LADY

CHATTERLEY'İN
SEVGİLİSİ
D. H. Lawrence
V
CAN YAYINLARI

Türkçesi
A K ŞİT G Ö K TÜ R K
 B ir in c i b a s ı m : C a n Y a y ın la r ı (1981)
İ k in c i b a s ım : C a n Y a y ın la r ı (1982)

Ö zg ü n ad i: L ad y C h a tte r le y ’s L o v e r o la n b u k ita p .
A k ş it G ö k tü rk ta r a fın d a n , İn g iliz c e a s lın d a n
e k s ik siz o la r a k T ü r k ç e y e ç e v rilm iş tir.
 LA D Y C H A T T E R L E Y l
Y E N İD E N O K U R K E N

D av id H e rb e rt L a w re n c e , L ad y C h a tte r le y ’in S e v g ilis i’-

n i 1925-28 y ılla n a r a s ın d a İ ta ly a ’da, d e ğ işik lik le r le a rd a r-
d a ü ç k e z yazd ı. K a rıs ı F rie d a , ö lü m ü n d en o n a lt ı yıl son ­
ra, L a w re n c e ’in b ü tü n y a z a r lık y a ş a m ı b o y u n c a L ad y
C h a tte r le y ’in S e v g ilis i’n i y a z m a y ı ta s a rla d ığ ın ı b e lir te r e k
ro m a n ın y a z ılış ın ı şö y le a n la t ıy o r :

L a w re n ce , L ad y C h a tte r le y ’i y a z a r k e n k o rk u y o rd u .
T o s k a n a te p e le rin d e ş em siy e ç a m la rd a n b ir k o ru d a
y a z ıld ı b u öykü . A ltın d a o tu rd u ğ u k o c a b ir şem siy e
ç a m ın h e m e n az ö te sin d e E rm iş E u s e b io ’n u n k u t­
s a l g ö m ü tü v ard ı. K ü ç ü k b ir m a ğ a r a d a k o c a m a n
b ir ta ş g ö m ü t, k a im ta ş ta n b ir k ü çü k m a s a , y a n ın ­
d a d a k ü çü k gü zel b ir p ın a r. B ü y ü le y ic i b ir y erd i,
L a w re n c e h e r gü n , ö z e llik le de b a h a r d a , y a z m a k
iç in o r a y a g id erd i. K o c a ç a m a v a rm a k için , ze y tin
a ğ a ç la n y a n ın d a n b ir a z c ık y ü rü m e si g e re k ird i. Y o l­
d a ö b e k ö b e k k e k ik , n a n e , m o r m a n s a la le le ri, y a ­
b a n k u z g u n k ılıç la n , h a lı g ib i m e n e k ş e le r, c e z a y ir
m e n e k ş e le ri o lu rd u . S e ss iz a k ö k ü z le r ç ift ç e k e rd i.
O rd a o tu ru r, te z y a z ış ı d ışın d a s a n k i h iç k ım ıld a -
m azd ı. Ö y le k ıp ırtıs ız d u ru rd u k i, k e r te n k e le le r ü s ­
tü n d e n k o ş a r, k u ş la r y a n ın d a y ö re s in d e zıp lard ı.
A r a s ır a b ir a v cı, b ird e n irk ilir d i b u se ssiz o tu r a n ­
d an.
Ç e v re m iz d e k i b ir a v u ç k ö y lü , T o s k a n a ’n ın o ıssız
b u c a ğ ın d a , L a w re n c e ’i, b u lu n d u ğ u m u z h e r y e rd e k in -
d en d a h a sessiz b ir s a y g ıy la b e n im s e m işle rd i. L aw ­
r e n c e y a k ın b ile d a v ra n m a z d ı o n la ra , o ld u k ç a so ğ u k
d u ru rd u . A m a iç g ü d ü le riy le se z e rle rd i: ö zel b ir du-

5
 ru m d u k a r ş ıla r ın d a k i. A la y e tm e z le rd i o n u n la, o y ­
s a a la y e tm e y e p e k h a z ır d ıla r h e r za m a n . O n u n için
y a p m a y a c a k la r ı şey y o k tu .
H e r g ü n ö ğ le y e m e ğ in d e n s o n ra , o s a b a h y a z d ığ ın ı
o k u rd u m . Ş a ş a r d ım ö y le sin e e ş it b ir k a v ra y ış la , h e m
b ir S ir C liffo rd , h e m d e k o ru b e k ç is i y a r a ta b ilm e
y e tisin e .
E le şti rem ezd im - b ir k a ç ın ılm a z lık v a rd ı b ü tü n b u n ­
la rd a .

(İlk L ad y C h a tte r le y ’e Ö n sö z’d en )

B ö y le b ir o rta m d a , T o s k a n a d o ğ a s ın ın g ü z e lliğ iy le
e rin c i için d e , y a p a y d ü n y a d a n b u n c a u z a k , u y g a r to p lu ­
m u n ç ılg ın lığ ın ı, in s a n iliş k ile r in e o lu m su z e tk ile r in i y a z ı­
y o rd u L a w re n c e . E v e t, b ir a n la m d a b e lk i B la k e y a d a
W o rd sw o rth g ib i r o m a n tik u s ta la r ın a ç tığ ı y o ld a g iz e m li
b ir d o ğ a c ılık b u r o m a n ın te m e l y ö n ü n ü o lu ştu ru y o rd u .
L a w re n ce , y a ş a m ın ın y a p ıtım , y a z a r lığ ın ın ilk ü r ü n le rin i
a n d ıra n b ir k ır tü rk ü sü o la r a k su n u y o rd u . A m a sev im siz
g e r ç e k le r d e n k u ru b ir k a ç ış ın tü r k ü s ü o la r a k d a g ö rü le ­
m ez L ad y C h a ite r le y ’in S e v g ilisi. T a m te rs in e , ç a ğ ıy la h e ­
s a p la ş a n , y ü c e lttiğ i k a v r a m la r la , ç a ğ ın ın ö te sin e , so n su z ­
lu ğ a se s le n m e y i a m a ç la y a n b i r y a p ıt.
«Ç ağ ım ız is te r iste m e z iç le r a c ıs ı b ir ç a ğ o ld u ğ u n d an ,
onu a c ık lı g ö r m e k te n k a ç m ıy o ru z .» B u tü m c e y le b a ş lıy o r
ro m a n . B ir in c i d ü n y a s a v a ş ı s o n ra s ın ın açg ö zlü , k ıs ır, do­
ğ a d a n g itg id e k o p a n u y g a r lığ ın ın in s a n iliş k ile rin e g e tird i­
ğ i a c ı ç a r p ık lık la r b a ş lıc a iz le k le rin d e n b ir id ir b u ro m a ­
n ın . İn s a n d a n in s a n a a k a n b ir s ev g i s ıc a k lığ ı, b ir d u y gu
z e n g in liğ i y ü z y ılım ız ın y o k su n old u ğ u b ir şey d i. İn s a n in ­
şa m y ö n e tm e y e , k u lla n m a y a , d ü n y a sa l ç ık a r la r ın a g ö re ö r­
g ü tle m e y e y ö n elm iş, p a ra y ı, n e s n e l y a r a r ı y a ş a m ın b a ş lı­
c a a m a c ı s a y a n so ğ u k b ir us d ü zen i a ğ ır b a s m a y a b a ş la ­
m ıştı. O y sa L a w re n c e , b ir y a z ıs ın d a , b ir z a m a n la r h e r d ü ­
zey d e n in s a n a r a s ın d a b ir tü r k a n y a k ın lığ ı b ir s ıc a k lık
b a ğ ı b u lu n d u ğ u n u , «bun u D e fo e ’da, F ie ld in g ’d e d u y a b ile ­
c eğ im iz i» , b u b a ğ ın o n d o k u zu n cu y ü zy ıl b a ş ın d a Ja n e
A u s te n ’Ie y ittiğ in i b e lir tir . C o n sta n c e C h a tte r le y ’in k o c a s ı
S ir C liffo rd d a a ş a ğ ı d ü zey d en in s a n la r ın v a rlığ ın ı b ile

6
sezm ez. « S a lt b ir k işilik , tü rd e ş i in s a n la r ın tü m ü y le b ü ­
tü n b a ğ la r ın ı y itirm iş... U y g a rlığ ım ız ın k a tık s ız b i r ü r ü ­
nü, a m a d ü n y a n ın b ü y ü k in s a n lığ ın ın d a ö lü m ü », d iy e
y o ru m lu y o r C liffo rd ’u a y n ı y a z ıs ın d a L a w re n ce . C a m b rid g e
ö ğ re n im li, m a d e n o c a k la r ı sa h ib i, W ra g b y H a ll’u n k a lıtç ı­
sı, b e ld e n a ş a ğ ıs ı k ö tü rü m S ir C liffo rd , s im g e se l d ü zey d e
ç a ğ ın iy i p a r a k a z a n a n , b a ş a r ılı te k n ik a d a m ı, h e s a b ın ı
b ilir b e y in in s a n ıd ır. K a r ş ıt b ir y a ş a m a tu tu m u ise, k a z a n ç
d ü n y a sın d a n d o ğ a n ın d e r in le rin e ç ek ilm iş, b ir z a m a n la r ın
g ö rm ü ş g e ç irm iş a d a m ı, şim d in in y a ln ız k o r u b e k ç is i M e l-
lo r s ’d a d ile g e lir.
S ir C liffo rd ile b e k ç i M ello rs, W ra g b y y u rtlu ğ u ile T e-
v e r s h a ll m a d e n o c a k la r ı, p a r a s a l k a z a n c a y ö n e lik d ü n y a
ile k o ru , C liffo rd u n C a m b rid g e a y d ın la rın d a n o lu ş a n ç e v ­
r e s i ile T e v e r s h a ll k ö y lü le ri, ro m a n m e tn in in y ü ze y in d e , d a ­
h a d e r in te m e l a n la m la r ın ü re tilm e s i s ü re c in i b a ş la ta n a n a
k a r ş ıtlık la r d ır . A m a L a w re n c e y a ln ız b u k a r ş ıt lık la r ı v ur­
g u la y a n b ir s ın ıfla r ro m a n ı y a z m a k la y e tin e c e k y a z a r la r ­
d a n d eğ ild ir.
İlk L ad y C h a tte r le y d iy e a n ıla n , d a h a k ıs a b ir in c i m e ­
tin , ro m a n ın b ild iğ im iz ta m m e tn in in 1928’d e y ay ım lam ışın ­
d a n o n a lt ı y ıl s o n ra y a y ım la n d ığ ın d a , L a w re n c e ’m , m e tn i
h e r y a z ış ta , ilk y a z m a d a y ö n eld iğ i p o litik v u rg u d a n n a s ıl
b ile r e k u z a k la ş tığ ın ı o r ta y a k o y u y ord u ; İlk o la r a k 195£’d e
İ ta ly a n c a ’d a L a se c o n d a L ad y C h a tte r le y b a ş lığ ıy le y a y ım ­
lanan. d a h a u z u n ik in c i m e tin S ir T h o m a s ile L ad y J a n e ,
b irin c id e n b ir h a y li u z a k la ş a r a k y o ğ u n b ir d u y g u d ü n y a ­
s ın ın d o ğ al c a n lılık için d e d ile g e tirilm e s in e y ö n e lik tir.
L a w re n c e y a ş a r k e n ilk o la ra k F lo r a n s a 'd a y a y ım la n a n
ü ç ü n cü m e tin L ad y C h a tte r le y ’in S e v g ilisi ise in s a n iliş k i­
le rin i: ç a ğ d a ş tin s e l s o r u n la r a ğ ın d a ç o k d a h a d e rin le ­
m e s in e k a v ra y ıp d ile g e tirm e ç a b a sın d a d ır.
Ç a ğ ın in s a n ın ın için d e b u lu n d u ğ u a ç m a z , k a b a p o litik
r e ç e te le r le u lu o rta ç ö z ü le c e k n ite lik te d e ğ ild ir L a w re n c e ’a
g ö re . B ü tü n to p lu m o lg u la rın ın te m e li, b ir e y le r a ra s ın d a k i,
k a d ın e rk e k a r a s ın d a k i y a lın ilişk id ir. L a d y C h a tte r le y ’in
S e v g ilisi, b a ş ta n son a, b u iliş k in in so n su z o la n a k la rın ın ,
b ir e y y a ş a m ın a g e tir e c e ğ i y e n ile n m e ile c o ş k u n u n a r a ş t ı­
rılm a s ıd ır. R o m a n d a in s a n iliş k ile r in in k u r a m s a l ta r tış m a ­
sı ç o ğ u n lu k la W r a g b y ’d e C liffo rd ’u n s e ç k in a rk a d a ş ç e v r e ­

7
sin d e y ü rü tü lü r. B u k o n u d a L a w re n c e ’c a b i r y a k la ş ım ın s ık
s ık T o m m y D u k e s a ğ z ın d a n s a v u n u ld u ğ u n u g ö rü rü z . C lif­
fo rd ile ö te k i a r k a d a ş la r ın ın b itm e k tü k e n m e k b ilm e z s o ­
y u t d ü ş ü n c e le rin e , P la to n c u ü lk ü le ş tirm e le rin e k a r ş ı te n ­
s e l d o k u n m a n ın , g ö v d esel iş le v le rin ö n e m in i sav u n u r
Tom m y D u k e s:

G ö v d e n in y e n id e n d ir iliş in i v e rin b a n a , b a ş k a b ir ş e y
istem em ... A m a b ir g ü n o la c a k bu , z a m a n la k a fa m ı­
zı y o r a n a ğ ır ta ş ı, p a r a ile r a h a tlığ ı ö te y e ite b ild iğ i­
m iz gü n. O z a m a n cep d e m o k ra s isin in y e rin i, d o k u n ­
m a d eğ m e d e m o k ra s isi a la c a k . (7. B ö lü m d e n )

S e v m e k , L a w re n c e iç in d e d o k u n m a k la b a ş la r . S e v g i­
n in te m e l e d im le rin d e n b ir id ir d o k u n m a s ıc a k lığ ı. D o k u n ­
m a k , L ad y C h a tte r le y ’in S e v g ilis i’n d e m e tn in e n ö n e m li
k a v ra m ıd ır. D o k u n m a k , y a ln ız te n s e l b ir e d im o la r a k k a l ­
m az, d o ğ an ın , e v re n d e k i b ü tü n v a r lık la r ın için d e n a k ıp g i­
d en y a ş a m v u ru ş la rıy le b ir ile tiş im e s o k a r ö zn esin i. K o ru ­
d a k i c iv c iv le r e b a k a r k e n C o n n ie , «d o k u n m ak istiy o ru m
o n lara,» d e r k a r ş ı k o n m a z b ir g ü d ü y le. M ello rs, c iv c iv le r ­
d en b ir in i t u t a r v e rir.

C o n n ie b ir lo k m a c ık s a r ım s ı b o z y a r a tığ ı a v u ç la r ın d a
tu ttu , çöp g ib i b a c a k la n y le , C o n n ie ’n in a v u c u n a b a ­
s a n k ü ç ü c ü k a y a ğ ın d a n s e z ile n d e n g e li y a ş a m a tış -
la rıy le , ö y le c e d u ru yo rd u ... « T a n rım , n e gü zel! N e
ta tlı şey!» dedi C o n n ie ılık b ir sesle . (.10. B ö lü m d e n )

D e rk e n C o n n ie ’n in b ile ğ in e b ir d a m la g ö z y a şın ın d ü ştü ­

ğ ü n ü g ö r ü r M e llo rs. B u a n , o n u n d a k a s ık la r ın d a n y u k a n
v u ra n b ir sıcak - titre şim in , a r a la r ın d a k i tu tk u lu sev g i iliş ­
k is in in b a ş la n g ıc ıd ır . W r a g b y y u rtlu ğ u n u n k o c a m a n so ­
ğ u k o d a la rın d a h iç b ir z a m a n g ö ğ e rm e y e n b ir k ö rp e s ü r­
g ü n g ib id ir b u in s a n c a s ıc a k lık . B u a n la m d a b ir d o k u n ­
m a y o k tu r W r a g b y ’de. B ir a la y k o c a m a n söz, ö n e m li d ü­
şü n ce, g ö s te riş a r a s ın d a d o n m u ştu r s a n k i y ü r e k le r o rd a ,
d o ğ a n ın iç in d e n a k ıp g id en y a ş a m ın n a b ız a tış la r ı k a r ş ı­
s ın d a d u v a r k e s ilm iş tin

8
 C o n s ta n c e s ırtın ı, a r k a s ın d a g a rip b ir c a n lılık la , e s­
n e k , g ü çlü b ir d ik ilişle s a lm a n g e n ç b ir ç a m a ğ a c ın a
y a s la y a r a k o tu rd u . T e p e si g ü n e şe d eğ en , d im d ik c a n - .
l ı n e sn e ! G ü n e şin , e lle rin i, k u c a ğ ın ı ıs ıtıv e r e n b ir a n ­
lık p a r ıltıs ıy le n e r g is le r in a ltın re n g in e d ö n d ü ğ ü n ü
görd ü . H a fif, k a tr a n s ı k o k u su n u b ile duydu ç iç e k le ­
rin . B ö y le se ssiz lik için d e o tu ru rk e n , k e n d i y a z g ıs ı­
n ın a k ın tıs ın a k a p ılm ış g ib iyd i... (8. B ö lü m ’d e n )

sözleri, d o ğ a d a k i y a ş a m a k ış ın a k o şu t d u y a rlık ta b i r b i­
lin c in d en e y im in i s a p ta rk e n , h e m e n s o n ra C liffo r d ’la C o n s­
ta n c e a r a s ın d a g e ç e n şu k o n u şm a , d u y a rsız so ğ u k b ilg iç ­
liğ in a ld ırm a z te p k is in i g ö zö n ü n e se re r:

E v e v a rd ığ ın d a C liffo rd sordu:
«N erdeydin?»
«K oru d a! B a k n e g ü ze l n e rg is le r, d eğ il m i? T op ­
r a k ta n ç ık tık la r ın a in a n a m ıy o r in san !»
«H av ay la g ü n ış ığ ın ı d a u n u tm a m a k g e rek !»
«A m a to p r a k ta y o ğ ru lu p b içim le n m işle r,» d ed i
s e r tç e , s o n ra d a n k e n d isin i ş a ş ır ta n a p a n s ız b i r ç e ­
liş k iy le . (8. B ö lü m ’d en )

C liffo r d ’la b e n z e rle ri, y a ş a m ın to p ra k ç a o la n y a n m a ,

k a r a n lık ıs la k y e r a ltın a k ö rd ü r. C o n sta n c e ise, h e m k o c a
ç a m a ğ a c ın ın h e m de n e rg is le rin , iç le rin d e n a k a n to p ra k -
sı özsu ile g ü n e ş e g ü n ış ığ ın a d o k u n u şu n u b ir ü r p e r tiy le
k e n d i için d e y a ş a r. S ö zü n ç a ğ r ış ım s a l a n la m la n y le de «ga­
rip , ca n lı» b ir n e s n e d ir, u c u g ü n e şe d eğ e n ç a m a ğ a c ı.
L a w re n ce , m e tn i y e n i b a ş ta n h e r y a z ışın d a , in s a n ın
g e r e k ö b ü r in s a n la r g e r e k s e d oğa ile iliş k is in i y a ln ız so ­
m u t, n e s n e l d ü zlem d e d eğ il, C o n sta n c e C h a tte r le y ’in y a ­
ş a m a u y a n ış ın d a k i ş iirs e l c o şk u a r a c ılığ ıy le de se z d ire re k ,
ro m a n ın ın a m a ç la d ığ ı a n la m a d a h a b ir d e r in lik k a z a n d ı­
rır . C in se l ey lem , d a h a ö n ce h iç b ir İn g iliz y a z a r ın ın e riş e ­
m ed iğ i b o y u tla rıy îe , y o ğ u n b ir y a ş a n tı o la ra k , a n la tıd a
d ilsel e şd e ğ e rin i b u lu r. A yıp sa y ıla g e lm iş b ir ç o k sö zcü ğ ü n
su g ib i k u lla m lış ıy le c in se l y a ş a n tı y a ln ız b e tim le n m e k le
k a lm a z , b ilin c i b ü y ü te n , y e n ile y e n , e v r e n s e lle ş tir e n b ir
c a n lı d en ey o lu r. H em , e v liliğ i d o la y ısıy le e n so n u n d a b ir
d u y a rsız k e n d in i b e ğ e n m iş k ö tü rü m a d a m ın b a k ıc ıs ı d u­

9
ru m u n a in d irg e n m iş C o n s ta n c e C h a tte r le y için , h e m de
b u r u k b ir y a ln ız lık s ü r e n b e k ç i M e llo rs iç in bu n ite lik te d ir
se v g i iliş k isi. K e n d i k iş is e llik le r in in ö te sin d e , b ir b ir le r in e
d a h a d e r in b ir d u y a rlılığ a , öz b e n lik le r in in d a h a d erin d e n
k a v r a n ış ın a , L av/rence’m d e y im iy le «C osm os»a, e v re n s e l
b ir e rim e y e , k e n d i iç le rin d e k i g ü n e ş ile a y ın u y a n ış ın a e r i­
ş ir le r . S e v iş m e n o k ta sı, e v re n s e l k a v r a y ış la b i r y e n id e n do­
ğ u şu n o d a ğ ı o lu r.

B ir d en izd i sa n k i, k o c a m a n b ir k a b a r tıy la , şişen , şi­

ş e n y ü k s e le n k a r a d a lg a la r d ı b ü tü n v a rlığ ı, ö y le k i,
g itg id e b ü tü n k a r a n lığ ı e y le m e g e ç ti, k a r a , s a ğ ır k ü t­
le s iy le y u v a rla n ıp d u ra n b ir o k y a n u s old u k a d ın .
A h , iç in in t a d e rin le rin d e , u p u zu n , ır a ğ a g id e n d a l­
g a la r la h e r şey i y a r ılıy o r, y u v a rla n ıy o r, a y r ılıy o r, e n
c a n a lıc ı y e rin d e d e r in lik le r y a r ılıy o r, o rta d a n y a n la ­
r a d o ğ ru y u v a rla n ıy o r, b u d e rin le ş e n d o k u n u şla, d e­
rin le ri, g itg id e d a h a d e r in le ri a ç ılıy o r, d a h a b ü y ü k
d a lg a la r b e n liğ in d e n b ir k ıy ıy a d o ğ ru y u v a rla n ıy o r,
b e n liğ in i a ç ıy o r, b ilin m e z b a tış g itg id e d a h a y a k m a ,
d a h a y a k m a v a rıy o r, b e n liğ in in d a lg a la r ı b e n liğ in ­
d en d a h a d a u z a k la şıy o r, o n u ö y le ce b ıra k ıy o r, e n
so n u n d a b ird e n b ir e y u m u şa c ık , ü r p e rtili b ir k e n d in ­
d en g e ç işle , b ü tü n k a n ın a d o ku n u ld u ğu n u , k e n d is i­
n e d o k u n u ld u ğ u n u k a v r a y ın c a , b ir tü k e n işte b u lu ­
y o rd u k e n d in i, b itm işti. B itm iş ti, y o k tu a r tık , b ir
y a n d a d a d oğm u ştu : b ir k ad ın d ı. (12. B ö lü m ’d en)

B e n liğ in , b e n c illiğ in , in s a n ı tu ts a k e d en b e n in s ın ır la ­
r ın d a n b u çözü lü p k o p m a, k iş iliğ in y e p y e n i b ir ö zd eşliğ e
a ç ılm a sıd ır. R o m a n ın b a ş a r ıy la işle d iğ i ik i a n a iz le ğ in d e n
b irin c is i b e n liğ in b u silin işi, İk in c is i de e v re n s e l b ir d u y a rlı­
ğ ın k a z a n ılm a s ıd ır. H ris tiy a n lık ile ö b ü r d in le rin , k ö tü lü ­
ğü n , g ü n a h ın , a y ıb ın b a ş lıc a k a y n a ğ ı o la r a k ç a ğ la r b o y u
h o rg ö rd ü ğ ü in s a n göv d esi, b ir d irilişi y a ş a r b ö y le ce :

İ n s a n göv d esi y e n i, y e n i c a n la n ıy o r a n c a k . E sk i Y u -
n a n ’d a titr e k titr e k y a n ıp sön ü y ord u , s o n ra P la t o n l a
A ris to te le s ö ld ü rd ü ler onu , İs a ise k ö k ü n ü k u ru ttu .
A m a şim di g e r ç e k te n , gö v d e y e n i b a ş ta n d iriliy o r,

10
 m e z a r d a n k a lk ıy o r. G ü zel b ir şey o la c a k bu, in s a n
g ö v d e sin in y a şa m ı, g ü ze l b ir ev re n d e g ü ze l b i r y a ­
ş a m o la c a k . (16. B ö lü m ’den)

C liffo rd ş a ş k ın ş a ş k ın b a k a r k e n , b u n la r ı s ö y le r C o n n ie
c o ş k u y la .
S e v m e y i, sev işm e y i b ilm e y e n e rk e k le r le k a d ın la rd a n
k u ru lu b ir d ü n y a d a g e r ç e k m u tlu lu k ile g ü z e lliğ in v a ro l­
m a y a c a ğ ı in a n c ın d a d ır L a w re n c e . L ad y C h a tte r le y ?in y a z ı­
lışın d a n e lli y ıl s o n ra , L a w re n c e ’m b u ro m a n d a a m a ç la d ı­
ğ ı a n la m d a b ir k a d ın e r k e k ilişk isin in , b ü y ü tü cü b ilin ç le n -
d iric i b ir s e v g in in d ü n y a m ız d a n e ö lçü d e k a v ra n d ığ ı s o ru ­
la b ilir. Ö y le y a, g ü n ü m ü zd e b o y a lı d e r g ile r g a z e te le r, te ­
le v iz y o n d iz ileri, özel d ü k k â n la r, k a ld ır ım la r c in s e lliğ i b ü ­
tü n c ıv ık lığ ı ile b o c a e d iy o r in s a n la r ın y a ş a m ın a . L ad y
C h a tte r le y b ir in c i d ü n y a s a v a şı so n ra s ı u m u tsu z lu k o r ta ­
m ın d a y a z ılm ıştı, g ü n ü m ü zd e de g e n ç in s a n la r sa v a ş ç ıl­
g ın lığ ın a « S a v a şm a , sev iş!» sav sö zü y le b a ş k a ld ır ıy o r. A n ­
c a k L a w re n c e ’m ç iz m e y i a m a ç la d ığ ı a n la m d a sev g i iliş k i­
s in in b e lir le y ic i ö zelliğ i, ik i in s a n a r a s ın d a d e r in b ir a n la ­
y ışa, so ru m lu lu ğ a d a y a n m a sıd ır. E v liliğ e in a n a n b ir y a z a r ­
d ır L a w re n ce , c in s e l ö z g ü rlü k te n a n la d ığ ı da, n e c in s e lli­
ğ in a lla n ıp p u lla n ıp iş p o r ta y a d ü şm esi, n e de a la b ild iğ in e
so ru m su z lu k la , a la b ild iğ in e ço k k im s e y le se v işilm e sid ir. B u
b a k ım d a n , a ç ık s a ç ık lık la r a k a n ık s a m ış g ü n ü m ü z o k u ru n u n
da, b e lli b ir iç g ö rü y le y a k la ş m a s ı g e r e k ir L a d y C h a tte r le y ’e.
G e rçi a y d ın b ir to p lu m u n in s a n ı ise, b u ro m a n ı ilk y a y ım -
la n ış m d a İn g ilte r e ile A m e r ik a ’d a o ld u ğ u g ib i, c in se l iliş ­
k ile rd e so ru m su zlu k , e v lilik k u ru m u n u n k ü ç ü k d ü şü rü l­
m esi, u y g a r lık d ü şm a n lığ ı, e v lilik d ışı iliş k in in y ü c e ltilm e s i
a n la m la r ın d a a iım la m a y a c a k tır h iç b ir z a m a n . A m a ç, b u ro ­
m a n d a b o y u tla r ı a r a ş tır ıla n k a d ın e r k e k iliş k is in in de, eş­
le r in sev g i a r a c ılığ ıy la , b ir i ö te k in i e z m e k siz in , o r ta k b ir
y a ş a m a k ıv a n c ın ı k a n la r ın d a b ir c o ş k u y la p a y la ş m a la r ı
o ld u ğ u n u u n u tm a m a lı. R o m a n y a y ım la n d ığ ın d a , b ir L a d y ’-
n in b ir k o ru b e k ç is in e k a ç m a s ı, İn g iliz so y lu ta b a k a s ın ın
e p e y c e k a n m a d o k u n m u ştu . A m a b u, h e r L ad y b ir k o ru
b e k ç is in e y a d a gözüne, k e s tird iğ in e k a ç s ın d em e k de d e­
ğ ild i h iç k u şk u su z . C in se llik , L a w re n c e ’m d ü şü n ce sin ce ,
ken d i b a ş ın a b ir a m a ç , a n lık b ir d oyum d eğ il, b ir e v re n s e l

11
b ilin ç le n m e , y e n id e n d o ğ m a d en e y im id ir. C in se l b irle ş m e ­
n in b ö y le si, s a lt b ir ç iftle şm e d e n çok., sözü n ta m a n la m ıy ­
la eşle şm e , e ş le rin b ir b ir le r in i K u ts a l K ita p ’ta k i g ib i b il­
m e s iy le b a ş la y a n b ir b u lg u la m a d ır. B u n u , L a w re n c e ’m d a ­
h a 1914’te S p e z ia ’d a k i İn g iliz k o n so lo su T h o m a s D u n lo p ’a
y a z d ığ ı şu s a t ır la r d a d a a ç ık ç a g ö rü y o ru z: «Bu y a ş a m d a
en c a n a lıc ı g e r e k lilik , in s a n ın k a r ıs ın ı b ü tü n ü y le , k e s in lik ­
le, te n ile ru h u n tü m ç ıp la k lığ ıy le sev m esid ir... B a n a b il­
d irim in n e o ld u ğ u n u so rm u ştu n b irg ü n . B ir b ild irim v a r ­
s a b e n im , b u d u r işte.» S a ğ lık lı to p lu m la r, s a ğ lık lı y ö n e tim ­
le r b ö y le b ir iliş k iy i p a y la ş a n e r k e k le r le k a d ın la r d a n o lu ­
ş a c a k tır . Y o k s a n e z o rb a lık y ö n e tim le rin d e a lıp y ü rü y e n
ilk e l b ir e r k e k lik g ö ste risin d e n , n e de c ın c ık b o n c u k la r a
b o ğ u lm u ş b o y a lı b ir d işilik ö z e n tisin d e n y a r a r g e lir in s a n
y a ş a m ın a .S a ğ lık lı b ir c in se l y a ş a m ın zo ru n lu lu ğ u n u , « S e ­
v im lilik K a r ş ıs ın d a C in se llik » d e n e m e sin in şu son s a t ır ­
la r ın d a d a e tk iy le d ile g e tir ir L a w re n c e :

U y g a rlığ ım ız b ize, c in s e l a lb e n in in titiz b ir in c e lik le

n a s ıl s ü rd ü r ü le b ile c e ğ in in y o lu n u y o rd a m ın ı, b i r de
ç o k d e ğ işik g ü çle riy le , d eğ işik ile tişim e tk ile r iy le y a ­
n ıp sö n en , p a rıld a y a n , y a la z la n a n , tu tu şa n c in s e llik
a,teşin in n a s ıl p ırıl p ırıl d ip d iri tu tu la b ile c e ğ in i ö ğ ­
re tm iş olsay d ı, h ep im iz sev g i için d e s ü rd ü re b ilird ik
y a ş a m la rım ız ı, b ir k ıv ılc ım p a rla m ış o lu rd u içim iz ­
de, h e r tü r lü y o la h e r ş e y e dopdolu b ir c o ş k u y la y ö ­
n e le b ilird ik ... O y sa y ığ ın la ö lü m k ü lü d o ld u ru y o r y a ­
şa m ı şim di.

B ö y le b ir a n la m a ç ıs ın d a n o k u m a k g e r e k L ad y C h a t-
t e r le y ’in S e v g ilis i’ni.

A k ş it G Ö K T Ü R K

12
LADY CHATTERLEY'İN
SEVGİLİSİ
 1
Ç a ğ ım ız is te r iste m e z iç le r a c ıs ı b ir ç a ğ o ld u ğ u n d a n ,
o n u a c ık lı g ö rm e k te n k a ç m ıy o ru z . B ü y ü k y ık ım g e lip g e ç ­
ti, k a lın t ıla r o rta s m d a y ız şim di, k ü ç ü cü k y e n i e v le r k u r ­
m a y a , k ü ç ü c ü k u m u tla r b e sle m e y e b a şlıy o ru z . O ld u k ç a
g ü ç b ir iş bu: g e le c e ğ e u z a n a n düz b ir yol y o k , a m a
e n g e lle r in çe v re s in d e d önüp d u ru y o ru z y a d a ü z e r le r in ­
d en a tlıy o ru z . Y a ş a m a m ız g e re k ; y e r g ö k y ık ılm ış o lsa
b ile .
C o n sta n c e C h a tte r le y ’in d u ru m u d a b u y d u a ş a ğ ı y u ­
k a r ı. S a v a ş , e v in i b a ş ın a y ık m ıştı. İn sa n ın y a ş a y ıp ö ğ ­
re n m e k zo ru n d a o ld u ğ u n u a n la m ış tı b ö y le ce .
1917’de C liffo rd C h a tte r le y b ir a y iz in le y u rd a d ön­
d ü ğ ü n d e e v le n m işle rd i. B a la y la r m m b itim in d e k o c a sı, a ltı
a y s o n ra h e m e n h e m e n p a rç a la n m ış b ir d u ru m d a İn g il­
t e r e ’y e g e tirilm e k ü z e re, F la n d e r s ’a d önm ü ştü . O s ır a ­
la r k a r ıs ı C o n sta n c e y irm i üç, k e n d isi de y irm i d o ku z
y a şın d a y d ı.
C liffo rd , o la ğ a n ü stü b ir y a ş a m a tu tk u su g ö ste rd i. Ö l­
m ed i, g ö v d e sin in d a rm a d a ğ ın ü y e le ri y e n id e n b irle ş ti. İk i
y ıl d o k to rla rın e lin d e k a ld ı. S o n u n d a iy ile ş tiğ in i; gö v d e­
s in in y a r ıs ı, y a n b e lin d e n a ş a ğ ıs ı, ö lü n c e y e d e ğ in in m e li
k a lm a k ü z e re, g e n e y a ş a y a b ile c e ğ in i sö y led ile r. B u 1920’-
d eyd i. K a r ı k o c a , C liffo r d ’u n ev in e, a ile y u rtlu ğ u o la ıı
W ra g b y H a ll’e d ö n d ü ler. B a b a s ı ö lm ü ştü , b a ro n lu ğ u a la n
C liffo rd , Sir. C liffo rd o lm u ştu şim di, C o n sta n c e de, L ad y
C h a tte rle y . C h a tte r le y le r in o ld u k ç a ıssız k a lm ış y u rtlu ­
ğ u n d a, a z b u ç u k b ir g e lir le ev g e ç in d irm e y e , b ir lik t e y a ş a ­
m a y a b a ş la d ıla r. C liffo r d ’u n b ir k ız k a rd e şi v a rd ı, a m a o
d a g itm işti. B u n u n d ışın d a h iç b ir y a k ın a k r a b a s ı y o k tu .
A ğ a b e y si s a v a ş ta ö lm ü ştü . Ö lü n c e y e d e ğ in k ö tü rü m k a l­
m a y a y a z g ılı C liffo rd , a r t ık h iç b ir z a m a n ç o c u ğ u o lm a ­
y a c a ğ ın ı b ile b ile , a ile s in in a d ın ı e lin d e n g e ld iğ in c e s ü r ­
d ü rm e k ü z e re, g e lip d u m a n lı o r ta İ n g ilte r e ’y e y e rle ş ti.
G e n e d e p e k y ık ılm ış d eğ ild i. T e k e r le k li s a n d a ly e s iy -

15
le k e n d i k e n d in i iste d iğ i y e r e ta ş ıy a b iliy o r, k ü çü k b ir m o ­
to ru b u lu n a n h a s ta -a r a b a s m ı y a v a ş y a v a ş s ü re re k b a h ­
ç e n in d ö rt b ir y a n ın d a , g e r ç e k te s a h ib o lm a k la övü nd ü ğ ü ,
b u n u n la b ir lik te sö zü n ü e d e r k e n p ek ö n e m se m e zm iş g ib i
g ö rü n d ü ğ ü gü zel, ü zg ü n h a v a lı p a rk için d e d o la ş a b ili­
yo rd u .
B u n c a a c ı ç e k m iş o lm a k la , a c ı ç e k m e y e te n e ğ i b ir
y e r d e n s o n ra tü k e n m iş ti a r tık . G e n e de g a rip , c a n lı, ş e n
k a lm ış tı, s a p a s a ğ la m g ö rü n e n k ırm ız ı yü zü y le, b ü y ü le ­
y ic i, p a rla k , so lu k m a v i g ö z le riy le c ıv ıl cıv ıld ı n e rd e y se .
O m u z la n g en iş, g ü çlü , e lle r i ise çok g ü çlü y d ü . G ö s te rişli
g iy in ird i, B o n d S t r e e t ’d en a lın m a g ö z a lıc ı b o y u n b a ğ la rı t a ­
k a r d ı. B ü tü n b u n la r la b irlik te , y ü zü n d e s a k a t b ir a d a m ın
s a k ın g a n b a k ış ı, h a f if b o şlu ğ u sezilird i.
Ö lü m ü n ö y le y a k ın ın d a n d ö n m ü ştü k i, şim d i k e n d i­
sin d e k a la n e k s ik y a ş a m b ile so n d e r e c e d eğ e rliy d i g ö ­
zün de. K a y g u lu g ö z le rin in parıltısınd a-, g e ç ird iğ i b ü y ü k
y ık ım d a n s o n ra y a ş a y a b ilm e n in ö v ü n cü a p a ç ık g ö rü lm e k ­
te y d i, a m a ö y le sin e in c in m iş ti k i, iç in d e k i b ir şey y o k
olm u ş, b ir ta k ım d u y g u la n su sm u ştu . B o m b o ş b ir d u y g u ­
s u z lu k ç u k u ru a ç ılm ış tı için d e .
K a r ıs ı C o n sta n c e ise, y u m u şa k k a r a s a ç lı, g ü rb ü z y a p ı­
lı, a ğ ır , az r a s t la n ır b ir e n e r jiy le dolup ta ş a n , a l y a n a k ­
lı, k ö y lü g ö rü n ü şlü b ir k ızd ı. İr i ş a şk ın g ö zleri, y u m u şa k
ta tlı b i r s e si v ard ı; g ö rü n ü şte , doğup b ü y ü d ü ğ ü k ö y d e n
d a h a şim d i g e lm iş g ib iy d i. O y s a d u ru m b a m b a ş k a y d ı. B a ­
b a s ı, b i r z a m a n la r ın ü n lü G ü zel S a n a t la r A k a d e m isi Ü y e ­
si k o c a S i r M a lco lm R e id ’di. A n n e s i de g e çm iş gü zel g ü n ­
le r in p re -R a p h a e lite g ü n le rin in s e ç k in F a b ia n ’la r m d a n b i­
riyd i. S a n a tç ıla r la b ilg ili s o s y a lis tle r a r a s ın d a C o n sta n c e
ile k ız k a rd e ş i H ild a e s te tik y ö n d e n g e le n e k d ış ı d e n e b ile ­
c e k b ir y o ld a y e tişm işle rd i. S a n a t h a v a s ı a ls ın la r d iy e P a ­
r is ’e, R o m a ’ya, F lo r a n s a ’ya, ö te y a n d a n d a L a h e y ’e, B e r ­
lin ’e, k o n u ş m a c ıla r ın h e r u y g a r d ili k u lla n d ığ ı, h iç k im ­
s e n in h iç b ir şe y i ş a ş k ın lık la k a r ş ıla m a d ığ ı, b ü y ü k S o s y a ­
lis t k u r u lta y la r ın a g ö tü rü lm ü şle rd i.
B ö y le c e ik i k ız d a k ü ç ü k y a ş ta n b e r i h e m s a n a tla
h e m d e p o litik d ü ş ü n c e le rle iç li d ışlı o la r a k y e tiştile r. Ç e v ­
re le r in d e b u ld u k la rı d o ğ al o rta m d ı bu . B ir y a n d a n k o z ­
m o p o lit b ir y a n d a n d a ta ş r a lıy d ıla r , k a tık s ız so sy a l ül-

16
 k ü lo rle e le le ile r le y e n k o zm o p o lit ta ş r a c ı s a n a t g ib i.
O n b e ş y a ş la rın d a , b a ş k a ş e y le r y a m s ır a m ü z ik de
ö ğ re n m e k iç in D re s d e n ’e g ö n d e rilm işle rd i. Ç o k g ü ze l b ir
z a m a n g e ç irm işle rd i o ra d a . Ö ğ r e n c ile r a r a s ın d a ö z g ü rce
y a ş a m ış la r, e r k e k le r le fe ls e fe , to p lu m bilim , s a n a t k o n u la ­
r ın d a ta rtış m ış la r d ı. B u k o n u la rd a e rk e k le r d e n g e r i k a lır
y a n la r ı y o k tu ; b e lk i o n la rd a n ü s tü n d ü le r b ile , ç ü n k ü k a ­
d ın d ıla r. K o ltu k la rın d a g ita r ta ş ıy a n g ü rb ü z d e lik a n lıla r la
o r m a n la rd a d o la şm ışla rd ı. W a n d e rv o g e l tü r k ü le r i sö y le ­
m işle rd i, ö z g ü rd ü le r. K u ş la r g ib i ö zgü r! Ö zgü r! B ü y ü k b ir
sözd ü b u . K ırla rd a , o rm a n s a b a h la rın d a , a te ş li, g ü ze l
s e s li d e lik a n lıla r la b ir lik te , g ö n ü lle rin c e d a v r a n m a k ta -e n
ö n e m lisi de- iç le rin d e n g e le n h e r şe y i k o n u ş m a k ta özgü r.
E n ö n e m li şey k o n u şm a y d ı o n la r i ç i ı i : tu tk u lu b ir söz
a lışv e rişi. S e v iş m e k ise k ü ç ü k b ir d e ğ işik lik ti a n c a k .
O n s e k iz y a ş m a v a rd ık la rın d a , h e m H ild a h em de
C o n sta n c e c in s e l s ev g iy i ta tm ış la rd ı. Ö y le sin e tu tk u y la
k o n u ş tu k la rı, b ir lik te tü r k ü le r sö y led ik le ri, a ğ a ç la r a ltın ­
d a ö z g ü rce k a m p k u rd u k la r ı d e lik a n lıla r a ş k b irle ş m e ­
s in i d e iste m iş le rd i ta b ii. K ız la r ilk in k u şk u lu y d u la r, a m a
ö yle ço k ko n u şu ld u k i b u ko n u , b ü y ü k ö n e m k a z a n d ı
b ird e n b ire ... E r k e k le r ise ö y le sin e a lça k g ö n ü llü , öyle su ­
s a m ış la r d ı k i. B ir k ız n e d e n k r a liç e le r g ib i d a v ra n a m a -
y a c a k , a rm a ğ a n ın ı k e n d iliğ in d e n b a ğ ış la y a m a y a c a k tı?
B ö y le c e h e r b ir i a rm a ğ a n ın ı, e n b ü y ü k in c e lik le , iç ­
te n lik le ta r tış tığ ı d e lik a n lıy a b a ğ ış la d ı. D ü şü n ce le r, t a r ­
t ış m a la r d ı g e r ç e k te ö n e m li olan*, sev işm ek , b irle ş m e k ,
b ir b a k ım a ilk e lliğ e d önüş, d ü şü len b ir k a r ş ıtlık tı b ira z d a.
B ir le ş m e d e n s o n ra d e lik a n lıy a d u y d u k la rı s e v g i a z a lıy o r,
n e fr e te d ö n ü şü y o rd u b ira z , s a n k i gizli b e n lik le r i, iç ö zg ü r­
lü k le ri ç iğ n e n m iş o lu y ord u . Ç ü n k ü b i r k ız m b ü tü n y ü ­
c e liğ i, y a ş a m a s ın ın b ü tü n a n la m ı, son su z, y e tk in , k a tk ı­
sız, soy lu b ir Ö zgürlüğü g e rç e k le ştire b ilm e sin d e d ir. N e d ir
ta ş ıd ığ ı a n la m b ir k ız ın y a ş a m ın ın ? E sk i a ş a ğ ılık iliş k i­
le rd e n , b o y u n e ğ iş le rd e n s ilk in m e k d eğ il m i?
D u y g u cu lu ğ a b o ğ u la b ilm e k le b ir lik te , b u c in s e l b ir ­
le şm e so ru n u d a e n e sk i, e n a ş a ğ ılık iliş k ile rd e n , b o y u n
e ğ iş le rd e n b iriy d i. B u n u y ü c e lte n o z a n la r ç o ğ u n lu k la e r ­
k e k ti. K a d m la r h e r z a m a n iç in , d a h a iy i, d a h a y ü c e b ir
;şe y in v a r lığ ın ı sez m işle rd i. Ş im d i ik i k ız h e r z a m a n ­

17
k in d e n d a h a b ir k e s in lik le a n la m ış la rd ı b u n u . B ir k a d ın ın
g ü zel, k a tk ıs ız ö zg ü rlü ğ ü , h e r h a n g i b ir c in s e l b irle ş m e ­
d en k a t k a t d a h a ü s tü n b i r şey d i. N e y a z ık k i b u k o n u ­
d a e r k e k le r k a d ın la rd a n ço k g e riy d ile r. K ö p e k le r g ib i,
c in s e l b irle ş m e d e d iren iy o rd u o n la r.
K a d ın d a b u n a b o y u n e ğ m e k zo ru n d ay d ı. T u tk u la r ı
b a k ım ın d a n , b ir ç o c u k g ib iy d i e rk e k . K a d ın , iste d iğ in i
v e rm e z se , b ir ç o c u k g ib i h u y su z la şıy o r, b a ş ın ı a lıp g id e ­
r e k ço k ta tlı b ir iliş k iy i bo zu v e riy o rd u . A m a b ir k a d ın
e rk e ğ e , ö z g ü r iç b e n liğ in i ç iğ n e tm e d e n de b o y u n e ğ e b ilir.
A ş k ta n söz e d e n o z a n la r la k o n u ş m a c ıla r b u n o k ta y a y e ­
t e r in c e ö n e m v e rm e m iş le rd ir. E rk e ğ e b o y u n e ğ e n b i r k a ­
dın, k e n d isin i g e r ç e k te n v e rm e k is te rs e , te rs in e , b u c in ­
se l b a ğ ı e r k e k ü z e rin d e e g e m e n lik k u r m a k ta k u lla n ır .
C in se l b irle ş m e s ıra s ın d a k e n d in i tu ta r a k , k e n d isi c o ş k u n ­
lu ğ a v a rm a d a n e rk e ğ in / te n tu tk u la rın ın so n a e rm e s in i
b e k le m e k le k o la y c a y a p a r b u n u ; s o n ra b irle ş m e y i u z a ta ­
r a k k e n d i h a z titre m e s in e , c o ş k u su n a v a rır, e r k e k ise b i r
a r a ç ta n ö te y e g e çm e z b u s ıra d a .
S a v a ş ın p a tla k v e rm e s iy le a p a r to p a r e v e ç a ğ r ıld ık ­
la rın d a , ik i k ız d a c in s e l sev g i y a ş a n tıs ın ı ta tm ış d u ru m ­
d ayd ı. S ö z le y a k ın lık k u rm a d ığ ı, b a ş b a ş a K O N U Ş M A Y I
iç te n d ile m e d iğ i b ir e rk e ğ e ik isi de h iç b ir z a m a n sev g i
d u y m a m ıştı. K a fa s ı g e r ç e k te n ç a lış a n b ir e r k e k le h e r saat,,
d önüp d önüp h e r gü n, h e r a y tu tk u y la k o n u ş m a n ın o
ş a ş ır tıc ı, d erin , in a n ılm a z ü rp e rtisi... d en em ezd en ö n c e h iç ­
b ir z a m a n d ü şü n e m e m işle rd i b u n u ! C e n n e te ö z g ü : «K o n u ­
ş a b ile c e ğ in e r k e k le r in o la ca k !» sözü h iç b ir z a m a n sö y le n ­
m e m işti. D a h a o n la r a n la m ın ı b ile k a v ra y a m a d a n , y e r in e
g e liv e rm iş ti v e rile n söz.
B u c a n lı, iç -a y d m la tıc ı t a r tış m a la r ın u y a n d ırd ığ ı ' iç ­
te n y a k ın lık so n u cu n d a, c in s e l b irle ş m e .k açın ılm az b i r
şey o lu n c a , b o y u n e ğ m e k y e r in d e b ir şey d i. B ir b ö lü m ü n
s o n a e rişin i b e lirliy o rd u b u s a n k i. K e n d in e özgü b ir c o ş ­
k u su d a v a rd ı bu i ş i n : G ö v d e n in t a iç e rile r in d e , g a r ip
tü r d e n b ir titre şim , son b i r k e n d in i b e n im s e tm e ü rp ertisi;,
son söz g ib i, h e y e c a n lı, b ir p a r a g r a f ın son u n d a, k o n u n u n ,
a k ış ın d a k i b i r k e s in tiy i b e lir le m e k ü z e re k o n m u ş y ıld ız la r
g ib i tıp k ı.
1913’te H ild a y irm i, C o n n ie o n sek iz y a ş ın d a y k e n , y a z

18
la tili iç in e v e d ö n d ü k le rin d e , b a b a la r ı ik is in in de c in se l
y a ş a n tıd a n g e çm iş o ld u ğ u n u a ç ık ç a a n la m ış tı.
B ir is in in d ed iğ i g ib i, “A şk o ra d a n g e ç m işti.“ A m a ,
k e n d isi d e b ir s e rü v e n ad am ıy d ı, işi o lu ru n a b ır a k tı. S o n
b ir k a ç a y ın ı b ir s in ir h a s ta s ı o la r a k g e ç ire n a n n e le r in in
ise te k d ileğ i, k ız la r ın ın ‘ö z g ü r1 o lm a sı, ‘g ö n ü lle rin c e y a -
şam asıyd ı/ K e n d isi h iç b ir z a m a n b ü tü n ü y le k e n d i g ö n ­
lü n c e y a ş a y a m a m ış t ı: b u h a k e sirg e n m iş ti o n d an . N e d e n i­
n i T a n r ı b ilir , h e m p a r a s ı h e m d e se ç ilm iş b e lli b ir y o lu
o la n b ir k a d ın d ı çü n k ü . K o c a s ın ı su ç la n d ırıy o rd u . A m a
g e r ç e k te , k a fa s ıy la ru h u n u , p e n ç e sin d e n b ir tü r lü k u r ta r a ­
m a d ığ ı ged m iş b ir g ü ç te n g eliy o rd u bu . H m çm , s in irli,
k a b m a sığ m a z k a r ıs ın ı d iled iğ in i y a p m a k ta ö z g ü r b ır a ­
k a n , ö te y a n d a n k e n d isi d e b ild iğ i y o ld a n y ü rü y e n S ir
M a lco lm h n b u n d a h iç b ir su ç u y o k tu .
B ö y le c e h iç k im se ses ç ık a rm a d ı k ız la ra , g e n e D re s-
d e n ’e, m ü ziğ e, ü n iv e rs ite y e , d e lik a n lıla r a d ön d ü ler. H e r
biri, k e n d i e r k e ğ in i sev iy o rd u , e rk e k le r i d e o n la n k a f a c a
y a k ın lığ ın b ü tü n tu tk u s u y la sev iyo rd u . E r k e k le r , d ü şü n ­
d ü k le ri, d ile g e tird ik le r i, y a z d ık la rı b ü tü n g ü z e l ş e y le r i
k ız la r iç in d ü şü n ü y o rla r, d ile g e tiriy o rla r, y a z ıy o rla rd ı.
C o n n ie ’n iıı sev d iğ i d e lik a n lı m ü ziğ e d üşkü n d ü , H ild a ’n m -
k i is e te k n iğ e ilg i d u y u yord u . A m a, a n c a k g e n ç k ız la r
iç in y a ş ıy o rla rd ı. K a fa la r ın d a , d ü ş ü n c e le rin d e h e p g e n ç
k a d ın la n . B ir y erd e, b ir ile r i o n la rı ç e k iş tirm e k te y d i b e lk i,
a m a b u n u s e z m iy o rla rd ı b ile.
A şk ın , g ö v d esel y a ş a n tın ın o n la rd a n d a g e ç tiğ i a ç ık ­
ç a b e lliy d i. C in s e l s e v g in in h em e r k e k h e m d e k a d ın
g ö v d esin d e n e in c e , n e ta r tış m a g ö tü rm e z b ir d e ğ işik liğ e
y o l a ç tığ ı g a rip b ir g e r ç e k t i r : k a d ın d a h a b i r d irile şir,
y u v a rla k ç iz g ile ri d a h a b ir in c e lik k a z a n ır, s iv ri g e n ç
ç ık ın tıla r ı y u m u şar, y ü zü n e y a k u şk u lu y a d a u tk u lu b ir
a n la tım y e r l e ş i r : e r k e k ise çok d a h a y a tış ır, d a h a ço k
iç in e k a p a n ır, o m u z la n y la k a l ç a la n d a h a g ö ste rişsiz , d a ­
h a ç e k im s e r b ir b iç im e b ü rü n ü r.
B ir le ş m e n in g ö v d e le ri için d e y a r a ttığ ı c in s e l ü rp e rti
k a r ş ıs ın d a ik i k ız k a rd e ş, o g a rip e r k e k g ü c ü n e a z k a ls ın
y e n ile c e k le rd i. N ey se k i ç a b u k to p a rla n d ıla r, c in s e l ü r ­
p e rtiy i b ir d u y u m s a y a r a k özg ü r k a la b ild ile r. E r k e k le r ise
g e n ç k a d ın la ra , k e n d ile r in e b a ğ ış la n a n c in s e l y a ş a n tı­

19
y a b ir k a r ş ılık o la r a k r u h la r ın ı v e rd ile r. S o n r a d a ik i lir a
k a y b e d ip d e y irm i b e ş k u ru ş b u lm u ş b ir a d a m d u ru m u ­
n a d ü ştü le r. C o n n ie 'n in d e lik a n lıs ı som u rtu y o rd u , H ild a ’-
n m k i de a la y c ıy d ı b ira z . A m a e r k e k le r b ö y le d ir işte ! İy i­
lik b ilm e z , h iç b ir z a m a n d oym az, y e tin m e z le r. O n la rı is ­
te m e z sin iz , iste m e d in iz d iy e n e fr e t e d e r le r sizd en ; is te r ­
sin iz, b i r n e d e n b u lu r g e n e n e fr e t e d e rle r. T e k n e d e n
b ile y o k tu r o r ta d a b e lk i, g e lg e le lim e r k e k le r y e tin m e z b i­
r e r ç o c u k tu r la r, eld e e ttik le r i şey iıe o lu r s a o lsu n , k a d ın
v a r ın ı y o ğ u n u o r ta y a k o y su n iste rs e , g e n e b ild ik le r in i
o k u rla r.
B u s ır a d a sa v a ş p a tla d ı, K ild a ile C o n n ie h e m e n e v e
d ö n d ü ler. A n n e le rin in ö lü m ü ü z e rin e m a y ıs ta d a g e lm iş ­
le rd i o y ıl. 1914 y ılın ın N o e l’in d e n ö n c e ik is in in d e A l­
m a n s e v g ilile ri ö lm ü ş tü : ç o k a ğ la d ıla r , d eli g ib i s e v d ile r
ö len d e lik a n lıla rı, ama. iç in iç in u n u ttu la r. O n la r y o k tu
a r t ılc.
İk i k ız k a rd e ş de b a b a la r ın ın , -g e rç e k te a n n e le rin in -
K e n s ig to n ’d a k i ev in d e k a la r a k ‘ö z g ü rlü ğ ü ’ sa v u n a n , f l a ­
nel p a n ta lo n la r , y a k a s ı a ç ık fla n e l g ö m le k le r g iy e n , g ö r­
g ü lü tü r d e n b ir d u y g u sa l k a r g a ş a lık için d e y a ş a y a n , fıs ıl-
tılı m ır ıltılı s e s le rle k o n u ş a n , d a v r a n ış la r ı a ş ır ı d u y g u lu
C a m b rid g e ’li b ir g e n ç le r to p lu lu ğ u n a k a tıld ıla r . B u n u n la
b ir lik te H ild a, b u to p lu lu ğ u n y a ş lıc a ü y e le rin d e n , k e n d isin ­
d en o n y a ş b ü y ü k , o ld u k ç a p a ra lı, f a k a t b i r d e v le t işin d e
ç a lış a n , a y n ı z a m a n d a fe ls e fe d e n e m e le ri d e y a z a n b i r
a d a m la e v le n iv e rd i. K o c a s ıy la W e s tm in s te rd e k ü ç ü k ç e b ir
e v d e y a ş a m a y a b a ş la y a r a k , h ü k ü m e t ç e v re s in d e n , en
ö n e m li k iş ile r o lm a m a k la b ir lik te b ü tü n u lu su n g e r ç e k
d ü şü n sel g ü cü s a y ıla b ile c e k k im s e le rd e n k u ru lu s e ç k in
b ir to p lu lu ğ a k a t ı l d ı : k o n u ş tu ğ u şe y i b ile n , y a d a b ilir
g ib i g ö r ü n e n k iş ile r in to p lu lu ğ u .
C o n n ie p e k a ğ ır o lm a y a n b i r iş b u la r a k b i r y a n d a n
d a C a m b rid g e ’in h e r ş e y le t a t lı ta tlı d a lg a g e ç e n fla n e l
p a n ta lo n lu u z la ş m a z g e n ç le r iy le düşüp k a lk m a y a d ev am
e tti. B u to p lu lu k ta ‘a r k a d a ş ı’, B o n n 'd a k ö m ü r m a d e n i iş ­
le tm e te k n iğ iy le ilg ili b ir ö ğ r e n im y a p a rk e n s a v a ş ın p a t­
la m a s ı ü z e r in e h e m e n c e c ik y u rd a d önen, y irm i ik i y a ş ­
la r ın d a C liffo rd C h a tte r le y a d lı b ir d elik a n lıy d ı. D a h a ö n ­
c e ik i y ılın ı C a m b rid g e ’d e g e ç irm iş ti. Ş im d i göz k a m a ş tır ıc ı

20
b ir a la y d a te ğ m en d i, ü n ifo r m a sı için d e , h e r şe y le a la y
e tm e k d a h a b i r y a k ışıy o rd u şim d i o n a.
C liffo rd C h a tte r le y , C o n n ie ’n in k in d e ıı d a h a ü s tü n b ir
ta b a k a d a n geliy o rd u . C o n n ie v a r lık lı a y d ın ta b a k a d a n d ı,
C liffo rd ise soy lu ta b a k a d a n . Ç o k b ü y ü k tü r d e n b i r so y ­
lu lu k d eğ ild i b u b e lk i, a m a so y lu lu k tu n e d e o lsa. B a b a s ı
b a ro n e t, a n n e s i de b ir v ik o n tu n k ızıy d ı.
A m a C liffo rd , C o n n ie ’d en d a h a soy lu ‘s o s y e te ’si d a ­
h a y ü k se k o lm a k la b irlik te , b ir b a k ım a daha, ta ş r a lı, d a­
h a ü r k e k ti. S o y lu , to p ra k s a h ib i ta b a k a n ın , d a r s ın ırlı 'B ü ­
y ü k D ü n y a ’sı için d e r a h a ttı, a m a o r ta ta b a k a y la a ş a ğ ı
t a b a k a n ın g e n iş k itle le rin i, y a b a n c ıla r ı k a p s a y a n ö te k i
b ü y ü k d ü n y a d a s ık ılıy o r, u ta n g a ç lık ta n k u rtu la m ıy o rd u .
D o ğ ru su n u s ö y lem e k g e r e k ir s e , o r ta ta b a k a y la a ş a ğ ı ta b a ­
k a in s a n la r ın d a n , k e n d i ta b a k a s ın d a n o lm a y a n y a b a n c ı­
la rd a n b ira z k o rk u d u y u yord u . B ü tü n s a v u n m a o la n a k ­
la r ın a sa h ip o lm a k la b ir lik te , s a v u n m a s ız lığ ın ı, e lin in k o ­
lu n u n b a ğ lılığ ın ı, in m e y e u ğ r a m ış ç a s ın a sez m e k te y d i. G a ­
rip b ir şey d i bu, a m a g ü n ü m ü zü n ö zelliğ iy d i.
D o la y ıs ıy la C o n sta n c e R eid g ib i b ir k ız ın s a ğ la d ığ ı
ta tlı g ü v e n lik d u y gu su , o n u b ü y ü le m işti. K e n d is in in b u n ­
c a y a d ırg a d ığ ı o y a b a n c ı d ü n y a n ın k a r m a ş a s ı iç in d e C o n s­
ta n c e ço k d a h a b ü y ü k b i r r a h a tlık la d a v ra n ıy o rd u .
B u n u n la b ir lik te C liffo rd d a b a ş k a ld ır a n b i r a d a m d ı:
k e n d i ta b a k a s ın a b ile b a ş k a ld ırıy o rd u . B a ş k a ld ır m a k sö z­
c ü ğ ü a ş ır ı k a ç t ı b e lk i; p e k a ş ırı. A n c a k , g e le n e k le re , g e r ­
ç e k y e tk in in h e r tü r ü n e k a f a tu ta n g e n ç le r in y a y g ın tu tu ­
m u n a k a p tırm ış tı k e n d in i. B a b a la r g ü lü n ç t ü : h e le k e n d i
d ik b a şlı b a b a s ı iy id e n iy iy e g ü lü n çtü . H ü k ü m e tle r d e g ü ­
lü n ç tü : ö z e llik le b iz im k a p -k a ç ç ı h ü k ü m e tim iz . O rd u la r
d a g ü lü n çtü , m o ru k g e n e r a lle r in top u g ü lü n çtü , h e le o
p a n c a r s u r a tlı K itc h e n e r . B irço k in s a n ın ö lü m ü n e yol a ç ­
m a k la b ir lik te sa v a ş b ile g ü lü n çtü .
G e r ç e k te h e r ş e y b ira z y a d a ço k g ü lü n ç tü : h iç k u ş ­
k u su z, o rd u d a o lsu n , h ü k ü m e tte o lsu n , ü n iv e rs ite le rd e o l­
sun, y e tk iy le ilg ili h e r şey g ü lü n çtü . Y ö n e tm e y e y e lte n d i­
ğ i an , y ö n e tic i s ın ıf d a g ü lü n ç tü . C liffo r d ’m b a b a s ı S ir
G e o ffre y , a ğ a ç la r ın ı k ö k ü n d e n k e s tir m e k le , iş le ttiğ i m a ­
d en o c a k la rın d a k i iş ç ile r i y e r le rin d e n y u r tla r ın d a n sök ü p
sa v a ş ın iç in e a tm a k la ; b u n c a g ü v e n lik için d e , b u n c a y u rt­

21
s e v e r o lm a k la ; y u rd u iç in elin d e b u lu n a n d a n d a h a fa z la
p a r a h a r c a m a k la b ü s b ü tü n g ü lü n çtü .
E m m a , M iss C h a tte r le y , h a s ta b a k ıc ılık y a p m a k ü z e re
o r ta İn g ilte r e ’d en L o n d ra ’y a g e ld iğ in d e S ir G e o ffr e y ’i de,
k o y u y u rts e v e rliğ in i s o ğ u k k a n lılık la a la y a a la r a k g ü lü n ç
d u ru m a so k tu . A ğ a b e y s i H e rb e rt, sip e rle rd e k u lla n ılm a k
ü z e r e d e v rile n a ğ a ç la r k e n d i a ğ a ç la r ı o lm a k la b ir lik te g ü l­
m e k te n k a tılıy o rd u . C iiffo rd ise c a n ı s ık ıla r a k g ü lü m sü ­
yord u . E v e t h e r şey g ü lü n ç tü , b ir g e r ç e k ti bu. A m a in ­
s a n e lin d e o lm a d a n b u g ü lü n ç lü ğ ü n için d e b u lu v e rirs e
k e n d in i... H iç o lm a z sa , C o n n ie g ib i b a ş k a b ir .ta b a k a n ın in ­
s a n la r ı b e lli b ir k o n u d a cid d iy d ile r. B ir ş e y e in a n ıy o rla rd ı.
T o m m y ’le ri, z o ru n lu a s k e r lik te h lik e sin i, ç o c u k la r iç in
şe k e r, ş e k e rle m e s ık ın tıs ın ı cid d iy e a lıy o rla rd ı. T a b ii b ü ­
tü n b u n la r d a , y e tk ilile r g ü lü n ç d e re ce d e su çlu y d u . A m a
C iiffo r d p e k a ld ırm ıy o rd u b u n a . O n c a y e tk ilile r, T o m m y y a
d a ş e k e rle m e so ru n u o lm a d a n d a g ü lü n çtü .
Y e t k ilile r de g ü lü n ç d u ru m d a o ld u k la rım sez iy o r, g ü ­
lü n ç b ir y o ld a d a v ra n ıy o r la rd ı, b ir s ü re iç in h e r şey b ir
z ırd e lin in ç a y p a r tis in i a n d ırd ı. İş le r iy ic e s a r p a s a rıp
L loyd G e o rg e ’u n y ö n e tic ile r d ışın d a k i in s a n la r ı k u r t a r ­
m a k ü z e re iş b a ş ın a g e ç iş in e d eğ in sü rd ü b u d u ru m . B u
is e g ü lü n c ü n de ö te sin d e y d i, y e r li y e rsiz g ü lü p d u ra n
g e n ç le r a r tık su sm u şla rd ı.
H e rb e rt 1916’d a öldü. C iiffo rd so y lu lu k s a n ın ın k a ­
lıtç ıs ı o lm u ştu . B u b ile a ltü s t e tm işti onu . A m a S ir G e o ff-
r e y ’in o ğlu , W r a g b y ’n in ç o c u ğ u o lm a n ın ön em i, için d e ö y ­
le k ö k lü y d ü k i k a ç m a y ı k e n d in e y e d ire m iy o rd u . B u n u n
da, k a r ın c a y u v a sı g ib i k a y n a y a n k o c a d ü n y a gö zü n d e
g ü lü n ç b ir şey o ld u ğ u n u b iliy o rd u . Ş im d i W r a g b y ’ııin k a ­
lıtç ıs ı, so ru m lu su y d u . K o rk u n ç d eğ il m iyd i b u ? A y n ı z a ­
m a n d a ço k gü zel, b e lk i d e b ü tü n ü y le s a ç m a b ir şey d eğ il
m iy d i?
S ir G e o ffre y b ir s a ç m a lık g ö rm ü y o rd u b u n d a . S o lg u n ,
in c e , k e n d i k a b u ğ u n a ç e k ilm iş , ü lk e s in i, k e n d i d u ru m u n u
k u r ta r m a y ı iy ice k a fa s ın a k o y m u ş b ir ad am d ı, is t e r L loyd
G e o rg e o lsu n d u k u r ta r a c a k , is t e r b i r b a ş k a s ı. H e r şey d e n
ö y le sin e ko p m u ş, g e r ç e k İ n g ilte r e ’d en ö y le sin e u z a k , ö y ­
le sin e y e te n e k siz d i k i, H ö ra tio B o tte m le y ’in b ile iy i b ir
ad am o ld u ğ u n u d ü şü n ü y o rd u . S ir G e o ffre y İ n g ilte r e ’den,
Lloyd G e o rg e ’d a n y a n a y d ı, tıp k ı a ta la r ın ın İ n g ilte r e ’den»
S t. G e o rg e ’d a n y a n a o lu şu g ib i. B u ik isi a r a s ın d a b ir a y ­
rım b u lu n d u ğ u n u h iç b ir z a m a n d ü şü n m ü y o rd u . B ö y le c e
S ir G e o ffre y a ğ a ç la r ın ı d e v ire re k , L loyd G e o rg e ’la İn g il­
t e r e ’yi» İ n g ilte r e ’y le L lo y d G e o rg e ’u d estek led i.
C liffo r d ’u n d a e v le n m e sin i, k e n d isin e b i r k a lıtç ı b ır a k ­
m a s ın ı istiy o rd u . C liffo rd ise b a b a s ın ı y a n lış ç a ğ d a y a ş a ­
y a n b ir a d a m o la r a k gö rü y o rd u . A m a, h e r şey in , g ü lü n ç ­
lü ğ ü n ü , k e n d i d u ru m u n u n o la ğ a n ü s tü g ü lü n ç lü ğ ü n ü a c ı a c ı
d u y m a k ta n b a ş k a , k e n d isin in b a b a s ın d a n a r t a k a la n b ir
y a ııı v a r m ıy d ı k i? Ç ü n k ü b a ro n lu ğ u , W r a g b y ’y i is t e r is­
te m e z b ü y ü k b ir cid d iy etle b e n im se m işti.
O ta tlı c o ş k u n lu k s a v a ş la s ilin ip g itm işti... ö lm ü ştü .
B ir ç o k ölü v ard ı, k o r k u n ç tu h e r şey. B ir d este k , b ir a z
r a h a tlık g e r e k liy d i in s a n a . G ü v e n v e ric i b ir d ü n y a y a d e­
m ir a tm a k g e re k liy d i. B ir e rk e ğ e b ir k a d ın g e re k liy d i.
C h a tte r le y ’le r ik i e rk e k b ir k ız k a rd e ş, b ü tü n iliş k ile ­
r iy le b irlik te , W r a g b y ’d e g a rip , h e rk e s te n u z a k b ir b i­
ç im d e y a ş a y a b ilm işle rd i. S a h ib o ld u k la r ı so y lu lu k s a n ıy la ,
g e n iş to p r a k la r la b irlik te , y a d a b u sa n d a n , bu to p ra k ­
la rd a n ö tü rü , b ir h e rk e s te n a y r ı o lm a d u y gu su , için d e
b u lu n d u k la rı d u ru m u n g ü çlü ğ ü d u y gu su , s a v u n m a s ız lık
d u y gu su , a ile b a ğ la r ın ı p e k iş tirm işti. O r ta İ n g ilte r e ’n in ,
için d e y a ş a y a g e ld ik le ri e n d ü stri y a ş a m ın d a n k o p m u şlard ı.
G ü lü n ç b u lm a k la b irlik te , k a r ş ıs ın d a d u y g u la n d ık la rı b a ­
b a la r ın ın , S ir G e o ffr e y ’in, d e rin d ü şü n celi, d ık b a şlı, k a ­
p a n ık y a r a d ılış ın d a n d o lay ı k e n d i s ın ıfla r ın d a n d a k o p ­
m u şlard ı.
Ü ç k a rd e ş h e r z a m a n b ir a r a d a y a ş a m a y a k a r a r v e r ­
m işle rd i. A m a şim d i H e rb e rt ö lm ü ştü , S ir G e o ffre y de
C liffo r d ’u n e v le n m e si k o n u su n d a d iren iy o rd u . B u k o n u y u
a ğ z ın a b ile alm ıy o rd u g e rçi; ç o k a z k o n u şu y o rd u . A m a
b u n u n b ö y le o lm a sı iç in g ö ste rd iğ i sessiz, d e rin d ü şü n ­
c e li d iren iş, C liffo r d ’u n k o la y k o la y k a tla n a b ile c e ğ i b ir
şey d eğild i.
A m a E m m a ‘H a y ır !’ dedi. C liffo r d ’d a n o n y aş d a h a
b ü y ü k tü ; C liffo r d ’u n e v le n m e sin in , ü ç k a r d e ş in b ir b ir le ­
r in e v e rm iş o ld u k la rı sözd en b ir d önü ş o la c a ğ ın ı d ü şü ­
n ü yord u .
B u n u n la b ir lik te C liffo rd , C o n n ie ile e v len d i, o n u n la

23
b i r b a la y ı g e ç ird i. O k o r k u n ç 1917 y ılın d a e v le n m işle rd i,
b a t a n b i r g em id e b ir b ir le r in e d a y a n a r a k d u ra n ik i k iş i
g ib i y a k ın d ıla r d u y g u ca. C liffo rd d a h a ö n c e h iç b ir k a d ın ­
la y a tm a m ış tı, işin c in s e l y ö n ü p e k ö n e m li d eğ ild i o n c a .
T e k gö rd ü ğ ü , ik is in in b ir b ir le r in e b u n c a y a k ın o lu şla rıy d ı.
C o n n ie , c in s e l b irle ş m e n in , b ir e rk e ğ in ‘doygu nlu ğ u nu n*
ö te sin d e o la n b u y a k ın lık ta n d o lay ı s e v in ç d u y u y o rd u b i­
ra z . C liffo r d ise e r k e k le r in ç o ğ u n d a n a y n o la ra k , ‘d oy-'
g u n lu ğ u n a ’ k u la k a sm ıy o rd u p ek . H a y ır, b u y a k ın lık d a­
h a d erin , d a h a k iş is e l b ir şey d i. İşin c in s e l y ö n ü b i r a y ­
r ın tıy d ı a n c a k , y a d a b ir e k ti; k e n d i d o la m b a ç lılığ ı iç in ­
de sü rü p g id e n g a rip , m o d a sı g e çm iş o rg a n ik s ü re ç le rd e n
b iriy d i, g e r ç e k te h iç d e g e r e k li d eğ ild i. A m a C o n n ie, s a lt
g ö rü m c e si E m m a ’y a k a r ş ı d u ru m u n u p e k iş tirm e k iç in d e
o lsa b ir ç o c u k istiy o rd u .
N e y a z ık k i 1918 y ılı b a ş la r ın d a C liffo rd y u rd a p a ­
r a m p a r ç a b ir d u ru m d a d öndü, ç o cu ğ u d a y o k tu . S ir G e o ff-
re y ta s a s ın d a n öldü.

24
 2
C o n n ie ile C liffo rd 1920 y ılın ın gü zü n d e e v le ri W r a g b y ’-
y e g e ld ile r. K a rd e şin in , v e rd iğ i sö zd en d önm ü ş o lm a s ın a
iç e r le y e n M iss C h a tte r le y ev d en a y rılm ış, L o n d r a ’d a tu t­
tu ğ u k ü ç ü k b ir k a t t a y a ş a m a y a b a ş la m ıştı.
W ra g b y , o n s e k iz in c i y ü z y ılın o r ta la r ın d a y a p ılm a y a
b a şla n m ış, h iç b ir ö z e lliğ i b u lu n m a y a n ç e v re s i için d e k o c a ­
m an , g ö s te rişli b ir y u rtlu k o lu n c a y a d eğ in e k le r le b ü y ü ­
tü lm ü ş, k a h v e r e n g i ta ş ta n , u zu n , b a s ık b ir evdi. Y a ş lı m e ­
şe a ğ a ç la r ıy la d olu o ld u k ç a g ü zel b ir p a r k ın o rta s ın d a ,
b ir te p ed ey d i, n e y a z ık k i h e m e n y a k ın ın d a T e v e r s h a ll
k ö m ü r o c a ğ ın ın b u ğ u lu d u m a n b u lu tla r ıy la tü tü p d u ra n
b a c a s ı, te p e n in n e m li, p u slu e te k le rin d e de p a r k ın h e m e n
h e m e n k a p ıs ın d a n b a ş la y a r a k , b ü tü n ü y le u m a rs ız b ir ç ir ­
k in lik için d e b ir m il b o y u u z a n a n k a b a , d a rm a d a ğ ın T e ­
v e rs h a ll k ö y ü g ö rü n ü y o rd u : e v le r, in s a n a d iren g e n , b o m ­
boş b ir g ö n ü l d a rlığ ı v e re n , y e r e k a p a k la n m ış k a r a ta ş -
ta h ta ç a tıla r ıy la , k e s k in k ö ş e le riy le , d izi dizi, tik s in ç , k ü ­
çü k , k ir li tu ğ la e v le r.
C o n n ie, K e n s in g to n 'a , İs k o ç y a d a ğ la r ın a y a d a S u s s e x
o v a la r ın a a lış m ış t ı: o n u n b ild iğ i İn g ilte r e b u y d u . W r a g b y -
n in o ld u k ç a iç -s ık ıc ı o d a la rın d a n , k ö m ü r o c a ğ ın d a k i e le k ­
le r in ta k ır tıs ın ı, m a k in e le r in h o m u rtu su n u , k ü ç ü k v a g o n ­
la r ın t ık ır m ık ır gid işin i, k ö m ü r o ca ğ ı lo k o m o tile rin in
ç a tla k se sli d ü d ü k le rin i işitiy o rd u . T e v e r s h a ll k ö m ü r o c a k ­
la r ı tü tm e k te y d i, y ılla r d a n b e r i tü te g e lm iş ti, sön d ü rü lm e-
le r i y ü z b in le re m a lo lu rd u . T ü te c e k ti ö y le y se . R ü z g â r o
y a n d a n e stiğ i z a m a n la r , b ü tü n ev, y e r a ltı p is liğ in in o
k ü k ü rtlü y a n ışın d a n y a y ıla n p is k o k u y la d o la rd ı. Ç o ğ u n ­
lu k la d a o y a n d a n e se rd i rü z g â r. A m a rü z g â rs ız g ü n le rd e
b ile h a v a d a b ir y e r a ltı k o k u s u o lu rd u h e p : k ü k ü rt, d em ir,
k ö m ü r, y a d a a sit. N o el g ü lle ri ü stü n d e b ile , d u rm a d a n k u ­
ru m b irik ird i, in a n ılm a z b ir şey d i b u , k ıy a m e t g ö k le rin ­
d en in e n k a r a m a n -e k m e ğ i g ib i tıp k ı.
E ld e n n e g e lir d i: h e r şe y g ib i b u d a a ln ın ın y a z ısıy -

25
d i! O ld u k ç a k o r k u n ç tu d u ru m , a m a ç a b a la m a k b o şu n a y d ı.
T e k m e y i b a sıp k u rtu la m a z d ı in s a n . S ü rü p g id iy o rd u işte
y a şa m , b ü tü n ö te k i ş e y le r g ib i! G e c e le ri, b a s ık k a r a b u ­
lu tlu b ir g ö k ü z e rin d e k ız ıl le k e le r y a n a r, titr e ş ir , b e n e k ­
le n ir , şiş e r, b ü zü lü rd ü . A cı v e re n y a n ık la r g ib i tıp k ı. Y ü k ­
s e k fır ın la r d a n ç ık ıy o rd u bu . Ö n c e le ri C o n n ie b ir ç e ş it
k o r k u y la b ü y ü le n d i; y e r a ltın d a y a şıy o rd u s a n k i. S o n ra
y a v a ş y a v a ş a lıştı. S a b a h la r ı d a y a ğ m u r y a ğ a rd ı.
C liffo rd sözd e W r a g b y ’yi L o n d ra ’d a n d a h a ço k s e v i­
y o rd u . B u r a s ın ın k e n d in e özgü b o y u n e ğ m e z b ir iste m i v a r­
dı, in s a n la r ı d a y ü re k liy d i. C o n n ie h ep d ü ş ü n ü y o rd u : d a h a
b a ş k a b ir ö z e llik le ri v a r m ıy d ı k i b u i n s a n la r ın : h iç k u ş ­
k u su z n e g ö z le ri v ard ı, n e de k a fa la r ı. İn s a n la r d a d oğ al
ç e v re g ib i .b itk in , b içim siz , b ık k ın , a rk a d a ş lık ta n u z a k tı.
Y a ln ız , o ç e v re n in y e r li a ğ z ıy la y a y v a n y a y v a n k o n u ş m a ­
la rın d a , k ü m e k ü m e e v le rin e g id e rk e n k a b a r a lı işç i p o tin ­
le r in in a s fa lt y o ld a ç ık a rd ığ ı t a k ır tu k u r seste, g a rip , k o r ­
k u n ç b ira z d a g iz e m li b ir şey v ard ı.
G e n ç e fe n d iy e h iç k im s e h o şg e ld in d em em işti, h iç b ir
şe n lik y a p ılm a m ış, te k b ir ç iç e k b ile g ö n d e rilm e m işti. A n ­
c a k k a r a n lık ıs la k b ir y o ld a, ü zg ü n a ğ a ç la r a ra s ın d a n ,
p a rk ın , ıs la k b o z k o y u n la rm y a y ıld ığ ı y a m a c ın a , ü stü n d e
k o y u k a h v e r e n g i yü zlü e v in b u lu n d u ğ u k u m lu te p e ciğ e
d o ğ ru b ir o to m o b il y o lcu lu ğ u ; e v in işle rin e b a k a n k a d ın ­
la k o c a sı, y e ry ü z ü n d e n e y a p a c a ğ ın ı şa şırm ış ik i k ir a c ı
gib i, k e k e le y e r e k h o şg e ld in d em ey e h a z ır, o rd a n o r a y a k o ­
ş u y o rla rd ı.
W r a g b y K o n a ğ ı v e T e v e r s h a ll k ö y ü a r a s ın d a h iç b ir
a lış v e riş y o k tu , a m a h iç. H iç b ir şa p k a ç ık a rılm ıy o r, h iç
k im s e diz k ır a r a k s e lâ m v e rm iy o rd u . M a d e n c ile r a n c a k
d u ru p b a k ıy o rla rd ı; e s n a fta n k im s e le r b ir ta n ış lık b e lir ­
tis i o la r a k C o n n ie ’ye ş a p k a la r ın ı ç ık a rıy o rla r, C liffo r d ’u
ise c a n l a n s ık ıla r a k b a ş la r ıy la s e lâ m lıy o rla rd ı; h e p si b u ­
n u n la b itiy o rd u . A şılm a z b ir u çu ru m , h e r ik i y a n d a d a s e s ­
siz b ir iç e rle y iş. C o n n ie ö n c e le ri k ö y ü n g ö ste rd iğ i b u s o ­
ğ u k lu k ta n b ir h a y li sık ıld ı. S o n r a y a v a ş y a v a ş k e n d in i a lış ­
tırd ı, k e n d isin e gü ç k a z a n d ır a n , a ra d ığ ı b ir şe y oldu bu.
B u d u ru m C liffo rd ile k e n d is in in se v ilm e y işin d e n d eğ il,
m a d e n c ile rin k in d e n b a m b a ş k a b ir so y d an g e lişle rin d e n d o­
ğ u y o rd u . A şılm a z u ç u ru m u n , sö z le re sığ m az b a ş k a lığ ın

26
b ö y le sin e , T r e n t ırm a ğ ın ın g ü n e y in d e r a s tla n m a z b e lk i
de. A m a O r ta İn g ilte r e ’de, e n d ü stri b ö lg e si o la n k u zey d e,
ik i y a n ı a r a s ın d a h iç b ir a lış v e riş in b u lu n m a d ığ ı b u u ç u ­
ru m a şılm a z . S e n k e n d i y a n m a ç e k e rs in , b e n k e n d i y a n ı­
m a! İn s a n lığ ın o r ta k v u r a n n a b z ın ın g a rip b ir h iç e sa y ılışı.
D ü şü n ce d e k ö y lü le r C liffo rd ile C o n n ie ’y e b i r y a k ın lık
d u y m u y o r d e ğ ild ile r. A m a gö v d ece y a k ın lığ a g e lin c e iş
d eğ işiy o rd u . H e r ik i y a n ın te p k isi de -B en i y a ln ız b ır a k !-
o lu y o rd u .
K ö y ü n p a p a z ı a ltm ış y a ş la rın d a , g ö re v in e ço k d üş­
k ü n , k ö y lü le r in -B e n i y a ln ız b ır a k !- tu tu m u y la k iş iliğ i h e ­
m en h e m e n h iç e in d irg e n m iş b ir ad am d ı. A şa ğ ı y u k a r ı
bü tü n m a d e n c ile rin k a r ıla r ı M eto d istti. M a d e n c ile r ise h iç ­
b ir şey d eğ ild i. A m a p a p a z ın g iy d iğ i b u n c a re s m î b ir e l­
b is e b ile , o n u n d a ö te k ile r g ib i b ir in s a n o ld u ğ u g e r ç e ­
ğ in i siliy o rd u . H ay ır, o P a p a z A sh b y ’di a n c a k , o to m a tik
b ir ç e ş it v aa z , d u a m a k in a sı.
B u d ire n g e n , içg ü d ü se l - L ady C h a tte r le y ’s e n n e olm uş,
b iz d e n fa z la n e y in v a r!- tü rü n d e n d a v ra n ış, ilk in C o n n ie ’-
yi çok ş a ş ır ta r a k a ltü s t e tti. M a d e n c ile rin k a r ıla r ın ın , k e n ­
d ile rin e y a k la ş tığ ı z a m a n ta k ın d ık la r ı g a rip , k u şk u lu , y a p ­
m acık d o stlu k ; k a d ın la r ın y a lta k la n a n s e s le rin d e h e r z a ­
m a n sezd iğ i -A m a n a m a n ! ö n em li b ir i old u m b e n şim di,
L ad y C h a tte r le y b e n im le k o n u şu y or! A m a s a n m a s ın k i
b e n im o n d a n e k s ik k a la n b ir y a n ım v a r!- a n la m ın d a k i k ı­
r ıc ı ton, k a t la n ılır g ib i d eğ ild i. K u rtu lu ş y o k tu b u n d an .
O n u lm az, g ü c e n d iric i b ir u z la şm a z lık .
C liffo rd k e n d i h a lle r in e b ıra k ıy o rd u k ö y lü le ri, C on -
n ie de ö ğ ren d i a y n ı ş e y i : y a n la r ın d a n g e ç e r k e n dönüp
y ü z le rin e b ile b a k m ıy o r, o n la r d a k e n d isin i y ü rü y e iı b ir
m u m b e b e k g ib i g ö rü n ü y o rla rd ı. K ö y lü le rle b i r işi old u ğu
z a m a n C liffo rd , k ib ir le , ö fk e y le d a v ra n ıy o rd u ; a r k a d a ş ç a
d a v r a m la b iie c e k g ib i d eğ ild i a rtık . G e r ç e k te k e n d i s ın ıfın ­
d a n o lm a y a n h e rk e s e te p e d e n b a k a r , ö fk e d u y a rd ı. K ö y ­
lü le rd e n u z a k d u ru y o r, u z la ş m a y a h iç y a k la şm ıy o rd u . B ö y-
J e c e n e sev iliy o r, n e d e n e fr e t e d iliy o rd u : h e rh a n g i b ir
n e s n e g ib iy d i a n c a k , m a d e n o ca ğ ı y a d a W r a g b y g ib i
b ir şey.
A m a C liffo rd şim d i s a k a t o ld u ğ u iç in g e r ç e k te n çok
u ta n g a ç , ço k ç ek in g e n d i. K e n d i h iz m e tç ile rin d e n b a ş k a b ir

27
k im s e y i g ö r m e k te n n e fr e t ed iy ord u . T e k e r le k li b ir s a n d a l­
y ed e y a d a h a s ta a r a b a s ın d a o tu r m a k zo ru n d ay d ı çü n k ü .
B u n u n la b ir lik te g iy im in e g e n e e sk i titiz liğ i g ö ste riy o r, g e ­
n e p a h a lı te rz ile rin d e n g iy in iy o r, B o n d S t r e e t ’d en a lın m a
b o y u n b a ğ la rım ta k ıy o rd u ; g e n e e sk isi g ib i te p e d e n t ır n a ğ a
göz k a m a ş tır ıc ı, e tk ile y ic iy d i. H iç b ir z a m a n m o d e rn k a ­
d ın sı e r k e k le r e b e n z e m e m iş tl: k ır m ız ı yü zü, g e n iş o m u z­
la r ıy la ç o b a n g ö rü n ü şlü y d ü b ira z . A m a ç o k k ıs ık , ç e k im ­
s e r sesi, h e m a tılg a n h e m de k o rk u lu , h e m g ü v en d olu
h e m d e k u şk u lu o la n g ö z le ri, y a r a d ılış ın ı iy ic e b e lli e d i­
yord u . D a v ra n ış ı ç o ğ u n lu k la in c itir c e s in e g u ru rlu , s o n r a
b ird e n k e n d in i h iç e s a y a r c a s ın a a lça k g ö n ü llü , h e m e n h e ­
m e n ü r k e k ti.
C o n n ie ile a r a la r ın d a k i b a ğ , m o d e rn b içim d e , k a r ş ı­
d a n k a r ş ıy a b ir b a ğ d ı. S a k a tla n m a s ın ın b ü y ü k s a r s ın tıs ıy ­
la, r a h a t, k a y g u su z b ir in s a n o la m a y a c a k ö lçü d e in c in m iş ­
ti. K ır g ın b ir y a r a tık tı. B u d u ru m u y la , C o n n ie o n a tu t­
k u y la s a rılm ış tı.
A m a o n u n in s a n la r la ço k a z b a ğ k u rd u ğ u n u d ü şü n ­
m e k te n de k e n d in i a la m ıy o rd u . M a d e n c ile r b i r b a k ım a
k e n d i a d a m la rıy d ı; a m a C liffo rd o n la rı a d a m d a n d a h a
ço k b i r e r n e sn e , y a ş a m ın o lm a k ta n d a h a ço k m a d e n o c a ­
ğ ın ın b ir e r p a rç a s ı, k e n d i g ib i b ir e r in s a n o lm a k ta n d a ­
h a ço k , k a b a , h a m y a r a tık la r o la r a k g ö rü y o rd u . B ir b a ­
k ım a k o rk u y o rd u o n la rd a n , k e n d isin i b u s a k a t d u ru m d a
g ö r m e le r in e k a ti a n a m ı yord u . G a rip , k a b a s a b a y a ş a m la r ı­
n ı d a k ir p ile r in k i ö lçü sü n d e y a d ırg ıy o rd u .
U z a k ta n ilg ile n ird i o n la rla ; a m a m ik ro sk o p la , te le s ­
k o p la b a k a n b ir i g ib i. Y ü z y ü z e g elm ezd i h iç. G e le n e k te n
d o la y ı W r a g b y ile, a ile y i k o r u m a k s o ru m lu lu ğ u n d a n d o la ­
yı d a E m m a ile o la n b a ğ ı d ışın d a h iç k im se y le g e r ç e k
b ir b a ğ ı y o k tu . G e r ç e k te b u n la r d ışın d a h iç b ir şey d u y g u ­
la n d ırm ıy o rd u onu . C o n n ie k e n d is in in de o n a g e r ç e k te n
u la ş a m a d ığ ın ı, d o k u n a m a d ığ ın ı sezm e k te y d i; b e lk i de d o­
k u n u la c a k , u la ş ıla c a k h iç b ir ş e y i y o k tu e n in d e so n u n d a;
te k iste d iğ i, in s a n la r la b ü tü n b a ğ la r ın ı k e s m e k ti b e lk i.
B u n u n la b ir lik te k o c a s ı o n a b ü tü n ü y le b a ğ lıy d ı, h e r
a n y a n ın d a o lsu n istiy o rd u . K o ca m a n d ı, g ü çlü y d ü a m a
e lin d e n h iç b ir iş g e lm iy o rd u . T e k e r le k li sa n d a ly e s iy le k e n ­
di k e n d in i iste d iğ i y e r e ta ş ıy a b iliy o r, k ü çü k b i r m o to ru

28
b u lu n a n h a s ta -a r a b a s m ı y a v a ş y a v a ş s ü re re k b a h ç e n in
d ö rtb ir y a n ın d a d o la şa b iliy o rd u , a m a te k b a ş ın a k a lın c a ,
y itm iş b ir n e s n e g ib iy d i. V a ro ld u ğ u n a g ü v e n e b ilm e k iç in ,
C o n n ie ’n in y a n ıb a ş m d a b u lu n m a s ın ı istiy o rd u .
G e n e d e tu tk u su b ü y ü k tü . Ö y k ü le r y a z m a y a b a ş la m ış ­
tı; ta n ıd ığ ı in s a n la r la ilg ili ç o k k işise l, g a rip ö y k ü le r. U s­
ta c a , b ir a z k in c i, b u n u n la b ir lik te g a rip ç e sin e a n la m s ız öy­
k ü le r. G ö z le m le ri o la ğ a n ü stü , k e n d in e özgü yd ü. A m a do­
k u n u şta n , g e r ç e k iliş k id e n y o k su n d u b u n la r . B ü tü n a n la t­
tık la r ı k o c a b ir b o ş lu k ta g e çiy o rd u sa n k i. B u g ü n ü n y a ş a ­
m a a la n ı ç o ğ u n lu k la y a p a y ış ık la r la d o n a tılm ış b ir s a h n e
o ld u ğu için , b u ö y k ü le r g e r ç e k y a şa m ı, b a ş k a d ey im le
ça ğ d a ş ru h b ilim i g a rip b ir b içim d e y a n sıtm a k ta y d ı.
C liffo rd b u ö y k ü le r k o n u su n d a h a s ta lık ö lçü sü n d e
d u y g u lu y d u . O n la rı h e r k e s in ' b e ğ e n m e sin i, eşsiz b u lm a ­
s ın ı istiy o rd u , ö y k ü le r i e n m o d e rn d e rg ile rd e y a y ım la n ı­
y o r, a lışıld ığ ı ü z e re h e m öv ü lü y or, h e m d e y e riliy o rd u .
A m a C liffo rd iç in b ir işk e n ce y d i b u y e r g ile r, b i r e r b ı­
ç a k t ı sa n k i, k e n d isin e s a p la n a n . S a n k i b ü tü n v a r lığ ı b u
ö y k ü le rd ey d i.
C o n n ie o n a e lin d e n g e ld iğ in ce y a rd ım ed iy ord u . Ö n c e ­
le r i ço k h e y e c a n la n m ış tı b u n d a n . K o c a s ı o n u n la h e r ş e ­
y i te k d ü z e b i r sesle , ü s te le y e re k , h e r n o k ta n ın ü stü n d e
d u r a r a k k o n u şu y o r, b ü tü n g ü cü y le k a r ş ılık v e rm e s in i b e k ­
liy o rd u . S a n k i b ü tü n ru h u , gövd esi, c in s e l d u y g u la n a y a k ­
la n ıp k o c a s ın ın b u ö y k ü le rin e a k m a k zo ru n d ay d ı. B u , C on-
n ie ’y i h e y e c a n la n d m y o r, iy ice s a rıy o rd u .
C in se l y a ş a m la r ı p e k silik ti. C o n n ie ’n in ev iş le rin i
y ö n e tm e si g e re k iy o rd u . A m a S i r G e o ffr e y ’e y ılla r c a h iz ­
m e t e tm iş o la n , y e m e k le rd e m a s a n ın y a n ıb a ş m d a d in ele n ,
k u ru m u ş, y a ş la n m ış , so n d e r e c e d ü rü st d işi y a r a tık ... so f­
r a c ı k ız d en em ezd i a r tık o n a, k a d ın b ile d en em ezd i... ta m
k ır k y ıld ır b u ev d eyd i. H iz m e tçi k ız la r b ile g e n ç d eğ ild i
a r tık . K o rk u n ç b ir şey d i b u . B ö y le b ir y e r d e n e y a p a b i­
lird i in s a n ? B a ş ım a lıp g id e b ilird i a n c a k ! H iç k im s e n in
k u lla n m a d ığ ı b u so n su z o d a la r, b ü tü n O r ta İn g ilte r e a lış ­
k a n lık la r ı, te k d ü z e li te m iz lik , te k d ü z e li d ü z e n lilik ! C lif­
fo rd y e n i b ir a ş ç ı d iy e d ire tm e y e b a şla d ı, L o n d r a ’d a k i e v in ­
d e k e n d isin e h iz m e t e tm iş, b u işte n a n la y a n b i r k a d ın .
E v d e k i ö b ü r in s a n la r iç in h e r şey m e k a n ik b ir k a r m a ş a

29
iç in d e y ü rü m e k te y d i. H e r şe y ta m b ir d ü zen için d e sü ­
rü p gid iy o rd u , titiz c e b ir te m iz lik , d a k ik a s ı d a k ik a s ın a ile r ­
le y e n işle r; ü s te lik de titiz c e b ir d ü rü stlü k . A m a C o n n ie
iç in b u , y ö n te m li b ir k a rm a ş a y d ı. B ü tü n b u n la r ı b ir le ş ­
tir e c e k b ir d u y gu y a k ın lığ ı y o k tu . B u ev, k u lla n ılm a y a n
b ir s o k a k g ib i g ö n lü n ü k a r a r tıy o r d u in s a n ın .
İş le ri o lu ru n a b ır a k m a k ta n b a ş k a n e y a p a b ilird i k i?..
B ö y le y a p tı. A r a s ır a , in c e , so y lu t a b a k a y ü zü y le M iss
C h a tte r le y g e liy o r, ev d e h iç b ir şe y in d eğ işm em iş o lm a s ın ­
d a n k ıv a n ç d u y u yord u . K a rd e ş in i k e n d isin d e n a y ırd ığ ı
iç in C o n n ie ’y i h iç b ir z a m a n b a ğ ış la m a y a c a k tı. C liffo r d ’u
b u ö y k ü le ri, k ita p la r ı y a z m a y a z o rla y a n d a oydu. E m -
m a ’ydı. C h a tte r le y ö y k ü le ri, d ü n y a d a y e n i b ir şey , C h a t-
t e r l e r y l e r i n o r ta y a k o y d u ğ u b ir şey. B a ş k a b ir a m a ç y o k ­
tu. D a h a ö n c e g e lip g e ç m iş in s a n d ü şü n ce siy le , a n la tım ıy ­
la g ö z e tile n c a n lı b ir b a ğ y o k tu . D ü n y a d a y e p y e n i b ir
şey o r ta y a k o y m a k : b ü tü n ü y le k işise l, C h a tte r le y k ita p ­
la r ı.
C o n n ie ’n in b a b a s ı ço k k ıs a b ir s ü re iç in W r a g b y ’ye
k o n u k g e ld iğ in d e , b ir a r a b a ş b a ş a k a ld ık la rı z a m a n k ız ı­
n a : « C liffo rd ’u n y a z d ık la r ın a g e lin ce , g ü ze l a m a b o m b o ş
ş e y le r, h iç b ir şey y o k iç le rin d e . B u iş p e k s ü re c e ğ e b e n ­
zem iy o r!..» d em işti. C o n n ie, b ü tü n y a ş a m a s ı b o y u n c a b a ­
ş a r ılı o lm u ş b u i r i y a n İsk o ç ş ö v a ly e s in e b a k tı, g ö z le ri, k o ­
c a m a n , şim d i g e n e ş a ş k m b a k a n , m a v i g ö z le ri a n la m s ız -
la ş tı. H iç b ir, şey y o k ' iç le rin d e ! N e d em e k istiy o rd u b u
h iç b ir ş e y le ? E le ş tir m e n le r C liffo rd u n y a z d ık la rın ı ö v ü y o r­
la rd ı, ü n lü b ir a d o lm u ştu h e m e n h e m en , y a z ıla rın d a n p a ­
r a b ile k a z a n ıy o rd u ... ö y le y s e b a b a s ı, C liffo rd ’u n y a z d ık ­
la r ın d a h iç b ir şey o lm a d ığ ın ı sö y le m e k le n e d em e k is ti­
yord u . B a ş k a n e o la b ilird i k i?
Ç ü n k ü C o n n ie g e n ç le r in ö lç ü le rin i b e n im s e m iş ti: Ş u
a n d a o la n şey , h e r şey d em e k ti. A n la r ise b ir b ir in e b a ğ lı
o lm a k s ız ın a r d a r d a g e çiy o rd u .
V / rag by’de g e ç ird iğ i ik in c i k ıştı, b a b a s ı, C o n n ie ’y e :
«U m a rım k i C o n n ie, için d e b u lu n d u ğ u n d u ru m u n s e n i b ir
y a r ı-b a k ir e o la r a k k a lm a y a z o rla m a s ın a göz y u m m a y a ­
ca k sın .»
« Y a rı-b a k ir e m i!» d iy e b e lli b e lirs iz k a r ş ılık v e rd i C on­
n ie . «N ed en? N ed en o lm asın ?»

30
 « B u n d an h o ş la n ıy o rs a n o b a ş k a tabii,» d ed i b a b a s ı h e ­
m en, b a ş b a ş a k a ld ık la rın d a a y n ı şey i C liffo r d ’a d a sö y le ­
d i: « K o rk a rım k i y a r ı-b a k ir e k a lm a k C o n n ie ’y e y a r a m ı-
y acak.»
« Y a rı-b a k ir e m i?» d iy e sord u C liffo rd b ird e n .
B ir a n d üşünd ü, s o n ra k ıp k ırm ız ı k e sild i. Ö fk e le n m iş*
a lın m ıştı.
«Ne b a k ım d a n y a ra m ıy o r?» d iy e so rd u d ik le ş e re k .
« Z ay ıflıy o r... k e m ik le r i s a y ıla c a k n e rd e y se . O n a gö­
re b ir d u ru m d eğ il bu . K u ru , çiro z tü rü n d e n b ir k jz de­
ğ ild ir o, ş e n b ir İsk o ç a la b a lığ ıd ır.»
« B ir y e r e b a ğ la n m a z d a n ö n ce tab iî.»
S o n r a d a n b u y a r ı-b a k ir e lik k o n u su ü s tü n e C o n n ie ’y e
b ir ş e y le r s ö y lem e k iste d i. A m a b ir tü r lü y a p a m a d ı b u n u .
C o n n ie ile h e m fa z la iç li d ışlı, h e m d e y e te r in c e iç li d ışlı
d eğ ild i! K a f a c a b ir b ir le r in e s ık ı s ık ıy a b a ğ lıy d ıla r, a m a
gö v d ece y o k tu la r b ir b ir le r i için , d o la y ısıy la göv d e k o n u ­
s u n a d o k u n m a y ı ik isi de göze a la m ıy o rd u . B ir b ir le r in e ço k
iç te n b a ğ lı, ö te y a n d a n d a b ü tü n ü y le u z a k tıla r.
B u n u n la b ir lik te C o n n ie b a b a s ın ın b ir ş e y le r söy lem iş
o ld u ğu n u , C liffo rd ’u n k a fa s ın a b ir şey in ta k ıld ığ ın ı se z ­
m e k te g e cik m e d i. K e n d is in in y a r ı-b a k ir e y a d a y a r ı-k a -
r a r s ız o lu şu n u n C liffo r d ’u n u m u ru n d â b ile o lm a d ığ ın ı b ili­
yord u . D u ru m u iy ic e k a v ra m a d ığ ı, a y d ın la tılm a d ığ ı s ü re c e
de b ö y le g id e c e k ti b u . G ö zü n g ö rm e d iğ i, k a fa n ın k a v r a m a ­
d ığ ı şey, v a r o lam az.
C o n n ie ile C liffo rd ik i y ıld ır W r a g b y ’d e y d ile r şim d i,
C liffo rd ’la işin d e n b a ş k a h iç b ir şey d ü şü n m e d e n y a ş a m ış ­
la rd ı b u ik i y ıl. C liffo r d ’u n işin e y ö n e le n ilg ile ri h iç b ir z a ­
m a n a k s a m a m ıştı. B ir ş e y le r k u r m a n ın s a n c ıs ı için d e k o ­
n u şu y o r, ta r tış ıy o r la r , b ir ş e y le r in o r ta y a ç ık tığ ın ı, g e r ­
ç e k te n de b o şlu k ta b ir ş e y in o r ta y a ç ık tığ ın ı sa n ıy o rla rd ı..
A n c a k te k a n la m d a y a ş ıy o r la r d ı: b o şlu k ta . B u n u n dı­
şın d a h e r a n la m d a y o k tu la r. W r a g b y v a rd ı, h iz m e tç ile r
v ard ı... a m a b ir e r h a y a le t gibi; g e r ç e k te y o k tu la r. C o n n ie
b a h ç e d e , b a h ç e y i ç e v re le y e n k o r u la rd a y ü rü y ü ş le re ^ ç ık ı­
y o r, a y a ğ ıy la g ü zü n s a r ı y a p r a k la r ım ite r e k , b a h a r d a çu -
h a ç iç e k le r i to p la y a ra k , ç e v re d e k i ıssız lığ ın , e s r a r ın ta d ım
ç ık a rıy o rd u . A m a h e r şey b ir düş g ib iy d i; y a d a g e r ç e ğ in
b ir g ö lg esiy d i. M e şe y a p r a k la n , b ir a y n a d a n g ö rü le n , u çu ­

31
ş a n m e ş e y a p ra k la rıy d ı sa n k i; k e n d isi de m a s a lla r d a o k u ­
n a n b ir k im se y d i; a n ıla r ın g ö lg e sin d e n , s ö z c ü k le rd e n b a ş ­
k a b ir şey o lm a y a n ç u h a ç iç e k le r in i to p lu y ord u . M ad d e­
d e n u z a k tı s a n k i, ç e v re s in d e h iç b ir şe y m a d d e d eğ ild i...
n e b ir d eğ iş, n e de d o ku n u ş! Y a ln ız C liffo r d ’la b ir lik te g e ­
ç e n y a şa m , m a s a l a ğ la r ın ın b u b itm e z tü k e n m e z d o ku n u şu ,
b ilin c in u fa k te fe k k ır ın tıla r ı, S i r M a lc o lm ’u n iç le rin d e h iç
b ir şey o lm a d ığ ın ı, ço k s ü rm e y e c e k le rin i sö y led iğ i ö y k ü le r.
N e d iy e b ir şey o la c a k tı iç le rin d e , n e d iye s ü re c e k le r d i?
B u g ü n iç in , b u g ü n ü n k ö tü lü k le ri y e te r. B u a n iç in d e g e r ­
ç e ğ in g ö rü n tü sü y e te r.
C liffo r d ’u n b i r h a y li a rk a d a ş ı, d a h a d o ğ ru su ta n ıd ığ ı
v ard ı, o n la r ın h e p s in i W r a g b y ’y e ç a ğ ırır d ı. H e r tü r lü in ­
s a n g e lird i, e le ş tirm e n le r, y a z a r la r , k ita p la r ın ı ö v e c e k k im ­
s e le r . B u k o n u k la r W r a g b y ’ye ç a ğ rılm ış o lm a k ta n b ü y ü k
b ir p a y ç ık a r ır la r d ı k e n d ile r in e , C liffo rd 'u ö v d ü k çe ö v e r­
le rd i. C o n n ie b ü tü n b u n la r ı ç o k iy i a n lıy o rd u . N ed en o l­
m a s ın ? d iy o rd u için d e n . B u d a a y n a d a y ü ze n y a la n c ı g ö ­
r ü n tü le rd e n b iriy d i. N esi v a rd ı y a d ır g a n a c a k ?
C o n n ie , ç o ğ u e rk e k o la n b u k o n u k la n e v in h a n ım ı
o la r a k a ğ ırlıy o rd u . A r a s ır a C liffo r d ’u n soy lu ta b a k a d a n
k o n u k la r ın ı d a a ğ ırlıy o rd u . T o m b u l, a l y a n a k lı, k ö y lü g ö ­
rü n ü ş lü b ir k ız o ld u ğ u n d an , ç ille r i, m a v i g ö z le ri, d a lg a lı
k u m r a l s a ç ı, t a tlı sesi, o ld u k ç a g ü ç lü d işi k a lç a la n y la , b i­
r a z e sk i m o d a, b ir a z ‘k a d ın c a ’ sa y ılıy o rd u . O ğ la n g ib i ta h ­
t a gö ğ ü slü , k ü ç ü k k a lç a lı, ‘k u ru , ç iro z tü rü n d e n b ir b a lık ’
d eğ ild i o. M o d a y a u y a m a y a c a k ö lçü d e d işiyd i.
E r k e k le r , ö z e llik le y a ş ı g e ç k in o la n la r , C o n n ie ’y e g e r ­
ç e k te n ço k iy i d a v r a n ırla rd ı. A m a , g ö s te re c e ğ i en k ü ç ü k
b ir y a k ın lık b e lir tis in in ise C liffo r d iç in n e b ü y ü k b ir iş­
k e n c e o la c a ğ ın ı b ild iğ i için , h iç b ir in i y ü re k le n d ire m e z d i.
D a v r a n ış ı sessiz, b e lirs iz d i, h iç b ir iy le b ir iliş k isi o lm a ­
m ış tı, o lm a s ın ı d a iste m iy o rd u , C liffo rd b ü y ü k b ir g u ru r
d u y u y o rd u k e n d in d e n .
C liffo r d ’u n a k r a b a la r ı C o n n ie ’y e ço k iy i d a v r a n ıy o r­
la r d ı .B u iy iliğ in d u y d u k la rı k o r k u d a n ile r i g e ld iğ in i, b u
in s a n la r ın b ir a z o lsu n k o rk u tu lm a d ık ç a , h iç k im s e y i s a y ­
m a y a c a k la r ın ı b iliy o rd u . G e n e d e h iç b ir a lışv e rişi y o k ­
tu o n la rla . G ö n ü lle r in in is te d iğ in c e iy i y a d a k ö tü d av ­
r a n m a la r ın a göz y u m u y o r, k e n d isin e k a r ş ı s ila h la n m a k

32
/.orunda o lm a d ık la rım g ö r s ü n le r istiy o rd u . O n la r la a r a ­
s ın d a g e r ç e k b ir b a ğ y o k tu .
Z a m a n g e çip g id iy o rd u . N e o lu rs a olsu n , h iç b ir şe y
o lm u y o rd u , ç ü n k ü ö y le sin e d ışın d ay d ı h e r şey in . C liffo r d ’-
la b ir lik te , d ü şü n ce le rd e , o n u n k ita p la rın d a y a ş ıy o r la r d ı.
K o n u k la rı a ğ ırlıy o rd u ... ev d e in s a n e k s ik o lm azd ı. Z a m a n
b ir s a a t g ib i ile rliy o rd u , y e d i b u ç u k y e rin e s e k iz b u ç u k .

33
 3
B u n u n la b irlik te C o n n ie g itg id e a r ta n b ir te d irg in lik
sez iy o rd u k e n d in d e . H e r ş e y in d ışın d a k a lış ı o n d a d e liliğ e
b e n z e r b ir te d irg in lik d o ğ u ru y o rd u . H iç k ım ıld a m a k is te ­
m e d iğ i b ir a n d a k o lla r ı b a c a k la r ı se ğ iriy o r, u z a n ıp d in ­
le n m e k iste d iğ i z a m a n s ır t ı k a s ıla r a k d o ğ ru lu v e riy o rd u .
B u te d irg in lik g ö v d e sin in iç e rle rin d e , d ö ly a ta ğ ın d a , b i r y e r ­
le rin d e ü r p e r tile r le k a y n ıy o r, so n u n d a k u rtu lm a k iç in k e n ­
d in i s u y a a tıp y ü z e re k u z a k la r a g itm e si g e re k m iş g ib i b ir
d u y g u y a k a p ılıy o rd u ; ç ılg ın c a b ir te d irg in lik . D u ru p d u ­
r u r k e n y ü re k ç a r p ın tıla r ı g e ç iriy o rd u . G ü n d e n g ü n e de z a ­
y ıflıy o rd u .
N e id ü ğ ü b e lirs iz b ir te d irg in lik . A r a s ır a , y e rin d e n f ı r ­
la d ığ ı g ib i, C liffo r d ’u b ıra k ıp , b a h ç e y i b ir u ç ta n b ir u c a
k o ş a r a k g e ç e r, e ğ r e ltile r ü z e r in e y ü zü k o y u n u z a n ırd ı. E v ­
d en u z a k la şm a sı... ev d e n h e r k e s te n u z a k la ş m a s ı g e r e k i­
yord u . K o ru o n u n te k s ığ m a ğ ı, k u ts a l k o ru n a ğ ıy d ı.
A m a g e r ç e k te k o ru d a b i r sığ m a k , b ir k o r u n a k d e ­
ğ ild i, ç ü n k ü o n u n la d a h iç b ir iliş k is i y o k tu . H e rk e s te n u z a k
k a la b ild iğ i b i r y e rd i a n c a k . K o ru n u n r u h u n a d o k u n a m ı­
yo r, d eğ e m iy o rd u h iç b ir zam an ... b ö y le s a ç m a b ir şe y v a r ­
s a ta b iî.
G ü n d e n g ü n e ç ö k m e k te o ld u ğ u n u b e lli b e lirs iz s e z in ­
le m e k te y d i. B ü tü n b a ğ la r ın ın k o p tu ğ u n u b e lli b e lirs iz se
z in liy o r d u : m ad d e d ü n y a sıy la , c a n lı d ü n y a y la iliş k isin i y i­
tirm işti. Y a ln ız C liffo rd v ard ı, b ir d e o n u n k ita p la r ı! B o ş ­
lu k , b o şlu k . B e lli b e lirs iz seziy o rd u . A m a k a fa s ın ı b i r ta ş a
v u rm a k g ib i b ir şey d i bu .
B a b a s ı b ir k e z d a h a u y a r d ı: «N eden b ir se v g ili e d in ­
m iy o rsu n C o n n ie ? D ü n y a d a e n iyi g e le c e k şey b u d u r s a ­
na.»
O k ış b ir k a ç g ü n lü ğ ü n e M ic h a e lis geld i. A m e r ik a ’d a
o y u n la r ıy la ç o k b ü y ü k k a z a n ç s a ğ la m ış g e n ç b ir îr la n d a ’h
y a z a r d ı b u . B ir a r a L o n d ra ’n ın y ü k s e k ta b a k a s m c a b ü y ü k

34
b ir c o ş k u n lu k la k a r ş ıla n m ış tı, y ü k se k ta b a k a y ı c a n la n d ı­
r a n o y u n la r y a z m ıştı çü n k ü . S o n r a y ü k se k ta b a k a , D u b lin
s o k a k la rın ın b u ş a p şa l fa r e s i e lin d e g ü lü n ç d u ru m a d ü şü ­
rü ld ü ğ ü n ü z a m a n la a n la m ış , iş le r te rs in e d ö n m ü ştü , M ic ­
h a e lis adı, a ş a ğ ın ın a ş a ğ ıs ı, b a y a ğ ın ın b a y a ğ ıs ı s a y ılm a ­
y a b a ş la n m ış tı. Ü ste lik , İn g iliz le re k a r ş ı o ld u ğu d a o r ta ­
y a ç ık m ış tı k i, b u n u o r ta y a a ta n s ın ıfın gözü nd e, b u n d a n
d a h a a ş a ğ ılık b ir su ç o lam azd ı. D e fte ri d ü rü lm ü ş, b ir k ı­
y ıy a itilm iş ti.
B u n u n la b ir lik te M ic h a e lis ’in M a y fa ir ’de b ir k a tı v a r ­
dı şim di, is te n e n p a r a y ı t ık ır t ık ır s a y a n a ş a ğ ı t a b a k a ­
d an b ir m ü şte riy i te rs le m e y e e n iy i te r z ile r b ile y a n a ş ­
m a d ığ ı için , B o n d S t r e e t ’te soy lu b ir b a y k ılığ ın d a d o la ­
şıyord u .
C liffo rd , otu z y a ş ın d a k i b u g e n ç ad am ı, y a z a r lığ ın ın
u ğ u rsu z b ir s d ö n em in d e ç a ğ ırm ış olu yo rd u . A m a g e n e d e
ç ek in m e d i. K u la ğ ı M ic h a e lis ’te o la n o k u r la r ın s a y ıs ı b ir ­
k a ç m ily o n u b u lu rd u b e lk i de; k e s in lik le b ir k ıy ıy a itil­
m iş old u ğu iç in de, ta m y ü k se k ta b a k a n ın k e n d isin e d ir­
sek ç e v ird iğ i b u c iv c iv li a n d a W r a g b y ’ye ç a ğ r ılm a k ta n
g e n ç a d a m ın b ü y ü k b ir k ıv a n ç d u y a ca ğ ın ı d üşünd ü. M ic­
h a e lis b u ç a ğ rıd a n d o lay ı d uyd u ğu b o rç lu lu ğ u , C liffo r d ’u
A m e rik a 'd a ta n ıtm a k la ö d ey e ce k ti. Ü n! B ir in s a n n e o lu r­
s a o lsu ıi, g e r e k tiğ i g ib i ta m tılırs a , çok b ü y ü k b ir ü n
k a z a n a b ilir, ö z e llik le ‘ö te d e ’, A m e rik a 'd a . C liffo rd g e le c e ­
ğ i d ü şü n en b ir ad am d ı; r e k lâ m k o n u su n d a d a o la ğ a n ü s tü
b ir içg ü d ü sü v ard ı. S o n u n d a M ich a e lis, g ü ld ü rü le rin d e n bi-,
rindç> b ir g ü ze l ta n ıt tı on u , C liffo rd h e rk e s ç e ta n ın a n b ir
k a h r a m a n oldu. K e n d isiy le a la y e d ild iğ in i a n la y ıp d a te p ­
k i g ö s te riııc e y e d eğ in . C o n n ie , C liffo rd ’u n b ir tü r lü k u r ­
tu la m a d ığ ı b u ta n ın m a iste ğ in e , b u k ö r is te ğ e b ira z ş a ­
şıy o rd u : ta n ın m a k ; k e n d isin in ta n ım a d ığ ı, ö n ü n d e k o r k u ­
d a n titre d iğ i, k o c a m a n , b e lli b ir b içim d e n u z a k b ir d ü n y a ­
c a ta n ın m a k ; b ir y a z a r o la ra k , b ir in c i s ın ıf b i r m o d e m
y a z a r o la r a k ta n ın m a k . C o n n ie, s a n a tç ıla r ın k e n d i k e n d i­
le r in i ö v d ü k le rin i, iy i y ö n le rin i g ö s te rm e k iç in b ü y ü k ç a b a
g ö s te rd ik le rin i, b a ş a r ıy a u laşm ış, c a n a y a k ın , to k sö z lü k o ­
c a S ir M a lc o lm ’d a n b iliy o rd u . A m a b a b a s ı, re s im s a ta n
b ü tü n ö b ü r K r a llık A k a d e m isi ü y e le ri g ib i, h a z ır b u ld u ğ u
y o lla r a b a şv u ru rd u . C liffo rd ise tü r lü tü r lü y e n i re k la m

35
y o lla rı b u lu y o rd u . P e k a lç a lm a k s ız m , W r a g b y ’d e ç e v re s i­
n e h e r tü r d e n in s a n to p lu y o rd u . A m a k e n d isin e te z e ld e n
b ir ü n a n ıtı k u rm a k için , e lin e g e ç e n h e r m o lo zu k u lla n ­
m a y a b a k ıy o rd u .
M ic h a e lis çok g ü ze l b ir a r a b a için d e , şofö rü , u şa ğ ı
ile b ir lik te ta m z a m a n ın d a g eld i. T e p e d e n tır n a ğ a şık
g iy in m işti. T e p e d e n tır n a ğ a B o n d S t r e e t ’d en ! A m a o n u ilk
g ö rü şte C liffo r d ’u n k o n tlu k d a m a rın d a b ir g ıc ık la n m a ol­
du. Y ü k s e k ta b a k a d a n b ir i g ib i g iy in m iş o lm a k la b irlik ­
te, g iy im in in a d a m ı d eğ ild i... h iç d e y ü k s e k ta b a k a d a n d e­
ğild i. B u y e te rd i, C liffo rd n o tu n u v e rm işti o n u n . A m a
ş a ş ıla c a k b ü y ü k lü k te k i b a ş a r ıs ın a s a y g ı d u y d u ğu iç in g e ­
n e de in c e lik le d a v ra n d ı. B a ş a rın ın , a lışılm ış d ey im le
k a n c ık - ta n r ıç a s ı, y a r ı a lç a k g ö n ü llü y a r ı k a b a d a y ı M ic-
h a e lis ’in b a c a k la r ı a r a s ın d a h o m u rd a n a ra k , d işle rin i g ö s­
te r e r e k b ir k o ru y u c u g ib i d o laşıy o r, C liffo r d ’u k o r k u la r a
s a lıy o r d u : ç ü n k ü o d a k e n d in i b u k a n c ık - ta n r ıç a y a , B a-
ş a r ı’y a s a tm a k istiy o rd u ; a h b i r g ö n lü n ü ed e b ilse y d i. L ond ­
r a ’n ın e n s e ç k in ç e v r e le r in in te rz ile rin d e n , ş a p k a c ıla r ın ­
d an, b e r b e rle rin d e n , k u n d u r a c ıla rın d a n d o n an m ış o lm a k la
b irlik te , M ic h a e lis ’in İn g iliz o lm a d ığ ı a p a ç ık ortad ay d ı; so ­
lu k y a s s ı y ü zü y le, d a v r a n ış ıy la , ü z g ü n lü ğ ü y le b ir İn g iliz -
d en a y rılıy o rd u . B ir ö fk e si, ü z ü n tü sü v ard ı. B ö y le ş e y le r i
k a b a c a a ç ığ a v u rm a y ı, a la y la k a r ş ıla y a c a k o la n soy lu b ir
İn g iliz iç in o n u n y a b a n c ı o ld u ğ u n u k e s tir m e k k o la y b ir
işti. M ic h a e lis ç o k te k m e y e m iş b ir ad am d ı, o n u n iç in ş im ­
di b ile k u y ru ğ u n u h a fif ç e b a c a k la r ı a r a s ın a k ısm ış b ir
g ö rü n ü şü v a rd ı. O y u n la rıy la sa h n e d e , s a h n e ö n ü n d e s a ğ ­
la d ığ ı b a ş a r ıy a , k e s k in b ir içg ü d ü y le , d a h a d a k e s k in b ir
g ö z ü p e k lik le, y o lu n u y a r a y a r a a ç a r a k u la şm ıştı. H a l­
k ın g ö n lü n ü k a z a n m ış tı. Y e d iğ i te k m e le rin a r tık s o n a e r ­
d iğ in i s a n m ış tı. O y sa s o n a e rm em işti... N e y a z ık k i h iç b ir
z a m a n d a e rm e y e c e k ti. K e n d in d e n o lm a y a n b ir ç ev re y e ...
İn g iliz y ü k s e k ta b a k a s ın a e riş m e n in ö z lem iy le k ıv r a n ıy o r ­
du. O n u te k m e le m e k te n n a s ıl d a b ü y ü k b ir sev in ç d u y ­
m u şla rd ı! N a sıl tik s in iy o rd u o n la rd a n !
B u n u n la b ir lik te D u b lin ’li b u soy su z k ö p ek , a r a b a -
sız, u ş a k s ız d o laşm ıy o rd u .
C o n n ie ’n in h o ş u n a g id e n b ir y ö n ü v a rd ı b u a d a m ın .
C a k a sa tm ıy o rd u . K e n d is iy le ilg ili b irta k ım k u ru n tu la rı

36
y o k tu . C liffo r d ’u n b ilm e k iste d iğ i h e ı şey i, sa ğ d u y u y la , k ı­
s a c a , y a r a r lı b ir b içim d e an latıy o rd u . B ü y ü k lü k ta s la m ı­
yor, h iç b ir n o k ta y ı a tla m ıy o rd u . W ra g b y ’ye, k e n d isin d e n
b ir y a r a r u m u ld u ğ u iç in ç a ğ rıld ığ ın ı b iliy o r, o n u n iç in d e
e sk i, k u rn a z , h e m e n h e m e n u m u rsam az b ir iş a d a m ı y a
d a b ü y ü k b i r iş a d a m ı g ib i k en d isin e s o r u la r so rd u ru y o r,
e ld e n g e ld iğ in c e k e s tir m e k a r ş ılık la r v e riy o rd u .
«P ara!» d iy o rd u . « P a ra b ir çeşit içg ü d ü d ü r. B ir in ­
s a n d a p a r a k a z a n m a iste ğ i y a ra d ılış ın b ir g e re ğ id ir. Y a p ­
tığ ın ız , h iç b ir şey d eğ ild ir. B ir oyur. o y n a rsım z h ep . K e n ­
di y a r a d ılış ın ız ın g e ç ird iğ i s ü re k li b ir k a z a d ır bu; b ir
b a ş la d ın ız m ı, p a r a k a z a n ır s ın ız artık , a r k a s ı k e s ilm e d e n
s ü r e r g id er; ö y le s a n ıy o ru m b e lli b ir s ın ır a d a y a m n c a y a
d eğin.»
«A m a b ir b a ş la n g ıç y a p m a k g e rek işte,» d edi C lifford .
«E vet, ç o k d oğru . İşin iç in e g irm ek g e r e k . D ış a rd a
d u ru rs a n ız h iç b ir şey y a p a m a z sın ız . Y o lu n u z u y a r a y a r a
a ç m a n ız g e re k . B ir b a ş a rd ın ız m ı bun u, a r k a s ı is t e r is t e ­
m ez g e lir a rtık .»
«P ek i a m a o y u n y a z m a k ta n b a ş k a b ir y o lla p a r a k a ­
z a n a b ilir m iyd in iz?» d iy e so rd u C lifford .
« B elk i d e h a y ır! İy i y a d a k ö tü b i r y a z a r o la b ilirim ,
a m a b ir y a z a r ım işte; b ir oyu n y a z a rıy ım , b ö y le o lm a k
zo ru n d ay ım . S u g ö tü rm e z b ir g e rçe k bu.»
«P eki, ç o ğ u n lu ğ u n tu ttu ğ u tü rd e n o y u n la rın y a z a n m ı
o lm a k zo ru n d asın ız?» d iy e sordu C o n n ie.
«Evet, ta m d ed iğ in iz gib i!» dedi g e n ç a d am , a n s ız ın
C o n n ie ’y e d o ğ ru d ö n e re k . «H iç önem i y o k tu r b u n u n ! H e r­
k e s ç e b e ğ e n ilm e n in h iç ö n e m i y o k tu r. D o ğ ru su n u is te r s e ­
n iz h a lk ın d a h iç b ir ö n e m i y o k tu r. G e r ç e k te o y u n la rım d a ,
o n la rı b ü y ü k k itle le r e b e ğ e n d ire c e k b ir ö z e lliğ in b u lu n d u ­
ğ u sö y len em ez. Ö n e m li o la n b u d eğil. T ıp k ı h a v a y a b e n z e r
o y u n la rım ... b u g ü n n a s ıl o lm a la rı g e r e k iy o r s a ö y le d irle r...
g ü n ü n g id işin e u y a rla r.»
D ipsiz b ir u m u t k ır ık lığ ı d a lg a sı için d e b o ğ u la n , o l­
d u k ça iri, y a v a ş g ö z le rin i C o n n ie ’d en y a n a çev ird i; g e n ç
k a d m ü rp e rd i b ira z . Ö y le y a şlı g ö rü n ü y o rd u k i... S o n su z
d e re ce d e y aşlı; k a r a n lık t a k u ş a k ta n k u ş a ğ a d e rin le ş e n
c o ğ r a fî k a tm a n la r ı a n d ır a n u m u t k ır ık lığ ı t a b a k a la r ı ü s ­
tü n e k u ru lm u ştu v a r lığ ı sa n k i; b ir ç o c u k g ib i y itm iş ti. B ir

37
b a k ım a , b ir sü rg ü n ; a m a s ıç a n ı a n d ıra n v a r lığ ın ın u m u t­
su z g ö z ü p e k liğ i için d e .
«B unu d a h a y a ş a r k e n g e r ç e k le ş tirm iş o lm a n ız g ü zel
b ir şey h iç o lm azsa,» d edi C liffo rd d ü şü n ce li.
M ic h a e lis b u ru k , k e s k in b ir se sle b ird e n b ir e , «otuz
y a şın d a y ım ... e v et, o tu z y a şın d a y ım !» dedi g a r ip b ir k a h ­
k a h a a ta r a k ; bo ş; u tk u lu , a c ı. «N e a n la m d a ? Y a ln ız m ı
y a ş a d ığ ım ı so ru y o rsu n u z ? U şa ğ ım v a r. D e d iğ in e b a k ılır ­
sa , b ir Y u n a n lı, iy ic e de b e c e r ik s iz . A m a k o v m u y o ru m .
A y rıc a , e v le n e c e ğ im . A h, ev et, e v le n m e m g erek .»
« E v le n m ek te n , b a d e m c ik le rin iz i a ld ır ır g ib i söz e d i­
yorsu n u z,» d iy e g ü ld ü C o n n ie. « B ir ç a b a y ı m ı g e r e k tir i­
y o r b u sizce?»
C o ıın ie ’y e h a y r a n h a y r a n b a k tı. «E vet, L ad y C h a tte r -
ley , b ir b a k ım a g e r e k tir iy o r! Ö y le s a n ıy o ru m k i b ir İ n ­
giliz k a d ın ıy la e v le n e m e m b e n , b ir İrla n d a lIy la b ile ev le-
nem em ...»
« B ir A m e rik a lıy ı d en eyin ,» d ed i C liffo rd .
«Ooo, A m e rik a lı!» d iy e re k b o ş b ir k a h k a h a a ttı. «H a­
y ır, u ş a ğ ım a b a n a b ir T ü rk k a d ın ı y a d a d a h a çok d o ğu ­
lu o la n b ir k a d ın b u lm a s ın ı söyled im .»
C o n n ie , b u y ü k se k b a ş a r ılı, g a r ip k a ra d ü ş ü n c e li y a ­
r a t ığ a g e r ç e k te n d e şa şıy o rd u ; y a ln ız A m e r ik a ’d a n s a ğ ­
la d ığ ı g e lir in y ıld a e lli b in d o la rın ü stü n d e o ld u ğ u sö y le ­
n iy o rd u . A r a s ır a y a k ış ık lı g ö r ü n ü y o rd u : a r a s ır a ik i y a n ı­
n a , a ş a ğ ıy a b a k tığ ı, y ü z ü n e ış ık v u rd u ğ u z a m a n la r , o l­
d u k ç a k o c a m a n g ö zle ri, g a r ip k ıv rım lı k a lın k a ş la r ı, k ı­
m ıld a m a y a n s ık ı d u d a k la rıy la , fild işin d e n o y m a b ir z e n ­
c i m a s k e s in in sessiz, k a lıc ı g ü z e lliğ in e b ü rü n ü y o rd u ; o b ir
a n lık , b u n u n la b ir lik te g e n e d e a ç ık la n m ış k ım ıltısız lık ;
B u d d h a ’n m a m a c ı o lan , z e n c ile r in is e a m a ç la r ı b ile o lm a ­
d ığ ı h a ld e z a m a n z a m a n d ile g e tir d ik le r i b ir k ım ıltıs ız lık ,
b ir son su zlu k ; k im i ır k la r ın esk i, ço k e sk i b o y u n e ğ işi. I r k ­
la r ın ın a lm y a z ıs ı k a r ş ıs ın d a b ir e y s e l b i r d ire n m e y e rin e ,
ç a ğ la r b o y u b ir b o y u n e ğ iş. S o n r a d a k a r a b ir ır m a k ta k o ­
c a s ıç a n la r g ib i y ü ze y ü ze ile rle y iş . C o n n ie b u a d a m a g a ­
rip , a p a n s ız b ir y a k ın lık d u y u v erd i; a c ım a y la k a r ış ık , tik ­
s in tiy le a la c a lı, n e rd e y s e a ş k a v a r a n b i r y a k ın lık . Y a ­
b a n c ı! Y a b a n c ı! B a y a ğ ı d iy o rla rd ı o n a ! O y sa C liffo rd ç o k
d a h a b a y a ğ ı, ço k d a h a b ü y ü k lü k d e lisi g ö rü n ü y o rd u ! Ç ok

38
d a h a b u d a la !
M ich a e lis, C o n n ie ’y i e tk ile d iğ in i h e m e n a n la d ı. İri, f ın ­
d ık re n g i g ö z le rin i b ü y ü k b ir u m u r sa m a z lık la o n d a n y a ­
n a çev ird i. O nu , o n d a b ır a k tığ ı iz le n im in d e r e c e s in i ö lçü ­
yordu . İn g iliz le rle o la n ilg ile rin d e k e n d isin i s o n ra s ız y a ­
b a n c ılık ta n h iç b ir şey k u rta ra m a z d ı, a ş k b ile . A m a k a ­
d ın la r a r a s ır a k e n d ile rin i o n a k a p tırıy o rla rd ı... İn g iliz k a ­
d ın la n da.
C liffo r d ’u n y a n ın d a k i d u ru m u n u ço k iy i b iliy o rd u . G e r ­
ç e k te b ir b ir le r in e a z ıla n n ı g ö s te re re k h ır la y a c a k ik i y a ­
b a n c ı k ö p e k tile r, g e n e d e için d e b u lu n d u k la rı d u ru m g e ­
r e ğ in c e z o rla g ü lü m sü y o rla rd ı. A m a b u k a d ın ın tu tu m u n u
p e k k e s in lik le b ile m iy o rd u .
K a h v a ltı y a ta k o d a la r ın a g e tirild i; C liffo rd ö ğ le y e ­
m e ğ in d e n ö n c e h iç b ir z a m a n gö rü n m ezd i, y e m e k o d a sı d a
b ir a z sık ıc ıy d ı. T e d irg in , h iç b ir y e r e s ığ m a y a n M ich a e lis,
k a h v e s in i iç tik te n s o n ra n e y a p a c a ğ ın ı d ü şü n m e y e b a ş ­
lad ı. G ü zel b ir k a s ım gü nü yd ü... W r a g b y iç in . B a h ç e y e
d o ğ ru b a k tı. T a n n m ! N e y e r!
B ir u ş a k g ö n d e re re k L ad y C h a tte r le y ’e h e r h a n g i b i r
y a rd ım ı d oku n u p d o k u n m a y a ca ğ ın ı s o r d u r d u : A r a b a y la
S h e f fie ld ’e g itm e y i d ü şü nü yord u . U şa k , is te r s e y u k a r ıy a ,
L ad y C h a tte r le y ’in o tu r m a o d a sın a ç ık a b ile c e ğ i k a r ş ılığ ın ı
.g e tird i.
C o n n ie ’n in , e v in o r ta k e sim in in te p e sin d e , ü ç ü n c ü k a t ­
t a b ir o tu r m a o d a sı v a rd ı. C liffo rd ’u n o d a sı a l t k a tta y d ı
ta b ii. M ich a e lis, L ad y C h a tte r le y ’in özel o d a s ın a ç a ğ r ıl­
m a k ta n b ü y ü k k ıv a n ç d uydu. H iç b ir şey g ö rm e k s iz in u ş a ­
ğ ın a rd ın d a n yü rü d ü ... s a ğ ın d a k i s o lu n d a k i h iç b ir şe y e d ik ­
k a t e tm iy o r, h iç b ir şe y le ilg ile n m iy o rd u . O d a y a g irin c e
R e n o ir ile C e z a n n e ’in r e s im le r in in ç o k g ü z e l A lm a n r e p ­
r o d ü k s iy o n la rın ı b e lli b e lirs iz sezdi.
G ü lü m se m e k te n a c ı d u y u y o rm u ş g ib i, d iş le r in i g ö s te ­
r e n g a rip b ir s ırıtm a y la , «Ne g ü zel b ir y e r b u r a s ı, e n ü s t
k a t t a o tu r m a n ız a k ıllıc a b ir şey,» dedi.
«Evet, b e n c e de öyle.»
C o n n ie ’n in o d a sı e v in te k g ö n ü l a ç ıc ı, m o d e rn p a rç a s ı,
W r a g b y ’de o n u n k iş iliğ in in b ü tü n ü y le a ç ığ a ç ık tığ ı b a ş lı­
c a y e rd i. C liffo rd b u r a y ı h iç g ö rm e m işti. C o n n ie p e k a z
Jk im se y i ç a ğ ır ır d ı y u k a r ıy a .

39
 V

Ş im d i a ç ık a te ş in y a n ın d a M ic h a e lis ’le k a r ş ı k a r ş ıy a
o tu rm u ş k o n u ş u y o rla rd ı. C o n n ie o n a k e n d isiy le , a n n e s i b a ­
b a s ıy la , k a r d e ş le riy le ilg ili s o r u la r so ru y ord u ... ö b ü r in ­
s a n la r, h e r z a m a n b ü y ü k ilg i d u y d u ğ u b ir k o n u y d u ,. b i r
k e z y a k ın lık d u y d u ğ u b i r k im s e k a r ş ıs ın d a da, s ın ıf a y r ı­
m ı d ü şü n c e sin d e n iy ic e s ıy rılırd ı. M ic h a e lis k e n d isin d e n
so n d e r e c e iç te n lik le , h iç y a p m a c ığ a k a ç m a d a n , d o ğ ru ­
d a n d o ğ ru y a e zik , u m u rsa m a z , a y r ık s ı ru h u n u a ç a r a k söz
ed iy or, s o n r a b a ş a r ıs ın d a n d u y d u ğ u ö ç a lıc ı b i r g u r u r la
g ü lü m sü y o rd u .
«P ek i a m a n e d e n b ö y le y a ln ız b i r ku şsu n u z?» d iy e
so rd u C o n n ie . M ich a e lis, g e n e a ra y a n , iri, k a h v e r e n g i
g ö z le riy le b a k tı.
«H er k u ş b ir o lm az k i, k im i k u ş la r b ö y le d ir işte,»
d iy e k a r ş ılık v e rd i. S o n r a d a s e n li b e n li b ir a la y c ılık la
e k l e d i : «P ek i y a siz ? S iz k e n d in iz d e y a ln ız b ir k u ş d e ğ il
m isin iz?»
C o n n ie b ira z ş a şa la m ış , b ir a n d ü şü n d ü s o n r a : « B ir b a ­
k ım a b e lk i! A m a siz in g ib i b ü s b ü tü n d eğil!» dedi.
«B en m i b ü s b ü tü n y a ln ız b ir k u şu m ?» d iy e so rd u
M ich a e lis, d işi a ğ rıy o rm u ş c a s m a , g a r ip s ır ıt k a n b ir g ü ­
lü m se m e y le ; y ü zü ö y le sin e e k şi, g ö z le ri ö y le sin e k a r a m ­
s a r, u m u rsa m a z , y a d a u m u t k ır ık lığ ın a u ğ ra m ış, y a d a
k o rk m u ş.
«P eki am a,» d ed i C o n n ie so lu ğ u k e s ilir c e s in e o n a b a ­
k a r a k , «öyle d eğ il m isin iz sa n k i?»
M ic h a e lis ’te n ç o k k o r k u n ç b ir k a r ş ılığ ın g e lm e k te o l­
d u ğ u n u s e z e re k , n e re d e y s e d e n g e s in i y itird i.
«E vet, ç o k d o ğ ru su n u z?» d ed i a d a m b a ş ın ı ö te y e ç e ­
virip , ik i y a n a , a ş a ğ ıy a , g ü n ü m ü zd e a r t ık p e k a z r a s tla ­
n a n e sk i b i r ır k ın o g a rip k ım ıltıs ız lığ ıy la b a k a r a k . G e r ­
ç e k te , C o n n ie ’de k e n d in i o n d a n p e k a y n g ö r e m e y e c e ğ i
d u y g u su n u u y a n d ır a n şe y d e o n u n b u h aliy d i.
C o n n ie ’y e h e r şey i g ö ren , s a p ta y a n g ö z le rle b a k ıy o r ­
du. A y n ı z a m a n d a , g e c e le y in a ğ la y a n ço cu k , M ic h a e lis ’in.
t a için d e n C o n n ie ’ye d o ğ ru a ğ lıy o r, s a n k i ç ığ lık la r ıy la
o n u n d ö ly a ta ğ m ı tırm a lıy o rd u .
«B en i d ü şü n m e n iz b ü y ü k b ir iy ilik d oğrusu,» dedi M ic ­
h a e lis k ıs a c a .
C o n n ie so lu ğ u k e s ilir c e s in e : «N ed en d ü şü n m eyeyim .

40
sizi?» d iy e sordu .
M ic h a e lis ıs lık ç a la n b u ru k , tiz b ir k a h k a h a a ttı.
«Ha, ö y le d ü şü nm ek!..» dedi, so n ra d a n e rd e y s e b ü ­
y ü le y ic i b ir g ü ç tş o la n g ö z le rin i o n a dikip, e tk is i d o ğ ru ­
d a n d o ğ ru y a d ö ly a ta ğ m a d eğ in u z a n a n b ir b a k ış f ır l a t a ­
ra k , a n s ız ın s o r d u : «E lin izi tu t a b ilir m iyim b ira z ?»
C o n n ie ş a ş k ın lık ta n d o n a k a lm ış tı, a d a m y a k la ş a r a k
y a n ıb a ş m d a diz çök tü , a y a k la r ın ı a v u ç la r ın a ald ı, yü zü ­
n ü o n u n d iz le ri a r a s ın a g ö m e re k ö y le ce k a ld ı. C o n n ie iy i­
c e k e n d in d e n g e çm iş, ş a ş k ın lık için d e g e n ç a d a m ın o ld u k ­
ç a sev im li e n s e sin e b a k ıy o r, y ü zü n ü n k e n d i b a c a k la r ın a
s ık ıc a k a p a n ış ın ı d u y u yo rd u . A te ş li b o c a la y ışı için d e e li­
n i sev g iy le , a c ım a y la , b u s a v u n m a s ız e n se y e k o y m a k ta n
k e n d in i a la m a d ı; a d a m d e r in b ir ü rp e rtiy le titre d i.
O z a m a n o k o r k u n ç y a lv a r ış la dolu, iri, p a r la k göz­
le rin i g e n ç k a d ın a d o ğ ru k a ld ırd ı. C o n n ie, b u d u ru m
k a r ş ıs ın d a d a y a n a b ile c e k g ü ç te n iy ice y o k su n d u . G ö ğ sü n ­
d en o n a k a r ş ılık v e re n so n su z b ir iste k b o şa n ıv e rd i; is te ­
d iği h e r şey i v e rm e liy d i o n a, h e r şeyi.
M ic h a e lis ço k g a rip , ço k in c e b ir sev g iliy d i; k a d ın a
k a r ş ı ço k in c e , titr e m e k te n k e n d in i a la m a y a n , a y n ı z a ­
m a n d a u m u rsa m a z , k u la ğ ı k ir iş te b ir sev g ili.
C o n n ie iç in te k ö n e m li o lan , o n a k e n d isin i v e rm e ­
siy d i, b a ş k a h iç b ir a n la m ı y o k tu b ü tü n b u n la r ın . M ic h a -
e lis ’in titre m e s i y a v a ş y a v a ş k e sild i, iy ic e y a tış tı. C o n n ie ,
uy u şm u ş p a r m a k la r ıy la on u n , göğ sü ü z e rin d e d u ra n b a ­
ş ın ı o k şad ı.
M ic h a e lis k a lk tığ ı z a m a n C o n n ie ’n in e lle rin i, s o n ra da.
s ü e t te r lik li a y a k la r ın ı öptü, o d an ın ö b ü r u c u n a g id e re k ,
s ır tı o n a d ön ü k d in eld i. S o n r a dönüp, a te ş in y a m n d a g e ­
n e ö n c e k i y e rin d e o tu r a n k a d ın a geld i.
«Ö yle s a n ıy o ru m , ş im d i, n e fr e t e d e c e k sin iz , b end en!*-
d ed i d u rg u n , k a ç ın ılm a z b ir to n la .
C o n n ie b ird e n b a ş ın ı k a ld ırıp b a k tı.
«N eden n e fr e t ed ecek m işim ?»
«Ç o ğ u n lu k la ö y le olur,» d ed i ad am , s o n r a to p a r la n a ­
r a k , «d em ek iste d iğ im ... b i r k a d ın d a n b u b e k le n ir.»
«S izd en n e fr e t e d e c e ğ im so n a n d ır bu,» dedi k a d ın
g ü ce n m iş.
«B iliy o ru m ! B iliy o ru m ! B ö y le o lm a sı d a g e re k ! K o r ­

41
k u n ç iy i d a v ra n ıy o rsu n u z b a n a !..» d iye a c ı a c ı b a ğ ırd ı.
K a d ın o n u n a c ı ç e k m e s in i ş a ş k ın lık la k a r şılıy o r d u . «G e­
n e o tu rm a z m ısın ız?» d iy e sord u . E rk e k k a p ıy a b a k tı.
« S ir C liffo rd ,» dedi, «a ca b a ... a c a b a ?..» K a d ın b ir a n
d u r a k s a y a r a k d üşü nd ü . «B elk i!» dedi. S o n r a g ö z le rin i o n a
d o ğ ru k a ld ırd ı. « C liffo rd 'u n b ilm e s in i istem em ... k u ş k u la n ­
m a s ın ı b ile iste m e m . Ç o k g ü cü n e g id e r bu. A m a k ö tü b ir
şe y y a p tığ ım ız ı d a sa n m ıy o ru m , n e d ersin iz?»
«K ötü m ü ! A h h a y ır, h a y ır! Y a ln ız b a n a k a r ş ı son
d e r e c e iy isin iz ... b u n c a iy iliğ i g ü ç ta şıy o ru m doğru su »
B a ş ım ç e v ird i, C o n n ie o n u n d o k u n u lsa a ğ la y a c a k d u ­
ru m d a o ld u ğ u n u gördü .
«A m a C liffo r d ’a sez d irm e m e m iz g e r e k ir , d eğ il m i?»
d iy e y a lv a rd ı g e n e . «Çok a ğ ır ın a g id e r. H iç b ir z a m a n b il­
m ez, k u şk u la n m a z sa , h iç k im s e d e in c in m e m iş olur.»
M ic h a e lis n e rd e y s e k ız g ın b ir se sle «B en d e n m i?»
dedi, «b e n d e n söz ç ık m a z , siz h iç ta s a la n m a y ın . Ç ık a rs a ,
n e is te rs e n iz d e y in o z a m a n . B e n f a k a b a s a c a ğ ım h a ! H ah ,
hah !» B ö y le b i r d ü şü n ce k a r ş ıs ın d a boş, s in ik b i r k a h k a ­
h a k o y v erd i. K a d ın o n u ş a ş k ın lık la sü zü y o rd u . «E lin izi
b p e r e k a y r ıla b ilir m iy im ? A r a b a m la S h e ffie ld 'e gid ip ö ğ le
y e m e ğ in i o r a d a y iy e c e ğ im , iz in v e rir s e n iz ta b iî, ik in d i ç a ­
y ın a b u r d a o lu ru m . S iz in iç in y a p a b ile c e ğ im b i r şe y v a r
m ı? B e n d e n n e f r e t e tm e d iğ in iz e k e s in lik le in a n a b ilir m i­
y im ? -e tm e y e c e ğ in iz e ?-» U m u tsu z, k u şk u lu b ir s e sle b i­
tird i sözü n ü .
«H ayır, s iz d e n n e fr e t etm iy o ru m ,» d ed i k a d ın . «Ho-
ışu m a g id iy o rsu n u z.»
«A hi» d ed i a te şli b ir sesle , «bu sözü n ü z b e n i s e v d iğ i­
n iz i iş itm e k te n d a h a h o şu m a g itti. B u ço k d a h a b ü y ü k b ir
a n la m ta ş ır. Ş im d ilik h o ş ç a k a lm , ö ğ le d e n s o n ra g ö rü ş ü ­
rü z. B u a r a d a d u ru m u e n in e b o y u n a d ü şü n m ü ş olu ru m .»
C o n n ie ’n iıı e lle r in i a lç a k g ö n ü llü b i r e ğ iliş le ö p e re k a y rıld ı.
«B u d e lik a n lıy a k a tla n a b ile c e ğ im i p e k san m ıy o ru m ,»
dedi C liffo r d ö ğ le y e m e ğ in d e.
C o n n ie, «N eden?» d iy e so rd u .
«N eden o la c a k ? K a b u ğ u n a ç e k ilm iş sin si b i r a lç a k ,
ü z e r im iz e ç u lla n a c a k a n ı b e k liy o r san k i.»
«B en ce o n a ç o k k ö tü d a v r a n ılm ış hep,» d ed i C o n n ie .
« B u n a ş a ş ıy o r m u su n ? O n u n , d e ğ e rli z a m a n ım ç e v re -

42
Mine iy ilik ış ın la r ı s a ç m a k la g e ç ird iğ in i m i sa n ıy o rsu n ?»
«K en d in e ö zgü b ir g ö n lü b o llu ğ u v a r b en ce.»
«K im e k a rşı? »
«İy ice b ilem iy o ru m .»
«B ile m e z sin ta b ii. A rs ız lığ ı g ö n lü b o llu k la k a r ış tır ıy o r ­
s u n k o rk a rım .»
C o n n ie su stu . K a r ış tır ıy o r m u y d u g e r ç e k te n ? B e lk i de.
A m a M ic h a e lis 'in a r s ız lığ ın ın b e lli b ir ç e k ic i y ö n ü v a rd ı
o n d a. C liffo r d ’u n a n c a k b ir k a ç ç e k in g e n a d ım la b a ş la y a ­
b ild iğ i y o lla rı o b ir u ç ta n b ir u c a a ş m ış tı. D ü n y a y ı fe th -
e tm işti k e n d i y o lu n ca . C liffo rd 'u n iste y ip d e u la ş a m a d ığ ı
şey d i bu. B a şv u rd u ğ u y o lla r la a r a ç la r a g e lin ce ... Sanki
C liffo r d ’u n k ile r d a h a m ı az Ş a y a ğ ıy d ı? B u z a v a llı y a b a n ­
c ın ın , k iş iliğ in i b e n im s e tm e k iç in b in b i r g ü çlü k iç in d e d i­
ş iy le t ır n a ğ ıy la ç a b a la m a s ı, C liffo rd ’u n re k la m d ü şk ü n lü ­
ğ ü n d e n d a h a m ı a ş a ğ ılık b ir şey d i? K a n c ık -ta n r ıç a B a ş a -
r ı ’n m a rd ın d a s a r k ık d ille r iy le so lu y a n b in le r c e k ö p e k
v a rd ı. G e r ç e k k ö p ek , o n u ilk y a k a la y a n k ö p e k ti, b a ş a r ıy ­
s a söz k o n u su o lan ! K u y ru ğ u n u d ik tu tm a k M ic h a e lis ’in
h a k k ıy d ı.
İşin g a r ib i, y a p m ıy o rd u b u n u . Ç ay z a m a n ı, ü z e rin d e
g e n e o d ö vü lm ü ş k ö p e k h a li, e lin d e d e k o c a m a n b i r z a m ­
b a k v e m e n e k şe d em e tiy le ç ık a g e ld i. O n u n b u h a lin i C o n ­
n ie, k a r ş ıla ş a c a ğ ı te p k ile ri y a tış tır m a k ta k u lla n d ığ ı b i r
m a s k e d ir b e lk i, d iy e d ü şü n ü y o rd u z a m a n z a m a n ; ç ü n k ü
ö y le sin e d eğ işm ez b i r g ö rü n ü ştü b u . G e r ç e k te n b u d e re ­
c e ü zg ü n b ir k ö p e k m iy d i?
Ü z g ü n k ö p e ğ i a n d ır a n b u b itk in h a li b ü tü n a k ş a m
sü rd ü , a m a C liffo rd b u m a s k e n in a ltın d a n d ış a n s ız a n
b ir s a y g ıs ız lık sez iy o rd u h ep . C o n n ie sezm iyordu» ç ü n k ü
k a d ın la r a y ö n elm iş b ir te p k i d eğ ild i b u ; y a ln ız e rk e k le r e ,
o n la r ın k u ru n tu la rın a , k e n d in i b e ğ e n m iş lik le r in e y ö n e l­
m işti. E r k e k le r i ç ile d e n ç ık a r a n d a b u s ıs k a a d a m ın iç in ­
d e k i b u y o k e d ilm e z s a y g ıs ız lık tı. S e ç k in ta b a k a d a n b ir a d a ­
m a , o n u n v a r lığ ı b ile b ir a ş a ğ ıla m a y d ı, b u a ş a ğ ıla m a ço k
in c e s a y ıla c a k b ir d a v r a n ış a rd ın d a g iz le n m iş o ls a b ile .
C o n n ie o n u ç o k sev iy o rd u , a m a d u y g u la rm a g em v u ­
r a r a k , ik i e r k e k k o n u ş u rk e n b ir k ö şe d e h iç sö z e k a r ış m a ­
d an , n a k ış ın ı iş le y e r e k o tu ru y o rd u . M ic h a e lis 'e g e lin ce , u s­
t a lığ ı eşsizdi; g e n e b i r a k ş a m ö n c e k i o ü zg ü n , d ik k a tli,

43
u m u rsa m a z , ev s a h ip le rin d e n m ily o n la rc a d e r e c e u z a k ,
a m a g e r e k tiğ i y e rd e k e s tir m e ö z d e y işle rle y e te r in c e k o n u ­
şan , h iç b ir z a m a n f a z la a ç ılm a y a n d elik a n lıy d ı. C o n n ie ,
o n u n s a b a h k i olu p b ite n le r i u n u ttu ğ u n u s a n ıy o rd u . U n u t­
m a m ıştı. A m a, k e n d is in in n e rd e o ld u ğ u n u b iliy o rd u ... g e ­
n e, y a b a n c ı d o ğm u ş k im s e le r e özgü , o e s k i y a b a n c ı y e r i­
n e d ö n m ü ştü . S a b a h k i se v işm e y i b ü sb ü tü n k iş is e l b ir şey
o la r a k g ö rm ü y o rd u . B u s e v işm e n in k e n d isin i, a ltın t a s ­
m a s ın ı h iç k im s e n in çe k e m e d iğ i, h e r k e s in ö fk e d u y d u ğu
b ir k ö p e k d u ru m u n d an , r a h a t b i r y ü k s e k ta b a k a k ö p e ğ i
d u ru m u n a y ü k s e ltm e y e c e ğ in i b iliy o rd u .
B o n d S t r e e t m o d a sı d ış g ö rü n ü şü y le b ir lik te , ru h u n u n
ta d e r in le rin d e y a ta n , y a b a n c ılık , a y r ık s ılık g e r ç e ğ in i iç in
iç in b e n im siy o rd u . H e rk e s te n u z a k o lm a k k a ç ın ılm a z b ir
şey d i o n u n için ; u z la ş ıc ı g ö rü n ü şü n ü n , y ü k s e k ta b a k a d a n
k im s e le r a r a s ın a k a r ış m a s ın ın k a ç ın ılm a z lığ ı g ib i tıp k ı.
A m a a r a s ır a d a se v işm e k , b i r ra h a tla m a , b ir y a tış m a
o la r a k g ü z e l b ir şey d i. D e ğ e rb ilm e z de d eğ ild i. T a m t e r s i­
n e, iç te n g e le n , k e n d iliğ in d e n d o ğ a n h e r iy ilik k a r ş ıs ın ­
da, g ö z le ri d o la rc a s ın a d u y g u la n ıy o r, co şk u lu b ir b o r ç lu ­
lu k d u y u yord u . S o lu k , k ım ıltısız , u m u t k ır ık lığ ın a b ü r ü n ­
m ü ş y ü z ü n ü n a ltın d a k i ç o c u k ru h u , k a d ın a d u y d u ğu b o r ç ­
lu lu k la g ö z y a ş la rın a b ü rü n ü y o r, o n a d ö n m ek iste ğ iy le y a ­
n ıy o rd u ; a y r ık s ı ru h u n u n , g e r ç e k te b u k a d ın d a n u z a k k a ­
la c a ğ ın ı b ilm e s i g ib i tıp k ı.
S a lo n d a k i m u m la n y a k a r k e n C o n n ie ile k o n u ş m a f ı r ­
s a tı bu ld u :
« G e le b ilir m iyim ?»
«B en siz e g eleceğ im .»
«A h, ç o k gü zel!»
U zu n b ir s ü re b e k le d i... a m a k a d ın geld i.
M ic h a e lis, is te k le r i h e m e n ş a h la n a n , h e m e n sö n en , ü r-
p e rtili, a ş ır ı c o şk u lu e rk e k le rd e n d i. Ç ıp la k g ö v d e sin in g a ­
rip , ç o c u k ç a , sa v u n m a s ız b i r y ö n ü v ard ı; tıp k ı ç ıp la k ço­
c u k la r g ib i. B ü tü n s a v u n m a s ı k a fa s ın d a , k u rn a z lığ ın d a ,
k u r n a z lık iç g ü d ü s ü n d e y d i: b u n la r o rta d a n silin d i m i ço ­
c u k s u ç ıp la k lığ ı ik i k a t a rtıy o rd u ; d a h a iy ic e g e lişm em iş,
g e v şek , in c e d erisiy le , b ir b a k ım a b o şu b o ş u n a ç a b a la y a n
b ir çocu k .
C o n n ie ’d e y a b a n ıl tü r d e n b ir a c ım a , b ir özlem , y a b a n ıl.

44
su sam ış, b ir c in s e l is te k u y a n ıy o rd u . A m a o n u n te n is ­
te k le rin i d o y u ram ıy ord u ; g e lm e s iy le b itirm e si b i r o lu y o r,
s o n ra b o c a la m ış, u m u t k ır ık lığ ın a u ğ ra m ış, k e n d in d e n g e ç ­
m iş b ir d u ru m d a y a ta n k a d ın ın g ö ğ sü ü stü n d e ü r p e re re k ,
iç in d e k i s in s i te p k id e n b ir a z c ık o lsu n k u rtu lu y o rd u .
A m a C o n n ie o n u g e c ik tirm e y i, h a z titre m e s i g e ç tik te n
s o n r a d a b e k le te b ilm e y i h e m e n ö ğ ren d i. O z a m a n M ic h a e lis
g ö n lü b o l, g a rip ö lçü d e d e y e te rliy d i; k e n e tle n m iş c e s in e b e k ­
liy o r, k a d ın d a h a e tk in liğ in i sü rd ü rü rk e n ... y ır tıc ı, tu tu k lu
e tk in liğ in i s ü rd ü r ü rk e n o n u n d a h a z z ın m d o ru ğ u n a v a r m a ­
s ın ı sa ğ lıy o rd u . S e rt, d ik e lm iş d u rg u n lu ğ u n d a n k a d ın ın d a
b ir d o y g u n lu k titre m e s in e v a rd ığ ın ı sezd iğ i z a m a n , b u n ­
d a n g a r ip b ir g u ru r, g a r ip b ir k ıv a n ç d u y u yo rd u .
«Ah, n e gü zel!» d iy e m ırıld a n d ı k a d ın tit r e k b ir sesle ,
o n a s a r ıla r a k iy ice d in g in le şti. E r k e k d e k e n d i iç in e dö­
n ü k lü ğ ü y le , b ir b a k ım a g u ru rlu , y a m b a şm d a u z a n ıy o rd u .
B u k e z a n c a k ü ç g ü n k a la b ild i; C liffo r d ’a k a r ş ı d av ­
r a n ış ı ilk a k ş a m k i g ib iy d i hep; C o n n ie ’y e k a r ş ı da. D ış g ö ­
rü n ü şü n d e h iç b ir şey d eğ işm em işti.
C o n n ie ’y e o h e r z a m a n k i, y a k m a n , ü z ü n tü lü to n d a
m e k tu p la r y azıy o rd u , a r a s ır a ş a k a la r y a p ıy o r, h e r tü r lü
c in s e l d u y g u d an u z a k , g a rip b ir sev g i g ö ste riy o rd u . C o n ­
n ie ’y e se v g isi u m u tsu z tü rd e n b ir sev g iy d i, te m e l y a ln ız lı­
ğ ı g e n e o ld u ğu g ib i d u ru y o rd u . U m u tsu z lu k ilik le r in e iş­
le m işti, u m u tsu z o lm a y ı k e n d isi istiy o rd u . U m u tta n tik s i­
n iy o rd u . B ir y e rd e «U ne im m e n se e sp é r a n c e a tr a v e r s é la
te rre » (*) sözü n ü o ku m u ş, « S à h ib o lu n m a y a d e ğ e r h e r şey i
d e k ö r k u y u su n d a boğdu,» d iye k e n d i y o ru m u n u e k le m işti
b u söze.
C o n n ie o n u g e r ç e k te h iç b ir z a m a n a n la m a d ı, a m a g e ­
n e de k e n d in c e sev iy o rd u . H e r za m a n , o n u n u m u tsu z lu ğ u ­
n u n k e n d isin d e y a n s ıd ığ ın ı d u y u yord u . U m u tsu z lu k o lu n ­
c a ta m sev e m iy o rd u g e r ç i. O ise u m u tsu z o ld u ğ u için , h iç
m i h iç sev e m iy o rd u .
U zu n s ü re b ir b ir le r in e y a z d ıla r, a r a s ır a d a L o n d ra ’d a
b u lu ştu la r. C o n n ie g e n e , o n u n c ılız h a z titr e m e s i a r d ın ­
d an, a n c a k k e n d i ç a b a s ıy la ta d a b ild iğ i g ö v d e se l titre m e y i
ö zlü yord u . O d a s a ğ lıy o rd u b u n u . B u , a r a la r ın d a k i iliş ­

(*) B u d ü n y a d a n so n su z b ir u m u t g e ç ti.

45
k in in s ü rm e sin e y e tiy o rd u .
C o n n ie ’n in , b ir a z k ö r ü k ö rü n e , b ir a z d a d ir e n g e n in ­
c e b ir k e n d in e g ü v en k a z a n m a s ın a d a y e tiy o rd u . K e n d i
g ü cü n ü n h e m e n h e m e n m e k a n ik k a m tla m a s ıy d ı b u , b ü ­
y ü k b ir c o ş k u n lu k d o ğ u ru y ord u .
C o n n ie , W r a g b y ’de so n su z b ir n e ş e için d e y d i. B u c o ş ­
k u n n e ş e sin in , d o y g u n lu ğ u n u n b ü tü n ü n ü C liffo r d ’u d es­
te k le m e k te k u lla n d ı, b ö y le c e C liffo rd b u s ır a la r d a e n iy i
ö y k ü le rin i y azd ı, tu ttu ğ u g a rip , k ö rü k ö rü n e y o ld a m u t­
lu y d u h e m e n , h e m en . M ic h a e lis 'in d ik e lm iş e r k e k d u r­
g u n lu ğ u n u n , k a r ıs ın d a y a r a tt ığ ı te n c e d o y g u n lu ğ u n y e m iş ­
le rin i to p lu y o rd u g e r ç e k te C liffo rd . T a b ii iş in iç y ü z ü n ü
h iç b ir z a m a n b ilm iy o rd u , b ilm iş o lsay d ı a y n ı s e v in c i d u y­
m a y a c a k tı b e lk i de.
A m a g ü n ü n b irin d e b u ta ş k ın n e şe n in , b u k a b ın a s ığ ­
m a z c o ş k u n lu ğ u n so n a e rd iğ in i, iy ic e silin d iğ in i, C o n n ie ’­
n in g e n e e sk isi g ib i ü zg ü n , h ır ç ın o lm a y a b a ş la d ığ ın ı g ö r ­
d ü ğ ü n d e,' b u g ü ze l g ü n le ri çok özled i C liffo rd ! B ilsey d i, n e
y a p a r y a p a r C o n n ie ile M ic h a e lis ’i g e n e b u lu ştu ru rd u
b e lk i.

46
 4
C o n n ie, h e rk e s in d ey im iy le, M ick ile o la n iliş k is in in
u m u tsu z lu ğ u n u h e r z a m a n sezm işti. B u n u n la b ir lik t e ö b ü r
e r k e k le r h iç b ir a n la m ta ş ım ıy o rd u k e n d isi iç in . O C lif-
fo r d 'a b a ğ lıy d ı. C liffo rd o n d a n y a ş a m ın ın ö n e m li b ir k e s i­
m in i istiy o rd u , o d a v e riy o rd u . A m a k e n d isi d e b ir e r k e ­
ğ in y a ş a m ın ın ö n e m li b ir k e s im in i iste m e k te y d i, C liffo rd
ise b u n u v e re m iy o rd u ; n e y a p sın , e lin d e n g e lm iy o rd u . A ra -
s ır a M ic h a e lis ’in d o ğ u rd u ğ u c o ş k u n lu k la r v ard ı. A m a b u ­
n u n so n u o lm a d ığ ın ı d a seziy o rd u . M ick h iç b ir ş e y i s ü r ­
d ü rem ezd i. H e r b a ğ ı k ır m a k , b a şıb o ş, h e r k e s te n u z a k , b ü s ­
b ü tü n y a ln ız b ir k ö p e k o la r a k k a lm a k , o n u n y a ra d ılış m -
dayd ı. B u , e n ç o k g e r e k lik d u y d u ğ u şey d i, a m a g e n e de;
K a d ın b e n i y ü z ü stü b ır a k tı! d iy o rd u h ep .
D ü n y a n ın b ir ç o k o la n a k la r la d olu old u ğ u s a n ılır , a m a
e n k iş is e l y a ş a n tıla r d a b u o la n a k la r b ir k a ç ta n e y e in d irg e -
n iv e rir . D e n iz le rd e b ir ç o k iy i b a lık v a rd ır... b e lk i... a m a
b ü y ü k s ü rü le rin u sk u m ru y a d a r in g a o ld u ğ u d ü şü n ü lü r,
b u d u ru m d a siz k e n d in iz u s k u m ru y a d a r in g a o lm a d ık ­
ça, d en izd e iy i b a lık b u lm a n ız p e k u m u la m a z .
C liffo r d ’u n ü n ü g ü n d e n g ü n e b ü y ü y o rd u , p a r a b ile k a ­
z a n ıy o rd u a rtık . O n u g ö rm e y e g e le n le r o lu y o rd u . W r a g b y ’-
d en in s a n e k s ik o lm u y o rd u h iç. A m a g e le n le r u sk u m ru
d eğ ilse rin g a , arasıra- d a b ir k e d ib a lığ ı y a d a y ıla n b a lığ ıy -
dı.
S ü re k li g elip g id e n b ir k a ç k iş i de v a rd ı; C liffo r d ’u n
C a m b rid g e ’d en a r k a d a ş la r ı. B u n la r d a n o rd u d a k a lm ış o la n
T om m y D u k es tu ğ g e n e ra ld i şim di. «O rdu b a n a d ü şü n m e k
iç in z a m a n b ıra k ıy o r, y a ş a m sa v a ş ın d a n d a k o r u y o r b e n i,»
d iyordu .
îr la n d a lı o la n C h a rle s M a y is e y ıld ız la r k o n u s u n d a b i­
lim se l y a z ıla r y a z a rd ı. B ir de H am m o n d v a rd ı, b a ş k a b i r
y a z a r. H epsi de a ş a ğ ı y u k a r ı C liffo rd ’u n a k r a n ıy d ı; g ü n ü n
g e n ç a y d ın la n . H ep si d e d ü şü n ce y a ş a m ın ın ö n e m in e in a ­
n ıy o rd u . B u n d a n g a y r is i in s a n ın özel e tk in lik le r iy d i, ö n em -

47
li sa y ılm a z d ı. İn s a n ın n e z a m a n ö ze l o d a sın a ç e k ild iğ i so ­
r u s u h iç k im s e y i ilg ile n d irm e z . İn s a n ın k e n d isin d e n b a ş k a
h iç k im s e iç in ö n e m li d e ğ ild ir b u .
G ü n lü k y a ş a m ın b ir ç o k k o n u la n iç in d e d u ru m a y n ı­
d ır... p a r a n ız ı n a s ıl k a z a n d ığ ın ız , k a r ın ız ı sev ip se v m e d iğ i­
n iz , ç a p k ın lık y ap ıp y a p m a d ığ ın ız . B ü tü n b u k o n u la r y a l­
n ız in s a n ın k e n d is in i ilg ile n d ir ir , ö zel o d a sın a g irm e s i g i­
b i tıp k ı.
K a r ıs ıy la ik i ço cu ğ u o la n , b u n u n la b ir lik te y a z ı m a -
k in a s m a d a h a ço k b a ğ lı b u lu n a n , in c e u z u n b o y lu H am -
m on d, « C in se llik so ru n u k o n u s u n d a s ö y le n e b ile c e k en
ö n e m li ş e y , . b u k o n u n u n ö n e m siz liğ id ir. G e r ç e k te b ö y le
b ir s o r u n y o k tu r. A y a k y o lu n a g id en b ir k im s e n in a rd ın a
ta k ılm a y ı iste m e y iz , b i r k a d ın la y a ta ğ a g ir e n b ir k im s e ­
n in a r d ın a ta k ılm a y ı n e d e n iste y e lim ö y le y se ? S o ru n bu -
d u r işte . B ü tü n b u n la r to p ta n a n la m sız , to p ta n sa çm a d ır,
y a n lış y o la y ö n elm iş b ir m e ra k ,» d iyordu .
«Çok d o ğru , H am m o n d , ç o k d oğru ! A m a b iri t u t a r d a
J u l i a ile sev işm e y e b a ş la r s a s e n d e k ö p ü rm ey e b a ş la rs ın ;
iş i d a h a d a ile r i g ö tü rü r se n p a tla y ıv e rirs in ...» J u lia , H am -
m o n d ’u n k a r ıs ıy d ı.
« T a b ii y a ! O tu r m a o d a m ın b ir k ö ş e sin e işe m e y e b a ş ­
la r s a g e n e p a tla rım . H e r ş e y in b ir y e r i v ard ır.»
«D em ek b ir is i J u l i a ile gö zd en u z a k b ir k ö şed e s ev işse
s e s in i ç ık a r m a y a c a k s ın , ö y le m i?»
C h a r lie M a y b ira z a la y lı b i r to n la ko n u şu y o rd u , ç ü n ­
k ü J u l i a ’y a b ir a z c ık y a k la ş m ış, b u n u n ü z e rin e H am m o n d
ç o k k a b a d a v ra n m ış tı.
« T a b ii s e s im i ç ık a r a c a ğ ım . C in se l iliş k i J u l i a ile b e n im
a ra m d a g iz li b ir şey d ir. B u işe b i r b a ş k a s ın ın b u rn u n u s o k ­
m a s ın ı istem em .»
Ç illi, s o lu k y ü zü y le, o ld u k ç a şiş m a n y a p ısıy la b ir İ r ­
la n d a lIy a M a y ’d e n ç o k d a h a fa z la b e n z e y e n T om m y D u -
ke s, «D o ğ ru su n u iste rse n ,» d iye sö ze b a şla d ı: «D o ğ ru su n u
is te r s e n H am m o n d , sen d e a ş ır ı b ir sa h ib o lm a içg ü d ü sü , ço k
g ü çlü b ir k e n d in i b e n im s e tm e , b a ş a r ıy a u la ş m a iste ğ i v a r.
O rd u y a te m e lli k a tılm ış old u ğ u m için , d ü n y a n ın a k ış ı d ı­
şın d a k a ld ım hep; şim d i in s a n la r d a k i k e n d in i b e n im s e tm e ,
b a ş a r ıy a u la ş m a d u y g u su n u n n e ip e s a p a g e lm e z b ir d u y ­
g u o ld u ğ u n u iy ic e a n lıy o ru m . Ç ok a ş ın ölçü d e g e lişm iş b u

48
•duygu. B ü tü n b ire y c iliğ im iz b u a m a c a y ö n elm iş. T a b ii s e ­
n in g ib i a d a m la r da, b ir k a d ın ın d este ğ iy le in s a n ın d a h a
k o la y ile r le y e b ile c e ğ in i s a n ıy o r la r. B u n c a k ıs k a n ç o lu şu ­
n u n n e d e n i b u işte. S e n in c in s e l b a ğ k o n u s u n d a a n la y ış ın
bu... s e n in le J u l i a a ra s ın d a , b a ş a r ı s a ğ la m a y a y a r a y a n k ü ­
çü k , c a n lı b ir d in am o . B a ş a r ıy a u la ş a m a m ış olsay d ı, s e n
de b a ş a r ıs ız C h a rlie g ib i, b a ş k a k a d ın la r la o y n a şm a y a b a ­
k a r d ın . S e n in le J u l i a g ib i e v li k im s e le r, y o lcu b a v u lla r ı g i­
b i e tilte tlid ir le r. J u l i a ’n ın e tik e ti M rs. A rn o ld B . H am -
m o n d ’d ur... tre n d e k i b i r b a v u lu n h e rh a n g i b ir k im s e n in
b a v u lu o lu şu g ib i tıp k ı. S e n in e tik e tin de, A rn o ld B . H a m ­
m o n d , M rs. A rn o ld B . H am m on d e liy le . A h, h a k lıs ın , y e r ­
d en g ö ğ e h a k lıs ın ! K a f a c a ç a lış a n b ir k im se , r a h a t b i r ev,
d o ğ ru d ü zg ü n p işm iş y e m e k le r iste r. Ç o lu k ç o c u k b ile is ­
te r . A m a b u n la r ın h e p si de b a ş a rı içg ü d ü sü n d e n ile r i g e ­
lir. H e r şey in , ç e v re s in d e d önd ü ğü b a ş lıc a e k s e n d ir bu.»
H am m o n d b u sö z le rd e n b ira z a lın m ış g ö rü n ü y o rd u .
K a fa s ın ın y e te rliğ iy le , k e n d isin in , z a m a n ın a k ış ın a g ö re
ad ım a t a n b ir k im se o lm a y ış ıy la ö v ü n e n b ir ad am d ı. B u ­
n u n la b ir lik te , b a ş lıc a iste ğ i b a ş a r ıy a u la ş m a k tı.
«E vet, ço k d oğru , in s a n p a ra s ız y a şa y a m a z ,» d ed i
M a y . « Y a ş a m ın ı sü rd ü re b ilm e si, g e ç in e b ilm e s i iç in b ile b e l­
li ö lçü d e b i r p a r a g e r e k lid ir , m id en iz e n g el o lu r size y o k ­
sa . A m a b a n a k a lır s a , c in s e l e tik e tle rd e n v a z g e ç e b ilir sin .
C a m ın ız ın iste d iğ i h e r k e s le k o n u ş m a k ta özgü rü z; b iz e c in ­
sel tü r d e n b i r y a k ın lık d u y an b ir k a d ın la s e v işm e k te n e ­
d e n ö z g ü r o lm a y a lım ?»
«G en e k o n u şu y o r, ş e v h e t d ü şkü n ü a z g ın K elt,» d edi
C liffo rd .
« Ş e h v e t d ü şk ü n ü ! e v et, n e v a r b u n d a ? B ir k a d ın la y a t­
m a n ın , o n u n la d a n s e tm e n in y a da o g ü n k ü h a v a d a n söz
'e tm e m d e n d a h a k ö tü b i r y ö n ü y o k tu r b e n c e . D ü şü n ce
a lış v e riş i y e rin e , b ir d u y g u a lış v e riş id ir bu , n e d e n olm asın ?»
« T a v ş a n la r g ib i, h e r ö n ü n e g e le n le y a p b u işi öyleyse!»
'd edi H am m ond .
«E vet, N e olm u ş t a v ş a n la r a ? S in ir li, h e r şe y e k a f a tu ­
ta n , n e fr e tle d olu b ir in s a n lık ta n d a h a m ı k ö tü ta v şa n la r? »
«A m a b iz im ta v ş a n o lm a d ığ ım ız ı d a u n u tm a,» d ed i
H am m o n d .
«E vet, b iliy o ru m ! D ü şü n ce y e tim v a r: b e n i ö lü m d en y a

49
d a k a lım d a n h e m e n h e m e n d a h a ço k ilg ile n d ir e n b ir ta k ım
ç o k ö n e m li k o n u la rd a , b e lir li h e s a p la r y a p m a k zo ru n d ay ım .
A r a s ır a sin d irim g ü ç lü k le r i d ik ilir k a r ş ım a . A ç lık d ik ilir
k a r ş ım a ö ld ü re siy e . T ıp k ı b u n la r g ib i, c in se l a ç lık d a d ik i­
lir k a r ş ım a . N e b u y ru lu r?»
« B en ce c in s e l o b u rlu ğ u n u n s o n u cu o la n b ir sin d irim
g ü çlü ğ ü d ik iliy o r s e n in k a r ş ın a d a h a çok,» diye a la y e tti
H am m o n d .
«H ayır, h a y ır!! B e n n e y e m e k te a ş ır ılığ a d ü şerim , n e
d e c in s e l b irle şm e d e . Ç o k y e m e k y a d a az y e m e k in s a n ın
k e n d i e lin d e o la n b ir şey d ir. A m a size k a ls a , b e n i a ç lık ta n
ö ld ü re ce k sin iz .»
«H iç de ö y le d eğ il. E v le n e b ilirsin .»
«N erd en b iliy o rsu n e v le n e b ile c e ğ im i? B e lk i b e n im k a ­
fa m a u y g u n b ir şey d eğ il e v le n m e k . E v le n m ek ... b e n im
k a fa e tk in lik le r im i a ltü s t e d e r b e lk i. B e n e v le n m e k iç in
y a ra tılm a m ış ım ... b u d u ru m d a, b i r k e şiş g ib i d ö rt d u v a r
a r a s ın a m ı z in c irle y e y im k e n d im i? H e rk e s ç ü rü m e k te , k o r ­
k u d a n s in m e k te , d ostum . B e n y a ş a m a k , k e n d i h e s a p la r ım ı
y a p m a k z o ru n d ay ım . A r a s ır a k a d ın is te r c a n ım . B u işi
b ü y ü tm e y e , ö te k in in b e r ik in in s u ç la m a la r ın a , y a s a k la r ın a ,
b o y u n e ğ m e y e y a n a şm a m . B ir k a d ın ın b ir b a v u l g ib i, b i r
e lb is e s a n d ığ ı g ib i, b e n im a d ım ın e tik e tin i ta ş ım a s ı, b a n a
u ta n ç v e rir.»
İk i a d am , J u l i a k o n u s u n d a n d o lay ı b ir b ir le r in e iy ic e
iç e rle m iş le r, b u n u u n u ta m ıy o rla rd ı.
«E ğ le n ce li b ir g ö rü ş bu, C h arlie ,» d edi D u k es, «cin sel
b irle ş m e n in , s ö z c ü k le rin s ö y le n e re k d eğ il, e y le m e d ö k ü lü p
o y n a n a r a k sü rd ü rü le n b ir k o n u ş m a b içim i oldu ğu. B e n c e
ço k d oğru . K a d ın la rla , tıp k ı b u g ü n h a v a d a n y a d a b a ş k a
b ir şey d e n söz e d iy o rm u şc a sm a , k a r ş ılık lı b irç o k d u y g u la ­
n ım la r . c o ş k u la r a lışv e rişin d e b u lu n a b iliriz . C in se l iliş k i
e rk e k le k a d ın a r a s ın d a d o ğ al b ir gö v d esel k o n u ş m a d ır b e l­
k i. K e n d is iy le o rta k d ü ş ü n c e le r in o lm a d ık ç a b ir k a d ın la
k o n u ş a m a z s ın : b a ş k a d ey im le, ilg i d u y m a z sın o n u n la k o ­
n u şm a y a . T ıp k ı b u n u n g ib i, b ir k a d ın la o rta k b ir ta k ım
c o ş k u la rın , p a y la ş a c a k d u y g u la rın o lm a d ık ç a , o k a d ın la
y a tm a y ı d a iste m e z sin . A m a...»
« B ir k a d ın a k a r ş ı b u b e lli c o ş k u la r y a d a d u y g u la r v a r ­
s a sen d e, o k a d ın la y a tm a lısın ,» d ed i M ay. « D ü rü stçe d a v ­

50
ra n ır s a n , y a p a b ile c e k te k ş e y d ir bu. K o n u şm a y a ilg i d u y ­
d u ğ u n b ir k im s e k a r şıs ın d a , te k d ü rü st d a v ra n ış ın , o k im ­
se y le k o n u ş m a k o lu şu g ib i tıp k ı. A yıp k a ç a r d iy e d ü şü nü p ,
b a k la y ı a ğ z ın d a n k a ç ır m a m a k iç in d ilin i ısırıp d u rm a k ta n
d a h a iy id ir b u h e rh a ld e . S ö y le rs in iç in d e n g e le n i. C in se l
ilg i d e b e y le d ir.»
«H ayır,» d ed i H am m ond . « Y a n ılıy o rsu n u z . S ö z g e lişi,
s e n M ay , g ü cü n ü n y a r ıs ın ı k a d ın la r la ç a r ç u r ed iy o rsu n .
S e n d e b u k a f a v a rk e n , y a p m a n g e r e k e n iş le ri h iç b ir z a ­
m a n y a p a m a y a c a k s ın . G ü c ü n ü n b ü y ü k b ir k e s im in i b u iş ­
le r e h a rcıy o rsu n .»
« B elk i d e h a rcıy o ru m ... s e n de g ü cü n ü n p e k a z ın ı h a r ­
c ıy o rs u n b u işe H am m ond , y a v ru cu ğ u m , ev li ol o lm a b i r
şe y d eğ işm ez. K a f a c a b ü tü n lü ğ ü n ü , d ü şü n c e n in k a tk ıs ız lı­
ğ ın ı k o ru y a b iliy o rs u n b e lk i, a m a g itg id e ta ş la ş ıy o r k a fa n .
S e n in o d u p d u ru d ü şü n ce n , b a n a k a lır s a g itg id e k u r u y a ­
r a k ta m ta k ır o lu y o r. K o n u ş m a la rın la d a h a ço k o r ta y a ç ı­
k ıy o r bu.»
T om m y D u k e s b ir k a h k a h a k o y v erd i.
«İk in iz de s a çm a lıy o rsu n u z , y ü k s e k d ü şü n ce le rin iz le !»
dedi. « B a n a b a k ın b ir de... u fa k te fe k b ir k a ç şey k a r a la ­
m a k ta n b a ş k a , k a f a c a y ü k s e k b ir iş y a p tığ ım y o k . B u n u n ­
l a b irlik te , n e e v le n iy o ru m , n e d e k a d ın a rd ın d a k o şu y o ­
ru m . C h a rlie ç o k h a k lı b e n c e ; k a d ın a rd ın d a k o ş m a k isti-
yoi'sa, b u işin ö lçü sü n ü k a ç ır m a m a k k e n d i e lin d e o la n b ir
şey d ir. A m a y a p tığ ı ş e y y a s a k tır d iy em em . H am m o n d ’a g e ­
lin ce , o n d a b ir s a h ib o lm a d u y gu su v a r, d o la y ısıy le , tu ttu ğ u
b u r n u n u n d ik in e y o l, sav u n d u ğ u s ın ırlı d ü şü n ce, h a k lı gö­
rü le b ile c e k şe y le r. G ö rü rsü n ü z , ö lü m ü n d e n ö n c e büyüle b ir
İn g iliz y a z a r ı o lu r, te p e d e n t ır n a ğ a s ık ı b i r y a z a r. B a n a
g e lin c e , b e n h iç b ir şey im : k u ru sık ı b ir fiş e k . Y a se n C Jif-
fo rd ? S e n c e de c in s e l iliş k i in s a n a d ü n y a d a b a ş a r ı s a ğ la ­
y a n k ü ç ü k b i r d in am o m u d ur?»
C liffo rd bütütA b u k o n u şm a s ü re s in c e p e k a z söze k a ­
rış m ış tı. U zu n b o y lu b i r şey sö y lem e m işti h iç; b u k o n u d a k i
d ü ş ü n c e le ri y e te r in c e c a n lı d eğild i, ç o k ş a şırm ış , h e y e c a n ­
la n m ış tı. Ş im d i k ız a r ıp b o z a rm ış, r a h a ts ız o lm u ş g ö rü n ü ­
y o rd u .
«Eh!» d ed i C liffo rd , «b en b u k a v g a n ın d ışın d a o ld u ­
ğu m için , s ö y le y e b ile c e k b ir sözü m o ld u ğ u n u san m ıy o ru m .»

