Manavothama Rama - 22 - 02 - 2021

e÷qy√‘·ÔeTsêeT
s¡#q·
dü‘·´ø±o uÛ≤s¡Ze
s¡#q·
dü‘·´ø±o uÛ≤s¡Ze
Á|ü#·Ts¡D : qe+ãsY, 2020
Á|ü‘·T\T : 500
yÓ\ : s¡÷ 99/-
Á|ü#·Ts¡D : ◊Hêì MT&çj·÷ |ü_¢πøwüHé‡ eT]j·TT <ëq<Ûäs¡à #ê]≥ãT˝Ÿ Á≥dtº.

Á|ü‘·T\≈£î : ◊Hêì MT&çj·÷ |ü_¢πøwüHé‡,
4e bò˛¢sY, @ø±Ô ≥esY‡
yÓ’{Ÿ |ò”˝Ÿ¶‡, ø=+&Ü|üPsY,
ôV’≤<äsêu≤<é - 84
ø±|” ¬s’{Ï+>¥ : o˝≤ B|ü sêCŸ

ø£esY ù|J : Äw”yéT <ëdt
ø£+b˛õ+>¥ : uÛ≤s¡$ ø=&Ée+{Ï
eTTÁ<äD: lyêDÏ Á|æ+≥sY‡ & |ü_¢wüsY‡,

q\¢>=+&É & ôV’≤<ëÁu≤<é.
4
6
$wüj·T dü÷∫ø£
01. sêeT sêy˚TwüºyéT (Ä+»H˚j·T k˛ÔÁ‘·+) 09
02. d”‘êe÷‘· düTÔ‹ 11
03. eTT+<äTe÷≥ (»eTà\eT&Éø£ dü+B|t) 13`15
04. ªªdü‘·´ø±oµµ e÷≥ 16`18
05. ñb˛<ëÈ‘·+ 19`21
06. >∑TDe+‘·T&ÉT 22-29
07. X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT 30-33
08. <Ûäs¡àE„&ÉT 34-38
09. ø£‘·E„&ÉT 39-42
10. dü‘·´ yêø±Œ\≈£î&ÉT 43-45
11. <ä&ÛÉÁe‘·T&ÉT 46-49
12. dü<ë#ês¡ dü+j·TT≈£îÔ&ÉT 50-53
13. düs¡« uÛÑ÷‘· Væ≤‘·T&ÉT 54-56
14. $<ë«+düT&ÉT 57-60
15. düeTs¡∆e+‘·T&ÉT 61-64
16. kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT 65-67
17. <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT 68-71
18. õ‘·' Áø√<ÛäT&ÉT 72-74
19. Á|üø±X¯e+‘·T&ÉT 75-77
20. nqdü÷j·T≈£î&ÉT 78-81
20. |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT 82-85
21. ªe÷qy√‘·ÔeTµ sêe÷j·TD+ 86-87
22. ÁosêeT sêe÷j·TD+ 88
7
8
sêeT sêy˚TwüºyéT (Ä+»H˚j·T k˛ÔÁ‘·+)
qeTùdÔ sêeTÁ|üuÛÑ÷<ä‘·ÔyéT qeTùdÔ sêe÷qT»ÁbÕDs¡ø£åø£yéT

qeTùdÔ sêeTø±s¡´kÕ<Ûäø£yéT qeTùdÔ sêeTHêeTHÍø±Hê$ø£yéT
qeTùdÔ sêeT$TÁ‘·düVü‰j·Tø£yéT qeTùdÔ sêeT|ü⁄]»qs¡+»ø£yéT
qeTùdÔ sêeT$uÛÑTu≤DyéT qeTùdÔ sêeTã+<ÛäTdü+s¡ø£åø£yéT
qeTùdÔ sêeTø°]ÔÁ|ü<ëj·Tø£yéT qeTùdÔ sêeT‘·‘·«Á|üuÛÀ<Ûäø£yéT
qeTùdÔ sêe÷]sê»´\ø°å àuÛÑ+»ø£yéT qeTùdÔ sêeTø£<ÛëdüVü≤yêdüø£yéT
qeTùdÔ sêeT|ürï<äT'Kìyês¡ø£yéT qeTùdÔ sêeTs¡dükÕ>∑s¡‘·s¡+>∑yéT
qeTùdÔ sêeTX¯Á‘·T>∑sê«|üø±s¡ø£yéT qeTùdÔ sêe÷ø±X¯ñ»«\‘ês¡ø£yéT
qeTùdÔ sêeTyÓ’]|ü⁄s¡HêX¯ø£yéT qeTùdÔ sêeTuÛÑø£Ôñ<ë∆s¡ø£yéT
qeTùdÔ sêeTsêy˚TwæºÄq+<äø±s¡ø£yéT qeTùdÔ sêeTs¡e÷|ü⁄Á‘·‘·T\ýéT
qeTùdÔ sêeTeT~ñ˝≤¢düø£yéT qeTùdÔ sêeTe+XÊ~Û|ü|üs¡eT•wüýéT
qeTùdÔ sêeTbÕ<ëuÛÑs¡DyéT qeTùdÔ sêeTXÊÅdüÔbÕs¡+>∑‘·yéT
*****
9
10
d”‘êe÷‘· düTÔ‹
sêeT|ürï d”‘·eTà eTeTT ø±e>∑ sê.... e÷....

sêeTHêeTeTT |ü\T≈£î eTeTTà ñ<ä›]+|ü sê.... e÷...
sêeTd”‘e· ÷à.... sê....e÷à.... d”‘e· Tà sê....e÷....
sêeTÁ|ü‹eT ñqï e÷eT~ ˝À|ü*øÏ qTe⁄ sê.... e÷...

sêeT<Ûäs¡à+ Ä#·]+#˚ ã\eTTìe«>∑ sê.... e÷....
sêeTø£s¡TDqT Çe«+>∑ y˚>∑+>± qTe⁄ sê.... e÷....

sêeTdüìï~Û #˚s¡TÃ≥≈£î eTT+<äT>± qTe⁄ sê.... e÷....
sêeT<ä wæº˝À |ü&ÉT≥≈£î ñbÕj·TeTTà #Ó|üŒ>± sê.... e÷....

sêeTbÕ<ä<Ûä÷[ ˙e⁄ e÷øÏ#·TÃ≥¬ø’Hê sê.... e÷....
sêeTuÛÑøÏÔ˝À eTTqT>∑T es¡eTTqT Çe«>± qTe⁄ sê...e÷...

sêeTsêeT n+≥÷ }|æ] b˛sTT+#·>∑ qTe⁄ sê...e÷...
sêeTsêeTsêeT nì ñdüTs¡T rsTT+#·>∑ qTe⁄ sê...e÷...
sêeTd”‘e· ÷à....sê....e÷à.... d”‘e· Tà sê....e÷....!!
11
12
eTT+<äTe÷≥
lsêeT! lsêeT! lsêeT!
ªªsêyÓ÷ $Á>∑Vü≤yêHé <Ûäs¡à'µµ <ÛäsêàìøÏ ˇø£ s¡÷|ü+ ø£*ŒùdÔ n~ n#·Ã+>±
l sêeT#·+Á<äeT÷]Ô s¡÷|üy˚T ne⁄‘·T+~. á e÷≥ nqï~ sêeT uÛÑ≈£îÔ&ÉT nsTTq
Vü≤qTeT+‘·T&√, sêeTT&ÉT $TÁ‘·T\T>± uÛ≤$+∫q düTÁê⁄&√, $;ÛwüDT&√ ø±<äT.
sêeTT&ç #˚ ‹ ˝À #êe⁄ <Ó ã “\T ‹qï sêø£ å d ü T &Ó ’ q e÷Ø#· T &É T . d” ‘ · e TàqT
n|üVü≤]+#ê* nH˚ <äTwüº jÓ÷#·q #˚düTÔqï sêeD≤düTs¡T&çøÏ ˙‹ yêø£´+ #Ó|üPÔ, Ä
jÓ÷#·q $s¡$T+#·Tø√eTì e÷Ø#·T&ÉT sêeDT&çøÏ #Ó|æŒq dü+<äs¡“¤eTT˝Àì~.
Ç~ yê©àøÏ $s¡∫‘· l eTÁ<ëe÷j·TD+˝À ns¡D´ø±+&É˝À 37e düs¡Z˝Àì 13
e XÀ¢ø£+˝Àì yêø£´+. X¯Á‘·Te⁄ nsTTq≥Te+{Ï sêø£ådüT&Ó’q e÷Ø#·T&ÉT #Ó|æŒq á
yêø£´+ ˇø£ÿ{Ï #ê\T`lsêeT#·+Á<äT&ÉT m+‘·{Ï e÷qy√‘·ÔeTT&√ #Ó|üŒ{≤ìøÏ.
$TÁ‘·T&ÉT uÛ≤s¡Ze >±s¡T Äj·Tq s¡∫+∫q e÷qy√‘·ÔeT sêeT nH˚ á
|ü⁄düÔø±ìøÏ qqTï eTT+<äT e÷≥ Áyêj·TeTì n&ç–q|ü⁄Œ&ÉT eTT+<äT yÓqTø±
Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü Hê≈£î #ÓbÕŒ¬s+{° nì H˚qT #ê˝≤ Ä˝À∫+#êqT. ˇø£ kÕe÷q´
e÷qe⁄&çHq’Ó H˚qT uÛ≤s¡rj·T Ç\y˚\TŒ nsTTq lsêeT#·+Á<äT&ÉT >∑T]+∫ Áyêj·T≥+
ˇø£ kÕVü≤düy˚T nsTTq|üŒ{Ïø°, ˇø£ e÷qe⁄&ç>± á uÛÑ÷$T MT<ä q&ç∫q lsêeTT&ÉT
e÷qy√‘·ÔeTT&ÉT m˝≤ nj·÷´&ÉT nì düà]+#·Tø√e≥+ e÷qe⁄\T>± |ü⁄{Ïºq eTq
n+<ä] ø£˙dü <Ûäs¡à+. lsêeT#·+Á<äT&çì e÷qy√‘·ÔeTTì>± ì*|æq 16 >∑TD≤\˝À
@ ˇø£{À, ¬s+&√ eTq≈£î n\e&çHê ≈£L&Ü eTq »qà <Ûäq´+! nq≥+˝À m˝≤+{Ï
n‹X¯jÓ÷øÏÔ ˝Ò<äT.
dæ+>∑πsDÏ dü+düú≈£î dü+#ê\≈£î\T>± |üì #˚dæq e÷ Hêqï>±s¡T ñ<√´>∑
Ø‘ê´ <ë<ë|ü⁄ 18 @fi¯ófl uÛÑÁ<ÛëÁ~ ø=\TyÓ’q düÔ+uÛ≤Á~ (KeTà+) õ˝≤¢˝À ñHêïeTT.
n+<äTe\q uÛÑÁ<ÛëÁ~ sêeTT˝À] >∑T&çøÏ #ê˝≤kÕs¡T¢ yÓfi¯fl>∑*>±qT. Ç~>√ uÛÑÁ<ÛëÁ~,
>ö‘·$T n~>√ #·÷&É+&ç nì lsêeT<ëdüT ø°s¡Ôq $+≥T+fÒ ã<›äs¡–] sêeTj·T´
bÕ<ë\T ø£&É>∑+>∑, |üs¡efi¯ófl ‘=øÏÿq >√<ë] >∑+>∑ ø£fi¯fl˝À yÓT<äT\T‘·÷ ñ+≥T+~.
13
ndü\T eTìwæ J$‘·+˝À |ü⁄{Ïºq|üŒ{Ï qT+&ç, b˛j˚Tes¡≈£î m˝≤ ñ+&Ü˝À
eTq≈£î #Ó|æŒqyê&ÉT, ø±<äT ø±<äT! #˚dæ #·÷|æ+∫q yê&ÉT lsêeTT&ÉT. |æ\¢\≈£î
kÕïq+ #˚sTT+#êø£ neTàeTà\T, neTà\T ˙fi¯ófl |æ\¢\ #·T≥÷º ‹|æŒ nH˚ ByÓq `
lsêeTs¡ø!å£ q÷πsfi¯fl Äj·TTwüß¸!. ∫qï|ü⁄Œ&ÉT e÷ neTàeTà Ç˝≤ mìïkÕs¡T¢ B$+#ês√
˝…ø£ÿ˝Ò<äT. eTìwæ b˛j·÷ø£ nH˚ eT+Á‘·+ sêyéT HêyéT dü‘·´ôV’≤. C…’lsêyéT, lsêeT
»j·TsêeT, »j·T »j·T sêeT, n¬s sêe÷, sêeT sêeT, njÓ÷´ sêeT#·+Á<ë,
sêeT #·+Á<äÁ|üuÛÀ ` Ç˝≤ eTq <Ó’q+~q J$‘·+˝À sêeT HêeT düàs¡D #˚j·Tì
s√E ñ+&É<äT. sêe÷\j·T+ ˝Òì Á>±eT+, sêeT HêeT+ #˚j·Tì »q+, sêeTø√{Ï
Áyêj·Tì u≤eTà\T, sêeTT&ç |ü≥+ ˝Òì Væ≤+<ä÷ ≈£î≥T+ã+, sêeTHêeT+ |ü\Tø£ì
uÛ≤s¡rj·TT&ÉT ñ+&És¡T n+fÒ n‹X¯jÓ÷øÏÔ ø±<äT.
$;ÛwüDT&ÉT e∫Ã lsêeTTìï X¯s¡DT y˚&çq|ü⁄&ÉT, \+ø£≈£î sêEì #˚kÕÔqT
nì e÷≥ Ç#êÃs¡T lsêeTT&ÉT e∫Ã X¯s¡DT ø√]‘˚ @+ #˚kÕÔs¡T nì ñ+&Éã≥º˝Òø£
lsêeTTìï düTÁê⁄&ÉT n&ç>±&ÉT. sêeDT&˚ e∫Ã X¯s¡DT ø√]‘˚ ` njÓ÷<Ûä´≈£î
sêE>± #˚kÕÔqT nHêïs¡≥ lsêeTT&ÉT. Ç~ #ê˝<ë lsêeTT&ÉT m+‘·{Ï
e÷qy√‘·ÔeTT&√ #Ó|üŒ{≤ìøÏ.
Á‘˚‘êj·TT>∑+ ‘·sê«‘· mìï j·TT>±\T e∫ÃHê, m+‘· eT+~ |ü]
bÕ*+∫Hê Ç|üŒ{Ïø° lsêeTT&ç bÕ\qH˚ Ä<äs¡Ù+>± rdüT≈£î+≥THêïeTT. <˚X¯+
lsêeT sê»´+ ø±yê* nì ø√s¡T≈£î+≥THêïeTT n+fÒH˚ ns¡∆+ ne⁄‘·T+~.
lsêeT#·+Á<äT&ÉT Ä#·+Á<ä‘êsês¡ÿ+ ì*∫b˛j˚T $<Ûä+>± m+‘·{Ï ˙‹e+‘·yÓTÆq
bÕ\q n+~+#ê&√ #Ó|üŒ{≤ìøÏ.
ˇø£ ø=&ÉT≈£î>±, ˇø£ $<ë´]∆>±, ˇø£ uÛsÑ >Ô¡ ±, ˇø£ k˛<äsT¡ ì>±, ˇø£ ‘·+Á&ç>±,
ˇø£ Hêj·T≈£îì>± Ä<äs¡Ù+>± m˝≤ ñ+&Ü˝À #Ó|æŒq yê&ÉT lsêeT #·+Á<äT&ÉT.
e÷qe⁄\T>± eTq+ |ü⁄{Ïºq+<äT≈£î ndü\T eTq+ eTìwæ>± m˝≤ J$+#ê˝À ‘·q
J$‘·+˝Àì Á|ü‹ ˇø£ÿ |òüT≥º+ <ë«sê eTqøÏ ~XÊìπs›X¯+ #˚dæqyê&ÉT lsêeTT&ÉT.
14
sêeTùd‘·T ì]à+#·{≤ìøÏ ÇdüTø£ n+{Ï+#·T≈£îqï ˇø£ ñ&É‘· ˝≤>± m|ü⁄Œ&√
#˚dæq ˇø£ n‹ ∫qï eT+∫ ø£s¡à e\¢ nqT≈£î+{≤ ` á |ü⁄düÔø£ Á|ükÕ<ëìøÏ
eTT+<äT e÷≥ Áyêùd eTVü≤<ë“¤>∑´+ Hê≈£î ø£*–q~. lsêeTT&ÉTì ‘·\T#·T≈£î+≥÷
Áyêdü÷Ô ñ+fÒ eTqdüT‡˝À ˇø£ uÛ≤y√<˚«>∑+. Ç~ lsêeTT&ÉT Ç∫Ãq <ÛÓ’s¡´+ ø±ø£
eT] @$T{Ï?! kÕe÷qT´˝…’q HêuÀ{Ï yê]ì ≈£L&Ü nkÕe÷qT´\qT #˚j·T>∑*π>~
lsêeT |ü<ä+, lsêeT |ü<∏ä+, lsêeT bÕ<ä+.
c˛&ÉX¯ ø£fi≤ì~Û nsTTq lsêeT#·+Á<äT&ç˝Àì c˛&ÉX¯ (16) >∑TD≤\T
eTq n+<ä]ø° düT\TyÓ’q uÛ≤wü˝À n+<ä+>±, n<äT“¤‘·+>± ns¡{Ï|ü+&ÉT ˇ*∫q≥Tº
á |ü⁄düÔø£+ <ë«sê #Ó|æŒq $TÁ‘·T&ÉT, k˛<äs¡ düe÷qT&ÉT l dü‘·´ø±o uÛ≤s¡Ze >±]øÏ
X¯óuÛ≤_Ûe+<äqeTT\T ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô ` Hê eTqdüT˝Àì uÛ≤yê\qT eTT+<äT e÷≥>±
n#·TÃy˚dæq yê]øÏ nH˚ø£ <Ûäqýê<äeTT\T ‘Ó\T|ü⁄≈£î+≥THêïqT.
»eTà\eT&Éø£ dü+B|t
nk˛dæjT˚ {Ÿ &Ós¬’ ø£sº Y
mø˘‡≥s¡ï˝Ÿ ]˝ÒwüHé‡
Ç+&çjT· Hé dü÷ÿ˝Ÿ Ä|òt _õHÓdt (ISB)
yÓTTu…’˝Ÿ : 9000905559
lsêeT»j·T+!!
15
ªªdü‘·´ø±oµµe÷≥
Áo sêeT! Áo sêeT!Áo sêeT!
Áo sêeTT&ç >∑TDeTT\˝À Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘· (düeTTÁ<ä+˝À ˙{Ïu§≥º+‘·)

eTqq+ #˚düT≈£îì, sêj·÷\H˚ Ä˝À#·qq÷, sêj·T>∑*π> ÄdüøÏÔì, sêsTT+#˚
ãT~∆øÏ Ä X¯øÏÔì, sêùd neø±XÊìï, n<äcÕºìï Hê≈£î Ç∫Ã qqTï ø£‘ês¡T∆&çì
#˚dæq Ä d”‘êsêeTT\≈£î, Ä+»H˚j·T kÕ«$TøÏ ø√{Ï ø√{Ï kÕcÕº+>∑ <ä+&É
Á|üD≤eTeTT\T. düø£\ sêeT ã+<ÛäTe⁄\≈£î, düø£\ sêeT Væ≤‘·T\≈£î Hê dü$qj·T
|üPs¡«ø£ qeTkÕÿs¡eTT\T.
e÷qy√‘·ÔeT sêeT ˝À Áo sêeTTì dü<äTZDeTT\ >∑T]+∫ $|ü⁄\+>±

$e]+#·ã&çq~. sêeTT&ç ˇø=ÿø£ÿ dü<äTZDeTT sêeTT&ç J$‘· j·÷q+˝À
(Áosêe÷j·TD+˝À) ˇø=ÿø£ÿ dü+<äs¡“eTT˝À m˝≤ uÛ≤dæ+∫+~ nH˚ $wüj·T+
>∑T]+∫q $es¡D >± á ªe÷qy√‘·ÔeT sêeTµqT #Ó|üŒe#·TÃqT.
Áo sêeTT&ç dü<Tä D Z eTT\qT Hê≈£î ∫qï|üŒ{Ï qT+&ç $$<Ûä e÷<Û´ä e÷\

<ë«sê |ü]#·j·T+ #˚dæ, Hê˝À sêeTuÛÑøÏÔøÏ, sêeT Áù|eT≈£î ;»+ y˚dæq
sêe÷j·TD+ s¡∫+∫q Á>∑+<Ûäø£s¡Ô\≈£î, ø£<Ûä≈£î\≈£î, ø£e⁄\≈£î, uÛ≤>∑e‘·T\≈£î,
sêeTuÛ≈Ñ î£ \Ô ≈£î, Á|üe#·qø£s\Ô¡ ≈£î Hê ø√{Ï ø√{Ï ø£‘·»‘„ ê |üPs¡«ø£ qeTkÕÿs¡eTT\T.
Ä eTVü‰qTuÛ≤e⁄\ ÄodüT‡\T Hê≈£î m\¢|ü⁄Œ&É÷ ñ+&Ü\ì Ä ÁosêeTTì
ÁbÕ]∆düTÔHêïqT.
16
e÷ |æ‘·s¡T\T - eTT‘êÔ‘· Áo ø=&Ée+{Ï ø±X¯qï>±]øÏ, e÷ ‘ê‘·eTàøÏ
-e÷ |æ‘êeTVüQ\T Áo ø=&Ée+{Ï eT*¢ø±s¡T®q kÕ«$T >±]øÏ, e÷ HêqeTà
ÁoeT‹ sêCÒX¯«s¡eTàøÏ - e÷ e÷‘êeTVüQ\T Áo o˝≤ dü÷s¡´Hêsêj·TD >±]øÏ,
neTàeTà ÁoeT‹ Ms¡uÛÑÁ<ÛäeTàøÏ - e÷ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T Áo ø=&Ée+{Ï ø±o|ü‹sêe⁄
>±]øÏ, ÁoeT‹ dü‘·é‹\≈£î Hê $qj·T |üPs¡«ø£ qeTkÕÿs¡eTT\T, Ms¡+<ä]ø°
düeTdüÔ ˝Àø£bÕ\≈£î&Ó’q Ä ÁosêeT#·+Á<ä Á|üuÛÑTe⁄ ~e´ ø£bÕ ø£{≤ø£å Mø£åDeTT\T
düs¡«<ë \_Û+#˚≥≥Tº #·÷&Ü\ì »>∑Hêà‘· d”‘êeTVü‰<˚$ì ÁbÕ]∆düTÔHêïqT.
ªe÷qy√‘·eÔ T sêeT ª|ü⁄düøÔ £ s¡÷|üeTT>± sêe&É+˝À ‘·eT neT÷\ýÓTqÆ

düVü‰j·T düVü≤ø±s¡eTT\T n+~+∫q Hê Äràj·T>∑D+-B|ü≈£î (ø±|” ¬s’{Ï+>¥),
düT<Ûä≈£î (Á|üP|òt Ø&ç+>¥), øÏs¡DY≈£î (Á|üP|òt Ø&ç+>¥), Äw”yéT≈£î (ø£esYù|CŸ &çC…’Hé),
á ªe÷qy√‘·ÔeTsêeTµqT eTTÁ~+∫q Á|ü#·Ts¡Dø£s¡Ô\T sêVüQ˝Ÿ, uÛ≤s¡$\≈£î
eT]j·TT <ëq<Ûäs¡à #ê]≥ãT˝Ÿ Á≥dtº yÓ+ø£{Ÿ≈£î, Ä ÁosêeT#·+Á<äTì nqq´
uÛÑø±ÔÁπ>düs¡T&ÉT kÕ«$T Vü≤qTeT ~e´ ÄodüT‡\T düs¡«<ë ñ+&Ü\ì, yê] düø£\
ø√]ø£\T, ø±sê´\T kÕ«$T Vü≤qTeT kÕø±s¡+ #˚j·÷\ì eTqkÕyê#êø£s¡àD≤
Áo sêeTTì ÁbÕ]∆düTÔHêïqT.
∫es¡>± ˇø£ ∫qï e÷≥-H˚qT s¡#·sTT‘·qT ø±<äT, ø£$ì ø±<äT,

Á>∑+<Ûäø£s¡ÔqT ø±<äT, |ü+&ç‘·T&ÉqT ø±<äT, $<ë«+düT&ÉqT ø±<äT, uÛ≤>∑e‘·T&ÉqT
ø±<äT, |üs¡eT sêeT uÛÑ≈£îÔ&ÉqT ø±<äT nsTTHê ≈£L&Ü Hê #˚‘· ªe÷qy√‘·ÔeT
sêeTµqT sêsTT+∫, Hê »qàqT <Ûqä éTT >±$+∫q d”‘êsêeTT\≈£î Ä‘·à ìy˚<qä
#˚düT≈£î+≥THêïqT. sêeT uÛÑø£Ô Vü≤qTeT≈£î Hê ø√{Ï ø√{Ï kÕcÕº+>∑ <ä+&É
Á|üD≤eTeTT\T.
17
ÁoeTÁ<ëe÷j·TDeTT s¡∫+∫q Áoyê©àøÏ eTVü≤]¸øÏ, sêeT #·]‘·

e÷qdüeTTqT s¡∫+∫q Áo Áo Áo >√kÕ«$T ‘·T\d”<ëdt eTVü≤sêCŸøÏ,
sêe÷j·TDeTTqT $$<Ûä uÛ≤wü\˝À Áyêdæ ‘·]+∫q |üs¡eTjÓ÷^X¯«s¡T\+<ä]ø°
Hê ø£‘·»„‘ê |üPs¡«ø£ e+<äqeTT\T. ø±o $X¯«Hê<ÛäT&ÉT, e÷‘ê nqï|üPsêí<˚$,
ø±o >∑+>±e÷‘·, ø±o &ÉT+&Ûç $Hêj·T≈£î&ÉT, ø±o πøåÁ‘· bÕ\≈£î&ÉT ø±\uÛ…’s¡e⁄&ÉT
dü<ë Hê düàs¡D˝ÀH˚ ñ+&˚˝≤ Ä d”‘êsêeTT\qT ø√s¡T≈£î+≥THêïqT.
»>∑<äTZs¡Te⁄\≈£î, |üs¡eT >∑Ts¡Te⁄\≈£î, dæ<äT∆\≈£î, jÓ÷>∑T\≈£î,

