YAYASAN PEMBINA LEMBAGA PENDIDIKAN DASAR DAN MENENGAH

PERSATUAN GURU REPUBLIK INDONESIA JAWA TIMUR

CABANG KOTA SURABAYA
SMP PGRI-22 SURABAYA
JL. TENGGUMUNG WETAN NO.1, Telp. 085850720780 SURABAYA 60128
NSS:204 056 010 201 – NDS 200 530 01002 NPSN: 20532453
EMAIL: smppgri22sby@gmail.com

PENILAIAN AKHIR SEMESTER GENAP

TAHUN PELAJARAN 2021/2022

Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Nama : ....

Kelas : VIII Hari/ Tanggal :

I. Wangsulana pitakon ing ngisor iki kanthi milih salah sijine wangsulan kang koanggep bener!

1. Pak Giman arep duwe kajat mantu anake wedhok. Mula saka iku Pak Giman kepengin ngundhang
dulur-dulur lan tangga-tanggane. Layang kang digunakake Pak Giman kanggo ngundhang dulur-
dulur lan tangga-tanggane iki diarani layang ....
A. Layang iber-iber
B. Layang ulem
C. Layang kitir
D. Layang paturan
2. Ing ngisor iki tuladha ukara panutup ing layang, kang bener yaiku ...
A. Sesarengan serat menika kula ngaturi kabar bilih kawontenan kula sae-sae mawon.
B. Budhe, ing liburan semester 1 kula badhe sowan dhateng dalemipun ing Blitar.
C. Kula sakulawarga pinaringan rahayu wilujeng. Mugi semanten ugi keluwarganipun Pakdhe
lan Budhe.
D. Wasana cekap semanten menawi wonten kalepatan kula nyuwun pangapunten.

Semaken pethikan pacelathon ing ngisor iki!

Wagiman : “Tangi Dit apa ora kok sawang iki jam pira? Apa kowe ora
sekolah?”
Dito : “Iya pak, sepurane amarga mau bengi ndeleng bal-balan nganti jam telu
esuk”.
Wagiman : “Aku rak wis omong yen turu aja wengi-wengi”.

3. Wangsulane Dito supaya trep karo unggah-ungguh basane yaiku….

A. Inggih pak, ngapunten amargi wau dalu ningali bal-balan ngantos jam tiga enjing.
B. Iya pak, ngapunten amarga wau dalu mirsani bal-balan ngantos jam tiga enjing.
C. Inggih pak, ngapunten amargi wau dalu mirsani bal-balan ngantos jam tiga enjing.
D. Iya pak, sepuntene amargi wau dalu ningali bal-balan nganti jam tiga enjing.

Gatekake Tembang Pocung ing ngisor iki!

Pocung
Dadi uwong kudu sregep sing sinau
Aja dha sembrana
Ilmu mesti migunani
Kanggo awak dhewe bangsa lan negara
4. Amanat utawa pesen kang kinandhut ing tembang Pocung ing ndhuwur yaiku ...
A. Dadi uwong aja seneng goroh
B. Dadi Uwong kudu sregep sinau, amarga ilmu iku migunani tumprap uriping manungsa.
C. Golek ilmu kanthi temen
 D. Ilmu iku migunani tumrap bangsa lan negara.

Gatekake Tembang Dhandhanggula ing ngisor iki!

Dhandhanggula
Yogyanira kang para prajurit,
lamun bisa sami anuladha,
duk ing uni caritane,
andelira sang prabu,
Sasrabahu ing Maespati,
aran patih Suwanda,
lelabuhanipun,
kang ginelung tri prakara,
guna kaya purun ingkang den antepi,
nuhoni trah utama.
5. Piwulang apa kang ana ing tembang Dhandhanggula ing dhuwur ...
A. Satriya agung kang gelem ngorbanake jiwa raga marang negarane tanpa ngarep-arep
pamrih
B. Sawijining satriya kudu kendel mbelani negarane supaya subur makmur
C. Satriya kang njunjung bebener lan nyirnakae durangkara lan nyingkirake bebaya
D. Satriya kang tansah ngumbar kasektene kanggo numpes durangkara
6. Gatekna Pratelan-pratelan ngenani perangan/struktur layang ing ngisor iki!
No Ukara Bener Kliru
1 Papan lan titi mangsa kuwi panggonan lan wektu nulis layang.
2 Isi/ surasa yaiku kabar keslametan sing kirim lan pangarep-arep
sing dikirimi iya slamet
3 Peprenah kuwi sesambungan antarane sing kirim layang lan sing
dikirimi layang.
7. Ing ngisor iki ukara-ukara kang trep manut unggah-ungguhe pilihen kanthi milih bener apa salah
ukarane kasebut yen manut unggah-ungguhe kanthi menehi tandha centang!
No Ukara Bener Kliru
1 Ibu tindak dhateng peken.
2 Kula mundhut gendhis sekilo.
3 Kula siram rumiyin nggih!
4 Bapak sampun kondur saking kantor.

Gatekna tembang ing ngisor iki!

