You are on page 1of 211
TRUNG TAM KHOA HOC KY THUAT CONG NGHE QUAN SU PHAN VIEN CONG NGHE MOI VA BAO VE MOI TRUONG BAO CAO TONG KET KHOA nig VA KY THUAT (Dé tai nhanh cap Nha nude ) NGHIEN CCU AP DUNG CONG NGHE SINH HOC DE XU LY NUGC THAI CO CHUA CHAT DOC HAI LA THANH PHAN THUOC PHONG, THUGC NO, THUOC GOI NO, THUOC NHUOM VU KHi VA NHIEN LIEU TEN LUA (Bé tai cp Nh nude: Nghién cstu cong nghé sinh hoc xir lf chait thai quéc phong dac chiing va su'6 nhiém VSV doc hai KC - 04 - 10) CHU NHIEM DE TAI Dai ta, Ths. Lé Thi Dic Ha Noi - 9/2004 SHH - 5 ere fF O5 BAO CAO KET QUA NGHIEN CUU KHOA HOC nhénh: ” Nghién citu dp dung cong nghé sinh hoc dé xi: lj nuéc thdi cé chita chét d6c hai la thank phén thuéc phéng, thude né, thubc oi nd, thudc nhudm vit khi vd nhién liéu tén lita Thuse dé tai cap NhA nude: "Nghién citu cong nghé sinh hoe xit ly chdt thai quée hong déic ching va su6 nhiém VSV doc hai" Co quan chit quan: Bo Khoa hoc Cong ngh¢ Co quan chi tri: Phan vign Cong ngh¢ méi va Bao ve Moi truing, TT KHKT - CNQS 96 8, Lang Ha, Ba Dinh, Ha Noi Chi nhigm dé tai nhénh: Dai té Le Thj Die Hoe Thae sy Chife vy: Truong phong Cong nghe Sinh hgc Nhiing ngudi thye hién: 1. Ths. Lé Thi Die ‘Trung phong CNSH - Py CNM & BVMT 2. GS, TSKH. DS Ngoc Khu Ph phan vien wrung - PV CNM &BVMT. 3. TS, Nguyén Van Dat ‘Trudng phdng CNMT - Pv CNM & BVMT 4. Ths. Nguyén Thi Nhung Cn b nghién eitu P, CNSH - Py CNM & BVYMT 5. Ths. Nguyén Tam Thur Cn bo nghién citu P, CNSH - Pv CNM & BVMT 6. CN. Trin Thi Thu Huong Cn b¢ nghién etfu P, CNSH - Pv CNM & BVMT 7. CN, Bai Thu Ha Cén bo nghien eifu P, CNSH - Py CNM & BVMT 8. CN. Le Huy Hoang Cn bo nghien eitu P, CNSH - Py CNM & BVMT 9. Ths. Nguyén Le Ti Quynh Cn bo nghien edu P. CNSH - Py CNM & BVMT 10. CN. DS Binh Minh Cn bg nghien offu P. CNMT - Py CNM & BVMT Nhiing co quan phéi hgp chinh: - Céc nha may, co sé sin xust thude BO Quéc phong: Z121, Z115, 2192, Z113... - Phong Cong nghe Bao vé Moi trutng - Phan vien CNM & BVMT. ‘Thai gian thue hign: 10/2001 - 10/2004 Negay 10 théng 9 nam 2004 CO QUAN CHU TRI CHU NHIEM DE TAI CHU NHIEM NHANH Dai td GS.TSKH Dé Ngoc Khué Dai té Ths. Lé Thi Dite CAC CHU VIET 2A4,6DNT 4A2,6DNT 2A4NT 4A2NT AS ATC ATO c cop BDT BOD; DNT LCs LDso MNT NC NG NTO oD RDX TAT TNB vsv ‘AT TRONG TAT LIEU 2-amino-4,6-dinitrotoluen 4-amino-2,6-dinitrotoluen 2-amino-4-nitrotoluen 4-amino 2-nitrotoluen Axit Styphnic Chu trinh axit tricacboxylic (chu trinh Krebs) S-amino-1,2,4-triazol-3-one Cacbon ‘Nhu céu Oxy hod hoc Bot dau twong Nhu céiu oxy sinh hod Nito Dinitrotoluene Octohydro-1,3,5,7-tetranitro-1,3,5,7-tetraazocine Lethal concentration - ndng 40 gay chét 50% sinh vat Lethal dose - liéu gay chét 50% sinh vat Mononitrotoluene Nitrocelluloza Nitrobenzoat Nitroglyxerin Nitrophenol Nitrotoluen S-nitro-1,2,4-triazol-3-one Mat do quang hoc Hexahydro-1,3,5-trinitro-1,3,5-triazine 2,4,6-triaminotoluen Trinitrobenzen Trinitrotoluen Vi sinh vat BAL TOM TAT ” Nghién citu dp dung CNSH dé xt ly nude thdi cé chita chat déc hai la thanh phdn thudc phong, thudc nd, thudc goi nd, thudc nhugm den vit khi va nhién ligu tén hia" 1 mot nhdnh cha dé tai Nha nude KC.04.10: "Nghién citu CNSH wit ly chat thdi quéc phong ddic ching va su 6 nhiém VSV déc hai". Muc tigu chinh cia dé tai nbénh 1a img dung thanh twu Cong nghé vi sinh (dua trén kha nang phan huy chit thai cla VSV trong tu nhién) dé xay dung-quy tinh cong nghé xi ly nude thai 6 nhi&m cde chat doc hai kh6 phan huy cia cong nghiép quéc phong ( TNT, DNT, AS... va cic hop chat doc hai khéc). Céc phuong phap nghien ctu dé thyc hién dé tai 18 céc phuong phdp nudi cay VSV co ban, céc phuong phap nghién cifu sinh phan huy céc hgp chat nitro vong thom béi VSV va cée phuong php phan tich néng dQ céc chat doc hai ong moi trudng nudc [4, 6, 12, 19]. Cac phuong phap déu cho két qua déng tin cay. Sau 3 nam nghién cifu dé tai da thu duge mot sO két qua sau: - Di di khao sét, thuc dia va thu thap miu tai mot s6 co s6 sn xudt quéc phong, Tw 105 mau dat, nude nhiém thuéc sting dan lau nam da phan lap duge 113 ching VSV c6 kha nang chuyén hod va phan huy cdc chat nitro doc hai 1a thanh phéin thuéc phéng, thudc n6, thude gol né nhu TNT, DNT, AS, NG, NC... 6 cdc mite 0 khéc nhav. = Sau hing loat céc thf nghi¢m sang loc trong 113 ching VSV da chon duge 42 ching c6 khd nang chuyén hod > 50% ede chat doc hai dae thi quéc phdng cé trong nuée thai, trong d6 s6 ching c6 kha nang phan huy TNT 1a 7 ching, DNT 1a 12 ching, AS la 7 ching, NC la 6 chiing va NG Ia 10 ching. Céc ching VSV nay duge thudn ching, gitr ging wén mi tung thach nghiéng c6 thanh phan thich hgp, bao quan “ong ti lanh & 4°C. = Da nghién cifu cdc yéu t6 ngoai cénh anh hudng t6i su sinh truéng, phat tién va kha nang phan huy cde chat 6 nhiém dQe ha cla cée VSV da tuyén chon. - Lén dau tien 6 trong nude da ché tao dugc 4 loai ché phim VSV cé néng 46 VSV dat 10° - 10"° CFU/g ché phim, c6 kha nang chuyén hod va phan huy duge tren 85% chat 6 nhiém 1a thanh phén thue phéng, thude né, thude goi né va cde chat O nhiém dac thi: quéc phdng khée (TNT, DNT, AS, NG) 6 trong nuée thai. Thdi gian bao quan ché phdm & nhiét dO phdng t6t nhat 1a 6 thang ké tir khi sn xudt w + Di xay dung duge 6 quy trinh xir IY cc loai nuée thai tir ede qua tinh sin xuat thude phéng, thude né, thude goi né, qué trinh nhuom den vi khé va phuc héi nhién ligu ten lita Jong (chat 0). Nude thai sau khi xir ly theo céc quy trinh nay déu dat tieu chuén nuéc thai loai B (TCV). Gié thanh xir ly theo ce quy trinh nay phu thuge vio gid ning lugng dign tigu thu ( gid ché phim VSV/m’ chi vao khodng 800 - 900 déng). - D& xay dung duge 1 pilot thit nghi¢m xir 1¥ nuée thai dang modul quy mo phong thf nghiém (30l/ngay) dé kiém tra két qua nghién cifu rude khi dua ra thir nghiem ngoai hign mutmg BE gop pAcin dais tao Aube t hac wy, 4 ct nhotn wa 1 ba 400 Ad Aube cng 40° theo 4niing aghitn cd, cud af tei. trang LOI MG DAU... os 10 NOI DUNG CHINH CUA BAO CAO. Chuong I: NGHIEN CUU AP DUNG CNSH DE xU LY NUGC THAI CHUA 2,46 ‘TRINITROTOLUEN (TNT) VA DINITROTOLUEN (DNT) TU QUA TRINH SAN XUAT THUOC NO..... 13, 1.1. Tinh binh ngbién cifu trong nuée va ngoai nuéc. : 13 1.1.1. Co ché phan huj,, chuyén hod 2,4,6 trinitrotoluen (TNT) va cde hgp chat nitro vong thom bi VSV eveneeneeeee : 13 1.1.2. Céc sin pham trung gian khi phan huy TNT va céc hgp chat nitro vong home ee : ae 1.1.3. Ce VSV 6 kha nang phan huy céc hop chat nitro vong thom. 18 1.1.4. Cée yu t6 anh huémg dén siz phan huy sinh hoe TNT, DNT va cée hop chat nitro vong thom Khe... aa ea 20: 1.1.5. Cf cong nghé xir lf mOi trudng bj 6 nhiém thude phéng, thudc né bing phutong php sinh hoc... f23 1.1.5.1 Xit ly dat 0 nhiém thude né. oe 23 1.1.5.2. Xirly nude 6 nhiém thudc phéng,thuse nd. 24 25 1.2. Nguyen ligu va phuong phép. 1.2.1. Nguyen liu 5 1.2.2 Phuong phép : tea - 25 1.2.2.1. Phuong phdp phan lap cde chiing VSV c6 kha nang phan huy cfc 26 chit TNT, DNT trong diéu kin hiéu kh. i 1.2.2.2. Phuong php tuyén chon cée VSV 06 kha nang phan huy TNT, DNT. 1.2.2.3. Ngbien cifu anh hudng cita cdc yéu t6 ngoai canh t6i si sinh truong va kha nang phan huy TNT, DNT. 1.2.2.4, Phuong phép phan tich TNT, DNT trong moi trudng, : 1.2.2.5. Xay dung quy trinh sin xuat ché phémVSV xit If moi trutmg.......... 28 26 29 14. 29 1.2.2.6, Dinh gia kid nang xix ly nuée thai & quy mo PTN. 1.3. Két qua va thio luan. 1.3.1. Phan buy TNT, DNT bing phuong phép sinh hoc hiéu khi. 1.3.1.1. Phan lap va so tuyén.. Kha nang phan huy TNT, DNT cia céc ching VSV da phan lap... . Anh hutng cba diéu kién ngoai cinh dén kha nang phan huy va chuyén hod TNT, DNT. . i : 1.3.1.4. Lita chon thanh phin chat mang VSV - sin xudt ch€ phim... 1.3.1.5. So d6 quy trinki xit IY nuée thai chita TNT, DNT hiéu khi, 1.3.1.6. K&t qua xit ly nude thai Z121.... ae 1.3.1.7. Két luan. = 1.3.2. Phan huy TNT bang phuong phép sinh hoc ky khi. i we 45 1.3.2.1. Lua chon tap doan VSV ky khf c6 kha nang chuyén hod TNT cao.... 45 1.3.2.2. Anh hudng ctia mot s6 yéu t6 ngoai cénh dén higu suat chuyén hod TINT ky khi cia VSV 46 1.3.2.3. Quy trinh xit ly nu6e thai chita thuéc né bang phuong phép ky khi., 49 1.3.2.4, Xit ly thir nghi¢m nuéc thai chita TNT cita Z121 theo cdc diéu kign t6i uu di nghien ctu... . 