51
 «H iç d© ö y le değil,» d ed i D u k es; « y u k a rı y a r ın h iç de'
k a v g a n ın d ışın d a d eğ il. S a ğ lık lı, e k s ik siz b i r d ü şü n ce y a ş a ­
m ın v a r. G ö rü şü n ü b ilm e k is te riz b u kon ud a.»
«Ö yle olsu n,» d iy e k e k e le d i C liffo rd , « a m a g e n e d e ço k
b ir şey s ö y le y e b ile c e ğ im i sa n m ıy o ru m ... e v le n in o lsu n b it ­
s in d erse m , d ü şü n d ü ğ ü m ü e n iy i d ile g e tirm iş o lu ru m s a n ı­
y o ru m . A m a b ir b ir in i d ü şü n e n e r k e k le k a d ın a r a s ın d a b ü ­
y ü k b ir şe y v a r d ır tab ii.»
«N asıl b ü y ü k b ir şey?» d ed i To m m y.
«H ım m ... a r a d a k i iç te n liğ i b ü tü n ü y le d e s te k le y e n b ir
şey,» d ed i C liffo rd , b ir k a d ın g ib i s ık ılg a n .
«E vet, C h a rlie ile b e n c in s e l iliş k in in k o n u şm a g ib i b ir
a n la ş m a a r a c ı o ld u ğ u n a in a n ıy o ru z . B ir k a d ın b e n im le c in ­
s e l b ir k o n u ş m a y a b a ş la d ı m ı, s ır a s ı g e lin c e o n u n la y a tıp
işi b itirm e m d o ğ al b ir şey d ir. N e y a z ık k i, h iç b ir k a d ın
b ö y le b ir k o n u ş m a y a b a ş la m ıy o r b e n im le , b e n d e y a ln ız
y a tıy o ru m ; b u d u ru m u n b a n a b ir d o k u n ca sı d a o lm u y o r...
o lm a d ığ ın ı u m u y o ru m , n e b ile y im , b e lk i d e o lu r. H e r n e y ­
se, n e k a r ış t ır ıla c a k ö y le ç o k b ü y ü k h e s a p la rım n e d e y a ­
z ıla c a k ö lü m sü z y a p ıtla rım v a r b e n im . O rd u y a k a p a ğ ı a t ­
m ış b iriy im an cak ...»
B u n u n ü z e r in e o d a y a b ir s e s s iz lik çö k tü . D ö rt e r k e k
s ig a r a iç iy o rla r, C o n ııie de b ir k ö şe d e n a k ış ın ı işliy o rd u ...
E v e t, o d a o rd ay d ı! A ğ z ın ı b ile a ç m a d a n o tu rm a k z o ru n ­
d ayd ı. B ir f a r e g ib i sessiz o tu rm a k , b u y ü k se k d ü şü n ce
a d a m la r ın ın so n su z b ir ö n em t a ş ıy a n g ö r ü ş le rin e k a r ış m a ­
m a k zo ru n d ay d ı. O rd a o tu r m a s ı g e re k iy o rd u a m a . O o lm a ­
y ın c a r a h a t e d e m iy o rla r, d ü ş ü n c e le ri b ö y le sin e r a h a tlık la
sü rü p g itm iy o rd u . C liffo rd ç o k d a h a sessiz, ç o k d a h a s in ir ­
li o lu yo r, C o n n ie ’n in y o k lu ğ u n d a ç o k d a h a ç a b u k k o r k m a ­
y a b a ş lıy o r, b ö y le c e k o n u ş m a k ıs a k e siliy o rd u . T o m m y D u ­
k e s e n iy iy d i b u k o n u ş m a la rd a ; C o n n ie 'n in o rd a o lu şu b i­
r a z e sin le n d iriy o rd u onu. C o n n ie H am m o n d ’d a n h o ş la n m ı­
yo rd u ; k a fa s ıy la ço k b e n c il b ir ad am d ı. C h a rle s M a y ’in b i r
y a n ın ı s e v m e k le b ir lik te , o n u n d a, b ü y ü k h e s a p la r ıy la
b ir lik te , b ir a z b e ğ e n iş iz , b ir a z ç a p a ç u l o ld u ğ u n u g ö rü y o r­
du.
C o n n ie n ic e a k ş a m la r o tu ru p b u d ö rt a d a m ın k o n u ş ­
m a la r ın ı d in le m işti. B a ş k a b ir ik i k iş i d a h a v a rd ı. K o n u ş ­
m a la r ın h iç b ir y e r e v a rm a m a s ı p e k ra h a ts ız e d iy ord u onu .

52
S ö y le y e c e k le rin i iş itm e k te n h o şla n ıy o rd u , ö z e llik le T o m m y ’-
n in d e b u lu n d u ğ u z a m a n la r. E ğ le n c e li b ir şey d i b u . E r k e k ­
le r k e n d isin i ö p ecek , g ö v d e le riy le d o k u n a c a k y e rd e , k a f a ­
la r ın ın iç in i d ö k ü y o rlard ı. Ç o k e ğ le n c e li b i r şey d i! A m a
b u z g ib iy d i d ü şü n c e le ri!
B ir a z d a s in irle n d iric i b i r şey d i. O n la rın b ü y ü k b ir
k in le , n e id iğ i b e lirs iz , s o n ra d a n g ö rm e , g ö rg ü sü z, a ş a ğ ı­
lık h e r if d iye a n d ık la r ı M ic h a e lis ’e C o n n ie ’n in d a h a b ü ­
y ü k b ir s a y g ıs ı v a rd ı. N e id iğ i b e lirs iz , a ş a ğ ılık o lsu n o l­
m a sın , k e n d in c e b ir b a ş a r ıy a u la ş m ış tı o. O n la r g ib i s a ğ ­
d a so ld a d ü şü n ce g ö s te rile rin e k a tıla r a k söz e b e liğ i y a p a n
b ir a d a m d eğ ild i.
C o n n ie d ü şü n ce y a ş a m ın ı o ld u k ç a sev iy o rd u , a m a b ü ­
y ü k b ir ü r p e rtiy le k a rşılıy o rd u . O n c a b ir a z a ş ır ılığ a d ü şü ­
y o rd u b u tü r y a ş a m . O ra d a , k e n d i k e n d in e k a fa d a r la r di­
y e a d la n d ırd ığ ı d ö rt a d a m ın s ig a r a d u m a n la r ı o rta s ın d a
g e ç ird iğ i b u ü n lü a k ş a m la r ı sev iy o rd u . S o n su z e ğ le n iy o r­
d u b u n d a n , o n la rın , k e n d isi o lm a d a n d o ğ ru d ü zg ü n k o n u ­
ş a m a d ık la rın ı b ile g ö rm e k le g u r u r d a d u y u yo rd u . D ü şü n ce ­
y e ço k b ü y ü k b ir s a y g ıs ı v ard ı... b u a d a m la r h iç o lm a z sa
d ü rü stç e d ü şü n m ey e ç a lış ıy o rla rd ı. A m a h e r n e d e n se, b ir
tü r lü a tla m a y a n bir. k e d i v a rd ı sa n k i. H epsi b ir şey d e n
söz e d iy o rla rd ı a m a k o n u ş tu k la rı şey in k e n d i y a ş a m ı iç in
n e g ib i b ir a n la m ta ş ıy a b ile c e ğ in i b ir tü rlü k e s tire m iy o r-
du. M ic k de a y d m la ta m a m ış tı b u n o k ta y ı.
A m a M ic k ’in de k e n d i y a ş a m ın ı tü k e tm e k te n , ö te k i in ­
s a n la r ın k e n d ile r in i o n a b e n im s e tm e y e ç a lış tık la r ı ölçü d e,
k e n d isin i ö te k i in s a n la r a b e n im s e tm e y e ç a lış m a k ta n b a ş k a
b ir şey y a p tığ ı y o k tu k i. G e r ç e k te n de to p lu m a k a r ş ıt b ir
ad am d ı, C liffo r d ’la k a fa d a r la r ım k ız d ıra n y a n ı d a b uydu .
C liffo r d ’la k a fa d a r la r ı to p lu m a k a r ş ıt k im s e le r d eğ illerd i;
a z ç o k in s a n lığ ı k u r ta r m a y a , h iç o lm a z sa e ğ itm e y e y ö n el­
m işle rd i.
B ir p a z a r a k ş a m ı k o n u g e n e gelip s e v g iy e d a y a n ın ca ,
ç o k p a r la k b ir k o n u ş m a g e ç ti a ra la rın d a :
« K u tsa rım g ö n lü m ü z ü so y d a şla rım ız a
Y a d a b a ş k a b ir ş e y e b a ğ la y a n o b ağ ı» -
de'di T o m m y D u k e s. «O b a ğ ın n e o ld u ğ u n u b ilm e k is te r ­
dim ... Ş im d i b iz i b ir b ir im iz e b a ğ la y a n b a ğ , d ü şü n ce le rim iz
a ra s ın d a k i sü rtü şm e d ir. K a r ş ı k a r ş ıy a g e çip b ir b irim iz le il­

53
g ili ö fk e li ş e y le r sö y lü y o ru z, d ü n y a n ın h e r y e rin d e k i ö b ü r
e lin in k ö rü a y d ın la r g ib i. E lin in k ö rü h e rk e s g ib i, çü n k ü
h iç k im s e ö te k in d e n g e r i k a lm ıy o r b u k o n u d a . Y a d a k a r ş ı
k a r ş ıy a g e ç ip b irb irim iz e d u y d u ğu m u z ö fk e y i g iz le y e re k
d a lk a v u k lu k y a p ıy o ru z . D ü şü n ce y a ş a m ın ın , t a d e r in le r­
d e k i d ip siz b ir ö fk e y e k e n e tli k ö k le rd e n b o y a tıp o r ta y a
ç ık m a s ı g a r ip b ir şey . H ep b ö y le o la g e lm iş! S o k r a te s 'e b a ­
k ın sö zg e lişi, P la to n ’a, ç e v re s in d e k i to p lu lu ğ a! B a ş k a b ir in i
ç e k iş tirip d id ik le m e k te n d u y u la n b ir ö fk e d ir gö rd ü ğ ü n ü z
düpedüz... P ro ta g o ra s , y a d a h e r k im se ! A lk ib y a d e s y a d a
k a v g a y a k a tılm ış b ü tü n o k ü ç ü k çö m ez k ö p e k le r! D o ğ ru ­
su n u is te rs e n iz b u d u ru m , h iç b ir d ü şü n ce g ö s te risin e g i­
rişm e d e n , b ir b o a ğ a c ı a ltın d a sessiz sessiz o tu r a n B u d d h a '-
y a, y a d a ç ö m e z le rin e t a t lı ta t lı p a z a r ö y k ü le ri a n la ta n
İ s a ’y a d a h a ç o k y a k ın lık d u y m a sın a yo l a ç ıy o r in s a n ın .
H ay ır, d ü şü n ce y a ş a m ın ın t a k ö k ü n d e n y a n lış b ir y a n ı v a r.
A ğ a c ı y e m işin d e n ö ğ re n e ce k sin .»
«H ep im izin b ö y le sin e ö fk e li o ld u ğ u n u h iç san m ıy o ru m ,»
d iy e k a r ş ı ç ık tı C liffo rd .
« S e v g ili C liffo rd , b ir b ir im iz le n e b iç im k o n u ştu ğ u m u ­
zu d ü şü n b ir yol, h e p im iz in . B e n k e n d im b u k o n u d a h e r ­
h a n g i b ir k im s e d e n d a h a d a k ö tü y ü m . Ç ü n k ü k e n d iliğ in ­
d en g e le n b i r ö fk e , p a z a r lık lı d a lk a v u k lu k la rd a n y e ğ d ir
b e n c e ; z e h ird ir bu d a lk a v u k lu k la r; şim d i C liffo rd ’u n n e
in c e n e iy i b ir a rk a d a ş o ld u ğ u n u v b . vb. sö y lem e y e b a ş la ­
sam , z a v a llı C liffo r d ’a a c ım a k g e r e k ir s o n ra . T a n r ı h a k k ı
iç in , h e p in iz ö fk e li ş e y le r sö y le y in b e n im için , o z a m a n
s iz le rin g ö zü n d e b ir d e ğ e r ta ş ıd ığ ım ı a n la rım . D a lk a v u k ­
lu k , y a ğ c ılık e tm e n iz y ık a r ben i.»
«A m a b a n a k a lır s a b iz b ir b ir im iz i g e r ç e k te n sev iyoru z,»
dedi H am m on d .
«D iyo ru m ya, ö y le o lm a sı g e rek ... b irb irim iz e , b ir b ir i­
m iz ü z e rin e , b irb irim iz in a r k a s ın d a n ö y le ö fk e li ş e y le r sö y ­
lü y o ru z k i! E n k ö tü sü de ben im .»
« B e n ce s e n d ü şü n ce y a ş a m ın ı e le ş tire l e tk in lik le k a ­
r ış tırıy o rs u n . S o k r a te s ’in e le ş tir e l e tk in lik y o lu n d a b ü y ü k
b ir b a ş la n g ıç y a p tığ ı k o n u su n d a s e n in le b iri eşiy o ru m , a m a
y a ln ız b u n u n la kalm ad ı,» d ed i C h a r lie M ay , o ld u k ç a te p e ­
d en k o n u ş a ra k . K a fa d a r la r ın y a p m a c ık a lç a k g ö n ü llü lü k le ri
a ltın d a g a r ip b ir k e n d in i b e ğ e n m iş lik v a rd ı. Ö y le sin e te p e -

54
«den k o n u ş u y o rla r, ö te y a n d a n ö y le sin e a lç a k g ö n ü llü o lm a ­
y a ö y k ü n ü y o rla rd ı.
D u k e s S o k r a te s ’te n söz e tm e y e p e k y a n a şm a d ı,
«Çok d o ğ ru , e le ş tiriy le b ilg i ay n ı şey d eğild ir,» d ed i
H am m ond .
«D e ğ ild ir tab ii,» d iye söze k a r ış tı, e sm e r, u ta n g a ç b i r
d e lik a n lı o la n B e r ry . D u k e s ’a u ğ ra m ış, g e c e o n d a k a la c a k ­
tı.
H ep si o n a d ö n d ü ler, k o n u ş a n b ir e şe k v ard ı k a r ş ıla r ın ­
d a sa n k i.
«B en b ilg id e n d eğ il d ü şü n ce y a ş a m ın d a n söz e d iy o r­
dum ,» d iy e g ü ld ü D u k es. « G e rçe k b ilg i, b ilin ç g ö v d e sin in
b ü tü n ü n d e n o r ta y a ç ık a n şey d ir; b e y n in iz d e n , k a fa n ız d a n
o ld u ğu ö lçü d e k a r n ın ız d a n , e rk e k lik o rg a n ın ız d a n d a o r ta ­
y a ç ık a r . K a fa a n c a k çö zü m le r, u s a v u ru r. K a f a ile u s u b ü ­
tü n ö te k ile rin b a ş ın a g e ç irin , te k y a p a b ile c e k le ri şey e le ş ­
tirm e k o lu r a n c a k , b u d a ö lü m d ü r. T e k y a p a b ile c e k le r i şey
d iy oru m . Ç o k ö n e m li bu. T a n rım , d ü n y a y a e le ş tiri g e r e k
bu g ü n ... ö ld ü re siy e e le ş tiri. O n u n iç in b ır a k a lım d ü şü n ce
y a ş a m ın ı, ö fk e için d e g e n e o e sk i k o k u şm u ş g ö s te riy le
ö v ü n e lim . A m a b iliy o r m u su nu z, ş ö y le : K e n d i y a ş a m ın ız ı
y a ş a rk e n , b ü tü n y a ş a m la b ir lik te o rg a n ik b ir b ü tü n sü n ü z .
A m a d ü şü n ce y a ş a m ın a d a la r d alm az, y a s a k e lm a y ı k o p a ­
rır s ın ız . E lm a ile a ğ a ç a ra s ın d a k i b a ğ ı y itirm iş olu rsu n u z:
c a n lı b a ğ ı. Y a ş a m ın ız d a d ü şü n ce y a ş a m ın d a n b a ş k a h iç ­
b ir şey y o k sa , siz d e k o p m u ş b ir e lm a sın ız ... a ğ a ç ta n d üş­
m ü ş b ir e lm a. B u d u ru m d a ö fk e li o lm a n ız m a n tığ a u y g u n
b ir so n u ç tu r, k o p a rılm ış b ir e lm a iç in ç ü rü m e n in d o ğ a l b ir
so n u ç o lu şu g ib i tıpkı.»
C liffo rd ş a ş k ın ş a ş k ın b a k ıy o rd u : b u n la r ın h e p si boş
sö zd ü o n ca . C o n n ie ise k e n d i k e n d in e , iç in iç in g ü lü y o rd u .
«Ö yleyse b iz h e p im iz kop m u ş e lm a la rız ,» d ed i H a m ­
m ond, o ld u k ç a s in irli, a c ı b ir ton la.
«H aydi e lm a su y u y a p a lım k en d im izd en ,» d ed i C h a r-
lie.
«P eki B o lşe v ik liğ e n e d iy orsu n u z?» d iy e so rd u e sm e r
B e rry . S a n k i b ü tü n s ö y le n e n le r g e lip b u k o n u y a d a y a n ı­
yord u .
«B rav o!» d iye g ü rle d i C h a rlie . « B o lşe v ik liğ e n e d iy o r­
sunuz?»

55
 «H aydi b a k a lım ! B o lş e v ik liğ i ç e k iş tire lim b ira z !» d e*
di D u k e s.
H am m o n d k a f a s ın ı cid d i cid d i s a lla y a r a k , « K o rk a rım
ço k g e n iş b ir k o n u o lu r B o lşe v ik lik ,» dedi.
« B a n a ö y le g e liy o r ki,» d ed i C h a rlie , « b u rju v a d ed ik le*
r i şey e k a r ş ı d u y u la n a ş ırı b ir n e f r e tt ir b u; a m a b u r ju v a ­
n ın n e o ld u ğ u iy ic e ta n ım la n m a m ış tır d a h a . B a ş k a ş e y le r
y a n ıs ır a k a p ita liz m d ir. D u y g u la r la c o ş k u la r d a ö y le sin e k ö ­
r ü k ö r ü n e b u r ju v a k i, d u y gu su z, c o şk u su z b ir in s a n b u l­
g u la m a k zo ru n d asın ız.»
« S o n ra b ire y , ö z e llik le k iş is e l in s a n , b u r ju v a d ır: o n u n
d a s u s tu ru lm a sı g e r e k ir . D a h a b ü y ü k şe y le re , S o v y e t S o s ­
y a lis t f a la n f ila n a d a lm a k s ın ız . O rg a n iz m a n ın k e n d isi b ile
b u r ju v a d ır: ö y le y se ü lk ü m ü z m e k a n ik o lm a lıd ır. B ir ç o k
d eğ işik , b u n u n la b ir lik te e şit ö lçü d e g e r e k li p a r ç a la r d a n
k u ru lu , b ir b irim o lan , o rg a n ik s a y ılm a y a n te k şey m a k i-
n a d ır. H e r in s a n b ir m a k in a p a rç a s ıd ır , m a k in a y ı s ü re n
g ü ç d e n e fre t... b u r ju v a d a n n e fr e t. B e n c e , b u d u r iş te B o l­
şev ik lik .»
«Çok d o ğru !» d edi T o m m y. «A m a b a n a k a lır s a , e n d ü s t­
rile ş m e ü lk ü s ü n ü n de b ü tü n ü n ü k a p s a y a n e k s ik siz b ir t a ­
n ım b u . F a b r ik a s a h ib in in ü lk ü s ü k ıs a c a ; a n c a k , s ü rü c ü
g ü cü n n e f r e t o ld u ğ u n u y a d s ıy a b ilir o ta b ii. N e fr e ttir , h e p
ayn i: y a ş a m ın k e n d isin d e n n e fr e t. B ü tü n b u n la r ı a n la m a k
g ü ç g e liy o rs a , O r ta İn g ilte r e ’y e b i r g ö z a tm y e te r... a m a
k a f a y a ş a m ın ın b i r y ö n ü b ü tü n b u n la r , m a n tık g e re ğ i b i r
gelişm e.»
« B o lşe v ik liğ in m a n tığ a u y g u n lu ğ u n u k a b u l e tm iy o ru m ,
ç ü n k ü ö n e rm e le rin b ü y ü k ç o ğ u n lu ğ u n u b ir y a n a itiv e ri-
yor,» d ed i H am m on d .
«A m a se v g ili d ostu m , m a d d e se l ş e y le r i b e n im siy o r;
k a tk ıs ız in s a n z ih n i d e ö y le d eğ il m i... te k b a ş ın a ? »
«H iç o lm a z s a B o lş e v ik lik s a ğ la m b ir k a y a te m e li ü z e ­
rin e k u ru lm u ştu r,» d ed i C h a rlie .
«K a y a te m e li! K a y a n b ir k a y a te m e li! B o lş e v ik le r k ı ­
s a z a m a n d a d ü n y a m n , e n g ü z e l m e k a n ik g e r e ç le r le d o n a n ­
m ış, e n g ü zel o rd u s u n a sa h ip o la c a k tır.»
«A m a b u b ö y le sü re m ez... b u n e fr e t işi. B ir te p k i g e r e ­
k ir b u n a k arşı...» d edi H am m o n d .
«E vet, y ılla r d ır b e k le y ip d u ru y o ru z... d a h a da b e k le y e ­

56
ceğ iz. N e fre t, g e m i a z ıy a a lm ış y ü rü y o r. D ü şü n ce le ri y a ­
ş a m a u y g u la m a k iç in z o rla m a n ın k a ç ın ılm a z so n u c u b u r
in s a n ın e n d e rin iç g ü d ü le rin i z o rla m a n ın ; e n d e r in d u y ­
g u la rım ız ı b ir ta k ım d ü ş ü n c e le re g ö re zorlu y o ru z. B u f o r ­
m ü lle sü rü y o ru z k en d im izi, tıp k ı b ir m a k in a g ib i. M a n ­
tık yo lu , h e r ş e y e e g e m e n o lm a y a y e lte n iy o r, k a tk ıs ız b ir
n e fr e t b u lu y o r k a r şıs ın d a . B ir h ep im iz B o lşe v iğ iz, a m a ik i­
yü zlü yü z. R u s la r ise ik iy ü z lü o lm a y a n B o lşev iltlerd ir.»
«A m a S o v y e tle rin tu ttu ğ u , y o ld a n b a ş k a b ir ç o k y o lla r
v ar,» d ed i H am m ond , « B o lşe v ik le r, g e r ç e k te n d e p e k a k ıl­
lı d eğ iller.»
« D e ğ ille r ta b ii. A m a a r a s ır a k ıt d ü şü n ce li o lm a k d a
a k ıllılık tır b ir b a k ım a ; gözü k a r a r m ış o la n la r için . B e n
k en d i p a y ım a , B o lş e v ik liğ i k ıt d ü şü n ce li b u lu y o ru m ; a m a
b izim b a tıd a k i to p lu m y a ş a m ım ız d a a y n ı ö lçü d e k ıt d ü ­
ş ü n c e li. Ş u ço k ü n lü k a fa -y a ş a m ım ız b ile k ıt d ü şü n ce li.
H ep im iz de so ğ u k b ir m is k in lik için d e y iz , b ir e r b u d a la
g ib i tu tk u d a n y o k su n u z. G e r ç e k te h ep im iz B o lşe v iğ iz , a m a
b a ş k a b ir ad ta k ıy o ru z b u n a . T a n r ı sa y ıy o ru z ' k e n d im iz i..,
ta n r ı g ib i in s a n la r ! T ıp k ı B o lş e v ik lik te o ld u ğ u g ib i. İn s a n
o lm a lı k iş i h e r şey d e n ö n ce; t a n n y a d a B o lş e v ik o lm a k ­
ta n k u rtu lm a k istiy o rs a , b ir y ü re ğ i b i r de p e n is i b u lu n ­
m a lı k işin in ... ik isi de a y n ı şe y d ir çü n k ü : ik is i de in a n ıl­
m a y a c a k ö lçü d e iyidir.»
H oşn u tsu zlu k b e lir tis i o la n b ir se ssiz liğ i B e r r y ’n in m e ­
r a k lı so ru su izled i:
«S e v g iy e in a n ıy o rsu n ö y le y se , d eğ il m i T om m y?»
«S e v g ili y av ru m !» d ed i T o m m y, «H ay ır y a v ru c u ğ u m ,
o n d a d okuz h a y ır! S e v g i de, o k ıt d ü şü n ce li g ö s te rile rd e n
b irid ir b u g ü n . K ü ç ü c ü k , o ğ la n k a lç a lı, c a z d ü şk ü n ü k ız la ­
r ı b e c e r e n in c e b e lli k ır ıt k a n h e r ifle r , b ir ç if t y a k a k o p ç a ­
sı g ib i! B u m u s e n in d ed iğ in s ev g i? H a y ır, s e v g ili d o stu m ,
h iç in a n m ıy o ru m s e v g in in b ö y le sin e !»
«P eki in a n d ığ ın b ir şey v a r m ı hiç?»
«B en im m i? K a fa m a g ö re iy i b ir y ü re k , ş e n ş a k r a k
b ir p en is, c a n lı b ir d ü şü n ce, b ir b a y a n ö n ü n d e «bok!» d i­
y e b ile c e k b ir g ö z ü p e k lik s a h ib i o lm a y a in a n ıy o ru m .»
«H epsi d e v a r sen d e işte,» d ed i B e r r y .
T o m m y D u k e s k a h k a h a y ı k o y v erd i. «M elek ç o cu k ! K e ş ­
li e olsay d ı b ü tü n b u n la r b e n d e ! A m a n e g e z e r; y ü re ğ im

57
b ir p a ta te s g ib i u y u şu k , s a r k ık k u şu m u n k a fa s ı h iç b ir z a ­
m a n k a lk m ıy o r , k ö k ü n d e n k e s ip a n n e m in y a d a te y z e m in
ö n ü n d e «bok!» d iy e b a ğ ır a s ım g e liy o r... so y lu h a n ım la r d ır
a n n e m le te y z e m b iliy o r m u su n ? B e n se g e r ç e k te h iç d e
a k ıllı d eğ ilim , « k a fa s ıy la y a ş a y a n » b iriy im a n c a k . A k ıllı
o lm a k ço k g ü z e l b ir şey d ir; o z a m a n a ğ ız a a lm a n a lın m a ­
y a n b ü tü n ü y e le riy le c a n lı, d ip d iri o lu r in s a n . P e n is b a ­
ş ın ı k a ld ırır: M e rh a b a ! d e r - g e r ç e k te n a k ıllı b ir in s a n a .
R e n o ir, re s im le r in i p e n is iy le y a p tığ ın ı sö y lerm iş... y a p a r ­
m ış d a, h e m de n e re s im le r ! A h b e n de b e n im k iy le b ir
ş e y le r y a p a b ilse y d im . T a n rım ! Y a ln ız k u ru söz b iz im k isi!
H a d e s’e e k le n m iş y e n i b ir işk e n c e ! H ep o S o k r a te s b u işin
başı.»
«G ü zel k a d ın la r v a rd ır d ü ny ad a,» d edi C o n n ie, b a ş ın ı
k a ld ırıp k o n u ş a ra k e n son u n d a.
E r k e k le r p e k h o ş k a r ş ıla m a d ıla r b u n u ... h iç b ir şey
işitm e m iş g ib i d a v r a n m a s ı g e r e k ir d i C o n n ie ’n in . B ö y le b ir
k o n u ş m a y ı b u n c a y a k ın d a n iz le m iş o lm a y ı k a b u lle n m e s i
o n la rı tik sin d iriy o rd u .

«T a n rım ! O n la r b a n a k a r ş ı h oş d eğ ilse ,
U m ru m d a m ı n e d en li h o ş o ld u k la rı?»

«H ayır, h a y ır, iç le r a c ıs ı b i r d u ru m ! B ir k a d ın la b ir le ş ­
m ek , iç im i titr e tm iy o r b e n im . Y a p a m ıy o ru m b ir tü rlü . Y ü z -
yü ze g e ld iğ im d e g e r ç e k te n is te k d u y a b ile ce ğ im t e k k a d ın
y o k tu r, b ö y le b ir şey iç in k e n d im i z o rla m a y a d a b a ş la m a ­
y a c a ğ ım . T a n r ı k o ru su n , h a y ır! O ld u ğ u m g ib i k a lıp k a fa m ­
la y a ş a m a y ı s ü rd ü re c e ğ im . Y a p a b ile c e ğ im te k d ü rü stç e şey
b u . K a d ın la r la k o n u ş m a k ta n e p e y b ir m u tlu lu k d u y a b ili­
y o ru m , a m a p e k a r ı b ir şey b u , iç le r a c ıs ı b ir ö lçü d e a rı.
N e d e r s in H ild eb ran d , ç a y la ğ ım b en im ?»
« İn sa n a r ı k a lır s a ço k d a h a a z s a r p a s a r a r işler,» d ed i
B e r ry .
«E vet, b ü tü n ü y le ç o k y a lın d ır y aşam !»

58
 5
Ö lg ü n g ü n e ş li a y a z b ir ş u b a t s a b a h ı, C liffo rd ile C on -
n ie p a r k ın için d e k o r u y a d o ğ ru b ir y ü rü y ü şe ç ık tıla r . C lif­
fo rd m o to rlu h a s ta a r a b a s iy le y a v a ş y a v a ş ile rliy o r, C o n n ie
d e y a m b a ş m d a y ü rü y o rd u .
S e r t h a v a d a k ü k ü rt k o k u su v a rd ı d ah a, a m a ik is in in
d e a lış ık o ld u ğ u b ir şey d i b u . Y a k ın ç e v re y i b o y d a n b o y a
pu slu , d onu k , b u ğ u lu b ir d u m an s a rıy o r, y a ln ız ta m te ­
p ed e k ü çü k , m a v i b ir g ö k p a r ç a s ı g ö rü n ü y o rd u ; ç e v re s in i
k u ş a ta n b ir s a r g ı için d e y d i s a n k i b u m a v ilik , h e r z a m a n
o rta d a . Y a ş a m b ir düş y a d a b i r ç ılg ın lık tı h e r z a m a n , k u ­
ş a tılm ış ç e v re s iy le .
K o y u n la r, b a y ır la r ı m a v im si b ir k ır a ğ ıy la ö rtü lü b a h ­
ç e n in , k a v ru k , s e r t ç im e n le r i ü stü n d e ö k sü rü y o rd u . P a r k ın
o rta s ın d a , p a rm a k lık lı k o ru k a p ıs ın a d o ğ ru b ir yol, g ü zel,
p e m b e b ir ş e r it g ib i u zan ıy o rd u . C liffo rd b u y o lu d a h a
b ir k a ç g ü n ö n ce, m a d e n k u y u la r ın ın a ğ z ın d a k i m ıc ırd a n
e le n m iş ta ş k ır ık la r iy le d ö şetm işti. T a ş la r la y e r a lt ı d ü n y a­
s ın ın a r t ık la r ı y a n a r a k iç le rin d e k i k ü k ü rd ü k o y v e rd ik le -
rin d e , yol, y a ğ m u rs u z g ü n le rd e so lu k b ir k a r id e s re n g i,
y a ğ m u rlu g ü n le rd e de k o y u y e n g e ç re n g i a la n b ir p e m b e ­
ye b ü rü n m ü ştü . Ş im d i, ü z e r i m a v im si a k b ir k ır a ğ ıy la
kap lı, so lu k k a r id e s re n g in d e y d i. A y a k la r ın ın a ltın d a k i b u
e le k te n g e ç m e p a r la k p e m b e lik , C o n n ie ’n in h e r z a m a n h o ­
ş u n a g id erd i.
C liffo rd , ü stü n d e şa to n u n y ü k se ld iğ i te p e d e n a ş a ğ ı doğ­
ru a r a b a s ın ı s a k ın a r a k sü rü y o r, C o n n ie d e e liy le a r a b a y ı
tu tu y o rd u . Ö n le rin d e, h e m e n y a k ın d a k i k a h v e r e n g i ç a lılık ­
la rı, ö te d e k i y o ğ u n m o r r e n k li m e şe a ğ a ç la r ıy la k o ru u z a ­
nıy o rd u . K o ru n u n b a ş la d ığ ı y e rd e , ç a lılık la r a r a s ın d a ta v ­
ş a n la r s ıçrıy o r, o rd a b u r d a b ir ş e y le r k e m ir iy o rla r d ı. E k in
k a rg a la rı, k a p k a r a s ü r ü le r h a lin d e a n s ız ın h a v a la n ıy o r , m a ­
vi gö k p a rç a s ın d a n g e ç e r e k s a lm a s a lm a u çu p g id iy o rla r­
dı.
C o n n ie p a rm a k lık lı k o ru k a p ısın ı a ç tı, C liffo rd a ra b a -

59
sm ı y a v a ş ç a s ü re re k , ç ıp la k k a h v e r e n g i ç a lılık la r a r a s ın ­
d a n y u k a r ı d o ğ ru g id e n g e n iş y o la g ird i. B u k o ru , H ob in
H ood’u n a v la n d ığ ı b ü y ü k o r m a n ın b ir k a lm tıs ıy d i; g e n iş
yol d a b u b ö lg e y i b o y d a n b o y a a ş a n e sk i, ç o k e s k i b i r
yold u. A m a şim d i ö ze l b i r k o r u iç in d e n g e ç e n b ir yo ld u
a n c a k . M a n s fie ld 'e g id e n yol k u z e y e d o ğ ru k ıv rılıy o rd u
şim d i.
Y o l ü stü n d e k i h iç b ir şey k ım ıld a m ıy o rd u , k u r u y a p ­
r a k la r ın a ltın d a y e r d o n m u ştu . B ir a la k a r g a c iy a k la d ı, k ü ­
çü k k u ş la r d a n b irç o ğ u n u n k a n a t s e s le ri işitild i. A m a g ö rü ­
n ü rle rd e a v h a y v a n ı, s ü lü n f a l a n y o k tu . S a v a ş ta k ö k le ri
k u ru m u ş, C liffo rd y a k ın la r d a y e n i b ir k o ru b e k ç is i tu -
t.u n caya d ek , k o ru d a b a k ım sız k a lm ıştı.
C liffo rd k o ru y u ç o k sev e rd i; k o c a m e ş e a ğ a ç la r ı­
n a b a y ılırd ı. K u ş a k ta n k u ş a ğ a s ü re g e le n b u a ğ a ç la r ın k e n ­
di m a lı o ld u ğ u n u h ep d u y u yo r, o n la r ı k o r u m a k istiy o rd u .
B u r a s ın ın e l d eğ m em iş, d ü n y a y a k a p a lı b ir y e r o lm a s ın ı
istiy o rd u .
T e k e r le k li sa n d a ly e , d onm u ş to p ra k k e s e k le r i ü stü n d e
s a r s ıla s a r s ıla y a m a c a d o ğ ru ile rliy o rd u . B ir d e n b ire , sol
ya n d a , ü z e rin d e b ir y ığ ın ö lü e ğ r e lti o tu n d an , ş u rd a b u r d a
göze ç a r p a n c ılız u p u zu n b ir fid a n d a n , k ö k le ri y e r e k e n e t ­
li, g ö v d e le ri u ç u ru lm u ş a ğ a ç la r d a n k a lm a , ü z e r le ri d ü m d ü z
k ü tü k le rd e n b a ş k a h iç b ir ş e y in b u lu n m a d ığ ı b i r b o şlu k
b e lird i. S a ğ d a sold a, o d u n c u la rın y a k m ış o ld u ğ u ç a lı ç ır ­
p ıd an , ç ö p le rd e n a r t a k a la n k a p k a r a le k e le r.
B u r a s ı S ir G e o ffre y ’in , s a v a ş s ıra sın d a , s ip e rle rd e k u l­
la n ıla c a k k e r e s te için , a ğ a ç la r ın ı k e s tir d iğ i y e r le rd e n b ir iy ­
di. Y o lu n s a ğ y a n ın d a ta tlı b ir e ğ im le y ü k s e le n te p e n in b ü ­
tü n ü ç ır ılç ıp la k , g a r ip , b ir b ır a k ılm ış lık için d ey d i.
T e p e n in ü s t y a m a ç la rın d a , e sk id e n m e ş e le rle d olu o la n
y e r le r şim d i b o m b o ştu ; o ra d a n , a ğ a ç la r ın ö tesin d e, m a d e n
o c a k la r ın a g id e n d e m iry o lu y la S ta c k s G a te ’d ek i m a d e n k u ­
y u la rı g ö rü le b iliy o rd u . C o n n ie d u ru p b a k tı, k o ru n u n s ü ­
re k li ıs s ız lığ ın d a a p a n s ız b ir k o p m a o lu y o rd u b u r a la r d a .
D ış d ü n y a sız ıy o rd u k o ru y a . A m a C liffo r d ’a söy lem e d i b u ­
nu.
B u ç ıp la k y e r, C liffo r d 'd a h e r z a m a n g a rip b ir ö fk e
u y a n d ırıy o rd u . S a v a ş ı g ö rm ü ştü , 11e d em ek o ld u ğ u n u b ili­
yordu . A m a b u ç ıp la k te p e y i g ö r ü n c e y e d ek g e r ç e k b i r ö fk e

60
d u y m a m ıştı. Y e n id e n a ğ a ç la n d ırıy o r d u te p e y i şim d i. B u r a ­
yı h e r g ö rü ş te S ir G e o ffr e y ’d en n e fr e t ed iy ord u .
T e k e r le k li s a n d a ly e s i y o k u ş y u k a r ı y a v a ş y a v a ş t ır ­
m a n ır k e n C liffo rd d u rg u n b ir y ü z le o tu ru y o rd u . Y o k u şu ç ı­
k ıp te p e y e v a r d ık la r ın d a d urd u; b a y ır a ş a ğ ı in e n u zu n ,
o ld u k ç a e n g e b e li y olu gö zü n e k e s tire m e d i. Y o lu n , a ş a ğ ıla r a
d o ğ ru y e ş ilim s i b ir re n k le u z a n ış ın a b a k tı, e ğ r e ltile r le m e ­
ş e le r a r a s ın d a n g e ç e n a ç ık s e ç ik b ir yo ld u bu . T e p e n in e ş i­
ğ in d e , k ıv r ıla r a k gö zd en y itiy o rd u ; a m a e sk i z a m a n şö­
v a ly e le rin i, m id illile r ü stü n d e k i soy lu h a n ım la r ı a n d ıra n ,
ö y le sin e ta tlı, ö y le sin e r a h a t b ir k ıv r ılış tı b u .
«B en im gö zü m d e b u r a s ı, g e r ç e k te n İn g ilte r e ’n in y ü ro
ği,» d ed i C liffo rd , C o n n ie ’ye; ş u b a t g ü n e ş in in s o lg u n ış ık la ­
r ı a ltın d a o tu rd u ğ u y erd en .
«Ö yle m i?» d edi C o n n ie, ö rm e m a v i g iy sisiy le , y o l k ı­
y ıs ın d a k i b ir k ü tü ğ e o tu r a ra k .
«E vet! B u n la r e sk i İn g ilte r e işte, ta y ü re ğ i e sk i İ n g il­
t e r e ’nin; h iç el d eğ m e sin , ö y le k a ls ın istiy o ru m .»
«Ha, ev et!» dedi C o n n ie . A m a b u sözü sö y led iğ i s ıra d a
S ta c k s G a te m a d e n o c a k la r ın ın s a a t o n b ir i b ild ire n dü­
d ü k le rin i işitti. C liffo rd , s e z in le m e y e c e k ö lçü d e a lışm ıştı
b u sese.
«Bu k o ru n u n h iç e k sik siz o lm a sın ı istiy o ru m ... h iç do-
k u n u lm a m a s ım . H iç k im s e n in g irm e sin i iste m iy o ru m b u ­
ra y a ,» dedi C liffo rd .
İh s a n ın iç in i b u r k a n b ir d u ru m d u bu . K o ru d a , e sk i İn ­
g ilt e r e ’n in y a b a n ıl g ü z e lliğ i b u g ü n b ile sü rm e k te y d i; a m a
S i r G e o ffe r e y ’in s a v a ş s ıra s ın d a k e s tir d iğ i a ğ a ç la r d a n do­
la y ı, k a p a n m a s ı ço k g ü ç b ir g ed ik a ç ılm ıştı. G ö ğ e u z a n a n
sa y ıs ız k ıv rık d a lla rıy la , k a h v e r e n g i e ğ r e ltile r a r a s ın d a n
y ü k s e le n d ire n g e n b o z g ö v d e le riy le a ğ a ç la r , n e b ü y ü k b ir
se s s iz lik için d e y d i b u rd a ! K u ş la r n a s ıl g ü v e n için d e k a n a t
ç ırp ıy o rd u d a lla r a ra s ın d a ! B ir z a m a n la r g e y ik le r , o k ç u ­
la r , e şe k li k e ş iş le r g e ç e rm iş b u r a la r d a n . B ü tü n b u n la r ı
a n ım s a tm a k ta y d ı b u y e r le r , şim d i b ile a n ım s a tm a k ta y d ı.
C liffo rd , ışık v u rm u ş düz, s a n s a ç la r ıy la , to m b u l, k ır ­
m ız ı y ü zü n d e b ir a n la ş ılm a z lık , so lg u n g ü n e ş a ltın d a otu ­
ru y o rd u .
« B u ra y a g e lin ce , b i r o ğ lu m o lm a d ığ ın a h e r z a m a n k in ­
d e n d a h a ç o k ü zü lü y o ru m ,» dedi.

61
 «A m a b u k o ru s e n in a ile n d e n de d a h a eski,» dedi C on-
n ie ta tlı b ir sesle.
«E vet, ta b ii! A m a b iz k o ru d u k on u h ep. B iz o lm a s a k
y e r in d e y e lle r e se rd i şim d i, o rm a n ın ö b ü r p a r ç a la r ı g ib i.
E s k i İ n g ilte r e ’d en b ir ş e y le r sü rd ü rm e k , k o r u m a k g e r e k !*
« G e re k m i d ersin ?» d iy e so rd u C o n n ie. « Y e n i İn g ilte ­
r e 'y e k a r ş ı e sk isin i k o r u m a k ? Ü zü cü b ir k o n u b u , b iliy o ­
rum .»
«E sk i İn g ilte r e ’d en b ir ş e y le r k o ru n m a z sa , İn g ilte r e di­
y e b ir ş e y k a lm a z a rtık ,» d ed i C liffo rd . «B ö yle b ir k o r u ­
n u n s a h ib i o la n b iz le r, b ö y le b ir şe y in n e d em e k o ld u ğ u n u
b ild iğ im iz için , k o r u m a k zo ru n d ay ız.»
B ir a n , a ğ ır b ir s e s s iz lik oldu.
«E vet, k ıs a b ir s ü re için ,» d ed i C o n n ie.
« K ısa b ir s ü re için ! B ü tü n e lim iz d e n g e le n bu. B iz a n ­
c a k k e n d i ü z e rim iz e d ü şen i y a p a b iliriz . B u r a s ın ın s a h ib i o l­
d u ğ u m u zd an b e ri, a ile m in h e r e rk e ğ i k e n d i ü z e r in e d ü şe n i
y ap m ış, in s a n , a lış k a n lık la r ın te r s in e g id e b ilir, a m a g e le ­
n e ğ e u y m a k zo ru n d ad ır.» G e n e b i r s e s s iz lik oldu.
«N e g e le n e ğ i?» d iy e so rd u C o n n ie.
« In g ilte r e ’n in g e le n e ğ i! B u r a la r ın g e le n e ğ i!»
«Evet,» d ed i C o n n ie y a v a ş ç a .
« İn sa n ın b ir o ğ lu o lm a s ın ın y a r a n b u r d a işte . B en
z in c irin b ir h a lk a s ıy ım a n ca k .»
C o n n ie ’n in z in c ir e f a la n a ld ır d ığ ı y o k tu p ek , a m a s e s i­
n i ç ık a rm a d ı. C liffo r d ’u n b ir o ğ u l s a h ib i o lm a is te ğ in in
g a r ip liğ in i, a n la ş ılm a z lığ ın ı d ü şü n ü yord u .
«Çok ü zg ü n ü m , a m a ço cu ğ u m u z o la m a z k i bizim ,» d e­
di C o n n ie.
C liffo rd , iri, so lu k m a v i g ö z le rin i C o n n ie ’y e d ik e re k
b a k tı.
« B a şk a b ir e r k e k te n ç o c u k y a p m a n ı b ile istiy o ru m ile r ­
deyse,» dedi. « W ra g b y ’de b ü y ü tü r y e tiştiririz ; b ize, b u y e r ­
le r e b a ğ lı olu r. B a b a lığ a p e k b ü y ü k b i r in a n c ım y ok . O n u
b ü y ü te n b iz o lu rs a k , k e n d i ço cu ğ u m u z o lu r a r tık , ö y le c e
d e s ü r e r g id e r. N e d ersin , y a b a n a a t ıla c a k b ir d ü şü n ce m i
b u h a?»
C o n n ie so n u n d a b a ş ın ı k a ld ırıp C liffo r d ’a baleti. Ç o­
cu k , k e n d i ço cu ğ u , b ir o, b i r . n e sn e y d i C liffo rd iç in a n ­
cak . O! O!

62
 «P eki a m a k im o la c a k b u b a ş k a ad am ?» d iye so rd u
Corinie.
«Çok m u ö n e m li s a n k i b u c a n ım ? İşin b u y a n ı ç o k il­
g ile n d iriy o r m u b iz i? A lm a n y a ’d a b ir s e v g ilim v ard ı... n e
k a ld ı o n d a n ? H e m e n h e m e n h iç b ir şey. B a n a k a lır s a b u
k ü çü k o la y la r, k ü ç ü k iliş k ile r d eğ il y a ş a m ım ız d a g e r ç e k
ö n e m li o la n . G elip g e ç ic i ş e y le r b u n la r. H a n i n e r d e le r şim ­
d i? N erd e?... N e rd e d ü n y a ğ a n k a r la r ? ... Ö n e m li o la n , in ­
s a n ın b ü tü n y a ş a m ı b o y u n c a s ü re n k a lıc ı ş e y le rd ir; b e n im
y a şa m ım , s ü re k liliğ i, k a lıc ılığ ı, g e lişm e s i ö lçü sü n d e ö n e m ­
lid ir b e n im iç in . G e ç ic i iliş k ile r in sözü m ü o lu r? Ö z e llik le
c in s e l iliş k ile rin ! İ n s a n la r b u işi b ü y ü tm e se le r, k u ş la r ın
ç iftle ş m e s i g ib i g e lir g e ç e r b u n la r . B ö y le o lm a la rı d a g e r e ­
k ir. N e ö n e m i v a r ? Ö n e m li o la n b ü tü n b ir y a ş a m b o y u a r ­
k a d a ş lık tır. B ir ik i k e z b ir lik te y a tm a k d eğ il, ta n r ın ın g ü ­
n ü b ir lik te y a ş a m a k , b ir y a s tık ta k o c a m a k tır. B iz ik im iz
k a r ı k o c a y ız , b a ş ım ız a n e g e lir s e g e lsin , b ö y le k a la c a ğ ız .
B ir b irim iz in a lış k a n lık la r ın ı k a p m ışız . A lış k a n lık , b en ce,,
gelip g e ç ic i b ir c o ş k u d a n ç o k d a h a c a n lı b ir şey d ir. U zun„
y a v a ş , k a lıc ı o lan ... b u n u n la y a ş a n z biz... h e r h a n g i g e lip
g e ç ic i b ir c o ş k u n lu k la d eğ il. B ir a r a d a y a ş a y a n ik i in s a n
a r a s ın d a y a v a ş y a v a ş b ir k a y n a ş m a d o ğ ar; ö y le sin e iç te n
tit r e r le r b ir b ir le r i ü stü n e . B u , e v liliğ in g e r ç e k g iz id ir, c in ­
sel b irle ş m e n in d eğ il; h iç o lm azsa, c in s e l b ir le ş m e n in y a ­
lın b ir e tk is i d eğ ild ir. S e n in le b e n b ir e v lilik te k a y n a ş m ı­
şız. B u g e r ç e ğ e s ık ı s ık ıy a b a ğ lı k a lır s a k , şu c in s e l b ir le ş ­
m e s o ru n u n u da, s a n k i d işçiy e g itm e k m iş g ib i, s o ğ u k k a n ­
lılık la çözü m e b a ğ la m a m ız g e re k ir; d eğ il m i k i fe le k , göv ­
d ece b i r e k s ik lik le b u k o n u d a m a t e tm iş bizi.»
C o n n ie o tu rd u ğ u y e rd e n , ş a şk ın lık la , k o r k u y la d in li­
yo rd u b ü tü n b u n la n . C liffo r d ’u n h a k lı m ı h a k s ız m ı o ld u ­
ğ u n u b ir tü rlü k e s tire m iy o rd u . S e v d iğ i e r k e k o la r a k M ic ­
h a e lis v ard ı; b ö y le d ü şü n ü y o rd u k e n d i k e n d in e . A m a b u
sev g i b ir b a k ım a e v lilik b a ğ ın d a n ,' y ılla r b o y u a c ıy la , s a ­
b ır la y o ğ ru lm u ş u zu n , y a v a ş iç te n lik a lış k a n lığ ın d a n b ir
u z a k la şm a y d ı a n c a k . B ö y le u z a k la şm a la r, g e z in tile r in s a n
ru h u n a g e re k liy d i b e lk i de, o n d a n e sirg e n m e m e liy d i. A m a
h e r g e z in tid e o ld u ğ u g ib i, b u n la r d a d a so n u n d a g e n e y u ­
v a y a d önü lü y ord u .
«Ç o cu ğ u m u n k im d e n o ld u ğ u ö n e m li d eğ il m i sen ce?»

6a
«diye sord u C o n n ie.
« B a k c a n ım , s e n in s a y g ıd e ğ e r b ir s e ç m e y a p a c a k d oğ al
içg ü d ü n e g ü v en iy o ru m b e n . U y g u n d ü şm e y e c e k b irin i, k e n ­
d in e d o k u n d u rtm a z sm bile.»
C o n n ie, M ic h a e lis ’i d ü şü n ü y o rd u ! C liffo r d ’u n ö lç ü le ri­
me g ö re, b u işe u y g u n o lm a y a n a d a m ın ta k e n d isiy d i M ic ­
h a e lis .
«A m a b u u y g u n lu k k o n u su n d a e r k e k le r le k a d ın la r ın
d u y g u la rı d eğ işik tir,» d ed i C o n n ie.
«H ayır,» d iy e k a r ş ı ç ık tı C liffo rd . «S en b e n i se v iy o r­
su n . B e n im , b ü tü n ü y le sev im siz b u ld u ğ u m b ir a d a m a y a ­
k ın lık d u y a b ile c e ğ in e h iç b ir z a m a n in a n m a m . B e ğ e n in e n ­
g e l o lu r b ö y le b ir şeye.»
C o n n ie su su y o rd u . B ö y le k ö k te n y a n lış b ir m a n tık k a r ­
ş ısın d a s ö y le n e b ile c e k b i r ş e y y o k tu .
«P eki, b u a d a m ın k im o la c a ğ ın ı sö y lem e m g e r e k e c e k
m i s a n a ?» d iy e sord u , b a ş ın ı k a ld ırıp C liffo r d ’a k a ç a m a k
b ir g ö z le b a k a r a k :
«H ay ır, h a y ır, b ilm e m e m d a h a iy i o lu r... A m a g e lip
„geçici c in s e l b a ğ la r ın , b ir lik te g e ç irilm iş u zu n b i r y a ş a m
y a n ın d a h iç b ir ö n e m ta ş ım a d ığ ı k o n u s u n d a k i d ü şü n c e m e
k a tılıy o r s u n t a b ii? in s a n , u z u n b i r y a ş a m ın g e r e k tir d iğ i
ş e y le r e c in s e l iliş k ile rd e n d a h a b ü y ü k b ir ö n e m v e r e b ilir
d eğ il m i? B a ş k a ç ık a r y o lu m u z o lm a d ığ ı için , y a r a r la n ır ­
s ın b ö y le b ir iliş k id e n a n c a k . H em c a n ım , b ü tü n b u g e lip
g e ç ic i h e y e c a n la r ın n e ö n e m i v a r ? Y a ş a m ın b ü tü n so ru n u ,
y ılla r b o y u n c a , y a v a ş y a v a ş b ü tü n e e rm iş b i r k iş ilik k u r ­
m a k d eğ il m i? B ü tü n le ş m iş b ir y a ş a m sü rm e k ? B ü tü n o l­
m a y a n b ir y a ş a m ın a n la m ı y o k tu r. C in se l b a ğ la r d a n y o k ­
s u n lu k b ir e k s ik lik y a r a tıy o r s a sen d e, se v işe c e k b ir k im s e
b u l k e n d in e . Ç o cu ğ u n u n o lm a m a s ı b ir e k s ik lik se , b i r ço ­
c u k y ap . A m a b u işle re , b ü tü n lü ğ ü o la n b ir y a ş a m u ğ r u n a
g iriş; u zu n , u y u m lu b ir y a ş a m u ğ ru n a . B ö y le b ir y a ş a m ı
d a ik im iz g e r ç e k le ş tir e b ilir iz d eğ il m i?... K e n d im iz i g e r e k ­
lik le r e u y a r la r , b ir y a n d a n d a b u u y a rla m a y ı k e n d i s ü r e k ­
li y a ş a m ım ız ın b i r p a r ç a s ı d u ru m u n a g e tirirs e k . D o ğ ru d e ­
ğ i l m i?»
C o n n ie b ü tü n b u sö z le rd e n b ir a z irk ilm işti. O n u n , d ü ­
şü n c e d e h a k lı o ld u ğ u n u b iliy o rd u . A m a iş, C liffo rd ’la b ir ­
lik te y a ş a d ığ ı s ü re k li, d eğ işm ez y a ş a m a gelip d a y a n ın ca ...

«64
'ç e k im se rliğ e d ü şü y ord u . G e r ç e k te n , g e r i k a la n b ü tü n y ıl­
la r ın ı b ir k o z a ö re rc e s in e b u s ü re k li, d eğ işm ez y a ş a m a
a d a m a k m ıy d ı a lm y a z ıs ı? B a ş k a h iç b ir şey y o k m u yd u
a ıt ık k e n d isi iç in ?
İş b u n u n la d a b itm iy o rd u . C liffo r d ’la s ü re k li b i r y a ş a ­
m ı p a y la ş m a k iy iy d i, h ep b ir ö rn e k b ir k u m a ş ı d o k u m ak ,
a r a s ır a b ir s e r ü v e n in ç iç e ğ iy le s ü s le m e k b u k u m a ş ı b e lk i.
A m a ö n ü m ü z d e k i y ıl d u y g u la rın ın n e o la c a ğ ın ı b ile b ilir
m iyd i şim d i? K im b ile b ilird i? N a sıl ‘e v e t’ d erd i in s a n ? b i r ­
ç o k y ılla r iç in ? O b ir s o lu k ta a ğ ız d a n ç ık ıv e r e n k ü ç ü c ü k
"ev et!’ N ed en k e le b e k g ib i u ç u v e re n b ir sö z cü ğ ü n k ıs k a c ın ­
d a k ıv r a n s ın in s a n ? B ir g ü n b a ş ın ı a lıp u ç u v e re c e k ti b u
sözcü k ta b ii, a rd ın d a n b a ş k a ‘e v e t’le r , b a ş k a ‘h a y ır ’l a r g e ­
le c e k ti! K e le b e k le r in b a ş ıb o ş u ç u ş u g ib i,
«H ak lısın h e rh a ld e C liffo rd . Ş im d ilik k a tılıy o r u m d ü­
ş ü n c e le r in e . Y a ln ız , b ü tü n b u n la r ın a rd ın d a n y a ş a m , b a m ­
b a ş k a b i r y ü zü y le ç ık a b ilir k a rşım ız a .»
«A m a o b a m b a ş k a y ü z g ö rü n ü n c e y e d ek k a tılıy o r s u n
d ü şü n ce m e d eğ il m i?»
«A h e v et! G e r ç e k te n k a tılıy o ru m , evet.»
B u s ıra d a , y a n y o lla rd a n b irin d e n k o ş a r a k ç ık a n , b u r ­
n u n u h a v a y a d ik ip k e n d ile r in e d oğru , y u m u şa k , tü y lü b i r
s e s le b ir k e z h a v la y a n İsp a n y o l a v k ö p e ğ in e b a k m a k ta y d ı.
T ü fe k li b i r a d am , ç a b u k , e sn e k a d ım la rla k ö p e ğ in a rd ın ­
d a n g ö rü n d ü ; y o lla r ın ı k e s e c e k m iş g ib i ta m k a r ş ıla r ın a di-
k iliv e rd i; s o n ra d u rd u , s e lâ m v erd i, d ö n e re k y o k u ş a ş a ğ ı
in m e y e b a ş la d ı. Y e n i k o r u b e k ç is iy d i b u , a m a b ir d e n b ir e
k a r ş ıla r ın a ç ık ıv e rm e k le C o m ıie ’y i k o rk u tm u ş tu . D u ru p d u ­
r u r k e n o ra d a d ik iliv e rin c e , k e n d ile r in e m e y d a n o k u y o rm u ş
g ib i g e lm iş ti C o n n ie ’ye.
K o y u y e ş il k a d ife d e n g iy sisiy le , k ır m ız ı y ü zlü , k ız ıl b ı­
y ık lı, k e s k in b a k ış lı, e sk i m o d a g ö rü n ü şlü b i r ad am d ı. Y o ­
k u şu h ız la in iy o rd u .
«M ellors!» d iy e se sle n d i C liffo rd .
A d am ç a b u c a k g e r iy e döndü, çe v ik , k ü ç ü k b ir d av ­
r a n ış la s e lâ m v erd i, b ir a s k e r gibi.
«Şu a r a b a m ı d ö n d ü rü p ç a lış tır ır m ıs ın ? D a h a k o la y
o lu y o r o zam an ,» d ed i C liffo rd .
A d am h e m e n tü fe ğ in i o m u z u n a a s tı, o g a r ip ç e v ik lik te ­
k i, b u n u n la b ir lik te g ö r ü n m e k te n k a ç m ıy o r m u ş c a s m a y u ­

65
m u şa k d a v r a n ış la r ıy la y a k la ş tı. O rta b o y lu , in c e y a p ılı,
s essiz b ir ad am d ı. C o n n ie ’y i b iç g ö rm ü y o r, y a ln ız a r a b a y a
b a k ıy o rd u .
«C on nie, b u y e n i k o ru b e k ç is i M e llo rs. H a n ım ım la d a ­
h a k a r ş ıla ş m a m ış tın d eğ il m i M ellors?»
«H a y ır e fen d im !» dedi ad am , h a z ır, u m u rsa m a z b i r
to n la .
A d am ş a p k a s ın ı ç ık a r a r a k , g ü r, h e m e n h e m e n s a r ış ın
s a y ıla b ile c e k s a ç la r ım g ö ste rd i. Y e tk in , s o ğ u k k a n lı, k o r k u ­
su z b ir b a k ış la C o n n ie n in t a g ö z le rin in iç in e b a k tı, C on -
n ie ’n in n a s ıl b ir şey o ld u ğ u n u a n la m a k istiy o rd u s a n k i.
C o n n ie ’yi u ta n d ırd ı b u b a k ış . U ta n m ış b ir h a ld e b a ş ım e ğ d i,
a d a m ş a p k a s ın ı so l e lin e g e ç ir e r e k h a f ifç e eğ ild i, so y lu t a ­
b a k a d a n b iri g ib i; a m a te k söz sö y lem ed i. Ş a p k a s ı e lin d e ,
b i r a n iç in ö y le d urd u.
«A m a e p e y o ld u siz b u r a y a g e le li, d eğ il m i?» d ed i C o n ­
n ie , a d a m a .
«S e k iz a y old u M ad am ... S o n r a b ird e n s o ğ u k k a n lılık la
d ü zeltti: « S a y ın L ady!»
C o n n ie g ö z le rin in iç in e b a k t ı a d a m ın . A d am g ö z le rin i
k ıs a r a k a la y lı a la y lı, b ir a z d a s a y g ıs ız c a b a k tı.
«E vet, S a y ın L ady, sa ğ o lu n ! D oğu p b ü y ü d ü ğ ü m y e r d ir
b u ra la r.»
H a fifç e b ir d a h a eğ ild i, döndü, ş a p k a s ın ı giyd i, a r a b a ­
y a e l a tm a k iç in ile rle d i. S ö y le d iğ i so n s ö z le rd e sesi, k ö y ­
lü ş iv e si n ite liğ in e b ü rü n m ü ştü ... b e lk i de l â f o lsu n diye:
y a p ıy o rd u b u n u , ç ü n k ü d a h a ö n c e k i k o n u ş m a la rın d a b öy­
le b ir ş iv e d e n iz y o k tu . S o y lu ta b a k a d a n b i r a d a m b ile
o la b ilir d i n e rd e y s e . K ıs a c a s ı, g a rip , te z c a n lı, a p a y rı, y aln ız,
b ir ad am d ı; a m a k e n d in e g ü v e n i ta m d ı.
C liffo rd k ü ç ü k m o to ru ç a lış tırd ı, ad a m te k e r le k li s a n ­
d a ly e y i ö z e n le ç e v ire re k , ta t lı b i r k ıv r ılış la k o y u k a h v e r e n ­
g i ç a lılık la r a in e n y o la d o ğ ru y ö n e ltti.
«B a şk a b ir iste ğ in iz , S ir C lifford ?» d iy e sord u a d a m .
« B ir lik te g e ls e n iy i o lu r, a r a b a y o ld a k a lır s a yard ım ,
ed e rsin . Y o k u ş ç ık m a y a p e k g e lm iy o r d o ğ ru su b u m otor.»
A d am ç e v re y e b ir göz a t a r a k k ö p e ğ in i ara d ı... düşünce.'
d olu b ir b a k ış . K ö p e k e fe n d is in e b a k tı, h a fifç e k u y r u ğ u n u
s a lla d ı. A d a m ın g ö z le rin d e a la y lı, ş a k a c ı, a m a g e n e de in ­
c e lik d olu b ir g ü lü m se m e b e lird i b i r an , s o n ra silin iv e rd i*

66
a n la m s ız k a ld ı yü zü. Y o k u şu o ld u k ç a h ız lı in d ile r. A d am
e liy le a r a b a n ın d e m irin i tu tm u ş, y ö n etiy o rd u . C o n n ie ’y e
T om m y D u k e s ’u a n ım sa tıy o rd u b u çalım .
K a h v e re n g i ç a lılık la r a g e ld ik le rin d e C o n n ie b ird e n f ı r ­
la y a r a k p a r k ın g iriş k a p ıs ın ı a ç tı. P a rm a k lık lı k a p ıy ı tu t­
m u ş d in e lirk e n , g ir iş te ik i a d a m C o n n ie ’y e b a k tıla r ; C lif-
fo r d ’u n b a k ış la r ın d a s e rz e n iş v a rd ı, ö b ü r a d a m ın k in d e d e
soğ u k , g a rip b ir şa şk ın lık ; p e k a ld ırm a z m ış g ib i g ö r ü n ­
m e k le b ir lik te C o n n ie ’yi te p e d e n tır n a ğ a sü z e n b ir b a k ış .
C o n n ie a d a m ın m av i, a ld ırm a z g ö zle rin d e, a c ıy la , y a ln ız ­
lık la dolu, g e n e de b e lli b ir s ıc a k lığ ı o la n b ir b a k ış sezd i.
N ed en b ö y le ç e k in g e n , b ö y le a y rık s ıy d ı?
C liffo rd p a r m a k lık lı k a p ıd a n g e ç e r g e ç m e z a r a b a s ın ı
d u rd u rd u , a d am h e m e n s a y g ıy la , k a p ıy ı k a p a m a y a k o ştu .
«N eden se n k o ş tu n k a p ıy ı a ç m a k için ?» d iy e so rd u C lif­
fo rd , h o şn u tsu z lu ğ u n u g ö s te re n d u rg u n , a lç a k b ir sesle ,
«M ello rs a ça rd ı.»
«D osdoğru y ü rü y ü p g e ç e c e ğ in iz i sa n d ım sizin,» dedi
C o n n ie.
« S e n i de a rd ım ız d a n k o ş tu ra ca ğ ım ız ı? »
«O lsu n c a n ım , k o ş m a k h o şu m a g id e r a ra s ıra !»
M e llo rs h iç b ir ş e y i işitm iy o rm u ş g ib i g ö r ü n e re k g e n e
a r a b a y a e l a ttı, a m a C o n n ie o n u n h e r ş e y i y a k ın d a n izled i­
ğ in i se z in le m işti. A r a b a y ı p a r k ın d ik y o k u şu b o y u n c a ite r ­
k e n , a r a la n m ış d u d a k la rıy la , o ld u k ç a h ız lı so lu k a lıy o rd u .
B ir a z çelim siz d i g e r ç e k te . G a rip b ir c a n lılık la d olu yd u , a m a
ç elim siz d i b ira z , b itik ti. C o n n ie k a d ın c a içg ü d ü sü y le sez­
m iş ti b u n u .
C o n n ie ile rle y e n a r a b a n ın g e ris in d e k a ld ı. G ö k y ü zü
k ü lre n g in e d önüyordu ; h a lk a h a lk a b u lu tla r o rta s ın d a a s ı­
lı g ib i d u ra n m a v i g ö k p a r ç a s ı g e n e k a p a n m ış tı, k a p a k
ö rtü lm ü ş tü şim di, a c ı b ir soğ u k ç ö k m ü ştü o r ta lığ a . K a r
y a ğ a c a k tı. B o m b ozd u d ö rtb ir y a n , b o m bo z! A şın m ış g ö ­
rü n ü y o rd u d ünya.
A r a b a p e m b e y o lu n te p e sin d e b e k liy o rd u . C liffo rd ,
C o n n ie ’yi a ra n ıy o rd u ç e v re sin d e .
« Y o ru lm a d ın d eğ il m i?» d iy e sordu .
«Ah, h a y ır!» d ed i C o n n ie .
A m a y o ru lm u ştu . G a rip , y o rg u n b ir ö zlem , b i r doy-
m a m ış lık b a ş la m ış tı için d e . C liffo rd se z m iy o rd u b u n u :

67
o n u n s e z e b ile c e ğ i ş e y le r d eğ ild i b u n la r . A m , y a b a n c ı a d am
a n lıy o rd u . C o n n ie ’y e d ü n y a d a k i, y a ş a m d a k h e r şey a ş ın ­
m ış g ib i g ö rü n ü y o rd u , iç in d e k i d o ym am ışlıi d a ğ la rd a n d a
esk iy d i.
E v e v a rm ış la rd ı, y a n d a n d o la n a r a k b s a m a k s ız o la n
a r k a k a p ıy a g ittile r . C liffo r d b i r s ıç r a y ış ta k en d in i, a lç a k ,
te k e r le k li ev s a n d a ly e s in e b ıra k ıv e r d i; k o l i n çok g ü çlü ,
ço k ç e v ik ti. S o n r a C o n n ie, c a n s ız b a c a k la m ı k a ld ır a r a k
ev s a n d a ly e s in e y e r le ş tird i.
A y rılm a k iç in iz in b e k le y e n k o ru b e k ç k , h e r şe y i y a ­
lcın d an y a k m a , h iç k a ç ır m a d a n izliy o rd u , (o n n ie ’n in , k o ­
c a s ın ın ö lü b a c a k la r ın ı k u c a k la y ıp ö b ü r sard aly ey e k a ld ı­
rış ın ı, C liffo r d ’u n d a b u s ır a d a g ö v d e sin i saia s o la d ö n d ü ­
re r e k y e r le ş m e y e ç a lış tığ ın ı g ö rd ü ğ ü z a m a n , b ir ç e ş it k o r­
k u y la r e n g i a tm ış tı. K o rk m u ştu .
C liffo rd , ö n e m se m e z b ir sesle , «Y ard ım ııa ç o k te ş e k ­
k ü r le r M ello rs,» d ed i, s a n d a ly e s in i h iz m e ti o d a la rın ın
ö n ü n d ek i k o r id o ra d o ğ ru s ü re rk e n .
« B a şk a b ir iste ğ in iz v a r m ı efen d im ?» d di ad am , b ir
d ü ştek i g ib i so ğ u k b ir sesle .
«Y ok, iy i g ü n le r!»
« îy i g ü n le r, Sir.»
«İyi g ü n le r! yo k u şu ç ık ış ta a r a b a y ı itm eriz b ü y ü k b ir
iy ilik ti... u m a rım ç o k y o r m a m ış tır sizi,» d ed i C o n n ie k a ­
p ın ın d ışın d a d u ra n k o ru b e k ç is in e .
«Oo, h a y ır, h a y ır y o rm ad ı!» d ed i ç a b u c a k .S o n r a g e n e
y e r li şiv e y e d öndü k o n u şm a sı: «İyi g ü n le r S a y ı L ady!»
«K im b u s e n in k o r u b e k ç is i?» d iy e so rd u Connie ö ğ le
y e m e ğ in d e.
«M ello rs! G ö rd ü n y a k e n d isin i,» d ed i C liford .
«E vet, a m a n e re li?»
«H iç, b i r y e rli! Ç o c u k lu ğ u T e v e r s h a ll’d a g çm iş... B ir
m a d e n c in in o ğ lu sa n ırım .»
«K en d isi d e m a d e n c i m iyd i?»
«M ad en o c a ğ ın d a d e m irciy m iş h e rh a ld e ; b,ş d e m irci.
A m a s a v a ş ta n ik i y ıl ö n c e b u r a d a k o r u b e k ç is in i... a s k e r e
y a z ılm a d a n ö n ce . B a b a m o n u n ç o k iy i b ir ad an o ld u ğ u n u
sö y lerd i h e r z a m a n , s a v a ş ta n s o n r a d önd ü ğü nd e d e m irc ilik
işin d e n ç ık a rıp , k o r u y a b e k ç i a ld ım k e n d isin i rene. O n u
b u la b ild iğ im e g e r ç e k te n sev in iy o rd u m ... B u ç ev e d e k o ru

68
b e k ç is i o la b ile c e k iy i b ir a d a m b u lm a k ço k gü ç... B u r a la ­
r ın in s a n ın ı d a iy i b ile n k im s e o lm a s ı g e r e k ir b u işi y a p a ­
c a k ad am ın .»
«E vli m i?»
«B ir z a m a n la r . A m a k a r ısı... tü r lü a d a m la rla e ıi so ­
n u n d a d a S ta c k s G a te ’de b ir m a d e n c iy le düşüp k a lk m ış ,
şim d i g e n e o m a d e n c iy le y a şıy o rm u ş san ırım .»
«Bu a d am y a ln ız şim d i d em ek?»
«A şağ ı y u k a r ı! K ö y d e b ir a n n e s i v a r... b ir de ço c u ğ u
v a r san ıy o ru m .»
C liffo rd b e lli b ir a n la m s ız lığ a b ü r ü n m e k te o la n so lu k ,
h a fifç e d ışa rı ç ık ık g ö z le riy le C o n n ie ’y e b a k tı. Y ü z ey d e n ,
ç o k u y a n ık g ö rü n ü y o rd u , a m a b u u y a n ık lığ ın g e ris i, O r ta
İn g ilte r e h a v a s ı g ib i p u slu , sisli, d u m an lıy d ı. Y ü z e y e d oğ­
ru ile r le r g ib iy d i b u sis. D o la y ısıy le , C o n n ie ’y e k e n d in e öz­
gü b ir b içim d e b a k a r a k , k e n d in e ö zgü k e s in lik te k i b u b il­
g ile r i v e rir k e n , C o n n ie o n u n z ih n in in g e r ile r in i b ir sisin ,
b i r h iç liğ in d o ld u rm a k ta o ld u ğ u n u seziy o rd u . K o rk u y o rd u
b u n d a n . B u d u ru m ö y le sin e k iş ilik te n y o k su n b i r g ö rü n ü şe
so k u y o rd u C liffo r d ’u; n e rd e y s e b u d a la lığ a v a r a n b ir g ö rü ­
n ü şe.
B e lli b e lirsiz , in s a n ru h u n u n b ü y ü k y a s a la r ın d a n b ir i­
n i k a v rıy o rd u b ö y le c e C o n n ie: d u y g u sal ru h , g ö v d ey i ö ld ü r­
m e y e n y a r a la y ıc ı b ir v u ru şla k a r ş ıla ş tığ ı za m a n , gövd e y a ­
v a ş y a v a ş iy ile ş tik ç e r u h d a iy ile ş ir g ib i o lu y o rd u . A m a y a l­
n ız g ö rü n ü şte y d i b u . İn s a n ın y e n id e n d ö n d ü ğü a lış k a n lık ­
la r ın ın b ir son u cu y d u . Y a v a ş y a v a ş ru h u n a lm ış old u ğu
y a r a k e n d in i d u y u rm a y a b a ş lıy o r, e tte k i b i r ç ü rü k g ib i,
k o r k u n ç a c ıs ı z a m a n la g itg id e d e rin le şiy o r, b ü tü n ru h u dol­
d u ru yo rd u . A rtık iy ile ştiğ im iz i, h e r ş e y in g e lip g e ç tiğ in i
d ü şü n m ey e b a ş la d ığ ım ız a n , bu y a r a n ın d o lay lı s o n u ç la r ı
e n k ö tü b ir b içim d e p a tla k v e riy o rd u .
C liffo rd ’u n d u ru m u d a bu y d u . W r a g b y ’y e d önd ü ğü s ı­
r a la r d a ‘çok iy iy d i’ b ir a r a , ö y k ü le rin i y a z ıy o r, y a ş a m a g ü ­
v e n le b a k ıy o r, b ü tü n g e ç e n le r i u n u tm u ş, iy id e n iy iy e to p a r­
la n m ış g ö rü n ü y o rd u . A m a şim di, y ılla r g e ç tik ç e , y a v a ş y a ­
v aş, k o rk u n u n , y ılg ın ın b e n liğ in d e b ır a k m ış o ld u ğ u ç ü rü k
a ç ığ a ç ık ıy o r, g itg id e b ü y ü y o rd u için d e . B ir a r a ö y le d e rin ­
le rd e y d i k i b u e z ik lik , u y u şm u ştu , y a d a h iç y o k tu sa n k i.
Ş im d i, n e rd e y se in m e y e b e n z e y e n b ir k o r k u b ü y ü m e siy le

69
g e n e a ç ığ a ç ık m a y a b a ş la m ış tı y a v a ş y a v a ş . K a f a c a u y a ­
n ık lığ ın d a n b ir şe y y itirm e m iş ti. A m a o b ü y ü k s a r s ın tın ın
a ç tığ ı çü rü k , g e tird iğ i in m e , d u y g u sal b e n liğ in e y a y ılıy o r­
du.
O n d a y a y ıld ık ç a , C o n n ie a y n ı şey in k e n d i iç in d e de
y a y ıld ığ ın ı d u y u yo rd u . İ ç in iç in b ir k o rk u , b ir b o şlu k ,
h e r ş e y e b i r ilg is iz lik g itg id e b ü tü n ru h u n u sarıy o rd u .
C liffo rd , c o ştu ğ u z a m a n la r g e n e ç o k g ü ze l k o n u ş a b iliy o r,
g e le c e ğ e y ö n v e r e b iliy o r d u : tıp k ı k o ru d a C o n n ie ’y e b ir
ç o c u k s a h ib i o lm a sın ı, W r a g b y ’y e b ir k a lıtç ı b ır a k m a s ın ı
s ö y le m e si g ib i. A m a e r te s i g ü n b ü tü n o p a r la k sözle r,
b u ru ş u p u fa la n a n , g e r ç e k te h iç b ir a n la m ta ş ım a y a n , r ü z ­
g â r ın u fa k b ir e sin tis iy le u çu şu p g id e n ö lü y a p r a k la r a
d ö n ü y o rd u . E tk ili b i r y a ş a m ın , a ğ a c a b a ğ lı, g e n ç b ir
g ü ç le d olu g ü rb ü z y a p r a k la r ın ı a n d ıra n s ö z le r d eğ ild i
b u iıla r . C ılız b ir y a ş a m ın , sü rü y le d ö k ü len y a p ra k la rıy d ı.
N e y a n a b a k s a a y n ı ş e y le r i d u y u y ord u C o n n ie . T e-
v e r s h a ll’d a k i m a d e n c ile r g e n e g re v d e n söz e d iy o rla rd ı,
a m a b u d a b i r e n e r jin in a ç ığ a ç ık ış ı o lm a k ta n d a h a çok ,
e tk is in i g ö s te rm e k iç in b e k le y e n , y a v a ş y a v a ş y ü ze y e y a k ­
la ş a r a k b ü y ü k b ir d ir lik s iz lik a c ıs ı, y e tin m e z lik s a p la n ­
tıs ı y a r a ta n , s a v a ş ta n k a lm a b ir çü rü k tü . D e rin d i b u
çü rü k , çok , çok, ço k d erin ... in s a n lık d ış ı k a y p a k s a v a ş ın
a ç tığ ı çü rü k . K u ş a k la r ın y a ş a y a n k a n ı için , ru h la rın , g ö v ­
d e le rin t a d e r in le rin d e y a ta n b u k o c a m a n , m o sm o r k e ­
silm iş ç ü rü k k a n p ıh tıs ın ı e ritm e k , y ılla r is te y e n b i r işti.
Y e n i b ir u m u tla o lu rd u b u ü s te lik .
Z a v a llı C o n n ie! Y ılla r ile rle d ik ç e y a ş a m a s ın d a k i h iç ­
lik k o r k u s u t a y ü re ğ in e işliy o rd u . C liffo r d ’u n d ü şü n se l
y a ş a m ı ile k e n d i y a ş a m ı g itg id e h iç liğ e d ö n m ey e b a ş la ­
m ıştı. E v lilik le ri, C liffo r d ’u n sö zü n ü e ttiğ i o iç te n lik a lış ­
k a n lığ ı ü z e r in e k u ru lm u ş k a y n a ş m ış y a ş a m la rı, z a m a n
z a m a n b o m b o ş b ir h iç liğ e b ü rü n ü y o rd u . K u ru sözd ü h e p ­
si, b ir y ığ ın k u ru söz. G e r ç e k o la n te k şey h iç lik , b ir de
b u h iç lik ü s tü n e b ir y ığ ın k a y p a k ç a sözdü.
C liffo r d ’u n b a ş a r ıs ı sö zg elişi-: k a n c ık -ta n r ıc a ! E v e t, h e ­
m e n h e m e n ü n lü b ir a d a m d ı şim d i, k ita p la rın d a n b in
s te r lin k a z a n m ış tı. H e r y e rd e fo to ğ r a fla r ı ç ık ıy o rd u . G a ­
le r ile r d e n b irin d e b ir b ü stü , ik i g a le rid e d e p o rtre s i v a r ­
dı. M o d e rn s e s le rin e n m o d e rn i s a y ılıy o rd u sesi. O g a-

70
rip t a k s a y a n r e k la m içg ü d ü sü y le , d ö rt b e ş y ıl için d e ‘a y ­
d ın d ü ş ü n c e li’ g e n ç le rin e n ö n e m lile rin d e n b ir i o lm u ştu .
A m a y a z ıla r ın d a d ü şü n ce y i C o n n ie g ö rem iy o rd u b ir t ü r ­
lü. C liffo rd , in s a n la r ı, o la y la n h a f if a la y c ı b ir a ç ıd a n d i­
d ik d id ik çö z ü m le m e k te g e r ç e k te n b a ş a rılıy d ı. A m a b u ,
fin o la r ın d iv a n y a s tık la r ın ı d id ik lem e sin i a n d ırıy o rd u d a ­
h a çok ; y a ln ız , g e n ç lik d olu o y n a k ş e y le r d eğ il de, g a r ip
ö lçü d e k ö h n e , k a t ı b ir k ib ir le s ın ır lı şe y le rd i b u n la r . H ep ­
s in in d e a ltı ü s tü b ir h iç ti a n c a k . C o n n ie ’n in ru h u n u n t a
d e r in le rin d e şu d u y gu y a n k ıla n ıp d u ru y o rd u : h e p si h iç ti
b u n la r ın , eşi b u lu n m a z b ir h iç lik g ö ste risi. B ir g ö s te riş
a y n ı z a m a n d a . B ir g ö ste riş! g ö ste riş! g ö ste riş!
M ic h a e lis, C liffo r d ’u b ir o y u n u n a ko n u a lm ıştı; o y u ­
n u n ta s la ğ ın ı h a z ır la m ış, b ir in c i p erd ey i y a z m ıştı b ile .
Ç ü n k ü M ic h a e lis h iç lik g ö s te risin d e C liffo r d ’d a n d a ile ­
riy d i. B u a d a m la rd a k a la n so n tu tk u iziy d i b u : B ir g ö s­
te riş tu tk u su . C in se l tu tk u d a n y o k su n d u la r, b u b a k ım ­
d a n ö lü o ld u k la rı b ile sö y le n e b ilird i. Ş im d i, M ic h a e lis ’in
a rd ın d a k o ştu ğ u şey p a r a d a d eğ ild i a r tık . C liffo rd p a ­
ra y ı en ö n e m li şey s a y m a m ıştı h iç b ir za m a n , a m a g e le ­
n i d e g e r i çev irm iy o rd u , ç ü n k ü p a r a b a ş a r ın ın p ü lu d am -
g a s ıy d ı b ir y e rd e . B a ş a r ı d a ö z le d ik le ri şey d i. İk isi de,
g e r ç e k b ir g ö s te ri a rd ın d a , y ığ ın la rı b ir s ü re iç in b ü y ü ­
le y e c e k o lan , k e n d ile r iy le ilg ili b ir g ö s te ri a rd ın d a k o ş ­
m a k ta y d ıla r. '
G a rip b ir şey d i bu... k a ııc ık -ta n r ıc a y a s a tılm a k . B u
iş in d ışın d a b u lu n a n , b ö y le b ir şe y in u y a n d ıra c a ğ ı h e y e ­
c a n a y a b a n c ı k a la n C o n n ie iç in b u d a h iç lik te n b a ş k a
b ir şey d eğ ild i. İn s a n ın k a n c ık -t a n n ç a y a k e n d in i s a tm a ­
s ı b ile h iç lik ti, b ir o ro sp u g ib i b irç o k k e z s a tıy o rla rd ı k e n ­
d ile rin i. B u b ile h iç lik ti.
M ic h a e lis b ir m e k tu b u n d a o y u n u n d a n söz e d iy ord u
C liffo r d ’a. C o n n ie ’n in ö n c e d e n h a b e r i v a rd ı b u o y u n d an
ta b ii. C liffo rd b ü y ü k b i r h e y e c a n a k a p ıld ı. G e n e b ir g ö s­
te riy e k o n u o lu y ord u , b a ş k a b ir i k e n d isin in g ö s te risin i y a ­
p a c a k tı, h e m de o lu m lu b ir a ç ıd a n , M ic h a e lis ’i W r a g b y ’e
ç a ğ ır a r a k , b ir in c i p e rd e y i de b ir lik te g e tirm e s in i yazd ı.
M ic h a e lis g e l d i : m e v sim y azd ı, a ç ık r e n k b ir e lb ise si,
b e y a z s ü e t e ld iv e n le ri v a rd ı, C o n n ie ’y e m a v i o rk id e le r
g e tirm iş ti, ç o k y a k ışık lıy d ı, b ir in c i p e rd e b ü y ü k b ir b a ­

71
şa rıy d ı. C o n n ie b ile h e y e c a n la n m ıştı... K e m ik le rin d e k a l­
m ış o la n so n iliğ in e d e k ü rp e rm iş ti. M ic h a e lis de C h a t-
te r le y le r i b ö y le b ü y ü k b ir h e y e c a n a b o ğ a n k e n d i g ü c ü
k a r ş ıs ın d a ü rp e rm işti, g e r ç e k te n o la ğ a n ü stü y d ü b u o y u n ...
Ç o k d a g ü zeld i C o n n ie ’y e k a lır s a . M ic h a e lis ’de e sk i b i r ır ­
k ın , a r tık h iç b ir z a m a n u m u t _ k ır ık lığ ın a u ğ ra tıla m a y a -
c a k k ım ıltıs ız lığ ım g ö rü y o rd u ; k a tk ıs ız o lm u ş a ş ır ı b ir k ir ­
lilik ti b u b e lk i. K a n c ık -ta n r ıç a y a o y ü ce s a tılm ış lığ ın m ö te ­
s in d e M ich a e lis, fild işi o y u n tu la rın d a , d ü zle m le rin d e , d ü ş­
le r iy le k ir liliğ i a rm m ış lığ a d ö n ü ştü re n b ir fild işi A fr i­
k a m a s k e s i g ib i k a tık s ız g ö rü n ü y o rd u .
C o n n ie ile C liffo r d ’da, o n la r ı b ö y le sin e k e n d ile rin d e n
g e ç ire n b ir h e y e c a n , b ir ü r p e r ti u y a n d ırm a k , M ic h a e lis ’in
y a ş a m ın d a k i e n y ü ce a n la r d a n b ir i o lm u ştu . B a şa rm ış tı;
h e y e c a n la s ü rü k le m işti o n la rı. C liffo rd b ile z a m a n z a ­
m a n sev g i d u y m u ştu k e n d isin e ... b ö y le d ü şü n m e k y e r in ­
d ey se ta b ii.
B ö y le c e , e r te s i s a b a h h e r z a m a n k in d e n d a h a h e y e ­
c a n lıy d ı : te d irg in , s in irli, e lle r i h ep p a n ta lo n u n u n c e b in ­
de. C o n n ie g e c e le y in y a n m a g e lm e m işti... k e n d isi d e o n u
n e rd e b u la b ile c e ğ in i k e s tir e m e m iş ti. D ü pedü z n a z d ı b u !.,
ta m b a ş a r ın ın d o ru ğ u n a e r iş tiğ i a n d a .
S a b a h le y in C o n n ie 'n in o d a sın a ç ık tı. C o n n ie, o n u n g e ­
le c e ğ in i b iliy o rd u . T e d irg in liğ i a p a ç ık se z ilm e k te y d i. O y u ­
n u k o n u s u n d a n e d ü şü n d ü ğ ü n ü so rd u C o n n ie ’ye... b e ğ e n ­
m iş m iy d i? Ö v g ü d u y m ak z o ru n d a y d ı: onu c in s e l b i r h a z
titr e m e s in in de ö te sin e v a ra n , ta ilik le r in e işle y e n b i r
tu tk u y la ü rp e rtiy o rd u bu . C o n n ie o y u n u öv e ö v e b itir e ­
m ed i. A m a b ü tü n b u ö v g ü s ıra s ın d a , h e p sin in de b ir h iç
o ld u ğ u n u ru h u n u n t a d e rin le rin d e d u y m a k ta y d ı.
S o n u n d a « B a n a b a k !» d ed i M ic h a e lis a n sız ın ! «N e­
d e n şu işi s a ğ la m a b a ğ la m ıy o ru z a r tık ? N e d e n e v le n m i­
y o ru z sen in le ?»
«A m a b e n ev liyim ,» d ed i C o n n ie ş a ş k ın lık la , h iç b ir şey
d u y m ad an .
« B ıra k şim d i!,. N a sıl o ls a k o c a n s e n i b o şa m a y ı k a b u l
eder... N ed en e v le n m iy o ru z ik im iz ? B e n e v le n m e k istiy o ­
ru m . B e n im iç in y a p ıla b ile c e k en iy i şey bu, b iliy o ru m ...
e v le n ip d ü ze n li b i r y a ş a y ış a k a v u şm a k . B u b o z u k d üzen
y a ş a y ış d üped üz y ıp ra tıy o r b e n i. B a k , b iz b irb irim iz iç in

72
y a ra tılm ışız ... b i r el ile e ld iv en g ib i. N e d e n e v le n m iy o ru z ?
E v le n m e m iz iç in b ir e n g e l g ö re b iliy o r m u su n?»
C o n n ie o n a ş a şk ın ş a ş k ın b a k ıy o r, g e n e de h iç b ir şe y
d u y m u y o rd u . E r k e k d eğ il m i, h e p si de ay n ıy d ı, k e n d i d ış­
la rın d a k i h e r ş e y i g ö rm e zd e n g e lirle rd i. B ir e r g ö k fiş e ğ i
g ib i te p e le r in d e n tu tu şu p p a r la y a r a k h a v a la n ıv e r iy o r la r ,
siz in d e in c e c ik d e ğ n e k le rin e tu tu n u p k e n d ile r iy le b ir lik ­
te h a v a la n m a n ız ı b e k liy o rla rd ı.
«A m a b e n ev liyim ,» dedi C o n n ie, «C liffo rd ’u b ır a k a ­
m am , b iliy o rsu n .»
«N eden a m a ? N eden?» d iy e b a ğ ır d ı M ic h a e lis. «A ltı a y
s o n ra h e r şey i u n u tu r. K e n d in d e n b a ş k a h iç k im s e y i g ö r­
m ü y o r gözü . B e n im b ild iğ im , b u a d a m ın s a n a h iç b ir y a ­
r a r ı yok; b ü tü n d ü şü n d ü ğ ü a n c a k ken d isi.»
C o n n ie b u sö zle rd e b ir g e r ç e k p a y ı o ld u ğ u n u g ö rm ü ­
y o r d eğ ild i. A m a M ic k ’in de b e n c illik te n b ü s b ü tü n u z a k
b ir k im s e old u ğu d ü şü n ü lem ezd i.
« E rk e k le rin h e p si de y a ln ız k e n d ile r in i d ü şü n m ez­
le r m i?» d iy e sord u C o n n ie.
«Eh, a ş a ğ ı y u k a r ı. B ir e r k e k y ü k s e le b ilm e k iç in b ö y ­
le o lm a k z o ru n d a d ır b ira z . A m a ö n e m li o la n b u d eğ il. B i r
e rk e ğ in , k a d ın ı n a s ıl y a ş a ta b ile c e ğ id ir ö n e m li o lan . M u t­
lu y a ş a ta b iliy o r m u, y a ş a ta m ıy o r m u ? Y a ş a ta m ıy o r s a h iç ­
b ir h a k k ı y o k tu r o k ad ın d a...» D u ra k la d ı, C o n n ie ’ye iri„
k a h v e r e n g i g ö z le riy le n e rd e y s e b ü y ü le rc e s in e b a k tı. «B en
şim d i k e n d i p a y ım a , b ir k a d ım iste y e c e ğ i e n m u tlu b ir
b içim d e y a ş a ta b ilir; b u n u y a p a b ile c e k y e tid e o ld u ğu m u
k e s in lik le sö y ley e b ilirim .»
«N asıl m u tlu b ir y a şa y ış?» d iye sord u C o n n ie, ü rp e ­
re n , d o n u k b ir b a k ış la , g ö z le rin i M ic h a e lis ’e d ik e re k ; b u
b a k ış ın a ltın d a e n u fa k b ir şey b ile d u y m u y ord u .
«H er tü r lü m u tlu lu k , h e r tü rlü . G iy im , b e lli b ir ö l ­
çü d e m ü ce v h e r, c a n ın ın iste d iğ i g e c e k u lü b ü , iste d iğ in
h e rk e s le ta n ış m a k , h ız lı y a şa m a k ... y o lc u lu k la r, g ittiğ in
h e r y e rd e s a y g ı g ö rm e k ... d a h a n e le r n e le r, m u tlu lu ğ u n
h e r tü rlü sü .»
H em en h e m e n b ir u tk u y u a n d ıra n göz k a m a ş tır ıc ı söz­
le r le k o n u şu y o rd u . C o n n ie ise d o n a k a lm ış, b ü tü n b u n la r
in a n ılm a z şe y le rm iş g ib i b a k ıy o r, g e r ç e k te e n u fa k b ir
şey b ile d u y m u y o rd u . B a ş k a z a m a n la r d a h e y e c a n d a n ü r ­

7a
p e r e n e n dış b e n liğ i b ile a n c a k b in d e b ir te p k i g ö s te ri­
yordu . B ü tü n b u n la r h iç de d u y g u la n d ırm a m ış tı onu , b ir
tü r lü u y a m a m ıştı d u ru m a . O tu rd u ğ u y e rd e n , d o n u k g ö z­
le rle b a k a k a lm ış , e n u fa k b ir şey b ile d u y m a m ıştı, y a ln ız
b ir y e r le r d e n k a n c ık -ta n r ıç a n ın , tik s iııç , a ş ır ı p is k o k u su
g e liy o rd u b u rn u n a .
M ick te d irg in lik için d e , s a n d a ly e s in d e ö n e e ğ ilm iş o tu ­
ru y o r, fıld ır fıld ır d ö n en is te r ik g ö z le rle C o n n ie ’ye b a k ı­
y o r d u : C o n n ie ’n in , ‘E v e t!’ d e m e sin e e n g e l o la b ile c e k g u ­
ru ru n d a n d o lay ı m ı d u y u y o rd u b u te d irg in liğ i, y o k sa
‘E v e t!’ d em e k zo ru n d a k a la c a ğ ın d a n k o rk tu ğ u iç in m i? —
k im s e b ile m ez d i.
«B ir d ü şü n ey im hele,» d ed i C o n n ie. «Şim d i b i r şey
s ö y le y e m e m s a n a . S e n c e C liffo rd yo k s a y ıla b ilir, a m a
b e n im iç in ö y le d eğ il. N e b ü y ü k b ir ç a re s iz lik için d e o l­
d u ğ u n u d ü şü n ü rsen iz...»
«C an ı c e h e n n e m e ! B ir ad am , ç a re siz liğ in in , e z ik liğ i­
n in tic a r e tin i y a p a b ilir s e e ğ e r, b e n de, n e y a ln ız o ld u ğ u ­
m u, y ılla r b o y u n c a n a s ıl y a ln ız lık ç e k tiğ im i, d a h a b u n a
b e n z e r b ir s ü rü p a la v ra y ı s ır a la y a b ilir im ! B ir a d a m ın ,
k e n d isin i ta n ıtm a k için , ç a re siz liğ in d e n , e z ik lik le rin d e n
b a ş k a b ir şey i y o k sa, c a m ceh en n em e...»
E lle r in i p a n ta lo n u n u n c e p le rin d e s in irli s in irli ç e v ir e ­
r e k y a n a döndü. O a k ş a m C o n n ie ’y e :
« A k şam o d a m a g e le c e k s in d eğ il m i? B e n s e n in k in in
y e r in i b ilm iy o ru m ,» dedi.
«Peki,» d edi C on n ie.
O g e c e M ich a e lis, g a rip , k ü ç ü k b i r ç o c u ğ u n k in i a n ­
d ıra n c ılız ç ıp la k lığ ıy la , d a h a d a s in ir li b ir s ev g ili oldu.
C o n n ie b ir tü r lü h a z ü r p e rtis in e e rişe m ed i. G e r ç e k te M ic ­
h a e lis o n d a n ç o k d a h a ö n c e b itiriv e riy o rd u . A m a ç o c u k su
ç ıp la k lığ ıy la , y u m u ş a k lığ ıy la C o n n ie ’d e ö z lem le y a n a n b ir
tu tk u u y a n d ırd ı. O b itir d ik te n s o n r a C o n n ie, k a lç a la r ın ın
ç ırp ın ış ıy la e tk in liğ in i sü rd ü rd ü , o d a k a h r a m a n c a , b ü tü n
iste m in i, b ü tü n v e rm e g ü cü n ü to p la y a ra k b e k le m e y i b a ­
ş a rd ı, C o n n ie ’n in k ü ç ü c ü k ç ığ lık la r ıy la g e le n h az t it r e ­
m e s in e d e ğ in b e k le d i.
E n so n u n d a C o ıın ie ’d en k o p tu ğ u n d a , n e rd e y s e a la y c ı
a c ı b ir s e s le s o r d u :
«B ir e rk e k le a y n ı a n d a h a z z a u la ş a m ıy o r su n d eğ il m i?

74
B ir ç a b a g ö s te rm e k zo ru n d a kaly o rsu n ! G e rid e n k o ş a ra k
y e tişe b iliy o rsu n an cak .»
O a n d a k i b u k ü ç ü k kom aşım C o n n ie ’n in y a ş a m ın d a k i
e n s a r s ıc ı o la y la rd a n b iriy d i. Çûıkü, k e n d in i v e riş in d e k i
o e d ilg e n liğ in , b u a d a m ın te k b rle şm e y o lu o ld u ğ u a p a ­
ç ık tı.
«Ne d em e k istiy o rsu n ?» diye so rd u C o n n ie.
« B iliy o rsu n n e d em ek istediğimi. B e n d e n s o n ra s a a t­
le r c e o y a la n ıy o rsu n ... se n k e n d i ç a b a n la h a z z a u la ş ın c a ­
ya. d eğ in d işim i s ık ıp b e k le m e m gerek iy o r.»
S ö z le rle a n la tıla m a y a c a k tü lle n b ir h a z la , o n a d u y­
d u ğ u iç te n b i r sev g iy le y a n ıp tttu ştu ğ u b ir a n d a , b u h iç
u m u lm a d ık k a b a lık , C o n n ie ’y i c sıe v in d e n v u rm u ştu . Ç ü n ­
k ü g e r ç e k te , m o d e m e r k e k le r in *oğu g ib i o da, n e rd e y s e
d a h a b a ş la m a d a n b iti v e riy o rd u . B öyle b ir d u ru m da, k a ­
d ını e tk in o lm a y a zo rlu y o rd u t.bii.
«A m a s e n d eğ il m is in devaıı e tm e m i iste y e n , b e n de
h a z d u y ay ım diye?» so rd u Com ie.
M ic h a e lis s ır ıt a r a k g ü ld ü : B en m iy im iste y e n ? Ç ok
.güzel! D işle rim i k e n e tle y ip s e n iı d ev am e tm e n i istiy o ru m
d em e k ha!»
«iste m e z m is in am a?» d iye d iren d i C o n n ie.
S o ru y a k a r ş ılık v e rm e k te n laçın d ı M ic h a e lis. «Bu k a ­
d ın la r ın h e p si b ö y led ir,» dedi. «Y a s a n k i ö lü y m ü ş g ib i
h iç b ir şey d u y m a z la r... y a d a erkek işin i b itir in c e y e d ek
o y a la n ır , o n d a n s o n ra u y a n ır , jrk e ğ in b e k le m e s in i is t e r ­
le r. B e n im le a y n ı a n d a h a z z a u la ş a n b i r k a d ın g ö r m e ­
d im b u g ü n e değin.»
C o n n ie b u y e n i u y d u rm alar, e r k e k le r le ilg ili d ilg ile-
ri y a r ım y a m a la k işitm işti arcak. Y a ln ız , M ic h a e lis ’in
k e n d isin e k a r ş ı ta k ın d ığ ı b u olım suz tu tu m ... b u a n la ş ıl­
m a z k a b a lık k a r ş ıs ın d a d o n ak am ıştı. Ö y le su çsu z d u k i
oysa.
«A m a b e n im de h a z d u y ram ı is te r s in d eğ il m i?»
d iy e so rd u g en e.
«Peki, p ek i! E v e t iste rim . Ana o a n d a k a d ın ı b e k le ­
m e k de b ir e rk e k iç in p e k h o ş )ir şey o lm a s a gerek ...»
B u k o n u ş m a C o n n ie ’n in y a a m m d a k i e n c a n a lıc ı s il­
le le rd e n b iriy d i, iç in d e k i b ir şeû ö ld ü rü v e rm iş ti. M ich a-
e l is ’i g ö zü n ü n b e b e ğ i b ilm işti; lu iş i ilk is te y e n de M ic-

75
h a e lis ’in k e n d isi o lm u ştu , o is te y in c e y e d ek C on ıie’n in a k ­
im d a n b ile g e ç m e m iş ti b ö y le b ir şey. A m a b ir k e z b a ş ­
la y ın c a , k e n d isin in de o n u n g ib i h a z duym alı iste m e s i
ço k d o ğ al b ir şey d eğ il m iy d i? N e rd e y se iy ice sev m ey e
b a ş la m ış tı M ic h a e lis 'i o ysa... o g e c e n e rd e y s e sev m ey e
b a ş la m ış, o n u n la e v le n m e k g e ç m işti için d e n .
B e lk i do içg ü d ü sü y le sez iy o rd u C o n n ie ’n in lu d u y g u ­
la r ın ı M ic h a e lis, b e lk i b u n d a n d o la y ı h e r şe y i tp iv e rm iş,
a ltü s t e tm işti. C o n n ie ’n in o n a y a d a h e rh a n g i fcr e rk e ğ e
d u y a c a ğ ı b ü tü n c in s e l iste k , o g e c e s ilin iv e m iş ti. Y a ­
şa m ı o n u n y a ş a m ın d a n b ü s b ü tü n k o p m u ştu , a n k i öyle
b iri y o k tu a rtık .
G ü n le ri b e z g in lik iç in d e g e çiy o rd u . Ş im d i r t ı k C lif-
fo rd ’u n b ü tü n e e rm iş y a ş a m d ed iğ i b oş ç a r k t a n laşk a h iç ­
b ir şey i y o k tu , a y n i ev d e y a ş a m a y a a lışm ış ili in s a n ın
b u boş ç a r k ç e v re s in d e d ö n e n u z u n o r ta k yaşam .
H içlik ! Y a ş a m ın o k o c a m a n h iç liğ in i b e n im s m e k , y a ­
ş a m a n ın te k a m a c ı g ib i g ö zü k ü y o rd u . S a y ıs ız jird i ç ık ­
tın ın , ö n e m li u fa k te fe k ş e y le r in a l t a lta s ıra la m m d a n o r­
ta y a ç ık a n k o c a to p la m : H içlik !

76
 6
C o n n ie, h e m e n h e m e n b ilin m e z d e n h a b e r v e re c e k b il­
g iy i T o m m y D u k e s ’a s o r d u : «N ed en e r k e k le r le k a d ın la r
b ir b ir le r in i g e r ç e k te n s e v m iy o rla r gü nü m ü zd e?»
«H iç de ö y le d eğ il b e n c e ! İn s a n soy u y a r a tıla lı b e ri
e r k e k le r le k a d ın la r ın b ir b ir le r in i b ö y le sin e se v d ik le ri h iç ­
b ir ç a ğ g e ç m e m iş tir. G e r ç e k sev g i! S ö z g e lişi b en ... g e r ç e k ­
te n k a d ın la r ı e rk e k le r d e n d a h a ço k sev e rim ; d a h a m e r t
o lu y o r la r çü n k ü , in s a n o n la r la d a h a iç li d ışlı o lab iliy o r.»
C o n n ie d ü şü n d ü b u n o k ta y ı.
«E vet a m a h iç b ir a lışv e rişin iz de o lm u y o r o n la rla !»
d ed i.
«B en im m i? Ş u a n d a b ir k a d ın la ta m b ir iç te n lik le
k o n u şm u y o ru m d a n e y a p ıy o ru m p eki?»
«E vet, y a ln ız k o n u şu y o rsu n u z...»
«A m a siz e r k e k o lsay d ın ız, d a h a fa z la b ir şey m i y a ­
p a b ile c e k tim san k i?»
« H içb ir şey b e lk i. A m a b ir kad ın...»
« B ir k a d ın , k e n d isin d e n h o şla n m a n ız ı, k e n d isiy le k o ­
n u şm a n ız ı, a y n ı z a m a n d a d a k e n d isin i sev m en izi, k e n d is i­
n e is te k d u y m a n ız ı d iler; o y sa b u ik i şe y b ir b ir in d e n a y ­
r ıd ır b e n ce.»
«A m a ö y le o lm a m a la rı g e re k ir!»
«S u d a b ö y le s ıv ı o lm a m a lı o n a b a k a r s a n ız ; s ıv ı o lu ­
ş u y ü zü n d e n ta ş ıy o r a r a s ır a . A m a o lm u ş işte ! B e n k a d ın ­
la rd a n , o n la r la k o n u ş m a k ta n h o ş la n ırım , d o la y ısıy le o n ­
la r l a sev işm e y i, o n la r a is te k d u y m ay ı h iç a k lım d a n g e ­
ç irm e m . B u ik i şe y b ir a r a d a o la m a z b e n im için.»
«O lm alı b e n ce .»
«G üzel. N e sn e le rin , g e r ç e k te o ld u k la rın d a n b a ş k a b ir
ş e y o lm a la rı g e r e k liliğ i, b e n i ilg ile n d irm e z.»
C o n n ie b ir a n d üşünd ü, «D oğru o la m a z m ı,» dedi. «E r­
k e k le r, k ad ın la,rı s e v e b ilir, a y n ı z a m a n d a o n la r la k o n u ş a ­
b ilirle r. K o n u şm a d a n , a r k a d a ş lık k u rm a d a n , iç li d ışlı o l­
m a d a n n a s ıl s e v işile b ilir?»

77
 « O ra sın ı b ilm em ,» dedi D ıık es. «H em c a n ım b e n im b u
k o n u d a b i r g e n e lle m e y e k a lk ış m a m b o şu n a . B e n y a ln ız
k e n d i d u ru m u m u b ilm e k te y im . K a d ın la r la k o n u ş m a k ta n
h o şla n ıy o ru m ; a m a k o n u ş m a k b e n i b ir b a k ım a o n la r la
iç li d ışlı k ıla r s a d a, ö p ü şm e n in söz k o n u su o ld u ğ u ö lç ü d e
de o n la rd a n iy ic e u z a k la ş tır ır . S ö z g e lişi, siz işte ! A m a
b e n i g e n e l b i r ö rn e k o la r a k g ö rm e y in , b e lk i d e ö zel b i r
d u ru m d u r a n c a k b e n im k is i: k a d ın la r d a n h o ş la n a n , a m a
o n la rı sev m ey e n , k a d ın la r c a b i r sev işm e y e z o rla n d ığ ı y a
d a k a r ış ık b ir d u ru m a sok u ld u ğ u a n o n la rd a n n e fr e t e d e n
e r k e k le r d e n b iriy im a n ca k .»
«A m a ü z ü lm ü y o r m u su n u z b u n a?»
«N ed en ü z ü le c e k m iş im ? H iç de ü zü lm ü y o ru m ! C h a r lie
M a y ’e, k a d ın la r la iliş k is i o la n ö b ü r e r k e k le r e b a k ıy o ru m
da... H a y ır, h iç a m a h iç im re n m iy o ru m ! A lın y a z ım iste d i­
ğ im b ir k a d ın ç ık a r ır s a k a r ş ım a , b ir d iy e ce ğ im yok. İs te ­
y e b ile c e ğ im h iç b ir k a d ın a ra s tla m a d ığ ım ı, şim d iy e d e k
b ö y le b ir k a d ın g ö rm e d iğ im i d ü şü n ü n ce... so ğ u k b ir a d a m
old u ğu m , g e n e d e k im i k a d ın la r d a n g e r ç e k te n ç o k h o ş ­
la n d ığ ım s o n u c u n a v a rıy o ru m .»
« B en d e n h o ş la n ıy o r m u su n u z?»
«P ek ço k ! G ö rü y o rsu n u z y a, a ra m ız d a b ir ö p ü şm e du­
ru m u f a la n d a y o k , v a r m ı?»
«H iç yo k !» d ed i C o n n ie. «A m a o lm a sı g e re k m e z m i?»
«K uzu m , n e d e n a m a , n e d e n ? C liffo r d ’dşm h o ş la n ıy o ­
ru m sö z g e lişi, a m a tu tu p d a o n u ö p ü v e rse m n e d ersin iz?»
«B ir a y r ım y o k m u a ra d a ?»
« N erd ed ir b iz im iç in b u a y r ım ? H ep im iz d ü şü n e n
in s a n la r ız , e r k e k lik d iş ilik ö n e m li d eğ il. H iç ö n e m li d e­
ğ il. Ş u a n d a b ir A v ru p a lı e r k e k g ib i d a v ra n m a y a , b i r t a ­
k ım c in se l n u m a r a la r a b a ş la rs a m , h o şu n u z a g id e r m i s i­
zin?»
«T ik s in irim b ö y le b ir şeyden .»
«G ö rd ü n ü z m ü y a! B e n g e r ç e k te n b ir e r k e k s a y ılır ­
sam , k e n d i so y u m u n d işisin e s a ld ırm a m h iç b ir z a m a n .
Ö zlem e m o nu , a m a k a d ın la r d a n h o ş la n ırım . B e n i, c in s e l
o y u n a d a la r a k sev işm e y e y a d a o y a la n m a y a k im z o rla y a ­
b ilir?»
«B en z o r la y a c a k d eğ ilim h e rh a ld e . A m a a k s a y a n b ir
şey v a r b u d u ru m d a.»

78
 «Siz b ö y le b ir a k s a k lık s e z e b ilirs in iz b e lk i, b e n sez ­
m iyoru m .»
«E vet, e r k e k le r le k a d ın la r a ra s ın d a b ir a k s a k lık o l­
d u ğ u n u s e z m e k te y im . K a d ın ın b ir e r k e k iç in h iç b ir ç e k i­
c i y a n ı y o k a rtık .»
« E rk e ğ in k a d ın iç in v a r m ı?»
İşin ö b ü r y a n ın ı d üşünd ü C o n n ie.
«P ek yok,» d ed i a ç ık ç a .
«Ö y ley se b u işi b ir y a n a b ıra k ıp , b irb irim iz e k a r ş ı
sa y g ıd e ğ e r, y a lın , in s a n a y a r a ş ır b i r d a v ra n ış ta k ın a lım .
B u y a p a y c in s e l z o ru n lu lu k la r y e r in d ib in e g irs in ! B e n
y o k u m b u n a!»
C o n n ie o n u n g e r ç e k te n h a k lı o ld u ğ u n u b iliy o rd u . A m a
b u d u ru m , ö y le sin e b ir u m u tsu z lu k , d a y a n a k s ız lık d u y­
g u su n a sü rü k lü y o rd u k i k e n d isin i. U sa n ç v e re n b i r h a ­
v u zd a y ü z e n b ir çöp p a rç a s ıy d ı s a n k i. K e n d isin in , ç e v re ­
sin d e k i h e r şey in , n e a n la m ı k a lıy o rd u ?
G e n ç liğ i b a ş k a ld ırıy o rd u . E r k e k le r in h e p s i d e ç o k y a ş ­
lı, so ğ u k g ö rü n ü y o rla rd ı. M ic h a e lis de u m u d u n u b o şa ç ı­
k a r m ış tı; o n d a n d a h a y ır y o k tu a rtık . E r k e k le r iste m iy o r­
la r d ı in s a n i; k a d ın iste m iy o r la r d ı g e r ç e k te , M ic h a e lis b i­
le iste m iy o rd u !
İs te r g ib i g ö rü n ü p h e m e n c in se l o y u n a s a r ıla n a ş a ğ ı­
lık h e r if le r ise h e p sin d e n d a h a k ö tü y d ü .
Ç e k ilm e z b ir şey d i b u , a m a is te r iste m e z k a tla n m a k
zo ru n d ay d ı in sa n . E r k e k le r in k a d ın la r iç in g e r ç e k b ir ç e ­
k ic iliğ i o lm a d ığ ı ç o k d o ğ r u y d u : Y a p ıla b ile c e k e n iy i şey*
b ö y le b ir şey in o ld u ğ u n a y a la n c ık ta n in a n m a k tı, tıp k ı M ic-
h a e lis ’le o la n ilg isin d e k e n d isin in y a p tığ ı g ib i. B u n u n la,
b ir lik te in s a n y u v a rla n ıp g id iy o rd u is t e r iste m e z . H e rk e ­
s in n e d e n k o k te y l p a r tile r e , c a z m ü z iğ in e k o ştu ğ u n u , b it­
k in d ü şü n ce y e d ek ç a r lis to n y ap ıp te p in d iğ in i iy ic e a n ­
lıy o rd u . İk i y o ld a n b ir in i s e ç m e k g e r e k iy o r d u : y a g en çlik ,,
y a d a k e n d i k e n d in i y iy ip tü k e tm e k . A m a n e k o r k u n ç b i r
şey d i b u g e n çlik ! M e th u s e la h k a d a r y a ş lı d u y u y o rd u k e n ­
d in i in s a n , a m a g e n ç lik g e n e de k a y n a y ıv e riy o r , ra h a t,
v e rm iy o rd u b ir tü rlü . A ş a ğ ılık tü rd e n b ir y a ş a y ış ! H e r
tü r lü u m u tta n u zak ! N e rd e y se M ic k ’le b ir lik te g itm iş o l­
m a y ı, b ü tü n y a ş a m ın ı b ir k o k te y l p a rti, c a z lı b ir a k ş a m
g ib i g e ç irm e y i özlü yord u . Y a ş a m ın b ö y le si, k a r a k a r a d ü­

79
ş ü n e r e k ö lü m e d o ğ ru s ü rü k le n m e k te n d a h a iy iy d i n e de
o lsa .
İç in in s ık ıld ığ ı g ü n le rd e n b irin d e b a ş ım alıp k o ru d a
d o la ş m a y a g itti; d ü şü n c e li d ü şü n ce li, h iç b ir şey i g ö rm e ­
d en , n e rd e o ld u ğ u n u b ile b ilm e d e n g ezin iy o rd u . B ird e n ,
p e k u z a k o lm a y a n b i r tü fe k p a tla m a s ıy la irk iliv e rd i, ö f­
k e le n d i.
S o n ra , ö te d e s e s le r işitti, d u ra k la d ı. İn s a n la r ! İn s a n
y ü z ü g ö rm e k iste m iy o rd u . A m a k u la ğ ın a b ir s e s d a h a
ç a lın ın c a , h e y e c a n la n d ı. B ir ç o c u k a ğ la m a s ıy d ı b u . H e­
m e n to p a rla n d ı, b ir is i b i r ç o c u ğ u h ırp a lıy o rd u . I s la k y o l­
d a n a ş a ğ ı d o ğ ru h ız la k o ş m a y a b a şla d ı, iy ic e a r tm ış tı
k ız g ın lığ ı. H e m e n o rd a b i r p a t ır tı ç ık a r m a y a h a z ırd ı.
K ö şe y i d ö n e r d önm ez, y o lu n ile ris in d e ik i k iş i g ö r d ü :
b ir i k o r u b e k ç is i, ö te k i d e m o r m a n to lu , k ü r k ş a p k a lı,
a ğ la y a n k ü ç ü k b ir kızd ı.
« K e se c e k m is in z ırıltıy ı, y a y g a r a c ı k ö p e k sen i!» d i­
y e ö fk e y le b a ğ ır d ı a d a m . Ç o c u ğ u n h ıç k ır ık la r ı d a h a d a
yü k se ld i.
C o n sta n c e , ö fk e d e n d ön m ü ş g ö z le rle d a h a d a y a k la ş ­
t ı. A d am d önü p b a k a r a k , s o ğ u k b ir se lâ m v e rd i, k ız g ın lık ­
ta n b e ti b e n z i a tm ış tı.
C o n sta n c e , «Ne v a r, n e o lu y o r? N ed en a ğ lıy o r b u k ü ­
çü k kız?» d iy e so rd u s e r tç e , so lu k so lu ğ a.
A d a m ın y ü z ü n e a la y c ı, h a f i f b i r g ü lü m se m e y a y ıld ı.
T a m b ir y e r li şiv e siy le , «O n a so ru n , d a h a iyi,» d edi v u r ­
d u m d u y m azca.
B ir to k a ttı s a n k i b u söz C o n n ie 'n in s u r a tın a in e n .
K ız g ın lık ta n k ir e ç k e s ild i yü zü . S o n r a k e n d in i to p a r la y a ­
ra k , k u ş k u y la y a n ıp sö n e n k o y u m a v i g ö z le riy le a d a m ın
g ö z ü n ü n iç in e b a k tı.
« B en siz e so ru y o ru m !» d iy e b a ğ ır d ı so lu ğ u k e s ile re k .
A d am ş a p k a s ın ı ç ık a rd ı, h a f ifç e e ğ ilip g a rip b ir s e lâ m
v e rd i. «E v et S a y ın Lady,» dedi, s o n ra g e n e y e r li şiv e y e
d ö n e re k , «am a n e s ö y le y e ce ğ im i b ile m iy o ru m ki.» S o n r a
k ız g ın lık ta n re n g i a tm ış, k a s k a t ı b i r a s k e r k e s iliv e rd i.
C o n n ie , d okuz o n y a ş la r ın d a , a l y a n a k lı, k a r a s a ç lı
b ir ç o c u k o la n k ü ç ü k k ız a döndü. «N e v a r y a v ru m ? S ö y ­
l e b a k a y ım n iy e a ğ lıy o rsu n ? » d iy e sord u , g ö rg ü k u r a lla ­
rın ın e lv e rd iğ i ö lçü d e b ir t a tlılık la . Ç o cu ğ u n h ıç k ır ık la r ı

<80
d a h a d a ç o ğ a ld ı, u ta n m ış tı. C o n sta n c e d a h a d a t a t lı b i r
s e s le y a k la ş tı ç o c u ğ a .
«H adi, h ad i, su s a r t ık a ğ la m a ! S ö y le b a k a y ım n e y a p ­
t ıla r san a!..» Y o ğ u n t a t lı b ir s ev g iy le dolu b ir s e s ti b u . O
s ır a d a y ü n h ır k a s ın ın c e b in i y o k la y a r a k b i r a lt ı p e n i b u l­
du, H ıç k ır ık la r d in m e m işti d a h a , a m a g itg id e a z a lıy o rd u .
«H adi, sö y le kim n e y a p tı s a n a , sö y le b a k a y ım , h a d i c a ­
nım !» d ed i C o n n ie, p a r a y ı ç o c u ğ u n h e m e n y u m u lu v e re n
to m b u l e lin e b ır a k a r a k .
«Ke... k e ... ked i!»
D in m e k ü z e re o la n k e s ik k e s ik h ıç k ır ık la r .
«H an g i k e d i, y av ru m ?»
B ir s e s s iz lik te n s o n ra , p a r a n ın ü s tü n e y u m u lm u ş o la n
ü r k e k e liy le b ö ğ ü rtle n ç a lıla r ın ı g ö sterd i.
«O rda!»
,C o n n ie o y a n a b a k tı, k o c a b ir k a r a ked i, k a n la r iç in ­
d e, iç le r a c ıs ı b ir h a ld e y a tıy o rd u .
«A aa!» d ed i irk ile r e k .
«İzin siz a v la n ıy o rd u , s a y ın Lady,» d ed i a d a m iğ n e li
iğ n e li:
C o n n ie ö fk e y le b a k tı a d a m a . «B o şu n a a ğ la m ıy o rm u ş
çocu k ,» dedi. «G ö zü n ü n ö n ü n d e y u rd u y sa n ız k e d iy i. B o ­
ş u n a a ğ la m ıy o rm u ş d em ek!»
A d am , k e s in a n la m lı, ö fk e li b ir b a k ış la , d u y g u la rın ı
g iz le m e d e n , C o n n ie ’n in g ö z le rin in için e b a k tı.
«A dın n e s e n in b a k a y ım ? » d iy e so rd u C o n n ie ç o c u ğ a .
İ ç ç e k işle r; s o n ra ç o k d u y g u lan m ış, c ız ır tılı b i r s e s­
le : «C on nie M ello rs!» d ed i ço cu k .
«C on n ie M e llo rs! A m a n n e gü zel ad b u b ö y le! B a ­
b a n la b ir lik te d o la ş m a y a ç ık tın , s o n ra B a b a b i r k e d iy i
ö ld ü rd ü ö y le m i? A m a k ö tü b ir k ed iyd i o!»
Ç o cu k , sa k ın m a z , k a r a g ö z le rle C o n n ie ’y i te p e d e n t ır ­
n a ğ a sü zü y o r, o n u n k e n d isin e g ö ste rd iğ i y a k ın lığ ı ö lçü ­
yord u .
«B en n in e m in y a n ın d a k a lm a k istiy o rd u m ,» d ed i k ü ­
ç ü k k ız.
«Ö yle m i? N e rd e s e n in n in e n b a k a y ım ?»
Ç o cu k k o lu n u k a ld ır a r a k , y o lu n a ş a ğ ıs ın ı g ö sterd i.
«K u lü b ed e.»
«K u lü bed e! D ö n m e k is t e r m is in n in e n e ?»

81
 A p a n sız , k e s ik , so n h ıç k ır ık la r . «Evet!»
«G el h a d i g ö tü re y im s e n i. G ö tü re y im m i se n i n in e ­
y e ? B a b a n d a iste d iğ in i y a p sın bu rd a.» A d a m a d ö n e r e k :
«S izin k ız ın ız d eğ il m i?»
A d a m k a fa s ın ı e v e t a n la m ın d a h a fifç e s a lla d ı.
«K u lü b e y e g ö tü re b ilir m iyim ?»
« S a y ın L ad y n a s ıl iste rle rs e .»
S o n r a g e n e C o n n ie ’n in g ö z le rin e o d u rg u n , a r a y ıc ı,
d a lg ın b a k ış la b a k tı. A şırı y a ln ız , k e n d i b a ş ın a b ir a d am d ı.
« B en im le b ir lik te g itm e k is t e r m is in k u lü b e y e y a v ­
ru m , n in e y e?»
Ç o c u k g e n e ç a tla k b i r s e s le «Evet!» d iy e re k b ö n c e
g ü lü m se d i.
C o rin ie tik s in m iş ti ç o c u k ta n ; şım a rık , y a y g a r a c ı k ü ­
ç ü k d işi. H e r n e y se . Y ü z ü n ü silip C o n n ie ’n in e lin d e n tu t ­
tu . K o ru b e k ç is i s e s s iz c e s e la m la d ı.
«îyi g ü n le r!» d ed i C o n n ie .
K u lü b e a ş a ğ ı y u k a r ı b ir m il ö ted ey d i, k o ru b e k ç is i­
n in g ü z e l k ü ç ü k e v i g ö rü n d ü ğ ü z a m a n , b ü y ü k C o n n ie ,
k ü ç ü k C o n n ie ’yi iy ic e k a n ık s a m ış tı a r tık . K ü ç ü k b i r m a y ­
m u n g ib i te p e d e n tır n a ğ a a f a c a n lık la d olu b i r ç o c u k tu ,
ç o k d a g ü v e n iy o rd u k e n d in e .
K u lü b e n in k a p ıs ı a ç ık tı, iç e rd e n tık ır t ıla r g eliy o rd u ,
C o n n ie d u ra k la d ı, ç o c u k o n u n e lin i b ır a k tığ ı g ib i iç e r iy e
k o ştu .
«N ine! N in e!»
«Ne o, n e ç a b u k d ö nd ü n sen ?»
Y a ş lı k a d ın s o b a y ı b o y u y o rd u , g ü n le rd e n c u m a r te s iy ­
di. Ü z e rin d e ç u v a ld a n b i r iş ö n lü ğ ü ,- e lin d e g r a fit b o y a ­
s ın a b u la n m ış b i r fır ç a , b u r n u n u n ü stü n d e de k a r a b i r
le k e y le k a p ıy a g eld i. U fa k te fe k , o ld u k ç a k u ru b ir k a ­
d ınd ı.
C o n n ie ’n in d ışa r d a o ld u ğ u n u g ö rü n c e , k o lu y la h e m e n
y ü z ü n ü s ile re k , «ne oldu?» d iy e sord u .
«G ü n ay d ın !» d ed i C o n n ie. «A ğlıyord u , b e n de ev e
g etird im .»
Y a ş lı k a d ın h e m e n ç o c u ğ a d ö n d ü :
«N e oldu , b a b a n n e re d e y d i p ek i?»
K ü ç ü k k ız n in e s in in e te k le r in e a s ıla r a k b ön b ö n g ü ­
lü m sed i.

82
 «O rdaydı,» d ed i C o n n ie, «h ırsız b ir k e d iy i v u rm u ş,
ç o c u k d a ü z ü lm ü ş ağlıy ord u .»
«Oo, h iç y o rm a s a y d ın ız k e n d in iz i L ad y C h a tte r le y , n e
g e r e ğ i v a rd ı! S a ğ o lu n a m a y o rg u n lıu k o ld u size. G ö rm e ­
m iş o lsa y d ın ız k e şk e !» - y a şlı k a d ın ç o c u ğ a d ö n d ü : «B ak ,
L ad y C h a tte rle y , b u n c a y o ru lm u ş sen iin y ü zü n d en ! A h, o lu r
m u a m a , n e g e r e ğ i vard ı.»
«Y o rg u n lu k d eğ il, b ir g e z in ti o ld u b e n im için,» d ed i
C o n n ie g ü lü m s e y e r e k :
«A h sa ğ o lu n , ço k te ş e k k ü rle r ! A ğ lıy o rd u d em e k ? D a h a
e v d e n ç ık tık la r ın d a b iliy o rd u m böyl«e b i r şe y in o la c a ğ ın ı.
K o rk m u ş d em ek , o n u n için . B a b a s ı Jhem en h e m e n b i r y a ­
b a n c ı g ib i d a v r a n ır on a, tıp k ı b ir y a lb a n c ı g ib i, ik is in in b ir
a r a d a g e ç in d ik le rin i h iç gö rm ed im . G a rip h u y la r ı v a rd ır
b a b a sın ın .»
C o n n ie n e d iy e ce ğ in i ş a ş ır m ış tı.
«N ine b a k !» d iy e b ö n c e g ü lü m s e d i ço cu k .
Y a ş lı k a d ın k ü çü k k ız ın e lin d e k i p a r a y a b a k tı.
«H em de a ltı p e n i! A h S a y ın L a d y , n e y a p tın ız ? B a k ,
n e iy i L ad y C h a tte r le y s â n a k a r ş ı! T a n rım , n e ş a n slı
b ir k ız s ın b u s a b a h sen !»
B ü tü n o ç e v re n in in s a n la r ı g ib i o d a C h a t’le y d iy ord u
C h a tte r le y d iy e ce k y e rd e . - «B ak n e iy i L a d y C h a t’le y
s a n a k a rşı!» - C o n n ie y a ş lı k a d ın ın b u r n u n a b a k m a k ta n
k e n d in i a la m ıy o rd u , k a d m e lin in ü s tü y le b u r n u n u b ir d a­
h a sild i k a ç a m a k yo llu , a m a le k e g e n e old u ğ u y e rd e k a l ­
m ıştı.
C o n n ie a y rılıy o rd u ... «Alı ço k te ş e k k ü r le r L ad y C h a t’­
ley, sağo lu n .» Ç o c u ğ a d ö n e re k , « T e şe k k ü r e t b a k a y ım L ad y
C h a t’leye.»
« T e şe k k ü r ederim ,» d iy e c ız ırd a d ı ço cu k .
«A h can ım !» d iy e g ü ld ü C o n n ie , «İyi g ü n le r» d ile y e ­
r e k y ü rü d ü , in s a n la r d a n g e n e u z a k la ş a b ild iğ i iç in d e rin
b ir 4o h !’ ç e k ti. A m a, o in c e c ik , o n u rlu a d a m ın b ö y le u fa k
te fe k , d u y g u lu b ir a n n e s i o lm a s ı n e g a rip , d iy e d ü şü n ü ­
yord u .
Y a ş lı k a d ın d a C o n n ie g id e r g itm e z, m u tfa ğ ın iç b ö l­
m e s in d e k i a y n a y a k o ş a r a k y ü z ü n e b a k tı. B u rn u n d a k i k a ­
r a y ı g ö rü n c e , titiz le n e r e k a y a ğ ın ı y e r e v u rd u . «A h, ta m
d a b u p a ç a v r a ö n lü ğ ü m le, k ir li y ü zü m le y a k a la d ı b e n i! N e­

83
le r d ü şü n e c e k şim d i k im b ilir!»
C o n n ie y a v a ş y a v a ş W r a g b y ’y e e v in e d öndü. ‘E vet!./ O
b ü y ü k , y o rg u n k o n a k iç in s ıc a k b ir ad d ı bu. A m a a r ­
tık g ü n ü d olm u ş b ir sö z cü k tü . G e ç e r lik te n d ü şm ü ştü b ir
b a k ım a . C o n n ie ’y e ö y le g e liy o rd u k i, k e n d i k u ş a ğ ı için ,
b ü tü n b ü y ü k s ö z le r g e ç e r lik te n d ü ş m ü ş tü : aşk , ş e n lik ,
m u tlu lu k , ev, y u v a, a n a , b a b a , k o c a ; b ü tü n b u s ö z c ü k le r
y a n y a r ıy a ö lü yd ü şim d i, g ü n d e n g ü n e de ö lü y o rd u . E v ,
için d e y a ş a n ıla n b ir y er; a şk , p e k m e te lik v e rilm e y e n b ir
b u d a la b k ; şe n lik , g ü ze l o y n a y a n b ir ç a r lis to n la ilg ili b ir
d eyim ; m u tlu lu k , ö b ü r in s a n la r a c a k a s a tm a k iç in k u lla ­
n ıla n k a y p a k , ik iy ü z lü b ir te rim ; b a b a , k e n d i v a r lığ ın ın
ta d ın ı ç ık a r a n b ir b ire y ; k o c a , b ir lik te y a ş a n a n , b ir lik te
iç k ili e ğ le n c e le r e g id ile n b ir ad am d ı. B ü y ü k s ö z c ü k le r in
s o n u n cu su o la n c in s e llik ise , siz i b ir a n c o ş tu ru v e re n , s o n ­
r a da h e r z a m a n o ld u ğ u n u z d a n d a h a y ık ılm ış b i r d u­
ru m d a b ır a k a n b i r h e y e c a n iç in k u lla n ıla n , b ir k o k te y l
p a r ti d ey im iy d i. Y ıp r a n m a k ! S a n k i ço k u cu z b i r k u m a ş ­
t a n y a p ılm ıştı d a in s a n , d u ru p d u ru rk e n y ıp ra n ıy o rd u .
G e r ç e k te g e r iy e k a la n ş e y le r in h ep si, d ir e n g e n b i r
u m u r sa m a z lık tı! B u n u n d a b e lli b ir ta d ı v a rd ı a m a . D ö­
n e m d ö n em , a ş a m a a ş a m a ta d ıla n , h e r şe y in h iç liğ i, y a ­
ş a n tıs ın d a b ile , k e n d in e ö zg ü b e lli b ir b u r u k d o y g u n lu k
v a rd ı. H ep si b u işte ! H e r z a m a n s ö y le n e n söz b u y d u : ev,
sev g i, e v lilik , M ic h a e lis : H ep si b u ! İn s a n ö lü rk e n d e so n
s ö z ü : H ep si b u! o la c a k tı.
P e k i p a r a ? A y n ı söz p a r a k o n u s u n d a s ö y len e m e z d i
b e lk i. P a r a h e r z a m a n is te n e n b ir şey d i. P a r a , b a ş a r ı,
Tom m y D u k e s 'u n H e n ry J a m e s ’te n a k ta r d ığ ı b ir d ey im le
k a n c ık - ta n r ıç a , so n u g e lm e z b ir g e re k sin m e y d i. S o n m e ­
te liğ in iz i h a r c a y ıp g e n e d e : h e p s i b u ! d iy em ezd in iz. H a ­
y ır, on d a k ik a d a h a g e r e k e c e k ti size. İş le r in d o ğ a l a k ış ı
iç in b ile p a r a g e re k liy d i. N e y a p ıp y ap ıp p a r a b u lm a k zo-
ru n d a y d ın ız . P a r a s a h ib i o lm a k zo ru n d a y d m ız . G e r ç e k te
b a ş k a h iç b ir ş e y e sa h ib o lm a n ız d a g e rek m e z d i. H ep si b u !
B ir c a n ta ş ım a n ız sizin k e n d i su çu n u z d eğ ild i ç ü n k ü .
C a n m ız o ld u k ç a p a r a d a g e re k liy d i, h e m de e n k e s in g e ­
re k lilik . Ö te k i ş e y le r in h iç b ir i o lm a d a n d a y a p a b ilird in iz .
A m a p a r a o lm a y ın c a a k a n s u la r d u ru y o rd u . H ep si b u !
M ic h a e lis ’i d ü şü n ü yo rd u , M ic h a e lis ’le g itsey d i n e ç o k

84
p a r a s ı olacağını-, a m a b u n u b ile iste m iy o rd u . K e n d is in in
d e y a r d ım ıy la C liffo r d ’u n y a z ıla rd a n k a z a n d ığ ı a z p a ra ,
M ic h a e lis ’in ç o k p a ra s ın d a n yeğ d i. H em b u p a r a n ın k a ­
z a n ılm a s ın d a k e n d i e m e ğ i de v ard ı. - « C liffo rd ’la b e n , y a ­
z a r a k y ıld a o n ik i b in yap ıyoru z.» - B ö y le d iy o rd u k e n d i
k e n d in e . P a r a y a p m a k ! Y a p m a k ! H içte n , H a v a d a n p a r a
s a ğ la m a k ! İn s a n ın ö v ü n e b ile c e ğ i y iğ itlik le r in s o n u n cu su !
G e ris i ıv ır zıv ird i.
B u d ü ş ü n c e le rle eve, C liffo rd ’a d o ğ ru y ü rü y o rd u , g e ­
n e g ü cü n ü o n u n k iy le b ir le ş tir e r e k , h iç lik te n y e n i b ir ö y k ü
ç ık a r a c a k t ı : ö y k ü p a r a d em ek ti. C liffo rd , ö y k ü le rin in b i­
r in c i s m ıf e d e b iy a t s a y ılıp s a y ılm a d ığ ın ı b ilm e y i ço k is ti­
yord u . C o n n ie ’n in ise h iç a ld ırd ığ ı y o k tu b u n a . B a b a s ı,
h iç b ir ş e y y o k iç le rin d e ! d em işti. B ir y ıld a o n ik i b in s t e r ­
lin ! A çık , k e s in b ir k a r ş ılık tı b u b a b a s ın ın y e rg isin e .
İn s a n g e n ç o lsa, d iş le rin e g ü v e n ir, ıs ın r , a s ılır , h iç
y o k ta n p a r a y a ğ d ırm c a y a d eğ in çabalard ı-, g ü ç lü o lm a y a
b a ğ lıy d ı b u . İste m e b a ğ lıy d ı; S iz d e n in c e b ir d u m a n g ib i
y a y ıla n g ü çlü b i r iste m , siz e p a r a n ın g iz e m li h iç liğ in i g e ­
tiriy o rd u ; k â ğ ıt p a r ç a s ı ü stü n d e k i b i r sö zcü k . B ir ç e ş it b ü ­
yü y d ü b u , b i r u tk u o ld u ğ u d a yü zd e yü zd ü. K a n c ık - t a n ­
r ıç a ! O lsu n , s a tıla c a k s a v a r s ın b ir k a n c ık t a n r ıç a y a s a tıl-
sm d ı in s a n . K e n d in i o n a b i r oro sp u g ib i s a tm ış o ls a b ile
g e n e d e k ö tü le y e b ilird i o n u , b u d a iy i b ir şe y d ir.
C liffo r d ’u n şim d i b ile b ir sü rü k ö r in a n ç la r ı, p u tla rı
v a rd ı ta b ii. ‘G e r ç e k te n iy i’ o ld u ğu d ü şü n ü lsü n istiy o rd u ,
s a ç m a b ir b ü y ü k lü k k u ru n tu su y d u b u . G e r ç e k te n iy i o lan ,
ilg i g ö r e n şey d em e k ti. « G e rç e k te n iyi» olu p d a b ir k ıy ı­
d a u n u tu lm a k h iç b ir şe y e y a ra m a z d ı. ‘G e r ç e k te n iyi* a d a m ­
la r ın b irç o ğ u tr e n i k a ç ır m ış tı. O y sa in s a n b i r k e z g e liy o r­
du d ü n y ay a, tr e n i de k a ç ır ıv e r in c e , ö b ü r b a ş a r ıs ız la r ın y a ­
n ış ım y ü z ü stü b ıra k ılıy o rd u .
C o n n ie g e le c e k k ış ı C liffo rd ’l a b ir lik te L o n d ra ’da g e ­
ç irm e y i d ü şü n ü yord u . K e n d isiy le C liffo rd tr e n i y a k a la m ış ­
la rd ı n a s ıl o lsa, b ir a z b in ip ta d ım ç ık a r m a lıla r d ı.
İşin k ö tü sü , C liffo rd g itg id e a n la m s ız , y itik b i r d u ru ­
m a d ü şü y or, s ık ın tı n ö b e tle r i g e ç iriy o rd u . R u h u n u n b i r
z a m a n la r a lm ış o ld u ğ u y a r a şim d i p a tla k v e riy o rd u . B u
d u ru m d a C o n n ie k im ile y in se sin in y e ttiğ in c e b a ğ ır m a k ,
ç ığ lık la r a tm a k istiy o rd u . T a n rım ! B ilin c in k e n d isi, b ü tü n

85
işle y işiy le b o z u lm a k ü z e re y se , n e g e lird i eld e n ? H e p sin e
b o y u n e ğ m e k le e lin d e n g e le n i y a p ıy o rd ıi in sa n ! Y e r le b ir
o lm a k m ı g e re k iy o rd u ?
A r a d a b ir a c ı a c ı a ğ lıy o rd u , a m a a ğ la r k e n b ile k e n ­
di k e n d in e söy len iy o rd u : A p ta l b u d a la , h a b ir e m e n d il ıs ­
la t b a k a lım ! S a n k i b ir ş e y g e ç e c e k elin e !
M ic h a e lis ’te n b u y a n a , h iç b ir şey iste m e d iğ in e k e s in ­
lik le in a n d ırm ış tı k e n d in i. T e k çözü m y o lu buyd u , ç ık a r
yo l y o k tu b a ş k a . E lin d e k ile r d e n b a ş k a h iç b ir şey is te m i,
y o rd u a rtık ; e ld e k in i s ü rd ü rm e k ti te k i s t e ğ i : C liffo rd , ö y ­
k ü le r, W r a g b y , L ad y C h a tte r le y san ı, p a ra , ün ; b ö y le ş e y ­
ler... b ü tü n b u n la r ı s ü rd ü rm e k istiy o rd u . S ev g i, c in s e llik ,
b u n a b e n z e r şe y le r, b u zu a n d ırıy o rd u ! B ir y a la , s o n r a
u n u t. K a fa n a ta k ıp ü z e rin d e d u rm a d ık ta n so n ra , h iç ti
b u n la r . Ö z e llik le c in s e l iste k ... h iç ! U n u tm a y ı k o y d u n m u
k a fa n a , g ü ç lü k k a lm a m ış d e m e k ti. C in se l is te k ile k o k t e y l :
ik isi d e s ü re c e a y n ı u z u n lu k ta , a y m e tk id e , a ş a ğ ı y u k a r ı
a y n ı s o n u c a v a r a n şey lerd i.
A m a b i r ç o cu k , b ir b e b e k ! B u d u y g u y u ta d a b ilir d i
d a h a . B ö y le b ir d e n e y e g iriş m e y i y a v a ş y a v a ş g ö ze a l ı­
yord u . H a n g i e r k e k te n o la c a ğ ı k o n u s u ö n em liy d i. A m a
işin g a r ib i, ç o c u ğ u n a b a b a o lm a s ın ı is te y e b ile c e ğ i t e k b ir
e r k e k y o k tu . M ic k ’in ç o c u k la rı! D ü şü n d ü k çe tik sin iy o rd u !
B ir ta v ş a n ın ç o c u ğ u n u d o ğ u rsa d a h a iy iy d i! T o m m y D u -
k e s ?.. ç o k h o ş b ir a d am d ı a m a , b ir b e b e k le , g e le c e k k u ­
ş a k la b a ğ d a ş tıra m ıy o rd u in s a n o n u b ir tü rlü . K e n d i iç in ­
d e s o n a e riy o rd u D u k e s. C liffo r d ’u n o ld u k ç a g e n iş a r k a ­
d aş ç e v re s in d e ise, ç o c u ğ u n a b a b a o la r a k d ü şü n d ü ğ ü z a ­
m a n ö fk e d u y m a d ığ ı te k k iş i y o k tu . S e v g ili o la r a k d ü şü ­
n ü le b ile c e k b ir k a ç k işi v a rd ı a r a la r ın d a b e lk i, M ic k b ile
o la b ilir d i b u . A m a b u a d a m la rd a n b ir in in ç o cu ğ u n u t a ş ı­
m a k ! A ş a ğ ılık , tik s in ç b ir şe y d i b ö y le b ir şey!
A m a g e n e d e b u ç o c u k işi C o n n ie ’n in k a fa s ın ı k u r c a ­
la y ıp d u ru y o rd u . B e k le y e n b u lu r! E r k e k le r i k u ş a k k u şa k ,
k a lb u rd a n g e ç ire c e k , u y g u n b ir in i b u lm a y a ç a lış a c a k tı.
-‘K u d ü s’ü n s o k a k la r ın a , d o la m b a ç lı y o lla rm a . g ir, b i r e r ­
k e k b u lm a y a ç a lış k e n d in e .’- P e y g a m b e r’in K u d ü s’ü n d e
b in le r c e e r k e k y a r a t ık v a rd ı a m a , b i r e r k e k b u la m a m ış tı
b ir tü r lü . B ir e r k e k a m a ! C ’e s t u n e a u tr e c h o se !*

* B u b a ş k a b i r şey*
 B ir yabancı bulmak geçiyordu kafasından: bir İngiliz
değil, bir İrlandalI da değil. G e r ç e k bir yabancı.
A m a b e k le y e n b u lu r! G e le c e k k ış C liffo r d ’u L o n d ra 'y a
g ö tü re c e k ti; Öbür k ış d ışa rıy a , G ü n e y F r a n s a ’y a, İ ta ly a ’­
y a. B e k le y e n b u lu r! Ç o cu k iç in a c e le s i y o k tu . K e n d in i
ilg ile n d ir e n ö z e l b ir k o n u y d u bu; g a rip , d işice b ir yold a,
b ü tü n v a r lığ ıy la ö n e m v e rd iğ i te k k o n u y d u . Ö y le r a s g e ­
le b ir iy le y a p m a y ı göze a la m a y a c a k tı b u işi, h a y ır! İn s a n
s e v g ili a rıy o rs a , h e r a n b u la b ilir, a m a ç o c u ğ u n a b a b a o la ­
c a k b ir k im se y i... b e k le y e n b u lu r! iş d eğ işiy o rd u b u rd a . -
K u d ü s’ü n s o k a k la rın a , d o la m b a çlı y o lla r ın a g ir... - B ir
sev g i so ru n u d eğ ild i bu; b ir e r k e k b u lm a soru n u y d u . B u
e r k e ğ in k iş iliğ in d e n n e fr e t e d e b ilird i in s a n . A m a a r a n a n
e r k e k b u lu n m u şs a n e ö n e m i v a rd ı n e fr e tin . B e n liğ in b a ş ­
k a b ir y ö n ü n ü ilg ile n d irird i b u .
H e r z a m a n k i g ib i g e n e y a ğ m u r y a ğ m ış tı, C liffo r d ’u n
a r a b a s ı iç in y o lla r fa z la ç a m u rlu y d u , a m a C o n n ie d o la ş­
m a y a ç ık tı. Ş im d i h e r g ü n , ço ğ u n lu k la , g e r ç e k te n y a ln ız
k a la b ild iğ i k o ru d a o lm a k ü z e re, g e z in tile r y a p ıy o rd u . O r­
d a h iç k im s e y i g ö rm ü y o rd u .
A m a o g ü n C liffo rd k o ru b e k ç is in e b i r h a b e r g ö n ­
d e rm e k istiy o rd u , u ş a k d a n e z le d e n y a ttığ ı iç in -ç ü n k ü
W r a g b y ’d en n e z le e k s ik o lm azd ı h iç b ir z a m a n ,- C o n n ie
b e k ç in in k u lü b e sin e u ğ r a y a b ile c e ğ in i söy led i.
H a v a y u m u şa k , ölüyd ü; s a n k i d ü n y a a ğ ır a ğ ır ölü ­
y o rd u . K ü lre n g i, ıs la k , sessiz; m a d e n o c a k la r ın ın . u ğ u l­
tu su b ile y o k tu , ç ü n k ü k u y u la r g ü n lü k ç a lış m a s a a tle r in i
a z a ltm ış , b u g ü n d e h iç ç a lış m a m ışla rd ı. H e r ş e y in so n u
g e lm işti.
K o ru d a h e r şey iy ic e d u rg u n , k ım ıltısız d ı, y a ln ız ç ıp ­
la k d a lla rd a n d ü şe n k o c a m a n d a m la la r ın y e r e d e ğ in ce ç ı­
k a r d ığ ı k ü ç ü c ü k b o ş ses işitiliy o rd u a r a d a b ir . B u n u n d ı­
ş ın d a k i te k şey , k o c a m a n a ğ a ç la r a ra s ın d a , a la b ild iğ in e
u z a n a n , k ü lre n g i, u m u tsu z b ir d u rg u n lu k , se ssiz lik , h iç ­
lik ti.
C o n n ie d on u k sis iç in d e y ü rü y o rd u . K o ru d a , b i r b a ­
k ım a a v u tu cu bu ld u ğ u , k e n d isin e d ış d ü n y a n m k a t ı d u y­
g u su z lu ğ u n d a n ç o k d a h a iy i g e le n , e sk i b i r ü z g ü n lü k
v a rd ı. B u o rm a n k a lın tıs ın ın iç e r ile r in i, a ğ ız d il v e rm e ­
y e n k o c a a ğ a ç la r ın su su şu n u sev iy o rd u . S e s s iz lik te k i g ü ­

87
c ü n ta m ö rn e ğ iy d ; b u a ğ a ç la r , a m a g e n e d e c a n lı b i r e r
v a r lık tı h e p si. O n la r d a, o n la r d a b e k liy o r d u : d ir e n e re k ,
a ld ır m a z lık için d e , b i r s u s k u y la dolup ta d a ra k . B e lk i de
s o n la r ıy d ı te k b e k le d ik le ri; k e s ilip o rta d a n k a lk m a y ı, o r ­
m a n ın so n u n u , k e n d ile r i iç in h e r ş e y in b itim i d em e k o la n
so n u b e k liy o rla rd ı. A m a g ü çlü , soy lu s e s s iz lik le r in in , g ü ç ­
lü a ğ a ç la r ın ses s iz liğ in in , b a ş k a b i r a n la m ı d a v a rd ı b e lk i.
K o ru n u n k u z e y in d e n ç ık a r a k b e k ç in in , g ü z e l b a c a lı,
a k te p e lik li, o ld u k ç a k o y u r e n k li, k a h v e r e n g i ta ş ta n y a ­
p ılm a k u lü b e s in e v ard ı; k u lü b e b o m b o ş g ö rü n ü y o rd u ,
sessiz, ıp ıssızd ı. A m a b a c a d a n in c e c ik b ir d u m a n ç iz g is i
y ü k se liy o rd u ; e v in ö n ü n d e k i k ü ç ü k b a h ç e b e lle n m iş , ti­
tiz lik le d ü ze ltilm işti. K a p ı k a p a lıy d ı.
B ir a z ç e k in g e n lik d u y u y o rd u şim di; a d a m ın g a rip , h e r
ş e y i g ö r e n b a k ış la r ın d a n çe k in iy o rd u . O n a h a b e r g e tir ­
m iş o lm a k p e k h o ş u n a g itm e m iş ti, çe k ip g e r i d ö n m ek g e l­
di için d e n . K a p ıy ı h a f if ç e ç a ld ı, g e le n y o k tu . B ir d a h a
ç a ld ı h a fifç e . S e s ç ık m a d ı. P e n c e re d e n iç e r i b ir gö z a t a ­
r a k , h e m e n h e m e n u ğ u rsu z , b o z u lm a k iste m e y e n b ir ıs ­
s ız lığ ın çö k m ü ş o ld u ğ u k ü ç ü k o d ay ı gördü .
D u ru p d ö rtb ir y a n ı d in led i, k u lü b e n in a r k a s ın d a n g e ­
le n s e s le r iş itir g ib i oldu. K a p ıy ı ç a lış ın ı k im s e y e iş itti-
re m e m iş o lm a k s in irin e d o k u n m u ştu , g e ri g itm e y e c e k ti.
E v in y a n m d a n d o lan d ı. K u lü b e n in g e ris in d e to p ra k
d ik çe y ü k s e liy o r, b ö y le c e a lç a k b i r ta ş d u v a rla ç e v r ili a r ­
k a a v lu çuku rd a; k a lıy o rd u . K ö şe y i d ö n e r d ö n m ez d u rd u .
K ü ç ü k a v lu d a , h e m e n ik i a d ım ö te sin d e , a d a m h iç b ir ş e y ­
d e n h a b e rs iz y ık a n ıy o rd u . Y a r ı b e lin e d eğ in ç ıp la k , k a d i­
fe p a n ta lo n u , in c e c ik k a lç a la r ın d a n a ş a ğ ı k a y m ış. İ n c e ­
c ik a k s ır tıy la , k o c a m a n b ir le ğ e n d e k i k ö p ü k lü s u y a e ğ il­
m iş, h a b ir e d a ld ırıp ç ık a r d ığ ı k a fa s ın ı, g a rip , k ü ç ü k k ı­
m ıld a n ış la r la h ız lı h ız lı s ilk e liy o r, in c e a k k o lla r ım k a l ­
d ırıp , k ö p ü k le ri b ir g e lin c iğ in s u y la o y n a y ış ın ı a n d ır a n
b ir ç a b u k lu k la a v u ç la y a r a k k u la k la r ın ı o ğ u ştu ru y o rd u ;
te k b a ş ın a y d ı. C o n n ie b ird e n g e r ile y ip k ö şe y i d ö n e re k k o ­
r u y a d o ğ ru k o ş m a y a b a ş la d ı. E lin d e o lm a d a n s a r s ılıv e r -
m işti. A m a n e v a rd ı k i b u n d a , y ık a n a n b ir a d a m a ltı ü s­
tü; y e te r in c e o la ğ a n b ir ş e y d e ğ il m iy d i?
G a rip b ir y a ş a n tı o lm u ştu b u g ö rü n tü C o n n ie iç in t
g ö v d e sin in t a o rta s ın d a n ç a rp ılıv e r m iş ti; a d a m ın p a ııta -

88
loru m u n in c e c ik , a k p a k k a l ç a la n ü stü n e, k e m ik le r i h a fif­
çe g ö s te rirc e s in e , g e lişig ü z e l d ö kü lü şü , te k b a ş ın a b i r y a ­
r a tığ ın u y a n d ırd ığ ı y a ln ız lık d u y gu su , a lla k b u lla k e t­
m işti C o n n ie ’yi. Y a p a y a ln ız y a ş a y a n , iç y a ş a m ıy la d a y a l­
n ız o la n b ir y a r a tığ ın , a k , h e r k e s te n u z a k ç ıp la k lığ ı. G ü ­
z ellik , gö v d e g ü z e lliğ i d eğ ild i o n u b ö y le şin e ç a rp a n ; g i­
dip e liy le d o k u n m a k iste d iğ i d ış çiz g ile rd e a ç ığ a ç ık a n
b ir ış ıltı, y a p a y a ln ız b ir y a ş a m ın ılık a k a le v iy d i: b ir
gövd e!
C o n n ie b u g ö rü n tü n ü n a te ş in i ta d ö ly a ta ğ m d a d u y d m
b iliy o r d u : için d e y d i b ü tü n o lup b ite n le r. A m a d ü şü n d ü k ­
ç e g ü le si g e liy o rd u . A r k a a v lu d a y ık a n a n b ir a d a m ! H e m
d e p is k o k u lu b ir s a r ı s a b u n la b e lk i! B ir a z a ğ ır ın a g it­
m iş ti b u ; n e d e n b ö y le b a y a ğ ı b ir y a ş a m ın g iz lilik le riy le
k a r ş ı k a r ş ıy a b ıra k ılıy o rd u ?
K e n d in i y itir ir e e sin e y ü rü y e re k u z a k la ştı, a m a a z ile r ­
de b ir k ü tü ğ ü n ü stü n e o tu rd u . D ü şü n e ce k d u ru m d a d eğ il­
di. B u b o c a la y ış için d e g e n e de, k o ru b e k ç is in e C liffo r d ’-
u n h a b e r in i ile tm e y e k a r a rlıy d ı. V a z g e ç m e y e c e k ti. A d a ­
m ın g iy in m e si iç in b ir a z b e k le y e c e k ti, a m a d a h a a fz la oya-
la n m a y a c a k tı, d ış a n ç ık a b ilird i çü n k ü . B ir y e r e g itm e y e
h a z ır la n ıy o rd u b e lk i.
A ğ ır a ğ ır , ç e v re y e k u la k v e re re k , g e r i döndü. Y a k ­
la ş tığ ı z a m a n k u lü b e g e n e b ır a k tığ ı g ib iy d i. B ir k ö p e k
h a v la d ı; C o n n ie k a p ıy ı ça ld ı, y ü re ğ i e lin d e o lm a k s ız ın
k ü t k ü t a tıy o rd u .
A d a m ın h a f i f a d ım la rla a ş a ğ ı in iş in i iş itti. K a p ı b ir ­
d en a ç ılıv e r in c e irk ild i. A d a m ilk in b o c a la r g ib i oldu„
a m a h e m e n b ir g ü lü m se m e y a y ıld ı y ü zü n e.
«Lady C h a tte rle y !» dedi, « İçe ri b u y u rm a z m ısın ız?»
D a v ra n ış ı ö y le sin e r a h a t, ö y le sin e a ğ ır b a ş lıy d ı k i, Con~
n ie e ş ik te n iç e r i g e ç e r e k o ld u k ç a s ık ıc ı k ü ç ü k o d a y a g ird i.
« S ir C liffö r d ü n b ir h a b e r in i ile tm e k iç in u ğ ra m ıştım ,»
d ed i ta tlı b ir s e sle so lu k so lu ğ a.
A d a m ın o m av i, h iç b ir şey i k a ç ır m a y a n g ö z le riy le
k e n d isin e b a k tığ ın ı s e z in c e , y ü zü n ü h a f if ç e y a n a ç e v irm e k
zo ru n d a k a ld ı. A d a m da, b u u ta n g a ç lığ ıy la C o n n ie ’n in
h o ş, n e rd e y se g ü z e l b ir k a d ın o ld u ğ u n u d ü şü n ü y o rd u ; h e ­
m e n d u ru m a te p e d e n b a k m a y a b a şla d ı.
« O tu rm a k iste m e z m iy d in iz?» d iy e sord u , C o n n ie ’n in

89.
o tu r a c a ğ ın ı p e k u m m a d a n ; k a p ı a ç ık d u ru y o rd u .
«H ayır, te ş e k k ü r ed e rim ! S ir C liffo rd soru y ord u ...»
A d a m ın g ö z le rin e b ilin ç s iz b ir b a k ış la , C liffo r d ’u n h a b e r in i
ile tti. Ş im d i s ıc a k , sev g i d o lu g ö rü n ü y o rd u g ö z le ri a d a ­
m ın , ö z e llik le b ir k a d ın a k a r ş ı, o la ğ a n ü stü s ıc a k lık ta , sev -
.gi dolu, r a h a t g ö z le rd i b u n la r .
« B a şü stü n e , S a y ın L ad y . H em en g e r e k e n i yap arım .»
B ir b u y ru k a lm a k la b ü tü n b e n liğ i d eğ işm iş, b e lli b ir
k a tılığ a , u z a k lığ a b ü rü n m ü ştü . C o n n ie, k a lk ıp g its e m m i
d iy e ç e k im s e r liğ e d ü ştü . A m a te rte m iz , d e rli toplu, b ir a z
s ık ın tılı k ü ç ü k o tu r m a o d a sın a , k o r k u y a b e n z e r b ir duy-
.gu y la göz g ezd ird i.
«T ek b a ş ın ız a m ı o tu ru y o rsu n u z b u ra d a ?» d iy e sord u .
«E v et S a y ın Lady.»
«P ek i a n n en iz?..»
«K öyd e k e n d i k u lü b e sin d e otu ru yo r.»
« Ç o cu k la b ir lik te m i?»
«E vet!»
A d a m ın y a lın , o ld u k ç a y ıp ra n m ış yü zü, ta n ım la n m a s ı
g ü ç b ir a la y c ılığ a b ü rü n d ü . D u rm a d a n d eğ işe n , ş a ş ır tıc ı
b i r yü zd ü bu .
«H ayır,» d ed i C o n n ie ’n in ş a ş k ın lığ ın ı g ö rü n c e , «an ­
n e m c u m a r te s i g ü n le ri te m iz lik y a p m a y a g e lir, g e r i k a ­
la n işle rim i k e n d im g ö rü rü m .»
C o n n ie g e n e b a k tı a d a m a . G ö z le ri g e n e b ir a la y c ı a n ­
la m için d e gü lü m sü y o rd u , a m a s ıc a k , m av i, b i r b a k ım a
iy ilik d o lu g ö z le rd i b u n la r . Ü z e rin d e b ir p a n ta lo n , y ü n lü
b ir g ö m le k , b o z b ir b o y u n b a ğ ı v a rd ı, s a ç la r ı y u m u şa k ,
n em li, y ü zü o ld u k ç a so lg u n , y o rg u n g ö rü n ü y o rd u . G ü lü m ­
sem e d iğ i a n la r d a g ö z le rin d en , ço k a c ı çe k m iş b ir k im s e
o ld u ğ u a n la ş ılıy o r, a m a b u g ö z le r g e n e d e s ıc a k lık la r ın ­
d a n b ir şe y y itirm iy o r la rd ı. B u n u n la b ir lik te , so lg u n b ir
y a ln ız lık ç ö k m ü ştü a d a m ın ü stü n e , s a n k i o n u n iç in C o n ­
n ie ’n in o rd a old u ğ u g e r ç e k d eğ ild i.
C o n n ie b ir ç o k ş e y le r sö y le m e k istiy o rd u , a m a h iç b ir
ş e y sö y ley e m e d i. Y a ln ız , g e n e o n a b a k a r a k :
« U m a rım r a h a ts ız e tm e d im sizi?» d iy eb ild i.
A d a m ın g ö z le ri o b e lli b e lirs iz , a la y c ı g ü lü m se y işle
k ü ç ü lü v erd i.
«H ay ır e fe n d im . Y a ln ız s a ç la r ım ı ta rıy o rd u m da. Ö z ü r

90
d ile rim , g ö m lek sizd im , a m a b ilm iy o rd u m k a p ıy ı ç a la n ın
k im o ld u ğ u n u . B u r a y a k im s e c ik le r u ğ ra m a z , k a p ın ın b e k ­
le n m e d ik z a m a n la r d a ç a lın m a s ı d a u ğ u rlu b ir b e lir ti d e­
ğ ild ir.»
A d am , a v lu y a ç ık ın c a , p a r m a k lık lı k a p ıy ı a ç m a k içiri
C o n n ie ’n in ö n ü n d en yü rü d ü . O p a r ta l k a d ife c e k e tin i ç ı­
k a r ın c a , g ö m le ğ iy le , in c e d a v r a n ış lı, z a y ıf, h a fifç e k a m ­
b u r b ir a d a m g ö rü n ü şü k a z a n m ış tı... G e n e de, y a n ın d a n
g e ç e r k e n C o n n ie, o n u n s a r ı s a ç la r ın d a , k ım ıl k ım ıl göz­
le rin d e , g e n çliğ i, p a rıltıy ı g ö rd ü . O tu z y ed i o tu z sek iz
y a ş la r ın d a b ir ad am d ı.
K o ru y a d ald ı. A d a m ın a r k a d a n k e n d isin e b a k tığ ın ı
s ez m e k te y d i; e lin d e o lm a d a n s a rs ılıv e rm iş ti.
A d am d a e v in e g ir e r k e n d ü ş ü n ü y o rd u : «G ü zel, g e r ­
ç e k b ir k a d ın ! S a n d ığ ın d a n d a güzel.»
C o n n ie ’y i d ü şü n d ü rü y o rd u a d a m ın d u ru m u ; ç e v re d e k i
y e ıi i h a lk la o r ta k b irç o k y ö n ü v a rd ı, a m a k o r u b e k ç is i­
n e , iş ç iy e b e n z e r y a n ı y o k tu h iç .
«K oru b e k ç is i in a n ılm a z b ir ad am ,» d ed i C liffo r d ’a;
«y ü k se k ta b a k a d a n b ir i g ib i san k i.»
«Ö yle m i?» d ed i C liffo rd . «B en b ö y le b i r şey sezm e-
m iştim .»
«A m a a p a y r ı b ir y a n ı y o k m u sen ce ?» d iy e d iren d i
C o n n ie .
« B a n a k a lır s a ço k iy i b i r ad am , a m a f a z la ta n ım ıy o ­
ru m k e n d isin i. A sk e rd e n y e n i d önd ü d a h a , b ir y ıl b ile o l­
m a d ı d ö n eli. H in d is ta n ’d ay m ış y a n ılm ıy o rs a m ... O rd a b ir ­
ta k ım ş e y le r ö ğ re n m iş o la b ilir ; b ir s u b a y ın e m ir e riy d i b e l­
k i de, b ö y le c e g ö rg ü sü n ü a r tır m ış tır . V a r d ır Öyle a d a m la r.
A m a b ir şey e y a r a m a z b u g ö rg ü le ri so n u n d a, g e r i d ön­
d ü k le rin d e g e n e e sk i y a ş a m a b iç im le rin i b e n im s e y iv e r ir­
ler.»
C o n n ie d ü şü n ce li d ü şü n ce li b a k tı C liffo r d ’a. A şa ğ ı t a ­
b a k a d a n b ir in in y ü k s e liş in i s e r t b ir te p k iy le k a r ş ıla m a k ,
s o y u n a ç ek m iş ö z e lliğ iy d i C liffo r d ’un.
«A m a a p a y rı b ir y a n ı y o k m u sen ce ?» d iy e g e n e s o r­
du.
«D o ğ ru su n u is te rs e n , h a y ır! B ö y le b i r ş e y g ö re m iy o ­
ru m ben.»
C liffo rd , g a rip , k u şk u lu , te d irg in g ö z le rle b a k ıy o rd u .

91
C o n n ie o n u n d o ğ ru y u sö y le m e d iğ in i a n la m ış tı; g e r ç e k te ,
k e n d i k e n d in d e n de sa k lıy o rd u d oğru yu . H e rh a n g i b i r
k im s e n in , g e r ç e k b ir b a ş k a lığ ı o ld u ğ u s ö y len in ce , h iç h o ş-
la n m a z d ı b u n d an . H e rk e s az ço k k en d i d ü zeyin d e, y a
da k e n d in d e n a ş a ğ ı o lm a lıy d ı.
C o n n ie g e n e, k e n d i k u ş a ğ ın d a n e r k e k le r in k a tılığ ın ı,
d a rg ö n ü llü lü ğ ü n ü d üşünd ü. Ö y le sin e k a tı, ö y le sin e y a ­
şa m d a n y o k su n in s a n la r d ı h e p si!

