ˝≤¢\qT+∫ $$<Ûä ø£fi≤ø±s¡T\qT ø±s¡´Áø£e÷\≈£î
ÄVü‰«ì+#·&+É ñ+&˚~ (‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À ø£&|É ,ü $XÊK|ü≥ï+ øπ +Á<ë\T @s¡Œ&çq‘·sy¡ ê‘·
eT÷&ÉT Jones |ü<‹Δä neT\T˝ÀøÏ e∫Ã+~. n+fÒ Äj·÷øπ +Á<ë\≈£î |ü]<ÛTä \T @s¡Œ&ç, Ä
|ü]~Û ø£fi≤ø±s¡T*ï Äj·÷øπ +Á<ë\T ÄVü‰«ì+#˚ |ü<‹Δä e∫Ã+~)
$»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ dü÷&º jç ÷Ó \˝À ø±s¡´Áø£e÷\T s¡÷bı+~+∫ Á|ükÕs¡+#˚jT· &ÉyT˚
ø±ø£` $$<Ûä Á|üeTTK |ü≥Dº ≤\˝À Hê≥ø±\T, dü+^‘·ø#£ Ø˚ \T, \*‘·d+ü ^‘· ø±s¡´Áø£e÷\T,
Ç‘·s¡ ø±s¡´Áø£e÷\T public performances ìs¡«Væ≤+∫, ]ø±s¡T¶#˚dæ, Á|ükÕs¡+ #˚j·T&É+
O+&˚~. M{Ïì O.B (off broadcast) ø±s¡´Áø£e÷\H˚yês¡T.
Ç+‘˚ø±ø£ ` <˚X+¯ ˝À Ç‘·s¡ ÁbÕ+‘ê\qT+∫ $»j·Tyê&É≈î£ Á|üd<æ Tä ˝Δ q’… s¡#s· TT‘·\T,
dü+^‘· $<ë«+düT\T, Ç‘·ss¡ +¡ >±\ ì|ü⁄DT\T eùd`Ô yê]ì dü÷&º j ç ÷Ó øÏ ÄVü‰«ì+∫, ]ø±s¡T#¶ d˚ æ
Á|ükÕs¡+ #˚jT· &É+ ñ+&˚~.
kÕVæ≤‘·´ ø±s¡´Áø£e÷\ $wüj÷· ìøÏ eùd`Ô Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À s¡#s· TT‘·\T dü«#·Ã+¤ <ä+>±
$$<Ûä |üÁ‹ø£\≈£î ‘·eT s¡#q· \qT Á|ü#T· s¡Dø√dü+ |ü+|æq≥Tº, sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡+ ø√dü+ |ü+|ü&+É
kÕ<Ûës¡D+>± ñ+&˚~ø±<äT. ø=~›eT+~ e÷Á‘·y˚T`n~˙ï kÕ<ÛäqkÕúsTT˝À s¡#·sTT‘·\T`
|ü+|ü⁄‘·÷+&˚yês¡T. ªª@ ø±s¡´Áø£e÷ì¬øH’ ê sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ >∑T]Ô+∫, ø±+Á{≤≈£îº bòÕs¡+ |ü+|æ‘H˚ ˚
yÓfi≤¢*μμ`nH˚ <Û√s¡DÏ Á|üeTTK+>± ñ+&˚~. H˚H]Ó –q|üŒ{ÏøÏ Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À eT+∫ s¡#s· TT‘·\T>±
ù|s¡Tbı+~q ø£e⁄\T, ø£<≈ä∏ î£ \T, $eTs¡Ù≈£î\T, ‘·s#¡ T· $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ edü÷+Ô &˚yês¡T.
‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘· $uÛ≤>±˝À¢ ªªkÕVæ≤rÁdüe+‹μμ,ªneTs¡yêDÏμ ù|]≥ Á|ü‹yês¡+ 15 ì$TcÕ\
ø±s¡´Áø£eT+— ªs¡düeTsTTμ |üÁ‹ø±ø±s¡´Áø£eT+ 30 ì$TcÕ\T (HÓ\øÏ) ˇø£{Ï ‘Ó\T>∑T˝ÀqT,
ªÄeTs¡u≤Û s¡‹μ ù|]≥ (HÓ\øÏ) 30ì$TcÕ\T dü+düÿè‘· ø±s¡´Áø£e÷\T ` ñ+&˚$. dü+düÿè‘êì¬ø‘’ ˚
bÕsƒê\ ø±s¡´Áø£eT+ ≈£L&Ü ñ+&˚~. á düs«¡ ø±s¡´Áø£e÷\q÷ nH˚ø£ ÁXÀ‘·\T $ì e+<ä\ø=B›
ñ‘·sÔ ê\T Áyêdü÷+Ô &˚yês¡T. $»j·Tyê&É≈î£ yê] kı+‘·|qü T\MT<ä e#˚Ã #ê˝≤eT+~ n_Ûe÷qT\T
Ä]ºdTü *º ï dü«j·T+>± #·÷&É&ÜìøÏ e#˚Ãyês¡T.
n|üŒ{Ï $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ Äes¡D≈£L&Ü |ü#Ã· ì #Ó≥˙¢ &É\‘√ ÄVü‰<¢ øä s£ +¡ >± O+&˚~.
ÁXÀ‘·\düeTø£+å ˝À H˚sT¡ >± ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ M\T>± ˇø£ open air audito-
rium e⁄+&˚~.
1976 @Á|æ˝Ÿ ˇø£{À ‘˚Bq Äπø+Á<ä+˝À #˚]+~ yÓTT<ä\T @&Ü~bÕ≥T Hê≈£î }|æ]
‹s¡>q∑ +‘·|ìü ñ+&˚~.
<Óq’ +~q J$‘·+˝À n\yê≥T>± |üÁ‹ø£\T yÓ\Te&ÉT‘·THêï, kÕ+düÿè‹ø£ düe÷y˚XÊ\T
»s¡T>∑T‘·THêï, dæìe÷\T $&ÉT<ä\e⁄‘·THêï, J$‘êìï @<√ Ä$]eTãT“ n\TeTT≈£îqï≥Tº
sê»ø°jT· nXÊ+‹ n\TeTTø=ì ñ+&˚~. Ä¬sôd‡dt, Äq+<äe÷ØZjT· T\T e+{Ï dü+dü\ú MT<ä
ì|òü÷ u≤>± ñ+&˚~. πs&çjÓ÷˝À n|üŒ{Ï Á|üuÛÑT‘·« |ü<∏äø±\>∑T]+∫ Ç+#·T$T+#·T nìï
Á|ükÕs¡$uÛ≤>±˝À¢q÷ Á|ü‹s√p, @<√ ˇø£ n+X¯+ Á|ükÕs¡+ nsTT rπs~.

Ç˝≤ ñ+&É>±` 1976˝À Äs¡THÓ\\T >∑&#ç ˚ dü]øÏ` nø√ºãs¡T HÓ\˝À l nJCŸ
KTπswæøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT $$<Ûuä ≤Û s¡‹ $uÛ≤>±ìøÏ ã~© nsTT, Ä HÓ\ 25e ‘˚Bq l m+.
•eÁ|üø±X¯+ nH˚ ‘·$Tfi¯ó&ÉT e÷πø+Á<ëìøÏ ø=‘·Ô &Ós¬’ ø£sº T¡ >± e#êÃs¡T. e÷πø+Á<ä+˝À l KTπswæ
eéVü‰s¡X*’Ë |òsæ ê´<äT\≈£î >∑Ts¡sTT, Äj·Tq ã~©øÏ ø±s¡DyÓT+Æ <äì #Ó|ü ø=H˚yês¡T.
•eÁ|üXÊX¯+>±s¡T kÂeT´+>± ñ+&˚yês¡T. <Ó’euÛÑøÏÔ |üsêj·TDT\T. nìï $uÛ≤>±\
ø±s¡´Áø£e÷\T düe´+>± q&ç∫b˛yê\ì #·÷ùdyês¡T. áe÷s¡TŒe\¢ $X‚w+ü @MT dü+uÛ$Ñ +#·˝<Ò Tä .
n+‘·es¡≈î£ q&ÉTdüTqÔ ï rs¡T˝ÀH˚ øπ +Á<äø±s¡´ø£˝≤bÕ\T ø=qkÕ>∑T‘·÷ e#êÃsTT. Ç+‘·≈î£ $T+∫
@ $+‘·\T, $&É÷s¶ ê\T ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ 1976 dü+e‘·‡s¡+ eTT–dæ+~.
ªª1976 kÕVæ≤r #Ó‘’ q· ´+μμ ù|]≥ H˚qTÁyêdæq düMTøå±yê´dü+ Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ~q|üÁ‹ø£˝À
»qe] ˇø£{À ‘˚Bq n#·TÃø±e&É+‘√ 1977 ø=‘·Ôdü+e‘·‡s¡+ Hê≈£î ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.
ÄHê{ÏqT+#˚ H˚qT ø£èwü\í +ø£˝À ìedæ+#˚ Ç+{Ï˝À eTs=ø£ yê{≤qT ≈£L&Ü ø£*|æ n<Ó≈› î£
rdüT≈£îHêïeTT.
»qe] 12e ‘˚Bq e÷ Ä+Á<Û^ä sê«D $<ë´|”s+¡ƒ ≈£î\|ü‹, Á|üeTTK kÕ«‘·+Á‘·´
düeTs¡jÓ÷<∏äT\T, e÷ kÕVæ≤‘·´>∑Ts¡Te⁄\T l πø•sêE y˚+ø£≥qèdæ+Vü≤ nbÕŒsêe⁄>±s¡T
|üse¡ T|ü~+#ês¡T. ∫Á‘·+! Ä dü+dü˝ú À #·~$q+‘·ø±\+ Äj·Tq‘√ $uÛ~Ò dü÷,Ô ˇø=ÿø£ÿkÕ]
Äj·Tq ÄÁ>∑V‰ü ìøÏ >∑Ts¡e⁄‘·÷ >∑&|ç qæ H˚qT, Äj·Tq ∫e]s√E\T ø±øÏHê&É Á|üuTÑÛ ‘·« ÄdüŒÁ‹˝À
>∑&|ç qæ |ü&ÉT, ˇø£ sêÁ‘·+‘ê C≤>∑sD¡ >± >∑&|ç qæ ◊<ës¡T>∑Ts¡T |üPs¡« $<ë´s¡T\Δ ˝À ˇø£&ìç .
e÷]ÃHÓ\˝À ô|<ä› sê»ø°j·T dü+#·\q+, 250 ˝Àø˘düuÛÑkÕúHê\‘√ »q‘êbÕØº,
ø±+Á¬>düTqT z&ç+∫ (Ç+~sê>±+BÛ‘√düV‰ü ) $»j·T+kÕ~Û+#·&+É `
e÷]Ã 24e ‘˚Bq l.yÓTTsêØ® <˚XÊjYT Á|ü<ëÛ qeT+Á‹>± Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
Ä s√E ñ<äjT· y˚T $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ Á|ükÕs¡+ #˚dqæ (bÕ‘·) <˚Xu¯ øÑÛ ^ÔÏ ‘·+ @$T{À ‘Ó\TkÕ?`
ªª»q‘êuÛ≤s¡‘e· ÷! C≤>∑è‘· uÛ≤s¡‘e· ÷μμ nH˚~, n<√ ø=‘·Ô eTT#·Ã≥. Ä eTs¡THê{ÏqT+∫ e÷
ø±s¡´Áø£eT $<ÛëHê\T Áø£eT+>± e÷s¡T‘·÷e#êÃsTT.
n<˚HÓ\˝À eT+>∑fi¯–] düMT|ü+˝À &√˝≤dtq>∑sY nH˚#√≥ Ç+{Ïdüú\+ ø=HêïqT`
C≤qø°u≤\ ‘·eTTà&ÉT dü÷] ≈£îe÷s¡kÕ«$T‘√ø£*dæ`‘·sy¡ ê‘· $»j·Tyê&É ÄsY.{Ï.dæ. ø±\˙˝À
Ç\T¢ø≥£ Tº≈î£ H˚≥|ü&ÉT ny˚TàXÊqT.
Äø±X¯yêDÏ˝À #˚πs ø±s¡´Áø£eTìsê«Vü≤≈£î\≈£î, dü«‘·+Á‘·+>± $$<Ûä ø±s¡´Áø£e÷\T
ìs¡«Væ≤+#·&+É ˝À HÓ|’ ⁄ü D´+ ø√dü+ ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ÁbÕ+rj·T •ø£Då ≤πø+Á<ä+ ñ+~. Ä ø±\+˝À
A.C guards ÁbÕ+‘·+˝À ñ+&˚~. Ädü+e‘·‡s¡+ y˚THÓ\ ‘=$Tà<√ ‘˚B qT+∫ pHé HÓ\
s¬ +&√‘˚~ es¡≈î£ |ü<ëÛ ï\T>∑T s√E\bÕ≥T nø£ÿ&É >∑&bç ÕqT. Á|ükÕs¡s+¡ >∑+˝À ∫s¡ø±˝≤qTuÛeÑ +
e⁄qï Äø±X¯yêDÏ eTÁ<ëdüTπø+Á<ä+ Á|üjÓ÷ø£Ô l $T.bÕ.k˛eTdüT+<äs¡+ Ä Secessions
q&ç|+æ #ês¡T. Á|ü<ëÛ q+>± &Ü≈£îýÓT+≥Ø ø±s¡´Áø£e÷\qT m+‘· yÓ$’ <Û´ä +‘√ ìs¡«Væ≤+#·e#·TÃH√
Äj·Tq e÷≈£î uÀ~Û+#ês¡T. Ç+ø± lj·TT‘·T\T m+.mdt.>√bÕ˝Ÿ, nj·T´>±] Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄,

|ü⁄˝…¢\ yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ (ôV’≤<äsêu≤<äT πø+Á<ä+ &Ó’¬sø£ºs¡T) leT‹ K.R.L. ¬s&ç¶ (Ç+»˙]+>¥
$uÛ≤>∑+) uÀ<Û≈ä î£ \T>± e#êÃs¡T. l $T.bÕ. k˛eTdüT+<äs+¡ uÀ<ÛHä ê$<Ûëq+ #ê˝≤ u≤>∑T+~.
&Ü≈£îýÓT+≥Ø ø±s¡´Áø£e÷\>∑T]+#˚ ø±ø£, kÕVæ≤‘·´ $wüj÷· \T ≈£L&Ü Á|ükÕÔ$dü÷Ô P.G. Wode
house, qe\\T— Jarom K Jarom Áyêdæq "Three men in a boat" s¡#q · , #·<eä eTì
dü÷∫+#ês¡T. yê{Ïì #·<eä &É+, ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À H˚qT ªªÇs¡T>∑T bıs¡T>∑Tμμ ù|]≥ Vü‰dü´Hê{Ïø\£ T
q\uÛ’… yêsê\bÕ≥T sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡+ø√dü+ Áyêj·T&ÜìøÏ, m+‘√ Áù|s¡D ø£*Œ+#êsTT.
Ä Session ˝ÀH˚, eTÁ<ëdüT øπ +Á<ä+˝À western music $uÛ≤>∑+˝À |üì#˚ùd dæ+~Ûj÷·
dæ*«düsº Y nH˚ Ä+>√¢ Ç+&çjT· Hé ≈£L&Ü bÕ˝§Z+~. practical sessions ˝À uÛ≤>∑+>± ÄyÓT,
H˚qT ø£*dæ ôV≤’ <äsêu≤<äT >±E\ãd”Ô >∑T]+∫ &Ü≈£îýÓT+≥Ø (‘Ó\T>∑T˝À) s¡÷bı+~+#ê+.
Ädü+<äs“¡ +¤ >± |ü]#·jT· yÓTqÆ ÄyÓT eT+∫ $TÁ‘·Tsê˝…’ ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À n|ü&É|ü &ÉT O‘·sÔ ê\T
Áyêùd~. Ç+^¢wßü ˝À ø£$‘·«+ Áyêùd~. Äô|q’ Hê\T¬><’ fi˚ ¢̄ ø£qT≈£î+{≤qT`‘·q≈£î eTÁ<ëdüT˝À
sπ &çj÷Ó ñ<√´>∑+ u≤>± ˝Ò<˙ä , Ç+>∑+¢ &é yÓ[b¢ ˛‘·THêïq˙ ˇø£ ñ‘·sÔ +¡ Áyêdæ+~`n<˚ ÄKs¡T
ñ‘·sÔ +¡ . ÄyÓT \+&ÉH˝é À _._.dæ.˝À #˚]+<äì eTÁ<ëdüT$TÁ‘·T\T #Ó|Œü >± $HêïqT.
Ä>∑dTü º HÓ\˝À e÷ Äø±X¯yêDÏ Artists Association Á|ü<]ä Ù+#·&+É ø√dü+ ªªHÓø¬ d¢ t
<=]øÏ+~μμ nH˚ Vü‰dü´Hê≥ø£+ ÁyêXÊqT. P.G. wode house Áyêdæq "Leave it to psmith"
nH˚ qe\ BìøÏ Ä<Ûës¡+`á Hê≥ø£Á|ü<äs¡Ùq 1977qe+ãs¡T Äs√ ‘˚Bq $»j·Tyê&É
Vü≤qTeT+‘·sêj·T Á>∑+<∏ë\j·T+˝À ‘=*kÕ] »]–+~. |ü‘êø£dìü ïy˚X+¯ Ç+ø± |üø&£ “É +B>±
ñ+fÒ u≤>∑T+≥T+<äì Á|ü<sä Ù¡ q #·÷dæq Hê≥ø£s+¡ >∑ Á|üeTTKT\T dü÷∫+#·&+É ‘√, ‘ê‘êÿ*ø£+>±
s¡+>∑d\úü Á|ü<sä Ù¡ q\T ÄbÕeTT. á Hê≥ø±ìøÏ l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T <äsÙ¡ ø£‘«· +
eVæ≤+#ês¡T. lj·TT‘·T\T q+&É÷] düTu≤“sêe⁄, m+. Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄ n&É$ *+>∑sêEX¯sà¡ ,
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, m˝Ÿ qs¡d+æ >∑sêe⁄, j·T+&ÉeT÷] sê»≈£îe÷] Á|üuèÑÛ ‘·T\T q{Ï+#ês¡T.
‘·sy¡ ê‘· sπ &çj÷Ó ˝À Ç<˚Hê≥ø±ìï <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ükÕs¡+ #˚dqæ |ü&ÉT e÷s¡TŒ\T #˚sT¡ Œ\T
#˚XÊqT.
n\Hê{Ï Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ kÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMTì 1956˝À kÕú|+æ #·>±`1976˝À Çs¡y’Ó
@fi¯ó¢ |üPs¡sÔ TTq dü+<äs“¡ +¤ >± Ä>∑dTü º 6e ‘˚Bì ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À dü<dä Tü ‡\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
yê{Ï˝À ˇø£ dü<dä Tü ‡˝À Ä<ÛTä ìø£ ø£$‘·«+ >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#·e\dæ+~>± qqTï ÄVü‰«ì+#ês¡T.
5e ‘˚Bì ≈£L&Ü dü<dä Tü ‡\T »]–q≥TºHêïsTT.
6e ‘˚B ñ<äjT· +, s¡M+Á<äu≤Û s¡‹ Äes¡D˝À ñqï nø±&ÉMT Ä|òd” Tü ≈£î yÓfi≤¢qT.
Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T ø£ì|æ+∫ kÕ<äs+¡ >± |ü\ø£]+#ês¡T. n|üŒ{À¢ Ä düu\ÑÛ T Ä+Á<Ûkä Õs¡d«ü ‘·
|ü]wü‘T· VÔ ‰ü \T˝À »]>±sTT.
Ä kÕj·T+ø±\+ düuÛÑ˝À H˚qT e÷{≤¢&ÜqT. nø±&ÉMT n<Ûä´≈£åî\T u…»yê&É
>√bÕ\¬s&ç>¶ ±s¡T, ø±s¡´<ä]Ù <˚e⁄\|ü*¢ sêe÷qT»sêe⁄>±s¡T, uÀsTT ;ÛeTqï>±s¡T, <ëX¯s~¡ ,Û
Hêsêj·TD¬s&ç,¶ yêdæs¬ &ç¶ d”‘ê<˚$, \‘· Á|üuèÑÛ ‘·T\T nø£ÿ&É ø£*XÊs¡T. Ä s¬ +&ÉTs√E\ dü<dä Tü ‡˝À¢

qe˝≤kÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ neTπs+Á<ä (&Üˆˆdæ.mHé.XÊÅdæÔ)— Hê≥ø£kÕVæ≤‘·´+>∑T]+∫ l &ç.
sêeT*+>∑+ e÷{≤¢&Üs¡T. H˚qT e÷{≤¢&qç nq+‘·s+¡ l uÀsTT ;ÛeTqï e÷{≤¢&Üs¡T. ÄHê{Ï
düuÑÛ #ê˝≤u≤>∑T+~. Ä $TÁ‘·T\+‘ê HêÁ|üd+ü >∑+ u≤>∑T+<äì n_Ûq+~+#ês¡T. ÄHê{Ï düu≈ÑÛ î£
n|üŒ{Ï sêh>∑es¡ïs¡T leT‹ XÊs¡‘êeTTKØ® n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#ês¡T.
eTsêï&ÉT n+fÒ 7e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ ˇ+{Ï>+∑ ≥øÏ á düu\ÑÛ ≈£î e∫Ãq n‹<ÛTä \+<ä]ø°
dæø+Ï Á<ëu≤<äT ãùdsê ¨≥˝À¢ lunch @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. Hê‘√bÕ≥T C≤qø°u≤\ ≈£L&Ü sT÷
düu\ÑÛ ≈£î e∫Ã+~. sêe÷qT»sêe⁄>±s¡T ÄyÓT≈£î Á|ü‘´˚ ø£+>± #ÓbÕŒs¡T— uÛÀ»HêìøÏ sêyê\ì`
n|üŒ{Ï $<ë´XÊU≤eT+Á‹ eT+&É* yÓ+ø£≥ø£ècÕísêe⁄>±s¡T, >√bÕ\¬s&ç>¶ ±s¡T, <ëX¯s~¡ ,Û
Ábıô|dò sü Y õ.mHé.s¬ &ç,¶ m+.ÄsY. nbÕŒsêe⁄, |ü⁄]|ü+&Ü n|üŒ\kÕ«$T, b˛s¡+øÏ <äøDåÏ ≤eT÷]Ô
(dü<dä Tü ‡˝À¢ ø£<ë∏ kÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ e÷{≤¢&Üs¡T) yêdæs¬ &ç¶ d”‘ê<˚$, \‘· Á|üuèÑÛ ‘·T\T e#êÃs¡T.
#ê˝≤dü+<ä&>ç ± $+<äT »]–+~.... uÛÀ»Hê\j·÷´ø£ d”‘ê<˚$>±s¡T qq÷ï, C≤qø°u≤\˙,
\‘·ì, yê[¢+{ÏøÏ ÄVü‰«ì+#ês¡T. nø£ÿ&É ‘=*kÕ]>± <ëX¯s¡~Û s¡+>±#ês¡T´\T>±s¡T
|ü]#·j·TeTj·÷´s¡T`
Ä ‘·sy¡ ê‘· ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ªkÕVæ≤‘·´Á|üd+ü >±\Tμμ |ü⁄düøÔ £ |üs+¡ |üs˝¡ À ˇø£ |ü⁄düøÔ +£
yÓ\Te]+∫`y˚TeT+<äs+¡ #˚dqæ Ä dü<dä Tü ‡\˝Àì Á|üd+ü >±\qT nø±&ÉMT Á|ü#T· ]+∫+~.
Ä>∑wßü Hº \Ó nq>±H˚ eTs√ eTTK´|òTü ≥º+ #ÓbÕŒ*. $»j·Tyê&É |ü⁄düøÔ Á£ |ü#T· s¡D dü+dü\ú
≈£î≥T+u≤\‘√ ns¡≈£î˝Àj·T $Vü‰s¡j·÷Á‘· @sêŒf…Æ+~. qy√<äj·T sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T
ÄVü‰«ì+#·>± Ä ãè+<ä+˝ÀH˚q÷ #˚] Á|üj÷· DeTj·÷´qT. ÄHÓ\ |ü<eä T÷&Ée‘˚B sêÁ‹,
ãdüT‡˝À¢ Á|üj÷· DyÓTÆ X¯è+>∑es¡|⁄ü ø√≥ #˚] nø£ÿ&ÉqT+∫ ø=+&É|÷üò {° Á|üj÷· D+.`14e ‘˚B
ñ<äjT· + ø=+<äsT¡ ãTÁsê>∑TVü≤\≈£î yÓfi≤¢sT¡ >±ì, H˚qT y˚fi˝¢̄ <Ò Tä .
ns¡≈î£ ˝Àj·T˝À`˝Àj·T+‘ê <ä≥yº TÓ qÆ n&Ée⁄\‘√ n<äT“¤‘· <äèX¯´+. <ë<ë|ü⁄ 3,500
n&ÉT>∑T\ jÓT‘·TqÔ Ä Á|üj÷· D+ >=|üŒ nqTuÛeÑ +. s¬ \’ T Á|üj÷· D+ 44 ≥qï˝Ÿ‡ >∑T+&Ü,
˝Àj·T+‘ê #·÷|ædTü +Ô ~. nø£ÿ&É qT+∫ ‹]–e∫Ã 15e ‘˚BøÏ dæ+Vü‰#·\+ yÓfi≤¢+. dæ+Vü‰#·\+
nq>±H˚ Hê≈£î #Ó≥Tºd+ü ô|+>∑|Pü \ |òTü TeT|òTü TeT\T, $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T Áyêdæq
ªª#·+<äqj·÷Á‘·μμ |ü<ë´\T, >∑Ts¡T≈Ô î£ ekÕÔsTT. ø£èwüí <˚esêj·T\Tq÷ï`.
1977 nq>±H˚ Hê≈£î>∑Ts¡TÔ≈£î e#˚Ã eTs=ø£ dü+<äs¡“¤+ ìC≤e÷u≤<é˝À »]–q
ªÇ+<ä÷s¡TuÛ≤s¡‹μ yê] kÕVæ≤‘·´düu˝ÑÛ À¢ bÕ˝§Zq&É+. ádüu\ÑÛ T nø√ºãs¡T HÓ\ mì$T~, ‘=$Tà~
‘˚B˝À¢ »]>±sTT.
8e ‘˚B ñ<äjT· + 11 >∑+≥\≈£î ø±s¡´Áø£e÷\qT &ç. eTTqTkÕ«$T (eT‘·‡´XÊKeT+Á‹)
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. H˚qT ‘=* dü<ädüT‡øÏ yÓ÷&Éπs≥sY>± eéVü≤]+#êqT. kÕj·T+ø±\+
ãVæ≤s¡+>∑duü ÑÛ »]–+~. &Üø£sº Y q+&É÷] sêeTø£èwüeí ÷#ês¡´, b˛˝≤Á|ü>&∑ É dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô,
b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄, &Üø£sº øY =i¿bÕ{Ï >∑+>±<Ûsä s¡ êe⁄, }≥T≈£L] \ø°àå ø±+‘·eTà, \‘·,
C≤qø°u≤\‘√bÕ≥T` düMTs¡, eTT‘·´+, #·+<äHsé êe⁄, ôdã’ |üs+¡ <ÛëeTT\T, &ç. Ä+»H˚jT· T\T,
mHé. sêCÒX«¯ ], ø¬ e’Ë \´, X¯≈î£ +‘·\, u…d’ ü sêeT<ëdüT, ø¬ . Ms¡uÁÑÛ <ë#ê], eT~›uÀsTTq bÕs¡kΔ Õs¡~,Û

¬ø. Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ Ä~>±>∑\ ‘Ó\+>±D≤ s¡#·sTT‘·\T bÕ˝§ZHêïs¡T. ‘=$Tà<√‘˚Bq ≈£L&Ü
dü<dä Tü ‡, ãVæ≤s¡+>∑duü ÑÛ »]>±sTT.
10e ‘˚BHê&ÉT –]sêCŸ ø±˝ÒJøÏ, $yÓTHé‡ ø±˝ÒJøÏ, Á|üC≤kÕVæ≤‹ |ü⁄düøÔ ±$wüÿs¡DøÏ
yÓfi≤¢+.
‹s¡T>∑TÁ|üj÷· D+˝À q+&É÷] sêeTø£èwüeí ÷#ês¡´>±]+≥ ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ˇø£s√E
H˚qT, C≤qø°uÏ ≤\ >∑&bç Õ+.
nø√ºãs¡THÓ\˝ÀH˚ 19e ‘˚Bq u≤|ü≥¢˝À $X¯«Hê<∏äÛ dü‘·´Hêsêj·TD>±] es¡Δ+‹
‘=*kÕ]>± »]–+~. ªH˚HÓ]–q $X¯«Hê<∏äμ nH˚ n+X¯+>∑T]+∫ ÄdüuÛÑ˝À e÷{≤¢&ÜqT.
b˛˝≤Á|ü>&∑ É dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô>±s¡T, ø=i¿bÕ{Ï >∑+>±<Ûsä s¡ êe⁄>±s¡T, Ä düuqÑÛ T ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
1977 qe+ãs¡T 19e ‘˚B ø£ècÕíõ˝≤¢˝À ˇø£ uÛÑj·T+ø£s¡ nqTuÛÑe+. Äs√E
eT<Ûë´Vü≤ï+qT+∫ ‘·TbÕqT ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. |òTü Às¡yTÓ qÆ <Û«ä ì‘√ >±* $»j·Tyê&ÉqT }ù|dæ+~.
á es¡¸+ ‘Ó\y¢ êπsHê? ‘·>π HZ ê? nH˚ n+‘·>± ìs¡+‘·s<¡ ëÛ s¡>± ≈£îs¡Tdü÷HÔ ˚ ñ+~. e÷ n<Ó›
Ç+{À¢ u≤<ä+#Ó≥Tº, e÷$T&ç#≥Ó Tº ≈£L*b˛j·÷sTT. }s¡+‘ê #Ó≥T¢|&ü ,ç m˝…ÅøøºÏ ˘ dü+Ô uÛ≤\T,
f…*bò˛Hé dü+Ô uÛ≤\T e+–b˛j·÷sTT. Äø±X¯yêDÏ Ä|òd” Tü Äes¡D+‘ê`Ä|òd” Tü uÛ≤>∑+, H˚\+‘ê
»\eTj·T+. Äes¡D˝À ô|<ä#› ≥Ó T¢ ø=ìï ≈£L*b˛j·÷sTT. zô|HémsTTsY ~ÛjT˚ ≥sY ô|ø’ |£ ü
m–]b˛sTT+~. >∑+≥øÏ 200 øÏ.MT. y˚>∑+‘√ >±*M∫+<äHêïs¡T. q+ã÷s¡T<ä>∑Zs¡ ñqï
Äø±X¯yêDÏ Transmission towers ¬s+&É÷ ≈£L*b˛j·÷sTT. Á|ü‹s√E ø±s¡´Áø£e÷\T
Äø±X¯yêDÏ _`πø+Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡+ #˚jT· e\dæ e#êÃsTT. ~$d”eT, düeTTÁ<ä|⁄ü ñô|Œq
ø±s¡D+>± n‘·˝≤≈£î‘·\+ nsTTb˛sTT |ü~y˚\eT+~ es¡≈î£ »q+ #·ìb˛j·÷s¡T. Äø±X¯yêDÏ
nHÍq‡s¡T,¢ Ä|òd” sü T¡ ¢ |üsT¡ >∑T\Trdæ, m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT ~$d”eT |ü]dæ‹ú ô|’ Á|ü‹s√p ø±s¡´Áø£e÷\T
Á|ükÕs¡+ #˚XÊs¡T. ô|<äj › TÓ ‘·TqÔ düV‰ü j·Tø±s¡´Áø£e÷\÷ »]>±sTT, Ä ù|]≥ nÁø£e÷\ø£<\ä∏ ÷
$ì|æ+#êsTT. n+‘·es¡≈î£ sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡+#˚ùd yê‘êes¡D dü÷#·q\MT<ä $ì|æ+#˚ »q+
#Û·˝À≈£îÔ\T ø£≥Tºã&Ü¶sTT. yê‘êes¡DXÊK ‘·q ìÁ<äì+∫ y˚T\Tø=ì, ì]›wüº düe÷#êsêìï
ø£∫Ã‘·+>± Á|ü»\≈£î n+<äCùÒ d Á|üjT· ‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Á|üuTÑÛ ‘·«+, ø√kÕÔrs¡+ yÓ+≥
ªª‘·TbÕqTôw\ºsT¡ μ¢ μ ì]à+#ê\ì dü+ø£*Œ+∫+~.
n<˚ dü+e‘·‡s¡+ qT+∫`Á|ü‹ j˚T{≤ @Á|æ˝Ÿ ` pHé HÓ\\eT<Ûä´, nø√ºãs¡T `
&çôd+ãs¡T HÓ\\eT<Û´ä ªª‘·TbÕqTd”»qTμμ\+≥÷, Á|üuTÑÛ ‘·«+ eTT+<äT C≤Á>∑‘\Ô· T sπ &çj÷Ó <ë«sê
ôV≤#·Ã]+#·&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. 1977 ‘·TbÕqT #ê˝≤es¡≈£î $»j·Tyê&É s¡÷|ü⁄πsK˝Òï
e÷πsÃdæ+~. n+<ä] eTqdüT‡˝À¢q÷ qe+ãs¡T 19e ‘˚B ˇø£ u≤¢ø&˘ >˚ ± eTTÁ<ä|&ü bç ˛sTT+~.
‘·s¡yê‘· ~$d”eT ø√\Tø√e&ÜìøÏ #ê˝≤ ø±\y˚T|ü{Ïº+~. á |òüT≥q ‘·s¡yê‘· ãVüQXÊ
s¬ +&˚fib¢¯ Õ≥qT≈£î+{≤qT neì>∑&˝¶É À ªª~$d”eT ‘·TbÕqT kÕàs¡ø£ ø£$düyT˚ àfi¯Hê\Tμμ »]>±j·Tì
$HêïqT. ø£$ q>∑ïeTTì Ä dü+<äsê“¤ìï Ädüsê #˚dTü ≈£îì`Á|üuTÑÛ ‘·« yÓ|’ ˝üò ≤´\qT $X‚w¢ +æ #˚
<Û√s¡D˝Ï À`sê»ø°jT· H˚|<ü ëÛ ´ìï øπ +Á<ä+>± #˚dTü ≈£îì ªªø=j·T´>∑Ti¿+μμ nH˚ Bs¡øÈ $£ ‘· ÁyêXÊ&ÉT.
Äø±e´+ jÓ÷>∑´‘êjÓ÷>∑´‘·\MT<ä düTBs¡#È s· Ã¡ \T ≈£L&Ü »]>±sTT.

1977 dü+e‘·‡s¡+, e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± Hê m<äT>∑T<ä\≈£î <√Vü≤<ä+#˚d+æ ~. Äø±X¯yêDÏ
O<√´–>±. `Ä ‘·sy¡ ê‘· dü+e‘·‡sê\˝À ≈£L&Ü Ç+{≤ãj·T{≤ >=|üŒ dü+^‘· ø±s¡´Áø£e÷\T
$H˚ neø±XÊ\T Hê≈£î ø£*>±sTT. Ç+‘·≈î£ |üPs¡«+ Áyêdæq≥Tº Hê≈£î kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑yT˚ ø±≈£î+&Ü
dü+^‘·, Hê≥ø£s+¡ >±\‘√ ≈£L&Ü dü+ã+<Û+ä @s¡Œ&ç+~. u≤\eTTs¡∞ø£èwü,í yÓD’ ≈Ï î£ \T u≤\#·+<äs—Y
∫{Ïuº ≤ãT— X¯+ø£sH¡ êsêj·TDY— eT<äTs¬ ’ X‚wü >√bÕ\Hé, ø=qï≈£îÿ&ç yÓ<’ ´ä Hê<ÛHä ,é ø£~]>√bÕ\Hê<∏,éÛ
e÷+&=*Hé lìyêdt, ˝≤\TZ&ç »j·TsêeTHé, M.S. >√bÕ\ø£èwüHí ,é e+{Ï ø£sêï≥ø£ dü+^‘·
$<ë«+düT\T— ñkÕÔ<é ã&˚>T∑ ˝≤+ Ä©ø±Hé, ñkÕÔ<é n˝≤¢e⁄B›Hé U≤Hé, VüQeTj·T÷Hé U≤Hé,
s¡$X¯+ø£s,Y $˝≤j·T‘YU≤Hé, |ü+&ç{Ÿ »dtsêCŸ, ;ÛyTé ùdHé CÀwæ, e+{Ïyê] n<äT“¤‘· sê>∑Á|ükÕÔsê\÷—
|òTü T˝≤+n©, yÓTVü≤BVü≤düH,é uÒ>y∑ Té nKÔs,Y nq÷|t s¡a˝À{≤,|ü+ø£CŸñ<ëdt, e+{Ï >∑»˝Ÿ
>±j·T≈£î\ Á|üyêVü≤dü<èä X¯>±Hê\÷, ns¡+Δ #˚dTü ≈£îì ÄkÕ«~+#˚ neø±XÊ\T ø£*>±sTT. (ø=+<ä]
Á|ü‘·´ø£å ø£#˚Ø\÷`ø=+<ä] $\TyÓ’q ]ø±s¡T¶\÷ <ë«sê). á ÄkÕ«<äq Á|üÁøÏj·T˝À Hê≈£î
>∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T Á|üd<æ $Δä <ë«+düT\T, $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+˝À ø£sêï≥ø£ dü+^‘· Á|üj÷Ó ø£Ô l
z˝Ò{Ï yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡T>¢ ±s¡T. $TÁ‘·T&ÉT eT˝≤¢~ dü÷]u≤ãT #ê˝≤ <√Vü≤<ä+#˚XÊ&ÉT.
nqTø√≈£î+&Ü H˚qT n<˚ (1977)dü+e‘·‡s¡+ &çôd+ãs¡T nsTT<√‘˚BHê&ÉT Á|üeTTK
Væ≤+<ä÷kÕÔ˙ (ôwVü≤qjYT) $<ë«+düT&ÉT ñkÕÔ<é _dæà˝≤¢U≤Hé ø£#Ø˚ #ê˝≤ <ä>sZ∑ >¡ ± $H˚ n<äèwü+º
ø£*–+~. U≤HékÕôV≤uŸ $»j·Tyê&É≈î£ yπ̊s ø£#Ø˚ dü+<äs“¡ +¤ >±eùd,Ô e÷ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ëìøÏ
ÄVü‰«ì+#ês¡T. n|üŒ{Ïø+Ï ø± bÕ‘·d÷ü &º j ç ÷Ó ˝Ò. >∑+≥ùd|ü⁄ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ ø£#Ø˚ #˚XÊs¡T. Äj·Tq
ø±\C≤„q+ m+‘·ì•‘·y÷Ó n|ü&ÉT #·÷XÊqT. n|üŒ{À¢ ˇø£ dü÷&º j ç ÷Ó ˝À Ä]ºdTü \º T ≈£Ls¡TÃ+fÒ,
]ø±s¡s¶ T¡ ¢ <ä÷s¡+>± yπ̊s>∑~˝À ñ+&˚$. ]ø±]¶dTü ,º Ä]ºdTü ,º ˇø£]ø=ø£sT¡ ø£ì|æ+∫, ]ø±]¶+>¥
eé~Ûì dü÷∫+#˚ neø±XÊ\T˝Òe⁄. Áb˛Á>±+ Ä|òd” sü T¡ ls¡e÷yÓ÷Vü≤qsêe⁄, eT]ø=~›eT+~,
U≤HékÕôV≤uŸ ø£#Ø˚ ì Á|ü‘´· ø£+å >± $q<ä*∫ #˚]q Ä]ºdTü \º T, ñ<√´>∑T\T, dü÷&º j ç ÷Ó ˝À O+&É>±`
ne‘·\ ]ø±s¡Ts¶ T¡ <ä>sZ∑ ¡ s¬ +&ÉT ns¡>+∑ ≥ fÒ|⁄ü \T ô|{Ïøº =ì l m._. Äq+<é ]ø±s¡T#¶ j ˚ T· &ÜìøÏ
düqï<äT&Δ ’Ó ñHêï&ÉT.
]ø±]¶+>¥ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ ns¡>+∑ ≥>∑&#ç êø£ ]ø±s¡Ts¶ T¡ MT<ä fÒ|⁄ü e÷sêÃs¡T. n+fÒ Çø£
U≤HékÕôV≤uŸ Çs¡y‘’Ó =$Tà~ ì$TcÕ\T e÷Á‘·yT˚ ôwwüHêjYT $ì|æ+#ê*. s¬ +&√fÒ|⁄ü e÷πsÃy˚fiø¯ Ï
H˚qT≈£L&Ü l Äq+<é <ä>sZ∑ ¡ ñ+&ç e÷ì≥sY˝À $+≥THêïqT. 25 ì$TcÕ\T, 26 ì$TcÕ\T
>∑&ç#êsTT. ôwVü≤HêyéT ‘ês¡kÕúsTT˝À ñ+~. Tape runout nsTTb˛‘·T+<˚yÓ÷qì e÷≈£î
Ä+<√fi¯q |ü≥Tº≈î£ +~. >=|üŒ bÕs¡eX¯´+‘√ yêsTTdüTqÔ ï Äj·Tq≈£î m˝≤#Ó|Œü &É+!`
dü]>±Z fÒ|ü⁄ 29e ì$Twü+ <ä>∑Zs¡≈£î e#˚Ãdü]øÏ U≤HékÕôV≤uŸ Äeè‘·Ô+ |üP]Ô#˚dæ,
ôwVü≤HêjYTì ÁøÏ+<äô|{≤ºsT¡ . }|æ] |”\TÃ≈£îHêï+. H˚qT >∑ã>∑ã dü÷&º j ç ÷Ó <ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#êÃqT.
Äj·Tq eTT+<ä÷, ãè+<ä+ yÓqTø£, ãj·T≥≈£î edüTÔHêïs¡T. ãj·T≥<ë«s¡+ <ä>∑Zs¡ •wüß´&ÉT
Äj·Tq≈£î ªbÕHéμ n+~+#ê&ÉT. Äj·Tq ãT>∑Zq dü+~Û+∫, &É÷´{°s¡÷yéT˝ÀøÏ e∫Ã #Ó≈£îÿ
rdüTø√e&ÉyT˚ $T{Ï— yÓ+≥H˚ ø±¬søÏÿ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. Ç≥Te+{Ï ø±˝C≤„q+ #ê˝≤ ns¡T<äT>±
dü+^‘·$<ë«+düT˝À¢ #·÷kÕÔ+.

düTÁ|üdæ<äΔ dæ‘ês¡ $<ë«+düT&ÉT |ü+&ç{Ÿ s¡$X¯+ø£sY $»j·Tyê&É e∫Ãq|ü&ÉT Ç+≥sYeP´ #˚dæq dü+<äs¡“¤+
` l õ.$. düTu≤“sêe⁄ (u≤|üPJ) l |üHêï\ düTÁãVü≤àDúÛÑ≥Tº, lø±+‘·X¯s¡à
|üPs¡«+ 1969˝À dü<äTZs¡Tdü+^‘·düuÛÑyês¡T $»j·Tyê&É >±+BÛq>∑s¡+ ôV’≤dü÷ÿ\T
Äes¡D˝À |ü+&ç{Ÿ s¡$X¯+ø£sY dæ‘êsY ø£#Ø˚ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. y˚~ø£ MT<ä ø£#Ø˚ yÓTøÆ \˘ ≈£î
eT˝…¢|üP\<ä+&É\T #·T{≤ºs¡T. n~ eTs¡|ü⁄sêì n<äT“¤‘·ø£#˚Ø. Hê\T>∑T>∑+≥\ô|’>±H˚
O‘·ÿ+sƒu¡ ]ÑÛ ‘·+>± kÕ–q ø£#Ø˚ eTT–+|ü⁄ eTTø±ÔsTT˝À s¡$X¯+ø£sY yê<ä´+ eTT–+∫, ‘·u≤¢MT<ä
eTT–+|ü⁄ ª{°ø±μ y˚XÊs¡T. n~ nì‘·s¡ kÕ<Û´ä yÓTqÆ ø±˝C≤„q+!!
Äø±X¯yêDÏ $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+˝À Hê≥ø£XÊK˝À |üì#˚ùd dæ.sêeTyÓ÷eTqsêe⁄ >±s¡T
düeTs¡T˝Δ q’… Hê≥ø£Á|üj÷Ó ø£,Ô <äsÙ¡ ≈£î\T. Äj·Tq kÕ+>∑‘´· +˝À sπ &çj÷Ó Hê≥ø£Á|üÁøÏjT· >∑T]+∫
#ê˝≤ ‘Ó\TdüTø√>∑*>±qT. H˚qT Áyêdæq >∑+≥eé~Û Hê{ø±\˝À ª•\eTTs¡[μ— ªÄ≈£î|ü#Ã· ì
ø√]ø£\Tμ ª¬øs¡{≤\|ü\¢ø°μ &Ü≈£îýÓT+≥Ø\˝À ªneTsêsêeT+μ ª‘ê+ã÷\+μ nH˚yê{ÏøÏ
Äj·TH˚<äs¡Ù≈£î\T. H˚qT πs&çjÓ÷ ñ<√´>∑+˝À #˚s¡&ÜìøÏ eTT+<äTø±\+˝À Á|ükÕs¡yÓTÆq
eT+∫Hê≥ø±\qT Äj·Tq dü\Vü‰ô|’ $q&É+e\¢, sπ &çj÷Ó Hê≥ø£ s¡#q· ˝À Á|ü‘´˚ ø£‘\· T ‘Ó\TdüT≈£îH˚
neø±XÊ\T ø£*–+#êsTT.
1977 &çôd+ãs¡T 16e ‘êØKTq Hê≈£îñ<√´>∑+ dæsú |¡ ]ü ∫`2002 es¡≈î£ Long
term contact Ç#êÃs¡T. Ä dü+<äs“¡ + ¤ ˝À sπ &çj÷Ó $TÁ‘·T\T l X¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· + Hê≈£î
$\TyÓq’ dü÷#·q*#êÃs¡T. ˇø£ÿj˚T&Ü~˝À sπ &çj÷Ó ø±s¡´Áø£e÷\T s¡÷bı+~+#·&+É ˝À >∑\
$düÔè‘êeø±XÊ\qT u≤>± ‘Ó\TdüTø√>∑*>±qT. 1978 dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·÷H˚,
πs&çjÓ÷Hê≥ø£ s¡÷|üø£\Œq≈£î dü+ã+~Û+∫ ÁbÕ+rj·T •ø£åD≤πø+Á<ä+˝À es¡TÿcÕ|tøÏ H˚qT
yÓfi¯¢e\dæe∫Ã+~.
1978 »qe] s¬ +&√‘˚BqT+∫ 7e ‘˚Bes¡≈î£ s¡#s· TT‘·>±, sπ &çj÷Ó Hê≥ø£s#¡ q· ,
s¡+>∑d\úü Hê≥ø£s#¡ q· , m+‘· Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ y√ ‘Ó\TdüTø=H˚ neø±X¯+ ø£*–+~. >=|üŒ B.B.C
Hê≥ø±\T $q>∑*>±qT. &Ûç©¢ qT+∫ e∫Ãq Hê≥ø£XÊK chief producer l ∫s¡+õ‘Y

#ê˝≤düeTs¡+Δ >± Ä workshop ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ôV≤’ <äsêu≤<äTøπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ , $$<Ûuä ≤Û s¡‹
øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ ≈£L&Ü e#êÃs¡T. á Hê≥ø£ ìs¡«Vü≤D •_sêìøÏ <äøDåÏ ≤~πs&çj÷Ó øπ +Á<ë\T
|üHïÓ +&ç+{ÏqT+∫ yÓTT‘·+Ô |ü+<=$Tà~eT+~$T bÕ˝§ZHêï+. s¬ +&Ée ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ïdüe÷y˚X+¯ ˝À
s¬ +&ÉT Hê≥ø±\T `ˇø£{Ï &Û©ç øπ¢ +Á<ä+`ˇø£{Ï _._.dæ. øπ +Á<ä+ ìs¡«Væ≤+∫q$` $ì|æ+#ês¡T.
_._.dæ. ªªe÷s¡<ë∏ Héμμ Hê≥ø£+ n<äT“¤‘+· >± ñ+~. q≥T\q≥q, yê‘êes¡D ø£\Œqø√dü+
yê&çq sound effects, dü+^‘·+, <˚ìø£<˚ ÄHê≥ø±ìï >=|üŒHê≥ø£+>± ~~›rsêÃsTT.
eT÷&Ée ‘˚BHê&ÉT l ∫s¡+õ‘Y sπ &çj÷Ó Hê≥ø£\ø£Då ≤\qT >∑+≥≈£îô|>’ ± $e]+#ês¡T.
4e ‘˚Bq≈£L&Ü Äj·TH˚ q≥T\ ø£+sƒê˝ m+|æø>£ T∑ ]+∫, q≥q ñ+&Ée\dæq rs¡T>∑T]+N
O<äjT· +|üP≥ #Ó|Œæ , ‘êqT ìs¡«Væ≤+∫q`l eTTÁ<ësêø£¸dt nH˚s#¡ s· TT‘· Hê≥ø£+ ªª˝…V≤ü s¡Tu≤μμ
$ì|æ+#ês¡T. 5e ‘˚BHê&ÉT sound effects m˝≤yê&ç‘˚ Hê≥ø£+ X¯øÔÏ u≤>±ô|s¡T>∑T‘·T+~
nH˚ $X‚cÕ\T uÀ~Û+∫`l eTTÁ<ësêø£då <t ˚ eTs√Hê≥ø£+ ªdü+‘·÷˝≤μ $ì|æ+#ês¡T.
M{Ï˝À ˇø£ Hê≥ø£+ Ç‹eè‘·+Ô `{Ïu≥… Tº dü]Vü≤<äT˝› À uÛ÷Ñ ø£+|ü+ H˚|<ü ´äÛ +‘√ q&ÉTdüT+Ô ~.
eTs=ø£fyÒ ÷Ó >=|üŒÁ|üj÷Ó >∑+. Hê≥ø£|Tüò ≥q eT÷&ÉT n+‘·sT¡ e⁄˝À¢ ˇø£ C≤q|ü<øä <£ ä∏ H˚|<ü ´äÛ +>±
»s¡T>∑T‘·T+~. bÕÁ‘·<ëÛ s¡T\T, H˚|<ü ´äÛ ø£\Œq, dü+uÛ≤wüD\X¯øÔÏ n<äT“¤‘+· .
sπ &çj÷Ó Hê≥ø±ìï ªø£ì|æ+#˚μμ <äèXÊ´\T>±ø±ø£, ªª$ì|æ+#˚μμ düìïy˚XÊ\T>± Áyêj·T&É+
nø£ÿ&˚ H˚sT¡ Ã≈£îHêïqT. H˚|<ü ´äÛ + düŒwü‘º · sound effects <ë«sê, düìïy˚X+¯ ˝Àì Dramitic
intencity ì dü+^‘·+<ë«sê, bÕÁ‘·\b˛*ø£*ï (physical features) ø£+sƒ¡ <Û«ä qT\ yÓ$ ’ <Û´ä +
<ë«sê, m˝≤ kÕ~Û+#·e#√Ã H˚sT¡ Ã≈£îHêïqT. "You can't find scenes in a radio play; it is
a chain of seaquences. Never conceive a radio play in terms of "scenes". Don't
forget you are not "showing" a play; but making a listaner to "form a mentel
picture'` Ç~ sπ &çj÷Ó Hê≥ø£+ ÁbÕ<∏$ä Tø£ dü÷Á‘·+ nì l ∫s¡+õ‘Y #ê˝≤ düeTs¡+Δ >± ‘·q
Á|üd+ü >±\<ë«sê, $ì|æ+∫q sound plays <ë«sê, e÷≈£î uÀ~Û+#ês¡T.
Äs¡e‘˚B y˚TeTT Hê≥ø±\T produce #˚jT· e\dæq exercise secession. H˚qT
‘·TbòÕqT H˚|<ü ´äÛ +˝À <Óã“‹qï ˇø£ ≈£î≥T+ã dü+<äs“¡ +¤ m+#·T≈£îì ªªneTà ø±yê*μμ nH˚
Hê≥ø£+ÁyêXÊqT. H˚qT, m+.Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄, Ä¬øfi¯¢ dü‘´· eT÷]Ô ø£*dæ <ëìì s¡÷bı+~+#ê+.
Á|üd<æ Δä sπ &çj÷Ó q≥T\T, ôV≤’ <äsêu≤<äTøπ +Á<ä+˝À n|üŒ{À¢ n~Ûø±] l q+&É÷] $sƒ˝¡ Ÿ Assesser-
. l ∫s¡+õ‘Y 75 e÷s¡Tÿ\T ÄyÓ÷~dü÷,Ô Ç+‘·ø+ £ f… u≤>± m˝≤ #˚jT· e#·TÃH√≈£L&Ü ìwüÿs¡¸>±
#ÓbÕŒs¡T. ÄK]s√pq 7e ‘˚Bq` dü«\Œeé~Û Skits, düTBs¡yÈ TÓ qÆ <ÛësêyêVæ≤ø£ Hê≥ø±\÷,
@j˚T|ü<‘Δä T· \ <ë«sê ìs¡«Væ≤ùdÔ s¡øøÔÏ &£ ‘É êjÓ÷ $e]+#ês¡T.
á •ø£Då ≤ø±\+˝À ˇø£ Vü‰dü´düìïy˚X+¯ #ÓbÕÔqT. Á|ü‹s√E ø£˙dü+ s¬ +&ÉT Award
winning Hê≥ø±˝…H ’ ê $H˚yêfi¢̄+. $qïyÓ+≥H˚ n+<äs+¡ #·sÃ¡ ˝À bÕ˝§ZHy˚ êfi¢̄+. Theme,
sound effects, musical effects, artists performances- Ç˝≤>∑. áHê≥ø±\T $$<Ûä
uÛ≤s¡rj·TuÛ≤wü˝À¢q÷, Ç+^¢wßü ˝Àq÷ ≈£L&Ü ñ+&˚$. á esYÿcÕ|t˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ øπ s¡fi˝¯ Àì

ˇø£ùdwº Hü qé T+∫ ‘·Dø£eTà nH˚ eT<Û´ä ej·TdüTÿsê\T e#êÃs¡T. nìïs√E\÷ ÄyÓTeTÚq+>±H˚
ñ+&˚yês¡T. ÄyÓTqT ÄKs¡Ts√Eq l∫s¡+õ‘Y` "Do you understand?" nì n&ç>±s¡T.
ÄyÓT e÷{≤¢&øÉ £ ‘·\÷|æ+~. eT∞¢ Äj·Tq yêø£´+ |üP]Ô#d˚ ÷ü `Ô "I mean,English nHêïs¡T.
n&É+¶ >± ‘·\ }|æ+<ëyÓT. Äj·Tq Ç+ø± ≈£î‘·÷Vü≤\+ Ä>∑ø£ "Then, Hindi?" nHêïs¡T.
ÄyÓT n&É+¶ >± ‘·\ }bÕs¡T. Äj·Tq nyêø£ÿsTTb˛j·÷s¡T. "Oh! Here lies real Drama"
nì ÄX¯Ãs¡´+˝À eTTì–b˛j·÷s¡T. ndü\T$wüjT· +, ÄyÓT≈£î eTfi¯j÷· fi¯+ ‘·|Œü Ç‘·su¡ ≤Û wü˝MÒ
‘Ó*j·Te⁄. ùdwº Hü yé êfi¯ó¢ |ü+bÕs¡ì e#êÃs¡T!!
eT]ÃHÓ\˝À Hêqï>±s¡T ø±e*qT+∫ $»j·Tyê&É e#êÃs¡T. n|ü&˚ ø=‘·Ô>±
ªªø°]‘Ô √s¡D+μμ |ü<´ä ø±e´+ ÁyêXÊs¡T. Ç+ø± Á|ü#T· ]+#·˝<Ò Tä . ªªnu≤“jYT, ˇø£kÕ] @\÷s¡TyÓ[¢
\ø£àå Dj·Tr+Á<äT\ ø°ø±e´+ $ì|æ+#ê\qT+<äj÷· ´! Äj·Tq düV≤ü è<äjT· T\T. ø£$‘·«Á|æjT· T\T...μμ
nì ø√sês¡T. düsπ qì, ˇø£ ø±s¡T @sêŒ≥T#˚XÊqT. Ç<äs› +¡ @\÷s¡T˝À Äj·Tq ìedæ+#˚
ªªdü‘·´<ÛäsêàÁX¯e÷μμìøÏ yÓfi≤¢+. Äj·Tq eTeTà*ï m+‘√ Ä<ä]+#ês¡T. rs¡Tã&ç#˚düT≈£îì
ø±eéT+‘ê Hêqï>±s¡T #·<eä >± $ì ñbıŒ+–b˛sTT n_Ûq+~+#ês¡T. Ä 18e ‘êØ≈£î
s√»+‘ê ÄÁX¯eT+˝À ñ+&ç kÕj·T+ø±˝≤ìøÏ ãj·T\T<˚] $»j·Tyê&É e#˚ÃXÊ+.
yÓTT≥ºyTÓ T<ä{kÏ Õ]>±` @Á|æ˝Ÿ nsTT<√‘˚BqT+∫ |ü<øä =+&√‘˚Bes¡≈î£ eTÁ<ëdüT˝À
>∑&bç ÕqT. n|üŒ{À¢ dæìe÷\≈£î bÕ≥\T Áyêj·÷\ì Hê≈£î #ê˝≤ ñã˝≤≥+ ñ+&˚~. Ä
dü+<äs“¡ +¤ >± qe‘êÄsY‡º ìsêà‘·, Hê $TÁ‘·T\T q&ç+|ü*¢ ø£èwü+í sêE>±s¡T eTÁ<ëdüT s¡eTà+fÒ
yÓfi≤¢qT. yÓ&TÉ ‘·÷H˚ ª<ë«s¡øμ£ nH˚ ¨{˝À¢ ~–, u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡\ ª∫Á‘·ø\£ Œqμ Ä|òd” Tü ≈£î
yÓfi≤¢qT. H˚qT dæìe÷s¡+>±ìøÏ sê<ä\T#·T≈£îHêïqì $ì, s¡eTD>±s¡T Ä<äsD¡ >± e÷{≤¢&Üs¡T.
ªª¨≥˝Ÿ m+<äT≈£î? eTq Ä|òd” Tü ˝À ñ+&=#·TÃμμ nì Äj·Tq nq&É+‘√ Hê eTø±+ nø£ÿ&çøÏ
e÷sêÃqT. Ç+<äT≈£î eTs√ø±s¡D+— ∫Á‘·ø\£ Œq e÷H˚»s¡T kÕ<ÛTä düsπ «X¯«s¡Xs¯ à¡ Hê ø±˝ÒJy˚T{Ÿ
(ø=Hêïfi¯ó)¢ . ø±\πø|å +ü u≤>∑T+≥T+<äH˚ e÷sêqT. Ä <äbÕò ˝ÀH˚ lj·TT\T dæ+^‘·+ lìyêdüsêe⁄,
y˚≥÷] düT+<äss¡ êeTeT÷]Ô, ìsêà‘· Hê#·T X‚w–ü ]sêe⁄, mdt.|æ. u≤\düTÁãVü≤àD´+, q≥T\T
s¡+>∑Hê<Û,é X¯s‘¡ uY ≤ãT, dü+^‘·<sä Ù¡ ≈£î&ÉT #·Áø£e]Ô, |ü]#·jT· eTj·÷´s¡T.
$»j·T>±¬s¶Hé‡˝À ˇø£ ]ø±]¶+>¥ dü+<äs¡“¤+>± s¡#·sTT‘·\T &ç.$.qs¡düsêE>±s¡T,
ÄÁ‘˚jT· >±s¡T ≈£L&Ü |ü]#·jT· eTj·÷´s¡T. ø£èwü+í sêE>±]‘√ ø£*dæ`Äj·Tq ø=‘·>Ô ± rj·TuÀj˚T
dæìe÷ ø£<ä∏ $+≥÷` eTVü‰ã*|ü⁄s¡+ <ëø± Á|üj÷· D+#˚XÊqT.
11e ‘˚Bq u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡\‘√ ø=+‘·ùd|ü⁄ ø±\πøå|ü+#˚dæ`$TÁ‘·T\T BSR
ø£èwü>í ±]+{À¢ ø±ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T#¢ |Ó Œæ `Ä sêÁ‹ $»j·Tyê&É≈î£ Á|üj÷· DyÓTÆ e#˚ÃXÊqT.
nsTT‘˚`n|ü&ÉT sêE>±] dæìe÷øÏ H˚qT bÕ≥Áyêj·T&É+`nq>± H˚qT Áyêdæq
bÕ≥ dæìe÷˝À ô|≥º&+É `dü+uÛ$Ñ +#·˝<Ò Tä .
y˚T HÓ\˝À ˇø£ >=|üŒ neø±X¯+` All India Oriental Conference - nœ\uÛ≤s¡‘·
ÁbÕ#·úÛ≤cÕ|ü]wü‘T· ˝Ô À`bÕ˝§ZH˚ neø±X¯+ e∫Ã+~. Ç+<äT≈£î qqTï ñ‘ê‡Vü≤|ü]∫, neø±X¯+

ø£*Œ+∫q $TÁ‘·T&ÉT l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+, >∑T+≥÷s¡T Hê>±s¡Tq® j·T÷ìe]‡{°˝À Ø&És>Y ±
|üì#˚ùdyês¡T.
düe÷y˚X¯+ »]π>~ |üPHê˝À. Ç+<äT˝À $$<Ûä uÛ≤cÕ, kÕVæ≤‘·´ $wüj·÷\MT<ä
@ø£ø±\+˝À 16 dü<ädüT‡\T »]>±sTT. 1978 Hê{ÏøÏ uÛÑ+&Üs¡ÿsY Øôd]Ã ÇHédæº≥÷´{Ÿ
eÁCÀ‘·‡e+ ≈£L&Ü ø£*dæe∫Ã+~. ãdü\T, düe÷y˚XÊ\T, ô|sò ÷¡ dZ Hü é ø±˝ÒJ Äes¡D˝À »]>±sTT.
H˚qT, sêeTÁãVü≤à+ y˚T2 sêÁ‹ ãj·T\T<˚] düuÛÑ\T ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±e&ÜìøÏ ˇø£
s√EeTT+<˚ |üPHê CÒ]b˛j·÷+. e÷˝≤π>, Ábıô|dò sü Y |üèB∏«Hê<Û|é ⁄ü wüŒ nH˚ Äj·Tq (»eT÷à˝À
Ä]ÿj·T\õø£˝Ÿ &çbÕsYºyÓT+{Ÿ Ä|ò”düsY) ≈£L&Ü Äs√CÒ e#êÃs¡T. ô|òs¡÷ZdüHé ø±˝ÒJøÏ yÓ&ç‘˚
mes¡÷˝ÒsT¡ . yê≈£ãT#˚jT· >±, ìsê«Vü≤≈£î\T ø=+<äsT¡ , ø£ì|æ+#ês¡T. e÷ eTT>∑T]Z ì #·÷dæ
#ê˝≤ Ä<ä]+∫, >∑<Tä \T øπ {≤sTT+#ês¡T.
l |üèBÛ«Hê<∏øé Ï j·÷uÛ@’… fi¯ó¢ ô|H’ ˚ ñ+{≤sTT. #ê˝≤ #·˝≤ø° nsTTqe´øÏ.Ô
ªªÇø£ÿ&É ≈£L#·Tì @+ #˚kÕÔ+? |ü<+ä &çb˛<ë+ }fiÀ¢øμÏ μ nì` ãj·T\T<˚sB¡ XÊs¡T.
uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY ÇHéd≥ºæ ÷´{ŸøÏ yÓfi≤¢+. •yêJq>∑s˝Y À ‹]>±+. ¨≥˝Ÿ ByêsY nH˚#√≥ uÛÀ»Hê\T
#˚XÊ+. |ò˝æ Ÿà ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿø,Ï nø£ÿ&ÉqT+∫ H˚wqü ˝Ÿ |ò˝æ ŸàÄ¬sÿsTTyé‡øÏ yÓfi≤¢+.
kÕj·T+ø±\+ Nø£{Ï|ü&˚es¡≈£î ‹]– ãdüøÏ #˚πsdü]øÏ, <˚X¯+ q\TeT÷\\qT+∫
Á|ü‹ì<ÛäT\T sêe&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. e÷ ø=eP«s¡T $<ë´|”sƒ¡+ $TÁ‘·T&ÉT n\Vü‰u≤<äT
ªª>∑+>±Hê<∏é s¡a≤ z]j·T+≥˝Ÿ ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿμμ ì+∫ e#êÃ&ÉT. ù|s¡T: >√|üsêE sêeT. ÄsêÁ‹
uÛÀ»Hê\ <ä>sZ∑ ¡ >∑T»sê‘Y ì+∫ e∫Ãq edü+‘Y≈î£ e÷sY eTq÷uÛ≤jYTuÛ{Ñ Ÿ, |ü]#·jT· eTj·÷´&ÉT.
pHé ˇø£{À‘˚B A.I.O.C ÁbÕs¡+uÛdÑ uü ÑÛ uÛ+Ñ &Üs¡ÿsY z]j·T+≥˝Ÿ Øôd]Ã ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ
Äes¡D˝À eTVü‰yÓ’uÛÑe+>± ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. düuÛ≤ÁbÕs¡+uÛÑ≈£î\T l kÕ~ø˘n©. |ü<äø=+&ÉT
e+<ä\eT+~ Á|ü‹ì<ÛäT\‘√ düuÛ≤s¡+>∑+ øÏ≥øÏ≥˝≤&ç+~. HÓ<äsê¢+&é‡øÏ #Ó+~q Ábıô|òdüsY
ª>√+&Üμ ø°\ø£ ñ|üHê´dü+ Çe«e\dæ ñ+&É>± Äj·Tq sêø£b˛e&É+e\¢ Äj·Tq ù||üsYì
B.O.R.I &Ós ¬’ ø£sº ,Y Á|üeTTK dü+düÿè‘· $<ë«+düT\T l ÄsY.mHé. <ä+&˚øs£ Y #·~$ $ì|æ+#ês¡T.
düuÑÛ #ê˝≤u≤>± »]–+~.
eT<Ûë´Vü≤ï+ qT+∫ dü<dä Tü ‡\T ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. Classical sanskrit session
˝À Hêù||üsT¡ . s¬ +&Ée‘˚Bq|ü&+ç ~`>±<∏ëdü|XÔü ‹¯ >∑T]+∫`
‘=*Hê{Ï Ä ÁbÕs¡+uÛdÑ uü ˝ÑÛ À Ä j·÷ dü<dä Tü ‡˝À¢ $$<Ûä n+XÊ\MT<ä Á|ü‹ì<ÛTä \T
#·~y˚ |üÁ‘ê\ synopsis |ü⁄düøÔ +£ Á|ü‘T· \T n+<ä]ø° Ç#êÃs¡T. s¬ +&Ée‘˚BHê&ÉT Hê ù||üsT¡
#·~yêqT. dü<dä Tü ‡˝À bÕ˝§Zqïyês¡T u≤>∑T+<äHêïs¡T. n<˚MT $X‚w+æ ∫ Øôd]Ã ù||üsT¡ ø±<äT.
>±<∏ëdü|üÔX¯‹˝À ø£$‘·«yÓ’$<Ûä´+ düŒè•+∫q |ü]#·j·T |üÁ‘·+>±H˚ |ü]>∑DÏkÕÔqT. ø±HÓ’‘˚
n+<ä]|ü+&ç‘T· \ eT<Û´ä ì\ã&ç #·<eä &É+ Hêø=ø£ nqTuÛeÑ +.
Ä dü<dä Tü ‡˝À¢ bÕ{Ïj÷· ˝≤ qT+∫ e∫Ãq &Üø£sº Y |ü⁄cÕŒdü#<Y y˚ ,é eT+E˝≤düV≤ü <˚y—é
&Üø£sº Y sê+<ëdt, &Üø£sº cY Õ |ü]#·jT· eTj·÷´s¡T. &Üø£sº cY Õ, ªªk˛s¡uŸ`s¡TdüT+Ô μμ ø£<˙ä∏ , uÛ≤s¡‘+· ˝Àì

ªns¡Tq® `ãÁuÛTÑ yêVü≤qμ ø£<˙ä∏ rdüT≈£îì ˇø£]H=ø£sT¡ >∑T]Ô+#·ø£ j·TT<ä+Δ #˚dqæ ‘·+Á&ûø=&ÉT≈£î\
‘·‘êÔ«\qT $e]dü÷,Ô eT+∫ |üÁ‘·+ #·~yês¡T.
2e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ dü<dä Tü ‡˝À uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+>±s¡T #·~$q |üÁ‘êìøÏ ≈£L&Ü
eT+∫ ù|s¡T e∫Ã+~.
Ä s√E kÕj·T+ø±\+ u≤\>∑+<Ûsä «¡ Ä&ç{À]j·T+˝À ø£<øä∏ ˘ qè‘·´Á|ü<sä Ù¡ q @sêŒ≥T
#˚XÊs¡T. n<=ø£ n<äT“¤‘· <äsÙ¡ q+. |ü+&ç‘s· êj·T\ XÀ¢ø+£ >± Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ
ªªsêÁ‹ s¡$Z Twü´‹ uÛ$Ñ wü´‹ düTÁ|üu≤Û ‘·+
uÛ≤kÕ« qT<˚w´ü ‹ Vü≤dæw´ü ‹ |ü+ø£»l'
Ç‘·+ú $∫+‘·jT· ‹ ø√X¯>‘∑ ˚ ~«πsù|ò
Vü‰! Vü≤+‘·! Vü≤+‘·! q[˙+ >∑» ñ»®V‰ü s¡μμ ` nH˚ <ëìì ˇø£ >±j·T≈£î&ÉT Á|üXd¯ +Ôü >±
bÕ&ÉT‘·÷+fÒ ˇø£ ÁbÂ&ÛqÉ s¡øÔ Ï n_Ûqj·T+#˚XÊs¡T. düTe÷s¡T q\uÛì’… $TcÕ\ùd|ü⁄ q&ç∫q ÄXÀ¢ø£
Á|ü<sä Ù¡ q n|ü⁄s¡÷|ü+. eTs=ø£ãè+<ä+ 'Rain bow' nH˚ |ü\Ts¡+>∑T\ qè‘·´Á|ü<sä Ù¡ q` #ê˝≤
Ä<ÛTä ìø£+>±, innovative >± Äø£]¸+∫+~ n+<ä]˙. n≥Te+{Ï ñ‘·eÔ T qè‘·´Á|ü<sä Ù¡ q\T#·÷ùd
neø±XÊ\T ns¡T<äT>± ñ+{≤sTT. eT÷&ÉTs√E˝bÕ≥T q&ç∫q Ä dü<dä Tü ‡˝À¢ ‘Ó\T>∑T Á|ü‹ì<ÛTä \T
bÕ‹ø£eT+~<ëø± ñHêïs¡T. lj·TT‘·T\T ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä, mdt.$. CÀ>±sêe⁄,
ø£|Œü >∑+‘·T\yês¡T, ù|]yês¡T, neTπsX¯+ sêCÒX«¯ s¡Xs¯ à¡ , ø=s¡b¢ Õ{Ï lsêeTeT÷]Ô`yê]˝Àø=+<äsT¡ .
eT÷&Ée‘˚BHê&ÉT eTT–+|ü⁄düu.ÑÛ n+‘·≈î£ eTT+<˚ ô|sò ÷¡ dZ Hü øé ±˝Òõ ˝…Á’ ãØøÏ yÓ[#¢ ÷· XÊqT.
ˇø£ \øå±ns¡yy’Ó \˚ |ü⁄düøÔ ±\ ì~Û! `˝…Á’ ãØøÏ nqTdü+~Û+∫ |ü⁄düøÔ ±\ u…+’ &ç+>¥ ôdø£¸Hé ñ+&É&+É
nø£ÿ&˚ #·÷XÊqT.
nqï≥Tº`— ˇø£≥e‘˚B sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\≈£î <äøÿ£ Héø±˝ÒJ dü+düÿè‘· XÊKyês¡T ªªdü+^‘·
XÊs¡<yä Té μμ nH˚ dü+düÿè‘·Hê≥ø£+ Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. <ëìøÏeT÷\+ ˇø£ eTsêØƒHê≥ø£+. eTq
ø£Hê´X¯ó\ÿ+ Hê≥ø£+ b˛*q Ç‹eè‘·+Ô . u≤\´$yêVü≤ <äTsê#ês¡+MT<ä. n+‘ê eTsêØƒ Hê≥ø£
|ü<‹Δä ˝À q&ç∫+~. eTsêØƒ≈î£ ≥T+ãø£<.˚∏ ÄHê≥ø£+˝À Á|ü<ëÛ q+>± ‘·*b¢ ÕÁ‘·<ëÛ ]DÏ, &Üø£sº Y
düTcÕà ≈£î\ÁX‚w.ü̃ n|ü⁄s¡÷|ü+>± q{Ï+#ês¡T.
|üPHê Á|üj÷· D+, dü<dä Tü ‡˝À¢ bÕ˝§Zqï Ábıô|dò sü T¡ ,¢ |ü+&ç‘T· \T, Á|ü|+ü #·+˝À $$<Ûä
<˚XÊ\Á|ü‹ì<ÛäT\T, yêfi¯¢ |ü]#·j·÷\<ë«sê`Hê≈£î ns¡ΔyÓTÆq<=ø£fÒ. dü+düÿè‘· yêvàj·÷ìøÏ
dü+ã+~Û+∫ ñ‘·sÔ ¡ Væ≤+<ä÷kÕΔq+˝À>±ì »s¡à˙, nyÓT]ø±, s¡cÕ´, <˚XÊ\˝À>±ì XÊÅkÕÔ\|üs+¡ >±
kÕVæ≤‘·´|üs+¡ >± m+‘·>± |ü]XÀ<Ûqä \T »s¡T>∑T‘·THêïjÓ÷! mHÓïìï ø=‘·Ô |ü⁄düøÔ ±\T edüTHÔ êïjÓ÷!
ns¡yΔ TÓ +Æ ~. n≥Te+{Ï dü<dä Tü ‡˝À¢ ì\ã&Ü\+fÒ Ç+ø± m+‘·>± #·<yä ê˝À ≈£L&Ü Hêø£syΔ¡ TÓ +Æ ~.
Hê õC≤„d≈ü î£ ø=‘·<Ô ë«sê\T ‘Ó]#êsTT Ä dü<dä Tü ‡\T.
pHéHÓ\˝À Hê eTqdüT‡øÏ ˇø£ Ä+<√fi¯q m<äT¬s’+~. e÷ ne÷àsTT øÏs¡DàsTT
‘=$Tà<˚fi¢¯ |æ\.¢ <ëìøÏ u§&ÉT¶ <ä>sZ∑ ¡ ˙*s¡+>∑T˝À ˇø£ ñ+&É˝≤>∑ eè~Δ nsTT+~. H=|æŒe+{Ï
<˚MT ñ+&˚~ø±<äT>±ì, Ä growth @$T{À ns¡+Δ ø±ø£ $»j·Tyê&É˝À Á|üd<æ yΔä <’Ó Tä ´\T &Üø£sº Y

|æqïeTH˚ì y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±]øÏ #·÷|æ+#êqT. Ä|üsπ wüHé #Ój÷· ´\Hêïs¡T. pHé 30e ‘˚Bq
<ë<ë|ü⁄ >∑+≥ùd|ü⁄ Ä|üsπ wüHé »]–+~. E˝…’ 7e ‘˚Bì Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îe#˚ÃXÊ+. n|üŒ{Ï‘√
Ä ~>∑T\T ‘=\–, ne÷àsTT Äs√>∑´+>± ‘·j÷· s¬ +’ ~.
E˝…’ 24 ‘˚BqT+∫ Ä>∑dTü º s¬ +&√ ‘˚B es¡≈î£ @\÷s¡T˝À ñ+&ç` C.R.Reddy
ø±˝Òõ˝À Á|üsTTy˚≥T nuÛ´Ñ ]Δ>± M.A. |üØø£\å T ÁyêXÊqT.
Ä>∑düTº HÓ\˝À Hêe´øÏÔ>∑‘·J$‘·+˝À dü+‘√wü+ ø£*–+#˚ eT] ¬s+&ÉT $wüj·÷\T
»]>±sTT. Hê ªªnqTuÛ÷Ñ ‹ ^‘ê\Tμμ ø£$‘ê dü+|ü⁄{ÏøÏ ôV≤’ <äsêu≤<é Å|y”ò sÓ ‡Y Á|ò+ü {Ÿ |ü⁄s¡kÕÿs¡+
Á|üø{£ +Ï #ês¡T. `¬s+&Ée~: H˚qT sπ &çj÷Ó ˝À 40yêsê\bÕ≥T <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ükÕs¡+ #˚dqæ
ªªkÕVæ≤‘·´|ü]#·jT· +μμ (1875`1975) yê´kÕ\T |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À yÓ\Te&Ü¶sTT.
Hê≈£î Å|y”ò sÓ ‡Y Á|ò+ü {Ÿ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ e∫Ãq dü+<äs“¡ +¤ >± sê»eT+Á&û kÕVæ≤‘·´ $TÁ‘·T\T
Ä>∑dTü º 13e ‘˚Bq n_Ûq+<äqdüuÑÛ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. ø£$, ø£<≈ä∏ î£ \T, $eTs¡Ù≈£î\T l ÄsY.mdt
düT<äsÙ¡ q+>±s¡T düu≈ÑÛ î£ n<Û´ä ø£‘å · eVæ≤+#·>±`ø£$, ø=‘·|Ô *ü ¢ dü‘´· leTHêïsêj·TD, bı~*
d”‘êsêeTXÊÅdÔæ Á|üd+ü >±\T #˚XÊs¡T. sê»eT+Á&û $TÁ‘·T\+‘ê ø£*XÊs¡T. Ä HÓ\˝ÀH˚ Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ
~q|üÁ‹ø£˝À ªª‘Ósr¡ j·T>∑sê<ë?μμ nH˚ ˇø£ o]¸ø£ (Feature) ÁbÕs¡+_Û+#êqT. ø=ìïs¡ø±\
e÷qedü « uÛ ≤ yê\T Á|ü ‹ _+_+#˚ bÕÁ‘· \ qT, ø=ìï|ò ü T ≥q\qT, ø=ìï <ä è XÊ´‘· à ø£
$wüj·÷\qT`j·T<Ûës¡úJ$‘·+qT+∫ |ü]o*+∫ #Ó|üŒ&É+ áo]¸ø£ ñ<˚›X¯+. n|üŒ{À¢ Ä
~q|üÁ‹ø£≈î£ dü+bÕ<ä≈î£ \T>± ñqï l ≈£L∫eT+∫ dü‘´· düTÁãVü≤àD´+>±s¡T, q÷´dtm&ç≥sY>±
ñqï ø£$ n»+‘ê>±s¡T ø√s¡>± á o]¸ø£ ÁbÕs¡+_Û+∫ <ë<ë|ü⁄>± Çs¡y’Ó yêsê\bÕ≥T Áyêdæ
Äù|XÊqT. (Ä s¡#q· \qT Hê<ä>sZ∑ ¡ C≤Á>∑‘Ô· #˚jT· ˝Òøb£ ˛j·÷qT) nsTT‘˚`‘·sy¡ ê‘· #ê˝≤ @fi¢̄ø,Ï
yê{Ï˝À Hê≈£î >∑Ts¡TqÔ ï, Hê≈£î u≤>± Çwüyº TÓ qÆ , Ç‹eè‘êÔ*ï e<äT\Tø√˝Òø`£ $dü]Ô +∫, e÷s¡TŒ\T
#˚d`æ ª>∑+≥\ y˚T&Éμ ªrs¡ì˝À≥Tμ, ª>∑T+&Óø+Ï <äqe⁄«μ nH˚ ø£<\ä∏ T ÁyêXÊqT.
ôdô|+º ãs¡T HÓ\∫es¡˝À, qy√<äjT· , Ç‘·s¡ Á|ü#T· s¡Dø£s\Ô¡ $TÁ‘·T\T |üPs¡«+ ªns¡≈î£ ˝Àj·Tμ
$Vü‰s¡j÷· Á‘· q&ç|qæ fÒ`º ákÕ] Vü≤+|” j·÷Á‘· ô|{≤ºsT¡ .
30e ‘˚B ñ<äj÷· ìøÏ q+<ë´\ #˚sê*. ø±ì`16 øÏ.MT. Çe‘·\ ˇø£ yê>∑T˝À
ãdüT‡∫≈£îÿ≈£îb˛sTT+~. nsTT<äT >∑+≥\bÕ≥T ‘·+{≤\T|ü&ç ˇø£ Á{≤ø£sº T¡ , ÄsY.{Ï.dæ. ãdüT‡
kÕj·T+‘√ ãj·T≥|ü&ç Á|üj÷· D+ ø=qkÕ–+#ê+. eTVü‰q+~, ø£s÷¡ ï\T, #·÷düT≈£îì ns¡sΔ êÁ‹øÏ
¨ùdŒ≥#˚ s ê+. sêÁ‹ 2.30 nsTT+~. ‘· T +>∑ u Û Ñ Á <ä & Ü´+ ˝Ò ø ˘ e P´ ¬ > dü T º V ü ≤ Ödt ˝ À
eTø±+#˚XÊ+.`nø£ÿ&É »bÕHé>±¬sH¶ ,é &ÜýéTMT<ä` q&Éø£ ø=+‘·ùd|ü⁄ kÕ–+#ê+.
nø√ºãs¡T ˇø£{À‘˚B ñ<äj·T+ 10.00>∑+≥\≈£î Vü≤+|” •~Û˝≤\T #·÷&É&ÜìøÏ
ãj·T\T<˚sê+. $s¡÷bÕø£kå Õ«$T Ä\j·T+, s¡|Tüò TsêeTT&çø√yÓ\, >∑»XÊ\, ø£eT\uÛeÑ q+ (Lotus
mahal) eT<Ûë´Vü≤ï+ es¡≈î£ ‹]>±+.
Ç+»˙s¡T lìyêdüeT÷]Ô>±s¡T (Ç+{Ïù|s¡T >√|”Hê<Ûä+yês¡T) eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.30øÏ
e÷ãè+<ä+ n+<ä]ø° uÛÀ»Hê\T @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. áj·Tq >√|”Hê<Ûsä êe÷j·TDø£s,Ô¡ yÓ+ø£≥–]
ÄkÕúqø£$, >√|”Hê<Û+ä yÓ+ø£≥ø£$>±] e+X¯dTü \ú T.

eT÷&ÉT>∑+≥\≈£î ãj·T\T<˚] $sƒ˝˜¡ ≤\j·T+, <ädsü ê~ã“, ‘·T˝≤uÛ≤s¡+, uÛTÑ eq $»j·T+,
Vü≤C≤sê sêeTkÕ«$TÄ\j·T+ <ä]Ù+#ê+. uÛTÑ eq$»j·T+ nqã&˚#√≥ ô|<ä› plotform e+{Ï
uÛeÑ q|ü⁄ |ü⁄Hê~ ‘·|Œü `Äø±s¡+ >∑\ uÛeÑ q+ @MT˝Ò<Tä . nsTTHê nø£ÿ&É ì\ã&É>±H˚ m+<äs√
Á|üã+<Ûä ø£e⁄\T >∑Ts¡T≈Ô î£ e#êÃs¡T. Vü≤+|” •~Û˝≤\ eT<Û´ä ‹s¡T>∑T‘·÷+fÒ, ø=&Ü* düTu≤“sêe⁄>±]
ªVü≤+|”πøåÁ‘·+μ ø±e´+˝À |òüT{≤º\T, |ü<ë´\T >∑Ts¡TÔ≈£îe#êÃsTT. Äj·Tq m+‘· Äy˚X¯eT÷,
y˚<Hä ê ø£*– Ä |ü<ë´\T ÁyêXÊs√ ø£<ë! nqT≈£îHêïqT.
nø√ºãs¡T s¬ +&Ée‘˚~ ñ<äjT· + mì$T~>∑+≥\≈£î ãj·T\T<˚], ªeT+Á‘ê\j·T+μ yÓ[¢
l sê|òTü y˚+Á<äkÕ«$Tdüe÷~Û #Û ÷· XÊ+. sê|òTü y˚+Á<äkÕ«$T, Ä ‘·T+>∑uÁÑÛ <ë rsêq ªeTVü‰Á|ükÕúq+μ
#˚XÊs¡T. n+fÒ: düJedüe÷~Û ì]à+|üCdÒ Tü ≈£îHêïs¡T`düHêï´kÕÁX¯eT+ d”«ø£]+∫q dæ<|Δä ⁄ü s¡Twüß\T
m+#·T≈£îH˚ Á|üÁøÏj·TÇ~`düJedüe÷~Ûø±e&É+, q~˝ÀøÏ q&ÉT#·T≈£î+≥÷ yÓ[¢b˛e&É+.`
sê|òüTy˚+Á<äkÕ«$T düJedüe÷~Û #Ó+<ës¡˙, lHê<∏äÛ eTVü‰ø£$ q~˝À q&ç∫yÓfi≤¢s¡˙,
X¯+ø£su¡ >ÑÛ e∑ ‘êŒ<äT\T Væ≤e÷\j·TkÕqTe⁄\˝ÀìøÏ q&ç∫yÓ[¢ b˛j·÷s¡˙ $q&É+!!
jjj

nø√ºãsY 15e ‘˚B Hê&ÉT` sπ &çj÷Ó ˝À, H˚qT nedüsy¡ TÓ qÆ e÷s¡TŒ\T #˚dqæ Hê
s¡+>∑d\úü Hê≥ø£+ ªªHÓø¬ d¢ Tü <=]øÏ+~μμ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. Hê≥ø£+ u≤>± ≈£î~]+~.
Hê sπ &çj÷Ó $TÁ‘·T&ÉT d”ìj·TsY nHÍq‡sY, m+#·<–ä q sπ &çj÷Ó q≥T&ÉT l m._.
Äq+<é Leave Travel Concession (L.T.C.) ô|’ <äøDåÏ ≤~ $Vü‰s¡j÷· Á‘· #˚dæ e<ë›eTì
O‘ê‡Vü≤|üs#¡ >· ± ` &çôd+ãs¡T |ü<øä =+&√ ‘˚Bq ãj·T\T<˚sê+. ñ<äjT· + (12e ‘˚B) 8.00
>∑+≥\≈£î eTÁ<ëdüT ôd+Á≥˝Ÿ ùdwº Hü ˝é À ~>±+. eTs√ q≥T&ÉT, s¬ ˝’ «Ò T.T.E. e÷ $TÁ‘·T&ÉT l
ø√H˚sT¡ sê»u≤ãT >±s¡T nø£ÿ&É ø£*XÊs¡T. ‹s¡Teq+‘·|⁄ü s¡+ ãj·T\T<˚sê\+fÒ Reserva-
tion ø£wy ºü TÓ +Æ ~. m˝≤>√ ˇø£˝≤>∑ Á|üjT· ‹ï<ë›+ nì sê»u≤ãT>±s¡T <Ûs’Ó ´¡ + #ÓbÕŒs¡T. sêÁ‹
Trivendram Mail mø±ÿ*. á˝À>± q>∑s¡ Á|üyX ˚ +¯ #˚dæ ø±ùd|ü⁄ u≤|ü⁄>±]ì, qe‘· ÄsY‡º
Ábı&É÷´düsY $TÁ‘·T\T q&ç+|ü*¢ ø£èwü+í sêE >±]ì #·÷dæe#êÃ+. s¬ ˝’ «Ò s¬ kÕºs¬ +{À¢ uÛÀ»q+
#˚dæ, n‹ ø£wüº+ MT<ä ` sê»u≤ãT >±] #=s¡e‘√ ` sêÁ‹ @&ÉT >∑+≥\øÏ Á{Ïy˚+Á&É+
yÓTsTT\T mø±ÿ+. ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTT Hê\T>∑T >∑+≥\e⁄‘·T+&É>± øπ s¡fi¯ ` ‘·$Tfi¯Hê&ÉT dü]Vü≤<äT›
ªñ\eø√&ÉTμ nH˚ #√≥ Äq+<é >±]ø°, Hê≈£L s¬ +&ÉT |òdü Tü º ø±¢dTü u…sT¡ \Ô T Ç#êÃs¡T.
eTÁ<ëdüT ` Á{Ïy+˚ Á&É+ eT<Û´ä 17 >∑+≥\ Á|üj÷· D+. <ë] bı&Ée⁄Hê Ä≈£î|ü#Ã· ì
ø=ã“] ‘√≥\T bı˝≤\÷qT. |ü#Ã· <äq+ ˝Òì >∑»+ H˚\ ≈£L&Ü ˝Ò<+ä fÒ n‹X¯j÷Ó øÏÔ ø±<äT.
Á|ü‹ Ç+{Ï Äes¡D˝Àq÷ $~Û>± ø=ã“] #Ó≥T¢HêïsTT. ø=+&É\yÓ+≥, >∑T≥º\ yÓ+≥ @y˚y√
#Óf¢Ò #Ó≥T¢. ø£ì|æ+∫q Çfi¯˝¢ À #ê˝≤ es¡≈î£ ã+>±fi≤ ô|+≈£î\ ∫qï Çfi‚.¢ n+‘· Ä≈£î|ü#Ã· <äq+
düy÷Ó àVü≤qø£s+¡ >± nì|æ+∫+~. eTsêï&ÉT eT<Ûë´Vü≤ï+ ˇ+{Ï >∑+≥øÏ Á{Ïy+˚ Á&É+ #˚sê+.
ãj·T≥≈£î e∫Ã ¨≥˝À¢ uÛÀ»q+ #˚XÊ+. ñ|ü&ÉT_j·T´+ nqï+. kÕ+u≤s¡T,
y˚&ç #˚dqæ J\ø£i¿ eT+∫˙fi¯ó.¢ n+fÒ <äøDåÏ ≤~ j·÷Á‘ê uÛÀ»Hê\≈£î Hê+~ nqïe÷≥.
kÕj·T+ø±\+ ãdüT‡˝À ]»πs«wüHé #˚dTü ≈£îì, sêÁ‹ 9.30 øÏ ø£Hê´≈£îe÷] #˚sê+.
yÓT\¢>± ˇø£ @C…+≥Tì |ü≥Tº≈î£ ì >∑~ dü+bÕ~+#ê+. s√EøÏ n<Ó› 20 s¡÷bÕj·T\T. <ä÷s¡+
ì+∫ e#˚Ã #·\ì¢ düeTTÁ<ä|⁄ü >±*øÏ Ä<äeT]∫ ìÁ<äb˛j·÷+.
14e ‘˚B ñ<äjT· + Äs¡T >∑+≥\øÏ ˝Òd÷ü HÔ ˚ dü÷s√´<äjT· + #·÷&É&ÜìøÏ ˝≤&ç® &Üu≤
MT<ä≈î£ yÓfi≤¢+. #·T≥÷º ˝≤&û\® &Üu≤\ô|’ »q+ !
m<äT≥ eT÷&ÉT düeTTÁ<ë\ dü+>∑eT+. ‘·÷s¡TŒ düeTTÁ<ä+ yÓ|’ ⁄ü dü÷s√´<äjT· <äèX¯´+.
eTãT“\ #ê≥T qT+∫ dü÷s¡T´&ç ñ<äjT· sê>±\T n<äT“¤‘+· . düeTTÁ<ä >∑s“¡ +¤ ˝À+∫ |ü⁄&ÉT‘·Tqï≥Tº+&˚
dü÷s¡´<äèX¯´+ #·÷ùd n<äèwü+º ˝Òøb£ ˛sTT+~. ø±ì ` |ü∫Ã ñ<äjT· |ü⁄ ms¡T|ü⁄, bÕ\|æ≥sº +¡ >∑T,
ã+>±s¡Ts¡+>∑T >=|üŒ>± ñHêïsTT.

|üP]Ô>± ‘Ó\y¢ êsêø£ ¨≥˝ŸøÏ yÓfi≤¢+. ns¡{ÄÏ ≈£î˝À {Ï|Hæò .é nø£ÿ&É qT+∫ düeTTÁ<ä
dü+>∑e÷ìøÏ yÓfi≤¢+ `
bòı{À\T ` düeTTÁ<ä kÕïq+. nø£ÿ&É ì\ã&ç Tip of India ì #·÷&É&+É $+‘·
Äq+<ä+ ø£*–+∫+~.
nq+‘·s+¡ d”eº Ts¡T˝À ãj·T\T<˚] $y˚ø±q+<äeT+~sêìøÏ ` düTe÷s¡T nsTT<ës¡T
ì$TcÕ˝Ò Á|üj·÷D+. n<˚ #·]Á‘ê‘·àø£yÓTÆq Vivekananda Rock. eT+~s¡ ìsêàD+
ø£fi≤‘·àø£+>± ñ+~. $y˚ø±q+<ä $Á>∑V≤ü + düJe düT+<äs+¡ >± ñ+~. <Ûë´q eT+~s¡+, |ü]düsê\T
Ä<Ûë´‹àø£ Á|üXÊ+‹‘√ ñHêïsTT.
ñ<äjT· +|üP≥ dü÷s√´<äjT· <äèX¯´+#·÷&É˝øÒ b£ ˛sTTHê kÕj·T+ø±\ dü÷sê´düeÔ Tj·T
n<äT“¤‘<· èä X¯´+ #·÷XÊ+. düeTTÁ<ä rsêq X¯+U≤\<ä+&É\T, ˇø£ #ê|ü ø=qT≈£îÿHêï+.
Äs¡T >∑+≥\ y˚fi¯ ø£Hê´≈£îe÷] Ä\j·÷ìøÏ yÓfi≤fl+. Ä˝À>± >±+BÛ eT+&É|+ü ,
Ä~X¯+ø£sT¡ \ >∑T&ç, $y˚ø±q+<äTì <Ûë´q•˝≤Á|ü‹eT <ä]Ù+#ê+.
15e ‘˚B ñ<äjT· + dü÷s√´<äjT· <äèXÊ´ìøÏ Á|üjT· ‹ï+#ê+. ny˚fi¯ ìqï{Ïø+£ fÒ
m≈£îÿe eTãT“\T.
ãdtkÕº+&éøÏ e#˚Ãdæ, nø£ÿ&çøÏ 8 øÏ.MT. <ä÷s¡+˝À ñqï X¯óN+Á<ä+ Ä\j·T+ #·÷&Ü\ì
yÓfi≤¢+. ÁãVü≤à, $wüß,í eTùV≤X¯«s¡T\ eT÷]ÔÁ‘·jT· + ˇπø *+>∑+˝À ñ+&É&+É Çø£ÿ&É $X‚w+ü .
Ä\j·T+ #·÷|æ+∫q Áu≤Vü≤àDT&ç ø£<qä∏ + Á|üø±s¡+ Ä Ä\j·T+ ej·TdüT‡ 2,300 dü+e‘·‡sê\T.
Á|ü<øä DåÏ eT+&ÉbÕ\T, Ç‘·s¡ eT+&ÉbÕ\ •\ŒyÓu’ eÑÛ + es¡Hí êr‘·+>± ñ+~. }s¡T e÷Á‘·+
#ê˝≤ |ü˝≥¢… ÷s¡T `
eT<Ûë´Vü≤ï+ 12 >∑+≥\ø£˝≤¢ eT∞¢ ø£Hê´≈£îe÷]øÏ e#˚ÃXÊ+. nsTT‘˚ Á{Ïy+˚ Á&ÜìøÏ
H˚sT¡ >± ]»πs«wüHé <=s¡ø˝£ <Ò Tä . Hê>∑søY √j·T˝Ÿ yÓ[fl nø£ÿ&É qT+∫ Á{Ïy+˚ Á&É+ ãdüT‡ mø±ÿ+.
s¬ +&ÉTqïs¡ >∑+≥\T Á|üj÷· D+.
l≈£îe÷sY ˝≤&ç® nH˚ #√≥ >∑~ dü+bÕ~+∫, kÕ+u≤s¡T uÛÀ»q+ yÓTdü$, 16e ‘˚B
kÕj·T+ø±\+ ãdüT‡øÏ eT<äTs¬ ø’ Ï ]»πs«wüHé #˚sTT+#ê+. 15e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ 3 >∑+≥\T
<ë{≤ø£ ` düTe÷s¡T 45 ì$TcÕ\T Á|üj÷· D+ #˚dæ ` düTÁ|üd<æ Δä ªø√e\+μ ;#YøÏ yÓfi≤¢+. n~
Beach Resort. ¨≥fi¯ó,¢ Çfi¯ó¢ ≈£L&Ü #ê˝≤ u≤>∑THêïsTT. ;#Y n+<ä+ #Óù|Œ<˚eTT+B?
nø£ÿ&É bòı{À\T ` düeTTÁ<ä kÕïq+ |üP]Ô #˚dTü ≈£îHêï+. uÀ≥T wæø±s¡T ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä . (e÷
Äq+<é >=|üŒuÒs>¡ ±&ÉT. uÒs+¡ ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä .) sêÁ‹ mì$T~ >∑+≥\ es¡≈î£ nø£ÿ&˚ e⁄Hêï+.
#ê˝≤ Á|üXÊ+‘· yê‘êes¡D+. s¡øs£ ø¡ ±\ <˚XÊ\, ÁbÕ+‘ê\ j·÷Á‹≈£î\‘√ dü+<ä&ç ñHêï,
>√\˝Ò<äT.
nø£ÿ&É ø±fÒJ\T nXÀø±Á>∑÷|t ¨≥˝Ÿ‡ yê]$. s√EyêØ n<Ó› 200 s¡÷bÕj·T\T.
uÛÀ»q+ KØ<äT 35 s¡÷bÕj·T\T. ø±|ò” KØ<äT ˇø£ s¡÷bÕsTT.

sêÁ‹ ‘=$Tà~ >∑+≥\e⁄‘·T+&É>± Á{Ïy˚+Á&É+ CÒ] $ÁX¯$T+#ê+. ñ<äj·T+
|ü<àä HêuÛkÑ Õ«$T Ä\j·÷ìøÏ. ` X¯óN+Á<ä+˝À ˝≤>±H˚ Çø£ÿ&É ≈£L&Ü •\ŒyÓu’ eÑÛ + >=|üŒ>±
O+~. eT+&É|ü •˝≤Œ\T eTØq÷ !`
nø£ÿ&É qT+∫ ø£~* eT÷´õj·T+, E˝≤õø£˝Ÿ bÕs¡Tÿ, Hê#·Ts¡˝Ÿ eT÷´õj·T+ #·÷dæ
e#êÃ+. Á{Ïy+˚ Á&É+ }fiÀ¢ ø=ìï ÁbÕ+‘ê\T ø±*q&Éøq£ ‹]>±+. s¡÷yéTøÏ #˚], kÕj·T+ø±\+
Äs¡T>∑+≥\<ëø± ìÁ<ä rdæ, sêÁ‹ ãdüT‡˝À eT<äTs¬ ’ ãj·T\T<˚] ns¡sΔ êÁ‹ 2.30øÏ nø£ÿ&çøÏ
#˚sê+. n‹ ø£w+ºü MT<ä MTHêøÏå Ä\j·÷ìøÏ <ä>sZ∑ ˝¡ ÀH˚ >∑~ <=]øÏ+~.
ñ<äj·T+|üP≥ Ä\j·÷ìøÏ yÓfi≤¢+. Ä\j·÷ìøÏ yÓfi‚¢yês¡T #=ø±ÿ, bÕ´+≥T‘√
yÓfi¯fl≈£L&É<äH˚ kÕ<Ûës¡D <äøÏåD≤~ Ä\j·÷\ ìj·TeT+ Çø£ÿ&É ˝Ò<äT. bòı{À\T ≈£L&Ü
rdüTø√e#·TÃqT.
MTHêøÏnå eTàDY $Á>∑V≤ü + |üse¡ Ts¡eTD°jT· +>± ñ+~.
uÛÀ»Hêq+‘·s+¡ sêeTHê<∏|ä ⁄ü sêìøÏ ãdüT‡˝À yÓ[¢ nø£ÿ&É qT+∫ s¬ \’ T˝À bÕ+ãHéÁ_&ç®
MT<äT>± sêy˚TX¯«s¡+ #˚sT¡ ≈£îHêï+. eT∞¢ ø£w|ºü &ü >É ± >∑~ <=]øÏ+~. Hê>∑*+>∑+ nH˚ ≈£îÁsê&ÉT
Ä >∑~ #·÷|æ+∫ eTeTà*ï e<ä\˝Ò<Tä . @&ÉT >∑+≥\T <ë{Ï+<˚ ‘·sT¡ yêsTT, düeTTÁ<ä+ <ä>sZ∑ ø¡ Ï
e#êÃ&ÉT. kÕïHêq+‘·s¡+ >√Á‘· Hêe÷\‘√ |üP» #˚sTT+#ê&ÉT. nø£ÿ&É Çs¡yÓ’ ¬s+&ÉT
|ü$Á‘·kÕïq≈£î+&Ü\THêïj·T≥. e÷e\¢ø±<äì yê{Ï kÕïHê\ CÀ*øÏ b˛˝Ò<Tä . nø£ÿ&É≈î£ l\+ø£
32 øÏ.MT. <ä÷s¡yT˚ q≥! ` düeTTÁ<ä uÛ≤>±ìøÏ ø¬ s¡{≤\T ˝Òe⁄. ô|<ä› ôdE ’ q~˝≤>∑ ñ+~.
Hê>∑*+>∑+, ‘·qøÏ∫Ãq &ÉãT“ dü]b˛<äì ô|<ä› b˛{≤¢≥ ô|≥Tº≈î£ Hêï&ÉT. $TøÏÿ*
H˚sT¡ Œ>∑\ uÒs>¡ ±&ÉT ø±e&É+ e\¢ e÷ Äq+<é n‘·>±&çì düsê›&TÉ .
eTÁ<ëdt mø˘‡Áô|dtøÏ ]»πs«wüHé <=s¡ø˝£ <Ò Tä . |òdü Tü øº ±¢dTü ndü˝˝Ò <Ò Tä . eT<Ûë´Vü≤ï+
1.50øÏ ãj·T\T<˚se¡ \dæq ã+&ç 3.00 >∑+≥\øÏ ãj·T\T<˚]+~. sêÁ‹øÏ kÕ+u≤s¡T bı≥¢+
uÛÀ»q+ ø±ì∫Ã, ‹s¡T∫Ã˝À ìÁ<ä #˚XÊ+.
&çôd+ãs¡T 19e ‘˚B ñ<äjT· + 8.15 øÏ eTÁ<ëdüT ;∫ ùdwº Hü ˝é À ~>±+ ` 20e
‘˚B düsêÿs¡T mø˘‡Áô|dt˝À $»j·Tyê&ÉøÏ {Ïø¬ ÿ≥T¢ ]»s¡T« nj·÷´j·Tì Hê ùdïVæ≤‘·T&ÉT X¯sà¡
(∫Á‘·ø£\Œq) #ÓbÕŒ&ÉT. 20e ‘˚B ñ<äj·T+|üP≥, qe‘· ÄsYº‡ ø£èwüí+sêE>±]ì #·÷dæ,
Äs¡TÁ<ä>±]+{ÏøÏ yÓ[¢ Äj·Tq }fiÀ¢ ˝Òs+¡ fÒ, sêeT\øÏÎ >±]‘√ ø±ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢ #Ó|Œæ ...
ø£èwüXí ÊÅdÔæ >±]+{ÏøÏ ãj·T\T<˚sê+. XÊÅd>Ôæ ±s¡T #ê˝≤ ùd|ü⁄ ªªø±–‘ê\ <ë«sêμμ e÷‘√dü+uÛ≤wüD
q&çbÕs¡T. H˚qT ø√s¡>± `
ªªø£ì|æ+#˚ es¡≈î£ ì<äsb¡ ˛≈£î `
ì<äs=ùdÔ
ø£\˝§#˚ÃyÒ̊fi¯ y˚T\Tø√≈£îμμ `
n+≥÷ s¬ +&ÉT yêø±´\T ø±–‘·+ MT<ä Áyêdæ ` ªªn+<ëø± Ç~, ˙ ø£èwüXí ÊÅdμÔæ μ `
nì dü+‘·ø+£ #˚dæ Ç#êÃs¡T.

19e ‘˚Bq e÷J Á|ü<ëÛ ì Ç+~sê>±+BÛì n¬sdüTº #˚XÊs¡ì, 20e ‘˚Bq }s√¢
n\¢sT¡ >¢ ± ñHêïj·Tì ‘Ó*dæ+~.
ø£èwüíXÊÅdæÔ>±s¡+{Ï qT+∫ (»>∑<ä+u≤fiŸ Åd”º{Ÿ, {Ï.q>∑sY) e#˚ÃXÊø£ ` Old Arts
College ˝À »s¡T>∑T‘·Tqï Book Exhibition øÏ yÓ[¢ ø=ìï |ü⁄düø Ô ±\T ø=qT≈£îÿHêïqT.
&çôd+ãs¡T 11 sêÁ‹ ÁbÕs¡+_Û+∫q <äøDåÏ ≤~ j·÷Á‘· 20e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT˝À
eTT–dæ+~.
Ä kÕj·T+ø±\+ 6.30 øÏ ∫Á‘·ø\£ Œq Ä|òd” Tü ≈£î yÓ[¢ u≤|ü⁄>±]ì, yÓ+ø£≥s¡eTD>±]ì
|ü\ø£]+∫, sêÁ‹ 7.20øÏ ;#Y ùdºwüHéøÏ #˚s¡T≈£îì düsêÿs¡T mø˘‡Áô|dt˝À $»j·Tyê&ÉøÏ
ãj·T\T<˚sê+.
21e ‘˚B Hê{ÏøÏ j·T<∏ëÁ|üø±s¡+ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+.
‘˚B\T, HÓ\\T >∑Ts¡TÔ ˝Òe⁄ >±ì ` 1979˝À eT÷&ÉT eTTK´ $X‚cÕ\T »]>±sTT.`
ns¡≈î£ y˚© j·÷Á‘·, Vü≤+|” j·÷Á‘·\ e÷~]>±H˚` qy√<äjT· , Ç‘·s¡ Á|ü#T· s¡Dø£s\Ô¡
$TÁ‘·T\T ˇø£kÕ] ø√D≤sYÿ j·÷Á‘· ô|{≤ºsT¡ . ãdüT‡˝À¢ Á|üj÷· D+ ø=+‘·, s¬ \’ T Á|üj÷· D+
ø=+‘·. ákÕ] Hê‘√ C≤qø°u≤\, |æ\\¢ T ≈£L&Ü e#êÃs¡T. eTT+<äT>± uÛTÑ eH˚X«¯ sY˝À ~–
*+>∑sê»kÕ«$T >∑T&çøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É Ä\j·T •\Œ+ ¨j·Tdü\sêE\ ø±\+ Hê{Ï~.
Ä\j·T+ #ê˝≤ ô|<ä~› . ` nø£ÿ&É qT+∫ p˝≤õø£˝Ÿ bÕs¡TÿøÏ. ` #ê˝≤ $XÊ˝+>±, düT+<äs+¡ >±
ñ+~. ‘·sT¡ yê‘· |üPØ »>∑Hêï<∏ä kÕ«$T Ä\j·T+. á Ä\j·Tø£<ä∏ $∫Á‘·+.
Çø£ÿ&É düTuÛÁÑ <ä, ã\sêeTT&ÉT, ø£èwüß&í TÉ |üP»\+<äT≈£î+{≤s¡T. $Á>∑V‰ü \T dü>+∑ dü>+∑ >±
ñ+{≤sTT. |üP]Ô Äø£è‹>± ñ+&Éø£ ` C≤q|ü<ä ∫Á‘·ø±s¡T\ <ës¡T∫Á‘ê\ e÷~] ñ+{≤sTT.
M{Ïì (ø=Hêïfi¯¢≈£î) e÷s¡TdüTÔ+{≤s¡T ≈£L&É. »>∑Hêï<∏äs¡<∏äj·÷Á‘· »>∑‘Y Á|üdæ<äΔ+. ªªdüs¡«+
»>∑Hêï<∏+ä μμ nH˚ kÕyÓT‘· Çø£ÿ&˚ |ü⁄{Ï+º ~. Çø£ÿ&É uÛ>Ñ e∑ ‘Y Á|ükÕ<ë\qT eT+>∑* ≈£î\+yês¡T
#˚kÕÔsì¡ Á|üd~æ .Δ ÄVü‰s¡ Ä#ês¡e+‘·T\≈£î Ä#êsê\T Çø£ÿ&É #Ó\e¢ ì ` ªªdüs«¡ + »>∑Hêï<∏+ä μμ
kÕyÓT‘· ns¡eú Tì ô|<äy› êfi¯ó¢ #Ó|Œü >± $HêïqT. Çø£ÿ&É≈î£ düMT|ü+˝ÀH˚ ªªkÕøÏ>å √bÕ\+μμ nH˚
eTs=ø£ øπ Áå ‘·+ ñ+<äì #ÓbÕŒs¡T ø±ì ` e÷≈£î düeTj·T+ #ê\ø£ yÓfi˝¢¯ <Ò Tä .
nø£ÿ&É qT+∫ ø√D≤s¡ÿ≈£î ãdüT‡˝À yÓfi≤¢+. dü÷s¡´ <˚yê\j·T+ ˇø£ n<äT“¤‘· düèwæ.º
Ä\j·T+ô|’ •\Œ yÓu’ eÑÛ + kÕ{Ï˝ìÒ ~. yÓTT‘·+Ô Ä\j·÷ìï s¡<+ä∏ Äø±s¡+˝À ì]à+#ês¡T. Ä
s¡<#ä∏ Á· ø£ •\Œ+, dü+øÏw¢ +ºü >±, kÂ+<äs´¡ uÛ]Ñ ‘·+>± #ê˝≤ ªyÓT©düT>±μ ñ+≥T+~. <˚yê\j·T+
MT<ä q>∑ï•˝≤Œ\T, s¡‹Áø°&Ü<äèXÊ´\T, #·÷ùd (eTTK´+ eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ Åd\Ô” ≈£î) yê]øÏ yÓTT>∑e÷≥+,
u…s¡T≈£î, mu…“≥Tº nì|æ+#·&É+ ø£<äT›. Ä •˝≤Œ\T n˝≤ e⁄+&É{≤ìøÏ s¡ø£s¡ø±\ ø£<∏ä\T
#Ó|⁄ü ‘·÷+{≤s¡T. Ç+‘·ø° sT÷ Ä\j·T+ |üP]Ô>± ìsêàD+ ø±q÷˝Ò<Tä . dü÷s¡´Á|ü‹wü˜ »s¡>q∑ ÷
˝Ò<Tä . ø=+<äsT¡ eTVü‰•*Œ »ø£ÿqï ø£<qä∏ T Çø£ÿ&É nqTdü+~Ûd÷ü +Ô {≤s¡T. m+‘·es¡≈î£ ì»yÓ÷
‘Ó*j·T<äT. ø√D≤sYÿ düeTTÁ<ä rs¡ Á|ü<˚X¯+. düeTTÁ<ä+ #ê˝≤ >∑+;Ûs¡+>± ` øÏ+∫‘Y
uÛÑj·T+>=*ù|˝≤ ñ+≥T+~. ãVüQXÊ y˚T+ sêÁ‹y˚fi¯ #·÷&É&É+e\¢ m≈£îÿe ø£\es¡|ü&ç

O+&Ée#·TÃqT. á Á|üj÷· D+˝À e#˚Ã≥|ü &ÉqT≈£î+{≤qT. ªªø£[+>∑jT· T<ä+Δ μμ »]–+~ø£ÿ&˚
` nXÀ≈£î&ÉT $s¡≈î£ &Ô q’Ó ~ø£ÿ&˚ ` n+≥÷ ˇø£ ªªã+>∑qïãj·T\Tμμ #·÷|æ+#ês¡T `.
Ä j·÷Á‘· dü+<äs“¡ +¤ >±H˚ ` |üPØ ` ø√D≤sYÿ ôV≤’ y˚˝À ñqï <Ûeä fi¯– uÖ<äΔ >∑TVü≤\qT
≈£L&Ü $es¡+>± #·÷XÊ+. ∫Á‘·+ @eT+fÒ : #ê]Á‘·ø£ |òüT≥q\T, dü+düÿèr düàè‘·T\T
#·÷dæq|ü&ÉT eTqdüT‡ ˇø£ÿkÕ] Ä >∑‘êìï |ü⁄q]ï]à+#·Tø=H˚ Á|üj·T‘êï\T #˚düTÔ+~.
n‹e÷qe+>± ˇø£ ø£qTï eTq˝À ‘ÓsT¡ #·T≈£î+≥T+~. #ê˝≤ø±˝+ ø√D≤s¡ÿ, ø£[+>∑jT· T<ä+Δ ,
<Ûeä fi¯–] j·÷Á‘ê C≤„|øü ±\T qqTï yÓ+{≤&ÉT‘·÷+&˚$.
ø√D≤s¡ÿ j·÷Á‘· ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+˝À H˚qT $XÊK|ü≥ï+˝À ~–b˛j·÷qT. Ä+Á<Ûä
j·T÷ìe]Ù{°˝À »]π> Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ z]j·T+≥˝Ÿ ø±qŒ¤s¬ Hé‡˝À bÕ˝§Zqe\dæ ñ+~.
XÊ+‹ìπø‘·Hé A.I.O.C ˝À ø£*dæq ‘Ó\T>∑T Ábıô|dò sü T¡ ¢ |ü]XÀ<Û≈ä î£ \T ≈£L&Éã\T≈£îÿì
Ç≥Te+{Ï dü<dä Tü ‡\T Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ˝À ìs¡«Væ≤+#ê\ì ìs¡sí TT+#ês¡T. á A.P.O.C ì. `
(A.I.O.C. - ¬s+&˚fi¯¢ø√kÕ] ñ+≥T+~ ø£qTø£)` á q&ç$Tì ìs¡«Væ≤+#ê\ì ≈£L&Ü
ìs¡sí TT+#ês¡T. yê{Ï˝À yÓTT<ä{<Ï ˚ á $XÊK ø±qŒ¤s¬ qT‡. Ç+<äT˝À ø=‘·|Ô *ü ¢ Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄,
ø√yÓ\ dü+|ü‘≈Y î£ e÷sê#ês¡´, neTπsX¯+ sêCÒX«¯ s¡Xs¯ à¡ , ø£qeT\÷] yÓ+ø£≥ •ej·T´, ø±ouÛ§≥¢
dü‘´· Hêsêj·TD, uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+ bÕ˝§Zqï >∑Ts¡TÔ Hê≈£î u≤>± e⁄+~. Ç+ø± #ê˝≤
eT+<˚ ñHêïs¡T. H˚qT ø=‘·|Ô *ü ¢ Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄>±] Ä<Û«ä s¡´+˝À »]–q dü<dä Tü ‡˝À ªø£$‘·«+˝À
nqTuÛ÷Ñ ‹μ $wüjT· + >∑T]+∫ |üÁ‘·+ #·~yêqT. Ä |üÁ‘ê\T ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£ dü+∫ø£˝À n#·TÃy˚XÊs¡T
≈£L&É. Ä dü<dä Tü ‡˝À¢ ˇø£ <ëì˝À lø£qeT\÷s¡T yÓ+ø£≥ •ej·T´ #˚dqæ Á|üd+ü >∑+ MT<ä #·sÃ¡
»]–+~. n+‘·ø+£ f… $Tqï>± ø=s¡b¢ Õ{Ï lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ªªqHÓï#√&É ≈£îe÷s¡d+ü uÛeÑ μμ ø£sèÔ¡ ‘·«
$yê<ä+ MT<ä |üÁ‘·+ #·~yês¡T. Ä ø±e´+ Áyêdæqe´øÏÔ Ä<ÛTä ì≈£î&ÉT e÷qe*¢ sêeTø£èwüí
ø£$>±πs ‘·|üŒ, qHÓï #√&ÉT&É&ÉH˚yê&ÉT ø±<äì Á|ü‹bÕ<äq. Bìì, ôV’≤<äsêu≤<äT dü+düÿè‘·
ø£fi≤XÊ\ Á|æì‡|ü˝Ÿ (ù|s¡T >∑Ts¡TÔ ˝Ò<Tä >±ì, ø£$ m˝À¢sê nqï>±s¡ì mes√ nHêïs¡T) ã\+>±
K+&ç+#ês¡T. s¬ +&ÉT s√E\ dü<dä Tü ‡\T u≤>±H˚ »]>±sTT. Ä ‘·sT¡ yê‘· s¬ +&Ée A.P.O.C.
Hê>±s¡Tq® $X¯«$<ë´\j·T+˝À »]–+<äì >∑Ts¡T.Ô H˚qT bÕ˝§Zq˝Ò<Tä . Ä ‘·sT¡ yê‘· qT+∫
A.P.O.C. Á|üdø πü Ô e÷dæb˛sTT+~. Ä+Á<ÛTä \ Äs¡+uÛXÑ S¯ s¡‘«· + n˝≤>∑ eTT–dæ+~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ y˚T HÓ\˝À q÷‘·\bÕ{Ï >∑+>±<Ûsä +¡ kÕVæ≤r ≈£î≥T+ã+ yês¡T Hê
ªªnqTuÛ÷Ñ ‹^‘ê\Tμμ ø£$‘ê dü+|ü⁄{ÏøÏ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Á|üø{£ +Ï #ês¡T. Ä dü+düú n<Û´ä ≈£îå &ÉT Á|üeTTK
ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· l eT<ÛTä sê+‘·ø+£ sêC≤sê+ Hê≈£î ˝ÒK <ë«sê ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. ∫‘·÷sÔ T¡ ˝À
|ü⁄s¡kÕÿs¡düuÛÑ.
Ä eT+&ÉTy˚d$ü ˝À A.P.S.R.T.C. ãdüT‡˝À C≤qø° u≤\, H˚qT ∫‘·÷sÔ T¡ yÓfi≤¢+.
sêC≤sê+>±s¡T, dü+düú ø±s¡´<ä]Ù ÄsY.$.mdt. eTTìdüT+<äs¡+, uÛ≤düÿs¡ #Í<ä] Á|üuÛÑè‘·T\T
#ê˝≤ Ä<äs+¡ #·÷|æ+#ês¡T. y˚T 29e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ düuÑÛ »]–+~. sêe÷qTE\THêj·TT&ÉT
>±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T. >∑+>±<Ûsä +¡ ‘·+Á&ç >±s¡T Hê≈£î |ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+<äCXÒ Ês¡T. uÛ≤düÿs¡ #Í<ä]
>±s¡T ‘·eT Ç+{ÏøÏ ÄVü‰«ì+∫ sêC≤sê+>±]øÏ, e÷≈£L uÛÀ»q+ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.

Ä düu˝ÑÛ À H˚qT y˚~ø£MT<ä ñ+&É>± sêC≤sê+>±s¡T Hêø=ø£ N{° |ü+bÕs¡T. ªªMTs¡T
nqTuÛ÷Ñ ‹yê<ä+ >∑T]+∫ e÷{≤¢&Ü\ì ‹s¡T|ü‹ì+∫ e∫Ãq $<ë´s¡T\ú T, Çø£ÿ&ç $TÁ‘·T\T
ø√s¡T‘·THêïs¡Tμμ ` nì ` nø£ÿ&˚ Ä y˚~ø£ MT<ä qT+#˚ yÓTT<ä{kÏ Õ]>± nqTuÛ÷Ñ ‹ ø£$‘·«+
>∑T]+∫, n≥Te+{Ï ø£$‘·«+ sêe\dæq n>∑‘´· + >∑T]+∫ e÷{≤¢&ÜqT. n<˚ H˚qT ∫‘·÷sÔ T¡ ≈£î
yÓfi&¢¯ +É Á|ü<eä∏ T+. ∫‘·÷sÔ T¡ ‘√ Hê nqTã+<Û+ä Ç+ø=ø£{Ï ñ+<äì #ÓbÕŒqT. Hê ‘=* s¡#q·
(ôdÿ#Y) #·\+ >±s¡T Á|ü#T· s¡Dø√dü+ |ü+|ü>± l ø¬ .düu≤Û >±s¡T ‘·eT ªª<˚e<ä‘+Ô· μμ |üÁ‹ø£˝À
1961 Ä>∑dTü ˝º À Á|ü#T· ]+#ês¡T.
uÛ≤düÿs¡#Í<ä] >±]+{À¢ uÛÀ»Hê\ y˚\, yêfi¢̄ <äøDåÏ ≤~ (ns¡e) Ä#ês¡+ Á|üø±s¡+
$dü{Ô À¢ |ü<ësêú\ìï e&ç+¶ ∫ yÓ+≥H˚ kÕ+u≤s¡T, s¡d+ü e&ç+¶ #·&ÜìøÏ ‘Ó#êÃs¡T. e÷‘√ |üøÿ£ H˚
uÛÀ»HêìøÏ ≈£Ls¡TÃqï sêC≤sê+>±s¡T qe⁄«‘·÷ ` ªne÷à, yê] ÁbÕ+‘·+ n\yê≥T Á|üø±s¡+
yês¡T ‹+{≤s¡T. Ç$ ‘·sy¡ ê‘· e&ç<¶ Tä s› T¡ >±ìμμ nì ôV≤#·Ã]+#ês¡T. y˚TeT÷ qe⁄«≈£îHêï+.
<˚XÊ#êsê\T ∫Á‘·+>± ñ+{≤sTT.
H˚qT |ü⁄{Ïqº ‘·sy¡ ê‘· m]–q eT÷&Ée |ü⁄wüÿsê\T 1979 Hê{Ï >√<ëe] |ü⁄wüÿsê\T.
n|ü&ÉT πs&çjÓ÷ñ<√´–>±, eTs=ø£ Ä|ò”düs¡T$TÁ‘·T&ÉT l Á|üVü≤sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄‘√
ø£*dæ, |ü⁄wüÿsê\ @sêŒ≥T¢ >∑T]+∫ sπ &çj÷Ó düMTø£å ‘·j÷· s¡T #˚jT· &ÜìøÏ ø=eP«s¡T, sê»eT+Á&ç,
Á|üj·÷DeTj·÷´qT. eTT+<äT>± ø=eP«s¡T yÓ[¢ nø£ÿ&É »s¡ï*düTº $TÁ‘·T&ÉT »j·Tdü÷s¡´‘√
ø£*dæ ‹]–, kÕúìø£+>± »s¡T>∑T‘·Tqï @sêŒ≥T¢ >∑T]+∫ Ç+≥s¡÷«´\T ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+.
|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢ D.P.R.O. >± |üì#˚dTü qÔ ï kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T l uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï »>∑Hêï<∏sä êe⁄
>±] kÕj·T+ rdüT≈£îì ` nø£ÿ&É≈î£ Camp ø√dü+ e∫Ã >¬ dtVº ≤ü Ödt˝À eTø±+ #˚dqæ b˛©düT
&ç.õ.|æ. Hêsêj·TDsêe⁄ >±]ì, |ü•ÃeT >√<ëe] õ˝≤¢ ø£˝ø… sº£ T¡ ˙, Ç+≥sYeP´\T ]ø±s¡T¶
#˚XÊ+. e÷ á n~Ûø±s¡ j·÷Á‘·˝À »]–q s¬ +&ÉT ‘·e÷cÕ\T #ÓbÕŒ*. ˇø£{:Ï ø=eP«s¡T˝À
A.P.S.R.T.C. &çb˛ y˚TH˚»sYì ø£*dæ ` ø£*Œ+#·uÀj˚T ãdüT‡ kÂø£sê´\ >∑T]+∫ Ç+≥s¡÷«´
#˚XÊ+. ªªnj·÷´ y˚T+ sê»eT+Á&ç ≈£L&Ü Çyêfi‚ yÓfi≤¢*. MT ÄBÛq+˝À ñ+&˚ J|t @<ÓH’ ê
ˇø£|Pü ≥ e÷øÏe«+&çμμ nì ` e÷ bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ n&ç>±s¡T. Äj·Tq ø£Då +ùd|ü⁄ Ä˝À∫+∫
` ªªsêe⁄>±s¡÷, e÷ e<ä› J|ü⁄\T+&Ée⁄. ø±yê\+fÒ ˇø£ ãdüT‡ ÇkÕÔqT. rdüT≈£îyÓfi+¢¯ &çμμ `
nHêïs¡T. y˚T+ ‘Ó\¢uÀj·÷+. n+‘· ãdüT‡ @+ #˚düTø√eTT? ªªdüTìï‘·+>±μμ ‹s¡düÿ]+∫
s¬ ˝’ À¢H˚ sê»eT+Á&û y˚+#˚XÊeTT ` s¬ +&ÉT: nø£ÿ&É kÕúì≈£î*ï Ç<äs› T¡ eTT>∑T]Z ï |ü\ø£]+∫ `
kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\ $esê\T ø=ìï ]ø±s¡T¶ #˚dTü ≈£îì ` eTTì‡|ü˝Ÿ ø£$TwüqsYøÏ ‘Ó*j·T#Ó|Œæ
ø£\e&ÜìøÏ yÓfi≤¢+. Äj·Tq |ü⁄wüÿsê\ kÕúìø£ @sêŒ≥¢ >∑T]+∫ ‘·|Œü , Ç‘·s¡ $wüj÷· \T #ê˝≤
ÄbÕ´j·T+>±, eTsê´<ä>±, e÷{≤¢&Üs¡T. ø£&É≈£î ` |ü⁄wüÿsê\ $X‚cÕ\T @+ e÷{≤¢&çHê,
‘·÷ˆˆ>√ˆˆ õ˝≤¢ ø£˝ø… sº£ T¡ >±s¡T e÷{≤¢&Ü*. yês¡T ø±øÏHê&É˝À ñHêïs¡Tμμ nì e÷≥<ë≥y˚dæ
ªªHê≥ø±\ |ü<ë´\T H˚qT bÕ&É‘êqT. ]ø±s¡T¶ #˚dTü ø√+&çμμ n+≥÷ ø√]ø£ yÓ\&¢ +ç #ês¡T. y˚T+
>∑{>ºÏ ± ã\e+‘·+ #˚jT· >± ` nsTT<˚ ì$TcÕ\T Ä≈£îìn+<ä≈î£ +&Ü b˛ø£≈î£ bı+<ä≈î£ +&Ü
#Ó|Œæ ‘·|Œæ +#·T≈£îHêïs¡T.
ndü˝q’… $wüjT· +: n|üŒ{Ï >√<ëe] |ü⁄wüÿsê\ >∑T]+∫ #ÓbÕŒ*. 2015˝À »]–q+‘·
n\¢Ø, Ä>∑+, Á|ü#ês¡+, eTTKéT+Á‹, Ç‘·s¡ eT+Á‘·T\ n‘·T´‘ê‡Vü≤+ n|ü&ÉT ˝Òe⁄. øπ e\+
õ˝≤¢ n~Ûø±s¡T\T, kÕúìø£+>± j·÷Á‹≈£î\≈£î düVü‰j·T≈£î\T>± |üì#˚ùd sêeTø£èwüíeTsƒ¡+,
Äq+<äe÷s¡Z+, Jeø±s¡TD´ dü+|òüT+ e+{Ï dü«#·Ã¤+<ä dü+düú\ ø±s¡´ø£s¡Ô\ ùdyê‘·‘·Œs¡‘·,
Vü≤]ø£<\ä∏ T, Hê≥ø±\T, m–®_wüH\é T e+{Ï kÕ+düÿè‹ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T, j·÷Á‹≈£î\ kÕïHê\T,
Ä#ês¡|sü T¡ \T #˚ùd<ëHê\T, |æ+&ÉÁ|ü<ëHê\T e÷Á‘·+ ñ+&˚$. Ms√‘ê‡Vü≤+‘√ kÕïq|òTü {≤º\
ìsêàD+ ˝Ò<Tä . ` ìC≤ìøÏ |ü⁄wüÿsê\H˚$ øπ e\+ |ü⁄D´kÕïHê\T>±, eT‘·d+ü Á|ü<ëj·T+>±
e÷Á‘·yT˚ q&ç#$˚ . ` m+‘· s¡B› ñHêï, CHêìøÏ }|æ] Ä&˚~. n<äèwüeº XÊ‘·TÔ <Ûë]àø£
O|üHê´dü≈£î\ }<äs¡>=≥Tº&ÉT ˝Ò<äT. >√<ëeØrs¡+ Ç‘·s¡ πse⁄˝À¢ (}fi¢̄˝À¢) ≈£L&Ü »q+
|æ‘è· $<ÛTä \T, kÕïHê\÷ ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. kÂ‘Y ôd+Á≥˝Ÿ s¬ ˝’ «Ò Á|ü‘´˚ øÏ+∫ s¬ fi’ ó¯ ¢ q&É|&ü +É
O+~. Á|üuTÑÛ e⁄\ kı+‘· sTT+{Ï eéVü‰s¡øfi£ ,¯ n|üŒ{Ïø+Ï ø± |ü⁄wüÿsê\≈£î nã“˝Ò<Tä ` sπ &çj÷Ó
m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT ø=ìï ìy˚~ø£\T, Ç+≥s¡÷«´\‘√ ≈£L]Ãq s¡÷|üø±\T Á|ükÕs¡+ #˚ùd~.
Ä dü+e‘·‡s¡yT˚ ` l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ H˚qT ` (|ü⁄wüÿsê\‘√ @ e÷Á‘·+ dü+ã+<Û+ä
˝Ò<Tä ) sê»eT+Á&û kÕ+düÿè‹ø£ #·]Á‘· ∫Á‹+#˚ ˇø£ sπ &çj÷Ó s¡÷|üø+£ s¡÷bı+~+#ê+. Ç~
|ü⁄wüÿsê\≈£î eTT+<äs√, yÓqø£H√ e÷Á‘·+ >∑Ts¡TÔ ˝Ò<Tä .
n|ü&ÉT sê»eT+Á&ç˝À #ê]Á‘·ø£ >ö‘·MT Á>∑+<∏ë\j·T+ yê]˙, Ä+Á<Ûä øπ dü] j·TTe»q
dü$T‹ yê]˙, dü+Á|ü~+∫ Ä ø±s¡´Áø£e÷ìï ‘·j·÷s¡T #˚XÊ+. lj·TT‘·T\T j·÷‘·–]
qs¡dæ+Vü‰sêe⁄, düìï<Ûëq+ qs¡dæ+Vü≤X¯s¡à e÷≈£î #ê˝≤ düVü‰j·T+ #˚XÊs¡T. n|ü&ÉT `
ªª‘·fi≈¯ î£ ≥\\ ø£\\÷πs >√<ëeØμμ nH˚ bÕ≥ ÁyêXÊ ˙s¡÷|üø+£ ø√dü+. H˚qTÁyêdæq >√<ëe]
s¡÷|üø±\˝À yÓTT<ä{~Ï <˚.
1977 e÷]Ã 24Hê&ÉT Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚dqæ »q‘ê Á|üuTÑÛ ‘·« bÕ\q nq‹ ø±\+˝ÀH˚
ø£|Œü \‘·ø¬ ÿ&É>± |ü]D$T+∫ ` 1980 e÷]Ã 8e ‘˚B Hê{ÏøÏ nsêújT· Twüß¸‘√ eTT–dæ+~. e÷]Ã
3e ‘˚B qT+∫ ˝Àø£ düu≈ÑÛ î£ eT<Û´ä +‘·s|¡ ⁄ü mìïø£\T dü+ÁbÕ|æ+Ô #êsTT. 8e ‘˚B Hê{ÏøÏ |ò*ü ‘ê\T
yÓ\Te&ç 524 kÕúHê\˝À 351 kÕúHê\T >¬ *∫ ø±+Á¬>düT ` ◊ bÕØº nK+&É $»j·T+ kÕ~Û+∫+~.
Á|ü‹|üø±å \ M|ü⁄\T Áã<ä›˝b’… ˛j·÷sTT `
Ä dü+e‘·‡s¡+ |òÁæ ãe] HÓ\˝ÀH˚ ˇø£ n|üPs¡« K>√fi¯|⁄ü $+‘· »]–+~. 16e
‘˚Bq dü+|üPs¡í dü÷s¡´Á>∑V≤ü D+ @s¡Œ&ç+~. á |òTü ≥q |üPs¡«+ 82 @fi¯¢ ÁøÏ‘+· dü+uÛ$Ñ +∫+<ä≥.
Ç+<äTì$T‘·+Ô Äs√E Ä|òd” Tü \ìï+{ÏøÏ ôd\e⁄*#˚ÃXÊs¡T. |üÁ‹ø£\T, sπ &çj÷Ó u≤>± Á|ü#ês¡+
#˚XÊsTT. yês¡+s√E\T>± ˇø£fÒ ôV≤#·Ã]ø£\T. }fiÀ¢ cÕ|ü⁄\˙ï eT÷ùdXÊs¡T. ø£s¡÷Œ¤´
$~Û+∫q≥Tº+~. m+&É rÁe+>±q÷, dü÷s¡T´&ÉT dü«#·Ã+¤ >±q÷ ñHêï&ÉT. dü+|üPs¡í Á>∑V≤ü D+
dü+uÛÑ$+#êø£, |ü>∑{Ïø±+‹ ªª|ü>∑˝Ò yÓHÓï\μ nqï≥Tº n<äT“¤‘·+>± ‘√∫+~. ˇø£ e´øÏÔ
J$‘·ø±\+˝À Ç≥Te+{Ï n|üPs¡«|òTü ≥º+ m<äTs¡T ø±e&É+ø£+fÒ Äq+<ä+ @$T ñ+≥T+~?

n<˚ HÓ\ 17e ‘˚B Hê&ÉT ` n+fÒ Á>∑V≤ü D+ eTs¡THê&ÉT sπ &çj÷Ó ˝À ªùdïVü≤+μ nH˚
Hê Hê≥ø£+ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. Ç‹eè‘·+Ô ø£<ë∏ dü]‘ê‡>∑s+¡ ˝À es¡sT¡ ∫ ø£<.ä∏
|òÁæ ãe] HÓ\˝ÀH˚ 24e ‘˚B sêÁ‹ ˇ+{Ï>+∑ ≥ ÁbÕ+‘·+˝À #ÓHï’Ó ˝À <˚e⁄\|ü*¢
ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T eTs¡D+Ï #ês¡H˚ yês¡Ô e∫Ã+~. 25e ‘˚BHê&ÉT XÊÅd>Ôæ ±]øÏ ìyê[ ø±s¡´Áø£eT+
Á|ükÕs¡+ #˚XÊ+. e÷]Ã ˇø£{À ‘˚BHê&ÉT ˇø£ ∫Á‘·yTÓ qÆ yês¡Ô e∫Ã+~. XÊÅd>Ôæ ±s¡T eTs√
bÕe⁄>∑+≥øÏ eTs¡DkÏ ÕÔsq¡ >±, e÷≥ e∫Ã+<ä≥. $TÁ‘·T&ÉT @\÷Ã] eTTs¡∞<Ûsä s¡ êe⁄ #ÓbÕŒ&ÉT.
eT+∫˙fi¯ó¢ ø±yê\ì n&ç–q≥Tº yêfi¢̄yêfi¯ó¢ n‘·ìøÏ #ÓbÕŒs¡≥ ` ÄX¯Ãs¡´+>± nì|æ+∫+~.
$»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+ #·]Á‘·˝À 1980øÏ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£‘· ñ+~. Ä
dü+e‘·‡s¡+ »qe] 20e ‘˚B #ê]Á‘ê‘·àø£yTÓ qÆ s√E. 1948 qT+∫ n$∫Ã¤qï+>± 32
dü+e‘·‡sê\ bÕ≥T ªªÇ+^¢wßü ø£ã¢ T“μμ nì |æ\eã&˚ bÕ‘·ø±\|ü⁄ ã+>∑fi≤˝À eT÷&ÉTdü÷&º j ç ÷Ó \
qT+∫ ø±s¡´Áø£e÷\T Á|ükÕs¡+ #˚dqæ Äø±X¯yêDÏ` dü÷&º j ç ÷Ó \T, Ä|òd” Tü \T ≈£L&Ü ` »qe]
20e ‘˚Bq ø=‘·Ô uÛeÑ Hê\˝ÀøÏ e÷sêsTT. Ä ‘˚Bq eTT+<äT>± Ä|òd” Tü ìs¡«Vü≤D≈£î dü+ã+~Û+∫q
$$<Ûä XÊK\T e÷s¡>±, e÷]Ã 21e ‘˚B qT+∫ ø=‘·Ô dü÷º&çjÓ÷\qT+∫ Á|ükÕsê\T
ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. n|üŒ{À¢ l myéT. •eÁ|üø±X¯+ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ .
ø=‘·uÔ eÑÛ q+˝À ø±s¡´Áø£eT s¡÷|üø\£ Œq≈£î M\T>± eT÷&ÉT ]ø±]¶+>¥ dü÷&º ç jÓ÷\T,
s¬ +&ÉT Á>±yÓ÷ (Announcer Booths)\T, m&ç{+Ï >¥ø,Ï ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡øÏ, s¬ +&ÉT >∑<Tä \T, s¬ +&ÉT
&É÷´{° s¡÷eTT\T, ø£+Á{À˝Ÿ s¡÷yéT, ˝…’ÁãØ s¡÷yéT, e∫Ãq n‹<ÛäT\T, ø£fi≤ø±s¡T\T y˚∫
O+&É&ÜìøÏ ô|<äV› ‰ü \T (Lounge) @s¡Œ&Ü¶sTT. Á|ü‘´˚ øÏ+∫ bÕ¢Hé Á|üø±s¡+ ì]à+#·&+É e\¢ `
eTT+<ä] yÓ|’ ⁄ü Ä|òd” Tü uÛeÑ q+, yÓqTø£ yÓ|’ ⁄ü dü÷&º j
ç ÷Ó \ uÛeÑ q+, #ê˝≤ kÂø£s´¡ +>± neTsêsTT
` $X‚w+æ ∫, á Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+, ã+<äsT¡ s√&ÉT¶ MT<äøÏ Á|üeTTK+>± ø£ì|æd÷ü +Ô ≥T+~.
á e÷s¡TŒ\T »]–q ø=~› ø±˝≤ìøÏ $<ë´XÊK, ÁbÕ+rj·T yêsêÔ XÊK, C≤q|ü<ä dü+^‘·
XÊK, ø=‘·>Ô ± dü«‘·+Á‘· XÊK\T>± @s¡Œ&Ü¶sTT.
bÕ‘· dü÷&º j ç ÷Ó \ ø±\+ Hê{Ï ø£+f… Äø±X¯yêDÏ ñ<√´>∑T\ dü+K´ ô|]–+~.
eTTK´+>± ñ<√´–qT\ dü+K´. ` n+‘˚ø±<äT— |üPs¡«|ü⁄ Ä|ò”düs¡T¢ ø=+<äs¡T ã~© MT<ä
yÓ[b¢ ˛>± eT]ø=+<äsT¡ e∫Ã #˚sês¡T. m+<äs¬ ≥T e÷]Hê ` H˚H]Ó –q 20 dü+e‘·‡sê\
ø±\+˝À (1976`1996) $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ s¡÷bı+~+∫q ø±s¡´Áø£e÷\ $»j·T<Û«ä »+,
C≤rj·T kÕúsTT˝À ñqï‘·+>± m–] q\uÛ…’øÏ ô|’>± Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\qT
kÕ~Û+∫+~.
y˚THÓ\ nsTT<√ ‘˚Bq Á|üeTTK uÛ≤eø£$ l eT\¢es¡|ü⁄ $X‚«X¯«s¡sêe⁄ >±s¡T
$»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó øπ +Á<ëìøÏ e#êÃs¡T. ªeT<ÛTä ø°\μ ªø£˝≤´D øÏ+øÏDμÏ nH˚ Äj·Tq ø£$‘·«
|ü⁄düøÔ ±\qT Hê ∫qïHê&ÉT #·~yêqT. Äj·Tq s¡M+Á<äHê<∏ä sƒê>∑÷sY >±] XÊ+‹ìπø‘·q+˝À
#·<Tä e⁄≈£îqï ø£$. ø=ìï dü+^‘· s¡÷|üø±\T ≈£L&Ü eTÁ<ëdüT sπ &Éj÷Ó øπ +Á<ä+ yê]øÏ ÁyêXÊs¡T.
n$, eT]ø=ìï bÕ≥\T ø£\dæ ` ªªñ>±<äT\T ` ñ‘·‡yê\Tμμ nH˚ ù|]≥ |ü⁄düøÔ +£ >± ≈£L&Ü
yÓ\Te&Ü¶sTT. ªª>∑Ts¡T<˚e⁄\düìï~Ûμ nì` sπ &çj÷Ó ø√dü+ #ê˝≤ eT+∫ Á|üd+ü >∑+ #˚XÊs¡T.
XÊ+‹ìπø‘·q+˝À #·<Tä e⁄rs¡T, ùd«#·Ã,¤ ì‘·´+ »]π> ø±s¡´Áø£e÷\T, {≤>√sY >±] Hê≥ø±\
Á|ü<sä Ù¡ q\T, e+{Ï $X‚cÕ\T m+‘√ ÄdüøøÔÏ s£ +¡ >± ø£<qä∏ + #˚XÊs¡T.
eT+∫ m+&É\ø±\+. y˚T 17e ‘˚B sêÁ‹ ãj·T\T<˚], ªª#Ó≥Tºø$£ μμ>± Á|üd<æ Tä ˝Δ q’…
ÇkÕàsTT˝Ÿ>±] ne÷àsTT ô|[¢ n+fÒ ø±øÏHê&ÉøÏ Á|üj÷· DeTj·÷´+. q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄,
|ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯s¡à, y˚>∑T+≥ yÓ÷Vü≤qÁ|ükÕ<é, >∑T+≥÷s¡T qT+∫ ø£&çj·÷\
sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, $»j·Tyê&É qT+#˚ dü÷s¡+|üP&ç uÛ≤düÿs¡sêe⁄>±s¡T Á|üuèÑÛ ‘·T\+. eTeTà*ï
ÄVü‰«ì+#·&ÜìøÏ ÇkÕàsTT˝Ÿ>±s¡T, eTs√ kÕVæ≤r$TÁ‘·T&ÉT ôdàÌ˝Ÿ kÕeTs¡¢ø√≥ ¬s’˝Ò«ùdºwüHéøÏ
e#êÃs¡T. nø£ÿ&ç qT+∫ ø±s¡˝¢ À ø±øÏHê&ÉøÏ #˚sê+. ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ dæ. <Ûsä êàsêe⁄>±s¡T,
q>∑ïeTTì ` $XÊK|ü≥ï+ qT+∫ uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï sêeT>√bÕ\+, ‘·+ãT, dü+≈£î bÕbÕsêe⁄,
sê>±` ø±øÏHê&É˝À Äe+‘·‡ k˛eTdüT+<äs,Y uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï C>∑Hêï<∏sä êe⁄, ø√&É÷] $X‚«X¯«s¡sêe⁄
(ø=eP«s¡T ø±o>±s¡T) ø£*XÊs¡T. ÇkÕàsTT˝Ÿ >±] ne÷àsTT ô|[¢ ù|]≥ nø£ÿ&É ø£*dæq s¡#s· TT‘·\
dü+<ä&˚ dü+<ä&.ç ‘·+ãT, dü+≈£î bÕbÕsêe⁄ >±s¡\ #Û˝· À≈£î˝Ô Ò #Û˝· À≈£î\Ô T ` ô|[¢ 18e ‘˚B
Hê&ÉT. H˚qT eTTdæ+¢ \ $yêVü≤|ü⁄ ‘·+‘·T #·÷&É&+É n<˚ yÓTT<ä\T. y˚~ø£ MT~øÏ ô|+&ç¢ ≈£îe÷s¡T&ÉT
e#êÃ&ÉT >±ì ô|[¢≈£L‘·Ts¡T sêH˚˝Ò<äT. ôdàÌ˝Ÿ qe⁄«‘·÷ ` ªªá ô|[¢˝À ø£e⁄˝…≈£îÿe>±q÷,
kÕjÓTãT\T ‘·≈î£ ÿe>±q÷ ñHêïs¡Tμμ ` nqH˚ nHêï&ÉT.
Ä kÕj·T+ø±\+ kÕVæ≤‘·´ düuÑÛ ` ÇkÕàsTT˝Ÿ>±] |ü⁄düøÔ ±$wüÿs¡D. dæ. <Ûsä êàsêe⁄,
q>∑ïeTTì eT+∫ Á|üd+ü >±\T #˚XÊs¡T. sêÁ‹ @<√ ø£ã¢ T“ Äes¡D˝À ô|<ä› s¡d>ü √wæ.˜ uÛÀ»Hê\T.
dü+<ä{À¢ dü+<ä&ç ` ø£$‘·«+ ns¡ú+ ø±e&É+ ` ø±ø£b˛e&É+ nH˚ Á|üdü+>∑+ e∫Ã`
yÓ÷Vü≤qÁ|ükÕ<é, sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT‘√ |òüTs¡¸D≈£î ~>±&ÉT. ÁX¯ó‹ ‘·|ü‘·Tqï ‘·s¡TD+˝À
q>∑ïeTTì ø£\T>∑CdÒ Tü ≈£îì yÓ÷Vü≤qÁ|ükÕ<éì XÊ+‹+|üCXÒ Ê&ÉT`
pHé HÓ\ 23e ‘˚B ` &Û©ç ˝¢ À $e÷qÁ|üe÷<ä+˝À Ç+~sê>±+BÛ s¬ +&Ée ø=&ÉT≈£î
dü+»jYT>±+BÛ nø±\ eTs¡D+bÕ\j·÷´&ÉT. n‘·&TÉ meTs¡˙® ‡ ø±\+˝Àq÷, ‘·sT¡ yê‘· »q‘ê
Á|üuTÑÛ ‘·«+ Ç+~sê>±+BÛì n¬sdüTº #˚dqæ dü+<äs“¡ +¤ ˝Àq÷, Á|üeTTK+>± yês¡˝Ô À¢ e´øÏÔ nj·÷´&ÉT.
#ê˝≤ <äT+<äT&ÉT≈£î nì ù|s¡T|ü&Ü¶&ÉT. Ç+~sê>±+BÛ 1976 mìïø£\˝À z≥$T yÓqTø£,
n‘·&ç Á|ües¡qÔ ≈£L&Ü ˇø£ Á|üeTTK ø±s¡DeTì #Ó|ü ø=H˚yês¡T. Ç+~s¡≈î£ sê»ø°jT· yês¡dTü &Éì
n+‘ê uÛ≤$+#˚ düeTj·T+˝À q&çì+–ì e÷j·TeTj·÷´&ÉT.
Ä eTs¡THê&˚ Á|üeTTK sê»ø°jT· Hêj·T≈£î&ÉT, sêh|ü‹ |ü<$ä ìs¡«Væ≤+∫q d”ìj·TsY
ø±+Á¬>düT Hêj·T≈£î&ÉT l $.$. –]>±s¡T ≈£L&Ü eTs¡D+Ï #ês¡T.
pHé HÓ\˝ÀH˚ $»j·Tyê&É˝À e÷]dt ôd˝º ≤¢ ø±˝ÒJ yÓqTø£ ÄsY.{Ï.dæ. ø±\˙˝À
dü\ú + ø=Hêï+. C≤qø° u≤\øÏ A.P.S.R.T.C. ñ<√´–ì>± Ä dü\ú +, yÓTT<ä{Ï M~Û˝ÀH˚ \_Û+∫+~.
n~ |ü+≥ bı˝≤\qT Çfi¯d¢ ˝úü ≤\T>± e÷]Ãq ÁbÕ+‘·+. Çfi¯ó¢ ø£≥&º +É ø=+<äsT¡ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T
≈£L&Ü.
Ä>∑dTü º HÓ\˝À Hê ‘=* sπ &çj÷Ó d”]j·T˝Ÿ Hê≥ø£+ yÓTT<ä{Ï uÛ≤>∑+, 7e ‘˚B Hê&ÉT
eT<Ûë´Vü≤ï+ y˚fi¯ ø±]à≈£î\ø±s¡´Áø£eT $uÛ≤>∑+˝À Á|ükÕs¡+ä ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ˇø=ÿø£ÿ uÛ≤>∑+
ø±\eé~Û ns¡>+∑ ≥. yêsêìø=ø£kÕ] Á|ükÕs¡+. `
ôdô|+º ãs¡T HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ @&Ée‘˚B Hê&ÉT C≤qø°u≤\ yÓTT<ä{Ï ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ +£
Ä$wüÿs¡D »]–+~ ` {≤>√sY kÕàs¡ø£ Á>∑+<∏ë\j·T+ y˚T&ÉMT<ä. ñwüÅoÙ n<Û´ä ≈£îå \T. Á|üeTTK
ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· l eT<ÛTä sê+‘·ø+£ sêC≤sê+>±s¡T |ü⁄düøÔ ±ìï Ä$wüÿ]+∫ Á|üd+ü –+#ês¡T.
ôdô|+º ãs¡T˝À ø£ècÕí |ü⁄wüÿsê\T. ` j·T<∏ë Á|üø±s¡+ ø£ècÕírs¡+˝À $»j·Tyê&É,
neTsêe‹, lø±≈£îfi¯+ Ä~>± ÁbÕ+‘ê\T ‹]– |ü⁄wüÿsê\ @sêŒ≥¢ >∑T]+∫ πs&çjÓ÷˝À
ø±s¡´Áø£e÷\T #˚XÊ+. nsTT‘˚ ákÕ] Hê#˚‘· ªªø£ècÕí‘·s¡+–DÏμμ nH˚ dü+^‘· s¡÷|üø£+
ÁyêsTT+#ês¡T. ∫qï ∫qï Hê≥ø°j·T düìïy˚XÊ\T ≈£L&Ü #˚]Ã 70 ì$TcÕ\ eé~Û>∑\
s¡÷|üø+£ ÁyêXÊqT. n~ Ä HÓ\ 28e ‘˚Bq Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. l eT*¢ø˘ dü+^‘·+ düeT≈£Ls¡Ã>±
l m+. Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄ (‘·sT¡ yê‘· dæìe÷q≥T&ÉT) <äsÙ¡ ø£‘«· + eVæ≤+∫ s¡÷bı+~+#ê&ÉT. Hêø°
s¡÷|üø+£ eT+∫ ù|sπ ‘Ó∫Ã+~. á s¡÷|üøy£ T˚ ø±ø£, Hê #˚‘· ªªá e÷dü|⁄ü bÕ≥μμ>± Á|ükÕs¡+
ø√dü+ ø£ècÕíq~ Ç‹eè‘·+Ô >± ` ªªdü«s¡eTT\‘·÷>π |òTü qsê>∑eTy√!μμ nH˚ bÕ≥ ≈£L&Ü (HÓ\+‘ê
yês¡+ yês¡+ Á|ükÕs¡+ ø√dü+) ÁyêsTT+#ês¡T. l eT*¢ø˘ düTs¡{sÏ ê>∑+˝À eT+∫ ª>∑‘T· μÔ ‘√
u≤D° @s¡Œs¡#ês¡T. l mHé.dæ.$. »>∑Hêï<∏ë#ês¡T´\T >±q+ #˚XÊs¡T. dü]>±Z ` Ä eTs¡THê&˚
e÷ lìyêdüHé >±s¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ (ASD ¨<ë˝À) ‘ê‘êÿ*ø£ dü+#ê\≈£î\T>± e÷
øπ +Á<ëìøÏ ã~© nsTT e#êÃs¡T. Çø£ÿ&É ø±s¡´Áø£eT ìsê«Vü≤≈£î\+<ä]ø° Äràj·TT˝…,’ Ç~es¡≈î£
|üì#˚dæ ñqï lìyêdüHé >±s¡T e#êÃs¡+fÒ |ü+&É>=∫Ãq≥ºsTT+~ ` Äj·Tq ªø£ècÕí‘s· +¡ –DÏμ
$ì #ê˝≤ dü+‘√wæ+∫ ` ªªneTsêe‹ >∑T]+∫ Á|ü‘´˚ ø£+>± ˇø£ s¡÷|üø+£ #Ój÷· ´* eTq+μμ
nHêïs¡T. nq&ÉyT˚ ø±<äT Äj·Tq |üP]Ô kÕúsTT &Ós¬’ ø£sº T¡ >± $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ ‘·«s¡˝ÀH˚
‹]– e∫Ã ` Ä ø±s¡´Áø£eT+ ≈£L&Ü Hê#˚‘· #˚sTT+#ês¡T ` Ä eTT#·Ã≥ ‘·sê«‘· #Ó|⁄ü ‘êqT.
1980 qe+ãs¡T ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT ‘˚B\˝À XÊ+‹ìπø‘·Hé (|ü•ÃeTu…+>±˝Ÿ)˝À
ÁbÕ#·´ uÛ≤cÕ|ü]wü‘T· Ô (All India oriental conference) »]–+~. eT∞¢ uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+
Áb˛<ä“\+‘√H˚ y˚+ø£{≤<Û«ä ] ªª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ +μμ #·+|ü⁄e⁄>∑T]+∫ ˇø£ |üÁ‘·+ |ü+|æ+#êqT.
Classical Sanskrit seminar øÏ n~ m+|æ ¬ ø ’ + ~. H˚ q T, sêeTÁãVü ≤ à+, π s eP]
nq+‘·|<ü àä HêuÛsÑ êe⁄, eT<äT\› |ü*¢ e÷DÏø´£ XÊÅdÔæ >±] nu≤“sTT, |ü+&ç‘T· &ÉT` <ä‘êÔÁ‘˚jT· T\T,
s¬ ˝’ À¢ ø£\ø£‘êÔ≈î£ ãj·T\T<˚sê+. sêeTÁãVü≤à+ ≈£L&Ü ªª‘Ó\T>∑T yê´ø£sD¡ ≤\ô|’ ÁbÕø£è‘· yê´ø£sD¡ ≤\
Á|üuÛ≤e+μμ nH˚ n+X¯+ >∑T]+∫, Á<ä$&ÉuÛ≤cÕ dü<ädüT‡øÏ ˇø£ |üÁ‘·+ |ü+|æñHêï&ÉT. nB
m+|æø¬ +’ ~. XÊ+‹ìπø‘·q+ yÓ&TÉ ‘·THêïeT+fÒ m+‘· Äq+<ä+! {≤>√sY >∑T]+∫, XÊ+‘·ìøπ ‘·q+
>∑T]+∫ $qï ø£<\ä∏ T Hê eTqdüT‡˝À yÓT<ä\kÕ>±sTT.
Ä sêÁ‹ ¬s’˝À¢ y˚πs ø£+bÕsYºyÓT+{Ÿ˝À l u≤|ü⁄, eTTfi¯¢|üP&ç yÓ+ø£≥s¡eTD>±s¡T
≈£L&Ü ‘·≥düú |ü&Ü¶sT¡ . yê]<äs› ÷¡ $XÊK es¡≈î£ Á|üj÷· D+ #˚dTü HÔ êïs¡ì >∑Ts¡T.Ô H˚qT, sêeTÁãVü≤à+,
yêfi¢̄ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓ[¢ ø±ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢ #Ó|Œæ e#êÃ+.
ÁbÕ#·´ uÛ≤cÕ |ü]wü‘ü T· Ô Á|ü‘´˚ ø£‘· @eT+fÒ: uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ q\TeT÷\\ ì+#˚ø±ø£
j·T÷s¡|⁄ü , nyÓT]ø±\ qT+∫ ≈£L&Ü Á|ü‹ì<ÛTä \T edü÷+Ô {≤s¡T. yê]˝À Ábıô|dò sü T¡ ,¢ Øôd]Ã
kÕÿ\s¡T¢, |ü]o\≈£î\T ñ+≥T+{≤s¡T. Hê≈£îqï >∑Ts¡TÔqT ã{Ïº Ä dü+e‘·‡s¡+ dü<ädüT‡˝À
ªªáõbÕº\Jμμ n+≥÷ Äj·÷ n+XÊ\ô|,’ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£ dü<dä Tü ‡qT ≈£L&Ü ø£*bÕs¡T.
e÷ $TÁ‘·T\+ n+<äs+¡ Vü≤Ösê ùdwº Hü ˝é À ~– ` XÊ+‹ìπø‘·q+ ø√dü+ ªªuÀ\÷Œs¡Tμμ
s¬ \’ T≈£î e÷sêeTT. Ç+#·T$T+#·T kÕj·T+ø±\+ es¡≈î£ Á|üj÷· D+ #˚dæ ` uÀ\÷Œs¡T ùdwº Hü ˝é À
~– ` nø£ÿ&ç qT+∫ {≤ø°‡\˝À (n+<ä]˝≤π>) <ä>sZ∑ ˝¡ À ñqï XÊ+‹ìπø‘·Høé Ï #˚sê+. Ç|ü&ÉT
Ä dü+düùú |s¡T $X¯«uÛ≤s¡‹ j·T÷ìe]Ù{°.
#ê˝≤ Á|üXÊ+‘·eT÷, |ü#Ã· <äqeT÷ ì+&çq Ä Äes¡D+˝ÀøÏ Á|üy•˚ +∫ ` e÷≈£î
ìπs•› +∫q ãdü˝À¢øÏ #˚] ` sêÁ‹øÏ $ÁX¯$T+#ê+.
qe+ãs¡T ˇø£≥e ‘˚B ñ<äjT· + ÁbÕs¡+uÛdÑ uü ÑÛ n≥ºV‰ü dü+>± »]–+~. lj·TT‘·T\T
ìVü‰sY s¡+»HésêjYT, ñe÷X¯+ø£sY CÀwæ eTTKń‹<∏Tä \T. ñe÷X¯+ø£sCY Àwæ n|üŒ{À¢ $X¯«uÛ≤s¡‹
j·T÷ìe]Ù{°øÏ #ÛêHÓ‡\sY nì Hê≈£î >∑Ts¡TÔ. eT<Ûë´Vü≤ï+ qT+∫ |ü<äVü‰s¡T dü<ädüT‡\T
düe÷+‘·s+¡ >± ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. Clasical Sanskrit section ˝À bÕ{Ïj÷· ˝≤j·T÷ìe]Ù{°
qT+∫ e∫Ãq &Üø£sº Y eT+E\ düV≤ü <˚yé sêe÷j·TD dü<dä Tü ‡˝À sêeTT&ç e÷qTwü‘«· + >∑T]+∫
Á|üd+ü >∑+ #˚d+æ ~. n|ü&=ø£ u…+>±© Ábıô|dò sü T¡ (eTVæ≤fi¯) sêeTT&ÉT e÷qTcÕr‘·Xø¯ ÔÏ >∑T]+∫
Á|ükÕÔ$+∫ ` K+&Éq |üPs¡«ø£+>± e÷{≤¢&ç+~. sêe÷j·TD+˝À yê©àøÏ ñ<˚›•+∫q
Á|ü<ëÛ Hê+X¯+ e÷qe⁄&ç>± sêeTTDÏí #·÷&É&yÉ T˚ q˙, ªªsêe÷~e‘Y e]Ô‘e· ´+ q ‘·T sêeD≤~e‘Yμμ
nH˚ yêø£´+ n+‘·sês¡Δ+ >±˙, ªªÄ‘êàq+ e÷qTwü+ eTH˚´ sêeT+ <äX¯s¡<Ûë‘·à»+μμ nH˚
XÀ¢øu£ ≤Û e+ >±˙, n<˚ ñ<˚X› Êìï dü÷∫düTHÔ êïj·T˙ H˚qT leT‹ eT+E\ düV≤ü <˚yé Á|üd+ü >±ìï
düeT]Δ+#êqT. yÓTT<ä{sÏ √E »]–q eT] s¬ +&ÉT dü<dä Tü ‡˝À¢ ø=+‘·ùd|ü⁄ ≈£Ls¡TÃHêïeTT. ÄHê{Ï
kÕj·T+ø±\+ 6.30øÏ ˇø£ Ä&ç{À]j·T+˝À {≤>√sY s¡∫+∫q ª#ê+&Ü*øμ£ Hê≥ø±ìï
n<äT“¤‘+· >± Á|ü<]ä Ù+#ês¡T.
¬s+&ÉeHê{Ï ñ<äj·T+ (¬s+&Ée ‘˚B) Classical Sanskrit seminor ˝À Hê~
s¬ +&Ée |üÁ‘·+. $X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ #·+|ü⁄e⁄ >∑T]+∫. dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘·´+˝À #·+|üP s¡#q· \ô|’
|ü]XÀ<Ûqä #˚dTü qÔ ï Ábıô|dò sü Y Vü‰yéT »s¡à˙˝Àì u≤HéjT· ÷ìe]Ù{° qT+∫ e#êÃs¡T. Äj·Tq‘√
ø=~›ùd|ü⁄ e÷{≤¢&ÜqT. H˚qT Hê |üÁ‘·+˝À ô|<ä>› ± $X‚w+æ ∫ $X‚w¢ Dü \T, Á|ü‹bÕ<äq\T #ÓjT· ´˝Ò<Tä .
dü÷ø£àå +>± |ü⁄düøÔ £ |ü]#·jT· + nH˚ #Ó|ü ø√yê*. Ábıô|dò sü Y Vü‰yéT Ç+ø±m≈£îÿe Ä•+∫ ndü+‘·è|æÔ
Á|üø£{Ï+#ês¡T. nπs! H˚ì+ø± Ä |ü⁄düÔø£+ >∑T]+∫ m≈£îÿe |ü]ÁX¯eT #Ój·T´ø£b˛‹H˚! nì
H=#·TÃ≈£îHêïqT. ÄHê{Ï yÓ*‹, 2009 dü+e‘·‡s¡+˝À Ä |ü⁄düøÔ ±ìøÏ $|ü⁄\yê´K´, ô|<ä|› ]” øƒ £
Áyêùd es¡≈î£ Hê≈£î rs¡˝<Ò Tä . (á yê´K´qT $TÁ‘·T\T yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄ >±s¡T 2009˝À
‘êHê (nyÓT]ø±) dü+düú #˚‘,· ‘·q #ê]Á‘·ø£ |ü]#·jT· +#˚]Ã Á|ü#T· ]+|üCXÒ Ês¡T)
n<˚s√E Á<ä$&É dü<ädüT‡˝À sêeTÁãVü≤à+>±s¡T ‘·q |üÁ‘·+ #·~yês¡T. bÕ˝§Zqï
ø=+<äs¡T |ü+&ç‘·T\T n&ç–q Á|üX¯ï\≈£î, Á|üø£{Ï+∫q dü+<˚Vü‰\≈£î Äj·Tq düeTs¡Δ+>±
düe÷<ÛëHê*#êÃs¡T.
á s¬ +&Ées√EH˚ ˇø£ ‘·e÷cÕ »]–+~. ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä>±s¡T, y˚TeTT,
eT]ø=+<äs+¡ |ü]∫‘·T\+ ãj·T≥ Äes¡D˝À ‹s¡T>∑T‘·THêï+. l\+ø£ ì+∫ e∫Ãq ˇø±j·Tq
e÷ø£+<ä]ø° bòı{À\T rXÊ&ÉT. sπ |ü⁄ ø±|”\T rdæ ÇkÕÔq+≥÷ n+<ä] <ä>sZ∑ ¡ &ÉãT“\T edü÷\T
#˚XÊ&ÉT. y˚T 3e ‘˚B dü<dä Tü ‡\T |üPs¡sÔ TT, 4e ‘˚B ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+ nj˚T´ Hê{Ï es¡≈î£ `
ø£ì|æùdÔ ˇ≥Tº` ‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä sT÷ yÓ÷kÕìøÏ #ê˝≤ H=#·TÃ≈£îHêïs¡T.
XÊ+‹ìπø‘·q+ Äes¡D+˝À y˚sT¡ y˚sT¡ $uÛ≤>±\≈£î uÛeÑ Hê\THêïsTT. eTeTà*ï nø£ÿ&É
ªªeTèD≤*ìμμ nH˚ ù|]≥ |üP\‘√≥ #ê˝≤ Äø£]¸+∫+~. eTØ eTTK´+>± n+<äyTÓ qÆ s¡+>∑T\T
>=&ÉT>∑T\T <Û]ä +∫ nø£ÿ&É ‹s¡T>∑T‘·Tqï u…+>±© ne÷àsTT\T! m≥T#·÷dæHê Ä $<ë´\j·T+˝À
kÂ+<äs´¡ +, Á|üXÊ+‘·‘· eTeTà*ï u≤>± Äø£]¸+#êsTT. Hê≈£î eTØ eTTK´+>± $X¯«uÛ≤s¡‹
$X¯«$<ë´\j·T+ Moto- ªªj·TÁ‘· $X¯«+ uÛeÑ ‘˚´ø£ ˙&ÉyTé μμ nH˚ yêø£´+ #ê˝≤ q∫Ã+~.
m+‘· ns¡eΔ +‘·eT÷ ˇø£ $X¯«$<ë´\jÓ÷<˚X› ÊìøÏ ‘·–qB, ø£<ë! (mø£ÿ&Ó‘’ ˚ sT÷ düeTdü$Ô X¯«+
ˇπø>∑÷&ÉT ø£\~ ne⁄‘·T+<√... nì ns¡+ú )
s¬ +&Ées√E kÕj·T+ø±\+ leT‹ ãHêØ‡<ëdt>T∑ |üÔ ≈£L∫|üP&ç Hê≥´ Á|ü<sä Ù¡ q
#ê˝≤ u≤>∑T+~.
eT÷&Ée ‘˚B Hê&ÉT düe÷|üqdüu.ÑÛ lìVü‰sYs+¡ »Hé sêjYT n<äT“¤‘+· >± Á|üd+ü –+#ês¡T.
á dü<dä Tü ‡˝À¢ H˚qT $qï |üÁ‘ê\ìï{Ï˝ÀøÏ $\ø£Då +>± $düèÔ ‘· bÕ+&ç‘´· +‘√ Äj·Tq #˚dqæ
Á|üd+ü >∑+ ` Orient - Orientalism - and orientalia nH˚~ #ê˝≤ u≤>∑T+~.
Ä s√E kÕj·T+ø±\+ Væ≤+<ä÷kÕÔ˙ $<ë«+düT &=ø±j·Tq dæ‘êsY yê<ä´ø£#˚Ø
»]–+~. (Äj·Tq ù|s¡T >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä ).
Çe˙ï ˇø£jTÓ ‘·T.Ô s¡M+Á<äHê<∏é {≤>√sY ìedæ+∫q >∑èVü≤düeTT<ëj·T+ ` ñ‘·sÔ êj·TDY
ø±+ô|ø¢ ‡˘ <ä]Ù+#·&+É ˇø£ jÓT‘·T.Ô nø£ÿ&É Äj·Tq ˇø=ÿø£ÿ ãTT‘·Te⁄˝À ˇø=ÿø£ÿ >∑èVü≤+˝À
O+&˚yês¡≥. yê{Ïù|s¡T¢ : ñ‘·sÔ êj·TDY,ñB∫, |ü⁄qX¯Ã ` á >∑èVü‰\˝À Äj·Tqyê&çq edüTeÔ ⁄\T,
∫Á‹+∫q ø=ìï ∫Á‘ê\T ñ+#ês¡T. @<ÓH’ ê Äj·Tq Áyêùd≥|ü&ÉT yêø±´\˝À ø={Ïyº ‘˚ \· T
eùd,Ô yêø±´\ eT<Û´ä qTqï ø={Ïyº ‘˚ \· e÷dæø*£ ï ø£*|æ ˇø£ ∫Á‘·+>± |ü]D$T+|üCj Ò T· &É+
Äj·Tq n\yê≥≥. n≥Te+{Ï *œ‘· |üÁ‘ê\T ø=ìï{Ïì nø£ÿ&É #·÷XÊ+. nø£ÿ&É Care taker
>± e⁄qï eTE+<ësY nH˚ Äj·Tq XÊ+‹ìπø‘·Høé Ï ˇø£Hê&ÉTqï yÓu’ eÑÛ +, n~ j·T÷ìe]Ù{°
nj·÷´ø£ Áø£eT+>± b˛‘√+<äì yêb˛j·÷&ÉT.
4e ‘˚B ñ<äj·T+ ø£\ø£‘êÔ≈£î ãj·T\T<˚sê+. ¬s’\T ø£~˝Ò y˚fi¯ ø£+bÕsYºyÓT+{Ÿ
>∑TeTà+˝À ì\ã&ç` yê´ø£s¡D |ü+&ç‘·T&ÉT` sêeTÁãVü≤à+ ø£fi¯¢˙fi¯¢ |üs¡´+‘·+ nj·÷´&ÉT.
XÊ+‹ìπø‘·q+ <ä÷s¡+ nsTTb˛‘·Tqï+<äT≈£î. ` ªªnj·÷´ Ä ¬>&É¶bÕj·Tq Çø£ÿ&˚<√
u…+>∑ô|{≤º&+É &û!μμ nì. >¬ &Éb¶ Õj·Tq+fÒ {≤>√sY.
ñ<äjT· + 10.30 øÏ Vü≤Ösêùdwº Hü ˝é À ~>±+. ¨≥˝Ÿs÷¡ yéT ø√dü+ y˚T+ n˝≤¢&TÉ ‘·÷+fÒ
nqTø√≈£î+&Ü (XÊ+‹ìπø‘·Hé ì+∫ ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+ #˚dTü qÔ ï) &Üø£sº Y düTC≤‘ê¬s&ç¶ e÷≈£î

<ë]#·÷|æ+#ês¡T. ø£\ø£‘êÔ yÓT&çø˝£ Ÿ ø±˝ÒJ m<äT≥ ∫‘·sÔ +¡ »Hé myÓq÷´˝À Äq+<äueÑÛ Hé.
n<=ø£ ø£qï&ç>T∑ \ ¨≥\T. e÷≈£î ÁbÕD+ ˝Ò∫ e∫Ã+~. #ê˝≤ edü‹>± ñ+~. eTTK´+>±
uÛÀ»q+, {Ï|qæò T¢.
Vü≤Ösê ùdwº Hü é ø√¢ø˘ s¡÷yéT˝À |ü&d˚ qæ e÷ \π>õ ¨≥˝ŸøÏ #˚sÃ¡ &É+˝À sπ eP]
|ü<àä HêuÛsÑ êe⁄>±s¡T düV‰ü j·T|ü&Ü¶sT¡ . Äj·Tq dü÷ø£àå ìs¡j
í T· kÕeTs¡´Δ + n{Ï~º !
eTsêï&ÉT ñ<äjT· + ` n+fÒ nsTT<äe ‘˚BHê&ÉT ø£\ø£‘êÔ Tourist Bureau yê]
yê´Hé˝À }s¡T #·÷&É&ÜìøÏ n+<äs+¡ ãj·T\T<˚sê+. n‹ ÁbÕNqyÓTqÆ C…q’ <˚yê\j·T+,
<äøDåÏ XÒ «¯ s¡+, uÒ\÷s¡T, Ç+&çj÷· eT÷´õj·T+, HÓÁVüA •X¯óuÛeÑ Hé, $ø√º]j·÷ yÓTyÓ÷]j·T˝Ÿ,
200, _sê¢ bÕ¢ìfÒ]j·T+, s¡M+Á<ädsü √esY, ‹]– ‹]– sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\ es¡≈î£ #·÷dü÷HÔ ˚
ñHêï+.
ø£\ø£‘êÔ kÂ<Ûë\ q>∑s+¡ . `
n|üŒ{À¢ ø£\ø£‘êÔ »HêuÛ≤ 80 \ø£\å ≥! Äs√ ‘˚BHê&ÉT #ê˝≤ <ä÷s¡+ ãC≤s¡T yÓ+≥
ø±*q&Éøq£ ‹]>±+. »>∑‘Y Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ ø±∞|ò÷ü {ŸøÏ yÓ[fl ø±[ø±\j·T+˝À mi¿eT+<ës¡+
<ä+&É\T düeT]Œ+#ê+. ø£\ø£‘êÔ≈î£ Á{≤yéTã+&ç 1880˝À e∫Ã+<ä≥. n|ü&ÉT X¯‘d· +ü e‘·‡s¡+
y˚&TÉ ø£\T #˚dTü HÔ êïs¡T.
@&Ée ‘˚B ñ<äjT· + ø£\ø£‘êÔ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ yÓfi≤¢+. 18 dü÷&º j ç ÷Ó \‘√
n~ #ê˝≤ ô|<ä› øπ +Á<ä+. øöì‡˝Ÿ Vü≤Ödt Åd{º” Ÿ kÂ<Ûë\T #·÷düT+Ô fÒ @ \+&ÉH˝é ÀH√
Oqï≥ºì|æ+∫+~. Äs√E BbÕe[ ø±e&É+ eT÷˝≤q M<ÛTä ˝À¢ »q+s¡B› m≈£îÿe>± ˝Ò<Tä .
n<˚s√E eT<Ûë´Vü≤ï+ Vü≤Ösê ùdwº Hü øé Ï e∫Ã ` ø£\ø£‘êÔ≈î£ M&√ÿ\T #Óù|ŒXÊ+.
qe+ãs¡T HÓ\ ∫e]øÏ &Û©ç ¢ düeTø±©Hé Á|üø±X¯Hé yês¡T Hê ªªnqTuÛ÷Ñ ‹ ^‘êμμ\≈£î
Ç+^¢wßü nqTyê<ä+ |ü+|æùdÔ Á|ü#T· ]kÕÔeTì ø√sês¡T. ≈£îe÷s¡kÕ«$T nqTuÛ÷Ñ ‹^‘ê\ qT+∫
ø=ìï m+∫ nqTe~+#·>± ` "Feelings" nH˚ ù|]≥ n#·TÃy˚XÊs¡T. &çôd+ãs¡T yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À
u§+u≤sTT˝Àì |ò*æ yéT‡ &ç$»Hé Ä|òt Ç+&çj÷· yês¡T Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À ñqï ø=+&É|*ü ¢ u§eTà\
>∑T]+∫ ˇø£ &Ü≈£îýÓT+≥Ø rj·TuÀ‘·÷ Ä u§eTà\ >∑T]+∫ ˇø£bÕ≥ Áyêj·TeTì ø√sês¡T.
<äsÙ¡ ≈£î&ÉT / ø¬ yÓTsêeTHé l dæ.C….s¬ &ç.¶ Äj·Tq Hê $TÁ‘·T&ÉT l mdt._. lsêeTeT÷]Ô >±]øÏ
eTÁ<ëdüT |ò˝æ Ÿà ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ˝À düV‰ü <Ûë´sTT. lsêeTeT÷]Ô >±] Á|üyT˚ j·T+ e\¢H˚ Ä bÕ≥
ÁyêXÊqT. Á|üeTTK y˚DT $<ë«+düT\T, |òæ*yéT‡&ç$»HéøÏ dü+^‘·<äs¡Ù≈£î\T l @\÷Ã]
$»j·Tsê|òTü esêe⁄>±s¡T u≤D° ≈£Ls¡Ã>± >±j·Tì ø£$‘ê ø£èwüeí T÷]Ô bÕ&Üs¡T.
n|üŒ{À¢H˚ u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T eTTe«>√bÕ\|ü<ë\qT Ç+^¢wßü ˝ÀøÏ
nqTe~+#ês¡T. Ä 1980, dü+^‘·, kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>±\ dü+<ä&‘ç √, Á|üj÷· D≤\‘√ eTT–dæ+~
Hê≈£î!!
|ü•ÃeT >√<ëe]õ˝≤¢˝À ‘·DT≈£î |ü≥Dº + ãVüQ$<Ûë\ Hê≈£î Äràj·T+. Ä }]
ùd{º Ÿu≤´+ø˘ Ä|òt ôV≤’ <äsêu≤<é˝À |üì#˚dTü qÔ ï j·TTe ñ<√´–, e÷≈£î ñ≥T+ã $TÁ‘·T&ÉT l

ãT>±Z düTÁãVü≤àD´+. n‘·qT Á|üeTTK ∫Á‘· (#·\q∫Á‘·) ø±s¡T&ÉT l u≤|ü⁄, s¡#s· TT‘· eTTfi¢̄|Pü &ç
yÓ+ø£≥s¡eTD>±s¡\≈£î uÛ≈Ñ î£ &Ô TÉ . 1981 »qe] ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À Hê <ä>sZ∑ ≈¡ î£ e∫Ã ª‘·DT≈£î˝À
u≤|ü⁄` s¡eTD #·\q∫Á‘√‘·‡e+ ô|{≤º*. MTs¡T kÕj·T+ #˚j÷· *μ nì n&ç>±&ÉT. $»j·Tyê&É˝À
Hê $TÁ‘·T\T qy√<äjT· sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]øÏ |ü]#·jT· + #˚XÊqT. n‘·ì dü+ø£\Œ ã\+
>∑{~ºÏ ø±e&É+ e\¢Hy˚ ÷Ó ! »qe] 18, 25, |òÁæ ãe] ˇø£{À ‘˚B\˝À, ‘·DT≈£î yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡
{≤ø°dTü ˝À u≤|ü⁄ s¡eTD #·\q∫Á‘√‘·‡e+ $»j·Te+‘·+>± »]–+~. d”‘êø£˝≤´D+, kÕøÏ,å
n+<ë\sêeTT&ÉT ∫Á‘ê\T Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. 18e ‘˚Bq ÁbÕs¡+uÛÑ düe÷y˚X+¯ ˝À l ñwül
Á|üdü+–+#·>± ` 25e ‘˚Bq kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù≈£î&ÉT l ø£&çj·÷\ sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT
Á|üd+ü –+#ês¡T. |òÁæ ãe] ˇø£{À ‘˚Bq H˚qT, Vü‰dü´s¡#s· TT‘· ls¡eTD Á|üd+ü –+#êeTT. ∫e]
s√E Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTTfi¯|¢ Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD>±s¡T e#êÃs¡T. kÕúìø£+>± Á|üeTTK Hê´j·Tyê~ l
eT+Á‹sêe⁄ dü‘´· Hêsêj·TDsêe⁄ >±s¡T e÷ø£+<ä]ø° Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ $+<äT @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.
»qe]˝ÀH˚ qy√<äjT· Ç‘·s¡ Á|ü#T· s¡Dø£s\Ô¡ Hê\T>√$Vü‰s¡j÷· Á‘· sê»eT+Á&ç˝À
>√<ëe] $Vü‰s¡j·÷Á‘·>± q&ç∫+~. »qe] 26e ‘˚Bq sê»eT+Á&ç˝À >√<ëe] MT<ä
Á|üj·÷D+. ô|<ä› ˝≤+∫øÏ |üø£ÿq ô|<ä› ª|ü+≥Tμ »‘·#˚dæ, cÕ$Tj·÷Hê y˚XÊs¡T. Ä j·÷
≈£î≥T+u≤\ Åd,Ô” |ü⁄s¡Twüß\ dü+<ä&˚ dü+<ä&.ç dü+<ä&˝ç À dü+<ä&ç e÷ qy√<äjT· sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄
>±]øÏ ˇø£ Mock wüw|ºæ Pü ]Ô ñ|üHê´kÕ\ ø±s¡´Áø£e÷ìï ls¡eTD, H˚qT, ìs¡«Væ≤+#ê+. Áù|ø£≈å î£ \
qe⁄«\eT<Û´ä . ` sT÷ $Vü‰s¡j÷· Á‘· bÕ|æø=+&É\es¡≈î£ q&ç∫+~. ` n<˚ sêÁ‹ 10.30øÏ
$»j·Tyê&É Á|üj÷· D+‘√ dü+<ä&ç eTT–dæ+~.
Ä dü+e‘·‡s¡|⁄ü C≤„|øü ±\˝À düà]+#·<–ä q~ Äø±X¯yêDÏ ø£&|É øπü +Á<ä+ e÷]Ã 29
Hê&ÉT ìs¡«Væ≤+∫q ø£$ düyT˚ àfi¯q+. Ç+<äT˝À ll, X‚ùw+Á<ä, Hêsêj·TD¬s&ç,¶ yÓ÷Vü≤q Á|ükÕ<é,
H˚qT, b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄ (Ç+ø± eT]ø=+<äsT¡ ) bÕ˝§ZHêï+.
Ä Hê{Ï ñ<äjT· + ø£&|É õü ˝≤¢ s¡#s· TT‘·\ dü+|òTü ø±s¡´Áø£eT+˝Àq÷, ª>√kÕÿμ nH˚
eTs√ dü+düú ìs¡«Væ≤+∫q ø±s¡´Áø£eT+˝Àq÷ bÕ˝§ZHêï+. ø£e⁄\+<äs+¡ .
á ø£$ düyT˚ àfi¯q+ dü+<äs“¡ +¤ >± ll >±s¡T n*– ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. n|üŒ{Ï ø£&|É ü
Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+ ÇHé#êÛ ]® &Ós¬’ ø£sº Y Á|üeTTKs¡#s· TT‘· l >=\¢|Pü &ç e÷s¡Trsêe⁄ ll >±]ì
eT<ä´+ ùd$+#·˙j·T˝Ò<äT. ø±s¡´Áø£eT+ nj˚Tés¡≈£î Ä>∑eTHêïs¡T. ll Vü≤sƒ¡+ #˚XÊs¡T.
e÷s¡Trsêe⁄ ~–sê˝Ò<Tä .
kÕj·T+ø±\+ ø±s¡´Áø£eT+ n+‘ê Ä øπ +Á<ä+ Á|üd+ü >∑XÊK Á|üj÷Ó ø£Ô l sπ eP]
nq+‘·|<ü àä Hê<Ûsä êe⁄>±] Ä<Û«ä s¡´+˝À »]–+~. y˚~ø£ ‘Ósy¡ qÓ ø£ yÓ÷Vü≤qÁ|ükÕ<é, Ä\ÿVü‰*≈£î&Ó’
ø=+‘· Vü≤&Ü$&ç düèwæ+º #ê&ÉT.
ø£$düyT˚ àfi¯q+ u≤>± »]–+~. ø£$‘·«+ #·<eä e\dæq ll ` ªªÇyêfi¯ Äø±X¯yêDÏ
yês¡T qqTï dü]>± Áyêj·Tìe«˝Ò<Tä μμ nH˚ ns¡+ú e#˚Ã Hê\T¬><’ Tä yêø±´\T #·~$ ≈£Ls¡TÃHêïs¡T.
X‚ùw+Á<ä ‘·q ø£$‘· #·~$ yÓ+≥H˚ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.

e÷ ø£+<ä]ø° ˇø£ ¨≥˝Ÿ˝À ãdü @sêŒ≥T#˚jT· &É+e\¢ Hêsêj·TD¬s&ç¶ >±]‘√
ø±ùd|ü⁄ ø±\πø|å +ü »]–+~. ll, &Üø£sº Y eT˝…e¢ ÷\ y˚DT>√bÕ\¬s&ç¶ >±]+{ÏøÏ n‹~Û>±
yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ >± ø£&|É ü Hê‘√ e∫Ãq C≤qø°u≤\, H˚qT ñ+≥Tqï >∑~øÏ
b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄ >±s¡T e∫Ã #ê˝≤ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢ nj·÷´ø£, ªªeTq+ sπ |ü⁄ Çø£ÿ&É
qT+∫ |ü⁄wüŒ–] |”sêƒ ìøÏ yÓ&TÉ ‘·THêï+, eTT>∑TsZ +¡ . ` ø±s¡T @sêŒ≥T #˚XÊqTμμ n+≥÷ Á|üø≥£ q
#˚XÊs¡T.
30e ‘˚B ñ<äjT· + |ü⁄wüŒ–] X¯+ø£s|¡ s” êƒ ìøÏ #˚sê+. nø£ÿ&É Ä#ês¡´kÕ«$T eTeTà*ï
#ê˝≤ Ä<ä]+#ês¡T. Ä eT<Ûë´Vü≤ï+ ÄÁX¯eT uÛÀ»q+ #˚XÊ+. #ê˝≤ Á|üXÊ+‘·yTÓ qÆ ÁbÕNq|”s+¡ƒ .
yê‘êes¡D+ |ü]düsê\T nqedüs|¡ ⁄ü dü+<ä&TÉ \T ˝Ò≈î£ +&Ü ñqï+<äT≈£î Äq+<ä+ ø£*–+~ `
ˇø£|ü &ÉT $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±s¡T
&Ós¬’ ø£sº T¡ >± ñ+&ç, ˇø£ dü«s¡jí T· T>∑+ (ø±s¡´Áø£e÷\|üs+¡ >±) q&É|>ü ±, eT∞¢ n+‘·{Ï yÓu’ eÑÛ +
rdüT≈£îsêe&Üìø£qï≥Tº ` ø=~›ø±\+ ÇHé#ê]® &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ñ+&ç ôV≤’ <äsêu≤<äT≈£î yÓ[b¢ ˛sTTq
lìyêdüH>é ±s¡T ` eT∞¢ |üP]ÔkÕúsTT &Ós¬’ ø£sº T¡ >± $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ @Á|æ˝Ÿ 24e ‘˚Bq
e∫Ã #˚sês¡T. ø±s¡´Áø£eTXÊK˝À n+<äs÷¡ dü+‘√wæ+#ês¡T.
lìyêdüH>é ±s¡T &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ñqï ø±\+ düTe÷s¡T 18 e÷kÕ\T e÷Á‘·yT˚ . nsTT‘˚
Äj·Tq #˚sTT+∫q ø±s¡´Áø£e÷\ dü+K´ e+<ä˝À¢ ñ+≥T+~. eTTK´+>± dü÷&º j ç ÷Ó qT+∫
Á|ükÕs¡+ #˚ùd ø±s¡´Áø£e÷˝Ò ø±ø£ Ä+Á<Ûä<˚X¯+˝À $$<Ûä |ü≥ºD≤\˝À ìs¡«Væ≤+∫q y˚~ø±
ø±s¡´Áø£e÷\T (O.B. \T) H˚H]Ó –q+‘·˝À eT¬se«s¡÷ #˚jT· ˝Ò<Tä . ø£sêï≥ø£d+ü ^‘· ø£#Ø˚ \T,
C≤q|ü<ä dü+^‘· y˚Tfi≤\T, ø£$düyT˚ àfi¯Hê\T, Hê≥ø£ Á|ü<sä Ù¡ q\T, eékÕj·T ø±]àø£ dü+ã+<Ûä
ø±s¡´Áø£e÷\T, Çã“&çeTTã“&ç>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T. m+<äs√ ø£fi≤ø±s¡T*ï Áb˛‘·‡Væ≤+#ês¡T.
ì‘√´‘ê‡Væ≤>± ‘êqT+&ç, Ç‘·sT¡ *ï ñ‘ê‡Vü≤+>± ñ+&˚˝≤>∑ #˚XÊs¡T. Hê≈£î ns¡yú TÓ qÆ +‘·˝À
$»j·Tyê&É πø+Á<ä+ Star Producer >±, sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘ê\ πs&çjÓ÷ Á|üe#·qø£s¡Ô>±
ù|s¡T>∑&+ç ∫q ñwül, s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T yÓ[q¢ ‘·sT¡ yê‘·, ˇø£ÿ lìyêdüH>é ±] |ü]bÕ\Hê
ø±\+˝À e÷Á‘·yT˚ düeTdü´\T ˝Ò≈î£ +&Ü ñ<√´>∑+ #˚jT· >∑*>±s¡T.
Hêqï>±s¡T Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À Áyêdæq ªª>ö‘·MT>±<∏\ä Tμμ >∑T]+∫ Ç~es¡≈î£
#Ó|æŒ ñHêïqT. á dü+e‘·‡s¡+ y˚T 25e ‘˚Bq Ä <ÛësêyêVæ≤ø£ >∑*Œø£\T |ü⁄düÔø£+>±
Á|ü#T· ]‘·eTj·÷´sTT. $»j·Tyê&É qy√<äjT· dü+dü<ú ë«sê Ä |ü⁄düøÔ +£ l u≤|ü⁄ ∫Á‹+∫q >√<ëe]
}Vü‰eT÷]Ô eTTK∫Á‘·+‘√ $&ÉT<ä˝…’+~. n|üŒ{À¢ Ä s¡#·qqT m+<äs√ bÕsƒ¡≈£î\T
n_Ûe÷ì+#ês¡T. lìyêdüH>é ±s¡T ø£ècÕí ‘·s+¡ –DÏ s¡÷|üø+£ $ì n_Ûq+~dü÷Ô ` neTsêe‹
#ê]Á‘·ø,£ eT‘· kÕ+düÿè‹ø£ $wüj÷· \‘√ s¡÷|üø+£ #Ój÷· ´*μμ ` nì nHêïs¡ì #ÓbÕŒqT ø£<!ä
á e÷≥ Äj·Tq eT]∫b˛˝Ò<äT. |üP]ÔkÕúsTT &Ó’¬sø£ºs¡T>± $»j·Tyê&É πø+Á<ëìøÏ sê>±H˚
C≤„|øü +£ #˚XÊs¡T. ªªneTsêe‹ ø£<\ä∏ μμ X¯+ø£s¡ eT+∫ dü‘´· +>±s¡T n|üŒ{ÏøÏ u§+u≤sTT $$<Ûuä ≤Û s¡‹
πø+Á<ëìøÏ ndæôdº+{Ÿ &Ó’¬sø£ºs¡T>± ã~© nsTT yÓ[¢b˛j·÷s¡T. Ç|ü&ÉT lìyêdüHé >±s¡T

neTsêsêeT+ s¡÷|üø+£ s¡÷bı+~+∫, <äsÙ¡ ø£‘«· + #˚jT· &É+ ø√dü+ u§+u≤sTT qT+∫ Äj·Tìï
|æ*#ês¡T. ÄeTsêe‹øÏ dü+ã+~Û+∫ |ü]XÀ<Ûqä , s¡#q· Hê≈£î n|üŒ–+#ês¡T. düV‰ü j·T <äsÙ¡ ≈£î&ç>±
sπ &çj÷Ó q≥T&ÉT, Á|üj÷Ó ø£Ô d”ìj·TsY nHÍq‡s¡T l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄qT ìs¡sí TT+#ês¡T. `
n|üŒ{À¢ Hê≥ø£XÊK ìsê«Vü≤≈£î&ÉT, Hê≈£î Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT, l Á|üV≤ü sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄,
H˚qT ø£*dæ neTsêe‹ yÓfi≤¢+. |ü+#êsêe÷˝À¢ ˇø£fqÆ… neTπsX¯«sê\j·T+ >∑T]+∫, <Ûsä D¡ øÏ √≥
XÊ‘·yêVü≤qbÕ\≈£î\ >∑T]+∫, neTsêe‹ dü÷|Ô +ü >∑T]+∫, kÕ~Ûø±]ø£+>± #ê˝≤ düe÷#ês¡+
dü+bÕ~+#ê+. nø£ÿ&É |ü⁄sêedüTÔ Á|ü<sä Ù¡ qXÊ\ n~Ûø±] l |æ.ÄsY.ø¬ . Á|ükÕ<é>±s¡T uÖ<äΔ
dü$ú s¡ ` <Ûs˚ y¡ ê<äT\ >∑T]+∫, dü÷|Ô +ü >∑T]+∫, $\TyÓq’ düe÷#ês¡+ Ç#êÃs¡T. neTπsX¯«sê\j·T
kÕúHê|ü‹ Ä\j·T #·]Á‘·, ns¡Ãq dü+Á|ü<ëj·÷\ >∑T]+∫ $düsÔ +¡ >± #ÓbÕŒs¡T. Ä j˚T&ÉT
Ä>∑dTü Hº \Ó ˝À ÁbÕs¡+_Û+∫q sT÷ |üì `nø√ºãs¡T qe+ãs¡T\ Hê{ÏøÏ ˇø£ ø=*øÏÿ e∫Ã s¡#q·
|üP]Ô #˚XÊqT. ákÕ] sT÷ s¡÷|üø±ìï kÕ<Ûës¡D πs&çjÓ÷ s¡÷|üø±\≈£î |üP]Ô _Ûqï+>±
ÁyêXÊqT. kÕ<Ûës¡D s¡÷|üø±\+fÒ : Voice-I, Voice -2 nì Ç<ä]› ì @s¡Œs¡∫ düe÷#ês¡+
yê]#˚‘· #Ó|Œæ dü÷,Ô eT<Û´ä eT<Û´ä ãj·T≥ #˚dTü ≈£îe∫Ãq Ç+≥sYeP´ uÛ≤>±\T #˚]Ã ` eT<Û´ä +‘·s¡
dü+^‘·+, ˇø£{° nsê bÕ≥, ñ+&˚ |ü<‹Δä .
n|üŒ{À¢ Äø±X¯yêDÏ &Ós¬’ ø£sº Y »qs¡˝Ÿ>± |üì#˚ùd l neTè‘·sêe⁄ wæ+&˚ eT+∫
ø±s¡´Áø£eT ìs¡«Vü≤D <ä≈îå£ &ÉT. Hê>∑|Pü sY øπ +Á<ä+˝À ø=+‘·ø±\+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± nqTuÛeÑ + ñqï
e´øÏ.Ô Äj·Tq e÷≈£î n|üŒ{À¢ ˇø£ dü÷#·q |ü+|æ+#ês¡T. &Ü≈£îýÓT+≥Ø\ ìs¡«Vü≤D |ü<‹Δä
e÷]Ã, &Ü≈£î´`Á&Üe÷ |ü<‹Δä ˝À eT]+‘· ø£fi≤‘·àø£+>± s¡÷bı+~+#ê\ì.
ì»y˚T ` neTsêsêeT+ ø±s¡´Áø£e÷ìï &Ü≈£î´`Á&Üe÷>± ÁyêXÊqT. n+fÒ ùdø£]+∫q
düe÷#ês¡+ Documentation øÏ dü+ã+~Û+∫q<˚. nsTT‘˚ ` Ä düe÷#êsêìï #Ó|Œü &É+˝À
Hê≥ø°j·T bÕÁ‘·\<ë«sê #Ó|æŒ+#·&É+. neTsêe‹ düe÷#ês¡+ #·]Á‘· ø£qTø£, Hê≥ø°j·T
\|òüTTdüìïy˚XÊ\T ≈£Ls¡Ã&É+ düeTdü´ø±˝Ò<äT. á s¡÷|üø£+˝À ø£ècÕíq~ ` BbÕ\~HÓï `
dü÷Á‘·<ës¡T&ÉT ` •esêÁ‹ ñ‘·‡e yêÚ≤´‘· ` ø±ø£ ` X¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· + ªªneTsêe‹ø£<\ä∏ μμ
qT+∫ eT÷&ÉT Hê≥ø°øs£ D¡ \T ` ø£*dæ yÓTT‘·+Ô >∑+≥eé~Û s¡÷|üø+£ .
]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡, ]ø±]¶+>¥ Hê{ÏøÏ u§+u≤sTT qT+∫ X¯+ø£s¡ eT+∫ dü‘´· + e#êÃs¡T.
Ç+<äT˝À BbÕ\~HÓï n~ÛcÕ˜‘· bÕÁ‘· ≈£L&Ü #˚XÊs¡T. Äj·Tq s¡#s· TT‘˚ ø±<äT Á|üXd¯ Ôü q≥T&ÉT
≈£L&Ü. Ç‘·s¡ bÕÁ‘·\˝À leT‹ |”dübÕ{Ï dü‘·é‹, l sêeT#·+Á<äø±X¯´|ü, l dæ.
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ Á|üuèÑÛ ‘·T\T Á|ü<ëÛ q ø£<≈ä∏ î£ \T>± ` Hê≥ø°jT· düìïy˚XÊ\˝À eT]ø=+<äsT¡
s¡+>∑d\úü , sπ &çj÷Ó q≥T\T q{Ï+#ês¡T. ]ø±]¶+>¥ ø±>±H˚ l dü‘´· + u§+u≤sTT yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
dü+^‘·|⁄ü neT]ø£\T, H˚|<ü ´äÛ |ü⁄ Effects, m&ç{+Ï >¥ |üqT\T dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]øÏ,
Hê≈£î n|üŒ–+#ês¡T. s¡÷|üø+£ |üPs¡sÔ TT Á|ükÕs¡yTÓ ,Æ $X‚wü Á|üX+¯ dü\T, Á|ükÕs¡+˝À ñ‘·eÔ T
Áπ>&ç+>¥ e#êÃsTT.
lìyêdüH>é ±s¡T á s¡÷|üø±ìï Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°\ s¡÷|üø£

$uÛ≤>∑+˝À |ü+bÕ\ì ìs¡sí TT+#ês¡T. &çôd+ãs¡T HÓ˝≤Ks¡T˝À>± &Û©ç ø¢ Ï |ü+bÕ*. &çôd+ãs¡T
23e ‘˚BøÏ Ç+^¢wßü , Væ≤+B nqTyê<ë\T |üPs¡sÔ TT e÷ #˚‹øÏ e∫Ãq≥Tº >∑Ts¡T.Ô düø±\+˝À
á s¡÷|üø+£ &Û©ç ø¢ Ï yÓ[b¢ ˛sTT+~ `
1982 |ò æ Á ãe] 25 Hê&É T &Ü≈£ î ýÓ T +≥Ø $uÛ ≤ >∑ + ˝À ªneTsêsêeT+μ
C≤rj·TkÕúsTT˝À Á|ü<eä∏ TãVüQeT‹ >¬ \T#·T≈£îqï≥Tº Á|üø≥£ q yÓ\Te&ç+~. Hê≈£î >=|üŒ Äq+<ä+
ø£*–+~. lìyêdüH>é ±s¡T Ç+<äT˝À bÕ˝§Zqï n+<ä]˙ n_Ûq+~+#ês¡T. Äø±X¯yêDÏ Ä#ês¡+
Á|üø±s¡+ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ , Ábı&ÉøHå£ é düuTÑÛ ´\T &Û©ç ¢ yÓ[¢ nø£ÿ&É »]π> ñ‘·‡e+˝À Ä |ü⁄s¡kÕÿsê\T
rdüTø√yê*. X¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· +, düV‰ü j·T≈£î\T dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, H˚qT Ábı&ÉøHå£ é düuTÑÛ ´\+.
Çø£ÿ&˚ ˇø£ ‘·e÷cÕ »]–+~. Äø±X¯yêDÏ b˛{°\ ìã+<Ûqä \ Á|üø±s¡+ Hê≥ø±ìø°,
dü+^‘· s¡÷|üø±ìø°, Á|ü‘´˚ ø£+>± s¡#s· TT‘·≈î£ q>∑<Tä |ü⁄s¡kÕÿs¡+, dü]|º ø¬æò {Ÿ ñ+{≤sTT. düè»Hê‘·àø£
ø±s¡´Áø£e÷ìø°, &Ü≈£îýÓT+≥ØøÏ s¡#·sTT‘·\≈£î |ü⁄s¡kÕÿsê\T+&Ée⁄. n+<äTe\¢ Ä ¬s+&ÉT
$uÛ≤>±\˝À s¡#s· TT‘·ì Ábı&ÉøHå£ é düuTÑÛ ´&ç>± #˚sÃ¡ e#·TÃ. ø±s¡´Áø£eT+ ªª≈£L´w”≥Tμμ ‘·j÷· s¡T#˚dqæ
l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ Hê ù|s¡T #˚sÃ¡ ˝Ò<Tä . n+<äTe\¢ Ä s¡÷|üø£ s¡#s· TT‘·>± &Û©ç ¢ O‘·‡yêìøÏ
yÓfi‚¢ neø±X¯+ >±ì, s¡#·sTT‘·>± Hê≈£î q>∑<äT |ü⁄s¡kÕÿs¡+ >±ì, ‘·|æŒb˛j·÷sTT.
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T @+ ø±s¡D+ #ÓbÕŒs√ Hê≈£î >∑Ts¡TÔ ˝Ò<Tä >±ì, lìyêdüHé >±s¡T #ê˝≤
H=#·TÃ≈£îHêïs¡T. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]ô|’ ø√|ü+ ≈£L&Ü ‘Ó#T· Ã≈£îHêïs¡T.
&Û©ç ˝¢ À ñ‘·‡e+ eTT–dæ Á{À|ò‘” √ $»j·Tyê&É #˚sêø£, Ä|òd” Tü ˝À Á|ü‘´˚ øÏ+∫ düuÑÛ
@sêŒ≥T #˚dæ ùdwº Hü Çé +õ˙s¡T dü‘´· Hêsêj·TD>±] #˚‘· y˚~ø£ MT<ä Á{À|ò” Hê #˚‹ øÏ|Œæ +∫ `
bòı{À\T rsTT+∫, $esê\‘√, bòı{À‘√ düV‰ü ` C≤rj·TkÕúsTT˝À Ç+^¢wßü ˝À Á|ü#T· ]‘·eTj˚T´
'Akashvani' |üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+|ü#d ˚ >æ ±ì XÊ+‹+#·˝<Ò Tä (Ä ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À sπ &çj÷Ó
ø±s¡´Áø£e÷\ Á|ü<ëÛ q $uÛ≤>±\ìï+{Ï˝Àq÷ 15 C≤rj·T kÕúsTT |ü⁄s¡kÕÿsê\T s¡#s· TT‘·>±
rdüT≈£îHêïqT. nsTT‘˚` eT∞¢ m|ü&É÷ l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±]‘√ Ä ø±s¡´Áø£e÷\≈£î
|üì#˚j·T˝Ò<äT)
ªneTsêsêeT+μ πs&çjÓ÷&Ü≈£îýÓT+{° s¡#·q≈£î Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£ C≤rj·T Á|ü<ÛäeT ãVüQeT‹ì `

$»j·Tyê&É ùdºwüHé &Ó’¬sø£ºsY l |æ.lìyêdüHéqT+∫ d”«ø£]düTÔqï <äèX¯´+ (1982)

ªneTsêsêeT+μ s¡÷|üø±ìøÏ ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ »s¡T>∑T‘·Tqï ø±\+˝À >∑T+≥÷s¡T XÊÅd>Ôæ ±
Á|üd<æ Tä &Δ q’Ó s¡+>∑d\úü Á|üj÷Ó ø£,Ô q≥T&ÉT Hêø=ø£ Á|ü‹bÕ<äq #˚XÊs¡T. 1972 ` 1973 ÁbÕ+‘ê\˝À
l dü‘´· + X¯+ø£se¡ T+∫ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À |üì#˚ùd ø±\+˝À ªVü≤]Vü≤s¡eTVü‰<˚eμ nH˚
>∑+≥eé~Û Hê≥ø£+ sπ &çj÷Ó Á|ükÕs¡+ ø√dü+ ÁyêXÊs¡T. Áyêj·T&ÉyT˚ ø±<äT— >∑+>∑qï‘ê‘· nH˚
Á|ü<ëÛ q bÕÁ‘· <Û]ä +∫ ˇø£ø‘£ ‘· «Ô· + ≈£L&Ü bÕ&Üs¡T. Ä Hê≥ø±ìøÏ #ê˝≤ eT+∫ ù|s¡T e∫Ã+~.
|üPC≤s¡T\T, <Ûsä à¡ ø£s\Ô¡ T, Á|üuTÑÛ ‘ê«~Ûø±s¡T\ dü+ã+<Û+ä ‘√ <˚yê\j·Tsê»ø°jT· + sT÷ Hê≥ø£+
Ç‹eè‘·+Ô . ªª≈£î\+ø±<äT >∑TD+ Á|ü<ëÛ q+μμ nì dü+<˚X+¯ . •yê\j·T+ H˚|<ü ´äÛ +.
Bìì s¡+>∑d\úü Hê≥ø£+>± s¬ +&ÉT>∑+≥\ eé~ÛøÏ ô|+∫ÁyêdæùdÔ Á|ü<]ä Ù+#ê\ì
ñqï<äì >∑T+≥÷s¡T XÊÅd>Ôæ ±s¡T X¯+ø£se¡ T+∫ >±]ì n&ç>±s¡≥. Äj·Tq ªÇ|ü&ÉT Hê e\¢ø±<äT—
lø±+‘·Xs¯ à¡ #˚ùdÔ HêøÏw+ºü μ nì #ÓbÕŒs¡≥. XÊÅd>Ôæ ±s¡T qqTï >∑{>ºÏ ± |ü≥Tº≈î£ Hêïs¡T.
XÊÅd>Ôæ ±]øÏ eTs=ø£ ø√]ø£ @eT+fÒ` á Hê≥ø±ìï @ ôd{Ï+º >∑T\T ˝Ò≈î£ +&Ü `
n_Ûqj·T+ <ë«sêH˚ ` Äj·÷ dü˝ú ≤\˝À ø£<»ä∏ s¡T>∑T‘·Tqï≥Tº dü+øπ ‘ê\ <ë«sê Áù|ø£≈å î£ \≈£î
Á|üj÷Ó >±‘·àø£+>± Á|ü<]ä Ù+#ê\ì `
düπs ` Äj·Tq ø√]q |ü<äΔ‹˝À 16 <äèXÊ´\‘√ s¡+>∑düú\ Hê≥ø£+ ÁyêXÊqT.
$»j·Tyê&É Vü≤qTeT+‘·sêj·T Á>∑+<∏ë\j·T+˝À ‘=* Á|ü<sä Ù¡ q »]–+~. nsTT‘˚ XÊÅd>Ôæ ±]
Á|üj÷Ó >∑+ $|ò\ü yÓTbÆ ˛sTT+~. n+<äTe\¢ Ä Hê≥ø£+ ø=+‘·ø±\+ eT÷\q |ü&+ç ~. ‘·sT¡ yê‘·
ø±\+˝À Hê $TÁ‘·T&ÉT bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ Ä yÓTT‘·+Ô Hê≥ø±ìï Hê\T>∑T s¡+>±\T>± Hê #˚‘·
eT∞¢ sêsTT+∫ ` Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À 40 es¡≈î£ Á|ü<sä Ù¡ q*ï ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. Hê J$‘·+˝À
ÁøÏøÿÏ ]dæq |òTü ≥q\‘√ q&ç∫q dü+e‘·‡sê\˝À 1982 dü+e‘·‡s¡+ ˇø£{.Ï `
Ä dü+e‘·‡s¡+, @{≤ ‹s¡Tej·÷´s¡T˝À »]π> ‘ê´>∑sê»ñ‘·‡yê\ >∑T]+N, dü+^‘·
Á‘·jT· +>± Á|üd<æ Tä ˝Δ q’… eTT>∑TsZ T¡ yêπ>jZ T· ø±s¡T\T l ‘ê´>∑sê»kÕ«$T, eTT‘·TkÔ Õ«$T BøÏ‘å T· \T,
XÊéTXÊÅdÔæ |ü⁄{Ïqº ‹s¡Tyês¡÷s¡T, >∑T]+N düsd¡ «ü r Á>∑+<∏ë\j·÷ìøÏ ì\j·TyÓTqÆ ‘·+C≤ePs¡T
>∑T]+N, ls¡+>∑+Ä~>±>∑\ <äøÏåD≤~ kÕ+düÿè‹ø£ πø+Á<ë\T dü+#ês¡+ #˚dæ $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+ ø√dü+ Á|ü‘´˚ ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T s¡÷bı+~+#·&+É ø√dü+ `ø£sêí≥ø£ dü+^‘· $<ë«+düT\T,
e÷ øπ +Á<ä+˝À XÊÅdj Ô” T· dü+^‘· Á|üj÷Ó ø£Ô l z˝Ò{Ï yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡T¢ >±]ì, qqTï, >±j·T≈£î&ÉT
eT˝≤¢~ dü÷]u≤ãTì, n‘·ì ‘·eTTà&ÉT Hêsêj·TDX¯sà¡ ˙, Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹ì ˇø£ ãè+<ä+>±
@s¡Œs¡∫, ` lìyêdt>±s¡T e÷ &Ós¬’ ø£sπº {Ÿ nqTeT‹ rdüT≈£îì ` |ü+|æ+#ês¡T.
y˚TeTT »qe] 8e ‘˚B sêÁ‹ ãj·T\T<˚] s¬ \’ T˝À ‘·+C≤ePs¡T≈£î Á|üj÷· DeTj·÷´+.
eTsêï&ÉT ñ<äjT· + 8.30 øÏ eTÁ<ëdüT ôd+Á≥˝Ÿ˝À ~>±+. Hê $TÁ‘·T\T l s¡eTD>±s¡T ø±s¡T
rdüT≈£îì ùdwº Hü øé Ï e#êÃs¡T. <ëdtÁ|üø±wt ¨≥˝À¢ |ò\ü Vü‰sê\T ø±ì∫Ã m>∑÷às¡T ùdwº Hü øé Ï #˚],
ñ<äj·T+ 9.40øÏ #√fi¯Hé mø˘‡Áô|dt˝À ãj·T\T<˚] e÷j·TesêìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&ÉqT+∫
‹s¡Tyês¡÷s¡TøÏ bÕdæ+»s¡Tã+&ç kÕj·T+ø±\+ 4.00 >∑+≥\øÏ. sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\ y˚fiø¯ Ï
‹s¡Tyês¡÷s¡T •yês¡TÁ>±eT+ #˚], X‚KsY˝≤&ç˝® À eTø±+ #˚XÊ+.

