Sakit sa Ugat ng Puso

Ang sakit sa puso ay naging pangalawang pumapatay na sakit sa Hong Kong kasunod
ng kanser. Ang sakit sa ugat ng puso ay isang pangunahing uri ng sakit sa puso. Ayon
sa istatiska mula sa Kagawaran ng Kalusugan, ang mga pagkamatay sa sakit sa ugat
ng puso ang nananagot sa 69.4% ng lahat ng pagkamatay sa sakit sa puso noong
2007.

Nakita sa kamakailang mga taon ang maagang pagsisimula ng sakit sa ugat ng puso sa
mas batang edad. Hindi pangkaraniwan sa isang tao na magkaroon ng sakit na ito sa
edad na 20. Karamihan sa mga pasyente ay walang anumang nakitang abnormalidad,
kaya ang posibilidad na magkaroon ng sakit ay mabilis na hindi mapuna.

(Ang artikulong ito ay ang isinaling sipi mula sa bersyon na Traditional na Intsik.

Kung mayroong anumang hindi tugma o kalabuan sa pagitan ng mga bersyon sa

English at Intsik, ang bersyon sa Intsik ang mananaig.)

1.Ano ang Sakit sa Ugat ng Puso?

The full name of “coronary heart disease” is “coronary artery heart disease”.
Ang buong pangalan ng “sakit sa ugat ng puso” ay “sakit sa ugat na coronary ng
puso”.

Ang mga coronary artery ay isang sistema ng mga daluyan ng dugo na nagbibigay ng
oxygen at mga sustansya sa mga kalamnan ng puso upang mapanatiling gumagana
ang puso. Ganoon ang tawag dito dahil ang sistema ng mga malaking ugat ay hugis
korona.

Kung, sa anumang dahilan, ang mga coronary artery ay naging makipot o barado, ang
daloy ng dugo papunta sa puso ay mababawasan, na nagiging sanhi ng kapos na
supply ng oxygen sa mga kalamnan ng puso, ibig sabihin sakit sa ugat ng puso. Kapag
ang bara sa mga coronary artery ay naging higit pang mas malala, mapapadali ang
angina (pananakit ng dibdib) at maaari itong magresulta sa nakamamatay na
kondisyon na myocardial infarction (karaniwang kilala bilang “atake sa puso”).