50 51 1.3.2.5. Két luan.... 1.3.3, Xi ly TINT bing phuong phép két hgp 2 qué trinh sinh hoc higu khi va kj khi dé Jogi bé sin phdm tung gian. 1.4, Mot s6 kign nghj khi xir ly nude thai chia TNT, DNT tir qué trinh sin xudt 51 thude phéng thude né..... 52 Chuong I: NGHIEN COU AP DUNG CNSH XU LY NUGC THAI CHUA AS TU QUA TRINH SAN XUAT THUGC GOT N6....... ‘ 54 2.1. Tinh hinh nghién ctfu ne 2.2. Nguyen liéu va phutong phép 2.2.1, Thidt bi. 2.2.2. Nguyen 2.2.3, Phuong phép ms 2.2.3.1. Phuong phép phan lap v va tuyéa chon cde ching VSV c6 kha ning phan huy AS....... 57 54 55 55 55 57 1M. 2.2.3.2. Dinh ten dn lodi cdc ching VSV dai dien e6 kha nang phan huy AS cao, 2.2.3.3. Nghién cifu anh huéng cla diéu kien moi trudng len sinh truémg va kha nang phan huy AS cita céc ching VSV di la chon... 58 2.2.3.4. Nghién cifu kha nang xtr ly nude thai bj 6 nhiém AS bing céc ching VSV da tuyén chon... - 60 2.2.3.5. Phuong phép xéc dinh AS trong moi trudng nudi cAy........ 61 2.3. Két qua va thao luan.... 62 2.3.1. Ket qua phan lap va tuyén chon cdc ching VSV phan huy AS. 62 2.3.1.1. Két qua phan lép. eeeeremeeeeg 7 2.3.1.2. Két qua tuyén chon céc ching VSV c6 kha nang phan huy AS cao.. 64 2.3.2. Két qua dinh ten 2 ching VSV dai dign cé kha nang phan huy AS cao.... 66 2.3.3. Két qua nghién ci anh hudng cia céc diéu kién moi trudng 1én sinh . 67 67 58 tung va khd nang phan huy AS cia cde chiing VSV da Iya chon. 2.3.3.1. Anh hudng cila nhiét do... 2.3.3.2. Anh huéng cia pH... 70 2.3.3.3. Anh hudng cila nguén dinh dudng, ae 2 2.3.3.4. Anh hudng ciia néng do AS. aes 2.3.3.5. Dong hoc qué trinh sinh truéng va phan huy AS. 79 2.3.4. Két qua xir ly nude thai nhim AS bang céc ching di tuyén chon... 83 2.3.5. Quy trinh sin xudt ché phdm VSV xir ly nude thai chita AS, 85 2.3.6. Xay dung quy trinh cong ngh¢ xit ly sinh hoc nuée thai chtta AS... 86 2.3.7. Thit nghiém xir ly nuéc thai 6 nhi&m AS 6 quy mo phong thi nghiém .... 87 2.3.8. Két Luan. 88 Chuong III: NGHIEN COU UNG DUNG CNSH XU LY NUGC THA] CHUA NITROGLYCERIN (NG) VA NITROCELLULOSE (NC) TU'QUA TRINH SAN XUAT THUGC PHONG. 89 3.1. Tinh hinh nghién ettu ese eve : 89 BALL. Dat Van db. cccsssescseessesesn 89 3.1.2. Co che phan huy NG... 90 3.2. Nguyen ligu va phuong phap ... 3.2.1, Nguyén lieu ae ae 91 3.2.2. Phuong phép i saves 92 3.2.2.1. Phan lap cc ching VSV c6 kha nang phat trién wren moi trudng c6 NG, NC 1a nguén hitu co duy nbtt... 3.2.2.2. Tuyén chon cfc ching VSV c6 kha nang phan huy NG, NC cao...... 92 3.2.2.3, Nghién eu dac tinh nuoi cd... coe 92 3.2.2.4, Nghien cifu céc yéu t6 anh hug dén hiéu sudt phan huy NG, NC cia VSV (nhiét 0, pH, bé sung dinh duGng, néng 46 chat 6 nhiém, thai gian).. eee 3.2.2.5. Phuong phép xéc dinh NG, NC trong moi tudng.. 3.3. Két qua va thao luau i : : 93 3.3.1. Phan lap cée ching VSV c6 kha nang phat trign tren moi trudng c6 93 NG, NC Ia nguén hitu co duy nhét..... fe 3.3.2. Tuyén chon ce chiing VSV c6 kha nang phan huy NG, NC cao........ 94 92 92 96 3.3.3. Nghien ctfu dac tinh nudi cdy cha. cdc VSV da lua chon. 3.3.4. Nghien cttu cée yu t6 anh hudng dén higu sudt phan huy NG, NC cilia VSV (ohigt d9, pH, bé sung dinh duGng, néng do chét 0 nhiém, thoi gian). 99 3.3.5. Sin xuat ch€ phdm. 104 3.3.6. Quy tinh xir ly nude thai tir qué trinh sin xust thuse phéng. 106 3.3.7. Ap dung ket qua da nghién cafu xir IY thir nghiém nude thai tir qué tinh sin xudt thude phéng (1 va 2 g6c).. ee 107 3.3.8. Két luan... 107 Chuong IV: NGHIEN CUU AP DUNG CNSH XU LY NUGC THAI TU QUA TRINH NHUOM DEN VU KH{ VA PHUC HOI NHIEN LIEU TEN LUA LONG. 109 4.1, Tinh hinh nghién eitu 109 4.2. Nguyen ligu va phuong phép 113 4.2.1. Nguyen lieu... 13 4.2.2. Phutong php -aesccncenernsesenentente 113 4.2.2.1. Phuong phép lam giau VSV .... 113 4.2.2.2. Phuong phép nudi cy vi khudn nitrat hod dé nghién cttw cdc dic diém nudi cy va céc yéu t6 anh hudng dén kha nang phan huy nitrat, nitrit cba VSV ... ae 113 4.2.2.3, Phutong php xéc dinh s6 Iugng vi khudn nitrat hod... .. 113 4.2.2.4, Phuong phép xée dinh ham hrgng nitrat, nitrit 113 4.3, K@t qua va thio Hwan ese enereeseseereneeetssecenee LIS 4.3.1. Cc yéu 16 anh hung dén kha nang phat trién cita vi khudn nitrat hod.... 114 4.3.2. C&e yéu t6 anh hung dén kha nang chuyén hod nitrat, nitrit ella VSV.... 116 4.3.3. Quy trinh xit ly nuéc thai tir qué trinh nhuom den vi khf. 19 4.3.4. Quy tinh xir ly nue thai chtta nhién ligu ten lia......... eee 4.3.5. Thi nghi¢m xit ly ‘nude thai nhudm den tai mot co sé sin xudt quéc phong. 9 4.4. Kétlugn. 120 Chuong V: THIET KE HE THONG XULY NUGOC THAI DANG MODUL QUY MO PHONG THE NGHIEM CONG SUAT 30LINGAY.-cccsncnens sm smneneene 2D 5.1. Mé dau. eee . 121 5.2. Phuong phép tinh todn cong nghé. 121 5.2.1. Tinh toan céc bé phan ting . 122 5.2.2. Tinh todn thiét bi .. 125 5.2.3. He thong thoat ban .. 126 126 5.2.4. He thong dien. 5.3. Thiét ké va quy trinh he théng .... 127 5.3.1. Thigt KEN CHONG. srescnsennenenetnnenensenee oer 197 5.3.2. Quy trinh hoat dong ctia hé thong dang modul... KET LUAN VA KIEN NGHI. as se . 131 LOLCAMON, eee seit snnnnmnnnneene 133 TAI LIEU THAM KHAO. 7 ae 134 PHU LUC... a : ce 142 PHAN CHiNH BAO CAO LOI M6 DAU Nuc thai ti qué trinh san xuat thuéc phéng, thuée né, thudc ggi né, nhuom va Khi ... IA vain dé 6 nhiém dae biét cia quan doi. Thanh phn chinh cita loai nude thai nay 1A céc chat déc hai nhu: 2,4,6-trinitrototoluene (TNT), dinitrotoluene (DNT), nitroglycerine (NG), axit styphnic (AS), nitrocellulose (NC), nitrit (NO,), nitrat (NO))... Da phén eée hop chat nay 1a nhiing hop chat nitro vong thom, ngoai tinh gay n6, chiing cdn IA chat doc d6i véi con ngudi va moi tutmg xung quanh. Mot trong nhiing chét 0 nhiém chinh ca loai nuée thai nay 1a TNT. TNT xam nhap vao co thé con ngui thong qua céc con duimg: hit tha bui chita TNT, qua dutng tieu hos, hap thy qua da. Diu higu dau tien d6i voi con ngudi khi tiép xtic lau voi TNT la im mau thay déi: téng s6 t bao héng céu va ham lugng hemoglobin gidm, xuat hign t€ bdo dé di thudng, c6 su tang tam thdi kh6i Ivgng bach cdu va lymphocyte, gay di tg da, Kim v6 mao mach, gay chay méu mii [3, 6, 22, 56, 84] G ligu luong cao va thoi gian tiép xtic kéo dai sé xuat hign bénh nghiém trong vé mau, Mot téc hai khée cia TNT d6i v6i co thé 1a gay benh vang da, dan dén teo gan, Tam suy yéu than. Ngoai ra, d6i véi nhimg ngudi c6 chite nang gan, mat yéu, bi tén thuong hode c6 tat, sit tiép xtc qué nhiéu, qué dai ngay voi thuée né sé gay ung thu va cée dot bign Khéc [3] Khi lam viéc trong diéu kign ham luong TNT trong khodng khong Khf, v6i thdi gian 8 git/ngdy lien tue, 5 - 6 ngay trong tuéin di dé din dén su thay d6i thanh phan méu va gay bénh cho co thé con ngudi. Mot cam gide ding mieng xdy ra néu ham luong TNT dat 7,1 mg/kg co thé hap thu duge qua da trong thdi gian Jam viée 8 gitt, Ham lugng TNT t6i da cho phép trong khong khi 18 0,1 mg/m’ (Tiew chudn cia Nga), 0,5 mg/m’ (Tiu chusn cita MY). D6i v6i dong vat ¢6 vi, iéu lugng LDy ciia TNT nam trong khoang tir 820 mg/kg dén 1010mg/kg. Véi céc Loai chuot, Jiéu luong LDs» dao dong tir 1014 mg/kg dén 1090 mg/kg (3, 84]. 10 - Trong nutéc thai va chat thai rén tir qué trinh sin xudt thudc phéng, thude nd Dinitrotolune (DNT) cfing 12 mQt trong nhing chét 6 nhiém nguy hai, con 6 nhiéu gia thiét cho ring DNT duge sinh ra do phan img quang hod céc hop chat cé trong thanh phan thuée n6, dae bigt 1a tr TNT. Trong thanh phan thuéc phong, DNT chiém 10% ‘46i vi thude phéng hinh dng vA 1% d6i v6i thude phéng hinh cfu. Tuy ham long khong Idn, song DNT Iai Ja chat rat doc d6i voi con ngudi va hé sinh thai. Theo Michael va cong su, 1992, liéu LC,o(mg/) trong 96h d6i véi tio nude ngot [2 1,5 ; tdo bign: 0.4 ; dong vat c6 xuong séng nude ngot: 0,7 ; dong vat c6 xuong séng bién 1a 0,6 [48] Ngoai TNT, DNT, trong nuéc thai cia qué trinh san xudt thudc phéng, thudc nd con c6 NG, AS, NC... chting déu [a nhing chat doc d6i v6i VSV, thye vat, dong vat va con ngudi. Néu khong duge xir ly céin than true khi thai ra moi trudmg, ching sé Jam ban dat, 0 nhiém nude mat, nude ngém, de doa site kho# cia con ngudi va hé sinh thai tu nhién (80, 81, 83] Dé xit ly nude thai loai nay ngudi ta di ép dyng nhiéu phuong phép hod - ly nhu: quang hod, hp phy, thigu huy va phén hu dién hod... Gié thanh ciia cée phuong phap nay thug cao, thiét bi phite tap, tuy xir l¥ duge 46 6 nhiém cao nhumg pham vi hep trong khi Ivgng nude thai 6 nhiém tir mifc 46 thap dén trung binh ciia qué (rinh sin xudt thu6e phéng, thude né lai rat 16n, do 46, su tim kigém ede bien phép sinh hod, dya trén kha nang phan huj duge céc chat doc hai cila VSV dé xit ly 6 nhi&m moi tung lia céc nha méy sin xuat quéc phdng 18 van dé céin duge céc nha nghien citu trong va ngoai Quan doi quan tam va giai quyét. Chinh vi vay, dé ti nhénh “Nghién citu dp dung cong nghé sinh hoc dé xt ly nude thdi cé chita chdi dgc hqi la thinh phén thude phéng, thudc nd, thudc ggi nd, thud nhugm vit khi va nhién liéu tén lita” trong khuon khé dé tai Nha nuée KC - 04 - 10" ighién ctu cong nghé sinh hoc xit If cht thai quéc phong déic chiing va su 6 nhiém VSV déc hqi" d& duge tién hanh voi myc tiéu chinh 1a tmg dung cong nghé sinh hoe, dé xay dung quy tinh cong nghé xir lf nuéc thai chia cde chat thai doe hai tir cde qué trinh san xnat Quéc phong. Dé tai c6 cae noi dung chinh sau: - Phan lap cdc ching VSV c6 kha nang phan hu manh ede chat doc hop chit nitro vong thom TNT, DNT, AS, NC, NG... tir ede mau dat, nude nhiém thude 11 phéng thuéc né, thuéc goi né... au nam dé ché tao 4 loai ch€ phim VSV xir ly nue thai 0 nhigm ti cée ca sé sin xust quéc phong. ~ Nghién cdtu thiét lap va hoan thién 6 quy trinh cong nghé cé sit dung céc ché phdm VSV di ché tg0 dé xir If nude thai dac thd quée phong (nuée thai ti qué trinh san xudt thu6e phéng, thude n6, thuée goi nd, nude thai nhuom den vii khf va nue thai tir qué trinh phuc héi nhien lieu ten lita long). ~ Xay dimg mét pilot xi 1y nuéc thai téng hgp dang modul quy m6 phong thf nghiém. 