10e ‘˚B ñ<äjT· + ‘ê´>∑sêCÒX«¯ s¡kÕ«$T Ä\j·÷ìøÏ, ˙˝À‘·Œ˝≤+_ø£, neTàyês¡¢
Ä\j·÷\≈£î yÓ[¢ <ä]Ù+#ê+. ø£eT˝≤\j·T+ |ü⁄wüÿs¡|⁄ü ñ‘·sÔ |¡ ⁄ü M~Û˝À l mHé. ‘ê´>∑sê»Hé
>±]+{ÏøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+. nø£ÿ&É dü+^‘· Á‹eT÷s¡T\Ô ñ‘·‡edü+|òTü + yê]‘√ Ç+≥s¡÷«´\T,
ø°sqÔ¡ \T, ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. z˝Ò{>Ï ±s¡T ≈£L&Ü bÕ&Üs¡T. eTT‘·TkÔ Õ«$T BøÏ‘å T· \ eT+&É|+ü , l
‘ê´>∑sê»kÕ«$T, XÊéTXÊÅdTü \Ô T |ü⁄{Ïqº Çfi¯ó,¢ #·÷XÊ+. y˚T+ #·÷dæq Hê{ÏøÏ ‘ê´>∑sê»kÕ«$T
|ü⁄{Ïqº Ç\T¢ ≈£L*b˛sTTe⁄+~. ô|+≈£î{Ï\T¢. ` Ç~ ‘ê´>∑sê»kÕ«$T ‘ê‘· –]sê»ø£$ <äì
nø£ÿ&É yês¡T #ÓbÕŒs¡T.
sêÁ‹ |üPC≤ø±s¡´Áø£e÷\T, Sound effects, >∑TfiÀ¢ ]ø±s¡T¶ #˚dæ ˝≤&çø® Ï #˚sT¡ ≈£îHêï+.
e÷‘√ á Á|üj÷· D+˝À z˝Ò{>Ï ±] düreTDÏ ≈£L&Ü ñHêïs¡T.
11e ‘˚B ñ<äjT· + n+<äs+¡ ø£*dæ {≤ø°‡˝À ‘·+C≤ePs¡T Á|üj÷· DeTj·÷´+.
<ë]yÓ+≥ m<äTs¬ q’ Á|ü<X˚ Ê\T düd´ü XÊéT\+>± ñHêïsTT. bı˝≤\T, ø±\Te\T #·÷dü÷+Ô fÒ
e÷ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢, ø√qd”eT >∑Ts¡TÔø=#êÃsTT ` ñ<äj·T+ 9.30ø£˝≤¢ ‘·+C≤ePs¡T
ãdüT‡ kÕº+&é <ä>sZ∑ ¡ eTTì‡|ü˝Ÿ s¬ dtVº ≤ü ÖdtøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+.
nø£ÿ&É l ‹s¡Tbı+<äT]Ô yÓ+ø£fXÒ H¯ é >±]ì ø£\TdüT≈£îHêï+. ` Ä MT<ä≥ düsd¡ «ü r
eTVü≤˝Ÿ Á>∑+<∏ë\j·÷ìøÏ yÓ[¢ mHé. $X¯«Hê<∏ä+ nH˚ ñ<√´–ì ø£\TdüT≈£îHêï+. Äj·Tq
Á>∑+<∏ë\j·TeT+‘ê ‹|æŒ #·÷|æ+#ês¡T. >=|üŒ |ü]XÀ<Ûqä Á>∑+<∏ë\j·T+ n~. nH˚ø£ ‘êfi¯|Áü ‘·
Á>∑+<∏ë\T, n|ü⁄s¡÷|üyTÓ qÆ Ç‘·s¡ Á>∑+<∏ë\T nø£ÿ&É ñHêïsTT. ˇø£|ü &ÉT lj·TT‘·T\T y˚≥÷]
Á|üu≤Û ø£sX¡ ÊÅd>Ôæ ±s¡T, e÷qe*¢ sêeTø£èwüí ø£$>±s¡T e+{Ï ñ<ä+› &É |ü+&ç‘T· \T sT÷ Á>∑+<∏ë\j·÷ìï
XÀ~Û+∫, $\TyÓq’ ‘Ó\T>∑T |ü⁄düøÔ ±\qT n#·TÃ˝ÀøÏ ‘Ó#êÃs¡T. qHÓï#√&Éø$£ ª≈£îe÷s¡ dü+uÛeÑ μμeTH˚
n|ü⁄s¡÷|üø±e´+ ‘êfi¯|Áü ‘· Á|ü‹ì e÷qe*¢yês¡T ø£qT>=qï~ Çø£ÿ&ÉH!˚
nø£ÿ&É Äes¡D˝ÀH˚ ‘·+C≤ePs¡T Hêj·Tø£sêE\, eTVü‰sêh sêE\ uÛÑeHê\T
#·÷XÊ+. ˇø£$<Û+ä >± •~∏\ dæ‹ú ˝ÀH˚ ø£ì|æ+#êsTT. düsd¡ «ü r eTVü≤˝ŸøÏ yÓfi&¢¯ ÜìøÏ eTT+<äT>±H˚
»>∑‘Y Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ ãèVü≤BX¯«sê\j·÷ìøÏ yÓfi≤¢+. n<äT“¤‘· ìsêàD+. eTVü‰•\Œ+. sê»sêCÒX«¯ s¡
#√fi¯ó&ÉT ì]à+#ê&É≥. nø£ÿ&É q+~ eTVü‰kÂ+<äs´¡ +‘√ ñ+~. n≥Te+{Ï q+~ yÓu’ yÑÛ ê\qT
H˚qT ˝ÒbÕøÏ˝å À, sêeT|üŒ<˚yê\j·T+˝À, <äø±å sêeT ;ÛyT˚ X¯«sê\j·T+˝À e÷Á‘·yT˚ #·÷XÊqT.
ãèVü≤BX¯«sê\j·T •Ks¡+˙&É |ü&&É +É ñ+&É<ìä #ÓbÕŒs¡T. Ç≥Te+{Ï ãèVü≤‘Y ìsêàD≤\T
ns¡T<äT>± #·÷kÕÔ+.
düsd¡ «ü reTVü≤˝Ÿ Á>∑+<∏ë\j·T+˝À $$<Ûä ñ<√´>∑T\‘√ Ç+≥s¡÷«´\T ]ø±s¡T¶ #˚dTü ≈£îì
` eT]ø±ùd|ü⁄ Ä Äes¡D˝Àì uÛeÑ Hê\˝À ‹]>±eTT.
eT<Ûë´Vü≤ï+ y˚fi¯ ãj·T\T<˚] ‹s¡Tej·÷´s¡TyÓ[¢ l‘ê´>∑sê»kÕ«$T düe÷~Ûì ø±y˚Ø
rs¡+˝À <ä]Ù+#ê+. dü+^‘· Äsê<ÛHä √‘·‡yê\≈£î nø£ÿ&É uÛ≤Ø>± @sêŒ≥T¢ »s¡T>∑T‘·THêïsTT. `
sêÁ‹øÏ ‹]– ‘·+C≤ePs¡T˝Àì s¬ düTVº ≤ü ÖdüTøÏ e#˚ÃXÊeTT.
13e ‘˚B ñ<äjT· y˚T H˚qT, Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹ ø£*dæ ls¡+>∑+ Á|üj÷· DeTj·÷´+.

s¡+>∑Hê<∏käÛ Õ«$T Ä\j·T+ ˇø£ eTVü‰ ìsêàD+. Ä\j·÷ìøÏ @&ÉT ÁbÕø±sê\T.
∫Hêï, ô|<ä› eT] 15 ` 20 Ä\j·÷\T Ä ÁbÕø±sê\ q&ÉTeT ñHêïsTT.uÛÀ– |ü+&ÉT>∑
s¡+>∑Hê<∏kä Õ«$T Ä\j·T+˝ÀH˚ »]–b˛sTT+~. Ä eTVü‰ Ä\j·TÁbÕø±sê\˝À ˇø£ ÁbÕø±s¡+
M~Û˝À ñ+≥Tqï ` e÷ lìyêdüHé >±] eè<äΔ |æ‘s· T¡ *ï |ü\ø£]+#˚dæ `
‹s¡TyêDÏø±ÿe˝Ÿ˝À »+ãTπøX¯«s¡kÕ«$T, neTàyês¡\ <äsÙ¡ q+ #˚dTü ≈£îì, n<˚sêÁ‹øÏ
‘·+C≤ePs¡T #˚sT¡ ≈£îHêï+.
14e ‘˚B dü+Áø±+‹. ñ<äj÷· H˚ï n+<äs+¡ ‹s¡Tej·÷´s¡T #˚sT¡ ≈£îHêï+. es¡d>ü ±
]ø±]¶+>∑T\ |üì˝À |ü&Ü¶+. ‘ê´>∑sê»kÕ«$T yê]+{À¢ (‹s¡TeT+»q+M~Û˝À) Á|üeTTK dü+^‘·
$<ë«+düT\ >±q+, ñ+#Û·eè‹Ô, }πs–+|ü⁄˝À >±q+, düuÛ≤eT+&É|ü+˝À |ü+#·s¡‘·ïø°s¡Ôq\
>±q+... z¨! Ä ñ‘·‡yê\ dü+<äsÙ¡ q+ ˇø£ n|ü⁄s¡÷bÕqTuÛeÑ +. ôdeTà+>∑T&ç, m.¬ø.dæ.
q≥sê»Hé, ≈£îqï≈£îÿ&ç yÓ<’ ´ä Hê<∏Hä ,é z˝Ò{,Ï ˝≤\TZ&ç »j·TsêeTHé e+{Ï $<ë«+düT\T bÕ˝§ZHêïs¡T.
eT<Ûë´Vü‰ïìø£˝≤¢ ‘·+C≤ePs¡T e#˚ÃXÊeTT.
15e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ H˚qT, Á|üj·÷>∑ y˚<äe‹ ‹s¡Tej·÷´s¡T≈£î yÓfi≤¢+.
‘ê´>∑sê»kÕ«$T eT+~s¡+ |üPC≤]ì Ç+≥s¡÷«´ #˚dæ ` |ü+#·qBX¯«s¡, <Ûsä à¡ dü+es¡˙Δ Ä\j·÷\T
<ä]Ù+∫ ` Sound effects ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. Ä s√E sêÁ‹ z˝Ò{Ï >±] XÊÅdj Ô” T· dü+^‘· ø£#Ø˚ .
<äøDåÏ <˚X+¯ ˝À Äj·Tq XÊÅdj Ô” T· >±HêìøÏ m+‘·{Ï Ä<äsD¡ e⁄+<√, nø£ÿ&É #·÷XÊqT. ÁXÀ‘·\T
eT+Á‘·eTT>∑T˝Δ ’… $Hêïs¡T.
Ä sêÁ‹øÏ ‘ê´>∑sê»kÕ«$T yê] uÛÀ»Hê\ø=\Te⁄˝ÀH˚ uÛÀ»Hê\T |üP]Ô #˚dTü ≈£îì,
sêÁ‹øÏ n+<äs+¡ ‘·+C≤ePs¡T #˚sT¡ ≈£îHêï+.
16e ‘˚Bq ‘·+C≤ePs¡T düsd¡ «ü r eTVü≤˝Ÿ dü+düÿè‘· $uÛ≤>±ìøÏ #Ó+~q lìyêdüHé
>±]‘√q÷, |ü<àä HêuÛXÑ s¯ à¡ nH˚ Äj·Tq‘√q÷ ]ø±]¶+>∑T\T |üP]Ô #˚dTü ≈£îHêï+.
Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹, eT˝≤¢~ dü÷]u≤ãT, ‹s¡Teej·÷´s¡T yÓ[¢ ≈£îqï≈£îÿ&ç yÓ<’ ´ä Hê<ÛHä ,é
m.¬ø.dæ. q≥sê»Hé >±s¡\ Ç+≥s¡÷«´\T ]ø±s¡T¶ #˚dTü ≈£îe#êÃs¡T. Ä sêÁ‹ e÷ ãdü≈î£
dü+^‘· $<ë«+dü$TÁ‘·T\T m+.$. s¡eTDeT÷]Ô >±s¡T e∫Ã ø£*XÊs¡T.
17e‘˚B ñ<äjT· + z˝Ò{Ï >±]uÛ≤s¡´, Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹, dü÷]u≤ãT k˛<äsT¡ \T
ø£*dæ ls¡+>∑+yÓ[¢ eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.30øÏ ‹]– e#êÃs¡T ` yêfi¯ó¢ e#˚Ães¡≈î£ z˝Ò{Ï >±]‘√
dü+^‘· $<ë«+düT\ >∑T]+∫ ø£ãTs¡‘¢ √ Hê≈£î >∑&+ç ∫+~. kÕj·T+ø±\+ ‹s¡Tbı+<äT]Ô yÓ+ø£fXÒ H¯ é
>±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢+.
á dü+<ä&˝ç À dü+<ä&>ç ± ` ‘·+C≤ePs¡T˝ÀH˚ ñ+≥Tqï l kÕ«$THê<∏ä ÄÁ‘˚jT·
nH˚ dü+^‘· $<ë«+düTì Ç+{ÏøÏ ≈£L&Ü yÓ[,¢ Hêsêj·TDrs¡T\ú yê] ‘·s+¡ >±\T Äj·Tq #˚‘·
bÕ&ç+∫, ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. Äj·Tq, ‘·s+¡ >±\ >±qdü+Á|ü<ëj·T+ m]–q dü+^‘· ì|ü⁄DT\T
nì ‘Ó*dæ+~ Hê≈£î!
17e ‘˚B sêÁ‹ 10.30øÏ sêy˚TX¯«s¡+ ` eTÁ<ëdüT mø˘‡Áô|dt˝À ãj·T\T<˚] eTÁ<ëdüT

#˚sê+. eT∞¢ ls¡eTD>±s¡T ùdwº Hü øé Ï e#êÃs¡T. nø£ÿ&É qT+∫ ôd+Á≥˝Ÿ ùdwº Hü é #˚] *+ø˘
mø˘‡Áô|dt s¬ \’ T˝À $»j·Tyê&É≈î£ ãj·T\T<˚] 4 >∑+≥\T Ä\dü´+>± 18e ‘˚B sêÁ‹ 12
>∑+≥\≈£î #˚sê+. á s¬ \’ T >∑T+≥÷s¡T MT<äT>± <ë] eT[¢+∫ q&çbÕs¡≥. Á|üj÷· DÏ≈î£ \T
>∑T+≥÷s¡T ùdwº Hü ˝é À >∑T+|ü⁄\T>± s¬ \’ T˝ÀøÏ m>∑ã&ç Ä, sT÷, ]»s¡T«&ÉT ø£+bÕs¡Tº yÓT+≥¢˝ÀøÏ
‘√düT≈£î+≥÷ mπøÿXÊs¡T. ˇø£fÒ s=<ä. }|æsê&Éì s¡B.›
18e ‘˚B ‘Ó\y¢ êπsdü]øÏ Á|ü‹|üø±å \yê] nœ\uÛ≤s¡‘· düyTÓ à nì ‘Ó*dæ+~. Ä
düyTÓ à ø=+‘· $|ò\ü yÓTqÆ fÒº yês¡\Ô T e#êÃsTT.
$»j·Tyê&É y˚TØôdº˝≤¢ ø±˝ÒJ yÓqTø£ uÛ≤>±q ÄsY.{Ï.dæ. ø±\˙˝À 1979˝À
C≤qø°u≤\ H˚qT ø£*dæ ø=qï 400 >∑C≤\ Ç+{Ï dü\ú +˝À Ä<äsu¡ ≤<äsê>± @<√ ˇø£ kı+‘·
Ç\T¢ ñ+&Ü\H˚ C≤qø°u≤\ ñã˝≤≥+ e\¢, á 1982 »qe] 28e ‘˚Bq ∫qï W{ŸV≤ü ÖdtøÏ
X¯+≈£îkÕú|qü #˚dæ ` e÷]Ã 29e ‘˚B ns¡sΔ êÁ‹ >∑èVü≤Á|üyX˚ +¯ #˚XÊeTT. neTà Hêqï>±s¡T
OuÛj Ñ T· k˛<äsT¡ \T, #Ó˝\¢… T u≤e>±s¡T— C≤qø°u≤\ |ü⁄{Ï+º {Ï düuTÑÛ ´\T e#êÃs¡T. eTs¡THê &ÉT<äjT· +
dü‘´· Hêsêj·TDÁe‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫ n+‘·sêj·T+— n+<äTeT÷\+>± e÷ neTàø°, Hêqï>±]ø°,
‘=\T‘· C≤qø°u≤\ MT<ä, ‘·sy¡ ê‘· Hê MT<ä ÄÁ>∑V≤ü + ø£*– ` yê[¢<s›ä ÷¡ ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À
e÷ sTT+{ÏøÏ sêe&É+ e÷H˚XÊs¡T. (ˇø£kÕ] $»j·Tyê&É e∫Ã ≈£L&Ü ¨≥˝À¢ ~– Hê≈£î
ø£ãTs¡T #˚dæ |æ*|æ+#ês¡T ‘·|Œü , Ç+{ÏøÏ sê˝Ò<Tä ) Ä ø£<ä∏ Á|üdTü ‘Ô êìøÏ n˝≤ ñ+#·T<ë+.
ªªVü≤s¡V≤ü eTVü‰<˚eμμ Hê≥ø£+ >∑T]+∫ Ç+‘·≈î£ |üPs¡«+ ø=+‘· #ÓbÕŒqT ø£<!ä `
>∑T+≥÷s¡TXÊÅdÔæ >±s¡T sT÷ Hê≥ø£+ ]Vü‰s¡‡fi¯ó¢ e÷ Äø±X¯yêDÏÄes¡D˝À yÓqø£ yÓ|’ ⁄ü >± ñqï
fÒ_˝Ÿfì… ïdt s¡÷+˝À ìs¡«Væ≤+#·&+É yÓTT<ä\Tô|{≤ºsT¡ . ˇø£ s√Eq Á|üeTTK s¡+>∑d\úü Á|üj÷Ó ø£Ô
q≥T&ÉT, n|üŒ{À¢ ñkÕàìj·÷ $X¯«$<ë´\j·T+ ~∏jT˚ ≥sYÄsY‡º &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À ñ<√´–, l
#ê≥¢ lsêeTT\T >±s¡T ]Vü‰s¡‡˝Ÿ #·÷&É&ÜìøÏ e#êÃs¡T. ù|] $X¯«Hê<∏Xä s¯ à¡ , eT<ë›* eTTs¡∞ø£èwü,í
ø√≥ X¯+ø£ss¡ êe⁄, bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, n&É$ *+>∑sêEX¯sà¡ Á|üuèÑÛ ‘·T\T q≥T\T.
]Vü‰s¡‡˝Ÿ nsTTb˛j·÷ø£ lsêeTT\T>±s¡T qqTï |üøÿ£ ≈£î |æ*∫ ` ªªMTs¡T Hêø=ø£
|üì#˚dæ ô|{≤º*. ˇø£kÕ] ø±øÏHê&É sê>∑\sê?μμ ` nì ø√sês¡T. ` H˚qT ªn˝≤π>μ nHêïqT.
Äj·Tq 1982 |òÁæ ãe] 27e ‘˚B Hê&ÉT ø±øÏHê&É˝À Hê‘√ ndü\T $wüjT· + #ÓbÕŒs¡T.
n<˚eT+fÒ: Á|üeTTK Væ≤+B s¡#s· TT‘· yÓ÷Vü≤Hésêπøwt ªªÄcÕ&Ûé ø± @ø˘ ~Héμμ nH˚
Hê≥ø£+ Væ≤+B˝À ÁyêXÊs¡T. n~ eTVü‰ø£$ ø±[<ëdüT J$‘·+ Ç‹eè‘·+Ô >± q&ç#˚ Hê≥ø£+.
Ä Hê≥ø±ìï ‘Ó\T>∑T˝À Á|ü<]ä Ù+#ê\ì Äj·Tq ø√]ø£ `
ªªHê≈£î n+‘·>± Væ≤+B uÛ≤wüsê<äμμHêïqT. ªªH˚qTHêïqT ø£<ä! á Hê≥ø£+ MTπs
Áyêj·÷*μμ nì >∑{>ºÏ ± ø√] ` Ä Hê≥ø£+ n+‘ê $e]dü÷Ô bÕsƒ+¡ #Ó|Œæ q≥Tº $X¯<+ä >±
#ÓbÕŒs¡T. (ˇø£|ü &ÉT ª#·+Á<ä>T∑ |üμÔ ‘Ó\T>∑THê≥ø£+ Áyêdæq q+&É÷] •esêe⁄>±]øÏ »+<Ûë´\
•eqï XÊÅd>Ôæ ±s¡T Væ≤+BHê≥ø±ìï Ç˝≤π> bÕsƒ+¡ #Ó|Œæ ÁyêsTT+#ês¡ì $HêïqT) `
‘Ó\T>∑T Hê≥ø£+ Áyêj·T&ÜìøÏ ˇ|ü≈£îHêïqT. e÷]Ã HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ ` q÷õM&ÉT˝À

ø±˝ÒJ ˝…øÃ£ s¡sY $TÁ‘·T&ÉT mMT«j·T˝Ÿ (‘·sy¡ ê‹ø±\+˝À eTT‘ê´\ eTT>∑TZ dæìe÷ ìsêà‘·>±
Á|üd<æ Tä &Δ TÉ ) q÷õM&ÉT˝À ˇø£ kÕVæ≤‘·´ düu≈ÑÛ î£ ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. dæìe÷ q≥T&ÉT l ø=+>∑s¡
»>∑jZ T· ´ s¡#s· TT‘· ≈£L&É.. s¡M+Á<äHê<∏{ä ≤>√sY ø£$‘·\T ø=ìï ªs¡M+Á<ä^‘·μ ù|]≥ dü+Á|ü<ëj·T
|ü<´ä #·Ã+¤ <ë\˝À ‘Ó\T>∑T #˚XÊs¡T. Ä |ü⁄düøÔ +£ Ä$wüÿs¡D düuÑÛ n~.
ø£$ n»+‘ê Ä |ü⁄düÔø±ìï Ä$wüÿ]+#·>±` Äj·Tq, H˚qT, $eTs¡Ùø£ $TÁ‘·T&ÉT
{Ï.m˝Ÿ.ø±+‘êsêe⁄ Á|üdü+>±\T #˚XÊ+. Ä düe÷y˚XÊìøÏ n‹<ÛäT\T>± uÛÑ$T&çbÕ{Ï
»>∑Hêï<∏sä êe⁄>±s¡T, qy√<äjT· sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, ôdà’ ˝Ÿ, (|ü⁄sêD+, q+&É÷] e#êÃπsyÓ÷!
>∑Ts¡TÔ ˝Ò<Tä ) ˇø£ b˛©kÕ|òd” sü Y >±s¡T, eTÁ<ëdüT qT+∫ »>∑j Z T· ´ >±]‘√ ø£*dæ e∫Ãq `
ªø±>∑&Üμ nH˚ dæìe÷ |üÁ‹ø£ m&ç≥sY X¯sà¡ e#êÃs¡T.
sêÁ‹øÏ mMT«j·T˝Ÿ ô|<ä› bÕØº @sêŒ≥T #˚XÊ&ÉT. n»+‘ê >±s¡T, ø±>∑&Ü X¯sà¡ ,
ÁX¯ó‹ ‘·|Œü >± ` ôdà’ ˝Ÿ dü]#˚XÊ&ÉT ` ‘·q ù|s¡TqT kÕs¡øΔ +£ #˚d÷ü .Ô ` »>∑j Z T· ´>±s¡T m<äT≥
»]π> düìïy˚XÊ*ï #·÷dü÷Ô $H√~+#ês¡T.
»>∑j
Z T· ´ |ü<´ä s¡#q· ÁbÂ&Û+É >±q÷, düT+<äs+¡ >±qT ñ+&É&+É $X‚w+ü . ‘Ó\T>∑Tdæìe÷
q≥T\˝À kÕVæ≤‘·´ dü+kÕÿs¡+, Á|ü‘´˚ ø£ n_ÛsT¡ ∫, Ç<ä]› ˝ÀH˚ H˚qT #·÷XÊqT. ˇø£sT¡ ø=+>∑s¡
»>∑jZ T· ´ø±>±, s¬ +&Éeyês¡T l >∑TeTà&ç yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄.
e÷]Ã HÓ\˝À »]–q<˚ ˇø£ ∫qï $X‚w+ü #ÓãT‘êqT. Hê $TÁ‘·T\T uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï
»>∑Hêï<∏sä êe⁄>±s¡T ˇø£Hê&ÉT j·T<∏ë˝≤|ü+>± e÷{≤¢&TÉ ‘·÷ ` ªªlø±+‘Y >±s¡÷, MT Á|ües¡
@$T{Ï? ãTTwüß\T m+<äsT¡ ?μμ nì n&ç>±s¡T.
ny˚MT Hê≈£î ‘Ó*j·Te⁄. ø±˝ÒJ s√E˝À¢ >±ì, ô|[¢, ñ<√´>∑, dü+kÕs¡ j·÷Á‘·˝À>±ì
@Hê&É÷ H˚qT eT+∫#Ó&É¶\T, eTTVüAsêÔ\÷ #·÷dæqyêDÏíø±qT. ‹~∏yês¡ qø£åÁ‘ê\ ø√dü+
m|ü&É÷ ø±˝…+&ÉsY >±ì, |ü+#ê+>∑+ >±ì #·÷dæqyêDÏí ø±qT. »>∑Hêï<∏sä êe⁄ >±s¡T n&É>>∑ ±H˚
‘Ó\u¢ Àj·÷qT. ` ªª}]øÏH˚ n&ç>±qT. Hêqï>±]q&ç– ‘Ó\TdüTø√+&çμμ nHêïs¡T. ‘˚B Hê≈£î
u≤>± >∑Ts¡T.Ô e÷]Ã mì$T~ `.
H˚˙ dü+>∑‹ n&É>∑>±H˚ Hêqï>±s¡T qe⁄«‘·÷ Hêπødæ #·÷dæ ` ªªÄ Äsê Ç|ü
&Ó+<äTø£j÷· ´?μμ nHêïs¡T. n|üŒ{À¢ Hê yÓT&É˝À j·TCÀ„|Mü ‘·+ ≈£L&Ü ñ+&˚~ ø±<äT. dü+>∑‹
#ÓbÕŒqT. n|ü&Üj·Tq Ä $es¡+ #ÓbÕŒs¡T. ªªeTq~ l e‘·‡>√Á‘·+. |ü+#êπs¸jT· Á|ües¡. Ä
ãTTwüß\T: uÛ≤s¡eZ , #êéq, Ä|ü⁄ïyêq, Ws¡«, C≤eT<ä>T∑ ï\Tμμ nì. Á|ües¡ m+<äT≈£î ‘Ó*j·÷\+fÒ
|üPs¡«ø±\+˝À, $<ë´]ú>± yÓ[H¢ ê, ô|<äy› ê¬sq’ n|ü]∫‘·T*ï ø£*dæHê, |”sêƒ ~Û|‘ü T· \ <äsÙ¡ q+
#˚dHæ ê ` Áu≤Vü≤àDe´øÏÔ $~Û>± ‘·q Á|ües¡ #Ó|ü ≈£îì ªªnVü≤+ uÛÀ n_Ûyê<äjT˚ μμ nì |ü]#·jT· +
#˚dTü ø√e&É+ dü+Á|ü<ëj·TeTì #ÓbÕŒs¡T. n|ü&˚ e÷ ≈£î≥T+ã+ |üPs¡T«\ >∑T]+∫ ≈£L&Ü
$es¡+>± #ÓbÕŒs¡T. n+‘˚ø±<äT j·TCÀ„|Mü ‘· dü+Á|ü<ëj·T+ >∑T]+∫, <ëìì e÷s¡TÃø√e\dæq
dü+<äs“¡ +¤ ˝À |ü]+ƒ #·e\dæq eT+Á‘·+ >∑T]+∫ ≈£L&Ü #ÓbÕŒs¡T.
e÷]ÃHÓ\˝ÀH˚ ñ>±~ 26e ‘˚Bq e∫Ã+~. Ä dü+<äs¡“¤+ |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì

$XÊK|ü≥ï+ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+ ø£$ düyT˚ àfi¯q+ @sêŒ≥T #˚d+æ ~. Ç+<äT˝À l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±s¡T, q+&É÷] sêeTø£èwüeí ÷#ês¡´, uÛs’… e¡ j·T´, H˚qT, Ç+ø± $XÊK øπ +Á<ä
|ü]~Û˝Àì eT]ø=+<äsT¡ ø£e⁄\T bÕ˝§ZHêï+. ø£e⁄\+ Ábı<äT≥› sπ &çj÷Ó ùdwº Hü øé Ï yÓfi>¢¯ ±, ‘Ó\T>∑T
$uÛ≤>∑+ Á|üj÷Ó ø£Ô l $»j·TuÛ÷Ñ wüDX¯sà¡ e÷ |ü<ë´\˙ï eTT+<äT>± #·÷XÊs¡T. Hê ø£$‘·«+
∫qï~>± 3 1/2 ì$TcÕ\ eé~Ûπø dü]b˛‘·T+~. ø£$‘· ì&ç$ ø£˙dü+ nsTT<äT
ìeTTcÕ\T+&Ü\˙, ô|+∫ÇeTà˙ qqTï ø√sês¡T. ªªø£$‘· ì&ç$ nsTT<äT ì$TcÕ\T+&Ü\q&É+
øπ e\+ |ü]~Û ìsêíjT· ø£ dü÷Á‘·+. ñ+&çrsê\ì ìj·TeT+ ø±<äT. nsTTHê ì&ç$ ‘·–+Z #˚
M\T+&Ée#·TÃH˚yÓ÷>±ì, nqedüs¡+>± ô|+#·≈£L&É<äTμμ nì H˚qT yê~+#êqT. uÛ…’s¡ej·T´
ndü˝Ò ô|s’ò ÁY u≤+&é. qqTï düeT]Δ+#ê&ÉT. X¯sà¡ >±s¡T ø£$‘· ì&ç$ ô|+#·e\dæ+<˚ nHêïs¡T.
n|ü&Éøÿ£ &É ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ Hê $TÁ‘·T\T l <˚efi¢̄ u≤\ø£èwü>í ±s¡T. ªªH˚˙ ø£$‘·
Ç˝≤π> #·<Tä e⁄‘êqT. MT≈£î nuÛ´Ñ +‘·sy¡ TÓ ‘Æ ,˚ sêe&É+ Ä|òd” &t ÷É ´{° ˝…øÿ£ ˝À e#êÃqT>∑qø£, e÷
ùdwº Hü øé √dü+ ˇø£{Ï s¬ +&ÉT ]ø±]¶+>∑T\T #˚dTü ≈£îyÓ[b¢ ˛‘êμμqì #ÓbÕŒqT. ` Äj·Tq qy˚«dæ
ªªMT sTTwüº Á|üø±s¡yT˚ ø±ìe«+&ç. MTs¡T $&ç∫ô|{Ïqº ˇø£{qÏ ïs¡ ì$TcÕ\T, Ç+ø√ ø£$øÏ uÀqdt>±
e~˝Ò<ë›+μμ ` nì dü]› #Óù|ŒXÊs¡T.
Ä s√E kÕj·T+ø±\+ kÕ+ãeT÷]Ô Vü‰\T˝À ø£$ düyT˚ àfi¯q+ »]–+~. eTØ
O‘·ÿèwüdº yü T˚ àfi¯q+ ø±<äT >±˙, ˇø£{Ï s¬ +&ÉT ø£$‘·\T e÷Á‘·yT˚ u≤>∑THêïsTT. Ä sêÁ‹ ø±≥÷]
$»j·TkÕs¡~,Û∏ (|æ‘è· eq+ qe˝≤ s¡#s· TT‘·) nã÷“] >√bÕ\ø£èwü,í #·+<äT düTu≤“sêe⁄, n‘·\Ô ÷]
qs¡d+æ Vü‰sêe⁄, ø=‘·|Ô *ü ¢ leTHêïsêj·TD ` n+<äs+¡ ø£*dæ ø√˝≤Vü≤\+>± ªªsêÁ‹ sπ e+
e´s¡+d”‘μY μ nqï+‘·>± ø±\πø|å +ü »]|æ+#ê+.
Ä dü+e‘·‡s¡+ »qe] 25 ì+∫ y˚T+ Á|ükÕs¡+ #˚dqæ ˇø£ $X‚wü <ÛësêyêVæ≤ø£
>∑T]+∫ ` ˇø£ÿkÕ] yÓqøÏÿ yÓ*¢ ` #Ó|⁄ü ‘êqT. ‘Ó\T>∑T ø£<ë∏ kÕVæ≤‘·´+˝À Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ ø£<\ä∏ T
m+∫ s¡÷bı+~+∫q ø±s¡´Áø£eT+ ªø£<∏ëeT+<ës¡+μ. 40 yêsê\bÕ≥T n$∫Ã¤qï+>±,
$»j·Te+‘·+>± q&ç∫+~. n\Hê{Ï Ä#·+≥ kÕ+U≤´j·Tq X¯sà¡ >±] ªª\*‘·μμ (1909 Hê{Ï
ø£<)ä∏ ‘√ ÁbÕs¡+_Û+∫, sê#·ø=+&É $X¯«Hê<∏Xä ÊÅd>Ôæ ±] ªªe÷$T&ç #Ó≥Tºμμ ø£<ä∏ es¡≈î£ $ì|æ+#êeTT.
M{Ïì e÷ øπ +Á<ä ø£fi≤ø±s¡T\T ø=ìï $ì|æ+#·>±` ø=~› ø£<*ä∏ ï l ø±ø£sê\, m+.dæ.<ëdt,
$qïø√≥ sêeTqï |ü+‘·T\T e+{Ï s¡+>∑d\úü q≥T\T $ì|æ+#ês¡T. á ø£<\ä∏ Á|ükÕs¡ Áø£eT+˝ÀH˚
` eT˝≤¢~ sêeTø£èwüí XÊÅdæÔ >±] ªªø£ècÕírs¡+μμ qe\ ñwül $ì|æ+#·>± ` l bÕ<ä
düTÁãVü≤àD´XÊÅd>Ôæ ±] ªe&É¢ –+»\Tμ $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD >±] ªVü‰Vü‰ VüAVüAμ qe\\T
H˚qT $ì|æ+#êqT ` e+<ä\ eT+~ ÁXÀ‘·\T á Á|ükÕsê*ï n_Ûq+~dü÷Ô ˝ÒK\T ÁyêdüT+Ô &˚yês¡T.
eT∞¢ Á|üdTü ‘Ô êìøÏ` n+fÒ ` $XÊK ø£$ düyT˚ àfi¯q+ ‘·sT¡ yê‘· ø±˝≤ìøÏ e<ë›+.
Hê≈£î dæìe÷ bÕ≥\T Áyêj·÷\H˚ ñã˝≤≥+ ñ+<äì #ÓbÕŒqT ø£<!ä ` Ç|ü&Ü düeTj·T+
e∫Ã+~. @Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À l u≤|ü⁄ s¡eTD ‘·eT ø=‘·Ô ∫Á‘·+˝À ˇø£ bÕ≥ Áyêj·T&ÜìøÏ qqTï
eTÁ<ëdüT |æ*|æ+#ês¡T. yê] ª∫Á‘· ø£\Œqμ Ä|òd” Tü ˝À 24e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î\T

ø¬ .$. eTVü≤<˚eHé >±]ì |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. `
ªªu≤D° @MT eTT+<äT>± Çe«qT. MT≈£î q∫Ãq≥Tº
‘êfi≤ìøÏ ≈£î~πs˝≤>∑ bÕ≥Áyêj·T+&ç #ê\Tμμ`
nHêïsêj·Tq. nsTT‘˚ u≤|ü⁄>±s¡T ˇø£ flute bit
$ì|æ+∫ ªªÇ~ bÕ≥˝À Á|ü<Ûëq+>±, Theme
Music >± ≈£L&Ü edüT+ Ô ~. á Musical Note
l u≤|ü⁄, s¡eTD lines ˝À bÕ≥ ñ+&˚˝≤>∑ #·÷&É+&ç nHêïs¡T.
25, 26 ‘˚B˝À¢ s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT Versions ÁyêXÊø£,
ø±e\dæq |ü<‹Δä ˝À bÕ≥ ≈£î~]+~. ÁyêdüTqÔ ï|ü&ÉT Á|üøÿ£ H˚ ls¡eTD ≈£L&Ü ñHêïs¡T. ∫Á‘·ø\£ Œq
Ä|òd” Tü ˝ÀH˚ bÕ≥ ÁyêXÊqT. u≤|ü⁄>±s¡T, s¡eTD>±s¡T #ê˝≤ u≤>∑T+<äHêïs¡T. y˚T 11e ‘˚Bq
$»j·T >±¬sH¶ ‡é dü÷&º j ç ÷Ó ˝À bÕ≥ ]ø±]¶+>¥ |üP]Ô #˚XÊs¡T. mdt.|æ. u≤\düTÁãVü≤àD´+,XË\’ »
bÕ&Üs¡T. dæìe÷ ù|s¡T ªø£ècÕíe‘ês¡+μ kÕ+|òæTø£ ∫Á‘·+. BìøÏ ‘·$Tfi¯eT÷\+ dæìe÷
ªsêC≤+>∑+μ. ‘Ó\T>∑T˝À ø£èwü,í l<˚$, $»j·TXÊ+‹, C….$. s¡eTDeT÷]Ô, l<Ûsä Y Á|ü<ëÛ qbÕÁ‘·\T.
` Ç<˚ H˚qT yÓTT<ä{kÏ Õ]>± bÕ≥ Áyêdæq dæìe÷.
@Á|æ˝Ÿ˝ÀH˚ ∫e] s√E H˚qT, e÷ sπ &çj÷Ó q≥T&ÉT l q+&É÷] düTu≤“sêe⁄ >±s¡T
$XÊK|ü≥ï+˝À ª$XÊK kÕVæ≤‹μ yês¡T ìs¡«Væ≤+#˚ s¬ +&ÉT s√E\ kÕVæ≤‘·´ düu\ÑÛ ≈£î yÓfi≤¢+.
n~ >∑D|ü‹sêE n#·T´‘·sêeTsêE, uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï sêeT>√bÕ\+ Ä<Û«ä s¡´+˝À q&ç#˚ kÕVæ≤‘·´
dü+düú `.
sêj·T˝Ÿ ˝≤&ç® nH˚ #√≥ düu≈ÑÛ î£ e∫Ãq n‹<∏Tä \≈£î @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. ns¡sú êÁ‹øÏ
$XÊK #˚sê+.
y˚T 1, 2 ‘˚B\˝À düu\ÑÛ T u≤>±H˚ »]>±sTT. $X‚weü T˝≤¢, bÕ\>∑T$Tà |ü<àä sêE>±s¡T,
sê#·ø=+&É $X¯«Hê<∏Xä ÊÅdÔæ >±s¡T e÷ >∑~øÏ e∫Ã sêÁ‹ y˚fi˝¯ À¢ ø±\πø|å +ü #˚jT· &É+.
s¬ +&Ée ‘˚B ñ<äjT· + e÷ $TÁ‘·T\T dü+≈£î bÕbÕsêe⁄ >±s¡T |ü&eÉ e+{Ï ô|<ä›
ø±s¡T ≈£î<äsÃ¡ >± ø£$ ÇkÕàsTT˝Ÿ >±s¡T, H˚qT, bÕbÕsêe⁄>±s¡T kÂ]dt >±]ì #·÷&É&ÜìøÏ
;ÛeTTì|ü≥ï+ ãj·T\T<˚sê+. düeTTÁ<ä|⁄ü ˇ&ÉT¶ s√&ÉT.¶ #·\ì¢ y˚fi¯ <äèXÊ´\T #ê˝≤ u≤>∑THêïsTT.
;ÛeTTì|ü≥ï+ nq>±H˚ Hê≈£î #·\+>±] ªJ$‘ê<äs¡Ù+μ qe\ >∑Ts¡TÔø=düTÔ+~.
<˚•ø±#ê], ˝≤\dü, m+‘· ∫Á‘·yÓTÆq bÕÁ‘·\T! qe\˝À ;ÛeTTì|ü≥ï+ düeTTÁ<ä <äèXÊ´\T
u…+>∑|ü⁄{ÏºkÕÔsTT.
kÂ]dt m+‘√ n_Ûe÷q+>± eTeTà*ï Ä<ä]+#ês¡T. #·\+>±]ì H˚qT ø£\eH˚
˝Òø£b˛j·÷qT! 1961 qT+∫ @&˚fi¯ó¢ ñ‘·Ôsê\T sêdæ!! ` kÂ]dt>±s¡T #ÓbÕŒs¡T. #·˝≤ìøÏ
H˚q+fÒ n_Ûe÷qeTì! ` ÄyÓT ÄÁX¯eT+ Á|üXÊ+‘·+>± #ê˝≤ u≤>∑T+~. eT‘· >∑Ts¡Te⁄\
|”sêƒ \˝≤>± u…<Tä s¡T |ü⁄{Ï+º #·˝<Ò Tä . #ê˝≤ùd|ü⁄ ø£ãTs¡T¢ #Ó|Œæ $XÊK≈£î ‹]– e#˚ÃXÊ+`
‘·+C≤ePs¡T yÓ[¢ e∫Ãq+<äT≈£î H˚qT u≤ø°e⁄qï ªª‘·+C≤|ü⁄s¡ düs¡dü«‹μμ nH˚

&Ü≈£îýÓT+{Ø ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ s¡#q· |üP]Ô #˚XÊqT. H˚qT nø£ÿ&ç qT+∫ ‘Ó#T· Ã≈£îqï düe÷#ês¡yT˚
ø±ø£, lìyêdüHé>±s¡T eT]+‘· düe÷#ês¡+ Ç#êÃs¡T. Ç~ düs¡dü«‹ eTVü≤˝Ÿ Á>∑+<∏ë\j·T
yÓu’ eÑÛ + ‘Ó*j·T#Óù|Œ s¡÷|üø+£ . Ç+<äT˝À l z˝Ò{Ï >±] kÕj·T+‘√ #˚]Ãq Á|ü‘´˚ ø£ n+X¯+ :
XÊVü≤J eTVü‰sêE s¡∫+∫q ªª|ü\ø¢ Ï ùdyê Á|üã+<Û+ä μμ Á|üÁøÏjT· ˝À` ªªX¯+ø£s¡ |ü\ø¢ ùÏ dyêÁ|üã+<Û+ä μμ
qT+∫ ^‘ê\qT #˚sêÃ+. ` ]ø±]¶+>¥ dü+<äs“¡ +¤ >± l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T düV‰ü j·T|ü&>É ±
` m&ç{+Ï >¥ H˚H˚ #˚XÊqT. H˚qT eTqdüT‡˝À nqT≈£îqï Perfection ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä .
pHé HÓ\˝À ` l #ê≥¢ lsêeTT\T >±]øÏ H˚qT e÷≥ Ç∫Ãq Á|üø±s¡+ ªÄcÕ&Ûé
ø± @ø˘ ~Héμ Hê≥ø£+ MT<ä ≈£Ls√Ãe\dæ e∫Ã+~. Äj·Tq Ç<˚|ìü ô|≥Tº≈î£ ì $»j·Tyê&É
e∫Ã yêdüT<˚e ¨≥˝À¢ >∑~ ≈£î~]Ã qqTï ÄVü‰«ì+#ês¡T.
pHé HÓ\ 3e ‘˚B qT+∫ 7e ‘˚B es¡≈£î Äj·Tq ñuÛÑj·T y˚fi¯\ ≈£Ls¡TÃì
eT÷\Hê≥ø±ìï ø=ìï uÛ≤>±\T>± $&É>={Ïº ` ˇø=ÿø£ÿ |üP≥ ˇø=ÿø£ÿ uÛ≤>∑+ bÕsƒ+¡ #Ó|Œü &É+,
s¬ +&Ée |üP≥ H˚qT ‘Ó\T>∑T Hê≥ø£+ Áyêj·T&É+... @ø£<ëÛ {Ï>± |üPs¡sÔ TT+~. ∫e]s√Eq
yÓTT‘·+Ô Hê≥ø£+ Ç<äs› +¡ ≈£Ls¡TÃì |üP]Ô>±#·<Tä e⁄≈£îHêï+. ‘Ó\T>∑T Hê≥ø£+ u≤>± e∫Ã+<äì
dü+‘√wæ+∫ ` Çø£ Á|ü<sä Ù¡ q ø±s¡´Áø£e÷\T ÁbÕs¡+_Û+#ê\ì Äj·Tq ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓ[¢ b˛j·÷s¡T.
nø£ÿ&É≈£î #˚sêø£ ª]|üs¡ºØμ $TÁ‘·T\ dü\Vü‰\T ≈£L&Ü |ü]>∑Dq˝ÀøÏ rdüT≈£îì,
ø=~›e÷s¡TŒ\T dü÷∫+N, eT÷&ÉT Hê\T>∑T XÀ¢ø±\T #˚sÃ¡ &É+ >∑T]+∫ #·]Ã+N, ` Hê≥ø±ìøÏ
‘Ó\T>∑T˝À ªÄcÕ&ÛÉ y˚T|òüT+μ nH˚ ù|s¡T ìs¡ísTT+#ês¡T. @$T e÷s¡TŒ\T #˚dæHê qqTï
dü+Á|ü~+#·≈î£ +&Üq÷, Hê düeTà‹ ˝Ò≈î£ +&Üq÷, Äj·Tq #˚jT· ˝Ò<Tä . s¡#s· TT‘·øÏ Äj·Tì#˚Ã
>ös¡e+ n+‘·{~Ï . `
pHé 8e ‘˚Bq` eTÁ<ëdüT qT+∫ dæìe÷ <äsÙ¡ ≈£î&ÉT l »+<Ûë´\ yÓ+≥H˚ qqTï
s¡eTàì ø£ãTs¡T #˚XÊs¡T. sêÁ‹øÏ ãj·T\T<˚s‘¡ êq+fÒ, lìyêdüHé >±s¡T ‘·q≈£î Á|ükÕs¡+ ø√dü+
n+‘·ÁøÏ‘y· T˚ n&ç–q bÕ≥ ÁyêdæÇ∫Ã yÓfie¢¯ THêïs¡T. y˚<eä ‹ e÷ sTT+{ÏøÏ e∫Ã ≈£Ls¡TÃ+~,
sêÁ‹ s¬ \’ TøÏ yÓfifl‚ eé~Û˝À bÕ≥ Áyêdæ Ç#êÃqT.
n˝≤ Áyêdæ yÓ[q¢ bÕ≥ø=ø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+~. n~ es¡¸ ãTT‘·Te⁄qT ˇø£ |ü˝≥¢… ÷]
ne÷àsTT dü+<ä&‘ç √ b˛*Ã` Áyêdæq bÕ≥. Á|üd<æ Δä Væ≤+<ä÷kÕÔ˙ y˚DT $<ë«+düT\T, n|üŒ{À¢
|ò*æ yéT‡ &ç$»Hé˝À dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î\T, l @\÷Ã] $»j·Tsê|òTü esêe⁄ >±s¡T ˇø£ ø£#Ø˚ ø√dü+
$»j·Tyê&É edüT+Ô fÒ, Äj·TqqT u§+u≤sTT qT+#˚ dü+Á|ü~+∫ ªªáe÷dü|⁄ü bÕ≥μμ ø±s¡´Áø£eT+
ø√dü+ u≤D° ≈£Ls¡ÃeTì lìyêdüHé >±s¡T ø√] ˇ|æŒ+∫, Ä bÕ≥ Hê #˚‘· ÁyêsTT+#ês¡T. H˚qT
ªªHÓ\e+ø£μμ dæìe÷ bÕ≥\ ]ø±]¶+>¥ |üP]Ô #˚dTü ≈£îì $»j·Tyê&É˝À Ä|òd” Tü ≈£î e#˚Ãdü]øÏ
dü+^‘·+ dü÷&º j ç ÷Ó ˝À bÕ≥ ]ø±]¶+>¥ dü+<ä&>ç ± ñ+~. $»j·Tsê|òTü esêe⁄>±s¡T Orches-
tra condut #˚dTü + Ô fÒ >√bÕ\s¡‘ï· + >±s¡T bÕ&ÉT‘·THêïs¡T. ` ªª‹s¡THêfi¢̄≈î£ ‘·s˝¡ §#˚Ã ø£HïÓ
|æ\˝¢ ≤ yÓTs¡T|ü⁄\‘√ yÓT]dæ+~ yêqø±s¡Tμμ ` nH˚~ |ü\$¢ . á dü+<äs“¡ +¤ >± Ç+ø√ eTT#·Ã≥

≈£L&Ü #ÓbÕŒ*. á bÕ≥ Ä¬sÿÅkÕº ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ nìï <äX\¯ T <äX\¯ T>± ]ø±s¡T¶ #˚dTü HÔ êïs¡T, Hê
$TÁ‘·T\T l sêeTeT÷]Ô >±s¡T. n|üŒ{ÏøÏ bÕ≥ eT÷&Ée fÒø˘ ø±uÀ\T »s¡T>∑T‘√+~. nìï
fÒ≈£î\T Äj·Tq ]ø±s¡T¶ #˚XÊs¡T. bÕ≥ z.¬ø. nqï ‘·s¡Tyê‘· n~ ≈£L&Ü rdüT≈£îì,
$»j·Tsê|òTü esêe⁄ >±] #˚‘· Äj·Tq bÕ≥øÏ m+#·T≈£îqï sê>∑+ ø±s¡D≤\÷, Hê #˚‘· Ä bÕ≥
n˝≤π> Áyêj·T&ÜìøÏ ø±s¡D≤\÷ ≈£L&Ü e÷{≤¢&+ç ∫ ]ø±s¡T¶ #˚dTü ≈£îHêïs¡T. á düs+¡ C≤e÷‘√
lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ªªˇø£ bÕ≥ |ü⁄{Ï+º ~μμ nH˚ ˇø£ n<äT“¤‘· ø±s¡´Áø£eT+ ‘·j÷· s¡T #˚XÊs¡T.
Á|ükÕs¡+ #˚XÊs¡T.
Ä ‘·sT¡ yê‘· Ä bÕ≥ sπ &çj÷Ó ˝À |ü\T |üsê´j·÷\T Á|ükÕs¡yTÓ Æ Hê≈£î eT+∫ ù|s¡T
‘Ó∫Ã+~. n˝≤>∑ l $»j·Tsê|òTü esêe⁄ >±s¡T Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T\j·÷´s¡T.
9e ‘˚B ñ<äjT· + 11 >∑+≥\ qT+∫ 14e ‘˚B sêÁ‹ es¡≈î£ ªHÓ\e+ø£μ dæìe÷
ø√dü+ l »+<Ûë´\ yÓTT‘·+Ô Äs¡T bÕ≥\T ` Hê #˚‘· ÁyêsTT+#ês¡T. l s¡yT˚ wt Hêj·TT&ÉT
>±s¡T dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î\T. Äj·Tq ≈£L&Ü eTT+<äT>± u≤D°\T Çe«≈£î+&Ü H˚qT bÕ≥\T ÁyêXÊø£H˚
u≤D°\T ≈£LsêÃs¡T `
16e ‘˚B sêÁ‹ ` H˚qT ãdü #˚dTü qÔ ï bÕyéTÁ>√yé ¨≥˝Ÿ˝À eTs=ø£ s¡÷yéT ì+∫
s¡#s· TT‘· ÄÁ‘˚jT· >±s¡T bò˛Hé #˚d,æ ªªqTe⁄« Hê >∑~øÏ ekÕÔyê? H˚qT sêHê?μμ nì n&ç>±s¡T.
ªªÇ|ü&ÉT sêÁ‹ 12 >∑+≥˝…+’ ~. H˚H˚ ekÕÔqT ˝…+&çμμ nHêïqT. nsTT‘˚ H˚qT >∑~ ‘êfi¯+ y˚dæ
ãj·T\T<˚sπ ˝À>± Äj·TH˚ e#˚ÃXÊs¡T. n<˚s√E ñ<äjT· + qT+∫ C…$T˙ ]ø±]¶+>¥ ~∏jT˚ ≥sY˝À
ªHÓ\e+ø£μ bÕ≥\ ]ø±]¶+>¥ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ÄÁ‘˚jT· , cÕe⁄ø±s¡TC≤qøÏ, $X¯«Hê<∏é Á|üuèÑÛ ‘·T\T
e#êÃs¡T. n|ü&˚ Äj·Tq‘√ Hê |ü]#·jT· +.
Ä ns¡sú êÁ‹ Hê >∑~˝ÀøÏ edü÷HÔ ˚ qqTï n_Ûq+~+#ês¡T. ` ªª¬s+&√ dæìe÷πø
dæ+–˝Ÿ ø±s¡T¶ kÕ~Û+#êe⁄μμ n+≥÷ Hê uÛÑT»+ ‘·{≤ºs¡T. n~ n+‘·{Ï $X‚wüeTì Hê≈£î
‘Ó*j·T<äT. n˝≤ ø£ãTs¡˝¢ À |ü&ç Ä ≈£Ls√Ãe&É+ ≈£Ls√Ãe&É+ ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTT Hê\T¬>b’ ˛sTT+~.
Äj·Tq Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T˝…b’ ˛j·÷s¡T.
18e ‘˚B es¡≈î£ C…$Tì ]ø±]¶+>¥ dü÷&º j ç ÷Ó ˝À |üì»]– ` 19e ‘˚Bq e÷Á‘·+
‘√\Tu§eTà˝≤≥ bÕ≥ ˇø£{,Ï ø=ìï |ü<ë´\T, uÛsÑ D¡ Ï ]ø±]¶+>¥ dü÷&º j ç ÷Ó ˝À »]>±sTT.
ôdô|+º ãs¡T˝À l »+<Ûë´\ eT∞¢ ø£ãTs¡T#˚XÊs¡T. á kÕ] ª¬s+&ÉT C…fifl¯ d”‘μ· nH˚
dæìe÷ ø√dü+. dü+^‘· <äs¡Ù≈£î\T s¡y˚TwtHêj·TT&ÉT >±πs! ` n|üŒ{À¢ Á|üeTTK ìsêà‘·
»j·Tø£èwü>í ±]+{À¢ ≈£Ls¡TÃì bÕ≥ ÁyêXÊqT. á bÕ≥ 27e ‘˚Bq ]ø±]¶+>¥ nsTT+~.
<äsÙ¡ ≈£î\T dæ+^‘·+ lìyêdüsêe⁄>±] ˇø£ ∫Á‘êìøÏ ≈£L&Ü H˚qT bÕ≥ Áyêj·Te\dæq e÷≥.
n~ ø±s¡D≤+‘·sê\ e\¢ »s¡>˝∑ <Ò Tä .
Ä s√E˝À¢H˚ e÷ lìyêdüHé >±s¡T ø√s¡>± H˚qT Á|ükÕs¡+ ø√dü+ Áyêdæq eTs=ø£
bÕ≥, CÒdTü <ëdüT, yêD°»j·Tsê+ bÕ&É>±` eTÁ<ëdüT øπ +Á<ä+˝À ]ø±s¡s¶ TT nø√ºãs¡T 12e
‘˚BHê{ÏøÏ e÷ $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ #˚]+~. ø£èwüÁí |ükÕ<é nH˚ dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î&ÉT u≤D°
≈£LsêÃs¡T. #ê˝≤ u≤>∑T+<äì n+‘ê n_Ûq+~+#ês¡T.
$»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± lìyêdüHé >±s¡T mH√ï ø±s¡´Áø£e÷\T e÷ øπ +Á<ä+
‘·s|¡ ⁄üò q ãj·T≥ }fi¢̄˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡ì Ç‘·'|üPs¡«+ #ÓbÕŒqT.
n≥Te+{Ï n|üPs¡«ø±s¡´Áø£e÷\˝À Äj·Tq ø¬ ØsY˝À ∫es¡>±, `qe+ãs¡T 28e
‘˚Bq $»j·Tyê&É eTTì‡|ü˝Ÿ ùd&º j ç T· + Á>ö+&é‡˝À n‘·´+‘· uÛ≤Ø>± ìs¡«Væ≤+∫q` ªC≤q|ü<ä
ø£fi≤y˚Tfi¯μ Á|ü‘˚´ø£+>± ù|s=ÿq<ä–q~. 16 s¡ø±\ C≤q|ü<ä <äèX¯´ Á|üÁøÏj·T\˝À C≤q|ü<ä
sêe÷j·TDÁ|ü<sä Ù¡ q. ` Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ˇ>∑TøZ <£ ,ä∏ s¡T+»ø£<`ä∏ eTØ n<äT“¤‘+· >± sêDÏ+#êsTT.
∫e]~ nq&É+ m+<äTø£+fÒ, Ä HÓ\ 30e ‘˚Bq Äj·Tq |ü<Mä $s¡eTD »]–+~. Ä s√E
sêÁ‹ Äj·Tq |ü≥¢ düV≤ü » n_Ûe÷q+‘√ ô|<ä› &çqïsY e÷ Äø±X¯yêDÏ Äes¡D˝ÀH˚ @sêŒ≥T
#˚XÊs¡T ñ<√´>∑T\+<äsT¡ .
&çôd+ãs¡T ˇø£{Ï Hê&ÉT ˇø£ $cÕ<ä+. $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ø±˝+
qT+∫ Äø±X¯yêDÏ ø±s¡´Áø£e÷\ ø√dü+ s¡#·sTT‘·>±, ì\j·T+˝À ì‘·´s¡#·q\T #˚dæq l
$+»eT÷] •esêe÷sêe⁄ >±s¡T eTs¡D+Ï #ês¡T. á øπ +Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ qÆ Äj·Tq
bÕ≥\T mH√ï Á|üC≤<äsD¡ bı+<ësTT.
1983 dü+e‘·‡s¡+ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sê»ø°jT· #·]Á‘·˝À, Á|ü»\ rs¡TŒ ø±s¡D+>± ˇø£
ô|qT e÷s¡TŒ dü+uÛ$Ñ +∫+~. n+‘·es¡≈î£ ø±+Á¬>düT bÕØº bÕ\qøÏ ø√≥>± uÛ≤$+#˚ n_ÛÁbÕj·T+
#Ó]– b˛sTT+~. ‘Ó\T>∑T dæìe÷ s¡+>∑+˝À ‹s¡T>∑T˝Òì q≥T&ç>± ù|s¡T|ü&çq l
mHé.{Ï.sêe÷sêe⁄ ‘·q 60 @fi¯¢ ej·TdüT‡øÏ #˚]q ‘·sT¡ D+˝À Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄ nH˚
e÷J ø±+Á¬>düT eT+Á‹ Áb˛‘ê‡Vü≤ düV≤ü ø±sê\‘√ ªª‘Ó\T>∑T<˚X+¯ μμ nH˚ ø=‘·Ô bÕØº ô|{Ïº `
ô|{Ïºq Äs¡T HÓ\\ ø±\+˝À ì]«sêeT |üs¡´≥q\‘√ Á|ü#ês¡+ #˚düT≈£îì ` n|üŒ{À¢
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ˝À ø±+Á¬>düT Á|üuTÑÛ ‘·« eTTKéT+Á‹>± ñqï ø√≥¢ $»j·TuÛ≤düÿs¡ s¬ &çì¶ , Äj·Tq
bÕØºì z&ç+∫, mìïø£\˝À nK+&É $»j·T+ dü+bÕ~+∫ ` Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ eTTKéT+Á‹>±
Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T. n‘·ì mìïø£ uÛ≤s¡rj·T sê»ø°j÷· \˝ÀH˚ ˇø£ dü+#·\q+>± ì*∫+~.
‘Ó\T>∑Tyê] Ä‘·à>ös¡e+ ìHê<ä+ nyÓ÷|òTü +>± |üì#˚d+æ ~. ù|s¡TøÏ eT+Á‹es¡+Z ˇø£{Ï @s¡Œ&çHê,
sêe÷sêe⁄e÷fÒ bÕØº˝À, Á|üuTÑÛ ‘·«+˝À XÊdüq+>± #Ó*+¢ ~. edü÷HÔ ˚ sêh ñ<√´>∑T\ ñ<√´>∑
ej·T' |ü]$T‹ì 58 @fi¯¢ qT+∫ 55 @fi¯¢øÏ ‘·–Z+#·&É+, dü+Á|ü<ëj·T Á>±eTø£]D°ø±*ï
‘=\–+#·&+É , ‘ê\÷ø±\kÕúH˚ eT+&É\ |ü]bÕ\q, me÷às√«\ ìj·÷eTø±\T kÕ–+#·&+É ,
dü∫yê\j·T+ ñ<√´>∑T*ï U≤sTT<ë˝À ô|fÒº Á|üjT· ‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+#·&+É , dæìe÷ &Ó˝’ ≤>∑T*ï
|ü*øÏ sê»ø°jT· ñ|üHê´kÕ\T kÕ–+#·&+É , ‘·q sê»ø°jT· bÕ\HêqTuÛeÑ sêVæ≤‘ê´ìï M˝…q’ +‘·
‘·sT¡ #·T>± Á|ü<]ä Ù+#·&+É , ` n‘·&ìç ˇø£ $+‘· sê»ø°jT· Hêj·T≈£î&ç>± |ü]>∑D+Ï #·&ÜìøÏ
kÕj·T|ü&Ü¶sTT. ø±+Á¬>düT bÕ\q‘√ $dæ–b˛sTTq sêhÁ|ü»\T n‘·&ç bÕ\q eT+∫ s√E\T
rdüT≈£îedüTÔ+<äì Ä•+#ês¡T. sêh+˝À n|üŒ{Ïπø ñ»®«\+>±, n+‘·s¡Z‘· »«s¡+>± ñqï
≈£î˝≤_Ûe÷Hê\T, á <Óã“‘√ n‘·&ç dü«≈£î\düT˝ú À¢ ªªÇø£ sêC≤´~Ûø±s¡+ eTq<˚μμ nH˚ Ä‘·à$XÊ«dü+
ì+bÕsTT. nø±&ÉMT\ kÕúq+˝À ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+ ne‘·]+∫+~. sêe÷sêe⁄ Á|üuTÑÛ ‘·«+

Ç+ø± mH√ï ø±s¡´Áø£e÷\T #˚<ë›eTqT≈£î+≥÷+&É>±, Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄ >±] eTqdüT‡ y˚sπ
Ä˝À∫+#·kÕ–+~ Ä $X‚cÕ\T, dü+<äs“¡ +¤ e∫Ãq|ü&ÉT `
1983, 1984, 1985 ` á eT÷&ÉT dü+e‘·‡sê\÷ qqTï e÷qdæø£ |òTü s¡¸D\‘√
n‘·˝≤≈£î‘·\+ #˚dqæ dü+<äsê“¤\T. nsTTHê, sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+˝À >±ì, ãj·T≥ kÕVæ≤‘·´s¡+>∑+˝À
>±ì, Hê s¡#H· ê yê´dü+>∑+e÷Á‘·+ #Ó≈î£ ÿ #Ó<sä ˝¡ <Ò Tä . ‘·\T#·T≈£î+fÒ Hê≈£î >∑>T∑ sêŒ≥T, ˇøÏ+‘·
dæ>T∑ Z ø£\T>∑T‘·T+{≤sTT. nsTT‘˚ ` Ä ø±˝≤\ |òTü ≥q\≈£î |üXÊÃ‘êÔ||ü &ü qÉ T. m+<äTø£+fÒ,
n$ n˙ï Hê Á|üyT˚ j·T+ ≈£L&Ü Á|üeTTK+>± ñ+&ç »]–qy˚! H˚qT ÄVü‰«ì+∫qy˚. H˚qT
ÄyÓ÷~+∫qy˚! ` Äj·÷ dü+<äsê“¤\T e∫Ãq|ü&ÉT $esê\T @ |ü]$T‘·T˝À¢ #Ó|Œü <ä–qy√,
n+‘·e÷Á‘·+ #Ó|⁄ü ‘êqT.
1982 dü+e‘·‡s¡+ ∫es¡˝ÀqT, 1983 ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝Àq÷ s¬ +&ÉT s¡+>∑d\úü dü+^‘·
Hê≥ø±\T (j·Tø£>å ±Hê\T) ÁyêXÊqT. ˇø£{Ï : $»j·Tyê&É qè‘ê´\j·T dü+düú eékÕú|≈ü î£ \T,
≈£L∫|üP&ç qs¡ÔøÏ leT‹ ø=‘·Ô|ü*¢ |ü<äà>±] ø√dü+ ªyê©àøÏμ— ¬s+&ÉT : $»j·Tyê&É
dü+^‘·øfi£ ≤XÊ\˝À qè‘·´ ñ|üHê´dü≈î£ sê\T, ªUÒ\qμ uÛsÑ ‘¡ H· ê≥´ dü+düú eékÕú|≈ü î£ sê\T leT‹
yêdæs¬ &ç¶ ø£qø£<Tä s¡Z >±] ø√dü+ ªe÷fi¯$ø£μ `.
qè‘·´ Hê≥ø±\T Áyêùd≥|ü&ÉT |üP]Ô>± >π j·T, |ü<´ä , dü+~Û e#·Hê\T ‘·|Œü e#·q
Hê≥ø£+ dü+uÛ≤wüD\eT<Û´ä bÕ≥\Tô|fÒº |ü<‹Δä ˝À H˚qT m|ü&É÷ Áyêj·T˝Ò<Tä . Ä<ÛTä ì≈£î˝À¢
ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T e#·q dü+uÛ≤wüD\Tô|{Ïº sπ &çj÷Ó dü+^‘· Hê≥ø±\T ÁyêXÊs¡T. u≤˝≤+Á‘·|⁄ü
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T, j·Td”« uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±s¡T e#·q dü+uÛ≤wüD\T˝Òì |ü<äΔ‹ì
nqTdü]+#ês¡T. <ëìH˚ H˚q÷ nqTdü]+#êqT ` ‘·sy¡ ê‘· Áyêdæq nìï dü+^‘· qè‘·´Hê≥ø±\˝À
≈£L&É.
1983 |òÁæ ãe] 17e ‘˚Bq ‘Ó\T>∑Tyêfi¯ó¢ >∑]«+#·<–ä q ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· bÕ\>∑T$Tà
|ü<àä sêE>±s¡T eTs¡D+Ï #ês¡T. Äj·Tq‘√ Hê |ü]#·jT· + ø=+#ÓyT˚ nsTTHê m+#·<–ä q~.
e÷ &Ü≈£îýÓT+≥Ø ªªneTsêsêeT+μμ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ øπ +Á<ä m+|æø£ eT+&É*˝À Äj·Tq
≈£L&Ü düuTÑÛ ´\T. e÷ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Á|üø≥£ q, düu,ÑÛ &Û©ç ˝¢ À »]–b˛sTTq ø=Hêïfi¢̄øÏ Äj·Tq e÷
$»j·Tyê&É πø+Á<ëìøÏ e∫Ã` qqTï |æ*∫ n_Ûq+~+#ês¡T. e÷≥\ dü+<äs¡“¤+˝À, Ä
dü+e‘·‡s¡+ m+Á{°\ eT<Û´ä m+‘·{Ï b˛{° e∫Ã+<√ #ÓbÕŒs¡T. ∫e]øÏ @ø£Áê+>± pØ
düuÛÑT´\+<äs¡÷ ªneTsêsêe÷μìπø z≥T #˚XÊs¡ì ` ‘êHÓ+‘√ dü+‘√wæ+#êq˙ #ÓbÕŒs¡T.
dü«uÛ≤e‘·' Äj·Tq #ê˝≤ $T‘·u≤Û wæ. $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À, ø£<ë∏ s¡#q· >∑T]+∫ Äj·Tq
#˚dqæ s¬ +&ÉT Á|üXd¯ Ôü Á|üd+ü >±\THêïsTT. ñwül ;ÛeTes¡+ &ç.mHé.ÄsY. ø±˝ÒJ˝À #·~$q|ü&ÉT,
|ü<àä sêE>±s¡øÿ£ &É ø¬ $TÅdº” ˝…øÃ£ s¡s.Y n|üŒ{Ï qT+∫ yê]<ä]› ø° <√d”.Ô |ü<àä sêE>±s¡T e÷Hêqï
>±]øÏ #ê˝≤ Çwüß˝º q’… ùdïVæ≤‘·T\T. Äj·Tq ì•‘· |ü]o\q <äèwæº $eTs¡ÙqÁ|ü‹uÛÑ n+fÒ
ø£èwüXí ÊÅdÔæ >±]øÏ Á|üe÷D+.
|òÁæ ãe] ∫es¡˝À Hê ª•˝≤eTTs¡[μ Hê≥ø£+ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~.

H˚qT Áyêdæq >∑+≥eé~Û sπ &çj÷Ó Hê≥ø±\˝À n~ yÓTT<ä{~Ï . á Hê≥ø£ ìs¡«Vü≤D yÓqø£
#Ó|Œü <ä–q ø£<ä∏ e⁄+~.
ª•˝≤eTTs¡[μ ù|]≥ 1968˝À ˇø£ >π j·Tø±e´+ ÁyêXÊqT. 1970 »qe]˝Àn#·ÃsTT
Hê≈£î ù|s¡T ‘Ó∫Ã+~. BìøÏ eT÷˝≤\T ˇø£{Ï ø±<äT. ¬s+&ÉT. 1956 y˚T HÓ\ uÛ≤s¡‹˝À
n#·ÃsTTq ` eTìø=+&É düs√»˙ <˚$ Hê≥ø£+ ˇø£{Ï. ¬s+&Ée~ : _uÛÑ÷‹uÛÑ÷wüDY
ã+<√bÕ<Ûë´j·T ø£<.ä∏ y˚T|òTü eT˝≤Ωs.Y
H˚qT ø±yê´qT>∑TD+>± ø=ìï e÷s¡TŒ\T #˚XÊqT. ø±yê´ìøÏ ª•˝≤eTTs¡[μ ù|s¡T
ô|{Ïqº yês¡T e÷ Hêqï>±s¡T. nsTT‘˚ sπ &çj÷Ó Hê≥ø£+>± ÁyêùdHê{ÏøÏ (14 @fi¢̄ ‘·sT¡ yê‘·)
#ê˝≤ e÷s¡TŒ\T eT∞¢ #˚XÊqT. ø=‘·Ô bÕÁ‘·*ï Á|üy˚X¯ô|{≤ºqT. n|üŒ{À¢ ø=‘·Ô>± ªªπs&çjÓ÷
Hê≥ø£ s¡#·qμμ ìs¡«Vü≤Dô|’ »]–q es¡TÿcÕ|ü⁄˝À (ÁbÕ+rj·T •ø£åD≤ dü+düú˝À) s¡ø£s¡ø±\
Hê≥ø±\T $ì, _._.dæ. Hê≥ø±\ dü+|ü⁄≥T\T #·~$ ` ø£∫Ã‘·yTÓ qÆ ªª<Û«ä ì e÷<Û´ä eTμμ Hê≥ø£+>±
XÊÅk˛Ôø+Ô£ >± Áyêdæq Hê≥ø£$T~.
Ç+<äT˝À ø£<,ä∏ ªy˚T|òTü eT˝≤ΩsμY sê>∑+ H˚]Ãq ˇø£ ªÁbÕ&çJμ #·T≥÷º q&ÉTdüT+Ô ~. >=|üŒ
Áù|eTø£<.ä∏ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ <Ûsä à¡ ‘ê´>∑+. ` Hê≥ø±ìïH˚qT ÁyêùdÔ l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T
ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À Hê≈£î C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\T (s¡#s· TT‘·>±) e∫Ãq nìï
ø±s¡´Áø£e÷\øÏ ìsê«Vü≤≈£î\T, <äsÙ¡ ≈£î\T nsTTq l mdt._. lsêeTeT÷]Ô‘√ ø£\>∑ ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé,
sT÷ Hê≥ø±ìøÏ |üì#˚dæ ` Hê≈£î e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± Äràj·TT\j·÷´s¡T. Ç+ø=ø£ $X‚w+ü ≈£L&Ü
O+~. 1968˝À ø±e´+ ÁyêdüTqÔ ï|ü&ÉT Ç<˚ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À |üì#˚dTü qÔ ï dü+^‘·
$<ë«+düT\T l z˝Ò{Ï yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢ >±]øÏ ªªy˚T|òüTeT˝≤ΩsYμμ sê>∑+ >∑T]+∫q $esê\T,
$X‚cÕ\ ø√dü+ ñ‘·Ôs¡+ ÁyêXÊqT. Äj·Tq yÓ+≥H˚ Hê≈£î C≤ãTÁyêdü÷Ô ` ªªy˚T|òüTeT˝≤ΩsY
ø±|ò<” ëÛ {Ÿ sê>∑ »q´+. düeT]|üì<äìdü ` Äs√Vü≤D. düì<ä|eü T|ü>]∑ dü ` nes√Vü≤D. ªeT]bÕμ
nH˚~ eTTK´ Á|üj÷Ó >∑+. dæìe÷ dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î&ÉT HÍwü<é n© u≤D° ≈£L]Ãq Á|üd<æ ^Δä ‘·+
ªªkÕeHé Äj˚T..μμ nH˚~ á sê>∑+˝À ≈£L]Ãq<˚μμ nì ‘Ó*j·T#ÓbÕŒs¡T. Ä dü«sêø£så ê\Te#˚Ã˝≤>∑
Hêø±e´+˝À >π j·T+ ˇø£{Ï ÁyêXÊqT ≈£L&É. ndü˝q’… ø±ø£‘ê∞j·T dü+<äs“¡ +¤ : 1968øÏ 15
@fi¢̄ ‘·sT¡ yê‘· n<˚ sê>∑H|˚ <ü ´ä∏ +˝À Hê≥ø£+ Áyêùd`Ô Ä z˝Ò{>Ï ±πs Hê Hê≥ø£+˝ÀbÕÁ‘·øÏ
y˚T|òTü eT˝≤ΩsY sê>∑+ dü«j·T+>± bÕ&Üs¡T. ø£<ë∏ Hêj·T≈£î&ÉT Á|ü<Tä éTTï&ç bÕÁ‘· myéT. Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄
<Û]ä ùdÔ (‘·sy¡ ê‹ ø±\+˝À düT‹Ô Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄) ø£<ë∏ HêsTTø£bÕÁ‘· düTq+<ä>± Á|üeTTK sπ &çj÷Ó
q{Ï leT‹ XÊs¡<ä lìyêdüHé <Ûä]+#ês¡T. Ç‘·s¡ eTTK´bÕÁ‘·˝À¢ lj·TT‘·T\T dæ.
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, sêeT#·+Á<ä ø±X¯´|ü, e÷∫H˚ì yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ q{Ï+#ês¡T. Á|ükÕs¡eTj·÷´ø£
ÁXÀ‘·\T ndü+U≤´ø£+>± Hê≥ø±ìï Ä<ä]dü÷Ô ñ‘·sÔ ê\T ÁyêXÊs¡T.
Ç+ø√ $X‚w+ü : á Hê≥ø£ Á|ükÕs¡+, lìyêdüHé >±] |ü<Mä $s¡eTD ‘·sT¡ yê‘·`
e÷]Ã s¬ +&Ée ‘˚Bq l |æ.ÄsY. s¬ &ç¶ ø=‘·Ô &Ós¬’ ø£sº T¡ >± |ü<$ä #˚|≥ü &º ÜìøÏ q&ÉTeT` »]–+~.
Hê πs&çjÓ÷ kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+˝À á Hê≥ø£s¡#·q, Á|ükÕs¡+, ˇø£ eT\T|ü⁄ ‘Ó#êÃj·Tì

#Ó|Œü >∑\qT. (á Hê≥ø£+ Á|ükÕs¡+ 1983 |òÁæ ãe] 27e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ 3.00 >∑+≥\≈£î
»]–+~.)
@Á|æ˝Ÿ 14e ‘˚B ñ<äjT· + ªªedü+‘·ùV≤\μμ nH˚ Hê dü+^‘· s¡÷|üø+£ ñ>±~
dü+<äs“¡ +¤ >± Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. edü+‘·ø±\ dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ $$<Ûä n+XÊ\ ∫Á‘·D˝À H˚qT bÕ≥\T
Áyêj·T>±, l z˝Ò{Ï $•wüyº TÓ qÆ , yÓ$’ <Û´ä |üPs¡yí TÓ qÆ dü+^‘·+ düeT≈£LsêÃs¡T. lj·TT‘·T\T eT˝≤¢~
dü÷]u≤ãT, ô|eTàsêE dü÷sê´sêe⁄, <˚efi¢̄ düTuÛÁÑ <ä, #·<\ä yê&É ≈£îdüTeT≈£îe÷], Á|üuèÑÛ ‘·T\T
>±q+ #˚XÊs¡T. á s¡÷|üø±ìï düeT≈£L]Ã düeT]Œ+∫q yês¡T l mHé._. lsêeTeT÷]Ô.
á s¡÷|üø±ìï ÁXÀ‘·\≈£î $ì|æ+#·&+É ˝À bÕ≥≈£î bÕ≥≈£î q&ÉTeT yê´K´qT ˇø£
$X‚w|ü <ü ‹Δä ˝À ≈£LsêÃ\ì Hê ø£ì|æ+∫+~. Ä ø±\+˝À Á|üeTTK Ç+&√ ` Ä+–¢øH£ é ø£$
Á|”‹wtq+~, eT*¢ø±kÕsêu≤jYT‘√ ø£\dæ e#·qø£$‘ê«ìï uÛ≤ej·TTø£Ô+>± #·<äTe⁄‘·÷+fÒ`
H˚|<ü ´ä∏ dü+^‘·+ l Äq+<éX+¯ ø£sY ≈£Ls¡Ã>±` ˇø£ long play record e∫Ã+~. n~ $qï
Hê≈£î #ê˝≤ u≤>± q∫Ã+~. ‘Ó\T>∑T˝À dü]>±Z n<˚ |ü<‹Δä ˝À lsêeTeT÷]Ô>±s¡T, |ü<àä C≤qs¡à\
#˚‘`· H˚|<ü ´äÛ dü+^‘·+ ≈£L&Ü düTìï‘·+>± ô|{Ïº ` e#·q |ü<´ä K+&çø\£ T Áyêdæ ` #·~$+#êqT.
Á|ükÕs¡+ »]–q eTsêï&ÉT l z˝Ò{Ï e÷ ˝…’ÁãØ˝À ø£*dæ ªªX¯s¡à>±s¡÷ n+‘·
eT+∫bÕ≥\ eT<Û´ä Ä e#·q |ü<‹Δä u≤>±˝Ò<Tä ` &Éu≤“ HÓsTT´˝À ø±˙ øÏsd¡ Hü êsTT\T ø£*ù|XÊs¡T
MTs¡Tμμ ` nH˚XÊs¡T. H˚qT #ê˝≤ H=#·TÃ≈£îHêïqT. Ä Á|üj÷Ó >∑+ n+‘· |òTü Às¡+>± e⁄+<ë? `
Ç~ H˚{øÏ ° Hê≈£î ‘˚\ì Á|üXï¯ !`
@Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À Hê≈£î Äq+<ä<ëj·Tø£yÓTÆq ˇø£ $X‚wü+ »]–+~. $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+˝À Áb˛Á>±yéTm–®≈L£ ´{Ïy>é ± |üì#˚dTü qÔ ï Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹øÏ, C≤qø° u≤\ ÄK] ‘·eTTà&ÉT
dü÷] ≈£îe÷s¡kÕ«$TøÏ Ä HÓ\ 24e ‘˚Bq $»j·Tyê&É˝À yê] dü«>∑èVü≤+˝À $yêVü≤+
»]–+~. Ä ne÷àsTT Á|üd<æ Δä sπ &çj÷Ó ø£fi≤ø±s¡T\T l Á|üj÷· >∑ qs¡d+æ Vü≤ XÊÅd>Ôæ ±] ne÷àsTT.
á ô|[¢q+‘ê yÓqø£ ì\ã&ç q&ç|+æ ∫q yês¡T, dü+ã+<Û+ä ≈£î~]Ãq yês¡T lìyêdüHé >±πs.
Ä dü+e‘·‡s¡+ y˚THÓ\ 13, 14, 15 ‘˚B\˝À >∑T+≥÷s¡T yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡ ø£fi≤eT+&É|+ü ˝À
ªªqqïj·TuÛ{Ñ ≤ºsø¡ £ ñ‘·‡yê\Tμμ »]>±sTT. Á|üuTÑÛ ‘·« kÕ+düÿè‹ø£ XÊK Ä<Û«ä s¡´+˝À. >∑T+≥÷s¡T
lHê<∏|ä s” +¡ƒ düV≤ü ø±s¡+ ≈£L&Ü ñ+&É&+É e\¢ l Á|ükÕ<äsêj·T ≈£î\|ü‹ >±s¡T≈£L&Ü Á|ü<ëÛ qbÕÁ‘·
eVæ≤+#ês¡T. Á|üuTÑÛ ‘·« |üø±å q l C….$. k˛eTj·÷E\T, mHé.ÄsY. q+~, >∑]yÓTfi¯¢ lsêeTeT÷]Ô
Á|üuèÑÛ ‘·T\T bÕ˝§ZHêïs¡T. Äø±X¯yêDÏ˝À Á|ükÕs¡+ ø√dü+ ñ‘·‡yê\ düMTø£≈å î£ &ç>± H˚qT eT÷&ÉT
s√E\T nø£ÿ&É ñHêïqT.
s¬ +&Ées√E düu˝ÑÛ À ªqqïj·T s¡T∫sês¡dΔ ÷ü øÏμÔ μ nH˚ $wüjT· + MT<ä Hê O|üHê´dü+
` Hê eT≥T≈£î Hê≈£î Ç+ø± s¡T∫eT+‘·+>± e÷{≤¢&eÉ #·Ãì|æ+∫+~. Official Duty dü+<ä&˝ç À,
<äèwæº ô|≥ºe\dæq+‘·>± ô|≥º˝øÒ £ b˛j·÷qì d”«j·÷_Ûj÷Ó >∑+.
eT÷&Ées√Eq` neTsêe‹˝À ñqï X¯+ø£s¡eT+∫ dü‘·´+ eTeTà\ï+<ä]˙
ø£*j·T&ÜìøÏ >∑T+≥÷s¡T e#êÃs¡T. e÷+∫ m+&Üø±\+! C….$. k˛eTj·÷E\T >±] >∑~˝À
$TÁ‘·T\+ n+<äs+¡ #˚sê+. n+‘ê Ä\ÿVü‰*≈£î˝Ò! ` uÛÀCHê\T #˚d,æ nø£ÿ&˚ $ÁXÊ+‹ `.
Äs√E eT]ø=ìï ñ|üHê´kÕ\ ]ø±]¶+>∑T\T rdüT≈£îì 16e ‘˚B Hê&ÉT düMTø£å Áyêdæ Á|ükÕs¡+
ø√dü+ n+<äCXÒ ÊqT.
pHéH\Ó ˝À 15e ‘˚B sêÁ‹ 7 >∑+≥\≈£î ll >±s¡T eTs¡D+Ï #ês¡qï yês¡.Ô Hê≈£î
sêÁ‹ 10 >∑+≥\≈£î ‘Ó*dæ+~. 16e ‘˚B Hê&ÉT ñwül yêÚ≤´q+‘√ q+&É÷]
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ , ‘·TeTà\ yÓ+ø£Á{≤eTj·T´, dæ. sê|òTü yê#ê],
@≥T≈£L] ã\sêeTeT÷]Ô, Á|üj÷· >∑ qs¡d+æ Vü≤XÊÅdÔæ >±s¡\ C≤„|øü ±\‘√ ` ÁX¯<ëΔ+»* ø±s¡´Áø£eT+
Á|ükÕs¡+ #˚XÊ+.
lløÏ Äø±X¯yêDÏø° ñqï nqTã+<Û+ä #ê˝≤ @fi¯¢ Hê{Ï~. Äj·Tq mH√ï Á|üd+ü >±\T,
Á|üjÓ÷>±‘·àø£ Hê≥ø±\T, eTÁ<ëdüT πø+Á<ä+ ø√dü+ ÁyêXÊs¡T.
$»j·Tyê&É˝À ˇkÕ] e∫Ãq|ü&ÉT ªqeT•Ùyêj·Tμ nH˚ d”«j·T
ø£<ë∏ s¡#q· Äj·Tq #˚‘· #·~$+∫ H˚qT sπ &çj÷Ó Ä¬sÿsTTHé‡ ø√dü+
]ø±s¡T¶ #˚XÊqT. ñwül Á|ü‘´˚ ø£+>± ˇø£ Ç+≥s¡÷«´ ≈£L&Ü #˚XÊs¡T.
ñ+&ç ñ+&ç ` ñwül #ê˝≤ ø=‘·Ô ø±s¡´Áø£e÷\≈£î ‘Ósr¡ düT+Ô &˚yês¡T..
y˚T+ Á|ükÕs¡+ #˚dæq ø£<∏ëeT+<ës¡+ <ÛësêyêVæ≤ø£ n≥Te+{Ï<˚.
kÕVæ≤‘·´ |üÁ‹ø± ø±s¡´Áø£e÷\qT ø£e⁄\|üs+¡ >±qT, $wüjT· |üs+¡ >±q÷ ñwül
≈£L&Ü ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘· Á|üe#·Hê\ ìs¡«Vü≤D˝À Äj·Tq Live BroadCast
˝À #˚dqæ ‘·e÷cÕ\T ˝…øÿ£ ˝Òqìï. ` <Ûsä à¡ dü+<˚V‰ü \T rπsÃ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Äj·Tq Ready wit
Á|üX¯düÔ+.
ákÕ] E˝…’ HÓ\˝À ` Vü‰dü´ s¡#s· TT‘· ls¡eTD #˚‘· ªª∫\ø£\|ü+~]μμ ù|]≥, `
nsTT<˚dæ ì$TcÕ\T<ë{Ïì y˚sπ «s¡T Vü‰dü´düìïy˚XÊ\T ÁyêsTT+∫ `
ªªVü‰dü´ø£<+ä ã+μμ>± ` 30e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ $»j·Tyê&É ‘·TeTà\|ü*¢ yê]
øπ Áå ‘·jT· ´ø£fi≤πøÁå ‘·+ Ä&ç{À]j·T+˝À »]–q ø£$ø£<øä∏ £ düyT˚ àfi¯HêìøÏ CÀ&û>± Á|ü<]ä Ù+|üCXÒ Ês¡T.
Ä Á|üj÷Ó >∑+ n<äT“¤‘+· >± Áù|ø£≈å î£ *ï Äø£]¸+∫+~. Ä ‘·sT¡ yê‘· ø±\+˝À ` Ç<˚ |ü+|æD°
MT<ä ` ªª|üP‘·sπ ≈£î\Tμμ ªªyÓTT>∑*sπ ≈£î\Tμμ ` nH˚ eT] s¬ +&ÉT ø±s¡´Áø£e÷\T ≈£L&Ü l s¡eTD
s¡#q· \‘√ Á|ükÕs¡+ #˚sTT+#ês¡T. ø±\Áø£e÷q ` M≥ìï{Ïì ˇø£ #√≥ #˚]Ã, e÷ Á|üV≤ü sêE
bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ ø±s¡´<äø‘å£ ‘· √ >∑+≥qïs¡ s¡+>∑d\úü ø±s¡´Áø£eT+>± #˚dæ ` Äø±X¯yêDÏ Ä]ºd‡ºt
nk˛dæj˚TwüHé düuÛÑT´\+ Ä+Á<Ûä<˚X¯+˝ÀH˚ ø±<äT : ø£\ø£‘êÔ, u§+u≤sTT, eTÁ<ëdüT, &Ûç©¢,
nVü≤eTà<ëu≤<äT ‘Ó\T>∑T dü+|ò÷ü \ ÄVü‰«Hê\T |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì ` $düèÔ ‘·+>± Á|ü<]ä Ù+#ê+.
e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± á 30e ‘˚B Hê&ÉT Á|ü<sä Ù¡ q˝À, H˚qT ` ñwül ø£*dæ #˚dqæ ˇø£
Vü‰dü´düìïy˚X+¯ e÷≈£î Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ù|s¡T ‘˚e&É+ n˝≤ e⁄+∫, ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À Hê J$‘·+˝ÀøÏ
ˇø£ ùdïVæ≤‘·Tsê\T Á|üy•˚ +#·&ÜìøÏ ø±s¡DyÓT+Æ ~. eTT+<äT X¯‘è· ‘·«+, ‘·sy¡ ê‘· $TÁ‘·‘«· +>±
|ü]D$T+∫q dü+<äs“¡ e¤ T~ `

ôdô|+º ãs¡T 9e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT ø£fi≤kÕ>∑sY dü+düú yê]¸ø√‘·‡e+˝À >∑+≥qïs¡ ùd|ü⁄
Vü‰dü´ø£<+ä u+ Á|ü<]ä Ù+#ê+. ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ ñwül yêÚ≤´‘·. (Äj·Tq, H˚qT, #˚ùd Vü‰dü´
düìïy˚X+¯ Á|ü<sä Ù¡ q ‘·|Œü ìdü]>± Ç+<äT˝À ñ+&Ü\ì dü+düú ø±s¡´<ä]Ù m+.m. düTuÛ≤Hé >±]
wüs¡‘·T).
Á|ü<sä Ù¡ q #·÷&É&ÜìøÏ ÄHê&ÉT lj·TT‘·T\T >∑TeTà&ç, |ü<àä HêuÛ+Ñ , sê$ø=+&É\sêe⁄,
s¡#s· TT‘· uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï sê<Ûëø£èwüí Á|üuèÑÛ ‹ dæìe÷ e´≈£î\Ô T e#êÃs¡T. Á|ü<sä Ù¡ q |üPs¡j Ô ÷· ´ø£
>∑TeTà&ç>±s¡T, |ü<àä HêuÛ+Ñ , Á^Hé s¡÷yéT˝ÀøÏ e∫Ã qqTï ñwülÙì Á|ü‘´˚ ø£+>± n_Ûq+~+#ês¡T.`
e÷ nk˛dæjT· wüHé Á|ü<]ä Ù+∫q |ü\TÁ|ü<sä Ù¡ q\˝À` eTÁ<ëdüT Á|ü<sä Ù¡ q, nVü≤eTà<ë
u≤<é Á|ü<sä Ù¡ q, e÷ Ä]ºdTü \º +<äs+¡ J$‘·+˝À eTs¡Te˝Òì$`
10e ‘˚B $Hêj·Tø£#·$‹. Ä s√E ns¡úsêÁ‹ l Á|üj·÷>∑ qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ
$»j·Tyê&É˝À eTs¡D+Ï #ês¡T. eTÁ<ëdüT øπ +Á<ä+˝À Ä]ºdTü >º ± |üì#˚dqæ |ü&ÉT, $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+˝À Á>±eTdüT\ú ø±s¡´Áø£e÷\ Á|üj÷Ó ø£>Ô ± |üì#˚dqæ |ü&ÉT ` Äj·Tq m≈£ÿ&ÉT+fÒ nø£ÿ&É
ˇø£ qe⁄«\>∑ì ñqïfÒ.º u≤e>±] ø£ãTs¡˝¢ À u≤e>±s¡T>±, eTÁ<ëdüTøπ +Á<ä+ |æ\\¢ ø±s¡´Áø£eT+˝À
yÓTT<ä›u≤“sTT>±, $»j·Tyê&É ø±]à≈£î\ ø±s¡´Áø£eT+˝À $H√<ë\Ms¡j·T´>± ` ‘Ó\T>∑T
Á|ü»\+<ä]ø° Äj·Tq düT|ü]∫‘·T\T. Vü≤]ø£<,ä∏ ãTÁs¡ø<£ ,ä∏ C≤q|ü<^ä ‘·+, sêeT<ëdüT ø°sqÔ¡ ,
@<ä+fÒ n~ ªÁ|üj÷· >∑μ ø£+sƒ+¡ ˝À+∫ $ì|æùd,Ô ˇø£|ü &ÉT ÁXÀ‘·\≈£î |ü+&É>π . #˚‹˝À ø±–‘·+
@MT kÕj·T+ nø£ÿs¡˝≈Ò î£ +&Ü Live dü÷&º j ç ÷Ó ˝À Á|üy•˚ +∫, ns¡>+∑ ≥ ø±s¡´Áø£eT+ n\y√ø£>±
ìs¡«Væ≤+#·>\∑ ns¡T<Óq’ Á|ü‹uÛ≤XÊ* lªÁ|üj÷· >∑μ.
‘Ó\T>∑T C≤q|ü<ä >π j·÷\qT ùdø£]+∫ Á|ü#T· ]+∫q ‘=*‘·s+¡ C≤q|ü<ä |ü]XÀ<Û≈ä î£ ˝À¢
Äj·TH=ø£sT¡ . Vü≤]ø£<\ä∏ T s¡∫+#ês¡T.‘·≈î£ ÿy˚ nsTTHê dæìe÷\˝À q{Ï+#ês¡T. s¡+>∑d\úü +
MT<ä dü«j·T+>± Vü≤]ø£<∏ë>±Hê\T #˚XÊs¡T. ùdïVü≤o*, ìs¡“¤j·TT&ÉT. Á|üj·÷>∑ y˚<äe‹‘√
ã+<ÛTä ‘ê«ìøÏ eTT+<äT qT+∫ ` Äj·Tq Hê≈£î düT|ü]∫‘·T\T.
qe+ãs¡T 27e ‘˚B Hê&ÉT $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ qÆ Hê s¬ +&√Hê≥ø£+
ªÄ≈£î|ü#Ã· ì ø√]ø£\Tμ. l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T <äsÙ¡ ø£‘«· + eVæ≤+#ês¡T. Ç~ Hê≈£î
ù|s¡T ‘˚e&É+ n˝≤>∑T+∫ `, Á|üøè£ ‹ düeT‘·T\q+ #Ó&>É =≥º&+É ‘·><∑ ìä #Óù|Œ Ç‹eè‘·+Ô .
dü+<˚XÊ\T >∑T|æŒ+#·≈£î+&Ü πøe\+ ªdü÷∫+∫qμ Hê≥ø£+ ` ÁXÀ‘·\T eTØu≤>∑T+<äì
Á|üX+¯ dæ+#·&+É ‘√ ` Ä dü+e‘·‡s¡|⁄ü Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ |ü+bÕ\ì e÷
&Ós¬’ ø£sº T¡ l |æ.ÄsY. s¬ &ç¶ ìs¡sí TT+#ês¡T. n+<äT≈£î ø±e\dæq ìã+<Ûqä \˙ï HÓsy¡ ]˚ Ã, &çôd+ãs¡T˝À
&Û©ç ø¢ Ï |ü+bÕeTT. ø±ì ` |ü⁄s¡kÕÿs¡+ sê˝Ò<Tä . nsTT‘˚, á Hê≥ø±ìï nìï uÛ≤s¡rj·TuÛ≤wü\˝À
C≤rj·Tø±s¡´Áø£eT+>± Á|ükÕs¡+ #˚jT· <ä*#êeTì, &Û©ç ¢ Hê≥ø£$uÛ≤>∑+ N|òt Ábı&É÷´düsY ˝ÒK
|ü+bÕs¡T. n|ü&ÉT sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T H˚qT ≈£Ls¡TÃì düìïy˚XÊ\ Áø£eT+˝À ø=ìï e÷s¡TŒ\T
#˚dæ eT∞¢ m&ç{Ÿ #˚XÊ+. ‘Ó\T>∑TuÛ≤cÕ Hê≥ø£+ Á|ükÕs¡+ #˚jT· &É+ e+‘·T sT÷kÕ] ôV≤’ <äsêu≤<äT
øπ +Á<ëì<˚ nsTTHê, á s¬ +&√kÕ] eTeTà˝Òï #˚jT· eTHêïs¡T. yÓTT<ä{kÏ Õ] ø£+fÒ Hê≥ø£+

sT÷kÕ] Hê≈£î eT]+‘· ‘·è|æÔ ø£*–+∫+~. 1984 E˝…’ 11e ‘˚Bq Á|ükÕsê\ y˚fi¯ H˚qT
Væ≤+B, ‘·$Tfi¯ nqTyê<ä Á|ükÕsê\T ≈£L&Ü $HêïqT. Hê≈£î &Û©ç ¢ yêfi¯ó¢ #˚dqæ Væ≤+BÁ|ükÕs¡+˝À
Ä]ºdTü \º q≥q u≤>± q∫Ã+~. e÷ Hê≥ø£+˝À, ej·TdüT‡ n+‘·s+¡ #·÷bÕ*‡q¬s+&ÉT <äX\¯ ÷
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±πs #·÷|ü>± ` Væ≤+B˝À Ç<ä›s¡T y˚s¡Ty˚s¡T q≥T\T #˚j·T&É+ Hê≈£î
eTØq∫Ã+~.
1983 dü+e‘·‡s¡+ Hê uÛ≤$e´øÏ>Ô ‘∑ · düeTdü´\≈£î Hê Á|üyT˚ j·T+ ˝Ò≈î£ +&ÜH˚
‘Ósr¡ dæ+~. Hê eTTKýÓTqÆ sπ &çj÷Ó s¡#q· \T sT÷ ø±\+˝ÀH˚ ÁyêXÊqT. ãj·T≥≈£î |üÁ‹ø£\˝À,
kÕVæ≤‘·´ düu\ÑÛ y˚~ø£\˝À, m≈£îÿe>± s¡#q· \÷, Á|üd+ü >±\÷ #˚dqæ dü+e‘·‡s¡+ ≈£L&Ü n<˚.
lìyêdüHé >±s¡T yÓ[b¢ ˛j·÷ø£ |æ.ÄsY. s¬ &ç>¶ ±s¡T &Ós¬’ ø£sº T¡ >± sêe&É+‘√ e÷ øπ +Á<ä+ |ü]bÕ\Hê
$<Ûëq+˝À ø=ìï e÷s¡TŒ\T »]>±sTT. yê{Ï˝À lìyêdüHé>±s¡T e∫Ãq ø=~› ø±˝≤ìπø
(1981) »]–q Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ e÷s¡TŒ, Head of station >± ˇø£ |üsê´j·T+ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ ,
ˇø£ |üsê´j·T+ ùdwº Hü é Ç+»˙s¡T, ñ+{≤s¡H˚ e÷s¡TŒ. <äøDåÏ ≤~ì sT÷ bÕ\Hê $<Ûëq
ìs¡j í T· + ‹s¡T∫Ã øπ +Á<ä+˝Àq÷, $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝Àq÷ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡ì $HêïqT. |æÄsY.
s¬ &ç¶ >±s¡T e∫Ã #˚dqæ e÷s¡TŒ : ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ >∑~ ‘·\T|ü⁄ eT÷dæ ñ+#·&+É (n+‘·≈î£
|üPs¡«+ >∑~>∑Te÷àìøÏ ‘Óse¡ ÷Á‘·yT˚ y˚dñæ +&ç, ‘·\T|ü⁄\T rdæñ+&˚$.) Äj·Tq e∫Ã #˚dTü ≈£îqï
eTs=ø£ e÷s¡TŒ, bÕ‘· X¯Á‘·T‘ê«\qT |ü⁄qs¡T<ä]Δ +#·Tø√e&É+. á Á|üÁøÏjT· ˝À uÛ≤>∑+>± Äj·Tq
ø=ìï bÕ‘·ø±s¡´Áø£e÷\ fÒ|ü⁄*ï Erase #˚sTT+#ês¡T. ø±\Áø£eT+˝À ø=+<ä]ï ã~©\T
#˚sTT+#ês¡T. dü«uÛ≤e‘·' s¬ &ç>¶ ±s¡T ø=+‘· Äy˚X+¯ eTìwæ. ˇøÏÿ+‘· Inferiority complex,
eT]ø=+‘·, ø£økå£ Õ~Û+|ü⁄ \ø£Då +. nìï{Ïø° $T+∫, Äj·Tq Ç<˚ øπ +Á<ä+˝À |üPs¡«+ ø±s¡´Áø£eT
ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±]>± |üì#˚dæ ñ+&É&+É . n|üŒ{Ï Äj·Tq‘·|ü \T u≤>±m]–qyês¡T sT÷ øπ +Á<ä+˝À
ø£fie¢¯ TT+<äT ‹s¡T>∑T‘·÷+&É&+É . ` á ø±s¡D≤\˙ï nq‹ø±\+˝ÀH˚ Ä|òd” Tü ˝À nìï esêZ\˝À
e´‹πs‘·≈î£ ø±s¡D≤\j·÷´sTT. Ç≥Te+{Ï ∫qï, ô|<ä› ˇ&ç<Tä &ÉT≈£î\T eT<Û´ä Äj·Tq bÕ\q
$»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À kÕ>∑T‘·÷+&˚~. 1984 »qe] HÓ\ ÁbÕs¡+uÛeÑ TÚ‘·÷H˚ ˇø£ eT+∫
nqTuÛÑyêìï ‘Ó∫Ã+~. <˚X¯+˝À »]π> |ü⁄düÔø£ eT¨‘·‡yê\˝À eTÁ<ëdüT ãTø˘ô|òsTTsY
ù|s¬ ìïø£>q∑ ï~. ªqy√<äjT· μ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T ªb˛<ë+, |ü<μä eTHêïs¡T. Äj·Tq, H˚qT,
$eTs¡Ù≈£î&ÉT ø£&j ç ÷· \ sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ õ˝≤¢ Á>∑+<∏ë\j·T dü+dü\ú ø±s¡´<äsT¡ Ù\T
lj·TT‘·T\T #·+Á<äXK‚ s¡sêe⁄, lVü≤]>±s¡T s¬ +&√ ‘˚B sêÁ‹ eTÁ<ëdüT Á|üj÷· D+ ø£{≤ºeTT.
3e ‘˚B ñ<äjT· y˚T ôd+Á≥˝Ÿ ùdwº Hü øé Ï e÷ø√dü+ ls¡eTD, eTTfi¯|¢ Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD
>±s¡T e#êÃs¡T.
ñ&é˝≤+&é‡ ¨≥˝À¢ eTø±+.
kÕj·T+ø±\+ |ü⁄düÔø£ eT¨‘·‡e+˝À leTs¡D, sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, H˚qT
‹s¡T>∑T‘·T+&É>±, Ç+&çj÷· ãTø˘V≤ü Ödt yê] kÕº˝À¢ Á|üd<æ Δä Ç+&√Ä+–¢øH£ é s¡#s· TT‘· l ÄsY.ø¬ .
Hêsêj·TDY ñHêïs¡˙, Äj·Tq ‘·q ø=‘·Ô |ü⁄düøÔ +£ 'Tiger For malgudi' qe\ô|’ dü+‘·ø+£

eTÁ<ëdüT˝À Á|üeTTK Ç+&√`Ä+–¢ø£Hé s¡#·sTT‘· l ÄsY.¬ø.Hêsêj·TDY‘√
lø£&çj·÷\sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, ls¡eTD, lø±+‘·X¯s¡à
#˚dTü HÔ êïs¡˙ ‘Ó*dæ ` Ä kÕº˝ŸøÏ yÓfi≤¢+. Äj·Tq dü+‘·ø+£ ‘√ qe\ ø±|”\T ø=Hêï+. ø=~›>±
eé~Û <=s¡ø£&É+‘√ ø±ùd|ü⁄ Äj·Tq‘√ e÷{≤¢&ÜeTT. bòı{À ≈£L&Ü Äj·Tq‘√ ø£*dæ
rsTT+#·T≈£îHêï+. sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT ñqï≥Tº+&ç Äj·Tìï— ªªMTs¡T {≤˝Ÿ‡{≤jYT ªyêsY n+&é
|”dμt qe\ >∑T]+∫ ˇø£kÕ] It is not readible nì nHêïs¡T ø£<ë! Is it not a great
work? nì n&ç>±&ÉT. Äj·Tq yÓ+≥H˚ ‘·&TÉ eTT ø√≈£î+&Ü »yêãT #ÓbÕŒs¡T."Yes, all great
works may not be readeble some times" nHêïs¡T. ‘·e÷cÕ @eT+fÒ n+‘· Vü‰dü´+
n<äT“¤‘+· >± Áyêùd R.K. #ê˝≤ Serious >± ô|ø’ Ï ø£ì|ækÕÔsT¡ . <ä>sZ∑ >¡ ± #·÷ùdÔ #ê˝≤ kÕ<Ûës¡D+>±
mes√ #·<Tä e⁄≈£îqï ‘·$Tfi¯ ô|<äe› Tìwæ ˝≤>± ø£ì|ækÕÔsT¡ . Tiger for Malgudi Äj·Tq
Áyêdæq qe\˝À¢ ˝≤>∑ Vü‰dü´+ ñ+≥÷H˚, >=|üŒ‘ê‹Ô«ø£∫+‘·qqT ∫Á‹+∫q qe\ `
nsTT<√ ‘˚B kÕj·T+ø±\+ yÓT˝Æ ≤|üPsY˝À &Üø£sº Y |ü|ü y˚DT>√bÕ\sêe⁄ >±]
Ø»q˝Ÿ &Ós¬’ ø£sº Y –Ø˝À |üì #˚dTü qÔ ï American Institute of Indian Studies øÏ ∫qïkÕVæ≤‘·´
düu˝ÑÛ À Á|üd+ü –+#·&ÜìøÏ sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, H˚qT yÓfi≤¢+. ls¡eTD ≈£L&Ü e÷‘√ e#êÃs¡T.
düe÷y˚XÊìøÏ s¡#·sTT‘·\T &ç.$. qs¡düsêE>±s¡T, mHêïsY #·+<ä÷sY, Äs¡TÁ<ä sêeT\øÏÎ
Á|üuèÑÛ ‘·T\T e#êÃs¡T. düuÑÛ düs<¡ ë>± >∑&∫ç +~ `
qy√<äjT· sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, yê] $TÁ‘·T\T $»j·Tyê&É yÓ[b¢ ˛>± ` H˚q÷
sêjYT>±s¡T ‘·+C≤ePs¡T düsd¡ «ü reTVü≤˝Ÿ ˝…Á’ ãØ #·÷&É&+É ø√dü+ Äs√ ‘˚Bq yÓ[b¢ ˛j·÷+.
Ç‘·s¡ #ê]Á‘·ø£ dü˝ú ≤\T ‹]– y˚T+ ˝…Á’ ãØøÏ #π̊sdü]øÏ e÷ uÛ≤qTeT÷]Ô Äj·Tq uÛ≤s¡´ nø£ÿ&É
#ê˝≤ ÄX¯Ãs¡´+>± ø£*XÊs¡T. n‘·&TÉ ‘·q Øôd]Ã |üì MT<ä ªHê•πø‘·÷bÕU≤´q+μ ø±e´Á|ü‘T· \T
(ãVüQXÊ ‘êfi¯|Áü ‘ê\T) |ü]o*+#·&ÜìøÏ e#êÃ&ÉqT≈£î+{≤qT. Hê $TÁ‘·T&ÉT sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT
>±] dü+ø£\Œ+ HÓsy¡ s˚ &¡ +É ‘√, eTÁ<ëdüT ‹]– e#˚Ãdæ, mì$T<äe ‘˚B Hê{ÏøÏ $»j·Tyê&É
#˚s¡T≈£îHêï+.
|òÁæ ãe] ˇø£{Ï qT+∫ 16e ‘˚B es¡≈î£ ` m|ü&É÷ ñ+&Éqìï s√E\T eTÁ<ëdüT˝À
ñ+&çb˛j·÷qT. n|üŒ{À¢ dæìe÷ <äsÙ¡ ø£ $TÁ‘·T&ÉT l »+<Ûë´\ ø√s¡>± ˇø£ dæìe÷ø£<ä∏ ø√dü+
ø=ìï |ü⁄düÔø±\T #·<äTe⁄‘·÷ ñ+&çb˛j·÷qT. |üìñqï≥÷º ø±<äT— ˝Òq≥÷º ø±<äT. ø£<∏ä
dü+<äs“¡ |¤ &ü ˝É <Ò Tä >±ì 15, 16 ‘˚B˝À¢ ≈£Ls¡TÃì ` ªªsêe⁄ ` >√bÕ\sêe⁄μμ nH˚ dæìe÷ ø√dü+
ˇø£ bÕ≥ ÁyêXÊqT. s¡yT˚ wtHêj·TT&ÉT >±s¡T dü+^‘·+. l »+<Ûë´\ <äsÙ¡ ≈£î&ÉT. 16 sêÁ‹
|òüTÀs¡yÓTÆq es¡¸+˝À ãj·T\T<˚] ôd+Á≥˝Ÿ ùdºwüHé˝À düsêÿs¡T mø˘‡Áô|dt |ü≥Tº≈£îì
$»j·Tyê&É#˚s¡T≈£îHêïqT. ákÕ] eTÁ<ëdüT nqTuÛÑyê\˝À >=|üŒ~, ‘·ìïø±#·\+ M~Û˝À
•yê\j·÷ìøÏ yÓfi&¢¯ +É . á nqTuÛeÑ +˝À <äT'K+, m&É‘>Ó ì∑ >±ãsê, ìdüŒèVü≤, ndü+‘·è|æ.Ô .
#ê˝≤ ø£\>∑*dæ b˛j·÷sTT, Hê $TÁ‘·Tsê* e\¢. ` ô|qT‘·TbÕqT e+{Ï @<√ n\»&ç
nø£ÿ&ÉÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ 1984 &çôd+ãs¡T 31e ‘˚B Hê{ÏøÏ Áã<ä˝› ,’… H˚qT ÄdüŒÁ‹bÕ\j·÷´qT,
&çÁô|wüHøé Ï >∑Ts¡sTT `.
Ä dü+e‘·‡s¡+ e÷]ÃHÓ\ 23e ‘˚Bq $»j·Tyê&É {Ï.$. ]˝Ò ôd+≥sYqT >±+BÛ
ø=+&ÉMT<ä ÁbÕs¡+_Û+#·&ÜìøÏ— ;;q>∑sY q&ç≈î£ &ç s¬ \’ T e÷s¡+Z Ä$wüÿ]+#·&Üìø°, n|üŒ{Ï
Á|ü<ëÛ qeT+Á‹ leT‹ Ç+~sê>±+BÛ e∫Ã+~. eTTKéT+Á‹ l mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄ ‘·eT
n~Ûø±s¡ yÓu’ eÑÛ +˝À ñHêïs¡T. #ê˝≤ uÛwÒ »ü + ‘=DÏødÏ ˝ü ≤&˚ ñ|üHê´dü+ #˚XÊs¡T. e÷ Ä|òd” Tü
dü÷&º j ç ÷Ó \˝À Telephone lines <ë«sê Ä ø±s¡´Áø£eT+ n+‘ê ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. n+<äTe\¢
Äj·Tq ñ|üHê´dü+ ÁX¯<>Δä ± $H˚ neø±X¯+ ø£*–+~ `
@Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À »]–q ˇø£ $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. uÛÁÑ <ë#·\+˝À »]π> d”‘êsêeTø£˝≤´D+
y˚&TÉ ø£qT lsêeTqe$THê&ÉT Á|ü‘´· ø£å Á|ükÕs¡+ #˚ùd u≤<Û´ä ‘· $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ MT<ä O+&˚~.
Ç+ø± ø=‘·Ô>∑÷&Ó+ πø+Á<ä+ @s¡Œ&É˝Ò<äT. n|üŒ{Ïπø <ë<ë|ü⁄ |ü<˚fi¯¢ô|’>± Ä Á|ükÕs¡+
Ä+Á<Û<ä X˚ e¯ T+‘·{≤ uÛ≈Ñ î£ \Ô T #ê˝≤ Ädüø>ÔÏ ± $+≥÷+&˚yês¡T. »eTà\eT&Éø£ e÷<Ûeä sêeTX¯sà¡
>±] yê´K´ eT]+‘·>± n+<ä]˙ Äø£]¸+#˚~. ø£˝≤´D $X‚cÕ\T Äj·Tq e]íd÷ü +Ô fÒ ÁXÀ‘·\T
‘êeTT Á|ü‘´· ø£+å >± #·÷düTqÔ ï nqTuÛ÷Ñ ‹ bı+<˚yês¡T.
Äj·Tq ‘·sy¡ ê‘· Ä Á|ü‘´· ø£å yêÚ≤´HêìøÏ n+‘·{Ï yÓu’ eÑÛ + ì\u…{qºÏ e´øÏÔ ñwül.
Ä dü+e‘·‡s¡+ e÷Á‘·+ nø£ÿ&É yêÚ≤´q+ ìs¡«Væ≤+#·&É+ ø√dü+ Äø±X¯yêDÏ
ø±s¡´Áø£eTXÊK |üø±å q H˚qT, Ç+»˙]+>¥ $uÛ≤>∑+|üø±å q e÷ øπ +Á<ä+ Ç+»˙s¡T dæ+>∑sêE
ø£èwüeí T÷]Ô >±s¡T uÛÁÑ <ë#·\+ yÓfi≤¢+. yêÚ≤´‘·\T>±, ‘Ó\T>∑T Ábıô|dò sü T¡ ¢ õ.$. düTÁãVü≤àD´+
>±s¡T, ø√yÓ\ düTÁ|üdüHêï#ês¡´ >±s¡T e#êÃs¡T. nqTdü+<Ûëqø£s¡Ô>± H˚qT. ` eT˝≤¢Á|ü>∑&É
ls¡+>±sêe⁄ >±s¡÷qT.
n|ü&ÉT sêh eTTKéT+Á‹>± l mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄ ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ nq÷#êq
Ä#ês¡+>± eTT‘ê´\qT kÕ«$Tyê] ø£˝≤´D≤ìøÏ rdüT≈£îe#êÃs¡T. n+‘·es¡≈î£ ø£˝≤´D$X‚cÕ\T
#Ó|⁄ü ‘·Tqï õ.$. düTÁãVü≤àD´+ >±s¡T Äy˚X|¯ &ü ç ` ªª‘ês¡øs£ êeTT&ÉT ‘Ó#Ã˚ ‘·\+Áu≤\eTT‘ê´\
ø√dü+ ø√<ä+&ÉsêeTT&ÉT m<äTs¡T#·÷düTHÔ êï&ÉTμμ nì n+<äT≈£îHêïs¡T. ne‘·\ sπ &çj÷Ó ùdwº Hü é

ø£+Á{À˝Ÿ s¡÷yéT ì+∫ s¬ &ç>¶ ±s¡T bò˛Hé #˚XÊs¡T ` ªªyê¬ses¡T? Ç+πø+ e÷{≤¢&‘É ês√! yê]
qT+∫ yÓTÆø˘ rdüTø√+&çμμ nì ` H˚qT yÓ+≥H˚ ˇø£ N{° Áyêdæ ` düTÁãVü≤àD´+ >±]ì
eTTKéT+Á‹ es¡Hí √‘ê‡Vü≤+ qT+∫ eTs¡*+#êqT. ªª@+ ‘·ù|Œ+e⁄+~?μμ ` nì kÕ<Ûës¡D+>±
Á|üXï¯ ñ<äsTTdüT+Ô ~. ø±ì ÄHê{Ï øπ +Á<ä, sêh sê»ø°jT· yê‘êes¡D≤\ <äècÕº´ sπ &çj÷Ó øÏ
dü+ã+~Û+∫q Live Mike düdŒü èVü≤+>± yê&É<–ä q~. ` yπ̊s dü+<äs“¡ +¤ ˝À ñwül >±s¡T ‘·q
ª<Ûsä à¡ dü+<˚V‰ü \Tμ ø±s¡´Áø£eT+ Live ˝À ≈£î≥T+ãìj·T+Á‘·D+ >∑T]+∫ <ä÷≈£î&ÉT>± e÷{≤¢&>É ±
` Ç<˚ |æ.ÄsY. s¬ &ç>¶ ±s¡T ø=ìï HÓ\\bÕ≥T Ä ø±s¡´Áø£eTeT+ s¡<Tä #› d˚ ,æ ñwül>±]ì ø±s¡´Áø£eT+
qT+∫ ‘·|Œæ +#ês¡T. (ìC≤ìøÏ ` Á|üC≤kÕ«eT´+˝À dü+>∑‹ n˝≤ ñ+#·+&ç. eéd”øú è£ ‘·+>±
ø£eT÷´ì»yÓTHÆ ê, Ä{ÀÁø£d” nsTTHê, ∫e]øÏ Á|üsTTy˚≥Tdü+düú nsTTHê düsπ ` ^≥T<ë{Ï‘˚
y˚≥T ‘·|Œü <äT>±ø£ ‘·|Œü <äT. n|ü&ÉT nìï düTìï‘·‘ê«\T, yêø˘ kÕ«‘·+Á‘ê´\T, e÷s¡Ts¡÷bÕ\˝À
nsTTHê düsπ eTs¡T>∑Tq |ü&&É +É U≤j·T+. ªªeédüμú μ\ ã\+ n+‘·>± |üì#˚dTü +Ô ~) pHé˝À
eT∞¢ eTÁ<ëdüT Á|üj÷· D+ |ü&+ç ~. l »+<Ûë´\ qT+∫ ø£ãTs=ùdÔ yÓfi≤¢qT. 19e ‘˚B qT+∫
23e ‘˚B es¡≈î£ l |ü\M¢ |ò*æ yéT‡ dü+düøú Ï eT÷&ÉT bÕ≥\T ÁyêXÊqT. dæìe÷ù|s¡T ª|ü⁄‘·&Ô ç
u§eTàμ, eTÁ<ëdüT ‘êCŸ ø√s¡e÷+&É˝Ÿ ¨≥˝À¢ eTø±+#˚dæ eTT+<äT s¬ +&ÉTbÕ≥\T ÁyêXÊqT.
n+‘˚ø±<äT— ˇø£ Væ≤+B dæìe÷ ‘Ó\T>∑T˝À Remake ø√dü+ ø£<ë∏ eéVü‰s¡+ >∑T]+∫ ≈£L&Ü
l »+<Ûë´\ Á|ükÕÔ$+#ês¡T. (n~ »s¡>˝∑ <Ò qä Tø√+&ç) ` 21e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ Flight ˝À
eTÁ<ëdüT qT+∫ ôV≤’ <äsêu≤<é e∫Ã »+<Ûë´\ >±s¡T H˚qT ªªáHê&ÉT >¬ dtVº ≤ü Ödtμμ˝À dü+^‘·
<äsÙ¡ ≈£î&ÉT l #·Áø£e]Ô‘√ ≈£Ls¡TÃì u≤D°\T dæ<+Δä #˚sTT+#·T≈£îHêï+. #·Áø£e]Ô>±s¡T bÕ≥\T
u≤>±e#êÃj·Tì qqTï n_Ûq+~+#ês¡T. eT÷&√bÕ≥ 22e ‘˚B kÕj·T+ø±˝≤ìøÏ |üP]Ô #˚XÊqT.
nB, u≤D° |üP]Ô nsTT+<äqï ‘·sy¡ ê‘· 23e ‘˚B ñ<äj÷· ìøÏ ‹]– Flight ˝À eTÁ<ëdüT
#˚sT¡ ≈£îHêï+. Ä sêÁ‹πø ãj·T\T<˚] eT<Û´ä ˝À ø±e*˝À Hêqï>±]ì |ü\ø£]+∫ $»j·Tyê&É
yÓ[¢b˛j·÷qT.
p˝…’ ˇø£{À ‘˚B Hê&ÉT ªªn_Ûqeø£$‘êμμ ÁbÕs¡+uÛÑ≈£î\T, neT*q X¯è+>±s¡
dæ<ëΔ+‘·Á|üeø£,Ô dü+kÕÿs¡yê~, |ü+&ç‘T· &ÉT Ä#ês¡´ sêj·TÁb˛\T düTu≤“sêe⁄>±s¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À
eTs¡DÏ+#ês¡T. Ç≥Te+{Ï Á|ü‘˚´ø£ dü+<äsê“¤\˝À e÷ $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+˝À
Á|ü‘˚´ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T #˚dü÷Ô+&˚yêfi¯¢+. ákÕ] ôV’≤<äsêu≤<äT πø+Á<ä+ #˚j·T&É+#˚‘·, n<˚
ø±s¡´Áø£e÷ìï y˚TeT÷ ]˝Ò #˚XÊ+. ‘Ó\T>∑T |üÁ‹ø£\˙ï Äj·Tq >∑T]+∫ yê´kÕ\T Á|ü#T· ]+∫
ìyê[ Á|üø{£ +Ï #êsTT.
1909 Hê{Ïπø ª\*‘·μ \|òüTT ø£<∏ëø±e´+ ˇø£ Á|üjÓ÷>∑+>±` ‘Ó\T>∑T Ä<ÛäTìø£
ø£$‘ê Á|ü|+ü #·+˝ÀøÏ e∫Ãq sêj·TÁb˛\T yês¡T ªÄ+Á<Ûëe[μ, ªdü«|üï≈£îe÷s¡+μ, ª‘·èDø£+ø£D+μ
ªs¡e÷´˝Àø£+μ ªùdïVü≤\‘ê<˚$μ e+{Ï ø£$‘·« s¡#q· \‘√ Á|ü<eä∏ TkÕúq+˝À ì*∫q ø£$. |ü<´ä
s¡#q· ˝À düsfi¡ ‘¯ ,· düTìï‘·‘«· +, Á|üøè£ ‹ ˝≤*‘·´+ eTT>∑+Δ >± ì*|æq ns¡T<Óq’ ø£$ `
Á|üdTü ‘Ô · ø±\+˝À (2017) ‹s¡T>∑T˝Òì yês¡|Áü ‹ø£ dü+bÕ<ä≈î£ &ç>± (á ‘Ó\T>∑TC≤‹

Basic Instincts ì u≤>± ns¡ú+ #˚düT≈£îì) Á|üX¯dæÔøÏ e∫Ãq y˚eT÷] ã\sê+, ‘=\T‘·
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À o˝≤MÁsêE>±s¡T dü+bÕ<ä≈î£ \T>± kÕ«‹ e÷dü|Áü ‹ø£qT kÕVæ≤‘ê´_ÛsT¡ ∫‘√
ÁbÕs¡+_Û+∫q e´øÏ.Ô ø£<\ä∏ T >±ì, o]¸ø\£ T>±ì, y˚T˝…q’ $>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Ä ‘·sT¡ yê‘·
ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ Ä |üÁ‹ø£qT $»j·Tyê&É≈î£ ‘·s*¡ +∫ ` ‘êH˚ dü+bÕ<ä≈î£ &Éj÷· ´s¡T. n|ü&ÉT
≈£L&Ü Á|üeTTK s¡#s· TT‘·\T ô|~›u§Û ≥¢ düTã“sêeTj·T´, Ä~$wüßí e+{Ï s¡#s· TT‘· $TÁ‘·T\
dü\Vü‰ dü+Á|ü~+|ü⁄\T rdüT≈£î+≥÷ kÕ«‹|üÁ‹ø£ ≈£îqï kÕVæ≤‘·´ nqTã+<Ûëìï ÁX¯<>Δä ± ø=qkÕ–dü÷Ô
e#êÃs¡T. `
1984 Ä>∑dTü º ˇø£{À‘˚Bq kÕ«‹dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£qT kÕú|+æ ∫, ‘=* dü+∫ø£qT
$»j·Tyê&É ‘·TeTà\|ü*¢yê] ø£fi≤πøåÁ‘·+˝À n≥ºVü‰dü+>± Ä$wüÿ]+|üCÒXÊs¡T. Ä düuÛÑ˝À
sê$XÊÅd>Ôæ ±s¡T, e÷\r#·+<ä÷sY, H˚qT, n|üŒ{À¢ yÓX’ Ê´ u≤´+ø˘ #Ûs’Ó à¡ Hé s¡yT˚ wt >¬ ©¢, &ç. sêeT*+>∑+
bÕ˝§Zì e÷{≤¢&e˚ TT. Hê{Ï qT+∫ n‘·qT Ä |üÁ‹ø£qT Ä+Á<Ûä bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î düìïVæ≤‘·+>±
rdüT≈£îsêe&É+ ø√dü+ #ÓjT· ´ì Á|üjT· ‘·ï+ ˝Ò<Tä . kÕú|+æ ∫q ø=~›ø±\+˝ÀH˚ n‘·ìøÏ yês¡|Áü ‹ø£˝À¢
ªªkÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ ìs¡søΔ¡ ‘£ μ· μ uÀ<Û|ä &ü TÉ ‘·÷ e∫Ã+~. ‘Ó\T>∑T yÓTC≤]{° bÕsƒ≈¡ î£ \ ˝Òø‘Ï H· ê\T,
>±dæ|\t |ü≥¢ s¡V≤ü dü´≈£î‘·÷Vü≤˝≤\T, dü+düÿèr$s¡V‰ü ˝≤bÕ\T, dæìe÷yêsêÔ Á|üø√bÕ\T, utili-
tarian ≈£î‘·÷Vü≤˝≤\T, ≈£îå Dí+>± ‘Ó*dæe#êÃsTT. <ëì‘√ |üÁ‹ø£ dü«s¡÷|üd«ü uÛ≤yê\qT |üP]Ô>±
e÷]Ãy˚XÊ&ÉT. nsTTHê kÕVæ≤‘ê´_ÛsT¡ ∫ e<äT\Tø√˝Òø£ n|ü&É|ü &ÉT ˇø£{Ï s¬ +&ÉT eT+∫
ø£<∏ä\÷, sê$XÊÅdæÔ ªÇ\T¢μ, e+o ª|üdü\|üP&çø£<∏ä\Tμ ‘Ó–+∫ Á|ü#·T]dü÷ÔH˚ e#êÃs¡ÉT. @~
@yÓTÆHê kÕ«‹yês¡|üÁ‹ø£ kÕVæ≤‘˚´‘·s¡ n_Ûs¡T#·T\qT ìs¡›«+<ä«+>± Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+ e\¢H˚
kÕVæ≤‘˚´‘·s¡ kÕe÷q´ bÕsƒ≈¡ î£ *ï Äø£]¸+#·>*∑ –+~.
ˇø£|ü &ÉT H˚qT n‘·&ç |üÁ‹ø±dü+bÕ<äø‘£ «· <Û√s¡DìÏ ‘·|ü |ü{ºÏ $eT]Ù+∫q yê&çì.
` sêqTsêqT bÕsƒø¡ »£ q+ e÷qdæø<£ √Û s¡DT*ï C≤Á>∑‘>Ô· ± |ü]o*+#êø£ ` q&ÉTdüTqÔ ï sT÷
ø±\|ü⁄ ø±\πø|å ü nedüsê*ï >∑eTì+#êø£ ` y˚eT÷] ã\sê+ |üÁ‹ø± ìs¡«Vü≤Drπs ‘·|Œü ìdü]
nì qeTàø±ìøÏ e#˚ÃXÊqT.
Ä>∑düTº 12e ‘˚Bq e÷ e÷eTj·T´ (neTà nqïj·T´) sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+˝À
#·ìb˛j·÷&ÉT. e÷ neTà ‘·q |ü⁄{Ï+º {Ïyêfi¯ó¢ ˇø£|ü &ÉT ‘·q|ü≥¢ nee÷q+ #˚XÊs¡ì ÄÁ>∑V≤æ +∫
yÓfi&¢̄ +É e÷H˚d+æ ~. ‘·*¢ eTs¡D+Ï ∫q|ü&É÷ yÓfi˝¢̄ <Ò Tä . H˚qT e÷Á‘·+ e÷ n‘·qÔ T #·÷&É&ÜìøÏ
yÓfi≤¢qT. yê[¢<ä›s¡÷ e´øÏÔ>∑‘·+>± Hê≈£î Äràj·TT\T. ø±øÏHê&É |æ.ÄsY. ø±˝ÒJ˝À P.U.C.
#·<Tä e⁄øÏ #˚]q|ü&ÉT nø£ÿ&É e÷eTj·T´ Ç+{À¢H˚ ñHêïqT. Äj·Tq #ê˝≤ kÂeTT´&ÉT. yêfi¯¢
Ç+{Ï dü+Á|ü<ëj·T+ Á|üø±s¡+ ‘·q ‘ê‘·>±] qT+∫ dü+Áø£$T+∫q <˚e‘ês¡Ãq |”sƒêìï,
ã‹≈£îqï+‘·ø±\+ ÁX¯<>Δä ± nqTcÕ˜q|üPs¡«ø£+>± ø±bÕ&ÉT‘·÷ e#êÃ&ÉT. yês¡d‘ü «· +>± ø=~›bÕ{Ï
bı\+ ñHêï, dü÷ÿ\Tô|q’ò \T‘√ #·<Tä e⁄ Äù|dæ (‘·+Á&çøÏ ˇø£ÿ&˚ ø=&ÉT≈£î— ‘ê‘·øÏ ˇø£ÿ&˚ eTqe&ÉT
ø±e&É+ e\¢) E´&çwj æ T· ˝Ÿ &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À ø£s¢ T¡ ÿ>± CÒ] ôV≤&éøs¢£ T¡ ÿ>± ]f…sÆ j
¡ ÷· ´&ÉT. yÓ~’ ø£øs£ à¡ \
MT<ä, Ä<Ûë´‹àø£ $wüj÷· \ MT<ä ñqï Ädüø,ÔÏ kÕVæ≤‘·´$wüj÷· \ MT<ä @e÷Á‘·+ ñ+&˚~

ø±<äT. ‘ê‘·>±s¡T >∑]–bÕ{Ï yÓ+ø£≥s¡‘ï· +>±] MT<ä kÕ{Ï˝ìÒ >ös¡e+ (kÕàs¡Ô |ü+&ç‘T· ˝À¢
Äø±\+˝À n+‘·{yÏ ês¡T e÷ ÁbÕ+‘ê\ ˝Òsì¡ Á|ür‹). H˚q+fÒ #ê˝≤ n_Ûe÷q+ #·÷|æ+∫q
e´øÏ.Ô (H˚qT <äT+<äT&ÉT≈£î eTìwæqì ∫ø±≈£î ñqï|üŒ{Ïø)° . e÷ n‘·Ô düTã“\øÏÎ Hê≈£î #ê˝≤sTTwü+º .
Ä$&É #·˝≤øÏ‘q· + Sense of homour eTØqT. ø±|ò” n<äT“¤‘+· >± ‘·j÷· s¡T #˚ùd~ ` n+<äT≈£î
≈£L&ÜqT!
Ä>∑dTü º HÓ\ $X‚w|ü Tüò ≥q˝À¢ eTs=ø£{Ï ` >∑‹+∫ b˛sTT+<äqT≈£îqï ø£ècÕí |üÁ‹ø£qT
|ü⁄qs¡T<ä]Δ +∫, Ä>∑dTü º |ü~ùV≤qe ‘˚Bq Á|ü<eä∏ T dü+∫ø£qT Ä$wüÿ]+|üCXÒ Ês¡T l |æsê≥¢
yÓ+ø£fÒX¯«s¡T¢>±s¡T.
ø£ècÕí|üÁ‹ø£ ã+<äs¡THê{Ï yÓ’uÛÑyêìï ø√˝ÀŒsTTq nq+‘·s¡+ ø=+‘·ø±\+ bÕ≥T
eTT~>=+&É düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±] dü+bÕ<äø‘£ «· +‘√ $»j·Tyê&É qT+∫ q&ç∫+~. Ä |üÁ‹ø£
ù|s¡T #Ó|Œü >±H˚ ˇø£|Œü {Ï eTT≥÷ï] ø£ècÕísêe⁄>±] dü+bÕ<äøj ° ÷· \T, ˝ÀyÓ\T>∑T\T,nã÷“]
sêeTø£ècÕísêe⁄>±s¡T ô|{Ï+º ∫q ªªs¡deü T+»]μμ ø£$‘·«+ù|õ, |æ+>∑[ Hêπ>+Á<ä sêe⁄>±] Hê≥ø£
s¡#·q\T... Ç+ø± nH˚≈£î\ Hê{Ï s¡#·sTT‘·\ s¡#·q\T >∑Ts¡TÔ≈£î edü÷Ô+{≤sTT. n|üŒ{À¢
ø£ècÕí|Áü ‹ø£˝À s¡#q· n#·TÃø±e&É+ ˇø£ >∑T]Ô+|ü⁄. eTØ bÕ‘·ø±\+˝À eTT≥÷ï] ø£ècÕísêe⁄>±]
eTÚHê<Û´ä ø£+å ˝À q&ç∫q ø£ècÕí|Áü ‹ø£ <äsê“s¡Tø£ãTs¡T¢ e÷ Hêqï>±s¡T #Ó|Œü >± $q&É+ `.
@~ @yÓTHÆ ê ø£ècÕí|Áü ‹ø£ #·]Á‘· ªª#ê|ü∫]– #·<sä +¡ ‘·μμ>±H˚ $T–*+<äì Hê O<˚X› +¯ .
Ä>∑dTü º HÓ\˝À sêh+˝À ô|<ä› dü+<ä&˚ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄>±] <Ûsä à¡ e÷ nì
mHé.{Ï.sêe÷sêe⁄ >±] ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ Á|üuTÑÛ ‘·«+ |ü‘q· yÓT+Æ ~. uÛ≤düÿs¡sêe⁄ >±s¡T ‘ê‘êÿ*ø£
eTTKéT+Á‹ nj·÷´s¡T. sêe÷sêe⁄>±] |üø+å£ ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ bÕØº XÊdüqdüuTÑÛ ´\T, ø±s¡´ø£s\Ô¡
düeTs¡qú øÏ ‘√&ÉT, øπ +Á<ä+˝À Á|ü‹|üøå£ H˚‘\· T ≈£L&Ü Äj·TqøÏ (NTR øÏ) n+&É>± ì*#ês¡T.
$»j·Tyê&É˝À Ä>∑dTü º 20e ‘˚Bq ìs¡dqü >± ã+<é »]–+~. NTR ‘√ bÕ≥T Á|ü‹|üøå£
Hêj·T≈£î\T }fiÀ¢øÏ e#êÃs¡T. ñuÛÑj·T ø£eT÷´ìdüTº bÕØº\T, uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕØº`
‘Ó\T>∑T<˚X¯+bÕØº |üøå±q, m˙ºÄsY |üøå±q` ì\ã&ç ô|<ä› ãVæ≤s¡+>∑ düuÛÑqT 25e ‘˚Bq
ìs¡«Væ≤+#êsTT. Á|üC≤yêVæ≤ì dü+<ä&ç ñ<Ûèä ‘·+>± ø£ì|æ+∫+~.
ndü\T >=&Ée m˝≤ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ <ä≥+fÒ :
sêe÷sêe⁄>±s¡T yÓ’<ä´+ì$T‘·Ô+ nyÓT]ø± yÓfi¯¢>±, Hê<Ó+&É¢ uÛ≤düÿs¡sêe⁄ >±s¡T,
n|üŒ{Ï Á|ü<ëÛ qeT+Á‹ Ç+~sê>±+BÛøÏ uÀ<Û#ä d˚ ,æ ˇ|æŒ+∫, sêe÷sêe⁄>±] MT<ä ‹s¡T>∑Tu≤≥T
#˚XÊs¡˙, n+<äT≈£î n|üŒ{Ï>∑es¡ïs¡T ≈£L&Ü e+‘·|ü*ø±s¡˙, sêe÷sêe⁄>±] Á|üuÛÑT‘·«+
|ü‘q· yÓT+Æ <ä˙ ` á nHê´j·÷ìï m~]+∫ b˛sê&É&ÜìøÏ uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕØº‘√ düV‰ü `
Á|ü‹|üø±å \T C≤rj·TkÕúsTT˝À b˛sê{≤ìøÏ ~>±sTT.
b˛sê{≤ìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø±sê´#·sD¡ >√˝§ÿ+&ÉÁø±dts√&é‡ <ä>sZ∑ ¡ ñqï m˙ºÄsYøÏ
#Ó+~q sêeTø£èwüí dü÷&º j ç ÷Ó ˝ÀqT, nq+‘·s+¡ ø£sêí≥ø£˝Àì q+~ Væ≤˝Ÿ‡˝Àq÷, sê»ø°jT·
#·‘T· s¡‘‘· √ q&ç∫+~. ;CÒ|” H˚‘· n≥˝Ÿ;Vü‰ØyêCŸù|sTT >±s¡T dü«j·T+>± e∫Ã, sêeTø£èwüí

dü÷&º jç ÷Ó <ä>sZ∑ ¡ ≈£Ls¡TÃHêïs¡ì $Hêï+. Ç+~sê>±+BÛøÏ ãVüQXÊ sêh+˝À yêdüeÔ $wüj÷· \T
u≤>± ‘Ó*XÊj˚TyÓ÷! >∑+<äs>¡ √fi≤ìøÏ ‘Ós~¡ +#˚ @sêŒ≥T #˚XÊs¡ì n_Û»e„ sêZ\T #Ó|ü ≈£îHêïs¡T.
sêe÷sêe⁄>±s¡T n~Ûø±s¡+˝À |ü⁄+Eø=ì eTTKéT+Á‹>± |ü⁄q' Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
n+‘·{‘Ï √ nìï dü+<ä&TÉ \÷ dü<Tä e› TDÏ>±sTT.
ôdô|º+ãs¡T HÓ\˝À Á|üeTTK |ü+&ç‘·T\T, ù|s¡&û s¡#·sTT‘· l»\dü÷Á‘·+
s¡TøÏàD°Hê<∏Xä ÊÅdÔæ >±] @¬øø’ £ |ü⁄Á‘·T&ÉT •eÁ|ükÕ<é, ‘·q ‘·+Á&ç>±] s¡#q· \+≥÷, ˇø£ ô|\’ò T
HêøÏ#êÃ&ÉT. n|üŒ{ÏøÏ $eTs¡Ù≈£î\T ø¬ .$. s¡eTD≤¬s&ç¶ >±s¡T l XÊÅd>Ôæ ±] ù|s¡&\û T, ªX¯s‘¡ ÷· Œ]íeTμ
ù|]≥ Äj·Tq ø£<∏ä\T, |ü⁄düÔø±\T>± Á|ü#·T]+|üCÒùd ñ<˚›X¯+˝À qy√<äj·T |ü⁄düÔø£Á|ü#·Ts¡D
dü+düú‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄\T #˚düTÔHêïs¡qT≈£î+{≤qT. •eÁ|ükÕ<é Ç∫Ãq ô|ò’\T $|æŒ #·÷ùdÔ `
∫qï, ô|<ä› yÓTT‘·+Ô 33 Hê{Ïø\£ T ø£ì|æ+#êsTT. |ü\Ã{Ï ø±–‘ê\ ôdìº ‡˝Ÿ ø±|”\T. yês¡+s√E\T
≈£Ls¡TÃì yê{Ïqìï{Ï˙ C≤Á>∑‘·Ô>± #·~yêqT. #ê˝≤ u≤>± ÁyêXÊs¡T.XÊÅdæÔ>±s¡T e{Ïº
Vü‰dü´Á|æjT· T&É÷, yÓ≥ø±sê\ eTìùw ø±<äT— m+‘· eT+∫ dü+uÛ≤wüD\ |ü≥T‘·«+‘√ Hê≥ø±\T
ÁyêXÊs√ ø£<ë! nì Hê≈£î ÄX¯Ãs¡´+, Äq+<ä+ ø£*>±sTT. yÓ+≥H˚ Á|ü‹Hê{Ïø£ $X‚cÕ\T
$X¯<+ä >± $e]dü÷Ô s¬ +&ÉT yê´kÕ\T ÁyêXÊqT. n$ ôdô|+º ãs¡T 23e ‘˚Bì ˇø£{,Ï 30e
‘˚Bq ˇø£{Ï (Ä~yêsê\T) Ä+Á<ÛäCÀ´‹ kÕVæ≤‘ê´qTã+<Ûä+ (~q|üÁ‹ø£)˝À n#·TÃy˚XÊs¡T.
yê{Ïì Hê dü+|üPs¡í s¡#·q\ ¬s+&Ée dü+|ü⁄≥+˝À (2014) #˚sêÃqT ≈£L&Ü. H˚qT
ø£qTø√ÿ˝Òø£b˛sTTq <äTs¡<äèwüº+ @eT+fÒ: Ä ô|ò’\TqT 1998 es¡≈£î Hê <ä>∑Zs¡ C≤Á>∑‘·Ô>±
ø±bÕ&ÜqT. Ä dü+e‘·‡s¡+ (H˚qT Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ yês¡|üÁ‹ø£ m&ç≥sY>± ñ+&É>±) mes√ Ä
Hê{Ïø\£ MT<ä |ü]XÀ<Ûqä #˚kÕÔeT+fÒ Ç∫Ãq≥Tº >∑Ts¡T.Ô me]øÏ Ç#êÃH√ |üP]Ô>± eT]∫b˛j·÷qT.
neø±X¯+ ñqï ˇø£]<ä]› ï n&ç–‘˚, e÷øÏe«˝Ò<Hä êïs¡T. n+‘· eT+∫Hê{Ïø\£ T Hê yê´kÕ˝À¢
ªHêeTe÷Á‘·+μ>± $T>∑\&É+, |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+>± sêø£b˛e&É+, Hê eTqdüT‡øÏ eTT\T¢˝≤>∑ u≤~Ûd÷ü HÔ ˚
ñ+~.
nø√ºãs¡T 31 ` uÛ≤s¡‘· sê»ø°j·T #·]Á‘·˝À ˇø£ |òü÷‘·Tø£yÓTÆq s√E. Á|ü<Ûëq
eT+Á‹ Ç+~sê>±+BÛ s¡øøå£ £ dæã“+~˝À Ç<äs› T¡ ÄyÓTqT ø±*Ã#·+bÕs¡ì yês¡.Ô Ä s√E
ñ<äj·T+ 10.40 <ä>∑Zs¡ qT+∫ e÷ Ä|ò”düT yêsêÔ$uÛ≤>∑+˝À f…*Á|æ+≥sY <ä>∑Zπs ñ+&ç,
Á|ü‹yês¡Ô #·~yêqT. eT<Ûë´Vü‰ïìø£˝≤¢ }fiÀ¢ |üÁ‹ø£\˝À yês¡Ô e#˚Ãdæ+~ >±ì, Äø±X¯yêDÏ
e÷Á‘·+ kÕj·T+ø±\+ 6.10 es¡≈î£ ÄyÓT eTs¡Dyês¡Ô Á|üø{£ +Ï #·˝<Ò Tä .
Ä yês¡Ô <˚Xe¯ T+‘·{≤ ø±]Ã#·TÃ˝≤>∑ yê´|æ+∫b˛sTT+~. &Û©ç ˝¢ À •KTâ C≤‹ yê]
MT<ä <ës¡TD<ë&ÉT\T, e÷s¡Dø±+&É »]>±sTT. ø±+Á¬>düT bÕØºøÏ #Ó+~q Á|üeTTK Hêj·T≈£î\
bÕÁ‘· Ç+<äT˝Àñ+<äH˚ yês¡Ô uÛ>Ñ T∑ eZ Tqï~. Ç+~sê>±+BÛ ‘·qj·TT&ÉT sêJyé>±+BÛ ` ªªˇø£
eTVü‰eèø£å+ ≈£L*b˛sTTq|ü&ÉT ÄbÕ{Ï Á|üø£+|üq \T+{≤sTTμμ n+≥÷ yêÚ≤´ì+∫q≥Tº
yês¡\Ô T ≈£L&Ü e#êÃsTT.
qe+ãs¡T ˇø£{À ‘˚B ñ<äjT· + qT+∫ n+‘·´ÁøÏjT· \T »]π> |üs´¡ +‘·+ {Ï.$.˝À

Ç+~sê>±+BÛ eTè‘·<˚Vü≤ Á|ü<äs¡Ùq ø=qkÕ–+~. y˚\ø=B› »q+ dü+<äs¡Ùq ø√dü+
rHéeT÷]ÔueÑÛ Hé˝À ñ+#ês¡T.
ÄyÓT eTs¡D≤q+‘·s+¡ sê»ø°j÷· \T ø=‘·Ô eT\T|ü⁄ rdüT≈£îHêïsTT. sêJyé>±+BÛ
ø±+Á¬>düT bÕØº |üø±å q <˚X¯ Á|ü<ëÛ q eT+Á‹ nj·÷´s¡T. sê»ø°jT· +>± uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕØº
|ü⁄+Eø√e&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. C≤rj·T bÕØº\T n˝≤ ñ+&É>± Á|ü‹ sêh+˝Àq÷
ÁbÕ+rj·TbÕØº\ ã\+ Áø£eT+>± ô|s¡>&∑ +É ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ;Vü‰s¡T, ñ‘·sÔ Á¡ |ü<X˚ Ÿ, ø£sêí≥ø£,
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ e+{Ï sêÅcÕº\˝À kÕúìø£ bÕØº\ ã˝≤ã˝≤\T ≈£î\, eT‘ê\ ÁbÕ‹|ü~ø£ MT<ä
|ü⁄+Eø√e&É+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. eTVü‰sêh˝À, u≤˝Ÿ<ë∏ ø£sπ >±] •eùdq eT+∫ <ä÷≈£î&ÉT MT<ä
eTT+<äT≈£î q&ÉTk˛Ô+~. |ü•ÃeTu…+>±˝Ÿ ‘·eT ø£eT÷´ìdüTº bÕØº Á|üuTÑÛ ‘·«|ü⁄ |ü≥Tº ø=qkÕ–k˛Ô+~.
Çø£ ` dü«$wüj÷· ìøÏ eùdÔ `
˝ÒbÕøÏå Ä\j·T+ ∫Á‘· •˝≤Œ\ >∑T]+∫, Ä Ä\j·T+ #ê]Á‘·ø‘£ · >∑T]+N ˇø£
Documentary ‘·j÷ · s¡T #˚jT· eTì e÷ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ Ä<˚•+#ês¡T.
qe+ãs¡T 25e ‘˚B sêÁ‹ ãj·T\T<˚sê+ H˚qT, dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡÷qT.
26e ‘˚B ñ<äjT· + 9.00 >∑+≥\≈£î nq+‘·|⁄ü s¡+, nø£ÿ&ç qT+∫ Væ≤+<ä÷ |ü⁄sêìøÏ #˚] ˇø£
≥÷]düTº¬>düTºVü≤Ödt˝À~– ` kÕj·T+ø±\+ ãdüT‡ n+<äT≈£îì ˝ÒbÕøÏåøÏ #˚sê+. nø£ÿ&É
|üPC≤]kÕ«$T dü\Vü‰ Á|üø±s¡+ Væ≤+<ä÷|ü⁄s¡+ ˝≤&ç® U≤∞ #˚dæ ` ˝ÒbÕøÏ˝å À >¬ düTVº ≤ü Ödt˝À
eTø±+ #˚XÊ+. Ä s√EH˚ ` n+fÒ 27e ‘˚BH˚ Ä\j·T+˝À ‹]– $X‚cÕ\T ÁyêdüTø√e&É+,
ªªs¡+>∑ eT+&É|+ü ô|’ ø£|ü ô|sTT+{Ï+>¥‡μμ‘√ yÓTT<ä\T ô|{≤ºqT. 28e ‘˚BHê&ÉT ˇø£ |üøÿ£
•˝≤Œ\T, ≈£î&É´ ∫Á‘ê\ >∑T]+∫ H√≥T‡ ÁyêdüTø=+≥÷ ` Ä\j·T+ E.O. ì, |üPC≤]kÕ«$Tì,
Monument attendent ˙, ø=+<äsT¡ $<˚o j·÷Á‹≈£î*ï Ç+≥sYeP´\T #˚XÊ+. eTVü‰<äT“¤‘e · T÷
#·]Á‘·Á|üd<æ eΔä T÷ nsTTq n‹ ô|<ä› ˝ÒbÕøÏå q+~ $Á>∑V‰ü ìï #·÷dæ, Ä q+~ Á|ü‘´˚ ø£‘\· T
ÁyêdüT≈£îHêïqT. Granite ‘√ ø±≈£î+&Ü Sandstone ‘√ n+‘· $Á>∑V≤ü + ñ+&É&+É ns¡T<äT.
Ç+ø=ø£ $X‚w+ü : n+‘· ô|<ä› q+~øÏ ˝Ò><∑ ÷ä &ÉeTTK+, n+‘· u≤>± neTπs $<Û+ä >± #Óøÿ£ &É+.
29 ‘˚B ñ<äjT· y˚T ãdüT‡yÓ+≥ ãdüT‡\Te÷s¡T‘·÷ $»j·Tyê&É≈î£ #˚sT¡ ≈£îHêï+.
m+‘√ ø±+ø£å‘√ ÁX¯<äΔ>± #ê˝≤ düe÷#ês¡+ ùdø£]+#êeTT. ÁX¯<äΔ>± Docu-Drama >±
s¡÷bı+~<ë›eTì ` e÷]Ã 3e ‘˚B Hê{Ïø˝£ ≤¢ s¡#q· |üP]Ô #˚XÊqT. Hê Script Typing øÏ
Ç#˚ÃXÊqT. Ä]ºdTü *º ï m+#·T≈£îì |æ\ee\dæq yêfi¯fløÏ ø±+Á{≤≈£î\º |üì ÁbÕs¡+_Û+#·uÀj·÷qT.
&çôd+ãs¡T 5e ‘˚B Hê&ÉT ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y |æ.ÄsY. s¬ &ç¶ >±s¡T qqTï |æ*∫ eT÷&ÉT dües¡D\T
#ÓbÕŒs¡T. yêÚ≤´‘·\T>± ñwüÅoÙ, m._. Äq+<é, dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î&ç>± ø£\>∑øè£ wüyí ÷Ó Vü≤Hé >±s¡\
ù|s¡T¢ Äj·Tq≈£î s¡T∫+#·ø£ s¡#q· ˝À e÷s¡TŒ\T dü÷∫+#·&+É yÓTT<ä\Tô|{≤ºsT¡ . H˚qT m<äTs¡T
#Ó|Œü ≈£î+&Ü Äj·Tq >∑~˝À+∫ ã{ÏøÏ e∫Ã, l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]øÏ #Óù|ŒXÊqT— H˚qT
á s¡÷|üø£+ Production Team ì+∫ ‘·|ü≈£î+≥THêïq˙, Hê s¡#·qqT ≈£L&Ü yÓqøÏÿ
rdüT≈£î+≥THêïq˙ `

ø√ ` Ä]¶Hw˚ Hü é Ä|òd” sü T¡ s¡eTD, sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T Hê≈£î q#·Ã#Ó|Œü &ÜìøÏ
Á|üjT· ‹ï+#ês¡T ` ªª&Ós¬’ ø£sº T¡ ‘√ >=&Ée|ü&&É +É eT+∫~ ø±<äμμì `
ªª<˚ìø¬ H’ ê dæ<eΔä Tμμì H˚qT yÓTT+&çø¬ ‘êÔqT. Ä ‘·sy¡ ê‘· s¬ &ç>¶ ±s¡T s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT
s√E\bÕ≥T sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]‘√, Hê $TÁ‘·T\T mdt._. lsêeTeT÷]Ô>±]‘√ eT+‘·Hê\T
»]bÕs¡≥. ∫e]øÏ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]H˚ Script Áyêdæ Produce #˚jT· eTì n|üŒ–+#ês¡≥.
(‘·s¡yê‘· 20 @fi¯¢øÏ H˚qT ùdø£]+∫ÁyêdüT≈£îqï H√≥T‡ Ä<Ûës¡+>± $düÔè‘· yê´dü+ Áyêdæ
q+&É÷] bÕs¡kú Õs¡~>Û∏ ±s¡T q&ç|qæ ªªs¡deü TsTTμμ |üÁ‹ø£˝À n#·TÃy˚XÊqT)
1984 &çôd+ãs¡T 31e ‘˚B Hê bÕ*≥ Dooms Day. Hê ùdïVæ≤‘·Tsê*‘√ >=&Ée
|ü&Ü¶qT. >=&Ée n+fÒ... #ê˝≤ ∫qï $wüjT· y˚T. ∫ìøÏ ∫ìøÏ >±*yêq nsTT+~. Hê≈£î
∫ø±≈£î, Ä‘·àq÷´q‘·, ìdü‡Vü‰j·T‘·, Hê MT<ä Hêπø ndüV≤ü ´+` e+{Ï nH˚ø£ e÷qdæø£ y˚<qä \T,
ˇ‹Ô&ç uÛ]Ñ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷qT. ˇø£ÿkÕ]>± Depression øÏ >∑Ts¡j÷· ´qT. |ò*ü ‘·+>±1985 »qe]
s¬ +&Ée‘˚Bq ÄdüŒÁ‹ bÕ\j·÷´qT. $∫Á‘·yTÓ qÆ @ø±+‘·d‹úæ . |ü≥sº êì ˙s¡d+ü . qsê\ |”≈î£ &ÉT
` Ç<=ø£ ndüV≤ü ´ø£s¡ dæ‹ú . Ä <Óã“ <Óã“ Ä|òd” Tü ≈£î ôd\e⁄ô|{Ïº nC≤„‘+· ˝ÀøÏ yÓ[b¢ ˛j·÷qT. Ä
dæ‹ú qT+∫ ø√\Tø=ì eT∞¢ eTìwæì ø±e&ÜìøÏ s¬ +&ÉT HÓ\\T |ü{+ºÏ ~.
1985 @Á|æ˝Ÿ ˇø£{À ‘˚B qT+∫ y˚T 27e ‘˚B eT<Ûä´ ø±\+ eTÁ<ëdüT˝À
»+<Ûë´\>±]‘√ >∑&bç ÕqT. Äø±X¯yêDÏñ<√´>∑+ e~˝Òdæ ` dæìe÷s¡+>∑+ yÓ|’ ⁄ü yÓ[b¢ ˛yê\ì
rÁe+>± Ä˝À∫+#êqT. $TÁ‘·T\T l »+<Ûë´\ ‘·q <ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#ÓÃj·TéTHêïs¡T. eTTfi¯|¢ Pü &ç
yÓ+ø£≥s¡eTD >±s¡T ≈£L&Ü ` ªe#ÓÃj·T´+&ç |òsü y¡ ê˝Ò<Tä μμ nHêïs¡T.
Ä|ò”düTøÏ ‘ê‘êÿ*ø£+>± ôd\e⁄ô|{Ïº yÓfi≤¢qT. dæìe÷ s¡+>∑+ n+fÒ `s¡#·sTT‘·
nqïyê&ÉT MT≥H=øÏÿ‘˚ B|ü+ yÓ*–q≥Tº y˚>+∑ >± |üì#˚j÷· *. Ärs¡T s¡#H· êyê´dü+>∑+ Hê≈£î
1969 qT+∫ n\yê≥T˝À ñqï<˚. H˚qT |üì#˚dqæ |üÁ‹ø± s¡+>∑+ >±ì, Á|ükÕs¡s+¡ >∑+ >±ì
sT÷ C≤‹y˚! ` nsTT‘˚ Hê es¡≈î£ , MT≥ H=ø£ÿe\dæq yêDÏí H˚H˚ ø±yê*. mes√ nsTT‘˚
#Ó\<¢ Tä . H˚qT #˚ùd s¡#q· Hê≈£î eTT+<äT q#êÃ*. me]ø√ n~ |üìøÏsêì~>± ø£ì|æ+∫Hê
düsπ ` H˚qT düe÷<Ûëq|ü&>É \∑ >∑&+É eTTK´+. ˇø=ÿø£ÿkÕ] |ü~s√E\T|üfºÒ |üì s¬ +&ÉT s√E˝À¢
eTT–+#·e#·TÃ. ˇø=ÿø£ÿkÕ] >∑+≥˝À nj˚T´|üì s¬ +&ÉTs√E\T |ü≥eº #·TÃ. H˚qT n|üŒ{Ïøπ
kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑yT˚ eè‹Ô>± J$düTHÔ êï, Hê ã\yÓTqÆ ÇcÕºìcÕº\‘√H˚ J$dü÷Ô edüTHÔ êï.
eTÁ<ëdüT˝À l »+<Ûë´\≈£î |üøÿ£ q ñ+≥÷, ø=ìï ø£<\ä∏ >∑T]+∫ #·<eä &É+ ø=ìï
dæìe÷\T #·÷&É&+É e+{Ï |üqT\T ÁbÕs¡+_Û+#êqT. Ä |üqT˝À¢ ˇø£ uÛ≤>∑+ ªªnqïe÷#ês¡´μμ
dæìe÷ ø£<∏ä >∑T]+∫ y˚T+ Ç<ä›s¡+ ø£*dæ Ä˝À∫+#·&É+. Äj·TqøÏ ªªVü≤]ø°s¡ÔHê#ês¡T´&ÉT
nqïeTj·T´μμ ù|]≥ dæìe÷rùd dü+<äs“¡ +¤ @s¡Œ&ç+~. ‘=*kÕ]>± Ç<äs› +¡ ø£*dæ eTÁ<ëdüT
qT+∫ ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓfi≤¢+. leT‹ XÀuÛ≤sêCŸ ÄVü‰«q+ |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì ` nqïe÷#ês¡´
ñ‘·‡yêìøÏ eø£Ô\T>±`. nø£ÿ&É j·T\¢+sêE lìyêdüsêe⁄>±s¡T, »+<Ûë´\, H˚qT,`
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T ≈£L&Ü ñqï≥Tº >∑Ts¡T.Ô y˚T nsTT<√ ‘˚Bq düuÑÛ nsTT+~. Äs¡e ‘˚Bq

s¡M+Á<ä uÛ≤s¡‹˝À Song and Drama division yês¡T Á|ü<]ä Ù+∫q ªªnqïeTj·T´ø£<μä∏ μ nH˚
Hê≥ø£+ #·÷dæ 7e ‘˚BøÏ eTÁ<ëdüT ‹]– e#˚ÃXÊ+. Á|ükÕÔeq m˝≤>∑÷ e∫Ã+~ ø£qTø£
nqïe÷#ês¡´ dæìe÷ Á|üjT· ‘·ï+ eTT#·Ã≥T¢ ø=ìï #Ó|⁄ü ‘êqT.
ìC≤ìøÏ n|üŒ{Ïøπ Ä#ês¡´ÄÁ‘˚jT· Ä ø£<ä∏ MT<ä ø=+‘·|ìü #˚dæ ‘·qT Ä dæìe÷
‹j·÷´\H˚ ìs¡j í T· +‘√ ñHêïs¡ì $Hêï+. »s¡ï*düTº XÊ+&ç\´ Ç‘·sT¡ \ kÕj·T+ dü+bÕ~+∫,
á dæìe÷ rj·÷\H˚ rÁe≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ ñ+&É&+É eT÷˝≤q, l »+<Ûë´\ s¡+>∑+ MT<äøÏ
e#êÃs¡T. ÄÁ‘˚jT· >±]‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄\T »]|æ ` Äj·Tq dæìe÷ Á|üjT· ‘·ï+ $s¡$T+#·T≈£îqï≥Tº,
»+<Ûë´\>±s¡T rj·T&ÜìøÏ n+^ø£]+∫q≥Tº ˇø£ |üÁ‹ø±düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T #˚dæ eTÁ<ëdüT˝À
Á|üø≥£ q #˚sTT+#ês¡T. Ä düe÷y˚XÊìøÏ H˚q÷ ñHêïqT. düsπ ` nqïeTj·T´ dæìe÷ ø√dü+
ø°s¡Ôq\T m+|æø£ #˚j·T&É+˝À, ø£<∏ë|ü]XÀ<Ûäq˝À, qqTï ‘·qøÏ düVü‰j·T≈£î&ç>± ñ+&ÉeT˙,
Ç<äs› +¡ ø£*dæ dæìe÷øÏ |üì#˚<ë›eT˙ nHêïs¡T. XÊ+&ç\´ $TÁ‘·T\‘√bÕ≥T l »+<Ûë´\ ∫Á‘·
ìsêàD+˝À ‘·q÷ uÛ≤>∑kÕ«$T>± ñ+&Ü\ì ≈£L&Ü ìs¡j í T· yÓT+Æ ~. ø=+‘·ø±\+ >∑&∫ç +~.
s¡yT˚ wtHêj·TT&ÉT >±s¡T dü+^‘·+ düeT≈£Ls¡Ã>± ]ø±]¶+>¥øÏ @sêŒ≥T¢ ≈£L&Ü »]>±sTT. ø=ìï
ø°sqÔ¡ \≈£î Hêj·TT&ÉT>±s¡T u≤D°\T ≈£Ls¡TdüT+Ô &É>±, H˚qT ≈£L&Ü l »+<Ûë´\‘√ bÕ≥T eTÁ<ëdüT˝À
ñHêïqT.
á eT<Ûä´˝À @<√»]–+~. »+<Ûë´\>±]øÏ eéVü‰sê\T q&ç#˚rs¡T |ü≥¢
$düT>=∫Ã+~. ªªX¯s¡à>±s¡÷, Ç~ q&ç#˚ eéVü‰s¡+>±˝Ò<äTμμ nHêïs¡T. nq‹ø±\+˝ÀH˚ Ä
Á|üjT· ‘·ï+ ì*∫b˛sTT+~ `.
eTs√ $wüjT· + ≈£L&Ü` eTÁ<ëdüT≈£î yÓ&TÉ ‘·÷, edü÷+Ô &˚ø±\+˝À »]–+~. H˚qT
eTÁ<ëdüT≈£î eùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì l »+<Ûë´\ >∑{>ºÏ ± Ä˝À∫+∫, qH=ïø£ Á|üd<æ Δä ìsêà‘·≈î£
|ü]#·jT· + #˚XÊs¡T ` "He is a pay mater" nì ≈£L&Ü dæbÕò s¡T‡ #˚XÊs¡T. Ä ìsêà‘· ≈£L&Ü
H˚q+fÒ #ê˝≤ >ös¡e+ #·÷|æd÷ü ,Ô ‘·q dæìe÷≈£î ø£<ä∏ #˚dôæ |≥ºeTì ø√s¡T‘·÷ ø=ìï |ü⁄düøÔ ±*∫Ã,
eT]ø=ìï dæìe÷\T #·÷|æ+#ês¡T. n|üŒ{Ïøπ #·sÃ¡ \ <äX˝¯ À ñqï ˇø£ dæìe÷ ø£<˝ä∏ À ø=ìï
Scenes ≈£L&Ü ÁyêXÊqT. ` Ä ìsêà‘· Hê qT+∫ ªªm+‘· |üì sêã{≤º˝≤?μμ nì #˚ùd
Á|üjT· ‘êï\ ˇ‹Ô&,ç Hê≈£î Çã“+~>± ‘√∫+~. Äj·Tq ˝…øÿ£ Äj·Tq ≈£î+&É&+É ˝À ‘·|ü ˝Ò<Tä .
Hê≈£L ˝…øÿ£ e⁄+~. n~ »‘·|&ü ìÉ <˚ H˚qT me]ø° ‘·\y=+∫ |üì#˚ùd n\yê≥T eTT+<äT
qT+N ˝Ò<Tä . kÕsê+X¯+>±` Hê Çã“+~ »+<Ûë´\ >±]øÏ #ÓbÕŒqT. Äj·Tq H=#·TÃ≈£îHêïs¡T.
Ç~ Ç˝≤ »s¡T>∑T‘·T+&É>± `
Äø±X¯yêDÏ˝À |ü<Mä $s¡eTD #˚dqæ &Ós¬’ ø£sº ,Y Hê ÁX‚j÷Ó _Û˝≤wæ l lìyêdüH,é
H˚qT ñ<√´>∑+ e~˝Òùd Á|üjT· ‘·ï+˝À ñHêïqì ‘Ó*dæ` ô|<ä› ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊs¡T. <ëì kÕsê+X¯+
: MTs¡T @+ #˚dHæ ê Äø±X¯yêDÏ s¡#s· TT‘·>±H˚ ñ+&É+&ç. ñ<√´>∑+ e÷qe<äT.› eTq &çbÕsYyº TÓ {Ÿ˝À
MT s¡#H· êyê´dü+>±ìøÏ mes¡÷ nuÛ´Ñ +‘·s+¡ ô|≥ºsT¡ . eTÁ<ëdüT yÓ&TÉ ‘·÷ edü÷Ô ñ+&É+&ç.
dæìe÷ s¡+>∑+ Slippery field. <ëX¯s~¡ Û∏ ñ<√´>∑+ e~˝Òdæ Çã“+~ |ü&Ü¶sT¡ . e÷s¡Trsêe⁄
ñ<√´>∑+ e÷q˝Ò<.˚ . ‘=+<äs|¡ &ü ç ìs¡j í ÷· \T #˚jT· ø£+&çμμ ` nì.

ø£&≈É î£ ` Hê≈£î lìyêdüHé >±] dü\Vü‰j˚T nqTdü]+#·ãT~Δ |ü⁄{Ï+º ~. »+<Ûë´\
>±]‘√ #Óù|Œdæ, n+‘·es¡≈î£ H˚qT |üì#˚dqæ ø±–‘·+ ø£sêeT‘·T\Ô T Äj·TqøÏ n|üŒ–+#˚dæ y˚T
HÓ\ ∫e]øÏ $»j·Tyê&É e#˚ÃXÊqT. Çø£ÿ&É` ˇø£ $es¡D dæìe÷ s¡+>∑+ >∑T]+∫ H˚qT
#ÓbÕŒ*.
dæìe÷s¡+>∑+ |üìrs¡TqT>±ì, ìsêà‘·\ ñ<˚X› Ê\qT >±ì ‘·|ü |ü≥qº T>±ø£ |ü≥qº T.
nø£ÿ&É dæìe÷ ø£<\ä∏ T n\¢ã&˚ rs¡T, <äsÙ¡ ≈£î\ ñ<˚X› Ê\T, uÛj Ñ ÷· \T, qeTàø±\T, ô|≥Tºã&ÉT\T,
˝≤uÛqÑ cÕº\T, ãj·T{Ïyê]øÏ ‘Ó*j·Te⁄. kÕ<Ûës¡D+>± Ä s¡+>∑+˝À #Ó\T¢u≤≥T ø±˝Òøb£ ˛sTTq
s¡#s· TT‘·\T ªªeTqe+{Ï yêfi¯≈¢ î£ ‘·–q s¡+>∑+ ø±<ä+&çμμ n+≥÷+&É&+É ø£<Tä .› á n_ÛÁbÕj·T+‘√
H˚qT @ø°uÛÑ$+#·qT. Ä s¡+>±ìï m+#·T≈£îqï|ü&ÉT <ëì |ü]$T‘·T\T, ìã+<Ûäq\T
<ëì≈£î+{≤sTT. Ä s¡+>±ìï yÓ≥ø±s¡+ #ÓjT· ´&É+, ∫qï#·÷|ü⁄ #·÷&É&+É dü]ø±<äT. u≤D°\T
eTT+<˚ ≈£L]Ã dü+^‘· <äs¡Ù≈£î&çùdÔ, düìïy˚XÊìøÏ ‘·–q $<Ûä+>± düeTj·Tdü÷Œ¤]Ô‘√ bÕ≥
Áyêj·T>∑˝>±*. n~≈£L&Ü y˚>+∑ >± #ÓjT· ´>∑\>±*. $düT>∑÷ $sêeT+ ˝Ò≈î£ +&Ü <äsÙ¡ ≈£î&ÉT
dü+‘·è|æÔ |ü&<˚ ëø± #ê˝≤ s¡ø±\T>± Áyêj·T>∑\>±*. yês¡T Ä•+∫q $<Û+ä >± ø£<ë∏ #·sÃ¡ ˝À¢
bÕ˝§Zì ø£∫Ã‘·yTÓ qÆ ø£<ë∏ düìïy˚XÊ\T dü÷∫+#·>\∑ >±*. kı+‘·+>± ø£<\ä∏ T dæ<+›Δä #˚jT· >∑\>±*.
nìï{Ïø° $T+∫ ìsêà‘·qT dü+<˚V‰ü \˙ï r]Ã ˇ|æŒ+#·>\∑ >±*. s¡#s· TT‘·>± Ä s¡+>∑+˝À
Á|üyX˚ +¯ ø√πs s¡#s· TT‘·øÏ Ç+‘·|ìü ñ+≥T+~. Á|ü‹ s¡#s· TT‘·, Á|ü‹|ü˙ #ÓjT· ´˝Òøb£ ˛e#·TÃ.
n≥Te+{Ï dü+<äsê“¤˝À¢ |ü⁄s√>∑$T+#·C≤\ì dæìe÷ s¡#s· TT‘·, dü+j·TeTq+ bÕ{Ï+∫ |üøÿ£ øÏ
‘·|ü ø√yê*>±ì, n*– XÊ|üHêsêΔ\T ô|≥º≈L£ &É<ìä HêeT‘·+. @ s¡+>∑+˝À ñ+&˚ ø£wdºü Tü U≤\T
n+<äT˝À ñ+{≤sTT. nsTT‘˚ ` n_ÛsT¡ ∫,Çwü+º , ˇø£#√≥` ø±|ü⁄s¡+ ˇø£ #√≥` ø±≈£L&Éì
e÷≥ ì»y˚Tø±ì ` |ü]dæ‘ú T· *ï ã{Ïº #·<sä +¡ >∑+˝À e÷~] eTq q&Éø\£ T e÷sê*.
Ä‘êà_Ûe÷q+, Ä‘·àe+#·q>± e÷Á‘·+ e÷]‘˚ eTqT>∑&Éπø Á|üe÷<äeTì
ìdü‡+<˚V≤ü +>± #Ó|Œü >∑\qT.
Hê≈£î #ê˝≤ C≤„|øü +£ . 1985 E˝…’ 22e ‘˚Bq H˚qT ‹]– ñ<√´>∑+˝À #˚s>¡ ±H˚
` Hê ø√]ø£ MT<ä ` l |æ.ÄsY.s¬ &ç,¶ ‘Ó\T>∑T Á|üd+ü >∑XÊKqT+∫ dü+düÿè‘· ø±s¡´Áø£e÷\T,
dü÷øÏdÔ Tü <Ûä nH˚ ø±s¡´Áø£eT+, $&ÉBdæ Hê≈£î n|üŒ–+#ês¡T. n˝≤ H˚qTø√] $&çb˛sTTq+<äT≈£î
ñwüÁoÙ >±s¡T ø£wüºô|≥Tº≈£îHêïs¡T. ø±ì ` Hê ø±s¡D≤\T Hê≈£îHêïsTT. ñwüÁoÙ >±s¡T
ø±s¡´Áø£e÷\ìs¡«Vü≤D˝À m+‘·{Ï düeTs¡T˝ú H’… ê ne⁄<äTs¡T. nsTT‘˚ ` Shedules, Date charts,
Contract processes n+fÒ #ê˝≤ ∫sê≈£î. Ç˝≤ Ä]ºdTü * º ï |æ*∫, n˝≤ ]ø±s¡T¶ #˚dæ |ü+ù|ùdÔ
u≤>∑T+&ÉTqì Äj·Tq≈£î+&˚~. Programmes #Ój÷· ´\+fÒ file notings ` ˇø£yfi˚ ¯ ‘·|Œü ìdüs¬ ’
Deviete #˚j÷ · \+fÒ Note approvels, Close booking \≈£î nqTeT‘·T\T. ` á ‘·sV¡ ‰ü
Administrative work n+fÒ eTVü‰ ∫sê≈£î |ü&y ˚ ês¡T. Äj·Tq dü«uÛ≤e‘·' |üse¡ T dü«‘·+Á‘·T\T.
n|üŒ{À¢ ñwüÁoÙ >±s¡T m≈£îÿe>± ãj·T≥ ñ|üHê´kÕ\≈£î ‹s¡T>∑T‘·T+&˚yês¡T.
•eÁ|üø±X¯+>±] Vü≤j·÷+˝À >±ì, |æ.ÄsY.s¬ &ç¶ >±] Vü≤j·÷+˝À >±ì, Äj·Tq≈£î düTK+>±

q&Ée˝Ò<Tä . q&Éeø£b˛>±` ø£&|É ü øπ +Á<ëìøÏ ã~© ≈£L&Ü dü+uÛ$Ñ +∫+~. Ä|òd” Tü ≈£î ø=ìï
HÓ\\ bÕ≥T ôd\e⁄ô|fÒXº Ês¡T. l sπ eP] nq+‘·|<ü àä HêuÛsÑ êe⁄>±s¡T ø£&|É ü qT+∫ $»j·Tyê&É≈î£
e∫Ã ø=+‘·ø±\+ |üì#˚XÊs¡T. yÓTT‘êÔìøÏ $X¯«Á|üjT· ‘·ï+ #˚dæ ñwüÁoÙ >±s¡T eT∞¢ $»j·Tyê&É
sê>± ` |ü<àä HêuÛsÑ êe⁄ >±s¡T ø£&|É ü yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. á ø£<+ä∏ ‘ê •eÁ|üø±X¯+>±] Vü≤j·÷+
Hê{Ï e÷≥. |æ.ÄsY. s¬ &ç>¶ ±]‘√ ≈£L&Ü Äj·TqøÏ düj÷Ó <Û´ä ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä . yê]<ä]› eT<Û´ä Hê≈£î
Çã“+~>± ñ+&˚~ ` á ø£<+ä∏ ‘ê 1980 ` 82 eT<Û´ä ø±\+˝À »]–+~.
H˚qT Á|üXÊ+‘·+>± ñ<√´>∑+ #˚j÷· \ì ìs¡sí TT+#·T≈£îì ` s¬ &ç>¶ ±]ì ø√] yπ̊s
>∑~˝À y˚πs d”≥T˝À |üì ÁbÕs¡+_Û+∫ dü«‘·+Á‘·+>± dü+düÿè‘·XÊKqT ìs¡«Væ≤+#·&É+
ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
1985 E˝…’ yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À nqT≈£î+{≤qT, ôV≤’ <äsêu≤<é Væ≤+B nø±&ÉMT |üø±å q,
Hê ø£$‘·\T ø=ìï nqTyê<ä+ #˚sTT+∫ |ü+|üeTì n|üŒ{Ï nø±&ÉMT n<Û´ä ≈£îå sê\T leT‹
Ç+~sê<˚$ <Ûqä sêCŸ–sY dü+‘·ø+£ ‘√ ˇø£ ˝ÒK e∫Ã+~. Hê |ü<ë´\T ø=ìï m+∫, >∑T+≥÷s¡T˝À
Væ≤+B Ábıô|dò sü T¡ , nqTyê<ä≈î£ \T &Üø£sº Y dü÷s¡´Hêsêj·TD uÛ≤qT>±] <ë«sê nqTyê<ë\T
#˚sTT+∫ |ü+|æ+#êqT.
(n|üŒ{Ïøπ &Û©ç ˝¢ Àì düeTø±©Hé Á|üø±X¯Hé yês¡T Hê ªnqTuÛ÷Ñ ‹ ^‘ê\Tμ dü+|ü⁄{Ï˝Àì
ø=ìï ø£$‘·\ Ç+^¢wßü nqTyê<ä+ |ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]+#ês¡T.)
n<˚ HÓ\ ∫e]˝À &Ós¬’ ø£sº T¡ l |æ.ÄsY. s¬ &ç¶ >±s¡T ø£$ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘
ø£$‘·«+ >∑T]+∫ ˇø£ &Ü≈£îýÓT+≥Ø #ÓjT· éTì qqTï |æ*∫ ø√sês¡T. Hê≈£L #ê˝≤ Çwüyº TÓ qÆ
ø£$ ø±e&É+‘√ yÓ+≥H˚ ˇ|ü≈£îHêïqT. n|üŒ{Ïπø
ø±s¡´Áø£e÷\ s¡÷|üø\£ Œq˝À Hê≈£î Äràj·T $TÁ‘·T\T,
$$<Ûä uÛ≤s¡‹˝À nHÍq‡sY l mdt._. lsêeTeT÷]Ô
>±] düV≤ü ø±s¡+‘√ ˇø£ Production Sheet ‘·j÷· s¡T
#˚XÊqT. kÕ<ëd”<ë>± ø±≈£î+&Ü ø=‘·Ô>± s¡÷|üø±ìï
n˝≤¢\ì ìs¡sí TT+#ê+. ø±s¡´Áø£eT+˝À uÛ≤>∑+>± ` ‹\ø˘
l mdt._. lsêeTeT÷]Ô #˚|ü{Ïºq nìï Á|üÁøÏj·T\qT Á|ükÕÔ$+#˚ O<˚›X¯+‘√
|ü < ä ´ s¡ # · q >∑ T ]+∫ l ÄsY . mdt . dü T <ä s ¡ Ù q+,
e#·qø£$‘·«+ >∑T]+∫ l q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, Äe+‘·‡ k˛eTdüT+<äs,Y ø£<ë∏ s¡#q·
>∑T]+∫ |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ , ‹\ø˘ ≈£î≥T+ã+˝À e´øÏÔ Äj·Tq k˛<äsT¡ &ÉT l >∑+>±<Ûsä ¡
sêe÷sêe⁄ >±s¡*ï ÄVü‰«ì+∫ Á|üd+ü >±\qT ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. ø=ìï e#·q ø£$‘·\T, |ü<´ä ø£$‘·\T,
ˇø£ bÕ≥, düT|ü•Ô \ Hê≥ø£+ qT+∫ ∫e]düìïy˚X+¯ , m+#·T≈£îì e÷ Äø±X¯yêDÏ ø£fi≤ø±s¡T\
#˚‘· #·~$+#ê+. bÕ&ç+#ê+. q{Ï+|üCXÒ Ê+. n˙ï ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. `
y˚TeT+<äs+¡ ‘·DT≈£î˝À ‹\ø˘ >±]+{Ï >∑~˝À ≈£Ls¡TÃì Äj·Tìï ‘·\T#·T≈£î+≥÷
e÷{≤¢&ÉT≈£î+≥Tqï≥Tº>±` nqTdü+<Ûëq uÛ≤>±\T Áyêdæ` ø£<∏äHêìøÏ dü÷Á‘·<Ûës¡T&ç>± H˚H˚

bÕÁ‘·<ëÛ s¡D #˚XÊqT. n+<äT≈£î nqT>∑TD+>±, Á|üd+ü >±\ìï+{Ï˙ $&ç$&ç uÛ≤>±\T>± ø£‹]Ô +∫
ªªdü+uÛ≤wüD\ uÛ≤>±\T>±μμ m&ç{Ÿ #˚XÊ+. eT<Û´ä eT<Û´ä ˝À e¡#q· ø£$‘·\T, |ü<ë´\T #˚sêÃ+.
‹\ø˘>±] y˚Tq\T¢&TÉ áeì dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô u≤D° ≈£Ls¡Ã>±, y˚Tqø√&Éfió¯ ¢ bÕ&çq ªªy˚T+
eTqTwüß´\+ y˚T+ eTVü≤düT‡\+μμ nH˚ bÕ≥qT ∫e]˝À #˚sêÃ+. á q&ÉTeT ‹\ø˘ Áyêdæq
ªyÓHÓï\μ nH˚ ø£$‘· Äj·TH˚ dü«j·T+>± #·~$q ]ø±]¶+>∑T $ì|æ+#ê+. s¡÷|üø±ìøÏ
ªª•Ksês√Vü≤Dμμ nì ù|s¡T ô|{≤º+. á |üì n+‘ê E˝…’ 26q ÁbÕs¡+_Û+∫ Ä>∑dTü º 24 ‘˚B
eT<Ûä´˝À #˚XÊ+. á s¡÷|üø£+ Ä>∑düTº 25e ‘˚B Ä~yês¡+ eT<Ûë´Vü≤ï+ 3 >∑+≥\≈£î
Á|ükÕs¡yÓTÆ+~. $qï kÕVæ≤‘·´ $TÁ‘·T\ n_Ûq+<äq\T n˝≤ ñ+&É>±` y˚TeTT }Væ≤+#·ì
$<Û+ä >± sêh+q\TeT÷\\qT+∫ düTe÷s¡T s¬ +&ÉTe+<ä\≈£î ô|>’ ± ñ‘·sÔ ê\T e#êÃsTT. nø£ÿ&ç‘√
sπ &çj÷Ó ªsêeT+μ, ªlø±+‘·Xs¯ à¡ μ »+≥ @s¡Œ&ç` ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À #ê˝≤ ø±s¡´Áø£e÷\T #˚d,æ
C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\T bı+<ä&eÉ TH˚~ #·]Á‘·. sπ &çj÷Ó ªsêeT+μ>± Á|üd<æ Tä &Δ q’Ó l •cÕº uÛ≤düÿs¡
lsêeT eT÷]Ô eTÁ<ëdüT |ò*æ yéT ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ qT+∫ kÂ+&é ]ø±]¶+>¥˝À &çbı¢e÷ bı+~q
e´øÏ.Ô ∫Á‘·˝KÒ q+, dü+^‘·+ |ü≥¢ $X‚wü |ü]#·jT· +, Á|üyX˚ +¯ ñqï e´øÏ.Ô kÕ+πø‹ø£ C≤„q+
düsπ dü]. düTìï‘·yTÓ qÆ e´øÏ‘Ô «· +, n_ÛsT¡ #·T\T qqTï #ê˝≤ Äø£]¸+#êsTT. Äj·Tq≈£î ‘√&ÉT
ø£\>∑ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé 1982˝À ø£&É|ü πs&çjÓ÷ πø+Á<ä+ qT+∫ ã~© nsTT Á{≤Hé‡$TwüHé
m–®≈L£ ´{Ïy>é ± e∫Ã #˚sê&ÉT dü+^‘·E&„ TÉ . u≤D°\T u≤>± ø£≥>º \∑ &ÉT. 1985 qT+∫ ˇø£
|ü⁄wüÿs¡ø±\+, yê[¢<ä›s¡÷ Á|üjÓ÷ø£Ô\T>± H˚qT s¡#·sTT‘·>± dü+^‘· s¡÷|üø±\T,Hê≥ø±\T,
&Ü≈£îýÓT+≥Ø\T, düè»Hê‘·àø±\T, <ë<ë|ü⁄ 25 ø±s¡´Áø£e÷\T #˚dæ ñHêï+. yê{Ï˝À 15
es¡≈î£ ` Á|ü<eä∏ T (7) ~«rj·T (3) jÓ÷>∑´‘ê |üÁ‘ê\T (5) Hê≈£î s¡#s· TT‘·>± dü+Áø£$T+#êsTT.
ãVüQeT‘·T\T>± `
ôdô|+º ãs¡T HÓ˝˝À #Ó|ü ø√<ä–q $X‚w+ü eTÁ<ëdüT˝À ø£$ Äs¡TÁ<ä wüw|ºæ Pü ]Ô. sêC≤\øÏÎ
bòÂ+&˚wHü é n~ÛH‘˚ · l s¡eTDj·T´ sêC≤ yÓu’ eÑÛ +>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T. u…»yê&É >√bÕ\¬s&ç>¶ ±s¡T
n<Û´ä ≈£îå \T. Äs√E ôdô|+º ãs¡T ˇø£{À ‘˚B. Á|üd+ü –+∫q yê] ù|s¡˙¢ ï >∑Ts¡T˝Ô eÒ ⁄>±ì `
ÄÁ‘˚jT· >±s¡T Äs¡TÁ<äøÏ düHêàq|üÁ‘·+ Áyêdæ, Äj·TH˚ #·~yês¡T. #ê˝≤ eT+∫ Á|üd+ü >∑+ ≈£L&Ü
#˚XÊs¡T. Á|üeTTK qs¡øÔ Ï |ü<ëà düTÁãVü≤àD´+ Äs¡TÁ<ä>±]‘√ |ü]#·jT· >∑T]+N, Hê≥éTTÁ<ä\qT
n<Û´ä j·Tq+ #˚jT· &É+|ü≥¢ Äj·Tq Ädüø>ÔÏ T∑ ]+∫ e÷{≤¢&ç ` Äj·Tq |ü⁄düøÔ ±\T n#·TÃy˚ùd
ì$T‘·+Ô ‘êH=ø£ qè‘·´ Á|ü<sä Ù¡ q ≈£L&Ü (Ä]úø£ düV‰ü j·T+ ì$T‘·+Ô ) #˚kÕÔqì e÷≥ Ç∫Ã+~.
yÓ+≥H˚ ‘·q Á|üd+ü >∑+˝À Äs¡TÁ<ä n{Ïº nedüs+¡ ñ+&É<˙ä , ‘·q |ü⁄düøÔ Á£ |ü#T· s¡Dø£sÔ¡ Ä düu˝ÑÛ ÀH˚
ñHêï&É˙ (q÷´dü÷&º +Ó {Ÿ‡ ãTø˘ ôd+≥sY u≤;®) düŒwü+º #˚XÊs¡T. Ä düu˝ÑÛ À Äs¡TÁ<ä s¡#H· ê
dü+|ü⁄{≤\T Äs¡T $&ÉT<ä\ #˚XÊs¡T. n+‘˚ø±<äT— Äj·Tq dæìe÷\ ø√dü+ Áyêdæq bÕ≥˝À¢
ø=ìï+{Ïì leT‹ |æ. düTo\, »eTTHêsêDÏ Á|üuèÑÛ ‘·T\T bÕ&Üs¡T. e÷ $TÁ‘·T\T l _.j·TkÕ‡sY
ø£èwüí Ä<Û«ä s¡´+˝À ˇø£ n_Ûq+<äqdü+∫ø£ ≈£L&Ü s¡÷bı+~+#ês¡T. ãVüQX¯' Äø±\+˝À n+‘·
n+<ä+>±, VüQ+<ë>±,Äs¡TÁ<ä≈î£ »]–q e+{Ï dü‘êÿs¡+ s¡#s· TT‘· ˝…e]ø° »]– O+&É<Tä .

eTs¡THê&ÉT ` ôdô|º+ãs¡T ¬s+&√ ‘˚B ` Äs¡TÁ<ä>±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢qT. ˇø£|üŒ{Ï
Äq+<äyêDÏ|Áü ‹ø£ eékÕú|≈ü î£ \T l ñ|ü\÷] ø±[<ëdüT>±s¡T, $.m.¬ø. s¡+>±sêe⁄ >±s¡T
nø£ÿ&É ø£*XÊs¡T. $.m.¬ø. s¡+>±sêe⁄>±s¡T ‘·q <ä>sZ∑ ¡ m|ü&√ ùdø£]+∫ <ë∫q ø¬ . sêeT\øÏÎ
qè‘·´ uÛ+Ñ –eT bòı{À n|ü&ÉT ãj·T≥ ô|{Ïº ÄyÓTqT ñ&çø+Ï #ês¡T. Äq+<äyêDÏ ø±[<ëdüT>±]ì
#·÷&É>±H˚ Äj·Tq |üÁ‹ø± ìs¡«Vü≤D rs¡TMT<ä |ü⁄{Ïqº ø£<\ä∏ T, kÕyÓT‘·\T >∑Ts¡TøÔ =#êÃsTT.
ll yÓTT<ä\T Äs¡TÁ<ä, n»+‘ê Á|üuèÑÛ ‘·T\T ªÄ<ëj·T+μ ø√dü+ Ä |üÁ‹ø£˝À |üì#˚dqæ yêπs.
ø±[<ëdüT >±] düeTdü´ ≈£L&Ü |üÁ‹ø£ Ä<ëj·Ty˚T`
eT÷&Ée ‘˚B es¡≈î£ ñ+&ç, eTÁ<ëdüT $TÁ‘·T\T &Üø£sº Y |ü|ü y˚DT>√bÕ\sêe⁄
s¡eTDj·T´ sêC≤, _.j·TkÕ‡sY ø£èwü,í sê$ø=+&É\sêe⁄ Á|üuèÑÛ ‘·T\‘√ ø£ãTs¡÷¢ ø±\πøbå Õ\÷
HÓs|¡ `æ H˚q÷ C≤qø°u≤\, $»j·Tyê&ÉøÏ #˚sês.
$»j·Tyê&É˝À bÕ{Ïã+&É düT+<äss¡ êe⁄ >±s¡ì ˇø£ ˝≤j·Ts¡T ñ+&˚yês¡T. H˚H]Ó –q
Hê{ÏøÏ u≤>± eè<äT\Δ T. Hê≈£î Äj·Tq MT<ä Äø£s¸¡ D @eT+fÒ, ‘·q ∫qï ej·TdüT˝À MπsX¯*+>∑+
|ü+‘·T\T >±]ì m]–q e´øÏÔ ø±e&É+. Äj·Tq e÷ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä ø±s¡´Áø£e÷\ $wüjT· +˝À
kÕúìø£ dü\Vü‰<ës¡T. Äj·Tqe˙ï British Manners. $»j·Tyê&É˝À Bernard shaw soci-
ety kÕú|æ+#ês¡T. cÕ Hê≥ø±\qT eTT+<äT ‘êqT ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ nqTyê<ä+ #˚düT≈£î+≥÷
≈£îå Dí+>± #·~yês¡T. dü+^‘ê_Ûe÷ì.
ôdô|+º ãs¡T 28e ‘˚Bq Äj·Tq e÷ kÕøÏå ø£ã¢ T“˝À u…sêïsY¶ cÕ >∑T]+∫, Äj·Tq
s¡#q· \ >∑T]+∫ $e]dü÷Ô eT+∫ Á|üd+ü >∑+ #˚XÊs¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ ˝À ˇø£ ÄdüøøÔÏ s£ ¡ $X‚w+ü
#ÓbÕŒs¡T. uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À Ä~Ûø±]ø£+>± Ç+^¢wßü uÛ≤wü 1835 e÷]Ã 8e ‘˚B qT+∫ neT\T˝ÀøÏ
e∫Ã+<ä≥. (kÕøÏå ø£u¢ Ÿ n+fÒ: |ü⁄sêD+, q+&É÷], uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï, {Ï.m˝Ÿ. ø±+‘êsêe⁄, H˚qT
ø£*dæ ` ˇø£ e÷≥>± nqT≈£îqï ãVüQ dü«\Œ dü+|òTü +.)
1985 dü+e‘·‡s¡+ ∫es¡ ` n+fÒ nø√ºãs¡T˝À 17e ‘˚Bq ãj·T\T<˚]
dü≈î£ ≥T+ã+>± <äøDåÏ ≤~ j·÷Á‘· ÁbÕs¡+_Û+#êeTT. øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´–>± n+<äTu≤≥T˝À
ñqï Leave Travel Concession (L.T.C.) Ädüsê #˚dTü ≈£îì `
<äøDåÏ ≤~ n+fÒ |üP]Ô>± ø±<äT. ‘·$Tfi¯Hê&ÉT e÷Á‘·yT˚ . l s¡eTD>±s¡T eTÁ<ëdüT
qT+∫ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT ≥÷]»+ &Óe\|tyTÓ +{Ÿ ø±s=ŒπswüHé (T.T.D.C) yê] ãdüT‡˝À {Ïø¬ ÿ≥T¢
ø=ì ñ+#ês¡T.
19e ‘˚B ñ<äjT· + 7.30øÏ ãj·T\T<˚] eTÚ+{Ÿs√&é˝À dü+düú Ä|òd” Tü <ä>sZ∑ ¡ qT+∫
Á|üj÷· D+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ‘=\T‘· #Ó+>∑\Œ≥Tº. nø£ÿ&É qT+∫ ‹s¡T∫ÃCÒ] uÛÀ»Hêq+‘·s+¡
ls¡+>∑+ yÓfi≤¢+. @&ÉT ÁbÕø±sê\ >=|üŒ #ê]Á‘·ø£ Ä\j·T+ $düsÔ +¡ >± #·÷dæ ` ‹s¡T∫Ã˝À
Rock Fort #·÷dæ` sêÁ‹øÏ nø£ÿ&˚ eTø±+ #˚XÊ+. á Á|üj÷ · D+˝À Hê≈£L C≤qø°u≤\ø° e÷
Ç<äs› T¡ |æ\\¢ ø° >=|üŒ>± q∫Ãq $X‚w+ü , e÷ ãè+<ä+˝À eTTdü* yêfi¯ó¢ mes¡÷ ˝ÒsT¡ . u…+>±©,
nkÕ‡MT, ‘·$Tfi¯+, eTsêØƒ, Væ≤+B, ‘Ó\T>∑T ≈£î≥T+u≤\‘√ ª$T˙ ` Ç+&çj÷· μ˝≤>∑ ø£*dæ

‹]>±+. 20e ‘˚B ñ<äjT· + ãj·T\T<˚] ø=&Óø’ ±ÿq˝Ÿ yÓfi≤¢+. <ës¡+‘ê |ò÷ü {Ÿ s√&ÉT.¶ <äèX¯´+
m+‘√ ÄVü‰<¢ øä s£ +¡ >± nì|æ+∫+~. ˇø£ $X‚w+ü : á j·÷Á‘·˝À n+‘·{≤ T.T.D.C. yê]
Guest Houses ˝ÀH˚ eTø±+, uÛÀ»Hê~ø±\T.
ø=&Óø’ ±ÿq˝Ÿ˝À Hê ø¬ yÓTsê‘√ #ê˝≤ bòı{À\T rXÊqT. nø£ÿ&É ñ+&É&+É #·\>¢ ±,
eT+#·T>±, |ü#Ã· >± eTs=ø£ ˝Àø£+ ˝≤>± e⁄+&ç ` $&ç∫ sêyê\+fÒ u…+>∑>± nì|æ+∫+~.
nø£ÿ&É qT+∫ 21e ‘˚B Hê&ÉT eT<äT¬s’øÏ #˚s¡T≈£îHêï+. MTHêøÏå Ä\j·T+, eT÷´õj·T+,
#·÷ùddæ sêÁ‹ ‹s¡TeT\Hêj·Tø£sY bÕ´˝…d˝t À Light & sound SHOW #·÷XÊ+. ˇø£ÿkÕ]
ø±\+˝ÀøÏ Á|üj÷· D+ #˚dqæ ≥Tº ‘√∫+~. øπ e\+ dü+^‘·+, ø±+‹ #êÃ¤jT· \‘√ >=|üŒ #ê]Á‘·ø£
ø±\Œìø£ <äèX¯´ düTŒ¤sD¡ ø£*–+∫+ <ëÁ|ü<sä Ù¡ q.
nø£ ÿ &É qT+∫ 22e ‘˚ B øÏ ‹s¡ T #· + <ä ÷ s¡ T #˚ s ¡ T ≈£ î Hêï+. dü e TTÁ<ä r sêq
düTÁãVü≤àD´kÕ«$T Ä\j·T+ düT$XÊ˝+>±, n<äT“¤‘êeVü≤+>± ñ+~. düeTTÁ<ä<äèX¯´+ eTØ
u≤>∑T+~. nø£ÿ&É qT+∫ X¯óN+Á<ä+. 2000 dü+e‘·‡sê\ #·]Á‘·>\∑ >∑+;Ûsy¡ TÓ qÆ sê‹ø£≥&º +É
nø£ÿ&É Ä\j·T+. Ä\j·T+˝À ˇø£ ns¡Ã≈£î&ÉT eTeTà\ï+<ä]˙ #ê˝≤ Äø£]¸+#ê&ÉT. eNÃsêì
Ç+^¢wßü ˝À e÷≈£î Ä\j·T $X‚cÕ\T $e]dü÷Ô >=|üŒ Vü‰dü´+ düs|¡ süò ê #˚XÊ&ÉT. nø£ÿ&É qT+∫
ø£Hê´≈£îe÷]øÏ yÓfi≤¢+. H˚ì~es¡≈£î #·÷dæq Á|ü<˚XÊ˝Ò. nsTTHê eT∞¢ ø=‘·Ô>± #·÷düTÔqïfÒº
nì|æ+∫+~. e÷ |æ\\¢ T düeTTÁ<ä|⁄ü ˇ&ÉTq¶ X¯+U≤\T, s¡+>∑T\ÇdüTø£ ≈£L&Ü ùdø£]+#ês¡T.
düs<¡ ë>± `
ø£Hê´≈£îe÷] <˚yê\j·T+, $y˚ø±q+<ä eT+~s¡+, ‹]– #·÷XÊ+. Çø£ÿ&É neTàyê]
eTT¬øÿs¡ >∑T]+∫ ø£<\ä∏ T>± #Ó|⁄ü ‘ês¡T. Ä eTT¬øÿs¡ ø±+‹ ˇø£|ü &ÉT düeTTÁ<ä+ MT~ z&É\≈£î
<ë] #·÷ù|<äì ◊‹Vü≤´+. n˝≤π> ÄyÓT $yêVü≤ Á|üjT· ‘êï\ >∑T]+∫ ≈£L&Ü kÕúìø£ ø£<\ä∏ THêïsTT.
nø£ÿ&É eT÷&ÉT düeTTÁ<ë\T ø£*dæq >∑Ts¡T\Ô T $X¯<+ä >± ø£ì|ækÕÔsTT. Ä rsêq dü+#·]+#·&+É
ˇø£ n|ü⁄s¡÷bÕqTuÛeÑ +.
23e ‘˚B ñ<äjT· + sêy˚TX¯«sêìøÏ Á|üj÷· DeTj·÷´+. sêeTHê<∏|ä ⁄ü s¡+˝À s¬ \’ T
n+<äT≈£îì sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\øÏ nø£ÿ&çøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+. nø£ÿ&É≈î£ #˚sπ dü]øÏ e÷ ãè+<ä+˝À
ñqï 35 eT+~MT @ø£≈£î≥T+ã düuÛÑT´\+‘·>± ø£*dæb˛j·÷+. 24 ñ<äj·Ty˚T
sêeT*+π>X¯«s¡kÕ«$T Ä\j·÷ìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É •\ŒyÓu’ yÑÛ êìøÏ Á|üd~æ Δ bı+~q $XÊ\yÓTqÆ
bı&Éyq’Ó Ä\j·T+ es¡+&Ü\T (Corridors) #·÷XÊ+. <äøDåÏ ≤~ •\Œø£fi≤yÓu’ eÑÛ + |üsêø±wü˜ Ä
•˝≤Œ\T. Çø£ÿ&É düeTTÁ<ä+sπ e⁄ ø¬ s¡{≤˝ÒMT ˝Ò≈î£ +&Ü q~πse⁄˝≤π> ñ+≥T+~. kÕïHê\T
#˚XÊ+. u…+>±˝Ÿ ≈£î≥T+ã+‘√ ø£*dæ #ê˝≤ bòı{À\T rdüT≈£îHêï+. sêÁ‹øÏ Á|üj·÷DÏ+∫
‘·+C≤ePs¡T #˚sê+.
25e ‘˚Bq ãèVü≤BX¯«sê\j·T+, Hêj·Tø£sêE\ ø√≥, eT÷´õj·T+, düsd¡ «ü reTVü≤˝Ÿ
Á>∑+<∏ë\j·T+, eTVü‰sêh bÕ\≈£î\ <äsê“s¡TVü‰\T ‹]π>dæ ` ñ<äjT· + 10.30øÏ eTÁ<ëdüT≈£î
‹s¡T>∑TÁ|üj·÷D+ kÕ–+#ê+. Çø£ÿ&É ˇø£ düs¡<ë $X‚wü+ #ÓbÕŒ*. 19e ‘˚B ñ<äj·T+

Á|üj÷· D+ yÓTT<ä\T 26e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT #˚sπ es¡≈î£ e÷‘√ sê|òTü eHé nH˚ bÕ‹πøfi¯¢ ≈£îÁsê&ÉT
>¬ &’ TÉ >± Á|üj÷· D+ #˚XÊ&ÉT. n‘·&TÉ @MT dü+ø√#·+˝Ò≈î£ +&Ü |òTü Às¡‘s· y¡ TÓ qÆ ‘·|ü \‘√ Ç+^¢wßü ˝À
e÷ø£+<ä]ø° $X‚cÕ\T $e]+#·&É+, e÷≈£î s¡ø£s¡ø±\ ôV≤#·Ã]ø£\T #Ój·T´&É+, n+<ä]ø°
>=|üŒ Vü‰dü´+ düeT≈£LsêÃsTT. n‘·ì ne÷j·Tø£‘«· +, ÁX¯<Δä n+<ä]ø° eTT#·Ã≥y˚d+æ ~. n‘·ìï
Áù|$T+#·≈£î+&Ü ñ+&É˝Òø£ b˛j·÷+. Ä j·÷Á‘·+‘ê e÷ ≈£î≥T+u≤ìøÏ ÇH˚ïfi¯ó¢ >∑&ç∫Hê
eTs¡T|ü⁄sêì eT<ÛTä s¡dàü è‹.
qe+ãs¡T 17e ‘˚Bq ‘·TbÕqT ôV≤#·Ã]ø£\T. eTÁ<ëdüT yÓfi≤¢*. l s¡eTDj·T´
sêC≤>±] ªsêC≤\ø°åÎ bòÂ+&˚wüHéμ düuÛÑqT ìs¡«Væ≤+#˚ |üì (Compering). yÓfi¯¢&Ée÷?
e÷q&Ée÷? nì ‘·sq®¡ uÛsÑ q®¡ |ü&ç yÓfi&¢̄ Üìπø ìs¡sí TT+#êqT. Ä düu˝ÑÛ À Ä j˚T{Ï bòÂ+&˚wHü é
|ü⁄s¡kÕÿs¡+ Á|üeTTK e÷+&=*Hé $<ë«+düT&ÉT lìyêdtø#Ï êÃs¡T. 18e ‘˚B ñ<äj÷· ìøÏ eTÁ<ëdüT
#˚sêqT. ñ<äj·T+ 11 >∑+≥\ø£˝≤¢ |ü|ü y˚DT>√bÕ\sêe⁄ >±] Ä|ò”düT˝À ≈£Ls¡TÃì
s¡eTDj·T´sêC≤, _j·TkÕ‡sY ø£èwüí, bÕ+&ÉT nH˚ Äj·Tq ` n+<äs¡+ ` eTsêï&ÉT düuÛ≤
ìs¡«Vü≤D m˝≤ ñ+&Ü˝À #·]Ã+∫q nq+‘·s+¡ sêC≤ >±]‘√ ø£*dæ ø±kÕàbÕ*≥Hé ø£u¢ Ÿ˝À
uÛÀ»Hê\T #˚XÊ+. n|ü&˚ ls¡eTD>±s¡T s¡eTDj·T´sêC≤‘√ ˇø£ #Û˝· ÀøÏÔ q&çbÕs¡T ` ªªÁbı<äT≥›
yÓTsTT˝Ÿ˝À lø±+‘Y ôd+Á≥˝Ÿ˝À ~>±&ÉT. #·*øÏ ø=+#Ó+ eDT≈£î‘·THêï&ÉT. n<˚+, ˇø£ XÊ\Tyê
‘Ó#T· Ãø√˝Òøb£ ˛j·÷sê? nHêïqT. Ä", m+<äT≈£î˝Ò sπ |ü⁄ düu˝ÑÛ À sêC≤>±s¡T m˝≤>± ÇkÕÔsT¡ ø£<ë?
nHêï&ÉTμμ nì ˇø£ ø£<ä∏ n˝≤¢sT¡ . sêC≤>±s¡T >∑{>ºÏ ± qy˚«XÊs¡T. (Äj·Tq l s¡eTD>±] <Óã“øÏ
u…~], eTsêï{Ï düu˝ÑÛ À XÊ\Te‘Ó∫Ã ø£∫Ã‘·+>± Ç#êÃs¡T).
19e ‘˚B ñ<äj·÷ìø£˝≤¢ $»j·Tyê&É qT+∫ q+&É÷], |ü⁄sêD+, qy√<äj·T
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡\T eTÁ<ëdüT #˚sês¡T. |ü|ü y˚DT>√bÕ\sêe⁄ >±s¡T ÄHê{Ï düu˝ÑÛ À
u…»yê&É >√bÕ\¬s&ç¶ >±s¡T, Äs¡TÁ<ä m˝≤ ñ|üq´dækÕÔs√ $T$TÁø° #˚dæ ` Ä ñ<äjT· + ‘·q
Ä|òd” Tü ˝À e÷≈£î #Ó|Œæ q$«+#ês¡T. ÄX¯Ãs¡´+ ! kÕj·T+ø±\+ ndü˝q’… düu˝ÑÛ À yê[fl<äs› ÷¡
Ç+#·T$T+#·T n˝≤π> e÷{≤¢&Üs¡T. düuÛÑ sêDÏd”‘êsTT Vü‰\T˝À »]–+~. Hê bÕÁ‘·
u≤>±ìs¡«Væ≤+#êqì düuÛÑ≈£î e∫Ãq ÄÁ‘˚j·T, >∑TeTà&ç, &ç.$. qs¡düsêE, mdt. C≤qøÏ,
e÷s¡Trsêe⁄, Á|üuèÑÛ ‘·T\T u≤>± n_Ûq+~+#ês¡T. (nqï≥Tº n<˚ düu˝ÑÛ À ` >∑‘· @&Ü~
sêe\dæ ñ+&çq ` Ä j˚T&ÉT e∫Ãq`≥+>∑T≥÷] dü÷s¡´≈£îe÷]>±s¡T ≈£L&Ü |ü⁄s¡kÕÿs¡+
rdüT≈£îHêïs¡T.)
qe+ãs¡T 20e ‘˚BHê&ÉT eT÷´õø˘ nø±&ÉMT˝À »j·÷ lìyêdüHé nH˚ ÄyÓT,
Ç+^¢wßü ˝À eTq|ü⁄sêD≤\ ø¡<qä∏ +˝≤>∑ sê>∑es¡d˝ü À sêe÷j·TD Á|üd+ü >∑+ #˚XÊs¡T. ∫Á‘·+>±
ñ+~.
u≤|ü⁄>±]+{À¢ uÛÀ»q+ #˚dæ 21 ñ<äj÷· ìøÏ $»j·Tyê&É ø=\Te⁄øÏ #˚sêqT.
1985 dü+e‘·‡s¡+ &çôd+ãs¡T 25e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.10øÏ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+
qT+∫ Hê ª¬øs¡{≤\ |ü\ø¢ μÏ Hê≥ø£+ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. l dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T <äsÙ¡ ø£‘«· +

eVæ≤+#ês¡T. Hê≥ø£+ #ê˝≤ u≤>± e∫Ã+~. lj·TT‘·T\T mHé.$.ÄsY. kÕ+ã•esêe⁄,
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, ø√≥ X¯+ø£ss¡ êe⁄, eT<ë›* düTo\, Ä\bÕ{Ï \øÏÎ, Á|üuèÑÛ ‘·T\T u≤>± bÕÁ‘·*ï
ˇ|æŒ+#ês¡T. á Hê≥ø£ s¡#q· ≈£î Ä<Ûës¡d÷ü Á‘·+ "until Forver" nH˚ nyÓT]ø£Hé qe\˝À
ˇø£ ne÷àsTT bÕÁ‘·. ÄyÓT Jeq yÓ|’ \üò ´ kÕ|ò˝ü ≤´\T øπ +Á<ä+>±, $T>∑‘ê düìïy˚XÊ\T H˚qT
ø£*Œ+∫Áyêdæq Hê≥ø£+. eT+∫ ù|sπ e∫Ã+~. e´øÏ>Ô ‘∑ +· >±, H˚qT Hê Jeq yÓ|’ ˝üò ≤´\qT+∫
ø√\Tø=ì Áyêdæq yÓTT<ä{Ï Hê≥ø£+ n~.
1986 dü+e‘·‡s¡+ qT+∫ Hê πs&çjÓ÷ s¡#·Hê yê´dü+>∑+ ˇø£ ø=‘·Ô eT\T|ü⁄
‹]–+~. Ç+<äT≈£î ø±s¡≈î£ \T d”ìj·TsYnHÍq‡sY l mdt._. lsêeTeT÷]Ô, j·TTe Trans-
mission Executive ø£\>∑ ø£èwüy í ÷Ó Vü≤Hé `
Ä dü+e‘·‡s¡+ l |æ.ÄsY.s¬ &ç¶ >±] kÕúq+˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì Hê>∑sY ø√j·T˝Ÿ
øπ +Á<ä+ qT+∫ l |æ.j·TT. nj·T÷úŸ $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ` e÷]Ã eT÷&√‘˚Bq
e∫Ã #˚sês¡T. Äj·Tq dü«j·T+>± ø£$, s¡#·sTT‘·. Hê>∑sY ø√j·T˝Ÿ, ‹s¡T∫Ã, πø+Á<ë\T˝À
|üì#˚dqæ ø±˝≤˝À¢ ªyÓTVü≤sYμ nH˚ ø£\+ (>∑fi+¯ ) ù|s¡T‘√ ø±s¡´Áø£e÷\T #˚d,æ ù|s¡T>∑&+ç ∫q
e´øÏ.Ô eT+∫ Vü‰dü´#·‘T· s¡T&ÉT. nq‹ø±\+˝ÀH˚ Äj·Tq‘√ Hê≈£î eT+∫ <√d”Ô @s¡Œ&ç+~.
Äj·Tq ‘·$Tfi¯u≤Û wü˝À m+.@. #˚dæ ` ø£+ãsêe÷j·TD+ MT<ä |ü]XÀ<Ûqä #˚XÊs¡≥. ø±s¡´Áø£e÷\
s¡÷|üø\£ Œq˝À ø=‘·Ô Ä˝À#·q\≈£î neø±X¯$T#˚Ã e´øÏ.Ô ø±s¡´ìs¡«Vü≤D <äø‘å£ ø· *£ –q e´øÏ.Ô
Ä dü+e‘·‡s¡+ @Á|æ˝Ÿ 10e ‘˚B ñ>±~. ø£¸jT· HêeT dü+e‘·‡s¡+. Hê $TÁ‘·T&ÉT
ø£\>∑øè£ wüyí ÷Ó Vü≤Hé ªJeq edü+‘·+μ nH˚ o]¸ø‘£ √ dü+^‘· s¡÷|üø+£ dü+ø£*Œ+#ê&ÉT. s¡#q·
H˚qT #˚j÷· *. n‘·qT eTT+<äT>± u≤D°\qT ≈£L]Ã ÇùdÔ yê{ÏøÏ bÕ≥\T ÁyêXÊqT. Ä ]ø±]¶+>¥,
m&ç{+Ï >¥ dü+<äsê“¤\˝À lsêeTeT÷]Ô >±s¡T ≈£L&Ü ø£\Tdü÷+Ô &˚yês¡T. y˚T+ eTT>∑TsZ +¡ Team
up ø±e&ÜìøÏ n<˚ yÓTT<ä\T. Ks¡TÃ ≈£L&Ü u≤>± nsTT+~. ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫, eTÁ<ëdüT
qT+∫ yê<ä´ ø£fi≤ø±s¡T*ï |æ*|æ+#·+&É+ n<˚ yÓTT<ä\T ø±ø£b˛sTTHê ` e÷ uÛ$Ñ wü´‘Y ø±s¡´Áø£e÷\
s¡÷|ü ø£\Œq˝À Á|üeTTK+ nsTT+~. >±j·T˙, >±j·T≈£î\ m+|æø£ ≈£L&Ü e÷ ùdwº Hü é |ü]~Û
<ë{Ï #˚ùdyêfi¢̄+.
sπ &çj÷Ó dü+^‘·s÷¡ |üø±˝À¢ ø£<ë∏ $s¡V≤æ ‘·+>±, Theme Oriented >± Áyêj·T&É+
ø£èwüXí ÊÅdÔæ >±s¡T, s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±s¡T ≈£L&Ü |üPs¡«+ #˚XÊs¡T. y˚T+ eTT>∑TsZ +¡ ø£*dæ #˚dqæ
#ê˝≤ dü+^‘·s÷¡ |üø±\T, düè»Hê‘·àø£ s¡#q· \T, m≈£îÿe uÛ≤>∑+ Theme Oriented >± q&ç∫qy˚.
e#·q+, dü+uÛ≤wüD\T ˝Ò≈£î+&Ü |üP]Ô>± rythm ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç #˚dæqy˚. ªJeqedü+‘·+μ
s¡÷|üø±ìøÏ eT+∫ ù|sπ e∫Ã+~. Ç+‘·≈î£ |üPs¡«+ ªedü+‘·ùV≤\μ ù|]≥ mdt. _. lsêeTeT÷]Ô
>±s¡T ˇø£ÿs¡÷ ìs¡«Væ≤+#·>± ` z˝Ò{Ï >±] dü+^‘· <äsÙ¡ ø£‘«· +˝À Á|ükÕs¡yTÓ qÆ s¡÷|üø+£ ≈£L&Ü
sT÷ rs¡T<˚. á s¬ +&ÉT s¡÷|üø±˝Ò ‘·|Œü eT∞¢ m|ü&É÷ H˚qT edü+‘·ãTT‘·Te⁄ Theme ‘√
Áyêj·T˝Ò<Tä . ($&ç>± Á|ükÕs¡+ ø√dü+ n|ü&É|ü &ÉT s¬ +&ÉT eT÷&ÉT bÕ≥\T ‘·|Œü )
Äø±X¯yêDÏ nq>±H˚ eTT+<äT>± me]¬ø’Hê dü+^‘· yÓ’uÛÑe+ >∑Ts¡TÔ≈£î edüTÔ+~.