jÓ÷–qT\≈£î, |üs¡eTC≤„qT\≈£î, ne<Ûä÷‘·\≈£î, |ü+&ç‘·T\≈£î, $<ë«+düT\≈£î,
eTVü‰ ø£e⁄\≈£î Hê $qj·T |üPs¡«ø£ ø£‘·»„‘ê |üPs¡«ø£ kÕcÕº+>∑ <ä+&É
Á|üD≤eTeTT\T.
18
ñb˛<ëÈ‘·+
ñ‘·eÔ T e÷qe⁄ìøÏ ñ+&Ée\dæq >∑TD≤\qT Áo sêeTT&ÉT ‘·q J$‘·+˝À
Ä#·]+∫ #·÷bÕ&ÉT, n+<äTπø Áo sêeTT&ÉT ªªe÷qy√‘·ÔeT sêeTT&ÉTµµ nj·÷´&ÉT.
Áo sêeTT&ÉTøÏ nH˚ø£ >=|üŒ >∑TD≤\T ñHêï ≈£L&Ü eTTK´+>± 16 >=|üŒ >∑TD≤\qT
yê©àøÏ eTVü≤]¸ ªªsêe÷j·TD+µµ˝À #ÓbÕŒs¡T.
Ä >∑TDeTT\T:
1. >∑TDe+‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT nH˚ø£ eT+∫ >∑TDeTT\T nsTTq $qj·T+,
kÂo\´+, ‘ê´>∑+, ø£eå T, zs¡TŒ, <äjT· , ø£sT¡ D, ô|<ä\› qT >ös¡$+#·&+É , |æ\\¢ qT
Áù|$T+#·&É+, <ëq >∑TD+, |üPs¡«uÛ≤wæ‘·«+, Á|æj·TuÛ≤wæ‘·«+, $T‘· uÛ≤wæ‘·«+
yÓTT., yê{Ï düeTT<ëj·TeTT.
2. X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT uÛÑT»ã\eTT, ãT~∆ ã\eT÷ ¬s+&É÷ ñqïyê&ÉT.
3. <Ûsä à¡ E„&TÉ : Áo sêeTT&ÉT <Ûsä à¡ eTT, n<Ûsä à¡ eTT s¬ +&É÷ ‘Ó*dæq yê&ÉT, <Ûsä à¡ eTTqT
e÷Á‘·y˚T Ä#·]+#˚yê&ÉT, n<Ûäs¡à+ #˚j·TT yê]ì <Ûäs¡àeTT yÓ’|ü⁄øÏ ‘Ó#˚Ãyê&ÉT.
4. ø£‘·E„&ÉT: Áo sêeTT&ÉT ‘·q ‘√{Ï yê]‘√q÷, Á|üø£‹ |ü≥¢, <Ó’eeTT,
>∑Ts¡Te⁄\T, ‘·*¢‘·+Á&ÉT\ |ü≥¢ dü<ë ø£‘·E„&Ó’ ñ+{≤&ÉT. m+<äTø£+fÒ e÷qe⁄\T
dü+|òüT Je⁄\T, n+<ä]ô|’Hê Ä<Ûës¡|ü&ç ã‘·ø±* ø±ã{Ïº n+<ä]|ü≥¢ m|ü⁄Œ&É÷
ø£‘·»„‘·>± ñ+&Ü\ì sêeTT&ç ‘·‘·«+.
5. dü‘·´ yêø±Œ\≈£î&ÉT: Áo sêeTT&ÉT m|ü⁄Œ&É÷ dü‘·éTTH˚ |ü\T≈£î‘ê&ÉT. ndü‘·´+
m|ü⁄Œ&É÷ |ü\ø£&ÉT. ‘·q düeTTK+ ˝À me«]˙ |ü\ø£ìe«&ÉT.
19
6. <ä&ÛÉÁe‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT ˇø£ |üì #Ój·÷´* nì nqT≈£î+fÒ |ü≥Tºe<ä\
≈£î+&Ü Ä |üì #˚dæ rs¡T‘ê&ÉT. mìï Ä≥+ø±\T, nes√<Ûë\T m<äTs¡sTTHê Ä
|üì |üP]Ô #˚kÕÔ&ÉT.
7. dü<ë#ês¡ dü+j·TT≈£îÔ&ÉT: Áo sêeTT&ÉT m|ü⁄Œ&É÷ Ä#ês¡eTTqT bÕ{Ï+#˚yê&ÉT,
n+fÒ y˚<äeTT #Ó|æŒq≥T¢ q&ÉT#·T≈£îH˚ yê&ÉT. m|ü⁄Œ&ÉT ‘·q kı+‘· ãT~∆‘√ ø±ø£
y˚<äeTT #Ó|æŒq≥T¢ #˚ùdyê&ÉT.
8. düs¡« uÛÑ÷‘· Væ≤‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT e÷qe⁄\‘√ bÕ≥T düeTdüÔ ÁbÕDT\q÷
n+fÒ nìï »+‘·Te⁄\qT, |ü≈£åî\q÷, nìï eø£å C≤‘·T\q÷ uÛÑ>∑e+‘·Tì
dü«s¡÷|üeTT>± uÛ≤$+∫ >ös¡$kÕÔ&ÉT.
9. $<ë«+düT&ÉT: Áo sêeTT&ÉT düø£\ $<ë´ bÕs¡+>∑‘·T&ÉT. >∑Ts¡Te⁄\ e<ä› qT+&ç
sêeTT&ÉT nìï s¡ø±\ $<ä´\q÷ nuÛÑ´dæ+∫ n+<äT˝À ìcÕí‘·T&ÉT nj·÷´&ÉT.
10. düeTs¡∆e+‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT ‘·qT nqT≈£îqï |üìì m˝≤+{Ï $|ü‘·ÿs¡
|ü]dæú‘·T˝À¢ ≈£L&Ü |üP]Ô #˚ùd kÕeTs¡∆´+ ñqïyê&ÉT. ‘·q≈£î ñqï edü‘·T˝À¢H˚,
‘·q≈£î ñqï |ü]$T‘·T˝À¢H˚ ‘êqT nqT≈£îqï |üìì |üP]Ô#˚kÕÔ&ÉT.
11. kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT: ÁosêeTT&ÉT u≤Vü≤éTT˝Àq÷, n+‘·s¡+˝Àq÷ ≈£L&Ü
düVü≤» kÂ+<äs¡´ e+‘·T&ÉT.
12. <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT ‘·q dü« dü«s¡÷|üeTTqT m]–qyê&ÉT, C≤„ì,
Ä‘·àC≤„q+ bı+~q yê&ÉT. ì»yÓTÆq <ÛÓ’s¡éTT, C≤„q+ ‘√H˚ edüTÔ+~. n+<äTπø
Áo sêeTT&ÉT <ÛÓ’s¡é+‘·T&Éj·÷´&ÉT.
13. õ‘·' Áø√<ÛäT&ÉT: Áo sêeTT&ÉT Áø√<ÛäeTTqT »sTT+∫q yê&ÉT. n+fÒ Áø√<ÛäeTT
ndü‡\T sêìyê&ÉT. n+‘˚ ø±<äT n]wü&É«sêZ˝…’q ø±eT, Áø√<Ûä, yÓ÷Vü≤, ˝ÀuÛÑ,
eT<ä e÷‘·‡s¡éTT\qT ¬>*∫qyê&ÉT.
20
14. Á|üø±X¯e+‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT ‘˚CÀe+‘·T&ÉT, Á|üø±X¯e+‘·T&ÉT. m+<äTø£+fÒ
y˚<äeTT #Ó|æŒq≥T¢ q&ÉT#·T≈£î+≥÷, <Ûäs¡àeTTqT bÕ{Ïdü÷Ô, dü‘·éTTqT e÷Á‘·y˚T
|ü\T≈£î‘ê&ÉT ø±ã{Ïº n<äT“¤‘· ‘˚»düT‡ ‘·q˝À ñ<ä“¤$düTÔ+~.
15. nqdü÷j·T≈£î&ÉT: Áo sêeTT&ÉT me«]|ü{≤¢ ≈£L&Ü ndü÷j·T ˝Òìyê&ÉT.
‘·q˝Àì >∑TD≤\T m<äT{Ï yê]˝À ø£ì|æùdÔ eTqdü÷]Ô>± n_Ûq+~+#˚ >∑TDeTT
ñqïyê&ÉT.
16. |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT: Áo sêeTT&ÉT >=|üŒ |üsêÁø£eT+ ø£\yê&ÉT. düeTdüÔ
düwæ˝º À sêeTT&çì z&ç+#·>\∑ yês¡T me«s¡÷ ˝ÒsT¡ . sêeTT&ÉT ‘·\#·T≈£î+fÒ düeTdüÔ
<˚e‘·\T, sêø£ådüT\T j·T≈£åî\T n+<ä]˙ ø£åD+˝À ‘·T<äeTT{Ïº+#·>∑\&ÉT.
Áo sêeTTì˝À ñqï á 16 >=|üŒ >∑TD≤\T, ‘·q J$‘·+ ˝À Á|ür
n&ÉT>∑T˝Àq÷ m|ü⁄Œ&ÉT, m˝≤ Á|ü‹_+_+#êjÓ÷ Ä >∑TDeTT\qT ˇø=ÿø£ÿ{Ï>±
ù|s=ÿ+≥÷, ˇø=ÿø£ÿ{Ï>± sêe÷j·TD+˝Àì dü+<äsê“¤ìï #ÓãT‘·÷ á |ü⁄düøÔ +£ ˝À
$e]+#·&É+ »]–+~.
*****
21
Áo sêeT! Áo sêeT! Áo sêeT!
1. >∑TDe+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT dü<Tä DZ e+‘·T&ÉT. n+fÒ eT+∫ >∑TD≤\ sêouÛ÷Ñ ‘·yT˚ sêeTT&ÉT.
e÷qe⁄&ÉT <˚e⁄&ç>± e÷sê\+fÒ ñ+&Ée\dæq >∑TD≤\T, ô|+bı+~+#·T
ø√e\dæq >∑TD≤\T, Ä#·]+#·e\dæq >∑TD≤\T n˙ï sêeTT&ç˝À ñ+{≤sTT.
n$ zs¡TŒ, ø£åeT, <äj·T, ø£s¡TD, nìï+{Ï˝À, n+<ä]˝À m\¢|ü⁄&É÷ eT+∫H˚
#·÷&É&+É , ô|<ä\› jÓT&É\ >ös¡e+, |æqï\jÓT&É\ ÄbÕ´j·T‘·, ùdïVü≤+, n|üø±]øÏ
≈£L&Ü ñ|üø±s¡y˚T #˚j·T>∑\>∑&É+, $qj·T$<Û˚j·T‘·\T, |üPs¡«uÛ≤wæ‘·«+,
$T‘·uÛ≤wæ‘·«+, Á|æj·TuÛ≤wæ‘·«+, ‘ê´>∑+, <ëq>∑TD+, kÂo\´+ Çe˙ï sêeTT&ç
>∑TDdü+|ü<.ä n+<äTøπ sêeTTDÏí düø\£ >∑TD≤_ÛsêeTT&ÉT, düø\£ dü<Tä DZ dü+|üqTï&ÉT
nì n+{≤s¡T.
sêeTT&ÉT düs«¡ ø±\ düsê«edü\ú j·T+<äT zs¡TŒ‘√ñ+{≤&ÉT. n|ü⁄Œ&É|⁄ü Œ&ÉT
ø=~›>± zs¡TŒqT ø√˝ÀŒj˚T dæú‹øÏ e∫ÃHê yÓ+≥H˚ me¬s’Hê #Ó_‘˚ eT∞fl zs¡TŒ‘√
ñ+&É>*∑ >π dæ‹ú øÏ ekÕÔ&TÉ . sêe÷j·TD+˝À sêeTTì Á|ü‹ n&ÉT>∑T˝Àq÷ nD≈£îe,
zs¡TŒ ø£qã&ÉT‘·T+~.
|üHÓï+&˚fi¯fl ej·TdüT˝À $XÊ«$TÁ‘·Tì yÓ+≥ n&Ée⁄\≈£î yÓ[¢ m+‘·
<ä÷s¡+ nì ≈£L&Ü #·÷&É≈î£ +&Ü, mø£ÿ&çøÏ nì ≈£L&Ü n&É>≈∑ î£ +&Ü <ë] yÓTT‘·+Ô
<äTs¡q® yÓTHÆ ê, <äTs¡u¢ yÑÛ TÓ HÆ ê, <Óã“\T ‘·–*Hê zs¡TŒ‘√ $XÊ«$TÁ‘·Tì nqTdü]+#ê&˚
ø±˙ m|ü⁄Œ&É÷ ≈£î&Ü zs¡TŒì ø√˝ÀŒsTT ªªÇ+ø£ Hê e\¢ ø±<äTµµ nì ˇø£ÿe÷≥
≈£L&Ü nq˝Ò<äT.
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT ªsêe÷!‘ê≥øÏì dü+Vü≤]+#·Tµ nì ÄC≤„|+æ ∫Hê yÓTT<ä{Ï
u≤D≤ìπø dü+Vü≤]+#·˝<Ò Tä . eTT+<äT zs¡TŒ‘√ ‘ê≥øÏì ì\Te]+∫ uÛj Ñ T· ô|≥º{≤ìøÏ
Á|üj·T‹ï+#ê&ÉT. ‘·q≈£î nÁdüÔ X¯ÁkÕÔ\T ‘Ó\TdüT ø£<ë nì yÓTT<ä{Ï u≤D+‘√H˚
#·+ù| Á|üj·T‘·ï+ #˚j·T˝Ò<äT. m+‘· es¡≈£î zs¡TÃø√ e#·TÃH√ zs¡TÃ≈£îì, Çø£
22
‘·|üŒìdü¬s’, ‘ê≥øÏì #·+|üø£b˛‘˚ ‘êH˚ yêfi¯flqT eT≥Tº ô|fÒºdüTÔ+<äì q$Tàq
‘·s¡yê‘˚ rø£åDyÓTÆq u≤DÁ|üjÓ÷>∑+‘√ ‘ê≥øÏì dü+Vü≤]+#ê&ÉT.
ns¡DýêkÕìøÏ yÓ[flq düeTj·T+˝À ‘·q #·T≥÷º ñqï \ø£åàDT&ÉT,
øödü\´ n+<äs¡÷ zs¡TŒ ø√˝ÀŒsTT <äX¯s¡<ÛäTì, ¬ø’πøsTTì ì+~+∫Hê ≈£L&Ü
sêeTT&ÉT zs¡TŒ ø√˝ÀŒ˝Ò<äT. ndü\T ns¡DýêkÕìøÏ yÓfi¯fl&É+ ø£wüºy˚T ø±<äT
nqï≥Tº ìX¯Ã\+>± ñHêï&ÉT.
ns¡Dýêdü düeTj·÷q d”‘ê|üVü≤s¡D+ ‘·s¡Tyê‘· e÷Á‘·+ sêeTT&ÉT
‘·q dæú‹ì eTs¡∫b˛sTT rÁe+>± <äT'œ+∫, yÓTT‘·Ô+ uÛÑ÷eT+&É\eTTH˚ HêX¯q+
#˚kÕÔ nì ÁãVü‰àÁdüÔ Á|üjÓ÷>∑+ #Ój·TúÀ‘˚, \ø£åàDT&ÉT düeTT<ësTT+∫q yÓ+≥H˚
‘·q ‘·|⁄ü ŒqT Á>∑V≤æ +∫ zs¡TŒqT ø√˝ÀŒsê<äT nì ìs¡sí TT+#·T≈£îì ì\ã&É>*∑ >±&ÉT.
düTÁê⁄ì‘√ n–ï kÕøÏ>å ± ùdïVü≤+ #˚dTü ø=ì, ‘·q <äT'U≤ìøÏ ø±s¡DyÓTqÆ
yê*ì dü+Vü≤]+∫ ‘·qqT sêEì #˚kÕÔqì sêeTT&ÉT n+fÒ, düTÁê⁄&ÉT sêeTTì
|üØøÏå+|ü‘·\∫, ¬s+&ÉT |üØø£å\T ô|&ç‘˚, sêeTT&ÉT m+‘√ zs¡TŒ>± düTÁê⁄ìøÏ
qeTàø£+ ø£*–+#˚+<äT≈£î ‘·qT #Ó|æŒq≥Tº>± <äT+<ÛäT_Û ø£fi‚ãsêìï ø±*
u§≥qÁy˚*‘√ ‘·Hêï&ÉT, n+‘˚ø±ø£ @&ÉT es¡Tdü kÕ\ eøå±\qT ˇπø ˇø£ÿ u≤D
Á|üjÓ÷>∑+‘√ |ü&É>={≤º&ÉT.
Çø£ yê* dü+Vü‰s¡+ ‘·sê«‘· düTÁê⁄&ÉT ‘·qT Ç∫Ãq e÷≥qT
eTs¡∫b˛sTT, n+fÒ d”‘· C≤&É ø√dü+ yêqs¡T\qT q\T~≈£îÿ\≈£î |ü+|ü⁄‘êqH˚
e÷≥qT eTs¡∫ n+‘·'|ü⁄s¡+˝ÀH˚ ñ+&çb˛sTTHê sêeTT&ÉT ø=~›>± u≤<Ûä|ü&Ü¶&˚
ø±˙ zs¡TŒ ø√˝ÀŒsTT düTÁê⁄&çì ì+~+#·˝Ò<äT.
j·TT<ä∆+˝À Ç+Á<äõ‘·TÔ sêeTùdqì yÓTT‘êÔìï Hê>±ÁdüÔ ã+<Ûäq+ #˚ùdÔ
sêeTT&ÉT \ø£åàDT&ç‘√ ªª\ø£åàD≤! H˚&ÉT eTq+ @MT #˚j·T˝ÒeTT ø£qTø£
zs¡TÃø√e≥y˚T eTq≈£î Ç|ü⁄Œ&ÉT $T–*q ø£s¡Ôe´+ ø£qTø£ zs¡TÃø√µµ nì #Ó|æŒ
‘·qT ≈£L&Ü Ä u≤<Ûìä zs¡TÃ≈£îHêï&ÉT. sêeTT&ÉT ªªzs¡TŒµµ nH˚~ eTìwæ J$‘·+˝À
m+‘· ô|<ä› Äj·TT<Ûyä ÷Ó eTq≈£î ìs¡÷|æ+#ê&ÉT. zs¡TŒ‘√ <˚ìHÓH’ ê kÕ~Û+#·e#·TÃqT
nì ‘êqT eTq≈£î Á|ü‘·´ø£å+>± #·÷|æ+#ê&ÉT.
23
sêeTT&çøÏ ø£eå ÷>∑TD+, <äj÷· >∑TD+, ø£sT¡ D≤Vü≤ <äjT· + #ê˝≤ m≈£îÿe.
X¯Á‘·TyÓ’Hê ø£å$T+#·eTì n&ç–‘˚ ‘·qqT eTqkÕyê#êø£s¡àD≤ ø£å$T+∫, Ä<ä]+#˚
Vü≤<äj·T+ ñqïyê&ÉT sêeTT&ÉT.
sêeTT&ÉT ns¡DýêkÕìøÏ ãj·T\T<˚]q|ü⁄Œ&ÉT njÓ÷<Ûë´ yêdüT\+<äs÷¡
‘·q s¡<ëÛ ìï nqTdü]+#ês¡T. ô|<ä\› T, |æ\\¢ T, eTVæ≤fi¯\T, e<äT\∆ T s¡<+äÛ yÓqø±˝Ò
|üsT¡ >¬ &ÉT‘·÷ edüT+Ô fÒ sêeTT&ÉT n~ #·÷dæ ‘·≥Tºø√˝Òø£ s¡<ëÛ ìï Ä|æ+∫, ‘·qT≈£L&Ü
d”‘·, \ø£åàDT\‘√ ø£*dæ yêfi¯¢‘√bÕfÒ q&ç#ê&ÉT. sêeTT&ÉT n+‘·{Ï <äj·÷Ás¡›
Vü≤<äjT· T&ÉT.
Çø£ j·TT<ä∆+ ÁbÕs¡+uÛÑeTj˚TéTT+<äT $;ÛwüDT&ÉT sêeTT&ç <ä>∑Zs¡øÏ
e∫Ã ø£$å T+#·eTì X¯sD ¡ ≤>∑‹ y˚&‘ç ˚ sêeTT&ÉT <äjT· ‘√ ø£$å T+#ê&ÉT. ‘·q X¯Á‘·Te⁄
sêeDT&çøÏ kı+‘· ‘·eTTà&ÉT nsTTHê ≈£L&Ü nqTe÷ì+#·≈£î+&Ü ø£s¡TD‘√
ø£å$T+∫ ‘·q $TÁ‘·T&ç>± #˚düT≈£îHêï&ÉT.
n˝≤π> sêeTT&çøÏ n+<ä]˝Àq÷ πøe\+ eT+∫ì e÷Á‘·y˚T #·÷dæ
Äq+~+#·≥+ n\yê≥T. me«]˝ÀHÓH’ ê ‘=+uÛ‘’… =$Tà~ #Ó&>¶É T∑ D≤\T ñ+&ç ˇø£ÿ
eT+∫ >∑TD+ ñ+fÒ, Ä ˇø£ÿ eT+∫ >∑TD≤ìï #·÷dæ bı+–b˛e≥+ sêeTT&çøÏ
»qà‘·' e∫Ãq >∑TD+.
¬ø’πøsTT sêeTTDÏí ns¡DýêkÕìøÏ yÓfi¯¢eTqï|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü sêeTT&ÉT
ø¬ øπ’ sTTì ˇø£ÿe÷≥ ≈£L&Ü nq˝Ò<Tä . ‘·q kı+‘· ‘·*¢ øödü\´ì m˝≤ >ös¡$+#ê&√
n˝≤π> ¬ø’πøsTTì ≈£L&Ü >ös¡$+#ê&ÉT.
\ø£åàDT&ÉT, uÛÑs¡‘·, X¯Á‘·T|òüTTï\T, ¬ø’πøsTT, eT+<Ûäs¡\qT ‘·÷\Hê&çHê
≈£L&É sêeTT&ÉT yê]ì ˇø£ÿ e÷≥ ≈£L&É nq˝Ò<äT dü]ø£<ë ‘·q ‘·eTTà\qT
≈£L&Ü yê]ì @MT nqe<ä›ì #ÓbÕŒ&ÉT, eTqdüT˝À ≈£L&Ü yê] >∑T]+∫ #Ó&ÉT>±
nqTø√˝Ò<äT.
sêeTT&ÉT, ‘·q X¯Á‘·TyÓ’q sêeD≤düTs¡T&çì yÓTT<ä{ÏkÕ]>± j·TT<ä∆
düeTj·T+˝À #·÷dæq|ü⁄&ÉT ‘·q ‘˚»düT‡ì, ‘·q |üsêÁø£e÷ìï m+‘√ yÓT#·TÃ ≈£îHêï&ÉT.
nB sêeTT&ç ‘·‘·«+.
24
sêeTT&çøÏ ô|<ä›\+fÒ $|üØ‘·yÓTÆq >ös¡e+. ‘·q ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ì,
>∑Ts¡Te⁄˝…’q edæwü˜ $XÊ«$TÁ‘·T\qT, n>∑düÔ´ eTVü≤]¸ yÓTT<ä\T>∑T yê]ì m+‘√
>ös¡$+#ê&ÉT. yês¡T ø£qã&ç‘˚ m<äTs¬ [¢ yêfi¯fl ø±fi¯fl≈£î ‘·q •s¡dTü ‡ ‘êøÏ+#˚≥≥Tº
Á|üD≤eT+ #˚ùdyê&ÉT.
‘·qø£Hêï ∫qïyêfi¯¢ |ü≥¢ m+‘√ Áù|eT>±, ÄbÕ´j·T+>± ñ+&˚yê&ÉT.
\ø£àå D uÛsÑ ‘¡ · X¯Á‘·T|òTü Tï\+fÒ m+‘√ Áù|eT>± ñ+&˚ yê&ÉT. n˝≤π> ‘·q ùdïVæ≤‘·T&Óq’
düTÁê⁄ì nqï ≈£îe÷s¡T&ÉT n+>∑<äT&çì m+‘√ ÄbÕ´j·TeTT>± #·÷düT≈£îH˚
yê&ÉT. Á|ü»\qT ‘·q ø£qï_&É¶\˝≤>∑ #·÷düT≈£îH˚yê&ÉT.
sêeTT&ç ø Ï ñqï+‘· $qj· T eTT me«]ø° ñ+&É < ä T . n+‘· { Ï
ã\|üsêÁø£eTeTT\T ñHêï≈£L&Ü sêeTT&ÉT ô|<ä›\T ø£qã&ç‘˚ #ê\T e+–
qeTdüÿ]+∫, eTÚq+>± ì\ã&˚yê&ÉT. ‘·*‘¢ +· Á&ÉT\T ø£qã&ç‘˚ yê]øÏ qeTkÕÿs¡+
#˚ùdyê&ÉT. m|ü⁄Œ&É÷ ‘·q >=|üŒ\T #Ó|ü⁄Œ≈£îH˚ yê&ÉT ø±H˚ø±<äT. m+‘· ‘Ó*dæHê
≈£L&Ü @MT ‘Ó*j·Tì yê&ç˝≤ ô|<ä\› T, >∑Ts¡Te⁄\ <ä>sZ∑ ¡ $qj·T+‘√ yÓT*π>yê&ÉT.
sêeTT&ç $qj·T+ #·÷dæ <äX¯s¡<ÛäTìøÏ n‘·q+fÒ m≈£îÿe Á|”‹.
dæ<ë›ÁX¯eT+˝À sêeTT&ÉT e÷Ø#· düTu≤VüQ\‘√ ≈£L&çq y˚\ sêø£ådüT\qT
dü+Vü≤]+∫q ‘·s¡Tyê‘· $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sêeTTìï m+‘√ bı>∑T&ÉT‘ê&ÉT. ø±˙
sêeTT&ÉT e÷Á‘·+, ªª>∑Ts¡Tesê´! y˚TeTT MT øÏ+ø£s¡T\eTT, eTeTTà\ì
ÄC≤„|+æ #·+&ç, y˚TeTT @+ #Ój·÷´˝À #Ó|üŒ+&çµµ nì $qj·T+>± ì\ã&ÉT‘ê&ÉT.
‘·q˝À, ªªÇ+‘·eT+~ sêø£ådüT\qT H˚H=ø£ÿ&çH˚ Vü≤‘·e÷sêÃqTµµ nH˚ øÏ+∫‘Y
>∑s«¡ eTT ≈£L&Ü ˝Òøb£ ˛e&ÉeTT #·÷dæ $XÊ«$TÁ‘·Tì eTqdüT bı+–b˛sTT, sêeTT&çøÏ
‘·q <ä>∑Zs¡ ñqï <ÛäqTπs«<ëìï H˚s¡TŒ‘ê&ÉT.
sêeT sêeD j·TT<ä∆ düeTj·T+˝À n>∑düÔ´ eTVü≤]¸ eùdÔ, sêeTT&ÉT
‘·qì #·÷dæ n‘·´+‘· $qj·T+‘√ Á|üD≤eT+ #˚kÕÔ&ÉT. n>∑düÔ´ eTVü≤]¸ sêeTT&ç
$qj·Tdü+|ü<ä #·÷dæ eTT]dæb˛sTT Ä~‘·´Vü≤<äj·T+ #Ó_‘˚ <ëìï eT÷&ÉTkÕs¡T¢
|ü]ƒ+∫, sêeDT&çì #·+|ü⁄‘ê&ÉT. sêeTT&çøÏñqï~, sêeD≤düTs¡T&çøÏ ˝Òì~
$qj·T+ ˇø£ÿfÒ.
25
ns¡Dýêdü+˝À sêeTT&ÉT n+<äsT¡ eTVü≤s¡T¸\ ÄÁX¯e÷\øÏ yÓ[fl yêfi¯fløÏ
$qj·T+‘√, ÁX¯<ä∆‘√ X¯óÁX¯Swü #˚ùdyê&ÉT, yê] ByÓq\ eT÷\+>± sêeTT&çøÏ
düø£\ <˚e‘·\ ÄodüT‡\T n+<ësTT.
sêeTT&ÉT |üPs¡«uÛ≤wæ. me«s¡T ø£qã&çHê ‘êH˚ eTT+<äT>± qe⁄«‘·÷
|ü\ø£]+∫ e÷{≤¢&˚ dü«uÛ≤e+ ø£\yê&ÉT. Á|ü»\‘√ >±ì, ùdïVæ≤‘·T\‘√ >±ì,
ã+<ÛTä e⁄\‘√ >±ì, eT+Á‘·T\‘√ >±ì, ‘·q nqT#·sT¡ \‘√ >±ì sêeTT&ÉT Ç˝≤π>
Á|üe]Ô+#˚yê&ÉT. á >∑TD+ e\q n+<ä]ø° sêeTT&É+fÒ m+‘√ n_Ûe÷q+.
n+‘˚ ø±<äT sêeTT&ÉT Á|æj·T uÛ≤wæ, n+fÒ n+<ä]‘√q÷ eT+∫>±,
kÂeT´+>±, yêfi¯fl eTqdüT H=#·TÃø√≈£î+&Ü n+<ä+>± e÷{≤¢&ÉT‘ê&ÉT. n+<äTπø
sêeTT&ç‘√ e÷{≤¢&Ü\ì n+<äs¡÷ m+‘√ ø√s¡T≈£î+{≤s¡T.
sêeTT&ÉT $T‘·uÛ≤wæ. n+fÒ m+‘· nedüs¡yÓ÷ Ä dü+<äsêƒ“¤ìøÏ n+‘˚
e÷{≤¢&ÉT‘ê&ÉT. e÷≥\qT #ê˝≤ C≤Á>∑‘·Ô>± yê&É‘ê&ÉT. m+<äTø£+fÒ ˇø£ e÷≥
e\q ÁbÕD≤\T b˛j·Te#·TÃqT, n˝≤π> ÁbÕD≤\T rj·Te#·TÃqT. e÷≥øÏ n+‘·{Ï
yÓ’uÛÑe+ ñ+~, n~ sêeTT&çøÏ u≤>± ‘Ó\TdüT. Çìï eT+∫ >∑TD≤\THêïsTT
ø±ãfÒº sêeTTDÏí dü<äTZDe+‘·T&Éì n+{≤s¡T.
sêeTT&ÉT ‘ê´>∑eTTq≈£î Á|ü‹s¡÷|ü+. ‘·q ‘·+Á&ç <äX¯s¡<ÛäT&çì
dü‘·éTTq+<äT ì\u…≥º&ÜìøÏ sêC≤´~Ûø±s¡eTTqT, ‘·q düTKeTT\qT, ‘·q
dü+|ü<äqT, ‘·q ≈£î≥T+u≤ìï, ‘·q sê»éTTqT, ‘·qT m+‘·>±H√ Áù|$T+#˚
sê»´ Á|ü»\qT n+<ä]˙ ‘ê´>∑+ #˚dæ n&Ée⁄\≈£î yÓ[¢b˛j·÷&ÉT. Ç˝≤+{Ï ‘ê´>∑
<Ûqä T&ÉT j·÷e‘Y dü wæ˝º À eTs=ø£&TÉ ˝Ò&TÉ .sêeTT&ÉT ‘·q J$‘·eTT˝À ‘ê´>∑eTTH˚
‘·q <Ûäs¡àeTT>±, ø£s¡ÔeéTT>± Ä#·]+#ê&ÉT.
sêeTT&ÉTøÏ <ëq>∑TDeTT dü«‘·Vü‰>± e∫Ã+~. n&ç–q+‘· Ç#˚Ãyê&çì
ª<ë‘·µ n+{≤s¡T. n&ç–q<ëì ø£Hêïm≈£îÿe Ç#˚Ãyê&çì ªñ<ës¡T&ÉTµ n+{≤s¡T.
n&É>≈∑ î£ +&ÜH˚, j·÷e‘Y J$‘êìøÏ ø±e*‡q+‘· Ç∫Ã, Çø£ J$‘·+˝À me«]˙,
@B n&çπ> nedüs¡+ ˝Ò≈£î+&Ü Ç#˚Ãyê&çì ªe<ëqT´&ÉTµ n+{≤s¡T. sêeTT&ÉT
26
e<ëqT´\˝ÀH˚ nÁ>∑>D∑ T´&ÉT. sêeTT&ÉT eqyêkÕìøÏ yÓfifl‚ eTT+<äT, ‘·q edüTeÔ ⁄\qT
nìï+{Ï˙ <ëq$T#êÃ&ÉT, n˝≤π> d”‘·≈£î dü+ã+~Û+∫q edüTÔe⁄\T ≈£L&Ü ‘·q
>∑Ts¡T|ü⁄Á‘·T&ÉT, ‘·q ùdïVæ≤‘·T&ÉT nsTTq düTj·TE„&ç uÛ≤s¡´≈£î <ëqeTT>±
Ç|æŒ+#ê&ÉT.
‘·qqT q$Tàq Ä|üÔ $TÁ‘·T˝…’q düTÁê⁄&çøÏ, $;ÛwüDT&çøÏ yê] yê]
sê»éTT\qT ‘êqT ¬>\T#·T≈£îì, yê]øÏ Ç#êÃ&ÉT.
<ëqeTT˝À eTTKéTT>± ñ+&Ée\dæq~-ªeTq+ <ëq+ ÇdüTÔHêïeTTµ
nH˚ düŒVü≤ ñ+&É ≈£î+&Ü Çe«>∑\>∑&ÉeTT, n+‘˚ >±ø£ ª<ëqeTT |ü⁄#·TÃ≈£îH˚
yê&ÉT, <ëqeTT Ç#˚Ãyê&çø£Hêï >=|üŒyê&ÉTµ nqï eTqdüT‘√ <ëq+ Çyê«*.
sêeTT&ç <ëq >∑TD+ n≥Te+{Ï<˚.
*****
sêeTT&çøÏ ñqï >∑TDeTT\T Á|ü‹ ˇø£ÿ]ø° ñ+&Ée\dæq$. sêeTT&ÉT
dü+|üPs¡í e÷qe⁄&ÉT. e÷qe⁄&ç>± m˝≤ ã‘·ø±˝À #·÷|æ+#·&ÜìøÏ sêeTT&ÉT
|ü⁄{≤º&ÉT. ø£qTø£ sêeTT&ç >∑TD≤\T nìï j·TT>∑eTT\˝Àq÷ n‘·´+‘· Ä<äs¡Ù
ÁbÕj·TeTT. H˚{Ï Ä<ÛTä ìø£ j·TT>∑+˝À≈£L&Ü sêeTTì >∑TD≤\T eTq ì‘·´ J$‘·+˝À
e´øÏÔ>∑‘·+>±, e‹Ô |üs¡+>±, kÕe÷õø£+>±, Ä]∆ø£+>±, sê»ø°j·T+>±,
Ä<Ûë´‹àø£+>±, e÷qdæø£+>±, m+‘·>±H√ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êsTT.
eTq+ H˚sT¡ Ã≈£îì, Ä#·]+#·e\dæq sêeTT&ç >∑TDeTT˝…q’ ø£eå T, zs¡TŒ,
$qj·T+, ø£s¡TD, <äj·T, |üPs¡«uÛ≤wæ‘·«+, $T‘·uÛ≤wæ‘·«+, Á|æj·T uÛ≤wæ‘·«+,
ô|<ä\› jÓT&É\ >ös¡e+, |æqï\ |ü≥¢ ÄbÕ´j·T‘·, n+<ä]˝Àq÷ eT+∫ì #·÷&É≥+,
n|üø±]øÏ ≈£L&Ü ñ|üø±s¡+ #˚jT· &É+ yÓTT<ä˝q’… $ H˚{Ï ø±\+˝À, H˚{Ï düe÷C≤ìøÏ,
Ç|üŒ{Ï »Hê\≈£î m˝≤ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êjÓ÷ #·÷<ë›+. Ä >∑TD≤\qT eTq ì»
J$‘·+˝À, n+fÒ eTq e´øÏÔ>∑‘· J$‘·+˝À, eTq e‹Ô|üs¡yÓTÆq J$‘·+˝À, eTq
kÕe÷õø£ J$‘·+˝À, eTq Ä<Ûë´‹àø£ Jeq+˝À Ä#·]ùd,Ô n|ü⁄Œ&ÉT Á|üj÷Ó »q+
ø£\T>∑T‘·T+~. n~ m˝≤ kÕ<ÛäýÓ÷ ø=ìï ñ<ëVü≤s¡D\‘√ #·÷<ë›+.
27
eTq e´øÏÔ>∑‘· J$‘·+˝À ø£åeT, zs¡TŒ, <äj·T ñ+fÒ uÛ≤sêúÛÑs¡Ô\ eT<Ûä´
>±ì, ã+<ÛäTe⁄\ eT<Ûä´ >±ì, ùdïVæ≤‘·T\ eT<Ûä´ >±ì ‘·>∑e⁄\≈£î ÄkÕÿs¡+ ˝Ò<äT.
ˇø£y˚fi¯ e∫ÃHê eTq zs¡TŒ, ø£åeT e\q Ä ‘·>∑Te⁄ ô|<ä›~ ø±≈£î+&Ü
düeTdæb˛‘·T+~. m|ü⁄Œ&Ó’‘˚ eTq+ ‘·>∑Te⁄ e∫ÃHê <ëìï ø£å$T+#êyÓ÷, n|ü⁄Œ&ÉT
ne‘·* e´øÏÔ ≈£L&Ü ø£å$T+∫ e~˝ÒkÕÔ&ÉT. n˝≤π> n+<ä]˙ eTT+<äT>± eTqy˚T
qe⁄«‘·÷ |ü\ø£]+∫ (|üPs¡«uÛ≤wæ‘·«+), eT+∫>± e÷{≤¢&ç‘˚ (Á|æj·TuÛ≤wæ‘·«+),
n|ü⁄Œ&ÉT m+‘·{Ï ø£]ƒHê‘·Tà\¬ø’Hê eTqdüT‡ ø£]– eTq‘√ eT+∫>± ñ+&É>∑\s¡T.
n˝≤π> ô|<ä\› j·T+<äT >ös¡eeTT, |æqï\j·T+<äT Áù|eT, ÄbÕ´j·T‘· nH˚ >∑TD≤\T
Ä#·]ùdÔ n$ eTq eTqdüT‡qT dü«#·ÛÃ+>± ñ+#·T‘êsTT. n+<ä]˝À eT+∫ì
e÷Á‘êy˚T #·÷&É&É+ e\¢, eTqdüTøÏ eT+∫ e÷Á‘·y˚T n+≥T≈£îì eT+∫
Ä˝À#·q\‘√, eT+∫ |üqT\‘√, eTq u≤>∑T e÷Á‘·y˚T ø±ø£ eTq #·T≥÷º ñ
qïyê] u≤>∑TøÏ ≈£L&Ü ø±s¡DuÛÑ÷‘·T\e⁄‘êeTT. Çø£ eTqøÏ n|üø±s¡+ #˚dæq
yê]øÏ ≈£L&Ü ñ|üø±s¡+ #Ój·T´&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïùdÔ, eTq eTqdüT ‘˚*ø£ |ü&ç
dü«#·Ã¤eTe⁄‘·T+~. Ç+ø± eTqøÏ m+‘· <ÛäqeTTHêï, m+‘· ø°]Ô ñHêï, m+‘·
yÓu’ eÑÛ + ñHêï, $qj·T+ ˝Òøb£ ˛‘˚ düe÷»+ eTq*ï bı>∑sT¡ uÀ‘·T nì n+≥T+~.
n<˚ eTq≈£î $qj·TeTT nH˚ ˇø£ÿ >∑TD+ ñ+fÒ, n~ eTq*ï m+‘· m‘·TÔøÏ
nsTTHê rdüT≈£î yÓfi¯óÔ+~.
n˝≤π> eTq e‹Ô |üs¡yÓTÆq J$‘·+˝À, n+fÒ eTq+ |üì #˚ùd #√≥
eTq ‘√{Ï ñ<√´>∑düTÔ\‘√>±˙, |æ\¢˝…’‘˚ ‘·eT ‘√{Ï $<ë´s¡T∆\‘√q÷, eT+∫>±
e÷{≤¢&ÉT‘·÷, yêfi¯fl˝À ñ+&˚ eT+∫ì e÷Á‘·y˚T #·÷dæ n_Ûq+~+#˚≥≥Tº ñ+fÒ,
eTqø£Hêï ô|<ä›\|ü≥¢ >ös¡e+‘√, eTqø£Hêï ∫qïyêfi¯¢ |ü≥¢ Ä<äs¡D‘√ ñ+fÒ,
ñ<ë: eTq ø£Hêï ô|<ä›kÕ∆sTT˝À ñqïyêfi¯fl‘√ $qj·T+‘√ ñ+≥÷, eTq ø£Hêï
∫qïkÕ∆sTT˝À ñqïyêfi¯fl‘√ ≈£L&Ü n<˚ Ä<äs¡D‘√ ñ+fÒ XÀ_Û+#˚~ eTqy˚T.
eTqø£Hêï ‘·≈£îÿe HÓ’|ü⁄DéTT ñqïyê]‘√ ≈£L&Ü eTq+ $qj·T+>±
ñ+&É>∑*–‘˚, eTq+ |ü~ eT+~øÏ Ä<äs¡Ùe+‘·T\T>± ì\ã&É>∑\eTT. n˝≤
ñ+&É >∑*–‘˚ n<˚ eTq eTqdüT‡øÏ eT+∫<äì Á>∑Væ≤+#ê*.
28
Çø£ düe÷»+˝À eTq+ Á|ü‹s√p m+‘√ eT+~ì ø£\Tdü÷Ô ñ+{≤+.
n+<ä]‘√ Ç˝≤ qe⁄«‘·÷, e÷{≤¢&ÉT‘·÷, eT+∫>± ñ+≥÷, yê]˝À eT+∫ì
#·÷dü÷Ô ñ+fÒ eTq J$‘·+ m+‘√ u≤>∑T+≥T+~. ˇø£y˚fi¯ eTq+ n˝≤ ñHêï
ø=+‘· eT+~ eTqøÏn|üø±s¡yÓ÷, nee÷qyÓ÷, <ÛäT'KyÓ÷ ø£*–+#·e#·TÃ
nsTTq|üŒ{Ïø° zs¡TŒ‘√ ñ+&ç, yê]ì ø£å$T+#·>∑*–, yê]øÏ ≈£L&Ü ‹]– eTq+
eT+∫ #ÓjT· ´&ÜìøÏ Á|üjT· ‹ï+#ê*. n|ü⁄Œ&˚ e÷qe J$‘·+ kÕs¡ø∆ e£ TT nsTTq≥Tº.
n<˚ eTq+ sêeTT&ç qT+&ç H˚s¡TÃ≈£îì, Ä#·]+#·e\dæq~. Ç˝≤ eTq+ eTq
ì‘·´ J$‘·+˝À Ä#·]+#·>∑*–‘˚eTqeTT ≈£L&Ü m|üŒ{Ï¬ø’Hê sêeTT&É+‘·{Ï
yês¡eTÚ‘êeTT.
*****
29
2. X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT eTVü‰ X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT. ‘êqT ø√<ä+&É+ |ü≥Tº≈£îì j·TT<ä∆+˝À
ì\ã&ç‘˚ ‘·qqT m~]+#·>∑\ yÓTTq>±&ÉT á eTT˝À¢ø±˝À¢H˚ ˝Ò&ÉT. n+‘·{Ï
X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT sêeTT&ÉT. XÊØs¡ø£ ã\y˚T ø±<äT, e÷qdæø£+>± ≈£L&Ü |üs¡eT
X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT, n+fÒ n+‘·{Ï ãT~›eT+‘·T&ÉT ≈£L&Ü. XÊØs¡ø£+>± X¯øÏÔ ñ+&ç
e÷qdæø+£ >± X¯øÔÏ V”≤qT&Ó‘’ ˚ yê&çì eTq+ m˝≤¬>H’ ê z&ç+#·e#·TÃ. ø±˙ sêeTT&ÉT
X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT, ãT~∆eT+‘·T&ÉT ≈£L&Ü. ãT~∆ ˝À <˚e‘·\ >∑Ts¡Te⁄ ãVü≤düŒ‹ì,
X¯øÏÔ ˝À <˚e‘·\ sêE Ç+Á<äT&çì $T+∫q yê&ÉT sêeTT&ÉT.
sêeTT&ÉT |üHïÓ +&˚fifl¯ |üdæ ÁbÕj·T+˝ÀH˚ nH˚ø£ y˚\eT+~ eTqTwüß´\qT
#·+|æq uÛj Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ |üs«¡ ‘êø±s¡+˝≤+{Ï eTVü‰sêø£då æ ‘ê≥øÏì ‘·q u≤D≤\‘√
#·+bÕ&ÉT. ‘ê≥øÏ yÓsTT´ @qT>∑T\ ã\+ ø£*–q sêø£ådæ. sêeTT&ÉT ˇø£ u≤D
Á|üjÓ÷>∑+‘√ ‘ê≥øÏ ¬s+&ÉT #˚‘·T\qT, Ç+ø√ u≤D Á|üjÓ÷>∑+‘√ ‘·q ¬s+&ÉT
ø±fi¯flqT K+&ç+∫, ∫es¡>± ˇø£ |æ&ÉT>∑T˝≤+{Ï u≤DeTT Á|üjÓ÷–+∫ ‘ê≥øÏì
n+‘·yÓTT+~+#ê&ÉT. sêeTTì X¯øÏÔ n˝≤+{Ï~.
Ä ‘·sT¡ yê‘· •e<Ûqä düT‡qT ne©\>± ô|ø’ Ï ˝Ò|æ $+{Ï Hê] ‘=&É>u∑ À‘˚
sêeTT&ç X¯øøÔÏ Ï ‘êfi¯˝øÒ £ ô|fiò ô¯ |fiò ¯ eT+≥÷ $]– b˛sTT+~. ˇø£ mì$T~ #·Áø±\
ã+&ç˝À 5000 eT+~ <Ûä &Éø±j·TT\T n‹ ø£weºü TT>± ‘√düT≈£î eùdÔ ‘·|Œü ø£<\ä ì
•e<ÛäqdüT‡qT sêeTT&ÉT ne©\>± m‹Ô $]#ê&ÉT. n+‘·≈£î eTTqT|ü⁄ sêeTT&ÉT
dæ<ë∆ÁX¯eT+˝À $XÊ«$TÁ‘·Tì j·÷>∑ dü+s¡ø£åD #˚dü÷Ô+&É>±, j·÷>±ìï <Ûä«+dü+
#Ój·T´&ÜìøÏ e∫Ãq y˚\eT+~ sêø£ådüT\qT yÓTT<ä≥ ìÁ>∑Væ≤+∫, j·÷>∑eTTqT
ˇø£|üø£ÿ s¡øÏådü÷Ô yês¡+<ä]˙ #·+bÕ&ÉT. ∫e]>± düTu≤VüQ&ÉT nqT eTVü‰
sêø£ådüT&çì Äπ>ïj·÷ÁdüÔeTT‘√ dü+Vü≤]+#ê&ÉT. Ä ‘·sê«‘· e÷Ø#·T&ÉqT e÷j·÷
sêø£ådüT&çô|’ sêeTT&ÉT e÷qyêÁdüÔ+ Á|üjÓ÷–ùdÔ yê&ÉT mø£ÿ&√ 1350 øÏ˝ÀMT≥s¡¢
<ä÷s¡+ düeTTÁ<ä+ ne‘·\ ˇ&ÉTø¶ Ï yÓ[fl eT÷s¡Ãb˛j·÷&ÉT. sêeTTì X¯øÔÏ n˝≤+{Ï~.
30
Çø£ ns¡Dýêdü düeTj·÷q $sê<ÛäT&ÉT nqT |üs¡«‘êø±s¡ sêø£ådüTDÏí
sêeTT&ÉT \ø£àå DT&ç‘√ ø£\dæ #·+|ü⁄‘ê&ÉT. yê&ÉT m+‘·{Ï uÛj Ñ T· +ø£s¡ sêø£då Tü &É+fÒ
|üs«¡ ‘·+ n+‘· @‘·TÔ ñ+&ç #˚‹˝À ˇø£ ô|<ä› X¯S\eTT |ü≥Tº≈î£ ì, Ä X¯S\eTTq≈£î
ˇπøkÕ] ø=ìï e+<ä\ dü+K´ ˝À @qT>∑T\T, |ü⁄\T\T, m\T>∑Tã+≥T¢, dæ+Vü‰\T
˝≤+{Ï »+‘·Te⁄\qT >∑T#·TÃø=ì ‹+≥÷ $#·Ã\$&ç>± ‹s¡T>∑T‘·÷ ñ+{≤&ÉT.
n˝≤+{Ï $sê<ÛäT&çì sêeTT&ÉT, \ø£åàDT&ÉT ø£*dæ ô|<ä› >=sTT´˝ÀøÏ ‘√dæ ø£|æŒ
ô|{Ïº #·+ù|XÊs¡T.
eTVü‰uÛj
Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ sêø£kå Õø±s¡+ ø£ã+<ÛTä &ÉT. yê&çøÏ ø±fi¯ófl ñ+&Ée⁄,
‘·\ ñ+&É<äT. ˇø£ ô|<ä› bı≥º Ä b˛≥ºøÏ H√s¡T, H√{Ïô|’ ˇø£ ø£qTï, ˇø=ÿø£ÿ{Ï 3
øÏ˝ÀMT≥s¡T¢ bı&Ée⁄ >∑\ ¬s+&ÉT #˚‘·T\T ñ+{≤sTT. yê&ÉT Ä #˚‘·T\‘√ sêeT
\ø£åàDT\qT ‹quÀ>± sêeTT&ÉT, \ø£åàDT&ÉT ø£*dæ yê&ç #˚‘·T\T q]øÏ ô|<ä›
>=sTT´ ‘·$« |üP&çÃ ô|{Ïº #·+|ü⁄‘ês¡T. sêeTT&ç e÷qdæø£ X¯øÏÔøÏ, XÊØs¡ø£ X¯øÏÔøÏ
Ç<˚ ñ<ëVü≤s¡D.
n˝≤π> ns¡Dýêdü düeTj·÷q »qkÕ∆q+˝À, |ü+#·e{Ï˝À ÄÁX¯eT+
ì]à+#·T≈£îì ñ+&É>± X¯Ss¡ŒDK <ë«sê Áù|πs|æ+#·ã&ç sêeTT&çì #·+|ü&ÜìøÏ
e∫Ãq 14,000 eT+~ >=|üŒ sêø£då ü Ms¡T\qT yê] Hêj·T≈£î\T Ks¡<÷äÛ wüDT\qT
sêeTT&ÉT ˇø£ÿ&˚ πøe\+ 72 ì$TcÕ\˝À #·+ù|kÕÔ&ÉT. Ç~ sêeTTì X¯øÏÔøÏ,
ãT~∆ dü÷ø£åà‘·øÏ, e÷qdæø£ ã˝≤ìøÏ ˇø£ |ü≥Tºø=eTà ˝≤+{Ï~. sêeTT&ÉT á
ÁãVü‰à+&É+˝À me«s¡÷ #˚j·T˝Òì $<Ûä+>± ˇø£fÒkÕ] 13 u≤D≤\qT nø£åj·T
u≤D ‘·÷D°s¡+˝À qT+&ç rdæ, $+{ÏHê]øÏ dü+~Û+∫, ø£qT¬s|üŒ bÕ≥T ø±\+˝À
y˚πs«s¡T \øå±´\qT eT≥Tºô|≥º>∑\&ÉT. sêeTT&ç X¯øÏÔøÏ Ç~ ˇø£ ‘·\e÷ìø£+.
düTÁê⁄ì‘√ ùdïVü≤+ @s¡Œ&çq ‘·s¡Tyê‘· sêeTT&ÉT ‘·q X¯øÏÔ ‘Ó*j·T
j·÷´\+fÒ @$T#Ój÷· ´˝À #Ó|Œü eTì n&ç–‘˚, düTÁê⁄&ÉT n‘·´+‘· ô|<äy› q’Ó @&ÉT
kÕ\eø£åeTT\ es¡TdüqT #·÷ô|&É‘ê&ÉT. n+<äT˝À ˇø£ kÕ\eø£åeTTqT ‘·q
u≤D Á|üjÓ÷>∑eTT‘√ |ü&Éø={Ïº #·÷|üeTì düTÁê⁄&ÉT sêeTT&çì n&ÉT>∑T‘ê&ÉT.
31
Ä ˇø=ÿø£ÿ kÕ\eø£åeTT\T Äø±XÊìï n+{Ï ñHêïj·÷! nqï+‘· m‘·TÔ,
@qT>∑T\T ì\TÃ+fÒ ñqï+‘· yÓ&\É TŒ ñ+&ç, <ëì y˚fió¯ fl bÕ‘êfi¯+˝ÀøÏ yÓfi≤flj·÷!
nqï+‘·>± ñHêïsTT. sêeTT&ÉT ‘·q nø£åj·T u≤D ‘·÷D°s¡eTT˝À qT+&ç ˇø£
u≤D≤ìï rdæ dü+~Û+∫‘˚ düTÁ^yê<äT\T ø£qTïeT÷dæ ‘Ó]#˚˝À>± Ä u≤D+
X¯s¡y˚>∑+‘√ >±*ì ø√dü÷Ô yÓfi¯óÔ+<ë nqï≥Tº>± yÓ[fl Ä @&ÉT kÕ\eøå±\qT
y˚fi¯¢‘√ düVü≤ ô|ø£*+∫, n+‘·{Ï‘√ Ä>∑ø£ m<äTs¡T>± <ä÷s¡+>± ñqï ˇø£ eTVü‰
|üs¡«‘·eTTì ‘=\∫, Äe* yÓ’|ü⁄øÏ yÓ[¢ uÛÑ÷$Tì N\TÃø=ì bÕ‘êfi¯+˝ÀqT+∫
eT∞fl ãj·T{ÏøÏ e∫Ã sêeTT&ç nø£åj·T u≤D ‘·÷D°s¡eTT˝ÀìøÏ #˚]+~. Ç<ä+‘ê
ø£qT¬s|üŒ bÕ≥T ø±\+˝ÀH˚ »]–+~. sêeTT&ç u≤D≤ìøÏ ñqï X¯øÏÔ n˝≤+{Ï~.
u≤DeTTq≈£î X¯øÔÏ <ëìï dü+~Û+#˚ #˚‹øÏ, Ä #˚‹ì dü+~Û+#·eTì #Óù|Œ eTqdüTøÏ
ñ+≥T+~. sêeTT&ÉT n+‘·{Ï ãT~∆ ã\+, e÷qdæø£ ã\+ ñqïyê&ÉT.
Çø£ sêeTT&ÉT Á|ü|ü+#· $CÒ‘· nsTTq sêeDTìï z&ç+∫q yê*ì
ˇø£ÿ u≤D+‘√ #·+|ü⁄‘ê&ÉT. n+fÒ sêeTT&ç X¯øÏÔ, sêeTT&ç u≤D≤ìøÏ ñqï X¯øÏÔ
m˝≤+{Ï<√ ns¡∆+ #˚düTø√e#·TÃ.
sêeTsêeD j·TT<ä∆+˝À sêeTT&ÉT ø=ìï \ø£å\ eT+~ sêø£ådüT\qT
ø=ìï >∑+≥\˝À #·+|ü⁄‘ê&ÉT. m+<äTø£+fÒ sêeTT&çøÏ ‘Ó*j·Tì nÁdüÔX¯ÁkÕÔ\T
˝Òe⁄. <Ûqä Tπs«<ä+ yÓTT‘·+Ô sêeTTìøÏ ‘Ó\TdüT. nìï X¯≈î£ \Ô ÷ sêeTTì nÁdüdÔ +ü |ü<˝ä À
uÛ≤>∑y˚T. n+<äTπø sêeTT&ÉT n+‘·{Ï X¯øÏÔeT+‘·T&Éj·÷´&ÉT.