Kinanthi
Aja kulina tumindhak ala
Tanpa guna tanpa kasil
Kena marang gangguan
Mula diati-ati
Urip kui akeh panggodone
Panggoda gudu diperhatikna
8. Ing ngisor iki pratelan-pratelan ngenani tembang macapat Kinanthi. Pilihen kanthi milih bener apa
salah ukarane kasebut miturut Guru Gatra Garu lagu lan Guru wilangane kanthi menehi tandha
centang (√)!
No Ukara Bener Kliru
1 Tembang Kinanthi dumadi saka 6 Gatra
2 Gatra kapisan wugu wilangane 9.
3 Gatra kapindho guru wilangan 8 guru lagu u.
9. Tembang-tembang ing ngisor iki klebu tembang macapat, yaiku ... (pilih 3 jawaban bener)
 Sewu kutha
 Gambuh
  Pangkur
 Mijil
10. Sing kalebu sandhangan swara yaiku ... (pilih 4 jawaban bener)

11. Ing ngisor iki kalebu perangan / bagian-bagian layang yaiku (3 jawaban bener)
 Salam pambuka
 Orientasi
 Peprenah
 Tapaak asma
12. Gathukna watak tembang-tembang macapat ing ngisor iki kanthi menehi tandha √ ing njero kotak!
Nelangs Priha
Sake
a Asih tin,
No Tembang pena
/prihatin Asuh wela
ke
banget s
1 Dhandhanggula
2 Asmaradara
3 Kinanthi
4 Pocung
13. Tetembungan nganggo aksara Jawa iki pasangna karo aksara Latine kanthi menehi tandha √!

Aksara Jawa Basa Jawa Wara-wara Ana acara

NO
Legena
1

Gatekna layang iber-iber ing ngisor iki kanggo mangsuli soal No 16 lan 17!
14. Ing ngisor iki pratelan-pratelan ngenani layang iber-iber. Pilihen 2 pratelan kang jumbuh/ sesuai
miturut layang ing dhuwur !
 Nur Cahyo kirim layang marang Bapa Ibune ing Semarang.
 Layang kuwi ditulis tanggal 2 Maret 2022 ing Surabaya.
 Nurcahyo kirim layang saperlu nyuwun tambahe sangu.
15. Gathukna perangan-perangan layang ing dhuwur kanthi menehi tandha √ ing njero kothak!
Perangan layang Salam Isi/ Surasa Papan lan titi Asma terang Salam
Nomer Pambuka mangsa Panutup
1
5
7
10
16. Tegese Tembang Macapat ing ngisor iki aranane bener an klirune kanthi menehi tandha √!
No Ukara Bener Kliru
1 MIJIL, asmara ingkang endah, manis, lan
nyengsemaken
2 SINOM, manungsa dilairake ing donya
3 MEGATRUH, tiyang seda punika pegat (pedhot) ruhipun.
4 POCUNG, jenazah dipunbuntel dados pocong
nggunakake kain mori.

17. Gathukna aksara jawa ing ngisor iki miturur sandhangan panyigeg wanda sing digunakake!
NO AKSARA Layar Wignyan Cecak

18. Aksara jawa ing ngisor iki aranane bener utawa kliru.

19. Ing ngisor iki sing kalebu ukara pitakon yaiku ....
 Sesuk ulangan Basa Jawa
 Sing lagi teka numpak becak kae sapa?
 Aku sinau Basa Jawa!
 Sapa sing ngulang Basa Jawa?
20.
 “Ujian Sekolah” menawa ditulis nganggo aksara jawa, nggunakake pasangan aksara na.
o Bener
o Kliru
II. Wangsulana pitakon pitakon ing ngisor iki kanthi patitis!

1.

Aksara Jawa ing dhuwur diwaca ... ...

2. Gatekna pacelathon ing ngisor iki!

Soni : “Sugeng siyang, Pak Darmawan!”
Pak Darmawan : “Sugeng siyang Dhik Soni.”
Soni : “Mengko bengi aku arep dolan menyang omahmu, kira-kira kowe mulih
jam pira?”
Pak Darmawan : “Aku mulih jam sanga dalu.”

Basa kang digunakake Soni isih kurang trep, amarga nggunakake basa Jawa ngoko lugu marang
Pak Darmawan. Kudune Soni nggunakake basa krama alus marang Pak Darmawan. Owahana
ature Soni marang Pak Darmawan supaya dadi krama alus!

3. Tembang Macapat sing cacahe 11 kuwi duweni paugeran utawa aturan. Paugeran kuwi yaiku
Guru Gatra, Guru Wilangan lan Guru Lagu. coba saiki golekana Guru Gatra, Guru Wilangan lan
Guru Lagu tembang Macapat Dhandhanggula ing ngisor iki!
Dhandhanggula
Sun tuturi Kabeh putra putri
Lamun Sira sregep ing pangolah
Budi pikir lan ngelmune
Aja Sira gumunggung
Kabeh kliwat datan pamikir
Trunyak trunyuk tindaknya
Bilahi ing pungkur
Singkirana tindak nistha
Kang pranyata nora gawe Urip mukti
Estokna tutur Ika

4. Tulisen nggunakake aksara Jawa!

Surabaya Kutha pahlawan

5. Layang gunane Piranti kanggo sesambungan karo wong liya sing awujud tulisan kanthi tujuan
menehi kabar tertamtu. Yen ing Bahasa Indonesia, layang disebut surat. Layang kuwi duweni
struktur sing salah sijine yaiku Pambuka sing isine kabar keslametan sing kirim lan pangarep-
arep sing dikirimi iya slamet. Coba gaweya layang perangan pambuka!