Á|ü‹j˚T{≤ C≤rj·TkÕúsTT˝À dü+^‘√‘·‡e+ »]–` ø£sêí≥ø£, Væ≤+<ä÷kÕÔ˙ >±Á‘· yê<ä´
$uÛ≤>±\˝À n‘·´+‘·Á|üeTTKT\ ø£#˚Ø\T <ë<ë|ü⁄ 40 s√E\bÕ≥T <˚X¯ eT+‘·{≤
Á|ükÕs¡eTe⁄‘êsTT. yês¡+˝À Á|ür X¯ìyês¡+ sêÁ‹ C≤rj·T dü+^‘· ø±s¡´Áø£eT+ dü+>∑‹
düsπ dü] ` 1957 qT+∫ nqT≈£î+{≤qT— n$∫Ã¤qï+>± @{≤ dü+^‘√‘·‡yê\T »s¡T>∑T‘·÷H˚
ñHêïsTT.
kÕ<Ûës¡D+>± ÁbÕ+rj·T øπ +Á<ë\ |ü]~Û˝À ‘Ó\T>∑T˝À Á|ü‹ ñ>±~ø° ø£$ düyT˚ àfi¯Hê\T
»s¡|&ü +É ÄqyêsTTr. nj·T÷úŸ >±] Vü≤j·÷+˝À $»j·Tyê&É˝À @Á|æ˝Ÿ 4e ‘˚B qT+∫
8e ‘˚B es¡≈î£ ñ>±~ dü+^‘√‘·‡yê\+≥÷ »]>±sTT. ùwø˘ ∫q eTÚ˝≤Hê düHêïsTT, ø£+ø£D≤
u…qØ® >±q+, #·+Á<äXK‚ sY ejÓ÷*Hé, Hê≈£î u≤>± q#êÃsTT. ∫qïeTÚ˝≤Hê, `düV≤ü »+>±
#ê˝≤ |òüTq+>± $ì|ædü÷Ô` ˇø=ÿø£ÿkÕ] #Ó$øÏ ø£]ƒq+>± ‘√#˚ dü«uÛ≤e+ >∑\ düHêïsTT
yê<ë´ìï` düTìï‘·+>± n<äT“¤‘· ÁX¯ó‹ X¯óuÛ>Ñ +∑ >± $ì|æ+#·>\∑ ns¡T<Óq’ $<ë«+düT\T. y˚>+∑ ,
dü«s¡ dü+#ês¡+, Á|üdüqï+>± ñ+{≤sTT. kÕ<Ûës¡D+>±, nkÕ<Ûës¡D düHêïsTT$<ë«+düT\T
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À m≈£îÿe>± ø£ì|ækÕÔs¡T. yê<ä´$<Ûëq+ ≈£L&Ü ‘·TbÕqT y˚>∑+‘√ ñ+≥T+~.
n≥Te+{Ï eTVü‰ $<ë«+düT˝˝À ˇø£sT¡ HêeT–] ù|fÌøº… è£ wüHí .é ∫\ø£\÷]ù|≥≈£î #Ó+~q
ùwø˘ ∫qï eTÚ˝≤Hê Ä kÕúsTT $<ë«+düT\T. ‘Ó\T>∑Tyês¡T ø±e&É+e\¢ Hê≈£î eTØ sTTwü+º .
ø£+ø£D≤u…qØ®~, r>∑qT b˛*q ø£+sƒ+¡ . >±q+˝À n\dü≥ ms¡>ì∑ kÂ\uÛ´Ñ +. #·+Á<äXK‚ sY
>±] ejÓTT*Hé u≤>∑T+~ ø±ì, $+≥Tqï|ü&ÉT Ecstasy n+{≤y˚T, n~ ø£\>∑<Tä .
mì$T<äe ‘˚B Hê&ÉT s¡+>∑d\úü dü+^‘· düu˝ÑÛ À eTsêØƒ q≥T&ÉT sêC≤ø±fi‚ bÕ≥
düy÷Ó àVü≤qs¡ø+£ >± ñ+~. >±q+˝À n+<ä+, kÂwüe˜ + <äøÿ£ ˙dü+^‘·X*’Ë ˝À Á|üeTTK+>± ø£ì|æ+#˚
$düTs¡T, me]HÓH’ ê Äø£]¸kÕÔsTT.
Äø±X¯yêDÏ˝À ñwüÅoÙ sêe÷j·TD, uÛ≤s¡‘· Á|üe#·Hê\ ÁbÕ#·Ts¡´+ #Ó|‘æ ˚ MTs¡TqeTàs¡T.
|ü˝≥¢… ÷fi¯˝¢ À Ä~yês¡+ eT<Ûë´Vü≤ï+ 12 >∑+≥\y˚fi¯ ø=ìï #√≥¢ Á{≤ì‡düsº ¢¡ eTT+<äT B|ü+
yÓ*–+#·T≈£îì $H˚yês¡ì Á|ür‹. 1986 @Á|æ˝Ÿ Äs¡e ‘˚Bq ñwüÅoÙ uÛ≤s¡‘· Á|üe#·Hê\
øπ ùd≥¢ ôd{Ÿ $»j·Tyê&É q≥sêCŸ †≥˝À¢ $&ÉT<ä\ #˚XÊs¡T. ñwüÅoÙ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ]ø±s¡T#¶ d˚ qæ
Á|üd+ü >±*$. Ä s√E˝À¢ $|üØ‘·+>± neTTà&Éj÷· ´sTT. bÕ≥\T ø±ø£ ` e#·q+, ]ø±s¡T\¶ T>±
neTTà&ÉTø±e&É+ n|üŒ{ÏøÏ #ê˝≤ ns¡T<äT. ñwüÅoÙøÏ Ä >ös¡e+ <äøÿÏ +~. Äj·Tq >=+‘·T˝À
>±+;Ûs´¡ +, m&ÉH&Ó É $ì|æ+#˚ e´+>∑ýÓTqÆ $düTs¡÷,¢ ‘Ó\T>∑T Á|ü»\ n_Ûe÷Hêìï n|ü⁄s¡÷|ü+>±
Äø£]¸+#˚$.
@Á|æ˝Ÿ 11e ‘˚B sêÁ‹ >∑T+≥÷s¡T qT+∫, yÓ+≥H˚ s¡eTàì »+<Ûë´\>±s¡T ø£ãTs¡T
#˚XÊs¡T. nø£ÿ&É ªdü‘ê´Á>∑V≤ü μeTH˚ dæìe÷ wüO{Ï+>∑T #˚dTü HÔ êïs¡T. Ä dæìe÷˝ÀøÏ ø=ìï düìïy˚XÊ\T
#˚sÃ¡ &É+ø√dü+ #·sÃ¡ ≈£î |æ*#ês¡T. ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ Ä~$wüßí ≈£L&Ü e#êÃs¡T. ø=+‘· #·sÃ¡ ,
ø=ìï <äèXÊ´\T ≈£î~sêsTT. $X‚w+ü #Ó|ü ø√<ä–q~ @eT+fÒ Vü‰dü´q≥T&ç>± ÁãVü‰àq+<ëìï
l »+<Ûë´\ á dæìe÷‘√H˚ |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. n+‘·es¡≈î£ n‘·qT n‹Ô* (|ü.>√.õ˝≤¢)

ø±˝ÒJ˝À ‘Ó\T>∑T ˝…øÃ£ s¡s.Y n|ü&É|ü &ÉT e÷ $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ˝Àq÷, ôV≤’ <äsêu≤<é
<ä÷s¡<äs¡ÙHé˝Àq÷ $T$TÁø° ø±s¡´Áø£e÷\T #˚dü÷Ô+&˚yê&ÉT. n‘·ì yê∫ø£+, düìïy˚XÊìï
kı+‘·+>±ø£*Œ+#·ø*£ >π dü<´ä 'düTŒ¤sD¡ , eTTK ø£e[ø£\˝À y˚>+∑ >± e÷s¡TŒ#·÷|ü>\∑ HÓ|’ ⁄ü D´+
kÕ{Ï˝ìÒ $. J$‘·+˝À ì‘·´ø£è‘·´+ eTqøÏ m<äTj˚T´ düìïy˚XÊ\qT+∫ n\y√ø£>± Vü‰kÕ´ìï
|ü≥Tºø√>∑\ H˚sŒ¡ ] n‘·qT. ‘·sT¡ yê‘· ø±\+˝À Vü‰dü´q≥T&ç>± dæìe÷\˝À sêDÏ+∫ ô|<äù› |s¡T
‘Ó#·TÃ≈£îHêï&ÉT`.
y˚T 17e ‘˚B Hê{ÏøÏ $XÊK|ü≥ï+ yÓfi≤¢qT. nyÓT]ø±˝À e÷&çdHü é $kÕÿì‡Hé
j·T÷ìe]Ù{°˝À South Asian Studies Dept. ˝À Ábıô|òdüs¡T>± |üì#˚ùd yÓ˝ÒÃs¡T
Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T nø£ÿ&É≈î£ e#êÃs¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì Ä+Á<Ûjä T· ÷ìe]Ù{°˝À
‘Ó\T>∑TXÊK˝À ñ<√´>∑+ #˚ùd n‘·\Ô ÷] qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ >±s¡T ˇø£ ªª$eTs¡Ùø£ düe÷y˚X+¯ μμ
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T. kÕVæ≤‘·´ Á|æj·TT\T lj·T>∑fi¯¢ sêeTø£èwüí >±]+{À¢ düe÷y˚X¯+. yÓ˝ÒÃs¡T
Hêsêj·TDsêe⁄ >±]‘√ bÕ≥T >√wæ˜˝À ` l e\¢+bÕ{Ï yÓ+ø£≥ düTã“j·T´, ø√&É÷]
lsêeTeT÷]Ô, ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄, #·+<äT düTu≤“sêe⁄, n‘·\Ô ÷] qs¡d+æ Vü‰sêe⁄, H˚qT
bÕ˝§ZHêï+. s¬ +&ÉT s√E\bÕ≥T »]–q sT÷ düe÷y˚XÊ\˝À kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù >∑T]+∫ ø=ìï
rsêàHê\T »]>±sTT. Hêsêj·TDsêe⁄ >±s¡T ‘·eT ‘·sÿ¡ Á|ü‹uÛ‘Ñ √ ø=ìï Á|ü‹bÕ<äq\T #˚XÊs¡T.
n‘·\Ô ÷] qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ ªªl ø±+‘·Xs¯ à¡ , H˚qT ø=ìï yê´kÕ\T ÁyêkÕÔ+μμ nì Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
18e‘˚B kÕj·T+ø±\+ n|ü⁄s¡÷|ü Ä<ÛTä ìø£øe£ ⁄\T n»+‘ê>±]øÏ, |üsêƒ _Û >±]ø°,
dü‘êÿs¡duü ÑÛ »]–+~. sê#·ø=+&É $X¯«Hê<ÛXä ÊÅdÔæ >±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T. Hêsêj·TDsêe⁄ >±s¡T Ä
Ç<ä]› ø£$‘·«+˝À Á|ü‘´˚ ø£‘\· T >∑T]+∫, >∑+;Ûsy¡ TÓ qÆ ñ|üHê´dü+ #˚XÊs¡T.
Ä sêÁ‹ ` me]+{Ï˝ÀH√ >∑Ts¡TÔ ˝Ò<Tä >±ì ` yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄ >±s¡T `
H˚qT, n‘·\Ô ÷], n»+‘ê ñ+&É>±` ˇø£ &Üu≤ MT<ä B|ü+ |ü⁄s¡T>∑T\ <ë&ç q&ÉTeT ≈£Ls¡TÃì,
n#·TÃø±uÀj˚T n»+‘ê ø£$‘·«dü+|ü⁄{ÏøÏ ‘·qT ÁyêdüTÔqï dü>∑+dü>∑+ eTT+<äTe÷≥\T
$ì|æ+#ês¡T. (@ø±s¡D+ #˚‘H· √ Ä e÷≥\T Á‹|ü⁄s¡Hì˚ lìyêdt Á|ü#T· ]+∫q n»+‘ê
ªªdü«|üï*|æμμ ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï˝À n#·TÃy˚jT· ˝Ò<Tä )
y˚T 23 qT+∫ 28e ‘˚B es¡≈î£ eTÁ<ëdüT˝À »+<Ûë´\ >±]‘√ nqïeTj·T´ ∫Á‘·+
|üìMT<ä >∑&bç ÕqT. 23Hê&ÉT A.V.M. R.R. Theatre˝À bÕ≥\ ]ø±]¶+>¥ ø±s¡´Áø£eT+ »]–+~.
ÄÁ‘˚jT· , ìsêà‘· eTTsê], eTT~>=+&É •eÁ|ükÕ<é, Á|üuèÑÛ ‘·T\T e#êÃs¡T. ªªVü≤] ne‘ês¡$T‘·&TÉ
nqïeTj·T´μμ nH˚ ø°sqÔ¡ (nqïeTj·T´ eTqTeT&ç s¡#q· ) leT‹ |æ. düTo\ bÕ&É>± dü+^‘·
<äsÙ¡ ≈£î\T s¡yT˚ wtHêj·TT&ÉT>±s¡T ]ø±s¡T¶ #˚XÊs¡T. kÕj·T+ø±\+ Ä ∫Á‘· ìsêà‘·˝À¢ ˇø£s¬ q’
XÊ+&ç\´ Ç‘·s¡ $TÁ‘·T\T ø£*XÊs¡T. 28e ‘˚B Hê{ÏøÏ nqïeTj·T´ ø£<ä∏ Hê Version Áyêdæ
Ç∫Ã e#˚ÃXÊqT.
E˝…’ 28e ‘˚B ` Äø±X¯yêDÏ kÕºsY Ábı&É÷´düsY ñwüÅoÙ |ü<Mä $s¡eTD, M&√ÿ\T
düuÑÛ #˚XÊs¡T. ìC≤ìøÏ ñwüÅoÙøÏ ø±+Á{≤≈£îº Á|üø±s¡+ 58e @≥ (Äj·Tq 1928˝À |ü⁄{≤º&TÉ )
düØ«düT |üP]Ô nsTTHê, eT] s¬ +&˚fió¯ fl bı&ç–+#˚ neø±X¯+ ñ+~. kÕº|Ätò ]ºdTü \º $wüjT· +˝À
düs«¡ kÕ<Ûës¡D+>±, düTìï‘·+>± sT÷ bı&ç–+|ü⁄ »]–b˛‘·T+~. ñwüÅoÙ $wüjT· +˝À l |æ.ÄsY.
s¬ &ç¶ >±]‘√ @s¡Œ&çq eTqdüŒs¡\Δ e\¢ ` Ç~ »s¡>˝∑ <Ò Tä . Äj·Tq dæbÕò s¡T‡ #˚jT· ˝Ò<Tä . ñwüÅoÙ
ndü\T |ü{+ºÏ #·Tø√˝Ò<Tä . $ÁXÊ+‹>± KTw”>± Ç+{ÏøÏ yÓ[flb˛j·÷s¡T.
ø=ìï ø=ìï Á|üjT· ‘êï\T #ê˝≤ nqTø√≈£î+&Ü kÕ<ëd”<ë>± ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ ,Æ eTq+
}Væ≤+#·ì $»j·÷\qT <äjT· #˚d÷ü +Ô {≤sTT. n≥Te+{Ï yê{Ï˝À Ä>∑dTü º HÓ\˝À H˚qT Áyêdæq
ªªesê¸q+~ìμμ dü+^‘·s÷¡ |üø+£ ˇø£{Ï `
es¡¸ ãTT‘·Te+fÒ Hê≈£î #ê˝≤ Çwü+º . m+‘√ #·\<¢ qä +. ÄVü‰<¢ +ä ø£*–+#˚ |ü#Ã· <äq+.
bı&ç>~∑ øÏ{øÏ <° >ä sZ∑ ¡ ≈£Ls¡TÃì ãj·T≥ ‘·&yç T˚ |ò÷ü *ï, ìsêàqTwü´+>± ø£ì|æ+#˚ ˇ+≥] s√&ÉTì¶
#·÷&É&+É >=|üŒ nquÛeÑ +. ˇø£ s√Eq es¡¸+ >∑T]+∫ bÕ≥ Áyêdæ ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Héø∫Ï Ã Hê
s√EyêØ |üì˝À |ü&Ü¶qT. kÕj·T+ø±\+ Hê\T>∑T >∑+≥\ y˚fi¯ lsêeTeT÷]Ô>±s¡T Hê Ä|òd” Tü
>∑~eTT+<äs¡ >∑TeTà+<ä>sZ∑ ¡ ì\ã&ç ‘=+–#·÷düTHÔ êïs¡T. H˚qT Hê Áyê‘· |üì˝À+∫ ‘·˝‘… êÔqT `
ªªH˚qT ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé MT MT<ä ˇø£ ≈£îÁ≥ #˚jT· uÀ‘·THêï+μμ nì qe⁄«≈£î+≥÷ ˝À|ü*øÏ e#êÃs¡T.
Hê es¡¸+ bÕ≥ #ê˝≤ q∫Ã+<ä≥. eT]ø=ìï bÕ≥\T ≈£L&Ü ø£*|æ ns¡>+∑ ≥ dü+^‘· s¡÷|üø+£
#˚<ë›eTì ` Á|ü‹bÕ<äq.
ªªdüsπ , #˚<ë›+μμ nHêïqT ` eTT>∑TsZ +¡ ≈£Ls¡TÃHêï+.es¡¸ ãTT‘·Te⁄˝À ñ<äjT· dü+<Û´ä
yÓTT<ä\T ` sêÁ‹ y˚fi¯ eTãT“\T‘=\– #·+Á<äT&ÉT #·*#·*>± ø£fiã¢̄ &çq yÓq’ + es¡≈î£ , ˇø£
s√E˝À ø£ì|æ+#˚ esê¸<èä XÊ´\T ∫Á‹+#ê*. yê{ÏøÏ ˇø£ n+‘·d÷ü ‡Á‘·+ ñ+&Ü*. e#·q+,
ø£<ä∏ @MT ñ+&É<Tä . bÕ≥, |ü<´ä +, ~«|ü<.ä ` s¡÷|üø+£ n+‘·{≤ esê¸ø±\|ü⁄ ‘·&ç yê‘êe⁄s¡D+
düTŒ¤]+#ê*. n+<äT≈£î nedüsy¡ TÓ qÆ <Û«ä ì dü+øπ ‘ê\T (Sound effects) ì]à+#ê*.
düπs ` |üì ÁbÕs¡+_Û+#ê+. ˇø=ÿø£ÿ bÕ≥ Áyêj·T&ÜìøÏ ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé u≤D°
dæ<+Δä #˚jT· &É+, H˚qT Áyêj·T&É+. eTT+<äT>± ` ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y nj·T÷úŸ >±]øÏ á Ç‹eè‘·+Ô
#ÓbÕŒqT. @$T #˚jT· <ä*#êyÓ÷ #ÓbÕŒqT. Äj·Tq yÓ+≥H˚ n+^ø£]+∫ y˚T+ Propose #˚dqæ
ô|<ä› Budjet ÄyÓ÷~+#ês¡T.
Ä>∑dTü º 12 Hê{Ï qT+∫ ôdô|+º ãs¡T 12 Hê{Ï es¡≈î£ Ç<˚ |üì. ø£∫Ã‘·+>±
HÓ˝≤¢fi¯ó¢. ` 12e ‘˚Bq Final brodcast Tape &Ó’¬sø£ºs¡T >±]øÏ $ì|æ+#ê+. #ê˝≤
u≤>∑T+<äHêïs¡T. 14e ‘˚B Ä~yês¡+ eT<Ûë´Vü≤ï+ 3 >∑+≥\≈£î $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ qT+∫
Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~ ªªesê¸q+~ìμμ `. Bìì Ä j˚T&Ü~ Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\T b˛{°øÏ
dü+^‘· $uÛ≤>∑+˝À |ü+|æ+#ê\ì ìs¡j í T· + »]–+~. ‘·sT¡ yê‘· Ä dü+e‘·‡s¡+ nø√ºãs¡T
HÓ\˝À 25e ‘˚Bq C≤qø°u≤\ ‘·q ùdïVæ≤‘·Tsê˝§ø±yÓT Áyêdæq bÕ≥\‘√ ª\*‘· ^‘· e÷*ø£μ
ø±´ôd{ŸqT ‘·qTbÕ&ç ` $&ÉT<ä\ #˚ùd ì$T‘·+Ô $»j·Tyê&É düTyês¡yÔ êDÏ dü÷&º j ç ÷Ó ˝À ]ø±s¡T¶
#˚d+æ ~. ÄyÓT ‘·eTTà&ÉT dü÷] ≈£îe÷s¡kÕ«$T Ä bÕ≥*ï dü«s¡|]ü #ê&ÉT ` á Casette ÄyÓT
ˇø£ÿ‘˚ ‘=*kÕ]>± bÕ&çq bÕ≥\ >∑T‹Ô. #ê˝≤ u≤>± e#êÃsTT.
s¬ +&ÉT s√E\T yÓqøÏÿ yÓ&‘ç ˚ ` eTs=ø£ $X‚w+ü »]–+~. ªC≤‘·sμ¡ , ªmi¿eT˝…\¢ Tμ—
ªdüTu≤“sêe⁄øÏ ø√|ü+ e∫Ã+~μ nH˚ dæìe÷\≈£î <äsÙ¡ ø£‘«· + eVæ≤+∫ ù|s¡T ‘Ó#T· Ã≈£îqï <äsÙ¡ ≈£î&ÉT
l<Ûeä fi¯d‘ü ´· +, ‘·qT rj·TuÀj˚T ª#Ó‘’ q· ´s¡<+ä∏ μ nH˚ dæìe÷≈£î ˇø£ bÕ≥ Áyêj·TeTì ø√sês¡T.
Ä ∫Á‘·+ $»j·Tyê&É≈î£ #Ó+~q ªsê<Ûë$TÁ‘· eT+&É*μ ìsêà‘·~. Äj·Tq n|üŒ{À¢ ø±+Á¬>dt
m+.m˝Ÿ.m. l e+>∑M{Ï s¡+>±. <Ûeä fi¯d‘ü ´· + Hê≈£î e÷ $TÁ‘·T&ÉT Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄ >±] <ë«sê
|ü]#·jT· +. #Ó‘’ q· ´s¡<+ä∏ dæìe÷, n|üŒ{Ï eTTKéT+Á‹ mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄ bÕ\q rs¡Tô|’
Satire >± rdæq~. á dæìe÷ ø√dü+ ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓ[¢ H˚H=ø£ bÕ≥ ÁyêXÊqT. l C….$.
sê|òTü e⁄\T dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î\T. Ç+ø±` dæìe÷ ø£e⁄\T yÓT\Æ es¡|⁄ü >√|æ, C≤˝≤~ ≈£L&Ü ø=ìï
bÕ≥\T ÁyêXÊs¡T. Ä dæìe÷ wüO{Ï+>¥ #ê˝≤ uÛ≤>∑+ $»j·Tyê&É˝ÀH˚ »]–+~. $yê<ëdüŒ<äyTÓ qÆ
e+>∑M{Ï yÓ÷Vü≤qs¡+>± >±]ì n<˚ H˚qT #·÷&É&É+. #ê˝≤ eTè<äTe⁄>± ≈£î¢|üÔ+>± u≤>±
e÷{≤¢&Üs¡T. H˚qT qe⁄«‘·÷ Äj·Tq‘√ ` ªªH˚qT MT >∑T]+∫ $qïB, Çyêfi¯ #·÷düTqÔ ïB
$+‘·>± ñHêïsTTμμ ` nHêïqT. Äj·THê qy˚«dæ }s¡T≈£îHêïs¡T.
nø√ºãs¡T 23e ‘˚Bq &Û©ç ¢ Ä+Á<Ûuä eÑÛ Hé qT+∫ f…*Á>±+. nø£ÿ&É ìs¡«Væ≤+#·uÀj˚T
ªªÄ+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ sêCÀ´‘·‡yê\μμ˝À bÕ˝§Zì ø£$ düyT˚ àfi¯q+˝À ø£$‘·«+ #·<eä eTì. qe+ãs¡T
ˇø£{À ‘˚BøÏ nø£ÿ&É ñ+&Ü*. `
30e ‘˚B sêÁ‹ Grand Trunk Express ˝À H˚qT C≤qø°u≤\ &Û©ç ø¢ Ï ãj·T\T<˚sê+.
ñ‘·sÔ ê~øÏ Á|üj÷· D+#ÓjT· ´&É+ n<˚ yÓTT<ä\T Hê≈£î. 31e ‘˚B sêÁr, |ü>\∑ ÷ Á|üj÷· Dy˚T.
eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ n&Ée⁄\T ¬s’˝À¢+∫ #·÷&É&É+ >=|üŒ nqTuÛÑe+ Hê≈£î. m+‘· Ä≈£î|ü#·Ã<äq+!
n&É$˝À fÒøÏ #Ó≥T¢ m≈£îÿe>± ø£ì|æ+#êsTT. 28 >∑+≥\T Á|üj·÷D+ #˚dæ ˇø£{À ‘˚B
O<äjT· + 6.40 ÁbÕ+‘ê\ ø=‘·Ô &Û©ç ¢ ùdwº Hü ˝é À ~>±+. A.p. Information Centre uÛ≤düÿsY
>±s¡T, ø£+<äT≈£L] eTVü‰\øÏÎ >±s¡T ùdwº Hü øé Ï e#êÃs¡T. sêh Á|üuTÑÛ ‘·« n‹~Û>± Hê≈£î Ä+Á<Ûuä eÑÛ Hé˝À
ãdü Ç#êÃs¡T.
s¬ +&Ée ‘˚B ñ<äjT· + ø±* q&Éøq£ ãj·T\T<˚] C≤qø°u≤\, H˚qT dü+dü<é e÷sY,Z
President Estate ÁbÕ+‘·+, bÕs¡y ¢ TÓ +{Ÿ ÁbÕ+‘·+, Äø±X¯yêDÏø,Ï ‹]– e#êÃ+.
Ä kÕj·T+ø±\y˚T ø£$ düyT˚ àfi¯q+. &Û©ç ˝¢ À d”ìj·TsY ◊.m.mdt. Ä|òd” sü T¡ , l _.¬ø.
sêe⁄ >±s¡T eTTKń‹~Û. ø£$ düyT˚ àfi¯HêìøÏ H˚qT n<Û´ä ≈£îå DÏ.í &Û©ç ˝¢ À W‘ê‡Væ≤ø£ ø£e⁄\T bÕ˝§ZHêïs¡T.
ãj·T≥ ì+∫ e∫Ã bÕ˝§Zqï yêfi¢̄+ H˚qT, C≤qø° u≤\, y˚T&ÉkÕì yÓ÷Vü≤Hé, C…. u≤|ü⁄s¬ &ç.¶
ø£$ düyT˚ àfi¯HêìøÏ eTT+<äT nqïe÷#ês¡´ ÁbÕC…≈î£ º yê] >±j·T≈£î\, >±j·TqT\,
ø£#Ø˚ »]–+~. <ëì yÓ+≥ ø£<øä∏ q˘ è‘·´ Á|ü<sä Ù¡ q ≈£L&Ü »]–+~ ` nø£ÿ&É &ç|Pü ´{° &Ós¬’ ø£sº >Y ±
ñqï øÏwHü sé êe⁄>±s¡T, uÛ≤düÿsY, >√$+<äsêe⁄, sêe÷sêe⁄, dü÷s¡´Hêsêj·TD, sêeTø£èwü,í Á|üuèÑÛ ‹
ñ<√´>∑T\T eTeTà*ï #ê˝≤ u≤>± #·÷XÊs¡T.
eT÷&Ée ‘˚B ñ<äjT· + 10.30øÏ H˚qT C≤qø°u≤\ C…$T˙ Á{≤yÓ˝Ÿ‡ ãdüT‡˝À q>∑s¡
dü+#êsêìøÏ ãj·T\T<˚sê+. ≈£î‘·TuŸ$THêsY, dü|s›üò Y »+>¥ düe÷~Û, Ç+~sê>±+BÛ yÓTyÓ÷]j·T˝Ÿ,
Ç+&çj÷· >π {Ÿ, _sê¢eT+~sY,sê»|ò÷ü {Ÿ, XÊ+‹eq+, mÁs¡ø√≥, bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ Vü≤Ödt, sêh|ü‹
uÛeÑ q+, Ç‘·s¡ eT+Á‹‘·« XÊK\ ø±sê´\j·÷\T ` North & South Blocks - ‹]– ‹]–
sêÁ‹ 8.30øÏ eT∞¢ Ä+Á<Ûuä eÑÛ q+ #˚sê+.

4e ‘˚B ñ<äjT· + Äø±X¯yêDÏ d”ìj·TsY q÷´dtØ&ÉsY ø£+<äT≈£L] dü÷s¡´Hêsêj·TD,
eTVü‰\øÏÎ >±s¡¢‘√ ãj·T\T<˚], ø£s√˝Ÿu≤>¥˝À ø=qT>√fi¯ó¢ nq+‘·s¡+ ˇø£ ¬skÕº¬s+{Ÿ˝À
O‘·sÔ ê~uÛÀ»q+ |üP]Ô #˚dTü ≈£îì ` kÕj·T+ø±˝≤ìøÏ ãdü˝ÀøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+.
5e ‘˚B ñ<äj·T+ ÄÁ>±≈£î Á|üj·÷D+. nø£ÿ&É cÕ»Vü‰Hé ø√≥, ‘êCŸeTVü≤˝Ÿ,
nø£“sYdeü ÷~Û #·÷ùddæ ` ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+˝À eT<ÛTä s¡˝À ~– lø£èwüeí T+~s¡+, »qàkÕúq+
#·÷XÊ+. ø£èwüeí T+~s¡+ #ê˝≤ u≤>∑T+~. ` &Û©ç ¢ #˚sπ dü]øÏ ns¡sú êÁ‹ 12.00 >∑+≥\T.
6e ‘˚Bq ø£+<äT≈£L] dü÷s¡´Hêsêj·TD>±]+{Ï <ä>∑Zs¡ >∑&çbÕ+. ùdºwüHéøÏ e∫Ã
kÕj·T+ø±\+ eTeTà*ï Äj·TH˚ s¬ \’ T møÏÿ+#ês¡T. &Û©ç ˝¢ À >∑&|ç qæ yês¡+ s√E\÷ Ä+Á<Ûuä eÑÛ q+
yêπs ãdü, uÛÀ»q+ @sêŒ≥T #˚d`æ eTsê´<ä #·÷bÕs¡T. yÓTT<ä{kÏ Õ]>± #·÷&É&yÉ T˚ yÓ÷,á &Û©ç ¢
j·÷Á‘· e÷ Ç<ä]› ø° m+‘√ ÄVü‰<¢ +ä >± nì|æ+∫+~.
ÄHÓ\ 9e ‘˚Bq e÷ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ >±j·Tø£øfi£ ≤ø±s¡T\T ãVüQ kÂeTT´\T
l mHé. dæ.$. »>∑Hêï<∏ë#ês¡T´\T >±s¡T eTs¡DÏ+#ês¡T. ø±e&ÜìøÏ >±j·T≈£î˝Ò nsTTHê,
dü+Á|ü<ëj·T dü+^‘· s¡÷|üø±\˝À y˚w<ü ëÛ s¡D≈£L&Ü Äj·Tq #˚ùdyês¡T. ‘·≈î£ ÿe ÁX¯ó‹ >=+‘·Tø£
nsTTHê, yÓT‘·ìÔ ø£+sƒ+¡ . >±j·T≈£îì>± |ü]$T‘·T\T ñHêï, XÊÅdj Ô” T· dü+^‘· ø£#Ø˚ \T #˚jT· >∑\
düeTs¡‘ú ñ· Hêï, #˚jT· ø£ b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+ Äj·Tq≈£î ã+<ÛTä e⁄, e÷ øπ +Á<ä+˝ÀH˚ ejÓ÷*Hé
$<ë«+düT\T, dü+düÿè‘·|+ü &ç‘T· \T nsTTq mHé.dæ.ôV≤#Y. ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T>±] yÓw’ eíü e÷j·T
nì #Ó|ü ø=H˚yês¡T.
s√E\T >∑&TÉ dü÷+Ô &É>± ` Hê $TÁ‘·T\T mdt._. lsêeT eT÷]Ô >±s¡T yÓT\¢>± ‘·q
eT~˝À ø√]ø£ ãj·T≥ô|{≤ºsT¡ . Ä j˚T{Ï Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé‘√
ø£*dæ ªesê¸q+~ìμ dü+^‘· s¡÷|üø+£ ìs¡«Væ≤+∫Hê ` Ç|ü&ÉT ‘·q≈£î ‘êqT dü«‘·+Á‘·+>±
düè»Hê‘·àø£ ø±s¡´Áø£eT $uÛ≤>∑+˝À ˇø£ s¡÷|üø+£ #˚<ë›eTì Ä˝À#·q ñqï<ä≥. n+<äT≈£î H˚qT
s¡#q· #˚j÷· *. ªª@eTqT≈£î+≥THêïs√ #Ó|Œü +&çμμ nHêïqT Äj·Tq #Ó|Œü &É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
esê¸q+~ì ˝≤π> Ç~ ≈£L&Ü Á|üj÷Ó >∑yT˚ nsTTHê |üP]Ô>± y˚s¬ q’ ~.
1986 &çôd+ãs¡T 10e ‘˚B qT+∫ 17e ‘˚B es¡≈î£ á s¡#q· , ìs¡«Vü≤D, MT<ä
<äèwæº ô|{≤º+. Ç‹eè‘·+Ô Ç~ :
Ä<ÛTä ìø£ dü+øÏw¢ ºü düe÷»J$‘·+˝À eTìwæ ‘·qTï‘êqT ø√˝ÀŒ‘·THêï&ÉT— ì‘·´ø£è‘ê´\˝À
Äsê{≤\ eT<Û´ä ÄXÊuÛ+Ñ >±\ eT<Û´ä , <√|æ&û |”&\É q eT<Û´ä ` n‘·ì >∑eT´+ mø£ÿ&çø?Ï Ç~
eTÚ*ø£ Á|üXï¯ . á Á|üXï¯ y˚dTü ≈£îì, lsêeTeT÷]Ô >±s¡T eTT+<äT>± Musical effects, sound
effects düìïy˚Xk ¯ ˛Œ¤sø¡ +£ >± ø£*|æ, s¬ +&ÉT ì$TcÕ\T eT÷&ÉT ì$TcÕ\ eé~∏$T+#·ì |ü<Vä ‰ü s¡T
<Û«ä ì∫Á‘ê\qT ‘·j÷· s¡T#˚XÊs¡T. ˇø=ÿø£ÿ <Û«ä ì∫Á‘·+ ˇø=ÿø£ÿ Jeq|òTü s¡¸DqT dü÷∫düT+Ô ~.M{Ïì
ˇø£ ø±´ôd{Ÿ˝ÀøÏ møÏÿ+∫ ` qqTï ‘·qsTT+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓ[,¢ Tape recorder øÏ Head-
phones ø£*|æ, Hê #Óe⁄\≈£î ‘·–*+#ês¡T. H˚qT #˚jT· e\dæq |üì @eT+fÒ : ˇø=ÿø£ÿ <Û«ä ì
∫Á‘êìï $ì ` <ëì ñ<˚X› Êìï yê∫ø£+>± #Ó|Œü >∑*>π e#·q|ü<´ä K+&çø\£ T Áyêj·÷*. á

Á|üÁøÏjT· , eTT+<äT>± ≈£L]Ãq dü+^‘·|⁄ü u≤D°øÏ bÕ≥≈£Ls¡Ã&É+ e+{Ï~. Ä sêÁ‹ düTe÷s¡T 12
>∑+≥\ es¡≈î£ sT÷ Á|üÁøÏjT· ø=qkÕ– ` düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üø+£ Script ‘·j÷· s¬ +’ ~. BìøÏ
@+ ù|s¡T ô|{≤º*? e÷ ñ<˚X› Êìï m˝≤ ÁXÀ‘·≈î£ ‘Ó*j·T#˚j÷· *? nì Ä eTs¡THê&É+‘ê
Ä˝À∫+∫ ªªH˚qT ø±ì H˚qTμμ nì ù|s¡T ô|{≤º+ ` "I, in search of me" nì e÷ ñ<˚X› +¯ .
nsTT‘˚ Bìì &Ûç©¢øÏ |ü+|ü&ÜìøÏ düŒwüºyÓTÆq Script ‘·j·÷s¡T #˚j·÷*. Ç+<äT≈£î
lsêeTeT÷]Ô>±s¡T eT+∫ Ä˝À#·q #˚XÊs¡T. Á|ü‹ ª<Ûä«ì∫Á‘êìøÏμ Á|ü‹ù|J˝À eT÷&ÉT
$uÛ≤>±\T+&Ü*. ˇø£{Ï <Û«ä ∫Á‘·+ ≈£L]Ãq |ü<‹Δä $es¡D— s¬ +&ÉT H˚qT <ëìøÏ Áyêdæq e#·q
ø£$‘ê K+&çø,£ eT÷&ÉT : Ä K+&çø≈£ î£ ˇø£ s¡÷|ü+ Ç#˚Ã u§eTà `
u§eTà\T l |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±] nu≤“sTT Hêì y˚XÊ&ÉT. |ü⁄düøÔ +£ ‘·j÷· s¡T
ø±yê* ` Ç+^¢wßü , Væ≤+B nqTyê<ë\‘√ `
á ˝À>± ` &Û©ç ¢ b˛{°\≈£î m+Á{°\qT m+|æø£ #ÓjT· ´&ÜìøÏ ˇø£ kÕúìø£ ø£$T{°,
nìï $uÛ≤>±\˝À+∫ ÁbÕ<∏$ä Tø£+>±m+∫q ø±s¡´Áø£e÷\qT $q&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
ªH˚qT ø±ì H˚qTμ düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üø+£ &çôd+ãs¡T 29e ‘˚B sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\øÏ
$»j·Tyê&É øπ +Á<ä+qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~.
á ø±s¡´Áø£e÷ìï $qï kÕúìø£pØ düuTÑÛ ´\T ªÇ<˚<√ >∑+<äs>¡ √fi¯+>± Oqï≥Tº+~μ
` nì ‘˚˝≤Ãs¡T. nsTT‘˚ eTsêï&ÉT, ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y l |æ.j·TT. nj·T÷úŸ $Hêïs¡T. y˚T+
#Ó|Œæ q $es¡D ≈£L&Ü $Hêïs¡T. ` ªªÇ~ u≤>∑T+~. nsTT‘˚, MTs¡T ñ<˚•› +∫q n_ÛÁbÕj·÷ìï
ˇø£ |”]øƒ ±s¡÷|ü+>± s¡÷|üø+£ yÓTT<ä{˝Ï À #˚sÃ¡ +&ç. <ëìì ≈£L&Ü Ç+^¢wßü Væ≤+B uÛ≤wü˝À¢øÏ
nqTyê<ä+#˚sTT+∫ |ü⁄düøÔ +£ ˝À #˚sÃ¡ +&çμμ ` nì rsêàì+∫, &Û©ç ¢ b˛{°\≈£î |ü+|ü&ÜìøÏ
nqTeT‹+#ês¡T. Ä dü+e‘·‡s¡+ b˛{°\≈£î H˚qT, lsêeTeT÷]Ô>±s¡T, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé ø£*dæ
s¡÷bı+~+∫q ªªesê¸q+~ìμμ dü+^‘· s¡÷|üø£eT÷— ` lsêeTeT÷]Ô>±s¡T, H˚qT ø£*dæ
s¡÷bı+~+∫q ªªH˚qTø±ì H˚qTμμ düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üøe£ T÷, s¬ +&ÉT m+Á{°\T yÓfi≤¢sTT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ n˝≤>∑ eTT–dæ+~.
1987 dü+e‘·‡s¡+, ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·÷H˚` »qe] HÓ\˝À eTÁ<ëdüT Á|üj·÷D+
ô|{Ïº+~. 26e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT $X¯«$<ë´\j·T+ ‘Ó\T>∑TXÊK $<ë´s¡Tú\ düe÷y˚X¯+˝À
>∑Ts¡C≤&Éyê] ªø£Hê´X¯ó\ÿ+μ Hê≥ø£+ >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#ê*. Ä s√E >∑D‘·+Á‘· ~H√‘·‡e+.
eTÁ<ëdüT˝À bı{Ïº lsêeTT\TVü‰\T˝À sT÷ düe÷y˚X+¯ ñ<äjT· + 10.30 >∑+≥\øÏ »]–+~.
düe÷y˚XÊìøÏ Hê$TÁ‘·T\T _.mdt.ÄsY. ø£èwü,í eTTfi¯|¢ Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD, ls¡eTD, s¡eTDj·T´
sêC≤ ≈£L&Ü e#êÃs¡T. Hê ñ|üHê´dü+ u≤>∑T+<äì n+‘ê nHêïs¡T. Äs√»+‘ê Ä $TÁ‘·T\‘√
ÇcÕº>√wæ̃>± >∑&|ç ,æ $»j·Tyê&É≈î£ 27e ‘˚Bq #˚sT¡ ≈£îHêïqT.
leT‹ ø=‘·|Ô *ü ¢ |ü<àä , ªqè‘ê´\j·Tμ dü+düøú √dü+ ªdü+^‘· yê©àø£+μ nH˚ qè‘·´
dü+^‘·Hê≥ø£+ H˚qT Áyêj·T>± ` |òÁæ ãe] ˇø£{Ï Hê&ÉT $»j·Tyê&É ‘·TeTà\|ü*¢ yê]
øπ Áå ‘·jT· ´ ø£fi≤πøÁå ‘·+˝À Á|ü<sä Ù¡ q @sêŒ≥T #˚d,æ qqTï ÄVü‰«ì+#ês¡T. yÓfi&¢̄ +É ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä .

nsTT‘˚ n<˚ HÓ\ Äs¡e‘˚Bq ≈£L∫|üP&ç˝À »]–q Á|ü<sä Ù¡ q≈£î H˚qT C≤qø°u≤\ yÓfi≤¢+.
nø£ÿ&É Äs√Eq l ã+<ë ø£qø£ *+π>X¯«s¡sêe⁄ >±] kÕàs¡ød£ uü ˝ÑÛ À (»j·T+‹) H˚qT e÷{≤¢&ÜqT.
ªªdü+^‘· yê©àø£+μμ Á|ü<sä Ù¡ q u≤>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T leT‹ |ü<àä . qè‘·´Hê≥ø±ìøÏ ø±e\dæq
y˚>+∑ , düìïy˚X¯ H˚|<ü ëÛ ´\ ìsêàD+, >±q+, n_Ûqj·T+ eT+∫‘·÷ø£+‘√ ≈£î~sêsTT. ≈£L∫|üP&ç˝À
ªuÛ≤eTμ y˚cÕìøÏ »>∑‘ÁY |üd~æ #Δ +Ó ~q l y˚<ë+‘·+ dü‘´· Hêsêj·TDX¯sà¡ >±]‘√ #ê˝≤ùd|ü⁄ e÷{≤¢&˚
neø±X¯+ ø£*–+~. n<˚ düeTj·T+˝À ` n+fÒ: Äs¡T, @&ÉT ‘˚B\˝À >∑T+≥÷s¡T˝À ‹ø£ÿqñ
‘·‡yê\T »]>±sTT. 7e ‘˚Bq H˚qT düu˝ÑÛ À bÕ˝§Zì ª‹ø£ÿq s¡#q· ˝À eT÷]Ô∫Á‘·D+μ nH˚
$wüjT· + >∑T]+∫ e÷{≤¢&ÜqT. |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´ X¯sà¡ >±s¡T n<Û´ä ≈£îå \T. ñwüÁoÙ, bı‘·÷sÔ T¡
yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ >±s¡T ≈£L&Ü e#êÃs¡T.
|òæÁãe] 11e ‘˚B Hê J$‘·+˝À ˇø£ ns¡T<Ó’q s√E. Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£
C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ y˚TeTT |ü+|æq ªªesê¸q+~ìμμøÏ dü+^‘· s¡÷|üø£ $uÛ≤>∑+˝Àq÷,
ªH˚qT ø±ì H˚qTμøÏ düè»Hê‘·àø£ $uÛ≤>∑+˝Àq÷ Á|ü<eä∏ T ãVüQeT‘·T\T Á|üø{£ dÏ ÷ü Ô e÷ øπ +Á<ëìøÏ
&Û©ç ¢ qT+∫ f…*Á>±+ e∫Ã+~. ` e÷]Ã @&Ée ‘˚Bq &Û©ç ˝¢ À $C≤„Hé uÛeÑ Hé˝À |ü⁄s¡kÕÿs¡ düu.ÑÛ
e÷ &Ós¬’ ø£sº Y nj·T÷úŸ>±s¡T eTVü≤<ëq+<ä|&ü Ü¶sT¡ . s¬ +&ÉT ãVüQeT‘·T\T ˇπøkÕ]
sêe&É+‘√ Ä|òd” Tü ˝Àq÷,ãj·T≥, $TÁ‘·T\+‘ê l sêeTeT÷]Ô>±]ì, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Héì,qq÷ï
n_Ûq+~+#ês¡T. |üÁ‹ø£\T yês¡Ô Á|ü#T· ]+#êsTT.
ªesê¸q+~ìμ ‘Ó\T>∑T s¡÷|üø±ìøÏ Ç+^¢wüß nqTyê<ä≈£î\T l u≤˝≤+Á‘·|ü⁄
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±s¡T. ªH˚qT ø±ì H˚qTμ Ç+^¢wßü nqTyê<ä≈î£ \T l y˚>T∑ +≥ yÓ÷Vü≤qÁ|ükÕ<é.
á s¬ +&ÉT s¡#q· *ï >∑T+≥÷s¡T˝À Væ≤+B Ábıô|dò sü Y &Üø£sº Y dü÷s¡´Hêsêj·TDuÛ≤qT >±s¡T Væ≤+B˝ÀøÏ
nqTe~+#ês¡T.
|òÁæ ãe] 20e ‘˚Bq C≤qø°u≤\ bÕ&çq bÕ≥\ ‘=* ø±´ôd{Ÿ ª\*‘· dü+^‘·
e÷*ø£μ l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T Ä$wüÿ]+#·>±, lll \ø£àå Dj·Tr+Á<äT\T
eTTKń‹~Û>± e#êÃs¡T. ªUÒ\qμ qè‘·´dü+düú yêdæs¬ &ç¶ Vü≤qTeT+‘·sêe⁄>±s¡T sT÷ düe÷y˚XÊìï
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Ç+ø±` ô|eTàsêE dü÷sê´sêe⁄ >±s¡T, d”‘ê ø±eTsêE ≈£L&Ü düu˝ÑÛ À
Á|üdü+–+#ês¡T.
22e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ $X¯«Hê<∏ä dü‘´· Hêsêj·TD >±]+{À¢ Äj·Tq ô|<ä› ≈£îe÷s¡T&ÉT
l n#·T´‘·<e˚ sêj·T\T >±]‘√ düe÷y˚X+¯ »]–+~. e÷ kÕøÏå ø£u¢ Ÿ $TÁ‘·T\T #ê˝≤ eT+~$T
yÓfi≤¢+. yê´ø£sD¡ + yê]+{Ï ù|s¡T m˝≤ e∫Ã+<√ #Óù|Œ ‘·q s¡#q· ` ˇø£ ø£<ä∏ $ì|æ+#ês¡T.
eT+∫ ø±\Œìø£ ø£<.ä∏ H˚qT 1986 nø√ºãs¡T˝À $X¯«Hê<Ûyä ê] >∑T]+∫ Áyêdæq yê´dü+ Äj·Tq≈£î
Ç#êÃqT. 23e ‘˚Bì ≈£L&Ü s¬ +&ÉekÕ] y˚TeT+‘ê ø£*dæq|ü&ÉT Äj·Tq ‘êqT <ë<ë|ü⁄>±
|üP]Ô#˚dæq ªª¬ø’ø£μμ qe\˝À ø=ìï uÛ≤>±\qT $ì|æ+#ês¡T. Äj·Tq >=+‘·T, |ü<ä´+>±ì,
e#·q+>±ì #·~y˚rs¡T `n#·Ã+>± dü‘´· Hêsêj·TD >±] <Û√s¡DHÏ ˚ b˛*ñ+&˚$ `
e÷]Ã ˇø£{À ‘˚Bq ñwüÅoÙ sêe÷j·TD Á|üe#·q+ πøôd≥T¢ $&ÉT<ä\j·÷´sTT
>∑+;Ûs¡yÓTÆq ñwüÅoÙ >=+‘·T˝À sêeTø£<∏ä $q&É+ ˇø£ >=|üŒ nqTuÛÑe+ ` eT÷&Ée ‘˚B
ns¡sú êÁ‹ G.T. Express ˝À &Û©ç ø¢ Ï l |æ.j·TT. nj·T÷úŸ, lsêeTeT÷]Ô, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé, H˚qT
ãj·T\T<˚sê+. ` 1750øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+. #·\ì¢ m.dæ. ø£+bÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À #ê˝≤ùd|ü⁄ l
nj·T÷úŸ‘√ kÕVæ≤‘·´ >√wæ˜. Äj·Tq ‘·$Tfi¯+˝À Áyêdæq ˇø£ ø£<∏ä, Hê{Ïø£, ø£$‘·, H˚qT
‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ nqTyê<ä+ #˚XÊqT ≈£L&É. kÕVæ≤‘ê´_Û ÁbÕj·÷\˝À dü‘êÔ>\∑ e´øÏ>Ô ± Äj·Tq+fÒ
Hê≈£î n_Ûe÷q+ @s¡Œ&ç+~. e÷ eT<Û´ä ùdïVü≤+ á Á|üj÷· D+˝À ã\|ü&+ç ~ `. nsTT<√
‘˚B ñ<äj÷· ìøÏ &Û©ç ¢ #˚sêeTT. nj·T÷úŸ >±s¡T eTT+<äT ‘ê‘êÿ*ø£+>± A.D. Hostels ˝À
~– eTsêï{ÏøÏ Ä+Á<Ûuä eÑÛ HéøÏ e÷sês¡T. H˚qT, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé, yÓT+&ÉT u≤ã÷sêe⁄ ø£s√˝Ÿu≤>¥
s¡÷|üyTé ¨≥˝À¢ ~>∑>±, lsêeTeT÷]Ô >±s¡T y˚sπ #√≥ eTø±+#˚XÊs¡T.
eT<Ûë´Vü≤ï+ 12 >∑+≥\ ÁbÕ+‘ê\≈£î n+<äs+¡ e÷ &Ós¬’ ø£sπº {ŸøÏ yÓ[¢ düe÷y˚X+¯ ˝À
Á|üyX˚ ÊìøÏ bÕdt\T, ÄVü‰«q|üÁ‘ê\T rdüT≈£îHêï+. kÕj·T+ø±\+ 5 >∑+≥\øÏ e÷ &Ós¬’ ø£sº Y
»s¡˝Ÿ l neTè‘·sêyé wæ+&˚ Äj˚T&ÉT |ü⁄s¡kÕÿsê\T rdüTø√e&ÜìøÏ <˚X+¯ q\TeT÷\\qT+∫
e∫Ãq Production Teams øÏ {°bÕØº Ç∫Ã n_Ûq+<äq düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.
Äs√ ‘êØ≈£î eT<Ûë´Vü≤ï+, @&√ ‘˚B ñ<äj·T+, ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫q
]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ »]>±sTT. $C≤„Hé uÛeÑ Hé˝À.. @&√ ‘˚B kÕj·T+ø±\+ ô|<äj › TÓ ‘·TqÔ Äø±X¯yêDÏ
ªesê¸q+~ìμ dü+^‘·s¡÷|üø±ìøÏ ªH˚qT ø±ì H˚qTμ düè»Hê‘·àø£

ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\˝À
¬s+&ÉT Á|ü<∏äeT ãVüQeT‘·T\T Hê{Ï πø+Á<ä düe÷#ês¡
Á|ü#ês¡XÊKeT+Á‹ l nõ‘Y≈î£ e÷sYbÕsC≤ qT+∫ (q÷´&Û©ç )¢
d”«ø£]düTÔqï <äèX¯´+ (1986)
yê]¸ø£ |ü⁄s¡kÕÿs¡ düu.ÑÛ düu≈ÑÛ î£ eTT+<äT>±, e∫Ãq n‹<∏Tä \+<ä]ø° &Ós¬’ ø£sº »Y qs¡˝Ÿ eT∞¢ {°bÕØº
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T. n|üŒ{Ï düe÷#ês¡, Á|ükÕs¡XÊK eT+Á‹ l nõ‘Y≈î£ e÷sY bÕ+C≤ ãVüQeT‹
Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T. e÷ øπ +Á<ëìøÏ s¬ +&ÉT Á|ü<eä∏ T ãVüQeT‘·T˝Ò ø±ø£ ˇø£ Hê≥ø±ìøÏ, eTs=ø£
dü+^‘·s÷¡ |üø±ìøÏ jÓ÷>∑´‘ê |üÁ‘ê\T ≈£L&Ü Á|üø{£ +Ï #ês¡T. ` Ç‘·s¡ øπ +Á<ë\ ãVüQeT‘·T\yê]
|ü\ø£]+‘·\T, bòı{À\dü+<ä&ç `.
eTsêï&ÉT #ê˝≤ Vü≤&Ü$&ç>± >∑&∫ç +~. ñ<äjT· +|üP≥ ø£s√˝Ÿu≤>¥˝À ø=qT>√fi¯ó¢
|üP]Ô #˚düT≈£îì, &Ûç©¢ ùdºwüHé External Services $uÛ≤>∑+˝À &ç|Pü ´{° &Ós¬’ ø£sº >Y ± ñ+≥Tqï
X¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· +>±]+{ÏøÏ y˚TeT+<äs+¡ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É qT+∫ <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé eT+&ûV≤ü Ödt˝À
ñ<√´>∑+#˚düTÔqï <˚efi¯¢ u≤\ø£èwüí>±]+≥ uÛÀ»HêìøÏ yÓfi≤¢+ ` kÕj·T+ø±\+ es¡≈£î

kı+‘·|qü T\MT<ä |üsT¡ >∑T\Tô|{Ïº 8e ‘˚B sêÁ‹ &Û©ç ¢ s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü ˝é À eT∞¢ G.T. Express
|ü≥Tº≈î£ ì, dü]>±Z sêÁ‹ 7.15øÏ ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+ ÁbÕs¡+_Û+#ê+. eTsêï&ÉT sêÁ‹ 1.15øÏ
$»j·Tyê&É #˚sê+.
l nj·T÷úŸ dü+ø£*Œ+#·&+É e\¢ 12e ‘˚Bq Äø±X¯yêDÏ ø£u¢ Ÿ |üø±å q düuÑÛ @sêŒ≥T
#˚d,æ y˚T+ &Û©ç ¢ qT+∫ ‘Ó∫Ãq Trophies ì ÄVü‰«ì‘·T\≈£î Á|ü<]ä Ù+#êeTT `
&Û©ç ˝¢ Àq÷, nø£ÿ&çqT+∫ ‹]–e#êÃø£, ªesê¸q+~ìμ ìs¡«Vü≤D uÛ≤>∑kÕ«eT´+˝À
me]bÕ\T m+‘·? nì ` #·sÃ¡ ˝Ò∫, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé, lsêeTeT÷]Ô >±s¡\q&ÉTeT ‘ê‘êÿ*ø£+>±
ø=Hêïfi¢̄bÕ≥T eTqdüŒs¡\Δ T‘·˝‘… &Ô· +É Hê≈£î u≤<Ûä nì|æ+∫+~. Ç<äs› ÷¡ m+‘· ø£èwæ#X˚ Ês√,
sêÁ‘·T\T ‘Ó\y¢ ês¡T¢ m+‘· ø£w|ºü &ü ç s¡÷|üø±ìï m+‘·n+<ä+>± ì]à+#ês√, Hêø£+fÒ me]ø°
‘Ó*j·T<äT.
nsTT‘˚ ‘·«s¡˝ÀH˚ Ç<äs› ÷¡ ‘˚sT¡ ø=ì` eT∞¢ y˚T+ eTT>∑TsZ +¡ ø£*dæ|ìü #˚ùd dü+<äsê“¤\T
@s¡Œ&ç` Hê≈£î Äq+<ä+ ø£*–+~.
@Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À $TÁ‘·T\T ls¡eTDj·T´sêC≤, l s¡eTD>±] <ë«sê qqTï ˇø£ ø√]ø£
ø√sês¡T. b˛‘·qï>±] uÛ≤>∑e‘·+ Ä<Ûës¡+>± ø£èwüß&í ç ø£<qä∏ T ` ∫qï |ü⁄düøÔ +£ >± Áyêj·TeTì. `.
@Á|æ˝Ÿ 7 ` 12 ‘˚B\ eT<Û´ä ˝À uÛ≤>∑e‘·+ #·~$, ª©˝≤ø£èwüß&í TÉ μ nH˚ ∫qï |ü⁄düøÔ +£ 77
ù|J\ ì&ç$>∑\~ ÁyêXÊqT. Bìì s¡eTDj·T´ sêC≤ >±s¡T eTÁ<ëdüT˝À düqïì bı&ÉT>¬ q’
ôd’E˝À (Travel guide size) ‘·q dæ+>∑|üPsY $TÁ‘·T\T l K]&˚Vü‰˝Ÿ yÓ+ø£≥sêe⁄>±]
ù|]≥ u≤<Û´ä ‘· eVæ≤+∫, |ü~y˚\ ø±|”\T eTTÁ~+∫, n+<ä]ø° ñ∫‘·+>± |ü+∫ô|{≤ºsT¡ .
á |ü⁄düøÔ +£ Ä$wüÿs¡D düuÑÛ E˝…’ 30e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ eTÁ<ëdüT ñ&é˝≤+&é‡ ¨≥˝À¢ l
s¡eTDj·T´ sêC≤ ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
y˚T 20e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT qT+∫ l »+<Ûë´\ bò˛Hé #˚sTT+#ês¡T— yÓ+≥H˚ s¡eTàì.
nqïeTj·T´ bÕ≥\ ]ø±]¶+>¥ |üì. dü+^‘· <äsÙ¡ ≈£î\T l s¡yT˚ wtHêj·TT&ÉT >±s¡T, eTÁ<ëdüT
Äø±X¯yêDÏ ejÓTT*Hé $<ë«+düT&ÉT >±j·T≈£î&ÉT nsTTq l |üPs¡#í +· Á<äsêe⁄qT |üøÿ£ q ô|≥Tº≈î£ ì
#ê˝≤ ÁX¯<>Δä ± |ü<ë\≈£î u≤D°\T ≈£LsêÃs¡T. ákÕ] H˚qT m≈£îÿe s√E\T yê]‘√ ≈£Ls√Ã˝Ò<Tä .
` yês¡T ø=ìï nqïeTj·T´ |ü<ë\T dæìe÷ø√dü+ ≈£L]ÃHê, ` ∫es¡≈î£ Ä+Á<Ûuä ≤´+≈£î yê]
kÕj·T+‘√ yê{Ï]ø±s¡T\¶ T neTTàø√e&É+‘√` Ä dæìe÷Á|üjT· ‘·ï+ ∫e]kÕ]>± eTT–dæ+<äì
$HêïqT.
y˚T HÓ\ 24e ‘˚Bq Hê≈£î Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT, neTsêe‹ ø£<\ä∏ s¡#s· TT‘·, sπ &çj÷Ó ˝À
düV≤ü #·sT¡ \T l X¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· + &Û©ç ˝¢ À eTs¡D+Ï #ês¡H˚ yês¡Ô Hê≈£î eTÁ<ëdüT˝À ñ+&É>±H˚
‘Ó*dæ <äT'K+ ø£*–+~. @uÛj Ñ T˚ ´fi¯¢ ej·TdüT‡πø sT÷ eTT–+|ü⁄ u≤<Ûëø£s+¡ . eT<ä´ e´düq+‘√
eTè‘·Té⁄øÏ m<äTs¡T q&ç#ê&¡T. ªªq&çì+–ì e÷j·TeTj·÷´&ÉTμμ `
E˝…,’ Ä>∑dTü º HÓ\˝À e÷ Ç<äs› T¡ |æ\\¢ ø±˝ÒJ#·<Tä e⁄\ d”≥T¢d+ü bÕ<äq |üì˝À
dü+<ä&>ç ± >∑&bç ÕqT. ne÷àsTT øÏsD¡ àsTT eTÁ<ëdüT ø°«HéyT˚ Ødt ø±˝ÒJ (n{≤qeTdt)˝À Ç+^¢wßü

*≥πs#·sY m+.@ #·<eä &ÜìøÏ #˚]+~. nu≤“sTT yÓ÷Vü≤qø£èwüí $»j·Tyê&É dæ<ëΔsΔ¡ ø±˝ÒJ˝À
MEC Á>∑÷|ü⁄‘√ Ç+≥s¡T˝À #˚sê&ÉT.
ákÕ] Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ ª$X¯«y˚DTe⁄μ s¡#q· , qe+ãs¡T
yÓTT<ä{Ï yês¡+˝À ªdüàè‹μ Hê≥ø£s#¡ q· #˚XÊqT.
n|üŒ{À¢ nyÓT]ø± n<Û´ä ≈£îå &ÉT Á|ü‹bÕ~+∫q ªkÕºsyY êsY‡μ ÁbÕC…≈î£ º Á|ü#ês¡+˝À O+&˚~.
Á|ü|+ü #·XÊ+‹øÏ dü+ã+~Û+∫ #·sÃ¡ \T u≤>± Á|ü#ês¡+˝À ñ+&˚$. nDTj·TT<äΔ uÛj Ñ T· +ì+∫
Á|ü|+ü #êìøÏ s¡øDå£ eédüú kÕ<Ûqä m˝≤>∑? nH˚ #·sÃ¡ \T ñ+&˚$. á düe÷#ês¡+ H˚|<ü ´äÛ +‘√
ª$X¯«y˚DTe⁄μ ù|]≥` Á|üeTTK y˚DTyê<ä´ $<ë«+düT\T, n|üŒ{À¢ e÷ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À
ndæôd+º {Ÿ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ ` l Á|ü|+ü #·+ d”‘êsê+ á s¡÷|üø±ìï s¡÷bı+~+#·<\ä ∫ qqTï
s¡#q· #ÓjT· éTHêïs¡T.
ªdüàè‹μ Hê≥ø£+ rs¡T y˚sT¡ . Ç~ ˇø£$<Ûyä TÓ qÆ ôdq’ T‡|òøæ Hå£ .é yÓ<’ ´ä XÊg+˝À, eTìwæ
>∑T+&Ó #·\q+ |üØøÏ+å ∫ ˇø£ Á>±|òt <ë«sê Äs√>∑´dæ‹ú ì ìsêΔ]+#·&ÜìøÏ m\Åø√º ø±]¶j÷Ó Á>±|òt
(ECG) e⁄+~. n<˚ $<Û+ ä >± ˇø£ e´øÏÔ yÓT<ä&TÉ |üìrs¡T, n‘·&ôç |’ n‘·&ç düàè‘·T\Á|üu≤Û e+
m˝≤ ñ+&É>\∑ <√ ø£ìô|≥º>*∑ >π ˇø£ Á>±|òqt T s¡÷bı+~+∫ ` $X‚w¢ +æ #·&ÜìøÏ neø±X¯$T#˚Ã
|ü]ø£s+¡ ñ+fÒ, m˝≤ ñ+≥T+~? ndü*~ kÕ<Û´ä y˚THê? nH˚ Hê }Vü≤ BìøÏ Ä<Ûës¡+.
n|üŒ{À¢ s¡cÕ´˝À #·s√ï_˝Ÿ q÷´øÏj ¢ T· sY bÕ¢+{Ÿ Á|üe÷<ä+ >∑T]+∫q yês¡\Ô T y˚&>ç ±
$ì|æd÷ü +Ô &˚$. ˇø£ düe÷»+MT<ä q÷´øÏj ¢ T· sY (nDT<Ûë]àø£Xø¯ )ÔÏ Á|üe÷<äÁ|üu≤Û e+ e\¢ @s¡Œ&çq
n‘·˝≤≈£î‘·\ dæú‹ ˇø£Á|üø£ÿq, ˇø£ ¬s’\T Á|üe÷<ä+˝À rÁe+>± >±j·T|ü&çq e´øÏÔ|ü]dæú‹
ˇø£|øü ÿ£ q ` düe÷+‘·s+¡ >± ì*|æ, eTìwæô|’ düàè‘·T\ Á|üu≤Û yêìï ˇø£ j·TTe&Üø£sº Y n<Û´ä j·Tq+
#˚jT· &É+ á Hê≥ø£+ Ç‹eè‘·+Ô . Bìì l mdt. _. lsêeTeT÷]Ô >±s¡T ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ
dæ<äΔeTj·÷´s¡T.
H˚˙ ¬s+&ÉT s¡#·q\ Ä˝À#·q\eT<Ûä´ dü+<ä&ç>± ñ+&É>± es¡+>∑˝Ÿ qT+∫
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Hêqï>±]øÏ u≤>±˝Ò<ìä yês¡Ô |ü+bÕ&ÉT.
n|üŒ{Ïøπ Hê s¡#q· \T |üP]Ô #˚d,æ d”‘êsê+>±]øÏ, lsêeTeT÷]Ô>±]øÏ ø±–‘ê\T
Ç#˚Ãdæ es¡+>∑˝Ÿ yÓfi≤¢\qT≈£î+≥THêïqT. qe+ãs¡T nsTT<√ ‘˚Bq Á|üeTTK ø£$ l<ëX¯s~¡ Û∏
ø£èwüeí ÷#ês¡´ eTs¡D+Ï #ês¡T. Äj·Tq Hê≈£î #ê˝≤Ä|ü⁄\Ô T. ‘·s#¡ T· Hê≈£î ñ‘·sÔ ê\T ÁyêdüT+Ô &˚yês¡T.
‘·q |ü⁄düÔø±\T |ü+|æ+#˚yês¡T. Äj·Tq $»j·Tyê&É eùdÔ ‘·|üŒø£ ø£*ùd yêfi¯¢+. Ä<ÛäTìø£
|ü<ä´ø£e⁄˝À¢ Äj·Tq~ $\ø£åDyÓTÆq eTTÁ<ä. ø£yÓTà#·TÃq rdæq ã+>±s¡T r>∑˝≤+{Ï~ yê]
|ü<´ä •\Œ+. Äj·Tq s¡#q· ˝À¢ ªø£$‘ê |ü⁄wüŒø£+μ ªn–ï<Ûës¡μ ªs¡TÁ<äMDμ >±*uŸ^‘ê\Tμ H˚qT
#ê˝≤ sTTwü|º &ü qç s¡#q· \T. 1927˝À »ìà+∫q Äj·Tq ˇø£ wüw|ºæ Pü ]Ô ø±˝+ J$+#ês¡T.
ãVüQyÓT‘·ìÔ eTìwæ. ªªuÛ≤sT÷ lø±+‘Yμμ nH˚ |æ\T|ü⁄ Hê #Óe⁄˝À¢ $ì|æd÷ü HÔ ˚ ñ+≥T+~.
qe+ãs¡T ‘=$Tà<äe ‘˚Bq H˚qT es¡+>∑˝Ÿ yÓfi>¢¯ *∑ >±qT. Hêqï>±s¡T neTà ø=~›
ø±\+>± ø±e* $&ç∫ es¡+>∑˝Ÿ˝ÀH˚ ñ+≥THêï s¡|ü &ÉT. H˚qT #·÷ùddü]øÏ Hêqï>±s¡T #ê˝≤

nHês√>∑´+>± ñHêïs¡T. ø±ùd|ü⁄ e÷{≤¢&Üs¡T ` ªªHêj·THê! Hê |üì nsTT b˛sTT+<äj÷· ´μμ
nHêïs¡T. 10e ‘˚B ñ<äjT· + H˚qT düTã“sêj·TXÊÅdÔæ Hêqï>±]ì >±+BÛ ÄdüŒÁ‹øÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢+.
ãj·÷|”‡ f…düTº #˚dæ Çs¡yÓ’ Hê\T>∑T >∑+≥\T+#ê\Hêïs¡T. Hêqï>±]øÏ Ä|üÔ$TÁ‘·T\T l
uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡ , #·÷&É&ÜìøÏ ÄdüŒÁ‹øÏ e#êÃs¡T. #ê˝≤ùd|ü⁄ Ç<äs› ÷¡ e÷{≤¢&TÉ ≈£îHêïs¡T.
eTsêï&ÉT ñ<äjT· + 11.00øÏ Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îe#˚ÃXÊ+. uÛTÑ »+>∑sêj·T X¯sà¡ >±s¡T
Ä s√E Ç+{ÏøÏ ≈£L&Ü e#êÃs¡T.
Äj·Tq yÓ[q¢ ‘·sy¡ ê‘· eT<Ûë´Vü≤ï+ Hê‘√ ‘·q ø√]ø£ #ÓbÕŒs¡T. uÛTÑ »+>∑sêj·TX¯sà¡
>±] sπ &çj÷Ó Á|üd+ü >±\qT |ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#ê\ì ‘·q≈£î+<äì ` n˝≤π> #˚<ë›eTHêïqT.
‘·q |ü⁄düøÔ ±\ Á|ü#T· s¡D >∑T]+∫ ≈£L&Ü e÷{≤¢&Üs¡T. Hê≈£î ‘√∫q dü\Vü‰ #ÓbÕŒqT. Äj·Tq
dü+bÕ~+∫q &ÉãT“ e÷¬øe]øÏ Çe«e<ä˙› , Ä kıeTTà‘√ ˇø£ Á≥düTº @sêŒ≥T #˚<ë›eT˙,
n|ü&ÉT |ü⁄düøÔ ±\ Á|ü#T· s¡D≈£î e÷s¡+Z düT>∑eT+ ne⁄+<ä˙ #ÓbÕŒqT. e÷ neTà rÁe+>±
e´‹πsøÏ+∫+~. H˚ì+ø£ yê~+#·&+É Çwü+º ˝Òø£ ` ªªeTT+<äT MT Äs√>∑´+ ≈£î<äT≥ |ü&ìÉ e«+&ç.
‘·sT¡ yê‘· dæ$Ô T‘·+>± @<√ ˇø£{Ï #˚<ë›+μμ nHêïqT. n|üŒ{Ï ø±dü+uÛ≤wüD eTT–dæ+~.
12e ‘˚B s√»+‘ê es¡¸+. Hêqï>±s¡T s√»+‘ê m≈£îÿe>± ìÁ<äb˛j·÷s¡T. ˇø£kÕ]
y˚T\T≈£îì ˝Ò∫q|ü&ÉT ªª<ëX¯s¡~∏Û Hêø£+f… #ê˝≤ ∫qïyê&ÉT. n‘·qT #·ìb˛e&Éy˚T$T{Ï?
#ê˝≤ u≤<Û>ä ± e⁄+~μμ nHêïs¡T. ªª&ÉãT˝Ÿø± MTsƒêμμ d”«{Ÿ #˚dæ ô|≥ºeTì ñe÷<˚$ì n&ç>±s¡T.
ÄyÓT #˚ùdÔ Çwü+º >± ‹Hêïs¡T. sêÁ‹ eT∞¢ ø±ùd|ü⁄ kÕVæ≤‘·´+ø£ãTs¡T¢ >∑&#ç êsTT. ìÁ<äb˛j·÷s¡T.
13e ‘˚B ≈£L&Ü es¡¸yT˚ . eT<Ûë´Vü≤ï+qT+∫ Äj·Tq e÷≥˝À düŒwü‘º · b˛sTT+~.
@<√ #Óù|Œ Á|üjT· ‘·ï+ #˚dTü HÔ êïs¡T. e÷ø£s+ú¡ ø±e&É+˝Ò<Tä . &Üø£sº Y eT÷]Ô>±s¡T e∫Ã #·÷dæ
sêÁ‹øÏ ôd˝…H’ é ô|≥ºeTHêïs¡T. ‘Ó\y¢ ês¡÷¢ #ê˝≤ ndæ$Ô T‘·+>± >=+‘·T˝À >∑Ts¡>T∑ s¡‘√ ∫ø±≈£î>±
>∑&bç Õs¡T. Áø£eT+>± >∑Ts¡ø,£ X‚w¢ àü + ô|]>±sTT. 14e ‘˚B ñ<äjT· + 6.50øÏ Äj·Tq eTs¡D+Ï #ês¡T.
ø±ØÔø£ ãVüQfi¯nwüº$T. eTKqø£åÁ‘·+ ` eT+#·+ MT+∫ Äj·Tìï øÏ+~øÏ ~+#·T‘·÷+fÒ
uÛ]Ñ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷qT. ∫Á‘·yTÓ qÆ <äT'U≤qTuÛeÑ + n~. #Ó≥Tºì+∫ ø±j·TqT ‘·T+∫q|ü&ÉT, Ä
#Ó≥Tº ø=eTàøÏ ø£*>π H=|æŒ e+{Ï~ sT÷ <äT'K+. #ê˝≤ j˚T&ç#êqT. H˚qT 1963 ì+∫ Ç+{Ï
ì+∫ ãj·T≥≈£î e#êÃø£, e÷ sTT+{ÏøÏ #·T≥º|⁄ü #·÷|ü⁄ n‹~∏>±H˚ ñ+&çb˛j·÷qT. Äj·Tq
e´øÏ‘Ô «· + MT<ä HêøÏweºü T÷, Hê |ü≥¢ Äj·Tq≈£î >∑\ kÕVæ≤‘·´|ü⁄ Çwüeº T÷ ‘Ó*j·Tø£ ø±<äT— Ä
<äT'K+ n+‘·≈î£ $T+∫q~.
14e ‘˚B kÕj·T+ø±˝≤ìøÏ n+‘·´ÁøÏjT· \T |üPs¡j Ô ÷· ´sTT. ‘·sT¡ yê‘· qT+∫ ã+<ÛTä e⁄\
sêø£, |üÁ‹ø£\T nì Äj·Tq >∑T]+∫q yês¡\Ô T yê´kÕ\T... sê»eT+Á&ç >√<ëe]˝À ndæìú eT»®q+
#˚XÊ+. ì‘·´ø£sà¡ ìs¡«Væ≤+#ê+.
dü+‘ê|ü dü+<˚XÊ\T... |üsêeTs¡Ù\T... ≈£î≥T+ã Ä#ês¡+ Á|üø±s¡+ ô|<äø› =&ÉT≈£î
uÛ≤qTeT÷]Ô n|üs¡ ø±s¡´Áø£e÷\ìï ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. ` qe+ãs¡T 27e ‘˚BøÏ düs«¡ + |üPs¡sÔ TT
eT] yÓqøÏÿ‹]– #·÷&É≈î£ +&Ü $»j·Tyê&É e#˚ÃXÊqT. ˝Àø£dVü ≤ü »+>± Hê˝À @s¡Œ&çq yÓ*‹ì

Á|üøÿ£ ≈£îô|{Ïº ì‘·´ø£è‘ê´\˝À |ü&Ü¶qT. nsTTHê ` Äj·Tq >∑Ts¡T≈Ô î£ edü÷HÔ ˚ ñHêïs¡T. ªª@eTj·÷´μμ
nì Äj·Tq |æ*#˚ |æ\T|ü⁄ $ì|æd÷ü HÔ ˚ e⁄+~.
&çôd+ãs¡T HÓ\˝À Á|üy•˚ +#˚ dü]øÏ Á|ü|+ü #·+ d”‘êsê+>±] ª$X¯«y˚DTe⁄μ s¡÷|üø±ìøÏ
s¡#·q ‘·|üŒ, HêÁ|üy˚Tj·T+ Ç+πøMT ô|≥Tºø√˝Ò<äT. ªªdüàè‹μμ Hê≥ø±ìøÏ dü+ã+~Û+∫
lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ø=ìï e÷s¡TŒ\T dü÷∫+#ês¡T. eTTK´+>± ì&ç$. nDTπø+Á<ä Á|üe÷<ä+,
ø£<ë∏ HêsTTø£ e´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+˝À »]–q XÊØs¡ø£ Á|üe÷<äeT÷ ` s¬ +&ç+{Ïì düe÷+‘·s+¡ >±
∫Á‹+#·&É+˝À ñ+&Ée\dæq düŒwüº‘·. j·TTe&Üø£ºsY Á|üjÓ÷>∑+˝À ãj·T≥|ü&çq $wüj·÷\
Hê{Ïøj ° T· ø£\Œq >∑T]+∫ #·]Ã+∫ ` Hê≥ø£+˝À #ê˝≤ e÷s¡TŒ\T #˚XÊqT. s¡#s· TT‘·>±H˚ ø±ø£
` ìs¡«Vü≤D düeTj·T+˝À ≈£L&Ü lsêeTeT÷]Ô >±]‘√ ø£*dæ |üì#˚XÊqT. Äj·Tq, e÷
OuÛj Ñ T· $TÁ‘·T&ÉT Ábı&ÉøHå£ né dæôd+º {Ÿ yÓT+&ÉT u≤ã÷sêe⁄>±s¡T, Hê≥ø£+ø√dü+ ÁbÕD≤\Tô|{Ïº
|üì#˚XÊs¡T. `
ªªdüàè‹μμ Hê≥ø£+ e÷≈£î ‘·è|æ>Ô ± e∫Ã+~. 10e ‘˚B sêÁ‹ 10.00 $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~.
&çôd+ãs¡T 15e ‘˚B Hê{ÏøÏ ªªdüàè‹μμ Hê≥ø±ìï &Û©ç ¢ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ
|ü+|ü&ÜìøÏ kÕúìø£ p´Ø m+|æø£ #˚d+æ ~. Çø£ ` }|æ] dü\|üq+‘· |üì‘√ &çôd+ãs¡T
O‘·sÔ ês¡+Δ ì+&çb˛sTT+~.
Ä HÓ\ 24e ‘˚Bq ‘·$Tfi¯Hê&ÉT eTTKéT+Á‹, Á|üeTTK q≥T&ÉT AIDMK
bÕØºeékÕú|≈ü î£ &ÉT, l m+.õ. sêeT#·+Á<äHé eTè‹#Ó+<ë&ÉT. ‘·$Tfi¯Hê≥ n+‘ê ;uÛ‘Ñ ‡· +.
n\¢sT¡ .¢ ˇø£ e´øÏÔ m+‘· >=|üŒyê&ÉqT≈£îHêï e÷qedüV≤ü »+>± eTs¡DùÏ dÔ n+‘·{Ï n\¢sT¡ ˝≤?
n_Ûe÷q+ù|]≥ »]π> nsê#·ø±ìøÏ uÛøÑ ÔÏ nH√, <äT'KeTH√ ù|s¡T ô|{≤º˝≤? @$T <˚X+¯ Ç~?
@$T eTqTwüß\T Ms¡T? `
Ä j˚T{Ï ∫e] s√E\T Hê eè‹Ô <Ûäs¡à+˝Àq÷, eTs=ø£|üø£ÿ |üÁ‹ø± s¡#·q\
yê´dü+>∑˝Àq÷ >∑&∫ç b˛j·÷sTT. Ä+Á<ÛCä À´‹|üÁ‹ø£ |üø±å q ìs¡«Væ≤+∫q ªX¯+ø£se¡ T+∫ dü‘´· +
kÕàs¡ø£ ø£<\ä∏ b˛{°μøÏ e∫Ãq ø£<\ä∏ m+|æø£ ø√dü+ |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±s¡T qqTï, ôdàÌ ˝Ÿì
p´Ø yÓT+ãs¡T>¢ ± |æ*#ês¡T. 28e ‘˚B sêÁ‹#ê˝≤ùd|ü⁄ ôdàÌ ˝Ÿ Ç+{À¢ Ä |üì˝À >∑&bç ÕqT.
1987 nq>±H˚ Hê eTqdüT‡˝À XÊX¯«‘·+>± >∑Ts¡T+Ô &˚ n+XÊ\T s¬ +&˚ ` ˇø£{—Ï e÷]ÃHÓ\˝À
&Û©ç ¢ yÓ[¢ rdüT≈£îqï s¬ +&ÉT |ü⁄s¡kÕÿsê\T. s¬ +&ÉT : qe+ãsY 14Hê&ÉT Hêqï>±] eTs¡D+ `.
1988 dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛeÑ Te⁄‘·÷H˚ ˇø£ >=|üŒe´øÏÔ eTs¡D≤ìï yÓ÷düTø=∫Ã+~.
Äj·Tq dü]Vü≤<äT>› ±+BÛ>± ù|s¡T|ü&qç U≤Hé nãT›˝Ÿ >∑bÕò sYU≤Hé. eTVü‰‘êà>±+BÛøÏ düìïVæ≤‘·T&ç>±
|ò≈ü L£ HÔ é Á|ü»\ kÕ«‘·+Á‘·´ø±+ø£≈å î£ Á|ürø£>± J$+∫q ‘ê´>∑o*. ‘·q98e @≥ bÕøÏkÕÔH˝é Àì
ô|cÕes¡T˝À »qe] 20e ‘˚BHê&ÉT eTs¡DÏ+#ê&ÉT. uÛ≤s¡‘· kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+˝À >±+BÛ
|üøÿ£ H˚ bòı{À\˝À ÄC≤qTu≤VüQe⁄>± ø£ì|æ+∫q e´øÏ.Ô ‘·q bÕÁ‘· b˛wæ+∫ ìÅwÿü $T+#ê&ÉT.
bÕøÏkÕÔHé ìs¡“+<Ûë\≈£î >∑Ts¬ q’ kÕ‹Ô«≈£î&ÉT.

n|üŒ{ÏøÏ @&Ü~ÁøÏ‘+· H˚qT Á|üeTTK ø£<≈ä∏ î£ \T #ê.k˛. >±]ì sπ &çj÷Ó ˝À Ç+≥s¡÷«´
#˚XÊqT. <ëì Transcript n&ç– »qe] 27, |òÁæ ãe] 3e ‘˚B\ Hê{Ï ªñ<äjT· +μ |üÁ‹ø£
ª<Û«ä ìμ nqTã+<Û+ä ˝À Á‹|ü⁄s¡Hì˚ lìyêdt Á|ü#T· ]+#ê&ÉT. Ç+<äT˝À Äj·Tq ‘·q J$‘·+,
s¡#H· √<˚X› Ê\qT >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T. ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] >∑T]+∫ n+<äT˝À #ê.k˛. #˚dqæ yê´K´ô|’
ø£$ ÇkÕàsTT˝Ÿ >±]øÏ #ê˝≤ ø√|ü+e∫Ã+~. Hê ø±j·Tq ñ‘·sÔ +¡ sêdü÷Ô ` ªªeT] #ê.k˛.
Áyêdæq ª@\÷¬sfi≤¢*μ ø£<˝ä∏ À ñ<ä]Δ +∫q kÕeTýê<ä+ @$T{À?μμ nì Á|ü•ï+#ês¡T.
Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ y˚TeTT |ü+|æq ªdüàè‹μ Hê≥ø±ìø°,
ª$X¯«y˚DTe⁄μ s¡÷|üø±ìø° ãVüQeT‘·T\T sê˝Ò<Tä >±ì, ñ‘·eÔ T s¡#q· \T>± jÓ÷>∑´‘ê |üÁ‘ê\T
e#êÃsTT.
$XÊK|ü≥ï+˝À ll wüw|ºæ Pü ]Ô »]–q |ü~ùV≤&˚fi¢̄ ‘·sT¡ yê‘· nø£ÿ&çyê&˚ nsTTq
ªnq+‘·+μ nH˚ Äj·Tq ªª‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+˝À ø£˝À¢\ ø°Då <äXÊu≤›\T (1965 ` 1985)μμ
nH˚ |ü⁄düøÔ +£ ÁyêXÊ&ÉT. <ëìì Á|üeTTK kÕ«‘·+Á‘·´ düeTs¡ jÓ÷<ÛTä \T l yê$˝≤\ >√bÕ\ø£èwüj í T· ´
` Ä$wüÿ]+#·>±, e÷]Ã 5e ‘˚Bq $&ÉT<ä˝+’… ~. |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ , $XÊ˝≤+Á<Ûä
|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈î£ \T l dæ. sê|òTü yê#ê] Á|üd+ü –+#ês¡T. n+<äT˝À n‘·&TÉ ll wüw|æ̃ Pü ]Ô
eéVü‰s¡+ yÓqø£, eTT+<ä{Ï düe÷#ês¡ |üs+¡ |üsq¡ T ‘˚B\ yêØ>± |ü]∫ô|{≤º&TÉ . Ä |ü⁄düøÔ £
Á|ü#·Ts¡D dü+<äs¡“¤+>± n‘·&ÉT $»j·Tyê&É e∫Ã |ü⁄sêD+>±]ì qqTï ø£*XÊ&ÉT ≈£L&Ü.
(‘·sT¡ yê‘· eT]ø=Hêïfi¯ø¢ ,Ï sê.$. XÊÅd>Ôæ ±] yê´kÕ\ |ü⁄düøÔ ±ìï ªsê$XÊÅdj
Ô” T· +μ ù|]≥ $.s¡.dü+.
Á|ü#T· ]+#·>± ` n~ dü]>± düeTÁ>∑deü ÷#ês¡+ Çe«ø£ ‘=øÏÿô|{Ï+º <ä+≥÷, á ªnq+‘·μy˚T
n<˚ ù|s¡T‘√ ªªndü˝q’… μμ sê$XÊÅdj Ô” T· + Á|ü#T· ]+#ê&ÉT)
e÷]Ã 15e ‘˚Bq ªuÛ≤s¡‘ãY +<éμ n+≥÷ ˇø£ Á|üV≤ü düq+ q&ç∫+~. <˚X+¯ ˝À
sê»ø°j÷· \T ˝Òø>Ï ±, ñ&ÉT≈£îyÓ÷‘·T‘·q+>± ‘·j÷· s¡j÷· ´sTT. mìïø£\˝À bÕ˝§Zì HÓ>π Z z|æø£
bÕØº\≈£î˝Ò<äT. yêeT|üø°åj·TT\≈£î $|ü¢e+‘Ó#˚Ã <Ûë‘·T|ü⁄wæº˝Ò<äT. e{Ïº >∑÷+&Ü yÓ<Ûäe\÷,
y˚T<Ûë<ä]Á<äT\÷, yê#ê\Ts¡÷, sT÷ <˚X+¯ <ä]Á<ä+ø=B› Hêj·T≈£î\T>± ‘·j÷· s¡j÷· ´s¡T. #ê˝≤
<äT'K+>±, ÄÁ>∑Vü≤+>± ñ+~. Á|ü‹X¯ó+sƒ¡, <ä>∑T˝≤“J ≈£î\, eT‘· kÕeTs¡kÕ´\ >∑T]+∫
O|üq´dæ+#˚yê&˚! ‘Ó˝≤¢] ˝Ò#êø£ Á|ü‹Hêj·Tø£eTàqT´&ç ã‘·T≈£î Ä ãTs¡<˝ä À bısê¢&&É yÉ T˚ !`
@Á|æ˝Ÿ ˇø£{À ‘˚B Hê{ÏøÏ H˚qT Äø±X¯yêDÏ˝À CÒ] 12 @fi¯ó¢ |üPs¡Ôj·÷´sTT.
ªj·TTeyêDÏμ ø±s¡´Áø£eT+˝À ª<Û«ä ì ` Á|ü‹<Û«ä ìμ ù|s¡≥, sπ &çj÷Ó øÏ $$<Ûä Á|üÁøÏjT· \˝À s¡#q· \T
#˚jT· &É+˝À yÓT\≈£îe\ >∑T]+∫ ˇø£ <ÛësêyêVæ≤ø£ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. Äy˚fi¯ Hê yÓTT<ä{Ï Á|üd+ü >∑+
Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. pHé 3e ‘˚B es¡≈î£ @&ÉT yêsê\ bÕ≥T Á|üd+ü >±\T #˚XÊs¡T. ` Ç˝≤
O+&É>±` y˚T HÓ\˝À ªìX¯Ùã›+ >∑eT´+μ ù|]≥ Hê 54 ø£$‘·\ dü+|ü⁄{Ï $&ÉT<ä˝+’… ~.
y˚T`pHé ` ¬s+&ÉT HÓ\˝À¢ es¡dü>± ª>∑+>±e‘·s¡D+μ, ªªÄ~X¯+ø£sê#ês¡´μμ `
qè‘·´Hê≥ø±\T s¬ +&ÉT Áyêj·Te\dæ e∫Ã+~.
ª>∑+>±e‘·s¡D+μ Áyêj·T&ÜìøÏ ø±s¡≈£î&ÉT ø£\>∑ ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé. Á|æø˘‡ Ç{≤*j·÷

n+‘·sê®rj·T Á|ükÕs¡|⁄ü b˛{°\ ø√dü+, C≤q|ü<ä Ç‹eè‘·+Ô >±ì, bÂsêDÏø£ Ç‹eè‘·+Ô >±ì
dü+^‘·$uÛ≤>∑+˝À b˛{°#j ˚ T· <ä\#˚yês¡T m+#·Tø√yê\ì wüs‘¡ T· . ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé ª>∑+>±e‘·sD¡ +μ
#˚<ë›eTì Á|ü‹bÕ~+#ê&ÉT. e÷ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y n+<äT≈£î nqTeT‹+#ês¡T. n‘·qT dü+^‘·|sü +¡ >±
sê>±\m+|æø˝£ À ø=ìï Á|üj÷Ó >±\T #˚j÷· \ì ñ‘ê‡Vü≤|ü&,ç qqTï s¡øs£ ø¡ ±\ >π j·T#·Ã+¤ <ë\T
yê&ÉeTì ≈£L&Ü ø√sê&ÉT. n+<äT≈£î sT÷ Ç‹eè‘·+Ô ˝À neø±XÊ\T+&É&+É ‘√ n˝≤π> H˚qT
ÁyêXÊqT. ÁbÕ<∏$ä Tø£yTÓ qÆ m+|æø£ ø√dü+ &Û©ç ¢ |ü+bÕeTT. ˇø£HfiÓ ≤¢fi˝¢̄ À yês¡Ô e∫Ã+~. Ä
j˚T&Ü~ Á|æø˘‡Ç{≤*j·÷ b˛{°øÏ dü+^‘· $uÛ≤>∑+˝À Ç+&çj·÷ qT+∫ ˇπø ˇø£ÿ m+Á{°
ª>∑+>±e‘·sD¡ +μ m+|æø¬ +’ <äì.` (Bìì Äø±X¯yêDÏ &Ós¬’ ø£sπº {Ÿ Ç+^¢wßü , Áô|+ò ∫ nqTyê<ë\‘√
b˛{°øÏ |ü+|æ+∫+~. (ãVüQeT‹ e÷Á‘·+ sê˝Ò<Tä )
Çø£ ` ªÄ~X¯+ø£sê#ês¡´μ qè‘·´Hê≥ø£+ $wüjT· +... ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ªHê≥ý˚<μä
nH˚ ˇø£ qè‘·´ ø£fi≤ dü+düqú T kÕú|+æ ∫q ≈£îe÷] düsfi¡ ≈¯ î£ e÷] nH˚ qs¡øÔ Ï ñHêïs¡T. ÄyÓT
ˇø£|ü &ÉT s¡M+Á<äu≤Û s¡‹˝À 24 >∑+≥\ bÕ≥T ≈£L∫|üP&ç Hê≥´ Á|ü<sä Ù¡ q ì]«sêeT+>± #˚dæ
ø°]Ô>∑&ç+∫q qs¡ÔøÏ. ÄyÓT ªÄ~X¯+ø£sê#ês¡´μ J$‘· #·]Á‘· Ä<Ûës¡+>± qè‘·´Hê≥ø£+
Á|ü<]ä Ù+#ê\H˚ ≈£î‘·÷Vü≤\+ Á|ü<]ä Ù+#·>± ` Hê{Ï ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ bÕØº Á|ü<ëÛ qø±s¡´<ä]Ù l
|üs«¡ ‘·Hì˚ ñù|+Á<ä>±s¡T ‘·|Œü ø£ Áyêj·TeTì Hê≈£î dæbÕò s¡T‡ #˚XÊs¡T. n+<äTe\¢ H˚qT ÁyêXÊqT.
Ä ‘·sy¡ ê‘· ≈£L&Ü, ªªn»+‘ê≈£î&É´∫Á‘ê\μμ uÖ<ä>Δ ±<∏\äÛ ÁbÕ‹|ü~ø£>±, ª∫Á‘·XÊ\μ nH˚ eTs=ø£
Á|üj÷Ó >±‘·àø£ qè‘·´Hê≥ø£+ ÄyÓTø√dü+ ÁyêXÊqT. á s¬ +&É÷ ÄyÓT Á|ü<]ä Ù+#ês√ ˝Ò<√ Ä
yÓq’ + Hê≈£î ‘Ó*j·T˝Ò<Tä .
1988 E˝…’ 14e ‘˚B sêÁ‹ ª>∑+>±e‘·s¡D+μ dü+^‘· s¡÷|üø£+ $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~.
bÕøÏkÕÔHé @s¡Œ&Ü¶ø£ $T\≥Ø ìj·T+‘·\ bÕ\q n+<äs÷¡ m]–q<˚. yê]˝À ˇø£&q’Ó
»qs¡˝Ÿ õj·÷ ` ñ˝Ÿ ` Vü≤ø˘ $yê<ëdüŒ<äT&ÉT. bÕøÏkÕÔHé sê»ø°j·÷\˝À Á|üeTTKT&É÷,
Ç+&çj÷· qT <˚«wæ+#˚ yêfi¯˝¢ À nÁ>∑>D∑ T´&ÉT nsTTq E*Œ¤øs£ Y n© uÛTÑ {ÀºqT sê»ø°jT· ø±s¡D≤\‘√
ñ]rsTT+∫q bÕ\≈£î&ÉT. n‘·&TÉ Ä>∑dTü º 17e ‘˚Bq bÕøÏkÕÔH˝é Àì uÛqÑ ˝Ÿ|Pü sY düMT|ü+˝À
$e÷qÁ|üe÷<ä+˝À (kÕj·T+ø±\+ 4.30 y˚fi)¯ #·ìb˛j·÷&ÉT. Ç~ $Á>√Vü≤ #·s´¡ ø±e#·TÃqì
yês¡\Ô T e#êÃsTT. ø±ì, Ç<ä$T‘·+ú >± ìs¡÷|üD ø±˝Ò<ìä Hê >∑Ts¡T.Ô
n<˚H\Ó ` $»j·Tyê&É˝À Hê &Üø£sº $Y TÁ‘·T\T l >√|üsêE düeTs¡+ qH=ïø£ dü+^‘·
s¡÷|üø£+ Áyêj·TeTì ø√s¡T‘·÷ ø=ìï |ü⁄düÔø±\T Hê #˚‹˝À ô|{≤ºs¡T. HêdæÔø£ πø+Á<ëìøÏ
dü+ã+~Û+∫q ˇø£ kÕ+düÿè‹ø£ eT+&É* ª|ü]D≤eTÁdüe+‹μ ù|]≥ Human Evolution ì
∫Á‹+#˚ qè‘·´dü+^‘·s÷¡ |üø+£ Á|ü<]ä Ù+#· >√s¡T‘·THêïs¡T. Áyêdæ Ç#êÃqT.
eT∞¢ Ä j˚T{Ï Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°˝À bÕ˝§ZHê\ì ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé
ˇø£ dü+^‘·s¡÷|üø±ìï, lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ˇø£ düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üø±ìï ‘·\ô|≥Tº≈£îì Hê
<ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#êÃs¡T. ákÕ] Ç<äs› ÷¡ ø£*$&ç>± ø±ø£ ` $&ç$&ç>± bÕ˝§Zq<ä*#ês¡T. Ç<äs› T¡

ø√]qB <ë<ë|ü⁄ ˇπø Ç‹eè‘·+Ô . Á|üÁøÏjT· ˝Ò y˚sT¡ . ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé dü+^‘· s¡÷|üø+£ ù|s¡T `
ªe÷≥ ` eTÚq+μ ø±>±, lsêeTeT÷]Ô >±] düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üø+£ ù|s¡T ªìX¯Ùã›+ >∑eT´+μ
Ç<äs› ÷¡ Hê≈£î ø±e\dæq yês¡T. s¬ +&ÉT s¡ø±\T>± s¬ +&ÉT s¡#q· \÷ #˚XÊqT. nsTT‘˚ ` ÁøÏjT· ≈£î
e#˚Ãdü]øÏ ìs¡«Vü≤D+˝À Ç<äs› ÷¡ ˇø£]ø=ø£sT¡ düV≤ü ø£]+#·T≈£îHêïs¡T (yê∫ø£+>±). ø£èwüyí ÷Ó Vü≤HéøÏ
bÕ≥\÷, lsêeTeT÷]Ô>±]øÏ >∑»˝Ÿ ~«|ü<\ä ÷, ∫qï |ü<ë´\÷ ÁyêXÊqT. Ç<äs› ÷¡ me] ø£èwæ
yês¡T dü«‘·+Á‘·+>± #˚dTü ≈£îHêïs¡T. s¬ +&ÉT ø±s¡´Áø£e÷\÷ $_Ûqï+>±qT, n+<ä+>±q÷ ≈£î~sêsTT.
ªìX¯Ùã›+ >∑eT´+μ ø±s¡´Áø£eT+ qe+ãs¡T ‘=$Tà<äe ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+, ªe÷≥ ` eTÚq+μ
ø±s¡´Áø£eT+ Ä eTsêï&ÉT sêÁ‹ 10.00 >∑+≥\≈£î Á|ükÕs¡eTj·÷´sTT. &É÷´{° Ä|ò”düs¡T¢
Á{≤ì‡$TwüH˝é À ñ‘·eÔ TyÓTqÆ Áπ>&ç+>∑T\T Ç#êÃs¡T. qe+ãs¡T ∫es¡˝À eT÷&ÉT s√E\bÕ≥T
Hêqï>±] kÕ+e‘·‡]ø±\T »]|æ+#êeTT.
Hêqï>±] ˝…Á’ ãØ qT+∫ |ü⁄düøÔ ±\T, |üÁ‹ø£\T, Äj·Tq ÁyêdüT≈£îqï &ÓØ’ \T |ü+|üø±\T
»]>±sTT. H˚qT Äj·Tq ùdø£]+∫q uÛ≤s·‹, Á|ü‹uÛ,Ñ Ä+Á<Û•ä *Œ, Ä~>±>∑\ 50 dü+e‘·‡sê\
|üÁ‹ø£\T, &ÓØ’ \T ø√s¡T≈£îHêïqT. nsTT‘˚ ` uÛ≤qTeT÷]Ô |üÁ‹ø£\˙ï |ü+|æ+#ê&ÉT >±ì, m+<äTø√
&ÓØ’ \T e÷Á‘·+ |ü+|ü˝<Ò Tä . Ä |üÁ‹ø£\ìï+{Ï˙ 143 u…+’ &ÉT yê\÷éTT\T>± #˚sTT+∫ Hê
˝…Á’ ãØ˝À uÛÁÑ <ä|]ü #êqT.
&çôd+ãsY Äs¡e ‘˚Bq, &Û©ç ¢ Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ |ü+|üe\dæq
m+Á{°\qT m+|æø£ #˚jT· &ÜìøÏ ìj·T$T+|üã&çq p´Ø ªe÷≥ eTÚq+μ, ªìX¯Ùã›+ >∑eT´+μ
s¬ +&ç+{Ï˙ m+|æø£ #˚XÊs¡T. Çø£ `dü+<ä&ç ÁbÕs¡+uÛ+Ñ . Ç+^¢wßü Væ≤+B nqTyê<ë\T #˚sTT+#·&+É
Final Tapes Copies rsTT+#·&+ É Scripts |ü⁄düøÔ ±\ f…|Æ +æ >¥, u…+’ &ç+>¥ |üqT˝À¢ <ë<ë|ü⁄
&çôd+ãs¡T ∫e]es¡≈î£ |üsT¡ >∑T\TrXÊ+. |ü+|æ+#ê+.
ÄHÓ\ 23, 24 ‘˚B˝À¢ »]π> ¬s+&ÉT s√E\ kÕVæ≤‘·´ düuÛÑ\˝À bÕ˝§Zì
e÷{≤¢&eÉ \dæ+~>± u§+u≤sTT Ä+Á<Ûeä Te÷düuÑÛ yês¡T ÄVü‰«ì+#ês¡T. n+^ø£]+∫ yÓfi≤¢qT.
H˚qT ˇø£s√E eTT+<äT>±H˚ u§+u≤sTT <ë<äs˝Y À ñqï Ä+Á<Ûeä TVü‰düuÑÛ uÛeÑ HêìøÏ #˚sêqT.
Á|üj÷· D düeTj·÷ìï $»j·Tyê&É qT+∫ ‘·|ü >± >∑D+Ï #·Tø√e&É+ e\¢ n˝≤ »]–+~.
n|üŒ{ÏøÏ düu\ÑÛ ˝À bÕ˝§ZHy˚ ês¡T mes¡÷ #˚s˝¡ <Ò Tä . ñ<äjT· + kÕïHê~ø±\T |üP]Ô #˚dTü ≈£îì
<ë<äsY #·T≥Tº|øü ÿ£ \ ø±ùd|ü⁄ ‹]– e#êÃqT. sêÁ‹ es¡≈L£ |ü⁄düøÔ £ |üsq¡ƒ +‘√ ø±\πø|å +ü #˚XÊqT.
23e ‘˚B ñ<äj÷· ìøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ l b˛‘·T≈£L] kÕ+ã•esêe⁄, ø±Á≥>∑&¶É
uÛ≤düÿs¡sêe⁄, >√$+<äsêE d”‘ê<˚$, y˚<Tä \ X¯≈î£ +‘·\, yêkÕ Á|üu≤Û e‹, eTÁ<ëdüT qT+∫
bÕ{Ïã+&É¢ $»j·T\øÏÎ e#êÃs¡T. 10 >∑+≥\≈£î ãj·T\T<˚] ôV≤’ <äsêu≤<äT $TÁ‘·T\‘√ $ø√º]j·÷
f…]àHÓdt es¡≈î£ ‹]– ø=ìï ø=qT>√fi¯ó¢ #˚XÊqT.
kÕj·T+ø±\+ kÕVæ≤‘·´ düu.ÑÛ Ä+Á<Ûeä TVü‰düuÑÛ Äes¡D˝ÀH˚. n+‘·≈î£ eTT+<˚ düu≈ÑÛ î£
dü+ã+~Û+∫q eT÷]Ô>±s¡T, Á|üd<æ Δä s¡#s· TT‘· l k˛eT+∫ j·T»„qï XÊÅd>Ôæ ±s¡T Hê >∑~øÏ e∫Ã
|ü\ø£]+∫ yÓfi≤¢s¡T. Ä kÕj·T+ø±\+ düuÛÑ˝À b˛‘·T≈£L∫ kÕ+ã•esêe⁄ >±s¡T, H˚qT,

>√$+<äsêE d”‘ê<˚$, y˚<Tä \ X¯≈î£ +‘·\, eø£\Ô +. kÕúìø£ kÕVæ≤‘·´|üsT¡ ˝À¢ »j·TXÊéT\,
eT]ø=+<äsT¡ ≈£L&Ü ø£*XÊs¡T. düu˝ÑÛ À ÁXÀ‘·\T m≈£îÿe>± ˝ÒsT¡ .
24e ‘˚B ñ<äj·T+ ø±Á≥>∑&É¶ uÛ≤düÿs¡sêe⁄ >±] |üPìø£‘√ >∑es¡ïsY ø±düT
ÁãVü‰àq+<ä¬s&ç¶>±]ì ø£*j·T&ÜìøÏ yÓfi≤¢+. ø±ùd|ü⁄ ÇcÕº>√wæº. Äj·Tq nHês√>∑´+‘√
Oqï≥TºHêïs¡T. ‘·≈î£ ÿe>± e÷{≤¢&Üs¡T. Äj·TquÛ≤s¡´ sê|òTü eeTà>±πs m≈£îÿe>± e÷{≤¢&Üs¡T.
kÕj·T+ø±\+ eT∞¢ Ä+Á<Ûä eTVü‰düu˝ÑÛ À kÕVæ≤‘·´ düu.ÑÛ Hê≈£î $X‚w+ü >± Inspiring
>± nì|æ+#·˝<Ò Tä . sêÁ‹ 10.30 es¡≈î£ kÕ–+~. ` 25e ‘˚B ñ<äjT· + eT÷&ÉT {≤ø°‡\˝À
eTVü‰q>∑s¡ j·÷Á‘·≈î£ ãj·T\T<˚sê+. >π {Ÿy˚ Ä|òt Ç+&çj÷· , ‘êCŸ¨≥˝Ÿ, Vü‰+–+>¥ >±¬sq¶ T‡,
eT]ø=ìï Á|ü<˚XÊ\T, Hê]eTHé bÕsTT+{Ÿ, yÓT¬s’Hé Å&Ó’yé.... Á|ü<˚XÊ\T r]>±+. bòı{À\T
rdüT≈£îHêï+ ` sêÁ‹ 10 >∑+≥\≈£î $ø√º]j·÷ f…]àHÓd˝t À ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D≤ìøÏ s¬ ˝’ ø… ±ÿ+.
26e ‘˚B s√E n+‘ê Hê≈£î Á|üj÷· Dy˚T nsTT+~. ôV≤’ <äsêu≤<äT #˚sπ dü]øÏ eT<Ûë´Vü≤ï+
12.40 nsTT+~. s¬ ˝’ À¢ ñ+&É>±H˚, $»j·Tyê&É˝À e+>∑M{Ï yÓ÷Vü≤qs¡+>± Vü≤‘·´ >∑T]+∫,
ø£s¡÷Œ¤´ >∑T]+N ‘Ó*dæ+~. sêÁ‹ @&ÉT >∑+≥\y˚fi¯ $»j·Tyê&É #˚sêqT. ¬s’\Tùdºwüq+‘ê
»q+‘√ øÏ≥øÏ≥˝≤&çb˛‘√+~. ãj·T≥≈£î yÓfi¢‚ M\T˝Ò<Tä . sêÁ‹ yÓsTT{Ï+>¥ s¡÷yéT <=s¡ø˝£ <Ò Tä .
|òdü Tü øº ±¢dTü yÓsTT{Ï+>¥ s¡÷yéT ì+&Ü »q+. nø£ÿ&˚ ˇø£ ≈£îØÃ <=s¡ø£ ãT#·TÃ≈£îì ‘Ó\y¢ ês¡÷¢
C≤>±s¡+. düTe÷s¡T 4.30 ÁbÕ+‘·+˝À ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTq Ç+ø± Nø£{Ï ñ+&É>±H˚ ‘Ó–+∫,
ˇø£ ]øå± nu≤“sTT ekÕÔq+fÒ Vü≤&Ü$&ç>± uÛÑj·T|ü&ÉT‘·÷H˚ e÷ Äø±X¯yêDÏ ø±«s¡ºs¡T‡øÏ
#˚sT¡ ø√>∑*>±qT. &É÷´{°Ä|òd” sü T¡ |ü<àä HêuÛsÑ êe⁄Ç+{À¢ kÕïq+ #˚dæ 1st Transmission y˚fiøπ̄
n‘·ì‘√ ø£*dæ |üøÿ£ H˚ñqï Ä|òd” Tü øÏ yÓ[b¢ ˛j·÷qT. n|üŒ{Ï qT+∫ 31e ‘˚B es¡≈î£ ø£s÷¡ Œ¤´H˚.
` 27e‘˚Bì ‘Ó˝≤¢] #·÷ùdÔ }s¡+‘ê ;uÛÑ‘·‡+>± ñ+~. ` sêh+n+‘·{≤ ñ‘·Ôsê+Á<Ûä,
‘Ó\+>±D≤, sêj·T\d”eT\‘√ düV‰ü Væ≤+kÕø±+&É\T ø£s÷¡ Œ¤´\T. $»j·Tyê&É˝À ÄdüT\Ô qwü+º
j·÷uÛ’… ns¡y’Ó ø√≥T¢ ñ+&Ée#·TÃqì #Ó|ü ≈£îHêïs¡T. yÓ÷Vü≤qs¡+>± n+‘·´ÁøÏjT· \ dü+<äs“¡ +¤ >±
28e ‘˚B s√»+‘ê ø£s÷¡ Œ¤´ dü&*É +#ês¡T. ‘·+&√|ü‘+· &Ü\T>± »q+. 28 ñ<äjT· + >±ì
Ç+{ÏøÏ #˚s˝¡ øÒ £ b˛j·÷qT. 30 Hê&ÉT ≈£L&Ü ø£s÷¡ Œ¤´ ø=qkÕ>∑&+É ‘√ Ä|òd” Tü ≈£î yÓfi˝¢̄ <Ò Tä .
31e ‘˚B dü+e‘·‡s¡+˝À ÄKs¡T s√E. eT<Ûë´Vü≤ï+ s¬ +&ç+{Ï es¡≈î£ ø£s÷¡ Œ¤´ dü&*É +#ês¡T. Ä
$<Û+ä >± 1988e dü+e‘·‡s¡+ uÛj Ñ T· +uÛj
Ñ T· +>±, ìs¡T‘ê‡Vü≤+>±, <äTsêàs¡+Z >± ìÅwÿü $T+∫+~.
1983 Hê&ÉT Äø±XÊìøÏm–] ì*∫q mHé.{Ï.sêe÷sêe⁄ Á|ü‹wü˜, 1988 Hê{Ï ∫e]øÏ
≈£î|üŒ≈£L*b˛j˚T<äXø¯ Ï #˚sT¡ ≈£î+~. ø±s¡≈î£ \T me¬s‘’ H˚ +˚ ? ø±s¡D≤\T @yÓ‘’ H˚ +˚ ? #·]Á‘·, sêh+˝À
m≥TeT\T|ü⁄ ‹s¡T>∑T‘·T+<ë? nì Á|ü»\T m<äTs¡T #·÷ùd<äX¯ e∫Ã+~.
dü]>±Z ` HÓ\ ‘·sy¡ ê‘· ` n+fÒ »qe] 1989 Hê{Ï qT+∫ $»j·Tyê&É˝À
ø£s÷¡ Œ¤´ ‘=\–+#ês¡T. ÁbÕD≤ìøÏ düTK+>± nì|æ+∫+~. ∫ÛÁ<äyTÓ bÆ ˛sTTq $»j·Tyê&É yÓT\¢yTÓ \¢>±
ø√\Tø√e&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
ákÕ] `|òÁæ ãe] Äs√ ‘˚Bø£˝≤¢ &Û©ç ¢ qT+∫ e÷ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ eT∞¢
s¬ +&ÉT |ü⁄s¡kÕÿsê\T e∫Ãq≥Tº f…*Á>±+ e∫Ã+~. s¬ +&É÷ e÷y˚. ªe÷≥ ` eTÚq+μ dü+^‘·

ªe÷≥èTÚq+μ dü+^‘·s÷¡ |üø±ìøÏ
Á|ü<ÛäeTãVüQeT‹, ªìX¯Ùã›+>∑eT´+μ düè»Hê‘·àø£
s¡#·q≈£î ~«rj·T ãVüQeT‹ Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£
C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\T>± ÄHê{Ï πø+Á<ä
düe÷#ês¡ ` Á|ükÕs¡XÊKeT+Á‹ l
ôV≤#Y.¬ø.m˝Ÿ.uÛÑ>∑‘Y qT+∫ (q÷´&Ûç©¢)
d”«ø£]düTÔqï <äèX¯´+. (1988)
s¡÷|üø±ìøÏ Á|ü<eä∏ T ãVüQeT‹— ªìX¯Ùã›+>∑eT´+μ düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üø±ìøÏ ~«rj·T ãVüQeT‹.

ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé, lsêeTeT÷]Ô>±s¡T me]øÏ yês¡T>± #ê˝≤ dü+‘√wæ+#ês¡T. H˚qT düsπ dü] `
ákÕ] |òÁæ ãe] 25Hê&˚ &Û©ç ˝¢ À Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿs√‘·‡e+. 20e ‘˚B
sêÁ‹ 3.40øÏ ‘·$Tfi¯Hê&ÉTmø˘‡Áô|dt˝À &Û©ç ¢ ãj·T\T<˚sê+. ákÕ] $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ
Technical >± Best Maintained Station |ü⁄s¡kÕÿs¡+ sêe&É+‘√ ùdw º Hü é &Ós¬’ ø£sº ,Y ùdwº Hü é
Ç+õ˙s¡T, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé, lsêeTeT÷]Ô, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Héø±s¡´Áø£e÷ìøÏ düV≤ü ø£]+∫q |ü<àä HêuÛsÑ êe⁄,
ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Héu≤Û s¡´ |ü]eTfi¯` ñHêï+.
22e ‘˚B ñ<äj·÷ìøÏ &Ûç©¢ #˚] n+<äs¡+ ø£s√˝Ÿu≤>¥˝Àì s¡÷|üyéT ¨≥˝À¢
dæsú |¡ &ü Ü¶+. 23e ‘˚Bq e÷ &Ós¬’ ø£sπº {ŸøÏ yÓ[¢ nedüsy¡ TÓ qÆ |üÁ‘ê\T, bÕdüT\T rdüT≈£îì, nø£ÿ&É
|üì#˚dTü qÔ ï e÷ Ä|òd” sü T¡ $TÁ‘·T*ï External Services &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ñqï |æ.ÄsY. s¬ &ç¶ >±]ì
ø£*XÊ+. &Ós¬’ ø£sº Y »qs¡˝Ÿ n\yê≥T>± á kÕ] $CÒ‘\· +<ä]ø° {° bÕØº Ç#êÃs¡T.
ªªÄdæj÷· &é $˝Òõμμ˝À dæ]bò˛s¡TÄº &ç{À]j·T+˝À |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á|ü<ëH√‘·‡e+ nHêïs¡T.
24e ‘˚B, 25 ñ<äjT· + ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ »]>±sTT. 25e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ nuÛ≤´>∑‘T· \+<ä]‘√
ÁãVü‰à+&ÉyTÓ qÆ bÕØº »]–+~. düe÷#ês¡ Á|ükÕs¡ XÊK eT+Á‹ l ôV≤#Y.ø¬ .m˝Ÿ. uÛ>Ñ ‘∑ Y sT÷kÕ]
|ü⁄s¡kÕÿsê\+<äCÒXÊs¡T.
Á|ü‹kÕ] sT÷ |ü⁄s¡kÕÿs√‘·‡e+ >∑T]+∫ &Û©ç ¢ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ ô|<ä>› ±H˚ düMTø£å
Á|ükÕs¡+ #˚düTÔ+~. Á|ü<∏äeT ãVüQeT‘·T\T e∫Ãq yê]ì Ç+≥sYeP´\T ≈£L&Ü #˚düTÔ+~.
ákÕ] yêfi¯ó¢ e÷ |ü≥¢ #ê˝≤ ñ<ëd”q+>± eéVü≤]+#ês¡T. Ç+&çj÷· ˝À Ç‘·s¡ øπ +Á<ë\
yê]ì |ü\ø£]+#ês¡T ‘·|Œü e÷yÓ|’ ⁄ü #·÷&É˝<Ò Tä . 28e ‘˚B Hê{Ï õ.{Ï. mø˘‡Áô|dt˝À e÷≈£î
{Ï¬øÿ≥T¢ ≈£î~sêsTT. e÷]Ã ˇø£≥e ‘˚B ns¡úsêÁ‹øÏ n+<äs¡+ $»j·Tyê&É #˚s¡T≈£îHêï+.
nqï≥Tº` e÷‘√bÕ≥T e÷ øπ +Á<ä+˝À eTè<ä+>∑ $<ë«+düT&ÉT, ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé ø±s¡´Áø£eT düV≤ü ø±]
\ø°àå Hêsêj·TDsêE ≈£L&Ü e÷‘√bÕ≥T &Û©ç ¢ e∫Ã |ü⁄s¡kÕÿs¡+ rdüT≈£îHêï&ÉT. e÷]Ã 3e
‘˚Bq |üÁ‹ø£\ yê]‘√ düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T #˚dæ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y l nj·T÷úŸ Á{À|ò\” qT
Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ >± dü+^‘· $<ë«+düT\T l ô|eTàsêE dü÷sê´sêe⁄, u≤˝≤+Á‘·|⁄ü
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±s¡T ø£*XÊs¡T.
1989e dü+e‘·‡s¡+˝À Hê s¡#H· ê yê´dü+>∑+˝À H˚qT #˚dqæ eTs=ø£|ìü ` e÷]Ã˝À
` ˙Vü‰]ø£ (ôV≤’ <äsêu≤<äT) dü+düú <äsÙ¡ ≈£î&ÉT $TÁ‘·T&ÉT lÁ|üB|t ªkÕ<Ûqä μ nH˚ f…*|ò*æ yéTøÏ
dü+ø£*Œ+∫ qqTï bÕ≥\T dü+uÛ≤wüD\T Áyêj·TeTì ø√sê&ÉT. ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓ*¢ Ä |üì
|üP]Ô #˚XÊqT. Ä |òæ*yéT wüO{Ï+>¥ $»j·Tyê&É |üø£ÿq ø£+øÏbÕ&ÉT˝À »]–+~. Á|ü<Ûëq
bÕÁ‘·<Ûë] dæìe÷ q≥T&ÉT l u≤\j·T´, q{Ï e÷<ÛäT] nH˚ ‘·$Tfi¯ ne÷àsTT HêsTTø£.
~yêø£sY nH˚ n‘·qT ø¬ yÓTsê |üìì, q\÷¢] düTBÛs≈Y î£ e÷sY dü+^‘·+ |üìì #˚XÊs¡T. ôV≤’ <äsêu≤<äT
<ä÷s¡<sä Ù¡ Hé ªkÕ<Ûqä μ f…©|ò*æ yéTì Á|ükÕs¡+ #˚d+æ ~.
e÷]Ã˝À #Ó|Œü <ä–q eTs√ $X‚w+ü : ø=‘·>Ô ÷∑ &Ó+˝À m|ò.t m+. sπ &çj÷Ó ùdwº Hü é 24e
‘˚B X¯óÁø£yês¡+Hê{Ï qT+∫ |üì ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Ä ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e ø±s¡´Áø£e÷ìï f…*bò˛Hé
˝…q’ T‡ <ë«sê rdüT≈£îì sπ &çj÷Ó ]b˛s¡Tº Áyêj·T&ÜìøÏ Ä|òd” Tü &É÷´{°>± yÓfi≤¢qT. ìC≤ìøÏ
<˚X+¯ ˝ÀH˚ ø=‘·Ô kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+ ÁbÕs¡+_Û+#·&+É n<˚ ‘=*kÕ] nsTTHê,
ˇø£ sT÷yÓ+{Ÿ nq<ä–q ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e+ dü+<ä&ç ˝Ò<Tä .
eT÷&˚fifl¯ ô|ì’ ˇø£H\Ó ` $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± |üì#˚dæ mH√ï eT+∫
ø±s¡´Áø£e÷\÷, |ü⁄s¡kÕÿsê\÷ øπ +Á<ëìøÏ dü+bÕ~+∫q l |æ.j·TT. nj·T÷úŸ @Á|æ˝Ÿ 3e
‘˚Bq ‹s¡T∫Ã πø+Á<ëìøÏ ã~© nsTT yÓ[¢b˛j·÷s¡T. e´øÏÔ>∑‘·+>± Äj·Tq Hê≈£î eT+∫
$TÁ‘·T&Éj÷· ´&ÉT. H˚qT ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé lsêeTeT÷]Ô m+‘· ã&Ó{® Ÿ ø√]‘˚ n+‘ê eT+ps¡T
#˚d,æ e÷ #˚‘· ø±s¡´Áø£e÷\T #˚sTT+∫q e´øÏÔ `
y˚T 4e ‘˚B Hê{Ï sêÁ‹ 9.30øÏ C≤rj·T ø±s¡´Áø£eT+˝À ÁbÕ+rj·T dü+^‘·
$uÛ≤>∑+˝À, Væ≤+B, Ç+^¢wßü uÛ≤wü\ |ü]#·j÷· \‘√ ªe÷≥ ` eTÚq+μ dü+^‘· s¡÷|üø±ìï
<˚X+¯ ˝À nìï øπ +Á<ë\T Á|ükÕs¡+ #˚XÊsTT.
$»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À ñwüÅoÙ ‘Ó\T>∑TXÊK #˚|{ü qºÏ |üŒ{Ï qT+∫ #˚dqæ Á|ü‹cÕ˜‘à· ø£
ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ ªHê kÕVæ≤‘·´j·÷Á‘·μ Á|üdü+>∑ |üs¡+|üs¡ ˇø£{Ï. kÕVæ≤‘·´s¡+>∑+˝À,
bÕ+&ç‘´· $wüj÷· ˝À¢ Á|üeTTKT˝…q’ lj·TT‘·T\T yÓ+|üsê\ dü÷s¡´Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\
dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅd,Ôæ Ç+Á<ä>+∑ {Ï Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ le÷Hé mdt.{Ï.õ. es¡<ë#ês¡T´\T, nj·T´+øÏ
yÓ+ø£≥s¡eTDj·T´, BbÕ\ |æ#Ã· j·T´XÊÅd,Ôæ >∑Ts¡C≤&É sê|òTü eX¯sà¡ Á|üuèÑÛ ‘·T\ nqTuÛyÑ ê\T ]ø±s¡T¶
#˚dæ uÛÁÑ <ä|]ü #ê+. l sπ ePs¡T nq+‘· |ü<àä HêuÛsÑ êe⁄ >±s¡T ø=~›ø±\+ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À
‘Ó\T>∑TXÊK ìs¡«Væ≤+∫q|ü&ÉT ≈£L&Ü á ø±s¡´Áø£e÷ìï n<˚ Bø£‘å √ ø=qkÕ–+#ês¡T. á
Á|üd+ü >∑ |üs+¡ |üs˝¡ À Á|üeTTK Ä<ÛTä ìø£ ø£$ Äs¡TÁ<äqT ≈£L&Ü @Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+.
@Á|æ˝Ÿ 10e ‘˚B Hê&ÉT, >∑T\“sêZ qT+∫ $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ã~©nsTT
e∫Ãq l>∑Ts¡TsêCŸ ≈£î\ø£]í |ü<Mä u≤<Û´ä ‘·\T rdüT≈£îHêïs¡T. ` @Á|æ˝Ÿ 14e ‘˚B lsêeTqe$T
d”‘êsêeTø£˝≤´DyêÚ≤´q+ ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ l≈£î\ø£]>í ±]‘√ ãj·T\T<˚] uÛÁÑ <ë#·\+ yÓfi≤¢qT.
l ≈£î\ø£]í eT+∫ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷ì. dü+düÿè‘·+ #·<Tä e⁄≈£îqï yês¡T. dü+Á|ü<ëj·÷_Ûe÷ì.
|ü+&ç‘T· \|ü≥¢ nbÕs¡>ös¡e+ #·÷|æ+#˚ e´øÏ.Ô Ä s√E d”‘êsêeTø£˝≤´D+ #ê˝≤u≤>∑T+~.
yêÚ≤´‘·˝À¢ yÓTÆ\es¡|ü⁄ lìyêdüsêe⁄ ìs¡«Væ≤+∫q rs¡Tu≤>∑T+~. $T>∑‘ê yêfi¯ófl
n+‘·+‘·e÷Á‘·y˚T.

<ë]˝À ø±s¡T #Ó&bç ˛e&É+e\¢ l ≈£î\ø£],í H˚qT ø=‘·>Ô ÷∑ &Ó+˝ÀH˚ ñ+&çb˛e\dæ
e∫Ã+~. y˚T HÓ\˝À 22e ‘˚B Hê&ÉT ` H˚q+‘· es¡≈î£ ìs¡«Væ≤düTqÔ ï dü+düÿè‘· ø±s¡´Áø£e÷\
XÊK≈£î ‘√&ÉT>±, ‘Ó\T>∑T Á|üd+ü >±\XÊKqT ≈£L&Ü Ä~Ûø±]ø£+>± Hê≈£î »‘·#X˚ Ês¡T. E˝…’ `
ôdô|+º ãs¡T ø±s¡´Áø£e÷\ ôw&É÷´˝ŸqT ø=‘·>Ô ± dæ<+Δä #˚dæ ÇeTàì ≈£î\ø£]>í ±s¡T ìπs•› +#ês¡T.
pHé HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ Hê J$‘·+˝À ø=‘·Ô nqTuÛÑe+: eTÁ<ëdüT j·T÷ìe]Ù{°
qT+∫ Ç+^¢wüß kÕs¡dü«‘·+˝À m+.@. &çÁ^ rdüT≈£îì e∫Ãq e÷ ne÷àsTT øÏs¡DàsTTøÏ
&Éø£ÿHéÁø±ìø£˝Ÿ |üÁ‹ø£˝À düuŸ ` m&ç≥s¡T>± ñ<√´>∑+ e∫Ã+~. n|üŒ{ÏøÏ e÷ nu≤“sTT
yÓ÷Vü≤qø£èwüí ôdŒwü˝ŸÇ+^¢wßü düu≈®… î£ ‘º √ $»j·Tyê&É Ä+Á<Û\ä jÓ÷˝≤ ø±˝ÒJ˝À _.@˝À #˚sê&ÉT.
e÷ ≈£î≥T+ã $wüsTTø£+>± Ä>∑dTü º Äs√ ‘˚BøÏ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+~. n+‘·es¡≈î£
$»j·Tyê&É ÄsY.{Ï.dæ. ø±\˙˝À ñqï e÷ Ç+{Ïd\úü +˝À W{ŸV≤ü Ödt˝À ñ+≥Tqï y˚TeTT,
eTTKýÓTqÆ ô|<äÇ› \T¢ ì]à+#·Tø=H˚ ñ<˚X› +¯ ‘√ Äs√E ñ<äjT· + 9.37 ì$TcÕ\øÏ X¯+≈£îkÕú|qü
#˚XÊ+.
n<˚ HÓ\ 8e ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<äT s¡M+Á<äu≤Û s¡‹˝À »]–q <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé yê] ø£$
düyT˚ àfi¯q+˝À Hê ø£$‘· #·~yêqT. Ä‘·sy¡ ê‘· #ê˝≤ j˚Tfi¢̄øÏ @y√ Ä|òd” Tü ø£$T{°˝À¢ düuTÑÛ ´&ç>±
yÓfi&¢¯ +É ‘·|Œü yês¡T Á|ükÕs¡+#˚ùd ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ bÕ˝§Zqq+<äT≈£î, Äq+~dü÷+Ô {≤qT.
1976˝À H˚qT ªªHÓ¬ø¢düT <=]øÏ+~μμ s¡+>∑düú\Hê≥ø£+ Áyêdæq ‘·s¡Tyê‘· 1989
es¡≈£î dü«‘·+Á‘·Hê≥ø£+ @B s¡+>∑düú\+ ø√dü+ Áyêj·T˝Ò<äT. Hê $TÁ‘·T&ÉT Á|üVü≤sêE
bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ ø√]ø£MT<ä Ä dü+e‘·‡s¡+ ªªn|ü dü‘ê´Á>∑V≤ü +μμ nH˚ Vü‰dü´Hê≥ø£+ ÁyêXÊqT.
<ëìì e÷ Ä]ºd‡ºt nk˛dæjT˚ wüHé |üø±å q l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ <˚X+¯ ˝À‹]– Á|ü<sä Ù¡ q*#êÃs¡T.
ôdô|+º ãs¡T ` nø√ºãs¡T HÓ\˝À¢ Ä Hê≥ø±ìï sπ &çj÷Ó ˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ükÕs¡+
#˚XÊs¡T. Á|ü‹ m|æk˛&éøÏ eTT+<äT e÷ $TÁ‘·T&ÉT dæìe÷<äsÙ¡ ≈£î&ÉT l »+<Ûë´\ yêÚ≤´q+
#˚XÊs¡T.
1989 Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ sT÷kÕ] ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé ø√]ø£MT<ä
düè»Hê‘·àø£ $uÛ≤>∑+˝À ªªá Nø£{Ï ne‘·\μμ nH˚ Hê{Ïø£ ÁyêXÊqT. &Ü≈£îýÓT+≥Ø $uÛ≤>∑+˝À
Á|ü‘´˚ øÏ+∫ neTsêer uÖ<ädΔ ÷ü |Ô +ü >∑T]+∫ ªªeTVü‰dü÷|Ô +ü μμ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ s¡#q· #˚jT· &ÉyT˚
ø±ø£, ø√` Ábı&É÷´düsT¡ >± ≈£L&Ü ñHêïqT. s¬ +&ç+{Ïø° sT÷kÕ] ãVüQeT‘·T\T sê˝Ò<Tä >±ì
` ñ‘·eÔ T ø±s¡´Áø£e÷\T>± jÓ÷>∑´‘ê |üÁ‘ê\T e#êÃsTT.
Çø£ÿ&É ˇø£ $X‚wü+ #ÓbÕŒ*. 1982˝À ls¡eTD>±s¡T Áyêdæq ª∫\ø£\|ü+~]μ
Vü‰dü´ø£<+ä ã+ yÓTT<ä\T ªyÓTT>∑*bı‘·T\Ô Tμ ª|üP‘·sπ ≈£î\Tμ ø£<+ä u≤\es¡≈î£ q&ç∫q \|òTü THê{Ïø\£ T,
dæÿ≥T‡ ø£*|æ ` <˚X+¯ ˝À e÷ Ä]ºdTü ‡º nk˛dæjT˚ wüHé ‘·s|¡ ⁄üò q ‘·s#¡ T· Á|ü<sä Ù¡ q\T Çdü÷HÔ ˚ ñ
HêïeTT. yê{ÏøÏ m+‘√ Ä<äsD¡ ≈£L&Ü \_Ûd÷ü +Ô &˚~.
&çôd+ãs¡T 31e ‘˚B sêÁ‹ @\÷s¡T Ä|ò”düs¡T‡ ø£¢ãT“˝À ªVü‰düé\¢]μ Á|ü<äs¡Ùq
Çe«&É+‘√ 1989e dü+e‘·‡s¡+ |ü]düe÷|üyÔ TÓ +Æ ~ `

1990 ø=‘·Ô dü+e‘·‡s¡+˝À n&ÉT>∑Tô|{Ïqº ‘·sy¡ ê‘·, »qe] 13e ‘˚B uÛÀ–|ü+&ÉT>∑
Hê&ÉT ñ<äj·T+ 9.40øÏ ôV’≤<äsêu≤<äT <ä÷s¡<äs¡ÙHé πø+Á<ä+, H˚qT bÕ≥\T dü+uÛ≤wüD\T
Áyêdæq ªkÕ<Ûqä μ f…©|ò*æ yéT Á|ükÕs¡+ #˚d+æ ~. ˇø£ Ä<äsÙ¡ yÓTqÆ ñbÕ<Ûë´j·TT&ÉT, ˇø£
<ä[‘·jT· Te‹ $<ëé‹ ø±e&ÜìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚dqæ ø£<.ä∏ Hê $TÁ‘·T&ÉT ªª˙Vü‰]ø£μμ Á|üB|t,
f…©ù|¢ Áyêdæ ` <äsÙ¡ ø£‘«· + eVæ≤+#ê&ÉT.
e÷ Ä]ºdTü ‡º nk˛dæjT˚ wüHé Ä ø±\+˝À sêh+ n+‘·{≤ ‹]– ªVü‰düé\¢]μ Á|ü<sä Ù¡ q\T
#˚dü÷Ô+&˚yêfi¯¢+. ìsê«Vü≤≈£î&ÉT Á|üVü≤sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄.
s¡+>∑d\úü + MT<ä @ $<Ûyä TÓ qÆ n\+ø£sD¡ \T, ôd≥T‡ ˝Ò≈î£ +&Ü ` düTe÷s¡T
20 eT+~$T e÷˝À bÕÁ‘·\ø±+_H˚wqü T¢ e÷s¡TÃø=+≥÷ y˚cÕ\T
#˚ùdyêfi¯+¢ . ÅdÔ” bÕÁ‘·\˝À leT‹ j·T+&ÉeT÷] sê»≈£îe÷], Ä\bÕ{Ï
\øÏÎ, neTs¡\‘·, $»j·TuÛ≤qT, »j·TyêDÏ Á|üuèÑÛ ‘·T\T düeTj·÷ìïã{Ï,º
M\TqTã{Ïº sT÷ ø£<+ä u≤\˝À bÕ˝§ZHy˚ ês¡T. M{Ï s¡#q· ls¡eTD>±πs
nsTTHê, e÷ q≥T\T ø=+‘· d” « j· T eTH√<Û ä s êà\T ≈£ L &Ü Á|üVü≤sêE
Á|üø£{Ïdü÷Ô+&˚yês¡T ` nsTT‘˚ á Vü‰düé\¢]‘√bÕ≥T ªªVü≤s¡Vü≤s¡ bÕ+&É Ts¡+>±sêe⁄
eTVü≤<˚eμμ s¡+>∑d\úü Hê≥ø£+ ≈£L&Ü ø£*|æ Á|ü<]ä Ù+#˚yêfi¯+¢ . e÷
nk˛dæjT˚ wüHé düuTÑÛ ´˝À¢ lj·TT‘·T\T ù|] $X¯«Hê<∏Xä s¯ à¡ , s¬ +≥∫+‘·\ sêeT#·+Á<äsêe⁄, n&É$
*+>∑sêE X¯s¡à, C§qï\>∑&É¶ dü<ë•esêe⁄, Á|ükÕ<éu≤ãT, e÷&ÉT>∑T\ sêeTø£èwüí, eT<ë›*
eTTs¡∞ø£èwü,í ø√≥ X¯+ø£ss¡ êe⁄, H˚qT, $qïø√≥ø√≥ $»j·Tsê+, Á|üV≤ü sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄,
Á|ü<ëÛ q+>± ñ+&˚yês¡+ (n|ü&É|ü &ÉT ø=+<äsT¡ C≤]b˛sTTHê.) l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, ‘·T\d”
»\+<Ûäs¡Hê≥ø£+‘√ düTÁ|üdæ<äTΔ˝…’q Ä#·+≥ yÓ+ø£≥s¡‘·ï+Hêj·TT&ÉT >±]ì n&ç–,
wüDTàKHê≥éT+&É* yê] yê´HéqT e÷ Á|üj÷· D≤\ ø√dü+ ns¡Te⁄ ‘Ód÷ü +Ô &˚yê&ÉT. Á|üj÷· D+
eTØ <ä÷s¡yTÓ ‘Æ ˚ s¬ fi’ ˝¢̄ ÀH˚ yÓfiy¢‚ êfi¢̄+.
ˇø£kÕ] y˚T+ ì&É<yä √\T˝À Á|ü<sä Ù¡ qø√dü+ ãj·T\T<˚sê+. $»j·Tyê&É˝À s¬ \’ T
ø√dü+ bÕ¢{ŸbÕò s¡+ MT<äøÏ e#êÃ+. s¬ \’ T dæ<+Δä >± ñ+~. ∫es¡˝À ˇø£ uÀ^ u≤>±U≤∞>±
ø£ì|æ+#˚d]ü øÏ, ªªÄVü‰ Çs¡y’Ó eT+~$T düTK+>± kı+‘·>~∑ ˝À ≈£Ls¡TÃqï≥Tº ~˝≤kÕ>± ≈£Ls¡TÃì
Á|üj÷· D+ #ÓjT· é#·TÃø£<ë! nì è÷ düs+¡ C≤e÷‘√ düV‰ü møÏÿ ≈£Ls¡TÃHêï+. ø=+<äsT¡
#=ø±ÿ\T $ù|Œdæ $ÁXÊ+‹>± ø£ãTs¡T¢ yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. <ë<ë|ü⁄ 20 ì$TcÕ˝…’qHê ¬s’\T
ø£<\ä ˝Ò<Tä . ã+&ç Ä\düýÓT+Æ <˚$T #ÓbÕà! n+≥÷ ø√≥ X¯+ø£ss¡ êe⁄ s¬ +&ÉT d”kÕ˝À¢ bÕ¢{ŸbÕò s¡+
{≤´|t <ä>sZ∑ ¡ eT+∫˙fi¯ófl ì+|ü⁄ø=kÕÔq+≥÷ uÀ^˝À+∫ ~>±&ÉT... ~>∑T‘·÷H˚ ˇø£ÿkÕ] øπ ø£
ô|{≤º&TÉ . ªªu≤u≤jYT, eTq uÀ^ì e~˝Òdæ s¬ \’ T yÓ[b¢ ˛sTT+~μμ nì. n+<äs+¡ ˇø£ÿkÕ]
O*øÏÿ|ü&Ü¶+ n|üŒ{Ïøπ #=ø±ÿ\T $|æŒ $ÁX¯$TdüTqÔ ïyês¡T Ä<äsêu≤<äsê>± #=ø±ÿ\T <Û]ä dü÷Ô
bÕ¢{ŸbÕò s¡+ MT<ä≈î£ ~>±s¡T. s¬ \’ T ˝Ò<Tä ! ` $#ê]+#·>± y˚T+ møÏÿq s¬ \’ T, qs¡kÕ|ü⁄s¡+ yÓ|’ ⁄ü
yÓfi¯¢e\dæq uÀ^ì ` nq>± y˚T+ n+‘·es¡≈£î møÏÿ $ÁX¯$T+∫q uÀ^ì ` $dü]®+∫

yÓ[b¢ ˛sTT+~. nsTT‘˚ e÷‘√bÕ≥T y˚w<ü ëÛ s¡D≈£î edüTqÔ ï q≥T&ÉT l q+&É÷] düTu≤“sêe⁄>±]
|ü\T≈£îã&ç <ÛsÑ à¡ e÷ì e÷ {Ïø¬ ÿ≥T¢ ø±ì‡˝Ÿ #˚dTü ≈£îì ` øÏsd¡ Hü êsTT\T {≤ø°‡\T ≈£î<äTs¡TÃ≈£îì
#·∫Ã#êj·T+>∑\ $qïbÕ˝…’b˛sTT eT<Ûë´Vü≤ï+ 3 >∑+≥\≈£î ì&É<äy√\T CÒ] ` sêÁ‹øÏ
j·T<∏ëÁ|üø±s¡+ e÷ Á|ü<sä Ù¡ q Çe«>∑*>±+. n+<äs+¡ Vü‰dü´Á|æjT· T\y˚T >∑qø£ @&ÉTÃø√≈£î+&Ü
qe⁄«≈£î+≥÷ Á|üj÷· D+ ø=qkÕ–+#ê+.
n{Ïº ` e÷ Ä]ºdtº‡ nk˛dæj˚TwüHéì nVü≤à<ëu≤<äTe∫Ã Á|ü<äs¡Ùq*eTàì nø£ÿ&É
‘Ó\T>∑T nk˛dæjT˚ wüHé yês¡T ÄVü‰«ì+#ês¡T. ` |òÁæ ãe] 8e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ düÁø£eT+>±
s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü øé eÏ ∫Ã düs¬ q’ s¬ \’ T mø±ÿ+. Äs√E kÕj·T+ø±\+ 6.30øÏ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ Á|üj÷· D+,
9e ‘˚B sêÁ‹ 8.30 øÏ nVü≤à<ëu≤<äT˝À eTT–dæ+~. yÓTT‘·+Ô 19 eT+~$T.
|ü<√‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ s¬ +&ç+{Ï es¡≈î£ ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ #˚XÊ+. Äs√E kÕj·T+ø±\+
ªªVü≤s¡V≤ü s¡eTVü‰<˚eμμ Hê≥ø£+, Vü‰düé\¢] e÷ ø±s¡´Áø£e÷\T. Á|üeTTK sπ &çj÷Ó >±j·T≈£î\T
l eT*¢ø˘ dü+^‘· ø£#Ø˚ . ` eT<Ûë´Vü≤ï+ ;ÛyTé dæ+>¥ nH˚ ¨≥˝À¢ |ü+C≤; uÛÀ»q+ #˚XÊ+.
#ê˝≤u≤>∑T+~>±ì, KØ<äT C≤dæ!Ô ` kÕj·T+ø±\+ Hê\T>∑T >∑+≥\≈£î ~∏jT˚ ≥s¡TøÏ #˚sê+.
Á|ü<sä Ù¡ q\T #ê˝≤ u≤>∑THêïj·Tì ‘Ó\T>∑T dü+|òTü + yêfi¯ó¢ dü+‘√wæ+#ês¡T. e÷≈£î
Á|üX¯düÔyÓTÆq ‘Ó\T>∑TuÛÀ»Hê\T ô|{≤ºs¡T. |ü<äø=+&Ée ‘êØø£+‘ê nø£ÿ&É eT]ø=+<äs¡T
‘Ó\T>∑Tyê]+{Ï uÛÀ»Hê\T, {°\T q&ç#êsTT. ìC≤ìøÏ y˚T+ 12e ‘˚Bì ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+
#˚j÷· *. {Ïø¬ ÿ≥T¢ ]»πs«wüHé ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä . 13e ‘˚BøÏ ≈£î~sêsTT.
12e ‘˚Bq y˚T+ ì\ensTTHê, e÷≈£î uÛÀ»Hê\T, |ò\ü Vü‰sê\T, y˚TeTT ~–q
|üèBÛ«Á>∑÷|t yê] ªbÕs¡μú ¨≥˝Ÿøπ e#êÃsTT. Ç~, bÕ‘·ePfiÀ¢ eTDÏq>∑sY ÁbÕ+‘·+˝À s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü øé Ï
<ä>sZ∑ >¡ ± ñ+~. eT∞¢ Vü‰dü´ø£<+ä ã+, eT∞¢ eT*¢ø>˘ ±] ø£#Ø˚ , nVü≤à<ëu≤<é yÓT&çø˝£ Ÿnk˛dæjT˚ wüHé
Vü‰\T˝À Á|ü<sä Ù¡ q*#êÃ+ ` ì\yÓ’ ì*∫b˛sTTq+<äT≈£î Hê´j·T+ #˚XÊ+.
13e ‘˚B Ábı<äTf› Ò ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+ ÁbÕs¡+_Û+#ê+. ñ<äjT· + 7.00øÏ qeJeHé
mø˘‡Áô|dt! ` Á|üj÷· D+ #ê˝≤ dü+<ä&>ç ±, düs<¡ ë>± >∑&∫ç +~. 14e ‘˚B ñ<äjT· + 10
>∑+≥\≈£î $»j·Tyê&É #˚sê+. ákÕ] e÷ ø±s¡´Áø£e÷˝À¢ bÕ+&ÉTs¡+>∑, $»j·Tsê+, X¯+ø£ss¡ êe⁄,
ù|] $X¯«Hê<∏Xä s¯ à¡ , sêeTø£èwü,í sêeT#·+Á<äsêe⁄, Á|ükÕ<äu≤ãT, sê»≈£îe÷], $»j·TuÛ≤qT,
Áø±+‹ bÕ˝§ZHêïs¡T.
á j˚T&Ü~ Hê e´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+˝À ˇø£ ∫qï $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. H˚qT Hê ∫qï‘·q+
qT+∫ ôdø’ ˝Ï Ÿ ‘=ø£ÿ˝Ò<Tä . øÏ+<ä|&ü ,ç >±j·÷\e⁄‘êj·Tì uÛj Ñ T· +. |üÁ‹ø£˝À |üì#˚dqæ +‘·ø±\+
Ä|òd” Tü øÏ (ø£èwü\í +ø£ qT+∫ \;“ù|≥ es¡≈î£ ) q&ç∫ yÓfifl¯ &ÉyT˚ . ø±<ä+fÒ ôdø’ ˝Ï Ÿ ]ø±¸ ` ø£<ä∏
Ç˝≤ e⁄+&É>± e÷ yÓ÷Vü≤qø£èwüí ã\e+‘·+>± Hê≈£î {Ï.$.mdt. yÓ÷ô|&é q&É|&ü +É H˚sêŒ&ÉT.
ø=Hêïfi¯ó¢ Ä yÓ÷ô|&é ø=ì q&çbÕqT≈£L&Ü. n‘·qT \jÓ÷˝≤ ø±˝ÒJ˝À #·~y˚ ø±˝≤ìøÏ `
1990 e÷]Ã˝À, ø=‘·>Ô ± e÷¬sÿ≥Tº˝ÀøÏ e∫Ãq ø¬ q’ {Ïø˘ ¨+&Ü dü÷ÿ≥s¡T ø=HêïqT. Bìì
Hê #˚‘· Ä|òd” Tü ˝À ã\e+‘·+>± ø=ì|æ+∫q yê&ÉT $TÁ‘·T&ÉT |æ.õ.¬ø. eT÷]Ô. (Á|üdTü ‘Ô +·
$»j·Tyê&É <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé øπ +Á<ä+˝À Áb˛Á>±+ Ä|òd” sü T¡ ).

y˚T HÓ\˝À ` dæìe÷ q≥T&ÉT, ø£$$TÁ‘·T\T l ø=+>∑s¡ »>∑j Z T· ´ ô|<ä› ñ‘·sÔ +¡
sêXÊs¡T. 7e ‘˚Bì eTÁ<ëdüT˝À, ø°]XÔ w‚ ßü &ÉT Ä#ês¡´ ÄÁ‘˚jT· düeTÁ>∑ s¡#q· \ dü+|ü⁄{≤\
Ä$wüÿs¡D. Ä düu˝ÑÛ À bÕ˝§Zì ÄÁ‘˚jT· bÕ≥\>∑T]+∫ Á|üd+ü –+#ê\ì ÄVü‰«q+. ÄÁ‘˚jT· >±s¡T
Hê≈£î #ê˝≤ Çwü$º TÁ‘·T\T. m˝≤ ø±<ä+{≤qT? ` 7e ‘˚B ñ<äj÷· ìøÏ eTÁ<ëdüT #˚sêqT.
»>∑Zj·T´>±]+≥ Á|üX¯düÔyÓTÆq $+<äT. uÛÑT»+>∑sêj·T X¯s¡à>±s¡T, H˚qT, $TÁ‘·T&ÉT, ô|’&çbÕ\
dü‘´· Hêsêj·TD¬s&ç,¶ q{Ï cÕe⁄ø±s¡TC≤qøÏ, ÄHê{Ï kÕj·T+ø±\+ düu˝ÑÛ À eø£\Ô +.
düu≈ÑÛ î£ ÄÁ‘˚jT· #˚‘· bÕ≥\T ÁyêsTT+#·T≈£îqï ìsêà‘·\+<äs÷¡ <ë<ë|ü⁄>± e#êÃs¡T.
es¡¸+ CÀs¡T>± |ü&TÉ ‘·÷H˚ ñ+~. 9e ‘˚B Hê{ÏøÏ ‘Ó*dæq ndü˝q’… dü+>∑‹: Ä+Á<Ûøä √kÕÔ
n+‘·{≤ ‘·TbÕqT‘êøÏ&ç ;uÛ‘Ñ ‡· +>± ñ+<ä≥.
7e ‘˚Bq ÄÁ‘˚jT· |ü⁄düøÔ ±\T Äs¡T $&ÉT<ä\j·÷´sTT. eT÷&ÉT Hê≥ø£ dü+|ü⁄{≤\T—
eT÷&ÉT dæìe÷ bÕ≥\ dü+|ü⁄{≤\T (ˇø£{Ï Ç‘·s¡ s¡#q· \ dü+|ü⁄{Ï) ÄÁ‘˚jT· ã‹≈£î+&É>±
#˚dTü ø√˝Òøb£ ˛sTTq |üìì »>∑j Z T· ´>±s¡T |ü≥Tº|{ü ºÏ kÕ~Û+∫ ` |ü⁄düøÔ ±\qT n+<ä+>± n#·TÃy˚XÊs¡T
` e÷qdüÁ|ü#·Ts¡D\ù|s¡. Ç+ø=ø£ $X‚wü+ $HêïqT. ÄÁ‘˚j·T |ü⁄düÔø±\ ˝…’ÁãØì dæìe÷
q≥T&ÉT yÓ÷Vü≤Héu≤ãT ø=Hêï&É≥!!`
‘·TbÕqT ø±s¡D+>± 11e ‘˚B es¡≈î£ eTÁ<ëdüT˝À ì\e ñ+&çb˛ø£ ‘·|Œü ˝Ò<Tä .
‹]– 14e ‘˚Bq yÓfi>¢̄ *∑ >±qT, Ä|òd” Tü øÏ. y˚THÓ\ ∫e]˝ÀH˚ ` &Û©ç ¢ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+
qT+∫ e÷ &Ó’¬sø£ºsYøÏ ˇø£ ˝ÒK e∫Ã+~. nø£ÿ&É Væ≤+B $uÛ≤>∑+ yês¡T <˚X¯+˝À $$<Ûä
qBrsê\ eékÕj·T, bÕ]ÁXÊ$Tø£, kÕ+düÿè‹ø£ $ø±kÕ\qT #ê]Á‘·ø£+>± ∫Á‹+#·<ä\∫
ªJeHé<ëÛ sêμ o]¸ø˝£ À s¡÷|üø±\|üs+¡ |üs¡ Á|ükÕs¡+ #˚jT· <ä*#ês¡T ` Væ≤+B˝À. ` s¡÷|üø+£
Á|ükÕs¡ eé~Û 45 ì$TcÕ\T. á |üs+¡ |üs˝¡ À >√<ëeØrs¡+ >∑T]+∫ s¡÷|üøs£ #¡ q· ≈£î qqTï,
ìs¡«Vü≤D≈£î l |üHêï\ düTÁãVü≤àD´ã≥TºqT dü÷∫dü÷,Ô Ä<˚•+#·&+É Ä˝ÒK kÕsê+X¯+. |ü]XÀ<Ûqä ,
s¡#·q ø√dü+ $$<Ûä Á|ü<˚XÊ\˝À n≥T eTVü‰sêh˝Àì Á‘·´+ãπøX¯«s¡+ <ä>∑Zs¡ qT+∫ Ç≥T
n+‘·πs«~˝À >√<ëe] dü+>∑eT+ es¡≈£î Ç+≥s¡÷«´\T, ]ø±]¶+>∑T\ ø√dü+ |üs¡´{Ï+#˚
yÓdTü \Tu≤≥T Ç#êÃs¡T. Ç~ C≤rj·TkÕúsTT ø±s¡´Áø£eT+ ø£qTø£ ªªì<ÛTä \≈£îμμ ˝À≥T ˝Ò<Tä . {°yTé ì
@s¡Œs¡∫ ‘Ó*j·T#˚jT· eTì Ä<˚X+¯ .
ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y ≈£î\ø£]>í ±s¡T qqTï |æ*|æ+∫ ñ‘·sÔ +¡ ˝À $X‚cÕ\T #ÓbÕŒs¡T. H˚qT
Hê n_ÛÁbÕj·T+ #ÓbÕŒqT. ªªl düTÁãVü≤àD´ uÛ≥Ñ Tº, H˚qT ø£*dæ ø±s¡´Áø£eT+ ìs¡«Væ≤+#·&+É
»s¡>ì∑ |üì. m+<äTø£+fÒ: n‘·&TÉ ø±s¡´Áø£e÷\qT s¡÷bı+~+∫ ìs¡«Væ≤+#˚ rs¡Tø°, Hê |ü<‹Δä ø°,
ø£\sTTø£ bıdü><∑ Tä ø£qTø£, ˇø£ |üì #˚jT· +&ç. yÓTT‘·+Ô ø±s¡´Áø£eT+ u≤<Û´ä ‘· e÷ Ç<ä]› ˝À
mes√ ˇø£]MT<ä ô|≥º+&ç. {°yTé ì @s¡Œs¡#T· ø√eTq+&ç. Ç<ä]› ø£\sTTø£ ≈£î<äs<¡ Tä `μμ nì
ìwüÿs¡¸>± #ÓbÕŒqT. #ÓbÕŒq+fÒ n‘·ìø° Hê≈£L |ü&Éø£b˛e&É+, X¯Á‘·T‘ê«\T @MT˝Òe⁄.
H˚H]Ó –q+‘·˝À Hê|ü≥¢ n‘·ìø°, n‘·ì|ü≥¢ Hê≈£L >ös¡e+ e⁄+~. |üì#˚ùd $<ÛëHê\T e÷Á‘·yT˚
y˚sT¡ . n‘·qT u≤<Û´ä ‘· rdüT≈£î #˚ùdÔ ‘·|Œü ≈£î+&Ü n‘·ìøπ sTTe«+&çμμ nì #ÓbÕŒqT.

Äj·Tq ÁX¯<>Δä ± H˚qT#Ó|Œæ q<ä+‘ê $ì ` ªªHê ìs¡j í T· + sπ |ü⁄#Ó|⁄ü ‘êqTμμ nHêïs¡T.
eTsêï&ÉT qqTï |æ*∫ &Û©ç ¢ ˝ÒK HêøÏ∫Ã ªªá ÁbÕC…≈î£ º MTπs #˚jT· +&ç. {°yTé
$esê\T, ã&Ó≥® Tº, ndæôdHº ‡é $esê\‘√, á ˝ÒK »‘·#d˚ æ H√{Ÿ ô|\’ò T |ü+|ü+&çμμ ` nì
‘˚˝≤Ãs¡T.
H˚qT` e÷ lsêeTeT÷]Ô, yÓT+&ÉTu≤ã÷sêe⁄, Ç+õ˙]+>¥ndæôd+º {Ÿ lìyêdüsêe⁄
ù|s¡‘¢ √ {°yTé @s¡Œs¡∫ ` u≤ã÷sêe⁄, lsêeTeT÷]Ô‘√ ≥÷sY ôw&É÷´\T, ã&Ó≥® Tº, #·]Ã+∫`
H√{Ÿô|\’ò T nÁ|üPe˝ŸøÏ |ü+bÕqT. ≥÷sYqT s¬ +&ÉT uÛ≤>±\T>± $uÛõÑ +#êeTT. Á‘·´+ãπøX¯«s¡+
qT+∫ u≤düs¡ ` ø±fi‚X«¯ s¡+ es¡≈î£ ˇø£{—Ï ` sê»eT+Á&ç qT+∫ ÁbÕs¡+_Û+∫ ø√qd”eT˝À
Á|üy•˚ +∫ ` sêCÀ\T MT<äT>± n+‘·sπ «~ düeTTÁ<ä dü+>∑eT+ es¡≈î£ ` ‘·÷s¡TŒ, |ü•ÃeT
>√<ëe] õ˝≤¢\T ø£\T|ü⁄‘·÷ s¬ +&Ée~ `
ô|\’ò T, eTT+<äT ø√ ` Ä]¶Hw˚ Hü é Ä|òd” sü T¡ øÏ, ‘·sy¡ ê‘· ndæôd+º {Ÿ &Ós¬’ ø£sº T¡ øÏ, ∫e]>±
&Ós¬’ ø£sº T¡ øÏ yÓfi&¢̄ +É Ä|òd” Tü dü+Á|ü<ëj·T+. H˚qT ô|\’ò T |ü+|æq s√E ñ+&Ée\dæq s¬ >∑T´\sY
Ä|ò”düs¡T ôd\e⁄˝À ñ+&É&É+‘√, Ä s√E Áb˛Á>±yéT m–®≈£L´{Ïyé ` uÛÑ≥Tº>±] uÛ≤s¡´ `
eTT+E\÷] ø£èwüí ≈£îe÷] >±s¡T ‘ê‘êÿ*ø£+>± Ä d”≥T˝À ñHêïs¡T. ÄyÓT ô|\’ò T #·~$ `
&Û©ç ¢ ñ‘·sÔ +¡ ˝À ñqï, uÛ≥Ñ Tº>±] ù|s¡TqT H˚qT ‘=\–+#êqH˚ n_ÛÁbÕj·÷ìøÏ e∫Ã ñ+{≤s¡T.
á dü+>∑‹ ÄyÓT uÛ≥Ñ Tº>±]øÏ #ÓbÕŒs¡T. Hê≈£î ∫s¡ø±\ $TÁ‘·T&Óq’ n‘·qT #ê˝≤ H=#·TÃ≈£îì `
$es¡+ qqï&ç>±&ÉT. H˚qT ñqï<äTqï≥Tº #ÓbÕŒqT. n‘·HM˚ T e÷{≤¢≈î£ +&Ü yÓ[¢ b˛j·÷&ÉT. `
ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ Hê H√{Ÿ ô|˝’ò Ÿ nÁ|üPyé #˚dæ |ü+|æ+#ês¡T. nsTT‘˚ ` Ä~˝À ˇø£
Vü≤+dübÕ<äT m<äTs¬ +’ ~. Á‘·´+ãπøX¯«sY` ø±fi‚X«¯ s¡+ uÛ≤>∑+ ≥÷sYøÏ lsêeTeT÷]Ô >±s¡T sê˝ÒeTì
#ÓbÕŒs¡T. u≤ã÷sêe⁄ Hê |ü≥¢ ‘ê‘êÿ*ø£+>± @s¡Œ&çq ÄÁ>∑V≤ü + e\¢ ‘êq÷ sê˝Òqì ` Hê≈£î
ø±≈£î+&Ü ` H˚sT¡ >± ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº øY Ï #ÓbÕŒ&ÉT. ≥÷sY U≤j·TyÓT+Æ ~. ø£&≈É î£ ` H˚qT Ç+»˙]+>¥
ndæôd+º {Ÿ lìyêdüsêe⁄ ø£*dæ ‘=*$&É‘· |ü]XÀ<ÛHä ê |üs´¡ ≥qqT pHé 18e ‘˚B qT+∫ `
ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ ÁbÕs¡+_Û+#ê+. kÕj·T+ø±\+ n»+‘ê mø˘‡Áô|dt|≥ü Tº≈î£ ì 19 ñ
<äj÷· ìøÏ eTHêà&é #˚sê+. nø£ÿ&É qT+∫ |ü+C≤uŸ yÓTsTT˝Ÿ˝À eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.30øÏ Hê•ø˘
#˚sT¡ ≈£îHêï+. yÓX’ Ê* nH˚ ¨≥˝À¢ ~– yÓ+≥H˚ |üìÁbÕs¡+_Û+#ê+. Hê•ø˘ õ˝≤¢ bÂs¡d+ü ã+<Ûä
XÊU≤~Ûø±]ì ø£*dæ, e÷ ≥÷sY $esê\T #ÓbÕŒ+. Äj·Tq e÷≈£î #ê˝≤ düe÷#ês¡+ Ç∫Ã
düVü≤ø£]+#ês¡T.
20e ‘˚B ñ<äjT· + ãj·T\T<˚] Á‘·´+ãπøX¯«s¡+ yÓfi≤¢+. ª}]øÏ ì+&ÉT>±μ ÁãVü≤à–].
>√<ëe] q~ |ü⁄{Ïqº ø=+&É. Ä s√E u≤>± es¡¸+|ü&ç ñ+&É&+É e\¢ #·\>¢ ±, m+‘√ ÄVü‰<¢ +ä >±
ñ+~. }s¡T˝À n$sêeT ÁbÕNq‘· @<√ e⁄+~. }fiÀ¢~– Á‘·´+ãπøX¯«s¡ Ä\j·T+ <ä>sZ∑ ¡
düe÷#ês¡+ ø√s¡uÀ‘·÷+fÒ sêCÒwt BøÏ‘å Y nH˚ ≈£îÁs¡yê&ÉT 17, 18 @fi¯ó¢ ñ+{≤sTT` ø£*dæ`
eTeTà*ï ‘·q sTT+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢&TÉ . Ä sTT+{À¢ n‘·ì ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\T eTeTTà #ê˝≤
Ä<ä]+#ês¡T. n‘·H˚ Ä }] $X‚cÕ\˙ï e÷≈£î #ÓbÕŒ&ÉT. ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. }]˝À ‹|æŒ,

Á|ü<˚XÊ\˙ï #·÷|æ+#ê&ÉT. >√<ëeØ e÷~s¡+, y˚<ä bÕsƒ¡XÊ\, Á‘·´+ãπøX¯«s¡ Ä\j·T+,
ÁãVü≤à–]... n˙ï #·÷XÊ+. Á‘·´+ãπøX¯«s¡ Ä\j·T+˝À Hê≈£î ∫Á‘·+>± ø£ì|æ+∫q<˚eT+fÒ—
•yê\j·÷\˝À •e⁄&çøÏ m<äTs¡T>± q+~ ñ+&É&+É Ä#ês¡+. ø±ì, Ä Ä\j·T+˝À ô|<ä›
‘êuÒ\T u§eTà (•\Œ+) ñ+~. n˝≤ ñ+&É&+É ≈£L&Ü ˇø£ dü+Á|ü<ëj·TeTì ‘·sy¡ ê‘· ‘Ó*dæ+~.
nø£ÿ&É Ä\j·T dü+Á|ü<ëj·÷\T, ñ‘·‡yê\T, ns¡Ãq$<Ûëq+, n˙ï ns¡Ã≈£î\q&ç– ]ø±s¡T#¶ X˚ Ê+.
‘=*kÕ]>± ªHê<∏μä dü+Á|ü<ëj·T+ >∑T]+∫ nø£ÿ&˚ $HêïqT. sêCÒwt BøÏ‘å Y Ç+{À¢ uÛÀ»q+
#˚d,æ kÕj·T+ø±\+ Hê\T>∑T>∑+≥\˝À>± |üqT\T |üP]Ô#d˚ Tü ≈£îì Hê•ø˘ ãj·T\T<˚sês.
21e ‘˚B ñ<äjT· + ãj·T\T<˚] ø±˝≤sê+Ä\j·T+, |ü+#·e{Ï ÁbÕ+‘·+, ‹]–`
ø=ìï ]ø±]¶+>∑T\T #˚XÊ+. ø=+‘· H√≥T‡ rdüT≈£îHêï+. eT<Ûë´Vü≤ï+ 12.30øÏ ãj·T\T<˚]
sêÁ‹ 7.30 ne⁄‘·÷+&É>± Ws¡+>±u≤<é #˚sê+`
22e ‘˚Bq nø£ÿ&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ëìøÏ yÓfi≤¢+. dü÷s¡é+• nH˚ Äj·Tq e÷≈£î
düV‰ü j·T+ #˚XÊs¡T. |üøÿ£ H˚ <ä>sZ∑ ˝¡ À ñqï Ç]π>wüHé >¬ dtVº ≤ü Ödt˝À ãdü @sêŒ≥T #˚sTT+#ês¡T.
ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ , ø√ Ä]¶Hw˚ Hü é Ä|òd” sü T¡ , Ç‘·s¡ sπ &çj÷Ó $TÁ‘·T\T, m+‘√ ñ|üø±s¡+ #˚XÊs¡T.
eTs¡{≤«&Ü j·T÷ìe]Ù{°˝À Væ≤düØº Ábıô|dò sü >Y ± |üì#˚ùd &Üø£sº Y ÁãVü‰àq+<ä <˚XŸbÕ+&˚qT
e÷≈£î |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. bÕ+&˚J‘√ #ê˝≤ ùd|ü⁄ e÷{≤¢&ÜqT. Äj·Tq #ê˝≤ $X‚cÕ\T
#ÓbÕŒs¡T. 24e ‘˚Bq ô|s’ H¡ƒ é yÓ[¢ nø£ÿ&É »>∑˝Ÿ>±+ÁbÕC…≈î£ º >∑T]+∫ Ç‘·s$¡ X‚cÕ\T #Ó|⁄ü ‘êeTì
n+^ø£]+#ês¡T. á˝À>± 23e ‘˚B ñ<äjT· + eTVü‰sêh ≥÷]»+yê] ãdüT‡˝À n»+‘ê>∑TVü≤\
dü+<äsÙ¡ HêìøÏ @sêŒ≥T #˚dTü ≈£îHêï+. e÷ Ç+õ˙s¡T $TÁ‘·T&ÉT lìyêdüsêe⁄ yÓTÅ˝≤ºHé ]ø±s¡s¶ T¡ ,
fÒ|⁄ü \T dæ<+Δä #˚XÊ&ÉT.
n»+‘ê Á|üj÷· D+ #ê˝≤ u≤>∑T+~. nø£ÿ&É >∑TVü≤\T ˇø£ e÷~] m‘·TÔ ø=+&É\
MT<ä n+#Ó\+#Ó\T>± ñHêïsTT. ˝Àj·T˝À yê|òTæ sêq~ C≤&É\THêïsTT. n»+‘ê >∑TVü≤\T
yÓTT‘·+Ô 32. yê{Ï˝À »>∑‘Y Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ ≈£î&É´∫Á‘ê\T m≈£îÿe>± ñqï >∑TVü≤ |ü<eä ~. ø=ìï
>∑TVü≤˝À¢ ∫Á‘ê\T dü>+∑ #Ó]–b˛sTT, dü>+∑ s¡+>∑T\T yÓ*dæb˛sTT ñHêïsTT. |üsê´≥≈£î\≈£î
nø£ÿ&É #·]Á‘·,∫Á‘ê\T >∑T]+∫ $e]+#·&ÜìøÏ ˇø£ eTTdæy¢ Té j·TTe¬>&’ é <=]ø±&ÉT. yÓTT‘·+Ô
>∑TVü≤\ìï{Ï $X‚cÕ\T Äj·Tq#˚‘· $es¡+>± #Ó|Œæ +∫ ]ø±s¡T¶ #˚dTü ≈£îHêï+. Ä >∑TVü‰∫Á‘ê\T
#·÷&É&+É J$‘·+˝À ns¡T<Óq’ n<äèwü+º . Ä ∫Á‘ê\˝À qqTï Äø£]¸+∫q $X‚w+ü : ∫Á‘ê\˝À
ãè+<ë\ Vü‰euÛ≤yê\qT ∫Á‹+∫q rs¡T. Á|üøè£ ‹düV≤ü »yÓTqÆ s¡+>∑T\T ùdø£]+∫q ø£fi≤ HÓ|’ ⁄ü D´+
ns¡T<Ó’q~. qqTï nø£ÿ&É |ü<äàbÕDÏ∫Á‘·+ ÄX¯Ãs¡´ #·øÏ‘·TDÏí#˚dæ+~. e{Ïº Nø£{Ï>∑TVü≤*ï
uÖ<ä∫Δ Á‘·ø±s¡T\T ‘·eT s¡+>∑T\∫Árø£sD¡ HÓ|’ ⁄ü D´+‘√ yÓ*–+∫ ì\u…{≤ºsì¡ |æ+∫+~. n˝≤π>
Ws¡+>±u≤<é˝À <äøÿ£ Hé‘ê»eTVü≤˝Ÿ, <ä>sZ∑ ˝¡ ÀH˚ øö\‘êu≤<é˝À Ws¡+>∑CãÒ T düe÷~Û, <˚e–]ø√≥,
e+{Ï eTTK´Á|ü<X˚ Ê\T#·÷dæ, ø=ìï ]ø±]¶+>∑T\T |üP]Ô#X˚ Ê+. #ê]Á‘·ø±+XÊ\ >∑T]+∫ H√≥T‡
ÁyêdüT≈£îHêïqT.
24e ‘˚B ñ<äjT· + Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+yês¡T ô|s’ H¡ƒ é yÓfi&¢¯ ÜìøÏ ˇø£ J|ü⁄ Ç#êÃs¡T.