Çø£ ˝Àø£ ø£+≥≈£î˝…’q sêeD ≈£î+uÛÑø£s¡Tí\qT sêeTT&ÉT Ms√∫‘·+>±
j·TT<ä∆+ #˚dæ #·+|ü⁄‘ê&ÉT. sêeTTì X¯øÏÔ ˇ{Ïº XÊØs¡ø£ X¯øÏÔ e÷Á‘·y˚T ø±<äT ãT~∆
≈£L&Ü ‘√&Ó’‘˚H˚ sêeTT&ÉT X¯øÏÔeT+‘·T&Éj·÷´&ÉT. n≥T sêeDT&ÉT ≈£L&Ü n+‘·{Ï
X¯øÏÔeT+‘·T&˚ ø±˙ ãT~∆ ô|&É Á‘√e |ü≥º&É+ e\¢ ‘êqT eTs¡DÏ+#ê&ÉT. ø£qTø£
sêeTT&ÉT X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT nq>±- e÷qdæø£ ãT~∆‘√ ≈£L&çq X¯øeÔÏ T+‘·T&Éì ns¡+∆ .
*****
sêeTT&ÉT X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT, ãT~∆eT+‘·T&ÉT nsTT‘˚ Ç|üŒ{Ï ø±\+˝À
eTqπø+{Ï ˝≤uÛÑ+? sêeTT&ç˝≤ eTq≈£î e∫Ãq $<ä´˝À, n~ @<Ó’Hê ø±y=#·TÃ
32
\ø£å´ X¯ó~› ñ+fÒ eTq+ ≈£L&Ü @<Ó’Hê kÕ~Û+#·>∑\+ nH˚~ sêeTTì J$‘·+
qT+&ç H˚s¡TÃø√yê*. ‘·q X¯øÏÔ Á|ü<ä]Ù+#·uÀj˚T Á|ü‹kÕ] sêeTT&ÉT ‘·q ãT~∆‘√
ˇø£{ÏøÏ ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ Ä˝À∫+∫ eTØ eTT+<ä&ÉT>∑T y˚kÕÔ&ÉT. X¯øÏÔ eT+‘·T&çì
ø£<ë nì, @<Ó’Hê #Ó\T¢‘·T+<äì, Ä X¯øÏÔì m˝≤¬>’q ñ|üjÓ÷–kÕÔqì sêeTT&ÉT
m|ü⁄Œ&É÷ nqTø√˝Ò<äT. <ëì nedüs¡+, ñ<ë‘·ÔyÓTÆq Á|üjÓ÷»q+ ñ+fÒH˚ ‘·q
X¯øÏÔì ãT~∆‘√ nqTdü+<Ûëì+∫ ñ|üjÓ÷–kÕÔ&ÉT. eTq+ ≈£L&Ü ˇø£ |üì˝À
ìcÕí‘·T\+ nj·÷´+ ø£<ë nì ãT~∆ yê&É≈£î+&Ü, uÛÑT»ã\+ ‘√H˚ yÓfi‚Ô eT+∫~
ø±<äT. ãT~∆ ã\eTT, uÛÑT»ã\+ ¬s+&É÷ ‘√&ÉT>± ñ+fÒH˚ @ |üì nsTTHê
dü|òü©ø£‘·+ ne⁄‘·T+<äì sêeTTì J$‘·+ #·÷dæ eTq+ H˚s¡TÃø√yê*. eTq+
≈£L&Ü eTq J$‘·+˝À n<˚ u≤≥qT nqTdü]+#˚ Á|üj·T‘·ï+ n\es¡TÃø√yê*.
sêeTTì á >∑TDyÓTÆq X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT qT+&ç eTq+ H˚s¡TÃø√e\dæ+~
Ç+ø± ñ+~. X¯øÏÔ (u≤Vü≤´+ ˝ÀH˚ ø±<äT n+‘·s¡+˝À ≈£L&Ü) n+fÒ uÛÑT»ã\y˚T
ø±<äT, ãT~∆ ã\+, e÷qdæø£ ã\+ ≈£L&Ü. n+fÒ eTqøÏ @<Ó’Hê ø£wüº+ m<äT¬s’‘˚,
<ëìï m<äTs√ÿ>∑\>±*, <ëìï z&ç+#ê*, eTq ãT~∆ ‘√ Ä˝À∫+∫, eTqdüT˝ÀH˚
#Ó&TÉ qT z&ç+#·>*∑ >π X¯øÔÏ eTq≈£î ñ+&Ü*. ñ<ëVü≤s¡D≈£î eTq e´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+˝À
@<Ó’Hê ˇ&ç<äT&ÉT≈£î\T, ø£wüº+ e∫Ã+<äqTø√+&ç eTq+ Ä ø£cÕºìøÏ #·*+∫
b˛≈£L&É<äT n˝≤π> eTq Ç+Á~j·T ìÁ>∑Vü‰ìï ø√˝ÀŒ≈£î+&Ü eTqdüT˝À >∑{Ïº>±
nqTø=ì, eT+∫ Ä˝À#·q\‘√ Ä ø£cÕºìï <ëfÒj·÷*. n+‘˚ ø±<äT eTq˝Àq÷
sêeTT&ÉTHêï&ÉT. sêeTT&É+fÒ eT+∫, eTq˝ÀH˚ sêø£då Tü \÷ ñHêïs¡T n+fÒ #Ó&TÉ .
ø£qTø£ eT+∫ Ä˝À#·q\T ñ+fÒ #Ó&TÉ <ëìø£<˚ z&ç+#·ã&ÉT‘·T+~. eT+∫ eTq˝À
X¯øÏÔ |ü⁄+E≈£î+≥Tqï ø=B›, eTq˝À #Ó&ÉT ‘·]–b˛‘·T+~.
eTq e‹Ô˝Àq÷ n+‘˚, eTq ãT~∆ >±ì, eTqdüT >±ì, XÊØs¡ø£
ã\eTT >±ì m|ü⁄Œ&ÉT, @~, m+‘· nedüs¡yÓ÷ n˝≤π> ñ|üjÓ÷–+#ê*. ˇø£fÒ
eTq+ >∑Ts¡TôÔ |≥Tºø√yê*. eTq˝ÀH˚ sêeTT&ÉT, sêeDT&ÉT ñHêïs¡T. eTq˝Àì eT+∫
Ä˝À#·q\T eT+∫ |üqT\T sêeTT&ÉT-eTq˝À #Ó&ÉT Ä˝À#·q\T #Ó&ÉT |üqT\T
sêeDT&ÉT. eTq˝Àì sêeTT&ÉT X¯øÏÔeT+‘·T&É+fÒ eTq+ eT+∫ yêfi¯fl+ nqï≥Tº,
eTq˝Àì eTq X¯Á‘·Te⁄\T ø±eT, Áø√<Ûä, yÓ÷Vü≤, ˝ÀuÛÑ, eT<ä, e÷‘·‡sê´\T.
33
e÷qy√‘·ÔeT sêeT
3. <Ûäs¡àE„&ÉT
sêeTT&ÉT eTVü‰<Ûsä à¡ E„&TÉ - n+fÒ <Ûsä à¡ eTT, n<Ûsä à¡ eT÷ s¬ +&É÷ ‘Ó*dæq
yê&ÉT. ‘êqT <Ûäs¡àeTTqT Ä#·]dü÷Ô, <Ûäs¡àeTTq≈£î Vü‰ì #˚düTÔqïyê]ì <Ûäs¡àuÀ<Ûä
<ë«sê <Ûäs¡àe÷s¡ZeTTq≈£î ‘Ó#˚Ãyê&ÉT. n˝≤ ≈£î<äs¡ì|üø£å+˝À n<Ûäs¡à|üs¡T\qT
•øÏå+#˚yê&ÉT. ndü\T <Ûäs¡àeTT n+fÒ @$T{Ï?
y˚<äeTT #Ó|æŒq~ #˚j·T&Éy˚T <Ûäs¡àeTT, y˚<äeTT #Óù|Œ~ m|ü⁄Œ&É÷
˝Àø£Væ≤‘·y˚T.<˚X¯eTT, ø±\eTT, e´≈£îÔ\qT ã{Ïº <Ûäs¡àeTT e÷s¡T‘·T+~. yê{ÏøÏ
nqT>∑TD+>± q&ç#˚ yê&çì, q&ç|æ+#˚ yê&çì <Ûäs¡àE„&Éì n+{≤s¡T. sêeTT&ÉT
<Ûäs¡àE„&ÉT.
‘·*¢‘·+Á&ÉT\qT, >∑Ts¡Te⁄\qT, ô|<ä›\qT >ös¡$+#·&É+ <Ûäs¡àeTT.
sêeTT&ÉT Ä <Ûäsêàìï m\¢|ü⁄Œ&É÷ bÕ{Ï+#˚yê&ÉT. m{Ïº |ü]dæú‘·T\˝Àq÷ yê]ì
‘·÷\Hê&É&É+ >±ì, Äπøå|æ+#·&É+ >±ì n<Ûäs¡ày˚T. sêeTT&ÉT m|ü⁄Œ&É÷ ô|<ä›\qT
n>ös¡e|üs∫¡ ms¡T>∑&TÉ . <Ûsä à¡ ã<ä+› >± ñ+&˚ yê&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·Tì yÓ+≥ n&Ée⁄\≈£î
yÓfi¯fleTì ‘·+Á&ç #Ó_‘˚ ‘·+Á&ç e÷≥ bÕ{Ï+#·&Éy˚T |ü⁄Á‘· <Ûäs¡àeTì $XÊ«$TÁ‘·Tì
yÓ+≥ n&Ée⁄\≈£î yÓfi≤fl&ÉT. nø£ÿ&É $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT @+ #Ó_‘˚ n~ m+‘√ >ös¡eeTT‘√
#˚XÊ&ÉT. m+<äTø£+fÒ >∑Ts¡Te⁄qT nqT>∑$T+#·&Éy˚T •wü´ <Ûäs¡àeTT nì sêeTT&ÉT
uÛ≤$+#ê&ÉT. n˝≤π> ˇø£ Ms¡T&Ó’q ø£åÁ‹j·TT&ç>± ‘·q <Ûäs¡àeTT n<Ûäs¡à |üs¡T\qT
•øÏå+#·&É+, ø£qTø£ e÷Ø#·, düTu≤VüQ, ‘ê≥øÏ düVæ≤‘· y˚˝≤~ eT+~ sêø£ådüT\qT
>∑Ts¡Te⁄ Ä»„ y˚Ts¡≈£î dü+Vü≤]+#ê&ÉT. ‘·q øå±Á‘· <Ûäsêàìï bÕ{Ï+#ê&ÉT.
•e <Ûqä TdüT‡qT $]∫q yÓ+≥H˚ »q≈£î&ÉT d”‘ì· ∫Ã $yêVü≤+ #ÓjT· úÀ‘˚
sêeTT&ÉT, ‘·q ‘·+Á&ç #·÷|æq ø±+‘·H˚ $yêVü≤+ #˚düTø√e&É+ <Ûäs¡àeTì, ‘·q
‘·+Á&ç <äX¯s¡<ÛäT&ÉT nqT»„ ÇùdÔH˚ $yêVü≤+ #˚düT≈£î+{≤qì #Ó|æŒ |ü⁄Á‘· <Ûäs¡à+
eTs√kÕ] HÓs¡y˚sêÃ&ÉT.
34
eTT>∑TZs¡eTà\qT düe÷q+>± >ös¡$dü÷Ô, Ä<ä]dü÷Ô yê] e÷≥qT
<Ûsä à¡ +>± Ä#·]+#˚yê&ÉT sêeTT&ÉT. n&Ée⁄\≈£î yÓfifl¯ eTì ø¬ øπ’ sTT ø√]‘˚ Ä ø√]ø£
<Ûäs¡àã<ä∆y˚T nì eTqdü÷Œ]Ô>± nqT≈£îì Ä#·]+#ê&ÉT, øödü\´øÏ Væ≤‘·uÀ<Ûä/
<Ûäs¡àuÀ<Ûä #˚XÊ&ÉT sêeTT&ÉT. ªª‘·+Á&ç #Ó|æŒq e÷≥\T Ä#·]+#·&Éy˚T <Ûäs¡àeTT.
n~ eTq≈£î düTK+ Ç∫ÃHê, <ÛTä 'K+ Ç∫ÃHêµµ nì ‘·*ø¢ Ï #Ó|Œæ , z<ë]Ã n&Ée⁄\≈£î
yÓfi≤fl&ÉT. á düeTj·T+˝À sêeTT&ÉT <Ûäs¡àeTTqT Ä#·]+#·ø£ b˛sTTHê me«s¡÷
≈£L&Ü @MT nH˚yês¡T ø±<äT. Ç+ø± dü+‘√wæ+#˚yês¡T. ø±˙ sêeTT&ÉT <Ûäs¡àeTT
$&ÉTe˝Ò<Tä .
ns¡DéTTq≈£î yÓfi‚fl düeTj·TeTTq »≥\T <Ûä]+∫, Hês¡eÁkÕÔ\T
<Ûä]+∫, bÕ<äs¡ø£å\T ˝Ò≈£î+&Ü eTTì ≈£îe÷s¡T\T>± yÓfi¯fleTì ¬ø’¬øsTT ø√]+<äì
n˝≤π> Ä#·]+#ê&ÉT. 14 dü+e‘·‡sê\T n˝≤π> J$+#ê&ÉT. yÓfifl‚ <ë]˝À >∑TVüQ&ÉT
uÛÀ»q+ ô|&ç‘˚ <ëìï düTìï‘·+>± ‹s¡dÿü ]+∫, ªH˚qT ãTTwüß\ e˝Ò ø£+<äeT÷˝≤\T
‹Hê* n~ neTà Ä»„, n~ bÕ{Ï+#·&Éy˚T |ü⁄Á‘·T&ç>± Hê <Ûäs¡à+µ nì #Ó|æŒ
ø£+<äeT÷˝≤\T ‹ì, sêÁ‹ H˚\ ô|’H˚ |ü&ÉT≈£î+{≤&ÉT. nB <Ûäs¡àeTTq+<äT
sêeTT&ç≈£îqï Á|”‹.
Çø£ ns¡DéTTq≈£î #˚]q ‘·s¡Tyê‘· uÛÑs¡‘·T&ÉT, yÓTT‘·Ô+ njÓ÷<Ûë´
yêdüT\T, edæwü˜ eTVü≤]¸‘√ bÕ≥T eTT>∑TZs¡T ‘·\T¢\‘√ e∫Ã sêeTTDÏí ‹]–
sêC≤´ìøÏ e∫Ã sê»ý˚T\eT+fÒ - n˝≤ #Ój·T´≥+ <Ûäs¡àeTT ø±<äì 14
dü+e‘·‡s¡eTT\ ‘·s¡Tyê‘· n˝≤ #˚kÕÔqì #Ó|æŒ n+<ä]˙ ˇ|æŒkÕÔ&ÉT. ÄK]øÏ
e•wü˜ eTVü≤]¸ sêeTTìøÏ ªªsêe÷! Ç|ü⁄Œ&ÉT qTe⁄« sêC≤´ìøÏ ‹]– sêe&É+
<Ûäs¡ày˚Tµµ nì #Ó|æŒHê ≈£L&Ü e•wü˜ eTVü≤]¸øÏ, ªªe÷ ‘·+Á&çøÏ Ç∫Ãq e÷≥
Äj·Tq ÁbÕD≤\‘√ ñHêï, ˝Ò≈£îHêï Ä#·]+#·&Éy˚T Hê <Ûäs¡à+, ø±ã{Ïº H˚qT
Ç|ü⁄Œ&ÉT e∫Ã n<Ûäs¡à+ #˚j·TqTµµ nì <Ûäs¡à dü÷ø£åàeTTqT #Ó|æŒ ˇ|æŒ+#ê&ÉT.
ns¡Dýêdü düeTj·÷q n<Ûäs¡à|üs¡T˝…’ dü+#·]dü÷Ô, <Ûäs¡à|üs¡T˝…’q
ãTTwüß\qT #·+|ü⁄≈£î ‹+≥Tqï $sê<ÛTä &ÉT, ø£ã+<ÛTä &ÉT yÓTT<ä\>∑T nH˚ø£ sêø£då Tü \qT
#·+bÕ&ÉT sêeTT&ÉT.
35
ns¡Dýêdü+ #˚dü÷Ô d”‘·‘√ ñ+≥÷ ≈£L&Ü ‘·*¢øÏ, ‘·+Á&çøÏ Ç∫Ãq
e÷≥ y˚Ts¡≈£î ÁãVü≤à#·sê´ìï bÕ{Ï+#ê&ÉT. uÛÑs¡Ô <Ûäs¡à+>± @ø£|ürï Áe‘·eTTqT
bÕ{Ï+#ê&ÉT. n<˚ X¯Ss¡ŒDK‘√ yÓ’s¡eTTq≈£î ø±s¡DyÓTÆq~. nsTTHê sêeTT&ÉT
#·*+#·˝<Ò Tä .
düTÁê⁄&ÉT sê»´ÁuÛÑwüßº&Ó’Hê ≈£L&Ü, sêeTT&ÉT düTÁê⁄&ÉT <Ûäsêà‘·Tà&ÉT
nqï ˇπøˇø£ÿ ø±s¡DeTT‘√ ‘·q‘√ ùdïVü≤eTT #˚düT≈£îHêï&ÉT. eTVü‰ X¯øÏÔXÊ*
nsTTq yê* nÁø£eT+>± ‘·q ‘·eTTà&ç uÛ≤s¡´qT #Ós¡ã{Ïºq ø±s¡D+>± n‘·&ÉT
n<Ûsä à¡ eTT #˚XÊ&Éì sêeTT&ÉT, eTs√ Ä˝À#·q ˝Ò≈î£ +&Ü yê*ì #·+bÕ&ÉT. sêeTT&ÉT
ø±yê\qT≈£î+fÒ, yê* ˇø£ÿ ø£åD+˝À sêeDT&çì |ü{Ïº rdüT≈£îsê>∑\&ÉT. ø±˙
sêeTT&ÉT n<Ûäs¡à|üs¡T&ç‘√ m|ü⁄Œ&É÷ ø£\e&ÉT. sêeTT&ÉT eTVü‰ <Ûäs¡àE„&ÉT nì
#Ó|üŒ{≤ìøÏ á ˇø£ÿ ñ<ëVü≤s¡D #ê\T.
n+‘·≈£î eTTqTù| sêeTT&ÉT ‘·q ‘·+Á&ç <äX¯s¡<ÛäTì eTs¡D yês¡ÔqT
uÛÑs¡‘·Tì <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£îì yÓ+≥H˚ ‘·q CÒ´wü˜|ü⁄Á‘· <Ûäs¡àeTT>± <äX¯s¡<ÛäTìøÏ
‘·s¡ŒD≤\T $&ç∫, ÁXÊ<ä∆ø£s¡àqT <Ûäs¡àã<ä∆+>± Ä#·]+#ê&ÉT.
ns¡Dýêdü düeTj·÷q ‘·q ‘·+Á&ç <äXs¯ <¡ TäÛ &ç Ä|ü$Ô TÁ‘·T&Óq’ »{≤j·TTe⁄qT
‘·q ‘·+Á&ç˝≤ Ä<ä]+∫, d”‘ê|üVü≤s¡DyÓTÆq ‘·s¡Tyê‘· eTs¡DÏ+∫q »{≤j·TTe⁄øÏ
|ü⁄Á‘·<Ûäs¡à+>± n+‘˚´wæ˜ dü+kÕÿsê\T #˚kÕ&ÉT.
n˝≤π> <Ûsä à¡ ìs¡‘T· &Óq’ $;ÛwDü T&ÉT ‘·qì X¯sD¡ ≤>∑‹ #˚ùd,Ô X¯sD¡ T y˚&qç
yê&çì ùdïVæ≤‘·T&ç>± #˚düTø√yê\qï <Ûäs¡àeTTqT bÕ{Ï+∫ ‘·qqT, n|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&˚
\+ø£≈î£ sêE>± |ü{≤º_wÛ ≈æ î£ &Ô qÉ T #˚XÊ&ÉT sêeTT&ÉT. n+‘˚ ø±<äT sêeD dü+Vü‰s¡+
‘·sê«‘· d”‘≈· î£ , ªªd”‘ê! \+ø±~Û|‹ü nsTTq $;ÛwD ü T&ÉT Hê Ä|üÔ $TÁ‘·T&ÉT ø£qTø£,
Ç|ü⁄Œ&ÉT ˙e⁄ Hê ùdïVæ≤‘·T&ç Ç+{À¢H˚ ñqï≥Tº uÛ≤$+#·T, Çø£ qTe⁄« uÛj Ñ T· |ü&≈É î£ +&Ü
ì•Ã+‘·>± ñ+&ÉTµµ. nì ø£ãTs¡T |ü+ù| eTT+<äT Vü≤qTeTøÏ \+ø±BÛX¯ó&Ó’q
$;ÛwüDT&ç nqTeT‹ ‘√H˚ \+ø£˝À Á|üy˚•+#·eTì #ÓbÕŒ&ÉT sêeTT&ÉT. sêeTT&ÉT
n+‘·{Ï <Ûäs¡à|üs¡T&ÉT.
36
˝Àø√<äs∆ D¡ ≈£î, <Ûsä à¡ |ü]s¡øDå£ ≈£î ‘êqT njÓ÷<Ûë´ BÛXó¯ &ç>± |ü{≤º_wÛ ≈æ î£ &Ô q’Ó
‘·s¡Tyê‘· <Ûäs¡àã<ä∆+>± ‘·q ùdïVæ≤‘·T\≈£î, eTTK´+>± yêqs¡T\≈£î, >∑TVüQ&çøÏ,
$;ÛwüDT&çøÏ nH˚ø£ ãVüQeT‘·T\T Ç∫Ã dü‘·ÿ]+#ê&ÉT.
Çø£ |ü{≤º_ùÛ wø£eTT eTT+<äT, yÓTT<ä≥ ‘·q ‘·eTTà\≈£î ≈£îå s¡øs£ à¡ , kÕïHê~
ø±s¡´Áø£e÷\T, q÷‘·q eÁdüÔ<Ûës¡D\T »]–q ‘·s¡Tyê‘· e÷Á‘·y˚T sêeTT&ÉT
ne˙ï #˚düT≈£îHêï&ÉT. ‘·q ‘·eTTà\≈£î ˝Òì$ @M ≈£L&Ü ‘·q≈£î nø£ÿπs¢<äT nì,
yês¡T <Ûäs¡àã<ä∆+>± n˙ï nqTuÛÑ$+#êπø ‘êqT <Ûäs¡àã<ä∆+>± nqTuÛÑ$kÕÔqì
#Ó|æŒ eTØ Ä#·]+#ê&ÉT sêeTT&ÉT. Ç˝≤ sêeTT&ÉT ‘·q J$‘·eTT˝À nìï
<Ûäs¡àeTT\qT bÕ{Ï+#ê&ÉT.
sêeTT&ÉT ˇø£ uÛÑs¡Ô >± <Ûäs¡à|ü‹ï‘√ ñ+&Ée\dæq Ø‹ì <Ûäs¡àã<ä∆+>±
Ä#·]+∫ #·÷bÕ&ÉT. sêeTT&ÉT, ˝Àø£+˝À Á|ür uÛsÑ ≈Ô¡ L£ ‘·q <Ûsä à¡ ìs¡‹‘√ Ä<äsÙ¡ +>±
ì*#ê&ÉT.
*****
sêeTT&ç <Ûsä à¡ ìs¡‹ H˚{Ï ‘·sê\øÏ ≈£L&Ü Ä<äsÙ¡ y˚T. sêeTT&ç˝≤ <Ûsä à¡ eTTqT
Ä#·]ùdÔ eTqeTT ì‘·éT÷ Á|üXÊ+‘·eTT>± ñ+&Ée#·TÃ. n<Ûsä à¡ eTT yÓTT<ä≥ r|æ>±
ñ+≥T+~ ø±˙ n~ |ü‘q· eTTπø <ë]rdüT+Ô ~, <ëìøÏ sêeDT&ÉT, yê* ñ<ëVü≤s¡D.
<Ûäs¡àeTT Ä#·]+#·&É+ #ê˝≤ kÕs¡T¢ ø£wüºeTT>±H˚ nì|æ+#=#·TÃ ø±˙ ∫es¡≈£î
<Ûäs¡ày˚T ¬>\TdüTÔ+~. sêeTT&ÉT, düTÁê⁄&ÉT, $;ÛwüDT&ÉT Ç+<äT≈£î ñ<ëVü≤s¡D\T.
ø£qTø£ eTqeTT ≈£L&Ü sêeTT&ç˝≤ <Ûsä êàH˚ï nìï y˚fi˝¯ ≤ bÕ{ÏùdÔ eTq˝À sêeTT&çì
Á|ü‹wüº #˚düTø√e#·TÃ. uÛ≤sêúÛÑs¡Ô\T, nqï<äeTTà\T, ùdïVæ≤‘·T\T, nqT#·s¡T\T,
Á|ü»\T n+<äs¡÷ d”‘êsêeTT\T, sêeT\ø£åàD uÛÑs¡‘· X¯‘·|òüTTï\T, sêeT düTÁê
$;ÛwDü T\T, sêeTVü≤qTeT\T, sêeT njÓ÷<ÛëýêdüT\T>± ñ+&É>*∑ –‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT
ì»+>± e÷qe J$‘êìøÏ |òü*‘·+ <äøÏÿq≥Tº.
m<äT{Ï yês¡T <Ûäs¡àeTT>± ñHêïsê, ˝Òsê? nì Ä˝À∫+#˚ eTT+<äT,
eTq+ <Ûäs¡à+>± ñHêïe÷, ˝Òe÷? nì Ä˝À∫+#·Tø√yê*.
37
Á|ü‹ yêfi¯S¢ ‘·eT |ü⁄Á‘· <Ûäsêàìï, •wü´ <Ûäsêàìï, ÁuÛ≤‘· <Ûäsêàìï,
sê» <Ûäsêàìï, uÛÑ‘·´ <Ûäsêàìï, ùdïVü≤ <Ûäsêàìï, |ü‹-|ü‹ï <Ûäsêàìï Ä#·]ùdÔ
düe÷»+ sêeTsê»´+>± e÷s¡T‘·T+~. e÷qe⁄&ÉT sêeTT&Ée⁄‘ê&ÉT.
n+fÒ ‘·*¢<ä+Á&ÉT\ e÷≥qT >ös¡$+#·&É+, ‘·|ü⁄Œ#˚dæq yê]ì
ø£å$T+#·&É+, >∑Ts¡Te⁄\qT, ô|<ä›\qT >ös¡$+#·&É+, yê] e÷≥\≈£î $\Te
Çe«&É+, ùdïVæ≤‘·T\qT n_Ûe÷ì+#·&+É , nqï<äeTTà\qT, nø±ÿ#Ó˝fi¢… q¢¯ T eT+∫>±
Áù|eT‘√ #·÷düTø√e&É+, uÛ≤s¡´qT uÛsÑ ,Ô¡ uÛsÑ qÔ¡ T uÛ≤s¡´ Á|ürø£D
å + nqT>∑$T+#·&+É ,
<Ûsä à¡ ã<ä+∆ >± J$+#·&+É , e ‹Ô˝À <Ûsä à¡ + bÕ{Ï+#·&+É eTqøÏ @ $wüjT· +˝ÀHÓH’ ê
nqTe÷q+ eùdÔ sêeTT&ÉT Ç˝≤+{Ï |ü]dæú‹˝À @+ #˚XÊ&ÉT nì nqT≈£îì
n˝≤ Ä#·]ùdÔ #ê\T eTq+ <Ûäs¡àe÷s¡ZeTT˝À ñqïfÒº.
H˚{Ï düe÷»+˝À ô|s¡T>∑T‘·Tqï n$˙‹, #˚ùd e‹Ô˝À n<Ûäsêàìï
dü÷∫düTÔ+~, n˝≤π> H˚{Ï düe÷»+˝À ô|s¡T>∑T‘·Tqï e´j·T+ (nìï{Ï˝Àq÷)
n<Ûsä à¡ eTTH˚ dü÷∫düT+Ô ~. m+<äTø£+fÒ <Ûsä à¡ ã<äy∆ TÓ qÆ dü+bÕ<äq m+‘· eTTKýÓ÷,
nedüs¡yÓ÷, n˝≤π> <Ûäs¡àã<ä∆yÓTÆq Ks¡TÃ ≈£L&Ü n+‘˚ eTTKéTT. n˝≤ ˝Òø£b˛‘˚
nH˚ø£ ø£cÕº\≈£î, qcÕº\≈£î ÄkÕÿs¡+ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. n˝≤π> H˚{Ï düe÷»+˝À
ô|s¡T>∑T‘·Tqï nHê<Ûä X¯s¡D≤\j·÷\T, e<ë∆ÁX¯e÷\T düe÷»+˝À eTqTwüß\
n<Ûäs¡à Á|ües¡ÔqqT dü÷∫düTÔHêïsTT. (n˝≤+{Ï$ ‘·≈£îÿe ne⁄‘·Tqï ø=B›, <Ûäs¡à+
ô|s¡T>∑T‘·Tqï≥Tº).
n˝≤π> H˚&ÉT ô|s¡T>∑T‘·Tqï ÄdüT|üÁ‘·T\T ≈£L&Ü eTq n<Ûäs¡àã<ä∆
JeHêìøÏ ∫Vü‰ï\T. <Ûäs¡àã<ä∆yÓTÆq n\yê≥T¢ ñ+fÒ á ÄdüT|üÁ‘·T\ |üH˚ ñ+&É<äT.
ÄdæÔ ‘·>±<ë\T, ø√s¡Tº πødüT\T yÓTT.. n˙ï e´≈£îÔ\ n<Ûäs¡àj·TT‘· JeqeTTq≈£î
kÕøå±´\T.
ø£qTø£ Á|ü‹ e´ø°Ô sêeTT&çì Ä<äs¡Ù+>± rdüT≈£îì J$+∫qf…Æ¢‘˚,
düe÷»+ XÊ+‹j·TT‘·+>± ñ+≥T+~.
sêeTT&ÉT e÷qe⁄&ÉT nqï düŒVü≤ ñqï|ü⁄Œ&˚, ‘·qT Ä#·]+∫q$
eTq+ ≈£L&Ü Ä#·]+#·e#·TÃqT nH˚ <ÛÓ’s¡´+, qeTàø£+, Ä‘·à$XÊ«dü+ eTq≈£î
ø£\T>∑T‘·T+~.
*****
38
o sêeT! Áo sêeT! Áo sêeT!
4. ø£‘·E„&ÉT
sêeTT&ÉT me]¬ø’Hê m+‘· ô|<ä› ñ|üø±s¡+ #˚dæHê ndü‡\T >∑Ts¡TÔ
ô|≥Tºø√&ÉT.ø±˙ me¬sH’ ê, m|ü⁄Œ&ÓH’ ê ‘·qøÏ ∫qï düV‰ü j·T+ ‘Ó*dæ #˚dHæ ê, ‘Ó*j·Tø£
#˚dHæ ê ≈£L&Ü bı+–b˛sTT J$‘ê+‘·+ yê] düV‰ü j·÷ìï nqTø£Då + >∑T]Ô+#·T≈£îì,
n+<ä]‘√ |ü+#·T≈£î+≥÷ yê]|ü≥¢ J$‘ê+‘·+ ø£ ‘·»„‘·‘√ ñ+{≤&ÉT.n+<äTπø
sêeTT&ç ˝≤+{Ï ø£‘·E„&ÉT #ê˝≤ ns¡T<äT.
sêeTT&ÉT ‘·q≈£î »qàì∫Ãq ‘·*¢<ä+Á&ÉT˝…’q øödü\´, <äX¯s¡<ÛäT\ |ü≥¢
$T>∑‘ê ‘·\T¢˝q’… ø¬ øπ’ sTT, düT$TÁ‘·\ |ü≥¢ m\¢yfi˚ ˝¯ ≤ ø£‘·»‘„ ê uÛ≤e+‘√ ñ+{≤&ÉT.
Ä ø£‘·»„‘· ‘êqT m\¢y˚fi¯˝≤ ‘·q eTqdüT˝À >∑Ts¡TÔ #˚düT≈£î+{≤&ÉT. Ä ø£‘·»„‘ê
uÛ≤e+˝À qT+&˚ yê] |ü≥¢ >ös¡e+ ô|\T¢;≈£î‘·T+~. n+<äTπø ‘·*¢<ä+Á&ÉT\
e÷≥≈£î sêeTT&ÉT n+‘·˝≤ ø£‘·»„‘·‘√ ø£≥Tºã&ç ñ+{≤&ÉT. <äX¯s¡<ÛäT&ÉT,
$XÊ«$TÁ‘·Tì nqTdü]+∫ n&Ée⁄\≈£î yÓfi¯fleT+fÒ ‘·q ‘·+Á&ç |ü≥¢ ñqï
ø£‘·»‘„ ‘· √ ≈£L&çq >ös¡e+‘√ ‘·q e÷≥ bÕ{Ï+#ê&ÉT. n˝≤π> ø¬ øπ’ sTT n&Ée⁄\≈£î
yÓfifl¯ eT+fÒ e÷s¡T e÷{≤¢&≈É î£ +&Ü ‘·*¢ jÓT&É\ ø£‘·»‘„ ê uÛ≤e+ ‘Ó∫Ãq >ös¡e+‘√,
m+‘√ Äq+<ä+>± n&Ée⁄\≈£î yÓ[b¢ ˛j·÷&ÉT. <äXs¯ <¡ TäÛ &ÉT eTs¡D+Ï ∫q ‘·sT¡ yê‘·
‘·q ‘·+Á&ç n+‘˚´wæ˜ dü+kÕÿsêìï ˇø£ ô|<ä› ≈£îe÷s¡Tì>± #˚j·÷\ì, n~ ‘·q
‘·+Á&ç |ü≥¢ ‘·q≈£îqï ø£‘·»„‘ê uÛ≤yêìï ‘Ó*ù| Á|üÁøÏj·T nì uÛ≤$+∫ Ä
ø±s¡´Áø£eT+ #˚XÊ&ÉT.
sêeTT&ÉT Çøå±«≈£î e+X¯+, ‘·q |üPØ«≈£î\ |ü≥¢ m\¢y˚fi¯˝≤ ø£‘·»„‘·‘√
ñ+{≤&ÉT. yê]ì Á|ü‹ s√p >∑Ts¡T#Ô d˚ Tü ø√ì<˚ sêeTT&ÉT @ |üì yÓTT<ä\T ô|≥º&TÉ .
n˝≤π> ‘·q e+X¯eTTq≈£î Ä~|ü⁄s¡Twüß&ÉT, kÕøå±‘·÷Ô Á|ü‘·´ø£å
uÛÑ>∑yêqT&Ó’q dü÷s¡´ <˚e⁄&çì Á‹ø±\eTT\˝À |üPõ+#·T‘ê&ÉT (Á‹ø±\
dü+<Ûëé+<äq+ #˚kÕÔ&ÉT). sêeTT&ÉT n+‘·{Ï ø£‘·E„&ÉT.
39
sêeTT&ÉT ‘·q >∑Ts¡Te⁄\T nsTTq ÁãVü≤à]¸ e•wüß˜&ÉT, ÁãVü≤à]¸
$XÊ«$TÁ‘·T\ jÓT&É\ m\¢|ü⁄Œ&É÷ ø£‘·»„‘·‘√ ≈£L&çq >ös¡e+‘√ ñ+{≤&ÉT.
m+<äTø£+fÒ ‘·q ñqï‹øÏ, ‘·q q&Ée&çø£≈£î ndü\T ø±s¡DeTT-Ä >∑Ts¡Te⁄\T
#Ó|æŒq $<ä´j˚T! nì sêeTT&ÉT Á‹ø£s¡D X¯ó~›>± qeTTà‘ê&ÉT. n˝≤π> ãTTwüß\
jÓT&É\ sêeTT&ÉT nbÕs¡yTÓ qÆ ø£‘·»‘„ · #·÷ô|&É‘ê&ÉT. m+<äTø£+fÒ yêfi¯ófl düs«¡ eT÷
‘·´õ+∫, ˝Àø£Væ≤‘·eTT ø√] j·T»„ j·÷>±~ Áø£‘·Te⁄\T ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T. n+<äT≈£î
sêeTT&ÉT düs¡«y˚fi¯˝≤ eTVü≤s¡T¸\qT düà]dü÷Ô yê] |ü≥¢ eTqdüT‡˝À ø£‘·»„‘·‘√
ñ+{≤&ÉT.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü ‘·q k˛<äs¡T\T nsTTq \ø£åàD, uÛÑs¡‘·, X¯Á‘·T|òüTTï\
jÓT&É\ ø£‘·»„‘·‘√ ≈£L&çq Áù|eT‘√ ñ+{≤&ÉT. ø£‘·»„‘· m+<äTø£+fÒ ‘·q‘√
bÕ≥T ˇπø ‘·+Á&çøÏ |ü⁄{Ïºq yêfi¯ófl ø±ã{Ïº. nH˚ø£ kÕs¡T¢ sêeTT&ÉT \ø£åàDT&ç‘√
Ç˝≤ n+{≤&ÉT ªª\ø£åàD≤! qTe⁄« Hê≈£î ‘·+Á&ç˝Òì ˝À≥T rsêÃe⁄, @$T∫Ã ˙
s¡TD+ rs¡TÃø√>∑\qTµµ nì.
‘·q $TÁ‘·T&Ó’q >∑TVüQ&ÉT ns¡Dýêdü düeTj·÷q ‘·qøÏ Ä‹<Ûä´+ Ç∫Ã,
‘·qqT >∑+>± q~ <ë{Ï+∫ düVü‰j·T+ #˚dæq+<äT≈£î Ä»Hêà+‘·+ ø£‘·»„‘·‘√
ñ+&ç, ‘·q |ü{≤º_Ûùwø£eTTq≈£î Á|ü‘˚´ø£eTT>± s¡|æŒ+#·T≈£îì ‘·q‘√ düe÷q+>±
>ös¡$+#ê&ÉT sêeTT&ÉT.
‘·eT eT+∫ #Ó&É¶\T ‘·q$>±, ‘·eT Ä|ü<ä ‘·q Ä|ü<ä>± ‘·\∫, ‘·q
ÁbÕD≤\T |üD+>± ô|{Ïº sêeDT&ÉT d”‘q· T m‘·T≈Ô î£ b˛‘·T+fÒ $&ç|+æ #˚ Á|üjT· ‘·ï+
#˚dæ ÁbÕD≤\T $&ç∫q »{≤j·TTe⁄ |ü≥¢ ˝Àø£+˝À me«s¡÷ ø£‘·»„‘· #·÷ô|≥º
˝Òì $<Û+ä >± sêeTT&ÉT #·÷|æ, »{≤j·TTe⁄≈£î ‘·q ‘·+Á&çøÏ n+‘˚´wæ dü+kÕÿsê\T
m˝≤ #˚kÕ&√ n˝≤ #˚d,æ ‘·q <Ûsä à¡ ìs¡‹‘√ »{≤j·TTe⁄ }s¡«∆ ˝Àø±\øÏ #˚sê\ì
dü+ø£*Œ+#ê&ÉT sêeTT&ÉT.
n˝≤π> ns¡Dýêdü düeTj·TeTTq d”‘· ø£qã&Éø£, ~≈£îÿ‘√#·ì dæú‹˝À
ñqï ‘·qqT Ä<ä]+∫ ùdïVü≤ Vü≤düÔ+ Ç∫Ãq düTÁê⁄&çøÏ ø£‘·»„‘ê |üPs¡«ø£eTT>±
sê»éTT ÇkÕÔqì e÷{Ï∫Ã, n<Ûäs¡à|üs¡T&Ó’q yê*ì #·+bÕ&ÉT. n+‘˚ ø±<äT
40
düTÁê⁄&ÉT #˚dqæ düV‰ü j·T+ (d”‘· C≤&É ‘Ó\TdüT≈£îsêe&É+˝À, sêeD dü+Vü‰s¡+˝À)
nkÕe÷qýÓTÆq<äì sêeTT&ÉT ø£‘·»„‘ê |üPs¡«ø£eTT>± yÓTT‘·Ô+ yêqs¡T\qT n‹
eTTKT´\T>± ‘·q |ü{≤º_Ûùwø£eTTq≈£î rdüT≈£î yÓfi≤¢&ÉT. n+‘˚ ø±≈£î+&Ü ‘·q≈£î
düVü‰j·T+ #˚dæq yêqs¡T\≈£î düs¡«ø±\eTT\˝Àq÷ |òü\eTT\T, ˙fi¯ófl ñ+&Ü\ì
#Ó≥T¢, ‘√≥\T düeT~∆>± ñ+&˚ $<Ûä+>± <˚y˚+Á<äTì es¡+ n&ç>±&ÉT.
sêeTT&ç J$‘·+˝À ø£‘·»‘„ ‘· √ ñ+&É&+É e÷Á‘·yT˚ ø±ø£, ‘·qT ãTTD+
rs¡TÃø√˝Òq+‘· düVü‰j·T+ #˚dæq Vü≤qTeTøÏ ‘êqT ì+&ÉT düuÛÑ˝À øö–*+#·T≈£îì
ªVü≤qTe÷! ˙≈£î H˚qT @MT Çe«˝ÒqT, ˙e⁄ #˚dqæ düV‰ü j·÷ìøÏ H˚qT @$T∫Ãqq÷
dü]b˛<äTµ nì Vü≤ <äj·T|üPs¡«ø£eTT>± n+{≤&ÉT sêeTT&ÉT. sêeTT&ÉTqï #√≥
Vü≤qTeT ñ+&ç rs¡T‘ê&ÉT, n˝≤π> Vü≤qTeT ñqï #√≥ sêeTT&ÉT e∫Ã rs¡T‘ê&ÉT.
Çø£ $;ÛwDü T&ç |ü≥¢ sêeTT&ÉT m\¢|⁄ü Œ&ÉT ø£‘·»‘„ ‘· √ ñ+{≤&ÉT.m+<äTø£+fÒ
‘êqT ˇø£ÿ&˚ \+ø£˝À sêeDT&ÉT #˚dæq~ n<Ûäs¡àeTì ì+&ÉT düuÛÑ˝À #Ó|æŒ,
sêeDT&ç‘√ <˚X¯ ãVæ≤cÕÿs¡eTTq≈£î >∑Ts¬ H’ ê, #·*+#·ø£ <Ûsä à¡ + ø√dü+ bÕ≈£î˝≤&ÉT‘·÷
sêeTT&çì #˚sê&ÉT.n+<äTø£ì sêeTT&ÉT $;ÛwüDT&ç <Ûäs¡à ìs¡‹øÏ ìs¡+‘·s¡+
ø£‘·»„‘·‘√ ñ+{≤&ÉT.
n˝≤π> sêeTT&ÉT ‘·q ‘·+Á&ç ‘·s¡Tyê‘· ‘·+Á&ç n+‘·{Ï e÷eT>±s¡T,
‘·eT e+XÊ_Ûe~∆øÏ ‘·q ≈£L‘·T]ì∫Ãq »qø£ eTVü‰sêE |ü≥¢ m\¢y˚fi¯˝≤
ø£‘·»„‘·‘√ ñ+{≤&ÉT.
‘·q #·T≥÷º ñ+&˚ |üX¯ó|üøå±´<äT\T, »+‘·TC≤\eTT, eøå±\T, q<äT\T,
yÓTT‘·Ô+ Á|üø£‹ j·T+<äT ì‘·´+ ø£‘·»„‘·‘√ ñ+{≤&ÉT sêeTT&ÉT. ‘êqT @ |üì
#˚dæHê düs¡«uÛÑ÷‘·eTT\ |ü≥¢ ø£‘·»„‘·‘√ ñ+{≤&ÉT sêeTT&ÉT. ‘·qT ‹H˚ eTT+<äT
uÛÑ÷‘·eTT\≈£î ô|{Ïº>±ì ‘·qT ‹q&ÉT. n˝≤π> <Ó’e+ |ü≥¢ sêeTT&ÉT ø£‘·»„‘ê
uÛ≤e+‘√ ñ+{≤&ÉT.<Ó’e|üP» ‘√H˚ ‘·q ~q#·s¡´ ÁbÕs¡+uÛÑ+ #˚kÕÔ&ÉT.
*****
41
H˚{Ï ø±\+˝À n+<ä] |ü≥¢, nìï{Ï |ü≥¢ ø£‘·»„‘·‘√ ñ+&É&É+ #ê˝≤
eTTKéTT.sêeTTì jÓTTø£ÿ á >∑TDeTT eTqeTT Ä#·]ùdÔ #ê\T düe÷»+ m+‘√
ñqï‹ì kÕ~ÛdüTÔ+~. m+<äTø£+fÒ ø£‘·»„‘ê uÛ≤e+ n+<ä] |ü≥¢ ñ+fÒ eTqøÏ
#Ó&TÉ #˚j÷· \H˚ ‘·\+|ü⁄ sê<äT. H˚{Ï düe÷»+˝À e÷qe⁄&ÉT dü+|òTü J$, eTq+
ã‘·ø±\+fÒ eTq≈£î Á|üø£ ‹ düV‰ü j·T+ ˝Ò≈î£ +&Ü ã‘·ø˝£ eÒ TT. ñ<ëVü≤s¡DøÏ eTq+
ã‘·ø±\+fÒ >±* ø±yê*, ˙s¡T ø±yê*, ‹+&ç ø±yê*, ã≥º ø±yê* n˝≤
#Ó|ü⁄Œ≈£î+≥÷ b˛‘˚ mH√ï ø±yê*. n˝≤+{Ï$ mes¡T ÇdüTÔHêïs¡T ? <Ó’e+ qT+&ç
yÓTT<ä\T ô|{Ïº eTqTwüß\T, eøå±\T, »+‘·Te⁄\T, dü÷ø£åàJe⁄\T yÓTT.., nH˚ø£+
ñ+fÒ ø±˙ eTq+ ã‘·ø£˝ÒeTT. eT] yês¡+<ä]ø° eTq+ ø£‘·»„‘·‘√ ñ+&Ü*
ø£<ë! n˝≤ sêeTT&ÉT Á|ürø£åD+ ø£‘·»„‘·‘√ ñ+{≤&ÉT. ø£‘·»„‘·‘√ ñ+&É≥y˚T
ø±<äT eTqeTT #˚‘·HÓ’q düVü‰j·T+ ≈£L&Ü #Ój·÷´*. Ä ø£‘·»„‘· Á|üø£‹ |ü≥¢
eTq≈£î ˝Òø£b˛‘˚ eTq≈£î Çø£ HêX¯qy˚T >∑‹. ø£qTø£eTq≈£î ªø£‘·»„‘·µ nH˚~
ñ+&ç rsê*. <Óe’ +|ü≥,¢ Á|üø£ ‹ |ü≥,¢ ‘·*‘¢ +· Á&ÉT\ |ü≥,¢ düe÷»+ |ü≥,¢ <˚X+¯ |ü≥,¢
>∑Ts¡Te⁄\ |ü≥¢ eTq+ ø£‘·»‘„ ê uÛ≤e+‘√ yÓT\>±*. H˚{Ï düe÷»+˝À ø£‘·»‘„ ‘· √
ñ+fÒH˚ eTq+ eTqTwüß\T>± ã‘·T≈£î‘·Tqï≥Tº ˝…ø£ÿ.
*****
42
5. dü‘·ýêø±Œ\≈£î&ÉT
sêeTT&ÉT düs¡« ø±\ düsê«edüú\+<äT dü‘·éTTH˚ |ü\T≈£î‘ê&ÉT. n+<äTπø
sêeTT&ÉT dü‘´· yêø±Œ\≈£î&ÉT>± |æ\eã&É‘ê&ÉT.n+‘˚ ø±<äT sêeTT&ÉT ‘·q #·T≥÷º
ñqïyês¡T ≈£L&Ü dü‘´· eTTH˚ e÷{≤¢&˚ Ø‹˝À ‘·q q&Ée&çøq£ T rs¡TÃ ~<äT≈› î£ Hêï&ÉT.
mø£ÿ&Ó’Hê, m|ü⁄Œ&Ó’Hê, me]¬ø’Hê dü‘·éTT nH˚~ ˇø£ÿfÒ. n~ e÷πs~ ø±<äT.
n˝≤+{Ï dü‘·éTTqT sêeTT&ÉT m|ü⁄Œ&ÉT $&ÉTe˝Ò<äT.
sêeTTì J$‘·+˝À yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ] dü‘·éTTqT ì\u…fÒº
$wüjT· eTT˝À ˇø£ ø£]qƒ yÓTqÆ |üØø£å e∫Ã+~. ‘·q ‘·*¢ ø¬ øπ’ sTTøÏ m|ü⁄Œ&√ <äXs¯ <¡ TäÛ &ÉT
¬s+&ÉT esê\T ÇkÕÔqì e÷≥ Çe«&É+ dü‘·éTT. ¬ø’πøsTT ‘·qøÏ m|ü⁄Œ&Ó’Hê
nedüs¡yÓTÆq|ü⁄Œ&ÉT Ä ¬s+&ÉT esê\T n&ÉT>∑T‘êqì #Ó|üŒ&É+ dü‘·´+. n+‘·≈£î
eTT+<˚ ¬ø’πøsTT ‘·+Á&ç, <äX¯s¡<ÛäTì‘√ ‘·q ≈£L‘·T] ô|[¢ #˚j·T{≤ìøÏ ˇø£ wüs¡‘·T
ô|&É‘ê&ÉT. ¬ø’πøsTT, <äX¯s¡<∏äT\≈£î |ü⁄{Ïºq _&É¶ njÓ÷<Ûë´BÛX¯ó&ÉT ø±yê\ì
ø√s¡Tø√e&É+, <ëìï <äX¯s¡<∏äT&ÉT n+^ø£]+#·&É+ |üs¡eTdü‘·éTT. n˝≤π> ¬ø’πøsTT
s¬ +&ÉT esê\T>± ˇø£{Ï uÛsÑ ‘¡ T· ì eTVü‰sêEì #ÓjT· éTq&É+, s¬ +&Ée~ sêeTTDÏí
14 @fi¯ófl ns¡Dýêdü+ #˚sTT+#·eTq&É+ dü‘·éTT. ø£qTø£ sêeTT&ÉT ¬ø’πøsTT
e÷≥ $ì Ä#·]ùdÔH˚ ‘·+Á&çì dü‘·éTT q+<äT ì\ã&çq≥Tº ne⁄‘·T+~. n˝≤
ø±≈£î+&Ü sêeTT&ÉT, <äXs¯ <¡ TäÛ &ÉT - ø¬ øπ’ sTT e÷≥ $qø£ b˛‘˚ <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT ndü‘´· eTT
|ü*øÏq yê&ç>± #·]Á‘·˝À $T–*b˛j˚Tyê&ÉT. sêeTTì MT<ä Áù|eT‘√ <äXs¯ <¡ Tä∏ &ÉT
ndü‘·ýê~>± ñ+&É{≤ìøÏ Çwüº|ü&Ü¶&ÉT, ø±˙ sêeTT&ÉT dü‘·éTTqT e<ä\ø£
b˛e&Éy˚T ø±<äT, ‘·q ‘·+Á&çì dü‘·éTT q+<äT ì\u…≥º&É+˝À m+‘√ Äq+<ä+
ø£\yê&ÉT ø£qTø£ ns¡D≤´ìøÏ yÓfi¯¢&ÜìøÏ dæ<ä∆+ nj·÷´&ÉT. dü‘·éTT nsTTq es¡+
n&ç–q ¬ø’πøsTTì, dü‘·éTTqT ¬ø’πøsTTøÏ >∑Ts¡TÔ #˚dæq eT+<Ûäs¡qT, njÓ÷<Ûë´
yêdüT\+<äs¡÷ ‹{Ïºqq÷, sêeTT&ÉT e÷Á‘·+ yê]ì ˇø£ÿe÷≥ ≈£L&Ü nq˝Ò<äT
dü] ø£<ë ‘·q ‘·eTTàfi¯¢qT, ‘·q ‘·*¢ øödü\´qT ≈£L&Ü yê]+∫ ˇ|æŒ+#ê&ÉT.
43
sêeTT&ÉT dü‘·éTT |ü\ø£&É+˝ÀqT, dü‘·éTTqT Ä#·]+#·&ÉeTT˝ÀqT m+‘√ Bø£å,
Äq+<ä+ ñqïyê&ÉT, n+‘˚ ø±ø£ sêeTT&ÉT dü‘·éTTqT |ü*øÏq yê] j·T+<äT
m+‘√ >ös¡e+ ñqïyê&ÉT.
n+‘·≈£î eTT+<äT d”‘êsêeTT\ $yêVü‰q+‘·s¡+, Áø√<ÛäeTT‘√ |üs¡X¯ó
sêeTT&ÉT sêeTTì ø√dü+ eùd,Ô sêeTT&ÉT ‘·H˚ •e<Ûqä düT‡qT $]#êqH˚ dü‘´· eTTqT
#ÓãT‘ê&ÉT. n+‘˚ ø±˙ ndü‘·´+ |ü\Tø£˝Ò<äT. n˝≤π> d”‘· e÷Á‘·y˚T ‘·q uÛ≤s¡´
n˙, @ø£|ürïÁe‘·eTT Ä#·]kÕÔqì dü+ø£*Œ+∫q sêeTT&ÉT n<˚ dü‘·éTTô|’
J$‘ê+‘·+ ì\ã&çHê&ÉT.
düTÁê⁄ì‘√ ùdïVü≤+ ‘·s¡Tyê‘· ‘·q ùdïVü≤<Ûäs¡àeTT>± n<Ûäsêà‘·Tà&Ó’q
yê*ì #·+|ü⁄‘êqì e÷≥ ÇkÕÔ&ÉT. sêeTT&ÉT e÷≥ ÇùdÔ n~ dü‘·ý˚T. n˝≤
eTT+<äT dü‘´· eTT |ü*øÏ, <ëìï ì\u…≥&º ÜìøÏ yê*ì #·+bÕ&ÉT, sêeTT&ÉT n+‘·{Ï
dü‘´· yê~.
‘·qqT e\∫ e∫Ãq sêø£ådæ X¯Ss¡ŒDK≈£î dü‘·éTT #Ó_‘˚ #ê˝≤
Á|üe÷<äeTì ‘Ó*d” sêeTT&ÉT ‘êqT @ø£|rü ïÁe‘·T&Éì #Ó|Œæ X¯Ss¡ŒDK‘√ yÓs’ êìøÏ
;»+ |ü&˚˝≤ #˚düT≈£îHêï&ÉT.
|ü<Ûëï\Tπ>fi¯ófl ns¡Dýêdü+ ‘·s¡Tyê‘· njÓ÷<Ûä´≈£î ‹]– e∫Ã
|ü{≤º_Ûùwø£+ #˚düT≈£îì sêC≤´ìï bÕ*kÕÔqì uÛÑs¡‘·T&çøÏ, njÓ÷<ÛäýêdüT\≈£î
Ç∫Ãq e#·qeTTqT dü‘·´+ #˚XÊ&ÉT sêeTT&ÉT.
n˝≤π> j·TT<ä∆ düeTj·TeTT˝À \ø£åàDT&ÉT, Ç+Á<äõ‘·TÔì #·+|ü&ÜìøÏ
düwæº˝À˝Òì $<Ûä+>± Á|ü‹»„ #˚dæ u≤D Á|üjÓ÷>∑+ #˚dæ #·+bÕ&ÉT. Ä Á|ü‹»„˝À
ª‘·q nqï sêeTT&ÉT dü<ë dü‘·éTTH˚ |ü\T≈£îyê&ÉT nsTT‘˚ Ç+Á<äõ‘·TÔ ‘·ø£åD+
#·+|üã&ÉT>±ø£µ nì n+{≤&ÉT \ø£åàDT&ÉT. Ä u≤DeTT‘√ Ç+Á<äõ‘·TÔ n+‘·+
ne⁄‘ê&ÉT. ø£qTø£ sêeTT&ç dü‘·ýêø±Œ\q ‘·qπø ø±ø£ ‘·q #·T≥÷º ñqï yê]øÏ
≈£L&Ü eT+∫ì #˚≈£Ls¡TdüTÔ+~. sêeTT&ÉT dü‘·éTTqT, <Ûäs¡àeTTqT ¬s+&ÉT ø±fi¯ófl>±
44
#˚düT≈£îì q&ÉTkÕÔ&Éì ô|<ä›\T n+{≤s¡T. n+<äTπø sêeTT&ç˝≤+{Ï dü‘·é+‘·T&ÉT
á ˝Àø£+˝À Ç+¬øe«s¡T ˝Òs¡ì <ÛäMø£]+#·ã&çq~.
*****
H˚{Ï ø±\+˝À dü‘·éTT |ü\ø£&É+ nH˚~ n‘·´+‘· ø£wüºeTT>± e÷]+~.
m|ü⁄Œ&É÷ ndü‘·éTT, ˝Òø£ dü‘·éTTqT ‘·eT≈£î nqT>∑TD+>± e÷]Ã #Ó|üŒ&É+
(n~ ≈£L&Ü ndü‘´· eTT øÏ+<äøπ edüT+Ô ~) #ê˝≤ e÷eT÷\T $wüjT· + nsTT´+~.
eTqeTT dü‘·éTT #Ó_‘˚, n~ eTq≈£î Ç#˚Ã eT+∫ |òü*‘ê\≈£î ˝…ø£ÿ ñ+&É<äT.
dü‘·éTT |ü\ø£&É+ e\q Á|üXÊ+‘·‘·, Ä Á|üXÊ+‘·‘· e\q e÷qdæø£ Äs√>∑´+,
<ëì e\q XÊØs¡ø£ Äs√>∑´+ >∑D˙j·TeTT>± ô|s¡T>∑T‘·T+~. dü‘´· eTT eTqdüT‡ì
dæs∆ e¡ TT>± ñ+#·T‘·T+~. <ëì e\q Ä˝À#·q\T ‘·–,Z Á|üXÊ+‘·‘· @s¡Œ&ÉT‘·T+~.