92
 7
C o n n ie y a ta k o d a sın a ç ık tığ ı z a m a n , ç o k ta n d ır y a p ­
m a m ış o ld u ğ u b ir şe y i y a p t ı : b ü tü n g iy s ile r in i ç ık a rd ı, k o ­
c a m a n a y n a ö n ü n d e ç ır ılç ıp la k d u r a r a k k e n d in i s e y re tti.
N e a ra d ığ ın ı, n e y e b a k tığ ın ı k e s in lik le b ilm iy o rd u , a m a
lâ m b a y ı b ü tü n ış ık g ö v d esin e v u r u n c a y a d eğ in k ım ıld a ttı.
Ç ıp la k in s a n g ö v d e sin in n e g ü çsü z , k o la y in c in ir; do­
k u n a k lı b ir şey o ld u ğ u n u d üşünd ü, sık sık d ü şü n ü rd ü b u - ’
nu ; b ir b a k ım a y a r ıd a k a lm ış e k s ik b i r şey d i ç ıp la k
g ö v d e!
B ir z a m a n la r g ü zel b ir y a p ısı o ld u ğ u n u sö y le rle rd i,
a m a şim d i b ir a z m o d ası g e ç m iş s a y ıla n b ir y a p ıy d ı b u :
fa z la c a d işiyd i, e rg e n lik ç a ğ ın d a k i b ir o ğ la n ın g ö v d e sin e
y e te r in c e b e n z e m iy o rd u . Ç ok u z u n b o y lu d eğ ild i, b ir a z İs ­
k o ç g ö rü n ü şlü , b ir a z k ısa y d ı; a m a te p e d e n tır n a ğ a sü zü ­
le n b ir in c e liğ i v a rd ı k i, b u b e lk i g ü z e llik ti. T e n i h a fifç e
e sm e rd i, k o lla rın d a b a c a k la r ın d a b ir d u rg u n lu k v a rd ı, g ö v ­
d e sin in te p e d e n tır n a ğ a , dopdolu b ir d ö k ü m lü lü ğ ü o lm a sı
g e r e k ir d i; a m a b ir şey e k s ik ti.
Y u k a r d a n a ş a ğ ı in e n to k k ıv r ım la r ın b ir o lg u n lu k
k a z a n m ış o lm a sı g e r e k ir k e n , te n i y e r y e r y a s s ıla ş m ış , k a ­
tıla şm ıştı. S a n k i, k e n d isin e g e r e k li g ü n e ş te n , s ıc a k lık ta n
y o k su n k a lm ış tı gövd esi; b ira z b o z re n k li, b ir a z özsüzdü.
G e r ç e k k a d ın lığ ın ın h a y r ın ı g ö rm e m iş o la n gövd e, oğ-
la n s ı, te m e lsiz , c a m g e ç irg e n liğ in d e b i r k ılığ a g irm e y i b a ­
ş a ra m a m ış ; te rs in e , d o n u k la şm ıştı.
O ld u k ç a k ü ç ü k m e m e le ri a rm u t b içim in d e y d i. A m a
o lg u n la ş m a m ış, b ir a z a c ı g ö rü n ü şle riy le , a n la m s ız c a s a r k ­
m ış d u ru y o rla rd ı. K a r n ı ise, g ö v d e sin i g e r ç e k te n s e v e b ile n
g e n ç A lm a n s e v g ilisiy le y a ş a d ığ ı g ü n le rd e k i d ip d iri, d e ğ ir­
m i ış ıltıs ın ı y itirm iş ti. O z a m a n la r g e n ç, b e k le y iş dolu,
k e n d in e özgü b i r g ö rü n ü şü v a rd ı k a r n ın ın . Ş im d i ise p ö r-
sü m e y e y ü ztu tm u ş, d a h a b ir in c e lm iş , a m a p ö rsü k b ir
in c e liğ e b ü rü n m ü ştü . B ir z a m a n la r d işi k ıv r ım la r ıy la öy­
le s in e k ım ıl k ım ıl ış ıy a n k a lç a la r ı d a, b ir b a k ım a düz-

93
le şm e y e , b ın g ıld a m a y a , a n la m s ız la ş m a y a b a ş la m ış tı.
G ö v d esi a n la m s ız la şıy o r, k ö re liy o r, d o n u k la şıy o r, ö ze l­
lik le r in i y itiriy o rd u . B ü y ü k b ir iç k ırg ın lığ ı, u m u ts u z lu k
d u y u y o rd u b u n d a n . N e u m u t k a lm ış tı a r tık ? K o ca m ıştı,
d a h a y irm i y e d isin d e k o c a m ış , te n in d e k i ış ıltıd a n , k ıv ıl­
c ım d a n iz k a lm a m ış tı. Y ü z ü n e b a k ılm a m a k ta n , ilg i g ö r ­
m e m e k te n d o lay ı y a ş la n m ış tı. E v e t ilg i g ö rm e m e k te n . M o ­
d a d ü şk ü n ü k a d ın la r g ö v d e le rin i, d ışta n g ö z a lıc ı g ö r ü n e n
in c e c ik b ir p o rs e le n g ib i p a r la k tu ta b iliy o rla r d ı. İ ç i b o m ­
b o ştu g e r ç i b u p o rs e le n in , a m a k e n d isi b ö y le b i r p a r ­
la k lık ta n b ile y o k su n d u . D ü şü n ce y a ş a m ı! G ö n lü b ü y ü k
b ir ö fk e y le tu tu ştu a n sız ın ; k o c a b ir y a la n d ı h ep si!
A y n a d a s ır tın a , b e lin e , k a lç a la r ın a b a k tı. Z a y ıflıy o r­
du, a m a z a y ıflık y a k ışm ıy o rd u k e n d in e . G e r iy e e ğ ild iğ in ­
d e, b e lin d e b e lir e n k ır ış ık lık c a n ın ı sık ıy ord u ; n e h o ş b ir
b e li v a rd ı e sk id e n . K a lç a la r ın ın , b u tla r ın ın u z u n c a k ıv ­
rım la r ı, ış ıltıs ın ı, to k lu ğ u n u y itirm iş ti. S ilin ip g itm işti! Y a l ­
n ız o A lm a n d e lik a n lı s e v m iş ti b u r a la r ım ; şim d i h e m e n
h e m e n o n y ıl olu y o rd u g e n ç a d a m öleli. Z a m a n n e de ç a ­
b u k g e ç iy o rd u ? O n y ıl o lm u ştu d e lik a n lı ö leli, k e n d isi d e
y irm i y e d i y a ş ın d a y d ı a n c a k . G ü rb ü z d e lik a n lın ın , b o y u ­
n a ta k ılıp d u rd u ğ u o d iri, to y c in s e l tu tk u su ! N e rd e b u ­
la c a k tı a r t ık b ö y le b ir tu tk u y u ? Ş im d ik i e r k e k le r d e s ö n ­
m ü ştü b u . D o k u n a k lı, ik i s a n iy e lik b ir c o ş k u la rı v a rd ı to ­
pu topu, tıp k ı M ic h a e lis g ib i; k a n ı k ız ış tıra n , b ü tü n v a r lı­
ğ ı y e n ile y e n g e r ç e k , in s a n c a c in s e l tu tk u d a n y o k su n d u
hep si.
G e n e de e n gü zel y a n ın ın , b e lin d e n a ş a ğ ıy a u z u n c a
k ıv r ım la r la in e n k a lç a la r ı, u y k u lu , y u v a rla k b ir d u rg u n ­
lu k iç in d e k i b u tla r ı o ld u ğ u n u d üşü nd ü . A r a p la r ın d ey im iy ­
le, k u m te p e c ik le r i g ib i ta tlı u zu n b ir e ğ im le k a y ıy o rla rd ı
a ş a ğ ı d o ğru . B u r a la r ın d a y a ş a m , d a h a u m u d u n u y itir m e ­
m iş b e k liy o rd u . A m a g e n e de z a y ıf, o lg u n la şm a m ış, d ü ­
ğ ü m d ü ğ ü m b ir g ö rü n ü şte y d i h ep si.
G ö v d e sin in ö n d en g ö rü n ü şü k a r ş ıs ın d a irk iliy o rd u .
H er y a n ı p ö rsü m e y e b a ş la m ış tı, p ö rsü k b i r in c e lik le k a p ­
la n a r a k , h e m e n h e m e n solm u ş, g e r ç e k te d a h a y a ş a m a ­
d a n k o c a m ış tı. D o ğ u ra c a ğ ı ç o c u ğ u d ü şü n d ü b ir a n . D o ­
ğ u r a c a k d u ru m u k a lm ış m ıy d ı?
G e c e liğ in i ü s tü n e g e ç ird i, y a ta ğ ın a g ire re k , a c ı a c ı

94
a ğ la d ı. B u k ır g ın lığ ı için d e, C liffo rd ’a, y a z ıla rın a , k o n u ş­
m a la rın a , b ir k a d ın ı k e n d i g ö v d esin e b ile y a b a n c ıla ş tır a n
b ü tü n b e n z e ri e r k e k le r e d uyd u ğu so ğ u k b ir ö fk e y le k a v ­
ru lu y o rd u .
H a k sız lık ! H a k sız lık ! D e rin , g ö v d esel h a k s ız lığ ın a c ıs ı
ru h u n d a y a n m a k ta y d ı.
A m a s a b a h le y in , g e n e h e r z a m a n k i g ib i, s a a t y e d i­
de k a lk a r a k C liffo r d ’u n o d a sın a ind i. O n a b ü tü n ö zel iş ­
le rin d e y a rd ım e tm e k zo ru n d ay d ı, ç ü n k ü u ş a ğ ı y o k tu
C liffo r d ’un , k a d ın b ir h iz m e tç iy i de iste m iy o rd u . K â h y a
k a d ın ın , C liffo r d ’u ç o c u k lu ğ u n d a n b e r i ta n ıy a n k o c a s ı,
o tu rtu lu p k a ld ır ılm a s ın a y a rd ım ed iy o r, a ğ ır iş le ri y a p ı­
yord u ; C o n n ie is e ö zel işle riy le ilg ile n iy o r, h e m d e sev e
sev e y a p ıy o rd u b u n u . B u iş le r i g ö rm e si b e k le n iy o rd u g e r ­
çi, a m a e lin d e n g e le n i y a p m a y ı k e n d i g ö n lü y le iste m iş ti.
B ö y le c e W r a g b y ’d en a n c a k b in d e b ir, to p u to p u b i r
ik i g ü n lü ğ ü n e ayrılab iliy o rd u -, o z a m a n k â h y a k a d ın M rs.
B e tts ilg ile n iy o rd u C liffo r d ’la . C liffo rd z a m a n la is te r is ­
tem ez, k e n d isin e g ö s te rile n b ü tü n b u ilg iy i, h a k k ıy m ış
g ib i g ö rm e y e a lışm ıştı. D o ğ a l b ir şey d i bu.
A m a g e n e de, g ö n lü n ü n t a d e rin le rin d e b ir h a k sız lık ,
b ir y a b a n c ıla ş tır ılm a d u y g u su y a n m a y a b a ş la m ış tı C on-
n ie ’n in . G ö v d ece b ir h a k s ız lık d u y gu su , te h lik e li b ir d u y ­
gu d u r. B ir k e z u y a n m a y a g ö rsü n . Y a b i r y o lu n u b u lu p
b o şa n ıv e rir, y a d a için d e u y a n d ığ ı k iş iy i y e r tü k e tir . Z a­
v a llı C liffo rd ’u n su çu d eğ ild i bu. O n u n k e n d i a c ıs ı d a h a
d a b ü y ü k tü . G e n e l b ir u ğ u rsu z lu ğ u n so n u cu y d u b ü tü n
b u n la r.
P ek i am a, b ir b a k ım a su ç g e n e de C liffo r d ’u n d eğ il
m iy d i? B u , s ıc a k lık ta n , y a lm , ılık b ir g ö v d e ce ilg id e n y o k ­
s u n lu k o n u n su çu d eğ il m iy d i? H iç b ir z a m a n g e r ç e k b ir
s ıc a k lık , h iç o lm a z sa iy ilik g ö ste rm iy o r, g ö rg ü lü , so ğ u k
b ir d a v ra n ış la , d ü şü n celi, s a y g ılı o la b iliy o rd u a n c a k ! B i r
e rk e ğ in b ir k a d m a g ö s te re b ile c e ğ i s ıc a k lık ; h iç o lm a z s a
C o n n ie ’n in k e n d i b a b a s ın d a n g ö rm ü ş old u ğ u işle rin d e b a ­
ş a r ılı o lm a y a n iy e tli, a m a g e n e d e b ir k a d ın ı e r k e k ç e ış ıl­
tıs ın ın k ü çü k b ir y ö n ü y le a v u ta b ile n b i r a d a m ın s ıc a k lığ ı
h iç b ir z a m a n y o k tu o n d a.
C liffo r d ’d a b ö y le b ir şey d e n iz y o k tu . O n u n b ü tü n
so y u n d a b ile y o k tu b u . H ep si de iç y a ş a n tıla r ı b a k ım ın ­

95
d a n k a s k a tı, h e r k e s te n a y r ı in s a n la r d ı, s ıc a k lık g ö s te r­
m e k b a y a ğ ı b ir şey d i o n la r c a . B ö y le b ir ş e y e h iç g e r e k ­
lik d u y m a d a n y a ş a m a k , sö z ü m o n a k ü ç ü k d ü şm em ek zo­
ru n d a y d ı in s a n ; k e n d i s o y la rın d a n , k e n d i s ın ıfla r ın d a n b ir i
iç in k o la y b ir şey d i b u . S o ğ u k , b ü y ü k le n e n b ir d a v ra n ış
ta k ın ır , k a s ılır , sözd e b ü y ü k lü ğ ü n ü n ta d ın ı ç ık a r ır d ı in ­
s a n . A m a b a ş k a s ın ıfta n , b a ş k a so y d a n g e lm e b ir k im s e
y a p a m a z d ı b u n u ; in s a n ın , b o y u n a b ü y ü k le n e r e k , y ö n e tic i
s ın ıfta n b ir k im s e o ld u ğ u n u d ü şü n m e sin d e h o ş a g id e ce k
b i r y a n y o k tu . A m a e n ş a t a fa t lı so y lu k iş ile r in b ile, g e r ­
ç e k te k ü ç ü k d ü ş ü rü lm e k te n k o r u n a c a k o lu m lu h iç b ir ş e y ­
le r in in k a lm a d ığ ı, y ö n e tic ilik le r in in de a n c a k b ir m a s k a ­
r a lık o ld u ğ u b i r d u ru m d a, b ö y le k a s ılıp b ü y ü k le n m e n in
n e g e r e ğ i v a rd ı? N e a n la m ı v a rd ı b u n u n ? B u z g ib i s a ç ­
m a lık tı b u d üped üz.
B ir b a ş k a ld ır m a d u y g u su y a n ıy o rd u C o n n ie ’n in iç in ­
de. N e y e y a r a r d ı b u n la r ın to p u ? E sirg e m e z liğ in in , b ü tü n
y a ş a m ım C liffo r d ’a a d a m ış o lm a s ın ın n e y a r a r ı v a rd ı? N e­
y e h iz m e t e d iy o rd u ? İn s a n c a s ıc a k ilg id e n y o k su n , k e n ­
d in i k a n c ık -ta n r ıç a y a , B a ş a n ’y a b i r o ro sp u g ib i s a tm a k
iç in sü tü b o z u k b ir Y a h u d i’d en b ile d a h a ç o k k ü çü le n , k u p ­
k u ru k ib ir le dolu b ir k iş iliğ e m i? Y ö n e tic i s ın ıfta n b ir
k im se o ld u ğ u k o n u s u n d a k i so ğ u k , k a s ın tılı in a n c ı b ile ,
k a n c ık -ta n r ıç a a rd ın d a b ir k a r ış s a rk m ış d iliy le k o ş m a k ­
ta n a la k o y a m ıy o rd u C liffo r d ’u. M ic h a e lis h iç o lm a z s a d a ­
h a s a y g ıd e ğ e rd i b u b a k ım d a n , ü s te lik k a t k a t d a h a b a ş a ­
rılıy d ı. G e r ç e k te n de, y a k ın d a n b a k ıld ığ ı z a m a n C liffo rd ,
s o y ta rın ın te k iy d i a n c a k , s o y ta r ılık is e b a y a ğ ılık ta n d a h a
k ü ç ü ltü c ü b ir şey d i.
M ic h a e lis g e r ç e k te C o n n ie ’y e C liffo r d ’d a n ç o k d a h a
y a r a r lı o lm u ş, h e m d a h a ç o k g e r e k lilik d u y m u ştu k e n d isi­
n e. İn m e li b a c a k la r a h e r h a n g i b i r iy i h a s ta b a k ıc ı d a b a ­
k a b ilir d i! K a h r a m a n c a ç a b a la r a g e lin c e , M ich a e lis h iç o l­
m a z s a k a h r a m a n b ir sıça n d ı, C liffo rd ise g ö s te riş y a p a n
b ir fin o y d u d a h a çok .
E v d e b ir k a ç k o n u k la r ı v a rd ı şim d i; a r a la r ın d a C lif-
fo r d ’u n h a la s ı L ad y B e n n e rle y d e b u lu n u y o rd u . E v a h a la ,
a ltm ış y a ş la rın d a , k ır m ız ı b u ru n lu , in c e c ik b i r k a d ın d ı,
duldu, s o y lu b ir h a n ım e fe n d i o ld u ğ u şim d i b ile b e lliy d i.
E n iy i a ile le r d e n b irin d e n g e liy o rd u , b u d u ru m u n u d a

«6
k o r u y a b ile c e k k iş ilik te y d i. C o ıın ie h o ş la n ırd ı o n d an ; öy­
le s in e to k sö zlü , a ş ır ı ö lçü d e de iyiyd i. İç d ü n y a sı y ö n ü n ­
d en , e ğ ilm e y e n , b a ş k a la r ın a d a b ir a z te p e d e n b a k a n ¡es­
k i b ir h a n ım e fe n d iy d i. Z ü p p en in b ir i d e sa y ıla m a z d ı. K e n ­
d in e b ü y ü k b ir g ü v en i v a rd ı. Ü stü n d u ru m u y la k a s ılm a k
sp o ru n d a , ö te k i in s a n la r d a sa y g ı u y a n d ırm a k ta eşsizd i.
C o n n ie ’y e ç o k iy i d a v ra n ırd ı, o n u n k a d ın ru h u n u ,
k e n d i a k so y lu g ö z le m le rin in k e s k in b u rg u s u y la in c e in ­
c e işle m e y e ç a lış ırd ı.
« B en ce o la ğ a n ü s tü b ir k a d ın s ın sen,» d iy o rd u C o n n ie ’-
y e. « C liffo rd iç in in a n ılm a z ş e y le r y a p tın . D e h a n ın b i r
k im s e y e a ş ıla n a b ild iğ im h iç g ö rm e m iştim d a h a ö n ce , a m a
b u n u n e şsiz ö rn e ğ i o rta d a işte.» E v a h a la C liffo r d u n b a ­
ş a rıs ın d a n b ü y ü k b ir k ıv a n ç , o n u r d u y u yo rd u . A ile n in
b a ş lığ ın a d ik ile n y e n i b ir tu ğ ! B u n d a n ö tesi, C lif fo r d u n
k ita p la r ı fa la n , s a m a n çö p ü k a d a r o lsu n ilg ile n d ir m iy o r­
d u onu , n e d iy e ilg ile n d ir e c e k ti h e m ?
«B u n d a b e n im b ir p a y ım y o k am a,» d ed i C o n ııie.
«N asıl o lu r? S e n d e n b a ş k a k im in p a y ı o la b ilir k i b u n ­
d a? H em b a n a ö y le g e liy o r k i, y e te r in c e k a r ş ılığ ın ı d a
g ö rm ü y o rs u n y a p tık la rın ın .»
«N asıl?»
« B a k s a n a n a s ıl k ıs k ıv r a k b a ğ lı e lin k o lu n ? C liffo r d ’a:
B u r a y a b a k , b u k ız b ir g ü n a l ır b a ş ın ı g id e rse , b u n u n
so ru m lu su sen sin ! dedim .»
«A m a C liffo rd h iç b ir ş e y i e sirg e m iy o r k i b en d e n ,» d e­
d i C o n n ie.
« B a k se v g ili yav ru m » - L ad y B e n n e r le y in c e c ik e lin i
C o n n ie ’n in k o lu ü z e rin e k o y d u . « B ir k a d ın y a k e n d i y a ­
ş a m ın ı s ü rm e k iç in y a ş a r, y a d a y a ş a m a d ığ ın a y a k ın m a k
için . în a n b a n a !» K o n y a ğ ın d a n b ir yu d u m d a h a ald ı, b u
d a o n u n y a k ın m a b içim iy d i b e lk i.
«A m a b e n k e n d i y a ş a m ım ı s ü rm e k iç in y a ş a m ıy o r
m u yu m ?»
« B a n a k a lırs a , h a y ır! C liffo rd sen i L o n d ra ’y a g ö tü r­
m e li, b ir a z g ezip to z m a n iç in sa lıv e rm e li. O n u n k ile r tü r ü n ­
d en a r k a d a ş la r, o n a g ö re d e ğ e rlid ir b e lk i, a m a s a n a n e
y a r a r ı o la b ilir b u a d a m la rın ? S e n in y e r in d e b e n o lsam ,
p e k b ir y a r a r l a n d o k u n m a d ığ ın ı d ü şü n ü rd ü m . G e n ç liğ in
« İd e n u çu p g id e ce k , y a ş lılığ ın ı, o r ta y a ş lılığ ın ı d a d izin i

97
d ö v m e k le g e ç ire ce k s in .»
L ad y B e n n e rle y k o n y a ğ ın e tk isiy le d ü şü n ce li b ir s e s ­
s iz liğ e d ald ı.
A m a C o ıın ie L o n d ra ’y a g itm e y i, L ad y B e n n e r le y 'in y a -
n ıs ır a y ü k s e k t a b a k a m n ta n ta n a lı y a ş a y ış ın a k a r ış m a y ı
h iç iste m iy o rd u . G e r ç e k te b u y a ş a y ış h iç ilg i u y a n d ırm ı­
y o rd u o n d a. Ü s te lik b ü tü n o ş a ta fa tın a ltın d a , h e p o g a ­
rip , ö lü so ğ u k lu ğ u n v a r lığ ın ı d u y m ak tay d ı; L a b ra d o r’u n
to p ra ğ ı g ib i, y ü z e y in d e r e n k r e n k k ü çü k ç iç e k le r, ik i k a ­
rış d e rin in d e de d on ta b a k a la r ı v a rd ı b u g ö s te rişli y a ­
ş a y ışın .
T o m m y D u k es, W ra g b y 'd e y d i, a y r ıc a H a rry W in te rs -
low a d lı b a ş k a b ir ad am , J a c k S tra n g e w a y s ile k a r ıs ı O li­
ve de g e lm işle rd i. K o n u şm a la r, y a ln ız k a fa d a r la r ın o rd a
b u lu n d u ğ u z a m a n la r d a k i k o n u ş m a la rd a n ço k d a h a d a ğ ı­
n ık tı; h e r k e s b ir a z sık ılıy o rd u , h a v a d a k ö tü y d ü ç ü n k ü ,
te k e ğ le n c e le r i b ila rd o , b ir de m ü z iğ iy le d a n s e ttik le r i k ü ­
ç ü k b ir p iy an o y d u .
O liv e, b i r g ü n b e b e k le r in şiş e le rd e y e tiş tir ile c e ğ in ­
d en, b ö y le c e k a d ın la r ın d o ğ u r m a k ta n k u r tu la c a k la r ın d a n
söz e d en , g e le c e k le ilg ili b ir k ita p o k u y o rd u .
«Ç ok d a iy i o lu r h a n i!» dedi. «O z a m a n k a d m k e n d i
y a ş a m ın ı sü re b ilir.» S tra n g e w a y s b i r ç o c u k la rı o lsu n is ­
tiy o rd u , a m a O liv e y a n a şm ıy o rd u b u n a .
«Ne y a p a c a k s ın p e k i d o ğ u rm a m a k için ?» diye so rd u
W in te rs lo w ç ir k in b ir s ırıtm a y la .
«Şim d i d e y a p tığ ım d o ğ al b ir şey bu,» d edi O liv e .
«A m a g e le c e k te sa ğ d u y u d a h a a ğ ır b a s a c a k , b ir k a d m , ü s ­
tü n e d ü şen g ö r e v le rin y ü k ü a ltın d a ezilm ey ecek .»
«B elk i de yü zü p d u ra c a k b o şlu k ta ,» d edi D u kes.
« B en ce y e te r ö lçü d e ile rle m iş u y g a r lık , gö v d ece y e ­
te r s iz lik le r d e n b irç o ğ u n u o rta d a n k a ld ır m a k zoru n d ad ır,»
d ed i C liffo rd . «Şu se v işm e işi sö z g e lişi, o lm a s a d a o lu r.
Ş iş e le r d e ç o c u k y e tiştire b ild iğ im iz gü n, sev işm e o r ta d a n
k a lk a c a k tır .»
«H ayır!» d ed i y ü k s e k s e s le O liv e : « D ah a e ğ le n c e li b i r
iş d u ru m u n a g e le ce k tir.»
« B a n a k a lırs a ,» d ed i L ad y B e n n e rle y , d ü şü n celi, «se­
v işm e işi o r ta d a n k a lk a r s a , y e r in i b a ş k a b ir şe y a la c a k tır .
B e lk i .M o rfin . H a v a y a s ık ılm ış b ir a z m o rfin . H e rk e s için .

08
son d e re ce iç s e r in le tic i b ir şey o lu r bu.»
«H ü k ü m et h e r c u m a rte s i, h a f ta so n u ş e n lik li g e ç s in
d iye, h a v a y a e te r p ü sk ü rts e sözg elişi!» d ed i J a c k . «G ü zel,
g ü z e l a m a ç a r ş a m b a y a n e rd e b u lu ru z k en d im izi?»
« İn san g ö v d e sin i u n u ta b ild iğ i ö lçü d e m u tlu d u r,» dedi
L ad y B e n n e rle y . «G öv d enizi se z in le m e y e b a ş la d ığ ın ız a n ,
h a p ı y u ta rs ım z . U y g a rlık , iy i b ir iş y a p m a k is tiy o rs a g ö v ­
d e le rim iz i u n u tm a m ız ı s a ğ la m a lıd ır b e n c e , o z a m a n k e n ­
d iliğ in d e n m u tlu c a g e ç e r g ü n ler.»
«G ö v d em izd en b ü s b ü tü n k u rtu lm a m ız ı sa ğ la m a lıd ır,»
d ed i W in te rs lo w . « İn sa n ın , k e n d i y a r a d ılış ın ı, ö z e llik le y a ­
r a d ılış ın ın g ö v d esel y ö n ü n ü g e liştirm e y e b a ş la m a s ın ın ta m
z a m a n ıd ır şim di.»
« S ig a ra d u m a n ı g ib i h a v a d a yü zd ü ğ ü m ü zü düşün,»
d ed i C o n n ie.
«B öyle b ir şey o lm a y a c a k tır,» d ed i D u k es. «E sk i g ö s­
te rile rim iz ç ö k e c e k tir. U y g a rlığ ım ız d e v rilm e k ü z e re . D ip ­
siz k u y u y a , u ç u r u m a d o ğ ru y u v a rla n m a k ta . İ n a n ın k i b u
u ç u ru m ü z e rin d e k a la c a k te k k ö p rü , e r k e k lik o rg a n ıd ır!» ,
«A aa, ç e k ilm iy o rsu n h a , ç e k ilm iy o rsu n G e n e ra l!» d iy e
b a ğ ır d ı O liv e.
« B en ce u y g a r lığ ım ız ç ö k m e k ü zere,» d ed i E v a h a la .
«P ek i a m a o n u n y e r in e n e g e çe ce k ,» d iy e so rd u C lif-
fo rd .
«H iç b ile m e m , a m a b i r şey g e ç e c e k elbet,» d ed i y a ş lı
kad ın /
«C on n ie d u m an b u lu tla rı, O liv e d o ğ u rm a k ta n k u r tu l­
m u ş k a d ın la r, d iy o r : D u k e s d e g e le c e ğ e g id e n t e k k ö p rü ­
n ü n , e r k e k lik o rg a n ı o ld u ğ u n u sö y lü y o r. B a k a lım g e r ç e k
n e o la ca k ?» d ed i C liffo rd .
«Oo, b u n a k a f a y o ru p d a ü zm e k e n d in i! b iz b u g ü n e
b a k a lım ,» d ed i O liv e. « Y a ln ız şu şişe işin d e e lim iz i ç a b u k
tu ta lım da, k u r ta r a lım z a v a llı k a d ın la rı.»
« G e le ce k y e n i d önem d e g e r ç e k e r k e k le r b ile o la b ilir,»
d ed i T om m y . « G e rçe k , a k ıllı, e k s ik siz e rk e k le r , e k s ik s iz g ü ­
z e l k a d ın la r! Ş im d ik i d u ru m u m u z a o r a n la b ö y le b ir şey ,
b ü y ü k b ir d e ğ işik lik o lm a z m ı? B iz e r k e k d eğ iliz, k a d ın ­
l a r d a k a d ın d eğ il. D u ru m u m u z u k a ç a m a k la r la s ü rd ü rm e ­
y e, te k d ü ze , d ü şü n se l d e n e y le re k a f a y o ru y o ru z a n c a k . B i­
zim , z e k â y a ş ı y e d iy i g e ç m e y e n b ir s ü rü a k ıllı k u k la la n -

99
m ız m y e r in e g e r ç e k e r k e k le r le k a d ın la rd a n k u ru lm a b ir
u y g a r lık b ile g e ç e b ilir. D u m a n la şm ış in s a n la r d a n , şişe d e ­
k i b e b e k le rd e n ç o k d a h a ş a ş ır t ıc ı b ir şey o la b ilir bu.»
«A aa, g e r ç e k k a d ın d a n söz e d ilm e y e b a ş la n d ı m ı, b e n
ç e k ilirim o rta d a n ,» d ed i O liv e.
W in te rs lo w , «K u şku su z, t e k p a r a ed e n y a n ım ız ru h u -
m u zd u r bizim ,» dedi.
«R u h c o ş k u n lu k la rı!» d ed i J a c k , so d alı v is k is in i y u ­
d u m la y a ra k .
«Ö yle m i? G ö v d e n in y e n id e n d iriliş in i v e r in b a n a , b a ş ­
k a b ir şe y istem em !» d ed i D u k e s. «A m a b ir g ü n o la c a k
b u , z a m a n la , k a fa m ız ı y o r a n a ğ ır ta ş ı, p a r a ile r a h a tlığ ı
ö te y e ite b ild iğ im iz g ü n . O z a m a n cep d e m o k ra s isin in y e ­
rin i, d o k u n m a , d eğ m e d e m o k ra s isi a la ca k .»
C o n n ie ’n in için d e b ir şey y a n k ıla n d ı; « B a n a d o k u n m a,
d eğ m e d e m o k ra s isin i, g ö v d e n in y e n id e n d iriliş in i v e r in
b a ş k a b ir şe y iste m e m !» N e d em e k o ld u ğ u n u b ilm iy o rd u
a m a , g e n e d e iç in e su s e rp m işti b u söz, a n la ş ılm a y a n ş e y ­
le r in b ö y le b ir e tk isi g ö r ü lü r a r a s ır a .
K ıs a c a s ı, h e r ş e y in k o r k u n ç ö lçü d e b u d a la c a o ld u ğ u n u
g ö rü y o r, C liffo r d ’u d a ,, E v a h a la y ı da, O liv e ile J a c k ’ı d a
ç e k ilm e z b u lu y o rd u ; D u k e s ’u b ile . Ç en e, çen e , çen e ! B u
n e b itm e z tü k e n m e z d ırd ırd ı b ö y le ?
K o n u k la r g ittik te n s o n ra d a h iç b ir d e ğ işik lik o lm a m ış­
tı. G e n e g e z in tile r e ç ık ıy o rd u h e r gü n , a m a b ir tü r lü
k a ç ıp k u rtu la m a d ığ ı b ir b itk in lik , s in irlilik , b e lin d e n a ş a ­
ğ ıs ın ı k ıs k ıv r a k s a rm ış tı. G ü n le r, g a r ip b ir a c ı v e r e r e k
ö ğ ü n ü p g id iy o rd u , a m a te k y e n ilik b ile y o k tu . A n c a k g ü n ­
d en g ü n e z a y ıflıy o rd u ; b u d u ru m u n u k â h y a k a d ın b ile g ö r­
m ü ş; n e s i o ld u ğ u n u so rm u ştu . H ep iy i old u ğu n u , b i r ş e ­
y in o lm a d ığ ın ı sö y ley ip g e ç iy o rd u a m a , T o m m y D u k e s
d a h a s ta s ın d iy e tu ttu rm u ştu . Y a ln ız , p a r k ta n b u ru k b ir
a c ıy la s e y re ttiğ i, T e v e r s h a ll k ilis e s in in a ltın d a k i b a y ır d a
tik s in ç ta k m a d iş le r g ib i y e r e sa p la n m ış d u ra n b e y a z
iğ r e n ç m e z a r ta ş la rın d a n , C a r r a r a m e r m e rin in o g a rip ,
tü y le r ü r p e r tic i a k lığ ın d a n k o r k m a y a b a ş la m ıştı. T e p e ­
d ek i m e z a r ta ş la r ın ın ç ir k in ta k m a diş g ib i d in elişi, y ıl­
d ır ıc ı b ir k o r k u y la d o ld u ru y o rd u için i. O te p e y e g ö m ü ­
le re k , b u p is O r ta İn g ilte r e ’de, m e z a r t a ş la n a ltın d a y a ­
t a n tü y le r ü r p e r tic i k a la b a lığ a k a r ış a c a ğ ı g ü n ü n p e k u z a k

100
o lm a d ığ ın ı d u y u yo rd u .
B ir in in k e n d isin e y a rd ım e tm e s i g e re k iy o rd u , b iliy o r ­
d u : k ız k a rd e ş i H ild a ’y a, k ıs a c a iç in i d ö k e n b ir m e k tu p
yazd ı. «S on g ü n le rd e p e k iy i d eğ ilim , n e d e n in i d e a n la ­
yam ıy o ru m .»
H ild a, şim d i y a ş a m a k ta old u ğ u İs k o ç y a ’d a n a p a r to p a r
geld i. G e ld iğ in d e m a r ttı, ik i k iş ilik h ız lı b ir a r a b a y la g e l­
m işti, k e n d isi sü rü y o rd u . Y o k u ş y u k a r ı k o m a ç a la r a k g e l­
m iş, s o n r a e v in ö n ü n d ek i d ü zlü k te, o rta s ın d a ik i k a y ın
a ğ a c ın ın b u lu n d u ğ u y u v a rla k ç im e n liğ in ç e v re s in i h ız la
d ö n ü v e rm işti.
C o n n ie, m e r d iv e n le re k o şm u ştu . H ild a a r a b a s ın ı d u r­
d urd u, ind i, k a r d e ş in i s a rılıp öptü.
«A h C o n n ieî» d iy e b a ğ ır d ı. «Ne o lm u ş s a n a böyle?»
« H içb ir şey!» d ed i C o n n ie b ira z u ta n a r a k ; a m a H il­
d a ’y a o r a n la n e ço k a c ı ç e k m iş o ld u ğ u n u b iliy o rd u . E s ­
k id e n ik i k a r d e ş te de a y n ı a ltın p a r ıltılı te n , a y n ı y u ­
m u şa k k u m r a l s a ç la r , y a r a d ılış ta n g ü çlü s ıc a k b i r y a p ı
v a rd ı. A m a şim d i C o n n ie, k a z a ğ ın ın y a k a s ın d a n d e ğ n e k
g ib i ç ık a n s ıs k a s a r ı b o y n u y la , z ay ıf, k ü lre n g i g ö rü n ü y o r­
du.
«A m a h a s ta s ın sen , y av ru m !» dedi H ild a, ik i k a r d e ş te
de a y n ı o la n ta tlı, o ld u k ç a so lu k su b ir sesle . H ild a, C on-
n ie ’den, ta m d eğ il a m a , h e m e n h e m en ik i y aş b ü y ü k tü .
«H ayır, h a s t a d eğ ilim . B e lk i s ık ıld ım biraz,» d edi C o n ­
n ie b ir a z d o k u n a k lı.
H ild a ’n m y ü zü n d e k a v g a ış ığ ı y a n ıp sö n m e y e b a şla d ı;
y u m u şa k , sessiz g ö rü n ü şü y le b irlik te , e r k e k le r le u z la şm a k
iç in y a r a tılm a m ış , e sk i a m a z o n tü rü n d e n b ir k a d ın d ı.
«B u k ö r o la s ı y er!» d edi y a v a ş ç a , z a v a llı, e sk i, h a n ta l
W r a g b y ’y e g e r ç e k b i r n e fr e tle b a k a r a k . Y u m u şa k , s ıc a c ık
b ir g ö rü n ü şü v ard ı, tıp k ı o lg u n b ir a rm u t g ib i; e sk i soy ­
d a n g e r ç e k b ir am azo n d u .
H iç se sin i ç ık a r m a d a n d o ğ ru c a C liffo r d ’a g itti. C lif-
fo rd , n e g ü z e l g ö rü n d ü ğ ü n ü d üşünd ü, a m a b ir y a n d a n d a
k o r k u y a k a p ıld ı. K a r ıs ın ın a ile sin d e , k e n d i a lışm ış o ld u ğ u
tü rd e n g ö rg ü k u r a lla r ı, in c e lik d ü şk ü n lü ğ ü y o k tu . O n la rı
b ir e r d ış a r lık lı o la r a k g ö rü y o rd u , a m a iç le r in d e n b ir i de
o d a y a g ird i m i, k o r k u d a n y ü re ğ i a ğ z ın a g e liy o rd u .
C liffo rd , d ü zg ü n ta r a n m ış s a r ı s a ç la r ı, d in ç yü zü , b i­

101
r a z d ış a r ı ç ık ık m a v i so lu k g ö z le riy le , yü zü n d e k o la y a n ­
la şılm a z , b u n u n la b ir lik te so y lu b ir a n la m , s a n d a ly e s in ­
d e r a h a tç a , d e rli to p lu o tu ru y o rd u . H ild a, a sık y ü zlü , b u ­
d a la c a b ir k a r ş ıla m a b u d iy e d üşünd ü, a m a o h iç is tifin i
b o z m a d a n ö y le c e b e k le d i. B ü y ü k le n e n , d im d ik b i r d u ru şu
v a rd ı, a m a H ild a ’n m u m ru n d a b ile d eğ ild i bu, te p e s i a t ­
m ış tı b i r k e z , is te r s e P a p a o lsu n , İ m p a r a to r o lsu n k a r ş ı­
sın d a k i, v ız g e lird i.
« C o n n ie ’n in d u ru m u çok kötü ,» dedi y u m u şa k se siy le ,
y iy e c e k m iş g ib i b a k a n g ri g ö z le rin i C liffo rd ’a d ik e re k . N e
ta tlı, k ız c a b i r g ö rü n ü şü v a rd ı, C o n n ie d e ö y ley d i e sk id e n ,
a m a C liffo rd b ü tü n b u ta tlılığ ın a ltın d a k i İsk o ç d ik b a şlı-
lığ ım ç o k iy i s ez m e k te y d i.
«E v et b ir a z zay ıflad ı,» d ed i C liffo rd .
« H içb ir şe y y a p m a d ın m ı p e k i b u n u n için?»
« B ir şe y y a p m a k g e r e k li m i sen ce?» d iye sord u , e n
in c e lm iş İn g iliz k a tılığ ıy la , ç ü n k ü b u in c e lik le k a t ılık ç o ­
ğ u z a m a n b ir b ir in d e n h iç a y rılm a z .
H ild a h iç k a r ş ılık v e rm iy o r, ö fk e li ö fk e li b a k ıy p rd u
a n c a k ; h a z ır c e v a p lık , siv rilm iş b ir y ö n ü d eğild i, C o n n ie ’-
de de a y n ıy d ı bu ; ö fk e y le b a k ıy o rd u a n c a k , C liffo rd ise,
sö y le n e c e k b ir sözd en d a h a ç o k r a h a ts ız lık d u y u y o rd u
bundan.
« D o k to ra g ö tü re c e ğ im onu,» d ed i H ild a e n so n u n d a
« T a n ıd ığ ın iy i b ir d o k to r v a r m ı y a k ın la rd a ?»
«Ne y a z ık k i yok.»
<0 z a m a n L o n d ra 'y a g ö tü rü rü m , o ra d a g ü v e n ilir b ir
d o k to ru m u z v a r bizim .»
C liffo rd , ö fk e d e n k u d u rm a k la b ir lik te h iç s e s in i ç ık a r ­
m ad ı.
«B u g e c e b u r a d a k a la c a ğ ım h erh ald e ,» dedi H ild a e l­
d iv e n le rin i ç ek ip ç ık a r a r a k , « y a rın d a C o n n ie ’y i L o n d ra ’­
y a g ö tü re ce ğ im .»
C liffo r d ’u n y ü zü ö fk e d e n s a r a r m ış tı, a k ş a m le y in g ö z ­
le r in in a k ı b ile sa p sa rıy d ı. İ ç i iç in i yiy o rd u . H ild a ise a l­
ça k g ö n ü llü lü ğ ü n d e n , g e n ç k ız ta tlılığ ın d a n b ir şey y itir-
m e m işti.
«Ö zel iş le rin i g ö r e c e k b ir h a s ta b a k ıc ı f a la n tu tm a n g e ­
re k . G e r ç e k te b ir u ş a k g e r e k san a,» d ed i H ild a, a k ş a m y e ­
m e ğ in d e n s o n ra s e s s iz lik için d e k a h v e iç e rle rk e n . H ep o

102
y u m u şa k , o ld u k ç a in c e lik dolu s e s iy le k o n u şu y ord u , a m a
C liffo rd o n u n h e r sözü nü n, k e n d i k a fa s ın a in e n b ir to k ­
m a k o ld u ğ u n u b iliy o rd u .
«Ö yle m i?» d ed i C liffo rd so ğ u k b ir sesle.
«E vet, ö y le! G e r e k li b u . Y a d ed iğ im i y a p a rsın , y a d a
b a b a m la b e n C o n n ie ’y i b ir k a ç a y lığ ın a b u r a d a n g ö tü rü ­
rü z. B u b ö y le sü rem ez.»
«N eym iş s ü re m e y e c e k olan ?»
« B a k s a n a k ız c a ğ ız n e d u ru m a g elm iş!» d ed i g ö z le rin i
C liffo r d ’a d ik e re k . O a n d a k o c a m a n , h a ş la n m ış b ir İs ta k o ­
z u a n d ırıy o rd u C liffo rd ; y a d a H ild a b ö y le d ü şü n ü yo rd u .
« C o n n ie ’y le k o n u şu ru z b iz b u kon uyu ,» d ed i C lif­
fo rd .
H ild a, «B en k o n u ştu m C o n n ie ’yle,» dedi.
C liffo rd y e te r in c e ç e k m işti h a s t a b a k ıc ıla r d a n : n e fr e t
ed iy o rd u h e p sin d e n , ç ü n k ü g e r ç e k g iz lilik d iye b ir şey b ı­
r a k m ıy o r la r d ı in s a n d a . B ir u ş a k tu tm a y a g e lin c e !.. B ir
a d a m ın , ç e v re s in d e d olaşıp d u rm a sın a k a tla n a m a z d ı. B ir
k a d ın b ile b u n d a n d a h a iy iy d i h e m e n h e m en . A m a n e d e n
C o n n ie o la m a z d ı b u k a d ın ?
İk i k ız k a rd e ş s a b a h le y in y o la ç ık tıla r ; C o n n ie d ir e k ­
s iy o n d a o tu r a n H ild a’n m y a n ın d a o ld u k ç a u fa k te fe k , b ir
P a s k a ly a k u zu su g ib i g ö rü n ü y o rd u . S ir M a lco lm L o n d ra ’d a
d eğ ild i, a m a K e n s in g to n ’d a k i ev a ç ık tı.
D o k to r, C o n n ie ’y i iy id e n iy iy e in c e le d i, y a ş a y ış ıy la il­
g ili h e r ş e y i sord u . « A ra s ıra S ir C liffo rd ’la b ir lik t e fo to ğ ­
r a fın ız ı g ö rü y o ru m r e s im li d e rg ile rd e . N e re d e y se ü n lü b ir
k im s e sin iz a r tık , ö y le d eğ il m i? K ü ç ü k u slu k ız la r b ö y le
p a r la y ıv e r ir işte, a m a b ü tü n b u re s im li d e r g ile r d e n son ­
r a , şim d i b ile k ü ç ü k u slu b ir k ız sın ız . H ay ır, h a y ır! G ö v ­
d ece h iç b ir r a h a ts ız lığ ın ız yok, a m a b ö y le g itm e z b u iş!
B u iş b ö y le g itm ez! S ir C liffo r d ’a sizi b ir b ü y ü k k e n te y a
d a d ış a n y a g ö tü rm e sin i, e ğ le n d irm e sin i sö y ley in . S iz e e ğ ­
le n c e g e re k , b a ş k a y o lu y o k b u n u n ! C a n lılık d iy e b i r şey
k a lm a m ış için izd e, n e v a r s a tü k e n m iş, g e r iy e b i r şe y k a l­
m a m ış a r tık . Y ü r e k s in irle rin iz d e u fa k t e fe k a k s a k lık la r
b a ş g ö ste rm iş b ile : e v et! A m a y a ln ız s in irle rd e ; b a n a k a ­
lır s a , b ir a y lığ ın a C a n n e s ’a y a d a B ia r r it z ’e g ö tü rm e k g e ­
r e k sizi. Y o k s a b u b ö y le sü rm e z, s ü rm e m e li, sö zü m e iy i
k u la k v e rin , b e n d e n sö y lem e si. Y a ş a m ın ız ı, h iç y e n ile m e -

103
d en h a r c ıy o rsu n u z . E ğ le n m e n iz , iy ic e s a ğ lığ ım ız ı k a z a n ­
m a n ız g e re k . C a n lılığ ın ız ı k a r ş ılık s ız h a r c a y ıp d u ru y o r­
su n u z. S ık ın tı! S ık ın tıd a n k a ç ın ın .»
H ild a k e n e tle n m iş d u d a k la rın ı g erd i, b ir a n la ^ m ı v a rd ı
bunun.
L o n d r a ’d a o ld u k la rın ı iş ite n M ic h a e lis b ir deı)rQ-öt g ü lle
k o ş a k o ş a g eld i. «N en v ar, n e o lm u ş s a n a b öyle?»» d iy e b a ­
ğ ırd ı C o n n ie ’yi g ö r ü r g ö rm ez. «G ölged en ayırded itiJm öz d u­
ru m a g e lm işsin . B ö y le d e ğ iş e b ilir m i in s a n ? N ed^en h a b e r
v e rm e d in b a n a ? G el N ic e ’e g ö tü re y im sen i! S i c i l y a ’y a g id e ­
lim ! H ayd i, S ic ily a ’y a g e l b e n im le . E n g ü z e l z z a m a m d ır
şim di. G ü n e ş g e r e k s a n a ! Y a ş a m a k g e re k ! B a k s sa n a , e r i­
yip g id iy o rsu n ! G e l b e n im le ! A fr ik a 'y a g id elim ! C a n ı c e ­
h e n n e m e S i r C liffo r d ’un! N e h a li v a r s a görsü n.1* göl b e ­
n im le b ir lik te . S e n i b o şa d ığ ı a n , s e n in le e v le n m e y e h a z ı­
rım . H ayd i, y a ş a m a y ı d en e b ir k e z o lsu n ! T a n r ı ad ı için .
O W r a g b y d en e n y e r h e r k e s i ö ld ü re b ilir. A ş a ğ ılık b i r y e r!
P is b ir y e r! O y e r in ö ld ü re m e y e c e ğ i k im se y o k t u r ! G el,
g ü n e şe g id e lim s e n in le b irlik te ! G ü n e ş g e r e k saü^a, b ir a z
d a d ü zg ü n b ir y aşay ış.»
A m a C o n n ie , C liffo r d ’u o a n d a , h e m e n o rd a ib ıra k m a k
d ü şü n c e sin i b e n im se m iy o rd u b ir tü rlü . Y a p a m a z d ı b u n u .
H ay ır... h a y ır! W r a g b y ’y e d ö n m e k zo ru n d ay d ı.
M ic h a e lis k ü p le re b in m iş ti. H ild a, M ic h a e li^ t e n p e k
h o şla n m ıy o rd u , a m a g e n e de C liffo r d ’d a n iy id ir d-iye d ü şü ­
n ü y o rd u n e rd e y s e . İk i k ız k a rd e ş g e n e O r ta İ n g i l t e r e ’ye
d ö n d ü ler.
H ild a, d ö n d ü k le rin d e y ü zü g e n e s a p s a r ı o la n C liffo r d ’-
la k o n u ştu . O n u n d a s in ir le r i iy ic e k u ru lm u ştu ; a m a H û ­
d a ’n ın , d o k to ru n sö z le rin i -M ic h a e lis ’in s ö z le rin i d eğ il t a ­
b ii- d in le m e k zo ru n d a k a ld ı, a ğ z ın ı b ile a ç a m a d ı-
«İşte, d o k to ru n g e ç e n a y ö le n b ir h a s ta s ın a b d k m ış b ir
u şa ğ ın a d re si. G e r ç e k te n iy i b ir ad am , ç a ğ r ılın c a g e le c e -
ğ i de k e s in g ib i b ir şey.»
«A m a b e n h a s ta d eğ ilim , b ir e r k e k h iz m e tç i d© is te ­
m iyo ru m ,» d ed i C liffo rd , z a v a llı ş e y ta n .
« Ş u ra d a d a ik i k a d ın ın a d re s i v a r; 'b irin i g ö rd ü m , ç o k
u y g u n b u iş için ; e lli y a ş la rın d a , u y sa l, g ü çlü , iy i, k e n d in e
g ö re kü ltü rlü ...»
C liffo rd a n c a k so m u rtu y o r, k a r ş ılık v erm iyoı'd u .

104
 «P ek i C liffo rd . Y a n n b u iş l i r k a r a r a b a ğ la n m a z sa ,
b a b a m a b ir te lg r a f ç e k e ce ğ im . C onnie’y i a lıp b u r a d a n gö­
türeceğiz.»
«C on n ie n e d e r b u işe?» d iy e sordu C liffo rd .
«İste m iy o r, a m a g itm e s i gerek. A n n em iz, y ıp ra n m a ­
s ın ın so n u c u o la n k a n s e rd e n öldü. B ir d a h a n iy e tim iz y o k
b ö y le b ir şeye.»
E r te s i g ü n C liffo rd , T e v e r s h a l’d a k ilis e h a s ta b a k ıc ıs ı
o la n M rs. B o lto n ’u tu tm a k ta n söz e tti. A n la ş ıla n M rs.
B e tts ’in d ü şü n ce siy d i b u. M rs. Bolton, k ilis e y e b a ğ lı g ö re ­
v in d e n e m e k liy e a y r ılm a k üzere/di, b u n d a n s o n ra özel
h a s ta b a k ıc ılık y a p m a k istiy o rd u . C lifford , k e n d in i y a b a n ­
cı b ir k a d ın ın e lin e b ır a k m a k ta n k o r k u d u y u yo rd u , a m a
k ız ıl g e ç ird iğ i z a m a n k e n d isin e bakm ış o la n b u M rs. B o l­
to n ’u ta n ıy o rd u . .
İk i k ız k a rd e ş h e m e n M rs. B o lto n ’un, T e v e r s h a ll’m o l­
d u k ç a s e ç k in s a y ıla n b ir sok ağ ın d ak i, y e n i g ib i g ö z ü k e n
e v in e g ittile r. B e y a z y a k a lı, önlüklü h a s ta b a k ıc ı g iy sisiy le ,
k ü çü k k a n ş ık b ir o d ad a k e n d in e çay h a z ır la y a n , k ır k y a ş­
la rın d a , o ld u k ç a g ü zel b ir k a d ın la k a r ş ıla ş tıla r .
M rs. B o lto n a ş ır ı iyi, in c e d a v ra n ışlı b ir k a d ın d ı, b ir a z
s ö z le ri ç iğ n e y e re k , u s a n ç v e ric i ö lçü d e k u r a lla r a u y g u n
b ir İn g iliz c e k o n u şu y o r, h a s ta m a d e n c ile ri b u n c a y ıld ır
b u y ru ğ u a ltın d a tu tm u ş o lm a k ta n d o la y ı k e n d in i ö n e m ­
siy o r, b i r h a y li k e n d in e gü v en iy ord u . K ıs a c a , k e n d in e g ö ­
re , k ö y ü n y ö n e tic i s ın ıfın d a n b ir kim seyd i. Ç o k d a sev ilip
s a y ılıy o rd u .
«Ah, ev et, L ad y C h a tte r le y hiç de iy i g ö zü k m ü y o r! N e
h oş b ir k a d ın d ı o y sa ? B ü tü n k ış in c e ld ik çe in c e ld i! A h , çok
gü ç, çok . Z a v a llı S ir C liffo rd ! Ah şu sav aş, n e le r e tm ed i
n e le r!»
D r. S h a rd lo w iz in v e rse , M rs. B olton, W r a g b y ’y e h e m e n
g e le c e k ti. G ö rev in d e d a h a o n b e ş g ü n ç a lış m a s ı g e r e k iy o r­
du a m a , y e r in e b a ş k a b ir in in d e b a k a b ile c e ğ in i sö y lü y o r­
du.
H ild a, D r. S h a rd lo w ’a g itti h em en , e r te s i p a z a r M rs.
B o lto n , L e v ie r’in a r a b a s ıy la , elin d e ik i b a v u l, VV ragby’y e
geld i. H ild a k o n u ş tu b ira z o n u n la. M rs. B o lto n k o n u ş m a y a
h e r a n h a z ırd ı. Ö y le d e g e n ç g ö rü n ü y o rd u ki! Ö ze llik le , so ­
lu k y a n a k la r ın ın h e y e c a n d a n k ıp k ırm ız ı k e s ild iğ i z a m a n ­

105
la r. K ır k y ed i y a şın d a y d ı.
K o c a s ı T e d B o lto n , y irm i ik i y ıl ö n c e ta m N oel z a m a ­
nı* m a d e n k u y u su n d a ölm ü ş, M rs. B o lto n b ir i k u c a k t a o la n
ik i ç o c u k la o rta d a k a lm ış tı. K u c a k ta k i b e b e k E d ith , S h e f
fie ld ’de B o o ts E c z a c ı O rta k lığ ın d a ç a lış a n g e n ç b ir a d a m la
ev liy d i şim d i. Ö te k i k ız d a C h e s te rfie ld ’de ö ğ retm e n d i;
h a f t a s o n la rın d a , b ir y e r e ç a ğ r ılı o lm a z s a ev e g e liy o rd u
a r a s ır a . B u g ü n ü n g e n ç le r i e ğ le n c e y e d üşkü nd ü . Iv y B o l-
to n 'u n g e n ç liğ in d e n b u y a n a ç o k şey d eğ işm işti.
T ed B o lto n , m a d e n k u y u su n d a k i b ir p a tla m a d a ö ld m
ğ ü n d e y irm i sek iz y a şın d a y m ış. K a z a s ıra sın d a , ö n d e k i
g ö zcü h e m e n y ü zü k o y u n y a tm a la r ı iç in b a ğ ır m ış h e p sin e ,
d ö rt k iş ile rm iş . H ep si z a m a n ın d a y a tm ış, y a ln ız T ed g e c ik -
m iş, b u g e c ik m e y ü zü n d en d e ö lm ü ş. D u ru şm a d a , işle tm e ­
n in s ö z c ü le ri, T e d ’in k o rk u p k a ç m a y a y e lte n d iğ in i, v e rile n
b u y ru ğ u d in le m ed iğ in i, g e r ç e k te b ü tü n s u ç u n k e n d isin d e
o ld u ğ u n u ile r i sü rm ü şle rd i; B ö y le c e M rs. B o lto n a n c a k ü ç
y ü z s te r lin lik b ir z a r a r ö d e n tisi a la b ilm iş , h e m de y a s a y la
k a z a n d ığ ı b ir h a k d eğ ilm iş g ib i b in b ir n a z la v e rm işle rd i
p a ra y ı, a d a m ın k e n d i suçu* o ld u ğ u n u sö y le m işle rd i çü n k ü .
P a r a y ı d a to p ta n v e rm e m iş le rd i. T o p ta n a la b ils e y m iş k ü ­
ç ü k b ir d ü k k â n a ç m a y ı d ü şü n ü y o rm u ş M rs. B o lto n . A m a
ç a r ç u r e d e c e ğ in i, b e lk i d e h e p s in i iç k iy e y a tır a c a ğ ın ı ile r i
sü rm ü ş le r, h a fta d a o tu z ş ilin v e rm işle rd i a n c a k . E v e t, h e r
p a z a rte s i s a b a h ı y a z ü ıa n e y e g id ip s a a tle r c e s ır a b e k le m iş ­
ti; h e m e n h e m e n d ö rt y ıl, h e r p a z a rte s i. B a ş ın d a ik i k ü ­
ç ü k ç o c u k la n e iş y a p a b ilird i k i? N e y se k i T e d ’in a n n e s i
ç o k iy i d a v r a n m ış tı k e n d isin e . B e b e k y ü rü m e y e b a ş la d ığ ı
za m a n , g ü n d ü z le ri ç o c u k la r a b a k m ış, Iv y B o lto n d a h e r
g ü n S h e ffie ld ’e g id e re k , c a n k u r ta r a n a r a b a la r ın d a ç a lış ­
m a k ü z e re b ir k u r s a k a tılm ış , d ö rt y ıl s o n ra d a b a ş k a b ir
k u rs u b itir e r e k , h a s ta b a k ıc ılık y a p m a y a h a k k a z a n m ış tı.
Ç o c u k la r ın a k e n d i öz k a z a n c ıy la b a k m a y a k a r a r lıy m ış .
K ıs a b ir s ü re k ü ç ü k U th w a ite r h a s ta n e s in d e y a r d ım c ılık
y ap m ış. A m a İşle tm e , T e v e r s h a ll M a d e n O c a k la r ı İş le tm e ­
si, g e r ç e k te S ir G e o ffre y , k e n d i a lm te r iy le y a ş a d ığ m ı gö­
rü n c e ç o k iy i d a v ra n m ış o n a, k ilis e n in h a s ta b a k ıc ılık g ö ­
re v in i v e rm iş, h e r z a m a n k o lla h ıış tı k e n d isin i; o n la rın b u
iy iliğ in i u n u tm a m ış tı. O g ü n d e n b u g ü n e k ö y ü n h a s ta b a ­
k ıc ılığ ım y a p m ıştı, a m a şim d i g ü cü n ü aşıy o rd u b u iş a r ­

106
tık : d a h a h a fif ç e b ir iş istiy o rd u , şim d ik i g ö rev i d u rm a d a n
o rd a n o r a y a k o ş m a y ı g e re k tiriy o rd u çü n k ü .
«E vet, İşle tm e b a n a çok iyi d a v ra n d ı, h e r z a m a n sö y ­
le rim b u n u . A m a T ed iç in s ö y le d ik le rin i h iç b ir z a m a n u n u ­
ta m a m , ç ü n k ü m a d e n o c a k la r ın a o n u n g ib i gözü p ek, o n u n
g ib i k o rk u s u z b ir a d a m d a h a a y a k b a s m a m ış tır, o n a ö d le k ­
lik d a m g a s ın ı v u rm a k h a k s ız lığ ın t a k e n d isi o lm u ştu r.
A m a n e g e lird i eld en , ö lm ü ştü , a r k a s ın d a n k o n u ş a n la ra
h iç b ir k a r ş ılık v e re c e k d u ru m d a d eğ ild i a rtık .
K o n u ştu ğ u z a m a n la r, d u y g u la rın d a g a rip b ir k a r m a ş a
g ö ze ça rp ıy o rd u M rs. B o lto n u n . B u n c a y ıld ır y a r d ım la r ı­
n a k o ş tu ğ u m a d e n c ile ri çok sev iy o rd u ; a m a k e n d in i o n ­
la r d a n k a t k a t ü stü n d uyuyord u . N e rd e y se y ü k s e k t a b a ­
k a d a n s a y ıy o rd u k e n d in i; b u b ö y le y k e n , y ö n e tic i s ım fa
k a r ş ı b ir k in v a rd ı için d e . Y ö n e tic ile r . Y ö n e tic ile r le iş ç i­
le r a r a s ın d a b ir ta rtış m a d a , iş ç ile rd e n y a n a o lu rd u h e r
z a m a n . A m a o r ta lığ ı bo ş b u lu n c a , ü s tü n lü k k u rm a y a , y ü k ­
se k t a b a k a d a n b ir i g ib i d a v r a n m a y a c a n a ta rd ı. Y ü k s e k
t a b a k a b ü y ü lü y o rd u onu; g ö n lü n d e y a ta n İn g iliz le re öz­
gü ü s tü n lü k tu tk u s u n u n son u cu y d u b u . W r a g b y ’yQ g e l­
m e k b ü y ü k b ir o lay d ı o n u n için ; m a d e n c ile rin a ş a ğ ılık
k a n îa r ı y e r in e L ad y C h a tte r le y ’le k o n u şm a k , n e b ü y ü k
b ir şey d i b u ! B ö y lece , d u rm a d a n k o n u şu y o rd u . A m a g e n e
de, L ad y C h a tte r le y ’e diş b ile d iğ i a r a s ır a b e lli olu yord u ;
y ö n e tic i s ın ıfa d u y d u ğu k in d i b u.
«T ab ii y ıp ra tırd ı b u iş L ad y C h a tte r le y ’i! N e y se k i k ız -
k a r d e ş i y e tiş ti y a rd ım ın a . H an g i ta b a k a d a n o lu rs a o lsu n ,
e r k e k le r h iç d ü şü n m e zle r, b ir k a d ın ın k e n d ile r i iç in y a p ­
tığ ı h e r şey i h a k la r ıy m ış g ib i g ö rü rle r. M a d e n c ile r e yüz
b in k e r e söy led im b u n u . A m a S ir C liffo rd iç in d e k o la y
b ir d u ru m d eğ il h a n i, b ö y le k ö tü rü m olup k a lm a k . O n ­
la r ın a ile s i h e r z a m a n iç in g u ru rlu , b ir b a k ım a , h e r şey e
te p e d e n b a k a n b ir aile y d i, h a k la r ıy d ı d a b ö y le o lm a k .
A m a b ird e n b ir e b u d u ru m a d ü şü v e rm e k ! L ad y C h a tte r le y
iç in d e ço k g ü ç b u, b e lk i o n u n iç in d a h a d a g ü ç. N e le r­
d en y o k su n k a lıy o r ! B e n T e d ’le y a ln ız ü ç y ıl b ir a r a d a y a ­
şad ım , a m a b u s ü re b o y u n c a h iç b ir z a m a n u n u ta m a y a c a ­
ğ ım b ir k o c a old u o. B in d e b ir r a s tla n a n tü r d e n b ir a d a m ­
dı, g ü m ş ığ ı g ib i şen d i. B ö y le ö lü v e re ce ğ in i k im d ü şü n e ­
b ilird i k i? Ö lü sü n ü k e n d i e lim le y ık a d ım , g e n e de in a n a ­

107
m a d ım ö ld ü ğ ü n e, h iç b ir z a m a n ö lm e m iştir o, h iç b ir z a ­
m an . H iç b ir z a m a n g ö n lü m b e n im s e m e m iş tir bunu.»
B u , W r a g b y ’de d u y u la n y e n i b ir sesti, C o n ııie iç in ise
y e p y e n i b ir sesti; y e n i b ir k u la k la d in led i b u sesi.
B u n u n la b ir lik te ilk h a ft a la r d a M rs. B o lto n , W r a g b y ’d e
ço k d u rg u n d u . K e n d in e in a n a n , b u y u r g a n d a v r a n ış ı s ilin ­
m iş, ço k s in irli o lm u ştu . C liffo r d ’d a n u ta n ıy o r, n e rd e y s e
k o rk u y o r, su su y o rd u . C liffo r d ’u n h o ş u n a g id e n b i r d u­
ru m d u b u , ç ü n k ü k e n d in e g ü v e n in i k ıs a z a m a n d a g e n e
k a z a n m ış , iş le r in i y a p a n M rs. B o lto n ’u g ö rm e m e y e b ile
b a ş la m ıştı.
«M rs. C o m p to n işe y a r a r b ir H iç!» d ed i C liffo rd . C on -
n ie ş a ş k ın ş a ş k ın b a k tı, a m a s e s in i de ç ık a rm a d ı. İk i a y r ı
in s a n ın ü z e rin d e k i iz le n im le r b ö y le s in e a p a y rıy d ı b ir b ir in ­
den!
C liffo rd k ıs a z a m a n d a h a s ta b a k ıc ıy la ço k iy i g e ç in m e ­
ye, o n a te p e d e n b a k m a y a b a ş la d ı. M rs. B o lto n , b ö y le b ir
şey i ö n c e d e n b e k liy o r, C liffo rd ise e fe n d ilik ro lü n ü k e n ­
di d e b ilm e d e n o y n u y o rd u . K e n d im iz d e n b e k le n e n b i r şey e
n e b ü y ü k b i r e ğ ilim im iz v a rd ır! Y a r a la r ın ı sa rd ığ ı, y a d a
h a s ta lık la r ın d a b a k tığ ı m a d e n c ile r o n u n la k o n u şu rk e n , n e ­
r e le r in in a ğ r ıd ığ ın ı s ö y le r k e n ç o c u k g ib i o lu rla rd ı. O n la ­
r ın b u d u ru m u k a r şıs ın d a , k e n d in i h e r z a m a n ço k b ü y ü k ,
y a p tığ ı iş le r le n e rd e y s e in s a n ü s tü b ir v a r lık o la r a k d u y a r­
dı. Ş im d i ise S ir C liffo rd , k e n d is in i ö n e m siz b i r şe y g ib i
g ö rü y o rd u . M rs. B o lto n b u d u ru m u b i r h iz m e tç i g ib i u y ­
s a lc a k a b u lle n iy o r , te k söz b ile sö y lem ed en , k e n d in i y ü k ­
s e k t a b a k a y a u y d u rm a y a ç a lışıy o rd u .
U zu n , g ü ze l yü zü y le, y e r e b a k a n g ö z le riy le , b ü y ü k b ir
u y s a llık için d e g e liy o rd u C liffo r d ’u n y a rd ım ın a . B ü y ü k b ir
a lça k g ö n ü llü lü k le de soru y o rd u : «Ş u n u y a p a y ım m ı şim di,
S ir C liffo rd ? B u n u y a p a y ım m ı?»
«H ayır, şim d i iste m e m , d a h a son ra.»
« B a şü stü n e , S ir C lifford .»
« Y a rım s a a t s o n ra g e n e b ir uğ ra.»
» B a şü stü n e , S ir C lifford .»
«Şu e sk i g a z e te le ri de a lıv e r, o lm az m ı?»
» B a şü stü n e , S ir C lifford .»
S e s s iz c e o d a d a n ç ık ıy o r, y a r ın s a a t s o n ra g e n e g e li­
y o rd u . A z a r işitir se , a ld ırm ıy o rd u . Y ü k s e k ta b a k a y a ş a y ı­

108
ş ım d en iy o rd u çü n k ü . C liffo r d ’a n e g ü ce n iy o r, n e de k ı­
zıyord u ; şim d iy e d ek ta n ım a d ığ ı, şim d i y e n i y e n i ta n ım a ­
y a b a ş la d ığ ı b ir g e rç e ğ in , y ü k s e k s ın ıf in s a n la r ı g e r ç e ğ i­
n in b ir p a rç a s ıy d ı o a n c a k . L ad y C h a tte r le y ’le d a h a iy i a n ­
laşıy o rd u , ö n e m li o la n d a e v in h a n ım ı d eğ il m iy d i?
M rs. B o lto n , C liffo rd ’u a k ş a m la r ı y a ta ğ ın a y a tır ıy o r,
k e n d i de o n u n o d a sın ın k a r ş ıs ın d a k i k o rid o rd a b ir o d ad a
y a tıy o r, g e c e C liffo rd zili ç a la r s a g eliy o rd u . S a b a h la r ı d a
y a rd ım ed iy ord u C liffo rd ’a, b ö y le c e b ir e rk e k u ş a ğ ın y a ­
p a c a ğ ı iş le ri de y ü rü tü y o r, k a d ın c a b ir ö z e n le e liy le d o k u ­
n a d o k u n a, o n u n s a k a l tır a ş ın ı b ile y a p ıy o rd u . Ç o k iyi,
ço k b e c e rik liy d i, C liffo r d ’u d en e tim a ltın a a lm a n ın y o l­
la r ın ı b iliy o rd u . Y ü z ü n ü sa b u n la d ığ ı, s a k a lla r ın ı y u m u ­
ş a k ç a o ğd u ğ u a n la r d a C liffo rd , h iç d e m a d e n c ile rd e n a y ­
r ı b ir a d a m d eğ ild i. O n u n te p e d e n b a k ış m a , iç te n lik te n
y o k su n lu ğ u n a d a a ld ırm ıy o rd u p ek; n a s ıl o lsa , y e n i b ir
y a ş a m a d en e y iy d i b u k e n d isi için .
B u n u n la b ir lik te C liffo rd , C o n n ie ’n in , ö zel işle riy le
ilg ile n m e k te n k a ç ın a r a k , k e n d isin i, y a b a n c ı b ir a y lık lı k a ­
d ın e lin e b ır a k m a s ın ı b ir tü r lü b a ğ ış la y a m ıy o rd u . C o n n ie ’­
n in b u d a v ra n ış ın ın , a r a la r ın d a k i g e r ç e k iç te n lik ç iç e ­
ğ in i ö ld ü rd ü ğ ü n ü d ü şü n ü y o rd u k e n d i k e n d in e . A m a C on -
ııie b u n a a ld ırm ıy o rd u . B u iç te n lik ç iç e ğ i b ir sa le p o tu y -
du a n c a k C o n n ie ’n in gözü nd e, k e n d i c a n a ğ a c ın ın o r ta ­
s ın a a s a la k o la r a k y e rle ş m iş b ir s o ğ a n ın , sü k lü m p ü k lü m
ç iç e ğ iy d i.
Ş im d i k e n d in e d a h a ç o k z a m a n a y ır a b iliy o r , o d a sın d a
gü zel g ü zel p iy a n o ç a la r a k , tü r k ü s ö y ley e b iliy o rd u : « Isır­
g a n la r d a n k a ç ın ... ç ü n k ü se v g i b a ğ la r ı g e v ş e tilm e y e g e l­
m ez.» Y a k ın z a m a n a d ek , b u sev g i b a ğ la r ın ı g e v şe tm e n in ,
n e u ğ u rsu z b ir ş e y o ld u ğ u n u a n la y a m a m ış tı. A m a T a n n ’-
v a ş ü k ü r k i g e v ş e te b ilm işti b u b a ğ la n ! Y a ln ız o lm a k , C lif-
fo r d ’la b o y u n a k o n u ş m a k zo ru n d a k a lm a m a k ö y le h o şu ­
n a g id iy o rd u k i. C liffo rd y a ln ız o ld u ğ u z a m a n , b ir y a z ı
m a k in e sin d e y a z ıla r ın ı y a z a r d ı d u rm ad an : ta k , ta k , ta k ,
s o n su z a d eğ in . A m a ‘ç a lış m a d ığ ı’ C o n n ie de y a m n d a o l­
d u ğ u z a m a n la r d u rm a d a n k o n u şu y o r, k o n u şu y o rd u ; in ­
s a n la r ın , o la y la rın , s o n u ç la rın , k a r a k te r le r le k iş ilik le rin ,
so n su z a d eğ in, d id ik d id ik çö z ü m le n m e sin i d in le m ek , C o n ­
n ie ’n in c a n ın a t a k e tm işti a rtık . Y ıl la r c a s e v e re k d in le-

109
 /

m işti, s o n r a k a n ık s a m a y a başlam ış» e n so n u n d a d a c a n ı­

n a y e tm iş ti a r tık . Ş im d i y a ln ız k a lm a k ta n ço k m u tlu y d u .
S a n k i k e n d i b lin c iy le C liffo r d ’u n b ilin c in d e b in le r c e
o n b in le r c e k ö k , s a y ıs ız ip lik , iç iç e s a r ıla s a n la , sım s ık ı,
d o la şık b ir to p ra k d u ru m u n a g e lm iş, b itk i de ö lm e y e b a ş la ­
m ıştı. Ş im d i se s s iz c e in c e d e n in c e y e , k e n d i b ilin c in i o n u n ­
k in d e n a y ır m a y a ç a lış ıy o r, ip lik le r i te k te k , s a b ır la , s a b ır ­
s ız lık la k o p a r a r a k a y d ın lığ a ç ık m a y a ç a b a lıy o rd u . A m a
b ö y le b ir s e v g in in b a ğ la r ın ı g e v ş e tm e k b a ş k a b ir ç o k b a ğ ı
g e v ş e tm e k te n d a h a u ğ u rsu zd u ; n e y se k i M rs. B o lto n ’u n
g e lişi b ü y ü k b ir y a rd ım o lm u ştu b u yö n d en .
A m a C liffo rd , C o n n ie ’y le u z u n u z u n k o n u ş tu k ta n o e s ­
k i a k ş a m la n g e n e istiy o rd u : k o n u ş m a k y a d a b ir ş e y i s e s ­
li o k u m a k . C o n n ie d e M rs. B o lto n ’a s a a t ta m o n d a g e lip
k e n d ile r in i r a h a ts ız e tm e s in i sö y lü y o rd u ö n c e d e n . B ö y le-
ce, s a a t o n d a y u k a r ı ç ık a r a k , g e n e o d a sın d a y a lm z k a la ­
b iliy o rd u . M rs. B o lto n v a rk e n , C liffo rd g ü v e n ilir e lle rd e y ­
di.
M rs. B o lto n , M rs. B e t ts ’in o d asın d a, M rs. B e tts ile b ir ­
lik te y e m e k y iy o rd u , iy i a n la ş ıy o r la r d ı çü n k ü . H iz m e tç ile r
b ö lm e si h a y li g e n işle m iş, ço k d a h a y a k m a g e lm işti; e s k i­
d en b in d e b i r u ğ r a d ık la n C liffo r d ’u n ç a lış m a o d a sın ın
k a p ış m a d e k d a y a n m ıştı. M rs. B e tts a r a s ır a M rs. B o l­
to n ’u n o d a sın d a o tu ru rd u ; C liffo r d ’la y a lm z o ld u k la rı z a ­
m a n C o n n ie, o n la r ın a lç a k s e s le k o n u ş tu k la rın ı d u y a ra k ,
b u ç a lış a n in s a n la r ın , o tu r m a o d a sın ı d o ld u ran , k u ş a ta n
s e s le r in in n e g ü çlü , n e a p a y rı b ir titre ş im y a r a ttığ ım dü­
şü n ü rd ü . M rs. B o lto n ’u n g e lişiy le , b ö y le sin e d eğ işm işti
W ra g b y .
C o n n ie , ta s a la r ın d a n k u rtu lm u ş d u y u y o rd u k e n d in i,
b a ş k a b ir d ü n y ad a, b a m b a ş k a b ir b içim d e so lu k a ld ığ ın ı
d u y u yo rd u . A m a k ö k le rd e n ç o ğ u n u n , b e lk i de e n c a n a lıc ı
k ö k le rin , C liffo r d ’u n k ile r e d o la şm ış o lm a s ın d a n k o r k u y o r­
du. G e n e de, d a h a ö zg ü r so lu k a lıy o r, y a ş a m ın d a y e n i
b ir d ö n em b a şlıy o rd u .

110
 8
M rs. B o lto n , C o n n ie ’y i h e m k a d ın c a b ir sev g iy le , h e m
de g ö r e v in in g e r e k tir d iğ i b ir ilg iy le k o ru y o r, gö zü n ü o n d a n
a y ırm ıy o rd u . C o n n ie ’y e h e r z a m a n , b ir a z g ezip to z m a sın ı,
U th w a ite ’e g itm e sin i, b ir a z h a v a a lm a s ın ı söy lü yo rd u .
Ç ü n k ü C o ıın ie ’n in y e n i ed in d iğ i a lış k a n lık , h e p a te ş in b a ­
şın d a o tu ru p , sözd e b ir ş e y le r o k u m a k , y a d a c a n sız c a n ­
sız d ik iş d ik m e k ti; d ışa rı ç ık tığ ı p e k s e y re k ti.
H ild a ’m n g id işin d e n h e m e n s o n ra , rü z g â rlı b ir g ü n d e,
M rs. B o lto n : «N ed en ç ık ıp k o ru d a b ir a z h a v a a lm ıy o rsu ­
n u z? B e k ç in in ev i a r k a s ın d a k i n e r g is le r i g ö rü rsü n ü z h em .
B ir m a r t g ü n ü n d e g ö r ü le b ile c e k e n g ü ze l ş e y le r d ir b u . B i­
r a z d a to p la r o d a n ız a k o rsu n u z; y a b a n n e r g is le r i h e r z a ­
m a n iç a ç ıc ı ç iç e k le r d ir d eğ il m i?» dedi.
C o n n ie , M rs. B o lto n ’u n d em ek iste d iğ in i a n lıy o rd u .
Y a b a n n e rg is le ri! Ö y le y a , h ep k e n d i k a b u ğ u n a ç e k ile r e k
y a şa y a m a z d ı. G e n e b a h a r g elm işti... « M e v sim le r g e r i dö­
n e r , a m a G ü n d ön m ez b a n a , b a n a g e lm e z t a t lı a k ş a m ,
g ü z e l sab ah .»
İn c e c ik a k g ö v d esiy le k o r u b e k ç is i! g ö zü k m ez b ir ç i­
ç e ğ in y a p a y a ln ız d işi o rg a n ı g ib i. A n la tılm a s ı g ü ç c a n s ı-
k m tıs ı s ıra sın d a , b e k ç iy i iy ic e u n u tm u ştu . A m a şim d i b ir
k ım ıltı b a ş la m ış tı için d e... «D ört d u v a r a r a s ın d a s a r a r ıp
solm u ştu ...» d ö rt d u v a rı a ş m a k tı y a p ıla c a k iş şim d i.
D a h a g ü çlü d u y u y o rd u k e n d in i, d a h a ç o k y ü rü y e b ili­
yord u ; k o ru d a r ü z g â r d a p a r k ta k i g ib i y o ru c u d eğ ild i, y ü ­
zü n e y ü zü n e ç a rp m ıy o rd u . U n u tm a k istiy o rd u , d ü n y ay ı,
b ü tü n le ş - göV deli in s a n la r ı, u n u tm a k . « Y e n id e n d o ğ m ak
g e r e k ! B e n g ö v d e n in y e n id e n d iriliş in e in a n ıy o ru m ! To*
h u m ilk in to p ra ğ a düşüp ç ü rü m e d ik çe , h iç b ir z a m a n y e ­
şerm e z . Ç iğ d e m le r a ç tığ ın d a b e n de o r ta y a ç ık ıp g ü n e şi
g ö rec e ğ im !» M a r t rü z g â rın d a sa y ısız tü m c e le r k a y ıp g e ­
çiy o rd u b ilin c in d e n .
G ü n ışığ ı, u f a k e s in tile r a r a s ın d a g a rip b ir p a r ıltıy la
k e n d in i g ö s te riy o r, k o r u y u ç e v re le y e n k a h v e r e n g i ç itle r in

ıu
a ltın d a k i k ır la n g ıç o tla r ın ı a y d ın la tıy o r, o tla r p a r la k s a n
b ir ış ıltıy la p u l p u l y a n ıy o rd u . K o ru sessiz, b u n u n la b ir lik ­
te , te p e d e n a ş a n g ü n e ş a ltın d a o ld u k ç a e sin tiliy d i. İlk g e ­
lin c ik le r a ç m ış tı, ü r p e re n ç im e n le r ü stü n e s a ç ılm ış s a y ı­
sız k ü ç ü k a n e m o n ç iç e ğ in in s o lg u n lu ğ u y la k o ru , u ç u k b ir
r e n k te g ö rü n ü y o rd u . «D ü n y a s e n in s o lu ğ u n la so lm u ştu r
böyle.» A m a b u P e r se p h o n e ’n in solu ğu y d u ; so ğ u k b ir s a ­
b a h ta , c e h e n n e m d e n y e ry ü z ü n e çık m ıştı. S o ğ u k rü z g â r,
ü r p e r tic i so lu ğ u n u d u y u ru y o r, y ü k s e k d a lla r a r a s ın d a ö f­
k e y le b o ca lıy o rd u . O d a y a k a la n m ış , k e n d in i k u r ta r m a y a
ç a lış ıy o rd u A b sa lo m g ib i. Ç ıp la k a k o m u z la rın ı y e ş ilin
ş iş k in e te k le r in e v u ra n a n e m o n la r iy ic e ü şü m ü ş g ö r ü n ü ­
y o rd u . A m a d a y a n ıy o rla rd ı so ğ u ğ a . Y o lu n k ıy ıs ın d a b ir ­
k a ç a ğ a r m ış ç u h a ç iç e ğ i d e ç ık m ış, s a r ı to m u rc u k la r aç.'i-
m a y a b a ş la m ıştı.
U ğ u ltu , sa v ru n tu , a ğ a ç la r ın te p e le rin d e , y u k a r la rd a y -
dı. A ş a ğ ıy a a n c a k so ğ u k e s in tile r g e liy o rd u . C o n n ie g a ­
rip b ir c o ş k u y la d o lm u ştu k o ru d a , y a n a k la r ın a p e m b e lik
y ü rü m ü ş, g ö z le rin in m a v isi ış ıl ış ıl y a n m a y a b a ş la m ış tı.
A ğ ır a ğ ır y ü rü d ü , ta tlı, so ğ u k k o k u lu b ir k a ç ç u h a ç iç e ğ i -
n i, ilk a ç a n b ir k a ç m e n e k şe y i k o p a rd ı. N erd e o ld u ğ u n u b i­
le b ilm e d e n y ü rü y o r, ö y le c e g id iy o rd u a y a k la n .
K o ru n u n b itim in d e k i a ğ a ç s ız te p e y e g e lin c e y e d e ğ in
y ü rü d ü , h e m e n h e m e n a l b ir r e n k t e g ö rü n e n k u lü b e y i b u l­
du k a r ş ıs ın d a ; k u lü b e n in , b ir m a n t a n n a lt y a n ın d a k i e tli
k e s im in p e m b e liğ in e b ü rü n m ü ş ta ş la r ı, g ü n ış ığ ın ı e m e re k
ıs ın m ıştı. K a p ın ın y a n ın d a s a n b ir y a s e m in p m l p ır ıl çi-
ç e k le n m işti. Ç ıt y o k tu o r ta lık ta ; b a c a d a n d u m an ç ık m ı­
yo r, k ö p e k h a v la m ıy o rd u .
S e ss iz c e , k u lü b e n in b ir b a y ır la y ü k s e le n a r k a y a n m a
d o ğ ru ile rle d i; b u kez, b ir n e d e n g ö s te re b ilird i o r a y a g i­
d işin e: n e r g is le r i g ö rm e k .
N e r g is le r o rd ay d ı, p ırıl p ır ıl b i r c a n lılık la d a lg a la n a n ,
titre ş e n , ü r p e re n , s a n k i r ü z g â rd a n ç e v ird ik le r i y ü z le r in i
s a k la y a c a k y e r b u la m a y a n k ıs a sa p lı ç iç e k le r.
P a r la k , g ü n e şli, k ü ç ü k b a ş la r ın ı b u n a ltı n ö b e tle r i iç in ­
d e s a lla y ıp d u ru y o rla rd ı. A m a g e r ç e k te b u n u s e v iy o rla rd ı
b e lk i; b e lk i de g e r ç e k te n s e v iy o rla rd ı b u ç a lk a n tıy ı.
C o n s ta n c e s ırtın ı, a r k a s ın d a g a r ip b ir c a n lılık la , e s ­
n e k , g ü ç lü b ir d ik ilişle s a lm a n g e n ç b ir ç a m a ğ a c ın a y a s-

112
ia y a r a k o tu rd u . T e p e si g ü n e şe d eğ en , d im d ik c a n lı n e s n e !
G ü n e şin , e lle rin i, k u c a ğ ın ı ıs ıtıv e r e n b ir a n lık p a rıltı s iy le
n e r g is le r in a ltın re n g in e d ö n d ü ğü n ü g ö rd ü . H a fif, k a tr a n -
s ı k o k u su n u b ile d uydu ç iç e k le rin . B ö y le s e ssiz lik için d e
y a p a y a ln ız o tu ru rk e n , k e n d i y a z g ısın ın a k ın tıs ın a k a p ıl-
m ış gibiyd i. Ş im d iy e dek, b ir ip le s ık ıc a b a ğ la n m ış, o l­
d u ğ u y e rd e s a ğ a s o la y a lp a v u ra n , ç ırp m a n b i r te k n e y e
b e n z iy o rd u hep; şim d i ip in d e n k u rtu lm u ş, k a p tırm ış g i­
d iy ord u .
G ü ııışığ ı ü r p e rtic i b ir s o ğ u ğ a b ır a k tı y e rin i; gö lg ed e
k a lm ış n e rg is le r, se s s iz c e b a ş la r ın ı e ğ m işlerd i. B ü tü n gü n ,
b ü tü n so ğ u k g e c e b o y u n c a b ö y le e ğ ilm iş d u ra c a k la rd ı.
Ç e lim siz lik le r i iç in d e ö y le sin e g ü çlü !
S o ğ u k ta n b ir a z tu tu lm u ş g ö v d esiy le k a lk tı, b ir k a ç n e r ­
g is k o p a rd ı, b a y ır d a n a ş a ğ ı in d i. Ç iç e k le r i k o p a r m a k ta n
n e fr e t ed erd i, a m a b ir ik is in i b ir lik te g ö tü rm e k iste m iş ti.
Ş im d i W r a g b y 'y e , d ö rt d u v a r a r a s ın a d ön m ek zo ru n d a y ­
d ı, tik s in iy o rd u W r a g b y ’den, h e le o k a im d u v a rla rın d a n .
D u v a r la r! H ep d u v a rla r! A m a b u rü z g â rd a d u v a r la r g e ­
re k liy d i in s a n a .
E v e v a rd ığ ın d a C liffo rd sordu:
«N ered ey d in?»
«K oru d a! B a k n e g ü z e l n e rg is le r, d eğ il m i? T o p ra k ta n
ç ık tık la r ın a in a n a m ıy o r in sa n !»
« H av ay la g ü m şığ m ı d a u n u tm a m a k g e rek !»
«A m a to p r a k ta y o ğ ru lu p b içim le n m işle r,» d edi s e rtç e ,
s o n ra d a n k e n d isin i ş a ş ır ta n a p a n sız b ir ç e lişk iy le .
E r te s i g ü n ö ğ le d e n s o n ra g e n e k o r u y a g itti. M e le z
ç a m la r ın ın a ra s ın d a n k ıv r ıla r a k ç ık a n g e n iş y o ld an , J o h n -
u n P ın a rı diye a n ıla n b ir k a y n a ğ a geld i. T e p e n in b u y a ­
m a c ı so ğ u k tu , ç a m la r ın k o y u g ö lg e sin d e te k b ir ç iç e k b i­
le g ö rü n m ü y o rd u . A m a b u z g ib i su y u y la k ü ç ü k p ın a r, k ır ­
m ızım sı - a k ç a k ılla r a ra s ın d a n y u k a r ı d o ğ ru ta tlı b ir b a ­
s ın ç la d u p d u ru k a y n ıy o rd u . C am g ib i d uru , b u z g ib i so ­
ğ u k b ir su ! P ır ıl p ırıl! Y e n i b e k ç i, d ib in d e k i ç a k ılla r ı d e­
ğ iş tirm iş ti a n la ş ıla n . T a ş a n su y u n , te p e n in ü z e rin d e n a ş a ­
ğ ı d o ğ ru in e r k e n ç ık a rd ığ ı h a f if ş ır ıltıy ı işitti. A şa ğ ı b a ­
y ırd a , ç ıp la k , y a p ra k s ız d a lla rıy la , k u r t k a r a r t ıs ıy la u z a ­
n a n ç a m k o ru su n u n ıs lık lı u ğ u ltu su n d a b ile , k ü ç ü c ü k
s u ç a n la r ın ı a n d ıra n b u ş ır ıltıy ı işitm e k te y d i.

113
 B ir a z te k in siz , soğ u k , ıs la k b i r y e rd i b u r a s ı. A m a y ü z­
y ılla r c a , ç e v r e n in su iç tiğ i y e r o lm a lıy d ı b u p ın a r. Ş im d i
d eğ ild i a r tık . K ü ç ü c ü k b u la ğ ı ç e p e ç e v re , ç a m u r, so ğ u k ,
k a r a n lık tı.
C o n n ie a y a ğ a k a lk a r a k y a v a ş y a v a ş ev e d o ğ ru y ü rü ­
dü. B ir a r a sa ğ y a n ın d a n u z a k b ir tık ır t ı se si işitti, d u ru p
k u la k k e sild i. B ir ç e k iç s e si m iy d i bu , y o k s a b ir a ğ a ç k a ­
k a n m ı? Ç e k iç sesiy d i.
D ö rt b ir y a n ı d in le y e r e k g e n e y o la ko y u ld u . S o n r a ,
g e n ç k ö k n a r a ğ a ç la r ı a r a s ın d a n g e ç e n , h iç b ir y e r e ç ık ­
m a z g ib i g ö z ü k e n d a r b ir y o l ç a r p tı gö zü n e. A m a k u lla ­
n ılm ış g ib i g ö rü n ü y o rd u . S e r ü v e n i göze a la r a k , k o c a m a n
k ö k n a r la r a r a s ın d a n g e ç e n b u d a r y o la sa p tı. H e m e n i le r ­
de, m e şe k o r u s u n a ç ık ıy o rd u yol. Y ü rü d ü k çe , ç e k iç s e s­
le r i d a h a d a y a k la ş tı k o r u n u n se s s iz liğ i için d e , ç ü n k ü
a ğ a ç la r rü z g â rd a u ğ u ld a rk e n b ile b ir s e s s iz lik y a r a t ır la r .
G ö zd en ır a k a ç ık lık o rta s ın d a , o d u n la rd a n y a p ılm ış
g iz li b ir k ır k u lü b e si ç ık tı k a r ş ıs ın a . B u r a y a d a h a ö n c e
h iç g e lm e m işti! S ü lü n le r in y e tiş tirild iğ i ıssız y e rd i b u r a s ı
a n la ş ıla n ; b e k ç i, u zu n k o llu g ö m le ğ iy le diz çök m ü ş, b i r
ş e y le r ç a k ıy o rd u . K ö p ek k e s ik b ir h a v la m a y la ile r i f ır l a ­
dı, a d a m b ird e n b a ş ın ı k a ld ır ın c a , C o n n ie ’y i k a r ş ıs ın d a
görd ü .
D o ğ r u la ra k C o n n ie ’y i s e lâ m la d ı, C o n n ie ’nin , g ü c ü k e ­
s ilm iş a d ım la r la y a k la ş m a s ın ı s e s s iz c e s e y re tti. B u b a s k ın ­
d a n p e k h o ş la n m a m ıştı: y a ln ız lığ ın ı, eld e k a la n so n öz­
g ü rlü ğ ü o la r a k titiz lik le k o ru y o rd u .
« Ç ek iç s e s le rin i işittim de, n e v a r d iy e b ir b a k m a k is­
tedim ,» d ed i C o n n ie, g ü çsü z, so lu k so lu ğ a, g ö z le rin i k e n ­
d isin e d ik m iş a d a m d a n b ir a z d a k o r k a r a k .
« Y e n i y a v r u la r iç in t a h t a k ü m e s le ri h a z ırlıy o ru m ,*
d ed i a d a m ta m b ir y e r li şiv e siy le .
C o n n ie n e d iy e ce ğ in i ş a şırm ış tı, g ü çsü z duydu k e n d i­
ni.
« B ira z o tu rsa m şurd a,» dedi.
. «B u y u ru n k u lü b e d e o tu ru n ,» d ed i ad am , h e m e n C o n ­
n ie ’n in ö n ü n d en iç e r i g ir e r e k , d ö k ü n tü y ü , o rta d a d u ra n
m e r te k le r i b ir y a n a itti, fın d ık d a lla rın d a n y a p ılm a b ir
isk e m le ç ık a rd ı.

114
 «B ir a te ş y a k a y ım size,» d ed i y e r li şiv e sin in g a rip b ö n ­
lü ğ ü y le.
«H ayır, h a y ır, iste m e z , y o ru lm ay ın ,» d edi C on n ie.
A d am C o n n ie ’n in e lle rin e b a k tı, b ir a z m o ra rm ış la rd ı.
H em en k u r u ç a m d a lla r ı g e tire re k , k ö şe d e k i tu ğ la d a n ö rü l­
m e o c a ğ a ko y d u , b ir a n d a s a r ı a le v le r b a c a y a d o ğ ru y ü k ­
selm e y e b a ş la d ı. T u ğ la o c a ğ ın y a n ın d a o tu r a c a k b ir y e r
h a z ırla d ı.
«B u ra d a b ira z o tu ru r, ısın ırsın ız ,» dedi.
C o n n ie söz d in led i. H e m e n b o y u n eğ d iren , k o ru y u cu
b ir ü stü n lü ğ ü v a rd ı ad a m ın . O d ışa rd a g e n e ç e k iç le b ir
ş e y le r ç a k a r k e n C o n n ie o tu rm u ş, e lle rin i a te ş e t u ta r a k
ısın ıy o r, a r a d a b ir y e n i od u n p a r ç a la r ı a tıy o rd u a te şe .
B ö y le, a te ş in y a n ın d a k ıv rılıp o tu rm a y ı p e k iste m iy o rd u
g e r ç e k te , k a p ıd a d u ru p o n u s e y re tm e k d a h a h o ş u n a g i­
d erd i b e lk i, a m a b ir y a k ın lık gö rm ü ştü , g e ri te p m e k o l­
m azd ı.
K u lü b e n in iç i s ıc a k tı, d u v a rla rı c ila sız ç a n ı ta h ta s ıy le
k a p la n m ış tı, C o n n ie ’n in o tu rd u ğ u isk e m le y a n ın d a t a h ta
b ir m a s a y la b i r s a n d a ly a , b ir m a ra n g o z te z g â h ı, k o c a m a n
b ir sa n d ık , ç iv ile r, y e n i ta h ta la r , m a ra n g o z a le tle r i vard ı;
d u v a r la r a ç a k ılı a ğ a ç ç iv ile r le b irç o k şe y a s ılıy d ı: b a lta ,
n a c a k , k a p a n la r, iç i dolu to r b a la r , c e k e ti. P e n c e r e y o k tu ,
o d a a ç ık k a p ıd a n ış ık a lıy o rd u . D ö k ü n tü b i r y e rd i a m a
b ir b a k ım a d a k ü çü k b ir k u ts a l s ığ m a k tı.
C o n n ie, a d a m ın ç e k iç s e s le rin e k u la k v erd i; p e k m u t­
lu d eğ ild i b u s e s le r. C a n ı sık k ın d ı. Ö zel y a ş a m ın a k a r ış ıl-
m ış tı çü n k ü , h e m de e n s a k ın c a lı b ir k a r ış m a y d ı bu! B ir
k a d ın ! D ü n y a d a te k d ile d iğ i şey y a ln ız lık tı. A m a g e n e de
g ü çsü z k a lıy o r d u y a ln ız lığ ın d a , özel y a ş a m ın ı k o r u m a k ta ;
n e d e o ls a k e n d isi p a r a y la tu tu lm u ş b i r ad am , b u in s a n ­
l a r d a e fe n d ile riy d i.
Ö z e llik le b ir k a d ın la a lış v e riş i o lm a s ın ı h iç iste m iy o r­
du. K o rk u y o rd u ; ç ü n k ü e s k i iliş k ile rin d e n k a lm a b ü y ü k
b ir y a r a s ı v ard ı. Y a ln ız k a lm a z s a , y a ln ız b a ş ın a b ır a k ıl­
m a z s a ö le c e ğ in i d ü şü n m ü ştü . D ış d ü n y a d a n iy ic e e lin i e te ­
ğ i n i çe k m işti, so n s ığ m a ğ ı b u k o ru y d u işte; b u r a d a g iz­
le n m e k !
C o n n ie, o d u n p a r ç a la r ı a t a a ta iy ic e b ü y ü ttü ğ ü a te ş le
ilk in ısın d ı, so n ra d a iy ic e k ız ıştı. İsk e m le s in i k a p ı a r a lı-

115
ğ m a ç e k e re k , d ışa rd a ç a lış m a k ta o la n a d a m ı s e y r e d ald ı.
A d am o n u g ö rm e z d e n g e liy o rı, a m a s e y re d ild iğ in i b ili­
yordu . G e n e de iy ic e iş in e d a lm ış g ib i ç a lış ıy o r, k a h v e r e n ­
gi k ö p e ğ i de y a n ıb a şm d a , a r k a a y a k la r ı ü s tü n e o tu rm u ş,
b u g ü v e n siz lik d olu d ü n y a y ı sey re d iy o rd u .
A d a m h iç s e s in i ç ık a rm a d a n , ç a b u k ç a b u k ç a lış a r a k ,
y a p m a k ta old u ğ u k ü m e si b itird i, sü rg ü lü k a p a ğ ın ı b ir ik i
y o k la d ık ta n s o n ra y a n ıb a ş m a b ır a k tı. K a lk tı, e sk i b i r k ü ­
m es d a h a a la r a k , ü stü n d e t a h t a y o n ttu ğ u k o c a k ü tü ğ ü n
y a n m a g e tird i. Ç ö m e le re k , g e tird iğ i k ü m e s in ta h ta p a r ­
m a k lık la r ın ı y o k lad ı, p a r m a k lık la r d a n b ir k a ç ı e lin d e k a l ­
dı; b u n la r ın ç iv ile rin i sö k tü . S o n r a k ü m e s i e v ire ç e v ire
g ö zd en g e ç ird i, C o n n ie ’n in v a r lığ ın ı h iç d u y m am ış g ib i
d a v ra n ıy o rd u .
C o n n ie, b u lu n d u ğ u y e r d e n ö y le ce b a k ıy o rd u . A d am ın ,
ç ıp la k g ö rd ü ğ ü z a m a n k i y a ln ız lığ ı, şim d i g iy in ik d u ru m u n ­
d a da v ard ı: te k b a ş ın a ç a lış a n b ir h a y v a n g ib i y a p a y a l­
n ız ç a b a lıy o r, ö te y a n d a n d a in s a n la r la h e r tü r lü iliş k id e n
ir k ile n b ir i g ib i d e r in d ü ş ü n c e le re d alıy o rd u . Ş u a n d a b i­
le se ssiz c e , s a b ır la , C o n n ie ’d en k a ç m ıy o rd u . S a b ırs ız , tu t­
k u lu b i r a d a m d a k i b u se s s iz lik , b u son su z sa b ır, C o n n ie ’­
n in d ö îy a ta ğ ın a d o k u n m u ştu . B u n u o n u n ö n e e ğ ilm iş b a ­
şın d a, te z c a n lı e lle rin d e , in c e , d u y g a n k a lç a la r ıy la çö m e ­
liş in d e g ö rm ü ştü ; s a b ırlı, k a ç m g a n b ir ö z e llik . C o n n ie
o n u n y a ş a n tıs ın ın k e n d in in k in d e n d a h a g e n iş , d a h a d e rin
o ld u ğ u n u d üşünd ü; ç o k d a h a g en iş, ço k d a h a d erin , b e lk i
çok d a h a ö lü m cü l. B u d ü şü n c e y le k e n d in d e n g e ç ti, h e m e n
h e m e n s o ru m su z la ştı.
K a p ın ın a r a lığ ın d a b ö y le ce , b ir düş için d e , z a m a n d a n ,
te k te k o la y la r d a n h iç h a b e rs iz o tu ru y o rd u . Ö y le sin e k e n ­
d in i u n u tm u ş tu ki, a d a m b i r a r a a n s ız ın b a ş ın ı k a ld ırıp
b a k tığ ın d a , o n u n g ö z le rin d e b ü tü n ü y le d u rg u n , b e k le y ic i
b ir b a k ış görd ü . B e k le y e n b i r b a k ış tı b u o n c a . K a lç a la r ın ­
da, k u y r u k so k u m u n d a k ü ç ü k b ir a le v d ili a n s ız ın k ım ıl­
d a n ıv e rd i, g ö n lü n ü n t a d e rin in d e n in le d i ad am . H e rh a n g i
y e n i b ir ilişk id e n , ö lü m d en k a ç a r g ib i k a çıy o rd u . E n ço k
d iled iğ i şey, C o n n ie ’n in ç ek ip g itm e si, k e n d isin i y a ln ız lı­
ğ ıy la b a ş b a ş a b ıra k m a s ıy d ı. O n u n iste m in d e n , d işice is te ­
m in d e n , d işice m o d e m d ik b a şlılığ m d a n k o rk u y o rd u . E n
çok da, h e r d ile d iğ in i eld e e tm e k iste y e n , y ü k se k t a b a k a y a

116
özgü a r s ız lığ ın d a n k o rk u y o rd u . A ltı ü stü , p a r a y la tu tu l­
m u ş b ir a d a m d ı çü n k ü . K a d ın ın o ra d a oluşu, n e fr e tle d ol­
d u ru y o rd u iç in i.
C o n n ie a n s ız ın b ir te d irg in lik le k e n d in e g eld i. A y a ğ a
k a lk tı. Ö ğ le so n u a k ş a m a d ön ü y o rd u a rtık , g e n e d e o rd a n
b ir tü r lü a y rıla m ıy o rd u . A d a m ın y a n m a g itti, a d a m h e ­
m e n a y a ğ a k a lk tı, y ıp ra n m ış y ü zü gergin,, b o m b o ş, g ö z le ri
ise C o n n ie ’d eyd i.
«B u ra s ı ç o k g ü zel, ço k d in len d irici,» dedi C o n n ie, «da­
h a ö n c e h iç g e lm e m iş tim b u ray a.»
«G e lm e m iş m iyd iniz?»
« A ra s ıra g e lip o tu r a c a ğ ım b u r d a biraz.»
«Ö yle m i?»
« B a n a d a b ir a n a h ta r ın ı v e r ir m isin iz k u lü b e n in , a ra -
s ır a g e lm e m iç in ? V a r m ı b ir a n a h ta r d ah a?»
«O ld u ğu n u san m ıy o ru m .»
G e n e y e r li ş iv e sin e d ö n m ü ştü k o n u şm a sı. C o n n ie d u­
raksadı-, a d a m k a r ş ı k o y u y ord u . K e n d i m a lı m ıy d ı k u lü b e
s a n k i?
« B ir a n a h t a r d a h a b u la m a z m ıy ız?» d iy e sord u , d e rin ­
le rin d e b ir k a d ın ın d ile d iğ in i eld e e tm e k is te ğ i ç ın la y a n
ta tlı se siy le :
« B ir a n a h t a r d ah a!» dedi ad am , h a f if a la y c ılığ a b ü ­
rü n m ü ş ö fk e li b ir b a k ış la :
«E vet, a y n ısı y a p ıla m a z m ı?» d ed i C o n n ie k ız a r a r a k .
« B elk i S ir C liffo rd b u lu r,» dedi ad am , b a ş ta n s a v a r a k .
«Evet!» d ed i C o n n ie , «b elk i o n d a v a rd ır. Y o k s a , siz in ­
k in i v e r ir a y n ıs ın ı y a p tırırız . B ir g ü n d e y a p a r la r . B ir g ü n
iç in a n a h ta r s ız d a k a la b ilirs in iz .»
«A h S a y ın L ady, y a k ın la r d a d a a n a h t a r y a p a n b ir
k im s e ta n ım ıy o ru m ki.»
C o n n ie a n s ız ın ö fk e d e n k ıp k ırm ız ı k e sild i.
«Peki,» dedi, «ben a ra ş tırırım .»
« B a şü stü n e S a y m Lady.»
G özg öze g e ld ile r. A d a m ın g ö z le rin d e h iç b ir şe y e a l­
d ırm a y a n soğ u k , ç ir k in b ir h o şn u tsu z lu k , b ir ö fk e , C o n n ie ’-
n in k ile rd e de a z a r la y ıc ı b ir b a k ış v ard ı.
A d a m ın b u d a v r a n ış ı C o n n ie ’y e d o k u n m u ştu , b ira z ü s­
te le n in c e n a s ıl d a b ü y ü k b ir n e fr e tle d o lu v e rm işti. U m u t­
su z b ir g ö rü n ü şü v a rd ı şim d i.

117
 «H oşça k a lın , S a y ın L ad y !» S e lâ m v e r e r e k ç a b u c a k
dönüp g itti. C o n n ie o n d a k i d o y m ak b ilm e z e s k i ö fk e n in
u y u y a n k ö p e k le rin i u y a n d ırm ıştı; d ed iği d ed ik d iş ile re
k a r ş ı d u y u la n b ir ö fk e n in . G ü çsü zd ü b u d u ru m d a ad am ,
eli k o lu b a ğ lıy d ı. B iliy o rd u b u n u !
C o n n ie ise o n u n d ed iğ i d ed ik e rk e k liğ in e ö fk e le n m iş ­
ti. B ir u ş a k tı ü s te lik . A sık b ir y ü zle ev e d oğ ru y ü rü d ü .
M rs. B o lto n ’u, k ü ç ü k te p e d e k i k a y ın a ğ a c ı a ltın d a ,
k e n d isin i b e k le r b u ld u .
«N erd ey se d ö n m e y e c e k sin iz san d ım . S a y ın Lady,» d e­
di k a d ın , c a n a y a k m b ir sesle .
«G eç m i k ald ım ?» d iy e so rd u C o n n ie.
«Ah... S i r C liffo rd ç a y ın ı istiy o rd u da.»
«N eden h a z ır la y ıp v e rm e d in iz ö yleyse?»
«Ah, ş a şırd ım k a ld ım n e y a p a c a ğ ım ı. H a z ırla y ıp v e r ­
sem , b u n d a n h o ş la n a c a k g ib i g ö rü n m ü y o r hiç.»
«N eden a m a , a n la m ıy o ru m , ned en?»
C o n n ie, C liffo r d ’u n o d a sın a g ird i, e sk i p irin ç ç a y d a n ­
lık , b ir te p s i ü z e rin d e b u ğ u la n ıy o rd u .
« G e c ik tim m i C liffo rd ?» dedi, d a h a şa p k a s ın ı, b o y u n
a tk ıs ın ı b ile ç ık a rm a d a n , e lin d e k i b ir k a ç ç iç e ğ i b ır a k a r a k .
Ç a y k u tu s u n u ald ı, « ö z ü r d ile rim ! N e d e n M rs. B o lto n 'a
y a p tırm a d ın ç a y ın ı? »
«D ü şü nem ed im ,» d edi C liffo rd iğ n e li b ir sesle; «o nu n
ç a y m a s a s ın a y a k la ş tığ ın ı g ö rm e y e k a tla n a m ıy o ru m pek.»
«A m a g ü m ü ş b ir ç a y d e m liğ in in de d o k u n u lm a z b ir
k u ts a llığ ı y o k tu r h e rh a ld e .» d ed i C o n n ie.
C liffo r d b a ş ın ı k a ld ırıp g a r ip g a r ip b a k tı:
«N e y a p tm b ü tü n ö ğ le d e n so n ra?»
«D o laştım b ira z , rü z g â rs ız b i r y e rd e o tu rd u m . D ik e n li
d e fn e le r ü stü n d e y e m iş le r v a r d a h a b iliy o r m u su n?»
B o y u n a tk ıs ın ı ç ık a rd ı, ş a p k a s ı b a ş ın d a , ç a y ı y a p m a k
iç in otu rd u . K ız a rm ış e k m e k le r t a k ır t a k ır o lm u ştu . Ç a y ­
d a n lığ ın ü z e rim ö rttü , m e n e k ş e le rin i k o y a c a k b ir b a r d a k
a lm a k iç ııı a y a ğ a k a lk tı. Z a v a llı ç iç e k le r b u ru ş m a y a yü z
tu tm u ştu .
«Şim d i g e n e c a n la n ırla r,» d iy e re k , b a r d a ğ a k o y d u ğ u ç i­
ç e k le r i, k o k la m a s ı iç in C lif fo r d ü n ö n ü n e b ıra k tı.
« Ju n o ’n u n g ö z k a p a k la rm d a n d a tatlı,» d iy e b ir d ize
m ırıld a n d ı C liffo rd .

118
 «Bu sö z le rle g e r ç e k m e n e k şe a r a s ın d a en u fa k b ir b a ğ
b ile yok,» d ed i C o m ıie, « E liz a b e th ç a ğ ı y a z a r la r ı d a b ir a z
fa z la y a p m a cık lı.»
C liffo rd ’u n ç a y ın ı d old urd u.
« Jo h n ’u n P ın a r ı y a k ın ın d a , sü lü n le rin y e tiştirild iğ i
y e r d e k i k ü ç ü k t a h ta k u lü b e n in b ir a n a h ta r ı v a r m ı?»
« V a rd ır b e lk i. N ed en sord u n?»
«O k u lü b e y e ra s la d ım b u g ü n g e z in irk e n , d a h a ö n c e h iç
g ö rm e m iştim . Ç o k g ü zel b ir y e r d o ğru su . A r a s ır a gid ip
o t u r a b ilir m iy im ord a?»
«M ello rs d a o ra d a m ıyd ı?»
«E vet. O n u n ç e k iç s e s le riy le b u ld u m o y e ri. Ö y le b ir-
d e n b ir e g id işim d en de p e k h o şla n m a d ı. İk in c i b ir a n a h t a r
v a r m ı d iy e so rd u ğ u m d a b a y a ğ ı k a b a la ştı.»
«Ne dedi?»
«Ah, d o ğ ru su n u is te r s e n h iç b ir şey! A m a o r a y a h e r z a ­
m a n g irip ç ık m a m ı p e k iste m iy o rd u san ırım .»
«B ilirim , istem ez.»
«A m a o n a n e z a r a r ı v a r b u n u n a n la m ıy o ru m . O r a s ı ev i
o lsa n e y se ! Ö ze l ev i de d eğ il. N ed en o tu r a m a y a c a k m ış ım
o r d a c a n ım ın iste d iğ i zam an ?»
«Ö yle ya!» dedi C liffo rd , «ken d in i ç o k b ir şe y s a n ıy o r
b u adam .»
«Ö yle m i d ersin ?»
«O h, ev et, yü zd e yüz. O la ğ a n ü stü b ir şey s a n ıy o r k e n ­
d in i. B iliy o rs u n , g e ç in e m e d iğ i b ir k a n s ı v a rm ış, o n u n y ü ­
zü n d en 1915’te o rd u y a k a tılıp , y a n ılm ıy o rs a m H in d is ta n ’a
g ö n d e rilm iş. M ıs ır ’d a s ü v a ri b irlik le rin d e n a lb a n tlık y a p ­
m ış b ir sü re; h e r z a m a n a t la r la u ğ ra şm ış, b e c e r ik li a d a m ­
d ır b u k o n u d a. S o n r a H in tli b ir a lb a y ın g ö zü n e g irm iş, te ğ ­
m e n liğ e y ü k se ltilm iş. B ir g ö re v v e rm iş le r k e n d isin e , ö y l e
s a n ıy o r u m .a lb a y ıy la b ir lik te g e n e H in d is ta n ’a d önm ü ş,
k u z e y b a tı b ö lg e sin d e k a lm ış. H a sta la n m ış, e m e k liy e a y ır ­
m ış la r. G e ç e n y ıla d ek o rd u d a n d ış a n ç ık m a m ış . B ö y le
b i r a d a m iç in g e n e e sk i y a ş a m a b iç im in e d ö n m e k p e k k o ­
la y o lm a s a g e r e k ta b ii. Ç a lışıp d id in m e k z o ru n d a . A m a
b e n i ilg ile n d ird iğ i ö lçü d e, işin i e k s ik siz y a p a n b i r ad am .
Y a ln ız , te ğ m e n M e llo rs k ılığ ı g ö rem iy o ru m p e k k e n d is in ­
d e.»
«B ö y le y a y v a n b ir D e rb y s h ire şiv e siy le k o n u ş a n b ir

119
a d a m ı n a s ıl su b a y y a p a rla r ? »
«H ay ır am a ... y a ln ız ç o k k ız d ığ ın d a , b ir de ilk k a r ş ı­
la ş tığ ı k im s e le r le b ö y le k o n u ş u r. G e r ç e k te ç o k g ü z e l k o ­
n u ş a b ilir . A n la şıla n , g e n e a ş a ğ ı t a b a k a y a d ü şm ek le, a ş a ğ ı
ta b a k a d iliy le k o n u ş m a s ı g e r e k tiğ in i düşünü yor.»
«N ed en d a h a ö n c e s ö y le m e d in b a n a b u n la rı.»
«B ö yle ö y k ü le r c a n ım ı s ık a r . B ü tü n d ü zen i b o z a c a k
ş e y le r d ir b u n la r . B ö y le o la y la r ın g e ç m iş o lm a s ın a b ile
a c m s a y erid ir.»
C o n n ie b u d ü ş ü n c e le re k a t ılır g ib i o lu yo rd u . Ö y le y a ,
h iç b ir y e rd e b a r m a m a y a n y e tin m e z in s a n la r ın n e y a r a r ı
v a rd ı?
H a v a la r g ü zel g id in ce , b i r g ü n C liffo rd d a k o ru d a d o ­
la ş m a k iste d i. R ü z g â r so ğ u k esiy ord u , a m a y o ru c u d e ğ il­
di, g ü m ş ığ ı d a ılık , y a ş a m d olu yd u.
« G e r ç e k te n g ü ze l b ir g ü n o lu n c a , in s a n n a s ıl d a b a m ­
b a ş k a d u y u y o r k en d in i,» d ed i C o n n ie , «oysa b a ş k a z a ­
m a n la r d a g e n e llik le h a v a ö lü g ib i g e liy o r in s a n a , in s a n ­
l a r h a v a y ı b ile ö ld ü rü y o rla r.»
«B u n u in s a n la r ın m ı y a p tığ ın ı sa n ıy o rsu n ?»
«E vet. İn s a n la r d a n ta ş a n b u n c a c a n s ık m tıs ı, y e tin m e z -
lik , ö fk e , h a v a n ın c a n lılığ ım ö ld ü rü y o r. K e s in lik le in a n ı­
yo ru m buna.»
«B elk i de a tm o s fe rd e k i b i r ö z e llik tir in s a n la r d a k i c a n ­
lılığ ı a z a lta n ,» d ed i C liffo rd .
«H ayır, e v re n i z e h irle y e n in sa n d ır,» d iy e ü stle n d i C o n ­
n ie .
«K end i y u v a sın ı k e n d i k irle tiy o r,» d ed i C liffo rd .
K ü ç ü k a r a b a ile rliy o rd u . F ın d ık ç a lıla r ın d a so lu k a l­
tın r e n k li tır tıl ç iç e k le r s a lla n ıy o rd u ; g ü n e şli y e r le rd e a n e ­
m o n la r, y a ş a m a s e v in c iy le b a ğ r ış ır g ib i, iy ic e a ç ılm ış la r ­
dı; in s a n la r ın d a k e n d ile r iy le b ir lik te b a ğ r ış tık la r ı e sk i
g ü n le rd e k i g ib i g ü z e ld ile r. H a fifte n b ir e lm a ç iç e ğ i k o k u ­
su n u a n d ırıy o rd u k o k u la n . C o n n ie , C liffo r d ’a b ir k a ç t a n e
k o p a rd ı.
C liffo r d ç iç e k le r e y a d ırg a m ış g ib i b a k tı.
«S e n , d a h a b o z u lm a m ış g e lin i sessizliğ in ,» d izesin i a n ­
dı, « Y u n a n v a z o la r ın d a n d a h a çok , ç iç e k le r e y a r a ş a n b ir
söz bu,» dedi.
«B o z m a k iğ r e n ç b ir sözcü k !» dedi C o n n ie , « a n c a k in ­

120
s a n la r b o z a r h e r şeyi.»
«B ilin m e z ki... s a ly a n g o z la r fa la n ... S a ly a n g o z ço k ço k
y e r bu ç iç e k le r i, a r ıla r ın ise b ozd u ğu söy len em ez.»
C o n n ie, h e r şey i h e m e n s ö z c ü k le re a k ta r d ığ ı iç in C lif-
fo rd ’a k ız ıy o rd u . M e n e k ş e le r J u n o ’n u n g ö z k a p a k la rıy d ı,
a n e m o n la r d a b o z u lm a m ış g e lin le r. C o n n ie, k e n d isiy le y a ­
şam a r a s ın a p e rd e g ib i d ü şen sö z c ü k le rd e n tik sin iy o rd u :
b o z u y o rsa s ö z c ü k le r bo zu y o rd u h e r şey i: y a ş a y a n n e s n e le ­
rin b ü tü n ö zsu y u n u em en , b a s m a k a lıp s ö z cü k ler, d ey im ­
le r.
C liffo r d ’la g e z in ti p e k p a r la k o lm ad ı. C o n n ie ile a r a ­
la rın d a , ik is in in d e g ö rm e z d e n g e lm e y e ç a lış tığ ı b ir g e r ­
g in lik s ü rm e k te y d i. C o n n ie b ird e n b ir e d işilik içg ü d ü sü n ü n
b ü tü n g ü cü y le u z a k la ş tı o n d an . O n d a n k u rtu lm a k , ö zel­
lik le o n u n b ilin c in d e n , sö zle rin d e n , k e n d i b e n liğ iy le ilg ili
s a p la n tıla r ın d a n , k e n d isiy le , sö z le riy le ilg ili son u g elm ez.
s a p la n tıla r ç a r k ın d a n k u rtu lm a k istiy o rd u .
H a v a la r g e n e bo zu ld u . B ir ik i g ü n s o n ra y a ğ m u rd a
d o la şm a y a ç ık tı C o n n ie, k o r u y a g itti. K o ru y a v a n n c a g e ­
n e t a h t a k u lü b e n in y o lu n u tu ttu . Y a ğ m u r y a ğ ıy o rd u , a m a
h a v a p e k so ğ u k d eğ ild i. K o ru , sessiz, u z a k , y a ğ m u ru n k a ­
r a r tıs ı için d e e rişilm e z gö zü kü yord u .
K u lü b e n in ö n ü n d ek i a ç ık lığ a g eld i. K im s e c ik le r y o k ­
tu . T a h t a k a p ın ın o d u n d a n e şiğ in e o tu r a ra k , k e n d i s ıc a k ­
lığ ı iç in e b ü zü ştü . Y a ğ m u r u se y re d e re k , y a ğ m u r d a m la la ­
r ın ın ç ık a rd ığ ı b irç o k g ü rü ltü sü z g ü rü ltü y ü , e sin tis iz gö­
rü n e n h a v a d a rü z g â rın y ü k s e k d a lla r a ra s ın d a k i g a rip
u ğ u ltu su n u d in le y e re k o tu rd u o rd a. Ç e v re d e e sk i m eşe
a ğ a ç la r ı, y a ğ m u rd a n k a r a r m ış k o c a m a n b o z g ö v d e le riy ­
le. a z m a n d a lla rıy la , y u v a rla k , d ip d iri d u ru y o rla rd ı. T o p ­
ra k , ç ıp la k lık ta n e p e y c e k u rtu lm u ştu , d ö rtb ir y a n a se rp i-
li a n e m o n la r, b ir ik i m ü r v e r y a d a y a b a n g ü lü ç a lıs ı, m o­
ru m s u b ir b ö ğ ü rtle n ç a lıs ı göze ç a rp ıy o rd u ; b ö ğ ü rtle n in
e sk i b a k ır k ır m ız ıs ı re n g i, a n e m o n y a p r a k la r ıy la ö rtü l­
m ü ştü . B e lk i d e b o z u lm a m ış y e r le rd e n b iriy d i b u r a s ı. B o ­
zu lm am ış! B ü tü n d ü n y a b o zu lm u ştu .
K im i ş e y le r b o z u la m a z . B ir k u tu s a r d a ly a k o n s e rv e s in i
b o z a m a z sın ız . K a d ın la r ın b irç o ğ u d a b ö y le d ir; e r k e k le r in
de. A m a d ü n y a!...
Y a ğ m u r a z a lıy o rd u . Y a ğ m u r u n m e ş e le r a r a s ın d a k i k a ­

121
r a r t ıs ı d a k a lm a m ış tı a r tık . C o n n ie g itm e k iste d i; a m a g e ­
n e o tu rd u . Ü şü y o rd u da; iç e rle y iş in d e n d o ğ an a ş ır ı b ir e y ­
le m siz lik le , in m e y e tu tu lm u ş g ib i o r a c ık ta m ıh la m p k a ld ı.
B o zu lm u ş! in s a n , k e n d isin e el b ile d eğ m e d e n n a s ıl b o ­
z u la b ilird i? Ö lü s ö z c ü k le rle b o z u lm a k u ta n ç o lu y o rd u , ölü
d ü ş ü n c e le r le ise s a p la n tı. ,
Isla n m ış k a h v e r e n g i k ö p e k k o ş a r a k geld i, h a v la m a d ı,
ıs la k k u y ru ğ u n u b ir tü y g ib i k a ld ırd ı. O n u n a r k a s ın d a n d a
a d a m , k ıp k ırm ız ı y ü zü y le, ş o fö r le rin k in i a n d ıra n ıs la k k a ­
r a b ir m e ş in c e k e tle g ö rü n d ü . C o n n ie, a d a m ın , k e n d isin i
g ö r ü r g ö rm ez, b ir k a ç te z a d ım la g e rile d iğ in i sezd i. K a p ı­
n ın için d e , b ir k a r ış g e n iş liğ in d e k i ıs la n m a m ış y e rd e d i­
n e liy o rd u . S o n r a ad an ı, h iç k o n u ş m a d a n s e lâ m v e rd i, y a ­
v a şç a , y a k la ş tı. C o n n ie g e r ile m e y e b a şla d ı.
« B en de g id iy o rd u m şim di,» dedi.
« İçe ri g irm e k iç in m i b e k liy o rd u n u z?» d iye so rd u ad am ,
C o n n ie ’ye d eğ il d e k u lü b e y e b a k a r a k .
«H ayır. Y a ğ m u r d a n k o r u n m a k iç in e ş ik te o tu rd u m b ir ­
k a ç d a k ik a ,» d ed i g u ru rla .
A d am b a k tı. C o n n ie ü şü m ü ş g ö rü n ü y o rd u .
« S ir C liffo r d ’d a y o k m u y m u ş a n a h ta r? »
«H ayır, a m a ö n e m i y o k . B u k a p ı için d e de h iç ıs la n ­
m a d a n o tu ra b iliy o ru m . H o şça k a im !» A d a m ın k o n u ş m a ­
s ın d a k i y e r li şiv e ö z e llik le rin in ço k lu ğ u n d a n n e f r e t e d i­
yo rd u .
C o n n ie u z a k la ş m a k ü z e re y k e n , a d a m o n u in c e d e n in ­
c e y e süzd ü. S o n ra , c e k e tin in d ü ğ m e le rin i çözdü, e lin i p an -
ta lo n u n u n c e b in e s o k a r a k k u lü b e n in a n a h ta r ın ı ç ık a rd ı.
« İste rse n iz b u a n a h ta r ı a lm , b e n s ü lü n le r iç in b a ş k a
b ir y e r b u lu ru m .»
C o n n ie a d a m a b ak tı*
«N e d em e k istiy o rsu n u z ?» d iy e sord u .
« S ü lü n le ri y e tiş tirm e k iç in b a ş k a b ir y e r b u lu ru m , d i­
y o ru m . B u rd a o ld u ğ u n u z z a m a n la r , o r t a lık t a d o laşıp sizi
r a h a ts ız e tm e m i iste m e z s in iz e lb e tte .»
Y e r li ş iv e n in s is i için d e , a d a m ın d em e k iste d iğ in i g ü ç ­
lü k le s e ç e n C o n n ie, d u ra k la y ıp b a k tı.
«N ed en h e r k e s g ib i k o n u şm u y o rsu n ?» d iy e sord u so ­
ğ u k b ir sesle .
« B en m i? H e rk e s g ib i k o n u ştu ğ u m u san ıyord u m .»

122
 C o n n ie ö fk e y le su stu .
« A n a h ta rı İstiy o rsa n ız a lm . İste rs e n iz , ilk in b u r a y ı iy i­
c e te m iz le y ip b o şa lta y ım , y a r ın v e re y im a n a h ta r ı size. N e
d ersin iz?»
D a h a d a ö fk e le n d i C o n n ie.
« B en siz in a n a h ta r ın ız ı istem ed im ,» dedi. « B u ra s ın ı b o ­
ş a ltm a n ız ı d a iste m e d im . H e le sizi se v g ili k u lü b e n iz d e n
y o k su n b ır a k m a y ı h iç iste m e d im . T e ş e k k ü r e d erim ! T e k
iste d iğ im , a r a s ır a b u r a y a g e lip b ira z o tu rm a k , d in le n ­
m e k ti. A m a e şik te d e o tu ra b iliy o ru m , k e s e lim a r t ık bu
k on uyu .»
A d am , m a v i g ö z le riy le C o n n ie ’y e b ir d a h a k ö tü k ö tü
b a k tı. K e s k in b ir y e r li şiv e siy le y a v a ş y a v a ş k o n u ş a ra k :
« S a y ın L ad y , N o el’d en s o n ra iste d iğ in iz z a m a n g e le b i­
lir sin iz k u lü b e y e , a n a h ta r ı d a a la b ilirs in iz , a m a şim d i sü ­
lü n le r in k u lu ç k a z a m a n ı, b e n im d e s ık s ık b u r d a b u lu n u p
o n la r la ilg ile n m e m g e re k . K ış m h iç u ğ ra m a m b u r a y a . A m a
b a h a r d a S ir C liffo rd sü lü n y e tiş tirilm e s in i iste r... b e n im
b u r d a h ep d o laşıp d u rm a m S a y ın L a d y ’yi r a h a ts ız e d e r
belk i.»
C o n n ie b u sö z le ri d o n u k b ir ş a ş k ın lık la d in led i.
«N eden r a h a ts ız o la c a k m ış ım sizd en?»
A d am g a r ip ç e b a k tı.
«G ü rü ltü m d en !» d ed i k ıs a c a , a m a a n la m lı. C o n n ie k ı­
z a rd ı. «Peki!» d ed i e n so n u n d a. «Sizi r a h a ts ız e tm e y e c e ­
ğim . B u rd a o tu r u rk e n siz in k u ş la r la ilg ile n d iğ in iz i g ö rm e k
h iç de ra h a ts ız etm ezd i b e n i. T e rs in e , h o şu m a g id e rd i. A m a
b u n u n , işin izi a k s a ta c a ğ ın ı d ü şü n ü y o rsa n ız , g e lm e y e c e ­
ğ im , ü zü lm ey in . S iz s ir C liffo r d ’u n b e k ç is isin iz , b e n im d e­
ğil.»
S ö y le d iğ i b u sözü g a rip b u ld u b ird e n n e d e n s e . A m a
a ğ z ın d a n ç ık m ış tı a rtık .
« Ş a y ır S a y ın L ady. S iz in k e n d i k u lü b e n iz b u . N e is­
te rs e n iz y a p a b ilirsin iz . İste rs e n iz h a fta y a b e n i k o v a b ilir­
sin iz de. Y aln ız...»
«Y a ln ız ne?» diye so rd u C o n n ie, şa şırm ış.
A d am g a rip , g ü lü n ç b ir d a v r a n ış la ş a p k a s ın ı g e r iy e it­
ti.
«Y aln ız, k u lü b e y i k e n d in iz iç in istiy o rs a n ız , g e ld iğ i­
n iz d e b e n im o r ta lık ta d o la ş tığ ım ı g ö rm e k istem ez sin iz.»

123
 «N ed en a m a?» d iy e so rd u C o n n ie, k ız g ın . «U y g ar b i r
in s a n d eğ il m is in iz siz ? S iz d e n k o r k m a m ı m ı istiy o rsu n u z
y o k sa ? B u r a d a b u lu n u p b u lu n m a m a n ız n e d e n ilg ile n d ir e ­
c e k m iş b e n i? B ir ö n e m i v a r m ı b u n u n ?»
A d a m b a k tı, yü zü u ğ u rsu z b i r k a h k a h a y la a y d ın la n d ı.
«H ay ır S a y ın L ady. E n k ü ç ü k b ir ö n em i b ile yok,» d e ­
di.
«Peki, ö y leyse?»
«B ir a n a h ta r y a p tıra y ım m ı size?»
«H ayır, te ş e k k ü r ed e rim ! İstem em .»
« Y a p tıra c a ğ ım . İk i a n a h t a r b u lu n su n d a h a iyi.»
C o n n ie , ö fk e d e n k ıp k ırm ız ı, so lu ğ u k e s ile re k :
« S a y g ısız b ir a d a m s ın ız siz,» dedi.
«H ayır, h a y ır!» d ed i a d a m h e m en . «B öyle d em ey in ! B e n
k ö tü b ir n iy e tle söy lem ed im . Y a ln ız , b u r a y a g e lirse n iz ,
k e n d im e b a ş k a b ir y e r b u lm a k z o ru n d a k a la c a ğ ım ı s a n ­
d ım , b u r a d a b u lu n a n ş e y le r i b a ş k a b i r y e r e ta ş ım a k d a a z
iş d eğ ild ir. A m a siz in iç in b ir şe y d eğ işm ezse S a y ın L ad y...
K u lü b e S ir C liffo rd ’u n m a lıd ır, n e iste rs e n iz y a p a b ilir s i­
niz, y a ln ız b e n im u fa k te fe k iş le r iç in o r ta lık ta d o la ş m a ­
m ı h o şg ö rü rsen iz.»
C o n n ie iy ic e b o c a la m ış b i r d u ru m d a u z a k la ştı. H o rg ö -
r ü y e u ğ ra y ıp u ğ ra m a d ığ ın ı, in c in ip in c in m e d iğ in i p e k k e s -
tire m iy o rd u . B e lk i d e ad am , d ed iğ i g ib i d üşünm üş, C o n n ie
o r a y a g id in ce u z a k la ş m a k z o ru n d a k a la c a ğ ın ı s a n m ış tı.
S a n k i a k im ın k ıy ıs ın d a n g e ç e rd i b ö y le b ir şey ! S a n k i b u n ­
c a ö n e m liy d i ad am , o b u d a la c a v a rlığ ıy la .
N e d ü şü n d ü ğ ü n ü , n e d u y d u ğ u n u b ilm e d e n , a lla k b u l­
la k ev e döndü.

124
 9
C o n n ie, C liffo r d ’d an d uyd u ğu h o şn u tsu z lu ğ a k e n d i de
ş a şıy o rd u . Ü s te lik de h e r z a m a n tik s in iy o rd u o n d an . N e f­
r e t d eğ ild i b u duygu: b ir tu tk u y o k tu için d e . A m a d e rin
b ir g ö v d esel tik s in ti. N erd ey se, C liffo r d ’la , o n a d uyd u ğu
g iz li, g ö v d esel tik s in tid e n d o la y ı e v le n m iş o ld u ğ u n u d ü şü ­
n ü y o rd u . T a b ii g e r ç e k te , C liffo rd , k a fa s ıy la , d ü ş ü n c e le riy ­
le k e n d isin d e ilg i u y a n d ırd ığ ı, b ir c o şk u y a r a ttığ ı iç in e v ­
le n m işti. B ir b a k ım a , k e n d isin d e n ç o k ü stü n , ç o k ö ted e b ir
v a r lık g ib i g ö rm ü ştü C liffo r d ’u.
Ş im d i b u d ü şü n se l co ş k u a şın m ış, o rta d a n silin m iş, g e ­
r iy e y a ln ız g ö v d esel h o şn u tsu z lu k k a lm ıştı. G ö n lü n ü n ta
d e r in le rin d e n kopu p g e le n b ir d u y gu y d u b u : b u d u y g u ­
n u n , k e n d is in i n a s ıl y iy ip tü k e ttiğ in i d e sez m e k te y d i.
K e n d in i g ü çsü z, iy ic e u m u tsu z d u y u yo rd u . D ış a rd a n
b ir y a r d ım e lin in u z a n m a s ın ı d iliyo rd u . A m a b ü tü n d ü n ­
y ad a, b ö y le b ir y a rd ım y o k tu . T oplum , ç ılg ın lığ ın d a n d o­
la y ı k o r k u n ç tu . U y g a rla ş m ış to p lu m çılg ın d ır. P a r a ile sö z­
d e a şk , ik i b ü y ü k h a s ta lığ ıd ır b u to p lu m u n ; ö z e llik le p a ra ,
iy ic e ile rle m iş b ir h a s ta lık tır . îp e s a p a g e lm e z ç ılg ın lığ ı
için d e b ire y , b u ik i k o n u d a g ö s te rir k e n d in i: p a r a ile aşk .
M ic h a e lis sö zg elişi! S e v g is i de e tk in liğ i de ç ılg ın lık tı a n ­
c a k . S e v g is i b ir ç e ş it ç ılg ın lık tı.
C liffo rd d a b ö y ley d i. B ü tü n o k o n u ş m a la rı! B ü tü n o
y a z ıla rı! Ö n e m k a z a n m a k y o lu n d a k i b ü tü n o ç a b a la r ı!
Ç ılg ın lık ta n b a ş k a b ir şey d eğ ild i b u . G itg id e de d a h a
k ö tü o lu y or, g e r ç e k te n o n u lm a z b ir h a s ta lık d u ru m u n a
v a rıy o rd u b u d u ru m u .
C o n n ie, k o rk u için d e b o ca lıy o rd u . A m a h iç o lm azsa,
M rs. B o lto n g e lin c e C liffo rd b ira z o lsu n y a k a s ın ı b ır a k m ış ­
tı. C liffo r d ’u n k e n d isi sez m iy o rd u b u n u . B ir ç o k ç ılg ın in ­
s a n d a old u ğu g ib i, o n u n d a ç ılg ın lığ ı s e z e m e d iğ i ş e y le r le
ö lçü le b ilird i; b ilin c in d e k i g e n iş ç o r a k a la n la r la .
M rs. B o lto n b ir ç o k y ö n le rd e n e şsiz b ir k a d ın d ı. A m a
g a r ip tü rd e n b ir b u y u r g a n lığ ı, m o d e m k a d ın d a k i ç ılg ın lık

125
b e lir tile r in d e n b ir i o la n ille d e d ed iğ in i y a p m a k k o n u s u n ­
da, so n su z b ir d ik b a ş lılığ ı v a rd ı. B ü tü n ü y le b a ş k a la r ın a
a d a n m ış, b a ş k a la r ı iç in y a ş a y a n b ir k a d ın o la r a k g ö rü y o r­
du k e n d in i. C liffo r d b ü y ü lü y o rd u onu , ç ü ıık ü h e r z a m a n ,
y a d a ç o ğ u n lu k la , k a d ın c a iste m in i, s a n k i ç o k in c e b ir i ç ­
g ü d ü y le eziy o rd u . C liffo r d ’u n k e n d in i b e n im s e tm e iste m i
k e n d isin in k in d e n d a h a in c e , d a h a işle y iciy d i. O n u b ü y ü le ­
y e n de bu y d u .
B e lk i C o n n ie ’yi de b u y ö n ü b ü y ü le m işti.
«H ava ç o k g ü z e l b u g ü n !» d erd i M rs. B o l ton o k ş a y ıc ı,
k a n d ır ıc ı se siy le . « A ra b a n ız la u fa k b ir g e z in ti y a p m a n ız
ç o k iy i o lu r b e n c e , g ü n e ş ço k güzel.»
«Ö yle m i? Ş u k ita b ı v e rs e n e b a n a , şu s a r ı k a p a k lıy ı.
O rd a k i s ü m b ü lle ri de d ış a r ı ç ık a r s a n iy i olur.»
«N ed en a m a , ço k g ü ze l ç iç e k le r!» B u sözcü ğ ü , a r a y a
b ir V s e s i k a t a r a k sö y lü y o rd u : gü y-zel! «M is g ib i d e k o ­
k u y o rlar.»
«B en i s in irle n d ire n de o k o k u işte,» d erd i C liffo rd .
«G öm m e tö r e n le r in i a n d ırıy o r biraz.»
«Y a ö y le m i!» d erd i M rs. B o lto n b ir a z c ık a lın m ış, b u ­
n u n la b ir lik te e tk ile n m iş. C liffo r d ’u n k o la y k o la y b i r şey
b e ğ e n m e z titiz liğ in e b ira z h a y ra n , ç iç e k le r i o d a d a n d ışa rı
ç ık a r ır d ı.
« S a k a l tır a ş ın ız ı b e n m i y a p a c a ğ ım b u s a b a h , y o k sa
k e n d in iz m i o lm a k iste rsin iz ? » H e r z a m a n , a y n ı y u m u şa k ,
o k ş a y ıc ı, h iz m e te h a z ır , a m a g e n e de b u y u r g a n s e s ti b u .
« B ilm em k i. B ir a z b e k le se n . H a z ır o ld u ğ u m z a m a n z ile
b a sa rım .»
« B a şü stü ııe S ir C lifford !» d erd i M rs. B o lto n , ta tlı, u y ­
s a l b ir sesle ; s e s s iz c e o d a d a n ç ık a rd ı. A m a h e r te rs le n iş ,
için d e y e n i b ir iste m g ü cü y a r a tıy o rd u .
B ir a z d a n zil ç a ld ığ ın d a , h e m e n b e liriv e rird i M rs. B o l­
ton. O z a m a n C liffo r d :
«B u s a b a h se n y a p ıv e rs e n s a k a l tıra şım ı.» d erd i.
« Y ü re ğ i b ir a z c ık titr e r d i b u n u s ö y le rk e n , M rs. B o lto n
d a h a d a t a t lı b ir sesle:
« B a şü stü n e S ir C liffo rd !» d erd i.
E lle r in in y u m u şa k , o y a la n ıc ı d o k u n u şu y le, çok b ü y ü k
ö zen le, b ir a z d a a ğ ır a ğ ır y a p a rd ı b u işi. C liffo rd , p a r ­
m a k la r ın ın , y ü z ü n d e k i son d e r e c e y u m u şa k d o k u n u şu n d a n

126
p e k h o şla n m a z d ı ö n c e le ri. A m a şim d i g itg id e a r ta n b ir h a z
d u y u y o rd u b u n d a n . H e r g ü n o n a y a p tırıy o rd u s a k a l t ır a ­
şın ı: M rs. B o lto n ’u n k e n d i y ü z ü n e y a k la ş m ış yüzü, iş in e
g ö ste rd iğ i ö z e n le k ıs ılm ış g ö z le ri. Y a v a ş y a v a ş p a rm a k u ç ­
la r ı, C liffo r d ’u n y a n a k la r ın ı, ç e n e sin i, d u d a k la rın ı, a v u r tla ­
rım , ç e n e s iy le b o y n u n u iy ic e ö ğ ren d i. B e sili, to m b u l b i r
ad am d ı, y ü z ü y le b o y n u y e te r in c e y a k ış ık lı, e fe n d i b ir e r ­
k e k ti.
M rs. B o lto n d a solg u n , o ld u k ç a u zu n , d u rg u n y ü z ü y ­
le, p a r la k a m a h iç b ir şey a ç ık la m a y a n g ö z le riy le , g ü z e l
b ir k a d ın d ı. Y a v a ş y a v a ş, n e rd e y s e sev g iy e v a r a n so n su z
b ir y u m u şa k lık la , C liffo r d ’u k ıs k ıv r a k ele g e ç iriy o r, C lif-
fo rd d a b u n a b o y u n eğ iy o rd u .
Ş im d i C liffo r d ’u n h e m e n h e m e n h e r işin i y a p ıy o r, o n a
d a h a ço k a lışm ış o la n C liffo rd ise, e n özel iş le rin i b ile y a p ­
tır ır k e n , s a n k i k a r ş ıs ın d a k i C o n n ie ’ym iş g ib i, h iç ç e k in m i­
yord u . M rs. B o lto n h o ş la n ıy o rd u b u işte n . C liffo r d ’un göv ­
d e sin in , e n özel işle rin e v a r ın c a y a d ek k e n d i so ru m lu lu ğ u
a ltın d a o lm a s ın d a n h o şla n ıy o rd u . B ir g ü n C o n n ie ’ye: «B ü­
tü n e r k e k le r k o c a b e b e k le r d ir e n in d e son u n d a, T e v e r s h a ll
k u y u su n d a ç a lış a n e n b a b a y iğ it a d a m la rd a n b ile b a k tık la ­
rım oldu. B ir y e r le ri, siz in b a k ım ın ız ı g e r e k tir e c e k ö lçü d e
in c in m e y e g ö r s ü n ,. h e m e n b e b e k le şir, k o c a m a n b ir e r b e b e k
o lu rla r. G e r ç e k te h e p si d e b ir b ir in e b e n z e r şu e rk e k le rin !»
B a ş la n g ıç ta M rs. B o lto n , S ir C liffo rd g ib i g e rç e k te n
so y lu b ir a d a m ın ö te k ile rd e n a y r ı o la c a ğ ın ı d ü şü n m ü ştü .
B ö y le c e , C liffo r d ’a s a y g ıs ı b ü y ü k tü ilk in . A m a y a v a ş y a ­
v aş, k e n d i d ey im iy le, iç in i d ışın ı ö ğ re n in ce , o n u n d a ö te ­
k ile r g ib i, k o c a a d a m b o y u tla r ın a v a rm ış b ir b e b e k te n b a ş ­
k a b ir şey o lm a d ığ ın ı a n la m ış tı: g a rip h u y lu , in c e d a v r a ­
n ışlı, b u in c e liğ i d e n e tle y e b ile c e k g ü çte , k e n d is in in h iç b il­
m e d iğ i b irç o k şey i b ile n , b u b ilg is iy le de k e n d isin i te r s le -
y e b ile n b ir b e b e k .
C o n n ie a r a s ır a C liffo r d ’a:
« T a n rı ad ı için , b ö y le b ü tü n a ğ ır lığ ın la y ü k o lm a şu
k a d ın c a ğ ız a !» d em ey i d ü şü n ü y o rd u . A m a son u n d a, C lif­
fo rd ’u n , k e n d isin i b ö y le b ir şey d iy e b ile ce ğ i ö lçü d e ilg i­
le n d irm e d iğ in i gö rü y o rd u .
A k ş a m la rı s a a t o n a d e k b ir lik te o tu rm a k a lış k a n lık la ­
r ın ı g e n e sü rd ü rü y o rla rd ı. K o n u şu y o rla r, b ir lik te o k u y o r­

127
la r , y a d a C liffo r d ’u n y a z ı ta s la k la r ın ı gözd en g e ç ir iy o r la r ­
d ı. A m a b ir c o şk u su k a lm a m ış tı b u işin . B ık m ış tı C liffo r d ’-
u n y a z ıla rın d a n . G e n e de h e p s in i y a z ı m a k in e sin d e h iç
y ü k sü n m e d e n y a z ıy o rd u . B ir s ü re s o n r a M rs. B o lto n b u
iş i b ile y a p a c a k tı.
C o n n ie , M rs. B o lto n ’a y a z ı m a k in e s i k u lla n m a y ı ö ğ r e n ­
m e si g e r e k tiğ in i sö y lem işti. H e r işe h a z ır o la n M rs. B o lto n
d a, h e m e n b ü y ü k b ir h ız la ç a lış m a y a b a ş la m ış tı. Ş im d i
C liffo r d o n a a r a s ır a b ir m e k tu p y a z d ırıy o r, y a v a ş y a v a ş
a m a h iç y a n lış s ız y azıy o rd u . C liffo rd d a b ü y ü k b ir s a b ır ­
la , g ü ç s ö z c ü k le ri y a d a a r a s ır a k u lla n d ığ ı fr a n s ız c a d e­
y im le ri te k te k h e c e liy o rd u . M rs. B o lto n ö y le b ir k ıv a n ç
d u y u y o rd u k i b u n d a n , o n a b ir şey ö ğ re tm e k b ü y ü k b i r e ğ ­
le n c e o lu y o rd u .
Ş im d i C o n n ie a r a s ır a b a ş ı a ğ r ıd ığ ın ı ile r i s ü re re k a k ­
ş a m y e m e ğ in d e n h e m e n s o n ra o d a sın a ç ek iliy o rd u .
« B e lk i M rs. B o lto n k â ğ ıt o y n a r sen in le,» d iy o rd u C lif­
fo rd ’a.
« S e n b e n im iç in h iç ü zü lm e, o d a n a ç ık d in le n m e n e
b a k sev g ilim .»
O n u n a rd ın d a n C liffo rd h e m e n z ile b a s ıy o r, M rs. B o l­
to n ’a k e n d isiy le b e z ik , y a d a s a tr a n ç o y n a y ıp o y n a m a y a ­
c a ğ ın ı so ru y o rd u . O n a b ü tü n o y u n la rı ö ğ re tm işti. A m a
h e r n e d e n se, M rs. B o lto n ’u n k ü ç ü k b ir k ız g ib i titr e k , ü r ­
k e k , ş a h m a y a d a k r a liç e s in e ç e k im s e r p a r m a k la r la do­
k u n u p s o n ra h e m e n e lin i ç e k iş i C o n n ie iç in ç e k ilm e z b ir
g ö rü n ü ştü . B ö y le b ir d u ru m d a C liffo rd 'u n g ü lü m se y e re k ,
y a r ı a la y c ı b ir ü stü n lü k le :
«A m a, j ’a d u b e d em en g e re k ir!» d e m e sin e de k a tla n a -
m ıy o rd u .
M rs. B o lto n şa şırm ış, p a r la k g ö z le rle C liffo r d ’a b a k a r ,
s o n r a u ta n a r a k , söz d in le y e r e k m ırıld a n ırd ı.
« J ’ad u b e!»
E v e t, o n u e ğ itiy o rd u C liffo rd . O d a b u n d a n h o ş la n d ık ­
ç a , b ir g ü çlü lü k d u y g u su k a z a n ıy o rd u . M rs. B o lto n b ü y ü k
h e y e c a n d u y u y o rd u b u n d a n . S o y lu ta b a k a n ın b ild iğ i, y ü k ­
s e k s ın ıfı y ü k s e k s ın ıf y a p a n h e r şe y i k a z a n ıy o rd u y a ­
v aş y a v a ş; p a r a d a n b a ş k a . B u n d a n b ü y ü k k ıv a n ç d u y u ­
y o rd u . A y n ı z a m a n d a , C liffo r d ’a a r a tm a y a d a b a ş la m ış tı
k e n d in i. G e r ç e k h e y e c a n ı, C liffo r d 'a d u y d u ğ u in ce, d e rin

128
b ir y a lta k la n m a y d ı.
C o n n ie, C liffo r d ’un, g e r ç e k re n g in in o r ta y a ç ık tığ ım
d ü ş ü n ü y o rd u : b ir a z k a b a , b ira z b a y a ğ ı, y a v a n ; o ld u k ç a d a
şiş m a n . Iv y B o lto n ’u n k u rn a z lık la rı, a lç a k g ö n ü llü b u y u r­
g a n lığ ı d a g ü n ış ığ ı g ib i o rta d a y d ı a r tık . A m a C o n n ie b u
k a d ın ın C liffo r d ’d a n d u y a b ild iğ i h e y e c a n k a r ş ıs ın d a ş a ş ı­
rıp k a lıy o rd u . C liffo rd ’a â ş ık old u ğu n u sö y lem e k , d u ru ­
m u y a n lış y o ru m la m a k o lu rd u . Y ü k s e k ta b a k a d a n b ir
a d a m la , b u ad lı s a n lı soy lu k işiy le , g a z e te le rd e r e s im le r i
ç ık a n b u k ita p la r, ş iir le r y a z a r ıy la ilg is i o lm a k , b ü y ü k
b i r h e y e c a n d ı o n u n için . G a rip b ir tu tk u y a v a n y o r d u b u
h e y e c a n . C liffo r d ’u n , k e n d isin i e ğ itm e s i de h e rh a n g i b ir
se v g i b a ğ ın ın u y a n d ıra b ile c e ğ in d e n ç o k d a h a d e rin b ir
h e y e c a n tu tk u s u , b ir y ö n eliş u y a n d ırıy o rd u on d a. D a h a
d o ğ ru su , a r a la r ın d a b ir sev g i b a ğ ın ın g e lişe m iy e c e ğ i g e r ­
ç eğ i, b u ö te k i tu tk u y la , b u özel b ilm e tu tk u s u y la , C lif-
fo rd g ib i b ilm e tu tk u s u y la ilik le r in e d ek ü rp e rm e ö zg ü r­
lü ğ ü n ü sa ğ lıy o rd u o n a.
K a d ın ın C liffo r d ’u b ir b a k ım a s ev d iğ in i s ö y le m e k p e k
y a n lış o lm a z d ı: sev g i sözü n e y ü k le d iğ im iz a n la m ın d e­
r e c e s i n e o lu r s a o lsu n . Ç o k g ü zel, ço k g e n ç g ö rü n ü y o r­
d u , k ü lre n g i g ö z le riy le z a m a n z a m a n o la ğ a n ü stü y d ü . A y ­
n ı z a m a n d a g ö rü n m e z, t a t lı b ir d o y g u n lu k , b e lk i d e b ir
u tk u , g iz li b ir d o y g u n lu k d u y u y o rd u b u n d a n . A h , o g iz li
d o y g u n lu k ! C o n n ie n a s ıl d a tik s in ird i b u n d a n !
A m a C liffo rd ’u n b u k a d ın a tu tu lm a s ı d a b o şu n a d e­
ğ ild i; k a d ın o h iç d e ğ işm e y e n b a ğ lılığ ıy la o n a ta p ıy o rd u
d ü p ed ü z, k e n d in i b ü tü n v a r lığ ıy la o n u n is te k le rin e , o n u n
h iz m e tin e a d a m ıştı. T a b ii b u n d a n k e n d in e b ü y ü k b ir p a y
ç ık a rıy o rd u C liffo rd !
C o n n ie, C liffo r d ’la M rs. B o lto n ’u n u zu n u z u n k o n u ş ­
tu k la r ın ı g ö rü rd ü . D a h a d o ğ ru su , ç o ğ u n lu k la M rs. B o lto n
k o n u şu rd u . T e v e r s h a ll k ö y ü n ü n d ed ik o d u la rım C liffo r d ’­
u n ö n ü n e s e rm işti. D e d ik o d u d an fa z la b ir şey d i b u . M rs.
G a s k e ll’in , G e o rg e E lio t’un , M iss M itfo rd ’u n b i r to p lam ı,
a y n ı z a m a n d a d a b u k a d ın la r ın d o k u n m a d a n g e ç tiğ i fa z ­
la d a n b ir sü rü ş e y d e m e k ti M rs. B o lto n ’u n k o n u ş m a la rı.
B ir k o n u ş m a y a b a ş la d ı m ı, in s a n la r ın y a ş a y ış ı k o n u s u n ­
d a , d eğ m e k it a b a ta ş ç ık a r tır d ı. în s a n la n ö y le y a k ın d a n
ta n ıy o r, o n la r la ilg ili o la y la rd a n ö y le b ü y ü k b i r ta d a lı­

129
y o rd u k i, o n u d in le m ek , b ir a z c ık b a y a ğ ı o lm a k la b irlik te ,
e şsiz b ir şey d i. İlk in , k e n d i d ey im iy le ‘T e v e rsh a ll konuş-
m a ’y ı g ö z e a la m a m ış tı. S i r C liffo r d ’la . A m a b ir k e z baş-
la y m c a , a r k a s ı g eld i. C liffo rd , ö y k ü le rin e k o n u b u lm a k
iç in d in liy o rd u , e p e y c e d e b u ld u . C o n n ie, o n u n sözü m on a
‘d e h a ’s m ı d a g ö rm ü ştü bö ylece*. a p a ç ık b ir d ed ik o d u ye­
te n e ğ i; u s ta c a , g ö rü n ü şte k a la n b ir a ld ırm a z lık la . T a b ii
M rs. B o lto n T e v e r s h a ll k o n u ş u rk e n ’ ço k h e y e c a n la n ırd ı.
K e n d in d e n g e ç e rd i g e r ç e k te . O lu p b ite n le r le ilg ili b ilg isi
o la ğ a n ü stü y d ü . A n la ttık la r ıy la c ilt le r d o ld u ra b ilird i.
C o n n ie b ü y ü k b ir ilg iy le d in le rd i onu . A m a s o n ra ­
la rı, b ira z u ta n ıy o rd u h ep . B ö y le gö zü dönm üş b ir ilg iy ­
le d in le m e m e si g e r e k ir d i b u n la r ı. İ n s a n b a ş k a la n m n en
özel ş e y le r in i d in le y e b ilird i b e lk i, a m a a n c a k k im in o lu r­
s a o lsu n , ç ırp m a n , y a r a lı r u h a b ir s a y g ı d u y a ra k , on u n
d u y g u la rın ı h iç a y r ı g a y r ı g ö z e tm ed e n p a y la ş a r a k d in le ­
y e b ilird i. Ç ü n k ü ta ş la m a b ile d u y g u la rı p a y la ş m a n ın b ir
b iç im id ir. G e r ç e k te , y a ş a m a m ız a y ö n v e re n şey , d u y g u ­
d a şlığ ım ız ın c o ş m a s ıy la y a tış m a s ıd ır. G e r e k tiğ i g ib i ele
a lın ır s a , ro m a n ın ö n e m i d e b u rd a d ır. R o m an , d u y g u d aş­
lık b ilin c im iz i a y d ın la ta b ilir , y e n i y e r le r e y ö n e lte b ilir, ölü
o la n ş e y le r d e n d e u z a k la ş tır ır . D o la y ıs ıy la g e r e k tiğ i gibi
a n la ş ılır s a , ro m a n , y a ş a m ın e n g iz li y e r le r in i b ile gözönü-
n e s e r e b i l i r : ç ü n k ü d u y g u sa l b ilin c in d a lg a la rı, h e r ş e y ­
d en ö n ce, y a ş a m ın g iz li k e s im le rin d e , k a b a r ıp çe k ilm e k ,
a ra n ıp y e n ile n m e k z o ru n d a d ırla r.
A m a ro m a n d a d ed ik od u g ib i, r u h iç in ö ld ü rü cü , te k ­
d üze o la n b ir ta k ım d ü z m ece d u y gu p a y la ş m a la rı y a r a t a ­
b ilir . R o m a n , a lış k a n lığ a g ö re ‘a r ı’ s a y ıld ık la r ı s ü re c e , en
k o k u şm u ş d u y g u la rı b ile g ö k le re ç ık a r a b ilir . B u d u ru m ­
d a r o m a n d a d ed ikod u g ib i, e n so n u n d a y o zlaşır; d ed ik o ­
d u g ib i, g ö rü n ü şte h e p m e le k le rd e n y a n a old u ğu için ,
g itg id e d a h a d a y o z la şır. M rs. B o lto n ’u n d ed iko d u su h e r
z a m a n m e le k le rd e n y a n a y d ı. «Ah, ö y le k ö tü b ir ad am d ı,
k a r ıs ı d a ç o k g ü z e l b ir k ad ın d ı.» O y sa, C o n n ie ’n in M rs.
B o lto n ’u n d ed ik o d u su n d an a n la d ığ ın a g ö re k a d ın a n c a k
y a lta k ç ın ın b ir i, a d a m d a ö fk e le n ire e sin e d ü rü st b ir a d a m ­
dı. A m a M rs. B o lto n ’u n a lışılm ış, y o z la şm ış yö n d e iş le y e n
d u y a rlığ ı, b u ö fk e li d ü rü stlü k te n ‘k ö tü b ir a d a m ’, y a l­
ta k ç ılık t a n d a ‘g ü ze l b ir k a d ın ’ y a r a tm ış tı.

130
 B u n d a n d o la y ı d ed ikod u, b a y a ğ ı b ir şey d i. A y n ı n e ­
d en d e n d o la y ı ç o ğ u ro m a n la r, ö z e llik le b ü y ü k ç o ğ u n lu ğ u n
tu ttu ğ u r o m a n la r da, b a y a ğ ıd ır. Ç o ğ u n lu k , a n c a k a ş a ğ ılık
y a n la r ın ın g ö s te rilm e s in e ilg i d u y u y o r b u g ü n .
B u n u n la b ir lik te , in s a n M rs. B o lto n ’u n k o n u ş m a la rıy ­
la , T e v e r s h a ll k ö y ü n ü n y e n i b ir g ö rü n ü şü n ü k a v rıy o rd u .
K o rk u n ç , k a y n a ş a n b ir b a ta k lığ ın ç ir k in y a ş a y ış ıy d ı b u :
h iç de d ışa rd a n g ö z ü k tü ğ ü g ib i te k d ü z e d eğ ild i. C liffo rd ,
a d ı g e ç e n in s a n la r ın ç o ğ u n u g ö rm ü ştü ta b ii, C o n n ie ise
b ir ik is in i g ö rm ü ştü a n c a k . A m a b u r a s ı g e r ç e k te n d e b ir
İn g iliz k ö y ü n d e n d a h a ço k , b a lta g irm e m iş b ir A fr ik a O r­
m a n ın a b e n ziy o rd u .
«M iss A llsop p u n g e ç e n h a f t a e v le n d iğ in i d u y m u şsu ­
n u z d u r s a m rım ! D u y d u n u z m u h iç ? M iss A llsop p , y a ş lı
Ja m e s ’in k ız ı, y a r ım p a b u ç lu A llsop p . İşitm işsin iz d ir, b i r
ev y a p tıla r P y e C r o ft’da. Y a ş lı a d a m g e ç e n y ıl d ü ştü , ö l­
d ü : s e k s e n ü ç y a ş ın d a , b ir d e lik a n lı g ib i ç e v ik ti. D e li­
k a n lıla r ın g e ç e n k ış B estw o o d te p e sin d e y a p tık la r ı b i r b u z ­
lu k a y d ır a k y o lu n d a n a ş a ğ ı k a y a r k e n düşüp k a lç a s ın ı k ır ­
dı, b ir d a h a d a to p a rla n a m a d ı z a v a llı ad am , y a z ık o l­
du. B ü tü n p a r a s ın ı d a T a ttie 'y e b ır a k t ı: o ğ u lla r ın a m e te ­
lik b ıra k m a d ı. T a ttie , b e n im b ild iğ im , g e ç e n g ü z e lli ü ç y a ­
ş ın a b a s tı. Ö y le de k ilis e y e d ü şk ü n in s a n la r d ı k i! B a b a s ı
ö lü n c e y e d eğ in ta m otu z y ıl k ilis e n in p a z a r o k u lu n d a d e rs
v e rm işti. S o n r a K in b ro o k ’lu b ir a d a m la d üşüp k a lk m a y a
b a ş la d ı, b ilm e m t a n ır m ısın ız , y a ş lıc a , k ır m ız ı b u r u n lu b ir
ad am , b ir a z züppe, H a rris o n ’u n o d u n d ep o su n d a ç a lış ır ,
ad ı W illc o c k . N ey se, a d a m ta ş ç a tla s a a ltm ış b e ş te n a ş a ­
ğ ı d eğ ild ir, a m a k o lk o la g e z e r le r k e n ya- d a p a r m a k lık lı
k a p ıd a ö p ü şü rle rk e n g ö rse n iz g e n ç b ir ç if t k u m ru s a n ır ­
d ın ız : e v et, h e le P y e C r o ft Y o lu ’n d a k i e v in ta m s o k a ğ a
b a k a n p e n c e re sin d e e le g ü n e k a r ş ı k u c a k k u c a ğ a o tu ru ş ­
la r ı. A d a m ın d a o ğ u lla rı k ır k ı aşm ış; y a ln ız , k a r ıs ı ik i y ıl
ö n c e ölm ü ş. K o c a J a m e s A llsop p m e z a rın d a n d o ğ ru lu p
k a lk m ıy o r s a , k a lk a m a d ığ ı iç in d ir : ç ü n k ü ö y le sin e s ık a r d ı
k a r ıs ın ı! Ş im d i e v le n m iş K in b r o o k ’a y e rle ş m işle r, s a b a h ­
t a n a k ş a m a d ek s ırtm d a b i r s a b a h lık la d o la şıy o rm u ş o r ­
ta lık ta , n e de y a k ışır. Ş u y a ş lıla r ın tu ttu ğ u y o l ç o k k o r ­
k u n ç d o ğ ru su ! G e n ç le rd e n k a t k a t d a h a k ö tü b u n la r , ü s ­
te lik d a h a tik s in d iric i. B a n a s o r a rs a n ız h ep s in e m a la r ın

131
so n u cu b u d u ru m . A m a b a ğ la s a n ız d u rm u y o rla r. H e r z a ­
m a n sö y led im d u rd u m : g ü zel, ö ğ r e tic i b i r film e g it g i­
d e c e k s e n , a m a b u a c ık lı a ş k film le rin d e n u z a k d u r. D i­
y e lim k i ç o c u k la r ı u z a k tu ttu n ! A m a y a ş lıla r ç o c u k la r ı
d a g e ç i y o r : k ır k t a n s o n ra s a z a b a ş la y a n la r . A h lâ k ta n
söz ed iy o rsu n ! K im se k u la k a sm ıy o r. C a n la r ı n e is te r ­
se y a p ıy o rla r, ü z e r le rin e v a r d ık ç a d a h a d a a z ıy o r la r . A m a
b u g ü n le rd e b u r u n la r ı k ır ılıy o r b ira z , m a d e n o c a k l a n iy i
ç a lış m ıy o r, a z a c a k p a r a la r ı y o k c e p le rin d e . A m a d ırd ır-
d a n d a g e r i k a lm ıy o rla r, k o r k u n ç b ir şey, h e le h e le k a ­
d ın la r. E r k e k le r h ep iyi, s a b ır lı! N e y a p s ın la r z a v a llı a d a m ­
c a ğ ız la r! A m a k a d ın la r, ooo, tu ta b ilir s e n tu t a ğ ız la rın ı!
G id ip g ö s te riş o lsu n d iy e P re n s e s M a ry ’ye d ü ğ ü n a r m a ğ a ­
n ı k a m p a n y a s ın a p a r a v e riy o rla r, s o n ra v e rile n a r m a ğ a n ­
l a r ın b ü y ü k lü ğ ü n ü g ö rü n c e d üped üz k u d u r u y o r la r : k im
o lu y o rm u ş P re n s e s M a ry , b iz d e n ü s tü n n e y i v a rm ış!
S w a n a n d E d g a r m a ğ a z a s ı n e d e n o n a a ltı k ü r k v e re c e ğ in e
b a n a b ir ta n e v e rm iy o r. K e ş k e v e rm e se y d im o n ş ilin im i.
O b a n a n e v e re ce k m iş, b ir b ils e m ? B e n k e n d im e b ir p a r-
d esü a la m ıy o ru m , b a b a m ın iş le ri ö y le sin e k ö tü gid iy o r,
o n a k a m y o n la r d olu su a r m a ğ a n la r y a ğ ıy o r. Y o k s u lla r ın
d a p a r a s ı o lm a lı, z e n g in le rin o ld u ğ u y e te r a r tık . B e n de
y e n i b ir p a rd e sü a lm a k istiy o ru m , istiy o ru m a m a , n e rd e ?
n e rd e ? O n la r a d iy o ru m k i, k a m ın ız ın to k s ır tın ız ın p ek
o ld u ğ u n a ş ü k re d in , v a z g e ç in m o d a d a n f a la n ! O z a m a n
k ö p ü r ü y o r la r : «N eden, P re n s e s M a ry e sk i p a ç a v r a la r ın a
ş ü k re ts in , y e n i b ir şey iste m e sin . O n a k a m y o n la r d olu su
g id iy o r, k im se s e s in i ç ık a rm ıy o r, b e n y e n i b ir p a rd e sü b ile
a la m ıy o ru m k e n d im e . A y ıp d en e n b i r şey v a r. P re n se s!
B in tü r lü s a ç m a lık P re n s e s u ğ ru n a ! Ö n e m li o la n p a ra d ır,
b ir s ü rü p a r a s ı v a r d iy e, d a h a d a v e riy o rla r! B a n a m e ­
te lik v e re n yo k , h e rk e s g ib i b e n im d e h a k k ım d eğ il m i
p e k i. B a n a e ğ itim d e n fa la n söz e tm e şim d i. Ö n e m li o la n
p a ra d ır. K e n d im e b ir p a rd e sü a lm a k istiy o ru m , a la m ıy o ­
ru m , ç ü n k ü p a r a m yok...» B ü tü n d ü şü n d ü k leri b u , g iy im .
B ir k ış lık m a n to iç in s e k iz o n s te r lin i g ö zü k a p a lı v e riy o r­
la r -m a d e n c ile rin k ız la r ı, b iliy o r m u su n u z- b ir ç o c u ğ u n
y a z lık ş a p k a s ı iç in ik i ü ç s te r lin h a r c ıy o r la r . S o n r a d a
ik i ü ç s te r lin lik ş a p k a la r ıy la k ü ç ü k k ız la r k ilis e y e g id i­
y o rla r, b iz im g ü n ü m ü zd e ü ç b u ç u k ş ilin g lik b ir ş a p k a m ız

132
o ldu m u, d ü n y a la r b iz im olu rd u . B u y ıl İlk e l M e to d ist k i­
lis e s in in y ıld ö n ü m ü n d e, p a z a r o k u lu ö ğ r e n c ile r i iç in t a ­
v a n a d ek y ü k s e le n b ir s a h n e k u rm u ş la rd ı d a, b ir in c i s ın ıf
ö ğ r e n c ile r in i o k u ta n M iss T h o m p so n ’d a n duydu m , s a h ­
n e d e o tu r a n ç o c u k la r ın ü z e rin d e , b in s te r lin d e n d a h a fa z ­
la d eğ e rd e y e n i p a z a r g iy s isi v a rm ış! Z a m a n b ö y le b i r
z a m a n ! D u rd u ra m a z sın ız . G iy im d iy e ö lü y o rla r. O ğ la n ço ­
c u k la r d a öyle. D e lik a n lıla r d a e lle rin e g e ç e n p a r a y ı son
m e te liğ in e v a r ın c a y a d ek k e n d ile r in e h a r c ıy o r la r , ü s tb a -
şa, s ig a ra y a , iç k iy e v e riy o rla r, h a fta d a ik i ü ç k e z S h e ffi-
e ld ’e g id iy o rla r. D ü n y a d eğ işti. H iç b ir şey d e n k o rk m u ­
y o r la r, h iç b ir ş e y e s a y g ı g ö s te rm iy o r la r g e n ç le r, h iç b ir
şey e. D a h a y a ş lı a d a m la r ö y le s a b ırlı, ö y le iy ile r k i, k a ­
d ın la r n e a lsa , h iç s e s le rin i ç ık a rm ıy o rla r. S o n u ç d a o r ta ­
d a işte . G e r ç e k te b ü tü n ş e y ta n lık k a d m la rd a . A m a o ğ la n ­
la r b a b a l a n g ib i d eğ ille r. H iç b ir şey d e n g e r i k a lm a k is ­
te m iy o rla r, h iç b ir ş e y d e n : v a r m ı y o k m u k e n d ile r i. İ le r ­
d e b ir y u v a k u rm a k iç in b ir k a ç k u ru ş b ir ik tir m e le r in i sö y ­
le se n iz , h e m e n p a r lıy o r la r : K a lsın , şim d i, k a ls ın , b e n
şim d i e ğ le n m e k , y a ş a m a k istiy o ru m . G e r i k a la n h iç b ir
şe y u m ru m d a d eğ il! H em k a b a h e m de b e n c il h ep si. H e r
şey y a ş lı e r k e k le r in s ır tın a y ü k le n iy o r, n e y a n a b a k s a n ız
d u ru m ç o k kötü .»
C liffo rd , k ö y ü ü z e rin e y e n i d ü ş ü n c e le r e d in m e y e b a ş ­
lad ı. B u r a s ı o n u h e r z a m a n k o rk u tm u ştu , a m a a z ç o k
d u rm u ş o tu rm u ş b ir y e r o ld u ğ u n u sa n ıy o rd u . Ş im d i-?
« K ö y lü le r a r a s ın d a B o lşe v ik lik , S o s y a lis tlik çok yay­
g ın m ı?» d iy e sord u .
«O h!» dedi M rs. B o lto n , « a ra d a b ir a ğ z ı k a la b a lık la r a
ra s tla r s ın ız . A m a b u n la r ın çoğ u , b o r c a g irm iş k a d ın la rd ır.
E r k e k le r p e k o r a lı d eğ ild ir. B iz im T e v e r s h a ll e r k e k le r in in
k ız ılla ş a b ile c e ğ im h iç sa n m ıy o ru m . B ö y le b ir şey için ,
ço k s a y g ıd e ğ e rd ir o n la r. A m a g e n ç le r z ır v a la r a r a s ır a .
G e r ç e k te p e k b ild ik le rin d e n d e d eğ il. T e k is te d ik le ri, M a ­
d e n c ile r D e m e ğ i’n d e h a r c a m a k , S h e ffie ld ’e e ğ le n m e y e g it­
m e k iç in , c e p le rin d e b ira z p a r a b u lu n m a s ıd ır. B ü tü n dü­
şü n d ü k le ri b u d u r. P a r a la r ı o lm a y ın ca , k ız ılla r ın sö y lev ­
le r in e k u la k k a b a r tm a y a b a ş la r la r . A m a g e r ç e k te h iç
k im s e d e in an m az.»
«Ö y ley se, b ir te h lik e y o k sen ce.»