ÁãVü‰àq+<ä <˚XŸbÕ+&˚ <ë]bı&Ée⁄Hê eTVü‰sêh <˚X+¯ ˝À Á|üeTTK sê»ø°jT· #ê]Á‘·ø$£ X‚cÕ\T
#Ó|⁄ü ‘·÷H˚ ñHêïs¡T. ô|s’ H¡ƒ é ÁbÕNqø±\|ü⁄ ù|s¡T Á|ü‹cÕ˜q|ü⁄s¡+. XÊ‘·yêVü≤qT\ sê»<Ûëì.
nø£ÿ&É >√<ëe] ˇø£ eT\T|ü⁄ ‹]– Ä+Á<Ûyä |’Ó ⁄ü >± ~X¯ e÷s¡TÃ≈£î+~. }s¡T m+‘√ ÁbÕNq
øπ +Á<ä+>± ø£ì|ædTü +Ô ~. @<√ dæìe÷ ôd{Ï+º >∑T‘√ #ê]Á‘·ø£ yê‘êes¡D+ düèwæ+º ∫q≥T¢>±
nì|æ+∫+~. eT‘· $wüjT· ø£+>± ô|s’ H¡ƒ ìé ‘·\T#·Tø√>±H˚ @ø£Hê<∏,é C≤„HX˚ «¯ sY >∑Ts¡T≈Ô î£ ekÕÔsT¡ .
l bÕ+&˚ Ä eTVü≤˙j·TT\T dü+#·]+∫q Á|ü<X˚ Ê\T #·÷|æ+#ês¡T. ˇø£#√≥ @ø£Hê<∏é nuÛ+ÛÑ >¥\qT
>±q+ #˚sTT+∫ ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. C≤„H˚X¯«s¡T&ÉT <äTqïb˛‘·T#˚‘· y˚<ä+ #·~$+#ê&Éì #Óù|Œ
>√<ëe] sπ e⁄qT l bÕ+&˚ e÷≈£î #·÷|æ+#ês¡T. yÓTT>∑˝Ÿ |ü]bÕ\Hê ø±\+ qT+∫ ô|s’ H¡ƒ é
n<äT“¤‘y· TÓ qÆ »Ø≈£î≥Tº|ìü øÏ »>∑‘ÁY |üd~æ Δ bı+~+~. XÊ‘·yêVü≤q sêE˝À¢ ˇø£sêE >√<ëe]ì
ˇø£kÕ] n&ç>±&É≥! ªªz >√<ëeØ! qTe⁄« n+‘·+‘· <ä÷s¡+ ‹]>±e⁄ ø£<ë! XÊ‘·yêVü≤q
bÕ\≈£î\e+{Ï düeTs¡T*Δ ï #·÷XÊyê?μμ nì `
n˝≤ dü+#ês¡Áø£eT+˝À l bÕ+&˚ $TeTà*ï ô|s’ H¡ƒ &é Ü´+ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ .
ÄX¯Ãs¡´+˝À eTTì*b˛j·÷qT. nø£ÿ&É >√<ëe] ]»sê«j·Ts¡T ∫qï düeTTÁ<ä+ ˝≤>∑ ñ+~.
nø£ÿ&É »>∑˝≤ZyTé ÁbÕC…≈î£ º $X‚cÕ\qT l bÕ+&˚ e÷≈£î $X¯<+ä #˚XÊs¡T. ô|s’ H¡ƒ øé Ï dü+ã+~Û+∫q
düe÷#ês¡eT+‘ê l ÁãVü‰àq+<ä<X˚ Ÿ bÕ+&˚ #˚‘· #Ó|Œæ +∫ ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+.
25e ‘˚B ñ<äj·T+ ãj·T\T<˚] m˝À¢sê yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É ≈£î&É´ ∫Á‘ê\ ø£+fÒ
n<äT“¤‘· •\Œdü+|ü<ä >∑eTì+#·<–ä q~. |òTü èùwXí «¯ s¡Ä\j·÷ìøÏ yÓ*¢ ø=ìï $X‚cÕ\T ]ø±s¡T¶
#˚XÊ+. nø£ÿ&É ˇø£ n|ü⁄s¡÷|ü •\Œs¡<∏ä+ ñ+~. m˝À¢sê •˝≤Œ\ ø£fi≤yÓ’uÛÑe $X‚cÕ\T
ùdø£]+#·T≈£îì Ws¡+>±u≤<é ‹]–e#êÃ+. ÄsêÁ‹øÏ u≤düs¡ Á|üj÷· D+ ô|≥Tº≈î£ Hêï+. 26e
‘˚BøÏ u≤düs¡CÒ] ` >√<ëe] kÕïq+ #˚dæ ` düs¡dü«r Ä\j·T n~Ûø±s¡T*ï, ns¡Ã≈£î\
|üPC≤$<ÛëHêìï, ñ‘·‡e $X‚cÕ\qT ]ø±s¡T¶ #˚dTü ≈£îHêï+. n<˚sêÁ‹ ø£Ø+q>∑sCY ]Ò ñ<äjT· +y˚fi¯
ø±fi‚X«¯ sêìøÏ Á|üj÷· DeTj·÷´+. nø£ÿ&É ≈£L&Ü >√<ëe] e+|ü⁄‹]– ñ+≥T+~. kÕïq+#˚dæ
ø±fi‚X«¯ sê\j·T+˝À ø±e\dæq eTTKýÓTqÆ $X‚cÕ\T ]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. sêÁ‹øÏ nø£ÿ&˚ e÷ø±+.
` Ä Áø£eT+˝ÀH˚ ø=‘·>Ô ÷∑ &Ó+yÓ[¢ nø£ÿ&É –]»Hê_Ûeè~Δ XÊK≈£î#Ó+~q $<ë´kÕ>∑sY >±]ì
]ø±s¡T¶#˚dæ uÛÑÁ<ë#·\+ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É ≈£L&Ü düú\|ü⁄sêD+, ns¡Ãq$X‚cÕ\T ùdø£]+∫ `
es¡+>∑˝Ÿ #˚sê+.
28e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ >√˝§ÿ+&É mø˘‡Áô|dt˝À $»j·Tyê&É #˚] ` ‘=*$&É‘·
>√<ëe] dü+#ês¡+ eTT–+#ê+.
pHé 18e ‘˚B ` pHé 28e ‘˚B\ eT<Ûä´ >∑&ç|æq j·÷Á‘·˝À ùdø£]+∫q
]ø±]¶+>∑T\÷, Áyê‘·deü ÷#ês¡+ Ä|òd” Tü ˝À uÛÁÑ <ä|]ü ∫ ` j·T<∏ëÁ|üø±s¡+ Ä|òd” Tü ì‘·´ø£è‘ê´\˝À
|ü&Ü¶qT.
E˝…’ 14, 15 ‘˚B\˝À $»j·Tyê&É˝À sêh kÕúsTT kÕVæ≤‘·´ düu\ÑÛ T »]>±sTT. Ä

dü+<äs“¡ +¤ ˝À l #˚≈L£ ] sêe÷sêe⁄, H˚qT, Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ Tsêe⁄, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄,
ø√&É÷] $X‚«X¯«s¡sêe⁄>±s¡T, 14e ‘˚B sêÁ‹ ø£èwüyí D˚ ° yÓ÷f…˝Ÿ˝À >∑&bç ÕeTT. 15e ‘˚B
Hê&ÉT X¯+ø£sY nH˚ Äj·Tq qqTï, #ê.k˛>±]ì ‘·eT Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓ*¢ ` #ê.k˛>±]‘√q÷,
e÷Hêqï>±]‘√q÷ ‘êqT #˚dqæ Ç+≥s¡÷«´ M&çj÷Ó \T #·÷|æ+#ês¡T. e÷ Hêqï>±] s¡÷|ü+,
e÷≥ m<äT≥ ø£ì|æ+∫ / $ì|æ+∫ Hê≈£î nH˚ø£ bÕ‘· C≤„|øü ±\T ø£*>±sTT.
E˝…’ 20e ‘˚B qT+∫ e÷ >√<ëe] j·÷Á‘· ¬s+&Ée $&É‘· ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.
ákÕ] Hê‘√bÕ≥T lsêeTeT÷]Ô>±s¡T, yÓT+&ÉT u≤ã÷sêe⁄, lìyêdüsêe⁄ ≈£L&Ü OHêïs¡T.
‘=* eT»© sê»eT+Á&ç. nø£ÿ&É qT+∫ es¡Tdü>± <Ûeä fi‚X«¯ s¡+, Á<ëøå±sêeT+, ø√{Ï|*ü ¢ `
nø£ÿ&É >√<ëe] sπ e⁄<ë{Ï ` ns¡d$ü *¢, eT+<ä|*ü ,¢ sê´*, u§ã“s¡+¢ ø£, eTT+>∑+&É, sêCÀ\T,
neT˝≤|ü⁄s¡+, ø=‘·ùÔ |≥, ã+&Üs¡+¢ ø£, n+‘·sπ «~, qs¡kÕ|ü⁄s¡+, bÕ\ø=\T¢, ;ÛeTes¡+ ` ˇø£
#·T≥Tº#·T{Ïº ` |ü\Te⁄s¡T |ü+&ç‘·T*ï, n<Ûä´≈£åî*ï, Ä\j·T <Ûäs¡àø£s¡Ô*ï, Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T*ï,
#˚H‘˚ · ø±]à≈£î*ï, ø=ã“] yê´bÕs¡T*ï, y˚<|ä +ü &ç‘T· *ï ø£*dæ `#ê˝≤ düe÷#ês¡+ ]ø±s¡T¶
#˚XÊ+. á j·÷Á‘·˝À e÷≈£î ø√qd”eT˝À ` ø√qd”eT >∑T]+∫ s¡÷|üø+£ #˚jT· <ä*∫ ‹s¡T>∑T‘·Tqï
l Á|üV≤ü sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, ø£\>∑ ø£èwüí yÓ÷Vü≤Hé ≈£L&Ü ø£*XÊs¡T. `
eTTK´+>± á |üs¡´≥q˝À |ü]XÀ<Ûäq≈£î dü+ã+~Û+∫ sê»eT+Á&ç˝À l
eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅdÔæ >±s¡T, b˛‘·T≈£L] dü÷s¡´Hêsêj·TDeT÷]Ô>±s¡T, j·÷‘·–ä ]
qdæ+Vü≤sêe⁄>±s¡T ` >ö‘·MT ˝…’ÁãØøÏ #Ó+~q düìï<Ûëq+ qs¡dæ+Vü≤ X¯s¡à>±s¡T, <ëyÓTs¡¢
ÄsYº>±´\Ø≈£L´πs≥s¡T, $\TyÓ’q düe÷#ês¡+ Ç#êÃs¡T. <Ûäefi‚X¯«s¡+˝À >√<ëeØ u≤´πsõøÏ
dü+ã+~Û+∫ Ç]π>wüHé N|òtÇ+õ˙s¡T #ê˝≤ $X¯<ä+>± |üØyêVü≤ø£ ÁbÕ+‘·+ $X‚cÕ\T
‘Ó*j·T#ÓbÕŒs¡T. nø£ÿ&É düsY Äs¡sΔ øY ±≥Hé eT÷´õj·T+ $esê\T ≈£L&Ü ùdø£]+#ê+. ø=eP«s¡T˝À
lj·TT‘·T\T Hê<Ó+&É¢ yÓ+ø£≥sêe⁄, <√s¡“\ Á|üu≤Û ø£sX¡ s¯ à¡ , Á|üuèÑÛ ‘·T\T #ê˝≤ $X‚cÕ\T #ÓbÕŒs¡T.
ø=eP«s¡T≈£î <ä>∑Zs¡˝ÀH˚ b˛\esêì øÏe‘·\ ∫qï B$˝≤>∑ ñqï |ü{Ïºd”eT Ms¡uÛÑÁ<äkÕ«$T
Ä\j·TÁbÕ+‘·+˝Àì ÁbÕNq$X‚cÕ\T ùdø£]+#ê+. ø=eP«s¡T˝À $X‚wü+, #Ó’‘·q´Á|üuÛÑTe⁄
e∫Ãì*∫q#√≥ >ö&ûj·T dü+Á|ü<ëj·÷ìøÏ #Ó+~q ø£ècÕí\j·T+ ñ+~. uÛÑÁ<ë#·\+˝À
#Ó+#·TsêE, bÕ\«+#·˝À $<ë´kÕ>∑s,Y ... á j·÷Á‘·˝À ‹]–q Á|ü‹Á|ü<X˚ +¯ @<√ ˇø£$<Û+ä >±
>√<ëe]‘√ eTT&ç|&ü ç ñqï<˚.
eTs¡|ü⁄sêì ˇø£ dü+<äs¡“¤+: eTTø°ÔX¯«s¡+ qT+∫ >∑Ti¿|ü⁄ ã+&ç˝À neT˝≤|ü⁄s¡
Á|üj÷· D+. neT˝≤|ü⁄s¡+˝À Agro - club yê] ]ø±]¶+>¥— n˝≤π> ` >√<ëe]˝À ∫qïHêe˝À
|ü { Ï º d ” e T Á|ü j · ÷ D+. neT˝≤|ü ⁄ s¡ + ˝À ˇø£ | ü Œ {Ï ø±+Á¬ > dü T Á|ü e TTKT\T q&ç + |ü * ¢
sêeTuÛÁÑ <äsêE>±]‘√q÷— q˝≤¢ dü‘´· Hêsêj·TD>±]‘√q÷ Ç+≥s¡÷«´\T.
>√<ëe] MT<ä Á|üj÷· D≤˝À¢ ` uÀ&Éd≈ü î£ Ás¡T˝À >√<ëe] MT<ä |ü&eÉ q&çù| ÄkÕ$T‘√
]ø±]¶+>¥ ` n‘·&bç Õ≥! ` ø√qd”eT˝À e÷ Á|üj÷· D≤\ìï{Ïø° u≤dü≥>± ì*∫, l eT+‘Óq
dü÷s¡´Hêsêj·TDsêE>±s¡T mq˝Òì kÕj·T+#˚XÊs¡T. qs¡kÕ|ü⁄s¡+˝À m+u…&eÉ ÷Hês¡T Ä\j·T+,

Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ ˝ÒdTü \‘·j÷· Ø ø£+ô|˙˝À ]ø±]¶+>¥, bÕ\ø=\T¢ ø°så êsêe÷\j·T+, nø£ÿ&É ø=ã“]
yê´bÕs¡T\‘√ Ç+≥s¡÷«´, ;ÛeTes¡+ >∑TqT|üP&ç ;ÛyT˚ X¯«sê\j·T+ >∑T]+∫q #·]Á‘· $X‚cÕ\T...
‹]–‹]– |ü<øä =+&ÉTs√E\ |üs´¡ ≥q˝À 40 es¡≈î£ fÒ|⁄ü \T Ç+≥s¡÷«´\‘√ ì+|ü⁄ø=ì `
E˝…’ 31e ‘˚BøÏ $»j·Tyê&É #˚sT¡ ≈£îHêï+. Ç+‘· ô|<ä› Á|üj÷· D+‘√ ˇfi¯ó¢ q*–b˛sTT+~.
lsêeTeT÷]Ô>±s¡T, u≤ã÷sêe⁄>±s¡T ≈£Ls¡TÃì ` yÓTT‘·+Ô Á‘·´+ãπøX¯«s¡+ yÓTT<ä\T
` n+‘·πs«~ es¡≈£î #˚düT≈£îe∫Ãq ]ø±]¶+>∑T\ qT+∫ ` &Ûç©¢ Væ≤+B j·T÷ì{Ÿ yêfi¯¢øÏ
|ü+|ü&ÜìøÏ ≈£î|¢ Ôü uÛ≤>±*ï (CUTS) m&ç{Ÿ #˚XÊs¡T. Áyê‘· düe÷#ês¡+ ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄ø=ì 45
ì$TcÕ\ ì&ç$øÏ ‘·–q≥Tº H˚qT Ådÿæ |ü⁄º dæ<+Δä #˚XÊqT. e÷ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À Væ≤+B
Ä|ò”düs¡T>± |üì#˚ùd leT‹ j·T\¢+sêE düs√C≤ìs¡à\>±s¡T Væ≤+B˝ÀøÏ nqTe~+#·>±,
ø±s¡´Áø£e÷ìï dæ<+Δä #˚XÊeTT. Ä>∑dTü º 23e ‘˚B Hê{ÏøÏ ˇø£ Äø£è‹ @s¡Œ&ç+~. n<˚ HÓ\˝À
&Û©ç ø¢ Ï |ü+|æ+#˚XÊeTT.
ôdô|+º ãs¡T 7e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ 3.00 >∑+≥\øÏ ñwüÁoÙ ôV≤’ <äsêu≤<äT ÄdüT|üÁ‹˝À
eTs¡D+Ï ∫q≥Tº yês¡.Ô ‘·q uÛ≤s¡‘· sêe÷j·TD Á|üe#·Hê\‘√ <˚XÊìï ˇø£ }|ü⁄}|æq ñwüÅoÙ
ndüÔ$T+#·≥+‘√ ` Äj·Tq‘·s¡+ πs&çjÓ÷Ä]ºdüTº\T ` $»j·Tyê&É≈£î dü+ã+~Û+∫ `
ndü$Ô T+∫qfÒ!º ` #˚‹˝À ø±–‘·+ @MT˝Ò≈î£ +&Ü, sπ &çj÷Ó ˝…y’ é yÓTøÆ ˘ eTT+<äT≈£î yÓ[¢ ne©\>±
ns¡>+∑ ≥ø±s¡´ÁeT+ q&É|>ü *∑ –q e´øÏÔ ñwüÅoÙ. $X‚w+æ ∫ Hê≈£î Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT. #ê˝≤eT+~
ms¡T>∑T<äTs√ ˝Ò<√— Äj·Tq eT+∫ ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· ≈£L&Ü. 1954˝À $X¯«Hê<∏ä kÕVæ≤‘·´ dü+∫ø£qT
n<äT“¤‘+· >± s¡÷bı+~+∫q Áb˛&É. sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À e÷ Hêqï>±]øÏ •wüß´&ÉT, Ä\eT÷s¡T˝À
‘·sT¡ DkÕVæ≤‹ eékÕú|≈ü î£ ˝À¢ eTTKT´&ÉT. X¯XÊ+ø£ (ø£$), sê+cÕ (n_ÛkÕ]ø£ |üÁ‹ø£) k˛eTdüT+<äsY
(ø£$), #êeT]Ô ø£qø£j·T´ (ø£qø˘ Á|üyêdæ) ` ø£<∏ä≈£î&ÉT— düìï~ÛsêE düTÁãVü≤àD´+ ` á
ãè+<ä+, ‘Ó\T>∑T Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´+ ø√dü+ ø£\\Tø£qï e´≈£î\Ô T. M]˝À ñwüÅoÙ ˇø£ øπ +Á<ä
_+<äTe⁄. kÕVæ≤‘·´ $wüjT· +˝À m+‘·{Ï yê&çHH’Ó ê m<äTs√ÿ>∑*–q yê&ç Hê\Tø£ Äj·Tq~. `
|ü<Mä $s¡eTD ‘·sy¡ ê‘· ≈£L&Ü Äj·Tìï ÄVü‰«ì+∫ uÛ≤s¡‘+· ˝À ∫qïø£<\ä∏ T #Ó|Œæ +#êeTT.
ôdô|º+ãs¡T eT<Ûä´˝À ªªq÷´ dü÷º&Ó+{Ÿ‡ ãTø˘ôd+≥sYμμ n~Û|ü‹ l u≤;® qH=ïø£
ø√]ø£ø√sês¡T. l bÕqT>∑+{Ï \ø°Îqs¡dæ+Vü≤sêe⁄>±] kÕøÏå yê´kÕ\ dü+|ü⁄{≤\qT ‘·q
dü+düú‘·s¡|òü⁄q Á|ü#·T]+#ê\ì! n+‘·≈£î|üPs¡«+ #ê˝≤ @fi¯¢ÁøÏ‘·+ yê$fi¯fl Á|ü#·Ts¡Ddü+düú
Äs¡Tdü+|ü⁄{≤\T>± Á|ü#·T]+∫+~. Ä ñ|üHê´kÕ\˙ï düs¡fi¯ Á>±+~∏ø£ uÛ≤wü˝À ñ+{≤sTT.
lbÕqT>∑+{Ïyê] ì•‘·$eTsêÙ<Û√s¡D,Ï Vü‰dü´ Á|üeè‹Ô Ä yê´kÕ\≈£î mq˝Òì ø°]ìÔ ‘Ó∫Ãô|{≤ºsTT.
yê{Ïì eT∞¢ Á|ü#T· ]+#·<\ä ∫q|ü&ÉT Ä<ÛTä ìø£ bÕsƒ≈¡ î£ &çøÏ eT]+‘· düìïVæ≤‘·+>± rdüT≈£îyÓfi<¢¯ *ä ∫
` Á|ü‹ yê´dü+˝À $X‚w+ü dü+øÏ|å +Ôü >± yê´kÕìøÏ eTT+<äT düeT≈£L]ùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì l
u≤;® Ä˝À#·q. Ä |üì qqTï #˚dôæ |≥ºeTHêïs¡T. bÕqT>∑+{Ïyê] s¡#q· \+fÒ Hê≈£î #ê˝≤Çwü+º
ø£qTø£, yÓ+≥H˚ ˇ|ü≈£îHêïqT.
kÕøÏå yê´kÕ\˝À ` Á>∑+<∏ë\j·TdüuÑÛ yê]¸ø√‘·‡e+, ‘√\Tu§eTà˝≤≥, ‘êCŸeTVü≤˝Ÿ,

>±qø£fi¯, düTK<äT'U≤\T, kÕs¡+>∑<Ûäs¡Hê≥ø£ Á|ü<äs¡Ùq+, ÁbÕs¡ãΔø£s¡à, j·÷»„e\ÿ´Hê≥ø£+,
Ä+Á<Ûkä ÕVæ≤‘·´ |ü]wü‘T· Ô n<Û´ä øå√|üHê´dü+, bÕ#·øe£ TVü‰düu`ÑÛ e+{Ï yê´kÕ\T bÕqT>∑+{Ïyê]
nqs¡È yê>√ΔsD¡ øÏ Ï ì<äsÙ¡ Hê\T. Äj·Tq dü÷{Ï<qä +, eTqdü‘Ô «· |ü]o\q+, $TøÏÿ*>± yÓT#·Ã<ä–q
n+XÊ\T. nsTT‘˚ ` |æ∫Ãyêfi¯fl‘√ Á|üdü+>±\T, dü«bÕï\T, ø=+#Ó+ m≈£îÿe. ø=ìï ø=ìï
dü+<äsê“¤\˝À yêø±´\ neT]ø£ y˚sT¡ >± ñHêï n_ÛÁbÕj·÷\ |ü⁄qs¡T≈£î\Ô THêïsTT. ` eTTK´+>±
y˚<ë+‘·|sü y¡ TÓ qÆ $. ` ôdô|+º ãs¡T 12e ‘˚BqT+∫ nø√ºãs¡TeT÷&Ée‘˚B Hê{Ïes¡≈î£ kÕøÏå
yê´kÕ\qT ≈£îå Dí+>± #·~$ ` yê´kÕ\ ªªdü+øÏ|å μÔü μ $es¡D\T ` @ yê´kÕìøÏ Ä yê´dü+>± `
|üP]Ô #˚dæ l u≤;® øÏ#êÃqT. `
ø=~›s√E˝À¢H˚ Ä kÕøÏå yÓTT‘·+Ô yê´kÕ\qT Hê $es¡D˝‘√ l eT<ÛTä Hê|ü+‘·T\
dü‘´· Hêsêj·TD XÊÅdÔæ >±] eTT+<äTe÷≥‘√ eT÷&ÉT düeTÁ>∑d+ü |ü⁄{≤\T>± n+<ä+>± eTTÁ~+∫
Á|ü#T· ]+#ês¡T. (1991 »qe]˝À $»j·Tyê&É |ü⁄düøÔ e£ T¨‘·‡e+˝À yê{Ïì $&ÉT<ä\ #˚XÊs¡T,)
1990 nø√ºãs¡T HÓ\˝À 9 qT+∫ 13e ‘˚B es¡≈î£ $»j·Tyê&É ‘·TeTà\|ü*¢ yê]
øπ Áå ‘·jT· ´ ø£fi≤πøÁå ‘·+˝À »]–q <äøDåÏ ÁbÕ+‘· Hê≥ø√‘·‡yê\T düàs¡Dj ° T· +>± »]>±sTT. ‘·$Tfi¯
Hê≥ø£+‘√ ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. 10e ‘˚B ‘Ó\T>∑T Hê≥ø£+ Ç‹eè‘·+Ô ø£&TÉ bÕ‘·~. b˛©düT
ø±s¡ŒD≤´\T, eédüú |ü≥¢ ndü+‘·è|æ.Ô Hê≥ø£ ìs¡«Vü≤D˝À >∑eTà‘·T\Ô T #˚XÊs¡T. 11e ‘˚B
Hê&ÉT eTfi¯j÷· fi¯ Hê≥ø£+ ªn–ïμ. $wüjT· + >∑+;Ûs+¡ >± ñ+~. uÛ≤wü ‘Ó*j·Tø£, dü+uÛ≤wüD\T
Hê≈£î ns¡+ú ø±˝Ò<Tä |üP]Ô>± `
12e ‘˚Bq ø£qï&É Hê≥ø£+` dü+düÿè‘· e÷fi¯$ø±–ï $TÁ‘·+ Hê≥ø±ìøÏ ø£qï&É
nqTyê<ä+. ôd≥T¢, dü+uÛ≤wüD\T |ü*øÏqrs¡T u≤>∑THêïsTT ø±ì, Hêj·T≈£î&ÉT n–ï$TÁ‘·T&ç
s¡÷|üø\£ Œq, q≥q, u≤>±˝Òe⁄.
13e ‘˚Bq Á|ü<]ä Ù+∫q ‘·$Tfi¯Hê≥ø£+ ôdq’ T‡ Ç‹eè‘·+Ô ‘√ q&ç∫+~. ìs¡«Vü≤D
u≤>∑T+~ `
yÓTT‘·+Ô MT<ä Hê≥ø√‘·‡yê\˝À Ç‹eè‘·Ô yÓ$’ <Û´ä + ñ+~. Hê≈£î e÷Á‘·+ ‘Ó\T>∑T
Hê≥ø£+ ø£+f… Á|ü<sä Ù¡ q\ HêD´‘·˝À Ç‘·s¡ uÛ≤cÕ Hê≥ø±˝Ò yÓTs¡T>∑ì|æ+#êsTT.
dü]>±Z sT÷ Hê≥ø±\ Á|ü<sä Ù¡ q ø±\+˝ÀH˚ H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹ ~q|üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· s¡D
ø√dü+ ªn\Hê{Ï Hê{ø±\Tμ ù|]≥ ‘Ó\T>∑T˝À s¡+>∑d\úü + MT<ä Á|üU≤´‹ bı+~q 40 Hê≥ø±\qT
(bÂsêDÏø£, #ê]Á‘·ø£, kÕ+|òæTø£) Ç‹eè‘·Ô Á|ü<Ûëq+>± bÕsƒ¡≈£î\≈£î |ü]#·j·T+ #˚ùd o]¸ø£
ÁbÕs¡+_Û+#êqT. ‘=\T‘· <Ûsä à¡ es¡+ ø£èwüeí ÷#ês¡T´\T>±] ªÁ|üV‰ü <¢ μä Hê≥ø£+‘√ ÁbÕs¡+_Û+#êqT.`
1990 Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{° ø√dü+ ªyÓHïÓ \μ dü+^‘· s¡÷|üø+£ ,
bÕ\>∑T$Tà |ü<àä sêE >±] ª>±*yêqμ ø£<ä∏ Hê≥ø°øs£ D¡ ÁbÕs¡+_Û+#êqT ` qe+ãs¡T˝À.
ãVüQXÊ n<˚ HÓ\ ∫e]˝ÀH˚ : @\÷s¡T˝À Á|üeTTK ø£sêí≥ø£ $<ë«+düTsê\T leT‹
myéT. mdt. düTã“\øÏÎøÏ >∑TbÕÔ bòÂ+&˚wHü é yês¡T |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Çe«<ä*∫, qqTï Á|ü<ëÛ qeø£>Ô ±
ÄVü‰«ì+#ês¡T. H˚qT ÄX¯Ãs¡´b˛j·÷qT ` nsTTHê ÄyÓT |ü≥¢ Hê≈£î >∑\ $X‚wü n_Ûe÷q+e\¢

ˇ|ü≈£îHêïqT. nsTT‘˚` Hê Á|üd+ü >±ìï ÄX¯óe⁄>± ø±≈£î+&Ü Áyê‘·|Pü s¡«ø£+>± #˚XÊqT. düuÑÛ
&çôd+ãs¡T˝À »]–+<äì >∑Ts¡T.Ô n|ü&ÉT |æ.$.ÄsY.ø¬ . Á|ükÕ<é >±s¡T ≈£L&Ü Ä düu˝ÑÛ À ˇø£
eø£>Ô ± bÕ˝§ZHêïs¡T. leT‹ düTã“\øÏÎ Ä dü‘êÿs¡ Á<äyê´ìï ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì ‘ê´>∑sê»kÕ«$T
»ìà+∫q ‹s¡Tyês¡÷s¡T˝À •~Û\+>± |ü&ç e⁄qï Äj·Tq |ü⁄{Ïqº sTT+{Ïì |ü⁄qs¡T<ä]Δ +#·&ÜìøÏ
>±qT $sêfi¯+>± Á|üø{£ +Ï #ês¡T. #ê˝≤ Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ ø£#Ø˚ #˚XÊs¡T ≈£L&É. n|ü&ÜyÓTqT Ç+≥sYeP´
#˚jT· &ÜìøÏ Á|üjT· ‹ïùdÔ l dü<ë•eHé ˇ|üø√˝Ò<Tä .
&çôd+ãs¡T 14e ‘˚Bq ø£sêï≥ø£˝Àì eT+>∑Tfi¯Ss¡T Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+˝À »s¡>u∑ Àj˚T
Spoken word workshop ˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ Á|üj÷ · D+ ø£{≤ºqT. Ä ø±\+˝À $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+˝À ‘Ó\T>∑TÁ|üd+ü >±\ $uÛ≤>∑+ HêÄBÛq+˝À ñqï ø±s¡D+>± H˚qT yÓfie¢¯ \dæ e∫Ã+~.
15e ‘˚B Ábı<äT{› øÏ eÏ TÁ<ëdüT #˚]` nø£ÿ&É qT+∫ eTs>∑Tfi¯Ss¡T yÓTsTT˝Ÿ n+<äT≈£îì Á|üj÷· D+
ø=qkÕ–+#êqT. s¬ \’ T˝À eTÁ<ëdüT øπ +Á<ëìøÏ #Ó+~q eTs=ø£ Áb˛Á>±+ Ä|òd” sü T¡ l XÊýéTdüT+<äsY
n<˚ Workshop ˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ edü÷Ô ø£*XÊs¡T. eT+∫ ùdïVü≤o*. #ê˝≤ #ê˝≤ ø£ãTs¡T¢
>∑&ç∫ ` 16e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ 1.30øÏ eT+>∑Tfi¯Ss¡T #˚sê+. ªs¡÷bÕμ ¨≥˝Ÿ˝À ãdü
ÁbÕs¡+_Û+#êeTT.
17 ñ<äj·T+ |ü~ >∑+≥\ qT+∫ work shop ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. eT+>∑Tfi¯Ss¡T
düeTTÁ<ärs¡ |ü≥Dº +. ôV≤’ <äsêu≤<äT e÷~]>±H˚ m‘·T|Ô ˝ü ≤¢\ }s¡T, e÷ sπ &çj÷Ó øπ +Á<ä+
ø=+#Ó+ m‘ÓÔÌq >∑T≥ºMT<ä ñ+~. á workshop ˝À |ü~ùV≤qT <äøÏåD≤~ Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<ë\qT+∫ e∫Ãq 15 eT+~ ø±s¡´Áø£e÷~Ûø±s¡T\+ bÕ˝§ZHêï+. ôV≤’ <äsêu≤<é Øõq˝Ÿ
ÅfìÆ… +>¥ ôd+≥s¡T &ç|Pü ´{° &Ós¬’ ø£sº T¡ l lìyêdü workshop qT ìs¡«Væ≤+#·>±` ÁbÕs¡+uÛÑ
düe÷y˚X+¯ ˝À eT+>∑Tfi¯Ss¡T øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ l e÷<∏÷ä ´, $ÁXÊ+‘· &ç|Pü ´{° &Ós¬’ ø£sº Y »qs¡˝Ÿ
uÛÑ÷wüDTs¡à‘Y bÕ˝§ZHêïs¡T. Á|üdü+>∑ XÊK˝À $$<Ûä ø±s¡´Áø£e÷\qT Äø£s¡¸ø£+>± m˝≤
s¡÷bı+~+#ê˝À #·]Ã+#·&É+, Workshop Á|ü<Ûëq Á|üjÓ÷»q+. ‘=*s√E #·s¡Ã*ï l
lìyêdü ìs¡«Væ≤+#ês¡T. Äj·Tq eT+∫ Resourceful person, ùdïVü≤o*. n+<äs¡÷
ø£∫Ã‘·+>±bÕ˝§Zì #·sÃ¡ \T |ò\ü e+‘·+ ø±yê\H˚ Bø£‘å √, ø±s¡´Áø£eT+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. 18e
‘˚B ñ<äj·T+ Ábıô|òdüsY n.s¡.$TÁ‘· nH˚ s¡#·sTT‘· #ê˝≤ u≤>±, Vü‰dü´ k˛Œ¤s¡ø£+>±
Á|üdü+–+#ês¡T. Ä eT<Ûë´Vü≤ï+ Listening session ô|{≤º\qT≈£îHêï+>±ì, eT+>∑Tfi¯Ss¡T
ùdwº Hü é ndæôd+º {Ÿ &Ós¬’ ø£sº T¡ , n‘·T´‘·eÔ T sπ &çj÷Ó Hê≥ø£ Á|üj÷Ó ø£,Ô l ôwsYôV≤{° ñ&ç|Áæ |üj÷· D+
ô|{≤ºs¡T. á Á|üj·÷D+ ñ<˚›X¯+ nø£ÿ&É ñqï "Regional Resource Centre for folk
Performing Arts" dü+düú <ä]Ù+#·&+ É . <ëìì lVü≤]<ëdtu{ÑÛ Ÿ ìs¡«Væ≤düTHÔ êïs¡T. nø£ÿ&É
Á|ü‘´˚ ø£‘· @eT+fÒ: Á|ü‹ C≤q|ü<ä Á|ü<sä Ù¡ ø£ ø£fi≤s¡÷|ü+ $X‚cÕ\T eT÷&ÉT s¡÷bÕ\˝À e⁄+{≤sTT.
*œ‘·s÷¡ |ü+, yê∫ø£s÷¡ |ü+. Á|ü<sä Ù¡ ø£ s¡÷|ü+. lVü≤]<ëdtu{ÑÛ Ÿ n‘·´+‘· ÁX¯<>Δä ± M{Ï |ü]s¡øDå£
u≤<Û´ä ‘· ìs¡«Væ≤düTHÔ êïs¡T.
eTq+ eTq‘Ó\T>∑TÁbÕ+‘·+˝À j·Tø£>å ±Hê\T>± m]–q$ ≈£L∫|üP&ç, y˚T\≥÷ºsT¡ ,

‘·+C≤ePs¡T j·Tø£>å ±Hê\T. M{Ïø=ø£ XÊgø£≥TºqT eTq+ ms¡T>∑T<äTeTT. ø£qï&É j·Tø£>å ±Hê\T
rπsy˚sT¡ . Á|ü<ëÛ q+>± Ç$ C≤q|ü<ä s¡÷bÕ\T.
Ä dü+düú>∑T]+∫, #ê˝≤ $X‚cÕ\T ‘Ó*XÊsTT. lVü≤]<ëdtuÛÑ{Ÿ e÷ø√dü+, l
•esê+ø£s+¡ ‘Y _._.dæ. Á|ükÕs¡+ ø√dü+ s¡÷bı+~+∫q ªn_ÛeTqT´μ j·Tø£>å ±q+ M&çj÷Ó
#·÷|æ+#ês¡T. <ëìì 16 ø¬ yÓTsê\T ñ|üj÷Ó –+∫ rXÊs¡ì #ÓbÕŒs¡T. n<äT“¤‘+· >± ñ+~.
nq+‘·s¡+ l ôwsYôV≤{° Hêj·Tø£‘·«+˝À ãj·T\T<˚] düTÁ|üdæ<äΔ lø£ècÕí\j·T+,
nø£ÿ&É kÕj·T+ø±\+»]π> ã+>±s¡Ts¡<√∏ ‘·‡e+ #·÷XÊ+. l ùwsYôV≤{° nø£ÿ&É ô|C≤es¡TeTsƒ+¡ ˝À
e÷ø£+<ä]øÏ uÛÀ»Hê\T @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. ø±e&ÜìøÏ lôwsYôV≤{° eTTdæy¢ Té . Äj·Tq≈£L&Ü
|ü≥Tº|+ü #Ó <Û]ä +∫, ô|q’ |ü≥Tºø+£ &ÉTyê ø£|ü ≈£îì e÷ n+<ä]˝À ˇø£s¬ ’ nø£ÿ&É >∑&bç Õs¡T.
19e ‘˚B eT÷&Ée s√Eq eT+>∑Tfi¯Ss¡T˝À e÷ work shop ˝À ÁøÏøÏÿ]dæq
O|üHê´kÕ\‘√ >∑&∫ç +~. Ábıô|dò sü Y áô|Hé, ]f…sÆ ¶Y ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº Y sêeT#·+Á<äsêe⁄, lìyêdü,
A.R.U (Bangaluru) Research Officer sêeT#·+Á<äT, Á|üdü+–+#ês¡T. ø±s¡´Áø£e÷\
s¡÷|üø\£ Œq #·sÃ¡ \T, Á|ü<ëÛ Hê+XÊ\T>± kÕ>±sTT.
20e ‘˚Bq ø£qï&É eTVü‰s¡#s· TT‘·, |ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT l •esê+ø£s+¡ ‘Y, Á|ü‘´˚ ø£ n‹~Û>±
e∫Ã Á|üdü+–+#ês¡T. Need of Environmental Protection in Devoloping Coun-
tries" nH˚~ Á|üd+ ü >∑ $wüjT· +.
nsTT<äe s√Eq ` n+fÒ 21e ‘˚Bq u…+>∑fiS¯ s¡T Äø±X¯yêDÏ&s¬’Ó ø£sº T¡ leT‹
CÀ´‘ê‡ï ø±eT‘Y, eT+>∑Tfi¯Ss¡T Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+ Ç+õ˙s¡T l ø£èwükí Õ«$T Á|üd+ü >±\T
#˚XÊs¡T. Äs√E kÕj·T+ø±˝+ Ä≥$&ÉT|ü⁄. nø£ÿ&É #˚]q 15 eT+~MT ;#YøÏ yÓfi≤¢+.
ÄVü‰<¢ øä s£ +¡ >± #ê˝≤ùd|ü⁄ >∑&bç Õ+. <äøDåÏ ≤~sêÅcÕº\ $$<Ûä uÛ≤wü\ yêfi¢̄+ ˇø£#√≥ ø£*j·T&É+
e÷ ùdwº qü ¢ $+‘·\T, $&É÷s¶ ê\T e÷{≤¢&TÉ ≈£îì qe⁄«ø√e&É+ ˇø£ düs<¡ ë eTT#·Ã≥.
22e ‘êØ≈£î workshop ∫e]s√E. ñ<äjT· +|üP≥ ø±*ø£{Ÿ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+
&Ós¬’ ø£sº T¡ l >∑DXÒ H¯ é Á|üd+ü –+#ês¡T. Äø±X¯yêDÏ &Ós¬’ ø£sº T¡ »qs¡˝Ÿ l neTè‘·sêe⁄ wæ+&˚ eTT–+|ü⁄
ñ|üHê´dü+‘√ workshop ø±s¡´Áø£eT+ eTT–dæ+~. ` ô|<ë›jT· q e#êÃs¡ì, eT+>∑Tfi¯Ss¡T
düMT|ü+˝À ø=\÷¢sT¡ ˝À eT÷ø±+_ø± Ä\j·÷ìøÏ j·÷Á‘· @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. l wæ+&˚, lìyêdü,
eT+>∑Tfi¯Ss¡T ùdwº qü T &Ós¬’ ø£sº T¡ , l ùwsY ùV≤{° Á|üuèÑÛ ‘·T\T ø±s¡˝¢ À nø£ÿ&çøÏ yÓfi≤¢sT¡ . Hê≈£î
XÊéTdüT+<äsøY Ï 23e ‘˚B eT+>∑Tfi¯Ss¡T yÓTsTTHé˝À {Ïø¬ ÿ≥T¢ dæsú |¡ &ü ç ñHêïsTT. XÊéTdüT+<äsY
` ª|ü<ä+&ç, eTqeT÷ ø=\÷¢s¡T b˛<ë+μμ nì ñ‘ê‡Vü≤|ü&É&É+‘√ y˚T+ Ç<ä›s¡+ ãdüT‡˝À
ø=\÷¢s¡T ãj·T\T<˚sê+. <ë]˝À #ê˝≤<ä÷s¡+ n&É$. y˚T+ nø£ÿ&É≈£î yÓ[¢ eT÷ø±+_ø±
Ä\j·T+˝À n&ÉT>∑T ô|fÒdº ]ü øÏ <ë<ë|ü⁄>± sêÁ‹ 7.30 <ë{Ï+~. n|ü&˚ e÷ ô|<ä\› +‘ê
Á|ü‘˚´ø£ <äs¡ÙHêìøÏ dæ<äΔyÓTÆ yÓ&ÉT‘·THêïs¡T. y˚T+ ≈£L&Ü A.I.R e´≈£îÔ\T>± Ä ãè+<ä+˝À
#˚]b˛j·÷+. l lìyêdü eTeTà*ï #ê˝≤ Ä<äs+¡ >± |ü\ø£]+∫ ‘·eT‘√ #˚sT¡ Ã≈£îHêïs¡T.
eT÷ø±+_ø£ Ä\j·T+ #ê˝≤ ô|<ä~› . #ê˝≤ yÓu’ eÑÛ +>± ñ+~. mø£ÿ&Óøÿ£ &É qT+#√

e∫Ãq uÛ≈Ñ î£ \Ô ‘√ ì+&ÉT>± e⁄+~. l ôwsYôV≤{° ≈£L&Ü eTeTà*ï |ü\ø£]+∫ m˝≤ e#êÃ?s¡ì
n&ç>±s¡T. yÓ+≥H˚ XÊýéTdüT+<äsY Ä neø±X¯+ <=s¡ø£ |ü⁄#·TÃø=ì ` ªª‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+˝À
MT ø±s¡¢˝À U≤∞e⁄+fÒ eTeTà*ï<ä›]ï |ü≥Tº≈£îbı+&çμμ ` nì ø√sê&ÉT. Äj·Tq yÓ+≥H˚
e÷{Ïe«˝Ò<äT.
Ä sêÁ‹ >¬ düTVº ≤ü Ödt˝À n‹<ÛTä \+<ä]ø° Ä\j·T <Ûsä à¡ ø£sÔ¡ Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ s¡dÁü <äyê´\T,
uÛÀ»Hê\T @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Ä <Ûsä à¡ ø£sÔ¡ ø£sêï≥ø£˝À Á|üd<æ Δä #·+<äq+ #Óøÿ£ \ yê´bÕ]. m+.õ.
sêeT#·+Á<äH≈é î£ düìïVæ≤‘·T&ÉT. ùdïVü≤o*. >¬ düTVº ≤ü Ödt˝À ô|<ä\› +‘ê ø±\πø|å +ü ˝À ñ+&É>±,
Äj·Tq eTs√>∑~˝À e÷ Ç<ä›]<ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã≈£Ls¡TÃì ø£ãTs¡T¢ yÓTT<ä\Tô|{≤ºs¡T. Ä\j·T+
>∑T]+∫, ‘·q yê´bÕs¡+ >∑T]+∫ Ç‘·s¡ nH˚ø£ $wüj·÷\ >∑T]+∫, ø£ãTs¡T¢ q&ç#êsTT.
e÷≥\eT<Û´ä ˝À Äj·TqHêï&ÉT ªªÄ\j·T+ ô|<ä<› >˚ ±ì e÷s¡TeT÷\ ø±e&É+‘√, »q+ m≈£îÿe>±
e#˚Ãyês¡T ø±s¡T. ˇø£kÕ] m+.õ. sêeT#·+Á<äHé >±]ì rdü≈£îe#êÃqT. n|üŒ{ÏqT+∫
eT÷ø±+_ø± Ä\j·÷ìøÏ eTVü≤s¡X› e¯ ∫Ã+~μ nì.
uÛÀ»Hê\j·÷´ø£ e÷ ô|<äy› êfi¯+¢ ‘ê eT+>∑Tfi¯Ss¡TøÏ ãj·T\T<˚sês¡T. l ôwsY ôV≤{°
eT]∫b˛≈£î+&Ü e÷ <ä>sZ∑ ø¡ Ï e∫Ã ªªø±s¡˝¢ À ø±∞ ñ+&É<Tä . Çs¡ø&£ +É u≤>∑T+&É<Tä . Çø£ÿ&É eTq
D.G. ø√dü+ Á|üXd ¯ yÔü TÓ qÆ >∑~ @sêŒ≥T#˚XÊ+. Ä >∑~˝À sêÁ‹øÏ MTs¡T+&ç Ábı<äTf› Ò ãdüT‡øÏ
e#˚Ãj·T+&ç. MTs¡T s¬ \’ T f…eÆ TT ˝À|ü˝Ò ø£∫Ã‘·+>± e#˚ÃkÕÔsT¡ μμ ` nì #Ó|Œæ D.G. n|ü&˚
ø±∞ #˚dqæ >∑~˝À eTeTà*ï Á|üyX˚ ô¯ |{Ïº yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. ` eT÷ø±+_ø±<äsÙ¡ q+ n<äT“¤‘+· >±
‘·\T#·T≈£î+≥÷ Ä sêÁ‹øÏ $ÁX¯$T+#ês.
‘Ó\‘Ó\yês¡T‘·÷+&É>±H˚ ‘=*ãdüT‡ n+<äT≈£îì ` dü]>±Z s¬ \’ T f…eÆ TTøÏ eT+>∑Tfi¯Ss¡T
CÒ] eT<Ûë´Vü≤ï+ 12.40øÏ eTÁ<ëdüTøÏ yÓTsTT˝Ÿ mπøÿXÊ+.
25e ‘˚BøÏ $»j·Tyê&É #˚s¡&Éy˚T$T{Ï, yÓ+≥H˚ 26e ‘˚B sêÁ‹ ãj·T\T<˚]
sê»eT+Á&ç yÓfie¢¯ \dæ e∫Ã+~. 27, 28, 29 ‘˚B\˝À nø£ÿ&É ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+˝À
ªe#·q ø£$‘ê dü<dä Tü ‡μ˝À bÕ˝§ZHêïqT. ‘=*s√EH˚ #˚≈L£ ] sêe÷sêe⁄, øπ ‘·T $X¯«Hê<∏s¬ä &ç,¶
¬ø.¬ø. s¡+>∑Hê<∏ë#ês¡T´\T, õ.$. düTÁãVü≤àD´+, eTT~>=+&É Ms¡uÛÑÁ<äj·T´, ø√yÓ\
dü+|ü‘T· ÿe÷sê#ês¡´, ø±‘ê´j·T˙ $<äàùV≤, ø¬ . •yê¬s&ç,¶ k˛eTdüT+<äs,Y Vü≤]|ü⁄s¡Tc˛‘·eÔ Tsêe⁄,
Á|üuèÑÛ ‘·T\+ ø£*XÊ+. n|ü&Éøÿ£ &É &ûH>é ± ñqï l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+ @sêŒ{Ï~.
28e ‘˚B Hê{Ï dü<dä Tü ‡\T #ê˝≤ #·Ts¡T≈£î>± »]>±sTT. |üÁ‘ê\ düeTs¡ŒD
#·sÃ¡ \T. H˚qT ÄHê{Ï s¬ +&Ée dü<dä Tü ‡˝À nqTuÛ÷Ñ ‹yê<ä+ >∑T]+∫ |üÁ‘·+ #·~yêqT. Ä
kÕj·T+ø±\+ j·TTeø£e⁄\‘√, \ãΔÁ|ü‹wüß\˜ ‘√ n|ü⁄s¡÷|üyTÓ qÆ ø£$ düyT˚ àfi¯q+ »]–+~. Ä
sêÁ‹ #˚≈L£ ] sêe÷sêe⁄, eT] Ç<äs› T¡ eTT>∑TsZ +¡ $TÁ‘·T\T $+≥÷+&É>± l sêeTÁãVü≤à+
‘êqT Áyêdæq j·TXÀ<Ûsä ¡ |ü<ë´\T $ì|æ+#ês¡T. eT+∫ }Vü≤, eT+∫ |ü<ë´\T. 29e ‘˚B
eT÷&Ées√E. #·sÃ¡ \T u≤>± y˚&øÓ ±ÿsTT. l ÄsY.$.mdt düT+<äs+¡ , ø±‘ê´j·T˙ $<äàùV≤,
n|ò‡ü sY, eTT~>=+&É Ms¡uÁÑÛ <äjT· ´, õ.$. düTÁãVü≤àD´+ Á|ü<ëÛ qeø£\Ô T.

düe÷y˚XÊ\T eTT–dæb˛j·÷ø£ ` H˚qT, k˛eTdüT+<äs,Y ø=‘·|Ô *ü ¢ dü‘´· leTHêïsêj·TD,
e÷ Ä|üÔ $TÁ‘·T&ÉT l bı~* d”‘êsêeTXÊÅdÔæ Ç+{À¢ #ê˝≤ùd|ü⁄ kÕVæ≤‘·´ dü+uÛ≤wüD\‘√H˚
>∑&çbÕ+.
28e ‘˚B sêÁ‹ qqTï }ù|dæq #·*»«s¡+ 29e ‘˚B eT<Ûë´Vü‰ïìøÏ düsT¡ ≈› î£ +~.
30e ‘˚B ñ<äjT· + $»j·Tyê&É≈î£ H˚qT yÓfie¢¯ \dæq s¬ \’ T <ë{Ïb˛sTT+~. ˇø£
{≤ø°‡ |ü≥Tº≈î£ ì eT<Ûë´Vü≤ï+ 1.00 >∑+≥øÏ Ç+{ÏøÏ #˚sT¡ ≈£îHêïqT. eT∞¢ n+‘·{Ï ns¡eú +‘·yTÓ qÆ
ø£$‘·« dü<dä Tü ‡\T H˚qT #·÷&É˝<Ò Tä .
‘·e÷cÕ @eT+fÒ— @\÷s¡T˝À Vü‰dü´ø£<+ä ã+ Ä&ç, 1990 »qe] ˇø£≥e ‘˚BøÏ
Ç\T¢ #˚]q H˚qT, ` 1990, &çôd+ãs¡T HÓ\ ∫es¡ Hê\T>∑T s√E\T sê»eT+Á&ç dü<dä Tü ‡˝À¢
bÕ˝§Zì, 30e ‘˚BøÏ Ç\T¢ #˚sêqT. Ä <äXÊ_›˝À (1980 ` ª90) H˚qT |ü+&É>\∑ øÏ, |üu≤“\ø°
≈£L&Ü Ç+{Ï |ü≥Tºq ñ+&É≈î£ +&Ü <˚XÊq|ü&ç ‹s¡T>∑T‘·÷+&˚yê&çì. m+‘√ y˚>+∑ >± ø±\+
>∑&ç∫b˛j˚T~!
1991 ` ø=‘·Ô <äXÊ_› ÁbÕs¡+uÛ+Ñ . »qe] HÓ\˝À 17e ‘˚Bq ` nyÓT]ø± n<Û´ä ≈£îå &ÉT
C≤]®ãTwt` uÛ≤s¡‘· ø±\e÷q+ Á|üø±s¡+ sêÁ‹ 2.30øÏ Çsêø˘˝Àì u≤>±›<é q>∑s¡+ MT<ä
j·TT<ä+Δ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. >∑˝ŸŒ˝¤ Àì Allied Fources $e÷q|ü⁄ <ë&ÉT\T ÁbÕs¡+_Û+#êsTT.
Çsêø˘ Á|üuTÑÛ ‘·«+ s¡kÕj·Tìø£ Äj·TT<Ûë\T ‘·j÷· s¡T #˚k˛Ô+<äì nqTe÷q+ ø±s¡DeT≥. B.B.C.
qT+∫ ãTwt Á|üd+ü –+#ê&ÉT. (á Äs√|üD ì»+ø±<äì ‘·sT¡ yê‘· ø±\+˝À yês¡\Ô T e#êÃsTT).
nyÓT]ø± <äTs¡TdüT‘·Hêìï |ü\T<˚XÊ\T K+&ç+#êsTT.
HÓ\ ∫es¡ 29e ‘˚Bq ` Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°˝À H˚qT Áyêdæq
` lsêeT eT÷]Ô >±s¡T ìs¡«Væ≤+∫q ` ªªyÓT≥T¢μμ nH˚ düè»Hê‘·àø£ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ (s¡÷|üø±ìøÏ)
~«rj·T ãVüQeT‹ Á|üø{£ +Ï #ês¡T. (1990 dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT). ìC≤ìøÏ Ä ãVüQeT‹
rdüTø√e&ÜìøÏ &Ûç©¢ yÓfi¯¢e\dæq<˚. ø±ì ` Á|üuÛÑT‘·«|ü⁄ bı<äT|ü⁄ \ø£å´+ ø±s¡D+>± ˇø£ÿ
ìsê«Vü≤≈£î&ÉT yÓ&‘ç ˚ #ê\ì, &Û©ç ¢ yês¡T rsêàì+#ês¡T. Ä dü+e‘·‡s¡+ qT+∫ &Û©ç ø¢ Ï Team
members yÓfi& ¢̄ +É s¡<s›ä TT+~. nsTT‘˚ Hê≥ø£+, dü+^‘· s¡÷|üø£ $uÛ≤>±˝À¢ e÷Á‘·+ s¡#s· TT‘·
≈£L&Ü yÓfie¢̄ #·TÃ. Ç~ düè»Hê‘·àø£ ø±s¡´Áø£eT $uÛ≤>∑+ >∑qTø£, H˚qT yÓfie¢̄ \dæq nedüs+¡
˝Òø£b˛sTT+~.
ˇø£ ˝…ø£ÿ>± #ÓbÕŒ\+fÒ 1981 ` 1990 eT<Ûä´ ø±\+˝À πs&çjÓ÷ b˛{°\≈£î
yÓTT‘·+Ô 17 s¡#q· \T #˚XÊqT. 4 Á|ü<eä∏ T, s¬ +&ÉT ~«rj·T ãVüQeT‘·T\T— nsTT<äT jÓ÷>∑´‘ê
|üÁ‘ê\T e#êÃsTT. s¬ +&ÉT Hê≥ø±\T, s¬ +&ÉT dü+^‘· s¡÷|üø±\T, ˇø£ &Ü≈£îýÓT+≥Ø j˚T
ãVüQeT‘·T\÷ dü+bÕ~+#·˝<Ò Tä .
Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿs¡|⁄ü b˛{°\qT 1974˝À ‘=*kÕ] ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
n<˚ j˚T&ÉT l l>√bÕ˝Ÿ s¡÷bı+~+∫q ª$Áø±+‘·–]•Ks¡+μ (me¬sdüT)º nH˚ &Ü≈£îýÓT+≥ØøÏ
$»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ Á|ü<eä∏ T ãVüQeT‹ e∫Ã+~.

ªyÓT≥T¢μ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ ãVüQeT‹ e∫Ãq dü+<äs“¡ +¤ >± |òÁæ ãe] 17 ñ<äjT· +
$»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+qT+∫ |ü⁄q' Á|ükÕs¡+ #˚XÊs¡T.
e÷]Ã 19e ‘˚Bq $»j·Tyê&É πø+Á<ä+ Ä|ò”düT˝ÀH˚ l ø£s¡TDl »+<Ûë´\
bÕ|üjT· ´XÊÅd>Ôæ ±s¡T eTTKń‹~Û>± düuÑÛ ìs¡«Væ≤+∫ ` 1984 Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsê\˝À
jÓ÷>∑´‘ê|üÁ‘ê\T dü+bÕ~+∫q μeTVü‰dü÷|Ô +ü μ, ªá Nø£{nÏ e‘·\μ ø±s¡´Áø£e÷\≈£î— 1990
Hê{Ï ªyÓT≥T¢μ düè»Hê‘·àø£ s¡÷|üø±ìøÏ— |üÁ‘ê\qT n+<äCXÒ Ês¡T. düuÑÛ n+<ä+>± »]–+~.Ä
ø±s¡´Áø£e÷\T eT÷&É÷ Hê s¡#q· ˝Ò.
Ç˝≤ ñ+&É>± ` H˚qT dü+uÛ≤wüD\T, bÕ≥\T Áyêdæq ªkÕ<Ûqä μ f…©|ò˝æ ŸàøÏ 1990
dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT sêhÁ|üuTÑÛ ‘·«|ü⁄ q+~|ü⁄s¡kÕÿs¡+ e∫Ã+~. (ìsêà‘·≈î£ .)
y˚T HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ n+‘·ø±\+ H˚qT ìs¡«Væ≤düTqÔ ï ‘Ó\T>∑T Á|üd+ü >∑ XÊKqT ø=‘·>Ô ±
e∫Ãq ø±s¡´Áø£e÷~Ûø±]DÏøÏ øπ {≤sTT+∫, Ä|òd” Tü yês¡T Hê≈£î uÛ≤s¡+ ‘·–+Z #ês¡T.
y˚T HÓ\ ∫e]yês¡+˝À <ës¡TDyÓTqÆ yês¡.Ô 21e ‘˚B sêÁ‹ 10 >∑+≥\ düeTj·T+˝À
‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝Àì l ô|s¡+ãT<ä÷s¡T˝À ˇø£ mìïø£\ düuÛÑ˝À Á|üdü+–dü÷Ô+&É>± n|üŒ{Ï
ø±+Á¬>düTHêj·T≈£î&ÉT l sêJyé>±+BÛì ‘·$Tfi¯ñÁ>∑yê<äT\T f…Æ+u≤+ãT (e÷qeu≤+ãT)‘√
Vü≤‘·´#˚XÊs¡≥. <˚X+¯ ˇø£ÿkÕ] ñ*øÏÿ|ü&+ç ~.`
&Û©ç ¢ Væ≤+Bj·T÷ì{Ÿ yê] ø√dü+, >√<ëeØ rs¡+yÓ+ã&ç |üs´¡ {Ï+∫ H˚qT, e÷
ãè+<ä+ #˚dTü ≈£îe∫Ãq ]ø±]¶+>∑T˝À¢, rdüT≈£îe∫Ãq düe÷#ês¡+˝À, #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿy˚ yê]ø√dü+
yê&É>*∑ >±+. $T–*q #ê˝≤ düe÷#ês¡+ Ä<Ûës¡+>± ˇø£>+∑ ≥ eé~Û ì&ç$øÏ ª>∑\>∑˝≤
>√<ë]μ nH˚ &Ü≈£î´ ` Á&Üe÷ ‘Ó\T>∑T˝À Á|ü‘´˚ ø£+>± s¡÷bı+~+#ê+. <ëìì Ä>∑dTü º HÓ\˝À
18e ‘˚BHê&ÉT $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡+ #˚XÊ+.
Ä dü+e‘·‡s¡+ Ä>∑dTü º HÓ\` n+fÒ : >√<ëe] |ü⁄wüÿsê\T »s¡T>∑T‘·Tqï e÷dü+.
á kÕ] e÷ πs&çjÓ÷ πø+Á<ä+ ‘·s¡|òü⁄q >√<ëe]øÏ<ä›]ì ø=eP«s¡T˝À e÷ ]ø±]¶+>¥
|ò&” +ç >¥ eédüqú T @sêŒ≥T #˚dTü ≈£îHêï+. n+<äTe\¢ Ä ÁbÕ+‘ê˝À¢ |ü>{∑ |Ï Pü ≥ |üs´¡ {Ï+∫
Ç+≥s¡÷«´\T, düe÷#ês¡+ ùdø£]+∫ e∫Ã, f…*bò˛Hé ˝…’q¢<ë«sê, y˚TeTT ]ø±s¡T¶ #˚dæq
düe÷#êsêìï $»j·Tyê&É øπ +Á<ëìøÏ @ s√Eø±s√E |ü+|æ+#˚yêfi¯+¢ .
n˝≤π> 21, 22, 23 ‘˚B˝À¢ sê»eT+Á&ç, ø=eP«s¡T, |ü{dºÏ +ü , #·T{Ïeº ∫Ã H˚qT,
bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ e÷ &É÷´{° |üP]Ô #˚dTü ≈£îì ` ‘·sy¡ ê‘·, j·T÷ì{Ÿ˝À |üì #˚jT· &ÜìøÏ
e∫Ãq Ä|òd” sü ø¢¡ Ï |üìn|üŒ–+∫ ` Çfi¢̄≈î£ #˚sê+.
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT #˚dqæ ô|<ä|› qü T\T s¬ +&ÉT: Á|üC≤X¯øÔÏ ~q|üÁ‹ø£ ø√dü+ ªªÄ<ÛTä ìø£
yÓ‘’ ê[≈£î\Tμμ ù|s¡ yê´kÕ\TÁyêj·T&É+. s¬ +&Ée~ : ª∫Á‘ê+– y˚T&Éμ nH˚ qe\ Áyêj·T&É+.
qe\ ì&ç$ 220 ù|J\T e∫Ã+~ ` n|üŒ{À¢ Ä qe\ kÕ«‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À n#·TÃø±e\dæ+~.
ø±s¡D≤+‘·sê\e\¢ ø±˝Ò<äT ` Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ yês¡|üÁ‹ø£˝Àq÷ n#·TÃ ø±˝Ò<äT. eT<Ûä´‘·s¡>∑‹
≈£î≥T+u≤\˝À ÅdÔ” |ü⁄s¡Twüß\ eT<Û´ä Äy˚XÊ\ ø±s¡D+>±q÷, $~Ûe+#·q ø±s¡D+>±q÷ @s¡Œ&çq
|òTü ≥q\ e\¢ m<äTs¡jT˚ ´ nXÊ+‹, ndæsú ‘¡ ,· ∫es¡≈î£ ˇø£<Xä ˝¯ À »]π> Re-adjustments
sT÷ qe\≈£î Ç‹eè‘·+Ô . á qe\|ü≥¢ Hêø=ø£ Á|ü‘´˚ ø£ Çwü+º ñ+~. nsTTHê 1995 `
1999 eT<Û´ä ø±\+˝À H˚qT Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ m&ç≥sY>± ñqï ø±\+˝À ≈£L&Ü Ä
|üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]+#·˝<Ò Tä . ∫es¡≈î£ ªyês¡μÔ ~q|üÁ‹ø£˝À ` H˚qT eT∞¢ qe\+‘ê e÷s¡TŒ\‘√
‹s¡>∑ ÁyêXÊø£ ` Ä |üÁ‹ø£ m&ç≥s¡T, Hê$TÁ‘·T\T, ≥+ø£XÊ\ nXÀø˘ >±s¡T 2001˝ÀH√
2002˝ÀH√ nqT≈£î+{≤qT ªø£Då øÏ +£ μ nH˚ ù|s¡T‘√ Á|ü#T· ]+#ês¡T. n~ H˚qT Áyêdæq eT÷&Ée
qe\. Ä ‘·sy¡ ê‘· eT] qe˝≤ s¡#q· CÀ*øÏ b˛˝Ò<Tä .
(ªª‘·÷s¡TŒq yê*q dü÷s¡T´&ÉTμμ, ªªñbÕdüqμμ ` nH˚$ $T–*q s¬ +&ÉT)
Hê J$‘· + ˝À C≤qø° u ≤\‘√
$yêVü≤+ e÷ dü«uÛ≤yê\ ø±s¡D+>± nH˚ø£
ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\≈£î ˝ÀHÓ’+~. $&çb˛e\dæq
|ü ] dæ ú ‘ · T ˝… < ä T ¬ s ’ H ê, $&ç b ˛˝Ò < ä T . 1991
&çôd+ãs¡T 18 Hê{ÏøÏ 25 dü+e‘·‡sê\ ªs¡»‘·μ
ø±\+ >∑&ç|æy˚XÊ+. Äy˚XÊ\÷, ÄÁ>∑Vü‰\÷
#·\¢ã&Ü¶sTT.
Á|ü | ü + #· #· ] Á‘· ˝ ÀH˚ mes¡ ÷ $»j·Tyê&É˝À ≈£î≥T+ã+ (1991)
}Væ≤+#·ì |òTü ≥q : k˛$j·T{Ÿ j·T÷ìj·THé,
nyÓT]ø£Hé kÕÁe÷»ýê<ëìøÏ m<äTs=&ç¶ ì\ã&çq <˚X+¯ , Á|üÁ|ü<eä∏ T kÕeTýê<ä eédüqú T
kÕú|+æ ∫q <˚X+¯ . 1991 &çôd+ãs¡T 25e ‘˚Bq n+‘·]+∫+~. Ä <˚Xn¯ <Û´ä ≈£îå &ÉT $TôV≤’ ˝Ÿ
>√s¡“#˚yé ‘·q|ü<$ä øÏ sêJHêe÷ #˚XÊ&ÉT. "Common welth of Indipendent States" >±
Hê{ÏqT+∫ eéVü‰s¡+ yÓTT<ä˝+’… ~ ` n˝≤>∑ ` Ä dü+e‘·‡s¡+ eTT–dæb˛sTT+~.
Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±s¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+ yÓd’ t ` #ÛêHé‡\sY>±
O+&É>± ` sêh+ 70 @fi¯ó¢ <ë{Ïq Á|üeTTK kÕVæ≤‘·ý˚‘˝Ô· ‘√ Ç+≥sYeP´\T ]ø±s¡T¶ #˚dæ
M&çjÓ÷fÒ|ü⁄˝À¢ uÛÑÁ<ä|üs¡#·&É+ nH˚ |ü<∏äø£+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. á |üs¡+|üs¡˝À u≤˝≤+Á‘·|ü⁄
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±]ì Ç+≥sYeP´ #ÓjT· é\dæ+~>± 1992 |òÁæ ãe]˝À qqTï ø√sês¡T. l
»j·TBÛsY ‹s¡TeT\sêe⁄ Ä M&çjÓ÷ $uÛ≤>∑+ &Ó’¬sø£ºs¡T>± ‘·eT wü÷{Ï+>¥ düs¡+C≤e÷‘√
$»j·Tyê&É e#êÃs¡T. l s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±] Ç+{Ï <ä>sZ∑ ¡ $düèÔ ‘·+>±H˚ Ç+≥sYeP´ #˚XÊqT.
Äj·Tq ìwüÿs¡¸>± #ê˝≤ $X‚cÕ\T #ÓbÕŒs¡T. n+<äT˝À ªªø£èwüXí ÊÅdÔæ >±] Á|üu≤Û e+ MT MT<ä
m+‘·?μμ ` nì H˚qT n&ç–q Á|üXï¯ øÏ Äj·Tq dü÷{Ï>± ªªXÊÅd>Ôæ ±] <ä>sZ∑ ¡ qT+∫ H˚qT
rdüT≈£îqï <ëìø£+f…, Äj·Tq Hê ì+∫ rdüT≈£îqï<˚ m≈£îÿeμμ nH˚ ns¡+ú e#˚Ã Á|üø≥£ q #˚XÊs¡T.
á Á|üø≥£ q ì»eTì H˚qT |üP]Ô>± qeTTà‘êqT. Ç+<äT≈£î kÕø£´å + ªªø£èwüí s¡»ìμμ ù|s¡T‘√
e∫Ãq s¡#q· \T, ªø°så k¡ Õ>∑s¡ eT<Ûqä +μ j·Tø£>å ±q+, ª$Á|üHêsêj·TDμ j·Tø£>å ±qeT÷, nì Hê≈£î
düŒwü+º >±‘Ó\TdüT. n˝≤>∑ì ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]ì ‘·≈î£ ÿe #˚jT· &É+ s¡»ì>±] ñ<˚X› +¯ ø±<äì ≈£L&Ü
Hê≈£î ‘Ó\TdüT. s¡»ì>±] |ü<ãä +<Ûë\T, bÕ≥≈£Lsπ Ã $<Ûëq+, ª$X¯«MDμ dü+^‘· s¡÷|üø±\
|ü⁄düøÔ +£ #·~$‘˚ u≤>± >∑T]Ô+#·>\∑ +.

|òÁæ ãe] HÓ\˝ÀH˚ u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡T ªq$«‘˚qe«+&çμ ù|]≥ Vü‰dü´ø£<+ä ã+ M&çj÷Ó
‘·j÷· s¡T #˚jT· <ä\∫ $»j·Tyê&É˝À Hê≥ø£s+¡ >∑ $TÁ‘·T*ï rdüT≈£îs¡eTàì Hê≈£î ø£ãTs¡T #˚XÊs¡T.
e÷ Ä]ºdTü ‡º nk˛dæjT˚ wüH˝é À ‘·s#¡ T· >± y˚w<ü ëÛ s¡D #˚ùd $TÁ‘·T*ï rdüT≈£îì ôV≤’ <äsêu≤<äT
yÓfi≤¢qT. Ä HÓ\ 27e ‘˚B qT+∫ e÷]Ã 4e ‘˚B es¡≈î£ #·ø#£ ø· £ wüO{Ï+>¥ »]–+~. ` á
dü+<äs“¡ +¤ >±H˚ m.$. düTÁãVü≤àD´+ nH˚ $TÁ‘·TDÏí ≈£L&Ü rdüT≈£îyÓfi≤¢qT. M]˝À bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄,
ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé, $qïø√≥ $»j·Tsê+, ¬s+≥∫+‘·\ sêeT#·+Á<äsêe⁄, eT˝≤¢~ dü÷]u≤ãT,
e÷&ÉT>∑T\ sêeTø£èwüí, »j·TyêDÏ, H˚qT ñHêï+. wüO{Ï+>¥ »]–q Á|ü<˚XÊ\T, ã+C≤sê
Væ≤˝Ÿ‡˝À u≤|ü⁄>±] Ä|òd” Tü , u≤|ü⁄>±] n\T¢&ç ‘·eTTà&ç\T¢, ls¡eTD u≤e>±]\T¢, yÓT<äøõ˘ ˝≤¢
qs¡kÕ|üPsY ‘√≥\T. (n$ Hê>±s¡Tq® dæyTÓ +{Ÿø+£ ô|˙ #Ûs’Ó à¡ Hé ø£èwü+í sêE>±]$). q≥T\T C…ìï,
‘·˝≤¢esa»\ düT+<äs+¡ nø£ÿ&˚ Hê≈£î |ü]#·jT· +.
sêE>±] qs¡kÕ|üPsY ‘√≥\ø=ø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· e⁄+~. 200 mø£sê\ $d”sÔ +í¡ ˝À |ü+≥\T,
|ò˝ü ≤\T @ s¡kÕj·Tìø£|⁄ü ms¡Te⁄\T, |ü⁄s¡T>∑T eT+<äT\T yê&É≈î£ +&Ü |ü+&çd÷ü +Ô {≤s¡T. n~
sêE>±] Á|ü‹»„.
Ä wüO{Ï+>∑T\ ø±\+˝À u≤|ü⁄>±]øÏ m.$. düTÁãVü≤àD´+ q≥q, Vü‰dü´ Á|üeè‹Ô
#ê˝≤ q#êÃsTT. n‘·ì ø±+_H˚wüHé‘√ #ê˝≤H˚ Items n|ü&ÉT #˚XÊs¡T. n+‘·{Ï‘√
dü]ô|≥º≈î£ +&Ü Ä ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À ‘êeTT <äsÙ¡ ø£‘«· +eVæ≤+∫q ªlHê<∏øä $£ μ kÕs¡«uÛÖeTT&ÉT—
ª$Tdüsº Y ô|fi≤¢+μ, dæìe÷\˝À es¡d>ü ± eT+∫ y˚cÕ*#êÃs¡T. ‘ê$T~es¡˝À rdæq ªã+>±s¡T
|æ∫ø£μ dæìe÷ Remake #˚dqæ |ü&ÉT ≈£L&Ü Á|üeTTK y˚w+ü Ç#êÃs¡T. ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À
n‘·qT Vü‰dü´q≥T&Ó,’ m.$.mdt. >± dæsú |¡ &ü Ü¶&T¡É . n|ü&ÉT ‘·j÷· s¡T #˚dqæ ªq$«‘˚ qe«+&çμ
M&çj÷Ó Vü‰dü´ø£<+ä ã+, ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À @Á|æ˝Ÿ ` y˚T HÓ\˝À¢ nì >∑Ts¡TÔ ` ôV≤’ <äsêu≤<é
<ä÷s¡<sä Ù¡ Hé qT+∫ Hê\T>∑T uÛ≤>±\T>± Á|ükÕs¡ eTj·÷´sTT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡\‘√ ø£*dæ eT] s¬ +&ÉT dü+<äsê“¤\˝À |üì#˚XÊqT.
ˇø£{Ï : l mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄ rdæq ªlHê<∏ä ø£$kÕs¡«uÛÖeTT&ÉTμμ dæìe÷øÏ dü+ã+~Û+∫
ø=+‘· |ü]XÀ<Ûqä , ø=+‘· |ü]o\q. s¬ +&ÉT : ª$Tdüsº Y ô|fi≤¢+μμ dæìe÷øÏ dü+ã+~Û+∫ ø=+‘·
ø£<∏ë#·s¡Ã.
Çø£ ` Hê kı+‘· kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑+˝À #Ó|ü ø√<ä–q~: Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ~q|üÁ‹ø£
Ä~yês¡+ kÕVæ≤‘ê´qTã+<Û+ä ˝À, ªdü+#·\qyéTμ yê´dü |üs+¡ |üs¡ Áyêj·T&É+. Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑T
kÕVæ≤‘·´+˝À Á|üeTTKø£e⁄\T, e#·qs¡#·sTT‘·\T, $$<Ûä dü+<äsê“¤\˝À #˚dæq $yê<ëdüŒ<ä
yê´K´\qT rdüT≈£îì` yê{Ï W∫‘ê´HÍ∫‘ê´\ >∑T]+∫ #·]Ã+#·&+É Ä yê´kÕ\ \ø£´å +.
Ç~˝≤ ñ+&É > ±` e÷ nu≤“sTT yÓ ÷ Vü ≤ qø£ è wü í ôV’ ≤ <ä s êu≤<ä T π ø +ÁBj· T
$X¯«$<ë´\j·T+˝À Ç+^¢wßü kÕs¡d«ü ‘·+ Á|ü<ëÛ q $wüjT· +>± m+.@. &çÁ^ #˚jT· &ÜìøÏ E˝…’
19e ‘˚Bq #˚sê&ÉT. <˚X+¯ yÓTT‘·+Ô MT<ä 13 øπ +Á<ë\˝À »]|æq Á|üyX˚ ¯ |üØø£˝å À n‘·ìøÏ 14e
sê´+≈£î e∫Ã+~.

ªlHê<∏ä ø£$kÕs¡«uÛÖeTT&ÉTμ wüO{Ï+>¥ dü+<äs“¡ +¤ >± u≤|ü⁄>±s¡T qqTï Hê#ês¡+˝À
dü÷&º j ç ÷Ó øÏ rdüT≈£îyÓ[fl, y˚w+ü ‘√ e⁄qï l mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄øÏ |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. Äj·Tq
ø±ùd|ü⁄ e÷{≤¢&ç ªø£$ ø±[<ëdüTμ dæìe÷ ‹j·÷´\ì e⁄+<äì #ÓbÕŒs¡T. Äj·Tq |ü<‘Δä T· \T, Ä
dü÷&º j ç ÷Ó Hê≈£î ∫Á‘·+>± nì|æ+#êsTT ` n|üŒ{Ïø±j·Tq Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ XÊdüqdüu˝ÑÛ À Á|ü‹|üøå£
Hêj·T≈£î&ÉT>± ñHêïs¡T. \ø°àå bÕs¡«‹‘√ Äj·TqøÏ+ø± $yêVü≤+ ø±˝Ò<Tä . ÄyÓT kÕVæ≤‘·´|ü]C≤„q+
MT<ä Äj·Tq #ê˝≤ qeTàø£+>± e÷{≤¢&Üs¡T.
Ä dü+e‘·‡s¡+ eTs=ø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· @eT+fÒ : ˇø£|Œü {Ï ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ bÕØº »qs¡˝Ÿ
ôdÁø£≥Ø, ø=+‘·ø±\+ øπ +Á<ä düe÷#ês¡Á|ükÕs¡XÊK eT+Á‹, ‘·sy¡ ê‘· bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À ø±+Á¬>düT
düuTÑÛ ´&ÉT nsTTq l |üs«¡ ‘·Hì˚ ñù|+Á<ä>±]‘√ ùdïVü≤+. Äj·Tq ‘·q Ä‘·àø£<ä∏ Áyêj·T<ä\∫ `
s¡#q· |ü]o\q, Á|ü#T· s¡D $wüj÷· ˝À¢ qqTï düV‰ü j·T≈£î&ç>± ñ+&ÉeTì ø√sês¡T. Hê≈£î ‘√&ÉT>±
Äj·Tq ‘·q ø£\ø£‘êÔñ<√´>∑|⁄ü s√E\Hê{Ï $TÁ‘·T\T l eTTø±ÿeT\ yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±]ì
≈£L&Ü »‘·ø*£ bÕs¡T. á s¡#H· ê yê´dü+>∑+ ` (Äj·Tq Áyêj·T&É+, y˚TeTT #·÷&É&+É ) `
Á|üÁøÏjT· ø=ìï HÓ\\bÕ≥T »]–+~. Hê dü\Vü‰\T, dües¡D\T, o]¸ø\£ T H˚qT #ÓbÕŒqT. Ä
|ü⁄düøÔ +£ ª>∑‘+· ` dü«>∑‘+· μ ù|]≥ n#·ÃsTT+~. ‘·qT |üì#˚dqæ ø±\+˝À ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ bÕØº
|üìrs¡T, øπ +Á<ä sêh sê»ø°j÷· \ dü+ã+<Ûë\T, bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ˝À ‘êqT ìs¡«Væ≤+∫q bÕÁ‘·, Ä
|ü⁄düøÔ +£ ˝À ns¡eT]ø£\T ˝Ò≈î£ +&Ü yÓ\&¢ +ç #ês¡T. Ä~˝À ‘·q u≤\´+, ñ<äé÷\T, Ä+Á<Ûä
j·T÷ìe]Ù{°˝À #·<äTe⁄, Äπ>ïj·T ¬s’˝Ò«˝À ñ<√´>∑+, ø£\ø£‘êÔ˝À, &Ûç©¢˝À kÕ+düÿè‹ø£
ø±s¡´Áø£e÷\˝À ‘·q bÕÁ‘·, $X¯<+ä >± $e]+#ês¡T.
1992 Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£ |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ ø£\>∑ ø£èwü,í yÓ÷Vü≤Hé ª‘·\T|ü⁄μ nH˚
dü+^‘· s¡÷|üø+£ dæ<+Δä #˚dTü HÔ êï&ÉT. H˚qT s¡#s· TT‘·>±. ` n˝≤π> lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ˇø£
ôdH’ ‡é |òøæ Hå£ é Hê≥ø£+ #˚<ë›eTH˚ ñ<˚X› +¯ ˝À ñHêïs¡T. á Hê≥ø±ìø=ø£ H˚|<ü ´·äÛ + ñ+~. ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·
Äø±X¯yêDÏ dü÷º&çjÓ÷˝À ª‘·\T|ü⁄μ dü+^‘· s¡÷|üø£ãè+<ä+

lj·TT‘·T\T sêeT+, ø£\>∑ø£èwüíyÓ÷Vü≤Hé, C≤qø°u≤\, leT‹ XÊs¡<ëlìyêdüHé

l ø¬ . dü<ë•esêe⁄ ªe÷qe bòÕ´ø£sº μY ªj·T+Á‘êbòÕ´ø£sº μY , ªÄ‘êà bòÕ´ø£sº μY nH˚ eT÷&ÉT ø£<\ä∏ T
Áyêdæ ñHêïs¡T. e÷qe bòÕ´ø£ºsY ø£<∏ä #·~$ ` ªÇ~ eT+∫ πs&çjÓ÷Hê≥ø£+ ne⁄‘·T+~μ
nqT≈£îHêïqT. dü]>±Z n<˚ düeTj·T+˝À ø±øÏHê&É˝Àe⁄qï lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ≈£L&Ü n<˚ø<£ ä∏
#·~$ Hê˝≤π> nqT≈£îì ` $»j·Tyê&É sê>±H˚ Á|ükÕÔ$+#ês¡T. yÓ+≥H˚ ªeTVü‰$X¯«μ nH˚
ù|s¡T‘√ Hê≥ø°ø]£ +#êqT. dü<ë•esêe⁄>±s¡T yÓ+≥H˚ nqTeT‹ |ü+|æ+#ês¡T.
n˝≤>∑ ` s¬ +&ÉT ø±s¡´Áø£e÷\T ‘·j÷· s¡j÷· ´sTT. ªeTVü‰$X¯«μ ]ø±]¶+>¥ qe+ãs¡T
21e ‘˚Bq yÓTT<ä\Tø±>± ` ª‘·\T|ü⁄μ dü+^‘· s¡÷|üø+£ ]ø±]¶+>¥ n<˚ HÓ\ 26e ‘˚Bq
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. eTVü‰$X¯«Hê≥ø£+ &çôd+ãs¡T 13e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+
qT+∫ Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. ª‘·\T|ü⁄μ dü+^‘· s¡÷|üø+£ ≈£L&Ü &çôd+ãs¡T 31e ‘˚B ˝À>±H˚ Á|ükÕs¡yTÓ Æ
ñ+&Ü*. ‘˚B Hê≈£î >∑Ts¡TÔ ˝Ò<Tä .
1992 &çôd+ãs¡T Äs√ ‘˚B uÛ≤s¡‘· sê»ø°j·T #·]Á‘·˝À nH˚ø£ dü+#·\Hê\øÏ,
$yê<ë\øÏ ø±s¡DyÓT+Æ ~. Ä s√Eq njÓ÷<Û´ä ˝Àì u≤Á;eTd”<Tä qT ø£sù¡ de≈£î\T ≈£L*Ãy˚dqæ ≥Tº
yês¡.Ô uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕØº Á|ü‹wü≈˜ î£ |üØøå± düeTj·T+>± e÷]q |òTü ≥q n~. <˚X+¯ ˝À
sê»ø°jT· bÕØº\ ≈£L&çø\£ rdæy‘˚ \· ` dü+s¡+uÛ+Ñ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ø±\+ n~. n≥T ø±+Á¬>düT
|æ.$. qs¡d+æ Vü‰sêe⁄>±]øÏ, Ç≥T _.C….|æ. m˝Ÿ.ø¬ . n<ë«˙ >±]øÏ |üØøå± düeTj·T+ m<äTs¬ q’
ø±\+ n~. nø£ÿ&ç‘√ ` nq>± ` Ä yês¡\Ô y˚&ç ôd>∑\ eT<Û´ä Ä dü+e‘·‡s¡+ >∑‹+∫+~.
1970 ` 1990 <äXÊ_›˝À #ê˝≤ ªªmyÓT#·÷´sYHê≥ø±\Tμμ #·÷ùd neø±XÊ\T
Hê≈£î ø£*>±sTT. Ä ø±\+˝À $»j·Tyê&É˝ÀH˚ ø±<äT— Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ n+‘·{≤ Hê≥ø±\ d”»Hé
ñ+&˚~. |ü]wü‘·TÔ\T u≤>± »]π>$. Ç+‘·≈£îeTT+<äT ≈£L&Ü sT÷ Hê≥ø£s¡+>∑+ >∑T]+∫
ø=+‘· ÁyêXÊqT. 1993 dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛeÑ Te⁄‘·÷H˚ »qe] 7, 8, 9 ‘˚B˝À¢ $»j·Tyê&É
s¬ ˝’ «Ò ÇHéd≥ºæ ÷´{Ÿ Vü‰\T˝À Hê≥ø±\ b˛{°\T »]>±sTT. n|ü&ÉT #·÷dæq Hê≥ø±\˝À ªq ÅdÔ”
JeqeTs¡Ω‹μ nH˚~ f…øïÏ ø˘ <äècÕº´ u≤>∑T+~. ªqe«+&ç— Ç~ $cÕ<ä+ ø±<äTμ nH˚ Hê≥ø£+ ø£<ä∏
#Ó|Œü &É+˝À ‘Ó*$ u≤>∑T+~. eTØeTTK´+>± n+<äT˝À HêsTTø£>± q{Ï+∫q >∑T+≥÷s¡T\øÏÎ
#ê˝≤ u≤>± #˚d+æ ~. n+<äT˝À #·÷ùd, Ä ne÷àsTTì ˇø£ sπ &çj÷Ó Hê≥ø±ìøÏ |æ*|æ+#êqT.
<Û«ä ìÁ|ü<ëÛ q Hê≥ø£+˝À yê∫ø£+˝À #·÷|üe\dæq yÓT\≈£îe\T, ìs¡«Væ≤+#·e\dæq ø£+sƒÁ¡ X¯ó‹
ÄyÓT≈£î u≤>± ‘Ó*j·Te⁄. s¡+>∑düú\ |ü<äΔ‹ yê∫ø±_Ûqj·T+ πs&çjÓ÷ Hê≥ø±ìøÏ q|üŒ<äT.
nsTTHê ÄyÓT #Ó|æŒq~H˚s¡TÃ≈£îì ‘·qy˚wü+ u≤>±H˚ #˚dæ+~>±ì, ÄyÓTqT s¡+>∑düú\+MT<ä
#·÷dæ H˚qT bı+~q ñ<˚«>∑+, sπ &çj÷Ó q{Ï>± ÄyÓT yêø˘Á|ü<sä Ù¡ q ø£*–+#·˝<Ò Tä .
n|ü&ÉT #·÷dæq yê{Ï˝À¢ eT÷&Ée Hê≥ø£+ ªes¡Ôe÷q uÛÑ÷‘·+μ |üs¡eT Hê≥T
Á|ü<äs¡Ùq. Lumpen charcters ¬s+&É÷ u≤>± #˚XÊs¡T. Hê≥ø°j·TyÓTÆq ªn‹μ $düT>∑T
ø£*–+∫+~`
1992 Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ |ü+|æq e÷ ªeTVü‰$X¯«μ ôdq’ T‡|òøæ Hå£ é
Hê≥ø±ìøÏ ~«rj·TãVüQeT‹ì |òÁæ ãe] 12e ‘˚Bq Á|üø{£ +Ï #ês¡T. |òÁæ ãe]˝ÀH˚ Hê≈£î #ê˝≤

Çwüyº TÓ qÆ eTs=ø£ n+X¯+ »]–+~. n|ü⁄s¡÷|üø$£ n»+‘ê ø£$‘ê dü+|ü⁄{Ï ªdü«|üï*|æμ 20e
‘˚Bq e÷¬sÿ≥Tº˝ÀøÏ e∫Ã+~. Ä dü+|ü⁄{Ï, Á‹|ü⁄s¡Hì˚ lìyêdt dü+ø£\Œã\+ e\¢ kÕ<Û´ä yÓT+Æ ~.
eTTÁ<äD #ê˝≤ u≤>∑T+~. n»+‘ê ø£$‘·«+ Áyêj·T&É+ yÓTT<ä\T ô|{≤ºø,£ ˇø£ dü+|ü⁄{Ï>±
yÓ\Te&É&ÜìøÏ q\uÛj ’… T˚ fi¯ó¢ |ü{ºÏ ñ+≥T+<äì Hê n+#·Hê.
Á|üd<æ Δä ø£sêï≥ø£ dü+^‘· $<ë«+düTsê\T, ãVüQeTTK Á|üC≤„XÊ*ì, H˚qT $»j·Tyê&É
Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+˝À |üì#˚dqæ ø±\+˝À Hêdü¨<√´–ì ` MT<äT $TøÏÿ*, H˚qTÁyêdæq
#ê˝≤ \*‘·^‘ê\T Á|üXd¯ +Ôü >± >±q+ #˚dæ e´øÏÔ ` >±j·Tì>± H˚qT #ê˝≤ Áù|$T+∫q e´øÏÔ
ls¡+>∑+ >√bÕ\s¡‘ï· +. sπ &çj÷Ó ˝À kÕº|tò Ä]ºdTü >º ± 1957˝À Á|üy•˚ +∫ ˇø£ ‘·sV¡ ‰ü ø±<äT—
ˇø£ Á|üÁøÏjT· ø±<äT— nH˚ø£ ø±s¡´Áø£e÷\˝À bÕ˝§Zì bÕ&çq >±j·Tì. Äø±X¯yêDÏ $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+˝À u≤\eTTs¡∞ ‘·sT¡ yê‘· ÄyÓT~ kÕºsY ùd≥º dt. 54 @fi¯¢ ej·TdüT‡˝À eTÁ<ëdüT˝À ø£#Ø˚
#˚jT· &ÜìøÏ yÓ[¢ nø£ÿ&É eTs¡D+Ï ∫+~. e÷]Ã 17e ‘˚Bq Ambulance ˝À $»j·Tyê&É
øπ +Á<ëìøÏ rdüT≈£îe#êÃs¡T. n+‘·V≤ü sƒê‘·T>Ô ± eTT–dæb˛e\dæq J$‘·+ ø±<ëyÓT~. j·Tø£>å ±Hê\T,
\*‘· ^‘ê\T, nqïeTj·T´ ø°sqÔ¡ \T, Hêsêj·TD rs¡T\ú ‘·s+¡ >±\T, q{Ï>± dü+^‘· Hê≥ø±\˝À
bÕÁ‘·<ëÛ s¡D... Ç+‘·{Ï yÓ$’ <Û´ä + n|ü⁄s¡÷|ü+ ! ` Hê≈£î #ê˝≤ u≤<Ûä ø£*–+~.
Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£ ãVüQeT‘·T\ Á|ü<ëH√‘·‡e+ yÓu’ eÑÛ +>± &Û©ç ˝¢ À »]π><äì ÁyêXÊqT
ø£<ë! ` á |ü<‹Δä ì 1992 ì+∫ e÷sêÃs¡T. øπ e\+ Á|ü<eä∏ T ãVüQeT‘·T\T bı+~q $$<Ûä
øπ ≥–Ø\ {°eTT*ï e÷Á‘·yT˚ &Û©ç ø¢ Ï ÄVü‰«ì+#·&+É |ü]$T‘·+ #˚XÊs¡T. ~«rj·T ãVüQeT‘·T\T,
jÓ÷>∑´‘ê|üÁ‘ê\T, Äø±X¯yêDÏ Á|ükÕs¡øπ +Á<ä+,|ü]~Û˝ÀH˚ »s¡bÕ\ì ìs¡sí TT+#ês¡T. Ä ø±s¡D+>±
ªeTVü‰$X¯«μ Hê≥ø£ |ü⁄s¡kÕÿsêìøÏ y˚TeTT &Û©ç ¢ yÓfie¢¯ \dæq nedüs+¡ ‘·|Œæ +~. e÷]Ã 20e
‘˚B Hê&ÉT e÷ Ä|òd” Tü ˝ÀH˚ düuÑÛ »]|æ Á|üeTTK ùV≤‘·Tyê~ l >√|üsêE \eD+ >±]ì
eTTKń‹~Û>± ÄVü‰«ì+∫, ãVüQeT‹ Á|ü<ëq+ #˚sTT+#ês¡T.
n+‘·es¡≈î£ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± |üì#˚dqæ l õ.¬ø. ≈£î\ø£]í >∑T˝ŸãsêZ
øπ +Á<ëìøÏ ã~© ø±s¡D+>± e÷]Ã 27e ‘˚Bq $&ÉT<ä˝’… yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T `
Hê≈£ î #ê]Á‘· ø £ qe\\Hêï, n+<ä T ≈£ î dü + ã+~+∫q J$‘· ø£ < ∏ ä \ Hêï,
kÕe÷õø±+XÊ\ ne>±Vü≤q ≈£î|üø]£ +#˚ Á|üeTTKT\ J$‘·#]· Á‘·\Hêï #ê˝≤ Çwü+º . Ç+^¢wßü ˝À,
‘Ó\T>∑T˝À á ‘·sV¡ ‰ü s¡#q· \T u≤>±H˚ #·~yêqT. Ç≥Te+{Ï #ê]Á‘·ø£ s¡#q· \T #˚jT· &É+˝À
øπ e\+ |òTü ≥q\T, ‘˚B\T ‘Ó*ùdÔ #ê\<äT. yê{Ï Ä<Ûës¡+>± ˝…øÿ£ ‘·|Œü ≈£î+&Ü Ä #ê]Á‘·ø£
yê‘êes¡D+, eTqTwüß\ y˚wuü ≤Û wü\T, dü+düÿè‹ düu´ÑÛ ‘·\T, dü+|òTü s¡¸D\T yê{Ï eT÷\ø±s¡D≤\T
|ü≥Tºø√>∑\>±*. eTTK´+>± Áyêùd uÛ≤wü˝À Ä<ÛäTìø£yÓTÆq, n\yêf…Æb˛sTTq |ü<äã+<Ûë\T,
edüTeÔ ⁄\ Á|ükÕÔeq sê≈£L&É<Tä .
n˝≤>∑ qqTï #ê˝≤ Äø£]¸+∫q qe\ ªyÓTT>∑˝≤sTT <äsê“sYμ. Ç+^¢wßü ˝À Á|üeTTK
u…+>±\©s¡#s· TT‘· BÛsπ +Á<äbÕ˝Ÿ Áyêdæq qe\≈£î Ç~ l yÓTTdü*ø£+{Ï dü+Jesêe⁄>±] ‘Ó\T>∑T
nqTyê<ä+. Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘·˝À sT÷ qe\ 1927˝À ‘=*kÕ] Hê\T>∑T uÛ≤>±\T>±

n#·ÃsTT+~. ‘·sy¡ ê‘· 1943˝À ˇø£kÕ], 1957˝À ˇø£kÕ] n#·ÃsTT+~. qe\ düsfi¡ Á¯ >±+~Ûø£
uÛ≤wü˝À ñ+≥T+~. Bìì e÷]Ã 29ì yÓTT<ä\Tô|{Ïº @Á|æ˝Ÿ 7e ‘˚B es¡≈î£ Bø£>å ± #·~y˚XÊqT.
Hê ñ<˚›X¯+ πs&çjÓ÷ Hê≥ø±ìπøyÓTÆHê |üìø=düTÔ+<ë? nì ` nsTT‘˚ qe\˝À ã\yÓTÆq
|òüT≥q\THêï, m≈£îÿe>± ø£<∏äq Á|ü<Ûëq+>± düTe÷s¡T q÷s¡T bÕÁ‘·\≈£î ô|’>± dü+#·]+#˚
qe\. sπ &çj÷Ó Hê≥ø£ Á|üjT· ‘·ï+ e÷qT≈£îHêïqT. Ä |òTü ≥q\T, bÕÁ‘·\T #ê˝≤ø±\+ Hê
eTqdüT‡qT yÓ+{≤&ÉT‘·÷H˚ ñHêïsTT. n+<äTe\¢ Ä qe\ >∑T]+∫ ø=+‘· Á|ükÕÔeq #˚kÕÔqT.
Ä qe\˝À yÓTT<ä{Ï s¬ +&ÉTuÛ≤>±\÷ »Vü≤+^s¡T ø=&ÉT≈£î\ eT<Û´ä yÓTT>∑˝Ÿ dæ+Vü‰düq+
ø√dü+ »]–q dü+<ä&øç <£ ä∏ #Ó|⁄ü ‘êsTT. Ç+<äT˝À q÷s¡V® ‰ü Hé Á|ü<ëÛ q bÕÁ‘·. cÕC≤&ÜKØyéT
(KTÁs¡+) ` ‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À cÕ»Vü‰HÓ,’ dæ+Vü‰düHêìøÏ yês¡d‘ü «· + Á|üø{£ +Ï #·ã&É&+É Á|ü<ëÛ q
Ç‹eè‘·Ô+.
á uÛ≤>±\˝À E˝ÒK, ãVü≤Ø#ês¡H,é >∑+>±u≤sTT, |ò‘ü |˚ Pü sYdÁæ ø°˝À C≤HékÕôV≤uŸ `
Á|ü<ëÛ q bÕÁ‘·\T. cÕC≤&Ü KTÁdü÷, cÕC≤&Ü bÕπs«wüß, cÕC≤&Ü wü]j·Ts¡T Äj·÷ |ü]dæ‘ú T· \
Á|üu≤Û yê\≈£î >∑Ts¬ q’ $cÕ<ë+‘· bÕÁ‘·\T. ` 3, 4 uÛ≤>±\T cÕ»Vü‰Hé ø=&ÉT≈£î\T <ësêdü÷C≤,
eTTsê<é\ n‹$cÕ<ä eTs¡D≤\ MT<äT>± Ws¡+>∑CãÒ T kÕs¡«uÛÖeTT&Óq’ ø£<ä∏ #Ó|⁄ü ‘êsTT. Çø£ÿ&É
s√wüHêsê, »Vü≤Hêsê, &ÉT˝≤©, >∑T\“Vü‰sY, yÓ÷‹j·÷ eTTK´bÕÁ‘·\T>± ø£ì|ækÕÔsT¡ . <ësêø=&ÉT≈£î
˝≤©®kÕôV≤ãT, >∑T\“Vü‰sY Á|æjT· T&ÉT XÊ©wüsêsTT ≈£L&Ü eTTKT´˝Ò. qe\˝À eT÷&ÉT‘·sê\
ø£<ë∏ ø£<qä∏ y˚T ñ‘·ÿ+sƒu¡ ]ÑÛ ‘·+>± ñ+≥T+~. kÕVæ≤‘·´|üs+¡ >± #·÷ùdÔ dü+Jesêe⁄>±] e#·qXË*’
$X‚w+ü >± #Ó|ü ø√‘·–q~ ø±<äT. yÓTT>∑˝Ÿ n+‘·'|ü⁄sê\T, sê»ø°j÷· \ Á≈£Ls¡‘«· +, ≈£îÁ≥\T,
m‘·TÔ ô|’ m‘·T\Ô T eTq*ï ÄX¯Ãs¡´|üsT¡ kÕÔsTT. eTTK´+>± |ò‘ü |˚ Pü sYdÁæ ø° |òTü ≥q\T.
‘Ó \ T>∑ T ˝À l ‘Ó H ˚ ï {Ï dü ÷ ] s¡ ∫ +∫q #ê]Á‘· ø £ qe\ ª#Û · + |ò æ T CŸ U ≤Hé μ ,
yÓTT>∑˝≤sTT<äsê“sY ‘·sy¡ ê‘· qqTï >±&Û+É >± Äø£]¸+∫q s¡#q· `.
@Á|æ˝Ÿ 26e ‘˚B Hê&ÉT leT‹ <äTsêZu≤Û düÿsY e÷ øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± |ü<Mä d”«ø±s¡+
#˚XÊs¡T. áyÓT ôV≤’ <äsêu≤<äT øπ +Á<ä+˝À |üì#˚dqæ ø±\+˝À >±j·Tì, sπ &çj÷Ó q{Ï nì $HêïqT.
Á|ü‘´· ø£+å >± ÄyÓT kÕeTs¡´›¡Δ +#·÷ùd ($H˚) uÛ≤>∑´+ Hê≈£î ø£\>∑˝<Ò Tä . ø±s¡D+ : ÄyÓT $»j·Tyê&É
øπ +Á<ëìøÏ e∫Ãq ø=~›ø±˝≤ìπø H˚qT ã~©ô|’ ìC≤e÷u≤<äT yÓ[b¢ ˛e\dæ e∫Ã+~. nsTT‘˚
ÄyÓTù|]≥ ˇø£ |òTü ≥q e÷Á‘·+ >∑Ts¡T+Ô &çb˛sTT+~. ˇø£kÕ] H˚qT ìC≤e÷u≤<äTì+∫ e∫Ã
$TÁ‘·T\+<ä]˙ |ü\ø£]+#·&ÜìøÏ Ä|ò”düT≈£îyÓfi≤¢qT. Äs¡T>∑Ts¡T $TÁ‘·T\‘√ ø£\dæ πø+Á<ä+
Äes¡D˝ÀH˚ ñqï ø±´+{°Høé Ï yÓfi≤¢qT. y˚TeTT ø£ãTs¡¢ dü+<ä&˝ç À ñ+&É>± ` Hê $TÁ‘·T\˝À
ˇø£]ì ÄyÓT |æ*|æ+∫+~. Ä ‘·sT¡ yê‘· Hê≈£î‘Ó*dæ+~. Hê‘√ ø±´+{ÏH≈é î£ e∫Ãq n+<ä]ø°
yÓTyÓ÷\T Ç∫Ã+<ä≥! ` n˝≤>∑ ÄyÓT, ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ ‘·q+ Á|ü<]ä Ù+#·≥+ Hê≈£î uÛ˝Ñ Ò eTT#·Ã≥
y˚d+æ ~ `
Ä dü+e‘·‡s¡+ pHé HÓ\˝À eT∞¢, Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ~q|üÁ‹ø£ yês¡+yês¡+ Á|ü#T· ]+#˚
kÕVæ≤r>∑yêø£+å ˝À Á|ü#T· s¡D ø√dü+ ªª‘Ó\T>∑T ø£e⁄\ n|üsê<Ûë\Tμμ o]¸ø‘£ √ yê´dü|sü +¡ |üs¡

Áyêj·÷\ì Ä HÓ\ 24e ‘˚Bq ‘=* yê´dü+ ÁyêXÊqT. nsTT‘˚, ~– Áyêdü÷+Ô fÒ ‘Ó*dæe∫Ã+~.
sT÷ |üì m+‘· ÁX¯y÷Ó ! mH√ï |ü⁄düøÔ ±\T #·<eä e\dæ e#˚Ã~. n\dü≥ ø£*>π ~ ` ø±ì ` mH√ï
$wüj÷· \T $düèÔ ‘·+>± #·~$ ‘Ó\TdüT≈£îH˚ neø±X¯+ @s¡Œ&ç+~.
J$‘·+˝À qqTï eT+#êìøÏ ø£{|ºÏ &ü d˚ qæ |òTü ≥q ôdô|+º ãs¡T 8e ‘˚Bq »]–+~.
ñ<äj·T+ Ä|ò”düT≈£î yÓfi¯¢uÀ‘·÷ ‘·\‹]–q≥ºì|æùdÔ &Üø£ºsY $TÁ‘·T\T düeTs¡+>±] <ä>∑Zs¡≈£î
yÓfi≤¢qT. Äj·Tq qqTï |üØø£å #˚dæ ` düTÁ|üd<æ Δä ø±]¶j÷· \õdüTº &Üø£sº Y s¡yT˚ wtu≤ãT <ä>sZ∑ ≈¡ î£
|ü+bÕs¡T. nø£ÿ&É qqTï yÓ+≥H˚ ◊.dæ.dæ.j·TT.˝ÀøÏ #˚]Ã ` ø±\T, #ÓsTT´ ≈£L&Ü ø£<\ä ìe«≈£î+&Ü
yÓ<’ ´ä + ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Äs√Eq Hê≈£î _.|æ. 210/140 ñ+<ä≥. ÄdüŒÁ‹˝À s√»+‘ê
|ü]o\q˝À nfÒôº |{Ïº sêÁ‹ 9.30øÏ ÄdüŒÁ‹ |üøÿ£ H˚ bÕ‹ø£ >∑C≤\ <ä÷s¡+˝À ñqï Á|üj÷· >∑
y˚<eä ‹ sTT+{ÏøÏ ‘·s*¡ +#ês¡T qqTï. eTsêï&ÉT ñ<äjT· + 10.30øÏ Hê≈£î _.|æ. 110/90øÏ
~–+~. eT+<äT\T, |ü<ë∏ ´\T ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. 25e ‘˚B es¡≈î£ eT+#·+ ~>∑sê<äHêïs¡T.
nø√ºãs¡T 5e ‘˚B Hê&ÉT T.M. (Tread mill) Test #˚dæ ` _.|æ. >∑T+&Ó ã\+
|üØøÏ+å ∫ ` Hyper Tension ‘·|Œü @MT ˝Ò<ìä ‘˚*Ã ` ]b˛s¡T*º #êÃs¡T. ` nø√ºãs¡T 8e ‘˚B
qT+∫ j·T<∏ëÁ|üø±s¡+ ì‘·´ø£è‘ê´\≈£î dæ<eΔä Tj·÷´qT.
qe+ãs¡T HÓ\˝À kÕVæ≤‘·´ $cÕ<ä+ : 10e ‘˚B Hê&ÉT e÷eT+∫ ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·
sê#·ø=+&É $X¯«Hê<∏ä yêÅdÔæ >±s¡T eTs¡D+Ï #ês¡T. ‘Ó\T>∑T ø£<ë∏ s¡#H· ê Á|ü|+ü #·+˝À, kÕeTýê<ä
dæ<ëΔ+‘·Á|”‹ ø±s¡D+>±, ø£fi¯ ‘·|Œü ì dü«‘·+Á‘·yTÓ qÆ dü+‘·ø+£ Äj·Tq~.
‘Ó\T>∑T Á|ükÕsê\ #·]Á‘·˝À Äø±X¯yêDÏ qe+ãs¡T 13e ‘˚Bq ˇø£ Live Á|üj÷Ó >∑+
#˚d+æ ~. ‘Ó\T>∑T ne<Ûëqø£fiì¯ ˇø£ >∑+≥eé~Û˝À Radio Bridge ø±s¡´Áø£eT+>± ` $XÊK,
ôV≤’ <äsêu≤<é, ø£&|É ,ü $»j·Tyê&É øπ +Á<ë\qT nqTdü+<Ûëq+ #˚d÷ü Ô Á|ükÕs¡+ #˚d+æ ~. Hê≈£î
Control room ˝À Duty y˚XÊs¡T. á ø±s¡´Áø£eT+˝À |ü⁄wüŒ>∑Dq+, ìwæ<ëΔø] å£ $TqVü‰ $T–*q
Ä s¡+XÊ\T. ` l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+, ø£&yç TÓ fi¢̄ es¡Á|ükÕ<é, ÄXÊyê~ Á|üø±X¯sêe⁄,
ne<ÛëqT\T. l õ.$. düTÁãVü≤àD´+, nqTdü+<Ûëqø£s.Ô¡ Á|üj÷Ó >∑+ u≤>± s¡øøÔÏ {£ +ºÏ ~. (ø£$‘·«+
e÷≥ #Ó|Œü qT). `
H˚qT Áyêdæq ª¬øs¡{≤\ |ü\¢øÏμ >∑+≥ Hê≥ø£+ Ä HÓ\ 21e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+
|ü⁄q'Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. á Hê≥ø£+ H˚qT Áyêj·T&ÜìøÏ Áù|s¡D, H˚H=ø£kÕ] eTÁ<ëdüT˝À ñ+&É>±
ˇø£ dæìe÷ ìsêà‘· "Until Forever" nH˚ nyÓT]ø£Hé qe\ Ç∫Ã ` Ä ø£<ä∏ dæìe÷≈£î |üìøÏ
edüT+Ô <˚y÷Ó #Ó|Œü eTHêï&ÉT. @ø£_–ì #·~yêqT. n≥Te+{Ï ø£<ä∏ ‘Ó\T>∑T≈£î q|üŒ<äT. |üP]Ô
nyÓT]ø£Hé düe÷»H˚|<ü ´ä∏ +˝À+∫ e∫Ãq qe\. ` ø±ì, Hê≈£î n+<äT˝À HêsTTø£ bÕÁ‘· #ê˝≤
q∫Ã+~. düTìï‘·+>± Áù|eTqT Ä•+∫ ` n+‘· ÁøÏ‘+· ‘·q eTqdüT‡≈£î ‘·–*q >±j·T+
qT+∫ ø√\Tø√yê\ì ø√s¡T≈£î+≥Tqï C≤*>=*ù| bÕÁ‘·. Ä‘êà_Ûe÷q+ >∑\ bÕÁ‘·. Teen
age ˝À ñqï kı+‘· ≈£L‘·T] Á|ües¡q Ô e\¢ nqTø£Då + eTqdüT‡ >±j·T|ü&˚ bÕÁ‘·. ÄyÓTqT
øπ +Á<ä+>± #˚dæ ‘Ó\T>∑T ≈£î≥T+u≤\ eT<Û´ä øÏ rdüT≈£îeùdÔ ÄyÓT |ü]dæ‹ú m˝≤ e⁄+≥T+~? nH˚

Ä˝À#·q qT+∫, ª¬øs¡{≤\ |ü\ø¢ μÏ Hê≥ø£+ |ü⁄{Ï+º ~. á sπ &çj÷Ó Hê≥ø£+˝À Hê≈£î #ê˝≤
Çwüyº TÓ qÆ eT+∫ q≥T\THêïs¡T. &Üø£sº Y N.V.R. kÕ+ã•esêe⁄, dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, ø√≥
X¯+ø£s¡sêe⁄, K.L. sêe⁄, Ä\bÕ{Ï \øÏÎ, eT<ë›* düTo\... Á|üuÛÑè‘·T\T. á Hê≥ø±ìøÏ
e÷≈£î Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿs¡+ sê˝Ò<Tä . eT+∫ Hê≥ø£eTì ù|s¡T e÷Á‘·+ e∫Ã+~.
&çôd+ãs¡T HÓ\ kÕ<ëd”<ë>±H˚ >∑&∫ç +~. nsTT‘˚ ` H˚qT yÓ+{≤&ç yÓ<Tä ≈£î‘·Tqï
s¬ +&ÉT $wüj÷· \T &çôd+ãs¡T˝ÀH˚ Hê≈£î ‘Ó*XÊsTT. Á|üeTTK ø£<≈ä∏ î£ &ÉT l ãT∫Ãu≤ãT 1916
pHé 14e ‘˚Bq »ìà+∫ ` 1967 ôdô|+º ãs¡T 20e ‘˚Bq eTs¡D+Ï #ês¡ì ˇø£{—Ï ø=|üŒs¡|⁄ü
dü T u≤“sêe⁄ >±s¡ T Áyêdæ q s√wü H ês¡ Hê≥ø£ + ˝À 1930\ <ä X ¯ ø £ + ˝À |ü ⁄ {Ï º q l
ô|eTàsêEπøX¯eeT÷]Ô, s√wüHês¡ y˚cÕìï n<äT“¤‘+· >± s¡øøÔÏ {£ +ºÏ #˚yês¡ì ˇø£{Ï `
1969 qT+∫ ` 1993 es¡≈£î Hê J$‘·+ $»j·Tyê&É˝À ˇø£ ñ‘·‡e+>±,
dü+<ä&>ç ± >∑&∫ç +~. Ä ‘·sT¡ yê‘·qT+∫ Hê e´øÏ>Ô ‘∑ J· $‘·+˝À ô|qTe÷s¡TŒ\T dü+uÛ$Ñ +#êsTT.
1994˝À $X‚cÕ\T Á|ükÕÔ$+#·&ÜìøÏ eTT+<äT Ä eT<Û´ä ø±\+˝À dü+uÛ$Ñ +∫q
ˇø£ eTTK´ $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. n~ Hê n|ü\T >∑T]+∫ ` 1980 ` ª94 eT<Û´ä ø±\+˝À
#ê˝≤ ‘·sT¡ #·T>± n|ü\T #˚jT· e\dæ e#˚Ã~. W{ŸV≤ü Ödt e÷]Ã &Üu≤sTT\T¢ ø£≥&º +É ˇø£
ø±s¡D+. n˝≤π> eT]ø=ìï n‘·édüs¡ Ks¡TÃ\T.H˚qT, C≤qø°u≤\ Ç<ä›s¡+ ñ<√´>∑düTú\y˚T
nsTTHê, Ç\T¢ ø£{qºÏ dü+<äs“¡ +¤ uÛ≤s¡yT˚ nsTT+~. Äj·÷ n‘·édüs¡ dü+<äsê“¤\˝À Hêô|’
n_Ûe÷q+‘√ yÓ+≥ yÓ+≥H˚ Ä<äT≈£îqï $TÁ‘·T*ï m˝≤ eT]∫b˛>∑\eTT? yês¡T : qy√<äjT·
(n≥÷¢]) sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, Hê $TÁ‘·T&ÉT e÷&ÉT>∑T\ sêeTø£èwüí <ë«sê düTã“sêE >±s¡T—
ø£&j ç ÷· \ sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT— e÷ Ä|òd” Tü ˝À |üdTü |ü⁄˝Ò{Ï ø£èwü,í sêC≤¬s&ç.¶ ` ª$»j·Tμ ìsêà‘·˝À¢
ˇø£ss¡ TTq #·Áø£bÕDÏ >±s¡T nH˚yês¡≥— ªª<Ûqä s¡TD≤ìï rs¡Ã>∑\+. <äj÷· s¡TD≤ìï rs¡Ã˝Ò+μμ `
nì. m+‘· ì»+! H˚qT n|ü˝…’‘˚ n˙ï rsêÃqT. ø±ì, Ä ø±˝≤ìï yê] kÂVü≤è<ëìï
rs¡Ã˝ÒqT ø£<ë! ø£è‘·»‘„ ‘· √ ‘·\T#·Tø√e&É+ ˇø£ÿfÒ #˚‘s· TTq~. Hê>±s¡Tq® dæyTÓ +{Ÿ‡ #Ûs’Ó à¡ Hé
ø£èwü+í sêE>±s¡T ˇø£ e÷≥ #ÓbÕŒs¡T. ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ ˝À u≤|ü⁄, s¡eTD, ls¡eTD y˚TeT+<äs+¡
@<√ bÕØºøÏ qs¡kÕ|üPsY >±¬s¶qT‡˝À ø£*j·T>± ` nHêïs¡T. "Self made man" nì
n+≥÷+{≤s¡T n~ nã<äeΔ T+&û— $$<Ûä <äX˝¯ À¢ mes√ˇø£sT¡ eTqøÏ düV‰ü j·T+#˚jT· ≈£î+&Ü
ªªÇ+‘·yêfi¢̄y÷Ó μμ ` ªªn+‘·yêfi¢̄y÷Ó μμ ø±C≤\+μμ nì ≈£L&Ü nHêïs¡T. n~ j·T<∏ës¡+Δ . Ä]Δø<£ Xä ¯
m+‘·>±e÷]Hê, eTìwæ n+‘·'ø£sD¡ n‘·&ìç yÓ÷dü–+#·≈L£ &É<Tä .
Çø£ ` 1994 dü+e‘·‡sêìøÏ eùdÔ ` »qe] s¬ +&√ yês¡+˝À Äø±X¯yêDÏ ìs¡«Væ≤+∫q
s¡+>∑düú\ ø±s¡´Áø£eT+˝À l ø√ø± dü+J$sêe⁄ Áyêdæq ªªes¡T&ÉT ø±yê*μμ Hê{Ïø£˝À ˇø£
y˚w+ü , Vü‰dü´ ø£<+ä ã+˝À ˇø£ Skit ˝À Ç+ø=ø£ y˚w+ü ø£{≤ºqT. e÷ Ä]ºd‡ºt nk˛dæjT˚ wüH˝é À
H˚qT ì‘·´q≥TDÏí ø±<äT >±ì, m&ÉH&Ó É sπ &çj÷Ó Hê≥ø±˝À¢q÷, s¡+>∑d\úü + MT<ä y˚cÕ\T ø£fºÒ
yê&çì. Ä ø±˝≤ìøÏ Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À Á|üd<æ Tä ˝Δ q’… bÂsêDÏø,£ kÕ+|òTæ ø£ Hê≥ø±\ q≥T\T #ê˝≤
eT+~ Hê≈£î düT|ü]∫‘·T\T. Hê≈£î s¡+>∑d\úü Hê≥ø£ Á|üÁøÏjT· #ê˝≤ sTTwü+º . Á|üj÷Ó >∑ $•wü‘º ‘· √
ñ+fÒ eTØ sTTwü+º . Ä Hê{Ï Hêq≥q u≤>∑T+<äì $TÁ‘·T\T yÓT#·Ã≈£îHêï, H˚qT ‘·sy¡ ê‘·
m|ü&É÷ @ Hê≥ø£+˝Àq÷ y˚w<ü ëÛ s¡D #ÓjT· ´˝Ò<Tä .
Ä dü+e‘·‡s¡+ |òÁæ ãe] 22e ‘˚Bq $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ‘√ 18 @fi¯¢ Hê
nqTu+<Ûä+ eTT–dæ ` ø±s¡´Áø£eT ìs¡«Vü≤D≤~Ûø±]>± ‘Ó\+>±D˝Àì ìC≤e÷u≤<é FM
øπ +Á<ëìøÏ ã~©ô|’ $&ÉT<ä\j·÷´qT. eTs¡Tdü{sÏ √CÒ nø£ÿ&É Ä|òd” Tü ˝À #˚]b˛j·÷qT. n|üŒ{Ïøπ
nø£ÿ&É Hê $»j·Tyê&É sπ &çj÷Ó $TÁ‘·<+ä |ü‘T· \T l q\÷¢] u≤ã÷sêe⁄, leT‹ s¡a≤˙‡,
ø¬ .$. ≈£îe÷], ñ<√´>±˝À¢ ñHêïs¡T.
Á|ükÕs¡ eédü˝ú À m|ò.t m+. ùdwº qü ¢ eédü≈ú î£ ø±+Á¬>düT Á|üuTÑÛ ‘·«+ yês¡T ø±s¡≈î£ \T.
m|ò.t m+. n+fÒ Frequency Module nì ns¡+ú . á øπ +Á<ë\qT DLR (District Local
Radio) nì ≈£L&Ü eéVü≤]+#˚yês¡T. á ùdw º qü ¢ Á|ükÕs¡Xø¯ ÔÏ |ü]$T‘·+. ìC≤e÷u≤<éøπ +Á<ä
Á|ükÕs¡Xø¯ ÔÏ 80 øÏ.MT. (Line of Sight) á øπ +Á<ë\ Á|ü<ëÛ q Á|üj÷Ó »q+ kÕúìø±+XÊ\qT
Project #˚jT· &É+. kÂø£sê´\T, nedüsê\T, Á|ü»\≈£î m+‘·e÷Á‘·+ ñHêïjÓ÷, ìs¡+‘·s+ ¡
ãj·T≥ ‹]– |ü]o*dü÷Ô, kÕe÷q´ Á|ü»\˙, u≤´+≈£î n~Ûø±s¡T*ï, Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T*ï,
|ü\ø£]dü÷Ô ]ø±]¶+>¥‡ rdüT≈£îe∫Ã Á|ükÕs¡+ #˚j÷· *. á øπ +Á<ä+˝À m≈£îÿe dü÷&º j ç ÷Ó \T
˝Òe⁄. ˇø£fÒ. ` Á|üdü+>±\T, #·s¡Ã\≈£î |üìøÏe#˚Ã dü÷º&çjÓ÷ ñ+~. Hê≥ø±\T, dü+^‘·
ø±s¡´Áø£e÷\T H˚sT¡ >± Ä&çwqü T¢ Ä<Ûës¡+>± »s¡>e∑ ⁄. kÕúìø£ W‘ê‡Væ≤ø£ q≥, >±j·T≈£î\ ãè+<ë\T,
kÕVæ≤‘·ý˚‘\Ô· Á|üd+ü >±\T, #·sÃ¡ \T ñ+≥T+{≤sTT. ˇø£ÿfÒ Transmission. (ÄHê{Ïø)Ï
$»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À s√EøÏ 24 >∑+≥\T #ê\ì y˚>+∑ ‘√ |üì#˚dqæ Hê≈£î Ä
øπ +Á<ä+˝À @MT ‘√#˚~ ø±<äT. s√E ˇø£ |ü{≤ºq >∑&#ç ~˚ ø±<äT. Hê düV‰ü j·T≈£î\T ãj·T≥
]ø±]¶+>∑T‡ #˚dTü ≈£îe#˚Ãyês¡T. |ü>\∑ ˝≤¢ U≤∞. kÕj·T+ø±\+ 5.30 ì+∫ Transmission
ÁbÕs¡+uÛ+Ñ . ` sêÁ‹ 11 >∑+≥\≈£î eTT–+|ü⁄. dü>±ìøÏ ô|>’ ± ø±s¡´Áø£e÷\T ôV≤’ <äsêu≤<äTøπ +Á<ä+
qT+∫ ]˝Ò rdüT≈£îH˚yêfi¯¢+. ‘√#·Tu≤≥T ø√dü+ Á|ü‹ yêsê+‘·+˝Àq÷ $»j·Tyê&Éø√,
ôV≤’ <äsêu≤<äTø√ yÓfiS¯ +Ô &˚yê&çì. s¡#H· ê yê´dü+>∑+ ≈£L&Ü ‘·–+Z ~. nø£ÿ&É ˇ+≥]>±ñ+≥÷
e÷ Ä|òd” Tü ø±«s¡sº T¡ ‡˝À e+&ÉT≈£î ‹+≥÷&˚+yê&çì.
e÷]Ã HÓ\ ∫e] Hê{ÏøÏ H˚qT Áyêdæq ªªdü+#·\qyéTμμ yê´kÕ\T |ü⁄düøÔ £ s¡÷|ü+˝À
eTTÁ<äD |üPs¡sÔ TT+~ ` yÓT\¢>± pHéH\Ó es¡≈î£ kÕ<ëd”<ë>± >∑&+ç ∫+~. pHé 13e ‘˚B
qT+∫ &Û©ç ˝¢ À e÷ National Training Institute ˝À Ä|òd” sü ¢¡ 33 s√E\ •ø£Då ø±s¡´Áø£eT+
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ìC≤e÷u≤<äTqT+∫ H˚qT yÓfi≤¢qT. á Bs¡È ø±s¡´Áø£eT •ø£Då qT, Äø±X¯yêDÏ˝À
d”ìj·TsYÄ|òd” sü T¡ l XÊé÷q+<ä$TÁXÊ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. sπ &çj÷Ó yês¡T, ãj·T≥ ì+∫ e∫Ãq
yês¡T, ñuÛj Ñ T· y˚fi\¯ ñ|üHê´kÕ\T ø±$+#ês¡T. e÷ n+<ä] eTø±+ bÕ‘· &Û©ç ˝¢ À ìs¡+ø±Øø±\˙
ÁbÕ+‘·+. nø£ÿ&É ø£*dæq Ç‘·s¡ øπ +Á<ë\ ‘Ó\T>∑T $TÁ‘·T\‘√ bÕ≥T Ç‘·s¡ sêÅcÕº\ qT+∫
e∫Ãq $TÁ‘·T\‘√ dü‘êÿ\πøbå Õ\T »]bÕ+. yê]˝À sê»kÕúHé _ø£˙sYì+∫ e∫Ãq l bÕsêàsY,
;Vü‰sY˝Àì dükÕsê+ì+∫ e∫Ãq ls¡a≤, u§+u≤sTT ñ+∫, Vü≤sê´Hê qT+∫ e∫Ãq Ç<äs› T¡

ÅdÔ” Ä|òd” sü T¡ ,¢ e÷‘√ u≤>± ø£*dæb˛j·÷s¡T. Hê‘√bÕ≥T ‘Ó\T>∑Tyê]˝À l düT<ÛëeT, yÓT+&ÉT
u≤ã÷sêe⁄, ø±ø£s|¡ ]ü Ô dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô ñHêïs¡T. ø±ø£s|¡ ]ü Ô eT+∫ Vü‰dü´ Á|æjT· T&ÉT.
e÷≥ø±]. düT<ÛëeT >∑+;ÛsT¡ &ÉT, u≤ã÷sêe⁄ eT<Û´ä düT&ú TÉ .
Hê &Û©ç ¢ ª•ø£Då μ E˝…’ 15e ‘˚B‘√ eTT–dæ+~. ‹]– e#êÃqqïe÷fÒ>±ì X¯Øs¡+
#ê˝≤ ∫ÛÁ<äyTÓ bÆ ˛sTT+~. ìC≤e÷u≤<éøÏ ôd\e⁄|ü+|æ+∫ $»j·Tyê&É˝ÀH˚ ñ+&çb˛j·÷qT.
Ç+{À¢ yÓ<’ ´ä + #˚dTü ≈£î+≥÷ uÛ≥Ñ Hº êsêj·TDT&ç dü+düÿè‘· Hê≥ø£+ ªªy˚D° dü+Vü‰s¡+μμ
#·~yêqT. >=|üŒ Hê≥ø£+. eTTK´+>± Ä |ü‘êø£ düìïy˚X+¯ . n<äT“¤‘y· TÓ qÆ Hê≥ø°jT· ‘·. bÂs¡Twü+,
bÕ+&ç‘´· +, Hê≥ø°jT· |òTü ≥Hê ø£\Œq Bì Á|ü‘´˚ ø£‘\· T. >±+<Ûë], <Ûèä ‘·sêÅwßü &º TÉ <äTs√´<Ûqä TDÏí
j·TT<äΔs¡+>∑+˝À ø£*j·T&É+, nX¯«‘êúeT ìÅwüÿeTD+, ∫e]˝À <äTs√´<ÛäqT&ç n_Ûe÷ì,
#êsê«ø£Áu≤Vü≤àDT&ç>± e∫Ã ;ÛeTe<Ûä, ns¡T®qã+<Ûäq+ ø£*Œ+∫ ` <Ûäs¡àsêEì, Á<Í|ü~ì
ø£\‘·ô|≥º&+É ` $•wüº ø£\Œq\T. uÛ≤s¡‘ø· <£ ˝ä∏ À qT+#˚ dü÷#·q\T Á>∑V≤æ +∫ #˚dqæ e÷s¡TŒ\T
Á|üXd¯ +Ôü >± ñHêïsTT.
ôdô|º+ãs¡T HÓ\˝À eTTsê]ø£$ ªªnqs¡È sê|òüTe+μμ Hê≥ø£+ #·~yêqT. ndü*~
≈£î~+∫q sêe÷j·TD ø±e´+˝≤>∑ ø£ì|ædTü +Ô ~. s¬ +&√n+ø£+˝À #·+Á<äes¡qí +, yÓHïÓ \ Ç‘ê´~
sêÁ‹es¡qí ˝Ò m≈£îÿe. eT÷&√n+ø£+˝À sêeDT&ç |ü⁄s√Væ≤‘·T&ÉT XÖwüÿ\T&ÉT sêe&É+˝À ∫qï
Hê≥ø°jT· ‘· `ìC≤ì ø°Hê≥ø£ ø£<qä∏ T q&ç|qæ yê&ÉT C≤+ãe+‘·T&ÉT. ` eTTsê] Á|ü<ëÛ q+>±
ÁbÂ&ÛøÉ $£ . bÕ+&ç‘´· Á|üøs£ ¸¡ n˝≤ ñ+∫‘˚, Ç~ ø±e´+ Áyêj·T<ä–qyê&ÉT Áyêdæq Hê≥ø£eTì
eTqø£seú¡ Te⁄‘·T+~. #·eT‘êÿs¡+, uÛ≤e⁄ø£‘· |ü⁄wüÿ\+>± ñqïyê&ÓH’ ê, eTTsê] Ç+<äT˝À m≈£îÿe
es¡qí ˝À\T&ç>± ø£ì|ækÕÔ&TÉ . dü+uÛ≤wüD\T düìïy˚XÊ\T >±&Û+É >± Vü≤‘·TøÔ √e⁄ `
H˚qT $»j·Tyê&É yÓ[q¢ |ü&ÉT n|ü &Éøÿ£ &É e÷ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ñqï leT‹
<äTsêZuÛ≤düÿsY Hê $TÁ‘·T\T ø=+<ä]øÏ yÓTyÓ÷\T Ç#êÃs¡ì #ÓbÕŒqT ø£<ä! Ä $<ä«<é|òüT≥q
nø√ºãs¡T 11 Hê&ÉT »]–+~. n<˚ nø√ºãs¡T 17e ‘˚Bq Hê $TÁ‘·T&ÉT Á|üVü≤sêE
bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ ìC≤e÷u≤<é ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ >± (‘êqT ndæôd+º {Ÿ &Ós¬’ ø£sº T¡ ¨<ë‘√H˚)
$&ÉT<ä˝,’… n<˚ HÓ\ 26e ‘˚Bq e∫Ã #˚sê&ÉT. n+‘·es¡≈î£ ˇ+≥]‘·q+‘√ nedü|ú &ü TÉ ‘·Tqï
Hê≈£î n‘·qT sêe&É+‘√ |ü+&É>∑ yê‘êes¡D+ @s¡Œ&ç+~. ñ<˚X› Ê\˝À, ø±s¡´ìs¡«Vü≤D <äø‘å£ ˝· À
düeTs¡T&ú TÉ . $X‚w+æ ∫ Hê≥ø£Á|æjT· T&ÉT. øÏ+∫‘Y q≥T&ÉT. ` n‘·ì‘√ ø£*dæ #˚dqæ ôV≤’ <äsêu≤<äT
Á|üj÷· D≤\T eTØ u≤>∑T+&˚$.
ìC≤e÷u≤<äT˝À H˚qT |üì#˚ùd ø±\+˝À, qe˝≤ s¡#s· TT‘· øπ X¯es¬ &ç,¶ &ç#|Y *ü ˝¢ À
&Ósà¡ {≤\õdt>º ± |üì#˚ùdyês¡T. ô|ø’ Ï eTìwæ ø£ì|æ+#·&+É , H√{Ï˝À e÷≥˝Òq≥Tº ø£ì|æ+∫Hê,
sπ &çj÷Ó ø√dü+ Ç+≥s¡÷«´ #˚ùd,Ô #ê˝≤ ø£∫Ã‘·yTÓ qÆ n_ÛÁbÕj·÷\Tqï s¡#s· TT‘· nì Hêø£syú¡ TÓ +Æ ~.
m≈£îÿe>± |ü~eT+~‘√ ø£*ùd dü«uÛ≤e+ ø±<äì|æ+∫+~. #ê˝≤ eT+∫ Ç+≥s¡÷«´ n~.
nø£ÿ&É ñ+&É>±H˚ Hê≥ø£s+¡ >±ìøÏ #Ó+~q kÕúìø£ $TÁ‘·T\T #ê¬s&º é nøö+f…+{Ÿ
lbÕ<ä ≈£îe÷s¡Xs¯ à¡ , düT<äsÙ¡ Hé, s¡eTDeT÷]Ô Á|üuèÑÛ ‘·T\T ø£*ùdyês¡T. bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ #ê˝≤

dü+<ä&ç eTìwæ. e÷]Ã 27e ‘˚B Á|ü|+ü #· Hê≥ø£~H√‘·‡e+ n‘·ìøÏ #ê˝≤ Çwü+º . mø£ÿ&É
OHêï $&Ée≈£î+&Ü q≥esêZìï #˚sy¡ d˚ æ s¡+>∑d\úü ~H√‘·‡e+ #ÓjT· é\dæ+<˚. ìC≤e÷u≤<äT˝À
≈£L&Ü Hê≥ø£$TÁ‘·T\‘√ Vü≤&Ü$&ç #˚d÷ü HÔ ˚ ñ+&˚yê&ÉT. n‘·&TÉ e#êÃø£ Ä øπ +Á<ä+˝À ø±s¡´Áø£e÷\
rs¡TqT ø=+‘· e÷s¡Ã>∑*>±&ÉT. Hê es¡≈î£ ì‘·´ø£è‘·´+>± ñ<√´>∑+ ‘√#˚~‘·|Œü ñ‘ê‡Vü≤+>±ì,
ñ‘·ÿ+sƒ>¡ ±ì ñ+&˚$ ø±e⁄. n+<äTøπ 1994 ‘·sy¡ ê‘· H˚qT Äø±X¯yêDÏ ñ<√´>∑+˝À ñqïø±\+
#ê˝≤‘·≈£îÿe.
&çôd+ãs¡T HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ sê»eT+Á&ç ‘Ó\T>∑T$X¯«$<ë´\j·T+ qqïj·T |”s+¡ƒ ˝À,
#·\+ kÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ 22, 23 ‘˚B˝À¢ ˇø£ dü<ädüT‡ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. n|ü&Éø£ÿ&É
ls¡eTDj·T´>±s¡T &ûH.é ø£$$TÁ‘·T&ÉT •U≤eTDÏ Ä dü<dä Tü ‡ ìsê«Vü≤≈£î&ç>± ÄVü‰«ìùdÔ yÓfi≤¢qT.
22e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+dü<dä Tü ‡˝À |üÁ‘·+ #·~yêqT. dü<dä Tü ‡ #ê˝≤dü+<ä&>ç ± »]–q >∑Ts¡T+Ô ~
>±ì ` bÕ˝§Zqï yêfi¯¢ $esê\T >∑Ts¡TÔ ˝Òe⁄.
nø√ºãs¡T ` &çôd+ãs¡T HÓ\\ eT<Û´ä ˝À Hê ôV≤’ <äsêu≤<äT j·÷Á‘·˝À¢ ` Hê $TÁ‘·T&ÉT,
n|üŒ{À¢ Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ ~q|üÁ‹ø£ m&ç≥s¡T l yêdüT<˚e BøÏå‘·T*ï ø£\Tdü÷Ô+&˚yê&çì. n˝≤
ˇø£kÕ] ø£*dæq|ü&ÉT ` Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü∫‘·Á‘·yês¡|Áü ‹ø£≈î£ n+‘·es¡≈î£ &ç|Pü ´{° m&ç≥sY>±
O+≥Tqï yêø±{Ï bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄>±s¡T ‘·«s¡˝À ]f…sÆ øY ±uÀ‘·THêïs¡˙, ø=‘·mÔ &ç≥s¡T ø√dü+
#·÷düTHÔ êïeT˙, e÷≥\ dü+<äs“¡ +¤ ˝À nHêïs¡T. H˚qT qe⁄«‘·÷ ªªqqTï s¡eTà+{≤sê?μμ nHêïqT.
Äj·Tq yÓ+≥H˚ : ªªMTs¡TeùdÔ n+‘·ø+£ fÒ @+ ø±yê*? Are you really serious?" nì
Á|ü•ï+#ês¡T. ªªne⁄qTμμ nH˚XÊqT. m+<äT ø£HX˚ Êq+fÒ Äø±X¯yêDÏ ñ<√´>∑+ MT<ä Hê≈£î ÄdüøÔÏ
b˛sTT+~. ìC≤e÷u≤<äT ì+∫ ã~©MT<ä @<Ó’Hê ñ‘·Ôsê~ ô|<ä› πø+Á<ë\˝À ˇø£<ëìøÏ
yÓ[b¢ ˛<ëeTì ≈£L&Ü ñ+&˚~. BøÏ‘å T· \T >±s¡T Á|ükÕÔ$+#·>±H˚ düeTà‹+#êqT. nH˚XÊqT >±ì
` ìC≤e÷u≤<äT ‹]– sê>±H˚ Ä˝À#·q˝À |ü&Ü¶qT. Çs¡y’Ó @fi¯ó>¢ ± #˚dTü qÔ ï ñ<√´>∑+, |æ+#Ûq· T
edü‹ ñqï~. Ç+ø± |ü<fi˚ ¢̄ øπ +Á<äÁ|üuTÑÛ ‘·«|ü⁄ düØ«düT. ÇH˚ïfi¯S¢ düs«¡ dü«‘·+Á‘·+>± J$+#êqT.
Åô|y’ ≥˚ T eéVü‰s¡+ m˝≤ ñ+≥T+<√! ô|>’ ± H˚qT »s¡ï*düT>º ±>∑&|ç æ bÕ‹πøfi¯s¢ TT ñ+≥T+~.
n|üŒ{ÏøÏ |üÁ‹ø±s¡+>∑+˝À u≤>±H˚ e÷s¡TŒ\T edüTHÔ êïsTT `
&çôd+ãs¡T 30e ‘˚BHê&ÉT BøÏ‘å T· \T>±s¡T yêfi¢̄ N|ò»t qs¡˝Ÿ y˚TH˚»s¡Tì (CGM)
|ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. #ê˝≤ $wüj÷· \T e÷{≤¢&TÉ ≈£îHêï+ ` n|üŒ{Ïø° H˚qT ìs¡j í ÷· ìøÏ sê˝Ò<Tä
>±ì, $TÁ‘·T&ÉT, e÷ ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄øÏ #ÓbÕŒqT.
ªªqT$«ø£ÿ&É ñHêïe⁄ø£<ë nì H˚ ˙ePs¡T sêe&ÜìøÏ ˇ|ü≈£îHêïqT. qTe⁄« yÓ[b¢ ˛‘ê
q+{≤y˚$T{Ï?μμ nì s¡TdüsT¡ dü˝≤&Ü&ÉT. Hê\T>∑T s√E\ ‘·sy¡ ê‘·#\· ã¢ &ç ªªn+‘·<ëø± eùdÔ
#·÷<ë›+˝Ò. dü«#·Ã+¤ <ä |ü<Mä $s¡eTD ø±ø£b˛‘˚, &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ e<ä˝§<äT.› Rules and Regu-
lations C≤Á>∑‘> Ô· ± #·÷düTø√yê*μμ nHêï&ÉT. ` n‘·qT Ä|òd” Tü n&çàìÅùdwº Hü ˝é À düeTs¡T&ú TÉ .
Hê≈£î ‘·|üŒ≈£î+&Ü ˝≤uÛÑ+#˚≈£LπsÃ e´øÏÔ ` ªªdüπs ` »]–q|ü&ÉT #·÷<ë›+˝Òμμ nì H˚q÷
}s¡T≈£îHêïqT. Ç+ø√ düeTdü´≈£L&Ü ñ+~. $»j·Tyê&É˝À kı+‘· Ç\T¢. C≤qø° u≤\ O<√´>∑+...

Ä $wüj÷· \T ≈£L&Ü #·÷düTø√yê*. ôV≤’ <äsêu≤<äT yÓ&‘ç ˚ ø=ìï ˝≤uÛ≤\THêïsTT. e÷ ne÷àsTT
øÏsD¡ àsTT ñ<√´>±eø±XÊ\T, e÷ nu≤“sTT yÓ÷Vü≤qø£èwüí j·T÷ìe]Ù{° #·<Tä e⁄... uÛ$Ñ wü´‘·TÔ
u≤>∑T+&Ée#·TÃ.
düeTj·T+ #·÷düT≈£îì C≤qø°u≤\‘√ ≈£L&Ü #·]Ã+#·e\dæ ñ+≥T+~ ` á Ä˝À#·q\
eT<Ûä´ ì‘·´+ n˝≤yêf…Æq ]ø±]¶+>∑T\ eT<Ûä ´, ìC≤e÷u≤<äT˝À ñqï ø=~› eT+~
Hê≥ø£$TÁ‘·T\eT<Û´ä , 1994 dü+e‘·‡s¡+ eTT–dæb˛sTT+~. dü+e‘·‡s¡+ e÷s¡T‘·÷H˚, yêdüT<˚e
BøÏå‘·T\T >±s¡T »qe] 23e ‘˚Bq bò˛Hé #˚XÊs¡T. eTÁ<ëdüT yÓfi¢̄e\dæ ñ+≥T+<äì `.
nqT≈£îqï≥Tº>±H˚ |òÁæ ãe] 25e ‘˚Bq ãj·T\T<˚] ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ eTÁ<ëdüT yÓfi≤¢qT.
$TÁ‘·T\T l s¡eTD>±]+{À¢ eTø±+ #˚XÊqT.
Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ dü+düú G.M. (Personnel) A.C. yÓ+ø£≥ ø£èwüj í T· ´>±s¡T e∫Ã qqTï Ä
dü+düú M.D. eTH√CŸ≈î£ e÷sY kı+‘ê*j·÷ Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . düe÷y˚X+¯ u≤>± »]–+~.
ªªm|ü&ÉT e∫Ã #˚s>¡ \∑ s¡T?μμ nì l eTH√CŸ n&ç>±s¡T. H˚qT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´–ì ø£qTø£
|ü]dæ‘ú T· \T #·øÿ£ ~<äT≈› î£ ì kÕ<Û´ä yÓTqÆ +‘· ‘·«s¡˝À #˚s‘¡ êqì #ÓbÕŒqT. |òÁæ ãe] 26 Hê J$‘·+˝À
ˇø£ ô|<ä› e÷s¡TŒ≈£î ‘Ós¡rdæq s√E. 20 @fi¯¢ Äø±X¯yêDÏ nqTã+<Ûä+ $|ü≈£îì, eT∞¢
HêøÏwyºü TÓ qÆ »s¡ï*»+ eè‹Ô˝ÀøÏ Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£ m&ç≥sY>± s¡+>∑Á|üyX˚ +¯ #˚jT· <ä\∫q
s√E.
yÓ+≥H˚ C≤qø°u≤\øÏ bò˛Hé #˚dæ #ÓbÕŒqT. u≤|ü⁄, s¡eTD #ê˝≤ dü+‘√wæ+#ês¡T.
ªªMT ‘√&ÜŒ≥T Hê≈£î ø±yêμμ\ì ø√sêqT ` ªª‘·|Œü ≈£î+&Ü ñ+≥T+μμ<äì e÷{Ï#êÃs¡T. 27e
‘˚Bq ls¡eTD H˚qT Äs¡TÁ<ä >±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢+. Äj·Tq ≈£L&Ü Hê ìs¡j í ÷· ìøÏ dü+‘√wæ+#ês¡T.
eTTfi¯|¢ Pü &ç>±s¡T ≈£L&Ü e÷‘√ yê[¢+{ÏøÏ e#êÃs¡T.
n|ü&ÉT Hêø=ø£ dü+>∑‹ >∑Ts¡T≈Ô î£ e∫Ã+~. ˇø£|ü &ÉT l õ.¬ø. ≈£î\ø£]í $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >± ñqï ø±\+˝À, e÷≈£î n+‘·s‘Z¡ +· >± dü<_ä ÁÛ bÕj·÷\T #Ó&Ü¶sTT. ø±s¡D+
Hê≈£î ‘Ó*j·T<äT. Ä dü+<äs“¡ +¤ ˝À ˇø£kÕ] ` ªª$Tdüsº Y X¯sà¡ , eTq+ q\uÛj ’… T˚ fi¯ó¢ ej·TdüT‡
<ë{Ïqyêfi¯+¢ . &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ e~*yÓfi¢‚ neø±X¯+ ˝Ò<Tä . ‘·\e+∫ q&ÉT#·Tø√ø£ ‘·|Œü <äTμμ nì
qqTï ñ&çø+Ï #ês¡T. n|ü&ÉT H˚qT Hê CÒãT˝À+∫ ô|qTï rdæ ` ªªdüs,Y Ç~ ñqï+‘·ø±\+
H˚qT mø£ÿ&çøÏ yÓfis¢¯ TTHê ã‘·ø>£ \∑ qTμμ nHêïqT ` n+‘·{‘Ï √ Ä dü+uÛ≤wüD eTT–dæ+~. `
nqï≥Tº>±H˚ dü«#·Ã+¤ <ä+>± ãj·T≥≈£î sêuÀ‘·THêïqT ø£<ë! ` nqT≈£îHêïqT.
HêsT÷ ñ<√´>∑+ e÷s¡TŒ≈£î ø±s¡≈î£ &ÉT Hê $TÁ‘·T&ÉT l yêdüT<˚e BøÏ‘å T· \T. n‘·&TÉ
>∑{>ºÏ ± ø£\>∑CdÒ Tü ≈£îì ñ+&Éøb£ ˛‘˚ H˚qT e#˚ÃyêDÏí ø±qT. øπ e\+ Hê\Tπ>fi¢̄ ˇ|üŒ+<ä+ MT<ä,
Äø±X¯yêDÏ˝À ªªø£&TÉ |ü⁄˝À #·\¢ ø£<\ä ìμμ øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ ñ<√´>∑+ e<äT\T≈£îì, sêe&ÜìøÏ
dæ<|Δä &ü Ü¶qT. l BøÏ‘å T· \T Hê≈£î $»j·Tyê&É s√E\qT+∫ $TÁ‘·T&ÉT. n‘·&TÉ Ä+Á<ÛÁä |üu˝ÑÛ À
O+fÒ H˚qT Ä+Á<ÛäCÀ´‹yês¡|üÁ‹ø£˝À ñ+&˚yê&çì. ø£$ n»+‘ê ≈£L&Ü Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ˝ÀH˚
O+&˚yês¡T. Äj·Tìï Hê≈£î |ü]#·jT· + #˚dqæ yê&ÉT l BøÏ‘å T· ˝Ò. $»j·Tyê&É s√E˝À¢ n‘·&øç Ï

dæìe÷ V”≤s√ ø±yê\ì ñ+&˚~. n+<ä+>±, Hêp>±Z ñ+{≤&ÉT ≈£L&Ü. dü«uÛ≤e+ #˚‘≈· L£ &Ü
dü+^‘·+, kÕVæ≤‘·´+ |ü≥¢ $X‚cÕ<äsD¡ >∑\yê&ÉT. n»+‘ê>±s¡+fÒ m\¢\T˝Òì >ös¡e+. l
BøÏ‘å T· \T @ ø±s¡D+ #˚‘H· √ dæìe÷V”≤s√ ø±˝Ò<Tä >±˙, ø±\Áø£e÷q ‘·q düeTs¡‘Δ · ìs¡÷|æ+#·T≈£îì
Ä+Á<ÛÁä |üu≈ÑÛ î£ m&ç≥sY nj·÷´&ÉT. ìwüÿs¡¸>± dü+bÕ<äøj ° ÷· \T ÁyêdüT+Ô &˚yê&ÉT. ^‘·s#¡ s· TT‘·
y˚≥÷] düT+<äss¡ êeTeT÷]Ô>±s¡Hêï n$T‘·>ös¡e+. eT+∫ #·<Tä e]. e÷]Ã Hê\T>√‘˚Bq
Äj·Tq Hê≈£î ìC≤e÷u≤<é bò˛Hé #˚dæ Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ Mø°¢ m&ç≥s¡T>± Hê ìj·÷eTø£|Áü ‘ê\T
e#êÃj·Tì, e∫Ã rdüTø√eTì #ÓbÕŒ&ÉT.
ìC≤e÷u≤<é ùdwº Hü é &Ós¬’ ø£sº T¡ , Hê $TÁ‘·T&ÉT bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ Hê VRS Applica-
tion rdüT≈£îì &Ós ¬’ ø£sπº {ŸøÏ dæbÕò s¡T‡ #˚d÷ü Ô &Û©ç ø¢ Ï |ü+bÕ&ÉT. |ü+ù|eTT+<äT s¡÷\‡˙ï ≈£îå Dí+>±
#·~$, Hê≈£î ô|q¸Hé ø£∫Ã‘·+>±edüT+Ô <äì ìsêΔsD¡ #˚dTü ≈£îHêïπø dæbÕò s¡T‡ #˚XÊ&ÉT `
H˚qT ñ<√´>∑+ qT+∫ ôd\e⁄ rdüT≈£îì 1995 @Á|æ˝ŸH\Ó ˝À $»j·Tyê&É yÓ[b¢ ˛j·÷qT
` <ä]$T˝≤ H˚qT m&ç≥s¡T>± $»j·Tyê&É Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt Ä|òd” Tü ˝ÀH˚
|ü<Mä u≤<Û´ä ‘·\T rdüT≈£îHêïqT. ‘·sT¡ yê‘·H˚ ôV≤’ <äsêu≤<äT e#êÃqT. Ä|òd” Tü y˚TH˚»sY eTDÏjT· Hé
>±s¡T qqTï Editorial Staff øÏ, Administrative Staff ˝À eTTKT´\øÏ |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T.
#ê˝≤ø±\+ ‘·sê«‘· eT∞¢ |üÁ‹ø£yê‘êes¡D+. s√≥Ø$TwüHé #·|ü fi¯ó,¢ Á|æ+{Ï+>¥
Ç+≈£î yêdüq\T. s¡#s· TT‘· $TÁ‘·T\ n_Ûq+<äq\T. |ü\ø£]+‘·\T. |üÁ‹ø± ñ<√´>∑+ Hê≈£î
ø=‘·Ô ø±<äT >±ì ` |ü⁄qs¡ïe+... Hê Staff ˝À l |òDü VÏ ‰ü s¡+ e\¢u≤Û #ês¡´ NÛ|tò düuŸm&ç≥sY.
˙s¡C≤#·Áø£e]Ô, düT<ÛëeTDÏ düuŸ m&ç≥s¡T.¢ X‚w–ü ]sêe⁄, Ç+Á<ëDÏ Á|üP|òt Ø&ÉsT¡ .¢ X‚«‘·, eTs=ø£‘q· T
(ù|s¡T eT]#êqT) Ä]ºdTü \º T ` Ä+Á<ÛCä À´‹ Hê{ÏøÏ ` Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ Hê{ÏøÏ ªª˝ÒW{Ï+>¥μμ y˚sT¡ |ü<‹Δä .
Çø£ÿ&É Ä|òôt d{Ÿ Á|æ+{Ï+>¥.
edü÷ÔH˚ ˝ÒW{Ÿ˝À, |üÁ‹ø£o]¸ø£\˝À, u§eTà\rs¡T˝À e÷s¡TŒ\T #˚XÊqT. yê{ÏøÏ
dü+ã+~Û+∫ ø=ìï Á|üø≥£ q\T ≈£L&Ü dæ<+Δä #˚XÊqT. `
H˚qT Çø£ÿ&=ø£$wüjT· + düŒwü+º #ÓjT· é\dæ ñ+~. l yêø±{Ï bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄>±s¡T,
ø£∫Ã‘·+>± |ü<Mä $s¡eTD‘√ yÓ[b¢ ˛‘ês¡ì ‘Ó\TdüT≈£îH˚ H˚qT e#êÃqT. nsTTHê Äj·Tq≈£î
nø±s¡D+>± Hê MT<ä ÄÁ>∑Vü≤+ ø£*–+~.H˚qT πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑+ e<äT\T≈£îekÕÔ
qqTø√˝Ò<≥ä . ‘·qH˚ Ä|òd” Tü yêfi¯ó¢ ø=qkÕ–kÕÔsì¡ Ä•+#ês¡≥ ` n~ »s¡>˝∑ <Ò Tä . Ä ‘·sy¡ ê‘·
s¬ +&ÉT, eT÷&ÉT kÕs¡T¢ y˚sT¡ y˚sT¡ düu˝ÑÛ À¢ ø£*dæHê, H˚qT |ü\ø£]+∫Hê ` eTTuÛ≤e+>± O+&˚yês¡T.
n~ n˝≤ñ+&É>± ` H˚qT ÄX¯Ãs¡´b˛sTT, ìsêÈ+‘·|&ü qç $X‚w+ü : H˚qT sêe&É+ U≤j·TeTì
Äj·Tq≈£î ‘Ó*XÊø£ ` ªªC≤Á>∑‘.Ô· e#˚Ãyê&ÉT. Á‘ê>∑TuÀ‘·T. e´_Û#ê]μμ nì nø£ÿ&É ñ<√´–qT\‘√
nHêïs¡≥. Äj·Tq e÷qdæø£ dæ‹ú øÏ C≤*|ü&&É +É ‘·|Œü H˚HM˚ T #ÓjT· ´˝Òøb£ ˛j·÷qT.
y˚T 19e ‘˚Bq Hê≈£î ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ø£*dæq e÷ Äø±X¯yêDÏ &ç|Pü ´{° &Ós¬’ ø£sº »Y qs¡˝Ÿ
(ôd≈£L´]{°) l $.|æ. sêe⁄>±s¡T Hê V/R Proposal ì &Ó’¬sø£ºπs{Ÿ ÄyÓ÷~+∫+<äì
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. Hê eTqdüT‡ dæ$Ô T‘·|&ü +ç ~.

ôV≤’ <äsêu≤<äT e#êÃø£ H˚qT bÕ˝§Zqï yÓTT<ä{Ï kÕVæ≤‘·´düuÑÛ nã÷“] sêeTø£ècÕísêe⁄>±]
X¯‘»· j·T+‹ ÁbÕs¡+uÛdÑ uü .ÑÛ y˚T ` 20. lj·TT‘·T\T s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±s¡T, Hêsêj·TD¬s&ç¶
>±s¡T, #˚≈L£ ] sêe÷sêe⁄>±s¡T, yêdæs¬ &ç¶ d”‘ê<˚$, Á|üuèÑÛ ‘·T\T bÕ˝§Zqï Ä düu˝ÑÛ À nã÷“]
es¡<ä sêCÒX«¯ s¡sêe⁄ ªkÕ$T<Ûì˚ μ ø£$‘ê dü+|ü⁄{Ï >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#êqT. es¡<ä sêCÒX«¯ s¡sêe⁄
>=|üŒ #·eT‘êÿ]. Vü‰dü´Á|æjT· T&ÉT. ø=+f… ø√D+–, Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+˝À #Û+· <ädTü ‡\‘√
#ê˝≤ eT+∫Á|üj÷Ó >±\T #˚XÊs¡T. á dü+|ü⁄{Ï m|ü&√ sêe\dæ+~. n+<äTe\¢ Äj·Tq
Á|üj÷Ó >±\T Äs¡TÁ<ë<äT\ Á|üj÷Ó >±\≈£î yÓqø£ã&çb˛j·÷j·Tì Hê uÛ≤eq.
pHé HÓ\ 7e ‘˚B Date line ‘√ $&ÉT<ä˝…’q Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ dü∫Á‘·yês¡|üÁ‹ø£ô|’
m&ç≥s¡T>± Ä~Ûø±]ø£+>± Hêù|s¡T Á|ü#T· ]+#·&+É ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~ ` n<˚s√E yÓ÷Vü≤qø£èwüí
News time Ç+^¢wßü |üÁ‹ø£˝À ñ<√´>∑+˝À #˚sê&ÉT. (‘·q m+.m+. &çÁ^ rdüT≈£îì).
Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ~q|üÁ‹ø£˝À l BøÏ‘å T· *øÏ düV‰ü j·T dü+bÕ<ä≈î£ \T>± ñqï l ø£\÷¢]
uÛ≤düÿs¡+ n+‘·≈î£ ÁøÏ‘y· T˚ Hê≈£î |ü]∫‘·T&ÉT. l ≥+ø£XÊ\ nXÀø˘ n|ü&˚ |ü]#·jT· + nj·÷´s¡T.
H˚qø£ÿ&É |üì#˚dqæ |ü&˚ ø±<äT— $s¡$T+#·Tø=ì ãj·T≥≈£î e#êÃø£ ≈£L&Ü #ê˝≤ Äràj·TT\T>±
$T–*q ùdïVæ≤‘·T\T yês¡T. Ä+Á<ÛCä À´‹ ~q|üÁ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± ˇø£|ü &ÉT Á|ü#T· ]+∫q
ªªn\Hê{Ï Hê≥ø±\Tμμ yê´kÕ\T |ü⁄düÔø£ s¡÷|ü+˝À @Á|æ˝Ÿ HÓ\Hê{Ïπø $&ÉT<ä\j·÷´sTT.
$»j·Tyê&É˝À H˚qT Á|ü#T· ]+∫q ∫e] |ü⁄düøÔ +£ n~. E˝…’ HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ u…+>∑Tfi¯Ss¡T
yÓfie¢¯ \dæ e∫Ã+~. Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt Á>∑÷|ü⁄ m&ç≥s¡d¢ eü ÷y˚X+¯ . 13e ‘˚Bq ãj·T\T<˚]
H˚qT l BøÏå‘·T\T u…+>∑fi¯Ss¡T˝À Captal Hotel ˝À ãdü#˚XÊ+. 14e ‘˚B s√»+‘ê
düe÷y˚XÊ\‘√ }|æ]dü\|ü˝Ò<äT. 15e‘˚Bì q>∑s¡+˝Àø=+‘· ‹]– e#êÃ+. nø£ÿ&É
dü+düÿè‘·u≤Û s¡‘+· (>√s¡UŸ|Pü sY ^‘êÁô|dt Á|ü#T· s¡D) Äs¡T dü+|ü⁄{≤\T ø=HêïqT.
Ä>∑dTü º 25e ‘˚B Hê{Ï ‘êC≤yês¡Ô : l mHé.{Ï sêe÷sêe⁄ kÕú|+æ ∫q ‘Ó\T>∑T<˚X+¯
bÕØº s¬ +&ÉT>± N*b˛sTT+~. (24 sêÁ‹). Ä s√»+‘ê Ä|òd” Tü ˝À ˇø£fÒ dü+<ä&.ç yês¡Ô MT<ä
yês¡\Ô T. N.T.R. øÏ @ $<Ûyä TÓ qÆ eT<ä‘› T· ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . n<ä+‘ê dü«j·T+ø£è‘·+ n+≥THêïs¡T.
31e ‘˚B Hê{ÏøÏ ` yês¡+s√E\ n+‘·s‘Z¡ · |òTü s¡¸D\ ‘·sy¡ ê‘· NTR ‘·q |ü<$ä øÏ sêJHêe÷
#˚XÊs¡T. ôdô|+º ãs¡T ˇø£≥e ‘˚Bq Äj·Tq n\T¢&TÉ l #·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT eTTKéT+Á‹>±
|ü<Mä d”«ø±s¡+ #˚XÊ&ÉT. sêh |ü]bÕ\q n‘·>±&ç˝À |ü&+ç <äqT≈£îHêïs¡T.
sπ &çj÷Ó qT+∫ H˚qT ãj·T≥≈£î e∫ÃHê, s¡#s· TT‘·>± Hê nqTã+<Û+ä ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚
ñ+~. ôdô|+º ãs¡T 29Hê&ÉT lj·TT‘·T\T ø±≥÷] yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, <äTeP«] sê$T¬s&ç,¶ düTs¡es¡+
Á|ü‘ê|üs¬ &ç,¶ sêfi¢̄|*ü ¢ nq+‘·øè£ wüXí s¯ à¡ >±s¡\ X¯‘»· j·T+‘·T\T |ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì sêÁ‹ 8.00
` 8.30 eT<Û´ä sπ &çj÷Ó Á_&ç® Live ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ Anchor person >± yÓ[¢ bÕ˝§ZHêïqT.
nø√ºãs¡T 24e ‘˚B ˇø£ $X‚w+ü »]–q s√E. ÄHê{Ï dü+|üPs¡í dü÷s¡´Á>∑V≤ü D
<äèXÊ´\qT <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé Á|ükÕs¡+ #˚d+æ ~. sê»kÕÔH,é n\Vü‰u≤<é, |ü•ÃeTu…+>±˝Ÿ\˝À ø£ì|æ+∫q
<äèXÊ´\T Live. - @s¡Œ&çq Dimond Ring- >=|üŒ>± ñ+~. Ç˝≤+{Ï K>√fi¯ düìïy˚XÊ\T

ns¡T<äT>± »s¡>&∑ +É düsπ ` #·÷&É>\∑ >∑&+É n|ü⁄s¡÷|ü+. $»j·Tyê&É˝Àì Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt,
Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ Ä|òd” Tü ˝À ø=‘·Ô s√≥Ø $TwüHé ÁbÕs¡+_ÛdTü qÔ ï dü+<äs“¡ +¤ >± s¡eTàì l eTH√CŸ≈î£ e÷sY
kı+‘ê*j·÷ ôV≤’ <äsêu≤<é˝À ñqï m&ç≥s¡q¢ T ÄVü‰«ì+#ês¡T. y˚&TÉ ø£ u≤>± »]–+~. Ä
ø±s¡´Áø£eT+ nq+‘·s+¡ H˚qT l BøÏ‘å T· \T l eTH√CŸ, m.dæ. yÓ+ø£≥ø£èwüj í T· ´>±s¡\‘√ ø£*dæ
eT+>∑fi–¯ ] yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É ø=+&É mπøÿ dü]øÏ ` ndü˝Ò n|üŒ{ÏøÏ #ê˝≤ Çã“+~>± ñqï `
m&ÉeT yÓ÷ø±\THÓ|æŒ Hê≈£î uÛÑ]+#·C≤\ì<Ó’b˛sTT+~. (ÄHê&ÉT yÓTT<ä\T Áø£eT+>± H˚qT
Äs¡]ú {Ïdt ù|ôw+{Ÿì nsTTb˛j·÷qT)
1995 &çôd+ãs¡T HÓ\+fÒ: ˇø£ n|ü⁄s¡÷|ü kÕVæ≤‘·´ |æbÕdæ >∑T]+∫ #ÓbÕŒ*. ÄyÓT
eè‹Ô Ø‘ê´ &Üø£sº T¡ . ù|s¡T sê»≈£îe÷]. }s¡T ‘·÷s¡TŒ >√<ëe]õ˝≤¢ ø√qd”eT˝Àì sêCÀ\T.
>=|üŒ>± kÕVæ≤‘·´ düu\ÑÛ T ìs¡«Væ≤+#˚yês¡T. n\÷¢] sê»≈£îe÷]>±s¡+fÒ Ä s√E˝À¢ ‘Ó*j·Tì
kÕVæ≤‘·ý˚‘Ô· ãVüQXÊ ñ+&ç ñ+&ÉsT¡ . kı+‘êìøÏ #ê˝≤ eT+∫ ˝…Á’ ãØ düeT≈£Ls¡TÃ≈£îqï e´øÏ.Ô
ˇø£kÕ] ÄyÓT‘√ Hê |ü]#·jT· + neT˝≤|ü⁄s¡+˝À b˛{≤¢≥‘√ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ‘·sy¡ ê‘· Hê≈£î
C≤qø°u≤\øÏ #ê˝≤ Äràj·T $TÁ‘·Tsê\j·÷´s¡T. `
&çôd+s¡T 16e ‘˚B qT+∫ ÄyÓT sêCÀ\T˝À $X¯«Hê<∏ä dü‘·´Hêsêj·TD
kÕVæ≤rdübÕÔV≤ü + ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ø√yÓ\dü+|ü‘≈Y î£ e÷s¡ Á|üuèÑÛ ‹ kÕVæ≤r$TÁ‘·T\T #ê˝≤eT+~
nø£ÿ&É ø£*XÊs¡T. H˚qT ˇø£Hê&ÉT Á|üd+ü –+#êqT. Ç˝≤π> eTs=ø£ j˚T&ÉT #·\+düu\ÑÛ T ≈£L&Ü
ìs¡«Væ≤+#ês¡T. n\T|ü⁄, ìs¡T‘ê‡Vü≤+ ms¡>ì∑ ` ì‘·´ dæà‘·|Pü sê«_Ûu≤Û wæDÏ (<äTs¡<èä wüeº XÊ‘·TÔ
ø±´q‡sYyê´~Û‘√ ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ eTs¡D+Ï #ês¡T) <Ûë{Ï>± ‘·q n_ÛÁbÕj·÷\T#Óù|Œ #·<Tä e].
n$yêVæ≤‘·>±H˚ ` ‘·q ÄdüŒÁ‹ ìs¡«Vü≤D˝À n$ÁXÊ+‘·+>± >∑&ùç |yês¡T. ns¡T<äT>± n≥Te+{Ï
neTè‘·V≤ü è<äj÷· *ï #·÷kÕÔ+. ÄyÓTC≤„|øü ±\T m|üŒ{ÏøÏ eTs¡eC≤\ì$.
&çôd+ãs¡T 30 ` Hê≈£î eTs=ø£ eTTKé´øÏÔ |ü]#·j·TyÓTÆq s√E. Äj·Tq l
nbÕŒCÀdüT´\ dü‘´· Hêsêj·TD. nyÓT]ø±˝À eè‹ÔØ‘ê´ ø£+|üP´≥sY ôdq’ T‡ Ábıô|dò sü T¡ . >=|üŒ
kÕVæ≤‘ê´sê<Ûä≈£î&ÉT. ‘·q $TÁ‘·T\T $wüßíuÛ§≥¢ sêeTqï, \ø£åàqï‘√ ø£*dæ ` nCÀ. $uÛÀ.
bÂ+&˚wüHé kÕú|æ+∫q e´øÏÔ. Ç+&çj·÷˝À Á|ü‹ j˚T{≤ eT÷&ÉT s√E\T Hê≥ø√‘ê‡yê\T
ìs¡«Væ≤+∫, ˇø£ ‘Ó\T>∑T Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ôì dü‘ÿ· ]+#·&+É Ä
dü+düú \ø£å´+. n˝≤>∑ 1994˝À Hê{≤é<Ûëì l <Ûësê
sêeTHê<∏äXÊÅdæÔ >±]øÏ, 1995˝À s¡+>∑düú\ Á|üeTTK
ø£èwübí ÕÁ‘·<ëÛ ] l |”dbü Õ{Ï qs¡d+æ Vü≤eT÷]Ô>±]øÏ Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô
|ü⁄s¡kÕÿsê\+<äCÒXÊs¡T. 1996e dü+e‘·‡s¡+˝À »qe]
ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À eT÷&ÉT s√E\T Hê≥ø√‘·‡yê\T »]|æ `
Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô>± sêj·T\d”eT ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· leT<ÛTä sê+‘·ø+£ n.CÀ.$.uÛ§. kÕ+düÿè‹ø£ dü+düú
sêC≤sê+ >±]ì dü‘·ÿ]+#ê\H˚ Ä˝À#·q˝À ñHêïs¡T. eékÕú|≈ü î£ \T l nbÕŒCÀdüT´\
n+‘˚ø±<äT, Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£‘√ dü+j·TTø£+Ô >± ˇø£ ø£<\ä∏ dü‘·´Hêsêj·TD>±]‘√
(nyÓT]ø± ` 1998)

b˛{° ìs¡«Væ≤+#ê\H˚ dü+ø£\Œ+‘√ qqTï ø£*j·T&ÜìøÏ e#êÃs¡T. n‹y˚\yÓTqÆ |ü<´ä ø£$‘ê_Ûe÷ì.
C≤wüßyê|ü<ë´\T ø£+sƒ¡düú+. $X¯«Hê<∏ä dü‘·´Hêsêj·TD >±] MT<ä n|ü⁄s¡÷|üyÓTÆq>ös¡e+.
kÕVæ≤‘·´s¡+>∑+˝À ns¡TΩ˝…’ ñ+&ç @ ø±s¡D≤\ #˚‘·H√ ‘·–q dü‘êÿsê\T bı+<äì Á|ü‹uÛ≤
eT÷s¡T*Ô ï @], dü‘ÿ· ]+#·&+É ‘·q dü+ø£\ŒeTì Äj·Tq Hê‘√ #ÓbÕŒs¡T. (Hê{Ï qT+∫ l
dü‘´· Hêsêj·TD Ä Á|ü‹»„qT nÁ|ü‹Vü≤‘·+>± HÓsy¡ s˚ T¡ dü÷HÔ ˚ ñHêïs¡T.) `
Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£≈î£ 1952 qT+∫ ˇø£ #·]Á‘· ñ+~. ˇø£|ü &É~ d”]j·T˝Ÿ
qe\\≈£î ` eTØ eTTK´+>± s¡#s· TTÁ‘·T\ qe\\≈£î` nÁ>∑ÁbÕ<Ûëq´+ Ç∫Ãq |üÁ‹ø£. 1967˝À
l _.dæ. ø±eTsêE yês¡|Áü ‹ø£ m&ç≥sY kÕúq+˝À ≈£Ls¡TÃì qe\\ b˛{° ìs¡«Væ≤+∫ `
leT‹ ø√&É÷] øödü˝≤´<˚$ ª#·Áø£ÁuÛeÑ TD+μ qe\‘√ yês¡|Áü ‹ø£\ düsT¡ ÿ´˝ÒwHü é ªªd”]j·T˝Ÿqe\\μμ
MT<äH˚ Ä<Ûës¡|&ü ç ñ+≥T+<äì Á>∑V≤æ +∫ ` Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À ÅdÔ” bÕsƒ≈¡ î£ \ n_ÛsT¡ #·T\ dü+‘·sŒ¡ D
ø√dü+ |üÁ‹ø£qT q&ç|qæ (ãVüQXÊ) ‘=* m&ç≥s¡T.
n≥Te+{Ï |üÁ‹ø£ Ä ‘·sy¡ ê‘· n≥Te÷], Ç≥Te÷], <ë<ë|ü⁄ 30 @fi¯ó¢ >∑&∫ç `
Hê #˚‹øÏ e∫Ã+~. yês¡|Áü ‹ø£+fÒ ìs¡«› +<ä«+>± yê´bÕs¡ |üÁ‹ø£. düsT¡ ÿ´˝ÒwHü é Á>±|òt #·se¡ T
dü‘·´+. s¡#·sTTÁ‘·T\ >±* yÓqø£ã{Ïº, ø=+<äs¡T s¡#·sTT‘·\ ≈£˝≤\T ¬>\TdüTÔqï düeTj·T+.
d”]j·T˝Ÿqe\*ï Áyêj·T&É+≈£L&Ü, d”]j·T˝Ÿ>±H˚ q&ÉT|ü⁄‘·Tqï ø±\+. kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\
ø√dü+ ø±<äT, kÕVæ≤‘˚´‘·s¡ ì‘·´ø£è‘·´ $X‚cÕ\‘√ ªªÁ|üjÓ÷»qø£s¡μμyÓTÆq ∫qï|ò”#·s¡¢‘√,
u≤ø˘‡◊f…yTé ‡‘√, dæìe÷ >±dæ|‡t ‘√, bÕsƒ≈¡ î£ \ ø√dü+ Á|ü#+· &É+>± |üÁ‹ø£*ï q&É|eü \dæq
dü+<äs“¡ +¤ `
|üÁ‹ø£˝À H˚qT#˚dæq ø=ìïe÷s¡TŒ\T ªªdü+Á|ü<ëj·T+>±μμ Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ yês¡|üÁ‹ø£
bÕsƒ≈¡ î£ ˝…q’ ø=+<ä]øÏ s¡T∫+#·˝<Ò Tä . ªªeT&çμμ #Ó&>É =&ÉT‘·THêïqqT≈£îHêïs¡T. ndü\T s¡V≤ü dü´+:
@ø£ø±\+˝À |ü~|üÁ‹ø£\ ªªeT&çμμ #Ó&>É =≥º>\∑ bÕsƒø¡ <£ e˚ ⁄fi¯ó¢ Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ì+&Ü |ü⁄wüÿ\+>±
ô|]>±s¡T ` düsT¡ ÿ´˝ÒwHü é &çbÕs¡Tyº TÓ +≥¢øÏ n{Ïº bÕsƒ≈¡ î£ *ï dü+‘·è|æÔ |üs#¡ &· yÉ T˚ \ø£´å +.
H˚qT ¬s+&ÉT $<Ûë\ düeTq«j·T+ ≈£î<äTs¡T<ë›eTì Á|üj·T‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
Hê\Tπ>fi¯¢ Hê ˇ|üŒ+<ä ø±\+˝À m+‘· #ÓjT· ´>∑\H√! ` nì Hê Ä˝À#·q `
Äø±X¯yêDÏ #·]Á‘·˝À »qe] 25e ‘˚Bq Á|ü‹dü+e‘·‡s¡+ C≤rj·T ø£$ düyT˚ àfi¯q+
»s¡|&ü +É ∫s¡ø±\+>± q&ÉTdüTqÔ ï Ä#ês¡+. <˚X+¯ n+‘·{≤ ` øπ s¡fi¯ qT+∫ ø±oàs¡T|üs´¡ +‘·+
$$<Ûuä ≤Û wü\ ø£e⁄\T Ç+<äT˝À bÕ˝§Z+≥÷ ñ+{≤s¡T. (uÛ≤wü≈î£ ˇø£sT¡ #=|üq) Ä ø£$‘·\ìï+{Ïì
<˚X+¯ ˝Àì Äj·÷ uÛ≤cÕπø+Á<ë\T ‘·eT ‘·eT uÛ≤wü˝À¢øÏ nqTe~+∫ ` Á|ükÕs¡+ #˚kÕÔsTT.
eT÷\uÛ≤cÕ ø£$‘·\ Á|ü<ëÛ q düyT˚ àfi¯q+ ˇø£|ü &ÉT &Û©ç ˝¢ ÀH˚ »]π>~. (Ç|üŒ{ÏøÏ düTe÷s¡T
|ü<fi˚ ó¯ >¢ ± <˚X+¯ ˝À ˇø=ÿø£ÿ eTTK´q>∑s+¡ ˝À ìs¡«Væ≤düTHÔ êïs¡T)
‘Ó\T>∑T uÛ≤wü˝ÀøÏ Äj·÷ uÛ≤cÕø£$‘·*ï Çø£ÿ&çøe£ ⁄\#˚‘· nqTyê<ä+ #˚sTT+∫ Á|ükÕs¡+
#˚ùd u≤<Û´ä ‘· ôV≤’ <äsêu≤<äT øπ +Á<ëì~. Ç~ Á|ü‹cÕ˜‘à· ø£yTÓ qÆ ø£$ düyT˚ àfi¯q+. uÛ≤cÕ+‘·Øø£sD¡ +
#ÓjT· é\dæq kÕúìø£øe£ ⁄\≈£î eT÷\ø£$‘·\ Ç+^¢wßü , Væ≤+B nqTyê<ë\qT n+<äCkÒ ÕÔsT¡ .

Ç+<äT˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ C≤rj·T kÕúsTT˝À ˇø£ ‘Ó\T>∑T ø£$ì ≈£L&Ü Á|ü‘´˚ øÏ+∫ m+|æø£
#˚kÕÔs¡T.
H˚qT ôV≤’ <äsêu≤<äT e#êÃø£ ‘=*kÕ]>± sT÷ nqTyê<ä ø£$düyT˚ àfi¯q+˝À 1996
»qe] 11e ‘˚Bq bÕ˝§Zì ` ø=+øÏD° uÛ≤cÕø£$‘·qT ‘Ó\T>∑T#˚dæ ` ôV≤’ <äsêu≤<äT ùdwº Hü ˝é À
]ø±s¡T¶ #˚XÊqT (25e ‘˚B sêÁ‹ Á|ükÕsêìøÏ) (n|üŒ{Ï qT+∫ n&ÉbÕ<ä&bÉ Õ á ø£$ düyT˚ àfi¯q
ø£$‘·\T nqTyê<ä+ #˚d÷ü HÔ ˚ ñHêïqT.)
nbÕŒCÀdüT´\` $wüßuí ≥ÑÛ ¢ bòÂ+&˚wHü é ‘·èrj·T yê]¸ø√‘·‡e+ eT÷&ÉT s√E\bÕ≥T
$»j·Tyê&É˝À »]–+~. »qe]˝ÀH˚. ` n|ü&ÉT 14e ‘˚Bq (uÛÀ–) ‘·TeTà\|ü*¢ yê]
πøå Á‘·j·T´ø£fi≤πøåÁ‘·+˝À ø£<∏ëdü<ädüT‡ »]–+~. #ê˝≤ u≤>∑T+~. #ê˝≤eT+~ ‘Ó\T>∑T
ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·$TÁ‘·T\T ø£*XÊs¡T. e÷ |üÁ‹ø£ Á|üyT˚ j·T+‘√ »]–q Hê{Ïø\£ b˛{° ãVüQeT‘·T\T
nø£ÿ&É n+<äCXÒ Ês¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ >± Á|üeTTK ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· l eT<ÛTä sê+‘·ø+£ sêC≤sê+
>±]ì Ä dü+e‘·‡s¡|⁄ü Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô>± dü‘ÿ· ]+#ês¡T.
Ä eTs¡THê&ÉT H˚qT ªªe÷ Hêqï>±s¡Tμμ o]¸øq£ ˇø£ Á|üd+ü >±ìï $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<ä+ <ë«sê Á|ükÕs¡+ ø√dü+ l Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ >±] >∑T]+∫ ]ø±s¡T#¶ X˚ ÊqT.
Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ˝À ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ bÕØº˝À \Tø£\Tø£\T Ç+ø± q&ÉTdü÷+Ô &É>±H˚ »qe]
18e ‘˚B ‘Ó\¢yês¡TC≤eTTq bÕØº eékÕú|ü≈£î&ÉT l mHé.{Ï. sêe÷sêe⁄ eTs¡DÏ+#ês¡ì
yês¡!Ô Ä s√»+‘ê q>∑s+¡ n+‘·{≤ ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À Vü≤&Ü$&ç. sê»ø°jT· |ü]D≤e÷\T m˝≤
ñ+&É>∑\y√! nì #ê˝≤eT+~ uÛ≤$+#ês¡T. ˇø£|ü&ÉT Ç+~sê>±+BÛ Vü≤j·÷+˝À
ª≈£î≥T+ãbÕ\qμô|’ ÄÁ>∑V≤ü + yÓ*Á>∑øÿÏ q mHé.{Ï.ÄsY. n+‘·ø+£ fÒ ã\yÓTqÆ ≈£î≥T+ãbÕ\qø°,
≈£ î \bÕ\qø° ‘Ó s ¡ r XÊs¡ ì |ü \ Te⁄s¡ T nqT≈£ î Hêïs¡ T . (<ä ] $T˝≤ Ç{° e * ø±\+˝À
#·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT>±] yês¡dTü &ÉT>± ˝Àπøwtu≤ãTHêj·TT&ÉT>±s¡T ne‘·]+#·&+É >∑eTì+#·<–ä q
$X‚wü+)
e÷ |üÁ‹ø£ nH˚ ø±<äT— ãVüQXÊ nìï |üÁ‹ø£\ø° Á|ü#T· s¡D ø√dü+ e#˚Ã ø£<\ä∏ sê•
ô|]–+~ >±ì ` yêdæ ‘·]–+~. bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î ≈£L&Ü ì‘√´|üj÷Ó >∑+>± e⁄+&É>\∑ ∫\¢s¡
n+XÊ\T #·<eä &É+ MT<ä ÁX¯<Δä ô|]– ` kÕVæ≤‘·´ Á|üÁøÏjT· >± ø£<ë∏ ìø£*ï Ä<ä]+#˚ \ø£Då +
‘·–+Z <äqT≈£î+{≤qT. m≥Te+{Ï ø£<\ä∏ ø¬ H’ ê ‘·eT u§eTà\‘√ |ü⁄wæº #˚≈L£ s¡Ã>∑\ l u≤|ü⁄, Hê
ø√]ø£ eTìï+∫ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ Centre Spread u§eTà\T y˚jT· &É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. n˝≤π> `
H˚qT |üÁ‹ø£≈î£ m&ç≥sY>± |üì#˚dqæ +‘·ø±\+ Hê eTs√ ∫Á‘·ø±s¡$TÁ‘·T&ÉT l #·+Á<ä ≈£L&Ü
n|ü⁄s¡÷|üyTÓ qÆ u§eTà\‘√ ø£<*ä∏ ï n\+ø£]+#ê&ÉT. Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À ø£<≈ä∏ î£ \T, qe˝≤s¡#s· TT‘·\T
|üÁ‹ø£qT H˚qT ø√s¡T≈£îqï $<Û+ä >± q&É|&ü ÜìøÏ m+‘√ düV≤ü ø£]+#ês¡T. nìï{Ïø° $T+∫ e÷
#Ós’ à¡ Hé l eTH√CŸ≈î£ e÷sY kı+‘ê*j·÷ Hê Á|ü‹bÕ<ä\ìï+{Ïø° yÓ+≥yÓ+≥H˚ nqTeT‘·T*#êÃs¡T.
s¡#s· TT‘·\≈£î bÕ]‘√wæø±\T ô|+#·&+É $wüjT· +˝À >±ì, Hê kÕº|˝tò À ø=+<ä]øÏ Á|üy÷Ó wüqT¢
Çe«&É+˝À >±ì, d”]j·T˝Ÿqe\\T ÁyêsTT+#·&É+˝À H˚qT nqTdü]+∫q $<ÛëHêìï

ÄyÓ÷~+#·>&∑ +É >±ì ` ªªm+<äT≈£î?μμ nq Á|ü•ï+#·≈î£ +&Ü ÄyÓ÷~+#ês¡T. Á|ü‘´˚ ø£+>± #Ó|Œü <ä–q
$X‚w+ü : Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ` Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt dü+düú dü+Á|ü<ëj·T+˝À #Ós’ à¡ Hé ‘·sy¡ ê‘· m&ç≥s¡<¢ ˚
nÁ>∑kÕúq+ `
Hê ∫s¡ø±\$TÁ‘·T\T Äs¡TÁ<ä, q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄, l s¡eTD, eTTfi¯|¢ Pü &ç
yÓ+ø£≥s¡eTD, u≤|ü⁄, l eT<ÛäTsê+‘·ø£+, ø£$$TÁ‘·T\T, ø±s¡÷ºìdüTº\T, s¡#·sTT‘·
yêdüeT÷]Ô>±s¡T... m+<äs√ Væ≤‘·T\T |üÁ‹ø± ìs¡«Vü≤D˝À HêyÓ+≥ ñHêïs¡T. dü÷ú\+>±
#ÓbÕŒ\+fÒ : 1996e dü+e‘·‡s¡eT+‘ê, Hê≈£î m&ç{À]j·T˝Ÿ MT{Ï+>∑T\‘√, düsT¡ ÿ´˝ÒwHü é
MT{Ï+>∑T\‘√, ø=‘·Ô o]¸ø\£ T Á|üyX˚ ô¯ |fÒº Á|üjT· ‘êï\‘√, dæìe÷ ù|J\qT Äø£s¸¡ e+‘·+>±
#˚ùd }Vü≤\‘√, kÕVæ≤‘ê´_Ûs¡T∫ e<äT\Tø√≈£î+&Ü kÕVæ≤‘˚´‘·s¡ bÕsƒ¡≈£î\qT dü+bÕ~+#˚
‘·V≤ü ‘·V≤ü ‘√, >∑&∫ç +~. |üÁ‹ø£ eTTK|üÁ‘·+ eTTÁ<äD˝À e÷s¡TŒ\T ‘Ó#Ã˚ Á|üjT· ‘êï\T#˚XÊqT.
|òÁæ ãe] HÓ\˝À Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£ ø√dü+ Ä|òd” Tü ˝À Á|ü‘´˚ ø£ Wing @sêŒ≥T
#˚XÊs¡T. Hê≈£î Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ˇø£ Chamber ì]à+#ês¡T. N|ò`t düuŸ m&ç≥sY ø√dü+, Ç‘·s¡ düuŸ
m&ç≥s¡¢ ø√dü+ Crusibles ì]à+#ês¡T. |üÁ‹ø£ |üì n+‘ê ø£+|üP´≥s¡≈¢ î£ e÷]+~. ákÕ]
H˚qT Á|ü<ëÛ q+>± #˚dqæ Á|üjT· ‘·ï+ |üÁ‹ø£ù|J\ Layout e÷s¡Ã&É+.
Hê kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>±ìøÏ eùdÔ ` |òÁæ ãe] s¬ +&Ée ‘˚Bq Ä+Á<Ûä kÕs¡d«ü ‘· |ü]wü‘T· ˝Ô À
l Hêsêj·TD¬s&ç¶ n<Û´ä ø£‘å q· Çs¡Te⁄s¡T ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù≈£î\ >∑T]+∫ Á|üd+ü >∑ ø±s¡´Áø£eT+
»]–+~. n+<äT˝À H˚qT ˇø£|Œü {Ï Á|üeTTK $eTs¡Ù≈£î&ÉT &Üø£sº Y lbÕ<ä >√bÕ\ø£èwüeí T÷]Ô
>±] >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#·>±` l Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdÔæ >±] >∑T]+∫ Ä#ês¡´ õ.$. düTÁãVü≤àD´+
Á|üd+ü –+#ês¡T. düuÑÛ s¡T∫eT+‘·+>± »]–+~.
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ªdæø±μ (South Indian Classical Music) dü+düú >=|üŒ dü+^‘·
ø£#Ø˚ \T ìs¡«Væ≤dü÷+Ô ≥T+~. Hê≈£î C≤qø°u≤\ø° dü+^‘·+|ü≥¢ ñqï n$T‘êdüøÔÏ ø±s¡D+>±,
M˝…q’ |ü&É˝≤¢ yê] dü+^‘√‘·‡yê\≈£î yÓfiy¢‚ ês¡+. n˝≤>∑ Ä |òÁæ ãe]˝À l ˝≤\TZ&ç »j·TsêeTHé
ejÓ÷*Hé, l X¯+ø£s¡ Hêsêj·TDHé >±Á‘·+, ø£#Ø˚ \≈£î yÓfi≤¢+. yê]n<äT“¤‘· Á|ü‹uÛÑ bÕ+&ç‘´· +,
ø£fi≤øöX¯\+ ‹s¡T>∑T˝Òì$. H˚qT sπ &çj÷Ó ˝À |üì#˚ùd ø±\+˝À dü÷&º j ç ÷Ó ˝Àq÷, ãj·T≥≈£L&Ü
nH˚ø£ <ëøÏDå ≤‘·´ $<ë«+düT\ ø£#Ø˚ \T $HêïqT. Á|üeTTK ø£sêí≥ø£ $<ë«+düT\T l z˝Ò{Ï
>±] <ë«sê #ê˝≤ dü+^‘· $X‚cÕ\T ‘Ó\TdüTø√>∑*>π neø±X¯+ ø£*–+~. ñ‘·sÔ ê~ Væ≤+<ä÷kÕÔ˙
ñkÕÔ<Tä \ Á|ü‘´˚ ø£‘\· >∑T]+∫ ` $$<Ûä |òTü sêHê˝ >∑T]+∫ ` >∑»˝Ÿ >±j·T≈£î\ bÕ&˚ rs¡T˝À
sê>∑ Á|ükÕÔs¡ $X‚cÕ\ >∑T]+N ` l z˝Ò{>Ï ±]<ë«sê $+≥÷+&˚yê&çì. C≤qø°u≤\ ≈£L&Ü
dü+^‘·Es„ ê\T >∑qTø£ e÷ Ç+≥ dü+^‘ê_ÛsT¡ ∫øÏ ˝À≥T˝Ò<Tä .`
e÷]Ã HÓ\ 16e ‘êØKT ø£˝≤¢ C≤qø°u≤\ m.|æ.mdt.ÄsY.{Ï.dæ.˝À 30 @fi¯¢ ‘·q
düØ«düT≈£î, ªªmøö+{Ÿ‡ dü÷|ü]+f…+&Ó+{Ÿμμ ñ<√´>±ìøÏ, dü«dæÔ |ü*øÏ (@&˚fi¢¯ düØ«düT e<äT\Tø=ì)
dü«#·Ã+¤ <ä |ü<Mä $s¡eTD #˚ùddæ ` XÊX¯«‘·+>± ôV≤’ <äsêu≤<äT≈£î e#˚Ãdæ+~.

e÷]Ã 30e ‘˚BøÏ ` Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡ |üÁ‹ø£≈î£ dü+ã+~Û+∫ ` ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£‘·
O+~. q÷´&Û©ç ˝¢ Àì ªø£<μä∏ C≤rj·T dü+düú e÷ |üÁ‹ø£˝À Á|ü#T· ]‘·yTÓ qÆ leT‹ l e©¢ sê~Ûø£
ø£<qä∏ T m+|æø£ #˚dæ ãVüQeT‹ Çdü÷Ô ` Ç+^¢wßü nqTyê<ëìï ‘·eT ªø£<μä∏ dü+|ü⁄{ÏøÏ rdüT≈£î+~.
Ä ãVüQeT‹ Á|ü<ëq düuÑÛ eTÁ<ëdüT˝Àì Musium theatre ˝À »]–+~. Á|üeTTK>±j·Tì
leT‹ m+.mdt. düTã“\øÏÎ $CÒ‘\· ≈£î ãVüQeT‘·T\T n+<äCXÒ Ês¡T. e÷ |üÁ‹ø£ m&ç≥s¡T>±
ãVüQeT‹ rdüT≈£îHêïqT ` leT‹ le*¢‘√ bÕ≥T H˚qT ≈£L&É ` 31e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT
j·T÷ìe]Ù{° ôd+{ÏqØ Vü‰˝Ÿ u≤¢≈î£ ˝À ªø£<μä∏ dü<dä Tü ‡\T »]>±sTT. Editors Group Discus-
sions ˝À H˚qT bÕ˝§ZHêïqT. ` 1e ‘˚B @Á|æ˝Ÿ Hê&ÉT Translators & the role of readers
>∑T]+∫ dü<dä Tü ‡ »]–+~. düe÷y˚XÊ\˙ï Hê <äèwæ˝º À y˚T<∏ë$‘·«|ü⁄ uÛ≤s¡+‘√ q&ç#êsTT. `
ndü\T düeTdü´: <˚X+¯ ˝À |üÁ‹ø£\T q&ç#r˚ s¡T ˇø£˝≤>∑ ñ+{À+~. #·sÃ¡ \T y˚sπ n+‘·dTü ˝ú À
»s¡T>∑T‘·THêïsTT. ø£fi≤? ø±\πø|å eü ÷? nH˚$ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ‘Ó\T>∑Tyêfi¢̄ MT&çj÷· düeTdü´\T.
ø£<∏ës¡#·q˝À Á|üjÓ÷>±\ø°, Á|ü‹bÕ<äq\ø° >∑&ÉT¶ø±\+. eTT+<äTeTT+<äT Ç+ø± m≈£îÿe>±
O+≥T+<äì|æ+∫+~. n+<äTe˝¢H˚ C≤rj·TkÕúsTT˝À ‘Ó\T>∑TqT+∫ ñ‘·ÔeT ø£<∏ä\T ì*#˚
dü+<äsê“¤\T ns¡T<äì Hê uÛ≤eq.
uÛ≤s¡‘· bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ˝À #·]Á‘ê‘·àø£ |òTü ≥q »]–q s√E y˚T 27e ‘˚B. ` yêCŸù|sT÷
Á|üuTÑÛ ‘·«+MT<ä $XÊ«dürsêàq+ ô|{Ïqº s√E. Á|ü<ëÛ qeT+Á‹>± l yê»ù|sTT n<äT“¤‘y· TÓ qÆ
O|üHê´dü+ #˚XÊs¡T. _C…|æ n\Œdü+K´qT n|üV‰ü dü´+ #˚dqæ ø±+Á¬>düTbÕØºøÏ Äj·TH=ø£ ôV≤#·Ã]ø£
` ˇø£ CÀdü´+ ` #ÓbÕŒs¡T. ˇø£Hê{ÏøÏ _C…|æ <˚X+¯ ˝ÀH˚ n‹ô|<ä› bÕØº>± ne‘·]+∫, ‹s¡T>∑T˝Òì
Á|üuTÑÛ ‘ê«\T kÕú|dæ Tü +Ô <ä˙, Ä Hê{ÏøÏ ø±+Á¬>düT <äjT· ˙j·T |ü]dæ‹ú ˝À |ü&TÉ ‘·T+<ä˙ kÕsê+X¯+.
(2014 mìïø£\˝À sT÷ CÀdü´+ ì»yÓT+Æ ~) 28e ‘˚B s¬ +&Ées√E ≈£L&Ü #·sÃ¡ ø=qkÕ>±ø£
kÕj·T+ ø±\+ ` z{Ï+>∑T ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ j·TTHÓf’ &… é Á|ò+òü {ŸøÏ cÕø˘ Çdü÷Ô ` sêJHêe÷ #˚XÊs¡T.
` Äj·Tq |ü‘q· + düsπ — bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À q&ç∫q #·sÃ¡ \düs[¡ ` <˚X+¯ yÓTT‘êÔìøÏ ‘Ó*j·T&É+
O‘·eÔ T+>± ñ+~.
Ä>∑dTü º 28e ‘˚B e÷ ≈£î≥T+ã+˝À $X‚wyü TÓ qÆ s√E. e÷ nu≤“sTT yÓ÷Vü≤qø£èwüøí Ï
ñ|üqj·Tq+, $yêVü≤+ »]–q s√E `
yÓ÷Vü≤qø£èwüí ôV≤’ <äsêu≤<äT øπ +ÁBj·T $X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ Ç+^¢wßü kÕs¡d«ü ‘·+˝À
m+@ &çÁ^ rdüT≈£îHêï&Éì #ÓbÕŒqT ø£<ë! nø£ÿ&É n‘·ì‘√ bÕ≥T #·<Tä e⁄‘·Tqï ñe÷eTùV≤X¯«]
nH˚ ø±¢dyt T˚ {Ÿ‘√ ùdïVü≤+ ≈£î~] `ô|[fl #˚dTü ø√e&ÜìøÏ ìs¡sí TT+#·T≈£îHêï&ÉT. ÄyÓT $»j·Tyê&É≈î£
#Ó+~q uÛèÑ >∑Tã+&É y˚+ø£≥sêeTX¯sà¡ <ä+|ü‘T· \ <ä‘|Ô· ⁄ü Á‹ø£. yêfi¯ó¢ e÷ ñuÛj Ñ T· ≈£î≥T+u≤\≈£î
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. y˚T+ es¡+>∑˝Ÿ˝À yêfi¯ô¢ |[¢ »]|æ+#ê+.
Äs√E m&É‘]Ó |æ˝ìÒ es¡¸+. Hê ∫qïHê{Ï $TÁ‘·T&ÉT, Hê≈£î C≤qø°u≤\ø° $yêVü≤+
»]|æ+∫qyê&ÉT, Á|üXd¯ Ôü kÕàs¡|Ô +ü &ç‘T· &ÉT l Ç+Á<ä>+∑ {Ï dü‘´· Hêsêj·TD ñ<äjT· + 10.05
ì$TcÕ\≈£î ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À yÓ÷Vü≤qø£èwü≈í î£ ñ|üjT· qj·T+ »]|æ+#ê&ÉT ` ñ<äjT· uÛÀ»Hê\T

eTT–+#·T≈£îì eT<Ûë´Vü≤ï+ ˇø£ Private Bus ˝À ãj·T\T<˚] es¡+>∑˝Ÿ yÓfi≤¢+. Hê |üÁ‹ø±
O<√´>∑ $TÁ‘·T*ï >±ì, πs&çjÓ÷ $TÁ‘·T*ï>±ì Ç‘·s¡ kÕVæ≤r$TÁ‘·T*ï>±ì me]˙ ô|[¢øÏ
|æ\e˝Ò<Tä . øπ e\+ düìïVæ≤‘· ã+<ÛTä e⁄\T q\T>∑Ts¬ <’ Tä >∑Ts¡T Ä|ü$Ô TÁ‘·T\T, e#êÃs¡T. Äs√E
sêÁ‹ 11.30 ì$TcÕ\≈£î $yêVü≤+ j·T<∏ë$~Û>± »]–+~. $yêVü≤$~Û ≈£î|¢ +Ôü >± »s¡>±\ì
yÓ÷Vü≤qø£èwüí ø√s¡&+É e\¢ Ç‘·s¡ Vü≤&Ü$&ÉT˝ÒMT ô|≥Tºø√˝Ò<Tä . Hê eT+∫ $TÁ‘·T&ÉT l Ç+Á<ä>+∑ {Ï
dü‘´· + m+‘√ Áù|eT‘√ j·÷J„ø+£ ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT`
30e ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<äT &Éøÿ£ Hé ø±+{ÏH+Ó {˝Ÿ ¨≥˝Ÿ˝À Reception. n‘·ì
$TÁ‘·T\T, Hê $TÁ‘·T\T #ê˝≤eT+~ e#êÃs¡T.
dü+Á|ü<ëj·T+>± nsTT‘˚ eTT+<äT>± e÷ ne÷àsTT øÏsD¡ àsTT ô|[¢ #ÓjT· é\dæ+~.
#ê˝≤ eT+∫ dü+ã+<Ûë˝Ò e∫ÃHê ÄyÓT ‘·q #·<Tä e⁄ MT<ä ` eTTK´+>± Film Studies MT<ä
ô|{Ïqº ÁX¯<,Δä $yêVü≤+ |ü≥¢ ô|≥º˝<Ò Tä . n+<äTøπ yÓ÷Vü≤qø£èwüí $yêVü≤+ »]–q mì$T~
dü+e‘·‡sê\≈£î>±ì ÄyÓT≈£î $yêVü≤+ ø±˝Ò<Tä .
nø√ºãs¡T HÓ\ e#˚Ãdü]øÏ Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ yês¡|üÁ‹ø£ |üøå±q nCÀ.$uÛÀ. bòÂ+&˚wüHé
düV≤ü ø±s¡+‘√ ìs¡«Væ≤+∫q ø£<\ä∏ b˛{° ãVüQeT‘·T*ï ìs¡sí TT+#ê+. eT<ÛTä sê+‘·ø+£ sêC≤sê+,
eT+El, ‘·Ts¡>± C≤qø°sêDÏ Hê´j·Tìπs‘í \· T. ` sêj·T\d”eT qT+∫ e∫Ãq eT÷&ÉT ø£<\ä∏ øÏ,
ôV≤’ <äsêu≤<äT qT+∫ e∫Ãq ˇø£ ø£<øä∏ ,Ï ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ qT+∫ e∫Ãq ˇø£ ø£<øä∏ Ï
ãVüQeT‘·T*#êÃ+. »j·TÁ|üuÛÑ Áyêdæq ªs¡düs¡aØjÓ÷>∑+μ ø£<∏ä >∑T]+∫ #·s¡Ã»]–+~>±ì,
eTT>∑TsZ T¡ Hê´j·Tìπs‘í \· T e´‹πsøÏ+#·&+É e\¢ ãVüQeT‹ Çe«˝Ò<Tä .
n|üŒ{Ïπø ‘Ó\T>∑T s¡#·sTT‘·˝À¢ ÁbÕ+rj·T ‘ê_ÛC≤‘ê´\T ô|s¡>∑&É+ yÓTT<ä˝…’+~.
#ê.k˛.>±s¡T ñ‘·sÔ ê+Á<Ûä n_Ûìy˚XÊìï, eT<ÛTä sê+‘·ø+£ sêC≤sê+>±s¡T sêj·T\d”eT Ä_ÛC≤‘ê´ìï,
<ëX¯s~¡ Û∏ s¡+>±#ês¡T´\T >±s¡T ‘Ó\+>±D≤ Ä_ÛC≤‘ê´ìï düeT]údTü +Ô &˚yês¡T.
1996 Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ e÷ $TÁ‘·T\T lsêeTeT÷]Ô>±s¡T
ìsê«Vü≤≈£î\T>±, eT˝≤¢~ dü÷]u≤ãT dü+^‘· ìsê«Vü≤≈£î&ç>± ªuÛ÷Ñ $T^‘·μ nH˚ dü+^‘· s¡÷|üø±ìï
nø√ºãs¡T 23e ‘˚BøÏ Áyêdæ Ç#êÃqT. H˚qT sπ &çj÷Ó qT+∫ ‘·|ü ≈£îHêï yêfi¯ó¢ qqTï e<ä\˝Ò<Tä
` n|ü&˚ ø±<äT— Ä ‘·sT¡ yê‘· |ü<fi˚ ¢¯ es¡≈î£ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+‘√ @<√ ˇø£ s¡ø+£ >± Hê
nqTã+<Û+ä ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ e⁄+~.
nø√ºãs¡T 29e ‘˚Bq ˇø£ <äTdü‡+|òTü ≥q Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ Ä|òd” Tü ˝À »]–+~. B.S.P.
(ãVüQ»q düe÷»yê~ bÕØº) ø±s¡´ø£s˝Ô¡ e… s√, ~q|üÁ‹ø£ m&ç≥sY yêdüT<˚e BøÏ‘å T· \T #ê+ãsY˝ÀøÏ
#=s¡ã&ç, <Ís¡®q´+ #Ój·TúÀj·÷s¡T. ø±s¡D+ : l ø±˙¸sêyéT >∑T]+∫ dü+bÕ<äø°j·T+
Áyêdæq+<äTø£≥. n|üŒ{À¢ Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ ã÷´s√ N|òt <˚e⁄\|ü*¢ neTsY n&ÉT|¶ &ü Ü¶&ìÉ $HêïqT.
yêdüT<˚eBøÏå‘·T\øÏ @ Á|üe÷<ä+ »s¡>∑≈£î+&Ü n‘·qT |ü]dæú‹ì #·ø£ÿ~<ë›&ÉT ` eTsêï&ÉT
|üÁ‹ø£\˙ï Ä <äTs¡TdüT‘·Hêìï K+&çd÷ü Ô ìs¡dqü \T Á|üø{£ +Ï #êsTT. 31e ‘˚Bq H˚qT C≤qø°u≤\
yÓ[¢ BøÏ‘å T· *ï |ü\ø£]+∫ e#êÃ+.