H˚{Ï eTq ì‘·´ J$‘·eTT˝À dü‘·éTT |ü\ø£&ÉeTTqT Ä#·]ùdÔ #ê\T eTqeTT
eTVü‰‘·Tà\yÓTqÆ fÒ.º eTq e´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+˝À dü‘´· eTTH˚ |ü\T≈£î‘·T+fÒ n~ eTq*ï
ñqï‘· kÕ∆sTTøÏ #˚s¡TdüTÔ+~. ndü‘·éTT <ë«sê ‘ê‘êÿ*ø£ Äq+<ä+, düTKeTT,
ôVA<ë, ø°],Ô <Ûqä eTT, >ös¡eeTT \_Û+#· e#·TÃH˚y÷Ó ø±˙ dü‘´· eTTqT |ü\ø£&+É
e\q XÊX¯«‘· Äq+<ä+, XÊX¯«‘· ø°]Ô \_ÛkÕÔsTT. eTqeTT dü‘·éTT |ü*øÏ‘˚ eTq
#·T≥÷º ñqïyêfi¯ófl ≈£L&Ü dü‘·éTTH˚ |ü\T≈£î‘ês¡T.
dü‘·éTT e\q e÷qe dü+ã+<Ûë\T yÓTs¡T>∑T|ü&É‘êsTT. ‘·*¢
‘·+Á&ÉT\‘√, ùdïVæ≤‘·T\‘√, ã+<ÛäTe⁄\‘√, Çs¡T>∑T bıs¡T>∑T\ eT<Ûä´, e‹Ô˝À
eTq n~Ûø±s¡T\‘√, eTq øÏ+<ä yê]‘√ eTq+ dü‘·ý˚T |ü*øÏ‘˚ n~ eTq≈£î,
yê]øÏ eT<Ûä´ >=|üŒ ã+<Ûëìï HÓ\ø=\TŒ‘·T+~. n˝≤ düe÷»+˝À Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷
dü‘·ý˚T |ü*øÏ‘˚ n~ n+<ä]˙ s¡øÏådüTÔ+~.
*****
45
6. <ä&ÛÉÁe‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT <ä&ÛÉÁe‘·T&ÉT - n+fÒ ‘·q ãT~∆‘√q÷, eTqdüT‘√q÷ ˇø£
dü+ø£\Œ+ #˚XÊ&É+fÒ Çø£ @ n&ÉT¶ e∫ÃHê, @ Ä≥+ø£+ m<äT¬s’Hê Ä dü+ø£\Œ+
|üP]Ô #˚ùd+‘· es¡≈£î m+‘√ Ä‘·à$XÊ«dü+‘√ ì\ã&É‘ê&ÉT. n~ m+‘· ø£wüºyÓTÆq
|üì ø±˙, ˇø£ÿkÕ] sêeTT&ÉT Ä |üì kÕ~Û+#ê\ì nqT≈£î+fÒ Çø£ ‘êqT Ä
|üìì #˚ùd+‘· es¡≈£î $ÁX¯$T+#·&ÉT, n˝≤+{Ï ã\yÓTÆq eTqdüT‡, ãT~∆ ø£\yê&ÉT
sêeTT&ÉT.
sêeTT&çì |üHÓï+&˚fi¯fl ÁbÕj·T+˝À <äX¯s¡<ÛäT&ÉT $XÊ«$TÁ‘·Tì ø√]ø£
y˚Ts¡≈£î ‘·q‘√ ns¡DéTTq≈£î |ü+|æ+#ê&ÉT. yÓfi‚fl≥|ü⁄Œ&ÉT sêeTT&ÉT ˇø£ÿfÒ
dü+ø£*Œ+#ê&ÉT - ‘·q ‘·+Á&ç, $XÊ«$TÁ‘·Tì yÓ+≥ yÓfi¯¢eTHêïs¡T ø±ã{Ïº Çø£ @
n&ÉT¶ e∫ÃHê yÓfi¯¢&Éy˚T nì nqT≈£îì ns¡D´ e÷sêZq ø±* q&Éø£‘√, n\dü≥
bı+~Hê ≈£L&Ü e÷s¡T e÷{≤¢&É≈£î+&Ü, <ä&ÛÉ eTqdüT‡‘√ $XÊ«$TÁ‘·Tì
nqTdü]+#ê&ÉT. $XÊ«$TÁ‘·Tì Ä»„ •s¡kÕeVæ≤+#·≥y˚T ‘·q <Ûäs¡àeTì <Ûä&ÛÉ+>±
dü+ø£*Œ+#·T≈£îHêï&ÉT. n˝≤ ‘ê≥øÏ, düTu≤VüQ&ÉT yÓTT<ä\>∑T sêø£ådüT\qT #·+|æ
$XÊ«$TÁ‘·Tì j·T»„eTTqT s¡ø+åÏ #ê&ÉT. n~ ‘·q ã\eTT e\q ø±<äT, ‘·q >∑Ts¡Te⁄
$XÊ«$TÁ‘·Tì Äosê«<ä ã\eTT e\q e÷Á‘·y˚T #·+|ü>∑*>±qT nì <Ûä &ÛÉ+>±
dü+ø£*Œ+∫, qe÷à&ÉT.n<˚ ‘·qøÏ s¡ø£å nsTT´+~.
Çø£ sêeTT&çì ns¡DýêkÕìøÏ |ü+ù| es¡eTT n&ç–q ¬ø’πøsTTì m˝≤
düeTT<ësTT+#ê˝À ‘Ó*j·Tì <äX¯s¡<ÛäT&çì dü‘·éTT q+<äT ì\u…{≤º* nì
sêeTT&ÉT <ä&ÛÉ+>± dü+ø£*Œ+#·T≈£îHêï&ÉT. ‘·q #·T≥÷º ñqï ã+<ÛäT>∑D+ n+‘ê
sêeTT&çì yê]düTÔHêï $q˝Ò<äT, n<˚ <Ûä&ÛÉ‘·«+ ne\+_+#ê&ÉT. øödü\´,
sêeTT&çì n&É$øÏ yÓfi§¢<ä›ì ÄC≤„|æ+∫Hê, <äX¯s¡<ÛäT&ÉT, ªªqqTï ã+~Û+∫, qTe⁄«
dæ+Vü‰düq+ n~Ûw+ºæ #ê*µµ nì ø√]Hê, ªª\ø£àå DT&ÉT qTe⁄« Äq‹ìe⁄« nqïj·÷´!
46
˙ dæ+Vü‰düHêìøÏ Ä&É¶+ e∫Ãq yê]q+<ä]˙ ø£&É‘˚s¡TkÕÔµµ nì Á|ü‹»„ |üPìHê
$q˝Ò<äT. ‘·q ‘·+Á&ç e÷≥ ì\u…≥º&Éy˚T ‘·q ø£s¡ÔeéTT, <Ûäs¡àeTT nì
nqT≈£îHêï&ÉT sêeTT&ÉT. ∫es¡≈î£ ns¡DéTTq≈£î uÛsÑ ‘¡ T· &ÉT, e•wüß&˜ TÉ . yÓTT<ä\>∑T
yê]‘√ njÓ÷<Ûä´ Á|ü»\T e∫Ã Áã‹e÷*, ˝≤*+∫ n&ç–Hê, <Ûäs¡à dü÷Á‘ê\T
#Ó|Œæ sêeTT&çì ˇ|æŒ+#ê\ì #·÷dæHê sêeTT&ÉT #·*+#·˝<Ò Tä . n<˚ <ä&Û∫É ‘·eÔ TT‘√
n+<ä]˙ ˇ|æŒ+∫, yÓT|æŒ+∫ |ü+|æ+#ê&ÉT. n˝≤ sêeTT&ÉT ‘·q <ä&ÛÉ dü+ø£˝≤Œìï
ì\u…≥Tºø√>∑*>±&ÉT.
Ç<ä+‘ê #˚j÷· \ì eTqdüT‡‘√ nqT≈£î+fÒ dü]b˛<äT, eTq dü+ø£˝≤ŒìøÏ
m<äT¬s’q Ä≥+ø±\qT n~Û>∑$T+#˚ uÛÑT» ã\eTT, ãT~∆ ã\eTT, e÷qdæø£
ã\eTT n˙ï ø±yê*. n$ sêeTT&çøÏ yÓT+&ÉT>± ñHêïsTT n+<äTπø sêeTT&çì
$T+∫q <ä&ÛÉe+‘·T&ÉT á ˝Àø£+˝ÀH˚ ˝Òs¡T.
ÄK]øÏ uÛÑs¡‘·Tì‘√ e∫Ãq ¬ø’πøsTT ≈£L&Ü ªªsêe÷! |ü≥Tº $&ÉTe⁄,
H˚qT Hê es¡eTT\qT eTqkÕ yê#ê ø£s¡àD≤ ñ|üdü+Vü≤]+#·T≈£î+≥THêïqT,
qTe⁄« e∫Ã sêC≤´~Ûø±s¡+ rdüTø√ Hêj·THêµµ nì ø√]Hê sêeTT&ÉT ˇ|ü⁄Œø√ø£,
ªª‘·+Á&ç>±s¡T, MT≈£î es¡eTT Ç#˚ÃXÊs¡T, Ç|ü⁄Œ&ÉT Äj·Tq eTs¡DÏ+∫q ‘·s¡Tyê‘·
eTqeTT Ä e÷≥qT e÷s¡Ã˝ÒeTT, Ç∫Ãq e÷≥, dü+~Û+∫q u≤D+ ˇø£ÿkÕ]
e~*‘˚ Çø£ yÓqøÏÿ ‹]– sê<äTµµ nì #Ó|æŒ ‘·qT <ä&ÛÉ+>± ì\ã&ç, n+<ä]˙
ˇ|æŒ+#·>*∑ >±&ÉT.
sêeTT&ÉT @ø£ |ürïÁe‘·eTT bÕ{Ï+#ê\ì dü+ø£*Œ+#·T≈£îHêï&ÉT. n|üŒ{À¢
eTVü‰sêE\T nH˚ø£ eT+~ì $yêVü≤+ #˚dTü ø√e≥+ <√wüeTT ø±<äT. <ÛXä s¯ <¡ TäÛ ìøÏ
eTT>∑TZs¡T |ü‘·Tï\T, 500 eT+~ uÛ≤s¡´\÷ ñHêïs¡T. ø±˙ sêeTT&ÉT e÷Á‘·+
nVü≤\´, >ö‘·eTT\ e‘êÔ+‘·+ ‘Ó\TdüT≈£îì |ü⁄s¡Twüßì J$‘·eTT˝À ˇø£ uÛ≤πs´
ñ+&Ü*, ‘·qT m+‘· ‘·|ü⁄Œ #˚dæHê ø£å$T+∫ ‘·qqT ñ<ä∆]+#·Tø√yê* nì
$XÊ«$TÁ‘·Tì <ë«sê ‘Ó\TdüT≈£îHêï&ÉT. n˝≤π> J$‘ê+‘·+ ø£≥Tºã&Ü¶&TÉ . X¯Ss¡ŒDK
n+<äyÓTÆq s¡÷|ü+˝À e∫ÃHê, ‘·q‘√ bı+<äT ø√]Hê ‹s¡düÿ]+#ê&ÉT. n+‘·{Ï
<ä&ÛÉ ∫‘·TÔ&ÉT sêeTT&ÉT.
47
sêeTT&ÉT ˇπø e÷≥, ˇπø u≤D+, ˇπø uÛ≤s¡´ nqT≈£îì <ëH˚ï
bÕ{Ï+#ê&ÉT. n<Ûäs¡à|üs¡T\ì ˇπø u≤D+‘√ dü+Vü≤]+#ê&ÉT. Çø£ •e<ÛäqdüT‡qT
$]∫q ‘·s¡Tyê‘· |üs¡X¯ósêeTT&ÉT ø√|ü+‘√ e∫Ã $wüßí<ÛäqdüT‡qT Ç∫Ã ªBìï
$s¡Te⁄µ nì #Óù|Ô <ëìï rdüT≈£îì, |üs¡X¯ósêeTTì ‘·|ü'X¯øÏÔì ˇπø u≤DeTT‘√
ø={≤º&ÉT.
n˝≤π> Äs¡Dýêdü düeTj·÷q ‘êH=ø£ÿ&˚ Ks¡<ä÷wüD≤<äT\‘√ ≈£L&çq
14000 eT+~ sêø£ådüT\‘√ j·TT<ä∆eTT #˚j·÷\ì <ä&ÛÉ+>± dü+ø£*Œ+∫ yê]ì
e~Û+#ê&ÉT.
sêeTT&ÉT düTÁê⁄&ç‘√ ùdïVü≤eTT #˚dæq düeTj·T+˝À, n<Ûäs¡à|üs¡T&Ó’q
‘·q nqï yê*ì #·+|ü⁄‘êqì e÷≥ Ç∫Ã, ‘·qT yê*ì m{Ïº |ü]dæú‘·T\˝ÀHÓ’Hê
#·+ù|j·÷* nì <ä&ÛÉ+>± dü+ø£*Œ+#ê&ÉT, n˝≤π> yê*ì #·+bÕ&ÉT.
‘·q≈£î düVü‰j·T+ #˚dæq düTÁ^yê~ yêqs¡T\‘√ \+ø£≈£î yÓ[fl d”‘·qT
‘Ó#·TÃø√yê\ì nqT≈£îHêï&ÉT. eT<Ûä´˝À eTVü‰ düeTTÁ<ä+ nH˚ n&É¶+øÏ ñ+~.n~
<ë{Ïq ‘·sT¡ yê‘· X¯Á‘·T <äTsπ “¤<´äÛ yÓTqÆ ã+>±s¡T \+ø£ ñ+~. Ç+‘· es¡≈î£ <˚e‘·\T
≈£L&Ü Ä \+ø£˝À Á|üy•˚ +#·˝øÒ b£ ˛j·÷s¡T. n~ ‘Ó*dæ ≈£L&Ü düeTTÁ<äeTT <ë{≤\ì
<ä&É+>± dü+ø£*Œ+#ê&ÉT. Ä dü+ø£\Œ ã\eTT‘√H˚ yês¡~Ûì ì]à+|ü#˚dæ,
\+ø£˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ê&ÉT sêeTT&ÉT.
ªªqqTï X¯sD
¡ ≤>∑‹ #˚dqæ me]HÓH’ ê s¡ø+åÏ ∫ rs¡T‘êqT, yê&ÉT X¯Á‘·TyÓq’
düsπ µµ nqï~ sêeTT&ç dæ<ë∆+‘·+. <ëìøÏ nqT>∑TD+>± $;ÛwDü T&ÉT e∫Ã X¯sD¡ ≤>∑‹
ø√]‘˚ n+<äs¡÷ nqTe÷ì+∫Hê, ‘·qqT $TÁ‘·Tì>± #˚düTø√yê\ì sêeTT&ÉT
dü+ø£*Œ+#·T≈£îHêï&ÉT. m+<äTø£+fÒ $;ÛwüDT&ÉT <Ûäsêà‘·Tà&ÉT nì sêeTT&ÉT q$Tà
‘·qqT n|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&˚ \+ø£≈£î eTVü‰sêE>± ìj·T$T+#ê&ÉT. sêeTT&ÉT
<ä&ÛÉÁe‘·T&ÉT nì nq&ÜìøÏ Ç<=ø£ ‘êsêÿD+.
*****
48
H˚{Ï ø±\+˝À Á|ür eTìwæøÏ ñ+&É e\dæq \ø£åD+ á <Ûä&ÛÉÁe‘·eTT.
m+<äTø£+fÒ @ ø±s¡´+ kÕ~Û+#ê\qT≈£îHêï, n~ @<ÓH’ ê ø±e#·TÃ eTq+ ˇø£|ìü
|üP]Ô #˚j·÷\ì eTq eTqdüT‡‘√, ãT~∆‘√ dü+ø£*Œ+∫q ‘·s¡Tyê‘· m\¢y˚fi¯˝≤
Ä |üìì |üP]Ô#Ój·T´&É+ ô|’H˚ eTqdüT‡qT, ãT~∆ì πø+ÁBø£]+∫ ñ+&Ü*, n~
|üP]Ô nj˚T´+‘·es¡≈£î n<˚ <Ûë´dü>± ñ+fÒ eTq≈£î $»j·T+ #˚≈£Ls¡T‘·T+~.
@ s¡+>∑+˝ÀHÓH’ ê, e´øÏ>Ô ‘∑ · J$‘·+˝ÀHÓH’ ê, sêeTT&ç á ˇø£ÿ >∑TDeTTqT
eTqeTT |ü⁄DÏøÏ|ü⁄#·TÃ≈£î+fÒ eTq≈£î $»j·÷\T ‘·<ÛäéTT. n<ÛäeTT\T @
ø±s¡éTTq÷ yÓTT<ä\Tô|≥ºs¡T, eT<ÛäéTT\T ø±s¡éTTqT yÓTT<ä\T ô|{Ïº eT<Ûä´˝À
e~˝ÒkÕÔs¡T, ñ‘·ÔeTT\T yÓTT<ä\T ô|{Ïºq ø±s¡éTTqT $»j·Te+‘·+>± |üP]Ô
#˚kÕÔs¡T.ñ‘·ÔeTT\T n+<äs¡÷ sêeTT&ç˝≤ <Ûä&ÛÉÁe‘·T˝Ò nsTT´ ñ+{≤s¡T.
m|ü⁄Œ&Ó’Hê düe÷»+˝À >=|üŒ>± ø=ìj·÷&É ã&ÉT‘·Tqïyês¡T, Äj·÷
e‘·TÔ˝À¢ $»j·÷\qT kÕ~Û+∫q yês¡T ‘·|üŒ≈£î+&Ü <Ûä&ÛÉÁe‘·T˝…’ rs¡T‘ês¡T.
eTq <˚XÊìøÏ eTTK´+>± j·TTe‘·se¡ TT˝À Ç˝≤+{Ï <Ûä &ÛÁÉ e‘·T\T eTq≈£î ø±yê*.
@<Ó’Hê nqT≈£î+fÒ n~ kÕ~Û+#˚+‘·es¡≈£î ìÁ~+#·sê<äT. Á|ü‹ <Ûä&ÛÉÁe‘·T&çø°
nH˚ø£yÓTÆq n&É¶+≈£î\T, nes√<Ûë\T nH˚ø£ $<Ûä+>± ekÕÔsTT. eTTK´+>± eTq
#·T≥÷º ñqïyêfi‚¢ eTq≈£î yÓTT<ä{Ï nes√<Ûëìï ø£*Œ+∫ ìs¡T‘ê‡Vü≤|üs¡TkÕÔs¡T.
Ä yÓTT<ä{Ï nes√<Ûëìï <ë{Ï‘˚ eTq #·T≥÷ºñqï düe÷»+ qT+&ç ‘·s¡yê‹
nes√<ÛäeTT edüTÔ+~. n˝≤ <ä÷düT≈£î+≥÷ yÓfi¯¢>∑*–‘˚H˚ eTqeTT nqT≈£îqï
|üì kÕ~Û+#·>∑\eTT.n+‘· es¡≈£î eTq+ <Ûä&ÛÉ ∫‘·ÔeTT‘√ ñ+&Ü*.
*****
49
7. dü<ë#ês¡ dü+j·TT≈£îÔ&ÉT
sêeTT&ÉT dü<ë#ês¡ dü+j·TT≈£î&Ô TÉ ˝Ò<ë #ê]Á‘·øe£ +‘·T&ÉT. n+fÒ eTq+
m˝≤ ã‘·ø±\ì y˚<äeTT #Ó|æŒ+<√ n˝≤ y˚<äeTT #Ó|æŒq <ëìï Ä#·]+#˚ yê&ÉT
sêeTT&ÉT. ‘·q q&Ée&çø£ eTqdüT‡˝À @<äqT≈£î+fÒ n~ #Ój·T´&É+ e\q e#˚Ã~
ø±<äT.sêeTT&çøÏ y˚<äeTT #Ó|æŒ+~ Ä#·]+#·&Éy˚T Á|æj·TeTT. y˚<äeTT n+fÒ
uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq e÷≥\T, Ä uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT, ‘·eTqT ‘êeTT ‘Ó\TdüT≈£îqï
C≤„qT˝…q’ eTVü≤s¡T¸\≈£î <Ûë´qeTT˝À #Ó_‘˚, Ä eTVü≤s¡T¸\T ˝Àø£+ ø√dü+ Á>∑+<Ûdä +úü
#˚dæ yê{Ïì Ä#·]+∫ #·÷bÕs¡T. sêeTT&ÉT XÊÁdüeÔ TT / y˚<eä TT #Ó|Œæ +~ e÷Á‘·yT˚
Ä#·]+#ê&ÉT. (y˚<äeTT - uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT #Ó|æŒq~. XÊÁdüÔeTT - Ä‘·àC≤„qT˝…’q
eTVü≤s¡T¸\T <Ûë´qeTT˝À nqTuÛÑe|üPs¡«ø£eTT>± ‘Ó\TdüT≈£îqï~).
sêeTT&ÉT Á|ü‹s√p XÊÁdüeÔ TT #Ó|Œæ q $<Ûeä TT>± Áu≤V”≤à eTTVüAs¡eÔ TT˝À
˝Ò∫ ø±\ø£‘ê´\T rs¡TÃ≈£îì dü+<Ûë´ e+<äqeTT #˚düT≈£îì |üP» #˚kÕÔ&ÉT. n+‘˚
ø±<äT sêeTT&ÉT y˚<äeTT #Ó|æŒq≥Tº>± Á‹ø±\eTT\˝À dü+<Ûä´ e+<äq+ #˚kÕÔ&ÉT.
y˚<äeTT #Ó|æŒq $<Ûä+>± ‘·*¢‘·+Á&ÉT\qT, >∑Ts¡Te⁄\qT, ô|<ä›\qT
|æ‘·<˚e‘·\qT, <˚e‘·\qT, Á|üø£‹ì |üPõkÕÔ&ÉT. ÁãVü≤à#·sê´ÁX¯eTeTT˝À
#Ój·÷´*‡q X¯óÁX¯Swü, y˚<ä|üsƒ¡qeTT n˙ï ÁX¯<ä∆>± #˚kÕÔ&ÉT sêeTT&ÉT. (y˚<äeTT
#Ó|æŒq≥Tº ì‘ê´–ï ôVAÁ‘·eTTqT m\¢|ü⁄Œ&É÷ |üP» #˚ùdyê&ÉT).
•e<ÛäqTs¡“¤+>∑eTT ‘·s¡Tyê‘· »qø£ eTVü‰sêE ‘·q ≈£L‘·Ts¡T d”‘·qT
ô|[¢ #˚dTü ø√eTì sêeTT&çì n&ç–‘˚, ªªXÊÁdüãÔ <ä+∆ >± e÷ ‘·+Á&ç <äXs¯ <¡ äÛ eTVü‰sêE
‘·q ø√&É*ì #·÷dæ, ÄyÓTqT ø√&É*>± #˚dTü ø√e{≤ìøÏ ˇ|ü⁄Œ≈£îì, XÊÁdü+Ô #Ó|Œæ q
$<ÛäeTT>± MTs¡T ø£Hê´<ëq+ #˚ùdÔ, n|ü⁄Œ&ÉT H˚qT $yêVü≤+ #˚düT≈£î+{≤qTµµ
nì nHêï&ÉT.
50
Çø£ ns¡Dýêdü düeTj·÷q ≈£L&Ü ‘·q s√Eyê] ø±s¡´Áø£e÷\T,
kÕïqbÕHê<äT\T, »|ü‘·bÕ<äT\T, ì‘ê´–ïôVAÁ‘· |üP»\T, dü+<Ûë´ e+<äq+
e÷q˝Ò<äT. n+‘·{Ï dü<ë#ês¡ |üsêj·TDT&ÉT sêeTT&ÉT.
ns¡Dýêdü düeTj·÷q uÛÑs¡‘·T&ÉT ‘·q ‘·+Á&ç eTs¡D yês¡Ô #Ó|æŒq
yÓ+≥H˚ $TøÏÿ* <äT'œ+∫, ø=&ÉT≈£î>± XÊÁdüÔ+ #Ó|æŒq ø£s¡à\qT Ä#·]+#˚+<äT≈£î
dæ<ä∆|ü&çHê&ÉT. Ä düeTj·T+˝À ≈£L&Ü XÊÁdüÔ+ #Ó|æŒqï≥Tº>± n+‘˚´wæº #˚j·TT
düeTj·TeTTq eTT+<äT uÛ≤s¡´, ‘·s¡Tyê‘· uÛÑs¡Ô q&Éyê* ø±ã{Ïº d”‘·qT eTT+<äT
q&ÉTeeTì #Ó|æŒ qB rs¡eTTq≈£î yÓ[fl, n+‘˚´wæº #˚dæ ‘·q ‘·+Á&ç ø√dü+
‹˝À<äø±\T $&ç∫ ô|{≤º&ÉT sêeTT&ÉT. ÁXÊ<ä∆ø£s¡à #˚dæ |æ+&ÉeTT\T q~˝ÀøÏ
$&ç∫ ô|fÒ≥º |ü⁄Œ&ÉT eTq+ @ ‹+&ç ‹+≥THêïyÓ÷ yê≥‘√H˚ |æ+&ÉeTT #Ój÷· ´\ì
XÊÁdüeÔ TT #Ó_‘˚ ‘·qT ns¡DýêdüeTT˝À ‹+≥Tqï >±s¡|+æ &ç‘√H˚ |æ+&É Á|ü<ëÛ q+
#˚dæq dü<ë#ês¡ |üsêj·TDT&ÉT sêeTT&ÉT.
sêeTT&ÉT ns¡Dýêdü düeTj·÷q |ü+#·e{Ï˝À ÄÁX¯eT+ ì]à+#˚eTT+<äT
XÊÁdü+Ô #Ó|Œæ q≥Tº j·T<Ûë$~Û>± uÛ÷Ñ $T|üP» ìs¡«Væ≤+∫, >∑Vü≤Á|üyX˚ ÊìøÏ eTT+<äT
yêdüTÔ|üP», XÊ+‹ |üP» »]|æ ˝ÀìøÏ Á|üy˚•+#ê&ÉT. sêeTT&ÉT Ä#ês¡
eéVü‰sê\qT n+‘·>± Ä#·]+#˚yê&ÉT.
d”‘ê|üVü≤s¡D+ ‘·s¡Tyê‘· sêeDT&ÉT‘√ bısê&ç #·∫Ãb˛sTTq
»{≤j·TTe⁄qT, ªªÇ~ ˇø£ |üøÏåj˚T ø£<ë!µµ nì e~* y˚j·T≈£î+&Ü, ‘·q ‘·+Á&çøÏ
n+‘·´ÁøÏj·T\T #˚dæq≥Tº>±H˚ »{≤j·TTe⁄≈£î ≈£L&Ü ÁXÊ<ä∆ø£s¡à Ä#·]+#ê&ÉT
sêeTT&ÉT.
n˝≤π> n<Ûsä à¡ |üsT¡ &Óq’ yê*ì #·+|æq ‘·sT¡ yê‘·, ‘êH˚ <ä>sZ∑ T¡ +&ç n+‘˚´wæº
dü+kÕÿsê\T XÊÁdüÔã<ä∆+>± »]|æ+#ê&ÉT.
n˝≤π> sêeDT&ç eTs¡D≤q+‘·se¡ TT $;ÛwDü T&ÉT, ªªH˚qT á <äTsêàs¡T&Z øç Ï
n+‘˚´wæº dü+kÕÿsê\T #Ój·T´qTµµ nì n+fÒ ‘·qøÏ sêeTT&ÉT Væ≤‘·uÀ<Ûä #˚XÊ&ÉT.
ªªX¯Á‘·TyÓ’Hê ≈£L&Ü X¯Øs¡+ ñqï+‘·es¡πø X¯Á‘·T‘·«+ ñ+≥T+~, X¯Øs¡+ e~*q
51
‘·s¡Tyê‘· X¯Á‘·T‘·«+ e~* yÓj·÷´* nH˚~ XÊÁdüÔ e#·qeTTµµ nì sêeTT&ÉT
$;ÛwüDT&ç‘√ #Ó|æŒ ªªqTe⁄« #Ój·T´ø£b˛‘˚ Hê ùdïVæ≤‘·T&ç nqï Hê≈£î ≈£L&Ü
k˛<äs¡ düe÷qT&ÉT ø£qTø£ n+‘˚´wæº dü+kÕÿsê\T H˚qT #˚kÕÔqTµµ nì n+{≤&ÉT.
y˚<äeTT/XÊÁdüÔeTT #Ó|æŒq≥Tº ˇø£ e÷qe⁄&ÉT ì‘·´ J$‘·eTT˝À Ä#·]+#·e\dæq
düø£\ ø£s¡à\qT sêeTT&ÉT Ä#·]+#ê&ÉT ø±ãfÒº ‘·qì dü<ë#ês¡ dü+j·TT≈£îÔ&ÉT
nì n+{≤s¡T.
*****
H˚{Ï ø±\eTT˝À XÊÁdüÔeTT #Ó|æŒq≥Tº Ä#·]+#˚ yêfi¯ó¢ #ê˝≤ #ê˝≤
‘·≈£îÿe>± ñHêïs¡T. Ä<ÛäTìø£‘· ù|s¡T‘√ y˚<äeTTqT ‘·≈£îÿe #Ój·T´&É+, y˚<äeTTqT
$eT]Ù+#·&É+ m≈£îÿyÓ’b˛sTT+~. y˚<äeTTq≈£î eÁø£ uÛ≤cÕ´\T Ç#˚Ã ≈£îVü≤Hê
y˚T<Ûëe⁄\T m≈£îÿe nj·÷´s¡T. e÷qe⁄&ç>± |ü⁄≥º&É+ düs√«‘·ÿ wüºyÓTÆq~. 84
\ø£ å \ JesêX¯ ó ˝À¢ ˇø£ ÿ e÷qe⁄&ç π ø yê≈£ î ÿ, ãT~∆ ≈ £ î X¯ \ ‘· , eT+∫ì
‘Ó\TdüTø√e&É+, Ä eT+∫ì Ä#·]+#·>∑\>∑&É+, Ä eT+∫ì q\T>∑T]øÏ
#Ó|üŒ>∑\>∑&É+, uÛÑ>∑e+‘·T&ç ùde #˚j·T>∑\>∑&É+ nH˚ n<äcÕº\T ñHêïsTT.
ø±ã{Ïº e÷qe⁄&çπø Ä Ä#ês¡+ #ê˝≤ nedüs¡eTT. n+<äTπø XÊÁdüÔ+ e∫Ã+~.
ø£qTø£ #˚ùd Á|ü‹ |üìì XÊÁdü+Ô n+^ø£]düT+Ô <√, ˝Ò<√ ‘Ó\TdüT≈£îì n+^ø£]+#˚~
eTq+ #Ój÷· ´*. XÊÁdüeÔ TT #Ó&TÉ #ÓjT· éTì #Ó|Œü ˝Ò<Tä . eT+∫ e÷Á‘·yT˚ #Ó|Œæ +~.
ø£qTø£ eT+∫ì Ä#·]+#·&+É ˝À ‘·|⁄ü Œ @eTT+~ ? y˚<eä TTqT eTq≈£î Á|üe÷D+>±
ô|≥Tº≈£îì q&Ée&çø£qT n\yê≥T #˚düT≈£î+fÒ e÷qe C≤‹øÏ ns¡∆+, |üs¡e÷s¡∆+
dæ~k∆ ÕÔsTT.
H˚{Ï ø±\+˝À y˚<äeTT #Ó|æŒq≥Tº q&ÉT#·T≈£îH˚ yêfi¯ófl #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>±
ñHêïs¡T. yê]ì ≈£L&Ü düe÷»+ #˚‘ø· ±ì yêfi¯ófl>±, #ê<ädTü \Ô T>± eTTÁ<äyd˚ Tü +Ô ~.
ªªy˚<äeTT #Ó|æŒq≥Tº y˚TeTT m+<äT≈£î #Ój·÷´* ? #˚j·T´ø£b˛‘˚ @eTe⁄‘·T+~ ?
y˚<äeTT #Ó|æŒq≥Tº #˚dæqyêfi¯ó¢ |üìøÏe÷*qyêfi¯ó¢µµ ! Ç˝≤ nH˚ yêfi¯ófl m≈£îÿe>±
ñHêïs¡T.
52
eTqeTT ˇø£ <˚X¯+˝À ñ+≥Tqï|ü⁄Œ&ÉT sêC≤´+>∑+ Á|üø±s¡+
q&ÉT#·T≈£î+{≤eTT, n˝≤π> eTq≈£î eTqy˚T ø=ìï ìj·Te÷\T, ìã+<Ûäq\T
ô|≥Tº≈£îHêï+. b˛©düTyêfi¯ófl IPC codes, Hê´j·T eédüú≈£î ˇø£ code
book ñ+≥T+~. <ëì Á|üø±s¡+ q&É#·T≈£î+fÒ |üsê«˝Ò<äT. n~ n‹Áø£$TùdÔ
Äj·÷ |ü⁄düÔø±˝À¢ #Ó|æŒq≥Tº •ø£å |ü&Ü*‡+<˚. n+fÒ eTq+ ˇø£ ∫qï <˚X¯+˝ÀH˚
ñ+&ç ø=ìï ø√≥¢ eT+~ ø√düeTT, eTq˝À ˇø£s¡T (˝Òø£) ø=+<äs¡T Áyêdæq á
|ü⁄düÔø±\≈£î, ìj·TeT ìuÛÑ+<Ûäq\πø Ç+‘· ÁbÕeTTK´‘· ñ+&ç, <ëìï n~Ûπøå|æùdÔH˚
•ø£å |ü&ÉT‘·T+fÒ, 84 \ø£å\ JesêdüT\qT düdæº+∫q uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷qe⁄&çøÏ
ìj·TeT ìã+<Ûäq\ |ü⁄düÔø±ìï ô|{≤º&ÉT n+fÒ m+<äT≈£î qeTàø£+ ≈£î<äs¡<äT ?
n$ ñ\¢+|òæTùdÔ •ø£å |ü&ÉT‘·T+~ n+fÒ m+<äT≈£î ˇ|ü⁄Œø√s¡T? ø£qTø£ XÊÁdüÔeTT
#Ó|æŒ+~ e÷qe⁄&ç ñqï‘·eTT ø√düy˚T ø±˙ y˚s=ø£ kÕ«sê∆ìøÏ ø±<äT.
ø=+‘· eT+~ ‘·eT kÕ«s¡∆+ ø√dü+ eÁø£ uÛ≤cÕ´\T #Ó_‘˚ yÓTT‘·Ô+ Ä
eédüú ‘·|⁄ü Œ nì ìs¡sí TT+#·≈L£ &É<Tä . H˚{Ï ø±\+˝ÀH˚ ø±<äT, sêuÀj˚T ø±\+˝À,
n+fÒ e÷qe⁄&ÉT ñqï+‘·es¡≈£î y˚<äy˚T Á|üe÷D+. y˚<äeTT #Ó|æŒq≥Tº
q&É#·Tø√e&É+˝ÀH˚ e÷qe⁄&ç eT+∫ ñ+~. y˚<ä+ ndü+<äs¡“¤yÓTÆq $wüj·÷\T,
ndüVü≤»yÓTÆq $wüj·÷\T, nqTdü]+#·˝Òì $wüj·÷\T @MT #Ó|üŒ˝Ò<äT. Á|ü‹
e÷qe⁄&ÉT Ä#·]+#· >∑*>π jÓ÷>∑ýÓTqÆ $wüj÷· \H˚ y˚<eä TT #Ó|Œæ +~. sêeTT&ÉT
ˇø£ e÷qe⁄&ç >±H˚ ne˙ï Ä#·]+#ê&ÉT. eT] eTq+ m+<äT≈£î Ä#·]+#·˝eÒ TT?
nì Á|ü•ï+#·T≈£î+fÒ eTq+ ≈£L&Ü Ä#·]+#·>∑\eTT.
*****
53
8. düs¡«uÛÑ÷‘· Væ≤‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT düs¡«uÛÑ÷‘· Væ≤‘·T&ÉT. n+fÒ düeTdüÔ ÁbÕDÏ ø√{Ï jÓTTø£ÿ
Væ≤‘·eTTqT dü<ë ø√s¡T≈£îH˚ yê&ÉT. ø√s¡Tø√e&Éy˚T ø±ø£ düeTdüÔ ÁbÕDÏ ø√{Ïø°
eT+∫ #˚j·TTyê&ÉT. düwæº˝À 84 \ø£å\ JesêdüT\THêïsTT, yê≥ìï{Ï˝À ñ+&˚
Ä‘·à ˇø£ÿfÒ. n+fÒ, sêeTT&ÉT nìï Je⁄\˝À ñqï Ä‘·à ˇø£ÿfÒ nqï uÛ≤e+
ø£*– ñ+&ç, nìï{Ï˙ düe÷q+>± #·÷kÕÔ&ÉT. nìï{Ïø° eT+∫ #˚kÕÔ&ÉT.
sêeTT&ÉT ‘·q ‘·*¢‘·+Á&ÉT\T, nqï<äeTTà\T, ã+<ÛäT$TÁ‘·T\T, ‘·q
nqT#·s¡T\T, ‘·q Á|ü»\ Væ≤‘·eTTqT e÷Á‘·y˚T ø±≈£î+&Ü düeTdüÔ ÁbÕDÏ ø√{Ï
Væ≤‘·eTT ø√s¡T‘ê&ÉT. ‘·qøÏ ‘Ó*dæ @ ÁbÕDÏø° n|üø±s¡eTT #˚jT· ´&ÉT, #ÓjT· ´ìe«&ÉT
≈£L&Ü. ‘·q e<ä› ñqï >√e⁄\T, >∑TÁsê\T, @qT>∑T\T nìï+{Ïì m+‘√
ÄbÕ´j·T+>±, Áù|eT>± #·÷düT≈£î+{≤&ÉT.
Á|üø£ ‹˝À ñqï Á|ür #Ó≥Tºq÷ <Ó’e+˝≤ #·÷kÕÔ&ÉT. nìï Je⁄\˝À ñ
qï |üse¡ ÷‘·à ˇø£ÿ&˚ nqï uÛ≤eq #˚‘· sêeTT&ÉT Ç˝≤ nìï ÁbÕDT\qT düe÷q+>±
#·÷dü÷Ô yê{ÏøÏ eT+∫ #˚kÕÔ&ÉT.
sêeTT&ÉT s¡<Ûä+˝À ns¡DýêdüeTTq≈£î yÓfi¯óÔqï|ü⁄Œ&ÉT, yÓTT<ä{Ï s√E
>∑+>±q~ ˇ&ÉT¶q ì<äT]+#·T y˚fi¯˝À, >∑TVüQ&ÉT ‘·q≈£î nqï bÕ˙j·÷\T ‘ÓùdÔ
ªªHê≈£î e<äT› $TÁ‘·e÷, e÷ >∑TÁsê\T n\dæ ñHêïsTT yê{ÏøÏ |ü#·Ã>∑&ç¶, eT+∫
˙s¡T Çe⁄«µµ nì sêeTT&ÉT ø√s¡T‘ê&ÉT. sêeTT&çøÏ ‘·q ø£Hêï »+‘·Te⁄˝Ò m≈£îÿe
nì ‘Ó*j·T&ÜìøÏ á ˇø£ÿ dü+<äs¡“¤+ #ê\T.
n˝≤π> sêeTT&ÉT nìï »+‘·Te⁄\q÷ ˇπø˝≤ #·÷kÕÔ&ÉT nqï<ëìøÏ
ì<äs¡Ùq+ yêqs¡eTT‘√ ùdïVü≤eTT. yêqs¡T&Ó’q düTÁê⁄ì‘√ n–ïkÕøÏå>± ùdïVü≤+
#˚dæ, ‘·q Væ≤‘·eTT ø√], ‘·q≈£î nHê´j·TeTT #˚dæ <Ûäs¡à+ ‘·|æŒq yê*ì #·+|æ,
yêqs¡ sêE>± düTÁê⁄&çì |ü{≤º_Ûùwø£+ #˚XÊ&ÉT sêeTT&ÉT.
54
uÛÑ\÷¢ø£ sêC…’q C≤+ãe+‘·T&ÉT n+fÒ sêeTT&ç≈£î Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq
n_Ûe÷qeTT ñ+~. n˝≤π> d”‘· C≤&É ø£ìô|{Ïºq Vü≤qTeT+‘·Tq≈£î sêeTT&ÉT
‘·q >∑T+&Ó˝À¢H˚ kÕ∆q+Ç#êÃ&ÉT.
d”‘q· T $&ç|+æ #·&+É ˝À ‘·q≈£î düV‰ü j·T+ #˚dqæ yêqs¡T\+<ä]˙ eTTK´
n‹<ÛTä \T>± ‘·qT njÓ÷<Û´ä ≈£î rdüT≈£îyÓ[,¢ ‘·q|ü{≤º_ùÛ wø±ìï yês¡+<ä] düeTø£+å ˝À
#˚sTT+#·T≈£îHêï&ÉT.
sêeTT&çøÏ ns¡Dýêdü düeTj·T+˝À ‘·q ‘·+Á&ç ˝Òì ˝À≥T r]Ãq
<äX¯s¡<Ûä $TÁ‘·T&ÉT, |üøÏå nsTTq »{≤j·TTe⁄qT, eTs¡D+ ‘·s¡Tyê‘· n+‘˚´wæº
dü+kÕÿs¡+ #˚d,æ ñqï‘· ˝Àø±\≈£î yÓfi&¢¯ ÜìøÏ ‘·q <Ûsä à¡ ìs¡‹ <ë«sê XÊdæ+#ê&ÉT.
Çø£ sêeTsêeD j·TT<ä+∆ eTT–dæq ‘·sT¡ yê‘· düø\£ <˚e‘·\T, ãTTwüß\T
sêeTT&çì Äos¡«~kÕÔs¡T. n|ü⁄Œ&ÉT <˚y˚+Á<äT&ÉT, sêeTT&çì @<Ó’Hê es¡eTT
ø√s¡Tø√eT+fÒ sêeTT&ÉT ªªHê≈£î j·TT<ä+∆ ˝À düV≤ü ø£]+∫ ‘·eT ÁbÕD≤\T ø√˝ÀŒsTTq
yêqs¡eTT\T, ø=+&ÉeTT#·TÃ\T, ø√‘·T\T, uÛÑ\÷¢ø£eTT\T eT]j·TT nej·Tyê\T
ø√˝ÀŒsTTq yêfi¯ófl n+<äs÷¡ ‹]– ‘·eT j·T<Ûë dæ‹ú ì bı+<ë*µµ nìø√s¡T‘ê&ÉT.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü yÓTT‘·+Ô »+‘·Te⁄\≈£î ìyêdüeTT\T nsTTq ns¡D≤´\T XÀ_Û˝≤¢\ì
ø√s¡T‘ê&ÉT. <˚y+˚ Á<äT&ÉT yÓ+≥H˚ n+<ä]ø° j·T<Ûë dæ‹ú ì ÇkÕÔ&TÉ . es¡eTT ÇkÕÔqì
#Ó|æŒHê, ‘·q≈£î düVü‰j·T+ #˚dæq yêqs¡eTT\ >∑T]+∫ n&ç>±&˚ >±ì, ‘·q
ø√dü+ @MT n&É>∑ ˝Ò<äT Ç~ sêeTTì HÓ’»+. n+<äTπø sêeTT&çì düeTdüÔ uÛÑ÷‘·
Væ≤‘·T&ÉT nì n+{≤s¡T.
*****
Ç|üŒ{Ï ø±\+˝À sêeTTì jÓTTø£ÿ á >∑TD+ eTq+ Ä#·]+#·e\dæq
nedüs¡+ #ê˝≤ #ê˝≤ ñ+~. m+<äTø£+fÒ Á|üø£‹ì eTq+ #ê˝≤ HêX¯q+
#˚XÊeTT. m+‘·>± HêX¯q+ #˚kÕeT+fÒ, eTqy˚T HêX¯q+ nj˚T´+‘·>± Á|üø£‹ì
HêX¯q+ #˚XÊeTT. »+‘·TC≤\eTTqT, qBq<ë\qT, |üs«¡ ‘ê\qT, eø£å dü+|ü<qä T,
55
$T>∑‘ê JesêX¯ó\qT #ê˝≤ HêX¯q+ #˚XÊeTT, yê{Ïì |ü]s¡øÏå+#·Tø√yê* nì
sêeTT&ÉT eTq≈£î H˚sêŒ&ÉT. düwæº˝À eTq‘√bÕ≥T düeTdüÔ Je⁄\T ≈£L&Ü uÛ≤>∑y˚T.
yê{Ï Væ≤‘·eTT eTqeTT ø√sê*. yê{Ï u≤>∑TqT eTq+ #·÷&Ü*. n|ü⁄Œ&ÉT
düeT‘·T\´+ »]– n+‘ê u≤>∑T+≥T+~. ø£qTø£ eTq+ ≈£L&Ü eTq #·T≥Tº
|üø£ÿ\ ñqï düeTdüÔ ÁbÕDT\qT Ä<ä]+#ê*, s¡øÏå+#ê*, |ü]s¡øÏå+#ê*.
düs«¡ uÛ÷Ñ ‘· Væ≤‘·eTT ø√s¡&+É , Ä#·]+#·&+É nH˚~ H˚{Ï Ä<ÛTä ìø£ ø±\+˝À
#ê˝≤ ‘·–bZ ˛sTT+~. e÷qe⁄&ÉT ‘êH=ø£ÿ&˚ uÛ÷Ñ $T MT<ä ã‘·T≈£î‘·THêïqT nqï≥Tº>±
$T>∑‘ê Á|ü»\qT, Á|üø£‹ì $&ç∫ ô|{Ïº ã‹πødüTÔHêï&ÉT. n˝≤ ã‘·ø£&É+ e\q
n‹‘·«s¡˝À ‘·q #êe⁄ ≈£L&Ü <ä>∑Zs¡ |ü&ÉT‘·T+<äqï dü‘·éTTqT ‘Ó\TdüTø√˝Òø£
b˛‘·THêï&ÉT.
Ç|üŒ{Ï¬ø’Hê ø£fi¯ófl ‘Ós¡∫ eTq ‘√{Ï Je⁄\T, eøå±\T, q<äT\T,
|üs¡«‘ê\T ñ+fÒH˚ eTqeTT ≈£L&Ü uÛÑ÷$T MT<ä ã‘·ø£>∑\eTT, n$ HêX¯qyÓTÆ‘˚
eTq HêX¯q+ ≈£L&Ü ‘·<∏ä´+ nqï ø£sƒ√s¡ dü‘ê´ìï ‘Ó\TdüT≈£îì Á|üø£‹ |ü≥¢,
Á|üø£ ‹˝Àì düeTdüÔ Je⁄\q÷ (q<äT\T, |üs«¡ ‘·eTT\‘√ düV‰ü ) |ü]s¡ø+åÏ #·Tø√yê*.
yê{Ïì ø±bÕ&ÉTø√e&É+ eTq*ï eTqeTT ø±bÕ&ÉTø√e&ÉyT˚ nqï ìC≤ìï eTqeTT
‘Ó\TdüTø√yê*. n+<äT ø√dü+ Á|ür e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ‘êqT>± ˇø£ Á|ü‹»„
#˚düT≈£îì, nìï+{Ï˙ s¡øÏåkÕÔqì, ˇø£y˚fi¯ ‘·|üŒìdü] |ü]dæú‹˝À ‘·q ‹+&ç
ø√düyÓ÷, Ç\T¢ ø√düyÓ÷, ã≥º ø√düyÓ÷ @ J$HÓ’Hê, #Ó≥TºHÓ’Hê #·+|æ‘˚ ‘·ø£åD+
eTs=ø£ #Ó≥TºqT Hê≥&É+, eTs=ø£ J$ì s¡øÏå+#·&É+ #˚kÕÔqì Á|ü‹»„ #Ój·÷´*,
<ëìï Ä#·]+#ê*.
*****
56
9. $<ë«+düT&ÉT
sêeTT&ÉT eTVü‰$<ë«+düT&ÉT. n+fÒ düø£\ $<ä´\T ‘Ó*dæq yê&ÉT.
nq>± >∑Ts¡Te⁄\qT ÄÁX¯sTT+∫, düø\£ $<ë´ bÕs¡+>∑‘T· &ÉT nj·÷´&ÉT sêeTT&ÉT.
e÷qe⁄&ç>± |ü⁄{Ïºq Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ $<ä´qT H˚s¡TÃø√yê\+fÒ ˇø£ dü<äTZs¡Te⁄qT
ÄÁX¯sTT+∫, X¯óÁX¯Swü #˚dæ, Ä dü<äTZs¡Te⁄ Äosê«<ä+‘√ $<ä´qT nuÛÑ´dæ+#ê*
nì sêeTT&ÉT ‘·q q&Ée&çø£ <ë«sê H˚]Œ+#ê&ÉT. $<ë´ nq>± - e÷qe⁄&ç>±
|ü⁄{Ïºq yê&çøÏ uÛÑ>∑e+‘·Tì >∑T]+∫ ‘Ó*j·T #Óù|Œ kÕ<ÛäqeTT.
sêeTT&ÉT yÓTT<ä≥>± ‘·eT ≈£î\>∑Ts¡Te⁄ nsTTq edæwü˜ eTVü≤]¸ <ä>∑Zs¡
$<ä´qT nuÛÑ´dæ+#ê&ÉT. nø£ÿ&É sêeTT&ÉT y˚<äeTT H˚s¡TÃ≈£îHêï&ÉT. $\T$<ä´\T,
j·TT<ä∆ $<ä´\˝À Ä]‘˚]Hê&ÉT. jÓ÷>∑ yê•cÕº´ìï edæwßü &˜ TÉ sêeTT&çøÏ uÀ~Û+#ê&ÉT.
n+fÒ e÷qe⁄&ç>± |ü⁄{Ïºq yê&ÉT Ä#·]+#·e\dæq <Ûäsêà<Ûäsêà\T, ìj·Te÷\T
(e÷qe⁄&ÉT m˝≤ dü+bÕ~+#ê*, m˝≤ e´j·T+ #Ój·÷´*? <Ûäs¡àã<ä∆+>±) ñ+&É
e\dæq ˙‹, bÕ{Ï+#·e\dæq <Ûsä à¡ ìs¡‹ yÓTT<ä˝q’… e˙ï edæwßü ì˜ e<ä› H˚sT¡ Ã≈£îì
sêeTT&ÉT Ä#·s¡D˝ÀøÏ ô|{≤º&ÉT. Çe˙ï sêeTT&ÉT edæwüß˜ì ÄÁX¯eTeTT˝À ñ+&ç,
>∑Ts¡T X¯óÁX¯Swü #˚dæ $T–*q •wüß´\ e÷~]>± ‘êqT ≈£L&Ü H˚s¡TÃ≈£îHêï&ÉT.
‘·sê«‘· $XÊ«$TÁ‘·Tì yÓ+≥ j·÷>∑ dü+s¡øD å£ ≤s¡+∆ sêeTT&ÉT yÓ[q¢ |ü⁄Œ&ÉT,
$XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sêeTT&çøÏ nH˚ø±H˚ø£yÓTÆq nÁdüÔ X¯ÁkÕÔ\T, ã\ n‹ã\ $<ä´\qT
H˚s¡TŒ‘ês¡T. ã\ n‹ã\ $<ä´\ e\q Äø£*, <ä|æŒø£ <ä]#˚s¡e⁄. n+‘˚ ø±<äT
ã\, n‹ã\ $<ä´\ e\q ãT~∆ $ø£dæ+∫, ‘˚CÀe~∆ ø£*– düs¡«ø±\
düsê«edüú\˝À <äTwüºX¯≈£îÔ\qT <ä]#˚s¡ìe«≈£î+&Ü ø±bÕ&É‘êsTT. sêeTT&ÉT á
$<ä´\qT nuÛÑ´dæ+#ê&ÉT.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sêeTTìøÏ <ÛäqTπs«<ëìï H˚s¡TŒ‘ê&ÉT.
n+<äT˝À ø=ìï e+<ä\ nÁdüÔ dü+|ü<ä\T ñ+{≤sTT. nìï nÁkÕÔ\ø° Á|üjÓ÷>∑,
57
ñ|üdü+Vü‰s¡ eT+Á‘ê\qT sêeTT&çøÏ H˚s¡TŒ‘ê&ÉT $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT. sêeTT&ÉT,
$XÊ«$TÁ‘·Tì yÓ+≥ $qj·TeTT‘√ yÓ[fl, >∑Ts¡T X¯óÁX¯Swü #˚dæ >∑Ts¡Te⁄ eTqdüT‡qT
Á|üdüqï+ #˚düTø√e≥+ e\q $XÊ«$TÁ‘·T&ÉT sêeTTìøÏ nìï $<ä´\÷, nìï
nÁdüÔeTT\÷ ñ|ü<˚•+#ê&ÉT.
n˝≤π> sêeTTìøÏ sê»˙‹ XÊÁdüÔ+ ‘Ó\TdüT. ˇø£ sêE sêC≤´ìï m˝≤
bÕ*+#ê˝À, ôdH’ ê´ìï m˝≤ düMTø£]+#ê˝À, >∑÷&Û#É ês¡T\qT m˝≤ ìj·T$T+#ê˝À,
eT+Á‘·T\qT m˝≤ ìj·T$T+∫, m˝≤ yê] <ä>∑Zs¡ qT+&ç dü\Vü‰\T rdüTø√yê˝À,
Á|ü»\ qT+&ç <ÛäqeTT •düTÔ s¡÷|ü+˝À m˝≤ edü÷\T #Ój·÷´˝À, m+‘· <Ûäq+
$ìjÓ÷–+#ê˝À, j·T»„ j·÷>±~ Áø£‘·Te⁄\qT m|ü⁄Œ&Ó|ü⁄Œ&ÉT #Ój·÷´˝À,
Áu≤Vü ≤ àDT\qT, |ü ⁄ s√Væ ≤ ‘· T \qT m˝≤ >ös¡ $ +#ê˝À nH˚ $ sêeTT&É T
‘Ó\TdüT≈£îHêï&ÉT. Çe˙ï sêeTT&ÉT uÛÑs¡‘·TìøÏ ñ|ü<˚•kÕÔ&ÉT.
n+‘˚ ø±<äT sêeTTìøÏ |üPC≤ $<Ûëq+, Áe‘· $<ÛëHê\T y˚<äeTT
#Ó|æŒq $<Ûä+>± n˙ï ‘Ó\TdüT. n˝≤π> sêeTTìøÏ yêdüTÔ XÊÁdüÔ+ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT.
ns¡DýêdüdüeTj·T+˝À |ü+#·e{Ï˝À ÄÁX¯e÷ìøÏ eT+∫ #√≥TqT ìs¡ísTT+∫,
Ç\T¢ m˝≤ ø£{≤º˝À \ø£åàDT&çøÏ #Ó|æŒ, ø£{Ïº+∫ eTT+<äT>± uÛÑ÷$TøÏ |üP» #˚dæ,
>∑Vü≤Á|üyX˚ ÊìøÏ uÛ÷Ñ ‘· |üP», XÊ+‹ |üP» »]|æ n|ü⁄Œ&ÉT >∑Vü≤+˝ÀøÏ Á|üy•˚ kÕÔ&TÉ .
sêeTT&ÉT n+‘·{Ï XÊÁdüÔ bÕs¡+>∑‘·T&ÉT.
Ks¡<÷äÛ wüD≤<äT\‘√ j·TT<ë∆ìøÏ eTT+<äT \ø£àå DT&ç‘√ sêeTT&ÉT ªª\ø£àå D≤!
uÛÑ÷$T ø£+|ædüTÔ+~, |üs¡íXÊ\˝À ñqï eTq <ÛäqTsê“D≤\T nø±s¡D+>±
m–dæ|ü&ÉT‘·THêïsTT, yê{Ï #·T≥÷º bı>∑ n\TeTT≈£î+~, Hê ≈£î&ç u≤VüQe⁄
m–¬s–] |ü&TÉ ‘·T+~, Çe˙ï #·÷düT+Ô fÒ eTVü‰ j·TT<äe∆ TT »s¡>u∑ À‘·T+~, n+<äT˝À
eTq≈£î $»j·TeTT ‘·<∏ä´+ nì ‘Ó\TdüTÔqï~µµ nì n+{≤&ÉT. sêeTTìøÏ X¯≈£îq
XÊÁdüÔ+ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT nq&ÜìøÏ Ç~ Á|ü‘·´ø£å ì<äs¡Ùq+.