12 CHUONG | NGHIEN CUU AP DUNG CONG NGHE SINH HOC bf XU LY NUOC THAT CHUA 2,4,6-TRINITROTOLUENE (TNT) VA DINITROTOLUENE (DNT) TU QUA TRINH SAN XUAT THUGC NO 1.1, TINH HINH NGHIEN CUU TRONG NUGC VA NGOAI NUGC Sy oxy hod cée vong thom bing VSV da duge nghien citu ti nhing nam d4u cia thé ky 20. Stormer, nam 1908, da phan lap duge ti dat nhiing ching VSV c6 thé phan huj toluene, xylene, phenol va p.crezol. Sau 46 v2o nim 1911, Ardem va Lockett 4a phan lap duoc mot loai VSV cé kha nang phan huj phenol dé 1a B. helvolvus, VSV nay 6 kha nang sit dung phenol trong qué trinh sinh truéng & moi uudng c6 néng do O,1g/. Va dén nam 1928 Thornton, Tattersfild da phan lap duge nhiéu loai vi khudn 6 kha nang phan huy phenol, o-, m- va p.crezol, naphthalene, phloroglucinol, crezoreinol va toluene. Cho dén nhing nam 40 cita thé ky 20, ngudi ta da tim ra co ché cla su oxy hod vong thom cing nhw sy phan huy céc aminoaxit nhan thom cia cée VSV (32, 48, 84]. Vi nhiing hop chét-vong thom chifa nitro vain dé lai phite tap hon. Da phan chiing 1A nhiing chat doc d6i véi VSV, vi th€ su phan huj chiing 18 rét kh khan, dc biet & néng do cao. Tuy nhién, trong nhiing nam gin day, da c6 nhiéu cong tinh nghién cifu vé sinh phan huy cdc hgp chat nitro nhan vong thom trong dé 6 cde chet 1a thanh phén ca thude phéng, thude né duge cong b6 [22, 28, 47, 48, 51} 1.1.1. Co ché phan huy, chuyén hoa 2,4,6 - trinitrotoluen va cac hgp chat nitro vong thom béi VSV Theo cdc nha nghién cifu (60, 65], sit chuyén hod cdc hop chat nitro vong thom thuémg xay ra ddu tien & cée nhém NO). Sy khit céc nh6m nitro thanh cée nh6m amino xiy ra thong qua céc hgp chét nitroso va hydroxylamino theo phuong trinh sau: RNO, +H, —* R-NO+H,O (1) RNO +H,——*R-NHOH Q) R-NHOH +H, — R-NH,+H,0 (3) 13 Nhu vay céin 3 mol H, dé khir m6i nh6m nitro thinh nh6m amin, tife 14, néu khir hop chat mononitro cén 3 mol Hp, dinitrotoluen efin 6 mol H, va trinitrotoluen céin 9 mol H, [60]. Phan ting cia nhém nitro xudt hién khong chi phy thude vao céc nhém thé ma ‘con phu thudc vao vi tri chia ede nhém nitro tong img v6i cdc nhém thé nay, Theo 46, nh6m para nitro bj khit nhanh hon nh6m octo- trong truémg hop cita nitrotoluen, nitrobenzoic axit va dinitrobenzen, trong khi diéu d6 1A ngugc lai d6i v6i nitrophenol va nitroanilin; nhém nitro cia dinitrobenzoic axit va dinitrotoluen duge khit nhanh hon ce nhém d6 ctia dinitrophenol va dinitroanilin; céc din xudt trinitro cha benzoic axit bj Khir nhanh hon din xuat cia toluen hodc phenol Su khir nhém nitro xdy ra bai cée VSV thyc t€ chi Ia qué trinh trao déi chat. Dich chigt khong t€ bao cia céc VSV ky khi, bing céch sir dung hydro phan tir, khir 3 nhém nitro 16i cde nhém amino tuong ting. Céc té bao nghi cla VSV ky khi nghiém nghat khir cd 3 nhém nitro trong khi té bao nghi cla bon ky khi wy tien (E.Coli) chi Khir 2 nhém nitro. Nudi ey Veillonella alkalescen va E.Coli trong diéu kign ky khi ty tign v6i su c6 mat cha TNT néng do 100mg/l tgo thanh 2,4 DA. Hinh nu khi vang mat chat cho hydro nhimg VSV may khong thé Khir nhém nitro con Jai. E.Coli va Pseudomonas FR2, phat trign hiéu khi trong m6i trudng c6 100mg/l TNT chi c6 thé knit duge 2 trong 3 nhém nitro ma khong khit duge nhém thit 3 (22, 32, 52) Vé tht ty tham gia phan tng cia cdc nh6ém nitro, cée nghién citu cho thay: nhém_ 4-NO, bj khir trade nhém_ 2-NO; d6i voi TNT trong khi nhém 2-NO, cia 2,4 diphenol lai bi Khir truée (54). ‘Tom lai, sy phan huy sinh hoc ca céc hyp chat nitro vong thom bao gém su chuyén hod ban déu ede nhém nitro 16i cée nhém hydroxyl. Hai phuong thife tn cong vao céc hop chat nitro vong thom xuat hign khi c6 mat vi khudn, Mot, bao gém sur khit cia nhém nitro t6i mot nhém amino, sau 46 14 sy dé amin oxy hod t6i phenol va gia phéng NH; va phuong thifc tht hai la su bién 46i mot nhém nitro thanh nitrit véi sit tao thinh déng thai mot phenol. Nitrit duge tgo thanh tir nitrophenol va nitrobenzoic axit, va (uy thude vio chiing vi khudn sir dung ma NH, cing da duge tao thanh tir axit nitrobenzoic. C4 2 con dudng chuyén hod déu cho chét trung gian nhu nhau 1a 23,5 trihydroxytoluen, sau 46, bing céch ct vong & vi tri meta (gia cdc nguyén ti C, va ) va cudi cing cée phan tit bj pha huy [82] 14 Céc nghién cau cing cho thay, cée nhém nitro trén phan tir TNT céing nhu céc hop chat nitro vong thom khéc déu bi khir bang cé he thong hiéu khf va ky khi, tuy thuge vao kha nang khir ca hé ma 1, 2 hoge ci 3 nhém nitro c6 thé bj khir Gi nhém amino. Sy gidi phéng nhém nitro thanh nhém nitrit khong phai Ia céch chi: yéu (it nhat 18 & P.FR2), lugng nitrit ln nhét duge phat hign nhd hon 6% nite 6 thé 6 tir cdc én mat Vao moi tudmg. [22] nhém nitro ctia TNT da bi Hinh 1. Con duong phan hus sinh hoc gid thiét doi voi mét s6 hop chat nitro toluen (44, 72] a, Con ducing phan hu TNT al. Con dutmg A CH: CHs ON AL NO, O;N NO, OnN. en, S| Ba, 2 3m, 3m ~ Ne Y SuH)3NHY a2. Con cane CR; mie Pe on a Noy Noy NO, NH a3. Con dung CH; NO OH 24, Con dutmg khi TNT tao TAT CHy on OW. on San ws HN NH; 4x2e 3x2e NHOH NH, b, Con dutng phan huy DNT CH; CH; CH; CH; ZX_NO, “60 i ae | eeHo N 15 ¢, Con dutmg phan huy MNT: a, 2NT b, 4NT cH,coon cHs Fx, Nor CH oa * Co 2. —+ . O2 oe oH OH OH cH,0H uc=0 coon : o S O 2 No2 NO2 2 coon SooH NH, Go0H coon ol a poate pee ‘OH ox NHOH N=o Sau khi bi khir t6i toluen, nhiéu vi khudn 6 thé chuyén hod toluen - san phém trao déi chat cha con duéng phan huy TNT (A) va (B) thinh céc hop chit trung gian cla chu trinh ATC dudi ca diéu kién hiéu khf va ky khf. Sy trao déi chat hiéu khi xay ra hode tnuc tiép tn cong vao vong bai cde enzym phu thuge oxy (con dutmg toluen A) hoge thong qua suv hydroxyl hod nhém metyl (con dudng toluen B). Trong con dutng toluen A, oxygenaza truc tip tan cong vong thom dé tao 3metyl catechol, sau 46 mot enzym phy thudc oxy khéc ct vong metyl catechol rung gian. Con dudng toluen B e6 sy hydroxyl hod nh6ém metyl dé tao benzoat. Sy phan huy ky khf toluen ciing dugc thira han béi sy to thanh toluat hay benzoat [72]. ‘Mot sO VSV ciing ¢6 kha nang chuyén hod p-cresol, sin pham trao déi chat trung gian cia con dudng phn huy TNT, tao thinh céc chét trung gian cia chu tinh ATC duéi cé digu kign higu khf va ky khf. Su phan huj p-cresol dién ra thong qua su tan cong true tiép Vong bai enzym phu thude oxy (con dudng p-cresol A) hode thong qua su hydroxy! hod nhém metyl (con duimg p-cresol B) dé tao thanh 4-hydroxyl benzoat Sau d6, chat nay phan tng v6i CoA tgo ra benzoyl CoA- chat trung gian chit you dé di vio con dung ATC [72] Qué tinh phin huy TNT béi Pseudomonas duge xtc téc bit hai enzym flavoprotein xenobiotic reductaza (Xen A va Xen B). Xen A chi xtie tée cho sir khit 16 nhém nitro con XenB c6 thé xtic tae cho sig chuyén hod TNT nbd su Ikhir nhém nitro va knit true tigp vong thom [50] Doi v Khir chting bing cach khit cfc nhém -NO, thanh cée nhém amin hogc oxy hod nhém. metyl tgo thanh hgp chat benzoat tuong img. Céc hyp chat trung gian nay sau 46 sé di cée hop chat MNT, Mycobacterium va Pseudomonas ciing c6 khi nang vio qué trinh edt vong [47]. 1.1.2. Cac san pham trung gian khi phan hu TNT va cdc hop chat nitro vong thom Tircon dudng phan huy sinh hoe gid thuyét 46i v6i mot s6 hgp chit nitrotoluen 48 trinh bay tren cing véi sw quan tréc, theo d6i bang thyc nghiem, ngudi ta da thu duge mot s6 sin phém trung gian tir qué trinh phan huy va chuyén hod TNT. Céc sin phém trung gian duge tgo thinh lién quan dén sy c6 mat céia oxy khong khi, cu thé (67, 73, 44): * Qué trinh sinh hoc hiéu khé cho eéc sin phim trung gian 18: 1, 4-amino-2,6-dinitrotoluene (4ADNT). 2. 2-amino-4,6-dinitrotoluene (2ADNT). 