<˚X¯+˝À Á|üC≤kÕ«eT´+ ù|]≥ bÕØº\ ø±s¡´ø£s¡Ô\+fÒ` Äj·÷ bÕØº\ Åô|’y˚≥T
ôdH’ ê´\T>± |ü]>∑D$T+#ês¡T. J‘·+, ã‘Ó+Ô ˝Òì ùde. Ç+ø=ø£ e÷≥>± ≈£L&Ü #ÓbÕŒ\+fÒ
ô|’s¡M\ ùdq>±≈£L&Ü |ü]>∑DÏ+#·e#·TÃ. yêfi¯ó¢ kÕe÷q´ Á|ü»\≈£î ` ‘·eT <Ûäsêï\‘√,
}πs–+|ü⁄\‘√, sêkÕÔs√ø√\‘√ m+‘· Çã“+~ ø£*–+∫Hê, mes¡÷ @MT e÷{≤¢&˚ |ü]dæ‹ú
˝Ò<äT. áôd’ì≈£î\≈£î #·<äTe⁄ dü+<Ûä´\‘√, ÁbÕ<∏ä$Tø£ dü+kÕÿsê\‘√ |üì˝Ò<äT. ø£+&Éã\+
#·÷|æ+#·&yÉ T˚ $<ä´. Ç<˚ Á|üC≤kÕ«eTýÓT‘Æ ˚ Bìø=ø£ qeTkÕÿs¡+. kÕeTýê<äd+ü kÕÿs¡+ n+≥÷
yê~+#˚ ø£eT÷´ìdüT\º T≈£L&Ü uÛTÑ »ã\+˝À ‘·≈î£ ÿeyês¡T ø±s¡T ` á ø±s¡´ø£sÔ¡ \H˚$+‘·C≤‹,
‘·+&√|ü‘+· &Ü\T>± {Ïø¬ ÿ≥T¢˝≈Ò î£ +&Ü s¬ fi’ øπ¢Ë ÿkÕÔsT¡ . s¬ fi’ ó¯ ¢ Äù|kÕÔsT¡ . yê´bÕs¡dTü \Ô #˚‘· cÕ|ü⁄\T
eT÷sTT+#˚kÕÔsT¡ . me¬sH’ ê Á|ü•ïùdÔ MT<ä|&ü ç ‘·Hï˚ kÕÔsT¡ . NÛ! @+ <˚X+¯ Ç~?
Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À ø√qd”eTn+fÒ ø±oàs¡TÁøÏ+<ä ˝…øÿ£ . kÕ<Ûës¡D+>± Ç‘·s¡ #√≥¢ ª}fi¯˝¢ Àμμ
‘√≥\T+≥÷+{≤sTT. ø√qd”eT˝Àe÷Á‘·+ ‘√≥˝À¢ }fi¯ó+¢ {≤sTT. ø=ã“]‘√≥\ |ü+~fi¯S,¢
>√<ëe] ø±\e\÷ Ä H˚\øÏ Ä n+<ë\T #˚≈L£ sêÃsTT. qe+ãs¡T 7e ‘˚Bq $cÕ<ë˝À¢ø¬ ˝≤¢
$cÕ<ä+, ô|<ä› ‘·TbÕqT ø±s¡D+>± ø√qd”eT düs¡«HêX¯qyÓTÆb˛sTT+~. ø=ã“]‘√≥\T
≈£L*b˛j·÷sTT. e÷&çb˛j·÷sTT. ` ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢˝À |ü⁄{Ïº ô|]–q Hê≈£î, sT÷
$cÕ<ä+ ªHê≈£î »]–qfÒμº #Ó|Œü sêì u≤<Ûä ø£*–+∫+~ `
Nø£{Ï yÓ\T>∑T\ s¡+>π ∞ nqï kÕyÓT‘·>± ` Çe‘·\ qe+ãs¡T 9e ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<äT
s¡M+Á<äu≤Û s¡‹˝À ªªlø±sêìøÏ |ü⁄s¡kÕÿs¡+μμ ù|]≥ Á|üeTTK ø£<≈ä∏ î£ \T (lø±≈£îfi¯+˝À ø£<ë∏ ì\j·T+
eékÕú|≈ü î£ \T) l ø±∞|ü≥ï+ sêe÷sêe⁄>±]øÏ \ø£så ÷¡ bÕj·T\ q>∑<Tä ‘√ dü‘êÿs¡+ »]–+~.
#ê˝≤ eT+~ ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·\T ø£*XÊs¡T. lsêe÷sêe⁄>±s¡T 12e ‘˚BHê&ÉT e÷ yês¡|Áü ‹ø£
Ä|òd” Tü ≈£îe∫Ã lø±≈£îfi¯+˝À ‘êeTT ‘·\ô|{Ïqº Á>∑+<∏ë\j·T+ >∑T]+∫ #ê˝≤ ñ<˚X› Ê\T Hê≈£î
#ÓbÕŒs¡T. ` n<˚s√Eq lu≤|ü⁄ ø£<ë∏ Á|üuùÑÛ |]≥ y˚TeTT Á|ü#T· ]+#·&ÜìøÏ ñ<˚•› +∫q ` BbÕe[
ø£<\ä∏ b˛{°˝À m+|æø£ #˚dqæ ` (20 ø£<\ä∏ ˝À) eT÷&ÉT ø£<\ä∏ ≈£î u§eTà\T |ü+|æ+#ês¡T.
qe+ãs¡T 15e ‘˚Bq Hê≈£î Ä|ü⁄\Ô T, Á|üeTTK ø£<≈ä∏ î£ \T 1970\ Hê{Ï Ä+Á<ÛCä À´‹
yês¡|Áü ‹ø£≈î£ e´øÏ‘Ô «· Á|ü<ë‘·, l |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ eTs¡D+Ï #ês¡T. J$‘·+˝À #ê˝≤
ø£cÕº\TdüV≤æ +∫q e´øÏ.Ô nsTTHê Vü‰dü´Á|æjT· T&ÉT. Äj·Tq ‘·q eè‹Ô˝À ø=ìï bıs¡bÕ≥T¢ #˚dæ
ñ+&Ée#·TÃ. >=|üŒ XË*’ ‘√ Ç˝≤¢*eTT#·Ã≥T¢ s¡#q· dü+e‘·‡sê\bÕ≥T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ‘êqT
J$+∫ñ+&É>± m~–q Ç<ä›s¡T ø=&ÉT≈£î*ï ø√˝ÀŒsTTq <äTs¡<äèwüºe+‘·T&ÉT. ø£<∏ä≈£î&ç>± `
‘·≈î£ ÿyÓH’ ê ` y˚T˝…q’ ø£<\ä∏ T Áyêdæq s¡#s· TT‘·.
1996 &çôd+ãs¡T 27e ‘˚B e÷ yÓ÷Vü≤qø£èwüí J$‘·+˝À ` ‘êqT dæìe÷ <äsÙ¡ ≈£î&ÉT
ø±yê\H˚ ø√]ø£≈î£ ‘=* n+≈£îsês¡ŒD ` C…$Tì {Ï.$.˝À Á|ükÕs¡+ ø√dü+ ªª]ã“H√bÕU≤´q+μμ
nH˚ ˇø£ ø£<ä∏ ∫Árø£sD¡ #˚XÊ&ÉT. Ç+<äT˝À q≥T\T l düT<äsÙ¡ q+, C…˙ï, e÷&Ü yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄,
Á|üeTTK s¡+>∑d\úü q{Ï Ä\bÕ{Ï \øÏ¸à q{Ï+#ês¡T. n‘·qT sT÷ ∫Á‘·+ ì]à+#·&+É ø√dü+,
C≤qø°u≤\ ‘·qùd$+>¥‡ qT+∫ 26,000/` kıeTTà Ç∫Ã+~. Vü‰dü´ Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ sT÷ Short

film C…$Tì {Ï.$.˝À Á|ükÕs¡yTÓ +Æ ~. n|üŒ{Ïøπ yÓ÷Vü≤qø£èwü,í ñe÷eTùV≤X¯«] ‘·eT M.Phil
&çÁ^\T |üP]Ô #˚ùd dü+<äs“¡ +¤ ˝À ñHêïs¡T `
1997e dü+e‘·‡s¡+ Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô |ü⁄s¡kÕÿsêìï nCÀ.$uÛÀ bòÂ+&˚wHü é yês¡T Á|üeTTK
qe˝≤ s¡#s· TT‘· eTV”≤<Ûsä ¡ sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±]øÏ ‹s¡T|ü‹˝À »s¡|uü Àj˚T yê]¸ø√‘·‡yê\˝À
n+<äC…j·T´&ÜìøÏ ìX¯ÃsTT+#ês¡T. Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ yês¡|üÁ‹ø£ Ä bòÂ+&˚wüHé düVü≤ø±s¡+‘√
ìs¡«Væ≤+∫q BbÕe[ b˛{°˝À m+|æø¬ q’ ø£<\ä∏ ìï+{Ïì |ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+∫` ‹s¡T|ü‹düu˝ÑÛ À
Ä$wüÿ]+#ê\ì, $XÊK|ü{≤ïìøÏ #Ó+~q ªCÒ´wü̃ *≥s¡Ø Á≥düTμº ìs¡sí TT+∫+~. Ä |ü⁄düøÔ ±ìøÏ
|ü]#·jT· +>± |”]øƒ q£ T H˚qT Áyêdæ Ç#êÃqT. ªÇB ø£<μä∏ nH˚ ù|s¡T‘√ `
»qe] 11e ‘˚Bq, ‹s¡T|ü‹˝À »s¡T>∑T‘·Tqï nCÀ.$uÛÀ bòÂ+&˚wHü é Hê\T>∑e
yê]¸ø√‘·‡yê\≈£î C≤qø°u≤\, H˚qT yÓfi≤¢+ ` yÓ+ø£fÒX¯«s¡ j·T÷ìe]Ù{° |ü<ëàer
Ä&ç{À]j·T+˝À ñ‘·‡yê\T »]>±sTT. 11e ‘˚BHê{Ï qe˝≤ dü<dä Tü ‡ #·|Œü >± q&ç∫+~.
eø£Ô\ Á|üdü+>±\˝À HÓ’•‘·´+>±ì, ≈£î¢|üÔ‘·>±ì ø£qã&É˝Ò<äT. kÕj·T+ø±\+ l eTV”≤<Ûäs¡
sêeTyÓ ÷ Vü ≤ qsêe⁄>±]øÏ Á|ü ‹ uÛ ≤ eT÷]Ô |ü ⁄ s¡ k Õÿs¡ + n+<ä C Ò X Ês¡ T . eT+>∑ fi ¯ + |ü * ¢
u≤\eTTs¡∞ø£èwüí>±s¡T eTTKń‹~Û. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T Ä |ü⁄s¡kÕÿs¡+ kıeTTàqT
eTTKéT+Á‹ ì~ÛødÏ Tü HÔ êïqì Á|üø{£ +Ï #ês¡T. l eTV”≤<Ûsä ,¡ Á|üd<æ Δä eTT+>∑+&É dü+düÿè‘· |ü+&ç‘T· \
≈£î≥T+u≤ìøÏ #Ó+~q yês¡T. ≈£î≥T+ã+ n+‘ê ‘=*‘·s¡+ Ä+Á<Ûä ø£eT÷´ìdüTº˝Ò. l
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ m+‘·eT+∫ qe˝≤ s¡#s· TT‘· nsTTHê, ø£eT÷´ìdüT.º ô|s’ M¡ \T q&É|ìü
e´øÏÔ ø±e&É+e\¢, s¡#s· TT‘·>± bı+<äe\dæq |ü⁄s¡kÕÿsê\T bı+<ä˝<Ò Tä . Äj·Tq≈£î Ä $#ês¡eT÷
ñ+&˚~ ø±<äT. Äj·Tq≈£î |ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+<äCdÒ qæ y˚fi,¯ y˚~ø£MT<ä H˚qT bÕ<ë_Ûe+<äq+ #˚ùdÔ
` ªª@$T{°? MTs¡÷q÷ ` á #ê<äd+Ôü μμ nì qqTï eT+<ä*+∫q kÕe÷qT´&ÉT, e÷qT´&ÉT.
12, 13 ‘˚B\T ≈£L&Ü ‹s¡T|ü‹˝À, ø±fi¯V≤ü dæ˝Ô À, >∑&|ç æ y˚TeTT ôV≤’ <äsêu≤<äT≈£î
eT[¢b˛j·÷eTT. `
Äø±X¯yêDÏ $»j·Tyê&É øπ +Á<ä Á|ükÕs¡+ ø√dü+ Áyêdæq Hê ªuÛ÷Ñ $T^‘·μ dü+^‘·
s¡÷|üø±ìøÏ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿs¡|⁄ü b˛{°\˝À Á|ü<eä∏ TãVüQeT‹ Ç∫Ãq≥Tº »qe] 28Hê&ÉT
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. e÷]Ã 5e‘˚BHê&ÉT &Û©ç ¢ yÓfi≤¢*.
H˚qT, C≤qø°u≤\ ` s¡÷|üø+£ ìs¡«Væ≤+∫q lsêeTeT÷]Ô>±s¡T, Äj·Tq uÛ≤s¡´,
e÷]Ã eT÷&ÉT Hê&ÉT ãj·T\T<˚] &Û©ç ¢ yÓfi≤¢+. ` e÷≈£î m|ü&É÷ n\yêf…qÆ ø£s√˝Ÿu≤>¥˝À
#ÓHêïe÷¬sÿ{Ÿ düMT|ü+˝Àñqï s¡÷|üyTé ¨≥˝À¢ ãdü. lsêeTeT÷]Ô <ä+|ü‘T· \T sêe÷qT»+
˝≤&ç˝® À eTø±+#˚XÊs¡T. ` Hê\T>√ ‘˚B n+‘ê $ÁXÊ+‹>± >∑&|ç æ ` ˇø£kÕ] A.I.R Direc-
torate øÏ yÓ[¢ bÕ‘·$TÁ‘·T*ï ø£*dæe#êÃ+. nsTT<√ ‘˚B ñ<äj·Ty˚T ãj·T\T<˚] H˚qT,
C≤qø°u≤\ sê»kÕúHé˝Àì C…’|üPsY, n+ãs¡Tø√≥, (C…’|üPsYøÏ ‘=$Tà~ øÏ˝ÀMT≥s¡¢ Çe‘·\)
#·÷XÊ+. n+ãsYø√≥ 400 @fi¯¢ Hê{Ï<ä≥. ø=+&ÉMT<ä ñ+~. C…’|üPsY˝À Vü≤yêeTVü≤˝Ÿ,
bÕ´˝…det T÷´õj·T+ #·÷XÊ+. n<äT“¤‘êeVü≤+>± ñHêïsTT. ‹s¡T>∑TÁ|üj÷· D+˝À &Û©ç ¢ #˚sπ dü]øÏ
sêÁ‹ 1.30 nsTT+~ `

ªuÛÑ÷$T^‘·μ dü+^‘·s¡÷|üø±ìøÏ Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£ C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿs¡+>± Á|ü<ÛäeTãVüQeT‹ì
ÄHê{Ï πø+Á<ä düe÷#ês¡ Á|ükÕs¡XÊKeT+Á‹ l dæ.m+. ÇÁãV”≤+ qT+∫ d”«ø£]düTÔqï <äèX¯´+. (1996)
6e ‘˚Bq ñ<äjT· + 10.30øÏ ãj·T\T<˚], bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ Åd{º” Ÿ, s¡|”ò e÷sY˝Z À ñqï
e÷yé\+ø£sVY ‰ü ˝Ÿ˝À ]Vü‰s¡‡˝ŸøÏ yÓfi≤¢+.
nø£ÿ&É ªuÛÑ÷$T ^‘·μ s¡÷|üø±ìøÏ dü+^‘·+ düeT≈£L]Ãq leT˝≤¢~ dü÷]u≤ãT,
n‘·ì ≈£îe÷s¡T&ÉT s¡$≈£îe÷sY ø£*XÊs¡T.
n|üŒ{Ï $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº Y l sπ ePs¡T nq+‘·|<ü àä HêuÛsÑ êe⁄ >±s¡T ≈£L&Ü
øπ +Á<ä+ ‘·s|¡ ⁄üò q Á{À|ò” rdüTø√e&ÜìøÏ e#êÃs¡T. 7e ‘˚B ñ<äjT· + ≈£L&Ü ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ »]>±sTT.
n<˚s√E kÕj·T+ø±\+ e÷yé\+ø£sY Vü‰\T˝ÀH˚ ãVüQeT‹ Á|ü<ëH√‘·‡e+. n|üŒ{Ï
düe÷#ês¡Á|ü#ês¡XÊK πø+Á<ä eT+Á‹ l dæ.m+. ÇÁãV”≤+ ãVüQeT‘·T \+<äCÒXÊs¡T. düuÛÑ
m|üŒ{Ï˝≤π> VüQ+<ë>± »]–+~.
8e ‘˚B Hê&ÉT <äøÏåD &Ûç©¢ Ä+Á<Ûädü+|òüT+yês¡T Hê≈£î, lsêeTeT÷]Ô >±]øÏ
n_Ûq+<äqdüuÑÛ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. leT‹ $.mdt. s¡e÷<˚$ eTTKń‹~Û>± e#êÃs¡T. ø£+<äT≈£L]
eTVü‰\øÏÎ Á|üuèÑÛ ‹ &Û©ç ¢ ‘Ó\T>∑T$TÁ‘·T*ï ø£*ùd neø±X¯+ ø£*–+~. ` 11e ‘˚BøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT
‹]– #˚s>¡ *∑ >±+.
e÷]Ã HÓ\ ∫e]yês¡+˝À e÷ Ä|òd” Tü yês¡T n|æŒe«>± |òj æ T· {Ÿ Á|”$Tj·TsY |ü~àì
ø±s¡T ø=HêïqT. ÄØà Ä|òd” sü Y l ◊.|æ. dæ+>¥ nH˚ Äj·Tq neTTà‘·÷+fÒ, ø±s¡T #ê˝≤eT+∫
dæ‹ú ˝À ñqï~ ø±e&É+ e\¢, Hê $TÁ‘·T&ÉT $X¯«Hê<∏ä bÕeìXÊÅdÔæ dü\Vü‰ MT<ä rdüT≈£îHêïqT.Ä
$<Û+ä >± kı+‘· yêVü≤qjÓ÷>∑+ ÁbÕ|æ+Ô ∫+~.
e÷]Ã 27e ‘˚B` n+fÒ Á|ü|+ü #·s+¡ >∑d\úü ~H√‘·‡e+. Ä dü+e‘·‡s¡+ ôV≤’ <äsêu≤<äT
s¡dsü +¡ »ì dü+düú ˇø£ ø=‘·ÁÔ |üj÷Ó >∑+ #˚d+æ ~. n<˚ ` ø£<ë∏ Hê≥ø£ dübÕÔV≤ü +. n+fÒ: ‘Ó\T>∑T
kÕVæ≤‘·´+˝À Á|üeTTK ø£<≈ä∏ î£ \ bÕ‘·ø<£ *ä∏ ï rdüT≈£îì Hê{Ïø\£ T>± e÷]Ã Á|ü<]ä Ù+#·&+É . ÁbÕs¡+uÛ|Ñ ⁄ü
y˚&TÉ ø£≈î£ eTTKń‹~Û>± |æ*ùdÔ yÓfi≤¢qT. >∑Ts¡C≤&É nbÕŒsêe⁄>±] ª~<äTu› ≤≥Tμ ø£<øä∏ Ï Hê≥ø£s÷¡ |ü+
#·÷XÊqT. 1910 dü+e‘·‡s¡+ Hê{Ï eg<Ûës¡D‘√ Ä ø±\+˝À Hê≥ø£Á|ü<äs¡Ùq\˝À
dü+uÛ≤wüD\rs¡TqT nqTø£]dü÷,Ô Á|ü<sä Ù¡ q q&ç∫+~. #ê]Á‘·ø‘£ · düsπ — Á|ü<sä Ù¡ q õ&ÉT>¶ ± O+~.
Hê≥ø£ s¡÷bÕ+‘·Øø£s¡D+ ≈£L&Ü n+‘·+‘·e÷Á‘·+. nsTT‘˚ Ç˝≤ eT+∫ø£<∏ä*ï m+∫
Hê{Ïø\£ T>± Á|ü<]ä Ù+#·&eÉ TH˚ ñ<˚X› +¯ #ê˝≤ eT+∫~. nø£ÿ&É ø¬ .$. s¡eTD≤#ê], C….$.
k˛eTj·÷E\T, &ç.$. qs¡dsü êE>±s¡T Á|üuèÑÛ ‹ $TÁ‘·T\T ø£*XÊs¡T. mes√ eT+Á‹ ekÕÔsì¡
m<äTs¡T #·÷dæ#÷· dæ >∑+≥ Ä\dü´+>± Á|ü<sä Ù¡ q ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. n~ u≤>∑T˝Ò<Tä . Ç+‘·ø°
eT+Á‹ sêH˚˝<Ò Tä .
˝Àø£+˝À eTs¡D≤\T düV≤ü »yÓTHÆ ê, ø=+<äsT¡ Ä|ü$Ô TÁ‘·T\ nø±\eTs¡D≤\T #ê˝≤
y˚<äq ø£*–kÕÔsTT. $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+˝À Hê düVü≤#·s¡T&ÉT, Væ≤+B $uÛ≤>∑+
ìs¡«Væ≤+∫, $<ë´XÊK Á|üj÷Ó ø£>Ô ± ñqï‹ bı+~ ` Áø£eT+>± n<˚ øπ +Á<ä+˝À ndæôd+º {Ÿ
&Ó’¬sø£ºs¡T>± |üì#˚dü÷Ôqïyê&ÉT Vü≤sƒê‘·TÔ>± eTs¡DÏ+#ê&ÉT $TÁ‘·T&ÉT düTeTHé (bı≥÷¢]
yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄). eT+∫ Hê≥ø£ s¡#s· TT‘·, ùdïVü≤o*, Vü‰dü´Á|æjT· T&ÉT. eT<äé´düq+ ø±uÀ\T
n‘·&ìç rdüT≈£îyÓ[b¢ ˛sTT+~. sπ &çj÷Ó ˝À eT+∫Hê≥ø±\T (<ÛësêyêVæ≤ø£\T) Áyêj·T&ÉyT˚ ø±<äT—
C≤rj·Tø±s¡´Áø£e÷\˝À Á|ükÕs¡yÓTÆq #ê˝≤ y˚T˝…’q Hê≥ø±\qT Væ≤+B qT+∫ ‘Ó\T>∑T
Á|ükÕsê\ø√dü+ nqTe~+#ê&ÉT. ãj·T≥ |üÁ‹ø£\≈£î Áyêùdyê&ÉT ø±<äT. H˚qT Äø±X¯yêDÏ˝ÀøÏ
sêyê\ì m+‘√ Ä•+∫q $TÁ‘·T&ÉT. H˚qT Ä+Á<ÛCä À´‹˝À |üì#˚ùd ø±\+˝À, ã+<äsT¡ s√&ÉT˝¶ À
m<äT¬s’, n<˚e÷≥ n+≥÷+&˚yê&ÉT. Hê≈£î Äø±X¯yêDÏ ñ<√´>∑+ ‘=*s√E\ $TÁ‘·T\˝À
eTTKT´&ÉT. ` y˚T 25e ‘˚B sêÁ‹ eTs¡D+Ï #ê&ÉT.
y˚THÓ\ ∫e]øÏ Hê $TÁ‘·T\T, Á|üeTTK s¡+>∑d\úü , dæìe÷ q≥T\T C….$. k˛eTj·÷E\T
>±s¡T <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé Á|ükÕs¡+ø√dü+ ªeTVü‰+Á<Ûμä nH˚ ` Ä+Á<Û<ä X˚ ¯ sê»ø°jT· , kÕ+|òTæ ø£ #·]Á‘·qT
∫Á‹+#˚` &Ü≈£îýÓT+≥Ø∫Á‘·+ ì]à+#˚ñ<˚X› +¯ ˝À Hê <ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#êÃs¡T. |ü]XÀ<Ûqä , s¡#q· ,
H˚qT #˚j÷· \ì Äj·Tq dü+ø£\Œ+. nsTT‘˚ ` H˚qT Hê |üÁ‹ø£ |üì˝À >∑õ_J>± ñqï+<äTq,
e÷ yÓ÷Vü≤qø£èwüqí T |ü]#·jT· + #˚XÊqT. Äj·Tq n‘·ì‘√ e÷{≤¢&qç ‘·sê«‘·, dü+‘·è|æÔ #Ó+~
` Ä &Ü≈£îýÓT+≥ØøÏ s¡#H· ê eéVü‰s¡yT˚ ø±ø£ ` <äsÙ¡ ≈£î\T l |æ.ø¬ . e÷˙«>±]øÏ düV‰ü j·T
<äsÙ¡ ≈£î&ç>± ≈£L&Ü ìj·T$T+#ês¡T.
y˚T 31e ‘˚B Hê{ÏøÏ Hê ªnqTuÛÑ÷‹^‘ê\Tμ ~«rj·T eTTÁ<äD Á|ü‘·T\T
$&ÉT<ä\j·÷´sTT. 1976˝À ‘=*eTTÁ<äDÁ|ü‹˝À sT÷kÕ] #ê˝≤ e÷s¡TŒ\T #˚XÊqT. |ü<´ä
π>j·Ts¡#·q*ï ‘=\–+#êqT. ø=ìï ø£$‘·*ï dü+øÏå|üÔ|ü]#êqT. ø=ìï+{Ïì ‹s¡>∑ÁyêXÊqT.
1996 es¡≈î£ Áyêdæq ø£$‘·*ï n<äq+>± #˚sêÃqT. eTTK|üÁ‘êìï e÷ ne÷àsTT øÏsD¡ àsTT
∫Á‹+∫+~ `
#ê˝≤ø±\+ qT+∫ Hê≈£î, Hê ø£$‘·«Á|ü#T· s¡D≈£î dü+ã+~Û+∫q ñ<˚X› +¯ ˇø£fÒ :
ø£$‘·«+ù|]≥ |ü\Tdü+|ü⁄{≤\T ñ+&É≈L£ &É<Tä . |ü⁄q'Á|ü#T· s¡D neø±X¯+ e∫Ãq|ü&É˝≤¢, bÕ‘·
dü+|ü⁄{Ï˝Àyê{ÏøÏ ø=‘·yÔ ê{Ïì »‘·#d˚ ,æ ˇπø dü+|ü⁄{Ï>± Á|ü#T· ]+#ê*. mH˚ïfi¢̄bÕ≥T ÁyêdæHê
düsπ ` lø±+‘·Xs¯ à¡ ø£$‘·«+ n+≥÷ K+&çø\£ ˙ï ˇπø ˇø£ÿ dü+|ü⁄{Ï>± ñ+&Ü*. (nsTT‘˚ `
•˝≤eTTs¡[ π>j·Tø±e´+ >±ì, Ä ‘·s¡yê‘· 2004˝À Á|ü#·T]+∫q düT|üs¡íø±e´+>±ì `
K+&çø\£ Tø±e⁄, ô|<äø› ±yê´\T)
ákÕ] á ªnqTuÛ÷Ñ ‹^‘ê\Tμ ` dü+|ü⁄{Ï, 1976 Hê{Ï dü+|ü⁄{Ï ø£+f…, Hê ø£$‘·«
ñ<˚X› Ê\qT u≤>± Á|üø{£ +Ï ∫q≥Tº kÕ{Ï ø£$ $TÁ‘·T\T, $eTs¡Ù≈£î\T >∑T]Ô+#ês¡T.
ãVüQX¯' Ç<˚ dü+e‘·‡s¡+ pHé HÓ\qT+∫ nqT≈£î+{≤qT. Hê $TÁ‘·T&ÉT l y˚<–ä ]
sê+u≤ãT, y˚<–ä ] ø£eT÷´ìπøwüH‡é |üø±å q, Á|üeTTK ø£<≈ä∏ î£ \T ãT∫Ãu≤ãT>±] ù|]≥ j˚T{≤
düuÑÛ ìs¡«Væ≤+∫ ` ˇø£ düeTø±©q ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ ±ìï Á|ü#T· ]+∫ dü‘ÿ· ]+#·&+É
ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. Ä dü+e‘·‡s¡+ (1997)˝À ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· l &ç. yÓ+ø£Á{≤eTj·T´ |ü⁄düøÔ +£
Á|ü#T· ]+∫ dü‘ÿ· ]+#ê&ÉT. Ä |ü⁄düøÔ ±ìï H˚qT Ä$wüÿ]+∫ Á|üd+ü –+#êqT. (á Áø£eT+˝À
‘·sy¡ ê‘· dü+e‘·‡sê\˝À` l n]π> sêe÷sêe⁄, MsêJ, uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï »>∑Hêï<∏sä êe⁄, •esêE
düTã“\øÏÎ >±s¡\ |ü⁄düøÔ ±\T Á|ü#T· ]+#ê&ÉT).
ˇø=ÿø£ÿ s¡#s· TT‘·øÏ ˇø=ÿø£ÿ eTT#·Ã≥ ñ+≥T+<äqT≈£î+{≤qT. kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù≈£î\T
‘Ó\T>∑TÁbıô|dò sü T¡ l õ.$. düTÁãVü≤àD´+>±s¡T ‘·eT uÛ≤s¡´ wüw|ºæ Pü ]Ô dü+<äs“¡ +¤ >± 60 eT+~
s¡#s· TT‘·\≈£î (ÅdÔ” |ü⁄s¡Twüß\≈£î) pHé 25e ‘˚Bq dü‘êÿs¡+ #˚XÊs¡T. H˚qT yÓfi˝¢̄ <Ò Tä >±ì,
s¡#s· TTÁ‹>± C≤qø°u≤\qT ≈£L&Ü dü‘ÿ· ]+#ês¡T.
õ.$. düTÁãVü≤àD´+ >±s¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT øπ +ÁBj·T $X¯«$<ë´\j·T+˝À ‘Ó\T>∑TXÊK˝À
Ä#ês¡´|ü<$ä ìs¡«Væ≤+#·&yÉ T˚ ø±ø£ &ûH>é ± ≈£L&Ü ø=+‘·ø±\+ ñ<√´–+#ês¡T. ‘Ó\T>∑T˝À
nqTuÛ÷Ñ ‹ø£$‘·«+ rs¡TqT ˇø£ ªdæ<ëΔ+‘·+μ>± Á|ü‹bÕ~dü÷Ô yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡T. ÄsY.mdt.
düT+<äsÙ¡ q+ >±] ‘·sy¡ ê‘· sT÷ ‘·sV¡ ‰ü ø£$‘·«+ >∑T]+∫ e÷{≤¢&qç yês¡T düTÁãVü≤àD´+>±s¡T.`
CÀ´‹wüd+ü ã+<Ûyä TÓ qÆ $XÊ«kÕ\T Á|ü»\˝À #ê˝≤ >±&Û+É >± ñ+{≤j·TH˚~ ∫s¡ø±\
dü‘´· +. eTTK´+>± sT÷ $XÊ«kÕ\T ô|<äô› |<ä› yê´bÕsê\˝À ñqïyê]ø°, dæìe÷ s¡+>∑+˝À
|üì#˚ùd yê]πø m≈£îÿe. ô|≥Tºã&ÉT\T, ˝≤uÛ≤\˝…øÿ£ \T rÁe+>± ñ+{≤sTT ø£qTø£ Á>∑V≤ü >∑‘T· \
MT<ä m≈£îÿe $XÊ«dü+ ô|{Ïº ø±*ø£yTÓ qÆ XÊ+‘·T\T, ë÷\T, #˚sTTdü÷Ô ñ+{≤s¡T ` sê»ø°jT·
Hêj·T≈£î\≈£î ≈£L&Ü m≈£îÿy˚ ` ndü˝Ò |ü<eä ⁄\‘√ eéVü‰s¡+!
pHé 30e ‘˚Bq e÷ ôV≤’ <äsêu≤<äT Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt `Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ Ä|òd” Tü ˝À
qeÁ>∑V≤ü düs«¡ XÊ+‹ëT+ #˚sTT+#ês¡T. e÷ CMD eTH√CŸ≈î£ e÷sY kı+‘ê*j·÷ dü«j·T+>±
≈£Ls¡TÃì #˚XÊs¡T. ñ<äjT· + 6.00 >∑+≥\≈£î ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ Áø£‘T· e⁄ eT<Ûë´Vü≤ï+ 12.30øÏ
|üPs¡sÔ TT+~ ` Çø£ÿ&É m&ç≥s¡T>¢ ± ñ+≥Tqï BøÏ‘å T· \T>±]ì, qqTï, Ç+&çjT· Hé mø˘‡Áô|dt
s¬ dæ&+Ó {Ÿ m&ç≥]ï, eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»HêìøÏ ÄVü‰«ì+#ês¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ ˝ÀH˚ ` sêVüQøπ ‘·T
dü+#ês¡+ >∑T]+∫ l ‘=j˚T´{Ï uÛ≤qT eT÷]Ô>±] #˚‘· Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£˝À yê´dü+
ÁyêsTT+#·eTì Hê≈£î #ÓbÕŒs¡T.
E˝…’ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ Hê{ÏøÏ yês¡|Áü ‹ø£˝À N|òt `düuŸm&ç≥sY>± ñ+≥Tqï l e\¢u≤Û #ês¡´
ñ<√´>±ìøÏ sêJHêe÷˝ÒK |ü+|æ+#ês¡T. s¡#s· TT‘·>± düeTs¡T&ú TÉ , Ä|òd” Tü |üì˝À ìC≤sTTr|üsT¡ &ÉT.
nsTT‘˚ ø=ìï e´øÏ>Ô ‘∑ · düeTdü´\T, ndü+‘·è|ü⁄\Ô T, Äj·Tq#˚‘· sT÷ |üì #˚sTT+#êj·TqT≈£îHêïqT.
Ä|òd” Tü y˚TH˚»s¡T leTDÏjT· Hé‘√ dü+Á|ü~+∫eTØ, Ä sêJHêe÷ ˝ÒKqT CMD øÏ |ü+bÕ\ì
ìX¯ÃsTT+#êqT.
Ä|ò”düT |ü]dæú‘·T\T ø=ìï Hê≈£î düeTkÕ´‘·àø±\T>± ñHêï ` E˝…’ 18 Hê{ÏøÏ
sê»eT+Á&ç Á|üj÷· D+ ‘·|Œü ˝Ò<Tä .

dæìe÷s¡+>∑+˝À Hê Ä|ü$Ô TÁ‘·T&ÉT l »+<Ûë´\≈£î #ê˝≤ Ä\dü´+>± Ä&É|\æ \¢ T
ø£e\\T ø£*>±s¡T. Ä |æ\\¢ u≤s¡kÕ\ sê»eT+Á&ç<>ä sZ∑ ˝¡ À q]‡|üP&ç nH˚ Á>±eT+˝À »]bÕs¡T.
n~ l »+<Ûë´\ u≤eeTs¡T<äT\T l #·˝≤¢ yÓ+ø£Á{≤eTj·T´, k˛<äsT¡ \ }s¡T. yêfi¯ó¢ dü+|üqï
Áu≤Vü≤àDeékÕj·T<ës¡T\T. l »+<Ûë´\ edüT‘Ô '· $»j·Tyê&É eTìwæ ø±e&É+‘√, $»j·Tyê&É
$TÁ‘·T\+ #ê˝≤ eT+~$T yÓfi≤¢+. eTÁ<ëdüT q≥T\T, <äsÙ¡ ø£$TÁ‘·T\T düsπ dü]. u≤s¡kÕ\ #ê˝≤
n≥ºV‰ü dü+>± #˚XÊs¡T. ‘·q≈£î dü+‘êq+ ˝Ò<ìä #ê˝≤ø±\+>± ô|ø’ Ï ø£q|ü&ìÉ ~>∑T\T‘√ ñ+&˚
»+<Ûë´\, #ê˝≤ Äq+<ä+>± ñHêïs¡T ` n|ü&ÉT.
E˝…’ 21e ‘˚BHê&ÉT $»j·Tyê&É nqT|üeT ¨≥˝À¢ Hê ∫s¡ø±\$TÁ‘·T&ÉT Á|üV≤ü sêE
bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄øÏ Hê ªn\Hê{Ï Hê≥ø±\Tμ |ü⁄düøÔ ±ìï y˚&TÉ ø£>± n+øÏ‘+· #˚XÊqT. l »+<Ûë´\
Á|ü‘´˚ ø£ n‹~∏. $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ l sπ ePs¡T nq+‘· |ü<àä HêuÛsÑ êe⁄ n<Û´ä ≈£îå \T. l
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±]‘√bÕ≥T m+<äs√ Hê≥ø£s+¡ >∑ $TÁ‘·T\T düu≈ÑÛ î£ e#êÃs¡T. düuÑÛ #Û˝· À≈£î\Ô ‘√
#ê˝≤u≤>± q&ç∫+~. bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ø£Ï Hê≈£î yÓTÁÆ r ã+<Û+ä >± ` Hê≥ø£ nqTã+<Û+ä >± `
Ä |ü⁄düøÔ +£ $T–*+~.
Ä j˚T&ÉT Ä>∑dTü Hº \Ó ø=ø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+~. eTq<˚XÊìøÏ kÕ«‘·+Á‘·´+ e∫Ã 50
@fi¯ó¢ |üPs¡sÔ TT+~. dü«s√í‘‡· e+. Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£qT dü«s√í‘‡· e dü+<äs“¡ +¤ >± Á|ü‘´˚ ø£‘‘· √
yÓ\Te]+#ê\ì Hê≈£î ø√]ø£ ø£*–+~. @y√ yê´kÕ\T ÁyêsTT+∫ Á|ü#T· ]+#·&+É ø±≈£î+&Ü
` ªª1947 ns¡sú êÁ‹ kÕ«‘·+Á‘·´+ Á|üø{£ +Ï #˚ düeTj·÷ìøÏ MTπs+ #˚dTü HÔ êïs¡T?μμ nì ø=+<äsT¡
$$<Ûsä +¡ >±\ Á|üeTTKT*ï Á|ü•ï+∫ `yê] C≤„|øü ±\qT Á|ü#T· ]+#ê\qT≈£îHêïqT. n˝≤ Áyêdæq
yê]˝À l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄, dü÷s¡´<˚es¡ dü+Je<˚y.é .. eT]ø=+<äsT¡ ñHêïs¡T.
#ê˝≤ ù|s¡T¢ Ç|ü&ÉT Hê≈£î >∑Ts¡TÔ ˝Òe⁄. ` dü+∫ø£ #ê˝≤ u≤>± ≈£î~]+~. |ü\Te⁄s¡T
Á|üX¯+dæ+#ês¡T.
nìï{Ïø° $T+∫ ` 14e ‘˚B ns¡sú êÁ‹ Ç+&çjT· Hé bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ Á|ü‘´˚ ø£ düe÷y˚X+¯
»]|æ ` >±+BÛ, düTuÛ≤dt #·+Á<äuÀdt, »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA ñ|üHê´dü uÛ≤>±\T ` <äèXÊ´\T
Á|ükÕs¡+#˚XÊs¡T <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé <ë«sê. sêh|ü‹ ñ|üHê´dü+ Á|ü‘´˚ ø£+. ns¡T<Óq’ dü+<äsê“¤ìï Ä
sêÁ‹ n+‘· ns¡T<Óq’ @ø£d«ü s¡+>± ìs¡«Væ≤+#·&+É n|ü⁄s¡÷|ü+.
ôdô|+º ãs¡T HÓ\˝À e÷ |üÁ‹ø£ @C…+≥¢‘√, bÕsƒ≈¡ î£ \‘√ $XÊK|ü≥ï+˝À e÷ Ä|òd” Tü
Äes¡D˝À düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T#˚dæ |ü\Te⁄] n_ÛÁbÕj·÷\T $HêïqT. @C…+≥¢ eTH√s¡<+ä∏
‘Ó\TdüT≈£îHêïqT. ` Á|ü‹ |üÁ‹ø£≈î£ ø=ìï dü+e‘·‡sê\T>± @s¡Œ&çq e´øÏ‘Ô «· + ñ+≥T+~. n<˚
ˇø£ |üÁ‹ø£ø,° eTs=ø£ |üÁ‹ø£≈î£ ‘˚&Üì|ü{#ºÏ Ã˚ ~. n<˚, Ä |üÁ‹ø£ bÕsƒ≈¡ î£ \ dü+kÕÿs¡ kÕúsTTì
ìs¡sí TT+#˚~. Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ 1952 qT+∫ n≥Te+{Ï e´øÏ‘Ô «· + ñ+~. ø=‘·>Ô ±
ne‘·]+∫q bÕsƒ≈¡ <£ e˚ ⁄fi¯¢ dü+düÿè‹˝À, @C…+≥¢≈î£ Ä Á|ü‘´˚ ø£ e´øÏ‘Ô «· + ø£+fÒ, $»j·Te+‘·+>±
q&ç#˚ |üsêsTT|üÁ‹ø£*ï nqTø£]+#˚ùd,Ô ‘·eT |üì düTfi¯óyÓb’ ˛‘·T+<äH˚ ÁuÛeÑ T\T+{≤sTT. Mast
Head e÷]Ã, Á|ü‘´˚ ø£+>± ø£ì|æ+#˚ e´øÏ‘ Ô ê«ìï e÷]Ã, |üÁ‹ø£|⁄ü s√_Ûeè~Δì Ä•ùdÔ ` n~

|ü‘·qùV≤‘·T ee⁄‘·T+<äì Hê $XÊ«dü+. ø±˝≤ìïã{Ïº e÷s¡TŒ\T ‘·|üŒe⁄. e÷s¡TŒ\T #˚ùdÔ,
dæsú |¡ &ü ç ñqï bÕ‘·bÕsƒ≈¡ î£ \T n\T>∑T‘ês¡T. #˚jT· ø£b˛‘˚ ø=‘·Ô bÕsƒ≈¡ î£ \≈£î sT÷ |üÁ‹ø£ dü+>∑‹
|ü≥<º Tä . ÇB ndü˝q’… düeTdü´. ` á düeTdü´qT #ê˝≤ düe÷y˚XÊ\˝À ` |üÁ‹ø£ Promotion
dü+<äsê“¤\˝À` >∑eTìdü÷Ô e#êÃqT. o]¸ø\£ ìs¡«Vü≤D˝À ø£<\ä∏ m+|æø˝£ À, d”]j·T˝Ÿ qe\\
Á|ü#T· s¡D˝À, dæìe÷ yês¡\Ô m+|æø˝£ À, #ê˝≤e÷s¡TŒ\T ‘Ó#Ã˚ Á|üjT· ‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
Ä Á|üjT· ‘êï\˝ÀH˚ n|üŒ{Ï Hê ªªm&ç≥sY #·]Á‘·μμ q&ç∫+~.
qe+ãs¡THÓ\˝À 19e ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<äT sêe÷Hêj·TT&ÉT |ò*æ yéTdü÷&º j ç ÷Ó <ä>sZ∑ ¡
ô|<ä› u≤+ãT ù|\T&ÉT »]–+~. 26 eT+~ ø±uÀ\TqT #·ìb˛j·÷s¡ì yês¡.Ô sêj·T\d”eT
‘Ó\T>∑T<˚X¯+bÕØº Hêj·T≈£î\˝À ˇø£¬s’q l |ü]{≤\ s¡$ Ä dü÷º&çjÓ÷˝À rùd dæìe÷
ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e dü+<äs“¡ +¤ . |ü]{≤\ s¡$, q≥T&ÉT yÓ÷Vü≤Héu≤ãT ã‹øÏb˛sTT, ne÷j·T≈£î\T
#·∫Ãb˛j·÷s¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ , |ü]{≤\ s¡$ì n+‘·+ #˚j÷· \ì ñ<˚•› +∫q<ä≥. E-TV
dæìe÷ yês¡\Ô T ùdø£]+#·<*ä ∫q CREW yÓTT‘·+Ô #·ìb˛j·÷s¡≥. @ $<Ûyä TÓ qÆ düeTs¡qΔ \ø°
neø±X¯$Te«ì sê»ø°jT· yê‘êes¡D+, e´≈£î\Ô T, eédüqú T ìπs•› +#˚ ø±˝≤ìï` Á|ü‘´· ø£+å >±
#·÷dü÷Ô J$düTHÔ êïeT+‘˚!`
dü]>±Z |ü~s√E\‘·s¡Tyê‘·: C≤rj·T Á|üuÛÑT‘·« bÕ\q≈£î $|òü÷‘·+ yês¡Ô. ◊.¬ø.
>∑TÁC≤˝Ÿ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ø±+Á¬>düTbÕØº ªªeT<ä›‘·T ñ|üdü+Vü≤]+#·&É+e\¢μμ |ü&çb˛sTT+~.
dü+ø°sÁí¡ |üuTÑÛ ‘ê«\ ã˝≤ã˝≤\T m|ü&É÷ ndæsú y¡ T˚ nsTTHê, #ê˝≤kÕs¡T¢ Á|üuTÑÛ ‘ê«\ |ü‘H· êìøÏ
ø±+Á¬>düTbÕØºjT˚ ø±s¡DeTÚ‘·÷ edü÷+Ô ~.
&çôd+ãs¡THÓ\ sê>±H˚ Hê Äø±X¯yêDÏ $TÁ‘·T&ÉT l lsêeT eT÷]Ô 1997 Äø±X¯yêDÏ
C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ sT÷kÕ] düè»Hê‘·àø£ Á|ükÕs¡$uÛ≤>∑+˝À dü+^‘· s¡÷|üø£+
ìs¡«Væ≤+#ê\H˚ ø√]ø£‘√ Hê <ä>sZ∑ ≈¡ î£ e#êÃs¡T. edü÷Ô lø±+‘Y nH˚ ø=‘·Ô ≈£îÁs¡yêDÏí dü+^‘·
<äsÙ¡ ≈£î&ç>± |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T. n‘·&TÉ eTT+<äT>± u≤D°\T ≈£L]ÃsTTùdÔ ` H˚qT bÕ≥\T
Áyêj·÷*. ndü˝Ò n|üŒ{ÏøÏ H˚qT e÷ |üÁ‹ø£ eéVü‰sê\˝À ª>∑õ_Jμ>± eTT*–e⁄HêïqT. `
Á|üjT· ‹ïkÕÔqHêïqT ` Äj·Tìï ø±<äq˝Òø!£ ` ∫e]øÏ Áyêj·TH˚ ÁyêXÊqT. Ä s¡÷|üø+£ ù|s¡T
ªj·÷Á‘·μ ` Ç<äs› T¡ Áù|$T≈£î\ ùdïVü≤j·÷Á‘·.
H˚qT ªªôV’≤<äsêu≤<äTπø+Á<ä+ ø√dü+μμ n|ü&É|ü&ÉT Á|üdü+>±\T #˚XÊqT >±ì
Hê≥ø±\T, dü+^‘· s¡÷|üø±\T, m|ü&É÷ Áyêj·T˝Ò<äT. Hê≈£î Äø±X¯yêDÏ <ë«sê e∫Ãq
C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\˙ï $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+ <ë«sê e∫Ãqy˚. nsTT‘˚ ` ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ñqï
Äø±X¯yêDÏ ÁbÕ+rj·T •ø£åD≤πø+Á<ëìøÏ n‹~∏ñ|üHê´dü≈£î&ç>± yÓ[¢ ` nø£ÿ&É $$<Ûä
<äøDåÏ ≤~πø+Á<ë\ qT+∫ e#˚Ã nHÍq‡s¡≈¢ î£ , Á{≤Hé‡$TwüHé m–®≈L£ ´{Ïy\é ≈£î •ø£Då ≤ ø±s¡´Áø£e÷\˝À
n&ÉbÕ<ä&bÉ Õ bÕ˝§ZHy˚ ê&çì.
ªj·÷Á‘·μ düè»Hê‘·àø£ dü+^‘· s¡÷|üø+£ &çôd+ãs¡T 25e ‘˚Bq $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+
qT+∫ Á|ükÕs¡yÓTÆ+~. ` n<˚ HÓ\ ∫e]øÏ nCÀ.$uÛÀ bòÂ+&˚wüHé (USA) $TÁ‘·T\T

dü‘·´Hêsêj·TD>±s¡T nCÀ.$uÛÀ Á|ü#·Ts¡D\T ÁbÕs¡+_Û+#ê\H˚ dü+ø£\Œ+ e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T.
Hê≥ø±\T, |ü⁄s¡kÕÿsê˝Ò ø±<äT— $\TyÓ’q ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´ Á>∑+<∏ë\T Á|ü#·T]+#ê\H˚ >∑{Ïº
ìs¡jí T· +‘√ ñHêïs¡T ` n|üŒ{À¢ Hê≈£î, @ ‘·sV¡ ‰ü Á|ü#T· s¡D˝…H’ ê düsπ , n_ÛsT¡ #·T\T e÷]
b˛sTT, ñ|ü]‘·\ Á|üjÓ÷»Hê˝Ò \ø£å´+>± ã‘·T≈£î‘·Tqï ‘Ó\T>∑T s¡dæ≈£î\≈£î, m˝≤
neTà>∑\T>∑T‘ês¡T? nH˚ ‘·&Éu≤≥T, >±ãsê, ‘·s¡T#·T>± ø£\T>∑T‘·÷+&˚$. ◊Hê ` l
dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T ‘·eT \øå±´ìï e<äT\Tø√<ä\#·˝<Ò Tä . Ä Á|üjT· ‘·ï+˝À ‘=*kÕ]>± l
‹s¡TeT\ sêeT#·+Á<ä d”«j·T#·]Á‘ê‘·àø£ s¡#q· ªªVü≤+|” qT+∫ Vü≤s¡bÕŒ<ëø£μμ Á|ü#T· ]+#ês¡T.
á s¡#·qqT e÷ |üÁ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£>± n+‘·≈£î eTT+<˚ Á|ü#·T]+#êeTT. ‹s¡TeT\
sêeT#·+Á<ä>±s¡T e÷ Hêqï>±]‘·s+¡ e´øÏ.Ô dü+düÿè‘·, ÁbÕø£è‘·, Ä+Á<Ûä kÕVæ≤‘ê´\˝À m+#·<–ä q
|ü+&ç‘T· \T. Äj·Tq, n<Ûë´|üø‘£ «· +˝ÀøÏ yÓfi≈¢̄ î£ +&Ü |üÁ‹ø± s¡#s· TT‘·>± (Journalist)
J$‘·+˝À dæsú |¡ &ü Ü¶sT¡ . Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£, Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü+dü\ú ≈£î nqTã+~Û+∫ |üì#˚XÊs¡T. ª*|æ
|ü⁄≥Tº|Pü s√«‘·sÔ ê\Tμ, ªkÕVæ≤r düT>∑‘T· ì dü«>∑‘+· μ nH˚ Á>∑+<∏ë\T Äj·Tqs¡#q· ˝À¢ Á|üd<æ ëΔ\T.
H˚qT Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ m&ç≥sYì nj·÷´ø£ ` ≈£î‘·÷Vü≤\T&ÉH˚ ÁbÕø£è‘·ø$£ s¡∫+∫q
ª©˝≤eá ø£V‰ü μ nH˚ ø£<ë∏ ø±yê´ìï ‘Ó\T>∑T e#·q+>± Äj·Tq #˚‘· ÁyêsTT+∫ Á|ü#T· ]+#êqT.
Ç+<äT˝À ø£<,ä∏ Vü‰\XÊ‘·yêVü≤q#·Áø£e]Ô ©˝≤e‹ nH˚ dæ+Vü≤fi¯sê»≈£îe÷]ì $yêVü≤e÷&çq
$X‚w+ü . ˇø£|ü &ÉT e÷ Hêqï>±s¡T á ÁbÕø£è‘· ø±e´ø£<ä∏ Ä<Ûës¡+>± ª©˝≤e‹μ nH˚ |ü<´ä ø±e´+
Áyê<ë›eTì ÁbÕs¡+_Û+∫, ø=~› |ü<ë´\T Áyêdæ Ä Á|üjT· ‘·ï+ $s¡$T+#·T≈£îHêïs¡T. n|üŒ{ÏqT+∫
Ä ø£<ä∏ MT<ä Hê≈£î ˇø£ Äø£s¸¡ D. Ä $yêVü≤+ e÷ ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ Á<ëøå±sêeT øπ Áå ‘·+˝À
»]–+<äì ˇø£ ◊‹Vü≤´+.
m+<äT#˚‘H· √ lsêeT#·+Á<ä>±s¡T Áyêdæq Ä <ÛësêyêVæ≤ø£ bÕsƒ≈¡ î£ \qT m≈£îÿe>±
Äø£]¸+#·˝<Ò Tä . kÕ<Ûës¡D+>± Äj·Tq Áyêùd rs¡T˝À ø±≈£î+&Ü ` ‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ ‘=*kÕ]>±
ÁyêdüTHÔ êïeTH˚ ñ<˚X› +¯ ˝À, s¡#q· ˝À ø=+‘· ÁbÂ&ÛuÉ ≤Û wü yê&É&+É ãVüQX¯' ø±s¡DeTqT≈£î+{≤qT.
Bì ‘·sy¡ ê‘·, Äj·Tq ‘·q≈£î ªVü≤+|” qT+∫ Vü≤s¡bÕŒ<ëø£μμ s¡#q· #˚j÷· \qT+<äì Hê <ä>sZ∑ ¡
e´ø£+Ô #˚XÊs¡T. ‘·|Œü ø£ Áyêj·TeTHêïqT. á s¡#q· ≈£î Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£ bÕsƒ≈¡ î£ \qT+∫
nq÷Vü≤ýÓTqÆ Ä<äsD¡ \_Û+∫+~. á s¡#q· qT |ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+∫ l sêeT#·+Á<äqT
Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô|ü⁄s¡kÕÿs¡+‘√ dü‘·ÿ]+#·e\dæ+~>±, n|üŒ{À¢ nCÀ, $uÛÀ. yê]øÏ kÕVæ≤‘·´
dü\Vü‰<ës¡T>± ñ+&˚ nøÏÿsêE s¡e÷|ü‹sêe⁄ (eT+El) dü\Vü‰ Ç#êÃs¡T. ndüà<ë<äT\+
≈£L&Ü düeT]Δ+#ê+. 1998 |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Äj·Tq øÏe«e\dæ+<˚— ø±ì ` |ü⁄s¡kÕÿs¡Á|üø≥£ q
ø±≈£î+&ÜH˚ l sêeT#·+Á<ä eTs¡D+Ï #ês¡T. n+<äTe\¢, Ä dü+e‘·‡s¡+ eTs=ø£ Á|üeTTKs¡#s· TT‘·,
»s¡ï*düTº, l q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]ì Ä |ü⁄s¡kÕÿsêìøÏ m+|æø£ #˚j·T&É+
dü+uÛÑ$+∫+~.
1998 dü+e‘·‡s¡eT+fÒ : Hê≈£î |üÁ‹ø£≈î£ dü+ã+~Û+∫q s¡øs£ ø¡ ±\ rs¡T\ |üìe‹Ô&ç
Çã“&çeTTã“&ç>± ô|]–+~. eTTK´+>± |üÁ‹ø£ Circulation Promotion Pressure m≈£îÿyÓ+’ ~.

‘·s¡T#·T>± e÷ Staff düe÷y˚XÊ\T, Á|ü‘˚´ø±+XÊ\ m+|æø£, ø=‘·Ô <ÛësêyêVæ≤ø£\ m+|æø£,
$X‚wdü +ü ∫ø£\ s¡÷|üø\£ Œq, $$<Ûä b˛{°\ ìs¡«Vü≤D.... ˇø£{Ï ø±<äT— }|æ] ‹]π>~ø±<äT.
á dü+<ä&˝ç À e÷ yês¡|Áü ‹ø£˝À NÛ|`tò düuŸ m&ç≥sY>± |üì #˚ùd e\¢u≤Û #ês¡´qT, y˚TH˚õyÓT+{Ÿ
sêJHêe÷#˚jT· eTì Ä<˚•+∫+~. Äj·Tq yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. Äj·Tq kÕúq+˝À eTs=ø£ düeTs¡yΔ TÓ qÆ
e´øÏìÔ ìj·T$T+#ê*. á˝À>± düø±\+˝À |üì»s¡>±*. |üÁ‹ø£ nqT≈£îqï ‘˚BøÏ e÷¬sÿ{Ÿ˝ÀøÏ
$~Û>± $&ÉT<ä\ ø±yê* ` Ç$ ø±ø£ ãj·T≥ Hê kÕVæ≤‘·´ yê´|üø±\T, sπ &çj÷Ó nqTã+<Ûë\T...
ÁøÏøÿÏ ]dæb˛sTTq yê´|üø±\T. nìï{Ï˙ $T+∫ ` Ä+Á<ÛÁä |üuyÑÛ ês¡|Áü ‹ø£ m&ç≥sY>± Hê ˇ|üŒ+<ä|⁄ü
ø±\+ Çø£ @&Ü~ e÷Á‘·yT˚ ñ+~. ` Hê Ä˝À#·q˝À¢, Ä#·sD¡ ˝À y˚>+∑ ô|+#·e\dæ e∫Ã+~.
á |ü]dæ‘ú T· \ eT<Û´ä ˝À, nyÓT]ø±˝À VüA´düHº é q>∑sêìøÏ #Ó+~q ªªe+>∑÷] bòÂ+&˚wHü é
nyÓT]ø±μμ yês¡T, ‘êeTT ìs¡«Væ≤+#·uÀj˚T ‘=* nyÓT]ø±‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ dü<ädüT‡≈£î
eTTKń‹<∏Tä \T>± s¡eTàì u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡*ï, qqTï ÄVü‰«ì+#ês¡T. nsTT‘˚ ‘ê$T<äs› ÷¡
yÓfi¢‚ neø±X¯+ ˝Ò<˙ä , qqTï ‘·|Œü ø£ yÓfie¢̄ T˙, u≤|ü⁄>±s¡T ø£ãTs¡T #˚XÊs¡T. Ä dü+düú n~ÛH‘˚ · l
e+>∑÷] ∫f…Hº sé êE>±s¡T ‘·|Œü ø£ sêyê\ì ÄVü‰«ìdü÷Ô VüA´düHº é qT+∫ bò˛Hé #˚XÊs¡T. H˚qT
n|üŒ{Ï |ü]dæ‘ú T· ˝À¢ n˝≤ yÓfi&¢̄ ÜìøÏ e÷ CMD m+‘·es¡≈î£ nqTeT‹kÕÔs√ nì dü+<˚V≤ü +
ø£*–+~.
Ç˝≤ ` 1998 dü+e‘·‡s¡+ Hê m<äT≥ ì*∫+~. »qe] HÓ\˝À Á|üeTTK ø£$,
Hê≈£î >∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T l n»+‘ê>±]øÏ øπ +Á<ä kÕVæ≤‘·ńø±&ÉMT |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
` 4e ‘˚Bq sê»eT+Á&ç˝À nCÀ.$uÛÀ yê]¸ø√‘·‡e düu≈ÑÛ î£ yÓfi≤¢qT. Ä s√E ñ<äjT· +|üP≥
|üÁ‹ø±s¡#s· TT‘·\ dü<dä Tü ‡ »]–+~. y˚T+ ìs¡«Væ≤+∫q qe\\ b˛{°\ ãVüQeT‘·T\ $‘·sD¡ ,
Ä sêÁ‹ l q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]øÏ Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á|ü<ëq+, yÓu’ eÑÛ +>±
»]>±sTT. $TÁ‘·T\T ôdàÌ˝Ÿ, ls¡eTD, #˚≈L£ ] sêe÷sêe⁄, uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+, uÛ$Ñ T&çbÕ{Ï
sêeT>√bÕ\+, dæ.sê|òTü yê#ê], |ü‘+· »*XÊÅdÔæ Á|üuèÑÛ ‘·T\‘√ dü+^‘·, kÕVæ≤‘·´ ø±\πøbå Õ\‘√
s¡kÕ‘·àø£+>± Ä sêÁ‹ >∑&∫ç +~.
13e ‘˚Bq ` nyÓT]ø± yÓfiu¢¯ À‘·÷ l nbÕŒCÀdüT´\ dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T, nCÀ.$uÛÀ
Á|ü#T· s¡D\≈£î nìï @sêŒ≥T¢ #˚dqæ ≥Tº #ÓbÕŒs¡T. ` 15e ‘˚B, Hê $TÁ‘·T\T Á|üeTTKe÷]ÿ‡düTº
kÕVæ≤‘·´$eTs¡Ù≈£î\T l ø¬ .$. s¡eTD≤¬s&ç¶ $»j·Tyê&É˝À eTs¡D+Ï #ês¡ì ‘Ó*dæ+~. l |ü⁄sêD+
düTÁãVü≤àD´X¯s¡à ˇ|ü&ÉT Äj·Tìï ªe÷]ÿ‡düTº eT÷s¡Tâ&ÉTμ nì m<˚›yê#˚dæ ñ+&Ée#·TÃ>±ø£—
ll, >∑Ts¡C≤&É, <äTeP«] sê$T¬s&ç,¶ ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï ≈£î≥T+ãsêe⁄, »\dü÷Á‘·+ s¡TøÏàD°Hê<∏Xä ÊÅdÔæ
Á|üuèÑÛ ‘·T\ s¡#q· \ MT<ä ‘·q <äèø£Œ<∏+ä ‘√ Á|üXd¯ sÔü #¡ q· \T #˚dqæ s¡#s· TT‘·. >=|üŒ ùdïVü≤o*.
e÷≥rs¡T s¡#q· rs¡T ø£sT¡ ≈£î>± ñ+&É&+É Äj·Tq dü«uÛ≤e+. ø±e*˝Àq÷, $»j·Tyê&É˝Àq÷
Äj·Tq‘√ >∑&|ç qæ s√E\T Hê≈£î eT+∫ C≤„|øü ±\T. Elinor Lepper nH˚ ˇø£ »s¡àHé Medico,
e÷k˛ÿ˝À n¬sdüºsTT, ôd’;]j·÷ C…’\T •_sê˝À¢ u≤<Ûä nqTuÛÑ$+∫ "Eleven Years in
soviet prison camps" nH˚ |ü⁄düø Ô +£ Áyêdæ+~ ` Stalinist era >∑T]+∫ Ä |ü⁄düøÔ +£ ˝À ÄyÓT

ˇø£ dü+#·\qyÓTqÆ yêø£´+ Áyêdæ+~. "Original French Bouragise are far Better than
These Marxist Bourgiase" nì. `
Ä |ü⁄düøÔ +£ H˚qT #·~yêø£, Hê≈£L l s¬ &ç>¶ ±]ø°eT<Û´ä ñ‘·sÔ ê\T q&ç#êsTT.n˝≤π>
nqTuÛÑ÷‹ø£$‘·«+ >∑T]+∫ ≈£L&É ` e÷ ñ‘·Ôs¡ Á|ü‘·T´‘·Ôsê\T Á|ü#·T]ùdÔ u≤>∑T+&ÉTqì
Äj·Tq≈£î+&˚~. m+<äTø√ ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä . Äj·Tq Áyêdæqñ‘·sÔ ê\T Ç|üŒ{Ïø° Hê <ä>sZ∑ ¡ ø=ìï
ñHêïsTT.
Ä 15e ‘˚B Hê&˚ ` >±+BÛjT· T>∑+ ∫e] Hêj·T≈£î&ÉT l >∑T˝≤®Ø˝≤˝Ÿ q+<ë ‘·q
99 @≥ eTs¡D+Ï #ês¡T.
q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]ì e÷ |üÁ‹ø£≈î£ @yÓTHÆ ê s¡#q· <ÛësêyêVæ≤ø£+>±
Áyêj·TeTì ø√sêqT. Ä<ÛäTìø£ ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ ‘·eTn+#·Hê\T Áyêj·÷\ì
Äj·Tq≈£î+<äì Hê≈£î ‘Ó\TdüT. n~ n+‘· ‘=+<äs>¡ ± ‘˚\<ä˙ ‘Ó\TdüT. nsTTHê ` Äj·Tq
‹s¡T>∑T˝Òì n+#·Hê\ MT<ä >ös¡e+ ø=B› n&ç>±qT ` Ç~>√ ÁyêkÕÔqT nHêïs¡T. (Áyêj·TH˚˝<Ò Tä ).
n»+‘ê>±]øÏ kÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMT |ü⁄s¡kÕÿs¡+ e∫Ãqdü+<äs¡“¤+>± |òæÁãe] 26
Hê&ÉT ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ãèVü≤‘Y düHêàq+»]|æ \ø£å s¡÷bÕj·T\q>∑<Tä Ç#êÃs¡T. $X‚w+ü @$T≥+fÒ
: ôV’≤<äsêu≤<äT˝À ñ+&˚ <ë<ë|ü⁄ n+<äs¡T s¡#·sTT‘·\T Äj·Tq‘√ ø£*dæ rsTT+#·T≈£îqï
Á>∑÷|t bòı{À! Ä n|ü⁄s¡÷|ü düe÷y˚XÊìøÏ >∑Ts¡TÔ .`
H˚qT $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ qT+∫ Á|ükÕs¡+ ø√dü+ Áyêdæq ªj·÷Á‘·μ düè»Hê‘·àø£
dü+^‘· s¡÷|üø±ìøÏ Äø±X¯yêDÏ C≤rj·T|ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°˝À Á|ü<eä∏ TãVüQeT‹ e∫Ã+<äì
yês¡Ô ‘Ó*dæ, Äq+<ä+ ø£*–+~. nsTT‘˚ sT÷ kÕ] s¡#s· TT‘·>± H˚qT &Û©ç ¢ yÓfiq¢̄ ø£ÿs¡˝<Ò Tä .
ìs¡«Væ≤+∫q lsêeTeT÷]Ô>±s¡T yÓ&‘ç ˚ #ê\T. e÷]ÃHÓ\ e#˚Ã dü]øÏ VüA´düHº ìé +∫ e+>∑÷]
∫f…Hº sé êE>±s¡T eT∞¢ bò˛Hé #˚XÊs¡T. y˚T 24, 25 ‘˚B˝À¢ n{≤¢+{≤˝À »]π> ‘·eTdü<dä Tü ‡˝À¢
bÕ˝§Zq&ÉyT˚ ø±ø£, E˝…˝’ À »]π> ATA (American Telugu Association) düu\ÑÛ ˝À ≈£L&Ü
bÕ˝§Zq&ÜìøÏ M\T>± sêyê\ì. ` yê] dü<dä Tü ‡\≈£î yÓfi&¢¯ +É dü+>∑‘˚ Ç+ø± ‘˚\˝Ò<Tä . #·÷<ë›+˝Ò
nqT≈£îHêïqT.
mìïø£˝À¢ nì•Ã‘·+>± >¬ *∫Hê ` e÷]Ã 19 Hê{ÏøÏ yêCŸù|sTT eT+Á‹ es¡+Z
Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ sêh|ü‹ uÛeÑ Hé˝À »]–+~. ` á kÕ] m+‘·ø±\+ ì\TdüT+Ô <√ nHêïs¡T
` nsTT‘˚ 28e ‘˚BHê&ÉT Äj·TqÁ|üuTÑÛ ‘·«+ $XÊ«kÕìï ø√s¡T‘·÷ bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À Á|üyX˚ ô¯ |{Ïqº
rsêàHêìøÏ 274 z≥T¢ |ü&ç ` Á|üuÛÑT‘·«+ ì\ã&ç+~. ‘Ó\T>∑T<˚X¯+ bÕØº _.C….|æ.øÏ.
nqT≈£L\+>± z≥T #˚d+æ ~. yêCŸù|sTT $TÁ‘·|øü +å£ , >∑+&É+ >∑&∫ç >∑føº… ÿÏ +~.
@Á|æ˝Ÿ s¬ +&√ ‘˚Bq C≤qø°u≤\ ªndæà‘·μ eTVæ≤fi≤ dü+dü˝ú À Literatery Consult-
ant >± ñ<√´>∑+˝À #˚]+~. yêsêìøÏ eT÷&ÉT s√E\T Ä|òd ” Tü øÏ yÓfie¢¯ \dæ ñ+≥T+~.
e÷ CMD Hê nyÓT]ø± j·÷Á‘·≈î£ nqTeT‹dü÷Ô ˝ÒK |ü+bÕs¡ì, e÷ Ä|òd” Tü
y˚TH˚»sY l eTDÏjT· Hé Hê≈£î ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. nsTT‘˚ ≥÷sY|]ü $T‹ 15 s√E˝Òqì wüs‘¡ T·
ô|{≤ºsT¡ . `
á nyÓT]ø± j·÷Á‘·˝À, l nbÕŒCÀdüT´\ dü‘´· Hêsêj·TD >±s¡T e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± ‘·eT
bòÂ+&˚wHü é ‘·s|¡ ⁄üò q Á|üeTTK Hê≥ø£s#¡ s· TT‘·, n&ÉbÕ<ä&bÉ Õ dæìe÷ dü+uÛ≤wüD\ s¡#s· TT‘· l
Ä¬øfi¯¢qT Hê‘√ CÀ&ç+#ês¡T. Ä sT÷ ø±s¡D≤\ e\¢ H˚qT yÓfi¯¢e\dæ+~ n{≤¢+{≤¬ø’Hê,
q÷Ć…Ø‡˝Àì dü‘´· Hêsêj·TD>±] <ä>sZ∑ øπ¡ Ä¬øfi¯>¢ ±]‘√ ø£*dæ eTT+<äT>± yÓfi&¢¯ ÜìøÏ ìs¡j í T· yÓT+Æ ~.
nø£ÿ&ÉqT+∫ y˚TeT+<äs+¡ ø£*dæ n{≤¢+{≤ yÓfi&¢̄ +É >∑T]+∫ l ∫f…Hº sé êE>±]øÏ nCÀ>±s¡T
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
yÓ÷Vü≤qø£èwüí ‘·q m+.@— m+|òæ˝Ÿ &çÁ^\T |üPs¡ÔsTT #˚‹øÏe#êÃø£ ` l C….$.
k˛eTj·÷E\T>±s¡T ì]à+∫q {Ï.$. &Ü≈£îýÓT+≥ØøÏ |üì#˚dæ ` eT+∫ ù|s=#êÃø£ ` $<˚XÊ\˝À
mø£ÿ&çø¬ H’ ê j·T÷ìe]Ù{°øÏ yÓ[¢ |ò˝æ Ÿà dü&º dû t ø√s¡T‡˝À e÷düsº ‡Y #˚j÷· \ì ìs¡sí TT+#·T≈£îHêï&ÉT.
õ.ÄsY.Ç. |üØø£å bÕôd’ ø=ìï j·T÷ìe]Ù{°\≈£î <äsU¡ ≤düTÔ #˚XÊ&ÉT. dü]>±Z Ä j˚T&Ü~ @Á|æ˝Ÿ
8e ‘˚Bq {§s¡+{À (¬øq&Ü) j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{° |ò˝æ Ÿà dü&º dû t &çbÕsYyº TÓ +{Ÿ yêfi¯ó¢ Tele-
phone Interview #˚XÊs¡T. (sêÁ‹ 9.05 qT+∫ 9.20 es¡≈£î) #·<äTe⁄≈£î nedüs¡yÓTÆq
Financial Aid ‘√ M.F.A. ˝À d”≥T Ç#êÃs¡T. n~ s ¬ +&˚fi¢¯ ø√s¡T‡. Ä>∑dTü º ∫e] yês¡+˝À
e∫Ã #˚se¡ THêïs¡T.
Çø£ ` Hê nyÓT]ø± j·÷Á‘· dü+>∑‹... CMD nqTeT‹ nsTT‘˚ e∫Ã+~>±ì,
bÕdtb˛s¡Tº sêyê*. MkÕ ø√dü+ eTÁ<ëdüT˝À nyÓT]ø£Høé ±qT‡˝Ò{ŸøÏ yÓfi≤¢*. n+‘ê düe´+>±
»]–‘˚, &Ü\s¡T¢ düeT≈£Ls¡TÃø√yê*. AIR Ticket Book #˚dTü ø√yê*.
á ˝À>± Hê≈£î r]b˛sTTq ô|<äd› eü Tdü´ e÷ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ N|ò`t düuŸ m&ç≥sYì
ìj·T$T+#·&+É . Hê ∫s¡ø±\ $TÁ‘·T\T, |üÁ‹ø± ìs¡«Vü≤D˝À |üPsê«qTuÛeÑ + ø£\yês¡T, ls¡eTD
Ä ñ<√´>∑+˝À #˚s&¡ ÜìøÏ düTeTTK‘· e´ø£+Ô #˚XÊs¡T. yÓ+≥H˚ Äj·Tq≈£î ñ<√´>∑+ Order
Ç#êÃeTT. Äj·Tq, H˚qT nyÓT]ø± Á|üj÷· D+ ø±e&ÜìøÏ eTT+<˚ ` @Á|æ˝Ÿ 13e ‘˚Bq e∫Ã
#˚sês¡T. n+<äTe\¢ |üÁ‹ø£ $wüjT· +˝À Hê≈£î ì•Ã+‘·.
17e ‘˚ B Hê{Ï ø Ï Hê≈£ î bÕdt b ˛s¡ T º e∫Ã+~. 2008 es¡ ≈ £ î Ç#êÃs¡ T .
nbÕŒCÀdüT´\yê] $TÁ‘·T\T l _. sêeTø£èwüXí ÊÅdÔæ >±s¡T Hê Tour shedule copy Ç#êÃs¡T.
Air Ticket ø√dü+ Plan travels & Tours y˚TH˚»s¡T j·÷dæàHé |üf˝ Ò Ÿì ø£*XÊqT ` 19e
‘˚B sêÁ‹ H˚qT, l Ä¬øfi¯¢ nyÓT]ø± MkÕ ø√dü+ eTÁ<ëdüT ãj·T\T<˚sê+. MkÕ Á|üÁøÏjT· ≈£î
dü+ã+~Û+∫ y˚TeTT #˚dqæ ˇø£ bıs¡bÕ≥T dü]~~›, l >=\¢|Pü &ç e÷s¡Trsêe⁄>±] nu≤“sTT
(e÷s¡Tr Á{≤yÓ˝Ÿ‡) sêeTø£èwüí e÷≈£î #ê˝≤ kÕj·T+ #˚XÊs¡T. $TÁ‘·T\T e÷s¡Trsêe⁄>±s¡T
e÷ Á|üj÷· D düHêïVü‰\qT n_Ûq+~+#ês¡T.
yÓTT‘êÔìøÏ ` @Á|æ˝Ÿ 22e ‘˚B Hê&ÉT ñ<äjT· + 6.00 >∑+≥\≈£î ≈£L´˝À (C…$Tìdü]ÿ˝Ÿ
<ä>sZ∑ )¡ ì\ã&ç‘,˚ ‘·«s¡>±H˚ ≈£L´ø£~* ø±qT‡˝Ò{Ÿ Ä|òd” Tü ˝À Á|üy•˚ +#· >∑*>±+. Ç+≥s¡÷«´
nHêj·÷dü+>± »]–+~. MkÕ s¡TdüT+ 1000/` #Ó*+¢ ∫,` eT<Ûë´Vü≤ï+ 3.00 >∑+≥\≈£î
e∫Ã MkÕ / bÕdtb˛s¡Tº rdüT≈£îyÓfie¢¯ Tì #ÓbÕŒs¡T.

e÷≈£î Ä‹<Û´ä + Ç∫Ãq dæìe÷ ^‘· s¡#s· TT‘·, l Ä¬øfi¢̄ $TÁ‘·T&ÉT, dæ]yÓHïÓ \
d”‘êsêeTXÊÅd>Ôæ ±s¡T eTeTà*ï<ä]› ï l kÕsTT<ëdüHé nH˚ Äj·Tq <ä>sZ∑ ≈¡ î£ rdüT≈£îyÓ[¢ ÄodüT‡\T
Ç|æŒ+#ês¡T.
eTÁ<ëdüT qT+∫ ‹]– e#êÃø£, Çø£ nyÓT]ø± Á|üj÷· D düHêïVü‰\T yÓTT<ä\T ô|{≤ºqT.
yÓTT<ä≥ #˚dqæ ~ : y˚T 19 qT+∫ pHé eT÷&Ée ‘˚B es¡≈î£ H˚qT Ä|òd” Tü ˝À ñ+&ÉqH˚
$wüj÷· ìï Office Note <ë«sê y˚TH˚»sY eTDÏjT· Hé >±]øÏ, Hê Staff øÏ ‘Ó*j·Tã]#êqT.
pHéd+ü ∫ø£˝˝À Á|ü#T· ]+#·e\dæq n+XÊ\˙ï ø£es¡˝¢ À ô|{Ïº l s¡eTD>±]øÏ n|üŒ–+#êqT.
y˚T 16 Hê{Ïø˝£ ≤¢ Hê≈£î, Ä¬øfi¢̄>±]øÏ {Ïø¬ ÿ≥T¢, Hê≈£î &Ü\s¡T¢ düeT≈£L&ÜsTT.
y˚T 19 ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTq $e÷q+møÏÿ u§+u≤sTT #˚sê+. nø£ÿ&É Air India ô|<ä›
$e÷q+˝ÀøÏ e÷], ñ<äjT· + 6.35øÏ q÷´j·÷s¡TÿøÏ ãj·T\T<˚sê+. `
Á|üj÷· D+ ø=qkÕ– ` \+&ÉHé V”≤Á‘·÷ msTTsYb˛s¡T˝º À düTe÷s¡T s¬ +&ÉT >∑+≥\
ìØø£Då ‘·sê«‘·, eT∞¢ Á|üj÷· D+ yÓTT<ä˝+’… ~ ` j·÷Á‘· >∑&∫ç >∑&∫É ` q÷´j·÷s¡Tÿ kÕúìø£
ø±\e÷q+Á|üø±s¡+ eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.5øÏ q÷´j·÷s¡Tÿ JFK msTTsYb˛s¡T˝º À ~– Costoms
check |üP]Ô #˚dTü ≈£îì ãj·T≥≈£î e#˚Ãdü]øÏ, nbÕŒCÀdüT´\ dü‘´· Hêsêj·TD >±s¡T yêfi¢̄
s¬ +&√ nu≤“sTT‘√ e∫Ã dæ<+›Δä >± ñHêïs¡T.
‘=*kÕ]>± ø=‘·Ô <˚X+¯ ˝À n&ÉT>∑T ô|{≤ºqT. ÄX¯Ãs¡´+>±, $+‘·>± nì|æ+∫+~.
Äj·Tq ø±s¡T˝À ãj·T\T<˚] Errazona narrows bridge MT<äT>±, Garden city high
way MT<äT>±, q÷Ć…Ø‡ sêh+˝À j·T÷ìj·THé nH˚ Town ˝À dü‘´· Hêsêj·TD >±]+{ÏøÏ
#˚sê+. Äj·Tq Ç\T¢ Wood Constrution ø±<äT Brick Construction. s¬ +&ÉT M<ÛTä \T
yÓTT>∑˝À ñ+~. Ä }s¡Tì Union country n+{≤s¡≥. yê‘êes¡D+ ø=+‘· y˚&>ç ±H˚ ñ+~.
nyÓT]ø±˝À ‘Ó\¢yê]+~. ñ<äj·T+ 9.30øÏ ãj·T\T<˚] 20e ‘˚Bq ãj·T≥
‹s¡>&∑ +É yÓTT<ä\Tô|{≤º+. dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T m&çdHü é nH˚ ÁbÕ+‘êìøÏ rdüT≈£îyÓ*¢ nø£ÿ&É
Ç+&çjT· qT¢ q&çù| cÕ|ü⁄\T #·÷|æ+#ês¡T. ` eT<Ûë´Vü‰ïìøÏ Macys cÕ|ü⁄ø°, Sears cÕ|ü⁄ø°,
rdüT≈£îyÓ*¢ ø=ìï ø=qT>√fi¯ó¢ #˚XÊs¡T. n$ #ê˝≤ ô|<ä› Shopping Malls.
nø£ÿ&É qT+∫ Äj·Tq ñ<√´>∑+ #˚ùd Stevens school of Engineering øÏ
rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . Äj·Tq ø±¢dTü ˝ÀøÏy[Ó ¢ Äj·Tq #Óù|Œ bÕsƒ+¡ $Hêï+. Ä dü÷ÿ\T üÀø£Hé nH˚
#√≥ ñ+~. n+fÒ Ç≥T üÀø£Hé ñ+fÒ, ne‘·* ˇ&ÉTq¶ q÷´j·÷s¡Tÿ ñ+~. q&ÉTeT
Vü≤&É‡Hé q~. Hê≈£î ø£*–q ‘=* ÄX¯Ãs¡´+ q÷´j·÷s¡Tÿ qT+∫ q÷Ć…Ø‡ edü÷+Ô fÒ s√&ÉT¶
bı&Ée⁄Hê ì+&Óq’ Ä≈£î|ü#Ã· <äq+. Vü‰jÓTÆ q #·\<¢ qä +. n|ü&˚ Spring season yÓTT<ä˝+’… <ä≥.
nyÓT]ø± Á|ü‘´˚ ø£‘,· nø£ÿ&É Highway System ñ‘·sÔ +¡ qT+∫ <äøDåÏ ≤ìøÏ 5000 qT+∫
6000 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+ yê´|æ+∫ eTVü‰ $XÊ˝+>± ñ+≥T+<äì #ÓbÕŒs¡T.
dü‘·´Hêsêj·TD>±] StevensSchool <ä>∑Zs¡ Vü≤&É‡Héq~ ˇ&ÉT¶q ì\ã&ç #·÷ùdÔ
H˚qT >∑eTì+∫q ø=ìï $X‚cÕ\T dü+øÏ|å +Ôü >± #Ó|⁄ü ‘êqT ` á q~ ø=+#Ó+ m>∑Te≈£î yÓ[¢

n{≤¢+{Ïø˘ düeTTÁ<ä+˝À dü+>∑$TdüT+Ô ~. q÷´j·÷s¡Tÿ q>∑s+¡ ˝À eTHéV≤ü ≥Hé ÁbÕ+‘·+ yÓTT‘·+Ô ,
<ä÷s¡+>± ø£ì|ædTü +Ô ~. m+ô|s’ Y ùd{º Ÿ _*¶+>¥, es¡˝Ÿ¶ ÁfÒ&ôé d+≥sY _*¶+>∑T\T s¬ +&ÉT, <ä÷s¡+>±,
ô|<ä$› >± ø£ì|ækÕÔsTT. (q÷´j·÷sYÿ sêÅcÕºìï m+ô|s’ Y ùd{º Ÿ nì ≈£L&Ü |æ\TkÕÔsT¡ ) ` eTs√
yÓ’|ü⁄ <ä÷s¡+>± ∫qï~>± *ãØº kÕº≥÷´ ø£ì|ædüTÔ+~. düT<ä÷s¡+>± e]CÀHêø£sY«‡ Á_&ç®
≈£L&Ü ©\>± ø£ì|ædüTÔ+~. q÷´j·÷s¡Tÿ˝Àì ‘=* ô|<ä›uÛÑeHêìï ≈£L&Ü <ä÷s¡+>± l
dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T #·÷|æ+#ês¡T. Stevens Technical University ej·TdüT‡ 125 @fi¯ó.¢
n.dü.Hê. >±s¡T nø£ÿ&É Senior Computer science Professor. H˚qT Ä s√Eq #·÷dæq+‘·˝À,
r¬sŒ’ q ∫qïÇfi¯ó,¢ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ Ä≈£î|ü#Ã· <äq+, Vü‰jÓTÆ q ìX¯Ùã›‘· (eTTK´+>± Union Town˝À)
Á|ü<ëÛ q+>± Äø£]¸+∫q $X‚cÕ\T. #ê˝≤ ‘·sT¡ #·T>±, $|üØ‘·+>± ˝≤e⁄>± ñ+&˚ e´≈£î\Ô T
ø£ì|æ+#ês¡T. Ç~ nyÓT]ø±˝À, düeTùd´qHêïs¡T. Hobokon area (Town), Night clubs øÏ
Á|üd~æ .Δ Á|üeTTK q≥>±j·T≈£î&ÉT ÁbòÕ+ø˘ dæHêÁ{≤ Çø£ÿ&˚ |ü⁄{≤º&˙É , HÓ{’ Ÿ ø£ã¢ T“˝À¢ bÕ≥bÕ&É&+É ‘√
>±j·Tø£J$‘·+ ÁbÕs¡+_Û+#ê&É˙ n.dü.Hê. >±s¡T #ÓbÕŒs¡T.
y˚T 21e ‘˚B Hê&ÉT Vü≤&É‡Hé q~ ô|Áò Ø <ä>sZ∑ ¡ ∫qï d”eº Ts¡T møÏÿ Ellis Island øÏ
yÓfi≤¢+. <ëìøÏ nyÓT]ø£Hé #·]Á‘·˝À >=|üŒ ÁbÕeTTK´+ ñ+~. j·T÷s¡|˝t Àì $$<Ûä <˚XÊ\qT+∫
eè‘·T\Ô T, q÷‘·q neø±XÊ\T yÓ<Tä ø=ÿ+≥÷ e∫Ãq »q+, ‘=\T‘· Çø£ÿ&˚ ~π>yês¡≥. Çø£ÿ&É
Immegration office ñ+&˚~. ]õdüs º #Y d˚ Tü ≈£îì, Äs√>∑´ |üØø£\å j·÷´ø£ Ä Á|ü»\T <˚X+¯ ˝ÀøÏ
Á|üy•˚ +#·e\dæ e#˚Ã~. ÁbÕNq ø±\|ü⁄ uÛeÑ Hê\T, n\Hê{Ï Á|ü»\T e\dü e#˚Ãrs¡T, yês¡T
‘Ó#T· Ã≈£îqï kÕe÷qT\T ø=ìï, Çø£ÿ&É Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ô|{≤ºsT¡ . @j˚T <˚XÊ\ qT+∫ m+‘Ó+‘·
eT+~ e#êÃs√ Ä n+¬ø\ $esê\T Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. düTe÷s¡T>± Áø°.X¯. 1700 ÁbÕ+‘ê\
qT+∫ e∫Ãq yê] ˝…øÿ£ *ø£ÿ&É ñHêïsTT.
s¬ +&Ée Á|ü|+ü #· j·TT<äøΔ ±\+˝À »s¡à˙, Ç≥© e+{Ï <˚XÊ\≈£î #Ó+~q Á|ü»*ï á
Ellis Island ˝À nHê´j·T+>± u+~Û+∫ ñ+#ês¡≥ Concentration Caps ˝À. Á|üC≤kÕ«eT´
<˚X+¯ Ç˝≤Á|üe]Ô+#·&+É ‘·|ü n˙, á rs¡T |ü⁄qsêeè‘·+ ø±sê<ä˙ Á>∑V≤æ +∫ ` Ä Hê{Ï
u≤~Û‘T· \ bòı{À\T y˚*eTTÁ<ä\T Á|ü<]ä Ùdü÷Ô $düèÔ ‘·yTÓ qÆ ˇø£ Á|üø≥£ q ªªC≤„|øæ μ£ μ nø£ÿ&É Á|ü<sä Ù¡ q≈£î
ô|{≤ºsT¡ . e\dü e∫Ãq nH˚ø£ C≤‘·T\ yê] |üPs¡T«\T Çø£ÿ&É uÛeÑ Hê\˝À m|ü&√ ˇø£|ü &ÉT
ñqïyêπsq≥. n+‘˚ø±<äT, Çø£ÿ&É e\dü\≈£î e∫Ãqyês¡T @ <˚XÊ\ qT+∫, m+‘Ó+‘· eT+~
@ dü+e‘·‡sê\˝À e#êÃs√ Ä C≤|æ‘ê Á|ü<äs¡Ùq≈£î ô|{≤ºs¡T. nyÓT]ø±πø ø±<äT— yÓTT‘·Ô+
uÛ÷Ñ >√fi¯+˝À @j˚T <˚XÊ\ yês¡T @j˚T ÁbÕ+‘ê\≈£î e\dü b˛j·÷s√ Ä $esê\T ≈£L&Ü
OHêïsTT.
Ä B$˝À <ë<ë|ü⁄ >∑+≥≈£î ô|>’ ± >∑&|ç æ ` Statue of Liberty #·÷&É&ÜìøÏ eTs√
∫qï d”eº T¬søÏÿ y˚sπ #√{ÏøÏ yÓfi≤¢+. ˇø£ ‘·sV¡ ‰ü Ä≈£î|ü#Ã· s¡+>∑T˝À n<äT“¤‘y· TÓ qÆ eTVü‰ $Á>∑V≤ü eT~.
Pedestal es¡≈î£ *|ò⁄ü º ñ+~. møÏÿ #·÷XÊ+. #·T≥÷º ‹]– ≈£L&Ü Ä eTVü‰$Á>∑V‰ü ìï #·÷XÊ+.
` kÕj·T+ø±\+ es¡≈î£ nø£ÿ&˚ ‹s¡T>∑T‘·÷ >∑&|ç æ ` ‹]– q÷Ć…Ø‡ #˚sT¡ ≈£îHêï+. kÕj·T+ø±\+

4.30 ‘·sy¡ ê‘· n.dü.Hê >±] ø±s¡T˝À Hobokan es¡≈î£ yÓ[,¢ s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü ˝é À ø±s¡T bÕs¡Tÿ#˚dTü ≈£îì
nø£ÿ&É qT+∫ s¬ \’ T˝À q÷´j·÷s¡Tÿ eTHéV≤ü ≥Hé ÁbÕ+‘·+˝À ñqï World Trade Centre
uÛeÑ Hê\T møÏÿ #·÷&Ü* nì yÓfi≤¢+. s¬ \’ T Vü≤&É‡Hé qB>∑s“¡ +¤ ˝Àì ˇø£ ≥qï˝Ÿ<ë«sê Á|üj÷· DÏ+∫
dü]>±Z World Trade Centre uÛ÷Ñ >∑s“¡ +¤ ˝À Ä–+~. y˚T+ nø£ÿ&É ~π>dü]øÏ kÕj·T+ø±\+
5.30 nsTT+~. yÓ+≥H˚ {Ïø¬ ÿ≥T¢ ø=qT≈£îÿì 107e n+‘·dTü ≈Ô î£ yÓfi≤¢+. World Trade
Centre s ¬ +&ÉT ô|<äu› eÑÛ Hê\˝À s¬ +&Ée HÓ+ãs¡T _*¶+>¥ nqïe÷≥. á s¬ +&ÉT _*¶+>∑T\T,
n+‘·es¡≈î£ n‘·´+‘· m‘ÓqÔ’ m+ô|s’ ùY d{º Ÿ uÛeÑ q+ ø£+f… $T+∫ m‘ÓqÔ’ eHêïs¡T. s¬ +&ÉT _*¶+>∑T\˝À
e⁄+&˚ Ä|òd” Tü ˝À¢ ø£*|æ yÓTT‘·+Ô 80,000 eT+~ es¡≈î£ ñ<√´>±\T #˚dTü HÔ êïs¡≥. M{Ï ìsêàD+,
yÓX’ Ê\´+ n<äT“¤‘+· >± ` yÓu’ eÑÛ +>±, >∑s«¡ +>± ‘·˝‘… T· ≈Ô î£ ì\ã&ç #·÷|üsT¡ \qT ÄX¯Ãs¡´#·ø‘Ï T· *ï
#˚düTÔ+~.
107e n+‘·dTü ˝Ô ÀH˚ Manhutton magic nì 6.30 ì$TcÕ\ ñ∫‘· |ò*æ yéT c˛
ñ+~. Ç+<äT˝À ‘·e÷cÕ @eT+fÒ : ∫qï Theatre ˝À eTq+ d”≥T˝À ≈£Ls¡TÃì d”≥T u…\Tº
ø£≥Tºø√yê*. c˛ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. ˇø£ ôV≤*ø±|òsºü ˝Y À møÏÿ y˚>+∑ >± Äø±X¯+˝ÀøÏ yÓ[¢ Á|üj÷· D+
#˚d÷ü Ô q÷´j·÷s¡Tÿ eTVü‰q>∑s+¡ #·÷düTqÔ ï ˇø£ nqTuÛyÑ êìï Illusion Create #˚dæ ` #·÷|ækÕÔsT¡ .
Ç˝≤>∑ nø£så ê˝≤ sêÁ‹, |ü>{∑ Ï y˚fi˝¯ À¢ q÷´j·÷s¡Tÿ uÛeÑ Hê\ n+<ë\qT #·÷ùdkÕÔ+. q÷´j·÷s¡Tÿ
q>∑ s ¡ + $X‚ c Õìï #Ó | ü ⁄ ‘· ÷ ` "The city that never sleeps" - nì $X‚ w æ + ∫
Á|üX+¯ dæd÷ü +Ô {≤s¡T. Á|ü|+ü #· Á|üd<æ Δä yê´bÕs¡ øπ +Á<ä+ Wall Street, Manhutton ˝ÀH˚ O+~.
BH˚ï World Trade Capital nì n+{≤s¡T.
"We are at the top of the world" nì W.T.C. 107e n+‘·dTü Ô ≈£L&Ü <ë{Ï `
s¬ +&ÉT Escalaters ≈£L&Ü <ë{Ï, møÏÿ ` ∫≥º∫e] Open n+‘·dTü ˝Ô ÀøÏ yÓfi≤¢ø£ eTqøÏ Top of
the world eTC≤ ‘Ó\TdüT+ Ô ~.
á W.T.C. s¬ +&ÉT uÛeÑ Hê\˝À yÓTT<ä{Ï <ëì˝À eT÷&ÉT Hê\Tπ>fi¯¢ ÁøÏ‘+· ÇkÕ¢+
rÁeyê<ä dü+düú düuÛÑT´˝…es√ u≤+ãTô|{≤ºs¡≥. _*¶+>¥ Basement n≥º&ÉT>∑T n+‘·düTÔ˝À
ô|<ä› ù|\T&ÉT dü+uÛ$Ñ +∫+~. _*¶+>∑T #Ó≈î£ ÿ #Ó<sä ˝¡ <Ò ≥ä . H˚sd¡ Tü *ú ï |ü≥Tº≈î£ ì ˇø=ÿø£ÿ]øÏ
200 dü+e‘·‡sê\T •ø£å $~Û+#ês¡≥. (Ç~ 1991 |òÁæ ãe] Hê{Ï |òTü ≥q nì Hê≈£î ‘·sy¡ ê‘·
‘Ó*dæ+~).
eT∞¢ ‹s¡T>∑T Á|üj·÷D+˝À n.dü.Hê >±s¡T, H˚qT, Ä¬øfi¯¢, ¬s’\T˝À Hobokan
#˚sT¡ ≈£îHêï+. f…eÆ TT kÕj·T+ø±\+ 7.30 nsTT+~. Ç+ø± m+&É u≤>±e⁄+~. ø±s¡T rdüT≈£îì
7.40ø£˝≤¢ Union town˝À Ç+{ÏøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+. `
W.T.C. ˝À $X‚w+ ü ˇø£≥T+~. 107 n+‘·dTü øÔ Ï q&ç∫q Lift, øπ e\+ 58 ôdø£q˝¢ À
nø£ÿ&çøÏ #˚]Ã+~. Ä y˚>±ìøÏ #Óe⁄\T ~ã“&É |ü&‘É êsTT.
q÷´j·÷s¡Tÿ q>∑s+¡ >∑T]+∫, *ãØº kÕº≥÷´ >∑T]+∫ eT]¬s+&ÉT eTTK´ $wüj÷· \T
#ÓbÕŒ*. q÷´j·÷s¡TÿqT Big apple nì ≈£L&Ü n+{≤s¡T. á q>∑s+¡ ˝À neø±XÊ\ ø√dü+

e∫Ãq yê]˝À Á|ü|+ü #· <˚XÊ\≈£î #Ó+~q yês¡T, <˚XÊìøÏ ø£˙dü+ ˇø£s¬ H’ ê ñ+{≤s¡≥. *ãØº
kÕº≥÷´ ñqï~ q÷Ć…Ø‡˝ÀH˚ nsTTHê ` n~ q÷´j·÷s¡Tÿì #·÷dü÷+Ô ≥T+~. á kÕº≥÷´
me]øÏ #Ó+<ë*? nH˚ $wüjT· + MT<ä q÷Ć…Ø‡yê]øÏ, q÷´j·÷s¡Tÿyê]ø°, m|ü&É÷ ‘·>±<ë
kÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+<ä≥. ªªuÛ÷Ñ uÛ≤>∑+ e÷~μμ nì Ms¡+fÒ, $Á>∑V≤ü + #·÷ùd~ e÷ q>∑sêH˚ï,
nì yês¡+{≤s¡≥. á ‘·>±<ë ‘˚\˝Ò<ìä #ÓbÕŒs¡T.
22e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ q÷´j·÷s¡Tÿ msTTsYb˛s¡Tº qT+∫ ãj·T\T<˚] n.dü.Hê
>±s¡T, H˚qT, Ä¬øfi¯,¢ n{≤¢+{≤≈£î Á|üj÷· DeTj·÷éTT. Á|üj÷· D eé~Û 1 >∑+≥ 45 ì$TcÕ\T.
kÕj·T+ø±\+ 4.30 ÁbÕ+‘ê\ n{≤¢+{≤ eTVü‰ msTTsYb˛s¡Tº˝À ~>±+.
∫f…Hº sé êE>±s¡T msTTsY b˛s¡Tøº Ï e#êÃs¡T. Micro tel nH˚ ¨≥˝Ÿ˝À ãdü @sêŒ≥ì #Ó|Œæ
rdüT≈£îyÓ[¢ ~+bÕs¡T. n<˚ ¨≥˝À¢ nyÓT]ø± Á|ü<eä∏ T Á|ü|+ü #· kÕVæ≤‘·´ dü<dä Tü ‡˝À bÕ˝§Zq&ÜìøÏ
e∫Ãq n+<äs¡÷ ~>±s¡T. yês¡T: nøÏÿsêE s¡e÷|ü‹sêe⁄ (eT+El) ø√yÓ\ dü+|ü‘Y
≈£îe÷sê#ês¡´, yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄, y˚eT÷]yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, y˚\÷]yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄,
∫f…Hº sé êE>±] ≈£î≥T+ã+.
á ¨≥˝Ÿn<Ó,› s√EøÏ 52 &Ü\s¡≥¢ . ` n.dü.Hê>±s¡T, $wüßuí §Û ≥¢sêeTqï, \ø£àå qï
≈£L&Ü e÷‘√H˚ ñHêïs¡T.
e+>∑÷] bòÂ+&˚wüHé Ä|òt nyÓT]ø± yês¡T n{≤¢+{≤˝À ìs¡«Væ≤+∫q

nyÓT]ø± ‘=* kÕVæ≤‘·´ dü<ädüT‡˝À bÕ˝§Zqï kÕVæ≤r y˚‘·Ô\T` lj·TT‘·T\T ø√yÓ\ dü+|ü‘Y≈£îe÷sê#ês¡´,
lø±+‘·X¯s¡à, Ä¬øfi¢̄, nedüsê\ nqdü÷j·÷<˚$, eT+El, yÓ˝ÒÃs¡T Hêsêj·TDsêe⁄ (1998)
23e ‘˚B ñ<äjT· + 8.30øÏ n{≤¢+{≤ Á|ü<eä∏ T ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤r dü<dä Tü ‡ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~.
‘=\T‘· lll \ø£àå D j·Tr+Á<äT\T ‘Ó\T>∑T #˚jT· >±, l u≤|ü⁄ es¡í ∫Á‘ê\‘√ VüA´düHº ˝é À
eTTÁ~+∫q ‹s¡TbÕŒyÓ’ (lÄ+&ÜfiŸ bÕX¯ósê\T) |ü⁄düøÔ ±ìï H˚qT Ä$wüÿ]+#êqT. Ç+ø± Hê\T>∑T
Ç‘·s¡|ü⁄düÔø±\ Ä$wüÿs¡D, e+>∑÷] bòÂ+&˚wüHé ìs¡«Væ≤+∫q $$<Ûä s¡#·q\T b˛{°\˝À
ãVüQeT‘·T\T bı+~q yê]øÏ C≤„|øæ \£ ãVüAø£sD¡ nj·÷´ø£ ` l yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T
Hê{Ï ø°\ø√|üHê´dü+ #˚XÊs¡T. Ä ‘·s¡yê‘·, düeTø±©q kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>∑+ >∑T]+∫ Hê
O|üHê´dü+ »]–+~.
eT<Ûë´Vü≤ï+, dü<dä Tü ‡\T ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. yÓTT‘·+Ô MT<ä Ä s√E O<äjT· +,
eT<Ûë´Vü≤ï+, düe÷y˚XÊ\ìï≥ e+>∑÷] bòÂ+&˚wHü øé Ï nqTã+~Û+∫ ñqï nyÓT]ø±˝Àì ‘Ó\T>∑T
s¡#s· TT‘·\T, s¡#s· TTÁ‘·T\T bÕ˝§ZHêïs¡T. eT<Ûë´Vü≤ï+ dü<dä Tü ‡˝À¢ l ø√yÓ\ dü+|ü‘≈Y î£ e÷sê#ês¡´,
nøÏÿsêE s¡e÷|ü‹sêe⁄ (eT+El) $TÁ‘·T&ÉT l Ä¬øfi¯¢ Á|üd+ü –+#ês¡T. M] ñ|üHê´kÕ\T
$ì nø£ÿ&É ø±s¡´ø£s\Ô¡ +‘ê dü+‘√wæ+#ês¡T.
e+>∑÷]bòÂ+&˚wüHé Ä|òt nyÓT]ø± eékÕú|ü≈£î\T

le+>∑÷] ∫f…Hº é sêE>±]‘√
n{≤¢+{≤ ` nyÓT]ø±Á|ü<∏äeT kÕVæ≤rdü<ädüT‡˝À
ˇø£ |ü⁄düÔø±$wüÿs¡D ` 1998
nø£ÿ&É »]–q |ü⁄düøÔ Á£ |ü<sä Ù¡ q˝À ‘Ó\T>∑T |ü⁄düøÔ ±\qT l ndüHê, sêeTqï, \ø£àå qï
|üPqTø=ì ny˚Tàs¡T. á düe÷y˚XÊ˝À¢H˚ l »+bÕ\#Í<ä]‘√ |ü]#·jT· + ø£*–+~. ` 23e
‘˚B sêÁ‹ l e+>∑÷] ∫fÒHº sé êE e÷ n+<ä]ø° ˇø£ >∑T»sê‹ s¬ kÕºs¬ +{Ÿ˝À &çqïsY @sêŒ≥T
#˚XÊs¡T.
24e ‘˚B ñ<äjT· +, 23e ‘˚B Hê&ÉT $T–*b˛sTTq $wüj÷· \≈£î neø±X¯$T#êÃs¡T.
nø£ÿ&É düu≤Û ìsê«Vü≤≈£î\T>± ø£ì|æ+∫q l ô|eTàsêE y˚DT>√bÕ\sêe⁄>±] <Û√s¡DÏ Hê≈£î
$+‘·>± nì|æ+∫+~. I am one up nqï <Û√s¡D.Ï n<˚ Hê≈£î ‘=* |ü]#·jT· + ø±e&É+ e\¢
ø±e#·TÃ.
Ä ¬s+&Ée Hê{Ï düuÛÑ˝À ˇø£ Á|ü‘˚´ø£ Á|ü‹bÕ<äqqT düeT÷Vü≤+>± n+<äs¡÷
düeT]Δ+#ês¡T. ˇø£ÿs¡T e÷Á‘·+ e´‹πsøÏ+#ês¡T. Ä Á|ü‹bÕ<äq Ç~:
20 $T*j·THé &Ü\s¡¢ Ks¡TÃ‘√ @<√ ˇø£ nyÓT]ø£Hé $X¯«$<ë´\j·T+˝À ‘Ó\T>∑T
|”sêƒ ìï @sêŒ≥T #˚j÷· *. bÕ´q˝Ÿ &çdÿü wüH˝é À l yÓ˝ÃÒ s¡T dü‘´· Hêsêj·TDsêe⁄, ø£\X¯|Pü &ç
lìyêdüsêe⁄, ∫f…Hº sé êE, »+bÕ\ #Í<ä], øÏ&Ü+_ s¡|Tüò THê<∏é bÕ˝§ZHêïs¡T. |”s+¡ƒ rsêàq+
Ç+<äT˝ÀH˚ ÄyÓ÷<ä+bı+~+~. ∫e]>± l ô|eTàsêE y˚DT>√bÕ\sêe⁄>±] ø£$‘·« |üsq¡ƒ +‘√
Ä düe÷y˚X+¯ eTT–dæ+~. düu\ÑÛ ≈£î leT‹ $+»eT÷] nqdü÷j·T ≈£L&Ü e#êÃs¡T. 24e
‘˚B sêÁ‹ l XÊéTdüT+<äsY nH˚ Äj·Tq Ç+≥ uÛÀ»q+. Äj·Tq uÛ≤s¡´ Á|üeTTK s¡#s· TT‘· l
<ëdüT lsêeTT\T >±] eTTìeTqTeTsê\≥. á düu˝ÑÛ ÀH˚ Dynamic person, nqs¡fiZ e¯ ø£,Ô
bÕs¡q+~ \ø°Îqs¡d+æ Vü≤+ (bÕ\q) >±] |ü]#·jT· + ≈£L&Ü nsTT+~. ∫f…Hº é sêE>±s¡T
eTÁ<ëdüT˝À u≤|ü⁄>±]øÏ #˚sÃ¡ e\dæq ‹s¡TbÕŒyÓ’ ø±|”\T Hê≈£î n+<äCXÒ Ês¡T.
25e ‘˚B ñ<äjT· + 7.30 ø£˝≤¢ sêeTqï>±s¡T, ÄdüHê >±s¡\‘√ ø£*dæ q÷´j·÷s¡Tÿ
$e÷q+ mø±ÿeTT. qTesYÿ (q÷Ć…Ø‡) msTTsYb˛s¡T˝º À ~>±eTT. eT<Ûë´Vü≤ï+ 11.30 nsTT+~.
` Á|ü‹≈£L\yê‘êes¡D+ ø±s¡D+.
n<˚s√E eT<Ûë´Vü≤ï+ ãj·T\T<˚] H˚qT, l Ä¬øfi¯,¢ l ãTÁsê Hêπ>+Á<äT&ÉT >±]
|üs´¡ y˚øDå£ ˝À q÷´j·÷s¡Tÿ eTVü‰q>∑s+¡ ˝À ` Time Square, Broadway area, 6th street,
34th street, 5th street, sêø˘ ô|\ ò s¢ Y ôd+≥sY, yê˝Ÿ Åd{º” Ÿ (ãT˝Ÿ) ‹]>±+. lHêπ>+Á<äT&ÉT
qq÷ï Ä¬øfi¯˙¢ Broad way adult shows øÏ ≈£L&Ü rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . ˇø£ $<Û+ä >± Ä Shows
eTsê´<ädTü \ú ≈£î ìwæ<Δä Á|ü<X˚ Ê\T.
25e ‘˚B nyÓT]j·THé Martyr's Day ` n≥. n+<äTe\¢ q>∑s+¡ dü+<ä&ç m≈£îÿe>±
˝Ò<äT.
f…yÆ Té ùdÿ«sYøÏ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£‘· ñ+~. Á|ü‹ New year day Hê&ÉT ˇø£ ô|<ä› Ball ì
ô|ì’ +∫ øÏ+~øÏ ~+|ü⁄‘ês¡T. Ç<=ø£ Social Ritual.
q÷´j·÷s¡Tÿ˝À ô|<äÄ› ø£s¸¡ D ôd+Á{˝ŸbÕs¡Tÿ. <ë<ë|ü⁄ |ü]yÓTfiÆ ¢¯ bı&Ée⁄ |ü#Ã· ì bÕs¡Tÿ.
q÷´j·÷s¡Tÿ nq>±H˚ >∑Ts=Ô#Ã˚ m+ô|s’ ùY d{º Ÿ _*¶+>¥ 88 n+‘·dTü ˝ú qÒ ≥. W.T.C.
107 n+‘·dTü \ú T. WTC ˇø£ Group of persons ì]à+#·>±, m+ô|s’ Y ùd{º Ÿ _*¶+>¥ì ˇπø
e´øÏÔ ì]à+#ê&Éì #ÓbÕŒs¡T.
n{≤¢+{≤ dü<ädüT‡ ø±s¡D+>± nyÓT]ø±˝À ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü |ü≥¢ Çwüº+‘√ s¡#·Hê
yê´dü+>∑+ ø=qkÕ–+#˚, dü‘·´+ eT+<äbÕ{Ï, >∑es¡kÕq dü‘·´Hêsêj·TD, XÊéTdüT+<äsY
Á|üuèÑÛ ‘·T\‘√ |ü]#·j÷· \T dü+<äs“¡ |¤ &ü Ü¶sTT ≈£L&Ü.
26e ‘˚Bq ndüHê >±]‘√ eT∞¢ Hobocan yÓ[¢ Äj·Tìï Institute ˝À e~˝Òdæ
C≤]® yêwæ+>¥≥Hé Åd{º” ŸøÏ yÓ[¢ 1873˝À kÕú|+æ ∫q Barnes & Noble yêfi¯¢ |ü⁄düøÔ ±\ cÕ|ü⁄˝À
H˚qT Ä¬øfi¯¢ ø=ìï |ü⁄düøÔ ±\T ø=qT≈£îÿHêï+. eT<Ûë´Vü≤ï+ uÛÀ»Hê\j·÷´ø£ ndüHê >±]‘√ ø£*dæ
Newport Centre shopping Mall ˝À ˇø£ ~∏j˚T≥sY˝À ª>±&ç®˝≤¢μ dæìe÷ #·÷XÊ+.
q÷´j·÷s¡TÿøÏ Çe‘·*ˇ&ÉTq¶ Ä dæìe÷ #·÷&É&+É Thrill nì|æ+∫+~. n~ q÷´j·÷s¡Tÿ
H˚|<ü ´äÛ +˝À rdæq Socio - Fantacy.
q÷´j·÷s¡TÿøÏ Hobocan øÏ eT<Û´ä Hudson q~ ñ+fÒ Hobocan øÏ Newjercy
øÏ eT<Û´ä ` ∫qï ø±\e |ü]e÷D+˝À Hocanswak q~ ñ+~. <ëì MT<ä ;˝≤d”ÿ Á_&ç®
e⁄+~. <ëì MT<äT>±H˚ q÷Ć…Ø‡øÏ #˚sêeTT.
27e ‘˚Bq Ä¬øfi¢̄ H˚qT Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ |üì ô|≥Tº≈î£ Hêï+. n~— q÷´j·÷s¡Tÿ yÓ[,¢
Canadian high comisson Ä|òd ” Tü qT+∫ ` ø¬ q&Ü yÓ|’ ⁄ü yÓ[¢ qj·÷>∑sê »\bÕ‘·+ #·÷&É&ÜìøÏ
MkÕ ‘Ó#T· Ãø√yê*. qj·÷>∑sêqT nyÓT]ø± yÓ|’ ⁄ü ãô|˝ò À nH˚ #√≥T qT+∫ #·÷dæq <ëìø£+f…
` ne‘·* ˇ&ÉT¶≈£î (qj·÷>∑sêq~ MT<äT>±) yÓ[¢ #·÷ùdÔ <äèX¯´+ #ê˝≤ u≤>∑T+≥T+<äì
#ÓbÕŒs¡T. ãô|˝ò ÀqT+∫ ne‘·* ˇ&ÉT≈¶ î£ ñqï Á_&çø® Ï Rainbow bridge nì ù|s¡T.
Hobokan qT+∫ ` nø£ÿ&É≈î£ e∫Ãq ` l ø£\X¯|Pü &ç lìyêdüsêe⁄ >±]‘√ ø£*dæ

q÷´j·÷s¡Tÿ yÓfi≤¢+. nyÓT]ø£Hêdt myÓq÷´ (49th - 50th streets eT<Û´ä ) sêø˘ ô|\ò s¢ Y ôd+≥sY˝À
1251 _*¶+>¥˝À Canadian consulate ñ+~. Ä s√EøÏ MkÕ <äsU¡ ≤düTÔ y˚fi¯ <ë{Ïb˛e&É+‘√,
Áu≤&é y˚ m+ãd” ~∏jT˚ ≥sY˝À Titanic Hê≥ø£+ nqT≈£îì (Hê≥ø£+ ≈£L&Ü ñ+~) bıs¡bÕ≥Tq
Ä dæìe÷≈£î yÓfi≤¢+. dæìe÷ nj·÷´ø£ lìyêdüsêe⁄ >±s¡T e÷‘√ e∫Ã Hobocan Train
møÏÿ+#ês¡T. ùdwº Hü é <ä>sZ∑ ¡ ndüHê >±s¡T, ∫{ÏXº s¯ à¡ >±s¡T e÷ ø√dü+ m<äTs¡T #·÷düTHÔ êïs¡T. á
Á|üj÷· D+˝À eTeTà*ï ∫{Ïº X¯sà¡ >±s¡T p<ä>è∑ Vü‰\ n{≤¢+{Ïø˘ dæ{ø° Ï rdüT≈£îyÓfi≤¢*. Äj·Tq+‘·
düTeTTK+>± ˝ÒsT¡ . nsTTHê Ä¬øfi¯¢ >±] |ü≥Tº<\ä e\¢, X¯sà¡ >±] eTs√ $TÁ‘·T&ÉT ø£*j·T&É+
e\¢, Á|üj÷· D+ ñ‘ê‡Vü≤+>± q&ç∫+~.
n{≤¢+{Ïø˘dæ{° ù|s¡TøÏ ‘·>∑ZfÒº düeTTÁ<ä rsêq eTVü‰ yÓ’uÛÑe+>± yÓ*–b˛‘·÷
<äsÙ¡ q$T∫Ã+~. Çø£ÿ&É ˝Òì p<ä+ ˝Ò<Tä . y˚T+ Tajmahal Casino ˝À Á|üy•˚ +#ê+. (Ç~,
Á|üdTü ‘Ô +· nyÓT]ø± n<Û´ä ≈£îå &ÉT &√Hê˝Ÿ¶ Á≥+|t ~.) nø£ÿ&É ‹]– #·÷dæ ` ø±ùd|ü⁄ Quarters
slots ˝À Ä&ÜeTT. Hê≈£î Ä¬øfi¯¢ >±]øÏ &Ü\s¡T¢ b˛j·÷sTT. X¯sà¡ >±] $TÁ‘·T&çøÏ ø£*kı#êÃsTT.
28e ‘˚B ñ<äjT· y˚T ndüHê >±s¡T eTeTà*ï ìÁ<ä˝|Ò æ q÷´j·÷s¡Tÿ≈£î ‘·]e÷s¡T.
#·∫Ã #êj·T+>∑\ $qïbÕ˝…’ b˛sTT s¬ +&ÉT Ç+≥s¡÷«´\T #˚d,æ Canadian Consulate yês¡T
Hê≈£î MkÕ Ç#êÃs¡T. Ä¬øfi¯>¢ ±]øÏ ‹s¡dÿü ]+#ês¡T. Ä¬øfi¯>¢ ±s¡T eTT+<äT ìs¡T‘ê‡Vü≤|ü&Ü¶, ‘·sy¡ ê‘·
≈£L&ÉBdüT≈£îHêïs¡T. sêÁ‹øÏ ndüHê >±]+{ÏøÏ #˚] kÕïq+#˚XÊø£ <˚V‰ü \T ≈£î<äT≥|ü&Ü¶sTT.
y˚T 29 `Hê |ü⁄{Ïqº s√E. 55e @&ÉT e∫Ã+~. kÕj·T+ø±\+ 4.30 <ë{≤ø£
ÄdüHê >±s¡T qTesYÿ msTTsY b˛s¡T≈º î£ e∫Ã eTeTà*ï<äØ› ï &çÁ{≤sTT{Ÿ |òs¢ü TT{Ÿ møÏÿ+#ês¡T.
&çÁ{≤sTT{Ÿ #˚sπ dü]øÏ sêÁ‹ 7.30 nsTT+~. Nø£{Ï |ü&˝É <Ò Tä . neTsYHê<∏é nH˚
n‘·qT, n‘·&uç ≤Û s¡´ e∫Ã eTeTà*ï $wüßuí §Û ≥¢ sêeTqï>±]+{ÏøÏ #˚sêÃs¡T. Ç\T¢ #ê˝≤u≤>∑T+~.
y˚TeTT yÓ[flqHê&ÉT sêeTqï>±] nqï>±s¡T Ábıô|òdüsY X¯s¡à>±s¡T ≈£L&Ü ñHêïs¡T. sêÁ‹øÏ
dü‘êÿ\πø|å +ü #˚XÊ+.
30e ‘˚B ñ<äjT· + sêeTqï>±s¡T, H˚qT Ä¬øfi¯,¢ neTsYHê<∏,é qj·÷>∑sê »\bÕ‘·+
#·÷&É&ÜìøÏ ø±s¡T˝À ãô|˝ò ÀøÏ ãj·T\T<˚sê+.
ìC≤ìøÏ ø¬ q&Ü <˚X+¯ , &çÁ{≤sTT{ŸqT+∫, `>√<ëe]q~ ø£e‘·\ düœH˚{|Ï *ü ,¢ Çe‘·\
ˇ&ÉTq¶ Tqï qs¡kÕ|ü⁄sêìøÏ düŒwü+º >± ø£ì|æ+∫q≥Tº` qj·÷>∑sê q~ø£e‘·\ ø£ì|æd÷ü HÔ ˚ O+≥T+~.
üÀø£Hé ` q÷´j·÷s¡Tÿ\ eT<Û´ä Vü≤&É‡Hé qB >∑s“¡ +¤ ˝À Holand Tunnel ñqï≥Tº>±H˚ `
Çø£ÿ&É ≈£L&Ü nyÓT]ø± ` ø¬ q&Ü <˚XÊ*ï ø£\T|ü⁄‘·÷ qB>∑s“¡ +¤ ˝À qT+∫ Tunnel ñqï<ä≥.
<ëì˝À qT+∫ y˚TeTT ø¬ q&Ü˝ÀøÏ Á|üy•˚ +#·e#·TÃ. Á|üj÷· DdüeTj·T+ øπ e\+ eT÷&ÉTqïs¡
>∑+≥˝Ò. ø±ì ` Hê $TÁ‘·T\T Ä¬øfi¯>¢ ±]øÏ ø¬ q&ÜMkÕ sêø£b˛e&É+e\¢, nyÓT]ø± uÛ÷Ñ uÛ≤>∑+
qT+∫ ãô|˝ò À MT<äT>± &çÁ{≤sTT{ŸqT+∫ #·T≥÷º ‹]– @&ÉT>∑+≥\T Á|üj÷· D+#˚d,æ qj·÷>∑sê
»\bÕ‘·+<ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfie¢¯ \dæ e∫Ã+~.
nø£ÿ&É Á|ü‘´˚ ø£‘· : Maid of the mist ride. n+fÒ ˝≤+∫˝À »\bÕ‘·+ ãVüQ
düMT|ü+ es¡≈î£ rdüT≈£îyÓ&‘É ês¡T. ˇfi¯+¢ ‘ê »\bÕ‘·|⁄ü ˙s¡T|ü&ç eTq+ ‘·&dç bæ ˛≈£î+&Ü düqïì
bÕ¢døºæ ˘ zesYø√{Ïk¢ ÕÔsT¡ ` Ä nqTuÛeÑ + ˙{Ï ‘·T+|üs\¡ #·\<¢ qä +‘√ ˇfi¯ó¢ |ü⁄\ø£]+|üCùÒ d~.
>=|üŒ nqTuÛeÑ +.
á Raid |üPs¡j Ô ÷· ´ø£ ˇ&ÉT≈¶ î£ e∫Ã geographical musium #·÷XÊ+. qj·÷>∑sê
|üØyêVü≤ø£ÁbÕ+‘· uÛÖ>√[ø£ $X‚cÕ\ >∑T]+∫, nø£ÿ&=ø£ Slide show #·÷XÊ+. ` á Show øÏ
eTT+<äT 20 ì$TcÕ\ ùd|ü⁄ 70 MM Screen MT<ä »\bÕ‘·|⁄ü n<äT“¤‘· Á|üyêVü≤<äèXÊ´\T,
#·]Á‘·, Á|ü<]ä Ù+#ês¡T.
Çø£ ` Çø£ÿ&É »\bÕ‘êìøÏ #ê˝≤ düMT|ü+˝ÀH˚ qj·÷>∑sê q~MT<ä ` øπ e\+
nsTT<ës¡T ì$TcÕ\ eé~Û˝À <ë≥>∑\ Rainbow bridge ñ+~.
neTs¡Hê<∏˙é , Ä¬øfi¯>¢ ±]˙ Çe‘·\ ˇ&ÉTq¶ ˇø£ PUB <ä>sZ∑ ¡ e~˝Òdæ H˚qT sêeTqï>±s¡T
ø±s¡T˝À ãj·T\T<˚] ø¬ q&Ü uÛ÷Ñ uÛ≤>∑+˝ÀøÏ yÓfi≤¢+. ì»+>± qj·÷>∑sê »\bÕ‘·+ yÓu’ eÑÛ +,
Panormic View, nø£ÿ&É #·÷&Ée\dæqy˚. nyÓT]ø±˝À ãô|˝ ò À qT+∫ ø£ì|æ+#˚ »\bÕ‘·
<äèX¯´+ bÕøÏøå +£ e÷Á‘·yT˚ . ª¬øq&ÜyÓ|’ ⁄ü e]í+|ü q\$ ø±ì ÄX¯Ãs¡´<äèX¯´+. y˚TeTT #·÷düTqÔ ï|ü&ÉT
Ä »\bÕ‘·+ Á|üyêVü≤+MT<äT>± Horse shoe curve MT<äT>±, ˇø£ n<äT“¤‘y· TÓ qÆ Ç+Á<ä<qäÛ TdüT‡
ø£ì|æ+∫+~. j·÷Á‹≈£î˝À¢ #ê˝≤ eT+~ ãô|˝ò ÀqT+∫ Çø£ÿ&çøÏ ≈£L&Ü e∫Ã#·÷kÕÔsT¡ . Çø£ÿ&É
$XÊ\yÓTqÆ bÕs¡Tÿ\T, ô|<ä› ¨≥fi¯ó,¢ n$ÁXÊ+‘·yTÓ qÆ dü+<ä&ç #·÷kÕÔ+ `.
á qj·÷>∑sê Á|üj÷· D+ sêqT @&ÉT>∑+≥\T b˛qT @&ÉT>∑+≥\T sêeTqï>±s¡T
neTsYHê<∏,é e+‘·T\ Á|üø±s¡+ ø±s¡T q&çbÕs¡T. ‹]– &çÁ{≤sTT{Ÿ #˚ùddü]øÏ ‘Ó\y¢ ês¡T C≤eTT
eT÷&ÉT>∑+≥˝…’+~.
y˚T 31 Hê&ÉT ñ<äjT· + sêeTqï>±s¡T ‘êqT q&çù| k˛ºsT¡ ≈£î rdüT≈£îyÓ[¢ ˇø£
Card- less telephone set ø±qTø£ #˚XÊs¡T. ` n<˚s√E eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.30 ø£˝≤¢ q÷esYÿ
msTTsYb˛s¡T˝º À ~– nø£ÿ&É≈î£ e÷ ø√dü+ e∫Ãq l ãTÁsê Hêπ>+Á<äT&ÉT >±]‘√ ø£*dæ Union
town ˝À ndüHê >±]+{ÏøÏ #˚sê+.
Ä kÕj·T+ø±\+ nø£ÿ&É, ndüHê>±s¡T weekend get together @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.
q÷Ć…Ø‡ kÕVæ≤r$TÁ‘·T\T düe÷y˚XÊìøÏe∫Ã ø=+<äsT¡ ‘·eT s¡#q· \T #·~yês¡T. Ä¬øfi¯>¢ ±s¡T
ˇø£ ø£<#ä∏ ~· yês¡T. question - answer session ˝À H˚qT düe÷<ÛëHê\T #ÓbÕŒqT. ` sêÁ‹
ìÁ<ä≈î£ |üÁø£$T+#˚ dü]øÏ ˇ+{Ï>+∑ ≥ <ë{Ï+~.
pHé ˇø£≥e ‘˚BHê&ÉT ndüHê>±s¡T #˚dqæ @sêŒ≥T Á|üø±s¡+ ∫{ÏXº s¯ à¡ >±s¡T qqTï
Ä¬øfi¢̄ >±]ì q÷´j·÷s¡Tÿ rdüT≈£îyÓ[¢ 49th Steet ˝À Brodway Theatre ˝À "Miss saigan"
nH˚ kÕ+|òTæ ø£ dü+^‘·Hê≥ø£+ #·÷|æ+#ês¡T. Ä Hê≥ø£+ nø£ÿ&É mì$T~ dü+e‘·‡sê\T>±
q&ÉTdüTqÔ ï<ä≥. ~∏jT˚ ≥sY <ä>sZ∑ ¡ {Ïø¬ {Ÿ <Ûsä ¡ 75 &Ü\s¡s¢ TT‘˚ yπ̊s#√≥ sêsTTr MT<ä 40
&Ü\s¡øπ¢ (47th Street qT+∫) ∫{ÏXº s¯ à¡ >±s¡T dü+bÕ~+∫ ‘Ó#êÃs¡T.
sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\øÏ Hê≥ø£ Á|ü<sä Ù¡ q+. nø£ÿ&É #ê˝≤ eT+~ »q+ ñHêïs¡T.
eTTK´+>± #ÓH’ ê, $j·T‘êï+ <˚XÊ\ eTTKø£e[ø£\ »q+ m≈£îÿe. nyÓT]ø£q÷¢ #ê˝≤eT+<˚
ñHêïs¡T.

˝À|ü*øÏ yÓfid¢‚ ]ü øÏ yÓTT‘·+Ô Theatre ì+&çb˛sTT+~. Ç~ dü+^‘· Hê≥ø£eTì #ÓbÕŒqT
ø£<ä! Hê≥ø£ dü+^‘·+ eTT+<äT>± ]ø±s¡T¶#˚dæq~ ø±<äT. Hê≥ø£ Á|ü<äs¡Ùq‘√ bÕfÒ Live
Orchestra q&ÉTdüT+ Ô ~.
ôd>’ ±Hé n+fÒ $j·T‘êï+. nø£ÿ&É nyÓT]ø£Hé eTT≥º&ç Hê{Ï BHê≥ø£ ø£<.ä∏ ˇø£
$j·T‘êï+ düT+<ä] nyÓT]ø£Hé ôdì’ ø±~ø±]‘√ ˇø£Hê{Ï sêÁ‹ >∑&|ç ,æ _&Éq¶ T ø£ì, ` ‘·sy¡ ê‘·
nyÓT]ø± #˚], Adult shows q&çù| ªªÇ+»˙sYμμ nH˚ n‘·ì‘√ Ä eè‹Ô ø=qkÕ–dü÷Ô O+≥T+~.
ôd’>±Hé˝À≈£L&Ü ªªÇ+»˙sYμμ eè‹Ô n<˚. n‘·ì <ë«sêH˚ ôd’ìø±~Ûø±] |ü]#·j·T+ ÄyÓT≈£î
ø£*–+~.
nyÓT]ø±˝À á Ç+»˙sY $TÁ‘·T&ç<ë«sê, ‘·q nyÓT]ø£Hé uÛsÑ øÔ¡ Ï eTs=ø£ ô|fi¢̄sTT+<äì
sT÷ ôd>’ ±Hé eTVæ≤fi¯≈î£ ‘Ó\TdüT+Ô ~. ∫e]øÏ ` Ç+»˙sY <ë«sê ‘·q _&Éì¶ (ìdü‡+‘·T˝…q’ ) Ä
ôdì’ ø±~Ûø±] <ä+|ü‘T· \≈£î Ç#˚Ãdæ ` ÄyÓT Ä‘·àVü≤‘·´ #˚dTü ≈£î+≥T+~. ` Ç~ dü÷\ú +>±
sπ U≤e÷Á‘·|⁄ü ø£<.ä∏ Ç+<äT˝Àì Human Drama #ê˝≤ Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ ~. q≥T\>±q+, dü+^‘·+,
Settings, n<äT“¤‘+ · >± ñHêïsTT. ∫qï, ô|<ä› q≥T\T <ë<ë|ü⁄ q\uÛe’… T+~ ñ+{≤s¡T. Hê≥ø£+˝À
ÄX¯ÃsêéVü≤yÓTqÆ <äèX¯´+ : s¡+>∑d\úü + MT<ä≈î£ ˇø£ ôV≤*ø±|òsºü Y ~–, nyÓT]ø£Hé ôdì’ ≈£î*ï
møÏÿ+#·T≈£îì ô|ø’ Ï yÓ[b¢ ˛j˚T |òTü ≥º+. `
Hê≥ø£+ |üPs¡j Ô T˚ ´dü]øÏ sêÁ‹ 10.30 nsTT+~. ` Á|üj÷· D+ ø=qkÕ–+∫ ndüHê
>±]+{ÏøÏ #˚sπ dü]øÏ ns¡sú êÁ‹ 12.00 >∑+≥˝…+’ ~.
pHé 2e ‘˚B ` Ç+&çj÷· ≈£î ‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+. ∫f…Hº é sêE>±]∫Ãq (u≤|ü⁄>±])
|ü⁄düøÔ ±\ ãs¡Te⁄‘√ Hê ô|f…\º T ø£<\ä Ã˝Òì dæ‹ú ˝À ñHêïsTT.
H˚qø£ÿ&É ñqï 15 s√E˝À¢ nqTø£Då + ndüHê>±s¡T nyÓT]ø± düe÷»+ >∑T]+∫,
eédüú q&ç#˚ rs¡T>∑T]+N, $$<ÛÁä |ü<X˚ Ê\ #·]Á‘·, $•wü‘º \· >∑T]+∫, nyÓT]ø£q¢ eTqdü‘Ô «· +,
Law Binding nature >∑T]+∫ b˛©düT, Hê´j·T eédüú, Taxation eédüú >∑T]+∫,
j·T÷ìe]Ù{°\ >∑T]+∫, ‘Ó\T>∑Tdü+dü\ú rs¡T ‘ÓqTï\ >∑T]+∫, $düèÔ ‘·+>± $e]dü÷Ô e#êÃs¡T.
yÓTT‘·+Ô MT<ä nyÓT]ø£Hé J$‘·+˝À y˚>+∑ e⁄+~. ùd«#·Ã¤ ñ+~, dü«#·Ã‘¤ · ñ+~.
düŒwü‘º · ñ+~. $X¯è+K\‘· ñ+~.
ˇø£|ü&ÉT |æsƒê|ü⁄s¡+ eTVü‰sêC≤ yê] |ü]yês¡ãè+<ä+˝À ˇø£s¡T>± j·T÷s¡|t,
nyÓT]ø± <˚XÊ\≈£î z&É Á|üj÷· D+ #˚dæ 1930\ ø±\+ Hê&ÉT ‘êqT #·÷dæq <äèXÊ´\qT,
nqTuÛyÑ ê\qT l ≈£îs¡TyÓTfi¢̄ yÓ+ø£≥sêe⁄ >±s¡T (ø£èwüXí ÊÅdÔæ >±] •wüß´\T) ‘·eT |æsêƒ |ü⁄s¡+
$TÁ‘·T&ÉT eTs=ø£ yÓ+ø£≥sêe⁄>±]øÏ es¡dü>± ñ‘·Ôsê\ <ë«sê ‘Ó*j·T#˚XÊs¡T. ‘·s¡yê‘·
1965˝ÀH√ m|ü&√ Ä ñ‘·sÔ ê\ìï{Ï˙ ªªe÷ eTVü‰sêE‘√ <ä÷s¡rsê\≈£îμμ nH˚ ù|s¡T‘√
|ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#ês¡T ≈£L&É. (Ä <äjT· >∑\ $TÁ‘·T&ÉT Äj·Tq Áyêdæq ñ‘·sÔ ê\qT
bÕ¬sj·T´≈£î+&Ü <ë#·≥+ e\¢) ` Ä |ü⁄düøÔ +£ ˝À 1930\ Hê{Ï nyÓT]ø±qT ˇø£ÿ e÷≥˝À
(yêø£´+˝À) ìs¡«∫dü÷Ô `

ªªnyÓT]ø±, n+fÒ yê´bÕs¡ Á|üø≥£ qμμ nHêïs¡T. Ç~ nø£så ê˝≤ ì»+! ` H˚qT $qï
eTs√ ìs¡«#·q+ : "America is not a nation, but a population" nì. nø£så ê˝≤ Ä <˚X+¯
$düèÔ ‹˝À eTVü‰<˚X+¯ . »q+ ‘·≈î£ ÿe.
pHé 2e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ Union town qT+∫ düTe÷s¡T 70 yÓTfiÆ ó¯ ¢ Drive
#˚dæ ndüHê >±s¡T qqTï Ä¬øfi¢̄ >±]ì q÷´j·÷s¡Tÿ JFK Airport ˝À Air India Terminal
<ä>sZ∑ ¡ ~+∫ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. sêÁ‹ 7.00 >∑+≥\øÏ $e÷q+ mø±ÿeTT. `
pHé 3e ‘˚B ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTT 3.20øÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT msTTsYb˛s¡T˝º À (u§+u≤sTT
qT+∫) ~– ` Ç\T¢ #˚sπ dü]øÏ ˇfi¯ó¢ kÕ«BÛq+˝À ˝Ò<Tä . |üøÿ£ MT<ä |ü&bç ˛sTT sêÁ‹ 7.30 øÏ
˝Ò#êqT.
4e ‘˚B ñ<äjT· + H˚qT ìÁ<ä˝#Ò d˚ ]ü øÏ $cÕ<ä yês¡Ô ` Äs¡TÁ<ä>±s¡T #·ìb˛j·÷s¡≥.
Hê≈£î eT+∫ $TÁ‘·T\T. Ä<ÛäTìø£ ‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+˝À Á|üjÓ÷>±\≈£î e÷s¡Tù|s¡T Äs¡TÁ<ä.
ø£$>±H˚ ø±ø£ ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´#·]Á‘· MT<ä, qè‘·´ø£fiM¯ T<ä, #·<sä +¡ >∑Áø°&É MT<ä eTqdüTô|{Ïqº
|ü]XÀ<Û≈ä î£ &ÉT! ôV≤’ <äsêu≤<äT#˚sêø£ Hê ‘·\MT<ä Á|ü<ëÛ q+>± s¬ +&ÉT ãs¡TyÓq’ |üqT\T ≈£Ls¡TÃHêïsTT.
ˇø£{Ï : |üÁ‹ø£ uÛ$Ñ wü´‘·TÔ eP´Vü≤+ s¬ +&ÉT : nCÀ. $uÛÀ Á|ü#T· s¡D\ ø√dü+ ˇø£ Ä<ÛTä ìø£
ø£$‘êdü+ø£\q+ #ÓjT· ´&É+. eTs=ø£ e´øÏ>Ô ‘∑ · $wüjT· +: $»j·Tyê&É˝À RTC Colony ˝À
ø£≥Tº≈î£ qï &Üu≤sTT\T¢ ny˚Tàdæ, dæø+Ï Á<ëu≤<äT˝À dü\ú +ø=ì Ç\T¢ ø£fºÒ dü+ø£\Œ+.
pHé, E˝…,’ Ä>∑dTü ,º ôdô|+º ãs¡T HÓ\\˙ï |üÁ‹ø£˝À Á|üyX˚ ô¯ |≥º>\∑ o]¸ø\£ >∑T]+∫,
d”]j·T˝Ÿ‡ >∑T]+∫ ` Ä|òd” Tü ìs¡«Vü≤D˝À ` eTTK´+>± düsT¡ ÿ´˝ÒwHü é &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À ˇø£
eTTKé´øÏìÔ ‘=\–+#·&+É >∑T]+∫, CMD ‘√ dü+Á|ü~+|ü⁄\T, ñ‘·sÔ ê\÷qT `
ø£$‘ê dü+ø£\HêìøÏ dü+ã+~Û+∫ ` 1936 qT+∫ 1996 es¡≈£î ` n+fÒ
j·TTeHêeT dü+e‘·‡s¡+ qT+∫ j·TTeHêeT dü+e‘·‡s¡+ es¡≈£î ` 60 @fi¯¢˝À e∫Ãq
>π j·Ts¡#q· \T, e#·q |ü<ë´\T m+#˚ |üì #ê˝≤ es¡≈î£ |üPs¡sÔ TT+~. #·se¡ T+>±, Ä s¡#q· \˙ï
@ Áø£eT+˝À es¡d>ü ± neTsêÃ*? dü+ø£\HêìøÏ Áyêùd |ü]#·jT· + @ rs¡T˝À Áyêj·÷*?
$X‚wæ+∫ Ä j·÷ø£e⁄\ ø±˝≤<äT\T #Ó|üŒ&Éy˚T ø±≈£î+&Ü yê] s¡#·Hê dü+$<Ûëq+˝À
n+‘·d‘Ôü ê«\qT eT÷&ÉTHê\T>∑T yêø±´\˝À nqTdü+~Û+#·&+É m˝≤>∑? á dü+ø£\q+ ‘·j÷· s¡T
#˚jT· &É+˝À l s¡eTD>±s¡T ø=ìï eT+∫ dü÷#·q\T #˚XÊs¡T.
|üÁ‹ø£˝À ls¡eTD>±s¡T ìs¡«Væ≤+#˚ ªªl#ÛêHÓ˝Ÿμμ #ê˝≤ eT+~øÏ q∫Ã+~. ªª˝≤Væ≤]
˝≤Væ≤]μμ ù|]≥ ø=‘·Ô o]¸ø£ ÁbÕs¡+_Û+#ê\ì ìs¡sí TT+#ê+. ` ªX¯è+>±s¡M~Ûμ, ªôd≈£L‡∫μ,
e+{Ï ø=ìï o]¸ø\£ T q&ÉTdüTHÔ êïsTT. BbÕe[ Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£, bÕsƒ≈¡ î£ \T #ê˝≤ eT+~øÏ #˚s&¡ ÜìøÏ
|üÁ‹ø£‘√ bÕ≥T @<ÓH’ ê ∫qï gift ≈£L&Ü ÇùdÔ u≤>∑T+≥T+<˚y÷Ó ! nH˚ Ä˝À#·q ≈£L&Ü q&ç∫+~.
yÓTT‘·+Ô MT<ä |üÁ‹ø£˝À ªªkÕVæ≤‘·´|ü⁄μμ |ü]eTfi¯+ ‘·–+Z ∫ Ç‘·s¡ ªª∫\¢sμ¡ μ $X‚w\ü T ô|+#·ø£ ‘·|Œü <äH˚
@C…+{ŸeTVü‰X¯jT· T\ dü÷#·q\ e‹Ô&ç ô|]–+~. Á|üdTü ‘Ô +· Hê düs«¡ X¯≈î£ \Ô T düsT¡ ÿ´˝ÒwHü é ô|+#·&+É
~X¯>± øπ +ÁBø£]+#·e\dæq |ü]dæ‹ú @s¡Œ&ç+~. Hê Staff n+<äs÷¡ Ç+<äT≈£î @ø£<ëÛ {Ï>± ø£èwæ

Ä>∑dTü º HÓ\ 30e ‘˚Bq yÓ÷Vü≤qø£èwüí {§s¡+{À (¬øq&Ü) ˝Àì j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{°˝À
M.F.A. ø√s¡ T ‡ #˚ j · T &ÜìøÏ yÓ [ ¢ b ˛j· ÷ &É T . øÏ s ¡ D àsTTøÏ nyÓ T ]ø±˝Àì bò ˛ ¢ ] &Ü
ùd{º ŸjT· ÷ìe]Ù{°˝À |ò*æ yéTø√s¡T‡ #˚jT· &ÜìøÏ d”≥T e∫Ã+~ ø±ì, Financial Aid sê˝Ò<Tä .
Ä |ü]dæú‹˝À $<˚X¯+˝À #·<äe&É+ ø£wüºeTì Á>∑Væ≤+∫, Ä Á|üj·T‘êïìï ‘ê‘êÿ*ø£+>±
$s¡$T+#·T≈£î+~.
H˚qT $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+˝À s¡#·sTT‘·>± ñ<√´–+#˚ ø±\+˝À dæ.
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±]øÏ, Hê≈£î, m+.Ms¡uÁÑÛ <äsêe⁄øÏ ˇø£ Dream Project ñ+&˚~. ‘ÓHï˚ {Ï
dü÷]>±s¡T Áyêdæq #ê]Á‘·ø£ qe\ ª#Û+· |òTæ CŸ U≤HéμqT sπ &çj÷Ó Hê≥ø£+ #˚j÷· \ì ` n˝≤π>
ªÄÁeTbÕ*μ ø£<qä∏ T≈£L&Ü Hê≥ø£+ #˚j÷· \ì ` H˚qT Ä ñ<√´>∑+˝À ñqï 20 @fi¯˝¢ Àq÷
#˚j·T˝Òø£b˛j·÷qT. ø±\>∑‹˝À dæ. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, q≥$TÁ‘·T&ÉT Ms¡uÛÑÁ<äsêe⁄
eTs¡D+Ï #ês¡T. H˚qT ñ<√´>∑+e~* ãj·T≥≈£î e#˚ÃXÊqT.
1998˝À Hê πs&çjÓ÷$TÁ‘·T&ÉT Á|üVü≤sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ Çø£ ]f…ÆsY
ø±qTHêï&Éq>±, l sêeTeT÷]Ô>±s¡T n‘·ì ø√]ø£ rπsÃ<ë›eTH˚ ìX¯Ãj·T+‘√ ªª#Û+· |òTæ CŸU≤Héμμ
Hê≥ø£+ ‘·|Œü ø£ dæ<+Δä #˚j÷· \ì ø√sês¡T.
Çìï Vü≤&Ü$&ÉT\eT<Û´ä Ä Hê≥ø£+ ‘·j÷· s¡T#˚XÊqT. >∑+≥ eé~ÛøÏ $T+∫ b˛sTT+~.
lsêeTeT÷]Ô>±πs Bø£>å ± q&ÉT+ø£{ºÏ bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄øÏ <äqTï>± ì\ã&ç ìs¡«Vü≤D u≤<Û´ä ‘·
‘·qMT<ä y˚dTü ≈£îHêïs¡T. sπ &çj÷Ó q≥T˝À¢ n‘·T´‘·eÔ T q≥T*ï rdüT≈£îHêïs¡T. ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À
Oqï Hê#˚‘· ªª#Û+· |òTæ CŸU≤Hé <ä+&Éj÷· Á‘·\μμ #ê]Á‘·ø£ H˚|<ü ´ä∏ + e÷{≤¢&+ç ∫, düTe÷s¡Tns¡>+∑ ≥
]ø±s¡T¶#˚dæ, ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ düeTj·T+˝À <ëìì q{°q≥T\+<ä]ø° $ì|æ+∫, ˇø£ ne>±Vü≤q
ø£*–+#ês¡T. #Û·+|òæTCŸU≤Hé bÕÁ‘·qT e÷ πs&çjÓ÷$TÁ‘·T&ÉT, düTÁ|üdæ<äΔ s¡+>∑düú\q≥T&ÉT l
ø√ø± dü+Jesêe⁄ n<äT“¤‘+· >± #˚XÊs¡T. Hê≥ø£+ 90 ì$TcÕ\ eé~Û‘√ ` Á|ü‘´˚ ø£ Hê≥ø£+>±`
1998 ôdô|+º ãs¡T 20e ‘˚Bq $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+ Á|ükÕs¡+#˚ùdÔ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ n+‘·{≤ nìï
sπ &çj÷Ó øπ +Á<ë\T ]˝Ò #˚XÊsTT. (ªÄÁeTbÕ*μ ø√]ø£ H˚{øÏ ° eT÷\|ü&bç ˛j˚T e⁄+~).
nCÀ. $uÛÀ Á|ü#T· s¡D\ ø√dü+ dæ<+Δä #˚dqæ ªªø£$‘ê dü+ø£\HêìøÏμμ ªªj·TTe qT+∫
j·TTe<ëø±μμ nì ù|s¡T ô|{Ïº ` ªªm+<äTø° Ä<ÛTä ìø£ ø£$‘·«+?μμ ù|]≥ ô|<ä› |”]øƒ £ ÁyêXÊqT.
ôdô|+º ãs¡T 24e ‘˚Bq dæø+Ï Á<ëu≤<äT ø£+{ÀHéyTÓ +{Ÿ #Óøb˘ ˛düTº <ä>sZ∑ ¡ ªX¯óuÛÀ<äjT· μ
ù|]≥ ø£fºÒ nbÕsYyº TÓ +{Ÿ‡˝À yÓTT<ä{Ï n+‘·dTü ˝Ô À eT÷&ÉT >∑<Tä \ (3BHK) nbÕsYºyÓT+{Ÿ
#·÷XÊ+. ls¡eTD` ªªìsêàD$<Ûëq+ HêD´+>± e⁄+~— ø=HÓjT· ´+&çμμ nì dü\Vü‰ Ç#êÃs¡T.
` õ.¬ø. ø£HÅé døºü Hå£ ‡é yê]ì ø£*dæ ôdô|+º ãs¡T 30e ‘˚Bq n&Ü«qT‡ Ç#˚ÃXÊeTT. nø√ºãs¡T 8e
‘˚B Hê{ÏøÏ nbÕsYyº TÓ +{Ÿ nÁ–yÓT+{Ÿ |üÁ‘ê\T #˚‹øÏ e#êÃsTT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ BbÕe[øÏ eTT+<äT, sêheT+‘·{≤ |òTü Às¡esê¸\T. ` nsTTHê e÷
BbÕe[ dü+∫ø£ düø±\+˝À e÷¬sÿ{Ÿ˝ÀøÏ $&ÉT<ä˝+’… ~. dü+∫ø£ u≤>∑T+<äì eT+∫ ù|sπ e∫Ã+~.
` |üÁ‹ø£ Promotion ø√dü+ |üsT¡ >∑T\T HêHê{Ïø° m≈£îÿee⁄‘·THêïsTT. m|ü&É÷ ˝Òì~ n\dü≥>±
nì|æk˛Ô+~.

qe+ãs¡T 8e ‘˚B qT+∫ &çôd+ãs¡T 2e ‘˚B es¡≈î£ Äø±X¯yêDÏ $»j·Tyê&É
øπ +Á<ä+ dü«s√í‘‡· yê\T »]>±sTT. 29e ‘˚B ñ<äjT· + $»j·Tyê&É˝À »]–q dü<dä Tü ‡˝À
ªªπs&çj÷Ó s¡#q· μμ >∑T]+∫ H˚qT $düèÔ ‘·+>± Á|üd+ü –+#êqT. $»j·Tyê&É yÓfi&¢̄ +É 28e ‘˚Bøπ
yÓfi≤¢qT. Ä kÕj·T+ø±\+ ˝≤Øzqs¡T‡ nk˛dæjT˚ wüHé Vü‰\T˝À ñ‘·‡e ÁbÕs¡+uÛdÑ uü ÑÛ »]–+~.
n|üŒ{Ï bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ düuTÑÛ ´&ÉT l |üs«¡ ‘·Hì˚ ñù|+Á<ä>±s¡T eTTKń‹~Û. $»j·Tyê&Éøπ +Á<ä+˝À
|üPs¡«+ &Ós¬’ ø£sº T¡ >¢ ±, Ä|òd” sü T¡ >¢ ± |üì#˚dqæ eTTKT´\T ø=+<äsT¡ e#êÃs¡T. düuÑÛ u≤>± »]–+~.
ˇø£Hê{Ï Hê Äø±X¯yêDÏ $TÁ‘·T\+‘ê ø£*XÊs¡T. n|ü&ÉT leT‹ Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹ $»j·Tyê&É
øπ +Á<ëìøÏ ÇHé#êÛ ]® &Ós¬’ ø£sº T¡ .
ôV≤’ <äsêu≤<äT ‹]– e#êÃø£ &çôd+ãs¡T n+‘ê dü+Áø±+‹ Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£ s¡÷|üø\£ Œq,
|ü_d¢ {æ ° |üqT\T.
nsTTHê ` Ä HÓ\˝À ` Ä|òd” Tü ≈£î dü+ã+~Û+#·ì s¬ +&ÉT eTTKýÓTqÆ s¡#q· \ |üì
ˇ|ü≈£îHêïqT.
&çôd+ãs¡T 4e ‘˚Bq Á|üd<æ Δä ≈£L∫|üP&ç Hê≥´>∑Ts¡Te⁄ l yÓ+|ü{Ï ∫qdü‘´· + >±s¡T
Ä|òd” Tü ≈£î e∫Ã ø£*XÊs¡T. ‘·eT ≈£L∫|üP&ç ÄsYnº ø±&ÉMT Á|ü<]ä Ù+#·&+É ø√dü+ l ‘êfi¢̄bÕø£
nqïe÷#ês¡T´\T J$‘· ø£<ä∏ j·Tø£>å ±q+>± Áyêj·TeTì ø√sês¡T. n‘·´+‘· nedüsy¡ TÓ qÆ |òTü {≤º˝À¢
e÷Á‘·yT˚ nqïe÷#ês¡´ø°sqÔ¡ \T ñ+#·T‘·÷, yÓTT‘·+Ô j·Tø£>å ±q s¡#q· Hê<˚ ñ+&Ü\ì≈£L&Ü
ø√sês¡T. dü‘´· +>± s¡+‘·{Ï Hê{≤´#ês¡T´&ÉT e∫Ã ø√]‘˚ m˝≤ ø±<ä+{≤qT? ˇ|ü≈£îHêïqT.
Çø£ ` s¬ +&Ée~ : nyÓT]ø±˝À dæsú |¡ &ü qç Á|üd<æ Δä |ü<´ä ø£$, nø£ÿ&É ñqï‘· |ü<eä ⁄\T
ìs¡«Væ≤+∫q n‘·´+‘·düeTs¡Tú\T l y˚eT÷] sêeTHê<∏ä+>±s¡T ‘·eT #·+Á<ëerbòÂ+&˚wüHé
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ìs¡«Væ≤+#·<*ä ∫q Hê≥ø£d<ü dä Tü ‡˝À ªªkÕ«‘·+Á‘√´<äéT ø±\+˝À ‘Ó\T>∑THê≥ø£+
ìs¡«Væ≤+∫q bÕÁ‘·μμ nH˚ $wüjT· +ô|’ Á|üd+ü –+#ê\ì ` M\T #˚dTü ≈£îì |üÁ‘·+ düeT]Œ+#ê\ì`
ø√sês¡T. ˇ|ü≈£îHêïqT.
Ç+‘·≈£î eTT+<˚ ôV’≤<äsêu≤<äT Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+ qT+∫ ˇø£ ªªX¯‘êã›+˝Àμμ
s¡+>∑d\úü +MT<ä Á|ü#ês¡+bı+~q 13 Hê≥ø±\qT m+∫` ‘Ó\T>∑TXÊK˝À Á|üd+ü >∑ |üs+¡ |üs¡
<ÛësêyêVæ≤ø£` ldüT<ÛëeTø√s¡>± yÓTT<ä\Tô|{≤ºqT.
HêHê{Ïø° Hê ø±fi¢̄øÏ H˚H˚ ã+<Ûë\T y˚dTü ≈£îqï≥Tº s¡#H· êyê´dü+>∑+ ø=qkÕ–dü÷Ô
edüTHÔ êïqT. n\dü≥, ôV≤’ |üsY f…q¸H,é Hê J$‘·+˝À uÛ≤>±\sTTb˛j·÷sTT.
dü+e‘·‡s¡+ ∫es¡˝À ˇø£ $cÕ<äyês¡.Ô Hê≈£î n‘·´+‘· Ä|ü⁄\Ô T, Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑T
ø£$‘ê Á|ü|+ü #·+˝À $\ø£Då ø£$ l n»+‘ê &çôd+ãs¡T 25e ‘˚B ñ<äjT· + eTs¡D+Ï #ês¡T.
Ä s√»+‘ê ãj·T≥‹s¡T>∑T‘·÷H˚ ñHêïqT. ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘ê´ìï düTdü+|üqï+ #˚dqæ m+<äs√
Ä<ÛTä ìø£ s¡#s· TT‘·\T ` ø=+<äsT¡ Ä|üùÔ dïVæ≤‘·T\T— ø=+<äsT¡ düT|ü]∫‘·T\T ` ˇø£] ‘·sy¡ ê‘·
ˇø£sT¡ ø£+{Ïm<äT≥ qT+∫ n<äèX¯ó´˝…b’ ˛‘·T+fÒ ~>∑T\T Äe]k˛Ô+~.
Ä dü+e‘·‡s¡+˝ÀH˚ #Ó|ü ø√e\dæq eTT#·Ã≥ ˇø£{Ï $T–*b˛sTT+~. nCÀ.$.uÛ§.
Á|ü#·Ts¡D\ ‘·s¡|òü⁄q ªª©˝≤ »Hês¡›qyéTμ nH˚ |ü⁄düÔø£+ Á|ü#·T]+#ê\ì l ndüHê>±s¡T
eTT#·Ã≥|ü&Ü¶s¡T.
á |ü⁄düøÔ +£ |ü⁄≥Tº|Pü s√«‘·sÔ ê\T @eT+fÒ `
1998 Hê{ÏøÏ |üPs¡«+ düTe÷s¡T bÕ‹πøfi¯¢ ÁøÏ‘+· . l $.m.¬ø. s¡+>±sêe⁄ >±s¡T
ø£+<äT≈£L] s¡TÁ<äø$£ (16 X¯ˆˆ) s¡∫+∫q »Hês¡H› êwüøº ±ìï ‘·eT >∑Ts¡Te⁄ l eT˝≤¢~ sêeTø£èwüXí ÊÅdÔæ
>±] Áb˛<ä“\+‘√` Á|ü‹ eT‘·øÔ √øÏ\ |ü<ë´ìøÏ lu≤|ü⁄ #˚‘· n<äT“¤‘+· >± s¡+>∑T\ u§eTà\T
y˚sTT+∫, l Äs¡TÁ<ä>±] #˚‘· $|ü⁄\|”]øƒ £ ÁyêsTT+∫ ` #ê˝≤ n+<äyTÓ qÆ ` Ä ø±˝≤ìøÏ
KØ<Ó’q` |ü⁄düÔø£+ n#·TÃy˚XÊs¡T. n|ü⁄s¡÷|ü+>± Ä |ü⁄düÔø£+ø±|”\T nq‹ø±\+˝ÀH˚
#Ó*b¢ ˛j·÷sTT. ls¡+>±sêe⁄>±s¡T eT∞¢ m&çwHü é y˚jT· ˝Ò<Tä . @fi¯ó>¢ ± Ä |ü⁄düøÔ +£ e÷¬sÿ{À¢
˝Ò<Tä . n+<äT˝À eTs√ $X‚w+ü : Äs¡TÁ<ä>±s¡T nwüøº +£ ˝À mì$T~ |ü<ë´\≈£î, eT] s¬ +&ÉT≈£L&Ü
dü+bÕ~+∫ #˚sêÃs¡T.
ˇø£kÕ] H˚qT l s¡eTD>±s¡T e÷≥\ dü+<äs“¡ +¤ ˝À Ä |ü⁄düøÔ ±ìï eT∞¢ ãj·T≥≈£î
m˝≤‘˚yê˝≤? nì Ä˝À∫+#ê+. ∫e]ø=ø£ ìs¡j í ÷· ìøÏ e#êÃ+. l s¡+>±sêe⁄ >±] m&çwHü ‘é √
dü+ã+<Û+ä ˝Ò≈î£ +&Ü ` H˚qT |ü~yêsê\ bÕ≥T |ü~ eT‘·øÔ √øÏ\ |ü<ë´\ø° Hê m&ç{À]j·T˝Ÿ
ù|J˝À nwü$º <Ûä HêsTTø£\|üs+¡ >± yê´K´ Áyêj·÷\˙, e÷ |üÁ‹ø£eTTK|üÁ‘·+ s¬ +&Éeù|J˝À
l u≤|ü⁄ nqTeT‹‘√ n|üŒ{Ï u§eTà\T yÓj÷· ´\˙ ìX¯Ãj·T+. u≤|ü⁄>±s¡T dü+‘√wæ+∫ yÓ+≥H˚
nqTeT‹+#ês¡T. |ü~ yêsê\T, |üø£ÿù|J˝À u≤|ü⁄u§eTà Edit ù|J˝À Á|ü‹|ü<ë´ìøÏ Hê
yê´K´ q&ç∫b˛j·÷sTT.
n~>√ ` Ä yê´K´‘√ ø£*|æ, u≤|ü⁄u§eTà\‘√ ª©˝≤ »Hês¡q› yéTμ ù|]≥ KØ<Óq’
|ü⁄düøÔ +£ Á|ü#T· ]+#ê\ì l ndüHê>±s¡T ø√sês¡T. <ëìøÏ H˚qT ªªs¡k˛ yÓ’ dü'μμ nì eTT+<äTe÷≥
≈£L&Ü ÁyêXÊqT. ` n+‘ê dæ<yΔä TÓ +Æ <äqT≈£î+fÒ ` ø±s¡D≤\T Hê≈£î ‘Ó*j·Te⁄ >±ì ` u≤|ü⁄>±]øÏ,
ndüHê>±]øÏ mø£ÿ&√ ‘˚&Ü e∫Ã+~. <ëì‘√ Ä |ü⁄düøÔ £ Á|ü#T· s¡D Ä–b˛sTT+~. (‘·sy¡ ê‘·
ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ l u≤|ü⁄ #=s¡e rdüT≈£îì l mdt.|æ. u≤\düTÁãVü≤àD´+ düV≤ü ø±s¡+‘√ l
eTTfi¯|¢ Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD, l sπ eP] nq+‘·|<ü àä HêuÛÑ sêe⁄ >±] eTT+<äTe÷≥\≈£î ‘√&ÉT>±
|üPs¡«|ü⁄ Äs¡TÁ<ä>±] |”]øƒ q£ T ≈£L&Ü CÀ&ç+∫ n<äT“¤‘+· >± |ü⁄düøÔ +£ eTTÁ~+|æ+#ês¡T. á
#·s¡´ ndüHê>±] eTqdüT‡øÏ #ê˝≤ ø£wüº+ ø£*–+∫+~). ` |ü⁄düÔø£+e÷Á‘·+ #ê˝≤eT+~
bÕsƒø¡ s£ d¡ ≈æ î£ *ï $X‚w+ü >± Äø£]¸+∫+~.
ãVüQXÊ n|üŒ{Ï ì+#˚ nqT≈£î+{≤qT` Hê $TÁ‘·T\T l $.m.¬ø s¡+>±sêe⁄>±s¡T
qqTï ªªÁ|æjT· yÓTqÆ X¯Á‘·Te⁄μμ>± eéVü≤]+#·&+É ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
eT∞¢ ` Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ dü∫Á‘·yês¡|Áü ‹ø£ $wüj÷· \≈£î eùdÔ ` Ä |üÁ‹ø£qT ãVüQXÊ
H˚qT Çø£ m≈£îÿe ø±\+ ìs¡«Væ≤+#·˝HÒ y˚ ÷Ó ! nH˚ Ä˝À#·q Hê˝À yÓTT<ä˝+’… ~. nsTTHê Hê
Á|üjT· ‘êï\T H˚qT e÷q˝Ò<Tä .
1999 dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT nCÀ.$uÛ§. bòÂ+&˚wüHé @{≤Ç#˚Ã Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô
|ü⁄s¡kÕÿsêìï Á|üeTTK H˚|<ü ´äÛ >±j·Tì leT‹ sêe⁄ u≤\düsd¡ «ü r<˚$øÏ >∑T+≥÷s¡T˝À ‘·eT
yê]¸ø√‘·‡yê\˝À Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T. Ä düu\ÑÛ ≈£î l s¡eTD>±s¡T, H˚qT, C≤qø°u≤\ yÓfi≤¢+.
ÄyÓT Á|ü‹uÛ≤$X‚cÕ\ >∑T]+∫ C≤qø°u≤\ düu˝ÑÛ À Á|üd+ü –+∫+~.
»qe] 11e ‘˚Bq nø£ÿ&ÉqT+∫ $»j·Tyê&É yÓ[¢ ãTø˘ô|dò eºæ ˝Ÿ ≈£L&Ü #·÷dæ,
$TÁ‘·T\+<ä]˙ |ü\ø£]+∫ 12e ‘˚B Hê{ÏøÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT >∑÷{ÏøÏ #˚sT¡ ≈£îHêï+.
e÷]Ã 12e‘˚Bq Date Line ‘√ $&ÉT<ä˝q’… Ä+.Á|ü.dü.yê ∫e] m&ç{À]j·T˝Ÿ
ÁyêXÊqT. 1995˝À H˚qT m&ç≥sY>± |ü<$ä d”«ø£]+∫q|ü&ÉT, e÷]Ã 19e ‘˚B dü+∫ø£≈î£
‘=*m&ç{À]j·T˝Ÿ ÁyêXÊqT.
Hê ˇ|üŒ+<ä+ Á|üø±s¡+ Ä+.Á|ü.dü.yê. m&ç≥s¡T>± e÷]Ã 31e ‘˚Bq |ü<äM
$s¡eTD #˚XÊqT. CMD ôV≤’ <äsêu≤<äT e∫Ã Customary M&√ÿ\T #ÓbÕŒs¡T. n<˚ s√Eq
Ä+.Á|ü. <Óì’ ø£ |üÁ‹ø£ m&ç≥sY yêdüT<˚eBøÏ‘å T· \T |ü<Mä $s¡eTD ≈£L&Ü »]–+~. ` n≥T
Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ dü∫Á‘·yês¡|üÁ‹ø£ m&ç≥sY>± |ü<äM $s¡eTDs√E ñ<√´>∑ãè+<ä+‘√ (1999)

Äø±X¯yêDÏ qT+∫, Ç≥T |üÁ‹ø±eè‹ÔqT+∫ ≈£L&É |üP]Ô$ÁXÊ+‹ bı+~ ` 55e j˚T≥
Äq+<ä+>± Ç+{ÏøÏ e∫Ã düTK+>± ìÁ<äb˛j·÷qT. (eT] nsTT<˚fió¯ ¢ ø=qkÕ>∑ <ä–q Äø±X¯yêDÏ
düØ«düT e<äT\T≈£îì!)
@Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À H˚qT l yÓ+|ü{Ï ∫qï dü‘·´+ >±]øÏ ÁyêkÕÔqì e÷≥ Ç∫Ãq
nqïe÷#ês¡´ #·]Á‘· ªªl|ü<ä bÕ]C≤‘·+μμ j·Tø£>å ±q+ |üP]Ô #˚dæ Ç#êÃqT. Äj·Tq H˚H=ø£
kÕ] eTÁ<ëdüT sêe\dæ ñ+≥T+<äì ÄVü‰«ì+#ês¡T.
¬øq&Ü˝À #·<äTe⁄ø√dü+ yÓ[¢q yÓ÷Vü≤qø£èwüí ‘=*kÕ] Ç+&çj·÷ 28e ‘˚B
‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTT≈£î e#êÃ&ÉT. ` $»j·Tyê&É ÄsY.{Ï.dæ. ø±\˙˝À Ç\T¢ neTàø±ìøÏ ô|{≤ºeTT.
y˚T HÓ\˝À e÷ Ä]ºd‡ºt nk˛dæjT˚ wüH˝é À m|ü&É÷ dü+<ä&,û n\¢] #˚ùd eT+∫q≥T&ÉT,
$qïø√≥ $»j·Tsê+ eTs¡D+Ï #ê&ÉT. $»j·Tyê&É˝À Hê≥ø£s+¡ >∑ $TÁ‘·T\˝À Á|üeTTKT&ÉT. <äsÙ¡ ≈£î&ÉT
»+<Ûë´\≈£î #ê˝≤ Ä|ü⁄&Ô TÉ . Á|üeTTK q≥T\T l $qïø√≥ sêeTqï |ü+‘·T\T >±s¡u≤“sTT. Hê
|ü≥¢ m+‘√Ä<äsD¡ , >ös¡e+ #·÷|æ+#˚ düìïVæ≤‘·T&ÉT.
leT‹ ø¬ . sêeT\øÏÎ Äs¡TÁ<ä>±] ªX¯ó<äeΔ T<Ûë´ø£ÿs¡\Tμ ªns¡;“ eTTs¡u≤“\Tμ nH˚
s¬ +&ÉT |ü⁄düøÔ ±\T Á|ü#T· ]+|ü<*ä ∫ eTT+<äTe÷≥\T qqTï Áyêj·TeTì ø√sês¡T. Hê≈£î Ä|ü⁄˝Ô q’…
Äs¡TÁ<ä |ü⁄düøÔ ±\≈£î Áyêj·T&É+ Hê≈£î >ös¡e+>± uÛ≤$+∫ Áyêdæ Ç#êÃqT.
ñ<√´>±\ $s¡eTD‘·sy¡ ê‘· ˇø£sø¡ +£ >± Hê s¡#H· ê yê´dü+>∑+ eT]+‘· ô|]–+~.
pHéHÓ\ ¬s+&Éeyês¡+˝À Hê $TÁ‘·T\T l s¡eTD>±s¡T Ä+.Á|ü.dü.yê. |üÁ‹ø£
qT+∫ ãj·T≥≈£î e#˚ÃXÊs¡ì $HêïqT. ôV≤’ <äsêu≤<äT (dæø+Ï Á<ëu≤<äT)˝À y˚TeTT ø=qT≈£îÿqï `
X¯óuÛÀ<äjT· nbÕsYyº TÓ +{Ÿ‡˝Àì ` eT÷&ÉT>∑<Tä \ bòÕ{¢ Ÿ ìsêàD+ |üPs¡sÔ TT+~. $»j·Tyê&É
ø£qø£<Tä s¡eZ Tà Ä\j·Tns¡Ã≈£î\T, Hê $TÁ‘·T\T l≈£î+<äT]Ô dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô >±s¡T Ä>∑dTü º
24e ‘˚B »j·Tyês¡+ sêÁ‹ 7.45 ì$TcÕ\≈£î >∑èVü≤Á|üyX˚ e¯ TTVüAs¡+Ô ìs¡sí TT+#ês¡T. pHé
24e ‘˚B Hê&ÉT Hê |òj æ T· {Ÿø±s¡T ny˚TàXÊqT.
Ä>∑dTü º HÓ\˝À Hê sπ &çj÷Ó $TÁ‘·T&ÉT, n|üŒ{À¢ e÷sêÿ|ü⁄s¡+ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+
&Ós¬’ ø£sº T¡ l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, bÕqT>∑+{Ï \ø°Îqs¡d+æ Vü≤sêe⁄>±] ªkÕøÏμå yê´kÕ\ qT+∫
ªªHê{Ïø\£ T ø±<ä–qμμ |ü<eä T÷&ÉT$wüj÷· \T rdüT≈£îì <ÛësêyêVæ≤ø£>± Á|ükÕs¡+ #˚jT· <ä*∫q≥Tº
#Ó|Œæ , qqTï Hê{Ïø\£ T Áyêj·TeTì ø√sê&ÉT.
n‘·&ç sT÷ Á|ü‹bÕ<äq≈£î ˇø£#]· Á‘· ñ+~. eTÁ<ëdüT dæìe÷ q≥T\T lj·TT‘·T\T
ø±ø£sê\, y˚\T, $X‚«X¯«s¡sêe⁄, ø√≥ X¯+ø£ss¡ êe⁄, kÕøÏå s¡+>±sêe⁄ Á|üuèÑÛ ‘·T\T ªkÕøÏμå yê´kÕ\
qT+∫ Hê{Ïø\£ qT sêã{Ï,º eTÁ<ëdüT Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+˝À <ÛësêyêVæ≤ø£ #˚sTT<ë›eTqT≈£îHêïs¡T.
l ø±ø£sê\ á Hê{Ïø\£ T Áyêj·÷\ì ‘=*dü+ø£\Œ+. nsTT‘˚ l y˚\T, bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄
>±]øÏ Á|ü‹bÕ<äq |ü+|æ+#ês¡T. (eTÁ<ëdüT˝À ≈£î<äsø¡ )£ . l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ s¡#s· TT‘·>± Hê
ù|s¡T dü÷∫+#·>±H˚, l ø±ø£sê\‘√ düV‰ü n+<äs÷¡ n+^ø£]+#ês¡T. Hê≈£î ≈£L&Ü #ê˝≤
Çwüyº TÓ qÆ ªkÕøÏμå |ü⁄düøÔ +£ qT+∫ Hê{Ïø\£ ≈£î Ç‹eè‘êÔ\qT m+∫, |ü+|ü⁄‘êqì ˇ|ü≈£îHêïqT.
l bÕ+&ÉT s¡+>±sêe⁄ dü+‘√wæ+∫ Ä~Ûø±]ø£+>± Ä|òd” Tü qT+∫ ˝ÒK |ü+|ü⁄‘êqì #ÓbÕŒ&ÉT.
Ä>∑dTü Hº \Ó ˝À Hêø=ø£ >=|üŒ |üsH¡ƒ êqTuÛeÑ + : kÕŒìwt s¡#s· TT‘·\˝À nÁ>∑>D∑ T´&ÉT
Lorca Hê≥ø±\T #·<e ä &É+ ! Poetry, Sur realism rÁeuÛ≤eÁ|üø+£ |üq Blood wedding
nH˚ Hê{Ïø˝£ À >=|üŒ>± nì|æ+#êsTT. n+‘·{Ï n<äT“¤‘· s¡#s· TT‘·ì kÕŒìwt dæ$˝ŸyêsYø±\+˝À
ìsê›øDåÏ ´+>± #·+ù|XÊs¡T. Hê≥ø±\˙ï vibrant >± ndæ$Ô T‘·+ ø£*–+#˚˝≤>∑ e⁄HêïsTT `
dü]>±Z ` Ä>∑düTº 25e ‘˚B Hê&ÉT e÷ $»j·Tyê&É Ç+{Ïì ø£èwüíkÕ«$T nH˚
Business man øÏ n$Tà, ]õÅùdw º Hü é |üqT\T |üP]Ô #˚XÊ+.
øÏsD¡ àsTTøÏ ø¬ q&Ü ({§s¡+{À) j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{°˝À funding ‘√düV‰ü MFA
ø√s¡T‡˝À d”≥T e∫Ã+~. &Û©ç ˝¢ À Canadian Consulate øÏ yÓ[¢ MkÕ ‘Ó#T· Ã≈£î+~. s¬ +&√
$X‚wü+: yÓ÷Vü≤qø£èwüí uÛ≤s¡´ ñe÷eTùV≤X¯«]øÏ nyÓT]ø±˝À q÷´j·÷s¡Tÿ˝Àì ø=\+_j·÷
j·T÷ìe]Ù{°˝À Cultural Studies Dept. ˝À Øôd]ÃøÏ, Funding ‘√ düV‰ü d”≥T e∫Ã+~.
Ä>∑dTü º 28e ‘˚B sêÁ‹ yÓ÷Vü≤qø£èwüí ø¬ q&ÜøÏ, ñe÷eTùV≤X¯«] nyÓT]ø±øÏ Á|üj÷· DyÓTÆ
yÓfi≤¢sT¡ . 30e ‘˚Bq kÕj·T+ø±\+ ãj·T\T<˚] øÏsD¡ àsTT ø¬ q&Ü≈£î ({§s¡+{À) Á|üj÷· DyÓTÆ
yÓ[+¢ ~. Ç+{À¢ e+≥]>± ìX¯Ùã›+>±` H˚qT C≤qø°u≤\ $T–˝≤+. ÄÁ‘˚jT· ÁyêdæqbÕ≥˝À
yêø±´\T : ªª¬sø£ÿ\T e∫Ã |æ\\¢ T yÓfi≤¢sT¡ μμ ` ‘·e÷cÕ>± >∑Ts¡T≈Ô î£ e#êÃsTT. ôdô|+º ãs¡T HÓ\

yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À $»j·Tyê&É˝À eTT<äT› ø£èwüí ªyÓ‘’ ê[≈£î\Tμ ø£$‘ê dü+ø£\q+ >∑T]+∫ sπ &çj÷Ó
Á|üd+ü >∑+ ]ø±]¶+>¥ ø√dü+ yÓ[q¢ |ü&ÉT, l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄qT ø£*dæ ` ªkÕøÏμå |ü<eä T÷&ÉT
Hê{Ïø\£ T n+<äCXÒ ÊqT.
n<˚ HÓ\˝À $XÊ˝≤+Á<Ûä Á|ü#T· s¡Ddü+düú Á|ü#T· ]+#˚ eT˝≤¢~ sêeTø£èwüí XÊÅdÔæ >±]
ø£<\ä∏ dü+|ü⁄{ÏøÏ eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊqT. XÊÅd>Ôæ ±s¡T ‘Ó\T>∑T ø£<≈ä∏ î£ ˝À¢ #ê˝≤ $\ø£Då s¡#s· TT‘·.
ø£<˝ä∏ À¢ bÕÁ‘·\ yÓ$’ <Û´ä +, Äj·Tq yê&˚u≤Û wü, Äj·Tq Jeq ˝≤\dü,... Á|ü‹ ø£<˙ä∏ Äj·Tq
e´øÏ‘Ô «· + Äe]+∫ ñ+≥T+~. ø£<ä∏ Äj·Tq #Ó|⁄ü ‘ês¡T, ‘·q kı+‘·X*’Ë ˝À. eTq+ ∫s¡Tqe⁄«\T
qe⁄«≈£î+≥÷, ÄX¯Ãs¡´+˝À eTTì–‘˚\T‘·÷ $+{≤+. Äj·Tq bÕÁ‘·\ø£Hêï, düèwæ+º #˚ |òTü ≥q\ø£Hêï
ˇø=ÿø£ÿkÕ] Äj·Tq ø£<qä∏ XË*’ n‹X¯sTTdüT+Ô ~.
ôdô|º+ãs¡T 23e ‘˚BøÏ >∑T+≥÷s¡T yÓfi¯¢e\dæ e∫Ã+~. nø£ÿ&É, $XÊ˝≤+Á<Ûä
$C≤„qdü$T‹yês¡T, Á|üeTTK ‘Ó\T>∑Te÷]ÿ‡düTº ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô l @≥T≈£L] ã\sêeTeT÷]Ô>±]
ù|]≥ kÕàs¡ø√|üHê´dü+ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. ªª‘Ó\T>∑T˝À düe÷+‘·s¡ kÕVæ≤‘·´+ `π>j·T ø£$‘ê
Á|ükÕúq+μμ ` nH˚ $wüjT· + >∑T]+∫ H˚qT e÷{≤¢&ÜqT. n<˚ düu˝ÑÛ À l @≥T≈£L] kÕàs¡ø£
kÕVæ≤‘·´$eTsêÙ |ü⁄s¡kÕÿsêìï ≈£L&Ü HêøÏ#êÃs¡T `
Ä sêÁ‹ nø£ÿ&É qT+#˚ ãj·T\T<˚] l yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘´· +
>±] ÄVü‰«q+ MT<ä H˚qT C≤qø°u≤\ eTÁ<ëdüT yÓfi≤¢+. C≤qø°u≤\qT
eTTfi¢̄|üP&ç yÓ+ø£≥s¡eTD>±]+{À¢ ~+∫, H˚qT ªªl|ü<äbÕ]C≤‘·+μμ
dü+^‘·ø\£ Œq |üìMT<ä ≈£L∫|üP&ç ÄsYº nø±&ÉMTøÏ yÓ[¢ nø£ÿ&˚ OHêïqT.
` 24e ‘˚B qT+∫ 27e ‘˚B es¡≈î£ l |üÁ{≤j·Tì dü+^‘·sêe⁄
>±s¡T j·Tø£å>±q+˝À bÕ≥\≈£î, |ü<ë´\≈£î u≤D°\T≈£Ls¡Ã&É+, H˚qT
bÕ≥\˝À nedüsy¡ TÓ qÆ e÷s¡TŒ\T #ÓjT· ´&É+ »]>±sTT. 27e ‘˚B l yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘´· +
eT<Ûë´Vü≤ï+ |æHêøÏì mø˘‡Áô|dt˝À ãj·T\T<˚] $»j·Tyê&É≈î£ #˚sêqT.
yÓ÷ø±fi¯H¢ =|ü\T uÛ]Ñ +#·sêì$>± |ü]D$T+#·>±, $»j·Tyê&É neTè‘· øÏì¢ ø˘˝À
øπ s¡fi¯ ø=fÒøº ±ÿfiŸ |ü<‹Δä Äj·TTπs«<ä yÓ<’ ´ä +‘√ ‘·>eZ∑ #·TÃqH˚ ÄX¯‘√ nø£ÿ&É≈î£ yÓfi≤¢qT.
yÓ÷ø±fi¯¢ H=|ü\T m˝≤ ÁbÕ|æ+Ô #êj·T+fÒ : H˚qT ìC≤e÷u≤<äT Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+˝À
|üì#˚ùd ø±\+˝À ‘ê>∑&ÜìøÏ yê&Ée\dæq eT+∫˙s¡T $wüjT· +˝À nC≤„q+ ø=B› n\dü‘«· +
eVæ≤+∫ Florosis <√wü+ >∑\ ˙fi¯ó¢ @&Ü~ bÕ≥T yê&ÜqT. n+<äTe\¢ yÓ÷ø±*meTTø£\
ns¡T>∑T<ä\ dü+uÛÑ$+∫+<ä≥. $»j·Tyê&É yÓ’<ë´ìøÏ yÓfi¯¢&ÜìøÏ eTT+<äT Äj·TTπs«<ä+˝À,
n˝À|ü ‹ ˝À, ¨$TjÓ ÷ |ü ‹ ˝À s¡ ø £ s ¡ ø ±\ yÓ ’ < ë´\T #˚ s TT+#êqT. Wex thiropy,
yÓ÷ø±fi¢̄d+ü <äT˝À¢øÏ Ç+»ø£qå T¢≈L£ &Ü nj·÷´sTT. @MT |ò*ü ‘·+ ø£\>∑˝<Ò Tä . ∫e] Á|üjT· ‘·ï+>±
Ä yÓ<’ ë´ìøÏ $»j·Tyê&É e#êÃqT. neTè‘ê øÏì¢ ø˘ ìsê«Vü≤≈£î\T Hê≈£î ∫s¡|]ü ∫‘·T˝Ò. u≤˝≤+Á‘·|⁄ü
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±] ô|<äu› ≤“sTT ùV≤eT#·+Á<ä, n‘·&ç uÛ≤s¡´. `
28e ‘˚B qT+∫ ÁbÕs¡+_Û+∫ nø√ºãs¡T 8e ‘˚B es¡≈î£ ‘Ó\’ eTs¡q› \T, nuÛ´Ñ +»Hê\T,
Ä$]|ü≥&º +É , e¬>s’ ê q&ç#êsTT `
$TÁ‘·T&ÉT bÕ+&ÉTs¡+>∑ ø£*dæ nø√ºãs¡T 24e ‘˚B qT+∫ e÷sêÿ|ü⁄s¡+ Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<ä+˝À kÕøÏå Hê{Ïø\£ ]ø±]¶+>∑T\T ñ+{≤j·T˙, yê{Ï˝À eTÁ<ëdüT ì+∫, Ä+Á<Ûä ÁbÕ+‘·+
qT+∫ s¡+>∑d\úü q{°q≥T\T #ê˝≤eT+~ bÕ˝§Z+{≤s¡˙, H˚qT ≈£L&Ü ˇø£ yês¡+bÕ≥T e∫Ã
nø£ÿ&Éñ+&Ü\ì #ÓbÕŒ&ÉT.
Ç˝≤ ñ+&É>±` nø√ºãs¡T 29e ‘˚Bq ˇ+>√\T˝À $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+
|üøå±q ªªdüVü≤ÁkÕ_› ñ‘·‡yê\Tμμ ìs¡«Væ≤düTÔHêïeT˙, H˚qT Ä ø±s¡´Áø£eT+ ìs¡«Væ≤+#·e\dæ
O+≥T+<äì, n|üŒ{Ï $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ leT‹ Á|üj÷· >∑ y˚<eä ‹ ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
X¯‘ê_›˝À ∫e] mìïø£\T ˝Àø˘duü ≈ÑÛ î£ »]>±sTT. øπ +Á<ä+˝À _.C….|æ. $TÁ‘·|øü ±å \T Ä~Ûø´£ +
dü+bÕ~+#êsTT. sêh+˝À ‘Ó\T>∑T<˚X+¯ bÕØº Ä~Ûø´£ + kÕ~Û+∫+~. ø±+Á¬>düT s¬ +&ÉT$<Ûë\
qwübº ˛sTT+~. nø√ºãs¡T 11e ‘˚Bq sêh+˝À #·+Á<äu≤ãT eTTKéT+Á‹>± ‘Ó\T>∑T<˚X+¯
bÕØº, Á|üuTÑÛ ‘·«+ @sêŒ≥T #˚d+æ ~. 13e ‘˚Bq yêCŸù|sTT Hêj·Tø£‘«· +˝À øπ +Á<ä+˝À _.C….|æ.,
$TÁ‘·|øü ±å \ dü+ø°sí¡ Á|üuTÑÛ ‘·«+ @s¡Œ&ç+~. |üHïÓ +&Ée ‘˚Bq Á|üøÿ£ qTqï bÕøÏkÕÔH˝é À ôdì’ ø£
‹s¡T>∑Tu≤≥T »]–+~. Á|ü<ÛëqeT+Á‹ qyêCŸ wüØ|òtì >∑èVü≤ìs¡“+<Ûä+˝À ñ+∫, »qs¡˝Ÿ
eTTwüÁsê|òt Ä <˚XÊ<Û´ä ≈£îå &Éj÷· ´&ÉT.
#ê˝≤ ø±\+ ÁøÏ‘·y˚T ns¡ø=s¡>± #·<äe&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫ eT<Ûä´˝À e~˝Òdæq
O|üìwü‘Œ· sƒq¡ + Bø£>å ± eT∞¢ ø=qkÕ–+#ê\ì 18e ‘˚Bq áXÊyêk˛´|üìwü‘Y |üsq¡ƒ +‘√
ÁbÕs¡+_Û+#êqT. áX¯, øπ q, Á|üXï¯ , ø£s,¡ƒ ‘Ó‹’ ØÔ j·T, ◊‘·sπ j·T, e÷+&É÷ø£´, eTT+&Éø,£ X‚«‘êX¯«‘·s,¡
#Ûê+<√>∑´, ãèVü≤<ës¡D´ø£+ es¡≈î£ yÓTT‘·+Ô |ü<øä =+&ÉT Á|ü<ëÛ q ñ|üìwü‘T· \Ô T.
nø√ºãs¡T 27e ‘˚B ñ<äjT· + ãj·T\T<˚] >∑T+≥÷s¡T yÓ[¢ nø£ÿ&É qT+∫ VüQ;¢
bÕdæ+»s¡T˝À e÷sêÿ|ü⁄s¡+ #˚sêqT ` ÄePs¡T ô|<ä>› ± Äs√>∑´ø£sy¡ TÓ qÆ ~ ø±<äT. n&É$, ø=+&É\T,
|ü\ø£\T, <äTeTTà....
l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ s¬ ˝’ «Ò ùdwº Hü øé Ï e∫Ã Äø±X¯yêDÏ ø±«s¡sº T¡ ‡˝À ‘·q sTT+{ÏøÏ
rdüT≈£îyÓfi≤¢&TÉ `
28e ‘˚Bq Hê‘√ ˇø£ Ç+≥s¡÷«´ #˚XÊs¡T. Hê kÕVæ≤‘·´ j·÷Á‘· >∑T]+∫ `
29e ‘˚Bq ˇ+>√\T yÓfi≤¢qT. l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ ≈£L&Ü Hê‘√ e#êÃ&ÉT.
$»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+ ìs¡«Væ≤+#˚ ªªX¯‘e· dü+‘· kÕVæ≤‘·´s¡e[μμ ø±s¡´Áø£eT+ nø£ÿ&É
d”‘êsêeTø£fi≤´DeT+&É|ü+ nH˚#√≥ »]–+~. 15 eT+~ s¡#·sTT‘·\T bÕ˝§Zqï Ä düuÛÑ
kÕj·T+ø±\+ 5.30øÏ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ eT÷&ÉT >∑+≥\bÕ≥T q&ç∫+~. düuÑÛ Áù|ø£øå »£ q+‘√ |üP]Ô>±
øÏ≥øÏ≥˝≤&ç+~.
qe+ãs¡T 10e ‘˚B e÷ J$‘·+˝À ˇø£ eTTUýÓTÆq s√E. ôV’≤<äsêu≤<é
(dæø+Ï Á<ëu≤<é) X¯óuÛÀ<äjT· nbÕsYyº TÓ +{Ÿ‡˝À ø=qT≈£îÿqï bòÕ{¢ Ÿ˝À >∑èVü≤Á|üyX˚ +¯ . eTT+<äT nqT≈£îqï
sêÁ‹eTTVüAs¡Ô+ ø±ø£ ` ñ<äj·T+ 7.08 ì$TcÕ\≈£î, düìïVæ≤‘· ã+<ÛäTe⁄\‘√ ø£*dæ `
C≤qø°u≤\ H˚qT >∑èVü≤ Á|üyX˚ +¯ #˚XÊ+. yÓTT‘·+Ô 34 bòÕ{¢ Ÿ\Tqï Ä uÛeÑ q+˝À yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥

y˚+ø£≥s¡‘·ïeTà, dü+‘êq+, ø√&Éfi¯ó¢
>∑èVü≤Á|üyX˚ +¯ #˚d+æ ~ y˚Ty˚T. (eTTVüAs¡+Ô : nq÷sê<Ûä qø£Áå ‘·jT· Tø£Ô eè•Ãø£\>∑ï+— s√E :
ãT<Ûyä ês¡+) ` e÷ nqï<äeTTà\+ n+<äs+¡ ø£*j·T&É+ #ê˝≤ ns¡T<äT. Äs√E e÷ neTà‘√
ø£*dæ bòı{À rsTT+#·T≈£îHêï+. y˚TeTT |æ*∫q n+<äs÷¡ sêe&É+ e\¢ y˚&TÉ ø£ u≤>± »]–+~.
y˚T e÷ Ç+{À¢ #˚]q ‘·sy¡ ê‘·H˚ Interior Finishings n˙ï <ä>sZ∑ T¡ +&ç #˚sTT+#·T≈£îHêï+.
qe+ãs¡T 19e ‘˚BHê&ÉT Á|üC≤X¯øÔÏ |üÁ‹ø£ ø√dü+ X¯‘ê_› kÕVæ≤‘·´düMTøå± yê´dü+
ÁyêXÊqT.
^‘· s¡#s· TT‘·\≈£î ˇø=ÿø£ÿkÕ], ø=+<äsT¡ e´≈£î\Ô nC≤„q+ ø±s¡D+>± ∫ø±≈£î\T
m<äTs¡Tø±e&É+ ‘·|üŒe⁄. eTTK´+>± u≤>± ù|s¡Te∫Ãq bÕ≥\ $wüj·T+˝À Ç≥Te+{Ï
<äTs¡Hê´j·÷\qT düV≤æ +#·≈L£ &É<Tä . Ä~‘·´ Ä&çj÷Ó dü+düú yês¡T ø=ìï <˚Xu¯ øÑÛ ÔÏ ^‘ê\T ˇø£
Cassete >± s¡÷bı+~dü÷,Ô Hê Á|üd< æ yΔä TÓ qÆ ªª‘˚H\Ó ‘˚≥\ e÷≥\‘√...μμ nH˚ bÕ≥≈£î s¡#s· TT‘·>±
Sleeve ô|q ’ ø£èwüXí ÊÅdÔæ >±] ù|s¡T y˚XÊs¡T. Ä bÕ≥qTH˚qT 1978˝À $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<ä+˝À s¡#s· TT‘·>± ñ+&É>± ` l m+.mdt. lsêyéT eTT+<äT u≤D°≈L£ ]ÃÇe«>±, bÕ≥
ÁyêXÊqT. Ä ø±\+˝À $»j·Tyê&É øπ +Á<ä+˝À |üì#˚dTü +Ô &˚ l mdt._. lsêeTeT÷]Ô ]ø±s¡T¶
#˚XÊs¡T. n|üŒ{À¢ Ä bÕ≥qT l m+.m˝Ÿ. qs¡d+æ Vü≤+ ãè+<ä+ bÕ&Üs¡T. j·T<∏ë˝≤|ü+>±e÷¬sÿ{À¢
Ä Casette ø=qï e÷ lsêeTeT÷]Ô>±s¡T ÄX¯Ãs¡´b˛sTT, Ä~‘·´dü+düøú Ï ô|<ä› ñ‘·sÔ +¡ ÁyêXÊs¡T.
Ä bÕ≥ Äø±X¯yêDÏ Property nì ‘Ó*j·TCÒdæ eT+<ä*+#ês¡T. ‘·sy¡ ê‘· Hê≈£î bò˛qT#˚dæ
$wüjT· + #ÓbÕŒs¡T. H˚qT yÓ+≥H˚ Ä~‘·´ø£+ô|˙øÏ ©>∑˝ŸH√{°dTü Çe«&ÜìøÏ dæ<|Δä &ü Ü¶qT. Hê
nqTeT‹ ˝Ò≈î£ +&Ü sT÷ |üì m+<äT≈£î #˚XÊs¡ì ! `
á˝À>± ` Ä dü+dü˝ú À sT÷ Casette sêe&ÜìøÏ ø±s¡≈î£ &Óq’ nC≤„ì ` dü‘´· <˚yé
nH˚ ≈£îÁs¡yê&ÉT` Hêy˚Tq\T¢&TÉ , dæìe÷<äsÙ¡ ≈£î&ÉT nsTTq` X‚KsY dü÷]ì yÓ+≥ô|≥Tº≈î£ e∫Ã,
ø£åe÷s¡ŒD\T yÓTT<ä\Tô|{≤º&ÉT. yÓ+≥H˚ Sleeve e÷]Ã dües¡D ÇkÕÔeT˙, ©>∑˝ŸH√{°düT
Çe«e<ä˙› ã‹e÷˝≤&ÉT. Hê y˚Tq\T¢&TÉ ‘·q$TÁ‘·TDÏí $&ç∫ô|≥ºeTì ø√sê&ÉT. C≤qø°u≤\
C≤*|ü&,ç $&ç∫ô|≥ºeTì dæbÕò s¡T‡ #˚d+æ ~. Hê ˝≤j·TsY $TÁ‘·T&ÉT e<ä\e<äì› >∑{>ºÏ ± |ü≥Tº|{ü HºÏ ê,
H˚qT$&ç∫ ô|{≤ºqT. n‘·qT Sleeve ô|q’ mìï Casettes ˝À dü]CÒXÊ&√ ‘Ó*j·T<äT>±ì `
Hêø=ø£ Casette dües¡D‘√ Ç#êÃ&ÉT. Ä ‘·sy¡ ê‘· ` Ä bÕ≥ eTs=ø£e÷s¡T, Äø±X¯yêDÏ
C≤rj·TkÕúsTT˝À, $$<Ûä uÛ≤wü\ qT+∫ m+∫Á|ükÕs¡+ #˚ùd <˚Xu¯ øÑÛ ÔÏ ^‘ê\ (Community
Singing) |üs+ ¡ |üs˝¡ À Á|ükÕs¡yTÓ ,Æ s¡#s· TT‘·>± Hêù|s¡T ù|s¡T>± dæsú |¡ &ü +ç ~. á dü‘´· <˚yé
dü+|òTü ≥q 1999 qe+ãs¡T 21e ‘˚Bq »]–+~. dü+e‘·‡s¡+ ∫e]yês¡+˝À n+‘·es¡≈î£
ñqï n<Ó› sTT\T¢ U≤∞#˚dæ ` X¯óuÛÀ<äj·T nbÕsYºyÓT+{Ÿ‡øÏ e÷]b˛j·÷eTT. yês¡eT+‘ê
Ç\T¢dsü T¡ &› TÉ øπ dü]b˛sTT+~.
eTÁ<ëdüT˝À ≈£L∫|üP&çÄsYnº ø±&ÉMT yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘´· +>±s¡T ªªøÏsê‘ês¡T˙® j·T+μμ
j·Tø£>å ±q+ Áyêdæ ÇeTàì ø√sês¡T. <ëìì yê] nø±&ÉMT˝À ≈£Ls¡TÃH˚ Áyêj·÷\ì ìs¡sí TT+#êqT.
2000 »qe]˝À yÓfi&¢¯ ÜìøÏ @sêŒ≥T #˚XÊqT.
1999 ÁøÏdüàdt s√Eq, K≥à+&É÷qT+∫ &Ûç©¢e#˚Ã msTTsYÇ+&çj·÷ $e÷Hêìï
ÇkÕ¢$Tø˘ f…Ás¡]düT\º T <ë]eT[¢+#·T≈£îb˛sTT ø±+<äV‰ü sY msTTsYb˛s¡T˝º À ô|≥Tº≈î£ ≈£Ls¡TÃHêïs¡T.
Á|üuÛÑT‘·«+MT<ä u+~Û‘·T*ï $&ç|æ+#ê\ì rÁeyÓTÆq ˇ‹Ô&ç` <˚X¯eT+‘ê ~Å>±“¤+‹˝À
eTTì–b˛sTT+~. ∫e]øÏ eTÚ˝≤Hê eTdü÷<é nH˚ f…Ás¡]düTìº C…\’ Tì+∫ $&ç|+æ ∫ ø±+<äV‰ü sY˝À
n|üŒ–+#·&+É ‘√ ` ø£<ä∏ düTU≤+‘·yTÓ +Æ ~.
1999 &çôd+ãs¡T 31` dü+e‘·‡s¡+˝À ∫e]s√E ø±e&ÉyT˚ ø±ø£ ` Ä düV≤ü ÁkÕ_›øÏ
∫e]s√E. Ä sêÁ‹ 11 >∑+≥\ ‘·sê«‘· qT+∫ ôV’≤<äsêu≤<äT, dæøÏ+Á<ëu≤<äT »+≥
q>∑sê\+‘·{≤ ô|<ä› dü+<ä&.ç u≤Ddü+#êyÓ÷‘·\T, BbÕ\+ø£sD¡ yÓu’ eÑÛ +. ns¡sú êÁ‹ 12e >∑+≥
<ë{Ïq yÓ+≥H˚ ø=‘·Ô düVü≤ÁkÕ_› ` Áø°.X¯. 2000 dü+e‘·‡s¡ Á|üy˚X¯+. $q&ÜìøÏ }ùV≤
ø=‘·>Ô ±ñ+~ ` Ä ns¡sú êÁ‹ yÓ÷Vü≤qø£èwü,í øÏsD¡ àsTT, {§s¡+{À qT+∫ bò˛Hé #˚XÊs¡T. nø£ÿ&É
Ontario lake <ä>s Z∑ ¡ q÷‘·q düV≤ü ÁkÕ_› dü+<ä&ç >∑T]+∫ e]í+∫ #ÓbÕŒs¡T.
2000 dü+e‘·‡s¡+ ` ø=‘·Ô düV≤ü ÁkÕ_›˝À yÓTT<ä{sÏ √E. ìqï Á|ü|+ü #·+ n+‘·{≤
#Ó|üŒ˝Òì dü+<ä&ç. ø£+|üP´≥sYì|ü⁄DT\T ‘·\\T|ü≥Tº≈£î ≈£Ls¡TÃqï Y2k düeTdü´qT
n‹Áø£$T+#êeTì, Á|üXÊ+‘·+>± }|æ]|”\TÃ≈£îHêïs¡T.
H˚H]Ó –q bÕ{Ï düe÷»+˝ÀH˚, mH√ï e÷s¡TŒ\T e#˚ÃXÊsTT.õsê≈£î‡ $TwüH,é ø±sY˝¶ d… t
bò˛qT¢, ù|»s¡T,¢ ø£+|üP´≥s¡T¢ Two wheeler boom, ø=‘·>Ô ± ‘·˝‘… T· ‘Ô T· qï ôd\T´\sY bò˛qT¢, ô|¢’ò
zes¡T,¢ eT+∫˙fi¯¢ d”kÕ\T ` nìï{Ïø° $T+∫ Á|ü|+ü Nø£sD¡ dü+<ä&,ç nyÓT]ø±≈£î j·TTe»q+
e\dü\T, Information Technology y˚>+∑ , yêsêÔ|Áü ‹ø£\ õ˝≤¢ m&çwqü T¢, {Ï.$., #ÛêHÓfi¢̄
$düèÔ ‹, ` J$‘·+ ` eTTK´+>± ` q>∑sê\˝À HêHê{Ïø° y˚>e∑ +‘·eTsTT+~. ø±s=Œπs{Ÿd+ü düÿè‹
$düsÔ D¡ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ bÆ ˛sTT+~. ≈£î|¢ +Ôü >± kı+‘·$wüjT· + #ÓbÕŒ\+fÒ 2000 dü+e‘·‡s¡eT+‘ê

e÷ ø=‘·sÔ TT+{Ï˝À|ü* |üqT\T |üP]Ô #˚dTü ø√e&É+‘√ Hê nHês√>∑´ düeTdü´\‘√, r]ø£˝ìÒ
kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>±\‘√ >∑&∫ç +~. eTÁ<ëdüT ` $»j·Tyê&É ` ôV≤’ <äsêu≤<äT≈£î eT<Û´ä Á|üj÷· D≤\T
m≈£îÿej·÷´sTT.
edüT‘Ô '· Hê~ <äTs¡“\ X¯Øs¡+. yês¡d‘ü «· +>± Hê ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ qT+∫ dü+Áø£$T+∫q
e÷qdæøÄ£ +<√fi¯q ‘·‘«Ô· +. $»j·Tyê&É &Üø£sº Y $TÁ‘·T\T l düeTs¡+ Hê »ãT“øÏ Anxity
neurosis nì ù|s¡T U≤j·T+ #˚XÊs¡T. ãVüQX¯' n+<äTø π H˚y÷Ó Hê≈£î düTe÷s¡T 1960 ø±\+
ì+∫ ‘·s¡#·÷ nHês√>∑´+‘√ dü‘·eT‘·+ ø±e&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. 1980\ ø±\+ì+∫
n~Ûøy£ TÓ qÆ s¡øbÔ£ ˛≥TdüeTdü´. eT+<äT\T ‹+≥÷ M˝…q’ +‘·˝À ÄVü‰s¡ ìj·Te÷\T bÕ{Ïd÷ü ,Ô
ã‘·T≈£î ø=qkÕ–+#·&+É n\yêf…bÆ ˛sTT+~. Hê ùdïVæ≤‘·Tsê*‘√ ndüeÔ ´düÔ ùdïVü≤+ e\¢, ˇø£
<äX˝¯ À &çÁô|wüHøé Ï >∑Ts¬ ’ ÄdüŒÁ‹bÕ\|ü&Ü¶qT. Ç$ n˙ï ˇø£ jÓT‘·TÔ ` ndü˝q’… e÷qdæø£ s¡T>∑à‘·
Ç+ø=ø£{Ï ñ+~. ‘·s#¡ T· >± }Vü‰ |òTü ≥q\ ndü+ø£*Œ‘· ø£\Œq\‘√, ` sêÁ‹y˚fi¯ ndü+ã<ädΔ «ü bÕï\
ìÁ<ä˝$Ò T‘√, dü+e‘·‡sê\ ‘·sã¡ &ç u≤<Ûä nqTuÛ$Ñ düTHÔ êïqT ` H˚qT J$düTHÔ êïq+fÒ, M≥ìï{Ï
ø£\sTTø£‘√ ñqï ªªH˚qTμμ J$düTHÔ êïqì ns¡+Δ . Áø°.X¯. 2000 dü+e‘·‡s¡+ Hê{ÏøÏ 56 @fi¢̄
ej·TdüT‡˝À Hê |ü]dæ‹ú Ç~.
»qe]˝À l yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘´· + >±]øÏ ÁyêdækÕÔqqï ªªøÏsê‘ês¡T˙® j·T+μμ j·Tø£>å ±q
s¡#q· ÁbÕs¡+_Û+#êqT. |òÁæ ãe] 8e ‘˚B Hê{ÏøÏ |üP]Ô #˚XÊqT. |òÁæ ãe] 13e ‘˚Bq lø±≈£îfi¯+
ø£<ë∏ ì\j·T+ yê]¸ø√‘·‡e+˝À s¡#s· TT‘· l ø¬ .mHé.yÓ.’ |ü‘+· »*>±]øÏ ñ‘·eÔ T ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·
|ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+<äCdÒ Tü HÔ êïeT˙, qqTï n‹~∏ eTTKT´&ç>± düu˝ÑÛ À bÕ˝§ZqeT˙, lø±∞|ü≥ï+
sêe÷sêe⁄>±s¡T ªs¡#·qμ XÊsTT>±] <ë«sê ø£ãTs¡T|ü+bÕs¡T. 12e ‘˚B ñ<äj·÷ìøÏ
lø±≈£îfi¯+yÓ[,¢ ø±∞|ü≥ï+ yê]+{Ï˝ÀH˚ ~>±qT. Äj·Tq Ç\T¢+&˚ M~Û˝ÀH˚ ø=~›>± m>∑Teq
ø£<∏ëì\j·T+ uÛÑeq+ ñ+~. ∫qï~>±ñHêï #ê˝≤ u≤>∑T+~. ` Ä sêÁ‹øÏ ‘·Ty˚Tà{Ï
s¡|òüT÷‘·ÔeT¬s&ç¶, ø£eqX¯s¡à, $$qeT÷]Ô eT]ø=+<äs¡T kÕúìø£ s¡#·sTT‘·\T ø£*XÊs¡T. H˚qT
lø±≈£îfi¯+ yÓfió¯ ‘·T+&É>± s¬ \’ T˝ÀH˚ l ø¬ .mHé.yÓ.’ |ü‘+· »*ì s¡#q· XÊsTT>±s¡T |ü]#·jT· +
#˚XÊs¡T.. ø±ùd|ü⁄ Çwü>º √wæ‘º √ Äj·Tq‘√ Hê ‘=*, eT* |ü]#·jT· +. e÷ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+‘√
Äj·Tq≈£î dü+ã+<Ûä+ ñqï<ä≥. sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ sêC≤lø±ø£s¡¢|üP&ç sê»>√bÕ\
qs¡dsü êEãVü≤<äs› T¡ , yê]øÏ ã+<ÛTä e⁄.
13e ‘˚B ñ<äjT· + 10.30øÏ ø£<ë∏ ì\j·T+ yê]¸ø√‘·‡yêìï ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. Á|üd<æ Δä
s¡#s· TTÁ‹ ø£˝≤´DdüT+<äØ»>∑Hêï<∏é ≈£L&Ü düu˝ÑÛ À bÕ˝§ZHêïs¡T. |ü⁄s¡kÕÿs¡+ dü+<äs“¡ +¤ >± l
|ü‘+· »* $TÁ‘·T˝§ø£sT¡ Á|üd+ü –#ês¡T (ù|s¡T >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä ) Ä Á|üd+ü >∑+˝À |ü‘+· »* s¡#H· ê
dü«uÛ≤yêìï, e´øÏ‘Ô ê«ìï $X¯<+ä #˚XÊs¡T. ` $$qeT÷]Ô, ø£eqes¡à, n\¢+ sê»j·T´, Á|üuèÑÛ ‘·T\+
nø£ÿ&É ø£ãTs¡‘¢ √ u≤>± >∑&bç Õ+. Ä ø£<ë∏ ì\j·T+ e´≈£î\Ô yê‘êes¡D+˝À e÷]ÿ‡düTkº ÕVæ≤‘·´
dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ nìyês¡´ |ü]eTfi≤\qT >∑eTì+#·>*∑ >±qT.
lø±≈£îfi¯+qT+∫ ôV≤’ <äsêu≤<äT#˚sêø£ Hê\T>∑Ts√E\ bÕ≥T rÁeyÓTqÆ #·*»«s¡+‘√
u≤<Û|ä &ü Ü¶qT. <ës¡TDyÓTqÆ ˙s¡d+ü . yês¡+s√E\T >∑&#ç d˚ ]ü øÏ yÓT\¢>± ø√\T≈£îHêïqT.

bÕqT>∑+{Ïyê] ªkÕøÏåμ yê´kÕ\qT+∫ |ü<äeT÷&ÉT düìïy˚XÊ\T rdüT≈£îì, Hê{Ïø£\T>± s¡÷bı+~+∫q
dü+<äs¡“¤+ ` e÷sêÿ|ü⁄s¡+ Äø±X¯yêDÏπø+Á<ä+˝À bÕ˝§Zqï q≥ãè+<ä+` lj·TT‘·T\T kÕøÏås¡+>±sêe⁄,
ø±ø£sê\, lø±+‘·X¯s¡à, y˚\T, bÕ+&ÉTs¡+>∑, $X‚«X¯«s¡sêe⁄, _+<äTe÷<Ûä$, ø√≥ X¯+ø£s¡sêe⁄.
e÷]Ã 14e ‘˚BøÏ, kÕøÏå ` 13 Hê{Ïø\£ T ]ø±]¶+>¥ dü+s¡+uÛ≤ìøÏ e÷sêÿ|ü⁄s¡+

#˚sêqT. bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ #ê˝≤ kÕVü≤dü+‘√ ô|<ä› ø±s¡´Áø£e÷˝Ò ô|≥Tº≈£îHêï&ÉT. ªkÕøÏåμ
Hê{Ïø\£ ‘√ bÕfÒ, l lbÕ<ä düTÁãVü≤àD´XÊÅdÔæ >±] ªø£\+b˛≥Tμ #ê]Á‘·ø£ Hê≥ø£eT÷, sπ &çj÷Ó
Hê≥ø£ yês√‘·‡yê\˝À e÷sêÿ|ü⁄s¡+ øπ +Á<ä+ düeTs¡ŒD>±, H˚qT Áyêdæq ª|ü+»s¡+ ø√]q |üøμåÏ
Hê≥ø£+, ≈£L&Ü ]ø±]¶+>¥ »]|æ+#ê\ì n‘·&TÉ ìX¯ÃsTT+#ê&ÉT. HÓ\÷¢sT¡ , ˇ+>√\T, u≤|ü≥,¢
$»j·Tyê&É, eTÁ<ëdüT, ‘ÓHê*, >∑T+≥÷s¡T\ qT+∫ düTe÷s¡T 70 eT+~ s¡+>∑d\úü q{°q≥T\‘√
bÕ≥T>± kÕúìø£ q{°q≥T\T ≈£L&Ü bÕ˝§Z+≥Tqï dü+<äs“¡ +¤ n~. ` e∫Ãq yê]˝À lj·TT‘·T\T
ø±ø£sê\, y˚\T, ø√≥X¯+ø£ss¡ êe⁄, $X‚«X¯«s¡sêe⁄, kÕøÏå s¡+>±sêe⁄, •e sêeT¬s&ç,¶ ø¬ .mdt.{Ï.
XÊsTT, ø√ø± dü+Jesêe⁄, ø£Hï˚ X¯«s¡sêe⁄, leT‹ _+<äTe÷<Û$ä , ‘ÓHê* X¯≈î£ +‘·\, >∑T+≥÷s¡T
\øÏÎ, Á|üu≤Û e‹, $»j·T, $.mdt. ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, m._. Äq+<é, Ä\bÕ{Ï \øÏÎ Á|üuèÑÛ ‘·T\T
]ø±]¶+>¥ »]–q yês¡+s√E˝À¢ <ä|<üò bä Õò \T>± e∫Ã yê]yê] bÕÁ‘·\T #˚dæ yÓfi≤¢sT¡ .
]ø±]¶+>¥ ø±s¡´Áø£e÷\T e÷]Ã 16e ‘˚B qT+∫ ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. 22e ‘˚B‘√
sêÁ‹, |ü>\∑ T |üì#˚d,æ ô|<ä› j·T»„+˝≤>∑ eTT–+#êeTT. 23e ‘˚B ñ<äjT· y˚T ãj·T\T<˚]
q{°q≥T\T ˇø=ÿø£ÿs¡÷ yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
Çø£ÿ &=ø£ ÄdüøøÔÏ s£ y¡ TÓ qÆ ˇø£ |üÁ‹ø£≈î£ dü+ã+~Û+∫q kÕ+düÿè‹ø£Á|ü‹ì~Û >∑T]+∫
eTT#·Ã{Ï+#·Tø√yê*.
Ç+‘· ô|<ä› Á|üjT· ‘·ï+>±, ˇø£ ∫qïπø+Á<ä+˝À #˚dqæ ø±s¡´Áø£e÷\ Á|ükÕs¡+ >∑T]+∫
sπ &çj÷Ó ÁXÀ‘·\+<ä]ø° |üÁ‹ø±eTTK+>± ≈£L&Ü yês¡Ô ‘Ó*j·Tãs¡#<· *ä ∫, l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄
yêsêÔ|Áü ‹ø£\ kÕúìø£ Á|ü‹ì<ÛTä *ï ÄVü‰«ì+#ê&ÉT. yês¡Ô : ªªl bÕqT>∑+{Ï \ø°Îqs¡d+æ Vü≤sêe⁄>±]

Á|üd<æ sΔä #¡ q· kÕøÏyå ê´kÕ\T. yê{Ï qT+∫ |ü<eä T÷&ÉT|òTü ≥q*ï m+#·T≈£îì, Hê{Ïø\£ T>± es¡d>ü ±
e÷sêÿ|ü⁄s¡+ øπ +Á<ä+qT+∫ Á|ükÕs¡+ #˚jT· uÀ‘·THêï+μμ ` nì.
eTsêï&ÉT Ä |üÁ‹ø± Á|ü‹ì~Û ÁbÕ‹ì<Û´ä +eVæ≤+#˚ yêsêÔ|Áü ‹ø£˝À n‘·&TÉ k˛«|ü»ø„ +£ >±
Áyêdæq Áyê‘· Ç~ : ªªl |æ+>∑[ \ø°Îø±+‘·+ >±s¡T Áyêdæq kÕøÏå qe\ Ä<Ûës¡+>± |ü<eä T÷&ÉT
Hê{Ïø\£ T Á|ükÕs¡eTe⁄‘·THêïμμj·Tì!!
1. |æ+>∑[ \ø°Îø±+‘·+>±¬s|ü&É÷ qe\ Áyêj·T˝Ò<Tä .
2. kÕøÏå qe\ ø±<äT.
3. s¡#s· TT‘· bÕqT>∑+{Ï \ø°Îqs¡d+æ Vü≤sêe⁄!
ÄVü‰! Ä |üÁ‹ø£MT<ä, kÕ+düÿè‹ø£Á|ü‹ì~Û MT<ä C≤*|ü&Ü˝≤! ø√|ü–+#ê˝≤? `
ÇB |üÁ‹ø± Á|ü‹ì<ÛTä \eTì #Ó|ü ø=H˚ø=+<ä] |ü]dæ‹ú !!
25e ‘˚B ñ<äjT· + 11 >∑+≥\≈£î ]ø±]¶+>¥ Ç+»˙s¡T l qs¡d+æ Vü≤+>±s¡T, H˚qT
m&ç{+Ï >¥øÏ ≈£Ls¡TÃHêï+. ì]«sêeT+>± |üì#˚ùdÔ sêÁ‹ 7.30øÏ |üì|üPs¡sÔ TT+~. n<˚s√E
ns¡úsêÁ‹ 1.30 øÏ ãj·T\T<˚] bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, H˚qT $»j·Tyê&É Á|üj·÷DeTj·÷´+.
31e ‘˚B es¡≈î£ Hê nHês√>∑´ø±s¡D≤\‘√ $»j·Tyê&É˝À ñ+&çb˛j·÷qT.
e÷]Ã HÓ\˝À 18e ‘˚B qT+∫ 21e ‘˚B es¡≈î£ eTÁ<ëdüT yÓ[¢ l yÓ+|ü{Ï
∫qïdü‘´· +>±] ≈£L∫|üP&ç Äs¡Tnº ø±&ÉMT˝À l |üÁ{≤j·Tì dü+^‘·sêe⁄>±]‘√ ªøÏsê‘ês¡T˙® j·T+μ
dü+^‘·+≈£Lsπ Ã |üì˝À >∑&bç ÕqT. nedüsy¡ TÓ qÆ dües¡D\T, ˇø£ ø=‘·bÔ Õ≥, ø√]‘˚ #˚XÊqT. `
nø£ÿ&É qT+∫ H˚sT¡ >± 22e ‘˚B Hê{ÏøÏ ø±øÏHê&É≈î£ yÓfi≤¢qT ` $TÁ‘·T&ÉT, s¡#s· TT‘·
l ø±ouÛ§≥¢ dü‘´· Hêsêj·TD Ä<Û«ä s¡´+˝À C≤rj·T kÕVæ≤‘·´|ü]wü‘T· Ô |üø±å q Á|üeTTKø£$ l
y˚<Tä \ dü‘´· Hêsêj·TDXÊÅdÔæ X¯‘»· j·T+‹ düu˝ÑÛ À, y˚<Tä \yê] ns¡T<Óq’ ø£<ë∏ ìø±s¡#q· >∑T]+∫
Á|üd+ü –+#êqT. l dü÷Œ¤]l Ô y˚<Tä \yê] ø£$‘·«+ >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#ês¡T. s¬ +&Ée s√E `
23e ‘˚Bq »]–q düu˝ÑÛ À kÕúìø£ ø£$ l$X¯«Hê<∏+ä dü‘´· Hêsêj·TD ≈£L&Ü XÊÅdÔæ >±]
ø£$‘·«+ >∑T]+∫ u≤>± e÷{≤¢&Üs¡T. y˚<Tä \ yês¡T uÛ≤eø£$‘·«+ ù|]≥ ø£$‘·«+ ÁyêdæHê `
ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] ø£+f… $\ø£Då yÓTqÆ s¡#s· TT‘·. |ü<´ä •\Œ+ ~~›r]Ãq≥Tº+≥T+~. ‘·≈î£ ÿe ø£<\ä∏ T
ÁyêdæHê, n$ #ê˝≤ Á|üXd¯ Ôü s¡#q· \T.
Çø£ ` Hê ≈£î≥T+ã $wüj÷· \≈£î eùdÔ ` yÓ÷Vü≤qø£èwüí q÷´j·÷s¡Tÿ˝À Oe÷eTùV≤X¯«]
<ä>sZ∑ ¡ qT+∫ y˚T 9e ‘˚B Hê&ÉT bò˛Hé#X˚ Ê&ÉT. j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{° ({§s¡+{À)˝À ‘·q
M.F.A. &çÁ^ #·<Tä e⁄ |üPs¡s Ô TT+<ä≥. n<˚ j·T÷ìe]Ù{°˝À Communications & Culture
&çbÕsYyº TÓ +{Ÿ˝À, |üP]Ô |ò+ü &ç+>¥‘√ Äπsfi¢̄bÕ≥T Ph.d #˚jT· &ÜìøÏ d”≥T e∫Ã+<ä≥.
Hê sπ &çj÷Ó bÕ≥˝À¢ 16 bÕ≥\T m+|æø£ #˚dæ Hê $TÁ‘·T\T l sêeTeT÷]Ô>±s¡T
Ä&çj÷Ó dæ.&ç. #˚sTT+∫, Hê≈£î |ü⁄{Ïqº s√Eø±qTø£>±, e÷ sTT+{ÏøÏ e∫Ã ãVüAø£]+#ês¡T.
Äj·Tq‘√ bÕ≥T $TÁ‘·T&ÉT ø£\>∑ ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé≈L£ &É e#êÃs¡T. y˚T 29 Hê |ü⁄{Ïqº s√E Hê&ÉT,
yÓ÷Vü≤qø£èwü,í ñe÷eTùV≤X¯«] q÷´j·÷s¡Tÿ qT+∫ ôV≤’ <äsêu≤<äT e#êÃs¡T. y˚T HÓ\˝ÀH˚ Hê
bÕ≥\ |ü⁄düøÔ +£ ªÄ˝≤|üqμ, C≤qø°u≤\ ªyÓHïÓ \eT{Ïμº qe\ (¬s+&Ée eTTÁ<äD) $&ÉT<ä\j·÷´sTT.

p˝…’ HÓ\˝À l ∫+‘êBøÏå‘·T\T>±s¡T (ø£<∏äø£ #·Áø£e]Ô) 1932˝À >∑Ts¡C≤&É
nbÕŒsêe⁄>±] ø£$‘·«+>∑T]+∫ Áyêdæq ˇø£ eTTKýê´dü+ H˚qT #·<eä &É+ ‘·≥dæ+ú ∫+~.
>∑Ts¡C≤&Éyês¡T jÓ÷>∑yêdæw+ü̃ qT+∫ ª\eDsêEø£\μ >π j·Ts¡#q· ≈£î ø£<qä∏ T rdüT≈£îHêïs¡≥.
<˚X¯ ø±˝≤\T e÷j·÷ø£*Œ‘ê\ì, n+<ä* $wüjT· +. ˇø=ÿø£ÿ ì$Twü+˝À ˇø£ J$‘·ø±˝≤ìï
Ç$T&çÃ, n~ dü‘´· eTH˚ ÁuÛ≤+‹ ø£*–+#·&+É Ä ø£<ä∏ Á|üj÷Ó »qeTì ÁyêXÊs¡T. nbÕŒsêe⁄>±s¡T
Bìì dü+|òTü dü+düÿs¡D kÕ<Ûqä +>± Á>∑V≤æ +#ês¡˙, ` ndüŒèX¯´‘ê ìyês¡D düeTdü´øÏ >∑Ts¡C≤&É
yês¡T n|ü&˚ Bs¡È <äèwæ‘º √ e÷s¡+Z #·÷|æ+#ês¡˙ ≈£L&Ü BøÏ‘å T· \T>±s¡T ÁyêXÊs¡T. `
Ä HÓ˝≤Ks¡T≈£î ˇ+>√\T˝À mi¿q|”s+¡ƒ ìs¡«Væ≤+∫q kÕVæ≤‘·´ düe÷y˚XÊ\≈£î
yÓ[¢ >∑Ts¡C≤&Éyê] ø£$‘·«‘·‘·Ô«+ >∑T]+∫ Á|üdü+–+#êqT. nø£ÿ&É Hê $TÁ‘·T\T l
<ÛësêsêeTHê<∏Xä ÊÅd>Ôæ ±s¡T, ø£qeT\÷s¡T yÓ+ø£≥ •ej·T´>±s¡T düu≤Û ìsê«Vü≤≈£î\T. •ej·T´>±s¡T
H˚qT πs&çjÓ÷ πø+Á<ä+˝À $»j·Tyê&É˝À |üì#˚ùd ø±\+ qT+∫ Hê≈£î düT|ü]∫‘·T\T.
Owül‘√, Hê‘√ ùdïVü≤+>± ñ+&˚yês¡T. nsTT‘˚ Ä düu\ÑÛ dü+<äs“¡ +¤ ˝À ˇø£Hê&ÉT Äj·Tq
<ÛësêsêeTHê<∏Xä ÊÅd>Ôæ ±]‘√ Á|üd+ü –+∫q rs¡T ªª‘Ó\T>∑T>∑+>∑ ø£˝ø… sº£ μY μ ‘·q|ü⁄ <äsŒ¡ +>± Hê≈£î
‘√∫+~. l<Ûësê >±s¡T #ê˝≤ kÂeTT´\T. e÷s¡Te÷{≤¢&øÉ £ }s¡Tø=Hêïs¡T. Ä düu\ÑÛ ˝À l
õ.$. düTÁãVü≤àD´+>±s¡T ≈£L&Ü bÕ˝§Zqï >∑Ts¡T.Ô
Ä>∑düTº HÓ\˝À ñe÷eTùV≤X¯«] q÷´j·÷s¡Tÿ ø=\+_j·÷ j·T÷ìe]Ù{°˝À ‘·q
Øôd]Ã ø=qkÕ–+#·&Üìø°, yÓ÷Vü≤qø£èwüí {§s¡+{À j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{°˝À Øôd]ÃøÏ #˚s&¡ ÜìøÏ
28e ‘˚Bq ãj·T\T<˚] yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T. n˝≤π> øÏsD¡ àsTT Ç+&çj÷· ˝À ‘·q M.F.A. &çÁ^
ø√dü+ nedüsy¡ TÓ qÆ |ü]XÀ<Ûqä ì$T‘·+Ô sêj·T\d”eT˝À |üs´¡ {Ï+∫, $wüjT· ùdø£sD¡ #˚dTü ≈£îì,
&Ü≈£îýÓT+≥Ø rj·T&ÜìøÏ @sêŒ≥T¢ #˚dTü ≈£î+~. Áø£eT+>± ‘·q |üì |üP]Ô #˚dTü ≈£îì ôdô|+º ãs¡T
‘=$Tà<äe ‘˚Bq ãj·T\T<˚] {§s¡+{À yÓ[b¢ ˛sTT+~. Ä HÓ\ 30e ‘˚BHê&ÉT ôV≤’ <äsêu≤<äT˝Àì
‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+ yê]¸ø£ |ü⁄s¡kÕÿsê\˝À Hê≈£î ªªÁ|ü‹uÛ≤eT÷]Ô |ü⁄s¡kÕÿs¡+μμ, øπ +Á<äeT+Á‹
l ã+&Üs¡T <ä‘êÔÁ‘˚jT· >±] <ë«sê Á|ü<ëq+#˚sTT+#ês¡T.
ôV’≤<äsêu≤<äT ` ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+ qT+∫ eT+Á‹ l <ä‘êÔÁ‘˚j·T qT+∫

ªªÁ|ü‹uÛ≤eT÷]Ôμμ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ Á>∑Væ≤düTÔqï <äèX¯´+.
ø£qï&É Hê≥ø£ s¡#·sTT‘·\˝À, q≥T\˝À l –ØXŸø£sêï&é düTÁ|üdæ<äTΔ\T. Äj·Tq
s¡øs£ ø¡ ±\ Ç‹eè‘êÔ\‘√ Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ Hê≥ø±\T ÁyêXÊs¡T. yê{Ï˝À ªªn–ï ` es¡¸μμ ˇø£{.Ï
Ç‹eè‘·+Ô yê´düu≤Û s¡‘+· ˝Àì j·TeÁø°‘#· ]· Á‘·. Ç+<äT˝À j·TeÁø°‘T· &ç bÕÁ‘·qT yêÚ≤´ÁbÕj·T+>±
$dü]Ô +∫, l ø£sêï&é Hê≥ø£+ ÁyêXÊs¡ì Hêø£syú¡ TÓ +Æ ~. á Hê≥ø±ìï leT‹ uÛ≤s¡MZ sêe⁄
‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ nqTe~+#ês¡T. Bìì nø√ºãs¡T 17e ‘˚B Hê&ÉT ôV≤’ <äsêu≤<äT s¡M+Á<äu≤Û s¡‹˝À
Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. Hê≥ø£+ ìs¡«Vü≤D #ê˝≤ u≤>∑T+~. j·TTeÁø°‘T· &ç bÕÁ‘·qT Á|üd<æ Δä s¡+>∑d\úü
q≥T&ÉT l >√|üsêE s¡eTD n<äT“¤‘+· >± ìs¡«Væ≤#ês¡T.
C≤qø°u≤\ s¡#s· TTÁ‹>± #ê˝≤ ø£<\ä∏ T, ø=~› qe\\T Áyêdæ+~. nsTT‘˚ yê{Ï˝À
ªø£ì|æ+#˚ >∑‘+· μ qe\ $\ø£Då yÓTqÆ ~. ˇø£ ø=+‘· Ä‘·à#·]Á‘ê‘·àø£yTÓ qÆ ~. ÄyÓT n+‘·es¡≈î£
#˚dqæ s¡#q· \˝À á qe\ ñ‘·eÔ TyÓTqÆ <äì Hê uÛ≤eq. ø£<qä∏ +˝À dü+j·TeTq+, ‘·≥dü‘ú ,·
ˇø£|üŒ{Ï eT<Ûä´ ‘·s¡>∑‹ J$‘ê\T neédüú≈£î>∑T¬s’‘˚ dü+uÛÑ$+#˚ rÁe|ü]D≤e÷\ ∫Á‘·D,
qqTï Äø£]¸+∫q $wüj÷· \T. ªyês¡μÔ <Óì’ ø£|Áü ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· s¡D bı+~q Ä
qe\ |ü⁄düøÔ £ s¡÷|ü+>±, &çôd+ãs¡T |ü<øä =+&Ée ‘˚Bq $&ÉT<ä˝+’… ~. |ü⁄düøÔ ±$wüÿs¡D düuqÑÛ T
s¡M+Á<äu≤Û s¡‹ ø±qŒ¤s¬ qT‡Vü‰\T˝À ªndæà‘·μ dü+düú ìs¡«Væ≤+∫+~. Ä düu˝ÑÛ À nø£ÿ&Éøÿ£ &É 40
es¡≈î£ Á|ü‘T· \T neTTà&Éj÷· ´sTT. ˇπø ˇø£ÿ n|üÁX¯ó‹. ÄyÓT Çwü+º >± ø=qT≈£îÿqï ø¬ yÓTsêqT
ˇø£ »s¡ï*düTVº ≤ü ‘·≈î£ &Óes√ n|üV≤ü ]+#ê&ÉT. ÄyÓT ø£\‘·|&ü +ç ~ >±ì ` düsT¡ ≈› î£ +~.
&çôd+ãs¡T ∫e]yês¡+˝À Ä+Á<Ûuä ÷ÑÛ $T ~q|üÁ‹ø£˝À kÕVæ≤r $uÛ≤>∑+ ìs¡«Væ≤+#˚
ø£$ l HRK bò˛Hé #˚dæ ` ø£&∫É q X¯‘ê_›˝À H˚qqT≈£îH˚ nsTT<ës¡T ñ‘·eÔ T Á>∑+<∏ë\>∑T]+∫
ˇø£ yê´dü+Áyêj·TeTì ø√sês¡T. 2001 »qe] ˇø£≥e ‘˚B Hê{Ï dü+∫ø£˝À Á|ü#T· ]kÕÔs≥¡ .
Äj·÷ s¡#s· TT‘·\ Á|üXd¯ ìÔæ ã{Ïº s¡#q· qT m+|æø#£ j
˚ T· &Ée÷? s¡#q· ñ‘·ÿèwü‘º q· Tã{Ïº s¡#s· TT‘·qT
ù|s=ÿq&Ée÷? ` Ç~ Á|ü<ëÛ q düeTdü´. ` Hê m]–q+‘·˝À ‘·|Œü ø£ÁyêkÕÔqì #ÓbÕŒqT. n˝≤>∑
Ä dü+e‘·‡s¡+ eTT–dæ+~. 2001 pHé˝À H˚qT C≤qø°u≤\ nyÓT]ø± yÓfi‚¢ Á|üj·÷D+
‘·≥dæ+ú ∫+~. n+<äTe\¢, »qe] qT+∫ pHé es¡≈î£ s¡øs£ ø¡ ±\ |üqT\ ˇ‹Ô&ç ô|]–+~.
nCÀ, $uÛ§yês¡T @{≤ ‘·eTyê]¸ø√‘·‡yê\˝À Á|ü<ëq+#˚ùd Á|ü‹uÛ≤eT÷]Ô |ü⁄s¡kÕÿsêìï
Ä dü+e‘·‡s¡+ Á|üeTTK yêπ>j Z T· ø±s¡T\T l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄ >±]øÏ |ü•ÃeT>√<ëe]
õ˝≤¢ ;ÛeTes¡+˝À n+<äCÒXÊs¡T. Ä dü+<äs¡“¤+>± ìs¡«Væ≤+∫q \*‘·dü+^‘·+ >∑T]+∫q
dü<dä Tü ‡, l s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±]ô|’ Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£ dü+bÕ<äø‘£ «· +, u≤<Û´ä ‘·*ï l n.dü.Hê>±s¡T
C≤qø°u≤\ô|’ ô|{≤ºsT¡ . ;ÛeTes¡+ dü<dä Tü ‡˝À l bÕ\>∑T$Tà $X¯«Hê<∏+äÛ , l m+. ∫‘·sÔ +¡ »Hé
u≤>± e÷{≤¢&Üs¡T. dü<dä Tü ‡ ñ<äjT· + |üP≥ ìs¡«Væ≤+∫, Ä »qe] 7e ‘˚B kÕj·T+ø±\+
l s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±]øÏ dü‘êÿs¡+ |òTü q+>± »]–+~. C≤qø°u≤\ Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£qT ÁX¯<>Δä ±
s¡÷bı+~+∫+~. Ä dü+∫ø£ C≤qø°u≤\ dü+bÕ<äø‘£ «· +˝À yÓ\Te&É&+É ø±s¡D+>±, Hê≈£î
>∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T l s¡»˙ ø±+‘·sêe⁄>±] >∑T]+∫ H˚HM˚ T n+<äTø√dü+ yê´dü+ Áyêj·T˝Ò<Tä
ø±ì ` l q+&É÷] bÕs¡kú Õs¡~∏ Á|ü#T· ]+#˚ ªs¡deü TsTTμ e÷dü|Áü ‹ø£˝À ªs¡»˙>∑+<Û+ä μ nH˚
o]¸øq£ yê´dü+ Á|ü#T· ]+#êqT.