nìï{Ïø° $T+∫ sêeTTìøÏ e÷qdæø£ XÊÁdüÔeTTq+<äT nbÕs¡yÓTÆq Á|ü»„
ñ+~. n+<äTøπ m<äT{Ï yê]ì m|ü⁄Œ&ÉT ˝≤*+∫, düeTT<ësTT+∫, ìj·T+Á‹+∫,
m˝≤ K∫Ã‘·+>± e÷{≤¢&Ü˝À nqï~ sêeTT&çøÏ u≤>± ‘Ó\TdüT.n+<äTøπ ns¡Dýêdü
58
düeTj·÷ìøÏ eTT+<äT ‘·q ‘·*¢ eTH√y˚<äq ‘Ó\TdüT≈£îì, ‘·qqT düeTT<ësTT+∫
<ÛÓ’s¡´+ #ÓbÕŒ&ÉT. \ø£åàDT&ÉT ø√|ü–ùdÔ ‘·qqT ˝≤*+∫, Ä ‘·s¡Tyê‘· yÓT\¢>±
‘·qqT nqTqsTT+∫ ‘·q e÷≥ $H˚≥≥Tº #˚düT≈£î+{≤&ÉT. d”‘·qT eTT+<äT
s¡eTàq≈£î+&Ü ªn&É$øÏ H˚qT ˇø£ÿ&çH˚ yÓfi¯‘êqTµ nì #Ó_‘˚, d”‘· ªH˚qT ≈£L&Ü
MT‘√ bÕ≥÷ ekÕÔqTµ nqï ‘·sT¡ yê‘·H˚ d”‘q· T rdüT≈£î yÓfifl¯ {≤ìøÏ dæ<|∆ä &ü Hç ê&ÉT.
á |üqT\T m<äT{Ïyê] eTqdüT‡qT #·~$, ns¡∆+ #˚düT≈£îqïyêfi¯ó¢ e÷Á‘·y˚T
#Ój·T´>∑\s¡T. n~ sêeTTìøÏ ‘Ó\TdüT.
Çø£ ns¡Dýêdü düeTj·T+˝À sêeTT&ÉT, eTs¡DÏ+∫q ‘·q ‘·+Á&ç
<äX¯s¡<ÛäTq≈£î $TÁ‘·T&Ó’q »{≤j·TTe⁄q≈£î ‘êH˚ n+‘˚´wæº »]bÕ&ÉT. n+fÒ ‘·q≈£î
ø£s¡àø±+&É $~Û$<ÛëHê\T, eT+Á‘ê\T n˙ï ‘Ó\TdüT nì ns¡∆+.
Çø£ ns¡DéTT˝À Vü≤qTeT yÓTT<ä{kÏ Õ] ø£*dæq|ü⁄Œ&ÉT sêeT\ø£àå DT\qT
ñ<˚›•+∫ Á|üX¯ï\T n&ç–‘˚, Ä Á|üX¯ï\T $qï sêeTT&ÉT \ø£åàDT&ç‘√ e∫Ãq
yê&ÉT nkÕe÷qT´&Éì, qeyê´ø£s¡D |ü+&ç‘·T&Éì Á>∑Væ≤+∫ #ÓbÕŒ&ÉT. n+fÒ
sêeTT&ÉT yê´ø£sD¡ +˝À ~≥º nì ns¡+∆ . n˝≤π> Vü≤qTeT ø£<*ä ø£\T, Vü‰euÛ≤yê\T
ã{Ïº e∫Ãq yê&ÉT eTVü‰ |ü+&ç‘·T&ÉT, ø±s¡´kÕ<Ûä≈£î&ÉT nì >∑T]Ô+∫ ªªÇ˝≤+{Ï
eT+Á‹ me] <ä>∑Zs¡ ñ+fÒ yê]øÏ $X¯«eTT˝À m<äTs¡Te⁄+&É<äTµµ nì ø°]ÔkÕÔ&ÉT.
<ëìï ã{Ïº sêeTT&ÉT XÊØs¡ø£ XÊÁdüÔ+, e÷qdæø£ XÊÁdüÔ+˝À ≈£L&Ü ìcÕí‘·T&Éì
‘Ó\TdüTÔ+~.
sêeTTìøÏ CÀ´‹wü´XÊÁdüÔ+, ìsêàD XÊÁdüÔ+ ≈£L&Ü ‘Ó\TdüT. eTVü‰
düeTTÁ<ä+˝À yês¡~Û mø£ÿ&É ø£{≤º˝À, m˝≤ ø£{≤º˝À sêeTTì dü\Vü‰‘√ yêqs¡T\T
ø£{≤ºs¡T. sêeTTìøÏ ‘Ó*j·Tì $<ä´ n+≥÷ @B ˝Ò<äT. Çø£ÿ&É $<ä´ n+fÒ
e÷qe⁄&ç>± |ü⁄{Ïºq yê&çøÏ Ä‘√à<ä∆s¡D≈£î düVü‰j·T|ü&˚ $<ä´ nì ns¡∆+. ñ<äs¡
b˛wüD≤s¡+∆ ñ|üj÷Ó >∑|&ü <˚ ëìï #·<Tä e⁄ nì n+{≤s¡T, sêeTT&ÉT n+<äT˝À ≈£L&Ü
ìcÕí‘·T&˚. sêeTT&ÉT #·‘·Twü¸wæº ø£fi≤bÕs¡+>∑‘·T&ÉT ≈£L&Ü. ne˙ï sêeTT&ÉT edæwü˜
eTVü‰ eTTì <ä>∑Zs¡ H˚s¡TÃ≈£îHêï&ÉT.
*****
59
sêeTTì á >∑TD≤ìï eTqeTT Ä<äs¡Ù+>± rdüTø√e&ÉeT+fÒ ns¡∆+ -
eTq Ä‘·à ñqï‹ ø√dü+, eTq+ ˇø£ÿ $<ä´ nsTTHê dü<äTZs¡Te⁄ì ÄÁX¯sTT+∫
H˚s¡TÃø√yê*. eTq bı≥º ≈£L{Ï ø√düeTT, &ÉãT“ dü+bÕ<äq ø√düeTT, ôVA<ë,
>∑T]Ô+|ü⁄ ø√dü+ nH˚ø±H˚ø£ $<ä´\T, ø=‘·Ô ø=‘·Ô $<ä´\T H˚s¡TÃ≈£î+≥THêïeTT.
n˝≤+{Ï~, eTq Ä‘·à ñqï‹ ø√dü+ @<Ó’Hê ˇø£ÿ $<ä´ H˚s¡TÃ≈£îì, <ëìì
eTq+ áX¯«sê_ÛeTTK+ #Ój·T´>∑*–‘˚ (n+<äT˝À <˚e⁄DíÏ <ä]Ù+#·>∑*–‘˚) eTq
e÷qe »qàøÏ kÕs¡ø∆ ‘£ · \_Û+∫qfÒ.º ñ<ëVü≤s¡DøÏ eTq+ dü+^‘·y÷Ó , kÕVæ≤‘·ýÓ÷
nuÛÑ´dæ+∫, n+<äT˝À <˚e⁄DÏí #·÷&É>∑\>∑&É+-n+fÒ bÕ≥ bÕ&É≥+˝ÀH√, ø£<Ûä
sêj·T≥+˝ÀH√ <˚e⁄DÏí #·÷&É≥+, uÛ≤$+#·&É+, (bÕ&É&Éy˚T <˚e⁄ì |üP»>±,
Áyêj·T&Éy˚T <˚e⁄ì ùde>± nqTø√e&É+) ˝Ò<ë <˚e⁄ì MT<ä s¡#·q\T sêj·T&É+,
bÕ&É≥+ ˝≤+{Ï$ yÓT\¢>± #˚dü÷Ô ñ+fÒ eTq Ä<Ûë´‹àø£ JeHêìøÏ Äs¡+uÛÑ+
<=]øÏqfÒº.
$<ë«+düT&ÉT nqï<ëìøÏ ì»yÓTÆq ns¡∆+ á düeTdüÔ düwæºøÏ ø±s¡DyÓTÆq |üs¡
ÁãVü≤àeTTqT ‘Ó*j·T CÒùd $<ä´qT, Ä uÛÑ>∑e+‘·Tì yÓ’|ü⁄ n&ÉT>∑T\T yÓj·T´≥+
H˚πsŒ $<ä´qT ‘Ó\TdüT≈£îqïyês¡T. n+‘˚ø±ø£, ndü\T uÛÑ>∑e+‘·T&˚ düwæºøÏ eT÷\+
nì ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT.
Ç|üŒ{Ï ø±\+˝À eTq+ @ |üì #˚dæHê n+<äT˝À uÛÑ>∑e+‘·T&çì
#·÷&É≥+ eT+∫~. Work is Worship nì n+{≤s¡T eTq ô|<ä›\T. n+fÒ
eTq+ @ |üì #˚dæHê eTq X¯øÏÔ, ãT~∆, eTqdüT‡‘√ #Ój·÷´*. Ä |üì »]–Hê,
»s¡T>∑ø£ b˛sTTHê eTq+ #·*+#·≈£L&É<äT. á düŒ Vü≤ ñ+&É≥y˚T Work is
Worship. eTq+ ˇø£ |üì #˚dæ dü|òü©ø£‘·+ nsTT‘˚ dü+‘√wü+, $|òü\+ nsTT‘˚
u≤<Ûä≈£î ˝ÀHÓ’‘˚, eTqeTT Ä |üìì uÛÑ>∑e+‘·Tì>± #·÷&É≥+ ˝Ò<äì ns¡∆+.
n|ü⁄Œ&ÉT eTq+ $<ë«+düT\+ nì|æ+#·Tø√eTT.
*****
60
10. düeTs¡∆e+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT düeTs¡e∆ +‘·T&ÉT. nìï $<ä´\T ‘Ó*j·T≥+ ˇø£ m‘·T,Ô ‘Ó*dæq
$<ä´\qT Ä#·s¡D˝À ô|{Ïº, nedüs¡yÓTÆ‘˚ Ç‘·s¡T\qT Ä ø±s¡éTT˝À ìj·T$T+|ü
#˚dæ, yê]#˚‘· Ä |üì HÓs¡y˚πs $<Ûä+>± Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#·&É+ ˇø£ m‘·TÔ.
düeTs¡∆‘· n+fÒ πøe\+ XÊØs¡ø£ düeTs¡∆‘√ ˝Òø£ ãT~∆ düeTs¡ú‘√ ø±≈£î+&Ü
e÷qdæø£+>± ≈£L&Ü düeTs¡∆e+‘·+>± ñ+&É>∑\>∑≥+ - n~ sêeTT&çøÏ ‘Ó\TdüT.
m+<äTø£+fÒ @ ø±s¡´+ #Ój·÷´\Hêï X¯Øs¡+, eTqdüT‡, ãT~∆ @ø°ø£‘·+ ø±yê*,
n˝≤ #Ój·T´&É+ sêeTTì Á|ü‘˚´ø£‘·. n+<äTπø sêeTT&ÉT düeTs¡∆e+‘·T&ÉT nì
nì|æ+#·T≈£îHêï&ÉT.
sêeTT&ÉT ‘·q ‘·*¢‘·+Á&ÉT\qT >ös¡$+#·&É+˝Àq÷, yê] e÷≥
bÕ{Ï+#·&É+˝Àq÷ m+‘√ düeTs¡∆‘· ñqïyê&ÉT. <äX¯s¡<ÛäT&çì dü‘·éTTq+<äT
ì\u…f+ºÒ <äT≈£î sêeTT&ÉT ns¡DýêdüeTTq≈£î ãj·T\T<˚sπ düeTj·÷q <äXs¯ <¡ TäÛ &ÉT,
øödü\´, edæwü˜ eTVü‰eTTì, \ø£åàDT&ÉT Ä |üì #Ój·T´ìe«≈£î+&Ü m+‘·>±H√
n&ÉT|¶ &ü Ü¶sT¡ . ø±˙ sêeTT&ÉT @ e÷Á‘·+ #·*+#·≈î£ +&Ü yês¡+<ä]˙ nqTqsTT+∫,
z<ë]Ã, ˇ|æŒ+∫, yÓT|æŒ+∫ yÓfi¯¢>∑*>±&ÉT. ˇø£]øÏ <Ûäs¡à+ #ÓbÕŒ&ÉT(øödü\´≈£î),
eTs=ø£]‘√ dü‘·´+ #ÓbÕŒ&ÉT (<ÛäX¯s¡<ÛäTìøÏ), eTs=ø£]øÏ ‘·q dü+ø£\Œ+ #ÓbÕŒ&ÉT
(\ø£åàDT&çøÏ), edæwüº eTVü‰ eTTìøÏ ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï #ÓbÕŒ&ÉT. Ç˝≤ n+<ä]˙
ˇ|æŒ+#·>∑*–q düeTs¡∆e+‘·T&ÉT sêeTT&ÉT.
Ä ‘·s¡Tyê‘· ns¡DéTTq≈£î yÓfi‚fl+‘·es¡≈£î nqTø£åD+ ‘·q e÷sêZìøÏ
Ä≥+ø£+ düwæºdü÷Ô, ‘·qqT nqTdü]+∫q njÓ÷<Ûä´ Á|ü»\ eTqdüT‡\T
H=#·TÃø√≈£î+&Ü yê]ì @e÷]Ã, <ë]eT[¢+#ê&ÉT. n<˚ sêeTTì düeTs¡∆‘·.
X¯+>∑u…s¡|ü⁄s¡eTT nH˚ Ä≥$ø£ sêC≤´ìøÏ sêC…’q >∑TVüQ&ÉT sêeTTìøÏ
ÁbÕDùdïVæ≤‘·T&ÉT. sêeTT&ç ø√dü+ >∑TVüQ&ÉT @<Ó’Hê #Ój·T´>∑\&ÉT. n˝≤+{Ï
ùdïVæ≤‘·T&ÉT ñ+&É≥+ sêeTT&ç düeTs¡∆‘·.
61
Çø£ sêeTT&ÉT ns¡D´+˝ÀøÏ yÓ[flb˛sTTq ‘·s¡Tyê‘·, uÛÑs¡‘·T&ÉT yÓTT‘·Ô+
njÓ÷<ÛëýêdüT\+<ä]‘√q÷ ø£*dæ e∫Ã ªªsêeTTDÏí yÓqøÏÿ rdüT≈£îì yÓfifl‚ +‘·es¡≈î£
H˚qT ≈£L&Ü yÓfi¯flqTµµ nì ;Ûwæà+#·T≈£îì ≈£Ls¡TÃHêï&ÉT. edæwüß˜&ÉT <Ûäs¡à+ #Ó|æŒ
s¡eTàHêï&ÉT. ¬ø’πøsTT ªªsêe÷! H˚qT es¡eTT\T yÓqøÏÿ rdüT≈£îHêïqT, ˙e⁄ yÓqøÏÿ
sêµµ nì n]∆+∫+~. øödü\´ sêeTT&çì njÓ÷<Ûä´øÏ sêyê\ì, dæ+Vü‰düq+
n~Ûw+ºæ #ê\ì ÄC≤„|+æ ∫+~. nsTTHê sêeTT&ÉT n+<ä]˙ düeTT<ësTT+∫, ‘·q
|ü⁄Á‘· <Ûäs¡à+ #Ó|æŒ, ‘·q dü‘·ýêø±Œ\q >∑T]+∫ #Ó|æŒ, ‘·q ‘·+Á&ç e÷≥≈£îqï
$\Te >∑Ts¡TÔ #˚d,æ Çøå±«≈£î e+X¯ ø°]ìÔ >∑Ts¡TÔ #˚d,æ ‘·q ø£syÔ¡ ê´ìï #Ó|Œæ n+<ä]˙
‹]– |ü+|ü>∑*>±&ÉT. nB sêeTT&ç düeTs¡∆‘·. Çø£ÿ&É sêeTT&ÉT #·÷|æ+~ πøe\+
XÊØs¡ø£ düeTs¡∆‘· e÷Á‘·y˚T ø±<äT, ãT~∆ ã\+, e÷qdæø£ kÕeTs¡∆´+ ≈£L&Ü!
u≤\T&ç>± ñqï|ü⁄Œ&ÉT $XÊ«$TÁ‘·Tì yÓ+≥ yÓ[fl uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq
‘ê≥øÏ˙, y˚˝≤~eT+~ sêø£ådüT\qT dü+Vü≤]+#ê&ÉT. nB sêeTT&ç düeTs¡∆‘·.
n|üŒ{ÏøÏ sêeTTìøÏ nÁdüÔ $C≤„q+ ≈£L&Ü m≈£îÿe>± ˝Ò<äT.
»qkÕ∆qeTT˝À, Ks¡<ä÷wüD≤<äT\‘√ ≈£L&çq 14000 eT+~
uÛj
Ñ T· +ø£sy¡ TÓ qÆ sêø£då Tü \qT ‘êqT ˇø£ÿ&˚ m<äTs=ÿì, ‘·q s¡ø+Ô£ @s¡T˝…’ bÕs¡T‘·THêï,
#·*+#·≈£î+&Ü n+‘· eT+~ì ‘êH=ø£ÿ&˚ πøe\+ 72 ì$TcÕ\˝ÀH˚ #·+bÕ&ÉT.
sêeTT&ç $\T$<ë´ kÕeTsê∆´ìøÏ Ç~ |üsêø±wüº.sêeTT&ÉT ˇπøkÕ], ø£åD+˝À 13
u≤D≤\T nø£åj·Tu≤D ‘·÷D°s¡eTT˝ÀqT+&ç rdæ, dü+~Û+∫, |ü<äeTT>∑TZs¡T y˚s¡T
y˚s¡T sêø£ådüT\ì dü+Vü≤]+#ê&ÉT. sêeTT&ÉT n+‘·{Ï düeTs¡∆e+‘·T&ÉT.
sêeTT&ÉT düTÁê⁄&çøÏ ‘·q ã\+ #·÷|æ+#·&É+ ø√dü+, @&ÉT kÕ\
eøå±\qT ˇπø u≤D+ ‘√ ø={≤º&ÉT. Ä ‘·s¡Tyê‘· yê*ì ≈£L&Ü ˇπø u≤D+‘√
#·+bÕ&ÉT. düTÁê⁄ì‘√ ùdïVü≤+ #˚dæq yÓ+≥H˚ ªªyê*ì #·+|æ ìqTï sêEì
#˚kÕÔqTµµ nì e÷≥ Ç∫Ã, Ä e÷≥ y˚Ts¡≈£î yê*ì #·+bÕ&ÉT. e÷≥ Çe«&Éy˚T
ø±<äT, Ç∫Ãq e÷≥qT ì\u…≥Tºø√>∑\>∑&É+ sêeTTì düeTs¡∆‘·.
62
yêqs¡eTT\T #·+#·\yÓTqÆ $. n˝≤+{Ï #·+#·\yÓTqÆ eTVü‰ yêqs¡eTT\‘√
ùdïVü≤+ #˚d,æ ø=ìï ø√≥¢ yêqs¡eTT\qT ‘·q Ä»„ •s¡kÕeVæ≤+#˚≥≥Tº #˚dTü ≈£îì,
yê]‘√ ø£*dæ, yê]‘√ düeTTÁ<ä+ô|’ yês¡~Û ø£{Ïº+∫, sêø£ådüT\qT z&ç+#·&É+
n+fÒ n~ kÕe÷q´ $wüj·T+ ø±<äT. <ëìøÏ m+‘√ düeTs¡∆‘· ñ+&Ü*. n~
sêeTT&çøÏ ñ+&ÉãfÒº, sêeTTDÏí düeTs¡∆e+‘·T&Éì n+{≤s¡T.
‘·q≈£î nqT≈£L\e‹ nsTTq uÛ≤s¡´ d”‘·qT, sêø£ådüT&ÉT n|üVü≤]ùdÔ
‘·q <äT'U≤y˚X¯eTTqT ~>∑$T+>∑T≈£îì, n&Ée⁄\ yÓ+≥ ‹s¡T>∑T‘·÷, d”‘· C≤&É
‘Ó\TdüT≈£îì, sêø£ådüT\‘√ j·TT<ä∆+ #˚dæ, yê]ì #·+|æ, d”‘·qT eT∞fl
<äøÏÿ+#·T≈£îHêï&ÉT. ˇø£ e÷qe⁄&ÉT, <˚e‘·\qT ¬>*∫q sêeDT&çì ‘·q
dü+ø£\Œã\eTT‘√, ãT~∆ ã\eTT‘√, XÊØs¡ø£ ã\eTT‘√, ‘·q düeTs¡∆‘·‘√
>¬ *#ê&ÉT.
n+‘˚ ø±<äT j·TT<ë∆ìøÏ eTT+<äT, X¯Á‘·T •_s¡+ qT+&ç X¯Á‘·Te⁄ kı+‘·
‘·eTTà&ÉT $;ÛwüDT&ÉT X¯s¡DT ø√] eùdÔ, ‘·q ãT~∆ ã\eTT‘√, ‘·q e÷qdæø£
XÊÁdüÔ |ü]C≤„qeTT‘√, Vü≤qTeT Ç∫Ãq düe÷#ês¡+‘√ dü]#·÷düT≈£îì ‘·qì
n≈£îÿq #˚s¡TÃ≈£îqï düeTs¡∆e+‘·T&Ó’q Hêj·T≈£î&ÉT sêeTT&ÉT.
sêeTT&ÉT ˇø£ düeTs¡e∆ +‘·T&Óq’ •wüß´&ÉT, düeTs¡e∆ +‘·T&Óq’ Hêj·T≈£î&ÉT,
düeTs¡e∆ +‘·T&Óq’ ùdïVæ≤‘·T&ÉT, düeTs¡e∆ +‘·T&Óq’ k˛<äsT¡ &ÉT, düeTs¡e∆ +‘·T&Óq’ sêE,
düeTs¡∆e+‘·T&Ó’q ø=&ÉT≈£î, düeTs¡∆e+‘·T&Ó’q Ä‘·àã+<ÛäTe⁄, ˇø£ düeTs¡∆e+‘·T&Ó’q
uÛÑs¡Ô nì ìs¡÷|æ+#·T≈£îHêï&ÉT.
*****
H˚{Ï ø±\+˝À sêeTT&ç >∑TDyÓTÆq düeTs¡∆e+‘·T&ÉT eTqøÏ m˝≤
|üìø=düTÔ+~? eTqeTT düeTs¡∆e+‘·T\T>± e÷sê\+fÒ, eTT+<äT eTq+
#˚jT· uÀj˚T |üì m˝≤ nsTTHê (<Ûsä à¡ + ‘·|Œü ≈£î+&Ü) |üP]Ô #Ój÷· ´\ì eTqdüT‡˝À
dü+ø£\Œ+ #Ój·÷´*. ‘·s¡Tyê‘· Ä |üì ˝À≥TbÕ≥T\qT ãT~∆‘√ ì•‘·+>±
63
|ü]o*+#ê*. ‘·s¡Tyê‘· eTq X¯Øs¡+‘√ Ä |üìì #Ój·÷´*. nedüs¡yÓTÆ‘˚
Ç+ø=+‘· eT+~ì Ä |üì kÕ~Û+#·&É+˝À ø£\T|ü⁄≈£îì, $»j·T+ kÕ~Û+#ê*.
n|ü»j·T+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT, yπ̊s <ës¡T˝ÒM ø£qã&Éø£ b˛sTTq|ü⁄Œ&ÉT eTqeTT ø£+–
b˛≈£î+&Ü, <ÛÓ’s¡éTT>± eTT+<äT≈£î b˛sTT, me]HÓ’Hê ø£\T|ü⁄≈£îì eTq ø±s¡´+
kÕ~Û+#ê*.
sêeTT&çø£Hêï ô|<ä› ø£wüº+ á düwæº˝À @ e÷qe⁄&çø° sê<äT. n˝≤+{Ï
sêeTT&ÉT ø£wüº+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT m˝≤ ì\<=≈£îÿ≈£îHêï&√, ‹]– m˝≤ Ä ø£wüº+
n~Û>∑$T+#ê&√ m\¢y˚fi¯˝≤ eTq Ä˝À#·q\˝À ñ+∫‘˚, eTq+ nqT≈£îqï~
kÕ~Û+#·>∑\ kÕeTs¡∆´+ n\yê≥e⁄‘·T+~.
düeTs¡∆‘· n+fÒ $wüj·T |ü]C≤„q+ ñ+&É&É+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT, <ëìì
düeTj·÷qT≈£L\+>± Ä#·s¡D˝À ô|≥º>∑*π> H˚s¡TŒ ñ+&É≥+, nedüs¡yÓTÆ‘˚ Ä
dü e Ts¡ › ‘ · ˝Ò ì yêfi¯ ¢ q T eTq‘√ ø£ \ T|ü ⁄ ≈£ î ì, eTq dü e Ts¡ ∆ ‘ · ‘ √ yêfi¯ fl ì
düeTs¡∆e+‘·T\T>± r]Ã ~<ä›≥+.
eTq ì‘·´ J$‘·+˝À eTq+ mH√ï kÕs¡T¢ #·÷dü÷Ô ñ+{≤+ - eTq≈£î
@ |üì˝À düeTs¡∆‘· ñHêï, ˇø√ÿ kÕ] eTq+ <ëìï kÕ~Û+#·&É+˝À $|òü\+
ne⁄‘êeTT, n˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT Bø£‘å √, |ü≥Tº<\ä ‘√ Ä |üìì kÕ~Û+#·≥+˝À n&ÉT>∑T\T
y˚ùdÔ K∫Ã‘·+>± eTq+ Ä |üì˝À $»j·÷ìï bı+<äT‘êeTT. ˇø£ |üì dü|òü\+
nj˚T´+‘· es¡≈£î e~* ô|≥º≈£î+&Ü #˚ùd yê&˚ düeTs¡∆e+‘·T&ÉT.
*****
64
11 . Á|æj·T<äs¡ÙqT&ÉT
sêeTT&ÉT Á|æj·T<äs¡ÙqT&ÉT ˝Ò<ë kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT nì n+{≤s¡T.
n+fÒ sêeTTDÏí ˇø£ÿkÕ] #·÷ùdÔ #ê\T, me]¬ø’Hê eT∞fl eT∞fl ‘·qH˚ #·÷&Ü\ì,
e÷{≤¢&Ü\ì, ‘·q‘√ ñ+&Ü\ì nì|ædüTÔ+~, n+‘·{Ï kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT. Çø£ÿ&É kÂ+<äs¡éT+fÒ u≤Vü≤´ kÂ+<äs¡´+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT,
n+‘·'kÂ+<äs´¡ + ≈£L&Ü. sêeTT&ÉT ‘·q q&Ée&çø£ e\q, ‘·q dü<ë#ês¡ dü+j·TTø£‘Ô ·
e\q, ‘·q <Ûsä à¡ ìs¡‹ e\q, ‘·q dü‘´· yêø±Œ\q e\q, ‘·q düs«¡ uÛ÷Ñ ‘·V≤æ ‘·‘«· +
e\q kÂ+<äs´¡ e+‘·T&ÉT>± ø£qã&É‘ê&ÉT. kÕe÷q´ e÷qe⁄\ $wüjT· +˝À u≤Vü≤´
kÂ+<äs¡´+ nìï y˚fi¯˝≤ #·÷&Ü\ì|æ+#·ø£ b˛e#·TÃqT, m+<äTø£+fÒ u≤Vü≤´
kÂ+<äs¡´+ ø±\eTT‘√ bÕ≥T e÷s¡T‘·T+~ ø±˙ n+‘·'kÂ+<äsê´ìøÏ ø±\+‘√
dü+ã+<Ûä+ ˝Ò<äT. nìï y˚fi¯˝≤ n~ kÂ+<äs¡ý˚T.sêeTT&ÉT u≤Vü≤´+˝ÀqT,
n+‘·s¡+˝ÀqT ≈£L&Ü n‘·´+‘· n+<ä>±&ÉT.
sêeTTì kÂ+<äs´¡ + #·÷dæ ‘·*<¢ +ä Á&ÉT˝…q’ <äXs¯ <¡ äÛ eTVü‰sêE, øödü\´,
¬ø’πøsTT, düT$TÁ‘· m+‘√ bı+–b˛j˚Tyês¡T. <äX¯s¡<ÛäT&ÉT sêeTTì #·÷dü÷ÔH˚
J$+#ê&ÉT. Çø£ njÓ÷<ÛëýêdüT\≈£î sêeTTDÏí #·÷&É≥+ n+fÒ ø£qT\øÏ |ü+&É>π .
n+‘·{Ï kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT sêeTT&ÉT. Çø£ÿ&É sêeTT&ç kÂ+<äs¡´+ n+fÒ sêeTT&ç
q&Ée&çø£, sêeTT&ç |üPs¡«uÛ≤wæ‘·«+, Á|æj·T uÛ≤wæ‘·«+ nì ns¡∆+ #˚düTø√yê*.
\ø£åàD, uÛÑs¡‘·, X¯‘·|òüTTï\øÏ sêeTT&ÉT n‘·´+‘· kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT.
yêfi¯fl <äwæº˝À sêeTT&ç <Ûäs¡à ìs¡‹, dü‘·´ yêø±Œ\q, Á|æj·T uÛ≤wæ‘·«+, düs¡«
uÛÑ÷‘·Væ≤‘·‘·«+, ‘·q ø£+fÒ ∫qïyê]ì Áù|$T+#˚ >∑TD+ ‘·q kÂ+<äsê´ìøÏ
ùV≤‘·Te⁄.
sêeTTì >∑Ts¡Te⁄\T edæwü˜ $XÊ«$TÁ‘·T\≈£î sêeTTì $qj·TeTT,
dü<ë#ês¡ dü+j·TTø£Ô‘·‘·«+, ø£åeT, <äj·T, ø£s¡TD, dü‘·´<Ûäs¡à ìs¡‹ e\q yê]øÏ
sêeTT&ÉT n‘·´+‘· kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT>± ø£qã&É‘ê&ÉT. d”‘·øÏ sêeTT&ÉT düs¡« ø±\
65
düsê«edüú\j·T+<äT kÂ+<äs¡é+‘·T&˚. m+<äTø£+fÒ <ëìøÏ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ø±s¡D+
˝Ò<äT, sêeTT&ÉT ‘·q uÛÑs¡Ô nqï ˇø£ÿ ø±s¡D+ e÷Á‘·y˚T.
düTÁê⁄&ÉT, $;ÛwüDT&ç <äwæº˝À sêeTTì $TÁ‘·‘·«+, ø£å$T+#˚ ‘·‘·«+,
Á|æj·T uÛ≤wæ‘·«+, |üPs¡« uÛ≤wæ‘·«+ e\q kÂ+<äs¡´ o\T&ÉT. ÄK]øÏ yê* uÛ≤s¡´
‘ês¡ ≈£L&Ü sêeTTì ‘˚»düT‡ #·÷dæ m+‘√ ø=ìj·÷&ç+~. ns¡DéTT˝À
eTVü≤s¡T¸\T sêeTTì ‘˚»düT‡qT, kÂ+<äsê´ìï #·÷dæ eTT>∑T∆\e⁄‘ês¡T. <ëìøÏ
ø±s¡D+ sêeTTì <Ûäs¡à ìs¡‹, dü<ë#ês¡ dü+j·TTø£Ô‘·‘·«+, düs¡« uÛÑ÷‘·Væ≤‘·‘·«+,
õ‘·' Áø√<Ûä‘·«+. sêeTT&ÉT ns¡DéTT˝À ˇø£ ãTTwæ e˝… ã‹ø±&ÉT. nB sêeTTì
kÂ+<äs´¡ +.
X¯Ss¡ŒDK ˝≤+{Ï sêø£ådæ ≈£L&Ü sêeTTì kÂ+<äsê´ìøÏ eTT>∑T∆sê˝…’
e\∫ y˚d+æ ~. ø±yê\+fÒ ‘·qT ø±eT s¡÷|ü $<ä´‘√ ø√]q s¡÷|ü+ bı+<ä>\∑ <äT,
me]HÓ’Hê ‘·qT nqT≈£îqï s¡÷|ü+˝ÀøÏ e÷s¡Ã>∑\<äT, nsTTHê ≈£L&Ü X¯Ss¡ŒDK
sêeTTì kÂ+<äs¡´+ #·÷dæ yÓ÷Vü‰ìøÏ, ø±e÷ìøÏ >∑T] nsTT´+~.
sêeTT&ÉT n+‘·s¡eTT˝ÀH˚ ø±<äT, u≤Vü≤éTT˝À ≈£L&Ü n‘·´+‘·
düT+<äs¡T&ÉT. sêeTT&ÉT n‘·´+‘· <ä&ÛÉø±j·TT&ÉT, ÄC≤qTu≤VüQ&ÉT, ‘êeTs¡
|ü⁄e⁄«˝≤¢+{Ï $XÊ\H˚Á‘ê\T, @qT>∑T ‘=+&ÉeTT\ e+{Ï ã*wüº yÓTqÆ u≤VüQe⁄\T,
ã\yÓTÆq ø±fi¯¢‘√ m+‘√ n+<ä+>± ñ+{≤&ÉT. sêeTT&ÉT ˙* y˚T|òüTeTT ˝≤+{Ï
#Ûêj·T‘√ ñ+{≤&ÉT. Vü≤qTeT sêeTTì kÂ+<äs¡éTTqT #·÷dæ ‘·q uÛÑ≈£îÔ&Ó’Hê&ÉT.
sêeTT&ÉT kÂ+<äs´¡ e+‘·T&É+fÒ ‘·q q&Ée&çø,£ ‘·q <Ûsä à¡ eTTqT ‘·qT ìs¡«]Ô+#·&+É
e\q, ‘·q dü‘·´ Áe‘·eTTqT Ä#·]+#·&É+ e\q, ‘·q õ‘·' Áø√<Ûä‘·«+ e\q,
‘·q $qj·T dü+|ü<ä e\q, ‘·q >∑TD≤\ e\q bı+~q ‘˚»düT‡ nì eTq+
ns¡∆+ #˚düTø√yê*.
sêeTT&ç <Ûäs¡à ìs¡‹, ‘·|ü⁄Œ #˚dæqyê&çHÓ’Hê ø£å$T+#˚ >∑TD+, ‘ê´>∑
ãT~∆, <ëq >∑TD+-Çe˙ï sêeTT&ç ì»yÓTÆq kÂ+<äs¡´ dü+|ü<ä. ¬ø’πøsTTøÏ ‘·q
‘·+Á&ç Ç∫Ãq e÷≥ y˚Ts¡≈£î, ‘·+Á&çì dü‘·éTTq+<äT ì\u…fÒº+<äT≈£î, ‘·qT
ns¡D≤´ìøÏ yÓfi¯fl&É+ sêeTTì ì»yÓTÆq kÂ+<äs¡´+. $TqTï $]– MT<ä|ü&çHê
dü‘·éTTqT e<ä\ø£ b˛e&É+ sêeTTì kÂ+<äs¡´+. m˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T\˝Àq÷ @ø£
66
|ürïÁe‘·eTTqT Ä#·]+#·&+É sêeTTì kÂ+<äs´¡ +. ùdïVü≤<Ûsä à¡ eTTqT dü<ë >∑Ts¬ ]Ô –,
ùdïVæ≤‘·T\≈£î ñ|üø±s¡+ #ÓjT· ´&É+ sêeTTì kÂ+<äs´¡ +. düeTdüÔ ÁbÕDÏø√{Ï eT+∫ì
ø√s¡&É+ sêeTTì kÂ+<äs¡´+. Áø√<ÛäeTTqT »sTT+#·&É+, ô|<ä›\j·T+<äT >ös¡e+,
$qj·T+ sêeTTì kÂ+<äs¡´+. sêeTTì ù|s¡T #Ó_‘˚ #ê\T n+<ä] eTTU≤\T
Äq+<ä+‘√ Á|üø±•kÕÔsTT. n<˚ ì»yÓTÆq sêeTTì kÂ+<äs¡´+.
*****
H˚{Ï ø±\eTT˝À sêeTTì á ˇø£ÿ >∑TD+ eTq+ ø£*– ñ+&Ü\+fÒ
sêeTTì $T–*q >∑TD≤\˝À ˇø£ÿf…ÆHê eTq+ Ä#·]ùdÔ Ä >∑TDy˚T kÂ+<äs¡´+>±
Á|üø±•düTÔ+~. ñ<ëVü≤s¡DøÏ eTq+ m\¢|ü⁄Œ&É÷ n+<ä] eT+∫ ø√s¡T‘·÷ ñ+fÒ
eTq eTqdüT‡ Á|üXÊ+‘·‘· bı+<äT‘·T+~.Ä Á|üXÊ+‘·‘· e\q #·÷ùdyêfi¯ófl eTq*ï
Á|æj·T<äs¡ÙqT&ç>± #·÷kÕÔs¡T. n<˚ kÂ+<äs¡´+.
n˝≤π> ñ<ëVü≤s¡DøÏ ˙e⁄ n+<ä] |ü≥¢ $qj·TeTT‘√ ñ+fÒ n+<ä]ø°
˙e⁄ kÂ+<äs¡é+‘·T&ç>± ø£qã&É‘êe⁄. m+<äTø£+fÒ ˙˝À $qj·T >∑TD+
Á|üø±•düTÔ+~ ø±ã{Ïº. n˝≤π> ˙e⁄ m|ü⁄Œ&É÷ dü‘·ý˚T |ü\T≈£î‘·÷ ñ+fÒ n+<ä]ø°
˙e⁄ kÂ+<äs¡é+‘·T&ç>±H˚ ø£qã&É‘êe⁄. n+fÒ n|ü⁄Œ&ÉT Ä >∑TDeTT ìqTï
Á|æjT· <äsÙ¡ qT&çì #˚dTü +Ô ~. n{Ïº eT+∫ >∑TDeTT\≈£î »qT\T Äø£]¸‘T· \e⁄‘ês¡T.
n˝≤+{Ï >∑ T D≤\T sêeTTìøÏ mH√ï ñHêïsTT ø±ã{Ï º sêeTT&É + ‘· { Ï
kÂ+<äs¡é+‘·T&ÉT á Á|ü|ü+#·eTT˝ÀH˚ ˝Òs¡ì n+{≤s¡T eTVü‰‘·Tà\T. ø£qTø£ á
>∑TDeTT eTq˝À sêyê\+fÒ @<√ ˇø£ sêeT >∑TD+ eTq+ Ä#·]+#ê*.
sêeTT&ç á >∑TD+ eTq+ bı+<ë\+fÒ, nq>± eTq+ ≈£L&Ü Á|æj·T
<äs¡ÙqT\T>± nyê«\+fÒ eTT+<äT eTqeTT eTq eTqdüT‡ dü«#·ÛÃ¤eTT>± ñ+∫,
n+<ä] eT+∫ ø√s¡T≈£îH˚ $<Ûä+>± ñ+&Ü*, Áø√<ÛäeTTqT »sTT+#ê*, n+<ä]˙
eTqy˚T eTT+<äT>± qe⁄«‘·÷ |ü\ø£]+#ê*, eTq |ü≥¢ m+‘· ô|<ä› ‘·|ü⁄Œ #˚dæq
yê]HÓH’ ê ø£$å T+#·>\∑ >±*, uÛ÷Ñ ‘·<jä T· ñ+&Ü* , M≥ìï{Ï ‘√bÕ≥T ô|<ä\› j·T+<äT
$X‚wüyÓTÆq >ös¡e+, $qj·TeTT ñ+&Ü*. Ç$ eTqeTT n\yê≥T #˚düT≈£î+fÒ
eTq+ Á|æjT· <äsÙ¡ qT\eTT nsTTqfÒ.º @<√ Çe˙ï eTq+ HêeTe÷Á‘·+>±, øπ e\+
q{ÏùdÔ ø±<äT - e÷qkÕ, yê#ê, ø£s¡àD≤ Ä#·]+#ê*.
67
12. <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT nì n+{≤s¡T. <ëìøÏ ì»yÓTÆq ns¡∆+
Ä‘·àe+‘·T&Éì ≈£L&Ü ñ+~. sêeTT&ÉT <˚ìø°, me]ø°, m|ü⁄Œ&É÷ uÛÑj·T|ü&É&ÉT
nì #Ó|Œü e#·TÃ. <ëì ns¡+∆ n+‘·s+¡ ˝À nsTT‘˚ ‘·qqT ‘êqT ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT,
nq>± ‘·q Ä‘·à dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüT≈£îqï e÷qe⁄&ÉT Ä‘·àe+‘·T&ÉT.n‘·&˚
ìC≤ìøÏ <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT. m+<äTø£+fÒ C≤„qy˚T <ÛÓ’s¡éTT>± |æ\Teã&ÉT‘·T+~.
sêeTT&ÉT ‘·q Ä‘·à dü«s¡÷bÕìï ‘Ó\TdüT≈£îqïyê&ÉT ø±ã{Ïº sêeTT&ÉT |üs¡eT
C≤„ì. n+<äTøπ sêeTT&ÉT <Ûs’Ó ´¡ e+‘·T&ÉT. n+‘˚ ø±<äT u≤Vü≤´+˝À ‘·qT nbÕs¡yTÓ qÆ
<Ûqä T]«<ë´bÕs¡+>∑‘T· &ÉT. ‘·qqT m<äT]+#·>\∑ yês¡T düeTdüÔ ˝Àø£eTT\˝ÀH˚ me«s¡÷
˝ÒsT¡ . sêeTT&ÉT j·TT<äe∆ TT˝À ì\ã&ç‘,˚ ‘·q eTT+<äT <˚e‘·\T ≈£L&É ì\ã&É˝sÒ T¡ ,
sêeTT&ÉT n+‘·{Ï <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT.
sêeTT&ÉT edæwü˜ eTVü≤]¸ e<ä› düø£\ $<ä´\T H˚s¡TÃ≈£îHêï&ÉT.edæwüß˜&ÉT,
sêeTTìøÏ jÓ÷>∑ yê•wüº´+ ù|s¡T‘√ jÓ÷>∑ XÊÁdüÔ s¡Vü≤kÕ´\qT, eTq J$‘·
|üs¡e÷sê∆ìï, Ä‘·à |üs¡e÷‘·à\ dü«s¡÷bÕìï, y˚<ä $<ä´qT H˚sêŒ&ÉT. Ä C≤„qy˚T,
sêeTT&ÉT dü+|üPs¡í e÷qe⁄&ç>± J$+#·&ÜìøÏ ø±s¡DyÓTqÆ ~. Ä C≤„qy˚T, sêeTT&ç
<ÛÓ’sê´ìøÏ ø±s¡DyÓTÆq~. Çø£ sêeTT&ÉT 12 @fi¯¢ ÁbÕj·TeTT˝ÀH˚ $XÊ«$TÁ‘·Tì‘√
<ÛÓ’s¡éTT>± ns¡DéTTq≈£î yÓ[fl nø£ÿ&É uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq sêø£ådüT\qT #·+bÕ&ÉT.
Ç~ sêeTT&ç <ÛÓ’s¡éTT >∑T]+∫ Á|ü|ü+#êìøÏ ‘Ó*dæq yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï ì<äs¡ÙqeTT.
d”‘êsêeTT\ $yêVü≤+ ‘·s¡Tyê‘·, ª•e<ÛäqdüT‡qT m‹Ô $]∫q
yÓTTq>±&ÉT me«&ÉTµ ? nì Áø√<ÛäeTT‘√ e∫Ãq |üs¡X¯ósêeTTì #·÷dæ n+<äs¡÷
uÛÑj·T|ü&çHê, sêeTT&ÉT <ÛÓ’s¡éTT‘√ |üs¡X¯ósêeTTDÏí |ü\ø£]+∫, ‘·q <ë«sê $wüßí
<ÛäqdüT‡ì rdüT≈£îì, ‘·qqT ‹]– |ü+ù|XÊ&ÉT. |üs¡X¯ósêeTT&ÉT 21 e÷s¡T¢
uÛÑ÷eT+&É\+ ‹]– düeTdüÔ ø£åÁ‹j·TT\q÷ #·+bÕ&ÉT. |üs¡X¯ósêeTT&ÉT n+‘·{Ï
68
n]Ms¡ uÛÑj·T+ø£s¡T&ÉT, n˝≤+{Ï yê&çeTT+<äT sêeTT&ÉT <ÛÓ’s¡éTT>± ì\ã&ç,
|üs¡X¯ósêeTT&ç ‘·|ü' X¯øÏÔì ‘·q u≤D+‘√ ø={≤º&ÉT.
ô|[¢ nsTTq yÓ+≥H˚ ns¡Dýêdü+ #˚jT· e\dæ eùdÔ sêeTT&ÉT <Ûs’Ó ´¡ eTT>±
ns¡DéTTq≈£î d”‘·, \ø£åàDT&ç‘√ yÓfi≤fl&ÉT. nqTø£åD+ »+‘·Te⁄\T, sêø£ådüT\T
ñ+&˚ |òüTÀs¡ ø°ø±s¡DéTT\˝À sêeTT&ÉT <ÛÓ’s¡éTT>± ‹]>±&ÉT. n+‘˚ ø±<äT
ãTTwüß\qT Væ≤+dædüTÔqï sêø£ådüT\qT #·+|ü⁄‘êqì <ÛÓ’s¡éTT>± Á|ü‹»„ #˚XÊ&ÉT.
Ä Á|ü‹»„ y˚Ts¡≈£î »qkÕ∆q+˝À, Ks¡<ä÷wüD≤~ 14000 eT+~ sêø£ådüT\qT
sêeTT&ÉT ˇø£ÿ&˚, <Ûs’Ó ´¡ eTT>±m<äTs=ÿì, 72 ì$TcÕ\˝ÀH˚ #·+ù|XÊ&ÉT. sêeTT&ÉT
n+‘·{Ï <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT.
d”‘·qT mes√ sêø£ådüT&ÉT m‘·TÔ¬øfi≤fl&ÉT, ndü\T d”‘· ã‹øÏ ñ+<√,
eTs¡D+Ï ∫+<√ nqï~≈£L&Ü ‘Ó*j·Tì uÛj Ñ T· +ø£s¡ dæ‹› ˝À ≈£L&Ü sêeTT&ÉT <Ûs’Ó ´¡ +
ø√˝ÀŒ≈£î+&Ü d”‘· C≤&ÉqT ‘Ó\TdüT≈£îH˚ Á|üjT· ‘·ï+ $&ç∫ô|≥º˝<Ò Tä . sê»´ÁuÛwÑ ßü &º ,’Ó
uÛ≤s¡´ qT ø√˝ÀŒsTT ñHêï≈£L&Ü, <Ûs’Ó ê´ìï $&ÉTe ˝Ò<Tä . eTT˝À¢ø±\qT »sTT+∫q
sêeDT&çì z&ç+∫q yê*ì #·+|ü⁄‘êqì ùdïVæ≤‘·T&Ó’q düTÁê⁄ìøÏ <ÛÓ’s¡´+>±
e÷≥ Ç∫Ã, #·+bÕ&ÉT. düeTTÁ<ä+ <ë≥{≤ìøÏ ndü‡\T uÛj Ñ T· |ü&≈É î£ +&Ü <Ûs’Ó ´¡ +>±
e+‘Óq ì]à+|ü #˚XÊ&ÉT sêeTT&ÉT. uÛÑj·T+ø£s¡yÓTÆq sêø£ådüT\‘√ <ÛÓ’s¡éTT>±
j·TT<ä∆eTT #˚dæ sêeDT&çì #·+|æ, d”‘·qT <äøÏÿ+#·T≈£îHêï&ÉT. Çe˙ï sêeTT&ÉT
#˚XÊ&É+fÒ <ëìøÏ ø±s¡D+ sêeTT&ç≈£îqï nbÕs¡yÓTÆq <ÛÓ’s¡´+. @ ˇø£ÿHê&Ó’Hê
sêeTT&ÉT ‘·q <ÛÓ’sê´ìï ø√˝ÀŒsTT ñ+fÒ ‘·q ø£<Ûä y˚πs˝≤ ñ+&˚~. mìï ø£cÕº\T
e∫ÃHê ≈£L&Ü <ÛÓ’s¡éTT>± ñHêï&˚ ø±ì m|ü⁄Œ&É÷ n<ÛÓ’s¡´|ü&É˝Ò<äT sêeTT&ÉT. Ä
ø£cÕº\T <ÛÓ’s¡´+>± <ë{Ï eTT+<äT≈£î yÓ[fl $»j·T+ kÕ~Û+#ê&ÉT.
j·TT<ä+∆ ˝À mìï nÁdüXÔ Á¯ düeÔ TT\T y˚dHæ ê sêeDT&ÉT #êeø£b˛>± eT]+‘·
$» +_Û+#ê&ÉT. nsTTHê ≈£L&Ü sêeTT&ÉT n<Ûs’Ó ´¡ |ü&˝É <Ò Tä . sêeTT&ÉT, 7 |ü>fi∑ S¯ ,¢
7 sêÁ‘·Tfi¯S¢ sêeDT&ç‘√ j·TT<ä+∆ #˚d,æ sêeDT&ç e÷j·TqT <Ûs’Ó ´¡ eTT‘√ m<äTs=ÿì,
Ms√∫‘·+>± ‘·qì eT≥Tºô|{≤º&ÉT.
69
n+‘· ≈ £ î eTT+<ä T j· T T<ä ∆ + ˝À Ç+Á<ä õ ‘· T Ô sêeT\ø£ å à DT\qT
Hê>±ÁdüÔã+<Ûäq+ #˚XÊ&ÉT, nsTTHê sêeTT&ÉT <ëìï <ÛÓ’s¡éTT>± zs¡TÃ≈£îHêï&ÉT.
Ä s√E ‘·q~ ø±<äì, ‘·q s√E ø√dü+ sêeTT&ÉT <ÛÓ’s¡´+>± m<äTs¡T#·÷XÊ&ÉT.
ø±˙ \ø£àå DT&çì sêeDT&ÉT eT÷s¡ÃH=+~+#·>±H˚ sêeTT&ÉT ø=~›>± n<Ûs’Ó ´¡ |ü&Ü¶&TÉ ,
ø±˙ n+‘·˝ÀH˚ ‘˚s¡T≈£îHêï&ÉT. sêeTT&ÉT˝≤+{Ï <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT á ˝Àø£+˝ÀH˚
˝Ò&TÉ .
*****
sêeTT&ç jÓTTø£ÿ á <ÛÓ’s¡´ >∑TDeTT qT+&ç eTq+ H˚s¡TÃø√e\dæ+~
@$T≥+fÒ, eTqTwüß\Hêïø£ ø£cÕº\T düVü≤»+ (@ $<ÛäyÓTÆq ø£cÕº˝…’Hê düπs).
n+‘·e÷Á‘êq eTq+ <ÛÓ’s¡´+ ø√˝ÀŒsTT J$‘êìï ∫ÛHêï_Ûqï+ #˚düTø√sê<äT.
ø£cÕº\qT <ÛÓ’s¡´+>± m<äTs=ÿì, yê{Ïì <ë{Ï eTq+ eTT+<äT≈£î yÓ[¢b˛yê*. n~
e´øÏÔ>∑‘· J$‘·+ ø±ìe«+&ç, e‹Ô|üs¡ J$‘·+ ø±ìe«+&ç. ø£wüº+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT
á ø£w+ºü sêeTT&ÉT |ü&¶É ø£w+ºü ø£Hêï ô|<ä<› ë? nì Ä˝À∫+#·+&ç. MT≈£î yÓ+≥H˚,
ªø±H˚ø±<äTµ nì nì|ædüTÔ+~. sêeTT&ÉT e÷qe⁄&ç˝≤ dü+|üPs¡í+>± m˝≤
J$+#ê˝À, n˝≤ J$+∫ #·÷|æ+#ê&ÉT. ø±ã{Ïº sêeTT&ÉT <˚e⁄&Éj·÷´&ÉT.
Çø£ eTq≈£î M\Tqï|ü⁄Œ&É˝≤¢ n+‘·sT¡ àK+>± yÓfifl¯ &É+, n+fÒ eTqdüT‡ì
eTq˝À|ü\ yÓ’|ü⁄≈£î yÓfi‚fl$<Ûä+>± n\yê≥T #˚düTø√yê*. eTq >∑T]+∫ eTqeTT
dü+|üPs¡+í >± ‘Ó\TdüT≈£îH˚ Á|üjT· ‘·ï+ #Ój÷· ´*. eTq Ä˝À#·q\T m|üŒ{Ïø|£ ⁄ü Œ&ÉT
eT+∫ yÓ|’ ⁄ü øÏ yÓfifl‚ ≥≥Tº #·÷&É>\∑ >±*. n|ü⁄Œ&˚ eTq+ ì»yÓTqÆ <Ûs’Ó ´¡ e+‘·T\eTì
#Ó|üŒe#·TÃ. eTq >∑T]+∫ n+fÒ ªªH˚qTµµ nqï<ëìï >∑T]+∫ eTq≈£î ‘Ó*ùd
ø=B›, ì»yÓTÆq <ÛÓ’s¡´+ ô|s¡T>∑T‘·÷ ñ+≥T+~.
n˝≤π> eTq+ #˚ùd @ |üì˝ÀHÓH’ ê 100% HÓ|’ ⁄ü D´+ dü+bÕ~+#·>*∑ >π
$<Ûä+>± ø£wæ #˚ùdÔ eTq≈£î Ä |üì #Ój·T´&É+˝À 100% <ÛÓ’s¡´+ edüTÔ+~. n<˚
sêeTT&ÉT #˚dæ #·÷|æ+#ê&ÉT. ‘·q C≤„qy˚T, ‘·qqT <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉqT #˚dæ+~.
70
eTq+ ˇø£ |üì #˚dæ n~ ‘·bÕŒ, ˇbÕŒ nì Ä˝À∫ùdÔ, n~ ‘·|üŒì
‘Ó*ùdÔ, Ä ‘·|ü⁄ŒqT ˇ|ü⁄Œø√e&É+, Ä ‘·|ü⁄ŒqT eT∞fl #Ój·T´ø£ b˛e&É+ ì»yÓTÆq
<ÛÓ’s¡´+. ø£wüº+ e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT, n|ü»j·T+ bı+~q|ü⁄Œ&ÉT Á≈£î+–b˛≈£î+&Ü ‹]–
ñ‘ê‡Vü≤+>± eTT+<äTøÏ kÕ–b˛>∑\>∑&É+ ì»yÓTÆq <ÛÓ’s¡´+. n~ e´øÏÔ>∑‘·
J$‘·+˝ÀHÓ’Hê, e‹Ô|üs¡yÓTÆq J$‘·+˝ÀHÓ’Hê, Ä<Ûë´‹àø£ J$‘·+˝ÀHÓ’Hê düπs.