133
 «A h, h a y ır! İş le r iy i g ittiğ i s ü re c e te h lik e y o k tu r. A m a
iş le r d a h a u z u n s ü re k ö tü g id e rse , g e n ç le r in n e y a p a c a ğ ı
b e lli o lm az. D ed im y a size, h e p si de b e n c il, ş ım a n k ş e y ­
le r. A m a b ir ş e y y a p a b ile c e k le r in i de h iç a k lım k e sm iy o r.
H iç b ir şey e ö n e m v e rd ik le ri y o k k i, te k d ü şü n d ü k leri
m o to s ik le tle re b in ip c a k a s a tm a k , S h e ffie ld ’de D a n s S a ­
r a y ın d a d a n s e tm e k . C id di b ir ş e y le ilg ile n d ire m e z sin iz h iç
b irin i. C id di o la n la r ı, h e r a k ş a m te p e d e n tır n a ğ a g iy i­
n ip , b ir s ü rü k ız ın ö n ü n d e şu y e n i ç a r lis to n la r ı, d a h a b il­
m em n e le r i y a p a r a k c a k a s a tm a k iç in d a n s s a r a y ın d a a lı­
y o r la r solu ğ u . B ir g ü n g e le c e k o to b ü s, te p e d e n tır n a ğ a g i­
y in m iş d a n s a g id e n d e lik a n lıla r la - m a d e n c ile rin o ğ u lla ­
r ıy la d o la c a k : k ız la r la b ir lik te a r a b a y la y a d a m o to s ik ­
le tle g id e n le r d e c a b a . H iç b ir ş e y e k a f a y o r d u k la rı y o k -
D o n c a ste r, D e rb y a t y a r ış la r ı o n la r c a e n ö n e m li ş e y : ç ü n ­
k ü h e r y a r ış t a b i r s ü rü p a r a d ö n ü y o r o rta d a , şu a t a b u
a t a o y n a y ıp d u ru y o rla r. B ir de fu tb o l! A m a fu tb o l d a
a r tık e sk i fu tb o l d eğ il, ta m te rs in e . Ç o k g ü ç b ir iş fu tb o l,
d iy o rla r. C u m a rte s i old u m u m o to s ik le tle rin e a tla y ıp S h e f­
fie ld ’e y a d a N o ttin g h a m ’a g itm e k d a h a h o ş la r ın a g id i­
yor.»
«P eki n e y a p ıy o rla r o r a y a g id in ce?»
«Ah, o r t a lık t a d olaşıp d u ru y o rla r -M ik ad o g ib i g ö s­
te r iş li b ir ç a y e v in d e ç a y iç iy o r la r - k ız la r la D a n s S a r a -
y ı’n a , s in e m a y a y a d a E m p ire tiy a tr o s u n a g id iy o rla r. K ız ­
la r d a e r k e k le r g ib i, b a ş la r ın a b u y ru k . C a n la r ı n e is te r s e
y a p ıy o rla r.»
«B ü tü n b u n la r iç in g e r e k li p a r a y ı b u la m a y ın c a n e y a ­
p ıy o rla r p eki?»
« B u lu y o rla r h e r n a s ıls a . S o n r a d a b a ş lıy o r la r u zu n k ı­
s a k o n u ş m a y a . B ü tü n d e lik a n lıla r ın d a k ız la r ın d a te k
iste d iğ i g ü ze l g iy im , p a ra , e ğ le n c e o lu rs a , B o lş e v ik lik te n
n a s ıl söz e d ile b ilir a n la m ıy o r u m : h iç b ir şe y u m u r la rın d a
d eğ il ç ü n k ü . S o s y a lis t o la c a k k a f a d a y o k h iç b irin d e . H e r­
h a n g i b ir şe y i g e r ç e k te n ö n e m li s a y a c a k c id d ilik te n y o k ­
su n h e p si, h e r z a m a n d a y o k su n o la c a k la r.»
C o n n ie, a ş a ğ ı ta b a k a n ın d a n a s ıl tıp k ı ö te k ile re b e n ­
z e d iğ in i d üşü nd ü . T e v ersK a ll, M a y fa ir y a d a K e n s in g ­
to n , b ir in in ö te k in d e n k a lır y a n ı y o k tu . B u g ü n y a lm z te k
s m ıf v a r d ı : p a r a o ğ la n la rı. P a r a o ğ la n la rı, p a r a k ız la rı;

134
t e k a y rım , h e r k e s in n e k a d a r p a r a s ı oldu ğu, n e kadar
d a h a iste d iğ i a ra s ın d a y d ı.
M rs. B o lto n ’u n e tk isiy le , C liffo rd ’d a m a d e n o c a k la r ı­
n a k a r ş ı y e n i b ir ilg i u y a n d ı. K e n d isin in de o c a k la r d a n
b ir p a r ç a o ld u ğ u n u d ü şü n m ey e b a şla d ı. Y e n i b ir b ö b ü r le n ­
m e b e lird i d a v r a n ış la rın d a . Ö y le y a , T e v e r s h a İr m g e r ç e k
e fe n d is i k e n d isiy d i, g e r ç e k te m a d e n o c a k la r ı d em e k o d e­
m e k ti. B ö y le c e , şim d iy e d ek o n u k o rk u d a n ir k ilte n b ir şey,
o n a y e n i b i r g ü çlü lü k d u y g u su k a z a n d ırm ış o lu y ord u .
T e v e r s h a ll k u y u la r ın ın v e rim i g itg id e d ü şü y ord u . Y a l ­
n ız ik i işle tm e v a r d ı: T e v e r s h a ll’m k e n d i işle tm e si, b i r d e
N ew L ondon . T e v e r s h a ll b ir z a m a n la r ü n lü b i r m a d e n
o ca ğ ıy d ı, s a ğ la d ığ ı g e lir de d illerd e d o la şm ıştı. A m a o g ü n ­
le r i g e rid e k a lm ış tı a r tık . N ew L ond on is e h iç b ir z a m a n
z e n g in o lm a m ıştı, a n c a k k e n d in i k u rta ra b iliy o rd u . A m a
şim d i iş le r k ö tü g itm e y e b a ş la m ış, a n c a k yN ew L o n d o n
g ib i o c a k la r k a lm ış tı o rta d a .
« T e v e rsh a ll’m a d a m la rın d a n b irç o ğ u a y n lıp S ta c k s
G a te ’e, W h ite o v e r ’a g ittile r,» dedi M rs. B o lto n . « S a v a ş ta n
s o n r a S t a c k s G a te ’de a ç ıla n y e n i iş y e r le r in i g ö rm e d in iz
d eğ il m i, S ir C liffo rd ? A h, b i r g ü n gid ip g ö rm e lisin iz ,
y e p y e n i b ir ş e y : o c a k la r ın a ğ z ın d a y e p y e n i k im y a s a l iş
y e r le r i k u rm u ş la r, k ö m ü r k u y u su n a h iç b e n z e m iy o r. İk in ­
c i d e re c e d e k i k im y a s a l ü rü n le rin , k ö m ü rü n k e n d isin d e n
d a h a ç o k p a r a g e tird iğ in i s ö y lü y o rla r - a d ın a n e d iy o r­
la r d ı u n u ttu m . A d a m la r ın a d a y e p y e n i e v le r y a p m ış la r,
ç o k g ü ze l e v le r! T a b ii d ö r tb ir y a n d a n g e le n b i r s ü rü ip ­
siz sa p sız d a ü şü şm ü ş b u y e n i işe. B iz im T e v ersh a H ’d a n
d a b ir ç o k a d a m g itti, d u ru m la rı d a b u r d a k a la n la r d a n
ç o k d a h a iy iy m iş. T e v e r s h a ll'm son u g e ld i a r t ık d iy o rla r,
b i t t i : b ir ik i y ıla k a lm a z te m e lli k a p a n ır . O z a m a n N ew
L on d o n g e ç e r ön e. T a n n k o ru su n , n e y a z ık o lu r, d eğ il
m i, T e v e r s h a ll işle tm e s in in ç a lış a n te k o c a ğ ı b ile k a lm a z ­
sa . B ir g r e v s ır a s ın d a ç a lış m a m a sı b ile y e te r in c e k ö tü
b i r şey o lu y o r, b ir d e te m e lli k a p a n d ığ ın ı d ü şü n ü n . T a
b e n im ç o c u k lu k g ü n le rim d e b u ü lk e n in e n iy i m a d e n o c a ­
ğ ıy d ı, o r a y a g ir e b ile n a d a m k e n d in i m u tlu s a y a rd ı. A h,
e p e y c e p a r a k a z a n ılm ış tır o T e v e r s h a ll’d a. Ş im d i is e h e r ­
k e s, T e v e r s h a ll'm b a t a n b ir g e m i o ld u ğ u n u , o ra d a n ç ık ­
m a n ın ta m s ır a s ı o ld u ğ u n u söy lü y or. N e k o r k u n ç d eğ il

135
m i? A m a , o n la r ç ık m a d ık ç a d a y ü rü y e m e y e c e k b ir ç o k iş
var. B ir ç o k m a k in a la r la ç a lış a n b u d erin , y e n i m o d a m a ­
d en o c a k la r ın ı s e v m e d ik le rin i sö y lü y o rla r. K im isi, k e n d i
d ey im le riy le , b u d e m ir a d a m la rd a n , d a h a ö n c e h e r z a ­
m a n in s a n la r c a y a p ılm ış k ö m ü r k a z m a iş in i y ü rü te n bu
m a k in a la r d a n düped üz k o rk u y o r. Ü ste lik , bo ş y e r e p a r a
h a r c a m a k t ır b u n la r ın h e p si d iy o rla r. B u b o ş a h a r c a m a ­
la rı, işle tm e , iş ç ile r in g ü n d e liğ in d e n ç ık a rıy o r, h e m d e
fa z la s ıy la . K ıs a z a m a n d a y e ry ü z ü n d e in s a n la r a iş k a l­
m a y a c a k , h e r şey i m a k in a la r y a p a c a k . A m a b ü tü n b u n a
b e n z e r ş e y le r i, e sk i ç o ra p d o k u m a te z g â h la r ı o r ta d a n k a l­
k a r k e n d e sö y le m işle r, d u y d u ğ u m a g ö re. O te z g â h la r d a n
b ir ik is in i g ö rm ü ştü m . M a k in a la r ç o ğ a ld ık ç a , in s a n la r d a
ço ğ a lıy o r, b a n a b ö y le g e liy o r! D iy o rla r ki, S ta c k s G a te ’d e
eld e e d ile n k im y a s a l ü r ü n le r in a y n ısı T e v e r s h a ll k ö m ü rü n ­
d en eld e ed ile m iy o rm u ş, n e g a r ip d eğ il m i, a ra la r ın d a k i
u z a k lık ü ç m il b ile d eğ ild ir. A m a d iy o rla r işte . B u n u n la
b ir lik te h e rk e s , e r k e k le r in d u ru m u n u d ü z e ltece k , k ız la r a
d a iş k a p ıla n a ç a c a k y e n i b ir ş e y le r e b a ş la n a m a m a s ııım
yü z k ız a r tıc ı o ld u ğ u n u sö y lü y o r. B ü tü n k ız la r S h e ffie ld ’in
y o lu n u tu tu y o r la r t a n n n ın g ü n ü ! A h, h e rk e s in , T e v e r s h a ll
için , a r t ık b itti, b a t a n b i r g e m i, f a r e le r in b a ta n b i r g e ­
m id e n k a ç m a l a n g ib i h e r k e s a y r ılm a lıd ır o rd a n d iy e k o ­
n u ştu ğ u şu s ır a la r d a , T e v e r s h a ll işle tm e s i b ird e n c a n ia n ı-
v e rse , n e g ü z e l b i r iş o lu r y a ! A m a k o n u ş u y o r la r işte,,
a ğ ız la r ın ı tu ta m a z s ın k i. T a b ii s a v a ş s ıra s m d a işle rd e b ü ­
y ü k b ir d ü ze lm e o lm u ştu . S ir G e o ffre y u y a n d ırd ığ ı g ü ­
v e n le, h e r z a m a n s a ğ la m b i r k a z a n ç s a ğ la m ış tı, b i r b a ­
k ım a . B ö y le d iy o rla r! A m a b u g ü n m a ls a h ip le r i ile iş v e ­
r e n le r b ile p e k b ir şe y k a z a n a m ıy o r, d iy o rla r. K u la k la ­
r ın a in a n a m ıy o r in s a n , d eğ il m i? B e n h e r z a m a n m a d e n
o c a k la r ın ın h ep iş le y e c e ğ in i d ü şü n ü rd ü m . Ç o c u k k e n d ü ­
şü n ü rd ü m b ö y le ! A m a N ew E n g la n d k a p a n d ı, C o lw ick
W o o d d a ö y le : e v e t, şim d i o k ü ç ü k k o r u d a n g e ç e r e k C o l­
w ick W o o d ’u n a ğ a ç la r a ra s ın d a , h e r y a n ın ı b ü rü m ü ş o t­
la r la , ıp ıssız d u rd u ğ u n u , k ıp k ırm ız ı p a s tu tm u ş r a y la r ı g ö ­
rü rs e n iz , için iz s ız la r . Ö lü m ü n t a k e n d isi, ö lü b i r m a d e n
o ca ğ ı. N e y a p a c a ğ ız T e v e r s h a ll d a b i r g ü n k a p a n ır s a -?
B u n u d ü şü n m e y e b ile g ö n lü e lv e rm iy o r in s a n ın . G re v o l­
d u ğ u g ü n le r d ışın d a h e r z a m a n , k a la b a lık la d olu p ta ş -

136
iniştir, k ü ç ü k v a g o n la rı g re v g ü n le rin d e b ile ça lış m ış , a n ­
c a k te p e y e m id illile r ç ık ın c a d u rm u ştu r. G a rip b ir d ü n ­
ya bu , y ıld a n y ıla n e le rle k a r ş ıla ş a c a ğ ın ız ı ö n c e d e n k e s ti­
rem ezsin iz, h iç b ir zam an .»
C liffo r d ’u n için d e y e n i b ir k a v g a n ın a te şle n m e s i, M rs..
B o lto n ’u n b u tü r k o n u ş m a la rın ın so n u cu y d u . C liff ö r d ü n
g e liri p e k fa z la o lm a m a k la b irlik te , M rs. B o lto n ’u n d a b e ­
lir ttiğ i g ib i b a b a s ın ın s a y g ın lığ ın a d a y a n d ığ ı için , s a ğ la m
b ir g e lird i. O c a k la r g e r ç e k te p e k ilg ile n d irm iy o rd u C lif-
f o r d ü . O n u n k a z a n m a k iste d iğ i d ü n y a, e d e b iy a t, ü n d ün-
y a s ıy d ı: iş d ü n y a sı d eğ il, ta n ın m a d ü n y asıy d ı.
T a n ın m a a la n ın d a k i b a ş a r ıs ıy la iş b a ş a r ıs ı, e ğ le n c e t a ­
b a k a s ıy la , ç a lış a n la r t a b a k a s ı a r a s ın d a k i a y r ım ı y e n i y e ­
n i a n lıy o rd u . K e n d isi, te k b a ş ın a b ir b ir e y o la r a k , ö y k ü ­
le r iy le e ğ le n c e ta b a k a s ın a h iz m e t e tm işti h ep . A m a e ğ ­
le n c e ta b a k a s ın ın a ltın d a , y ır tıc ı, k irli, o ld u k ç a d a k o r­
k u n ç b ir ç a lış a n la r ta b a k a s ı y e r a lıy o rd u . O n la r a d a h iz ­
m e t e d e c e k k im s e le r g e re k ird i. Ç a lış a n la r ta b a k a s ın a h iz ­
m e t e tm e k de, e ğ le n c e ta b a k a s ın a h iz m e tte n ço k d a h a
ç e tin b i r işti. K e n d isi y a z ıla r ıy la d ü n y a d a b a ş a n k a z a n ır ­
k e n , T e v e r s h a ll b a tm a k ü zerey d i.
K a n c ık - ta n n ç a B a ş a r ı’n ın b a ş lıc a ik i ş e y e is te k d u y­
d u ğ u n u g ö rü y o rd u ş im d i : b u n la r d a n * b iri, y a z a r la r d a n „
s a n a tç ıla r d a n g ö rd ü ğ ü d a lk a v u k lu k , y a lta k ç ılık , okşan m a,,
gıd ıklan m ayd ı-, ö te k i ise d a h a k o r k u n ç o la n e t k e m ik is ­
teğ iy d i. K a n c ık -ta n r ıç a ’n ın iste d iğ i e ti k e m iğ i, e n d ü s tri
a la n ın d a p a r a k a z a n a n k im s e le r v e riy o rd u .
E v e t, ik i b ü y ü k k ö p e k sü rü sü v a rd ı k a n c ık -ta n r ıç a ,
iç in b o ğ u ş a n : o n a e ğ le n c e le r, ö y k ü le r, iflm le r, o y u n la r
s u n a n d a lk a v u k la r sü rü sü ; b ir de, p a r a n ın g e r ç e k te m e ­
li o la n e ti su n an , ço k d a h a az g ö s te rişli, b u n u n la b ir lik ­
te ço k d a h a y ır tıc ı sü rü y d ü . B a k ım lı, g ö s te rişli, e ğ le n c e
k ö p e k le ri k a n c ık -ta n r ıç a n ın g ö zü n e g irm e k iç in k e n d i a r a ­
la r ın d a h ır la ş ıp b o ğ u şu y o rla rd ı. A m a k a ç ın ılm a z g e r e k ­
lilik le r k a tın d a k i k e m ik g e tir ic ile r in c a n a c a n , d işe diş-
k a v g a s ı y a n ın d a h iç k a lır d ı b u h ırla ş m a .
B u n u n la b irlik te , C liffo r d ’da, M rs. B o lt o n ü n e tk isiy le ,
k a n c ık -ta n r ıç a y ı e n d ü s trin in k ıy a s ıy a y ö n te m le r iy le elde
e tm e k için , b u ik in c i k a v g a y a k a tılm a e ğ ilim i b e lird i. O
d a a z ı d iş le rin i g ö s te rm e y e b a şla d ı. M rs. B o lto n b ir b a ­

137
k ım a C o n n ie ’n in y a p a m a d ığ ı b ir şey i b a ş a r a r a k , b ir e r ­
k e k y a p m ış tı C liffo rd 'u . C o n n ie o n u h e r şey d e n u z a k
tu tm u ş, a lın g a n , k e n d in e d ö n ü k , a d ın ın s a n ın ın h e p b i­
lin c in d e b i r a d a m o la r a k b ır a k m ış tı. M rs. B o lto n is e o n a
k e n d i d ışın d a k a la n ş e y le r i ö ğ re tm iş ti. îç d ü n y a sı la p a
g ib i y u m u şa y ıv e rm işti C liffo r d ’un . D ışı ise b i r e tk in lik
k a z a n m a y a b a ş la m ış tı.
M a d e n o c a k la r ın a b ir d a h a g itm e y e b ile k a r a r v e r d i:
a s a n s ö r le k u y u y a ind i, y a p ıla n iş le r i y a k m d a n gö rd ü . S a ­
v a ş ta n ö n c e ö ğ re n m iş o ld u ğu , şim d i is e u n u tm u ş g ö z ü k ­
tü ğ ü b ir ç o k şey, g e n e c a n la n m ış tı k a fa s ın d a . O ra d a , a s a n ­
s ö rü n için d e , k ö tü rü m d u ru m u y la o tu ru y o r, y e r a ltın d a k i
u s ta b a ş ı d a e lin d e g ü çlü b ir ış ık la , o n a m a d e n d a m a rla ­
r ın ı g ö ste riy o rd u . C liffo rd p e k az şe y söy lü y o rd u . A m a k a ­
fa s ı ç a lış m a y a b a ş la m ıştı.
G e n e k ö m ü r m a d e n c iliğ i e n d ü s trisi ü z e rin e te k n ik k i ­
t a p la r o k u m a y a b a ş la d ı, d ev le t tu ta n a k la r ım in c e le d i, a l ­
m a n c a y a z ılm ış e n son, m a d e n c ilik , k ö m ü r k im y a s ı k i­
t a p la r ın ı in c e d e n in c e y e g ö z d e n g e ç ird i. T a b ii b u a la n ­
la r d a k i e n d e ğ e rli b u lu ş la r, e ld e n g e ld iğ in c e g iz li tu tu ­
lu y o rd u . B u n u n la b ir lik te , k ö m ü r m a d e n c iliğ i, b u iş in
y o lla rı y ö n te m le ri, k ö m ü rü n k im y a s a l o la a n k la n y la ik in ­
c i d e re ce d e ü r ü n le r i ü z e r in e in c e le m e le r e b ir d a ld ın ız m ı,
m o d e m te k n ik k a fa m n n e rd e y s e in s a n ı ü r k ü te n u s ta lı­
ğ ı k a r ş ıs m d a d o n a k a lm a m a k eld e d eğ ild ir, s a n k i ş e y ta n ın
t a k e n d isi, b ü tü n ş e y ta n c a k u r n a z lık la r ın ı e n d ü s trin in
t e k n ik b ilg in le r in e ö d ü n ç v e rm işti. B u te k n ik e n d ü stri
b ilim i, e d e b iy a tta n , s a n a tta n , b ü tü n k ıt d ü şü n ce li z a v a llı
d u y g u sa l p a la v r a la r d a n ço k d a h a ilg i çe k iciy d i. B u a la n ­
d a in s a n la r , y a p tık la r ı b u lu şla rd a , b u lu ş la r ı u y g u la m a k ta
t a n r ı g ib i, ş e y ta n g ib i g ü çlü y d ü le r. B u e tk in lik le r iy le ; dü­
ş ü n ü le b ile c e k h e r k a f a - ç a ğ ın ın ö te sin d e y d ile r. A m a C lif­
fo rd , b u k e n d i k e n d in i y e tiş tirm iş a d a m la rın k a f a y a ş ı­
n ın , d u y gu y a d a in s a n c a y a ş a m y ö n ü n d e n a n c a k o n ü ç
o ld u ğ u n u b iliy o rd u . K o rk u n ç , k o c a m a n b ir ç e lişm e y d i b u .
O lsu n , d iy o rd u C liffo rd . İn s a n ın , in s a n c a d uygu, d ü­
ş ü n c e a la n la r ın d a g itg id e b u d a la la ş m a s ı u m ru n d a b ile d e­
ğ ild i. B o ş şey d i b u n la r . O n u g e r ç e k te n ilg ile n d ir e n şey,
m o d e rn k ö m ü r m a d e n c iliğ in in te k n iğ i, b ir de T e v e rs-
h a ll’m b a tm a k ta n k u rta rılm a s ıy d ı.

138
 S ık sık m a d e n k u y u su n a g id e re k in c e le m e le r y a p ıy o r­
du; g e n e l y ö n e tm e n i, işle tm e y ö n e tm e n in i, y e r a ltı y ö n e t­
m e n in i, m ü h e n d isle ri k a fa la r ın d a n b ile g e ç irm e d ik le ri b ir
a tılım a itm işti. G ü çlü lü k ! İç in d e n y e n i b i r g ü ç d a lg a s ın ın
ta ş m a k ta o ld u ğ u n u s e z iy o r d u : b ü tü n b u a d a m la r ü z e r in ­
de, y ü z le rc e m a d e n c i ü z e rin d e e tk is i o la n b ir g ü ç. Ç ık m a z ­
d a n k u r tu lu y o r d u : h e r şey i d e n e tim a ltın a a lm ıştı.
Y e n id e n d oğm u ş g ib iy d i sa n k i. Ş im d i y a ş a m k a z a n ­
m ış tı işte ! C o n ııie ile o ld u ğu n d a, b ir s a n a tç ın ın y a ln ız ,
k e n d in e d ö nü k , özel y a ş a m ı için d e- g ü n d e n g ü n e ö lü y o rd u .
H ep sin i b ır a k m ış tı şim d i. U n u tm u ştu . K ö m ü rd en , m a d e n
k u y u su n d a n f ış k ır a n b ir y a ş a m ın , k e n d isin i s a rd ığ ın ı d u­
y u y o rd u a n c a k . M a d e n o c a ğ ın ın b o z u k h a v a s ı, o k s ije n ­
d en b ile d a h a iy iy d i, b i r g ü çlü lü k d u y g u su v e riy o rd u o n a...
G ü çlü lü k . B ir iş y a p m a k ta y d ı: b i r iş y a p a c a k tı. K a z a n a ­
c a k tı, k a z a n a c a k t ı: ö y k ü le rin in k i g ib i b ü tü n e n e r ji ile g ü ç
d o la m b a ç la r ın ın o rta s ın d a k u ru b i r re k la m k a z a n c ı o l­
m a y a c a k tı b u . E r k e k ç e b i r y e n g i o la c a k tı.
îlk in , e le k tr iğ in b i r çözü m y o lu o la b ile c e ğ in i d ü şü n ­
d ü : k ö m ü rü e le k tr ik e n e r jis in e d ö n ü ştü rm e k . S o n r a y e n i
b ir d ü şü n ce b e lird i k a fa s ın d a . A lm a n la r, k e n d i y a k ıtın ı
k e n d i s a ğ la y a n , a te ş ç i g e r e k tir m e y e n y e n i b ir lo k o m o tif
y a p m ış la rd ı. Ö zel k o ş u lla r a ltın d a k ü ç ü k b ir im le r le y a n a ­
r a k b ü y ü k b ir ıs ı s a ğ la y a n y e n i b i r y a k ıt la ça lışıy o rd u .
C lif fo r d ü e n ç o k e tk ile y e n d ü şü n ce, b ü y ü k b ir y a ­
v a ş lık la y a n a r a k ç o k y ü k s e k b ir ıs ı s a ğ la y a n b u y e n i, y o ­
ğ u n y a k ıttı.
B ö y le b ir y a k ıtı tu tu ş tu r a n d ış b ir e tk e n v a rd ı k u ş ­
k u su z; y a ln ız h a v a y la o la m a z d ı b u iş. D e n e y le re b a ş la ­
dı, k e n d isin e y a rd ım e d e ce k , k im y a a la n ın d a ç o k b ü y ü k
b a ş a n k a z a n m ış g e n ç b i r k im y a g e r b u ld u .
U tk u y la dolup ta şıy o rd u . E n so n u n d a k e n d in i a ş m ış ­
tı. U z u n y ılla r d a n b e r i s ü re g e le n k e n d in i a ş m a ö z lem in i
g e r ç e k le ş tir m iş ti e n so n u n d a. S a n a t, s a ğ la y a m a m ış tı b u ­
n u . D a h a d a k ö tü y a p m ış tı ü ste lik . A m a şim d i b a ş a r m ış tı
a r tık .
B ü tü n b u n la r d a M rs. B o lto n ’u n n e b ü y ü k b ir p a y ı
o ld u ğ u n u sezem iy o rd u . O n a n e ço k şey b o r ç lu o ld u ğ u n u
b ilm iy o rd u . A m a g e n e de, o n u n la b a ş b a ş a o ld u ğ u z a m a n
se s i r a h a t, a k ıc ı b ir iç te n liğ e b ü rü n ü y o r, h e m e n h e m e n

139
b ir a z b a y a ğ ıla ş ıy o r d u .
C o n n ie ’ye k a r ş ı b ira z so ğ u k d a v ra n ıy o rd u . H er şe­
y in i, h e r ş e y in i o n a b o rç lu o ld u ğ u n u d u y u yor, C o n n ie e le
g ü n e k a r ş ı k e n d isin i k ü ç ü k d ü şü rm e d iğ i s ü re c e , e lin d e n
g e le n s a y g ıy ı, ilg iy i e sirg e m iy o rd u . A m a C o n n ie ’d en g izli
b ir k o r k u d u y d u ğ u d a g ö zd e n k a ç m ıy o rd u . V a r lığ ın d a b e ­
lir e n y e n i A c h ille u s ’un, b ir g ü çsü z n o k ta s ı b ir to p u ğ u v a r ­
dı; k a d ın , C o n n ie g ib i b ir k a d ın , k e n d i öz k a r ıs ı, to p u ­
ğ u n d a n ö ld ü re siy e y a r a la y a b ilir d i k e n d isin i. K ö le c e b i r
k o r k u d u y u y o rd u C o n n ie 'd e n , b ö y le c e d e a ş ı n iy i d a v r a ­
n ıy o rd u o n a . A m a o n u n la n e z a m a n k o n u ş sa s e si k ıs ık
ç ık ıy o rd u . C o n n ie 'n in o ld u ğ u y e rd e p e k a ğ z ın ı a ç m ıy o rd u
a rtık .
Y a ln ız , M rs. B o lto n ’l a b irlik te y k e n , g e r ç e k te n b ir lo rd ,
b ir e fe n d i o ld u ğ u n u d u y u y o r, s e s i M rs. B o lto n ’u n k in i a r a t ­
m a y a c a k ö lçü d e r a h a t, g ü r ç ık ıy o rd u . M rs. B o lto n 'a h e r
g ü n s a k a l tır a ş ım y a p tm y o r , b i r ç o c u k g ib i, b ü tü n gö v ­
d e s in i s ü n g e rle s a b u n la tıy o rd u ; g e r ç e k te n , b ir ç o c u k g i­
b i tıp k ı.

140
 10
C o n n ie b ir h a y li y a ln ız d ı şim di, W r a g b y ’y e p ek az k im ­
s e g e lip g id iy o rd u . C liffo rd a r tık k im s e y i iste m iy o rd u . K a ­
fa d a r la r a k a r ş ı b ile tu tu m u d eğ işm işti. G a rip le şm işti.
E p e y c e p a r a h a r c a y a r a k k e n d i e liy le y a p m a y ı b a ş a r d ığ ı
b ir ra d y o d a n b a ş k a h iç b ir şey i a ra m ıy o rd u . B u h a v a s ı b o ­
z u k O r ta İn g ilte r e ’de, a r a s ır a M a d r it’i, F r a n k fu r t’u b ile d in ­
le y e b iliy o rd u .
B o y u n a b a ğ ır ıp d u ra n b u ra d y o n u n y a m b a ş m d a s a a t ­
le r c e o tu ru y o rd u . C o n n ie şa şıy o rd u b u n a , ra d y o d a n d a
k a f a s ı şişm işti. A m a C liffo rd , y ü zü n d e k a f a s ı d u rm u ş b ir
in s a n ı a n d ır a n b ir a n la m la , o tu ru p b u ta n ım la m a k la b it­
m e z n e s n e y i s a a tle r c e d in liy o r, y a d a d in le r g ö rü n ü y o rd u .
G e r ç e k te n d in liy o r m u y d u ? Y o k s a , ru h u n u n d e r in lik ­
le rin d e o lup b ite n d e ğ işm e le re k a r ş ı b a ş v u rd u ğ u b i r u y u ş ­
tu r u c u m u y d u b u ? B ilm iy o rd u C o n n ie. Y a k a ç ıp o d a sın a
k a p a n ıy o r, y a d a ev d en d ışa rıy a , k o r u y a a tıy o rd u k e n ­
d in i. B ir k o r k u ç ö k ü y o rd u için e , b ü tü n u y g a r in s a n lığ ın
ç ıld ır m a y a b a ş la d ığ ı k o rk u su .
C liffo rd şim d i b a ş k a b ir s a ç m a lık o la n e n d ü s tri a la ­
n ın a s ü rü k le n m e y e b a ş la m ış, m o d e m e n d ü s trin in , p a r a
d ü n y a sın ın , o m u rg a sız k a b u k lu la rın d a n , m a k in a la r g ib i
ç e lik k a b u k lu , y u m u şa k p e lte g ö v d eli b ir y e n g e ç, b i r İs­
ta k o z , s e r t k a b u k lu p e lte iç li b ir y a r a tık o lm u ştu h e m e n
h e m en . C o n n ie ise ço k g ü ç b i r d u ru m d ay d ı.
Ö zg ü r b ile d eğ ild i. C liffo rd h e p y a n ıb a ş m d a is tiy o r­
d u k e n d isin i. C o n n ie ’n in b a ş ın ı alıp g id e c e ğ in d e n b ü y ü k
b i r k o rk u d u y a r g ib iy d i. İç in d e k i p e lte le ş m iş, d u y g u sal,
in s a n c a , b ir e y s e l yön ü , b ir ç o c u k g ib i, n e rd e y s e b u d a la c a
b i r tu tk u n lu k la , k o r k u y la C o n n ie ’ye b a ğ la n m ış tı. C o n n ie
o r a d a W r a g b y ’de b u lu n m a lıy d ı hep*, b ir L a d y C h a tte r le y ,
k a n s ı. Y o k s a b ir b a ta k lık t a ç ılg ın g ib i y itip g id e ce k ti.
B u ş a ş ır tıc ı b a ğ lılığ ı ü r k e r e k sez m e k te y d i C o n n ie.
O n u n , m a d e n o c a ğ ı y ö n e tic ile riy le , iş le tm e n in y ö n e tim k u ­
r u lu ü y e le riy le , g e n ç b ilg in le r le k o n u ş m a la rın ı işitiy o rd u

141
d a, g ü cü , s o r u n la r ın in c e lik le r in i k a v ra y ışı, iş b ilir a d a m ­
la r ı e tk ile y iş i k a r ş ıs ın d a şa şıp k a lıy o rd u . K e n d isi d e iş ­
b ilir b ir a d a m o lm u ştu , h e m de ş a ş ıla c a k ö lçü d e y a n ılm a z ,
g ü çlü b ir m a ls a h ib i olup ç ık m ış tı. C o n n ie o n u n y a ş a m ın ­
d a k i b u d eğ işm ey i M rs. B o lto n ’u n e tk is in e b a ğ lıy o rd u .
A m a b u to n g a y a b a s m a z , iş b ilir ad am , k e n d i d u y g u sa l
d ü n y a sıy la b a ş b a ş a k a la c a ğ ı z a m a n a lık la şıy o rd u n e r-
d ey se. C o n n ie o n u n k a r ıs ıy d ı, k e n d isin d e n d a h a y ü k s e k
b ir v a r lık tı; d o la y ısıy le C o n n ie ’y e g a rip , k o r k u d o lu b ir
d u y g u y la ta p ıy o rd u ; b ir ilk e l a d a m m k i g ib i k o rk u d a n ,
ü s te lik ta p ın ıla n k o r k u n ç p u tu n g ü cü k a r ş ıs ın d a d u y u ­
la n n e fr e t te n d o ğ a n b ir b a ğ lılık tı b u . B ü tü n iste d iğ i, C on -
n ie ’n in , k e n d is in i b ır a k m a y a c a ğ ın a , ç ek ip g itm e y e c e ğ in e
a n d içm esiy d i.
«C lifford,» d ed i C o n n ie b ir g ü n -a m a k u lü b e n in a n a h ­
ta r ın ı a ld ık ta n s o n ra y d ı b u -, « b ir g ü n ç o cu ğ u m o lm a s ın ı
g e r ç e k te n is t e r m isin ?»
C liffo rd , o ld u k ç a d ışa rı ç ık ık , solg u n g ö z le riy le , s in si
b ir k o r k u y la b a k tı.
« A ra m ız d a h iç b ir şey i d e ğ iştirm e y e ce k s e , b ir e n g e l
y o k b u n a b en ce .»
«N eyi d e ğ iştirm e y e ce k s e ?»
« S en i, b e n i; b irb irim iz e o la n sev g im izi. B u n a b ir z a ­
r a r ı d o k u n a c a k sa , k a r ş ıy ım b ö y le b ir şey e. A y n c a , b ir
g ü n b e n im k e n d i ç o c u ğ u m b ile o la b ilir!»
C o n n ie ş a ş k ın lık la b a k tı.
« B u g ü n le rd e b a k a r s ın g e r i g e liv e r ir gücüm .»
C o n n ie g e n e ş a ş k ın ş a ş k ın b a k ıy o rd u , ra h a ts ız ol­
m u ştu .
«Ç o cu ğ u m o lm a s ın ı iste m iy o r su n d em ek?» d iye s o r ­
du C o n n ie .
«D iyoru m ya,» d edi C liffo rd h e m en , ç ık m a z a g irm iş
b ir k ö p e k g ib i, « b a n a o la n se v g in e d o k u n m a d ık ç a k a r ş ı d e­
ğ ilim b ö y le b ir şey e. Y o k s a k e s in lik le k a rşıy ım .»
C o n n ie so ğ u k b ir k o r k u y la , irk ilm e y le su su y o rd u a n ­
c a k . B u s ö z le rin g e r ç e k te d eli s a ç m a s ın d a n k a lır y a n ı
y o k tu . A r tık n e k o n u ş tu ğ u n u d a b ilm iy o rd u C liffo rd .
« S a n a k a r ş ı d u y g u la rım d a h iç b ir d e ğ işik lik y a p m a z
b ö y le b ir şey,» d ed i C o n n ie a c ı b i r a la y la .
«G üzel!» d ed i C liffo rd . «Ö n em li o la n d a bu ! O z a m a n

142
h iç se sim i ç ık a rm a m . E v in iç in d e ko şu p d u ra n b i r ç o cu ­
ğ u n b u lu n m a s ı, in s a n ın o n a b i r g e le c e k h a z ır la d ığ ın ı d ü­
şü n m e si, s o n d e re c e g ü ze l b ir ş e y o lu r. U ğ ru n d a ç a b a la ­
y a c a ğ ım b ir şey o lu r o z a m a n , b ilir im k i o s e n in ço cu ­
ğ u n d u r, d eğ il m i se v g ilim ? S e n in ç o c u ğ u n b e n im ç o c u ­
ğ u m d e m e k tir. Ç ü n k ü ö n e m li o la n se n sin . B iliy o rs u n b u ­
n u , d eğ il m i sev g ilim ? B e n i d ü şü n m e, b e n s ıf ır s a y ılırım .
S e n ise b ü y ü k B e n ’sin ! B ü tü n y a ş a m b o y u n c a . B iliy o r­
su n , d eğ il m i? B e n im le ilg in o ld u ğ u s ü re c e . A m a b e n
s e n in iç in b ir h içim . S e n in u ğ ru n a , s e n in g e le c e ğ in u ğ r u ­
n a y a ş ıy o ru m . G e r ç e k te k e n d im iç in de hiçim .»
C o n n ie b ü tü n b u n la r ı d e r in le ş e n b ir k o r k u y la , b i r
tik s in m e y le d in led i. B u s ö z le r in s a n v a r lığ ın ı z e h irle y e n
iğ r e n ç , y a r ım y a m a la k g e r ç e k le rd i. A k lı b a ş ın d a h a n g i
e r k e k , b ö y le ş e y le r s ö y le y e b ilird i b i r k a d ın a ? A m a n e rd e
a k lı b a ş ın d a e rk e k . B ir a z c ık o n u ru o la n h a n g i e rk e k , b ö y ­
le b ü y ü k b ir y a ş a m so ru m lu lu ğ u y ü k ü n ü b i r k a d ın ın
o m u z la r ın a y ık a r, s o n ra o n u b o ş lu k ta b ır a k ıv e r ir d i?
Ü s te lik y a r ım s a a t s o n ra C o n n ie , C liffo r d ’u n s ıc a k ,
tu tk u d a n y o k su n tu tk u lu b ir s e s le iç in i d ö k e re k , M rs. B o l-
t o n ’la k o n u ştu ğ u n u işitti, s a n k i b u k a d ın o n u n y a r ı m e t­
r e s i, y a r ı sü ta n n e siy d i. M rs. B o lto n d a o n a k o y u r e n k
g iy s ile r in i g iy d iriy o rd u , ö n e m li iş k o n u k la rı g e le c e k ti a k ­
ş a m a çünkü.
C o n n ie b u s ır a la r d a z a m a n z a m a n ö le c e k g ib i o lu ­
y o rd u . B u ç ir k in y a la n la r la , ş a ş ır tıc ı, b u d a la c a b ir z o rb a ­
l ı k l a ö lü m e d o ğ ru itiliy o rd u s a n k i. C liffo r d ’u n g a r ip iş a d a ­
m ı b e c e r ik liliğ i b ira z k o rk u tu y o rd u onu . K e n d is in e ta p ­
t ığ ım a ç ık la m a s ıy la d a a lla k b u lla k olm u ştu . A r a la r ın d a
h i ç b ir şey y o k tu . C liffo r d ’a e lin i b ile d o k u n d u rm u y o rd u
b u g ü n le rd e , C liffo rd d a o n a d o k u n m u y o rd u . Ş ö y le s e v ­
g iy le e lin i e lin e a lıp b ir a n o lsu n tu tm u y o rd u . H a y ır, b ir ­
b ir le r in d e n b ö y le sin e u z a k o ld u k la rı iç in d e C liffo r d ’u n
b ü t ü n o ta p ın m a sı C o n n ie ’y e b ir iş k e n c e o lu y o rd u . B ü y ü k
b i r y e te n e k s iz liğ in z o rb a lığ ıy d ı b u . C o n n ie a k lım k a ç ır a ­
c a k , y a d a ö le c e k g ib i o lu y ord u .
E lin d e n g e ld iğ in ce s ık sık k o r u y a g id iy o rd u . B ir ö ğ ­
le so n u , J o h n ’u n P m a r ı’n d a o tu rm u ş, b u z g ib i s u y u n k a ­
b a r c ık l a r ım s e y re d e r e k k a r a k a r a d ü şü n ü rk en , k o r u b e k ­
ç i s i b e liriv e rd i k a rşıs m d a .

143
 «S ize b ir a n a h t a r y a p tırd ım , S a y ın Lady!» d ed i se ­
lâ m v e re re k , a n a h ta r ı u z a ttı.
«Ç ok te ş e k k ü r ederim ,» d ed i C o n n ie ir k ile r e k .
«K u lü b e p e k d e rli to p lu d eğ il, ö z ü r d ilerim ,» dedi.
«E lim d en g e ld iğ in ce te m izled im .»
«A m a y o rm a s a y d ın ız k e n d in iz i!» d ed i C on n ie.
« Y o ru la c a k b i r şey yok. B u h a f t a için d e ta v u k la r ı k u ­
lu ç k a y a y a tır a c a ğ ım , a m a sizd e n ü rk m e z le r. S a b a h a k ­
ş a m u ğ ra y ıp k u lu ç k a la r a b ir b a k m a m g e r e k e c e k , b u n u n
d ışın d a r a h a ts ız e tm e m sizi.»
«A m a b e n siz d e n ra h a ts ız o lm a m ki,» dedi y u m u şa k
b ir s e s le C o n n ie. «S ize e n g e l o la c a k sa m , k u lü b e y e h iç u ğ ­
ra m a m d a h a iyi.»
A d a m o n a k e s k in m a v i g ö z le riy le b a k tı. îııc e d a v r a ­
n ışlı, u z a k d u ra n b ir h a li v a rd ı. A m a h a s ta z a y ıf g ö rü ­
n ü şü y le b ile , h iç o lm a z s a a k lı b a ş ın d a , ta m b ir e rk e k ti.
İk id e b ir ö k sü rü y o rd u .
«Ö k sü rü y orsu n u z,» d ed i C o n n ie .
«Ö n em li d eğ il, b ir so ğ u k a lg ın lığ ı! S o n g e ç ird iğ im z a ­
tü r r e e b e n d e b ö y le b ir ö k s ü r ü k b ır a k tı, a m a ö n e m li b ir
ş e y d eğil.»
C o n n ie ’d en u z a k d u ru y o rd u , y a k la ş m a y a d a n iy e ti
y o k tu p ek .
C o n n ie h e m s a b a h la n , h e m d e ö ğ le d e n s o n r a la n s ık
s ık k u lü b e y e g id iy o rd u , a m a M e llo rs ’u h iç g ö rm ü y o rd u
o rd a. K e n d isin d e n k a ç tığ ı a p a ç ık tı. Y a ln ız lığ ın ı s a v u n m a k
istiy o rd u .
K u lü b e y e ç e k i d ü zen v e rm işti, k ü ç ü k m a s a y la isk e m ­
le y i o c a ğ ın y a n m a çe k m iş, b ir k ö şe y e b ira z odun, d a l b u ­
d a k k ır p ın tıs ı y ığ m ış, k a p a n la r ı, a le tle r i e lin d e n g e ld iğ in ­
c e b ir k ıy ıy a to p lam ış, o r t a lık ta k e n d in d e n p e k iz b ır a k ­
m a m a y a ç a lış m ış tı. D ış a rıd a d a k u ş la r iç in ç a lı ç ırp ıd a n
ç a rd a k g ib i a lç a k b ir y e r y ap m ış, a ltın a b e ş t a h ta k ü m e ­
si d izm işti. C o n n ie b ir g ü n g e ld iğ in d e b u k ü m e s le rd e n ik i­
sin d e , d a lg ın dişi k a n la r ın ın b ü tü n s ıc a k lığ ıy la k a b a r a n ,
d e r in b ir g u ru rla dolup ta ş a n , u y a n ık , k e s k in , k a h v e r e n ­
g i ik i ta v u ğ u n sü lü n y u m u rta la rı ü stü n d e o tu r m a k ta o l­
d u ğ u n u g ö rd ü . B ir b a k ım a b ü y ü k b i r g ö n ü l k ır g ın lığ ı
d u y d u b u n d a n . Ö y le sin e b ıra k ılm ış , ö y le sin e işe y a r a m a z
b ir v a r lık tı k en d isi; b ir d işi b ile d eğ ild i, k o r k u la r için d e

144
b o c a la y a n b ir n e sn e y d i a n c a k .
S o n r a ö b ü r k ü m e s le r de doldu, b e şin d e d e b ir e r t a ­
v u k o tu ru y o rd u şim di, ü ç ü k a h v e r e n g i, b ir i boz, b ir i d e k a ­
r a . H ep si d e d işiliğ in , k a b a r ık tü y le r in d e n ta ş a n d işi y a ­
r a d ılış ın k a ç ın ılm a z g e r e k liliğ i o la n y u m u şak , y u v a c ıl b ir
d ü ş ü n c e lilik için d e y u m u r ta la r a a b a n m ış îa r d ı. Ö n le rin d e
ç ö m e le n C o n n ie ’y e p a r la k g ö z le rle b a k ıy o r la r , k ıs a , k e ­
s ik g ıd a k la m a la r la , k o rk u lu , k a y g ılı b i r ses ç ık a r ıy o r la r ­
dı, a m a b u h e r şey d e n ö n c e b ir y a k la ş m a k a r ş ıs ın d a d u­
y u la n d işice b ir ö fk e d e n b a ş k a b ir şey d eğ ild i.
C o n n ie k u lü b e d e k i y e m k u tu s u n d a b ir a z y e m b u ld u .
A v c u n u n iç in d e ta v u k la r a u z a ttı. A lm a k iste m e d ile r. Y a l ­
n ız iç le r in d e n b ir i g a g a s ın ın k e s k in b i r v u ru şu y la e lin i
g a g a lıy a r a k , C o n n ie ’y i b ir a z k o rk u ttu . Y e m e d e n içm e d e n
y u m u r ta la r ın ü stü n d e ö y le c e b e k le y e n b u k ü ç ü k a n a la ­
r a b ir ş e y le r v e rm e k iç in iç i gid iy ord u . K ü ç ü k b ir ç a n a ­
ğ ın için d e su g e tird i, ta v u k la r d a n b ir i b ir k a ç y u d u m a lın ­
c a , b ü y ü k b i r se v in ç duydu.
Ş im d i h e r g ü n ta v u k la r ı g ö rm e y e g eliy o rd u , g ö n lü n e
b ir a z s ıc a k lık k a ta n te k ş e y o n la rd ı y e ry ü z ü n d e . C lif-
f o r d u n s a ç m a la r ın ı h e r d u y u şta, te p e sin d e n a ş a ğ ı so ğ u k
s u la r in m iş g ib i o lu y o rd u . M rs. B o lto n ’la e v e g e lip g id e n
iş a d a m la r ın ın s e s i d e b u z g ib iy d i. A r a s ır a M ic h a e lis ’te n
g e le n b ir m e k tu p d a a y n ı so ğ u k ü r p e rtiy i u y a n d ırıy o r­
d u için d e . B ö y le g id e rse ö le c e ğ in e k e s in lik le in a n ıy o rd u .
G e n e de b a h a rd ı, k o r u d a m a v i ç a n ç iç e k le r i a ç ıy o r­
du, fın d ık a ğ a ç la r ın ın to m u r c u k la r ı y e ş il b ir y a ğ m u r ç i­
s e n tis i g ib i a ç ılıy o rd u . B u ta tlı b a h a r g ü n le rin d e ç e v re s in ­
d e k ile rin b u z y ü re k li o lu şu n e k o r k u n ç b ir şey d i. Y a ln ız ,
y u m u r ta la r ü stü n d e s ıc a k , d a lg ın d işi g ö v d e le rin in b ü tü n
k ız ış m ış lığ ıy la o tu r a n ta v u k la r , b u so ğ u k lu ğ u n d ışın d ay d ı!
C o n n ie h e r a n b a y ılıp y e r e d ü şü v e re ce k m iş g ib i d u y u y o r­
du k e n d in i.
Ç itle r in a ltın d a k i ç a y ır la r d a k ü m e k ü m e ç u h a ç iç e k -
le r in in göze ç a rp tığ ı, y o l k ıy ıla r ın ı d a ö b e k ö b e k m e n e k ­
ş e le r in sü sle d iğ i b ir g ü n k u lü b e y e g e ld iğ in d e , k ü m e s le r­
d en b ir in in ö nü nd e c a k a y la d o la ş a n m in im in i b i r c iv ­
c iv gö rd ü ; a n a s ı d a ü rk m ü ş b ir s e s le g ıd a k lıy o rd u . K a h -
v e re n g i-b o z c iv c iv in ü z e rin d e k o y u ç ille r v a rd ı, o a n d a
y e ry ü z ü n ü n y e d i ü lk e s in d e k i e n c a n lı, e n k ım ıl k ım ıl y a ­

145
r a t ık tı b u c iv c iv . C o n n ie ç ö m e le re k , k e n d in d e n g e ç e r c e s i­
n e s e y r e tti. Y a ş a m , y a şa m î K a tık s ız , k ıv ılc ım lı, k o r k u s u z
y e n i y a ş a m ! Y e n i y a şa m ! Ö y le sin e k ü çü k , ö y le sin e k o r ­
k u su z! C iv civ in , a n a ç ta v u ğ u n k e s k in , k a y g ılı g ıd a k la m a ­
la r ın ı iş ite r e k k ü m e s e s e ğ irtiş in d e , s o n ra ta v u ğ u n tü y le r i
a ltın a s ığ ın ıp g ö zd en y itişin d e b ile , g e r ç e k b ir k o r k u y o k ­
tu; b ir o y u n d u b u o n u n için , y a ş a m a oyu n u . B ir a r a a n a ç
ta v u ğ u n a ltın , k a h v e r e n g i tü y le r i a r a s ın d a n k ü ç ü c ü k siv ­
r i b ir b a ş u z a n a r a k , e v re n i s e y re tti.
C o n n ie b ü y ü le n m işti. O a n a d ek , y ü z ü stü b ır a k ılm ış
d iş iliğ in in a c ıs ın ı b ö y le sin e b ıç a k g ib i d u y m a m ıştı. K a t ­
la n m a g ü cü n ü a şıy o rd u b u a c ı a rtık .
Ş im d i te k b ir is te ğ i v a rd ı a r tık . K o ru d a k i a ğ a ç s ız
d ü zlü ğ e, k ü m e s le re g itm e k . B u n d a n g a y r is i a c ı b i r d ü ştü
a n c a k . A m a k im i g ü n le r, e v in h a n ım ı o la r a k b ü tü n g ü n
W r a g b y ’de b u lu n m a k z o ru n d a k a lıy o rd u . O rd a k a ld ığ ı z a ­
m a n la r k e n d is in in d e a n la m s ız la ş tığ ım , ç ıld ırd ığ ın ı d u y u ­
yordu .
B ir a k ş a m , k o n u k m o n u k d em ed i, ç a y d a n s o n ra k a ç ­
tı g itti. H a y li g e ç olm u ştu . P a r k ın b i r u c u n d a n ö b ü r u c u ­
n a , g e r i ç a ğ r ılm a k ta n k o r k a n b ir i g ib i k o ştu . K o ru y a
v a rd ığ ın d a g ü n b a tm a y a y ü z tu tm u ş, k ız ılla şm ış 11; ç iç e k ­
le r a r a s ın d a n v a r g ü cü y le k o şu y o rd u . O r ta lığ ın k a r a r ­
m a s ın a p e k a z z a m a n v a rd ı.
K u lü b e n in ö n ü n d e k i d ü zlü ğ e v a rd ığ ın d a b ilin ç siz g i­
b iy d i. B e k ç i o ra d a y d ı, s ır tın d a g ö m leğ i, k ü ç ü k y a r a t ık la r
g e c e le y in g ü v e n a ltın d a o ls u n la r d iy e, k ü m e s le ri b ir b i r
k a p a tıy o rd u . A m a g e n e de ü ç k ü ç ü k y a ra m a z , in c e c ik
b a c a k la r ıy la , ç a r d a ğ ın a ltın d a p ıtır p ıtır k o şu şu p d u ru ­
y o r la r, a n a la r ın ın b ü tü n k a y g ılı g ıd a k la m a la r ıy la b ir lik te ,
iç e r i g irm e y e y a n a şm ıy o rla rd ı.
« C iv civ le ri g ö rm e d e n ed em edim ,» dedi C o n n ie so lu k
s o lu ğ a . B e k ç iy e b ir a z ç e k in g e n g ö z le rle b a k tı, h iç o r a lı
d eğ ild i. « Y e n i ç ık a n la r v a r m ı bu g ü n ?»
« Ş im d ilik h e p si o tu z a ltı ta n e !» d ed i ad am , «kötü
say ılm az.»
C iv c iv le rin ç ık ış ın d a n so n su z b ir s e v in ç d u y u yo rd u
a d am .
C o n n ie so n k ü m e s in ö n ü n d e çöm eld i. D ış a rd a k i ü ç
c iv c iv iç e r i g irm iş ti. A m a g e n e de y ü zsü z b a ş la r ın ı a n a -

146
la n n m s a n tü y le r i a r a s ın d a n b ir u z a tıp b ir ç e k iy o rla r,
so n ra , g e n iş a n a ç gö v d ed en d ışa rıy ı g ö z le y e n t e k b ir k ü ­
ç ü k b a ş k a lıy o rd u .
« D o k u n m ak istiy o ru m o n lara,» d ed i C o n n ie , e lin i y a ­
v a ş ç a k ü m e s in p a rm a k lık la r ın d a n iç e r i u z a ta r a k . A m a
a n a ç ta v u k ö fk e y le b ir g a g a la y ın c a e lin i, k o r k u y la g e r i
ç e k ild i.
«N asıl d a g a g a lıy o r! N e fre t e d iy o r b en d en !» dedi ş a ş ­
k ın b ir sesle . «A m a b ir k ö tü lü k y a p a c a k d eğ iilm ki!»
A y a k ta d u ra n a d a m k a h k a h a y la gü ld ü , s o n r a C on -
n ie ’n in y a n m a , a r a la n m ış d iz le riy le ç ö m e le re k , e lin i h iç
ç e k in m e d e n p a r m a k lık la r a ra s ın d a n iç e r i u z a ttı. T a v u k
o n u d a g a g a la d ı, a m a ç o k d a h a y a v a ş ç a . Y a v a ş y a v a ş,
ta tlılık la , g ü v e n v e re n y u m u şa k d o k u n u ş la rla ta v u ğ u n tü y ­
le r in i y o k la d ı, b a ş ı h a fif ç e g ö z ü k e n b ir c iv c iv i a v u c u n a
a la r a k ç ık a rd ı.
«B u y u ru n !» d ed i c iv c iv i u z a ta r a k . C o n n ie b i r lo k m a ­
c ık s a rım s ı b o z y a r a tığ ı a v u ç la r ın d a tu ttu , çöp g ib i b a ­
c a k la r ıy la , C o n n ie ’n in a v u c u n a b a s a n k ü ç ü c ü k a y a ğ ın ­
d a n s e z ile n d e n g e li y a ş a m a tış la r ıy la , ö y le ce d u ru y o rd u .
A m a g ü zel, k e s in çiz g ili b a ş ın ı g ö z ü p e k çe k a ld ır a r a k , ç e v ­
r e s in e k e s k in b ir gö zle b a k tı, s o n ra k ü çü c ü k b i r ses ç ı­
k a r d ı : ‘c ik ’ «T an rım , n e g ü zel! N e ta tlı şey!» d ed i C o n n ie
ılık b ir sesle .
Y a n ıb a ş ın d a , ç ö m e le n b e k ç i de, C o n n ie ’n in a v u c u n ­
d a k i k ü ç ü k g ö zü p ek y a r a m a z ı, k ıv a n ç d olu g ö z le rle s ü ­
zü y o rd u . B ir d e n C o n n ie ’n in b ile ğ in e b ir d a m la g ö z y a şın ın
d ü ştü ğ ü n ü görd ü .
K a lk tı, ö te k i k ü m e s e d o ğ ru y ö n eld i. Ç ü n k ü b ird e n b i­
r e k a s ık la r ın d a , a r t ık iy ic e sön m ü ş b ild iğ i e sk i a le v in k ı­
m ıld a n m a y a b a ş la d ığ ın ı sezm işti. K a r ş ı k o y m a y a ç a lış a ­
ra k , ö b ü r y a n a döndü. A m a a le v s ıç rıy o r, a ş a ğ ı d oğru ,
d iz le rin e d o ğ ru in iy o rd u .
C o n n ie ’y e b a k m a k iç in g e n e d öndü. Ç ö m elm iş, e lle ­
r in i b ir k ö r g ib i ile r i u z a tm ış, c iv c iv in a n a s ın a d ö n m e si­
n i b e k liy o rd u . Ö y le sessiz, öyle b ıra k ılm ış b i r g ö rü n ü şü
v a rd ı k i, a d a m ın iç i b ir a c ım a d u y g u su y la b u rk u lu v e rd i.
E lin d e o lm a k s ız ın h e m e n C o n n ie ’y e d o ğ ru y ü rü d ü , g e ­
n e o n u n y a n m a çöm eld i, ta v u k ta n k o r k tu ğ u iç in b i r tü r ­
lü iç e r i k o y a m a d ığ ı c iv c iv i a v u ç la r ın d a n ald ı. K a s ık la r ı­

147
n ın a rd ın d a k i a te ş b ir d e n b ir e d a h a d a g ü çle n m iş ti.
C o n n ie ’y e d u y g u la n a r a k b a k tı. B a ş ın ı çev irm iş, b ü tü n
k e n d i k u ş a ğ ın d a n o la n k a d ın la r ın y ü zü stü b ıra k ılm ış lığ ı-
n a h ıç k ır a h ıç k ır a a ğ lıy o rd u . A d a m ın y ü re ğ in e b ird e n b ir e
a te ş te n b ir d a m la d ü şü v erd i, e lin i u z a ttı, p a r m a k la r ıy la
k a d ın ın d iz le rin e d oku n d u .
«A ğ lam ay ın ,» d ed i y u m u şa k b ir sesle .
O z a m a n C o n n ie e lle r in i y ü zü n e k a p a d ı, g ö n lü n ü n
g e r ç e k te n k ır ık old u ğu n u , a r t ık h iç b ir ş e y in k e n d isi iç in
b ir a n la m ta ş ım a d ığ ın ı d uydu .
A d a m e lin i o n u n o m u z u n a ko y d u , y a v a ş y a v a ş , sev ­
g iy le s ır tın d a n a ş a ğ ı, b e lin e , k a lç a la r ın a d o ğ ru o k ş a m a ­
y a b a ş la d ı. E li k ö r b ir içg ü d ü se l o k ş a y ış la k a d ın ın b ö ğ ü r­
le rin d e tü y g ib i g ezin d i.
C o n n ie, b u a r a d a m e n d ilin i ç ık a rm ış, g ö z y a ş la rın ı k u ­
ru lu y o rd u .
«K u lü b e y e g e lm e z m isin iz?» d ed i a d a m ta tlı, d u rg u n j
b ir sesle .
H a fifç e , C o n n ie ’n in k o lu n u k a v r a y a r a k , o n u k a ld ırd ı,
a ğ ır a ğ ır k u lü b e y e g ö tü rd ü , iç e r i g irin c e y e d ek k o lu n u
b ıra k m a d ı. S o n r a isk e m le y le m a s a y ı b i r k ö ş e y e ç e k ti,
â le t s a n d ığ ın d a n ç ık a r d ığ ı k a h v e r e n g i b i r a s k e r b a t t a ­
n iy e s in i y a v a ş ç a y e r e y a y d ı. C o n n ie a d a m ın y ü z ü n e do­
n u k g ö z le rle b a k ıy o rd u .
A d a m ın y ü zü so lg u n , a lm y a z ıs ın a b o y u n e ğ m iş b ir
k im s e n in k i g ib i a n la m s ız d ı.
«U z a n ın şu ra y a ,» d ed i t a tlı b ir sesle , k a p ıy ı k a p a d ı,
iç e r is i d e r in b ir k a r a n lığ a gö m ü ld ü .
C o n n ie g a r ip b i r b o y u n e ğ iş le y e r e u zan d ı. S o n r a y u ­
m u şa k , a r a n a n , k a ç ın ılm a z b i r is te k le d olu b i r e lin g ö v ­
d esin d e d o la ş a ra k y ü z ü n ü b u lm a y a ç a lış tığ ın ı d uydu. B u
e l so n su z b i r a v u n tu , b ir g ü v e n v e r e r e k y ü zü n ü h a fifç e
o k şad ı; h e m e n a rd ın d a n , y a n a ğ ın d a b ir ö p ü şü n ta tlı s ıc a k ­
lığ ın ı duydu.
B ir u y k u d a, b ir d ü ştey m iş g ib i k ım ıltısız y a tıy o rd u .
S o n r a a d a m ın e lin in g iy s ile ri a ra s ın d a , y u m u şa k b ir a r a -
n ış la , b u n u n la b ir lik te g a r ip b ir b o c a la y ış iç in d e d o la ş­
t ığ ın ı s e z e r e k ü rp e riv e rd i. A m a b u e l o n u n e rd e n s o y a ­
c a ğ ın ı b iliy o rd u . în c e , ip e k li b o y g ö m le ğ in i y a v a ş y a v a ş,
ö zen le, a y a k la r ın a d o ğ ru s ıy ırd ı. S o n ra , a d a m t a t lı b i r k ı-

148
v a n ç la s ıc a k , y u m u şa k g ö v d esin i sıv a z la d ı, g ö b e ğ in e b ir
ö p ü cü k le d o k u n u v erd i. H em en g e lm e k istiy o rd u C o n n ie -
y e, o n u n d u rg u n la şm ış g ö v d e sin d e k i y e ry ü z ü e se n liğ in e
d a lm a k istiy o rd u . K a d ın ın g ö v d e sin e g iriş , d u p d u ru b ir
b a n ş a n ıy d ı o n u n iç in .
C o m ıie b ir u y k u d a y m ış g ib i k ım ıltıs ız y a tıy o rd u , h e p
u y k u d a y m ış g ib i. B ü tü n e tk in lik , h a z titr e m e s i a d a m ın
o lm u ştu , h e p o nu n; C o n n ie ’y e y a p ıla c a k b i r ş e y k a lm a ­
m ış tı a r tık . G ö v d e sin i s ım s ık ı s a r a n k o lla r, a d a m ın göv ­
d e sin in y o ğ u n ç ırp ın ış ı, ü r p e riş i b ile b i r u y k u y d u s a n ­
ki; a d a m , k e s ik y a v a ş s o lu k la rla , g ö ğ sü ü z e r in d e k ım ıl-
tıs ız k a lın c a y a d ek s ü re n b i r u y k u .
B ir d e n k e n d i k e n d in e so rd u b o c a l a y a r a k : N e d en ? n e ­
d en ? N ed en g e re k liy d i b u ? N e d e n k o c a m a n b i r k a r a b u ­
lu t k a lk ıv e r m iş ti ü z e rin d e n , y a tış ıv e rm iş ti b ird e n ? G e r ç e k
m iy d i b u ? G e r ç e k m iy d i?
A c ıy la k ıv r a n a n ç a ğ d a ş k a d ın k a fa s ı, b ir tü r lü y a ­
tışm ıy o r, d in m iy o rd u . G e r ç e k m iy d i? B iliy o rd u , k e n d in i e r ­
k e ğ e v e re b ild iğ i ö lçü d e g e r ç e k ti b u . A m a k e n d in i v e rm e ­
d iğ i s ü r e c e b ir h iç ti a n c a k . Y a ş lıy d ı, m ily o n la r c a y ılı b u ­
lu y o rd u y a ş ı sa n k i; b ö y le b i r d u y g u için d e y d i. E n so n u n ­
d a, k e n d i y ü k ü n e k a tla n a m ıy o rd u a r tık . A lm a k z o ru n d a y ­
dı a r tık . A lm a k zo ru n d a.
A d a m g iz e m li b i r s e s s iz lik için d e y a tıy o rd u . N e le r g e ­
çiy o rd u k a fa s ın d a n ? B ilm iy o rd u . Y a b a n c ı b i r a d am d ı, t a ­
n ım ıy o rd u . O n u n b u g iz e m li s e s s iz liğ in i b o z m a y ı gö ze
a la m a d ığ ı iç in b e k le m e k zo ru n d ay d ı. K o lla n , k e n d is in in
g ö v d e sin e k e n e tli, g ö v d esi k e n d i g ö v d e sin in ü stü n d e , k e n -
d is in in k in e s ım s ık ı d o k u n a ra k y a tıy o rd u a d a m . İy ic e k e n ­
d in d en g e ç m işti. A m a y a tış k m d ı. S e ss iz liğ in d e b i r y a tış ­
m ışı ık v ard ı.
B u n u , a d a m e n so n u n d a k a lk ıp k e n d isin d e n u z a k la ş tı­
ğı z a m a n a n la m ış tı. B ir b ır a k ış g ib iy d i b u u z a k la ş m a . K a ­
r a n lık t a C o n n ie ’n in e te k le r in i ç e k e r e k d iz le rin e d e k in ­
d irdi, b ir a n d urd u, k e n d i ü s tb a ş ın ı d ü z e ltiy o rd u a n la ş ı­
la n . S o n r a sessiz c e k a p ıy ı a ç tı, d ış a r ı ç ık tı.
. C o n n ie, d ışa rd a m e ş e le r in ü z e rin d e k i a la c a lı g ö k te
p a r la k b ir a y görd ü . H e m e n k a lk a r a k k e n d in e ç e k i d ü zen
verd i; ü s tü b a ş ı d ü zg ü n d ü şim d i. K a p ıy a d o ğ ru ile rle d i.
K o ru , b ü tü n ü y le b ir g ö lg e a ltın d a y d ı, k a r a n lık iç in ­

149
d ey d i h e m e n h e m en . Y u k a r la r d a gö k p ır la n ta g ib iy d i. A m a
p e k ış ık v e rm iy o rd u . A d a m k a r a n lığ ın iç in d e n k e n d isin e
d o ğ ru geld i, a k b ir le k e g ib i g ö z ü k e n y ü zü n ü k a ld ır a r a k
sord u :
«G id elim m i?»
«N ereye?»
« P a rm a k lık lı k a p ıy a d e k g e ç ire y im sizi.»
H e r şe y o n u n d ed iğ i g ib i o lu y ord u . K u lü b e n in k a p ı­
s ın ı k ilitle y e re k , C o n n ie ’n in a r k a s ın d a n geld i.
«P işm an d eğ ilsin iz ya?» d iy e sordu , y a n ın d a y ü rü r­
ken .
«H ayır, h a y ır, y a siz?»
«B u n d a n d o la y ı m ı? H a y ır!» dedi. B ir s ü re s o n ra e k ­
le d i : «A m a s o n ra s ı n e o la c a k ? »
«H angi s o n ra sı?»
« S ir C liffo rd . ö t e k i le r . G ü ç lü k le r. D edikodu.»
«N e g ü çlü ğ ü ?» d iy e so rd u C o n n ie, u m u t k ır ık lığ ıy la .
«H er z a m a n b ö y le d ir b u . B e n im iç in o ld u ğ u g ib i si­
zin iç in de g ü ç lü k le r v a r. H e r z a m a n g ü ç lü k le r v ard ır.»
K a r a n lık ta d ü zg ü n a r a lık lı a d ım la r la y ü rü y o rd u .
«P ek i ü z g ü n m ü sü n ü z?» d iy e sord u C o n n ie.
« B ir b a k ım a !» d ed i a d a m g ö ğ e b a k a r a k . «B en h e r şe ­
y in b ittiğ in i sa n ıy o rd u m . O y s a şim d i g e n e b a şla d ım .»
«N eye b a şla d ın ız ? »
« Y a şam ay a.»
« Y a şa m a k !» d iy e y a n k ıla d ı C o n n ie, g a r ip b ir ü r p e r­
tiy le.
«Y a şa m a k ,» dedi. « K a çışı yo k b u işin . K a ç m a y a ç a lı­
ş ırsa n ız , b u ç a b a ö lü m b ile o la b ilir sizin için . İş te g e n e
b a ş la m a k z o ru n d a k a ld ım şim di.»
C o n n ie ’d e b ö y le b ir d u y g u y o k tu , a m a g e n e de...
« S e v g id ir b u a n ca k ,» d ed i C o n n ie se v in ç le .
«H er ney se.»
K a r a r m a k ta o la n k o ru y u s e s s iz c e g e ç tile r, p a r m a k lık ­
lı k a p ıy a y a k la ş m ışla rd ı.
«A m a b e n d e n n e fr e t e tm iy o rsu n u z d eğ il m i?» d iye
sord u C o n n ie k a y g ıy la .
«H ayır, h a y ır,» dedi a d am . B ir d e n o e sk i tu tk u s u y la ,
C o n n ie ’n in y ü zü n ü g ö ğ sü n e b a s tırd ı. «H ayır, b e n c e ço k
gü zeld i, çok, sen ce ?»

150
 «E vet, b e n c e de,» d ed i C o n n ie b ir a z y a la n c ık ta n , ç ü n ­
k ü olu p b ite n le r in p e k b ilin c in d e d eğ ild i.
A d am o n u ta tlı, y u m u şa k b ir ılık lık la öptü.
«K eşk e y e ry ü z ü n d e b u n c a ço k in s a n o lm asay d ı,» dedi
a c ı acı.
C o n n ie gü ldü . P a r k k a p ıs ın a v a rm ış la rd ı. A d a m k a p ıy ı
a ç ti. « B u ra d a a y r ılm a k zo ru n d ayım ,» dedi.
«N eden?» C o n n ie e l s ık ış m a k is t e r g ib i e lin i u z a ttı,
a d a m o n u n e lin i, e lle r i iç in e ald ı.
«G en e g e le y im m i?» d iy e sord u k a y g ıy la .
«E vet! E v et!»
C o n n ie a y r ıla r a k p a rk ı g eçti.
A rk a d a k a la n ad am , d u ru p ö n ü n so lg u n u fk a d oğ­
ru ile r le y e r e k k a r a n lığ a d a lış ın ı s e y re tti. N e rd e y se b ir a c ı
d u y u y o rd u g id işin d en . Y a ln ız k a lm a y ı is te r k e n y e n id e n
b a ğ la y ıv e rm iş ti b u k a d ın k e n d isin i. T e k b a ş ın a k a lm a k
is te y e n b i r a d a m ın a c ı y a ln ız lığ ı d a e lin d e n g itm iş ti e n
so n u n d a.
D önü p k o ru n u n k a r a n lığ ın a dald ı. H er şey sessizd i,
a y b a tm ış tı. A m a g e c e n in g ü rü ltü le rin i, S t a c k G a te ’de-
k i m a k in a la r m , a n a y o ld a n g e ç e n ta ş ıtla r ın s e s in i iş iti­
yord u . Ç ıp la k te p e y e y a v a ş y a v a ş tırm a n d ı. T e p e d e n b ü ­
tü n ç e v re y i, S ta c k s G a te ’in d izi d izi p a rla y a n , T e v e r s h a ll
o c a ğ ım n ö lg ü n , T e v e r s h a ll’m s a rım s ı ış ık la r ın ı, k a p k a r a
d ü zlü ğ ü n d ö rtb ir y a n ın d a ö tey e b e riy e s a ç ılm ış ış ık la n ,
y ü k s e k f ır ın la r ın u z a k ta k i so lg u n p e m b e k ız a r tıs ın ı g ö r­
dü; d u p d u ru b ir g e c e o ld u ğ u için , k ız g ın m a d e n in k ıp k ız ıl
a k ış ın ı b ile g ö reb iliy o rd u . S ta c k s G a te ’d e k e s k in , u ğ u rsu z
e le k tr ik ış ık la r ı! B u ış ık la rd a k i ta n ım la n a m a z , k ır p ış a n
k ö tü lü k ! B ir O rta In g ilte r e g e c e s in in b ü tü n te d irg in liğ i,
b o y u n a d e ğ işe n k o rk u su . S t a c k s G a te ’d ek i d ü d ü k le r s a a t
y e d id e iş te n ç ık a c a k iş ç ile r e iş b itim in i b ild iriy o rd u . G ü n ­
d e ü ç k e z d eğ işiy o rd u iş ç ile r.
G e n e k a r a n lığ a , k o r u n u n ıs sız lığ ın a döndü. A m a b u
k o ru d a k i ıs sız lığ ın d a b ir k u ru n tu o ld u ğ u n u b iliy o rd u .
E n d ü s trin in g ü rü ltü le ri y a ln ız lığ ı b o zu y o r, k e s k in ış ık la r ,
g ö r ü n m e s e le r b ile , b u ıs s ız lık la a la y ed iy ord u . A r tık h e r
şey d e n u z a k , y a lm z d a k a la m ıy o rd u in s a n . K o ru , y a ln ız ­
l a n b a rın d ır m ıy o r d u a r tık . Ş im d i d e b u k a d ım b e n im ­
sem iş, y e n i b ir ü zü n tü , y e n i b ir y ık ım a ç m ış tı b a ş ın a .

151
B u n u n n e d em e k o ld u ğ u n u ö n c e k i d e n e y le rin d e n b iliy o r ­
du çü n k ü .
K a d ın ın su ç u d eğ ild i b u , s e v g in in , c in s e lliğ in su ç u
d a d eğ ild i. B ü tü n s u ç şu ö te d e k i u ğ u rsu z e le k t r ik ış ık ­
la r ın d a , m o to rla rın k ö tü lü k d o lu h o m u rtu su n d a y d ı. B ü ­
tü n su ç, ş u ö te d e ış ık la r la k ıv ılc ım la n a n , k ız g ın m a d e n
k u sa n , ta ş ıtla r la u ğ u ld a y a n , m a k in a la ş m ış a ç g ö z lü lü k , a ç ­
g ö zlü le şm iş m a k in a la ş m a d ü n y asm d ay d i; b ü tü n k ö tü lü k
ard a y d ı, k e n d in e a y a k u y d u ra m a y a n la rı y o k e tm e y e h a ­
z ır b ir k ö tü lü k . K o ru y u d a y o k e d e c e k ti. M a v i ç a n ç iç e k ­
le r i b ir g ü n a ç m a z o la c a k tı. K o şa n , y u v a rla n a n d e m ir a l­
tın d a in c in m e y e e lv e riş li n e s n e le r e zilip y o k o lm a k zo ­
ru n d a y d ı.
K a d ın ın so n su z in c e liğ in i d üşünd ü. Z a v a llı, b ır a k ıl­
m ış y a r a tık , k e n d i s a n d ığ ın d a n d a gü zeld i; h e le b ir lik te
y a ş a m a k z o ru n d a o ld u ğ u o k a s k a t ı k im s e le r in ço k , ço k
ö te sin d e g ü zeld i. Z a v a llı k a d ın . O n u n d a y a b a n sü m b ü l­
le r i g ib i in c in e b ilir b ir y ö n ü v a rd ı, ç a ğ d a ş k ız la r g ib i,
k a u ç u k la r la , p la tin le d o n a n m ış k a s k a tı b ir y a r a t ık d e ğ il­
di. O n u d a y o k e d e c e k le rd i! D o ğ a l in c e y a ş a m ın b ü tü n ü n ü
y o k e ttik le r i g ib i, o n u d a y o k e d e c e k le ri a p a ç ık o r ta d a y ­
dı. İn c e lik ! İn c e , d u y g u lu b i r y ö n ü v a rd ı o n u n , y e ş e r e n k ö r ­
p e s ü m b ü lle ri a n d ır ır b i r y ö n ü v a rd ı; b u g ü n ü n s e lü lo it
k a d ın la r ın d a iz i b ile k a lm a m ış b ir ö z e llik ti b u. A m a y ü ­
r e ğ iy le k o r u y a c a k tı b u k a d ın ı, k ıs a b i r s ü re iç in b ile o lsa .
K ıs a b ir s ü re için ; d u y g u su z d e m ir d ü n y ası, m a k in a la ş -
m ış a ç g ö z lü lü ğ ü n M a m m o n ’u, h e m k e n d isin i h e m o n u yu-
tu n c a y a d ek k o r u y a c a k tı.
T ü fe ğ in i s ır tla y a r a k , k ö p e ğ iy le b ir lik te k a r a n lık e v i­
n e d öndü, lâ m b a y ı y a k tı, o c a k ta b i r a te ş tu tu ştu rd u , a k ­
şa m y e m e ğ in i y e d i: p e y n ir e k m e k , y e ş il so ğ a n , b ir a . Y a l ­
nızd ı, se v d iğ i y a ln ız lık la b a ş b a ş a . D e rli to p lu o d a sı o l­
d u k ça sessizd i. A m a o c a k ta k i a te ş p a rlıy o rd u , o c a k ış ıl
ışıld ı, d u v a rd a k i g a z la m b a s ın ın g ü r ış ığ ı a k m u ş a m b a lı
m a s a y a v u ru y o rd u . H in d is ta n ’la ilg ili b ir k ita p o k u m a y ı
d en ed i, a m a o k u y a m ıy o rd u b u a k ş a m . S ır tın d a g ö m le ğ i,
a te ş in b a ş ın d a o tu rd u , tü tü n ü n ü içm iy o rd u a m a d o lu b ir a
b a r d a ğ ı y a m b a ş m d a d u ru y o rd u . C o n n ie ’y i d üşünd ü.
G e r ç e k te olu p b ite n le r d e n b ira z ü zü lü y o rd u , e n ç o k
d a C o n n ie iç in ü zü lü y o rd u . Y a s a k b ir ş e y 'y a p m ış g ib i

152
d u y u y o rd u k e n d in i. B ir su çlu lu k , y a n lış lık d u y g u su d eğ il­
di bu; o y ö n d e n iç i r a h a ttı. Ö y le b ir e z in cin , h e r ş e y d e n
ö n ce , k iş in in to p lu m d an , k e n d i k e n d in d e n d u y d u ğ u k o r ­
k u o ld u ğ u n u b iily o rd u . A m a to p lu m d a n iy ic e k o r k u y o r­
du; ç ü n k ü to p lu m u n , b ir y ö n ü y le , ç ılg ın , iğ r e n ç b ir h a y ­
v a n k e s ile b ile c e ğ in i içg ü d ü sü y le b iliy o rd u .
O k a d ın ! A h şim d i o r a c ık ta y a n ıb a ş ın d a o lsay d ı, d ü n ­
y a d a b a ş k a h iç k im s e o lm a sa y d ı! İs te ğ i g e n e k a m ç ıla n ­
dı, k a s ık la r ı a r a s ın d a ca n lı b ir k u ş g ib i ç ırp ın m a y a b a ş ­
la d ı b u iste k . Ö te y a n d a n y o ğ u n b ir ta s a d u y u y o r, h e m
k e n d in i h e m d e onu , e le k tr ik ış ık la r ıy la k ıv ılc ım la n a n ö
d ışa rd a k i N e sn e ’y le k a r ş ı k a r ş ıy a b ır a k m a n ın a ğ ır y ü ­
k ü , o m u z la r ın a çö k ü y o rd u . Z a v a llı, g e n c e c ik şey , b ir d işi
y a r a t ık t ı a n c a k gözü nd e; a m a d e r in le rin e v a rd ığ ı, g e n e
de v a rm a y ı ö zled iğ i b ir dişi.
D ö rt y ıld ır k a d ın la rd a n , e r k e k le r d e n u z a k , y a p a y a l­
n ız y a ş a m ış o lm a n ın e tk isiy le , g a rip , is te k d olu b i r e sn e ­
m e y le g e rin d i, k a lk tı, c e k e tin i g iy d i, tü fe ğ in i s ırtla d ı,
lâ m b a y ı k ıs a r a k , k ö p e ğ iy le b ir lik te d ışa rı ç ık ıp y ıld ız lı
g e c e y e d ald ı. G ö v d esin d e y a n a n iste ğ in , d ış a r d a k i iğ re n ç ,
k ö tü lü k d olu N e sn e ’n in e tk isiy le s ü rü k le n e re k k o r u n u n
ç e v r e s in i a ğ ır a ğ ır d o laştı. K a r a n lığ ı sev iy o rd u , s a n n d ı k a ­
r a n lığ a . B u k a r a n lık , n e o lu rs a o lsu n g e n e d e b ir z e n ­
g in lik s a y ıla c a k a z g m iste ğ in in b ü y ü k lü ğ ü n e u y u y o rd u ;
k a s ık la r ı a ra s ın d a , y e rin d e d u ra m a y a n , k ım ıld a y a n a te ş!
A h, y a ş a m ın in c e liğ in i, k a d ın la r ın in c e liğ in i, c in s e l is te k ­
l e r in d o ğ a l z e n g in liğ in i k o r u m a k iç in d ış a r d a k i e le k tr ik
ış ık lı N e s n e ’y le s a v a ş a c a k b a ş k a e r k e k le r de o lsay d ı. K e n ­
d isiy le om u z o m u za s a v a ş a b ile c e k b a ş k a e r k e k le r . N e y a ­
z ık k i e r k e k le r in h e p si de d ışa r d a k i N e sııe ’y e k a p ılm ış,
o n u n la ö v ü n ü y o r, m a k in a la ş m a n ın s e li için d e , y e n g ile r
k a z a n ıy o r y â d a ezilip g id iy o rd u .
B u a r a d a C o n n ie, h e m e n h e m e n h iç b ir ş e y d ü şü n ­
m e d e n p a r k t a n ev e d o ğ ru k o ştu . Ş im d ilik h iç b ir d ü şü n ­
c e y o k tu k a fa s ın d a . A k şa m y e m e ğ in e y e tişti.
K a p ıla r ı k a p a n m ış b u lu n c a b a y a ğ ı c a n ı s ık ıld ı, ç ü n ­
k ü z ili ç a lm a k zo ru n d a k a la c a k tı. K a p ıy ı M rs. B o lto n a ç tı.
«A h S a y ın L ady, e n s o n u n d a g e le b ild in iz ! B e n de
k o ru d a y o lu y itird iğ in iz d e n k o rk u y o rd u m ,» d ed i b ir a z
k e n d in i b ilm e z ce s in e . «A m a S i r C liffo r d siz i so rm a d ı; M r.

153
L in le y b u rd a , b ir şey k o n u ş u y o rla r. A n la ş ıla n a k ş a m y e-
m e ğ in e k a la c a k , d eğ il m i?»
«H erh ald e,» d ed i C o n n ie .
«Y e m e ğ i o n b e ş d a k ik a g e ç h a z ır la y a y ım iste rs e n iz ,
bu a r a d a siz de r a h a t r a h a t g iy in irsin iz .»
«E vet, iy i olur.»
K ö m ü r o c a k la r ın ın b a ş y ö n e tic is i M r. L in ley , k u z e y li
o r ta y a ş lı b ir ad am d ı, C liffo r d ’u n p e k h o ş u n a gitm ezd i;
n e s a v a ş s o n ra s ı k o ş u lla ra , n e de s a v a ş s o n r a s ın ın a ç ık ­
göz m a d e n c ile rin e u y a b iliy o rd u . A m a C o n n ie, k a r ıs ın ın
y a lta k ç ı d a v r a n ış la r ın a s in irle n m e k le b irlik te , o ld u k ç a
s e v e rd i M r. L in le y ’i.
L in le y y e m e ğ e k a ld ı, C o n n ie , g e r ç e k d ü ş ü n c e le rin i
y e te r in c e g iz le y e n ta tlı d u rg u n lu ğ u y la , i r i m a v i g ö zle­
riy le , e r k e k le r in ç o k h o şla n d ığ ı, a lça k g ö n ü llü , b u n u n la
b ir lik te k o n u k la r ın ı g ö z e te n , u y a n ık b ir ev h a n ım ıy d ı. S ık
s ık o y n a m a k z o ru n d a k a ld ığ ı b u ro l, ik in c i k iş iliğ i o lm u ştu
a rtık ; g e n e de, k e s in lik le ik in c i. A m a b u o y u n u o y n a rk e n
h e r şey n a s ıl d a silin ip g id iv e riy o rd u b ilin c in d e n ?
K e n d i o d a s ın a ç ık ıp d ü ş ü n c e le riy le b a ş b a ş a k a lın c a ­
y a d ek s a b ır la b e k le d i. H ep b e k liy o rd u , e n g ü çlü y a n ı b u y ­
d u a n la ş ıla n .
O d a sın a ç ık tığ ı z a m a n , d u y g u la rı, d ü ş ü n c e le ri g e n e
a lla k b u lla k tı. N e d ü ş ü n e c e ğ in i b ile m iy o rd u . N e b iç im
a d a m d ı b u M e llo rs ? G e r ç e k te n s e v iy o r m ü y d ü k e n d is in i?
P e k in a n a m ıy o rd u . A m a ç o k c a n a y a k m d a v ra n m ış tı. B u
ad a m d a , k e n d is in i d ö ly a ta ğ ın ı o n a h e m e n h e m e n a ç m a ­
y a z o rla y a n , ılık , to y , g a rip , a p a n s ız b i r c a n a y a k ın lık
v a rd ı. A m a o n u n , b u y a k ın lığ ı h e r h a n g i b a ş k a b i r k a d ı­
n a d a g ö s te re b ile c e ğ in i d üşünd ü. B u n u n la b ir lik te , g e n e
d e g a r ip b ir y a tış m ış lık , b i r r a h a tlık d u y u yord u . T u tk u lu
b ir ad am d ı; s a ğ lık lı, tu tk u lu . A m a y e te r in c e b ire y liğ i o la n
b ir k im s e d eğ ild i b e lk i; k e n d isin e g ö s te rd iğ i c a n a y a k m lığ ı
h e r h a n g i b ir k a d m a d a g ö s te re b ilird i. K e n d is in e k a r ş ı özel
b ir d a v r a n ış d eğ ild i b u . O n u n g ö zü n d e h e rh a n g i b ir d i­
şiy d i a n c a k .
B e lk i b ö y le si d a h a iy iy d i. D a h a ö n c e h iç b ir e rk e ğ in
g ö rm e d iğ i d işice y ö n ü n ü g ö rü p o k ş a m ış tı h iç o lm a z sa .
Ö b ü r e r k e k le r k iş iliğ in e k a r ş ı ç o k iy i d a v r a n ıy o r la rd ı, a m a
d işiliğ in i, h o rg ö re re k , y a d a b ü s b ü tü n g ö rm e z d e n g e le ­

154
r e k e z iy o rla rd ı. C o n sta n c e R e id ’e y a d a L ad y C h a tte r le y ’e
s o n d e r e c e y a k ın lık g ö s te riy o rla rd ı, a m a d ö ly a ta ğ m a g ö s­
te rilm iş b ir y a k ın lık d eğ ild i bu. M e llo rs ’u n is e C o n s ta n c e 'a
y a d a L ad y C h a tte r le y ’e a ld ırd ığ ı y o k tu ; k a lç a la r ım , gö­
ğ ü s le rin i s e v g iy le o k ş a m ış tı a n c a k .
E r te s i g ü n g e n e k o r u y a g itti. K a h v e re n g i ç itle r a l­
tın d a y a y ılm ış k o y u y e ş il y e r fe s le ğ e n le riy le , to m u rc u k ­
la r ın ı se s s iz c e y a r m a y a ç a lış a n k o c a a ğ a ç la r la , k ü lre n g i,
d u rg u n b ir ö ğ le son u y d u . B u g ü n , k a n g ib i ış ıy a n k ö rp e ,
a ltın m e şe y a p r a k la r ın a d ö n ü şm e k ü z e re k o c a a ğ a ç gö v ­
d e le rin d e n y u k a r ıy a d o ğ ru y ü rü y e n ö zsu y u k e n d i için d e
d u y u y o rd u h e m e n h e m en . Y u k a r ı d o ğ ru k a b a r a r a k g ö ­
ğ e a ğ a n b ir k o c a d a lg a y d ı b u s a n k i.
A ğ a ç sız d ü zlü ğ e g eld i, a m a a d a m y o k tu . B u la c a ğ ın ı
d a p e k u m m a m ıştı g e r ç i. İçin d e a n a ç ta v u k la r m k a y g ıy ­
la g ıd a k la d ığ ı k ü m e s le rd e n d ış a n ç ık a n s ü lü n c iv c iv le ri,
b ö c e k le r g ib i k ım ıl k ım ıl k o şu şu y o rla rd ı. C o n n ie o tu ru p
o n la rı s e y re d e r e k b e k le d i. Y a ln ız b e k liy o rd u . C iv c iv le ri
b ile g ö rm ü y o rd u gö zü a r tık . B ek liy o rd u .
Z a m a n b ir düş a ğ ır lığ ıy la g e çiy o rd u ; g e lm e d i. G e r ç i
o rd a b u la c a ğ ın ı d a p e k u m m a m ıştı. Ö ğ le d e n s o n r a la r ı h iç
u ğ ra m a z d ı çü n k ü . Ç a y z a m a n m a ev e y e tişm e k z o ru n d a y ­
dı. A m a g itm e y e a y a k la r ı v a rm ıy o rd u b ir tü r lü , g ü ç lü k le
k a lk tı.
Y o ld a in c e c ik b ir y a ğ m u r ç is e le m e y e b a ş la d ı.
«G en e y a ğ m u r m u y a ğ ıy o r? » d ed i C liffo rd , C o n n ie ’-
n ın ş a p k a s ın ı silk e le d iğ in i g ö rü n c e .
«Ç iseliyor.»
B ir d ir e n g e n lik le k e n d in d e n g e ç m iş, se s s iz c e ç a y l a n
d old urd u . B u g ü n b e k ç iy i g ö rm e k iste y iş i, k e n d isin d e n
g e r ç e k te n h o ş la n ıp h o ş la n m a d ığ ın ı a n la m a k için d i. G e r ç e k
m iyd i, d eğ il m iy d i?
« S a n a b ira z b ir ş e y le r o k u y a y ım m ı so n ra ?» d iy e s o r­
du C liffo rd .
C o n n ie b a k tı. Y o k s a b i r şey m i se z m işti?
« B a h a r ın g a rip b ir e tk is i o ld u ü zerim d e; b ir a z d in ­
le n m e k istiyord u m ,» dedi.
« S e n b ilirs in . H a sta f a la n d e ğ ils in ya?»
«H ayır! Y a ln ız b ir a z y o rg u n u m , b a h a r y o rg u n lu ğ u .
M rs. B o lto n ’la b ir ş e y le r o y n a m a k is te r m iyd in ?»

155
 «H ayır! R ad y o d in le y ece ğ im .»
G a r ip b ir y e tin m iş lik v a rd ı se sin d e. C o n n ie y a ta k o d a ­
s ın a ç ık tı. R a d y o d a n , s o k a k s a tıc ıla r ıy la ilg ili b i r p ro g ­
ra m d a , e sk i s a tıc ıla r ı y a p m a c ık b ir in c e lik le y a n s ıla y a n ,
k a d ife tü rü n d e n , b u d a la c a b ir s e s işitiliy o rd u . E s k i, m e ­
n e k şe r e n g i y a ğ m u rlu ğ u n u s ır t ın a g e ç ird i, y a n k a p ıd a n
g iz lic e ç ık tı.
Y a ğ m u r ç is e n tisi, b i r tü l g ib iy d i d ü n y a n ın ü stü n d e ,
g iz e m li, sessiz, o ld u k ç a ılık . P a r k ı k o ş a r a k g e ç e r k e n iy ic e
ısın m ış, te rle m iş ti. Y a ğ m u r lu ğ u n u n ö n ü n ü a ç m a k z o ru n ­
d a k a ld ı.
K o ru , k u y tu la r d a k i y u m u rta la rın , y a n a ç ıjm ış to m u r­
c u k la rın , y a p r a k la r ın g iz e m iy le dolu, a k ş a m ç is e n tis i a l­
tın d a sessiz , ıssızd ı. B u ğ u lu h a v a d a b ü tü n a ğ a ç la r , so y u n ­
m u ş g ib i ç ır ılç ıp la k , k o p k o y u , ıs la k , ışıld ıy o r, y e r d e k i o t­
la r d a y e ş ili m ırıld a n ıy o rd u .
K u lü b e n in o r a la r d a g e n e k im s e c ik le r y o k tu . C iv civ ­
le r in h e p si a n a ç ta v u k la r ın a lt ın a so k u lm u ş, y a ln ız b i r ­
k a ç y a r a m a z s e rü v e n c i, ç a r d a ğ ın a ltın d a k i k u r u lu k ta y e ­
ri g a g a la y ıp d u ru y o rd u . A m a k u şk u lu b i r g ö rü n ü şle ri
v ard ı.
E v e t! G e lm e m iş ti d a h a . G e lm e k iste m iy o rd u b e lk i de.
B ir şe y m i o lm u ştu y o k sa ? Y a m a c ın a ltın d a k i e v in e gid ip
b ir b a k s a m ıy d ı?
A m a o b e k le m e k iç in d o ğ m u ştu . K u lü b e y i k e n d i a n a h ­
ta r ıy la a ç tı. H e r şey y e r li y e rin d e y d i, y e m le r b i r k u tu ­
y a k o n m u ş, b a tta n iy e le r k a tla n m ış r a f t a d u ru y o r, o tla r
b ir k ö ş e y e d e rli to p lu y e r le ş tirilm iş ti; y e n i b ir d e m e t o t
v a rd ı. D u v a r d a b ir çiv iy e b i r f e n e r a sılıy d ı. M a s a ile is ­
k e m le g e n e g e ç e n d e u z a n m ış old u ğu y e r e ç e k ilm iş ti.
K a p ı a r a lığ ın d a b ir isk e m le y e otu rd u . O r ta lık n e s e s ­
sizd i! Y a ğ m u r in c e d e n in c e y e s e r p iş tiriy o r, r ü z g â r h iç g ü ­
rü ltü ç ık a rm ıy o rd u . H iç b ir ş e y d e n ç ıt ç ık m ıy o rd u . A ğ a ç ­
l a r ç o k g ü ç lü v a r lık la r g ib i, b e lli b e lirs iz , a la c a lı, sessiz,
d ip d iri y ü k se liy o rd u . N e b ü y ü k b ir c a n lılık la d o lu y d u h e r
şey!
K a r a n lık g e n e çö k ü y o rd u ; g itm e s i g e r e k ti. A d am k e n ­
d in d e n k a ç ıy o r d u a n la ş ıla n .
A m a ta m b u s ıra d a , b i r ş o fö r ü n k in i a n d ıra n , ıs la n m ış
k a r a d e ri c e k e tiy le ç ık a g e ld i, ıs la k c e k e ti p a rlıy o rd u . K u ­

156
lü b e y e b ir göz a ttı, y a r ım y a m a la k b i r s e lâ m v e rd i, so n ­
r a d önüp k ü m e s le re y ö n eld i. S e s s iz c e ç ö m e le re k h e r ş e y i
g ö zd en g e ç ird i, k ü m e s le ri g e c e iç in te k te k k a p a ttı.
N e d e n s o n ra a ğ ır a ğ ı r C o n n ie ’y e y a k la ş tı. C o n n ie g e ­
n e k a p ı a r a lığ ın d a o tu ru y o rd u . A d am , ta m k a r ş ıs ın a d i­
kild i.
«D em ek g e ld in iz gen e,» d ed i y e r li ş iv e n in v u rg u la rıy la .
«Evet,» d ed i C o n n ie, b a ş ım k a ld ırıp o n a b a k a r a k . «Ç ok
g e c ik tin iz !»
«Ö yle oldu!» d ed i a d a m , d önüp u z a k la r a , k o r u y a b a ­
k a r a k ..
C o n n ie y a v a ş ç a d o ğ ru la r a k isk e m le s in i k ıy ıy a ç e k ti.
« İçe ri g irm e k m i istiy o rd u n u z ?» d iy e so rd u .
A d a m k e s k in g ö z le rle b a k tı.
« B u ra y a b ö y le h e r a k ş a m g e le c e k o lu rs a n ız , h e r k e s
n e d e r so n ra?» dedi.
«N e der?» K a d ın b a ş ım k a ld ır a r a k ş a ş k ın ş a ş k ın b a k ­
tı. «S ize g e le c e ğ im i s ö y lem iştim . K im s e b ilm iy o r k i b u n u .»
«Ç ok g e ç m e d e n a n la r la r am a,» d ed i a d am . «N e o la c a k
o zam an ?»
C o n n ie s ö y le y e c e k söz b u la m a d ı.
« O n la ra n e ? N ey i a n la y a c a k la rm ış ? »
« İn s a n la r ın k u la ğ ı d e lik tir h e r z a m a n , h iç b ir ş e y i ka.-
ç ırm a z la r,» d ed i a d a m k e s in lik le .
K a d ın ın d u d a k la rı b ir a z titre d i.
« V a r s ın a n la s ın la r , b u n a e n g e l o la m a m ya,» d ed i k e ­
k e le y e re k .
«N eden,» d ed i ad am . « G e lm e m e k le e n g e l o la b ilirsin iz ,
iste rse n iz ,» d ed i ad am .
«A m a o lm a k iste m iy o ru m ,» d iy e m ırıld a n d ı C o n n ie.
A d a m k o ru y a , u z a k la r a b a k a r a k su stu .
«A m a b ir d u y a rla r s a n e o la ca k ?» d iy e so rd u e n so­
n u n d a . «D ü şü n sen ize! K o c a n ız ın u ş a ğ ı o la n b i r a d a m la
b ö y le b ir şey y a p m ış o lm a k k ü ç ü k d ü şü rm e z m i sizi?»
A d a m ın ö te y e d ön ü k y ü z ü n e b a k tı.
«Peki,» d iy e k e k e le d i, «bu m u b e n i iste m e y iş in iz in n e ­
d en i?»
«D ü şü nün !» dedi a d am . «D ü şü n ü n n e b ü y ü k b i r d e­
d ik o d u o lu r h e rk e s d u y a rsa ! S o n ra , S i r C lifford ...»
«O lsu n , ç e k e r g id e rim o zam an ?»

157
 «N ereye?»
« N erey e o lu rs a . K e n d i p a r a m v a r. A n n e m y ir m i b in
s te r lin b ır a k t ı b a n a , C liffo r d b u p a r a y a d o k u n am az. A lır
b a ş ım ı gid erim .»
«T u tu n k i g itm e k iste m e d in iz ?»
«G id erim , g id e rim ! G itm e s e m d e h iç b ir şey u m u ru m ­
d a değil.»
«A h, ö y le m i s a n ıy o rsu n u z ? A m a u m u ru n u z d a o lu r!
U n u tm a y ın k i siz L ad y C h a tte r le y , b e n s e b i r u şa ğ ım . Y ü k ­
s e k ta b a k a d a n b ir e r k e k le d ü şü p k a lk m a y a b e n z e m e z
b u . E v e t, d ed iğ in iz g ib i k o la y o lm a z siz in iç in , olam az.»
«H iç u m u ru m d a d eğ il. L ad y C h a tte r le y o lm a k d a b i r
şey m i s a n k i! İğ re n iy o ru m b u n d a n . H e rk e s b a n a L ad y
d e rk e n , b e n im le a la y e d iy o rla rm ış g ib i o lu y o ru m . E d iy o r­
la r h e m de, e d iy o rla r. S iz b ile a la y ed iy orsu nu z.»
«B en m i?»
M e llo rs ilk o la r a k d o ğ ru d a n d o ğ ru y a g ö z le rin in iç i­
n e b a k tı o n u n .
«B en siz in le a la y etm iy o ru m ,» dedi.
M e llo rs k e n d isin e b a k a r k e n C o n n ie o n u n g ö z le rin in
k o y u la ştığ ın ı, iy ic e k o y u la ş tığ ın ı, g ö z b e b e k le rin in d e i r i ­
le ş tiğ in i g ö rd ü .
«B u iş in s a k ın c a la r ı d ü şü n d ü rm ü y o r m u sizi?» d iy e
so rd u a d a m , k ıs ık b ir sesle . «D ü şü n m elisin iz. S o n r a d a n d i­
zin izi d ö v m e n in h iç b ir a n la m ı olm az!»
A d a m ın se sin d e y a lv a r ış d olu b i r u y a rm a v a rd ı.
« Y itir e c e k h iç b ir ş e y im yok,» d ed i C o n n ie d a y a n a ­
m a y a ra k : « Y itir e c e k le rim i b ir b ilse y d in iz , b u n la r ı y itir ­
m e k te n n e b ü y ü k b i r s e v in ç d u y a c a ğ ım ı a n la rd ın ız ? Y o k ­
sa s iz in m i b ir k o rk u n u z v a r? »
«Ah, ev et!» d ed i a d a m k ıs a c a . «E vet. K o rk u y o ru m .
K o rk u y o ru m . O la c a k la r d a n k o rk u y o ru m .»
«N ed en k o rk u y o rsu n u z ?» d iy e so rd u C o n n ie.
M e llo rs b a ş ın ı a r k a y a d o ğ ru a tıp , g ö z le riy le d ış d ü n ­
y a y ı g ö ste rd i.
« O la y la rd a n ! İn s a n la r d a n ! B ir ç o k kim sed en .»
S o n r a e ğ ile r e k C o n n ie ’n in m u tsu z y ü z ü n ü b ird e n ö p ü ­
v e rd i.
«H ayır, h e p si v ız g elir,» dedi. «G elin h ad i, h e p s in in
d e c a n ı c e h e n n e m e . A m a g ü n ü n b irin d e p işm a n lık dü-

158
y a c a k o lu rsa n ız !»
«B öyle ş e y le r söy lem eyin ,» d iy e y a lv a rd ı C o n n ie .
A d am p a r m a k la r ın ı o n u n y ü z ü n e d eğ d ird i, b ir k e z
d a h a a n s ız ın öp ü verd i.
«Ç e k ilin d e g ire y im öyleyse,» d ed i t a t lı b ir s e s le . « Y a ğ ­
m u rlu ğ u n u z u d a çık a rın .»
T ü fe ğ in i a s tı, ıs la k d e ri c e k e tin i ç ık a rd ı, r a f t a k i b a t ­
ta n iy e le r e u zan d ı.
« B ir b a tta n iy e d a h a g etird im ,» dedi, «b irin i ü s tü m ü z e
ö rte riz iste rse n iz .»
« F a z la k a la m ıy a c a ğ ım ,» d edi C o n n ie . « Y e m e k y e d i b u ­
çu k ta.»
A d a m d önüp o n a , s o n r a d a s a a tin e b a k tı.
«Peki,» dedi.
K a p ıy ı k a p a d ı, a s ılı d u ra n fe n e r i y a k tı.
« B ir g ü n u z u n b ir s ü r e b ir lik te k a la lım ,» d ed i a d a m .
B a tta n iy e le r i ö ze n le y a y d ı, b ir in i k a tla y ıp C o n n ie 'n in
b a ş ı a lt ın a g e le c e k u c a koyd u . S o n r a b ir a n is k e m le y e
o tu rd u , C o n n ie ’y i k e n d in e d o ğ ru ç e k ti, b ir k o lu y la o n u
sım s ık ı tu tu y o r, ö te k i e liy le de g ö v d esin i y o k lu y o rd u . A r a ­
d ığ ın ı b u ld u ğ u z a m a n , C o n n ie o n u n so lu ğ u n u n b ird e n k e ­
sild iğ in i d uydu. İncecik , iç e te k liğ in in a ltın d a ç ır ılç ıp ­
la k tı.
«A h! n e g ü z e l şey s a n a d o k u n m ak !» d edi a d a m , p a r ­
m a k la r ı C o n n ie ’n in y u m u şa k , s ıc a k , g izli te n in d e , b e liy le
k a lç a la r ın d a g e z in irk e n . Y ü z ü n ü k a d ın ın te n in e y a p ış tı­
r a r a k , y a n a k la r ın ı b ir s ü re k a m ın a , k a lç a la r ın a sü rd ü .
B u n u y a p m a k ta n n e ta d d u y d u ğ u n u C o n n ie b i r tü r lü k e s -
tire m iy o rd u . T e n in g iz lilik le rin e d o k u n m a k ta n e g ib i b i r
g ü z e llik b u ld u ğ u n u , b u n u n la n a s ıl b ö y le k e n d in d e n g e ç ­
tiğ in i a n la y a m ıy o rd u . Y a ln ız tu tk u y la o la b ilir d i b ö y le b ir
şey. A m a tu tk u n u n ölü o ld u ğu , y o k o ld u ğ u y e r d e g ü z e l­
liğ in o g ü ç lü a tış la r ı a n la ş ılm a z , b e lk i b ira z d a d e ğ e rs iz
k a lırd ı; ılık , c a n lı d o k u n u ş ta k i g ü z e llik , y a ln ız g ö zü o k ­
ş a y a n g ü z e llik te n ö y le sin e d a h a d erin d i. A d am m ç e n e s i­
n in , k a lç a la r ın d a , k a m ın d a , b u tla r ın d a d o la ştığ ın ı, b ıy ık ­
la rın ın , y u m u şa k g ü r s a ç la r ın ın sü rtü n ü ş ü n ü d uydu , d iz­
le r i titr e m e y e başla& ı. Ç ok d e r in le rin d e y e n i b i r k ım ıld a ­
n ış, y e n i b ir ç ıp la k lık d oğu y ord u . B ir a z k o r k tu . A d a m ın
k e n d isin i b ö y le o k ş a m a m a sın ı d iled i n e rd e y s e g ö n lü . K u ­

159
şa tıy o rd u a d a m k e n d isin i b ir b a k ım a . A m a C o n n ie b e k ­
liy o rd u , b e k liy o rd u .
A d am , y a t ış tır ıc ı b i r ra h a tlığ ın , b ir y a n ıp tü k e n iş in
y o ğ u n lu ğ u y la k e n d isin e g e ld iğ in d e b ile b e k le m e k te y d i d a ­
h a . B ir a z d ışa rd a k a lm ış d u y u y o rd u k e n d in i. B u a y r ı d u r­
m a y ı k e n d i istiy o rd u . B e lk i de h iç k u r tu la m a y a c a ğ ı b ir
y a z g ıy d ı b u a r tık . .A d a m ın , iç in d e k i e y le m in i, d e rin , d a l­
g ın y ö n e lişin i, s a rs ılış ım , s o n r a y a v a ş y a v a ş y a tış m a s ın ı
d u y a ra k , h iç k ım ıltıs ız y a tıy o rd u . A d a m ın k a lç a la r ın m o
s ır a d a in ip k a lk ış ı, g ü lü n ç b ir şey d i b ira z . B u d u ru m u
p a y la ş a n b ir k a d ın iç in , e r k e ğ in k a lç a la r ın ın o in iş k a lk ı­
şı a ş ır ı g ü lü n ç b ir şey d i. E r k e k b u d u ru m d a, b u d a v ra n ış
iç in d e so n d e r e c e g ü lü n ç o lu y o rd u !
A m a C o n n ie ö y le c e k ım ıltıs ız k a ld ı. M ic h a e lis ’le y a p ­
tığ ı g ib i s o n ra d a n k e n d i h a z z ın a u la ş m a k iç in ç a b a la m a ­
dı b ile ; ö y le ce k a ld ı, g ö z le ri doldu, y a n a k la r ın d a n y a ş la r
y u v a rla n d ı.
A d a m d a k ım ıltıs ız y a tıy o rd u . A m a k a d ın ı s ık ıc a k u ­
c a k la m ış , o n u n ç ıp la k b a c a k la r ın ı k e n d i b a c a k la r ıy la ö r­
t e r e k ıs ıtm a y a ç a lış ıy o rd u . K a d ın ın ü stü n e , y a k ın , k u ş ­
k u su z b i r s ıc a k lık la u z a n m ış tı.
«Ü şü yo r m u su n ?» d iy e so rd u a d am , ta tlı, fıs ıld a y a n
b ir se sle , s a n k i k a d ın y a k ın ın d a , ço k y a k ın ın d a y m ış g ib i.
O y s a C o n n ie d ış a r la rd a , ç o k u z a k la rd a y d ı.
«H ayır, a m a g itm e m g erek ,» d ed i y a v a ş ç a .
A d a m iç g e ç ird i, o n a y e n id e n s ım s ık ı sarıldı-, s o n ra
g e v şem e y e , g e n e d in le n m e y e b ır a k tı k e n d in i.
K a d ın ın g ö z y a ş la rın ı se z m e m işti. O a n d a o n u n d u y ­
g u la r ın ın d a k e n d in in k ile r le b ir lik te o ld u ğ u n u s a n ıy o rd u .
A d am d o ğru ld u , b i r a n o n u n y a n ın d a çö m eld i, a p ış
a r a la r ın ı öptü, e te k le r in i in d ird i, s o n ra h iç b ir şey dü­
şü n m e d e n , fe n e r in ö lg ü n ış ığ ın d a , a r k a s ın ı b ile d ö n m e­
d en , k e n d i d ü ğ m e le rin i ilik le d i.
« B ir gün evime gelmelisin,» dedi, Connie’ye tepeden,
sıcak, güven dolu, rahat bir yüzle bakarak.
A m a C o n n ie k ım ıltıs ız y a tıy o r, o n a b a k a r a k d ü şü n ü ­
y o rd u : Y a b a n c ı! Y a b a n c ı! B ir a z iç e rliy o rd u b ile o n a.
A d am c e k e tin i g iy d i, y e r e düşm üş* o la n ş a p k a s ın ı a r a ­
dı, s o n r a tü fe ğ in i o m z u n a a s tı.
«H ayd i k a lk !» dedi, o s ıc a k , y a tış m ış g ö z le riy le te p e ­

160
 den b ak arak .
C o n n ie y a v a ş y a v a ş k a lk tı. G itm e k iste m iy o rd u . K a lk ­
m a k d a g e lm iy o rd u için d e n . A d am , in c e c ik y a ğ m u rlu ğ u ­
n u tu ttu , ü s tb a ş ın ı d ü zeltti.
S o n r a k a p ıy ı a ç tı. D ış a rıs ı k a p k a r a n lık tı. K a p ım n
ö n ü n d e y a ta n k ö p e k , o n u g ö rü n c e s e v in ç le a y a ğ a k a lk tı.
Y a ğ m u r , k a r a n lık ta b e lli b e lirs iz , b o m b o z çise liy o rd u . H e r
şe y k a p k a ra y d ı.
«F e n e ri alay ım ,» dedi' ad am . «N asıl o ls a k im se y o k ­
t u r o r ta lık ta şim di.»
E lin d e k i fe n e r i s a lla y a r a k , d a r yold a, C o n n ie ’n in h e ­
m e n ö n ü n d e y ü rü y o r, fe n e r in ış ığ ı a r a s ır a ıs la k o tla r a ,
b o y n u b ü k ü k ç iç e k le r e , y ıla n g ib i k ıv n la n p a r la k k a r a
a ğ a ç k ö k le r in e v u ru y o rd u , g e r i k a la n h e r şey y a ğ m u r çi- .
s e n tis iy le bo m b o z, k a p k a r a n lık tı.
« B ir g ü n b e n im ev e g elm elisin ,» d ed i ad am , « n asıl
o ls a b a t t ı b a lık y a n gid er.»
P e k k o n u ş m a y a n b u a d a m ın , a r a la r ın d a h iç b ir şe y
y o k k e n , k e n d isin i b ö y le sin e tu tk u n lu k la a r a y ış ı, C o n n ie ’y i
ş a şırtıy o rd u , y e r li şiv e d e n de e lin d e o lm a k s ız ın tik s in i­
yord u . ‘G e lm e lis in ’ sözü nü , k e n d isin e d eğ il de o rta m a lı
b ir k a d ın a sö y lü y o rd u sa n k i. Y o lu n k ıy ıs ın d a k i y ü k sü k o tu
y a p r a k la r ın ı ta n ıd ı, b ö y le ce n e rd e o ld u k la rın ı k e s tir e b il-
di a z çok .
«Y ed iy i ç e y re k g eçiy o r,» dedi ad am , «y etişirsin .» S e -
’ si d e ğ işm işti. C o n n ie ’n in k e n d isin d e n u z a k lığ ın ı b ira z sez ­
m iş ti a n la ş ıla n . Y o lu n son k ıv rım ın ı d ö n e re k k a h v e r e n g i
ç itle r e , p a rm a k lık lı k a p ıy a v a rd ık la rın d a , fe n e r i ü fle d i.
« B u rd a n ile ris in i g ö rü rü z a rtık ,» dedi, C o n n e ’n in k o lu n u
h a fifç e tu ta r a k .
A m a k o la y d eğ ild i yo lu g ö rm e k , a y a k la r ın ı b a s tık la r ı
to p ra k b ilin m e z b ir gizd i, g e n e d e y o lu b u lu y o rla rd ı, a d a m
a lış k ın d ı b u n a . K a p ıy a v a n n c a C o n n ie ’ye c e p fe n e r in i v e r ­
di. « P a rk ın içi b ira z d a h a a y d ın lık tır,» dedi, «am a b e lk i
y o lu y itirirsin .»
D o ğ ru y d u , p a r k ın için d e h a y a le t g ib i k ü ire n g i b ir a y ­
d ın lık v ard ı. A d am C o n n ie ’y i k e n d in e d o ğ ru ç e k ti, e lin i
e te k le r i a ltın a d a ld ıra ra k , s ıc a k te n in e ıs la k , b u z g ib i
p a r m a k la r ıy la d o ku n d u .
« S e n in g ib i b ir k a d ın a d o k u n m a k u ğ ru n a ö leb ilirim ,»

161
d ed i k ıs ık sesle . «A h b ir a z d a h a k a la b ilse y d in .»
K a d ın , o n u n k e n d is in i g e n e iste y iş in d e k i a p a n s ız g ü cü
d uydu .
«H ayır, e v e k o ş m a m g e rek ,» d edi b ira z h e y e c a n lı.
«Peki,» d ed i a d a m b ird e n d e ğ işe re k , g itm e s in e ses ç ı­
k a r m a d ı.
C o n n ie a y rıld ı, b ird e n b ir e g e ri d ö n e re k a d a m a y a k ­
la ş tı : « ö p beni.»
A d am o n u s ım s ık ı k u c a k la y a r a k sol g ö z ü n ü n ü s tü n ­
d en ö ptü. C o n n ie ’n in u z a n m ış a ğ z ın a d u d a k la rıy la h a f if ­
ç e d oku n d u , s o n ra b ird e n a ğ z ım ç e k ti. D u d a k ta n ö p ü şm ey i
h iç sev m ezd i, tik s in ird i n e rd e y se .
« Y a rın g e le ce ğ im ,» d ed i C o n n ie u z a k la ş ırk e n , s o n ra
e k le d i, « g e le b ilirs e m ta b ii.»
«Çok g e cik m e ,» d edi a d a m k a r a n lığ ın için d e n . G ö z­
d en y itm iş ti b ile .
«İyi g e c e le r,» d ed i C o n n ie .
«İyi g e c e le r S a y ın L ady,» d ed i a d a m ın sesi.
C o n n ie b ir d e n d u rd u , d önüp ıs la k k a r a n lığ a b a k tı.
A d a m m k a r a r tıs ın ı g ö rü y o rd u a n c a k . «N ed en ö y le ded in?»
d iy e sord u .
« Y o k yok,» d ed i a d a m , «iyi g e c e le r h a y d i, koş!»
C o n n ie k o y u k ü lr e n g i ıs la k g e c e y e d ald ı. Y a n k a p ı
a ç ık tı; k im s e y e g ö rü n m e d e n o d a sın a ç ık tı. K a p ıy ı k a p a r ­
k e n , ç ın g ır a k tın g ırd a d ı, a m a b a n y o y a p m a k istiy o rd u n a ­
s ıl o ls a - b a n y o y a p m a s ı g e r e k ti. K e n d i k e n d in e , «b ir d a ­
h a b ö y le g e ç k a lm a m a lıy ım ,» d iy e d üşünd ü, «kötü o luyor.»
E r t e s i, g ü n k o r u y a g itm e d i. C liff o rd ’la b ir lik te U th -
w a ite ’e g ittile r . C liffo r d a r a b a s ıy la a r a s ır a ç ık ıp d o la ş a ­
b iliy o rd u şim d i, g e r e k tiğ in d e a r a b a y a y a r d ım e ts in d iy e
s a ğ la m y a p ılı b i r d e a d a m tu tm u ştu . U th w a ite y a k ın la ­
r ın d a S h ip le y H a ll’d a k a la n v a ftiz b a b a s ı L e slie W i n t e r !
g ö rm e k istiy o rd u . W in te r y a ş lı b a ş lı b ir a d a m d ı şim d i,
zen g in d i, K r a l E d w a rd g ü n le rin d e y ıld ız ı p a rla m ış , z e n ­
g in k ö m ü r y a ta ğ ı s a h ip le rin d e n b iriy d i, h a y li zen g in d i.
K r a l E d w ard b ir k a ç k e z S h ip le y ’e a v la n m a y a g e lm iş, o n ­
d a k a lm ış tı. S h ip le y , a lç ı k a b a r tm a lı, ç o k g ü z e l y a p ılm ış
b ir k o c a k o n a k tı, ç ü n k ü W in te r e v le n m e m iş b i r ad am d ı,
y a ş a y ış ıy la ö v ü n ü rd ü ; a m a b ü tü n ç e v re s in i k ö m ü r o c a k ­
la r ı s a rm ış tı şim d i. L e slie W in te r , C liffo r d ’a ço k d ü ş­

162
kü n d ü , a m a y a z a r lık la u ğ ra ş m a s ın d a n , g a z e te le rd e ç ık a n
re s im le r in d e n d o la y ı o n a sa y g ı d u y m u y o rd u p ek . K r a l
E d w ard g ö rü şü n ü b e n im s e m iş b u y a ş lı ad am , y a ş a m a n ın
y a ş a m a k , k a r a la m a c ılığ m d a a p a y rı b ir şey o ld u ğ u k a n ı­
sın d ay d ı. C o n n ie ’ye k a r ş ı h e r z a m a n o ld u k ç a say g ılıy d ı;
o n u n g ü zel, u slu b ir k ız c a ğ ız old u ğ u n u , C liffo rd y ü zü n d en
h a r c a n d ığ ın ı, W r a g b y ’y e b i r ço cu k , b ir k a lıtç ı b ır a k a b il­
m e s in e de h iç u m u t o lm a d ığ ın ı d ü şü n e re k h a y li ü zü lü rd ü .
C o n n ie d ü şü n ü y o rd u , b u ad am , k e n d isin in k o ru b e k ­
ç is iy le o la n iliş k isin i, k o r u b e k ç is in in ‘b ir g ü n b e n im ev e
gelm elisin / d ed iğ in i b i r b ils e , n e d erd i? O z a m a n b e lk i
irk ilir , tik s in ird i k e n d isin d e n , ç ü n k ü iş ç i t a b a k a s ın ın ile r ­
le m e sin d e n b ü y ü k b i r n e fr e t d u y ard ı. K e n d i ta b a k a s ın ­
d a n b ir e r k e k o lsa y d ı h o şg ö rü rd ü b e lk i, ç ü n k ü C o n n ie ’d e-
k i u slu , u y s a l k ız g ö rü n ü m ü n ü t a m ı v e rg is i b ir şey, y a r a ­
d ılışın b i r y ö n ü o la r a k g ö rü y o rd u . W in te r, ‘se v g ili y a v ru m ’
d erd i C o n n ie ’y e h ep, o n u o ld u k ç a sev im li, ç ıtıp ıtı b ir o n
s e k iz in c i y ü z y ıl h a n ım ı o la r a k g ö rü rd ü , a m a C o n n ie h iç
h o ş la n m a z d ı b u n d a n .
C o n n ie , b e k ç iy le o la n iliş k is in i d ü şü n ü yo rd u . G e r ç e k ­
te n so y lu b ir k iş i o la n M r. W in te r, k e n d isin e b i r k iş ilik ,
a p a y rı b ir Îıire y o lu şu n d a n d o lay ı sa y g ı d u y u yo rd u ; b u ­
n u n d ışın d a k i d işiliğ in i, k a d ın lığ ın ı u n u tu y o r, ‘s e n ’ d e­
m iy o rd u h iç.
C o n n ie o g ü n k o r u y a g itm e d i, e r te s i g ü n de, d a h a
e r te s i g ü n d e g itm ed i. A m a d ö rd ü n cü g ü n b ü y ü k b ir t e ­
d irg in lik le , s in ir lilik le k ıv ra n d ı. K o ru y a g id ip ç ıp la k b a ­
c a k la r ın ı a d a m a b ir k e z d a h a a ç m a y a g ö n lü v a rm ıy o r­
du b ir tü rlü . A v u n a b ilm e k iç in b irç o k ş e y le r d ü şü n d ü :
S h e ffie ld ’e g itm e k , ta n ıd ık la r ın a g itm e k . A m a h iç b ir şey
s a rm ıy o rd u g ö n lü n ü . S o n u n d a , b ir g e z in tiy e ç ık m a k ta
k a r a r k ıld ı, a m a k o r u y a d eğ il, te r s yön e d o ğ ru y ü rü y e ­
c e k ti. P a r k ın ö b ü r y a n ın d a k i p a rm a k lık lı k a p ıd a n çık ıp ,
M a r e h a y ’e y ü rü y e c e k ti. D u rg u n , k ü lre n g i b ir b a h a r g ü ­
nü yd ü , h a v a d a h e m e n h e m e n s ıc a k s a y ılırd ı. H iç b ir şey i
gözü g ö rm e d e n , se ç e m e d iğ i d ü ş ü n c e le r a r a s ın d a y itik , y ü ­
rü y o rd u . M a re h a y Ç iftliğ i’n d e k i k ö p e ğ in a n s ız ın h a v la ­
m a s ıy la ir k ilin c e y e d ek, d ışın d a k i h iç b ir şe y in b ilin c in d e
d eğ ild i. M a re h a y Ç iftliğ i! Ç iftliğ in o tla k la r ı W r a g b y ’yi ç e v ­
r e le y e n p a r k ın d em ir p a r m a k lık la r ın a d ek u z a n ırd ı, k o m ­

163
şu s a y ılır la r d ı, a m a ç o k ta n d ır ç iftliğ e u ğ ra m a m ış tı.
«Bell!» d ed i k o c a m a n a k k ö p e ğ e . «B ell! U n u ttu n m u
b e n i? B e n i ta n ım a d ın m ı?» K ö p e k te n k o r k a rd ı, B e ll k a r ­
şısın a. d ik ilm iş h a v lıy o rd u . O y sa ç ift lik a v lu su n d a n g e ç e ­
re k , k a r ş ıd a k i a v k o ru s u n u n y o lu n a ç ık m a y ı d ü şü n m ü ştü .
M rs. F lin t g ö zü k tü . C o n s ta n c e ’m y a şın d a , e sk id e n ö ğ ­
re tm e n lik y a p m ış b ir k a d ın d ı, C o n n ie b ir a z y a p m a c ık lı
b u lu rd u b u k a d ın ı.
«N eden, n e d e n b u g ü rü ltü , L ad y C h a tte r le y ’i ta n ım ı­
y o r m u su n u z?» M rs. F lin t’in g ö z le ri ışıl ış ıl y a n d ı, b i r g e n ç
k ız g ib i y ü zü p e m b e le şti. «B ell! B e ll! a y ıp d eğ il m i? H em
de L ad y C h a tte r le y ’e! K e s se sin i b a k a y ım !» İ le r i fırla d ı,
k ö p e ğ e e lin d e k i ak. b ir b ez p a r ç a s ıy la v u r u r g ib i y a p tı,
s o n ra C o n n ie ’y e y a k la ş tı.
«B en i ta n ır d ı esk id en ,» d ed i C o n n ie , el s ık ış ır la r k e n .
F lin tle r , C h a tte r le y ’le r in k ira c ıs ıy d ı.
«T ab ii t a n ır sizi, S a y ın L ad y ! G ö ste riş y ap ıy o r,» d ed i
M rs. F lin t ış ıy a n g ö z le rle , h e y e c a n lı b i r ş a ş k ın lık için d e
b a k a r a k , «am a sizi g ö rm e y e li çok o lu y o r. U m a n m iy işin iz ­
dir.»
«E vet iy iy im , te şe k k ü rle r.»
«B ü tü n k ış h iç y ü z ü n ü z ü g ö rm e d ik , iç e r i b u y u rm a z
m ısın ız , b e b e ğ i de g ö rü rs ü n ü z hem .»
«E vet am a...» d iy e d u ra k sa d ı C o n n ie, «p eki g ire y im
b ir d a k ik a c ık .»
M rs. F lin t o r ta lığ a b ira z ç e k i d ü zen v e rm e k iç in h ız la
iç e r iy e d ald ı. C o n n ie de y a v a ş y a v a ş a r k a s ın d a n y ü rü d ü ,
a te ş in ü stü n d e b ir ç a y d a n lığ ın k a y n a m a k ta o ld u ğ u h a y li
k a r a n lık m u tfa k ta n g e ç e r k e n d u ra k la d ı b ira z . M rs. F lin t
g e r i geld i.
«E vin d a ğ ın ık lığ ın ı h o ş g ö re c e ğ in iz i u m arım ,» dedi,
«şöyle b u y u r m a z m ısın ız?»
O tu r m a o d a sın a g e ç tile r, b e b e k o ra d a o c a ğ ın ö n ü n d e ­
k i h a lı ü z e r in d e o tu ru y o rd u , o rta d a a k ş a m ç a y ı iç in g e liş i­
g ü zel h a z ır la n m ış b ir m a s a v ard ı. Ç e k in g e n , ş a ş ırm ış b ir
g e n ç h iz m e tç i kız, o n la r ı g ö rü n c e g e r is in g e ri ç e k ile r e k
u z a k la ştı.
B e b e k , b ir y a ş la rın d a , b a b a s ı g ib i k ız ıl s a ç lı, fıld ır
fıld ır s o l u k ' m a v i gözlü , to m b u l b ir şey d i. K ızd ı, h iç b ir
şe y i u m u r sa m a d a n o tu ru y o rd u . D ö rtb ir y a n ın d a y a s tık la r,

164
b e z d e n b e b e k le r, b ir y ığ ın m o d e m o y u n c a k v a rd ı.
«A h n e ta tlı şey!» d ed i C o n n ie, «n asıl d a b ü y ü m ü ş! K o ­
c a m a n k ız olm u ş! K o ca m a n !»
D o ğ d u ğ u n d a b ir şa l, N o el’de d e b a k a lit ö rd e k le r a r ­
m a ğ a n e tm işti C o n n ie o n a.
« Jo se p h in e ! B a k y a v ru m k im gelm iş! K im g e lm iş k ı­
zım ı g ö rm e y e ? K im g e lm iş Jo s e p h in a ? L ad y C h a tte r le y
g e lm iş - ta n ıy o rsu n d eğ il m i k ızım L ad y C h a tte r le y ’i? D e ­
ğ il m i k ız ım , ta n ıy o rsu n ?»
K ü ç ü k y u m u rc a k , a f a c a n ' g ö z le rle C o n n ie ’y e b a k ıy o r ­
du. B ir L ad y d e tıp k ı ö te k i in s a n la r g ib iy d i o n u n için .
«G el! G e lir m is in b a n a ? » dedi C o n n ie b e b e ğ e .
B e b e k h iç o ra lı o lm a d ı, C o n n ie o n u k a ld ır a r a k k u ­
c a ğ ın a o tu rttu . N e g ü zel, n e s ıc a k b ir d u ygu yd u , b ir ç o ­
c u ğ u n k u c a ğ ın d a o tu rm a s ı, y u m u şa c ık m in im in i k o lla r,
b ilin ç siz k ü ç ü c ü k to m b u l b a c a k la r .
«B en de b ir b a rd a k ç a y içiy o rd u m a y a k ü s tü . L u k e p a ­
z a r a in d i, in s a n evde y a ln ız k a im e a b ö y le d erm e ç a tm a
o lu y o r işte . B ir b a r d a k d a siz içm e z m iy d in iz L ad y C h a t­
te r le y ? S iz in a lış ık o ld u ğ u n u z ç a y la r a b e n z e m e z h e r h a l­
de, a m a istersen iz...»
A lış ık o ld u ğ u ş e y le r sö zü n e iç e rle m e k le b ir lik te C o n ­
n ie k a b u l e tti. M a sa , h e m e n y e n id e n d ü zeltild i, e n gü zel
ç a y fin c a n la r ı, e n gü zel ç a y d a n lık g e tirild i.
«A m a y o rg u n lu k o lu y o r size,» d ed i C o n n ie.
M rs. F lin t b ö y le y o r u lm a s a iş in ta d ı m ı k a lırd ı!
C o n n ie ç o c u k la o y n a d ı, o n u n m in im in i d işi g ö zü p ek -
liğ iy le e ğ le n d i, y u m u şa k , k ö rp e s ıc a k lığ ın d a n d erin , iç in i
g ıc ık la y a n b ir h a z duydu. K ö rp e y a ş a m ! Ö y le sin e k o r k u ­
suz! S a v u n m a sız o ld u ğ u için , ö y le sin e k o rk u su z . Ö te k i
in s a n la r ın , k ıs k ıv r a k b ir k o r k u y la d a ra lm ış y a ş a m la rı.
O ld u k ç a k o y u b ir ç a y iç ti, ço k g ü z e l te r e y a ğ lı e k m e k ­
le m ü rd ü m e riğ i r e ç e li de v ard ı. M rs. F lin t’in c o şk u d a n
y a n a k la r ı p e m b e le şiy o r, g ö z le ri p a rlıy o rd u , s a n k i C o n n ie
k a h r a m a n b ir şö v aly ey d i. B ir a r a ta m k a d ın c a ç e n e ç a l­
d ıla r, ik is i de ço k h o ş la n d ı b u n d an .
«Pek u y d u rm a b ir a k ş a m ç a y ı oldu, ö z ü r d ilerim ,»
d ed i M rs. F lin t.
«B izim e v d e k ile rd e n ç o k d a h a güzel,» d ed i C o n n ie g ö ­
n ü ld en .

165
 «Ooo o!» dedi M rs. F lin t, t a b ii in a n m a y a ra k .
C o n n ie k a lk tı.
M rs. F lin t k ilitli, sü rg ü lü ö n k a p ıy ı ille d e a ç m a y a
ç a lış tı. C o n n ie ç iftliğ in , k u r tb a ğ ı ç a lıs ın d a n ç itle r le ç e v ­
r i l i k ü ç ü k ö n b a h ç e s in e ç ık tı. İk i y a n ın d a ik i s ır a çu h a -
ç iç e ğ i u z a n ıy o rd u , h e p si d e p ırıl p ırıl, k a d ife r e n k li ç iç e k ­
le rd i.
«Ç ok g ü z e l ç iç e k le r,» , d ed i C o n n ie.
«Luke, a rs ız ş e y le r d e r b u n la ra ,» d iy e g ü ld ü M rs.
F lin t. «A lm b iraz.»
K a d ife ç u h a ç iç e k le rin d e n k o p a r m a y a b a şla d ı.
« Y e te r! Y e te r!» d ed i C o n n ie.
K ü ç ü k b a h ç e k a p ıs ın a g e ld ile r.
«H an g i y o ld a n g id e ce k sin iz ?» d iy e so rd u M rs. F lin t.
«K ü çü k a v k o ru su n d a n .»
« B ir b a k a y ım . H a e v et! İn e k le r i to p lu y o rla r, a m a yo­
la ç ık m a m ış la r d ah a. P a r m a k lık lı k a p ı k ilitlid ir, b e lk i ü s ­
tü n d e n tırm a n m a n ız g e re k e ce k .»
« T ırm a n a b ilirim ,» d ed i C o n n ie.
T a v ş a n la r ın kem irm iş* old u ğu , k e lle şm iş ç im e n lik te n
a ş a ğ ı d o ğ ru y ü rü d ü . K u ş la r, k o r u d a k i y ır t ıc ı a k ş a m u tk u ­
s u n d a ö tü şü y o rla rd ı. A d a m ın b iri, ç iğ n e n m iş ç a y ır la r d a
a ğ ır a ğ ır d o la ş a n so n in e k le r i ç a ğ ırıy o rd u .
«B u a k ş a m , s a ğ ım iç in g e ç k a lm ış la r, »d ed i M rs. F lin t
s e r tç e . « B iliy o rla r ta b ii L u k e ’n in k a r a n lık t a n ö n ce d ö n m e­
y e ce ğ in i.»
Ö te y a n ın d a g e n ç, ş ık b ir k ö k n a r k o ru s u n u n g ö r ü n ­
d ü ğ ü p a r m a k lık la r a g e ld ile r. K ü ç ü k b i r k a p ı v a rd ı a m a
k ilitliy d i. İçe rd e , o tla r ın a r a s ın d a bo ş b ir şişe d u ru yord u .
«K o ru b e k ç is in in s ü t şişesi,» d ed i M rs. F lin t. «Biz
sü tü n ü b u r a y a b ır a k ır ız , s o n r a ö k e n d isi g e lir alır.»
«N e z am an ?» d iy e so rd u C o n n ie .
«H er z a m a n b u r a la r d a d ır. Ç o ğ u n lu k la s a b a h la r ı. H a y ­
d i h o ş ç a k a lın L ad y C h a tte r le y ! G e n e b u y ru n . Ç ok s e ­
v in d im g eld iğ in ize.»
C o n n ie p a r m a k lık la r ın ü stü n d e n a tla y a r a k , k ö rp e k ö k ­
n a r f id a n la r ı a r a ş m a d ald ı. M rs. F lin t b a ş ın d a g ü n e ş
ş a p k a s ıy la ç im e n liğ i k o ş a r a k g e ç ti, ş a p k a s ıy la g e r ç e k te n
de b ir ö ğ re tm e n i a n d ırıy o rd u . C o n sta n c e , k o r u n u n b u y e ­
n i, s ık k e s im in i p e k s e v m em işti. B a ş ı ö n ü n e eğik, F lin t-

166
le rin b e b e ğ in i d ü şü n e re k h ız la y ü rü y o rd u . K ü ç ü c ü k , s e ­
v im li b ir şey d i, a m a b a b a s ı g ib i e ğ ri b a c a k lıy d ı b ira z . B a ­
c a k la r ın ın b u e ğ r iliğ i g ö ze b a tıy o rd u a m a b ü y ü y ü n c e d ü ­
z e lird i b e lk i. B ir ço c u ğ u o lm a k , n e s ıc a k , n e g ö n ü l d old u­
ru c u b ir d u y gu y d u . M rs. F lin t ’de n a s ıl d a g ö rü n ü y o rd u b u
k ıv a n ç ! C o n n ie ’n in b e lk i d e h iç b ir z a m a n e rişe m e y e c e ğ i
b ir şey e s a h ip ti. E v e t, M rs. F lin t ö v ü n ç d u y u y o rd u a n a ­
lığ ın d a n . C o n n ie b ira z c ık , a m a çok d eğ il b ir a z c ık k ıs k a n -
m ış tı onu . E lin d e d eğ ild i, n e y a p sın .
B ö y le d ü şü n e re k y ü rü rk e n b ird e n b ir e irk ild i, k o r k u y ­
l a b a ğ ır ıv e r d i. Ö te d e b ir a d a m v ard ı.
K o ru b e k ç is iy d i bu . O ra d a d ik ilm iş d u ru y o rd u , y o lu
k a p a tm ış tı.
«N asıl o lu r, siz b ö y le b u ra la rd a s ın ız ? » d ed i a d a m ş a ­
ş ırm ış .
«N asıl geld in iz?» dedi* C o n n ie so lu ğ u k e s ile re k .
«P ek i y a siz ? K u lü b e y e m i g itm iştin iz?»
«H ayır! H a y ır! M a r e h a y ’e gittim .»
A d a m g a r ip b ir g ö zle in c e le y e re k b a k tı, C o n n ie su ç lu
g ib i b a ş ın ı ö n ü n e eğd i.
«P ek i şim d i k u lü b e y e m i gid iy o rd u n u z?» d iy e sord u
o ld u k ç a s e r t b ir sesle .
«H ayır! G id em em . M a r e h a y ’de. b ir a z o y a la n d ım . N er-
d e o ld u ğ u m u k im s e b ilm iy o r. G e ç de k a ld ım . E v e k o şm a m
g erek .»
« Y o k s a b e n i b a ş ın ız d a n s a v m a k m ı istiy o rs u n u z b ö y ­
le?» dedi, b e lli b e lirs iz , iğ n e li b ir g ü lü m se m e y le .
«H ayır! H ay ır. A m a...»
«A m a n e?» dedi ad am . Y a k la ş a r a k k o lla r ın ı C o n n ie ’-
y e d o lad ı. C o n n ie , o n u n k e n d isin in k in e ço k y a k ın , d iri
g ö v d e sin i d uydu.
«A h, şim d i o lm az, o lm az şim di,» diye e liy le itm e y e
ç a lış tı a d a m ı.
«N ed en o lm a s ın ? S a a t d a h a a ltı. Y a r ım s a a t v a r. H a y ­
di, h a y d i, istiy o ru m seni.»
K a d ın ı k o lla rın d a s ım s ık ı tu tu y o r, zo rlu y o rd u . C o n ­
n i e ’n in e s k i içg ü d ü sü , ö z g ü rlü ğ ü iç in s a v a ş m a k z o ru n d a
k a lm ıştı. A m a için d e , g a r ip b ir k ım ıld a m a z lığ ı, b ir a ğ ır ­
lığ ı o la n b a ş k a b ir şey v a rd ı. A d a m ın g öv d esi, k e n d is in i
s ık ış tır ıy o r , zorlu y ord u , d a h a fa z la k a r ş ı k o y a m a d ı a r tık .

167
 A d a m ç e v re y e b ir göz a ttı.
«G el - b u r a y a g e l! Ş u rd a n ,» dedi, a n c a k y a n y e tiş ­
m iş, s ık , k ö rp e k ö k n a r f id a n la n n a g ö z le rin i k ıs a r a k b a k tı.
C o n n ie ’ye döndü. C o n n ie , y ır tıc ı, p a rla k ,, k e s k in b i r
a n la m g örd ü g ö z le rin d e, sev g i d eğ ild i b u . K a r ş ı k o y m a
g ü c ü çözü lm ü ştü . Ü z e rin e g a rip b ir a ğ ır lık çö k m ü ştü . B o ­
yun. e ğ e c e k ti. B a ş k a ç ık a r y o l y o k tu .
G e ç ilm e s i g ü ç, d ik e n li a ğ a ç la r ın a r a s ın d a n d a la r a k ,
k ü ç ü k b ir a ç ık lığ ın , in c e k u ru d a lla rd a n b i r y ığ ın ın b u lu n ­
d u ğ u b ir y e r e g e ld ile r. A d am b ir k a ç in c e d a lı y e r e y a y a ­
ra k , c e k e tiy le y e le ğ in i ç ık a r ıp d a lla r ü s tü n e serd i, C o n ­
n ie a ğ a ç l a n n a ltın a , o r a y a y a ta c a k tı, b ir h a y v a n g ib i tıp ­
k ı. B u a r a d a a d a m g ö m le ğ i p a n ta lo n u y la , d in elm iş b e k ­
liy o r, te k in o lm a y a n g ö z le rle k e n d isin i izliyo rd u . B ü tü n
b u n la r la b ir lik te g e n e d e d ü şü n c e li b ir ad am d ı, C o n n ie ’n in
r a h a tın ı d ü şü n m ü ştü , u z a n a c a ğ ı y e r i h a z ır la m ış tı iy i k ö ­
tü. A m a C o n n ie y a ttığ ı y e r d e n k e n d isin e y a r d ım e tm e ­
d iğ i için , z o r la r k e n k a d ın ın k e m e rin i k ırm ış tı.
A d am k e n d isi d e d ü ğ m e le rin i çözm ü ştü , C o n n ie o n u n
ç ıp la k te n in i k e n d i te n i ü stü n d e duydu. B ir a n ö y le c e
k a ld ı ad am , g e rilm iş, ü r p e rtili. S o n r a e y le m e g e ç in c e , k a ­
d ın ın için d e g a rip b ir ü r p e r tile r d a lg a la n d ı. D a lg a la n d ı,
d a lg a la n d ı, tü y g ib i y u m u şa k a le v le r in ç a ta l ç a t a l y ü k ­
s e lişi g ib i d a lg a la n d ı, b ü tü n g ö v d esin i sard ı, e ritti. S a n k i
b ir s ü rü ç a n , e n y ü k s e k s e s e v a r ın c a y a d ek ç a lıy o r ç a lı­
y o rd u . C o n n ie , ç ık a rd ığ ı k ü ç ü k , k e s ik ç ığ lık s e s le rin in b i­
le b ilin c in d e o lm a d a n y a tıy o rd u . A m a ç o k ç a b u k b itm iş ­
ti h e r şey , ç o k ç a b u k , k e n d i ç a b a s ıy la h a z d u y a c a k d u ­
ru m d a d a d eğ ild i a r tık . B u b a ş k a y d ı, b a m b a ş k a . H iç b ir
ç a b a g ö ste re m iy o rd u . K e n d i d o y g u n lu ğ u için ç ırp ın m a k
iç in d e n g e lm iy o rd u a r tık . A n c a k b e k liy o rd u , b e k liy o r, a d a ­
m ın k e n d isin d e n u z a k la ştığ ım , iy ic e ç e k ild iğ in i, g ittiğ in i
sezd iğ i an , b ü tü n g ö n lü y le in liy o rd u . B u a ra d a , b ü tü n döl
y a ta ğ ı y u m u şa k , k a b a r a n d a lg a la r a ltın d a k i b i r d en iz in ­
c ir i g ib i a ç ılm ış, o n u n g e n e g e lm e sin i, k e n d isin i d o y u r­
m a s ın ı b e k liy o rd u . T u tk u y la k e n d in d e n g e çm iş b ir d u ­
ru m d a a d a m a k e n e tle n d i, g a r ip ritm ik b ir e y le m in g itg i­
d e b ü y ü y e re k b ü tü n y a r ılm ış b ilin c in i d o ld u rd u ğ u n u d u y­
du, s o n r a g e n e , g e r ç e k te e y le m o lm a y a n o söze sığ m a z
k ım ıltı b a şla d ı. B u d a h a çok , b ü tü n d o k u la rın ın d e rin le ­

168
rin e , b ilin c in in d e r in le rin e d öne d öne in e n , k e n d isin i e n
so n u n d a y o ğ u n b ir d u y g u s e li o la r a k b ır a k a n , a n la m s ız
k ü ç ü k ç ığ lık la r a s ü rü k le y e n h ız lı b ir b u r g a ç tı. E n y o ­
ğ u n g e c e d e n , y a ş a m d a n k o p a n ç ığ lık la r d ı b u n la r! A d am ,
y a ş a m k a d ın ın iç in e s a ç ılırk e n , a ltın d a n g e le n b u s e s le re
k o r k u y la k u la k v erd i. S e s le r y a tış tık ç a o d a y a t ış a r a k
k e n d in d e n g e ç ti, s ım s ık ı s a r ılı k o lla rı g itg id e g e v şiy o r,
k a d ın d a k ım ıltısız y a tıy o rd u . Y a tt ık la r ı y e rd e h iç b ir ş e ­
yi, b ir b ir le r in i b ile b ilm iy o rla rd ı, ik is i de y itm işti. E n so­
n u n d a a d a m u y a n m a y a b a ş la y a r a k , s a v u n m a s ız ç ıp la k lı­
ğ ım . sez in le d i b ird e n , k a d ın d a o n u n g ö v d e sin in k e n d isi­
n in k in d e n y a v a ş y a v a ş ç özü ld ü ğ ü n ü seziy o rd u . A y rılıy o r­
du; a m a k a d m a d a m ın , g ö ğ ü sle ri ü z e rin d e n h iç k a lk m a ­
m a s ın ı, h ep ö y le k a lm a s ın ı istiy o rd u . H e r z a m a n ü z e r in ­
de k a lm a lı, ö rtm e liy d i k e n d isin i, h e r za m a n .
E n so n u n d a a y r ıld ı ad am , k a d ın ı öp tü , öptü, .so n ra
k e n d i de ö rtü n m e y e b a ş la d ı. K a d ın y a ttığ ı y e rd e n , k ım ıl-
d a y a m a y a c a k d u ru m d a, te p e d e k i a ğ a c ın d a lla r ın a b a k ı­
y o rd u . A d am k a lk tı, ç e v re s in e b a k a r a k p a n ta lo n u n u ç e k ­
ti, ilik le d i. P e n ç e le rin i b u r n u n a d a y a m ış y a ta n k ö p e k te n
g a y rı h e r şey , h e r şey . sessizd i. G e n e b u d a n m ış d a lla r ü s ­
tü n e o tu r a r a k s e s s iz c e C o n n ie ’n in e lin i tu ttu .
K a d m dönüp b a k tı. «Bu k e z b ir lik te h az. duyduk,»
d ed i ad am .
K a d m b ir şey d em ed i.
«B ö y lesi ço k g ü zel. B ir ç o k k im se , b ü tü n y a ş a m ı b o ­
y u n c a ta d a m a z b ö y le b i r şeyi,» dedi, b ir düş g ib i k o n u ­
ş a ra k .
K a d m o n u n d ü şü n c e li y ü z ü n e b a k tı.
«Ö yle m i?» dedi. «M u tlu m u su n?»
G e n e C o n n ie ’n in g ö z le rin e b a k tı. «Evet,» dedi, «am a
ald ırm a .» K a d ın ın k o n u ş m a s ın ı iste m iy o rd u . E ğ ild i, onu
öptü! A d am ın , k e n d isin i h ep b ö y le ö p m esi d ile ğ i g e ç ti
C o n n ie ’n in için d e n .
E n so n u n d a d o ğ ru la r a k a y a ğ a k a lk tı.
« İn s a n la r g e n e l o la r a k h e p b ir lik te h a z d u y m a z la r
m ı?» d iy e sord u to y c a .
« B irço ğ u h iç ta tm a z b ö y le b ir şey i. B ö y le le rin i gö­
rü n ü ş le rin d e k i h a m lık ta n a n la y a b iilr in san .» İs te k s iz c e
k o n u şu y o rd u , n e rd e n d e a ç m ış tı b u k o n u y u ?

169
 « B a şk a k a d ın la r la da, b ir lik te h a z d u y d u ğ u n old u
m u ?»
A d a m a la y c ı g ö z le rle b a k tı.
«B ilm iyoru m ,» dedi, «bilm iyoru m .»
S ö y le m e k iste m e d iğ i b ir şey i, ta ş ç a tla s a sö y lem e y e ­
c e ğ in i b iliy o rd u C o n n ie . A d a m ın y ü zü n e b a k tı, o n a d u y­
d u ğ u b ir tu tk u g ö v d e sin in iç e r le r in d e k ım ıld a d ı. E lin d e n
g e ld iğ in c e k a r ş ı koy d u , ç ü n k ü k e n d i k e n d in i y itirm e s i d e­
m e k ti b u .
A d am cek etin i', y e le ğ in i giyd i, g e n e a ğ a ç la r ın ö te sin ­
d e k i y o la ç ık tıla r .
G ü n e ş in son ış ın l a n k o ru n u n ü z e rin d e y d i. «S e n in le
g e lm e y e c e ğ im ,» d ed i ad am , «g e lm e y ey im d a h a iyi.»
C o n n ie, d ö n m ed en ö n c e o n a d a lg ın d a lg ın b a k tı. K ö ­
p e ğ i, k a y g ıy la a d a m ın g itm e s in i b e k liy o rd u . C o n n ie ’y e
s ö y le y e c e k b ir sözü y o k tu a n la ş ıla n . S ö y le y e c e k h iç b ir
ş e y i k a lm a m ış tı.
C o n n ie, iç in d e b a ş k a b ir ş e y in d e r in liğ in i d u y a ra k
a ğ ır a ğ ır e v e döndü. D ö ly a ta ğ m ı, b ü tü n k a r n ın ı tu tu ş tu ­
r a r a k e r ite n b a ş k a b i r b e n lik c a n la n m ış tı için d e, b u y e ­
n i b e n liğ iy le ta p ıy o rd u a d a m a . B u ta p ın m a d u y g u su y la,
d iz le rin in b a ğ ı çö zü ld ü y ü rü rk e n . D ö ly a ta ğ m d a , k a m ın d a ,
b ü tü n v a rlığ ı, z e d e le n m e y e e lv e riş li, d ip d iri yü züyord u;
to y k a d ın la r ı a n d ır a n k a ç ın ılm a z b ir ta p ın m a d u y g u su
için d e y d i. Ç o cu k g ib i b ir şe y b u d iy e d ü şü n d ü k e n d i k e n ­
d in e; içim d e b ir ç o c u k v a r g ib i. B ö y le d u y u yord u , s a n k i
h e r z a m a n k a p a lı o la n d ö ly a ta ğ ı, a ç ılm ış, h e m e n h e m e n
b ir y ü k , a m a ta tlı b i r y ü k o la n y e n i y a ş a m la d olm u ştu .
« B ir ço c u ğ u m o lsa!» d ed i k e n d i k e n d in e ; «bu ad am ,
b ir ç o c u k o la r a k y e r a ls a içim d e!» - b u d ü şü n ce y le b ü tü n
g ö v d e si e riy iv e rd i, k a r n ın ın ö zled iğ i b ir a d a m d a n ç o c u k
d o ğ u rm a k la , y a ln ız k e n d i iç in d o ğ u rm a k a r a s ın d a k i so n ­
su z a y r ım ı g ö rd ü . B u n la r d a n İk in c is i o la ğ a n b ir şey d i
b ir b a k ım a ; a m a , d ö ly a ta ğ ıy la , k a m ıy l a ta p ın d ığ ı b ir
a d a m d a n ç o c u k d o ğ u rm a k d ü şü n ce si, o n u e sk i b e n liğ in ­
d en ç o k u z a k la ştırıy o rd u , s a n k i b ü tü n k a d ın lığ ın m e r k e ­
z in e d o ğ ru g itg id e d e r in le ş e re k d alıy o r, b i r y a r a d ılış u y ­
k u s u n a a ç ılıy o rd u .
T u tk u d eğ ild i o n u n iç in y e n i o la n , b u ö zlem li ta p ın ­
m a y d ı. G e r ç i h e r z a m a n , k e n d isin i u m a rs ız b ır a k a c a k

170
b ö y le b ir şey d e n k o rk m u ştu ; g e n e de k o rk u y o rd u , o n a
g e r e ğ in d e n fa z la ta p ın a c a ğ ın d a n d eğ il de, k e n d in i y iti­
re c e ğ in d e n , b e n liğ in in s ilin e ce ğ in d e n k o rk u y o rd u ; b e n li­
ğ in in silin m e sin i, ilk e l b ir k a d ın g ib i k ö le d u ru m u n a d ü ş­
m ey i de iste m iy o rd u . K ö le o lam azd ı. B u ta p ın m a d u y g u ­
su n d a n k o rk u y o rd u a m a , h e m e n k a r ş ı k o y m a y a c a k tı b u
d u y g u y a. İs te rs e s a v a ş a b ile c e k y e te rlik te y d i. G ö n lü n d e,
d ö ly a ta ğ m m b ü tü n b u k a b a r a n y u m u şa k ta p ın m a s ın a
k a r ş ı s a v a ş a r a k o n u e z e c e k b ir ö z-istem ş e y ta n ı v ard ı.
Ş im d i b ile s a v a ş a b ilird i iste s e , y a d a b ö y le sanıyordu-, k e n ­
d i tu tk u s u n u k e n d i iste m iy le b a s tıra b ilird i.
A h ev et, b ir B a k k h a g ib i tu tk u lu o lm a k , Y a k k u s ’u,
a rd ın d a b a ğ ım sız b ir k iş ilik b u lu n m a y a n , b ü tü n ü y le k a ­
d ın ın h iz m e tin d e o la n ışıl ış ıl e r k e k o rg a n ı ç a ğ ır a r a k b ir
B a k k h a g ib i k o ş m a k o rm a n la rd a ! E rk e k , b ire y o la r a k g ir ­
m e s in a r a y a . O a n c a k ta p ın a ğ ın b ir u ş a ğ ıd ır, g e r ç e k te
k a d ın ın m a lı o l a n - o ışıl ış ıl o rg a n ın ta ş ıy ıc ıs ı, b e k ç is i.
B ö y le c e , y e n i b ir u y a n ış ın a k ış ın d a , e sk i y av u z tu t­
k u y a n d ı b ir s ü re için d e ; ad am , k in d u y u la n b ir n e s n e ­
ye, g ö re v i b itin c e p a r ç a p a r ç a e d ile c e k b ir t a ş ıy ıc ıy a dö­
n ü şm ü ştü . K o lla rın d a b a c a k la r ın d a b ir B a k k h a ’n m , e r k e ­
ğ i y ıld ırım g ib i te p e le y e n g ü cü n ü d u y u yo rd u ; a m a b u ­
n u d u y a rk e n de y ü re ğ i b u rk u lu y o rd u . İste m iy o rd u e sk i
tu tk u y u , k ıs ır, d o ğ u r g a n lık ta n u z a k , b ild iğ i b ir şey d i bu
tu tk u ; o y sa ta p ın m a sı, b a ş lıc a v a rlığ ıy d ı. Ö y le sin e dipsiz,
d erin , y u m u şa k , ö y le sin e b ilin m e z b ir şey d i. H a y ır h a y ır,
y av u z, p a r la k d işi g ü cü n d e n c a y a c a k tı. a rtık ; b ık m ış tı, k a s ­
k a t ı k e s ilm iş ti b u g ü çle ; şim d i d ö ly a ta ğ m m , k a m ın ın d e­
r in le rin d e , ta p ın m a n ın s essiz tü rk ü sü n ü s ü rd ü r e n y e n i b ir
y a ş a m ın s u la r ın a d a la c a k tı. A d am d an k o r k u d u y m a k iç in
e rk e n d i d ah a.
« M a re h a y ’e y ü rü d ü m , M rs. F lin t’le ç a y içtik ,» dedi
C liffo r d ’a . « B eb e ğ i b ir g ö re y im ded im . N e g ü z e l b ilse n ,
k ıp k ırm ız ı ip e k g ib i s a ç la r ı v a r. Ç o k ta t lı şey ! M r. F lin t
p a z a r a in m işti, M rs. F lin t, ç o cu k , b ir d e b e n , ç a y iç tik b ir ­
lik te . A ra d ın m ı b e n i?»
«E vet, a m a b ir y e r d e ç a y a k a lm ış tır d ed im son ra,»
d ed i C liffo rd k ıs k a n ç lık la . İk in c i b ir g ö rm e d u y u su y la,
C o n n ie ’de b ir ş e y le r seziy o rd u , k e n d isin in h iç a n la y a m a ­
d ığ ı b ir şey , a m a b e b e ğ e b a ğ la d ı b u n u . C o n n ie ’n in b ü tü n

171
ü zü n tü sü n ü n , b ir ç o c u ğ u o lm a y ışın d a n , düpedüz, d o ğ ü ra-
m a y ış ın d a n ile r i g e ld iğ in i sa n ıy o rd u .
«S izi p a r k ta d e m ir k a p ıd a n g e ç e rk e n g ö rd ü m S a y ın
L ady,» d ed i M rs. B o lto n , « b e lk i k ilis e y e g d iy o rs u n u z d u r
d iy e d üşünd üm .»
«E vet, n e rd e y s e g id e ce k tim , a m a sonra c a y d ım , M a-
r e h a y ’e g ittim .»
İk i k a d ın gö zg öze g e ld ile r : M rs. B o lto n ’m g ö z le ri k ü l-
re n g i, p a r la k , a r a ş t ı r ı c ı : C o n n ie 'n in k ile r se m a v i, d u ­
m a n lı, g a r ip ç e s in e g ü zeld i. M rs. B o lto n C o n ıie ’n in b ir s e v ­
g ilis i o ld u ğ u n a y ü zd e y ü z in a n m ıştı, a m a ıa s ıl o la b ilird i
b u , k im o la b ilir d i? Y a k ın la r d a h iç e r k e k y^ktu k i.
«A h, a r a s ır a ç ık ıp b ir eş d o st g ö rm e k b ç o k iy i ed i­
y o rsu n u z S a y ın Lady,» d edi M rs. B o lto n . «Biraz ö n ce S i r
C liffo r d ’a d a sö y lü y o rd u m , in s a n la r la s ık s ık k a r ş ıla ş ­
m a k ç o k iy i g e lir size.»
«E vet, g ittiğ im e se v in iy o ru m d o ğru su , ¿ö rsen n e hoş,
n e ta tlı, n e g ü z e l b i r b e b e k , C liffo rd ,» d ed i C o n n ie . «İpek
g ib i p a r la k tu r u n c u s a ç la r ı, g a rip , g ü zel, so lu k , m a v i,
ç in i g ib i g ö z le ri v a r. K ız ç o c u ğ u ta b ii, y^ksa ö y le sin e
a rs ız , h e r h a n g i k ü ç ü k b i r S ir F r a n c is D ra k e d e n ço k d a h a
a rs ız o lam azd ı.»
«H a k lısın ız S a y ın L ad y - ta m b i r F lin t. O n la n n a ile s i
h e p ö y le k ız ıl s a çlıd ır,» d ed i M rs. B o lto n .
« S e n d e g ö rm e k iste m e z m is in b e b e ğ i C lifford ? O n la rı
ç a y a ç a ğ ırd ım siz d e g ö re s in iz diye,» d ed i C o n n ie .
«K im leri?» dedi C liffo rd , b ü y ü k b ir ra h a ts ız lık la , C o n -
n ie ’y e b a k a r a k .
«M rs. F lin t ’le b e b e ğ in i, ö n ü m ü zd e k i pazartesi.»
« Y u k a rd a s e n in o d a d a iç e rs in iz çayınızı,» dedi C lif­
fo rd .
«N eden, s e n d e g ö rm e k iste m e z m is in bebeği?» d iy e
b a ğ ır ıv e r d i C o n n ie e lin d e o lm a d a n .
«G ö rü rü m , a m a b ü t ü n 'ç a y z a m a n ı o n la rla k a r ş ı k a r ­
şıy a o tu r m a y ı d a iste m iy o ru m .»
«Ooo, o,» d ed i C o n n ie , a ç ılm ış d u m a n lı g ö zleriy le b a ­
k a r a k . G e r ç e k te n de ta n ım a m ış tı C liffo r d ’u, ta n ıd ığ ın d a n
b a m b a ş k a b ir ad am d ı.
«O d an ızd a g ü z e lc e iç e rs in iz ç a y ın ız ı S a y ın L ady, S i r
C liffo r d o lm a y ın c a M rs. F lin t de d a h a ra h a t d u y a r k e n ­

172
 d ini- b elk i,» d ed i M rs. B o l ton.
M rs. B o lto n , C o n n ie ’n in b ir s e v g ilisi o ld u ğ u n u iy ic e
a n la m ış tı, h ep k a f a s ın ı k u rc a lıy o rd u b u iş. A m a k im o la ­
b ilird i? B e lk i M rs. F lin t ’d en b ir ip u cu eld e e d e b ilird i.
C o n n ie o a k ş a m b a n y o y ap m ad ı. A d am ın , te n in e d o­
k u n d u ğ u y e r le r , b ır a k tığ ı y a p ış k a n d uygu, ç o k d eğ e rliy d i
gözü n d e, k u ts a ld ı b ir b a k ım a .
C liffo rd ç o k te d irg in d i. Y e m e k te n s o n ra C o n n ie ’yi
b ıra k m a d ı, o y s a y a ln ız k a lm a y ı ç o k istiy o rd u C o n n ie .
C liffo r d ’u n y ü zü n e b a k tı, g a r ip ç e b o y u n eğ d i iste ğ in e .
«B ir o y u n m u o y n a y a lım , y o k sa b ir ş e y le r m i oku -
. y a y ım san a?» d iy e so rd u C lifford .
« B ir ş e y le r oku,» d ed i C o n n ie.
«Ne o k u y a y ım - ş iir m i, d ü zy azı m ı? Y o k s a o y u n m u?»
« R a c in e 'd e n oku,» dedi.
R a c in e ’d en, g ü z e l b i r fr a n s ız c a y la p a r ç a la r o k u m a k ,
C liffo r d ’u n e n b ü y ü k u s ta lık la rm d a n d ı b ir z a m a n la r , a m a
p a s la n m ış tı a r tık , çek in iy o rd u ; g e r ç e k te n d e ra d y o y u h e r
ş e y d e n d a h a ç o k sev iy o rd u şim d i. C o n n ie d ik iş d ik iy o r­
du, ç u h a ç iç e ğ i re n g in d e ip e k li b i r g iy sisin i b o zm u ş, M rs.
F lin t ’in b e b e ğ in e b ir ş e y le r y ap ıy o rd u . E v e d ö n ü şü y le y e ­
m e k z a m a n ı a r a s ın d a b içip h a z ır la m ış , şim d i d e se s s iz c e
d a lm ış, C liffo rd b ir y a n d a n o k u rk e n , o d a d ik iy o rd u .
İç in d e k i tu tk u n u n u ğ u ld a y ış ım d u y u yo rd u , k o c a b ir
ç a n ın , ç a ld ık ta n s o n r a b ir s ü re u ğ u ld a y ış ı g ib i.
C liffo rd , R a c in e ’le ilg ili b ir ş e y le r sö y led i. B u s ö z le ­
r in a n la m ın ı C liffo rd s u s u n c a k a v r a d ı a n c a k .
«E vet! E v et!» dedi b a ş ın ı k a ld ırıp C liffo r d ’a b a k a r a k ,
«çok güzel.»
C liffo rd , o n u n g ö z le rin in m a v i y a la z la m ş m d a n , y u m u ­
ş a c ık b ir s e s s iz lik iç in d e ö y le c e o tu ru şu n d a n , g e n e k o r ­
ku d uydu. B ö y le s in e y u m u şa k , b ö y le sin e s u s k u n o lm a m ıştı
C o n n ie h iç b ir za m a n . B ü y ü le n m e k te n k e n d in i a la m a d ı,
s a n k i C o n n ie ’d en y a y ıla n b ir k o k u y la s a rh o ş o lm u ştu . İs­
t e r iste m e z o k u m a s ın ı sü rd ü rd ü , F r a n s ız c a n m g ır tla k ta n
s e s le ri, C o n n ie ’ye b a c a la r d a u ğ u ld a y a n r ü z g â r g ib i g e li­
y o rd u . R a c in e ’d en te k sö z cü k o lsu n d u y m u y o rd u .
B a h a r ın d u m an lı, s e v in ç li in le m e le riy le u ğ u ld a y a ra k
to m u r c u k la r la b ü y ü y e n b ir o rm a n gibi, ta t lı b ir k e n d in ­
d en g e ç iş için d e y d i. Y a ş a d ığ ı d ü n y ad a, a d a m ın , gü zel

173
a y a k la r ıy la y ü rü y e n , ta ş ıd ığ ı g iz e m li o rg a n la g ü ze l, ad sız
a d a m ın v a r lığ ın ı d u y u y o rd u . B en liğ in d e , b ü tü n d a m a rla ­
r ın d a onu , o n u n ç o c u ğ u n u d u y u yord u . O n u n ç o c u ğ u , b ü ­
tü n d a m a rla rın d a y d ı, a ğ a r a n ta n g ib i.
« E lle ri ise y o k tu , n e g ö z le ri, n e a y a k la n , n e de a ltın
y ığ ın ı s a çla rı...»
B ir o rm a n g ib iy d i, m e ş e k o ru s u n u n ç a t la y a n b in le r ­
c e to m u rc u k la u ğ u ld a y a n , b ir b ir in e g e ç m iş k a r a n lık d a l­
l a n g ib iy d i. A y n ı z a m a n d a , g ö v d e sin in b ir b ir in e g e ç m iş
k a r a n lık d o la m b a ç la rın d a c in se l is te ğ in k u ş la n u y u m a k ­
tay d ı.
A m a C liffo r d ’u n sesi, g a rip h ır ıltıla r la , k e s in lik le k ı­
s ılm a y a b a ş la d ı. N e o la ğ a n ü s tü b i r şeydi. N e o la ğ a n ü s ­
tü y d ü C liffo rd , g e n iş o m u z la rı, işe y a r a m a z b a c a k la n y la ,
k ita b ın ü s tü n e e ğ ilm iş, g a rip , açg ö zlü , u y g a r! N e g a r ip
b ir y a r a tık tı, k e s k in , so ğ u k , e s n e k lik te n y o k su n k u ş is t e ­
m iyle; s ıc a k lık ta n y o k su n , s ıc a k lık a d ın a n e v a r s a h e p ­
s in d e n y o k su n ! G e le c e ğ in y a r a tık la r ın d a n b iri, ru h su z,
a m a a ş ır ı u y a n ık iste m li, so ğ u k iste m li. Ü rp e rd i b ird e n ,
C liffo r d ’d a n k o rk m u ştu . A m a y a ş a m ın y u m u şa k , s ıc a k
a le v i o n d a n ç o k d a h a g ü çlü y d ü , g e r ç e k şe y le r, o n d a n g iz li
o la n şe y le rd i.
O k u m a b itti. C o n n ie irk ild i b ird e n . B a ş ın ı k a ld ırd ı.
C liffo r d ’un , solg u n , k o r k u v e re n , k in d olu g ö z le rle k e n ­
d isin i sü zd ü ğ ü n ü g ö rü n c e , d a h a d a irk ild i.
«Ah, te ş e k k ü r ed e rim ! N e g ü z e l o k u y o rsu n R a c in e ’i!»
d edi ta tlı b ir sesle .
«T ıp k ı s e n in d in le y iş in g ib i güzel,» dedi C liffo rd k a s ­
k a tı.
«N e y a p ıy o rsu n ?» d iy e so rd u s o n ra .
«M rs. F lin t'in b e b e ğ in e b ir g iy si y ap ıy oru m .»
B a ş ın ı çev ird i. B ir ç o c u k ! B ir ço c u k ! C o n n ie ’n in b ü tü n
s a p la n tıs ı b u y d u .
«N asıl olsa,» d ed i y ü k s e k te n b ir sesle , «in san , iste d iğ i
h e r şe y i R a c in e ’d e b u la b iliy o r . B ir d ü zen e, b iç im e so k u l­
m u ş c o ş k u la r, b a ş ıb o ş d u y g u la rd a n d a h a ö n em lid ir.»
C o n n ie, iri, b oş, d u m a n lı g ö z le rle b a k tı o n a.
«E vet, ku şk u su z,» dedi.
«Ç ağ d aş d ü n y a, c o ş k u la n b a ş ıb o ş b ır a k m a k la , so y su z­
la ş tır m ış tır o n la r ı a n c a k . K la s ik b ir d iz g in le m e g e r e k bize.»

174
 «Evet,» d ed i C o n n ie y a v a ş ça . O n u n b o m b o ş b ir y ü z le
ra d y o n u n b u d a la c a c o ş k u la rın ı d in le y iş in i d üşü nd ü .
« İn s a n la r c o ş k u la r ı v a rm ış g ib i g ö z ü k ü y o rla r, a m a g e r ­
ç e k te h iç b ir şey d u y d u k la rı yo k . B u ro m a n tik liğ in t a k e n ­
d isi b e n ce.»
«Çok d oğru !» d ed i C liffo rd .
C liffo rd g e r ç e k te n ço k yo rgu n d u . B u a k ş a m , iy ic e y o ­
ru lm u ştu . T e k n ik k ita p la rıy la , m a d e n o c a ğ ı y ö n e tic is iy le ,
ra d y o s u y la , b a ş b a ş a o lm a k d a h a h o şu n a g id e c e k ti b e lk i.
M rs. B o lto n g e le re k ik i b a r d a k sü t g e tird i: b iri, u y u ­
m a s ı iç in C liffo r d ’a, ö te k i de g e n e ş iş m a n la m a s ı iç in C on -
n ie ’ye. M rs. B o lto n h e r g e c e g e tir ir d i b u n u .
C o n n ie, s ü tü n ü b itird ik te n s o n ra , C liffo r d ’u n y a ta ğ m a
y a tır ılm a s ı işi k e n d isin e d ü şm ed iğ i iç in b ir a z s e v in e re k ,
k a lk tı. O n u n d a b a r d a ğ ın ı alıp te p s iy e ko y d u , te p s iy i d ı­
ş a r ıy a b ır a k m a k ü z e re gö tü rd ü .
«İyi g e c e le r C liffo rd ! İy i u y k u la r ! R a c in e b i r düş g ib i
s a r ıy o r in s a m n için i. İy i g e c e le r!»
K a p ıy a d o ğ ru ile rle d i. C liffo r d ’u ö p m ed en a y r ılıy o r ­
du. C liffo rd o n a k e s k in , soğ u k g ö z le rle b a k tı. D e m e k ö y ­
le ! B ü tü n b ir a k ş a m ın ı o n a k ita p o k u m a k la g e ç irm işti, g e ­
n e d e ö p m ed en g id iy o rd u . N e k a t ı y ü re k li k a d ın d ı! B i r
ö p ü cü k k a lıp la ş m ış b ir d a v r a n ış tı b e lk i, a m a b ö y le k a lıp ­
la şm ış d a v r a n ış la r a d a y a n ırd ı y a ş a m . B ir B o lş e v ik ti b u
C o n n ie, g e r ç e k te . İç g ü d ü le ri B o lş e v ik ç e b i r ö z e llik ta ş ı­
yo rd u ! C o ıın ie ’n in ç ık tığ ı k a p ıy a so ğ u k so ğ u k ö fk e y le b a k ­
tı. Ö fk e !
G e n e g e c e n in k o rk u s u çö k m ü ştü ü stü n e . S in ir liy d i,
b ö y le şin e e n e rjiy le d olu olup d a b ir işle u ğ ra ş a m a d ığ ı, y a
d a b ö y le sin e d u rg u n k a lıp h iç b ir şey iş itm e d iğ i iç in k u ş ­
k u y la , a z g ın te h lik e li b i r b o şlu ğ u n g ö z d a ğ la n y la k ıv r a ­
n ıy o rd u . K o rk u y o rd u . C o n n ie is te s e b u k o r k u s u n u g id e ­
re b ilird i. A m a b ö y le b ir şey e y a n a ş m a y a c a ğ ı a p a ç ık tı a r ­
tık . K a t ı y ü re k liy d i, y a p tığ ı b u n c a şey k a r ş ıs ın d a g e n e d e
soğ u k , k a tı y ü re k liy d i. K e n d isi o n u n u ğ r u n a h e r ş e y in i
h a r c a m ış tı, a m a o g e n e de k a tı y ü re k liy d i. H ep k e n d i
d ed iğ i o lsu n istiy o rd u . D ed iğ i d ed ik ti h a n ım ın .
Ş im d i b ir de ç o c u k ta k ılm ış tı k a fa s ın a . K e n d is in in ,
y a ln ız k e n d isin in , h ep k e n d is in in o la b ile c e k b i r şey , C lif-
fo r d ’u n d eğ il!

175
 C liffo r d o ld u k ç a gü rb ü zd ü ; y ü zü k ıp k ırm ız ı, o m u z la rı
g ü çlü , g ö ğ sü g e n iş ti, ş iş m a n la m ış tı. A m a g e n e de ö lm e k ­
te n k o rk u y o rd u . K o rk u n ç b ir b o şlu k , e z iy o rd u o n u h e p b i r
b a k ım a , b ir b o şlu k , b ü tü n e n e r jis in i y u ta c a k b i r b o şlu k ;
E n e rjis iz , ö lm ü ş g ib i d u y u y o rd u k e n d in i, g e r ç e k te n ö l­
m ü ş.
O ld u k ç a d ışa rı ç ık ık g ö z le rin d e g a r ip b ir a n la m v a rd ı
b u y ü zd en , sin si, a c ım a k b ilm e z , soğ u k , a y n ı z a m a n d a
n e rd e y s e a tılg a n s a y ıla b ile c e k b ir b a k ış . Ç o k g a rip b ir
b a k ış tı b u a tılg a n b a k ış : s a n k i y a ş a m a k a r ş ı y a ş a m ı y en -
m e k te y id . « İste m in g iz le rin i k im b ilir - ç ü n k ü m e le k le ri b i­
le y e n e b ilir o. -»
A m a b u k o r k u y u u y u y a m a d ığ ı g e c e le r d u y u yo rd u . B u
y o k e d ici g ü cü n , h e r y a n ın d a n b a s tır d ığ ım d u y m a k g e r ç e k ­
t e n k o r k u n ç b ir şey d i. C a n sız v a ro lm a k iğ r e n ç b i r şeydi:
c a n sız , v a ro lm a k , g e c e le y in .
N e y se k i M rs. B o lto n z ile b a s tı m ı g e liy o rd u . N e z a ­
m a n ç a ğ ır s a g e lird i h e p . Ü z e rin d e o d a lık g iy s isi o lu rd u ,
a rk a s ın d a , k ır d ü şm e k le b ir lik te k ız la r ın s a ç ın ı a n d ıra n ,
g a rip d o n u k r e n k li b ir ö rü k s a lla n ır d ı. G e lir C liffo r d 'a
b i r k a h v e y a d a p a p a ty a ç a y ı y a p a r, o n u n la s a tr a n ç y a
d a k â ğ ıt o y n a rd ı. O u y k u lu d u ru m u n d a b ile , k a r ş ıs ın d a ­
k in i te r le te c e k ö lçü d e iy i s a t r a n ç o y n a y a b ile c e k , g a rip ,
k a d ın c a b ir y e te n e ğ i v a rd ı. G e c e n in se ssiz iç te n liğ i iç in d e
o tu r u r la r , y a d a M rs. B o lto n o tu r u r C liffo r d y a ta ğ ın a u z a ­
n ır, g e c e lâ m b a s ın d a n ü z e r le rin e d ö k ü le n y a ln ız lık ış ığ ı
a ltın d a , M rs. B o lto n u y k u d a n n e rd e y s e g ö z le ri k a p a n a r a k ,
C liffo r d ise k o r k u d a n a ltü s t o lm u ş b i r d u ru m d a, b o y u n a
o y n a rla r, o y n a r la r d ı - s o n r a b ir lik te ç a y iç e r le r , g e c e n in
ıs s ız lığ ı için d e a ğ ız la r ın d a n te k söz çık m a z , a m a b ir b ir le ­
r in e g ü v e n v e rir , d e s te k o lu rla rd ı.
M rs. B o lto n b u g e c e L ad y C h â tte r le y ’in s e v g ilisin in k im
o ld u ğ u n u d ü şü n ü y o rd u h ep . K e n d i T e d ’in i d ü şü n ü y o rd u ,
ö lü m ü ü z e r in d e n b u n c a y ıl g e ç m iş o lm a k la b ir lik te , k e n ­
d isi iç in şim d i b ile y a ş a y a n T e d ’i. O n u d ü şü n ü n ce d ü n y a y a
o e sk i k in u y a n ıy o rd u için d e , ö z e llik le iş v e r e n le r e k a r ş ı,
k o c a s ın ı ö ld ü rm ü ş o ld u k la rı için . G e r ç e k te o n la r ö ld ü rm e ­
m işti. A m a d u y g u la rı ö y le sö y lü y o rd u M rs. B o lto n ’a . B u
y ü zd en , ru h u n u n d e rin le rin d e b ir y e rd e , h e r ş e y h iç ti g ö ­
zü n d e, g e r ç e k te b ir b o zg u n cu y d u .