Ä dü+<äs“¡ +¤ >± ;ÛeTes¡+˝À ø£*dæq|ü&ÉT l ndüHê>±s¡T ‘·q ñ<˚X› +¯ ˇø£{Ï
ãj·T\ô|{≤ºs¡T. ákÕ] nyÓT]ø±˝À ìs¡«Væ≤+#·uÀj˚T ª‘êHêμ (Tana) düuÛÑ\ y˚~ø£\˝À
‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´Ä$sê“¤e $ø±kÕ\qT ‘Ó*j·T#Óù|Œ Docu- Drama qT nCÀ, $uÛ§, bòÂ+&˚wHü é
|üø±å q Á|ü<]ä Ù+#ê\ì ñqï<äì ! ` Ä s¡÷|üø+£ s¡#q· u≤<Û´ä ‘· Hêô|’ ô|{≤ºsT¡ . s¡÷|üø+£ ˝À
me¬ses¡T bÕ˝§ZHê˝À ìs¡sí TT+∫ ˇø£ ãè+<ëìï Çø£ÿ&ÉqT+∫ nyÓT]ø±≈£î rdüT≈£îyÓfi≤¢\ì
Äj·Tqdü+ø£\Œ+. Ç+&çj÷· ˝À Ç+<äT ø£edüsy¡ TÓ qÆ |üqT\ìï+{Ïì düeTq«j·T|üs#¡ &· +É ø√dü+,
ôV≤’ <äsêu≤<äT øπ +ÁBj·T $X¯«$<ë´\j·T+˝À Hê≥ø£XÊK˝À Ábıô|dò sü T¡ , Äj·TqdüV‰ü <Ûë´sTT,
nsTTq &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô>±]ì ìj·T$T+#ês¡T. ;ÛeTes¡+˝ÀH˚ ndüHê>±s¡T, H˚qT, l
uÒ‘·y√\T sêeTÁãVü≤à+ j·T<∏ë ˝≤uÛÑ+>± ≈£Ls=Ãì ø=ìï ù|s¡T \qT≈£îHêï+. ndüHê>±s¡T
Hê‘√bÕ≥T C≤qø°u≤\ ≈£L&Ü ãè+<ä+˝Àñ+&Ü\ì ìπs•› +#ês¡T.
»qe] 17e ‘˚B ø£˝≤¢ H˚qT ªÄ>∑‘êìøÏ kÕ«>∑‘·+μ nH˚ ù|s¡T‘√, ‘Ó\T>∑T
kÕVæ≤‘·´$ø±dü+ >∑T]+∫ qqïj·TuÛ≥Ñ TºyTÓ T<ä\T Ä<ÛTä ìø£ e#·qs¡#H· ê<ä≈îå£ &ÉT MπsX¯*+>∑+es¡≈î£
#·]Á‘·, s¡#q· \T, Ç‹eè‘·+Ô >± s¡÷|üøs£ #¡ q· |üP]Ô#X˚ ÊqT.
ªªlø±+‘·X¯s¡à ÁyêXÊ&ÉT düπs : sêeTÁãVü≤à+ >±s¡T ≈£L&Ü $ì, ª‘·\÷|æ‘˚μμ `
ªªdü+≈£îqb˛dæq rs¡yú TÓ Æ #Ó\T¢‘T· +μμ<äì ndüHê>±s¡T ø±+øÏ+å #·&+É e\¢,` &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô>±s¡T,
H˚qT ‘·>T∑ $qj·T $<Ûj ˚ T· ‘·\‘√ l sêeTÁãVü≤à+>±]øÏ $ì|æ+∫ ` Wqì|æ+#·T≈£îH˚ ˝≤+#Ûq· +
|üP]Ô#˚XÊs
Çø£ ` ãè+<ä+ m+|æø£ $wüj·T+ : n.dü.Hê>±s¡T ãVüQ C≤>∑s¡÷≈£î˝…’ ãè+<ä
ìsêàD+ ø±$+#ês¡T. n+<äT˝À lj·TT‘·T\T Á|ükÕ<äsêj·T≈£î\|ü‹, j˚T\÷]bÕ{Ï
nq+‘·sêeTj·T´, >∑]–bÕ{Ï qs¡d+æ Vü‰sêe⁄, õ.mdt.mHé. XÊÅd,Ôæ õ._. sêeTø£èwüXí ÊÅd,Ôæ bÕ|æHì˚
•eX¯+ø£s,Y &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô>±s¡T düsπ dü], s¡÷|üø£ <äsÙ¡ ≈£î\T. Çø£ qqTï C≤qø°u≤\˙
m+<äT≈£î m+|æø£ #˚XÊsê? nì Ä˝À∫ùd`Ô Hêø=ø£ $wüjT· + uÀ<Û|ä &ü +ç ~. l n.dü.Hê>±s¡T
Á|ü‹ @{≤ ˇø£ ªª|ü+&ç‘<· +ä |ü‹ìμμ ‘·qsTT+{ÏøÏ ÄVü‰«ì+∫ s¬ +&ÉT HÓ\\ bÕ≥T Ä‹<Û´ä +
Çe«&É+ Ä#ês¡+>± ô|≥Tº≈î£ Hêïs¡T. Hê≈£î >∑Ts¡TqÔ ï+‘·˝À sT÷ Á|üD≤[ø£˝À l ù|sê\ uÛsÑ ‘¡ X· s¯ à¡
<ä+|ü‘T· \T, uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+<ä+|ü‘T· \T yÓ[¢ e#êÃs¡T. n.dü.Hê>±s¡T, H˚qT Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ
yês¡|Áü ‹ø£ m&ç≥s¡T ñ+&É>± sT÷ Á|ükÕÔeq ˇø£kÕ] #˚XÊs¡T. Ä e÷≥Á|üø±s¡+ ãVüQXÊ
ªªn|ü+&ç‘<· +ä |ü‘T· *ïμμ ≈£L&Ü ˇø£ »+≥ì rdüT≈£îyÓ&<É ë eTqT≈£îì ñ+&Ée#·TÃ. ô|>’ ± H˚Hê
s¡÷|üø£+ sêdæÔHêjÓT! C≤qø°u≤\øÏ s¡÷|üø£+˝À ø£esTTÁ‹yÓTT\¢ bÕÁ‘·qT ìπs›•+∫, ÄyÓT
Á|üj÷· D≤ìø=ø£ kÕs¡øú ±´ìï ø£*–+#ês¡T. ÄyÓT düV≤ü »+>± ñ‘ê‡Vü≤|ü&+ç ~. ` ãè+<ëìøÏ
nyÓT]ø± Á|üj÷· D+ U≤j·TyÓT+Æ ~.
»qe] 26Hê&ÉT >∑T»sê‘Y˝À uÛj Ñ T· +ø£s¡ uÛ÷Ñ ø£+|ü+ ≈£î~|æyd˚ +æ ~. Çs¡y’Ó y˚\≈£î
ô|>’ ± Á|ü»\T eTs¡D+Ï ∫ ñ+{≤s¡ì yês¡\Ô T $ì|æ+#êsTT. ` Áø£eT+>± HÓ\∫e]øÏ ‘˚*Ãq
˝…øÿ£ \ Á|üø±s¡+ \ø£å eT+~es¡≈î£ ñ+&Ée#·TÃqHêïs¡T. bòı{À\T, {Ï.$. <äèXÊ´\T <ës¡TD+>±

eTqdüT‡qT ø£*∫y˚XÊsTT. á $\j·T+˝À X¯yê\MT<ä &ÉãT“˝Òs¡T≈£îH˚ <äTsêàs¡TZ\dü+K´
|üse¡ T<äTsêàs¡+Z >± ñ+&ç+<äì $Hêï+.
ªª<=+>∑\+»ø=&ÉT≈£î \dü˝ÒeTdü˝Ò˝Àø£+μμ ` n+≥÷ ll, eTqTwüĆ≤‹ì
ndüV≤æ ´+#·T≈£îHêï&ÉHêï, sê.$. XÊÅd`Ôæ ªªeT] sT÷ eTìwæy<Ó eäÛ u≤>∑T|ü&&É TÉ μμ nì ˇø£ ø£<˝ä∏ À
@e–+#·T≈£îHêï&ÉHêï ` yês¡T eTsê´<ëuÛ≤wüqT <ë{Ïq≥Tºø±<äT >±ø£ ø±<äT!
|òÁæ ãe] Äs√‘˚Bq <äøDåÏ eT<Û´ä s¬ ˝’ «Ò \*‘·
ø£fi≤dü$T‹yês¡T Ä j˚T{Ï ø£èwüíXÊÅdæÔ |ü⁄s¡kÕÿs¡+
HêøÏ#êÃs¡T. dæ. Hêsêj·TD¬s&ç,¶ õ.$. düTÁãVü≤àD´+,
düT<ÛëeT, s¡yê« lVü≤] Á|üuÛÑè‘·T\T ≈£L&Ü ` l
y˚eT÷] sêeTHê<∏+ä >±] ø±yê´$wüÿs¡D dü+<äs“¡ +¤ >±
` Ä düu˝ÑÛ À bÕ˝§ZHêïs¡T.
Ä HÓ\˝ÀH˚ C≤qø°u≤\ ‘·q #Ó˝…¢\T
dü‘·ýêDÏ‘√ ø£*dæ bÕ&ç, s¡÷bı+~+∫q ªªl
•yêø£så e¡ ÷\μμ Casette ]ø±]¶+>¥ ≈£L&Ü »]–+~. <äøÏåDeT<Ûä´ ¬s’˝Ò« \*‘· ø£fi≤dü$T‹
l ^‘ê düTu≤“sêe⁄>±] |üPìø£e\¢, $XÊK|ü≥ï+˝À ø£èwüíXÊÅdæÔ |ü⁄s¡kÕÿs¡+
ˇø£ düuÛÑ »]|æ l {Ï. düTã“sê$T¬s&ç¶ >±s¡T Ä l Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±] qT+∫
Casetteì Ä$wü ÿ ]+#ês¡ T ` |ò æ Á ãe] 20e d”«ø£]düTÔqï <äèX¯´+
‘˚BHê&ÉT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ y˚T HÓ\˝À ndüHê>±s¡T m+|æø£ #˚dqæ y˚TeT+<äs+¡ nyÓT]ø± MkÕ\T
‘Ó#·TÃ ø√e&ÜìøÏ eTÁ<ëdüT yÓfi¯¢e\dæe∫Ã+~. 14e ‘˚B Hê{ÏøÏ nø£ÿ&çøÏ #˚]Hê, ¬s’\T
s¬ +&ÉTqïs¡>+∑ ≥\T Ä\dü´+>± #˚s&¡ +É e\¢ Äs√E U.S. Consualate øÏ yÓfi&¢̄ +É ≈£î<äs˝¡ <Ò Tä .
15e ‘˚B ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTH˚ ãj·T\T<˚] C…$Tìdü]ÿ˝Ÿ <ä>sZ∑ T¡ +&˚ U.S. Consu-
late Ä|òd ” Tü øÏ #˚sê+. MkÕn|æøπ¢ wüqT¢ y˚XÊ+. Ä#ês¡+Á|üø±s¡+ Ç+≥s¡÷«´\T #˚XÊs¡T. Á|üd<æ Δä
s¡+>∑düú\ Åd”Ô y˚wü<Ûë] ãTÁsê düTÁãVü≤àD´XÊÅdæÔ >±]øÏ MkÕ Çe«˝Ò<äT. >∑]–bÕ{Ï
qs¡d+æ Vü≤sêe⁄>±]ì y˚T 31e ‘˚B ‘·sy¡ ê‘· s¡eTàHêïs¡T. $T–*q e÷ø£+<ä]ø° n+fÒ :
Á|ükÕ<äsêj·T≈£î\|ü‹, j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´, õ._. sêeTø£èwüXí ÊÅd,Ôæ õ.mdt.mHé.
XÊÅd,Ôæ &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô, bÕ|æHì˚ •eX¯+ø£s,Y Hê≈£î, C≤qø°u≤\øÏ MkÕ\T eT+ps¡j÷· ´sTT.
nsTT‘˚ ` |üPs¡«+˝≤>∑ eT<Ûë´Vü‰ïìøÏ |æ*∫, Çe«&É+ |ü<äΔ‹ e÷]+~. ø=]j·TsY˝À
|ü+|ü⁄‘êeTHêïs¡T. nqï≥Tº>±H˚ |ü<Vä ‰ü s√ ‘êØKTø£˝≤¢ Çfi¢̄≈î£ e#˚ÃXÊsTT. |ü<fi˚ b¢̄ Õ≥T #Ó˝˝¢Ò ≤>∑
ªªeT*º|⁄ü ˝Ÿm+Á{°μμ MkÕ*#êÃs¡T.
nø£ÿ&çøÏ ` |”sT¡ ¢ >∑T+&Üq|ü&Ü¶jT· qï kÕyÓT‘·>± ` nyÓT]ø± Á|üj÷· D+ ìs¡j í T· yÓT+Æ ~.
eTs=ø£j÷· Á‘· $T–*+~. H˚qT, C≤qø°u≤\, nyÓT]ø± qT+∫ ø¬ q&Ü˝À {§s¡+{À˝À ñqï
|æ\\¢ <ä>sZ∑ ≈¡ î£ yÓfi&¢̄ ÜìøÏ &Û©ç ˝¢ Àì ø¬ HÓ&j
ç T· Hé ôV≤’ ø£$TwüH≈é î£ yÓfi≤¢*`

20e ‘˚BøÏ Ç<äs› +¡ &Û©ç ¢ ìC≤eTTB›Hé ùdwº Hü ˝é À~–, e÷ ã+<ÛTä e⁄ l >∑T&É÷]¢
eT<ÛTä dü÷<äqsêe⁄>±]+{À¢ ãdü#X˚ Ê+. ôV≤’ ø£$TwüHøé Ï rdüT≈£îyÓ[¢ Äj·TH˚ eTeTà*ï ≈£L´˝ÀøÏ
#˚sêÃs¡T. ñ<äjT· + 9.30 ø£˝≤¢ |üÁ‘·deü Ts¡ŒD |üPs¡sÔ TT+~. |æ\\¢ T nø£ÿ&É ({§s¡+{À) ñqï
ø±s¡D+>±, ô|<ä›>±Á|üX¯ï\T ˝Ò≈£î+&ÜH˚ MkÕ\T eT+ps¡j·÷´sTT. kÕj·T+ø±\+ e∫Ã
rdüTø√eTHêïs¡T. Ä |üì |üPs¡sÔ TT+~. øπ e\+ Äs¡T HÓ\\ ø±˝≤ìøÏ MkÕ*#êÃs¡T. 22, 23
‘˚B\˝À #·÷&Ée\dæq ã+<ÛäT$TÁ‘·T*ï ø£*dæ ` 24e ‘˚B sêÁ‹ 7.45øÏ dæøÏ+Á<ëu≤<äT
#˚sê+.
ndüHê>±s¡T ªÄ>∑‘êìøÏ kÕ«>∑‘+· μ s¡÷|üø±ìï, $TÁ‘·T\T ªs¡#q· μ |üÁ‹ø£ XÊsTT>±]
<ë«sê |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À eTTÁ~+|æ+#ês¡T. 28e ‘˚B qT+∫ Ä+Á<Ûkä Õs¡d«ü ‘·|]ü wü‘T· Ô Vü‰\T˝À
]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. `
Ä dü+e‘·‡s¡+ |òæ\&Ó*Œ¤j·÷˝À »]π> ‘êHêdüuÛÑ\˝À kÕVæ≤‘·´$uÛ≤>∑+˝À H˚qT
Á|üd+ü –+#·e\dæ ñ+~. ª|ü<´ä + qT+∫ e#·q|ü<´ä + es¡≈î£ μ nH˚ n+X¯+ MT<ä Á|üd+ü >∑bÕsƒ+¡
‘·j÷· s¡T #˚XÊqT.
á dü+>∑‘T· \˙ï Ç˝≤ »s¡T>∑T‘·T+&É>± ` ≈£îeTT<ä+ ªuÛøÑ μÔÏ nH˚ ‘Ó\T>∑T |üÁ‹ø£≈î£
dü+bÕ<ä≈î£ \T>± ø=‘·>Ô ±#˚]q Hê $TÁ‘·T\T l ø£\÷¢] uÛ≤düÿs¡+>±s¡T ‘·eT |üÁ‹ø£≈î£ ªuÛ≤>∑e‘·+μ
qT+∫ ∫qïø£<\ä∏ T m+∫, Áyêj·TeTìø√s¡>± ` Ä |üì ÁbÕs¡+_Û+#êqT. á $<Û+ä >± `
»qe] qT+∫ pHé es¡≈î£ |üìMT<ä |üì>± mø£ÿ&çø√ ˇø£ #√{ÏøÏ ‹s¡>&∑ yÉ T˚ dü]b˛sTT+~.
ø±düÔ U≤∞ <=s¡øã£ T#·TÃ≈£îì, l uÛ≤düÿs¡+>±s¡T ø√]q ø£<*ä∏ ï uÛ≤>∑e‘·+ qT+∫ @], Áyêj·T&É+
kÕ–+#êqT.
ndü˝q’… Á|üj÷· D+ s√E sêH˚ e∫Ã+~. &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô>±s¡T, õ.mdt.mHé.
XÊÅd>Ôæ ±s¡T nyÓT]ø±≈£î eTT+<äT>±H˚ yÓfi≤¢sT¡ . nø£ÿ&É n.dü.Hê>±]+{À¢ kÕúìø£ kÕVæ≤‘·´|üsT¡ \T
ø=+<ä]‘√ ªs¡÷|üø+£ μ ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ ÁbÕs¡+_Û+∫ q&ç|dæ Tü HÔ êïs¡T. >∑]–bÕ{Ï qs¡d+æ Vü‰sêe⁄ >±]øÏ
≈£L&Ü MkÕ e∫Ã+~ ` n+<äTe\¢ s¡÷|üø+£ ˝À Çø£ÿ&É qT+∫ bÕ˝§ZH˚ y˚TeTT $T–*q yêfi¯+¢
pHé 20 sêÁ‹ ` n+fÒ Small hours of 21st June - msTTsY Ç+&çj÷· $e÷q+˝À
q÷´j·÷s¡Tÿ≈£î ãj·T\T<˚sê+. ákÕ] pHé 21 qT+∫ ôdô|+º ãs¡T 24 es¡≈î£ H˚qT C≤qø°u≤\
ñ‘·sÔ n¡ yÓT]ø±˝À ` n+fÒ ` nyÓT]ø±, ø¬ q&Ü <˚XÊ\˝À` #ê˝≤Á|ü<X˚ Ê\T ‹]>±+. ø=ìï#√≥¢
$TÁ‘·T˝ÒsŒ¡ s¡∫q düe÷y˚XÊ\˝À Á|üd+ü >±\T≈£L&Ü #˚XÊ+. C≤qø°u≤\ \*‘·^‘ê\T bÕ&ç+~.
1998˝À H˚qT Ä¬øfi¯¢>±s¡T nyÓT]ø± e∫Ãq|ü&ÉT πøe\+ Hê\T>∑TÁ|ü<˚XÊ\˝À e÷Á‘·y˚T
‹]>±+. q÷´j·÷s¡Tÿ, q÷Ć…Ø‡, &çÁ{≤sTT{Ÿ, qj·÷>∑sê... 2001˝À n˝≤>∑ø±<äT. s¬ +&ÉT
HÓ\\T düTe÷s¡T>± nyÓT]ø±˝Àq÷, ˇø£H\Ó ø¬ q&Ü˝Àì {§s¡+{À˝Àq÷ |üs´¡ {Ï+#ê+. ákÕ]
Hê≈£î |ü]#·jT· yÓTqÆ e´≈£î\Ô T, dü+<äsê“¤\T, |üP]Ô>± y˚sT¡ . á j·÷Á‘·˝À Ä j·÷ dü+<äsê“¤\T
|ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì ø=+‘· ÁyêdüTHÔ êïqT.
nyÓT]ø±˝À ‹s¡>&∑ +É n+fÒ ñ+&˚ ñ‘ê‡Vü≤+ø£+f… nø£ÿ&É ø£*dæq $TÁ‘·T\ >∑T]+∫,

‹]–q }fi¯>¢ T∑ ]+∫ ‘Ó*dæq$ m≈£îÿe. ø±\TH=|æŒ, M|ü⁄H=|æŒ ø±s¡D+>± ‘=\T‘· n+‘·
O‘ê‡Vü≤+ ø£\>∑˝<Ò Tä . C≤qø°u≤\‘√ Á|üj÷· DeT+fÒ, ˇø=ÿø£ÿkÕ] Impatience.
yÓTT<ä{Ï dü+>∑‹. ndüHê>±] >∑T]+∫ : Ç‘·sÁ¡ ‘ê kÕVæ≤‘·ééVü‰sê\˝À Hê≈£î
Äj·Tq‘√ ø=ìïÇã“+<äT\THêï, e´øÏ>Ô ± #ê˝≤n_Ûe÷ì+#·<–ä q e´øÏ.Ô &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô>±s¡T
ñ‘ê‡Vü≤|üP]‘·T&ÉT. nsTT‘˚ Äj·Tqø° ø=+<ä] e´≈£î\Ô |ü≥¢ >±&ÛyÉ TÓ qÆ ÇcÕºìcÕº\THêïsTT.
nyÓT]ø± Äø£s¡¸D°j·T<˚X¯+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT— Hê e+{Ï @ø±+‘·T&çøÏ q∫Ã,
J$+#ê\ì|æ+#˚ <˚X+¯ . ‘Ó\T>∑TeTqTwüß\T #ê˝≤ ˝≤+#Ûq· ÁbÕj·T+>± ø£ì|æ+#ês¡T. Á|ü‹
yêfi¯˝¢ Àq÷ n+‘·s‘Z¡ · dü«j·T+bÕø±\T #ê˝≤H˚ ñqï≥TºHêïsTT.
n.dü.Hê>±s¡T dü«uÛ≤e‘·' #ê˝≤ Ambitious. Äy˚Xo¯ *. ‘ÓsT¡ |ü⁄eTs¡T|ü⁄\T>± e´≈£î\Ô
|ü≥¢ Ä<äsê_Ûe÷Hê\T Á|ü<]ä Ù+#·&+É , dü«s¡T∫ ø±uÀ\T! dü+Á|ü<ëj·T+, Ä<ÛTä ìø£‘· ø£\>∑*dæq
˙¬s+&Ée÷~] ø£ì|æ+#˚yês¡T `
y˚T+ ãè+<ä+>± q÷´j·÷s¡Tÿ˝À ~>±ø£ ` Á|ükÕ<äsêj·T ≈£î\|ü‹, nq+‘·sêeTj·T´,
>∑]–bÕ{Ï qs¡d+æ Vü‰sêe⁄>±s¡\qT q÷´j·÷s¡Tÿ˝ÀH˚ &Üø£sº Y ∫{Ïº ø£èwüeí T÷]Ô>±]+≥ ãdü#s˚ TT+∫,
$T–*q ndüà<ë<äT*ï j·T÷ìj·THé {ÖHé˝Àì ‘·eT Ç+{ÏøÏ ‘·s*¡ +#ês¡T. ` Äj·Tq uÛ≤s¡´
l\øÏÎ>±s¡T ñ‘·eÔ T Ç˝≤¢\T. Ç+‘· eT+~ì uÛ]Ñ +#ês¡T.
ø=~›s√E\T nø£ÿ&É >∑&bç ÕeTT. s¡÷|üø+£ ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ #˚XÊeTT ` Ä ‘·sy¡ ê‘· y˚sπ
}s¡T ` ∫{Ïº X¯sà¡ nH˚ Äj·Tì+{ÏøÏ sƒ√˝≤sƒ√˝≤ n+<äs+¡ e÷sêeTT. yê[¢+{ÏøÏ yÓfi¢‚ <ë]
m+‘·|#ü Ã· <äq+‘√ ñ+<√! düTe÷s¡T >∑+≥qïs¡Á|üj÷· D+ ` ªª#˚‘e· TT #·\ã¢ ]#˚μμ <äjT· >∑\
yê‘êes¡D+. s¬ +&ÉTs√E\T>± eTãT“ ` yêq ` ∫s¡T#·*. e+≥]>± ñ+fÒ u≤>∑T+&ÉT
qì|æ+∫+~.
G.S.N. XÊÅd> Ôæ ±s¡T |üse¡ TjÓ÷>∑T´\T. ‘·q Hê≥ø£øfi£ ¯ MT<ä nbÕs¡$XÊ«dü+ Äj·Tq≈£î.
#·eT‘êÿ]. øÏ+∫‘Y Vü‰dü´+ yÓ|’ ⁄ü ‘=+<äs>¡ ± eTfi‚¢ dü«uÛ≤e+.
∫{Ïº X¯s¡à >±]+{À¢ düTe÷s¡T>± yês¡+s√E\THêï+. Äj·Tq e÷eT>±s=ø£
$∫Á‘·bÕÁ‘·. dæìe÷ rôdj·÷´\ì ñ‘ê‡Vü≤+ `
∫{Ïº X¯sà¡ >±]+{Ï ‘·sy¡ ê‘· eTõ©, ndüHê>±] eTs√$TÁ‘·T&ÉT l #ê]>±]\T¢.
Äj·Tq yÓT‘·Ôì eTìwæ. ø±s¡ó*. Äj·Tq ø£fi¯ó¢, Hê≈£î #ê˝≤ q#êÃsTT. ø£‹Ôø=düyÓTs¡T|ü⁄
Äj·Tq#·÷|ü⁄˝À ì•‘·+>± ø£ì|æ+∫+~.
nø£ÿ&É ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡ dü+<äs“¡ +¤ >± H˚qT kÕúì≈£î\˝À >∑eTì+∫q n+X¯+: ªªø£fi≤b˛düqμμ
MT<ä ÄX¯ e⁄qïkÕúsTT˝À uÛ≤>∑kÕ«eT´+ (Participation) ‘·≈£îÿe. ø°]Ô Çwüºy˚T. nìï+{Ïø°
$T+∫ ` n+<ä]ø° ªª<Ûqä düŒèVü≤μμ (Money Consciousness) #ê˝≤ m≈£îÿe. M] ªªø£˝≤b˛düqμμqT
r]ø£yfi˚ \¯ ø±˝πø|å +ü >±H˚ uÛ≤$+#ê*. Ä‹<Û´ä + $wüjT· +˝À ø=+‘· ñ<ës¡T˝Ò `
n.dü.Hê>±]\T¢ ˇø£ kÕVæ≤‘·´ ≈£L≥$T. uÀ˝…&TÉ |ü⁄düøÔ ±\T Ç+{Ïì+&Ü!ˆ
pHé 28 e≈£î ∫{Ïº X¯sà¡ >±]+{À¢H˚ eTø±+ dü]b˛sTT+~. #ê˝≤ uÛ≤>∑+ ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡

nø£ÿ&˚. uÛÀ»Hê\T, |ü&øÉ \£ T nø£ÿ&˚. ` Çø£ÿ&É, eTqTwüß\ |ü+|üø+£ ˝À ∫qï $uÛ»Ñ q »]–+~.
&ç.mdt.mHé. eT÷]Ô >±s¡T, õ.mdt.mHé. XÊÅd>Ôæ ±s¡T, õ._. sêeTø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T bıqï\÷]
bÕs¡«‹ nH˚Ä$&ÉsTT+{À¢q÷, $T–*q yêfi¢̄+ ∫{ÏXº s¯ à¡ >±]+{À¢q÷ dæsú |¡ &ü Ü¶+ ` ]Vü‰s¡‡˝Ÿ‡
ˇø=ÿø£ÿHê&ÉT bı<äT›{Ï qT+∫ kÕj·T+ø±\+ es¡≈£î ≈£î<äs¡ø£ ` ‹+&ç‹ì ìÁ<äb˛e&É+>±
m≈£îÿe uÛ≤>∑+ q&ç∫+~.
pHé 29 Hê&ÉT ª‘êHêμ ‘=*düe÷y˚X¯+. ãVüQeT‘·T\T. Banquet session.
düe÷y˚X+¯ #ê˝≤n≥ºV‰ü dü+>± ñ+~. ø±ì, Hê≈£î e÷Á‘·+ Ä ø£è‘·øy£ ê‘êes¡D+ Çã“+~>±H˚
nì|æ+∫+~. Banquet, Tables <ä>sZ∑ ¡ eTØqT. uÛÀ»Hê\T, nø£ÿ&É düeT≈£L&çq »q+. `
n+‘ê #ê˝≤ KØ<Óq’ eéVü‰s¡+. kÕ+düÿè‹ø£kÕúsTT e÷Á‘·+ Hêdæsø¡ +£ >± ‘√∫+~.
õ. Äq+<é nH˚ >±j·T≈£î&ÉT ‘·q ãè+<ä+‘√ ø£*dæ dæìe÷ bÕ≥\T bÕ&Ü&ÉT.
ø£$T{°duü TÑÛ ´˝À¢ ˇø£s¬ q’ ˇø£eTTdü˝≤j·Tq nø£ÿ&É bÕ≥bÕ&˚ |æ\‘¢ √ (eTdüø£ eTdüø£ Nø£{˝Ï À
nH˚ bÕ≥øÏ) qè‘·´+ù|]≥ y˚dqæ >∑+‘·T\T Hê≈£î s¡T∫+#·˝<Ò Tä . yÓø*Ï >± nì|æ+∫+~. ª‘êHêμ
e+{Ï ‘Ó\T>∑T kÕ+düÿè‹ø£ dü+düú ÁbÕs¡+uÛÑ düe÷y˚X+¯ VüQ+<ë>± ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . Ç+ø=ø£
j·TTe≈£î&ÉT ≈£L&Ü n≥Te+{Ï Hê≥´+ù|]≥ ñ‘ê‡Vü‰H˚ï Á|ü<]ä Ù+#ê&ÉT. ndü\T ˇø£ Classi-
cal düŒs¡Ù ø£q|ü˝< Ò Tä . düs<¡ ë>± ø±\πø|å +ü >± kÕπ> düe÷y˚X+¯ ˝≤>∑ ‘√∫+~. &ÉãT“ ` O‘ê‡Vü≤+
` ñ‘·‡eùd«#·Ã¤ ‘·|Œü eTπsMT Hê≈£î ø£qã&É˝<Ò Tä .
nø£ÿ&É ` l Hê>∑us’…Û e¡ ø√fÒX«¯ s¡sêe⁄ •yê¬s&ç,¶ yêdæs¬ &ç¶ qMHé, ∫f…Hº é sêE,
Ä<ÛTä ìø£ ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT md”« sêe÷sêe⁄, sêeTes¡|⁄ü >∑DXÒ «¯ s¡sêe⁄, »+bÕ\#Í<ä], ø£\X¯|Pü &ç
lìyêdüsêe⁄, y˚eT÷] sêeTHê<∏+ä , yÓ.’ u≤\>∑+>±<Ûsä s¡ êe⁄, yÓTVü≤»;Hé Á|üuèÑÛ ‘·T\T ø£*XÊs¡T.
≈£î˝≤kÕ≈£î˝≤kÕ |ü\ø£]+|ü⁄\T.
pHé 30 Hê&ÉT |ò\æ &Ó*Ó Œ¤j÷· ø£H«Ó q¸Hé ôd+≥sY˝À ª‘êHêμ düu\ÑÛ ≈£î yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É
es¡d>ü ± ô|<äô› |<ä› Vü‰fi¯ó,¢ q&Ée&ÜìøÏ ø£weºü Tì|æ+#˚ Vü‰fi¯ó.¢ ñ<äjT· + |üP≥ ñbÕVü‰sê\T
mefi¯fløÏyêfi¯ó¢ ø=qT≈£îÿ ‹q&É+ |üP]Ônj·÷´ø£ ` düTe÷s¡T |ü~y˚\ eT+~»q+ ≈£Ls√Ã&ÜìøÏ
dü]b˛j˚T Á|ü<ëÛ qyÓTqÆ Vü‰\T˝À düe÷y˚XÊ\T ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. Á|ü<ëÛ qÁ|ü<sä Ù¡ q\ eTTKý˚~ø£
nø£ÿ&˚ ñ+~. n\Hê{Ï düu˝ÑÛ À dæ. sêyÓ÷Jsêe⁄, &ç. sêe÷Hêj·TT&ÉT, Á|üeTTKT\T>± bÕ˝§ZHêïs¡T.
á düe÷y˚X+¯ ˝ÀH˚ ªªJeqkÕ|ò\ü ´|ü⁄s¡kÕÿsêμμ\+≥÷ |ò\ü ø±\qT ø=+<äsT¡ Á|üeTTKT\ øÏ#êÃs¡T.
yê]˝À ∫Á‘·ø±s¡T\T l md”« sêe÷sêe⁄ ≈£L&Ü ñHêïs¡T. düTe÷s¡T >∑+≥ùd|ü⁄ düu˝ÑÛ À ≈£Ls¡TÃì
y˚TeTT e#˚ÃXÊeTT. Ä ‘·sy¡ ê‘· Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ eTTKéT+Á‹ #·+Á<äu≤ãTHêj·TT&ÉT Á|üd+ü >∑+
Çs¡yÓ’ ì$TcÕ\bÕ≥T H˚s¡T>± ôV’≤<äsêu≤<äTqT+∫ M&çjÓ÷ ø±qŒ¤¬sHé‡>± ô|<ä› ‘Ós¡\MT<ä
Á|ü<ä]Ù+#ês¡≥!
E˝…’ ˇø£{À‘˚Bq n+‘ê |üsT¡ >∑T\Tô|&ÉT‘·÷ >∑&bç ÕeTT ` Äs√E eT<Ûë´Vü≤ï+
ˇ+{Ï>∑+≥øÏ 202_ >∑~˝À kÕVæ≤‘·´düe÷y˚X¯+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ìC≤ìøÏ sT÷ kÕVæ≤‘·´
düe÷y˚X+¯ s¬ +&ÉTuÛ≤>±\T>± s¬ +&ÉT>∑<Tä ˝À¢ »s¡>e∑ \dæe⁄+~. dü+Á|ü<ëj·TkÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫

ˇø£{.Ï Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´+>∑T]+∫ ˇø£{.Ï nsTT‘˚ ≈£Ls¡TÃì $H˚ ÁXÀ‘·\T ø£sT¡ e⁄ø±e&É+
e\¢Hy˚ ÷Ó , yÓTT‘·+Ô >± eø£\Ô q+<ä]˙ ˇπø >∑~˝ÀøÏ #˚sêÃs¡T. ÁXÀ‘·\T ∫qï dü<dä Tü ‡\≈£î e∫Ã
bÕ˝§ZH˚ kÕúsTT˝À düeT≈£L&Üs¡T.
á kÕVæ≤‘·´ düe÷y˚X¯+˝À lj·TT‘·T\T Á|ükÕ<äsêj·T ≈£î\|ü‹, j˚T\÷]bÕ{Ï
nq+‘·sêeTj·T´, Hê>∑us’…Û e¡ ø√fÒX«¯ s¡sêe⁄, j·÷s¡>¢ &∑ ¶É u≤\>∑+>±<Ûsä s¡ êe⁄, •yê¬s&ç,¶ »+bÕ\
#Í<ä], bÕ|æHì˚ •eX¯+ø£s,Y H˚qT, C≤qø°u≤\, ∫f…Hº sé êE Á|üuèÑÛ ‘·T\T Á|üd+ü >±\T #˚XÊ+.
H˚qT düeTj·÷uÛ≤e+ e\¢ ø£‹]Ô +|ü⁄\‘√ ` ˇø£ |üÁ‘·+ #·~yêqT. ‘Ó\T>∑T ø£<ä∏ ` 2000
|ü⁄düøÔ ±ìï l yêdæs¬ &ç¶ qMHé, bÕ|æHì˚ •eX¯+ø£s,Y Ä$wüÿ]+|üCXÒ Ês¡T. Ç+ø± #ê˝≤ eT+~
s¡#·sTT‘·\T ‘·eT |ü⁄düÔø±\qT Ä$wüÿ]+#·T≈£îHêïs¡T. á düe÷y˚X¯+ düTe÷s¡T Hê\T>∑T
>∑+≥\ùd|ü⁄ q&ç∫Hê, e∫Ãq ÁXÀ‘·\T n+<äs÷¡ ìÁ>∑V≤ü +‘√ ≈£Ls¡TÃHêïs¡T. düe÷y˚X+¯ #ê˝≤
u≤>±»]–+<äì n+‘ê yÓT#·TÃ≈£îHêïs¡T.
ˇø£≥e‘˚B ñ<äjT· y˚T düTe÷s¡T 10 >∑+≥\ y˚fi¯ l >∑]–bÕ{Ï qs¡d+æ Vü‰sêe⁄
Á‹>∑TDÏ‘· ncÕºe<Ûëq+ (3I8R24 eT+~ |üè#·Ã≈¤ î£ \T) »]–+~. ÁXÀ‘·\T $X‚w+ü >± e#êÃs¡T.
|üè#·Ã≈¤ î£ \T>± H˚qT, C≤qø°u≤\ ≈£L&Ü bÕ˝§ZHêï+. l >∑]–bÕ{Ï˝À ne<Ûëì>± s¬ +&ÉT $•wüº
\ø£Då ≤\THêïsTT. ˇø£{Ï : nbÕs¡ <Ûës¡D≤øöX¯\+. s¬ +&ÉT : ns¡T<Óq’ Vü‰dü´, #·eT‘êÿs¡ Á|üeè‹Ô.
ne<Ûëq+ n\y√ø£>± q&ç∫+~. ªz¨μ nì|æ+#·T≈£îHêïs¡T. Äj·Tq sT÷rs¡Tq ne<Ûëq+
m˝≤ #˚j·T>∑\T>∑T‘·THêïs√ ‘Ó\TdüT≈£îH˚≥+<äT≈£î W‘ê‡Væ≤ø£ XÊgø√$<äT\T n|ü&˚ (ø=ìï
yÓs’ T¡ ¢ ‘·–*+∫ nqT≈£î+{≤qT) Á|üj÷Ó >±\T #˚dqæ ≥Tº >∑Ts¡T.Ô
eT<Ûë´Vü≤ï+ 1.30 <ë{Ïq <ä>sZ∑ ¡ qT+∫, ªÄ>∑‘êìøÏ kÕ«>∑‘+· μ s¡÷|üø£ Á|ü<sä Ù¡ qø√dü+
Á|ü<Ûëq y˚~ø£ <ä>∑Zs¡Tqï Á^Hés¡÷yéTøÏ #˚s¡T≈£îHêï+. á s¡÷|üø±ìï ndü\T y˚πs y˚~ø£ô|’
Á|ü<]ä Ù+#·e\dæñ+~. nsTT‘˚ ìs¡j í T· +e÷], Á|ü<ëÛ qy˚~ø£ MT<ä≈î£ ‘Ó#êÃs¡T. n.dü.Hê>±s¡T
düTe÷s¡T eT÷&ÉT Hê\T>∑T HÓ\\T ÁX¯$T+∫ ‘·j·÷s¡T #˚sTT+∫q kÕVæ≤‘·´s¡÷|üø£+ Ç~.
Á|ü<sä Ù¡ qu≤<Û´ä ‘· nCÀ. $uÛ§ bòÂ+&˚wHü é yê]~.
rsê Á|ü<sä Ù¡ q ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ ø=~›ùd|ü{øπÏ , düeTj·÷uÛ≤e+e\¢ ì&ç$ ‘·–+Z #·eTì
ø£ãTs¡Te∫Ã+~. <ëì‘√ n|üŒ{Ïø£|ü&ÉT ø=ìï düìïy˚XÊ\T m‹Ôy˚XÊ+. yÓTT‘êÔìøÏ nsTT+
<äì|æ+#ê+. (ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ø±e&ÉyT˚ Ä\düýÓTqÆ ø±s¡D+>± áªø√‘·μ ‘·|Œü ˝Ò<Tä ) ` ø±ì ªz¨μ
Á|ü<sä Ù¡ qu≤>∑T+~ nHêïs¡T ñ<ës¡ ÁXÀ‘·\T. ªÄVü‰μ nì y˚T+ dü+‘√wü+ Á|üø{£ +Ï #ê+.
Ä sêÁ‹øÏ kÂ‘Y ø£s√*Hê˝À ø=\+ãdtqT+∫ ø£$, e÷ ã+<ÛTä e⁄ (Hê s¬ +&Ée nqï
n\T¢&TÉ ) $X‚w+æ ∫ Hê≈£î $TÁ‘·T&ÉT, l $qïø√≥ s¡$X¯+ø£sY e∫Ã ` qqTï C≤qø°u≤\˙ yêfi¯¢
}s¡T e∫ÃyÓfie¢¯ Tì ÄVü‰«ì+#ês¡T.
E˝…’ s¬ +&√‘˚B ãj·T\T<˚] Deftford nH˚ }]øÏ e∫Ã, l#ê] >±]+{À¢ n+<äs+¡
ãdü#X˚ Ê+. n+<ä]ø° eT÷&ÉT s√E\bÕ≥T (pHé 29, pHé 30, p˝…’ 1) #ê˝≤ ã&É*ø£
nsTT+~. Deftford ˝À Çfi¯ó¢ #ê˝≤ n+<ä+>± ñHêïsTT. ô|<ä› ô|<ä› #Ó≥¢ |ü#·Ã<äq+

ÄVü‰<¢ øä s£ +¡ >± nì|æ+∫+~. ∫f…Hº sé êE>±s¡T Huston s¡eTàHêïs¡T. Hê‘√ |üìe⁄+<äHêïs¡T.
eT÷&Ée ‘˚B Hê&ÉT ≈£L&É ñqï#√≥H˚ ñHêï+. #ê]>±s¡T dæ+>∑|Pü sY, ÄÅùd*º j·÷, Ç+&çj÷· ,
Tour MT<ä yÓ[b ¢ ˛j·÷s¡T. Äj·Tq uÛ≤s¡´ l<˚$ eTeTà\ï+<ä]˙ #ê˝≤ Ä<äs+¡ ‘√ #·÷XÊs¡T.
E˝…’ 4e ‘˚B nyÓT]ø± kÕ«‘·+Á‘·´ ~H√‘·‡e+. Ä s√Eq q÷´j·÷s¡Tÿ˝À 137
M<ÛTä \T, nH√ï{Ï Avenues #·÷XÊ+. nyÓT]ø± Ä]úø£ yÓu’ eÑÛ +, uÛÖ‹ø£ dü+|ü<ä q÷´j·÷s¡Tÿ˝À
øπ +ÁBø£è‘·yTÓ +Æ <äì|æ+∫+~. Ä s√E cÕ|ü⁄\T, dü+dü\ú T ôd\e⁄ ø±e&É+‘√ s¡B>› ± nì|æ+#·˝<Ò Tä .
Hê≈£î n|ü&ÉT #·÷dæq $X‚cÕ\qT ã{Ïº ` nyÓT]ø± nq>±H˚ øπ e\+ $X¯è+K\‘·«+,
$#·Ã\$&ç‘·q+, nH˚ <äTs¡_ÛÁbÕj·T+ dü]ø±<äT nì` e´øÏÔ‘√ e´øÏÔ Á|ües¡Ôq>±ì, Åd”Ô\
Jeq$<Ûëq+>±ì Áø£eT•ø£Då ‘√ ñqïfÒº ns¡yú TÓ +Æ ~. eTq+ $qïyê{Ïø,° dæìe÷\˝À#·÷dæq
yê{Ïø,° nø£ÿ&É ì‘·´ø£è‘ê´\ø° b˛*ø£\T ˝Òe⁄. dü«j·T+ ìs¡j í ÷· \˝À ùd«#·Ã¤ ñqï<˚y÷Ó >±ì,
kÕe÷õø£ J$‘·+˝À me] Áø£eT•ø£Då yê]≈£î+<äì|æ+∫+~. nø£ÿ&É dü+düÿè‹˝À ìs¡+‘·s¡
ø±s¡ó\‘· Á|üeTTK+. &ÉãT“ eT÷≥\T ø£{<ºÏ ë#˚ <Û√s¡DÏ ø£ì|æ+#·˝<Ò Tä . J$‘êìï $düèÔ ‘·+>±
nqTuÛ$Ñ +#ê\H˚ ˝≤\dü nyÓT]ø£q˝¢ À ñ+~. Á|üøè£ ‹øÏ düìïVæ≤‘·+>± >∑&bÉ Õ\H˚‘|· qü yê]
yêsê+‘·|⁄ü ø±s¡´Áø£e÷\˝À ø£ì|æ+∫+~. #·÷dæq+‘·˝À eTq <˚Xd¯ Tü \ú øπ &ÉãT“<Ûë´dü n~Ûø+£ .
&Ü\s¡˝¢ À dü+bÕ~+∫, s¡÷bÕj·T\˝À ˝…øÿ£ ô|≥Tº≈î£ +≥÷, Ks¡TÃ\≈£î yÓsT¡ dü÷+Ô {≤πsyÓ÷! nì
‘√∫+~. ‘Ó\T>∑Tyês¡T m≈£îÿe>± Ç‘·s¡ <˚Xd¯ Tü \ú ‘√ düìïVæ≤‘·+>± >∑&|É &ü +É ø£+f…, kÕ{Ï ‘Ó\T>∑T
≈£î≥T+u≤\ eT<Ûä´H˚ ‹s¡T>∑T‘·÷+{≤ s¡ì|æ+∫+~. ≈£î\dü+ã+<ÛäyÓTÆq uÛÒ<ë\T, s¡es¡e\T
n+‘·s‘Z¡ +· >± u≤>± ñHêïj·Tì $HêïqT. ‘Ó\T>∑T ≈£î≥T+u≤\ |æ\\¢ T düV≤ü »+>±H˚ americanise
nsTTb˛‘ês¡T. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\ ≈£î+&˚ Cultural Jerk, yêfi¯fl≈£î+&˚ neø±XÊ\T ‘·≈î£ ÿe.
kÕŒìwt, #Ó˙’ dt, Ç{≤*j·THé‡, Áô|+ò ∫, Ç+&çjT· Hé‡, yÓTT<ä˝q’… »q+ Äj·÷ <˚XÊ\
qT+∫ e\dü\Tsê>± yê] dü+>∑eTkÕúqy˚T nyÓT]ø±. Çø£ÿ&É Ç+ø=ø£ $X‚w+ü #ÓbÕŒs¡T. ìC≤ìøÏ
»s¡àHéu≤Û wü nyÓT]ø± C≤rj·TuÛ≤wü ø±e\dæq~ ` ˇø£ÿ z≥T‘√ ‘·|Œæ b˛sTT+<ä≥. eTs=ø£
$X‚wü+ : nyÓT]ø±˝À ªÇ+&çj·THé‡μ nH˚ |ü<ëìï ¬s&é Ç+&çj·THé‡ì ñ<˚›•+∫q~. eTq
<˚X+¯ qT+∫ yÓ[q¢ yê]ì ª@wæjT· Hé‡μ n+{≤s¡≥.
n+‘·es¡≈î£ y˚TeTT m+ô|s’ ùY d{º Ÿ nqã&˚ q÷´j·÷s¡Tÿ ÁbÕ+‘·+ >∑T]+N, >±¬sH¶ ùé d{º Ÿ
nqã&˚ q÷Ć…Ø‡ ÁbÕ+‘·+ >∑T]+N HêeTe÷Á‘·+>± $Hêï+. q÷Ć…Ø‡˝À plains bury,
Deftford, Bridge water nH˚ Á|ü<˚XÊ˝À¢ ‹]>±+. |ü#·Ã<äq+, Á|üXÊ+‘·‘·, |ü]X¯óÁuÛÑ‘·
»qdü+<√Vü‰\T ø£ì|æ+#·ì ◊ø±+‹ø£‘· qqTï u≤>± Äø£]¸+#êsTT. >∑{>ºÏ ± ns¡Tdü÷Ô e÷{≤¢&&É +É ,
>∑{>ºÏ ± <Û«ä qT\T #˚jT· &É+, nqedüs+¡ >± n|ü]∫‘·T\‘√ |üPdüTø=ì |ü\ø£]+#·&+É e+{Ï$
˝Òø£b˛e&É+, Hê≈£îq∫Ãq eTs=ø£ $X‚wü+. nìï{Ïø° $T+∫ $<ë´>ös¡e+, |üì>ös¡e+
>∑eTì+#·<ä–q$.
Communication technology s¡+>∑+˝À e÷+<ä´+ sêe&É+ e\¢ ‘Ó\T>∑T
j·TTe≈£î\≈£î nø£ÿ&É ñ<√´>∑ nuÛÁÑ <ä‘· ô|]–+~. n~ ‘ê‘êÿ*ø£yT˚ qì ø=+<äsH¡ êïs¡T.

nø£ÿ&É ‘Ó\T>∑T≈£î≥T+u≤\yês¡T kÕ+düÿè‹ø£+>± ˇø£ s¡øy£ TÓ qÆ düãÔ ‘Δ ‘· √ OHêïs¡ì
‘√∫+~. American Born Confused Desi (ABCD) nH˚ e÷≥ nø£ÿ&˚ $HêïqT. s¬ +&ÉT
s¡ø±\ Ä˝À#·Hê<Û√s¡DT\ eT<Û´ä , yê]˝À #ê˝≤ eT+~ Çs¡T≈£îÿHêïs¡ì Hê uÛ≤eq.
q÷´j·÷s¡Tÿ˝À WTC 1998˝À #·÷dæHê, eTs√ kÕ] $TÁ‘·ãè+<ä+‘√ #·÷&É&+É
eT]+‘· Äq+<ä+>± nì|æ+∫+~. q÷´j·÷s¡Tÿ˝ÀH˚ $ø£ºsYVüA´>√qe\ Ä<Ûës¡+>±
s¡÷bı+~+∫q Les miserable dü+^‘·Hê≥ø£+ #·÷&É&+É eTs¡Te<ä>ì∑ nqTuÛeÑ +. q≥T\
q≥q, >±Á‘· kÂwü̃e+, n<äT“¤‘· Hê≥ø°jT· ìs¡«Vü≤D, Á|üXd¯ +Ôü >± ñHêïsTT. dü+^‘·+ n+‘ê
Live Orchestra ‘√ q&ç∫+~.
Hê≥ø£+ #·÷XÊø£, y˚TeTT q÷´j·÷s¡Tÿ˝À Port Authority Bus stand qT+∫
ãdüT‡˝À q÷Ć…Ø‡˝Àì Union Centre øÏ ‘=*kÕ]>± Á|üj÷· D+ #˚XÊ+. ø±s¡T¢ q&ç#˚ Lanes
˝À ø±≈£î+&Ü ãdüT‡\T y˚sπ Lanes ˝À q&ÉTdü÷+Ô {≤j·Tì #ÓbÕŒs¡T.
*ãØº kÕº≥÷´ 1998˝À #·÷dæHê eT∞¢ $TÁ‘·T\‘√ yÓfi≤¢eTT. Hê≈£î ø±fi¯ó¢ u≤>±
H=|æŒ#˚jT· &É+ e\¢ Pedestal es¡≈î£ mø£ÿ˝Ò<Tä . Ä e÷≥≈£î eùdÔ e÷˝À mes¡÷ mø£ÿ˝Ò<Tä .
nø£ÿ&É #·T≥÷º ˝≤q¢˝À, #Ó≥e¢ T<Û´ä eT<Ûë´Vü≤ï+ 3.30 es¡≈î£ >∑&|ç æ q÷Ć…Ø‡øÏ ‹]– e#˚ÃXÊ+.
E˝…’ Hê\T>√ ‘˚BHê&ÉT eTeTà*ï ˇø£ yê´Hé˝À q÷´j·÷s¡Tÿ q>∑se¡ T+‘ê Á‹|æŒq
yês¡T lø£\X¯|Pü &ç lìyêdüsêe⁄>±s¡T. nq+‘·sêeTj·T´, Á|ükÕ<äsêj·T≈£î\|ü‹, >∑]–bÕ{Ï,
õ.mdt.mHé. XÊÅd,Ôæ õ._. sêeTø£èwüí XÊÅd,Ôæ H˚qT C≤qø°u≤\ ` Ä sêÁ‹ Vü≤&É‡Hé qBrsêq
u≤Ddü+#ê y˚&TÉ ø£\T #·÷dæ, sêÁ‹ 1.00 ne⁄‘·T+&É>± ndüHê >±]+{ÏøÏ #˚sêeTT. nsTT<√
‘˚BHê&ÉT nq+‘·sêeTj·T´, >∑]–bÕ{Ï, Á|ükÕ<äsêj·T≈£î\|ü‹>±s¡T, &É˝≤¢døt Ï yÓ[b¢ ˛j·÷s¡T.
7e ‘˚B ñ<äjT· + qqTï C≤qø°u≤\˙ $wüßuí §Û ≥¢ \ø£àå qï>±] y˚Tqø√&É\T ø£\Œq
Bridgewater nH˚ #√{ÏøÏ yê[¢+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . ÄyÓT uÛs Ñ Ô¡ lÁ|ükÕ<é #ê˝≤ kÂeTT´&ÉT.
Ä sêÁ‹ ø£\Œq <ä+|ü‘T· \T, y˚TeTT n{≤¢+{Ïø˘ dæ{ø° Ï yÓfi≤¢+. sêÁ‹ Ç+{ÏøÏ e#˚Ãdü]øÏ 2.30
nsTT+~. Äs√E eT<Ûë´Vü≤ïy˚T ˇø£ |ü⁄düøÔ ±\ cÕ|ü⁄øÏ yÓ[¢ American poetry dü+ø£\Hê\T
s¬ +&ÉTø=HêïqT. 9e ‘˚B ñ<äjT· + leT‹ ø£\Œq Bridgewater yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡kÕ«$T >∑T&çøÏ
rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . #ê˝≤ u≤>∑T+~. Äs√E eT<Ûë´Vü≤ï+ 3.30øÏ ndüHê>±]+{ÏøÏ ‹]>=#˚ÃXÊ+.
∫f…Hº sé êE>±s¡T e÷ Á|üj÷· D+ yêfi¯} ¢ s¡T≈£î E˝…’ 18, 19 ‘˚B\˝À U≤j·T+
#˚kÕÔeTì bò˛Hé #˚XÊs¡T. H˚qT C≤qø°u≤\ n≥÷ Ç≥÷ ‹s¡T>∑T‘·THêï+ >±ì ` ‹s¡T>∑T
Á|üj÷· D+ (open ticket ø±e&É+ eT÷˝≤q) n|üŒ{Ï es¡≈î£ ‘˚B\T ‘˚\ø£ ìsêΔsD¡ ø±˝Ò<Tä .
13e ‘˚Bq Ä dü+>∑‹ ‘˚*+~. ôdô|+º ãs¡T 24e ‘˚B sêÁ‹ 8.10øÏ msTTsY Ç+&çj÷·
$e÷q+˝À ` q÷´j·÷s¡Tÿ˝À JFK Airport qT+∫. ` <ëì‘√` y˚T+ nyÓT]ø±˝À>±ì,
ø¬ q&Ü˝À>±ì, Çø£ >∑&|É >ü *∑ >π s√E\˝…øÿ£ ‘˚*+~ ` ∫f…Hº sé êE>±s¡T 20e ‘˚B ñ<äjT· +
9.00 >∑+≥\ Hustan flight U≤j·T+ #˚XÊs¡T. Äj·TH˚ nø£ÿ&É qT+∫ n{≤¢+{≤øÏ ≈£L&Ü
Flight ìs¡s í TT+#˚XÊs¡T. `

E˝…’ 14 Hê&ÉT ø=‘·|Ô *ü ¢ XÊéT˝≤q+<äÁ|ükÕ<é >±] nu≤“sTT ø£˝≤´DY, n‘·ìuÛ≤s¡´
•Øwü, Edison nH˚ ePfi¯À¢ yê[¢+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . nø£ÿ&É Ç+&çjT· Hé »q+ m≈£îÿe. #ê˝≤
uÛ≤>∑+ cÕ|ü⁄\T yêfi¯y¢ .˚ eTTK´+>± >∑T»sêr\$. n~ Á|üd<æ Δä XÊgy˚‘Ô· <∏ëeTdt Ä˝≤«m&çdHü é
|ü⁄{Ïqº }s¡≥. q÷Ć…Ø‡˝À ñ+&˚ #ê˝≤ ≈£î≥T+u≤\ yês¡T ‘·eT ì‘êédüsê\ ø=qT>√fi¯≈¢ î£
nø£ÿ&Éøπ ekÕÔsì¡ #ÓbÕŒs¡T. ø£˝≤´DY ñ+&˚ Single bedroom Ç\T¢ n<Ó› HÓ\≈£î 850 &Ü\s¡T.¢
nø£ÿ&É ø±ùd|ü⁄ >∑&|ç æ ` ndüHê>±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢+.
15e ‘˚Bq Á|æH‡é ≥Hé nH˚ }s¡T yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É j·T÷ìe]Ù{° »>∑‘Y Á|üd<æ +›Δä .
<ëìøÏ 300 @fi¯fl #·]Á‘· ñ+<äì ndüHê>±s¡T #ÓbÕŒs¡T. nsTTHé düsº TTHé ‘·q ∫e] s√E˝À¢
ø=+‘·ø±\+ nø£ÿ&É ñHêïs¡T. Á|üeTTK uÛ≤cÕ‘·‘·Ô« XÊgy˚‘·Ô l uÛÑÁ~sêE ø£èwüíeT÷]Ô>±s¡T
≈£L&Ü ø=+‘·ø±\+ nø£ÿ&É ñHêïs¡≥. }s¡T eTØ ô|<ä› |ü≥Dº y˚TMT ø±<äHêïs¡T. nø£ÿ&É eTìø=+&É
dü‘´· Hêsêj·TD>±]+{À¢ õ.mdt.mHé. XÊÅdÔæ >±] |ü<´ä |üsq¡ƒ ø±s¡´Áø£eT+ »]–+~. eT<Û´ä ˝À
|ü<ä´ Hê≥ø±\ >∑T]+∫ ø=+‘·, ø£èwüíXÊÅdæÔ >±] >∑T]+∫ ø=+‘·, H˚q÷ Á|üdü+–+#·e\dæ
e∫Ã+~. n<˚ sêÁ‹ q÷´j·÷s¡Tÿ qT+∫ e÷ $TÁ‘·T&ÉT l ãTÁsê Hêπ>+Á<äT&ÉT >±s¡T e∫Ã `
&ç.mdt.mHé. eT÷]Ô, õ._. sêeTø£èwüí XÊÅdÔæ >±s¡*ï qqTï C≤qø° u≤\qT kÕº≥Hé ◊˝…+&é˝Àì
‘·eT Ç+{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . á Island q÷´j·÷s¡Tÿ˝À ˇø£ ÁbÕ+‘·+. q÷´j·÷s¡Tÿ q>∑s+¡
◊<äT Burrows dü+|ü⁄{Ï. n$ : eTHéV≤ü ≥ºH,é kÕº≥Hé ◊˝…+&é, Áã÷øÏH¢ ,é ø°«Hé‡, ˝≤+>¥ ◊˝…+&é.
kÕº≥Hé ◊˝…+&é #ê˝≤ bÕ‘· Á|ü<X˚ +¯ . bÕ‘·ø±\|ü⁄ >√~∏øy˘ êdüTÔ ø£≥&º Ü\T. ãTÁsê
Hêπ>+Á<äT&ÉT>±s¡T+&˚ ÁbÕ+‘·+˝À m≈£îÿe>± Ç{≤*j·TqT¢ ìedæd÷ü +Ô {≤s¡T. Äj·Tq ø=qT≈£îÿqï
Ç\T¢ ˇø£ Ç{≤*j·THé Interior designer ~. Ä sTT+{Ï ej·TdüT‡ e+<ä @fi¯≥¢ . Äj·Tq Ä
sTT\T¢ s¬ +&ÉTqïs¡\ø£\å &Ü\s¡ø¢ Ï ø=HêïeTì #ÓbÕŒs¡T. nø£ÿ&É qT+∫ eTHéV≤ü ≥ºH˝é ÀøÏ yÓfi≤¢\+fÒ
(42nd Street) Vü≤&É‡Hé q~˝À ô|Áò Ø qT+∫ yÓfie ¢̄ #·TÃ. ø±s¡T˝À nsTT‘˚ e]CÀHê H˚s√dt
Á_&çM® T<äT>± yÓfi≤¢*. á ô|<äÁ› _&ç® q~øÏ Çs¡T ˇ&ÉT\¶ s¬ +&ÉT ô|<ä› dü+Ô uÛ≤\ô|’ Áy˚˝≤&ÉT‘·÷
O+≥T+~. q÷´j·÷s¡Tÿ˝À Ç≥Te+{Ï<˚ eTs=ø£{Ï Áã÷øÏH¢ é Á_&ç.® `
16e ‘˚Bq q÷´j·÷s¡Tÿ˝À Columbus avenue ˝À Lincalon center for Arts
nH˚ #√≥ ~∏jT˚ ≥s√¢ H˚qT, l &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô >±s¡T Á|üeTTK Á_{Ïwt s¡#s· TT‘· ôV≤sê˝Ÿ¶
|æ+≥sY Hê≥ø√‘·‡e+ »s¡T>∑T‘·Tqï<äì ‘Ó*dæ Äj·Tq Áyêdæq A kind of alaska, one for
the road nH˚ s ¬ +&ÉT Hê≥ø±\T #·÷XÊ+. absurd Theatre s¡#s· TT‘·˝À¢ ∫e]øÏ $T–*qyê&ÉT
ôV≤sê˝Ÿ¶ |æ+≥sY. nã‡sY¶ ~∏jT˚ ≥sY ñ<äéT+ 1950˝˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ ,Æ 1962 Hê{ÏøÏ eTT–dæ+<äì
#Ó|üŒe#·TÃ ` ìC≤ìøÏ Ç<=ø£ ãè+<ä+>± ø=+<äs¡T s¡#·sTT‘·\T q&ç|æq~ ø±<äT ` Ms¡T
me]øÏ yês¡T Hê≥ø£s¡#·sTT‘·\T. XÊeT÷´˝Ÿã¬ø{Ÿ M]˝À Ä<äT´&ÉT. eT∞¢ n+‘·{ÏÁ|ü‹wüº.
|æ+≥sYøÏ <äøÏÿ+<äì $eTs¡Ù≈£î\+{≤s¡T. ` "They all seemed to share certain uni-
verse".
Ç+ø± $X‚w+ü >± #ÓbÕŒ\+fÒ :

This movement produces a state of metaphysical anguish which is
central Theme of the writers of the Theatre of the absand....
All semblence of logical construction of the rational linking of idea
with idea in an intellectually viable arguement, as aboundened and insted the
irrectionality of experience is transfered to the stage - nì $eTs¡Ù≈£î\T $X‚w
¢ +æ #ês¡T.
One for the Road Hê≥ø£+ ˇø£<X˚ Êìï ˇø£|Tüò ≥qì, ˇø£ dæ<ëΔ+‘êìï |ü]$T‘·+
#˚dæ e÷{≤¢&<É Tä . Ç~, e÷qe⁄DÏí e÷qe⁄&ÉT Væ≤+dæ+#˚ ø±˝≤r‘· ÁbÕ+‘êr‘· Á≈£Ls¡‘ê«ìï
#ê{Ï #Ó|⁄ü ‘·T+~. Ç+<äT˝À Á|ü<ëÛ q bÕÁ‘· Interrogater ìø√\dt. n‘·ì <ë«sê sê»ø°jT·
eédüú\ Á≈£Ls¡‘ê«ìï, <äsêŒìï, nVü≤+ø±sêìï s¡#·sTT‘· Ä$wüÿ]kÕÔ&ÉT. ìø=\dt ‘ê–
e÷{≤¢&TÉ ‘·÷+{≤&ÉT. e÷{≤¢&TÉ ‘·÷ ‘ê>∑T‘·÷+{≤&ÉT. Væ≤+dü≈î£ >∑Ts¬ q’ eT÷&ÉTbÕÁ‘·\ |ü]dæ‹ú
eTq≈£î uÛj Ñ T· +|ü⁄{Ïdº Tü +Ô ~.
ôV≤sê˝Ÿ¶ |æ+≥sY ˇø£ Ç+≥s¡÷«´˝À n+{≤&ÉT. "What is real ? There is only
one reality, you know you can interpret reality in various ways. But there is
only one. And if that rality is thousands of people being tourtured to death at
this very moment and Hundreds of thousands of megatons of nuculer Bombs
standing there waiting to go off at this very moment, then that's it and that's
that. It has to be faced." -
ôV≤sê˝Ÿ|¶ +æ ≥sY s¬ +&√ Hê≥ø£+ A Kind of Alaska. Ç<=ø£ $∫Á‘·yTÓ qÆ e÷qe
ìdü‡Vü‰j·T‘·qT ∫Á‹+#˚ Hê≥ø£+. yÓTT<ä{Ï Á|ü|ü+#· j·TT<äΔ+ ‘·s¡yê‘· j·T÷s¡|ü⁄˝À ˇø£
$∫Á‘·yê´~Û Á|üã*+~. <ëìù|s¡T ìÁ<ä»ãT“. nH˚ø#£ √≥¢ Ç+{≤ãj·T{≤ |üì #˚dTü ≈£îH˚ e´≈£î\Ô T
ø=+<äsT¡ ñqïbÕ≥Tq _>∑TdüT≈£îb˛sTT Coma ˝ÀøÏ yÓ[b¢ ˛j˚Tyês¡T. Ç+ø± nH˚ø£ $<Ûë\T>±
düŒèVü≤ø√˝ÀŒsTT ñ+&˚yês¡T. n≥Te+{Ï ˇø£ÅdÔ” &Óu§sê. ej·TdüT‡ 45 @fi¯ó.¢ 25 @fi¯ó>¢ ±
eT+#êq|ü&ç ñ+≥T+~. ÄyÓTqT, >∑‘+· yÓT\¢>± >∑Ts¡TÔ #˚d÷ü ,Ô yÓ<’ ´ä + »]|æd÷ü ,Ô es¡eÔ ÷q+˝ÀøÏ
rdüT≈£îe#˚Ã Á|üjT· ‘·ï+˝À ˇø£ &Üø£sº T¡ Vü‰sYï;, ÄyÓT #Ó˝\¢… T bÕy=*Hé ÄyÓTøÏ ùde #˚d÷ü +Ô {≤s¡T.
Ä s¬ +&ÉT bÕÁ‘·\ dü+uÛ≤wüD\ <ë«sê eTqøÏ Ä s√– ø£<qä∏ T s¡#s· TT‘· #Ó|⁄ü ‘ê&ÉT.
á s¬ +&ÉT Á|ü<sä Ù¡ q\T n<äT“¤‘+· >± q&ç#êsTT. Hê≥ø£ Á|ü<sä Ù¡ q+ |üPs¡j Ô T˚ y˚fiø¯ Ï
Hêπ>+Á<äT&ÉT>±s¡T ~∏jT˚ ≥sY<>ä sZ∑ ≈¡ î£ e∫Ã eTeTà*ï ‘·eTsTT+{ÏøÏ #˚sêÃs¡T.
18e ‘˚Bq Hêπ>+Á<äT&ÉT>±s¡T e÷ ø√dü+ Ä|òd” Tü ≈£î ôd\e⁄ô|{≤ºsT¡ . eTHé Vü≤≥ºH˝é À
42nd steet øÏ #˚sêø£ &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô>±s¡T Áu≤&˚«˝À ˇø£ Hê≥ø£+ #·÷&É&ÜìøÏ yÓfi> ¢̄ ±`
H˚qT, B.N., õ._.sêeTø£èwüXí ÊÅdÔæ >±s¡T Paradise club nH˚ #√≥øÏy[Ó ¢ ø=ìï ª∫*|æμ Á|ü<sä Ù¡ q\T
#·÷XÊ+. 4.30 <ëfÒø£ ãj·T≥|ü&ç, eT÷]Ô>±]ì ø£\T|ü⁄ø=ì kÕj·T+ø±\+ 7.30 ø£˝≤¢
ndüHê>±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢+.
20e ‘˚B ñ<äj·T+ H˚qT C≤qø°u≤\ Huston Á|üj·÷D≤ìøÏ düqï<äΔeTj·÷´+.
ndüHê>±s¡T eTeTà*ï ñ<äjT· + 7.30ø£˝≤¢ ‘·eTø±s¡T˝À qTesYÿ msTTsYb˛s¡T˝º À ~+#ês¡T.
U.S. Airways flight No 1209 ˝À ãj·T\T<˚], |æ{Ÿ‡ãsY˝Z À Flight e÷] eT<Ûë´Vü≤ï+
1.40øÏ Huston #˚sê+. ∫f…Hº sé êE>±s¡T msTTsYb˛s¡Tøº Ï e#êÃs¡T. 55 yÓTfiÆ ó¯ ¢ ø±s¡TÁ|üj÷· D+
#˚dæ Äj·Tì+{ÏøÏ #˚sê+.
Ä sêÁ‹ Marriot Hotel ˝À ‘·q $TÁ‘·T&ç ≈£îe÷s¡T&ç ô|[¢øÏ ∫f…Hº é sêE>±s¡T
eTeTà*ï rdüT≈£î yÓfi≤¢sT¡ . nø£ÿ&É ‘·eT $TÁ‘·T*ï #ê˝≤ eT+~ì |ü]#·jT· + #˚XÊs¡T.
21e ‘˚Bq Äj·Tq, qqTï Huston øÏ |æ\e&ÜìøÏ ø±s¡D+ #ÓbÕŒs¡T. Ç+&çj÷· ˝À
e+>∑÷]bòÂ+&˚wHü é ø±s¡´Áø£e÷\T ôV≤’ <äsêu≤<äT øπ +Á<ä+>± $dü]Ô +#ê\ì ñ+<ä≥. Hê düV‰ü j·T+
ø√sês¡T. H˚qT düsπ nHêïqT. Äs√E kÕj·T+ø±\+ Á|üeTTKqs¡øÔ Ï s¡‘ï· bÕ|ü •wüß´sê\T nq÷sê<Ûä
nH˚ ÄyÓT Äs¡+>π Á≥+ ø±s¡´Áø£e÷ìøÏ yÓfi≤¢+. H˚qT eTTKń‹~Û>±, ≈£L∫|üP&ç Hê≥´+>∑T]+∫
|”]øƒ ± ÁbÕj·T+>± e÷{≤¢&ÜqT.
22e ‘˚B $X‚wyü TÓ qÆ s√E. Huston ˝À Nasa (National aeronatic and space
administation) centre øÏ ∫f…H º sé êE>±s¡T eTeTà*ï rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . n~ 1,600 mø£sê\
$d”Ôs¡í+˝À ñ+~. *+&ÉHé, _. C≤q‡Hé ù|]≥ JSC (C≤q‡Hé ùdŒdt ôd+≥sY)>± Bìì
eéVü≤]kÕÔsT¡ . Çø£ÿ&É j·÷Á‹≈£î\ø√dü+ ˇø£ n<äT“¤‘Á· |ü|+ü #êìï ì]à+#ês¡T. Tram Tour
<ë«sêqT, $&ç>±qT, $+‘·\÷ ` Space $&É÷s¶ ê\T ` #·÷XÊ+. (á Tram ì Car - Train
nì #Ó|Œü e#·TÃ.) y˚T+ møÏÿq Tram øÏ Hê\T>∑T zô|Hé uÀ^\THêïsTT. ≥÷sY eé~Û 45
ì$TcÕ\T. eTT+<äT H˚sT¡ >± Space centre ˝À Mission control room øÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ .
yÓTT‘·+Ô space Activity n+‘ê Çø£ÿ&É qT+#˚ ìj·T+Á‹kÕÔsT¡ . n|üŒ{Ïø=ø£ Space Shuttle
n+‘·]ø£+å ˝À Á|üj÷Ó –+|üã&ç ñ+~. <ëì >∑eTq+ >∑T]+∫ nø£ÿ&É Maps <ë«sê Á|ü‘´· ø£+å >±
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T. Ä MCS ˝À me¬ses¡T m˝≤ ‘·eT|üqT\T ìs¡«Væ≤kÕÔs√ Á|ü‘·´ø£å+>±
|üì»s¡T>∑T‘·Tqï <ä>sZ∑ øπ¡ rdüT≈£îyÓ[¢ #·÷|æ+#ês¡T. n<=ø£ n<äT“¤‘· $X‚w+ü . Monitoring
system #·÷ùdÔ eTqdüT‡ |ü⁄\øÏ+∫+~. nø£ÿ&É eTTô|Œ’ò ì$TcÕ\ $es¡D $qï ‘·sy ¡ ê‘· ãj·T≥≈£î
e#êÃ+. n+‘·]ø£å HÍø£\ qeT÷Hê\ <ä>sZ∑ ¡ bòı{À\T rdüT≈£îHêï+. eTs=ø£ Á|ü<ëÛ q uÛeÑ q+˝ÀøÏ
yÓ[¢ "On human destiny" nH˚ dæìe÷ #·÷XÊ+. Starship galary ˝À, n+‘·]ø£+å ˝À
e÷qe⁄&ÉT ‘=*kÕ] Á|üj÷· DÏ+∫q~ yÓTT<ä\T n|üŒ{Ï (2001) es¡≈î£ »]–q activities
#·÷|æ+#ês¡T. Ä ‘·sy¡ ê‘· "To be an astronat" nH˚ eTs=ø£ |ò˝æ Ÿà ˇø£ Giant screenô|’
#·÷|æ+#ês¡T. y√éT>±$T ø±<ä\∫qyê]øÏ •ø£åD m+‘·ø£]ƒq+>± ñ+≥T+<√, ~Á>∑“¤eT‘√
#·÷XÊ+. n˝≤π> kids Space Place nH˚ $uÛ≤>∑+˝À Space ship ˝À $$<Ûä uÛ≤>±\
qeT÷Hê\T, |æ\¢\≈£î Space øÏ dü+ã+~Û+∫q ø±\πøåbÕ\T #·÷XÊ+. nìï{Ïø° $T+∫q
>=|üŒ nqTuÛeÑ +, ‘Ó\ì¢ #·+Á<ä•\*ï #·÷&É&+É . n˝≤>∑ ` ñ<äjT· + 10 >∑+≥\ ‘·sT¡ yê‘·qT+∫
kÕj·T+ø±\+ 6.00 >∑+≥\ es¡≈î£ nø£ÿ&É $X‚cÕ\T #·÷dü÷Ô >∑&bç ÕeTT.
Ä ‘·sy¡ ê‘· q\uÛy’… TÓ fiÆ ¢̄ <ä÷s¡+˝Àñqï MTHêøÏå Ä\j·÷ìøÏ yÓfi≤¢+. Á|üXÊ+‘·yTÓ qÆ
∫qï }s¡T. Ä\j·TìsêàD•\Œ+ #ê˝≤ n+<ä+>± ñ+~. Çø£ÿ&É $Hêj·T≈£î&ç Ä\j·T+

≈£L&Ü ñ+~. MTHêøÏå Ä\j·T+ ñ+&É&+É e\¢, Ä }]øÏ #ê˝≤ ù|s¡Te∫Ã+<äì #ÓbÕŒs¡T.
Ä\j·T+ |ü]~Û˝ÀH˚ ˇø£ Á>∑+<∏ë\j·T+ ñ+~. <äøDåÏ ≤~ |ü<‹Δä ˝À ì]à+∫q sT÷ Ä\j·T+˝À
ns¡Ãq\T <äøDåÏ ≤~ |ü<‹Δä ˝À »s¡T>∑T‘·÷+{≤sTT. Ä\j·T+˝À Á|üy•˚ +#·>±H˚ |ü#Ã· ø£s÷¡ Œs¡|⁄ü
yêdüq\T eTq˝À Äø£*ì y˚T\Tø=\T|ü⁄‘êsTT. Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ Á|ükÕ<ë\XÊ\ ≈£L&Ü ñ+~. nø£ÿ&=ø£
>∑+≥ùd|ü⁄ >∑&bç ÕeTT. Ä ‘·sy¡ ê‘· ` leT‹ |ü⁄#êÃ edü+‘· \øÏÎ>±]+{ÏøÏ yÓfi≤¢+. ÄyÓT
Nasa ˝À Astronots øÏ Äs√>∑´ |üØø£\ å T #˚dæ Fitness certificates C≤Ø #˚ùd XÊK˝À
Á|ü<ÛëHê~Ûø±]DÏ.
nø£ÿ&É yê[¢+{À¢ kÕúìø£$TÁ‘·T*ï ÄVü‰«ì+∫ ˇø£ kÕVæ≤‘·´ düe÷y˚X+¯ , ‘·<Tä |ü]
uÛÀ»Hê\T @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Çs¡ye’Ó T+~ es¡≈î£ n‹<∏Tä \T e#êÃs¡T. H˚qT ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´+˝À
Vü‰dü´+>∑T]+∫ e÷{≤¢&ÜqT. y˚T+ ∫f…Hº sé êE >±]+{ÏøÏ #˚sπ dü]øÏ ns¡sú êÁ‹ 12.00 >∑+≥\T
<ë{Ï+~.
23e ‘˚Bq ø=\+ãdt (Southern sincinatti) qT+∫ ø£$$TÁ‘·T&ÉT $qïø√≥
s¡$X¯+ø£sY bò˛Hé#X˚ Ês¡T. E˝…’ 16e ‘˚BHê{ÏøÏ &çÁ{≤sTT{ŸøÏ Flight tickets rdüT≈£î+≥THêïeT˙,
28e ‘˚BHê&ÉT n{≤¢+{≤ e∫Ã ‘·eT}s¡T rdüT≈£îyÓ&‘É êeT˙ #ÓbÕŒs¡T.
Çø£ÿ&É eéVü‰sê*˝≤ ñ+&É>± ` ndüHê>±]+{À¢ ñqï &ç.mdt.mHé. eT÷]Ô >±s¡T
õ._. sêeTø£èwüí XÊÅdÔæ >±s¡T, õ.mdt.mHé. XÊÅd>Ôæ ±s¡T, Ä s√EsêÁ‹πø Ç+&çj÷· yÓ[¢ b˛‘·THêïs¡ì
‘Ó*dæ ` ndüHê >±]+{ÏøÏ bò˛Hé #˚dæ yês¡+<ä]ø° Bon voyage #ÓbÕŒqT.
l s¡$X¯+ø£s,Y $wüßuí §Û ≥¢ \ø£àå qï>±s¡T 24e ‘˚Bq bò˛Hé#d˚ æ &çÁ{≤sTT{ŸøÏ {Ïø¬ ÿ≥T¢
Ä>∑dTü º 7e ‘˚B Hê{ÏøÏ U≤j·T+ #˚XÊeTì #ÓbÕŒs¡T. n+<äTe\¢ Deton yÓfie¢̄ \dæq Trip s¡<Tä ›
#˚dTü ≈£îHêïqT. ` 24 Hê{Ï kÕj·T+ø±\+ ∫f…Hº é sêE>±s¡T eTeTà*ï Fun - Plex nH˚
#√{ÏøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . nø£ÿ&É M&çj÷Ó >π yéT‡ ˇø£Á|üøÿ£ q, s√˝Ÿ ùdÿ{Ï+>¥ ˇø£ Á|üøÿ£ q, uÖ*+>¥
ˇø£ Á|üøÿ£ q Ä≥\T düe÷+‘·s+¡ >± q&ÉTdüTHÔ êïsTT. ≈£î≥T+ã düuTÑÛ ´\+‘ê ø£\dæ>&∑ ùç | Á|ü<X˚ +¯
n~. _*j·TsY¶‡fÒ_fi¯ó¢ ≈£L&Ü ñHêïsTT. Á|ü‹ Ä≥øÏ e÷s¡Tÿ\T, ãVüQeT‘·T\T ñHêïsTT.
Çø£ÿ&É dæìe÷Vü‰fi¯ó¢ ôd‘’ +· ñHêïsTT. Væ≤+B, ‘Ó\T>∑T dæìe÷\T ≈£L&Ü Ä&É‘êsTT. E˝…’
25e ‘˚B ñ<äjT· + 7.30øÏ Huston air port øÏ #˚sê+. n{≤¢+{≤øÏ Á|üj÷· D+. ∫f…Hº é
sêE >±s¡T <ä>sZ∑ T¡ +&ç &É˝≤¢dt flight møÏÿ+#ês¡T. f…+Æ — ñ<äjT· + 10.40. &É˝≤¢d˝t À A-
Terminal qT+∫ C- Terminal øÏ s ¬ \’ T˝À yÓfie¢¯ \dæ e∫Ã+~. C-8 gate #ê˝≤ <ä÷s¡+.
n~ #ê˝≤ ô|<ä› msTTsYb˛s¡T.º
n{≤¢+{≤ #˚sπ dü]øÏ kÕj·T+ø±\+ Hê\T>∑T+u≤e⁄. (Flight No G 1870) msTTsY
b˛s¡Tøº Ï sêe\dæq ô|eTàsêE y˚DT>√bÕ\sêe⁄ >±s¡T ø£q|ü&˝É <Ò Tä . <ë<ë|ü⁄ ns¡>+∑ ≥ ‘·sy¡ ê‘·
e∫Ã ø£*XÊs¡T. nyÓT]ø£Hé msTTsY ˝…’Hé‡ yê]øÏ Á|ü‘˚´øÏ+∫ f…]àq˝Ÿ ñqï≥Tº Äj·Tq≈£î
‘Ó*j·Tø£b˛e&É+e\¢ Ä\düýÓTÆ+<ä≥. ` Äj·Tq‘√ ø£*dæ Dimond Head nH˚#√≥
Ç+{Ïø#Ï s˚ ê+. n~ bÕ‘·ø±\|ü⁄ nyÓT]ø£Hé Ç\T¢. edü‘T· \T #ê˝≤ u≤>∑THêïsTT. VüA´düHº øé +£ f…

n&É$|ü#Ã· <äq+. m≥T#·÷dæHê ∫ø£ÿì ô|<ä#› ≥Ó T¢. sêe⁄>±] Ç+{Ï yÓqTø£ yÓ|’ ⁄ü ô|<ä› ô|<ä› zø˘
#Ó≥T¢. |ü˝≥¢… ÷] yê‘êes¡D+ ` düV≤ü »+>±H˚ nø£ÿ&É zø˘, ô|H’ ,é #Ó≥T¢ n~Ûøe£ THêïs¡T. n{≤¢+{≤
ª|”#Yμ |üfi¢̄øÏ Á|üdæ~Δ.
y˚DT>√bÕ˝sêe⁄>±s¡T nø£ÿ&É Emory university ˝À q÷´øÏj ¢ T· sY |òõæ ø˘‡ Ábıô|dò sü .Y
26e ‘˚Bq ‘·q j·T÷ìe]Ù{° |üì |üP]Ô#d˚ Tü ≈£îì, eT<Ûë´Vü≤ï+ Carter centre øÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ .
nyÓT]ø± e÷J n<Û´ä ≈£îå &ÉT õMTàø±s¡sº Y nø£ÿ &Üôd+≥sY @s¡Œs¡#ê&É≥. #ê˝≤ ô|<ä› Äes¡D.
uÛeÑ Hê\T. Äj·Tq n<Û´ä ≈£îå &ç>±ñqï ø±\+˝À Äj·Tq≈£î e∫Ãq ø=ìï C≤„|øæ \£ T, ø=ìï eTTKýÓTqÆ
(ô|ø’ Ï #·÷|ü<–ä q) ˝ÒK\T, ` ∫qï|üŒ{Ï qT+∫ ø±s¡sº Y bòı{À\T, #·<Tä e⁄, ñ<√´>∑ $X‚cÕ\T,
dü]|º ø¬æò ≥T¢ ÁX¯<>Δä ± Á|ü<sä Ù¡ q≈£î ô|{≤ºsT¡ . Ç+‘˚ø±ø£ ` Äj·Tq #˚dqæ eTTK´ Á|üø≥£ q\ O|üHê´kÕ\
M&çj÷Ó fÒ|⁄ü \T, dü+<äsê“¤qT≈£L\+>± Á|ü<]ä Ùdü÷Ô Äj·Tq yê≈£îÿ $ì|ædTü HÔ êïs¡T. nyÓT]ø±˝À
õMTà,ø±s¡sº øY Ï eT+∫ù|s¡T+<ä≥. á ôd+≥sY˝À ˇø£ Øôd]Ã ˝…Á’ ãØ ≈£L&Ü ñ+~.
nyÓT]ø± |ü⁄{Ï+º ~yÓTT<ä\T ø±s¡sº eY s¡≈î£ |ü]bÕ\q kÕ–+∫q n<Û´ä ≈£îå \T meπs$T
#˚XÊs√ ‘Ó*j·TC…ù|Œ ˇø£ |ò˝æ Ÿà nø£ÿ&É#÷· XÊ+. Ç+ø=ø£ $X‚w+ü . White house ˝À nyÓT]ø±
n<Û´ä ≈£îå &ç Ovel Office qeT÷Hê j·T<∏ë‘·<+äÛ >± Çø£ÿ&É ì]à+#ês¡T. nø£ÿ&É edüTeÔ ⁄\Tôd‘’ +·
n<˚Á|üø±s¡+ neTsêÃs¡T. nø£ÿ&É ìs¡+‘·sêj·T+>± ø±s¡sº Y ñ|üHê´düu≤Û >±\T $qã&ÉT‘·÷+{≤sTT.
20e X¯‘ê_›˝À 1901 qT+∫, »$Tàø±s¡sº Y es¡≈î£ >∑&∫ç q n<Û´ä ≈£îå \ Cut - out Photos
ì\TyÓ‘T· qÔ Á|ü<]ä Ùdü÷Ô yê] $esê*#êÃs¡T. ` ndü˝q’… $X‚w+ü @eT+fÒ, nyÓT]ø±<˚X¯ n<Û´ä ≈£îå &ÉT
|ü<Mä $s¡eTD #˚XÊø£ n‘·&TÉ Ç≥Te+{Ï Centre @sêŒ≥T #˚jT· &ÜìøÏ, ìs¡«Vü≤DøÏ Á|üuTÑÛ ‘·«+
ì<ÛTä *düT+Ô ~. Ç≥Te+{Ïy˚ ` ◊düHé ësY, ø¬ qï&û, eT]ø=+<äsT¡ n<Û´ä ≈£îå \ù|]≥ Centres
ñHêïj·Tì #ÓbÕŒs¡T.
Ä ôd+≥sY Äes¡D˝À »bÕHé|<ü ‹Δä ˝À ` q&ÉeMT<äT>± q&ç∫yÓ&TÉ ‘·÷ |üøÿ£ ì+∫
#·÷&É<–ä q ‘√≥, #ÓsT¡ e⁄ ≈£L&É düV≤ü »dæ<+Δä >± s¡÷bı+~+∫ ìs¡«Væ≤dü÷+Ô {≤s¡T. n+<ä+,
VüQ+<ë‘·q+, yê{Ï Á|ü‘´˚ ø£‘\· T.
nø£ÿ&É qT+∫ ãj·T\T<˚] Emory university MT<äT>± #·÷düT≈£î+≥÷ Kogar
shopping mall øÏ yÓ[¢ ø±ùd|ü⁄‹]– Ç+{ÏøÏ #˚sê+. sêÁ‹ #ê˝≤ùd|ü⁄ y˚DT>√bÕ\sêe⁄
>±]‘√ ÇcÕº>√wæ̃ q&ç∫+~. yêfi¯ó+¢ &˚ ÁbÕ+‘·+ù|s¡T Decalbj county - dimond head .
n&É$ ÁbÕ+‘·+ e÷~] #Óf¢Ò #Ó≥T¢. n{≤¢+{≤ dæ{° dü+>∑‹ y˚sT¡ . Hidden Unity in na-
tures laws nH˚ ˇø£ |ü⁄düø Ô +£ Äj·Tq Hê≈£î ø±qTø£ #˚XÊs¡T. Äj·Tq≈£î ‘·q XÊg+˝ÀH˚ ø±ø£
` Hê≥ø£øfi£ ,¯ Hê≥´ø£fi,¯ ∫Á‘·˝KÒ q+, ‘·‘«Ô· XÊg+, dü+^‘·+ e+{Ï ãVüQ$wüj÷· \‘√ |ü]#·jT· +
ñ+~. n+<äTe˝¢ Äj·Tq‘√ dü+uÛ≤wüD m+‘·ùdô|H’ ê ns¡eú +‘·+>± q&ÉTdüT+Ô ~.
Ä eTs¡THê&ÉT` n+fÒ 27e ‘˚B Hê&ÉT` lj·T\¢+sêE XÊéTdüT+<äsY e∫Ã qqTï
C≤qø°u≤\qT uÛÀ»HêìøÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . Ä MT<ä≥ Stone mountain park øÏ yÓfi≤¢+. Ä
ø=+&É |ü~yÓTÆfi¯¢ Äeè‹‘√ yê´|æ+∫q @ø±+&û•\. Ç~ Á>±HÓ’{Ÿ •\. Ç~ #ê˝≤

n|ü⁄s¡÷|üyTÓ qÆ <äì #ÓbÕŒs¡T. ø=+&ÉMT~øÏ Rope way <ë«sê yÓfi≤¢+. ø=+&É MT<ä qT+∫
Line of sight ns¡yy ’Ó TÓ fiÆ ¢̄ es¡≈î£ ñ+≥T+<ä≥.
nyÓT]ø£q¢ yê´bÕs¡<øä ‘å£ · Çø£ÿ&É ø£ì|æ+∫+~. Ç~ e{Ïº sê‹ø=+&É. ô|ì’ @MT˝Ò<Tä .
nsTTHê Ç~ ô|<ä› |üsê´≥ø£ øπ +Á<ä+. e+<ä\ eT+~ Rope way <ë«sêq÷, ø±*q&Éø‘£ √q÷
ø=+&Éô|ø’ yÏ [Ó ¢ ø±ùd|ü⁄ ‹]– edü÷+Ô {≤s¡T. Çø£ÿ&É ˇø£ s¬ kÕºs¬ +≥T, C≤„|øæ \£ T ny˚Tà <äTø±D+
ñHêïsTT. nø£ÿ&É ø±ùd|ü⁄ >∑&|ç æ ` n<äT“¤‘· eèø£yå ê{Ï q&ÉTeT ñqï ô|<ä› ‘·{≤ø£+˝À Boat
ride øÏ yÓfi≤¢+. á Á|üj÷ · D+ d”eº Ts¡T˝À 20 ì$TcÕ\ùd|ü⁄. Ç+<äT˝À ‹s¡>&∑ ÜìøÏ Ped-
dling Boats n<Ó›øÏkÕÔs¡T. Ç<ä›]<ä›s¡T dü«j·T+>± q&ÉT|ü⁄ø=+≥÷ yÓfi¯¢e#·TÃ. eTs√ Á|üø£ÿ
m≈£îÿeeT+~ kı+‘·+>± Á|üj·÷DÏ+#·&ÜìøÏ M\T>± Water Taxis ñHêïsTT. neø±X¯+
e⁄+fÒ kı+‘· uÀ≥T˝À ≈£L&Ü $Vü≤]+#·e#·TÃ. n+<äT≈£î Á|üy˚X¯<ë«s¡+, s¡TdüTeTT ≈£L&É
Á|ü‘˚´ø£+. á ãèVü≤‘Y ‘·{≤ø±ìï ÄqT≈£îH˚ Golf grounds ñHêïsTT. ø=+<äs¡T Ä&ÉT‘·÷
ø£ì|æ+#ês¡T. #·T≥÷º n&É$. Pine & Oak eèøå±\T, eT<Û´ä ˝À ‘·{≤ø£+. >=|üŒ düV≤ü »<äèX¯´+.
Ä sêÁ‹ y˚DT>√bÕ\sêe⁄>±s¡T eT+∫ cocktail Party @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Äj·TquÛ≤s¡´
dü«sê»éTVü‰\øÏÎ>±s¡T ≈£L&Ü #ê˝≤düs<¡ ë eTìwæ.
n<˚s√E sêÁ‹ ` Ä }fiÀ¢ Hê≥´•ø£åD ìs¡«Væ≤+#˚ &Üø£ºsY X¯•ø£fi¯ ô|qTeT]Ô,
ÄyÓTuÛsÑ Ô¡ l s¡$, |æ\\¢ T ø£*dæ, sêe⁄>±]+{ÏøÏ e#êÃs¡T. n+<äs+¡ #ê˝≤ ùd|ü⁄ ÇcÕº>√wæ̃>±
ø±\πø|å +ü #˚XÊ+.
28e ‘˚B ñ<äjT· + y˚+ø£fXÒ «¯ s¡ Ä\j·÷ìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É leT‹ X¯•ø£fi¯ ìs¡«Væ≤+#˚
qè‘·´bÕsƒX¡ Ê\ #·÷XÊ+. Ä eT<Ûë´Vü≤ï+ South corolina sêh+ Capital columbia qT+∫
ø£$$TÁ‘·T&ÉT l $qïø√≥ s¡$X¯+ø£sY uÛ≤s¡´ lø£fi‘¯ √ ø£*dæ e÷ ø√dü+ e#êÃs¡T. n<˚s√E
kÕj·T+ø±\+ yêfi¯¢ ø±s¡T˝À columbia ãj·T\T<˚sê+. <ë]˝À ô|<ä›es¡¸+. düTe÷s¡T
nsTT<äT>∑+≥\ô|H’ ˚ Á|üj÷· D+.
29e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ 4.30 ne⁄‘·÷+fÒ ãj·T\T<˚] South corolina senate
uÛeÑ q ÁbÕ+‘êìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É >∑es¡ïs¡T ø±sê´\j·T+, sêh n~Ûø±s¡ ø±sê´\j·÷\T OHêïsTT.
n~ sê»<Ûëì |ü≥ºDyÓTÆHê dü+<ä&ç @MT˝Òø£ Á|üXÊ+‘·+>± ñ+~. }s¡T ø±düÔ ô|<ä›ôd’E
ø±øÏHê&É˝≤>± nì|æ+∫+~. #ê]Á‘·ø+£ >±#·÷ùdÔ ñ‘·sÔ ê~ nyÓT]ø£q‘¢ √ sT÷ <äøDåÏ ≤~nyÓT]ø£q≈¢ î£
yÓs’ +¡ . Mfi¯ó¢ #ê˝≤ Conservaties. q\¢yêfi¯ì¢ u≤ìdü\T>± m‘·TøÔ =ì e∫Ãqyêfi¯ó.¢ u≤ìdü\
ãC≤s¡T*ï ìs¡«Væ≤+∫qyêfi¯ó¢ Mfi‚¢. á <äøÏåD≤~yêfi¯ó¢ ‘·eT≈£î ‘êeTT>± dü«‘·+Á‘·+>±
O+&çb˛<ëeTqT≈£îHêïs¡T. ñ‘·sÔ ê~ nyÓT]ø£Hé Á|üuTÑÛ ‘·«+ kÕ>∑ìe«˝Ò<Tä . j·TT<ä+Δ ˝À »sTT+∫
` ñ‘·Ôs¡ <äøÏåD≤~ sêÅcÕº\ @ø£‘·«+ kÕ~Û+∫+~. nsTTHê Mfi¯ó¢ ‘·eT kı+‘· ndæÔ‘·«+
ø√s¡T≈£î+≥÷H˚ ñ+{≤s¡≥. á <äøÏåD≤~ ÁbÕ+‘ê\˝À q\¢yêfi¯¢ »HêuÛ≤ m≈£îÿe. yêfi¯¢
Ä+<√fi¯q\T, Á|ü‹|òTü ≥q\ |ò*ü ‘·+>±H˚ ôdH˚{ŸueÑÛ q+ MT<ä nyÓT]ø± C≤rj·T |ü‘êø£+‘√bÕ≥T
Confederate |ü‘êø£+ ‘·|Œæ +∫, sêh|ü‘êø£+ ñ+#·&+ É dü+uÛ$Ñ +∫+<äì #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚,

‘·eT bÕ‘·b˛sê{≤\ ∫Vü≤ï+>± Confederate |ü‘êø£+ ≈£L&Ü y˚sT¡ >± m>∑Ts¡yd˚ æ ñ+#ês¡T.
á ôdH˚{Ÿ uÛÑeq+ <ä>∑Zπs, 1860 ÁbÕ+‘ê\ »]–q j·TT<äΔ+˝À eTs¡DÏ+∫q ¬sõyÓT+{Ÿ
kÕàs¡ød£ ÷ü |Ô +ü ø£ì|ædTü +Ô ~. 1775øÏ eTT+<äT qT+∫ sê»ø°jT· |ü⁄ b˛sê{≤\˝À ø=\+_j·÷bÕÁ‘·
Á|üeTTK+. BH=ïø£ #ê]Á‘·ø£ |ü≥Dº +>± n_Ûe]í+#·T≈£î+{≤s¡T.
1801˝À kÕú|+æ ∫q South curolina university Äes¡D˝À+∫ #·÷düT≈£î+≥÷
Á|üj÷· DÏ+#ê+. <äøDåÏ ≤~ì q\¢yêfi¯¢ Á|üu≤Û yêìøÏ Á|üeTTK ø±s¡D≤\˝À ˇø£{,Ï Á|üd<æ Δä Hêj·T≈£î&ÉT
e÷]ºHé \÷<∏sä Y øÏ+>¥ n{≤¢+{≤ yêdæ ø±e&É+ `. <äøDåÏ ≤~ m≈£îÿe>± eékÕj·T uÛ÷Ñ eTT\Tqï
ÁbÕ+‘·+. 29e ‘˚BHê&ÉT Salbello Áyêdæq More die of heart break nH˚ |ü⁄düøÔ +£ , Alvin
toffler Áyêdæq The third wave nH˚ |ü⁄düø Ô +£ ø=HêïqT.
30e ‘˚Bq s¡$X¯+ø£sY Ç+{À¢H˚ düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. 31e ‘˚Bq øö+{°
e]Ù{°˝Á’… ãØøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É e⁄qï ∫qï |æ\\¢ $uÛ≤>∑+ #ê˝≤ Äø£]¸+∫+~. |ü⁄düøÔ £ |üsq¡ƒ +,
∫Á‘·˝ÒKq+, Áø°&É\T ≈£L&Ü |æ\¢\≈£î ÄdüøÏÔ ø£*–+#˚˝≤>∑ ñHêïsTT. á ˝…’ÁãØ˝À
ø£$‘·«|üsH¡ƒ ê\T, m+|æø#£ d˚ qæ |ü⁄düøÔ ±\ô|#’ s· Ã¡ \T, Á>∑+<∏|ä sü H¡ƒ ê\T ñ+≥÷+{≤j·T≥. #·sÃ¡ ˝À¢
me¬sH’ ê bÕ˝§Zqe#·TÃ. ‘êC≤>± $&ÉT<ä˝q’… ø=‘·Ô |ü⁄düøÔ ±\ $uÛ≤>∑+ Á|ü‘´˚ øÏ+∫ ñ+~.
ø=\+_j·÷ ePfiÀ¢+∫ Broad River nì ˇø£q~ Á|üeVæ≤düTÔ+~. q~ n+fÒ
eTØô|<äq› ~ @MTø±<äT. ø±ì ` Á|üeTTK+>± ø£ì|ædTü +Ô ~. }]#·T≥÷º ÄVü‰<¢ øä s£ y¡ TÓ qÆ |ü#Ã· <äq+.
Ä>∑dTü º ˇø£≥e‘˚BHê&ÉT Charleston nH˚ ePs¡T yÓfi≤¢+. n<=ø£ >=|üŒ nqTuÛeÑ +.
#ê˝≤ ÁbÕNq |ü≥ºD+. Çø£ÿ&É <äøÏåD≤~ yêfi¯ó¢ ÄÁ|òæø±qT+∫ q\¢yêfi¯¢qT m‘·TÔ≈£îe∫Ã
u≤ìdü\ãC≤s¡T˝À ny˚Tàyês¡T. Ç~ düeTTÁ<ärs¡ |ü≥Dº + ø£qTø£ ` Ç~ kÕ<Û´ä yÓT+Æ <ä+{≤s¡T.
1841˝À ø£{qºÏ Immigration Centre yÓqTø£ yÓ|’ ⁄ü ô|<äô› |<ä› ôw&ÉTH¢ êïsTT. á ôw&É˝¢ ÀH˚
u≤ìdü*ï ny˚Tàyês¡≥. øÏ+>¥ Åd”º{Ÿ, ø°«Hé Åd”º{Ÿì Intersect #˚ùd Meeting Street˝À
Á|üeTTK+>±á Slave Market ñ+~. n|üŒ{Ïø° (2001) Ä e÷¬sÿ{Ÿ ù|s¡T n<˚. #·÷ùdÔ
>=|üŒ <äT'K+ ø£*–+~. Ä ePfiÀ¢ #ê˝≤ M<ÛTä \T ‹]>±+. }s¡T ‘ÓHê*, ˇ+>√\T e+{Ï
|ü≥Dº ≤\ |ü]e÷D+˝À ñqï≥Tº Hê≈£î‘√∫+~. South corolina sêÅcÕºìøÏ ˇø£|ü &ÉT á
Charlston sê»<Ûëì n≥. á |ü≥D º düMT|ü+˝ÀH˚ Savana (düyêHê) nH˚ #√≥ ≈£L&Ü
u≤ìdü\ yê´bÕs¡+ »]π><ä≥. `
Charlston Ç|üŒ{Ïø° Consernatives øÏ Á|üd~ æ .Δ ‘Ó\y¢ êfi¢̄ø,° q\¢yêfi¢̄ø° ˝À|ü˝À¢|\ü
ñÁ~ø£‘Ô \· T ø=qkÕ>∑T‘·TqïfÒº uÛÀ>∑{≤º. ñ‘·sÔ ê~ nyÓT]ø£qq¢ T sT÷ <äøDåÏ ≤~ yêfi¯ó¢ Yankees
n+≥÷+{≤s¡T.
Charlston ˝À ˇø£ #ê]Á‘·ø£ Musium, War antics shop ñHêïsTT. }fiÀ¢
‹s¡T>∑T‘·÷+fÒ Çfi¯¢ ìsêàDyÓ’K] 150`200 @fi¯¢ rs¡T<äì düŒwüº+>± ‘Ó\Tdü÷Ô+≥T+~.
ÁbÕNq uÛeÑ Hê\q÷, #ê]Á‘·ø±+XÊ\q÷, ùdø£]+∫ |ü]s¡ø+åÏ #·&Üì øÏøÿ£ &É ˇø£ Preserva-
tion council ñ+~. ` Ä }s¡T #·÷düTq Ô ï+‘·ùd|ü⁄, eTTK´+>± Ä Slave market #·÷XÊø£

e÷qeÁ≈£Ls¡‘«· +, yÓqTï˝À #·*|ü⁄{Ïdº Tü +Ô ~. Ä #·]Á‘·>&∑ ∫ç b˛sTT+<˚ ø±e#·TÃ. nsTT‘˚ m+<ä]
Væ≤+dü, ø£˙ïfi¯ó¢, Ç+øÏ+#·Tø=ì >∑&ç∫q #·]Á‘· n~! H˚qT Ä s√»+‘ê #ê˝≤ ø£\‘·
nqTuÛ$Ñ +#êqT. Ä sêÁ‹øÏ Charlston øÏ ÄqT≈£îH˚ e⁄qï Ocean point nH˚ B$˝ÀøÏ yÓ[¢ `
j·T˝≤¢Á|ü>&∑ É XÊéTdüT+<äsY nH˚ &Üø£sº T¡ >±]+{À¢ >∑&bç Õ+. nø£ÿ&É Çfi¢̄˙ï |ü\T≈£îã&ç>\∑
dü+|üqTï\ uÛeÑ Hê\T. &Üø£sº T¡ >±]\T¢ ≈£L&Ü #ê˝≤ ô|<ä~› . düeTTÁ<ä+ ø£ì|æd÷ü +Ô ≥T+~. á
Ocean point cluster ˝À 70 Çfi¯ó¢HêïsTT. <ä>∑Zs¡˝ÀH˚ ˇø£ Golf ground, sea food
restaurent ñHêïsTT. Ç+‘· ∫qï ÁbÕ+‘·+˝À eT÷&ÉT Star Hotels ñHêïj·T≥. ˇø£ Pri-
vate Beach ‘√` <ä≥y º TÓ qÆ #Ó≥e¢ T<Û´ä ` n<=ø£ dü«|üï˝Àø£+˝≤>∑ e⁄+~.
&Üø£sº Y XÊéTdüT+<äsY >±]+{À¢+∫ dü÷s√´<äjT· + #·÷&É&+É >=|üŒ nqTuÛeÑ +.
#·+Á<äT&ÉT, yÓHïÓ \ ≈£L&Ü n|ü⁄s¡÷|üyT˚ . |üPs¡«|ü⁄ ‘Ó\T>∑T Áu≤Vü≤àD ≈£î≥T+u≤\ |ü]uÛ≤wü˝À
#ÓbÕŒ\+fÒ lj·T˝≤¢Á|ü>&∑ É XÊéTdüT+<äsY ªªìjÓ÷´– Á|üuTÑÛ e⁄μμ `. s¬ +&Ée ‘˚B O<äj÷· q
ãj·T\T<˚] ø=\+_j·÷≈£î ‹]– e#˚ÃXÊ+.
4e ‘˚B ñ<äjT· eT+‘ê l s¡$X¯+ø£sY ≈£î≥T+ã+ y˚sπ eTs=ø£ Ç+{ÏøÏ e÷s¡&+É ,
kÕe÷qT ‘·s*¡ +#·&+É ‘√ y˚>+∑ >± >∑&∫ç +~. Ä sêÁ‹ 7.30 øÏ \ø£àå Dsêe⁄ nH˚ Äj·TqÇ+{Ï
Basement ˝À kÕVæ≤‘·´düe÷y˚X+ ¯ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. ‘Ó\T>∑T Vü‰dü´+ >∑T]+∫ ˇø£ >∑+≥≈£îô|>’ ±
e÷{≤¢&ÜqT. C≤qø°u≤\ ‘Ó\T>∑T \*‘·dü+^‘·+, dæìe÷dü+^‘·+ >∑T]+∫ eTs√>∑+≥
e÷{≤¢&+ç ~. sêÁ‹ uÛÀ»Hê\‘√ düV‰ü 12.00 >∑+≥\ es¡≈î£ nø£ÿ&˚ dü]b˛sTT+~.
Ä ePfiÀ¢ e⁄+&É>±, s¡$X¯+ø£sY nqï>±s¡T ø£ècÕísêe⁄>±] ≈£î≥T+ã+ ≈£L&Ü ø£*XÊs¡T.
Äj·Tq Hê≥ø£ ø£fi≤ Á|æjT· T&ÉT. #ê˝≤ VüQcÕ¬sq’ e´øÏ.Ô
7e ‘˚BHê&ÉT s¡$X¯+ø£sY ‘·q ≈£î≥T+ã+‘√ düVü‰ e∫Ã eTeTà*ï &çÁ{≤sTT{Ÿ
$e÷q+ møÏÿ+#ês¡T. Ä United Air ways $e÷q+ yêwæ+>¥≥Hé˝À e÷sê*. nø£ÿ&ç
T. Terminal #˚s& ¡ ÜìøÏ ø=+‘·ÁX¯yT˚ nsTT+~.
&çÁ{≤sTT{Ÿ #˚πsdü]øÏ eT<Ûë´Vü≤ï+ 2.45 nsTT+~. Hê $TÁ‘·T&ÉT y˚eT÷]
dü‘·´Hêsêj·TDeT÷]Ô ¬s+&Ée nu≤“sTT X‚wüß msTTsYb˛s¡TºøÏe∫Ã eTeTà*ï yê[¢+{ÏøÏ
rdüT≈£îyÓfi≤¢&TÉ . ø=‘·Ô ø±|ü⁄s¡+.
8e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ Ä }fiÀ¢H˚ e⁄+≥Tqï $wüßuí §Û ≥¢ sêeTqï>±s¡T e∫Ã ‘·eT
Ç+{ÏøÏ eTeTà*ï<ä]› ˙ rdüT≈£îyÓfi≤¢sT¡ . nø£ÿ&É Äj·Tq ø£e\ k˛<äsT¡ &ÉT l\ø£àå qï>±s¡T ≈£L&Ü
ñHêïs¡T. uÀ˝…&TÉ ø£ãTs¡T,¢ ø±˝πø|å +ü .
10e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ Á|üeTTKs¡#s· TTÁ‹ #ÓsT¡ ≈£L] s¡e÷<˚$>±]+{À¢ kÕVæ≤‘·´
düe÷y˚X+¯ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. H˚qT ªªkÕVæ≤‘·´+˝À nb˛Vü≤\Tμμ >∑T]+∫ Bs¡+È >±H˚ Á|üd+ü –+#êqT.
C≤qø°u≤\ bÕ≥\T bÕ&ç+~. y˚T+ Ç+{ÏøÏ #˚sπ dü]øÏ sêÁ‹ 2.00 >∑+≥\sTT+~.
11e ‘˚B ñ<äjT· + ãj·T\T<˚] l y˚\÷] yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄ >±]ì ø£*j·T&ÜìøÏ
wæø±>√ yÓfi≤¢+. Äj·Tq uÛ≤s¡´ leT‹XÊ+‹ Real estate consultent. Ä kÕj·T+ø±\+

es¡≈£î yê[¢+{À¢ nH˚ø£ kÕVæ≤‘·´ düàè‘·T\‘√ >∑&ç∫+~. $kÕÿì‡Hé˝À ñ+&˚ yÓ˝ÒÃs¡T
Hêsêj·TDsêe⁄ >±]‘√ bò˛Hé˝À e÷{≤¢&ÜqT. nsTT‘˚ ` düeTj·T+ #ê\ø£, wæø±>√˝À H˚qT
#·÷<ë›eTqT≈£îqï ($y˚ø±q+<äkÕ«$T ñ|üq´dæ+∫q) uÛeÑ q+ #·÷&É˝øÒ b£ ˛j·÷qT
12e ‘˚B ñ<äjT· + 9.30ø£˝≤¢ ‹]– &çÁ{≤sTT{Ÿ #˚sT¡ ≈£îHêï+. Ä Hê{Ï kÕj·T+ø±\+
ø£èwüeí T+~sêìøÏ yÓfi≤¢+. ø£ècÕíw$ºü Tdü+<äs“¡ +¤ ø±uÀ\T ` |üP» »s¡T>∑T‘√+~. Ä\j·T ìsêàD+
ñ‘·Ôsê~ (uÛ≤s¡‘·) |ü<äΔ‹˝À ñ+~. >√|ü⁄sê\T ˝Òe⁄. n+‘ê #Óø£ÿ ø£≥º&É+. Á|ü<Ûëq+>±
ø£èwüeí T+~s¡yTÓ HÆ ê •e⁄&ÉT, $Hêj·T≈£î&ÉT, neTàyês¡T, e+{Ï <˚e‘êeT+~s¡ $Á>∑V‰ü \T ≈£L&Ü
ñHêïsTT ` Ä<Ûë´‹àø£ ø±s¡´Áø£e÷\ ø√dü+ ˇø£ Ä&ç{À]j·T+ ñ+~. eT+~sêìøÏ yÓfi‚¢
<ë]˝À Orchard Lake nH˚ ô|<ä›#Ós¡Te⁄ ñ+~. rsêqH˚ n‹ ô|<ä›bÕs¡Tÿ. <ëì ù|s¡T
Kinsington park.
&çÁ{≤sTT{Ÿ˝À $Twæ>H∑ é j·T÷ìe]Ù{°, zø˘˝≤+&é j·T÷ìe]Ù{° Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ $.
˝…ø£ÿ>± #ÓbÕŒ\+fÒ, Ä nyÓT]ø± j·÷Á‘·˝À y˚TeTT q÷´j·÷s¡Tÿ, q÷Ć…Ø‡,
|ò*æ &Ó*Œ¤j÷· , f…ø‡£ dt, kÂ‘Y ø£s=*Hê, C≤]®j÷· , $Twæ>H∑ ,é Ç*¢HêsTTdt sêÅcÕº\˝À Á|üy•˚ +∫
Á|üj÷· DÏ+#ê+. ` nyÓT]ø±˝Àì n‹ô|<ä› q>∑sê\T Hê\T–+{Ï˝À ˝≤dt @+C…˝Ÿ‡ ‘·|Œü `
q÷´j·÷s¡Tÿ, VüA´düHº ,é wæø±>√, #·÷XÊ+. yÓTT‘·+Ô >± ‹]–q 14 Á|ü<X˚ Ê\˝À ∫qï$ ª$©¢μ\T
` ªãs√μ\T.
nyÓT]ø±˝À (2001 Hê{ÏøÏ) ‘Ó\T>∑T yêfi¯ó¢ m≈£îÿe>± dæús¡|ü&çq ÁbÕ+‘ê\T
yêwæ+>¥≥Hé, XÊHéÁbòÕì‡k˛ÿ, ôdsTT+{Ÿ\÷sTTdt, ø±*bò˛]ïj·÷, |æ{Ÿ‡ãsYZ, &É˝≤¢dt, ÄdæºHé,
˝≤dt @+C…˝Ÿ‡, bò˛]¢ &Ü. y˚T+ ñ‘·sÔ +¡ qT+∫ <äøDåÏ ≤ìøÏ ‹]–q ÁbÕ+‘ê\ìï ‘·÷s¡TŒø√kÕÔqT
ÄqTø=qïy˚. Mid west nq<ä–q$ wæø±>√, ø=+‘·˝Àø=+‘· &çÁ{≤sTT{Ÿ e÷Á‘·yT˚ . nyÓT]ø±˝À
4 Time Jones ñHêïsTT. ˇø£ >∑+≥ qT+∫ eT÷&ÉT >∑+≥\ es¡≈î£ ‘˚&Ü ñ+≥T+~. á
Hê\T>∑T Jones : East, Midwest, Pasific (Rock west), West - nH˚$. (n˝≤kÕÿ ≈£L&Ü
nyÓT]ø±˝À uÛ≤>∑yT˚ ). ` Á|üj÷· DkÕ<ÛHä ê˝À¢ ãdüT‡, s¬ \’ T ø£+f…, $e÷q+ #·eø£ `
nyÓT]ø±˝À |ü⁄düøÔ ±\ cÕ|ü⁄\T Hê≈£î #ê˝≤ q#êÃsTT. Classics ‘√ düV‰ü nH˚ø£
$wüj·÷\ MT<ä j·T÷s√|æj·THé, nyÓT]ø£Hé |ü⁄düÔø±\T sT÷Hê{Ïø° $&Ée≈£î+&Ü n#·TÃ˝À
<=s¡T≈£î‘·THêïsTT. <˚X+¯ n+‘·{≤ Ç+&çjT· Hé cÕ|æ+>¥ e÷˝Ÿ‡ u≤>± Á|ü#ês¡+˝À ñHêïsTT.
nyÓT]ø± j·÷Á‘·˝À Hê≈£î $+‘·>± nì|æ+∫q ø=~›$wüj÷· \T Á|ükÕÔ$kÕÔqT.
‘Ó\T>∑T |æ\\¢ ≈£î ‘Ó\T>∑T ns¡+ú ø±ì dü+<äsê“¤˝Ò m≈£îÿe. ‘Ó\T>∑T, Ç+^¢wßü e÷≥\T
ø£*ù|dæ ~≈£îÿe÷*q Ä+>√¢ ` ‘Ó\T>∑T e÷{≤¢&˚ ª|æ\\¢ ‘·\T¢*ïμ #·÷XÊqT. ‘Ó\T>∑T|ü+&ÉT>∑\T
@s√Ee∫ÃHê ` Ä |ü+&ÉT>∑qT Ä yêsê+‘·+˝À #˚dTü ≈£î+≥÷+{≤s¡T. (ÁXÊeD X¯óÁø£yês¡+‘√
düV‰ü ). ‘Ó\T>∑T düe÷»+˝À &ÉãT“ >∑\yêfi¯ó¢ <äsŒ¡ + Á|ü<]ä Ù+#·sT¡ . nsTT‘˚ ` me¬sH’ ê düsπ ,
CÒãT˝À+∫ &Ü\s¡T ‹j·T´&ÜìøÏ #ê˝≤ Ä˝À∫kÕÔsT¡ . ‘Ó\T>∑Tyêfi¯˝¢ À ` eTTK´+>± Áu≤Vü≤àDT˝À¢
` $‘·s¡D ‘·≈£îÿeì $HêïqT. ne<ÛëHê\T, uÛÑTeq $»j·÷\T, ø£$ düy˚Tàfi¯Hê\T M]øÏ
Á|ü<ëÛ q Äø£s¸¡ D\T.
e÷ j·÷Á‘·˝À eTeTà*ï |æ*∫q ‘Ó\T>∑Tyês¡+‘ê e÷|ü≥¢ m+‘√ Áù|e÷<äsê\T
Á|üø£{Ï+#ês¡T. y˚T+bÕ˝§Zqï kÕVæ≤‘·´düe÷y˚X¯+ m+‘·∫qï<Ó’Hê, bÕ]‘√wæø£+ ˝Ò≈£î+&Ü
|ü+|ü˝<Ò Tä . `
13e ‘˚B sêÁ‹‘√ nyÓT]ø±j·÷Á‘· eTT–+#·Tø=ì &çÁ{≤sTT{Ÿ qT+∫ ø¬ q&Ü˝Àì
{§s¡+{Àq>∑s¡ Á|üj÷· D≤ìøÏ düqï<äeΔ Tj·÷´+. 14e ‘˚B ñ<äjT· + 11 >∑+≥\øÏ e÷ X‚wßü
eTeTà*ï ‘·q ø±s¡T˝À &çÁ{≤sTT{Ÿ ãdtùdwº Hü ˝é À ~+#ê&ÉT. n|üŒ{Ïøπ n‘·&TÉ e÷ sTT<ä]› ø°
{§s¡+{À {Ïø¬ ÿ≥T¢ ø=ì dæ<+Δä >± ñ+#ê&ÉT.
¬øq&Ü dü]Vü≤<äT› <ë≥>±H˚ Immigration check |üP]Ô #˚düT≈£îì eT∞¢ ãdüT‡
mø±ÿ+. ãdüT‡ #ê˝≤kÂø£s´¡ +>± ñ+~. London ontorio nH˚ #√≥ eT<Ûë´Vü≤ï uÛÀ»q+
ø±ì#êÃ+.
nyÓT]ø± ø£+fÒ _Ûqï+>± Canada Landscape e⁄+~. <ë] bı&ÉT>∑THê yÓTTø£ÿC§qï
bı˝≤\T. nø£ÿ&Éøÿ£ &É ìy˚Xq¯ >∑èVü‰\T. yÓTfiÆ ≈¢̄ î£ yÓTfiÆ ó¯ ¢ bı˝≤˝Ò. ôV≤’ y˚\ |ü<‹Δä nyÓT]ø±˝À
e÷~]>±H˚ nì|æ+∫+~. ø£ì|æ+∫q Çfi¯˙¢ ï ∫qï>±, n+<ä+>± ñHêïsTT. eTTK´+>± Lon-
don ontorio |ü≥D º +, Áô|+ò #Y, Á_{Ïwt Çfi¯¢ |ü<‹Δä ˝À Çfi¯‘¢ √, cÕ|ü⁄\‘√, uÛeÑ Hê\‘√, j·T÷s¡|⁄ü qT
düà]+|üCÒdæ+~.
{§s¡+{À düMT|æd÷ü +Ô &É>± eTVü‰q>∑s+¡ #êj·T\T m<äTs¡j÷· ´sTT. Ä q>∑sêìï
"Cleanest city in the world" n+{≤s¡≥. <ä÷s¡+>± ˙* düeTTÁ<äe÷ nì ÁuÛe Ñ T>=*ù|
»>∑‘Y Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ n‹ô|<ä› Ontorio lake ø£ì|æ+∫+~. ` ìC≤ìøÏ, nyÓT]ø± dü]Vü≤<äT<› ë{Ï
|ü~yÓTÆfi¯ó¢ Á|üj·÷DÏ+#·>±H˚ ªª¬øq&Ü ‘·q+μμ >∑eTHês¡Ω+. ` &çÁ{≤sTT{Ÿ qT+∫ düTe÷s¡T
Äs¡T>∑+≥\ Bs¡È Á|üj÷· D+˝À ` <ë]˝À ` ô|<ä› ô|<ä› bòÕ´ø£Øº \ e+{Ï y˚MT ø£|&ü ˝É <Ò Tä .
ø±\Te\T, #ÓsT¡ e⁄\T e+{Ï$ ≈£L&Ü m<äTs¡T ø±˝Ò<Tä . >∑TãTs¡T #Ó≥T¢, |ü#Ã· ì >∑T≥º\T ø£q|ü&Ü¶sTT.
(á <äèXÊ´\˙ï Ontario ˝À Á|üy•˚ +#˚ eTT+<äT ø£ì|æ+∫q$).
dü]>±Z ` kÕj·T+ø±\+ 5.20øÏ ãdüT‡ {§s¡+{À˝Àì Bay - Station øÏ #˚]+~.
n|üŒ{Ïøπ øÏsD¡ àsTT e∫Ã nø£ÿ&É dæ<+Δä >± ñ+~ ` {≤ø°‡˝À ‘·q Ç+{ÏøÏ #˚sê+. n<=ø£
Ç{≤*j·THé Landlady Ç\T¢.ÄyÓT ù|s¡T e÷]j·÷. qqTï, C≤qø° u≤\˙ #·÷dæ ∫qï n+<äyTÓ qÆ
ãT≥º˝À {§e÷{À\T, eT]ø=ìï |ü+&ÉT¢ ‘Ó∫Ã ÄVü‰«q+ |ü*øÏ+~. ÄyÓT eTqTeT\T e÷]j·÷
ÁøÏd”ÔHê, eTqTeT&ÉT m&É«sY¶, m+‘√ n+<äyÓTÆq ∫qï|æ\¢\T. dæ>∑TZ>± ‘=+–#·÷dæ yÓfi≤¢s¡T.
C≤qø°u≤\ e÷]j·÷ ÁøÏdHÔ” êøÏ #ê¬ø≥¢ T¢ Ç∫Ã+~. Ä |æ\¢ yÓT\¢>± ‹]– e∫Ã ` "Can i have
one more for my brother" nì n&ç– rdüT≈£îyÓ[+ ¢ ~. Ä sTT\T¢ ∫qï~>±, n+<ä+>±
O+~. Ç+{Ï Äes¡D˝À |ü#Ã· ì ˝≤Hé, |”#Y #Ó≥Tº eTØ u≤>∑THêïsTT. øÏsD¡ àsTT ñ+≥Tqï~
Furnished appartment. #ê˝≤ kÂø£s´¡ +>± ñ+~. n+<äT˝À yÓ÷Vü≤qø£èwü,í øÏsD ¡ àsTT
ø£*dæ ñ+≥÷ York University ˝À #·<Tä e⁄≈£îHêïs¡T.
Ä>∑dTü º 15e ‘˚B qT+∫ ôdô|+º ãs¡T 23e ‘˚B es¡≈î£ y˚T+ {§s¡+{À˝À ñHêï+.

n|ü&É|ü &ÉT Ç+{Ï qT+∫ ãj·T{ÏøÏ e∫Ã Ç+{ÏøÏ ø±e\dæq düsT¡ ≈£î\T "No frils" nH˚
e÷˝Ÿ˝À >±ì, Ä sTT+{ÏøÏ ø=~› <ä÷s¡+˝Àñqï |ü+C≤;cÕ|ü⁄˝À ∫qï ∫qï edüTeÔ ⁄\T ø√dü+
ô|<äs› √&ÉT¶ <ë≥&É+>±ì, #˚ùdyêfi¯+¢ . ñ‘·sÔ ê\T Ç+&çj÷· |ü+|ü&ÜìøÏ b˛kÕº|d”ò Tü ø√, Ç+|”]j·T˝Ÿ
u≤´+≈£î˝À &Ü\s¡T¢ e÷s¡TÃø√e&Üìø√, kÕj·T+ø±\+ ø±ùd|ü⁄ q&Ée&Üìø√ ãj·T{ÏøÏ e#˚Ãyêfi¯+¢ .
yê‘êes¡D+ #·\>¢ ± ` uÛ]Ñ +#·>*∑ >π |ü]dæ‹ú ˝ÀH˚ ñ+&˚~. `
y˚T+ {§s¡+{À˝À ñqï Hê{ÏøÏ e÷ ≈£î≥T+ã|ü]dæ‹ú m˝≤ñ+&˚<+ä fÒ : yÓ÷Vü≤qø£èwüí
j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{° Communications&culture &çbÕsYyº TÓ +{Ÿ˝À ‘·q Øôd]Ã Áb˛Á>±+˝À
ˇø£ @&Ü~ |üP]Ô#˚düT≈£îì ôd\e⁄\≈£î Ç+&çj·÷ yÓfi≤¢&ÉT. q÷´j·÷s¡Tÿ˝Àì ø=\+_j·÷
j·T÷ìe]Ù{°˝À Cultural Anthropology $uÛ≤>∑+˝À Øôd]Ã Áb˛Á>±+˝À ñqï n‘·ì uÛ≤s¡´
ñe÷eTùV≤X¯«] ≈£L&Ü Ç+&çj÷· ˝À ñqï~. øÏsD¡ àsTT ‘·q M.F.A. &çÁ^ |üP]Ô #˚dTü ≈£îì
Turanto international Film festival Ä|òd ” Tü ˝À Reception wing ˝À ñ<√´>∑+ #˚k˛Ô+~.`
nø£ÿ&É ñqï HÓ\ ô|q’ ø±\+˝À H˚qT m≈£îÿe>± |ü⁄düøÔ ±\T #·~yêqT. Western
symphonies $HêïqT. ø=ìï dæìe÷\ Videos #·÷XÊqT.
15, 16 ‘˚B\˝À ` nyÓT]ø±˝À ø£\X¯|Pü &ç lìyêdüsêe⁄>±]∫Ãq 'white paper
on preservation of telugu literature on C.D's |üÁ‘ê\T #·~yêqT. n˝≤π> ∫f…H º é sêE>±s¡T
Ç+&çj·÷˝À #˚|ü≥º<ä\∫q kÕVæ≤‘·´ ø±s¡´Áø£e÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q proposal #·~yêqT.
$wüßuí §Û ≥¢ sêeTqï>±]∫Ãq "Miralapa" nH˚ {Ïu≥… Hé e÷+ø˘ #·]Á‘·, kÕ«$T ì‘ê´q+<ä≈î£
dü+ã+~Û+∫q nqTuÛyÑ ê\T, Xerox |üÁ‘ê\T #·~yêqT. yês¡T $∫Á‘·yTÓ qÆ Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Û≈ä î£ \T.
ÄX¯Ãs¡´ø£sy¡ TÓ qÆ $ nqTuÛyÑ ê\T.
17e ‘˚BHê&ÉT ∫f…Hº sé êE>±] ø£<\ä∏ u§‘·fiÔ +¯ #·~yêqT. 12 ø£<\ä∏ T u≤>∑THêïsTT.
Äs¡T ø£<\ä∏ T e÷Á‘·+ Half baked >± ñHêïsTT. eT+∫ ø£<qä∏ HÓ|’ ⁄ü D´+, Vü‰dü´Á|üeè‹Ô Ä
ø£<\ä∏ ≈£î ÁbÕD≤\T.
18e ‘˚B Hê&ÉT Gerard Street ø°, Queen Street ø° yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É bÕs¡Tÿ˝À
ø±ùd|ü⁄ ≈£Ls¡TÃì Imax theatre øÏ yÓ[,¢ 'Apoclypse now' nH˚ dæìe÷ #·÷XÊ+. Francis
coppola Ä ∫Á‘· <äsÙ¡ ≈£î&ÉT. Bì Á|ü‘´˚ ø£‘· @eTfÒ Coppola eT∞¢ |ü]wüÿ]+∫ ø=‘·Ô n+XÊ\T
#˚]Ã, $j·T‘êï+ j·TT<ä›Δ H˚|<ü ´ä∏ +‘√ rdæq dæìe÷. n+‘· ô|<ä› Screen MT<ä #·÷&É&+É >=|üŒ
nqTuÛeÑ +. eT÷&ÉT >∑+≥\ bÕ≥T q&ç#˚ ô|<äd› ìæ e÷.
19e ‘˚Bq kÂ<ë ≈£L]Ãq ªn|üPs¡« |ü⁄sêDø£<∏ä\Tμ |ü⁄düÔø£+ #·~yêqT. kÂ<ë
ø£<∏ä#Óù|Œ $<Ûëq+˝À ø£$‘·«+ ñ+~. >±&ÛÉyÓTÆq yê‘êes¡D+ ì]à+#·>∑\ H˚s¡TŒ ñ+~.
#Ó|üŒ<ä\∫q $wüj·÷ìï, ‘êqT ñÁ~≈£îÔ&Ó’ ãj·T≥|ü&É≈£î+&Ü <Ûä«ìÁ|ü<Ûëq+>± bÕsƒ¡≈£î&çøÏ
mø£ÿ&É ø√|ü+ ‘Ó|Œæ +#ê˝À nø£ÿ&É ‘Ó|Œæ +#·>\∑ #êø£#ø· ´£ + ñ+~. M{Ï˝À ãs¡“Ø≈£î&ÉT, ‘ês¡ø,£
_Û≈îå£ ‘ê&ç‘,· ‹‹Ô], }]àfi¯ ø£<\ä∏ T u≤>± #ÓbÕŒs¡T. nsTT‘˚ M{Ï Source ≈£L&Ü #Ó|Œæ ñ+fÒ
u≤>∑T+&˚~. Fiction u≤>∑T+~ düsπ — |ü⁄sêD ø£<\ä∏ Fact ≈£L&Ü bÕsƒ≈¡ î£ &çøÏ ‘Ó*j·T&É+ nedüs+¡ .

n‘·&˚ Áyêdæq ªq\¢>T∑ Ás¡|⁄ü Hê&Üμ nH˚ ø£<ä∏ (Ç+&çj÷· ` bÕøÏkÕÔHé eT<Û´ä j·TT<äΔ ø£<.ä∏ sêVü≤‘Y
ø=+&É H˚|<ü ´äÛ +˝À) >=|üŒ Sentiment ì ∫Á‹+∫+~. eTTK´+>± nãT›˝Ÿ nJCŸbÕÁ‘·! `
19e ‘˚B ñ<äjT· + ãTÁs¡ø<£ ä∏ Hê»sY Ä‘·àø£<ä∏ ª|æ+C≤Øμ #·~yêqT. ø£wJºü $. ‘·q
ø£fi¯ MT<ä, ø£èwæ MT<ä ‹s¡T>∑T˝Òì qeTàø£+. ì»y˚T. ãTÁs¡ø<£ ä∏ n+fÒ #ê\T. Hê»sY Ä<ÛTä ìø£
ø±\|ü⁄ ãTÁs¡ø<£ ≈ä∏ î£ |æ‘êeTVüQ&Éqe#·TÃ. Hêqï>±s¡T #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T Hê»sY u…+>±˝Ÿøs£ T¡ e⁄
>∑T]+∫ ãTÁs¡ø<£ #ä∏ |Ó ⁄ü ‘·÷+fÒ ø£fió¯ #¢ eÓ Ts¡Ãì ÁXÀ‘· ñ+&˚yê&ÉT ø±&É≥!
21e ‘˚Bq Edward albee (1928) Áyêdæq "Who is afried of vierginia
wolf" nH˚ eT÷&É+ø±\ Hê≥ø£+ #·~yêqT. Ç~ 1961 ` 62 Hê{Ï s¡#q · . Albee
'Absurd theatre' Hê≥ø£ s¡#s · TT‘·˝À¢ Á|üeTTKT&ÉT. Áu≤&éy˝˚ À Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. Mike nichals
<äsÙ¡ ø£‘«· +˝À m*õu…‘Y fÒ\sY, ]#·s¶Y ãs¡Hº é q{Ï+#·>± dæìe÷>± ≈£L&Ü e∫Ã+~. Bìï
Dark Comedy ‘·sV ¡ ‰ü Hê≥ø£eTHêïs¡T.
eTT+<äT>± düs¡<ëdüs¡<ë>± <ä+|ü‘·T\ ø±\πøå|ü düe÷y˚X¯+>± ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ
¬s+&Éen+ø£+˝À eTTK´bÕÁ‘·\T C≤]®, e÷sêÔ\ <ë+|ü‘·´+˝À Nø£{Ï ˙&É*ï düŒè•dü÷Ô,
eT÷&Éen+ø£+˝À Climax øÏ e#˚Ãdü]øÏ n>±<ÛäyÓTÆq Ä+‘·]ø£ <ë+|ü‘·´ <äT'U≤ìï ù|*Ã
$&ç∫ô|&ÉT‘·T+~ `
á Hê≥ø£+˝À ‘ê>∑T&ÉTbÕØº˝À eTqdüT‡n+‘·sê˝À¢ $|üø=H˚ Áø£eTs¡Væ≤‘·
dü+uÛ≤wüD\ s¡#q· , ` Hê≥ø£+ ñc˛íÁ>∑‘q· Tô|+∫, >=|üŒ eTÚq+˝ÀøÏ q&ç|`æ eTT–+∫q
rs¡T n<äT“¤‘·+. Nicky & Honey bÕÁ‘·\T ≈£îÁs¡<ä+|ü‘·T\T. George & Martha
eT<Ûäéj·TdüTÿ\T. á ndü+‘·è|üÔ <ä+|ü‘·T\ »+≥eTqdüT‡*ï Ä$wüÿ]+#·&ÜìøÏ, Nicky
<ä+|ü‘T· \T bÕe⁄\T e÷Á‘·yT˚ `
21e ‘˚B Hê{Ï sêÁ‹ Land lady e÷]j·÷ C≤qø° u≤\˙, qqTï uÛÀ»HêìøÏ
ÄVü‰«ì+∫+~.Ç{≤*j·THé eTsê´<ä u≤>∑T+~. dü˝≤&é‡, Áã&é, ◊dtÁø°yTé , bÕkÕÔ ` ‹Hêï+.
22, 23 ‘˚B˝À¢ dü‘´· õ‘Y sπ "My years with apu" |ü⁄düøÔ +£ #·~yêqT. Bì Finel Draft
dü‘´· õ‘Y sπ eTs¡D≤q+‘·s+¡ ø£q|ü&≈É î£ +&Ü b˛>±, Äj·Tq uÛ≤s¡´ _»j·T sπ First Draft
Ä<Ûës¡+>± |ü⁄düÔø±ìï Re-construct #˚dæ+~. 1994˝À Ç+&çj·÷˝Àq÷, 1997˝À
Á_≥Hé˝Àq÷ sT÷ |ü⁄düøÔ +£ n#·ÃsTT+~. 1952 ` 1958 eT<Û´ä ø±\+˝À Apur trilogy
ì]à+#·&ÜìøÏ sπ |ü&qç nedü\ú T, #˚dqæ }Vü≤\T, Á|ü<ëÛ q+>± á |ü⁄düøÔ +£ ø£<qä∏ + #˚dTü +Ô ~.
n+‘·ÁøÏ‘+· ∫qï‘·q+ qT+∫ dü+^‘·+, dæìe÷\T, ∫Á‘·˝KÒ q+ $wüj÷· ˝À¢ ‘·qn_ÛsT¡ #·T\
|üPs¡«s¡+>∑+≈£L&Ü á |ü⁄düøÔ +£ ˝À ªπsμ #ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£ $<Û+ä >±` dæìe÷ø£fi¯ ø√dü+ ˇø£<sä Ù¡ ≈£î&ÉT
|ü&qç Ä‘·à|òTü Àwü sT÷ |ü⁄düøÔ +£ nì #Ó|ü ø√e#·TÃ.
24e ‘˚B Hê&ÉT Agatha criste Áyêdæq Ordial by Innocence nH˚ qe\
#·<äe&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. Ç~ ‘=*kÕ] 1958˝À n#·ÃsTT+~. H˚qT #·~$q |üdüÔø£+
1977 Hê{Ï 13e eTTÁ<äD.

Ç+<äT˝À Dr. Arthur colgany nH˚ ˇø£ ôd+’ {ÏdTü º ` #ê˝≤ nqTø√≈£î+&Ü ˇø£
∫qï clue Ä<Ûës¡+>± Mr. Leo Argyle ≈£î≥T+ã+ eT<Û´ä øÏ e∫Ãq ˇø£ Vü≤‘·´ $wüjT· +˝À
n≥Tº|ü⁄{≤º\T ø£~*+∫ ªndü˝…’qμ Vü≤+‘·≈£î*ï ãj·T≥ô|{Ïºq ø£<∏ä Ç~. 24 Á|üø£s¡D≤\‘√
q&ç∫q sT÷ qe\ ÁøÏdº” ø£<qä∏ #ê‘·Tsê´ìøÏ ˇø£ ñ<ëVü≤s¡D. ø£<ä∏ n*¢ø,£ ∫e] es¡≈î£
ìs¡«Væ≤+∫q ñ‘·ÿ+sƒ,¡ Details ìs¡«Væ≤+∫q rs¡T n<äT“¤‘+· .
n>±<∏ëÁøÏdº” yÓTT‘·+Ô 77qe\\T Áyêdæ+~. ∫≥º∫e]~ Postern of Fate. ÄyÓT
1976˝À #·ìb˛sTT+~. Mary westonacott ù|s¡T‘√ Áù|eTqe\\T, Hê{Ïø\£ T, ø£$‘·«+
≈£L&Ü Áyêdæ+~. 1917 ÁbÕ+‘ê\ s¡#H· ê yê´dü+>∑+ ÁbÕs¡+_Û+∫ Hurcule poirot nH˚
&çfø… yºÏ é bÕÁ‘·qT düèwæ+º ∫+~. ôwsê¢Hé ÿéT‡ ‘·sy¡ ê‘· sT÷ Poirot bÕÁ‘·øÏ n+‘·{Ï ù|s¡T
e∫Ã+~. $Tdt y˚T|æ˝Ÿ nH˚ bÕÁ‘·‘√ ≈£L&Ü ÄyÓT ø=ìï &çfø… yºÏ é s¡#q· \T #˚d+æ ~. Á_{Ïwt sêDÏ
s¬ +&Ée m*»u…‘Y |ü⁄{Ïqº s√E dü+<äs“¡ +¤ >± _._.dæ. yês¡T ÁyêsTT+∫q ÄyÓT Hê≥ø£+ 'Mouse
Trap' <ë<ë|ü⁄ q\uÛ’… dü+e‘·‡sê\≈£î ô|> ’ ± \+&ÉH˝é À n$sêeT Á|ü<sä Ù¡ q\T »s¡T|ü⁄≈£î+≥÷H˚
ñqï~. Á_{Ïwt sêDÏ ÄyÓT≈£î 'Dame' (Nighbhood 'SIR' ≈£î ÅdÔ” *+>∑+) dü‘êÿs¡+ #˚d+æ ~.
Crime ø£<ë∏ Á|ü|+ ü #· kÕVæ≤‘·´+˝À, nø£så ê˝≤ n>±<∏ëÁøÏdº” eT≈£î≥+˝Òì eTVü‰sêDÏ.
27e ‘˚B Hê&ÉT ‘Ó\T>∑T <ä[‘·ø$£ ‘·« dü+ø£\q+ #·~yêqT. ˇø£ ø±\+˝À d”«j·T
esêZ\qT+∫ ø=+<äsT¡ ø£e⁄\T e∫Ã yê]es¡|Z ⁄ü nXÊ+‹ì, nee÷Hê\qT ÄÁø√•dü÷Ô ∫Á‹+#˚
ø£$‘·\ dü+ø£\q+ Ç~. n˝≤π> ÅdyÔ” ê<ä ø£e⁄\ ª>∑T]#·÷dæbÕ&˚bÕ≥μ nH˚ dü+ø£\q+ ≈£L&É
#·~yêqT. ÇB ndæÔ$T‘· ÄÁø√XÊ\ ø£<∏äqy˚T. M{Ï˝À rÁe Vü≤è<äj·÷$cÕÿs¡+ ñ+~.
Vü≤è<äj÷Ó ~«>∑ï+>± eTqdüT|ü&qç ø£eTT≈£îH=|æŒì, nee÷quÛ≤sêìï, ˝À≈£îe‘·Hêìï n\dü≥ì,
sT÷ |ü<ë´\T #Ó|⁄ü ‘êsTT. Technique >±ì, ø£$‘·« dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ skill, >±ì Hê≈£î m≈£îÿe>±
ø£qã&É˝<Ò Tä . M{Ï˝À ìC≤sTTr e⁄+~. n–ïe+{Ï yêdü$Ô ø£‘· ñ+~. Hê <äèwæ˝º À Ç≥Te+{Ï
ndæ‘Ô «· yê<äø$£ ‘·≈î£ Historicity ñqï+‘· ã\+>±, kÕVæ≤‘·´dü+<äs“¡ +¤ >± longuity ‘·≈î£ ÿe.
Dry realism ø£$‘·«|ü⁄ yÓTfi¯≈î£ e*ï under play #˚dTü + Ô <äì Hê n_ÛÁbÕj·T+.
bÕ|æHì˚ •eX¯+ø£sY dü+ø£\q+ #˚dqæ ªø£$‘ê! z ø£$‘êμ dü+|ü⁄{Ï #·<Tä e⁄‘·THêïqT.
#ê˝≤uÛ≤>∑+ |ü<ë´\˝À kÕe÷õø£ ÄÁø√X¯+ (Social Anger) e⁄+~. Ç≥Te+{Ï ø£$‘·«+˝À,
$&ç $&ç>± ø£e⁄\T Áyêdæqy˚ nsTTHê, |ü⁄qsY|⁄ü qsY |ü⁄qs¡T≈£î\Ô T ‘·|Œü e⁄. Áyêùd ø£$øÏ n~
‘êqT ˇø£ÿ&ÉT Áyêùd |ü<´ä y˚Tø±e#·TÃ ø±ì, ˇø£ dü+ø£\q+>± e∫Ãq|ü⁄&ÉT bÕsƒ≈¡ î£ &çø,Ï n$
n≥Te+{Ïøe£ ⁄\ e+<ä |ü⁄qs¡T≈£î\Ô T>± ø£ì|ækÕÔsTT. Ç≥Te+{Ï dü+ø£\Hê\T ˇø£ j·TT>∑<säÛ êàH√ï,
ndæ$Ô T‘· ‘·sêH√ï #·÷|æ+#·>\∑ e⁄>±ì ` ø£$‘·«|ü⁄ Primery purpose nsTTq Jeq nqTuÛeÑ
yÓ$’ <Ûë´ìï Á|ü<]ä Ù+#˚ neø±XÊ\T ‘·≈î£ ÿe.
HêDýÓTqÆ ø£$‘·«+ n+fÒ @$T{Ï? n+fÒ Ç<ä $T‘·+ú >± ‘˚*Ã #Ó|Œü &É+ ø£wyºü T˚ .
ø£$, bÕsƒ≈¡ î£ \ Jeq <äèø£Œ<Ûë*ï ã{Ï,º bıs¡\ bıs¡\ nqTuÛeÑ yÓ$’ <Ûë´\qT ã{Ï,º y˚sT¡ y˚sT¡
kÕVæ≤‘·´$XÊ«düT\T ø£$‘·«|ü⁄ HêD´‘·ì ìs¡«∫+#·T≈£î+≥÷+{≤s¡T.

Hê <äèwæ˝º À ` u≤Vü≤´s¡÷bÕìï $T+∫, n+fÒ yêø£´dü+jÓ÷»q˝À e{Ïº ªn_Û<ëÛ μsêúìï
$T+∫ ` yêø±´\eT<Û´ä ø£$‘ê«ìï #·<eä >∑*>π neø±X¯+ñ+&Ü*. BìH˚ ªø£$‘·«+˝À ìX¯Ùã›+μ
nì ÇkÕàsTT˝Ÿ >±s¡Hêïs¡qT≈£î+{≤qT. yêø±´sêú\qT düs|¡ süò ê #˚ùd |ü<ë\ ªyê∫ø£μ Hê<ä+
eTT–dæb˛j·÷ø£, Ä ø£$‘·«+, #·<Tä e]øÏ ˇø£ ø=‘·Ô Ä˝À#·q≈£î dü÷Œ¤]ìÔ düT+Ô ~. u≤Vü≤ýêø£´<Û«ä ìì
$T+∫q, @<√ nqTuÛeÑ Á|ü‹<Û«ä ì, n+<äT˝À ñ+≥T+~. Ç+^¢wßü nqTyê<ä+˝À K©˝ŸõÁu≤Hé
ø£$‘ê«ìø°, ‘Ó\T>∑T˝À ø£èwüíXÊÅdæÔ, n»+‘ê e+{Ï ø£e⁄\ ø£$‘ê«ìø° Ç≥Te+{Ï \ø£åD+
O+<äqT≈£î+{≤qT. ø£$‘·«eT+fÒ ` yê∫ø£+>± (verbel >±) @ø£<ëÛ {Ï>± ≈£î]|æ+#˚ ÄÁø√XÊ\T,
ìs¡düq\T, kÕqTuÛÑ÷‘·T\T, u≤<Ûëø£*‘·yÓTÆq XÊ|üHêsêú\÷ ` ø£$‘·«+ ù|]≥ |ü⁄qs¡T≈£îÔ˝Òï
Á|üd]ü kÕÔsTT. ø£e⁄\ nqTuÛyÑ ê\T @yÓH’ ê ø±e#·TÃ. Statements e÷Á‘·+ ø±≈£L&É<Tä . ø£$‘·«+
#Ó|⁄ü ‘·THêïeTH˚ HÓ|+ü ‘√ Too much of abstract $Hê´kÕ\T, personal images & Á>∑+<∏ä
bÕ+&ç‘´· +, Ä‘êàÁX¯jT· ø£$‘ê«ìï >±&Û‘É s· +¡ #ÓjT· úÀsTT, dü+øÏw¢ +ºü #˚kÕÔsTT. ìC≤ìøÏ >=|üŒ
ø£$‘·«+ #·~$q nqTuÛeÑ +, bÕsƒ≈¡ î£ &çøÏ instant >± ø£\T>∑T‘·T+~. e÷‘·èdüHÔ ê´ìï |üd_æ &É≈¶ î£
mes¡÷ |ü]#·jT· + #ÓjT· ´ø£ÿs¡˝<Ò Tä .
Ä<ÛäTìø£ ‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+˝À, edüTÔy˚ ø£$‘·«ÁbÕD+>± uÛ≤$+#˚yêfi¯ó¢ ˇø£ Ex-
treme ˝À ñ+&É>± ` yêø£´dü+jÓ÷»q, ndüŒwüº |ü<∫ ä Á‘ê\ e÷]àø£$Hê´kÕ\T, eTTKéTì
uÛ≤$+#˚ yêfi¯ó¢ eTs√ Extreme ˝À ñ+≥÷+&É&+É #·÷XÊqT. kÕsê+X¯+>± d”«j·÷qTuÛyÑ ê\T,
ø£$‘·«•˝≤Œìï ≈£L&Ü n\y√ø£>± ø£$øÏ n\yê≥T #˚d÷ü +Ô {≤sTT.
30e ‘˚Bq |üP]Ô>± ˇø£ ø=‘·Ô ‘·sV¡ ‰ü |ü⁄düøÔ +£ Pitseolak nH˚ ˇø£ mdæÿyÓ÷ Ä]ºdTü º
|ü⁄düøÔ +£ "Pictures out of my life" #·~yêqT. Dorothy eber nH˚ ÄyÓT, Ä Ä]ºdTü qº T
Ç+≥sYeP´\T #˚dæ ` ÄyÓT (Pitseolak) d”«j·T#·]Á‘·>± sT÷ |ü⁄düÔø£+ Áyêdæ+~.
mdæÿyÓ÷uÛ≤wü˝Àq÷, Ç+^¢wßü ˝Àq÷ yÓ\Te&çq By lingval |ü⁄düøÔ +£ Ç~. 1971˝À ø¬ q&Ü˝Àì
Design coloborative books (e÷+Á{ÏjT· ˝Ÿ) Á|ü#T· s¡D dü+dü,ú Oxford university press
dü+dü,ú dü+j·TTø£+Ô >± sT÷ |ü⁄düøÔ ±ìï Á|ü#T· ]+#êsTT. Ç+<äT˝À Pitseolak ∫Á‹+∫q ∫Á‘ê\T
≈£L&Ü ñHêïsTT. Çe˙ï Eskimo folk art >± #Ó|ü ø√e#·TÃ. ÄyÓT ∫Á‘·øfi£ ˝¯ À, s¡+>∑T\
yê&Éø£+ Hê≥T>± (premitive) nì|æ+∫Hê n$ mdæÿyÓ÷ J$‘êìï ∫Á‹+#êsTT. Jim
Houston nH˚ ‘Ó\C ¢ ≤‹ eTìwæ Ç∫Ãq Áù|s¡D, düV≤ü ø±s¡ dü+düú kÕú|qü , ‘·eT ø£fi≈¯ î£ eT+∫
>∑T]Ô+|ü⁄, Ä<ëj·T+ ‘Ó∫Ãô|{≤ºjT· ì pitseolak #Ó|Œæ +~. á d”«j·T ø£<ä∏ #Óù|Œ Hê{ÏøÏ ÄyÓT
ej·TdüT‡ 70 @fi¯ó.¢ yêdüyÔ êìøÏ d”\T#˚|ü #·sêà\>∑T&Üsê˝À¢ |ü⁄{Ï,º n\Hê&Ó|ü &√ mdæÿyÓ÷
J$‘·+, >∑&|ç qæ e´øÏ>Ô ± ÄyÓT bı+~q nqTuÛyÑ ê\÷,Ä<ÛTä ìø£ J$‘·+|ü≥¢ ÄyÓT düŒ+<äq\÷,
#ê˝≤u≤>± #Ó|Œæ +~. ÄyÓT ìyêdü+ Ä]ÿ{Ïø˘ ÁbÕ+‘·+˝À Beffin B«|ü+˝À Capedorset
nH˚ #√≥ ñqï~. mdæÿyÓ÷ uÛ≤wü˝À ÄyÓT ù|s¡T ªªdüeTTÁ<ä|⁄ü bÕe⁄s¡+μμ. Hudson bay ˝À
Nottingham B«|ü+˝À ÄyÓT »ìà+∫+~. uÛÑs¡Ôù|s¡T Ashooma. 17 eT+~ dü+‘êq+.
nsTTHê, øπ e\+ Äs¡T>∑Ts¡T Áã‹ø±s¡T. yê]˝À ˇø£ Ä&É|\æ ¢ ≈£L&Ü ñ+~. á |ü⁄düøÔ +£ ˝À
Pitsealak ∫Á‹+∫q 67 ∫Á‘ê\THêïsTT.

Ä>∑dTü º 31e ‘˚Bq ` H˚qT, q+&É÷] >±s¡T dü+ø£\q+ #˚dqæ ªeTVü‰dü+ø£\Œ+μ
ø£$‘·« dü+ø£\q+ (1940 ` 1975) #ê˝≤ø±\+ ‘·s¡yê‘· #·~yêqT. Ä<ÛäTìø£+>±
>π j·T#·Ã+¤ <ë*ï, e#·q |ü<ë´*ï, ÄÁX¯sTT+∫ ÁyêXÊØø£e⁄\T. 1940 ` 1975 q&ÉTeT e÷Á‘·yT˚
ø±<äT— 1990\ <äXø¯ +£ ˝À Áyêdæq Ç‘·s¡ ø£e⁄\T ≈£L&Ü #˚dqæ |üì, Socio - political
poetry nq<ä–q<˚ #ê˝≤ es¡≈î£ .
ã‘·T≈£î˝À yÓ|’ ˝üò ≤´\˙, eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ u≤<Û*ä ï, Bq»qT\ >±<Û*ä ï, |ü<˚ |ü<˚ ∫Á‹+#˚
Á|üjT· ‘·ï$T~. n_Ûe´øÏÔ düŒwü‘º ,· <ÛësêX¯ó~Δ, uÛ≤cÕdü«#·Ã‘¤ ,· düøè£ ‘·T>Ô ±H˚ ø£ì|ækÕÔsTT. á ø±\|ü⁄
#ê˝≤ ø£$‘·«+˝À •\ŒsêVæ≤‘·´+ düe÷q<Ûsä à¡ +. j·TT>±Áø√X¯+ Á|üeTTK+. Á|ü|+ü #·kÕúsTT >=|üŒ
ø£$‘·«+>± |ü]>∑D+Ï #·<–ä q~ #ê˝≤‘·≈î£ ÿe.
uÛ≤eyÓ$’ <Û´ä +, J$‘êqTuÛyÑ ê\˝À $X‚wdü +ü <äsê“¤\T, Ä‘êàÁX¯jT· ø£e⁄\ ø£$‘ê«ìøÏ
B|æìÔ kÕÔsTT. ø£e⁄\ nqTuÛeÑ Á|ü|+ü #·+ $XÊ\+ø±ì<˚, yê∫ø£ÄÁø√XÊ˝Ò ø£$‘·«+>± #Ó˝≤eTD°
ø±ø£‘·|üŒ<äT.
ôdô|+º ãs¡T s¬ +&Ée ‘˚B ñ<äjT· + øÏsD¡ àsTT eTeTà*ï ªqj·÷>∑sêμ≈£î rdüTø¬ [¢+~.
ãdüT‡˝À {§s¡+{À qT+∫ >∑+≥qïs¡ Á|üj÷· D+. nø£ÿ&É »\bÕ‘·+ #·÷dü÷qÔ ÷, ˝≤Hé\ eT<Û´ä
#Ó≥e¢ T<Û´ä , ≥÷]düT\º dü+<ä&eç T<Û´ä eT÷&ÉT >∑+≥\bÕ≥T >∑&|ç æ {§s¡+{À≈£î ‹]–e#êÃ+.
y˚T+ yÓ[q¢ dü+<äs“¡ +¤ Long week end ø±e&É+ e\¢ u≤>± s¡B>› ± ñ+~. Maid of the
mist uÀ≥T j·÷Á‘· n<äT“¤‘+ · . nsTT<äe ‘˚Bq ø£sT¡ Dl >±s¡T dü+ø£\q+ #˚dqæ ªø£˝≤´Dø£\Œe*¢μ
nH˚ |ü<ä´ø£$‘ê dü+ø£\q+ #·~yêqT. |üPs¡« |ü<ä´ø£e⁄\˝À uÛ≤wüMT<ä, |ü<ä´•\Œ+ MT<ä
m+‘·{nÏ ~Ûø±s¡+ e⁄+<√ ns¡eú Te⁄‘·T+~. ø=ìï #√≥¢ eTVü≤‘·sÔ ¡ uÛ≤e⁄ø£‘«· + ˝Òøb£ ˛sTTHê,
|ü<ä´•\Œ #·eT‘êÿsê\ ÁbÕ|ü⁄ ø=+<ä] ø£e⁄\≈£î+~. ãVüQXÊ n<˚ |ü<ä´ ø£$‘ê«ì ≈£îqï
ã\+. ø£s¡TDl >±s¡T |ü≥Tºã{Ïº ‘Ó\T>∑Tyêfi¢̄+<ä] H√fi¢̄˝À ‘·s¡T#·T>± q*π> $&ç|ü<ë´\T,
Á|üd<æ Δä Á|üã+<Ûä |òTü {≤º\T, ø=ìï XÀ¢ø±\T y˚sT¡ y˚sT¡ o]¸ø\£ ÁøÏ+<ä #ê˝≤ u≤>± ≈£LsêÃs¡T.
me¬sH’ êdüsπ sT÷ dü+ø£\q+ #·~$ ns¡+ú #˚dTü ≈£î+fÒ, yê]øÏ ÁbÕNq |ü<´ä ø£$‘·« yÓu’ eÑÛ +
ns¡úyÓTÆqfÒº!
ôdô|+º ãs¡T yÓTT<ä{Ï yês¡+˝À n|ü&É|ü &=ø£{§ø£{>Ï ± ø=ìï western sympho-
nies Á>±eTbò˛Hé ]ø±s¡T\ ¶ T $HêïqT. n$ e÷ øÏsD¡ àsTT n|ü⁄s¡÷|ü+>± ùdø£]+#·T≈£îqï$.
yÓTT<ä{~Ï : Latin rendezvous. - Ç~ ˇø£ Long play record. ˇø£ b˛{° ìs¡«Væ≤dü÷Ô
ÁXÀ‘·\qT+∫ ªªø√s¡ã&çqμμ dü«s¡ ∫Á‘ê\T (Compositions). Ç$ yÓTT‘·+Ô |üHïÓ +&ÉT. Mantovani
≈£L]Ãq$.
¬s+&Ée~ : Gems forever - á ]ø±s¡T¶˝À ñqï 12 dü«s¡ ∫Á‘ê\T ≈£L&Ü
mantovani ≈£L]Ãqy˚.
eT÷&Ée~ : Columbia Master works series ˝À Mojart piano concerto
no. 20 indminor, k466 + Piano concertono 11 infmajor, K 413 - nH˚ ¬s+&ÉT

n+XÊ\T (Items) - Ç$ |æj÷· H√ ø£fi≤ø±s¡T&ÉT Rudalf serkin, e÷sYã¢ s√ ô|dò eºæ ˝Ÿ Ä¬sÿÅkÕº‘√
ìs¡«Væ≤+∫q$ - M{Ï Orchestra conduct #˚dqæ e´øÏÔ Alexander - Schnider.
Hê\T>∑e~ : Swarn lake : Ç~ Tchaikovsky dü«s¡|sü ∫¡ q 29 Numbers -
A,B. Sides. á ]ø±s¡T¶ The royal swedish symphony orchestra <ë«sê Leifsegerstam
ìs¡«Væ≤+#·>± $&ÉT<ä˝+’… ~.
dü«s¡ø£s¡Ô Mamtovani, 'Classic' ø° 'pop' ø° eT<Ûä´ Vü≤<äT›\T#Ó]|æ ˇø£ ø=‘·Ô
ª|ü\T≈£îã&çìμ düèwæ+º ∫q >=|üŒ dü+^‘· y˚‘Ô· nì ø°]dÔ ÷ü +Ô {≤s¡T.
á ]ø±s¡T\¶ T $q&É+˝À Á|ü‘´˚ ø£‘· @eT+fÒ : Hê<ä+ <ë«sê ˇø£ <äèXÊ´qTuÛ÷Ñ ‹
ø£*–+#·&+É . #ê˝≤ >=|üŒnqTuÛeÑ +.
Äs√ ‘˚Bq eT<Ûë´Vü≤ï+ e÷ $TÁ‘·Tsê\T leT‹ ø=eTs¡y√\T düs√õì >±]+{ÏøÏ
yÓ[¢ ø±\πø|å +ü #˚XÊ+. ˇø£ <äøDåÏ ≤~ ¨≥˝À¢ sêÁ‹ uÛÀ»q+ #˚dæ Ç+{ÏøÏ #˚sê+. ôdô|+º ãs¡T
19e ‘˚B sêÁ‹ q÷´j·÷s¡Tÿ≈£î yÓfi&¢¯ ÜìøÏ øÏsD¡ àsTT ãdüT‡ {Ïø¬ ÿ≥T¢ U≤j·T+ #˚d+æ ~.
7e ‘˚B Hê&ÉT Á|üd<æ sΔä #¡ s· TT‘· Hermann Hesse Áyêdæq Demian nH˚ qe\
#·~yêqT. Max demian nH˚ ∫Á‘·yTÓ qÆ bÕÁ‘· >∑T]+∫ ` Sinclair nH˚ eTs√ bÕÁ‘· ñ‘·eÔ T
|ü⁄s¡Twü˝À (First person) ‘·qø£<ä∏ #Ó|⁄ü ‘·÷ ` Áø£eT+>± yÓ\&¢ +ç #˚jT· &É+ á qe\ Ç‹eè‘·+Ô .
Demain ˝À ˇø£ e÷]àø£ (mystic) dü«uÛ≤e+ ñ+~. eTìwæ J$‘·+ MT<ä Á|ües¡ÔHê
dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ nqT≈£L\, Á|ü‹≈£L\dü«uÛ≤yê\ Á|üu≤Û yêìï eTTK´+>± s¡#s· TT‘· ∫Á‹kÕÔ&TÉ .
á qe\˝À s¡#s· TT‘·øÏ >∑\ ‘ê‹Ô«ø£ nH˚«wüD≤ dü«uÛ≤e+ u≤>± $eè‘·eTe⁄‘·T+~. eTìwæì,
J$‘êìï $X‚¢wædü÷Ô, ˝À|ü* bıs¡˝À¢øÏ #·÷dæ #Ó|üŒ&É+ Hesse s¡#·q˝À Á|ü‘˚´ø£‘·. Ç<˚
kÕVæ≤‘·´<Ûsä à¡ +, n‘·&ç eTs√n<äT“¤‘q· e\ ªdæ<ëΔsμΔ¡ ˝À ø£ì|ædTü +Ô ~. Á|üdTü ‘Ô · qe\˝À Jeq
yêdü$Ô ø£‘,· kÂ+<äs´¡ + ` yê{Ï Gextaposition, Suggestion, n<äT“¤‘+· . kÕsê+X¯+>± sT÷
qe\ >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\+fÒ `
"Fulfilment of a man Amidist Human Strrugle". á dü+>∑‹ì #ê˝≤ ‘ê‹Ô«ø£
õC≤„d‘ü √ Hesse #ÓbÕŒ&ÉT.
10e ‘˚BHê&É+‘ê Nevilshute Áyêdæq "The Breaking Wave" nH˚ qe\
#·~yêqT. Ç~ ‘=*kÕ]>± 1955˝À n#·ÃsTT+~. Nevil shute 1899˝À \+&ÉH˝é À |ü⁄{≤º&TÉ .
eè‹ÔØ‘ê´ Aviation Engineer. Ç‘·&ç s¡#q· ˝À¢ The Piedpiper, on the beach, Rain-
bow and the rose e+{Ï qe\\T Á|üd< æ ëΔ\T. Ç‘·&TÉ 20øÏ ô|>’ ± qe\\T ÁyêXÊ&É˙, 40
\ø£\å ø±|”\≈£îô|>’ ± Ç‘·&ç s¡#q· \T neTTà&Éj÷· ´j·T˙ #·]Á‘·.
Nevil Shoote ø£<ä∏ #Ó|Œü &É+˝À $esê\T $düèÔ ‘·+>± ñ+{≤sTT. s ¬ +&Ée Á|ü|+ü #·
j·TT<äøΔ ±\+ H˚|<ü ´ä∏ +˝À yÓe’ ÷ìø£, HÍø±<äfi≤\ #·s´¡ \˝À $esê\T, yê‘êes¡D+ $düèÔ ‘·+>±
#ÓbÕŒ&ÉT. ø£<ä∏ ∫qï<˚. Áù|eTø£<.ä∏
á The Breaking wave qe\˝À Alen duncan nH˚ RAF ñ<√´– ø£<qä∏ T

O‘·eÔ T |ü⁄s¡Twüß\˝À ø£<qä∏ + #˚kÕÔ&TÉ . eTTK´+>± n‘·&ç ‘·eTTà&ÉT Bill duncan, Janeet
prentice Áù|eTø£<ä∏ Ç~. Janet HÍø±<äfi+ ¯ ˝À Leading wren, ÄyÓT düìïVæ≤‘·T\ <ë«sê
ùdø£]+∫q $wüj÷· \T, ÄyÓT &ÓØ’ \T, Ä<Ûës¡+>± s¡#s· TT‘· sT÷ø£<qä∏ T #Ó|⁄ü ‘·Tqï≥Tº #Ó|⁄ü ‘ê&ÉT.
Jawet ˝Àì Fine Sentiments Á|ü<Ûëq+. kÕ<Ûës¡D Áù|eT ø£<∏ä\ ø£+f… sT÷ qe\˝À
yê‘êes¡D+, ø£<qä∏ +, Á|ü‘´˚ øÏ+∫ #Ó|Œü <ä–q$. j·TT<äΔ Á|üu≤Û e+ j·T÷s√|æjT· Hé eTqdüT‡*ï
@ $<Û+ä >± s¡÷|ü⁄~~›+~, sT÷ qe\ #Ó|⁄ü ‘·T+~.
11e ‘˚B nyÓT]ø£q¢ #·]Á‘·˝À uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆqs√E. nø£ÿ&É WTC Towers
¬s+&ç+{Ïì ÇkÕ¢$Tø˘ f…Ás¡]düTº\T ¬s+&ÉT $e÷Hê\ kÕj·T+‘√ ≈£L*Ãy˚j·T&É+, y˚TeTT
{§s¡+{À˝Àñ+&ç, ø¬ HÓ&j ç T· Hé T.V. ˝À Á|ü‘´· ø£+å >± #·÷XÊ+. Ä y˚fi¯ ñ<äjT· + 8.45 `
10.10 >∑+≥\ eT<Û´ä ˝À q÷´j·÷s¡Tÿ˝À eTHéV≤ü ≥Hé˝À 110 n+‘·dTü \Ô WTC s¬ +&ÉT ≥es¡q¢ T
≈£L*Ãy˚XÊs¡T. American Airlines $e÷Hê\T s¬ +&ÉT, United Airlines $e÷Hê\T s¬ +&É÷
ôV≤’ C≤ø˘ #˚dæ ` s¬ +&ç+{Ï‘√ WTC uÛeÑ Hê\qT ≈£L*Ãy˚XÊs¡T. yêwæ+>¥≥Hé˝Àì ô|+≥>∑Hé
eédü˝ú À ˇø£ uÛeÑ Hêìï ≈£L\Ã&É+ ≈£L&Ü á <ë&ÉT˝À¢ uÛ≤>∑+>± #˚XÊs¡T. øÏsD¡ àsTT ‘·q
Ä|òd” Tü qT+∫ bò˛Hé #˚dæ yÓ+≥H˚ TV #·÷&ÉeT+fÒ #·÷XÊ+. s¬ +&ÉT ≥es¡˝¢ À ˇø£{Ï bı>∑‘√
ì+&çb˛e&É+, s¬ +&Ée ≥esY ô|u’ ≤Û >∑+ qT+∫ $e÷q+ H˚sT¡ >± uÛeÑ q+˝ÀøÏ <ä÷≈£îb˛e&É+,
#·÷dæ e÷≈£î >±uÛÑsê jÓT‹Ôb˛sTT+~. |ü~y˚\ eT+~ #·ìb˛j·÷s¡ì ‘=*yês¡Ô. ôV’≤C≤ø˘
#˚jT· ã&çq $e÷Hê˝À¢ ˇø£{Ï |æ{Ÿ‡ãsYÿ <ä>sZ∑ ¡ ≈£L*b˛sTT+~. <ëìì White House ì
≈£L\Ã&ÜìøÏ O<˚•› +#ês¡ì yês¡.Ô
dü]>±Z s¬ +&ÉT HÓ\\ ÁøÏ‘+· ` Ä uÛeÑ Hê\˝À ˇø£ <ëì MT<ä 109e n+‘·dTü ˝Ô À ˇø£
¬skÕº¬s+{Ÿ˝À ‘Ó\T>∑T$TÁ‘·T\+ |ü~eT+~$T #ê˝≤ùd|ü⁄ >∑&çbÕ+. ‘·\T#·T≈£î+fÒ >∑T+&Ó
s¡a\T¢eT+~. Ç|ü&ÉT Ä s¬ +&ÉT uÛeÑ Hê\÷ ‘·T&ç∫ô|≥Tº≈î£ b˛j·÷sTT.
e÷ ñe÷eTùV≤X¯«] n+‘·≈î£ eTT+<äTs√CÒ {§s¡+{ÀøÏ Ç+&çj÷· qT+∫ e∫Ã `
q÷´j·÷s¡Tÿ˝À ‘·q j·T÷ìe]Ù{°øÏ yÓ[+¢ ~. ` á |òTü ≥q ‘Ó*j·T>±H˚ ÄyÓT≈£î q÷´j·÷s¡Tÿ≈£î
bò˛Hé #˚XÊ+. øπ eå T+>± ñ+~. Ä yês¡Ô n|üŒ{ÏøÏ ÄyÓT $qqT ≈£L&Ü ˝Ò<Tä . Ä ø£Då +˝À ø¬ q&Ü,
q÷´j·÷s¡Tÿ eT<Û´ä nìï $e÷HêÁX¯j÷· \÷ eT÷ùdXÊs¡T. f…*bò˛qT¢ |üì#˚jT· ˝Ò<Tä . dü]Vü≤<äT\› T
eT÷ùdXÊs¡T. 11e ‘˚B sêÁ‹øÏ Ä|ò|t Tüò ìkÕÔHé MT<ä <ë&ÉT\T »]>±j·Tì yês¡.Ô bÕ\d”HÔ ê˝À
Á|ü»\T Äq+<√‘ê‡Vü‰\T Á|üø{£ dÏ ÷ü Ô M~Û˝À ‹]>±s¡ì T.V. Clippings ˝À #·÷XÊ+. nsTT‘˚
PLO Hêj·T≈£î&ÉT j·÷düsY nsê|ò‘ ü Y á <ë&çì K+&ç+#ê&ÉT.
12e ‘˚B ñ<äjT· + nyÓT]ø±˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ qÆ Rescue Operations ø¬ q&çjT· Hé
{Ï.$.˝À $düÔè‘·+>± #·÷|æ+#ês¡T. 19e ‘˚B sêÁ‹ y˚T+ q÷´j·÷s¡Tÿ≈£î ãdüT‡˝À
ãj·T\T<˚se¡ \dæñ+~. 13, 14 ‘˚B\T y˚T+ mø£ÿ&çø° ø£<\ä ˝Ò<Tä . {Ï.$. yês¡\Ô T #·÷dü÷Ô
>∑&çbÕeTT.
15e ‘˚B‘√ øÏsD¡ àsTTøÏ Toronto international film festival office
O<√´>∑+ |üPs¡ÔsTT+~. eT∞¢ ñ<√´>∑+ yÓ<äTø√ÿe&ÉyÓ÷, Øôd]Ã˝À #˚s¡&ÉyÓ÷, Ç+&çj·÷øÏ
e#ÓÃj·T´&Éy÷Ó , ìs¡sí TT+#·Tø√e\dæñ+~. ÄyÓT≈£î U≤∞ <=s¡ø&£ +É e\¢ 16e ‘˚Bq Ontorio
Lake front øÏ yÓ[¢ #ê˝≤ùd|ü⁄ >∑&| ç æ e#êÃ+. #ê˝≤ ÄVü‰<¢ øä s£ +¡ >± nì|æ+∫+~.
nø£ÿ&É y˚T+ ñ+&É>± ‘Ó*dæq ndü˝q’… yês¡:Ô yÓ÷Vü≤qø£èwüí Ç+&çj÷· ˝ÀH˚ O+&çb˛sTT,
dæìe÷\T rj·T&ÜìøÏ ìs¡ísTT+#·T≈£îHêï&ÉT. j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{°˝À @&Ü~ ÁøÏ‘·+
ÁbÕs¡+_Û+∫q Øôd]Ã Áb˛Á>±+ s¡<Tä › #˚dTü ≈£îHêï&ÉT.
17e ‘˚Bq øÏsD¡ àsTT eTeTà*ï j·÷s¡Tÿ j·T÷ìe]Ù{°øÏ rdüT≈£îyÓ[¢ |ò˝æ Ÿàdü&º dû t
&çbÕsYyº TÓ +{Ÿ Ábıô|dò sü q¢¡ T |ü]#·jT· + #˚d+æ ~. #ê˝≤u≤>± e÷{≤¢&Üs¡T. y˚T+ rdüT≈£îyÓ[q¢
–|ò\ºt T yêfi¢̄ø#Ï êÃ+.
18e ‘êØKT s√»+‘ê WTC $<Û«ä +düq düe÷#ês¡yT˚ .
19e ‘˚B sêÁ‹ {§s¡+{À˝Àì Bay sustand øÏ e∫Ã øÏs¡DàsTT q÷´j·÷s¡Tÿ
ãdüT‡ møÏÿ+∫+~. Ä sêÁ‹ nyÓT]ø± dü]Vü≤<äT˝› À Á|üy•˚ +#êø£ ø£dyºü Té ‡ ‘·ìF\T düC≤e⁄>±
q&ç∫b˛j·÷sTT ãô|˝ò À <ä>sZ∑ ¡ `
20e ‘˚B ‘Ó\y¢ ê] 8.00 >∑+≥≈£î q÷´j·÷s¡Tÿ˝Àì Port authority bus station
˝À ~>±+. ñe÷eTùV≤X¯«] e∫Ã eTeTà*ï ‘êqTn<Ó≈› î£ +&˚ bÕ¢{Ÿ≈î£ rdüT≈£îyÓ[+¢ ~.
Ä kÕj·T+ø±\+ ø=\+_j·÷ j·T÷ìe]Ù{°˝À ñe÷eTùV≤X¯«] Cultural Stud-
ies &çbÕs¡Ty º TÓ +{Ÿ yêfi¯ó¢ ìs¡«Væ≤+∫q ˇø£ ôd$THêsY $q&ÜìøÏ yÓfi≤¢+. nyÓT]ø±˝À »]–q
W.T.C & Pentagon <ë&ÉT\ H˚|ü<∏ä´+˝À |ü]dæú‘·T\ >∑T]+∫ mì$T~eT+~ eø£Ô\T
e÷{≤¢&Üs¡T. »]–q dü+|òTü ≥q yÓqTø£ #ê]Á‘·ø£ H˚|<ü ´ä∏ +, nyÓT]ø± bÕÁ‘·, |ü]D≤e÷\T,
uÛ$Ñ wü´‘·T˝Ô À nyÓT]ø± yÓTfi¯≈î£ eø£*– ìs¡«Væ≤+#·<–ä q bÕÁ‘·, Á|ü<ëÛ q #·sÃ¡ ˙j·÷+XÊ\T. nVü≤eT<é
eT<ë˙, bÕs√Δ#≥·Û Ø®, |ü]dæ‘ú T· *ï #ê˝≤ u≤>± $X‚w¢ +æ #ês¡T. Á|üd+ü >±\T s¬ +&ÉT >∑+≥\ùd|ü⁄,
ÁXÀ‘·\ Á|üXï¯ \≈£î düe÷<Ûëq\T >∑+≥ùd|ü⁄ q&ç#êsTT. ÁXÀ‘·\+<äs÷¡ Ä j·T÷ìe]Ù{° dü÷&º +Ó {Ÿ‡.
<ë<ë|ü⁄ yÓsTTéT+~ e#êÃs¡T. Ä ôd$THêsY kÕsê+X¯+ :
nyÓT]ø± ‘êqT dü÷|üs|Y eü sY qH˚ ~˝≤kÕ $&ç∫ô|{Ï,º Á|ü|+ü #· |ü]dæ‘ú T· \T >∑eTìdü÷Ô
düŒ+~+#ê\˙, Ä∫ ‘·÷∫ eéVü≤]+#ê\˙, Hate & Racism |ü&ìÉ e«sê<ä˙ ‘˚*Ã#ÓbÕŒs¡T.
|òTü ≥q»]– >∑{>ºÏ ± yês¡+ >∑&eÉ ≈£î+&Ü n+‘·{Ï ìwüÿs¡¸#s· Ã¡ »]|æq Seminor,
American Democracy ˝À ø£qø£ kÕ<Û´ä yÓT+ Æ <äì|æ+∫+~.
21e ‘˚B sêÁ‹ 8.00 >∑+≥\øÏ Mejestic Theatre ˝À "The phantom of the
opera" nH˚ >=|üŒ Hê≥ø±ìøÏ ñe÷eTùV≤X¯«] eTeTà*ï rdüT≈£îyÓ[+ ¢ ~. Ä Á|ü<sä Ù¡ q >=|üŒ‘·q+
e]í+#·&ÜìøÏ Hê≈£î e÷≥\T #ê\e⁄. s¡+>∑düú\+ MT<ä n+‘·bÕ{Ï düìïy˚XÊ*ï ≈£L]Ã,
Á|ü<]ä Ù+#·&+É kÕe÷q´ $X‚w+ü ø±<äT. Ä ø£<,ä∏ bÕÁ‘·\ ìs¡«Vü≤D, @ ô|<ä› dæìe÷ <äèXÊ´\≈£î
rdæb˛e⁄. Ä Hê≥ø£+ Le fentme de Lopera nH˚ qe\ Ä<Ûës¡+>± s¡÷bı+~+#ês¡T. Ä
qe\qT Gaston leroux nH˚ s¡#s· TT‘· ÁyêXÊ&ÉT. Hê≥ø±ìøÏ Andrew lloyd dü+^‘·+
≈£LsêÃ&ÉT. Herold Prince <äsÙ¡ ø£‘«· + eVæ≤+#ê&ÉT. Howard Mc. Gillin, Sarah Pfisterer,

Jimwitzer Á|ü<ëÛ q bÕÁ‘·\T b˛wæ+#ês¡T. y˚T+ Ä Hê≥ø£+ #·÷dæq ~∏jT˚ ≥sY, Áu≤&˚«˝À
44e M~Û˝À ñ+~.
22e ‘˚Bq ñe÷eTùV≤X¯«] ø±¢dyt T˚ {Ÿ nsê|ò‘ü Y Ç+{ÏøÏ uÛÀ»HêìøÏ yÓfi≤¢+. n‘·ì
>∑sÁ¢Y ô|+ò &é (ø±uÀj˚T uÛ≤s¡´) Hê~j·÷, bÕøÏkÕÔ˙ ne÷àsTT. Ä sTT<äs› ÷¡ eTeTà*ï #ê˝≤
n_Ûe÷q+‘√ ÄVü‰«ì+#ês¡T. nø£ÿ&É #ê˝≤ùdù| ø£ãTs¡T¢ >∑&#ç êsTT `
23e ‘˚Bq Stony Brooke qT+∫ ñe÷eTùV≤X¯«]øÏ yÓ÷Vü≤qø£èwü≈í î£ ùdïVæ≤‘·T&ÉT
eT\¢es¡|ü⁄ lø±+‘Y e#êÃ&ÉT. Hê ø√]ø£ MT<ä C…HéãT~Δ»yéT >∑T]+∫ ¬s+&ÉT |ü⁄düÔø±\÷,
gestorn leronx "Phonom of the opera" qe\, Albert camus qe\, "The Fall",
ø=ì ‘Ó∫Ã Ç#êÃ&ÉT. C…Hé ãT~Δ»+ MT<ä Dr. Suzuki ñ|üHê´kÕ\ dü+|ü⁄{Ï >=|üŒ |ü⁄düøÔ +£ .
s¬ +&√~ ªªC…Hé Ä¬sÃØμμ nH˚~. lø±+‘Y, ñe÷eTùV≤X¯«], C≤qø°u≤\, H˚qT River side
#·]Ã #·÷dæ, ø±ùd|ü⁄ Ä s√&ÉT¶ MT<ä ‹]>±+.
24e ‘˚B ` Ç+&çj÷· Á|üj÷· D+. 23e ‘˚B sêÁ‹ ø£\X¯|Pü &ç lìyêdüsêe⁄
>±]+{ÏøÏ Long island øÏ yÓfi≤¢+. sêÁ‹ #ê˝≤ùd|ü⁄ ÇcÕº>√wæ>º ± ‘·q, kÕVæ≤‘·´ dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ
dæ.&ç.\ ÁbÕC…≈î£ >º T∑ ]+∫ Äj·Tq $e]+#ês¡T. qqTï ˇø£ yê´dü+ Áyêj·TeT˙, ø=ìï |ü⁄düøÔ ±*ï
≈£î|¢ +Ôü >± |ü]#·jT· + #˚jT· eTì s¬ +&ÉT düV‰ü j·÷\T ø√sês¡T.
` ãVüQXÊ ` 23H˚ nqT≈£î+{≤qT. H˚qT C≤qø°u≤\ ãTÁsê Hêπ>+Á<äT&ÉT >±]+{ÏøÏ
≈£L&Ü yÓ[¢ e#êÃ+. Äj·Tq uÛ≤s¡´ leT‹ sêCÒX«¯ ] #ê˝≤ ‘Ó*yÓq’ e´øÏ.Ô yê´bÕs¡ <äø‘å£ ·
m]–q ø±s¡´ìsê«Vü≤≈£îsê\T. düs<¡ ë>± ø£ãTs¡‘¢ √ >∑&|ç æ ø£\X¯|Pü &ç>±]+{ÏøÏ #˚sê+.
24e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ 4.30øÏ ø£\X¯|üP&ç>±s¡T eTeTà*ï JFK Airport ˝À
~+bÕs¡T. Check in nsTT ` dü]>±Z düeTj·÷ìøÏ msTTsY Ç+&çj÷· $e÷q+˝À Ç+&çj÷· ≈£î
ãj·T\T<˚sê+. n˝≤ ` &Û©ç ,¢ u§+u≤sTT MT<äT>± Á|üj÷· DÏ+∫ ` u§+u≤sTT˝À ôV≤’ <äsêu≤<é
$e÷q+˝ÀøÏ e÷sêeTT. 26e ‘˚B ñ<äjT· + 6.45øÏ uÒ>+∑ ù|≥ $e÷HêÁX¯j÷· ìøÏ #˚sê+.
eT÷&ÉTHÓ\\ ñ‘·sÔ ¡ nyÓT]ø± j·÷Á‘· n˝≤>∑|Pü s¡sÔ TT+~.
27e ‘˚B qT+∫ ì‘·´ø£è‘ê´\T j·T<∏ë$~Û>± ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. nø√ºãs¡T HÓ\
ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ø±>±H˚ l ø£\÷¢] uÛ≤düÿs¡+>±s¡T #·÷ùd ªª≈£îeTT<ä+ uÛøÑ μÔÏ μ |üÁ‹ø£øT£ Hê e÷≥
Á|üø±s¡+ uÛ≤>∑e‘· ø£<\ä∏ T |ü+|ü&+É ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
nyÓT]ø±˝À ñ+&É>± ≈£L∫|üP&ç qs¡øÔ Ï &Üø£sº Y X¯•ø£fiô¯ |qTeT]Ô qH=ïø£ j·Tø£>å ±q+
Áyêj·TeTì ø√sês¡T. nyÓT]ø±˝À Á|üd<æ +Δä >± Á|ü‹ &çôd+ãs¡T HÓ\˝À Ä&˚ "Nut Craker"
Ballet ì ‘Ó\T>∑T yê‘êes¡D+˝ÀøÏ e÷]Ã, ≈£L∫|üP&ç |ü<‹ Δä ˝À nyÓT]ø±˝À Á|ü<]ä Ù+#ê\ì
ÄyÓT ø√]ø£. ÄyÓT uÛsÑ Ô¡ l s¡$ Ä Ballet M&çj÷Ó fÒ|⁄ü , Ä qe\ ≈£L&Ü H˚qT q÷´j·÷s¡Tÿ˝À
ñ+&É>±H˚ n+<äCXÒ Ês¡T. eTT+<äT>± Ä j·Tø£>å ±q+ |üì #·÷&Ü\ì ìs¡sí TT+#·T≈£îHêïqT.
Ä |üì ˇø£ Á|üøÿ£ (#·<eä &É+, #·÷&É&+É ) #˚d÷ü HÔ ˚ ` H˚qT #ê˝≤ ø±\+>± nqT≈£î+≥Tqï
eTs=ø£ |üì ≈£L&Ü ÁbÕs¡+_Û+#êqT. n~, Á|üeTTK dü+düÿè‘· |ü+&ç‘·ø£$ y˚+ø£{≤<Ûä«]
s¡∫+∫q ªª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ #·+|ü⁄e⁄μμ nH˚ ns¡T<Óq’ ` j·÷Á‘ê s¡#q· nq<ä–q ` Á|üã+<ÛëìøÏ
‘Ó\T>∑T˝À yê´K´ Áyêj·T&É+. 1980\˝À H˚qT eTÁ<ëdüT eT÷sY e÷¬sÿ{Ÿ˝À (1978?) Ä
|ü⁄düøÔ ±ìøÏ l <˚esê»ô|s¡Te÷fi¯ó¢ Áyêdæq ‘Ó\T>∑T yê´K´, |ü<ë´qTyê<ä+ (1914 Á|ü#T· s¡D)
dü+bÕ~+#êqT. yê´K´ Áyê<ë›eTì ìs¡sí TT+#·T≈£îqï ‘·sy¡ ê‘·, yês¡D≤dæ #ÍU≤+u≤$<ëúÛeÑ Hé
yês¡T Á|ü#T· ]+∫q l u≤\ø£èwüXí ÊÅdÔæ ª|ü<ës¡ú #·+Á~ø±yê´K´μ— yê$fi¢̄ sêeTkÕ«$T XÊÅdTü \Ô T
düH‡é dü+düú Á|ü#T· ]+∫q leT<ÛTä s¡dTü u≤“XÊÅd,Ôæ uÛ≤e<äsŒ¡ Dyê´K´ (¬s+&É÷ dü+düÿè‘· yê´K´\T)
ùdø£]+#êqT. ªª$X¯«>∑TD≤<äs¡Ùμμ Á|üã+<Ûä+ #ê˝≤ ô|<ä›~. düTe÷s¡T 1100 XÀ¢ø£ e#·Hê\
ì&ç$ ø£\~. #ê˝≤ ÁbÂ&ÛsÉ #¡ q· . dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘·´+˝À n~ ns¡T<Óq’ s¡#q· . yÓT\¢ yÓT\¢>±
dæ$Ô T‘·+>± #·~$ ` ‘Ó\T>∑T yêéVü‰]ø£+˝À yêÚ≤´s¡#q· ÁbÕs¡+_Û+#êqT. $X¯«>∑TD≤<äsä êÙìï
|ü<´ä ø±e´+>± ‘Ó\T>∑T #˚dqæ yê]˝À |æsêƒ |ü⁄s¡+ ÄkÕúqø£e⁄\T l y˚+ø£≥ sêeTø£èwüí ø£e⁄\T
Á|üd<æ Tä \Δ T. Hê yê´K´qT dü]>± nø√ºãs¡T 18e ‘˚B qT+∫ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. <ë<ë|ü⁄>±
Á|ü‹s√p ø=+‘· #·<eä &É+, ˇø£{Ï s¬ +&ÉT XÀ¢ø,£ e#·Hê\≈£î yê´K´ Áyêj·T&É+ #˚jT· kÕ>±qT.
2001 qe+ãs¡T, &çôd+ãs¡T HÓ\˝À¢ e+>∑÷] bòÂ+&˚wHü é Ä|òt nyÓT]ø± ` Ç+&çj÷·
ø±s¡´Áø£e÷\ u≤<Û´ä ‘· rdüT≈£îì ` eTT+<äT>± ªªnyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T ø£<μä∏ μ nH˚ dü+ø£\qeT÷, Ä
dü+düú wæø±>√ kÕVæ≤‘·´ düe÷y˚XÊ\≈£î dü+ã+~Û+∫q Á|ü‘´˚ ø£ dü+∫ø£ ` |üqT\T ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
á |üqT˝À¢ Hê≈£î düVü‰j·T≈£îì>± ñ+&ÉeTì Hê $TÁ‘·T&ÉT, ø£<∏ës¡#·sTT‘·, KBsYu≤ãTqT
ø√sêqT. n‘·&ÉT n+^ø£]+∫ ÁX¯<äΔ>± ø£+b˛õ+>¥ |üqT\T eTTÁ<äD $wüj·T+ #·÷XÊ&ÉT.
Çø£ÿ&É e+>∑÷] bòÂ+&˚wHü é |üqT\T ìsê|ò÷ü ≥+>± »s¡>&∑ ÜìøÏ SBH u≤´+ø˘˝À U≤‘ê ‘Ó]#êqT.
∫f…Hº é sêE>±s¡T m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT nedüsy¡ TÓ qÆ q>∑<Tä &Ü\s¡¢ s¡÷|ü+˝À |ü+|ü⁄‘·÷ e#êÃs¡T.
Hê ≈£î≥T+ã dü+<äs“¡ +¤ >± eTTK´|ü]D≤eT+ qe+ãs¡T 30 Hê{ÏøÏ øÏsD¡ àsTT {§s¡+{À
qT+∫ Ç+&çj÷· e#˚Ãdæ, ` Çø£ÿ&É ñ<√´>∑ Á|üjT· ‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+∫+~. ñe÷eTùV≤X¯«]
ø=˝+_j·÷ j·T÷ìe]Ù{°˝À ‘·q Øôd]Ã ø=qkÕ–dü÷Ô+~. yÓ÷Vü≤qø£èwüí ôV’≤<äsêu≤<äT˝À
dæìe÷ ìsêà‘·*ï ø£\Tdü÷Ô ‘·q Á|üjT· ‘êï\T ‘·qT #˚dTü HÔ êï&ÉT.
&çôd+ãs¡T 13e ‘˚BHê&ÉT Ç+&çjT· Hé bÕs¡y¢ TÓ +≥Tô|’ ø±oàØ ñÁ>∑yê<äT\T <ë&ç
#˚XÊs¡T. Á|üuTÑÛ ‘·«eT÷, Á|ü»\÷ ˇø£ÿkÕ] ñ*øÏÿ|ü&Ü¶sT¡ . <ë&ç˝À nsTT<äT>∑Ts¡T ñÁ>∑yê<äT\T,
Äs¡T>∑Ts¡T b˛©düT\T #·ìb˛j·÷s¡ì yês¡˝Ô À¢ #ÓbÕŒs¡T. Ä sêÁ‹ _._.dæ˝À nyÓT]ø±˝Àì
&ÉãT¢´.{Ï.dæô|’ <ë&çì >∑T]+∫ ˇkÕe÷_Hé˝≤&ÓH,é Á|ü‹düŒ+<äq fÒ|⁄ü \T Á|ükÕs¡+#˚XÊs¡T. Ä
<ë&ÉT\>∑T]+∫ n_ÛÁbÕj·TuÛ<Ò ë\T, düeTs¡qú \T, ìs¡dqü \T u≤>± Á|ü#ês¡+˝ÀøÏ e#êÃsTT.
2002 »qe], |òÁæ ãe] HÓ\˝À¢ HêsTT+{Ï |üqT\T kÕ<Ûës¡D+>±q÷, e+>∑÷]
bòÂ+&˚wHü é |üqT\T y˚>e∑ +‘·+>±qT »]>±sTT. ªnyÓT]ø± ‘Ó\T>∑Tø£<μä∏ dü+|ü⁄{ÏøÏ H˚qT, C≤qø°u≤\
dü+bÕ<äø‘£ «· u≤<Û´ä ‘· ìs¡«Væ≤+#ê+. |òÁæ ãe] s¬ +&Ée ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À l ô|~›u§Û ≥¢
düTã“sêeTj·T´ eTTKń‹~Û>±` ˇø£ Ä$wüÿs¡D düu`ÑÛ ‘·sT¡ yê‘· $»j·Tyê&É˝À 20e ‘˚Bq
l dæ.sê|òTü yê#ê] n<Û´ä ø£‘å q· eTs=ø£ Ä$wüÿDdüuÑÛ ìs¡«Væ≤+#ê+. s¬ +&ÉT düe÷y˚XÊ\÷ #ê˝≤
u≤>± »]>±sTT. l e+>∑÷] ∫f…Hº sé êE nyÓT]ø±qT+∫ e∫Ã s¬ +&ÉTdüu˝ÑÛ À¢q÷ bÕ˝§Zq&ÉyT˚
ø±ø£ ` ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À, $»j·Tyê&É˝À s¡#s· TT‘·*ï, |üÁ‹ø± dü+bÕ<ä≈î£ \q÷ ≈£L&Ü ø£*dæ `
‘·eT dü+düú Ç+&çj÷· ˝À ‘·\ô|≥º<\ä ∫q kÕVæ≤‘·´ ø±s¡´Áø£e÷\ >∑T]+∫ yÓ\&¢ +ç #ês¡T.
2002 dü+e‘·‡s¡+ #ê˝≤uÛ≤>∑+ e+>∑÷] bòÂ+&˚wHü é Ä|òt nyÓT]ø± yê] &ÉãT“
˝…ø£ÿ\T, »e÷Ks¡TÃ\T Hê≈£î }|æ] ‹s¡>∑ìe«˝Ò<äT. nsTTHê Hê s¡#·Hê yê´dü+>∑+
ìsê|ò÷ü ≥+>±H˚ q&ç∫+~.
Hê≈£î Ä|ü$Ô TÁ‘·T\T &Üø£sº Y düeTs¡+>±s¡T ø√s¡>±, Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À HêdæøÔ √<äéT yê´|æøÔ Ï
ø±s¡≈î£ ˝…q’ Äj·Tq ‘·+Á&ç >√sê >±] X¯‘»· j·T+‹ dü+<äs“¡ +¤ >± Äj·Tq J$‘· #·]Á‘· dü+^‘·
s¡÷|üø+£ >± Áyêdæ Ç#êÃqT ` s¡+>∑d\úü +ô|’ Á|ü<]ä Ù+#·Tø√e&É+ Á|üj÷Ó »q+.
n˝≤π> ` H˚qT s¬ +&ÉT eT÷&˚fi¢̄ ÁøÏ‘+· ÁbÕs¡+_Û+∫q ªø£Då øÏ +£ μ nH˚ qe\ (Bì
‘=*ù|s¡T ∫Á‘ê+–y˚T&É) s¡#·q |üP]Ô #˚XÊqT. eT<Ûä´ ‘·s¡>∑‹ ≈£î≥T+u≤\ Åd”Ô |ü⁄s¡Twü
dü+ã+<Ûë\˝À rÁe n_ÛÁbÕj·T uÛÒ<ë\T, e÷qdæø£yÓTÆq ˇ‹Ôfi¯ó¢ ‘·˝…‹Ôq|ü&ÉT, yê{Ïì
|ü]wüÿ]+#·Tø=H˚ dü+<äsê“¤\T m˝≤ u≤~ÛkÕÔsTT? ˇø£ kÕeTs¡dü´+ kÕ~Û+∫, ≈£î≥T+u≤\T
≈£î<äT≥ |ü&˚ neø±XÊ\T ñ+{≤j·÷? nH˚~ Ç‹eè‘·+Ô . s¬ +&ÉT e+<ä\ ù|J\ô|H’ ˚ q&ç∫q
s¡#·qn~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ eTs=ø£ $X‚w+ü , Hê Äø±X¯yêDÏ $TÁ‘·T&ÉT ø£\>∑ ø£èwüyí ÷Ó Vü≤Hé 60
y˚eTq |ü<ë´\≈£î Hê #˚‘· ≈£î|¢ Ôü $es¡D ÁyêsTT+∫, Ä |ü<ë´\≈£î u≤D°\T ≈£L]Ã, e#·q
$es¡D*ï Á|üeTTK>±j·T≈£î&ÉT l mdt.|æ. u≤\düTÁãVü≤àD´+ #˚‘· ªª#·~$+∫μμ ˇø£ Audio
CD $&ÉT<ä\ #˚XÊ&ÉT. (<ëì Ä$wüÿs¡D e÷Á‘·+ ‘·sy ¡ ê‘· »]–+~.)
eTs=ø£ s¡#q· ` ø=‘·>Ô ÷∑ &Ó+ Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+ &Ós¬’ ø£sº T¡ , Hê $TÁ‘·T&ÉT l ø¬ .$.
Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ ` Äø±X¯yêDÏ yê]¸ø£ |ü⁄s¡kÕÿsê\ b˛{°øÏ ñ<˚•› +∫ `dü+^‘· $uÛ≤>∑+˝À
ª|ü]D≤eT Ádüe+‹μ nH˚ dü+^‘· s¡÷|üø+£ Áyêj·TeTì ø√sê&ÉT. e÷qeC≤‹ |ü]D≤eTÁø£eT+
Ç‹eè‘·+Ô . Áyêdæ |ü+|æ+#êqT.
pHé 8e ‘˚Bq, 9e ‘˚Bq ø±øÏHê&É˝À ‘·÷s¡TŒ >√<ëe]õ˝≤¢ kÕVæ≤‘·´ dü<dä Tü ‡˝À
H˚qT, C≤qø°u≤\ bÕ˝§ZHêï+. dü<dä Tü ‡\T. ø£$ düyT˚ àfi¯q+. <ës¡TDyÓTqÆ m+&É\T, ñ≈£ÿ. `
nsTT‘˚H˚+ Ä ÁbÕ+‘·|ü⁄ #ê˝≤eT+~ kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T ø£*XÊs¡T. ªª$_Ûqï <äèø£Œ<∏ë\T `
Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´+μμ nH˚ dü<dä Tü ‡˝À Á|üd+ü –+#êqT. ` 9e ‘˚B kÕj·T+ø±\+, düV≤ü q+
|üØøÏ+å #˚≥+‘· ô|<ä› ø£$düyT˚ àfi¯q+. H˚q÷ bÕ˝§ZHêï qì|æ+#êqT.
p˝…’ 24e ‘˚Bq ` Hê $TÁ‘·T\T, |ü⁄sêD≤qTyê<ä≈£î\T l j˚T\÷]bÕ{Ï
nq+‘· s êeTj· T ´>±s¡ T eTs¡ D Ï + #ês¡ ì yês¡ Ô . e´øÏ Ô > ± Äj· T q eéVü ‰ s¡ X Ë ’ * Hê≈£ î
s¡T∫+#·øb£ ˛sTTHê, Äj·Tq |ü≥¢ >ös¡e+ ñ+~. H˚qT #·~$q Ä+Á<Ûä ^sê«D $<ë´ |”s+¡ƒ ˝ÀH˚
Äj·Tq #·~yês¡T. e÷ $<ë´|”s¡ƒ dü+Á|ü<ëj·T+Á|üø±s¡+ Äj·Tq Hê≈£î nqï>±s¡T ˝…øÿ£ . Äj·Tq
|ü⁄sêD≤qTyê<ä≈î£ \T>± |ü]D$T+#·ø£ eTT+<äT, eT+∫ |ü<´ä ø£$. ÄÅsΔ¡ uÛ≤e⁄≈£î&ÉT. n˝≤>∑
Äj· T q |ü ≥ ¢ Hê≈£ î n_Û e ÷q+. ô|<ä e TT‘˚ Ô $ l ø£ è cÕí Á X¯ e ÷ìøÏ #Ó + ~q lll
d”‘êsêeTj·Tr+Á<äT\ ø√]ø£ Á|üø±s¡+ yê] eTTeTT≈£îå e⁄ |üÁ‹ø£˝À l $wüß|í ⁄ü sêD+ nqTyê<ä+‘√,
nq+‘·sêeTj·T´ ªnqTyê<ä j·÷Á‘·μ ÁbÕs¡+uÛÑ+. 18 |ü⁄sêD≤\÷ eT÷\ $<Û˚j·T+>±
yêéVü‰]ø£e#·q+˝À Áyêj·÷\qïdü+ø£\Œ+ ns¡ø=s¡>±H˚ HÓsy¡ s˚ Ã¡ >∑*>±s¡T. n˝≤π> yê´düu≤Û s¡‘·
nqTyê<ä+ ≈£L&Ü Á<√D|üs«¡ + <ä>sZ∑ ¡ Ä–b˛sTT+~. l nq+‘·sêeTj·T´ ùdïVü≤o*.