CHD / Tagalog
Copyright © 2016 Hospital Authority. All rights reserved

1

2. Anu-ano ang mga panganib
na kadahilanan ng Sakit sa Ugat
ng Puso? Mayroong tatlong uri ng
panganib na kadahilanan:
Hindi maiiwasang panganib na
kadahilanan
Pagtanda: Habang ikaw ay
tumatanda, hihina ang paggana
ng iyong
cardiovascular system;
Kasarian: Ipinapakita ng
pananaliksik na ang mga
kalalakihan na may edad
na mababa sa 50 ay may mas
malaking panganib na
mamamatay mula sa sakit
sa ugat ng puso, na 3
hanggang 5 beses na mas
mataas kaysa sa mga babae
sa parehong edad. Gayunman,
para sa mga kababaihan
na lampas sa edad na 50 o
menopause, ang pagkakaiba sa
kasarian ay hindi gaanong
isinasaalang-alang;
Pagmamana: Ang mga tao
na ang mga magulang ay
nagdusa mula sa sakit sa puso
o stroke ay mas malamang na
magkaroon ng sakit sa ugat ng
puso;
Lahi: Ang mga tao sa Europa
at U.S. ay may mas mataas na
panganib kaysa sa mga tao sa
Hong Kong;
Panlipunang kadahilanan:
Pinatataas ang hirap sa puso
ng isang kapaligirang may
napakaraming naninirahan,
isang abalang buhay at
pagkabahala.
Mga nagagamot na panganib na
kadahilanan
Mataas na antas ng lipid sa
dugo: Pinatataas nito ang
panganib ng pamumuo ng
kolesterol, na nagiging sanhi ng
atherosclerosis (paninigas ng
mga malalaking ugat) na
nagpapakipot sa daluyan ng dugo
o humahantong din sa
thrombosis (pamumuo ng dugo sa
loob ng artery (o vein));
Hypertension (mataas na
presyon ng dugo): Nagiging sanhi
ito ng paninigas at pagkapal ng
dingding ng daluyan ng dugo, at
ang pagkipot ng mga
daluyan ay magpapabagal sa
daloy ng dugo;
Diabetes Mellitus: Ang
pagtaas ng antas ng asukal sa
dugo ay nagpapataas sa
panganib ng pagkasira ng at
paninigas ng mga daluyan ng
dugo;
Maiiwasang mga panganib na
kadahilanan:
Paninigarilyo: Pinasisigla ng
nicotine sa sigarilyo ang
pagpapakawala ng mga hormone,
na nagpapabilis sa pagtibok ng
puso at humahapit sa mga
CHD / Tagalog
Copyright © 2016 Hospital Authority.
All rights reserved
 babaeng hindi nagpapabigat
naninigarilyo; sa mga
Labis na kalamnan at
katabaan: Ang pinatataas ang
panganib ng presyon ng
daluyan ng
pagkakaroon dugo na
dugo.
ng sakit sa ugat maaaring
Pinabababa ng
ng puso sa maging sanhi
paglanghap ng
mga taong ng sakit sa ugat
carbon
napakataba ay ng puso;
monoxide ang
2 hanggang 3
lamang
beses na mas Diyeta: Ang labis na
oxygen ng mga
mataas kaysa pagkain ng matataba,
kalamnan ng
sa mga taong maalat o matamis na
puso. Maaari
may normal na mga pagkain o
ding pataasin
timbang; alkohol ay
ng carbon
Kawalan ng magpapataas ng
monoxide at
pisikal na antas ng kolesterol sa
nicotine ang
aktibidad: dugo, pinatitigas ang
lapot ng mga
Mapapataas ng mga daluyan ng dugo
platelet na at magreresulta sa
ehersisyo ang
malamang na mataas na presyon ng
mangyari dugo at sakit sa ugat
pagkalastiko ng
ang pagkabuo ng puso.
mga daluyan
ng mga plaque,
ng dugo at
na sumisira sa
pinabababa
panloob na
ang posibilidad
dingding ng
na paninigas
mga daluyan
ng mga
ng dugo at
daluyan ng
nagpapataas
dugo. Kaya
ng panganib ng
pahihinain ng
paninigas
kakulangan sa
ng mga ugat.
ehersisyo
Ang
ang
pagkakataon
cardiovascular
ng atake sa
function;
puso sa mga
Pagkabahala
babaeng
: Mas
naninigarilyo CHD / Tagalog
pinabibilis ng Copyright © 2016
ng 20 sigarilyo Hospital Authority. All
pagkabahala
sa isang araw rights reserved
ang tibok ng
ay anim na
puso,
beses kaysa
sa mga
 Hospital
Authority.
All rights
reserved

3. Paano iwasan ang Sakit sa Ugat ng Puso?

Mahalaga sa kalusugan ang malusog na uri ng pamumuhay, na nakatutulong
madulas na mga daluyan ng dugo, nagpapanatili ng kanilang pagkalastiko
daloy ng dugo.
Malusog na uri ng pamumuhay:
Huwag manigarilyo/ihinto ang paninigarilyo ngayon;
Gumawa ng 30 minuto na katamtamang ehersisyo araw-araw;
Manatiling namamahinga at iwasan ang sobrang pagkabahala. Sumali
aktibidad na pangkalusugan upang mabawasan ang tensyon at pagkabahala.
Pagkontrol sa kalusugan:
Timbang: Pinatunayan ng iba’t-ibang medikal na pag-aaral na ang
katabaan ay nagpapataas sa panganib ng sakit sa ugat ng puso. Ang body mass
index (BMI) ay kilala sa buong daigdig at makatwirang pamantayan sa pagsukat ng
labis na katabaan. Sa pangkalahatan, ang normal na saklaw ng BMI para sa isang
Asyano na nasa hustong gulang ay 18.5 – 22.9. Dapat nating panatilihin ang
malusog na timbang sa pamamagitan ng pinangangasiwaang diyeta at
ehersisyo.Antas ng kolesterol: Ang antas ng kolesterol sa dugo ay dapat na
pamamagitan ng pinangangasiwaang diyeta at ehersisyo. Dapat kumonsulta sa
doktor ang mga taong may mga mataas na antas ng kolesterol at maaaring
kailanganing uminom ng gamot.
Presyon ng dugo at mga antas ng asukal sa dugo: Dapat subaybayan
katamtamang antas ang presyon ng dugo at antas ng asukal sa dugo. Dapat mahigpit
na sundin ng mga pasyenteng may hypertension o diabetes ang payo sa paggamot ng
mga doktor.
Balanseng diyeta:
Kaunting asin: Patataasin ang presyon ng dugo ng labis na paggamit ng
mga pagkaing may mataas na nilalamang asin gaya ng pagkain at sarsa na
naproseso at nakapreserba ay dapat na iwasan;
Kaunting asukal: Iwasan ang pagkain at mga inuming may mataas
asukal. Bawasan ang paggamit ng “mga pagkaing walang calorie”, ibig sabihin
mga pagkaing napaka-kakaunti ang sustansya kumpara sa kanilang antas ng
calorie. Ang repinadong asukal ay isang halimbawa ng pagkaing walang
calorie;Mababang taba: Kumain ng kaunting pagkain na may mataas na nilalamang
taba;Ang pagkain ng mas maraming gulay at mga pagkaing may mataas na
ay
CHD /
Tagalog
Copyright
© 2016
 ight
©
2016
Hospi
tal
Autho
rity.
makakapigil
All sa hindi pagkadumi at mababawasan ang pagsipsip ng taba.
rights
Makakatulong
reser din ito sa pagkontrol ng antas ng kolesterol sa dugo at
ved
Regular na pagsusuri para sa maagang pagtuklas ng mga problema sa kalusugan:
presyon ng dugo;
mga lipid at kolesterol
asukal sa dugo.