176
 Y a n u y u r y a n u y a n ık , T e d ’le ilg ili d ü ş ü n c e le ri, L ad y
C h a t t e r le y ’in b ilin m e y e n s e v g ilisiy le k a r ış tı, L ad y C h a tte r -
la y ’in S ir C liffo r d ’a, S ir C liffo r d ’u n b e n im s e m iş o ld u ğ u h e r
ş e y e d u y d u ğ u k in i p a y la ş tı b ir a n . B u a r a d a b ir y a n d a n
d a C liffo r d ’l a k â ğ ıt o y n u y o rd u . S a y ıs ı a lt ı p e n iy e o y n u ­
y o rla rd ı.. B ir B a r o n l a k â ğ ıt o y n a m a k , g u ru ru n u o k şu ­
y o rd u , v a r s ın g its iııd i a lt ı p e n ile ri.
K â ğ ıt o y n a y ın c a h ep p a r a s ın a o y n a rla rd ı. B ö y lesi, C lif-
Jford’â k e n d in i u n u ttu ru y o rd u . B u g e c e d e k a z a n ıy o rd u . B u ,
t a n a ğ a r m c a y a d e k u y u m a y a c a k d em e k ti. N e y se k i d ö rt
b u ç u k s ır a la r ın d a a ğ a r m a y a b a ş la d ı o rta lık .
B u a r a d a C o n n ie d e r in b ir u y k u d ay d ı. U y u y a m a y a n
b ir i v a rs a , o d a k o ru b e k ç is iy d i. K ü m e s le ri k a p a m ış , k o r u ­
n u n ç e v re s in d e g e z in tis in i y ap m ış, s o n ra e v in e d önüp a k ­
ş a m y e m e ğ in i y e m işti. A m a y a t a ğ a g irm e m işti. A te ş in b a ­
ş ın d a o tu rm u ş, d e r in d ü ş ü n c e le re d alm ıştı,
T e v e r s h a ll’d a g e ç e n ç o c u k lu ğ u n u , b e ş a lt ı y ıl s ü re n e v ­
liliğ in i d ü şü n ü yo rd u . K a r ıs ın ı d ü şü n ü y o rd u a c ı a c ı. Ç ok
h u ysu z, k a b a b ir k a d ın d ı. A sk e re y a z ıld ığ ı 1915 b a h a r ın d a n
b e r i g ö rm e m işti k a r ıs ın ı. O y s a ü ç m il ö te d e b ir y e rd e y d i
k a r ıs ı, h e m de h e r z a m a n k in d e n d a h a k a b a , d a h a h u y su z.
Y a ş a d ığ ı sü re c e , onu b ir d a h a g ö r e c e ğ in i sa n m ıy o rd u .
D ış a rd a g e ç e n y ılla r ım d ü şü n ü yo rd u , a s k e rliğ in i. H in ­
d is ta n , M ısır, s o n ra g e n e H in d istan : a t la r a r a s ın d a g e ç ir ­
d iğ i k ö r, d ü şü n ce d e n u z a k g ü n le r : k e n d isin i ç o k sev e n ,
k e n d isin in de sev d iğ i a lb a y : s u b a y lık y ılla r ı, y ü z b a ş ılığ a
y ü k s e lm e sin in ço k y a k ın o ld u ğ u te ğ m e n lik g ü n le ri. S o n r a
b ird e n a lb a y ın ın z a tü r re d e n ö lü m ü , k e n d isin in de ö lü m ­
d e n k ıl p a y ıy la k u rtu lu şu : b o z u la n s a ğ lığ ı: b ü y ü k te d ir­
g in liğ i: o rd u d a n a y r ıla r a k , g e n e işç i o lm a k ü z e re In g ilte ­
r e 'y e d önüşü.
O la y la r a a y a k u y d u ru y o rd u . B u k o ru d a , b ir s ü re iç in
d e o lsa , r a h a t e d e b ile c e ğ in i d ü şü n m ü ştü . Ş im d ilik a v y o k ­
tu d a h a . îlk in s ü lü n le ri y e tiş tirm e s i g e re k iy o rd u . T ü fe k s e ­
si y o k tu ç ev re d e . H e r şey d e n u z a k , d ile d iğ i g ib i y a p a y a ln ız
k a la b ile c e k ti. B ir g e ç m işe b a ğ la n m a k zo ru n d ay d ı. B u r a la r
d oğup bü y ü d ü ğ ü y e rle rd i. K e n d is i iç in p e k b ir a n la m t a ş ı­
m a m a k la b irlik te , a n n e s i b ile h u rd ay d ı. G ü n d e n g ü n e , y a ­
ş a m a s ın ı, v a rlığ ım iliş k ile rd e n u z a k s ü rd ü re b ilird i. N e o la ­
c a ğ ın ı, n e y a p a c a ğ ın ı b ilm iy o rd u çü n k ü .

177
 N e o la c a ğ ım b ilm iy o rd u . B ir s ü re s u b a y lık y a p tığ ı, b a ş ­
k a s u b a y la rı, s iv ille ri, o n la r ın a ile le rin i, ç o c u k la r ın ı y a k ın ­
d a n ta n ıd ığ ı için , b ü tü n ‘y ü k s e lm e ’ is te ğ in i y itirm iş ti. O r ta
s ın ıfla y ü k s e k s ın ıf in s a n la r ın d a , g a rip b ir k a s ılm a , b a s to n
y u tm u ş g ib i b ir k a tıla ş m a v a rd ı, b u y ü zd en o n la rd a n iy ic e
soğ u m u ş, u z a k la şm ıştı.
K e n d i s ın ıfın a d ö n m ü ştü b ö y le ce . U z a k la rd a y k e n u n u t­
m u ş o ld u ğ u b ir b a y a ğ ılığ ı, a ş ı n sev im siz b ir k a b a lığ ı, b ı­
r a k tığ ı g ib i b u lm u ştu g e n e . D a v ra n ış in c e liğ in in n e ö n e m ­
li o ld u ğ u n u b e n im s e m işti şim d i e n son u n d a. Y a ş a m ın u f a k
te fe k a y r ın tıla r ın a , k ü ç ü k h e s a p la r ın a a ld ır m a z g ib i g ö ­
rü n m e n in d e n e ö n e m li b i r şe y o ld u ğ u n u a n la m ış tı. A m a
a ş a ğ ı t a b a k a in s a n la r ı a r a s ın d a b ö y le b ir ö y k ü n m e y o k tu .
D om u z p a s tır m a s ın ın b ir p e n i a ş a ğ ı y a d a y u k a r ı o lu şu ,
İn c il'd e k i b i r d e ğ işik lik te n ç o k d a h a ö n e m liy d i o n la r
için . İşte b u n a b ir tü r lü k a tla n a m ıy o rd u .
A y rıc a , b ir d e g ü n d e lik le r k a v g a s ı v ard ı. Ö te k i t a b a ­
k a la r a r a s ın d a y a ş a m ış o ld u ğ u için , b u k a v g a y a b ir ç ö ­
zü m b e k le m e n in b o şlu ğ u n u b iliy o rd u . Ö lü m d e n b a ş k a
çözü m ü y o k tu b u işin . Y a p ıla c a k te k şey a ld ırm a m a k ,
g ü n d e lik le rin a z lığ ın ı ço k lu ğ u n u d ü şü n m e m e k ti.
Y o k s u ls a n ız , k ö tü d u ru m d a y sa n ız , b u n u d ü şü n m e k zo-
ru n d a y d m ız b e lk i. A m a, d ü şü n d ü k leri te k şey olup ç ık ıy o r ­
du b u . P a r a k a y g ıs ı b ü tü n s ın ıf la r ın in s a n la r ın ı y iy ip tü ­
k e te n b ir k a n s e r y a r a s ı g ib iy d i. D o la y ısıy la , p a r a k a y g ı­
s ın d a n d a tik sin iy o rd u .
P ek i n e k a lıy o rd u g e r iy e ? Y a ş a m ın p a ra d a n b a ş k a n e ­
yi v a rd ı s u n a c a k ? H iç b ir şey i.
A m a y a ln ız lığ ın s o lg u n k ıv a n c ıy la , te k b a ş ın a y a ş a y a ­
b iliy o r, ş iş m a n b e y le r k a h v a ltıd a n s o n ra a v la s ın la r d iy e
s ü lü n y e tiştiriy o rd u . B o ş işti h ep si, b om b o ş, so n u yok tu .
A m a n e d iye ü z e c e k ti c a n ın ı? B u k a d ın k a r ş ıs ın a ç ı­
k ın c a y a d ek n e ü zü lm ü ş, n e de a ld ır m ış tı b ö y le ş e y le re .
K a d ın d a n a ş a ğ ı y u k a r ı o n y a ş b ü y ü k tü . Y a ş a n tıs ıy la , h e r
y ö n d en , b in le r c e y ıl d a h a y a şlıy d ı. A r a la r ın d a k i iliş k i g it­
gid e y a k ın la şıy o rd u . B u b a ğ ın p e k iş e ce ğ i, b ir lik te b i r y a ­
şa m k u r a c a k la r ı g ü n ü n p e k u z a k o lm a d ığ ın ı se z m e k te y d i.
Ç ü n k ü ‘S e v g i b a ğ ı g e v ş e tilm e y e g e lm e z !’
P e k i y a s o n ra ? S o n r a n e o la c a k tı! E lin d e h iç b ir ş e y i
k a lm a m ış k e n , h e r şe y e y e n i b a ş ta n m ı b a ş la y a c a k tı? B u

178
k a d ın la y a ş a m ın ı b irle ş tirm e li m iy d i? K ö tü rü m k o c a n ın
b ü tü n ö fk e s in i ü s tü n e ç e k m e li m iy d i? K e n d is in d e n n e fr e t
eden, e li b a y r a k lı k a r ıs ın ın k o p a r a c a ğ ı y a y g a r a d a tu z b i­
b e r e k e c e k ti. A c ıla r! B itm e k tü k e n m e k b ilm iy o rd u a c ıla r .
A r tık y a ln ız g ü n ü n ü g ü n e tm e y i d ü şü n e ce k ç a ğ d a b i r d e­
lik a n lı d eğ ild i. A ld ırm a z lık d a ed em ezd i ö te y a n d a n . H e r
ac ıd a n , h e r ç ir k in lik te n in cin iy o rd u : k a d ın d a ö y le!
S ir C liffo r d ’d an, k e n d i k a r ıs ın d a n k u r tu la b ils e le r b ile
n e y a p a c a k la rd ı, K e n d isi n e y a p a c a k tı? N a sıl y a ş a y a c a k tı?
B ir ş e y le r y a p m a s ı g e r e k ti ç ü n k ü . K a d ın ın p a r a s ın a , k e n d i
k ü ç ü c ü k e m e k li a y lığ ın a g ü v e n e c e k d eğ ild i y a .
Ç özü m b u la m ıy o rd u . T e k d ü ş ü n e b ile c e ğ i şey A m e r ik a ’­
y a g itm e k , y e n i b ir ik lim i d e n e m e k ti. D o la ra h iç m i h iç
g ü v en i y o k tu . A m a b e lk i, b a ş k a b i r şey d e b u la b ilird i.
U y k u g irm iy o rd u g ö zü n e. G e c e y a r ış m a d e k k a r a k a ­
r a d ü ş ü n e re k o tu rd u k ta n so n ra , b ird e n a y a ğ a k a lk tı, c e k e ­
tiy le tü fe ğ in e u zan d ı.
«G el b a k a lım ,» dedi k ö p e ğ e , «en iy isi d ış a r ıs ı b izim
için.»
Y ıld ız lı b ir g e ce y d i, a m a a y y o k tu . Y a v a ş a d ım la rla ,
a y a k la r ın ın u c u n a b a s a r a k t a n y ü rü y o rd u . M a d e n iş ç ile r i­
n in , ö z e llik le S ta c k s G a te işç ile rin in , M a re h a y d o la y la rın d a
ta v ş a n la r a k u rd u k la r ı k a p a n la r la h e r z a m a n b a ş ı d e r tte y ­
di. A m a şim d i ç iftle şm e m e v sim iy d i, m a d e n c ile rin b ile b i­
ra z s a y g ıs ı v a rd ı b u n a . B u n u n la b irlik te , k o r u n u n ç e v r e ­
sin d e a y a k la r ın ın u c u n a b a s a b a s a d o la ş a ra k k a ç a k a v c ı­
la r ı a ra m a k , s in ir le r in i b ir a z o lsu n y a tış tırıy o r, k a fa s ın ı
k ö tü d ü ş ü n c e le rd e n u z a k tu tu y o rd u .
A ğ ır a ğ ır , a y a k la r ın ın u c u n a b a s a r a k y a p tığ ı b u y ü rü ­
y ü şle -a ş a ğ ı y u k a r ı b e ş m illik yo ld u bu ,- y o ru lm u ştu . T e ­
p e y e tır m a n a r a k a ş a ğ ıla r a b a k tı. G ü rü ltü d e n b a ş k a h iç b ir
ses y o k tu , h iç a ra lık s ız ç a lış a n S ta c k s G a te ’in, u z a k , h ış ır ­
tılı g ü rü ltü sü : iş le tm e n in d izi d izi ış ık la r ın d a n b a ş k a te k
ış ık gö zü k m ü y o rd u . H e r şey k a r a n lık , d u m a n lı b ir u y k u ­
d ayd ı. S a a t ik i b u ç u k tu . A m a, g e ç e n b ir t r e n in y a d a k o c a
b ir k a m y o n u n g ü rü ltü sü y le , y ü k s e k fır ın la r d a n d ö k ü le n
p e m b e ış ığ ın p a rıltıs ıy le , u y u r k e n b ile te d irg in , a c ım a k b il­
m ez b ir d ü n y a y d ı bu. D e m irin z o rb a lığ ı, k ö m ü rü n d u m a­
n ı, b ü tü n b u n la r ın a rd ın d a k i itic i g ü ç o la n a ç g ö z lü lü k ü z e ­
r in e k u ru lm u ş b ir d em ir k ö m ü r d ü n y asıy d ı. A çg ö z lü lü k ,

179
y a ln ız a çg ö z lü lü k , u y k u d u ra k b ilm iy o rd u .
S o ğ u k tu , ö k sü rü y o rd u . T e p e d e n b u z g ib i b ir r ü z g â r
esiy ord u . K a d ın ı d ü şü nd ü . Ş u a n d a o n u n s ıc a k lığ ın ı k o lla ­
r ın d a d u y a b ilm e k , o n u n la a y n ı b a tta n iy e y e s a rın ıp u y u ­
m a k iç in g e ç m işte k i g e le c e k te k i b ü tü n v a n n ı y o ğ u n u b a ­
ğ ış la rd ı. O n u k o lla r ın d a tu ta b ilm e k , o n a s a r ılıp u y u m a k ,
y a ln ız u y u m a k için , b ü tü n ö lü m sü zlü k u m u d u n u , g e ç m iş ­
te n e d in d iğ i h e r şe y i b a ğ ış la rd ı. D u y d u ğ u te k g e r e k lilik ,
on u k o lla r ın a a lıp u y u m a k tı.
K u lü b e y e g itti, b a tta n iy e y e s a r ın a r a k y e re u z a n d ı. A m a
u y u y a m a d ı, ü şü m ü ştü . Ü ste lik , k e n d i y a r a d ılış ın d a k i e k s ik ­
liğ i, e k s ik y a r a d ılış ın ı, y a ln ız lığ ın ı b ir b ıç a k g ib i d u y u y o r­
du. O n u istiy o rd u , o n a d o k u n m a k , o n u s ım s ık ı g ö ğ sü n e
b a s tır a r a k b ir a n b ü tü n le n m e k , s o n ra u y u m a k istiy o rd u .
G e n e k a lk tı d ışa rı ç ık tı, b u k e z p a r k k a p ıs ın a d o ğ ru
y ü rü d ü . S a a t n e rd e y s e d ö rttü , g ö k d u p d u ru yd u , a y a z d in-
m e m işti. T a n a ğ a r m a m ış tı d a h a . K a r a n lığ a a lışk ın d ı, g ö z­
le r i k a r a n lık t a d a g ö re b iliy o rd u .
K o c a ev o n u b ir m ık n a tıs g ib i y a v a ş y a v a ş ç ek iy o rd u .
O n u n y a n ın d a o lm a k istiy o rd u . C in se l is te k d eğ ild i b u , h a ­
y ır. K a d ın ın , se s s iz c e k o lla r ın d a k ıv rılıp y a tm a s ın ı ö z le ­
te n b itm e m iş, a c ı y a ln ız lık d u y gu su y d u . B e lk i de g ö r e b i­
lird i onu . B e lk i d ış a r ıy a ç a ğ ıra b ilir d i: b e lk i b ir y o l b u lu r,
y a n m a ç ık a b ilird i. K a ç ın ılm a z b i r g e r e k lilik ti d uydu ğu.
T e p e y i y a v a ş y a v a ş tır m a n a r a k W r a g b y ’ye y a k la ş tı.
S o n r a k o c a m a n a ğ a ç la r ın ç e v re s in d e n d o la n a ra k , g iriş k a ­
p ısı ö n ü n d ek i d ö rt k ö ş e li ç im e n lik a la n ı ç e v re le y e n y o la
v a rd ı. E v in ö n ü n d ek i b u ç im e n lik ü stü n d e, k a r a n lık gö ğ e
d o ğ ru k a p k a r a y ü k s e le n ik i k o c a m a n k a y ın a ğ a c ın ı g ö ­
re b iliy o r d u şim di.
E v, up u zu n, b a s ık b ir k a r a r t ı o la r a k d u ru y o rd u k a r ­
şısın d a , y a ln ız a lt k a tta , S ir C liffo r d ’u n o d a sın d a ış ık y a ­
n ıy o rd u . A m a k e n d is in i h iç a c ım a d a n b u r a la r a s ü rü k le ­
y e n in c e c ik ip liğ in ö b ü r u c u n d a k i k a d ın ın h a n g i o d ad a
y a ttığ ın ı b ilm iy o rd u .
E lin d e tü fe ğ iy le b ir a z d a h a y a k la ş tı, o ld u ğu y e rd e d u­
r a r a k e v e u zu n u z u n b a k m a y a b a ş la d ı. Ş im d i b ile b u la ­
b ilird i b e lk i onu, b i r y o lu n u b u lu p o n a k a v u şâ b ilird i. B u
ev, g irilm e y e c e k b i r y e r d eğ ild i ki: k e n d isi h ır s ız la rd a n
d a h a m ı b e c e r ik s iz d i? N e d iy e g itm e y e c e k ti o n a ?

180
 A r k a s ın d a ta n y a v a ş y a v a ş a ğ a r ır k e n , o ra d a k ım ü tı-
sız d in e le re k b e k le d i. E v d e k i so n ış ığ ın d a sö n d ü ğ ü n ü g ö r­
dü. A m a M rs. B o lto n ’u n p e n c e re y e g e le re k , k o y u m a v i
ip e k te n y a p ılm a e sk i p e rd e y i a ç ışın ı, y a k la ş a n g ü n ü n a la ­
c a k a r a n lığ ın a b a k ış ın ı, u z u n s ü re d ir b e k le d iğ i ta m a r a ­
y ışın ı, C liffo r d ’u g ü n ü n a ğ a r d ığ ın a in a n d ın n c a y a d ek b e k ­
le y işin i g ö rm ed i. Ç ü n k ü C liffo rd a n c a k g ü n a ğ a r ın c a u y ­
k u y a d a la b iliy o rd u .
M rs. B o lto n , u y k u d a n g ö z le ri k a p a n a r a k , p e n c e re d e
d u rm u ş b e k liy o rd u . B ir d e n irk ild i, n e rd e y s e ç ığ lığ ı b a s ı­
yord u . B ir a d a m v a rd ı a ş a ğ ıd a , a la c a k a r a n lık ta k o p k o y u
b ir k a r a ltı. B ird e n g ö z le rin i a ç a r a k iy ic e b a k tı, a m a S i r
C liffo r d ’u r a h a ts ız e tm e m e k için h iç s e s in i ç ık a rm a d ı.
G ü n ış ığ ı o r ta lığ a y a y ılm a y a b a ş la d ı, k a r a lt ı g itg id e k ü ­
ç ü lü r g ib i oldu, d a h a b ir se ç ik le şti. K o ru b e k ç is i O liv e r
M e llo rs ’du b u, tü fe ğ in d e n , to z lu k la rın d a n , p a r ta l c e k e tin ­
d en ta n ım ış tı. E v e t, k ö p e ğ i d e b ir g ö lg e g ib i a r k a s m d a do­
la şıy o r, o n u b e k liy o rd u !
N e istiy o rd u b u a d a m ? B ü tü n ev i u y a n d ırm a k m ı? N e
a rıy o rd u b u rd a , k ız ışm ış b ir k ö p eğ in , k a n c ığ ın ın b u lu m
d uğu ev e b a k ış ı g ib i, o ra d a d ik ilm iş, h iç k ım ıld a m a d a n
ev e b a k ıy o rd u ?
T a n rım ! B ir ş im şe k ç a k ıv e rd i M rs. B o lto n ’u n k a f a s ın ­
da, L ad y C h a tte r le y ’in s e v g ilisi o yd u ! O ! O !
İn a n ılm a z şey! G e r ç e k te k e n d isi d e b u a d a m a b ir a z
v u ru lm u ş tu b ir z a m a n la r. A d am o n a ltıs ın d a b i r d e lik a n ­
lı, k e n d isi de y irm i a ltı y a şın d a y d ı. H a s ta b a k ıc ılık ö ğ r e n ­
d iğ i s ır a la r a ra s lıy o rd u b u , k e n d isin e a n a to m i k o n u s u n ­
da, d a h a b a ş k a d e rsle rin d e ep ey y a r d ım e tm işti ç o cu k . K a ­
fa lı b ir ç o cu k tu , S h e ffie ld L is e sin i p a ra s ız y a tılı k a z a n ­
m ıştı. F r a n s ız c a ö ğ re n m işti, d a h a b a ş k a b ir ç o k ş e y le r ö ğ ­
re n m iş ti: s o n ra o la o la n a lb a n tb a ş ı olup ç ık m ış tı, k e n d i­
s in e s o r a rs a n ız b u n u n g erek çesi', a t la r a ç o k d ü şk ü n o lu ­
şu y d u sözde: a m a g e r ç e k te , iş a la n ın a a tılm a k ta n k o r k ­
tu ğ u , g ü ç lü k le rd e n k a ç tığ ı için d i b u , b ö y le o ld u ğ u n u d a
h iç b ir z a m a n k a b u l etm ezd i.
G e n e d e hoş b ir d e lik a n lıy d ı, ço k y a r d ım ı d o k u n m u ş­
tu k e n d isin e , b ir şey i a n la tm a k ta , a ç ık la m a k ta eşsizd i.
K a f a c a S ir C liffo r a ’d a n h iç d e a ş a ğ ı k a lm a z d ı. K a d ın la r ın
d a ç o k h o ş u n a g id erd i. E r k e k le r in h o ş la n m a d ığ ın ı s ö y le r­

181
le rd i a m a , k a d ın la r ın h o ş u n a g id erd i.
B e r th a C o u tts ’la e v le n in c e y e d ek b ö y ley d i. A m a o k a ­
d ın la , s a n k i k e n d in e in a t o lsu n d iy e e v le n m işti. K im i in ­
s a n la r k e n d ile r in e in a t e v le n irle r, ç ü n k ü h e r h a n g i b i r ş e y ­
d e u m u t k ır ık lığ ın a u ğ ra m ış la rd ır. B ö y le e v lilik le r in b a ş a ­
r ıs ız lık la s o n u ç la n m a s ın a d a ş a ş m a m a k g e r e k ir . -B ü tü n
s a v a ş s ıra s ın d a y ılla r c a h iç g ö rü n m e m işti, te ğ m e n liğ e y ü k ­
s elm iş, g ö rg ü lü , g e r ç e k te n g ö rg ü lü b i r b a y o lm u ştu !- A m a
b ü tü n b u n la r d a n s o n ra T e v e r s h a ll’a d önü p k o r u b e k ç ili­
ğ in e b a ş la m ış tı! K im ile ri e lle rin e g e ç e n o la n a k la r ı k u lla ­
n a m a z işte ! G ö rg ü lü , in c e b i r b a y g ib i k o n u ş a b ilirk e n , g e ­
n e o y a y v a n D e rb y s h ire şiv e sin e d ön m ü ştü . O y s a g e r ç e k ­
te ç o k g ü z e l k o n u ş a b ild iğ in i Iv y B o lto n b iliy o rd u .
A h , a h ! D e m e k o n a v u ru lm u ş tu s a y ın L ad y ! V u r u la n
ilk k a d ın o d eğ ild i g e rç i: ç e k ic i b i r y ö n ü v a rd ı b u a d a m ın .
A m a, g a rip ! A d am d o ğ m a b ü y ü m e b ir T e v ersh a H ’lı, k a d ın
d a W r a g b y H a ll’d a n b i r L ad y ! T a n rım ! O ta n ta n a lı C h a t-
te rle y a ile s in in y ü zü n e in e n b i r to k a ttı b u !
A m a g ü n a ğ a r d ık ç a ad am , b ö y le b e k le m e n in b o şlu ğ u ­
n u a n la m ış tı! Y a ln ız lık ta n k u r tu lm a y a ç a lış m a k b o ş b i r ç a ­
b a y d ı. B ü tü n y a ş a m b o y u n c a k a tla n m a k g e r e k iy o rd u b u n a .
A n c a k a r a s ır a d o ld u ru la b ilird i y a ln ız lık u ç u ru m u . A m a
b e k le m e k g e re k iy o rd u . Y a ln ız lığ ı b e n im se y ip , o n a b ü tü n
y a ş a m b o y u n c a s a r ılm a k g e re k iy o rd u . S o n r a d a u ç u r u m u n
d o ld u ru ld u ğ u a n la r g e lin c e , o n la r ı d a b e n im s e m e k . A m a
k e n d iliğ in d e n g e lird i b u a n la r . Z o rla g ü z e llik o lm azd ı.
O n u o r a la r a s ü rü k le y e n , k a n a y a n is te k a n s ız m k ır ılı-
v e rd i. K ırılm ış tı; b ö y le o lm a s ı g e re k iy o rd u . İk i y a n ın d a
a y n ı iste ğ i d u y a ra k y a k la ş m a s ı, b u lu şm a sı g e re k iy o rd u .
C o n n ie k e n d iliğ in d e n g e lm e d ik çe , b ö y le a r d ın a ta k ılm a -
m a lıy d ı. T a k ılm a m a lıy d ı. G e r i d önüp, o n u n k e n d i k e n d i­
n e g e lm e s in i b e k le m e liy d i.
D ü şü n ce li, y a v a ş y a v a ş g e r i d ö n e re k y a ln ız lığ ın ı g e n e
b e n im se d i. B ö y le s i d a h a iy iy d i, b iliy o rd u . K e n d iliğ in d e n
g e lm e liy d i; b ö y le o n u n a rd ın d a d o la ş m a s ın ın h iç b ir y a r a n
y o k tu . A m a h iç!
M rs. B o lto n o n u n g ö zd e n y ittiğ in i, k ö p e ğ in de a r k a ­
sın d a n u z a k la ş tığ ın ı g örd ü .
«E vet! E v et!» d ed i, «O n u n o la b ile c e ğ in i h iç m i h iç
d ü şü n m em iştim ; o y s a d ü şü n m em g e r e k e n te k a d am d ı o.

182
D e lik a n lılığ ın d a » T e d ’in ö lü m ü n d e n s o n ra b a n a ç o k iy i
d a v r a n m ış tı. A h! A h! Y a ş a s a y d ı n e d erd i T ed , b ilm em !»
U y k u y a d a lm ış o la n C liffo r d 'a u tk u d o lu g ö z le rle b a ­
k a r a k s e s s iz c e o d a d a n ç ık tı.

183
 II
C o n n ie , W r a g b y ’d e g e r e k s iz ıv ır z ıv ırın y ığ ıld ığ ı o d a ­
la r d a n b ir in e ç e k i d ü ze n v e rm e y e ç a lışıy o rd u : W r a g b y
k r a l b a ğ ışıy d ı, o n u n iç in C liffo r d ’u n d e d e le ri h iç b ir ş e y i
s a tm a m ış la rd ı. S ir G e o ffr e y ’in b a b a s ı r e s im se v e rm iş, a n ­
n e s i d e o n a ltın c ı y ü z y ıl d ö şem e e şy a la rın ı. S i r G e o ffr e y ’in
k e n d isi, ü z e r le rin d e k u ts a l r e s im le r b u lu n a n , m e ş e a ğ a c ın ­
d a n o y m a k ü ç ü k d o la p la rı s e v e rm iş . B u b ö y le c e s ü rü p
g itm iş k u ş a k ta n k u şa ğ a . C liffo rd d a u cu z, m o d e m r e s im ­
le r i b irik tiriy o rd u .
B ö y le c e , b u o d a d a S i r E d w in L a n d s e e rs ’d e n k ö tü , W il­
lia m H e n ry H u n t’d a n e l g ib i k ü ç ü c ü k r e s im le r d e vardı-,
b ir G ü z e l S a n a t la r A k a d e m isi ü y e sin in k ız m ı k o r k u tm a ­
y a y e te c e k s a y ıd a d a h a b a ş k a b irç o k şey d olu yd u s a ğ d a
so ld a. C o n n ie , b ir g ü n h e p s in i te k e r te k e r e ld e n g e ç ir ip
b ir te m iz lik y a p m a y a k a r a r v e rd i. G a rip d ö şem e e ş y a la r ı­
n a b ü y ü k b i r ilg i d u y m u ştu .
B ir k ö şed e, to z la n m a s ın ç ü rü m e s in d iy e ö z e n le s a r ıl­
m ış, g ü l a ğ a c ın d a n y a p ılm a a ile b e şiğ i d u ru y o rd u . B a k ­
m a k iç in ö n c e s a r g ıla r ın ı a ç m a k z o ru n d a k a ld ı. B e lli b i r
b ü y ü sü v a rd ı b u b e şiğ in : u z u n s ü re b a k tı.
« Y a z ık , ç o k y a z ık , a r tık h iç k u lla n ılm a y a c a k ,» d iy e
iç g e ç ird i M rs. B o lto n . « G e rçi b ö y le b e ş ik le r g e ç m işe k a ­
r ış tı şim d i am a.»
« B ir g ü n k u lla n ılır b e lk i. B ir ço cu ğ u m u z o la b ilir,» d e­
d i C o n n ie, b ir ş a p k a a la b ile c e ğ in d e n söz e d e r m işç e sin e r a ­
h a tlık la .
« S ir C liffo r d ’a b ir şe y o lu r d a b a ş k a s ıy la m ı!...» d iy e
k e k e le d i M rs. B o lto n .
«H ay ır! H a y ır! Ş im d i d e o la b ilir ço cu ğ u m . S i r C liffo rd ’­
u n s a k a tlığ ı b a c a k k a s la r ıy la ilg ili b ir i n m e - b u , ço cu ğ u
o lm a s ın a e n g e l d eğ il ki,» d ed i C o n n ie su iç e r g ib i y alan ,
s ö y le y e re k .
C liffo rd s o k m u ştu k a fa s ın a b u d ü şü n ce y i. «T ab ii ço ­
c u ğ u m o lab ilir,» d em işti. «B en h iç d e k ö tü rü m d eğ ilim . K a l-

184
ç a la n ın la b a c a k la r ım ın k a s la r ı in m e liy se de, c in se l y e te r ­
liğ im b ir g ü n g e r i g e le b ilir. O z a m a n to h u m k o la y c a a k t a ­
rıla b ilir.»
Ç ok e n e r jik oldu ğu, m a d e n o c a k la r ı s o ru n u ü z e r in d e
ç o k ç a lış tığ ı d ö n e m le rd e a r a s ır a , c in s e l y e te r liliğ in in g e ri
d ö n e ce ğ in e g e r ç e k te n in a n ıy o rd u . C o n n ie k o r k u y la b a k ı­
yo rd u o n a b ö y le s ö y le y in ce . A m a C liffo rd ’u n b u s ö z le rin ­
d en k e n d i d u ru m u iç in y a r a r la n a c a k ö lçü d e k a fa s ı ç a lış ı­
y ord u . B ir ç o c u k d o ğ u ra c a k tı, d o ğ u ra b ilirse : a m a b u C lif­
fo r d ’un ço c u ğ u o lm a y a c a k tı.
M rs. B o lto n ’u n solu ğ u k e s iliv e r d i b i r a n , ş a ş k ın lık ta n
g ö z le ri f a lt a ş ı g ib i a ç ıld ı. S o n r a in a n m a d ı: b i r iş v a rd ı
b u işin için d e . A m a d o k to rla r b ö y le ş e y le r y a p a b iliy o r la r ­
d ı g ü n ü m ü zd e. B e lk i d e L ad y C h a tte r le y ’e k o c a s ın ın to ­
h u m u n u a ş ıla y a c a k la r d ı. *■
«Ah, S a y ın L ady, ta n r ıd a n t e k d ileğ im , b ö y le b i r ş e ­
y in g e rç e k le şm e si. Ç ok g ü ze l b ir şey o lu r s iz in için : h e r ­
k e s iç in . T a n rım ! W r a g b y ’d e b ir ç o cu k , n e b ü y ü k b i r d e­
ğ iş ik lik olu r!»
«D eğil m i?» d ed i C o n n ie.
A ltm ış y ıl ö n c e d e n k a lm a ü ç A k a d e m i ta b lo s u s e ç e ­
re k , g e le c e k a ç ık -a r ttır m a iç in S h o rtla n d D ü şe s in e g ö n ­
d erm e k ü z e re a y ırd ı. « S a tıc ı D üşes» d iy e ü n s a lm ış tı b u
h a n ım , ü lk e n in h e r y a n ın d a n k e n d isin e , s a ta b ile c e ğ i ş e y ­
le r g ö n d e rilm e sin i iste rd i. Ç e rç e v e li ü ç ta b lo ço k s ev in d i­
r e c e k ti onu . S e v in ç te n ç ık ıp g e le b ilird i b ile . C liffo r d n e
k ız a r d ı a m a g e lirse !
Y a z ık y a z ık ! d iy e sö y len iy o rd u M rs. B o lto n için d e n .
O liv e r M e llo rs ’u n ç o c u ğ u n a m ı h a z ır lıy o rs u n b iz i y o k s a ?
W r a g b y ’n in b e şiğ in d e b ir T e v e r s h a ll b e b e ğ i! T a n n m ! N e
de y a k ış ır ? N e ay ıp b ir şey!
B u e sk i ıv ır z ıv ır o d a sın d a k i iğ re n ç ş e y le r arasın d a>
a ltm ış y e tm iş y ıl ö n ce b ü y ü k b i r in c e lik le , ö ze n le y a p ıl­
m ış, ü z e r in e a k la g e le b ile c e k h e r tü r lü n e s n e ta k ılıp t a ­
k ış tırılm ış , o ld u k ça b ü y ü k , k a r a , ja p o n işi b i r d o lap v a r d ı.
T e p e sin d e k i g ö ze b ir tu v a le t ta k ım ı s ık ış tırılm ış tı: f ı r ç a ­
la r, ş iş e le r, a y n a la r , t a r a k la r , k u tu la r, k ılıf la r iç in d e ü ç
k ü çü k g ü z e l jile t, tır a ş ta s ı, d a h a b a ş k a u fa k te fe k ş e y le r.
O n u n a ltın d a y a z ı ta k ım ı y e r a lıy o rd u : k u r u tm a la r , k a ­
le m le r, m ü re k k e p ş iş e le ri, k â ğ ıtla r , z a r fla r , n o t d efte rle ri;-

185.
a ltın d a e k s ik siz b ir d ik iş ta k ım ı: a y r ı a y r ı b ü y ü k lü k te ü ç
m a k a s , y ü k s ü k le r, iğ n e le r, ip e k k e te n ip lik le r, d ik iş y u ­
m u rta s ı, h e p si d e e n iy isin d e n , e n g ü ze lin d e n . S o n r a k ü ­
ç ü k b ir ilâ ç gö zü g e liy o rd u , b u gözd e ü s tle r in d e k i e tik e t­
le rd e m ü r v e r özü, a fy o n ru h u , k a r a n fil özü g ib i ş e y le r y a ­
z ılı ş iş e le r v a rd ı. A m a h e p si b o ştu . H e r şe y y e p y e n iy d i.
D o lap k a p a n ın c a p e k b ü y ü k g ö rü n m ü y o rd u a m a , b ir ta til
ç a n t a s ı g ib i tık a b a s a d olu yd u. Ç e k m e c e le ri b ilm e c e g ib i
iç iç e g e çiy o rd u . Ş iş e le r d ö k ü lm ü ş o lam azd ı: d ö k ü lm e le ri
iç in b ile y e r y o k tu .
B u d o lap V ik to r y a ç a ğ ı a n la y ış ıy la ; o la ğ a n ü stü b ir iş­
ç ilik le y a p ılm ış, d ü z e n le n m işti. A m a ç ir k in b ir y a n ı v a r ­
d ı. C h a tte r le y ’le rd e n b ir i b u ç irk in liğ i se z in le m iş o la c a k tı,
ç ü n k ü h iç e l sü rü lm e m iş, k u lla n ılm a m ış tı. K e n d in e özgü
b ir ru h s u z lu k için d e y d i.
B u n u n la b ir lik te M rs. B o lto n ’u n h a y r a n lık ta n d ili tu ­
tu lm u ştu .
«N e g ü z e l f ır ç a la r , e n p a h a lıs ın d a n , şu ü ç tır a ş f ır ç a s ı
b ile eşsiz ş e y le r! Ş u m a k a s la r a b a k ın ! B u n la rd a n d a h a iy i­
s i b u lu n a m a z . A h, b e n c e e şsiz b ir şey b u dolap!»
«Ö yle m i?» d ed i C o n n ie , « a lın siz in olsun.»
«Ah, S a y ın L ady, o lm az!»
«N eden o lm a z m ış? K ıy a m e t g ü n ü n e d ek d u ra c a k b u r-
d a. S iz a lm a z s a n ız , r e s im le r le b ir lik te D ü şe se y o lla y a c a ­
ğ ım , y a z ık o la c a k . A lm iy is i m i!»
«A h S a y m L ady! B u iy iliğ in iz i n a s ıl ö d erim son ra?»
«Ö d em eye ç a lış m a z s ın ız , o lu r b ite r,» d iy e g ü ld ü C o n ­
n ie .
M rs. B o lto n , h e y e c a n d a n g ö z le ri ış ıl ışıl, y ü zü k ıp k ır ­
m ızı, k o c a m a n k a p k a r a d o la b ı k u c a k la y ıp ç a b a la y a ç a -
b a la y a m e r d iv e n le rd e n a ş a ğ ı ind i.
M r. B e tts , te k a tlı a r a b a s iy le o nu , d o la p la b ir lik te e v i­
n e g ö tü rd ü . M rs. B o lto n b u a r m a ğ a n ı g ö s te rm e k için , h e ­
m e n b ir k a ç a r k a d a ş ın ı ç a ğ ır m a k ta n k e n d in i a la m a d ı: k ö y
ö ğ r e tm e n i, e c z a c ın ın k a r ıs ı, işle tm e v e z n e c is in in k a r ıs ı M rs.
W e e d o n . H ep si de ç o k b e ğ e n d ile r. B u a ra d a , L a d y C h a tte r -
le y ’in ç o c u ğ u d a k u la k ta n k u la ğ a fıs ıld a n m a y a b a şla d ı.
« İn a n ılm a z o la y la r ın a rd ı a r k a s ı k e s ilm iy o r hiç,» dedi
M rs. W e e d o n .
A m a M rs. B o lto n , ç o cu ğ u n , o lu rs a S i r C liffo r d ’u n ço ­

186
c u ğ u o la c a ğ ın a in a n m ıştı. N e d en ird i?
Ç ok g e çm e d e n , b ir g ü n p ap az, C liffo rd ’a sordu :
« W ra g b y iç in b ir ç o c u k u m a b ilir m iy iz g e r ç e k te n ? B u
T a n r ı’m n b ü y ü k b ir b a ğ ış ı o lu r d oğru su !»
«H a, ev et! U m a b iliriz y a!» , d ed i C liffo rd , b e lli b e lirs iz
iğ n e li a y n ı z a m a n d a in a n m ış b ir sesle. B u n u n k e n d i ç o ­
c u ğ u o la b ile c e ğ in e b ile in a n m a y a b a ş la m ıştı.
B ir ö ğ le d e n s o n ra L e s lie W in t e r g eld i, S a y g ıd e ğ e r L es­
lie W in te r , h e r k e s in d ey im iy le: z a y ıf, te rte m iz , y e tm işin d e .
T e p e d e n tır n a ğ a in c e b ir b a y , M rs. B o lto n ’u n M rs. B e t t s ’e.
d ed iğ i g ib i. H e r m ilim iy le b ir b a y , g e r ç e k te n ! E sk i m o d a,
o ld u k ç a h a v h a v ’lı k o n u ş m a b içim iy le , k o c a m a n p e r u k a ­
la r d a n b ile d a h a m o d ası g e çm iş gö rü n ü y o rd u . H ız la a k a n
z a m a n , e sk i g ü ze l tü y le r i te k te k d ökü y or, b u g ib i k im s e ­
le r g itg id e a z a lıy o rd u .
K ö m ü r o c a k la r ı ü z e rin e k o n u ş tu la r. C liffo rd , k ö m ü r ­
le rin in , e n k ö tü tü rd e n o la n la r ın ın b ile , o ld u k ç a b ü y ü k
b ir b a s ın ç a ltın d a b e lli b ir ıs la k lık la , h a v a y la s ık ış tır ıla r a k ,
b ü y ü k b i r ıs ı o r ta y a ç ık a r a r a k y a n a b ile c e ğ i k a n ısın d a y d ı.
G ü çlü , ıs la k b ir r ü z g â r ın e stiğ i g ü n le rd e, o c a k a ğ z ın d a k i
y ığ ın la rın , h iç d u m a n ç ık a rm a d a n , p e m b e m si b i r m oloz
y ığ ın ı y e r in e in c e c ik b ir k ü l b ır a k a r a k , p a r ıltıy la y a n d ığ ı,
u zu n s ü re d ir g ö ze ç a rp m a k ta y d ı.
«A m a eld e e ttiğ in iz ö z e l y a k ıtı k u lla n a c a k m a k in a l a n
n e rd e b u la c a k s ın ız ? » d iy e so rd u W in te r.
«K en d im y a p a ca ğ ım . K e n d i y a k ıtım ı k e n d im k u lla n a ­
c a ğ ım . E le k tr ik g ü cü s a ta c a ğ ım . B u n u y a p a b ile c e ğ im e
g ü v en iy o ru m .»
« B a ş a ra b ilir s e n iz ço k g ü zel,' ç o k g ü ze l se v g ili y a v ru m .
H av h a v ! Ç o k g ü zel! B ir y a rd ım ım d o k u n a b ilirse , sö y le ­
y in ç e k in m e y in . K o rk a r ım , b e n b ira z k o c a d ım a r tık , k ö ­
m ü r o c a k la r ım d a b e n im g ib i. A m a k im b ilir , b e n gö çü p
g ittik te n s o n ra , siz in g ib i a d a m la r ç ık a c a k o rta y a . Ç o k
g ü zel! B ü tü n a d a m la rım a iş v e re c e ğ im g e n e, b ö y le c e k ö ­
m ü rü n ü z ü s a tm a k z o ru n d a k a lm a z s ın ız , y a d a s a tm a y a
z o rla n m a z sın ız . Ç ok g ü ze l b i r b u lu ş, b a ş a r ıy a u la ş a c a ­
ğ ın ız a d a g ü v en im son su z. O ğ u lla rım o lsay d ı, y ü zd e yüz
S h ip le y iç in de b ö y le ç a ğ d a ş y e n ilik le r d ü ş ü n e b ilirle rd i:
y ü zd e yü z! H a, söz a ç ılm ış k e n so ra y ım , W r a g b y ’n in b ir
ç o c u k b e k le d iğ i y o lu n d a, o r ta lık t a d o la şa n s ö y le n tile rin

187
g e r ç e k le b ir ilg is i v a r m ı?»
«B ö y le b ir s ö y le n ti m i v ar?» d iy e so rd u C liffo rd .
«F ilin g w o o d ’lu M a rs h a ll g e ç e n d e so ru y o rd u bana» sev ­
g ili y a v ru m , b ü tü n b ild iğ im s ö y le n ti bu. G e r ç e k le b ir il­
g isi y o k sa , b ir d a h a d ü n y a y ı b a ğ ış la s a la r a ğ z ım a a lm a m
tab ii.»
«E vet, Sir,» dedi C liffo rd e z ile b ü zü le, b u n u n la b ir ­
lik te g a r ip ış ıy a n g ö z le rle . « B ir u m u t v a r. B ir u m u t v ar.»
W in t e r o d a n ın ö b ü r u c u n d a n g e le re k , C liffo r d 'un e li­
n i e lle rin e a lıp o ğ u ştu rm a y a b a ş la d ı.
«S e v g ili y a v ru m , d e lik a n lım , b u n u işitm e n in b e n im
iç in n e b ü y ü k a n la m ta ş ıd ığ ım b ir b ilse n iz ! S iz in b ir o ğ u l
u m u d u y la ç a lış ıp d id in d iğ in izi, T e v e r s h a ll’da b ir g ü n g e n e
h e r k e s e iş v e rile b ile c e ğ in i işitm e k . A h ço cu ğ u m ! S o y u n u n
y ü c e liğ in i sü rd ü rm e k , ç a lış m a k is te y e n h e r in s a n a iş v e ­
re b ilm e k .»
Y a ş lı a d a m g e r ç e k te n d u y g u la n m ıştı.
E r te s i g ü n C o n n ie, c a m v a z o y a u zu n s a n la le le r y e r ­
le ştiriy o rd u .
«C onnie,» d ed i C liffo rd , « W ra g b y ’y e b ir o ğ u l k a z a n d ı­
r a c a ğ ın y o lu n d a o r t a lık ta s ö y le n tile r d o la ş tığ ın ı b iliy o r
m u su n ?»
C o n ııie b ir d e n b o c a la r g ib i oldu, a m a h iç b o z u n tu y a
v e n n e d e n , ç iç e k le r le u ğ r a ş tı g e n e.
«H ayır!» dedi. « B ir ş a k a m ı b u , y o k sa k ö tü b ir d ed i­
k o d u m u?»
C liffo rd , k a r ş ılık v e rm e d e n ö n c e b ir d u ra k la d ı.
«D ilerim k i ik is i d e d eğ ild ir. D ile rim , g e le c e k te n b ir
h a b e r d ir bu.»
C o n n ie g e n e ç iç e k le r iy le u ğ ra ş tı.
«B u s a b a h b a b a m d a n m e k tu p aldım ,» dedi. « S ir A le ­
x a n d e r C o o p e r'in , te m m u z a ğ u sto s a y l a n iç in V e n e d ik ’e
E s n ıe r a ld a v illa s ın a ç a ğ r ıs ın ı b e n im a d ım a d a k a b u l e tti­
ğ in d e n h a b e rim v a r m ı d iy e soru y or.»
«T em m u z, h e m de a ğ u sto s?» d ed i C liffo rd .
«Oo, b u n c a u z u n s ü re k a lm a m ta b ii. S e n d e g e lm e k
iste m e z m iyd in?»
« D ış a rıy a y o lc u lu k y ap am am ,» d ed i C liffo r d h e m en .
C o n n ie, ç iç e k le r in i p e n c e re y e g ö tü rd ü .
« B en g id e b ilir m iy im p eki?» d iy e sord u . « B iliy o rsu n

188
sö z v e rilm iş a r tık , b u y a z için.»
«Ç ok u z u n s ü re c e k m i?»
«Ü ç h a ft a belki.»
B ir s ü re s e ssiz lik oldu.
«Evet,» d ed i C liffo rd y a v a ş ç a , b ir a z d a d ü şü n ce li. «Ü ç
lıa f t a iç in d a y a n a b ile c e ğ im i sa n ıy o ru m : a m a g e r i d ö n e ce ­
ğ in e k e s in lik le g ü v en e b ilirse m .»
«D önerim ,» dedi C o n n ie, y a lın , k e s in b ir in a n ç la . Ö te k i
a d a m ı d ü şü n ü yo rd u .
C liffo rd o n u n b u in a n c ın ı sezd i, in an d ı, k e n d i iç in d ö­
n e c e ğ in e in a n d ı. S o n su z b i r k ıv a n ç d u y d u b u n d a n , b ir d e n ­
b ir e s e v in ç le ışıd ı g ö z le ri.
«O z a m a n , o lu r ben ce,» dedi, «o z a m a n o lu r, d eğ il m i?»
«Evet,» d ed i C o n n ie.
« B ir d e ğ işik lik m i is tiy o r c a n ın ?»
C o n n ie, g a rip m a v i g ö z le riy le b a k tı.
« V e ııe d ik 'i b ir d a h a g ö rm e k istiy o ru m , sığ s u la r ın ın
ç a k ılta ş lı a d a la r ın d a y ü zm e k . A m a L id o ’d a n tik s in irim ,
b iliy o rsu n . S ir A le x a n d e r C o o p e r’la L ad y C o o p e r’d a n d a
h o ş la n a c a ğ ım ı p ek sa n m ıy o ru m . A m a H ild a d a g e lir, b ir
d e k e n d i g o ııd o lam ız o lu rsa : a h , ç o k g ü zel o lu r. S e n in d e
g e le b ilm e n i ç o k isterd im .»
G ö n ü ld e n söy lü yord u , b u n u . B u y ö n le rd e n o n u m u tlu
k ılm a k e n b ü y ü k d ileğ iy d i.
«G a re d u N o rd ’d a a n a r s ın b e n i: G a la is k ö rfez in d e !»
«N eden g e lm iy o rsu n s a n k i? S a v a ş ta y a r a la n m ış b a ş k a
a d a m la r g ö rü y o ru m , s e d y e le rle h e r y e r e g id iy o rla r. B iz
b ü tü n y o lu a r a b a m ız la g id e ce ğ iz ü stelik .»
«Y a n ım ız d a ik i a d a m g e re k ir.»
«A h h a y ır! F ie ld y e t e r b ize. İk in c i b ir a d a m ı o rd a d a
h e r z a m a n b u la b iliriz .»
«Bu y ıl o lm az c a n ım ! b u y ıl olm az! B e lk i ö n ü m ü z d e ­
k i y ıl d en eriz.»
C o n n ie d ü şü n ce li d ü şü n c e li u z a k la ştı. Ö n ü m ü z d e k i y ıl
k im b ilir n e le r o la c a k tı? K e n d isi de g e r ç e k te p e k is te m i­
y o rd u V e n e d ik ’e g itm e y i: şim d i iste m iy o rd u h iç d eğ ilse,
ö te k i a d a m v a rd ı şim d i. A m a b ir a z d iz g in le n m iş o lm a k
iç in g id iy o rd u : a y r ıc a , ço c u ğ u o lu rsa , C liffo rd , V e n e d ik ’te
b ir s e v g ili b u ld u ğ u n u d ü şü n ü rd ü b e lk i.
A y la rd a n m a y ıstı, h a z ir a n d a y o la ç ık m a la r ı t a s a r la n -

180
m ıştı. H ep şu d ü z e n le r, t a s a n la r ! İn s a n ın y a ş a m ı h e p d ı­
ş a rd a n d ü ze n le n iy o rd u ! T e k e r le k le r dönüp sü rü k lü y o rd u
in sa n ı, b u s ü rü k le n iş ü stü n d e k iş in in b ir d e n e tle m e g ü cü
y o k tu !
A y la rd a n m a y ıstı, a m a o r ta lık soğ u k tu , ıs la k tı g e n e.
S o ğ u k b ir m a y ıs, e k in le r o t la r iç in iy iy d i! E k in le r le o t la r
d a h a ö n e m liy d i b u g ü n ! C o n n ie , C h a tte r le y 'le r in g e n e o
e sk i C h a tte r le y ’le r g ib i b ü y ü k s a y g ı görd ü ğü , k e n d i k a s a ­
b a la r ı o la n U th w a ite ’e g itm e k z o ru n d a k a ld ı. Y a ln ız g it tir
a r a b a y ı F ie ld k u lla n ıy o rd u .
A y la rd a n m a y ıstı, o r ta lık y e m y e şild i, a m a g e n e de b i r
s ık ın tı v a rd ı ç ev re d e . B ir a z so ğ u k tu , y a ğ m u rd a b ir d u m an ,
h a v a d a b a y g ın lık v e ric i b i r b u ğ u v a rd ı. în s a n , k e n d i d i­
re n m e g ü cü y le y a ş a y a b iliy o rd u a n c a k . Ç e v re d e k ile rin ç ir ­
k in liğ i, k a b a lığ ı b u h a v a d a n ile r i g e liy o rd u , a n la ş ıla n .
A ra b a , T e v e r s h a ll'm u z u n k ir li y o lla rın d a n , k a r a r m ış
tu ğ la e v le r, k a r a ta ş ta h ta lı k e s k in s a ç a k la r ı p a r la y a n ıs la k
ç a tıla r , ıs la k k a r a k a ld ır ım la r a ra s ın d a n , k ö m ü r to z u y la
k a r a r m ış ç a m u r la r a b a t a ç ık a ile rliy o rd u . S a n k i, s ık ın tı
h e r ş e y in t a d e r in le rin e işle m iş, h e r ş e y i ıs la tm ış tı, D o ­
ğ a l g ü z e lliğ in , y a ş a m a s e v in c in in , h e r k u ş ta h e r h a y v a n ­
d a göze ç a r p a n tü rd e n b i r b iç im g ü z e lliğ in in k ö k te n "ek­
sik liğ i, in s a n s e z g isin in b u k ö k te n ö lm ü ş d u ru m u , ş a ş ıla ­
c a k b ir şey d i. B a k k a l d ü k k â n la rın d a k i s a b u n y ığ ın la rı,
m a n a v la r d a k i r a v e n tle r , lim o n la r! Ş a p k a c ıla r d a k i iğ re n ç
ş a p k a la r! H e r şey a la b ild iğ in e ç irk in d i, ç ir k in lik için d e
y ü z ü y o r d u : s in e m a n ın ö n ü n d e ‘B ir K a d ın ın A ş k ı!’ a d lı b i r
film in , s ıv a ş ık , y a ld ız lı, ıs la k a fişle ri; yo z tu ğ la la r ıy la , p e n ­
c e r e le r in d e k i k o c a m a n , y e şilim si, ah u d u d u p e m b e s i c a m -,
la r la , y e te r in c e ilk e l b i r g ö rü n ü şü o la n ilk e l k ilis e ; te p e ­
de, k a r a r m ış tu ğ la la r ıy la , d e m ir p a r m a k lık la r ın , k a r a ç a ­
lıla r ın a r k a s ın d a d in e le n W e s le y c ile r k ilis e s i. Y o n tu lm u ş
k u m ta ş ın d a n y a p ılm a , ç o k y ü k s e k o lm a m a k la b ir lik te b ir
k u le s i b u lu n a n , k e n d in i e n ü stü n k ilis e s a y a n P r o te s ta n
k ilis e si. A z ıcık ö te d e de, p a h a lı p e m b e tu ğ la la rıy le , d em ir
p a r m a k lık ç e v rili, ç a k ılta ş ı d ö şen m iş o y u n b a h ç e s iy le , ç o k
e tk ili, k ilis e y le h a p is h a n e k a r ış ım ı y e n i o k u l y a p ıla r ı. B e ş
k iş ilik k ü m e le rle ş a r k ı d e rsi a la n , la - m i - do - la ç a lış m a ­
s ın ı d a h a y e n i b itirm iş, ‘t a t lı ç o c u k ş a r k ıla r ın a ’ b a ş la m ış
k ız la r. Ş a r k ıd a n b a ş k a h e r şey e b e n z e y e n , a k la sığ m a z ,

190
n e id iğ i b e lirs iz b ir g ü rü ltü : b i r e z g in in a k ış ın d a , u lu y a n
b ir b a ğ ır tı: ilk e lle r in ş a r k ıla r ın a b e n z e r b ir ş e y d en se, d e­
ğ il; ilk e lle rd e in c e r itm le r v a rd ır. H a y v a n la rm k in e b e n z e ­
y e n b ir şey d e d eğ il: h a y v a n u lu m a la rın ın b i r a n la m ı
v a rd ır. Y e ry ü z ü n d e h iç b ir şey e b e n z e m e y e n b u g ü rü ltü ­
n ü n ad ı, ş a r k ı s ö y lem e k olu yo rd u . F ie ld a r a b a y a b e n z in
a lırk e n , C o n n ie o tu rd u ğ u y e rd e içi s ız la y a r a k d in led i. B u
i n s a n la r ın iç le rin d e k i c a n lı sezg i y e te n e ğ i ta ş k e s ilm iş , g e ­
r iy e a n c a k te k d ü z e u lu m a la r, u ğ u rsu z b ir is te m g ü c ü b ı­
ra k m ış tı; n e r e y e v a r a c a k tı b u n la r ın son u ?
A tlı b ir k ö m ü r a r a b a s ı, y a ğ m u rd a ta k u r tu k u r te p e ­
d en a ş a ğ ı in iy o rd u . F ie ld a r a b a y ı y o k u ş y u k a n s ü rm e y e
b a şla d ı, in s a n ın iç in i k a r a r t a n k o c a m a n k u m a ş m a ğ a z a ­
la rın ın , p o s ta n e n in ö n ü n d en g e ç tile r, k ü ç ü k p a z a r y e r in e
v a rd ık la rın d a , içk ie v i d eğ il de o te l d iy e a d la n d ır ıla n , y o l­
c u t ü c c a r la r ın k a ld ığ ı ‘G ü n e ş ’in k a p ısın d a d in elm iş S a m
B la c k , e ğ ile r e k L ad y C h a tte r le y ’in a r a b a s ın ı s e la m la d ı.
K ilis e g e rile rd e , k a r a a ğ a ç la r ın a r a s ın d a k a lm ış tı. A r a ­
b a, y o k u ş a ş a ğ ı k a y a r a k M a d e n c ile r İç k ie v i’n i g e ç ti. W e l­
lin g to n , N elso n , Ü ç F ıç ı, G ü n e ş iç k ie v le r in i g e ç m iş, şim d i
d e M a d e n c ile r i g e ç iy o rla rd ı. S o n r a M a k in a c ıla r S a lo n u ’-
n u n , h e m e n h e m e n sü slü b ir y a p ı o la n M a d e n c ile r D e m e -
ğ i’n in , b ir k a ç b a h ç e li e v in ö n ü n d en g e ç e re k , k a r a ç itle r e
k o y u y e şil t a r la la r a r a s ın d a n S ta c k s G a te ’e d o ğ ru g id e n
y o la ç ık tıla r .
T e v e r s h a ll! T e v e r sh a ll b u y d u işte! Ş e n In g ilte r e ! S h a -
k e s p e a r e ’in İn g ilte r e ’si! H a y ır! C o n n ie ’n in b u r d a y a ş a m a y a
b a ş la d ığ ın d a n b e r i v a rd ığ ı s o n u ç la r a g ö re , b u g ü n ü n İn -
g ilte re 's iy d i b u . A şır ı ölçü d e p a r a c a n lı, to p lu m sa l, p o litik
s o r u n la r a a ş ırı d ü şkü n, se z g ic i y a n ı ta ş g ib i k a s k a tı, y e ­
n i b i r ö lü in s a n soy u tü r e tiy o r d u b u y e n i İn g ilte r e . Y a r ı
ö lü g ö v d e le rd i h ep si, h ep si: a m a ölü y a r ıla r ın d a k o r k u n ç ,
d ik b a şlı b ir b ilin ç v ard ı. H ep sin d e d e in s a n ı k o r k u ta n , s in ­
si b ir ö z e llik v ard ı. B ir y e r a ltı ö z e lliğ iy d i b u . H iç a n la ş ıl­
m a y a n b ir şey . Y a n g ö v d e le rin te p k ile ri n a s ıl a n la ş ıla b i­
lird i k i? M a tlo c k ’a g e z m e y e g id en , g a rip , iğ r i b ü ğ rü , u fa k
te fe k , e r k e k b o z u n tu su S h e ffie ld li ç e lik iş ç ile r iy le d o lu
k a m y o n la rı g ö rü n ce , iç i s ız la d ı C o n n ie ’n in : A h, t a n n m !
in s a n n e le r e d iy ord u b ö y le k e n d i s o y d a ş la n n a ? İn s a n lık
d ışın ın d a d a h a d ışın a itiy o rd u h e p sin i, a r t ık a r k a d a ş lık

191
d iy e b ir şey k a lm a m ış tı. K o rk u lu b ir d ü ştü b u d u ru m !
B ir k o r k u ü r p e rtis i için d e , b ü tü n b u n la r d a n , bo m bo z,
g ıc ır t ılı b ir u m u tsu z lu k d uydu . E n d ü s trin in tü r e ttiğ i b ö y ­
le s ü rü le rle , b ö y le y ü k s e k s ın ıfla r la , u m u t k a lm a m ış tı a r ­
tık , u m u t d iy e b i r şe y k a lm a m ış tı. B u b ö y le y k e n , b i r d e
ç o c u k istiy o rd u . W r a g b y ’y e b ir ç o cu k , b ir k a lıtç ı! K o rk u ­
d a n tü y le n d ik e n d ik e n oldu.
B u n u n la b ir lik te , M e llo rs b ü tü n b u a k ış ın d ış ın a ç ık ­
m a s ın ı b ilm iş ti! - B ü tü n b u n la r d a n e n a z k e n d is i k a d a r
u zak tı. A m a, o n d a b ile a r k a d a ş lık ta n iz k a lm a m ış tı. A r ­
k a d a ş lık ö lm ü ştü . Y a ln ız a y r ık s ılık , u m u tsu z lu k v a rd ı a la ­
b ild iğ in e . B u d a İn g ilte r e o lu y o rd u , k o c a m a n k itle le r iy le
İn g ilte re : b u İ n g ilte r e ’n in o rta s ın d a n a r a b a s ıy la ile rle rk e n ,
b u n la r g e ç iy o rd u k a fa s ın d a n C o n n ie ’n in .
A ra b a , S ta c k s G a te ’e d o ğ ru çık ıy o rd u . Y a ğ m u r d in ­
m e y e yü z tu tm u ştu , h a v a y a g a rip , ış ıl ış ıl b ir p ın lt ı in i­
y o rd u . U zu n e n g e b e le riy le k ır la r , g ü n e y d e T e p e ’ye, d oğu ­
d a M a n s fie ld ’e, N o ttin g h a m ’a d o ğ ru sü rü p g id iy o rd u .
C o n n ie d o ğ ru lu p ç e v re y e göz a ttığ ın d a , s o lu n d a e n ­
g e b e li t a r la la r ın te p e sin d e , b ir g ö lg e g ib i d u ra n k o c a m a n ,
b o m bo z VVarsop ş a to su n u görd ü , o n u n a ltın d a y a m a la r g i­
bi, d izi d izi m a d e n c i k o n u tla rı, o n la n n a ltın d a d a, D ü k ’le
ö b ü r o r ta k la r ın ın c e b in i y ıld a b in le r c e s te r lin le d o ld u ra n
b ü y ü k k ö m ü r o c a ğ ın ın k a r a d u m a n b u lu tla rı, a k b u ğ u la r ı
g ö r e ça rp ıy o rd u . O ta n ta n a lı e sk i şato , b ir y ık ın tıy d ı şim ­
di, g e n e de k o c a m a n k itle s iy le , a ş a ğ ıd a k i n e m li h a v a n ın
ü s tü n d e a s ılı d u ra n k a r a d u m a n la rın , b u ğ u la r ın a r a s ın ­
d a n y ü k s e le re k , o ld u k ç a a lç a k u fu k çiz g isin i k a p a tıy o rd u .
B ir d ö n e m e ç te n s o n ra , y o k u ş a ş a ğ ı S ta c k s G a te ’e in d i­
le r. S ta c k s G a te ’de a n a y o ld a n ilk g ö z e ç a rp a n , a k , y a ld ız ­
lı g ö rü n ü şü y le y o lu n b a r b a r ıs sız lığ ın d a n a y r ıla n , k o c a ­
m an , g ö s te rişli b ir y e n i o tel, C o n in g sb y O te li’ydi. B ir a z
d a h a b a k ın c a , y o lu n so lu n d a, b a h ç e le riy le , a v lu la r ıy la do-
m in a ta ş ı g ib i s ıra la n m ış , d izi dizi ‘m o d e m ’ k o n u tla r g ö ­
rü n ü y o rd u ; ş a ş k ın y e ry ü z ü n d e u ğ u rsu z b ir u s ta n ın o y n a ­
d ığı g a rip b ir d om ino o y u n u . B u k o n u t k ü m e le rin in ö te ­
sin d e, a rk a d a , g e r ç e k te n m o d e m b i r m a d e n o c a ğ ın ın , k im ­
y a s a l işle tm e le r in , k o c a m a n , in s a n ın d a h a ö n c e ta n ım a d ı­
ğ ı y a p ı b iç im le rin d e k i k u r u lu ş la r ı y ü k se liy o rd u . K o c a m a n
y e n i k u r u lu ş la r a ra s ın d a , m a d e n O cağ ın ın g iriş i b ile b e lli

192
o lm u y o rd u . Ö n d e de, d izi d izi d om ino ta ş la r ı, b ir ş a ş k ın lık
için d e , h ep o y n a n m a y ı b e k liy o rd u .
S a v a ş ta n b u y a n a y e ry ü z ü n d e y e n i tü re m iş o la n S ta c k s
G a t e b u y d u işte . A m a C o n n ie ’n in h a b e r i o lm a m a k la b ir ­
lik te , o te lin a ltın d a k i te p e n in b ir m il a ş a ğ ıs ın d a , k ü ç ü k e s ­
k i b ir k ö m ü r o c a ğ ı, k a r a r m ış e sk i tu ğ la k o n u tla rı, b ir ik i
k ilis e s i, b ir ik i d ü k k â n ı, b ir ik i iç k ie v iy le esk i S ta c k s G a te
u z a n ıy o rd u .
A r tık ö n e m i k a lm a m ış tı e sk i S ta c k s G a te ’in . Ş im d i
S ta c k s G a te , y u k a r d a k i y e n i k u ru lu ş la rd a n y ü k s e k k o c a ­
m a n d u m an , b u ğ u b u lu tla rıy d ı: k ilis e siz , içk ie v isiz , d ük-
ltâ n sız . Y a ln ız , b ü tü n ta n r ıla r ın ta p m a k la r ıy la m o d e m b i r
O ly m p os'u a n d ır a n m o d e m işle tm e le r; s o n ra te k tip k o n u t­
la r; s o n ra o te l. B u o te l g e r ç e k te , b ir in c i s ın ıf g ö rü n ü şü y le
b irlik te , m o d e n c ile rin b ir iç k i sa lo n u n d a n b a ş k a b ir şey
d eğ ild i.
B u y e n i y e r le r a n c a k , C o n n ie ’n in W r a g b y ’ye g e liş in ­
d en bu y a n a tü rem iş, h e r y e rd e n m a n ta r g ib i b ite n te k tip
k o n u tla r, b ir ç o k b a ş k a u ğ r a ş la r y a n ıs ır a C liffo rd ’u n ta v ­
ş a n la r ın ı d a k a ç a k a v la m a k ü z e re d ö rtb ir y a n ı s a rm ış tı.
A r a b a y o k u ş y u k a rı tırm a n ıy o r , a ş a ğ ıla r d a e n g e b e li
k ır la r a la b ild iğ in e u zan ıy o rd u . K ır la r ! B ir z a m a n la r g u ­
ru rlu , so y lu y e rle ş m iş b u r a la r . Ö nd e, u fk u n k a ş la r ı ü s tü n ­
d e C h ad w ick K o n a ğ ı k o c a m a n k itle s iy le y ü k se liy o rd u : k o ­
n a k ta n ço k b ir p e n c e r e le r y ığ ın ı, e n ü n lü E liz a b e th ç a ğ ı
e v le rin d e n b iri. Ç e v re sin d e k i k o c a b ir p a rk ın o rta s ın d a
s o y lu b ir g ö rü n ü şle te k b a ş m a d u ru yo rd u , a m a g ü n ü n ü
d o ld u rm u ştu a r tık , g ö çm ü ştü . G e n e de b a k ım g ö rü y o r, k o ­
ru n u y o rd u , a m a b ir g ö s te ri y e riy d i a n c a k şim d i. « B a k ın
n a s ıl y a ş a rd ı a ta la r ım ız bizim !»
B u ‘G e ç m iş ’ti. ‘Ş im d i’ ise a ş a ğ ıla r d a u z a n ıy o rd u . 4G e-
le c e k ’in n e re d e o ld u ğ u n u d a a n c a k ta n rı b ilird i. A ra b a ,
e sk i, k a r a r m ış m a d e n ci k u lü b e le r i a r a s ın d a n U th w a ite ’e
d o ğ ru y o l a lıy o rd u . U th w a ite , b u ıs la k g ü n d e, y u k a r d a k i
t a u n la r a k o c a b ir d u m a n -b u ğ u o rd u su y o llu y o rd u . S h e f­
fie ld ’e d o ğ ru u z a n a n b ü tü n ç e lik d em iry o lu a ğ la rıy le , u z u n
b a c a la n n d a n k a m a ş tır ıc ı b i r d u m a n ç ık a r a n k ö m ü r m a d e n ­
le ri, ç e lik iş le tm e le r iy le , ç ö k m e y e yü z tu tm u ş k ü ç ü k k u ­
lesi b ir ş iş e a ç a c a ğ ın ın b u rg u su n u a n d ıra n , g e n e d e d u m a n ­
la r ı d e le re k y ü k s e le n k ü ç ü c ü k k ilis e y le , a ş a ğ ıd a k i v ad id e

193
u z a n a n U th w a ite, g a r ip b ir d u y g u u y a n d ırıy o rd u C o n n ie ’-
de. U thvvaite, te p e le r a r a s ın d a e sk i b ir a lım s a tım k a s a b a -
siy d i. B e lli b a ş lı o te lle rin d e n b ir i C h a tte r le y A rm s ’dı. U th -
w a ite ’de W ra g b y , h ep o e sk i W r a g b y o la r a k b ilin ird i, o r-
d a k i in s a n la r ın gözü n d e W ra g b y , d ış a r lık lıla r ın g ö zü n d ek i
g ib i k u ru b ir e v d eğ il de b u y e r le r in b ü tü n ü y d ü . W r a g b y
K o n a ğ ı, T e v e r s h a ll y a k ın ın d a : W ra g b y , y ü ce b ir 'yer/
M a d e n c ile r in k a r a r m ış k u lü b e le r i, y ü z y ıld a n d a h a e s ­
k i m a d e n c i k o n u tla r ın ın c a n a y a k m lığ ıy la , u fa k te fe k liğ iy -
le. k a ld ır ım la r ı a la b ild iğ in e k a p lıy o rd u . Y o l, b i r c a d d e y e
d ö n ü şm ü ştü ; in sa n , y o k u şu in e r in m ez, h a y a le t ş a to la rın ,
b ü y ü k e v le rin a y a k la r ı a ltın d a u z a n a n a ç ık , e n g e b e li k ır ­
la r ı b ird e n u n u tu y o rd u . Ş im d i ç ıp la k d em iry o lu a ğ la r ın ın
ü stü n d e y d iler, y u k a r la r d a işle tm e le r, ö b ü r iş y e r le r i y ü k ­
seliy o rd u , ö y le b ü y ü k tü k i h e p si, y a ln ız d u v a rla rı g ö r ü ­
n ü y o rd u . D e m irle r, tın la y a n b ü y ü k b ir y a n k ıy la ta k ır d ı­
yor, k o c a m a n k a m y o n la r y e r i s a r s a r a k g e ç iy o r, d ü d ü k
s e s le ri h a v a y ı tırm a lıy o rd u .
A m a g e n e de, k ilis e n in a r k a s ın d a n k a s a b a n ın d o la m ­
b a ç lı iğ ri b ü ğ rü m e r k e z in e v a r ın c a , ik i y ü zy ıl ö n c e sin in
d ü n y a sın d a , C h a tte r le y A rm s ’m , e sk i e c z a n e n in ö n ü n d ek i
ç a rp ık s o k a k la rd a , b ir z a m a n la r ş a to la rın , k o c a m a n k o ­
n a k la r ın d ü n y a sın a g id e n y o lla rd a b u lu y o rd u n u z k e n d in i­
zi.
K ö şed e b ir p olis, d em ir y ü k lü ü ç k a m y o n u n z a v a llı
e sk i k ilis e y i s a r s a s a r s a g e ç iş i s ır a s ın d a e lin i k a ld ırd ı,
k a m y o n la r g e ç in c e y e d ek s a y ın L a d y ’sin i se la m la y a m a d ı.
B ö y ley d i işte . İğ r i b ü ğ rü k a s a b a c a d d e le rin d e , y ığ ın la
esk i, k a r a r m ış m a d e n c i k o n u tla rı, k a s a b a d ışın a ç ık a n y o l­
l a r a v a r ın c a y a d eğ in , d izi d izi u z a n ıy o rd u . B u n la rd a n h e ­
m e n so n ra , v a d in in y a m a ç la r ın a y a m a n m ış d a h a y e n i, d a ­
h a p em b e, o ld u k ç a b ü y ü k e v le r s ıra la n ıy o rd u . D a h a ö te d e ,
ş a to la r ın e n g e b e li to p ra k la r ın d a , d u m a n la r b u ğ u la r a k a r ı­
şıy o r, y a m a y a m a tu ğ la y ığ m la r ıy le y e r y e r k u y tu la r d a
y e r y e r d e b a y ır la r ın g ö k le b ir le ş tiğ i çiz g i ü stü n d e iğ r e n ç
d iz ile rle d a h a y e n i m a d e n c i k o n u tla r ı gö ze ç a rp ıy o rd u .
A ra la rd a , a r a d a iç e rle rd e , e s k i k ü lü b e le r le y a y lı a r a b a la r
İn g ilte r e ’s in in , H obin H ood ’u n İn g ilte r e ’sin in , m a d e n c ile ­
r in işe g itm e d ik le r i z a m a n la r , b a s k ıy la su sm u ş o y u n iç ­
g ü d ü le rin in p a tla k v e rm e s iy le d u y d u k la rı c a n s ık ın tıs ı i ç i n ­

194
d e d o la ş tık la rı, k ır ık d ö k ü k k a lın tıla r ı u z a n ıy o rd u .
İn g ilte r e , b e n im İ n g ilte r e ’m ! H a n g isi b e n im İn g ilte ­
r e ’m ? İ n g ilte r e ’n in esk i u lu e v le ri g ü zel b ir e r fo to ğ r a f o lu ­
y o r a n c a k , b ir de E liz a b e th ç a ğ ıy la b ir iliş k i k u ru n tu s u v e ­
riy o r. İy i k r a liç e A n ııe ’iıı, Torn J o n e s ’u n g ü n ü n d e n k a lm a
g ö s te rişli gü zel k o n a k la r v a r. A m a d ö k ü len k u ru m la r, b u
k o n a k la rın , a ltın y a ld ız lı p a r ıltıs ı ç o k ta n silin m iş a lç ı k a ­
b a r tm a la r ın ı k a r a r tm a k ta . E s k i ş a to la r g ib i o n la r d a t e k e r
t e k e r ıs sız la ş m a k ta . Ş im d i de y ık ılm a k ta h e p si. İn g ilte r e ’­
n in k u lü b e le r in e g e lin c e -işte o rta d a ,- u m u tsu z to p r a k la r
ü z e rin e y a m a n m ış h a n ta l tu ğ la k o n u tla r.
Ş im d i, e sk i u lu k o n a k la r ı y ık ıy o r la r. G e o rg e ç a ğ ı k o ­
n a k la n t e k e r t e k e r gö çü p gid iy o r. C o n n ie, e şsiz b ir G e o rg e
ç a ğ ı evi o la n F r itc h le y ’in d e y ık ılm a k ta o ld u ğ u n u görd ü .
S a v a ş y ılla r ın a d eğin^ W e a th e r le y ’le r in ta n ta n a y la o ra d a
y a ş a d ığ ı sü re c e , ço k iy i b ir d u ru m d ayd ı. A m a b u g ü n iç in
fa z la c a b ü y ü k , f a z la m a s r a flı b ir evdi, b ö lg e d e k i in s a n la r
d a ç o k k a r ış ık tı. Y ü k s e k t a b a k a in s a n la n , h a r c a d ık la r ı
p a r a la r ın n a s ıl k a z a n ıld ığ ın ı g ö rm e m e k için , d a h a g ü ze l
y e r le r e ç ek iliy o rd u .
T a r ih ti bu . B ir İn g ilte r e ö te k in i o rta d a n siliy o rd u . M a ­
d e n le r y ü ce k o n a k la n z e n g in e tm işti. Ş im d i d e m a d e n
o c a k la r ı, e sk i k u lü b e le r in k ö k ü n ü k a z ıd ık la r ı g ib i k o n a k ­
la r ı d a o rta d a n siliy o rd u . E n d ü s tri İ n g ilte r e ’si t a n m İ n ­
g ilte r e ’sin i siliy o rd u . B ir a n la m ö te k in i siliy o rd u . Y e n i İn ­
g ilte r e E sk i İn g ilte r e ’yi siliy o rd u . B u , d o ğal d eğ il, m e k a ­
n ik b ir s ü re ç ti.
C on n ie, r a h a t y a ş a y a n ta b a k a d a n o ld u ğ u iç in , E sk i İn ­
g ilte r e ’n in k a lın t ıla n n a s a rılm ış tı d ö rt elle . B u y e n i ç ir k in
İn g ilte r e ’n in E s k i İn g ilte r e ’y i s ild iğ in i a n c a k y ılla r s o n ra
seze b ilm işti, b u silin m e , so n u n a d ek , b ü tü n le n in c e y e d e k
. b ö y le sü rü p g id e ce k ti. F r itc h îe y g itm iş ti, E astw o o d g it­
m işti, S h ip le y gid iy ord u : S a y g ıd e ğ e r W in te r ’in se v g ili S h ip -
le y ’i.
C o n n ie b ir a z c ık S h ip le y ’e u ğ rad ı, p a r m a k lık lı dış k a ­
p ıla rı ta m k ö m ü r o c a ğ ın d a n g e le n d em iry o lu n u n y o lla
k e s iş tiğ i g e ç ite a ç ılıy o rd u . P a r m a k lık lı k a p ı a ç ık d u ru y o r­
du. Ç ü n k ü p a r k ın için d e n , m a d e n c ile rin d e k u lla n d ığ ı b ir
yo l g e çiy o rd u . M a d e n cile r, p a rk ta , o rd a b u r d a d o la şıy o r­
la rd ı.

195
 A ra b a , m a d e n c ile rin g a z e te le r in i a tm ış o ld u k la rı s ü s ­
lü h a v u z la rın y a n ın d a n g e ç e re k , k o c a ev e g id e n ö zel y o la
g ird i. Ev, y u k a r d a te k b a ş ın a d in eliy o rd u , o n s e k iz in c i y ü z­
y ıl o r ta la r ın d a n k a lm a , a lç ı k a b a r tm a lı, ç o k g ü z e l b i r y a ­
pıy d ı. D a h a e s k i b ir ev e g id en , ik i y a n ı p o rs u k a ğ a ç lı ç o k
g ü ze l b ir y o lu v a rd ı, şö le n sa lo n u , s a n k i n e ş e y le y a n ıp
sö n e n G e o rg e ç a ğ ı b iç im in d e k i p e n c e r e le r iy le a y rı, u p u ­
zu n b ir y ap ıy d ı. A rk a d a , g e r ç e k te n g ü ze l b a h ç e le r i v a rd ı.
C o n n ie, S h ip le y ’in iç in i W r a g b y ’d e n d a h a ço k se v iy o r­
du. Ç o k d a h a ış ık lı, d a h a c a n lı, d a h a in c e , d a h a b iç im liy ­
di. O d a la rın d u v a rla rı, fild işi re n g in d e b ir k a p la m a y la ö r­
tü lü y d ü , ta v a n la r y a ld ız la işle n m iş, h e r şey d e titiz c e b ir
d ü zen g ö z e tilm işti, b ü tü n a y r ın t ıla r eşsiz, d en g i b u lu n ­
m a z ö z e llik te y d i. K o rid o rla r b ile g en iş, gü zel, ta tlı k ıv rım ­
lı, c a n lılık d olu yd u.
A m a L e s lie W in te r y a ln ız b ir ad am d ı. E v in i ta p a r c a ­
s ın a s ev e rd i. N e y a z ık k i, k e n d i k ö m ü r o c a k la r ın d a n ü çü ,
ev in in ç e v re s in d e k i g ü ze l p a r k ın s ın ır la r ın a g elip d a y a n ­
m ıştı. D ü şü n c e le ri y ö n ü n d e n g ö n lü b o l b ir ad am d ı. K ö m ü r
iş ç ile rin in , e v in in p a rk ın d a d o la şm a sın d a n , n e rd e y se b ü ­
y ü k k ıv a n ç d u y ard ı. K e n d is in i z e n g in e d en b u iş ç ile r d e­
ğ il m iy d i? Dol a y ısı yle, k ü m e k ü m e k ılık s ız a d a m la rın , sü s­
lü h a v u z la n b a ş ın d a y a n g e lip y a ttığ ın ı g ö rü n c e -p a rk ın
ö zel k e s im in d e d eğ il ta b ii, o k a d a r d a u z u n d eğ ild i a r tık :-
‘iş ç iîe r p a r k için d e g e y ik le r g ib i gözü o k ş a y ıc ı d eğ il b e lk i,
a m a ço k d a h a y a r a r lı,’, d erd i. G e lg e le lim b u , V ik to r y a dö­
n e m in in a ltın -p a ra c a - ik in c i y a rısm d a y d ı. O z a m a n ın
m a d e n c ile ri ‘iy i iş ç ile rd i.’
W in te r bu sö z le ri, k o n u ğ u o la n W a le s P re n s in e y a r ı
ö z ü r d ile r b ir se sle sö y lem işti. P re n s de o ld u k ç a g ır tla k ­
t a n İn g iliz c e siy le :
E v e t, ço k h a k lıs ın ız . S a n d rin g h a m 'd a k ö m ü r o lsay d ı,
b ü tü n ç im e n lik le ri k a z d ır ır b ir m a d e n o c a ğ ı a ç tırırd ım ,
b ir m a d e n o c a ğ ı e n g ü z e l d o ğal g ö r ü n ü ş tü r b e n c e . E ld e
e d e ce ğ im k a z a n ç d ü şü n ü lü rse, k a r a c a la r ım ı m a d e n c ile rle
d eğ işm ey e ç o k ta n g ö n ü llü y ü m . İşittiğ im e g ö re, siz in iş ç i­
le r de iy i a d a m la rm ış.»
A m a o z a m a n P re n s in , p a r a n ın g ü z e lliğ i, e n d ü s trin in
y a r a r l a n k o n u s u n d a k i b u d ü şü n c e le ri, b ir a z a b a rtılm ış
d ü şü n c e le rd i b e lk i.

196
 O P re n s k r a l o lm u ş, s o n ra ö lm ü ştü , şim d ik i y e n i k r a lın
d a te k y a p tığ ı iş, y o k s u lla ra a ş e v le ri a ç m a k tı.
İyi iş ç ile r şim d i S h ip le y ’e ü şü şm e k te y d i. Y e n i m a d e n c i
k ö y le rin d e n g e lm e iş ç ile r p a r k ı d o ld u ru y o r, s a y g ıd e ğ e r
W in te r b u k a la b a lık sü rü n ü n y a b a n c ılığ ın ı a z ç o k Sezi­
yord u . İy i h u y lu , g ö s te rişli, soy lu b ir tu tu m la , k e n d i b ö l­
g e sin in , k e n d i iş ç ile r in in e fe n d isi o ld u ğ u n u d ü şü n m ey e
a lışm ıştı. A m a şim di, b u y e n i ru h u n , ç e v re s in i s a rm a s ıy la ,
k e n d isi d ışa r ı itiliv e rm iş ti. Y a b a n c ı o la n b ir i v a r s a o d a
ken d isiy d i. Y a n lış ı y o k tu b u n d a . M a d e n le rin , e n d ü s trin in
k e n d in e ö zg ü b ir iste m i v a rd ı, b u iste m , y ü k s e k ta b a k a ­
d a n g e lm e m a ls a h ip le r in e k a rşıy d ı. B ü tü n k ö m ü r iş ç ile r i
bu iste m i p a y la şıy o rd u , b u n a k a r ş ı d ir e n e re k y a ş a m a k ,
ç e tin b ir işti. S iz i y a k e n d i öz to p ra k la r ın ız ın d ışın a , y a
d a d üpedüz, y a ş a m a n ın d ış ın a a tıy o rd u b u iste m .
S a y g ıd e ğ e r W in te r, e sk i a sk e rd i, d a y a n a b ilm iş ti b u n a .
A m a a r tık y e m e k le rd e n s o n ra p a r k ta d o la şm a y ı c a n ı is te ­
m iy o rd u . İç e r iy e k a p a n ıy o r, n e rd e y s e s a k la n ıy o rd u . B ir in ­
de, b a ş ı a ç ık , a y a ğ ın d a d a y u m u şa k d e ri te r lik le r i, m o r
ip e k li ç o r a p la rı, C o n n ie ’y le o soy lu h a v h a v in c e liğ iy le ,
k o n u şa k o n u ş a p a rm a k lık lı k a p ıy a d eğ in in m işti. A m a ,
o tu r d u k la rı y e rd e n se la m f a la n v e rm e d e n ö y le c e b a k a n
ö b e k ö b e k m a d e n c ile rin y a n ın d a n g e ç e r le r k e n C o n n ie ,
y a ş lı a d a m ın n a s ıl b ir k a fe s e k a p a tılm ış in c e c ik b i r c e y ­
la n ın , k a b a b a k ış la r a ltın d a e z ilişi g ib i, e z ild iğ in i g ö r­
m ü ştü . M a d e n cile r, b ir e r k iş i o la ra k , d ü şm an k im s e le r d e­
ğ ille rd i: h iç d eğ ille rd i. A m a so ğ u k d u ru y o rla rd ı, o n u dı~
ş a r d a b ıra k ıv e r iy o rla rd ı. T a d e rin le rin d e de k ö k lü b i r k in
v ard ı. ‘H ep o n a ç a lış ıy o rla rd ı tab ii/ Ç irk in lik le riy le , o n u n
in c e, g ö rg ü lü , soy lu v a rlığ ın d a n tik s in iy o r la r d ı. ‘K im o lu ­
y o r?' B u a y r ım tik s in d iriy o r o n la rı.
Y a ş lı ad am , e p e y ce a s k e r y a r a d ılış lı o ld u ğu için , g iz li
İn g iliz y ü re ğ in d e , o n la n n b u a y rım d a n tik s in m e k te b i r
b a k ım a h a k lı o ld u k la rın ı d u y u yo rd u . E ld e e d ile n b ü tü n
y a r a r la r k e n d is in in o ld u ğ u için , b ira z su ç lu lu k d u y u y o r­
du b u n d a n . A m a n e de o lsa , b ir d ü zen i y a n sıtıy o rd u , ö y le
h e m e n c e c ik b ir k ö şe y e itile m e zd i.
Ö lü m ite r s e b a ş k a ta b ii. B u d a, C o n n ie 'n in u ğ r a y ış ın ­
d a n s o n ra ço k sü rm ed i. Y a ş lı ad am , g e riy e b ır a k t ığ ı m a l­
la r ın ı p a y e d e rk e n C liffo rd ’u da u n v tm a m ış tı.

197
 K a lıtç ıla r ı, h e m e n S h ip le y ’in y ık tır ılm a s ın a k a r a r y e r ­
d ile r. B u k o c a e v in sü rd ü rü lm e s i ç o k p a r a istiy o rd u . N a sıl
o ls a k im s e de k a la m a y a c a k tı için d e . B ö y le c e , y ık tırd ıla r.
P o rsu k a ğ a ç la r ı k e sild i. B ü tü n a ğ a ç la r ı k e s ile n p a rk p a y ­
la şıld ı, b ir k a ç p a r ç a y a a y rıld ı. H iç k im se n in - to p ra ğ ı - o l­
m a y a n - b ir - b ö lg e - d a h a d eyip, g a rip , ç ıp la k b o z k ır ın ­
d a n k ü ç ü k y o lla r g e ç ird ile r, ço k y e rin d e b i r şey! S h ip le y
Y u rtlu ğ u !
C o n n ie ’n in u ğ ra y ış m d a n s o n ra b ir y ıl için d e olu p b it ­
t i b u n la r . S h ip le y Y u r tlu ğ u t o p r a k la n ü stü n d e, y e n i y o l­
la r b o y u n c a tu ğ la d a n y a p ılm a b a h ç e li e v le r s ıra la n d ı. O n
ik i a y ö n c e b u r a la r d a a lç ı k a b a r tm a lı, k o c a b ir k o n a ğ ın
o ld u ğ u n u k im s e d ü şü n d e n b ile g e ç ire m e z d i şim di.
A m a b u d u ru m , K r a l E d w ard ç a ğ ın ın , ç im e n le r i ü s ­
tü n d e k ü ç ü c ü k y a la n c ı m a d e n o c a k la r ı d a b u lu n a n sü slü
ç iç e k b a h ç e le r in in b ir son u cu y d u .
B ir İn g ilte r e ö te k in i siliy o rd u . S a y g ıd e ğ e r W in t e r ’le r in
W r a g b y H a ir ia r ın İ n g ilte r e ’si g e ç m işe k a r ış m ış tı a r tık , öl­
m ü ştü . A m a b u işin so n u g e lm e m işti d ah a.
B a ş k a n e le r silin ip g id e c e k ti? C o n n ie k e stire m iy o rd u .
T e k gö rd ü ğ ü , ta r la la r d a n g e ç e n y e n i p a r k e c a d d e le r, m a ­
d en o c a k la r ın d a y ü k s e le n y e n i iş y e r le ri, ip e k ç o r a p lı y e ­
n i k ız la r, D a n s S a r a y ı’n d a y a d a M a d e n c ile r D e rn e ğ i’n d e
ç a lım s a ta n y e n i m a d e n c i d e lik a n lıla rd ı. Y e n i k u ş a k la r ın
E s k i İn g ilte r e ’d en h iç h a b e r i y o k tu . B ilin c in s ü re k liliğ in d e
n e rd e y s e A m e r ik a n c a b ir k o p m a olm u ş, b ir u ç u ru m b e lir ­
m işti: a m a g e r ç e k te e n d ü s trin in so n u cu y d u bu . Ş im d i n e
g e le c e k ti?
C o n n ie h e r za m a n , b u iş in so n u o lm a d ığ ım d u y m a k ­
ta y d ı. K a f a s ın ı k u m la r a so k u p g iz le n m e k istiy o rd u : y a d a
h iç o lm a z sa , y a ş a y a n ib r e r k e ğ in g ö ğ sü n d e g iz le n m e k .
D ü n y a, ö y le sin e k a r m a k a r ış ık , u ğ u rsu z, iğ r e n ç o lm u ş­
tu ! B a y a ğ ı in s a n la r ö y le çok , ö y le k o r k u n ç tu k i. E v e g id e r­
k e n , o c a k la r d a n ç ık m ış b o ş - k a r a , iğ ri b ü ğ rü , b ir om u zu
ö te k in d e n a ş a ğ ı m a d e n c ile rin , d e m ir n a lç a lı p o s ta lla rın ı
s ü rü y e s ü rü y e y ü rü d ü k le rin i g ö rd ü ğ ü z a m a n b u n la r ı d ü­
şü n ü y o rd u . Y e r a lt ı b o z u ld u ğ u n d a y ü z le r, a k ı d ış a n f ır la ­
m ış g ö zler, m a d e n k u y u su n u n b a s ık ta v a n ı a ltm d a e ğ ilm iş
b o y u n la r, ç a rp ılm ış o m u z la r. E r k e k le r ! E r k e k le r - B ir b a ­
k ım a s a b ır lı, iy i, b ir b a k ım a d a v a ro lm a y a n a d a m la rd ı

198
b a n la r . E r k e k te b u lu n m a s ı g e r e k e n b i r şey , y o z la ş tırılm ış ,
öld ü rülm ü ştü , içle rin d e . A m a g e n e e rk e k tile r. Ç o c u k la rı
o lu y o rd u . în s a ıı o n la r ın ço c u ğ u n u d o ğ u ra b ilird i. K o rk u n ç ,
k o r k u n ç b i r d ü şü n ce! İy iy d ile r, d e ğ e rb ilird ile r. A m a y a r ım
a d a m la rd ı, in s a n v a r lığ ın ın bo z y a r ıs ı. G e n e de ‘iyiyd iler/
B u iy ilik le ri de y a r ım lık la r ın d a n d oğu y ord u . Ö lü y a n la ­
r ın ın b ir g ü n d irile c e ğ in i d ü şü n m ek ! H a y ır, k o r k u n ç b u .
C o n n ie e n d ü s trin in s ü rü le rin d e n b ü y ü k b ir k o r k u d u y u ­
yo rd u . T e k in g ö rü n m ü y o rla rd ı. G ü z e llik te n , se z g id e n p a y ı
o lm a y a n , h ep m a d e n k u y u su n d a g e ç e n b i r y a şa m .
B ö y le a d a m la rın ç o c u ğ u n u d o ğ u rm ak ! T a n n k o ru su n ,
ta n r ı k o ru su n !
M e llo rs d a b ö y le b i r b a b a d a n g e liy o rd u g e r ç i, a m a
o n u n d u ru m u b ira z a y rıy d ı. B a b a s ın ın g ü n ü n d e n b u y a n a
g e ç e n k ır k yıl, e r k e k lik te ş a ş ıla c a k ö lçü d e b ü y ü k d eğ i­
ş ik lik le r y a r a tm ış tı. D e m irle k ö m ü r, e r k e k le r in ru h u y la
g ö v d e sin i d e rin d e n d e rin e k e m irm iş, tü k e tm işti.
İn s a n g ö v d e sin e b ü rü n m ü ş ç irk in lik , a m a g e n e de c a n ­
lı! N e re y e v a r a c a k t ı h e p s in in so n u ?
B e lk i k ö m ü rü n tü k e n m e s iy le b u n la r d a g e e n o rta d a n
s ilin e c e k , y e ry ü z ü n d e n y ite c e k ti. K ö m ü rü n ç a ğ ır ış ıy la
b in le r c e s i, h iç y o k ta n tü re y iv e rm iş ti. B e lk i de k ö m ü r y a ­
t a k la r ı ü stü n d e k i a la n la r ın , u ğ u rsu z c a n lıla r ö rtü şü y d ü
b u n la r . B a ş k a b ir g e r ç e ğ in y a r a tık la r ı, k ö m ü re h iz m e t e d e n
d o ğ al ö ğ e le r; k a ç ın ılm a z b ir g e r e k lilik o la ra k , d e m ir e le ­
m e n tin e h iz m e t e d e n d o ğ al ö ğ e le rd i h ep si. E r k e k d eğ il,
k a r b o n u n , d em irin , silisy u m u n c a n lı y a r a tık la r ıy d ı b u n la r;
e le m e n tle r in . B e lk i d e m a d e n c ile rin te k in o lm a y a n , in -
s a n lık d ış ı g ü z e lliğ in d e n ,, k ö m ü rü n ış ıltıs ın d a n , d e m irin
a ğ ır lığ ın d a n , m a v iliğ in d e n , d ire n cin d e n , c a m ın g e ç ir g e n li­
ğ in d e n b ir ş e y le r v a rd ı h e p sin d e . M a d e n le r d ü n y a sın ın
u ğ u rsu z, iğ r i b ü ğ rü , ö ğ e se l y a r a tık la r ı! K ö m ü re , d em ire ,
k ile ö zgü yd ü h ep si, k u r tç u k la r ın ö lü t a h t a la r a ö zg ü o lu şu
g ib i. M a d e n se l çö zü lm e n in , p a r ç a la n m a n ın c a n lıla n !
C o n n ie , ev e d ö n d ü ğü n d en , k a fa s ın ı k u m a g ö m e b ild i-
ğ in d e n d o la y ı m u tlu y d u . C liffo r d ’l a ç e n e ç a la b ild iğ i iç in
b ile m u tlu y d u . Ç ü n k ü m a d e n c i O r ta İn g ilte r e ’d e d u y d u ğ u
k o rk u , b ir n e zle ü r p e rtis i g ib i h e r y a n ım s a rm ış tı.
« T a b ii a k ş a m ç a y ın ı M iss B e n tle y ’in d ü k k â n ın d a i ç ­
m e k z o ru n d a kald ım ,» dedi.

199
 «Ö yle m i? W in t e r ’d e d e içe b ilird in ,» d ed i C liffo rd .
«A h e v et, a m a M iss B e n tle y ’i k ır m a k istem ed im .»
M iss B e ııtle y , k ıt d ü şü n ce li, ro m a n tik y a ra d ılış lı, k o ­
c a b u ru n lu , k o c a m ış b i r k ızd ı, ç a y ı hazırlay ışın d a-, s u n u ­
şu n d a k u ts a l b ir a y in titiz liğ i g ö ste rird i.
« B en i so rd u m u?» dedi C liffo rd .
« S o rm a z o lu r m u ? - S a y ın L a d y ’y e s o r a b ilir m iy im ,
S ir C liffo rd n a s ılla r ? - s e n i h a s ta b a k ıc ı C a v e ll’d en b ile
d a h a ü s tü n gö rü y o r!»
«S en de ço k iy i o ld u ğ u m u söy led in tabii.»
«E vet! B u n u sö y led iğ im d e, s a n k i b a ş ı g ö k le re e rm iş
g ib i h e y e c a n la n d ı. T e v e r s h a ll’a y o lu d ü şe rse sen i g ö rm e y e
g e lm e sin i söyledim .»
«B en i! N e diye! B e n i g ö rü p n e o la ca k ?»
«N ed en C liffo rd ? S a n a b ö y le ta p ın m a s ın a u fa k d a o l­
s a b ir k a r ş ılık g ö rm e li. O n u n gözü nd e, K a p a d o k y a lı S t.
G e o rg e b ile h iç k a lır s e n in y an ın d a.»
«G e lir m i d ersin ?»
«Ah, u ta n c ın d a n ö y le k ız a r d ı k i! B ir a n iç iiı g ü ze l gö­
rü n ü v e rd i z a v a llıc ık ! N e d e n şu e r k e k le r k e n d ile r in e g e r ­
ç e k te n ta p a n k a d ın la r la e v le n m e z le r b ilm e m ki?»
« K a d ın la r e r k e k le r e ta p m a k ta ço k g e ç k a lıy o r la r d a
o n d a n . G e le c e ğ in i sö y led i m i?»
«Ah!» C orm ie s o lu ğ u k e s ile n M iss B e n tle y ’i -y a n sıla d ı,
« S a y ın L ad y , e ğ e r g ö z e a la b ilir s e m b ö y le b ir şeyi!»
«G öze a la b ilir s e m i? N e s a ç m a lık ! T e k d ileğ im , b ir
g ü n b u r a y a d a m la m a m a sı. Ç a y ı n asıld ı?»
«L ip to n 's m a r k a , h e m d e ç o k koy u . A m a C liffo rd , M iss
B e n tle y ’le, o n u n g ib i d a h a b ir ç o k la r ın ın b ir ic ik g ö zd esi
o ld u ğ u n u b iliy o r m u su n ?»
«B u n d an ço k h o ş la n a c a ğ ım ı m ı sa n ıy o rsu n ?»
« G a z e te le rd e d e rg ile rd e ç ık a n r e s im le r in i te k te k k e s ip
s a k lıy o rla r, s e n in iç in h e r g e c e ta n r ıy a d a y a lv a r ıy o r la r
b e lk i. G ü z e l b ir şey d oğru su .»
Ü stü n ü d eğ işm ek iç in y u k a r ı çık tı.
O a k ş a m C liffo rd :
« E v lilik te so n su z b ir şey o ld u ğ u n a in a n ıy o rsu n d eğ il
m i?» d iy e sordu .
C o ıın ie o n a b a k tı.
«A m a C liffo rd , s e n in b u so n su z lu k d ed iğin, b ir k a p a ­

200
ğa, in s a n ı n e re y e g id e rse g its in a rd ın d a n s ü rü k le y e c e k
u zu n , ç o k u z u n b ir z in c ire ben ziyor.»
C liffo r d ’u n c a n ı s ık ılır g ib i oldu.
«D em ek isted iğ im , V e n e d ik ’e çok cid d iy e a la c a ğ ın , h e r ­
h a n g i b ir a ş k s e rü v e n i u m u d u y la g itm iy o rsu n d eğ il m i?»
« V e n e d ik ’te cid d i b ir a şk s erü v e n i? H a y ır. K e s in lik le
in a n a b ilir s in b u n a . V e n e d ik ’te b ir a şk s e rü v e n i, b e n im
iç in ta ş ç a t la s a ço k a z cid d i b ir şey o la b ilir a n ca k .»
G a rip b ir k ız g ın lık la ko n u şu y o rd u . C liffo rd k a ş la r ın ı
ç a tm ış b a k ıy o rd u .
S a b a h le y in a ş a ğ ı in d iğ in d e, k o ru b e k ç is in in k ö p e ğ i
F lo s s ie ’n in , C liffo r d ’u n o d ası ön ü n d e o tu rm u ş, a ğ la r g ib i
h a f if h a f if s e s le r ç ık a r m a k ta o ld u ğu n u görd ü .
«Ne o F lo ssie!» d ed i ta tlı b ir sesle . «N e y a p ıy o rs u n b u ­
ra la rd a ? »
C liffo r d ’u n k a p ıs ın ı y a v a ş ç a a ç tı. C liffo rd , m a s a s ıy la
y a z ı m a k in e si y a n a itilm iş, y a ta ğ ın d a o tu ru y o r, b e k ç i d e
a y a k u c u n d a d in eliy o rd u . F lo ssie o d a y a d ald ı. M e llo rs b a ­
şın ı s a lla y ıp g ö z le riy le b i r iş a r e t v e re re k , d ışa rı ç ık m a s ı­
n ı s ö y ley in ce , k ö p e k se s s iz c e sıv ıştı.
«G ü n a y d ın C lifford !» d ed i C o n n ie. «Ö zü r d ile rim , işin
o ld u ğ u n u bilm iy ord u m ,» S o n r a b e k ç iy e d ö n e re k o n a da.
iy i g ü n le r d iledi. B e k ç i göz u c u y la b e lli b e lirs iz b a k tı, m ı­
r ıld a n a r a k k a r ş ılık v e rd i. C o n n ie, o n u n v a rlığ ıy le , iç in d e
b ir tu tk u n u n esm e y e b a ş la d ığ ın ı duydu.
« R a h a tsız e ttim h e rh a ld e C liffo rd . Ö z ü r d ilerim .»
«H ay ır h a y ır. Ö n e m li b ir şey değil.»
O d a d a n s e s s iz c e ç ık a r a k , b ir in c i k a tta k i o tu r m a o d a­
s ın a g itti. P e n ce re d e o tu ru rk e n , b e k ç in in g a rip , sessiz y ü ­
rü y ü şü y le y o ld a n a ş a ğ ı in e r e k y a v a ş y a v a ş g ö z d e n y itti­
ğ in i gö rd ü . D o ğ al tü r d e n s u s k u n b ir a p a y rılığ ı, y ü k s e k b i r
g u ru ru , b e lli ö lçü d e b ir ç e lim s iz liğ i v ard ı. B ir u şa k ! C lif­
fo rd ’u n u ş a k la rın d a n b iri! ‘A şa ğ ılığ ım ız , s e v g ili B r u tu r ,
y ıld ız la r ım ız ın su çu d eğ il, k e n d i s u çu m u z .’
A ş a ğ ılık b ir a d a m m ıy d ı? A şa ğ ılık m ıy d ı? O, k e n d isi
iç in n e d ü şü n ü yord u b a k a lım ?
G ü n e ş li b ir gü nd ü , C o n n ie b a h ç e d e ç a lış ıy o r, M rs. B o l-
to n d a o n a y a rd ım ed iy ord u . H e r n e d e n se, ik i k a d ın , z a ­
m a n z a m a n in s a n la r a r a s ın d a k a r ş ılık lı d o ğ u v e re n b i r d u y­
g u sa l y a k ın lığ ın k a b a r a n d a lg a la r ıy la b ir b ir le r in e y a k la ş ı-

201
•verm işlerdi. K a r a n fil fid e le rim u fa k k a z ık la r a b a ğ lıy o rla r,
b ir y a n d a n d a y a z iç in y e n i fid e le r d ik iy o rla rd ı. İk is in in
de h o ş la n d ığ ı b ir işti b u . Ö z e llik le C o n n ie, k ö rp e fid e le r in
y u m u ş a k k ö k le rin i, ç a m u rlu , k a r a to p ra k için e s o k a ra k ,
h e r fid e n in d ib in i e liy le b a s tır a b a s tır a d ü z e ltm e k te n b ü ­
y ü k b ir h a z d u y u y ord u . B u b a h a r sa b a h ı, s a n k i g ü n ışığ ı-
n m d o k u n u şu y la m u tla n m ış, ış ıy a n b ir ü rp e rti s a rm ış tı
d ö ly a ta ğ ın ı g e n e.
«Ç ok oldu m u k o c a m y itire li? » d iy e sord u M rs. B ol-
to n ’a, y e n i b ir fid e y i b ir o y u ğ a y e r le ş tirirk e n .
« Y irm i ü ç yıl!» d ed i M rs. B o lto n , b ir d e m e tte n h a n ım
k ü p e si fid e le r im te k e r t e k e r a y ır ırk e n . «Tam y irm i ü ç
y ıl g e ç ti, ev e g e tiriliş in d e n b u y a n a !»
« S e n c e n e d e n öldü?» d iye sord u C o n n ie. « B irlik te
m u tlu m u yd u n u z?»
B ir k a d ın ın b a ş k a b ir k a d ın a so ru su y d u bu. M rs. B o l­
to n y ü zü n e d ü şen b ir tu ta m s a ç ı e lin in te rs iy le g e r iy e itti.
« B ilm iy o ru m S a y ın L ad y ! H iç b ir şey i k o la y k o la y be-
n im se m e z d i: g e r ç e k te ö te k i in s a n la r a h iç a y a k u y d u ra m a z ­
dı. Ç o k o n u rlu y d u , y e r e d ü şen b i r ş e y in i k a ld ırm a k iç in
b ile eğ ilm ezd i. Ö lü m ü n ü s tü n e ü s tü n e g id e n b ir d ik b a şlı-
lığ ı v a rd ı. H iç b ir şey i u m u rsa m a z d ı. B e n m a d e n k u y u ­
s u n u n e tk is in e b a ğ lıy o r u m b u d u ru m u n u . K e şk e h iç in ­
m e m iş o lsa y d ı o k u y u y a . D a h a d e lik a n lıy k e n b a b a s ı z o r­
la y o lla m ış; eh, in s a n b ir b a ş la m a y a g ö rsü n , y irm is in ­
d en s o n r a d a k o la y k o la y a y r ıla m a z a rtık .»
« M ad en k u y u su n d a n n e f r e t m i ed erd i?»
«A h h a y ır! H iç b ir ş e y d e n n e fr e t e ttiğ in i söy lem ezd i.
•Garip b ir a n la m a b ü rü n ü rd ü yü zü . D ü n y a y ı u m u rsa m a z
tü rd e n b ir ad am d ı: g ü le o y n a y a e n ö n d e s a v a ş a g id en ,
s o n r a e n b a ş ta ö ld ü rü le n d e lik a n lıla r g ib i tıp k ı. G e r ç e k ­
te b u d a la d eğ ild i. A m a u m u rsa m a z d ı h iç b ir şey i. H ep s ö y ­
le rd im k e n d isin e : ‘h iç b ir şey , h iç k im s e u m u ru n d a d eğ il
s e n in !’ d erd im . Ç o k e tk ile n d iğ i b i r şey d e v a rd ı a m a ! İlk
ç o c u ğ u d o ğ u rd u ğ u m d a, d o ğ u m d an s o n ra y a n ıb a şım d a
o tu ru şu , ö lü m c ü l g ö z le rle , h iç k ım ıld a m a d a n b a n a b a k ış ı!
D o ğ u m g ü ç o lm u ştu , a m a b e n on u a v u tm a k zo ru n d a k a l ­
d ım g e n e. ‘T a m a m c a n ım , h iç b ir şey im y o k !’ dedim . Y ü ­
zü n d e o g a r ip g ü lü m se m e y le , g a r ip g ö z le rle b a k tı b a n a .
H iç b ir şe y söy lem ed i. A m a o n d a n s o n ra k i g e c e le rim iz d e

202
b ir d a h a d a b e n d e n g e r ç e k b ir h a z d u y d u ğ u n u s a n m ıy o ­
ru m ; k e n d in i g e r ç e k te n v e re m e d i b ir tü rlü . S ık m a k e n d i­
n i c a n ım ! d erd im hep . A ğ z ın ı b ile a çm a z d ı. S ık a rd ı, b ir
tü r lü v erm ezd i k e n d in i, y a d a v erem ezd i. B a ş k a ç o cu ğ u m
o ls u n iste m e zd i. S u ç u h ep a n n e s in d e b u lu y o ru m , o d a y a
b ıra k m a m a lıy d ı onu. D o ğ ru d eğ ild i bu . E r k e k le r b ir d ü­
şü n m e y e b a ş la d ıla r m ı k a r a k a r a , p ire y i d ev e y a p a rla r.»
« B u n c a b ü y ü k m ü yd ü d uyd u ğu ü zü n tü ?» dedi C o n ­
n ie ş a ş k ın lık la .
«E vet, ç e k tiğ im o d o ğu m s a n c ıs ın ı d o ğ al b ir şey o la r a k
g ö re m e d i b ir tü rlü . E v lilik b a ğ ın d a n b ir a z c ık d u y d u ğu
h a z d a z ed elen d i g itti b ö y le ce . B e n a ld ır m a d ık ta n s o n ra
s e n n e d iy e ü z ü y o rsu n k e n d in i, a c ıy ı ç e k e c e k o la n b e n
d e ğ il m iy im ? - d erd im o n a , b ü y ü k b ir h a k s ız lık b u ! d erd i
de b a ş k a b ir şey dem ezdi.»
«B elk i ç o k iç li b i r ad am d ı,» d ed i C o n n ie.
. «E vet! E rk e k le r i ta n ıd ık ç a , o n la n n b ö y le o ld u ğ u n u
d a h a iy i a n lıy o r i n s a n : y a n lış yön d e b i r iç lilik . M a d e n
k u y u s u n d a n tik s in d iğ in i k e n d isi p e k sezm ezd i a m a , b e n
b u n u a d ım g ib i b ilird im .. Ö lü sü ö yle d in g in g ö rü n ü y o rd u
k i, ö z g ü rlü ğ e k a v u şm u ş tu s a n k i. Y a k ış ık lı b ir ad am d ı.
Ö lü m e is te y e r e k g itm iş g ib i, ö y le sin e sessiz, d in g in g ö ­
rü n ü şü k a r şıs ın d a , içim p a rç a la n d ı. B ir a t e ş t ir ç ö k tü
y ü re ğ im e . A h o k ö r o la s ı m a d e n ku yu su .»
A cı a c ı a ğ lıy o r, g ö zü n d e n y a ş la r y u v a rla n ıy o rd u , C o n ­
n ie ise o n d a n d a ço k a ğ lıy o rd u . T o p ra k k o k u lu , s a r ı ç i­
ç e k le r e b ü rü n m ü ş ılık b ir b a h a r gü n ü yd ü , h e r c a n lı y e n i
s ü r g ü n le r v e riy o r, b a h ç e , g ü n ış ığ m m ö zü n ü iç e r e k sessiz
se ssiz g ü n e şle n iy o rd u .
« K o rk u n ç b ir a c ı o lm a lı b u s e n in için !» d ed i C o n n ie.
«A h, so rm a y ın S a y ın L ad y ! İlk in olup b ite n i p e k k a v ­
ra y a m a d ım . - A h c a n ım , n e d e n b ıra k ıp g ittin b e n i! - d iy e ­
bild im a n c a k . B ü tü n te p k im b u ç ığ lık oldu. A m a h e r n e ­
d en se, g e r i d ö n e ce k m iş g ib i b i r duygu v a rd ı içim d e . »
«S e n i b ır a k m a k iste m e m iştir,» dedi C o n n ie.
«A h h a y ır, S a y ın L ad y ! B e n im b u d a la c a y a y g a ra m d ı
bu. S o n r a h ep d ö n e ce ğ in i u m d u m . Ö z e llik le g e c e le ri. U y a ­
n ır d ü şü n m e y e b a ş la rd ım : N e d e n şim d i y a n ım d a y a tm ı­
yor? - d erd im k e n d i k e n d im e . S a n k i g ittiğ in e in a n a m ıy o r-
du d u y g u la rım . N e o lu r s a o lsu n , b ir g ü n g e r i g e le re k y a n ı-

203
b a ş ım d a u z a n a c a ğ ın ı, v a rlığ ın ı yanım da, d u y a ca ğ ım ı d üşü­
n ü rd ü m h ep . B ü tü n ö zlem im bu y d u , y a m b a şım d a d u y m ak
onu, s ıc a c ık . A r tık b ir d a h a d ö n m e y ece ğ in i k a v r a y ın c a y a
d ek b in le r c e s a r s ın tı g e çird im , b u n u y ılla r c a so n ra a n la ­
y a b ild im an ca k .»
« S a n a d o k u n u şu y d u özled iğin,» dedi C o n n ie.
«E vet, S a y ın L ady, d oku n u şu ! B u g ü n e d ek h iç b ir z a ­
m a n d in m ed i b u ö zlem im , d in m e y e c e k de. B ir T a n r ı v a r s a
g ö k le rd e , b ir g ü n b a n a d ö n e c e k tir o, u y u y a b ilm e m için ,
b a n a y a s la ıiıp , y a m b a şım d a u z a n a ca k tır.»
C o n n ie, M rs. B o lto n ’u n gü zel, d a lg ın y ü zü n e k o r k u y ­
la b a k tı. T e v e r s h a ll’d a n ç ık a n b ir tu tk u lu in s a n d ah a! K o ­
c a s ın ın d o k u n u şu n u ö zley en ! Ç ü n k ü sev g i b a ğ ı g e v ş e til­
m e y e g elm ez!
«B ir e rk e ğ in , in s a n ın k a n ın a b ir k e z k a rışm ış o lm a sı
k o r k u n ç b ir şey!» dedi.
«A h S a y ın L ady, a h ! İn s a n ı y ık a n d u y g u d a b u y a iş ­
te. S a n k i b a ş k a la r ı iste m iş o n u n ö lm e sin i. S a n k i m a d e n
k u y u su iste m iş. A h , o m a d e n k u y u su d e n e n şey o lm a s a y ­
dı, k u y u y u iş le te n le r o lm asay d ı, b e n i b ö y le b ır a k ıp g it­
m ezd i, d iy e d ü şü n ü y o ru m . A m a b i r k a d ın la b ir e r k e k k a y ­
n a ş m a y a g ö rsü n , n e y a p a r y a p a r a y ır m a k is te r le r ö te k i­
ler.»
«T e n ce k a y n a ş m ış b ir k a d ın la erk eğ i,» dedi C o n n ie.
«E vet, ç o k d o ğru , S a y ın L ady! D ü n y a d a ta ş y ü r e k li in ­
s a n la r çok . H e r s a b a h u y a n ıp m a d e n k u y u su n a g ittiğ in ­
de, y a p tığ ı işin y a n lış , k ö k te n y a n lış b ir ş e y o ld u ğ u n u d u ­
y a rd ım . A m a b a ş k a n e y a p a b ilird i k i? B ir e rk e k b a ş k a n e
y a p a b ilir?»
G a r ip b ir k in y a n ıy o rd u için d e k a d ın m .
«P eki a m a , b ir d o k u n u ş b u n c a u z u n s ü r e b ilir m i?» d i­
y e so rd u C o n n ie b ird e n . « B u n c a u z u n b ir sü re , s a n a o n u n
v a r lığ ın ı d u y u ra b ile c e k e tk id e k a la b ilir m i?»
«Ay S a y ın L ady, b a ş k a n e k a ld ı k i? Ç o c u k la r d esen iz,
b ü y ü y ü p a y r ıld ıla r. A m a in s a n ın e rk e ğ i b a ş k a ! N e v a r
ki, b u d u y g u y u b ile ço k g ö rü y o rla r, d o k u n u şu n d an iç im ­
d e k a la n a n ıy ı b ile ö ld ü rm e k is tiy o rla r. İn s a n ın k e n d i
öz ç o c u k la r ı b ile ! A h , n e g e lir e ld e n ? B e lk i b ir g ü n a y ­
r ıla b ilir d ik b irb irim iz d e n , k im b ilir . A m a d u y gu b a m b a ş ­
k a b ir şey . B e lk i h iç a ld ır m a m a k ç o k d a h a iy id ir. A m a

204
b ir e r k e ğ in s ıc a k lığ ın ı g e r ç e k a n la m d a ta d a m a y a n b u n ­
c a k a d ın a b a k ıy o ru m da, n ic e g iy in ip k u ş a n s a la r g e n e
d e b u d a la - b a y k u ş g ib i g ö r ü n ü y o rla r gö zü m e. H a y ır, b e n
b ö y le k e n d i b a ş ım a k a la c a ğ ım . İ n s a n la r a p e k s a y g ım
yok.»

205
 12
C o n n ie ö ğ le y e m e ğ in d e n h e m e n s o n ra d o ğ ru k o r u y a
g itti. G e r ç e k te n g ü zel b i r gü nd ü , ilk h in d ib a ç iç e k le i'i k ü ­
ç ü k g ü n e ş le r g ib iy d i, ilk p a p a ty a la r k a r a k lığ m d a y d ı. K a h ­
v e re n g i fın d ık a ğ a ç la n , y a n a ç ılm ış y a p r a k la r ı, to zu y an ,
so n tır t ıl ç iç e k le riy le d a n te l g ib iy d i. T a b a k g ib i a ç ılm ış,
sım s ık ı y e r e y a p ışık , s a r ı ış ıltılı k ır la n g ıç -o tla r ı h e r y a n ­
d a k ü m e k ü m e y d i. İlk y a z ın k o y u s a rısıy d ı b u . Ç u h a ç iç e k -
le ri iy ic e a ç ılm ış, b ir ç o k la r ı d a solm u ştu , sık , d o la şık çu h a -
ç iç e k le r i u ta n g a ç lık la r ın ı y itirm iş le rd i a rtık , s e re se rp e a ç ıl­
m ış la rd ı. S o lg u n b a ş a k la r g ib i to m u rc u k la n a n s ü m b ü lle rin
y a p ış k a n k o y u y e ş ili b ir d en iz g ib i u z a n ıy o rd u , yol k ıy ı­
sın d a d a u n u tm a b e n i ç iç e k le r i g ö ze ça rp ıy o r, h a m m k ü p e -
le r i m ü re k k e p m o ru b ü r ü m c ü k le rin i a ç ıy o rla rd ı, b ir ç a lı­
n ın d ib in d e de m a v i k u ş y u m u r ta la r ın ın k ır ık k a b u k la r ı
v a rd ı. D ö rtb ir y a n d a , y a ş a m ın k ım ıltıs ı d ü ğ ü m d ü ğ ü m
to m u rc u k la r!
B e k ç i k u lü b e d e d eğ ild i. H e r şey d in g in lik için d ey d i,
k a h v e r e n g i sü lü n c iv c iv le r i s e v in ç le ko şu şu y o rd u . C o n n ie
b e k ç in in k e n d i e v in e d oğru yü rü d ü , on u b u lm a k is tiy o r­
du ç ü n k ü .
B e k ç in in ta ş k u lü b e si, k o ru n u n b ittiğ i y e rd e n ile rd e ,
g ü n ış ığ ı için d e d u ru y o rd u . K ü ç ü k b a h ç e s in d e k ü m e k ü m e
n e r g is le r g ö ze ç a rp ıy o r, a rd ın a d eğ in a ç ık k a p ın ın y a n ın ­
d a d a k ır m ız ı p a p a ty a la r g iriş y o lu n u n k ıy ıla r ın ı d o ld u ru ­
yord u . B ir k ö p e k h a v la m a s ı işitild i, F lo s sie k o ş a r a k g e ld i.
K a p ı a rd ın a d e ğ in a ç ık tı! d em e k k i ev d eyd i. T u ğ la
d ö şem ey e g ü n ış ığ ı v u ru y o rd u ; E v e y a k la ş tığ ın d a p e n c e ­
re d e n , a d a m ın , s ır tın d a k ıs a k o llu b i r g ö m le k , y e m e k y e ­
m e k te o ld u ğ u n u gördü . K ö p e k k u y ru ğ u n u s a lla y a r a k d u­
ru y o rd u .
A d a m k a lk tı, k ır m ız ı b ir m e n d ille a ğ z ım s ile re k k a p ı­
y a g eld i.
« G ire b ilir m iyim ?» d iy e sord u C o n n ie.
«B u y u ru n !»

206
 G ü m şığ ı, o c a ğ ın ö n ü n d ek i ız g a r a d a y a p ılm ış o ld u ğ u
a n la ş ıla n k o y u n p irz o la s ın ın k o k u s u y la d o lm u ş ç ıp la k o d a ­
y ı ış ıtıy o r, ız g a r a d a h a o rd a d u ru y o rd u , y a m b a ş m d a da,
b ir k â ğ ıt p a r ç a s ı ü stü n d e , a k k ü lle r o rta s ın d a , isle n m iş b ir
p a ta te s te n c e re s i v a rd ı. G e ç m e k ü z e re o la n a te ş k ıp k ız ıl­
dı, ç a y d a n lık d a fo k u rd u y o rd u .
A d a m ın m a s a d a k i ta b a ğ ın d a p a ta te s le p irz o la a r t ık la ­
r ı d u ru y o rd u ; k ü ç ü k e k m e k sep eti, tu zlu ğ u , b i r a d o lu m a ­
v i b a rd a ğ ı d a m a sa d a y d ı. M a sa ö rtü sü a k m u şam b ad an d ı,,
b u s ır a d a a d a m o d a n ın lo ş b ir y a n ın d a d in eliy o rd u .
«Çok g e ç k alm ışım ,» d ed i C o n n ie, « b itir y e m e ğ in i I»
S o n ra , g ü n e ş li k a p ı a r a lığ ın d a b ir isk e m le y e otu rd u .
« U th w a ite ’e g itm e k zo ru n d a k a ld ım da,» dedi adam ,,
m a s a n ın başına- o tu r a r a k . Y e m e ğ in i y em iy o rd u .
« B itir y em eğin i,» d ed i C o n n ie.
A d am y e m e ğ e e lin i b ile sü rm ed i.
« S e n b ir şey is te r m iyd in?» d iy e sord u . « B ir ç a y ? Ç a y ­
d a n lık k a y n ıy o r.» - A y a ğ a k a lk m a y a d a v ra n d ı.
«İzin v e r ir s e n k e n d im yap ayım ,» d edi C o n n ie k a lk a ­
r a k . A d a m ın c a n ı s ık k ın g ö rü n ü y o rd u , C o n n ie o n u r a h a t ­
sız e ttiğ in i düşünd ü.
«P eki, d em lik şurd a.» - k ü çü k , d ö k ü n tü b ir k ö şe d o la­
b ım g ö ste rd i. «Çay d a te p e n d e , o c a ğ ın ü stü n d e k i ra fta .»
C o n n ie , k a r a ç a y d em liğ in i, s o n ra d a r a f t a n ç a y k u ­
tu su n u a ld ı. D e m liğ i s ıc a k s u y la ç a lk a la d ı, n e re y e d ö k e ­
c e ğ in i ş a ş ır a r a k b ir a n d u ra k la d ı.
« D ış a rıy a dök,» dedi a d am , a n la y a r a k , «tem izd ir içi.»
C o n n ie k a p ıy a g itti, d e m lik te k i su y u g iriş y o lu n a d oğ­
ru se rp ti. N e g ü zeld i b u r a la r ; sessiz, g ü rü ltü sü z . G e r ç e k
k o ru b u y d u işte. M e şe le r, to p ra k s a r ıs ın a ç a la n r e n k te
y a p r a k la r la d o n an ıy ord u ; b a h ç e d e k ırm ız ı p a p a ty a la r , k a ­
d ife d ü ğ m e le ri an d ırıy o rd u . K o ca m a n , y a ssı, b o m b o z k u m -
ta ş ı e şiğ e b a k tı, b u e şiğ e b a s a n a y a k la r ın s a y ıs ı n e azd ı.
«Çok g ü zel b u rası,» dedi. «N e gü zel b ir s essiz lik , h e r
şey c a n lılık dolu, g e n e d e ç ıt yok.»
A d am y e m e ğ in i y e m e y e b a ş la m ıştı, a m a y a v a ş y a v a ş,
iste k s iz y iy o rd u . C o n n ie, o n u n r a h a ts ız o ld u ğ u n u se z m e k ­
tey d i. Ç a y ı se ssiz c e h a z ır la d ı, o c a k ta k i s a c a y a ğ ın ın ü s tü ­
n e y e r le ş tird i, y e r lile r in b ö y le y a p tığ ın ı b iliy o rd u . A d a m
ta b a ğ ım m a s a n ın b ir k ö ş e sin e ite r e k iç e r iy e g itti; b ir do-

207'
l a b m a ç ılıp k a p a n ış ı işitild i, s o n r a o d a y a d ö n e re k , b ir
t a b a k ta p e y n ir ile te r e y a ğ ı g e tird i.
C o n n ie m a s a y a ik i fin c a n koydu ; g e r ç e k te ik id e n fa z ­
la f in c a n d a y o k tu .
« B ir ç a y iç e r s in d eğ il m i?» d iy e so rd u C o n n ie.
«N asıl is te rs e n . Ş e k e r d o lap ta, k ü ç ü k b i r sü t k a b ı d a
v a r. S ü t de a rk a d a , kilerd e.»
« T a b a ğ ı k a ld ıra y ım m ı?» d iy e so rd u C o n n ie . A d am ,
h a fifte n , iğ n e li b i r b a k ış la , b a ş ım k a ld ırd ı.
«N eden... a m a k a ld ır istiy o rsa n ,» d ed i a ğ ır a ğ ır p e y ­
n ir e k m e k y e rk e n . C o n n ie, a r k a y a , a ltın d a tu lu m b a n ın
b u lu n d u ğ u s u n d u rm a y a g itti. S o ld a b ir k a p ı v a rd ı, k ile r
k a p ısıy d ı y ü zd e yü z. K a p ıy ı a ç tı, a d a m ın k ile r d iye a d la n ­
d ırd ığ ı b u y e r i g ö rü n c e g ü lü m s e m e k te n k e n d in i a la m a ­
dı; u zu n , d ar, b a d a n a lı b ir d olap. A m a g e n e de için d e b ir
fıç ı b ir a , iy i k ö tü b ir a z d a y iy e c e k v a rd ı. S a n sü ra h id e n
b ira z s ü t d o ld u rd u e lin d e k i k a b a .
«S ü tü n e rd e n a lıy o rsu n ?» d iy e sordu , i ç e r i . g e ld iğ in d e.
« F lin tle r d e n ! A v k o r u s u n u n ç iti a ltın d a b ir y e r e b ı­
r a k ıy o r la r şişe y i. H a n i o s a n a ra s la d ığ ım yerd e!»
A d a m d u rg u n la ş m ış tı.
C o n n ie sü tü m a s a y a k o y a r a k ç a y la r ı d old urd u.
« B a n a sü t koym a,» d ed i ad am , s o n ra b ir tık ır tı işitm iş
g ib i k u la k k a b a r t a r a k k a p ıy a d o ğ ru b a k tı.
«K eşk e k a p a ts a y d ık k ap ıy ı,» dedi.
«E vet, iy i olurdu,» dedi C o n n ie. «A m a k im se u ğ ra m a z
b u r a y a d eğ il m i?»
«B in d e b ir, g e n e d e b ilin m e z ki, b a k a r s ın b ir in in g e ­
le c e ğ i tu tar.»
« G e lirse g elsin ,» dedi C o n n ie. « B irlik te ç a y içiy o ru z
a ltı ü stü . K a ş ık la r ııerd e?»
A d am u z a n a r a k m a s a n ın gözü nü ç e k ti. C o n n ie m a s a ­
n ın ış ık lı y a n ın d a , k a p ıy a y a k ın o tu ru y o rd u .
«Flossie!» d iye sesle n d i ad am , m e rd iv e n a ltın d a b ir
ç u l ü stü n d e y a ta n k ö p e ğ e . «Tut, F lo ssie , tut!»
P a r m a ğ ın ı h a v a y a k a ld ır a r a k ‘tu t !’ d ey işin d e b ü y ü k
b ir c a n lılık v a rd ı. K ö p e k a v lu y a d o ğ ru s e ğ irtti.
«Ü zgü n m ü sü n bu g ü n ?» d iy e so rd u C on n ie.
A d am m a v i g ö z le rin i h ız la ç e v ire re k , C o n n ie ’n in gö z­
le r in in iç in e b a k tı.

203
 «Ü zgü n m ü ? H a y ır, c a n ım s ık k ın ! Y a k a la d ığ ım ik i k a ­
ç a k a v c ın ın d u ru şm a ç a ğ r ıla r ın ı a lm a y a g id e ce k tim de;
h e r n e y se , ç e v re d e k i in s a n la r ı h iç sev m iy oru m .»
A ğ ır, g ü ze l b ir İn g iliz c e y le k o n u şu y o rd u . S e sin d e ö fk e
v ard ı.
«Koru, b e k ç iliğ in d e n n e fr e t e ttiğ in o lu y o r m u a r a s ı-
ra ? » d iy e sord u C o n n ie.
«K o ru b e k ç iliğ in d e n m i? H ay ır! Y a ln ız k a la b ild iğ im
s ü re c e h a y ır. A m a, k a r a k o la , b u n a b e n z e r b a ş k a y e r le r e
g itm e k , b ir sü rü a lığ ın b ir işim i g ö rm e le rin i b e k le m e k zo­
ru n d a k a ld ım m ı... c in le r b a ş ım a ü şüşü yor...» d iy e re k , b e ­
lir s iz b ir a la y c ılık la gü lü m sed i.
«B a ğ ım sız b ir y a ş a y ış sü re m ez m iy d in g e rç e k te n ? »
d iy e so rd u C o n n ie.
«B en m i? S ü re b ilird im sa n ıy o ru m , e m e k li a y lığ ım s a
d e m e k iste d iğ in . Y a ş a y a b ilird im ! A m a ç a lış m a m g e re k , ç a ­
lışırı a s a m ö lü rü m . B e n i u ğ r a ş tır a c a k b i r işim o lm a sı g e ­
re k . K e n d im in o la c a k b i r iş tu tm a y a d a s in irle rim e lv e ­
r iş li d eğ il şim di. B a ş k a s ı iç in y a p tığ ım u fa k tü rd e n b ir
şe y o lm a lı u ğ ra ş a c a ğ ım , iş, y o k sa k a fa m k ız d ı m ı, b ir a y
b ile ç e k m e d e n b ır a k ıv e r ir im . O n u n iç in b u r a d a h e r b a k ım ­
d a n ç o k iy iy im şim d i, ö ze llik lö şu son g ü n lerd e...»
A la y c ı b i r seste g e n e gü ld ü C o n n ie ’ye*
«P eki a m a s in ir le r in n e d e n bozuk?» d iy e so rd u C o n ­
n ie . «H er z a m a n m ı b o z u k d em ek istiy o rsu n ?»
«H em en h em en ,» d ed i a d a m g ü le re k . « S ık ın tıy ı b ir
tü rlü ü stü m d e n a ta m ıy o ru m .»
«Ne s ık ın tıs ı bu?» d ed i C o n n ie.
« S ık ın tı!» d ed i ad am . «B ilm iy o r m u su n ?» C o n n ie su ­
su y o rd u , a lın m ıştı. A d am , k e n d isin i h iç u m u rsa m ıy o rd u
b ile .
«Ö nü m ü zd eki ay, b i r sü re iç in b u r d a n a y rılıy o ru m ,»
d ed i.
«S en m i? N e re y e g id iy o rsu n ?»
«V ened ik'e.»
« V e n e d ik ’e! S ir C liffo r d ’la m ı? K a ç a y için ?»
«A şağ ı y u k a r ı b ir a y için,» dedi C o n n ie. «C lifford g e l­
m iyor.»
«B u ra d a m ı k a la c a k ? »
«Evet! B u d u ru m u y la u z a k y o lc u lu k y a p m a k ta n n e f­

209
re t ediyor.»
«Y a ö y le m i? Z a v a llı şey ta n !» dedi ad am , ta k ıla r a k .
B ir s e s s iz lik çö k tü .
«B en i u n u tm a y a c a k s ın g ittiğ im za m a n , d eğ il m i?» d i­
y e so rd u C o n ııie . A d am g e n e g ö z le rin i k a ld ır a r a k o n u t e ­
p e d en t ır n a ğ a süzdü.
«U n u tm ak m ı?» dedi. « B iliy o rsu n , h iç k im se u n u tm a z .
B ir b e lle k so ru n u d e ğ ild ir bu.» '
«Bu d a n e d em ek?» d iy e s o r m a k isted i C o n n ie, s o r a ­
m ad ı. B u n u y e rin e : «C liffo rd ’a b ir ço cu ğ u m o la b ile c e ğ in i
söyled im ,» d ed i k ıs ık b ir sesle.
Ş im d i a d a m in c e d e n in c e y e sü ze n b ir g özle, g e r ç e k ­
te n k e n d isin e b a k ıy o rd u .
«S ö y le d in m i?» dedi e n so n u n d a. «Ne dedi peki?»
«H iç! K a r ş ı d eğ il b ö y le b ir şey e . K e n d i ç o c u ğ u y m u ş
g ib i g ö s te rilirs e , k ıv a n ç d u y a c a k b u n d a n » C o n n ie a d a m ın
y ü zü n e b a k a m ıy o rd u .
A d am u z u n b ir s ü re su stu , s o n ra , g e n e C o n m e ’n in
y ü z ü n e b a k tı.
«B en d e n söz e tm e d in tab ii?» dedi.
«H ayır. S e n d e n söz etm ed im ,» dedi Ç o n n ie.
« Ç o cu ğ u n b a b a s ı o lm a m ı k o la y k o la y k a b u lle n e m e z . -
P e k i k im d e n ed in m iş o la c a k s ın b u çocu ğ u ?»
« V e n e d ik ’te b ir s e rü v e n im o la b ilir,» d edi C o n n ie.
«Ya, ö y le m i?» d ed i a d am , a lç a k sesle. «D em ek b u n u n
iç in g id iy o rsu n V e n e d ik ’e?»
«A şk a r a m a k iç in d eğ il tabii.»
« O ra d a b ö y le b ir s e r ü v e n y a ş a m ış iz le n im in i v e rm e k
için,» dedi.
B ir s e s s iz lik oldu. A d an ı, y ü zü n d e y a r ı a la y lı, y a r ı a c ı
b ir a n la m la p e n c e re d e n d ış a r ı b a k ıy o r, h a fifç e s ır ıtıy o r ­
du. C o n n ie o n u n b u s ır ıtm a s ın d a n tik s in d i b i r a n .
« G e b e liğ i ö n le y e c e k h iç b ir y o la b a ş v u rm a d ın ö y le y ­
se!» d ed i b ird e n . «B en h iç d ü şü n m ed im b u n u çü n k ü .»
«H ayır,» d ed i C o n n ie b e lli b e lirs iz . «B ö yle b i r şe y y a p ­
m a k ta n tik sin irim .»
A d am d önüp b a k tı, s o n ra g e n e y ü zü n d e o in c e k e n d i­
n e özgü s ırıtm a y la , p e n c e re d e n d ış a r ıy a y ö n eld i. O d a y a
y o ğ u n b ir s e s s iz lik çö k m ü ştü .
E n so n u n d a C o n n ie ’y© d ö n e re k a la y lı b ir sesle:

210
 «D em ek b u n u n iç in iste d in b e n i, b ir ç o c ıik ed in m e k
için ?» dedi.
C o n n ie b a ş ın ı h a y ır a n la m ın d a k a ld ırd ı.
«H ayır. G e r ç e k te n h a y ır,» dedi.
« G e rç e k te n ! N e iç in p eki?» d iy e so rd u a d a m , s e rtçe .
C o n n ie o n u s u ç la n d ın r c a s m a b a k a r a k : «B ilm iyoru m ,»
dedi.
A d a m b ir k a h k a h a koy v erd i.
«Al b e n d e n de o k a d a r!» dedi.
U z u n b i r s ü re s e s s iz lik oldu, so ğ u k b ir se ssiz lik .
«Peki,» dedi a d a m e n son u n d a. « S a y ın L ad y n a s ıl is ­
te r le r s e ö y le olsu n . Ç o cu ğ u n o lu rsa , S ir C liffo rd se v in ç du­
y a c a k b u n d a n . B e n ise h iç b ir şey^ y itirm iş o lm a y a c a ğ ım .
T a m te rs in e , ç o k g ü zel b i r y a ş a n tı g e ç ird im , g e r ç e k te n
d e e şsiz b ir y a ş a n tı!» - y a r ım b ir e sn e m e y le g e rin d i. «B e­
n i k u lla n d ıy sa n , in s a n la r c a ilk k u lla n ılış ım d eğ il bu ; d a ­
h a ö n c e k ile r in h iç b ir i de b ö y le sin e g ü zel o lm a m ıştı; in ­
s a n b ö y le b i r şey d en , k e n d in e g u r u r p a y ı ç ık a r m a s a b i­
le, g e r ç e k bu.» - G e n e g a r ip ç e g e rin d i, k a s la r ı ^ürperdi,
ç e n e s i k e n e tle n d i.
«A m a s e n i k u lla n m ış d eğilim ,» d ed i C o n n ie y a lv a r ır
b ir sesle .
« S a y ın L a d y ’n in b u y ru ğ u n d ay ım ,» d edi ad am .
«H ayır,» d ed i C o n n ie. «G öv d en i sev d im sen in .»
«Ö yle m i?» d ed i ad am , gü ld ü , «İyi ö y ley se, e şitiz , b e n
d e s e n in g ö v d e n i sevdim .»
A d am , g a rip , k o y u la şm ış g ö z le riy le b a k tı.
«Ü st k a t a ç ık m a k is te r m is in şim di?» d iye sord u , k e ­
k e le r g ib i b i r sesle.
«H ayır, b u r d a olm az. Ş im d i o lm az!» d ed i C o n n ie g ü ç ­
lü k le , a m a a d a m b ira z d ir e ts e g id e ce k ti, o n a k a r ş ı k o y a ­
c a k g ü cü y o k tu ç ü n k ü .
A d am b a ş k a y a n a döndü, h iç o r a lı d eğ ilm iş g ib i g ö ­
rü n d ü .
« S a n a , s e n in b a n a d o k u n d u ğ u n g ib i d o k u n m a k istiy o ­
rum ,» d ed i C o n n ie. « S e n in te n in e g e r ç e k te n d o k u n m ad ım
h iç şim d iy e dek.»
A d am b a k tı, g e n e gü lü m sed i. «Ş im d i m i?» d iy e sord u .
«H ayır! H a y ır! B u rd a d eğ il! K o ru d a k i k u lü b e d e . O l­
m az m ı?»

211
 «N asıl d o k u n u y o ru m b e n sa n a ?»
«B en i e lle d iğ in z a m a n la r.»
A d a m C o n n ie ’ye b a k tı, g ö z le ri, o n u n d u rg u n , k u ş k u ­
lu g ö z le riy le k a r ş ıla ş tı.
«H o şlan ıy o r m u su n se n i e llem em d en ?» d ed i g e n e g ü ­
le re k .
«E vet, y a sen ?» d ed i C o n n ie .
«H a, b e n m i?» S o n r a s e s i d eğ işti. «E vet, b iliy o rsu n ,
s o rm a n b ile fa z la d a n .» G e r ç e k ti b u .
C o n n ie a y a ğ a k a lk a r a k ş a p k a s ın ı ald ı. «G itm em g e ­
rek ,» dedi.
«G id e ce k m isin ?» d edi a d a m ta tlılık la .
C o n n ie, a d a m ın k e n d in e d o k u n m a sın ı, b i r şey s ö y le ­
m e s in i ’ istiy o rd u , a m a n e d o k u n d u n e d e b ir şey söy led i,
ta tlılık la b e k le d i a n c a k .
«Ç ay iç in ç o k te şe k k ü rle r,» d ed i C on n ie.
«Ç ay ı k a y n a tıp h a z ır la d ığ ın iç in b e n te ş e k k ü r e tm e li­
y im S a y ın L ad y 'ye.»
C o n n ie y o ld a n a ş a ğ ı in e rk e n , a d a m d a k a p ı a r a lığ ın ­
d a g e n e h a f if ç e s ır ıt a r a k d u ru y o rd u . F lo s sie k u y ru ğ u n u
d ik e re k b ir k o şu geld i. C o n n ie k o r u y a d ald ı, d a lg ın d a l­
g ın y ü rü d ü , a d a m ın , y ü zü n d e o a n la ş ılm a z s ırıtm a y la ,
a r k a d a n k e n d is in i g ö z le d iğ in i b iliy o rd u .
İy ic e ü zg ü n , k ır g ın b ir g ö n ü lle d ö n ü y o rd u ev e. A d a ­
m ın , k u lla n ılm ış o ld u ğ u n u sö y le m e si g ü cü n e g itm işti; ç ü n ­
k ü b ir b a k ım a d o ğ ru y d u b u . A m a g e n e d e b ö y le d em e­
m e s i g e re k ird i. B ö y le c e ik i d u y gu a r a s ın d a b o ca lıy o rd u
C o n n ie ş im d i: b i r y a n d a n ad am a . k a r ş ı d u yd u ğu b i r tik ­
s in m e , ö te y a n d a n d a a r a la r ın d a b e lir e n b u a ç ık lığ ı g e n e
o n u n la b ir lik te g id e rm e iste ğ i.
A k ş a m ç a y ın d a ço k c a n ı s ık k ın , ç o k sin irliy d i, h e m e n
o d a s ın a ç ık tı. A m a o d a y a k a p a n m a k d a b o şu n ay d i; n e b ir
y e rd e o tu r a b iliy o r n e d e d u ra b iliy o rd u . B ir çözü m b u lm a ­
sı g e re k iy o rd u b u d u ru m a. K o ru d a k i ta h t a k u lü b e y e g i­
d e c e k ti; y a a d a m o rd a y o k sa ? olsu n ,, g e n e d e g id e ce k ti.
Y a n k a p ıd a n g iz lic e ç ık a r a k , ü zg ü n b ir y ü zle y o la k o ­
yu ldu . A ğ a ç sız d ü zlü ğ e v a rd ığ ın d a k o r k u n ç b ir te d irg in ­
lik v a rd ı için d e . A m a a d a m o rd ay d ı, s ır tın d a g ö m le ğ iy le
e ğ iliy o r, b ü y ü d ü k çe ç a lım la n a n , b u n u n la b ir lik te p iliç le r ­
d en çok d a h a ç e lim siz o la n y a v ru h o ro z la r o rta s ın d a , t a ­

212
v u k la r ı k ü m e s te n d ışa rı salıy o rd u .
C o n n ie d o ğ ru ca o n a g itti.
«G ö rd ü n m ü, g e ld im işte!» dedi.
«Ha, ev et!» dedi ad am , d o ğ ru lu p b e lirs iz b ir k ıv a n ç la
C o n n ie ’y e b a k a r a k .
« T a v u k la rı s a lıy o r m u su n a rtık ?» d iy e so rd u C o n n ie.
«Evet, b ir d eri b ir k e m ik k a ld ı z a v a llıla r k u lu ç k a d a
o tu r a otu ra,» d edi a d am . «Ş im d i d ışa rı çık ıp d a y e m y e m e ­
yi b ile d ü şü n m ü y o rla r. A n a ç b ir ta v u k ta b e n lik d iy e b ir
şey k a lm a z , b ü tü n v a r lığ ın ı y u m u rta la ra , c iv c iv le r e verir.»
Z a v a llı a n a ç ta v u k la r; b ö y le sin e k ö rü k ö rü n e b ir a d a -
n ış! Y u m u r ta la r k e n d ile r in in o lm a s a b ile . C o n n ie , g ö n lü
a c ım a y la d o la ra k b a k tı o n la ra . A d a m la k a d ın ın a r a s ın d a
k a ç ın ılm a z b ir su sk u b e liriv e rd i.
«K u lü b e y e g id e lim m i?» d iy e sord u ad am .
« İstiy o r m u su n b e n i?» d ed i C o n n ie, g ü v e n siz lik le .
« E vet, g e lirse n .»
K a d ın b ir şey söy lem ed i.
«G el had i!» dedi ad am .
C o n n ie o n u n la b ir lik te k u lü b e y e g itti. A d am k a p ıy ı
k a p a tın c a iç e r is i iy ic e k a r a n lık oldu, g e n e e sk isi g ib i, k ö r
ış ık lı fe n e r i y a k tı.
«İç ç a m a ş ır la r ım ç ık a r d ın m ı?» d iy e sord u ad am .
«Evet!»
«G ü zel, b e n de çık a ra y ım .»
B a tta n iy e le r i y e re y ay d ı, b irin i de ü z e r le rin e a lm a k
için o ra y a b ıra k tı. K a d ın ş a p k a s ın ı ç ık a rd ı, s a ç la r ın ı çö z­
dü. A d am d a o tu r a r a k a y a k k a b ıla r ıy la to z lu k la rın ı ç ık a r ­
dı, k a d ife p a n ta lo n u n u n d ü ğ m e le rin i a ç tı.
«U zan şim di,» dedi, iç g ö m le ğ iy le d in e le re k . C o n n ie
sessizce , sö y le n e n i y ap tı, a d a m d a y a n ıb a ş ıııa u zan d ı, b a t ­
ta n iy e y i ü s tle r in e çek ti.
«Ha şöyle!» dedi ad am .
S o n r a k a d ın ın g iy s isin i y u k a r ı d o ğru ç e k e re k , g ö ğ ü s­
le ri a ç ılın c a y a d ek s ıy ırd ı. G ö ğ ü s le rin i k ü ç ü c ü k d o k u n u ş­
la r la ö ptü, u ç la r ım d u d a k la rıy la k ü ç ü k k ü ç ü k o k şad ı.
«Ah, n e g ü zelsin , n e g ü z e ls in sen !» dedi, b ird e n y ü zü ­
n ü s ıc a c ık k a r n ın a s ü r te r e k k a d ın ın .
K a d ın k o lla rın ı, a d a m ın g ö m le ğ in in a ltın d a n s o k a r a k
g ö v d esin e d olad ı, b u n u n la b irlik te , on u n b ö y le sin e g ü ç lü

213
g ö rü n e n in c e , k a y g a n , ç ıp la k g ö v d esin d en , s e r t k a s la r ın ­
d a n b ir a z k o rk tu . K o rk u d a n irk ild i.
A d am ın , iç ç e k işi a n d ır a n k ıs ık b ir sesle: «Ah, n e g ü ­
zelsin !» d em e siy le b irlik te , ru h u n d a b ir şey d ir e n e re k k a ­
tıla şıv e rd i: b u k o r k u n ç te n y a k ın lığ ı, a d a m ın b e k le m e k b il­
m ez s a h ib o lm a iste ğ i, b ir k a t ılığ a y o l a ç tı ru h u n d a . K e n d i
tu tk u s u n u n k e s k in co ş k u n lu ğ u d a a ğ ır b a s a m a d ı b u k ez;
e lle ri a d a m ın ç a b a la y a n gö v d esi ü stü n d e k ım ıltısız , ö y le ­
c e y a tıy o r; n e y a p a r s a y a p sın , s a n k i ru h u o la n la r ı te p e ­
d en g ö z e tliy o rm u ş g ib i b ir d u y gu y a k a p ılıy o r, a d a m ın
k a lç a la r ın ı, k a b a e tle r in i, k u şk u lu titre m e sin i, ü r p e rm e ­
sin i g ü lü n ç b u lu y o rd u . E v e t, sev g i buydu ; k a lç a la r ın b u
g ü lü n ç ç ırp ın m a sı, z a v a llı a n la m s ız , ıs la k , k ü ç ü k p e n is in
solu p b ü z ü şm e si. T a n r ıs a l sev g i, b u y d u ! B u b ö y le o lu n ­
ca , ç a ğ d a ş in s a n la r g ö s te riy e ö fk e le n m e k te h a k lıy d ıla r;
b ir g ö s te rid e n b a ş k a b ir şey d eğ ild i b u çü n k ü . B ir ta k ım
o z a n la rın sö y led iğ i g ib i, in s a n ı d ü şü n e n b ir v a r lık o la r a k
y a r a ta n , b u n u n la b ir lik te , o n u b u g ü lü n ç d u ru m u a lm a y a
z o rla y a n b u g ü lü n ç g ö s te ri a rd ın d a k ö r b ir ö zlem le k o ş­
t u r a n T a n r ı’d a u ğ u rsu z b i r a la y c ılık o lm a lıy d ı. M au p -
p a s a n t b ile b a y a ğ ı b i r d üşüş o la r a k g ö rm ü ştü b u n u . İn ­
sa n c in s e l b irle ş m e y i h o rg ö rü y o r, >a m a g e n e de o n d an
v a z g e çen i! yord u .
G a rip d işi k a fa s ı, soğ u k , tik s in e n d ü ş ü n c e le rle u z a k ­
la r d a d u ru y o r, k ılın ı b ile k ım ıld a tm a d a n y a ta r k e n , s ilk i­
n ip ad a m ı d ışın a a tm a k , o n u n ç ir k in s a rılışın d a n , s a ç m a
k a lç a la r ın ın b in işin d e n k a ç ıp k u rtu lm a k g e liy o rd u iç in ­
den. A d a m ın göv d esi, b u d a la c a , a rsız , y e tk in lik te n u z a k ,
b itm e m iş k a r m a ş a s ıy le ç ir k in b i r şey d i. Ç ü n k ü b ü tü n ­
le n m iş b ir ev rim , n e y a p a r y a p a r, b u g ö s te riy i, bu ‘işle v 'i
in s a n y a ş a m ın d a n ç ık a rır d ı.
B u n u n la b irlik te , a d a m , işin i ç a b u c a k b itird ik te n
s o n ra , ço k b ü y ü k b ir d u rg u n lu k için d e sessiz liğ e , u z a k ,
k a d ın ın b ilin c in in s ın ır la r ın d a n d a u z a k , g a rip , e y le m siz
b ir y e re ç e k ilirk e n , y ü re ğ i s ız la m a y a b a ş la d ı k a d ım n . B ir
d a lg a n ın ç e k ilişi gibi^. u z a k la ş tığ ın ı d u y u y o rd u ad a m ın ,
u z a k la şıy o r, k e n d isin i k ıy ıd a k i b i r ç a k ılta ş ı g ib i b ır a k ı­
yord u . Ç e k iliy o rd u , r u h u ç e k iliy o rd u a d a m ın k a d ın d a n .
A d am b iliy o rd u .
K a d ın , k e n d i ik i b ilin c in in , ik i te p k is in in işk e n ce s iy le ,

214
g e r ç e k b ir a c ıy la a ğ la m a y a b aşlad ı. A d am o ra lı o lm ad ı,
sez m e d i b ile . A ğ la m a f ır tın a s ı gitgid e b ü y ü y e re k s a r s ın tı­
l a r a d ön ü n ce, a d a m d a s a rsılıv e ıü i.
«A h!» dedi. «İyi o lm a d ı b u kez. S e n u z a k la rd a y d ın .» -
D e m e k b iliy o rd u ! K a d ın ın h ıç k ır ık la r ı d a h a d a ço ğ a ld ı.
«N en v a r peki?» d iy e so rd u adam . «İkid e b ir b ö y le olu ­
yor.»
«Sen i... se n i sev em iy o ru m ,» diye h ıç k ır d ı k a d ın , y ü re ­
ğ in d e b ir b u r k u lm a d uydu bird en .
«Ö yle m i? Ü zm e k e n d in i bu n u n için ! İlle d e s e v e c e k ­
s in d iy e b ir y a s a y o k y a . O ld u ğ u g ib i b e n im s e duru m u .»
E lle r i d a h a k a d ın ın göğsü nd e, d u rg u n y a tıy o rd u . A m a
k a d ın ik i e lin i d e o n d a n çek m işti.
A d a m ın s ö z le riy le b ir a z ra h a tla m ıştı. Y ü k s e k s e sle
h ıç k ır m a y a b a şla d ı.
«Y ok, yok! A ğ la m a !» d ed i adam . «İy isin i de k ö tü sü n ü
de o la ğ a n s a y m a k g e re k . B u k e z iç in b ira z k ö tü oldu.»
K a d ın a c ı a c ı, h ıç k ır a h ıç k ır a a ğ lıy o rd u . «A m a sev m ek
istiy o ru m sen i, b ir tü r lü o lm uyor. İğ re n ç b ir şey bu.»
A d am , y a n a c ıy la , y a n e ğ le n e re k gü ld ü .
« İğ re n ç d eğil,» dedi, «sen iğ re n ç d e s e n d e d eğ il. S e n
iğ r e n ç y a p a m a z s ın b u n u . B e n i sev m ey e z o rla m a k e n d in i.
H iç b ir z a m a n z o rla m a k e n d in i böyle b i r şey e. B ir s ep et
c e v iz d e n b ir ç ü rü k ç ık a r e lb e t. Ç ü rü ğ ü n ü de s a ğ la m g ib i
k a b u lle n m e k g erek .»
E lin i k a d ın ın g ö ğ sü n d e n çek ti, şim d i d o k u n m u y o rd u
h iç b ir y e rin e . A d am e lin i ç e k e r çekm ez, h e m e n h e m e n a r ­
s ız c a b i r d o y g u n lu k d u y d u k a d m b u n d a n . A d a m ın k o n u ş­
tu ğ u y e r li şiv e d e n tik sin iy o rd u ; sen, sen i, s a n a d ey işin d e n .
C a n ı iste d iğ i z a m a n a y a ğ a k a lk ıy o r, te p e sin e d ik iliy o r, h iç
ç e k in m e d e n g ö z le ri ö n ü n d e o s a çm a k a d ife p a n ta lo n u n u n
d ü ğ m e le r in i ilik liy o rd u . M ich a e lis, h iç o lm a z s a d ü ğ m e le ­
r in i ilik le r k e n ö te y a n a d ö n e ce k k a d a r s a y g ılıy d ı. B u a d a m
ise k e n d in e ö y le b ir g ü v e n d u y u yord u k i, b a ş k a la r ın ın g ö ­
z ü n d e n a s ıl b ir s o y ta rı d u ru m u n a d ü ştü ğ ü n ü bile, a n la m ı­
yord u , soy su z h e rif. .
G e n e de, sessiz ce , k a lk m a k ü zere d o ğ ru ld u ğ u n d a, k a - .
d m o n a k o r k u y la s a rılıv e rd i.
«H ay ır! H a y ır g itm e ! B ır a k m a b e n i! K ız m a b a n a ! T u t
b e n i! S ık ı tu t beni,» d iy e fısıld a d ı, gözü 'k a r a r m ış b ir çıl-

215
g m lık için d e , n e d ed iğ in i b ile b ilm e d e n , a d a m a te k in o l­
m a y a n b ir g ü ç le y a p ış a ra k . K a d ın k e n d i k e n d in d e n k u r ­
tu lm a k istiy o rd u , k e n d i iç in d e k i ö fk e d e n , d ire n işte n . A m a
için d e k i, b e n liğ in i s a rm ış o la n o d ire n iş ö y le g ü çlü y d ü k i!
A d am on u g e n e k o lla r ın a a la r a k k e n d in e d o ğ ru çektik
k o lla r ın d a k ü çü lü v e rd i k a d ın , b ir y u v a d a y m ış g ib i b ü zü lü -
v e rd i. G e ç m iş ti, iç in d e k i d ire n iş g e ç m işti şim d i, o la ğ a n ü s ­
tü b i r e r in ç için d e y ü zü y o rd u . A d a m ın k o lla r ın d a k ü ç ü le ­
re k e şsiz b i r d u y gu için d e e rirk e n , son su z b i r is te k u y a n ­
d ırd ı b ird e n , a d a m ın b ü tü n d a m a rla rın d a y o ğ u n , t a t lı b i r
is te k k a y n a y ıv e rd i; k a d ın a , o n u n y u m u şa k lığ ın a , k o lla r ın ­
d a k i k a d ın d a n ta ş a r a k k e n d i k a n m a s ız a n d e lic i g ü z e lliğ e
d u y u la n b ir iste k . Y a v a ş y a v a ş , k a tk ısız , y u m u şa k b ir is ­
te k le y a n a n e lin in , o la ğ a n ü stü , b a y g ın o k ş a y ış ıy le , k a d ın ın
k a lç a la r ın ın ip e k s i y u v a r la k lığ ın ı s ıv a z la d ı, y u m u şa k k a b a
e tle r in e in d i, h e r o k ş a y ış ta c a n a lıc ı n o k ta y a b ira z d a h a
y a k la ş ıy o rd u . K a d ın , is te k te n b ir a le v g ib i d uydu onu, a m a
t a t lı b ir a le v , k e n d is in in de b u a le v iç in d e e rim e k te old u ­
ğ u n u d uydu. B ır a k t ı k e n d in i. A d am ş a ş ır tıc ı b ir sessiz g ü ç ­
le y a k la ş ıy o rd u . Ö lü m g ib i b ir titr e y iş le b o y u n eğd i k a d ın ,
b ü tü n b e n liğ iy le a ç tı k e n d in i o n a. A h, şim d i d u y a rlı b i r
sev g iy le d a v r a n m a s a y d ı a d a m n e b ü y ü k b i r iş k e n c e o lu r­
du b u , ç ü n k ü b ü tü n b e n liğ in i a ç m ış tı o n a, h iç b ir d a y a ­
n a ğ ı k a lm a m ış tı!
A d a m ın g ü çlü , a m a n s ız y a k la ş m a s ıy le ü rp erd i, ö y le si­
n e g a rip , k o r k u n ç b ir d u y g u y d u b u . B u , b i r k ılıc ın d a lış ı
o la b ilird i, y u m u ş a k ç a a ç ılm ış te n i için , ö lü m g ib i b ir şey
o la b ilird i. A p a n sız b i r ölü m k u şk u s u y la sa rsıld ı. A m a g a ­
rip , y a v a ş, d in g in b ir d a lış o ld u b u , b a ş la n g ıç ta e v re n i y a ­
r a t a n tü rd e n , d a lg ın , ç o k e s k i ve a ğ ır b ir sev g in in , b a n ş ın
d a lışı. G ö ğ sü n d e k i k o r k u d a y a tış tı, b ö y le ce g ö ğ sü de b ir
d in g in lik d a lg a s ın a k a p ıld ı. H e r ş e y iy le s a lıv e rd i k e n d in i.
H e r şey iy le, b ü tü n b e n liğ iy le , s e le b ır a k tı k e n d in i.
B ir d en izd i s a n k i, k o c a m a n b ir k a b a r t ıy la şişen , şişe n
y ü k s e le n k a r a d a lg a la r d ı b ü tü n v a rlığ ı, ö y le k i, g itg id e b ü ­
tü n k a r a n lığ ı e y le m e g e ç ti, k a r a , s a ğ ır k itle s iy le y u v a r la ­
n ıp d u ra n b i r o k y a n u s o ld u k a d ın . A h, iç in in t a d e r in le ­
rin d e , u p u zu n , ır a ğ a g id e n d a lg a la r la h e r ş e y i y a r ılıy o r, y u ­
v a rla n ıy o r , a y r ılıy o r, e n c a n a lıc ı y e rin d e d e r in lik le r y a r ılı­
yor, o rta d a n y a n la r a d o ğ ru y u v a rla n ıy o r, b u d e rin le ş e n d o ­

210
k u n u şla , d e rin le ri, g itg id e d a h a d e r in le ri a ç ılıy o r, d a h a b ü ­
y ü k d a lg a la r b e n liğ in d e n b ir k ıy ıy a d o ğ ru y u v a rla n ıy o r,,
b e n liğ in i a ç ıy o r, b ilin m e z b a tış g itg id e d a h a y a k m a , d a h a
y a k m a v arıy o r, b e n liğ in in d a lg a la r ı b e n liğ in d e n d a h a d a
u z a k la şıy o r, on u ö y le ce b ıra k ıy o r, en so n u n d a b ird e n b ir e
y u m u şa c ık , ü r p e rtili b ir k e n d in d e n g e ç işle , b ü tü n k a n m a
d o k u n u ld u ğ u n u , k e n d isin e d o k u n u ld u ğ u n u k a v ra y ın c a ,,
b i r tü k e n iş te b u lu y o rd u k e n d in i, b itm işti. B itm iş ti, y o k tu
a r tık , b ir y a n d a n d a d oğm u ştu : b ir k a d ın d ı.
A h , e şi b u lu n m a z g ü z e llik te b ir şey d i b u , e şsiz g ü z e l­
lik te ! D a lg a la r ın ç e k iliş i s ıra s ın d a b ü tü n g ü z e lliğ i g ö rm ü ş­
tü . Ş im d i b ü tü n g ö v d esi c a n a y a k m b ir sev g iy le , b ilin m e ­
y e n a d a m a , b ıç k ın b ir d a lış ta n s o n ra , k e n d iliğ in d e n ç e k i­
le n c ılız , sev g i dolu, so lu k e rk e k liğ e k e n e tle n m iş ti. A y rıl­
m a k iste m iy o rd u . Ç ok gü zeld i! Ö y le ce k a lm a k istiy o rd u .
«Ne gü zeld i!» d iy e m ırıld a n d ı k a d ın . «N e g ü zeld i!»
A m a a d a m h iç b ir şey sö y lem ed i, ü stü n d e d u rg u n y a t a r ­
k en , a n c a k y u m u şa c ık öp tü onu. B ir k u rb a n , ö te y a n d a n
d a y e n i d oğm u ş b ir v a r lık o la ra k , m u tlu lu k la in le d i k a ­
dın.
Ş im d i y ü re ğ in d e g a r ip b ir m u ciz e u y a n m ıştı. B ir e r ­
k e k ! E rk e k liğ in , ü z e rin d e k i g a rip gü cü ! E lle r i a d a m ın ü z e ­
rin d e k o r k u y la g e ziy o rd u d ah a. O n u n , k e n d isin e k a r ş ı
ta ş ıd ığ ı g a rip , d ü şm a n ca , h a f if tik s in ç a n la m d a n k o rk m u ş ­
tu: b ir e rk e k . Ş im d i d o k u n u y ord u o n a, ta n r ın ın o ğ u lla rı,
ta n r ın ın k ız la r ıy la b irlik te y d i şim d i. N e g ü zeld i o n u e lle ­
m ek , n e gü zeld i te n in in d okusu! N e gü zeld i, n e g ü zel, g ü ç ­
lü a m a g e n e d e d upd uru, in c e , d u y a rlı g ö v d e sin in b u d u r­
g u n lu ğ u ! Y e te rliğ in , p ü rü zsü z te n in b u k ö k te n ses s iz liğ i.
N e g ü zel! N e gü zel! E lle r i ü r k e k ç e a d a m ın s ır tın d a n a ş a ­
ğı, k a b a e tle r in in y u m u şak , u fa k y u v a r la k lığ ın a d o ğ ru
kay d ı. G ü z e llik ! N e b ü y ü k g ü z e llik ! Y e n i b ir s e v g in in
a p a n sız k ü ç ü k a le v i b ü tü n g ö v d esin i sard ı. N a sıl o lu y o r­
du, d a h a ö n c e a n c a k tik s in tiy le k a r ş ıla d ığ ı b u d u ru m d a,
n e rd e n d o ğu y ord u b u g ü z e llik ? D iri ılık k a lç a la r a . d o k u n ­
m a n ın sö ze sığ m az g ü z e lliğ i! Y a ş a m için d e y a ş a m , k e sin ,
ılık , g ü ç dolu sev im lilik . N e a n la ş ılm a z gizd i bu! N e g a ­
rip b ir g iz e m li a ğ ır lık , in s a n ın e lin d e y u m u şa c ık d u ra n !
G ü zel o la n h e r şey in k ö k ü , k ö k le ri, b ü tü n g ü z e lliğ in b a ş ­
la n g ıç ta k i k ö k ü .

217
 A d a m a , h e m e n h e m e n k o rk u y u , s a r s ın tıy ı a n d ıra n b ir
ş a ş k ın lık fıs ıltıs ıy la k e n e tle n d i. A d am k e n d isin e s ık ıc a
s a rıld ı, a m a te k söz b ile sö y lem ed i. H iç b ir şey sö y le m iy o r­
du. K a d ın , a d a m ın d a h a d a y a k ın m a sok u ld u . O n u n d e­
rin , a n la ş ılm a z d u rg u n lu ğ u için d e , g e n e y a v a ş y a v a ş u y a n ­
m a k ta o la n e r k e k liğ i sezd i. Y ü re ğ i k o rk u y u a n d ıra n b ir
d u y g u y la e rid i.
B u k e z a d a m ın , iç in d e k i v a rlığ ı, b ü tü n ü y le y u m u şa ­
c ık , h iç b ir b ilin c in k a v r a y a m a y a c a ğ ı ö lçü d e b in b i r ış ık lı,
k a m a ş tır ıc ıy d ı. B ü tü n b e n liğ i, b ir sıv ı d o k u g ib i, b ilin ç siz
d ip d iri se ğ iriy o rd u . N ey e u ğ ra d ığ ın ı b ile m iy o rd u . O la n la rı
k a v ra y a m ıy o rd u . T e k a n la d ığ ı, b u n u n h e r şey d e n d a h a
g ü z e l o ld u ğu y d u . T e k a n la d ığ ı. S o n r a iy ic e d u rg u n , iy ic e
b ilin ç s iz k a ld ı, b u d u ru m u n n e k a d a r sü rd ü ğ ü n ü b ile m i­
yo rd u . A d am d a h a k e n d isin d e , d e r in lik le rin e v a rılm a z b ir
su su ş için d e y d i. B ü tü n b u o la n la r la ilg ili te k söz k o n u ş m u ­
y o r la rd ı.
D ış d ü n y a y ı a lg ıla m a y a b a ş la d ık la rın d a , k a d ın ‘s e v g i­
lim , s e v g ilim !' d iy e re k a d a m ın g ö ğ sü n e sa rıld ı. A d am d a
s e s s iz c e tu tu y o rd u o n u . K a d ın a d a m ın g ö ğ sü ü z e rin d e
k ıv rıld ı, e şsiz b ir d u y g u y d u bu .
A m a a d a m ın s u su şu d ipsizdi. E lle ri, k a d ın ı ç iç e k t u t a r '
g ib i tu tu y o rd u , ö y le sin e d u rg u n , g a rip . «N ere le rd e sin ?» d i­
y e fıs ıld a d ı k a d ın . « N e re le rd e sin ? K o n u ş! B ir şey de b a ­
n a!»
A d a m o n u y u m u şa c ık ö p e re k m ırıld a n d ı: «A h can ım !»
A m a k a d ın o n u n n e d em e k iste d iğ in i a n la m a d ı, a d a ­
m ın k a f a s ın ın n e r e le r d e o ld u ğ u n u k e s tire m i yordu , su su ­
ş u y la y itm iş ti k e n d isi iç in sa n k i.
« S e v iy o rsu n b e n i, d eğ il m i?» d iye m ırıld a n d ı k ad ın .
«E vet, b iliy o rsu n !» d ed i a d am .
«A m a sö y le se v d iğ in i n ’olu r!» d iy e y a lv a rd ı.
«E vet! e v et! S e z m iy o r m u su n ?» dedi a d a m d alg ın , a m a
t a tlı b ir k e s in lik le . K a d ın d a h a ç o k k e n e tle n d i o n a, d a h a
so k u ld u . A d am , s e v iş irk e n k e n d isin d e n ç o k d a h a d u rg u n ­
d u, o n u n iç in k e s in lik le g ü v e n m e k istiy o rd u k ad ın .
« S e v iy o rsu n b e n i!» d iy e fıs ıld a d ı k a d ın , in a n m ış. A d a ­
m ın e lle ri b ir ç iç e k o k ş a r g ib i o k şu y o rd u k a d ın ı, b i r is te k
titre m e s in d e n u z a k , b u n u n la b ir lik te in c e c ik b ir y a k ın lık la .
K a d ın g e n e de s ev g iy i s ık ıc a y a k a la m a n ın g e r e k liliğ i ile

218
te d irg in , k ıv ra n ıy o rd u .
«B en i h e r z a m a n se v e c e ğ in i söyle!» d iy e y a lv a rd ı.
«Evet!» d edi a d a m d alg ın . K a d ın s o r u la rın ın o n u k e n ­
d isin d e n u z a k la ş tırd ığ ın ı g ö rü y o rd u .
« K a lk m a y a lım m ı?» d iy e sord u a d a m so n u n d a.
«H ayır!» d edi k a d ın . A m a b ilin c in in d a ğ ıld ığ ın ı sezd i,
d ış a r d a k i s e s le ri işitiy o rd u .
«N erd ey se k a r a n lık çö k e ce k ,» dedi ad am . S e sin d e b u ­
y u r g a n b ir a n la m seziliy o rd u . K ad ın , g e lip ç a t a n z a m a n a
b o y u n e ğ e n b ir d işin in ü z ü n tü sü y le öp tü onu .
A d a m k a lk tı, fe n e r in ış ığ ın ı a ç tı, s o n ra te z te z g iy in e ­
re k , g iy s ile r için d e g ö rü n m e z oldu h e m en . B ir y a n d a n p a n -
ta lo n u n u n d ü ğ m e le rin i ilik le rk e n , irile şm iş, k o y u g ö z le rle
a ş a ğ ı b a k a r a k , k a d ın ın te p e sin e d in eld i, yü zü b ira z p e m b e ­
leşm iş, s a ç la r ı d ağ ılm ış, g a rip b ir ılık lık için d e , fe n e r in
s o lg u n ış ığ ı a ltın d a d a h a d a gü zeld i; ö y le g ü zeld i k i, k a d ın
h iç b ir z a m a n sö y le y e m e y e c e k ti o n a şu a n d a n e g ü z e l o l­
d u ğ u nu . A d a m a s ık ıc a s a r ıla r a k o n u tu tm a k g e ç ti için d e n ,
ç ü n k ü k e n d isin i b a ğ ır m a y a , o n a k e n e tle n m e y e , o n a sa h ib -
o îm a y a d ü rte n , ılık , y a r ı-u y k u lu b ir d a lg ın lık v a rd ı a d a ­
m ın b u g ü z e lliğ in d e . H iç b ir z a m a n s a h ib o la m a y a c a k tı ona.
B a tta n iy e n in ü stü n d e k ıv rılm ış, y u m u şak , ç ıp la k k a lç a la -
rıy le ö y le c e y a tıy o rd u , k a fa s ın d a n g e ç e n le rd e n a d a m ın h a ­
b e ri b ile y o k tu , a m a o d a k a d ın ı g ü zel b u lu y o rd u : h e r şe ­
y in ö tesin d e , d e r in le rin e v a ra b ild iğ i, y u m u şak , o la ğ a n ü s ­
tü b ir v a rlık .
« S a n a g e lm e k g ü zel b ir şey,» d edi ad am .
« S e v iy o r m u su n b e n i?» d iye sord u k a d ın , y ü re ğ i k ü t
k ü t a ta r a k .
« S e n in le b ir lik te o lm a k , b ü tü n y a r a la r ı s a ğ a ltıy o r. B a ­
n a k e n d in i a ç ış ım sev iy o ru m sen in . S a n a y a k la ş a b ilm e -
m i öylesine.»
E ğ ile r e k k a d ın ın y u m u şa c ık , ç ıp la k b ö ğ rü n ü öp tü , y ü ­
z ü n ü te n in e sürd ü, s o n ra b a tta n iy e y i k a d ın ın ü s tü n e ç e k ­
ti.
«B en i h iç b ir z a m a n b ır a k m a y a c a k s ın d eğ il m i?» d iye
so rd u k a d ın .
«B öyle ş e y le r söylem e,» d edi ad am .
«A m a b e n im s e n i se v d iğ im e in a n ıy o rsu n d eğ il m i?»
«E vet, b ira z ö n ce s ev d in b e n i, d ü ş ü n e b ile c e ğ in d e n de

219
d a h a ço k s ev d in h em . A m a g e le c e k te n e o la c a ğ ı b ilin m e z
ki, b ir g ü n b a ş k a tü r lü d a v r a n ır s ın b e lk i!»
«H ayır, b ö y le k o n u şm a ! - S e n i k u lla n m a k ta o ld u ğ u m u
g e r ç e k te n d ü şü n m ü y o rsu n d eğ il m i?»
«N asıl?»
« B ir ç o c u k e d in m e k için ?»
«D ü n y ad a h e rk e s c a n ı iste d iğ iııc e ç o c u k y a p a b ilir,» d e­
di a d a m , to z lu k la rın ı ilik le m e k ü z e re o tu ru rk e n .
«A h h a y ır!» d iy e b a ğ ır d ı k a d ın . « Ş a k a y a p ıy o rs u n de­
ğ il m i?»
«E vet!» d edi ad am , a lt ta n a lt t a n b a k a r a k . «En g ü zeli
bu kezdi.»
K a d ın k ım ıltıs ız y a tıy o rd u . A d am y a v a ş ç a k a p ıy ı a ç tı.
P ır la n ta g ib i a ç ık re n k li ç e v re s iy le gök, k o y u m av iy d i. T a ­
v u k la r ı k a p a m a k iç in d ış a r ıy a ç ık tı, k ö p e ğ in e sesle n d i. K a ­
d ın d a y a ttığ ı y e rd e n , y a ş a m ın , in s a n v a r lığ ın ın o la ğ a n ü s ­
tü n ite liğ in i d ü şü n ü yo rd u .
A d am d önd ü ğü nd e, d a h a y a tıy o rd u , b ir ç in g e n e gibi
ış ıl ışıld ı. A d am , y a n ıb a ş m d a k i isk e m le y e çö k tü .
« G itm e d e n ö n c e b i r g e c e b e n im ev e g e lm e lisin ; o lm az
m ı?» dedi, k a ş la r ın ı k a ld ır a r a k ; e lle ri, d iz le ri a r a s ın d a n
s a r k a r k e n , b a k tı.
« G e le y im m i?» d ed i k a d ın , y e r li şiv e y i y a n s ıla y a r a k .
A d am g ü lü m sed i.
«E vet, gel.»
«Evet!» d ed i k a d ın g e n e y e r li ağ z ıy la .
«He!» d ed i ad am .
«He!» d iy e y a n s ıla d ı k a d ın .
«B en im le y a ta r s ın b ir gece,» dedi ad am . « G e rek li b u .
N e z a m a n g e le ce k sin ? »
« B elk i p a zara,» d edi k a d ın g e n e y e rli şiv e y i y a n s ıla ­
y arak.
« P a z a ra m ı?»
A d am gü ld ü h e m en .
«Y o k yok, b e ce re m iy o rsu n ,» dedi.
«N eden b e ce re m e y e ce k m işim ? »
A d am güldü. K a d ın , y e rli ş iv e y le k o n u ş m a y a ç a lış ır ­
k e n g ü lü n ç o lu y o rd u .
«K alk h ad i, g itm e z a m a n ın geldi,» dedi ad am .
«Ö yle m i?»