3. 2,4-diamino-6-nitrotoluene (2.4DA6NT). 4, Hydroxylamino-2,6-dinitrotoluene (4-OHA-2,6DNT). 5, 2-amino-4-formanido-6-nitrotoluene. 6. Azoxytetra nitrotoluene. ‘rong s6 6 chat trung gian duge hinh thanh tir qué trinh sinh phan huy hiéu khi hat tht 6: Azoxytetra nitrotoluene la chat doc d6i v6i mot s6 VSV va n6 the ché qué tinh khosng hod tiép theo nhumg néng do cita né Jai thap hon nhiéu so véi 4-amino-2,6-dinitrotoluene va c6 thé khdc phyc duge bling céch két hop nhiéu loai VSV trong qué trinh xir ly (69). * Qué trinh ki khi cho cc sin phdm trung gian 1a (52): 1. 2,4-diamino-6-nitrotoluene (2.4DA6NT). 2. 2,6-diamino-4-nitrotoluene (2.6DA4NT). 3. 2,4,6-triaminotoluene (TAT) 4, Methylphloroglucinol (MPG). thi 5. Trihydroxytoluene. 6. P-cresol. 17 ‘Su khodng hod ho’n ton TNT c6 thé dat duge duéi diéu kign Khir sulphat va bai ching Pseudomonas trong diéu kign khit nitrat (22). 1.1.3. Cae VSV c6 kha nang phan huy cdc hop chét nitro vong thom ‘Sy phan huj va chuyén hod TNT bing VSV da duge nhiéu vée gid nude ngodi nghién cifu: Theo Osmon J.L va cong su (1972), mot s6 vi khudn da duge thira nhan 1a c6 Kha nang chuyén hod TNT trong m6i trudng c6 b6 sung them glucoza, dac biét ching Pseudomonas sp. C6 thé phét trién duge tren moi tradmg c6 TNT 1a nguén hitu co duy nhat (66). Mot trong nhing VSV duge nhiéu téc gid quan tam khi nghién cfu vé sinh phan huy TNT a vi ngim. Nam 1973, Klausmier va cong su da nghién ctu anh hudng cia TNT dén su phat trign cia 24 chiing dai dign cia 9 ging néim trong moi ruimg chiia glucoza (56) Frederick W. Parrish (1977), da nghién citu kha nang chuyén hod TNT hoae 2,4 DNT cia 190 ching dai dign cia 98 ging vi nam, theo 46, khd nang chuyén hod ‘TNT cita céc vi ndim la rat Jén (183/190 ching thir nghiém) trong khi kha nang chuyén hod duge DNT 1a rat nhd (5/190 ching thir nghigm) [40] . Theo Femando va cong su (1990) ; Stahl va Aust (1995) thi ném gd Phanerochaete chrysosporium c6 kha nang khodng hod TNT v6i higu sudt kha cao, ngoai ra né cing khoéng hoé t6t cdc hgp chat thom va doc khéc (Bumpus va cOng sur (1985); Yaday va Reddy (1993); Barr va Aust (1994)). Kha nang phan hu¥ nhing hop chat nay duge coi 1a do hai enzym phan huy cellulose khong dac higu: ligninperoxidaza va mangannese-dependent peroxidaza, ma thyc chat 1A enzym phan huj lignin (Stahl va Aust, 1995). Tuy nhién Phanerocheate c6 mot s6 han ché vé mat thyc hanh sinh phan uj tai ché (38): ‘Tht nhat, hé sgi cia né min cim voi TNT & néng dQ thdp (Spiker va cOng su, 1992; Michels va Gottschalk,1994), Thit hai, enzym lignin peroxidaza cita n6 phai tréi qua diéu kign ngat nghéo, khé dat dén higu qua cao trong trang thai phan buy ngoai moi trudg ty nhién. ‘Thit ba, nam nay c6 ngudn gée tiy gb nen higu qua phan huy sé khong hoan to’n 16t so v6i ndm e6 nguén goc tir dat. 18 Vi mue dfch tim kiém cée nfm khéc, khéc phye duge céc han ché cia Phanerochaete, cc téc gid Paul Bayman va Gauri V-Radkal [69] da thir nghiém kha nang chuyén hod TNT cia 8 ching nm trong mOi trudng dich thé va da thu duge ket qua Ia: Cladosporium resinae va Cunninghamella echinulata var elegans Yam bién 461 héu nhu hoan toan TNT c6 néng 69 200ppm trong moi tu’mg sau 3 ngay nudi cay (16c 9 chuyén hod cao, & néng d6 én) tuy vay, sin phdm trung gian duge xée dinh 1a aminodinitrotoluene, azoxytetranitrotoluene va hydroxylaminodinitrotoluene, chat trung gian azoxytetranitrotoluene khong cé loi vé mat moi trudng bbi ching cé thé ch6ng Jai su sinh phan huy khdc tiép theo (Michels vA Géttchalk, 1994). Tuy nhien néng d9 cha né thép hon nhiéu 4-amino, 2,6- dinitrotoluen va céc téc gid da dé xust mot quy trinh 2 buée trong d6, buée 1, TNT bj bién d6i thinh aminodinitrotoluen. béi ndim dat C.resinae va sau d6 bj khosng hod t6i CO, va HO bai P.chrysosporium [27]. Theo Benoit va cong sy (13T) ching Phlebia radiata phan huy TNT véi néng do 30mg/l dat 95 va 100% sau 24 gid va 48 gid, tuong ting. Céc hop chét trang gian phan huy cham hon, 75% d6i voi 4A2,6DNT va 50% d6i voi 2A4,6DNT, gidm sau 48 git v6i diéu kién c6 lignin, ‘Ngoai vi nim, vi khudn va xq khudn c6 khd nang phan hu TNT cting da phan lap duge tit dat, nude bi nhiém thude né (27, 59, 68]. Nhiéu vi khudn trong nhém Pseudomonas 6 kha nang phét trién tren moi trudng chifa cde hgp chat hitu co doc hai ma cée vi khudn Khée khong thé. Dic biét, khi nudi cy Pseudomonas sp, Dugue va cOng sit, 1993, da nhan thay né c6 thé sit dyng TNT nhu nguén nito, Dau tien, co chat duge chuyén thanh toluene béi sy mat di cia nh6m nite. Tuy sin phdm trung gian nay khong tham gia vao qué trinh trao d6i chat cita Pseudomonas nhung né Iai bj d6ng hod di Plasmid TOL (logi plasmid c6 chita gen sin xudt enzym phan huy toluene) sng cong sinh voi Pseudomonas putida, thanh céc don chat vo doc nhu: axetaldehyt, piruvat va nhimg don chat nay tiép tuc tham gia vao qué trinh chuyén hod cia chinh vi khudn chit hoac lam co chat cho céc Joai vi khudn thong thudng khéc [73]. Pasti va cOng sur [68] da nghién ctu cdc ching xa khudn Streptomyces phan lap ti dé 0 nhiém, Khong 6 nhiém hay xa khudn do tai t6 hop ADN déu c6 kha nang phan buy nitro thom voi cde mite do c nhau. Tuy nhién, cde chiing phan lap duge tir dat 6 nhiém c6 kha nang khoang hod t6i CO, (10%) nhung céc ching phan lap duge tir dat khong 6 nhiém. chi chuyén hod chiing thanh céc hgp chat trung gian ma khong khong hod ching. Hon 19 nia, khi néng d6 nitro thom 1én hon SOmg/l kim him sinh tuéng ciia hdu het nim méc, nim men, xa khudn va céc vi khudn Gram am. Khong ching nao trong 31 ching xa khudn da nghién eitu phat trién duge khi nitro thom duge bé sung nhwr nguén C va nguén N duy nhat & bat ky néng d6 nao tren 25pm [68]. Rieng d6i véi DNT e6 it nghien extu duge cong bé hon nhung theo mot s6 téc gia (61, 68] 2.4 DNT duge chuyén hod bai néim cing sinh ra céc hop chat nitro vong thom Khéc nhau. Cac VSV phan ap tir ving 6 nhiém c6 thé sir dung 2.4DNT nhwr nguén C va nang Iugng chinh. Hén hp céc ching da lim gitu 6 kha nang sinh trudng wen moi truimg chifa 100 - 200 ppm 2.4DNT. Ca dng phan 2.4- va 2.6-DNT déu dugc khodng hod t6i CO, va te do Khodng hod phy thude vio néng do. Thong thudng t6e do tang khi n6ng do tang. Khi Fim tang déin n6ng do 2.4 va 2.6 DNT, VSV c6 kha nang phan huy & néng do 130mg/ va déng phan 2.4DNT c6 kha nang bj phan huy nhanh hon trong nude so v6i 2.6DNT [48]. Céc hgp chat dinitro cha toluen va benzen ¢6 kha nang bj phan huy (cét vong hode khodng hod) nhanh hon céc hop chat trinitro tuong tng. Cac VSV phan lap tr ving khong 6 nhiém khong 6 kha nang phan huy DNT [48] Vi cde hop chat MNT, c& vi khudn vi nm cling c6 kha nang khoang hod hay chuyén hod ching. Céc chiing Mycobacterium vi Pseudomonas 6 thé sit dung 2NT, 3NT, 4NT nhu ngudn C, N va nang lugng. Chting sir dung céc hgp chat nay bang eéch Jogi bé nhém -NO, nhu géc nitrit hay g6c amoni. Chiing Pseudomonas c6 thé sinh trudng trén moi tutmg bé sung MNT t6i néng 49 400mg/1. Ngoti cde hop cht MNT, Pseudomonas con 6 kha nang khong hod DNT, DNB [44, 45]. 1.1.4. Céc yéu té anh huéng dén sy phan huy sinh hoc TNT, DNT va céc hop chat nitro yong thom khac Qué trinh sinh trang va phét trign ca ca cde VSV phan huy cde hyp chat nitro ong thom cing nhu moi loai VSV khée déu chiu anh huéng cia cée diéu kign mdi trudng. Dé 1d céc téc nhan vat IY nhur nhiét dO, pH, O,, ap sust thém théu; thanh phan céc chat dinh duéng: nguén cécbon, nite, chat sinh trutmg... Trong cae digu kién khéc nhau, kha nang sinh trudng phat trién cla VSV khde nhau, thdi gian thé he cita chting efing khée nhau do dé anh hudng dén kha nang phan huy cée hop chat nitro vong thom cia chiing. Vi vay cén nghién cau chon ra diéu kign «i wu nhét cho qui 20 trinh phan huj sinh hoc (Optimate - opt). Thy ting phuong phép xir ly ma diéu kign t6i thich (opt) cting thay d6i (6, 13} 1.1.4.1. Anh hucdng cila nhiét d6: Hoat dong trao d6i chat clia VSV 6 thé coi 1a ké1 qua cia cée phan ting hod hoc. Vi eée phan ting nay phy thude chat ché vio nhigt do non yéu t6 nhigt do 16 ring anh hudng sau sic dén cdc qué trinh sOng cia t€ bao. Khi nhi¢t 46 thay d6i sé anh hung manh mé dn thinh phén s6 Ing qudn thé VSV, ti d6 anh hudng dén khé nang phan huy cde cchét 6 nhiémn [2, 5]. Thong thudng, nhiét do thich hop cho su sinh trudng cia VSV ciing 1a nhigt do thich hgp cia qué tinh phan huy sinh hoe. ‘Theo William va cong su (1992) {74}, khi xir 1¥ TNT bang phuong phép ding phan tron thi diéu kign nhiet do phai JA néng hoje &m méi thie ddy qué tinh xir ly vi VSV tham gia vio qué trinh nay 1a VSV ua aim va wa nhiét. 