Ang panganib ng sakit sa ugat ng puso ay yaong ito ay nagiging sanhi ng pagkamatay sa loob
ng maikling panahon na walang palatandaan sa simula pa lamang. Kaya, dapat tayong
gumawa ng maagang pag-iingat. Kung sakaling may paulit-ulit na pananakit ng
kang kumonsulta sa doktor para sa maagang pagtuklas ng mga problema at makatanggap ng
naaangkop na paggamot.

4.Anu-ano ang mga sanhi ng Sakit sa Ugat ng Puso?

Kapag ang matabang sangkap (na binubuo ng “lipoprotein” (ang produkto ng protina at lipid),
kolesterol at iba pang produkto ng cellular waste) sa dugo ay nadeposito sa pangloob na
dingding ng isang ugat, tinatawag itong atherosclerosis (paninigas ng ugat). Hahantong ito sa
pagkipot o kahit na pagbara ng daluyan ng dugo. Kaya napipigil ang pagdaloy ng dugo, na
dahilan upang hindi magkaroon ng sapat na oxygen at sustansya ang mga kalamnan ng
nagreresulta sa kakulangan ng oxygen sa mga kalamnan ng puso at kahit na necrosis
(pagkamatay sanhi ng pagkabulok). Maaaring tumigil sa pagtibok ang puso at maging sanhi ng
kamatayan.

5. Madali bang makikilala ang mga sintomas ng Sakit sa Ugat ng Puso?

Matagal na panahon para mabuo ang atherosclerosis. Maaaring walang anumang
pagkipot ng mga daluyan ng dugo. Subalit para sa sakit sa ugat ng puso, ang mga
maaaring magkaroon ng mga sumusunod na sintomas:
 Pananakit ng dibdib: Ang mga pasyenteng may sakit sa ugat ng puso ay kadalasang may
pananakit ng dibdib matapos ang masiglang ehersisyo o may emosyonal na
Makakaramdam sila ng paninikip ng buong dibdib na parang dinidiinan

CHD /
Tagal
og
Copyr
 Ta
ga
lo
g
C
op
yri
ng malakinggh bato. Maaaring umabot ang sakit sa braso, balikat, leeg at
t
maaaring © mabawasan matapos na magpahinga nang ilang minuto ang pasyente.
 Pangangapos20 ng hininga: Dahil hindi makakuha ng sapat na dugo ang
16
ng puso, maaaring
H kapusin sa hininga at mapagod ang mga pasyente pagkatapos ng
os
pisikal na pagsisikap.
pit
 Myocardial al infarction (atake sa puso): Kapag ang pasyente ay may atake
A
magiging utmas matindi at mas tatagal ang pananakit ng dibdib. Maaari itong
ho
magpatuloy kahit na magpahinga o uminom ng gamot ang pasyente. Maaaring kabilang
rit
sa iba pangy. posibleng sintomas ang mabilis na tibok ng puso, pagkahilo, pamamawis,
All
pagduduwal at matinding pagkapagod. Kailangan sa kasong ito ang agarang paggamot.
ri
gh
ts
Ang mga taong may re ganoong panganib na kadahilanan tulad ng mataas na presyon ng dugo,
mataas na lipid sasedugo at kolesterol ay dapat na tumanggap ng maagang paggamot at
rv
sinusubaybayan anged kalagayan. Dapat tandaan ng mga pasyenteng may sakit sa ugat
ang mga posibleng sintomas na iyon upang maiwasan ang nakamamatay na kondisyon ng
myocardial infarction. Sa ganitong pangyayari, dapat agad na konsultahin ang doktor kapag
nangyari ang mga hudyat ng babala.