220
 «Evet,» d edi ad am , eğ ilip k a d ın ın y ü z ü n ü ta t lılık la o k ­
şay arak .
«İyi d işisin k ıs a c a s ı, d eğ il m i? Y e ry ü z ü n d e k a lm ış e n
iy i m a l se n in k isi! N e z a m a n iste rs e c a n ın o z a m a n g el! N e
z a m a n iste rse n !»
«N e d em ek m al?» d iy e sordu k a d ın .
« B ilm iy o r m u su n ? S e n in m alın ! O ra n işte . S a n a g ird i­
ğ im z a m a n b e n im o la n . S e n in o la n d a b e n im k i. O ra n s e ­
n in . O ld u ğu gibi.»
«O lduğu gibi,» dedi k a d ın e ğ le n e re k . «M al! Ç iftle ş m e k
g ib i b ir şey d em ek ki!»
«Y ok yok! Ç iftle şm e k , y a p ıla n işin ad ı. H a y v a n la r ç if t ­
le ş ir. A m a s e n in o ra n ç o k d a h a ö te b ir a n la m ta ş ır. Ş e n ­
s in o, a n lıy o r m u su n : s e n ise h a y v a n la r d a n ço k d a h a b a ş k a
b ir şey sin , d eğ il m i? Ç iftle ş ir k e n b ile ? O ra ıi! S e n in b ü tü n
g ü z e lliğ in , can ım !»
K a d ın k a lk tı, a d a m ın k o y u , ta tlı, söze s ığ m a z ılık lık ­
ta , d a y a n ılm a z g ü z e llik te k i g ö z le rin in a r a s ın ı öptü.
«S e v iy o r m u su n b en i?» d iy e sordu .
A d am k a r ş ılık v e rm e d e n ö p tü onu.
«G itm e lisin a rtık , d u r ü s tü n ü b a ş ın ı silk e le y e y im .»
A d a m ın eli, k a d ın ın g ö v d e sin in y u v a rla k e ğ r ile rin d e
tu tk u d a n u zak , b u n u n la b ir lik te y u m u şak , iç te n b ir se z iş­
le gezin d i.
K a d ın , a la c a k a r a n lık ta e v in e k o ş a rk e n , e v re n b ir düş
g ib iy d i gözü nd e; p a r k ta k i a ğ a ç la r , b ir d a lg a y a k a p ılm ış
d e m irli g e m ile r g ib i in ip ç ık ıy o r, ev e g id e n b a y ın n y a ­
m a ç la r ı d a c a n lılık la dolup taşıy o rd u .

221
 13
P a z a r g ü n ü C liffo rd k o r u y a g itm e k iste d i. G ü zel b ir
sa b a h tı, ö te d e b e rid e a r m u t ç iç e k le r iy le e rik ç iç e k le r i a k
b ir m u ciz e g ib i a p a n s ız a ç ılıv e rm iş ti.
E v r e n in ç iç e ğ e d u rd u ğ u b u g ü n le rd e, C liffo r d ’u n a n c a k
te k e r le k li s a n d a ly e y le d o la şa b ilm e si, iç p a r a la y ıc ı b ir ş e y ­
di. A m a k ö tü rü m lü ğ ü n e a lış m ış tı a rtık , b e lli b ir g u ru r b i­
le d u y u y o rd u b u n d a n . M o to rlu a r a b a s ı, y a v a ş, h a s ta lık lı
b ir ö n e m le h o m u rd a n a r a k ile rliy o rd u . K a n s ın ııı y a n m a
y a k la ş tığ ın d a :
« S ir C liffo rd , k ö p ü re n a tı üstü n d e!» dedi.
«K ö p ü re n d eğ ilse b ile , h o m u rd a n a n !» d iy e g ü ld ü C on-
n ie .
C liffo rd d u ra ra k , u zu n , a lç a k , e sk i k a h v e r e n g i k o n a ğ ın
ö n y ü zü n e b a k tı.
«G özü nü b ile k ır p m ıy o r W ra g b y !» dedi «N e diye k ır ­
p a c a k s a n k i! Ş u a ltım d a k i, in s a n k a fa s ın ın b ir b a ş a rıs ı,
a tm ö n e m in i s ıfır a in d ire c e k b ir b u lu şu d eğ il m i?»
«E vet, d o ğru . P la to n ’u n ç ift a tlı a r a b a la r la gö ğ e ç ık tı­
ğ ın ı s ö y led iğ i ru h la r, b ir F o rd a r a b a s ıy la ç ık ıy o r şim di,»
dedi C o ıın ie.
«Y a d a b ir R o lls -R o y c e ’la: S o y lu k işiy d i P lato n !»
«Çok d oğru ! D ö v ü le ce k , k a m ç ıla n a c a k k a r a a t la r yo k
a r tık . B ir g ü n , sözü n ü e ttiğ i k a r a a t la k ır a t a h iç g e r e k lik
d u y m a y a c a ğ ım ız , ço k d a h a iy i b ir u la ş tır m a a r a c ıy la , b ir
m o to rlu t a ş ıtla y o lc u lu k y a p a c a ğ ım ız , a k im ın u c u n d a n b i­
le g e ç m e z d i P la to n 'u n b e lk i!»
«B ir m o to r, b ir a z d a b e n zin !» dedi C liffo rd .
«Ö n ü m ü zd eki y ıl, e sk im iş ev im izd e b ir ta k ım o n a rım îa r
y a p tırm a k istiy o ru m . B u iş iç in b ir b in lik a r ttır m a m g e ­
re k : iş ç ilik de ö y le p a h a lı k i şim di!» d iye ek le d i.
«A m an, olsu n!» d ed i C o n n ie. « Y en i b ir g re v y a p m a sın ­
l a r d a tek !»
« Y en i b ir g r e v y a p s a la r n e k a z a n a c a k la r b u n d a n ! K o ­
lu k a n a d ı k ır ılm ış e n d ü s tri iy ic e y ık ıla c a k a n c a k : y ık ım

222
b a y k u ş la rı b u d u ru m u g ö rm e y e b a ş la d ı bile!»
« E n d ü strin in y ık ılm a s ı, iş ç ile r in u m u ru n d a b ile d eğ il
b elk i,» d ed i C o n n ie.
«Ah, k a d ın c a sö z le r edip d u rm a şim di! E n d ü s tri, k e ­
s e le r in i şişirip ta ş ır m a s a b ile , m id e le rin i d o ld u ru y o r b u
h e rifle rin ,» dedi C liffo rd , M rs. B o lto n ’u n k o n u ş m a la rın ı
a n d ıra n b ir sesle .
«A m a d a h a g e ç e n le rd e b ir tu tu cu - a n a r ş is t o ld u ğ u n u
sö y ley e n se n d eğ il m iyd in?» d iy e sord u C o n n ie, a ç ık ç a .
« B u n u n la n e d em ek iste d iğ im i de a n la m ış m iy d in ?» di­
y e ç ık ış tı C liffo rd . «İn san , y a ş a m ın b içim in e , g e r e ç le r in e
d o k u n m ad an , h e r iste d iğ in i a la b ilir , c a n ım n iste d iğ i şey i
d u y a b ilir, a m a b u k e s in lik le ö zel b ir şey o la r a k k a lır.»
C o n n ie s u s a ra k b ir k a ç a d ım yü rü d ü . S o n r a d ire te re k :
« K a b u ğ u b ü tü n k a lm a k k o şu lu y la , b ir y u m u rta n ın , is ­
te d iğ i g ib i c ılk la ş a b ile c e ğ im sö y lem e k g ib i b ir şey o lu y o r
b u . N e v a r k i c ılk b ir y u m u rta , k e n d iliğ in d e n k ırılır.»
« İn s a n la r ın y u m u rta o ld u ğ u n u san m ıy o ru m ,» d ed i C lif­
fo rd . « M elek y u m u rta s ı b ile d eğ ild ir in s a n la r , b ilg iç k ü ­
ç ü k h a n ım !»
B u ış ıl ış ıl s a b a h ta , C liffo r d ’un k e y fi y e rin d e y d i gene..
T a r la k u ş la r ı p a r k ın ü z e rin d e u ç a r a k cıv ıld ıy o r, u z a k ta ,
ç u k u rd a k a la n m a d e n o c a ğ ım n d u m an ı sessiz sessiz tü tü ­
y ord u . E s k i g ü n le ri a n d ıra n b ir g ü n d ü b u g ü n , s a v a ş ta n
ö n c e k i g ü n le ri. G e r ç e k te C o n n ie ’n in iç in d e n ta r tış m a k ^gel­
m iy o rd u . O n u n için , C liffo r d ’u n a r a b a s ın ın y a n ıs ır â , d u y ­
d uğu k a r ş ıtlığ ı a ç ığ a v u rm a d a n , d im d ik y ü rü y o rd u .
«H ayır,» d ed i C liffo rd . « İşle r g e r e k tiğ i g ib i y ö n e tilir­
se, a r t ık g re v fa la n olm az.»
«N eden o lm asın ?»
«Ç ü n k ü g re v y a p ıla m a y a c a k b ir o rta m sa ğ la n ır.»
«A m a iş ç ile r göz y u m a r m ı s e n in b ö y le b ir şey y a p ­
m a n a ?» d iy e sord u C o n n ie.
« O n la ra s o r a c a k d eğ iliz. O n la r h iç s ez m e d e n y a p a c a ­
ğ ız b u n u . K e n d i iy ilik le ri için , e n d ü striy i k u r ta r m a k için .»
«A ynı z a m a n d a s e n in iy iliğ in için,» dedi C o n n ie.
« E lb e tte ! H e rk e sin iy iliğ i için . A m a b e n d e n d a h a çok ,
o n la r ın iy iliğ i için . B en , m a d e n o c a k la r ı o lm a d a n d a y a ş a ­
y a b ilirim . O n la r y a ş a y a m a z . M a d e n o c a k la r ı o lm a s a a ç lık ­
ta n k ır ılır la r . B e n im b a ş k a g e lirle r im de v ar.»

223
 S ığ v a d iy e d a ğ ru , m a d e n o c a ğ ın a b a k tıla r , o c a ğ ın ö te ­
s in d e T e v e rsh a lT ın k a r a ç a tılı e v le ri d izi dizi, b ir y ıla n
.gibi, te p e y e d o ğru k ıv rılıy o rd u . E sk i k a h v e r e n g i k ilis e ­
d en ç a n s e s le ri g e liy o rd u : p a z a r, p a z a r, p a z a r!
«P eki iş ç ile r n e d er, s e n in b u s ın ırla m a la rın a ? » d iye
so rd u C o n n ie .
« B a k ca n ım , b ö y le b ir şe y i is te r iste m e z k a b u lle n m e k
z o ru n d a la r: y e te r k i y o lu y la y o rd a m ıy la y a p ıls ın b u iş.»
«P ek i k a r ş ılık lı b ir a n la ş m a o la m a z m ı b u ko n u d a?»
« E lb e tte o la b ilir: e n d ü s trin in b ire y d e n d a h a ö n e m li o l­
d u ğ u n u k a v r a d ık la r ı zam an .»
«A m a b u n u n ille d e s e n in e n d ü strin o lm a sı m ı g e r e ­
k ir?»
«H ayır. A m a b ir y a n d a n d a k e s in lik le , ev et. M a lsa h ip -
liğ i d in se l b i r s o ru n oldu şim di: İs a ile S t. F r a n c is ’te n b u
y a n a o ld u ğ u g ib i. Ö n e m li o la n şey , in s a n ın v a rın ı y o ğ u n u
y o k s u lla ra d a ğ ıtm a s ı d eğ il, v a r ın ı y o ğ u n u e n d ü s triy i d es­
te k le m e k , y o k s u lla r a iş v e rm e k iç in k u lla n m a sıd ır. B ü tü n
k a r ın la r ı d o y u rm a n ın , b ü tü n s ır tla r ı g iy d irm e n in te k y o ­
lu b u d u r. V a r ım ız ı y o ğ u m u z u y o k s u lla r a d a ğ ıtm a , h e m
b iz le r için , h e m d e y o k s u lla r için , a ç lık t a n k ır ılm a k d e­
m e k tir . E v r e n s e l ö lçü d e b ir a ç lık d a ö z le n e c e k şey d e­
ğ ild ir h e rh a ld e . G e n e l b ir y o k su llu k b ile sev im siz b ir ş e y ­
d ir. Ç irk in d ir y o k su llu k .»
«P ek i y a e şitsizlik ?»
«D eğişm ez a lın y a z ıs ıd ır b u . N ed en J ü p it e r y ıld ızı N ep-
tu n 'd a n d a h a b ü y ü k tü r? H e r ş e y in y a p ısın ı d e ğ iştirm e y e
'k a lk ış a m a z s ın !» ’
«A m a ç e k e m e m e z lik , k ıs k a n ç lık , y e tin m e z lik b ir b a ş la ­
dı m ı, son ra...»
« B a şla d ı m ı, d u rd u rm a k iç in e lin d e n g e le n i y a p a c a k ­
s ın . B ir is in in ç ık ıp , b ü tü n b u g ö s te riy i b u y ru ğ u a ltın a a l­
m a s ı g e rek ir.»
«K im a la c a k p eki?» d iy e so rd u C o n n ie.
« E n d ü stri iş le tm e le r in e sa h ip o lan , b u işle tm e le ri y ö ­
n e t e n k im se ler.»
U z u n b ir s ü re s e s s iz lik oldu.
« B en ce b u n la r ın h e p si, k ö tü y ö n e tic ile r,» d ed i C o n n ie.
«P ek i n e y a p m a la r ı g e r e k ir , s e n s ö y le b a k a lım .»
«B u n la r, y ö n e tic ilik le rin i, b u y ru k y e tk ile r in i g e r e ğ in ­

224
c e cid d iy e a lm ıy o rla r,» d ed i C o n n ie. ,
« S e n in L a d y ’lik s a n ın ı a ld ığ ın d a n ç o k d a h a fa z la cid d i­
y e a lıy o rla r.»
«L ad y’lik s a n ı z o rla m a b i r şey b e n im için , g e r ç e k te n
iste d iğ im b ir şey değil,» d ey iv e rd i C o n n ie. C liffo rd , a r a b a ­
s ın ı d u rd u r a ra k b a k tı.
«K im m iş şim d i so ru m lu lu ğ u n d a n k a ç a n ? » d iy e so rd u
C lifo rd . «D u ru m u n u n g e r e k tir d iğ i s o r u m lu lu k ta n k a ç m a ­
y a y e lte n e n k im m iş? S e n m i o n la r m ı?»
«B en ü s tü n lü k iste y e n , b u y ru k v e rm e k is te y e n b ir in ­
s a n d e ğ ilim ki,» d iy e ç ık ış tı C o n n ie.
«H a! A m a k o r k a k lık d e r le r b u s e n in y a p tığ ın a . L a d y ’­
lik sa m , s e n in o la n b ir şey : s e n in a lın y a z m . Y a ş a d ığ ın sü ­
r e c e sa h ip ç ık m a n g e r e k o n a. M a d e n c ile re s a h ib o ld u k la rı
b e llib a ş lı ş e y le r i k im v e rd i? P o litik ö z g ü rlü k le rin i, e ğ itim ­
le r in i, s a ğ lık ö rg ü tle rin i, k ita p la r ım , m ü z ik le rin i, h e r ş e y ­
le r in i? K im v e rd i b ü tü n b u n la r ı? M a d e n c ile r m a d e n c ile re
m i v e rd i? H ay ır! I n g ilte r e ’d e k i b ü tü n W r a g b y ’le r, S h ip le y ’-
le r, k e n d i ü s tle r in e d ü şen i, k e n d ile rin d e n b e k le n e n i v e rd i­
le r, b u n d a n s o n ra d a v e rm e le ri g e re k . S e n in so ru m lu lu ­
ğ u n b u r d a işte.»
C o n n ie d in led i, k ıp k ırm ız ı k e silm işti.
«B e n d e b ir şey v e rm e k is te rim elbet,» d ed i, « a m a iz in
y o k b u n u y a p m a m a . Ş im d i h e r şey d e s a tış g ö z e tiliy o r, k a ­
z a n ç g ö z e tiliy o r; a z ö n c e sözü n ü e ttiğ in ş e y le ri, W r a g b y
ile S h ip le y , k a r ş ılığ ın d a b ü y ü k b ir k a z a n ç s a ğ la y a r a k , h a l­
k a s a tıy o r la r . H e r şe y s a tılm a k iç in . G e r ç e k y a k ın lık , sev ­
g i d iy e b ir şey , g ö n lü m ü ze u ğ ra m ıy o r b ile . Ü s te lik , h a lk ın
d o ğ a l y a ş a m ın ı, e r k e k liğ in i ö ld ü ren , o n u n b a ş ın a b u e n ­
d ü s tri u m a c ıs ın ı s a r a n k im ? K im , söyle?»
«P ek i a m a b e n n e y a p a y ım ?» d iy e so rd u C liffo rd , ö f­
k e li. «G elip v a rim ı y o ğ u m u y a ğ m a e tm e le rin i m i sö y le y e ­
yim ?»
« T e v e rsh a ll n e d e n b ö y le ç irk in , b ö y le iğ r e n ç ? N ed en
b ö y le sin e u m u tsu z, b u in s a n la r ın y a ş a y ış ı?
«K en d i T e v e r s h a ll’l a n n ı k e n d i e lle riy le k u ru y o rla r, öz­
g ü r lü k le r in in b ir y ö n ü b u . K e n d i e lle riy le k u r d u k la r ı şi­
r in T e v e r s h a ll’da, k e n d i ş ir in y a ş a y ış la r ım s ü rü y o rla r. O n ­
la r ın y a ş a m ım b e n s ü r e c e k d eğ ilim y a ! H e r k o y u n k e n d i
b a c a ğ ın d a n ...»

225
 «A m a k e n d i ç ık a r ın iç in ç a lış tırıy o r s u n o n la rı. S e n in
k ö m ü r o c a ğ ın ın y a ş a m k o ş u lla r ın a k a tla n ıy o rla r.»
«H iç d e ö y le d eğ il. T a n r ı h e rk e s in k a r n ın ı d o y u ru r.
H iç k im se , ille d e b e n im iç in ç a lış m a k z o ru n d a d eğ ild ir.»
«A m a o n la r ın y a ş a m ı e n d ü s trile ş tirilm iş , u m u tsu z b ir
y a ş a m olm u ş, b iz im k i de öyle!» d iy e b a ğ ır d ı C o n n ie.
« S a n m ıy o ru m . R o m a n tik b ir söz k a la b a lığ ı b u s e n in k i-
si, s ır ıls ık la m b ir ro m a n tik liğ in d ö k ü n tü d u y g u la n . K a r ­
ş ım d a d u ru şu n , h iç de u m u tsu z b ir v a r lığ ın d u ru şu n a b e n ­
zem iy o r, C o n n ie sevgilim .»
D o ğ ru y d u bu. Ç ü n k ü C o n n ie ’n in k oy u m a v i g ö z le ri y a ­
n ıp sö n ü y o r, y a n a k la r ı d a a l a l g ö rü n ü y o rd u ; b i r u m u t­
s u z lu ğ u n ü z ü n tü sü n d e n d a h a çok , b a ş k a ld ır a n b ir tu tk u y ­
l a dolup ta ş ıy o rd u içi. Ç im e n le rin k ü m e le ş tiğ i y e r le rd e ,
d ip le ri p e m b e m si, ıs la k , p a m u k su ç u h a ç iç e k le r i ç a rp ıy o r­
d u g ö zü n e. Ö fk e y le so ru y o rd u k e n d i k e n d in e : C liffo rd ’u n
ço k h a k s ız o ld u ğ u n u n e d e n a ç ık a ç ık sö y lem iy o rd u y ü zü n e
k a r ş ı?
« İşç ile rin se n d e n n e fr e t e tm e le ri b o şu n a d eğil,» dedi.
« N e fre t e tm iy o rla r!» d ed i C lifford . «Bu d ü şü n ce n d e d e
y a n ılıy o rs u n ; s e n in a n la y a c a ğ ın , o n la r in s a n d eğ il. A n la ş ıl­
m a z h a y v a n la r d ır h e p si, h iç b ir z a m a n d a a n la ş ıla m a y a -
c a k . K e n d i k u r u n tu la r ın ı b a ş k a la r ın a d a m a le tm e y e y e lte n ­
m e. S ü r ü le r h e r z a m a n ay n ıy d ı, h e r z a m a n d a a y n ı k a la ­
c a k . N e ro n ’u n k ö le le r iy le b iz im m a d e n c ile r y a d a F o rd ’u n
o to m o b il iş ç ile r i a r a s ın d a çok , a m a ço k k ü ç ü k b ir a y r ım
v a rd ır. N e ro n ’u n m a d e n k ö le le riy le , t a r la k ö le le r i. B ö y le d ir
s ü rü le r: d eğ işm ez b ir n ite lik ta ş ır la r . S ü r ü le r a r a s ın d a n
b ir b ire y y ü k s e le b ilir b e lk i. A m a b u te k k iş in in y ü k s e liş i
s ü rü le ri d eğ iştirm e z . S ü rü le r , d e ğ iştirile m e z n ite lik te d ir.
Ç a ğ d a ş to p lu m sa l b ilim in e n ö n em li g e r ç e k le rin d e n b i r i ,
d ir bu. Y a ln ız , gü n ü m ü zd e eğ itim , b ir s ir k in k ö tü b ir ö r­
n e ğ id ir. G ü n ü m ü zd e y a n lış o la n şey, s ir k le r i e ğ itim p ro g ­
r a m ın a s o k a ra k , e ğ itim i iy ic e y ü zü m ü ze g özü m ü ze b u la ş ­
tırm a m ız , s ü rü le rim iz i k ıt e ğ itim le zeh irlem em izd ir.»
C liffo r d ’u n a ş a ğ ı t a b a k a in s a n la r ıy la ilg ili d u y g u la rı
b ir co ştu m u , C o n n ie k o rk a rd ı. Y ık ıc ı, g e r ç e k b ir y ö n ü v a r ­
dı s ö z le rin in . A m a ö ld ü re n b ir g e r ç e k ti b u .
C liffo rd , C o n n ie ’n in re n g in in a ttığ ın ı, s e s in in k e s ild i­
ğ in i g ö rü n ce , a r a b a s ın ı g e n e ç a lış tırd ı, C o n n ie ’n in a ç tığ ı

226
p a rm a k lık lı k a p ıy a v a r ın c a y a d ek h iç b ir şe y k o n u şm a d ı­
la r.
«B izim şim d i b a ş v u ra c a ğ ım ız şey,» d edi C liffo rd , «k am ­
ç ı o lm a lıd ır, k ılıç d eğ il. S ü rü le r , d ü n y a n ın b a ş la n g ıc ın d a n
b e r i h ep y ö n e tilm iştir, so n u n a d ek de y ö n e tile c e k tir, y ö ­
n e tilm e le ri g e re k lid ir. K e n d i k e n d ile rin e y ö n e te b ile c e k le ­
r in i ile r i sü rm e k , ik iy ü z lü lü ğ ü n , m a s k a r a lığ ın t a k e n d isi­
dir.»
«P ek i s e n y ö n e te b ilir m is in o n ları?» d iy e so rd u C o n ­
n ie.
« B en m i? E lb e tte ! İn s a n b a c a k la r ıy la y ö n etm e z h e r ­
h ald e; n e k a fa m n e d e iste m im k ö tü rü m d eğ il. K e n d i p a y ı­
m a d ü şen ölçü d e y ö n e te b ilirim : k e n d i p a y ım a d ü şen öl­
çüd e: h iç k u şk u n o lm a sın . B ir o ğu l k a z a n d ır b a n a , b e n d e n
s o n ra d a o yön etsin .»
«A m a s e n in o ğ lu n o lm a y a c a k o, s e n in s ın ıfın d a n o lm a ­
y a c a k ; y a d a belk i,» d iy e k e k e le d i C o n n ie.
« B a b a sın ın k im o ld u ğ u n a a ld ırd ığ ım yok; z e k â s ı n o r ­
m a lin a ltın d a o lm a y a n s a ğ lık lı b ir a d am o lsu n y e te r. B a ­
n a n o rm a l z e k â lı, s a ğ lık lı b i r a d a m ın ç o cu ğ u n u v e r, e k s ik ­
siz y e te r lik te b ir C h a tte r le y y a r a ta y ım o ç o c u k ta n . Ö n e m ­
li o la n , b a b a m ız ın k im o ld u ğ u d eğ il, a lın y a z ıs ın ın b iz i
k o y d u ğ u y e rd ir. H e rh a n g i b ir ço cu ğ u al, y ö n e tic i y ü k s e k
s ın ıfla r a r a s ın a b ır a k , k e n d i y e tişin c e b ir y ö n e tic i o la r a k
y e tiş e c e k tir. Ö te y a n d a n , k r a lla r ın , d ü k le rin ç o c u k la rın ı
s ü rü le r a r a s ın a b ıra k , k ü çü k a y a k ta k ım ı k iş ile rin e , s e r i
ü re tilm iş n e s n e le r e d ö n ü şe ce k le rd ir. Ç e v re n in ş a ş ıla c a k
b a s k ıs ıd ır bu.»
«Ö y ley se a ş a ğ ı ta b a k a in s a n la h a p a y rı b ir ır k ta n d e­
ğ ild ir, soy lu k iş ile r de b a ş k a b ir k a n taşım ıy o r,» d ed i C o n ­
n ie.
«H ayır, y a v ru m ! B ü tü n b u n la r ro m a n tik k u r u n tu la r ­
d ır. S o y lu ta b a k a d a n o lm a k , ra s g e le b ir şey d ir, a lın y a z ıs ı­
n ın b ir c ilv esid ir. Y ığ ın la r ise, a lın y a z ıs ın ın b a ş k a b ir c il­
v e sid ir. B ir e y p e k ö n e m li d eğ ild ir. H an g i y ö n e g ö re y e tiş ­
tirild iğ im , u y a n d ırıld ığ ım ız d ır ö n e m li o lan . A şa ğ ı ta b a k a
in s a n ın ı şim d ik i d u ru m u n a g e tir e n şey, b ü tü n o ' s ü rü le rin
'e tk isid ir.»
« ö y le y s e b iz in s a n la r a r a s ın d a o r ta k b ir in s a n lık yok!»
« N asıl is te rs e n ö y le de. H ep im iz k a r n ım ız ı d o ld u rm a k

227
zo ru n d ay ız. A m ar a n la m lı, d e ğ e r ta ş ıy a n b ir iş y a p m a y a
g e lin ce , y ö n e tic i s ın ıf l a ç a lış a n s ım f a r a s ın d a b ü y ü k b ir
u ç u ru m v a rd ır. İk is in in g ö re v i b ir b ir in e k a r ş ıttır . K işiy i
b e lir le y e n şey ise , g ö rev id ir.»
C o n n ie ş a ş k ın g ö z le rle b a k tı.
« B u ra d a n ile riy e g itm e y e c e k m iyiz?» diye sordu .
C liffo rd a r a b a s ın ı ç a lış tırd ı. S ö y le y e c e k le rin i sö y le m iş­
ti. Ş im d i C o n n ie ’n in ço k iç s ık ıc ı b u ld u ğ u o k e n d in e öz­
g ü o ld u k ç a b o ş d u rg u n lu ğ a gö m ü lm ü ştü . K o ru d a b i r t a r ­
tış m a y a g iriş m e k te n k e s in lik le k a ç m ıy o rd u C o n n ie .
Ö n le rin d e yo l, k a h v e r e n g i ç it ç a lıla r ıy la g ö z a lıc ı b o z
a ğ a ç la r a r a s ın d a n ik iy e a y rılıy o rd u . C liffo rd ’u n a r a b a s ı,
fın d ık ç a lıla r ın ın ö te sin d e , y o lu n ü stü n ü s ü t k ö p ü ğ ü g ib i
k a p la y a n u n u tm a b e n i ç iç e k le r i a r a s ın a y a v a ş ç a d a la r a k ,
h o m u rtu y la ile rle d i. C liffo rd , o rd a n g e ç e n y a y a la r ın a y a k
iz iy le b e lirm iş o la n o r ta y o la y ö n eld i. A m a C o n n ie a r k a ­
d a n y ü rü y e re k , te k e r le k le r in , o d u n k ır ın tıla r ı, b o r a z a n ç i­
ç e k le r i ü z e rin d e n s e k işin i, y e r s a r m a ş ık la r ım ı! k ü ç ü k s a ­
r ı ç iç e k le rin i e z işin i s e y re tti. Ş im d i, u n u tm a b e n i ç iç e k le ­
r i a r a s ın d a n y ü rü y o rla rd ı.
B ü tü n ç iç e k le r ö n le rin d ey d i; k ü ç ü c ü k m a v i k ü m e le riy ­
le ç a n ç iç e k le r i, b ir e r h a v u z u a n d ırıy o rd u .
« B u r a la r ın g ü z e lliğ in i ö v m e k te h a k lısın ,» d ed i C lif­
fo rd . «D eli e d e r in s a n ı b u g ü z e llik . B ir İn g iliz b a lla r ın d a n
d a h a g ü z e l te k şey v a r m ıd ır yery ü zü n d e?»
C o n n ie b u sö z le ri y a d ırg a d ı, s a n k i b a h a r b ile b ir p a r ­
la m e n to y a s a s ıy la g e liy o rd u , İn g iliz b a h a r ı! N ed en İr la n d a
b a h a r ı d e ğ il? Y a d a Y a h u d i b a h a n ? A ra b a , e k in g ib i
y ü k s e le n g ü rb ü z ç a n ç iç e ğ i ö b e k le rin i, b o z d u la v r a to tla n n ı
g e ç e r e k a ğ ır a ğ ır ile rle d i. A ğ a ç la r ı k e s ilm iş o la n a ç ık lığ a
v a rd ık la rın d a , ç e v re ç ır ılç ıp la k ış ık la n ıv e rd i. Ç a n ç iç e k le ri
o rd a b u r d a m a s m a v i ö rtü le r g ib i ö b e k ö b e k y a y ılıy o r, e f ­
lâ tu n la m o r a r a s ı r e n k le r le d a lg a la n ıy o rd u . A r a la r ın d a
d a e ğ r e lti o tla n n m , H a v v a 'y a fıs ıld a n a c a k g iz i o la h b i r
s ü rü k ö rp e y ıla n ın b a ş ın ı a n d ır a n k a h v e r e n g i, k ıv n k u ç ­
l a r ı y ü k se liy o rd u .
C liffo rd a r a b a s ın ı b a y ır ın y a m a c ın a v a n n c a y a d ek
d u rd u rm ad ı; C o n n ie de a ğ ır a ğ ır a r k a d a n g e liy o rd u . Y u ­
m u şa c ık , k a h v e r e n g i m e şe to m u r c u k la n a ç ılıy o r, h e r şe y
t a t lı b ir c a n a y a k m lık la e sk i k a tılık ta n sıy rılıy o rd u . Ç a r-

228
p u k çu rp u k , k a s k a tı m e şe a ğ a ç la r ı b ile , g ü n ış ığ ı a ltın d a
y a v r u y a r a s a la r ın k a h v e r e n g i k a n a tla r ı g ib i a ç ıla n , e n y u ­
m u şa k , e n k ö rp e y a p r a k la r ın ı ta k m ıy o rd u . N ed en in s a n ­
la r d a d a o lm u y o rd u b ö y le b ir y e n ile şm e , b ö y le a ç ılı v e re n
b ir d in çle şm e ! K o k u şm u ş in sa n !
C liffo rd , s ır tın te p e sin d e a ra b a s ın ı d u rd u r a ra k a ş a ğ ı­
y a b a k tı. M av i ç a n ç iç e k le r i g e n iş y o l ü z e rin d e b ir s e l b a s ­
k ın ı g ib i d a lg a la n ıy o r, te p e n in a lt y a m a ç la r ın ı ılık b ir
m a v ilik le ışıtıy o rd u .
«Tek b a ş ın a d u ru rk e n çok g ü zel b ir ren k ,» d ed i C lif­
fo rd «a m a b ir re s im y a p a r k e n işe y a ra m a z .»
«Ç ok d oğru !» d ed i C on n ie, b ü tü n ü y le ilg isiz .
« P ın a ra d ek u z a ta lım m ı b u gezin tiy i?»
« A ra b a d ö n ü şte ç e k e r m i d ersin?»
« B ir d en ey elim ; d en em e k siz in h iç b ir şe y k a z a n ılm a z !»
A r a b a a ğ ır a ğ ır ile rle y e re k , m a s m a v i s ü m b ü lle rle do­
lu p t a ş a n g e n iş y o ld a n a ş a ğ ı s a r s ıla s a r s ıla in m e y e b a ş ­
lad ı. E y, sü m b ü llü sığ s u la rd a n g e ç e n so n g em i! E y , so n
a z g ın s u la rd a k i te k n e , u y g a rlığ ım ız ın so n y o lc u lu ğ u n a
y e lk e n a ç m ış ! N e re y e , ey u ğ u rsu z d ü m en li g em i, n e re y e
b u se ssiz g id işin ? C liffo rd , sessizlik , a ld ır m a z lık için d e,
s e r ü v e n in d ü m en i b a ş ın d a y d ı: e sk i k a r a ş a p k a s ıy la , y ü n lü
c e k e tiy le , k ım ıltısız , s a k ın g a n . H ey K a p ta n , K a p ta n ’ım b e ­
n im , iş te s o n a e rd i y o lcu lu ğ u m u z! A m a s o n a e rm e d i d a­
h a ! T e p e n in y a m a c ın d a , d ü m en su y u n d a, b o z g iy s isiy le
C o n sta n c e , a r a b a n ın a ş a ğ ı d oğ ru tın g ır m ın g ır in işin i se y ­
re d iy o rd u .
T a h t a k u lü b e y e g id e n d a r a c ık y a y a y o lu n u n y a n ın ­
d a n g e ç tile r. N ey se k i, a r a b a iç in y e te r g e n iş lik te d eğ ild i
b u y o l : b i r in s a n a b ile a n c a k y e tiy o rd u . T e k e r le k li s a n d a l­
y e , s ır t ın e te ğ in e v ard ı, k ıv r ıla r a k g ö zd en y itti. B u a r a d a
C o n n ie, a rd ın d a b ir ıs lık sesi işitti. D ö n e re k g e r iy e b ir
göz a t t ı : b e k ç i, b a y ır a ş a ğ ı, k e n d isin e d o ğ ru g e liy o r, k ö ­
p e ğ i d e a rk a s ın d a n k o şu y o rd u .
« S ir C liffo rd b e n im e v e m i gid iy o r?» d iy e so rd u b e k ­
çi, C o n n ie ’n in g ö z le ri i ç i n e , b a k a r a k .
«H ayır, p ın a r a gid iy o r.»
«H a! İyi! Ö y le y se b e n u z a k la ş a y ım b u r a la r d a n . A m a
b u a k ş a m g ö re c e ğ im sen i. S a a t o n d a p a r m a k lık lı k a p ıd a
b e k liy o ru m .»

229
 vG e n e g ö z le rin in iç in e b a k tı G o n n ie ’n in .
«Evet,» d iy e k e k e le d i C o n n ie.
C liffo r d ’u n a r a b a s ın ın V a t! V a t! d iy e ö te re k C o n n ie ’y i
ç a ğ ır a n k o r n a s ın ı iş ittile r. C o n n ie «K u ku u !» d iy e re k k a r ­
ş ılık v e rd i. B e k ç i y ü zü n ü tik s in tiy le b u ru ştu rd u , C o n n n e ’-
n in g ö ğ ü s le rin i a ş a ğ ıd a n y u k a r ı d o ğ ru sıv a z la d ı. C o n n ie
ü r k e k g ö z le rle b a k tı, g e n e s e s le n e re k b a y ır d a n a ş a ğ ı,
C liffo r d ’a k o ş m a y a b a ş la d ı. Y u k a r d a k i a d am , a rd ın d a n
b a k tı, s o n ra y ü zü n d e h a f if b ir s ır ıtm a y la y o lu n a koy u ld u .
C liffo rd , k o y u m e le z -ça m k o r u s u y la k a p lı s ır tın a ş a ğ ı
y u k a r ı o r ta la r ın d a o la n p ın a r a d o ğ ru a ğ ır a ğ ır yol a lıy o r ­
du. C o n n ie a r k a d a n y e tiştiğ in d e , C liffo rd p ın a r a v a rm ış tı.
«T ek lem ed i b ak,» dedi C liffo rd , a r a b a s ın ı g ö s t e r e r e k :
C o n n ie, ç a m k o ru s u n u n k ıy ıla r ın d a h a y a le t g ib i gö-
g e rm iş d u la v r a to tla r ın ın k o c a m a n b oz y a p r a k la r ın a b a k ­
tı. R o b in H ood R a v e n d i d iy o rla rd ı b u o ta . P ın a r b a ş ı n e
sessiz, n e ıssız g ö rü n ü y o rd u ! A m a g e n e de, su o la ğ a n ­
ü s tü b ir p a r ıltıy la k a y n ıy o rd u ! Ş u r d a b u r d a te k tü k b o ­
r u ç iç e k le r i v a rd ı, ış ıl ışıl... Ö ted e, su y o lu n u n k ıy ıs ın d a
b ir p a r ç a s a rı to p ra k k ım ıld ıy o rd u . B ir k ö s te b e k ! P em b e
e lle r iy le ç a b a la y a r a k , h a v a y a d ik ilm iş k ü ç ü c ü k p e m b e
b u rn u y la , b u rg u y u a n d ıra n k ö r y ü zü n ü ö n e a r k a y a s a l­
la y a s a lla y a o r ta y a ç ık ıv e rd i.
« B u rn u n u n u c u y la g ö rü y o r a n la ş ıla n ,» dedi C o n n ie.
«Evet, g ö z le riy le g ö re b ild iğ in d e n d a h a iy i h e m de!»
«Su iç e c e k m isin ?»
«Sen?»
C o n n ie, b ir a ğ a c ın d a lın d a a s ılı d u ra n b o y a lı ta s ı a l­
dı. C liffo r d ’a su d o ld u rm ak iç in eğ ild i. C liffo rd su y u y u ­
d u m lad ı. S o n r a C o n n ie k e n d isi iç in d o ld u rd u ta s ı, içti.
«Buz g ibi!» d ed i so lu ğ u k e s ile re k .
«Ne g ü zel d eğ il m i? B ir d ile k d ile d in m i?»
« Y a sen ?»
«E vet, a m a söy lem em .»
C o n n ie, b ir a ğ a ç k a k a n ın g a g a s ıy la ç ık a rd ığ ı ta k ır tıy ı,
s o n r a d a ç a m la r a r a s ın d a g e z in e n ü r p e rtic i y e lin u ğ u ltu ­
s u n u işitti. G ö ğ e b a k tı. A k b u lu tla r g eçiy o rd u .
«B u lu tla r!» dedi.
«A k k u z u la r, k o r k a c a k b ir şey yok ,», d edi C liffo rd .
S u k ıy ıs ın d a k i k ü ç ü c ü k d ü z lü k ten b ir g ö lg e g e ç ti. D e ­

230
m in ç a b a la y a n k ö s te b e k , y u m u şa k , s a n to p ra k ü s tü n e
ç ık m ıştı.
«S ev im siz h ay v an ,» d ed i C liffo rd , «ö ldü rm eliyiz.»
«B ak , b a k ! K ü rsü y e ç ık m ış b ir p a p a z ı a n d ırıy o r tıp ­
kı,» d edi C on n ie. B ir k a ç u z u n o t to p la y a ra k C liffo r d ’a
g e tird i.
« Y en i b içilm iş ot!» d ed i C liffo rd . «G e çe n y ü z y ılın , ç a r ­
p ık k a f a la r ıy la g e n e de d o ğ ru y o la d ön ü k s a y ıla b ile c e k
ro m a n tik k a d ın la n g ib i k o k m u y o r m u tıp k ı?»
C o n n ie a k b u lu tla r a b a k ıy o rd u .
« Y a ğ m u r y a ğ a r m ı d ersin ?» d iye sordu .
« Y a ğ m u r m u ? N e d en ? İs tiy o r m u su n y a ğ m a sım ?»
G e r i d ön d ü ler, C liffo rd te p e d e n a ş a ğ ı s a k ın a s a k ın a
tın g ır m ın g ır in iy o rd u . S ır t ın ö n ü n d ek i k o y u d ü zlü ğ e v a r ­
d ıla r, s a ğ a d ö n d ü ler, yü z ad ım so n ra , u z u n y a m a c ın , gü n -
ış ığ m d a d im d ik d u ra n m a v i ç a n ç iç e k le r iy le d olu e te ğ in ­
d e n k ıv n ld ıla r .
«H aydi a sla n ım !» dedi C liffo rd , a r a b a s ın ı y o k u ş a v u ­
rarak :
Y o k u ş b ir a z d ik çey d i. A ra b a , ık ın a n , iste k s iz b ir t ır ­
m a n ış la a ğ ır a ğ ır yol ald ı. G e n e de, s ü m b ü lle rle ç e p e ç e v ­
r e k a p lı o la n y e r e v a r ın c a y a d ek h iç te k le m e d e n ç ık tı,
d u ra k la d ı, b ir d a h a ık ın d ı, ç iç e k le r in az d a h a ö te sin e
v a rd ı, s o n ra o ld u ğu y e rd e ç a k ılıp k a ld ı.
« K o rn a y ı ç a lıp b e k ç iy i ç a ğ ıra lım ,» dedi C o n n ie. « B ira z
it e r h iç o lm a z sa . Y o k s a b e n itey im . Y a rd ım ı olur.»
«H ele b ira z d in le n sin b a k a lım ,» d edi C liffo rd . «Te­
k e r le ğ in a r k a s ın a b ir ta k o z k o y a r m ıs ın lü tfe n ?»
C o n n ie b ir ta ş b u lu p koydu , b e k le d ile r. B ir a z s o n ra
C liffo rd m o to ru g e n e ç a lış tır a r a k , a ra b a s ın ı y ü rü ttü . M o­
t o r b ir a z ç a b a la d ı, s o n ra h a s ta b ir y a r a tık g ib i, g a r ip
s e s le r ç ık a r a r a k g e n e su su v erd i.
«İte y im b ira z !» dedi C o n n ie, a r k a d a n g e le re k .
«H ayır! İtm e!» d edi C liffo rd ö fk e y le . « İtm e k le ç a lış a ­
c a k s a , n e y e y a r a r b u k ö r o la s ı şey ! T e k e r e ta ş koy!»
B ir a z d a h a d u rd u lar, s o n ra C liffo rd g e n e d en ed i; b u
k e z so n u ç d a h a d a k ö tü oldu.
« B ıra k d a itey im şunu,» dedi C o n n ie. « Y o k sa k o r n a y ı
ç a l, b e k ç i gelsin .»
«D u r b a k a lım !»

231
 C o n n ie b e k le d i; b ir d a h a d en ed i C liffo rd ; b o şu n a y d ı.
« B en im itm e m i iste m iy o rsa n , k o m a y ı, çal,» d ed i C o n n ie.
« E lin in k ö rü ! K e s s e s in i b ira z !»
C o n n ie , b ir s ü re su stu ; C liffo rd , k ü ç ü k m o to rd a n ta -
k u r tu k u r s e s le r ç ık a r ın c a y a d ek u ğ ra ş tı.
« B ü sb ü tü n b o z a c a k sın , C lifford ,» d iy e ç ık ış tı C o n n ie ,
«ü stelik , s in ir d iy e b i r şey b ıra k m ıy o rsu n k e n d in d e »
«A h b i r in ip b a k a b ils e y d im şu k ö r o la s ı şey e!» d ed i
C liffo rd , b itk in . K o m a y ı tiz b i r s e s le ça ld ı. «B elk i M e llo rs
a n la r bo zu k lu ğ u n u .»
B u lu tla r la p ıh tıla ş a n g ö ğ ü n a ltın d a , e z ik ç iç e k le r a r a ­
s ın d a b e k le d ile r. S e s s iz lik te b i r k o r u g ü v e r c in i h u -h u -h u î
h u -h u -h u ! d iy e ö tm e y e b a ş la d ı. C liffo rd , k o m a s ın ı c ıy a k
c ıy a k b a ğ ır ta r a k k u şu n s e s in i k e s ti.
B e k ç i e s n e k y ü rü y ü şü y le, n e v a r diye s o r a r c a s ın a , .k ö ­
şed e n g ö zü k tü . S e lâ m v erd i.
«M o to rd an a n la r m ısın ?» d iye so rd u C liffo rd s e rtçe .
« Y a z ık k i a n la m a m p ek . B o zu ld u m u?»
«H erh ald e!» dedi s e r tç e C liffo rd .
A d a m t e k e r in y a n ın a ç ö m e le re k , k ü ç ü k m o to ra in c e ­
le y ic i b ir g ö zle b a k tı.
« K o rk a rım k i h iç b ir şe y a n la m a m m e k a n ik k o n u la r ­
d an , S i r C lifford ,» d ed i s o ğ u k k a n lı. «B en zin i y a d a y a ğ ı
tü k e n m iş o lm asın ?»
«İy ice b ir b a k b a k a lım , k ır ıla n b ir şe y g ö r e b iliy o r
m u su n?» d ed i C liffo rd , y ü k s e k te n b ir sesle.
B e k ç i tü fe ğ in i b ir a ğ a c a d ay ad ı, c e k e tin i ç ık a r a r a k
y e r e a ttı. K a h v e re n g i tü y lü k ö p e k , k u la k la r ın ı d ik m iş, te ­
t ik te b e k liy o rd u . A d am , s o n r a y e r e d iz ç ö k e re k e ğ ilip a r a ­
b a n ın a ltın a , k ü ç ü k y a ğ lı m o to ru n o ra s ın a b u r a s ın a p a r ­
m a ğ ıy la d oku n d u , te r te m iz p a z a r g ö m le ğ in in y a ğ le k e le r i
için d e k a lm a s ın a içe rliy o rd u .
« K ırık b ir ş e y g ö rü n m ü y o r,» dedi. Ş a p k a s ın ı g e r iy e
itip a lm n ı o ğ u ş tu ra ra k , m o to ra in c e le r g ib i b a k tı.
« A ltta k i r o tla r a b a k tın m ı?» d iy e so rd u C liffo rd . « B a k
b a k a lım , o n la rd a b ir şey g ö r e b iliy o r m u su n ?»
A d am y ü z ü k o y u n y e r e u zan d ı, b a ş ı y u k a r ı k a lk ık , m o ­
to ru p a r m a ğ ıy la y o k lu y o r, y e rd e o y a n a b u y a n a k ıv r ılı­
yord u . C o n n ie, k o c a m a n y e ry ü z ü ü stü n d e u z a n a n b ir in ­
s a n ın n e y ü re k p a r a la y ıc ı, n e k ü ç ü k , n e g ü çsü z b i r v a r lık

232
o ld u ğ u n u d üşünd ü.
«B en im a n la y a b ild iğ im k a d a rıy la , h e r ş e y i tam am ,» di­
y e n b o ğ u k s e s i işitild i a d a m ın , a r a b a n ın a ltın d a n .
« S e n in b ir y a r d ım ın d o k u n a b ile ce ğ in i h iç s a n m ıy o ­
ru m ,» d ed i C lifford .
« B en im b e c e r e b ile c e ğ im b ir iş g ib i g ö rü n m ü y o r bu!»
A d am e m e k le y e r e k d oğru ld u , m a d e n c ile r g ib i, y e r e d iz
çö k tü . «A m a p a r ç a f a la n k ırm a d ığ ı d a y ü z d e yüz.»
C liffo rd a r a b a s ın ı ç a lış tırd ı, v ite s e ta k tı. A r a b a b a n a
m ıs ın d em iyord u .
«B ira z d a h a h ız lı ç a lış tırs a m z ,» d ed i bekçi.*
C liffo rd , işin e k a r ış ılm a s ın a iç e r le d i: g e n e de, m o to ­
ru n u h ız la n d ır a r a k b ir e ş e k a rıs ı g ib i u ğ u ld a ttı. M o to r b ir
a r a ö k sü rd ü , tık s ırd ı, h ır la d ı, s o n ra b ir a z d ü z e lir g ib i old u .
«A çıld ı gibi,» dedi M e llo rs.
C liffo rd v ite si ta k m ış tı b ile . A r a b a s e n d e le y e re k b i r
s ıç ra d ı, a ğ ır a ğ ır ile r i d o ğ ru g itm e y e b a ş la d ı.
« B ira z ite r s e m o la ca k ,» dedi b e k ç i, a r k a d a n y ü rü rk e n .
«D oku nm a!» d iy e p a rla d ı C liffo rd . «K end i k e n d in e g i­
d er o.»
«A m a C liffo rd !» d iy e, y o l k ıy ıs ın d a o tu r a n C o n n ie sö­
ze k a r ış tı, «g ö rü y o rsu n k i ç e k m iy o r işte. N ed en b ö y le
d ik b a şlısm ?»
C liffo r d ’u n ö fk e d e n r e n g i a ttı. Ö n ü n d e k i k o lla r ı ç e k ti,
itti. A r a b a a n s ız ın ile r i fırla d ı, b ir k a ç a d ım b o y u d a h a
sen d e le d i, s o n ra göz k a m a ş tır ıc ı g ü z e llik te k i b ir m a v i ç a n -
ç iç e ğ i ö b e ğ in in o r ta s ın d a so n solu ğ u n u v erd i.
« B u ra y a k a d a r!» d ed i b e k ç i. « D a h a fa z la ç ek m iy o r.»
«A m a d a h a ö n c e ç ık m ış tı b u yokuşu,» d ed i C liffo r d
b o z u k b i r sesle.
«B u k e z ç ık m a y a ca k ,» d ed i b e k ç i.
C liffo rd , k a r ş ılık v e rm e d i. G e n e a r a b a y ı k u r c a la m a y a
b a ş la d ı, m o to ru b ir h ız la n d ırıy o r, b ir y a v a ş la tıy o r, s a n k i
ç ık a n u ğ u ltu la r la u z u n b ir h a v a ç a lıy o rd u . K o ru b u g a ­
rip s e s le r le y a n k ıla n ıy o rd u . S o n ra , a r a b a y ı fr e n d e n ç ık a ­
r a r a k g e n e v ite s e ta k tı.
« îç in i d ışın a ç ık a ra c a k s ın ız ,» d iy e m ır ıld a n d ı b e k ç i.
A r a b a ır g a la n a r a k y a n d a k i ç u k u r a d o ğ ru s e n d e le y e ­
re k ile rle d i.
«C lifford !» d iye b ir ç ığ lık a ttı C o n n ie, b u lu n d u ğ u y e r ­

233
d en ile r i fırla d ı.
N ey se k i, b e k ç i a r a b a y ı a r k a d e m irin d e n y a k a la m ış ­
tı. C liffo rd , b ü tü n a ğ ır lığ ın ı b ir y a n a v e r e r e k y o la ç ık m a ­
y ı b a ş a rm ış , a r a b a g a r ip h o m u rtu la r ç ık a r a r a k g e n e y o ­
k u ş la p e n ç e le ş m e y e b a ş la m ıştı. M e llo rs a rk a d a n s ü re k li
itiy o r, a r a b a s a n k i e ttik le r in i b a ğ ış la tm a k is te r g ib i a ğ ır
a ğ ır tırm a n ıy o rd u .
«G örd ü nü z m ü, ç e k iy o r işte!» dedi C liffo rd y e n g iy le ,
o m zu n u n ü stü n d e n g e r i b a k a r a k . B a k a r b a k m a z d a a r a b a ­
y ı itm e k te o la n b e k ç iy le göz g öze geld i.
« İtiy o r m u su n yo k sa?»
« B a şk a tü r lü yü rü m ü y or.»
«Ç ek e lin i. İtm e d em ed im m i b e n san a!»
«Y ü r ü m e y in c e !»
« B ıra k , d e n e y e lim y ü rü tm e y i!» d iye ö fk e y le b a ğ ır d ı
C liffo rd , v a r g ü cü y le.
B e k ç i g e r i ç e k ild i: s o n ra c e k e tiy le tü fe ğ in i a lm a k iç in
g e r i döndü. A ra b a , o ld u ğ u y e rd e b o ğ u lm u ş g ib i d u ru ­
v erd i. B ir tu ts a k g ib i o tu r a n C liffo rd , ö fk e d e n s a p sa r ı o l­
m u ştu . V ite s k o lu n a , ö te k i k o lla r a el a ttı, a y a k la r ıy la h iç ­
b ir şey y a p a m ıy o rd u . H a y ır, o lm a y a c a k tı b u iş. M o to ru
d u rd u rd u , ö fk e d e n k a s k a tı o lm u ş, ö y le ce o tu rd u .
C o ııs ta n c e yol k ıy ıs ın d a o tu rm u ş, e zilen , ç iğ n e n e n ç a n -
ç iç e k le r in e b a k ıy o rd u . « B ir İn g iliz b a h a r ın d a n d a h a g ü ­
zel şey v a r m ıd ır?» «K end i p a y ım a d ü şe n ö lçü d e y ö n e te ­
b ilirim .» « K ılıca d eğ il, k a m ç ıy a s a rılm a m ız g erek .» «Y ö­
n e tic i s ın ıfla r!»
B e k ç i, tü fe ğ iy le c e k e tin i a la r a k g eld i, F lo ssie d e te -
•tik te , h e m e n a r k a s ın d a n y ü rü y o rd u . C liffo rd ad a m a , şu ­
n u yap , b u n u y ap d iye b u y r u k la r v e rip d u ru y ord u . M o­
to rd a n h iç a n la m a y a n , d a h a ö n ce de b a ş ın d a n b ö y le o la y ­
l a r g e ç m iş o la n C o n n ie, y o lu n k ıy ıs ın d a h iç b ir şey e k a r ış ­
m a d a n o tu rm u ş b e k liy o rd u . B e k ç i g e n e y ü zü k o y u n y e r ­
d eyd i. Y ö n e tic i s ın ıfla işç i sın ıfı!
B e k ç i a y a ğ a k a lk tı, s a b ır l a :
«B ir d a h a d e n e y in b a k a lım ,» dedi.
B ir ç o c u k la k o n u şu y o rm u ş g ib i so ğ u k k a n lıy d ı sesi.
C liffo rd d en ed i. M e llo rs h e m e n a r a b a n ın g e r is in e k o ­
ş a r a k itm e y e b a şla d ı. A r a b a y ü rü y o rd u , y a r ıy a r ıy a m o­
to ru n , y a r ıy a n y a d a a d a m ın p a y ı v a rd ı b u n d a .

234
 C liffo rd g e n e g e r i d ö n e re k b a k tı, ö fk e d e n s a p s a n k e ­
s ilm iş ti.
«O rd an ç e k ile c e k m is in ç e k ilm e y e c e k m is in sen?»
B e k ç i a r a b a n ın d e m irin i b ıra k tı, C liffo rd e k le d i: «böy­
le y a p a rs a n , n a s ıl a n la r ım ç a lışıp ç a lış m a d ığ ın ı so n ra!»
A d a m tü fe ğ in i y e re b ır a k tı, c e k e tin i s ır tın a g e ç ir m e ­
y e d a v ra n d ı.
A r a b a a ğ ır a ğ ır g e riy e d oğ ru k a ç m a y a b a şla d ı.
«C lifford , fr e n yap !» d iy e b a ğ ırd ı C o n n ie. Ü çü b ird e n
k u ş k u y la y e rle rin d e n fır la d ıla r , b u a r a d a C o n n ie ile M e l­
lo rs h a f ifç e ç a rp ış tı. A r a b a durd u. B ir a n ölü b ir s e s ­
siz lik oldu.
«O nu n b u n u n y a r d ım ın a k a lm ış b ir a d a m ım b en!» d e­
di C liffo rd . Ö fk e d e n sa p sa rıy d ı.
N e C o n n ie n e de b e k ç i b ir şey söy led i. M e llo rs, tü fe ­
ğ in i o m z u n a asıy o rd u , g ö z le rin d e k i d a lg ın s a b ır b ir y a ­
n a , y ü zü g a rip , a n la m sız d ı. E fe n d is in in b a c a k la r ı a r a s ın d a
h ep te tik te d o la şa n F lo ssie de te d irg in lik d u y u yor, h a s ta -
a r a b a s ın ı b ü y ü k b ir k u şk u y la , h o ş n u ts u z lu k la sü zü y ord u ;
ü ç k iş i a r a s ın d a iy ic e ş a ş k ın a d ö nm ü ştü . B u c a n lı ta b lo ,
ezilm iş m a v i ç a n ç iç e k le r i o rta s ın d a ö y le ce sü rü y o r, h iç
k im se d e n ç ıt çık m ıy o rd u .
«A n laşıld ı, itm e k te n b a ş k a ç ık a r yol yok,» d ed i C lif­
fo rd e n so n u n d a, so ğ u k so ğ u k .
K a r ş ılık v e re n olm ad ı. M e llo rs, d a lg ın y ü zü y le, h iç b ir
şey işitm e m iş g ib iy d i. C o n n ie o n a k u şk u y la b a k tı. C liffo rd
da g e r iy e b ir göz a ttı.
« A ra b a y ı ev e k a d a r ite r m is in M ello rs!» dedi, soğ u k ,
b u y u rg a n b ir s e s l e : «U m arım , sen i g ü c e n d ire c e k b i r şey
söy lem ed im ,» d iye ek led i, tik s in e r e k .
«H ayır, h iç b ir şey S ir C liffo rd ! A ra b a y ı itm e m i is ti­
y o r m u su n u z?»
«Evet, lü tfen .»
A d am d a v ra n ıp a r a b a y a el a t t ı : a m a b u k e z y ü rü te ­
m ed i. F r e n k a z ık la n m ış tı. İttile r , k a k tıla r , b e k ç i, tü fe ğ iy le
c e k e tin i b ir d a h a ç ık a rd ı. Ş im d i C liffo rd a ğ z ım a ç ıp te k
söz sö y lem iy o rd u . S o n u n d a b e k ç i a r a b a n ın a r k a s ın ı y e r ­
d en k e s ti, a y a ğ ıy la b ird e n ite r e k te k e r le k le r i fre n d e n k u r ­
ta r m a y a ç a lış tı. B a ş a ra m a d ı, a r a b a m n a r k a t e k e r le n g e ­
n e y e r e ind i. C liffo rd ik i y a n ın d a k i d e m irle re s ık ıc a y a -

235
p işm işti. A ğ ırlığ ın a ltın d a a d a m ın so lu ğ u k e siliy o rd u .
«V a z g e çin !» d iy e b a ğ ır d ı C o n n ie a d a m a .
« T e k e rle ğ i şu y a n a d o ğ ru şö y le çek sen iz!» d ed i a d a m
C o n n ie ’y e, g ö s t e r e r e k :
«H ayır! V a z g e ç in k a ld ırm a k ta n ! Z o rla m a y ın k e n d in i­
zi,» d ed i C o n n ie, ö fk e d e n k ıp k ırm ız ı.
A d am C o n riie’n in g ö z le rin e b a k a r a k b a ş ın ı s a lla d ı.
C o n n ie te k e r le ğ i tu tm a k z o ru n d a k a ld ı. H azırd ı. A d a m k a l ­
d ırıy o r, C o n n ie çek iy o rd u ; a r a b a sa rsıld ı.
« Y a p m a y ın , n e o lu r!» d iy e b a ğ ır d ı C liffo rd k o r k u y la .
A m a b a ş a rm ış la rd ı, a r a b a fre n d e n b o şa n m ıştı. B e k ç i
te k e r in ö n ü n e b ir ta ş koy d u , s o n ra y o lu n k ıy ıs ın a o tu r­
du, y ü re ğ i ç a rp ıy o rd u , z o r la n m a k ta n y ü zü k ir e ç k e s ilm iş ,
y a r ı b ilin ç s iz b ir d u ru m d ay d ı. B ir d u ra k la m a , ö lü b ir
s e s s iz lik oldu. C o n n ie, a d a m ın , b e lin e d a y a lı e lle rin in t it r e ­
m e k te o ld u ğ u n u görd ü .
« B ir y e r in iz i in c itm e d in iz y a!» d iy e sord u y a k la ş a r a k .
«H ayır. H ay ır!» B a ş ım n e rd e y s e ö fk e y le , ö te y a n a ç e ­
v ird i.
Ö lü b ir s e s s iz lik oldu. C liffo r d ’un, a r k a d a n g ö rd ü k le ri
s a r ı b a ş ı k ım ıld a m ıy o rd u . K ö p e k b ile m u m g ib i k ım ıltı-
sızdı. G ök , b u lu tla r la k a p a n m ış tı.
A d a m ep ey s o n ra b ir iç ç e k ti, k ır m ız ı m e n d ilin e sü m -
k ü rd ü .
«Ş u z a tü r r e e b ir h a y li y ıp r a ttı b e n i,» dedi.
K im se b ir şe y sö y lem ed i. C o n n ie, h e m a r a b a y ı h e m
de k o c a C liffo r d ’u b ir ç ırp ıd a k a ld ır m a y a y e te c e k g ü cü t a ­
s a r la m a y a ç a lış ıy o r d u : d ile k o la y d ı b u ! A d am ı ö ld ü re b ilir­
di b ile !
M e llo rs k a lk tı, c e k e tin i g e n e y e rd e n a la r a k , a r a b a ­
n ın a r k a lık d e m irin e a stı.
«H azır m ıs ın ız şim d i, S i r C liffo rd ?»
« S e n h a z ırsa n !»
A d am eğild i, te k e r in ö n ü n d ek i ta ş ı ald ı, s o n ra g ö v ­
d e s in in o la n c a a ğ ır lığ ıy la a r a b a y a a b a n d ı. C o n n ie onu
h iç b ö y le sin e so lg u n g ö rm e m işti; b ö y le sin e d alg ın . C liffo rd
a ğ ır b ir ad am d ı; ç ık tık la r ı yo k u ş ise h a y li d ik ti. C o n n ie
b e k ç in in y a n m a y a k la ş tı.
«B en de ite c e ğ im !»
B ir k a d ın ın , k a f a tu ta n , g ü çlü ö fk e siy le , o d a a r a b a ­

236
 y ı itm e y e b a ş la d ı. A r a b a d a h a ç o k h ız la n d ı. C liffo rd g e ­
r i d ö n e re k b a k tı.
«G e re k li m i s e n in itm e n ?» dedi.
«E vet, ç o k g e r e k li! Ö ld ü re ce k m is in a d a m c a ğ ız ı? İ te r ­
k e n b ir y a n d a n d a m o to ru ç a lış tır s a n b elk i.-»
S ö z ü n ü b itirm e d i. S o lu ğ u k e s ilm e y e b a ş la m ış tı b ile . B i­
r a z y a v a ş la d ı, ş a ş ıla c a k ö lçü d e gü ç b ir işti bu .
« Y a v a şla d ın b a k ıy o ru m !» d ed i y a n ıb a ş m d a k i ad am ,
g ö z le rin d e h a f if b ir g ü lü m se m e y le .
« B ir y e r in i in c itm e d iğ in i iy ic e b iliy o r m u su n ?» dedi
C o n n ie , k ız g ın .
A d a m b a ş ın ı h a y ır a n la m ın d a ik i y a n a s a lla d ı. C o n n ie
o n u n g ü n e ş te n y an m ış, u fa k te fe k , gü d ü k, d iri e lin e b a k ­
tı. K e n d is in i o k ş a y a n e ld i bu. D a h a ö n c e b a k m a m ış tı
b ile b u e le . T ıp k ı s a h ib i g ib i, ç o k d u rg u n g ö rü n ü y o rd u .
E ld e k i o g a r ip iç d u rg u n lu k , C o n n ie ’de b u e li y a k a la m a k
is te ğ in i u y a n d ırd ı; s a n k i ç o k u z a ğ ın d a k i b ir şey e iste k
d u y u y o rd u . B ü t ü n .r u h u b ird e n a d a m a a k ıv e r d i: ö y le sin e
d u rg u n , ö y le s in e u la ş ılm a z d ı ad a m ! Y a v a ş y a v a ş k e n d i­
n e g e lir g ib i o lu y o rd u . S o l e liy le a r a b a y ı ite r k e n , sa ğ
e liy le d e C o n n ie ’n in a k b ile ğ in i ç e p e ç e v re k a v r a y a r a k , b ir
o k ş a y ış la , y u m u şa k ç a sa rd ı. B ir g ü ç a le v i, a d a m ın b e lin ­
d en , u y lu k la rın d a n a ş a ğ ı in e r e k g ö v d e sin i c a n la n d ırd ı.
C o n n ie e ğ ile r e k a d a m ın e lin i a n s ız ın öp ü v erd i. B u a r a d a
C liffo r d ’u n k a f a s ı d a ta m ö n le rin d e , g ü rb ü z , k ım ıltıs ız du-
■ ru y o rd u .
Y o k u ş u n te p e sin d e b ir a z d in le n d ile r; g e n e y o la k o y u l­
d u k la rın d a C o n n ie b a y a ğ ı sev in d i. B u ik i a d a m ın a r k a ­
d aş o la b ile c e ğ i k o n u su n d a b o şu n a d ü şle r k u r m u ş tu : b ir i
k o c a sı, ö te k i de ço c u ğ u n u n b a b a s ı. Ş im d i d ü ş le rin in s a ç ­
m a lığ ın ı a p a ç ık g ö rü y o rd u . B u ik i e r k e k a te ş le su g ib i
d ü şm a n d ı b irb irin e . K a r ş ılık lı o la r a k b ir b ir le r in i y o k ed i­
y o rla rd ı. N e fr e tin n e g a rip , n e in c e a y r ın tılı b ir şe y o l­
d u ğ u n u d a ilk o la r a k o id a a n la d ı C o n n ie. İlk o la r a k , C lif-
fo rd ’a, b ilin ç li, k e sin , d ip d iri b ir n e f r e t d u y d u : y e ry ü z ü n ­
d en s ilin m e s in i istiy o rd u s a n k i. O n d an n e fr e t e tm e n in , b u
g e r ç e ğ i d e b ü tü n ü y le b e n im s e m e n in , iç in i b ö y le sin e d iri
b ir d u y g u y la d o ld u rm ası n e g a r ip b i r şey d i. - T şte şim d i
n e f r e t e ttim b u a d a m d a n , o n u n la d a h a f a z la b ir lik te y a ­
ş a m a y a h iç k a tla n a m a m a r t ık ’ d ü şü n ce si g e ç ti k a fa s ın d a n .

237
 D ü zlü ğ e v a rd ık la rın d a b e k ç i, a r a b a y ı k e n d i b a ş ın a
ite b iliy o rd u . C liffo rd , y a tış m ış o ld u ğ u n u g ö s te rm e k için ,
C o n n ie ile b ir a z b a ş k a ş e y le r k o n u ş tu : şim d i D ie p p e ’de
o la n E v a H a la ’d an, S ir M a lc o lm ’u n , m e k tu b u n d a C o n n ie ’-
n in V e n e d ik ’e k ü ç ü k a r a b a s ın d a k e n d isiy le m i, y o k sa H il-
d a ile b ir lik te tr e n le m i g itm e k iste d iğ in i so rd u ğ u n d an ,
söz etti.
«T re n le g itm e y i d a h a ço k isterim ,» d edi C o n n ie. «U zun
o to m o b il y o lc u lu k la rın ı h iç sev m em , h e le b ir de yo l to zlu
o lu rsa . A m a , b a k a lım H ild a n a s ıl ister.»
«O k e n d i a r a b a s ıy la g itm e k , se n i de b ir lik te a lm a k is­
ter,» d ed i C liffo rd .
«B elk i de! - B u ra d a b ira z y a rd ım e tm e m g e re k . B u
s e n in a r a b a n ın n e a ğ ır o ld u ğ u n u b ir b ilsen .»
A r a b a n ın a r k a s ın a g e ç ti, p e m b e yo l b o y u n c a b e k ç iy le
y a n y a n a y ü rü m e y e b a ş la d ı. K im n e d erse d esin , u m u ru n ­
d a d eğ ild i.
«N ed en b u r d a d u ru p F ie ld ’i ç a ğ ırm ıy o rs u n u z ? B u işe
y e te c e k g ü ç te d ir o,» dedi C liffo rd .
«N erd ey se g e ld ik işte,» d ed i C o n n ie so lu k so lu ğ a.
T e p e y e v a rd ık la rın d a , h e m C o n n ie h e m de M e llo rs,
y ü z le rin d e n t e r s iliy o rla rd ı. G a r ip ti a m a , b ir lik te y a p tık ­
la r ı b u işle, b ir b ir le r in e h e r z a m a n k in d e n d a h a ço k y a k ­
la şm ışla rd ı.
«Çok t e ş e k k ü r le r M ello rs,» dedi C liffo rd , e v in k a p ıs ı­
n a v a rd ık la rın d a . « B a şk a tü r lü b ir m o to r a lm a m g e re k , e n
ö n e m li şey bu . M u tfa ğ a g id iv e r de y e m e ğ in i o rd a ye. Y e ­
m e k h a z ır d ır şim di.»
« S a ğ o lu n S ir C liffo rd . B u g ü n y e m e ğ e a n n e m e g id e ce ­
ğim , p a z a r o ld u ğ u için.»
«S en b ilirsin .»
M e llo rs, c e k e tin i s ır tın a g e ç ird i, C o n n ie 'y e b a k tı, s e ­
lâ m v e r e r e k u z a k la ş tı. C o n n ie, ö fk e d e n içi iç in i y iy e re k ,
y u k a r ıy a ç ık tı.
Y e m e k te a r tık d a y a n a m a d ı.
«N ed en b ö y le iğ r e n ç b ir s a y g ıs ız lık v a r sen d e C lif­
ford ?» d iy e sordu .
«K im e k a rşı?»
«B ek çiy e k a r ş ı! S e n in y ö n e tic i s ın ıf d ed iğ in b u ise,
y a z ık la r o lsu n!»

238
 «N eden?»
« H a sta lık g e ç irm iş b ir ad am , gü çsü z! A h, T a n rım , h iz ­
m e t ed e n s ın ıf b e n o lsam , ço k b e k le r s in se n h iz m e t diye.
B a s b a s b a ğ ır tırd ım seni.»
«B ilirim , b e k le n ir sen den .»
« İn m eli b a c a k la r ıy la a r a b a d a o tu ra n * o o lsay d ı, se n in
g ib i d a v ra n sa y d ı, y a rd ım e d e r m iy d in ona?»
« B a k ç o k b ilm iş sev g ilim , k iş ile rle k iş ilik le r i b ö y le sin e
b ir b ir in e k a r ış tır m a k k ö tü b ir b eğ en id ir.»
« S e n in o p a ta v a tsız , k ıs ır k a r ş ılık lı a n la y ış is te ğ in de,
e n k ö tü b e ğ e n id ir. S o y lu k işi o lm a n ın b ir ta k ım z o ru n lu ­
lu k la r ı v a rd ır! N e s e n b e ş p a r a ed e rsin , n e d e s e n in yö­
n e tic i sın ıfın !»
«N eym iş b e n im z o ru n lu lu ğ u m p e k i? K a p ım d a k i k o ru
b e k ç is in e k a r ş ı b ir s ü rü g e r e k s iz d u y gu ö y le m i? H a y ır
y a v ru m . B ö y le b ir şey i b ü tü n ü y le s a n a b ıra k ıy o ru m .»
« S a n k i o sen d e n a ş a ğ ı k a lır b ir ad am ! B a k şu t a n r ı­
n ın işin e!»
«B en im k o ru b e k ç im a ltı ü stü , ik i s te r lin h a fta lık ödü­
y o ru m o n a, k a ld ığ ı ev i de v eriy o ru m .»
«Ö d ü yo rsu n h a! N e y in k a r ş ılığ ı o lu y o r b u ik i s te r lin ­
le ev?»
«O n u n b a n a h izm e tle rin in .»
« B ak sen ! İk i s te r lin h a fta lığ ı o s a n a v e rsin , b ir de b u
evi.»
«B ö y le b ir şey i ö z le r b e lk i : a m a b u e v in lü k sü n e g ü ­
c ü y etm ez!»
« S e n y ö n e tic i ha!» d ed i C o n n ie. «Sen y ö n e tic i f a la n
d eğ ilsin , b o şu n a b ö b ü rle n m e ! S e n a n c a k , p a y ın a d ü şen ­
d en d a h a fa z la s ın a sa h ip b i r a d a m sın , in s a n la r ı ik i s te r ­
lin h a ft a lık la k en d i ç ık a r ın iç in ç a lış tırıy o r su n , ç a lış m a z ­
l a r s a a ç lık la k o rk u tu y o rs u n . Y ö n e tic i! N e h a y ır g e lm iş
s e n in y ö n e tic iliğ in d e n ! K im s e y e b ir şey y a p tığ ın v a r m ı?
P a r a n la z o rb a lık y a p ıy o rs u n a n c a k , tıp k ı b ir Y a h u d i gibi!»
«B ü y ü k b ir in c e lik ta ş ıy o r sö zle rin izd e n , L ad y C h a t-
te rle y !»
« İn a n k i, k o r u d a y k e n s e n in sö y led iğ in sö z le rd e ço k
d a h a b ü y ü k b ir in c e lik v a rd ı. D üpedüz u ta n ç d uydu m
sen d en . B e n im b a b a m in s a n lık ta sen d e n o n k a t d a h a ü s­
t ü n d ü r : sen , sö zü m o n a g e n tle m a n !»

239
 C liffo rd u z a n ıp zili ç a la r a k M rs. B o lto n ’u ç a ğ ırd ı. Y ü ­
z ü s a p s a r ı o lm u ştu .
C o ıın ie ö fk e y le o d a sın a ç ık tı, k e n d i k e n d in e sö y le n i­
y o rd u : « P a ra y la a d a m s a tın a la c a k ! B e n i s a tın a la m a z ,
o n u n y a n ın d a d a h a fa z la k a lm a m d a g e re k m e z a rtık . Ö l­
m ü ş b a lık ö rn e ğ i b ir soy lu k işi, se lü lo it ru h u y la ! N a sıl d a
g ö z b o y u y o rla r g ö rg ü k u r a lla r ıy la , y a la n c ık ta n ö z lem le ri,
ç ıtk ır ıld ım d a v r a n ış la rıy la . S e lü lo it b ile b u n la r d a n d a h a
d u y gu lu d u r.»
G e c e le y in n a s ıl g id e b ile c e ğ in i d ü şü n m ey e b a ş la d ı, C lif-
fo r d ’u k a fa s ın d a n a tm a y a k a r a r v e rd i. O n d a n n e f r e t e t­
m e k iste m iy o rd u . N e tü r d e n o lu rs a o lsu n , h iç b ir d uygud a,
o n u n la p e k iç li d ışlı o lm a k iste m iy o rd u . O n u n , k e n d isiy le
ilg ili h iç b ir şey i b ilm e sin i is te m iy o r d u : h e le b e k ç iy e k a r ­
ş ı b e sle d iğ i d u y g u la rı b ilm e sin i h iç iste m iy o rd u . C liffo rd ’un ,
h iz m e tç ile re , u ş a k la r a d a v r a n ış ın d a n ç ık a n ilk k a v g a d e­
ğ ild i b u . C liffo rd , C o n n ie ’n in h iz m e tç ile rle ço k s e n li b e n li
o ld u ğ u n u , C o n n ie d e o n u n b a ş k a la r ın a k a r ş ı b u d a la c a
b ir d u y g u su zlu k , k a s k a tı b ir d a v ra n ış g ö ste rd iğ in i d ü şü ­
n ü y o rd u .
A k şa m , y e m e k z a m a n la r ın d a k i e sk i u y sa l d a v r a n ış ıy ­
la , a ğ ır a ğ ır a ş a ğ ıy a in d i. C liffo rd s a p sa rıy d ı d a h a : g e n e
b ir s in ir n ö b e ti g e ç iriy o rd u , ç o k g a r ip o lu rd u b u n ö b e t­
l e r s ıra s ın d a . F r a n s ız c a b i r k ita p o k u y o rd u .
«P ro u st’u o k u d u n m u ?» d iy e so rd u C o n n ie 'y e .
«O k u m ay ı d en ed im , a m a sıkıld ım .»
« G e r ç e k te n o la ğ a n ü s tü b ir y azar.»
« O la b ilir! A m a b e n i s ık ıy o r : b ü tü n o y a p m a c ık lık !
D u y g u d iy e b i r şey yo k , a m a d u y g u ü z e rin e sö y len m iş
b i r a la y söz. K e n d in i ö n e m se y e n k a f a la r d a n b ık tım a rtık .»
«K en d in i ö n e m se y e n h a y v a n lık la r d a h a m ı iy i sen ce ?»
«B elk i de! A m a k e n d in i ö n e m s e m e y e n ş e y le r de b u lu ­
n a b ilir.»
« B en P ro u s t’u n in c e liğ in i, s o y lu k a r m a ş a s ın ı se v iy o ­
ru m .»
« G e r ç e k te in s a n ı ö ld ü re n b ir şey bu.»
«B en im ço k b ilm iş k a r ıc ığ ım k o n u ş u y o r gene.»
G e n e k a p ış m a k ü z e re y d ile r! C o n n ie o n u n la k a v g a e t­
m e k te n a la m ıy o r d u k e n d in i. B ir is k e le t g ib i o tu ru y o rd u
C liffo r d o rd a s a n k i, b ir is k e le tin k ü lre n g i iste m in i, C on-

240
n ie ’n in ü s tü n e ü stü n e s a lıy o rd u . B u isk e le tin , k e n d isin i y a ­
k a la d ığ ım , k a b u r g a la r ın ın k a fe s in e b a s tır a r a k s ık ış tırd ı­
ğ ım d u y u y o rd u n e rd e y se . C liffo rd , g e r ç e k te n , iy ic e dol­
m u ştu : C o n n ie b ira z k o r k tu o nd an.
H e m e n y u k a n y a ç ık tı. - e rk e n d e n y a ta ğ ın a g ird i. D o­
k u z b u ç u k ta k a lk a r a k o d a d a n çık tı, o rta lığ ı d in led i. Ç ıt
y o k tu . S ır t ın a b ir s a b a h lık g e ç ir e r e k a ş a ğ ıy a ind i. C lif-
fo r d ’la M rs. B o lto n g e n e k u m a r o y n u y o rla rd ı. G e c e y a ­
rıs ın ı b u lu rd u o y u n la rı b e lk i.
C o n n ie o d a sın a döndü, p ija m a s ın ı ç ık a r a r a k d a ğ ın ık
y a ta ğ ın ü s tü n e fır la tt ı, in c e c ik b ir te n is g iy s isi g e ç ird i
s ırtın a , lâ s tik te n is a y a k k a p la r ıy la h a f if b ir m a n to giyd i.
H azırd ı. B ir is in e r a s tla y a c a k o lu rsa , b ir a z h a v a a lm a y a
ç ık t ığ ım s ö y le y e ce k ti. S a b a h le y in d ö n ü şte de, e r k e n b ir
g e z in tiy e ç ık m ış o la c a k tı, s ık sık k a h v a ltıd a n ö n c e b ö y le
b ir g e z in ti y a p a rd ı. G e r iy e te k te h lik e k a lıy o r d u : g e c e le ­
y in b ir is in in y a ta k o d a sın a g irm e si. B u d a ço k u z a k b ir
o la s ılık t ı: yü zd e b ir b e lk i.
B e tts k a p ıy ı k ilitle m e m iş ti d ah a. E v in k a p ısın ı g e c e
o n d a k a p a tır , s a b a h le y in y e d id e a ç a rd ı. H iç k im s e y e g ö ­
rü n m e d e n se s s iz c e d ış a r ıy a ç ık tı. Y e ry ü z ü n ü b ir a z a y d ın ­
la tm a y a y e te n , b u n u n la b ir lik te , k e n d isin in k o y u b o z m a n ­
to su n u p e k b e lli e tm e y e n y a r ım b ir a y p a rlıy o r d u g ö k te .
T e z a d ım la rla p a r k ın ö b ü r u c u n a y ü rü d ü , için d e b ir b u ­
lu ş m a n ın ü r p e r tic i c o şk u su d eğ il, b e lli b ir ö fk e n in , b a ş ­
k a ld ırm a n ın , y ü re ğ in i s a r a n a te şi v a rd ı. B ir a şk b u lu ş­
m a s ın a b ö y le b ir y ü re k le g id ilm ezd i b e lk i. A m a, s a v a ş s a ­
v a ştı!

241
 14
P a r m a k lık lı k a p ıy a y a k la ş tığ ın d a , k a p ı m a n d a lın ın se ­
s in i iş itti. B e k ç i o rd a y d ı d em ek , k o ru n u n k a r a n lığ ı iç in ­
d en, g e ld iğ in i g ö rm ü ştü .
«İyi e r k e n geld in ,» d ed i k a r a n lığ ın için d e n . «H er şey
y o lu n d a g itti m i?»
«E vet ç o k k o la y oldu.»
P a r m a k lık lı k a p ıy ı C o n n ie ’n in a rd ın d a n a ğ ır a ğ ır k a ­
pad ı, el fe n e r iy le k a r a n lık to p ra k ü stü n e b i r ışık y u v a r la ­
ğ ı y a n s ıttı, g e c e le y in b ile a ç ık d u ra n so lg u n ç iç e k le r b i r
a n a y d ın la n d ı. S u s a r a k , b ir b ir le r in d e n a y r ı y ü rü y o rla rd ı.
«B u s a b a h o a r a b a y la u ğ r a ş ır k e n b i r y e r in i in c itm e ­
d iğ in i iy i b iliy o r m u su n ?» d iy e so rd u C o n n ie.
«H ayır, h a y ır ! H iç b ir şe y olm ad ı.»
« Z a tü rre e n e g ib i iz le r b ır a k t ı sen d e?»
«H iç c a n ım ! Y ü re ğ im b ir a z g ü çsü z k a ld ı, c iğ e r le r im
d e y e te r in c e e sn e k d eğ il şim d i. A m a h e r k e s te b ö y le b ir ­
k a ç a k s a k lık b ıra k ır.»
«P ek a ğ ır iş le r e z o rla m a m a n g e r e k ir gö v d en i, d eğ il
m i?»
«S ık sık y a p a m a m b ö y le işleri.»
C o n n ie ö fk e li b ir s u s u ş la ile rliy o rd u .
« C liffo rd ’a n e fr e t d u y d u n m u b u sa b a h ?» dedi e n so­
n u n d a.
« N e fre t m i? H a y ır! O n u n tü rü n d e n a d a m la rla ç o k
k a r ş ıla ş tım b e n . B u t ü r a d a m la r a ö n em v e re m e y e c e ğ im i
ö n c e d e n b ilirim , o lu ru n a b ır a k ır ım işi.»
«Ne tü r ad an ı?»
«Sen bend en d aha iy i b ilir s in b u n u . K a d ın k ılık lı,
e r k e k liğ i o lm a y a n , g e n ç, so y lu k işile r.»
C o n n ie d ü şü n d ü b u n o k ta y ı.
« E rk e k lik so ru n u m u b u sen ce ?» d iy e sord u , a lın g a n .
« B ir a d a m ın b e y n i y o k sa , b u d a la d ır; y ü re ğ i y o k s a
b a y a ğ ıd ır, m id e si y o k s a ö d le k tir. B ir e rk e ğ in o a ta k , y ır-

242
tıc ı y ö n ü n d e n y o k su n sa , e rk e k liğ i yo k d e m e k tir. P ıs ır ığ ın
b irid ir.»
C o n n ie düşünd ü.
« C liffo rd p ıs ırık m ı?» d iy e sordu .
«P ısırık , ü s te lik d e p a t a v a t s ız : b u tü r a d a m la rın ço ­
ğ u g ib i. Ü ste le d in m i p a ta v a ts ız la ş ır b u n lar.»
«P ek i sen k e n d in p ıs ırık d eğ il m isin ?»
«P ek d eğ ilim h e rh a ld e !»
E n so n u n d a, u z a k ta s a n b ir ış ık gö rd ü C o n n ie.
S e s s iz c e d u ra k la d ı.
«B ir ışık!» dedi.
«Evde h e r z a m a n b ir ış ık b ıra k ırım ,» d edi ad am .
G e n e a d a m ın y a n ıs ır a y ü rü m e y e b a ş la d ı, a m a o n a
d o k u n m u y o r, b ö y le o n u n la b ir lik te g id işin in n e d e n in i so­
ru y o rd u k e n d i k e n d in e .
A d am k a p ıy ı a ç tı, iç e riy e g ird ile r, s o n ra k a p ın ın s ü r­
g ü sü n ü v u rd u . B ir z in d a n g ib i, d iy e d üşünd ü C o n n ie ! Ç a y ­
d a n lık , o c a k ta k i k ıp k ırm ız ı k o r la r ın y a n ın d a fış ır d ıy o r ­
du, m a s a d a ç a y fin c a n la r ı v a rd ı.
C o n n ie a te ş in b a ş ın d a k i ta h ta k o ltu ğ a otu rd u . D ışa ­
rın ın a y a z ın d a n so n ra , iç e r is i s ıc a c ık tı.
« A y a k k a p la rım ı ç ık a ra y ım , ısla n d ıla r,» dedi.
Ç o ra p lı a y a k la r ın ı o c a ğ ın ö n ü n d ek i p a r la k ç e lik k o r ­
k u lu ğ a d a y a y a r a k o tu rd u . A d am m u tfa ğ a g id e re k y iy e c e k
b ir ş e y le r g e t i r d i : e k m e k , te re y a ğ ı, sövüş d il. O d a n ın iç i
C o n n ie ’y e fa z la s ıc a k g e lm e y e b a ş la d ı: m a n to su n u ç ık a r ­
dı. A d am m a n to y u k a p ın ın a r d ın a astı.
«K a k a o m u, ç a y m ı, k a h v e m i içe rsin ?» d iy e so rd u
ad am .
«H içb ir şey istem em ,» d ed i C on n ie, m a s a y a b a k a r a k .
«A m a s e n y e y em eğin i.»
«H ayır. B e n b ir şey y e m e y e ce ğ im . Y a ln ız , k ö p e ğ in k a r ­
n ın ı d o yu rayım .»
A d am sessiz b ir z o ru n lu lu k la tu ğ la d ö şem e ü stü n d e y ü ­
rü d ü , k a h v e r e n g i b ir ç a n a ğ a k ö p e ğ in y iy e c e ğ in i koydu .
K ö p ek b a ş ım k a ld ırm ış, o n a k u ş k u y la b a k ıy o rd u .
«Al b a k a lım , a k ş a m y e m e ğ in , b a k ıp d u rm a öy le a ç b ı­
ra k ılm ış g ibi!» d ed i ad am .
Ç a n a ğ ı, m e rd iv e n d ib i k e ç e s in in ü stü n e b ır a k tı, k e n ­
disi d e to z lu k la rıy la a y a k k a p la r ın ı ç ık a r m a k için , d u v a ­

243
r ın d ib in d e b ir isk e m le y e ç ö k tü . K ö p ek , y e m e ğ in i y iy e ­
c e ğ i y e rd e , g e n e a d a m ın y a n m a geld i, o tu r a r a k te d irg in
g ö z le rle o n a b a k m a y a b a ş la d ı.
A d a m to z lu k la rın ı y a v a ş y a v a ş çözdü. K ö p e k b ir a z d a ­
h a y a n a ş tı.
«Ne istiy o rs u n se n b a k a y ım ? B u rd a b a ş k a b ir in i g ö r ­
dün d iy e m i b u te d irg in liğ in ? A h sen i ah , ta m b ir d i­
şisin ! G it h a d i y e m e ğ in i ye!»
A d a m e lin i k ö p e ğ in k a fa s ın a koy d u , k ö p e k b a ş ın ı y a ­
n a e ğ e re k a d a m a sü rü n d ü . A d am k ö p e ğ in u zu n , ip e k g i­
b i y u m u şa k k u la ğ ın ı y a v a ş ç a çe k ti.
«H aydi!» dedi. «H aydi! G it y e m e ğ in i ye! H aydi!»
S a n d a ly e s in i k e ç e n in ü stü n d e d u ra n ç a n a ğ a d o ğru
ç e k ti, k ö p e k u y s a lc a g id e re k y e m e y e k oy u ld u .
« K ö p e k le ri s e v e r m isin ?» d iy e so rd u C on n ie.
«H ayır, g e r ç e k te sev m em . Ç ok u y sal, ço k s ırn a ş ık o lu ­
y o rlar.»
T o z lu k la rım ç ık a rm ış, k o c a p o s ta lla r ın ın b a ğ ın ı çö­
zü y o rd u . C o n n ie y ü zü n ü a te ş te n ç e v irm iş ti. N e ç ıp la k tı bu
k ü ç ü k od a! B u n u n la b ir lik te , a d a m ın b a ş ın ın ü stü n d e
d u v a rd a , g e n ç b ir e v li ç iftin ç irk in , b ü y ü tü lm ü ş fo to ğ r a fı
a s ılıy d ı, a n la ş ıla n , k e n d isiy le gö zü p ek g ö rü n ü şlü b ir k a d ı­
n ın , k a r ıs ın ın re sm iy d i bu.
« S e n m is in o re sim d e k i?» d iy e sord u a d a m a ;
A d am b a ş ın ı ç e v ir e r e k te p e sin d e k i b ü y ü tü lm ü ş re s m e
baleti.
«E vet! E v liliğ im iz d e n h e m e n ö n c e ç e k tir m iştik . Y irm i
b ir y aşın d ay d ım .» R e sm e ilg is iz lik le b a k tı.
« S e v iy o r m u su n b u re sm i?» diye so rd u C on nie.
. «S e v m e k m i? H ay ır! H iç b ir z a m a n sev m ed im . K a n m
k e n d isi ıs m a rla m ış b ü y ü ttü rm ü ş.»
G e n e p o s ta lla rın ı çö z m e y e b a şla d ı.
« S e v m iy o rsa n , n e d iy e tu tu y o rs u n d u v a rd a ? B e lk i k a ­
rın a lm a k isterd i,» d ed i C o n n ie.
A d am b a ş ın ı k a ld ır a r a k , a p a n s ız b ir s ır ıtm a y la b a k tı.
«Evde, d e ğ e ri o la n n e v a r s a h e p s in i to p lad ı götürd ü,»
d ed i ad am . «A m a o n u g ö tü rm e d i h e r n e d en se!»
«Ö yleyse n e d iy e s a k lıy o rs u n ? d u y g u sa l n e d e n le rd e n
d o la y ı m ı?»
«H ayır, h iç b ir z a m a n b a ş ım ı k a ld ırıp b a k m a m b ile .

244
O rd a o ld u ğ u n d a n b ile h a b e rim y o k tu n e rd e y se . B u e v e
ilk g e lişim iz d e n b e r i o rd a a s ılı durur.»
«N ed en y a k m ıy o rsu n ?»
A d a m g e riy e d ö n e re k b ü y ü tü lm ü ş re s m e b i r d a h a b a k ­
tı. K a h v e re n g i, y a ld ız lı, ç o k ç ir k in b ir ç e r ç e v e için d e y d i.
G ü z e lc e tır a ş olm uş, g ö m le ğ i y ü k se k y a k a lı, u y a n ık , çok
g e n ç g ö rü n e n b ir a d a m la , s a ç la r ı k a b a r ık , d a lg a lı, o ld u k ­
ç a to m b u l b ir g e n ç k a d ın .
« Y a k m a k h iç de fe n a o lm a z h an i!» d edi ad am .
P o s ta lla r ın ı ç ık a rm ış tı, b ir çift, te r lik giyd i.
S a n d a ly e y e ç ık a r a k fo to ğ r a fı d u v a rd a n in d ird i. Y e ­
şilim si d u v a r k â ğ ıd ı ü stü n d e k o c a m a n , so lu k b i r y e r k a ld ı.
«Şim d i to z u n u a lm a n ın h iç g e re ğ i yo k a rtık ,» d ed i r e s ­
m i d u v a ra d ay ad ı.
M u tfa ğ ın a r k a b ö lm e sin e g itti, e lin d e b i r ç e k iç b ir
k e r p e te n le g e r i döndü. Ö n c e d e n o tu rd u ğ u y e r e o tu r a r a k ,
k iş iliğ in in ö z e lliğ i o la n b ir d a lg ın lık için d e , k o c a m a n ç e r ­
ç e v e n in a rk a s ın d a k i k â ğ ıd ı y ır tm a y a , m u k a v v a y ı tu ta n
te l ç iv ile ri sö k m e y e k o y u ld u .
Ç iv ile ri h e m e n s ö k m ü ş tü : so n ra m u k a v v a y ı, fo to ğ r a ­
fın k e n d is in i ç ık a rd ı. F o to ğ r a fa a la y lı a la y lı b a k tı.
«B en i de o n u d a tıp k ı old u ğu m u z g ib i g ö s te r iy o r b u
r e s im : g e n ç b ir p ap a z y a r d ım c ıs ıy la ş a m a ta c ı b ir kad ın ,»
dedi. «Ö ze n tili zü p p eyle ş a m a ta c ı k ad ın !»
« B ak ay ım !» dedi C o n n ie.
G e r ç e k te , y irm i y ıl ö n c e sin in e r k e k le r i g ib i p e k öy le
s in e k k a y d ı tıra ş lı, p e k te m iz g ö zü km ü yo rd u . A m a g ö z le ri
fo to ğ r a fta b ife u y a n ık , k o rk u su zd u . K a d ın ise , o i r i ç e ­
n e s iy le b ile , b ü s b ü tü n ş a m a ta c ı g ö rü n m ü y o rd u . Ç e k ic i b ir
y ö n ü v a rd ı.
« İn sa n b ö y le ş e y le r i s a k la m a m a k ,» d edi C o n n ie.
«E vet s a k la m a m a k ! H iç y a p tırm a m a lı b ö y le şe y le ri!»
F o to ğ ra fı, a rk a s ın d a k i m u k a v v a y la b ir lik te d iz in e b a s ­
t ır a r a k k ırd ı, p a r ç a p a r ç a e d e r e k a te ş e fır la ttı.
« B ir şe y d eğ il, a te ş i k a r a r ta c a k ,» dedi.
C a m ile ç e rçe v e y i, ö ze n le y e rd e n k a ld ırd ı.
Ç e rç e v e y i b ir k a ç ç e k iç v u ru şu y la p a rç a la d ı, a l ç ıla r s a ­
ğ a s o la s ıç ra d ı. S o n r a p a r ç a l a n m u tfa ğ ın a r k a b ö lm e sin e
ta şıd ı.
« Y a rm y a k a rız ,» dedi. « B ira z fa z la a lç ı v a r ü zerin d e.»

245
 T e m iz liğ i b itird ik te n s o n ra otu rd u .
« K a rın ı s e v e r m iyd in ?» d iy e so rd u C o n n ie.
«S e v m e k m i?» dedi, «sen S ir C liffo rd ’u se v iy o r m u ­
su n?»
C o n n ie so ru s u n u n a rd ın ı b ır a k a c a k g ib i d eğild i.
«A m a b a ğ lıy d ın ona.» d iy e d ire tti.
« B a ğ lı m ıy d ım ?» S ır ıt t ı a d am ,
j «Ş im d i b ile b a ğ lıs ın b elk i,» d ed i C o n n ie.
«B en m i!» A d a m ın g ö z le ri a ç ıld ı. «H ayır, h a y ır, a k lı­
m ın k ıy ıs ın d a n b ile g e ç irm iy o ru m onu,» dedi.
«N eden?»
A d am b a ş ın ı ik i y a n a s a lla d ı.
«N e d iy e b o şa n m ıy o rsu n ö y le y se ? B ir g ü n g e n e d ö n e r
g e lir san a,» d ed i C o n n ie.
A d a m s e r t s e r t b a k tı.
«B en im o ld u ğ u m y e r in b ir m il y a k ın m a b ile u ğ ra m a z .
B a n a d u y d u ğ u n e fr e t, b e n im o n a d u y d u ğ u m d an k a t k a t
fa z la d ır.»
« G ö rec e k sin , d önüp g e le c e k san a.»
«B ö y le b ir şey i h iç b ir z a m a n y a p m a z . H e r şey b itti
a r tık ! O n u k a r s ım d a g ö rm e k h a s t a e d e r b en i.»
«G ö rec e k sin . Y a s a la r a g ö re , a y rılm ış b ile d eğ ilsin iz,
d eğ il m i?»
«H ayır.»
«G ö rd ü n m ü ? Ç ık ıp g e le c e k b ir gü n, s e n d e o n u k a b u l
ed ecek sin .»
G ö z le rin i C o n n ie ’ye d ik e re k b a k tı. S o n r a b a ş ın ı g a rip
g a r ip s a lla d ı.
«H a k lısın b e lk i. B u r a y a d ö n m em b ile b ü y ü k b ir b u ­
d a la lık tı b e n im . A m a, ç ık m a z b ir d u ru m için d ey d im , b ir
y e r e k a p ıla n m a m g e re k iy o rd u . İn sa n , o r ta lığ a a tılı v e rm iş
z a v a llı b ir y a r a tık tır . G e n e de h a k lıs ın . B o şa n ıp b u işi
te m iz le m e liy im . D e v le t k a p ısın d a n , m a h k e m e le rd e n , y a r ­
g ıç la rd a n , ö lü m d e n t ik s in ir g ib i tik s in irim . N e v a r k i, g ö ­
z e a lm a m g e r e k b u n la r ı. B o şa n a c a ğ ım .»
C o n n ie , a d a m ın d iş le rin i s ık tığ ın ı görd ü . İ ç in iç in se ­
v in d i b u n a .
« B ir ç a y iç e rim şim di,» dedi.
A d a m ç a y y a p m a k ü z e re k a lk tı. A m a y ü zü a sık tı. M a ­
s a n ın b a ş ın a o tu r d u k la rın d a C o n n ie s o r d u :

246
 «N ed en e v le n d in o n u n la p e k i? S e n in d e n g in b ir k a ­
d ın d eğ ilm iş. M rs. B o lto n d a ö y le söy lü y o r. O d a b u k a -
d m la n e d e n e v le n d iğ in i b ir tü r lü a n la y a m a m ış.»
A d a m g e n e g ö z le rin i d ik e re k b a k tı.
«Sö yleyeyim ,» dedi. «İlk sev g ilim i ta n ıd ığ ım d a o n a l­
tı y a şın d a y d ım . O lle rto n ’d a b ir ö ğ re tm e n in k ız ıy d ı, ş ir in
b ir k ızd ı, g e r ç e k te n g ü zeld i. S h e ffie ld k o le jin d e n g elm e ,
o ld u k ç a k a fa s ı işle y e n b ir d e lik a n lı o la r a k ta n ın ırd ım , a z
b u ç u k f r a n s ız c a ile a lm a n c a b iliy o rd u m , e l ü s tü n d e tu tu ­
lu rd u m . K ız d a ro m a n tik tü rd e n b ir k ızd ı, b a y a ğ ılık ta n
tik sin ird i. B e n i şiire , o k u m a y a y ö n e l t t i : b ir b a k ım a , a d a m
e tti b e n i. O n u n u ğ ru n a , b ü y ü k b i r a te ş le o k u m a y a , d ü şü n ­
m ey e b a ş la d ım . B u tte rle y b ü r o la r ın d a sa y m a n o la r a k ç a ­
lışıy o rd u m , cılız, o k u d u ğ u ş e y le r le b a ş ı d u m an lı, u ç u k
b e n iz li b ir gençtim -. H e r k o n u d a k o n u şu y o rd u k k ız l a : a m a
h e r k o n u d a. P e rse p o lis ’te n , T im b u c to o ’d an söz e d iy o rd u k
u zu n u zu n . B e lk i de o n ild e k i e n ço k o k u m u ş ç ift b izd ik .
K e n d im d e n g e ç e rd im o n u n y a n ın d a , d üped üz k e n d im d e n
g e ç e rd im . S ö z ü n k ıs a s ı, y a n ıp tu tu şu y o rd u m . O d a b e n i
t a p a r c a s ın a sev e rd i. C in se l iliş k id e n b ir y ıla n d a n k a ç a r g i­
b i k a ç ın ır d ı. H e r n e d e n se b i r tü r lü y a n a şm a d ı b u n a ; y a -
n a ş s a d a k e n d in i v e rm e d i. G ü n d e n g ü n e s a r a n p s o lm a y a ,
g itg id e s in ir li b ir in s a n o lm a y a b a şla d ım . S e v iş m e m iz g e ­
r e k tiğ in i sö y led im k e n d isin e . K o n u şa k o n u şa k a fa s ın a so k ­
tu m b u n u . E n so n u n d a d ed iğ im i y a p tı. B e n c o ş k u iç in d e y ­
d im , a m a o h ep iste k siz d i. B a n a tap ıy o rd u , d o la y ısıy la
k e n d isin i öp m em d en , k e n d isiy le k o n u şm a m d a n h o ş la n ıy o r­
du; b ir b a k ım a tu tk u y la b a ğ lıy d ı b a n a . A m a ö te k i işe g e ­
lin c e , a k a n s u la r d u ru y o rd u . K a d ın la rın b irç o ğ u o n u n
g ib id ir. O y s a b e n im iste d iğ im de ö te k i işti. B u y ü z d e n
a y rıld ık . B e n k a t ı y ü re k liy d im , b ır a k tım onu . B u n u n ü z e ­
rin e , ev li b ir a d a m ın a k lın ı b a ş ın d a n a la r a k b ü y ü k p a t ır ­
tıy a y o l a ç m ış o la n b ir ö ğ r e tm e n h a n ım la düşüp k a lk m a ­
y a b a şla d ım . Y u m u şa k , a k te n li, b e n d e n y a şlı, k e m a n ç a ­
l a n b ir k a d ın d ı. Ş e y ta n ın t a k e n d isiy d i.* S e v iş m e n in h e r
tü rlü sü n e h a z ırd ı, a m a c in s e l iliş k iy e y a n a şa m ıy o rd u . S a ­
rılm a la r , o k ş a m a la r, h e r b a k ım d a n iç li d ışlı o lm a la r : a m a
c in s e l b irle ş m e y e z o rla d ım m ı d iş le r in i k e n e tle r, n e fr e t
s a ç m a y a b a ş la rd ı. Z o rlad ım a m a n e fr e tiy le k o la y c a k ö r e l­
tiv e rd i iste ğ im i. G e n e e n g e lle n d im b ö y le ce . B ö y le k a d m -

247
l a n n to p u n a k a n ık s a m ış tım , b e n i iste y e c e k , c in s e l bağı
is te y e c e k b ir k a d ın ı ö zlü yo rd u m .
« S o n ra B e r t h a C o u tts ’l a b a ş la d ık . Ç o c u k lu ğ u m d a k a p ı
k o m şu m u z d u la r, d o la y ısıy la iy i ta m r d ım onu . S ır a d a n in ­
s a n la rd ı. B e r th a , B ir m in g h a m ’d a b ir y e r le r e g itti: d e d iğ in e
b a k ılır s a so y lu b ir h a n ım a e ş lik etm iş; b a ş k a la r ım n söy^
le d iğ in e g ö re d e b ir o te ld e h iz m e tç ilik y a p m ıştı o rd a. H e r
n e y se , ö te k i k ız d a n iy ic e b ık tığ ım b ir s ıra d a , B e r th a
B ir m in g h a m ’d a n döndü, y irm i b ir y a şın d a y d ım , B e r th a ,
h a v a lı, in c e d a v ra n ış lı, g ö s te riş li g iy in e n , k e n d in e özgü
b ir c a n lılığ ı o la n b ir k a d ın d ı: z a m a n z a m a n b ir k a d ın d a
y a d a b ir o ro sp u d a g ö rü le n , c in s e l tü rd e n b ir c a n lılık tı b u .
K u d u r a c a k d u ru m d ay d ım . B u tte rle y 'd e k i işi te p tim , ç ü n ­
k ü o rd a h iç b ir şe y e y a r a m a y a n b ir s a y m a n o la r a k g ö rü ­
y o rd u m k e n d im i; T e v e r s h a ll’a b a ş d e m irci o la r a k g ird im ,
işim ç o ğ u n lu k la a t l a n n a lla m a k tı. B a b a m ın işiy d i b u, ç a ­
lış ır k e n h e p s e y re d e rd im o n u . H o şla n ıy o rd u m b u i ş t e n :
a t la r la u ğ r a ş m a k : ço k d o ğ al b ir işti b u b e n im iç in . B ö y -
le c e ‘d ü z g ü n ’ . k o n u şm a y ı, g ü z e l İn g iliz c e d e d ik le ri b iç im d e
k o n u şm a y ı b ır a k tım , g e n e y e r li şiv e y e döndüm . G e n e evim>
de k ita p la r o k u y o rd u m ; a m a işim d e m irc ilik ti, k e n d i m a ­
lım o la n ik i te k e r le k li b ir a r a b a m v a rd ı. B a b a m , ö ld ü ğ ü n ­
d e ü ç yü z s te r lin b ır a k tı. B ö y le c e B e r t h a ’y la düşüp k a lk ­
m a y a b a ş la d ım . B a y a ğ ı b ir k a d ın o lu ş u n a se v in iy o rd u m .
B a y a ğ ılık ta m iste d iğ im şey d i. B e n k e n d im d e b a y a ğ ıla ş ­
m a k istiy o rd u m . E v le n d im o n u n la , fe n a d a d eğ ild i. B ü tü n
o ‘te m iz ’ k a d ın la r c a n ım a t a k d e m işti a r tık , B e r th a a r a d ı­
ğ ım k a d ın d ı b u y ö n d en . B e n i istiy o rd u , n a z la n m a sı, k a s ıl­
m a s ı d a y o k tu . İy ic e h o ş la n m ış tim b u n d a n . T a m iste d iğ im
g i b iy d i: b e n im , k e n d isiy le y a tm a m ı is te y e n b ir k a d ın . İy i­
c e ta d ın ı ç ık a rd ım b u işin . B u n d a n ço k h o ş la n d ığ ım , a r a ­
şm a s a b a h k a h v a ltıla r ın ı y a t a ğ ın a g e tird iğ im için , b e n i
b ir a z h o rg ö rd ü ğ ü n ü sa n ıy o rd u m . H iç b ir şey u m u ru n d a
d eğ ild i, iş te n d ö n d ü ğü m d e ö n ü m e s ıc a k b ir y e m e k b ile
k o y m a z d ı, b ir şey s ö y le y in c e d e p a rla rd ı. B e n d e b ir a ç ılır
a ğ z ım a g e le n i sö y lerd im . B ir f in c a n fır la t ır , f in c a n e n s e
k ö k ü m d e p a r a la n ır , tu t a r c a n ın ı ç ık a r ın c a y a d ek d ö v e r­
dim . B ö y le s ü r e r g id e rd i b u ! A rs ız c a d a v r a n ırd ı b a n a k a r ­
şı. Ö y le b ir d u ru m a g e ld i k i, b e n im k e n d isin i e n ç o k is ­
te d iğ im a n la rd a , b e n d e n k a ç a r oldu. H ep h a y v a n c a te r s ­

248
liy o rd u b en i. T e rs le y in c e d e d u y d u ğu m is te k k ö re liy o r,
s o n ra b in b ir c ilv e y le y a lta k la n a r a k g e liy o r, b e n i a y a r tı­
yo rd u . B e n de y a k la ş ırd ım . A m a se v iştiğ im iz d e , h iç b ir z a ­
m a n b e n im le b ir lik te h a z d uym azd ı. H iç b ir z a m a n . Ö y­
le c e b e k le rd i. Y a r ın ı s a a t o y a la n d ığ ım o lu rd u , o d a h a d a
ç o k o y a la n ırd ı. B e n h a z ü r p e rtisin e v a rıp b itird iğ im z a ­
m a n k e n d i k e y fin i y a p m a y a b a ş la r, k ıv r a n ır , ç ığ lık la r
a ta r, e lle riy le o ra s ın ı b u r a s ın ı ş a p la k la r , s o n ra k e n d in d e n
g e ç e rd i. B ü tü n b u n la r d a n s o n ra da, çok g ü zel! d erd i. Y a ­
v aş y a v a ş s in irim e d o k u n m a y a b a ş la d ı' b u iş; o ise d a h a
d a k ö tü le ş ti. G itg id e k a tıla ş tı, k a tıla ş tı, k e s k in b ir g a g a
gib i y a r a la m a y a b a ş la d ı b e n i. O y sa b ir k a d ın ın , in c ir g ib i
y u m u şa c ık o ld u ğ u n u d ü şü n ü r in s a n . P iş k in o ro s p u la rın
b a c a k la r ı a ra s ın d a k e s k in g a g a la r ı v a rd ır, in s a n ı h a s t a
e d e c e k ö lçü d e y a r a la r la r . K e n d ile ri! K e n d ile ri! İlle d e
k e n d ile ri! P a rç a la m a k , ç ığ lık a tm a k ! E r k e k le r iç in b e n c il
d e rle r, a m a b ö y le b ir k a d m ın k i y a n ın d a e r k e k le r in k i h iç
k a lır. E s k i b i r o ro sp u g ib iy d i! E lin d e d eğ ild i b ö y le o lm a ­
m ak . K e n d isin e s söy led im , b u d u ru m d a n n a s ıl tik s in d iğ i­
m i a ç ık la d ım . D o ğ a l d a v r a n m a y a b ile ç a lış tı. S e s s iz c e y a ­
ta r a k h e r şey i b a n a b ıra k m a y ı d en ed i. D en ed i. A m a b o şu ­
n a. B e n im ç a b a la rım d a n h iç b ir şe y d u y m u y o rd u . K e n d i
işin i k e n d i y a p m a k , k e n d i k e y fin i g e tirm e k zo ru n d ay d ı.
Ç ılg ın c a b ir k a ç ın ılm a z lık la g e n e k e n d in i y itirip h e r şey i
y ırtm a y a , p a r ç a la m a y a b a ş la d ı. B u y ır tıc ı g a g a d a n b a ş k a
h iç b ir ş e y iy le h a z d u y am ıy o rd u . E rk e k le r, y a ş lı o ro s p u la ­
r ın b ö y le o ld u ğ u n u s ö y le rle r. B a y a ğ ı tü rd e n b ir b e n c il­
lik ti o n u n k isi, ç ılg ın c a b i r b e n c i l l i k : içk iy e d ü şk ü n b i r
k a d ın ın b e n c illiğ i g ib i. S o n u n d a d a y a n a m a d ım a r tık . A y ­
r ı y a tm a y a b a ş la d ık . B e n d e n k a ç m a k iste d iğ i, b e n i k e n ­
d isin i z o rla m a k la s u ç la n d ırd ığ ı n ö b e tle rin d e , ilk in o b a ş ­
la d ı a y r ı y a tm a y a . O d a sın ı a y ırd ı. A m a b ir g ü n g eld i, o d a­
m a b ıra k m a d ım o n u a rtık . İste m iy o rd u m .
« N e fre t ed iy ord u m . O d a b e n d e n n e fr e t ed iy ord u . T a n ­
rım , n a s ıl d a tik s in iy o rd u b e n d e n , ç o c u k d o ğ m a d a n ö n ce.
H e r n e y se , ç o c u k d o ğ d u k ta n s o n r a b ır a k tım onu. S o n r a
sa v a ş p a tla d ı, o rd u y a y azıld ım . S t a c k s G a t e d e b ir a d a m la
b ir lik te y a ş a d ığ ın ı ö ğ re n in c e y e d ek g e r i dönm ed im .»
D u rd u , re n g i s a p sa rıy d ı.
«P eki, S t a c k s G a te ’d ek i a d a m n e y in n esi?» d iy e so rd u

249
C o n n ie.
«K o ca m a n , ç o c u k h u y lu b i r h e r if, a ğ z ı b o z u ğ u n b iri.
K a d ın , a ğ z ın a g e le n i sö y lü y o rm u ş o n a, ik isi d e ço k içiy o r-
larm ış.»
«A h, y a d ö n e r g e lirse !»
«D ö n er g e lirs e ! H e m e n ç e k e r g id e r, g e n e izim i y itir i­
rim .»
B ir s e ssiz lik çök m ü ştü . O c a k ta k i re s im le m u k a v v a sı
bo z k ü le d ö n ü şm ü ştü .
«D esen e, sen i is te y e c e k b i r k a d ın a r a r k e n , p ü sk ü llü ­
s ü n e ç a ttın ,» d ed i C o n n ie.
«E vet! Ö y le old u a n la ş ıla n ! A m a g e n e de, olm a z! o l­
m a z ! d iy e n le rd e n y e ğ d i b e n c e : g e n ç liğ im in a k k u ğ u su n ­
d a n , a ğ u lu z a m b a ğ ın d a n , b ü tü n ö te k ile rd e n iy iy d i g e n e
de.»
« Ö te k ile r d ed iğ in k im le r? » d ed i C o n n ie.
« Ö te k ile r m i? H iç k im se ! Y a ln ız , k a d ın la r ın b ü y ü k
ç o ğ u n lu ğ u b ö y le d ir b e n c e : ç o ğ u b i r e rk e k is te r; c in s e l
iliş k iy i iste m e z , a m a e le g e ç ird iğ i k e le p irin b i r y ö n ü o la ­
r a k k a t la n ır b u n a . D a h a e s k i m o d a o la n k a d ın la r, b ir
h iç g ib i y a tıv e r ir , işi o lu ru n a b ır a k ır la r . A m a b ir le ş m e ­
n in k e n d isi, h iç b ir a n la m ta ş ım a z o n la r için , ta ts ız b ir
şey d ir. B ir ç o k e r k e k de b ö y le le r in d e n h o ş la n ır. B e n tik s i­
n irim . N e v a r k i, o n u n g ib i k u rn a z k a d ın la r , b ö y le d eğ il­
m iş g ib i g ö rü n m e y i b a ş a r ır la r . T u tk u lu , ü r p e rtili g ib i gö­
rü n ü r le r. O y s a h e p si p a la v ra d ır. Y a p m a c ik tır . - B ir b a ş k a
t ü r d e v a r d ır k i, d o ğ al iliş k ile rd e n b a ş k a h e r şey d e n h o ş­
l a n ı r : h e r tü r lü d u y g u d an , k u c a k la ş m a k ta n , k e n d in i y itir ­
m e k te n . Y e r li y e rsiz iste k u y a n d ır ır in sa n d a , h iç ilg isiz b ir
a n d a b o şa lıv e rirs in iz . - B ir de k a t ı tü r v a rd ır, n e y a p a rs a ­
n ı z 1 y a p ın h a z d u y u ra m a z sın ız , siz d e n ç o k d a h a s o n ra ,
a n c a k c a n la r ı iste d iğ i z a m a n h a z d u y a rla r , k a r ım gibi. E t­
k e n liğ i e lle rin d e tu tm a k is te r le r h e p . - B i r b a ş k a tü r de
iç e r d e n ö lü o la n la r d ır : d üped üz ö lü : b ilir le r b ö y le o ld u k ­
la r ın ı. B ir ta k ım ı d a g e r ç e k te h a z d u y a m a y a c a ğ ın ız a n d a
b o ş a ltıv e r ir sizi, s o n ra u y lu k la r ın ı k ıv ır a k ıv ır a k e n d i h a z -
z m a u la ş m a y a ç a b a la r la r . B u n la r ın ço ğ u s e v ic i tü rd e n
k a d ın la rd ır. B u s e v ic i k a d ın la rın , b ile b ile y a d a b ilin ç ­
siz o la r a k g ö s te rd ik le ri d a v ra n ış , ş a ş ıla s ı b ir şey d ir. B a ­
n a ö y le g e liy o r k i, h e m e n h e m e n h e p si de s e v ic id ir k a -

250
d m la n n .»
«B u d u ru m ra h a ts ız e d iy o r m u sen i?» d iy e sord u C on-
n ie .
«H em de n a s ıl! E lim d e n g e ls e ö ld ü rü rü m b ö y le sin i.
S e v ic i b ir k a d ın la b ir lik te o ld u ğ u m z a m a n la r , b ü tü n r u ­
h u m a y a k la n ır onu ö ld ü rm e m i sö y le r b an a.»
«N e y a p a r s ın o z am an ?»
« K a ça r, e lim d e n g e ld iğ in c e u z a k la şırım .»
«P ek i s e v ic i k a d ın la r b ir b ir le r iy le d üşüp k a lk a n e r k e k ­
le rd e n d a h a m ı k ö tü sen ce ?»
«E vet! Ç ü n k ü o n la rd a n ç o k ç ek tim . G e r ç e k te n p e k b il­
g im yo k b u k o n u d a. A m a s e v ici b ir k a d ın la b ir a r a y a g e l­
d im m i, s e v ic iliğ in in b ilin c in d e o lsu n o lm a sın , k ır m ız ı ışık
y a n m ış tır b e n im için . H a y ır, h a y ır! A rtık h iç b ir k a d ın la
h iç b ir şey y a p m a m a y a k a r a r v e rm iştim . K e n d i b a ş ım a
y a ş a y a c a k t ım : k e n d i ö zel y a ş a m ım ı sü re c e k tim .»
S o lg u n g ö rü n ü y o rd u , k a ş l a n ç a tık tı.
«B en im le k a r ş ıla ş tığ ın a ü zü lm ü ş m ü yd ü n ?» d iy e s o r­
du C o n n ie.
«H em ü zü lm ü ş h e m d e sev in m iştim .»
«Şim d i ü zg ü n m ü sü n b u n d a n d olay ı, s e v in ç li m isin ?»
«Dış ç e v re y i d ü şü n ü rse m ü z g ü n ü m : e n in d e so n u n d a
k a r ş ıla ş a c a ğ ım ız b ü tü n g ü çlü k le r, s u ç la m a la r , ç ir k in o la y ­
la r . K a n ım su s u n c a , a lç a lın c a , b u n la r ı d ü şü n ü p ü zü lü y o ­
ru m . A m a k a n ım coşu p k a b a r ın c a , s ev in iy o ru m . U tk u y a
e rişm iş d u y u y o ru m k e n d im i. G e r ç e k te n d e ç o k k ö tü m s e r
d ü şü n m e y e b a ş la m ıştım . G e r ç e k c in se l iliş k i k a lm a d ı y e r ­
y ü zü n d e d iy o rd u m : b ir e rk e k le a y n ı a n d a h a z d u y a c a k
k a d ın k a lm a d ı d iy ord u m , k a r a d e r ili k a d ın la r b i r y a n a :
a m a b iz a k d e r iliy iz : k a r a d e r ilile r ç a m u ru a n d ırıy o r biraz.»
«P ek i şim di, m u tlu m u su n b e n im le ?»
«E vet! Ö te k ile r i u n u ta b ild iğ im z a m a n . O n la r ı u n u ta ­
m a d ığ ım z a m a n la r, m a s a n ın a ltın a g irip ö lm e k istiy o ru m .»
«N eden m a s a n ın a ltın a peki?»
«N eden m i?» d iy e g ü ld ü ad am . « S a k la n m a k iç in h e r ­
h a ld e. B e b e k le r gibi!»
« A n la şıla n , k a d ın la r la k o r k u n ç y a ş a n tıla r ın o lm u ş s e ­
nin.»
«D oğru. H içb ir, z a m a n k e n d im i a ld a ta m a d ım . E r k e k le ­
r in ço ğ u b a ş a r ıy o r b u n u . K e n d ile rin c e b ir tu tu m b e n im ­

251
sey ip , y a la n ı y u tu y o rla r. B e n b u n u h iç b ir z a m a n y a p a ­
m ad ım . B ir k a d ın d a n n e iste d iğ im i b iliy o rd u m , iste d iğ i­
m i b u la m a y ın c a da, b u ld u m d iy e k e n d im i a ld a ta m a d ım
h iç b ir zam an .»
«Ş im d i b u lu y o r m u su n iste d iğ in i?»
« B u lu y o r gibiyim .»
«N ed en b ö y le solg u n , b ö y le d ü şü n c e lisin öyleyse?»
« S ü rü y le a n ıla r c a n la n ıy o r k a fa m d a : a y r ıc a , k e n d im ­
d en de k o rk u y o ru m b elk i.»
C o n n ie sessiz o tu ru y o rd u . G e ç o lm u ştu .
«B ir e r k e k le b ir k a d ın ın iliş k is i ö n em li m i sen ce ?»
«E vet, b e n im iç in ö n e m li. Y a ş a m a n ın özü b u : b ir k a ­
d ın la g e r ç e k b ir ilişki.»
« Y a eld e e d e m e z se n b u n u ?»
«B u n su z y a ş a m a k z o ru n d a k a lırım .»
C o n n ie g e n e d ald ı, s o n ra s o r d u :
«Peki, s e n k e n d in h e r z a m a n g e r e k tiğ i g ib i d a v r a n ­
d ın m ı k a d ın la ra ? »
«A h T a n rım ! H a y ır! K a r ım ı o d u ru m a b e n s o k tu m :
b e n im s u ç u m ep ey b ü y ü k b u n d a . O n u b o z a n b e n oldum .
Ü ste lik , k o la y k o la y k im s e y e g ü v en m ez b ir in s a n ım . B u ­
n u b ö y le k a b u lle n m e k z o ru n d a sın . B ir k im se y e iç te n g ü ­
v e n m e m b i r h a y li g ü çtü r. B u b a k ım d a n b e n d e d ü z e n ci­
n in b iriy im b e lk i. K o la y g ü v en e m e m . C a n d a n b ir ilg i, y a n ­
lış a n la ş ıla m a z b en ce.»
C o n n ie o n a b a k tı.
«G öv d en le g ü v e n siz d e ğ ils in a m a , k a n in ş a h la n d ığ ı
z a m a n g ü v e n siz lik o rta d a n k a lk ıy o r, d eğ il m i?» .dedi.
«H ayır, n e y a z ık k i h a y ır! B a ş ım a g e le n b u n c a iş in
n e d e n i d e b u y a işte . O n u n iç in k a fa m b ö y le k e s in b i r
g ü v e n siz lik le dolu.»
« K a fa c a g ü v e n siz lik d u y a rsa n duy, b ir ö n e m i v a r m ı
b u n u n ?»
K ö p ek , k e ç e n in ü stü n d e , te d irg in lik le iç ç e k ti. K ü lle ­
n e n k ö z le r k a r a r m ış tı.
«Biz y a r a lı b ir ç iftiz , d eğ il m i?» d ed i C o n n ie .
« S e n d e m i y a ra lıs ın ? » d iy e gü ld ü a d a m . «Ş im d i g e ­
n e e sk i k a v g a y a m ı d ö nü y oru z?»
«E vet! G e r ç e k te n de k o r k u d uyuyorum .»
«Ö yle m i?»

252
 A d am a y a ğ a k a lk tı, C o n n ie ’n in a y a k k a p la r m ı k u r u ­
s u n d iy e d u v a ra d ay ad ı, k e n d i a y a k k a p la r m ı sild i, a te ş in
y a k ın m a koy d u . S a b a h le y in p o s ta lla r ın ı y a ğ la y a c a k tı.
A teşi e şe re k , re s m in k a lın m u k a v v a sın ın k a lın tıla r ım e lin ­
d en g e ld iğ in ce k ıy ıy a itti. « Y a n ış ı b ile pis,» dedi. B ir a z
o d u n g e tire re k , s a b a h iç in o c a ğ ın y a n m a koydu . S o n r a
k ö p e k le b ir lik te b ir a r a d ışa rıy a çık tı.
G e ri d önd ü ğü nd e C o n n ie :
«B en de b ir d a k ik a ç ık m a k istiy o ru m ,» dedi.
Y a ln ız b a ş ın a k a r a n lığ a d ald ı. G ö k te y ıld ız la r v ard ı.
G e c e h a v a s ın d a , ç iç e k le r in k o k u su n u d u y a b iliy o rd u . A y a k -
k a p la r ın ın g e n e ıs la n d ığ ın ı sezd i. B a ş ın ı a lıp g itm e k g eld i
için d e n ; o n d an , h e r k e s te n k a ç ıp u z a k la şm a k . ı
A y azd ı. Ü rp e rd i, h e m e n iç e riy e döndü. A d am g e ç k in
a te ş in ö n ü n d e o tu ru y o rd u .
«U uu! N e soğuk!» d iy e titre d i C o n n ie.
A d am a z ö n c e g e tird iğ i ç a lıla r ı a te ş e a ttı, g itti b ira z
d a h a g e tird i, s o n ra b a c a d o lu su a le v le rle ç a tır d a y a r a k
g ü rle ş ti a te ş. K ırp ış a n , d a lg a la n a n s a n a le v ik is in i d e m u t-
îa n d ırd ı, y ü z le rin i, g ö n ü lle rin i ısıttı.
«A ld ırm a!» d ed i C o n n ie , sessiz, d a lg ın o tu r a n a d a m ın
e lin i tu ta r a k . « İn sa n g e n e de e lin d e n g e le n i y ap m alı.»»
«E vet!» - A d am a p a n s ız b ir g ü lü m se m e y le iç g e ç ird i.
C o n n ie a te ş in ö n ü n d e o tu r a n a d a m ın k u c a ğ ın a , k o l­
l a n a r a s ın a b ır a k tı k e n d in i.
«U nu t ö yleyse!» d iy e fıs ıld a d ı a d a m a . «U nut!»
A d am , a te ş in d a lg a d a lg a y a y ıla n s ıc a k lığ ı iç in d e s ı­
k ıc a s a rıld ı C o n n ie ’ye. A le v le r in k e n d isi b ile u n u tm a y ı
ç a ğ rış tırıy o rd u . K a d ın ın y u m u şa k , s ıc a k , o lg u n a ğ ır lığ ı!
A d a m ın k a n ı y a v a ş y a v a ş u y an d ı, g ü çlü lü ğ ü n , a ld ırm a z
g ü cü n d e r in lik le rin e d o ğ ru a k tı.
« B elk i de o k a d ın la r s e n in le g e r ç e k te n sev işm e y i is ti­
y o rla rd ı, b e lk i b a ş a r a m ıy o r la r d ı b u n u . B e lk i de s u ç b ü s ­
b ü tü n o n la rın değil,» d ed i C o n n ie.
«B ilm iy o ru m . B e n o z a m a n la r k e n d im in , ç iğ n e n m iş, y a ­
r a lı b i r y ıla n o ld u ğu m u b ilm iy o r m u y d u m sa n ıy o rsu n ?»
C o n n ie o n a b ird e n s a rıld ı. B u k o n u y u g e n e a ç m a k i s ­
te m e m iş ti. Ş e y ta n d ü rtm ü ş tü sa n k i.
«A m a şim d i ö y le d eğ ilsin ,» d ed i C o n n ie. «Şim d i, ç iğ ­
n e n m iş y a r a lı b ir y ıla n d eğ ilsin .»

253
 «N e o ld u ğ u m u b e n d e b ilm iy o ru m . A m a k a r a g ü n le r
v a r önü m ü zde.»
«H ayır!» d iy e k a r ş ı ç ık tı C o n n ie, o n a s a r ıla r a k . «N e­
d en ? N ed en?»
«H epim izi, h e r k e s i k a r a g ü n le r b ek liy o r,» d ed i g e n e,
b ilin m e z d e n h a b e r v e re n b ir d a lg ın lık için d e .
«H ayır! S ö y le y e m e z s in b u n u !»
A d a m su su y o rd u . A m a k a d ııı o n u n iç in d e k i k a p k a r a
k o rk u u ç u ru m u n u sez m e k te y d i. B ü tü n ten iste ğ in in , b ü tü n
s e v g in in ö lü m ü d e m e k ti b u : a d a m ın için d e k a r a b ir m a ğ a ­
r a g ib i a ç ıla n , ik is in in d e ru h u n u y u ta r a k y o k ed e n u ç u ­
ru m .
«C in sel iliş k id e n de b ü y ü k b ir s o ğ u k lu k la söz e d iy o r­
sun,» d ed i C o n n ie. « S a n k i y a ln ız k e n d i h a z z ın ı, k e n d i d oy­
g u n lu ğ u n u is te r g ib i b ir d u ru m u n v ar!»
S in ir li s in ir li ça tıy o rd u .
«H ayır!» d ed i ad am . «B en k e n d i h a z z ım la b irlik te , b ir
k a d ın ın v e r e b ile c e ğ i d o y g u n lu ğ u a ra d ım , h iç b ir z a m a n
d a b u la m a d ım : ç ü n k ü o d a b e n d e k e n d i h a z z ın ı a r a m a ­
d ık ça, b e n d e n g e le c e k b ir d o y g u n lu k g ö z e tm ed ik çe, b e n
o n d a n n a s ıl h a z d u y a b ilirim , n a s ıl b i r d o y g u n lu k b u la b i­
lir im ? H iç b ir z a m a n d a b u la m a d ım . İk i y ö n lü o lm ası g e ­
r e k ir b u n u n .»
«A m a, iliş k i k u rd u ğ u n k a d ın la r a h iç b ir z a m a n in a n ­
m a d ın . G e r ç e k te b a n a d a in a n m ıy o rsu n ,» d ed i C on nie.
« B ir k a d ın a in a n m a k n e d e m e k tir b ilm iy o ru m .»
«B ak, g ö rd ü n m ü ya!»
C o n n ie , a d a m ın k u c a ğ ın d a k ıv rılm ış o tu ru y o rd u d a ­
h a . A d a m ın g ö n lü bo m bo z, d alg ın d ı, k a d ın ın y a k ın la rın d a
b ile d eğ ild i. C o n n ie ’n in sö y led iğ i h e r söz, o n u b ira z d a h a
u z a k la ştırıy o rd u .
«P eki n e y e in a n ıy o rs u n ö y ley se?»
«B ilm iyo ru m .»
«H içb ir şey e ! D a h a ö n c e ta n ıd ığ ım ö b ü r e r k e k le r g ib i
tıpkı.»
İk isi de su su y o rla rd ı, s o n ra a d a m a y a ğ a k a lk a r a k :
«E vet, in a n d ığ ım b ir şe y v a r. S ıc a k g ö n ü llü o lm a y a
in a n ıy o ru m . Ö z e llik le sev işm e d e s ıc a k g ö n ü llü o lm a y a , s ı­
c a c ık b i r g ö n ü lle b irle ş m e y e in a n ıy o ru m . E r k e k le r sıcak:
b ir g ö n ü lle s e v e b ilir, k a d ın la r d a s ıc a k b ir g ö n ü lle b u işe

254
 k a tılır la r s a , o lu r b ite r . B ü tü n b u b u z g ib i c in s e l b irle ş ­
m eler, ölü m d en, b u d a la lık ta n b a ş k a b ir şey değil.»
«A m a b e n im le b ir le ş ir k e n b u z g ib i d eğ il y ü reğ in ,» di­
ye ç ık ış tı C o n n ie.
« S e n in le b irle ş m e y i h iç iste m iy o ru m . Y ü re ğ im so ğ u k
b ir p a ta te s g ib i şu and a.»
«Ah!» dedi C o n n ie, a la y c ı b ir ö p ü cü k le. «H aydi soy u p
d o ğ ra y a lım ö y le y se b u p a ta te si.»
A d am gü ldü , isk e m le s in d e d oğru ld u.
«D oğru!» dedi. « B ir a z c ık s ıc a k g ö n ü llü lü k iç in h e r şey
göze a lın a b ilir . A m a k a d ın la r h o ş la n m ıy o r b u n d a n . S e n b i­
le h o ş la n m ıy o rsu n g e r ç e k te . S e n gü zel, k e s in , d e lic i b ir
b irle ş m e d e n h o şla n ıy o rsu n , s o n r a d a ç o k g ü z e l s a n ıy o r su n
bu işi. N e rd e k a ld ı s e n in b a n a d u y d u ğu n c a n a y a k m lık ?
B ir k e d in in b ir k ö p e k te n d u y d u ğu k u ş k u y la d o lu su n b a ­
n a k a r ş ı. C a n a y a k m lık , s ıc a k g ö n ü llü lü k b ile k a r ş ılık lı o l­
m a k z o ru n d a d ır. E v e t, c in s e l iliş k iy i sev iy o rsu n : a m a k e n ­
di k ib ir in e y a r a n m a k için , b ü y ü k , g iz e m li b ir a n la m v e r­
m e k istiy o rs u n b u işe. K e n d i b ü y ü k lü k d u y gu n , k ib ir in
d a h a ö n e m li s e n in için , h e r h a n g i b ir e r k e k le b ir lik te o l­
m a k ta n e lli k a t d a h a önem li.»
«A m a b e n de s a n a s ö y le y e b ilirim a y n ı şey i. S e n de
k e n d i k ib irin d e n b a ş k a h iç b ir şe y i u m u rsa m ıy o rsu n .»
«P ek i, ö y le olsu n!» d ed i ad am , a y a ğ a k a lk m a k is t e r
g ib i k ım ıld a n a ra k . « A y rıla lım ö y ley se. B u z g ib i b ir g ö n ü l­
le b irle ş m e k te n s e , ö lü rü m d a h a iyi.»
C o n n ie , a d a m ın k u c a ğ ın d a n a ş a ğ ı s ıy rıld ı, a d a m a y a ­
ğ a k a lk tı.
«U m a rım k i istem ezsin ,» d ed i ad am . «H er n e y se , şim d i
y a tm a y a g it, b e n de b u r d a u y u y a ca ğ ım .»
C o n n ie a d a m a b a k tı. R e n g i solg u n , k a ş l a n ç a tık tı.
B u zlu k u tu p k a d a r e rişilm e z u z a k lık ta y d ı. E r k e k le r h e p
b ir b ir in e b en ziy o rd u .
« S a b a h o lm a d a n ev e gid em em ,» dedi.
«H ayır, o lm az! G it y a t a r tık . S a a t b ir e ç e y r e k var.»
«N e o lu rs a o lsu n , gitm em .»
A d a m a y a k k a p la n n ı y e rd e n ald ı.
« Ö y ley se b e n g id iy o ru m !» d ed i.
P o s ta lla r ın ı g iy m e y e b a ş la d ı. C o n n ie g ö z le rin i d ik ­
m iş, ş a ş k ın lık la b a k ıy o rd u .

255
 «D ur!» d iy e k e k e le d i. «D ur! Ne old u a r a m ız d a b ö y ­
le?»
A d a m e ğ ilm iş, p o s ta lla r ın ı b a ğ lıy o rd u , k a r ş ılık v e rm e ­
di. B ir s ü re sessiz k a ld ıla r . B ir a n la m s ız lık ç ö k tü C o n n ie ’-
n in ü s tü n e , b a y ıla c a k g ib i oldu. B ü tü n b ilin c i öldü , g ö z le ­
r i f a l ta ş ı g ib i a ç ık , ö y le d u rm u ş, b ilin m e z d e n o n a d o ğru
b a k ıy o r, h iç b ir şey b ilm iy o rd u a r tık .
B u s e s s iz lik ü z e rin e , a d a m b a ş ın ı k a ld ırıp b a k tığ m d a ,
fa lt a ş ı g ib i g ö z le rle b a k a n C o n n ie ’n in , k e n d in d e n g e ç m iş
o ld u ğ u n u görd ü . B ir y e le k a p ılm ış g ib i o ld u ğ u y e rd e y a l­
p a la d ı, s o n r a b ir a y a ğ ı a y a k k a b ılı ö te k i a y a k k a b ıs ız , a k ­
s a y a r a k k a d ın a d o ğ ru g itti, o n u k u c a k la y a r a k g ö ğ sü n e
b a s tırd ı, k e m ik le r in i k ır a c a k g ib iy d i s a n k i. K o lla rın d a n
tu ttu o n u , o d a ö y le ce k a ld ı.
A d a m ın e lle r i k ö r c e s in e k a d ın ın g iy s ile ri a ltın a d a la ­
r a k a ra n d ı, o n u n s ıc a k , ip e k s i te n in i duydu.
«C an ım !» d iye m ırıld a n d ı. «S ev g ilim ! K a v g a e tm e y e ­
lim ! B ir d a h a h iç k a v g a e tm e y e lim ! S e n i sev iy o ru m , s a n a
d o k u n m a y ı sev iy o ru m . Ç a tış m a b e n im le ! H iç b ir za m a n !
H iç ! B ir lik t e y a ta lım .»
K a d ın başım ı k a ld ır a r a k b a k tı.
«Ü zülm e,» d ed i y a tış m ış . «Ü zü lm ek h iç b ir ş e y e çözü m
o lm a z . B e n im le b ir lik te o lm a y ı g e r ç e k te n is tiy o r m u su n?»
C o n n ie , ş a şk ın ir i g ö z le rle a d a m ın y ü z ü n e b a k tı. A d am
d u rd u , b ird e n s e s s iz le şe re k b a ş ın ı y a n a döndü. B ü tü n g ö v ­
d esi iy ic e d u rg u n la ş tı, a m a k a d ın d a n u z a k la şm a d ı.
S o n r a b a ş ın ı k a ld ır a r a k , o g a r ip b e lli b e lirs iz a la y c ı
g ü lü m s e m e s iy le k a d ın ın g ö z le rin in iç in e b a k tı.
«E vet, e v et! A n d iç e rim k i istiy o ru m s e n in le b ir lik te ol­
m ay ı.»
«D oğru m u?» d ed i C o n n ie, g ö z le ri d o la ra k .
«E vet, d oğru . G ö n lü m ü zle, k a n ım ız la , k a m ım ız la , h e r
ş e y im iz le b ir olalım .»
G e n e C o n n ie ’y e b a k a r a k h a fifç e g ü lü m sü y o rd u , g ö z le ­
rin d e a la y c ı b ir k ıv ılc ım , d o k u n a k lı b ir a n la m v ard ı.
C o n n ie s e s s iz c e a ğ lıy o rd u , a d a m o n u n la b ir lik te y e r e
u zan d ı, o c a ğ ın ö n ü n d ek i k e ç e ü stü n d e, s in ir le r i y a tış ın c a -
y a d ek b ir s ü re y a ttıla r . S o n r a k a lk a r a k h e m e n y a ta ğ a
g ird ile r, o d a g itg id e so ğ u y o rd u çü n k ü , b ir b ir le r in i d e h a y ­
li y o rm u şla rd ı. C o n n ie, a d a m ın k u c a ğ ın a g ö m ü le re k k ıv -

256
fild i, k ü ç ü c ü k b i r to p ak’ g ib i duydu k e n d in i; ik isi de h e ­
m en u y k u y a d a la r a k , d e r in b ir u y k u y u p a y la ş tıla r . Y a t ­
tık la r ı g ib i k a ld ıla r . G ü n e şin , k o ru n u n ü stü n d e y ü k s e lm e ­
s iy le b a ş la y a n y e n i g ü n e d ek, h iç k ım ıltıs ız u y u d u la r.
S o n r a a d am u y an d ı, a ğ a r a n g ü n e b a k tı. P e r d e le r ç e ­
k iliy d i. K o ru d a k i k a r a ta v u k la r la a rd ıç k u ş la r ın ın ç ılg ın c a
ö tü şü n e k u la k v erd i. G ü z e l b ir s a b a h o la c a k tı, s a a t b e ş
b u ç u k o lm u ştu a ş a ğ ı y u k a n , h e r g ü n k ü k a lk m a sa a tiy d i.
N e d e r in u y u m u ştu ! N e g ü zel, y e p y e n i b i r g ü n d ü ! K a d ın
b ü y ü k b ir ta tlılık la u y u m a k ta y d ı d a h a . A d am o n u n g ö v ­
d e s in i h a fiç e o k şad ı, C o n n ie ’n in m a v i ir i g ö z le ri b ilin ç s iz
b i r g ü lü m se m e y le a ra la n d ı,
« K a lk tın m ı?» d iy e so rd u ad am a.
A d am o n u n g ö z le rin in iç in e b a k ıy o rd u . G ü lü m sed i,
s o n r a e ğ ile r e k öptü. C o n n ie b ird e n d o ğ ru la r a k y a ta k ta
o tu rd u .
« B u ra d a o lu şu m n e g arip !» dedi.
E ğ ik ta v a n lı, a k p e rd e le ri ç e k ilm iş te p e lik li b i r p e n c e ­
re s i o la n , a k b a d a n a lı y a t a k o d a sın a göz g e zd ird i. Ç ıp la k
o d a d a s a n b o y a lı b i r ç e k m e li d o lap la, b ir s a n d a ly e d e n b a ş ­
k a e ş y a y o k tu ; b ir de iç in d e y a tm ış o ld u ğ u k ü ç ü k a k y a ­
ta k .
« B u rd a olu şu m u z n e g a rip !» dedi, y a n ın d a y a ta n a d a ­
m a b a k a r a k . A d am , u z a n d ığ ı y e rd e n o n u se y re d iy o r, in c e ­
c ik g e c e liğ in in a ltın d a n , p a r m a k la r ın ı g ö ğ ü s le rin d e g e z ­
d iriy ord u . Ilık , y a tışm ış d u ru m u y la , o ld u k ç a g e n ç, y a k ış ık ­
lı g ö rü n ü y o rd u ad am . G ö z le ri s ıc a k lık d olu yd u. K a d ın ise
b ir ç iç e k g ib i g e n ç, d ip d iriyd i.
« Ş u n u ç ık a ra c a ğ ım !» d ed i, in c e c ik p a tis k a g e c e liğ in i
b a ş ın ın ü stü n d e n çe k ip s ıy ır a r a k . Ç ıp la k o m u z la n , h a f if
a l t ın re n g i, u z u n g ö ğ ü s le riy le ö y le c e o tu rd u . G ö ğ ü s le ri­
n in y u m u şa c ık ırg a la m ş ı, a d a m ın h o şu n a g id iy o rd u .
« S e n de p ija m a n ı ç ık a r,» d ed i ad a m a .
«Y ok, olm az!»
«O lu r o lu r, ç ık a r!» d iy e ü ste le d i.
A d am , e sk im iş p ija m a c e k e tin i ç ık a rd ı, p a n ta lo n u n u
in d ird i. E lle r iy le b ile k le ri, y ü z ü y le b o y n u b ir y a n a , h e r
y a n ı sü t a k lığ m d a y d ı, in c e c ik , u z u n k a s l a n v a rd ı. C o n n ie
o n d a ç a r p ıc ı b ir g ü z e llik b u ld u g e n e , tıp k ı y ık a n ır k e n g ö r­
d ü ğ ü g ü n k ü g ib i.

257
 G ü n ü n a lt ın ış ık la r ı, k a p a lı a k p e rd e y e v u ru y o rd u .
G ü n ışığ ın ın , iç e r i g irm e k iç in ç a b a la d ığ ım d ü şü nd ü C o n -
n ie.
« P erd e le ri a ç a lım ! K u ş la r n e g ü z e l ö tü şü y o r! P e r d e le ri
a ç d a g ü n ış ığ ı iç e r i v u rsu n ,» dedi.
A d am y a ta k ta n ç ık tı, ç ıp la k , z a y ıf, a k s ır t ı o n a d ö ­
n ü k , p e n c e re y e g itti, ik i b ü k lü m d u ra r a k p e rd e le ri a ç tı,
b i r a n d u ru p d ış a r ıy a b a k tı. İn c e c ik s ır tı k a r g ib i a k , k ü ­
ç ü c ü k u y lu k la r ı in c e b ir e r k e k lik le a lım lı, e n s e si k ır ış ık ,
in c e , b u n u n la b ir lik te g ü çlü y d ü .
B u in c e c ik gö v d ed e dış g ü ç te n çok , b ir iç g ü ç v ard ı.
«Ne g ü zelsin !» d edi k a d ın . «Ö y lesin e k a tık sız , in c e ! G e î
b a n a !» K o lla rın ı a d a m a a ç tı.
A d am , d ö n m ey e u ta n ıy o rd u .
Y e rd e n g ö m le ğ in i ald ı, ö n ü n e t u ta r a k k a d ın a d o ğ ru
geld i.
«H ayır!» d edi k a d ın , in c e c ik g ü z e l k o lla rın ı, s a r k a n g ö ­
ğ ü s le ri ü s tü n d e n ç e k e re k . « B ıra k g ö rey im sen i!»
A d am g ö m le ğ i y e r e b ır a k tı, k a d ın a b a k a r a k o rd a d u r­
du. A lç a k p e n c e re d e n v u r a n g ü n e ş iç e r iy e a d a m ın k a l ç a ­
la r ın ı, in c e b e lin i, a ltın k ız ılı p a r ıltılı k ılla r d a n k ü ç ü k b i r
b u lu t için d e d ik e le n k ız ış ık fa llu s u a y d ın la ta n b ir ışın g ö n ­
d eriy o rd u . K a d ın irk ild i, k o rk tu .
«Ne g arip ,» d ed i y a v a ş ç a . «N e g a r ip d u ru şu öyle! N e
d e k o c a m a n ! Ö y le sin e k a r a , k e n d in e g ü v en li! H ep b ö y le
m id ir?»
A d am b a ş ın ı e ğ e re k , in c e a k g ö v d e sin e b a k tı, gü ld ü .
T a h ta g ö ğ sü n ü n k ılla r ı k o y u r e n k te , h e m e n h e m e n k a p k a ­
raydı.. A m a k a r n ın d a n a ş a ğ ı, fa llu s u n d ik e ld iğ i y e rd e , a ltın
k ız ılı b ir b u lu tu a n d ırıy o rla rd ı.
«N e g u ru rlu !» d ed i k a d ın , te d irg in . «Ne de soylu! Ş im ­
di a n lıy o ru m e r k e k le r in n e d e n ö y le ç a lım lı old u ğu n u ! A m a
se v im li de, g e r ç e k te n . B a ş k a b i r v a r lık s a n k i! B ir a z k o r ­
k u n ç ! A m a g e r ç e k te n sev im li. B a n a g e liy o r o!» - ü st d u ­
d a ğ ın ı k o rk u y le , h e y e c a n la ısırd ı.
A d am s u s a r a k , a ş a ğ ı d oğru , h iç d eğ işm ed e n d u ra n o
g e rilm iş e r k e k liğ in e b a k ıy o rd u . «E vet!» d ed i so n u n d a u s u l­
c a . «E v et y a v ru m ! G e r ç e k te n ö y le sin . B a ş ın ı g e r iy e k a ld ı­
rış ın la ! K e n d i b a ş ın a b u y ru k s u n h a ? . K im se y i d e s a lla m a z -
sm ! B e n i b ile d in le m e z s in J o h n T h o m a s. N e is te rs e n y a p ­

258
t ır ır s ın u la n , d ed iğ in d ed ik, ö y le m i? S e n b e n d e n d a h a ç a ­
lım lısın , d a h a az k o n u şu rsu n . J o h n T h o m as. İ s t e r m isin
h a ? İ s t e r m is in L ad y J a n e ’i? G e n e y o ld a n ç ık a r d ın b e n i,
a h s e n i a h . D ik iliy o rsu n g ü lü m se y e re k . - S o r o n a ö y le y ­
se! S o r L ad y J a n e ’e! D e ki: a ç ılın k a p ıla r a ç ılın , yo l v e ­
r in g ö r k e m in k r a lı g irs in . A lı se n i ah . B iliy o ru m n e y in
ard m d a s m . S ö y le L ad y J a n e ’e iste d iğ in i. J o h n T h o m a s ile
L ad y J a n e ’in o ra sı!» -
«A aa, a la y e tm e o n u n la,» d ed i C o n n ie, y a t a k t a d iz le ri
ü z e rin d e e m e k le y e r e k g eld i, k o lla r ın ı o n u n in c e a k u y lu k ­
la r ın a d olad ı, ö y le sin e ç e k ti k i o n u k e n d in e , s a r k a n ır g a ­
la n a n m e m e le ri d ik f a llu s a d oku n d u , b ir d a m la s ıv ıy la ıs ­
la n d ı. A d am ı s ık ıc a sa rd ı.
«U zan!» d ed i ad am . «U zan! G eleyim !»
B ir a z a c e le c iy d i şim d i.
S o n ra , iy ic e su s k u n k a ld ık la r ı s ıra d a , k a d ın , e r k e k li­
ğ in in g iz e m in i g ö rm e k iç in a d a m m ü stü n d e k i ö rtü y ü g e n e
a ç m a k z o ru n lu lu ğ u n u duydu.
«Şim d i n e k ü çü k , y u m u şa c ık , b ir y a ş a m to m u rc u ğ u
gibi!» dedi, e lin e a la r a k . «N e se v im li d eğ il m i? Ö y le k e n ­
di b a ş ın a , ö y le g a rip ! Ö y le sin e de su çsu z! Ö y le d e r in le ri­
m e u z a n ıy o r k i ü s te lik ! O n u h iç h o r g ö rm e m e lisin , a n lı­
y o r m u su n ? B e n im de s a y ılır o. Y a ln ız sen in d eğ il. B en im !
Ö y le sin e sev im li, suçsu z.» E liy le y u m u şa c ık tu ttu .
A d a m gü ldü .
« G ö n ü lle rim iz i o r ta k b i r sev g iy le b ir le ş tir e n a te ş e şü ­
k ü r le r olsun,» dedi.
«T abii!» d ed i k a d ın . « Y u m u şa cık , k ü ç ü c ü k o ls a d a
g ö n lü m b a ğ lı o n a . N e g ü z e l o rd a k i k ıp k ız ıl a ltın b u lu tu !
B a m b a ş k a , b a m b a ş k a !»
« Jo h n T h o m a s ’m o n la r, b e n im d eğil!» dedi a d a m .
« Jo h n T h o m a s! J o h n T h o m as!» d ed i k a d ın , e ğ ild i o n u
y e n id e n c a n la n ır k e n öptü.
«E vet!» d edi ad am , n e rd e y s e a c ıy la g e r in e r e k . «O nu n
k ö k ü b e n im ru h u m d u r, o soy lu b e y e fe n d in in ! K im i z a m a n
n e y a p a c a ğ ım ı ş a ş ır t tır ır b a n a . K e n d i iste m i v a r d ır on u n ,
d ed iğ i d e d ik tir, b a ş a çık ılm a z . A m a g e n e de ö lm e sin i is ­
tem em .»
« B o şu n a d eğ il e r k e k le r in o n d a n h ep k o rk m a la rı!» de­
di C o n n ie. «H ayli k o rk u n ç.»

259
 B ilin c in a k ış ı a ş a ğ ı d o ğ ru y ö n d e ğ iştiriy o rm u ş g ib i b ir
ü r p e r ti g e ç iy o rd u a d a m ın te n in d e n . E r k e k liğ i is t e r is te ­
m ez a ğ ır a ğ ır , s e ğ irtiy le d ik e ld i, o g a r ip k ib ir li h u y u y la
k a lk tı, d u rd u . K a d ın d a b ir a z titre d i s e y re d e rk e n .
«A l ö y ley se! A l, ş e n in d ir o,» d ed i ad am .
K a d ın titre d i, d ü ş ü n c e le r i d a lg a d a lg a çözü ld ü . A n la ­
tm ışız b ir h a z z ın k e s k in y u m u şa k d a lg a la n , te p e sin d e n
a ş a ğ ı b ü tü n g ö v d e sin i y ık a y ıp a rıtıy o r; e rim iş b ir ü r p e rtin in
a la b ild iğ in e y a y ılm a s ıy la , a ş ır ılığ ın so n d a lg a s ın a k a p ılıp
s ü rü k le n iy o rd u .
A d am , S ta c k s G a te ’in ır a k d üd ük s e s le rin i duydu. S a a t
y ed iy d i d em ek . G ü n le rd e n p a z a rte s iy d i. B ir a z ü rp e rd i, k a ­
d ın ın g ö ğ ü s le ri ü stü n d e k i y ü z ü n ü b a s tır ıp g ö m e re k , k u ­
la k la r ın ı tık a m a k , s a ğ ır la ş m a k iste d i.
K a d ın d ü d ü k le ri işitm e m iş ti b ile . B ü y ü k b ir se ssiz lik
için d e y a tıy o rd u , ru h u a p a y d ın lık y ık a n m ış tı.
« K a lk m a m g e re k , d eğ il m i?» d iy e m ırıld a n d ı ad am .
« S a a t k a ç ? » d iye so rd u k a d ın ın r e n k s iz sesi.
«Yedi.»
« H ak lısın , k a lk m a m g e rek .»
H e r z a m a n k i g ib i g e n e , d ış z o ru n lu lu k la rd a n tik s in i­
y o rd u .
A d am y a ta k ta d o ğ ru la r a k p e n c e re d e n d ış a r ıy a d a lg ın
d a lg ın b a k tı.
« B en i se v iy o rs u n d eğ il m i?» d iy e so rd u k a d ın , d in g in .
A d am b a k tı.
« B iliy o rsu n . S o rd u ğ u n b iie fa z la d a n !» dedi b ira z te rs -
le rc e s in e .
« B en i a lık o y b u rd a , b ıra k m a ,» d edi C o n n ie.
A d a m ın g ö zleri, d ü şü n m e y e n , s ıc a k , y u m u şa k b ir k a ­
r a n lık la d olu yd u s a n k i.
«Şim d i m i?»
«E vet, g ö n lü n d e a lık o y b e n i. Ç ok y a k ın d a b ir g ü n g e ­
lip h e p b ir lik te y a ş a y a c a ğ ım sen in le.»
A d am y a ta k ta ç ıp la k o tu ru y o rd u , b a ş ı ö n ü n e e ğ ik , d ü­
ş ü n e c e k d u ru m d a d eğ ild i.
« İste r m iy d in g elm em i?» d iy e so rd u k ad ın .
«Evet!»
S o n ra , b ilin c in n e rd e y s e u y k u y u a n d ır a n b ir b a ş k a a le ­
v iy le k o y u la ş ıv e re n g ö z le rle b a k tı k a d ın a .

260
 «H içb ir şey. s o rm a şim d i ban a,» dedi. «K en d i h a lim e
b ıra k . S e n i sev iy o ru m . Ş u r a c ık ta y a tış ın ı sev iy o ru m . K e n ­
d isin i g e r ç e k te n s e v d ire n b ir k ad ın , g ü zel b ir şey d ir, g ü z e l­
d ir sev işm e k . S e v iy o ru m sen i, b a c a k la r ın ı g ö v d en in b iç i­
m in i, k a d ın lığ ım sev iy o ru m . B ü tü n g ö n lü m le h e r şey im le
sev iy o ru m sen i. B a n a h iç b ir şey sorm a. B ır a k o ld u ğu m g i­
b i k a la y ım . İle rd e h e r şey i s o ra b ilirsin . A m a şim d i ü s tü ­
m e v a rm a , b ir şey s o r m a şim di!»
E lin i h a fifç e k a d ın ın gö v d esin e k o y u v e rm iş, çıp la k ,
sessiz, n e rd e y se B u d d h a ’y ı a n d ıra n g ö v d esel b ir d a lg ın lık
için d e k ım ıltısız , y a t a k t a o tu ru y o rd u . K ım ıltıs ız , b a ş k a b ir
b ilin c in g ö rü n m e z a le v i için d e; eli k a d ın ın gö v d esi ü ze­
rin d e , ö y le ce b e k liy o rd u .
B ir s ü re s o n ra , u z a n ıp g ö m le ğ in i a la r a k s ır tın a g e ç ir ­
di, ç a b u c a k g iy in d i, y a ta k t a b ir G lo rie d e D ijo n g ib i, h a ­
fi f a ltın te n iy le ç ır ılç ıp la k y a ta n k a d ın a b ir göz a ttı, o d a­
d a n ç ık tı. K a d ın o n u n a ş a ğ ıd a k a p ıy ı a ç ış ın ı işitti.
D a h a y a ta k ta y d ı; k e n d in d e n g e çm iş, • d a lg ın . G itm e k
ço k g ü çtü : o n u n k o lla rın d a n ç ık ıp g itm e k . M e rd iv e n a ltın ­
d a n b a ğ ır ıy o rd u ad am : « S a a t y ed i b u ç u k oldu!» dedi. K a ­
d ın iç ç e k e r e k y a ta k ta n ç ık tı. K ü ç ü c ü k ç ıp la k oda! K ü çü k
ç e k m e li d o lap tan , k ü ç ü c ü k y a ta k ta n b a ş k a h iç b ir şey i o l­
m a y a n . A m a d ö şem e t a h ta la r ı te rte m iz fır ç a la n m ış . K ö şe ­
de, p e n c e re te p e liğ in in y a n ın d a , için d e b ir k a ç ı b ir k ita p lık ­
ta n a lın m a b ir ta k ım k ita p la r b u lu n a n b ir r a f v ard ı: B o l­
şev ik R u s y a ü z e rin e k ita p la r , g ezi k ita p la r ı, a to m la r la
e le k tr o n la r ü stü n e b ir k ita p , y e r ç e k ird e ğ in in b ile ş im iy le
d e p re m le rin n e d e n i ü s tü n e b a ş k a b ir k ita p ; s o n r a b ir k a ç
ro m a n ; H in d ista n ’l a ilg ili ü ç k ita p . O k u y a n b ir a d am d ı d e­
m ek.
P e n c e re d e n iç e r i g ir e n g ü n ış ığ ı ç ıp la k g ö v d e sin e v u ru ­
yord u . D ış a n d a F lo s s ie ’n in o r ta lık ta d o la ş tığ ın ı gördü .
K a h v e re n g i e ğ r e ltile r, a ltla r ın d a k i y eşil, k o y u y e ş il y e r
fe s le ğ e n le riy le b ir lik te b u ğ u la r için d e y d i. K u ş la r ın u çu ş­
tu ğ u . s e v in ç le ö tü ştü ğ ü p ırıl p ır ıl d u p d u ru b ir s a b a h tı. N e
o lu r k a la b ils e y d i b u rd a ! Ş u ö te d e k i u ğ u rsu z , d u m an , d e­
m ir d ü n y a sı o lm a sa , b u k ü ç ü c ü k ev y e te rd i m u tlu lu ğ u n a .
A d a m te rte m iz y ık a n m ış tı, o c a k y a n ıy o rd u .
. « B ir ş e y le r y e m e k is te r m isin ?» d iye sord u ad am .
«H ay ır! T a ra ğ ım v e r e b ilir m is in y aln ız?»

261
 A d a m ın a rd ın d a n , m u tfa ğ ın iç b ö lm e sin e g itti, k a p ı­
n ın a rd ın d a a s ılı d u ra n e l b ü y ü k lü ğ ü n d e k i a y n a d a s a ç ın ı
ta r a d ı. G itm e y e h a z ırd ı.
K ü ç ü k ö n b a h ç e d e d u rd u , ü z e rle rin d e ç iğ d a m la la r ı
d u ra n ç iç e k le re , to m u rc u k la n m ış k a r a n fille r e b a k tı.
«N e o lu rd u , b u ra d a s e n in le b a ş b a ş a y a ş a sa y d ım , d ü n­
y a d a g e ri k a la n n e v a rs a , h e p si d e b a tsa y d ı, yok o lsa y d ı,*
d ed i.
«B a tm a z ki,» d edi a d am .
G ü zel, d ö rtb ir y a n m a ç iğ d üşm ü ş k o ru d a n h e m e n te k
söz b ile e tm e d e n g e ç tile r.
W r a g b y ’y e d ö n m ek ü z ü cü b ir şey d i C o n n ie için .
«Çok y a k ın d a g e lip h ep s e n in le b ir lik te y a şa y a c a ğ ım .»
dedi a d a m a a y r ılır k e n .
A d a m b ir şey d em e d e n g ü lü m sed i.
E v e, h iç k im s e y e g ö z ü k m ed e n s e s s iz c e g ird i, h e m e n
o d a sın a ç ık tı.

262
 15
K a h v a ltı te p s is in e H ild a ’d a n b ir m e k tu p k o n m u ştu :
«B a b a m b u h a f t a L o n d r a ’y a g id iy o r, b e n d e 17 H a z ir a n
p e rşe m b e g ü n ü se n i a lm a y a geliy o ru m . H e r h a z ır lığ ın ı
yap , b e n g e lir g e lm e z h e m e n y o la ç ık a lım . W r a g b y ’de
/ am an ö ld ü rm e k iste m iy o ru m , k o rk u n ç b ir şe y o ra s ı. G e ­
lir k e n g e c e y i R e tfo r d ’d a C o le m a n la rd a g e ç ir ir , p e rş e m b e
g ü n ü ö ğ le y e m e ğ in e sizd e o lu ru m . İk in d iy e y o la ç ık a r,
g e c e le y in G r a n th a m ’d a k a lır ız . C liffo rd ’la b ir a k ş a m g e ­
çin m e n in h iç a n la m ı y o k b e n c e . H ele s e n in g itm e n i is te ­
m iy o rsa, b ö y le b ir a k ş a m ın h iç tad ı o lm a y a c a k tır o n u n
için.»
E v e t! B ir d a m a ta ş ı g ib i o rd a n o r a y a itiliy o rd u g e n e
d em ek .
C liffo rd , C o n n ie ’n in g itm e s in i h iç iste m iy o rd u , a m a
o n u n y o k lu ğ u n d a k e n d in i g ü v e n a ltın d a d u y m ad ığ ı için d i
bu a n c a k . K a r ıs ın ın v a rlığ ı, h e r n ed en se, o n a b ir g ü v en
v eriy o r, u ğ r a ş tığ ı ş e y le r i sü rd ü rm e k te d a h a b ir ö z g ü r
d u y u y o rd u k e n d in i. S ık sık m a d e n o c a k la r ın a g id iy or,
k ö m ü rü n ü e n tu tu m lu b ir y ö n te m le ç ık a n R s a tm a k g ib i
h em en h e m e n u m u tsu z b ir so ru n la , v a r g ü c ü y le s a v a ş ı­
yord u . K ö m ü rü n k u lla n ıla b ile c e ğ i y a d a b a ş k a b ir g ü ce
d ö n ü ş tü rü le b ile c e ğ i b ir y o l b u lm a k z o ru n d a o ld u ğ u n u b i­
liyordu ; s a ta m a m a k k o r k u s u n d a n k u r tu la c a k tı b ö y le ce .
A m a e le k tr ik g ü cü eld e e d e c e k o lsa, s a ta b ilir m iy d i y a
d a k u lla n a b ilir m iy d i b u g ü cü ? Y a ğ a d ö n ü ştü rm e k ise,
şim d ilik ç o k p a h a lı, ço k c a k a lı b ir işti. E n d ü s trin in a y a k ­
ta k a la b ilm e s i için , d a h a b a ş k a e n d ü stri a la n la r ı g e r e k i­
yord u , b ir ç ılg ın lık g ib i tıp k ı.
B ir ç ılg ın lık tı b u , b a ş a r a b ile c e k b ir ç ılg ın ı g e r e k tir i­
yordu . K e n d is i de b ö y le b ir ç ılg ın d eğ il m iy d i? C o n n ie
b ö y le d ü şü n ü yo rd u . M a d e n o c a ğ ıy la ilg ili d ü ş ü n c e le ri, ta ­
ş a n la r ı, b u k o n u d a k i ç e v ik k a v ra y ış ı, b ir ç ılg ın lık tı C o n ­
n ie ’n in gözü nd e; b ü tü n e s in le n m e le ri d e liliğ in e s in tile r iy ­
di.

263
 C o n n ie ’y e b ü tü n cid d i ta s a r ıla r ım b ir b ir a n la tıy o r , o
d a ş a ş k ın lık la d in liy o rd u . S o n ra , sözü b itin c e ra d y o y u a ç ı­
yo r, ta s a r ıla r ı k a fa s ın d a b ir düş g ib i k ıv rılıp s e r p ilirk e n ,
a n la m s ız b ir g ö rü n ü şe b ü rü n ü y o rd u .
Ş im d i h e r g e c e M rs. B o lto n ’la , s a y ıs ı a ltı p e n iy e , a s ­
k e r le r in o y n a d ığ ı b ir is k a m b il o y u n u o y n u y o rla rd ı. G e n e
k u m a r o y n a r k e n b ilin c in i y itiriy o r, a n la m s ız b ir s a r h o ş lu ­
ğ a , sa rh o ş b ir a n la m s ız lığ a s ü rü k le n iy o rd u . C o n n ie o n u n
b u d u ru m u n u g ö rm e y e k a tla n a m ıy o rd u . A m a o y a tm a y a
ç ık ın c a , C liffo r d 'la M rs. B o lto n s a b a h ın ik is in e ü ç ü n e d ek
r a h a tç a , g a rip b ir tu tk u y la o y n u y o rla rd ı. M rs. B o lto n d a
e n az C liffo r d k a d a r k a p tırm ış tı k e n d in i b u tu tk u y a : şim ­
di h e m e n h e m e n h e r z a m a n y e n ild iğ i için , d a h a d a a r t ı­
y o rd u tu tk u su .
B ir g ü n C o n n ie ’ye: « S ir C liffo rd y irm i ü ç şilin im i k a ­
zan d ı d ü n gece,» dedi.
«P eki a ld ı m ı b u p a r a y ı sen d en ?» d iy e sord u C o n n ie ,
şa ş k ın lık la .
« E lb e tte S a y ın L ad y ! N a m u s b o rcu !»
C o n n ie b u işe ö fk e le n d i b ir a z , ik isin i de p a y la d ı. S o ­
n u ç o la r a k C liffo rd , M rs. B o lto n ’u n y ıllığ ın ı y ü z s te r lin
y ü k s e ltti; b u p a r a k u m a r o y n a m a s ı için d i. B u a r a d a C o n ­
n ie , k o c a s ın ın g e r ç e k te n g itg id e ö ld ü ğ ü n ü se z m e k te y d i.
A y ın on y e d isin d e g id e ce ğ in i C liffo r d ’a söy led i e n so ­
n u n d a.
«On y e d isin d e m i? N e z a m a n d ö n ecek sin ?»
«En g e ç y irm i tem m u zd a.»
«Peki! Y ir m i te m m u z d a d em ek.»
C liffo rd , g a rip , a n la m s ız g ö z le rle b a k tı; b a k ış ın d a b ir
ç o c u ğ u n b o şlu ğ u , a y n ı z a m a n d a b ir y a ş lı a d a m ın g a rip ,
a n la m s ız k u r n a z lığ ı v ard ı.
«Bu sö z ü n e g ü v e n e b ilirim , d eğ il m i?» d iy e sordu .
«N asıl?»
« U z a k ta o ld u ğ u n z a m a n , d em e k istiy o ru m . Y ü zd e yüz
d ö n e ce k sin d eğ il m i?»
« K e sin lik le in a n a b ilir s in b u n a.»
«P eki! Y ir m i te m m u z d a d ö n ü y o rsu n .»
Ç ok g a rip g ö z le rle b a k ıy o rd u C o n n ie ’ye.
B ir b a k ım a C o n ııie ’n in g itm e s in i g e r ç e k te n istiy o rd u .
G a rip b ir is te k ti bu. G id ip o r a la r d a k ü çü k s e r ü v e n le r y a ­

264
şa m a s ın ı, b e lk i de k a r n ın d a b ir ç o c u k la d ö n m e sin i, gö­
n ü ld e n d iliy o rd u . A m a b ir y a n d a n d a k o r k u d u y u y o rd u
g id işin d en .
C on n ie, ü r p e r tile r g e ç iriy o r, C liffo r d ’d a n te m e lli a y r ı­
la c a ğ ı a n ın g e lip ç a tm a s ın ı, h e m k e n d is in in h e m de C lif-
fo r d ’u n b ö y le b ir şey i k o la y lık la b e n im s e y e b ile c e k d u ru ­
m a g e lm e s in i b e k liy o rd u .
B e k ç iy e y o lc u lu ğ u n d a n söz e tti.
«D önd üğüm de de, C liffo r d ’a k e n d isin d e n a y r ılm a k zo­
r u n d a o ld u ğ u m u sö y lerim . A lır b a ş ım ız ı g id e riz . B ir lik te
k a ç tığ ım a d a m ın s e n o ld u ğ u n u b ile b ilm e le r i g e re k m e z .
B a ş k a b ir ü lk e y e g id eriz, d eğ il m i? A fr ik a ’y a y a d a A v u st­
r a ly a ’y a, ha?»
B ü y ü k b ir h e y e c a n la sö y lü y o rd u b u n la r ı.
«S ö m ü rg e le rd e h iç b u lu n m a d ın d eğ il m i?» d iy e sord u
ad am .
«H ayır! S en ?»
« H in d ista n ’da, G ü n ey A f r ik a ’da, M ıs ır ’d a b u lu n d u m .»
«N eden G ü n ey A fr ik a ’y a g itm iy o ru z?»
«G id eb iliriz!» dedi a d a m y a v a ş ç a .
« Y o k sa g itm e k iste m iy o r m u su n?»
«P ek u m u ru m d a d eğ il. N e y a p tığ ım u m u ru m d a değil.»
«İyi a m a b ö y le b ir şey m u tlu k ılm a z m ı s e n i? N ed en
g itm e y e lim ? Y o k s u llu k ç ek m e y iz , k o r k m a . Y ıld a a ş a ğ ı y u ­
k a r ı a ltı yü z s te r lin lik b ir g e lirim v a r, y a z ıp iste d im . Ç o k
s a y ılm a z , a m a b iz e y e te r, d eğ il m i?»
« B a n a g ö re b ü y ü k b i r g e lir s a y ılır bu.»
«Ah, n e g ü zel o lu r am a!»
D ü şü n ü lm e si g e r e k e n b ir ç o k şey v a rd ı.
B a ş k a b ir g ü n , C o n n ie o n a özel y a ş a m ıy la ilg ili s o r u ­
la r sord u . T a h ta k u lü b e d e y d ile r, d ışa rd a f ır t ın a v ard ı.
«T eğ m en liğ in d e , b ir s u b a y o la ra k , b i r s e ç k in kişi o la ­
r a k m u tlu d eğ il m iyd in?»
«M utlu m u ? B e lk i. A lb a y ım ı sev erd im .»
«Çok m u se v e rd in onu?»
«Evet.»
«O d a sen i s e v e r m iydi?»
«E vet, b ir b a k ım a sev e rd i beni.»
« B a n a onu a n la t b iraz.»
« A n la ta c a k n e v a r k i? O rd u d an y e tiş m e b i r ad am d ı.