1.1.4.2. Anh huéng cita pH: ‘Thong thudng, pH thich hp nhét cho cdc vi khudn phat trién tir 6,0 - 7,5, cdn phn I6n nam men va néim méc pH ti wu 1a 5,0 - 6,5 [4, 13]. Doi voi VSV phan huy cc hgp chat nitro vong thom thi pH thich hgp nhét cho qué trinh sinh phan huj cling tuy thude vao ting nhém VSV khéc nhau. Vigc thay 46i pH sé anh hudng t6i higu suat phan huj cla VSV. D6i véi VSV phan huy TNT, DNT, vige xit ly 0 nhiém cée hop chat nay dat higu qua t6t nt & pH tir 6,5 -7 [66, 82). 1.1.4.3. Anh huéng cia néng dé oxy Anh hutmg cia néng 49 oxy Jen te do phat win ca VSV da duce mo td theo phuong tinh cla Monod. Thay d4i néng d6 oxy hoa tan sé Jam thay d6i téc do phat trién cia VSV va thay d6i kha nang phan huy co chat cita chiing. Gidm néng 49 oxy hoa tan trong nude khong chi gy cn try cho vige tiéu thu céc chat nhiém ban hitu co ma cdn Fam tang of gian cha qué tinh hoat dong ciia VSV trong nuGe thai (13 phim tung ‘Theo phuong phdp xit lf TNT ciia Boopathy va cOng sy, & céc mau thi nghiém ¢6 suf lutn phién gitta thong khi va lim kho thi higu qua phan huy TNT cang cao. Ong da ching minh duge ¥ nghia cia vige thong khi trong qué tinh xit ly TNT, tir d6 cho thay néng do CO, va ©, anh huréng 16n dén t6e dQ phan huy [31] 21 Sir phan huj sinh hoe c6 thé xdy ra cd trong diéu kién hiéu khf va ky khi nhung tc 46 phan huy sinh hoc Ia khée nhau (32, 40, 67, 81}. Sy phan huj sinh hoc ky khi c6 thé xdy ra tigt dé hon nhung cén thdi gian dai hon. Trong nhiéu trang hop, edn két hgp cd hai phuong phép ky Khf va hiéu Khf [82] 1.1.4.4, Anh huéng ctia chat dinh duéng Ngoai cacbon (C), VSV cdn efin nits (N), photpho (P) lam vat ligu dé xay dung nén t€ bao va gitt vai ud quan trong trong trao déi nang lugng cita ching nhung ty 1é CIN/P phai phi hop dé duy tri hoat dong higu qua ca ching. TY Ié va nguén N vo co hay hau co, nguén C anh hudng manh dén qué trinh sinh phan huy cdc hgp chat nitro vong thom. DOi véi xir ly nude thai, vige b sung them ngudn co chét nang higu qua xit 1y mot cach 16 rét [13]. VSV 6 thé sinh trudng trong moi tring 06 hén hop céc co chat, tuy vay mdi chiing VSV c6 kha nang chon ede co chat dic higu am nguén cung cap nang Ivong, va cacbon cho té bao. Khi ngudn co chat thich hgp nhat da can kiét thi VSV sé sir dung nguén ca chat thtt ep g6p phéin lam sach nude thai [13] Ngudi ta da xée dinh duge, d6i véi ting loai VSV 6 ting diéu kién thi kha nang phan huj hop chat nitro thom Ja khéc nhau. Boopathy va cong sit da nghién cfu su phan huy sinh hoc TNT trong dat dat higu qui cao nhdt khi co chat 1 ri dudng. Sucinate 1a co chat khong mang lai hi¢u qua phan huy t6t vi thiéu N, cdc vitamin va cde Khodng chat thiét yéu khdc (31) Theo mot sé téc gid (26, 27, 33, 84], cde VSV sinh tnring wen moi trong Khodng Czapek cdi tin e6 kha nang phan huy 4c hgp chat nitro thom t6t hon ede moi tnudng khéc. Khi moi tru’mg c6 mat lignin cing kich thich qué trinh phan huy cde hop chat nitro thom 16t hon trong moi trumg khong e6 lignin. C6 thé chinh lignin 1a nhan 18 cm ig cho vige sinh ra enzym xiic téc cho qua trinh phan huy cde hyp chat nitro thom nay [27] 1.14.5. Anh huéng ctia néng do chat 6 nhiém Vi cdc chat 6 nhiém 1a hop chat nitro vong thom, nhing chat rat doc d6i véi sinh vat noi chung va VSV néi ring, nén néng dO ede chat nay c6 Anh hudng rat 1én dén khi nang sinh trudng cia VSV (28, 56, 83], tit dé gay anh hudmg 16n t6i kha nang phan huy hgp chat nitro vong thom eita ching Bie ‘Thong thudng, cée VSV KhOng c6 khé nang chiu dung va phét trién trong moi tnudng c6 néng dQ céc chat nhiém nay 2 25mg/ khi ching Ja nguén hitu co duy nhat [69]. Khi moi trudng cé bé sung thém chat dinh duOng, kha nang chiu dung va phan huy tang lén nhumg khi néng dQ cée chit nay qué cao (2 SOmg/), n6 06 thé te ché su phat ign VSV ngay cd trong moi trutng gidu dinh dudng [69]. 1.1.5. Cée cong nghé xir ly méi trudng bi 6 nhiém thude phéng, thude né bang phuong phap sinh hoc LLS.1, Xt lf dat 6 nhiém thusc n6 Qua thyc nghigm, mac di da phan lap duge mot s6 phan huj chat thai tir qué trinh sin xuat thuée nd, cdc nha nghién eitu cfing chua tim ra duge VSV dic tung c6 khd nang dc bigt phan huy chat thai logi nay va mot 6 hgp cée sinh vat ban xtt thudng cho higu qua cao trong sit phan huy. jing VSV c6 kha nang ‘Tren thé gidi hie thuée ni 6 6 dang xit IY sinh hoe cho dat, nuée bj nhiém thude phéng xir ly sinh hoe pha nude, & compost, cénh déng loc, quang phan huy, xi ly pha rin bang ndm muc tring va xit ly sinh hoc tai chd. 1.1.5.1... U compost Tu nam 1982, phuong php nay da duge nghién: ctu va cho dén nay da duge gidi thigu dé phan huy TNT, RDX, HMX, DNT, tetryl va nitro cellulose trong dat va bin cn, Diém thuan Igi cia phuong phép nay 18 tao ra mot sin phdm khong dc d6i ‘yGi hé thuc vat ; sau khi da dat dugc do sach, vat ligu & 06 thé tai sit dung tai ché. Mot diém thuan Igi khéc nia [a 4 compost c6 higu qué cho mot loat céc chét thai, tuy ahign, gid thanh bj han ché vi néng dQ cde VSV bin xif trong dt va him lugng sin ¢6 trong dat cia cdc chat duge bé sung. Thém vao d6, tt compost ddi héi thdi gian xir ly dai d6i ‘V6i mot S6 chat thai va e6 kha nang chat khong phit hop véi i compost s€ cho cée sin pham thir cap doc hai. 1.1.5.1.2. Dat canh téc Dat duge dao xdi, dap thanh nhiing manh nhé, dinh ky tron vi chat dinh dudng, tao dm va bé sung vi khudn, 11513. Phan huy bang tude vat : LA qué trinh trong d6 sir dung thyc vat phan hu nhung khong hap thy chét né. Qué trinh duge thyc hién trong nhing ving dam Jdy ty nhién hodc nhan tao. Phuong php nay cho gié thanh ha. 1.1.5.1.4. Xi ly bing ndim muc trdng Ném muc tring, Phanerochaete chryasporium d& duge nghién ctu mot céch rOng ri hon cA so véi cdc Jodi nfm khéc tong phan hy dat 6 nhiém thu6c né. Trong phong thf nghiém, v6i viée nudi cy thudn ching, hi¢u qué phan huy thuée phéng, thude né ciia lodi nm nay duge dénh gid t6t. Song khi 4p dung ngoai hign tring bi nh huéng bdi: su canh tranh cia cdc vi khudn ny nhién, sit te ché ciia ndng do chat 6 nhiém (hé soi nim man cim véi chat 0 nhiém) va sy hp phy hod hoc (mot sO nghien cifu da chi ra ring su bién mat ciia TNT trong céc nghién citu vé ném muc tréng c6 thé do sur hap thy TNT vao trong nm va céc vat ligu bé sung vao dat). Trong ede kiém tra co bin vé céc phitc hé [a hén hop cia nam va vi khudn, hdu hét céc ghi nhan vé su phan huy TNT déu duge quy cho cdc quén thé vi khudn bin dia, Lohr (1993); Mefarland va cong su (1990). 1.1.5,1.5. Xit ly sink hoc tai chb Bao gém viée tang cutmg trao déi chat véi su bé sung ngudn dinh dudng, nhing ci khong ty sinh ra trong moi trudng ty nhién tai noi xit ly nhu: 16i ngo, rom. Phuong phap nay it t6n kém song kho kiém tra higu qua c4 trong va sau khi xit ly. 1.1.5.2, Xit lf nuée 6 nhiém thudc phéng, thudc nd Hign nay, trén thé gidi ngudi ta da nghien cttu nhiéu phuong phép sinh phan huy kj khf dé xir ly nuée thai 6 nhiém thudc phéng, thudc né trong d6 phuong phdp ding bin ao da duge ching nhan va 4p dung. Theo nhiéu ket qua nghien cttu, khoding hod ‘TNT dudi diéu kien ki khf xy ra khé triet dé, song dau tr thiét bi kha dat vi vay néu bi 6 nhiém rng, néng do 6 nbiém trung binh, phuong phap nay khé 4p dung [7] Mot hung dang duge quan tém 1a nghién eifu sinh phan hiy hiéu khé nude bj 6 nhiém thudc ph6ng, thuéc né & néng 40 tha, dién rong, vai hy vong tim ra duge cong nghé xir IY ma gié thanh 6 thé chap nhan dé xi ly nhiing noi bj 6 nhiém rong nhung nOng d9 chat 0 nhiém khong cao. Han ché cia phuong phdp nay I to ra nhing céc nhéng san phim trung gian, 6 nhing chat gay doc. Vi vay, vige két hyp nhiéu loai SV hoae nhiéu phuong phép sinh phan huy trong xit ly sé cho nhiing két qua kha 24 quan. Cho dén nay, céc nghién ecu theo huéng nay van con lé té va chua 6 cong nghé hoan chinh nao dude cong bd. 1.2. NGUYEN LIEU VA PHUONG PHAP 1.2.1. Nguyén ligu - Dat, bin, nuée lay tir cée Khu vye da bi 6 nhiém thu6e phéng, thudc né lau nam va tit nai thai cla céc nha may sin xudt quéc phing dé phan lap VSV. - Clic hod chat ding dé tao m6i trudng nudi ey VSV va phan tich nue thai: ede loai dudng (sacaroza, glucoza, maltoza...), cao thit, cao nm men, ce mudi vO co (nh K,HPO,, MgSO,, (NH,),SO,, FeSO,..... ), céc axit (HCI, H,SO,, HNO,...), ef dung ‘moi (metanol, acetonitril, axeton, c6n.....) * Thiét bi: ~ Néi khir tring hoi nuée HIRAYAMA (Nhat) ~ Ti khit tring kho MEMMERT BE. 500 (Dtte) - Bung cy VSV ENVIRCO (Mg) ~ Ti dm nudi cy VSV MEMMERT (Dit) ~ May lc un BIG - BILL (Mj) - Kinh hién vi thutng va soi néi CAR - ZEISS (Dic) - Thiét bi len men hiéu khi FERMENTOR BF 2000 (My) - Thiét bj len men ki khi ELE (Anh) - May ly tam HETTICH (ite) - May so mau JENWAY 6300 (Anh) - Sie ky dng cao 4p HPLC 1100 1.2.2. Phuong