*****
71
13. õ‘·' Áø√<ÛäT&ÉT
sêeTT&ÉT õ‘·' Áø√<ÛTä &ÉT. n+fÒ Áø√<Ûeä TTqT »sTT+∫qyê&ÉT. Áø√<Ûeä TT
˝Ò ì yê&É T e÷Á‘· y ˚ T ø±<ä T , ø√|ü e TT ndü ‡ \T sêìyê&É T . Áø√<Û ä e TTqT
»sTT+#·&eÉ T+fÒ, n]wü&«É sêZ\˝Àì eTTKýÓTqÆ $T–*q ◊~+{Ïì n+fÒ, ø±eT,
yÓ÷Vü≤, ˝ÀuÛÑ, eT<ä, e÷‘·‡sê´\T nìï+{Ï˙ ≈£L&Ü »sTT+∫qyê&Éì ns¡∆+.
sêeTT&ÉT n+<ä]˙, nìï+{Ï˙ düeT<äwæº‘√ #·÷&É>∑\&ÉT. <˚ì|ü{≤¢ ø±eT+
(ø√]ø£), yÓ÷Vü≤+ (Hê≈£î <äø±ÿ*), ˝ÀuÛÑ+ (Hêπø<äø±ÿ*, Ç+¬øe]øÏ <äø£ÿsê<äT),
n~/n$ <äøÏÿq|ü⁄Œ&ÉT eT<ä+ (>∑s¡«+), <äø£ÿq|ü⁄Œ&ÉT e÷‘·‡sê´\T(ndü÷j·T/
<˚«wü+) ø£\>∑e⁄. n$ ø£\>∑ø£b˛‘˚ ndü\T Áø√<Ûäy˚T sê<äT, ø£qTø£ n]wü&É«sêZ˝À¢
nìï{Ïø£Hêï ô|<ä› #Ó&ÉT #˚ùd~ Áø√<Ûäy˚T. n˝≤+{Ï Áø√<ÛäeTTqT »sTT+∫qyê&ÉT
- nìï+{Ï˙ »sTT+∫q yê&Éì ns¡∆eTT. ø£qTø£ sêeTT&ÉT mqï&É÷ Áø√<ÛäeTTq≈£î
eX¯eTT ø±˝Ò<äT, n+<äTπø sêeTT&ÉT õ‘·' Áø√<ÛäT&ÉT.
sêeTT&çøÏ j·TTesêE |ü{≤º_Ûùwø£+ #˚j·÷\ì <äX¯s¡<ÛäT&ÉT nqT≈£îì
#Óù|Ô sêeTT&ÉT bı+–b˛˝Ò<äT, ‘·s¡Tyê‘· ns¡Dýêdü+ #Ój·÷´\ì #Óù|Ô
Á≈£î+–b˛˝Ò<äT. ‘·q ns¡DýêkÕìøÏ ø±s¡DyÓTÆq ¬ø’πøsTTì n+<äs¡÷ Áø√<ÛäeTT‘√
ì+~+∫Hê sêeTT&ÉT @ e÷Á‘·+ ø√|ü–+#·Tø√˝Ò<Tä . m+<äTø£+fÒ ‘·q≈£î m|ü⁄Œ&É÷
≈£L&Ü dæ+Vü‰düq+ MT<ä ø√]ø£, yÓ÷Vü≤+, Hê≈£î e÷Á‘·y˚T <äø±ÿ\H˚ ˝ÀuÛÑ+
ndü‡\T ˝Òe⁄. ø£qTø£ sêeTT&ÉT õ‘·'Áø√<ÛTä &ÉT, dæ‘ú Á· |üE&„ TÉ nì nì|æ+#·T≈£îHêï&ÉT.
d”‘·qT n|üVü≤]+∫q sêeD≤düTs¡T&ç MT<ä ≈£L&Ü sêeTT&ÉT mqï&É÷
ø√|ü–+#·Tø√˝Ò<Tä , ‘·qT n<Ûsä à¡ + #˚XÊ&Éì e÷Á‘·yT˚ nqT≈£îì sêeDT&çì #·+bÕ&˚
ø±˙, sêeDT&ç MT<ä ø√|ü+‘√ mqï&É÷ Á|üe]Ô+#·˝Ò<äT.
sêeTT&ÉTøÏ ø=ìï dü+<äs“¡ eTT\˝À e÷Á‘·yT˚ Áø√<Ûeä TT edüT+Ô ~, n|ü⁄Œ&ÉT
72
≈£L&Ü n<Ûäs¡à|üs¡T\qT •øÏå+#˚+<äT≈£î Ä Áø√<ÛäeTTqT Äj·TT<Ûä+>± yê&É‘ê&ÉT.
<ëìøÏ ñ<ëVü≤s¡D-‘·qqT q$Tàq ãTTwüß\qT Væ≤+dæ+#˚ sêø£ådüT\qT
•øÏ+å #˚+<äT≈£î »qkÕ∆qeTT˝À sêeTT&ÉT Ks¡<÷ä wüD≤~ 14000 eT+~ sêø£då Tü \qT
#·+bÕ&ÉT, n|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü yê]ì j·TT<ë∆ìøÏ Áù|πs|æ+∫q X¯Ss¡ŒDK ô|’q >±ì,
‘·q‘√ j·TT<ä∆eTT #˚dæq sêø£ådüT\ô|’ >±ì sêeTT&ÉT ø=~›>± ≈£L&Ü Áø√<Ûä+
bı+<ä˝<Ò Tä .
yÓTT‘·Ô+ sêeTTì J$‘·eTT˝À ˇø£{Ï ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ e÷Á‘·y˚T ø£åDø±\+
Áø√<ÛäeTTq≈£î >∑T] nj·÷´&ÉT. ˇø£kÕ] sêeTT&ÉT d”‘·‘√ ns¡DýêdüeTT
#˚düTÔqï|ü⁄&ÉT d”‘· ˇ&ç˝À |ü&ÉT≈£î+fÒ, <˚e‘·\T |ü+|æq ø±ø±düTs¡T&ÉT ø±øÏ
s¡÷|ü+˝À d”‘· eø£ådü∆\eTT˝À qT+∫ e÷+dü+ eTT<ä›qT ø=]øÏ‘˚, Ä s¡ø£Ô|ü⁄
_+<äTe⁄\T sêeTT&ç eTTK+ ô|’ |ü&çq|ü⁄Œ&ÉT sêeTT&ÉT #·÷dæ ˇø£ÿkÕ] ø√|ü+‘√
>∑&ç¶|üs¡ø£qT ÁãVü‰àÁdüÔ+ >± n_ÛeT+Á‹+∫, ø±ø±düTs¡Tì MT<ä≈£î Á|üjÓ÷–kÕÔ&ÉT.
n˝≤+{Ï düeTj·TeTT˝À ≈£L&Ü ø±ø±düTs¡T&ÉT X¯sD ¡ T y˚&‘ç ,˚ yÓ+≥H˚ ÁãVü‰àÁkÕÔìï
ñ|üdü+Vü≤]+#·T≈£î+{≤&ÉT.
¬s+&√ kÕ], d”‘ê|üVü≤s¡D ‘·s¡Tyê‘· sêeTT&ç eTqdüT #·*+∫ <äT'K
uÛ≤e+ Áø√<Û+ä >± e÷] ªHê ÁãVü‰àÁdü+Ô ‘√ düeTdüÔ ÁãVü‰à+&Ü\qT \j·T+ #˚kÕÔqTµ
nì dü+ø£*Œ+#·uÀ>±, \ø£åàDT&ÉT düeTT<ësTTùdÔ, yÓ+≥H˚ ‹]– j·T<Ûë dæ›‹øÏ
ekÕÔ&ÉT sêeTT&ÉT.
Çø£ düTÁê⁄&ç‘√ ùdïVü≤+ #˚dæ, ùdïVü≤<Ûäs¡à+ ø√dü+ n<Ûäs¡à|üs¡T&Ó’q
‘·q nqï yê*ì #·+|æ, düTÁê⁄&çì øÏwæÿ+<Ûä≈£î sêEì #˚kÕÔ&ÉT sêeTT&ÉT.
n|ü⁄Œ&ÉT düTÁê⁄&ÉT sêeTT&çøÏ e÷{ÏkÕÔ&ÉT - ‘·q yêqs¡ ùdqqT q\T~≈£îÿ\≈£î
|ü+|æ, d”‘· C≤&É ø£ìô|&É‘êqì, ø±˙ düTÁê⁄&ÉT nqT≈£îqï >∑&TÉ e⁄ <ë{Ïb˛sTTHê,
n+‘·'|ü⁄s+¡ ˝ÀH˚ uÛÀ>∑$˝≤kÕ\˝Àñ+&çb˛‘ê&ÉT. nsTTHê ≈£L&Ü sêeTT&ÉT e÷Á‘·+
ø√|ü–+#·Tø√˝Ò<äT. ªb˛˙˝Ò ùdïVæ≤‘·T&˚ ø£<ë!, ø=~›>± >∑&ÉTe⁄ <ë{Ï‘˚ @yÓTÆ+~!µ
nì ñù|øÏå+#ê&˚ ø±˙, Áø√<ÛäeTT‘√ Äy˚X¯eTTq≈£î ˝ÀqTø±˝Ò<äT. sêeTT&çøÏ
73
Áø√<Ûä+ eùdÔ eTT˝À¢ø±\q÷ ˇπøkÕ] HêX¯q+ #Ój·T´>∑\&ÉT, sêeTT&ÉT n+‘·{Ï
X¯øÏÔeT+‘·T&ÉT. Ä $wüj·T+ sêeTT&çøÏ ‘Ó\TdüT ø±ãfÒº eT]+‘· C≤Á>∑‘·>± ñ+&ç,
Áø√<ÛäeTTqT eX¯|üs¡T#·T≈£î+{≤&ÉT. ‘·q |ü≥¢ <ës¡TDyÓTÆq n|üsê<ÛäeTT #˚dæq
sêeD≤düTs¡T&ç MT<ä ≈£L&Ü ø√|ü–+#·˝Ò<ä+fÒ, sêeTT&ÉT m+‘·{Ï dæú‘·Á|üE„&√,
m+‘·{Ï õ‘·' Áø√<ÛäT&√ ns¡∆+ #˚düTø√e#·TÃ.
*****
H˚{Ï ø±\+˝À Á|ü‹ e÷qe⁄&çø° á >∑TD+ ñ+&Ü*.ø£˙dü+ á >∑TD+
dü+bÕ~+#·{≤ìøÏ nuÛ≤´dü+ #Ój·÷´*. ì‘·´ J$‘·+˝À N{ÏøÏ e÷{ÏøÏ
ø√|ü–+#·&+É eT+∫~ ø±<äT. Á|ü‹<ë˙ï ø±yê\qTø√e&É+, Hê <ä>sπZ∑ ñ+&Ü\qT
ø√e&É+, me«]ø° Çe«qT nì nqTø√e&É+ Áø√<ÛëìøÏ ‘=* yÓT≥T¢. n˝≤π> ªHê
n+‘·{Ï yê&ÉT ˝Ò&ÉTµ, nì nqTø√e&É+ Ç‘·s¡T\ |ü≥¢ <˚«wü uÛ≤e+ Áø√<ÛëìøÏ
‘·s¡Tyê‘· yÓT≥T¢. á \ø£åD≤\T eTq˝À eTqøÏ ø£ì|æùdÔ eTq+ C≤Á>∑‘· |ü&Ü*.
n+<äTøπ eTqøÏ ñqï<ëì‘√ eTqeTT ‘·|æÔ |ü&Ü*. n˝≤ n\yê≥T #˚dTü ø√yê*,
˝Òø£b˛‘˚ ø√]ø£\T Vü≤<äT›\T MT] |ü‘·q+ yÓ’|ü⁄øÏ <ë]rkÕÔsTT. n˝≤>∑ì eT+∫
$wüj÷· \T ø√s¡Tø√≈£L&É<ë? nì ø±<äT ñ<ëVü≤s¡DøÏ ñ<√´>∑+˝À HÓ+ãsY eHé>±
ñ+&Ü* nqï~ düeT+»düyTÓ qÆ ø√]ø£. <ëì ø√dü+ <Ûsä à¡ ã<ä+∆ >± Á|üjT· ‹ï+#ê*.
n~ n+<äq+‘· e÷Á‘êq Á≈£î+–b˛sê<äT, n~ n+~q yê]|ü≥¢ <˚«wü+ ≈£L&É<Tä .
eTqø£~ n+<äø£ b˛‘˚, eT∞fl Á|üj·T‹ï+#ê*, Á|üj·T‘·ï+ e÷q≈£L&É<äT.
Á|üjT· ‹ï+∫ dü|\üò yÓTqÆ yê]ì eTqdü÷Œ]Ô>± n_Ûq+~+#·>*∑ >π Vü≤<äjT· + ñ+&Ü*.
Çe˙ï õ‘·' Áø√<ÛTä &ÉT ne«{≤ìøÏ ∫qï ∫qï yÓT≥T¢. @ edüTeÔ ⁄ MT<Óq’ $T‹MT]q
ø±+ø£å ñ+&É≈£L&É<äT. eTqπø <äø±ÿ*, Ç+¬øe]øÏ <äø£ÿ≈£L&É<äT nH˚ Ä˝À#·q
ñ+&É≈£L&É<äT. eTq≈£î ñqï~ n+<ä]‘√ |ü+#·Tø√yê*. eTqø£Hêï >=|üŒyêfi¢̄qT
n_Ûq+~+#·>∑\>±*. eTqø£Hêï ‘·≈£îÿe>± ñqïyêfi¯ófl eTqø£Hêï >=|üŒyêfi¯fl>±
e÷s¡&ÜìøÏ eTq+ #˚‘·HÓ’q düVü‰j·T+ #Ój·÷´*. eTq¬ø+‘· ñHêï≈£L&Ü >∑s¡«+,
nVü≤+ø±s¡+ ñ+&É≈£L&É<äT. Çe˙ï Ä#·]ùdÔ õ‘·'Áø√<ÛäT\+ ne«{≤ìøÏ ø£wæ
#˚dæq yêfi¯fleTe⁄‘êeTT.
*****
74
14. ‘˚CÀe+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT ‘˚CÀe+‘·T&ÉT.n+fÒ, sêeTT&ÉT >=|üŒ ‘˚»düT‡‘√ Á|üø±•+#˚
yê&ÉT. á ‘˚»düT‡ m˝≤ e∫Ã+~ nì n+fÒ sêeTT&ç q&Ée&çø£, <Ûäs¡àìs¡‹,
dü‘·ýêø±Œ\q, eT+∫ >∑TDeTT\T Ä#·]+#·≥+, ‘·qT q$Tàq dü<ë#ês¡
dü+j·TTø£Ô‘·‘·«+ qT+&ç e∫Ã+~. e÷qe⁄&ÉT m\¢|ü⁄Œ&É÷ <Ûäsêà#·s¡D #˚dü÷Ô, á
>∑TDeTT\qT Ä#·s¡D˝À ô|&ç‘˚ n|ü⁄Œ&ÉT ‘·q X¯Øs¡eTT˝À qT+&ç ø±+‹
yÓ\Te&ÉT‘·T+~. X¯Øs¡eTT ≈£L&É nDTe⁄\‘√, |üs¡e÷DTe⁄\‘√ ≈£L&çq~ ø£<ë,
Á|ü‹ |üs¡e÷DTeP Ä >∑TDeTT\‘√ ì+&ç ñ+&É≥+ e\q ˇø£ ‘˚»düT‡
yÓ\Te&ÉT‘·T+~, Ä ‘˚»düT‡ ø±+‹>± e÷] X¯Øs¡eT+‘ê XÀ_Û\T¢‘T· +~. sêeTT&ÉT
n+‘·{Ï ø±+‹eT+‘·T&ÉT, ‘˚CÀe+‘·T&ÉT, <äT´‹eT+‘·T&ÉT, Á|üø±X¯e+‘·T&ÉT.
sêeTT&ÉT ‘·qT q$Tàqyê{Ïì Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>± Ä#·]kÕÔ&ÉT ø±ãfÒº ‘·q≈£î Ä
‘˚»düT‡ ø£*–+~.
sêeTTì j·T+<äT ñqï düø£\ dü<äTZD dü+|ü<ä\ e\q sêeTT&ÉT
düVü≤»yÓTÆq ‘˚»düT‡‘√ m|ü⁄Œ&É÷ Á|üø±•dü÷Ô ñ+{≤&ÉT.‘·*¢‘·+Á&ÉT\ô|’q Áù|eT,
>ös¡e+, $<Û˚j·T‘·, >∑Ts¡Te⁄˝…’q edæwü˜ $XÊ«$TÁ‘·T\ |ü≥¢ $qj·TeTT, uÛÑøÏÔ,
<Ûäsêà#·s¡Dô|’q $TøÏÿ* Á|”‹, dü<ë#ês¡ |üsêj·TD‘·«+, |üPs¡«uÛ≤wæ‘·«+,
$T‘·u≤Û wæ‘«· +, <äjT· , ø£sT¡ D, ‘ê´>∑+, <ëq>∑TD+, düs«¡ uÛ÷Ñ ‘·V≤æ ‘·‘«· + yÓTT<ä\>∑T
ø±s¡D≤\T sêeTT&ç eTqdüT‡ì m\¢|ü⁄Œ&É÷ Á|üXÊ+‘·+>± ñ+#·T‘êsTT. Ä
Á|üXÊ+‘·‘· e\q sêeTT&ÉT dæú‘·Á|ü»„‘·‘√, õ‘·' Áø√<Ûä‘·«+‘√ Á|üø±X¯e+‘·Tì˝≤
<äsÙ¡ q$TkÕÔ&TÉ .
<Ûsä à¡ + ‘Ó*j·T&É+ y˚sT¡ , <ëìì ì‘·´J$‘·+˝À Ä#·]+#·&+É y˚sT¡ .
sêeTT&ÉT <Ûsä êàìï ì‘·´J$‘·+˝À Á|ürø£Då + Ä#·]kÕÔ&TÉ . dü‘´· eTTH˚ |ü\T≈£î‘ê&ÉT.
75
M{Ï e\q sêeTT&çøÏ qeTàø£+, Ä qeTàø£+ <ë«sê <ÛÓ’s¡´+, Ä <ÛÓ’s¡´+ <ë«sê
C≤„q+ dæ~∆+∫ ‘˚»düT‡‘√ Á|üø±•kÕÔ&ÉT. n+fÒ y˚<äeTT #Ó|æŒq~ ‘êqT q$Tà,
Ä#·]+∫, n+<äT˝À Äq+<ä+ bı+<äT‘ê&ÉT. ø±ã{Ïº Ä Äq+<ä+‘√ ‘·|æÔ, Ä
dü+‘·|æÔ‘√ e÷qdæø£ Á|üXÊ+‘·‘· bı+~ ‘·q Á|üø±X¯‘ê«ìøÏ ø±s¡D+ ne⁄‘·T+~.
n&Ée⁄\≈£î yÓ[flHê ≈£L&Ü sêeTT&ÉT mqï&É÷ ø£\‘· #Ó+<ä˝<Ò Tä , <Ûsä à¡ eTT
M&É˝Ò<äT, @ø£|ürï Áe‘·eTT M&É˝Ò<äT, Áø√<ÛäeTTq≈£î eX¯eTT ø±˝Ò<äT. á
dü<äTZDeTT˝Ò sêeTT&ç j·T+<äT Á|üø±X¯eTTq≈£î ø±s¡DyÓTÆq$.
n+‘˚ ø±≈£î+&Ü sêeTT&ÉT >∑Ts¡Te⁄\T, eTVü≤s¡T¸\≈£î $|üØ‘·yÓTÆq
>ös¡e+, uÛøÑ ,ÔÏ $qj·T+, $<Ûj ˚ T· ‘·\‘√ X¯óÁX¯Swü #˚dæ yê] ÄodüT‡\T bı+<ë&ÉT.
‘·q u≤\´+˝À ÁãVü≤às¡T¸\T - edæwßü &˜ TÉ , $XÊ«$TÁ‘·T\qT ùd$+#ê&ÉT. j·Te«q+˝À
eTVü‰ ‘·b˛<ÛäqT˝…’q >ö‘·eT eTVü≤]¸, ãTTwü´X¯+>∑ eTVü≤s¡T¸\ kÕ+>∑‘·´+˝À
mH√ï H˚sT¡ Ã≈£îHêï&ÉT. ns¡Dýêdü düeTj·÷q uÛsÑ <¡ ë«»eTVü≤]¸, düTrø£Då ´ eTVü≤]¸,
X¯s¡uÛÑ+>∑ eTVü≤]¸, n>∑düÔ´ eTVü≤]¸ ˝≤+{Ï eTVü≤˙j·TT\ ÄodüT‡\T bı+~, yê]
Ä‹<Ûä´+ d”«ø£]+∫, yê]ì ùd$+∫, yê] Væ≤‘·yêø£éTT\qT $ì, yê]
eTqdüT‡\T #·÷s¡>=ì, yê] ByÓq\T bı+<ë&ÉT. eTVü≤s¡T¸\ ByÓq\qT $T+∫q
‘˚»düT‡ düwæº˝ÀH˚ ˝Ò<äT. sêeTT&ç ‘˚»düT‡øÏ ø±s¡D+ eTVü≤s¡T¸\ ByÓq\T, yê]
ÄodüT‡˝Ò.
sêeTTì ‘˚»düT‡ e\q düTÁê⁄&ÉT, $;ÛwüDT&ÉT, Vü≤qTeT sêeTTì
kÕ+>∑‘´· + ø√sês¡T. Çø£ sêeTT&ÉT ‘êqT q$Tàq<ëìøÏ |üP]Ô>± ø£≥Tºã&ç ñ+{≤&ÉT.
ns¡Dýêdü+ #˚kÕÔqì nHêï&ÉT, n˝≤π> #˚XÊ&ÉT. n<Ûäs¡à|üs¡T&Ó’q yê*ì
#·+|ü⁄‘êqì nHêï&ÉT, Ä $<Ûä+>±H˚ ‘·qì #·+bÕ&ÉT. düeTTÁ<ä+ <ë{Ï d”‘·qT
rdüT≈£îsêyê* nì nHêï&ÉT, n˝≤π> #˚XÊ&ÉT. sêeTTì ‘˚»düT‡øÏ ø±s¡D+ Ä
<Ûä&É∫‘·ÔeTT, <Ûäs¡àìs¡‹, dü‘·ýêø±Œ\qeTT eT]j·TT düs¡«uÛÑ÷‘·Væ≤‘·eTT.
‘·q X¯Á‘·Te⁄ sêeDT&ÉT Áã‹øÏ ñ+&É>±H˚, <Ûäsêà‘·Tà&Ó’q $;ÛwüDT&çì
\+ø£≈£î sêE>± |ü{≤º_Ûwæ≈£îÔ&çì #˚XÊ&ÉT. ‘·sê«‘· ‘·q X¯Á‘·Te⁄qT #·+bÕ&ÉT.
76
n+‘·{Ï düeTs¡∆e+‘·T&ÉT, <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT, |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT ø±ãfÒº sêeTT&ÉT Ä
‘˚»düT‡qT n+<äT≈£îHêï&ÉT.
yê*ì #·+|æq ‘·sT¡ yê‘·, n‘·ì uÛ≤s¡´ ‘ês¡ sêeTTì ‘˚»düT‡qT #·÷dæ,
‘·q <Ûäs¡à ìs¡‹ì ø°]ÔdüTÔ+~. n˝≤π> sêeDT&çì #·+|æq ‘·s¡Tyê‘· eT+&√<ä]
sêeTTì ‘˚»düT‡ì #·÷dæ, Ä ‘˚»düT‡ sêeTT&ç dü<äTZDeTT\T (<Ûäs¡à»„‘·, ø£‘·»„‘·,
dü<ë#ês¡dü+j·TTø£Ô‘·, dü‘·ýêø±Œ\qeTT, ø£åeT, <äj·T ‘ê´>∑ ãT~∆, $qj·T+,
kÂo˝≤´+, @ø£|ürïÁe‘·+ yÓTT<ä˝…’q$) Ä#·]+#·&É+ <ë«sê dü+bÕ~+∫q~
nì Á>∑Væ≤+∫ sêeTT&çì ˇø£ÿ e÷≥ ≈£L&Ü nq≈£î+&Ü, ªsêeDT&ç n<Ûäs¡ày˚T
‘·q #êe⁄øÏ ø±s¡DeTTµ nì n+≥T+~. n+<äTπø sêeTT&ÉT ‘˚CÀe+‘·T&ÉT
nj·÷´&ÉT.
*****
H˚{Ï ø±\+˝À á >∑TD+ qT+&ç eTq+ H˚s¡TÃø√e\dæ+~ @$T≥+fÒ,
‘˚CÀe+‘·eTT nH˚~u≤Vü≤éTT˝À ø±<äT, n+‘·s¡eTT˝Àì~.eTqeTT sêeTT&ç
>∑TD≤\T Ä#·s¡D˝À ô|&ç‘˚, ˇø=ÿø£ÿ >∑TDeTT Ä#·]+#·&É+ e\q eTqdüT‡
Á|üXÊ+‘·‘· bı+~, eTq e÷≥≈£î, eTq Á|ü‹ ø£<ä*ø£≈£î $\Te ô|]–, eTq*ï
nH˚ø£eT+~ nqTdü]+#˚ kÕ∆sTTøÏ rdüT≈£îyÓ[¢, ∫es¡≈£î eTq≈£î Ä‘·à C≤„q+
ø£*π> |ü‘êø£ kÕ∆sTTøÏ rdüT¬øfi¯óÔ+~. eTq*ï Á|üø±X¯e+‘·T*ï #˚düTÔ+~.
‘˚CÀe+‘·eTT nH˚~- eTq+ nH˚ø£ >∑TDeTT\qT Ä#·]+#·&É+ e\q e#˚Ã
(|ò*ü ‘·eTT) >∑TDeTT. á >∑TDeTT sêe&ÜìøÏ eTqeTT Á|üjT· ‘·ïeTT #ÓjT· ´qø£ÿsπ <¢ Tä ,
eT+∫ >∑TD≤\T eTq+ Ä#·]ùdÔ eTq Á|üj·T‘·ï+ ˝Ò≈£î+&Ü e#˚Ã >∑TDeTT á
‘˚CÀe+‘·+. ø£qTø£ sêeTT&ç qT+&ç H˚s¡TÃ≈£îì, Ä#·]+#·e\dæq$ Ç+‘·≈£î
eTT+<äT #Ó|æŒq sêeTT&ç dü<äTZD≤\T.
*****
77
15. nqdü÷j·T≈£î&ÉT
sêeTT&ÉT nqdü÷j·T≈£î&ÉT. n+fÒ sêeTT&çøÏ me«]|ü{≤¢ ndü÷j·T
nH˚~ m|ü⁄Œ&É÷ ˝Ò<äT. ndü\T e÷qe⁄&çøÏ ndü÷j·T nH˚~ m|ü⁄Œ&ÉT edüTÔ+~?
Ç‘·s¡T\ >∑TDeTT\ì me¬s’Hê yÓT#·TÃ≈£î+fÒ, eTq˝À Ä >∑TDeTT\T ˝Òø£b˛‘˚,
eTqy˚T n+<ä]ø£Hêï >=|üŒ nH˚ uÛ≤e+ ñ+&ç n+<äs¡÷ eTq*ï bı>∑&Ü* nì
nqT≈£îì, n˝≤ me«s¡÷ eTq*ï ø°]Ô+#·ø£b˛‘˚ ndü÷j·T ø£\T>∑T‘·T+~. n˝≤π>
Ç‘·sT¡ \ dü<Tä DZ ≤\qT ìC≤sTTr>± yÓT#·TÃ≈£îH˚ n\yê≥T eTq≈£î ˝Òøb£ ˛‘˚ eTq≈£î
ndü÷j·T ñ+<äH˚ ns¡+∆ . ø±˙ sêeTT&ÉT me]˝ÀHÓH’ ê @ ∫qï eT+∫ >∑TDeTTHêï
m+‘·>±H√ yÓT#·TÃ≈£î+{≤&ÉT. Ä >∑TDeTT >∑T]+∫ n+<ä]ø° #ÓãT‘ê&ÉT. m<äT{Ï
yê]˝À ñqïeT+∫ >∑TDeTT\qT düeT<äwæº‘√ #·÷dæ yÓT#·TÃ≈£îH˚ Vü≤<äj·T+
ñ+~ ø±ãfÒº sêeTT&ÉT nqdü÷j·T≈£î&ÉT nj·÷´&ÉT.
e÷eT÷\T>± ndü÷j·T nH˚~ Ç+{Ï qT+&˚ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. ‘·q
‘√ãT≥Tºe⁄\qT me¬s’Hê yÓT#·TÃ≈£îì ‘·qqT yÓT#·TÃø√ø£ b˛‘˚ n<˚ ndü÷j·T≈£î
<ë]rdüTÔ+~. ø±˙ sêeTT&ÉT n˝≤ ø±<äT. ‘·q ‘·eTTàfi¯ó¢ uÛÑs¡‘·T&ÉT, \ø£åàDT&ÉT,
X¯Á‘·T|òüTTï\˝À ñqï eT+∫ >∑TDeTT\qT m|ü⁄Œ&É÷ n+<ä]ø° >=|üŒ>±
#Ó|ü⁄Œ≈£î+{≤&ÉT. uÛÑs¡‘·T&ç e+{Ï <Ûäsêà‘·Tà&Ó’q ‘·eTTà&ÉT, \ø£åàDT&ç e+{Ï
ùdyê‘·‘·Œs¡‘· >∑\ ‘·eTTà&ÉT, X¯Á‘·T|òüTTï&ç e+{Ï $<Û˚j·T‘· ñqï ‘·eTTà&ÉT ‘·q≈£î
ñ+&É&É+ ‘·q n<äwüº+ nì eTT]dæb˛‘ê&ÉT.
Çø£ e÷eT÷\T>± ndü÷j·T eTq #·T≥÷º ñqï ùdïVæ≤‘·T\qT #·÷dæ
sêe#·TÃ. sêeTTì Ä|üÔ $TÁ‘·T\T edæwüß˜ì. ≈£îe÷s¡T&Ó’q düTj·TE„&ÉT,
ø√dü\sê»´+˝Àì ˇø£ »q|ü<äyÓTÆq X¯+>∑ u…]|ü⁄s¡eTTq≈£î sêE nsTTq
>∑TVüQ&ÉT, øÏwæÿ+<Ûä eTVü‰sêE düTÁê⁄&ÉT eT]j·TT $;ÛwüDT&ÉT. düTj·TE„&ÉT
78
‘·q >∑Ts¡Te⁄ edæwü˜ eTVü≤]¸ ≈£îe÷s¡T&ÉT ø±ã{Ïº >∑Ts¡T|ü⁄Á‘·T&ç>±, $TÁ‘·T&ç>±
m+‘√ Áù|$T+#˚yê&ÉT sêeTT&ÉT, n+‘˚ ø±ø£ ‘·q bÕ+&ç‘ê´ìï #·÷dæ
bı+–b˛j˚Tyê&ÉT. Çø£ >∑TVüQ&ÉT m+‘√ Á|”‹‘√ d”‘ê sêeT \ø£åàDT\qT
ns¡Dýêdü düeTj·÷q >∑+>∑qT <ë{Ï+#ê&ÉT. n|ü⁄Œ&ÉT sêeTT&ÉT >∑TVüQ&çì
m+‘√ yÓT#·TÃ≈£îì ‘·q düVü‰j·T+ eTs¡∫b˛˝Òqì n+{≤&ÉT. Çø£ sêeTT&ÉT
‘êqT sêC≤´~Ûø±sêìøÏ <ä÷s¡+>± ns¡Dýêdü+ #˚düTÔqï|ü⁄Œ&˚ düTÁê⁄&çì
øÏwæÿ+<Ûä≈£î, $;ÛwüDT&çì \+ø£≈£î eTVü‰sêE\T>± |ü{≤º_Ûwæ≈£îÔ\qT #˚XÊ&ÉT.
sêeTT&ÉT ‘·q $TÁ‘·T\ ñqï‹øÏ m+‘√ bı+–b˛j·÷&˚ >±˙ ‘·q≈£î sê»éTT
˝Ò<Tä ø±ã{Ï,º yêfi¯fl≈£î ñ+fÒ ndü÷j·T #Ó+<ä˝<Ò Tä . yêfi¯ófl sêE\T>± |ü{≤º_ùÛ wø£+
nsTTq yÓ+≥H˚, ‘·qT eTVü‰ sêE nsTTq≥Tº>± m+‘√ Äq+<ä|&ü Ü¶&TÉ . Vü≤qTeT
yê≈£îÿ yÓ’uÛÑyêìï, ‘·q q&Ée&çø£qT, ‘·q nbÕs¡ $qj·T dü+|ü‹Ôì, ‘·q ã\
|üsêÁø£e÷\qT, ‘·q ãT~∆ ≈£îX¯\‘·qT #·÷dæ sêeTT&ÉT Vü≤qTeT ˝≤+{Ï $TÁ‘·T&ÉT,
eT+Á‹ ñqïyês¡T düeTdüÔ ˝Àø±\˝ÀH˚ n‘·´+‘· n<äwüºe+‘·T\ì \ø£åàDT&ç‘√
n+{≤&ÉT. nB, sêeTT&ç Wqï‘·´+.
ns¡Dýêdü düeTj·÷q ø£ã+<ÛäT&ÉqT sêø£ådüT&çì #·+|æ‘˚, yê&ÉT
#·ìb˛j˚TeTT+<äT ªdüTÁê⁄&ç‘√ ùdïVü≤+ #˚düTø√, n~ ˙≈£î eT+∫~, ˙≈£î
n‘·qT düVü‰j·T+ #Ój·T´>∑\&ÉTµ nì #ÓbÕÔ&ÉT. ªsêø£ådüT&ÉT #Ó_‘˚ H˚qT
#Ój·T´&Éy˚T$T{Ï?µ nì >±ì, ªyêqs¡eTT\‘√ Hê≈£î yÓTÆÁ‹ @$T{Ï ?µ nì >±ì,
ªsê»´ÁuÛwÑ ßü &º TÉ Hê≈£î düV‰ü j·T+ #ÓjT· ´&ÉyT˚ $T{Ï?µ nì>±ì sêeTT&ÉT nqTø√˝Ò<Tä .
#·ìb˛j˚T yê&ÉT dü‘´· eTT e÷Á‘·yT˚ #ÓãT‘ê&ÉT nì qe÷à&ÉT, düTÁê⁄&ÉT yêqs¡eTT
nsTTHê, <Ûsä êà‘·Tà&ÉT nì >∑T]Ô+∫ ‘·q‘√ ùdïVü≤+ #˚XÊ&ÉT. ‘·q≈£î yêqs¡eTT\T
e÷Á‘·y˚T düVü‰j·T+ #Ój·T´>∑\e⁄ nì qe÷à&ÉT. n+‘˚ >±˙ yê]ì #·÷∫
ndü÷j·T|ü&˝É <Ò Tä . yê] >∑TDeTT\qT ‘·≈î£ ÿe #˚dæ #·÷&É˝<Ò Tä . Vü≤qTeT, düTÁ^yê~
yêqs¡eTT\ düV‰ü j·T+‘√ e÷Á‘·yT˚ ‘êqT $»j·T+ kÕ~Û+#·>*∑ >±qT nì Á‹ø£sD¡
X¯ó~∆>± sêeTT&ÉT qe÷à&ÉT.
79
Çø£ j·TT<ä+∆ ˝À, X¯Á‘·Te⁄˝…q’ sêeD ≈£î+uÛøÑ s£ T¡ \í T, Ç+Á<äõ‘·T\Ô j·TT<ä∆
$<ë´ HÓ|’ ⁄ü D´+ #·÷dæ $;ÛwDü T&ç‘√ m+‘√ yÓT#·TÃ≈£î+{≤&ÉT sêeTT&ÉT. sêeDT&ç
‘˚»düT‡ì #·÷dæ ªªnôVA! ø√{Ï dü÷s¡T´\T ø£\dæ edüTÔqï≥Tº+~, m+‘· ‘·|ü'X¯øÏÔ
dü+|üqTï&√ ø£<ë!µµ nì m+‘·>±H√ Äq+<ä|ü&Ü¶&ÉT sêeTT&ÉT. X¯Á‘·Te⁄˝À ñqï
ñ‘·eÔ T >∑TD≤\qT ≈£L&Ü eTqdü÷Œ]Ô>± ø°]+Ô #·>\∑ >∑&+É sêeTT&ç HÓ»’ +. n+<äTøπ
sêeTT&ÉT nqdü÷j·T≈£î&ç>± #·]Á‘·˝À ì*∫b˛j·÷&ÉT. sêeTT&ÉT ‘·qø£Hêï
∫qïyês¡T (>∑TDeTT˝À) ø£qã&ç‘˚ yê] ñqï‹ì ø√s¡T‘ê&ÉT, Ä ñqï‹ì yês¡T
bı+<ä{≤ìøÏ kÕj·T+ #˚dæ, ‘êqT ≈£L&Ü yê]˝≤+{Ï kÕe÷qT´&çH˚ nqï≥Tº>±
yê]‘√ ø£*dæb˛‘ê&ÉT.
*****
H˚{Ï ø±\+˝À ndü÷j·T˝Òì‘·q+ Á|ü‹yê&ÉT H˚s¡TÃ≈£îì Ä#·]+#ê*.
m+<äTø£+fÒ eTq≈£î ì‘·´ J$‘·+˝À m+‘√ eT+~ eTq ø£Hêï n~Û≈£î\T
‘ês¡dü|ü&É‘ês¡T. n˝≤+≥|ü⁄Œ&ÉT yê]ì #·÷dæq yÓ+≥H˚ yê] eT+∫ >∑TD≤\qT
n_Ûq+~+#·>*∑ >π eTqdüT eTq≈£î ñ+&Ü*. n|ü⁄Œ&˚ eTq eTqdüT‡ Á|üXÊ+‘·+>±
ñ+≥T+~. ndü÷j·T yÓTT<ä˝‘’… ,˚ eTq Á|üXÊ+‘·‘· ˝À|ædTü +Ô ~. Áø√<Ûeä TT, ø±eTeTT
yÓTT<ä\>∑T #Ó&ÉT >∑TD≤\T eTq <ä]#˚s¡T‘êsTT.
n˝≤π> eTqø£Hêï ‘·≈£îÿe HÓ’|ü⁄D´+ ø£\yês¡T ø£qã&ç‘˚ eTqdü÷Œ¤]Ô>±
yê] ñqï‹ì ø√s¡Tø√yê*. M˝…’‘˚ yê]øÏ düVü‰j·T+ #Ój·÷´*.
Ç|üŒ{Ïø±\+˝À ndü÷j·Te\q uÛ≤sêúÛsÑ \Ô¡ T, ùdïVæ≤‘·T\T, ã+<ÛTä e⁄\T,
Çs¡T>∑T bıs¡T>∑T, ‘√{Ï $<ë´s¡T∆\T, ‘√{Ï ñ<√´>∑düTÔ\ eT<Ûä´ ø£\‘·\T yÓTT<ä˝…’,
$&çb˛j˚T es¡≈£î yÓfi¯óÔHêïsTT. ø£qTø£ eTq+ eTq ndü÷j·Tì |üø£ÿq ô|&ç‘˚,
Á|üXÊ+‘·+>± ñ+≥÷, eTq ‘√{Ï yê]ì ≈£L&Ü Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&˚˝≤
#ÓjT· é#·TÃ.
80
ndü÷j·Tì <ä÷s¡+ #˚dTü ø√yê\+fÒ ø=ìï |ü<‘∆ä T· \T ˙ ø£Hêï n~Û≈î£ \T
˝Òø£ ‘·≈£îÿe yêfi¯ófl ø£qã&ç‘˚ eTqdü÷Œ]Ô>± yê] u≤>∑Tø√], yê]˝À ñqï eT+∫
>∑TD≤\qT n_Ûq+~+∫, Äq+~+#·T. M˝…’‘˚ yê]˝À ñqï eT+∫ >∑TD≤\qT
˙e⁄ Ä#·s¡D˝À ô|≥º{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#·T. me¬s’Hê ˙eTT+<äT Ç‘·s¡T\qT
bı–&ç‘˚, ìqTï bı>∑&É˝Ò<ä˙, ìqTï >∑T]Ô+#·˝Ò<ä˙ u≤<Ûä |ü&É≈£î+&Ü bı>∑&Éã&çq
yê] >=|üŒ˙, bı–&çq yê] eT+∫ eTqdüT˙ ˇ|ü⁄Œ≈£îì >ös¡$+#·T..
*****
81
16. |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT
sêeTT&ÉT |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT. |üsêÁø£eTeTT n+fÒ, sêeTT&ÉT
j·TT<ä∆eTT˝À ì\ã&ç‘˚ eTT˝À¢ø£eTT˝À¢ me¬s’Hê düπs uÛÑj·T|ü&ç bÕ]b˛e\dæ+<˚.
ˇø£y˚fi¯ ‘·q m<äT≥ ì\ã&ç‘˚, ‘·q ø√<ä+&ÉeTT qT+&ç yÓ\Te&çq u≤D
|üs¡+|üs¡≈£î ìVü≤‘·T\T nyê«*‡+<˚. yÓTT‘·Ô+ ÁãVü‰à+&ÉeTT\˝À sêeTTì‘√ kÕ{Ï
sê>∑\yê&ÉT |üs¡eT •e⁄&ÉT ˇø£ÿ&˚. sêeTT&ç jÓTTø£ÿ <ÛäqTwüº+ø±sêìπø ø=ìï y˚\
eT+~ sêø£ådüT\T s¡ø£ÔeTT ø£≈£îÿ≈£îì eTs¡DÏ+#ês¡T. sêeTT&ÉT n+‘·{Ï n]Ms¡
uÛÑj·T+ø£s¡ X¯ã∆+ #˚ùd ø√<ä+&Üìï |ü≥Tº≈£î+{≤&ÉT. sêeTT&ÉT m+‘·{Ï |üsêÁø£eT
e+‘·T&É+fÒ ‘·qT ˇø£ÿ ø£qT¬s|üŒbÕ≥T ø±\+˝À, ˇπø kÕ] nø£åj·Tu≤D
‘·÷D°s¡eTT˝À qT+&ç 13 u≤DeTT\T rdæ, dü+~Û+∫, y˚s¡T y˚s¡T \øå±´\qT
#Û˚~+#·>∑\&ÉT, nB sêeTTì |üsêÁø£eT+. n+<äTπø sêeTTì $T+∫q |üsêÁø£eT
e+‘·T&ÉT düeTdüÔ ÁãVü‰à+&ÉeTT\˝ÀH˚ ˝Ò&ÉT nì n+{≤s¡T.
sêeTT&ÉT ns¡Dýêdü düeTj·÷q d”‘·‘√ $Vü≤]dü÷Ô ‘·q ˇ&ç˝À ùd<ä
rs¡T‘·T+{≤&ÉT. <˚e‘·\T sêeTT&çøÏ ø√|ü+ m|ü⁄Œ&ÉT edüT+Ô <√ nì |üØøÏ+å #·<\ä ∫
ø±ø±düTs¡T&ÉT nH˚ sêø£ådüT&çì ø±øÏ s¡÷|ü+˝À |ü+|ü⁄‘ês¡T. yê&ÉT d”‘·eTà
eø£då \∆ü eTT ô|q’ T+∫ e÷+dü+ eTT<äq› T ‘·q yê&ç eTT≈£îÿ‘√ >∑T∫Ã rdüT≈£î+{≤&ÉT.
‘·q ˇ&ç˝À |ü&ÉT≈£îqï sêeTT&çøÏ ìÁ<ë uÛÑ+>∑eTT ne«≈£L&É<äì d”‘· u≤<Ûä‘√
zs¡TÃ≈£î+≥T+~. ‘·q eø£ådü∆\eTT qT+∫ s¡ø£Ô|ü⁄ u§≥T¢ d”‘· ˇ&ç˝À ìÁ<äb˛‘·Tqï
sêeTT&ç eTTKeTTô|’ |ü&ç, ‘·q≈£î ìÁ<ëuÛÑ+>∑yÓTÆ ˝Ò∫ #·÷ùddü]øÏ, d”‘·eTà
ø£fi¯¢˝ÀqT+∫ u≤<Ûä‘√ ø£˙ïfi¯ó¢, eø£ådü∆\eTT˝À qT+∫ s¡ø£Ô|ü⁄ u§≥T¢ |ü&É≥+ #·÷dæ
Áø√<ÛäeTT‘√ ªªmes¡~! H˚qT |üø£ÿq ñ+&É>± d”‘· CÀ*øÏ e∫Ã+~?µµ nì
#·÷ùddü]øÏ, <ä÷s¡+>± ø±øÏ s¡ø£Ô+ n+≥T≈£îqï eTT≈£îÿ‘√ e÷+dü+ eTT<ä›
|ü≥Tº≈£îì ø£qã&çq yÓ+≥H˚, >∑&ç¶ |üs¡ø£ ˝≤–, ÁãVü‰àÁdüÔ+ n_ÛeT+Á‹+∫ ø±øÏô|’
82
Á|üjÓ÷–kÕÔ&ÉT. Ä ø±øÏ yÓqTï#·÷|æ düeTdüÔ ÁãVü‰à+&ÉeTT\qT #·T{Ïº, ‘·qqT
s¡øÏå+#·eTì ÁãVü‰à~ <˚e‘·\qT n+<ä]˙ n&ÉT>∑T‘·T+~. n+<äs¡÷ sêeTTì
eTT+<äT y˚TeTT ì\ã&É˝ÒeTì #˚‘·T\T m‘˚ÔùdÔ, ø±øÏ ÄK]øÏ sêeTTì ø±fi¯fl
<ä>∑Zs¡≈£î e∫Ã kıeTàdæ*¢ |ü&çb˛‘·T+~. sêeTT&ÉT n~ #·÷dæ C≤*|ü&ç, n˝≤
|ü&çb˛e≥+ X¯s¡DT ø√]q≥T¢ uÛ≤$+∫, ø£å$T+∫ e~˝ÒkÕÔ&ÉT. Ä ø±øÏ m&ÉeT
ø£+{Ïì ÁãVü‰àÁdü+Ô HêX¯q+ #˚dTü +Ô ~. eTT˝À¢øe£ TT\˝À n+<äs÷¡ sêeTTì eTT+<äT
ì\ã&É{≤ìøÏ uÛÑj·T|ü&Ü¶s¡T, nB sêeTTì |üsêÁø£eTeTT.
sêeTT&ÉT ˇø£ÿ&˚, eTT˝À¢ø£eTT\qT XÊdæ+#·>∑*–q eTVü≤s¡T¸\qT
Væ≤+dædüTÔqï Ks¡<Ûä÷wüD≤~ sêø£ådüT\T 14000 eT+~ì πøe\+ 72 ìeTTcÕ˝À¢
‘·q |üsêÁø£eTeTT‘√ #·+ù|XÊ&ÉT.
n˝≤π> eTT˝À¢ø±\qT z&ç+∫, <˚e‘·\qT uÛÑj·Tô|{Ïºq sêeDT&çH˚
z&ç+∫ ‘·q ‘√ø£øÏ #·T{Ïº Hê\T>∑T ~≈£îÿ\ düeTTÁ<ë\˝À eTT+∫ ‘Ó∫Ãq eTVü‰
ã\ |üsêÁø£eTXÊ* yê*ì ˇπø ˇø£ÿ u≤DeTT‘√ #·+|æ bÕπsXÊ&ÉT. nB sêeTTì
|üsêÁø£eTeTT.
Ç+Á<äT&çì ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ ∫‘·TÔ>± z&ç+∫, ø£{ÏºbÕπsdæ ‘·q Ç+{ÏøÏ
‘Ó∫Ãq Ç+Á<äõ‘·TìÔ , \ø£àå DT&ÉT dü wæ˝º À n+‘· es¡≈î£ ˝Òì $<Ûeä TT>± u≤DeTTqT
y˚ùd eTT+<äT, ªª‘·q nqï sêeTT&ÉT <Ûäs¡àìs¡‹ >∑\yê&Ó’‘˚, ‘·q nqï dü‘·´
yêø±Œ\≈£î&Ó’‘˚, ‘·q nqï |üsêÁø£eTe+‘·T&Ó’‘˚ Ç+Á<äõ‘·TÔ #·+|üã&ÉT>±ø£!µµ nì
n_ÛeT+Á‹+∫ dü+~Û+#·>± Ç+Á<äõ‘·TÔ eTs¡DÏ+#ê&ÉT. n+fÒ sêeTT&ç
|üsêÁø£eTeTT e÷Á‘·y˚T ø±<äT, sêeTT&çì qeTTà≈£îqïyêfi¯fl |üsêÁø£eTeTT,
sêeTHêeTeTTq≈£î ñqï |üsêÁø£eTeTT ≈£L&Ü dü wæº˝À nkÕe÷qýÓTÆq$.
sêeTT&ç |üsêÁø£eTeTTøÏ ø±s¡DeTT øπ e\eTT ãT~∆ã\yÓ÷, uÛTÑ »ã\yÓ÷
˝Òø£ e÷qdæø£ ã\yÓ÷ ø±<äT-sêeTTì <Ûäs¡à ìs¡‹, dü‘·ýêø±Œ\qeTT, sêeTTì
dü<ë#ês¡ dü+j·TTø£‘Ô ,· ‘ê´>∑eTT, <Ûs’Ó ´¡ eTT yÓTT<ä˝q’… yê{Ï e\q e∫Ãq qeTàø£yT˚
83
sêeTTì |üsêÁø£eTeTTq≈£î ø±s¡DeTT. Ä |üsêÁø£eTeTT, ‘êqT q$Tàq <ëìì
Ä#·s¡D˝À ô|≥º&É+ <ë«sê dü+bÕ~+∫q~. n+‘˚ ø±<äT >∑Ts¡Te⁄\T, ô|<ä›\T,
eTVü≤s¡T¸\ ÄodüT‡\‘√ e∫Ãq |üsêÁø£eTeTT nì ≈£L&Ü #Ó|üŒe#·TÃ. n+‘˚
ø±<äT sêeTT&ÉT düs¡«uÛÑ÷‘· Væ≤‘·T&ÉT. nìï uÛÑ÷‘·eTT\ eT+∫ì sêeTT&ÉT
ø√s¡T‘ê&ÉT. n˝≤π> nìï uÛÑ÷‘·eTT\÷ sêeTTì Væ≤‘·eTTqT ø√s¡T‘êsTT, n~
≈£L&Ü sêeTTì |üsêÁø£eTeTTøÏ ø±s¡Dy˚T.
sêeTT&ç |üsêÁø£e÷ìøÏ eTs√ ì<äs¡Ùq+ düwæº˝À n+‘· es¡≈£î ˝Òì
$<Ûä+>±, me«s¡÷ }Væ≤+#·ì $<Ûä+>± düeTTÁ<äeTTô|’ yês¡~Û ì]à+∫, \+ø£≈£î
yÓfi¯fl&É+.
Çø£ Á‹˝Àø±~Û|ü‹ nsTTq sêeDT&çì e÷qe⁄&Ó’q sêeTT&ÉT
j·TT<ä∆eTT˝À m<äTs=ÿì, ì]®+#·&É+ nH˚~ sêeTT&ç |üsêÁø£eTeTTq≈£î n‹ ô|<ä›
ì<äsÙ¡ q+. sêeTT&ÉT ˇø£ÿ&˚ ø=ìï ø√≥¢ eT+~ sêø£då Tü \qT #·+bÕ&ÉT. sêeDT&ç‘√
Ä>∑≈£î+&Ü @&ÉT |ü>∑fi¯S¢, @&ÉT sêÁ‘·Tfi¯S¢ j·TT<ä∆+ #˚dæ ‘·qqT #·+bÕ&ÉT. BìH˚
|üsêÁø£eTeTT n+{≤s¡T.
n˝≤π> mH√ï ø√≥¢ yêqs¡eTT\qT #·+|æq ≈£î+uÛÑø£s¡Tí&ç ˝≤+{Ï
e÷Vü‰jÓ÷<ÛäT&çì sêeTT&ÉT ne©\>± #·+|ü⁄‘ê&ÉT sêeTT&ç |üsêÁø£eTeTTq≈£î
Ç~ eTs√ ñ<ëVü≤s¡D.
*****
H˚{Ï ø±\+˝À sêeTT&ç á >∑TDeTT eTq≈£î m˝≤ ñ|üjÓ÷>∑
|ü&ÉT‘·T+<√, eTq+ m˝≤ nq«sTT+#·Tø√yê˝À #·÷<ë›eTT. eTq˝À ñqï #Ó&ÉT
>∑TD≤˝Ò sêeDT&ç dü«s¡÷|üeTT, eTq˝À ñ+&˚ eT+∫ >∑TD≤˝Ò sêeTT&ç dü«s¡÷|üeTT.
eTq˝À m≈£îÿe>± eT+∫ Ä˝À#·q\T ô|]–, eT+∫ |üqT\T #˚dü÷Ô ñ+fÒ
eTq˝À sêeTT&ÉT ñqï≥Tº. n<˚ eTq˝À m≈£îÿe>± #Ó&ÉT Ä˝À#·q\T ô|]–,
#Ó&É¶ |üqT\qT #˚dü÷Ô ñ+fÒ eTq˝À sêeDT&ÉT ñqï≥Tº. Ç˝≤ eTq+ eT+∫>±
84
kÕ<Ûäq #˚düTÔ+fÒ m|üŒ{Ï¬ø’Hê eTq˝À |üP]Ô>± sêeTT&çH˚ Á|ü‹wæº+#·Tø√e#·TÃqT.
sêeTT&ÉT |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT ø±ã{Ïº eTq ˇø£ÿ eT+∫ >∑TD+ >∑{Ïº>± Ä#·]ùdÔ
$T>∑‘ê #Ó&É¶ >∑TD≤\ìï{Ï˙ á ˇø£ÿ eT+∫ >∑TD+ eT≥Tºô|≥º>∑\<äT.
n+‘˚ ø±<äT eTq+ ˇø£ eT+∫ >∑TDeTTqT Ä#·]dü÷Ô ñ+fÒ, eTq˝À
<ëì <ë«sê e∫Ãq qeTàø£eTT, <Ûs’Ó ´¡ eTTH˚ |üsêÁø£eTeTì n+{≤s¡T. n~ øπ e\+
uÛÑT» |üsêÁø£eTeTT e÷Á‘·y˚T ø±<äT, e÷qdæø£ |üsêÁø£eTeTT, ãT~∆ |üsêÁø£eTeTT
≈£L&Ü. ø£qTø£ eTqeTT m|ü⁄Œ&É÷ sêeTT&ç˝≤ n+<ä] eT+∫ ø√s¡T‘·÷, eT+∫
Ä˝À#·q\‘√ eT+∫ |üqT\T #˚d÷ü ,Ô eT+∫>± J$dü÷Ô ñ+fÒ eTq |üsêÁø£eTeTT
eTT+<äT me«s¡÷ ≈£L&Ü ì\ã&É˝Òs¡T.
*****
85
(Áo sêeT Áo sêeT Áo sêeT)
ªe÷qy√‘·ÔeTµ sêe÷j·TD+
Áo eTÁ<ëe÷j·TDeTT qT yê©àøÏ eTVü≤]¸ Áyêj·T&ÜìøÏ eTT+<äT ˇø£
ªªñ‘·ÔyÓ÷‘·ÔeTsTTqÁ|üX¯ïµµ qT <˚e]¸ nsTTq Hês¡<äeTVü‰eTTì ì n&ç>±s¡T. Ä
Á|üX¯ïj˚T ÁoeTÁ<ëe÷j·TDeTT nqT eTVü‰ ø±eéTTq≈£î Äs¡+uÛÑeTT.
ø√ q«dæàHé kÕ+Á|ü‘·+ ˝§πø >∑TDyêHé ø£X¯Ã Ms¡ýêHé!
<Ûäs¡à»„X¯Ã ø£‘·»„X¯Ã dü‘·ýêø√´ <ä&ÛÉÁe‘·'!!
#ê]Á‘˚D #· ø√ j·TTø£Ô' düs¡«uÛÑ÷‘˚wüß ø√ Væ≤‘·'!
$<ë«Hé ø£' ø£dü‡eTs¡úX¯Ã ø£XË’Ãø£ Á|æj·T<äs¡Ùq'!!
Ä‘·àyêHé ø√ õ‘·Áø√<Û√ <äT´‹e÷Hé ø√nqdü÷j·Tø£'!
ø£dü´ _uÛÑ´‹ <˚yêX¯Ã C≤‘·s√wüdü´ dü+j·TTπ>!!
(>∑TDe+‘·T&ÉT, X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT, <Ûsä à¡ E„&TÉ , ø£‘·E&„ TÉ , dü‘´· yêø±Œ\≈£î&ÉT,