265
Ç o k se v e rd i o rd u y u . H iç e v le n m e m işti. Ç o k k a f a lı b ir a d a m ­
dı: b ö y le o ld u ğ u iç in d e o rd u d a y a ln ız lık ç e k e rd i: k e n d i
ç a p ın d a tu tk u lu b i r ad am d ı: ç o k d a b e c e r ik li b ir su b ay d ı.
O n u n la b ir lik te old u ğu m s ü re c e , h ep o n u n e tk isin d e y a ş a ­
dım . Y a ş a y ış ım a o y ö n v e rird i. H iç b ir z a m a n da p işm a n ­
l ık d u y m azd ım b u n d an .»
« ö ld ü ğ ü z a m a n ço k ü zü ld ü n m ü?»
« B en d e k e n d i ö lü m ü m e y a k la ş m ış d u y d u m k e n d im i.
A m a b u s a r s ın tın ın e tk isi g e ç ip de to p a rla n d ığ ım d a , iç im ­
d e n b ir ş e y in e k s ild iğ in i g ö rd ü m . B u işin ö lü m le b ite c e ğ i­
n i b iliy o rd u m . H e r şey ö lü m le s o n u ç la n ır g e rçe k te .»
C o n n ie o tu rd u ğ u y e rd e d ü şü n ü yord u . D ış a rd a fır tın a ,
s a ğ a n a k a z m a k ta y d ı. S a n k i B ü y ü k T u f a n ’d a k ü ç ü c ü k b ir
te k n e için d e y d ile r.
«N e ç o k şey g e lm iş g e ç m iş s e n in de b a şın d a n ?» dedi
C o n n ie .
«Ö yle m i? B ir ik i k e z ö lm ü ş g ib i d u y u y o ru m k e n d im i.
A m a g e n e d e b u rd a y ım işte , g e n e y a şıy o ru m , d a h a b a ş k a
ü z ü n tü le re d o ğ ru yol alıy o ru m .»
C o n n ie d e r in d ü ş ü n c e le re d a lm ıştı, b ir y a n d a n d a f ı r ­
tın a y ı d in liy o rd u .
« A lb a y ın öld ü ğü za m a n , te ğ m e n lik te , b ir su b a y , s e ç k in
b ir k iş i o la r a k m u tlu d eğ il m iyd in ?»
«H ayır! Ç e v re m d e k ile rin h ep si, a ş a ğ ılık b ir sü tü y d ü .»
B ir d e n b ire gü ld ü . « A lb ay ım h e r z a m a n , o ğlu m d erd i, İn g i­
liz o r ta ta b a k a s ın ın in s a n ı h e r lo k m a y ı o tu z k e r e ç iğ n e m e k
zo ru n d a d ır, b a r s a ğ ı ö y le sin e d a rd ır ç ü n k ü , b ir b e z e ly e y le
b ile tık a n a b ilir . G e lm iş g e ç m iş e n b a y a ğ ı, k a d ın s ı b a ta k lık
k u şu od ur: k e n d in i a la b ild iğ in e b e ğ e n ir, a y a k k a p la n n m
b a ğ ı y a n lış b a ğ la n m ış o lsa k o r k u d a n ödü p a tla r , k o k u ş ­
m u ş b ir y a r a t ık t ır . H e r z a m a n d a h a k lıd ır. B e n i ç ile d e n ç ı­
k a r ıy o r b u . D ili k e ç e le ş in c e y e d e k ş a p u r şu p u r k ıç y a la r:
a m a g e n e de h e r z a m a n h a k lıd ır, d o ğ ru y o ld ad ır. Z ü ppe­
lik te b i r e şi d a h a y o k tu r. Z ü p p ed ir! T e k h a y a lı, k a d ın s ı
z ü p p e le r soyu-.»
C o n n ie gü ld ü . Y a ğ m u r h ız la n ıy o rd u .
«D em ek tik s in iy o rd u o n la rd a n !»
«H ayır!» d ed i ad am . «U m u rsam azd ı. Y a ln ız , h c ş la ıı-
m azd ı h iç b irin d e n . T ik s in m e k le h o ş la n m a m a k a y r ı ş e y ­
le rd ir. Ç ü n k ü d ed iğ in e g ö re, o rd u d a k i e r le r de g itg id e, o r­

266
ta ta b a k a in s a n la r ı g ib i züppe, te k h a y a lı, d a r b a r s a k lı
o lu y o rla rd ı. E n in d e so n u n d a b ö y le o lm a k in s a n lığ ın a lm -
y a z ısıy d ı a n la ş ıla n .»
«P ek i y a a ş a ğ ı t a b a k a in s a n la r ı, işçile r?»
«H epsi. İç le r i g e ç m iş h e p sin in . O to m o b ille r, s in e m a ­
la r, u ç a k la r , iç le rin d e k i son özü d e em ip k u ru tu y o r. H e r
k u şa k , d a h a ta v ş a n s ı b ir k u ş a k y e tiştiriy o r, b a r s a k la n
la s tik te n , b a c a k la r ı, y ü z le ri te n e k e d e n b ir s ü rü y a r a tık .
T e n e k e in s a n la r ! İn s a n c a özü ö ld ü ren , m a k in a la r a ta p ın ­
m a y a y o l a ç a n s ü re k li b ir B o lş e v ik lik bu. P a ra , p a ra , p a ­
r a ! B ü tü n ç a ğ d a ş in s a n la r ın g e r ç e k te en b ü y ü k co şk u su ,
o in s a n c a d u y g u y u ö ld ü rm e k , k o c a A dem ile H a v v a ’d an
k ıy m a y a p m a k . H iç k im s e ö te k in d e n g e r i k a lm ıy o r b u k o ­
n u d a. B ü tü n d ü n y a a y n ı yold a: in s a n g e r ç e ğ in i ö ld ü rm e k ,
b ü tü n c in s e l o rg a n la rı, b ir k a ç p a r a y a s a tm a k , c in s e l b a ğ ı
te k d ü z e le ştirm e k . - H ep si d e a y n ı yo ld a. E lle r in e p a ra
v e rse n , d ü n y a n ın b ile k u y ru ğ u n u k e s e rle r . P a r a v e r, b ü ­
tü n in s a n lığ ın özü n ü k u ru tu r, in s a n la r ı s ü re k li o la r a k dö­
n ü p d u ra n m a k in a la r a ç e v irirle r.»
A d a m ın yü zü, iğ n e li b ir a la y c ılık la a sılıy o rd u . A m a g e ­
n e de, b i r k u la ğ ı k o ru d a u ğ u ld a y a n fırtın a d a y d ı. F ır tın a ­
n ın u ğ u ltu su duy d uyu y a ln ız lığ ı d a h a d a b ü y ü tü y o rd u .
«A m a b ir y e rd e son b u lm a y a c a k m ı b u gid iş?» d iye
sord u C o n n ie .
« E lb e tte b u la c a k . K e n d i k u rtu lu şu n u k e n d isi g e r ç e k ­
le ş tir e c e k . S o n g e r ç e k e r k e k ölüp de, g e r iy e y a ln ız p ıs ı­
r ık la r k a ld ığ ı zam an : a k , k a r a , s a rı, h e r r e n k te n p ıs ır ık ­
la r: h e p si d e ç ıld ır a c a k la r o za m a n . Ç ü n k ü s a ğ lığ ın b ü ­
tü n te m e li e rk e k lik te d ir. H ep si de ç ıld ır a c a k la r , e n b ü y ü k
a d a k la r ın ı v e r e c e k le r in a n ç la r ı u ğ ru n a . B ir b ir le r in i k u r ­
b a n e d e ce k le r.»
« B ir b ir le r in i ö ld ü re c e k le r m i d em e k istiy o rsu n ?»
«E vet y a v ru cu ğ u m ! B u g ü n k ü h ız la g id e rse k , y ü z y ıl
s o n ra şu a d a d a o n b in k iş i b ile k a lm a z : o n b ile k a lm a z
b e lk i. H epsi b ir b ir in i g ü z e lc e s ile r yery ü zü n d en .»
G ö k g ü rü ltü sü u z a k la r d a n g e liy o rd u şim d i.
«Ne g ü ze l b ir iş o lu r am a!» d ed i C o n n ie.
«Çok g ü zel! İn s a n s o y u n u n k ö k ü y le k u ru d u ğ u n u , y e n i
b ir v a r lık s o y u n u n o r ta y a ç ık ış ın d a n ö n ce de u zu n b ir
d u ra k la m a s ü re s in in g e ç e c e ğ in i d ü şü n m ek , y ü re ğ in e su

267
s e rp iy o r k iş in in . B iz b ö y le h e p im iz b u y o ld a g id e rse k , a y ­
d ın la r, s a n a tç ıla r , h ü k ü m e t, e n d ü s tri a d a m la rı, işç ile r, iç ­
le rin d e k i so n in s a n c a d u y g u y u , so n sez g i k ıv ılc ım ın ı, s a ğ ­
lık lı içg ü d ü y ü ö ld ü rm e k iç in b ö y le ç ılg ın c a s ın a y a r ış ır la r ­
sa; ü s te lik b u s ü re ç g ü n ü m ü zd e k i g ib i c e b ir s e l b ir g e liş ­
m e y le ile rle rs e ; v a y h a lin e in s a n o ğ u lla rm m ! H o şça k a l!
S e v g ilim ! Y ıla n k e n d i k e n d in i y u ta r , b ir b o şlu k k a l ır g e ­
riy e , o ld u k ç a k a r m a k a r ış ık , g e n e d e u m u tta n y o k su n o l­
m a y a n b ir b o şlu k . Ç o k g ü ze l b ir şey ! W r a g b y ’de azg ın ,
y ır tıc ı k ö p e k le rin u lu m a sı, a z g ın m a d e n o c a ğ ı m id illile ri­
n in de T e v e r s h a ll k u y u su n u n ü stü n d e te p in m e si! N e g ü ze l
y a! te d eu m la u d a m u s!*
C o n n ie gü ld ü , a m a p e k m u tlu b ir g ü lü ş d eğ ild i bu.
«Ö yleyse h e p s in in B o lş e v ik o lu şu n a sev in m elisin ,» d e­
di. « S o n la rın a d o ğru h ız la y o l a lm a la rı, s e v in ile c e k b ir şey
o lm a lı sen ce.»
«E vet ö y le . B u h ız lı g id işi d u rd u rm a y a y e lte n e c e k d e­
ğ ilim . Y e lte n s e m de d u rd u ra m a m çünkü.»
«N iye b ö y le k ö tü m s e rsin ö y ley se?»
«D eğilim , e r k e k liğ im in h o ro z u son b ir ö tü şle c a n v e rse
b ile , k ılım k ıp ırd am az.»
«A m a b ir ç o c u ğ u n v a rsa ?» dedi C o n n ie,
A d am b a ş ın ı ö n ü n e eğd i.
«B öyle b ir d ü n y a d a ç o c u k y a p m a k da- ço k a c ı b i r y a n ­
lış b en ce,» d ed i son u n d a.
«H ayır! B ö y le söy lem e! B ö y le söy lem e!» d iy e y a lv a rd ı
C o n n ie. « S a n ıy o ru m , b e n im d e b ir ço cu ğ u m o la c a k , B ö y le
b ir ş e y in s e n i m u tlu k ıla c a ğ ım sö y le b an a.» E lin i a d a m ın
eli ü s tü n e ko y d u .
« S e n in m u tlu o ld u ğ u n u g ö rm e k , b e n im iç in de m u tlu ­
lu k tu r,» d ed i ad am . «A m a b a n a k a lır s a , d o ğ m am ış y a r a ­
tığ a k a r ş ı işle n m iş k o r k u n ç b ir a lç a k lık bu.»
«A h h a y ır!» d ed i C o n n ie, s a rs ılm ış . «Ö yleyse b e n i de
sev e m e z sin ! B u d u y g u la rla g e r ç e k te b e n i de iste y e m e z ­
sin!»
A d am g e n e su stu , y ü zü a s ık tı. D ış a rd a y a ln ız y a ğ m u ­
ru n s e s i v a rd ı.
«Tam d o ğ ru d eğ il bu!» d iy e fısıld a d ı C o n n ie. «T am

* T a n rım , ö v ü y oru z sen i.

268
d o ğ ru d eğ il! B a ş k a b ir g e r ç e k var.» A d am ın , k e n d i g id i­
ş in d e n d olay ı. V e n e d ik ’e g id işin d en d o lay ı b ö y le k ö tü m s e r
o ld u ğ u n u sez m e k te y d i. B u n d a n y a r ı y a r ıy a b ir s e v in ç d u y­
du.
A d a m ın g ö m le ğ in i y u k a r ı d o ğ ru s ıy ır a r a k k a r n ın ı a ç tı,
g ö b e ğ in i öptü. S o n r a y a n a ğ ım o n u n k a r n ın a d a y a y a r a k ,
k o lu n u s ıc a c ık , d u rg u n u y lu k la r ın a d olad ı. S e lin o rta s ın d a
b a ş b a ş a y a ln ız d ıla r.
« B ir ç o c u k iste d iğ in i sö y le b a n a !» d iye m ırıld a n d ı, y ü ­
z ü n ü a d a m ın k a r n ın a b a s tır a r a k . «H adi, söyle!»
«N eden?» d edi a d a m e n son u n d a: C o n n ie o n u n g ö v d e­
s in i s a r a n d eğ işik b ilin c in , d in g in liğ in g a r ip ü rp e rtisin i
sezd i. «N ed en ? B u ra d a , m a d e n c ile r a ra s ın d a , y o rg u n lu k ­
t a n b a ş k a h iç b ir şey v a r m ı göze ç a r p a n ? İş le r i k ö tü b u ­
g ü n le rd e , k a z a n ç la r ı k ıt. İn s a n o n la ra : H ep p a r a y ı d ü şü n ­
m e k te n v a z g e ç in a rtık , g e re k sin m e d iy o rsa n ız , ç o k a z b ir
p a r a y e te r b ize. P a r a iç in y a ş a m a y a lım , d iy ebilse.»
C o n n ie y a n a ğ ın ı y u m u şa k y u m u şa k a d a m ın k a m ın a
s ü rtü y o r, k a lç a la r ın ı o k şu y o rd u . E r k e k liğ i y a v a ş y a v a ş
u y a n ıy o rd u a d a m ın . D ış a rd a y a ğ m u r ş a r ıltıla r la s ü rm e k ­
tey d i.
« B a şk a b ir şey iç in y a ş a y a lım . K e n d im iz e y a d a b a ş ­
k a b iris in e p a r a k a z a n m a k iç in y a ş a m a y a lım . Ş im d i p a r a
k a z a n m a y a z o rla n ıy o ru z . B ir a z c ık k e n d im iz için , çok d a ­
h a fa z la s ın ı d a y ö n e tic ile rim iz için , m a ls a h ip îe r i iç in k a ­
z a n m a y a z o rla n ıy o ru z . B ir so n v e re lim b u işe ! Y a v a ş y a ­
v a ş son v e re lim . D u rsu n b u ç ılg ın lık . Y a v a ş y a v a ş, b ü tü n
e n d ü s tri y a ş a m ın ı b ir y a n a a ta r a k , g e r iy e d ö n elim . Ç o k az
b i r p a r a y e te r b iz e. H e rk e s e y e te r, s a n a , b a n a , y ö n e tic ile ­
re , m a ls a h ip le r in e ; k r a la b ile y e te r. Ç o k az p a ra , g e r ç e k ­
t e n y e te r. Y e te r k i k a fa m ız y a ts ın b u işe, y e t e r k i s ü rü ­
d en a y rıla lım .» D u ra k la d ı, s o n r a ek le d i:
« S o n ra d a d erd im k i o n la ra : B a k ın ! J o e ’y a b a k ın ! N e
g ü z e l y ü rü y o r, d ip d iri, u y a n ık . N e g ü z e l b ir ad a m ! B ir de
J o n a h ’y a b a k ın ! S ü k lü m p ü k lü m , ç ir k in b ir ad am , s ilk i­
n ip d o ğ ru lm a k h iç b ir z a m a n g ö n lü n d e n g e ç m e m iş ç ü n ­
kü . B a k ın ! K e n d in iz e b a k ın ! B ir o m u zu n u z ö b ü rü n d e n d ü ­
şü k , b a c a k la r ın ız ç ıp la k , a y a k la r ın ız k e s e k g ib i! B u k ö ro -
la s ı işle n e d u ru m a s o k tu n u z k e n d in iz i, g ö rü y o r m u su n u z?
E zild in iz, ç a rp ıld ın ız . B u n c a ço k ç a lış m a n ız g e r e k li m i?

269
Ü stb a ş ım z ı ç ık a r ın d a b i r b a k ın d u ru m u n u z a . D ip d iri o l­
m a n ız , g ü z e l o lm a n ız g e r e k ir k e n , ç irk in sin iz , y a r ı ö lü sü ­
nü z. B ö y le d erd im o n la r a . S o n r a d a a p a y rı g iy s ile r g iy ­
d irird im a d a m la rım a : sö z g e lişi, k ıp k ırm ız ı, a te ş k ır m ız ıs ı
d a r p a n ta lo n la r, k ü ç ü k k ıs a a k c e k e tle r . E r k e k le r in k ır m ı­
zı, g ö z a lıc ı p a n ta lo n la r la g e z m e si b ile b ir a y d a d e ğ iş tirir
h e p sin i. E r k e k o lm a y a b a ş la r la r g e n e ! E r k e k o lm a y a ! K a ­
d ın la r s a c a n la r ı iste d iğ i g ib i g iy in e b ilirle r. Ç ü n k ü e r k e k ­
le r sım sık ı, a te ş k ır m ız ıs ı b a c a k la r la , a k c e k e tle r in in a l­
tın d a n g ö r ü n e n g ü zel y u v a r la c ık k ır m ız ı u y lu k la r ıy la o r­
ta lık t a d o la ş m a y a b ir b a ş la d ıla r m ı, k a d ın la r d a k a d ın
o lm a y a b a ş la r o z a m a n . K a d ın la r ın k a d ın lık ta n u z a k lığ ı,
e r k e k le r in e r k e k o lm a y ışı y ü zü n d e n d ir. T e v e r s h a ll'ı y a v a ş
y a v a ş k ö k ü n d e n y ık a r a k , h e p im iz i b a r ın d ır a c a k b ir k a ç
g ü zel y a p ı k u ra lım . B ö lg e m iz i b i r u ç ta n b ir u c a te m iz le ­
y e lim . Ç o k ç o c u k d a y a p m a y a lım , d ü n y a g e re ğ in d e n f a z la
k a la b a lık çü n k ü .»
«A m a ö ğ ü t v e rm e y e k a lk ışm a z d ım b u a d a m la ra : ü s tle ­
r in i ç ı k a r t t ı r ı r : şu d u ru m u n u z a b ir b a k ın ! d erd im . P a r a
iç in ç a lış m a n ın so n u b u d ü r işte l B ir k u la k v e r in b ir b ir i­
n ize! P a r a iç in ç a lış m a n ın son u b u d u r işte! H ep in iz p a r a
iç in ç a lış tın ız . T e v e r s h a ll’a b a k ın ! K o rk u n ç b ir d u ru m d a.
S iz p a r a iç in ç a lış ır k e n b u d u ru m a d ü ştü T e v e rsh a ll. K ız ­
la r ın ız a b a k ın ! N e o n la r size yü z v e riy o r n e d e siz o n la ­
ra . B ü tü n z a m a n ın ız ı p a r a iç in ç a lış m a k la , p a r a y ı d ü şü n ­
m e k le g e ç ird in iz de o n d an . N e k o n u ş a b ilirsin iz , n e k ım ıl­
d a y a b ilirs in iz , n e y a ş a y a b ilir s in iz , n e de b ir k a d ın la g e r e k ­
tiğ i g ib i b irle ş e b ilirs in iz . H iç b irin iz c a n lı d eğ ilsin iz . D ü ştü ­
ğ ü n ü z şu d u ru m a b ak ın !»
D e rin b i r s e s s iz lik çö k m ü ştü . C o n n ie b ir y a n d a n d in ­
liy o r, b ir y a n d a n d a g e lir k e n y o ld a to p la d ığ ı u n u tm a b e n i
ç iç e k le r in i a d a m ın k a r n ın d a k i k ılla r a r a s ın a iliş tirm e y e
ça lışıy o rd u . D ış a rd a h e r şey b ir se ssiz liğ e , d o n u k b ir d u r­
g u n lu ğ a g ö m ü lm ü ştü .
« S e n in g ö v d en d e d ö rt tü r lü k ıl v ar,» d ed i C o n n ie a d a ­
m a, « g ö ğ sü n d ek i k ılla r h e m e n h e m e n k a r a , s a ç la r ın ise
k a r a d eğ il, b ıy ığ ın h e m s e r t h e m de k ıp k ız ıl k a m ın d a k i
k ılla r ise b i r tu ta m a ltın k ır m ız ı ö k se o tu g ib i. E n g ü z e li
de bu!»
A d a m e ğ ile r e k k a r n ın ın a ltın d a k i sü t a k lığ ın d a u n u t­

270
m a b e n i ç iç e k le r in e b a k tı.
«H ah, ta m y e r in i b u ld u n u n u tm a b e n i ç iç e k le r i t a k a ­
c a k . İy i a m a g e le c e ğ i h iç d ü şü n m ü y o r m u su n ?» d ed i a d a m .
K a d ın b a ş ın ı k a ld ır a r a k b a k tı.
«Ah, d ü şü n ü y o ru m , h e m de n asıl!»
«Ç ü n k ü b e n , in s a n d ü n y a sın ın n a s ıl h ız la ö lü m e g itti­
ğ in i, a ş a ğ ılığ ıy la , b a y a ğ ılığ ıy la n a s ıl k e n d i k e n d in i ö lü m e
ittiğ in i sez d ik çe , s ö m ü rg e le r b ile y e te rin c e u z a k d eğ il k a ç ­
m a k için , d iy e d ü şü n ü y o ru m . A y b ile y e te r in c e u z a k d eğ il,
ç ü n k ü o rd a d a g e riy e b a k ın c a , b ü tü n ö b ü r y ıld ız la r a r a ­
s ın d a p isliğ iy le , b a y a ğ ılığ ıy la , ç irk in liğ iy le g ö ze b a ta n y e r
y u v a rla ğ ın ı g ö rü r in s a n g e n e; in s a n o ğ lu n u n k ir le ttiğ i y e r
y u v a rla ğ ım . B u n la r ı d ü şü n d ü ğ ü m a n s a fr a y u tm u ş g ib i o lu ­
yo ru m , iç im i k a z ıy a n , k e m ir e n b ir s a fr a ; k a ç a b ile c e ğ im
h iç b ir y e r y e te r in c e u z a k g ö rü n m ü y o r. A m a b ir a z iy ile ş in ­
ce, g e n e h e r şe y i u n u tu v e riy o ru m . Ş u so n ü ç y ü z y ıl iç in ­
de, n e a ş a ğ ılık b ir d u ru m a s o k u lm u ştu r in s a n la r : e r k e k le r
d üped üz iş ç i-b ö c e k le r e çe v rilm iş, b ü tü n e r k e k lik le r i k ö ­
re ltilm iş , g e r ç e k y a ş a m la r ı e lle rin d e n a lın m ış. E lim d e n
g e lse, y e ry ü z ü n d e n b ü tü n m a k in a la n s ile r, e n d ü s tri ç a ­
ğ ın ı k a p k a r a b i r y a n ılm a d ö n em i o la r a k k ö k te n k a p a tır ­
dım . A m a b ö y le b ir şey e lim d e n g e lm e d iğ in e g ö re, h iç
k im s e n in de e lin d e n g e lm e y e c e ğ in e g ö re, h iç b ir şey e k a ­
rış m a d a n , k e n d i y a ş a m ım ı s ü rm e y i d e n e y e ce ğ im : k e n d i
y a ş a m ım v a r s a ta b ii. O ld u ğ u n a d a p e k g ü v en e m iy o ru m
ya!»
D ış a rd a f ır t ın a d in m işti, b ir a r a k e s ile n y a ğ m u r, so n
b ir ü r k e k şim şe k le , y a v a ş la y a n r ü z g â rın m ır ıltıs ıy la , a n s ı­
z ın b ir d a h a b o şa n ıv e rd i. C o n n ie te d irg in d i. A d am h a y li
u zu n k o n u şm u ştu , g e r ç e k te C o n n ie ’y le d eğ il k e n d i k e n d i­
n e k o n u şu y o rd u . B ü tü n b ir u m u tsu z lu k ç ö k tü a d a m ın ü s­
tü n e , C o n n ie ise m u tlu y d u , u m u ts u z lu k ta n tik s in iy o rd u .
A d am ın , k e n d i g id işin d en d o lay ı b ö y le b ir r u h s a l d u ru m a
d ü ştü ğ ü n ü b iliy o rd u . G id işin in a c ıs ın ı a n c a k şim d i t a y ü ­
r e k te n d u y a b iliy o rd u çü n k ü . B u n d a n k e n d in e b i r u tk u p a ­
y ı .ç ık a rıy o rd u C o n n ie.
K a p ıy ı a ç a r a k , g ö k te n ç e lik b ir p e rd e g ib i in e n y o ğ u n
s a ğ a n a ğ a b a k tı, fır la y ıp y a ğ m u ru n a ltın d a k o ş m a k iç in
a p a n s ız b i r is te k d uydu için d e . H e m e n ç o r a p la r ın ı ç ık a r ­
m a y a b a ş la d ı, s o n ra g iy sisin i, ç a m a ş ır la r ın ı ç ık a rd ı, b u d u­

271
ru m u g ö r e n a d a m ın ş a ş k ın lık ta n so lu ğ u k e s ilm iş ti. K ım ıl­
d a d ık ç a , siv ri, h a y v a n s ı m e m e le ri in ip in ip k a lk ıy o rd u . Y e ­
ş ilim s i ış ık a ltın d a te n i fild işi re n g in d e y d i. A y a ğ ın a la s tik
a y a k k a p la r ın ı g e ç ird i, a z g ın b i r k a h k a h a a t a r a k d ış a r ıy a
k o ştu ; m e m e le rin i b a r d a k ta n b o ş a n ır c a s ın a y a ğ a n y a ğ m u ­
r u n a lt ın a tu tu y o r, k o lla r ın ı y a n a a ç ıy o r, ço k e sk id e n D re s-
d e n ’d e ö ğ re n m iş o ld u ğ u u y u m lu d an s fig ü r le r iy le b ir g ö l­
g e g ib i k o şu y o rd u . A lç a lıp y ü k s e le n solu k gövd esi, y a ğ m u r
d o lg u n k a lç a la r ın ı k a m ç ıla y a r a k te n i ü z e rin d e ış ıld a rk e n
e ğ iliy o r, y a ğ m u ru y a r a r a k ile r iy e d o ğ ru g e liy o r, s o n ra y a l­
n ız d o lg u n b u tla r ın ı a d a m a s u n a r b ir b içim d e e ğ ile r e k ,
y a b a n ıl b ir s a y g ı e ğ ilişin i, b i r su n u y u sü rd ü rü y o rd u .
A d a m b o y n u n u k ıs a r a k b i r k a h k a h a a ttı, s o n ra o d a
soy u n d u . D a y a n a m a m ış tı a r tık . Ç ır ılç ıp la k a k g ö v d esiy le,
b ir a z ü r p e r e r e k s ic im g ib i y a ğ m u ru n a lt ın a d ald ı. F lö ssie
d e o n u n ö n ü n d en , ç ılg ın , k e s ik b ir h a v la m a y la a tılm ış tı.
I s la k s a ç la r ı y ü zü n e, b o y n u n a y a p ışa n C o n n ie, a lla ş m ış
y ü z ü n ü ç e v ird iğ in d e o n u görd ü . G a rip , m e y d a n o k u r b i r
d a v r a n ış la g e r i döndü, ıs la k d a lla r g ö v d esin i k a m ç ıla r ­
k e n , a ğ a ç lı d a r y o ld a n a ş a ğ ı o la n c a h ız ıy la k o ş m a y a b a ş ­
lad ı. A r k a s ın d a n k o ş a n ad am , o n u n ıs la k k a fa s ın d a n , k o ­
ş a r k e n ö n e e ğ ile n s ırtın d a n , ış ıl ış ıl y u v a rla k u y lu k la r ın ­
d a n b a ş k a h iç b ir şe y g ö rm ü y o rd u : ik i k a t olm u ş, h ız la k o ­
ş a n o la ğ a n ü s tü b ir d işi ç ıp la k lık .
K a d ın n e rd e y s e g e n iş y o la ç ık m a k ü z e re y k e n , a d am
a r k a d a n y e tiş e r e k k o lu n u , o n u n y u m u şa c ık , çıp lak * ıs la k
b e lin e d o la y ıv e rd i. K a d ın b ir ç ığ lık a t a r a k d o ğru ld u , y u ­
m u şa k , soğ u k te n i a d a m ın g ö v d e sin e y a sla n d ı. A d am d eli
g ib i, d e ğ in m e y le a le v k e s ile n b u so ğ u k d işi te n i s ık ıc a
g ö v d e sin e , k e n d i g ö v d e sin e b a s tırd ı. Y a ğ m u r ş a r ıl ş a r ıl
te p e le r in d e n a ş a ğ ı in iy o r, k ız ışm ış g ö v d e le ri b u ğ u la n ıy o r­
du. A d a m o n u n g ü zel, a ğ ır b u tla r ın ın h e r b ir in i b i r e liy le
a v u ç la y a r a k , k e n d in e d o ğ ru ç e k ti; y a ğ m u r a ltın d a k ım ıl-
tıs ız ü r p e r tile r için d e y d i. S o n r a k a d ın ı y e r e y a t ır a r a k k e n ­
d isi d e a rd ın d a n y u v a rla n d ı, y a ğ m u ru n g ü rle y e n s e s s iz li­
ğ in d e h e m e n o r a c ık ta sev d i o n u , k ıs a , k e s in , b ir h a y v a n ın -
ik g ib i ç a b u c a c ık s o n a e r e n k ıs a , k e s in b ir sev işm e.
A d a m b ir a n d a a y a ğ a k a lk tı, g ö z le rin d e n a k a n y a ğ m u r
s u la r ın ı e lin in te r s iy le sild i.
« İç e ri g ire lim ,» dedi, ik isi d e t a h ta k u lü b e y e d o ğ ru k o ş­

272
m a y a b a ş la d ıla r. A d am h iç d u ra k la m a d a n h ız la k o şu y o r­
d u. Y a ğ m u r d a n p ek h o şla n m ıy o rd u . C o n n ie ise d a h a y a ­
v a ş k o şu y o r, a ra d a b ir d u ru p u n u tm a b e n i ç iç e k le ri, y a ­
b a n k a r a n fille r i, m a v i ça n çiçe lk le ri to p lu y or, b ir k a ç ad ım
k o şu y o r, s o n ra g e n e d u r a k la y a r a k k e n d isin d e n u z a k la ş a n
a d a m ın a r k a s ın d a n b a k ıy o rd u .
T o p la d ığ ı ç iç e k le rle , so lu k so lu ğ a k u lü b e y e v a rd ığ ın ­
d a, ad am a te şi y a k m ış tı b ile , o d u n la r ç a tırd ıy o rd u . K ım ıl­
d a d ık ç a s iv ri m e m e le ri ır g a la n ıy o r , yü zü a l al y a n ıy o r ıs ­
la k g ö v d esi ışıld ıy o r, te n in d e n s u la r d am lıy ord u ; maçları
ıs la k lık ta n y a p ışm ıştı. İri g ö z le ri, k e s ile n so lu ğ u , s ır ıls ık ­
lam b a ş ı, su d a m la c ık la r ıy la k a p lı, d olgun, to y k a lç a la ­
r ıy la b a m b a ş k a b ir y a r a tık g ib i g ö rü n ü y o rd u .
A d a m e sk i b ir ç a r ş a f a la r a k o nu te p e d e n t ır n a ğ a k u ­
ru la d ı, b u a r a d a k a d ın b ir ç o c u k g ib i, h iç k ım ıld a m a d a n
d u ru y o rd u . S o n r a k e n d isi - k u ru la n d ı ad am , k u lü b e n in k a ­
p ısın ı. k a p a tm ış tı. A teş g ü rlü y o rd u . C on n ie, k a fa s ın ı ç a r ­
ş a fın ö b ü r u c u n a g ö m e re k , ıs la k s a ç la r ın ı oğdu.
«A ynı h a v lu y a k u ru la n ıy o ru z , b u k a v g a e d e ce ğ iz d e­
m e k t ir I» dedi ad am .
K a d ın s a lk ım s a ç a k s a ç la r ıy la , b a ş ın ı k a ld ır a r a k b ir a n
a d a m a b a k tı.
«H ayır!» dedi, iri g ö z le rin i a ç a r a k , «h av lu d eğ il k i
bu , ç a rşa f.»
S o n r a g e n e s a ç la r ın ı o ğ m a y a b a şla d ı, ad am d a k e n d i
s a ç la r ın ı k u ru lu y o rd u .
Y o rg u n lu k ta n so lu k s o lu ğ a , ik isi de b ir e r a s k e r b a tt a ­
n iy e s in e s a rın d ıla r, d in le n m e k iç in o c a ğ ın ö n ü n d e b ir k ü ­
tü ğ ü n ü stü n e , g ö v d e le rin in ö n ü a te ş e a ç ık , y a n y a n a o tu r­
d u la r. C o n n ie, b a tta n iy e n in te n in e d o k u n u şu n d a n h iç h o ş­
la n m ıy o rd u . A m a ç a r ş a f d a iy ic e ısla n m ış tı.
B a tta n iy e y i ü stü n d e n a ttı, k ild e n y a p ılm a o c a ğ ın ö n ü ­
n e g e ç ti, e ğ ile r e k s a ç la r ın ı k u ru su n d iy e s ilk e le d i. A d am
o n u n k a lç a la r ın ın gü zel k ıv r ım la r ın a b a k ıy o rd u . N e g ü zel
b ir k ıv rılış la , b u tla r ın ın d o lg u n y u v a r la r ın a d o ğru in iy o r­
d u e ğ r ile r! A ra d a g izli s ıc a k lık , g izli o y u k la r!
E liy le k a d ın ın k a lç a la r ın ı, d o lg u n b u tla rın ı, e ğ r ile r in i
u z u n u z u n o k şad ı.
«D ü n y ad a en g ü zel k ü fe sen in k i,» d edi y e r li şiv ey le.
«E n g ü zel k a d ın k ü fe si! O d ü ğ m e k ıç lı, o ğ la n sı, n a n e m o l­

273
la k a r ıla r d a n d e ğ ils in sen . H e r y ö n ü y le ta m b ir d işisin .
D ü n y a y ı t a r t a r s e n in o d işiliğin.»
B ö y le k o n u ş u rk e n b ir y a n d a n da, e lle rin e s a n k i k a y ­
g a n b ir a te ş in y a p ış tığ ın ı d u y u n c a y a d ek, k a d ın ın y u v a r ­
la k k a lç a la r ın ı in c e in c e o k şad ı. P a r m a k u ç la r ı a r a d a b ir,
k ü ç ü k y u m u şa k b ir a te ş y a la y ış ıy la , g ö v d en in ik i g iz li k a ­
p ıs ın a d o k u n u v e riy o rd u .
«H er ş e y in i sev iy o ru m sen in . B u ra n ı da, o r a n ı d a.
P isle n m e y e n , su d ö k m e y en b ir k a d ın iste m e m ben.»
C o n n ie a p a n s ız ş a ş k ın b i r k a h k a h a a tm a k ta n k e n d in i
a la m a d ı a m a a d a m g e n e d e h iç a ld ırm a d a n :
« G e rçe k s in sen , e v et g e r ç e k s in ! G e rç e k s in , k a n c ık b ir
it g ib i b ir a z h em . Ş u r a n a k o y u y o ru m , elim i, o r a n a k o y u ­
yo ru m . N e re n e k o y sa m sev iy o ru m . O r a n la sev iy o ru m s e n i.
T a m b ir d işi k ü fe s i v a r sen d e. K e n d in e g ü v en li. K e n d in ­
d en u ta n ç d u y a n tü rd e n d eğil.»
E lin i s ık ı s ık ı k a d ın ın g iz li y e r le r i ü z e rin e k o y u y ord u ,
y a k ın d a n b ir s e la m la m a g ib i.
«S eviyoru m ,» dedi. «S ev iy o ru m ! S e n in b u r a la r ın ı b ö y ­
le o k ş a m a k la 011 d a k ik a s o n r a ö le c e ğ im i b ile b ilse m , h iç
d u ra k sa m a m ! E n d ü s tri s is te m i f a la n u m u ru m d a d eğil. B ir
ö m ü r b o y u b u y e te r b a n a .»
K a d ın d ö n e re k a d a m ın k u c a ğ ın a ç ık tı, o n a sım sık ı
k e n e tle n d i. «Öp b e n i!» d iy e fısıld a d ı.
A y rılık d ü şü n c e si ik is in in de k a fa s ılıd a y d ı, en so n u n ­
da, b ir ta s a d ır çö k m ü ştü g ö n ü lle rin e .
K ad ın , a d a m ın k u c a ğ ın d a o tu rm u ş, b a ş ın ı o n u n g ö ğ s ü ­
n e y a s la m ış ti; fild işi g ib i ış ıld a y a n h a fifç e a r a lık b a c a k la r ı
ü z e rin d e a te ş in ış ıltıs ı e şsiz b ir g ü z e llik le y a n sım a k ta y d ı.
B a ş ı ö n ü n e e ğ ik o la r a k o tu r a n ad am , k a d ın ın , a te ş te n y a ­
y ıla n p a r ıltı a ltın d a k i g ö v d e sin in k ıv r ım la r ın a b a k tı. A r ­
k a s ın d a k i m a s a y a u z a n a ra k d a h a ıs la k lığ ı g e ç m e m iş b ir
d em e t ç iç e k ald ı, ç iç e k le rd e n y a ğ m u r d a m la la rı d üştü k a ­
d ın ın te n in e .
« Ç iç e k le r h e r tü r lü h a v a d a d ışa rd a la r,» dedi ad am .
«E v leri yok.»
« T a h ta d a n b ir k u lü b e le r i b ile yok!» dedi k a d ın .
A d am s e r in k a n lı p a r m a k la r ıy la b ir k a ç u n u tm a b e n i
ç iç e ğ i se ç ti, v e n ü s te p e sin in k a h v e r e n g i k ılla r ı a r a ş m a
y e rle ş tird i.

274
 «İşte!» dedi. «U n u tm a b e n i ç iç e k le r i ta m y e r in i buldu!»
K a d ın b a ş ın ı e ğ e re k s ü t a k lığ ın d a k i k ü ç ü k ç iç e k le re
b a k tı.
«Ne g ü zel g ö r ü n ü y o rla r d eğ il m i?» dedi.
« Y a ş a m a k g ib i gü zel,» dedi ad am .
A d am u n u tm a b e n ile rin y a n m a b ir de y a b a n k a r a n fili
ta k tı.
«İşte! B u n u n la u n u tm a y a c a k s ın b e n i! S a ğ la r a r a s ın d a
M u sa!»
«G id işim sen i ü z m e y e c e k d eğ il m i?» d iy e so rd u k a d ın
d alg ın , b a ş ın ı k a ld ırıp a d a m ın y ü z ü n e b a k a r a k .
A d a m ın k a lın k a ş la r a ltın d a k i y ü zü n d e n h iç b ir şey
o k u n m u y o rd u . B o m b o ştu yü zü.
«N asıl is te rs e n ö y le o lsu n!» dedi.
«A m a sen iste m iy o rsa n gitm em ,» dedi k a d ın o n a s a r ı­
la ra k .
B ir s e ssiz lik çö k tü . A d am d o ğ ru la ra k a te ş e b ir od u n
d a h a a ttı. A le v ler, sessiz, d a lg ın yü zü n d e y a n sıd ı. K a d ın
b e k liy o rd u , a m a h iç a ğ z ın ı açm a d ı.
« Y a ln ız , b u g id işin C liffo r d ’la a y r ılm a m ız a iy i b ir b a ş ­
la n g ıç o la c a ğ ı d ü şü n ce sin d e y im . B ir ç o c u k istiy o ru m . B u
gid iş b a n a , o n la n b ir ik i y a la n la a tla ta b ilm e o la n a ğ ın ı v e ­
re ce k ,» d ed i k ad ın .
«Evet.»
« B a şk a ş e y le r de v a r b u n u n y a n ışı ra . G e r ç e ğ i ö ğ r e n ­
m e le rin i is te r m iy d in sözg elişi?»
«N eyi ö ğ r e n ir le rs e ö ğ r e n s in le r, u m u ru m d a değil.»
«Bu b e n im iç in ö n e m li a m a ! W ra g b y 'd e o ld u ğ u m s ü ­
re c e , b a n a k a r ş ı soğ u k , ta ts ız b ir d a v ra n ış ta k ın m a la r ın ı
iste m iy o ru m . B e n b ir g ü n g ittik te n s o n ra , n e d ü ş ü n ü rle r­
se d ü şü n sü n ler.»
A d am su su yord u .
«A m a S ir C liffo rd s e n in k e n d isin e d ö n e ce ğ in i um u­
y o r d eğ il m i?»
« E lb e tte , d ön m em g erek ,» dedi k a d ın . B ir s ü re sessiz
k a ld ıla r .
« W ra g b y ’d e m i d o ğ u r a c a k sın çocu ğ u n u ?» d iy e so rd u
a d am .
K a d ın , k o lu n u o n u n b o y n u n a d olad ı.
«B en i alıp g ö tü rm e z se n , b a ş k a n e y a p a b ilirim ?»

275
 «N e re y e g ö tü rm ezsem ?»
«N e re y e o lu rsa ! U z a k la ra ! Y e te r k i W r a g b y ’d en k u r tu ­
layım .»
«N e z a m a n g ö tü rm e m i istiy o rsu n ?»
« Y o lc u lu k ta n d öndüğüm de.»
«P ek i a m a , g itm iş k e n g e r i d ö n m e n in g e re ğ i v a r m ı?»
d ed i a d am .
«D ö nm ek zo ru n d ay ım . S ö z v e rd im ! M e rtç e söz v erd im .
G e r ç e k te s a n a d önm ü ş o la c a ğ ım tabii.»
« K o ca n ın k o ru b e k ç is in e m i?»
«Bu b e n c e ö n e m li d eğil!»
«D eğil m i?» A d am b ir a n d ald ı. «Ne z a m a n te m e lli a y ­
rılm a y ı d ü şü n ü y o rsu n b u rd a n ? K e sin b ir z a m a n d ü şü n ­
dün m ü b u n u n için?»
«Ah, b ilm iy o ru m d a h a . V e n e d ik ’te n d ö n d ü k ten so n ra ,
h e r şe y i b ir lik te k a r a r la ş tır ır ız .»
«N asıl k a r a r la ş tır a c a ğ ız ? »
İlk in C liffo r d ’a a ç a rım d u ru m u . O n a sö y lem e k z o r u n ­
dayım .»
«Ö yle m i?»
A d am su su y o rd u . K a d ın o n u n b o y n u n a s a rıld ı.
«İşi yokuşa, sü rm e şim di,» d iy e y a lv a rd ı.
«N e yo k u şu ?»
« V e ııe d ik ’e g id işim k o n u su n d a , b ir lik te v e re ce ğ im iz
k a r a r la r k o n u su n d a g ü ç lü k ç ık a rm a .»
A d a m ın y ü zü n d e y a r ı s ır ıtk a n h a fif b ir g ü lü m sem e
b e lird i.
«G ü çlü k ç ık a rm ıy o ru m ,» dedi. «Y aln ız, n e t a s a r la d ı­
ğ ım b ilm e k istiy o ru m . A m a s e n .k en d in de b ilm iy o rsu n
b u n u . Z a m a n a b ır a k ıy o r s u n işi: b a k a lım , d iy o rsu n . S e n i
su ç la m ıy o ru m g e r ç i. A m a a k ıllıc a d a v ra n ıy o rsu n b ir b a ­
k ım a . W r a g b y ’n in h a n ım ı o la r a k k a lm a y ı y e ğ tu tu y o r­
su n . O y s a b e n im s a n a s u n a c a k b i r W r a g b y ’m y o k . G e r ç e k ­
te s a n a n e s u n a b ile c e ğ im i ç o k iy i b iliy o rsu n . E v e t, e v e t
h a k lıs ın b a n a k a lır s a ! G e r ç e k te n ! B e n s e n in p a r a n la y a ş a ­
m a y ı, s e n in s ırtın d a n g e ç in m e y i de h iç iste m e m . B ir d e
b u y a n ı v a r işin.»
A d a m ın k e n d isin d e n ö ç a ld ığ ı d ü şü n ce si g e ç ti C o n n ie ’-
n in için d e n .
«A m a b e n i istiy o rsu n , d eğ il m i?»

276
 «Peki, y a se n ? S e n b e n i is tiy o r m u su n?»
«B iliy o rsu n , g ü n g ib i o r ta d a bu.»
«E v et am a , n e z a m a n istiy o rsu n ?»
« V e n e d ik ’te n d ö n ü şü m d en s o n ra h e r ş e y i k a r a r la ş tır a -
b iliriz . Ş im d i so lu ğ u m u k e s m e b ö y le s o r u la rla . B iliy o r­
sun, b ir s ü re to p a rla n m a m , k e n d im e g e lm e m g erek .»
«Ö yle y a! B ir a z to p a rla n , k e n d in e g e l h ele!»
C o n n ie b ira z a lın m ış tı a d a m ın se rz e n işle rin d e n .
« B a n a g ü v en iy o rsu n , d eğ il m i?» diye sord u .
«E vet, b ü tü n ü y le !»
A d a m ın b u sözü sö y ley işin d e b ir a la y c ılık sezd i k a d ın .
«Ö yleyse sö y le b a k a lım ,» d ed i d o b ra d o b ra , «V ene-
d ik ’e g itm e m e m d a h a m ı iy i o lu r sen ce?»
« G itm e n in d a h a iy i o ld u ğ u k e s in b ir g e rçe k ,» d iye
k a r ş ılık v e rd i ad am , so ğ u k , k ıs ık a la y c ı se siy le .
«Ö n ü m ü zd eki s a lı günü g id e ce ğ im i b iliy o r su n d eğ il
mi?»
«Evet!»
B ir d ü şü n c e d ir a lm ış tı k a d ın ı şim di.
«G eri d ü nd ü ğ ü m d e h e r şe y d a h a b ir a ç ık lık k a z a n a ­
c a k d eğ il m i?»
«Y a, e lb e tte !»
A r a la r ın d a g a rip b ir s e s s iz lik u ç u ru m u a ç ılm ıştı.
«B u g ü n b o şa n m a işim iç in a v u k a ta g ittim ,» d edi ad am ,
b ir a z z o rla k o n u ş a ra k .
K a d m h a fifç e ü rp e rd i.
«Ö yle m i!» dedi. «P ek i n e d iyor?»
«B u işi d a h a ö n c e y a p m ış o lm am g e re k irm iş; b u b a ­
k ım d a n b ir g ü çlü k d o ğ a b ilirm iş . A m a u zu n b i r s ü re o rd u ­
d a o ld u ğu m için , b ir ç ık a r y o l b u lu n a b ile c e ğ in i u m u y o r.
Y e t e r k i k a r ım g e n e b i r iş a ç m a s ın b aşım a.»
«P ek i o n u n b ilm e si g e r e k iy o r m u bu n u ?»
«E vet, h e m k e n d isin e h em de b ir lik te y a ş a d ığ ı a d a m a
b ir e r d u ru şm a ç a ğ rıs ı g ö n d e re c e k le r.»
« T ik sin ç b i r şey, b ü tü n b u işle m le r! C liffo r d ’d a n a y r ıl­
m a k iç in b e n de a y n ı ş e y le r e k a tla n m a k z o ru n d a k a la c a ­
ğım .»
B ir s ü re se ssiz lik oldu.
«E lb ette,» d ed i a d a m . «Ö n ü m ü zd ek i a ltı y e d i a y b o y u n ­
c a d a, h iç k im s e n in k u şk u s u n u u y a n d ırm a d a n , ö rn e k b ir

277
y a ş a y ış sü rm e m g e re k . S e n in V e n e d ik ’e g id işin le, h iç o l­
m a z s a b ir ik i h a f t a için , b e n i a y a r ta c a k k im se k a lm ıy o r.»
«B en a y a r tıy o r m u y u m sen i?» dedi k ad ın , a d a m ın y ü ­
z ü n ü o k ş a y a r a k . « S e n in iç in b ir a y a r t ıc ı o ld u ğ u m a ço k
sev in d im . A m a b u n la r ı d ü şü n m e y e lim şim di. D ü şü n m e y e
b a ş la d ın m ı k o r k u tu y o rs u n b e n i: a lla k b u lla k e d iy orsu n .
D ü şü n m e y elim b u n la r ı. A y rı k a ld ığ ım ız s ü re c e u z u n u z u n
d ü şü n ü rü z. Ö n e m li o la n şu: g itm e d e n ö n c e s e n in le b ir g e ­
c e d a h a g e ç irm e k istiy o ru m . S e n in e v e b ir d a h a g e lm e ­
liy im . P e rşe m b e g e c e si g e le y im m i?»
«E vet a m a , k ız k a rd e ş in g e lm iy o r m u ogün?»
«O lsu n! Y a z d ığ ın a g ö re ik in d iy e d o ğ ru y o la ç ık a c a ğ ız .
İk in d i v a k ti W r a g b y ’d en a y r ılır ız . O, g e c e y i b a ş k a b ir y e r ­
d e g e ç ir ir , b e n d e s e n in le k a lırım .»
«B u d u ru m d a o n a h e r şe y i sö y le m e n g e rek e ce k .»
«O n a a ç ıla b ilirim . A ş a ğ ı y u k a r ı b iliy o r s a y ılır. O n u n ­
la d a k o n u şu r, b ir yol b u lu ru m . Ç o k y a rd ım cı o lu r, a n la ­
y ışlı b ir in s a n d ır H ilda.»
A d am , C o n n ie ’n in h a n g i y o ld a n g id e b ile c e ğ in i d ü şü ­
nü yord u.
«D em ek W r a g b y ’d en ik in d iy e d o ğ ru L o n d ra ’y a g id i­
y o rm u ş g ib i ç ık a c a k s ın ız ? H a n g i y o ld a n gid iy orsu n u z?»
«N o ttin g lıam , G r a n th a m ü zerin d en .»
« S o n ra k ız k a rd e ş in s e n i y o ld a b ir y e r e in d ire c e k , s e n
d e y ü r ü y e re k y a d a b ir a r a b a y la b e n im ev e g e le c e k s in de­
m e k ? O ld u k ç a te h lik e li b i r ta s a r ı b en ce.»
«Ö yle m i? O z a m a n , H ild a g e tir ir b e n i. K e n d isi de o
g e c e M a n s fie ld ’de k a lır . B e n i a k ş a m le y in b ır a k ır s a n a , e r­
te si s a b a h d a a lır. Ç o k k o la y , gö rü y o rsu n .»
«P ek i y a s e n i g ö rü rle rse ? »
«K oyu b ir g ö z lü k ta k a r g izlen irim .»
A d am b ir s ü re d üşünd ü.
«Peki,» dedi. «H er z a m a n k i g ib i g e n e s en in d ed iğ in
olsu n.»
«A m a s e n iste m iy o r m u su n b ö y le b ir şeyi?»
«İste m e z o lu r m u yu m !» d ed i ad am , b ir a z y ü zü n ü b u ­
r u ş tu r a r a k : «D em ir s ıc a k k e n dövülür.»
« B iliy o r m u su n 11e d ü şü n d ü m şu an d a?» dedi C o ıın ie
a n s ız ın . « B ird e n a k lım a g e liv e rd i. S e n o e sk i m a s a ld a k i
‘Ş ö v a ly e K ız g ın T o k m a k ’sm !»

278
 «H aa! Y a s e n ? S e n de ‘B a y a n K ız g ın D ib e k !’»
«Evet!» d ed i k a d ın . «Evet! S e n Ş ö v a ly e T o k m ak b e n
de B a y a n D ibek.»
«G üzel, ş ö v a ly e lik ş a n ın a d a e riş tim b ö y le ce . Jo h n o l­
du, s e n in L ad y J a ı ı e ’in e eş.»
«Evet! J o h n T h o m a s ’a ş ö v a ly e lik b a ğ ışla n d ı. B e n de
Lady tü y lü oldu m , şim d i s a n a d a ç iç e k le r ta k m a k g e r e k ir .
E vet!»
A d a m ın a ltın k ır m ız ıs ı k a m ın a ik i p e m b e y a b a n k a ­
r a n fili tu ttu rd u .
«T am am !» dedi. «Çok gü zel! Ç o k g ü zel! S ir Jo h n !»
G ö ğ sü n ü n k a r a k ılla r ı a r a s ın a d a u n u tm a b e n i ç iç e k ­
le r i ta k ış tırd ı.
« B u ra n d a u n u tm a y a c a k s ın b e n i d eğ il m i?» A d a m ın
g ö ğ sü n ü öptü, h e r m e m e sin in ü s tü n e b i r tu ta m u n u tm a ­
b e n i y e rle ş tird i, s o n r a g e n e öptü.
«B en i d ile n c i d e rv iş e çev ird in !» d ed i ad am . K a h k a h a ­
la r la g ü lm e y e b a ş la d ı, s a r s ıla n g ö ğ sü n d e n ç iç e k le r d ö k ü ­
lü y ord u .
«D u r b ira z !» dedi.
K a lk tı,k u lü b e n in k a p ıs ın ı a ç tı. K a p ın ın önü nd e y a ta n
F lo ssie d o ğ ru la r a k ş a ş k ın ş a ş k ın e fe n d is in e b a k tı. Y a ğ m u r
d iıım işti. Isla k , a ğ ır , h oş k o k u lu b i r se ssiz lik çö k m ü ştü .
A k şa m y a k la ş m a k ta y d ı.
A d a m d ışa rı ç ık a r a k , d a r y o ld a n a ş a ğ ı d o ğru y ü rü d ü .
C o n n ie a r k a d a n o n u ıı z a y ıf, a k g ö v d e sin e b a k tı. B ir h a y a ­
le ti, k e n d isin d e n g itg id e u z a k la ş a n b i r g ö rü n tü y ü a n d ır ı­
yord u .
A d am gö zd en y itin c e , b u ru k b ir a c ı d uydu b ird en . B a t ­
ta n iy e y e s a r ın a r a k k u lü b e n in k a p ıs ın d a d ineld i: g ö z le rin i
ıs la k , k ım ıltıs ız s e s s iz liğ e d ik ti.
A d am , k u c a ğ ın d a ç iç e k le r le s ıç r a y a s ıç r a y a o r ta y a
ç ık tı. K a d ın o n u n b u g ö rü n ü şü n d e n b ir a z k o rk m u ştu , in ­
s a n d a n b a ş k a b i r y a r a t ık t ı s a n k i. A d a m y a k la ş tığ ın d a
gö zg ö ze g e ld ile r, a m a C o n n ie o n u n g ö z le rin d ek i a n la m ı
p e k k a v ra y a m a d ı.
H a n ım k ü p e le ri, y a b a n k a r a n fille r i, y e n i b içilm iş o tla r ,
m e ş e y a p r a k la r ı, to m u rc u k lu h a n ım e lle r i g e tirm iş ti. K a d ı­
n ın g ö ğ ü sle ri ç e v re s in e k ö rp e m e ş e d a lla rın d a n b ir k u ş a k
ta k a r a k , m e şe y a p r a k la n a r a ş m a u n u tm a b e n i ç iç e k le riy le ,

279
y a b a n k a r a n fille r i tu ttu rd u : g ö b e ğ in e de p e m b e b ir k a r a n ­
fil y e rle ş tird i, a ş a ğ ıla r a u n u tm a b e n i ç iç e k le r i s e rp iş tird i.
«İşte b ü tü n g ü z e lliğ in le sen !» dedi. «Lady J a n e , J o h n
T h o m a s’la e v le n m e tö ren in d e.»
K en d i g ö v d e sin d e k i k ılla r a d a ç iç e k le r ta k tı, u y lu k ­
la r ın a b ir y e r s a r m a ş ığ ı d olad ı, g ö b e ğ in e d e b ir sü m b ü l
y e rle ş tird i. K a d ın o n u n b u g a r ip ö ze n in i e ğ le n c e y le se y ­
red iy o rd u . B ir k a r a n fil a la r a k a d a m ın b ıy ık la r ın a ta k tı,
b u rn u n u n a ltın d a s a lla n m a y a b a ş la d ı k a r a n fil.
« Jo h n T h o m a s, L ad y J a n e ’le ev len iy o r,» d ed i ad am .
«C o n sta n ce ile O liv e r yo k a r tık . B e lk i de-»
E lin i h a v a y a k a ld ırd ı, a k s ırd ı, a k s ır m a s ıy la b ir lik te
b u rn u n d a k i, g ö b e ğ in d e k i ç iç e k le r d üştü. B ir d a h a a k s ırd ı.
«Evet, b e lk i de?» d ed i k a d ın , sözü n ü b itirm e s in i b e k ­
le y e re k .
A d am ş a ş k ın ş a ş k ın b a k tı.
«Ne?» dedi.
«B elk i de, d ed in, g e r is i g elm ed i; n e d iy e ce k tin ?» d i­
y e d ire tti k a d ın .
«Ha, şey , n e d iy e ce k tim ?»
U n u tm u ştu . S ö zü n ü b itire m e m e si, C o n n ie iç in g e lm iş
g e ç m iş e n b ü y ü k u m u t k ır ık lığ ı oldu.
S a r ım s ı g ü n ış ık la r ı a ğ a ç la r d a p a rlıy o rd u .
«G ü neş!» d edi ad am . «G itm e z a m a n ın . Z a m a n g eld i,
s e v g ili L ady, z a m a n ! K a n a ts ız u ç a n şe y n e d ir, S a y ın L a d y ?
Z am an ! Z am an !»
U z a n ıp g ö m le ğ in i ald ı.
«İyi g e c e le r d ile Jo h n T h o m a s ’a,» dedi, b a ş m ı e ğ ip a ş a ­
ğ ı b a k a r a k . « Y e r s a rm a ş ığ ın ın k o lla r ın d a g ü v e n a ltın d a
şim d i! K ız g ın to k m a k yo k şu aııd a.»
G ö m le ğ in i k a fa s ın a g e ç ird i.
«B ir e r k e k iç in e n te h lik e li an,» d edi b a ş ım ç ık a r ır k e n ,
«g ö m leğ in i b a ş ın a g e ç ird iğ i z a m a n d ır. B a ş ı b ir to r b a iç in ­
d ed ir o a n d a . O n u n için , b e n c e k e t g ib i g iy ile n A m e rik a n
g ö m le k le rin i d a h a ç o k sev erim .» C o n n ie, ö y le ce d u rm u ş
b a k ıy o rd u . A d a m p a n ta lo n u n u a y a ğ ın a g e ç ir e r e k ilik le d i.
« J a n e ’e b a k h e le !» dedi. «B ü tü n ç iç e k le riy le ! Ö n ü m ü z ­
d ek i y ıl k im ç iç e k ta k a c a k s a n a b a k a y ım J in n y ? B e n m i,
b a ş k a s ı m ı? ‘H o şç a k a l u n u tm a b e n i ç iç e ğ im g ü le g ü le s a ­
n a ! ’ T ik s in irim o ş a rk ıd a n , s a v a ş ın ilk g ü n le rin i a k lım a

280
g e tir ir hep.» S o n r a o tu rd u , ç o r a p la rın ı giyd i. K a d ın g e n e
ia m ıltıs ız d in eliy o rd u . A d a m e lin i on u n u y lu k la r ın a k o y ­
du. «K ü çü cü k g ü z e l L ad y Ja n e !» dedi. « B elk i de V e n e ­
d ik ’te s a ç la r ın a y a se m in , g ö b e ğ in e d e n a r ç iç e ğ i ta k a c a k
b ir a d a m a r a s la r s ın . Z a v a llı k ü ç ü k L ad y Ja n e !»
«B ö yle ş e y le r söy lem e!» d ed i k a d ın . «B en i in c itm e k
iç in sö y lü y o rsu n b u n la r ı a n cak .»
A d am b a ş ın ı ö n ü n e eğd i. S o n ra y e r li şiv e y le ;
«A h, b e lk i de, b e lk i de! B a ş k a b ir şey sö y lem iy e y im
iy isi m i. A m a g iy in m e lis in şim d i a rtık , so y lu k o n a k la r ın a
d ö n m e lisin İ n g ilte r e ’n in , n e g ü zel d im d ik k o n a k la r . Z a m a ­
n ı g eld i! S ir J o h n ile L ad y J a n e ’in a y r ılm a z a m a n ı geld i.
Ü stü n ü g iy L ad y C h a tte r le y ! B ö y le b ir k a ç tu ta m ç iç e k le
o rd a ç ır ılç ıp la k d u ru rk e n , b a y a ğ ı in s a n la r d a n a y r ıla n h iç ­
b ir y a n ın yok. G e l şim d i ç ık a r a y ım s ü s le rin i sen in , o y n a k
tay!» K a d ın ın s a ç la r ın d a k i y a p r a k la r ı ç ık a rd ı, ıs la k s a ç ­
la r ın ı öptü, g ö ğ ü sle rin i, g ö b e ğ in i, k a r n ın ı öp tü . K a r n ın ­
d a k i ç iç e k le r e d o k u n m ad ı. « O n la r o ld u k la rı y e rd e k a ls ın ,»
dedi. «E vet. Ş im d i ç ıp la k s ın g e n e a rtık , k ıç ı a ç ık b ir yos­
m a d a n , b ir L ad y J a n e ’d en b a ş k a b ir şey d eğ ilsin ! Ş im d i
ü stü n ü giy, g itm e n g e r e k , y o k sa L ady C h a tte r le y a k ş a m
y e m e ğ in e g e ç k a la c a k , n e rd e k a ld ın g ü zel h a n ım , d e r le r
so n ra!»
Y e r li şiv e siy le k o n u ştu ğ u z a m a n la r, k a d ın o n a v e re ­
c e k k a r ş ılık b u la m ıy o rd u . G iy im li, b ira z tik s in ti d u y a ra k
VV ragby’y e d ö n m ey e h a z ır la n d ı.
A d a m o n u g e n iş y o lu n b a ş ın a d ek g e ç ir e c e k ti. Y a v r u
s ü lü n le rin h e p si tü n e m işti.
G e n iş y o la v a rd ık la rın d a , ö te d e n M rs. B o lto n ’u n b a t a
ç ık a k e n d ile r in e d o ğ ru g e lm e k te o ld u ğ u n u g ö rd ü le r.
«A h S a y ın L ady, b a ş ın ız a b i r şe y m i g e ld i d iy e çok
k o rk tu k .»
«Yoo! H iç b ir şey im yok.»
M rs.B o lto n , M e llo rs ’u n se v g iy le y e p y e n i b ir görünü ş,,
b ir p a r la k lık k a z a n m ış o la n y ü zü n e b a k tı. A d a m ın y a n
g ü lü m ser, y a r ı a la y c ı g ö z le riy le k a r ş ıla ş tı. İş le r te r s g id in ­
ce h ep b ö y le g ü lü m se rd i. A m a iyi d u y g u la rla b a k ıy o rd u
M rs. B o lto n ’a.
«İyi a k ş a m la r M rs. B o lto ıı! S a y ın L a d y ’y i siz e b ır a k a ­
b ilirim şim d i, b e n b u r d a a y rılıy o ru m . İy i g e c e le r S a y ın
Lady! İy i g e c e le r M rs. B o lto n !»
S e lâ m v e r e r e k g e r i d önüp u z a k la ştı.
28L
 16
C o n n ie e v e v a rd ığ ın d a u zu n u z a d ıy a so rg u y a ç ek ild i
C liffo r d ç a y z a m a n ı d ış a r ıy a ç ık m ış, f ır tın a d a n az ö n c e
d ö n m ü ştü , C o n n ie n e rd e y d i? K im se b ilm iy o rd u , y a ln ız
M rs. B o lto n , b ir g e z in ti iç in k o r u y a g itm iş o ld u ğu n u s ö y l e ­
di. K o ru y a , h e m de b u h a v a d a ! C liffo r d ’u n b u k e z iy ice
s in ir le n e c e ğ i tu tm u ştu . H e r şim şe k te irk iliy o r, h e r gö k g ü ­
rü ltü sü n d e k o r k u la r g e ç iriy o rd u . B u s a ğ a n a k d ü n y a n ın
so n u y d u s a n k i. G itg id e d a h a ço k s in irle n iy o rd u .
M rs. B o lto n o n u y a tış tır m a y a ç a lış tı.
« S a ğ a n a k k e s ilin c e y e d ek k u lü b e y e s ığ ın m ıştır. Ü z ü l­
m e y in , h iç b ir ş e y c ik o lm a m ış tır S a y ın L a d y ’ye.»
«B öyle b ir h a v a d a k o ru d a o lm a s ı h o şu m a g itm iy o r!
K o ru y a g itm e s i g e r ç e k te h iç h o şu m a g itm iy o r! İk i s a a ti
g e ç iy o r e v d e n ç ık a lı! N e z a m a n gitti?»
«S iz g e lm e d e n az önce.»
« P a rk ta ra s tla m a d ım . K im b ilir n e rd e d ir, n e iş g e l­
m iş tir b aşın a.»
« T a sa la n m a y ın e fe n d im , h iç b ir şey i y o k tu r. G ö r e c e k ­
s in iz y a ğ m u r d in e r d in m e z g e le ce k . Y a ğ m u r u n d in m e sin i
b ek liy o rd u r.»
A m a C o n n ie y a ğ m u r d in e r d in m ez g elm ed i. G e r ç e k te
a r a d a n u z u n b ir s ü re g e ç ti, g ü n e ş s a r ı ış ık la r ıy la b u lu t­
l a r ın a rd ın d a n b e lird i, g e n e d e n e g e le n v a rd ı n e gid en .
G ü n e ş b a ttı, h a v a k a r a r m a y a b a ş la d ı, y e m e k s a a ti g eld i.
«B öyle o lm a y a c a k !» d ed i C liffo rd , s in irli. «O nu a ra y ıp
b u lm a la r ı iç in F ie ld s ile B e tts ’i y o lla y a c a ğ ım .»
«H ayır, b ö y le b ir şey y a p m a y ın sa k ın !» d edi M rs. B o l­
to n y ü k s e k s e s l e : « C a n ın a k ıy d ı f a la n s a n a c a k la r s o n ra .
B ir s ü rü d ed ik o d u y a y o l a ç m ış o lu rsu n u z . İz in v e rirse n iz ,
b e n k u lü b e y e gid ip b ir b a k a y ım . Y ü z d e yü z ord ad ır.»
B ir a z dil d ö k tü k te n s o n r a C liffo r d ’u y o la g e tird i.
C o n n ie, s o lg u n b ir y ü z le y ü rü y e n M rs. B o lto n ’la y o ld a
k a r ş ıla ş tı.
«S izi a r a m a y a g e ld iğ im iç in s a k m b a n a d a rılm a y ın

.282
S a y ın Lady! S ir C liffo rd iy ice k u şk u la n d ı. Y ıld ır ım la ö ld ü ­
ğ ü n ü z e y a d a d ü şen b ir a ğ a c ın a ltın d a k a ld ığ ın ız a k e s in ­
lik le in a n m a y a b a ş la d ı. Ö lü n ü zü b u lm a la rı iç in F ie ld ve
B e tts ’i k o ru y a g ö n d e re c e k ti. B ü tü n u ş a k la r ı o r ta lığ a sa l-
m a k ta n s a , b e n im g e lm e m in d a h a d oğru o la c a ğ ın ı d ü şü n ­
düm.»
S in ir li s in irli ko n u şu y o rd u . C o n n ie ’n in yü zü n d e tu tk u ­
n u n y arı-d ü şü n ü , ış ıltıs ın ı gö rü y o r, o ııu n k e n d isin e d u y d u ­
ğ u ö fk e y i seziy ord u .
«İyi e tm işsin iz!» d ed i C o n n ie. B a ş k a b i r şey de sö y ­
le y e m e d i.
İk i k a d ın ıs la k y o ld a sessiz sessiz ile r liy o r la r , bu a r a ­
d a a ğ a ç la r d a n d ü şen k o c a m a n d a m la la r ın sesi, k o ru d a
b ir e r p a tla m a y la y a n k ıla n ıy o rd u . P a rk k a p ıs ın a y a k la ş ­
tık la rın d a C o n n ie önd e y ü rü y o r, M rs. B o l ton d a b ira z g ü ç ­
lü k le so lu k alıy o rd u . S o n g ü n le rd e şiş m a n la m ıştı.
« C liffo rd ’u n b ö y le o rta lığ ı b ir b ir in e k a tm a s ı n e b u d a ­
la lık !» dedi C o n n ie e n so n u n d a ö fk e y le , g e r ç e k te ken d i
k e n d in e s ö y le n e r e k :
«Ah, e r k e k le r in n e m a l o ld u ğ u n u b ilirs in iz ! B ir şey i
k u rd u k ç a k u r a r la r . A m a sizi g ö r ü r g ö rm e z h e r şey i u n u ­
ta c a k tır.»
C o n n ie g iz li iliş k is in i M rs. B o lto n ’u n b ilm e sin e ço k
k ız ıy o rd u : b ild iğ i y ü zd e yü zd ü çü n k ü .
Y o ld a g id e rk e n a n s ız ın d u ru v erd i.
«A rd ım a b ö y le a d a m ta k ılm a s ı c a n a v a r c a b ir şey!»
d ed i g ö z le ri a te ş s a ç a r a k .
«Ahi S a y ın L ad y ö y le d em e y in n ’o lu r! Y o k s a o ik i u ş a ­
ğ ı g ö n d e re c e k ti, o n la r d a d o ğ ru k u lü b e y e g e le ce k le rd i.
G e r ç e k te b e n k u lü b e n in y e r in i b ile d o ğ ru d ü rü st b ile ­
m em .»
C o n n ie b u söz ü z e rin e ö fk e d e n m o sm o r k e sild i. A m a
coşm u ş o la n tu tk u la rın ın iz le ri d a h a ü z e rin d e o ld u ğ u iç in
y a la n sö y ley em ed i. B e k ç iy le a r a la r ın d a h iç b ir ilg i yo k m u ş
g ib i g ö zü k m ey e de y e lte n m e d i. Ö n e e ğ ik b a ş ıy la tilk i g ib i
k u rn a z g ö rü n e n ö te k i k a d ın a b a k t ı : a m a g e n e de k a ­
d ın lığ ı y ö n ü n d e n b ir y a k ın lık d u yd u on a.
«A m an!» dedi. «îş o la c a ğ ın a v a rır. N e o lu rs a o lsu n
u m u ru m d a d eğil!»
«Ö yle y a, S a y ın L ady! Y a ğ m u r d a n k o r u n m a k iç in k u ­

233
lü b e y e sığ ın m ışsın ız . B u n d a b ir şey yo k ki.»
E v e d o ğ ru y ü rü d ü le r. C o n n ie d oğru C liffo r d ’un o d a­
sın a g itti, C liffo r d ’a, o n u n k ir e ç g ib i o lm u ş y ü zü n e, y u ­
v a s ın d a n u ğ ra m ış g ö z le rin e k a r ş ı, b ü y ü k b ir ö fk e k a y n ı­
yo rd u için d e n .
«A rd ım a h iz m e tç ile r ta k m a y a h iç h a k k ın yok, a n la d ın
m ı!» d iy e ç ık ış tı.
«T an rım !» d iy e patladı. C liffo rd . «N erde k a ld ın b e k a ­
d ın ? S a a t le r g e ç ti se n e v d e n ç ık a lı, h e m de b ö y le b i r h a ­
v ad a! H a n g i c e h e n n e m in d ib in e g id iy o rsu n b u k o ru d a ?
N e y a p ıy o rs u n ? Y a ğ m u r d in e li s a a t le r oldu, s a a tle r ! S a a t
k a ç b iliy o r m u su n ? in s a n ı ç ile d e n ç ık a r m a k iç in b ir e
b irsin . N e rd e y d in ? N e y a p ıy o rs u n b u h av ad a?»
«Y a c a n ım sö y le m e k iste m e zse ?» dedi C o n n ie. Ş a p k a ­
s ın ı ç ık a r a r a k , s a ç la r ın ı silk e le d i.
C liffo rd g ö z le rin i f a lt a ş ı g ib i a ç a r a k b a k tı, g ö z le rin in
a k ı s a p s a r ı k e siliy o rd u . B ö y le b ir ö fk e n ö b e ti h iç iy i g e l­
m iy o rd u o n a : M rs. B o lto n g ü n le rc e u ğ ra ş m a k zo ru n d a
k a lıy o r d u s o n ra . C o n n ie a p a n s ız b ir a c ım a duydu için d e.
«A m a g e rçe k te n ,» d ed i d a h a y u m u şa k b i r sesle , «gö­
r e n d u y a n d a k im b ilir n e b iç im iş le r ç e v ird iğ im i s a n ır!
O y s a y a ğ m u rd a n k o r u n m a k iç in k u lü b e y e sığ ın d ım y a l­
n ız c a , k ü ç ü k b i r ate ş y a k tım k e n d im e , ç o k d a h o şla n d ım
b u n d an .»
S e r in k a n lılık la k o n u şu y o rd u şim di. C liffo r d ’u d a h a f a z ­
l a k ız d ırm a n ın n e a n la m ı v a rd ı! C liffo rd ise k u şk u y la
b a k ıy o rd u .
«P ek i y a s a ç la rın ? » dedi, «ya şu d u ru m u n?»
«Evet!» d ed i C o n n ie g e n e s e r in k a n lı. « Y a ğ m u ru n a l­
tın d a ç ır ılç ıp la k koştum .»
C liffo r d a ğ z ın ı b ile a ç m a d a n sü zd ü onu.
«Ç ıld ırd ın a n la ş ıla n !» dedi.
«N ed en ? Y a ğ m u r la b ir duş y a p m a k ç ılg ın lık m ı?»
«P ek i n a s ıl k u ru la n d ın ?»
«E sk i b ir h a v lu y la , a te ş in k a rşısın d a .»
C liffo rd g e n e ş a ş k ın ş a ş k ın b a k ıy o rd u .
«P ek i y a b ir is i g elsey d i?»
«K im g e le b ilird i? »
«K im m i? K im o lu rs a ! S ö z g e lişi M e lîo rs. G e lm iy o r
m u ? A k ş a m la n o r a y a u ğ r a m a s ı g erek .»

284
 «E vet, y a ğ m u r d in d ik te n s o n ra s ü lü n le re y e m v e r­
m e y e geldi.»
C o n n ie ş a ş ıla c a k b ir u s ta lık la k o n u şu y ord u . B itiş ik
o d ad a k o n u ş m a la rı d in le y e n M rs. B o lto n h a y r a n k a lıy o r ­
d u bu u s ta lığ a . B ir k a d ın n a s ıl d a d o ğ a llık la h e r ş e y i is­
te d iğ i y ö n e ç e v iriy o rd u .
«P ek i, y a s e n y a ğ m u ru n a ltın d a d eli g ib i ç ır ılç ıp la k
k o ş a r k e n gelsey d i?»
«K o rk u d a n k ü çü k d ilin i y u ta r, k a ç a c a k d elik a ra rd ı
b en ce .»
C liffo rd ş a ş k ın lık ta n d o n ak alm ış, ö y le ce b a k ıy o rd u .
A lt b ilin c in d e n geçen d ü ş ü n c e le ri h iç b ir z a m a n k a v r a y a ­
m a y a c a k ölçü d e ş a şa la m ış tı. C o n n ie ’n in s ö y le d ik le rin i ş a ş ­
k ın lık la , h iç so rg u su z k a b u lle n iy o rd u . O n a h a y r a n lık d u y ­
m a k ta n d a k e n d in i a la m ıy o rd u . Ö y le sin e gü zel, a lım lı,
p a r la k b ir g ö rü n ü şü v a rd ı C o n n ie ’n i n : sev g i p a rla k lığ ı.
«Bu işi h a s ta la n m a d a n a tla tır s a n ço k iyi,» dedi C lif­
fo rd , y a tış m ış .
«S o ğ u k a ld ığ ım ı san m ıy o ru m ,» k a r ş ılığ ın ı v e rd i C o n ­
n ie. K e n d i k e n d in e , ö te k i a d a m ın sö z le rin i d ü şü n ü y o rd u .
F ır tın a s ıra s ın d a a d a m ın k e n d isin e ‘D ü n y a d a en gü zel
k a lç a s e n in k i’ d ed iğ in i C liffo r d ’a sö y le y e b ilm e y i g ö n ü ld e n
istiy o rd u . A m a n e rd e! K ır g ın b ir k r a liç e g ib i, iç i sık ıld ı,
ü stü n ü d eğ işm ek iç in y u k a r ıy a ç ık tı.
O a k ş a m C liffo rd , iy ilik le d a v ra n m a k iste d i k e n d isin e .
S o n b ilim se l d in k ita p la r ın d a n b irin i o k u y o r d u : g a rip ,
y a p m a c ık b ir d in sel y ö n ü v a rd ı C liffo rd ’un; k e n d i b e n li­
ğ in in g e le c e ğ i b a k ım ın d a n b e n c il b ir k u şk u d u y u yo rd u .
C o n n ie ile b i r k ita p ü z e rin d e k o n u şm a a lış k a n lığ ı. A r a ­
la rın d a b ir ş e y le r k o n u ş m a la rı g e re k liy d i ç ü n k ü , n e rd e y s e
k im y a s a l b ir o lu şu m d u b u a lış k a n lık . K a fa la r ın ı n e rd e y ­
s e k im y a s a l b ir işle m le b ir b ir in e u y d u rm a k z o ru n d a y d ıla r.
«Ha, şu k o n u d a n e d ü şü n ü y o rsu n b a k a lım ?» dedi C lif­
fo rd , u z a n ıp k ita b ı a la r a k . «A rd ım ızd a b ir k a ç e v rim ç a ­
ğ ı d a h a olsay d ı, a te ş li g ö v d e n i s e r in le tm e k iç in y a ğ m u r
a ltın d a k o şm a k zo ru n d a k a lm a y a c a k tın . H ah , işte şu rd a ! -
‘E v re n b iz e ik i y ö n ü n ü g ö s te r iy o r : b ir y ö n ü y le m ad d e se l
b ir tü k e n iş, ö te k i y ö n ü y le de r u h s a l b ir y ü k s e liş iç in d e .’»
C o n n ie d a h a f a z la b ir ş e y le r u m a ra k d in liy o rd u . A m a
C liffo rd , d u r a k la y a r a k b e k le d i.

285
 B u n u n ü z e rin e C o n n ie ş a ş ır a r a k b a k tı on a. «P eki ru h -
s a l y ö n d e n y ü k se liy o rsa ,» dedi, «aşağ ıd a, b ir z a m a n la r k u y ­
r u ğ u n u n b u lu n d u ğ u y e rd e n e b ır a k ıy o r g eriy e?»
«Ah!» dedi C liffo rd . «A d am ın sö z le rin i b a ş k a a n la m a
ç e k m e . Y ü k s e lm e , tü k e n m e 'n in k a r ş ıtı o la r a k k u lla n ılm ış
b u r d a b en ce.»
«R u h sal b a k ım d a n , d a ğ ılış, ö y le m i?»
«H ayır, a m a g e r ç e k te n , ş a k a b ir y a n â •. b ir d e ğ e r t a ­
ş ıy o r m u b u söz sen ce?»
C o n n ie g e n e b a k tı.
«M ad d esel tü k en iş?» dedi. « S e n in g ü n d e n g ü n e ş iş ­
m a n la d ığ ın ı g ö rü y o ru m , a m a b u n a ü zü lü p tü k e tm iy o ru m
k e n d im i. G ü n eş, e sk isin d e n d a h a m ı k ü çü k şim d i se n ce ?
B a n a k a lır s a d eğil. A d e m ’in H a v v a ’y a su n d u ğ u e lm a da,
b iz im şim d ik i e lm a la rd a n p e k b ü y ü k d eğ ild i b e n c e . S e n
n e d ersin ?»
«B ak, s o n ra d a ş u n la rı s ö y lü y o r : ‘B u , b iz im z a m a n
ö lç ü le rim iz le k a v r a n a m a y a c a k b ir y a v a ş lık la , y e n i y a r a ­
d ılış k o ş u lla r ın a d oğru , a ğ ır a ğ ır sü rü p g id iy o r b ö y îe c e ,
bu k o ş u lla r o rta s m d a , şim d i ta n ıd ığ ım ız d u ru m u y la b izim
m a d d e se l d ü n y a m ız d a n g e riy e k a la n şey, h iç lik te n g ü ç ­
lü k le a y ır d e d ile b ile c e k b i r k u m d a lg a c ık la r ı d en izi o la ­
c a k .’»
C o n n ie e ğ le n e re k d in liy o rd u . K a fa s ın d a n tü r lü d ü­
ş ü n c e le r g e çiy o rd u , a m a y a ln ız ş u n la rı sö y le m e k le y e t in d i:
«N e b u d a la c a b ir g ö z b o y a cılık ! S a n k i b ö y le sin e y a v a ş
ile rle y e n b ir g e lişm ey i, k e n d i k ib ir li b ilin c i k a v r a y a b ilir ­
m iş g ib i! B ö y le sözler, b u a d a m ın y e ry ü z ü n d e som u t b ir
b a ş a r ıs ız lık Ö rneği o ld u ğ u n u , d o la y ısıy la b ü tü n e v re n i so ­
m u t b ir b a ş a r ıs ız lık g ib i g ö s te rm e k iste d iğ in i b e lir tir . N e
ö z e n tili b ir a rsız lık !»
«B ak, d in le a m a ! B ü y ü k a d a m ın a ğ ır b a ş lı sö z le rin i
k e sip d u rm a! - ‘D ü n y a d a g ö rü le n şim d ik i d üzen, b ilin e m e z
b ir g e ç m işte n d o ğ m u ştu r, m e z a r ın ı d a b ilin e m e z b ir g e le ­
c e k te b u la c a k tır . G e riy e b itip tü k e n m e z b ir so y u t b içim ­
le r ü lk esi, k e n d i y a r a t ık la r ın c a s ü re k li o la r a k y e n i y e n i
d u ru m la ra so k u la n , d e ğ işk e n n ite lik te b ir y a r a t ıc ı g ü ç, b ir
de b ü tü n d ü zen b iç im le rin in , b ilg e liğ in e d a y a n d ığ ı T a n rı
k a l a c a k t ır ’ - d ey ip b itiriy o r!»
C o n n ie, o tu rd u ğ u y e rd e n ö fk e y le d in liyo rd u .

286
 « R u h sal y ö n d en d a rm a d a ğ ın olm uş b u ad am ,» dedL
«Ne s a ç m a lık ! B ilin m e z le r, m e z a rd a so n a e r e n d ü zen b i­
çim le ri, soy u t b iç im le r ü lk e si, d eğ işk en n ite lik te k i y a r a tıc ı
güç, d ü zen b iç im le riy le k a r ış m ış T a n rı, d a h a b ilm e m n e ­
ler! N e b u d a la lık !»
«E v et d oğru , b ir a z b e lirs iz s ö y led ik le ri, b u la n ık şeyler,,
d eğ işik g a z la r ın b ir k a r ış ım ı g ib i sözgelişi,» d ed i C liffo rd .
«G ene de, e v re n in m a d d e se l y ö n d en tü k e n d iğ i, ru h s a l
yön d en de y ü k se ld iğ i d ü şü n c e sin in tu ta r b ir y a n ı v a r
bence.»
«öyl© m i? V a r s ın y ü k s e ls in ö y leyse, b u r d a a ş a ğ ıla r d a
m ad d esel b ir n e s n e o la r a k k a la b ild iğ im sü re c e , u m ra m d a
bile d eğ il b ö y le b ir şey.»
«G övd eni se v iy o r m u su n ?» d iye sord u C liffo rd .
«E v et sev iyoru m !»
«A m a g e r ç e k te n o la ğ a n ü stü b u , çü n k ü g ö v d e n in b i r
en g el, b ir y ü k old u ğ u a p a ç ık b i r şey. B u n d a n , k a d ın la r ın ,
ruh y a ş a m ın d a n y ü k s e k b ir k ıv a n ç d u y a m a d ık la rı so n u c u
ç ık ıy o r b en ce.»
« Y ü k se k b ir k ıv a n ç m ı?» dedi C o n n ie, b a ş ım k a ld ırıp
C liffo rd ’a b a k a r a k . «Bu o k u d u ğ u n s a ç m a lık la r m ı ru h
y a ş a m ın ın y ü k s e k k ıv a n c ı? Y o k yok, e k sik o lsu n ! B e n
gövd eyi seçiy o ru m . G ö v d e n in y a şa m ı, ru h y a ş a m ın d a n
d a h a b ir g e r ç e k tir b e n c e : G övde, y a ş a m a k a r ş ı g e r ç e k te n
u y a n m ışsa ta b ii. S e n in b u ü n lü p a la v r a c ı g ib i b ir ç o k k im ­
sede, ru h , g öv d en in le şi ü z e rin e iliş tirilm iş b i r ş e y d ir a n ­
cak.»
C liffo rd ş a ş k ın lık la b a k ıy o rd u .
«G öv d enin y a şa m ı da,» dedi, « h a y v a n sa l b ir y a ş a m d ır
an cak.»
«L eşliğ i k e n d ile rin e u ğ ra ş e d in m iş k im s e le r in y a ş a ­
m ın d a n b in k a t d a h a iy id ir. A m a ta m d eğ il! İn s a n g ö v d e­
si y en i y e n i c a n la n ıy o r a n c a k . E s k i Y u n a n ’d a t itr e k titr e k
y an ıp sö n ü y o rd u , s o n ra P la to n ’la A risto te le s ö ld ü rd ü le r
onu, İs a ise k ö k ü n ü k u ru ttu . A m a şim d i g e r ç e k te n g ö v ­
de y e n i b a ş ta n d iriliy o r, m e z a r d a n k a lk ıy o r. G ü ze l b i r
şey o la c a k bu , in s a n g ö v d e sin in y a şa m ı, g ü ze l b i r e v re n ­
de g ü zel b ir y a ş a m o lacak .»
«S ev g ilim , b ö y le b ir y a ş a m ın Öncüsü g ib i k o n u ş u y o r­
sun! B iliy o ru m , b ir y o lc u lu ğ a ç ık ıy o r s u n : a m a b ö y le si-

287
n e b a y a ğ ı b ir s e v in ç d u y m a b u n d an . T a n rı, d a h a y ü k ­
sek , d a h a r u h s a l b ir v a r lık o r ta y a k o y m a k için , in sa n o ğ -
lu ııd a n b a r s a k la r ı, b e sle n m e s is te m in i k a ld ırıy o r y a v a ş
y a v a ş , in a n b a n a .»
«N e d iye in a n a c a k m ış ım s a n a C liffo rd ? S e n in s ö y le ­
d ik le rin in ta m te rs in i d u y u y o rsa m , b u T a n r ı’nın , s e n in d e ­
y im in le , b a r s a k la r ım d a n e d e n s o n ra u y a n m a y a b a ş la d ığ ı­
n ı, o ra d a b ir ta n g ib i m u tlu c a ışıd ığ ın ı d u y u y o rsam , n e d e n
in a n a c a k m ış ım san a?»
«Ö yle y a, h a k lıs ın ! N e d e n ile r i g e liy o r şe n d e k i b u
o la ğ a n ü s tü d eğ işik lik ? Y a ğ m u r a ltm d a ç ırılç ıp la k , b ir
b a k k h a g ib i k o ş m a k ? B ir d uygu ö zlem i m i bu, y o k sa V e n e -
clik ’e g id işin d e n d o ğ a n b ir c o şk u m u?»
«H er ik is i de! G id işim d e n d o lay ı b ö y le b ir s e v in ç
d u y m am yü z k ız a r tıc ı b ir şey m i sen ce?»
«Bu s e v in c i b ö y le a ç ık ç a g ö s te rm e n o ld u k ça yü z k ı­
z a r tıc ı b ir şey.»
« G izle y e y im ö yleyse.»
«Y ok c a n ım , b ö y le b ir ç a b a y la y o rm a k e n d in i! N e r-
d e y se b e n d e b ile b ir s e v in ç u y a n d ırıy o rsu n . B e n de g id e ­
c e k m iş g ib i olu yo ru m .»
«Peki, n e d iy e g e lm iy o rsu n ö y ley se?»
«D ah a ö n ce k o n u ş m u ştu k b u n u . G e r ç e k te s e n in b ü ­
tü n s e v in c in in de, b u r a la r d a n g e ç ic i b ir sü re iç in a y r ıla ­
b ilm e n d e n d o ğ d u ğ u n u s a n ıy o ru m . B ü tü n b u r a la r a ‘h o ş ça
k a l ’ d iy e b ilm e k te n d a h a s e v in d iric i b ir şe y o la m a z s e n in
için . - A m a h e r a y rılış , b a ş k a y e rd e k i b i r b u lu şm a d e­
m e k tir . H e r b u lu şm a d a y e n i b ir tu ts a k lık tır.»
«Bu g id işim y e n i tu t s a k lık la r b u lm a k iç in değil.»
«B ü y ü k söy lem e, T a n r ı v a r ü stü m ü zd e.»
C o n n ie k ıs a k e s ti.
«H ayır! B ü y ü k sö y lem iy o ru m !»
A m a g e n e de, g id işin d e n d o lay ı se v in m iy o r d e ğ ild i:
b a ğ la r ın ı k o p a ra b ild iğ in d e n d o lay ı. E lin d e d eğ ild i s e v in ­
m em ek.
G ö zü n e u y k u g irm e y e n C liffo rd , b ü tü n g e c e M rs. B ol-
to n ’la k u m a r o y n ad ı, z a v a llı k a d ın so n u n d a u y k u su z lu k ­
ta n d üşüp ö le c e k g ib i oldu.
H ild a ’n ın g e liş g ü n ü y a k la ş tı. C o n n ie, M e llo rs ’a, bu -
lu ş a b ilm e le r i iç in h e r şe y y o lu n d a g id e rse p e n c e re s in e y e ­

288
şil, y o k s a k ırm ız ı b ir ö rtü a s a c a ğ ın ı s ö y lem işti.
M rs. B o lto n C o n n ie ’y© y o l h a z ır lık la r ın d a y a rd ım ed i­
y o rd u .
« S a y ın L ad y iç in ç o k iy i o la c a k b u d eğ işik lik .»
«E vet, b e n d e ö y le sa n ıy o ru m . B u s ü r e b o y u n c a S ir
C liffo r d ’a te k b a ş ın a b a k m a k sen i y o r m a y a c a k ya?»
«H ay ır h a y ır! B ir g ü ç lü k d eğ il b u b e n im için . D e m e k
iste d iğ im , b e n d e n b e k le d iğ i h e r şey i k o la y c a y a p a b ilirim .
Ş im d i e sk isin d e n ç o k d a h a iyi, d eğ il m i?»
«E vet ç o k d a h a iy i! M u c iz e le r y a ra tıy o rsu n .»
«A h, öyle m i d e rsin iz ? A m a e r k e k le r h e p b ir b ir in e
b e n z e r : b e b e k g ib id ir h ep si, k o ltu k la m a n ız , p o h p o h la m a ­
nız, h e r d e d ik le rin i y e r in e g e tiriy o rm u ş g ib i g ö zü k m en iz
g e r e k ir . D o ğ ru d eğ il m i S a y ın Lady?»
« K o rk a rım b u k o n u d a b ir a z b ilg im k ıt benim .»
C o n n ie d u ra k la d ı.
«K end i k o c a n a d a tıp k ı b ö y le m i d a v ra n ıy o rd u n ? K o l­
tu k la y a r a k , p o h p o h la y a ra k , b ir b e b e k a v u tu r g ib i m i y ö ­
n e tiy o rd u n o n u da?» d iy e sord u , ö te k i k a d ın a b a k a r a k .
M rs. B o lto n d a d u ra k la d ı.
«A şağ ı y u k a rı!» dedi. «O nu d a ta tlı d ille iste d iğ im
y ö n e ç e k m e y e ç a lış ırd ım . A m a, n iy e tim in n e o ld u ğ u n u
h e r z a m a n a n la rd ı. G e n e d e ç o ğ u n lu k la b o y u n e ğ e rd i b a ­
na.»
« D ik le ştiğ i o lm az m ıy d ı h iç?»
«H ayır! A r a s ır a g ö z le rin d e k i a n la m d a n , y u m u şa m a k
¡zo ru n d a o ld u ğu m u seze rd im . A m a ç o ğ u n lu k la b o y u n e ğ e n
o olu rd u . H a y ır, h iç b ir z a m a n h o ro z la n m a d ı. B e n de d ik ­
le şm e d im h iç b ir z a m a n . B a ş a ç ık a m a y a c a ğ ım ı a n la d ığ ım
a n , b e n b o y u n e ğ e rd im b u k e z : b u n u y a p m a k z a m a n
z a m a n ço k g ü ç o lsa bile.»
«P ek i b o y u n eğ m e y ip de ü s te le s e y d in n e olurd u?»
« B ilm em k i, h iç d e n e m e d im . b ö y le b ir şey i. H a k sız ol­
d u ğ u d u ru m la rd a b ile , d ir e ttiğ in i g ö rü n c e b o y u n e ğ e r­
dim . A ra m ız d a k i b a ğ ın k o p m a sın ı h iç b ir z a m a n iste m e ­
d im . B ir e rk e ğ e k a r ş ı b ü tü n g ü cü n ü z le d ir e ttin iz m i h e r
şey b iti v e rir , b ir e r k e ğ i se v iy o rsa n ız , b e lli b ir n o k ta d a
k e s in k a r a r lı o ld u ğ u n u sez d iğ in iz a n b o y u n e ğ m e n iz g e ­
r e k ir; h a k lı d a o lsa n ız , h a k s ız d a o lsa n ız b u b ö y le d ir. Y o k ­
s a a r a n ız d a k i b ir ta k ım ş e y le r k o p u v e rir. A m a şu n u d a

289
sö y le m e liy im k i, h a k sız b ir n o k ta y a a y a k d ired iğ im z a ­
m a n la r d a b ile T e d ’in b a n a b o y u n e ğ d iğ i olu rd u . îk i y a n ı
d a k e s e n b ir k ılıç g ib iy d i b u d u ru m b en ce.»
« B ü tü n h a s ta la r ın a d a b ö y le m i d a v ra n ırsın ? »
«Bu b a ş k a b ir şey . O n la r a a y n ı sev g iy i d u y m am t a ­
b ii. K e n d ile rin e n e y in iy i g e le c e ğ in i b ilirim , y a d a b ilm e ­
y e ç a lış ır, o n a g ö re y ö n e tirim h e p sin i. G e r ç e k te n d ü şk ü n
o ld u ğu m u z b i r k im s e y le b a ğ ım ız a b e n z e m e z o n la r la a r a m ­
d a k i b a ğ . B a m b a ş k a b ir şey d ir. B ir e rk e ğ i g e r ç e k te n sev d i­
n iz m i, siz d e n b ir «şey b e k le y e n h e r e rk e ğ e s ev g iy le d a v r a ­
n a b ilirs in iz . A m a a p a y rı b ir ş e y d ir b u d a v ra n ış ın ız ta b ii.
G e r ç e k b a ğ lılık d eğ ild ir. B u k e z g e r ç e k te n sev m işsen iz*
b ir d a h a b a ş k a b ir in e a y n ı sev g iy i d u y a b ile ce ğ in iz s ö y le ­
nem ez.»
B u s ö z le r C o n n ie 'y i k o rk u tm u ş tu .
« İn san b ir k e z m i g e r ç e k te n sev er?»
«H ayır. Ç o ğ u k a d ın h iç sev m ez, s ev m ey e h iç b a ş la ­
m az. S e v m e n in 11e d em ek o ld u ğ u n u b ile b ilm ez. E r k e k le r
de Öyle. A m a s e v e n b ir k a d ın gö rd ü ğ ü m za m a n , g ö n lü m
s a y g ıy la d o la r o n a k a rşı.»
« E rk e k le r ç o k m u a lın g a n d ır sen ce?»
«E vet! O n u r la r ın ı z e d e le rse n iz . A m a k a d ın la r d a ö y le
d eğ il m i? Y a ln ız , b u n o k ta d a d a b ir b ir le r in d e n a y n la n
y a n la r ı v a r d ır ta b ii.»
C o n n ie b u s ö z le r ü z e r in e d üşünd ü. Ç ık a c a ğ ı y o lc u lu k ­
ta n d o lay ı b ir a z k u ş k u la n m a y a b a şla d ı. K ıs a b ir s ü re iç in
de o lsa, e r k e ğ in i y ü zü stü -b ıra k m ıy o r m u y d u ? Ü ste lik o
d a sez iy o rd u b u n u . G a rip liğ i, h u y su z a la y c ılığ ı b u n d a n
ile r i g e liy o rd u .
D ış o la y la r ın a k ış ı, in s a n v a r lığ ın ı ö n e m li ölçü d e s ı­
n ır la y a n b i r e tk e n d i g e n e de. K e n d isi de b u e tk e n in g ü ­
c ü n e k a p ılm ıştı. B e ş d a k ik a c ık o lsu n s ıy ıra m ıy o rd u k e n d i­
n i b u g ü ç te n . S ıy r ılm a y ı d a iste m iy o rd u .
H ild a, p e rş e m b e s a b a h ı, b a v u lla r b a ğ lı ik i k iş ilik b i r
a r a b a y la , ta m z a m a n ın d a g eld i. H e r z a m a n k i g ib i, u y s a l
b ir g e n ç k ız g ib i g ö rü n ü y o rd u , a m a d ed iğ i d ed ik ti gene..
K o c a s ın ın v a rd ığ ı s o n u c a g ö re, h iç b ir z a m a n k e n d i d ed i­
ğ in d e n d ö n m ey en , k o r k u n ç d ik k a f a lı b i r k a d ın d ı. A m a g e ­
n e d e b o şa n m ıy o rla rd ı. B a ş k a b i r s e v g ilisi fa la n y o k tu
a m a , k o c a s ın ı k e n d isin d e n y a k a s ilk e c e k b ir d u ru m a g e ­

290
tirm işti. Ş im d ilik e r k e k le r le h iç b ir a lışv e rişi y o k tu . K en d i
y a ş a m ın ın , n e o lu r la r s a o ls u n la r ‘d o ğru düzgün* y e tiş tirm e k
iste d iğ i ik i ç o c u ğ u n u n b a ş lıc a soru m lu su o lm a k la y e tin i­
yord u .
C o n n ie, y a n ın a a n c a k b ir b a v u l a la b ile c e k ti. A m a
tr e n le g id e c e k o la n b a b a s ın a ö n ce d e n b ir ş a n d ık g ö n d e r­
m işti. V e n e d ik ’e a r a b a y la g itm e n in p e k ta d ı y o k tu . Ü s te ­
lik , te m m u z a y ın d a İta ly a , a r a b a y la d o la şm a k iç in ço k s ı­
c a k tı. O n u n iç in b a b a s ı r a h a tç a tre n le g id iy o rd u . îs k o ç y a ’-
d a n y e n i d ö n m ü ştü d ah a,
B ö y le c e H ild a, u y sa l g ö rü n ü şlü b ir k o m u ta n g ib i, b ü ­
tü n y o lc u lu ğ u p a ş a g ö n lü n e g ö re d ü z e n le m işti. C o h n ie ’y-
le y u k a r ı o d a d a o tu rm u ş ç e n e ç a lıy o rla rd ı.
«A m a H ild a!» d ed i C o n n ie b ira z k o rk u y la . «Bu g e c e y i
b u r a y a y a k ın b ir y e rd e g e ç irm e m g e rek . B u rd a d e ğ i l :
y a k ın b ir yerd e!»
H ild a, a n la ş ılm a z k ü lre n g i g ö z le rin i k ız k a rd e şin e d ik ­
ti. Ç ok s o ğ u k k a n lı gözü kü yo rd u ; o y sa ^ ç o ğ u n lu k la ö fk e li
o lu rd u .
«N erd ey m iş b u y a k ın yer?» d iye so rd u ta tlı b ir sesle.
« B iris in i sev d iğ im i b iliy o r su n d eğil m i?»
« B ir ş e y le r sezm iştim .»
«S ev d iğ im a d a m y a k ın d a o tu ru y o r, b u son g e c e y i
o n u n la g e ç irm e k istiy o ru m . G e ç irm e k z o ru n d a y ım ! S ö z
verdim .»
C o n n ie iste ğ in d e d iretiy o rd u .
H ild a, M in e r v a ’y ı a n d ır a n b a ş ın ı se s s iz c e ö n e eğd i.
S o n r a k ız k a rd e ş in e b a k tı.
«A d am ın k im o ld u ğ u n u b a n a sö y lem e z m isin ?»
«B izim k o r u b ek çisi,» d iy e k e k e le d i C o n n ie , u ta n m ış
b ir ç o c u k g ib i, y a n a k la r ı a l a l oldu.
«C onnie!» d ed i H ild a, b u rn u n u tik s in tiy le h a v a y a d i­
k e r e k ; a n n e s in e ç ek m iş b i r d a v ra n ış ıy d ı bu.
«B iliy o ru m , a m a g e r ç e k te n s ev ilm e y e d e ğ e r b i r ad am .
C a n a y a k m lığ ı g e r ç e k te n an lıy or,» d ed i C o n n ie, a d a m ı sa-
v u n u rc a sm a .
H ild a, g ü rb ü z, y ü zü n d e n s a ğ lık fış k ır a n b i r A th e n a
gib i, b a ş ın ı ö n e e ğ e re k düşünd ü. G e r ç e k te n ço k k ız m ış ­
tı. A m a b u ö fk e s in i g iz le m e k z o ru n d a k ald ı, ç ü n k ü b a b a ­
s ın a ç e k m iş o la n C on n ie, b ö y le b ir d u ru m d a d a m a r ın a b a ­

291
s ılın c a , d ik k a fa lı, u z la şm a z b ir y a r a tık o lu r ç ık a rd ı.
E v e t, H ild a ’n m C liffo r d ’u sev m ed iğ i b ir g e r ç e k ti, k e n ­
d in i ç o k b ir şey s a n a n b e n c il C liffo r d ’u! C liffo r d ’u n C o n -
n ie ’y i u ta n m a z c a , b a y a ğ ıc a k u lla n d ığ ın ı d üşü n ü yo rd u .
K ız k a r d e ş in in b ir g ü n C liffo r d ’u b ır a k a c a ğ ın ı h e r a n b e k ­
liy o rd u . A m a k o y u b ir İsk o ç , o r ta ta b a k a lı o ld u ğu için , in ­
s a n ın k e n d i k e n d isin i y a d a a ile s in i k ü ç ü k d ü şü rm e sin e
h iç k a tla n a m a z d ı. B a ş ım k a ld ırıp b a k tı e n son u n d a.
«B ir g ü n d izin i d ö v ersin son ra,» dedi.
«H ayır! »d iye b a ğ ır d ı C o n n ie, k ıp k ırm ız ı k e s ile re k . «Bu
b a m b a ş k a b ir ad am . G e r ç e k te n sev iy o ru m onu . S e v iş m e ­
s in i b ile n b ir in s a n ü stelik .»
H ild a b u söz ü z e rin e g e n e d üşündü.
« Ç ab u k b ık a rsın ,» dedi, « so n ra d a u ta n ç d u y a rsın
b ö y le b ir s e rü v e n e a tıld ığ ın için.»
«H ayır! O n d a n b ir ç o cu ğ u m b ile o lab ilir.»
«C onnie!» dedi H ild a, b ir to k m a ğ ın in işi g ib i ç ın la y a n
b ir sesle , ö fk e d e n s a p s a r ı k e s ile re k .
«E vet, o n d a n b ir ço c u ğ u m o lm a sı iç in e lim d e n g e le n i
y a p a c a ğ ım . B u b ü y ü k b ir g u ru r o la c a k b e n im iç in .-
H ild a d üşünd ü. N e sö y le se b o şu n ay d ı.
«P eki! C liffo rd k u şk u la n m ıy o r m u ?» dedi.
«H ayır! N ed en k u şk u la n a c a k m ış? »
« K u şk u su n u u y a n d ır a c a k b irç o k d u ru m la r o lm u ştu r
h e rh a ld e .»
«H iç de d eğil.»
«Bu g e c e k i ta s a r ın d a düped üz ç ılg ın lık b e n c e . N erd e
o tu r u y o r b u ad am ?»
«K o ru n u n ö te k i u cu n d a , k ü ç ü k b i r evde.»
« B e k â r m ı?»
«H ayır! K a r ıs ı b ır a k ıp gitm iş.»
«K aç y a şın d a ?»
«B ilm iy o ru m . B e n d e n bü y ü k .»
H ild a, C o n n ie ’n in v e rd iğ i h e r k a r ş ılık la d a h a d a ö f­
k e le n d i, a n n e s i d e tıp k ı b ö y le ö fk e le n ird i. D o k u n u ls a p a t­
la y a c a k g ib iy d i. A m a g e n e de s a k la d ı ö fk e s in i.
« B en s e n in y e rin d e o lsa m b u g e c e k i ç ılg ın lık ta n v a z ­
g eçe rd im ,» dedi, d u rg u n .
«V a z g e çe m e m . B u g e c e y i o n u n y a n ın d a g e ç irm e m g e ­
re k . Y o k s a V e n e d ik ’e g id em em . H iç gid em em .»

292
 H ild a, C o n n ie ’ııin g e n e tıp k ı b a b a s ı g ib i d ik le ş tiğ in i
g ö rü y o rd u , b u ç a tış m a y ı ö n le m e k için , d a h a fa z la ü stü n e
v a rm a d ı. B o y u n eğd i e n so n u n d a W r a g b y ’d en a y r ılın c a
d o ğ ru M a n s fie ld ’e g id e c e k le r ,. o rd a a k ş a m y e m e ğ in i y e d ik ­
te n s o n ra , k a r a n lık t a C o n n ie ’yi k o ru n u n ö b ü r u c u n a g e ­
tir e c e k , e rte s i s a b a h a y n ı y e rd e n a la c a k tı. K e n d is i de y a ­
rım s a a t u z a k ta , M a n s ife ld ’de k a la c a k tı. A m a ö fk e d e n içi
iç in i y iy o rd u . K ız k a r d e ş in in bu y a p tığ ın ı u n u tm a y a c a k tı.
C o n n ie p e n c e re s in e z ü m rü t y e şili b ir ö rtü a stı.
H ild a ö fk e s in d e n C liffo r d ’a y a k ın lık d u y m a y a b ile
b a ş la m ış tı. H iç o lm a z s a d ü şü n en b ir k a fa s ı v a rd ı C lif-
fo rd ’un . E tk in b ir c in s e l g ü cü n ü n o lm a m a sı, o lm a s ın d a n
y e ğ d i : b ir k a v g a k o n u su e k s ik o lu rd u h iç d eğ ilse ! H ild a
c in se l k o n u y a k a n ık s a m ış tı a rtık , bu n o k ta d a e r k e k le r in
h e p si de b a y a ğ ı, b e n c il, iğ re n ç y a r a tık la r d ı. C o n n ie g e r ­
ç e k te b irç o k k a d ın ın b a ş ın ı a ğ r ıta iı b ir s ü rü so ru n d a n
u zak tı, a m a b u d u ru m u n u n d eğ e rin i b ile m iy o rd u .
C liffo rd ise, H ild a ’n ın g e n e de çok a k ıllı b ir k a d ın
o ld u ğu n u , sözg elişi, p o litik a y a a tıla c a k b ir a d a m için b u ­
lu n m a z b ir d estek , b ir eş o la b ile c e ğ i s o n u c u n a v a rm ış ­
tı. E v e t, C o n n ie ’n in b u d a la lık la rın d a n h iç b ir i y o k tu ond a.
C o n n ie ç o c u k g ib iy d i: C o n n ie için hep b ir ta k ım ö z ü rle r
b u lm a k zo ru n d ay d ı in sa n , çü n k ü b ü tü n ü y le g ü v e n ile b ile ­
c e k b ir k im s e d eğ ild i.
İk in d i ç a y ı e rk e n d e n h a z ırla n m ış , sa lo n u n k a p ıla r ı
iç e riy e g ü n e ş g irs in d iye iy ice a ç ılm ış tı. H e rk e s b ira z h e ­
y e c a n lıy d ı.
«G ü le g ü le, C o n n ie ’ciğ im . G ü le g ü le g it, ç a b u k dön.»
«H oşça k a l C liffo rd ! Ç a b u k d ö n eceğ im , söz!» C o n n ie
n e rd e y s e b ü y ü k b ir y a k ın lık g ö ste riy o rd u C liffo r d ’a.
«G ü le g ü le H ild a! C o n n ie ’d en g ö zü n ü a y ır m a o lm az
m ı?»
«İki gözü m de o n u n ü stü n d ed ir!» dedi H ild a. «K o rk ­
m a y ın çok u z a k la r a gid em ez.»
«Bu sö zü n ü u n u tm a!»
«H oşça k a l M rs. B o l ton! S ir C liffo r d ’a ço k iy i b a k a ­
c a ğ ın ı b iliy o ru m .»
«E lim d en g e le n h e r şey i y a p a c a ğ ım S a y ın L ady.»
« B ir şe y o lu rs a y a z b a n a , S i r C liffo r d ’u n d u ru m u n u
bild ir.»

293
 « B a şü stü n e S a y ın L ady, y a z a r ım . İy i y o lc u lu k la r, iy i
g ü n le r, ç a b u k d ö n ü n d e s e v in d ir in bizi.»
H e rk e s el s a lla d ı. A r a b a yü rü d ü . C o n n ie g e r i d ö n e­
re k , m e r d iv e n le rin b a ş ın d a te k e r le k li s a n d a ly a sın d a o tu ­
r a n C liffo r d ’a b a k tı. K o c a s ıy d ı n e d e o l s a : W r a g b y d e
ev iy d i, e v i o lm u ştu .
M rs. C h a m b e rs p a r m a k lık lı k a p ıy ı a ç a r a k s a y ın L a d y ’-
s in e m u tlu b ir y o lc u lu k d iled i.
A ra b a , p a r k ı g iz le y e n ç a lılık la r ın a r a s ın d a n k a y a r a k ,
s a lla n a s a lla n a y ü rü y e re k e v le rin e d ö n e n m a d e n c ile rle
dolu a n a y o la ç ık tı. H ild a, M a n s fie ld 'e g id en s a p a y o l­
la r d a n b ir i o la n C ro s s h ill Y o lu ’n a sa p tı. C o n n ie k o y u g ö z­
lü k le r in i ta k tı. A z a ş a ğ ıla r d a n g e ç e n d e m iry o lu n a p a r a le l
ile rliy o rla rd ı. S o n r a b ir k ö p rü d e n , g e ç e re k d em iry o lu n u n
ü z e rin d e n a ş tıla r .
«O n u n e v in e g id e n yol b u işte!» d ed i C o n n ie.
H ild a a ğ a ç lı y o la iste k s iz c e b ir göz a ttı.
«D osd oğru L o n d ra ’y a g id e m e y işim iz e ç o k y a z ık oldu!»
dedi. « S a a t d o k u zd a P a ll M a ll’d a o la b ilird ik .»
«Ö zü r d ile rim sen d en ,» dedi C o n n ie, k o y u g ö z lü k le ri­
n in a rd ın d a n b a k a r a k .
B ir z a m a n la r ro m a n tik , şim d i ise h e r y ö n ü y le iç le r
a c ıs ı b ir m a d e n k a s a b a s ı o la n M a n s fie ld ’e ç a b u c a k v a rd ı­
la r. H ild a, O to m o b il K ıla v ü z u ’n d a ad ı g e ç e n b ir o te lin
ö n ü n d e d u ra r a k k e n d in e b ir od a a y ır ttı. B ü tü n b u s a ç m a ­
lık k a r ş ıs ın d a te k söz b ile sö y le y e m e y e c e k ö lçü d e k ız g ın ­
dı. C o n n ie g e n e de b ir a r a o n a a d a m ın g e ç m işin d e n söz
e tm e k te n k e n d in i a la m a d ı.
«A dam ! A d an ı! A d ı yok m u b u a d a m ın ? Hep a d a m
d iy e söz e d iy o rsu n ond an,» d iy e ç ık ış tı H ild a.
«O nu h iç b ir a d la ç a ğ ırm a d ım d a h a : o d a b e n i ç a ğ ır ­
m ad ı; d ü ş ü n e c e k o lu rs a n g a r ip b ir şey b u . Y a ln ız , L ad y
J a n e ile J o h n T h o m a s d iy o ru z b irb irim iz e . A m a ad ı O liv e r
M ellors.»
«Peki, L ad y C h a tte r le y y e r in e M rs. O liv e r M e llo rs o l­
m a k h o şu n a g id e r m i sen in ?»
«H em de n asıl!»
C o n n ie y o la g e tir ile b ile c e k g ib i d eğ ild i. A m a ad am ,
H in d is ta n ’d a d ö rt b e ş y ıl s u b a y lık y a p m ış o ld u ğ u n a g ö ­
re , el g ü n iç in e ç ık a b ile c e k b ir k im s e o lm a lıy d ı. K işiliğ i

294
o la n b ir in s a n d ı a n la ş ıla n . H ild a b ir a z 'y u m u ş a m a y a b a ş ­
la m ış tı.
«A m a ço k g e ç m e z b ık a r s ın ondan,» dedi, «son ra o n u n ­
l a b ir iliş k in o lm a s ın d a n u ta n ç d u y a rsın . İşç i ta b a k a s ın a
n a s ıl k a r ış a b ilir in sa n ?»
«A m a se n k o y u b ir s o s y a lists in h a n i! H e r za m a n , ç a ­
lış a n ta b a k a d a n y a n a y d ın ?»
« P olitik b ir b u n a lım s ır a s ın d a o n la rd a n y a n a o la b i­
lir im b e lk i, a m a o n la rd a n y a n a o lm a k , o n la r a ra s ın d a
y a ş a m a n ın o la n a k s ız lığ ın ı ö ğ r e tti b a n a . Z ü p p e lik te n doğ­
m a b ir şey d eğ il b u d ü şü n cem , y a ş a y ış la r ın ın b ü tü n a k ı­
ş ı ap ay rı.»
H ild a, g e r ç e k p o litik a c ı a y d ın la r a r a s ın d a y a şa m ıştı,
d o la y ıs ıy la b u k o n u la rd a a lte d ile c e k g ib i d eğ ild i.
O teld e, h iç b ir ö z e lliğ i o lm a y a n , s ıra d a n b ir a k ş a m g e ­
ç ir iy o r la r d ı, so n u n d a s ıra d a n b ir a k ş a m y e m e ğ i y e d ile r.
S o n r a C o n n ie k ü çü k b ir ç a n ta y a b ir k a ç şey koy d u , s a ç la ­
r ın ı ta ra d ı.
«N e de o lsa, H ilda,» d ed i «aşk o la ğ a n ü s tü b ir ş e y : in ­
s a n y a ş a d ığ ın ı s e z in le m e y e b a ş lıy o r, y a r a d ılış ın ta m o r ­
ta s ın d a d u y u y o r k en d in i.» N e rd e y se b ir a z g u ru r d u y a ra k
s ö y lü y o rd u b u n la rı.
«H er s iv ris in e k d e a y n ı şey i d u y a r b en ce ,» dedi H il­
d a.
«Ö yle m i? N e m u tlu o s iv risin e ğ e !»
A k şam , b u k ü çü k k a s a b a d a b ile , o la ğ a n ü stü b ir se ç ik -
lik le , u zu n b ir o y a la n ış la ile rliy o rd u . Y a n a y d ın lık b ir g e ­
c e o la c a k tı. H ild a, ö fk e d e n m a s k e g ib i k a s k a t ı b ir yü zle,
a r a b a s ın ı ç a lış tırd ı, g e n e y o la k o y u la r a k B o lso v e r ü z e r in ­
d e n g e ç e n ö te k i y o la s a p tıla r .
C o n n ie g ö z lü k le rin i ta k m ış, ta n ın m a m a k iç in b ir ş a p ­
k a g iy m iş, se ssiz c e o tu r u y o r d u : H ild a ’n m te r s tu tu m u n a
k a r ş ı, a d a m ı e lin d e n g e ld iğ in c e s a v u n m a y a ça lışıy o rd u ,
s a v u n a c a k tı.
C r o s s h ill’i g e ç e rle r k e n a r a b a n ın ış ık la r ın ı y a k m ış la r ­
dı, a ş a ğ ıd a k i d e m iry o lu n d a n s o lu y a r a k g e ç e n k ü çü k , ış ık lı
b ir tre n le , g e r ç e k b ir g e c e g ö rü n ü şü k a z a n d ı o rta lık . H il­
d a k ö p rü n ü n ö b ü r u c u n d a n a ğ a ç lık lı y o la sa p m a y ı d ü­
şü n ü y o rd u . B ir d e n b ire y a v a ş la y a r a k sa p tı, o to m o b ilin a k
ışığ ı, ç im e n li, o tla r la b ü rü n m ü ş yo lu b ü tü n ü y le k a p lıy o r­

295
du. C o n n ie d ışa rı b a k tı. B ir in s a n k a r a r t ıs ı g örd ü , k a p ıy ı
a ç tı.
«G eld ik!» d edi y a v a ş ç a .
A m a H ild a ış ık la r ı sö n d ü rm ü ş, g e r i g e r i g id e re k d ön­
m e y e ça lışıy o rd u .
«K öp rü d e b ir şey v a r m ı?» d iye sord u , k e s in b ir sesle .
«H ayır, yol açık,» d edi a d a m ın sesi.
K ö p rü y e d o ğ ru g e r is in g e ri g itti, s o n ra y o l b o y u n c a
b ir k a ç m e tre ile r i geld i, a r k a d a k i a ğ a ç lı d a r y o la g ird i;
o tla n n , b ö ğ ü rtle n ç a lıla r ın ın a r a s ın d a n g e ç e r e k b i r k a ­
r a a ğ a c ın a ltın d a d urd u. S o n r a a r a b a n ın b ü tü n ış ık la r ın ı
sön d ü rd ü . A d am a ğ a ç la r ın a ltın d a d u ru y ord u .
«Çok b e k le d in m i?» d iy e sord u C o n n ie.
«H ayır, ç o k say ılm az,» d iy e k a r ş ılık v erd i.
İk isi d e H ild a ’n m a r a b a d a n in m e s in i b e k le d ile r. A m a
H ild a a r a b a n ın k a p ıs ın ı k a p a y a r a k , is tifin i b o z m a d a n
o tu rd u .
«K ız k a rd e şim H ild a. G ö rü ş m e k iste m e z m is in k e n d is iy ­
le ? H ild a! M r. M e llo rs ’u ta n ıta y ım san a.»
B e k ç i, ş a p k a s ın ı ç ık a rd ı, a m a y a k la ş m a d ı.
«B izim le b ir lik te e v e g e ls e n e H ilda,» d iy e y a lv a rd ı
C o n n ie, «u zak değil.»
« A ra b a y ı n e y a p a ca ğ ız ?»
«H erk es yol k ıy ıs ın d a b ıra k ıy o r. A n a h t a n y a n m a a lır
sın.»
H ild a sessiz, d ü şü n ü y o rd u . G e ri d ö n e re k ç a lılık y o lu n
a ş a ğ ıs ın a b a k tı.
«A ra b a y ı ç a lıla r ın a r k a s ın a ç e k e b ilir m iyim ?» dedi.
«E vet ev et!» d ed i b e k ç i.
H ild a a r a b a y ı g e r i a la r a k , h iç k im s e n in g ö r e m e y e c e ­
ğ i b ir y e r e ç e k ti, k ilitle d i, ind i.
G e c e o lm u ştu , a m a ış ıltılı b ir k a r a n lık v a rd ı. P e k a z
k im s e n in k u lla n d ığ ı a ğ a ç lık lı y o lu n ik i y a n ın d a ç itle r, k a p ­
k a r a , y a b a n ıl b ir g ö rü n ü şle y ü k se liy o rd u . H a v a d a ta tlı,
ta p ta z e b ir k o k u v ard ı. B e k ç i ö n d en g id iy o r, a rd ın d a n
C o n n ie, e n a r k a d a n d a H ild a y ü rü y o rd u . A d am y o lu n ç a ­
lılık y e r le r in i el fe n e r iy le a y d ın la tıy o r, b ir b a y k u ş , m e ­
ş e le rin te p e sin d e ötüyor* F lo ssie , b ir s a ğ a b ir s o la k ıv ­
r ıla r a k sek e , s e k e ö n le rin d e k o şu y o rd u . H iç b iri a ğ z ın ı a ç ­
m ıy o rd u . K o n u ş u la c a k b ir şey y o k tu .

296
 S o n u n d a C o n n ie e v in s a r ı ış ığ ın ı gördü , y ü re ğ i h ız la
a tm a y a b a şla d ı. B ir a z k o rk u y o rd u . G e n e a r d a r d a y ü rü y o r­
la rd ı.
A d am k a p ıy ı a ç a r a k , o n la rı s ıc a c ık ç ıp la k o d a y a a l ­
dı. A te ş a ğ ır a ğ ır, k ıp k ırm ız ı y a n ıy o rd u . Ü z e rin d e a k b i r
ö rtü b u lu n a n m a s a y a ik i ta b a k , ik i b a rd a k k o n m u ştu . H il-
d a s a ç la r ın ı g e riy e a ta r a k , çıp la k , d o k u n a k lı o d a y a b i r
göz g ezd ird i. S o n ra , b ü tü n g ü cü n ü to p la y a ra k a d a m a
b a k tı.
O r ta b o y lu , in c e y a p ılı b ir ad am d ı, o ld u k ç a g ö s te rişli
s a y ılırd ı. B ir a z u z a k d u ru y o r, k o n u ş m a y a h iç y a n a ş m ı­
yord u .
« O tu rsa n a H ilda,» d ed i C o n n ie.
«Evet, o tu ru n !» dedi a d am . « B ir ç a y y a p a b ilir m iy im
size, y o k sa b ir a m ı is te rs in iz ? P ek so ğ u k d eğ il am a.»
«B ira!» d edi C o n n ie.
« B a n a d a b ir a lü tfe n !» d ed i H ild a, y a p m a c ık b ir s ık ıl­
g a n lık la . A d am o n a b a k a r a k göz k ırp tı.
M av i b ir s ü ra h i a la r a k k ile r e g itti. E lin d e b ir a y la g e ­
r i d ön d ü ğü n d e y ü zü g e n e d eğ işm işti.
C o n n ie k a p ın ın y a n ın d a , H ild a d a s ırtı d u v a ra d ö n ü k ,
p e n c e re önü nd e, a d a m ın isk e m le s in d e o tu ru y o rd u .
«O rası o n u n yeri,» d edi C o n n ie a lç a k sesle . H ild a, b ir
y e ri y a n m ış g ib i h e m e n fır la y a r a k a y a ğ a k a lk tı.
«O tu ru n o tu ru n ! N erd e is te rs e n iz o rd a o tu ru n . H iç b i­
r im iz in ö te k in d e n fa z la b ir y a n ı y o k bu rd a,» d ed i b ü y ü k
b ir s o ğ u k k a n lılık la , y e r li şiv e y le k o n u ş a ra k .
H ild a ’y a b ir b a rd a k g e tir e r e k , m a v i s ü ra h id e n ilk in
o n u n b ir a s ın ı d oldurdu.
«Ne y a z ık k i s ig a ra m y o k siz e tu ta c a k ,» d ed i, «B el­
k i k e n d in iz in v a rd ır. B e n s ig a r a içm e m de. Y iy e c e k b ir şe y ­
le r is t e r m iyd in iz?» S o n r a C o n n ie ’ye döndü. «S e n b ir lo k m a
b ir şey y e r m isin g e tirs e m ? İs te rs in b ira z , d eğ il m i?» Y e r li
şiv eyi s o ğ u k k a n lı b ir k e n d in e g ü v e n le k o n u şu y o rd u , b i r
h a n s a h ib iy d i sa n k i.
«Ne v a r y iy e ce k ?» d iy e so rd u C o n n ie, k ız a r a r a k .
« Ja m b o n , p e y n ir, s a la m u r a c e v iz v a r is te rs e n . P e k
fa z la b ir ş ey im yok.»
«E vet isterim ,» dedi C o n n ie. « S e n b ir şey iste m e z m i­
sin H ilda?»

297
 H ild a b a ş ın ı k a ld ır a r a k a d a m a b a k tı.
«N ed en Y o r k s h ir e şiv e siy le k o n u şu y orsu n u z?» d iy e s o r­
d u a lç a k sesle .
«B en m i? Y a n lış ın ız v a r, D e rb y şiv esiyle.» H û d a 'y a
u z a k , b e lli b e lirs iz b ir s ır ıtm a y la b a k tı.
«D erb y şiv e si o lsu n ! N ed en D e rb y şiv e siy le k o n u şu y o r­
su n u z ? İlk in d o ğ ru d ü zg ü n b i r İn g iliz c e k o n u şu y ord u n u z.»
«Ö yle m i? E lim d e d eğ il n e y a p a y ım . H a y ır h a y ır, b ı­
r a k ın d a d a h a k o la y ım a g e le n D e rb y şiv e siy le k o n u şa y ım .
İz n in iz o lu rs a tab ii.»
« B ira z y a p m a c ık g ib i g e liy o r b an a.»
« O la b ilir. T e v e r s h a ll'd a d a siz in k o n u şm a n ız y a p m a c ık
g e lir h e rk e se .» G a rip , te p e d e n tır n a ğ a sü z e n b ir g ö zle H û ­
d a ’y a u z a k ta n y a n y a n b a k tı; sa n k i, s e n de k im o lu y o r­
s u n ? d iyord u .
Y iy e c e k g e tirm e k iç in k ile r e g itti.
İk i k ız k a rd e ş h iç b ir şey k o n u ş m a d a n o tu ru y o rla rd ı.
A d am , b ir ta b a k , ç a ta l, b ıç a k d a h a g e tird i. S o n r a :
«İz n in iz le c e k e tim i ç ık a r a c a ğ ım , h e r z a m a n ç ık a r ır ım
da,» dedi.
C e k e tin i ç ık a r a r a k a s tı, s o n ra g ö m le k le g e le re k m a ­
s a y a o tu rd u . İn c e , k r e m rç n g i, p a m u k lu b ir g ö m le ğ i v ard ı.
«B u y u ru n !» dedi. «B u y u ru n ! B e k le m e y in !»
E k m e ğ i k e s ti, h iç k ım ıltıs ız o tu ru y o rd u . H ild a, a d a m d a
b ir z a m a n la r C o n n ie ’n in de sezd iğ i su sm a g ü cü n ü , u z a k
k a lm a g ü cü n ü sezdi. M a s a n ın ü z e rin d e d u ra n k ü çü k ç e ,
d u y a rlı, g e v şe k e lin e b a k tı. S ır a d a n b ir işçi d e ğ ild i: a m a
bu sü sü v e riy o rd u k e n d in e .
«G en e de,» d ed i b ir a z p e y n ir a lırk e n , «bizim le y e rli
şiv e y le d eğ il de d ü zg ü n İn g iliz c e y le k o n u şm a n ız ço k d ah a
d o ğal olur.»
A d a m H û d a ’y a b a k tı, o n u n d ire tg e n iste m in i sezm işti.
«Ö yle m i?» dedi, d ü zg ü n İn g iliz c e siy le , « ö y le m i? S i
z in le a ra m ız d a g e ç e c e k h e rh a n g i b ir k o n u şm a , sizin , k ız-
k a rd e ş in iz in b e n i b ir d a h a g ö rm e sin d e n se c e h e n n e m in d i­
b in i b o y la m a m ı sö y lem e d iğ in iz , b e n im de a y n ı ta ts ız lık ta
b ir söz e tm e d iğ im s ü re c e , b ü tü n ü y le d o ğ al m ı s a y ılır?
B a ş k a b ir şey v a r m ı d o ğ a l s a y ıla b ile c e k ? »
«H a ev et!» d ed i H ild a. «G ö rg ü k u r a lla r ın a u y g u n b ir
d a v r a n ış d a b ü tü n ü y le d o ğ al b i r şeydir.»

290
 «D ah a d o ğru su , g e n e o b a s m a k a lıp a lışk a n lık !» d edi
a d am . S o n r a g ü lm e y e b a ş la d ı. «H ayır,» dedi, «b ık tım o
g ö rg ü k u r a lla r ın d a n . B ır a k ın d a old u ğum g ib i d a v r a n a ­
yım !»
H ild a a ç ık ç a ş a şırm ış , b ir h a y li ö fk e le n m iş ti. B u a d a ­
m ın , k e n d is in e h a k e ttiğ in d e n fa z la b i r ö n e m v e rild iğ in i
a n la m a s ı g e re k ird i. O y sa, h iç o ra lı o lm a d a n b ü y ü k le n i­
y o r, s a n k i k a r ş ıs ın d a k in e lü tfe n önem v e riy o rm u ş g ib i b ir
d a v ra n ış ta k m ıy o rd u . D ü pedü z k e n d in i b ilm e z lik ti bu!
Z a v a llı, y o lu n u ş a ş ırm ış C o n n ie, b ö y le b ir a d a m ın a ğ ın a
d ü şm ü ştü !
Ü ç ü de sessiz sessiz y e m e k y iy o rla rd ı. H ild a, a d a m ın
m a s a d a k i d a v r a n ış la r ın ın g ö rg ü k u r a lla r ın a u y u p u y m a ­
d ığ ın ı in c e liy o rd u . A d am ın , iç te n g e le n b ir in c e lik ta ş ı­
d ığ ın ı, b u b a k ım d a n k e n d isin d e n b ile d a h a g ö rg ü lü d a v ­
ra n d ığ ım k a b u lle n m e k te n k e n d in i a la m a d ı. K e n d is in in b e l­
li b ir İsk o ç y a n ı, b ir y o n tu lm a m ışlığ ı v ard ı. İn c e lik te a d a ­
m ın b ir eşi d a h a b u lu n a m a z d ı.
A m a o d a k e n d isi g ib i b ir in s a n a k o la y k o la y r a s t la ­
y am azd ı.
«Peki, s iz c e göze a lın m a y a d e ğ e r m i b u y a p tığ ın ız şey?»
d iy e sord u ad a m a , b ira z d a h a in s a n c a b ir sesle .
«N e d e ğ e r m i göze a lın m a y a ?»
« K ız k a rd e şim le b u serü v en in iz!»
A d a m ın y ü zü n d e ö fk e u y a n d ıra n b ir s ır ıtm a b e lird i.
« K e n d isin e sorun!»
Sonra, d önüp C o n n ie ’y e b a k tı.
« S e n k e n d i g ö n lü n le g eld in , d eğil m i y a v ru m ? S e n i
z o rla y a n o lm ad ı, d eğ il m i?»
C o n n ie H ild a ’y a b a k tı.
« G e re k siz b ir ta r tış m a ç ık a r m a n ı iste m e z d im H ilda.»
« H ay ır h a y ır, b ö y le b ir n iy e tim yok. A m a ik in iz d e n
b irin in , h e r şe y i e n in e b o y u n a d ü şü n m esi g e r e k ir . İle rd e
y a ş a m a n ız a b e lli b ir s ü re k lilik s a ğ la m a k z o ru n d a sın ız .
B a ş ta n k a r a g itm e z b u iş.»
B ir a n s e ssiz lik oldu.
«H ah, s ü re k lilik !» d edi ad am . «Sizin y a ş a m a n ız d a n e
g ib i b ir s ü re k lilik v a r p e k i? B e n sizin b o ş a n a c a ğ ın ız ı
sa n ıy o rd u m . N e b iç im b ir s ü r e k lilik tir b u ? B a n a k a lır s a ,
sizin k e n d i d ik k a fa lılığ ın ız ın s ü re k liliğ i. N e y a r a r ı d o k u ­

299
n a c a k b u n u n size ? Y a ş la n ıp ş iş m a n la d ığ ın ız d a k a n ık s a y a ­
c a k s ın ız b u s ü re k liliğ e . D ik k a fa lı b ir k a d ın , b ir d e o n u n
b e n c il is t e m i: n e g ü ze l b ir s ü re k lilik y a , e v le re ş e n lik !
İy i k i b e n d eğ ilim siz in tır n a ğ ın ız a d ü şen e rk e k !»
« B e n im le n e h a k la b ö y le k o n u şa b iliy o rsu n u z ? » dedi
H ild a.’
«N e h a k la ! K e n d i s ü re k lilik d ü şü n c e n iz le b a ş k a la r ın ın
r a h a tın ı k a ç ır m a y a siz in n e h a k k ın ız v a r? H e rk e s i k e n d i
s ü re k liliğ iy le b a ş b a ş a b ıra k ın .»
«K uzu m b e n im siz in le ilg ile n d iğ im i m i s a n ıy o rsu n u z
yo k sa?» d ed i H ild a y u m u şa k b ir sesle.
«Evet,» d ed i ad am , « ilg ile n iy o rsu n u z . İs te r iste m e z .
A şağ ı y u k a r ı b a ld ız ım s a y ılırs ın ız şim di.»
«G en e de, b ö y le b ir d ü şü n c e d e n b ü tü n ü y le u z a k o l­
d u ğ u m a k e s in lik le in a n a b ilirs in iz .»
«P ek de u z a k d eğ ilsin iz, b a n a k a lır s a . B e n im s ü r e k ­
liliğ im k e n d im e ö zgü d ü r. Ü ste lik , siz in k in d e n h iç de a ş a ­
ğ ı k a lm a z . K ız k a rd e şin iz , a ra d ığ ı b ira z sev g i, b ir a z c a n a -
y a k m lık iç in b a n a g e liy o rs a , n e y a p tığ ın ı b ile r e k g e liy o r.
O sizd en d a h a ö n c e ç ık tı k a r ş ım a , y a ta ğ ım ı p a y la ş tı. İy i k i
o göz k a m a ş tır ıc ı s ü re k lilik fa la n f ila n d ü ş ü n c e le rin iz le
siz d eğ ild in iz k a r ş ım a çık a n .» Ö lü b ir s e s s iz lik te n s o n ra
e k l e d i : «B en p a n ta lo n u m u k a fa m a g iy m em . K a r ş ım a ç ı­
k a n ı d a k o la y k o la y g e r i te p m e m . B ir e r k e k siz in k ız k a r-
d eşin izd en , sizin h e r h a n g i b ir e rk e ğ e v e re b ile c e ğ in iz d e n ,
çok d a h a f a z la şey eld e e d e b ilir. A c ı b ir şey bu , ç ü n k ü siz
de b ir y e n g e ç o la c a ğ ın ız a g ü zel b i r e lm a o la b ilird in iz . S i ­
zin g ib i k a d ın la r a s ık ıc a g e m v u rm a k g e rek ir.»
H ild a ’y a g a rip , titre k , h a fifç e is te k dolu, b e ğ e n e n b ir
g ü lü m se m e y le b a k ıy o rd u .
«K end i k a b a lık la r ın ı, b e n c il tu tk u la r ın ı h a k lı ç ık a r ­
m a y a ç a lış a n , siz in g ib i e r k e k le r in de h e r k e s te n u z a k tu ­
tu lm a la r ı g e rek ir,» dedi H ild a.
«Ö yle m i h a m fe n d i! Y e ry ü z ü n d e b e n im g ib i b ir k a ç
e r k e k k a lm ış s a , t a n r ın ın b ir b a ğ ış ıd ır bu. A m a siz, e n in d e
so n u n d a h a k e ttiğ in iz d a v r a n ış la k a r ş ıla ş ır , b ir k ö şe d e k o r ­
k u n ç b ir y a ln ız lık iç in d e k a la k a lırs ın ız .»
H ild a k a lk m ış , k a p ıy a y ö n elm işti. A d am d a k a lk a r a k
d u v a rd a a s ılı o la n c e k e tin i ald ı.
«B en y a ln ız d a g id e b ilirim ,» d ed i H ild a.

300
 «P ek sa n m a m g id e b ile ce ğ in iz i.»
G e n e a r k a a rk a y a , ç a lılık y o ld an a ş a ğ ı in d ile r. B a y ­
k u ş — g e n e ö tü y ord u . A d am b u b a y k u şu ö ld ü rm e si g e ­
r e k tiğ in i d üşündü.
A r a b a o ldu ğu y e rd e d u ru yo rd u , b ir a z ç iy v a rd ı ü z e ­
rin d e . H ild a a r a b a y a b in e r e k m o to ru ç a lış tırd ı. Ö te k ile r
b e k liy o rd u .
«B en im d em ek iste d iğ im , ik in iz iç in de gö ze a lın m a ­
y a d e ğ e r m i b u iş en in d e son un da?» diye s e sle n d i H ild a,
a r a b a n ın c a m la r ı a rd ın a s ığ ın a r a k .
« B ir in s a n ın k ıv a n c ı ö te k in e d ert olur,» dedi M e llo rs
k a r a n lığ ın için d e n . «A m a b e n im için su g ib i, e k m e k g ib i
g e r e k li b ir şey b u k ıv an ç.»
A r a b a n ın ış ık la r ı p a rla d ı.
« S a b a h le y in b e n i b e k le tm e C onnie.»
« K o rk m a b e k le tm e m . İy i g e ce le r!»
A r a b a y a v a ş y a v a ş a n a y o la d oğru ç ık tı, s o n ra h ız la
u z a k la ş a ra k , g e c e y i s e s s iz liğ iy le b a ş b a ş a b ır a k tı.
C o n n ie ü r k e k ç e a d a m ın k o lu n a g ird i, a ğ a ç lık y o ld an
a ş a ğ ı y ü rü d ü le r. C o n n ie o n u b ir k ö şe y e ç e k ti.
«Öp b en i!» diye m ırıld a n d ı.
« B ira z b e k le ! H ele b ir y atışay ım ,» dedi ad am .
C o n n ie ’n in h o şu n a g itti b u söz. G e n e a d a m ın k o lu n -
d ayd ı, h iç k o n u şm a d a n h ız la y o ld an a ş a ğ ı in d ile r. Ş im d i
a d a m la b a ş b a ş a o lm a k ta n b ü y ü k b ir k ıv a n ç d u y u yord u .
H ild a ’n ın , k e n d isin i b u a d a m d a n u z a k la ş tır a b ile c e ğ im d ü ­
ş ü n e re k ü rp e rd i. A d am , a n la ş ılm a z b ir s u s k u n lu k iç in ­
deydi.
E v e v a rd ık la rın d a C o n n ie, k ız k a rd e şin d e n k u rtu lm u ş
o ld u k la rı iç in n e rd e y se s e v in ç te n o y n a y a c a k tı.
«A m a H ild a ’y a ço k k ö tü d av ran d ın ,» d ed i a d a m a .
« T o k at b ile a ts a m yeriy d i.»
«N ed en a m a ? Ç ok iy id ir H ilda.»
A d a m h iç k a r ş ılık v e rm e d i, sessiz, te z c a n lı d a v r a n ış ­
la r la o r ta lığ ı to p lu y ord u . Ö fk e li g ö rü n ü y o rd u a m a , C on-
n ie ’y e d eğ ild i ö fk e si. Ş iç d eğ ilse C o n n ie b ö y le d u y u yo rd u .
B u ö fk e b a m b a ş k a b ir y a k ış ık lılık , b ir iç z e n g in liğ i, b ir
ış ıltı v e riy o rd u ad am a; b u n u g ö r e n C o n n ie ’n in b ü tü n g öv ­
d esi e riy o rd u sa n k i.
A d a m C o n n ie ’ye h iç a ld ırm ıy o rd u b ile.

301
 O tu rd u , a y a k k a p la r ın ın b a ğ ın ı çö zm e y e b a ş la d ı. S o n ra ,
ö fk e n in d a h a silin m e d iğ i ç a tık k a ş la r ın ın a ltın d a n C oıı-
n ie ’y e b a k tı.
« Y u k a rı ç ık a c a k m ısın ?» d iy e sord u . « Ş u rd a b ir m u m
v a r, a l iste rse n .»
B a ş ın ı ç e v ir e r e k m a s a d a y a n m a k ta o la n m u m u g ö s ­
te rd i. C o n n ie m u m u u s u lc a ald ı, m e rd iv e n le rd e n y u k a r ı
d o ğ ru ç ık a rk e n , a d a m a r k a s ın d a n d o lg u n k a lç a la r ın ın
k ıv r ın t ıla r ın ı sey re d iy o rd u .
C in se l b ir tu tk u g e c e siy d i b u , Ç o ıın ie ’y i b ira z ü r k ü te n ,
n e rd e y s e s o ğ u ta n b i r g e c e : a m a g e n e de c in se l tu tk u n u n ,
c a n a y a k m lık ü r p e r tile r in d e n ç o k d a h a b a ş k a , d a h a k e sin ,
d a h a k o r k u n ç , b u n u n la b ir lik te d a h a ço k ö z le n e n d e lici ü r­
p e rtisi, iç in e işliy o rd u . B ir a z k o r k m a k la b irlik te , a d a m ın
is te ğ in e b ır a k ıv e r d i k e n d in i, o n u n a ld ırm a z , u ta n m a k b il­
m e z c in s e l tu tk u s u y la ilik le r in e d ek sa rsıld ı, h e r şe y in d e n
s o y u n a ra k b a m b a ş k a b i r k a d ın oldu. G e r ç e k te sev g i d e­
ğ ild i b u . Ş e h v e t de d eğ ild i. R u h u n u b ir k a v p a r ç a s ın a dö­
n ü ştü re n , a te ş g ib i k e s k in , d a ğ la y ıc ı b ir c in s e l tu tk u y d u .
U ta n g a ç lık la r ı, e n g iz li y e rle rd e k i, e n d erin , en e sk i
u ta n g a ç lık la r ı y a k ıp tü k e te n b ir tu tk u . A d a m ın iste m in e
c in s e l tu tk u s u n a b o y u n e ğ m e k k o la y o lm ad ı C o n n ie iç in .
E d ilg e n k a lm a k , b i r k ö le g ib i, g ö v d e siy le b ir k ö le g ib i baş--
e ğ m e k zo ru n d ay d ı.
A m a tu tk u h e r y a n ın ı y a lıy o r, y ak ıp - tü k e tiy o r, c in s e l
is te ğ in a le v i k a r n ın ı, g ö ğ ü s le rin i s a rd ığ ı z a m a n Ö lecekm iş
g ib i b ir d u y g u y a k a p ılıy o r d u : b u n u n la b ir lik te , d elip g e ­
çen , o la ğ a n ü s tü b ir ö lü m d ü b u .
H ö lo ise ile b ir a ş k y ılı b o y u n c a tu tk u n u n b ü tü n a ş a ­
m a la rın d a n , in c e lik le rin d e n g e ç tik le r in i sö y le y e n A b e la rd ’-
m b u sözle n e d em e k iste d iğ in i h e r z a m a n so rm u ştu
k e n d i k e n d in e . B in y ıl ö n c e d e a y n ı şey v a rd ı d em ek; o ıı
b in y ıl ö n c e de! Y u n a n v a z o la rı ü stü n d e, h e r y e rd e a y n ı
şey ! T u tk u n u n in c e lik le r i, c in se l is te ğ in a ş ır ılık la r ı! T e n in
y a p m a c ık u ta n ç la r ın ı, k o k u su n u , e n a ğ ır ö zü n ü y a k a r a k
b ir a r ılığ a u la ş m a n ın g e r e k liliğ i. K e sin b ir c in s e l tu tk u ­
n u n a te ş iy le y a k a r a k .
K ıs a c ık b ir y az g e c e sin d e n e ço k şey ö ğ re n m işti. B ir
k a d ın ın , u ta n ç ta n ö le b ile c e ğ im d ü şü n ü rd ü e sk id e n . A m a
ta m te rs in e , u ta n c ın k e n d isi o lu y o rd u ölen . G e r ç e k te k o r ­

302
k u o la n u ta n ç; h e p im iz in g ö v d esel k ö k le rin d e b a ğ d a ş k u ­
ru p o tu rm u ş, a n c a k c in se l tu tk u n u n a te şiy le k o v u la b ile -
c e k o d e rin u ta n ç, o e sk i, ço k e sk i te n k o rk u s u , işte e n
so n u n d a e rk e ğ in c in s e l tu tk u s u y la u y a n d ırılm ış , d e liğ in ­
d en ç ık a rılm ış; k a d ın , k e n d i sık o r m a n la r ın ın t a y ü re ğ in ­
d e b u lm u ştu k e n d in i. Ş im d i, y a r a d ılış ın ın te m e l ta ş m a d ek
in d iğ in i, g e r ç e k te b u te m e ld e u ta n c a y e r o lm a d ığ ın ı d u y ­
m a k ta y d ı. K en d i c in se l b e n liğ in e k a v u şm u ştu şim di; ç ıp ­
la k , u ta n ç ta n u z a k . B ir tu tk u , n e rd e y se b i r b ö b ü rle n m e
d u y u y o rd u b u n d a n . E v e t! D e m e k g e r ç e k b u y d u ! Y a ş a m
b u y d u ! İn s a n ın g e r ç e k b e n liğ i b u y d u ! G iz le n e c e k y a d a
u t a n ıla c a k h iç b ir şey k a lm a m ış tı. S o n su z ç ıp la k lığ ın ı b ir
e rk e k le , b a ş k a b ir v a r lık la p a y la şıy o rd u .
N e u m u rsa m a z b ir şe y ta n d ı b u e rk e k ! G e r ç e k b i r
şe y ta n ! O n a k a tla n a b ilm e k iç in g ü çlü o lm a k zo ru n d ay d ı
in sa n . B u d a te n o rm a n ın ın ta özü n e, u ta n c ın e n son, e n
d e rin k u y tu la r ın a b ir d e ğ in m e y i g e r e k tir iy o rd u . A n c a k
e r k e k lik d eğ in e b ilird i b u r a la r a . N a sıl d a y ü k le n iy o r, b a s ­
tırıy o rd u !
N a sıl d a k o r k u y la tik s in iy o rd u bun d an .. N a sıl d a is ti­
y o rd u g e r ç e k te . A n lıy o rd u şim d i. R u h u n u n t a d e r in le rin ­
de, e rk e k liğ in , a v ın ı, u ta n c ı ö n ü n e k a tıp k o v a la y ış ın ı g e ­
re k sin m e k te y d i, iç iıı iç in iste m e k te y d i, a m a b u n a h i ç b ir
zam an e rişe m e y e c e ğ in e in a n m a k ta y d ı. O y sa şim d i a n s ı­
zın e rişm iş ti ö zled iğ in e , işte b i r e rk e k , so n ç ıp la k lığ ın ı
p a y la şıy o rd u , u ta n c ı y o k o lm u ştu .
O z a n la r, b ü tü n ö te k ile r, n e y a la n c ı a d a m la rd ı! İn s a n ın
a n c a k d u y g u a ra d ığ ı d ü ş ü n c e sin i u y a n d ırıy o rla r d ı h e p .
O y sa g e r ç e k te in sa n , h e r şe y d e n ö n c e b u d e lici, y a k ıp tü ­
k e tic i, b ir a z d a k o r k u n ç c in s e l tu tk u y u a rıy o rd u . Bunu,
u ta ııçs ız , g ü n a h sız , k u şk u su z g ö s te r e b ile c e k e rk e ğ i b u l­
m a y ı ö zlü yo rd u ! E r k e ğ in s o n ra d a n u ta n m a s ı, k a r ş ıs ın d a ­
k i k a d ın ı d a u ta n d ır m a s ı n e k o r k u n ç b ir şey d i! E r k e k le ­
r in C liffo rd g ib i p ıs ırık , b ir a z d a u ta n g a ç o lm a s ı n e a c ıy ­
dı! M ich a e lis b ile ö y ley d i! İk isi d e c in se l d u y g u y ö n ü n d e n
p ıs ırık , lıo rg ö re n a d a m la rd ı. D e r tle r i g ü n le ri, d ü şü n c e n in
son su z k ıv a n c ı! N e a n la m ı o la b ilir b ir k a d ın iç in b u n u n ?
B ir e rk e k iç in n e a n la m ı o la b ilir g e r ç e k te ? A n c a k a lla k
b u lla k e d e r b u ö y le le rin i, d ü ş ü n c e le rin d e b ile p ıs ır ık la ş ­
tırır . K a fa n ın , d ü şü n c e n in a r ın m a s ı, d irlik k a z a n m a s ı b ile

30a
k e s in b ir c in s e l tu tk u y la o lu r. K e sin , a te ş li b ir tu tk u y la ,
k a r ış ık lık la d eğ il.
A h ta n rım ! d iy e d ü şü n d ü C o n n ie, g e r ç e k e r k e k n e az
r a s t la n ır b ir ş e y m iş : E r k e k le r in h ep si, o r ta lık ta g e zin e n ,
s a ğ ı so lu k o k la y a n , ç iftle ş e n k ö p e k le rd i a n c a k . K o rk m a ­
y a n , u ta n m a y a n b ir e r k e k b u lm u ş o lm a k n e b ü y ü k b i r
şey d i! Y ır t ıc ı b ir h a y v a n g ib i u y u m a k ta o lan , u y k u n u n
ıssız b u c a k la r ın a d alm ış a d a m a b a k tı. O n d a n u z a k la ş m a ­
m a k için , d a h a d a s o k u la ra k k ıv rıld ı, u y u y a k a ld ı.
S a b a h le y in a d a m ın k a lk ış ıy la u y an d ı. A d am y a ta k t a
o tu rm u ş, k e n d isin e b a k ıy o rd u . O n u n g ö z le rin d e ken di
ç ıp la k lığ ın ı, a p a n s ız k a v r a n ış ım görd ü . S a n k i, k e n d isin in
k a v r a n ış ı a d a m ın g ö z le rin d e n b ir sıv ı g ib i a k a r a k , h e r y a ­
n ın ı tu tk u y la sarıy o rd u . A h, g ö v d en in b ü tü n ü y e le rin in
y a r ı u y k u lu , a ğ ır , tu tk u y la e rim iş b ir d u ru m d a o lm ası, n e
k ız ış tır ıc ı, n e g ü z e l b ir şey d i.
« S a a t k a ç?» d iy e sordu .
«A ltı bu çu k .»
S a a t se k iz d e a ğ a ç lı y o lu n a ğ z ın d a o lm ası g e re k iy o rd u .
H e r z a m a n , h e r z a m a n , in s a n ın y a k a s ın ı .b ir tü r lü k u r ta ­
ra m a d ığ ı b u dış b a sk ı!
« K a h v a ltın ı b u r a y a g e tire y im iste rse n ,» dedi ad am .
«Ah, e v et, iy i olu r!»
F lo s sie a ş a ğ ıd a k e s ik k e s ik b a ğ ır d ı. A d am k a lk tı, p i­
ja m a s ın ı ç ık a r ıp a ttı, g ö v d e sin i b ir h a v lu y la ovdu. G özü -
p e k lik le , y a ş a m la d olu o lu n c a n e gü zel g ö rü n ü y o rd u in ­
sa n ! O n u s e s s iz c e s e y re d e n C o n n ie b ö y le d ü şü n ü y o rd u .
«P e rd e le ri a ç a r m ısın ?»
G ü n e ş s a b a h ın k ö rp e y e şil y a p r a k la n ü z e rin d e ış ı­
y o r, h e m e n ile rd e k o ru , m a v im si b ir ta z e lik için d e g ö r ü ­
n ü y o rd u . C o n n ie y a ta k t a o tu rd u , ç ıp la k k o lla r ın ı ç ıp la k
g ö ğ ü s le r i ü z e r in e k a v u ş tu r a r a k , ç a tı p e n c e re sin d e n u y k u ­
lu u y k u lu d ış a r ıy a b a k tı. A d am g iy in iy o rd u . C o n n ie, y a n
u y k u lu , y a ş a m ı, o n u n la b ir lik te g e ç e c e k b i r y a ş a m ı d ü şü ­
n ü y o rd u ; b ir y a ş a m .
A d am , o n u n b a ğ d a ş k u rm u ş te h lik e li ç ıp la k lığ ın d a n
k a ç ıy o r , u z a k d u ru y o rd u .
«G e ce liğ im i y itird im m i ne?» d iy e so rd u k a d ın .
A d am e lin i y a ta ğ a d a ld ır a r a k b u ru ş u k b i r ip e k to ­
p a ğ ı ç ık a rd ı.

304
 «B iliy o ru m , a y a k la r ım a d olaşıp duru yord u,» dedi.
A m a g e c e lik n e rd e y s e ik i p a rç a olm u ştu .
«A ld ırm a,» dedi C o n n ie, «b u rd a y ırtıld ı, b u rd a b ır a ­
k a c a ğ ım .»
«E vet, b ıra k . S e n y o k k e n b a c a k la r ım ın a r a s ın a a lır,
o n u n la y a ta r ım . Ü z e rin d e a d ın fa la n yo k ya?»
C o n n ie p e n c e re d e n d ışa rı d alg ın d a lg ın b a k a r k e n y ır ­
tık g e c e liğ in i s ır tın a g e ç ird i. P e n c e re a ç ık tı, iç e r iy e s a ­
b a h h a v a s ı, k u ş s e s le ri d olu yord u. P e n c e re d e n k u ş la r g e ­
çiy o rd u d u rm a d a n . S o n r a a v lu d a g e z in e n F lo s s ie ’yi görd ü .
S a b a h o lm u ştu .
A d a m ın a ş a ğ ıd a o c a ğ ı y a k tığ ım , tu lu m b a d a n su ç e k ­
tiğ in i, a r k a k a p ıy a y ü rü d ü ğ ü n ü işitiy o rd u . A şa ğ ıd a n do­
m u z p a s tırm a s ı k o k u su geliy o rd u . B ir sü re s o n ra ad am ,
k a p ıd a n a n c a k s ığ a b ile n k o c a m a n b ir te p siy le o d a y a g ir ­
d i. T e p siy i y a ta ğ a y e r le ş tird i, ç a y ı d old urd u . Y ır t ık g e c e li­
ğ iy le o tu r m a k ta o la n C o n n ie, k a h v a ltıy a a ç k u r t g ib i s a l­
d ırd ı. A d am da, ta b a ğ ı d izin d e, o d a d a k i te k s a n d a ly e y e
o tu rm u ştu .
«A h n e güzel,» d ed i C on nie. «Ne g ü zel şey b ir lik te
k a h v a ltı etm ek.»
A d am , d ü şü n ce si h ız la g e ç e n z a m a n d a , sessiz sessiz
y iy o rd u . O n u n b u d u ru m u n u g ö re n C o n n ie d e z a m a n ı d ü­
şü n d ü b ird en .
«Ah, s e n in le b u rd a k a la b ilm e y i, W r a g b y ’n in m ily o n ­
l a r c a m il u z a k ta o lm a s ın ı ö y le iste rd im k i! G e r ç e k te b u
y o lc u lu ğ a W r a g b y ’d en k a ç m a k iç in ç ık ıy o ru m , b iliy o rsu n
d eğ il m i?»
«Evet!»
«İlerd e b ir lik te y a ş a y a c a ğ ım ız a , b ir lik te b i r y u v a k u ­
r a c a ğ ım ız a söz v e riy o rs u n d eğ il m i, söz v e riy o rsu n ?»
«Evet!»
«E vet! Y a p a c a ğ ız b u n u b i r g ü n , y a p a c a ğ ız , d eğ il m i?»
d iy e r e k eğ ild i, a d a m ın b ile ğ in i tu t a r a k ç a y ın ı s ıç r a ttı.
«Evet!» dedi a d a m to p a r la n a r a k .
• «A yrı y a ş a y a b ile c e k d u ru m d a d eğ iliz a rtık ,» d ed i C o n ­
n ie , e tk ili.
A d am , yü zü n d e g e z in e n g ü lü m se m e siy le , b a ş ın ı k a ld ı­
rıp b a k tı.
«H ayır, d eğiliz!» dedi. «Y aln ız, y irm i b e ş d a k ik a so n ­

305
ra y o la ç ık m a k zo ru n d asın .»
«Ö yle mİ?» dedi C o n n ie y ü k s e k sesle . A d am b ir d e n
iş a r e t p a rm a ğ ın ı d u d a k la rın a g ö tü re re k a y a ğ a k a lk tı.
F lo s sle k ıs a c a ulu du , s o n ra k e s ik k e s ik ü ç k e z h a v ­
la d ı.
A d a m ta b a ğ ın ı se ssiz c e te p siy e b ır a k a r a k a ş a ğ ıy a in ­
di. C o n s ta n c e o n u n a v lu y a ç ık a r a k y ü rü d ü ğ ü n ü işitti. D ı-
ş a rd a b ir b is ik le t z ili d u yuldu .
«G ü n ay d ın M r. M e llo rs! T a a h h ü tlü m e k tu b u n u z v ar!»
«Y aa! B ir k a le m in iz v a r m ı?»
«B u y u ru n !»
B ir se ssiz lik oldu.
« K a n a d a ’d an!» d ed i y a b a n c ı ses.
«E vet! O rd a İn g iliz C o lu m b ia s ı’n d a b ir a rk a d a ş ım v a r.
A m a ne. d iy e ta a h h ü tlü g ö n d e riy o r, an la y a m a d ım .»
«B elk i de çok d e ğ e rli b ir şey g ö n d e rm iş tir size.»
« D ah a d o ğ ru su , b ir şey istiy o rd u r.»
S e ss iz lik .
«G ü zel b ir g ü n , d eğ il m i?»
«Evet!»
«H ayd i iy i g ü n le r!»
«İyi g ü n le r!»
A d a m b i r s ü re s o n ra g e n e y u k a r ıy a g eld i, s in irli g ö ­
rü n ü y o rd u .
«P ostacı,» dedi.
«Ç ok e r k e n g eliy o r!»
«G ü n lü k d ağ ıtım ; ç o ğ u n lu k la s a a t y e d iy e d o ğ ru ge­
lir.»
« A rk a d a ş ın ço k d e ğ e rli b ir şey m i y o lla m ış sana?»-
«Y ok c a n ım ! İn g iliz C o lu m b ia s ı’n d a b ir y e r in fo to ğ ­
r a f la r ıy la b ir ta k ım k â ğ ıtla r .»
« O ra y a m ı g id e c e k s in yo k sa?»
« B elk i b ir lik t9 g id e riz d iy e d üşünm üştüm .»
«A h n e iy i o lu r! Ç ok g ü z e l y e r d iy o rlar.»
P o s ta c ın ın g e lişi, a d a m ın k e y fin i k a ç ırm ış tı.
«Şu k ö r o la s ı b is ik le tle r; h iç h a b e r in y o k k e n b ir b a ­
k ıy o rs u n b iri a r k a n d a b itiv e rm iş . U m a rım b ir şey a n la m a ­
m ıştır.»
«N e a n la y a b ilir ki?»
«H aydi, k a lk ıp h a z ır la n m a lıs m a rtık . B e n ç ık a y ım d a

306
o r ta lığ ı b ir k o la ç a n edeyim .»
C o n n ie o n u n k ö p e ğ iy le b irlik te tü fe k li d o la ş tığ ım g ö r­
dü. A şa ğ ı ind i. E lin i y ü zü n ü y ık ad ı. A d am g e r i g e ld iğ in ­
de, h a z ırd ı, e ş y a la rım k ü ç ü k ç a n ta s ın a koydu.
A d am k a p ıy ı k ilitle d i, k o r u y a d a la r a k a ğ a ç lı y o ld a n
y ü rü m e y e b a ş la d ıla r. A d am h e r an te tik te y d i.
« İn san , d ü n g e c e k i g ib i a n la r iç in y a ş a r, d eğ il m i?»
ded i C o n n ie .
«E vet! A m a y a ş a m a n ın b a ş k a a n la r ın ı d ü şü n m e k zo­
ru n d a y ız n e y a z ık ki,» k a r ş ılığ ın ı v e rd i a d a m k ıs a c a .
A d am önd e, C o n n ie a rk a d a , o tla r la b ü rü n m ü ş d a r
y o ld a h iç k o n u ş m a d a n y ü rü y o rla rd ı.
« B irlik te y a ş a y a c a ğ ız , b ir lik te b ir y a ş a m k u ra c a ğ ız ,
söz, d eğ il m i?» d iye y a lv a rd ı C o n n ie.
«Söz!» d ed i ad am , b a ş ın ı g e ri çev irm e d e n . «Z am an ı
g e lin c e ! Ş im d i V e n e d ik ’e gid iyorsu n.»
S o n u n d a a d a m d urd u.
«B en b u rd a n sa p a ca ğ ım ,» dedi, s a ğ ı g ö s te re re k .
C o n n ie o n a s o k u la ra k k o lla r ın ı b o y n u n a d olad ı.
« B a n a o la n s e v g in d eğ işm ey e ce k , d eğ il m i?» d iy e f ı­
sıld a d ı. «D ün g e c e , ço k g ü z e l b ir g e ce y d i. A m a b a n a o la n
s e v g in d e ğ işm e y e ce k d eğ il m i?»
A d am o n u ö p e re k b i r a n b a ğ r ın a b a s tı. S o n r a iç in i
ç e k e re k g e n e öptü.
«B ir b a k a y ım a r a b a o rd a mı,» dedi.
B o d u r b ö ğ ü rtle n le rle e ğ r e ltile r ü z e rin d e n g e ç e re k , a r ­
d ın d a ç a lıla r a r a s ın d a b i r g e d ik b ıra k tı. B ir sü re iç in
gö zd en y itti. B ir k a ç d a k ik a s o n ra g e n e g ö zü k tü .
« A ra b a g ö rü n ü rle rd e y o k d aha,» dedi. «A m a a n a y o l­
d a n e k m e k ç in in a r a b a s ı geliyor.»
K u şk u lu , ra h a ts ız g ö rü n ü y o rd u .
«D inle!»
B ir a r a b a n ın h a fifç e k o r n a ç a la r a k y a k la ş m a k ta o l­
d u ğ u n u iş ittile r . A r a b a k ö p rü y e v a r ın c a y a v a ş la d ı, d urd u.
C o n n ie b ü y ü k b ir ü z ü n tü y le e ğ r e ltile r a r a s ın d a k i d a r
g e ç ito d ald ı, d ik e n li d e fn e le rd e n b i r ç it ö n ü n d e d u rd u .
A d am h e m e n a rk a sm d a y d ı.
«B ak! Ş u rd a n geç!» d ed i a d a m , ç itte k i b i r g e d iğ i g ö s­
t e r e r e k : «B en gö zü km ey eyim .»
C o n n ie ç a re s iz lik için d e b a k tı. A d am onu ö p e re k

307
u ğ u rla d ı. D ik e n li d e fn e le rin , ta h t a p a r m a k lık la r ın a r a s ın ­
d a n ü z ü n tü y le , s ü rtü n e sürtün© g e ç e re k , yo l k ıy ıs ın d a k i
ç u k u r a a tla d ı, y o lu n ü stü n d e H ild a ta m a r a b a d a n çık -
m a k ü z e rey d i, sin irliy d i.
«Ha, g e ld in d em ek!» d ed i H ild a, «O n erd e?»
«G elm ey ecek »
E lin d e e sk i ç a n ta s ıy la a r a b a y a b in e r k e n y a n a k la r ın ­
d an y a ş la r y u v a rla n ıy o rd u . H ild a, ç e lik te n b ir yol b a ş lığ ıy ­
la k o y u g ö z lü k le ri o n a u z a ttı.
«T ak ş u n la rı!» dedi. C o n n ie g ö z lü k le rle b a ş lığ ı ta k tı,
s o n r a b ir to z ö rtü sü n ü ü z e rin e ç e k ti, in s a n d a n u z a k , t a ­
n ın m a z b ir y a r a tık olup ç ık m ıştı. K ild a a r a b a y ı ç a lış tır ­
dı. A ğ a ç lı y o ld a n ç ık tıla r , a n a y o ld a n a ş a ğ ı in e r e k h ız la
u z a k la ş tıla r . C o n n ie ç e v re y e b ir göz a ttı, a d am g ö r ü n ü r­
le rd e y o k tu . Ç o k ta n g itm işti! U z a k la rd a y d ı! A cı a c ı g ö z­
y a ş ı d ö k ü y o rd u . A y rılık ö y le a p a n sız , ö y le u m u lm a d ık b ir
b içim d e g e lip ç a tm ış tı k i! Ö lü m g ib i b ir şey d i bu.
«N eyse k i b ir s ü re iç in o n d a n u z a k k a la c a k s ın !» d ed i
H ild a. C ro s s h ill k ö y ü n d e n g e ç m e m e k iç in b ir y a n y o la
s a p tıla r .