phap Dua trén nguyen téc co ban cita cde phurong phép nghién ctu VSV [2] song voi 461 wong cu thé ciia dé tai la VSV phan huy cde chét 0 nhiém 1a thanh phan thude phéng, thuée né (TNT, DNT) (nhiing chat wong d6i khé cho qué trinh phan huj bing VSV), so Itong VSV phan huy duoc nhing chét nay ngoai ty nhién khong nhiéu nén phai cé nhiing thay déi, cai tign nhdt dinh cho ph hgp nhw wong qué trinh phan lap phai c6 bue lam giau, trong qua trinh nghién itu phai c6 thay déi cu thé tuy theo mue dich ca thf nghigm, 25 “s0 DO THI NGHIEM Phan lap VSV cé kha nang phan huy TNT, DNT nn Thir hoat tinh phan buy TNT, DNT cia vi sinh vat | --m Dinh tén VSV duge chon Nghign cau céc yéu t6 anh hudng Nghién eitudac | [Lya chon, xirly dén higu sust phan huy eita vi sinh diém nudi cay chat mang vat (nhi@t do, pH, moi trvng dinh dudng, néng dd chat 6 nhiém, thoi = Fa gian xir ly) Sin xuat ché phém Quy trinh xir ly Cac VSV higu khi duge nudi cay . tren méy léc trdn Big - Bill (MY), voi van t6c 200 vong/phit. Cc VSV ki khi: luge nudi cay trén thiét bj Ele (Anh), 1.2.2.1. Phuong phdp phan lap duge cic chiing VSV c6 khd nang phan hus cde chat TNT, DNT trong diéu kién hiéu khi [2, 4, 5,8, 17] ‘Cée mau dat duge pha loding va nudi cay trén moi trudng Czapek khong duvmg 6 b6 sung cic chat tren voi ndng do 10mg/l. Sau 7 ngdy nudi edy tren may Tae 200vong/phiit & nhigt do phdng (30°C + 2°C), binh e6 VSV phat trién (moi trudng duc) duge lay lam gidng dé cay lap lai nhu tren, Sau 3 vong lap, binh c6 moi trudmg dye nhat s& duge lay mau phan lap Khudn lac tren moi trudng thach dia 1.2.2.2. Phuong phdp tuyén chon cdc VSV cé khd nang phan huj TNT, DNT Nubi cay VSV da phan l4p theo phuong php trén trong méi truéng khodng 26 Czapek dich thé (khong duting) c6 bé sung TNT, DNT voi néng do: 20me/l tren may lie 200 vong/phuitf higu khi)10Omg/ trong thiét bj lén men ki khi (phutong phap ki khi), & nhigt do phdng (30°C + 2°C). Kha nang phan huy céc chit 6 nhiém ciia VSV duoc 8, ding chat keo tu 1a phén chua véi néng do 0,05%, nude thai trong, COD, BOD gidm dat dugc tiéu chudn nc thai loai B (TCVN), cu thé: xée dinh COD (mg/) BOD(mgil) Sau lén men 220 43,9 Sau keo ty, ling, loc 96 26 1.3.1.4, Lya chon thanh phn chat mang VSV - Sain xudt ché' phdm 1.3.1.4.1. Khd nang duy tri so’ lugng VSV trong chét mang ‘Chat duoc Iya chon dé lim chat mang trong sn xuat ché phim VSV hiéu khi xir 40 1y moi truimg phai 18 nhing chat c6 cfu tric x6p, gitt duge do Am va thodng khi, gitt duge 6 Ivong VSV én dinh trong thai gian béo quan, khong gay doc voi VSV va VSV c6 kha nang phan huy dé dang, tanh tinh trang sinh thém chat thai méi gay 6 nhiém mOi trudng. Trén co sé céc nghién citu djc diém sinh IY, sinh hoé VSV va cfc yeu céu cfin thiét cho chit mang, chiing ti chon celluloza Jam chat mang khi san xuét ché phim, Mat khéc theo cdc nghién cfu cla chting t0i va cila mot sO téc gid nude ngodi [48, 68], cdc VSV 06 kha nang phan huy TNT, DNT ciing ¢6 thé phan huy xelluloza va lignin rat tt. G day, chiing t6i chon nguén co chét mang (CM) 1a rom, tru, min cua vii cde phy phdm nay duge tron theo nhiing ty Ie khéc nhau. Cac cap chat mang CM1 ya CM2, CM3 va CM4, CMS va CM6, CM7 va CM8 6 thanh phén nhu nhau va c6 46 dim tong tg 18 30% va 50%. Sin xuat ché phim theo muc4,2,2 itt 6 nhiet do phdng (30 + 2°C), cit sau 2 tuén kiém ta sO lugng VSV mot lan, két qua dugc trinh bay ten bang 1.3.10. Bang 1.3.10. Su thay déi s6 Ivong (CFU/g) ching VSV trén céc chat mang khde nhau, véi thdi gian bio quan khéc nhau nes gian, au CMI | CM2 | CM3 | CM4 | CMS | CM6 | CM7 | CM8 0 1,75.10°|2,14. 101,93. 10°11,15. 10°11,62. 10711,05. 10° 1,63. 10” | 1,48. 10° 2 1,93. 10719,83. 104,52. 104 7,23. 106.02 1015.27. 10'| 3,05. 10” | 3,58. 10°, 4 12,63. 107|7,43. 10712,16. 10"|6,03. 10'[8,72. 101,13. 10| 1,23. 10" |1,69. 10") 6 18,23. 10°{4,72. 103,86. 10°{1,12. 104,32. 10911 ,56. 104 1,90. 10" |2,73. 10" 8g 19,72. 105,83. 105,72. 107,03. 10'|6,52. 107263. 10°] 7,20. 10*|1,08. 10" 10 : - : : : = | 6,83. 10" |7,53. 10" 12 : : : : - | 1,72. 10"*|2,65. 10" 24 i 7 : : : = __|_2,68.10° | 9,14.10° Két qua é bing 1.3.10 cho thay: 6 céc chat mang CMI - CM6 sy ting s6 Iugng VSV khong dang ké sau 2 tudn, sau dé gidm nhanh & céc tuén tip theo va dén tuin dnt 8, s6 lugng chi con Khoing 10° CFU/g ché phim. Digu nay chimg t6 cdc chat mang nay khOng nhitng khong duy tri duge s6 hong VSV ma con Lam giém s6 long VSV nhanh chéng sau 8 tan. Va cling do 46, tir tun thit 10 vé sau, chting 101 Khong dém s6 Iuong VSV con Iai 6 cde chat mang nay 41 Neuoe Iai, & CM7 va CM8, sO lugng VSV dao dong trong khoang 10” - 10" CFU/g sau 6 tuén, én tuén the 8, s6 Iugng 18 bio bit diu gidm trong ché phdm nhung sau 12 tuan s6 lugng té bio van con nhiéu hon s6 lugng ban dau trong ché phdm. Sau 24 tun, s6 Igng VSV trong mdi ché phdm tuong dong véi sO lugng VSV bé sung vao ban dau. ‘Thong thu’mg, chat mang thudng chi JA vat mang bio tir hode sinh khoi VSV ma khong lam thay d6i s6 lugng cla chting. Tuy nhién chét mang cia chiing ti & day lai Ja mot eo ch&t cho VSV sinh truéng vA cde VSV trong ché phim ciia chiing toi day 6 thé sinh truémg trong diéu kign bio quan nay cho thay chting c6 thé phd hop trong vige lén men rén va hiu {ch cho qué trinh xirly dat 6 nhiém, Can ett vio su thay d6i s6 lugng VSV trong cfc ché phim, chting toi chon CM8 Jam chat mang cho ché phdm phan huy sinh hoc TNT va DNT. 1.3.1.4,2. Quy trinh sin xudt ché’ phdim VSV hii kh phan huy TNT va DNT (TSF va DSF) * Sin xuat gidng VSV: - Ce VSV phan huy manh ‘TNT va DNT sit dung dé sn xudt ché phim bao gm: TSF DSF 1. DLL: Alcaligenes sp. 1. DL: Pseudomonas sp. 2, D2: Bacillus stearothermophillus 2, DI3: Pseudomonas aeruginosa 3. D10: Pseudomonas sp. 3. Im: Stenotrophomonas maltophilia 4, 1m: Stenotrophomonas mattophilia | 4. Ml: Curvularia prasadii RL. & B. L. 5. M1: Curvularia prasadii R. L. & B. L. | Mathus Mathus - Ce VSV trén duge nudi rieng ré trong moi mudng dich thé c6 thanh phan (gf): Khoang hén hgp - 1,15; lignin - 0,1; saccarose - 3; bot dau tuong - 0,025; pH - 7, tren mAy lic 200 vong/phiit trong 3 ngay & nhiet 49 - 30 + 2°C. Tr9n lin céc gidng rieng 1 cho buée tigp theo cia qué trinh sin xuat ché phdm (ging VSV). 42 * San xudt chat mang: Min cua, tru duge xir ly bing céch dun trong dung dich kim dic trong 3 gid dé loai tap chat, sau dé duge rita sach dén pH trung tinh, sly kho. Hén hop min cua, tru duge trn theo tY 1¢ 1:1, khit tring & 121°C trong 30 phat, sity Kho 4 100°C trong 3 gid. Hn hop nay sé duge ding Fim chat mang dé sin xudt ché pham. * San xudt ché phim: Tron déu gidng VSV vao chat mang theo ty Ié 1:1 (trong lugng / trong lugng), bao géi trong ti polyethylene 2 I6p, din kin, bio quan 6 nhi¢t do phing trong 6 thang ké tit ngay san xuat. 1.3.1.5. So dé quy trinh xir ly nude thai chtta TNT, DNT hiéu khi Tir tai ligu (11, 13] va két qua céc thf nghiém (muc 1.3.1.3) 06 thé dé xuat quy tninh xir ly nude thai: cha TNT, DNT theo ede buée sau: - Nu6c thai c6 chita TNT, DNT c6 néng 46 < 35mg/l va < 30mg/l (tuong ting) duge gom vao bé diéu hoa, tai day pH nude thai duge chinh vé trung tinh bing H,SO, hoac NaOH. - Nude thai da chinh pH duge chuyén vao h¢ thong xi ly sinh hoc higu khf, tai day bé sung thém khong va ché phdm sinh hoc (TSF vi DSF) véi ty 1¢ 0,1%, suc khi lign tye 3 - 5 ngay voi te do dong khi 30 m*/giv. - Dé ling 6 gid, phan nude phia wen duge chuyén sang bé keo tu, tai day bé sung chat keo tu I phn chua néng dO 0,05% va Ca(OH), sao cho pH > 8, khudy déu, dé ling 24 gi’. Phan can cia bé king sau xit ly sinh hoc higu khf duge tun hodn lai he théng sinh hoc higu khf. - Phin nude trong sau keo tu duge Igc qua hé théng loc nguge sinh hge voi cdc J6p vat ligu loc kich thuge hat khée nhau. C6 théi khi nhe dé tang hieu qua qué inh, loc. Nuée thai Ide nay 06 thé thai ra moi trudng vbi cde chi tien dat nude thai loi B (theo TCVN): COD - 93mg/l; BOD - 28,7mg/l, TNT, DNT - 0,5mg/. ~ Phin can cia bé keo ty duge tch ra dé xir ly rieng bing chon hoge dét. 43 1.3.1.6. Két qua xi ly nude thdi Nha mdy 121 ‘Nuc thai tit nha may 121 duge pha lodng sao cho néng do TNT < 35mgil. Xit ly theo quy trinh da xay dung. Két qua duge trinh bay trén bang 1.3.11. Bang 1.3.11. Sy thay ddi mét sé chi tiéu nuéc thai tir qué trinh sin xudt thude né cla Nha may 121 truéc va sau xi ly eee re éng 46 TNT trong nuéc thai BOD.