6.Paano suriin at gumawa ng pag-diagnose sa Sakit sa Ugat ng Puso?

Ang mga taong may mataas na panganib o yaong may hinihinalang mga sintomas
kumonsulta sa kanilang mga doktor ng pamilya at magsaayos ng regular o maagang pagsusuri.
Electrocardiogram (ECG): Itinatala nito ang elektrikal na aktibidad ng iyong
pamamagitan nito ay matutuklasan ang pagbabago sa kalusugan sanhi ng ilang uri ng
sakit sa puso.
Ehersisyong ECG (pagsusuring ehersisyo): Kung madalas na lumilitaw
tuwing nag-eehersisyo, ang ECG ay patuloy na itinatala para sa pasyente habang
mabagal na tumatakbo o nagbibisikleta upang matukoy ang anumang tanda ng
pagkakapos ng dugo sa puso.
Echocardiogram (ultrasound ng puso): Gumagamit ito ng mga
ang mga aktibidad ng lahat ng bahagi ng puso at alamin ang paggana ng puso.
Walang interbensyong paglalarawan tulad ng magnetic resonance imaging (MRI) o
computerized tomography (CT) scan
Paggamit ng sunda at coronary angiogram: Ito ay upang maobserbahan ang antas ng

C
H
D
/
 /

T
a
g
a
l
ng coronary artery
o
g
braso) at igagabay patungo sa puso para sa pag-iiniksyon ng pangulay. Sa tulong ng X-ray,
inoobserbahan ang balangkas ng loob ng mga coronary artery upang matukoy ang kalubhaan
ng pagkakipot. CKabilang sa mga komplikasyon ang allergy sa tina, pagdurugo, atake sa
o
kamatayan, atbp.
p
y
r
i
7. Anu-ano ang
g mga paggamot para sa Sakit sa Ugat ng Puso?
h
Kabilang sa
t mga paggamot ang gamot, interbensyon ng sunda at
operasyon sa
pamamagitan ng anumang uri ng paggamot, ang pasyente ay dapat na mamuhay
©
gaya ng paghinto sa paninigarilyo, pagkain nang malusog, regular na pag-
pagpapanatili ng
2 malusog na timbang.
0
1
6
Gamot: Ginagamit ang mga gamot upang mabawasan ang dami ng trabaho ng
ang pagtustos H
ng dugo sa mga kalamnan ng puso. Depende sa
o
mga doktor ang mga sumusunod na gamot:
s
p
i
Aspirin: Mapapababa
t nito ang pagkalapot ng dugo at mapapabagal o maiiwasan ang
a
pagkabara ng mga coronary artery.
l
Mga beta blocker: Para sa pagpapabagal ng tibok ng puso at pagpapababa ng presyon
ng dugoAu
upang mabawasan ang dami ng trabaho ng puso.
Mga vasodilator:
t Para sa pagpapalawak ng daluyan ng dugo at tulungang pagaanin
h
ang damio ng trabaho ng puso. Makukuha ang mga ito sa iba’t-ibang anyo gaya ng mga
r sublingual, spray at panapal.
tabletang
i
Angiotensin-converting
t enzyme inhibitors (ACEI): Ang mga ito ay
y
presyon ng dugo. Maaari nilang mapabagal ang pagsulong ng mga komplikasyon ng
.
sakit sa ugat ng puso.
A
Mga diuretic:
l Ang mga gamot na ito ay maaaring magpababa sa dami ng
dugo sa pamamagitan ng pag-alis ng sodium at tubig upang mabawasan ang dami ng
l
trabaho ng puso.
r
i
Mga Calcium channel blocker: Mga gamot para sa pagpapababa ng presyon
g
na makakapagpadami
h ng pagdaloy ng dugo sa mga coronary artery.
t
Kung kinakailangan, maaaring ireseta ng doktor ang statins (gamot na
s
kolesterol) para sa mga pasyenteng may mataas na antas ng kolesterol sa dugo.
r
e
Interbensyon ngs sunda:
e
r
C v
H e
D d
 /