Ä>∑dTü º HÓ\˝À 26e ‘˚Bq Äsê<Ûqä (ôV≤’ <äsêu≤<äT) dü+düú <ë«sê »yê«~ ø£\Ãs¡˝Ÿ
Á≥düTº (ì&É<äy√\T) yês¡T Hê≥ø£$eTsêÙ|ü⁄s¡kÕÿs¡+ n+<äCÒXÊs¡T Hê≈£î. düuÛÑ, ∫ø£ÿ&É|ü*¢
‘ê´>∑sê»>±qdüuÑÛ Vü‰\T˝À »]–+~.
&çôd+ãs¡T 30e ‘˚Bq ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+ yê]¸ø£ |ü⁄s¡kÕÿsê\ ø±s¡´Áø£eT+˝À
C≤qø°u≤\ Áyêdæq ªø£ì|æ+#˚ >∑‘+· μ nH˚ qe\≈£î ªªs¡#s· TTÁ‹ ñ‘·eÔ T Á>∑+<∏+ä μμ |ü⁄s¡kÕÿsêìï
dü<Tä sZ T¡ •yêq+<äeT÷]Ô>±]<ë«sê n+<äCXÒ Ês¡T.
Çìï$<Ûë\ dü+<ä&TÉ \ eT<Û´ä , H˚qT ‘·\ô|{Ïqº ª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ +μ #·+|üP Á|üã+<Ûä
yê´K´qT ªNeT>∑+>±j·÷Á‘·μ kÕyÓT‘·>± ` Áyêdü÷HÔ ˚ ñHêïqT. ` eT<Û´ä eT<Û´ä ôV≤’ <äsêu≤<äT
Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+ \*‘·d+ü ^‘·+ Ä&çwHü é ø£$T{° (kÕúìø£) düuTÑÛ ´ì>±, sê»eT+Á&ç ‘Ó\T>∑T
$X¯«$<ë´\j·T+ Refereshercourse Sessions ˝À ñ|üHê´dü≈î£ &ç>±, eT]ø=ìï ∫\¢s¡
eT\¢s¡ >∑èVü≤ø£è‘ê´˝À¢q÷, ãVüQbÕÁ‘·<ëÛ ] qj·÷´qT. Ç+ø=ø£ $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. düTe÷s¡T>±
1990\ <äX¯ qT+∫ nqTø√e#·TÃ— Hê eTqdüT‡˝À ˇø£ ªøÏ+#·μ ãj·T\T<˚]+~. ø±˝ÒJ #·<Tä e⁄\
s√E˝À¢ Ä+Á<Ûä^sê«D $<ë´|”sƒ¡+˝À dü+düÿè‘ê+Á<Ûë\T Á|ü<Ûëq $wüj·÷\T>± Hê #·<äTe⁄
kÕ–Hê, Ä ø±\+˝À ÁX¯<>Δä ± #·<eä e\dæq |ü⁄düøÔ ±\T H˚qT #·<Tä e˝Ò<Tä . ñ<√´>∑+˝À ≈£L&Ü
Hê~ n<Ûë´|üøe£ è‹Ô ø±ø£ b˛e&É+‘√ $~Û>± n$ #·<eä e\dæq nedüs+¡ ñ+&˚~ ø±<äT.
Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£˝À |üì#˚dqæ |ü&ÉT, $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+˝À ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·
Á|üd+ü >∑XÊK\T ìs¡«Væ≤+∫q|ü&ÉT, n|üŒ≥|üŒ{Ï ‘·øDå£ nedüsê\≈£î ‘·–q |ü⁄düøÔ ±\T #·<Tä e⁄‘·÷
ø±s¡´Áø£e÷\T q&ÉT|ü⁄‘·÷+&˚yê&çì. Á|ü‘´˚ øÏ+∫ kÕVæ≤‘·´ dü<dä Tü ‡ ˝ÒyH’Ó ê ñ+fÒ Ä dü<dä Tü ‡
|ü]$T‘·T˝À¢, Hê #·<Tä e⁄ q&ÉTdü÷+Ô &˚~.
1990\ qT+∫, ø£$Á‘·jT· uÛ≤s¡‘+· yÓTT<ä\T` ‘Ó\T>∑T˝À <äøDåÏ ≤+Á<Ûj ä T· T>∑+ es¡≈î£ `
Á|üd<æ Δä |ü+&ç‘T· \T Áyêdæq yê´K´\‘√, ø±yê´\T #·<eä &É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. ñ<ëVü≤s¡DøÏ
lHê<∏Tä &ç HÓw’ <ü ëÛ ìø°, ø£èwü<í e˚ sêj·T\ ÄeTTø£eÔ ÷\´<äø° l y˚<+ä y˚+ø£≥ sêj·TXÊÅdTü \Ô T>±]
yê´K´\T, eTqT#·]Á‘·≈î£ l yÓ+|üsê\ dü÷s¡´Hêsêj·TD XÊÅdÔæ >±] yê´K´, edüT#·]Á‘·≈î£
X‚cÕÁ~s¡eTDø£e⁄\ yê´K´, #˚eT≈£Ls¡ y˚+ø£≥ø£$ ªkÕs¡+>∑ <Ûsä ¡ #·]Á‘·μ ø±yê´ìøÏ l BbÕ\
|æ#Ã· j·T´XÊÅdÔæ >±] yê´K´ ` yÓTT<ä˝q’… $. n˝≤π> dü+düÿè‘· Hê≥ø±\ |üsq¡ƒ + ≈£L&Ü. ªn\Hê{Ï
Hê≥ø±\Tμ yê´kÕ\ |ü⁄düøÔ +£ >∑‘+· ˝À Á|ü#T· ]+#êø£, dü+düÿè‘· Hê≥ø±\qT+∫ ≈£L&Ü ø=ìï
eTTKýÓTqÆ yê{Ïì m+∫, yê´kÕ\T Áyê<ë›eTqT≈£îHêïqT. Hê≥ø±˝…‘’ ˚ u≤>± #·~yêqT >±ì `
Ç‘·s¡ yê´|üø±\ ˇ‹Ôfi¢¯ e\¢ yê´kÕ\T Áyêj·T˝Òøb£ ˛j·÷qT. H˚qT m|üŒ{Ïø|£ ü &ÉT Ä<ÛTä ìø±+Á<Ûä
kÕVæ≤‘·´ yê´dü+>±ìï ø=qkÕ–dü÷,Ô MπsX¯*+>∑+ j·TT>∑+yÓTT<ä\T Hê düeTø±*ø£ kÕVæ≤‘·´+
es¡≈L£ ≈£îå Dí+>± #·<eä >± ` ‘˚B\‘√düV‰ü ` Hê≈£î >∑Ts¡T+Ô ~. n+<äTe\¢H˚ ÁbÕNq ø±e´kÕVæ≤‘·´+
u≤>±#·<äyê\H˚ ø√]ø£‘√ ˇø£ Time Table Á|üø±s¡+ 1990 ` 2002 eT<Ûä´ ø±\+˝À
#·~yêqT. dü+düÿè‘· Hê≥ø±\˝À ` ø±[<ëdüT XÊ≈£î+‘·˝≤ìï , uÛ≤düT&ç dü«|üïyêdüe<ä‘˙Ô· —
$XÊK<ä‘T· &Ô ç eTTÁ<ësêø£kå Õìï ` X¯SÁ<ä≈î£ &ç eTè#·Ãø¤ {£ øÏ ±ìï— ` uÛ≤düT&ç Á|ü‹e÷Hê≥ø±ìï,
uÛeÑ uÛ÷Ñ ‹ ñ‘·sÔ ¡ sêeT#·]Á‘·˙— ~v±ï>∑T&ç ≈£î+<äe÷\ Hê≥ø±ìï ` l Vü≤s¡T¸&ç Hê>±q+<ä
Hê≥ø±ìï ` |üø£ÿ|üø£ÿq ô|{Ïº #·<äe&É+ HêøÏwüº+. Hê ñ<˚›X¯+˝À yê©àøÏ sêe÷j·TD≤ìï

eT÷\y˚T #·<yä ê*. uÛ≤s¡‘+· e÷Á‘·+ ø£$Á‘·jT· +yê]~ ‘Ó\T>∑T˝À #·<yä ê*. yê{Ï ø£<ë∏ >∑eTq+,
Hê≥ø°jT· ‘·, ø£$‘·« kÂ+<äs´¡ + u≤>± ns¡eú Te⁄‘êsTT.
H˚qT 1999 e÷]Ã˝À #·se¡ T+>± ñ<√´>∑+ qT+∫ $s¡eTDbı+<ëø£ ` Hê Á|ü<ëÛ q
yê´dü+>∑+ kÕVæ≤‘·´+>±H˚ $T–*+~. s¡øs£ ø¡ ±\ s¡#q· \T #˚d÷ü Ô e#êÃqT. ªªø±*ø£μμ (Time
bourd) ñ|üeè‘·T\ Ô T ≈£L&Ü ìs¡«Væ≤+#˚yê&çì. yêdüyÔ êìøÏ ` H˚qT ñ<√´>±\ ø±\+˝À
m+‘· r]ø£ ˝Ò≈î£ +&Ü >∑&bç ÕH√, n+‘˚ r]ø£ ˝Ò≈î£ +&Ü (Ç|üŒ{Ïø)° >∑&TÉ |ü⁄‘·THêïqT ` Çø£ÿ&˚
Hê e´øÏ>Ô ‘∑ · ≈£î≥T+ã eéVü‰s¡+ ˇø£{Ï ≈£L&Ü Á|ükÕÔ$+∫ ` ‘·sy¡ ê‘· $wüj÷· \≈£î yÓ&‘É êqT.
2002e dü+e‘·‡s¡+˝À Ç+{À¢ »]–q ˇø£ |òTü s¡¸D ø±s¡D+>± H˚qT Ç\T¢ $&ç∫
yÓ[¢b˛<ëeTì Á|üj·T‹ï+#êqT. mø£ÿ&√ ˇø£#√≥ ñ<√´>∑+ ø±≈£î+&Ü, H˚qT #·<äTe⁄≈£îqï
Ä+Á<Ûä^sê«D $<ë´|”sƒ¡+˝ÀH˚ n<Ûë´|üø£‘·«+ #˚<ë›eTH˚ Ä˝À#·q ø£*–+~. eT∞¢ ø=+‘·
Ä˝À∫+#êø£, ôV≤’ <äsêu≤<äT˝ÀH˚ @<√ ˇø£ |üÁ‹ø£˝ÀøÏ yÓ&‘ç ˚ m˝≤ e⁄+≥T+~? nH˚ Ä˝À#·q
e∫Ã+~. ôV’≤<äsêu≤<äT˝À bÕÁ‹πøj·T $TÁ‘·T\T l ¬ø. sêeT#·+Á<äeT÷]Ô>±s¡T düùd$Tsê
e<äH› êïs¡T. sê»eT+Á&û $TÁ‘·T\T ‘·˝≤¢esa»\ |ü‘+· »*XÊÅd,Ôæ bı~* d”‘êsêeTXÊÅdÔæ ø=eP«s¡T
yÓ[¢ ñ<√´>∑+ #ÓjT· é<äì› >∑{>ºÏ ± eT+<ä*+#ês¡T. Ç+{À¢ ≈£L&Ü C≤qø°u≤\, Hê XÊØs¡ø£
Äs√>∑´ |ü]dæú‹ >∑eTì+#·T≈£îì ªªÄ˝À∫+#·Tø√μμeTqï~. n|ü&ÉT düe÷<Ûëq|ü&Ü¶qT.
n|üŒ{ÏqT+∫ ` Hê eTqdüT‡˝À ˇø£ ˇ+≥]‘·Hêìï ì]à+#·T≈£îHêïqT. m+<ä]‘√, m+‘·#q· Te⁄>±
e÷{≤¢&Hç ê ` Blue line ì <ë{Ï` me«]˙ n+‘·'ø£sD¡ +˝ÀìøÏ rdüTø√e&É+ e÷H˚XÊqT.
2003 dü+e‘·‡s¡+ »qe] 14 dü+Áø±+‹Hê&ÉT •˝≤ŒsêeT+˝À H˚qT yê´K´Áyêdæq
ªy˚eTqyêDÏμ dæ.&ç.\ Ä$wüÿs¡D düuÑÛ »]–+~. Á|üeTTK dü+düÿè‘· |ü+&ç‘T· \T l |ü⁄˝…\¢
lsêeT#·+Á<äT&ÉT >±s¡T, bÕ\>∑T$Tà $X¯«Hê<∏ä+ >±s¡T, l mHé. >√|æ bÕ˝§ZHêïs¡T. s¡TÁ<ä
Ä&çj÷Ó dt #·+Á<äeTÚ[ >±s¡T Ä dæ.&ç. eTTÁ<äDø£s.Ô¡
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT Á|ü<ëÛ q+>± #˚dqæ |üì: Ä+Á<Ûä $X¯«$<ë´\j·T+ yês¡T #ê˝≤
@fi¯Á¢ øÏ‘+· Á|ü#T· ]+∫q 22 ‘·+C≤ePs¡T j·Tø£>å ±Hê\T #·~$, Hê$TÁ‘·T\T lq+&É÷] bÕs¡kΔ Õs¡~Û
q&çù| ªªs¡deü TsTTμμ e÷dü|Áü ‹ø£˝À $düèÔ ‘·yTÓ qÆ yê´dü+ ÁyêXÊqT. Ç$`≈£L∫|üP&ç, y˚T\≥÷ºsT¡
j·Tø£>å ±Hê\ø£qï _Ûqï+>± ñ+{≤sTT. eTTK´+>± dü+^‘·|⁄ü ø£≥Tº, ÄVü‰s¡´+ $wüj÷· \˝À`
Ç˝≤ ñ+&É>±` Hê$TÁ‘·T\T Á|üeTTK dæìe÷s¡#s· TT‘· l &ç.$. qs¡dsü êE>±s¡T
|òÁæ ãe]HÓ\˝À ˇø£s√Eq bò˛Hé #˚d`æ nyÓT]ø±˝Àì ˝≤dt@+C…˝Ÿ‡˝À ñ+&˚ ‘·eT $TÁ‘·T\ø√dü+
‹s¡T|ü‹ y˚+ø£fXÒ «¯ s¡Tì düìï~ÛøÏ dü+ã+~Û+∫ ˇø£ j·Tø£>å ±q+ Áyêj·TeTì ø√sês¡T, ªªnj·÷´
|ü<ëàerlìyêdüT\ ø£˝≤´D+>∑T]+∫ ø±≥÷] y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄>±s¡T ˇø£ j·Tø£>å ±q+ ÁyêXÊs¡T.
l md”« uÛÑT»+>∑sêj·TX¯s¡à>±s¡T ª|ü<ëàerlìyêdü+μ ù|]≥ Á|üX¯düÔj·Tø£å>±q+ Áyêj·T>±,
Hê{≤´#ês¡T´\T yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘´· +>±s¡T e+<ä\ Á|ü<sä Ù¡ q\T #˚XÊs¡T. eT∞¢ H˚qT Áyêùd~
@$T e⁄+≥T+~? e<äTμ› μ nì #ÓbÕŒqT. Äj·Tq }s¡Tø√˝Ò<Tä . ªªn˝≤ø±<äT— ‹s¡TeT\#·]Á‘·
Á|ü<ëÛ q+ #ÓjT· ´+&ç. ø£˝≤´D+ ÄqTwü+–ø£+ #ÓjT· ´+&ç. MTs¡T ‘·|Œü ø£ Áyêj·÷*μμ nì n&ç>±s¡T.
Hê\T>∑Ts√E\T >∑&TÉ e⁄ n&ç>±qT. á˝À>± l y˚≥÷] Äq+<äeT÷]Ô>±s¡T Áyêdæq ‹s¡TeT\
‹s¡T|ü‹ #·]Á‘·|]ü XÀ<Ûqä Á>∑+<∏+ä #·~yêqT. ˇø£ Ä˝À#·q ø£*–+~. single line order

ˇø£{ÏÁyêdæ`qs¡düsêE>±]+{ÏøÏ yÓ[¢ ¬s+&ÉTs√E\bÕ≥T Äj·Tq‘√ #·]Ã+#êqT. ø=ìï
dües¡D\T, dü÷#·q\T #˚XÊs¡T. j·Tø£å>±q+ ≈£î<äTs¡T‘·T+<äH˚ qeTàø£+ ø£*–+~. dü]>±Z
yês¡+s√E˝À¢ Áyêj·T&É+ |üP]Ô#d˚ `æ ªª‹s¡TeT\ yÓu’ eÑÛ +μμ nì ù|s¡Tô|{≤ºqT. Äj·Tq yÓTT‘·+Ô
$ì ªª#ê˝≤ n<äT“¤‘+· >± e∫Ã+<äμμì Á|üX+¯ dæ+#ês¡T. ˝≤dt @+C…˝Ÿ‡˝À ªªXÊs¡<ë qè‘·ńø±&ÉMTμμ
q&ÉT|ü⁄‘·Tqï leT‹ C≤dæÔ dæ+<ä÷] Ä j·Tø£>å ±q+ rdüT≈£îHêïs¡T. l qs¡dsü êE>±s¡T m+‘·{Ï
eéVü≤s¡Ô n+fÒ— Á|ü<äs¡Ùq Vü≤≈£îÿ*ï düŒwüº+>± ìπs›•dü÷Ô legal document dæ<äΔ+
#˚sTT+∫`dü+‘·ø±\T ô|{Ï+º ∫è÷≥ Ç∫Ãq Á|üø±s¡+ bÕ]‘√wæø+£ Ç|æŒ+∫>±ì e<ä\˝Ò<Tä .
j·Tø£å>±q+˝À H˚H=ø£ Hê≥ø°j·T ø£\Œq#˚dæ`dü+<˚Væ≤dü÷Ô+fÒ: ªª@MT dü+<˚Væ≤+#·ø£+&ç.
ø£\ŒqqT+#˚ legend edüT+Ô ~. H˚qT ªª‹s¡T|ü‘e· Tàμμ dæìe÷≈£î ø£<ä∏ n{≤¢>π ÁyêXÊqT. MT
ø£\Œq u≤>∑T+~.μμ n+≥÷ ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*bÕs¡T. dæìe÷s¡+>∑+˝À Äj·Tq+‘· VüQ+<ë>±
J$‘·+ >∑&|ç qæ s¡#s· TT‘·\T #ê˝≤ ns¡T<äT.
C≤qø°u≤\ dæìe÷ H˚|ü<Ûä´>±j·TqT\ >∑T]+∫, ø=+‘·ø±\+>± eTÁ<ëdüTyÓ[¢
e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± ø£*dæ, Ç+≥sYeP´\T #˚dæ ªø=e÷à ø=e÷à ø√øÏ\eTàμ nH˚ |ü⁄düøÔ +£ Áyêdæ+~.
ÁyêsTT+∫, Á|ü#T· ]+∫qyês¡T ªndæà‘·μ $yÓTHé‡ ]k˛sY‡ ôd+≥sY yês¡T. e÷]Ã 21e ‘˚B
kÕj·T+ø±\+ ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+ Ä&ç{À]j·T+˝À Ä$wüÿs¡D düuÛÑ »]–+~.
Á|üeTTK>±j·Tì, dæìe÷q{Ï leT‹ {Ï.õ.ø£eT˝≤<˚$ (ø£eT˝≤#·+Á<äu≤ãT) |ü⁄düÔø±ìï
Ä$wüÿ]+∫ Á|üd+ü –+#ês¡T.
2001 nø√ºãs¡T 18e ‘˚BHê&ÉT ÁbÕs¡+_Û+∫q ªª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ Á|üã+<Ûä yê´K´μμ
2003 e÷]Ã 31e ‘˚BHê{ÏøÏ |üP]Ô#j ˚ T· >∑*>±qT. nsTT‘˚`<ë<ë|ü⁄ 600ù|J\T e∫Ãq
sT÷ yê´K´qT mes¡T Á|ü#T· ]kÕÔsT¡ ? Ç<˚MT qe\ø±<äT. ‘Ó\T>∑T |ü⁄dü≈Ô e£ T÷ø±<äT. yê´K´
‘Ó\T¬>q’ +‘·e÷Á‘êq sT÷ ns¡T<Óq’ |ü⁄düøÔ ±ìï mes¡T Ä<ä]kÕÔsT¡ ? Çy˚MT H˚qT Ä˝À∫+#·˝<Ò Tä .
|ü⁄düøÔ +£ MT<ä Çwü+º ø=B› $düèÔ ‘·+>± yê´K´ ÁyêXÊqT`n+‘·es¡≈î£ Á|ü#T· s¡DqÆ… Hê @|ü⁄düøÔ ±ìø°
me]˙ Ä]Δø£düVü‰j·T+ ø√]qyêDÏíø±qT. ªª#·÷<ë›+, Á|üdüTÔ‘êìøÏ eTTÁ<äD $wüj·T+
|üøÿ£ qô|&É<ëμμeTì ìs¡sí TT+#êqT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT kÕVæ≤‘·´ $wüjT· ø£+>± #˚dqæ |üqT˝À¢ q\T>∑Ts¡T Á|üd<æ sΔä #¡ s· TT‘·\
ø£<\ä∏ ≈£î <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé˝À Á|ükÕs¡+ø√dü+ Teleplay \T Áyêj·T&É+!`Ç<Ó˝≤ »]–+<ä+fÒ: Á|üeTTK
s¡+>∑d\úü , dæìe÷ q≥T\T l C….$.k˛eTj·÷E\T>±s¡T Hê≈£î $TÁ‘·T\T. Äj·Tq ‘·q ùdïVæ≤‘·T&ÉT
ls¡eTD≤¬s&ç¶>±]‘√ ø£*dæ e÷sTT+{ÏøÏ e∫Ã $X¯«Hê<∏äÛ dü‘·´Hêsêj·TD>±] ªãTTD+
rs¡TÃ≈£îHêïqTμμ nH˚ ø£<,ä∏ |ü⁄sêD+ düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ >±] ªª˙*μμ ø£<,ä∏ Ç∫Ã ‘êeTT rj·T<ä*∫q
short films øÏ teleplay \T Áyêj·TeTì ø√sês¡T. leT‹ d”‘ê<˚$ nH˚ eTs=ø£ {Ï.$.
c˛\ìsêà‘· e÷Hêqï>±] ªªπssêDÏμμ ø£<≈ä∏ î£ teleplay Áyêj·TeTì ø√sês¡T. n˝≤π>, <ä÷s¡<sä Ù¡ Hé˝À
Áb˛Á>±+ m–®≈L£ ´{Ïy>é ± |üì#˚dTü qÔ ï Hê$TÁ‘·T&ÉT l m+.$.es¡Á|ükÕ<é, l y˚+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄
nH˚ Äj·Tìï |ü]#·jT· +#˚d,æ Äj·Tqø√dü+ l n&É$ u≤|æsêE>±] ªªe&É>fi∑ ó¯ μ¢ μø£<ä∏ script
#˚dôæ |≥ºeTì dæbÕò s¡T‡ #˚XÊ&ÉT. düTe÷s¡T s¬ +&ÉTHÓ\\bÕ≥T yê{Ï|qü T˝À¢|&ü Ü¶qT.

yÓ÷Vü≤qø£èwüí ‘·q dæìe÷Á|üjT· ‘êï\˝À visiting card film>± ñ+≥T+<äì`
kı+‘·Ks¡TÃ‘√ ª#·*μnH˚ short film rXÊ&ÉT. shooting & editing n+‘ê Ç+{À¢H˚.
hand camera ‘√ rXÊ&ÉT. pHé 9e‘˚Bq <ëìì ôV≤’ <äsêu≤<é |ò˝ æ Ÿàø£u¢ Ÿ˝À Á|ü<]ä Ù+#ês¡T.
#ê˝≤eT+~ e∫Ã#·÷dæ Ä ∫qï horror film u≤>∑T+<äì n_Ûq+~+#ês¡T.
ˇø£ dü+<äs“¡ +¤ >± ` ø±e´+ Áyêj·÷\H˚ Ä˝À#·q e∫Ã+~. Bìì e#·qø£$‘ê|ü<‹Δä ˝À
Áyêj·÷\ì`»qq+, u≤\´+, øöe÷s¡+, j·TÚeq+, yês¡Δø£´+, $ÁXÊ+‹`Äs¡T<äX¯\T`ˇø£
∫\Tø£J$‘êìï symbol >±`ˇø£|øü åÏ Ä‘·àø£<`ä∏ ªªe÷j·T˝≤+‘·sT¡ μμ ù|]≥ Áyê<ë›eTì.
E˝…’ ˇø£{ÏHê{ÏøÏ Ä }Vü≤qT ø±e´s¡#·q>± ÁbÕs¡+_Û+#êqT. n<˚HÓ\ 21e
‘˚BqT+∫ ªyês¡Ôμ~q|üÁ‹ø£˝À Hê ªø£åDÏø£+μ qe\qT <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#·T]+#·&É+
2002 ∫es¡˝ÀH˚ nqT≈£î+{≤qT Hê $TÁ‘·T&ÉT, n|üŒ{Ï Ä+Á<ÛäÁ|üuÛÑ ~q|üÁ‹ø£
dü+bÕ<ä≈î£ &ÉT l m._.¬ø.Á|ükÕ<é ø√s¡>±`dü+düÿè‘·u≤Û wü˝À ns¡T<Óq’ sê»ø°jT· e´+>∑´ s¡#q·
ªªeTVæ≤wüX‘¯ ø· +£ μμ ˇø=ÿø£ÿ XÀ¢ø±ìøÏ ‘Ó\T>∑T$es¡D‘√`¬s+&˚dæ XÀ¢ø±\T ˇø£ yê´dü+>±, ‘·eT
|üÁ‹ø£˝À <ÛësêyêVæ≤ø£+>± Á|ü#T· ]+#·&ÜìøÏ Áyêj·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. Ä <ÛësêyêVæ≤ø£≈î£
ªªeT+Á‹èTVæ≤wü+μμ nì ù|s¡Tô|{≤ºqT. Ç<=ø£ ∫Á‘·yÓTÆq X¯‘·ø£+. ‘·+C≤ePs¡T sêC≤´ìï
neTsYd+æ >¥ nH˚èTVü‰sêhbÕ\ø£ e+XÊìøÏ #Ó+~q`≈£îÁs¡yê&ÉT sêC≤´ìøÏ e∫Ãq|ü&ÉT, Ä
e+X¯+yê]øÏ eT+Á‹>± ø=qkÕ>∑T‘·÷ edüTqÔ ï yê+#Û̊X«¯ s¡ ø£$ ÁyêXÊ&ÉT. bÕ\≈£îDÏí ≈£îÁs¡yêDÏí
#˚d,æ ‘êuÒ<ës¡T¢ #·T≥÷º#]˚ , sT÷ eT+Á‹ô|’ #ê&û\T #Ó|Œæ `|ü<$ä øÏ ñ<ë«düq #Ó|Œæ +#ês¡T.
uÛÀdü\e+X¯bÕ\≈£î\≈£î $<Û̊jT· T&Óq’ yê+#Û̊X«¯ s¡ ø£$ e÷qdæø+£ >± >±j·T|ü&`ç ªª#Ó&b¶É Õ\≈£î&ç
eTTK+#·÷&É&+É ø£+f… <äTqïb˛‘·T |üèwüu˜ ≤Û >±qì*∫ bı\+ <äTqTï≈£î Áã‘·ø&£ +É y˚T\Tμμ` n+≥÷`
ªª<äTqïb˛‘ê! ˙πø+‘·≈î£ ÿe?μμ nH˚ ns¡+Δ ‘√ q÷s¡T e´+>∑´XÀ¢ø±\T ÁyêXÊ&ÉT. Ä |ü⁄düøÔ ±ìï
1950\ ø±\+˝À yê$fi¯¢ sêeTkÕ«$TXÊÅdTü \Ô T dü+düú dü+düÿè‘·yê´K´, ‘Ó\T>∑Tyê´K´ ø£*|æ
|ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+∫+~. Ä X¯‘ø· +£ e÷ Hêqï>±]øÏ #ê˝≤ sTTwü+º . qqTï #·<eä eTì HêøÏ#êÃs¡T.
n~ #ê˝≤ j˚Tfi¯ó¢>± Hê<ä>∑Zs¡ ñ+~. ˇø£ dü+<äs¡“¤+˝À m._.¬ø.Á|ükÕ<é‘√ <ëì>∑T]+∫
Á|ükÕÔ$+#·&+É e\¢, n‘·qT q˙ï |üì#˚jT· eTì ø√sês¡T. H˚qT |üP]Ô>± Áyêdæ Ç#êÃqT.
Ä>∑dTü º 27e ‘˚B K>√fi¯$X‚w+ü <äècÕº´ n|ü⁄s¡÷|üyTÓ qÆ s√E. e÷qe#·]Á‘·˝À,
ìj·÷+&És¡Ô˝Ÿ e÷qe⁄\ø±\+ ‘·s¡yê‘·`60,000 dü+e‘·‡sê\ nq+‘·s¡+`Äs√Eq
n+>±s¡øÁ£ >∑V≤ü +, dü÷s¡´Á>∑V≤ü +, uÛ÷Ñ $T, ˇø£ &çÁ^˝À`XÊgy˚‘\Ô· T f…*k˛ÿ|t <ë«sê ø£ìô|{≤ºsT¡ .
ôdô|º+ãs¡T12 ‘˚B Hê{ÏøÏ Hê ªªe÷j·T˝≤+‘·s¡Tμμ e#·q ø£$‘ês¡#·q (ø±e´+)
|üP]Ô#X˚ ÊqT. nø√ºãs¡T eT÷&Ée‘˚B‘√ yês¡Ô ~q|üÁ‹ø£˝À Hê ªø£Då øÏ +£ μ qe\ <ÛësêyêVæ≤ø£
|üPs¡ÔsTT+~.
ªªe÷j·T˝≤+‘·sT¡ μμ ø±yê´ìï sê»eT+Á&û˝À Hê kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\ ø=ø£kÕ] $ì|æ+∫,
n_ÛÁbÕj·T+ ‘Ó\TdüTø√yê\H˚ ø√]ø£‘√ nø√ºãs¡T 13‘˚BHê&ÉT sê»eT+Á&ç yÓfi≤¢qT. $TÁ‘·T\T
uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+, ‘·˝≤¢e»sa\ |ü‘+· »* XÊÅd,Ôæ m+&É÷]¢ düT<Ûëø£s,Y bı~\ d”‘êsêeTXÊÅd,Ôæ
e+>± u≤\düTÁãVü≤àD´+`#·+Á<ä˝Àø˘ ¨≥˝À¢ H˚qT #·~$ $ì|æ+#·>± $Hêïs¡T. ôdàÌ˝Ÿ≈L£ &Ü

ñ+&Ée\dæ+~. düeTj·÷ìøÏ }fiÀ¢ ˝Òøb£ ˛j·÷&ÉT. ø±e´+ #ê˝≤u≤>∑T+<äì n_Ûq+~+#ês¡T.
uÒ‘·y√\T sêeTÁãVü≤à+>±s¡T ªªe÷j·T˝≤+‘·s¡T ù|s¡T ø±e´dü«uÛ≤yêìøÏ q|üŒ˝Ò<äT. ªdüT|üs¡íμ
n+fÒ u≤>∑T+≥T+~μμ nHêïs¡T. $TÁ‘·T\+<äs¡÷ <ëìì düeT]Δ+#ês¡T. Hê≈£L u≤>∑T+~.
2004˝À ªªdüT|üsμí¡ μø±e´+ n#·ÃsTT+~.
yê©àøÏ sêe÷j·TD+ #·<äTe⁄‘·÷+fÒ, qe+ãs¡T HÓ\ Äs¡e‘˚Bq Hêø=ø£
}Vü≤‘√∫+~. ‘ê‹Ô«ø£+>± m+‘·es¡≈î£ ‘·sêÿìøÏì\TdüT+Ô <√ ‘Ó*j·T<äT>±ì`$wüjT· + Ç~:
sêeTT&ÉT dü÷s¡é+X¯sêE. düTÁê⁄&ÉT dü÷s¡´|ü⁄Á‘·T&ÉT. n+fÒ`n–ï‘·‘«Ô· +—`Vü≤qTeT+‘·T&ÉT
yêj·TT|ü⁄Á‘·T&ÉT. n+fÒ`yêj·TT‘·‘·Ô«+—`d”‘· uÛÑ÷|ü⁄Á‹— n+fÒùÛÑ÷‘·‘·Ô«+. düeTTÁ<ä+
»\eTj·T+`n+fÒ »\‘·‘«Ô· +—`sêeDT&ÉT >∑>q∑ #·sC¡ ≤‘· nsTTq ªndüTs¡μ |ü⁄Á‘·T&ÉT— n+fÒ
Äø±X¯‘·‘·Ô«+.
nq>±`yêj·T«–ï ‘·‘êÔ«\T ¬s+&É÷, »\‘·‘êÔ«ìï ã+~Û+∫`Äø±X¯‘·‘êÔ«ìï
Vü≤]+∫ùÛÑ÷‘·‘êÔ«ìï $eTTø£Ô+ #˚j·T&É+`. yêj·T«–ï uÛÑ÷‘·‘êÔ«\ düMTø£s¡D+ eTs¡Ô´˝Àø£
dü+øπ eå TkÕ<Ûøä e£ TH˚ dü÷#·q≈£î @yÓTHÆ êneø±X¯+ e⁄+≥T+<ë? Ç+ø±˝À‘·T>± yê©àøÏsêe÷j·TD+
n<Ûä´j·Tq+#˚ùdÔ, ‘˚˝Ò neø±X¯+e⁄+≥T+<ë? ˝Ò<ë, Bìì e{Ïº fancy }Vü≤>±H˚
|ü]>∑D+Ï #·e\dæ ñ+≥T+~.
XËe’ øπ Áå ‘ê\˝À n‘·´+‘· ÁbÕNqyÓTqÆ lXË\’ + yÓfi≤¢\ì #ê˝≤ø±\+ qT+∫ ø√]ø£
O+&˚~. qe+ãs¡T 19e ‘˚Bq A.P. Tourism Dept. ãdüT‡˝À ãj·T\T<˚] H˚qT C≤qø°u≤\
yÓfi≤¢+. ø£˝≤´DY nH˚ >¬ &’ é ≈£L&Ü ãdüT‡˝À e#êÃ&ÉT. kÕj·T+ø±\+ 4.30 ne⁄‘·÷+&É>±`lXË\’ +
&Ü´+, bÕ‘êfi¯>+∑ >∑, lXË\’ •Ks¡ <äsÙ¡ q+, kÕøÏ>å D∑ |ü‹ Ä\j·T+ #·÷düT≈£î+≥÷APTD ¬>düTº
Vü≤ÖdtøÏ #˚sê+ `nø£ÿ&É edü‹ #ê˝≤ u≤>∑T+~.
sêÁ‹ 7.30 ne⁄‘·÷+fÒ eT*¢ø±s¡Tq® kÕ«$T Ä\j·T+ #˚sT¡ ≈£îì oÁ|òTü <äsÙ¡ q+ {Ïø¬ ÿ≥¢‘√
Ä\j·TÁ|üyX˚ +¯ #˚XÊ+. Ä\j·T+ düT$XÊ\ Äes¡D+˝À >=|üŒÁbÕNq‘·, XËe’ ‘ê‹Ô«ø£‘· OHêïsTT.
èTsêï&ÉT ñ<äjT· + 6.30øÏ n_Ûùwø£+ {Ïø¬ ÿ≥Tº rdüT≈£îì yÓfi≤¢+. ‹~Û ø±ØÔø@£ ø±<ä•. j·÷Á‹≈£î\
s¡B› m≈£îÿe>±H˚ ñ+~. ` n_Ûùwø£+ >∑s“¡ >¤ T∑ &ç˝ÀøÏ yÓ[¢ dü«j·T+>± #˚dTü ø√ìkÕÔsT¡ . u≤>±
»]–+~.
eT<Ûë´Vü≤ï+ 11.00 <ë≥T‘·÷+&É>±`‹s¡T>∑T Á|üj÷· D+˝À –]»q eT÷´õj·T+,
bÕ\<Ûës¡, |ü+#·<ëÛ s¡, >±j·TÁreT+~s¡+ #·÷ùddæ, Á|ükÕ<ë\‘√ Á|üj÷· D+ ø=qkÕ–+#ê+.
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À j·÷Árìyêdt <ä>sZ∑ ¡ ~π>dü]øÏ sêÁ‹ 7.40 nsTT+~. Á|üj÷· D+eT<Û´ä ˝À
ãdüT‡ yÓTTsêsTT+∫ >∑+≥ùd|ü⁄ Çã“+~ô|&ç‘˚ j˚T+>±ø£, ∫s¡ø±\yê+∫Û‘+· HÓsy¡ ]˚ +~.
qe+ãs¡T 25e ‘˚Bq Hê≈£î n‘·´+‘· Ä|ü⁄\Ô T,Çwüº ø£$$TÁ‘·T\T ÇkÕàsTT˝Ÿ>±s¡T
ø±øÏHê&É˝À eTs¡D+Ï #ês¡T. Äj·Tq ‘·‘«Ô· XÊg+ #·<Tä e⁄ø=qï eTÚì. Äj·Tq Jeq ˝≤\dü
>=|üŒ~. ‘Ó\T>∑T Ä<ÛTä ìø£ ø£e⁄\˝À düs«¡ ‘·+Á‘·d«ü ‘·+Á‘·T\T. Ä<ÛTä ìø£ ø£$y˚w<ü ëÛ s¡T˝À¢ ì»+>±
ø£$‘·«Ô ‘·‘«Ô· + m]–q C≤„ì. uÛwÒ Cü ≤\≈£î, X¯ówüÿ düHêàHê\≈£î, dü‘êÿsê\≈£î <ä÷s¡T\T. eTè<äT
dü+uÛ≤wüD≤o*. n»+‘ê >±s¡+≥÷+&˚yês¡T` ªªnj·÷´ eTq ìÅwÿü eTD+ bı>∑˝≤>∑ »]–b˛yê*μμ
`nì. ÇkÕàsTT˝Ÿ ìÅwÿü eTD n>∑sT¡ bı>∑˝≤>∑ »]–b˛sTT+~.

n{≤¢+{≤ ≈£L∫|üP&ç nø±&ÉMT eékÕú|ü≈£îsê\T &Üø£ºsY X¯•ø£fi¯ô|qTeT]Ô>±]øÏ
ÁyêdækÕÔqì e÷≥Ç∫Ãq ≈£L∫|üP&ç j·Tø£å>±q+` "Nut cracker" musical ballet
Ä<Ûës¡+>±`&çôd+ãs¡T 12e ‘˚Bø£˝≤¢ |ü+|æ+#˚XÊqT. ªªdü«|üï$»j·T+μμ nì ù|s¡Tô|{≤ºqT.
Ç+<äT˝À Ç‹eè‘·+Ô ˇø£ Fantacy. ˇø£ ÁøÏdàü dtHê{Ï sêÁ‹ sêE>± s¡e÷àsTT (∫qï|æ\)¢ ø£qï
ˇø£ø\£ . Ä ø£\˝À m<äTs¬ q’ |òTü ≥q\T.
&çôd+ãs¡T HÓ\˝ÀH˚`s¡TÁ<ä Ä&çj÷Ó dt #·+Á<äeTÚ[>±s¡T Hê≈£î eTs=ø£ s¡#H· êø±s¡´Áø£eT+
ô|{≤ºs¡T.Äj·Tq @sêŒ≥T#˚düT≈£îqï X¯•<ÛäsY nH˚ Ábı&É÷´düs¡T, πøåÁ‘ê\˙ï ‹]– <ë«<äX¯
CÀ´‹]¢+>±\ düe÷#ês¡eT+‘ê Video recordings #˚düT≈£îì e#êÃs¡T. Ä j·÷πøåÁ‘ê\
$X‚cÕ\qT $e]dü÷Ô voice over <ë«sê Áù|ø£å≈£î\≈£î ‘Ó*j·TCÒj·÷*. n+<äTø£edüs¡yÓTÆq
düe÷#ês¡+ |ü⁄düøÔ ±\qT+∫, video visuals #·÷dæ, `H˚qT Áyêdæ Çyê«*. &çôd+ãs¡T 30e
‘˚BHê{ÏøÏ s¡#q· |üP]Ô#d˚ æ Ç#êÃqT. video <äèXÊ´\T #·÷&É&ÜìøÏ #ê˝≤u≤>∑THêï, yê{Ïì
#·÷dü÷,Ô $wüj÷· \T ÁyêdüTø√e&ÉyT˚ ªªÁ|ü‹|Ô ìü μμ.`yÓTT‘·+Ô MT<ä |üì u≤>± »]–+~.
nø√ºãs¡T, qe+ãs¡T, &çôd+ãs¡T HÓ\\˝ÀH˚ ø£$$TÁ‘·T\T s¡eTDJ$ |üs´¡ y˚øDå£ ˝À
ªªdüT|üsμí¡ μ ø±e´+ eTTÁ<äD|üì »]–+~.
2003 dü+e‘·‡s¡eT+‘ê y˚>+∑ >± >∑&∫ç b˛sTT+~. ø£Då + r]ø£˝≈Ò î£ +&Ü` yÓ÷Vü≤qø£èwüí
sêeT>√bÕ\es¡à‘√ ˇø£ project ˇ|ü≈£îì |üì#˚d`æ ø±s¡D≤+‘·sê\e\¢ $s¡$T+#·T≈£îì, Ä
dæìe÷qT+∫ ãj·T≥≈£îe#˚ÃXÊ&ÉT. Çø£`m˝≤¬>H’ ê eqs¡T\T düeT≈£Ls¡TÃø=ì`‘·q≈£î q∫Ãq
$<Û+ä >± dæìe÷ ‹j·÷´\H˚ ìs¡j í ÷· ìøÏ e#êÃ&ÉT. á |òTü ≥º+˝À n‘·ìøÏ Á|üeTTKq≥T&ÉT
s¡#s· TT‘· ‘·ìø¬ fi¯¢ uÛsÑ D¡ ‘Ï √ |ü]#·jT· + ø£*–+~. 2004 dü+e‘·‡s¡+ Hê wüw|ºæ Pü ]Ô dü+e‘·‡s¡+.
n+‘·es¡≈î£ HêJ$‘·+˝À ◊∫Ã¤ø+£ >±H√, nHÓ∫’ Ã¤ø+£ >±H√ ø±s¡´ø£sD¡ ≤\T, nø±s¡´ø£sD¡ ≤\T ≈£L&Ü
#ê˝≤H˚ »]>±sTT. n+‘˚. Ä dü+e‘·‡s¡+ ÁøÏøÿÏ ]dæb˛sTT »]–qìï $X‚cÕ\T #ê˝≤H˚ OHêïsTT.
yê{Ï˝À yÓTT<ä{~Ï . ªdüT|üsμí¡ ø±e´+ eTTÁ<äD |üP]ÔsTT $&ÉT<ä\ø±e&É+. |üÁ‹ø£\˝À düMTø£\å T,
#·~$q $TÁ‘·T\ n_ÛÁbÕj·÷\T ãVüQ<Ûë Á|üX+¯ kÕ|üPs¡«ø£+>± q&ç#êsTT.
»qe] HÓ\ s¬ +&Éeyês¡+˝À nqT≈£î+{≤qT, Hê kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T Á|üd<æ Δä ø£$,
$eTs¡Ù≈£î\T l ø√yÓ\ dü+|ü‘Y ≈£îe÷sê#ês¡´ ‘·eT ªn|üsμí¡ nH˚ >π j·Tø±yê´ìøÏ eTT+<äTe÷≥
Áyêj·TeTì ø√sês¡T. ndü\T $wüjT· +: Äj·Tq Ä ø±yê´ìï 1953 Hê{Ïøπ ÁyêXÊs¡T. ø±ì,
‘=* Ä<ÛTä ìø£ ø£e⁄\˝À >π j·TÁ|üÁøÏjT· ˝À ø±e´+ ÁyêdæqU≤´‹ ªHê>±s¡Tq® kÕ>∑s+¡ μ ø±e´+<ë«sê
dæ.Hêsêj·TD¬s&ç>¶ ±]øÏ <äøÿÏ +~. n~≈£L&Ü 1953Hê{Ï<.˚ ªn|üsμí¡ ø±yê´ìï ldü+|ü‘Y #ê˝≤
düeTs¡Δ+>± ÁyêdæHê`n~ ãj·T≥|ü&É&ÜìøÏ ns¡úX¯‘ê_› |ü{Ïº+~. ˇø=ÿø£ÿkÕ] Ç≥Te+{Ï
#·eT‘êÿsê\T »s¡T>∑T‘·÷+{≤sTT. ñ<ëVü≤s¡DøÏ l nã÷“] es¡<sä êCÒX«¯ s¡sêe⁄>±] ªkÕ$T<Ûì˚ μ
ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï. m|ü&√ ll ÁbÕs¡+uÛsÑ #¡ H· êø±\+ qT+N Á|üj÷Ó >±\T #˚dqæ es¡<sä êCÒX«¯ s¡sêe⁄
ø£$‘·«dü+|ü⁄{Ï, nkÕ<Ûës¡D Ä\dü´+ »]– Äj·Tq eTs¡D≤q+‘·s¡+ Á|ü#·Ts¡D »s¡>∑&É+
e\¢`Äs¡TÁ<ä≈î£ Á|üj÷Ó >∑o*>± e∫ÃqU≤´‹ M]øÏ <äøÿ£ e\dæq+‘·>± <äøÿ£ ˝Ò<Tä
dü+|ü‘Y≈£îe÷sê#ês¡´ ø±yê´ìøÏ Äj·Tq n+<äT˝À #˚dæq #Û·+<ä' Á|üjÓ÷>±\T
≈£L&Ü yÓ\&¢ dç ÷ü Ô eTT+<äTe÷≥ ÁyêXÊqT. ªn|üsμí¡ ø±e´+ düTìï‘·yTÓ qÆ dü<dä ‘ü ‡· +X¯j÷· \qT
yÓ\&¢ +ç #˚ Áù|eTø±e´+.

Ä dü+e‘·‡s¡+ e÷ sTT+≥ »]–q Á|ü<eä∏ T X¯óuÛøÑ ±s¡´+ yÓ÷Vü≤qø£èwüí Oe÷eTùV≤X¯«]
ø=qT≈£îÿqï ø=‘·bÔ Õò {¢ Ÿ˝À >∑èVü≤Á|üyX˚ +¯ . ã+<ÛTä es¡eZ T+‘ê bÕ˝§Zqï dü+<äs“¡ +¤ . yêfi¯ó¢ u≤>±
Ks¡TÃ#˚XÊs¡T≈£L&É. ñe÷eTùV≤X¯«] ‘·q Øôd]Ã dü+<äs“¡ +¤ >± Ç+&çj÷· ˝À |üì#˚k˛Ô+~ n|ü&ÉT.
eTTVüAs¡+Ô : |òÁæ ãe] s¬ +&Ée‘˚B ñ<äjT· + 8.52 ì$TcÕ\T.
¬s+&Ée X¯óuÛÑø±s¡´+ øÏs¡DàsTT ô|[¢. y˚T 21e‘˚B ‘ês¡DHêeTdü+e‘·‡s¡+
CÒ´wüX˜ ó¯ <äΔ $~j·THê&ÉT`ôV≤’ <äsêu≤<äT˝Àì >±+BÛq>∑sY düuŸ]õÅkÕºsY Ä|òd” Tü ˝À »]–+~. es¡T&ÉT
ø¬ .ã\sê+ ÄyÓT≈£î ùdïVæ≤‘·T&ÉT. n‘·qT political science ˝À m+.@. #˚dæ yês¡Ô ~q|üÁ‹ø£˝À
Political analysist >± |üì#˚dTü q Ô ï≥Tº #ÓbÕŒs¡T. n‘·&TÉ Áu≤Vü≤àDÒ‘s· T¡ &ÉT. s¬ &ç¶ ≈£î\düT&ú TÉ .
øÏsD¡ àsTT ‘·qìs¡j í T· + #Ó|Œü >±H˚ y˚TeTT ÄyÓT ÇcÕºìøÏ $&ç∫`]»ÅkÕºsY Ä|òd” Tü ≈£îyÓ[¢ dü+‘·ø±\T
#˚XÊeTT. Belson's Tajmahal Hotel ˝À ø=~›eT+~ Äràj·Tn‹<ÛäT\≈£î dinner
@sêŒ≥T#˚XÊeTT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ ‹~ÛÁ|üø±s¡+ Hê|ü⁄{Ïqº s√E y˚T26e ‘˚Bq, Ç+^¢wßü ‘˚B\˝…øÿ£ Á|üø±s¡+
29e ‘˚Bq nsTT+~. Hê{Ï‘√Hê≈£î ns¡y@’Ó fi¯ó¢ |üPs¡j Ô ÷· ´sTT. e÷Hêqï>±s¡T n+≥÷+&˚yês¡T:
ªª60 @fi¯+¢ fÒ eTìwæJ$‘·+˝À ô|<äe› T\T|ü⁄. y˚sπ Äj·TTX¯ÃÁø£+ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ne⁄‘·T+~. n|ü&ÉT
}Væ≤+#·ì Äs√>∑´dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ ô|qT|òTü ≥q ≈£L&Ü dü+uÛ$Ñ +#˚ neø±X¯+ ñ+≥T+~μμ`nì.
Äj·Tq≈£î dü]>±Z n˝≤π> heart attack e∫Ã`ãj·T≥|ü&Ü¶sT¡ ` ns¡y’Ó nq>±H˚ j·÷<äè∫Ã¤ø+£ >±
Ä e÷≥\T >∑Ts¡T≈Ô î£ e#êÃsTT.
yÓ÷Vü≤qø£èwüí, #·\+>±s¡T Áyêdæq ª<√wü>∑TD+μ ø£<∏äqT ªÁ>∑Vü≤D+μ nH˚ ù|]≥
dæìe÷rj·T&ÜìøÏ uÛsÑ D¡ >Ï ±s¡T ø£qø£<ë∏ s¡ ÁøÏj÷Ó wüH‡é ù|]≥ ìsêà‘·\qT @sêŒ≥T#˚jT· >±,
@Á|æ˝Ÿ 8e ‘˚BqT+∫ ø√qd”eT˝Àì \ø£ÿes¡+ nH˚ }fiÀ¢ wüO{Ï+>¥ ÁbÕs¡+_Û+∫`pHé
yÓTT<ä{yÏ êsêìøÏ dæìe÷ |üP]Ô#X˚ Ê&ÉT. n~ black&white dæìe÷. <ëìì Ç+&çj÷· ˝Àq÷,
$<˚XÊ\˝Àq÷ »]π> #·\q∫Á‘√‘·‡yê\˝À Á|ü<äs¡Ùq\≈£î |ü+ù| @sêŒ≥¢˝À yÓ÷Vü≤qø£èwüí
dü+<ä&>ç ± ñHêï&ÉT.
E˝…’ yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À Ä+Á<Ûuä ÷ÑÛ $T ~q|üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈î£ \T l m+.$.XÊÅd>Ôæ ±s¡T
qqTï @<Ó’Hê o]¸ø£ ìs¡«Væ≤+#·eTì ø√sês¡T. q\uÛ…’@fi¯¢ ø±\+˝À Hê≈£î |ü]#·j·TyÓTÆq
eT÷&ÉT‘·sê\ s¡#·sTT‘·\ >∑T]+∫ ÁyêkÕÔqì #Ó|æŒ`ªª|ü]|ü] |ü]#·j·÷\Tμμ nH˚ o]¸ø£
ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
E˝…’ mì$T<äe ‘˚B kÕj·T+ø±\+ yÓ÷Vü≤qø£èwüí rdæq Á>∑V≤ü D+ dæìe÷ ‘=*Á|ü<sä Ù¡ q
kÕs¡~dÛ ÷ü &º j ç ÷Ó Á|”eP´ ~∏jT˚ ≥sY˝À ôV≤’ <äsêu≤<é |ò˝æ Ÿàø£u¢ Ÿ Ä<Û«ä s¡´+˝À »]–+~. #ê˝≤eT+~
e#êÃs¡T. eT+∫ Á|ü‹düŒ+<äq e∫Ã+~. |üÁ‹ø£\ düMTø£\å T $X‚w+ü >± Á|üX+¯ dæ+#êsTT. á
dæìe÷ dæj÷· {Ï˝Ÿ |ò˝æ Ÿà ô|dò eºæ ˝Ÿ, @wæjT· Hé |ò˝æ Ÿàô|dò eºæ ˝Ÿ, ø£\ø£‘êÔ n+‘·sê®rj·T#·\q∫Á‘√‘·‡e+,
Ç+&√`nyÓT]ø£Hé |ò˝æ Ÿàô|dò eºæ ˝Ÿ, øπ s¡fi¯ |ò˝æ Ÿàô|dò eºæ ˝Ÿ, >√yê|ò˝æ Ÿà ô|dò eºæ ˝Ÿ e+{Ï dü+<äsê“¤\˝À
‘·sy¡ ê‘· ø±\+˝À Á|ü<sä Ù¡ q\≈£î m+|æø¬ +’ ~. á dæìe÷≈£î »]–q $•wü>º ös¡e+ @eT+fÒ:
2005 E˝…’ 13e ‘˚Bq ªª<äs¡Ù≈£î&ç ñ‘·ÔeT ‘=*∫Á‘·+μμ>± Ç+~sê>±+BÛ C≤rj·T
dü«s¡øí e£ T\|ü⁄s¡kÕÿsêìï Á|üø{£ +Ï #ês¡T. n<˚ dü+e‘·‡s¡+ Ä>∑dTü ˝º À nqT≈£î+{≤qT &Û©ç ˝¢ À »]–q

uÛ≤s¡rj·T #·\q∫Á‘√‘·‡e |ü⁄s¡kÕÿs¡düuÛÑ˝À n|üŒ{Ï sêh|ü‹ nãT›˝Ÿ ø£˝≤+>±] <ë«sê,
yÓ÷Vü≤qø£èwü≈í î£ Ä dü«s¡|í ‘ü ø· +£ n+<äCXÒ Ês¡T. Ä dæìe÷, n‘·&øç Ï ‘Ó\T>∑T dæìe÷s¡+>∑+˝À
$\ø£Då <äsÙ¡ ≈£î&ç>± >∑T]Ô+|ü⁄‘Ó∫Ã ô|{Ï+º ~.
lXË˝’ j·÷Á‘· #˚dqæ ≥Tº>±H˚ ø±o ≈£L&Ü yÓfi≤¢\ì Hê≈£î ∫s¡ø±\+>± ñ+&˚~. Ä
ø√]ø£ Hê ∫qïHê{Ï $TÁ‘·T&ÉT, $•wüº kÕàs¡Ô |ü+&ç‘T· &ÉT, Ç+Á<ä>+∑ {Ï dü‘´· Hêsêj·TD E˝…H’ \Ó ˝À
ãj·T\T<˚s¡Bdæ`rsêÃ&ÉT.
E˝…’ 25e ‘˚Bq`H˚qT, C≤qø°u≤\, düTã“sêj·TXÊÅd,Ôæ n‘·ì uÛ≤s¡´ Oe÷<˚$,
ÄyÓT k˛<äs¡T&ÉT ø£qΩjYT˝≤˝Ÿ, Á|üdæ<äΔø£$ |ü+&ç‘·T\T &Üø£ºsY ø√yÓ\ düTÁ|üdüHêï#ês¡´,
düTã“sêj·TXÊÅdÔæ ≈£î≥T+ã ùdïVæ≤‘·Tsê˝§ø±yÓT`ñ‘·sÔ ê~j·÷Á‘·\≈£î ãj·T\T<˚sê+. e÷ $TÁ‘·T&ÉT
dü‘´· Hêsêj·TD ≈£îe÷s¡T&ÉT >√bÕ\+, •wüß´&ÉT nj·T´qï ≈£L&Ü e÷‘√ ñHêïs¡T.
‘=*eTõ© ñ»®sTTì. n+fÒ eTVü‰ø£$ ø±[<ëdüT }s¡T. eTVü‰ø±fi‚X«¯ s¡ Ä\j·÷ìøÏ
<ä>sZ∑ ˝¡ À j·÷<äe<Ûsä à¡ XÊ\˝À ãdü. }s¡T ÁbÕNqyÓTqÆ <ÓH’ ê` eTVü‰ø±fi‚X«¯ sê\j·T+ yÓu’ yÑÛ √ù|‘·+>±
ñ+~. ø±[<ëdüT y˚T|òTü <ä÷‘· XÀ¢ø±\T >∑Ts¡T≈Ô î£ e#êÃsTT dæÁbÕ q~ì #·÷&É>±H˚!`
27e ‘˚B` ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTH˚ eTVü‰ø±fi‚X«¯ s¡T&çø»Ï ]π> uÛkÑ Õà_Ûùwø£+ #·÷XÊeTT.
n<=ø£ n<äT“¤‘<· èä X¯´+. Ä ‘·sy¡ ê‘· Áø£eT+>±`ø±[ø± Ä\j·T+, $Áø£e÷~‘·éT+~s¡+, Ç‘·s¡
<äs¡Ù˙j·Tdüú˝≤\T #·÷dæ`Ä sêÁ‹ &Ûç©¢øÏ ãj·T\T<˚sê+.`28e ‘˚B ñ<äj·÷ìøÏ »dæºdt
»>∑Hêï<Ûäsêe⁄ >±]+{ÏøÏ #˚sê+. yês¡T, ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T eTeTà*ï #ê˝≤ Ä<ä]+#ês¡T.
&Û©ç ˝¢ À <äsÙ¡ ˙j·Tdü˝ú ≤\qT ‘·«]‘·>‹∑ ì ˇø£kÕ] #·T{Ïeº ∫Ã`n<˚sêÁ‹ bÕ‘·&©çÛ ¢ ùdwº Hü qé T+∫
s¬ ˝’ À¢ Vü≤]<ë«sYøÏ Á|üj÷· DeTj·÷´+.
29e ‘˚Bq nø£ÿ&É ø±+N|”s+¡ƒ yê] eTsƒ+¡ ˝À ãdü#X˚ Ê+. á eTsƒ+¡ nø£så ê˝≤
>∑+>±q~ ˇ&ç˝À ñqï~. nø£ÿ&É >∑+>±Á|üyêVü≤+ n‘·´+‘· y˚>+∑ >± ñ+~.‘=* >∑+>±kÕïq+
eTT–+#·T≈£îìès¡dü>±`kÕ+B|üìÄÁX¯eT+, <äø£åj·T»„düú\+, ø£èwüíeT+~s¡+ Ç‘·s¡düú˝≤\T
#·÷XÊ+.`ñ»®sTTì˝À kÕj·T+ø±\+|üP≥ »]π> eTVü‰ø±fi‚X¯«s¡Tì }πs–+|ü⁄ ñ‘·‡yêìï,
BÛs>¡ √bÕ˝Ÿ eT+~s¡>√|ü⁄s¡+qT+∫ #·÷XÊ+. eTVü‰ø±fi‚X«¯ s¡TDÏí ñ»®sTTì sêsêE>± nø£så ê˝≤
nø£ÿ&çyês¡T uÛ≤$kÕÔsT¡ .
Vü≤]<ë«sY˝À ÁbÕNqÁ|üXÊ+‘·‘,· |ü$Á‘·‘,· Hê≈£î‘√#êsTT. sêÁ‹y˚fi˝¯ À¢ Ä >∑+>±q~ì
ˇs¡TdüT≈£î+≥÷ ì*∫q ø±+NeTsƒ+¡ ˝À ìÁ~+#·&+É ˇø£ $X‚cÕqTuÛ÷Ñ ‹. nø£ÿ&É kÕj·T+ø±\+
y˚fi\¯ ìs¡«Væ≤+#˚ >∑+>±Vü‰s¡‹ eTH√»„+>± ñ+~. >∑+>±q~˝À n+<äs÷¡ BbÕ\<=HÓï\T
$&Ée&É+ Ä#ês¡+. Hêdæ≈Ô î£ &çøÏ ≈£L&Ü Ä ˇ&ÉTq¶ ì\ã&ç‘˚ qeTdüÿ]+#·ãT~Δ |ü⁄fÒº yê‘êes¡D+
n~.
31e ‘˚B Hê&ÉT Vü≤èw”øπ XŸ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É sêeTs¡a÷˝≤ <ë{Ï ÄÁX¯e÷\T, eT+~sê\T,
#·÷XÊ+. >∑+>∑`Ä≈£î|ü#·Ã<äq+`ø=+&É\ÁbÕNq‘·`yÓTT‘·Ô+ |ü]düsê\T, ÄÁX¯eT J$‘·+
>∑&|É <ü *ä ∫q yê]øÏ nqT≈£L\+>± ñ+~. nø£ÿ&˚ •yêq+<ä ÄÁX¯eT+ ø=+‘· m‘·T>Ô ± ø=+&ÉMT<ä
ñ+~.

Ä>∑dTü º ˇø£{À‘êØ≈£îHê{ÏøÏ n\Vü‰u≤<äT #˚sT¡ ≈£îHêï+. n~ Á‹y˚D° dü+>∑eT+ Á|üj÷· >∑.
»>∑Hêï<ÛäXÊÅdæÔ nH˚ Äj·TqÇ+{Ï˝À e÷ãdü. `Á‹y˚D° dü+>∑e÷ìøÏ yÓ[¢ j·T<∏ëXÊg+>±
y˚D°<ëqø±s¡´Áø£eT+`•s√eTT+&Éq+ #˚düT≈£îHêïqT. Ä MT<ä≥ nø£ÿ&É Á|üdæ<äΔdüú˝≤\T
uÛÑs¡<ë«C≤ÁX¯eT+, Vü≤qTe÷Hé eT+~s¡+, »eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA Äq+<äuÛÑeHé #·÷XÊ+.
‹s¡T>∑T‘√+fÒ nH˚ø£ |ü⁄sêDø£<ë∏ dü+<äsê“¤\T, Ä<ÛTä ìø£ ø±+Á¬>düT#·]Á‘· Hê eTqdüT‡˝À yÓT~˝≤sTT.
n<˚ sêÁ‹ ãj·T\T<˚] s¬ +&Ée‘˚BøÏ ø±o #˚sê+. n~ yês¡D≤dæ. n~ yê´dü eTVü≤]¸ kÕúq+.
$X‚«X¯«s¡T&ç kÕÁe÷»´+. Äq+<äeq+. eTVü‰X¯àXÊq+! mìïù|s¡T!¢ mìï sê»e+XÊ\#·]Á‘·!
Hê ø£\\ ø±oì Á|ü‘´· ø£+å >± n|ü&ÉT #·÷dü÷+Ô fÒ ~>∑T\Tø£*–+~. Ä Çs¡T≈£îdü+<äT˝À¢ m+‘·
ÁbÕNq‘· n\TeTT≈£î+<√!`nø£ÿ&É nsTT<äT s√E\THêï+. øπ <ësY |ò÷ü {ŸøÏ düMT|ü+˝À X¯è+π>]
|”s+¡ƒ yê] eTsƒ+¡ ˝À eTø±+. nsTT<äTs√E\÷ $&Ée≈£î+&Ü >∑+>±kÕïHê\T #˚XÊ+. nø£ÿ&É
>∑+>±Vü‰s¡‹ yÓu’ eÑÛ + »>∑‘Y Á|üd<æ +Δä . M<ÛTä \T Çs¡T≈£î>± ñHêï, <√eT\T, eTT]øÏ ˝Òe⁄. X¯è+π>]
|”se¡ƒ Tsƒ+¡ #ê˝≤ u≤>∑T+~. #·T≥÷º #ê˝≤ <ä>sZ∑ ¡ <ä>sZ∑ >¡ ± bÕ‘· ø£≥&º Ü\T.
4e ‘˚B ñ<äjT· + $TÁ‘·T&ÉT dü‘´· Hêsêj·TD Á|ü‘´˚ ø£+>± qqTï rdüT≈£îyÓ[¢ $X‚«X¯«s¡
<äsÙ¡ q+ #˚sTT+#ê&ÉT. n|üŒ{Ïøπ Hê≈£î yÓ÷ø±fi¯¢ H=|ü\T rÁe+>± u≤~ÛdTü HÔ êïsTT.
Ä>∑dTü º 5e ‘˚Bq Ä eTsƒ+¡ ˝À e÷ dü‘´· Hêsêj·TD Ä<Û«ä s¡´+eVæ≤+∫ wüw\˜æ T|üP]Ô
yÓ’~ø£Áø£‘·Te⁄ Hê≈£î ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. eT+&É\|üP», ñÁ>∑s¡<∏äXÊ+‹, Äj·TTwü´ëT+,
X¯‘·∫Ã¤Á<ä»˝≤_Ûùwø£+ ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT. n~ eT÷&ÉT>∑+≥\bÕ≥T düTBs¡Èø±s¡´Áø£eT+. Ä
dü+<äs“¡ +¤ >± $TÁ‘·T\T l düTÁ|üdHü êï#ês¡´ Hê≈£î |ü<´ä ø£$‘√«|üV‰ü s¡+ ùdïVü≤|üPs¡«ø£+>± Ç#êÃs¡T.
Ä>∑dTü º Äs√‘êØ≈£î ø±oìyêdü+˝À ÄKs¡Ts√E, 13,000 mø£sê\dü\ú +˝À $dü]Ô +∫
ñqï ø±o$X¯«$<ë´\j·T+ #·÷XÊ+. n˝≤π>`∫+‘êeTDÏ >∑D|ü‹, πø<ëπsX¯«s¡kÕ«$T,
>∑e«\eTà>∑T&ç, øπ yå T˚ X¯«s¡|÷üò {Ÿ, øπ <ëπsX¯«s¡ |ò÷ü {Ÿ, sêC≤|ò÷ü {Ÿ`Á|üd<æ Δä eTDÏø]£ øí ± |ò÷ü {Ÿ ‹]>±+.
kÕïHê\T #˚XÊ+. $~Û$<Ûëj·Tø£+>± H˚qT, düTã“sêj·TXÊÅdæÔ rs¡ú$<ÛäT\T ìs¡«Væ≤+#ê+. `
n<˚sêÁ‹øÏ >∑j÷· øπ Áå ‘êìøÏ ãj·T\T<˚sê+.
7e ‘˚Bq ø£qΩjYT˝≤˝ŸX¯s¡à nH˚ Äj·Tq H˚‘·è‘·«+˝À |æ+&ÉÁ|ü<ëq $<ÛäT\T
|üP]Ô#X˚ Ê+` ÁX¯eD≤qBrs¡+, (q~˝À ˙s¡T <ë<ë|ü⁄˝Ò<Tä ) $wüßbí Õ<ä+, dæ<eΔä ≥ Á|ü<X˚ Ê\˝À
sT÷ $<ÛTä \T q&ç#êsTT.
áø±s¡´Áø£e÷\T |üPs¡j Ô ÷· ´ø£, ãT<ä>Δ j∑ T· ≈£î ≈£L&Ü yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É |üP]Ô>± y˚sT¡
yê‘êes¡D+. >=|üŒÄø£s¡¸D uÀ~Ûeèø£å+ø±>±`$$<Ûä ‘·÷s¡TŒ<˚XÊ\ yês¡T ì]à+∫q
ãT<äeΔ T+~sê\ ø£fi≤$<ä>‘Δ∑ · #Ó|Œü &ÜìøÏ e÷≥\T#ê\e⁄. n$sêeTÁ|üXÊ+‘·‘,· eTÚqkÂ+<äs´¡ +
nø£ÿ&É Á|ü‘´˚ ø£‘\· T>± Hêø£ì|æ+∫+~.
8e ‘˚B eT<Ûë´Vü‰ïìøÏ ˇ]kÕ‡˝Àì uÛÑTeH˚X¯«sY #˚sêeTT. nø£ÿ&É qT+∫ |üPØ
»>∑Hêï<∏øπä Áå ‘êìøÏ`‹]–, Mø£Då e÷Á‘·+>± >∑&bç Õ+. `9e ‘˚Bq uÛTÑ eH˚X«¯ sY˝À ø√s¡e÷+&É˝Ÿ
mø˘‡Áô|dt |ü≥Tº≈î£ ì H˚sT¡ >± sê»eT+Á&û˝À ~>±+. mø±jÓTøÏ >√<ëe]øÏ yÓ[¢ >∑+>±kÕïq
|ü]X‚wü kÕïHê~ø±\T, dü+ø£\Œ+, j·÷Á‘ê|ü]düe÷|üq+ #Ó|ü ≈£îHêï+. ˇø£kÕ] e÷ kı+‘·ePs¡T
sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ #·÷dæ`nø£ÿ&É uÛÀ»Hê\T #˚dæ` sê»eT+Á&çøÏ #˚s¡T≈£îì`>ö‘·MTmø˘‡Áô|dt
|ü≥Tº≈î£ ì ôV≤’ <äsêu≤<äT #˚sê+.

nsTT‘˚`s¬ \’ TÁ|üj÷· D+˝À ñ+&É>±H˚ Hê≈£î rÁe+>± q&ÉTeTTH=|æŒ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~.
ˇø£fÒ ndæ$Ô T‘·+. Ä>∑dTü Hº \Ó ∫e]yêsêìø£˝≤¢ H˚qT ì\e˝Òø,£ ≈£Ls√Ã˝Òø£ u≤<Ûä ‘·≥Tºø√˝Òì
dæ‹ú øÏ e#êÃqT. dæø+Ï Á<ëu≤<äT $Áø£yTé |ü⁄]˝À ñqï nb˛˝À ÄdüŒÁ‹øÏ yÓfi≤¢qT. eT+<äT*#êÃs¡T.
q&ÉTeTTH=|æŒøÏ ‘√&ÉT yÓT&ÉH=|æŒ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. @y√ eT+<äT\T yê&ÉT‘·THêïqT>±ì, u≤<Ûä
ñ|üX$¯ T+#·˝<Ò Tä . q&ÉTeTTH=|æŒ ‘·>&Z∑ ÜìøÏ ã<äT\T HêHê{Ïø° ô|s¡T>∑T‘√+~.
qe+ãs¡T ˇø£≥e‘˚Bq` Á|üd<æ Δä qe˝≤s¡#s· TT‘·, Hê¬øØsY e÷s¡TŒ≈£î eTTK´ø±s¡ø£
$TÁ‘·T&ÉT l ø=eT÷à] y˚DT>√bÕ\sêe⁄`nø√ºãs¡T 31e ‘˚B eT<Ûë´Vü≤ï+ eTs¡D+Ï ∫q≥Tº>±
yês¡.Ô düTìï‘·yTÓ qÆ e´øÏ.Ô ùdïVü≤o*. ô|+≈£î{Ï\T¢, uÛ≤s¡‹, Vü≤Ödtdsü H®¡ ,é C≤*˝Òì C≤_*, ªá<˚X+¯ ˝À
ˇø£uÛ≤>∑$T~μ` e+{Ï m+#·<ä–q qe\\T Áyêdæq e´øÏÔ. 1935 ôdô|º+ãs¡T 4e ‘˚Bq
|ü⁄{≤ºsT¡ ! m|ü&É÷ r]ø£˝ìÒ yÓ<’ ´ä eè‹Ô˝À e⁄+≥÷ sêÁ‹y˚fi˝¯ À¢ ≈£Ls¡TÃì |ü⁄+U≤qT |ü⁄+K+>±
qe\\T ÁyêXÊs¡T. Hê≈£î øπ e\+ kÕVæ≤‘·´ $TÁ‘·T&˚ø±<äT— #ê˝≤ø±\+ ≈£î≥T+ãyÓ<’ Tä ´&ÉT≈£L&É.
qe+ãs¡T 20 Hê{ÏøÏ ‘˚*q $X‚w+ü — Hê q&ÉT+H=|æŒ kÕe÷qýÓTqÆ ~>±<äT— nb˛˝À
p_¢V≤æ ˝Ÿ‡ÄdüŒÁ‹øÏb˛sTT MRI rsTT+#·e\dæe∫Ã+~. ` &Üø£sº Y n˝Àø˘s+¡ »Hé dü\Vü‰ô|’
BONE SCAN ≈£L&Ü #˚sTT+#·e\dæe∫Ã+~. n˝≤π> surgical profile ≈£L&É.
&çôd+ãs¡T ¬s+&Ée ‘˚BHê{Ïø£˝≤¢, Á|üeTTK q÷´s√düs¡®Hé &Üø£ºsY düT+ø£s¡
u≤\|üsy¡ T˚ X¯«s¡sêe⁄>±s¡T yÓqTï|üPdü≈î£ Ä|üsπ wüHé #˚jT· ø£‘|· Œü <äì K+&ç‘+· >± #ÓbÕŒs¡T. 6e
‘˚BHê{ÏøÏ ôdsTT+{Ÿ <∏Ó¬skÕ ÄdüŒÁ‹øÏ #Ó+~q ø±]¶j·÷\õdüTº Hê≈£î |üØø£å\T #˚XÊs¡T.
q&ÉTeTTu≤<Ûä uÛ]Ñ +#·˝øÒ £ >∑{>ºÏ ± dæ>T∑ $Z &ç∫ @&ç#d˚ ‹úæ øÏ e#êÃqT.
mi¿ > ∑ & É ¶ ˝ À ñqï ôdsTT+{Ÿ < ∏ Ó ] kÕ Ädü Œ Á‹˝À Ä|ü π s wü H é #˚ j · T &ÜìøÏ
u≤\|üs¡y˚TX¯«s¡sêe⁄>±s¡T @sêŒ≥T¢ #˚XÊs¡T. 11e ‘˚Bq ÄdüŒÁ‹˝À #˚sêqT. 18e ‘˚B
eT<Ûë´Vü≤ï+ Hê≈£î Ä|üsπ wüHé #˚XÊs¡T (spine - l2, l3).
&çôd+ãs¡T HÓ\˝ÀH˚, H˚qT ÄdüŒÁ‹˝À ñ+&É>±` yÓ÷Vü≤qø£èwüí e÷s¡T‹ C…Hé
ø±s¡Tø=Hêï&ÉT. n<˚ HÓ\ 25e ‘˚B ÁøÏdàü dtHê&ÉT ñe÷eTùV≤X¯«] ô|sò êï+&ÓCŸ ÄdüŒÁ‹˝À
Ä&É|æ\¢qT Á|üdü$+∫+~. yÓ+≥H˚ yÓ÷Vü≤qø£èwüí Ä|æ\¢≈£î ª˙*eTμ nìù|s¡T ô|{≤º&ÉT.
Ç+#·T$T+#·T>± HÓ\∫e]øÏ qqTï ôdsTT+{Ÿ <∏s¬Ó kÕ ÄdüŒÁ‹ qT+∫ Ç+{ÏøÏ |ü+|æ+#ês¡T.
e∫Ãq s¬ +&ÉTeT÷&ÉTs√E\T u≤>±H˚ e⁄+~>±ì`X¯Øs¡+˝ÀèTTK´+>± ø±fi¯˝¢ À qsê\T, mes√
ì|üô|{Ïqº ≥Tº eT+&çb˛e&É+ yÓTT<ä˝+’… ~. mø£ÿ&√ #·~yêqT: eTs¡Dy˚<qä nH˚~ \ø£‘å fi˚ ó¯ ¢
ˇπøkÕ] ≈£î{Ïqº ≥Tº+≥T+<ä≥! n<Ó+‘·es¡≈î£ ì»yÓ÷ me]øÏ ‘Ó\TdüT! H˚qT e÷Á‘·+ n≥Te+{Ï
eTs¡Dy˚<qä @&Ü~bÕ≥T eT+#êìπø n‘·T≈£îÿb˛sTT nqTuÛ$Ñ +#êqT. 2005e dü+e‘·‡s¡+
‘=*Äs¡THÓ\\T Hê≈£î Nø£{ÏHÓ\\T`á y˚<äq ‘·>∑Z&ÜìøÏ mes√ πøs¡fi¯ ø=f…ºø±ÿfiŸ yÓ’<ä´+
#˚sTT+#·eTHêïs¡T. y˚<äq ‘·>∑Z&ÜìøÏ ã<äT\T`ô|]–+~— ø±fi¯ó¢¬s+&É÷ yÓ÷ø±fi¯¢ <ä>∑Zs¡
eTT&ÉT#·Tø√e&É+ e÷H˚XÊsTT.
Ç+{Ï<>ä sZ∑ ¡ düs«¡ ñ|ü#êsê\T eT+#·+MT<äH.˚ ˝Ò∫≈£Ls¡TÃH˚ neø±X¯+ O+&˚~
ø±<äT. ‹+&ç‹Hêï, @yÓTÆHê Á‘ê–Hê |ü&ÉT≈£îH˚, Á|üø£ÿ≈£î ˇ‹Ô–* #Ój·Té\dæ+<˚! &Üø£ºsY
u≤\|üsy¡ T˚ X¯«s¡sêe⁄>±] dü\Vü‰MT<ä`Ç+{Ï<>ä sπZ∑ eTs=ø£&Üø£sº T¡ <ë«sê ôdsº êsTT&é Ç+»ø£qå T¢
rdüT≈£îHêïqT. n~ ‘ê‘êÿ*ø£ ñ|üXe¯ Tqy˚T! |ü&TÉ ≈£îqï ø±ùd|ü⁄ eT>∑‘>· ± ìÁ<ä|{ü ,ºÏ Vü≤sƒê‘·T>Ô ±
ñ*øÏbÕ≥Te∫Ã`ˇfi¯+¢ ‘ê qsê\T eT+&çb˛‘·÷+&˚$. >∑{>ºÏ ± øπ ø£\Tô|&ÉT‘·÷ j˚T&ç#y˚ ê&çì.
n+‘·˝À ˇø£ eT+<äT— ø±ùd|ü⁄ ñ|üXe¯ Tq+èT∞¢ n<˚|]ü dæ‹ú . e÷ yêfi¯ø¢ Ï nXÊ+‹. |üøÿ£ bòÕ{¢ Ÿ\
yêfi¯ø¢ Ï Çã“+~. Ç˝≤ ø=~›s√E\T >∑&#ç êø£ yÓ÷Vü≤qø£èwüí qqTï KIMS ÄdüŒÁ‹øÏ rdüT≈£îyÓfi≤¢&TÉ .
nø£ÿ&É q÷´sê\õdüTº ˇø±j·TqèT∞¢ Ä|üsπ wüH˚ #Ój÷· ´\Hêïs¡T. ù|≥¢ T¢ @y√ yÓj÷· ´\Hêïs¡T.
eT∞¢ ˝Ò∫ ‹]π> neø±X¯+ #Ó|üŒ˝ÒeTHêïs¡T. n+<äTe\¢ nø£ÿ&É $s¡$T+#·T≈£îì, eT∞¢
u≤\|üsy¡ T˚ X¯«s¡sêe⁄>±]H˚ ÄÁX¯sTT+#ê+. Äj·Tq ≈£L&Ü eT∞¢ Ä|üsπ wüHé @¬øø’ £ e÷s¡+Z nHêïs¡T.
n|üŒ{ÏøÏ Hê |ü]dæ‹ú , n+ãT˝…H‡é ˝À¢ Åôd#º s· Y MT<ä rdüT≈£î yÓfi&¢̄ yÉ T˚ .
2005 |òÁæ ãe] HÓ\˝À eT∞¢ ôdsTT+{Ÿ<s¬Ó∏ kÕ ÄdüŒÁ‹øÏ #˚sêqT. Ä|üsπ wüHøé Ï nìï
j˚TsêŒ≥T¢ #˚ùdXÊs¡T. dü]>±Z Ä|üsπ wüHé #ÓjT· é\dæq s√E ñ<äjT· + &Üø£sº Y u≤\|üsy¡ T˚ X¯«s¡sêe⁄
>±s¡T C≤qø°u≤\qT |æ*∫`ªªÄ|üsπ wüHé e<äT.› eT+<äT\‘√H˚ Á|üjT· ‹ï<ë›+μμ nì ‘·qìs¡j í T· +
‘Ó*bÕs¡T. Ä ñ+&É&+É ñ+&É&+É q\uÛs’… √E\T ÄdüŒÁ‹ ˝ÀH˚ ` Hê J$‘·+, >∑~ô|ø’ |£ ü øπ dæ
#·÷dü÷Ô >∑&ç∫+~. ˝Ò∫≈£Ls¡TÃH˚ uÛ≤>∑´+ n|üŒ{Ïø° ø£\>∑˝Ò<äT. qsê\eT+≥\ |ü]dæú‹˝À
ô|<ä>› ± e÷s¡TŒ˝Ò<Tä . Hê ñ*øÏbÕ≥T ` j˚T&ÉT|ü⁄ ` j·T<Ûë‘·<+ä∏ .
ÄdüŒÁ‹˝À ñ+&É>±H˚`n+fÒ`@Á|æ˝Ÿ ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À` Hê $TÁ‘·T&ÉT, ¨$TjÓ÷
yÓ<’ ´ä ì|ü⁄DT&ÉT lyÓ<Tä s¡TeT÷&ç sêeT<ëdüT $XÊK|ü≥ï+ qT+∫ #·÷&É&ÜìøÏ e∫Ã` ªªÇø£ÿ&É
yÓ<’ ´ä + »s¡>ì∑ e«+&ç, H˚q÷ ˇø£ eT+<äT ÇkÕÔμμ q+≥÷ yÓTT<ä\Tô|{≤º&TÉ .
u≤\|üsy¡ T˚ X¯«s¡sêe⁄>±s¡T ø=ìï eT+<äT\T dü÷∫+∫ @Á|æ˝Ÿ 19 ‘˚BHê{ÏøÏ Ç+{ÏøÏ
|ü+ù|XÊs¡T. ` Hê |ü]dæ‹ú n<Ûë«qï+>±H˚ ñ+~. s¬ +&ÉTø±fi¯S¢ #·#T· Ã|ü&ç b˛j·÷sTT. ∫e]ø±\+
<ä>s¬Z∑ +’ <äH˚ H˚qqT≈£îHêïqT.
nsTT‘˚`sêeT<ëdüT C≤qø°u≤\qT, yÓ÷Vü≤qø£èwüqí T |æ*∫` ªªÇ|ü&ÉT rdüT≈£î+≥Tqï
n˝À|ü‹eT+<äT\˙ï e÷H˚jT· +&ç. HêMT<ä qeTàø£+ô|&ç‘˚ H˚qT ¨$TjÓ÷yÓ<’ ´ä + ÁbÕs¡+_ÛkÕÔqT.
Ç‘·&øç Ï qj·TeTÚ‘·T+ <äìμμ >∑{>ºÏ ± #ÓbÕŒ&ÉT. ªªdüsπ `ÁbÕs¡+_Û+#·μμeTHêïs¡T. n‘·qT Hêø√dü+
e÷ sTT+≥ ñ+&ç m+‘√ X¯øeÔÏ T+‘·yTÓ qÆ ¨$TjÓ÷eT+<äT\T yê&ÉT‘·÷`$XÊKqT+∫ ‘·q
¨$TjÓ÷ >∑Ts¡Te⁄ >√es¡ΔHé nH˚ Äj·Tìï ≈£L&Ü |æ*|æ+∫, dü+Á|ü~dü÷Ô (H˚qT u≤<Ûä‘√
y˚ùdπøø£\÷, ‹≥÷¢uÛÑ]dü÷Ô) nø£åsê˝≤ sêÁ‹ |ü>∑\T qqTï n+{Ïô|≥Tº≈£îì yÓ’<ä´+#˚XÊ&ÉT.
|òõæ jÓ÷~∏s|¡ dæ Tü º e∫Ã Hê q&ÉTeTT≈£î u…\Tº\Tô|{Ïº ø±fi¢̄y|’Ó ⁄ü q ÇdüTø£eT÷≥\T Áy˚˝≤&ÉB∑ XÊ&ÉT.
u≤<Ûä ñ+≥÷H˚ ñqï~>±ì`Hê ñ*øÏbÕ≥T, u≤<Û≈ä L£ u≤<Û≈ä L£ eT<Û´ä eé<Ûëq+,ô|]–+~.
n‹ø£w+ºü MT<ä ø=~›ì$TcÕ\ùd|ü⁄ me¬sH’ ê |ü≥Tº≈î£ +fÒ ≈£Ls√Ã>∑*>±qT. walker kÕj·T+‘√
ì\ã&˚ Á|üjT· ‘·ï+ #˚XÊqT>±ì kÕ<Û´ä +ø±˝Ò<Tä . á »ãT“˝À Á|ü‘´˚ ø£‘,· ˇ+{ÏMT<ä @ Ä#êÃ¤<qä
uÛ]Ñ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷qT. q>∑ï+>± |ü&TÉ ≈£î+fÒ ˝Àø£d+ü Á>∑V‰ü s¡+ú |ü\#·ìeg+ ñ+&û ˝Ò<qä ï≥Tº
ø£|Œæ ñ+#˚yês¡T.
sêeT<ëdüT $&Ée≈£î+&Ü yÓ’<ä´+ #˚dü÷ÔH˚ ñ+&ç` Ä>∑düTº yÓTT<ä{Ïyês¡+˝À
nqT≈£î+{≤qT`qqTï #·Áø±\≈£îØÃ˝À ≈£Ls√Ãu…{ºÏ yÓTT<ä{kÏ Õ]>± e÷bòÕ{¢ Ÿ eTT+<ä] ø±]&És˝Y ÀøÏ
‘Ó∫Ã Äø±X¯+ #·÷|æ+#ê&ÉT. düV≤ü »yÓTqÆ #·\>¢ ±*ì |”˝≤ÃqT. Çø£`Hê{ÏqT+∫ yÓT\yÓT\¢>±

ø√\Tø√e&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. ˝Ò∫q&Ée˝Òøb£ ˛‘·THêï #·Áø±\≈£îØÃ˝À e∫Ã &Óì’ +>¥f_Ò ˝Ÿ <ä>sZ∑ ¡
ø=~›ùd|ü⁄ ≈£L#√>∑\T>∑T‘·THêïqT. yÓ÷Vü≤qø£èwüí &Ûç©¢˝À ªÁ>∑Vü≤D+μ dæìe÷≈£î>±qT sêh|ü‹
nãT›˝Ÿø£˝≤+>±]qT+∫ dü«s¡íø£eT\+ rdüT≈£îH˚<äèX¯´+, #·Áø±\≈£îØÃ˝À ≈£Ls¡TÃH˚ {Ï.$.˝À
#·÷XÊqT. nø√ºãs¡T HÓ\<ëfÒd]ü øÏ Ç+{À¢ k˛bòÕ\T, ≈£îØÃ\T |ü≥Tº≈î£ ì yÓT\¢>± Ädüsê‘√q&Ée&É+
ÁbÕs¡+_Û+#êqT. Áø£eT+>± tripad stick ‘·√ q&Ée&É+ e∫Ã+~. H˚qT e÷ sêeT<ëdüT ùde‘√,
eT+<äT\‘√, e÷eT÷\T eTìwæqj·÷´qT. n‘·ìãTTD+ @$T∫ÃHê rs¡<äT. $»j·÷
#·Áø£bÕDÏ>±s¡T #Ó|Œæ q≥Tº <Ûqä ãTTDyÓT‘Æ ˚ rs¡Ã>∑\+. <äj÷· ãTTD+ mqï{Ïø° rπs~ø±<äT. e÷
<ë+|ü‘´· J$‘·+˝À C≤qø°u≤\≈£î Hê≈£î`‘Ó–b˛e\dæqìï`$uÛ<Ò ë\T e#êÃsTT. n$ nìï
ˇø£jTÓ ‘·TÔ 2004`2005 eT<Û´ä @&Ü~bÕ≥T <ës¡TDyÓTqÆ Hê <äjT· ˙j·Tdæ‹ú ˝À`ñ#·Ã˙#ê\ì
#·÷düTø√≈£î+&Ü e÷≥\, ø£è‘·»„‘·\, ø£+<äq+‘· ùde#˚dæ+~. á <äj·÷ãTTD+ ≈£L&Ü
rs¡ÃC≤\ì~.
Ç<˚ <äX˝¯ À`H˚qT eT+#êìøÏ n‘·T≈£îÿb˛sTTq s√E˝À¢, C≤qø°u≤\ #Ó˝\¢… T dü‘´· yêDÏ
ªªkÕsTT dü#·Ã]Á‘·μμ nH˚ wæ]&ûkÕsTTu≤u≤ J$‘·#·]Á‘·|ü⁄düÔø£+ ‘Ó∫Ã Hê~+&ÉT ÁøÏ+<äô|{Ïº
`ªªm|ü&Ó’Hê #·<äeãT~Δ|ü⁄&ç‘˚, ø=+#·yÓTÆHê #·<äe+&çμμ nì #Ó|æŒ+~. yÓT\¢yÓT\¢>±
ø√\T≈£î+≥THêï, m≈£îÿeuÛ≤>∑+ |ü&ÉT≈£îH˚ ñ+&˚yê&çì. qe+ãs¡T, &çôd+ãs¡T ø±˝≤ìøÏ
n|ü&É|ü &Ü|ü⁄düøÔ +£ #·<eä &ÉeT÷`ªª@ø±+‘·ø√øÏ\μμ ù|]≥ s√EøÏ ˇø£{À s¬ +&√ |ü<ë´\T
Áyêj·T&ÉeT÷ ø±\πø|å +ü >± ñ+&˚~. ª@ø±+‘·ø√øÏ\μ ù|]≥ Áyêùd|ü<ë´\T HêJ$‘· dü+<äsê“¤\T,
ñ<˚›XÊ\T, }Vü≤\T, #Óù|Œ eTTø£Ôø£|ü<ë´\T. kÕsTT dü#·Ã]Á‘· #·<äTe⁄‘·÷+fÒ, n+‘·
ì]¢|⁄ü &Ô q’Ó jÓ÷–, Ä‘·à‘·‘«Ô· + m]–qy˚<ë+‹, ù|<ä\|ü≥¢ nbÕs¡øs£ T¡ D #·÷ù| <äj÷· o*,
@ ÄX¯\÷, Á|ü>∑˝≤“¤\T, eTsƒ¡kÕú|üq\T, ø√s¡Tø√ì ìdü‡+>∑T&ÉT eT¬ses¡÷ ˝Òs¡ì|æ+∫+~.
n+‘· düVü≤»+>± J$dü÷Ô |üs¡T\≈£î ñ|üø±s¡+ #˚ùd n|ü⁄s¡÷|üe´øÏÔH˚ ªª<˚e⁄μμ&É+{≤+.
Ä˝À∫+#·>±, H˚qT eT∞¢ ã‹øÏã≥ºø{£ ≤ºq+fÒ`Äj·Tq|ü≥¢ $XÊ«dü+, $<Ûj ˚ T· ‘· Á|üø{£ +Ï #·&Üìπø
qì Hêø£ì|æ+∫+~. Ç~ øπ e\+ Hê $XÊ«kÕìøÏ dü+ã+~Û+∫q~. Çø£ÿ&É ‘·sêÿìøÏ ‘êe⁄˝Ò<Tä .
me] nqTeTr rdüTø√e\dæq nedüs+¡ ˝Ò<Tä . J$‘·+ qqTï Ç˝≤ q&ç|+æ ~. ndæ‘Ô «· yê<äT\T
#Ó|Œæ q≥Tº "You live by your choice". ì»e÷˝À∫ùd`Ô eTq J$‘·d+ü <äsê“¤\˝À #ê˝≤kÕs¡T¢
eTq $XÊ«düy˚T eTq choice ì ìs¡ísTTdüTÔ+~. n˝≤π> J$+#·T≈£î+≥÷b˛‘ê+. eTs√
eT\T|ü⁄<ä>sZ∑ ¡ eTs√$XÊ«dü+. eTs√ choice.
2006 dü+e‘·‡s¡+ »qe] qT+∫ H˚qT u≤>± ø√\T≈£îHêïqT. Ä HÓ\ 11e ‘˚Bq
l yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T qqTï #·÷&É&ÜìøÏ e÷sTT+{ÏøÏ e#êÃs¡T. n+‘·≈î£ |üPs¡«y˚T
H˚qT y˚+ø£{≤<Û«ä ] $X¯«>∑TD≤<äsêÙìøÏ yê´K´ ÁyêdüTqÔ ï≥Tº Äj·Tq≈£î ‘Ó\TdüT. nyÓT]ø±qT+∫
s¬ +&ÉTeT÷&ÉTkÕs¡T¢ Ä yêK´ Á|ü#T· s¡D>∑T]+∫ Äj·Tq Hê‘√ e÷{≤¢&Üs¡T. n|ü&ÉT ø£*dæq|ü&ÉT
Ä |ü⁄düÔø±ìï ª‘êHêμ (Telugu Association of North America) yês¡T Á|ü#·T]kÕÔs¡ì
#ÓbÕŒs¡T. n|üŒ{Ïøπ Ä |ü⁄düøÔ ±ìï H˚qT &ç.{Ï.|æ. #˚sTTdü÷HÔ êïqT. #Ófi|¢̄ fiæ ¢̄ y˚+ø£≥XÊÅd>Ôæ ±]
ø£<\ä∏ T`>±<∏\ä T yê´kÕ\T eT÷&ÉTdü+|ü⁄{≤˝À¢ ñ+&˚$. yê{ÏøÏ Foot notes qqTï ‘·j÷· s¡T
#˚jT· eT˙, ‘êHê Á|ü#T· ]düT+Ô <ä˙ ≈£L&Ü Äj·Tqø√sês¡T (H˚qT #˚jT· ˝Òøb£ ˛j·÷qT ÄHê{Ï Hê
XÊØs¡ø£ |ü]dæ‹ú e\¢)

|òÁæ ãe] Hê{ÏøÏ |üPs¡«|ü⁄ dü«dü‘ú ≈· î£ e∫Ã, Hê kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ eT∞¢ ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
ªªnHêeT≈£î&ÉTμμ ù|s¡T‘√ ø£<\ä∏ TÁyêùd ñwül ô|<än› \T¢&TÉ ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ ±ìøÏ, nyÓT]ø±˝À ñ+&˚
|üP&çô|~› X‚wßü X¯sà¡ ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ ±ìøÏ, e+>∑÷] ∫f…Hº sé êE ø£<\ä∏ |ü⁄düøÔ ±ìøÏ, ‘·÷s¡TŒ>√<ëe]õ˝≤¢
s¡#·sTT‘·\dü+|òüT+ ‘·\ô|{Ïºq dü+|ü⁄{≤ìø°, yê´kÕ\T ÁyêXÊqT. Hê ªÄ˝À#·qμ kÕVæ≤‘·´
yê´kÕ\qT, e÷Hêqï>±] ø£<ë∏ ìø£\qT |ü⁄düøÔ ±\T>± Á|ü#T· ]+#˚ |üì yÓTT<ä\Tô|{≤ºqT. M≥ìï{Ïø°
$T+∫ 33@fi¯¢ eé~Û‘s· y¡ ê‘· eT∞¢ ø£<ë∏ s¡#q· ÁbÕs¡+_Û+#êqT (1962`1967 q&ÉTeT $$<Ûä
|üÁ‹ø£\˝À @&ÉTø£<∏ä\T Áyêdæ $s¡$T+#êqT) Ä dü+e‘·‡s¡+`ªdüT+<äs¡ e÷eTj·T´μ
ª@yÓT+Æ <ä+fÒ...μ, ª<äV≤ü q+μ nH˚ eT÷&ÉTø£<\ä∏ T ÁyêXÊqT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT ªªs¡düeTsTTμμ |üÁ‹ø£ø√dü+ düMTø£å#˚dæq l u≤˝≤+Á‘·|ü⁄
s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±] ª#·‘T· sê“¤DμÏ nqTyê<ë\T Hê≈£î#ê˝≤ Çwü+º . <äXs¯ ÷¡ |üø±\˝À ªuÛ≤D+μ
nH˚~ ˇø£{Ï. á Á|üÁøÏj·T @ø£bÕÁ‘ê_Ûqj·÷ìï b˛* ñHêï, #ê˝≤ ‘˚&Üe⁄+~. Äø±X¯¯
uÛ≤wæ‘ê\‘√ ø£<ä∏ #Óù|Œrs¡T ªuÛ≤Dμ q≥T&ç düeTs¡‘Δ ≈· î£ n–ï|üØø£,å uÛ≤DÁ|üÁøÏjT· Á|ü‘´˚ ø£‘@· eT+fÒ:
kÕe÷õø£ ndüeÔ ´dü‘Ô *· ï $eT]ÙdüT+Ô ~. ‘·sT¡ #·T>± X¯è+>±s¡ Á|ü<ëÛ q+>± ñ+≥T+~. Vü‰dü´,
e´+>±´\T <ëìøÏ ÁbÕD≤\T. #·‘T· sê“¤D˝Ï À ñqï$ Hê\T>∑T. 1. es¡sT¡ ∫Áyêdæq ªñuÛj Ñ ÷· _ÛkÕ]ø£μ—
áX¯«s¡<ä‘·TÔ&ç ª<Ûä÷s¡Ô $≥dü+yê<ä+μ— XÊéT\≈£î&çs¡#·q ªbÕ<ä‘ê&ç‘·ø£+μ. X¯SÁ<ä≈£î&çs¡#·q
ª|ü<äàÁbÕuÛÑè‹ø£+μ. M{Ï˝À |ü<äàÁbÕuÛÑè‹ø±ìï, <Ûä÷s¡Ô$≥dü+yê<ëìï s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T
$»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏπø+Á<ä+˝À &Ó’¬sø£ºs¡T>± ñ+&É>±`πs&çjÓ÷Hê≥ø±\T>± |ü]e]Ô+∫,
‘Ó\T>∑T˝ÀøÏ nqTe~+∫ Á|ükÕs¡+ #ÓjT· ´&É+ Hê≈£î >∑Ts¡T+Ô ~. 2006˝À Hê\T–+{Ï˙ ‘Ó\T>∑T#˚dæ
|ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#ês¡T. #ê˝≤ u≤>± nqTe~+#ês¡T.
@Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À $TÁ‘·T&ÉT, $X¯«Hê<∏ä dü‘·´Hêsêj·TD>±] nu≤“sTT, bÕeìXÊÅdæÔ
Vü≤sƒê‘·T>Ô ± eTs¡D+Ï #ê&ÉT. n‘·qT $X¯«Hê<∏yä ês¡T eTs¡D+Ï #êø£, Äj·Tq düs«¡ $<Ûä s¡#q· *ï
ÁX¯<äΔ>± |ü⁄düÔø±\T>± eTTÁ~+#ê&ÉT. ñwül>±]‘√ø£*dæ, Äj·Tq ñ|üHê´dü ø±s¡´Áø£e÷\˝À
bÕ˝§ZHy˚ ê&ÉT. dü‘´· Hêsêj·TD>±] s¡#q· \>∑T]+∫ düu\ÑÛ ˝À Á|üd+ü –+#˚yê&ÉT. m&ÉH&Ó É ø£<ë∏ s¡#q·
≈£L&Ü #˚d÷ü +Ô &˚yê&ÉT. eT+∫ dü+<ä&eç Tìwæ. $X¯«Hê<∏yä ês¡T ‘·q s¡#q· \ Á|ü#T· s¡Du≤<Û´ä ‘·
n‘·ìMT<äô|≥º&+É H˚HsÓ T¡ >∑T<äTqT. Äj·Tq≈£î C≤„q|”s|¡ƒ ⁄ü s¡kÕÿs¡+ e∫Ãq dü+<äs“¡ +¤ ˝À H˚qT
Ç+≥sYeP´ #˚dqæ |ü&ÉT #ÓbÕŒs¡T. bÕeìXÊÅdÔæ nø£så ê˝≤ Ä u≤<Û´ä ‘· HÓsy¡ s˚ êÃ&ÉT. n<˚ HÓ\
nsTT<√‘˚Bq e÷neTà #ê˝≤ »ãT“|ü&ç+~. dæøÏ+Á<ëu≤<äT bÂ˝À$T ÄdüŒÁ‹˝À#˚]Ã
yÓ<’ ´ä +#˚sTT+#êeTT. eT÷&ÉTs√E\ ‘·sy¡ ê‘· Ç+{ÏøÏ ‹]–e∫Ã+~.
Ç˝≤ |ü]dæ‘ú T· \T q&ÉTdü÷+Ô &É>±`ªÁ>∑V≤ü D+μ dæìe÷ #·÷dæq _.dü‘´· Hêsêj·TD nH˚
ìsêà‘· yÓ÷Vü≤qø£èwü≈í î£ Advance cheque yÓ+≥H˚ Ç∫Ã`‘·qø=ø£ dæìe÷ #˚jT· eTìø√sês¡T.
<ëì |ò*ü ‘·yT˚ Socio-fantacy ªªe÷j·÷ãC≤sYμμ ∫Á‘·ìsêàD+. @Á|æ˝Ÿ @&Ée‘˚B qT+∫
Shooting ÁbÕs¡+uÛy Ñ TÓ +Æ ~.
y˚T HÓ\ eT÷&Éeyês¡+˝À &Üø£sº Y u≤\|üsy¡ T˚ X¯«s¡sêe⁄ >±s¡T ‘·eT øÏì¢ ø˘øÏ s¡eTàì
bò˛Hé#X˚ Ês¡T. ÄHÓ\ 23e ‘˚Bq C≤qø°u≤\, H˚qT yÓfi≤¢+. n|ü&ÉT H˚qT #˚‹ø£Ás¡ kÕj·T+‘√
q&Ée>∑\T>∑T‘·THêïqT. Äj·Tq |üØø£\å T #˚d,æ Hê Äs√>∑´+ #ê˝≤ u≤>∑T+<äì Äq+~+#ês¡T.
¨$TjÓ÷eT+<äT\ kÕj·T+‘√ ø√\T≈£îHêïqì #Ó|‘æ `˚ #ê˝≤ dü+‘√wæ+#ês¡T.

ñe÷eTùV≤X¯«] ‘·q Øôd]Ã ø±s¡´Áø£eT+ ∫e]<äX˝¯ À Ç+&çj÷· ˝À ø=+‘·|ìü O+&É>±
ÄyÓT]ø±qT+∫ e∫Ã ñ+≥Tqï~. CIEFL (Central Institute of English and foreign
languages) qT+∫ ÄyÓT≈£î ñ<√´>±ìøÏ |æ\T|ü⁄e∫Ã+~. ÄyÓT≈£î n|üŒ{Ïø π Ç+^¢wßü *≥πs#·s˝Y À
m+.@— m+.|ò˝æ Ÿ ns¡Ω‘\· THêïsTT. ø=\+_j·÷ j·T÷ìe]Ù{°˝À |ü]XÀ<Ûqä #˚d÷ü HÔ ˚ k˛wü˝Ÿ
Ä+Á‘=bÕ\J˝À ≈£L&Ü m+.@. #˚dæ+~. n+<äTe\¢ ÄyÓT≈£î nø£ÿ&É ø£\Ãs¡˝Ÿ düº&ûdt
&çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À ndæôd+º {Ÿ Ábıô|dò sü T¡ >± ñ<√´>∑+ e∫Ã+~. E˝…’ 7e ‘˚Bq #˚]+~. (‘·sy¡ ê‘·
ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ CIEFL, øπ +ÁBj·T $X¯«$<ë´\j·T+ ¨<ëbı+~` EFLU nsTT+~).
Ä>∑düTº HÓ\ø£˝≤¢ e+≥÷] ∫f…ºHésêE>±s¡T Ç+&çj·÷e∫Ã, ‘·eT bòÂ+&˚wüHé
ø±s¡´Áø£e÷\qT Çø£ÿ&É eT]+‘· <äè&Û+É >± q&É|<ü *ä ∫èTTKýÓTqÆ e÷s¡TŒ\T #˚XÊs¡T. dü+düú
ìs¡«Vü≤Du≤<Ûä´‘·n+‘ê l e+osêeTsêE>±]øÏ n|üŒ–+∫`qqTï dü+düú≈£î #Ó’s¡àHé>±,
C≤qø°u≤\qT ˇø£ düuTÑÛ ´sê*>± ìj·T$T+#ês¡T. e+osêeTsêE>±] uÛ≤s¡´ leT‹ ‘ÓHï˚ {Ï
düT<Ûë<˚$ eTs=ø£ eTTK´ düuÛÑT´sê\T. n+‘·es¡≈£î (2002 qT+∫) Ä bòÂ+&˚wüHé‘√ Hê
nqTã+<Û+ä >ös¡edü+bÕ<ä≈î£ &ç>± ñ+&˚~. Hê <ä>sZ∑ ¡ ñqï bòÂ+&˚wHü øé Ï dü+ã+~Û+∫q |üÁ‘ê\T,
u≤´+≈£î $esê\T, #Ó≈î£ ÿ |ü⁄düøÔ ±\T Ç‘ê´~ düs+¡ C≤e÷ e+osêeTsêE>±]øÏ n|üŒ–+#êqT.
ªÁ>∑V≤ü D+μ dæìe÷≈£î>±qT eTÁ<ëdüT˝Àì >=\¢|Pü &ç lìyêdt C≤rj·T #·\q∫Á‘·
|ü⁄s¡kÕÿsêìï Ä>∑dTü º 12e ‘˚BHê&ÉT yÓ÷Vü≤qø£èwü≈í î£ Á|üeTTK Væ≤+B∫Á‘·q≥T&ÉT nMTsYU≤Hé
<ë«sê dü+düyú ês¡T n+<äCXÒ Ês¡T. Ä |ü⁄s¡kÕÿs¡duü ≈ÑÛ î£ H˚qT ‘·|Œü e÷ ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\+‘ê
yÓfi≤¢sT¡ . (Hê~ Á|üj÷· D+#˚jT· ˝Òìdæ‹ú )
ôdô|+º ãs¡THÓ\˝À e÷≈£î≥T+ã+˝À eTs=ø£ $X‚w+ü »]–+~. øÏsD¡ àsTTøÏ 2004˝À
$yêVü≤+ nsTTq‘·sy¡ ê‘·, Áø£eTÁø£eT+>± ÄyÓT n‘·>Ô ±]‘√ düj÷Ó <Û´ä düTKø£s+¡ >± q&Ée˝Ò<Tä .
ÄyÓTuÛsÑ Ô¡ ã\sê+~ m≥÷ e÷{≤¢&˝É ìÒ dæ‹ú . n+<äTe\¢ ÄyÓT eT∞¢ #·<Tä e⁄˝ÀøÏ yÓ[`¢ U.K.
˝À Hê{Ï+>¥V‰ü yéT j·T÷ìe]‡{°˝À`Film studies department ˝À `Øôd]Ã ø±s¡´Áø£eT+˝À
#˚]+~. ôdô|º+ãs¡T22e ‘˚Bq ãj·T\T<˚], U.K. ˝À e÷+#ÓdüºsYMT<äT>± Á|üj·÷DÏ+∫
Hê{Ï+>¥Vü‰yéT #˚s¡T≈£î+~. nø£ÿ&É ÁbÕ<∏ä$Tø£+>± eT÷&˚fi¯ó¢ ñ+&Ü*. nedüs¡yÓTÆ‘˚ eT]
eT÷&˚fi¯ó¢ ≈£L&Ü ñ+&Ée\dæsêe#·TÃ. øÏs¡DàsTT Á|üj·T‘êïìï ã\sê+≈£L&Ü düeT]Δ+∫`
nedüsy¡ TÓ qÆ Ä]úøe£ qs¡T\T ≈£Ls¡Ã&ÜìøÏ ≈£L&Ü kÕj·T|ü&Ü¶&TÉ .
nø√ºãs¡THÓ\˝À yÓ÷Vü≤qø£èwüí ªÁ>∑V≤ü D+μ dæìe÷≈£î ªdü+>∑yTé μ nø±&ÉMT nH˚ dü+düú
qT+∫ ≈£L&Ü <äsÙ¡ ø£‘«· +‘√düV‰ü #ê˝≤ ãVüQeT‘·T\T Ç#êÃs¡T.
»eVü≤sY˝≤˝Ÿ HÓÁVüA ‘·q J$‘·ø±\+˝À eT÷&ÉT |ü⁄düøÔ ±\T ÁyêXÊs¡ì n+<ä]ø°
‘Ó\TdüT. n$: Auto biography, discovery of India, glimpses of world history
Äj·Tq sê»ø°jT· y˚‘Ô· e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, s¡#s· TT‘· e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, kÂ+<äs´¡ y˚‘,Ô· ìs¡+‘·sb¡ Õsƒ≈¡ î£ &ÉT,
kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷ì. ø£fi¯\|ü≥¢ nbÕs¡>ös¡e+>∑\ e´øÏÔ. Äj·Tq |ü⁄düÔø±˝À¢ ˇø£<ëìøÏ
eTT+<äTe÷≥Áyêdü÷Ô Ç+~sê>±+BÛ `ªªÄj·Tq sê»ø°jT· e´øÏÔ ø±ø£b˛‘˚ Ábıô|dò sü T¡ nj˚Tyêμμs¡ì
Áyêdæ+~.
Äj·Tq |ü⁄düøÔ +£ Glimpses of world history, ø=ìï HÓ\\bÕ≥T #·~$` qe+ãs¡T
14Hê{ÏøÏ eTT–+#êqT. The hellenes nH˚ $wüj·T+‘√ #·]Á‘· Ä~eTj·TT>±\ø£<∏ä
ÁbÕs¡+_Û+∫`1938Hê{ÏøÏ Á|ü|+ü #· sêC≤´\#·]Á‘·, |ü]dæ‘ú T· \T m˝≤ ñHêïjÓ÷ $düsÔ +¡ >±
971 ù|J\˝À #Ó|Œæ q ø£<ä∏ Ç~. j·TT<ëΔ\T, Ä]Δø|£ ]ü dæ‘ú T· \T, $|üy¢ ê\T, ø£eT÷´ì»+, bòÕdæ»+,
HêJsTT»+, &ÓyÓ÷Áø£d”, Ç+|”]j·T*»+, Äj·TT<Ûë\b˛{°, yê´bÕsê\T, |ü]ÁX¯eT\T,
m>∑TeT‘·T\T, Vü≤‘ê´ø±+&É\T, mHÓïìï n+XÊ\THêïjÓ÷ n˙ïq÷— yÓTT<ä{ÏÁ|ü|ü+#·j·TT<äΔ+
nqsêΔ\T`‘Ó*j·T#Ó|æŒq eTVü‰Á>∑+<∏ä+ Ç~. >=|üŒ düeTs¡TΔ&Ó’q #·]Á‘· $X‚¢wü≈£î&çqT+∫
Á|ü|+ü #·#]· Á‘· ‘Ó\TdüTø√>∑*>±qT. áÁù|s¡D‘√ ‘·sT¡ yê‹ø±\+˝À $düèÔ ‘·+>± Á|ü|+ü #· |òTü ≥q\T,
sê»ø°jT· |ü]D≤e÷\T #ê˝≤ #·<eä >∑*>±qT. Äj·Tq Ä |ü⁄düøÔ ±ìï ªª˝ÒK\ s¡÷|ü+˝Àμμ ˇø£
Á|üÁøÏjT· >± m+#·T≈£îì e÷Á‘·yT˚ ÁyêXÊs¡T. Äj·Tq Ç+^¢wßü s¡#H· êXË*’ m+‘√ n+<äyTÓ qÆ ~.
e+>∑÷] bòÂ+&˚wüHé Ä|òt nyÓT]ø± dü+düú ‘=*kÕ] uÛ≤Ø>± kÕVæ≤‘·´düuÛÑ\T
ìs¡«Væ≤+#·&ÜìøÏ düHêïVü‰\T |üP]Ô#d˚ æ 2006 &çôd+ãs¡T 31, 2007 »qe] ˇø£{e ‘˚B˝À¢
»s¡bÕ\ì ìs¡sí TT+∫+~. düu˝ÑÛ À bÕ˝§Zq<ä*∫qyê]ì Á|ü‹ì<ÛTä \T>± |ü]>∑D+Ï ∫, s¡TdüTeTT
edü÷\T#˚d,æ n˝≤ŒVü‰s¡uÀÛ »Hê\‘√ düV‰ü , ôV≤’ <äsêu≤<äT ∫ø£ÿ&É|*ü ˝¢ Àì ‘ê´>∑sê»>±qdüuÑÛ
Vü‰\T˝À ìs¡«Væ≤+#·<*ä #ês¡T.
á ªªÁ|ü|ü+#· ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´dü<ädüT‡\Tμμ &çôd+ãs¡T 31Hê&ÉT n≥ºVü‰dü+>±
ÁbÕs¡+uÛÑeTj·÷´sTT. »qe] ˇø£≥e ‘˚BHê{Ï dü<ädüT‡≈£L&Ü u≤>± »]–+~. s¡TdüTeTT
#Ó*¢+∫ #ê˝≤eT+~ s¡#·sTT‘·\T, s¡#·sTTÁ‘·T\T, W‘ê‡Væ≤≈£î\T bÕ˝§Zq&É+ $X‚wü+.
Á|ü<eäÛ∏ TÁ|üjT· ‘·ï+ n+‘·u≤>± »]–q+<ä<Tä ≈£î ∫f…Hº sé êE>±s¡T #ê˝≤ dü+‘√wæ+#ês¡T. Äs√E
kÕj·T+ø±\+ u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡\ ªªyÓTÁÆ rwüw|ºæ Pü ]Ôμμ n|üPs¡«+>± »]–+~.
CIEFL Ábıô|d ò sü Y yÓ+ø£≥sêe⁄>±s¡T ‘êeTT ‘·\ô|{Ïqº C≤rj·Tdü<dä Tü ‡ "Texts
and traditions" nH˚ ø±s¡´Áø£eT+˝À qq÷ï Á|üd+ ü –+#·eTì ÄVü‰«ì+#ês¡T. yê´düu≤Û s¡‘+· ˝Àì
X¯≈£î+‘·\ø£<∏ä, ‘Ó\T>∑TuÛ≤s¡‘·+, ø±[<ëdüT Hê≥ø£+, |æ\¢\eTiÏ¿ |æqMs¡qïÁ|üã+<Ûä+`
M{Ï˝À#Ó+~q e÷s¡TŒ\qT#·]Ãdü÷Ô $X‚w¢ +æ #ê*. H˚qT ˇ|ü≈£îHêïqT. ádü<dä Tü ‡ (\T) »qe]
nsTT<äe‘˚Bq CIEFL ˝À »]>±sTT. Ç+^¢wßü ˝À, ‘Ó\T>∑T˝À s¬ +&ÉT uÛ≤>±\T>± »]–q
dü<dä Tü ‡˝À¢ H˚qT, ø√yÓ\ dü+|ü‘≈Y î£ e÷sê#ês¡´, ñkÕàìj·÷ j·T÷q$]Ù{° ‘Ó\T>∑TXÊK≈£î #Ó+~q
eT]ø=+<äsT¡ , ‘Ó\T>∑Tdü<dä Tü ‡˝À bÕ˝§ZHêï+. <˚X+¯ ˝Àì Ç‘·s¡ j·T÷ìe]‡{°\ Á|ü‹ì<ÛTä \‘√
bÕ≥T, nyÓT]ø± qT+∫ e∫Ãq l yÓ˝Ã… s¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T Ç+^¢wßü dü<dä Tü ‡˝À bÕ˝§ZHêïs¡T.
nø£ÿ&É Ç+ø± l|üsT¡ #·÷] lìyêdt, n|ò‡ü sY, #·+Á<ä\‘·, $y˚øe£ s¡˙Δ ø±˝Òõ qT+∫ e∫Ãq
ø£èwüí≈£îe÷] Á|üuÛÑè‘·T\T ≈£L&Ü ø£*XÊs¡T. n|ü&ÉT l yÓ˝ÒÃs¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T Hê
ªª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ yê´K´μμ Á|ü#T· s¡D Á|ü>‹∑ >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T.
2007e dü+e‘·‡s¡+˝À eTTK´+>± »]–q |òTü ≥q˝À¢` @{Ïøπ &Ü~ H˚qT Á|üeTTKyÓTqÆ
|ü<äø=+&ÉT ñ|üìwü‘·TÔ\T n<Ûä´j·Tq+ #˚j·T&É+‘√ >∑&ç∫+~. n˝≤π> Ç+#·T$T+#·T Ä
j˚T&Ü<ä+‘ê $X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ + composing, proof reading dü÷∫ø£\T ‘·j÷· s¡T#˚jT· &É+,
|”]øƒ ±s¡#q· , Hêsêj·TDsêe⁄>±] eTT+<äTe÷≥s¡#q· , e+{Ï |üqT\‘√ y˚>+∑ >± >∑&∫ç +~.
øÏsD¡ àsTT n|üŒ{Ïø,Ï ø£$ ÇkÕàsTT˝Ÿ>±]ô|’ ˇø£ &Ü≈£îýÓT+≥Ø ∫Á‘êìï, Crimson conun-
drum nH˚ ‘·q MFA |ü]XÀ<Ûqä ∫Á‘êìï, eT]ø=ìï Documentary ∫Á‘ê\qT ì]à+∫+~.
Á<ë$&É $X¯«$<ë´\j·T+ (≈£î|üŒ+) yê]ø√dü+ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±] ø£$‘·\T ø=ìï+{Ïì Ç+^¢wßü ˝ÀøÏ
nqTe~+∫+~. sπ &çj÷Ó C≤rj·T ø£$düyT˚ àfi¯Hê\\˝À $$<Ûuä ≤Û wü\qT+∫ ø=ìï ø£$‘·\qT
Á|ükÕs¡+ø√dü+ n|ü&É|ü&ÉT nqTe~dü÷Ô e#êÃqT. n|üŒ{Ïes¡≈£L Áyêdæq Hê kÕVæ≤‘·´
yê´kÕ\ìï+{Ïì ªªÄ˝À#·qμμ ù|]≥ |ü⁄düøÔ +£ >± Á|ü#T· ]+#êqT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ e÷]ÃHÓ\˝À sê»eT+Á&ç˝À Hê$TÁ‘·T&ÉT ø£<∏ës¡#·sTT‘· ôdàÌ˝Ÿ
‘·qdü+dü˝ú À Hê ªªÄ˝À#·qμμ |ü⁄düøÔ |£ ]ü #·jT· ø±s¡´Áø£eT+ 24e ‘˚Bq @sêŒ≥T#˚XÊ&ÉT. l
s¬ +{≤\ yÓ+ø£fXÒ «¯ s¡sêe⁄, l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+ |ü⁄düøÔ +£ >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#ês¡T. nø£ÿ&É
Hê $TÁ‘·T\T ‘·˝≤¢esa »\ |ü‘·+»*XÊÅdæÔ d”‘·sêeTXÊÅdæÔ>±s¡\‘√ ø£*dæ eT÷&ÉTs√E\T
kÕVæ≤‘·´ø±\πøbå Õ\‘√ >∑&bç ÕqT. m|üŒ{Ïø° Ä $TÁ‘·T\T, Ä >√<ëe], Hê≈£î ÁbÕDdüe÷\T.
pHé HÓ\ 9e ‘˚Bq C≤qø°u≤\‘·*¢ \ø°åàqs¡düe÷+ã>±s¡T ‘·q 97e j˚T≥
eTs¡DÏ+#ês¡T. ÄyÓT dü+^‘·$<ë«+düTsê\T. $X‚wæ+∫ yÓ’DÏ≈£îsê\T. eTÁ<ëdüT˝À Á|üeTTK
dü+^‘·y‘˚ Ô· Ábıô|dò sü Y kÕ+ãeT÷]Ô>±] •wüß´sê\T. ªª>∑èVü≤˝øÏàå μμ e+{Ï |üÁ‹ø£˝À¢ n|ü&É|ü &ÉT`
‘·q ∫qï ej·TdüT‡˝À`ø£<∏ä\T, yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡T. J$‘·+˝À ‘·q≈£î‘êqT>± rdüT≈£îqï
ìs¡jí ÷· \e\¢ #ê˝≤ ø£cÕº\T nqTuÛ$Ñ +#ês¡T. #ê˝≤ø±\+ bÕ≥T ‘·DT≈£î˝Àì õ˝≤¢|]ü wü‘Y
u≤*ø£\bÕsƒX¡ Ê\˝À dü+^‘·n<Ûë´|ü≈î£ sê*>± |üì#˚XÊs¡T. >=|üŒ<Ûs’Ó ´¡ +, düV≤ü q+>∑\ e´øÏ.Ô
E˝…’ 24Hê&ÉT Hê nyÓT]ø± $TÁ‘·T\T, n{≤¢+{≤ yêdæ Ábıô|òdüsY ô|eTàsêE
y˚DT>√bÕ\sêe⁄>±s¡T Äj·TquÛ≤s¡´ \øÏàå >±s¡T e÷sTT+{ÏøÏ e#êÃs¡T. nyÓT]ø± ‘Ó\T>∑T$TÁ‘·T˝À¢
H˚qT #ê˝≤ Çwü|º &ü e˚ ´øÏ.Ô #ê˝≤ùd|ü⁄ dü‘êÿ\πø|å +ü #˚XÊ+. Äj·Tq, ≈£L∫|üP&ç qs¡øÔ Ï &Üø£sº Y
X¯•ø£fi≤ô|qTeT]Ôø,Ï ÄyÓT s¡÷bı+~+#˚ qè‘·´ø±s¡´Áø£e÷\≈£î dü\Vü‰<ës¡T≈£L&É.
E˝…’ 26e ‘˚Bq`|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢ ø=eP«s¡T˝À H˚qT #·<Tä e⁄≈£îqï Ä+Á<Û^ä sê«D
$<ë´|”s+¡ƒ ˝À Hê≈£î ns¡T<Óq’ >ös¡e+ »]–+~. nø£ÿ&É $<ë´]ú edü‹ >∑èVü≤ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e
dü+<äs“¡ +¤ >±`Ä dü+dü˝ú À ñ<√´>∑+#˚dqæ ˇø£ >∑Ts¡Te⁄ø°, ˇø£ |üPs¡«$<ë´]Δø° »]|æq dü‘êÿs¡+
n~. e÷ >∑Ts¡Te⁄ le÷Hé s=+|æ#s· ¢¡ lìyêkÕ#ês¡T´\yê]øÏ, |üPs¡«$<ë´]Δ>± Hê≈£î dü‘êÿs¡+
#˚XÊs¡T. lleTHêïsêj·TD ∫qJj·TsY kÕ«$Tyês¡T eTTKń‹~Û>± e∫Ã Ä dü‘êÿsê\T #˚XÊs¡T.
eTs√$X‚w+ü : n|ü &Éøÿ£ &É Á|æì‡|ü˝Ÿ>± e÷ düV‰ü <Ûë´sTT, ñuÛj Ñ T· y˚<ë+‘· |ü+&ç‘T· \T le÷Hé
düeTTÁ<ë\ y˚+ø£≥s¡+>∑sêe÷qTC≤#ês¡´ |üì#˚dTü HÔ êïs¡T.
ø=eP«s¡T, sê»eT+Á&ç, ˇø£|{ü ≤ºq e<ä\˝Òø£ 31e ‘˚B es¡≈î£ $TÁ‘·T\‘√ >∑&TÉ |ü⁄‘·÷
sê»eT+Á&û˝ÀH˚ ñ+&çb˛j·÷qT. Ä>∑dTü Hº \Ó ˝À`nj·T´\sêE Hêsêj·TD≤ e÷‘·T´&ç ø±e´+
ªVü≤+dü$+X¯‹μ #·~yêqT. ns¡dæ≈£î\T <ëìì s¡+≈£î|ü⁄sêDeTì ádü&çùdÔ j˚T+>±ø£!
Hêsêj·TD≤e÷‘·T´&ÉT n+<äT˝À ‘·qø±\+Hê{Ï mìï‘·e÷cÕ\T #ÓbÕŒ&ÉT! eTqTwüß\dü«uÛ≤yê*ï
m+‘· yÓ \ ¢ & ç > ± ∫Á‹+#ê&É T ! m+‘· e T+∫ |ü < ä ´ XË ’ * ! Hê ñ<˚ › X ¯ + ˝À me¬ s ’ H êdü π s ,
|ü<´ä ø£$‘ê_Ûe÷qT\T Äø±e´+ #·~$‘˚ ªz¨μ nq≈£î+&Ü ñ+&É˝sÒ T¡ . n+<äT˝À Vü‰dü´+,
e´+>∑´+, yÓ≥ø±s¡+, X¯è+>±s¡$ÁuÛeÑ ÷\T, #·~$ Äø£[+#·Tø√e\dæqy˚.
ôdô|+º ãs¡T 21 Hê{ÏqT+∫ eT÷&ÉTs√E\bÕ≥T $»j·Tyê&É˝À Á|ü|+ü #· ‘Ó\T>∑T
eTVü‰düuÛÑ\T »]>±sTT. ø£ècÕíõ˝≤¢ s¡#·sTT‘·\ dü+|òüT+ ìs¡«Væ≤+∫+~. >∑es¡ïsY

Hêsêj·TD<ä‘‹Ô· yêØ n≥ºV‰ü dü+>± ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. yê‘êes¡D+ es¡¸+>± ñ+~. dü<dä Tü ‡\T
ì]«sêeT+>± »]>±sTT. kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T l ù|sê«s¡+ »>∑Hêï<Ûä+, n+|üX¯j·T´ qMHé,
Äe+‘·‡ k˛eTdüT+<äsY, ø£&çj·÷\ sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, |ü⁄yê«&É ‹ø£ÿq k˛eTj·÷õ,
m._.¬ø.Á|ükÕ<é, ‘·+–sê\ düTu≤“sêe⁄ Á|üuÛÑè‘·T\T ø£*XÊs¡T. 22e ‘˚B kÕj·T+ø±\+
uÛTÑ eq$»j·÷ìï b˛*q ˇø£ düuÑÛ »]–+~. ø=+‘· neédüú ñHêï u≤>±H˚ »]–+~. Ä
sêÁ‹ ø£$düyT˚ àfi¯q+ dü+<äs“¡ +¤ >± #ê˝≤ ≈£î|¢ +Ôü >± H˚qT Á|üd+ü –+#êqT. ‘·eT ªªkÕe÷õø£μμ
ø£$‘·«+ $ì|æ+#·<ä*∫q #ê˝≤eT+~ ø£e⁄\T Äe⁄sê e⁄s¡TeTì ‘·eT |æ\T|ü⁄ø√dü+
m<äTs¡T#·÷dü÷Ô nø£ÿ&É düeT≈£L&Üs¡T. eT÷&Ées√E Ábı<äT›≥ 10>∑+≥\ qT+∫ dü+<ä&ç
ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ ,Æ eT]ø=+‘·eT+~ ø£$$TÁ‘·T\T ø£*XÊs¡T. sê»eT+Á&çqT+∫ e÷ |ü‘+· »*XÊÅdÔæ
e#êÃ&ÉT`ø£$‘·«+, kÕVæ≤‘·´+, e÷≥ m˝≤>∑THêï, #ê˝≤eT+~ $TÁ‘·T*ï ø£*j·T&É+ Äq+<ëìï
ø=‘·XÔ ø¯ ìÔÏ , Ç∫Ã+~. ÄsêÁ‹øÏ ôV≤’ <äsêu≤<äT ‹s¡T>∑TÁ|üj÷· D+‘√`dü+<ä&ç ø£qTeTs¡T>¬ +’ ~. Ä
dü+<äs“¡ +¤ >± $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+ Hê‘√ ˇø£ Ç+≥sYeP´ ]ø±s¡T#¶ d˚ +æ ~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ø£<ä∏ n˝≤q&ÉTdü÷+Ô &É>±`n|üŒ{À¢ øπ +Á<äkÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMTøÏ ‘Ó\T>∑T
co-ordinater >± ñqï Hê $TÁ‘·T\T l b˛s¡+øÏ <äøD åÏ ≤eT÷]Ô>±s¡T ˇø£ ø√]ø£ ø√sês¡T.
ªªeT÷&ÉT<äXÊu≤›\Tμμ ù|]≥ 1960`1990 q&ÉTeTe∫Ãq ‘Ó\T>∑Tø£$‘ê«ìï m+|æø#£ d˚ æ
lÄs¡TÁ<ä kÕVæ≤‘·ńø±&ÉMTøÏ n+<äCÒXÊs¡T. nsTT‘˚`Ä dü+ø£\HêìøÏ Áyêj·Te\dæq
eTT+<äTe÷≥, ø£e⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#ês¡+, Áyêdæ Çe«≈£î+&Ü eTs¡D+Ï #ês¡T. Ä
|ü]X‚wü+ H˚qT #Ój·÷´*. nB $wüj·T+. H˚qT #ê˝≤ ÁX¯<äΔ>± $|ü⁄\yÓTÆq eTT+<äTe÷≥,
ø£e⁄\ düe÷#ês¡+ düeT≈£L]Ã, nø±&ÉMTøÏ Ç#êÃqT. (Ç~ 2008˝À »]–‘˚`H˚{eÏ s¡≈î£ `n+fÒ
2017es¡≈î£ Ä dü+ø£\q+ $&ÉT<ä\ø±H˚˝<Ò Tä !!)
yÓ÷Vü≤qø£èwüí ªÁ>∑V≤ü D+μ dæìe÷ Indo American international film festival
˝À qe+ãs¡T Hê\T>∑e‘˚Bq Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. eTTK´bÕÁ‘·<ëÛ ] uÛsÑ D¡ >Ï ±s¡T, yÓ÷Vü≤qø£èwüí yÓfi≤¢sT¡ .
ªªncÕº` #·e÷àμμ ∫Á‘·+<ë«sê ‘Ó\T>∑Tdæìe÷øÏ |ü]#·jT· yÓTqÆ nedüsê\ lìyêdtqT, yÓ÷Vü≤qø£èwüí
nø£ÿ&˚ ø£*dæ (q÷´j·÷s¡Tÿ˝À) m+|æø#£ X˚ Ê&ÉT.
&çôd+ãs¡T 16e ‘˚Bq n{≤¢+{≤˝À &Üø£sº Y X¯•ø£fi¯ ô|qTeT]Ô H˚qT Áyêdæq ≈£L∫|üP&ç
j·Tø£>å ±q+ ªdü«|üï$»j·T+μ $»j·Te+‘·+>± Á|ü<]ä Ù+#ês¡T.
Ç˝≤ ñ+&É>± Á|üeTTKø£$ l <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûäs¡‹\ø˘>±] ô|<ä›u≤“sTT
&Üø£sº Y dü‘´· Hêsêj·TDeT÷]Ô, ‘·eT ‘·+Á&ç>±] kÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ˇø£ düuÑÛ
ìs¡«Væ≤+#·<*ä ∫, ªª‹\ø˘ kÕVæ≤r düe÷˝À#·qyéTμμ ù|]≥ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£ yÓ\Te]+#ê\ì
ìs¡sí TT+∫`<ëìøÏ qqTï dü+bÕ<ä≈î£ ì>± ñ+&ÉeTì` düu≤Û ìs¡«Vü≤D ªkÕVæ≤rÁdüe+‹μ nH˚d+ü düú
»]ù|≥≥Tº, Á|ü‘´˚ ø£d+ü ∫ø£≈î£ yê´kÕ\qTùdø£]+#·&+É ˝À lyêÁ&˚e⁄ dü‘´· Á|ükÕ<é>±s¡T Hê≈£î
düV≤ü ø£]+#˚≥≥Tº, @sêŒ≥T#˚XÊs¡T.
&çôd+ãs¡T HÓ\ ∫e]yês¡+˝À yÓ÷Vü≤qø£èwüí ‘·q eT÷&Éedæìe÷ ªncÕº`#·e÷àμ
rj·T&ÜìøÏ @sêŒ≥T¢ ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT. n‘·&ç ªe÷j·÷ãC≤sYμ dæìe÷ #·÷dæ`l |æ.sêeTyÓ÷Vü≤Hé
(ÄsYº ;{Ÿ Ábı&Éø¸£ H‡é ) nH˚ ìsêà‘· ø√s¡>±, á ø=‘·dÔ ìæ e÷ ìsêàD|ü⁄|üqT\T ÁbÕs¡+_Û+#ê&ÉT.
dü+e‘·‡s¡+ ∫e]s√E 31e ‘˚Bq eTÁ<ëdüTqT+∫ l eTTfi¯|¢ Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD>±s¡T

bò˛Hé #˚d`æ ‘êeTT ì]à+#·uÀj˚T ªy˚+ø£fXÒ «¯ s¡ e÷Vü‰‘·à´+μ {Ï.$.d”]j·T˝Ÿ ≈£î qqTï bÕ≥\T,
|ü<ë´\T, Áyêj·÷\ì ø√sês¡T. ‘·|Œü ø£ #˚kÕÔqHêïqT`<ëìì New year gift >± uÛ≤$+#êqT.
Ä ‘·sy¡ ê‘· dü+e‘·‡s¡+ <ë<ë|ü⁄>± dü>+∑ uÛ≤>∑+` u≤|ü⁄, s¡eTD>±s¡\ {Ï.$.d”]j·T˝Ÿ
ªªy˚+ø£fXÒ «¯ s¡ eTVü‰‘êà´μμìøÏ bÕ≥\T |ü<ë´\T Áyêj·T&É+, ø£$ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘
>±]ù|]≥ ªª‹\ø˘ kÕVæ≤r düe÷˝À#·qμμ≈£î Á|ü‘˚´ø£dü+∫ø£ ≈£Ls¡Ã&É+, Äj·Tq ù|]≥
ôV’≤<äsêu≤<äT˝À Á|ü‘˚´ø£düuÛÑ ìs¡«Væ≤+#·&É+, $U≤K|ü≥ï+ Äø±X¯yêDÏ πø+Á<ä+qT+∫
Á|ükÕs¡+ø√dü+ ªªne‘ês¡deü ÷|æμÔ μ— ªªãTTwæÁ|ükÕúq+μμ nH˚ s¬ +&ÉTHê{ø±\T Áyêj·T&É+, yê©àøÏ
sêe÷j·TD+, ø£$Á‘·jT· uÛ≤s¡‘+· , ñ|üìwü‘T· \Ô T Á|ü‹s√E #·<eä &É+, yÓ+|ü{Ï ∫qïdü‘´· +>±]
nu≤“sTT l s¡$X¯+ø£sY s¡+>∑d\úü Á|ü<sä Ù¡ qø√dü+ ª©˝≤>∑D|ü‹μ nH˚ j·Tø£>å ±q+ Áyêj·T&É+,
øπ +Á<äkÕVæ≤‘·ńø±&ÉMT (q÷´&Û©ç )¢ ø√dü+ ø£$ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘ô|’ Monograph
Áyêj·T&É+, e+{Ï yê´|üø±\‘√ ø±\+ X¯sy¡ >˚ +∑ >± q&ç∫+~. s√EøÏ 24 >∑+≥\T #ê\e
H˚≥+‘·>± |üì#˚jT· e\dæe#˚Ã~.
@fi¯‘¢ s· ã¡ &ç H˚qT ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·+, Ç+^¢wßü uÛ≤wü˝À¢ n|ü⁄s¡÷|ü+>± ùdø£]+#·T≈£îqï
reference |ü⁄düø Ô ±\T, classics, m+<äs√ kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T Ç∫Ãq yê]yê] d”«j·Ts¡#q· \T,
<ë<ë|ü⁄ s¬ +&ÉTèT÷&ÉT y˚\ |ü⁄düøÔ ±\T Ç+{Ïì+&Ü ñ+&˚$. H˚qT »ãT“|ü&&É ÜìøÏ
eTT+<äT, HÓ\ø√ ¬s+&ÉTHÓ\¢ø√ C≤qø°u≤\, H˚qT ø=ìï>∑+≥\bÕ≥T n<˚|üì>± ≈£Ls¡TÃì
n\eTs¡¢˝ÀqT+∫, BOOK-RACK \˝À qT+∫, |ü⁄düÔø±\T rdæ, <äT*|æ, |ü⁄s¡T>∑T\T
|ü≥º≈£î+&É>± ø£\sê ñ+&É\T y˚dæ eT∞¢eT∞¢ düs¡T›‘·÷+&˚yêfi¯¢+. á |ü⁄düÔø±\≈£î ‘√&ÉT
e÷Hêqï>±s¡T HêøÏ∫Ãq 30 dü+e‘·‡sê\ uÛ≤s¡‹|üÁ‹ø£\T, eT]ø=ìï |üÁ‹ø£\ 142 u…+’ &ÉT
|ü⁄düøÔ ±\T, düTe÷s¡T 80es¡≈î£ s¡øs£ ø¡ ±\ $X‚wdü +ü ∫ø£\T ñ+&˚$. sêqTsêqT Ä|ü⁄düøÔ ±\ìï+{Ïì
|üPs¡«|ü⁄ÁX¯<äΔ‘√ <äT*|æ, neTπsÃ |ü]dæú‹˝Òø£`2008dü+e‘·‡s¡+˝À ¬s+&ÉT <äbòÕ\T>± 800
|ü⁄düøÔ ±\T, yÓTT‘·+Ô $X‚wdü +ü ∫ø£\T, ˝…Á’ ãØ\≈£î ø=ìï, Hê $TÁ‘·T\T l ø=ô|\¢ sêeTø£èwüeí T÷]Ô
>±]øÏ ø=ìï Ç∫Ãy˚XÊqT.
<˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘>±] >∑T]+∫q düuÑÛ 2008 »qe] 27e ‘˚B
kÕj·T+ø±\+ s¡M+Á<äu≤Û s¡‹˝À yÓu’ eÑÛ +>± »]–+~. Äj·Tq eTT>∑TsZ T¡ |æ\\¢ T (&Üø£sº Y eT÷]Ô,
düTÁãVü≤àD´+, #·+Á<ä˝ÒK) ‘√bÕ≥T Ç‘·s¡ ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T, l ‘·+–sê\ düTu≤“sêe⁄,
C≤qø°ÏC≤ì, Á|üuÛÑè‘·T\T bÕ˝§ZHêïs¡T. ‹\ø˘ y˚Tq\T¢&ÉT l Ç.mdt.mHé.eT÷]Ô Ä<Ûä«s¡´+˝À
‹\ø˘>±] bÕ≥\qT Äj·Tq ≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\T(>±j·TqT\T) bÕ&Üs¡T. Á|ü‘˚´ø£ dü+∫ø£qT
$&ÉT<ä\#˚XÊs¡T.
|òÁæ ãe]˝À ≈£î|üŒ+˝Àì Á<ä$&É $X¯«$<ë´\j·T+yês¡T l <˚e⁄\|ü*¢ ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]
ø£$‘·« düs«¡ dü«+ qT+∫`ø=ìï |ü<´ä ø£$‘·\qT @], ˇø£ dü+ø£\q+>± ≈£L]Ã, XÊÅd>Ôæ ±]
ø£$‘·«+ >∑T]+∫ $|ü⁄\yÓTqÆ |”]øƒ £ ≈£L&Ü düeT≈£Ls¡ÃeTì ø√sês¡T. H˚qT #ê˝≤ÁX¯<>Δä ± XÊÅd>Ôæ ±]
ø£$‘·MT<ä Çwü+º ø=B› Ä|üì #˚XÊqT. n|üŒ{À¢ Á|ü#T· s¡D $uÛ≤>∑+ ìs¡«Vü≤≈£î\T>± ñqï l
y˚>∑T+≥ yÓ÷Vü≤HéÁ|ükÕ<é Hê≈£î bò˛qT#˚dæ, XÊÅdæÔ>±] nu≤“sTT lãTC≤®sTT á|ü⁄düÔø£+
Á|ü#·T]+#·&ÜìøÏ nqTeT‹e«&ÜìøÏ ìsêø£]+#ês¡ì #ÓbÕŒs¡T. lÁ|ükÕ<é ‘·s¡yê‘· Ä

ø±s¡´Áø£e÷\T ìs¡«Væ≤+#˚|ìü #˚|{ü qºÏ ø£$`&Üø£sº Y d”‘êsê+ ≈£L&Ü ø=+‘·Á|üjT· ‘·ï+ #˚d`æ
kÕ<Û´ä +ø±ø£` $s¡$T+#·T≈£îHêïs¡T.
e÷]Ã 13e ‘˚B kÕj·T+ø±\+, #ê˝≤ø±\+ ‘·sy¡ ê‘· ÁX¯<Δä ø£*– lsêj·TÁb˛\T
düTu≤“sêe⁄>±] ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´\T Äj·Tq 116e »j·T+‹ì dæø+Ï Á<ëu≤<é Kees high school
Äes¡D˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T. sêj·TÁb˛\Tyê] eTqTeTì uÛ≤s¡´ leT‹ eTVü‰\øÏàå #ê˝≤ ÁX¯<>Δä ±
ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ÄyÓT eTVü‰jÓ÷>∑T´sê\T. H˚qT, l b˛s¡+øÏ <äøDåÏ ≤eT÷]Ô>±s¡T Á|üd+ü >±\T
#˚XÊ+. sêj·TÁb˛\Tyê] s¬ +&Ée nu≤“sTT ø£$, l lìyêdt sêj·TÁb˛\T>±] ne÷àsTT
n|üsí¡ (HCU ˝À ˝…øÃ£ s¡s)Y ø£*ùd`Ô H˚qT, b˛s¡+øÏ>±s¡T ≈£L&Ü #ÓbÕŒ+`ªªne÷à, sêj·TÁb˛\Tyê]
\|òTü Tø±yê´\˙ï ø£*|æ 250 &ÓMTàù|J\≈£î $T+#·e⁄. ˇπø dü+|ü⁄{Ï>± Á|ü#T· ]+#˚ Á|üjT· ‘·ï+
#˚jT· +&çμμ`nì`. ‘·|Œü ≈£î+&Ü #˚kÕÔeTì ñ‘ê‡Vü≤+ Á|üø{£ +Ï #ês¡T>±ì`|üì »]–q≥Tº H˚qT
$q˝Ò<äT.
@Á|æ˝Ÿ HÓ\˝À H˚qT #·~$q s¬ +&ÉT >=|üŒ |ü⁄düøÔ ±\T Á|üeTTK dü+düÿè‘ê#ês¡T´\T
&Üø£sº Y dæ.≈£îqΩHsé êC≤ 'Kalidasa' nH˚B, "The Vedas ' nH˚BqT. s¬ +&É÷ 1957 Hê{Ï
Ä+Á<Ûj ä T· ÷ìe]Ù{°˝À Äj·Tq Ç+^¢wßü ˝À #˚dqæ ñ|üHê´kÕ\ dü+|ü⁄≥T\T. ø±[<ëdüTì &Üø£sº Y
≈£îqΩHésêC≤ ªªÁ|üø£è‹ø£$μμ nHêïs¡T. Ä ø£$ ∫Á‹+∫q sêE\T eTqTwüß\T>± >=|üŒyês¡T
ø£qTø£ e÷Á‘·y˚T, sêE\T>± ≈£L&Ü >=|üŒyês¡T nHêïs¡T. ø±[<ëdüT e´øÏÔ‘·«+ >∑T]+∫,
bÕÁ‘·\>∑T]+∫, ø£$‘·«+>∑T]+∫ #ê˝≤ dü«‘·+Á‘·yTÓ qÆ n_ÛÁbÕj·÷\T á |ü⁄düøÔ +£ ˝À Äj·Tq
#ÓbÕŒs¡T. n˝≤π> "THE VEDAS' nH˚ |ü⁄düøÔ +£ ˝À Äj·Tq ªªy˚<dä +ü düÿè‹ ø£e⁄\dü+düÿè‹μμ
n+{≤s¡T. y˚<ë\dü«s¡÷|ü+>∑T]+∫, j·T»„j÷· >±<äT\ >∑T]+∫, ãTTwüß\>∑T]+∫, e÷ø˘‡eT÷\sY
n_ÛÁbÕj·÷\‘√ ‘·q $uÛ<Ò +ä >∑T]+N, #ê˝≤ $X‚cÕ\qT $düèÔ ‘·+>± #·]Ãdü÷Ô á ñ|üHê´dü
yê´kÕ\T q&ÉTkÕÔsTT. y˚<kä Õs¡d«ü ‘·+, Hê>∑sø¡ ‘£ ,· >∑T]+∫ ns¡ø=s¡>± ‘Ó*dæ e÷{≤¢&y˚ ês¡T,
düeTÁ>∑C≤„q+ ø√dü+ sT÷|ü⁄düøÔ +£ ‘·|Œü ø£ #·<eä <ä–q~.
Äø±X¯yêDÏeédü˝ú À,` Á|üeTTKT\ ñ<˚X› Ê\T, n_ÛÁbÕj·÷\T ]ø±s¡T#¶ d˚ æ uÛÁÑ <ä|sü #¡ &· +É
ø√dü+` "Radio history" nH˚ |ü<øä∏ +£ ˇø£{Ï 1990\ ÁbÕ+‘·+˝À Á|üyX˚ ô¯ |{≤ºsT¡ . $$<Ûä
s¡+>±\˝À ∫s¡ø±\ nqTuÛeÑ + ñqï eè<äT*Δ ï |æ*∫`Á|ükÕs¡|⁄ü policies ‘√ ì$T‘·+Ô ˝Ò≈î£ +&Ü
Archieves ˝À uÛÑÁ<ä|üs¡#·&É+ø√dü+, ˇø=ÿø£ÿ]ì <ë<ë|ü⁄ eT÷&ÉT>∑+≥\eé~Û es¡≈£î
]ø±s¡T#¶ j ˚ T· e#·TÃqT. á|ü<øä∏ +£ ÁøÏ+<ä n{Ïº eø£\Ô ≈£î, yê]ì Ç+≥sYeP´#˚dqæ yê]øÏ ≈£L&Ü
bÕ]‘√wæø+£ uÛ≤Ø>±H˚ ñ+≥T+~. Hê≈£î >∑Ts¡TqÔ ï+‘·˝À á |ü<øä∏ +£ ÁøÏ+<ä $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ
øπ +Á<ä+˝À lj·TT‘·T\T mHé.õ.s¡+>±, yê$˝≤\ >√bÕ\ø£èwüj í T· ´, u…ãyê&É >√bÕ\¬s&ç>¶ ±s¡\qT
]ø±s¡T¶ #˚XÊ+. á ]ø±]¶+>∑T\T Á|ükÕsêìøÏ ñ<˚•› +∫q$ø±e⁄. Ä j·÷ s¡+>±\e´≈£î\Ô T @
ns¡eT]ø£\T, Ä+ø£\å T, ˝Ò≈î£ +&Ü ‘·eT n_ÛÁbÕj·÷\qT ùd«#·Ã>¤ ± yÓ\&¢ +ç #·e#·TÃqT. n|üŒ{À¢
<˚X+¯ ˝Àì #ê˝≤ Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ë\T ‘·eT |ü]~Û˝Àì $•wüeº ´≈£î\Ô qT |æ*∫ ]ø±s¡T#¶ X˚ Ês¡ì
H˚qT $HêïqT. nsTT‘˚`á |ü<øä∏ +£ >∑T]+∫ ø=+<ä]øÏ (Programme officers øÏ) ‘Ó*j·Tø£,
düø±\+˝À ‘Ó\T>∑TÁ|üeTTKT*ï ]ø±s¡T#¶ j ˚ T· ˝Ò<ìä Hê ‘·\+|ü⁄.
á |ü<øä∏ +£ ÁøÏ+<ä Ä<ÛTä ìø£ yêπ>jZ T· ø±s¡T\T sπ &çj÷Ó Á|ükÕsê\ s¡+>∑+˝À Á|üeTTKe´øÏÔ

nsTTq &Üø£sº Y u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±] ñ<˚X› Ê\qT Ç+≥sYeP´#˚d,æ ]ø±s¡T¶ #˚jT· &ÜìøÏ
ôV≤’ <äsêu≤<äT Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+yês¡T @Á|æ˝Ÿ 10e ‘˚Bq qqTï |æ*#ês¡T. ñ<äjT· + 10
>∑+≥\ qT+∫ kÕj·T+ø±\+ 400 >∑+≥\eT<Û´ä ` ø=+‘·ø=+‘·ùd|ü⁄ $ÁXÊ+‹ rdüT≈£î+≥÷
eT÷&ÉT>∑+≥\ eé~ÛøÏ ô|>’ ±H˚ ]ø±s¡T¶ #˚XÊeTT.
s¬ +&˚fió¯ >¢ ± yÓT\¢yTÓ \¢>± H˚qT #·<Tä e⁄‘·Tqï |ü<øä =+&ÉT Á|ü<ëÛ q ñ|üìwü‘T· \Ô |üsq¡ƒ +
pHé 19e ‘˚B Hê{ÏøÏ |üPs¡sÔ TT+~. nsTT‘˚ yê{Ïì (dü÷ø±Ô\qT) ‘Ó\T>∑T yêéVü‰]ø£u≤Û wü˝À
nqTe~<ë›eTH˚ ø√]ø£ ≈£L&Ü ø£*–+~. #ê˝≤ô|<ä|› ìü . n+‘·es¡≈î£ H˚qT #·~$q #·<Tä e⁄
#ê\<äì Hê≈£î‘Ó\TdüT. n<äq+>± yê´K´\T, yê´kÕ\T, $X‚w¢ Dü \T #·<yä ê*. yÓ~’ ø£d÷ü ø±Ô\
ns¡ìΔ s¡jí T· +˝À C≤Á>∑‘eÔ· Væ≤+#ê*. dü+Á|ü<ëj·T+ ‘Ó*j·÷*. #ê˝≤ ø£<ä∏ e⁄+~`nsTTHê`
#Ój÷· ´\H˚ >∑{>ºÏ ± ìX¯ÃsTT+#·T≈£îì, n+<äTø£edüsy¡ TÓ qÆ Á|üjT· ‘êï\T ÁbÕs¡+_Û+#êqT. áX¯,
øπ q, ø£s,¡ƒ Á|üXï¯ , eTT+&É, e÷+&É÷ø£´ ‘Ó‹’ ]Ô , ◊‘·sπ j·T, #Ûê+<√>∑´, ãèVü≤<ës¡D´ø±\T |ü~.
n<äq+>± X‚«‘êX¯«‘·sñ¡ |üìwü‘T· .Ô yÓTT‘·+Ô |ü<øä =+&ÉT.
2005e dü+e‘·‡s¡+˝À eT+#êq|ü&ç ñ+&É>±`ªª@ø±+‘·ø√øÏ\μμ ù|]≥ ø=ìï |ü<ë´\T
Áyêdü÷Ô e#êÃqì #ÓbÕŒqT ø£<!ä yê{ÏøÏ ‘√&ÉT H˚qT sπ &çj÷Ó Á|ükÕsê\ø√dü+ Áyêdæq dü+^‘·
s¡÷|üø±\qT+∫ |ü<ë´\qT, n|ü&É|ü &ÉT uÛ≤s¡r‘ê´~ |üÁ‹ø£\≈£î Áyêdæq ø=~›|› <ü ´ä K+&çø\£ qT,
ø£*|æ`∫qï |ü⁄düÔø£+ Á|ü#·T]<ë›eTì Ä˝À#·q ø£*– yÓT\¢yÓT\¢>± ùdø£s¡DÁbÕs¡+_Û+#êqT.
yÓTT‘·+Ô 205|ü<ë´\T ‘˚˝≤sTT.
E˝…H’ ˝Ó ˝À mì$T<äe ‘˚Bq ªªÇwü#º ‘· T· wüj º T· +μμ nqã&˚ ‘·˝≤¢esa»\ |ü‘+· »*XÊÅd,Ôæ
Ç+Á<ä>+∑ {Ï Vü≤qTeT+‘·sêe⁄, yêÁ&˚|⁄ü dü‘´· Á|ükÕ<é, H˚qT, Hê>±s¡Tq® kÕ>∑sY $Vü‰s¡j÷· Á‘·≈î£
yÓfi≤¢\ì Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ ø±s¡T˝À ãj·T\Tπ<sê+. <ë]˝À ø±s¡T ø=+‘· Çã“+~ô|{Ï+º ~.
Vü≤qTeT+‘·sêe⁄ ‘·q |ü\T≈£îã&ç ñ|üjÓ÷–+∫ $»j·T $Vü‰sY ¬>dtºVü≤Ödt˝À VIP suit
@sêŒ≥T#˚sTT+#ê&ÉT. Væ≤˝Ÿø±\˙, ô|˝’ ≤Hé ø±\˙, s¬ {’ Ÿu≤´+ø˘ ù|s¡‘¢ √, Ç~ ø±\˙\ }s¡T.
n‘·qT ∫qï|ü&ÉT ‘·eT≈£î≥T+ã+ nø£ÿ&Éñqï Çfi¯ó¢ >∑Ts¡T|Ô {ü ,ºÏ nø£ÿ&É Á|üdTü ‘Ô +· ñ+≥Tqïyêfi¯q¢ T
|ü\ø£]+∫ bòı{À\T rXÊ&ÉT. Ä sêÁ‹ ªªbÕ˙j·T+ãT\T Á‘êe⁄#·THé ≈£î&ÉT#·T#·THé...μμ ø±\πø|å +ü
#˚XÊ+.
E˝…’ 9e ‘˚B ñ<äjT· + ñbÕVü‰s¡+ ø±ì∫Ã, ˝≤+∫ùdwº Hü øé Ï #˚sT¡ ≈£îì eT<Ûë´Vü≤ï+
1.30øÏ Hê>±s¡Tq® ø=+&É≈î£ ˝≤+∫ yÓ&TÉ ‘·T+<äì ‘Ó\TdüT≈£îHêï+. Ä ˝À>± m‹Ôb˛‘·\ »\bÕ‘·+
#·÷XÊ+. ô|<ä>› ± »\eT÷, bÕ‘·eT÷≈£L&Ü ˝Òe⁄. y˚d$ü ø£qTø£ n˝≤ ñqï<äì, es¡¸ø±\+˝À
u≤>∑T+≥T+<äì, #ÓbÕŒs¡T. nø£ÿ&É qT+∫ e÷#·s¢¡ yÓfi≤¢+. #·]Á‘·Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ #ÓqïπøX¯e Ä\j·T+˝À
‹]>±+. Ä MT<ä≥ ˝≤+∫ùdwº Hü øé Ï eT∞¢e∫Ã, 390 n&ÉT>∑T\ m‘·TqÔ ˙s¡T+&É>± Hê>±s¡Tq® kÕ>∑sY
]»sê«j·Ts¡T˝À 14 øÏ.MT. Á|üj·÷D+#˚dæ ø=+&É≈£î #˚sê+. eT÷´õj·T+ #·÷XÊ+ ø±ì,
eTVü‰dü÷|Ô +ü #·÷&É˝øÒ b£ ˛j·÷+. >¬ düTVº ≤ü ÖdüT≈£î kÕj·T+ø±˝≤ìøÏ ‹]–#˚sT¡ ≈£îHêï+, 10e
‘˚B ñ<äj·T+ ªnqT|ü⁄μ nH˚ Á>±e÷ìøÏ yÓfi≤¢+. nø£ÿ&É Áø°.X¯.3,4 X¯‘êãT›\Hê&ÉT
Hê>±s¡TH® ê#ês¡T´&ÉT kÕú|+æ ∫q $X¯«$<ë´\j·T+, uÖ<äeΔ Tsƒ+¡ , neX‚cÕ\qT #·÷XÊ+. ˇø£
Amphi Theatre neX‚cÕ\qT |ü⁄qs¡T<äΔ]+∫ neTsêÃs¡T. Ç+ø± eT]ìï neX‚cÕ\qT

yÓ*øÏrùd|üì »s¡T>∑T‘√+~. áÁbÕ+‘êìï 1955˝À Á|üuTÑÛ ‘·«+ ‘·q nBÛq+˝ÀìøÏ rdüT≈£îqï<ä≥.
ˇø£|ü &ÉT nø£ÿ&çøÏ {Ïu≥… Tº <ä˝˝’… ≤e÷ e∫Ã sê$#Ó≥Tº bÕ‘ê&É≥. (ãVüQX¯' 2003 dü+e‘·‡s¡+˝À
ø±e#·TÃ) nø£ÿ&É ñ+&˚ Á>±e÷ìï U≤∞#˚sTT+∫ 100øÏ.MT. Á|ü<X˚ Êìï |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊK kÕ«BÛq+
#˚dTü ≈£îì Á‘·e«ø±\T »s¡T|ü⁄‘√+~. á dü+>∑‘T· \˙ï, ‘êqT dü«j·T+>± |ü⁄sê‘·‘«Ô· XÊgy˚‘Ô·
nsTTq |ü‘+· »*XÊÅdÔæ e÷≈£î #ÓbÕŒ&ÉT`11e ‘˚BøÏ ‹]– Çfi¯≈¢ î£ #˚sê+.
l eTTfi¯|¢ Pü &ç yÓ+ø£≥s¡eTD s¡#q· #˚jT· >±, H˚qT |ü<ë´\T, bÕ≥\T, Áyêj·T>± l
u≤|ü⁄ <äsÙ¡ ø£‘«· + eVæ≤+∫q ªªy˚+ø£fXÒ «¯ s¡ yÓu’ eÑÛ +μμ d”]j·T˝Ÿ ly˚+ø£fXÒ «¯ s¡ uÛøÑ #ÔÏ êÛ q˝Ÿ (SVBC)
˝À E˝…1’ 3‘˚B qT+∫ Á|ükÕs¡+ ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~.
n{≤¢+{≤(nyÓT]ø±)˝À ñ+&˚ ≈£L∫|üP&çqs¡ÔøÏ, &Üø£ºsY X¯•ø£fi¯ ô|qTeT]Ô
ª>√<ëø£˝≤´D+μ j·Tø£>å ±q+>± qqTïÁyêj·TeTì ø√sês¡T. |æ{Ÿ‡ãsYZ y˚+ø£fXÒ «¯ sê\j·T+˝À Á|ü<sä Ù¡ q
Çe«<ä*#ês¡≥`Áyêj·T&ÜìøÏ ˇ|ü≈£îì <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q single line order |ü+|æ+#êqT.
n|ü Œ {À¢ Ä+Á<Û ä C À´‹ yê] qeýês¡ | ü Á ‹ø£ ≈ £ î qH=ïø£ o]¸ø£ (Feature)
ìs¡«Væ≤+#·eTì` m&ç≥sY>± ñqï Hê $TÁ‘·T\T ls¡eTD>±s¡T ø√sês¡T. ªªÇ+Á<ä<ÛäqTdüT‡μμ
o]¸ø£ ù|s¡TqT Äj·TH˚ ìs¡ísTT+#ês¡T. Ä>∑düTºHÓ\ ∫e]yês¡+ qT+∫ o]¸ø£ Á|üø£≥q
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T (áo]¸øq£ T ì]«sêeT+>± 52yêsê\T ìs¡«Væ≤+#êqT). eT<Û´ä ˝À ls¡eTD>±s¡T
m&ç≥sY>± ‘·|ü ≈£îHêï, ‘·sy¡ ê‘· Ä kÕúq+˝ÀøÏ e∫Ãq l m.mHé.»>∑Hêï<∏ä X¯sà¡ qqTï o]¸ø£
Ä|üe<ä˙› , ø=qkÕ–+#·eT˙, ø√sês¡T. 52yêsê\T (@&Ü~) |üP]Ôø±>±H˚ $s¡$T+#êqT.
yÓ÷Vü≤qø£èwü≈í î£ m+‘√ ù|s¡T ‘Ó∫Ãq ªncÕº#e· ÷àμ nH˚ eT÷&Ée ∫Á‘·+ ôdô|+º ãs¡T
nsTT<äe‘˚Bq $&ÉT<ä˝’… |òTü q $»j·T+ kÕ~Û+∫+~.
dü«uÛ≤e‘·' H˚qT Hêdæ≈Ô î£ DÏøí ±qT>±ì,` #ê˝≤eT+~ Ädæ≈Ô î£ \T nqTdü]+#˚ uÛøÑ eÔÏ ÷sêZ\T,
Ä#êsê\T, dü+Á|ü<ëj·÷\T, @Hê&É÷ #ê˝≤es¡≈£î H˚qT bÕ{Ï+#·˝Ò<äT. eT+∫s√E\T,
eTTVüAsêÔ\T, #·÷düT≈£îH˚ n\yê≥T˝Ò<Tä . uÛ≤s¡rj·T‘·‘«Ô· ∫+‘·q MT<ä Hê≈£î >ös¡e+ñ+~.
eT‘·d+ü ã+<Ûyä TÓ qÆ , ≈£î\dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ #ê˝≤ $wüj÷· \qT e÷sTT+{À¢ bÕ{Ï+#˚ n\yê≥T˝Ò<Tä .
H˚qT`yÓTT≥ºyTÓ T<ä{kÏ Õ]>±`nø√ºãs¡T 13e ‘˚BHê&ÉT C≤qø°u≤\, øÏsD¡ àsTT‘√ ø£*dæ wæ]&û
yÓfi≤¢qT. kÕsTTu≤u≤ <äsÙ¡ q+ #˚XÊqT. ‘·<ë~ Hê≈£î wæ]&ûkÕsTTu≤u≤ >∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T.
#ê˝≤ ø±\+>± >√<ëe]˝À Á|üj÷· D+#˚d,æ bÕ|æø=+&É\T #·÷&Ü\ì ø√]ø£ O+&˚~.
qe+ãs¡T 10e ‘˚Bq e÷ Çwüº#·‘·Twüºj·T+, sê»eT+Á&û<ä>∑Zs¡ <Ûäefi‚X¯«s¡+ düMTbÕq
S.K.Revera ˝À ãdü#d ˚ `æ Ä #·øÿ£ ì ô|<ä‘› √≥˝À ø±fÒJÒ ˝À ≈£Ls¡TÃì`ne‘·\ nK+&É>√<ëe]ì
#·÷&É&+É >=|üŒnqTuÛeÑ +. 11e ‘˚Bq n+<äyTÓ qÆ ñwü'ø±\+. sit out ˝À ≈£Ls¡TÃì >√<ëe]ì,
∫s¡T>±*ì eTqkÕ nqTuÛ$Ñ dü÷Ô y˚T+ >∑&bç Õ+. 12e ‘˚B bÕ|æø=+&É\T Á|üj÷· D≤ìøÏ Maruti
travels nH˚ Åô|y ’ {˚ Ÿø+£ ô|˙ yê] Double-Decker ˝≤+∫˝À {Ïø¬ ÿ≥T¢ @sêŒ≥T#˚dTü ≈£îHêï+.
12e ‘˚B ñ<äj·T+ 8.00>∑+≥\πø ˝≤+N\πse⁄øÏ #˚s¡T≈£îHêï+. nø£ÿ&ÉqT+∫
≈£îe÷s¡<e˚ + es¡≈î£ ãdüT‡Á|üj÷· D+. nø£ÿ&É sπ e⁄˝À ˝≤+∫ mø±ÿeTT. ÁøÏ+~n+‘·dTü Ô Din-
ing hall. ô|’ Deck ˝À ≈£îØÃ\T. >√<ëe] |üP]Ô<s ä Ù¡ q+‘√ Á|üj÷· D+#˚jT· &ÜìøÏ m+‘√edü‹>±
ñ+~. j·÷Á‹≈£î˝À¢ ≈£îÁs¡yêfi¯ó¢ bÕ≥\T, qè‘ê´\T ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.

Á|üj÷· D+ #ê˝≤ dü+<ä&>ç ± kÕ–+~èT<Ûë´Vü≤ï+ ˇ+{Ï>+∑ ≥øÏ`ˇø£]‘√ ˇø£]øÏ
u≤>± |ü]#·j÷· \T @s¡Œ&ç, uÛÀ»Hê\T ÁøÏ+~ dining hall ˝À ô|[¢$+<äT e÷~]>± »]>±sTT.
kÕj·T+ø±\+ bÕ|æø=+&É\eT<Û´ä >√<ëe]<äèX¯´+ n<äT“¤‘+· . eT<Û´ä ˝À ù|s¡+{≤\|ü*¢ nH˚#√≥
~– •yê\j·÷ìøÏ yÓfi≤¢+. Ä s√E ø±ØÔø£|ü⁄qï$T. ‹s¡T>∑TÁ|üj·÷D+˝À >√<ëe]MT<ä
yÓHïÓ \<äèXÊ´\T. sêÁ‹ 8.30øÏ #ê˝≤ dü+<ä&,ç <äèXÊ´\, nqTuÛyÑ ê\‘√ sê»eT+Á&ç #˚sT¡ ≈£îHêï+.
13e ‘˚B≈£L&Ü sê»eT+Á&ç˝À ùdïVæ≤‘·T\‘√ >∑&TÉ |ü⁄‘·÷ ñ+&çb˛j·÷+.
&çôd+ãs¡T 4e‘˚B C≤qø°u≤\ |ü⁄{Ïqº s√E. Äs√Eq yÓ÷Vü≤qø£èwüí Honda civic
ô|<äø› ±s¡Tø=Hêï&ÉT. bÕ‘· wagnar Ç#˚ÃXÊ&ÉT.
&çôd+ãs¡T 16e ‘˚Bq e÷ sê»eT+Á&ç $TÁ‘·T&ÉT |ü‘+· »*XÊÅdÔæ e÷ $TÁ‘·T\
(Á|ükÕ<é, Vü≤qTeT+‘·sêe⁄, H˚qT) eTs√ ø√]ø£ rπsÃXÊ&ÉT. ø±øÏHê&É`j·÷Hê+ s¡V≤ü <ë] eT<Û´ä ˝À
ø√]+>∑ nuÛj Ñ ÷· s¡D≤´\THêïsTT. n$ #ê˝≤uÛ≤>∑+ ªeT&Éμ #Ó≥T¢ì+&çq n&Ée⁄\T. ªeT&Éμ ø£Ás¡
#ê˝≤>∑{.ºÏ Ä #Ó≥Tº Á|ü‘´˚ ø£‘:· ˙{Ï˝À ñ+&˚ ñ|üqT |”\TÃ≈£î+≥T+~. ø√]+>∑ nuÛj Ñ ÷· s¡D´
ÁbÕ+‘·+ e\dü|≈ü îå£ \≈£î Á|üd~æ .Δ eTTK´+>± ô|*ø±Hé |ü≈îå£ \T. nø£ÿ&É ÄÁ‘˚jT· nH˚ >√<ëe]bÕj·T,
Ä n&É$ #Ó≥¢eT<Ûä´qT+∫ Á|üeVæ≤dü÷Ô ø±øÏHê&É <ä>∑Zs¡ düeTTÁ<ä+˝À ø£\TdüTÔ+~. Ä
>√<ëe]bÕj·T˝À M<ÛTä \T M<ÛTä \T>± eT&É#≥Ó T¢ ô|]– ñHêïsTT. y˚T+ n&É$ ˝À|ü\ø£+{≤
yÓfi¯¢˝Ò<äT>±ì, 20HP. Power Boat ˝À ÄÁ‘˚j·T bÕj·T>∑T+&Ü Á|üj·÷DÏ+∫`düeTTÁ<ä+
˝À|ü\ø£+{≤ ‹]>±+. eT&É n&Ée⁄\ Ä≈£î|ü#Ã· kÂ+<äs´¡ +, düeTTÁ<ä >±+;Ûs´¡ +, es¡Hí êr‘·+.
#Ó≥ô¢ |ø’ =eTà\MT<ä eTT&ÉT#·T≈£î ≈£Ls¡TÃqï ‘Ó\ì¢ ø=+>∑\T ‘Ó\|¢ Pü \>∑T‘·T˝Ô ≤¢>T∑ HêïsTT. #ê˝≤
bòÕ{À\T rdüT≈£îHêï+. nø£ÿ&ÉqT+∫ sê>±H˚ ªø√]+>∑ n&Ée⁄\Tμ o]¸ø‘£ √ |ü<ë´\T ÁyêXÊqT.
ªªbÕ|æø=+&É\ yÓHïÓ \μμ nì ≈£L&Ü |ü<ë´\T ÁyêXÊqT.
2008 &çôd+ãs¡T 31 ˇø£ $cÕ<äyês¡‘Ô √ eTT–dæ+~. Hê sê»eT+Á&ç $TÁ‘·T\˝À
Hê≈£î n‘·´+‘· Ä|ü⁄&Ô TÉ , dü‘ÿ· $, l ø=‘·|Ô *ü ¢ dü‘´· leTHêïsêj·TD`Äs√E dü+<ä&>ç ± ‘·q
|ü⁄{Ïºqs√E »s¡T|ü⁄ø=ì, sêÁ‹ Vü≤sƒê‘·TÔ>± cardiac arrest ø±s¡D+>± eTs¡DÏ+#ê&É≥.
ø£$‘·«+|ü≥¢ düŒwüyº TÓ qÆ Ä˝À#·q\Tqïe´øÏ.Ô ªyÓ\T‘·Ts¡T|æ≥\º Tμ, ªªdü«kÕúq$TÁ‘·T&ÉTμμ, ªôdq’ T‡ø£$‘·\Tμ
dü+|ü⁄{≤\T #·~$‘˚, n‘·&TÉ m+‘· dü«‘·+Á‘·+>± ø£$‘ê«ìï uÛ≤$+#·>\∑ &√ ns¡eú Te⁄‘·T+~.
m\ÅøøºÏ ˝£ Ÿ &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ˝À &ç$»q˝Ÿ Ç+õ˙s¡T>± ñ<√´>∑+#˚dæ ]f…sÆ Y nj·÷´s¡T. sê»eT+Á&ç
>√<ëe]˝À` bÕ‘·e+‘Óq, ø=‘·Ôe+‘Óq\ eT<Ûä´ ˇø£ floating resort ì]à+#ê\ì
n‘·ì≈£î+&˚~. Á|üjT· ‘êï\T ≈£L&Ü ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. n~ m˝≤ ñ+&É>\∑ <√ e]í+∫ e÷≈£î
#Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T. ùdïVü≤o*.
sê»eT+Á&ç˝À ~–‘˚#ê\T. ñqïìïs√E\T ˇø£fÒ dü+<ä&.ç dü+e‘·‡sê\T >∑&#ç ø˚ =B›,
ªªdüe÷#ês¡+ |üÁ‹ø£μμ m&ç≥sY >∑+<Ûä+ düTÁãeTàD´+, kÕVæ≤‘·´dü+^‘·Á|æj·TT&ÉT e+>±
u≤\düTÁãVü≤àD´+, Hê eTqdüTq eTqôd’ ã‹øÏq bı~* d”‘êsêeTXÊÅdæÔ, ø=‘·Ô|ü*¢ dü‘·´
leTHêïsêj·TD, ˇø=ÿø£ÿs¡÷ ø£qTeTs¡T>¬ b’ ˛j·÷s¡T.
Hê≈£î j·÷uÛ…’@fi¯ó¢ ì+&˚es¡≈£î Hê J$‘·+˝À eTTK´|òüT{≤º\˙ï sê»eT+Á&ç,
$»j·Tyê&É, eTÁ<ëdüT |ü≥Dº ≤\‘√ eTT&ç|&ü ç ñHêïsTT. dü+e‘·‡s¡+˝À Äs¡T HÓ\\≈£î ˇø£kÕ¬sH’ ê

sê»eT+Á&ç >√<ëe]ì #·÷&Éø£b˛‘˚ ñ+&É˝Òø£b˛j˚Tyê&çì. H˚{ÏøÏ (2017) ÄeT÷&ÉT
q>∑sê\˝À≈£L&É Hê Äràj·TT\T ˇø£ s=ø£s÷¡ #ê˝≤eT+~ sT÷ ˝Àø£+qT+∫ ìÅwÿü $T+#·&+É
Hê Á|ü<eäÛ T$cÕ<ä+.
2009 dü+e‘·‡s¡+ ÁbÕs¡+uÛ+Ñ ˝À e+>∑÷] bòÂ+&˚wHü é |ü⁄düøÔ £ Á|ü#T· s¡D\ |üs+¡ |üs˝¡ À,
H˚qT ªÄ+Á<ÛäuÛÑ÷$Tμ ~q|üÁ‹ø£≈£î Áyêdæq ª|ü]|ü] |ü]#·j·÷\Tμ yê´kÕ\qT |ü⁄düÔø£+>±
Á|ü#·T]kÕÔeTì l #Óf…ºHé sêE qqTï ø√sês¡T. nsTT‘˚, Ä Á|ü#·T]+∫q$ ø±ø£, H˚qT
eT]ø=+<ä]>∑T]+∫ Áyêj·Te\dæ ñqï$` n|üŒ{À¢ (2005) Hê »ãT“ø±s¡D+>±
Áyêj·T˝Òøb£ ˛j·÷qT. l ∫f…Hº sé êE Á|ü#T· ]kÕÔeTq&É+e\¢, H˚qT Áyê<ë›eTqT≈£îqï eT]ø=ìï
yê´kÕ\T ≈£L&Ü |üP]Ô#d˚ æ Ç#êÃqT. $TÁ‘·T&ÉT, ∫Á‘·ø±s¡T&ÉT l #·+Á<ä Hê Portrait ∫Á‹+∫
Ä|ü⁄düøÔ ±ìøÏ eTTK∫Á‘·+>± Ç#êÃ&ÉT. n˝≤>∑`ª|ü]|ü] |ü]#·j÷· \Tμ |ü⁄düøÔ +£ Ä dü+e‘·‡s¡+
n#·ÃsTT+~.
1948 &çôd+ãs¡T˝À $»j·Tyê&É Äø±X¯yêDÏ øπ +Á<ä+ @s¡Œ&çq ø±s¡D+>± ` 2009
|òÁæ ãe]7e ‘˚Bq Äπø+Á<ä+ eÁCÀ‘·‡e+ $»j·Tyê&É˝À yÓu’ eÑÛ +>± #˚XÊs¡T. n<˚s√E O<äjT· +
Á|ükÕs¡s+¡ >∑+˝À e÷ø£+<ä]ø° >∑Ts¡TkÕú˙j·TT˝…q’ l u≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±]øÏ Hê
nqT+&ÉT$TÁ‘·T&ÉT, Retired station director l Á|üV≤ü sêE bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄ ‘·q Ç+{À¢
Á|ü‘˚´øÏ+∫ dü‘êÿs¡+ #˚XÊ&ÉT. Äj·Tq n_Ûe÷qT\T n+<äs¡+ yÓfi≤¢+. Ä kÕj·T+ø±\+,
$»j·Tyê&Éπø+Á<ä+˝À ñ<√´>±\T #˚dæq n+<ä]ø° dü‘êÿsê\T #˚XÊs¡T. m+<ä¬s+<äs√
bÕ‘·$TÁ‘·T\T Ä dü+<äs¡“¤+>± ø£*XÊs¡T. n|ü&Éø£ÿ&É πø+Á<ä+ &Ó’¬sø£ºs¡T>± dü+^‘·y˚‘·Ô l
eT+>∑fi–¯ ] Ä~‘·´Á|ükÕ<é ñ+&˚yês¡T.
|òÁæ ãe] 14,15,16 ‘˚B\˝À ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À e+>∑÷] bòÂ+&˚wHü é kÕVæ≤‘·´düu\ÑÛ T,
‘Ó\T>∑Tø£<∏ëX¯‘·»j·T+‹ì |ü⁄s¡düÿ]+#·T≈£îì »]>±sTT. 14e ‘˚B Hê{Ï ¬s+&Éedü<ädüT‡˝À
bÕ˝§Zqe\dæq eø£Ô l‘·˝≤¢e»sa\ |ü‘·+»*XÊÅdæÔ sêø£b˛e&É+e\¢ n‘·&çkÕúq+˝À H˚qT
Á|üd+ü –+#·e\dæe∫Ã+~. Hê|ü⁄düøÔ +£ ª|ü]|ü] |ü]#·j÷· \Tμ ‘=*Hê{Ï düu˝ÑÛ ÀH˚ Ä$wüÿ]+#ês¡T.
Á|üdæ<äΔ C≤q|ü<ä, \*‘·dü+^‘· >±j·T˙<ä«j·T+˝À leT‹ $+»eT÷] nqdü÷j·÷<˚$øÏ
$•wüdº ‘ü êÿs¡+ »]|æ+#ês¡T.
s¬ +&Ées√E Á|ü‘´˚ øÏ+∫ s¡#s· TTÁ‘·T\ dü<dä Tü ‡\T »]>±sTT. ø£<ë∏ , qe˝≤ s¡#s· TTÁ‹>±
C≤qø°u≤\ bÕ˝§Z+~. Äs√E H˚qT Ä düu\ÑÛ yÓ|’ ⁄ü yÓfi˝¢¯ <Ò Tä . eT÷&Ées√E ñ<äjT· + düu\ÑÛ T˝Òe⁄.
eT<Ûë´Vü≤ï+ dæìe÷ô|’ Á|ü‘´˚ ø£d<ü dä Tü ‡ »]–+~. ù|\e+>± q&ç∫+~. s¡#s· TT‘·, dæìe÷q≥T&ÉT
l >=\¢|Pü &ç e÷s¡Trsêe⁄≈£î $•wüdº Hü êàq+ »]|æ+#ês¡T.
e÷]ÃHÓ\ 29e ‘˚Bq ‘·DT≈£î˝À qqïj·TuÛ{Ñ ≤ºsø¡ £ |”s+¡ƒ yês¡T, kÕj·T+ø±\+ |üP≥
ˇø£ düuÑÛ ìs¡«Væ≤+∫, s¡#s· TT‘·>± Hê≈£î dü‘êÿs¡+»]|æ+#ês¡T. nø£ÿ&É ˇø£|Œü {Ï |ü]∫‘·T\T,
eT]ø=+<äsT¡ Äràj·TT\T ø£*XÊs¡T. m+‘√ Äq+<äyTÓ +Æ ~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT #·~$q dü+düÿè‘·Hê≥ø±\˝À Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ ~ $XÊK<ä‘T· ìÔ s¡#q·
ªªeTTÁ<ësêø£ådüyéTμμ. >=|üŒsê»ø°j·T Hê≥ø£+. dü+|òüT≥q\ ≈£Ls¡TŒ, dü+uÛ≤wüD\ #ê‘·Ts¡´+
ÄHê≥ø£+ $•wü‘º \· T. eT∞¢ n+‘·{HÏ ê≥ø£+ X¯SÁ<ä≈î£ &ç ªªeTè#·Ãø¤ {£ øÏ y£ Té μμ ˇø£ÿfÒ. Áù|eTø£<ëÛ

Hê≥ø±\˝À uÛ≤düT&ç ªdü«|üï yêdüe<ä‘yÔ· Té μ ø±[<ëdüT ªe÷fi¯$ø±–ï $TÁ‘·yTé μ, ª$Áø£y÷Ó s¡«oj·TyéTμ
Á|üX¯düÔyÓTÆq$.
‘Ó\T>∑T˝À n|üŒ{À¢ lHê<∏Tä ì ªø±oK+&É+μ, ;ÛyT˚ X¯«s¡|⁄ü sêD+μ`yÓTT<ä{~Ï eT\¢+|ü*¢
X¯su¡ j ÑÛ T· ´>±] yê´K´‘√, s¬ +&Ée~ >∑T+&Ées¡|⁄ü \ø°àå Hêsêj·TD>±] yê´K´‘√, ` #·~yêqT.
nsTT‘˚ ` #˚eT≈£Ls¡ y˚+ø£≥ø£$ø£è‹ ªªkÕs¡+>∑<säÛ ¡ #·]Á‘·eTTμq≈£î l BbÕ\ |æ#Ã· j·T´XÊÅd>Ôæ ±s¡T
(1941˝À) Áyêdæq yê´K´ nì‘·s¡ kÕ<Û´ä yÓTqÆ ~. n<˚ ø±yê´ìøÏ ˇø£|ü &ÉT l y˚<+ä y˚+ø£≥sêj·T
XÊÅd>Ôæ ±s¡T #˚dqæ yê´K´˝À mìï ‘·|ü &ÉT nq«j·÷\T, ns¡ìΔ s¡j í ÷· \T, bÕsƒì¡ s¡j
í ÷· \T »]>±jÓ÷
»˝…&¢ |É fü dºÒ ÷ü Ô Á|ü‹ n+XÊìï k˛|ü|‹ü øÔ +£ >± Áyêdæq yê´K´ n~. ly˚<+ä y˚+ø£≥sêj·TXÊÅd>Ôæ ±s¡T
Áyêdæq HÓw’ Bü j Û T· yê´K´, ÄeTTø£Ô e÷\´<ë yê´K´\˝Àì $wüj÷· \qT eTq+ ÁbÕe÷DÏø+£ >±
rdüTø√e#·TÃHê? nH˚ uÛj Ñ T· dü+<˚V‰ü \qT l |æ#Ã· j·T´XÊÅd>Ôæ ±] yê´K´ ø£*–+∫+~`
qe´ yês¡|Áü ‹ø£˝À H˚qT Áyêdü÷eÔ ∫Ãq ªªÇ+Á<Û<ä qäÛ TdüT‡μμ o]¸ø£ Ä>∑dTü º 12e ‘˚Bq
e÷¬sÿ{À¢øÏ e∫Ãq dü+∫ø£‘√ eTT–dæ+~. j·÷uÛ…’¬s+&ÉT yêsê\bÕ≥T kÕVæ≤‘·´+˝À |ü\T
$wüj·÷\>∑T]+∫, e´≈£îÔ\>∑T]+∫, ø=ìï |ü⁄düÔø±\ >∑T]+N Ä yê´kÕ\˝À ÁyêXÊqT.
yê´kÕ\‘√bÕ≥T eT÷&ÉT‘·sê\ Á|üeTTK s¡#s· TT‘·\, |ü+&ç‘T· \ #Û˝· À≈£î\Ô T ≈£L&Ü ùdø£]+∫
Á|ü#·T]+#êqT.
dü+düÿè‘·kÕVæ≤‘·´+˝À eTj·T÷s¡ø£$ ªdü÷<ä´X¯‘·ø£+μ #ê˝≤ ∫qï<˚ nsTTHê
eTVü‰ø±e´>ös¡e+ bı+~q s¡#q· . uÛ≤cÕ #Û+· <ä' Á|üj÷Ó >±\ ÁbÂ&Ûeç T n˝≤ñ+&É>±, Ä ø£$
uÛ≤e⁄ø£‘«· yÓu’ eÑÛ + >=|üŒ~. ˇø±H=ø£ $<äT´‘Y düŒs¡Ùe+{Ï<<˚ √ Ä s¡#q· ˝À ñ+~.
2009 dü+e‘·‡s¡+ Hê≈£î eTs¡|⁄ü sêì~. H˚qT ø£\\T>∑ì yê´K´Áyêdæq dü+düÿè‘·
ªª$X¯«>∑TD≤<äsÙ¡ #·+|üPÁ|üã+<Û+ä μμ yê´K´ Ä dü+e‘·‡s¡+ »qe] 9 e ‘˚Bq $»j·Tyê&É
|ü⁄düøÔ e£ T¨‘·‡e+˝À Ä$wüÿs¡D »s¡T|ü⁄≈£î+~. |ü⁄düøÔ £ Á|ü#T· s¡D≈£î ø±s¡DyÓTqÆ ª‘êHêμ (nyÓT]ø±)
dü+düqú T+∫ l »+bÕ\ #Í<ä], l ø=&Éefi¯¢ Vü≤qTeT+‘·sêe⁄— Á|üeTTK kÕVæ≤‘·´$eTs¡Ù≈£î\T
l ø¬ .¬ø. s¡+>∑Hê<Ûë#ês¡T´\T düu˝ÑÛ À bÕ˝§Zì Á|üd+ü >±\T #˚XÊs¡T. Ç+‘·ø° ø±s¡≈î£ ˝…q’ l
yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TDsêe⁄>±s¡T, Ä |ü⁄düøÔ ±ìøÏ ‘·q |”]øƒ <£ ë«sê, y˚+ø£{≤<Û«ä ] ø±\düŒèVü≤˙,
düe÷» H˚|<ü ëÛ ´˙ï, yÓ\&¢ #ç j ˚ T· &É+ n<äq|ü⁄ $X‚w+ü .
2010 dü+e‘·‡s¡|⁄ü C≤„|øü ±\˝À n‘·´+‘· Á|ü<ëÛ Hê+X¯+ e÷ neTàeTs¡D+. 88
@fi¯¢ ej·TdüT‡>∑\ e´øÏÔ eTs¡D+Ï #·&+É ÄX¯Ãs¡´b˛e\dæq $wüjT· y˚TMTø±<äT. ô|>’ ± ` e÷neTà
Ä dü+Áø±+‹ |ü+&ÉT>∑Hê&ÉT ñ<äjT· + |ü<øä =+&ÉT>∑+≥\πø uÛÀ»q+#˚dæ ` ˇ+{À¢ q\‘·>±
O+<ä+fÒ, &Üø£sº T¡ e∫Ã #·÷dæ eT+~∫ÃyÓfi≤¢ø`£ ‘·q>∑~˝ÀøÏ yÓ[¢ |ü&TÉ ≈£îì |ü>{∑ Ï ≈£îqT≈£îy˚fi¯
ìX¯Ùã›+>± eTs¡D+Ï ∫+~` 1987˝À Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±s¡T eTs¡D+Ï ∫q |üHïÓ +&Ée s√Eq á
y˚+ø£≥s¡‘ï· eTà mø£ÿ&É J$+#ê* ? nH˚ #·sÃ¡ »]–+~. Hê<ä>sZ∑ ¡ ñ+≥T+<äì, Ä #·sÃ¡ qT
eTT–+#êqT. ªªnsTT‘˚ H˚q÷ @&Ü~˝À ø=+‘·ø±\+ nfÒôº |≥Tº≈î£ +{≤qμμì düTã“sêj·TXÊÅdÔæ
uÛ≤s¡´ Á|üø{£ +Ï ∫+~. á j˚TsêŒ≥T 1987 &çôd+ãs¡T˝À ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ Æ 2006 dü+e‘·‡s¡+
es¡≈î£ @ bıs¡bı#êÃ\T ˝Ò≈î£ +&Ü q&ç∫+~. Ä ‘·sy¡ ê‘· qT+∫ e÷ neTà Äs√>∑´dü+ã+<Ûyä TÓ qÆ
düeTdü´\T e#êÃsTT. 2006˝À ∫e]>±`‘·eT eT÷&Ée≈£L‘·Ts¡T ô|[¢ dü+<äs“¡ +¤ >± q&ç∫q

|òTü ≥q\ø±s¡D+>± ÄyÓTqT e÷ sTT+{ÏøÏ #˚sêÃ&ÉT düTã“sêj·TXÊÅd.Ôæ Ä ‘·sy¡ ê‘· ÄyÓT≈£î ˝Ò∫
ì\ã&çq&Ée˝Òì dæ‹ú @s¡Œ&ç+~. ≈£Ls¡TÃH˚ &˚≈˚ î£ ‘·÷, Ç+{À¢ eTdü\T‘·÷+&˚~. ÄyÓT X¯Øs¡
|ü]dæ‹ú øÏ ‘√&ÉT düV≤ü »+>± ø=+‘·, ej·TdüT‡e\¢ ø=+‘· eT÷s¡‘â «· + ñ+&˚~. `nsTTHê`m≈£îÿe>±
‘·q<ë]q ‘êqT ‘·q>∑~˝À |ü⁄düÔø±\T #·<äTe⁄≈£î+≥÷, ˝Ò<ë, ìÁ<äb˛‘·÷ ˇ+≥]>±H˚
m≈£îÿeuÛ≤>∑+ >∑&ùç |~. H˚qT ns¡+Δ #˚dTü ≈£îqï+‘·˝À ÄyÓT ‘·q J$‘·eT+‘ê @<√ ˇø£sø¡ y£ TÓ qÆ
ndü+‘·è|æ‘Ô √H˚ J$+∫+~.
ô|[¢ùÛÑs¡Ôdü+bÕ<äq`ndü+‘·è|æÔ
Ä&É|&ü TÉ #·T bÕs¡«‘·eTà ‘·q dü+kÕs¡+ MT<ä ô|‘·qÔ +
#Ó˝≤sTT+#·&É+`ndü+‘·è|æÔ
ø=&ÉT≈£î\ #·<Tä e⁄\kÕúsTT`ndü+‘·è|æÔ
ø√&Éfi¢̄ Á|ües¡qÔ `ndü+‘·è|æ`Ô
X¯Øs¡ Äs√>∑´+`ô|<ä› ndü+‘·è|æ.Ô
H˚H]Ó –q+‘·˝À ÄyÓT≈£î Äràj·TT\q<ä–q ùdïVæ≤‘·T˝…es¡÷˝ÒsT¡ . ãVüQXÊ`Ä ‘·s+¡ <ä+|ü‘T· \,
eT<Ûä´‘·s¡>∑‹ Áu≤Vü≤àDdü+kÕsê\˝À |üs¡düŒs¡+ Áù|eT\H˚$ #ê˝≤ ns¡T<˚yÓ÷! <ë+|ü‘·´+
n+fÒ ªªu≤<Û´ä ‘·μμ e÷Á‘·yT˚ H˚y÷Ó !
e÷ neTà #·ìb˛sTTq dü+Áø±+‹s√»+‘ê Hê eTqdüT‡˝À ÄyÓT|ü≥¢ <äT'K+, C≤*‘·|Œü
eTπs Ä˝À#·q ì\e˝Ò<Tä . H˚qT ≈£L&Ü ÄyÓTqT dü]>± #·÷XÊHê? ˝Ò<ë? nH˚ Ä‘·àq÷q´‘·
≈£L&Ü qqTï u≤~Û+∫+~.
|òÁæ ãe] HÓ\˝À yÓ÷Vü≤qø£èwüí Hê\T>∑e dæìe÷ ªª>√˝§ÿ+&É ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿμμ ì]à+#·&ÜìøÏ
ªncÕº`#·e÷àμ ìsêà‘· l |æ.sêyÓ÷àVü≤H˚ dæ<eΔä Tj·÷´s¡T.
e÷]ÃHÓ\˝À 28, 29, 30 ‘˚B\˝À s¬ +&ÉekÕ], wæ]&ûkÕsTTu≤u≤ <äsÙ¡ HêìøÏ
C≤qø°u≤\, H˚qT, e÷ ≈£î≥T+ã$TÁ‘·T&ÉT l yêÁ&˚|⁄ü dü‘´· Á|ükÕ<é ø£*dæyfiÓ ≤¢+.
$TÁ‘·T&ÉT l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+ yê´ø£sD¡ |ü+&ç‘T· &ÉT e÷Á‘·yT˚ ø±<äT— ‘Ó\T>∑T
dü+düÿè‘·u≤Û wü˝˝À ÁbÕNq kÕVæ≤‘ê´ìï ≈£îå Dí+>± n<Û´ä j·Tq, n<Ûë´|üHê\T #˚dqæ e´øÏ.Ô n{≤¢
nì`#ê<ädTü &Ô TÉ ø±&ÉTä . Äj·Tq uÛeÑ uÛ÷Ñ ‹ø£$ Á|üU≤´‘·Hê≥ø£+ ªªñ‘·sÔ s¡ êeT#·]Á‘·μ≈£î yê´K´
ÁyêXÊs¡T ‘Ó\T>∑T˝À` Ä |ü⁄düÔø±ìï n.CÀ.$.uÛ§. Á|ü#·Ts¡Ddü+düú Á|ü#·T]dü÷Ô, qqTï |”]ƒø£
Áyêj·TeTì ø√sês¡T. uÒ‘·y√\T sêeTÁãVü≤à+ dü«j·T+>±e∫Ã ø√sês¡T. H˚qT ~v±ï>∑T&ç
ª≈£î+<äe÷\μ Hê≥ø£+‘√ ≈£L&Ü b˛*Ã#·~$ Ç‘·s¡dü+düÿè‘· yê´K´\T, Ç+^¢wüß yê´K´\T,
|ü]o*+∫ ô|<ä|› ]” øƒ £ ÁyêXÊqT. pHé 26e ‘˚Bq Ä |ü⁄düøÔ +£ Ä$wüÿs¡D düuqÑÛ T ndüHê>±s¡T
Nsê\˝À @sêŒ≥T#˚dæ qqTï ≈£L&Ü |æ*#ês¡T. düuÛÑ u≤>± »]–+~. düuÛ≤q+‘·s¡+
|ü<´ä Hê≥ø£yT˚ <√ Á|ü<]ä Ù+#ês¡T. (ù|s¡T >∑Ts¡T˝Ô <Ò Tä ). eTØ Á|üXd¯ +Ôü ø±<äT>±ì, Hêdæsø¡ +£ >± ˝Ò<Tä .
27e ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<äT ñ<äj÷· ìøÏ #˚] eT<Ûë´Vü≤ï+ eT∞¢ ãj·T\T<˚]`H˚qT,
ndüHê>±s¡T, &ç.mdt.mHé.eT÷]Ô>±s¡T ìC≤e÷u≤<é Hê≥ø√‘·‡yê\˝À Á|üd+ü –+#·&ÜìøÏ yÓfi≤¢+.
@{≤ nø£ÿ&É Hê≥ø£Á|æjT· T˝…q’ l lbÕ<ä ≈£îe÷s¡Xs¯ à¡ >±s¡T Ä ñ‘·‡yê\qT ìs¡«Væ≤dü÷+Ô {≤s¡T.
nø£ÿ&É H˚H]Ó –q s¡+>∑d\úü q≥T\T #ê˝≤eT+~ ø£*XÊs¡T. eTØeTTK´+>± bÂsêDÏø£ Hê≥ø£ì~∏

l õ.mdt.mHé.XÊÅdæÔ>±s¡T. nø£ÿ&É ø±s¡´Áø£e÷\T |üPs¡Ôj˚Tdü]øÏ sêÁ‹ 2.30nsTT+~.
nsTTHê`sêÁ‹øÏ sêÁ‘˚ Hê≥ø±\ $TÁ‘·T\+<ä]‘√ ø£*dæ ôV≤’ <äsêu≤<äTøÏ Á|üj÷· DeTj·÷´+.
l ≈£îe÷s¡Xs¯ à¡ >±s¡T eTeTà\ï+<ä]˙ dü‘ÿ· ]+#ês¡T.
Ä dü+e‘·‡s¡+ ≈£L&Ü H˚qT Á|üd<æ yΔä TÓ qÆ |ü⁄düøÔ ±\T #·~yêqT. Á|ü<ëÛ q+>± ø£<\ä∏ T
ÁyêXÊqT. ì$Twü+, ø±s¡D»qTà&ÉT, rs¡ì˝À≥T, s¡eTDj·T´>±]‘√≥` yê{Ï˝Àø=ìï` Á_{Ïwt
Hê≥ø£s#¡ s· TT‘· ôV≤sê˝Ÿ|¶ +æ ≥sY "One for the Road" Hê≥ø±ìï ªª>∑‹μμ ù|]≥ nqTe~+#êqT
(‘Ó\T>∑T H˚|<ü ´äÛ +‘√ bÕÁ‘·\‘√). #·~$q|ü⁄düøÔ ±\˝À Á|ü|+ü #· #·]Á‘·qT ‘Ó*j·TC…ù|Œ$ n~Ûø+£ .
edüT#·]Á‘·ø±e´+ #·~yêqT X‚cÕÁ~s¡eTDø£e⁄\ yê´K´‘√! ‘·q bÕ+&ç‘´· +, dü+^‘·C≤„q+
ø£\uÀdæ |ü<ë´\ø=ø£ dü+^‘·kÂs¡uÛÑ+ düeT≈£LsêÃ&ÉT ø£$ sêeTsê»uÛÑ÷wüDT&ÉT. X‚¢wü ˇø£
ø£$‘·«\ø£Då +>± m+‘·>± ns¡>~∑ j·Té#·TÃH√ n+‘·>±q÷ ns¡>B∑ XÊ&ÉT. n‘·&ç ø£\ŒHê yÓu’ eÑÛ +
n‹X¯j÷Ó øÏÔ n+#·T\T #·÷dæ+~. BìøÏ‘√&ÉT dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘·´+˝À ‘·q≈£î #ê˝≤ q∫Ãq
ø£$‘·« dü+<äsê“¤\qT, yêø±´\qT, ùd«#·Ã>¤ ± ‘Ó\T>∑Tø±e´+˝ÀøÏ ‘Ó#T· Ã≈£îHêï&ÉT. nìï{Ïø° $T+∫,
‘·q s¡#H· ê•˝≤Œìï ‘·sy¡ ê‘·øe£ ⁄\≈£î e´düq+>± #˚d`æ |æ\e¢ düT#·]Á‘·\ |æ‘êeTVüQ&Éj÷· ´&ÉT.
‘·s¡yê‘· ø±\+˝À sêeTsê»uÛÑ÷wüDT&çøÏ ‘·–q yês¡düT&Éì`#˚eT≈£Ls¡ y˚+ø£≥ø£$
ìs¡÷|æ+#·T≈£îHêï&ÉT.
#·~$q Ç‘·s¡ |ü⁄düÔø±\˝À, ø£<∏ëdü]‘ê‡>∑s¡+,`dü+düÿè‘· uÛ≤cÕbÕ+&ç‘ê´ìøÏ
n‘·édüsy¡ TÓ qÆ <Ûë‘·TbÕsƒ+¡ , ñ|üìwü‘T· \Ô |ü⁄q'|üsq¡ƒ +, dü+düÿè‘·+˝À uÛ≤s¡‘· XÊ+‹|üs«¡ +,
|æ+>∑[Hêπ>+Á<äsêe⁄>±] (‘=*kÕ] |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À e∫Ãq) Hê≥ø±\ dü+|ü⁄{Ï #Ó|Œü <ä–q$.
ø£<ë∏ dü]‘ê‡>∑se¡ T+fÒ: dü+düÿè‘·+˝À k˛eT<˚edü÷] s¡#q· . n+fÒ: >∑TD≤&ÛTÉ ´&ç ô|X’ ÊNuÛ≤wü˝Àì
ãèVü≤‘·ÿ<∏ëuÛ≤>±\≈£î ø=ìï{ÏøÏ (\+ãø±\≈£î) uÛ≤cÕ+‘·Øø£sD¡ +. øπ yå T˚ +Á<äT&ç ãèVü≤‘·ÿ<∏ëeT+»]
sT÷ C≤‹<˚. dü+düÿè‘·+˝À Á|üd<æ Δä >∑<´ä ≈£e⁄\T <ä+&ç, u≤Dø£$ (ˇø£sT¡ <äX≈¯ î£ e÷s¡ #·]Á‘·˝ÀqT,
eTs=ø£sT¡ ø±<ä+ã]˝ÀqT) nqTdü]+∫q ø£<ë∏ ø£<qä∏ |ü<‹Δä øÏ eT÷\+ >∑TD≤&ÛTÉ ´&ç ãèVü≤‘·ÿ<∏˚Û̊
ø±e#·TÃ. Ä ø£<qä∏ #ê‘·Ts¡´+ ‘Ó\T>∑T˝À 20e X¯‘êã›|⁄ü eT~Ûsd¡ Tü ã“qï BøÏ‘å T· \T>±] ø±oeTõ©
ø£<\ä∏ es¡≈î£ $dü]Ô +∫ ñ+&Ée#·TÃ.
2010 Ä>∑dTü `º 29e ‘˚B Hêqï>±] |ü⁄{Ïqº s√E. X¯‘»· j·T+‹ dü+e‘·‡s¡ÁbÕs¡+uÛ+Ñ .
Ä kÕj·T+ø±\+ ‘Ó\T>∑Ts¡<+ä∏ dü+düyú ês¡T ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ‘=*düuÑÛ ìs¡«Væ≤+#ês¡T. l m._.¬ø.
Á|ükÕ<é, n<ä+› øÏ lìyêdt, Á|üuèÑÛ ‘·T\T Á|üd+ü –+#ês¡T. nsTT‘˚ Ä kÕj·T+ø±\+ rÁeyÓTqÆ
es¡¸+ ø±s¡D+>± #ê˝≤eT+~ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\T düu≈ÑÛ î£ sê˝Òøb£ ˛j·÷s¡T.
<˚XÊìï n≥Tº&øç +Ï ∫q njÓ÷<Û´ä $yê<ä+ô|’ ø√s¡Trº s¡TŒ ôdô|+º ãs¡T 30q e∫Ã+~.
2.7 mø£sê\ $yê<ëdüŒ<äuÛÑ÷$Tì eTT>∑TZs¡T ø£øÏå<ës¡T\≈£î düe÷q+>± |ü+#·eTHêïs¡T.
yêeT|üøj å° T· T\øÏ, eT]ø=ìï sê»ø°jT· bÕØº\øÏ, ãVüQXÊ Ä düeTdü´ düJe+>± ñ+#·&+É
Çwüyº T˚ yÓ÷! Á|ü‹dü+e‘·‡s¡+ &çôd+ãs¡T Äs√‘˚Bì ªªu≤Á;eTd”<Tä $<Û«ä +dü~q+μμ>± bÕ{Ïd÷ü ,Ô
|ü]b˛wæd÷ü HÔ ˚ ñ+≥THêïsTT.

dü+düÿè‘·øe£ ⁄˝À¢ l Vü≤s¡T¸&TÉ $\ø£Då Hê≥ø£øs£ .Ô¡ n‘·&TÉ s¡‘êïe[, Á|æjT· <ä]Ùø£,
nH˚ ¬s+&ÉT Á|üDj·THê≥ø±\T, ªªHê>±q+<ä+μ nH˚ ø£s¡TD, ‘ê´>±\ Wqï‘·´+ ‘Ó*ù|
Hê≥ø£+`yÓTT‘·+Ô eT÷&ÉTs¡#q· \T #˚XÊ&ÉT. Áù|eTHê≥ø±\T s¬ +&É÷ kÕ<ëd”<ë s¡#q· ˝Òø±ì,
Hê>±q+<ä+ Á|ü‹uÛ≤e+‘·yTÓ qÆ Hê≥ø£+. JeT÷‘·yêVü≤qT&ÉH˚ $<ë´<Ûsä ¡ sê»≈£îe÷s¡T&ÉT, >∑sT¡ &ÉT&ç
Vü≤‘ê´ø±+&É u≤]qT+&ç Hê>∑C≤‹ì s¡ø+åÏ #·&ÜìøÏ ‘·q <˚V‰ü ìï >∑sT¡ &ÉT&çøÏ |üD+ô|≥º&+É ø£<.ä∏
ø£$‘·«+ ø£sT¡ Ds¡duü ]ÑÛ ‘·+>± ñ+≥T+~. Ä eT÷&ÉT Hê≥ø±\qT nø√ºãs¡T HÓ\˝À #·~yêqT.
qe+ãs¡T 28e ‘˚Bq ‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+˝À (ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À) Hêqï>±]
X¯‘·»j·T+‹düuÛÑ˝À qqTï Á|üdü+–+#·eTì ø√sês¡T. H˚ Hê Á|üdü+>∑bÕsƒêìï ÁyêdæeTØ
Á|üd+ü –+#êqT. l nqTe÷+&É¢ uÛ÷Ñ eTj·T´>±s¡T n|üŒ{Ï yÓd’ t #Ûêq‡\sY Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±]
n_Ûe÷ì. Äj·Tq≈£î XÊÅd>Ôæ ±s¡T Áyêdæq ªø°]‘Ô √s¡D+μ ø±ø£rj·T ø£<ë∏ ø±e´+ #ê˝≤ Çwü+º .
&çôd+ãs¡T yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À e÷ kı+‘·ePs¡T ‘·÷s¡TŒ>√<ëe] õ˝≤¢ sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+,
|ü]düsÁ¡ bÕ+‘ê\T ‹s¡>±\ì ø√]ø£ |ü⁄{Ï+º ~. e÷ e÷eTj·T´ dü÷s¡´s¡‘ï· +>±] ô|<äu› ≤“sTT
düTÁãVü≤àD´X¯sà¡ (ø£qΩjTY ˝≤˝Ÿ) qqTï <ä>sZ∑ T¡ +&ç rdüT≈£îyÓfi≤¢&TÉ . sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+˝À yêfi¢̄øÏ
ô|<ä›Ç\T¢ ñ+~. nø£ÿ&É ãdü#˚XÊqT. n‘·qT n$yêVæ≤‘·T&ÉT. dü+Á|ü<ëj·÷_Ûe÷ì.
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À eTø±+ ñ+&ç ‘·sT¡ #·T ø±o˝À ñ+&ç edü÷+Ô {≤&ÉT. Á|üuTÑÛ ‘·«ñ<√´>∑+ qT+∫
◊∫Ã¤ø£+>± ‘·|ü≈£îì`ˇ+≥]>±H˚ J$düTÔHêï&ÉT. yÓ[¢qs√»+‘ê ô|<ä›es¡¸+. 8e ‘˚B
kÕj·T+ø±\+ Hê ∫qïHê&ÉT Ä&ÉT≈£î+≥÷ ‹]–q n>∑dXÔ” «¯ sê\j·T+, ˇø£|Œü {Ï yÓu’ yÑÛ √ù|‘·yTÓ qÆ
bÕs¡TÿÁbÕ+‘·+ ‹]–e#êÃeTT. eTsêï&ÉT, H˚qT #·<Tä e⁄ø=qï ôV≤’ dü÷ÿ\TøÏ yÓ[¢ ø±¢dTü s¡÷eTT\T
#·÷d”, play ground øÏ yÓ[¢ bÕ‘·Á&ç\T¢ e÷düsº T¡ ¢ l‘êfi‚X«¯ s¡sêe⁄, bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄>±s¡\qT
‘·\T#·Tø=˙, ‹]– e#êÃqT. |ü<eä ‘êØ≈£îHê&ÉT ø±s¡T˝À ãj·T\T<˚] Á<ëøå±sêeT+, ø√{Ï|*ü ¢
yÓ[¢ •yê\j·÷\T #·÷dæe#êÃqT. 11e ‘˚Bq düTã“sêj·TT&çwüwæ˜. Ä ÁbÕ+‘ê\ u≤>±
rsêΔ\T»]π> dü+Á|ü<ëj·T+ Ç+ø± n˝≤π> e⁄+~. 13e ‘êØ≈£îq eT∞¢ ø±s¡T˝À ãj·T\T<˚]
kÕeTs¡¢ø√≥ ≈£îe÷sêsêeTkÕ«$T Ä\j·÷ìï #·÷dæ, |æsƒê|ü⁄s¡+yÓ[¢ ≈£î+r e÷<ÛäekÕ«$T,
≈£î≈£îÿfÒX«¯ s¡kÕ«$T Ä\j·÷\T #·÷XÊqT. |æsêƒ |ü⁄sêìï ªbÕ<ä>j ∑ T· μ nì≈£L&Ü n+{≤s¡T. nø£ÿ&É
ø=+#Ó+ <ä÷s¡+˝À ñHêï l <ä‘·Ô<˚e⁄&ç Ä\j·T+≈£L&Ü #·÷ùddæ`sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ e∫Ã
U≤sTT˝≤|ü&Ü¶qT. 15e ‘˚Bq |ü‘+· »* XÊÅdÔæ ø±s¡T˝Àe∫Ã qqTï sê»eT+Á&ç rdüT≈£îyÓfi≤¢&TÉ .
‘Ó*dæq &Üø£sº T¡ #˚‘· Hê≈£î yÓ<’ ´ä + #˚sTT+#ê&ÉT. 16e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ |ü⁄wüÿsê\ >√<ëe]πse⁄øÏ,
Iscon ø£ècÕí\j·÷ìøÏ, yÓ[e ¢ #êÃ+. 17e ‘˚B kÕj·T+ø±\+ sê»eT+Á&û kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T
ªHê kÕVæ≤‘·´j·÷Á‘·μ ù|]≥ Á|üdü+>∑+ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. &çôd+ãs¡T yÓTT<ä{Ïyês¡+˝À Ä
yÓfi&¢¯ +É yÓfi&¢¯ +É , sê»eT+Á&ç˝À 21e ‘˚Bes¡≈î£ ñ+&çb˛j·÷qT. nø£ÿ&É $XÊKqT+∫ e∫Ã
e÷ Vü≤qTeT+‘·sêe⁄, dü‘·´Á|ükÕ<é ≈£L&Ü ø£*XÊs¡T. ` n+‘·{Ï‘√ Hê 2010 dü+#ês¡
ø±s¡´Áø£e÷\T eTT–dæ` $TÁ‘·T\‘√ ø£*dæ ôV≤’ <äsêu≤<äT #˚sêqT.
s¡#s· TT‘·>± 1930\ <äX˝¯ À ‘·q yê´dü+>∑+ yÓTT<ä\Tô|{Ïqº Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±s¡T

1986 es¡≈î£ Áyêdü÷HÔ ˚ ñHêïs¡T. ‘·q yê´dü+>∑|⁄ü ø±\+˝À ‘·˝‹… qÔ nìï kÕVæ≤‘·´ñ<äé÷\‘√
nqTã+<Û+ä ñqï e´øÏ.Ô ø£$>±, $eTs¡Ù≈£î&ç>±, ø£<≈ä∏ î£ &ç>± Á|üd~æ øΔ Ï e#êÃs¡T. ‘·qø£+f… ô|’
‘·s+¡ ø£$, ø£<≈ä∏ î£ \ qT+∫` ôV≤’ dü÷ÿ˝À¢, ø±˝ÒJ˝À ‘·q Çwü$º <ë´s¡T\Δ es¡≈î£ n+<äs÷¡ Äj·Tq|ü≥¢
$X‚cÕ<äsD¡ #·÷|æ+#ês¡T. n+<äTe\¢ 1987 eTs¡D+ ‘·sy¡ ê‘·≈L£ &Ü ‘·q s¡#q· \<ë«sê
J$+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ` |òü*‘·y˚T Äj·Tq X¯‘·»j·T+‹ dü+düàs¡D+. 2010˝À
ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ‘Ó\T>∑Ts¡<+ä∏ dü+düú ìs¡«Væ≤+∫q düu‘ÑÛ √ ˝≤+#Ûq· +>± ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ HÆ ê`Áø£eT+>±
‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·T+, $»j·Tyê&É |ü⁄düøÔ e£ T¨‘·‡e+, Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·« kÕ+düÿè‹ø£
XÊK, >∑T+≥÷s¡T˝À kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\T, Äj·Tq |ü⁄{Ïqº }s¡T $XÊKõ˝≤¢ e÷&ÉT>∑T\yês¡T,
Äràj·TT\T 2010`2011 q&ÉTeT X¯‘·»j·T+‹ düuÛÑ\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. s¡#·q |üÁ‹ø£
dü+bÕ<ä≈î£ \T l XÊsTT>±s¡T Á|ü‘´˚ ø£ dü+∫ø£qT, Ä+Á<ÛCä À´‹ ~q|üÁ‹ø£, qeýês¡|Áü ‹ø£ Á|ü‘´˚ ø£
yê´kÕ\qT Á|ü#T· ]+#·&+É dü+uÛeÑ yÓTqÆ ~. X¯‘»· j·T+‹ì |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì Äj·Tq ø£<\ä∏ dü+|ü⁄{Ï,
yê´düd+ü |ü⁄{Ï, >π j·Tdü+|ü⁄{Ï Á|ü#T· ]‘ê\j·÷´sTT.
2011 »qe] 15e ‘˚B dü+Áø±+‹Hê&ÉT yÓ÷Vü≤qø£èwüí rdæq ªª>√˝§ÿ+&É ôV≤’ dü÷ÿ˝Ÿμμ
dæìe÷ $&ÉT<ä\sTT sports dæìe÷\˝À ˇø£ eT+∫ dæìe÷>± ù|s¡T‘Ó#T· Ã≈£î+~. n<˚H\Ó
31, |òÁæ ãe] ˇø£{,Ï s¬ +&ÉT ‘˚B\˝À` e÷ neTà kÕ+e‘·‡]ø£ Áø£‘T· e⁄ »]–+~. nø£ÿ&ç‘√
e÷ eTT>∑TsZ T¡ k˛<äsT¡ \ eT<Û´ä n+‘·es¡≈L£ nedüsy¡ TÓ qÆ ã+<Û+ä , ˝≤+#Ûq· +>± eTT–dæ+~.
|òæÁãe] 23e ‘˚Bq eTÁ<ëdüT˝À l eTTfi¯¢|üP&ç y˚+ø£≥s¡eTD eTs¡DÏ+#ês¡T.
24e ‘˚Bq HMTV yês¡T ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£ ø±s¡´Áø£eT+ Äj·Tq>∑T]+∫ (phone in programme)
#˚d÷ü ,Ô qq÷ï |ü\ø£]+#ês¡T. ‘Ó\T>∑T ø£<ë∏ kÕVæ≤‘·´+˝À düTe÷s¡T 1957 qT+∫ Ä+Á<Ûyä ês¡|Áü ‹ø£
<ë«sê, CÀ´‹ e÷dü|üÁ‹ø£<ë«sê, u≤|ü⁄ ~«rj·TT˝…’ Äj·Tq kÕ~Û+∫q Á|ü‘˚´ø£‘· @$T{À
#ÓbÕŒqT. $X‚w+æ ∫ e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± Hê≈£î Äràj·T$TÁ‘·T\T.
Á|ü|ü+#· sê»ø°j·÷\˝À, ‘·q n˝ŸÙ…’<ë dü+düú<ë«sêqT, ÇkÕ¢MTø£s¡DìHê<ä+
<ë«sêqT, ø=ìï dü+e‘·‡sê\T>± Á|üeTTK bÕÁ‘·eVæ≤+∫`ÇkÕ¢$Tø˘ rÁeyê<ëìøÏ ≈£î<äTs¡T>±
ì*∫q kÂBnπs_j·÷ sê»e+o≈£î&ÉT, dü+|üqTï&ÉT`nsTTq ˇkÕe÷_Hé˝≤&ÓHqé T, n‘·&TÉ
bÕøÏkÕÔH˝é Àì nuÀ{≤u≤<é˝À s¡V≤ü dü´J$‘·+ >∑&TÉ |ü⁄‘·THêï&Éì |üdøæ {£ `ºÏ ÄyÓT]ø± dæ.◊.m.
>∑÷&Û#É ê]dü+düú Vü≤sƒê‘·T>Ô ± ôV≤*ø±|üsº Y <ë&ç»]|æ y˚T ˇø£≥e‘˚BHê&ÉT #·+|æyd˚ ,æ eTè‘·<V˚ ‰ü ìï
<ä÷s¡+>± rdüT≈£îb˛sTT düeTTÁ<ä+˝À »\düe÷~Û#d˚ qæ ≥Tº e∫Ãq j·T<Ûës¡yΔ ês¡Ô Á|ü|+ü #êìï
ÄX¯Ãs¡´#·ø‘Ï +· #˚d+æ ~. Ä ‘·sy¡ ê‘· Ä ôdì’ ø£#s· ´¡ yÓTT‘êÔìï (live >± record #˚dqæ <ëìï)
Á|ü|+ü #·eT+‘·{≤ {Ï.$.\˝À Á|ü<]ä Ù+#ês¡T.
y˚T HÓ\Hê{ÏøÏ Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] ªªkÕVæ≤‘·´dü+#ês¡+μμ yê´kÕ\dü+|ü⁄{Ï $&ÉT<ä˝+’… ~.
1930\ qT+∫`1987˝À Äj·Tq #·ìb˛j˚T |üs´¡ +‘·+ kÕVæ≤‘·´ $wüj÷· \ô|’ Äj·Tq Áyêdæq
yê´kÕ\T n+<äT˝À ñHêïsTT. øπ e\+ ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·ý˚T ø±<äT, dü+düÿè‘·kÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫
ÁyêdæqM yê´kÕ\T n+<äT˝À ñHêïsTT. n<˚ HÓ\ 26e ‘˚B Ks¡HêeTdü+e‘·‡s¡ yÓX’ ÊKãVüQfi¯
qe$T >∑Ts¡Tyês¡+`|üPsê«uÛ≤Á<ë qø£åÁ‘·+‘√ yÓ÷Vü≤qø£èwüí <ä+|ü‘·T\≈£î ø=&ÉT≈£î |ü⁄{≤º&ÉT.