(mg/l) Trude xinly | Sauxirly | Higusuat | Trude | Sau xi] Trude | Sau xir} (mgi) git) phan huy, % | xily | If xitly ly 34,6 0,45 98,7 136 93 65° | 28,7 Tit bang tren cho thay: ~ Néng do TNT trong nuée thai tir qué trinh san xuat thuée nd & nha may 121 1 khé cao, nude thai khong pha long c6 néng do TNT Ja 57,67mg/\ (nuéc thai & bé chita chung). - Xi ly nude thai theo quy tinh da lya chon cho higu xudt phan huy TNT khé cao. Tren 98% TNT cé trong moi trudng (ndng do ban dau 1a 34,6mg/l) 4a bi phan huy hoac chuyén hod. ~ Cfc chi tieu khde vé moi truimg (COD, BOD;) dat tigu chudin nude thai loai B (TCVN), 1.3.1.7. Két wan 1, Tw cdc mau dat, nuéc bj nhiém thuéc né da phan l4p,tuyén chon duge 26 ching VSV, bao gém: 20 ching vi Khudn chiém 76,9% ; 4 ching mée chiém 15,6% con lai 2. ching xa khudin chiém 7,7%, c6 kha nang phat trién tren moi trudng cO TNT, DNT nhu Ja nguén héu co duy nha. Trong 46, moi trong chifa TNT a 13 ching, DNT 18 19 chiing (mot s6 chiing phat trign t6t uén ca hai moi tudng c6 TNT va DNT). Két qua th nghiém cho thay, VSV hoan to’n ¢6 kha nang chap nhan va chuyén hod cae chat doc 1a thinh phan thud né, diéu nay cing phd hyp véi két qué nghien citu ciia cdc tée gid da cong b6 {7, 27, 65). 2. Trong 26 ching da phan lap c6 11 chiing c6 kha nang phan huy hoac chuyén hod TNT, DNT manh. Céc ching nay da duge dinh ten va nghien citu tiép dé tao ché pham sinh phan huy céc chat 6 nhiém 1a thanh phan thudc nd. = Kha nang phan huy TNT, DNT cita VSV phu thuge nhiéu vao cde yéu t6 ngoai cinh nhu nhigt 9, pH, moi trutmg dinh duing, néng do chat 6 nhigm va thd gian tiép xtic cla VSV véi chat 6 nbiém. Theo 46, kha nang phan huy TNT, DNT cia VSV dat t6i da & nhigt do 30 - 35°C, pH 7 (trung tinh), mdi trudng c6 thanh phén khodng bd xung them dudng saccarose néng d0 3g/l, bot dau tuong 0,025g/, néng do TNT < 35 mg, DNT 1a $30 mg/l va thi gian nudi cdy 1a 3 - 4 ngay. - DA sin xuat duoc ch€ phdm VSV xir ly nude thai tir qué tinh sin xuét thude né, ché phiim nay bao gém mot s6 VSV c6 kha nang phan huy manh chat 6 nhiém va 6 thdi gian bio quan Ién hon 6 théng. = Da xAy dug duge quy trinh xir IY nude thai va da dp dung xit IY nuée thai chifa TNT, DNT tir qué trinh sn xuat thudc né & nha may 121 cho két qui t6t: ndng do. TINT con 0,45mg/, COD: 93mg/l, BOD: 28,7mg/ (dat tigu chudin mute thai loai B - TCVN) [17]. 1.3.2, Phan huy TNT bing phuong phap sinh hoc ki khi Cac thi nghigm cia chting ti dé tim cde VSV c6 ing chuyén hod TNT dui v6i nude c6 néng do TNT < 35 mg/l. Céc nghién cifu nay ¢6 thé ap dung dé xir 1f nu6c thai chita TNT & nhing nai ed mat bing rong, Iuong nude 6 nhiém 1én va néng do chét 6 nhiém trong nuée khong digu kign hi¢u khf da dat duge két qua kha quan di cao. Tuy nhién, voi nhing noi c6 néng 4 TNT trong nude cao hon 35 mg/l, mat bing sin xudt cling nhur xir ly hep, thi phan huy higu khf chua dép img duge yeu cau. Do d6, chting t0i titn hanh céc thf nghiém sinh chuyén hod TNT tong diéu kien ki khf nhim khic phue nhting han ché cia phuong phép hiéu khj da ndi tren va tao ra duge quy tinh 4p dung cho nhing noi nude bj 0 nhiém TNT cao, mat bing xir ly hep. Dé xéy dung quy trinh xir ly nuéc thai chita TNT bing phuong phép sinh hoc ki Knf, chiing (0i c6 ging Iya chon tap doan VSV ki khi c6 kha nang chuyén hod TNT cao va da tign hanh nghién cifu cée yéu 16 ngoai cnh anh hudng truc tigp dén hiu suat chuyén hod TNT cia VSV, trong d6 c6 cée yéu 16 chinh sau: nhiet do, pH, thoi gian nudi cy, néng do chat 6 nhiém va VSV. Sau day 1a mot sO ket qua da nghién ctu 1.3.2.1. Lua chon tap doan VSV ki khi cé khd nang chuyén hod TNT cao Cée tai ligu tham khio [6, 22, 24, 41, 52, 57] va thye nghiém cho thay, xirly TNT: bing hén hop VSV ¢é higu qua va wi¢t dé hon ding don ching. Ching t6i khong tign 45 hanh theo hudng phan lap don ching cc VSV ki khf ma Iya chon tap hop ching tong bin hoat tinh c6 nguén géc khée nhau, dé 1: bin ao, bin cng nude thai sinh hoat, biin song To Lich, bin day kénh thot nuée cia co sésché bién thuc phdm Twong Mai, ‘Tign hanh thé nghiém theo muc 1.2.2.2. trong thiét bi ki khi ELE. Kha nang chuyén hod TNT cla céc loai bin duge dénh gig bing sy thay d6i n6ng do cia TNT trong moi trudng sau 5 ngay nudi c@y. Két qua duge trinh bay ten bang 1.3.12. Bang 1.3.12: Sy thay déi néng do TNT trong mdi trudng nudi cy v6i cée loai bin khéc nhau (néng 4) TNT ban déu 100mg/) ‘Loai bin Luong TNT con trong méi trusng Luong TNT con (mg/l) | % TNT bi chuyén hoa Bin cOng nue thai sinh hoat 20 80 Bin song To Lich 15 85 Ban ao 35 65 Bin kenh thost nude thai cia 0 100 co sd ché bign thuc phdm ‘Tuong Mai Két qua tren cho thay: - Trong 4 loai bin hoat tinh da la chon, bin lay ti kénh thot nude thai cita co si ché bign thyc phim cé kha nang chuyén hod TNT manh nhat. Loai bin nay ¢6 nhiing chat hitu co 1a sin phdm phan huy céc thife an thita va phu phém trong qué tinh ch6 bign stic sin, noi day vi khudn Kft sulphat, mot logi vi khuén c6 khi nang sit dung TNT nhw nguén nito duy nhat [22] phat trién manh. Diéu nay phi hop voi két qua nghien cifu ciia mot sO de gid da cong b6 (32, 52, 57]: sulfidogenic bacterium ¢6 kh nang phat trién tren moi trugmg c6 TNT IA nguén nite duy nhit va do 46 n6 c6 kha nang chuyén hod TNT manh, Theo Boopathy va Kulpa [32] th) vi khudn Khir sulphat nay la Desulfovibrio species (ching B) phan lap duge ti bin cn cita nh’ méy sin xugt thie an. 1.3.2.2. Anh huéng cita mot so yéu t6 ngoai cdnh dén higu sudt chuyén hod ki khi TNT cia VSV 1,3.2.2.1.Anh hing ciia nhigt a6 dén higu sudt chuyén hod ki kht TNT ctia 46 Nubi cay ki khf bin hoat tinh ndng d9 Sg/l trong moi tung khodng pH8 chita TINT néng do 100mg/1 6 cde nhiet 49 10, 20, 30, 40, 50, 60°C. Sau 5 ngay Idy mau, do lung TNT cdn lai trong moi truéng. Anh hung cita nhigt 49 dén hieu sudt chuyén hod ki khf TNT duge xéc dinh thong qua néng do TNT cdn lai tong moi uutng. Két qua duge tinh bay tren hinh 1.3.3, 100 90 80 70 60 50 «0 30 20 10 ° Nhigt 40,0 0 1% 2 3 4 5 60 70 ‘Hinh 1.3.3: Anh hudng ciia nhiét do dén higu suat cchuyén hod ki khi Higu sust chuyén hos % ‘Tren hinh 1.3.3 cho thay: - Nhigt do trong khoang 30 - 40°C 1a thich hop cho qué trinh én men ki khi chuyén hod TNT, nhigt 9 ti thich 1a 40°C. Diéu nay ching td tap doin VSV trong an hoat tinh 1a nhém wa nhiét. 1,3.2.2.2. Anh huéng cita pH ban dau Nuoi céy kj khf bin hoat tinh néng do Sg/ trong moi tru’mg khogng chita TNT 100mg/ & nhiet do 40°C, diéu chinh pH ban dau ciia moi tung dat pH 4, 5, 6, 7, 8, 9 bang H,SO, va NaOH. Sau 5 ngay lay mau, xéc dinh néng do TNT cdn lai trong moi trig. Két qua thi nghim éuge trinh bay tren hinh 1.3.4. 100 g s % & a suat chy hod 2 8 8 8 ° pH SG Ge 6040 Hinh 1.3.4; Anh hung cia pH dén higu sudt chuyén hod TNT cia VSV duéi diéu kign ky Kh 41 Tirhinh 1.3.4 cho thay: ‘Trong khodng pH tv trung tinh dén kiém nhe (6 - 8), khi pH c’ng tang, kha nang chuyén hod TNT cing manh. pH t6i thfch la pH8, tai pH nay hi¢u suat chuyén hod dat 100%. Trong thuc té, 6 pH9, sau 5 ngay a, néng do TNT trong nude thai cing khong xéc dinh duge nhung ti d6i chimg va quan st sy phat trién ca VSV cho thy & pH kiém, TNT cing bi phan huy hod hoe nén su mat di cla TNT & pH nay khong phai chi 1a su sinh phan huy 1.3.2.2.3. Anh hudng cita thoi gian dén higu sudt chuyén hod ki khi TNT cia VSV Nuoi cy kj khf bin hoat tinh néng 9 5g/l trong moi trudmg khodng cé néng do ‘TNT tuong duong 100mg/, nhiet do 40°C sau 1, 2, 3, 4, 5, 6 ngay Idy mau, higu sud chuyén hod TNT duge xée dinh bing su mét di cla TNT trong moi trudng nudi céy. Két qua duge trinh bay tren bang 1.3.13. Bang 1.3.13: Hi¢u suat chuyén hod TNT cia VSV sau thdi gian nuéi cy khée nhau (néng 49 TNT ban dau 100mg/) Thai gian 1 ngay |2 ngay |3 ngay | 4 ngay| 5 ngay| 6 ngay Néng 49 TNT cdn (mg/l) 32,6 | 15,5 | 29 | 15 | 0 0 Néng do TNT bi chuyén hoa(mg/)| 27,4 | 84,5 | 97,1 | 985 | 100 | 100 Hieu suai chuyén hod (%) 27,4 | 84,53 | 97,1 | 98,5 | 100 } 100 Ket qua bang tren cho thay, sau 5 ngi Jen men ki kh v6i 0,5% bin hoat tinh (ndng 4 VSV 10” - 108 CFU/g bin), 100% TNT trong moi tring da bj chuyén hod. Tuy vay, thi gian 5 ngay i 1a hoi lau, khé 4p dung cho nhing noi c6 mat bang xir ly hep cing nhu nhing noi c6 hé thong xit ly nhé. Céc thi nghiém tiép theo nhaim rét agin thoi gian xit ly. 1.3.2..2.4. Anh huéng cia néng ad chat 6 nhiém (TNT) va VSV (bin hoat tinh) Nu6i cay ki khf bin hoat tinh néng dQ 5, 10, 15 g/l trong moi trudng khodng ¢6 néng do TNT: 50, 100, 150 mg/l, nhigt do 40°C. Sau 3 ngay lay mau, xée dinh Ivong ‘TNT cdn lai trong moi trudng. Két qua trinh bay & bang 1.3.14. 