T
a
g
a
l
Percutaneous
o coronary intervention (karaniwang kilala bilang
g
ay upang palakihin ang kumipot na mga daluyan ng dugo upang mapahusay ang
paggana ng puso at bawasan ang pagkakaroon ng pananakit ng dibdib. Kung matagpuan
C
ang matinding pagkakipot o mga pagbabara sa panahon ng pagsusunda at coronary
o
angiogram,
p magsasagawa ang doktor ng interbensyon sa pamamagitan ng paggamit ng
y
espesyal
r
na lobo upang mapalawak ang daluyan ng dugo at ilalagay doon ang isang
angkopi na stent upang mapanatili ang maayos na paagusan sa daluyan ng dugo.
g
Magagamit
h din ito sa malalang pagsisimula ng sakit sa ugat ng puso bilang paraan ng
t
pagbibigay-malay. Kabilang sa mga komplikasyon ang pagdudugo , atake sa puso, stroke
at pagkamatay,
© atbp.

2
Operasyon sa0puso
1
Operasyong
6 bypass sa coronary artery (karaniwang kilala bilang
operasyon”): Ito ay isang pangunahing bukas na pusong operasyon. Lumilikha ang
H
doktoro ng isang bypass gamit ang isang maliit na tubo mula sa ibang bahagi ng iyong
katawan
s upang hayaang dumaloy ang dugo sa paligid ng baradong lugar sa
p
pamamagitan
i ng pangunahing artery patungo sa napinsalang mga kalamnan ng puso.
Maaaring
t maging sanhi ang operasyon ng matinding komplikasyon at kailangan ang
a
masinsinang
l talakayan kasama ang doktor.

A
u
t
h
o
8. Anu-ano rang mga komplikasyon ng Sakit sa Ugat ng Puso?
i
Pananakit
t ng dibdib: Nangyayari ito kapag ang pagkipot ng mga coronary
nagiging
y mas matindi at nakakaapekto sa pagtustos ng oxygen sa mga kalamnan ng puso,
.
lalo na sa panahon at pagkatapos ng masiglang ehersisyo.
Atake saA puso: Nangyayari ito kapag ang daloy ng dugo ay ganap na
l
kakulangan
l sa dugo at oxygen ay magiging sanhi ng hindi na malulunasang pinsala sa
mga kalamnan ng puso at kailangan ang agarang paggamot.
r
Panghihina
i ng puso: Kung ang ilang lugar ng iyong puso ay malubhang kapos
g
napinsalahmatapos ang atake sa puso, hindi makakapagbomba ng dugo ang iyong
iba pang bahagi
t ng iyong katawan sa pamamagitan ng mga daluyan ng dugo sa
s
normal na tao. Maaapektuhan nito ang iba pang tungkulin ng iyong katawan.
(abnormalr na ritmo ng puso): Maaaring makasagabal ang hindi
e
dugo sa elektrikal
s na pintig ng iyong puso, kaya naaapektuhan ang ritmo
e
r
C v
H e
D d
 /

T
a
g
a
l
ng puso.
o
g

C
9. Paano alagaan
o ang Sakit sa Ugat ng Puso?
 Dapat
p sundin ng mga pasyente ang mga pag-iingat sa sakit sa ugat ng
y
binanggit
r sa itaas gayun din ang iniresetang paggamot upang manatiling malusog.

i ang mga tagubiling medikal kabilang ang pag-inom ng mga gamot,
Sundin
g
mgahkonsultasyon ng muling pag-iksamin ayon sa iskedyul at pagsubaybay ng iyong
t
sariling sukatan ng kalusugan gaya ng tibok ng puso, presyon ng dugo, timbang ng
katawan
© at sukat ng baywang, atbp.
 Pag-uwi
2
sa bahay matapos ang operasyong bypass ng coronary artery, dapat
mga0pasyente ang mga tagubiling medikal na ibinigay ukol sa pag-aalaga sa sugat,
1
pagsusuot
6
ng nababanat na medyas at pagpapatuloy ng mga normal na aktibidad sa
unti-unting paraan.
H
o
s
p
i
t
a
l

A
u
t
h
o
r
i
t
y
.

A
l
l

r
i
g
h
t
s

r
e
s
e
r
C v
H e
D d