<ä&ÛÉÁe‘·T&ÉT, dü<ë#ês¡ dü+j·TT≈£îÔ&ÉT, düs¡«uÛÑ÷‘·Væ≤‘·T&ÉT, $<ë«+düT&ÉT,
düeTs¡∆e+‘·T&ÉT, Á|æj·T<äs¡ÙqT&ÉT, <ÛÓ’s¡é+‘·T&ÉT, õ‘·'Áø√<ÛäT&ÉT, ‘˚CÀe+‘·T&ÉT
nqdü÷j·T≈£î&ÉT, |üsêÁø£eTe+‘·T&ÉT á |ü<äVü‰s¡T >∑TDeTT\T ø£*–q e´øÏÔ á
˝Àø£eTT˝À, á düeTj·TeTTq+<˚ me¬s’Hê ñHêïsê?)
á Á|üX¯ïj˚T H˚qT ªe÷qy√‘·ÔeT sêeTµ sêj·T&ÜìøÏ Áù|s¡D,
sêe÷j·TDeTT n+fÒ - sêeTT&ç Á|üj·÷DeTT - sêeTT&ç q&Ée&çø£. Ç+ø±
K∫Ã‘·+>± #ÓbÕŒ\+fÒ e÷qe⁄&ç>± |ü⁄{Ïºq Áo sêeTT&ç dü<äTZD dü+|ü<ä\
düe÷Vü‰s¡y˚T ªsêe÷j·TDeTTµ sêeTT&ç J$‘·+˝À ‘êqT Ä#·]+∫ #·÷ô|{Ïºq
dü<äTZDeTT\HÓ&ç |üP\ n*¢ø£j˚T (ˇø√ÿ dü<äTZDeTT ˇø£ |ü⁄e⁄«>± uÛ≤$+∫‘˚)
ªsêe÷j·TDeTTµ nHÓ&ç |üP\<ä+&É. sêeTT&ç dü<äTZDeTT\HÓ&ç |ü⁄e⁄«\ >∑T]+∫
86
Hê≈£î ‘√∫q~ sêdæ, yê{Ïì ˇø£ e÷\>± ø£{Ïº ªe÷qy√‘·ÔeTsêeTµ nH˚
|üP\<ä+&ÉqT ≈£L]Ã, Ä Áo sêeTTì yÓT&É˝À y˚dæ ‘·]+#˚ uÛ≤>±´ìï Hê≈£î
Á|ükÕ~+∫q Áo sêeT #·+Á<ä Á|üuTÑÛ e⁄≈£î, d”‘êeTVü‰<˚$øÏ, Hê ø√{Ï ø√{Ï ø£‘·»‘„ ê
|üPs¡«ø£ kÕcÕº+>∑ <ä+&É Á|üD≤eTeTT\T.
á ªe÷qy√‘·ÔeT sêeTµ qT #·~$q yê]øÏ, #·~$+∫q yê]øÏ,
$qïyê]øÏ, $ì|æ+∫qyê]øÏ, ‘Ó\TdüT≈£îqï yê]øÏ, ‘Ó*j·T C…|æŒqyê]øÏ,
düs¡T«\≈£L Áo sêeTTì ø£bÕ ø£{≤ø£å Mø£åDeTT\T ø£\>±\ì Á‹ø£s¡D X¯ó~∆>±
Ä d”‘êsêeTT\qT ÁbÕ]∆düTÔHêïqT.
*****
87
oÁ sêe÷s¡ŒDeTdüT!Ô !!
ÁosêeTsêe÷j·TD+
1 ÁosêeT »qq+, ÁosêeT u≤\´+
ÁosêeT düT>∑TD+, ÁosêeT ìsêàD+!
2 ÁosêeTø£fi≤´D+, ÁosêeT<Ûäs¡à+
ÁosêeTeqyêdü+, ÁosêeT‘·‘·«+!
3 ÁosêeTãTTwæ+, ÁosêeTyÓ’s¡+
ÁosêeTã\+, ÁosêeT$jÓ÷>∑+!
4 ÁosêeT<ëdü+, ÁosêeT$TÁ‘·+
ÁosêeTdüVü‰j·T+, ÁosêeTu≤D+!
5 ÁosêeTHêeT+, ÁosêeTø£<Ûäq+
ÁosêeTsêeT+, ÁosêeT<ä÷‘·+!
6 ÁosêeTVü≤s¡¸+, ÁosêeTôd’q´+
ÁosêeTùdïVü≤+, ÁosêeTùd‘·T+!
7 ÁosêeTdüeTs¡+, ÁosêeT|üsêÁø£eT+
ÁosêeT<äT'K+, ÁosêeTñ‘ê‡Vü≤+!
8 ÁosêeTìπs«<ä+, ÁosêeTdü‘·´+
ÁosêeT$»j·T+, ÁosêeTkÕBÛ«+!
9 ÁosêeTVü≤<äjT· +, ÁosêeTsê»+
ÁosêeTsê»´+, ÁosêeTì‘·´+!
Áosêe÷s¡ŒDeTdüTÔ!!!
88