48 Bang 1.3.14, Anh huéng ciia néng dé chit 6 nhiém (TNT) va VSV (bin) : e ‘N.d6 TNT, mg/l 50, 100 150 Ban, g /I : 5. | so] 15] 5 | 10} 1s | 5 | 10} 35 Negay 1 35,0 | 0,45] 0.2 | 76 | 11,6] 61 | 135 | 16,7] 16.4 2 1,7] 0 | 0 | 162} 201] 1,01] 68 | 65 | 65 3 55} 0 | 0 | 684) 0 | o | 28 | 294] 42 5 33] 0 | 0 | 36] 0 | 0 | 107] 15 | 0.94 bt Tir bing tren c6 thé thay 10, anh hudng cia néng do TNT va VSV trong qué trinh, xit ly bing phuong phép sinh hoc ki khi: - Néu néng do VSV (bin hoat tinh thép 5Sg/), sau 5 ngay & TNT chua bj chuyén hod hét 6 cd 3 ndng do, & cdc néng do bin cao hon (10, 15g/) khong xde dink durge TNT wong moi trudng sau 2 ngdy nudi edy & cée mau cé néng do TNT 1a 50 va 100mgA, tuy nhien sic 6 cho thay, sau len men khi khf vin cdn sin phém trung gian. - Khi néng do TNT 14 150mg/ v6i néng do bin 15g/, sau 5 ngay ti vin cbn TNT voi néng do 0,94mg/. Do 46 trong qué trinh xir ly, tay néng dQ TNT trong nude thai dé sit dung néng 6 biin hoat tinh tuong img sé cho hiéu suat xit ly t6t hon. 1.3.2.3. Quy trinh xit lf nuéc thdi chita thuéc né bang phwong phdp ki khi ‘Tir tai ligu va céc két qua thc nghiém, ching toi xay dung quy trinh xi ly nude thai chia thudc né bing phuong php sinh hoc ki khf nhu sau: * Chudn bj bin hoat tinh: Can 1g bin lay tir eng thost nude thai cita co sb ch€ bién thye phim da gan b6 can, s6i, dat duge dua vao binh nudi ey ki khf cha moi trudng khodng sulfit 6 thanh. phan sau (g/l): KCI - 0,3; CaCl,- 0,07; K,HPO,- 0,25; KH,PO,, - 0,25; NaCl - 0,035; MgCl, - 0,01 ; Na,CO, - 0,16; Na;SO, - 2,84; Saccaro - 3,0 ; pH 6,8. 49 Day kin nut binh, d & 30°C trong 5 ngay, khi VSV phat tién t6t, cay chuyén sang binh moi trudng mdi. Sau 3 lin chuyén (néng do VSV trong binh dat 108-104 CFU/g), dung dich nudi cy duge ding 1am bin hoat tinh (gidng) trong qué tinh xir I nude thai chta TNT bing phuong phap sinh hoc ki kht Qui trinh xit ly nuGc thai chtta TNT bing phuong phép sinh hoc ki khi: + Nuc thai chita TNT, DNT c6 néng 49 > 35mg/l dén 150mg/l duge gom vao bé diéu hoa 1, tai day pH nude thai duge chinh vé trung tinh bing H,SO, hoc NaOH. ~ Nude thai di chinh pH duge chuyén vao hé théng xit ly sinh hoc ki khi, bé sung them moi tring khodng sulfit (phdn trén) va bln hogt tinh néng do 10g/1, 48 phn tg 3 - 5 ngay, thinh thodng khudy, tron dé tang qu trinh tiép xtic gitta VSV va chat 6 nhiém, thtic diy nhanh qué trinh phan hy. = Sau dé nude thai duge chuyén sang bé lang 1 dé ling 6 gid, phn nude phia trén duge chuyén sang bé keo tu 1, tai day bé sung chét keo tu Ji phén chua néng do 0,05% va Ca(OH), sao cho pH > 8, khudy déu, dé ling 24 gid. - Phin nuéc trong sau keo tu duge duge chuyén sang bé diéu hoa 2 (cho qua tinh sinh hgc hiéu khi). Tai day pH duge diéu chinh vé trung tinh bing H, SO,. - Nu6e thai sau khi dd tung hod duge bé sung vi khudin hiéu khi, khodng sulfit, nguyen 16 vét (Mn**) theo ty 1é pha hgp. Suc khi 3 - 4 ngay, t6c do ddng khi 30m*/gid. - Tiép theo dé ling 6 git tai bé ling 2, ri loc qua cét min, nude thai sau loc c6 thé thai ra moi trudng hode cAnh déng sinh hoc (ao, hé c6 thuc vat ngap muéc...) dé qué trinh xit ly duge triét dé hon, Nuée thai sau xir ly dat Joai B (theo TCVN). - Phin can cla bé lang sau xir 1¥ sinh hoc ki khi (bé lang 1) duge tudn hoan lai he thong xit ly sinh hoc ki khi. + Phan can cita bé keo tu duoc tach ra dé xir ly riéng bang chon hoac dot. 1.3.2.4. Xit ly thit nghiém nude thai chita TNT cia Z121 theo cde diéu kién ti wu da nghién citw Dé kiém ching két qua di nghién extu, chting t6i tign hanh len men ki kbf v6i 50 digu kien sau: nuéc thai chtta TNT néng do 98,8mg/l + khodng sulffit + bin hoat tinh (10g/, véi néng do VSV 10°CFU/g), pH8, & & 40°C. Sau 3 ngay, xéc dinh mot s6 chi tigu moi trudng co ban, Két qua duge trinh bay & bing 1.3.15. Bang 1.3.15: Cac chi tiéu méi trudng cila nude thai trude va sau xir ly |___Néng 4 TNT trong nude thai COD (mg/l) BOD«mg!) Trusexir | Sauxily | Higusudt | Trude xit) Sauxit | Trude | Sau xir ly(mgl) | (mg/t) | pnanhuy, % |e | oxi | oy 98,8 0 100 395 98 15 35,8 Sau 3 ngay ti ki khf, TNT da bj chuyén hod hoan toan, Céc chi tigu vé BOD, COD Bu dat tieu chudin nurée thai loai B (TCVN) [18]. 1.3.2.5. Két ludn - Tap hgp c4e VSV trong bin hoat tinh tir cdc c6ng nude thai cita céc cita hing &n, cdc co sé sin xuat thife an c6 nhiéu vi khudn khir sulphat c6 kha nang chuyén hod ‘TNT cao, c6 thé duge Iya chon dé ding trong qué tinh xit ly nuée thai chita TNT bing phuong phép ki khi. + Cée yéu 16 moi wrung anh hung 1én dén higu sudt chuyén hod TNT cia VSV ki Khf. Moi truémg khodng sulfit 18 moi tra’mg thich hgp cho su phan huy TNT ki khf, Diéu kien thch hop cho hiéu suét chuyén hod ti da 1a: nhiet do 40°C, pH, thi gian. nudi cay 2 - 5 ngay my néng do TNT. Néu néng do TNT cao c6 thé digu chinh luong bin hoat tinh (VSV) trong binh a dé nit ngén thdi gian len men va TNT duge chuyén hod hoge phan huy hoan toan, = C6 thé &p dung két qua nghien ctfu nay vao xit ly nuéc thai chia TNT 8 néng do cao (> 100mg/l) cho céc co sé hoc cdc day chuyén sin xudt thude né chtta TNT true Khi thai ra ao hé ww nhien 1.3.3, Xi ly TNT bang phuong phap két hop 2 qué trinh khi khi va hiéu khi dé Joai bé sn pham trung gian Nuc thai chta TNT néng do 100mg/l, bé sung khoéng sulphit, bin hoat tinh (10gA), diéu chinh pH dgn 8, len men khj khi 5 ngay sau d6 bé sung cac nguyen ts vet, Sl cde musi VO co ( tao diéu kign nitrat hod t6t), VSV ... theo muc dich ciia thi nghi¢m. Ket qua duge tinh bay wén bang 1.3.15. Bang 1.3.15. Két qua phan tich néng 4 TNT trong nuéc thai ( Kéi qud do Vien phdp y Quan dgi phan tich) Ten mau Maul | Miu2 | Mau3 | Ma | Maus | Mdu6 G+k) | (K)_|_ ava) _| csv Mn)| (Mn) | (sau KK) L anes 0,0085 | 0,0073 | 0,0087 | KPH | 0,0075 | 0,0104 * KPH- khong phét hien - Két qua tren bang cho thay 6 tat cd cée mau thit nghi¢m nude thai déu c6 ham lugng TNT rat it (<10pg/). - Mau bé sung VSV higu kh va Mn’? cho két qua tt nat (khong phat hién duge TNT trong méi tnr’mg) ~ Két qua sic kf kh6i phé tai Vien phdp y Quan doi cho thay khong cdn sn phém trung gian (xem phan phy luc). 1.4. MOT SO KIEN NGHI KHI XULY NUGC THAI CHUA TNT, DNT TUQUY TRINH SAN XUAT THUGC NO Nuc thai tit qué winh sin xuat thude né 1 mot loai nude thai chifa nhiéu hop chat nitro vong thom doc hai nhu TNT (chi: yéu), DNT, mot sO tap chat va cée sin phém ty phan huj chua hoan toan cia TNT trong ty nhién, Do d6, mun xir ly wigt dé ai loai nay ddi hdi mot quy trinh két hop nhiéu yéu 16 moi tubng cing nhu sinh Su phan huy TNT bing VSV da duge nghién ctu va 1a phuong phép tién tién, higu qua. Su bién 46i sinh hoc cita TNT 4% duoc nhiéu nha khoa hoc nghién citu [25, 32, 33, 36, 59, 60...]. Fermando [38] chi ra ring, TNT e6 néng do ban déu 30me/l tong moi tnxmg nudi cay nim Phanerochatae chrysosporium (hiéu khi), khoing 50% bi phan huy t6i CO, trong 30 ngay va chi cdn 2,8% TNT 06 thé thu héi duge. Trong nudi cily ki khi, 2 loai VSV 1a Pseudomonas sp. va vi khudn khit sulfat Desulfovibrio sp. C6 kha nang chuyén hod TNT & néng dQ ban déu 100mg/l thanh triaminotoluene hode toluene bing qué trinh dé amin hod khit sin phim trung gian diaminonitrotoluene. 52 Tuy nhién, céc nghién ctu déu phét hign ra cdc sin phim chuyén hos trung gian nhung khong 6 biing chimg vé sy bé gay vong hoc khodng hod. Digu nay ching td swt han ché khi sit dung phan huy sinh hc TNT va céc hgp chit nitro c6 vong thom bing cde VSV don 18. Nhiéu ¥ tuéng cia cdc nha nghién eitu da duge dua ra nim khée phe han ché a néu khi sit dung phan huy sinh hoc TNT bing cée VSV don 18. Andrea va cong sit (22] da nghien ctu su chuyén hod triaminotoluene (TAT) duge tao thanh trong qué trih khit TNT bang VSV va gid dinh rang VSV chuyén hod TAT bang té bao cia vi khudin sulfit hod, chi xdy ra trong diéu kign higu khf o6 sy xiic tée cha ce nguyen 16 vét, San phim cila sy chuyén hod TAT chwa biét r6 nhung trong djch huyén phi t€ bao hiu khf, Khong 1/3 nhém amino di duge gidi phéng thanh amoni. Mot sO tée gid Khéc dé nghi két hgp nhiéu loai VSV (nim, vi khudn, xa khuén) trong nhiéu cong doan xit ly (45, 50, 60, 67... Tir nghién cému rai Ligu, ké thira két qua nghign cifu cba céc téc gid da cong D6, tit qué trinh thue nghi¢m trong khuon khé dé tai nhénh KC - 04 - 10, ching toi c6 mot sé kin nghj sau: 1. V6i nude thai tir qué trinh sin xust thude né c6 néng 49 TNT < 35mg/l sé duge xit ly bing quy trinh phan huy hiéu khi, Nude thai sau xir ly duge thai ra ao, hé chita hodc canh déng sinh hoc c6 tréng ngé dai, béo tay hodc cé lac... A nhimg thye vat ngap nude 6 tée dung lim sach nude rat higu qua. 2. V6i nude thai c6 néng > TNT 1én hon 35mg/l dén dudi 150mg/l duge xit IY bing cong nghé phan huy ki khé véi bn hoat tinh chéa nhigu vi khudn sulfat (nhur trong béo céo da neu), sau d6 xit IY tip theo quy trinh phan huy hiéu khf c6 bé sung nguyen 6 vét (Mn**) 3 - 4 ngay ri thai ra cdnh déng sinh hoe, ao, hé 6 thuc vat ngap nude . 53

You might also like