ìXÊ+‘Y nìHêeTø£sD¡ + #˚XÊs¡T (ìXÊ+‘·eT+fÒ, ñ<äjT· dü+<Û´ä nì ns¡+Δ ) düeTj·T+: 2
>∑+ˆˆ36 ì$TcÕ\T. |ü⁄{Ïqº #√≥T: ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À ô|sò êï+&ÓCŸ ÄdüŒÁ‹.
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT eTTsê]ø£$ nqs¡sÈ ê|òTü eyéT Hê≥ø±ìï, ø±[<ëdüT ≈£îe÷s¡d+ü uÛeÑ
ø±yê´ìï, dü+düÿè‘·+˝Àq÷,` b˛‘·quÛ≤>∑e‘·+, n&É$u≤|æsêE>±] qe\\T, H√]
qs¡dæ+Vü≤XÊÅdæÔ>±] #ê]Á‘·ø£ qe\\T, l ‘ÓH˚ï{Ïdü÷] Áyêdæq ª#Û·+|òæTCŸ U≤Héμ #ê]Á‘·ø£
qe\ #·~yêqT. Á|üeTTK uÛ≤eø£$, qe˝≤s¡#s· TT‘·, |ü+&ç‘T· \T l |æ\ø±>∑D|ü‹ XÊÅd>Ôæ ±]
>∑T]+∫ C.P. Brown Academy ø√dü+ ˇø£ Monograph ÁyêXÊqT. Hê $TÁ‘·T\T, ÁbÕNq
kÕVæ≤‘·´|”s+¡ƒ dü+#ê\≈£î\T l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+>±s¡T ‘·\ô|{Ïqº ãèVü≤‘Y ø±s¡´Áø£eT+`l
<ëdü] \ø£àå DkÕ«$T>±s¡T (1927˝À) dü+ø£\q+#˚dqæ , ªªes¡qí s¡‘êïø£s+¡ μμ »qVæ≤‘·yê´K´
˝À ˇø£ ø=ìï es¡qí uÛ≤>±\≈£î qqTï yê´K´Áyêj·TeTì ø√sês¡T. á yêÚ≤´s¡#q· qT Äj·Tq
ø=ìïuÛ≤>±\T>± #˚d`æ #ê˝≤ uÛ≤>±\≈£î <˚X+¯ ˝Àì Ç‘·s|¡ +ü &ç‘T· \#˚‘· ≈£L&Ü #˚sTT+#ês¡T. Ä
dü+ø£\q+˝Àì |ü<ë´\≈£î á yê´K´\T ø£*|æ` yÓTT‘·+Ô Á>∑+<∏+ä 23 dü+|ü⁄{≤\≈£î $dü]Ô +∫+~.
nsTT‘˚ ‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´+˝À |ü<´ä ø£$‘·«+ $düèÔ ‹ |ü\T$<Ûë\ ø£e⁄\ uÛ≤eq˝À¢ $dü]Ô +∫q
es¡qí yÓu’ eÑÛ + á dü+|ü⁄{≤\˝À düeTÁ>∑+>± #·÷&Ée#·TÃ. Á|ü‹|ü<ë´ìøÏ e{Ïº ns¡‘Δ ê‘·Œsê´˝Ò
ø±≈£î+&Ü, $&ÉeTs¡∫ #Ó|üŒe\dæq |üPsê«|üs¡$X‚cÕ\T ≈£L&Ü #˚s¡Ã&É+ Çø£ÿ&É Á|ü‘˚´ø£‘·.
uÀ<Û≈ä î£ \≈£î, dü+kÕÿs¡e+‘·T\≈£î, #·<eä <ä–q |ü<´ä ø£$‘·«ì~Û es¡qí s¡‘êïø£s¡ »qVæ≤‘·yê´K´.
H˚qT n\yê≥T>± |ü⁄düøÔ ±\T #·~y˚ dü+<äs“¡ +¤ ˝À #ê˝≤ j˚Tfi¯ó>¢ ± dü+bÕ~+#·&ÜìøÏ
Á|üjT· ‹ïdüTqÔ ï |ü⁄düøÔ +£ l <äTeP«] y˚+ø£≥s¡eTDXÊÅd>Ôæ ±] ªªu≤\yê´ø£sD¡ s¡eTD°jT· μμ yê´K´.
u≤\yê´ø£sD¡ ≤ìøÏ e∫Ãqyê´K´\˝À ‘·\e÷ìø£+>± ù|s¡Tbı+~+~. Ä+Á<Û$ä X¯«$<ë´\j·T+
Á|ü#·Ts¡D. nsTT‘˚`Ä |ü⁄düÔø£+ #ê˝≤ø±\+ Hê≈£î <=s¡ø£˝Ò<äT. nqTø√≈£î+&ÜÈ˝…’ 26e
‘˚BHê&ÉT, ôV≤’ <äsêu≤<é p_© Væ≤˝Ÿ‡ìyêdæ, Á|ü#T· s¡Dø£s,Ô¡ ]f…sÆ Ç¶Y +»˙sY mquÛ@’… fi¢̄eè<äTΔ l
ø√&É÷] #·+Á<äeTÚ[>±s¡T Ä |ü⁄düøÔ +£ xerox ø±|” ‘Ó∫Ã HêøÏ#êÃs¡T. n+‘˚ø±<äT yês¡T Á|ü#T· ]+∫q
l<äTeP«] yê] d”«#·]Á‘·, ∫Á‘·ø£fi≤$eTs¡Ù≈£î\T l dü+Je<˚yé s¡#·q\dü+|ü⁄≥+ Hê≈£î
ãVüAø£]+#ês¡T. #·+Á<äeTÚ[>±s¡T kÕVæ≤‘·´dü+kÕÿ]. eTè<äTuÛ≤wüDT\T. ‘·s¡yê‘·≈£L&Ü
e÷sTT+{ÏøÏ ˇø£{s¬Ï +&ÉTkÕs¡T¢ e#êÃs¡T.`
Hê≈£î n‘·´+‘· Äràj·TT\T, >∑Ts¡TkÕú˙j·TT\T l q+&É÷] sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ >±s¡T
ôdô|+º ãs¡T ˇø£{À‘˚B sêÁ‹ eTs¡D+Ï #ês¡ì yês¡.Ô ø=+‘·ø±\+>± u≤>±˝Òsì¡ $+≥÷HêïqT.
|üÁ‹ø± dü+bÕ<ä≈î£ \ Á|üXd¯ ‘Ôü s· +¡ ˝À Äj·Tq ∫e]e´øÏ.Ô Äj·Tq yÓT|üø√dü+ Á|üd<æ Δä s¡#s· TT‘·\T
≈£L&Ü m<äTs¡T#·÷&É&+É Hê≈£î ‘Ó\TdüT. @$T ÁyêdæHê Ä∫ ‘·÷∫, uÛ≤wüqT ~~›r]Ã>±ì,
yêø£´+ Áyêùdyês¡Tø±s¡T. Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ ~q|üÁ‹ø£, Ä+Á<Ûyä ês¡|Áü ‹ø£\˝À |üì#˚dqæ ‘·sy¡ ê‘·,
Ä+Á<ÛäCÀ´‹ yêsêÔ|üÁ‹ø£˝À e÷Á‘·y˚T Äj·Tq ñ<√´>∑+ #˚XÊs¡T. (CÀ´‹ e÷dü|üÁ‹ø£
dü+bÕ<äøe£ s¡+Z ˝À ù|s¡TñHêï, dü\Vü‰<ës¡T e÷Á‘·yT˚ )`ãVüQXÊ Hê≈£L Ä+Á<ÛCä À´‹ yês¡|Áü ‹ø£≈î£
dü+ã+<Û+ä e\¢ø±e#·TÃ— Ä+Á<ÛCä À´‹ yêsêÔ|Áü ‹ø£yês¡T lsêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±] >∑T]+∫ qqTï
Á|ü‘´˚ ø£ yê´dü+ Áyêj·TeTì n&ç–`ôdô|+º ãs¡T Hê\T>√‘˚BHê{Ï ~q|üÁ‹ø£˝À n#·TÃy˚XÊs¡T.
ÄHÓ\ 15e ‘˚Bq sê»eT+Á&ç˝À C≤rj·TkÕVæ≤‘·´|ü]wü‘·TÔ, Ä+Á<Ûäπødü] j·TTe»qdü$T‹
ø£*dæ,Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] X¯‘»· j·T+‹ düuÑÛ »]|æ+#ês¡T.
|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢ ø=eP«s¡T˝À H˚qT #·<äTe⁄≈£îqï Ä+Á<Ûä^sê«D $<ë´|”sƒ¡
X¯‘y· ê]¸ø√‘·‡yê\T nø√ºãs¡T mì$T~, ‘=$Tà~, |ü<eä ‘˚B˝À¢ eTVü‰yÓu’ eÑÛ +>± #˚XÊs¡T. ªª#˚XÊs¡Tμμ
nq&É+ ø£+fÒ ªª#˚XÊeTTμμ nq&É+ m≈£îÿe düeT+»dü+. |üPs¡«$<ë´s¡Tú\eT+<äs¡+ ø=ìï
\ø£å\s¡÷bÕj·T\T ùdø£]+∫`düuÛÑ\T ìs¡«Væ≤+#êeTT. ˇø£Á|ü‘˚´ø£ dü+∫ø£ yÓ\Te]+#êeTT.
Ä+Á<Û^ä sê«D $<ë´|”se¡ƒ T+fÒ dü+düÿè‘ê+Á<Ûä uÛ≤cÕuÀ<Ûqä \≈£î yÓ*dæq $<ë´\j·T+. Bìì
Á|üd<æ Δä Hê´j·Tyê~ l ‘·˝≤¢Á|ü>&∑ É dü÷s¡´Hêsêj·TDsêe⁄ |ü+‘·T\T >±s¡T 1911˝À kÕú|+æ ∫,
‘·q ÄdæìÔ dü+düøú #Ï êÃs¡T. ‘=\T‘· y˚<dä +ü düÿè‘· bÕsƒX¡ Ê\>± ÁbÕs¡+uÛyÑ TÓ +Æ ~. ‘·sT¡ yê‘·ø±\+˝À
sê»eT+Á&ç˝Àì yêÁ&˚|⁄ü »MT+<ëØ ≈£î≥T+ã+yês¡T`ªªl yêÁ&˚|⁄ü CÀ>±j·TeTà y˚<dä +ü düÿè‘·
ø£fi≤XÊ\>±μμ s¡÷|ü+ @s¡Œs¡#ês¡T. ÄMT<ä≥ e÷e⁄˝Ò{Ï k˛eTsêE>±] <ë‘·è‘·«+‘√ z]j·T+≥˝Ÿ
ôV≤’ dü÷ÿ\T nqTã+<Û+ä >± @s¡Œ&ç+~. Äs¡¸d+ü düÿèr düu´ÑÛ ‘·\qT |ü]s¡ø+åÏ #·&+É á dü+düú \ø£´å +>±
ô|≥Tº≈î£ +~. Hê ms¡Tø£≈î£ e∫Ãq+‘·˝À ádü+dü˝ú À n<Ûë´|üq+ HÓs|¡ qæ Á|üeTTKT˝À¢ lj·TT‘·T\T
uÛ≤esêE ø£ècÕísêe⁄, nyê«] düTÁãVü≤àD´XÊÅd,Ôæ ø£+<äT≈£L] Ms¡ãdüesêE, y˚<Tä \sêeTXÊÅd,Ôæ
∫e⁄≈£î\ sêeTeT÷]ÔXÊÅdæÔ <Ûä÷[bÕfi¯ sêeT#·+Á<äXÊÅdæÔ, »{≤e\¢uÛÑT\ |ü⁄s¡Tc˛‘·Ô+, ù|]
y˚+ø£fÒX¯«s¡XÊÅdæÔ, ø£iÏ¿ lsêeTeT÷]Ô XÊÅdæÔ, s=+|æ#·s¡¢ lìyêkÕ#ês¡T´\T, áj·TTDÏí
Ms¡sê|òTü yê#ês¡T´\T, øπ •sêE y˚+ø£≥qèdæ+Vü≤ nbÕŒsêe⁄, eTV”≤<Ûsä ¡ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, ø£\>∑
yÓ+ø£≥düTu≤“sêj·TT&ÉT, Á|üuÛÑè‘·T\T ÁbÕNqT\T, eTVü‰|ü+&ç‘·T\T. Çø£ÿ&É n<Ûä´j·Tq+
#˚d`æ <˚X+¯ ˝À ù|s¡T Á|üU≤´‘·T\T >∑&+ç ∫q yê]˝À lj·TT‘·T #·s>¢¡ D∑ |ü‹ XÊÅd,Ôæ Ç+Á<ä>+∑ {Ï
Vü≤qTeT#êÃ¤Åd,Ôæ »{≤e\¢uTÑÛ \ »>∑Hêï<Û+ä , ø±ouÛ§≥¢ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄, e&Ée¢ T÷&ç >√bÕ\ø£èwüj í T· ´,
neTπsX¯+ sêCÒX«¯ s¡Xs¯ à¡ , j˚T\÷]bÕ{Ï nq+‘·sêeTj·T´, eTTrÔ$ \ø£àå D<ëdüT (‘·sT¡ yê‘·ø±\+˝À

\ø£àå Dj·Tr+Á<äT\T) &Üø£sº Y >√|üsêEsêeT, &Üø£sº Y düeTTÁ<ë\ y˚+ø£≥ s¡+>∑sêe÷qTC≤#ês¡´,
&Üø£sº Y uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+, yÓT\Æ es¡|⁄ü lìyêdüsêe⁄, ø±ouÛ§≥¢ dü‘´· Hêsêj·TD, ø=+ô|\¢
sêeTø£èwüeí T÷]Ô, Á|üuèÑÛ ‘·T\T`Hê≈£î yÓ+≥H˚ C≤„|øü +£ e#˚Ã ù|s¡T.¢ q÷s¡T dü+e‘·‡sê\ø±\+˝À
Hê≈£î ‘Ó*ùd neø±X¯+˝Òì m+<äs√ ‘Ó\T>∑T, dü+düÿè‘·u≤Û cÕ |ü+&ç‘T· \T sT÷ dü+düú qT+∫
yÓfi≤¢s¡T.
nø√ºãs¡T mì$T<äe‘˚BHê&ÉT, dü+düú eékÕú|≈ü î£ ˝…q’ l ‘·˝≤¢Á|ü>&∑ É dü÷s¡´Hêsêj·TD
sêe⁄ |ü+‘·T\T>±] $Á>∑V‰ü $wüÿs¡D‘√ ø±s¡´Áø£e÷\T yÓTT<ä\j·÷´sTT. mquÛ@’… fi¯ó¢ ej·TdüT‡
<ë{Ïq |üPs¡«$<ë´s¡T\Δ qT Ä düe÷y˚XÊ˝À¢ ø£\TdüTø√e&É+ ndü˝q’… eTT#·Ã≥. e÷ >∑Ts¡Te⁄\+<ä]
es¡∫í Á‘ê\T dü+bÕ~+∫ Á|ü<]ä Ù+#ês¡TèT÷&ÉTs√E\ düu˝ÑÛ À¢q÷ |ü+&ç‘>· √wüß\˜ T »]>±sTT.
<˚X+¯ ˝À z]j·T+≥˝Ÿ ø£fi≤XÊ\\T #ê˝≤ eT÷‘·|&ü bç ˛sTTq H˚|<ü ´äÛ +˝À á Ä+Á<Û^ä sê«D
$<ë´|”sêƒ ìï ì\u…{≤º\+fÒ @$T#˚j÷· *? yÓTT<ä˝q’… #·sêÃø±s¡´Áø£e÷\T »]>±sTT. ø£fi≤XÊ\˝À
#˚sπ $<ë´s¡T\Δ ≈£î ñ∫‘·uÀÛ »q+, Vü‰dü˝º Ÿ edü‹ eédü\ú T ã\|ü&Ü\ì ìs¡sí TT+#·&yÉ TÓ +Æ ~.
ndü˝…’q, n+<äs¡÷ ÄX¯Ãs¡´|ü&Ée\dæq $X‚wü+ @eT+fÒ— ìs¡Tù|<ä<äX¯˝À,
yêsê\T#˚dTü ≈£îì, e÷<ÛTä ø£sê\T #˚dTü ≈£îì, e+≥\T e+&ÉT≈£îì, #·<Tä e⁄dü+<Û´ä \T kÕ–+∫q
|üPs¡«$<ë´s¡T\Δ T ø=ìï \ø£\å s¡÷bÕj·T\T Ks¡TÃ#˚dæ n+‘·eTVü‰yÓu’ eÑÛ +>± X¯‘y· ê]¸ø√‘·‡yê\T
ìs¡«Væ≤+#·&+É !`ø±\+ nqT≈£L*+#·&+É , n+<äs÷¡ Ä]úø+£ >± m<ä>>∑ \∑ >∑&+É , ‘·|Œü `Çø£ÿ&É
y˚πs eTVæ≤eT˝ÒMT˝Òe⁄! 11e ‘˚B ñ<äj·T+ ø=+<äs¡+ $TÁ‘·T\+ ø£*dæ`á düuÛÑ\≈£î
ejÓ÷uÛ≤s¡+‘√ sê˝Òøb£ ˛sTTq e÷dü+düú |üPs¡« $<ë´]ú, |ü+&ç‘T· \T l ø±ouÛ§≥¢ ø±y˚TX¯«s¡sêe⁄
>±]ì #·÷&É&ÜìøÏ ø√qd”eT˝Àì Ç+<äT|ü˝…¢ nH˚ }s¡TyÓfi≤¢+. Äj·Tq ìedæ+#˚ Ç\T¢
|üPs¡«ø±\|ü⁄ eT+&ÉTyêô|+≈£î{Ï\T¢. Ç+{Ïej·TdüT‡ 150 dü+e‘·‡sê\≥!
Á|üeTTK|üÁ‹ø± dü+bÕ<ä≈£î\T lHês¡¢ y˚+ø£fÒX¯«s¡sêe⁄>±s¡T ‘êqT kı+‘·+>±
ùdø£]+#·T≈£îqï \ø£å |ü⁄düøÔ ±\ ˝…Á’ ãØ yÓTT‘êÔìï n+uÒ<ÿä sY zô|Hé j·T÷ìe]‡{°øÏ Ç#˚ÃXÊs¡T.
Ä j·T÷ìe]‡{°yês¡T @{≤ lHês¡ù¢ |s¡ kÕàs¡ø√|üHê´dü+ @sêŒ≥T#˚d÷ü +Ô {≤s¡T. Ädü+<äs“¡ +¤ >±
2011 &çôd+ãs¡T ˇø£{À‘˚Bq ñ|üHê´dü≈î£ &ç>± qqTï ÄVü‰«ì+#ês¡T.
kÕVæ≤‘·´$eTs¡Ù≈£î\T, |ü+&ç‘·T\T` kÕVæ≤‘·´dü«uÛ≤e+, Ä<äs¡Ù+, dü«s¡÷|ü+,
düe÷#ês¡+, m˝≤ñ+&Ü˝À #·]Ãdü÷Ô |ü⁄düøÔ ±\T, yê´kÕ\T, Áyêj·T&É+ n+<ä]ø° ‘Ó*dæq<˚.
nsTT‘˚`düTe÷s¡T>± 1960 <äX¯ ‘·s¡yê‘·qT+∫ yês¡|üÁ‹ø£\T, e÷dü|üÁ‹ø£\T
$düèÔ ‘·+>± #·~y˚ ªªbÕsƒ≈¡ î£ \Tμμ ‘·eT q#·TÃu≤≥¢qT, ‹s¡kÕÿsê\qT m≈£îÿe>± yÓ\&¢ +ç #·&+É
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. M]˝À eT÷&ÉTe+‘·T\eT+~ #˚ùd~ eTH√<Ûsä à¡ $eTs¡Ù. XÊgã<äyΔ TÓ qÆ ìj·T‹
@MTñ+&É<Tä . nsTT‘˚` Ä $eTs¡Ù˝À≈£L&Ü bÕsƒ≈¡ î£ \T @$T ø√s¡T≈£îHêïs√ ‘Ó\Tdü÷Ô ñ+≥T+~.
á Á|ü‘´˚ ø±+XÊìï rdüT≈£îì ªªbÕsƒø¡ £ Á|ü‹düŒ+<äq Ä<Ûë]‘· $eTs¡Ùμμ nH˚ o]¸ø‘£ √ lHês¡¢
kÕàs¡ø√|üHê´kÕìï *œ‘·|Pü s¡«ø£+>± #˚XÊqT.
Á|üeTTKq≥T\T, s¡#s· TT‘·, l >=\¢|Pü &ç e÷s¡Trsêe⁄>±s¡T Ä ø±\+˝À, ‘Ó\T>∑Tø£<ë∏

yÓ’uÛÑe+ >∑T]+∫, HMTV yê]øÏ ˇø£ ø±s¡´Áø£eT+ #˚ùdyês¡T. ˇø£ ø£<∏ä≈£îì ã+<ÛäTe⁄qT
(≈£îe÷s¡T&ÉT/≈£îe÷¬s)Ô >±ì, dü«j·T+>± s¡#s· TT‘·H>˚ ±ì Ç+≥sYeP´ #˚d÷ü `Ô n‘·&TÉ /ÄyÓT ø£<\ä∏ ˝À
ˇø£ Á|üdæ<äΔ ø£<∏äqT $X‚¢wædü÷Ô Äj·Tq Á|üdü+–+#˚yês¡T. á ø±s¡´Áø£eT+ #ê˝≤ Á|ü#ês¡+
bı+~+~. Vü≤qTeT#êÃ¤ÅdæÔ>±] X¯‘·»j·T+‹ dü+<äs¡“¤+ ≈£L&Ü ø£\T|ü⁄ø=ì`qqTï |æ*∫
Ç+≥sYeP´#˚d`æ XÊÅd>Ôæ ±] ø£<qä∏ T $X‚w¢ +æ #ês¡T.
n<˚ dü+e‘·‡s¡+` øÏsD¡ àsTT Hê{Ï+>¥V‰ü yéT j·T÷ìe]‡{°˝À ‘·q &Üø£sπº {Ÿ &çÁ^
rdüT≈£îì E˝…’ 20e ‘˚BøÏ Ç+&çj÷· ‹]–e∫Ã+~. Ä>∑wßü 2º 2e ‘˚Bq RAFT (Ramoji
Academy of film and Television) ˝À n<Ûë´|ü≈î£ sê*>± #˚]+~.
2011˝À <ë<ë|ü⁄ @{Ï øπ &Ü~ H˚qT ñ|üìwü‘T· \Ô T nqTe~+#˚ |üì˝ÀH˚ >∑&bç ÕqT.
Ä dü+e‘·‡s¡+ ∫es¡˝À ªª‘Ó\T>∑Tø£e⁄\ n|üsê<Ûë\Tμμ nH˚ Hê yê´düd+ü |ü⁄{Ï yêVæ≤˙ãTø˘Á≥dtº
<ë«sê $&ÉT<ä˝+’… ~.
Ä j˚T&ÉT @Á|æ˝Ÿ eT÷&Ée‘˚Bq ø±øÏHê&É˝À Ä+Á<Ûkä ÕVæ≤‘·´|ü]wü‘Y X¯‘»· j·T+‹
dü+<äs“¡ +¤ >± Ä |ü]wü‘Y uÛeÑ q+˝ÀH˚ ˇø£ ÁbÕ<Û$ä Tø£duü ÑÛ »]–+~. l<ä+≥T dü÷sê´sêe⁄>±s¡T
n<Û´ä ≈£îå \T. l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü≤à+, H˚qT, eø£\Ô +. ø±øÏHê&É Ä+Á<Ûkä ÕVæ≤‘·´ |ü]wü‘T· øÔ Ï
>=|üŒ#·]Á‘· ñ+~. n~ 1911˝À Á|üeTTK |ü+&ç‘T· \T l »j·T+‹ sêeTj·T´|ü+‘·T\T>±]
|üPìø£‘√ ne‘·]+∫+~. n\Hê{Ï ~>∑+› ‘·T˝…q’ |ü+&ç‘T· \+<ä]ø° Ä |ü]wü‘T· ‘Ô √ dü+ã+<Û+ä
ñ+~. –&ÉT>∑T sêeTeT÷]Ô |ü+‘·T\T>±] yêéVü‰]ø£ uÛ≤cÕyê<ëìøÏ m<äTs=&ç,¶ Á>±+~Ûøu£ ≤Û wüqT
düeT]Δ+∫q dü+düú. nsTT‘˚ |ü]wü‘·TÔ|üøå±q |üÁ‹ø£q&ç|æ mH√ï n|ü⁄s¡÷|ü XÊdüHê\qT l
»j·T+‹ sêeTj·T´|ü+‘·T\T>±s¡T ãj·T≥ô|{≤ºsT¡ . Á|üXd¯ yÔü TÓ qÆ Á>∑+<∏ë\j·T+ @s¡Œs¡∫, #ê˝≤
‘êfi¯|üÁ‘·Á>∑+<∏ë\qT uÛÑÁ<ä|ü]#ês¡T. ‘Ó\T>∑TÁbÕNqkÕVæ≤‘·´ |ü]s¡ø£åD˝À |ü]wü‘·TÔ bÕÁ‘·
nkÕ<Ûës¡DyÓT+Æ ~. |æsêƒ |ü⁄s¡+, u§_“*, eTTq>±\ sêC≤\T á |ü]wü‘T· Ô eTqT>∑&≈É î£ b˛wü≈î£ \T>±
ì*#ês¡T. ø±\Áø£e÷q, l»j·T+‹|ü+‘·T\T>±] eTs¡D≤q+‘·s+¡ |ü]wü‘T· Ô ÁbÕuÛeÑ + ‘·–+Z ~.
X¯‘»· j·T+‹ dü+<äs“¡ +¤ |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì, eT∞¢<ëìøÏ (eTTK´+>± Á>∑+<∏ë\j·÷ìøÏ) |üPs¡«yÓu’ eÑÛ +
rdüT≈£îsêyê\ì l <ä+≥Tdü÷sê´sêe⁄ Á|üuèÑÛ ‹ kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷qT\T n|üŒ{À¢ rÁeÁ|üjT· ‘êï\T
#˚XÊs¡T. ñ<äsΔ D¡ »]–+<√ ˝Ò<√ e÷Á‘·+ Hê≈£î‘Ó*j·T<äT.
pHé HÓ\ ∫e]Hê{ÏøÏ yÓ÷Vü≤qø£èwüí kı+‘· bòÕ¢{Ÿ ñqï kÕVæ≤r¬sdæ&Ó˙‡
˝ÀH˚`‘·qT+&˚ n+‘·düTÔ˝ÀH˚èTs=ø£ 3 |ü&Éø£>∑<äT\ bòÕ¢{Ÿø=ì`qq÷ï C≤qø°u≤\qT e÷
kı+‘·bÕò {¢ Ÿ (X¯óuÛÀ<äjT· nbÕsYyº TÓ +{Ÿ‡) $&ç∫`n+<äT˝ÀøÏ e#ÓÃj·TéTì ìs¡sí TT+#ê&ÉT.
Á|üeTTK dæìe÷q≥T&ÉT, s¡#s· TT‘·, l ‘·ìø¬ \¢usÑÛ D¡ Ï ªªø£$øÏ ø£qø±_Ûùwø£+μμ ù|]≥
‘·q |ü⁄{Ïºqs√Eq ‘Ó\T>∑Tø£$ ˇø£]øÏ dü‘êÿs¡+ #˚j·T&ÜìøÏ dü+ø£*Œ+#·Tø=ì`2011
dü+e‘·‡s¡+˝À l y˚>T∑ +≥ yÓ÷Vü≤qÁ|ükÕ<éì dü‘ÿ· ]+#ês¡T. 2012˝À Ä dü‘êÿsêìï E˝…’
14e ‘˚BHê&ÉT ôV≤’ <äsêu≤<é˝Àì _sê¢ôdH’ ‡é ôd+≥sY Vü‰\T˝À yÓu’ eÑÛ +>± Hê≈£î #˚XÊs¡TÉ . Á|üd<æ Δä
dæìe÷ ø£<ë∏ Hêj·T≈£î&ÉT l nøÏÿH˚ì Hêπ>X¯«s¡sêe⁄>±] <ë«sê Ä dü‘êÿs¡+ #˚sTT+#ês¡T.
m+<äs√ kÕVæ≤‘·´$TÁ‘·T\T ø£*dæq Ä dü+<äs“¡ +¤ J$‘·+˝À eTs¡|⁄ü sêì~.
dæìe÷q≥T&ÉT, s¡#s· TT‘· l‘·ìø¬ fi¢̄ uÛsÑ D¡ Ï @sêŒ≥T#˚dqæ ªø£$øÏ ø£Hêø±_Ûùwø£+μ |ü⁄s¡kÕÿsêìï
Á|üeTTKq≥T\T l nøÏÿH˚ì Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ <ë«sê d”«ø£]düTqÔ ï <äèX¯´+. (2012) ôV≤’ <äsêu≤<é.
n<˚ HÓ\ 25e ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<é <ä÷s¡<sä Ù¡ Héyês¡T ‘·eT Archieves ø√dü+ #˚ùd
M&çj÷Ó ]ø±]¶+>∑T\ |ü<øä∏ +£ ˝ÀuÛ≤>∑+>± qqTï Ç+≥sYeP´ #˚XÊs¡T. Ä Ç+≥sYeP´qT Hê
πs&çjÓ÷ düVü≤#·s¡T&ÉT. ø£$, ldüT<ÛëeT #˚XÊs¡T. 20@fi¯¢ Hê ôV’≤<äsêu≤<äTJ$‘·+˝À
<ä÷s¡<sä Ù¡ Héøπ +Á<ëìøÏ yÓ[¢ H˚sT¡ >± ˇø£ø±s¡´Áø£eT+ #˚jT· &ÜìøÏ n<˚ ÄKs¡T.
øπ +Á<äkÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMT ‘Ó\T>∑T˝À Á|ü#T· ]+#˚ Monographs |üs+¡ |üs˝¡ À H˚qT
l <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘ >∑T]+∫ Áyêdæq |ü⁄düøÔ +£ Ä>∑dTü º mì$T<äe ‘˚Bq ôV≤’ <äsêu≤<é
‘Ó\T>∑Tnø±&ÉMT Vü‰\T˝À »]–q kÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMT düu˝ÑÛ À Ä$wüÿ]+#ês¡T. n|üŒ{Ï nø±&ÉMT
‘Ó\T>∑T ø√`Ä]¶H˚≥sY düuÛÑqT ìs¡«Væ≤+#ês¡T. H˚qT l‹\ø˘ >∑T]+∫ Á|üdü+–+#êqT. á
|ü⁄düøÔ +£ H˚qT 2008˝À Áyêj·T>±, Á|ü#T· s¡D≈£î Hê\Tπ>fi¯ó¢ |ü≥&º +É nø±&ÉMT Á|ü‘´˚ ø£‘.·
Ä |ü⁄düøÔ +£ Ä j˚T&ÉT Á|ü#T· s¡Dø±e&É+ ˇø£ m‘Ó‘ÌÔ ,˚ ` n<˚ j˚T&ÉT, n<˚ HÓ\ 23e
‘˚Bì ‹\ø˘ kÕVæ≤r|ü⁄s¡kÕÿsêìï, ‹\ø˘}s¡T ‘·DT≈£î˝À, ‹\ø˘ Äràj·TùdïVæ≤‘·T\T l ‘·+–sê\
düTu≤“sêe⁄, lbÕ<ä ø£èwüeí T÷]Ô>±s¡\T Hê≈£î n+<äCj Ò T· &É+ eTs=ø£ jÓT‘·T.Ô Ç+<äT˝À Á|ü‘´˚ ø£‘·
@eT+fÒ` |ü⁄≥Tº dü+|üqTï˝…q’ ‹\ø˘ ≈£î≥T+ãdüuTÑÛ ´˝…e«s¡÷ #˚jT· ‘·\ô|≥ºì ªª‹\ø˘ nyêsYμ¶ μqT,
kÕe÷q´≈£î≥T+;≈£î˝…q’ Ç<äs› T¡ ‹\ø˘n_Ûe÷qT\T @sêŒ≥T#˚d`æ @{≤ ˇø£ ø£$ì dü‘ÿ· ]+#·&+É !!
Çø£ÿ&É eTs=ø£ Á|ü‘´˚ ø£ $X‚w+ü #ÓbÕŒ*. nø√ºãs¡T HÓ\ 13e ‘˚BHê&ÉT l nbÕŒCÀdüT´\
dü‘´· Hêsêj·TD>±s¡T ‘·eT n.CÀ.$.uÛÀ Á|ü#T· s¡D dü+düú <ë«sê eTTÁ~+∫q s¬ +&ÉT|ü⁄düøÔ ±\
Ä$wüÿs¡D düu≈ÑÛ î£ >∑T+≥÷s¡T sêe\dæ+~>± qqTï, l uÒ‘y· √\T sêeTÁãVü‰à˙ï ÄVü‰«ì+#ês¡T.
Ç<äs› e¡ T÷ yÓfi≤¢+. |ü⁄düøÔ ±\˝À ˇø£{:Ï l ø£&j ç ÷· \sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT Áyêdæq ªª‘Ó\T>∑T˝À
q÷s¡T ñ‘·eÔ T qe\\Tμμ |ü]#·jT· Á>∑+<∏+ä . s¬ +&Ée~: l $X¯«Hê<∏ä n#·T´‘· <˚esêj·T\T>±]
Á|üd<æ Δä ø£$ l <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ¡ ‹\ø˘ ø£$‘ê|ü⁄s¡kÕÿs¡+ d”«ø£]düTqÔ ï <äèX¯´+
‘·DT≈£î (2012)
Á>∑+<∏+ä `‘·eT ‘·+Á&ç dü‘´· Hêsêj·TD>±] C≤„|øü ±\T. düuÑÛ >∑T+≥÷s¡TdüMT|ü+˝À q+ã÷s¡T˝Àì
ªªyêdæs¬ &ç¶ yÓ+ø£{≤Á~Hêj·TT&ÉT Ç+»˙]+>¥ n+&é f…ø±ï\J (VVIT) ø±˝ÒJμμ Ä&ç{À]j·T+˝À
|òüTq+>± »]–+~. düuÛÑ ¬s+&ÉTuÛ≤>±\T>± ¬s+&ÉT|üP≥\ »]–+~. Ä düuÛ≤dü+<äs¡“¤+>±
ndüHê>±s¡T e÷≈£î uÛ≤Ø>±H˚ bÕ]‘√wæø+£ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. Ä sêÁ‹ ^‘ê s¬ dæ&˙Ó ‡ ¨≥˝À¢
ndüHê>±] >∑~˝À H˚qT, sêeTÁãVü≤à+>±s¡T ñ+&É>±, l ndüHê>±s¡T ˇø£ Á|ü‹bÕ<äq ˝ÒeHÓ‘êÔsT¡ .
uÛ≤eø£$‘·«+ >∑T]+∫ qqTï Hê\T¬><’ Tä e+<ä\T(!) ù|J\ ñÅ<+Zä <Û+ä Áyêj·TeT˙, ‘êeTT
Á|ü#T· ]kÕÔeTì. H˚qT ‘·|Œü ø£ u≤>± ÁyêkÕÔqHêïqT. ªªÄ $wüjT· + y˚T+ #Ó|⁄ü ‘ê+μμ nHêïs¡T
ÄdüHê>±s¡T. ì»y˚Tø£<ë! Á|ü#·Ts¡Dø£s¡Ô nqedæq e÷fÒ!` ªªn˝≤π>μμ nì Äj·Tq≈£î
e÷{Ï∫Ã, ôV≤’ <äsêu≤<äT ‹]–e#êÃø£, Hêø=ø£ Ä˝À#·qe∫Ã+~. n.dü.Hê>±]øÏ Ä|ü⁄\Ô T
l sêeTyÓ÷Vü≤qsêjYT, l j·TT.m. qs¡d+æ Vü≤eT÷]Ô, dü«j·T+>± Á|üd<æ ÁΔä >∑+<∏dä Mü Tø£≈å î£ \T,
|ü]XÀ<Û≈ä î£ \T. uÛ≤eø£$‘·« ñÅ<+Zä <Û+ä yê]<ä]› ˝À ˇø£sT¡ ÁyêdæHê #ê\T>∑<ë!`nì`. H˚qT
Hê eTqdüT‡˝À Ä ñÅ<+Zä <Ûsä #¡ H· ê˝À#·q $s¡$T+#·T≈£îHêïqT.
nsTT‘˚ùÛ≤eø£$‘·«+ e÷Á‘·+ qqTï e<ä\˝Ò<Tä . n|üŒ{À¢ mìï>=&Ée\T »s¡T>∑T‘·THêï,
ñeTà&ç Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘·«+ ‹s¡T|ü‹˝À ÄK] yÓ\T>∑T>± Á|ü|+ü #· ‘Ó\T>∑T eTVü‰düu\ÑÛ T
dü+ø£*Œ+∫+~. n+<äT˝À uÛ≤>∑+>±`‘Ó\T>∑T $X¯«$<ë´\j·TeT÷, ‘Ó\T>∑T nø±&ÉMT,
‘Ó\T>∑TkÕVæ≤‘·´+˝À $$<Ûä <Û√s¡DT\T, ñ<äé÷\ >∑T]+∫ |ü\T Monographs ÁyêsTT+#·&ÜìøÏ
|üPqT≈£î+~. ‘Ó\T>∑T nø±&ÉMTyês¡T qqTï ªªuÛ≤eø£$‘·«+μμ >∑T]+∫ |ü⁄düøÔ +£ Áyêj·TeTìø√sês¡T.
H˚qT $X¯<+ä >± uÛ≤eø£$‘√´<äéT |üPsê«|üsê\T, Á|üX+¯ dü\T, n_ÛX+¯ dü\T, dü<sä êΔ\T, nbÕsêΔ\T,
`$X‚w+æ ∫ #·<eä <ä–q Ä j·TT>∑|⁄ü |ü⁄düøÔ ±\T, düMTøÏdå ÷ü Ô |ü⁄düøÔ +£ ÁyêXÊqT. <ëìì ‘Ó\T>∑T
nø±&ÉMT Á|ü#T· ]+∫+~. nø£ÿ&ç‘√ Ä ñÅ<+Zä <Ûä düeTdü´ r]+~. H˚qT ‘Ó]|æq|ü&Ü¶qT.
‘Ó\T>∑Tø£<Ûä≈£î˝À¢ $\ø£åD s¡#·sTT‘·, eTè<äTyÓ’qø£$, Hê≥ø£ s¡#·sTT‘·, $X‚wæ+∫
eT+∫#·<äTe], l bÕ\>∑T$Tà |ü<äàsêE>±s¡T nø√ºeTs¡T 27e ‘˚Bq eTs¡DÏ+#ês¡≥.
Äj·Tqø£<˝ä∏ À¢ Á|ü‹yês¡÷ ª>±*yêqμ ª|ü&eÉ Á|üj÷· D+μ nH˚ s¬ +&ÉT ø£<\ä∏ >∑T]+#˚ ‘·sT¡ #·T>±
e÷{≤¢&ÉT‘·÷+{≤s¡T. ø±ì`s¡+>∑j·T´, m<äTs¡T#·÷düTÔqï eTTVüAs¡Ô+, ø£s¡D+ ø£qø£j·T´
M\THêe÷, e+{Ï n<äT“¤‘y· TÓ qÆ eTqdü‘Ô «· $X‚w¢ Dü ‘√ ø£<\ä∏ T, 60es¡≈î£ Äj·Tq ÁyêXÊs¡T.
Äj·Tq Áyêdæq ªsê<Ûä:ø£èwüßí&ÉTμ Hê≥ø£eT÷, ªeTqyÓTÆÁ‹μ ø£$‘· Hê≈£î #ê˝≤Çwüº+. Äj·Tq
ÁyêdæÇ∫Ãq Hê≥ø£+˝À m+‘· $T–˝≤Ã&√ ‘Ó*j·T<äT>±ì, l dæ.Hê>∑u÷ÑÛ wüD+ <˚Xe¯ T+‘ê
Ä&ç, ù|s¡T>∑&+ç ∫q ªs¡øøÔ£ ˙£ ïs¡Tμ s¡#q· Äj·Tq<˚q+{≤s¡T! ‘·≈î£ ÿe>± ÁyêdæHê #ê˝≤eT+∫
dæìe÷bÕ≥\T ÁyêXÊs¡T. ªuÛ≤>∑´sπ Kμ ªã+>±s¡TbÕ|üμ dæìe÷\≈£î s¡#q· #˚XÊs¡T. l|ü<àä sêE
ì•‘· $eTsêÙ<äèwæ,º ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±]øÏ #ê˝≤ Çwü+º . sê»ø°jT· n_ÛÁbÕj·÷\˝À Äj·Tq ªsêsTTdüTμº
(M.N. sêjYT Ä˝À#·Hê<Û√s¡D)Ï .
Ä|ü$Ô TÁ‘·T\T l ø=+ô|\¢ sêeTø£èwüeí T÷]Ô>±s¡T qe+ãs¡T 13e ‘˚B BbÕe[s√E
ñ<äj·T+ e÷sTT+{ÏøÏ e∫Ã ˇø£ ∫Á‘·yÓTÆqè]Hê≥¢ dü+Á|ü<ëj·T+ >∑T]+∫ #ÓbÕŒs¡T.
|ü•ÃeT>√<ëe]õ˝≤¢ eT+<ä\|üÁs¡TÁ>±eT+˝À, e]Hê≥T¢yfi˚ ¯ bı\+˝À ª*¬>+Z μ |ü≥&º +É nH˚
Ä#ês¡+ñ+&˚<≥ä . bı\+|üìøÏ e∫Ãq ≈£L©\˝À ˇø£ u≤˝…+‘· Åd,Ô” ‘=* e]yÓTTø£ÿHê{Ï,
<ëìô|’ ‘·q #·qTu≤\T |æ+&ÉT‘·T+<ä≥. H˚\‘·*¢ Çã“&çeTTã“&ç>± |ü+≥ Çyê«\ì ø√s¡&ÜìøÏ
n~ dü+øπ ‘·+. `Hê≈£î ˇfi¯ó¢ |ü⁄\ø£]+∫+~.`<Ûsä D¡ ìÏ ÅdeÔ” T÷]Ô n+{≤s¡T. ÄyÓT ìC≤ìøÏ
≈£L*øÏ e∫ÃHê, Äbı\+ |ü+≥eè~Δì ‘·*˝¢ ≤ ø√]+~ ø£<ë!
2011&çôd+ãs¡T13`n|üŒ{ÏøÏ Äπsfi¯ó¢>± ñ|üìwü‘·TÔ\T#·<äTe⁄‘·÷, nqTe~dü÷Ô,
dües¡D\T#˚d÷ü Ô ø=qkÕ–dü÷Ô e∫Ãq nqTyê<äs#¡ q· , ÄHê{Ï‘√ |üP]ÔnsTT+~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ H˚qT ªn+‘·sê«DÏμ, ªø£$ øÏ+ø£sT¡ &ÉTμ nH˚ s¬ +&ÉTø£<\ä∏ T ÁyêXÊqT.
&çôd+ãs¡T 27 qT+∫ ‹s¡T|ü‹˝À Á|ü|+ü #· ‘Ó\T>∑T eTVü‰düu\ÑÛ T ÁbÕs¡+uÛeÑ Tj·÷´sTT. nø£ÿ&É
s¡#s· TT‘·\≈£î, Ç‘·s¡ ø£fi≤ø±s¡T\≈£î #˚jT· <ä*∫q düHêàHê\˝À qq÷ï ÄVü‰«ì+#ês¡T ø±ì`H˚qT
yÓfi˝¢¯ <Ò Tä . Ä düHêàHê\ ªC≤‘·sμ¡ {Ï.$.\˝À #·÷dæ`yÓfiø¢¯ b£ ˛e&É+ m+‘·eT+∫ |üì#˚XÊqT!
nì Äq+~+#êqT.
Ä j˚T&ÉT H˚qT #·~$q |ü⁄düøÔ ±\˝À ‘·\e÷ìø£+: u≤<äsêj·TD ÁãVü≤àdü÷Á‘ê\≈£î
l X¯+ø£sê#ês¡T´\T Áyêdæq uÛ≤wü´+‘√ düVü‰`l |ü⁄˝…¢\ lsêeT#·+Á<äT&ÉT>±s¡T Áyêdæq
‘Ó\T>∑Tyê´K´!` y˚<ë+‘·|ü]uÛ≤wü\T, ‘·s¡ÿ Á|ü‹bÕ<äq\T dü+øÏ¢wüº+>± ñ+&˚ Ä s¡#·qqT`
XÊg+|ü≥¢ Ädüø>ÔÏ \∑ yêfi¯ó≈¢ L£ &Ü #ê˝≤ z|æø£ #˚dTü ø=ì #·<eä e\dæq ñÅ<+Zä <Û+ä .
u≤<äsêj·TD ÁãVü≤àdü÷Á‘ê\+fÒ, C…$’ T˙j·T |üPs¡«MTe÷+kÕdü÷Á‘ê\≈£î ne‘·*
ˇ&ÉT¶.
dü+düÿè‘·u≤Û wü˝À ø±e´Hê≥ø£ |üsH¡ƒ êqTuÛeÑ + y˚sT¡ . y˚<ë+‘ê<Û´ä j·Tq+ n+‘·dTü yÔ s˚ T¡ .
ˇø£ e´øÏÔ ndæÔ‘·« dü+<äsê“¤ìï |ü≥Tº≈£îì, ñ|üìwü‘·TÔ\T ≈£î~|æ $&ç∫ô|&É‘êsTT. nø£ÿ&É
XË’c˛´bÕ<Ûë´sTTø£ kÕ{Ï˝Òì~. >∑Ts¡Te⁄, •wüß´&çì ¬s#·Ã>={Ïº, Á|ü•ï+#·eTì Áù|πs|ækÕÔ&ÉT.

øπ H√|üìwü‘T· ,Ô Á|üXÀï|üìwü‘T· ,Ô ø£s√ƒ |üìwü‘T· ,Ô ãèVü≤<ës¡D ø√|üìwü‘T· Ô sT÷ |üìì ø£s√ƒ s¡Bø£‘å √
#˚kÕÔsTT. Ç+#·T$T+#·T>± Ä ‘·sy¡ ê‘· dü+e‘·‡s¡+ n+‘ê≈£L&É ªªÁãVü≤àdü÷Á‘· uÛ≤cÕ´qTyê<ä+μμ
yÓT\¢yTÓ \¢>± ns¡+Δ #˚dTü ø√e&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ïdü÷,Ô #·<Tä e⁄‘·÷H˚ ñHêïqT.
Ä j˚T&ÉT #·~$q Ç‘·s¡ |ü⁄düøÔ ±\˝À eTs=ø£{:Ï l |ü⁄˝…\¢ lsêeT#·+Á<äT&ÉT >±]<˚
ªªuÛ≤s¡‘· kÕs¡d+ü Á>∑V≤ü D+μμ. Ç+<äT˝À Äj·Tq uÛ≤s¡‘ø· <£ qä∏ T |üP]Ô>± j·T<∏ëeT÷\+ #Ó|⁄ü ‘·÷H˚,
nedüsy¡ TÓ qÆ eTTK´ |òTü {≤º\˝À yê´düu≤Û s¡‘· eT÷\XÀ¢ø±\T ≈£L&Ü #˚sêÃs¡T. ‘Ó\T>∑T e#·q+˝À
e∫Ãq uÛ≤s¡‘ê\˝À Ä|ü⁄düøÔ +£ ìdü‡+<˚V≤ü +>± kÕ~Ûø±]ø£+.
2013 e÷]Ã 21e ‘˚Bq`ãVüQX¯' ôV’≤<äsêu≤<äT˝À ‘=*kÕ]`ªªÁ|ü|ü+#·
ø£$‘ê~H√‘·‡yêìïμμ Á|üuTÑÛ ‘·« kÕ+düÿè‹ø£XÊK |üø±å q, s¡M+Á<äu≤Û s¡‹˝À ˇø£Á|üøÿ£ q Äs¡Tãj·T≥
@sêŒ≥T#˚XÊs¡T. dü+K´ ø£∫Ã‘·+>±#Ó|Œü ˝ÒqT>±ì 50`60 eT+~ q>∑s+¡ ˝Àì ø£e⁄\T bÕ˝§ZHêïs¡T.
n|üŒ{Ï kÕ+düÿè‹ø£XÊK dü+#ê\≈£î\T lsêfi¯flã+&ç ø£$‘êÁ|ükÕ<é, Á|üX¯düÔø£$ l yêÁ&˚e⁄
∫qMs¡uÁÑÛ <äT&ÉT, Ä düe÷y˚XÊìï ÄVü‰<¢ øä s£ +¡ >± ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
@Á|æ˝Ÿ HÓ\ eT÷&Éeyês¡+˝À, ø£<ë∏ qe˝≤s¡#s· TT‘· l ø¬ .mHé.yÓ.’ |ü‘+· »* s¡#q· \
dü+|ü⁄≥+ #·~yêqT. ª|æ\ø£‹s¡T>∑T&ÉT|ü⁄e⁄«μ, ªz <äjT· ´+ Ä‘·àø£<μä∏ , ªsêE\˝À–fi¯óμ¢ ` nH˚
s¡#q· \T n‘·&˚ Áyêj·T>∑*–q$. $T>∑‘ê s¡#q· \T #ê˝≤uÛ≤>∑+ e´+>∑ýÓu’ eÑÛ +, øÏ+∫ <ä‹X¯jT· +
ø£\$. Ç‘·sT¡ \Tôd‘’ +· Áyêj·T>∑\>∑e#·TÃ. s¡#s· TT‘·>± <Ûsä êàÁ>∑V≤æ . sê.$.XÊÅd>Ôæ ±] Á|üu≤Û e+
ñHêï, Ç‹eè‘êÔ\ m+|æø˝£ À düs«¡ ‘·+Á‘· dü«‘·+Á‘·T&ÉT. |ü‘+· »* XË*’ , ;Hê<˚$ s¡#q· \˝À
sê.$.XÊÅdÔæ Á|üu≤Û e+˝≤>∑, nqTø£sD¡ XË*’ ø±<äT. ∫qïyê´dü+ ÁyêdæHê, ø£<ä∏ ÁyêdæHê, <ëìø=ø£
ªª|ü‘+· »*‘·q+μμ ñ+≥T+~.
Ä dü+e‘·‡s¡+ y˚THÓ\qT+∫ n$ÁXÊ+‘·+>± H˚qT#˚dqæ eTs=ø£|ìü : j·÷uÛd’… +ü e‡sê\
ø±\+˝À H˚qT Áyêdæq yê´kÕ\T, ø£$‘·«+, ^‘ê\T, ø±e´<ä«j·T+, ø£<\ä∏ T, qe\\T, Hê≥ø±\T,
j·Tø£>å ±Hê\T, |üÁ‹ø±o]¸ø\£ T` s¡#q· \˙ï`ªdüè»qμ n˙, ªdüe÷˝À#·qμ n˙ s¬ +&ÉT düeTÁ>∑
dü+|ü⁄{≤\T>± yÓ\Te]+#·<*ä ∫`Á|ü‹s¡#q· eT∞¢|Pü ]Ô>± #·<Tä e⁄‘·÷, nedüsy¡ TÓ qÆ dües¡D\T
#˚d÷ü ,Ô Á|ü#T· s¡D≈£î ªeTs=ø£kÕ]μ nqs¡ΩeTì H˚qT uÛ≤$+∫q s¡#q· *ï ‘=\–dü÷`Ô Final
volumes press copies dæ<+ Δä #˚d`æ Hê $»j·Tyê&É $TÁ‘·T\T, ll Á|æ+≥sY‡ n~ÛH‘˚ ,· ll
$X‚«X¯«s¡sêe⁄>±] #˚‹˝Àô|{Ïº eTTÁ<äD #˚dôæ |{ºeTHêïqT. ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À eTs=ø£ $TÁ‘·T\T
qy√<äjT· ãTø˘V≤ü Ödt n~ÛH‘˚ · lkÕ+ã•esêe⁄>±]#˚‹˝À |ü+|æD° eéVü‰s¡+ ô|{≤ºqT.
düeTs¡T˝Δ q’… ‘Ó\T>∑Ts¡#s· TT‘·\T #ê˝≤eT+~, Hê ø£fi¢¯ eTT+<äs¡ ì+∫ e÷j·TyÓTbÆ ˛e&É+
#·÷dü÷HÔ ˚ ñHêïqT. $\ø£Då ø£<ë∏ s¡#s· TT‘· e÷Á‘·yT˚ ø±<äT— e´øÏ>Ô ± Ä˝À#·Hê|üsT¡ &ç>±≈£L&Ü,
$\ø£Då T&ÉT l Á‹|ü⁄s¡ y˚T 24e ‘˚B ‘Ó\y¢ ês¡TC≤eTTq eTs¡D+Ï #ês¡ì, l |ü‘+· »*XÊÅdÔæ
sê»eT+Á&ç qT+∫ bò˛Hé #˚XÊ&ÉT. ªªs¡#s· TT‘· |ü⁄&É‘ê&ÉT— ‘·j÷· s¡Tø±&ÉTμμ` nH˚ yêø±´ìøÏ
nø£så ê˝≤ Á|üe÷D+>± ì*#˚ s¡#s· TT‘· lÁ‹|ü⁄s¡.
H˚qT ø√]ø√] ‘Ó|Œæ +#·T≈£îqï (l ø√&É÷] #·+Á<äeTÚ[>±s¡T Ç∫Ãq) u≤\yê´ø£sD¡ +

ªªs¡eTD°jT· yê´K´μμ #·~yêqT. E˝…H’ \Ó ˝À #·~$q |ü⁄düøÔ ±\˝À n~ Á|ü‘´˚ ø£yTÓ qÆ ~. l <äTeP«]
y˚+ø£≥s¡eTDXÊÅdæÔ>±s¡T Ä yê´ø£s¡DbÕsƒêìï ø±e´bÕsƒ¡eTqï+‘· kı>∑düT>± #Óù|Œyês¡≥.
Ä+Á<Ûj ä T· ÷ìe]‡{°˝À, ∫{Ï>º ÷∑ &É÷s¡T dü+düÿè‘·øfi£ ≤XÊ\˝À Äj·Tq<ä>sZ∑ ¡ #·<Tä e⁄≈£îqï •wüß´\T
#Óù|Œyês¡T. ∫qïj·Tdü÷] dü÷Á‘· ìsêàDXË*’ >∑T]+∫, n‘·&∫ç Ãq ñ<ëVü≤s¡D˝À¢ kı>∑dTü >∑T]+∫`
Ä yê´ø£sD¡ + ô|’ ‘·˝‹… qÔ $eTs¡Ù\>∑T]+∫ düeTÁ>∑$#ês¡D »]|æ`‘·q eT‘·+ $düŒwü+º >±
Á|üø{£ +Ï ∫q ns¡T<Óq’ <˚•≈£î\T lXÊÅd>Ôæ ±s¡T.
yÓ÷Vü≤qø£èwüí rdæq nsTT<äe dæìe÷ ªªn+‘·≈î£ eTT+<äT`Ä ‘·sy¡ ê‘·μ nH˚~ Ä>∑dTü º
23e ‘˚Bq $&ÉT<ä˝’… eT+∫ù|s¡T ‘Ó#T· Ã≈£î+~. kÕ<Ûës¡D+>± ‘√#˚ ˇø£ ø£]qƒ $wüj÷· ìï
ø£fi≤eTsê´<ä‘√ #Ó|æŒq ø£<∏ä>± Hê≈£î ‘√∫+~. H˚qT ‘·s¡T#·T>± #·~y˚ |ü⁄düÔø±\˝À ø=ìï
ø=‘·$Ô , ø=ìï eT∞¢ eT∞¢ #·~y˚$ ñ+≥÷+{≤sTT. kÕ<Ûës¡D+>± ˇø£ |ü⁄düøÔ +£ ‘·sy¡ ê‘· eTs=ø£{Ï
#·<eä &É+ ø±≈£î+&Ü`ˇø£<ëìø° eTs=ø£<ëìø° b˛*ø£˝ìÒ s¡øs£ ø¡ ±\ Á|üÁøÏjT· \T, Ç‹eè‘êÔ\T
>∑\ |ü⁄düøÔ ±*ï, ˇπøkÕ] eT÷&ÉT Hê\T>∑T #·<eä &É+ ÁbÕs¡+_Ûd÷ü +Ô {≤qT. s√E˝À y˚sT¡ y˚sT¡
y˚fi¯*ï πø{≤sTT+∫ düe÷+‘·s¡+>± #·<äe&É+ Hê≈£î n\yê≥T. Ç˝≤#˚j·T&É+e\¢, #·~y˚
yê´|üø+£ ˝À n\dü≥ ñ+&É<ìä Hê nqTuÛeÑ +. á |ü<‹Δä ˝ÀH˚ 2012`2013 dü+e‘·‡sê\˝À
H˚qT, >∑‘· q÷≥j·÷uÛ@’… fi¯˝¢ À Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ ˝À e∫Ãq e÷s¡TŒ\≈£î Á|ü‹ì<ÛTä \T>± ì*#˚ qe\\qT
ÁX¯<>Δä ± #·~yêqT. n$` MπsX¯*+>∑+ ªsê»X‚Ks¡ #·]Á‘·μ— ∫\ø£eT]Ô ªsêeT#·+Á<ä$»j·T+—
ªñqïeμ ªe÷\|ü*μ¢ — $X¯«Hê<Ûä ªy˚sTT|ü&>É \∑ Tμ— u≤|æsêE ªHêsêj·TDsêe⁄μ— #·\+ ª$yêVü≤+μ—
ªÁu≤Vü≤àD°ø+£ — ªns¡TDμ, ª<Óe’ $T∫Ãq uÛ≤s¡´μ— ªJ$‘ê<äsÙ¡ +μ— ªyÓT<Æ ëq+μ` lbÕ<ä ªÄ‘·àã*μ—
yÓTTø£ÿbÕ{Ï ªu≤]düºs¡T bÕs¡«rX¯+μ: ãT∫Ãu≤ãT ª∫es¡≈£î $T–˝Ò~μ e⁄|üŒ\ \ø£åàDsêe⁄
ªn‘·&TÉ `ÄyÓT—μ ø=&Ée{Ï>+∑ {Ï ª#·<Tä e⁄μ— <ëX¯s~¡ Û s¡+>±#ês¡´ ª»q|ü<+ä μ—` qe\ ø±ø£b˛sTTHê,
bÕqT>∑+{Ï ªªkÕøÏμå yê´kÕ\T`á |ü⁄düøÔ ±\T ‘Ó\T>∑T düe÷» J$‘·+˝À @s¡Œ&çq dü+øÏw¢å ‘ºü \· qT,
düeTdü´\ dü«uÛ≤yê\qT— |ü]cÕÿs¡ dü÷#·q\qT Á|üXd¯ +Ôü >± #·÷bÕj·Tì H˚qT qeTTà‘·THêïqT.
`2013˝À ø=‘·>Ô ± H˚qT #·~$q s¬ +&ÉT >=|üŒ qe\\T ≥]ÿwt s¡#s· TT‘· orhan pamuk
Áyêdæq 'Snow'; Aswin sanghi Áyêdæq 'Chanakya's chant'. eTTdæ+¢ Ä&É|\æ \¢ T Head
scarves ø£≥Tºø√e&Üìï Á|üuTÑÛ ‘·«+ ìùw~Û+#·>±`Ä ìùw<ÛëìøÏ e´‹πsø£+>± Misterious >±
Ä&É|\æ \¢ T #·ìb˛‘·THêïs¡H˚ ˇø£ yês¡Ô yÓqTø£ ndü\T s¡V≤ü kÕ´ìï Äsê ‹j·T´&ÜìøÏ, ÇkÕÔ+ãT˝Ÿ
qT+∫ 'KA' nH˚ ˇø£ »s¡ï*düTº |üPqTø√e&É+ Snow qe\˝À ñ|ü]‘·\ düeTdü´. n+‘·s‘Z¡ +· >±
q&ç#˚ eTs=ø£ø<£ ä∏ 'KA' ≈£î dü+ã+~Û+∫q e´øÏ>Ô ‘∑ · nqTuÛyÑ ê\ø£<`ä∏ Pamuk #ê˝≤ ∫Á‘·+>±
q&ç|qæ s¡#q· . n‘·&øç Ï s¡#s· TT‘·>± H√u…˝Ÿ |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ≈£L&Ü e∫Ã+~.
n•«Hé dü + |ò ” T qe\ 'Canakya's chant' y˚ π s ‘· s ¡ V ü ‰ ˝À q&ç # ˚ qe\.
n|üs#¡ êDT≈£î´&ÉH˚ ù|s¡Tô|≥º<–ä q`n‹kÕe÷qT´&Óq’ ˇø£ e´øÏ`Ô ˇø£ kÕ<ëd”<ë Ä&É|\æ q¢ T
|ü⁄Á‹ø±ÁbÕj·T+>± m+#·T≈£îì`Ç+>∑+¢ &é˝À #·~$+∫`yÓT\¢>± ñ‘·sÔ Á¡ |ü<X˚ Ÿ sê»ø°j÷· \˝ÀøÏ
~+∫`∫e]øÏ ÄyÓTqT uÛ≤s¡‘Á· |ü<ëÛ qeT+Á‹>± Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚ùddæ‹ú øÏ`‘·q sê»ø°jT· Á|ü»‘„ √

n+#Ó\+#Ó\T>± ô|+#·&+É á qe\ Ç‹eè‘·+Ô . qe\˝À düe÷+‘·s+¡ >± #ê]Á‘·ø£ #êDT≈£î´&ç
ø£<ä∏ ≈£L&Ü q&ÉTdü÷+Ô ≥T+~. s¡#s· TT‘· á Feat n<äT“¤‘+· >± ìs¡«Væ≤+#ê&ÉT.
2013 dü+e‘·‡s¡+ yÓTT‘·Ô+MT<ä Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ sê»ø°j·÷\ |ü]D≤e÷\T
n\¢ø˝£ À¢\+>± ‘·j÷· s¡j÷· ´sTT. m≥T‹]^ sêh+˝À, øπ +Á<ä+˝À y˚>e∑ +‘·+>± |ü]dæ‘ú T· \T
e÷]b˛‘·÷, ‘Ó\+>±D≤ |ü~õ˝≤¢\T Á|ü‘´˚ ø£ sêh+>± $&çb˛sTT @s¡Œ&É&+É nìyês¡éTì
‘˚*b˛sTT+~. &çôd+ãs¡T nsTT<äe ‘˚Bq øπ +Á<ä (ø±+Á¬>düT) Á|üuTÑÛ ‘·«+ eTTkÕsTT<ë_\T¢
‘·j÷· s¡T#˚dæ Á|üø{£ +Ï ∫+~. n+‘·≈î£ eTT+<˚ nø√ºãs¡T Hê\T>√ ‘êØKTHê&ÉT, ‘Ó\+>±D≤sêh
Á|ü‹bÕ<äq rsêàHêìï (ø±+Á¬>düT e]ÿ+>¥ø£$T{° s¡÷bı+~+∫q <ëìì) j·T<Ûë‘·<Ûä+>±
øπ +Á<äÁ|üuTÑÛ ‘·«+ n+^ø£]+∫+~. Bì‘√, sêuÀj˚T Äs¡THÓ\\˝À ‘Ó\+>±D≤ Á|ü‘´˚ ø£sêh+
@s¡Œ&É&+É U≤j·TeTì ‘˚*b˛sTT+~. Ä dü+e‘·‡s¡+ o‘êø±\ düe÷y˚XÊ\˝ÀH˚ ªªÁ|ü‘´˚ ø£sêh|ü⁄μμ
_\T¢qT bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ ÄyÓ÷<ëìøÏ ô|{≤º\ì ìs¡j í T· yÓT+Æ ~. n+fÒ: 2014 dü+e‘·‡s¡+ qT+∫
‘Ó\T>∑TC≤‹ s¬ +&ÉTsêÅcÕº\ C≤‹>± eTqT>∑&É kÕ–+#·uÀ‘·Tqï<äqïe÷≥.
&çôd+ãs¡T 17e ‘˚Bq l ø√&É÷] #·+Á<äeTÚ[>±s¡T ‘êeTT Á|ü#T· ]+∫q l Ä#·+≥
C≤qøÏsêyéT>±] ªHê düàè‹|ü<Ûä+μ˝À |ü⁄düÔø£+ |ü+|æ+#ês¡T. á|ü⁄düÔø£+˝À yê´kÕ\ìï+{Ïì
ˇø£|ü&ÉT ‘·eT Ä+Á<ÛäCÀ´‹ ~q|üÁ‹ø£ ô|{Ïºq ø=‘·Ô˝À C≤qøÏsêyéT >±]#˚‘· Hês¡¢>±s¡T
ÁyêsTT+#ês¡T. C≤qøÏsêyéT>±s¡+fÒ H˚{Ï‘·s¡+˝À #ê˝≤eT+~ s¡#·sTT‘·\≈£î ôd’‘·+ ‘Ó*ùd
neø±X¯+˝Ò<äT. H˚qT Ä+Á<ÛäCÀ´‹ yês¡|üÁ‹ø£˝À |üì#˚ùd 1969 ÁbÕs¡+uÛÑø±\+˝À Hê≈£î
|ü]#·jT· +. Äj·Tq e÷Hêqï>±]øÏ Äràj·T$TÁ‘·T\T. uÛ≤s¡‘<· X˚ ¯ Á|ükÕs¡eédü˝ú À All India
Radio nH˚~ 1938˝À <äøÏåD≤~ yÓTT‘êÔìøÏ eTÁ<ëdüT˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq|ü&ÉT, ‘=*‘·s¡+
Á|ükÕs¡Á|üeTTKT˝À¢ C≤qøÏsêyéT>±s¡T ˇø£sT¡ . #ê˝≤ düTìï‘·yTÓ qÆ e´øÏ.Ô kÂ+<äs´¡ ñbÕdü≈î£ \T.
Äj·Tq n\yê≥T¢≈£L&Ü düTìï‘·yÓTÆqy˚. <˚e⁄\|ü*¢ ø£èwüíXÊÅdæÔ>±s¡T nìï dü+^‘·s¡÷|üø±\T
ÁyêXÊs¡Hêï, Á|üd+ü >±\T sπ &çj÷Ó ˝À #˚XÊs¡Hêï, ndü\T ø£èwüXí ÊÅd>Ôæ ±s¡T ÁXÀ‘·\ Á|üeTTKø£$>±
|ü]D$T+#ês¡Hêï, ø±s¡≈£î\T C≤qøÏsêyéT>±πs. mø£ÿ&Óø£ÿ&ç ‘Ó\T>∑Ts¡#·sTT‘·\qT πs&çjÓ÷≈£î
(eTÁ<ëdüT) ÄVü‰«ì+∫` s¡ø£s¡ø±\ #·sêÃø±s¡´Áø£e÷\T, Á|üdü+>±\T s¡÷bı+~+∫q
Á|ükÕs¡X‚Ks¡T&Üj·Tq. n+‘˚ø±<äT ‘Ó\T>∑T˝À Á|ükÕs¡düe÷#ês¡|üÁ‹ø£ ªyêDÏμ e÷dü|üÁ‹ø£
dü+bÕ<ä≈î£ \T>±`πs&çj÷Ó ˝À Á|ükÕs¡yTÓ qÆ Hê≥ø±\qT, Á|üd+ü >±\qT, ø£$‘·\qT, #·sÃ¡ \qT
m+|æø#£ d˚ æ m+‘√ n_ÛsT¡ ∫‘√ Á|ü#T· ]+#˚yês¡T. sê»ø°jT· , kÕ+düÿè‹ø£ s¡+>±\˝À Äs√E˝À¢
m+<äs√ Á|üeTTKT\‘√ |ü]#·j·÷\T+&˚$. n|üŒ{Ï ‘·qnqTuÛÑyê\T, C≤„|üø±\kÕsê+X¯y˚T
ªHêdüàè‹|ü<+äÛ μ˝À |ü⁄düøÔ +£ . ‹s¡T|ü‹˝À Äj·Tq ‘·q Ç+{ÏøÏ ô|≥Tº≈î£ qï ù|s¡T ªbÕ]C≤‘·μ.
Á|üeTTK ø£<ëÛ s¡#s· TTÁ‹ Ä#·+≥ XÊs¡<<ä $˚ C≤qøÏsêyéT>±] uÛ≤s¡´.
‘·sy¡ ê‘· j˚T&Ü~ (2014) »qe]˝À $»j·Tyê&É |ü⁄düøÔ £ eT¨‘·‡e+˝À m|ü&ÉT
ÄqyêsTTr>± »]ù| ‘Ó\T>∑T s¡#s· TT‘·\ X¯‘»· j·T+‹ ñ‘·‡yê\˝À uÛ≤>∑+>± ù|s¡&û s¡#s· TT‘·>±
ù|s¡T|ü&qç l »\dü÷Á‘·+ s¡TøÏàD°Hê<∏ä XÊÅd>Ôæ ±] >∑T]+∫q düuÑÛ mì$T<äe ‘˚Bq »]–+~.

lls¡eTD n<Û´ä ≈£îå &ç>±`H˚qT »s¡Tø˘XÊÅd>Ôæ ±] s¡#q· \ >∑T]+∫ Á|üd+ü –+#êqT. XÊÅd>Ôæ ±]ì
kÕVæ≤‘·´|üsT¡ \+<äs÷¡ ªªù|s¡&Xû ÊÅdμÔæ μ n+≥÷+{≤s¡T>±ì— Äj·Tq ‘·≈î£ ÿe>±HÓH’ ê ø£<\ä∏ T ÁyêXÊs¡T.
ì•‘·yTÓ qÆ kÕVæ≤‘·´ $eTs¡Ù≈£î\T. ø±ì`ÁX¯<,Δä @ø±Á>∑‘˝· øÒ `£ #Ó<Tä s¡TeT<äTs¡T s¡#q· \ s¡#s· TT‘·>±
$T–*b˛j·÷s¡T. Äj·Tq nH˚yês¡≥: ªªÁyêùdÔ $X¯«Hê<∏˝ä ≤>∑ |ü<´ä + Áyêj·÷*. >π j·T+ ÁyêùdÔ
ll˝≤>∑ Áyêj·÷*. e#·q+ ÁyêùdÔ #·\+˝≤>∑ Áyêj·÷*. ø±ø£b˛‘˚ m+<äT≈£î? <ä+&É>μ∑ μ`nì,
ãVüQXÊ Ä n_ÛÁbÕj·T+‘√H˚ düeTs¡T˝Δ ’… ñ+&ç≈L£ &Ü, s¡#H· ê yê´dü+>∑+MT<ä ÁX¯<ôΔä |≥º˝<Ò Tä .
düTe÷s¡T s¬ +&ÉTeT÷&˚fió¯ >¢ ± yêsTT<ë|ü&TÉ ‘·Tqï sêeT#·+Á<ä|⁄ü s¡+ Á|üj÷· D+, ˇø£{.Ï
2014 »qe]˝À, $»j·Tyê&É˝À »s¡Tø˘ XÊÅd>Ôæ ±] düu˝ÑÛ À bÕ˝§Zqï ‘·sy¡ ê‘·, nø£ÿ&É qT+∫
H˚sT¡ >± yÓfi>¢̄ *∑ >±qT. e÷ uÀs¡TH¶ w˚ qü ˝Ÿ ôV≤’ dü÷ÿ\T X¯‘y· ê]¸ø√‘·‡yêìøÏ yÓfiH¢̄ ˝˚ øÒ b£ ˛j·÷qT.
nø£ÿ&É @s¡Œ&çq e÷dü÷ÿ\T |üPs¡«$<ë´]Δ dü+|òTü + yês¡T, e÷dü÷ÿ\T |üPs¡«$<ë´]ΔnsTTq
&Üø£sº Y #Ó*ø±ì kÕº*Hé Ä<Û«ä s¡´+˝À, j˚T{≤ ø=+‘·eT+~ |üPs¡«$<ë´s¡T*Δ ï m+∫, dü‘ÿ· ]+#·&+É
|ü<‹Δä >± ô|≥Tº≈î£ Hêïs¡T. Ä j˚T&Ü~ Hê≈£î, e÷ePfiÀ¢ Á|üd<æ Tä \Δ T &Üø£sº Y #êe*bÕs¡«rX¯«s¡
k˛eTj·÷E\T (>±+BÛ&Üø£sº )Y >±] eTT>∑TsZ T¡ |æ\\¢ ≈£î dü‘êÿs¡+ ‘·\ô|{≤ºsT¡ . >±+BÛ&Üø£sº T¡ >±]
ô|<ä›n\T¢&ÉT, ˇø£|üŒ{Ï Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸÁ|üuÛÑT‘·«+ Á|ü<Ûëqø±s¡´<ä]Ù, l yÓ÷Vü≤Héø£+<ë
eTTKń‹~Û>±`‘=$Tà<äe‘˚Bq dü‘êÿsê\T »]>±sTT. #ê˝≤j˚Tfi¯¢ ‘·sy¡ ê‘· ø=+<äsT¡ bÕ‘·ø±\|ü⁄
$TÁ‘·T\T, |ü]∫‘·T\T ø£*XÊs¡T. H˚qT Ädü÷ÿ\T˝À 1953`1959 eT<Û´ä #·<Tä e⁄≈£îHêïqT.
‘Ó\+>±D≤ sêh$uÛÑ»q >=&Ée |òæÁãe] 13e ‘˚BHê&ÉT bÕs¡¢yÓT+≥T˝À
ndüV≤ü ´ø£sy¡ TÓ qÆ yê‘êes¡D≤ìï düèwæ+º ∫+~. \>∑&bÉ Õ{Ï sê»>√bÕ˝Ÿ nH˚ ˝Àø£duü ÑÛ düuTÑÛ ´&ÉT
ô||üŒsYÅùdŒ yê&ç`düuÛÑT´\+<ä]ø° nkÂø£s¡´+, >∑+<äs¡>√fi¯+, düèwæº+#ê&ÉT. ô|’>±`n‘·&ÉT
ø±+Á¬>düTbÕØº düuTÑÛ ´&˚Hêj˚T!`Ä+Á<Ûä m+.|æ.\T m+‘·>± ∫e]ì$Twü+ es¡≈î£ –+E≈£îHêï,
|òÁæ ãe] 18e ‘˚BHê&ÉT Ä~Ûø±]ø£+>± ø±+Á¬>düTyê]øÏ uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕØº düV≤ü ø£]+#·&+É ‘√,
bÕs¡y¢ TÓ +≥T˝À eT÷EyêDÏz≥T˝À ‘Ó\+>±D≤_\T¢ HÓ–+Z ~. d”e÷+Á<ÛHä êj·T≈£î\T ø±+Á¬>düT
bÕØºì, n<Ûä´≈£åîsê\T k˛ìj·÷>±+BÛì, πø+Á<äÁ|üuÛÑT‘ê«ìï H√{ÏøÏ e∫Ãq≥Tº ‹{Ïºb˛XÊs¡T.
eTs=ø£y|’Ó ⁄ü ‘Ó\+>±D≤ Á|ü»\T, Hêj·T≈£î\T Äq+<ä+‘√ >∑+‘·T\Ty˚XÊs¡T. 19e ‘˚Bq Ä
_\T¢≈î£ sê»´düuÑÛ ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó\|ü&+É , sêh|ü‹ ÄyÓ÷<äeTTÁ<ä|&ü &É +É , <˚X+¯ ˝À 29e sêh+>±
‘Ó\+>±D≤ ne‘·]+#·&+É »]–b˛j·÷sTT.
Ç+‘·≈£î eTT+<äT 'Radio history' nì ˇø£ Äø±X¯yêDÏ |ü<∏äø£+>∑T]+∫
Á|ükÕÔ$+#êqT. <ëìì XÊÅk˛Ôø+Ô£ >± nsTT‘˚ 'Radio biography' nHê\≥. Ä |ü<øä∏ +£ ÁøÏ+<ä
qqTï y˚T22e ‘˚Bq eT÷&ÉT>∑+≥\bÕ≥T ]ø±s¡T¶ #˚j·T<ä*∫q≥Tº>± ôV’≤<äsêu≤<äT
Äø±X¯yêDÏøπ +Á<ä+ ‘Ó*j·TCÒd+æ ~. n~ ns¡T<Óq’ >ös¡e+. l düT<ÛëeT Ä Ç+≥sYeP´ #˚XÊs¡T.
"Season of love' ù|]≥ øÏsD ¡ àsTT e\dü|≈ü îå£ \ô|’ rdæq &Ü≈£îýÓT+≥Ø ∫Á‘·+
bÕ]dt Ç+≥πsïwüq˝Ÿ |ò˝æ Ÿàô|dò eºæ ˝Ÿ˝À Á|ü<sä Ù¡ q≈£î m+|æø¬ q’ ø±s¡D+>± ÄyÓT @Á|æ˝Ÿ 18e
‘˚BHê{Ï Á|ü<sä Ù¡ q≈£î yÓ[+¢ ~. Á|ü<sä Ù¡ q u≤>± »]–, Á|üX+¯ dü\T bı+~+~.

y˚T 26e ‘˚B uÛ≤s¡‘· sê»ø°j÷· \ #·]Á‘·˝À eTTKýÓTqÆ s√E. øπ +Á<ä+˝À n‘·´~Ûø£
yÓTC≤]{°‘√ ¬>*∫q uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕØº, l qπs+Á<äyÓ÷&û Á|ü<ÛëqeT+Á‹>± Á|üuÛÑT‘·«+
@s¡Œs¡∫+~. ‹s¡T>∑T˝Ò<äqT≈£îqï ø±+Á¬>düTbÕØº πøe\+ 44kÕúHê\‘√ Á|ü‹|üø£å¨<ë≈£î
‘·>ì∑ dæ‹ú øÏ, ~>∑C≤]+~. ˇø£ÿ d”e÷+Á<Û,ä ‘Ó\+>±D≤, ÁbÕ+‘ê˝À¢Hø˚ ±<äT— <˚X+¯ ˝À n+‘·{≤
ø±+Á¬>düTÁ|ü‹wü̃, dü«j·T+>± düèwæ+º #·T≈£îqï scams ø±s¡D+>± ‘·T&ç∫ô|≥Tº≈î£ b˛sTT+~.
2014` y˚T 29e ‘˚B Hêe´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+˝À düàs¡Dj ° T· yÓTqÆ s√E. Hê dü+|üPs¡í
s¡#q· \ dü+|ü⁄{≤\T ªdüè»qμ ªdüe÷˝À#·qμ nH˚ ù|s¡‘¢ √ n#·ÃsTT, Ä s√Eq $&ÉT<ä\j·÷´sTT.
yê{Ïì eTTÁ~+∫q ll Á|æ+≥sY‡ n~ÛH‘˚ · $X‚«X¯«s¡sêe⁄>±s¡T Äs√Eq $»j·Tyê&ÉqT+∫
Á|ü‘´˚ ø£+>± ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À e÷ Ç+{ÏøÏ e∫Ã s¬ +&ÉT dü+|ü⁄{≤\T Hê#˚‹˝Àô|{≤ºsT¡ . Äj·Tq
|ü&qç ÁX¯eT≈£î ø£è‘·ED„ íÏ nq&É+ ∫qïe÷≥. ÄHê{Ï‘√ Hê ej·TdüT‡ 70@fi¯ó¢ |üPs¡sÔ TT+~. Hê
J$‘·+˝Àì j·÷uÛj Ñ T˚ ´fi¯¢ kÕVæ≤‘·ýê´dü+>∑+ Ä dü+|ü⁄{≤\˝À ñ+~.
pHé eT÷&Ée‘˚B qT+∫ 11e ‘˚Bes¡≈£î H˚qT C≤qø°u≤\ sê»eT+Á&ç,
ø±Á{≤e⁄\|ü*¢, nqïes¡+, ø±øÏHê&É dü+#ês¡+ #˚dü÷Ô >∑&çbÕ+. ø±s¡D+ ñqï~. Hê≈£î
70@fi¯ó¢ |üPs¡sÔ TTq dü|‹Ôü dü+<äs“¡ +¤ |ü⁄s¡dÿü ]+#·T≈£îì`Hê $TÁ‘·T&ÉT dü‘´· Hêsêj·TD ô|<ë›|⁄ü s¡+
düMTbÕq ø±Á{≤e⁄\|ü*˝¢ À •yê_Ûùwø£+, Äj·TTwü´ëT+ @sêŒ≥T#˚XÊ&ÉT. (ø±o˝À |ü<fi˚ Á¢¯ øÏ‘+·
wüw|ºæ Pü ]Ô ≈£L&Ü n‘·&˚ »]|æ+#ê&ÉT.) pHé nsTT<äe‘˚B ‹<ÛTä \ Á|üø±s¡+ CÒ´wüº X¯ó<ädΔ |ü $Ôü T.
Hê|ü⁄{Ïqº s√E. Ä Áø£‘T· e⁄, n_Ûùwø£+ eTT–XÊø£`sê»eT+Á&ç e∫Ã Hê ∫qïHê{Ï $TÁ‘·T&ÉT l
bı~* d”‘êsêeTXÊÅdÔæ Ç+{À¢ ñHêïeTT.
Äs√‘˚B kÕj·T+ø±\+ Äs¡T>∑+≥\≈£î sê»eT+Á&ç ª<Ûäs¡à+#·s¡μuÛÑeq+˝À Hê
|ü⁄düøÔ d£ sü «¡ dü«|ü]#·jT· düuÑÛ »]–+~. ∫qT≈£î |üÁ‹ø£ dü+bÕ<ä≈î£ \T l sê»>√bÕ˝Ÿ, Á|üeTTK
s¡#s· TTÁ‹ yêÁ&˚e⁄ Ms¡\ø°àå <˚$, ‘·˝≤¢e»sa\|ü‘+· »*XÊÅd,Ôæ l m+.$.Hêsêj·TDsêe⁄, l
m+&É÷¢] düT<Ûëø£sY eø£Ô\T. qqTï C≤qø°u≤\qT dü‘·ÿ]+#ês¡T. Ä düuÛ≤ìs¡«Vü≤D≈£î
eTTK´ø±s¡≈£î&ÉT, kÕVæ≤‘ê´_Ûe÷ì, l$»j·T≈£îe÷sY Ä sêÁ‹ Äq+<é ¬sC…˙‡ ¨≥˝À¢
e÷ø£+<ä]ø° uÛÀ»Hê\T @sêŒ≥T#˚XÊs¡T.
7e ‘˚B ñ<äjT· + Hê y˚Tq\T¢&TÉ (#Ó˝\¢… T ø=&ÉT≈£î) e∫Ã yêfi¯e¢ Ps¡T nqïes¡+
rdüT≈£îyÓfi≤¢&ÉT. nø£ÿ&É e÷ #Ó˝…¢\T u≤e>±]‘√ ø±\πøå|ü+ #˚XÊ+. 8e ‘˚B ñ<äj·T+
dü‘´· Hêsêj·TDkÕ«$T <äsÙ¡ q+, Áe‘·+, y˚<ëos¡«#·q+ Á|üXd¯ +Ôü >± »]>±sTT. Ä kÕj·T+ø±\+
ø±øÏHê&É˝À leT‹ yêÁ&˚|ü⁄ Ms¡\ø°åà<˚$, C≤qø°u≤\ ø=‘·Ôqe\ ª|ü+»s¡+ø√]q eTìwæμ
Ä$wü ÿ s¡ D , Hê≈£ î dü | ü Ô ‹ dü ‘ êÿs¡ + @sêŒ≥T#˚ X Ês¡ T . Hê ∫s¡ ø ±\$TÁ‘· T \T n<˚ › | ü * ¢
sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄>±s¡T, <ä+≥T dü÷sê´sêe⁄>±s¡T, eTTKń‹<ÛTä \T.
Ç+^¢wüß uÛ≤cÕs¡#·sTT‘·˝À¢ Oscar wilde s¡#·q\T Hê≈£î #ê˝≤ Çwüº+. #ê˝≤
$\ø£Då s¡#s· TT‘·. ø£<\ä∏ T #ê˝≤ ø±\+ÁøÏ‘+· #·~yêqT>±ì Picture of doriangray qe\,
leady winder mere Hê≥ø£+, Ä dü+e‘·‡s¡+ #·~yêqT. dü+uÛ≤wüD˝À¢ Vü‰düé´+>±´\T,

yÓTs¡T|ü⁄<Óã“˝≤¢ ø=fÒº ìs¡«#·q yêø±´\T, nì‘·sk¡ Õ<Ûë´ \ì|ædTü +Ô ~.
ôdô|+º ãs¡T HÓ\∫e]øÏ Vü≤qTeT#êÃ¤Åd>Ôæ ±] Hê{Ïø\£ ˙ï ùdø£]+∫, D.T.P. #˚sTT+∫,
|ü⁄düÔø£+>± n#·TÃy˚j·T&ÜìøÏ dæ<äΔ+#˚XÊqT. |ü⁄düÔø±ìøÏ ªùV≤eTe÷*`Ç‘·s¡ Hê{Ïø£\Tμ nì
ù|s¡Tô|{≤ºqT. m|ü&√ M\T#·÷düT≈£îì n#·TÃy˚j÷· \H˚ ñ+~.
Ä @&Ü~ H˚qT ª>∑T+&Óø+Ï <ä qe⁄«μ— ªñ+>∑s+¡ μ nH˚ s¬ +&ÉTø£<\ä∏ T ÁyêXÊqT. Ä
j˚T&Ü<˚ Hê≈£î≥T+ãeéVü‰sê˝À¢ ø=ìï|ü]D≤e÷\T »]>±sTT. 2013 dü+e‘·‡s¡+ ∫e]øÏ,
øÏsD¡ àsTT uÛsÑ Ô¡ ã\sê+ &Û©ç ˝¢ À kÕøÏå |üÁ‹ø£ ã÷´s√˝À principle correspondent >± O<√´>∑+
#˚dTü qÔ ïyê&ÉT, Vü≤sƒê‘·T>Ô ± sêJHêe÷ #˚dæ ôV≤’ <äsêu≤<äT e#˚ÃXÊ&ÉT. eT]ø=~›H\Ó \ ‘·sy¡ ê‘·
øÏsD¡ àsTT ≈£L&Ü Raft ˝À ñ<√´>∑+ ‘·q≈£î dü]|ü&˝É <Ò ìä sêJHêe÷ #˚d+æ ~. $\TyÓq’ book
store ÁbÕs¡+_Û+#ê\˙, ˇø£ Á|ü#T· s¡Ddü+düú kÕú|+ æ #ê\˙, ñ<˚X› Ê\‘√, }Vü≤\‘√ ã\sê+
Á|üjT· ‘êï\T yÓTT<ä\Tô|{≤º&ìÉ $HêïqT. øÏsD¡ àsTT s¬ +&√ eT÷&√ &Ü≈£îýÓT+≥Ø\T eTVæ≤fi≤dü+düú
<˚ìø√ #˚d+æ <äì $HêïqT.
eTÚq+>± ñqïfÒ¢ ø£ì|æ+∫q øÏsD¡ àsTT 2015 pHé 15 ‘˚BHê&ÉT u…+>∑fiS¯ s¡T˝À
Á|üdæ<äΔyÓTÆq "Sristi institute of Art, designing, and technology" nH˚ dü+dü˝ú À Film
studies department ˝À Seanior faculty member >± #˚], dæs ú |¡ &ü +ç ~.
ø=‘·>Ô ± @s¡Œ&çq Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ, &É|ü MT<ä <Óã“˝≤>∑ ªª>√<ëeØ |ü⁄wüÿsê\μμ
dü+<äs“¡ +¤ e∫Ã+~. |üHïÓ +&˚fiø¢̄ Ï dü+uÛ$Ñ +#˚ |òTü ≥q, yÓ~’ ø£+>± |æ‘è· <˚e‘·*ï ‘·è|æ|Ô sü #¡ &· +É ,
eT‘·|sü +¡ >± |ü⁄D´kÕïHê\T #ÓjT· ´&É+`Ç+‘˚ $X‚w+ü . ákÕ] |ü⁄wüÿsê\qT ˇø£ eTVü≤‘·sÔ y¡ TÓ qÆ
Event >± Á|ü<ä]Ù+∫ Á|ü»*ï düyÓ÷àVü≤|üs¡#ê\ì leT<ë+Á<ÛäÁ|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ˇø£ |üPqø£+
e∫Ã+~. <ëì‘√ ‘Ó\T>∑T {Ï.$.\ <Ûë]àø√|üHê´dü≈î£ \T s¬ ∫Ãb˛sTT |ü⁄wüÿs¡e÷Vü‰‘êà´\T Ä
j˚T&˚ ø£ìô|{Ïºq≥Tº, me]øÏ ‘√∫q ø£<∏ä\T, eTVæ≤eT\T, uÛÑø£Ô»HêìøÏ ‘·\+{Ïb˛ùdXÊs¡T.
|ü⁄wüÿs¡kÕ«>∑‘· ø±s¡´Áø£eTeT+≥÷ sê»eT+Á&ç |ü⁄wüÿsê\πse⁄˝À <ÛäDT ‘Ó>∑s¡>=fÒºXÊs¡T
eTTKéT+Á‹>±s¡T, yê] |ü]yês¡+. BìøÏ‘√&ÉT ø±o>∑+>±Vü‰s¡‹ qeT÷Hê˝À >√<ëeØVü‰s¡‹
yÓ\T>∑T\T∫$Tà+~`13e ‘˚BHê&ÉT.
14e ‘˚B ndü\T |ü⁄wüÿsê\T ÁbÕs¡+uÛ+Ñ . düsêÿs¡Tyê]øÏ á ‘=*s√E dü+<ä&ç
|òTü q+>± ∫Árø£]+|üCj Ò ÷· \˙, dü<sä T¡ |ò˝æ ŸàqT National Geographic' #ÛêHÓ˝À¢ Á|ü<]ä Ù+#ê\˙
rÁeyÓTqÆ ø√]ø£ ø£*–+~. ndü˝Ò Ä+Á<Û<ä X˚ +¯ Á|ü»\+‘ê ‘Ó\T>∑T {Ï.$.\ <Ûsä à¡ e÷ nì`|ü⁄wüÿs¡
kÕïq|ü⁄D√´<äø±\ø√dü+ ‘=øÏÿdü˝≤&çb˛j·÷s¡T. 35eT+~ uÛ≈Ñ î£ \Ô |òTü Às¡ÁbÕD‘ê´>±\‘√ >√<ëe]
|ü⁄wüÿsê\≈£î ‘Ós˝¡ ∫Ò +~. E˝…’ 25e ‘˚B‘√ Ä+Á<ÛÁä |ü<X˚ Ÿ Á|üuTÑÛ ‘ê«ìB, uÛøÑ »Ô£ HêìB, OuÛj Ñ T· T\
|ü⁄D´|òTü Àwü eTT–dæ+~.
nø√ºãs¡T 16‘˚B qT+∫ qe+ãs¡T 4e ‘˚B es¡≈£î øÏs¡DàsTT ÄVü‰«q+
|ü⁄s¡dÿü ]+#·Tø=ì C≤qø°u≤\, H˚qT, u…+>∑fiS¯ s¡T˝À >∑&|ç eæ #êÃ+.
e÷Hêqï>±] <ä>sZ∑ q¡ T+∫ H˚qT ‘Ó#T· Ã≈£îqï uÛ≤s¡‹ |üÁ‹ø£\T, Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ ñ>±~

dü+∫ø£\T u…’+&ÉT¢ ø£{Ïº+∫ 142 dü+|ü⁄{≤\T>± uÛÑÁ<ä|ü]#êqì Ç~es¡≈£î Á|ükÕÔ$+#êqT
ø£<ë!`qe+ãs¡T yÓTT<ä{yÏ ês¡+˝À yê{Ï˝À ø=ìïdü+|ü⁄{≤\T ‹s¡>y∑ d˚ Tü +Ô fÒ 1935`1936
<Ûë‘·HêeT dü+e‘·‡s¡+ Ä+Á<Û|ä Áü ‹ø£ Á|ü‘´˚ ø£ dü+∫ø£˝À ˇø£ ÄdüøøÔÏ s£ y¡ TÓ qÆ $X‚w+ü Hê <äèwæøº Ï
e∫Ã+~.
Ä+Á<ÛÁä |üuÑÛ yês¡|Áü ‹ø£≈î£ H˚qT m&ç≥sY>± ñqïø±\+˝À`á XÀ¢ø±ìøÏ $es¡D>±
dü+bÕ<äøj ° T· + Áyêdæ, l u≤|ü⁄#˚‘· u§eTày˚sTT+∫ |üÁ‹ø£ eTTK∫Á‘·+>± Á|ü#T· ]+#êqT:
ø±∫‘Y ø±+#·q>ösê+^+
‘·˙«+ Mø£¸´|ü⁄s¡'dæ‘ú êyéT
es¡<ä dü‡+X¯j÷· |üH√ï
eø£då ‡úü \ eTyÓø’ ‘å£ ˆ· ˆ ` nì`
lø£èwüí <˚esêj·T\T, ‘·q uÛ≤s¡´‘√ø£*dæ ø£+∫es¡<äsê»kÕ«$T Ä\j·÷ìøÏ
eùd`Ô nø£ÿ&É Ä\j·÷ìøÏ dü+Á|ü<ëj·T+>± ñ+&˚ø$£ , sT÷ XÀ¢ø+£ #ÓbÕŒ&É˙, ø£èwü<í e˚ sêj·T\T
|üs¡e•+∫ n‘·&çøÏ ªªeø£ådüú˝≤#ês¡T´μμ&Éì _s¡T~#êÃ&É˙, ø£<∏ä. á XÀ¢ø±ìï, ø£<∏äì, e÷
>∑Ts¡Te⁄>±s¡T Ä+Á<Û^ä sê«D$<ë´|”s+¡ƒ ˝À ˇø£bÕsƒ+¡ dü+<äs“¡ +¤ >± Á|ükÕÔ$+#ês¡T. nsTT‘˚ Ä
eø£då ‡úü ˝≤#ês¡T´&ç ndü\Tù|s¡T ‘Ó*j·T<äT.
Ä ù|s¡T` Ä <Ûë‘·d+ü e‘·‡s¡ ñ>±~ dü+∫ø£˝À yê´dü+e\¢ Hê≈£î ‘Ó*dæ+~. Ä
yê´kÕìï Hê>∑|üP&ç ø£|ükÕeTj·T´ ÁyêXÊs¡T. ªªø±∫‘Y ø±+#·q>ösê+^+μμ XÀ¢ø±ìøÏ ˇø£
bÕsƒê+‘·s¡+ Çe«&Éy˚Tø±ø£`Ä XÀ¢ø£+ #Ó|æŒqø£$ Á|üdæ<äΔ|ü+&ç‘·T&ÉT, Ä\+ø±]≈£î&ÉT, l
n|üŒj·T´BøÏ‘å T· \T>±s¡ì yÓ\&¢ +ç #ês¡T. H˚qT $qï XÀ¢ø±ìøÏ bÕsƒê+‘·s+¡ Ç~:
ø±+∫‘Y ø±+#·q >ösê+^+
Mø£´å kÕøå±~eÁ•j·TyéTˆ
es¡<ä dü‡+X¯j÷· |üH√ï
eø£då ‡úü \ eTy˚ø‘å£ ˆ· ˆ`
n+‘· n+<äyTÓ qÆ XÀ¢ø±ìøÏ ø£$ù|s¡T ‘Ó*dæ+~ ø±<˚! nì eT\¢>T∑ ˝≤¢\T |ü&qç Hê≈£î
nqTø√≈£î+&Ü dü+X¯jT· + r]b˛sTT+~.
&çôd+ãs¡T 19e ‘˚Bq $»j·Tyê&É˝À ll$X‚«X¯«s¡sêe⁄>±s¡T kÕVæ≤r$TÁ‘·T\|üø±å q,
Hê kÕVæ≤‘·´dü+|ü⁄{≤\ |ü]#·jT· ø±s¡´Áø£eT+ @sêŒ≥T#˚XÊs¡T. düu≈ÑÛ î£ l ‘·˝≤¢esa»\ |ü‘+· »*XÊÅdÔæ
n<Û´ä ≈£îå &ÉT. Hê Äràj·T $TÁ‘·T\T le÷Hé düeTTÁ<ë\ s¡+>∑sêe÷qTC≤#ês¡´, l q+&É÷]
sê»>√bÕ˝Ÿ, l sêeTdü÷], e÷&ÉT>∑T\ sêeTø£èwüí l bÕ+&ÉTs¡+>±sêe⁄, leT‹ eTT+E\÷]
ø£èwü≈í î£ e÷] Á|üd+ü >±\T #˚XÊs¡T. lu≤˝≤+Á‘·|⁄ü s¡»˙ø±+‘·sêe⁄>±s¡T ÁX¯eT#˚deæ ∫Ã`qqTï
Äos¡«~+#ês¡T. Ä dü+<äs“¡ +¤ >± q≥T&ÉT, s¡#s· TT‘·, l ‘·ìø¬ fi¢̄usÑÛ D¡ Ï qqTï Ç+≥sYeP´#˚jT· >±
á` {Ï.$. yês¡T Á|ükÕs¡+ #˚XÊs¡T. á @sêŒ≥+‘ê $»j·Tyê&É$TÁ‘·T\~. $X‚w+æ ∫ ll
$X‚«X¯«s¡sêe⁄>±]~!

1963˝À H˚qT e÷Ç\T¢ e~*q Hê{ÏqT+∫` HêJ$‘·+˝À 2015 es¡≈î£ mH√ï
|òTü {≤º\T, n\»&ÉT\T, düHêàHê\T, nee÷Hê\T, >∑&#ç êsTT. mø£ÿ&√ yÓTT<ä\Tô|{Ïº mø£ÿ&çø√
#˚sêqT. Hê $XÊK|ü≥ï+ $TÁ‘·T&ÉT, sê.$. XÊÅdæÔ>±] •wüß´&ÉT, dü+uÛ≤wüD≤#·‘·Ts¡T&ÉT l
dü+≈£î bÕbÕsêe⁄>±s¡T ˇø£ $wüjT· + #Ó|⁄ü ‘·÷+&˚yês¡T.
ªªôdì’ ø£ eédü˝ú À bıs¡bÕ≥T»]–‘˚ ªªø£eå ÷|üDμμ (sorry) #Ó|Œü s¡T. dües¡D (cor-
rection) #Ó|⁄ü ‘ês¡Tμμ`nì
ÇH˚ïfi¢̄ Hê Jeqeédü˝ú À Hê#·s´¡ \ dü+<äs“¡ +¤ >± me]ø° ø£eå ÷|üD #Ó|Œü ˝Ò<Tä .
Hê≈£î H˚qT dües¡D\T #Ó|ü ≈£îHêïqT.
@uÛj ’… T˚ fi¢̄ø±\+˝À ÁøÏøÿÏ ]dæq J$‘êqTuÛyÑ ê\‘√ Hêø£syΔ¡ TÓ qÆ $wüj÷· \T Ç$:
eTqTwüß\+ eTq+ Ä˝À#·q\‘√ m~π> ej·TdüT‡˝À` s¡ø£s¡ø±\ $XÊ«kÕ\
>∑TVü‰_˝≤\˝À Á|üy˚•+∫, ‘·s¡T#·T ãj·T≥|ü&˚<ë] ø£qTø√ÿ˝Òø£b˛‘ê+. ø=+<ä]øÏ,
ªªãj·T≥|ü&&É +É μμ nedüse¡ TH˚ $wüjT· + uÀ<Û|ä &ü øÉ b£ ˛e#·TÃ. dæ<ëΔ+‘·|sü y¡ TÓ qÆ ‘·sÿ¡ Á|ü»,„ ˇø£|{ü ≤ºq
ãj·T≥|ü&Éìe«<äT. n+<äTπø`sê»ø°j·TeT˙, düe÷»eT˙, kÕVæ≤‘·éT˙, ùV≤‘·Tyê<äeT˙,
‹≥Tºø=+≥÷, ‹{Ïº+#·Tø=+≥÷, s¡ø£s¡ø±\ ÁbÕ<∏ä$Tø£ ndüVü‰´\qT |ü]b˛wæ+#·T≈£î+≥÷,
eTqã\y˚T Á|ü|+ü #·eTH˚ >∑{ºÏ qeTàø£+˝À |ü&bç ˛‘·÷+{≤+.
ˇø£|ü &ÉT >±+BÛjT· T>∑+˝Àq÷, ø£eT÷´ìdüT\º ‘=*‘·s+¡ yê]˝Àq÷ ≈£î\+, eT‘·+,
Á|ükÕÔeq\T rdüT≈£îe#˚Ãe´øÏÔì nHê>∑]≈£î&ÉT>± m+#˚yês¡T. düTe÷s¡T eTT|üŒ¤sTT @fi¯˝¢ À
düe÷»+˝À <ë<ë|ü⁄ nìï esêZ\yê]ø° ≈£î\eT÷, eT‘·eT÷ e÷Á‘·yT˚ ã\es¡øΔ ±\T. á <˚X+¯ ˝À
@ sê»ø°jT· dæ<ëΔ+‘ê\ø° ˝Òì ã\+ yê{Ï≈î£ qï~. me] uÛj Ñ T· + yê]~. Á|ü‹ ≈£î˝≤ìø°
sêC≤´~Ûø±s¡+ #·se¡ T\ø£´å +. me] s¡ø±å e\j·÷ìï yês¡T ≈£î\Hêj·T≈£î\ kÕj·T+‘√ ì]à+#·Tø=H˚
dü+<ä&˝ç À ñHêïs¡T. me]ø±s¡D≤\T yês¡T #Ó|⁄ü ‘ês¡T.
#·<Tä e⁄\T ˇπørs¡T C≤„qdü+bÕ<äq ø√dü+ø±<äT. @ uÛ≤wü nedüsy¡ TÓ HÆ ê, ì‘·´J$‘·+˝À
ø=+‘·es¡øπ . á <˚X+¯ ˝À nìï ø£fi\¯ ø£Hêï >=|üŒ Ä<äsD¡ ≈£î bÕÁ‘·eTj˚T ø£fi¯ dü+bÕ<äq ø£fi.¯
n+fÒ nHê>∑]ø£+>± nì|æ+#·e#·TÃ >±ì`dü+bÕ<äq≈£î ≈£î\uÛÒ<ä+˝Ò<äT. e÷s¡Z+ >∑T]+∫
dæ > ∑ T Z | ü & É ø £ ÿ s¡ ˝ Ò < ä T . ˇø£ | ü Œ {Ï y˚ < ä ø ±\|ü ⁄ dü + dü ÿ è‹ì ªªø£ e ⁄\dü + dü ÿ è‹μμ nHêïs¡ T .
kÕ«‘·+Á‘√´<äé÷\ø±\+˝À, ø£eT÷´ìdüT\º ‘Ó\+>±D≤ ñ<äéTø±\+˝À, ªª‘ê´>∑<qäÛ T\dü+düÿè‹μμ
nHêïs¡T. Ç|ü&ÉT q&ÉTdüTÔqï~ ªªyê´bÕs¡dü+düÿè‹μμ. Á|ü#ês¡e÷<Ûäé÷\ dü+düÿè‹.
Á|üuÛÑT‘ê«\Á|üø£≥q\ dü+düÿè‹. düe÷»|ü⁄ ñ|ü]‘·\+MT<ä m+‘· <Ûä>∑<Ûä>∑˝≤&ÉT‘·÷
ø£ì|ædüTÔHêïeTH˚~ eTTK´+. n+fÒ ndüVü≤´+>± $ì|æ+#·e#·TÃ>±ì, kÕ‹Ô«ø£‘·, W<ës¡´+,
C≤„q>ös¡e+`dü+düÿè‹øÏ, Hê>∑]ø£‘≈· î£ >∑Ts¡T\Ô T. KØ<Óq’ <äTdüT\Ô ‘√, edüTkÔ Õe÷Á–‘√, ø£ì|æ+#˚
nHê>∑sø¡ d£ ‹úæ ˝À ñHêï+.
bÕsƒ≈¡ î£ \T, ÁXÀ‘·\T, Áù|ø£≈å î£ \÷ sT÷ düe÷C+˝À eTqTwüß\T>± ã‘·T≈£î‘·Tqïø±\+˝À
|üÁ‹ø£\T, düe÷y˚XÊ\T, dæìe÷\T`düeTdüÔ dü+düÿèr $X‚cÕ\÷ H˚\$&ç∫ kÕeTT#ÓjT· ´˝Ò<Tä .
Ç|ü&ÉT yêfi¢̄+<äs÷¡ <˚e⁄fi¢̄sTTb˛sTTq ‘·s+¡ eTqTwüß\T. bÕsƒø¡ <£ e˚ ⁄fi¯ó`¢ Áù|ø£øå <£ e˚ ⁄fi¯ó.¢

ø£$ <˚es¡ø=+&É u≤\>∑+>±<Ûsä ‹¡ \ø˘ #Ó|Œæ q≥Tº ªªdü«s¡j
í T· T>∑yTÓ HÆ ê, n+<Ûj
ä T· T>∑yTÓ HÆ ê,
n~ eTq Á|ü‹_+ã+μμ. $#ês¡+ <˚ìøÏ? `@<√ ˇø£ sê»ø°jT· , kÕe÷õø£, ø£fi≤, kÕVæ≤‘·´,
eT‘·, ‘ê‹Ô«ø£ >∑TVü‰_\+˝ÀH√ Çs¡T≈£îÿì b˛≈£î+&Ü`ãj·T≥|ü&`ç $XÊ˝≤ø±X¯+˝À |üø˝åÏ ≤>∑
ùd«#·Ã¤>± dü+#·]dü÷Ô`á ˝Àø£düs¡«kÕ«˙ï ˇø£ ªª$Vü≤+>∑$˝Àø£q+μμ>± #·÷&É&É+ HêøÏwüº+.
H˚qT #Ó’‘·qé+‘·+>± J$+∫q+‘·ø±\eT÷, ˝Àø±qï+‘·˙ ùd«#·Ã¤>± yÓ\¢&ç>±è´øÏÔ
#Ó‘’ q· ´<äèø£Œ<Û+ä qT+∫ #·÷&É&+É ` H˚sT¡ Ã≈£îHêïqT. Hê ndæ‘Ô «· |ü⁄ |ü&eÉ qT q&ÉT|ü⁄ø=+≥÷,
düe÷»q~˝À Hê\T>∑TyÓ|’ ⁄ü ˝≤ #·÷dæ Äq+~dü÷,Ô ‘·TbòÕqT*ï, es¡<©ä ï, düV≤æ dü÷`Ô ‘·&TÉ dü÷,Ô
m+&ÉT‘·÷, Hê Á|üj÷· D+, ~˝≤kÕ>± ø=qkÕ–+#·&+É HêøÏw+ºü .
|üPs¡«ø±\+˝À ~qdü]ø±e´bÕsƒ+¡ •wüß´&çøÏ #Ó|Œü &É+ eTT–+#êø£, >∑Ts¡Te⁄ Á|üe∫+#˚
XÊ+‹bÕsƒ+¡ ‘√ Hê J$‘· ø£<ë∏ Á|ükÕÔeq eTT–kÕÔqT:
düs«¡ Á‘· düTœÛqdü‡+‘·T
düsπ « dü+‘·T ìsêeTj·÷'ˆ
düsπ « uÛÁÑ <ëDÏ |üX´¯ +‘·T
e÷ ø£•Ã‘Y <äT'KuÛ≤ø˘ uÛyÑ ‘˚ Y ˆˆ
` dü«dæÔ `
Ç+Á<ä>+∑ {Ï lø±+‘·Xs¯ à¡ bòÕ´$T©

nqTã+<Ûä+
2017 »qe]HÓ\˝À Á|üd<æ Δä ø£<ë∏ qe˝≤s¡#s· TT‘· &Üø£sº Y ‘·˝≤¢esa»\ |ü‘+· »*
XÊÅd>Ôæ ±s¡T Ç+Á<ä>+∑ {Ï lø±+‘·Xs¯ à¡ >±]‘√ »]|æq ÇcÕº>√wæ̃. (Web Magazine ªkÕs¡+>∑μ˝À
Á|ü#·T]‘·+)
1 : MTs¡T $X¯«Hê<∏ä qT+∫ áHê{Ï es¡≈î£ ns¡Δ X¯‘ê_› ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘·´ |ü]D≤e÷ìï
#·÷XÊs¡T. ø£$‘·«+˝À, e#·q+˝À á ø±\+˝À MTs¡T nqT≈£îH˚ eT÷&ÉT eTTKýÓTqÆ
e÷s¡TŒ\T @$T{Ï?
» : yÓ+≥H˚ >∑Ts¡T≈Ô î£ e#˚Ã$:
ˇø£{Ï : Á>±+~Ûø£ uÛ≤cÕ |ü<‹Δä qT+∫ s¡#s· TT‘·\T Áø£eT+>± X¯øeÔÏ T+‘·yTÓ qÆ yêéVü‰]ø£ e#·q+
yÓ|’ ⁄ü Á|üj÷· DÏ+#·&+É . Ç+<äT≈£î sTT<äs› T¡ e#·q XË©’ ìsêà‘·*ï ñ<ëVü≤]kÕÔqT.
ˇø£sT¡ `#·\+. ` s¬ +&√yês¡T`lbÕ<ä düTÁãVü≤àD´ XÊÅd.Ôæ
s¬ +&ÉT : ø£$‘·«+˝À |ü<´ä bÕ<ë\ dü+K´ uÛ≤yêìï ã{Ïº ô|+#·≥+, ‘·–+Z #·≥+.
eT÷&ÉT: eTVü‰ø±e´ s¡#H· ê yêýÓ÷Vü≤+ yÓqø£ã{Ï`º K+&Éø±e´ Á|üÁøÏjT· , >π j·T s¡#H· ê >ös¡e+
ô|s¡>∑&É+!
2 : uÛ≤eø£e⁄\T nH˚ø£ eT+~ nH˚ø£ uÛ≤cÕ|ü+&ç‘T· \T. yês¡+‘ê kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+˝À,
Vü≤]»H√<äéT+‘√ bÕ≥T ÁãVü≤àkÕe÷õ≈£î\T ≈£L&Ü nsTT, ‘·<ë«sê düeTø±©q
kÕe÷õø£ J$‘·+‘√, |ü]es¡Ôq‘√ dü+ã+<Ûä+ ñqïyês¡T. yê] n<Ûä´j·Tq+
$düèÔ ‹, kÕe÷õø£ <äèø£Œ<Û+ä , yê] ø£$‘·«+˝À ø£ì|æ+#·<+ä fÒ @eT+{≤s¡T MTs¡T?
» : Hê ñ<˚X› ´¯ +`MTs¡T yÓTT<ä{Ï ‘·s+¡ Ä<ÛTä ìø£ s¡#s· TT‘·\qT >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$+#ês¡T.
kÕ«‘·+Á‘√´<äéT+, ÁãVü≤à düe÷» ñ<äéT+, e÷qy√<äéT+, ø±\Œìø√<äéT+,
dü+düÿs¡D√<äéT+ ≈£L&Ü ø£\|ü+&ç. kÕVæ≤‘·´|üs¡T\˝À n|üŒ{À¢ @ ø=&Ü*
Ä+»H˚jT· T\T, •eX¯+ø£s¡ XÊÅdÔæ e+{Ï ãVüQø=~›eT+~ H˚sT¡ >± kÕ«‘·+Á‘√´ <äéT+˝À
bÕ˝§Zì ñ+&Ée#·TÃ. ø±˙, n\Hê{Ï ‘=*‘·s+¡ ø£e⁄\T #ê˝≤ eT+~øÏ ñ<äéT <äèwæº
ø£+fÒ ø±\Œìø£ Äy˚Xy¯ T˚ Á|ü<ëÛ q+>± ñqï≥T¢ ‘√düT+Ô ~. Ä+Á<Û√<äéT ø£$‘·«+ #Ó|Œæ Hê,
Á|üDj·T ø£$‘·«+ #Ó|Œæ Hê, n\Hê{Ï eTVü‰ Hêj·T≈£î*ï ø°]dÔ ÷ü Ô ÁyêdæHê`<ë<ë|ü⁄
n+<äs÷¡ ø£$‘·« ªªø£\Œqμμ, düàè‹ |üPs¡«ø ªª#ê]Á‘·ø£ n_Ûq+<äq\μμ <ä>sπZ∑ Ä–b˛j·÷s¡T.
ø±s¡´ø£s\Ô¡ T>± ñ<äé÷\˝À ø£$‘·«+ ù|]≥ ^‘ê\T, |ü<ë´\T Áyêdæq yês¡T ø£e⁄\T
ø±˝Òø£b˛j·÷s¡T. πøe\+ ñ<äéTÄy˚X¯+ yÓfi¯¢uÀdæqyês¡T nj·÷´s¡T. á ‘˚&ÜqT
MTs¡T $X¯«Hê<∏,ä sêj·TÁb˛\T e+{Ï yê] ñ<äéT ø£$‘ê«ìï, >∑]yÓTfi¯fl dü‘´· Hêsêj·TD,

>∑Ts¡C≤&É sê|òüTeX¯s¡à e+{Ï yê] ø£$‘ê«ìï #·÷ùdÔ #ê˝≤ Á>∑Væ≤+#·>∑\s¡T. Ç~
Vü≤è<äjT· <Ûsä êà\˝À ‘˚&Ü`yê] n<Û´ä j·Tq+ y˚sT¡ , ø±\Œìø£ kÕeTs¡´Δ + y˚sT¡ .
3 : eTq Ä<Ûë´‹àø£ dü+Á|ü<ëj·T+, s¡M+Á<äT&ç $TdæºdædüyéT, Á|üuÛ≤e+‘√ uÛ≤eø£e⁄\T
‘·\eTTqø£\sTTHêsê? yês¡+‘ê XÊ+‹ìπø‘·Hêìï ‹s¡T|ü‹>± uÛ≤$+#ês¡T ø£<ë?
» : eTq Ä<Ûë´‹àø£ dü+Á|ü<ëj·TeT+fÒ: <ëì eT÷\+ ñ|üìwü‘T· \Ô T. ÁãVü≤à kÕe÷õ≈£î\≈£î
ÁbÕe÷DÏø£‘· yê{Ï MT<äH˚. s¡M+Á<äT&ÉT ÁãVü≤àkÕe÷õ≈£î&˚ ø£<ë! nsTT‘˚ Hê
ø£syΔ¡ TÓ qÆ +‘·˝À sêj·TÁb˛\T, nã÷“], eT\¢es¡|⁄ü $X‚«X¯«s¡sêe⁄ e÷Á‘·yT˚ H˚sT¡ >±
XÊ+‹ìπø‘·q+ qT+∫ e∫Ãqyês¡T. y˚+ø£≥ bÕs¡«rX¯«s¡ ø£e⁄\T, ø£èwüXí ÊÅd,Ôæ #·\+,
e+{Ï yêfi¯ófl s¡M+Á<äT&ç kÕVæ≤‘·´ e÷sêZìï (n+fÒ ø±\Œìø£ yÓu’ yÑÛ êìï) yÓ÷Væ≤+∫q
yêfi¯ófl. n+<äTe\¢ H˚sT¡ >± eTq Ä<Ûë´‹àø£ dü+Á|ü<ëj·T+ qT+∫ Áù|s¡D bı+~q
yêfi¯óflø±s¡T. s¡M+Á<äT&ÉT dü÷|ò” dü+Á|ü<ëj·T+, ø=+‘· u…+>±© kÕúìø£‘· qT+∫ ‘Ó∫Ãq
C≤q|ü<yä êdüq >∑\ ø±\Œìø£‘,· <Óy’ êìøÏ dü+ã+~Û+∫q ªªHÓs’ ÷¡ |ü´μμ uÛ≤eq, ø£*|æ
‘=]|æq ªª{≤>√]j·THé ø±\Œìø£ Ø‹μμ qT+∫ Áù|s¡D bı+~q yês¡T eTq uÛ≤eø£e⁄\T.
4 : uÛ≤eø£e⁄*ï ñ‹øÏ Äπsdæq ªH˚{øÏ ±\|ü⁄ø£$‘·«+μ nHêÅs$›¡ eTs¡Ù!!?
» : ªªH˚{Ï ø±\|ü⁄ ø£$‘·«+μμ n+≥÷ nøÏÿsêE ñe÷ø±+‘·+ >±s¡T #˚dqæ $eTs¡Ù yÓTT‘·+Ô
ªª|üPs¡«|üøå£ dæ<ëΔ+‘·μμ Á|ü‹bÕ<äq |ü<‹Δä ˝À #˚dqæ ø£sT¡ ø¬ q’ |ü+&ç‘· $eTs¡Ù. Äj·Tq
Á|ü<ëÛ q+>± Äπø|å +æ ∫q $wüj÷· \T s¬ +&ÉT. ˇø£{:Ï ø£$‘·«+ ù|]≥ ndüŒwü‘º .· s¬ +&Ée~:
bÕ+&ç‘´· ˝À|ü+. Ç+ø± #ÓbÕŒ\+fÒ n~ ø£èwüí XÊÅdÔæ >±] ø±\Œìø£ <Û√s¡DÏ MT<ä
$eTs¡Ù. ì»y˚T` nHêÅs¡Δ $eTπsÙ. Äj·Tq $eTπsÙ ì»yÓTÆ ñ+fÒ, ø±\Œìø£
kÂ≈£îe÷sê´ìï ø=‘·Ô |ü<ãä +<Ûë\‘√ ‘Ó\T>∑T yêfi¯fløÏ |ü]#·jT· + #˚dqæ ø£èwüí XÊÅdÔæ
ã‹øÏ ã≥ºø£≥º≈£L&É<äT. n˝≤ »s¡>∑˝Ò<˚! HêHê{Ïø° Äj·Tq ø±\Œìø£ yÓ’uÛÑe+
ø£$‘ê«_Ûe÷qT*ï düyÓ÷àVü≤|ü]∫+~. nsTT‘˚` nøÏÿsêEyê] $eTs¡Ù, ø£èwüíXÊÅdæÔ
MT<ä ãVüQXÊ m+‘√ ø=+‘·|ìü #˚dæ ñ+&Ée#·TÃ. Áø£eT+>± Äj·Tq uÛ≤e⁄ø£‘«· <Û√s¡DÏ
düsfi¡ ‘¯ s· +¡ nsTT+~.
5 : $X¯«Hê<∏äÛ ÁøÏj˚T{Ï${°øÏ ø±¢dæø£˝Ÿ |ü]$T‘·T\THêïj·Tì|ædüTÔ+~. ªø£\Œeèø£å+μ n{≤¢
O+∫, Äj·Tq K+&É ø±yê´\˝À Ä \ø£Då ≤\THêïj·÷? uÛ≤eø£e⁄\ ªÄ<ÛTä ìø£‘μ· Äj·Tq
ø£$‘·«+˝À ñqï<ë? edüTeÔ ⁄ø±<äT, n_Ûe´øÏÔ $wüjT· +˝À?
» : ‘·|üŒ≈£î+&Ü. $X¯«Hê<∏ä e´øÏÔ‘·«+˝À ø£$>± ø±¢dædædüyéT, ø±\Œìø£‘· ¬s+&É÷
ø£\>∑*dæb˛sTTq Ák˛‘·dTü ‡\T. uÛ≤eø£e⁄\ Ä<ÛTä ìø£‘· Äj·Tq ªª–]≈£îe÷s¡Tì Áù|eT
^‘ê\μμ˝Àq÷, ªªøÏHÓïs¡kÕìμμ ^‘ê\˝Àq÷ Á|üeTTK+>± ø£ì|ædüTÔ+~. Äj·Tq˝Àì
ø±¢dædædüyéT yÓ’uÛÑe+ ªX¯è+>±s¡ M~∏Ûμ |ü<ä´ K+&çø£\˝Àq÷, ªª‘Ó\T>∑T ãTT‘·Te⁄\μμ
|ü<ë´\˝Àq÷`ø£&É≈£î sêe÷j·TD ø£\Œeèø£å+ ø=ìï |òüT{≤º\˝Àq÷ n<äT“¤‘·+>±
ø£ì|ædüTÔ+~. eTØ ‘=*Hê{Ï ø£$‘·\ dü+|ü⁄{Ï ªªÁuÛÑwüºjÓ÷–μμ #·÷&É+&ç. ø±\Œìø£
ø£$>± Äj·Tq eTqdüT‡ m+‘· \*‘·dTü +<äsy¡ ÷Ó ‘·|Œü ø£ ‘Ó\TdüT+Ô ~.

6 : $X¯«Hê<∏äÛ yê&ÉTø£ uÛ≤wü ‘·TbòÕqTï+∫ m{≤¢ ‘·|Œæ +#·T≈£îHêï&ÉT?
» : $X¯«Hê<∏,ä yê&ÉTø£u≤Û wü ‘·TbòÕqTï+∫ ‘·|Œæ +#·Tø√˝Ò<Tä . Äj·Tq Á>±+~∏øÛ +£ >± sêdæq
<ä+‘ê, Á>±+~∏øÛ |£ ⁄ü eTTdüT>∑T˝À <ë–q Äj·Tq kı+‘· yêéVü‰]ø£yT˚ ! (ã\yÓTqÆ
bÕqT>∑+{Ïyê] Á>±+~∏øÛ e£ T÷ Ç+‘˚) ÁøÏj÷· |ü<ë\T, |ü<ë+‘ê\T Á>±+~∏øÛ |£ ⁄ü ‘=&ÉT>∑T
‘=&ÉT≈£îÿHêï, uÛ≤wü Vü≤è<äj·T+ e÷Á‘·+ yêéVü‰]ø£|ü⁄ ø±≈£îe⁄ ‘√&ç<˚. n+<äTπø
Jee+‘·+>± ñ+≥T+~. $X¯«Hê<∏äÛ, ‘Ó\T>∑T e#·q s¡#·sTT‘·\˝À ns¡T<Ó’q XË’©
ìsêà‘·.
7 : ll ˝Ö≈£î´&ÉT. Hêsêj·TDu≤ãT n+‘· ø±<äT. ˝Öø£´+ ˝Òøb£ ˛e&É+ e\Hê, ˝Ò<ë
Hêsêj·TDu≤ãTì ø£eT÷´ìwüß\º T |ü\ø¢ ° møÏÿ+#·ø£ b˛e≥+ e\Hê? m+<äTe\q
Äj·TqøÏ >∑T]Ô+|ü⁄ ˝Ò<Tä ? Äj·Tq ø£$‘·«+˝À >=|üŒ ªmø±qMT Ä|òt m¬ø‡ŒwüHμé ñ+~
ø£<ë?
» : lløÏ Hêsêj·TD u≤ãTøÏ b˛*ø£u…≥º&É+ dü]ø±<äT. ll˝À ñqï s¡÷|ü düŒwüº‘·,
uÛ≤edüŒwüº‘· Hêsêj·TDu≤ãT˝À ˝Òe⁄. ≈£î¢|üÔ‘· >∑TDy˚T— ø±<äq+` nsTT‘˚ n~
Hêsêj·TDu≤ãT˝À ndüŒwüº‘·≈£î ø=+‘· es¡≈£î ùV≤‘·TyÓ’+~. ll˝À ñ+&˚ uÛ≤cÕ
HÓ•’ ‘·´+ kÕ{Ï˝ìÒ ~. n+‘·{Ï dæ‹ú Hêsêj·TDu≤ãTøÏ ˝Ò<Tä . ªs¡T~Ûs¡ CÀ´‹μ dü+|ü⁄{Ï
#·<eä +&ç. uÛ≤e XË~’ \Û ´+ C≤dæ.Ô Äj·Tq Äy˚X|¯ sü T¡ &ÉT. Ä Äy˚X+¯ ˝À @<√ ø£q÷Œ¤´»Hé
ñ+~. Hê es¡≈î£ #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe ø£$‘·\T eTqdüTqT ‘êø±sTT. ll ø£$‘·« bÕ+&ç‘´· +
>±&ÛyÉ TÓ qÆ ~. Hêsêj·TD u≤ãTøÏ n+‘·˝<Ò Tä . ø£eT÷´ìdüT\º T llì |ü\ø¢ ° møÏÿ+#·{≤ìøÏ
ø±s¡D+, yêfi¯fl #ê]Á‘·ø£ nedüs+¡ . ll ˝Öø£´+ ø±<äT.
8 : uÛ≤e ø£$‘ê«ìøÏ |æôV≤#Y&\û T, bı>∑&\ÔÉ T, ‹≥T¢, $TqVü‰ düs¬ q’ $eTs¡Ù ˝Ò<ìä |ædTü +Ô ~.
» : uÛ≤e ø£$‘·«+ MT<ä dü¬s’q $eTs¡Ù ˝Òø£b˛e&ÜìøÏ ø±s¡D≤\THêïsTT. ø£èwüíXÊÅdæÔ
Á|üDj·Tø£$‘·«+ |ü⁄Dé÷ì n≥T dü+Á|ü<ëj·T ø£$|ü+&ç‘T· \ qT+∫, Ç≥T Ä<ÛTä ìø£
kÕeTýê<äHw’Ó ≈˜æ î£ \qT+∫ yÓTT{Ïøº ±j·T\T, ‹≥T¢, yÓ≥ø±sê\T |ü⁄wüÿ\+>± <äø±ÿsTT.
MTs¡T qqTï ‹≥ºøb£ ˛‘˚ ˇø£ e÷≥ #Ó|⁄ü ‘ê. eTq ‘Ó\T>∑T yêfi¯fløÏ ‘=+<äs>¡ ± m≈£îÿe
uÛ≤e⁄ø£‘«· ªªø£<Hä∏ ê\Tμμ eTqdüT ø¬ ≈£îÿ‘êsTT. nB ã\V”≤q‘·. ø£$‘·« eT÷˝≤\÷,
Áù|s¡D\|ü≥¢ Vü≤è<äjT· <Ûsä à¡ ˝À|ü+ ñ+fÒ, $X‚w¢ Dü øÏ, $eTs¡ÙøÏ ‘êy˚B? H˚H]Ó –q+‘·˝À
&Üø£sº Y lbÕ<ä >√bÕ\ø£èwüeí T÷]Ô>±s¡T m+#·<–ä q $eTs¡Ù #˚XÊs¡T. #ê˝≤ ‘·≈î£ ÿy˚
nsTTHê, $X¯«Hê<∏,ä ll #ê˝≤ eT+∫ yê´kÕ\T ÁyêXÊs¡T. ª‘Ó\T>∑T˝À ø£$‘ê $|üy¢ ê\
dü«s¡÷|ü+μ nH˚ |ü⁄düøÔ +£ Áyêdæq ì•‘· $eTs¡Ù≈£î\T, yÓ˝ÃÒ s¡T Hêsêj·TD sêe⁄>±s¡T
uÛ≤eø£$‘·«+ >∑T]+∫ #˚dqæ $eTs¡Ù Hê ñ<˚X› ´¯ + bÕøÏøå y£ TÓ qÆ <äH.˚
9 : |üPs¡«|ü⁄ ‘Ó\T>∑T ø£e⁄\T ‘Ó\T>∑Tì #·+|æ dü+düÿè‘êìï ã‹øÏ+#êsê, ˝Ò<ë ‘Ó\T>∑Tì,
ø£$‘ê«ìï #·+|æ yê´ø£sD¡ ≤ìï ã‹øÏ+#êsê?
» : |üPs¡« ø£e⁄\T ‘Ó\T>∑Tì #·+|æ, dü+düÿè‘êìï ã‹øÏ+#ês¡ì, ‘Ó\T>∑T ø£$‘ê«ìï #·+|æ
yê´ø£sD¡ ≤ìï ã‹øÏ+#ês¡ì, ` Äs√|æ+#˚ s¬ +&É_ÁÛ bÕj·÷\÷ ‘·ù|Œ. Ä s¬ +&ÉT uÛ≤wü\

dü«uÛ≤yê\T, Äj·÷ kÕVæ≤‘·´ dü«uÛ≤yê\÷ ‘Ó*j·Tì yêfi¯flH˚ e÷≥. m+<äTø√ #Ó|⁄ü ‘êqT.
#ê]Á‘·ø+£ >± ˇø£ dü«uÛ≤e+>± ‘Ó\T>∑TuÛ≤wü MT<ä dü+düÿè‘· Á|üu≤Û e+ m≈£îÿe. <äøDåÏ ≤~
uÛ≤wü\˝À eTfi¯j÷· fi¯+ MT<ä ≈£L&Ü m≈£îÿe. n<ä˝≤ ñ+#·+&ç. yê´ø£sD¡ +, #Û+· <ädTü ‡,
n\+ø±s¡+ nH˚$ kÕVæ≤‘·´ XÊg+ kÕ<Û≈ä î£ &çøÏ ñ<˚•› +∫q s¡#H· ê |ü]ø£sê\T e÷Á‘·yT˚ .
ÁbÕNq ø£e⁄\˝À Á|üeTTKT ˝…es¡÷ M{Ïì ns¡sΔ V¡ ≤æ ‘·+>± yê&É˝<Ò Tä . |ü<´ä s¡#q· ˝À
>=|üŒ •\Œ ìsêàD≤ìπø yê&Üs¡T. ‘Ó\T>∑T ø£$‘·«+ ‘·e÷cÕ @$T≥+fÒ q÷]+≥
‘=+uÛ’… eT+~ dü+Á|ü<ëj·Tø£e⁄\T yêfi¯fl+‘·≥yêfi¯ófl Áù|s¡D ø£*– ø±yê´\T sêdæq
yêfi¯ófl ø±s¡T. ø£è‹ uÛsÑ >Ô¡ ±]ì yÓ<T·ä ≈£îÿì, yê] Çwü+º y˚Ts¡≈î£ , yê] n_ÛsT¡ #·T\≈£î
øÏ‘ø· ‘Ï \· T ô|≥º&ÜìøÏ Áyêdæqy˚. düu˝ÑÛ À¢ |ü+&ç‘T· \ yÓT|ü⁄Œ ø√düy÷Ó , ‘·eT bÕ+&ç‘´·
Á|ü>˝∑ ≤“¤\T #ê≥&É+ ø√düy÷Ó sêdæHêM ñHêïsTT. yÓjT˚ ´fi¯fl dü+Á|ü<ëj·T |ü<´ä ø±yê´\˝À
ø£dsü ‘¡ T· \Ô ‘√ eTT–dæb˛sTTq$ eTq≈£î Á|üe÷D≤\T ø±qø£ÿs¡˝<Ò Tä . MTs¡T ù|s=ÿqï
s¬ +&ÉT |òsæ ê´<äT\÷ ì»yÓTqÆ dü+Á|ü<ëj·T dü‘ÿ· e⁄*ï u≤~Û+#·e⁄.
10 : mø£sê\ ø=~› ø±e´ $eTs¡Ù, yêU≤´Hê\T sêXÊs¡T ø£<ë, ‘ê´>∑sêE ø°sqÔ¡ \≈£î Ä
kÕúsTT˝À $eTs¡Ù, yêÚ≤´q+ ñHêïj·÷?
» : ‘ê´>∑sê» kÕ«$T ø°sqÔ¡ \qT >∑T]+∫ ø£\÷¢] Ms¡uÁÑÛ <ä XÊÅdÔæ >±] $es¡D≤‘·àø£ yê´K´
#ê˝≤ Á|üd<æ +Δä . øπ Áå ‘·jT· ´ |ü<kä ÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ $kÕ‡ nbÕŒsêe⁄ >±] $es¡D\÷,
kÕs¡+>∑bÕDÏ |ü<ä yÓ•’ wü´º + >∑T]+∫, eT+&ÉbÕø£ bÕs¡«rX¯«s¡ XÊÅd>Ôæ ±s¡T, nqïeTj·T´
|ü<kä ÕVæ≤‘·´+ >∑T]+∫ y˚≥÷] Äq+<ä eT÷]Ô, eTT≥÷ï] dü+>∑yT˚ X¯+ Á|üuèÑÛ ‘·T\T,
mqï<ä–q $eTs¡Ù\T Á|ü#·T]+#ê&ÉT. Á|üeTTK dü+^‘· $<ë«+düT\T l q÷ø£\
∫qdü‘´· Hêsêj·TD ‘ê´>∑sê» ø°sqÔ¡ düs«¡ dü«+ ù|]≥ m+#·<–ä q $X‚w¢ Dü \T #˚XÊs¡T.
11 : ne<Ûëq ø£e⁄\˝À •Ksêj·Te÷qT˝…q’ ‹s¡T|ü‹ y˚+ø£≥ ø£e⁄\ Á|ü‘´˚ ø£‘· @$T{Ï?
m+&ÉT >∑&˝¶ç ≤+{Ï ne<Ûëq|ü<ë´\T ø±ø£, yê] kÕs¡d«ü ‘· ùde\ Á|ü‘´˚ ø£‘?·
» : ne<ÛëHê\H˚$ kÕVæ≤‘·´ Á|ü<äs¡Ùq\T. ÁXÀ‘·\≈£î $H√<ä+, ñ‘·ÿ+sƒ¡ ø£*–+#·≥+
Á|ü<ëÛ H√<˚X› ´¯ +. ‹s¡T|ü‹ y˚+ø£≥ø£e⁄\ Á|ü‘´˚ ø£‘· @$T≥+fÒ: yê]øÏ |üPs¡«+ ns¡T<äT>±
$T–*q Á|üÁøÏj·Tì yês¡T sêE\ ~yêD≤\˝ÀøÏ, düuÛ≤ ÁbÕ+>∑D≤\˝ÀøÏ ‘Ó∫Ã
nkÕ<Ûës¡DyÓTÆq <Ûës¡D≤ X¯øÏÔ, s¡#·Hê<Ûës¡ ø£*–q yês¡T ø±e&É+#˚‘· s¡ø£s¡ø±\
ÁbÕ|ü+∫ø£, ì‘·´ø£è‘ê´\T Ç‹eè‘êÔ\T>± ÄX¯óe⁄>± |ü<ë´\T #Ó|Œæ `y˚\ ø=B› ÁXÀ‘·*ï
ÄX¯Ãs¡´#·ø‘Ï T· *ï #˚XÊs¡T. kÕ<Ûës¡D+>± ne<Ûëq |ü<ë´\˝À #·eT‘êÿsê\T, #Ûê˝…+CŸ˝Ò
ñ+{≤sTT. yÓTC≤]{° ÁXÀ‘·*ï yÓT|æŒ+#·≥y˚T <Û´˚ j·T+. ‹s¡T|ü‹ y˚+ø£≥ ø£e⁄\≈£î
ne<ÛëHê\ |ü]$T‘·T\T u≤>± ‘Ó\TdüT. yê{Ïì yê&ÉT≈£î+≥÷èTs√ |üøÿ£ düeTs¡yΔ TÓ qÆ
ø±e´, Hê≥ø£ s¡#q· \÷ #˚XÊs¡T. ø±yê´\˝À ãT<äΔ #·]Á‘· Á|üXd¯ +Ôü . bÕDÏ>è∑ V”≤‘·,
ÁX¯eD≤q+<ä+, düs¡<ë düs¡<ë ∫qï ø±yê´\T. ªX¯‘êe<Ûëq kÕs¡+μ, ªHêHê
sê»dü+<äsÙ¡ q+ ªø£<\ä∏ T`>±<∏\äÛ Tμ yê´dü dü+|ü⁄{≤\T ˇø£ $<Û+ä >± Ä+Á<Û<ä X˚ |¯ ⁄ü dü+düÿè‹,
kÕVæ≤‘·´, düu´ÑÛ ‘·\≈£î ì<ÛTä \ì Hê jÓTs¡Tø£.

12 : $yê<ëdüŒ<äyTÓ qÆ e´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+ e\¢Hê, Äj·Tq kÕVæ≤‘·´+ e\¢Hê #·\+ m+<äT≈£î
>=|üŒyê&Éj·÷´&É+{≤s¡T?
» : yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥ Á>∑V≤æ +#· e\dæq dü‘´· +: #·˝≤ìøÏ kÕVæ≤‘·´+, J$‘·+ yπ̊s«s¡T ø±e⁄.
á $wüjT· + Äj·Tq ÁyêdüT≈£îqï Ä‘·àø£<(ä∏ #·\+) #·~$‘˚ ‘Ó\TdüT+Ô ~. #·\+ kÕe÷õø£
|ü]o\q, n<Ûä´j·Tq+ e+{Ï >∑+;Ûs¡yÓTÆq e÷≥\‘√ |ü⁄{Ïºq s¡#·sTT‘· ø±&ÉT.
Ç+≥÷´{Ïyé s¬ ≥’ sY. yÓT<Æ ëq+, <Óe’ $T∫Ãq uÛ≤s¡´, ns¡TD, J$‘ê<äsÙ¡ +, Áu≤Vü≤àD°ø+£ ,
$yêVü≤+` nH˚ Äs¡Tqe\\T` eT÷´õ+>∑T‡, Áù|eT˝ÒK\T, Åd,Ô” _&É\¶ •ø£Då , Äq+<ä+,
$cÕ<ä+`Äs¡T yê´kÕ\+{≤s√, Ä‘·à |òTü Àwü\+{≤s√ Ä |ü⁄düøÔ ±\T, #·\+ Ä˝À#·Hê
düs¡«kÕ«\T. Äj·Tq Ä˝À#·Hê $<Ûëqy˚T Ä ø±\+˝À Äj·Tìï $\ø£åD e´øÏÔ>±,
s¡#s· TT‘·>± ì\u…{+ºÏ ~.
13 : ndü\T ‘Ó\T>∑T yêfi¯fløÏ kÕVæ≤‘·´+, Ç‘·s¡ \*‘· ø£fi\¯ $wüjT· +˝À MT&çj÷Ó ÁøÏ{Ï
n+fÒ m+<äTø£+‘· Çwü+º ?
» : MT&çj÷Ó ÁøÏ{Ï n+fÒ Çwü+º ø±<äT— n~ dü«uÛ≤e+. #ÓsT¡ e⁄ ˇ&ÉTq¶ ≈£Ls¡TÃì, ∫\¢ô|+≈£î
eTTø£ÿì ˙{Ï MT<ä≈î£ $dæ]‘˚ n~ ˝À‘·TøÏ eTTq>∑≈î£ +&Ü, ‘˚\T≈£î+≥÷ |ü]>¬ &ÉT‘·T+~.
MT&çj÷Ó ÁøÏ{Ï Ä u≤|ü‘T· ~. Á|ür C≤‹øÏ ˇø£ dü«uÛ≤e+ ñ+≥T+~. e˝≤Z]{°ì Vü‰dü´+>±
uÛ≤$+#·≥+, b˛s√ï ‘·s¡Vü‰ Åd”Ô|ü⁄s¡Twüß\ ø£<ä*ø£*ï X¯è+>±s¡+>± uÛ≤$+#·≥+,
dü+^‘·+˝À XÊÅdj Ô” T· yÓTqÆ yÓT\≈£îe*ï, yÓT˝§&ûì Á>∑V≤æ +#·˝øÒ b£ ˛e&É+, ∫Á‘·˝KÒ q+,
•\Œ+, qè‘·´+ e+{Ï ø£fi\¯ |ü≥¢ u§‹Ô>± <äèwæº ˝Òøb£ ˛e&É+, ‘Ó*j·Tì $wüj÷· \
|ü≥¢ ‘Ó*dæq≥T¢ e÷{≤¢&&É +É , ì‘·´+ bÕø°dº Tü #˚ùdùdÔ @<ÓH’ ê kÕ~Û+#·>\∑ eTH˚ nC≤„q|ü⁄
f…≈î£ ÿ, Á|ür $wüjT· + MT<ä »&çy® TÓ +{Ÿ Ç#˚Ã ñ‘ê‡Vü≤+` á \ø£Då ≤\T MT&çj÷Ó ÁøÏ{°
|ü⁄Hê<äT\T. Ç~ ‘Ó\T>∑Tyêfi¯fl˝À yÓTC≤]{° eTqTwüß\ Je\ø£Då +.
14 : Ä<ÛTä ìø£ ‘Ó\T>∑T kÕVæ≤‘ê´ìøÏ dü]jÓTÆ q $eTs¡Ù ˝Ò<ìä |æk˛Ô+~. yêeT|üøå£ $eTs¡Ù
#ê˝≤ bÕøÏøå y£ TÓ +Æ ~. MTs¡T ˇ|ü≈£î+{≤sê?
» : yÓ˝ÒÃs¡T Hêsêj·TDsêe⁄ >±] |òæsê´<äT Ç<˚. ÁbÕNq kÕVæ≤‘·´+ $wüj·T+˝À
kÕ+πø‹ø£+>± $eTs¡Ù≈£î |üìøÏ e#˚Ã kÕ<ÛHä ê\ MT<ä n\+ø±]≈£î\T >=|üŒ #·sÃ¡ \T
˝ÒbÕs¡T. á #·sÃ¡ \T düTe÷s¡T>± X¯‘êu≤›\ bÕ≥T $$<Ûä y˚T<Ûëe⁄\T dü$kÕÔs+¡ >±
q&çbÕs¡T. nìï Á|üÁøÏjT· \‘√ düV‰ü Ä<ÛTä ìø£ kÕVæ≤‘·´+ ne‘·]+∫ >∑{>ºÏ ± q÷≥j·÷uÛ’…
j˚Tfi¯ófl ø±˝Ò<Tä . eTTK´+>± e#·q kÕVæ≤‘·´+ $wüjT· +˝À #ê˝≤eT+~ ‘·eT ÇcÕºìcÕº\
ÁbÕ‹|ü~ø£ MT<ä e÷{≤¢&Üs¡T ø±ì, objective literary perspective ø£q|ü&<É Tä .
e÷]ÿ‡wüß\º øÏ (ÁbÕNq n\+ø±]≈£î\≈£î ˝≤π>) ø=ìï ø=\‘·\THêïsTT. Ä ø=\‘·\≈£î
Ä>∑ø£ b˛‘˚, ‹s¡dÿü ]kÕÔsT¡ . ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·÷\+ø±]≈£î\÷ Ç<˚ |üì #˚XÊs¡T. XÊg+,
ìj·Te÷\T j˚Ts¡Œs¡∫, ÁøÏj˚T{Ï${°øÏ >∑\ $kÕÔsêeø±XÊ\qT m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT
ìj·T+Á‹dü÷Ô e#êÃs¡T. n~ yê´ø£sD¡ + ø±e#·TÃ, #Û+· <ädTü ‡ ø±e#·TÃ, n\+ø±s¡+
ø±e#·TÃ, ‘ê‹«ø£ <äèø£Œ<Û+ä ø±e#·TÃ. ÁbÕe÷DÏø‘£ «· + ìs¡sí TT+#˚ yê]øÏ >=|üŒVü≤è<äjT·

<Ûsä à¡ + ñ+&É&+É ns¡T<äT. kÕsê+X¯+ : ‘Ó\T>∑T˝À ÁbÕe÷DÏøy£ TÓ qÆ Ä<ÛTä ìø£ $eTs¡Ù
#ê˝≤ $s¡fi+¯ nsTTb˛e&ÜìøÏ ø±s¡D+, >±&ÛyÉ TÓ qÆ n<Û´ä j·Tq ˝À|ü+.
15 : |üPs¡«|ü⁄ ‘Ó\T>∑T ø£e⁄\T edüTeÔ ⁄ ø√dü+ dü+düÿè‘· kÕVæ≤‘ê´ìï ÄÁX¯sTT+#ês¡T`yês¡+‘ê
>=|üŒ dü+düÿè‘· |ü+&ç‘T· \T. eT] dü+düÿè‘·+˝À ñqï e#·q kÕVæ≤‘·´+ >±ì, uÛ≤düT&ç
e+{Ï Hê≥ø£ s¡#s· TT‘·\T >±ì yê]øÏ Áù|s¡D ø±˝Ò<Tä . Á|üu+<Ûë\T s¡∫+∫q≥Tº>±
e#·q+, Hê≥ø£+ CÀ*øÏ b˛˝Ò<Tä . ø±s¡D+ @eTsTT ñ+≥T+~? ndü\T dü+düÿè‘·
kÕVæ≤‘·´+ ˝Àì düè»Hê‘·àø£ yÓ$’ <Û´ä + Á|üã+<Ûä ø£e⁄*ï m+<äT≈£î Äø£]¸+#· ˝Ò<Tä ?
» : BìøÏ e÷Hêqï>±s¡T ˇø£ ø±s¡D+ #Ó|ü⁄‘·÷+&˚yês¡T. dü+düÿè‘· e#·q s¡#·q˝À¢
èTTK´+>± Hê≥ø£kÕVæ≤‘·´ Á|üu≤Û e+`‘Ó\T>∑T ÁbÕNqT\ MT<ä ˝Ò<+ä fÒ ø±s¡D+:
Hê≥ø±\˝À @uÛ≤wü yê&Ü\ì? yêfi¯ó¢ kÕ<Ûës¡D bÕÁ‘·\≈£î $$<Ûä ÁbÕø£è‘ê\T @
ns¡eT]ø£\T ˝Ò≈î£ +&Ü yê&˚yês¡T. ‘Ó\T>∑T˝À yêéVü‰]ø£u≤Û wüqT yê&Ée\dæedüT+Ô ~.
n~ Çwü+º ˝Òø,£ Á|üã+<Ûøä e£ ⁄\T dü+düÿè‘· Hê≥ø±\qT ≈£L&Ü (ø=ìï+{Ïì) ø±yê´\T>±H˚
Áyêj·T&ÜìøÏ Çwüº|ü&˚yês¡T. b˛˙`Á>±+~Ûø£ uÛ≤wü˝ÀH˚ e#·q+ Áyêj·Te#·TÃø£<ë!
n+fÒ, Ä j·÷ ø±˝≤˝À¢ |ü<ä´ø±yê´\≈£îqï ÁbÂ&ÛÉ‘ê >ös¡e+ e#·HêìøÏ ñ+&˚~
ø±<äT! |ü<kä ÕVæ≤‘ê´ìπø ˝Ò<Tä ø£<!ä e#·q+ e÷≥ #Óù|Œ<˚$T ñ+~?
kÕsê+X¯+ : ã\yÓTÆq |ü<ä´s¡#·HêeédüúMT<ä ô|{Ïºq <äèwæº, e#·q+MT<ä ô|≥º&É+
dü+uÛÑ$+#·˝Ò<äT.
Çs¡ejÓ÷´X¯‘ê_›øÏ ø=+#·+eTT+<äT ns¡T<äT>± ø=~› e#·qs¡#·q\T e∫ÃHê, n$
Jee+‘·yTÓ qÆ e#·qXË*’ ì ì]à+#·˝øÒ b£ ˛j·÷sTT. n+‘Ó+<äT≈£î? ‹s¡T|ü‹ y˚+ø£≥ø£e⁄\T
nqTyê<ä+#˚dqæ dü+düÿè‘· e#·q s¡#q· \T`Vü≤s¡¸#]· Á‘·, $Áø£e÷+ø£<e˚ #·]Á‘·, @eT+‘·
Á|üXd¯ Ôü Á>±+~∏øÛ £ e#·Hêìï ì]à+#·>*∑ >±sTT?
Á|üã+<Ûøä e£ ⁄\ <äèwæº m|ü&É÷ ªªø£è‹uÛsÑ >Ô¡ ±]μμ n_ÛsT¡ #·T\#·T≥÷º ‹s¡>&∑ +É ≈£L&Ü ˇø£
ã\yÓTqÆ ø±s¡D+ ø±e#·TÃ. ø£]qƒ +>± #ÓbÕŒ\+fÒ dü«‘·+Á‘· }Vü≤XÊ*‘· ns¡T<äT.
@<√ ˇø£ ªªdæsú |¡ &ü qç μμ |ü⁄sêDÒ‹Vü‰dü Ç‹eè‘·dÔ ÷ü Á‘·+ |ü≥Tº≈î£ ì ø±e´+ n\T¢≈î£ b˛e&ÉyT˚
n\yê≥T. düeTø±©q düe÷» <äsÙ¡ q+ nH˚ uÛ≤ey˚T ‘·≈î£ ÿe. yêfi¯¢ düeTø±©q düe÷»+,
øπ e\+ |ü+&ç‘d· eü ÷»y˚T.
16 : kÕVæ≤‘·´ <äsÙ¡ q+ n+fÒ @$T{Ï? kÕVæ≤‘ê´qTuÛeÑ + s¡#s· TT‘·\≈£î ø=s¡e&çq<äì H˚qT
nqT≈£î+≥THêïqT.
» : ª<äsÙ¡ q+μ n+fÒ XÊh |ü]uÛ≤wü˝À ªì•‘·yTÓ qÆ #·÷|ü⁄μ nì ns¡+Δ . ˇø£ ‘ê‹«ø£ Á|ü‹bÕ<äq
>±ì, ø£fi≤ kÕVæ≤‘·´ Á|ü‹bÕ<äq>±ì`dü«‘·+Á‘· ãT~Δ‘› √ ` @ s¡+>∑ eTTà+<äTø¬ H’ ê
rdüT≈£îsêe&É+ ª<äsÙ¡ q+μ ÁbÕ<Û$ä Tø£ <Ûsä à¡ +. kÕVæ≤‘·´ $wüjT· ø£yTÓ qÆ ìs¡«#·Hê\÷,
ø=+<äs¡T $•wüº s¡#·sTT‘·\ >∑T]+∫ düeTs¡TΔ˝…’q $eTs¡Ù≈£î\T #˚dæq $X‚¢wüD\T,
dü÷\ú +>± ªkÕVæ≤‘·´ <äsÙ¡ q+μ>± #Ó|⁄ü Œø√e#·TÃ.Á|ü‹ <äsÙ¡ q+, #·sÃ¡ ≈£î neø±X¯+ Ç#˚Ã<˚
` Çø£ ` kÕVæ≤‘ê´qTuÛeÑ + dü+>∑‹. Ç~ ø£$‘·« $wüjT· +˝À ˇø£ n+‘·sT¡ e⁄˝Àq÷,

e#·q Á|üÁøÏj·T\ $wüj·T+˝À eTs=ø£ n+‘·s¡Te⁄˝Àq÷ ñ+&˚ neø±X¯+ ñ+~.
ø£$‘·« bÕsƒ≈¡ î£ &çøÏ intuitive >± ø£$‘ê«qTuÛeÑ + ø£*>π neø±X¯+ ñ+≥T+~. e#·q
Á|üÁøÏjT· \ $wüjT· +˝À düe÷»+, e´≈£î\Ô dü«uÛ≤yê\T, u≤Vü≤´ Ä+‘·]ø£ |ü]dæ‘ú T· \T,
e+{Ï sTT‘·s¡ $wüj÷· \ Á|üyT˚ j·T+ ≈£L&Ü nedüs+¡ ne⁄‘êsTT. dü÷{Ï>± #ÓbÕŒ\+fÒ
ø£$‘ê«qTuÛeÑ + #ê˝≤ düuø®… yºÏ .é e#·q Á|üÁøÏjT· ÄkÕ«<äq nq+&ç, ns¡+ú ø±e≥+
nq+&ç. #ê˝≤ uÛ≤>∑+ Äu…®øÏºyé ` n<ä˝≤ ñ+#·+&ç`‘Ó\T>∑T s¡#·sTT‘·\≈£î
kÕVæ≤‘ê´qTuÛÑe+ ˝Òø£ b˛e&ÜìøÏ Á|ü<Ûëq ø±s¡D+ n<Ûä´j·Tq ˝À|ü+. s¡#·sTT‘·
m|ü&É÷ #·<Tä e⁄‘·÷ ñ+&Ü*. øπ e\+ J$‘êìï »˝…&¢ É |üfXºÒ ÊqT nqT≈£î+fÒ #ê\<äT.
kÕVæ≤‘·´+ ˇø£ Áø±|òtº. #·÷&Ü*, #·÷dæ+~ ã\+>± #Ó|üŒ>∑\>±*. Ç~ πøe\+
n<Û´ä j·Tq+ e\¢ e÷Á‘·yT˚ kÕ<Û´ä +.
17 : eTqøÏ ª*≥s¡ØÇ+{ÏÁ>∑{μÏ |ü\#·ã&çb˛‘·Tqï<äì Hê n_ÛÁbÕj·T+ MT¬ø˝≤ nì|ædTü +Ô ~?
» : ªª*≥s¡Ø Ç+{ÏÁ>∑{μÏ μ nH˚~ e´øÏÔ dü«uÛ≤yêìï #Ó|⁄ü ‘·T+~. ÁbÕD+ b˛sTTHê düsπ , Ä
e´øÏÔ ‘·q uÛ≤e Á|üø≥£ Hê ùd«#·Ã,¤ n+<äTeT÷\+>± n_“q dü«‘·+Á‘· e´øÏ‘Ô «· + e<äT\T
ø√&ÉT. #·\+, $X¯«Hê<∏ä, lbÕ<ä, ≈£î≥T+ãsêe⁄, n»+‘ê, sê.$.XÊÅdæÔ, Á‹|ü⁄s¡,
e+{Ï yêfi¯ófl Hê≈£î yÓ+≥H˚ >∑Ts¡TøÔ =düTHÔ êïs¡T. n~ ÁbÕ<∏$äÛ Tø£ nedüs+¡ . ªªeTTdæ˝ÀDísTTμμ
b˛j·÷qì MTs¡T nqTø√s¡ì Hê≈£î ‘Ó\TdüT. düTe÷s¡T |ü<˚fi¯ófl>± Ç~ dü]>±
˝Ò<ìä `MT‘√ @ø°u$ÑÛ düTHÔ êïqT.
18 : MT s¡#q· \ MT<ä MT≈£î dü+‘·è|æÔ ñ+<ë?
» : H˚qT Hê s¡#q· \˝À s¡øs£ ø¡ ±\ Á|üÁøÏjT· \T yê&É>*∑ >± qqT≈£î+≥THêïqT. nsTT‘˚
H˚qT @ ˇø£ÿ dæ<ëΔ+› ‘êìø√, eT‘· <Ûë]àø£ n+XÊ\ø√ #Ó+~q yêDÏï ø±qT. Hê≈£î
Jeq ˝≤\dü m≈£îÿe. >√<ëe]˝À |ü&Ée q&ÉT|ü⁄≈£îH˚ yêfi¯fl yÓTT<ä\T s¡ø£s¡ø±\
kÕújT· T˝À¢ eTqTwüß\T Hê≈£î |ü]#·jT· +. eTq ‘Ó\T>∑T yêfi¯fl nVü≤+ø±sê\T, uÛwÒ Cü ≤\T,
f…≈î£ ÿ\T, yÓ≥ø±sê\T, ˝Öø±´\T, <=+>∑Áù|eT\T, dü<ë#êsê\T, e´_Û#êsê\T, #ê˝≤
es¡≈î£ Hê nqTuÛyÑ ê\ <ë«sê düT|ü]∫‘ê\T. H˚#s· ,Y ãTT‘·Te⁄\ |ü]D≤eT+` ‘Ó*dæ
J$+#·≥+ #ê˝≤ Çwü+º . ns¡eT]ø£\T ˝Ò≈î£ +&Ü Á|ü|+ü #· kÕVæ≤‘·´+ #·<eä &É+ Hê≈£î
Çwü+º . <ä]Á<ä+ ms¡T>∑T<äTqT >∑qTø£ &ÉãT“qï yê&ç>± ñ+&É&+É Çwü+º . #ê˝≤ es¡≈î£
Hê s¡#·q\≈£î Hê J$‘êqTuÛÑyê\T, ã\yÓTÆq ÇcÕºìcÕº˝Ò eT÷\+. kÕVæ≤‘·´
yê´dü+>∑+˝À yÓTT>∑e÷{≤\T, nã<ëΔ\T, Jeq eÁø°øs£ D¡ \T Hê≈£î düeTà‘·+ ø±e⁄.
n|ü]∫‘· $wüj÷· *ï }Væ≤+∫ Áyêj·T˝Ò<ìä #Ó|Œü >∑\qT. á e÷Á‘·|⁄ü ìC≤sTTr Hê
≈£îqï<äì #Ó|Œü >∑\qT. ‘·è|æøÔ Ï n+‘·+ mø£ÿ&É?
19 : ndü\T Ä<ÛTä ìø£ ø£fi¯ nH˚<˚ düøè£ ‘·T>Ô ± ñqï|ü&ÉT eTqøÏ ªÄ<ÛTä ìø√‘·sÔ ¡ <äXμ¯ @$T≥ì
ˇø£ n_ÛÁbÕj·T+ ñ+~. MTπsj·T+{≤s¡T?
» : ndü\T ªÄ<ÛTä ìø£‘μ· nH˚ e÷fÒ $yê<ä Á>∑d+Ôü . düeTø±©q yÓTqÆ <ä+‘ê Ä<ÛTä ìø£+
ø±C≤\<äT. Ä<ÛäTìø£‘· nH˚ uÛ≤eq e´øÏÔìwü˜e÷?>∑T+|ü⁄ ìwü˜e÷? ø£fi≤ kÕVæ≤‘·´

$wüj÷· \˝À Ä<ÛTä ìø£‘· nH˚ uÛ≤eq |üP]Ô>± e´øÏìÔ wü̃eTì Hê q$Tàø£. ªÄ<ÛTä ìø√‘·sÔ μ¡
nH˚ |ü<äã+<Ûä+ >±ì, <ëì uÛ≤e$düÔè‹ >±ì Hê πøMT ‘Ó*j·Te⁄. H˚ HÓ|ü&É÷
<äèwæºô|≥º˝Ò<äT.
20 : Ä~yêdüT\ >±<∏ä\T, |ü+#·‘·+Á‘·+, $TÁ‘· uÛÒ<ä+, $TÁ‘· ˝≤uÛÑ+ e+{Ï$ #·~$‘˚
s¡#s· TT‘·\T u≤>∑T|ü&‘É ês¡ì|ædTü +Ô ~ Hê≈£î. Ä ø£<\ä∏ ìsêàD+, yê{Ï˝À Á|ürø£\T
n‘·´+‘· Ä<ÛTä ìø£+>± ñ+{≤sTT ø£<ë? <äøDåÏ nyÓT]ø£Hé s¡#s· TT‘·\T Ç<˚ #˚XÊs¡T.
ne⁄Hê?
» : MTs¡T ù|s=ÿqï C≤|æ‘êøÏ eT] s¬ +&ÉT ø£\T|ü⁄‘êqT. uÖ<äΔ C≤‘·ø£ ø£<\ä∏ T, Vü≤+dü
$+X¯‹. eTTK´+>± Vü≤+dü $+X¯‹˝À m+‘· J$‘·+, mìï dü«uÛ≤yê\T, #ÓbÕŒ&√
ø£<ë! eTq s¡#s· TT‘·\≈£î n<Û´ä j·Tq >∑TD+ ˝Ò<Tä . y˚‘q· X¯sà¡ ø£<,ä∏ düèwæ˝º À, |æ|*” ø£+
e+{Ï ø£<*ä∏ ï sê.$.XÊÅdÔæ ÁyêkÕ&ÉHêï, ªãø±düTs¡μ e+{Ï ø£<,ä∏ ~ã“ ø£<\ä∏ T e+{Ï$
≈£î≥T+ãsêe⁄ ÁyêXÊs¡Hêï, ` yêfi¯fl ø£<∏äq #ê‘·T]øÏ yêfi¯fl n<Ûä´j·Tq+ m+‘·>±
O|üjÓ÷>∑|ü&ç+<√ uÀ<Ûä |ü&ÉT‘·T+~. kÕúHê|ü‹ s¡TøÏàDeTà ª<Ój·÷´\Tμ nì ø£<∏ë
dü+ø£\q+ ≈£L]Ã+~. |ü˝≥¢… ÷fi¯˝¢ À #Ó|ü ≈£îH˚ ø£<\ä∏ T. m+‘· u≤e⁄+{≤jÓ÷, ø£<˝ä∏ À,
ø£<˝ä∏ À ø£<>ä∏ ± ø£<\ä∏ T n˝Ò¢ |ü<‹Δä ì uÛ≤s¡rj·TT\≈£î H˚]Œ+~ ô|X’ Ê∫ ÁbÕø£è‘·+˝À ñqï
ãèVü≤‘Yø<£ .˚∏ ø±oeTõ© ø£<\ä∏ ≈£î á $<Ûëqy˚T Áù|s¡D. eTTfi¯fl|üP&ç >±] ªsê»ø°jT·
uÒ‘êfi¯ |ü+#·$+X¯‹μ á |ü<‹Δä øÏ |ü⁄Á‹πø`ˇø£fÒ ø£seÔ¡ éT+&û, kÕVæ≤‘·´ Áù|$T≈£î\T
m\¢\T ˝Òì n<Û´ä j·Tq y˚‘\Ô· T ø±yê*. MTs¡T≈£L&Ü n≥Te+{Ï Á|üj÷Ó >±\T #˚XÊs¡T
ø£<ä!
21 : MTs¡T ø£<\ä∏ T u≤>± sêkÕÔsT¡ . $]$>± ø£<\ä∏ T sêj·÷\ì nì|æk˛Ô+<ë? ø=+‘·eT+~
s¡#s· TT‘·\T düè»Hê‘·àø£yTÓ qÆ dü+‘·è|æÔ ø√dü+ ˇø£ <ëìø£+fÒ m≈£îÿe kÕVæ≤‘·´ Á|üÁøÏjT· *ï
ÄÁX¯sTTdü÷Ô ñ+{≤s¡T. düs<¡ ëø√dü+yês¡T, Á|ü‹uÛeÑ \¢ MTs¡T?
» : Hê ø¬ ØsY ‘=* s√E˝À¢ ` n+fÒ 1962`1967 q&ÉTeT`m≈£îÿe>± ø£<˝ä∏ Ò ÁyêXÊqT.
yê´kÕ\T ≈£L&Ü. ˇø£ kÕ] H˚qT Áyêdæq ª‘Ós\¡ Tμ nH˚ ø£<ä∏ Ä+Á<Ûä Á|üuÑÛ yês¡ |üÁ‹ø£˝À
e∫Ã+~. e÷ Hêqï>±s¡T <ëìì #·~$ (1964˝À) qqTï yÓ≥ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
ªs¡eTD°eTDT*ï ~+|ü≈î£ +&Ü ø£<ä∏ Áyêj·Tsê<ë? ˝Òyê?μμ nì. nsTT<ës¡T ø£<\ä∏ T
ÁyêkÕy˚yÓ÷!` (1967)` Ä ‘·sê«‘· |üP]Ô>± e÷H˚XÊqT. m+‘·<ëø±?` 2000
dü+e‘·‡s¡+ nqT≈£î+{≤qT. ªª@yÓT+Æ <ä+fÒ...μμ nH˚ ø£<qä∏ T ªs¡#q· μ XÊsTT>±s¡T Á|ü#T· ]+#˚
|üs´¡ +‘·+. n|ü{Ï qT+∫ eT∞fl` ø=+#ÓyT˚ ` ø£<\ä∏ T Áyêj·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT.
ø£<ë∏ s¡#q· ì #ê.k˛.>±s¡T 'A lyric in prose' nHêïs¡T. Hêø± Á|üÁøÏjT· #ê˝≤ Çwü+º .
Ç+ø√ dü+>∑‹ #Ó|Œü Hê? H˚qT Ç+^¢w˝t À ÄkÕÿsY yÓ˝’ Ÿ,¶ >√Øÿ, ø±bòÕÿ, #Óÿé, z
ôV≤Á˙, eTbÕkÕ e+{Ï s¡#s· TT‘·\ ø£<\ä∏ T #·~$ ø£$‘·«+ yÓ|’ ⁄ü eT[¢q yê&çì. Hê
O<˚X› ´¯ +˝À s¡#s· TT‘· nsTTqyê&çøÏ nìï Á|üÁøÏjT· \T ø£s‘¡ ˝· ≤eT\ø£+>± ñ+&Ü*. @
|ü]ø£s+¡ nedüsy¡ ÷Ó >∑Ts¬ ]Ô – Ä Ç‹eè‘·+Ô ‘√ nqTdü+~Û+#· >∑\>±*. ªø£*|æ ø=≥ºsê

ø±y˚{Ï s¡+>±μ nqï kÕyÓT‘·>± düs«¡ + ø£$‘·«+ ù|]≥ }s¡<=ø£ÿ ≈£L&É<Tä . H˚qT
#˚dqæ eè‘·T\Ô ø±s¡D+>± $$<Ûä Á|üÁøÏjT· \˝À s¡#q· \T #˚jT· e\dæq nedüs+¡ Hê
øπ s¡Œ&ç+~. Hêø± Á|üÁøÏjT· \T ˝§+>∑&ÜìøÏ ø±s¡≈î£ \T` >±j·T≈£î\T, qs¡≈Ô î£ \T, Hê≥ø£
Á|üj÷Ó ø£\Ô T ` j·Tø£>å ±q ø£fi≤ø±s¡T\T` H˚H]Ó –q eT÷&ÉT ‘·sê\ s¡#s· TT‘·\÷qT.
kÕVæ≤‘·´+˝À Á|üÁøÏj÷· yÓ$’ <Û´ä + Hê≈£î #ê˝≤ Çwüyº TÓ qÆ n+X¯+.
22 : >∑‘· bÕ‹ø£ dü+e‘·‡sê\˝À e∫Ãq ø£$‘·«+ >∑T]+∫ MT n_ÛÁbÕj·T+, ø£+ô|+Ì¢ ≥T¢,
ù|s¡T¢ <Û√s¡DT\T, nedüs+¡ ˝Ò<Tä .
» : >∑‘· bÕ‹πøfi¯fl+fÒ : düTe÷s¡T 1985 qT+∫ nqT≈£î+<ë+. n+fÒ ô|ò$Tìdtº\T,
<ä[‘·øe£ ⁄\T, Á|üeTTK+>± s¡#q· \T #˚jT· &É+ q&ÉTdüTqÔ ï ø±\+`ìwüÿs¡¸>± #ÓbÕŒ\+fÒ:
most of the complaints were accusative. uÛÖ‹ø£, kÕe÷õø£ Á|üXï¯ \T, |òs æ ê´<äT\T,
kÕ<Ûës¡DeTj·÷´sTT. ` }Vü≤XÊ*‘·, ˝≤*‘·´+, düTìï‘·‘·«+ kÕúH˚ yÓ≥ø±s¡+,
m‹Ôbı&ÉT|ü⁄, ‘ê‹Ô«ø£+>± u≤ø° rs¡TÃ≈£îH˚ <Û√s¡D,° Hê≈£î ø£ì|æ+#êsTT. ˝À‘·T ‘·≈î£ ÿe.
yÓX’ Ê\´+ m≈£îÿe. and frequently offensive.
23 : ˇø£ Je‘YuÛ≤wü>± ‘Ó\T>∑T Á|üe÷<ä+˝À |ü&ç+<äqT≈£î+≥THêïs¡T. MTπseTqT≈£î+
≥THêïs¡T?
» : Á|üe÷<ä+˝À |ü&+ç <ä+fÒ : eTq eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ , ñqï‘· ‘·s>¡ ‹∑ eTVü‰qTuÛ≤e⁄˝Ò |ü&X˚ Ês¡T.
ãVüQXÊ @ sTT‘·s¡ uÛ≤wü\ yêfi¯flø° ˝Òì uÛ≤cÕ <ë]Á<ä´+ eTq yêfi¯fl H=dü≥H˚
bı&ç∫+~. H˚H]Ó –q+‘·˝À q\uÛ’… j˚Tfi¯fl ÁøÏ‘+· á $<Û«ä +düHê\T @ ‘Ó\T>∑TC≤‹
eTVü‰qTuÛ≤e⁄\T #˚XÊs√, yêπs Çyêfi¯ |ü+#Ó\T, ø£+&ÉTyê\T <Ûä]+∫` ‘Ó\T>∑T
uÛ≤c˛<ëΔsD¡ Á|üd+ü >±\T #˚dTü HÔ êïs¡T. Hê≈£î ‘Ó*j·Tì, uÀ<Û|ä &ü ìÉ n+X¯+— uÛ≤cÕ
$wüj·T+ me]øÏ yês¡T nqTdü]+#·<ä–q n+X¯+. Ms¡+‘ê m<äT{Ïyê]øÏ
O|ü<•˚ kÕÔsπ $T{°? »s¡>±*‡q #√≥ ìX¯Ùã›+>±, ìdü‡+X¯jT· +>±, <äè&Û+É >± Ä#·sD¡
»s¡>±*. n~ ˝Ò<Tä . Je<ë“¤wü nqï ‘·sê«‘· n~ n+‘·]düT+Ô <äq≥+ dü]ø±<äT.
n+‘ê, ã÷‘·T\‘√ düV‰ü düTK+>± ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü e÷{≤¢&TÉ ≈£î+≥THêïs¡T. uÛ≤wüøπ MT
&Û√ø± ˝Ò<Tä . Conven generation percentage #ê˝≤ dü«\Œ+. »s¡T>∑T‘·Tqï Vü≤+>∑T,
Hê≥ø£+, n+‘ê ˙&É\qT #·÷dæ uÛj Ñ T· |ü&≥É eT+‘˚!
24 : ‘Ó\T>∑T yêfi¯fløÏ n‹ düTìï‘·yTÓ qÆ ø£$‘·«+, e#·q+, Ç‘·s¡ \*‘·øfi£ \¯ |ü≥¢ ÄdüøÔÏ
˝Ò<y˚ ÷Ó nì|æd÷ü Ô ñ+≥T+~. @<ÓH’ ê ø=+#·+ m≈£îÿe yÓ÷‘ê<äT˝À ñ+&Ü*.
ì»y˚THê?
» : |üPs¡«+ eTq+ ø±˝ÒJ\˝À #·<Tä e⁄≈£îH˚ s√E˝À¢ Ç<äs› T¡ eTT>∑TsZ T¡ ˝…øÃ£ s¡s√¢` ôV≤’ dü÷ÿfi¯fl˝À
‘Ó\T>∑T |ü+&ç‘T· ˝À ø£fi≤kÕVæ≤‘ê´\ |ü≥¢ ø=+<ä]HÓH’ ê j·TTe $<ë´s¡T*Δ ï ÇHéôdŒÌsY
#˚ùdyês¡T+&˚yês¡T. Hê≥ø±\T, bÕ≥\T, Ä≥\T, dü+<ä&ç u≤>± ñ+&˚~. uÀ<Û≈ä î£ \T,
$<ë´s¡T\Δ T ≈£L&Ü Çyêfi¯ r]ø£ ˝Òìyêfi¯ófl ne⁄‘·THêïs¡T. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\T ≈£L&Ü |æ\\¢
n_ÛsT¡ #·T\ MT<ä ø£+fÒ ø¬ ØsY MT<äH˚ m≈£îÿe e‹Ô&ç ô|+#·T‘·THêïs¡T. ø£e⁄\÷, ø£fi≤ø±s¡T\
ÄeX¯´ø£+ ô|s¡>±*. Hê≈£î ô|s¡>>∑ \∑ s¡H˚ ÄX¯ ñ+~.

25 : ì»yÓTqÆ intellectual s¡#s· TT‘·\T ‘Ó\T>∑T˝À n‹ ‘·≈î£ ÿe eT+~ ñHêïs¡ì n_Ûj÷Ó >∑+
$HêïqT, n+fÒ nH˚ø£ $wüj÷· \ |ü≥¢ Ädüø,ÔÏ yê{Ï >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·&+É , ø£˙dü+
Ç‘·s¡ \*‘·øfi£ \¯ |ü≥¢ ÄdüøÔÏ ñqïyêfi¯flqï e÷≥. Ç~ n+‘·]düTqÔ ï C≤‹ n+≥THêïs¡T.
» : eT∞fl Hê~ bÕ‘· bÕ≥ : n<Û´ä j·Tq+, |ü]XÀ<ÛHä ê X¯øÔÏ ˝Òø£ b˛e≥y˚T ø±s¡D+.
#·]Á‘·, kÕe÷õø£ n+XÊ\T, ø£fi\¯ T, kÕVæ≤‘·´+ |ü≥¢ >±&ÛyÉ TÓ qÆ , @ø°øè£ ‘·yTÓ qÆ Bø£å
intellectual flair nì|æ+#·T≈£î+≥T+~. ˇø£ C≤‹>± n≥Te+{Ï yÓ$ ’ <Û´ä + >∑\ ªj·÷eμ
eTq yêfi¯fl˝À ˝Òøb£ ˛e&É+ eTq <äTs¡<èä wü+º .
26 : eT+∫ dæìe÷, dü+^‘·+, Hê≥ø£+ e+{Ï yê{ÏMT<ä ‘Ó\T>∑T yêfi¯fløÏ ø£øå£ e+{Ï~
O+<ä+{≤sê? eT] bıs¡T>∑T sêÅcÕº\˝À á |ü]dæ‹ú ø£ì|æ+#·<Tä >∑<ë?
» : BìøÏ ø±s¡D≤\T #ê˝≤ ˝À‘Óq’ $. ÁbÕ<∏$ä Tø£+>± eTq ‘Ó\T>∑T C≤‹øÏ ø¬ ØsY, &ÉãT“
dü+bÕ<äq, @<√ s¡ø+£ >± J$‘·+˝À düø¬ ‡dt MT<ä ñqï j·÷e, ø£fi\¯ T, kÕVæ≤‘·´+
MT<ä ˝Òe⁄>±ø£ ˝Òe⁄. eT‘·+, kÕVæ≤‘·´+, sê»ø°j·÷\T n˙ï Hêdæs¡ø£+>±
|ü]D$T+∫qfÒº ø£fi\¯ T, kÕVæ≤‘·´+ ≈£L&Ü Hêdæsø¡ +£ >± |ü]D$T+#êsTT. dæìe÷,
dü+^‘·+, |ü]dæ‹ú n+‘˚. Ç‘·s¡ sêÅcÕº\‘√ b˛\Ãe<äT.› MT&çj÷Ó ÁøÏ{° nH˚~ eTq
C≤‹ Jeq+˝À yÓTC≤]{° »HêìøÏ ˝…’|òt ˝…’Hé nì Hê e´øÏÔ>∑‘· n_ÛÁbÕj·T+.
‘Ó\T>∑T‘·q|ü⁄ Hêdæ‘H· êìï j˚Tfi¯fl ‘·sã¡ &ç e<äT\TÃ≈£îH˚ Á|üjT· ‘êï\T #˚d÷ü HÔ ˚ ñHêïqT.
27 : MT¬sH√ï dü+e‘·‡sê\T n<Û´ä j·Tq+ #˚d÷ü Ô e∫Ãq ñ|üìwü‘T· \Ô ≈£î $es¡D e+{Ï~
sêXÊs¡T>∑<ë, |üP]Ô nsTT+<ë?
» : ñ|üìwü‘T· \Ô nqTyê<ä+ ‘·«s¡˝À |ü⁄düøÔ s£ ÷¡ |ü+˝À ek˛Ô+~. n$ 11. |üPs¡« ‘ê‹Ô«≈£î\T
Ä#ês¡´Á‘·jT· +yê] yê´K´\T, $yê<ë\˝ÀøÏ yÓfi≈¢̄ î£ +&Ü` ñ|üìwü‘T· \Ô ‘ê‹Ô«ø£
∫+‘·q ÄdüøÔÏ >∑\ #·<Tä es¡T\≈£î yêéVü‰]ø£ düsfi¡ ¯ e#·q+˝À nqTe~+∫ Á|ü‹dü÷ø£+Ô
#·÷|ü&É+, ø=~›>± nedüs¡yÓTÆq |ü]uÛ≤wü*ï $e]+#·&É+ Hê Á|ü<∏äeT dü+ø£\Œ+.
OuÛj Ñ T· y˚<ë+‘· |ü+&ç‘T· \T, Hê $TÁ‘·T\T, le÷Hé düeTTÁ<ë\ s¡+>∑sêe÷qTC≤#ês¡´
eTT+<äT e÷≥‘√ eTTÁ<äD »s¡T>∑T‘√+~.
28 : MT nqTuÛyÑ ê\T, C≤„|øü ±\T m|ü&ÉT $&ÉT<ä\ #˚kÕÔsT¡ ? |ü⁄düøÔ +£ sêdüTqÔ ï|ü&ÉT ‘ê≥dü´ú +
kÕ<Û´ä |ü&+ç ~? nkÕ<Ûës¡D Á|üC≤<äsD¡ \_ÛdTü +Ô <äqT≈£î+≥THêïqT.
» : H˚qT ªÇ+{Ïù|s¡TÇ+Á<ä>∑+{Ïμ ù|]≥ Ä‘·àø£<∏ä Áyêj·T&ÜìøÏ ø±s¡D+: >∑‘· j·÷uÛ…’
j˚Tfi¢̄˝À H˚H]Ó –q kÕVæ≤‘·´ J$‘·+ ]ø±s¡T¶ #˚j÷· \ì. e÷ |üPs¡T«\ ø£<ä∏ ø=+‘·.
e÷ Hêqï>±] nqTuÛyÑ ê\T, ÄXÊuÛ+Ñ >±\T, s¡#H· ê yê´dü+>∑ $X‚cÕ\T ø=+‘·, Hê
‘·s¡+˝À H˚qT Á|ü‘·´ø£å+>± |üÁ‹ø± s¡#·sTT‘·>±, πs&çjÓ÷ ø±s¡´Áø£eT Á|üjÓ÷ø£Ô>±,
s¡#s· TT‘·>± bı+~q nqTuÛeÑ |üs+¡ |üs¡ ø=+‘·` ø£*|æ ás¡#q· #˚dTü HÔ êïqT. 1968
qT+∫ 2016 es¡≈î£ H˚qT Áyêdæô|≥Tº≈î£ qï &ÓØ’ \T, H˚H]Ó –q eT÷&ÉT‘·sê\ s¡#s· TT‘·\‘√
düìïVæ≤‘· |ü]#·j÷· \T, á s¡#q· ≈£î Áù|s¡D, ‘·«s¡˝À |üP]Ô #˚kÕÔqT.
29 : ‘Ó\T>∑T ø£<ë∏ s¡#s· TT‘·\T ªªbòÕs¡yTé μμì (Form) m≈£îÿe &çdsºü “Y #˚jT· ˝Ò<ìä n_Ûj÷Ó >∑+
ñ+~ MTπseT+{≤s¡T?

» : H˚HÓ]–q+‘·˝À ` Ä#·+≥ kÕ+U≤´j·TqX¯s¡à >±] <ä>∑Zs¡ 1909 Hê{Ï qT+∫
ÁbÕs¡+_Û+∫ #·÷ùdÔ`ˇø£ ø£<∏ë+X¯+, ˝Ò<ë |òüT≥q qT+∫ #Ó|æŒq ø£<∏ä˝Ò m≈£îÿe.
ø£<∏ës¡#·q\˝À kÕ+Á|ü<ësTTø£+>± q&ç#˚ á ªÁù|ò+μ ì (Frame) Ä<ÛäTìø£ ø£<∏ë
s¡#s· TT‘·\˝À &çdsºü “Y #˚dqæ s¡#s· TT‘·\T q\T>∑Ts¡T. |ü<àä sêE, ãT∫Ãu≤ãT, sê.$.XÊÅd,Ôæ
Á‹|ü⁄s¡. M] ø£<\ä∏ ˝À øπ e\+ ø£<qä∏ + e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, ô|ø’ Ï ø£q|ü&ìÉ ‘ê‹Ô«ø£ Á|üXï¯ \T,
Á|ü‹ bÕ<äq\T ñ+{≤sTT. <ëì <ë«sê ø£<≈ä∏ î£ >∑\ $X‚wü X¯øÔÏ ãVæ≤s¡‘Z y· TÓ qÆ <äH˚ Hê
$XÊ«dü+.
30 : u≤\ kÕVæ≤‘·´ s¡#·sTT‘· y˚T<Ûë$ ø±&É˙, yê´dü s¡#·q ñ‘·ÔeT kÕVæ≤‘·´ kÕúsTTøÏ
#Ó+<ä<ìä ˇø£ n_ÛÁbÕj·T+ ñ+~. Hê≥ø±ìï kÕVæ≤‘·´+>± n+^ø£]+#·&+É ˝Ò<Tä `
ªø£Hê´X¯ó\ÿ+μ ‘·|Œü . yê´dü+ n+fÒ @<√ ÇqŒ¤sπ à{Ïy>é ± ‘·|Œü <ëìì kÕVæ≤‘·´ Á|üÁøÏjT· >±
eTq+ >ös¡$+#·+ nqT≈£î+{≤qT.
» : MTs¡+‘·<ëø± yÓfi≤¢sT¡ qj·T+! ndü\T |ü<´ä ø±e´+ Áyêj·Tì yê&ÉT s¡#s· TT‘· @$T{°?
nH˚ Á|üãT<äT\Δ T eTq C≤‹˝À ñHêïs¡T. ôdE ’ , ãs¡Ty˚ Åø¬ {’ ]° j·÷. u≤\kÕVæ≤‘·´+
nH˚ }ùV≤ eTqyêfi¯fløÏ ns¡+Δ nsTT+<äqTø√qT. u≤\ >π j·÷\+≥÷ ÁbÂ&ÛTÉ \T bÕ≥\T
Áyêj·T&É+‘√ dü]ô|{≤ºsT¡ . |æ\\¢ ≈£î n<äT“¤‘ê\T, fairy tales, u§eTà\‘√ #Ó_‘˚ #ê˝≤
Çwü+º . Ä |üì s¡cÕ´ s¡#s· TT‘·\T, Ç+^¢wt s¡#s· TT‘·\T >=|üŒ>± #˚XÊs¡T. eT∞fl eT∞fl
uÛ≤s¡‘· ø£<\ä∏ T, sêe÷j·TD ø£<\ä∏ T, |ü+#·‘+· Á‘·+, C≤‘·øø£ <£ \ä∏ T, #Ó|Œæ qy˚ #Ó|Œü &ÉyT˚
‘·|Œü `˝Ò<ë ñ|ü<X˚ Ê\T ≈£îø£ÿ&É+ ‘·|Œü , ` ÄVü‰<¢ ä ø£sy¡ TÓ qÆ , ø£+{Ïø+Ï ô|q’ , u≤\\
ø£<∏ëkÕVæ≤‘·´+ ‘Ó\T>∑T˝À ø=‘·Ô Ä˝À#·q\‘√, bÕÁ‘·\ ø£\Œq‘√ »s¡>∑˝Ò<äH˚ Hê
n_ÛÁbÕj·T+.
Çø£`yê´dü s¡#·q˝À |ü]XÀ<Ûäq, $X‚¢wüD, Á|ü‹bÕ<äq` á Á‘·sTT HÓs¡y˚s¡Ã&ÜìøÏ
m+‘√ düV≤ü q+, düV≤ü è<äjT· ‘·, $kÕÔsy¡ TÓ qÆ |üsH¡ƒ êqTuÛeÑ + ø±yê*. Ç+‘ê #˚dæ Ç<ä+‘ê
|ü‹Ô |üì. Thankless job nì eTq yêfi¯fl˝À #ê˝≤ eT+~øÏ >∑\ <äè&ÛÜ_ÛÁbÕj·T+.
ñ+fÒ bı>∑&.ÔÉ ˝Òøb£ ˛‘˚ ‘Ó>&∑ .ÔÉ XÊÅdj Ô” T· ‘· mø£ÿ&É ñ+B? eTq ‘Ó\T>∑T˝À kÕVæ≤‘·´
$eTs¡Ù #ê˝≤ uÛ≤>∑+ ø£e⁄\≈£î, s¡#·sTT‘·\≈£î ñbÕVü‰s¡+. Main course
ø±˝Ò<äqT≈£î+{≤qT.
Hê≥ø£ s¡#q· $wüj÷· ìøÏ eùdÔ ` ‘=* s√E˝À¢ |ü⁄sêD+ dü÷] XÊÅd>Ôæ ±s=ø£ÿs¡T
Hê≥ø£ s¡#q· *ï, q≥T\ düeTs¡‘Δ ì· , ìwüÿs¡¸>± n+#·Hê y˚dqæ yê]>± ø£ì|ædTü HÔ êïs¡T.
nB>±ø£, |ü]wü‘T· Ô Hê≥ø±\ ªVü≤yêμ ‘Ó\T>∑T Hê≥ø±ìï, ˇø£ eT÷dü˝ÀøÏ ‘√ùddæ+<äì
Hê≈£î @s¡Œ&çq <ääè&ÛÜ_ÛÁbÕj·T+. ‘Ó\T>∑T˝À #ê˝≤ eT+~ e#·q+ Áyêj·T>∑\
eT+∫s¡#·sTT‘·\T Hê≥ø£+ yÓ’|ü⁄ sê˝Ò<äT. #·<äTe⁄≈£îHêï, Á|ü<äs¡Ùq #·÷dæHê,
dü]düe÷q+>± eTq≈£î Ä<äsD¡ ø£*–+#· >∑\ Hê≥ø±\T` ø£Hê´X¯ó\ÿ+‘√ düV‰ü `
#ê˝≤ ‘·≈î£ ÿe. H˚qT #ê˝≤ Á|ü<sä Ù¡ q\T #·÷dæ` 41 ‘Ó\T>∑T Hê≥ø±\T düMTøÏdå ÷ü Ô
ªn\Hê{Ï Hê≥ø±\Tμ nH˚ |ü⁄düøÔ +£ Áyêdæ ` nqTuÛeÑ +‘√ #Ó|⁄ü ‘·THêïqT.

Vü‰kÕ´ìï ≈£L&Ü Á|ü‘´˚ ø£ kÕVæ≤‘ê´+X¯+>± eTq yêfi¯ófl >∑T]Ô+#· ˝Ò<Tä . ÄVü‰<¢ øä s£ y¡ TÓ qÆ
Vü‰dü´ Hê≥ø±\≈£î |ü]wü‘·TÔ˝À¢ ãVüQeT‘·T*∫Ãq <ëK˝≤\T Hê≈£î ø£q|ü&É˝Ò<äT.
myÓT#·÷´sY ~ÛjT˚ ≥sY˝À ø£èwæ #˚dqæ #ê˝≤ eT+~ Á|üj÷Ó ø£\Ô T, s¡#s· TT‘·\÷ ≈£L&Ü
main stream kÕVæ≤‘·ý˚‘\ Ô· T>± ø£èwæ #˚dqæ yês¡T ø±s¡T. qe\*ï ªªd”]j·T˝Ÿ qe\μμ
ù|]≥ ˇø£ Á|üÁøÏjT· >± #˚dqæ fÒ,º Hê≥ø±ìï ≈£L&Ü ªª|ü]wü‘T· Ô Hê≥ø£+μμ ù|]≥ eT÷dü˝À
b˛XÊs¡ì Hê n_Ûj÷Ó >∑+. s¡#s· TT‘· ˇø£ ñ<˚X› +¯ ‘√ ìs¡«Væ≤+#·<\ä ∫q Hê≥ø±ìï,
ø=+<äsT¡ Á|üeTTKq≥T\T ‘·eT s¡+>∑d\úü nedüsê\ ø√dü+ e÷πsÃdæ, ≈£î<˚\T |üs∫¡ q
(kÕVæ≤‘·´|üs+¡ >±) Hê≥ø±\T>± |ü<àä sêE>±] ªs¡øøÔ£ ˙£ ïs¡Tμ, ø±fi¯fl≈£L] yê] ª∫+‘êeTDÏμ
#Ó|⁄ü Œ≈£î+fÒ #ê\T. kÕVæ≤‘·´ >ös¡e+, ‘êVü≤‘·T @$T $T–˝≤Ãs¡T?
31 : ÇH˚ïfi¯fl kÕVæ≤‘·´ J$‘·+, s¡#·q, >=|üŒ yêfi¯fl‘√ ùdïVü≤ |ü]#·j·÷\T`Ç|ü&ÉT
MTπøeTì|æk˛Ô+~?
» : $»j·Tyê&É, $XÊK|ü≥ï+, eTÁ<ëdüT, ‘ÓHê*, ã+<äsT¡ , ø±øÏHê&É, sê»eT+Á&û\˝À
H˚H]Ó –q kÕVæ≤‘·´ düu\ÑÛ T, m+<äs√ kÕVæ≤‘·´ ã+<ÛTä e⁄\T, Äràj·T$TÁ‘·T\T, Ç|ü&ÉT
>∑‹+∫b˛j·÷s¡T. H˚H]Ó –q Á|üeTTK s¡#s· TT‘·\T Hêø£+fÒ ej·TdüT‡˝À, nqTuÛeÑ +˝À,
s¡#H· ê kÕeTs¡´Δ +˝À n~Û≈î£ \T. yêfi¯ófl @Hê&É÷ s¡#s· TT‘·$TÁ‘·T\T>± ej·TdüT‡ n+‘·sêìï
bÕ{Ï+#˚yês¡T ø±s¡T. düe÷q düÿ+<ÛTä \T>±H˚ ùdïVü≤+ HÓ]ù| yês¡T. Hê J$‘·+˝À
$»j·Tyê&É, eTÁ<ëdüT n˝≤+{Ï >=|üŒùdïVü‰*ï Ç#êÃsTT. sπ &çj÷Ó , |üÁ‹ø£\T m+‘·
yÓÁ’ u…+{Ÿ >±H√ ñ+&˚$ ø£<ë! ` ªø£V‰ü " >∑jT˚ y√ ~Héμ, nì nqT≈£î+≥÷ ñ+{≤qT.
yês¡+<äs÷¡ mø£ÿ&çøÏ yÓ[flb˛j·÷s¡T? nì C≤„|øü ±\T u≤~ÛkÕÔsTT. yêfi¯fl+‘ê $$<Ûä
dü+<äsê“¤\˝À Hê≈£î ns¡Xú ‘¯ ê_›>± Áyêdæq düTe÷s¡T 200\ ñ‘·sÔ ê\T uÛÁÑ <ä+>± <ë#êqT.
yêfi¯fl <äd÷ü ØÔ ˝À+∫ yêfi¯ófl qqTï |ü\ø£]dü÷HÔ ˚ ñ+{≤s¡T. ø=‘·$Ô TÁ‘·T\T sTT{°e\
#ê˝≤ eT+~ ø£*XÊs¡T.
The show goes on forever. - n»+‘ê n+≥÷ ñ+&˚yês¡T: ªªeTq yÓqø£ qT+∫
|ü\ø£]+∫ yÓ[flb˛sTTq≥T¢>±H˚ eTq+ n˝≤ bı>∑˝≤>∑ yÓ[b¢ ˛yê*μμ nì`ì»+ ø£<ë!
qqTï >∑T]+∫ H˚ qqT≈£îH˚~ ˇø£{`Ï H˚qT ø√s¡T≈£îqï #·<Tä e⁄ #·~yêqT. Çwü|º &ü qç
e´øÏìÔ ô|[¢ #˚dTü ≈£îHêïqT. eTqdüT≈£î q∫Ãq ñ<√´>±\T #˚XÊqT. ìC≤sTTr>± H˚qT
<ä>sZ∑ >¡ ± m]–qM, Hê nqTuÛyÑ ê\T>± m<äTs¬ q’ düTK<äT'U≤\T, ñÁ~ø£‘Ô \· T, u…+>∑\÷,
dü+jÓ÷>∑$jÓ÷>±\ >∑T]+N ÁyêXÊqT.
Ç+‘·ø+£ f… @$Tø±yê*?

Ç+
Á<ä
ø£
˝Ÿ
Á>±
eT
+
˝À
ì
Á>±
eT
dü
∫
yê
\
j·T+
M
<∏äT
\T,

Ç+Á<äø˝£ Ÿ Á>±eT+˝Àì e÷ Ç\T¢

5 6114028809353167406

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5 6114028809353167406

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ç+{Ïù|s¡T

First Edition : January 2017

Cover Design : Giridhar

# 28-10-16, Maszid Street

4 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 5

6 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 7

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 9

e÷ Ç+{Ïù|s¡T, ˇø£ Á>±eTHêeT+. ‘Ó\+>±D˝À eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢˝À eq|ü]øÔ Ï

10 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 11

12 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 13

14 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 15

16 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 17

18 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

$»j·Tq>∑s¡+ eTVü‰sêE dü+düÿè‘· ø£ﬁ≤XÊ\ (1928)

e\¢, $<ë´s¡Tú\T ø±oyÓ[¢ |üØø£å\T Áyêj·Te\dæe#˚Ã~. Ä ‘·s¡Tyê‘· ø±\+˝À eTÁ<ëdüT

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 19

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 21

22 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 23

24 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

26 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 27

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 29

30 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 31

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 33

34 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 35

36 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 37

38 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 39

42 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 43

44 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 45

46 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 47

48 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 49

50 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 51

52 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 53

54 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 55

56 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 57

58 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 59

60 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 61

62 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 63

64 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏

ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏ 65

66 ªÇ+{Ï|ù s¡T`Ç+Á<>ä +∑ {Ïμ lø±+‘·Xs¯ à¡ Ä‘·àø£<ä∏