Manavothama Rama - 22 - 02 - 2021

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Manavothama Rama - 22 - 02 - 2021

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

e÷qy√‘·ÔeTsêeT

Á|ü#·Ts¡D : ◊Hêì MT&çj·÷ |ü_¢πøwüHé‡ eT]j·TT <ëq<Ûäs¡à #ê]≥ãT˝Ÿ Á≥dtº.

ø±|” ¬s’{Ï+>¥ : o˝≤ B|ü sêCŸ

eTTÁ<äD: lyêDÏ Á|æ+≥sY‡ & |ü_¢wüsY‡,

sêeT sêy˚TwüºyéT (Ä+»H˚j·T k˛ÔÁ‘·+)

qeTùdÔ sêeTÁ|üuÛÑ÷<ä‘·ÔyéT qeTùdÔ sêe÷qT»ÁbÕDs¡ø£åø£yéT

sêeT|ürï d”‘·eTà eTeTT ø±e>∑ sê.... e÷....

sêeTÁ|ü‹eT ñqï e÷eT~ ˝À|ü*øÏ qTe⁄ sê.... e÷...

sêeTø£s¡TDqT Çe«+>∑ y˚>∑+>± qTe⁄ sê.... e÷....

sêeT<ä wæº˝À |ü&ÉT≥≈£î ñbÕj·TeTTà #Ó|üŒ>± sê.... e÷....

sêeTuÛÑøÏÔ˝À eTTqT>∑T es¡eTTqT Çe«>± qTe⁄ sê...e÷...

Áo sêeT! Áo sêeT!Áo sêeT!

Áo sêeTT&ç >∑TDeTT\˝À Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘· (düeTTÁ<ä+˝À ˙{Ïu§≥º+‘·)

e÷qy√‘·ÔeT sêeT ˝À Áo sêeTTì dü<äTZDeTT\ >∑T]+∫ $|ü⁄\+>±

Áo sêeTT&ç dü<Tä D Z eTT\qT Hê≈£î ∫qï|üŒ{Ï qT+&ç $$<Ûä e÷<Û´ä e÷\

ªe÷qy√‘·eÔ T sêeT ª|ü⁄düøÔ £ s¡÷|üeTT>± sêe&É+˝À ‘·eT neT÷\´yÓTqÆ

∫es¡>± ˇø£ ∫qï e÷≥-H˚qT s¡#·sTT‘·qT ø±<äT, ø£$ì ø±<äT,

ÁoeTÁ<ëe÷j·TDeTT s¡∫+∫q Áoyê©àøÏ eTVü≤]¸øÏ, sêeT #·]‘·

»>∑<äTZs¡Te⁄\≈£î, |üs¡eT >∑Ts¡Te⁄\≈£î, dæ<äT∆\≈£î, jÓ÷>∑T\≈£î,

(>∑TDe+‘·T&ÉT, X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT, <Ûsä à¡ E„&TÉ , ø£‘·E&„ TÉ , dü‘´· yêø±Œ\≈£î&ÉT,

You might also like

Manavothama Rama - 22 - 02 - 2021

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Manavothama Rama - 22 - 02 - 2021

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

e÷qy√‘·ÔeTsêeT

Á|ü#·Ts¡D : ◊Hêì MT&çj·÷ |ü_¢πøwüHé‡ eT]j·TT <ëq<Ûäs¡à #ê]≥ãT˝Ÿ Á≥dtº.

ø±|” ¬s’{Ï+>¥ : o˝≤ B|ü sêCŸ

eTTÁ<äD: lyêDÏ Á|æ+≥sY‡ & |ü_¢wüsY‡,

sêeT sêy˚TwüºyéT (Ä+»H˚j·T k˛ÔÁ‘·+)

qeTùdÔ sêeTÁ|üuÛÑ÷<ä‘·ÔyéT qeTùdÔ sêe÷qT»ÁbÕDs¡ø£åø£yéT

sêeT|ürï d”‘·eTà eTeTT ø±e>∑ sê.... e÷....

sêeTÁ|ü‹eT ñqï e÷eT~ ˝À|ü*øÏ qTe⁄ sê.... e÷...

sêeTø£s¡TDqT Çe«+>∑ y˚>∑+>± qTe⁄ sê.... e÷....

sêeT<ä wæº˝À |ü&ÉT≥≈£î ñbÕj·TeTTà #Ó|üŒ>± sê.... e÷....

sêeTuÛÑøÏÔ˝À eTTqT>∑T es¡eTTqT Çe«>± qTe⁄ sê...e÷...

Áo sêeT! Áo sêeT!Áo sêeT!

Áo sêeTT&ç >∑TDeTT\˝À Hê≈£î ‘Ó*dæq+‘· (düeTTÁ<ä+˝À ˙{Ïu§≥º+‘·)

e÷qy√‘·ÔeT sêeT ˝À Áo sêeTTì dü<äTZDeTT\ >∑T]+∫ $|ü⁄\+>±

Áo sêeTT&ç dü<Tä D Z eTT\qT Hê≈£î ∫qï|üŒ{Ï qT+&ç $$<Ûä e÷<Û´ä e÷\

ªe÷qy√‘·eÔ T sêeT ª|ü⁄düøÔ £ s¡÷|üeTT>± sêe&É+˝À ‘·eT neT÷\´yÓTqÆ

∫es¡>± ˇø£ ∫qï e÷≥-H˚qT s¡#·sTT‘·qT ø±<äT, ø£$ì ø±<äT,

ÁoeTÁ<ëe÷j·TDeTT s¡∫+∫q Áoyê©àøÏ eTVü≤]¸øÏ, sêeT #·]‘·

»>∑<äTZs¡Te⁄\≈£î, |üs¡eT >∑Ts¡Te⁄\≈£î, dæ<äT∆\≈£î, jÓ÷>∑T\≈£î,

(>∑TDe+‘·T&ÉT, X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT, <Ûsä à¡ E„&TÉ , ø£‘·E&„ TÉ , dü‘´· yêø±Œ\≈£î&ÉT,

You might also like

sêeT<ä wæº˝À |ü&ÉT≥≈£î ñbÕj·TeTTà #Ó|üŒ>± sê.... e÷....

(>∑TDe+‘·T&ÉT, X¯øeÔÏ T+‘·T&ÉT, <Ûsä à¡ E„&TÉ , ø£‘·E&„ TÉ , dü‘´· yêø±Œ\≈£î&ÉT,