308
 17
Ö ğ le y e m e ğ in d en s o n ra , L o n d ra ’y a y a k la ş ır la r k e n , «B ak,
Milda,» d edi C o n n ie, «sen g e r ç e k c a n a y a k ın lığ ı d a, g e r ç e k
c in se l tu tk u y u da ta tm a m ış s ın h iç b ir z a m a n : b u n la r ı a y ­
nı in s a n d a n ta tm a k , b a m b a ş k a b ir şey.»
«Ne o lu rsu n , şu ü n lü y a ş a n tıla r ın la b ö b ü rle n m e y e b a ş ­
la m a şim di!» dedi H ild a. «Ben, b ir k a d ın la iç te n b ir iliş k i
k u ra b ile c e k , k e n d in i o n a v e re b ile c e k b ir e rk e ğ e r a s tla ­
m ad ım h iç b ir z a m a n . O y sa te k a ra d ığ ım şey buyd u . E r ­
k e k le rin , k e n d i ç ık a r ın ı g ö z e te n c a n a y a k m lığ ı, c in se l tu t­
ku su u m ru m d a b ile d eğ il. B ir e rk e ğ in c ic i gözd esi, e tte n
o y u n ca ğ ı o lm a k y e tm ez b a n a . B e n h e r z a m a n b ü tü n b ir
içte n lik a ra d ım , b u n u d a b u la m a d ım . Y e t e r ban a.»
C o n n ie b u sö z le r ü z e rin e d üşünd ü. B ü tü n b ir iç te n ­
lik! K işin in , k e n d isiy le ilg ili h e r şey in i ö te k i in s a n a a ç ­
ın ası, onu n d a h e r şe y iy le k işiy e a ç ılm a sı d e m e k ti b u a n ­
laşılan . Ama, s ık ıc ı b ir şeyd i b u . B ir e r k e k le b ir k a d ın
a ra s ın d a k i, b ü tü n o b ık k ın lık v e ric i b e n lik b ilin c i! b ir
h a s ta lık tı bu!
«Sen, h e rk e sle o la n ilg in d e, k e n d in i bira.z fa z la d ü­
ş ü n ü y o rsu n bence,» d ed i k ız k a rd e şin e .
«Hiç o lm azsa, k ö le ce b ir y a r a d ılış ta d eğilim ,» k a r ş ılı­
ğ ın ı v erd i H ilda.
«B elk i de k ö le ce b ir y a r a d ılış ta s ın ! B e lk i de, k e n d in ­
le ilg ili d ü ş ü n c e le rin in k o lesisin .»
H ild a, C o n n ie ç a y la ğ ın ın bu d en siz ce s ö z le rin d e n so n ­
ra b ir sü re su stu .
«Hiç o lm a z sa , b a ş k a b irin in k e n d im le ilg ili d ü şü n ce ­
le rin in k ö le si d e ğ ilim : k o c a m ın k a p ısın d a k i b ir y a n a ş m a ­
nın,» d iye p a rla d ı son u n d a, ö fk e y le .
« B iliy o rsu n , h iç d e ö yle değil,» dedi C o ıın ie, so ğ u k ­
kan lı.
A b la s ın ın e g e m e n liğ in e h e r z a m a n b o y u n e ğ m işti. A m a
ş im d i,. için d e b ir y e r le rd e b ir a ğ la m a s e z m e k le b irlik -

309
te, ö te k i k a d m ’m e g e m e n liğ in d e n k u rtu lm u ş tu . A h ! B a ş-
lıb a ş m a b ir k ıv a n ç tı b u , b a ş k a b ir y a şa m k a z a n m ış g ib iy ­
di s a n k i : ö te k i k a d m ’m g a r ip e g e m en liğ in d e n , b a s k ıs ın ­
d an k u rtu lm a k la . K a d ın la r, n e k o r k u n ç şe y le rd i.
C o n n ie , k e n d isin i ö te d e n b e r i ço k s e v e n b a b a s ıy la b ir ­
lik te o lm a k ta n b ü y ü k s e v in ç duydu. H û d a’y la ik isi P a ll
M a ll’da b i r k ü çü k o te ld e , S ir M a lco lm d a k u lü b e sin d e
k a ld ı. A m a a k ş a m le y in k ız la r ın ı d ışa rı ç ık a rd ı, o n la r d a
b a b a la r ıy la b ir lik te ç ık m a k ta n b ü y ü k sev in ç d u y d u lar.
S ir M a lco lm , ç e v re s in d e serp ilip g e lişe n y e n i d ü n y a ­
d a n b ir a z k o r k m a k la b irlik te , d a h a o ld u k ça y a k ışık lı, g ü r­
b ü z b ir ad am d ı. K e n d is in d e n d a h a g e n ç, d a h a z e n g in
o la n ik in c i k a r ıs ı İs k o ç y a ’d ayd ı. A m a e lin d e n g e ld iğ in ce
sık sık k a ç a m a k la r y a p a r a k k a r ıs ın d a n u z a k la ş ıy o r d u : tıp ­
k ı b ir in c i k a r ıs ın a y a p tığ ı g ib i.
C o n n ie o p e ra d a b a b a s ın ın y a n ın d a o tu ru y o rd u . B a b a ­
sı b ir a z to p lu c a b ir ad am d ı, ş iş m a n a m a g e n e de b içim li,
g ü ç lü u y lu k la rı v a rd ı, y a ş a m d a n b ü tü n ta d la r ı a lm ış s a ğ ­
lık lı b ir a d a m ın u y lu k la rıy d ı b u n la r. T a tlı h u y lu b e n ­
cilliğ i, d ire n g e n tü rd e n b a ğ ım sız lığ ı, p işm a n lık b ilm e z c in ­
sel tu tk u su , b içim li, d ü zg ü n k a lç a la r ın d a a p a ç ık g ö rü n ­
m e k te y d i sa n k i. T a m b ir e rk e k ! N e y a z ık k i şim d i y a ş ­
la n m a k ta o la n b ir e rk e k . Ç ü n k ü g ü çlü , d o lg u n b a c a k la ­
rın d a , g e n ç liğ in özü o la n , b i r k e z g ö rü n d ü ğ ü y e rd e b ir
d a h a ö lm e k b ilm e y e n o çe v ik d u y g a n lık ta n h iç b ir iz k a l­
m a m ıştı.
C o n n ie, b a c a k la r ın ö n e m li v a r lığ ın a in a n d ı b ö y le ce .
G e r ç e k lik te n a r tık b ü tü n ü y le uzakla-şm ış y ü z lerd e n ço k
d a h a b ü y ü k b ir ö n e m k a z a n d ı b a c a k la r gözü nd e. C an lı,
u y a n ık b a c a k la r ı o la n in s a n la r ın s a y ıs ı n e azd ı! L o c a la r ­
d ak i e r k e k le r e b a k t ı : k a r a la r g iy in m iş h a n ta l, c e n a z e tö ­
r e n i k ılığ ın a b ü rü n m ü ş s ısk a , d e ğ n e k si b a c a k la r ; n e c in se l
tu tk u d a n n e de s e v im lilik te n p a y ı o la n d ü zg ü n b içim li,
g e n ç b a c a k la r ; d ü p ed ü z b a y a ğ ılık a k ıy o rd u h ep sin d en .
B a b a s ın ın b a c a k la r ın d a k i c in s e l ç e k ic ilik te n b ile y o k su n
b a c a k la r . H ep si d e y ılg ın , a r tık v a ro lm a y a n ş ey lerd i.
A m a k a d ın la r ın b a c a k la r ın d a y o k tu b u y ılg ın lık . N e y ­
di o çoğ u k a d ın la r ın d ire k k a lın lığ ın d a k i b a c a k la r ı! İğ ­
r e n ç lik le r iy le in s a n ı c in a y e te s ü rü k le y e c e k şe y le r! Y a d a
s ıs k a d e ğ n e k b a c a k la r ! Ö te y a n d a n , ip e k ç o r a p la r için d e,

310
d irilik te n b ü tü n ü y le yo k su n, düzgün, g ü z e l g ö rü n ü şlü
b u ca k la r! K o rk u n ç b ir şeyd i bu, m ily o n la r c a a n la m s ız b a ­
c a k , b ü y ü k b ir a n la m s ız lık la g ezin ip d u ru y o rd u o rta lık ta !
C o n n ie L o n d ra ’d a sık ıld ı. İn s a n la r ölü g ib i, re n k siz
g ö rü n ü y o rd u . N e d en li k ım ıl k ım ıl, g ö s te rişli o ls a la r da,
c a n lı b ir m u tlu lu k ta n y ok su n d u hep si. H e r şey k ıs ır lık
İçind eyd i. O y sa C o n n ie ’n in için d e, b ir k a d ın ın m u tlu lu ğ a ,
g ü v e n ilir b ir m u tlu lu ğ a d u y d u ğu ö zlem y a n ıy o rd u .
P a r is 'te b ira z c ık c in s e l d u y a rlık v a rd ı d a h a . A m a y ıl-
um , y o rg u n , y ıp ra n m ış b ir c in se l d u y a rlık tı b u . C a n a -
y a k m lık ta n y o k su n o ld u ğ u için , y ıp ra n m ış. A h! İ ç le r a c ı­
sıyd ı k o c a P a ris. E n d o k u n a k lı k e n tle rd e n b i r i y d i : b u g ü n ­
le rin te k d ü z e d u y gu d ü zen iy le, d o y m ak b ilm e z p a r a tu t­
k u su n u n g e rg in liğ iy le , k ır g ın lığ ıy la , k ib iriy le , ö lü m cü l b ir
b ık k ın lık için d ey d i, a m a g e n e de, b u te k d ü z e a k ış ta n
d u y d u ğu b ık k ın lığ ı g iz le y e b ile c e k ö lçü d e A m e rik a lıla ş m a ­
nı ış, L o n d ra lıla ş m a m ıştı d ah a! A h o e rk e k ta s la ğ ı, k e s k in
b a k ışlı, g ü z e l a k ş a m y e m e k le r in e d ü şk ü n e rk e k ç ik le r! N e
b ık k ın g ö rü n ü y o rla rd ı! E n u fa k b ir k a r ş ılık lı sev g i d u y ­
g u su n u n y o k lu ğ u n u ç e k e re k y ıp ra n m ış y a r a tık la r . D e ğ im ­
li, a r a s ır a d a ç e k ic i k a d ın la r, c in se l d u y g u n u n g e r ç e k le ­
rin d en b ir ik isin i a n lıy o r la rd ı z a m a n zaman-, k ır ık ta n
In giliz k ız k a rd e ş le rin d e n a z ıc ık d a h a ü s tü n d ü le r bu b a ­
kım d an . A m a c a n a y a k m lık la ilg ili b ilg ile ri, o n la rın k in d e n
de aşa ğ ıy d ı. İs te m le rin in k u p k u ru d ire tg e n liğ iy le , ta tsız ,
ç ek ilm ez ölçü d e b ık tır ıc ıy d ıla r . İn s a n - d ü n y a sı y ıp ra n ıy o r­
du. B e lk i de k o r k u n ç b ir y ık ım a d oğru g id iy o rd u h ız la . B ir
k a rm a ş a y a ! C liffo r d ’u n tu tu c u k a r m a ş a s ın a ! B e lk i tu tu c u
y a n ı d a k a lm a y a c a k tı a r tık b u n u n . A ş ın k ö k te n c i b ir k a r ­
m aşay a v a r a c a k tı b u işin so n u b e lk i,
C o n n ie, tü y le r in in d ik e n d ik e n o ld u ğ u n u , d ü n y a d a n
k o rk m a y a b a ş la d ığ ın ı d u y m a k ta y d ı. A r a s ır a L u x e m b o u rg
b a h çe le rin d e , b u lv a rla rd a , B o u lo g n e o rm a n ın d a d o laşm ak ,
uz ço k b ir m u tlu lu k o lu y o rd u . A m a şim d i P a ris de, A m e ­
rik a lıla rla , İn g iliz le rle d olu yd u; e n g a rip ü n ifo r m a la rı iç in ­
de A m e rik a lıla r, y u r tla r ın d a n u z a k ta u m u ts u z c a d o la ş a n
In g ilizler.
P a r is ’te n a y r ılm a k n e rd e y s e b ir s e v in ç oldu. Y a lm z ,
C o n n ie y o ld a d u rm a d a n s o ru y o rd u k e n d i k e n d i n e : N e­
den g e r ç e k b ir ilg i d u y a m ıy o ru m h iç b ir şe y e ? N ed en h iç ­

311
b ir şey d u y g u la n d ırm ıy o r b e n i? G ü zel g ö rü n ü le re h iç ilg i
d u y m a m a m n e k o r k u n ç b ir şey ! A m a d u y am ıy o ru m iş te ,
L u c e m e g ö lü n d e n g e ç e rk e n , g ü z e l d a ğ la rın , y e şilim si s u ­
y u n v a r lığ ın ı b ile se z e m e y e n S t. B e r n a rd g ib iy im tıp k ı.
Ç e v re n in g ü zel g ö r ü n ü le n b e n i h iç ilg ile n d irm iy o r a r tık .
N ed en b a k a c a k m ış ım ç e v re y e h e m ? N e d iy e? B a k m a y a c a ­
ğ ım işte.
H ay ır, n e F r a n s a ’da, n e İ s v iç r e ’de, n e de T iro l’de, c a n ­
lılık a d ın a , y a şa m a d ın a b i r şey b u la b ild i. T a ş m a n b ir
n e s n e g ib i g e çiy o rd u b u r a la r d a n . B ü tü n b u y e r le r, W r a g b y ’-
d en b ile d a h a az g e r ç e k ti. O k o r k u n ç W r a g b y ’den! İ t a l ­
y a 'y ı, F r a n s a ’yı, İ s v iç r e ’yi b ir d a h a g ö rm esey d im , h iç b ir
şey y itirm iş o lm azd ım , d iy e d üşünd ü. E k s ik o lsu n la r.
W ra g b y ço k d a h a g e r ç e k ti.
İn s a n la r a g e lin c e ! U fa k te fe k d e ğ işik lik le rle h ep si de
b ir b ir in in a y n ıy d ı. H epsi d e sizd e n p a r a sızdırm a- ç a b a -
s m d a y d ı: y a d a b ir g ezid e ise le r, ta ş ı sık ıp su ç ık a r m a k
is te r g ib i, z o rla e ğ le n c e a rıy o rla rd ı. Z a v a llı d a ğ la r! Z a v a llı
d o ğ al g ü z e llik le r! E ğ le n c e u ğ ru n a , b ir d a m la h e y e c a n u ğ ­
r u n a s ık ıla s ık ıla p o sa sı ç ık m ış tı h e p sin in . İn s a n la r d a k i,
b u ille d e e ğ le n c e b u lm a ç a b a s ın ın a n la m ı n ey d i?
H a y ır! d ed i C o n n ie k e n d i k e n d in e . W r a g b y ’de o lm a k ,
h iç b ir şey e şa şm a m a k , h iç b ir ş e y y a p m a m a k , b u n d a n
b in k a t y e ğ d ir b e n c e . E ğ le n c e b u lm a y o lu n d a b u tu r is tç e
ç a b a , k o rk u n ç, u m u t k ır ıc ı, b a y a ğ ın ın b a y a ğ ıs ı b ir g ö s te ­
r i ş t i : b ü y ü k b ir z a v a llılık .
W r a g b y ’e, ü s te lik C liffo r d ’a, o z a v a llı k ö tü rü m C lif-
fo rd ’a d ö n m ek istiy o rd u . H iç o lm a z sa , b ö y le o r ta lık ta a r ı
g ib i k a y n a ş a n b u ta til d e lile ri g ib i b u d a la b ir in s a n d e­
ğ ild i o.
A m a b ilin c in in d e r in le rin d e h ep ö te k i ad am d ı d ö n m ek
iste d iğ i. O n u n la o la n iliş k is in i k o p a rm a k iste m iy o rd u , k o ­
p a rm a m a s ı g e re k iy o rd u , y o k sa y o lu n u y itirir, b u p a r a y ­
la o y n a y a n ze n g in , ş e n d o m u z la r k a la b a lığ ı a ra s ın d a b ü s ­
b ü tü n y it e r g id erd i. A h b u şe n d o m u zlar! E ğ le n m e ç a b a ­
sı! Y e n i b ir ç a ğ d a ş h a s ta lık tü rü .
A ra b a y ı M e s tr e ’de b i r g a r a ja b ır a k tıla r , V e n e d ik ’e g it ­
m e k iç in v a p u r a b in d ile r. G ü zel b ir y az ik in d isiy d i, sığ
s u la r t a t lı ta tlı ü rp e riy o r, öted e p ırıl p ırıl g ü n ışığ ı a l­
tın d a V e n e d ik , s ır tın ı b u y a n a d önm ü ş g ib i, b e lli b e lirs iz

312
.*i(içiliyordu.
R ıh tım k o y u n d a b ir g o n d o la b in e re k g o n d o lcu y a a d ­
resi v e rd ile r. G on d olcu , g ö ste rişsiz , m av i b e y a z g ö m le k li,
lıiç de ilg i u y a n d ırm a y a n b ir ad am d ı.
«E vet E sm e ra ld a V illa s ı! E v et, evet! B iliy o ru m . O rd a
k a la n b ir b a y ın go n d o lcu su y u m . A m a b u r d a n e p e y c e u z a k ­
ladır.»
O ld u k ç a ço cu k su , k a b ın a sığ m az, b ir ad am d ı. B e lli b ir
a b a rtılm ış c o ş k u n lu k la k ü re k ç ek iy o r, ç a m a ş ır la r ın y ü k ­
sek ip le rd e a s ılı d u rd u ğ u h a fif y a da k e s k in y o su n k o k u ­
lu y o k su l m a h a lle le r a ra s ın d a n , k ıy ıla rı k a y g a n y e şil d u­
v a rlı k a r a n lık y a n k a n a lla r d a n g e ç iy o rla rd ı.
S o n u n d a , ik i y a n ı k a ld ırım lı, ü zerin d e B ü y ü k K a n a l'a
dik b ir a ç ıy la b a ğ la n a n k ö p r ü le r b u lu n a n , a ç ık k a n a lla r ­
d an b irin e g e ld ile r. İk i k a d ın te n te n in a ltın d a o tu ru y o r,
gon d oleu d a a r k a la r ın d a d in eliy o rd u .
« S ig n o rin a la r E s m e r a ld a V illa s ı’n d a u zu n sü re m i k a ­
la ca k la r?» d iy e so rd u go n d olcu , a ğ ır a ğ ır k ü re k ç e k e r ­
ken; b ir y a n d a n d a te r li y ü zü n ü m a v ili b e y a z lı b i r m e n d il­
le siliy o rd u .
«A şağı y u k a r ı y irm i g ü n : b iz ik im iz d e e v li h a n ım ­
larız,» d ed i H ild a, İta ly a n c a s m a b e lli b ir y a b a n c ılık v e re n
garip , k ıs ık b ir s e s l e :
«H aa! Y ir m i gü n!» d ed i ad am . B ir a n d u ra k la d ı. S o n ­
ra s o r d u : « S ig n o rin a la r, E sm e r a ld a V illa s ı’n d a k a la c a k la r ı
İni y irm i g ü n lü k s ü re iç in , b ir go n d o l tu tm a k is te r le r m i?
G ü n lü k y a d a h a fta lık ? »
C o n n ie ile H ild a d ü şü n d ü ler. V e n e d ik ’te in s a n ın k e n ­
di gon d olü o lm ası, k a r a d a b ir a r a b a s ı o lm a sı g ib i ö n em li
bir şeydi.
« V illa d a k a ç k a y ık v a r? N a sıl k a y ık la r? »
«B ir m o tö rlü sa n d a l, b ir de gon dol. A m a -» Bu a m a ,
O n la r size d ü şm e z’ a n la m m d a y d ı.
«K aç p a r a istiy o rs u n p eki?»
«G ü nd e a ş a ğ ı y u k a r ı otuz şilin , h a fta d a o n s te r lin
eder.»
«N orm al fiy a t m ı b u ? »d iye so rd u H ilda.
«D ah a az S ig n o ra , d a h a az. N o rm a l f iy a t -»
İki k ız k a rd e ş d ü şü n d ü ler.
«Peki,» dedi H ilda, « y a rın s a b a h g e l b a k a lım . A d ın n e

313
sen in ?»
A d ı G io v a n n i’ydi; n e z a m a n g e le c e ğ in i, k im i b e k le d i­
ğ in i s o r d u k la rın d a n e s ö y le y e c e ğ in i sord u . H ild a ’m n k a r ­
t ı y o k tu . C o n n ie o n a k e n d i k a r t ın ı v erd i. K a r t a s ıc a k , g ü ­
n e y m a v isi g ö z le riy le b ir b a k tı, s o n ra b ir d a h a b a k tı.
«Oo!» dedi, yü zü ış ıy a ra k . «M ilad y! M ilad y, d eğ il m i?»
«M ilad y C o n stan za!» d ed i C o n n ie.
B a ş ın ı ö n e eğd i, g e n e «M ilad y C o n stan za!» d iy e re k
k a r t ı ö z e n le k o y n u n a y e rle ş tird i.
E s m e r a ld a V illa s ı, g ö lü n C h io g g ia ’y a b a k a n k ıy ıs ın d a
b ir h a y li u z a k ta y d ı. D e n iz e k a r ş ı t a r a ç a la r ıy la , için d e k o ­
y u r e n k a ğ a ç la r b u lu n a n , d u v a r la r la ç e v rili o ld u k ç a b ü ­
y ü k b a h ç e s iy le , p e k e sk i o lm a y a n , h oş b ir evdi.
V illa n ın sa h ib i, s a v a ş ta n ö n c e İ ta ly a ’d a b ü y ü k z e n ­
g in liğ e e rişm iş, sa v a ş s ır a s ın d a k i aşım y u rts e v e r d a v r a ­
n ış la r ın d a n d o lay ı, ş ö v a ly e lik s a n ı k a z a n m ış, o ld u k ç a k a ­
b a , ş iş m a n b ir îs k o ç y a lıy d ı. K a rıs ı, k u ru , solg u n , u y a n ık ,
k e n d i m a lı m ü lk ü b u lu n m a y a n , k o c a s ın ın o ld u k ç a a ş a ğ ı­
lık a ş k s e r ü v e n le rin i y o lu n a k o y m a k zo ru n d a o la n b ir k a ­
d ın ca ğ ız d ı. Ada,m m u ş a k la r a k a r ş ı d a v ra n ış ı, ç e k ile c e k
g ib i d eğ ild i. A m a k ış ın b ü y ü k b ir h a s ta lık g e ç irm iş, o n d an
s o n ra b ira z o lsu n y o la g e lm işti.
E v b ir h a y li k a la b a lık tı. S ir M a lc o lm ’la ik i k ız ın d a n
b a ş k a yed i k işi d a h a v ard ı. İk i k ız la r ıy la b ir lik te b a ş k a
b i r İs k o ç y a lı çift; dul b ir İ ta ly a n K o n te si; g e n ç b ir G ü r­
c ü p re n si; z a tü r re e g e ç irm iş o ld u ğ u için , s a ğ lık d u ru m u n ­
d a n d o lay ı, S ir A le x a n d e r e n ö zel p a p a z lığ ın a g e tirilm e k
ü z e re o rd a b u lu n an , g e n ç te n b ir İn g iliz d in a d a m ı. P re n s,
m e te liğ e k u rş u n a ta n , y a k ış ık lı, iy i b ir ş o fö r o lm a y a y e ­
te c e k in c e lik te , b a ş k a h iç b ir ö z e lliğ i o lm a y a n b ir ad am d ı!
K o n te s, b ir k a ç t a r a k ta b e z i o la n ta tlı, ç ıtıp ıtı b ir k a d ın ­
dı. D in a d a m ı ise B u c k s ’d a k i b ir p a p a z la r y u rd u n d a n g e l­
m e, y o n tu lm a m ış, s ıra d a n b ir a d a m d ı: n e y se k i k a r ıs ıy la
ç o c u k la r ın ı ev d e b ıra k m ış tı. D ö rt k iş ilik İsk o ç y a lı G u th ­
rie a ile s i d e E d in b u rg h o r ta ta b a k a s ın d a n , h e r ş e y in a la ­
b ild iğ in e ta d ın ı ç ık a r m a y a ç a lış a n , h e r şey e h a z ır o lm a k ­
la b ir lik te h iç b ir y ü k ü m lü lü ğ e y a n a ş m a y a n in s a n la rd ı.
C o n n ie ile H ild a ’n m ilk işi, p re n si d e fte rd e n silm e k
oldu. G u th r ie ’le r az ç o k k e n d ile r in e özgü v a rlık lı, b u n u n ­
l a b ir lik te c a n s ık ıc ı in s a n la r d ı: k ız la r ı d a k o c a d erd in -

314
¿Leydiler. P ap az, k ö tü a d am değildi am a, fa z la sa y g ılıy d ı.
S i r A le x a n d e r, k ış m g e ç ird iğ i bü y ü k h a s ta lık ta n so n ra
e sk i n e ş e sin i h a y li y itirm iş ti, a m a ç e v re s in d e b u n c a gü zel
k a d ın ın b u lu n m a s ın d a n ' g en e de b ü y ü k c o ş k u n lu k d u y u ­
yo rd u . S e ssiz , s in si b i r k a d ın o la n k a r ıs ı L ad y C o o p e r ise,
p e k e ğ le n iy o r s a y ılm a z d ı, çü n k ü z a v a llıc ık , ö te k i k a d ın ­
l a r ın h e p sin i te p e d e n tır n a ğ a in c ele m e y i h u y ed in m iş, b ü ­
tü n in s a n y a r a d ılış ın ı n a s ıl h o r görd ü ğü n ü g ö s te re n soğ u k ,
iğ r e n ç d ed ik o d u la r y a p a n b ir kad ın d ı. C o n n ie , o n u n d a
h iz m e tç ile re k a r ş ı d a v r a n ış ın ı çek ilm ez b u lu y o r d u : a m a
0 s in sic e y ap ıy o rd u b u işi. U s ta c a d a v r a n ış la rıy la , k o c a sı
S i r A le x e n d e r’in, k o c a m a n göbeği, sö zü m o n a ş ir in g ö rü n ü ­
şü , a la b ild iğ in e ta ts ız ş a k a la r ı ile b ü tü n b u ş e n liğ in te k
e fe n d is i o ld u ğ u n u sezd iriy o rd u . S ir A le x a n d e r d a, H û ­
d a ’n ın d ey im iy le, ta d ın d a n yen m iyo rd u .
S ir M a lco lm re s im yap ıyo rd u . E v e t, îs k o ç y a gö rü n ü -
1e rin i ko n u a la n r e s im le r in in tam te rs in e , V e n e d ik ’te n d e­
n iz g ö r ü n ü le n de y a p ıy o rd u a ra d a b ir . S a b a h l a n k o c a m a n
tu v a lin i a la r a k , k a y ık la ç a lış m a y e r in e g id iy o rd u . O n d an
b ira z s o n ra da, r e s im b lo k u y la b o y a la rın ı y a n m a a la n
L ad y C o op er, g e n e k a y ık la k e n tin g ö b e ğ in d e b ir y e r le r e
gid iy o rd u . L ad y C o o p e r su lu b o y a r e s im le r y a p m a y a ço k
d ü şkü nd ü , b ü tü n ev, g ü l p e m b e si s a r a y la r ın , k a r a n lık
k a n a lla r ın , s a lm a n k ö p rü le rin , o rta ç a ğ y a p ıla r ın ın r e s im ­
le riy le d olu yd u. L ad y C o o p e r’d aıı az s o n ra d a G u th rie ’ler,
p ren s, k o n tes, a r a s ır a d a p ap az M r. L ind, L id o ’y a y ü zm e­
y e g id iy o rla r, b ir b u ç u k ta öğle y e m e ğ in e d ö n ü y o rla rd ı.
E v d e k i b u to p lu lu k , h a y li c a n sık ıc ıy d ı. A m a ik i k ız-
k ard e ş iç in p e k ö n e m i y o k tu b u n u n . Ç ü n k ü h e r z a m a n
d ışa rıd a y d ıla r. B a b a la r ı o n la rı, g e zm e k le b itm e y e n , u zu ıı,
b ık tır ıc ı re s im s e r g ile r in e ; V illa L u c c h e s e ’d e k i ta n ış la r ın a
g ö tü rü y o r, ılık a k ş a m la rd a k e n tin o rta s ın d a k i g ezi y e r in ­
d e F lo r ia n s ’d a b ir m a s a a y ırtıy o r; tiy a t r o la r a G o ld o n i’n in
o y u n la rın ı g ö rm e y e g id iy o rla rd ı. Işık lı su ş e n lik le ri, d a n slı
e ğ le n c e le r de v a rd ı. Lido, d ö rtb ir y a n ı a la b ild iğ in e d old u ­
r a n g ü n e ş -y a n ığ ı in s a n la r la , ç iftle şm e k ü z e re k a r a y a v u r­
muş k o c a m a n b ir fo k s ü rü sü n ü n ç ık tığ ı b ir k u m s a lı a n ­
d ırıyo rd u . G ezi a la n ın d a sü rü y le in s a n , L id o ’d a s ü rü y le
kol gövd e b a c a k , sü rü y le gondol, s ü rü y le m o to rlu k a y ık ,
.sürüyle v ap u r, sü rü y le g ü v e rcin , sü rü y le d o n d u rm a, s a y ı­

315
sız k o k te y l, sü rü y le b a h ş iş d ile n e n g a rso n , s a y ıs ız ü lk e n in
dili, a la b ild iğ in e g ü n eş, a la b ild iğ in e V e n e d ik ko k u su , a la ­
b ild iğ in e ç ile k y ü k lü te k n e le r, s a y ıs ız ip ek ö rtü , p a z a r y e r ­
le rin d e k o c a m a n , ç iğ s ığ ır e ti re n g in d e sa y ısız k a rp u z d i­
lim i : s a y ıs ız e ğ le n c e , a la b ild iğ in e ço k s a y ıd a b i r s ü rü e ğ ­
le n c e !
C o n n ie lie H ild a ışıl ışıl r e n k li k e te n g iy s ile riy le d o la ­
ş ıy o rla rd ı. T a n ıd ık la r ı b ir s ü rü in sa n , k e n d ile r in i ta n ıy a n
b ir sü rü in s a n v ard ı. B ir a r a M ich a e lis, g e ç m e z a k ç e g ib i,
k a r ş ıla r ın d a b e liriv e rd i. «M e rh a b a ! N erd e k a lıy o rsu n u z ?
B ir d o n d u rm a f a la n iste m e z m isin iz ? G o n d o lu m la b ir y e r­
le r e g itsek .» M ic h a e lis b ile g ü n e ş te n h a y li y a n m ış t ı: o r­
ta lık ta k i in s a n e ti y ığ ın ın ın g ö rü n ü şü n e b a k a r a k , g ü n e şte
p işm işti d em e k d a h a d oğru o lu rd u b e lk i.
B ir b a k ım a gü zeld i b ü tü n b u n la r. E ğ le n ce liy d i n e r-
d ey se. B ü tü n o k o k te y lle r, ılık s u la rd a y ü zm ek , k ız g ın
g ü n e ş a ltın d a k ız g ın k u m la rd a y a tm a k , ılık g e c e le rd e
b ir a d a m la k a r ın k a r m a d a n se tm e k , d o n d u rm a la rla s e r in ­
le m e k ; in s a n ı b ü tü n ü y le k e n d in d e n g e ç ire n , u y u ş tu r a n
şe y le rd i b u n la r . A r a d ık la rı d a b u d eğ il m iy d i: b ir u y u ştu ­
ru cu . D u rg u n s u l a r : b ir u y u ştu ru c u . G ü n e ş, c a z m ü z iğ i:
b ir e r u y u ştu ru c u . S ig a r a la r , k o k te y lle r, d o n d u rm a la r, v e r­
m u tla r. U y u şm a k ! E ğ le n m e k ! E ğ le n m e k !
H ild a y a r ı y a r ıy a h o şla n d ı b u u y u şm a d a n . K e n d ile ri­
n i in c e le y e n k a d ın la rı s e y re tm e k b a ş lıb a ş m a b i r e ğ le n ­
cey d i. K a d ın la r b ir b ir le r iy le h e r şey i u n u tu r c a s m a ilg ile ­
n iy o rla rd ı. G ü zel m i? H a n g i e rk e ğ i d ü şü rm ü ş? Ç ok e ğ le n i­
y o r m u ? - E r k e k le r de, a k k e te n p a n ta lo n la rıy la , -okşam a­
yı, e ğ le n c e için d e d eb e le n m ey i, c a z m ü z iğ iy le k a r ın la r ın ı
b ir k a d ın ın k a r n ın a p e rç in le m e y i b e k le y e n k o c a m a n k ö ­
p e k le ri a n d ırıy o rla rd ı.
H ild a c a z d a n h o şla n ıy o rd u , ç ü n k ü e r k e k d iye g e ç i­
n e n b ir y a r a t ık la İmarın k a r m a g e le b iliy o r, iç o r g a n la r ıy la
ş u ra y a b u r a y a s ü r ü k le n e re k y ö n e tilm e k ü z e re d an s s ü ­
re s in c e k e n d in i a d a m ın k o lla r ın a b ıra k ıy o r, s o n r a ko p u -
v e riy o r, z a v a llı ‘y a ra tıld ı h iç g ö rm e z d e n g e liy o rd u . K u lla ­
n ılıp a tılm ış b ir n e s n e y e d ö n ü y o rd u ad am . C o n n ie ise o l­
d u k ç a m u tsu zd u . D a n s e d em iy o rd u , b ir ‘y a r a tık ’la k a r ın
k a r m a g e le m iy o rd u d a h a d o ğ ru su . L id o’d a k i n e rd e y se ç ıp ­
la k et y ığ ın ın d a n tik sin iy o rd u ; g e r ç e k te b ü tü n b u sü rü y ü

316
ıs la tm a y a y e te c e k su b ile y o k tu . S ir A le x a n d e r ile L ad y
C o o p e r’d a n d a h o şla n m ıy o rd u . N e M ic h a e lis ’in n e de b a ş ­
k a b ir in in a rd ın d a n sü rü k le n m e k istiy o rd u .
E n ço k m u tlu lu k d u y d u ğu a n la r, H ild a ’y la b ir lik te
k a r ş ı yalpaya g e ç e re k , gon d ol sığ k a y a lık ]a r ın ö te sin d e
b e k le rk e n , ıssız, ç a k ılta ş lı b ir k ıy ıd a y a ln ız b a ş la r ın a y ü ­
z e b ild ik le ri a n la rd ı.
S o n r a G io v an n i, k e n d isin e y a rd ım e d e c e k b ir b a ş k a
go n d o lcu d a h a bu ld u , ç o k u z a ğ a g id iy o rla rd ı çü n k ü , g ü ­
n e ş in a ltın d a k ü re k ç e k e r k e n k a n t e r için d e k a lıy o rd u .
Hoş a d a m d ı G io v an n i; b ü tü n İ ta ly a n la r g ib i c a n d a n , a m a
tu tk u su z . İta ly a n la r d a tu tk u y o k tu . T u tk u , d e rin le rd e y a ­
t a n b ir şey d ir. O y sa İta ly a n la r , k o la y c a d u y g u la n a n , ç o ­
ğ u n lu k la c a n d a n , b u n u n la b irlik te , k ö k lü b ir tu tk u y a p e k
s e y r e k k a p ıla n in s a n la r d ır .
B ö y le c e G io v an n i, g e ç m işte b a ğ la n d ığ ı b ir a la y h a n ı­
m a old u ğu g ib i, y e n i h a n ım la r ın a d a k o la y c a b a ğ la n ıv e r ­
di. K e n d isin i o n la ra s a tm a y a b ü tü n ü y le h a z ırd ı, is te s in le r-
di t e k : b ir g ü n is te y e c e k le rin i de d ü şü n m ü y o r d eğ ild i. O
z a m a n iy i b ir p a r a v e rir le r d i h iz m e tin e k a r ş ılık , ta m e v ­
le n m e k ü z e re o ld u ğ u iç in de eşi b u lu n m a z b ir şey o lu r­
du b u . O n la r a e v le n e c e ğ in d e n söz a ç tı, ilg ile n d ile r.
K a r ş ı y a k a d a k i ıssız b ir k ıy ıy a y a p ıla n b u y o lc u lu k ­
ta n b ir iş ç ık a b i li r d i : L ’a m o re , a ş k d e m e k ti iş. B ö y le c e k e n ­
d in e b ir y a rd ım c ı bu ld u ; yol u zu nd u çü n k ü ; h a n ım la r d a
ikiyd i h em . İk i h a n ım a ik i u sk u m ru ! S ık ı a ritm e tik ! H a ­
n ım la r d ese n b ir e r içim su! H a k lı o la r a k ö v ü n ü y o rd u o n ­
la rla . P a r a y ı öd ey en, b ü tü n b u y r u k la r ı v e re n h a n ım ö te ­
k iy d i am a , a ş k iç in k e n d isin i g e n ç ‘m ila d y ’n in se ç m e s i g e ­
çiy o rd u g ö n lü n d en . D a h a ço k p a r a v e re b ilird i h em .
G e tird iğ i a r k a d a ş ın ın ad ı D a n ie le ’ydi. G e r ç e k te g o n ­
d olcu d eğ ild i, d o la y ısıy la , b ir g o n d o lcu n u n y ü z sü z lü ğ ü n ­
den, a rs ız lığ ın d a n y o k su n d u . M a v n a cıy d ı, a d a la r ın m e y ­
v esin i, b a ş k a ü r ü n le rin i b u r a y a ta ş ıy a n b ü y ü k m a v n a ­
lard a ça lışıy o rd u .
D a n ie le , u zu n bo yu , s a r ı b u k le li y u v a rla k b a ş ı, b ir
n r sla n ı a n d ır a n g ö s te rişli e rk e k yü zü, u z a k la r a b a k a n m a ­
vi g ö z le riy le , gü zel, y a k ış ık lı b i r ad am d ı. G io v a n n i g ib i
taşk ın , ç a lç e n e , iç k ic i d eğ ild i. S e ss iz b ir ad a m d ı - d en iz
ü stü n d e y a ln ız m ış g ib i, so n su z b ir r a h a tlık la k ü r e k ç e ­

317
k iy o rd u . B u h a n ım la r ın d en g i o lm a k ta n çok u z a k tı. B a ­
ş ın ı d ön d ü rü p b a k m ıy o rd u b ile . Ö te le re b a k ıy o rd u .
G e r ç e k b ir e rk e k ti. G io v a n n i ş a r a b ı fa z la k a ç ır ıp d a
k o c a k ü re ğ i s u y a s a lla p a ti d a ld ıra ra k k ü r e k ç e k m e y e b a ş ­
la y ın c a , ö fk e le n m iş ti. M e llo rs g ib i b ir ad am d ı, y ılış m a ­
y a n , d ile n m ey e n . C o n n ie, k o la y c a ta ş k ın lığ a k a p ıla n G i-
o v a ıın i’n in k a r ıs ı o la c a k k a d ın a a cıy o rd u . A m a D a n ie le ’n in
k a r ıs ı d o la m b a ç lı b ir k e n tin g e r ile rin d e k i a lç a k g ö n ü llü ,
ç iç e k g ib i in s a n la r d a n , a r a s ır a b u g ü n b ile r a s tla n a n o g ü ­
z e lim V e n e d ik k a d ın la rın d a n b ir i o la b ilird i.
Ö n c e e rk e ğ in k e n d in i k a d ın a s a tm a sı, s o n r a d a a y n ı
şey i k a d ın ın e rk e ğ e y a p m a sı, n e a c ı b ir şeydi. G io v a n n i
o ro s p u la şm a k içim v a r g ü cü y le ç a lışıy o rd u , b ir k ö p e k g ib i
s a ly a la r ın ı a k ıtıy o r, k e n d isin i b ir k a d ın a v e rm e k is tiy o r­
du. Ü s te lik p a r a için !
C o n n ie, ço k u z a k la rd a , su ü z e rin d e p em b e, b a s ık g ö ­
rü n ü ş ü y le d u ra n V e n e d ik ’e b a k tı. P a r a y la k u ru lm u ş, p a ­
r a y la ç iç e k le n m iş , p a r a y la ö lm ü ş k e n t. P a r a - ölü m ü ! P a ­
ra , p a ra , p a ra , o ro sp u lu k , ö lü lü k .
A m a D a n ie le , b i r e rk e ğ in ö z g ü rc e k a r ş ılık b e k le m e y e n
b a ğ lılığ ın ı g ö s te re b ile c e k b ir ad am d ı. G o n d o lcu g ö m le ğ i
g iy m e m iş ti: m a v i b ir ö rm e k a z a k v a rd ı ü stü n d e . B ir a z
y a b a n ıl, g u r u r lu y d u : ik i k a d ın ın p a r a y la tu ttu ğ u s ırn a ş ık
k ö p e k G io v a n n i’n in p a r a y la tu tu lm u ş ad am ı. îs a , ş e y ta n ın
p a r a s ın ı a lm a m a k la , b ir Y a h u d i b a n k a c ı gibi, ş e y ta n ı b ü ­
tü n d u ru m u n b a ş lıc a e fe n d is i y a p m ıştı.
C o n n ie , s u la n n k a m a ş tır ıc ı ış ığ ın d a n se rse m le m iş b ir
d u ru m d a ev e h e r d ö n ü şü n d e C liffo r d ’d a n b i r m e k tu p b u ­
lu y ord u . C liffo rd h iç a k s a tm a d a n y azıy o rd u . Ç o k g ü z e l
m e k tu p la rd ı b u n la r : h e p si d e b ir k ita p ta y a y ım la n a b ile ­
c e k şe y le rd i. A m a s a lt b u ö z e llik le rd e n d o lay ı, C o n n ie p e k
ilg i d u y m u y o rd u b u m e k tu p la ra .
G ö lü n k a m a ş tır ıc ı ış ık la n , s u la rın , h a v a n ın , b o şlu ğ u n ,
h iç liğ in a tla y ıp s ıç r a y a n tu z lu lu ğ u için d e y a şıy o rd u . S a ğ ­
lığ ın , s a ğ lığ ın ın b ü tü n ü y le k a m a şm a sı. Hoş b i r d u y g u y ­
d u bu , b u d u y gu için d e u y u şu y o r, h iç b ir şey i u m u rsa m ı­
yord u . Ü ste lik g e b e y d i de. K e s in lik le b iliy o rd u a r tık . G ü n -
ış ığ ın ın , tu z lu s u la rın , d en izd e y ü zm en in , ç a k ıl ta ş lı b i r
k ıy ıd a u z a n a r a k d en iz k a b u k la r ı to p la m a n ın , b ir g o n d o lla
u z a k la ra , ço k u z a k la r a s ü rü k le n m e n in k a m a ş t m c ı e tk isi,

318
g e b e lik le , iç in i d o ld u ra n b u y e n i s a ğ lık la b ü tü n le n iy o r,
d o y u ru cu , ş a ş ır tıc ı b ir d u y gu d oğuyord u.
V e n e d ik ’© g e le li o n b e ş g ü n olu yo rd u ; on, o n b eş g ü n
d a h a k a la c a k tı. G ü n eş, g ü n ü n h e r s a a tin d e ışıy o r, gö v ­
d esin in s a ğ lık la d olu şu , u n u tk a n lığ ı b ü tü n lü y o rd u . R a h a t­
lığ ın u y u şu k lu ğ u için d e y d i. B u u y u ş u k lu k ta n C liffo rd ’u n
b ir m e k tu b u y la u y a n d ı:

B izim b u r d a d a b irta k ım h e y e c a n lı o la y la r g e ç ti.

D e d ik le rin e g ö re, b e k ç i M e llo rs ’u ıı k a n s ı g e ç e n le r­
de ç ık a g e lm iş , a m a e sk i k o c a s ın d a n h iç yüz b u lm a ­
m ış. B e k ç i, k o lu n d a n tu ttu ğ u g ib i k a p ı d ışa rı e tm iş
onu, k a p ıy ı d a y ü zü n e k a p a m ış. A m a a k ş a m k o r u ­
d a n d ö n d ü ğü z a m a n , k a d ın ın iç e r i g irm iş, g ü z e lc e
y a ta ğ ın a y e rle ş m iş old u ğu n u g örm ü ş. A n la şıla n , k a ­
d ın p e n c e re y i k ır a r a k g irm iş ev e. B u e li b a y r a k lı V e ­
n ü s ’ü, g e çip k u ru ld u ğ u ta h tın d a n in d ire m e y e c e ğ in i
a n la y a n b e k ç i, y e n ilg iy i k a b u l e d e re k , a n n e s in in T e -
v e r s h a ll’d ak i e v in e g itm iş. B ö y le c e S ta c k s G a te ’in.
V e n ü s ’ü, b u r a s ı b e n im ev im d em iş, k u lü b e y e p o stu
serm iş. A pollo d a T e v e r s h a ll’da a lm ış solu ğu .
B ü tü n b u n la r , o r ta lık ta d o la ş a n s ö y le n tile r. M e l-
lo r s ’u n k e n d isi b a n a g e lm e d i d a h a . B u d ed ik o d u la­
r ı b iz im çö p lü k k u şu , b a lık ç ıl y a d a a k b a b a M rs.
B o lto n ’d a n işittim . M rs. B o lto n , o k a d ın o rd a y k e n
s a y ın L ad y a r tık k o r u y a a d ım ın ı b ile a ta m a z ! d e­
m esey d i, y a z m a y a c a k tım b ü tü n b u n la r ı s a n a .
S ir M a lc o lm ’u u ç u ş a n a k s a ç la r ıy la , g ü n y a n ığ ı
g ö v d esiy le d en iz e d oğru k o ş a rk e n g ö s te re n re s m in
ç o k h o şu m a g itti. İm re n iy o ru m o rd a g e ç ird iğ in iz g ü ­
n e ş li g ü n le re . B u rd a y a ğ m u r y a ğ ıy o r. S i r M a lc o lm ’u n
a-teşli, ö lü m lü tu tk u s u n a im re n m iy o ru m am a . N e v a r
k i, o n u n y a ş ın a y a r a ş a n b ir şey b u . A n la şıla n , in ­
s a n y a ş la n d ık ç a , y a ş a m a tu tk u su , ö lü m d u y gu su d a­
h a b ir a rtıy o r. Ö lü m sü zlü k d u y g u su y a ln ız g e n ç le r ­
de g ö rü le n b ir şey d ir. -

B u h a b e r y a r ı - u y u şu k b ir r a h a tlık için d e o la n C on-

n ie ’y i a lla k b u lla k e tti, sin irle n d ird i. Ş im d i b ir d e b u ş ıl­
lık k a d ın ç ık m ıştı o rta y a ! Y e n i b ir ta s a , y e n i b ir ü zü n tü !

31&
M e llo r s ’d a n b ir h a b e r a la m a m ış tı. G e r ç i b ir b ir le r in e y a z ­
m a m a y ı k a r a r la ş tır m ış la r d ı a m a , şim d i b ir k a ç s a tır y a z ­
m a s ı g e re k m e z m iy d i? K a rn ın d a k i ço c u ğ u n b a b a s ı d eğ il
m iy d i? Y a z m a s ı g e re k ird i.
N e iğ re n ç - b ir d u ru m ç ık m ıştı o rta y a ! H e r şey a ltü s t
o lm u ştu . N e soy su z ş e y le rd i b u a ş a ğ ı t a b a k a in s a n la r ı!
O y sa, g ü n eş, te m b e llik , b u r a la r , O r ta İ n g ilte r e ’n in o s e ­
v im siz, b u n a ltıc ı k a r m a ş a s ıy la k a r ş ıla ş tır ılın c a n e g ü z e l­
di! G ü z e l b ir gö k yü zü , in s a n y a ş a m ın d a en ö n e m li şey d i
n e d e o lsa!
G e b e liğ in d e n h iç k im s e y e söz etm ed i, H ild a ’y a b ile .
M rs. B o lto n ’a b ir m e k tu p y a z a r a k , o la y la r la ilg ili a y r ın tı­
lı b ilg i isted i.
D u n c a n F o r b e s ad lı e sk i b ir s a n a tç ı ta n ıd ık la rı, R o m a •
d a n k u z e y e g e ç e rk e n E s m e r a ld a V ilJa s ı’n a u ğ ra d ı. Ş im d i
g o n d o ld a ü ç ü n cü kişi, o o lm u ştu . İk i k ız k a rd e şle b ir lik te
k a r ş ı y a k a y a y ü zm e y e g e liy o r, o n la r la a rk a d a ş lık ediyordu ;
s a n a tın d a b ü y ü k b a ş a r ıy a u la şm ış, sessiz, h e m e n h e m e n
h iç k o n u ş m a y a n b ir ad am d ı.
M rs. B o lto n ’d a n b e k le d iğ i m e k tu p geldi:
S ir C liffo r d ’u g ö rse n iz ş a ş ırırs ın ız S a y ın L ady.
B ü tü n ş e n liğ i ü stü n d e, ço k sık ı ça lışıy o r, ço k d a
iy im se r. T a b ii sizi g e n e a ra m ız d a g ö rm ey i d ört g ö z­
le b e k liy o r. S iz s iz b u r a la r ın h iç ta d ı y o k S a y ın L ady,
d ö n ü şü n ü z h e p im iz iç in b ü y ü k se v in ç o la c a k .
M r. M e llo rs ’a g e lin c e , S ir C liffo rd ’u n size n e le r
y a z d ığ ın ı b ilm iy o ru m , d e d ik le rin e g ö re, k a n s ı b ir ö ğ ­
le d e n s o n ra a n s ız ın ç ık a g e lm iş , M r. M e llo rs k o r u ­
d a n d ö n d ü ğü n d e, o n u n k a p ı e şiğ in d e o tu r m a k ta o l­
d u ğ u n u g ö rm ü ş. K a d ın , a r t ık k e n d isin e d önd ü ğü nü ,
b u n d a n b ö y le g e n e o n u n la b ir lik te y a ş a m a k iste d i­
ğ in i, b o ş a n m a d ık la r ın a g ö re de re s m e n k a r ıs ı old u ­
ğ u n u söy lem iş. A m a M r. M e llo rs, ne .tek söz k o n u ş­
m u ş o n u n la, 11e de e v e b ıra k m ış ; k e n d isi de iç e r i
g irm e m iş; k a p ıy ı b ile a ç m a d a n d o ğru k o r u y a d ö n ­
m üş.
O rta lık k a r a r d ık ta n s o n ra g e ld iğ in d e, ev e g ir il­
m iş o ld u ğ u n u g ö rm ü ş, y u k a r ı ç ık tığ ın d a b a k m ış k i,
k a d ın y a ta ğ ın a k u ru lm u ş ç ır ılç ıp la k y a tıy o r. G its in

320
d iy e p a r a v e rm e k istem iş, a m a k a d ın a lm a y a y a ­
n a şm a m ış; k e n d is in in k a r ıs ı old u ğ u n u , b u ev d e n
h iç b ir y e r e a d ım ın ı a tm a y a c a ğ ın ı sö y lem iş. S o n r a
a r a la r ın d a n e g ib i o la y la r ın g e ç tiğ in i b ilm iy o ru m .
B a n a M r. M e llo rs ’u n a n n e s i a n la tt ı h e r şey i, ç o k
ü z ü lü y o r k a d ın c a ğ ız . M r. M e llo rs, o n u n la b ir lik te
y a ş a m a k ta n s a ö lm e n in y e ğ o la c a ğ ın ı söy lem iş, e ş ­
y a la r ın ı to p la d ığ ı g ib i d o ğ ru a n n e s in in e v in e g it­
m iş. O g e c e a n n e s in d e k a lm ış, e r te s i g ü n k o r u y a
g id e rk e n p a r k ta n g e çm iş, e v in in y a k ın m a b ile u ğ ­
ra m a m ış . O g ü n k a r ıs ın ı h iç g ö rm e m iş. S o n r a k a ­
d ın söv e s a y a B e g g a r le e ’d ek i k a r d e ş i D a n ’a g itm iş,
M r. M e llo rs ’u n re s m e n k a n s ı o ld u ğ u n u , o n u n e v e
k a d ın a ld ığ ın ı, ç e k m e c e d e b ir p a rfü m ş işe si, ç ö p lü k ­
te d e k ır m ız ı u ç lu s ig a r a iz m a r itle r i b u ld u ğ u n u , b u ­
n a b e n z e r d a h a b ir sü rü şey sö y le m iş. D e d ik le rin e
g ö re , p o s ta c ı F r e d K ir k de, b i r s a b a h e rk e n d e n M r.
M e llo rs ’u n o d a sın d a n g e le n k a d ın s e s le r i işittiğ in i,
a ğ a ç lı y o lu n so n u n d a d a b e k le y e n b ir o to m o b il g ö r­
d ü ğ ü n ü sö y lü y o rm u ş.
M r. M e llo rs a n n e s in in e v in e y e rle ş m iş, k a d ın d a
o n u n ev in d e k a lıy o rm u ş. D ed ik o d u sü rü p gid iy o r, e l­
o ğ lu n u n a ğ z ın a k ilit v u ru lm a z k i. S o n u n d a . M r. M e l-
lo r s ’l a Torn P h illip s b ir g ü n e v e g itm iş le r, e ş y a la r ın
ç o ğ u n u , y a ta ğ ı to p la y ıp g e tirm iş le r , su tu tu m b a s ı-
n ııı k o lu n u ç ık a rm ış la r, k a d ın e n s o n u n d a b ır a k ıp
g itm e k z o ru n d a k a lm ış. A m a S ta c k s G a te ’e d ö n e­
c e ğ in e , B e g g a r le e ’y e g id e re k şu M rs . S w a in d e n e n
k a d ın ın e v in d e k a lm a y a b a ş la m ış , ç ü n k ü k a r d e ş i­
n in k a r ıs ı e v e a lm a m ış k e n d isin i. İk id e b ir M r. M e l­
lo r s ’u n y a ş lı a n n e s in in e v in e g id iy o rm u ş, o rd a y a ­
k a la m a y a ç a lış ıy o rm u ş M r. M e llo r s ’u, a ğ z ın ı a ç ıp
g ö zü n ü y u m u y o rm u ş, o n u n k o y n u n a a n c a k k e n d i­
s in in g ire b ile c e ğ in i sö y lü y o rm u ş. E n so n u n d a k o c a ­
s ın d a n n a f a k a a la b ilm e k iç in b ir a v u k a ta g itm iş.
İy ic e g e m i a z ıy a a lm ış a r tık k u d u rm u ş b i r b o ğ a g i­
b i, h o m u rd a n ıp d o laşıy o rm u ş. S a ğ d a so ld a a ğ ız a
a lın m a y a c a k ş e y le r a n la tıy o r m u ş k o c a s ı için ; e v e
k a d ın a ld ığ ın ı, e v lilik le ri s ır a s ın d a k e n d isin e k a r ş ı
n a s ıl h a y v a n c a , a r s ız c a d a v ra n d ığ ın ı, b u n a b e n z e r

321
 b ir s ü rü şey i, b ü y ü k b ir b a y a ğ ılık la sa y ıp d ö k ü y o r-
m u ş. B ir k a d ın a ğ z ın ı a ç m a y a g ö rsü n , o lm a d ık u ğ u r ­
s u z lu k la r g e t ir ir e r k e ğ in b a ş ın a . B u k a d ın ın , so y su ­
zu n b ir i o ld u ğ u n u b ilm e y e n y o k a m a , g e n e d e sö z ­
le r in e in a n a n la r ç ık a c a k tır , sü rd ü ğ ü k a r a la r , a t ­
t ığ ı ç a m u r la r , y a la n la r t u t a c a k t ır b ir b a k ım a . M r.
M e llo rs ’u n , b ir k a d ın a k a r ş ı d a v ra n ış ın d a , e n a ş a ­
ğ ılık , e n h a y v a n c a y a r a tık la r d a n b ir i o ld u ğ u n u söy­
le m e si, k o r k u n ç b ir şey b e n c e . İ n s a n la r d a h e rh a n g i
b i r k im s e y i k ö tü le y e n sö z le re in a n m a y a g e r e ğ in d e n
f a z la h a z ır d ır la r, h e le b ö y le ş e y le r e . K a d ın , M r. M el-
lo r s ’u, y a ş a d ığ ı s ü r e c e h iç b ir z a m a n r a h a t b ır a k m a ­
y a c a ğ ım s ö y ley ip d u ru y o rm u ş. M r. M e llo rs b ö y le -
s in e k ö tü b ir a d a m s a , n e d e n ille d e o n a d ö n e ce ğ im
d iy e tu ttu rm u ş b ilm e m ? A m a k a d ın lığ ın d ö n ü m ç a ­
ğ m a y a k la ş ıy o r ta b ii, k o c a s ın d a n b i r h a y li y a ş lıd ır
ç ü n k ü . B u g ib i a ş a ğ ılık k a d ın la r, y a ş a m la r ın ın b u
d ö n ü m ç a ğ m a g e ld ik le ri z a m a n , d eli g ib i o lu rla r. -

C o n n ie ’n in s in ir le r in i a ltü s t e tti b u h a b e r. K e n d in i d e
b ir ç o k ç ir k in o la y la r ın b e k le d iğ in i a d ı g ib i b iliy o rd u . M el-
lo rs 'a , b u B e r th a C o u tts ’d a n a y r ılm a iş in i d a h a ö n c e d e n
s a ğ la m a b a ğ la m a m ış o ld u ğ u iç in de b ir h a y li iç e rle d i.
H em n e d iy e e v le n m iş ti b u k a d ın la ? B e lk i de b a y a ğ ılığ ı
ö z ley e n b ir y ö n ü v a rd ı, k im b ilir . O n u n la g e ç ird iğ i so n
g e c e y i d üşü nd ü , tü y le r i d ik e n d ik e n o ld u . A y n ı c in s e l t u t­
k u y u B e r th a C o u tts ’a b ile d u y m u ştu M e llo rs! İğ r e n ç b i r
şey d i b u . M e llo rs ’d a n k u rtu lm a k , o n u n la b ü tü n iliş k ile r i
k e s m e k b ile y e rin d e o lu rd u . B e lk i d e g e r ç e k te n b a y a ğ ı, g e r ­
ç e k te n a ş a ğ ılık b i r a d am d ı.
B ü tü n b u s e r ü v e n e k a r ş ı b ir t ik s in ti u y a n d ı için d e ,
G u th r ie ’le r in k ız la r ın ın b u d a la c a to y lu ğ u n u , b ö n k ız lık la ­
r ın ı b ile k ıs k a n ıy o rd u ile rd e y se . Ş im d i, b e k ç iy le ilişk isin in ,
b ilin m e sin d e n , d ile d ü şm e sin d e n k o rk u y o rd u . N e tik s in ç b ir
şey o lu rd u b u ! Y o rg u n d u , k o rk u y o rd u , te m iz e ç ık m a k , y i­
tird iğ i s a y g ıy ı g e n e k a z a n m a k iç in iç i gid iy ord u ; G u th r ie ’­
le r in k ız la rın d a k i k a b a , ö ld ü rü cü le k e siz liğ e b ile im re n i­
yord u .: Y a C liffo rd iş ittiy s e b ü tü n o la n la r ı! N e söze s ığ ­
m a z tik s in ç lik te b ir şey d i b u ! K o rk u y o rd u , to p lu m u n iğ ­
re n ç , ıs ır g a n g a g a s ın d a n ödü k o p u y o rd u . K a rn ın d a k i ç o -

322
 \

c u k ta n k u rtu lm a y ı, b u iş te n b ü tü n ü y le s ıy rılm a y ı b ile d ü­

şü n ü y o rd u . S ö z ü n k ıs a s ı, k o rk u d a n n e y a p a c a ğ ın ı ş a ş ır ­
m ıştı.
P a rfü m şiş e sin i ç e k m e c e d e k e n d isi b ıra k m ış tı, k e n d i
ç ılg ın lığ ıy d ı bu . A d a m ın ç e k m e c e d e k i b ir k a ç m e n d ilin e ,
g ö m le k le rin e b u k o k u y u sü rm e k g ib i ç o c u k ç a b ir d a v r a ­
n ış ta n k e n d in i a la m a m ış, y a r ı y a r ı b o şa lm ış b ir C o ty ’s
W o o d m e n e k şe p a rfü m ü şişe sin i, ç e k m e c e d e k i ç a m a ş ır la r ı
a r a s ın a b ıra k m ış tı. A d a m ın b u k o k u y la k e n d is in i a n ım s a ­
m a s ın ı iste m iş ti. S ig a r a iz m a ritle r i is e H û d a ’n ın d ı.
D u n c a n F o r b e s ’e b ira z a ç ılm a k ta n k e n d in i a la m a d ı.
B e k ç iy le s e v iş tik le rin i sö y lem ed i a m a , o n d a n h o şla n d ığ ım ,
o n u n b ü tü n g e ç m işin i a n la ttı.
«Ah,» d edi F o rb e s, « g ö rece k sin , iy ic e y ık ıp te p e le m e ­
d ik çe b ır a k m a y a c a k la r y a k a s ın ı a d a m ın . O r ta ta b a k a y a k a ­
tıla b ile c e k d u ru m d a y k e n b u ş a n sı te p m işse , e rk e k liğ in d e
a y a k d irey e n b ir a d a m sa , n e y a p a r y a p a r e z e r le r onu. K a t-
la n a m a y a c a k la r ı te k şey , in s a n ın c in s e l d a v r a n ış la r ın d a
a ç ık , d ü rü st o lu şu d u r. K ö tü yolu tu tm a n ız a h iç b ir i ses ç ı­
k a rm a z . G e r ç e k te c in s e l k ö tü lü k le re k a p ıla n b i r in s a n s a ­
nız, siz e k a r ş ı s e v g ile ri a r ta r . A m a c in s e l tu tu m u n u z a k ö ­
tü lü k k a r ış tır m a m a k ta d ire n irse n iz , b in e r le r te p e n iz e . Y e r ­
y ü zü n d e k a lm ış o la n te k ç ılg ın c a ta b u d u r b u : d oğ al, d i­
r i b ir c in s e l d a v ra n ış . B ö y le b ir Ş9yi h iç b ir i g e r ç e k le ş tir e ­
m ez, siz in g e r ç e k le ş tirm e n iz i de g ö z le ri g ö tü rm ez. G ö­
rü rs ü n , k ö p e k le r g ib i a r d ın a d ü şe r p a r ç a la r la r o ad a m ı.
İşle d iğ i su ç n e ? K a r ıs ıy la b ü tü n g ü cü y le sev işm işse, h a k k ı
y o k m u b u n a ? O k a d ın ın g e r ç e k te b u n d a n g u r u r d u y m a ­
sı g e re k ird i. A m a g ö rü y o rsu n işte , o a ş a ğ ılık k a n c ık b ile
d ü şm a n k e s ilm iş a d a m a , o n u p a r ç a la m a k iç in to p lu m u n
c in se l k o n u la r k a r ş ıs ın d a g ö ste rd iğ i s ır t la n c a içg ü d ü y ü b e ­
n im se m iş, d ü şm ü ş a d a m ın a rd ın a . D a h a h iç b ir c in s e l y a ­
ş a n tıd a n g e çm e d e n , b ir g ü n a h y a d a y a s a k d u y g u su u y a n ­
d ır ıy o r la r in s a n d a . A h , p a r ç a la r la r o z a v a llıy ı, g ö rü rsü n .» .
B u s ö z le r C o n n ie ’n in y ü re ğ in e b ir a z su serp m iş, k a r a m ­
s a r d u y g u la rı d eğ işm işti. Ö y le y a, s u ç u n e y d i a d a m ın ?
C o n n ie ’y e son su z b i r h az, b ir ö z g ü rlü k d u y gu su , b i r d ir ­
lik v e rm e k te n b a ş k a n e y a p m ıştı k i? K e n d isin d e s ıc a k ,
d o ğal b ir c in s e l a k ış u y a n d ırm ıştı. S a lt b u n u y a p tı d iye,
şim d i te p e le m e k is tiy o rla rd ı ad a m ı.

323
 H a y ır, h a y ır, o la m a z d ı b u . A d a m ın ç ıp la k a k gö v d esi,
g ü n e ş te n y a n m ış y ü z ü y le e lle ri, tit r e k g a r ip g ü lü m se m e si
g e ld i g ö z le rin in ö n ü n e. ‘D ü n y a d a e n g ü z e l k a lç a s e n in k i!’
d iy e n s e s in i iş itir g ib i oldu. K a lç a la r ı ü ze rin d e , e n g izli
y e r le rin d e b ir k u ts a y ış g ib i g e z in e n e lle rin i duydu. B ü tü n
d ö ly a ta ğ ın a b ir ılık lık y a y ıld ı, d iz b a ğ la r ın ı k ü ç ü k a le v le r
y a lıy o rd u s a n k i. A h, o la m a z ! d iy e d üşünd ü. B ır a k a m a m
onu . B ıra k m a m a lıy ım . S ık ıc a s a rılm a lıy ım on a, o n d a n k a ­
z a n d ığ ım h e r şe y e s ık ıc a s a rılm a lıy ım . B a n a s ıc a k , a te ş li
b ir y a ş a m ı ilk t a t t ır a n o oldu. B ır a k a m a m b ü tü n b u n la r ı.
S a k ın c a y ı göze a la r a k İv y B o lto n ’a b ir m e k tu p y o lla ­
dı. M e k tu b u n iç in e k o y d u ğ u b ir k a ç s a tır lık b i r n o tu d a b e k ­
ç iy e v e rm e s in i yazd ı:

K a rın ız ın , b a ş ın ız a a ç tığ ı iş le ri işittim , ç o k ü z ü l­

düm . A ld ırm a y ın , is te r ik b ir t a ş k ın lık tır b u a n c a k .
S a m a n a le v i g ib i ç a b u c a c ık g e lir g e ç e r. D o ğ ru su ço k
ü zü ld ü m . B ü tü n b u n la r ın siz i fa z la s a r s m a y a c a ğ ın ı
u m a rım . D eğm ez. S iz e k ö tü lü k e tm e y e ç a lış a n is te ­
r ik b ir k a d ın o a n c a k . O n g ü n için d e o ra d a o la ca ğ ım ,
u m a rım k i o z a m a n a d ek h e r şey d ü zelir. -

B ir k a ç g ü n s o n ra C liffo r d ’d a n b ir m e k tu p g eld i. C a ­
n ın ın s ık k ın o ld u ğ u a p a ç ık seziliy o rd u .

V e n e d ik ’te n a y ın o n a ltıs ın d a a y r ıla c a ğ ın ız a ço k

sev in d im . A m a is te r s e n d a h a g e ç de d ö n e b ilirsin . S e ­
n i g ö re c e ğ im iz g e ld i, W r a g b y ’d e y o k lu ğ u n d u y u lu ­
y o r. A m a ö n e m li o la n , g ü n e şte n , L id o’d an b o l b o l y a ­
r a r la n m a n d a . O rd a e ğ le n e b iliy o rs a n , ç o k so ğ u k b ir
k ış iç in g e r e k e c e k g ü c ü to p la y a b iliy o rsa n , b ir s ü re
d a h a k a la b ilir s in . B u rd a b u g ü n y a ğ m u r y a ğ ıy o r.
M rs. B o lto n b a n a b ü y ü k b ir titiz lik le , h a y r a n lık ­
la b a k ıy o r. G a rip b ir y a r a tık . Y a ş a d ık ç a in s a n la r ın
n e g a r ip ş e y le r o ld u ğ u n u d a h a iy i a n lıy o ru m . İ ç le ­
rin d e n k im is i b ir k ır k a y a k g ib i k ır k , y a d a b i r İ s ta ­
k o z g ib i a ltı a y a k lı d a o la b ilird i h a n i. K işiy e k e n d i
s o y d a şla rın d a n b e k le m e s i ö ğ r e tile n s a y g ıd e ğ e rlik , in ­
s a n c a b a ğ lılık , g e r ç e k te v a ro lm a y a n ş e y le r g ib i g e li­
y o r b a n a . B u ö z e llik le rin e n k ü ç ü k k ır ın tıs ın ın , k e n ­
d isin d e b ile b u lu n d u ğ u n d a n k u şk u d u y u y o r in s a n .

324
 B e k ç i M e llo rs o la y ı b ir ç ığ g ib i g itg id e b ü y ü y o r.
M rs. B o lto n s ö y le n tile ri gü n ü g ü n ü n e ile tiy o r b a n a .
S o lu n g a ç la rın d a n g ir e n sessiz d e d ik o d u la rla y a ş a y a n
s a ğ ır d ilsiz b i r b a lığ ı a n d ırıy o r M rs. B o lto n . H e r
şey, s o lu n g a ç la rın ın sü z g e cin d e n g e ç iy o r, h iç b ir şey
d e ş a ş k ın lık y a r a tm ıy o r onda. S a n k i b a ş k a in s a n la ­
r ın y a ş a m a s ın d a k i o la y la r, o n u n y a ş a y a b ilm e s i iç in
g e r e k e n o k s ije n o lu y o r.
M e llo rs o la y ıy la ço k y a k ın d a n ilg ile n iy o r; b ir
a ç tır ır s a m , o la y m d e r in lik le rin e g ö tü rü y o r b e n i. R ol
y a p a n b ir o y u n c u y u a n d ırm a sı b a k ım ın d a n b ü tü n
ö b ü r d a v r a n ış la r ın a b e n z e y e n b ü y ü k ö fk e s i de, h ep
B e r th a C o u tts d iy e a d la n d ır m a k ta d iren d iğ i, M e l-
lo r s ’u n k a r ıs ın a y ö n eliy o r. B u d ü n y a d a k i B e r th a
C o u tss’la r ın iğ r e n ç y a ş a m ın ın d e r in lik le r in e g ö tü rü ­
y o r b e n i, s o n ra s ü re k li d ed ik od u n u n e tk isin d e n k u r ­
t u la r a k y a v a ş y a v a ş g e n e y ü ze y e d önd ü ğü m d e, gü n -
ış ığ m ın v a r lığ ın ı b ile y a d ırg ıy o ru m .
B ü tü n n e s n e le r in y ü zey d en k a v r a n ış ı o la n d ü n­
y a m ız ın , g e r ç e k te d e r in b ir o k y a n u s u n d ib i o ld u ğ u
s u g ö tü rm e z d o ğ ru lu k ta b ir ş e y g ib i g e liy o r b a n a :
b ü tü n a ğ a ç la r ım ız d en iz a ltı b itk ile ri, b iz d e k a r id e s ­
le r g ib i ç e rçö p le b e s le n e n pu l pu l k a b u k lu , u ğ u rsu z
d en iz c a n lıla r ı. A n c a k a r a s ır a ru h , a ltın d a y a ş a d ı­
ğ ım ız d ipsiz d e r in lik le rd e n ço k y ü k s e k le re , g e r ç e k
h a v a n ın b u lu n d u ğ u b o şlu ğ a ç ık a b iliy o r . G e r ç e k te
solu d u ğ u m u z h a v a n ın b i r ç e ş it su o ld u ğ u n a, b iz in ­
s a n la r ın d a k a d ın ım ız la , e rk e ğ im iz le b ir b a lık tü rü
o ld u ğ u m u z a k e s in lik le in a n d ım a rtık .
A m a a r a s ır a r u h y u k a r la r a y ü k se liy o r, d e n iz a ltı­
n ın d ipsiz k u y tu la r ın d a a v la n d ık ta n s o n ra , b ir m a r ­
t ı g ib i, k e n d in d e n g e ç e rc e s in e o k g ib i ış ığ a çık ıy o r.
S o y d a şla rım ız g ib i, u ğ u rsu z d en iz d ib in d e, d e n iz a l­
tın ın b a lt a g irm e m iş o rm a n la rın d a a v la n m a k , b iz im
d e ö lü m c ü l a lm y a z ım ız a n la ş ıla n . A m a ölü m sü z
a lm y a z ım ız da, y ü z e n a v ım ız ı y a k a la r y a k a la m a z ,
k o c a o k y a n u s u n y ü z e y in i y a r a r a k , ış ıl ış ıl b o şlu ğ a ,
g e r ç e k ış ığ a ç ık m a k . İşte o z a m a n in s a n , son su z
y a r a d ılış ın ı a n lıy o r.
M rs. B o lto n ’u n k o n u ş m a la rın ı d in le rk e n , in s a n

325
 g iz in d e n b a lık la r ın yü zd ü ğü , d o lan d ığ ı d e rin lik le re ,
d ip le re , ç o k d ip le re d a la r g ib i o lu y o ru m . M ad d e sel
iste k , in s a n ı a ğ ız d olu su b ir a v y a k a la m a y a , s o n ra
d a y o ğ u n s u la rd a n h a v a y a , ıs la k lık ta n k u ru lu ğ a
d o ğ ru h ız la y ü k s e lm e y e itiy o r. A m a M rs. B o lto n ’la
k o n u ş u rk e n , d erin e , d e r in le re d o ğ ru k o r k u n ç b i r
d a lış la , d en iz y o s u n la n , d en iz d ib in in p e lte m si c a ­
n a v a r la r ı a r a s ın d a b u lu y o ru m k e n d im i a n c a k .
K o r k a r ım k i k o r u b e k ç im iz i y itirm e k zo ru n d ay ız.
G e r ç e k k a r ıs ın ın y a r a ttığ ı o la y , y a tış a c a ğ ın a , so n ­
su z ç a lk a n tıla r la a la b ild iğ in e b ü y ü y o r. A ğ z a a lın m a ­
y a c a k ş e y le r le s u ç la n d m y o r la r b e k ç iy i, iş in g a r ib i,
k a r ıs ı o la c a k iğ r e n ç b a lık , b ü tü n m a d e n c i k a r ıla r ı­
n ı to p la m ış a rd ın a , k ö y ü b ir b ir in e k a tıy o r.
B e k ç in in e v iy le k o r u d a k i t a h t a k u lü b e n in a lt ı­
n ı ü s tü n e g e tir e n B e r th a C o u tts, şim d i d e ik id e b ir
o n u ıı a n n e s in in e v in e sa ld ırıy o rm u ş. B ir g ü n o k u ld a n
d ö n m e k te o la n k ız m a , o a n a s ın a ç e k m iş k ü ç ü k d işi
b u d a la y a ra s la m ış , a m a ç o c u k o n u n e lin i ö p e ce k
y e rd e v a r g ü cü y le ıs ırıv e rm iş , b u n u n ü z e r in e y ed iğ i
to k a tla s e n d e le y e re k ç a m u r a y u v a rla n m ış ; M e llo rs ’-
u n y a ş lı a n n e s i y e tiş e r e k B e r th a C o u tts ’u b ir gü zel
b e n z e tm iş , ç o c u ğ u d a e lin d e n a lm ış.
K a d ın d u rm a d a n z e h irli g a z s a ç ıy o r d ö rtb ir y a ­
n a. E v li ç ift le r a ra s ın d a , g e n e llik le e v liliğ in e n d e­
r in g iz li m e z a r ın a g ö m ü lü k a la n , e v liliğ iy le ilg ili b ir
s ü rü o lay ı, sa y ıp d ö k ü y o rm u ş s a ğ d a sold a. O n y ıl
g ö m ü lü k a lm ış b u g iz li o la y la r ı g ü n ış ığ ın a ç ık a r ın ­
ca , u ğ u rsu z b ir o rd u to p la n ıv e rm iş a rd ın d a . B u a y ­
r ın t ıla r ı L in le y ’le d o k to rd a n işittim : d o k to r iç in b ü ­
y ü k b ir e ğ le n c e k o n u su b u d u ru m . İ n s a n la r h e r z a ­
m an , a lışm a d ık c in s e l d e n e y le re b ü y ü k ilg i d u y m u ş­
la rd ır; b ir a d a m k a r ıs ın ı B e n v e n u to C e llin i’n in d e y i­
m iy le ‘İta ly a n b iç im i’ k u lla n m a k is te rs e , b u o n u n
k e n d i b ile c e ğ i b ir iş tir . A m a b iz im k o ru b e k ç is in d e n
b ö y le ş e y le r i h iç u m m a z d ım d o ğ ru su . K u şk u su z, o n u
b u d u ru m la ra ite n , g e n e B e r th a C o u tts ’u n k e n d isi
o lm u ştu r. H e r n e y se , o n la n n b u k ir li ç a m a ş ır la r ı,
b a ş k a h iç k im s e y i ilg ile n d irm e z .
H e rk e s b ü tü n o la n la r a s e y irc i, b e n d e öyle. B e ş

326
o n y ıl ö n c e b ö y le ş e y le r a y ıp d iy e ö r tb a s e d ilird i.
Ş im d i is e a y ıp f a l a n k a lm a m ış , m a d e n c ile r in k a n ­
l a n b a y r a k la r ı a ç m ış , a r s ız c a b a ğ ın p ç a ğ ın y o r la r .
S a n ır s ın k i, T e v e r s h a ll’d a so n e lli y ıl iç in d e d oğm u ş
h e r ç o cu k , g ö k te n in m e b ir t a n n a r m a ğ a n ı, b iz im
u z la şm a z k a d ın la r d a k a h r a m a n b ir e r J a n D a rk .
B iz im b e k ç in in b ir a z R a b e la is ’c e b ir ö z e llik te o lu şu ,
o n u C rip p e n g ib i b ir k a tild e n b ile d a h a c a n a v a r , d a­
h a k o r k u n ç b ir v a r lık y a p ıy o r g ö z le rin d e. A m a in ­
s a n b ü tü n s ö y le n tile re k u la k y e r in c e şu T e v e r s h a ll
h a lk ın ın n e d ü şü k b i r s ü rü o ld u ğ u n u iy ic e a n lıy o r.
Ö n e m li o la n , o B e r th a ş ıllığ ın ın y a ln ız k e n d is iy ­
le ilg ili o la y la rı, ü z ü n tü le ri a ç ığ a v u r m a k la k a lm a ­
m a s ı. K o c a s ın ın e v e k a d ın a ld ığ ın ı s ö y le y e re k b a s
b a s b a ğ ır ıy o r o r ta lık ta , b ir k a ç k iş in in a d ın ı k a r ış t ır ­
d ı b u işe. B u a r a d a b i r ik i s a y g ıd e ğ e r k a d ın ın d a ad ı­
n ı a y a ğ a d ü şü re re k , işi iy ic e ç ığ n n d a n ç ık a rd ı. D a v ­
ra n ış la rın d a , sö z le rin d e d a h a ö lçü lü o lm a s ı iç in p o­
lis ç e u y a rıld ı.
B u iş iç in M e llo rs ’u ç a ğ ırtıp k o n u ş m a k z o ru n d a
k a ld ım , ç ü n k ü k a d ın k o r u d a n d ış a n çık m ıy o rd u .
M e llo rs g e n e o h e r z a m a n k i d ü n y a y a m e te lik v e rm e z
g ö rü n ü şü y le , s a n k i h iç b ir şe y o lm a m ış g ib i, o r ta lık ­
t a d o laşıp d u ru y o r. H iç k im s e b e n i u m u r s a m ıy o r d a,
b e n m i h e rk e s i u m u r sa y a c a ğ ım ! d e r g ib i b i r g ö rü ­
n ü şü v a r. B a n a k a lır s a , k u y r u ğ u n a te n e k e b a ğ la n ­
m ış b ir k ö p e k g ib i d u y u y o r k e n d in i, a m a h iç b o z u n ­
tu y a v e rm iy o r. İş ittiğ im e g ö re, kö y d e o s o k a k ta n g e ­
ç e r k e n k a d ın la r, s a n k i M a rq u is de S a d e g e ç iy o rm u ş
g ib i, ç o c u k la rın ı iç e r i ç a ğ m y o r la r m ış . H iç b ir şey o l­
m a m ış g ib i d a v r a n ıy o r a m a , k o r k a r ım k i k u y r u ­
ğ u n d a k i te n e k e s ık ıc a b a ğ la n m ış , k e n d isi de ü n lü
İsp a n y o l b a lla d m d a k i D o n R o d rig o g ib i:. «Ah, a c ı­
y o r şim d i e n ço k g ü n a h iş le y e n y erim !» d iy o r o l­
m a lı iç in d e n hep.
K o ru d a k i g ö re v in i sü rd ü rü p s ü rd ü re m e y e c e ğ in i
sord u m , b u g ö rev i a k s a tm ış o lm a d ığ ın ı söyled i. B u
k a d ın ın k o ru d a d o la ş m a s ın ın ç o k ç ir k in b ir şey old u ­
ğ u n u söy led im , o n u tu tu k la y a c a k g ü ç te o lm a d ığ ın ı
ile r i sü rd ü . S o n o la y la ra , o r t a lık ta d o la ş a n d ed ik o d u ­

327
 l a r a d e ğ in e c e k old u m , «ne yap ay ım ,» dedi, « h e rk e s
k e n d i u ç k ü r ö y k ü le riy le ilg ile n s in , b e n im k ile rle ilg i­
li b i r s ü rü d ed ik o d u y a k u la k v erm esin .»
B u n la r ı a c ı b i r to n la sö y led i, s ö z le rin in d o ğ ru lu ­
ğ u d a su g ö tü rm e z b i r g e r ç e k ti. A m a d a v r a n ış ı n e
g ö rg ü n e d e s a y g ı k u r a lla r ın a u y u y o rd u . D u ru m u n
ç irk in liğ in i, y o r d a m ıy la k e n d isin e s e z d irm e k iste d im ,
k u y r u ğ u n d a k i t e n e k e n in t a k ır t ıla r ıy la k a r ş ıla ş tım
g e n e: «B en i, b e ld e n a ş a ğ ı işle rim d e n d o lay ı h o r g ö r­
m e k , s iz in d u ru m u n u z d a k i b ir a d a m a d üşm ez, S i r
C liffo rd ,» dedi.
K e n d in i b ilm e z b i r d a v r a n ış la sö y led iğ i b u s a y g ı­
s ız c a sö z le r, o n u n y a n ın a k a lm a y a c a k ta b ii. K ö y ü n
p a p a z ı F in i ey B u rro u g h s, h e r k e s b u a d a m ın b u r d a n
u z a k la ş tır ılm a s ın ın iy i o la c a ğ ın ı sö y lü y o r.
K o ru d a k i e v in e k a d ın g ö tü rd ü ğ ü n ü n d o ğ ru o lu p
o lm a d ığ ın ı sord u m , n e d e se b e ğ e n i r s i n : «B u siz i i l ­
g ile n d ir ir m i S i r C liffo rd ?» Y u rtlu ğ u m u n a d ın a le k e
d ü ş ü rü lm e sin i iste m e d iğ im i s ö y le y in c e de: «Ö yleyse
b u d ed ik o d u cu k a n l a r ı n a ğ z ın ı tık a m a y a b a k ım »
dedi. E v in d e n a s ıl b ir y a ş a y ış sü rd ü ğ ü n ü ö ğ re n m e k
iç in s ık ış tırd ım . «K öp eğim F lo s sie ile a ra m ız d a b ir
ş e y le r o ld u ğ u n u ile r i s ü re b ilirs in iz iste rs e n iz , k a n c ık ­
t ı r ç ü n k ü . A m a b u n o k ta y ı g ö zd en k a ç ırıy o rsu n u z .»
A rs ız lığ ıy la , a lte d ile c e k g ib i d eğ ild i d o ğ ru su .
B a ş k a b ir iş b u lm a s ın ın k o la y olup o lm a y a c a ğ ı­
n ı so rd u m . « B en i şim d ik i işim d e n a tm a k iste d iğ in iz i
sö y lem e z istiy o rs a n ız , g ö zü m ü b ile k ır p m a d a n g id e ­
rim ,» d ed i. B ö y le c e ö n ü m ü zd e k i h a f t a so n u n d a h u r ­
d a n a y r ılm a y ı h iç b ir g ü çlü k ç ık a rm a d a n k a b u l e tti,
J o e C h a m b e rs a d lı b i r a d a m ı da, b e k ç ilik iş in in b i r ­
ç o k p ü f n o k ta la r ın ı e lin d e n g e ld iğ in ce g ö s te re re k
y e tiş tire c e k . A y r ıla c a ğ ı z a m a n k e n d isin e b ir a y lık
d a fa z la d a n v e re c e ğ im i sö y led im . P a r a m ı k e n d im e
s a k la m a m ı, p a r a y la g ö n lü n ü a lm a m ı g e r e k tir e c e k
h iç b ir d u ru m o lm a d ığ ın ı söy led i. N e d em e k is te d i­
ğ in i s o rd u ğ u m d a da: « B a n a fa z la d a n h iç b ir şey b o r ç ­
lu d eğ ilsin iz S ir C liffo rd , fa z la d a n h iç b ir şey öd e­
m e n iz g e re k m e z . S ır tım ı ç ıp la k g ö rd ü y sen iz b a n a
h a b e r v e rm e n iz y e te r.»

328
 Ş im d iilk , iş y a tış m ış g ib i. K a d ın g itm iş; n e re y e
b ilm iy o ru z . A m a b ir d a h a T e v e r s h a ll’a a d ım ın ı a t a r ­
s a tu tu k la n a b ilir. D u y d u ğ u m a g ö re h a p is te n de ölü m ­
d en k o r k a r g ib i k o rk u y o rm u ş, ç ü n k ü o ra s ı p a k la r
onu. M e llo rs ö n ü m ü zd e k i c u m a r te s i gid iy o r, b ö y le ce
h e r şey g e n e e sk i d u ru m u n a d ö n e ce k .
S e v g ili C o n n ie , V e n e d ik ’te y a d a İs v iç r e ’de a ğ u s ­
to s b a ş ın a d ek k a l is te rs e n , b ö y le c e b ü tü n b u ç ir ­
k in p a tırd ıd a n d a u z a k k a la b ile c e ğ in i d ü şü n m e k b e ­
n i sev in d irir, h e m a y ın so n u n a d ek o r ta lık iy ic e y a ­
tış m ış o lu r.
G ö rü y o rsu n y a , b iz h ep im iz d en iz d ib i c a n a v a r ­
la rıy ız , d ev İsta k o z ç a m u r için d e d e b e le n irk e n h e r ­
k e s e s ıç r a tıy o r ç a m u ru . O la y la rı, is t e r iste m e z, o l­
d u k la rı g ib i k a b u lle n m e m iz g e rek . -

C liffo r d ’u n m e k tu b u n d a k i b u s in irli h a v a , b u h e r b a ­
k ım d a n a n la y ış s ız lık , C o n n ie ’n in iy ic e c a n ın ı s ık tı. A m a
M e llo rs ’d a n a ld ığ ı b ir m e k tu p la h e r şey i d a h a iy i a n la d ı:

İş le r s a rp a sa rd ı. B ild iğ in g ib i, k a r ım B e r th a öz­
lem d olu (!) k o lla r ım a d ö n e re k , ev im e y e rle ş ti: se ­
n in k ü çü k C o ty -p a rfü m ü ş iş e sin i b u ld u . B a ş k a b i r
şey e le g e çirm e d i, a m a b ir k a ç g ü n s o n r a r e s m in in de
y a k ılm ış o ld u ğ u n u a n la y ın c a , a ç tı a ğ z ın ı yu m d u g ö ­
zünü. O d ad a re s m in c a m ıy la t a h ta a r k a lığ ın ı b u l­
m uş. iş in k ö tü sü , ta h ta n ın o r a s ın a b u r a s ın a b iris i
k ü ç ü k re s im le r k a r a la m ış , b ir k a ç k e z ü s tü s te C .S .R .
h a r fle r in i y azm ış; a m a k o ru d a k i ta h t a k u lü b e y e g i­
rip de, sen in , ilk s a y fa s ın d a C o n sta n c e S te w a rd R e id
y a z ılı, J u d ith a d lı b ir k a d ın o y u n c u y la ilg ili b ir k i­
ta b ım e le g e ç ir in c e y e d ek, b u h a r fle r d e n h iç b ir ip ­
u c u ç ık a ra m a d ı. O k ita b ı b u lu n c a d a d a n a n ın k u y ­
r u ğ u k o p tu . B ir k a ç gü n , k o c a m ın m e tr e s i L ad y C h a t-
te r le y ’d en b a ş k a s ı d eğ il, d iy e b a ğ ır a b a ğ ır a o r ta lık ­
ta d o la ştı. B u söz e n so n u n d a b a ş p a p a z B u rro u g h s
ile S ir C liffo r d ’u n k u la ğ ın a g itm iş. B u n u n ü z e r in e ,
k o ğ u ş tu rm a a ç m a k ü z e r e işle m le re g ir iş tile r , b e n im
se v g ili k a n c ığ ım d a p o lis te n ç o k k o r k tu ğ u için , iz in i
y itird i.

329
 S ir C liffo rd b e n i ç a ğ ır ttı, g ittim . O la y la rd a n söz
e tti, b a n a k ız g ın g ö rü n ü y o rd u . S o n r a s a y ın L a d y ’n in
a d ın ın d a b u k ir li iş le r e k a r ış tır ıld ığ ın ı b ilip b ilm e ­
d iğ im i sord u . B u o la y la ilg ili d e d ik o d u la ra h iç k u la k
a s m a d ığ ım ı, b ö y le b ir ş e y i ilk o la r a k k e n d isin d e n
iş itm e k le ç o k ş a ş ırd ığ ım ı sö y led im . B u d ed ik o d u n u n
ç o k k ü ç ü ltü c ü b ir şey o ld u ğ u n u söy led i, b e n de, k ile ­
rim d e K r a liç e M a ry ’n in a s ılı b ir re sm i b u lu n d u ğ u n u ,
b u n u n , k r a liç e n in d e b e n im h a r e m im d e n old u ğ u a n ­
la m ın a g e le m e y e c e ğ in i sö y led im k e n d isin e . A m a b u
s o ğ u k ş a k a d a n h o şla n m a d ı. B e n im b a ş ıb o z u ğ u n b i­
r i o ld u ğ u m u , p a n ta lo n u m u n ö n ü a ç ık d o la ştığ ım ı
söy led i, b e n de o n a , k e n d is in in a ç ıla c a k ön ü d e o l­
m a d ığ ın ı h a tır la ttım , b u n u n ü z e rin e b e n i sep etle d i,
ö n ü m ü z d e k i c u m a r te s i a y rılıy o ru m , b u r a la r d a izim
b ile k a lm a y a c a k a r tık .
L o n d r a ’y a g id e ce ğ im , C o b u rn S q u a r e 17 n u m a ­
r a d a k i e s k i p a n s iy o n c u m M rs. In g e r b ir o d a v e r ir
b a n a s a n ıy o ru m , v e re m e z se , b a ş k a b ir y e r b u lu r.
G ü n a h la rı, in s a n ın a r d ın ı b ıra k m ıy o r, h e le e v liy ­
se, k a r ıs ın ın a d ı d a B e r t h a ’y sa. -

M e k tu p ta C o n n ie ’n in k e n d isiy le ilg ili te k söz y o k tu .

A lın d ı b u n a . A v u tu cu , y ü r e k le n d ir ic i b ir k a ç söz y a z a b ilir­
d i h iç o lm a z sa . A m a a d a m ın , k e n d isin i, W r a g b y ’ye, C lif-
fo r d ’a d ö n m e k te ö zg ü r b ır a k tığ ın ı b iliy o rd u . B u d a g ü cü n e
g itti. B ö y le y a p m a c ık b ir g ö n lü y ü c e lik g ö s te rm e k zo ru n d a
d eğ ild i. C liffo r d ’a: «E vet k a r ın ız b e n im sev g ilim , m e tre -
sim d ir, b u n d a n ö v ü n ç d u y u yoru m !» d em e si g e re k ird i. A m a
b u y ü re k liliğ i g ö s te re m e m iş ti.
D e m e k T e v e r s h a ll’d a k e n d i a d ıy la o n u n ad ı b irle ş m iş ­
ti! Ç a lk a la n ıy o rd u o r ta lık d em ek ! A m a ç o k g e ç m e z h e p si
u n u tu lu rd u .
Ö fk e le n m iş ti, b ü tü n g ü cü n ü k e s e n k a r m a k a r ış ık b ir
ö fk e y e k a p ılm ıştı. N e y a p a c a ğ ın ı, n e d iy e ce ğ in i b ile m iy o r­
d u , b ö y le c e n e b ir şey y a p tı n e de b ir şey dedi. V e n e d ik ’te
g e n e a y n ı b içim d e y a ş ıy o r, D u n c a n F o r b e s ’le b ir lik te go n -
d o lla y ü z m e y e gid iy o r, g ü n g e ç iriy o rd u . O n y ıl ö n c e k e n ­
d isin i u m u tsu zca, sev m iş o la n D u n c a n ’ın b u e sk i sev g isi
g e n e u y a n m ıştı. D u n c a n ’a: « E rk e k le rd e n iste d iğ im b ir te k

330
ş e y v a r, o d a b e n i y a ln ız b ıra k m a la rı,» dedi.
B ö y le c e D u n c a n f a z la ü stü n e d ü şm e y e re k y a ln ız b ır a k ­
t ı onu: b ır a k a b ilm e k te n d e b ü y ü k k ıv a n ç duydu. A m a g e ­
n e d e g a rip , a lış ılm a d ık tü r d e n y u m u şa k b i r sev g i g ö s te ri­
y o rd u . K e n d is iy le b ir a r a d a o lm a k tı b ü tü n iste d iğ i.
«K ü çü k in s a n la r ın b ir b ir le r in e n a s ıl tu tk u n o ld u k la rı­
n ı lıiç d ü şü n d ü n m ü?» d ed i D u n c a n b ir g ü n , « D a n ie le ’y e
b a k . G ü n e şin o ğ lu g ib i y a k ışıld ı. A m a n e y a ln ız b i r g ö rü ­
n ü şü v a r b u y a k ış ık lılığ ı için d e . B a h s e g ir e r im k i b ir k a ­
rıs ı, ç o c u k la rı v a rd ır, o n la r d a n a y r ı k a la m a m a k ta d ır.»
«S o r b a k a lım ,» dedi C o n n ie.
D u n c a n sordu . D a n ie îo evli old u ğu n u , y e d i ile d okuz
y a ş la r ın d a ik i oğ lu o ld u ğ u n u söy led i. A m a b u n u s ö y le r­
k e n h iç de öyle b ü y ü k b ir h e y e c a n a k a p ılm a d ı.
«B elk i de, b a ş k a b ir iy le g e r ç e k te n g ö n ü l g ö n ü le, b a ş-
b a ş a o la b ile c e k y e tid e k i in s a n la r d ır e v re n d e b ö y le y a ln ız
g ö rü n e n le r,» dedi C o n n ie. «B u n u n d ışın d a k i in s a n la r d a b ir
s ır n a ş ık lık v a rd ır, s ır n a ş ık s ü rü le rin in s a n la r ıd ır o n la r,
G io v a n n i gibi.» K e n d i k e n d in e d üşündü: « sen in g ib i D u n ­
can .»

331
 18
N a sıl b ir y o l t u ta c a ğ ın ı k a r a r la ş tır m a s ı g e re k iy o rd u .
V e n e d ik ’te n a ltı g ü n s o n ra , o n u n W r a g b y ’d en a y r ıla c a ğ ı
c u m a r te s i g ü n ü a y r ıla c a k , b ö y le c e p a z a rte s iy e L o n d ra ’d a
o la c a k tı. M e llo rs ’a, H a rtla n d O te li’n e b ir m e k tu p y o lla m a ­
sın ı, p a z a rte s i a k ş a m ı y e d id e de k e n d isin e u ğ ra m a s ın ı y a z ­
dı.
İç in d e g a rip , k a r m a k a r ış ık b ir ö fk e v a rd ı, b ü tü n göv ­
d esi u y u şm u ştu . H ild a’y a b ile a ç ılm a k ta n k a ç ın ıy o rd u ,
o n u n b u s u s u ş u n a iç e r le y e n H ild a d a b ir H o llan d alI k a d ın ­
la a r k a d a ş lık k u rm u ştu . C o n n ie, k a d ın la r a r a s ın d a k i b u
b o ğ u cu iç te n lik le r d e n tik sin iy o rd u , H ild a ’n ın b ü y ü k önem,
v e rd iğ i tü r d e n iç te n lik le re .
S ir M a lco lm , C o n n ie ’y le b ir lik te y o lc u lu ğ a k a r a r v e rd i,
D u n c a n d a H ild a ’y la d ö n e ce k ti. E s k i k u r t s a n a tç ı, h e r z a ­
m a n iş in i b ilird i: ‘O rie n t E x p re s s ’d e ik i y a ta k a y ırtm ış tı,
a m a C o n n ie lü k s tr e n le rd e n , b u g ü n le rd e b u tre n le rd e g ö ze
ç a r p a n k o k u şm u ş, b a y a ğ ı s ü rü d e n h iç h o şlan m ıy o rd u . G e ­
n e de P a r is ’e d a h a ç a b u k v a rm ış o la c a k la r d ı b ö y le ce .
S ir M a lco lm , k a r ıs ın a d ö n m e k te n h e r z a m a n b ü y ü k b ir
r a h a ts ız lık d u y ard ı. İlk k a r ıs ın d a n b e r i h u y u y d u bu . E v e
v a rd ığ ın d a n a s ıl o ls a b ir ta ts ız lık d o ğ a c a k tı, o n u n iç in h iç
d eğ ilse ş im d ilik ş e n k a lm a y a ç a lışıy o rd u . D e n izd e iy ic e
y a n m ış o la n C o n n ie, ç e v re s in d e k i h iç b ir g ü z e lliğ e b a ş ın ı
b ile k a ld ırıp b a k m a d a n , b ü tü n g ü z e lliğ iy le , sessiz o tu ru ­
yord u .
«VV ragby’e d ö n m ek b ir a z s ık ıc ı b ir şey s e n in için , d e­
ğ il m i?» d ed i b a b a s ı, d u rg u n lu ğ u n u g ö re re k .
«D ö n e ce ğ im i p e k san m ıy o ru m ,» dedi C o n n ie, ş a ş ır tıc ı
b ir k e s in lik le , ir i m a v i g ö z le rin i b a b a s ın a d ik e re k : B a b a s ı­
n ın g ö z le rin d e, k a r ş ıs ın d a k in e n e d iy e ce ğ in i k e s in lik le b i­
le m e y e n b ir e rk e ğ in ü r k e k b a k ış ı b e lird i.
« B ir s ü re P a r is ’t e m i k a la c a k s ın ? »
«H ayır! W r a g b y ’y e h iç d ö n m e y ece ğ im , d em ek istiy o ­
ru m .»

332
 K e n d i u fa k te fe k ü z ü n tü le ri b a ş ın d a n a ş k ın d ı, o m u z la ­
r ın a b ir de k ız ın ın s ık ın tıla r ın ın b in m e s in i h iç d e d ile m i­
y o rd u .
«B u d a n e rd e n ç ık t ı d u ru p d u ru rk en ?» dedi.
«B ir ço cu ğ u m o la ca k .»
C o n n ie b u g e r ç e ğ i b i r in s a n a ilk o la r a k a ç ıy o rd u , b ir
d ö nü m n o k ta sıy d ı b u a n y a şa m ın d a .
«N e b iliy o rsu n ?» d ed i b a b a s ı.
»N asıl, n e b iliy o ru m ?»
« C liffo rd ’un ço c u ğ u d eğ il tabii.»
«H ayır. B a ş k a b ir ad am ın .»
B a b a s ın a iş k e n c e e tm e k te n h o şla n ıy o rd u s a n k i.
«B en ta n ıy o r m u y u m b u ad am ı?» d iy e so rd u S i r M al-
co lm .
«H ayır, h iç görm ed in iz.»
U zu n b ir s e ssiz lik oldu.
«P ek i n e y a p m a y ı d ü şü n ü yo rsu n ?»
« B ilm iy o ru m . B ü tü n g ü çlü k de b u ya.»
«C liffo rd ’l a a n la ş sa n ız , o lm u y o r m u?»
«C liffo rd ’u n ç o cu ğ u k a b u l e d e c e ğ in i san ıy o ru m ,» d edi
C o n n ie . «S o n g e lişin izd e , siz in k e n d isiy le k o n u ş m a n ız d a n
s o n ra , b a ş k a s ın d a n b ir ç o cu ğ u m o lm a s ın a h iç s e s in i ç ı­
k a r m a y a c a ğ ın ı söy led i, te k iste d iğ i, ç o c u ğ u k e n d isin in m iş
g ib i g ö sterm em .»
«Bu k o n u d a s ö y le y e b ile c e ğ i e n a k ıllıc a söz. B ö y le c e ,
b ir g ü ç lü ğ ü k a lm ıy o r işin.»
«N asıl k a lm ıy o r? » d ed i C o n n ie, b a b a s ın ın g ö z le rin e
b a k a r a k . B u n la r tıp k ı k e n d isin in k i g ib i o ld u k ç a ir i m a v i
gö zlerd i, a r a s ır a k ü ç ü k b i r o ğ la n ın te d irg in b a k ış la r ı, a r a -
s ır a d a s o m u r tk a n b i r b e n c illik , g e n e llik le t a t lı b i r a la y ­
c ılık v a rd ı b u g ö zlerd e.
«C liffo rd ’a, C h a tte r le y a ile s in i s ü rd ü r e c e k b i r oğu l,
W r a g b y ’e de y e n i b ir b a r o n k a z a n d ırırs ın .»
S ir M a lco lm b u sözü s ö y le r k e n b ıy ık a ltın d a n g ü lü m ­
sü y o rd u .
«A m a b ö y le b ir şe y y a p m a k istem iy o ru m ,» dedi C o n ­
n ie .
«N eden iste m iy e s in ? Y o k s a ö te k i a d a m a g ö n lü n ü m ü
k a p tırd ın ? G e r ç e ğ i is te rs e n , s a n a s ö y le y e ce ğ im şu d u r y a v ­
ru m : D ü n y a , a k ış ın ı s ü rd ü rü y o r. B u g ü n W r a g b y a y a k ta ­

333
d ır, y a r ın d a a y a k ta o la c a k . D ü n y a a ş a ğ ı y u k a r ı d eğ işm ez
b ir a k ış için d e d ir, b iz k e n d im iz i b u a k ış a u y d u rm a k zo­
ru n d a y ız . B e n im k e n d i d ü şü n ce m e g ö re, e ğ le n c e m iz e b a k ­
m a k z o ru n d a y ız . D u y g u la r d eğ işir. B u y ıl b u a d a m ı, g e ­
le c e k y ıl b a ş k a b i r a d a m ı s e v e b ilirs in . A m a W ra g b y , d e­
ğ iş m e d e n a y a k ta k a la c a k tır . W r a g b y ’n in s a n a s a rıld ığ ı öl­
çü d e, s e n d e W r a g b y ’y e s a n l. S o n r a d a e ğ le n m e n e b a k .
W r a g b y ’d en k a ç m a k la ç o k az şey k a z a n ırs ın . İs te rs e n k a ­
ç a b ilir s in ta b ii. K e n d in in o la n b ir g e lirin v a r, so n u n a d ek
g ü v e n e b ile c e ğ in t e k ş e y d ir bu . A m a g e n e de, k a ç m a k la
b ir k a z a n c ın o lm az. W r a g b y ’y e k ü ç ü k b ir b a r o n k a z a n d ır .
G ö r e c e k s in e ğ le n c e li b ir iş o la c a k tır bu.»
S i r M a lco lm g e r iy e y a s la n a r a k , g e n e g ü lü m sed i. C on-
n ie k a r ş ılık v e rm e d i.
« U m a n m k i g e r ç e k b ir e r k e k b u lm u ş su n d u r e n s o n u n ­
da,» d ed i b ir sü re so n ra , a ç ık g ö z b ir d u y g u sa l u y a n ık lık la .
«E vet. B ü tü n g ü ç lü k de b u r d a n d o ğ u y o r y a . B ö y le e r ­
k e k le r s a y ılı y ery ü zü n d e.»
«D oğru!» d ed i S ir M a lco lm , b u sözd en h o ş la n a ra k .
« E rk e ğ in b ö y le si ç o k azd ır! D o ğ ru y a v ru m . S e n in g ib i b ir
k a d ın a r a s la d ığ ı iç in d e ş a n s lı b i r a d a m m ış d o ğru su . S e ­
n i g ü ç d u ru m a so k m a z h e rh a ld e .»
«H ayır, h a y ır! K e n d i iste d iğ im g ib i d a v r a n m a k ta , b e ­
n i b ü tü n ü y le ö z g ü r b ıra k ıy o r.»
«E vet, ö y le y a ! G e r ç e k b ir e r k e k te n de b u b e k le n ir »
S ir M a lco lm h o ş la n m ış tı b u işte n . C o n n ie, sev d iğ i k ı­
zıyd ı, o n d a k i d işiliğ i h e r z a m a n b e ğ e n m iş ti. H ild a g ib i a n ­
n e s in e ç e k m e m iş ti C o n n ie . C liffo rd 'd a n d a tik sin iy o rd u .
O n u n iç in h o ş la n d ı b u d u ru m d an , k ız ın a c a n d a n b i r a n la ­
y ış g ö ste rd i, s a n k i d o ğ a c a k ç o c u k k e n d i ço cu ğ u y d u .
C o n n ie ’yi, H a rtla n d O te lin e g ö tü re re k y e r le ş tird i, k e n ­
d isi d e k u lü b ü n e g itti. C o n n ie a k ş a m le y in o n u n la ç ık m a k
iste m e d i.
M e llo rs ’d a n b e k le d iğ i m e k tu p g e lm işti.

B e n o te le g e lm iy o ru m , se n i s a a t 7 ’de A d am S tr e -
e t ’de A ltın H o ro z’u n Önünde b e k le y e c e ğ im .-

K o y u r e n k g iy im iy le b a m b a ş k a b ir k ılık ta , in c e u z u n
g ö rü n ü şü y le o rd a b e k liy o rd u . D o ğ a l b ir b a ş k a lığ ı v a rd ı,
a m a C o n n ie ’n in ta b a k a s ın d a n in s a n la r ın b a s m a k a lıp g ö rü ­

334
n ü şü n d e n u z a k tı. C o n n ie, o n u n h e r y e r e g irip ç ık a b ile c e k
b ir a d a m o ld u ğ u n u h e m e n gördü . D o ğ a l b ir g ö rg ü sü v a r ­
dı, y ü k s e k t a b a k a n ın b a s m a k a lıp g ö rg ü sü n d e n ç o k d a h a
g ü z e l b ir şey d i bu.
« M e rh a b a , g e ld in d em ek ! Ç ok d a iy i g ö rü n ü y o rsu n !»
«E vet! S e n iy i g ö rü n m ü y o rsu n am a.»
A d a m ın y ü z ü n e k u şk u y la b a k tı. Z a y ıftı, e lm a c ık k e ­
m ik le ri ç ık m ıştı. A m a g ö z le ri g e n e d e g ü lü y o rd u , h e m e n
k a n ı k a y n a d ı o n a. Ö lçü lü b iç ili d a v r a n m a g e r ilim in in b ü ­
t ü n y ü k ü b ird e n k a lk ıv e r d i o m u z la rın d a n . A d a m d a n t a ­
ş a n b ir e tk i, m u tlu lu k la , r a h a tlık la d o ld u rd u için i. B ir k a ­
d ın ın a ta k m u tlu lu k içg ü d ü sü y le h e m e n k a p tı b u e tk iy i.
'M u tlu y u m o h u rd a y k e n !’ d ed i için d en . V e n e d ik ’in k ız g ın
g ü n e şi b ile iç in i b ö y le b ir s ıc a k lık la d o ld u ra m a m ıştı.
«Çok ü zü ld ü n m ü g e ç e n o la y la ra ?» d iy e so rd u a d a m a ,
m a s a d a k a r ş ıs ın d a o tu ru rk e n : Ç ok z a y ıfla m ış tı ad am ; b u ­
n u şim d i g ö rü y o rd u . E li tıp k ı e sk id e n o ld u ğ u g ib i, u y u y a n
b ir h a y v a n ın g e v şe k u n u tm u şlu ğ u y la d u ru y o rd u m a sa d a .
T u tu p ö p m ek g e ç ti iç in d e n b u eli. A m a b u n u y a p m a y ı g ö ­
ze a la m a d ı.
« İn s a n la r h e r z a m a n k o r k u n ç şey ler,» d ed i ad am .
«Çok ü zü ld ü n m ü?»
«Ü züldüm , h e r z a m a n üzü ld ü ğü m g ib i. Ü z ü lm e k le b u ­
d a la lık e ttiğ im i de b iliyord u m .»
«K u y ru ğ u n a te n e k e b a ğ la m ış b ir k ö p e k g ib i m i d u y ­
d u n k e n d in i, C liffo rd ö y le yazıy ord u .»
A d am b a ş ın ı k a ld ırıp b a k tı. C o n n ie ’n in ta m o a n d a
b ö y le b ir şey sö y lem e si yersizd i: ç ü n k ü g u ru ru ç o k b ü y ü k
b ir y a r a a lm ış d u ru m d ay d ı.
«Evet, d uyd u m san ıy o ru m .»
O n u n b u h o rg ö rü d e n d u y d u ğu tik s in m e y i C o n n ie h iç
sezm ed i.
U zu n b i r s e s s iz lik oldu.
«B en i ö zled in m i?»
«B ü tü n o p a tır tıd a n u z a k o ld u ğ u n a sev ind im .»
G e n e b i r s e s s iz lik oldu.
«P eki ik im iz iç in s ö y le n e n le r e in a n d ı m ı h e rk e s?»
«H ayır! H iç san m ıy o ru m .»
«C lifford ?»
«O nu n d a in a n d ığ ın ı sa n m ıy o ru m . Ü stü n d e b ile d u r­

33S
m ad ı. A m a b a n a y o l v e rm e k z o ru n d a k a ld ı tab ii.»
« B iliy o r m u su n b ir ço c u ğ u m o lacak .»
A d a m ın y ü zü n d ek i, g ö v d e sin d e k i b ü tü n a n la m la r a n ­
s ız ın silin iv e rd i. A n la m ı h iç k a v r a y a m a y a n k o y u la şm ış
g ö z le r le b a k tı. S a n k i k a r a a le v li b ir h a y a le tti b a k a n .
« S e v in d iğ in i söy le n ’olur,» d iy e y a lv a rd ı, a d a m ın e lin i
k a v r a y a r a k . îlk in b ir s e v in ç b e lird i a d a m ın yü zü n d e, so n ­
r a a n la ş ılm a y a n d u y g u la r g ö lg e le d i b u sev in ci.
« G e le ce k , b e n i d ü şü n d ü rü y o r,» dedi.
«A m a s e v in m iy o r m u su n ?» d iy e ü ste le d i C o n n ie.
« G e le ce ğ e k o r k u n ç b ir g ü v e n siz lik v a r içim d e.»
«C an ım , b u so ru m lu lu k r a h a ts ız e tm e sin sen i. C liffo rd
-çocuğu se v e sev e a la c a k .»
M e llo rs ’u n , b u s ö z le r ü z e r in e s a ra rd ığ ın ı, d u rg u n la ş tı­
ğ ın ı gö rd ü .
« C liffo rd ’a d önüp, W r a g b y ’y e k ü çü k b ir b a r o n k a z a n ­
d ırm a m ı is t e r m isin ?» d iy e sord u .
A d am , C o n n ie ’y© b a k tı, y ü zü sa p sa rı, d ü şü n ce si çok
u z a k la rd a y d ı. Y ü z ü n d e g e n e o ç ir k in s ın t m a titr e ş ti.
«Ç o cu ğ u n b a b a s ın ın k im o ld u ğ u n u sö y lem e n g e r e k ­
m e z m i o zam an ?»
« S ö y le se m b ile g e n e a lır , y e t e r k i b e n istey ey im .»
A d a m b i r s ü re d ü şü nd ü .
«E vet!» d ed i e n so n u n d a k e n d i k e n d in e «D oğru! S ö y ­
le s e n b ile g e n e a la b ilir.»
B ir s e s s iz lik çök tü . K o c a b ir u ç u ru m b e lirm iş ti a r a l a ­
rın d a .
«A m a C liffo r d 'a d ö n m em i iste m e z s in d eğ il m i?» d iy e
so rd u C o n n ie .
« S e n n e y a p m a k is te r s in p ek i?»
« S e n in le b ir lik te y a şa m a k .»
B u sö zü işitin ce , e lin d e o lm a k sız ın , b ü tü n k a m ın ı a le v
s a r d ı a d a m ın , b a ş ı ö n ü n e d ü ştü . S o n r a g e n e b a ş ın ı k a ld ı­
r a r a k , b ü y ü le n m iş g ö z le rle b a k tı.
« D eğ er m i sen ce ?» d ed i, «d üşün k i s a n a v e r e c e k h iç ­
b ir şey im yok.»
« B irço k e rk e k le r d e o lm a y a n ş e y v a r sen d e. K e n d in de
b iliy o r s u n bu n u .»
« B ir b a k ım a b iliy o ru m .» B ir s ü re d u r a r a k d üşü nd ü .
S o n r a k ıs a c a : « B an a, ço k k a d ın s ı b ir e r k e k o ld u ğ u m u s ö y ­

338
le r le r d i h ep . A m a g e r ç e k te d u ru m b a m b a ş k a . K u ş v u rm a k
iste m iy o rsa m , p a r a a rd ın d a k o şm u y o rsa m , y ü k s e lm e t u t '
k u su b e sle m iy o rsa m , n e d e n k a d ın s a y ıla c a k m ış ım ? O rd u -
<ia iste s e m k o la y c a y ü k s e le b ilird im , a m a o rd u y u sev m iy o r­
d u m . A d a m la rım ı ç o k iy i y ö n e te b iliy o rd u m g e r ç i: b e n i s e ­
v iy o rla r, ö fk e m d e n de k u ts a l b ir k o r k u d u y u y o rla rd ı. A m a
ü s t-rü tb e d e k ile r in ta ş k a f a lı o lu şu ö ld ü rü y o rd u ord u y u , b u ­
d a la c a b ir d u ru m a sok u y o rd u . E r k e k le r i s e v e rim , e r k e k le r
d e b e n i sev e r. N e v a r k i, b u d ü n y ay ı y ö n e te n le r in b o şb o ­
ğ a z c a b ö b ü r le n m e le rin e , b ü y ü k lü k ta s la m a la r ın a h iç k a t ­
la n a m a m . O n u n iç in d e h e rk e s le k o la y k o la y g e çin e m e m .
P a r a iç in y a p ıla n y ü z sü z lü k le rd e n , s ın ıf a y r ım ın d a n tik s i­
n irim . B u d u ru m la , b ö y le b ir d ü n y ad a, b ir k a d ın a v e re b ile ­
c e k n e y im v a r b e n im ?»
« S e n d e n b ir şey is te y e n v a r m ı? B u r d a p a z a rlık m ı
e d e c e ğ iz şim d i? B ir b irim iz i sev iy o ru z y a , b u y eter.»
«H ay ır h a y ır! B u y e tm ez . Y a ş a m a k , ile rle m e k , ile r le ­
m e k tir . O y s a b e n im y a ş a y ış ım h e r k e s in k iy le a y n ı o lu k ta n
a k m a z , a k a m a z . Y a n m ış b ir b ile t g ib iy im b ira z . Y a ş a y ış ım
b ir y ö n k a z a n m a d a n , s a ğ la m b ir b iç im e b a ğ la n m a d a n , h iç
o lm a z s a b a n a iç r a h a tlığ ı v e re c e k b ir d u ru m k a z a n m a d a n ,
y a ş a m ım a b ir de k a d ın k a r ış tır m a m ın n e g e r e ğ i v a r ? B ir
e r k e ğ in y a ş a m a s ın d a , b i r k a d ın a s u n a b ile c e ğ i b i r a n la m
o lm a lıd ır: h e r k e s te n a y r ı b ir y a ş a m s ü re c e k le r s e , k a d ın
d a g e r ç e k b ir k a d ın s a , g e r e k lid ir b u . B e n düped üz s a n a
g ö v d e sin i s a ta n b ir a d a m o lam am .»
«N eden?»
« O lam am işte . S e n de çok sü rm e z tik s in ir s in b u d u­
ru m d an .»
« B a n a g ü v e n m iy o rs u n san ki.»
A d a m ın yü zü n d e g e n e o s ır ıtm a b e lird i.
« P a ra sen d e, ü s tü n lü k sen d e, k a r a r s e n d e a m a , b e n
s a lt p a r a y la tu tu lm u ş b i r e r k e k te n b a ş k a b ir şe y o lm a m a ­
y a k a tla n a m a m .»
« B a şk a n e s in ki?»
« H a k lısın s o r m a k ta , g ö zle g ö r ü le b ile n b i r şey d eğ il b u
çü n k ü . A m a h iç o lm a z s a k e n d i g ö zü m d e b ir şey im . K en d i
v a r lığ ım ın a n la m ın ı g ö re b iliy o ru m ; b u n u b a ş k a la r ın ın gö-
re m e y iş in i a n la m ıy o ru m g e r ç i, a m a ö n e m li değil.»
«P ek i b e n im le b ir lik te y a ş a m a k , v a r lığ ın ın a n la m ın ı
a z a lt a c a k m ı?»

337
 A d a m k a r ş ılık v e rm e d e n ö n c e u zu n b ir sü re d u ra k la ­
dı:
«O lab ilir.»
C o n n ie d e d u ru p d ü şü n d ü b ir a n .
«P ek i n e y m iş s e n in v a r lığ ın ın a n la m ı? »
«D ed im y a , g ö rü n m e z b ir şey . D ü n y a y a in a n m ıy o ru m ,
p a ra y a , ile rle m e y e , u y g a r lığ ım ız ın g e le c e ğ in e de in a n m ıy o ­
ru m . İ n s a n lığ a b i r g e le c e k g e r e k liy s e , şim d i için d e b u lu n ­
d u ğ u m u z d u ru m u b ü y ü k ö lçü d e d e ğ iştirm e k zo ru n d ay ız.»
«N e b iç im b ir şey o la c a k b u g e le ce k ?»
« T a n rı b ilir. B u k o n u d a b ir ş e y le r d u y u y o ru m içim d e,
b ir s ü rü ö fk e y le k a n ş ık . A m a g e r ç e k te n e o ld u ğ u n u b e n
d e b ilm iy o ru m .»
« B e n sö y ley e y im m i?» d ed i C o n n ie, a d a m ın y ü zü n e
b a k a r a k : « S ö y le y e y im m i? Ö te k i e rk e k le r d e b u lu n m a y a n ,
y a ln ız sen d e o la n , g e le c e ğ i y a r a t a c a k şey i sö y ley e y im m i?»
« S ö y le b a k a lım .»
« S e n in c a n a y a k ın lığ m d a k i g ö zü p ek lik : e lin i k a lç a m ın
ü s tü n e k o y u p , d ü n y a d a e n g ü ze l k a lç a s e n in k i, d ed iğ in
z a m a n k i gibi.»
Y ü z ü n d e b i r g ü lü m se m e t itr e ş ti ad a m ın .
«Ö yle m i?» dedi.
S o n r a d üşü nd ü .
«Evet!» dedi. « H ak lısın . G e le c e k b u işte . B a ş k a h iç b ir
şey d eğ il. B u y a k ın lığ ı e r k e k le r e d e d u y d u ğ u m oldu. O n la ­
r a te n c e d e ğ in m e k z o ru n d a k a ld ım , d ö n e k lik de e tm e d im
b u k o n u d a . O n la r ı c e h e n n e m e b ile sa ls a m , h e m y a k ın lık la
d a v r a n m a k h e m de h e p s in in b ilin c in d e o lm a k z o ru n lu lu ­
ğ u n u d uydu m . B ir b ilin ç lilik s o ru n u d u r b u, B u d d h a ’n m de­
d iğ i g ib i. A m a B u d d h a d a k a v g a sın d a , e r k e k le r a r a s ın d a k i
iliş k ile rd e b ile , e r k e k ç e s ü rd ü rü le b ild iğ i z a m a n e n iy i şey
o la n , g ö v d e ce b ilin ç , te n c e c a ııa y a k ın lık k o n u la rın d a u t a n ­
g a ç d a v ra n m ış tır; o y sa b ö y le b ir şey , m a y m u n c a b ir ö z e l­
lik te n k u r t a r a r a k g e r ç e k e r k e k y a p a r o n la rı. E v et, ö n e m li
o la n c a n d a n s e v g id ir g e r ç e k te ; c in s e l b irle ş m e d ir. C in se l
d eğ in m e, g e r ç e k o la n te k d eğ in m e d ir, b ü tü n d e ğ in m e le rin
e n y a k ın ıd ır. O y s a b iz b u d e ğ in m e d e n k o rk u y o ru z . A n c a k
y a r ım b ilin ç le , y a r ım y a m a la k y a şıy o ru z , ö z e llik le în g iliz -
le r, b ir b ir le r iy le d eğ in m e k u rm a k , b ira z c a n a y a k m lık , b i­
r a z d u y g u in c e liğ i k a z a n m a k z o ru n d a d ırla r. B iz e e n ç o k
g e r e k e n şe y bud u r.»

338
 C orn ıie a d a m a b a t t ı .
«Ö yleyse, n e d e n b e n d e n k o rk u y o rsu n ?»
A d a m k a r ş ılık v e rm e d e n ö n ce o n a u z u n u z u n b a k tı.
« G e r ç e k te b e n i d ü şü n d ü re n şey, s e n in p a ra n , to p lu m ­
d a k i y e r in , iç d ünyan.»
«P ek i b e n d e c a n a y a k m lık yo k m u?» d ed i C o n n ie , dü­
şü n c e li.
A d a m k o y u la şa n g ö z le riy le a ltta n a ltt a n b a k tı.
« V a r, a r a s ır a , tıp k ı b e n d e k i gibi.»
« A ra m ız d a k i iliş k id e b a n a g ü v e n e m iy o r m u su n ?» d e­
di C o n n ie , k u şk u lu g ö z le rle b a k a r a k .
A d a m ın yü z ç iz g ile ri y u m u şu y o r, s e r tlik te n u z a k la ş ı­
yord u .
«G ü v e n e b ilirim b elk i.»
İk is i d e s u su y o rla rd ı.
« B en i k o lla r ın a a lm a n ı istiy o ru m ,» d ed i C o n n ie, «ço­
c u ğ u m u z u n o la c a ğ ın a sev in d iğ in i sö y le m e n i istiy o ru m .»
Ö y le g ü zel, ö y le s ıc a k , ö y le iste k liy d i k i, a d a m , için d e n
b ir ş e y in o n a d o ğ ru a tılm a k ta o ld u ğ u n u duydu.
«O d am a g its e k iy i olur,» d ed i a d am . « G en e d ed ikod u
ç ık a r a m a olsun.»
A d a m b ü tü n d ü n y a y ı u n u tm a y a b a ş lıy o rd u g e n e, y ü ­
zü c a n a y a k m b ir tu tk u n u n y u m u şak , k a tık s ız g ö rü n ü şü n e
b ü rü n ü y o rd u .
Issız s o k a k la rd a n g e ç e r e k C o b u rg S q u a r e ’e y ü rü d ü le r,
ad am , b i r e v in e n ü s t k a tın d a b i r ç a tı o d a sın d a k a lıy o r,
k ü ç ü k b ir h a v a g a z ı o c a ğ ın d a y e m e k le r in i k e n d isi p iş iri­
y o rd u . O d a k ü çü cü k , a m a d e rli top lu y d u .
C o n n ie soy u n d u , o n u d a s o y u n m a y a zo rla d ı. G e b e liğ i­
n in y u m u şa k ilk ış ıltıs ı için d e , ç o k a lım lı b i r g ö rü n ü şü
v a rd ı.
« S a n a d o k u n m am alıy ım ,» d ed i ad am .
«H ayır! S e v b e n i! S e v b e n i, y a n ın d a n h iç a y ır m a y a c a ­
ğ ın ı sö y le. B e n i b ır a k m a y a c a ğ ım sö y le. H iç b ir y e re , h iç
k im s e y e b ıra k m a y a c a ğ ın ı söyle.»
A d a m a y a k la ş a r a k , o n u n in ce, g ü çlü , ç ıp la k g ö v d esin e,
ta n ıd ığ ı b u te k y u v a y a s ık ıc a sa rıld ı.
« Ö y le y se y a n ım d a n a y ır m a y a c a ğ ım seni,» d ed i ad am .
«S e n b ö y le is te d ik te n so n ra , h iç b ir y e r e b ır a k m a y a c a ğ ım
seni.»
K o lla r ın ı k a d ın ın b o y n u n a s ım s ık ı d olad ı.

339
 «Ç o cu k iç in d e s e v in d iğ in i söyle,» d ed i k a d ın g e n e ,
« ö p o n u l D ö ly a ta ğ ım ı öp, o n u n o r d a o ld u ğ u n a s e v in d iğ in i
sö y le b a n a .»
B u g ü ç b ir şey d i a d a m için .
«B u z a m a n d a d ü n y a y a b ir ç o c u k g e tirm e k te n b ü y ü k
b ir k o r k u d uyuyorum ,» dedi, « g e le ce ğ in d e n b ü y ü k k o r k u
d u y u yo ru m .»
«A m a s e n s in o n u k a r n ım a k o y a n . S e n in g ö s te re c e ğ in
c a n a y a k m lık o la c a k tır o n u n g e le c e ğ i. O p onu!»
A d a m ü rp e rd i, ç ü n k ü g e r ç e k ti b u söz. « S e n in g ö s te re ­
c e ğ in c a n a y a k m lık o la c a k tır o n u n g e le ce ğ i.» - o z a m a n
k a d ın a b ü y ü k b ir s e v g i d uydu. E ğ ilip k a d ın ın k a m ın ı,
d ö ly a ta ğ ı iç in d e k i y a r a tığ ı öptü.
«A lı, s e n s e v iy o rs u n b e n i! S e v iy o rsu n b e n i!» d ed i k a ­
d ın, a n la m s ız , k e s ik h a z ç ığ lık la r ın ı a n d ır a n b i r sesle:
A d am b ü y ü k b ir y u m u ş a k lık la s a rıld ı o n a , b ir c a n a y a k ın -
lığ m k e n d i g ö v d e sin d e n o n u n g ö v d e sin e d o ğ ru a k tığ ın ı,
a r a la r ın d a d o k u n a k lı b ir k a y n a ş m a d u y g u su n u n k ıv ılc ım -
la n d ığ ım görd ü .
O n a s ık ıc a k e n e tle n irk e n , y a p m a s ı g e r e k e n te k ş e y in
b u o ld u ğ u n u , e r k e k ç e b ü tü n lü ğ ü n ü , g u ru ru n u y itirm e k s i­
z in c a n d a n b ir d eğ in m e y i g e r ç e k le ş tir m e n in b ü y ü k lü ğ ü n ü
a n la d ı. B u k a d ın ın p a ra s ı, o la n a k la r ı k e n d isin d e y o k sa ,
b ö y le b ir n e d e n d e n d o la y ı o n d a n c a n a y a k ın ilg is in i e s ir ­
g e m e si e r k e k lik g u ru ru n a , o n u ru n a y a k ışm a z d ı. «B en in ­
s a n la r a r a s ın d a te n c e b ir b ilin c in o lm a s ın ı sav u n u y o ru m ,»
d iy e d ü şü n d ü için d e n , « c a n a y a k m b ir d eğ in m e y i s a v u n u ­
y o ru m . B u k a d ın d a b e n im eşim , y o ld aşım . P a r a y a , m a k i-
n a la r a , d ü n y a d a k i yoz m a y m u n lu k ü lk ü s ü n e k a r ş ı s a v a ş ı­
yo ru m . B u k a d m d a b a n a d e ste k o la c a k . T a n n y a b in ş ü k ü r
k i b i r k a d ın ım v a r! B e n im le b ir o lan , c a n d a n , b e n im b ilin ­
c im d e o la n b ir k a d ın . T a n r ıy a şü k ü r, ş a m a ta c ı, b u d a la b ir
k a d ın d eğ il. C a n d a n , u y a n ık , b ilin ç li b ir kad m .» H a z d a n
s a r s ılır k e n , ru h u d a ü r e m e n in ç o k ö te sin d e b ir y a r a t ıc ılık ­
la k a d ın a d o ğ ru atıld ı.
O n d a n h iç a y r ılm a m a y a iy ic e k a r a r lıy d ı a r t ık şim d i
k a d ın . A m a a ş ılm a s ı g e r e k e n b ir s ü rü g ü çlü k v a r d ı d a h a .
« B e r th a C o u tts’d an n e fr e t e d iy o r m u su n ?» d iy e sordu .
«N e o lu r, o n d a n söz e tm e b a n a .»
«E d eceğ im ! E tm e m g e r e k . Ç ü n k ü b ir z a m a n la r s e v iy o r­
d u n onu . O n a da, şim d i b a n a o ld u ğ u n g ib i iç te n b a ğ lıy d ın

340
b ir z a m a n la r. S ö y le m e n g e r e k b a n a şim di: b ö y le iç te n b ir
b a ğ lılık ta n s o n ra , o n a b ö y le sin e b i r n e f r e t d u y m a k , k o r ­
k u n ç b ir şey d eğ il m i? N a sıl o lu y o r bu?»
«B ilm iy o ru m . H e r z a m a n k e n d i iste m in i d ik ti k a r ş ım a ,
h e r z a m a n : u ğ u rsu z d işi iste m in i: Ö zgü rlüğünü ! B ir k a d ı­
n ın h e p a ş a ğ ılık b i r ş a m a ta y la s o n a e r e n u ğ u rsu z iste m i.
Ö z g ü rlü ğ ü , b a n a k a r ş ı k u lla n d ığ ı, y ü zü m e k e z z a p g ib i a t ­
tığ ı b i r şey d i h e r zam an .»
«A m a şim d iy e d ek k o p a m a m ış sen d en . G e n e se v iy o r
m u sen i?»
«H ayır, h a y ır! B e n d e n k o p m ay ışı, a z ılı b i r ö fk e d u y m a ­
sı, b a n a k ö tü lü k e tm e k iste m e s i y ü zü n d en d ir.»
«G en e de b i r z a m a n la r sev m iş o lm a lı sen i.»
«H ayır! B e lk i a r a s ır a sev iy o rd u . Y a k la ş ır g ib i o lu y o r­
d u b a n a . A m a b u n d a n b ile tik sin iy o rd u . B e n i sev d iğ i a n la r
o lu y o rd u , a m a se v g isin i h e m e n g e r i a lır, h o m u rd a n m a y a
b a ş la rd ı. D u y d u ğ u e n b ü y ü k iste k , b a n a b a ğ ır m a k tı, b u
h u y u h iç d eğ işm ed i. İs te m ’i t a b a ş la n g ıç ta n b e r i y a n lış b ir
yöndeydi.»
«A m a b e lk i de s e n in k e n d isin i s ev m ed iğ in i seziy or, s e v ­
m e n iç in ça b a lıy o rd u .»
«Tanrının belâsı bir çabaydı bu.»
«A m a g e r ç e k te sev m iy o rd u n o n u d eğ il m i? S e n de o n a
k a r ş ı d ü rü st d a v ra n m a d ın .»
«N asıl s e v e b ilird im k i? B a şla m ış tım . B ir a r a sev m ey e
b a ş la m ıştım . A m a h e r n e d e n se, h e p so ğ u tu y o rd u b e n i. K o ­
n u şm a y a lım b u n u şim di. K o rk u n ç b i r d u ru m d u . O d a k o r ­
k u n ç b ir k a d ın d ı. B u so n o la y la rd a , e lim d e n g e ls e b i r s a n ­
s a r a v la r g ib i v u ru rd u m onu : k a d ın k ılığ ın a g irm iş, ç ıl­
g ın , a z ılı b ir şey ! A h, b ir v u ra b ilse y d im de, b ü tü n b u iş ­
k e n c e y e son v e re b ilse y d im . A h b ö y le b ir y e tk i v e rils e y d i
b a n a . B ir k a d ın k e n d i iste m in in şa şm a z k ö le si o lu r, b u is ­
te m d e h e r ş e y e k a r ş ı d ire n irse , k o r k u n ç b i r ş e y o lu r b u ,
o k a d ın ın e n so n u n d a v u ru lm a s ı g e re k ir.»
«P ek i k e n d i iste m in in k ö le si o la n e r k e k le r in d e v u ru l­
m a s ı g e re k m e z m i?»
«E vet! - o n la r ı d a g e b e rtm e li! A m a y a k a m ı k u r ta r m a ­
lıy ım b u k a d ın d a n , s o n ra b ir g ü n g e n e iş a ç a r b a ş ım a . S a ­
n a şu n u sö y le m e k istiyordum *, n e y a p ıp y a p ıp b u k a d ın d a n
b o şa n m a k z o ru n d a y ım , o n u n iç in d ik k a tli o lm a m ız , s a ğ d a
so ld a b ir lik te g ö rü n m e m e m iz g e re k . B ir g ü n ik im iz b i r

341
a r a d a y k e n s a ld ır m a s ın a h iç m i h iç k a tla n a m a m .»
C o n n ie b u söz ü z e r in e d üşünd ü.
«Bu, b ir lik t e y a ş a y a m a y a c a ğ ız d em ek tir.»
«A şağ ı y u k a r ı a ltı a y b e k le m e m iz g e re k iy o r. B o ş a n ­
m a k a r a r ın ı e y lü ld e a la b ile c e ğ im i sa n ıy o ru m ; b u d u ru m d a
m a r t a d ek b e k le m e k z o ru n d a k a la c a ğ ız .»
«P ek i a m a , ç o c u k ş u b a t s o n u n a d o ğ ru d o ğ a c a k b e l­
ki.»
A d am su su y o rd u .
«A h b ü tü n şu C lif fo r d la r , B e r t h a ’l a r g e b e rs e y o k m u!»
«A m a b ö y le b i r şey d ile m e k , c a n d a n b ir d a v ra n ış d e­
ğ il o n la r a k a rşı.»
« O n la ra c a n d a n d a v r a n m a k h a ? O n la r a g ö s te rile b ile ­
c e k e n c a n d a n d a v ra n ış, le ş le r in i s e r m e k tir b e lk i. Y a ş a m a ­
y ı b ilm e z le r. A n c a k b o z g u n c u lu k y a p a rla r . R u h la r ı k ö tü ­
lü k le k a y n a r iç le rin d e . B ö y le le rin i a n c a k ölü m p a k la r . O n ­
la r ı g e b e rtm e k su ç s a y ılm a m a lı.»
«A m a s e n b u n u y a p a m a z sın .»
«K im d em iş y a p a m a m d iy e! B i r s a n s a r d a n d a h a k o la y
v u ru ru m o n la rı. K ılım b ile k ıp ırd a m a z . T e k b a ş ım a b i r d i­
re n iş , b i r g ü z e llik o lu r b u işte . O n la r ise sü rü y le . A h, n a ­
sıl g e b e rtird im h e m de.»
«B elk i de sü rü y le o lu ş la r ın d a n d o la y ı g ö ze a la m a z d ın
b ö y le b i r ş e y yap m ay ı.»
«O b e lli olm az.»
C o n n ie d e r in b ir d ü şü n ce y e d ald ı. A d a m ın B e r t h a
C o u tts ’d a n n e p a h a s ın a o lu r s a o lsu n a y r ılm a k iste d iğ i a p a ­
ç ık tı. S o n d u ru m p e k d e iç a ç ıc ı d eğ ild i. - B a h a r a d ek y a l­
n ız y a ş a m a k . B e lk i b u a r a d a C liffo r d ’d a n b o ş a n a b ilird i.
A m a n a s ıl? M e llo rs ’u n a d ın ı v e rse , b u k e z o n u n b o şa n m a
işi s u y a d ü şe ce k ti. N e iğ r e n ç b ir d u ru m d u b u ! İn s a n b a ­
ş ın ı a lıp d ü n y a n ın e n u z a k b u c a k la r ın a k a ç a r a k b ü tü n b u
s a ç m a lık la r d a n k u rtu la m a z m ıy d ı?
H a y ır, k u rtu la m a z d ı. D ü n y a n ın e n u z a k b u c a k la r ı
C h a rin g C r o s s ’d a n b e ş d a k ik a b ile çe k m iy o rd u b u g ü n .
R a d y o v a rk e n , d ü n y a n ın u z a k b u c a ğ ı d iy e b ir ş e y söz k o ­
n u s u o la m a z d ı. D a h o m e y , L am a, T ib e t k r a lla r ı. N ew Y o r k
r a d y o la r ın ı d in liy o rla rd ı.
B e k le y iş ! B e k le y iş ! D ü n y a u çsu z b u c a k s ız , u ğ u rsu z,
k a r m a k a r ış ık b ir a k ış tı, b u a k ış ta s ü rü k le n m e m e k iç in
ç o k u y a n ık o lm a k z o ru n d a y d ı in s a n .

342
 C o n n ie b a b a s ın a a çıld ı:
« B a b a , s a n a sö zü n ü e ttiğ im a d am C liffo r d ’u n k o r u b e k ­
çis i: b ir z a m a n la r o rd u d a s u b a y lık f a la n e tm iş. A m a so­
n u n d a e r o lm a y ı s e ç e n ü n lü a lb a y C .E. F lo r a n c e g ib i b ir
ad am .»
S ir M alco lm , ü n lü E .C . F lo r e n c e ’in b u k a r ş ılık s ız m is­
tik d a v r a n ış ı ö n ü n d e p e k d u y g u la n a c a k b i r a d a m d eğ ild i.
B ü tü n b u a lç a k g ö n ü llü lü ğ ü n a rd ın d a f a z la c a r e k lâ m old u ­
ğ u n u d ü şü n ü yord u . E n ç o k tik s in d iğ i k ib ir , b ir in s a n ın
k e n d i k e n d in i a lç a ltm a k ta n d u y d u ğu k ib ird i.
«N eyin n e s i b u s e n in k o ru b e k ç isi?» d iy e sord u , s in ir­
li.
« T e v e r s h a lllı b ir m a d e n c in in o ğlu . A m a ö y le s ıra d a n
b ir a d a m değil.»
Y a ş lı s a n a tç ı d a h a d a ö fk e le n d i:
« B ir a lt ın a v c ıs ı b e n c e , s e n de g ü ze l b ir a ltın m a d e n i
o lu y o rsu n a n la şıla n .»
«H ay ır b a b a , d u ru m b a m b a ş k a . O n u ta n ır s a n a n la r ­
sın . G e r ç e k b ir e rk e k . C liffo rd h e r z a m a n , a lç a k g ö n ü llü
d e ğ il d iy e tik s in ird i ond an.»
« B ir k e z o lsu n s e z g isi iy i ç a lış m ış C liffo r d ’un.»
S ir M a lc o lm ’u ç ile d e n ç ık a r a n , k ız ın ın b i r b e k ç iy le iliş ­
k i k u r m a s ı d eğ il, b u n d a n d o ğ a b ile c e k ç ir k in d ed ik o d u la r­
d ı. B u iliş k i u m ru n d a b ile d eğ ild i: ç ık a c a k d ed ik o d u la rd ı
o n u d ü şü n d ü ren .
«A d am ın k e n d isi u m ru n d a b ile d eğ il. A n la ş ıla n se ­
n i iy ic e f a k a b a s tırm ış . A m a ç ık a c a k d ed ik o d u la rı d ü şü n
b ir. Ü v ey a n n e n in b u d u ru m u n a s ıl k a r ş ıla y a c a ğ ın ı d ü­
şü n !»
«B iliyo ru m .» d ed i C o n n ie . «D ed ikodu iğ r e n ç b i r şey .
H e le in s a n y ü k s e k t a b a k a d a y a ş ıy o r s a . A d a m şim d i b o ­
ş a n m a y a ç a lış ıy o r. B o ş a n m a sın d a b i r g ü ç lü k ç ık m a m a s ı
iç in , şim d ilik ço c u ğ u n b a ş k a b i r a d a m d a n o ld u ğ u n u sö y ­
le r, M e llo rs a d ın ı a n m a y ız d iy e „ düşündüm .»
« B a şk a b i r a d a m m ı? H a n g i b a ş k a ad am ?»
«D u n can F o rb e s b e lk i. Ç o k e sk id e n b e r i a rk a d a ş ım ız .
O ld u k ç a d a ü n lü b ir s a n a tç ı ü s te lik . B a n a d a ö zel b ir ilg i
d u y u yor.»
«D ah a n e le r! z a v a llı D u n c a n h a ? P e k i k a z a n c ı n e o la ­
c a k b ö y le b ir şeyden.»
«B ilm em . A m a b u n d a n h o ş la n a b ilir bile.»

343
 «H ayd i c a n ım s e n de. B ö y le b i r şey d e n h o ş la n a n , b u ­
d a la d ır. H em s e n in le o n u n a r a s ın d a h iç b ir şey g e çm e d i
k i!»
«H ayır! A m a g e r ç e k te b ö y le b i r şey i iste m e y e n o.
Y a n ın d a b u lu n m a m d a n h o ş la n ıy o r, a m a k e n d isin e d e ğ in ­
m e m i iste m iy o r.»
«T a n rım , n e g ü n le re k a ld ık !»
«H er z a m a n e n b ü y ü k d ile ğ i b e n im b i r re s m im i y a p ­
m a k old u . A m a b e n y a n a şm a d ım b u n a.»
« T a n rı y a r d ım c ıs ı o lsu n ! A m a b ö y le b i r şey p ek fazıla
o lm a z m ı D u n c a n için ?»
«A d ım ın o n u n la b ir lik te d ed ik o d u y a k a r ış m a s ın a b ir
d iy e ce ğ im iz y o k tu r g e n e d e, d eğ il m i?»
«T a n rım ! N e b a y a ğ ı iş le r d ü şü n ü y o rsu n C o n nie?»
«B iliy o ru m ! Ç ir k in b i r şey ! A m a b a ş k a n e y a p a b ilirim ?»
« Y a la n la r d o la n la r, y a la n la r d o la n la r! Y e r in d ib in e
b a tm a k is tiy o r in s a n b u d u ru m u g ö rü n ce .»
« B a k ın b a b a , siz k e n d in iz d e z a m a n z a m a n b ö y le b i r
h a y li y a la n d o la n a b a ş v u rm a m ış o lsay d ın ız, h iç b ir d iy e ­
c e ğ im olm azd ı.»
«A m a b e n im d u ru m u m a p a y rıy d ı, in a n b an a.»
«H er z a m a n d u ru m a p a y rıd ır.»
B u a r a d a H ild a g eld i, s o n d u ru m u ö ğ ren d iğ in d e o d a
k ü p le re b in d i. K ız k a r d e ş in in a d ın m b ir k o r u b e k ç is iy le
d ed ik o d u y a k a r ış m a s ı d ü şü n c e siy le o d a b ir tü rlü u z la şa -
m ıy o rd u . B a y a ğ ın ın d a b a y a ğ ıs ı b ir şey d i b u !
«P eki, o n u n la İn g iliz C o lu m b ia s ı'n a k a ç s a k , b ö y le c e
d ed ik o d u d a ö n le n m iş o lsa , n a s ıl o lu r?» d iy e so rd u C o n n ie.
B u d a ç ık a r y o l d eğ ild i. D ed ik o d u g e n e b a ş la rd ı. C o n -
n io a d a m la g id e c e k o lsa , o n u n la e v le n e b ilm e liy d i. H û d a '­
n ın d ü şü n ce siy d i bu . S i r M a lco lm b u k o n u d a k e s in b ir
şey sö y lem iy o rd u . K ız ın ın b u ç ılg ın lığ ın ın g e ç ic i o la b ile ­
c e ğ in i u m u y o rd u .
«Onu. g ö rm e k is te r m isin , b a b a c ığ ım ? » d ed i C o n n ie.
Z a v a llı S ir M a lco lm ! P e k n iy e ti y o k tu b ö y le b ir şey e .
Z a v a llı M e llo rs 'u n is e h iç n iy e ti y o k tu . A m a g e n e de b u ­
lu ş tu la r. K u lü b ü n ö zel b i r o d a sın d a b ir ö ğ le y e m e ğ i y e d i­
le r. İk i a d a m k a r ş ılık lı, b ir b ir le r in i te p e d e n tır n a ğ a sü zü ­
y o r la rd ı.
S i r M a lco lm b ir h a y li v is k i içti; M e llo rs d a iç ti b ira z .
G e n ç a d a m ın ç o k iy i ta n ıd ığ ı H in d is ta n ’d a n söz e ttile r .

344
 Y e m e k b o y u n c a sü rd ü b u ko n u şm a. K a h v e le r g e ld ik ­
te n , g a r s o n d a o d a d a n ç ık tık ta n so n ra S ir M a lco lm b i r p u ­
ro y a k a r a k , b a b a c a n b ir ilg iy le sordu:
«P ek i d e lik a n lı, k ız ım n e o la c a k b a k a lım ?»
M e llo rs ’u n y ü z ç iz g ile ri titre şti.
«N e o lm u ş k ız ın ız a S ir?»
« B ir ç o c u ğ u n u z v a rm ış k arn ın d a.»
«E vet, b u o n u ra e riştim !» d iye s ır ıttı M e llo rs.
«T an rım , n e o n u r y a!» S i r M alco lm g e v re k g e v re k
gü ldü , İsk o ç d a m a rın ın k a b a r m a s ıy la sö zü n ü s a k ın m a d a n
k o n u ş m a y a b a şla d ı. «O n u r h a ! N asıld ı, iy i m iy d i b a ri?»
«Ç ok iyiyd i!»
«D oğru d u r, in a n ır ım . H a h h ah ! T a m b a b a s ın a ç e k m iş
k ız ım ! B e n k e n d im de iy i b ir cin se l s e rü v e n i h iç b ir z a m a n
k a ç ırm a d ım . A m a a n n e s i, ölü m d en k a ç a r g ib i k a ç a r d ı b ö y ­
le b ir şey d en !» G ö z le rin i y u k a r ıy a d ik ti. «A m a, s ıc a k lık
k a z a n d ır d ın k ız ım a , ıs ıttın o n u , d u ru m u n d ak i d eğ işm ed e n
a n lıy o ru m . H ah h a h ! B e n im k a n ım ı ta ş ıy o r n e de o lsa!
K ız ım ın g ö n lü n d e k i k u r u ot y ığ ın la rın ı b a ş ta n b a ş a tu tu ş ­
tu rd u n . H ah h a h ! B u işe ço k sev ind im , iy i e tm işsin . B öyle;
b i r şey ç o k g e re k liy d i o n a . İy i b ir k ızd ır, g ü z e l k ız d ır; k a ­
n ın ı tu tu ş tu r a c a k b ir e r k e ğ e ra s la d ığ ı gü n , y o lu n a g ir e c e ­
ğ in i b iliy o rd u m ! H ah h a h h a h ! K o ru b e k ç is i h a , d e lik a n lı!
B a n a s o r a rs a n , k a ç a k a v c ın ın t a k en d isi. H a h h a h ! A m a
ş a k a b ir y a n a , n e y a p m a y ı d ü şü n ü y o rsu n u z şim d i? Ş a k a
b i r y a n a , a n lıy o r su n y a!»
Ş a k a b ir y a n a o lu n c a p e k u zu n b o y lu b i r şe y k o n u ş ­
m a d ıla r. M e llo rs b ir a z ç a k ır k e y if o lm a k la b ir lik te , ö te k i
a d a m d a n ç o k d a h a a y ık tı. K o n u şm a la rın d a e lin d e n g e ld i­
ğ in c e sa ğ d u y u lu o lm a y a ç a lışıy o rd u : b ö y le o lu n c a d a ço k
ş e y sö y ley e m iy o rd u .
«D em ek k o r u b e k ç is isin ! K o ru d a k i b ö y le b ir a v iç in d e
d e ğ e r h a n i! N e d e rsin ? B ir k a d ın ı s ın a m a k is tiy o r s a n k ı­
ç ın a b ir çim d ik a ta c a k s ın . E tin d e n , o k a d ın ın d e ğ e rin i
k e s tir e b ilir s in . H a h h a h ! İm re n iy o ru m s a n a d e lik a n lı. K a ç
y a şın d a sın ? »
«O tuz dokuz.»
S ir M a lco lm k a ş la r ın ı k a ld ırd ı.
«Ö yle m i! Y ir m i y ıl d a h a y a ş lı g ö ste riy o rsu n . K o ru b e k ­
ç is i ol, n e o lu rs a n ol, iy i h o ro z s u n sö zü n k ıs a s ı. G ö zü k a ­
p a lı a n la y a b ilir im b u n u . O e lin in k ö rü C liffo rd g ib i d eğ il­

345*
s in . C iğ e r i b e ş p a r a etm ez, s e v işm e y i b ilm e y e n k ö p e ğ in
b iri. S e n d e n h o şla n d ım d e lik a n lı. S ık ı e rk e k sin . T a m b ir
isp e n ç h o ro zu ! B a k tım m ı a n la r ım b e n . Y a m a n a d a m sın .
K o ru b e k ç is i! H a h h a h , n e b e k ç i y a , b e n o lsa m k o ru m d a ­
k i h iç b ir a v ı g ü v en ip b ıra k m a z d ım s a n a ! B u r a y a b a k , ş a k a
b ir y a n a , n e y a p m a m ız g e r e k şim d i? D ü n y a c a d ı k a n la r la
d olu!»
G e r ç e k te h iç b ir k a r a r a v a ra m a d ıla r, y a ln ız a r a la n n d a
o e sk i e r k e k ç e c in s e l tu tk u d a n d o ğ m a b ir y a k ın lık b e lir­
di.
« B a k d e lik a n lı, s e n in iç in y a p a b ile c e ğ im b ir şey v a rs a ,
b a n a g ü v e n e b ilirsin . K o ru b e k ç is i! A m a n e y av u z b e k ç i
y a ! H o şlan d ım b u işte n ! Ç o k h o ş u m a g itti! Y a m a n k ız ım
v a rm ış . B iliy o rs u n , k ız ım ın k e n d in e g ö re b i r g e liri v a r ­
d ır, ço k fa z la d eğ il a m a , a ç k o y m a z sizi. B e n d e h e r ş e ­
y im i o n a b ır a k a c a ğ ım . A n d o lsu n b ır a k a c a ğ ım . B u k o c a ­
k a r ıla r d ü n y a sın d a b ö y le b ir a ta k lığ ı g ö s te rm e k le h a k e tti
b u n u . B e n ta m y e tm iş y ıld ır k o c a k a r ıla r ın e te ğ in d e n k u r ­
tu lm a y a ç a lış ıy o ru m , a m a b i r tü r lü b a ş a ra m a d ım . A m a
s e n b u n u b a ş a r a c a k e rk e k s in , gö rü yo ru m .»
« B en im iç in b ö y le ş e y le r d ü şü n m e n ize sev in d im . B a ­
n a g e n e llik le , k a ld ırım a ğ z ıy la , m a y m u n u n b iri d e r le r hep.»
« D e rle r, in a n ır ım . S e v g ili d o stu m , k o c a k a r ıla r k a r ş ı­
s ın d a in s a n m a y m u n d a n b a ş k a n e o la b ilir ki?»
B ü y ü k b i r d o stlu k iç in d e a y r ıld ıla r, M e llo rs o g ü n
a k ş a m a d ek iç in iç in g ü lm e k te n k e n d in i a la m a d ı.
E r te s i g ü n , C o n n ie, H ild a, M e llo rs, gö zd en ır a k b ir
y e r d e ö ğ le y e m e ğ i y e d ile r.
« B ö yle h e r b a k ım d a n ç ir k in b i r d u ru m u n o r ta y a ç ık ­
m a s ı n e ü z ü cü b ir şey,» d ed i H ild a.
« B ir h a y li e ğ le n d im b u d u ru m d a ben,» d ed i M e llo rs.
« B ir ç o c u k d ü n y a y a g e tirm e k için , h iç o lm a z s a ev ­
le n e b ile c e ğ in iz z a m a n ı b e k le y e b ilird in iz .»
« T a n rı b ir a z ç a b u k ü fle d i k ıv ılcım ı.»
« T a n rı’y la ilg isi y o k b u n u n . C o n n ie ’n in ik in iz e d e y e ­
te c e k p a r a s ı v a r g e r ç i, a m a ç e k ile c e k b ir şey d eğ il b u d u­
ru m .»
«A m a b ü tü n b u n la r ın ta s a s ı siz e d üşm ez, d eğ il m i?»
d ed i ad am .
«A ynı ta b a k a d a n olsay d ın ız...»
« Y a d a h a y v a n la r b a h ç e s in d e b ir k a fe s te olsayd ım .»

346
 B ir s e s s iz lik oldu.
« B a n a k a lırs a , C o n n ie 'n in b a m b a ş k a b i r a d a m ın a d ın ı
v e rm e s i, siz i b u işe h iç k a r ış tır m a m a s ı, y a p ıla c a k e n iy i
ş e y olur.»
«A m a işe k a r ış m ış d u ru m d ayım .»
«B o şa n m a işle m le ri iç in d em ek istiy o ru m .»
A d am şa şırm ış b a k ıy o rd u . C o n n ie, D u n c a n ta s a r ıs m ı
o n a a ç m a y ı g öze a la m ıy o rd u .
«A n lam ıy oru m ,» d ed i.
«B ir a rk a d a ş ım ız v a r, siz in şim d ilik b u işe k a r ış tır ıl-
m a m a n ız için , k e n d i a d ın ın k u lla n ılm a s ın ı k a b u l e d e c e k
belk i,» d iy e a ç ık la d ı H ild a.
« E rk e k m i?»
«Evet!»
« B a şk a s e v g ilisi v a r m ı C o n n ie'n in ?»
C o n n ie ’y e ş a ş k ın lık la b a k tı.
«H ayır, h a y ır!» d ed i C o n n ie h e m en . «E sk i b ir a r k a ­
d aş, se v g ili f a la n değil.»
«Ö y ley se n e d iy e b ü tü n su ç u ü z e rin e a ls ın a d a m ? S e ­
n in le b ir a lış v e riş i o lm am ışsa.»
«K im i e r k e k le r şö v a ly e y a ra d ılış lıd ır, b i r k a d ın d a n e l­
d e e d e b ile c e k le ri ç ık a r , te k g ö z e ttik le ri şe y d eğ ild ir.»
«Tam b a n a g ö re h a ? K im m iş b u k a h ra m a n ? »
« İsk o ç y a ’d a n ço cu k lu ğ u m u z d a n b e r i ta n ıd ığ ım ız b i r
a rk a d a ş ım ız , b ir s a n a tçı.»
« D u n ca n F o rb es!» d ed i a d a m h e m en . C o n n ie o n a D u n-
c a n ’d a n söz e tm işti b i r k e z . «P ek i n a s ıl y ü k le y e c e k s in iz
s u ç u o na?»
«İk isi b ir o te ld e k a la b ilir b ir sü re , y a d a C o n n ie o n u n
e v in d e y a şa r.»
« B a n a k a lır s a p ire y i d ev e y a p m a k b ü tü n b u n la r.»
«P ek i siz in d ü şü n d ü ğ ü n ü z b ir y o l v a r m ı?» d ed i H ild a.
« S iz in a d ın ız b u o la y a k a r ış ır s a , b ü y ü k b ir ş a m a ta c ı o l­
d u ğ u a n la ş ıla n k a r ın ız d a n k o la y k o la y b o şa n a m a z sm ız .»
« B ü tü n ü y le d oğru !» dedi M e llo rs, c a n ı s ık ıla r a k . «A lır
b a ş ım ız ı gid eriz.»
«C o n n ie için , b a ş ın ı a lıp g itm e k d iy e b ir ş e y olam az.»
d ed i H ild a. «C lifford h e r k e s ç e ta n ın a n b i r a d a m çü n k ü .»
G e n e ç ık m a z a g ir e r e k s u s tu la r.
« D ü n y a n ın g id işin i d eğ iştire m e z sin iz . B ir c e z a y a ç a r ­
p ılm a d a n b ir lik te y a ş a m a k istiy o rs a n ız , e v le n m e k z o ru n -

347
d asm ız. E v le n m e k iç in d e h e m s iz in h e m C o n n ie ’n in b o ­
şa n m a s ı, b o ş a n ın c a y a d e k d e b irb irin iz d e n a y r ı y a ş a m a n ız
g erek .»
A d a m b ir s ü r e se ssiz k a ld ı.
«P ek i siz n a s ıl b i r ç ık a r y o l d ü şü n ü y o rsu n u z?»
«H ele b i r b a k a lım . D u n c a n b u iş te su çu ü z e r in e a l ­
m a y ı k a b u l e d e rse , C liffo rd ’u C o n n ie ’d en b o ş a n m a y a z o r­
la rız ; siz d e k e n d i b o ş a n m a işin iz i s o n u ç la n d ır m a y a ç a lı­
ş ır, b ü tü n b u s ü re b o y u n c a b irb irin iz d e n a y n y a şa rsın ız .»
« D e lile r e v in i a n d ırıy o r b u k a rm a ş a .»
« O la b ilir! H e rk e s b ir e r d eli o la r a k g ö r e c e k sizi y a da
d a h a k ö tü b ir e r v a r lık o larak .»
«D ah a k ö tü sü d e ne?»
«K atil.»
«U m a rım k i b ıç a ğ ım ı b ir k a ç k e z d a h a sa p la y a b ile y im ,»
d ed i a d a m s ır ıta r a k . S o n r a su stu , ö fk e liy d i.
«P eki!» d ed i e n so n u n d a. « B ü tü n d ed ik le rin iz e p ek i.
D ü n y a m ız , h iç k im s e n in ö ld ü re m e y e c e ğ i gö zü k a r a r m ış
b ir d eli, a m a e lim d e n g e ld iğ in c e ç a b a la y a c a ğ ım ö ld ü rm e ­
ye. G e n e d e h a k lıs ın ız . B u iş te n s ıy rılm a k iç in e lim d e n g e ­
le n i y a p m a lıy ım .»
C o n n ie ’y e k ü çü lm e y le , ö fk e y le , y ılg ın lık la , a c ıy la b a k ­
tı.
« Y av ru m !» dedi. «K u y ru ğ u n u k ıs t ır a c a k b u d ü n y a s e ­
nin.»
«B iz s ık ı d u ru rs a k z o r k ıs tırır,» dedi C o n ııie .
B u n u s ö y le r k e n d ü n y a iş le rin e a d a m d a n d a h a a z göz
yu m u y o rd u .
D u n c a n ’a g ittik le rin d e , o d a su çlu k o ru b e k ç is in i g ö r­
m e k iste d i, e v in d e d ö rt k iş ilik b ir a k ş a m y e m e ğ i v e rd i.
D u n ca n , o ld u k ç a k ıs a b o y lu , d o lg u n , e s m e r te n li, a z k o ­
n u şu r, düz k a r a s a ç la r ı, g a r ip K e lt g u ru ru y la H a m le t tü ­
rü n d e n b ir ad am d ı. S a n a tı, s ilin d irle rd e n , d a ire le rd e n , sp i­
r a l ç iz g ile rd e n k u ru lm a a ş ı n m o d e m b ir s a n a ttı, a m a b e lli
b ir g ü cü , b e lli b ir b iç im v e to n a n l ığ ı v a rd ı. Y a ln ız M el-
lo rs, ço k s ık ıc ı, iğ re n ç b i r s a n a t o ld u ğ u n u d ü şü n d ü b u ­
n u n . B u d ü şü n c e sin i a ç ık ç a sö y lem e y e y a n a şm a d ı, ç ü n k ü
D u n c a n s a n a tın a d e lic e s in e b a ğ lıy d ı: o n u n iç in s a n a t k i­
ş is e l b ir ö ğ r e ti, k iş is e l b i r d in di.
A te ly e d e k i re s im le r e b a k ıy o r la r , D u n c a n k ü ç ü k k a h ­
v e re n g i g ö z le rin i ö te k i a d a m d a n a y ırm ıy o rd u . K o ru b e k ­

348
ç is in in , k e n d i re s im le r iy le ilg ili d ü ş ü n c e le rin i iş itm e k is ­
tiy o rd u . C o n n ie ile H ild a 'm n d ü ş ü n c e le rin i ö n c e d e n b ili­
y o rd u n a s ıl o lsa.
«H er y ö n ü y le b ir c in a y e t b u n la r,» d ed i M e llo rs en
so n u n d a ; D u n c a n ’m b i r k o ru b e k ç is in d e n h iç b e k le m e d iğ i
b ir sözd ü bu .
«Ö ld ü rü le n k im p eki?» d iye so rd u H ild a, o ld u k ç a so ­
ğ u k , a la y c ı b ir s e s l e :
«B en ! İn s a n d a k i b ü tü n y a k ın lığ ı, a c ım a y ı ö ld ü rü y o r
b u n la r.»
B ü y ü k b ir ö fk e u y a n d ırd ı b u s ö z le r s a n a tç ıd a . Ö te k i
a d a m ın sesin d ek i tik sin m e y i, n e fr e ti sez m işti. Y a k ın lık ,
a c ım a g ib i d u y g u la rın a ğ ız a a lın m a s ın a ç o k s in irle n ird i.
H a sta b ir d u y g u lu lu k tu b u !
O ld u k ç a in ce, u zu n y a p ısıy la d in e le n y o r g u n g ö rü n ü ş­
lü M e llo rs, d a n sed e n b ir p e rv a n e n in titr e k u ç a r ılığ ın ı a n ­
d ıra n b a k ış la r la r e s im le r i sü zü y o rd u .
«B elk i de b u d a la lık tır öld ü rü len , d u y g u cu b u d a la lık ,
d ed i s a n a tç ı, a la y lı b ir sesle.
«Ö yle m i d e rsin iz ? B a n a k a lır s a b ü tü n b u s ilin d irle r,
b u d a lg a lı titre ş im le r, n e y a n d a n b a k a r s a n ız b a k ın , ta m
b u d a la c a şe y le r, iy ic e de d u y g u sal. B e n c e , b ir h a y li k e n ­
d in e a c ım a y ı, y ü r e k le r a c ıs ı b ir b e n lik d ü ş ü n c e sin i y a n ­
s ıtıy o r b u n la r.»
S a n a tç ın ın yü zü b ir ö fk e d a lg a s ıy la s a p s a r ı k e sild i.
S e s s iz tü r d e n b ir y e n g iy le , re s im le r in y ü z ü n ü d u v a ra ç e ­
vird i.
« Y e m e k o d a sın a g eçelim ,» dedi.
H epsi d e b ir a z d u rg u n la şm ış, a r d a rd a y ü rü y e re k y e ­
m e k o d a sın a g e ç tile r.
K a h v e le r iç ild ik te n s o n ra D u n c a n :
«C o n n ie’n in ç o c u ğ u n u n b a b a s ı o la r a k g ö zü k m em d e h iç ­
b ir s a k ın c a y o k b e n c e . A m a b e n im d e b ir iste ğ im v a r b u ­
n a k a r ş ılık . C o n n ie b a n a b ir r e s m in i y a p m a m iç in m o d el
d u ra c a k . Y ılla r d ır b ir re s m in i y a p m a k iste rim , h iç b ir
z a m a n y a n a şm a d ı b u n a.»
B u s ö z le ri, b ir s a n ığ a v e rile n d iri d iri y a k ılm a c e z a s ın ı
a ç ık la y a n b ir e n g iz isy o n y a r g ıc ın ın k a p k a r a k e s in liğ iy le
m ırıld a n d ı.
«Y aa!» d ed i M e llo rs; «D em ek a n c a k b u iste ğ in iz y e ­
rin e g e lirs e k a b u l ed ece k sin iz.»

349
 «E vet! İste d iğ im te k k a r ş ılık bu.» S a n a tç ı k o n u ş u r­
k e n , ö te k i a d a m a d u y d u ğu so n su z n e fre t, s ö z le rin d e n se ­
ziliy o rd u . B ir a z f a z la c a sez iliy o rd u ü ste lik .
«İy isi m i ik im iz in r e s m in i b ir lik te yap ın,» d ed i M el-
lo rs. « Y a n y a n a b ir ç ift. S a n a t ın a ğ ı a ltın d a V u lc a n ’la V e ­
n ü s. K o ru b e k ç is i o lm a d a n ö n c e d e m irc ilik y a p a rd ım b e n .»
« E k sik o lm ay ın ,» d ed i s a n a tç ı. « V u lc a n ’m b iç im i b e n i
ilg ile n d irm iy o r pek.»
« S ilin d irle rle , e ğ r i b ü ğ rü ç iz g ile rle sü sle n ip p ü sle n ir-
se, ilg ile n d ir ir m i?»
D u n c a n k a r ş ılık v e rm e d i. D a h a fa z la k o n u şm a y ı o n u ­
r u n a y e d ire m iy o rd u .
T a ts ız b i r a k şa m d ı. S a n a tç ı, s a n k i ö te k i a d a m h iç y o k ­
m u ş g ib i d a v r a n a r a k , y a ln ız k a d ın la rla , k e s tir m e s ö z le r­
le k o n u ştu . S a n k i h e r söz, k a r a n lık , o la ğ a n ü s tü v a rlığ ın ın
d e r in lik le rin d e n b in b ir g ü ç lü k le y ü k se liy o rd u .
A y rıld ık la rın d a C o n n ie, « D u n ca n ’d a n p e k h o ş la n m a ­
dın, a m a g e r ç e k te g ö rü n d ü ğ ü n d e n d a h a iy id ir. İy i b ir in ­
san d ır,» d ed i M e llo rs ’a.
«A ltü st o lm u ş s in ir le r iy le k ü ç ü k k a r a b ir fin o y u a n ­
d ırıyor.»
«D oğru, b u g ü n h iç d e iy i d av ran m ad ı.»
«P ek i r e s m in i y a p tır a c a k m ıs ın o n a?»
«O la b ilir, p e k k a r ş ı d eğ ilim b ö y le b i r ş e y e a rtık . N a ­
sıl o lsa e lin i s ü rm e y e c e k b a n a . G e le c e k te b ir lik te g e ç ir e ­
ce ğ im iz g ü n le r u ğ ru n a , b u n a k a tla n a c a ğ ım .»
«A m a tu v a l ü stü n d e k im b ilir n e y e b e n z e te c e k seni.»
«U m ru m d a d eğ il. A n c a k b a n a k a r ş ı b e sle d iğ i k e n d i
d u y g u la rın ın r e s m in i y a p m ış o la c a k . B ö y le b ir şey y a p ­
m a s ı d a u m ru m d a d eğ il. A m a o b a y k u ş u a n d ıra n y a p ­
m a c ık b a k ış la r ıy la b ir şey eld e e d e b ile c e ğ im d ü şü n ü y o r­
sa, v a r s ın d ü şü n ed u rsu n . B en d e n , iste d iğ in c e b oş s ilin ­
d ir, b o ş o lu k ç ık a r a b ilir . B u o n u n g ö m ü lm e tö re n id ir. S ö y ­
le d iğ in s ö z le rd e n d o lay ı s e n d e n n e fr e t e t t i : s ilin d irli s a ­
n a tın ın . d u y g u cu , k e n d in i ö n e m s e r o ld u ğ u n u s ö y le m e n ­
den. A m a b u b ir g erçek .»

350
 19
S e v g ili C lifo rd . K o rk tu ğ u n şey b a ş ın a geld i. G e r­
ç e k te n , b a ş k a b ir a d a m a k a p tırd ım g ö n lü m ü ; b u d u­
ru m d a b e n i b o ş a y a c a ğ ın ı u m a n m . Ş im d i D u n c a n ’l a
b irlik te , o n u n e v in d e k a lıy o ru m . V e n e d ik 'te b iz im le
b ir lik te o ld u ğ u n u s a n a y azm ıştım . S e n in iç in ço k
ü zg ü n ü m . A m a b e n i b a ğ ış la m a y a ça lış, b e n i b o ş a y a ­
r a k W r a g b y ’y e d ö n m ey e d e k a tla n a m a y a c a ğ ın ı. Ç ok
ü zg ü n ü m . A m a b e n i b a ğ ış la m a y a ç a lış, b e n i b o ş a y a ­
r a k d a h a iy i b ir is in i b u l k e n d in e . B e n s e n in iç in d e­
ğ ilim , fa z la c a s a b ırs ız , fa z la b e n c ilim h e rh a ld e . D ö­
nü p s e n in le b ir lik te o tu ra m a m a rtık . S e n in iç in g ü ç
b ir d u ru m bu , b iliy o ru m . A m a işi b ü y ü tm e z se n , gö­
re c e k s in , p e k a ld ır m a y a c a k s ın y o k lu ğ u m a. B e n im k i­
ş iliğ in e d u y d u ğu n b ir b a ğ lılık d a y o k tu g e r ç e k te . B e ­
n i b a ğ ış la , b o şa k u rtu l. -

C liffo rd , iç te n p e k ş a şm a m ış tı bu m e k tu b a . C o n n ie ’n in
k e n d isin i b ır a k m a k ta o ld u ğ u n u u z u n b ir s ü re d ir iç in iç in
s ez m e k te y d i. A m a b u s e z g isin i d ış a r ıy a v u rm a y a h iç b ir
z a m a n y a n a şm a m ış tı. D o la y isiy le, d ışta n ç o k b ü y ü k b i r
s a r s ın tı oldu b u m ek tu p o n u n iç in . K a r ıs ın a o la n g ü v e ­
n in e toz b ile k o n d u rm a m ıştı h iç b ir zam an .
H epim iz b ö y le d eğ il m iy iz ? İç sezg im izle v a rd ığ ım ız
b ilg ile ri, iste m g ü cü m ü zü k u lla n a r a k b ilin c im iz d e n u z a k
tu tm a y a ç a lış ırız . B u, b ir k o r k u d u ru m u n a y a d a b ir k u ­
ru n tu y a yo l a ç a r a k , k a r ş ıla ş a c a ğ ım ız s a r s ın tıy ı o n k a t d a ­
lı b ü y ü tü r.
C liffo rd , h u y s u z la n a n b ir ç o c u ğ a döndü. F a lta ş ı g ib i
a ç ılm ış g ö z le riy le , s a p s a n b i r y ü zle y a ta k ta ölü g ib i o tu r ­
d u ğ u n u g ö re n M rs. B o lto n , b ü y ü k b i r k o r k u y a k a p ıld ı.
«Ne old u S i r C liffo rd , n e n iz v a r , n e oldu?»
A ğ z ın ı b ıç a k a çm ıy o rd u ! M rs. B o lto n , in m e n in b ü tü n
g ö v d esin e y a y ılm ış o lm a s ın d a n k o r k tu . Y a n m a k o ş a r a k
y ü zü n e d oku n d u , n a b z ın ı y o k la d ı.

351
 « B ir y e r in iz m i a ğ n y o r ? S ö y le y in n e re n iz a ğ r ıy o r, sö y ­
le y in b a n a !»
Ç ıt çık m ıy o rd u C liffo r d ’dan.
«Ah b a ş ım a g e le n le r! S h e ffie ld ’e te le fo n ed ip D r. C a r-
rin g to n ’u ç a ğ ıra y ım , D r. L e c k y de h e m e n g e le b ilir.»
K a p ıy a y ö n e ld iğ i s ır a d a C liffo rd , b itk in b ir sesle ,
«H ayır!» d ed i.
M rs. B o lto ıı, d ö n e re k o n a b a k tı. B ir b u d a la n ın k in i a n ­
d ıra n y ü zü s a p s a r ı, a n la m sız d ı.
«D o k tor ç a ğ ırm a y a y ım m ı?»
« Ç a ğ ırm a y ın ! İste m e m d o k to r fa la n ,» d edi C liffo rd , m e ­
z a rd a n s e s le n ir g ib i.
«A m a S ir C liffo rd , h a s ta s ın ız , b e n s o r u m lu lu ğ u ü z e ­
rim e a la m a m . D o k to r ç a ğ ır m a m g e re k , y o k sa su ç işle m iş
oluru m .»
B ir d u ra k la m a oldu. S o n r a C liffo r d ö lg ü n s e s iy le :
« H asta d eğ ilim . A m a k a r ım d ö n m ey ecek m iş,» dedi. B ir
h a y a le t k o n u şu y o rd u s a n k i.
« D ö n m e y e ce k m iy m iş? S a y ın L ad y m i?» M rs. B o lto n
y a ta ğ a b ir a z d a h a y a k la ş tı. «A h, in a n m a y ın S i r C liffo rd
b u d e d ik o d u la ra , d ö n e ce ğ in e y ü zd e y ü z g ü v en e b ilirsin iz .»
Y a ta k t a k i h a y ü le t h iç k ım ıld a m a d ı, y a ln ız ö rtü n ü n
ü s tü n e b ir m e k tu b u e liy le itiv e rd i.
«O ku!» dedi, m e z a r d a n g e le n s esiy le .
«Ah, s a y ın L a d y ’n in m e k tu b u ; a m a siz e y a z d ık la rın ı
b e n im o k u m a m ı is te m e z le r h e rh a ld e , S ir C liffo rd . N e y a z ­
d ığ ım siz s ö y le y e b ilirsin iz b a n a , iste rse n iz .»
«O ku!» d ed i g e n e ö lg ü n ses.
«O k u m am g e r e k iy o rs a , b u y ru ğ u n u u z y e r in e g e tir iy o ­
ru m S ir C lifford .»
M e k tu b u oku du .
« Ş a ştım d oğru su ,» dedi. « G e ri d ö n e ce ğ in e ö y le k e s in
söz v e rm işti ki!»
Y a ta k ta k i a d a m ın y ü z ü n d e k i y a b a n ıl, k ım ıltısız , d e li­
c e a n la m g itg id e d erin le şiy o rd u . M rs. B o lto n .u n b a k t ık ç a
iç i p a ra la n ıy o rd u . C liffo r d ’d a b a ş la m a k ta o la n h a s ta lığ ı
b iliy o r d u : e r k e k is te ris i. A s k e r le r e b a k a r k e n b u k ö tü h a s ­
t a lık la ilg ili b i r h a y li şey ö ğ re n m işti.
S ir C liffo r d ’a b ir a z iç e r le m iy o r d a d eğ ild i. O n u n y e ­
rin d e h a n g i e r k e k o lsa, k a r ıs ın ın b a ş k a b ir in i sev d iğ in i,

352
k e n d is in i b ır a k m a k ü z e re o ld u ğ u n u k o la y c a a n la rd ı. M rs.
B o lto n , S ir C liffo rd 'u n b u d u ru m u ç o k ta n d ır s e z m e k te o l­
d u ğ u n u , a m a b ir tü r lü k a b u lle n e m e d iğ in i, k e s in lik le b i­
liy o rd u . K a b u lle n ip k e n d in i h a z ırla s a y d ı, y a d a b u d u ru ­
m u ö n le m e k iç in k a r ıs ıy la s a v a şsa y d ı, o z a m a n e r k e k ç e
d a v ra n m ış olu rd u . A m a n e rd e ! H e r şey i b iliy o rd u , g e n e
de d u ru m u n b ö y le o lm a d ığ ın a in a n d ırm a y a ç a lış ıy o rd u
k e n d in i. K u y ru ğ u n a a s ılm a k ta o la n ş e y ta n ı g ö rü y o r, m e­
le k le r y ü zü n e g ü lü m sü y o rm u ş g ib i d a v ra n ıy o rd u . B u y a ­
la n c ık ta n d u ru m , şim d i d e liliğ in b ir tü r ü o la n y a la n c ık ­
t a n b ir çö zü lm e, b ir is te r i s a r s ın tı d o ğu ru y ord u . «Bu, h e r
z a m a n k e n d i k e n d in e d ü şü nü p d u rm a sın d a n ile r i geliyo r,»
dedi M rs. B o lto n için d e n , b ir a z o n d an tik s in e r e k , «ken di
ö lü m sü z b e n liğ in e ö y le sin e s a rın m ış k i, b ir s a r s ın tıy a k a ­
p ıld ığ ın d a, k e n d i s a r g ıla r ın a d o la şa n b ir m u m y a y ı a n d ı­
rıy o r! Ş u d u ru m u n a b a k ın !»
A m a, is te r i te h lik e li b ir ş e y d i : M rs. B o lto n d a b ir h a s ­
ta b a k ıc ıy d ı, ö y ley se k u r ta r m a s ı g e re k ird i onu. E r k e k lik
d u y g u la rın ı, g u ru ru n u y ü k s e ltm e k iç in g ö s te rile c e k h e r ­
h a n g i b ir ç a b a , d a h a k ö tü b ir d u ru m a so k a rd ı o n u a n c a k .
Ç ü n k ü e rk e k liğ i, k e s in lik le d e ğ ilse b ile g e ç ic i o la r a k , ölü
d u ru m d ay d ı. O n u n için , b ö y le b ir ç a b a k a r ş ıs ın d a , a n c a k
b ir s o lu c a n g ib i d a h a ç o k k ıv r a n ır , d a h a ço k y ık ılırd ı.
Y a p ıla c a k te k şey, k e n d in e -a c ım a d u y g u su n u k ö r ü k ­
le m e k ti. T e n n y so n ’u n ş iirin d e k i k a d ın g ib i, y a a ğ la m a s ı
g e re k iy o rd u , y a d a ö lm esi.
B ö y le c e ilk in M rs. B o lto n a ğ la m a y a b a ş la d ı. E lle rin i
y ü z ü n e k a p a y a ra k , acı h ıç k ır ık la r la b o şan d ı. « S a y ın
L a y d ’d en b u n u h iç u m m azd ım !» A ğlıyo rd u ; g e ç m iş b ü tü n
a c ıla r ın ı, t a s a la r ın ı a n s ız ın a n ım sa m ış, k e n d i ü z ü n tü le ri
iç in g ö z y a şı d ökü y ord u . B ir k e z b a ş la d ık ta n s o n ra , y e te ­
r in c e g e r ç e k b ir g ö rü n ü ş k a z a n d ı a ğ ıtı, ç ü n k ü a ğ la n a c a k
şe y le ri çok tu ,
C liffo rd , k a r ıs ın ın k e n d isin e e ttiğ i b u d ö n e k liğ i dü­
şü n d ü , M rs. B o lto n ’u n a ğ la m a s ı o n a d a b u la ş tı, g ö z le ri dol­
du, y a n a k la r ın d a n y a ş la r y u v a r la n m a y a b a ş la d ı. K e n d i
a c ıs ın a a ğ lıy o rd u . O n u n a ğ la d ığ ın ı g ö r e n M rs. B o lto n ,
k e n d i g ö z y a şla rın ı k ü çü k b ir m e n d ille h e m e n k u ru la d ı,
o n a d o ğ ru eğild i.
«Ü zü lm eyin , S ir C liford !» dedi, d u y g u la n ış ın ın ta d ı­

353
m ç ık a r a r a k «Ü zü lm eyin , ü z ü lm e k le k e n d in iz e e d e rsin iz
a n c a k !»
C liffo r d ’u n g ö v d esi sessiz b i r iç ç e k iş le b a ş ta n a ş a ğ ı
sa rsıld ı, g ö z le rin d e n a ş a ğ ı y a ş la r b o şa n ıv erd i. M rs. B o l-
to n o n u n k o lu n u tu ttu , k e n d isi de g e n e a ğ la m a y a b a ş la d ı.
C liffo r d ’u n b ü tü n g ö v d esi k a t ılır c a s ıııa b ir d a h a sa rsıld ı,
M rs. B o lto n g e n e e lin i o n u n o m u z u n a koy d u . K e n d i g ö z­
le rin d e n de y a ş la r b o ş a n ırk e n , «Ü zü lm eyin . Ü zm e y in k e n ­
d inizi!» d iy e m ırıld a n d ı. C liffo r d ’u k e n d in e d o ğ ru ç e k e ­
re k , k o lla r ın ı g e n iş o m u z la r ın a d o lad ı, C liffo rd d a y ü z ü ­
n ü o n u n g ö ğ sü n e d ay am ış, k o c a m a n o m u z la rın ı s a rsıy o r,
k ım ıld a tıy o r, b u a r a d a M rs. B o lto n o n u n k oy u s a r ı s a ç ­
la r ın ı o k ş a y a r a k : «H adi, ü z ü lm e y in ! Ü zü lm ey in ! H iç ü zm e­
y in k e n d in iz i!» d iyord u .
C liffo rd o n a b ir ç o c u k g ib i s a rılm ış , o n u n k o la lı a k
ö n lü ğ ü n ü , a ç ık m a v i k e te n g iy s is in in göğ sü n ü , g ö z y a şla -
r ıy la ıs la tıy o rd u . E n s o n u n d a iy ic e k e n d in d e n g e ç ti.
S o n r a M rs. B o lto n o n u ö p e re k , k o lla rın d a s a lla d ı,
a v u ttu , iç in d e n d e : «A h S i r C liffo rd ! A h, k o c a u lu C h a t-
t e r le y ’le r! B u d u ru m a d a d ü ş e ce k m iy d in iz!» d iy e d ü şü ­
n ü y o rd u . B o y le c e C liffo rd , b i r ç o c u k g ib i, b a ş ı o n u n g ö ğ ­
sü n e d a y a lı, u y k u y a d a lm ıştı. M rs. B o lto n b itk in d u y u ­
y o rd u k e n d in i; o d a sın a g itti, b u k e z k e n d i is te ris iy le , b i r
y a n d a n a ğ la m a y a , b ir y a n d a n d a g ü lm e y e b a ş la d ı. N e
g ü lü n ç b ir d u ru m d u b u ! N e k o r k u n ç ! B ö y le s in e b ir d ü ­
şüş! N e u ta n ç v e r ic i b ir şey d i! S a r s ıc ıy d ı ü ste lik .
O g ü n d e n s o n ra C liffo rd , M rs. B o lto n ’u n ço cu ğ u g ib i
d a v ra n ıy o r, o n u n e lin i tu tu y o r, b a ş ın ı g ö ğ sü n e d a y ıy o r­
du. B ir g ü n M rs. B o lto n k e n d isin i h a fif ç e ö p tü ğ ü n d e,
«E vet! Ö p b e n i! Ö p b en i!» dedi. M rs. B o lto n , ak g ö v d e sin i
s ü n g e rle s a b u n la d ığ ı z a m a n la r d a h e p a y n ı şey i s ö y lü y o r­
du! «Öp b en i!» B u d u ru m d a M rs. B o lto n , g ö v d e sin in h e r ­
h a n g i b ir y e r in i h a fifç e , b ira z d a e ğ le n e re k öpü yord u.
C liffo rd , b i r ço c u k g ib i, g a rip , b o m b o ş b ir yü zle, b i­
ra z d a b ir ç o c u k ş a ş k ın lığ ıy la y a tıy o rd u . M rs. B o lto n ’a
f a lta ş ı g ib i a ç ılm ış ç o c u k ç a g ö z le rle , b ir m a d o n n a k a r ş ı­
sın d a d u y u la n iç r a h a tlığ ıy la b a k ıy o rd u . B ü tü n e r k e k li­
ğ in i b i r y a n a ite b ilm e k , b ir ç o c u ğ u n g e r ç e k ş ım a r ık lığ ın a
g ö m ü le b ilm e k , b ü y ü k b ir ra h a tla m a y d ı k e n d isi için . B ö y le-
ce, e lin i M rs. B o lto n ’un g ö ğ sü n e k o y u y or, p a r m a k la r ıy la

354
g ö ğ ü s le rin e d o k u n u y or, b ü y ü k b ir k e n d in d e n g e ç işle , k o ­
c a b ir a d a m ın ç o c u k la ş m a k ta n d uydu ğu ş ım a r ık ç a k e n ­
d in d en g e ç işle , g ö ğ ü s le r in i öpü yord u.
M rs. B o lto n h em h e y e c a n d u y u y o r b u n d a n , h e m u t a ­
n ıy o r; h e m h o şla n ıy o r, h e m de tik sin iy o rd u . A m a h iç se­
s in i ç ık a rm ıy o rd u , k a r ş ı k o y m u y o rd u . A r a la r ın d a d a h a
y a k ın b ir iç te n lik b e lirm iş ti. G ö rd ü ğ ü b e lli b i r a çık sö z -
lü lü k , göze g ö z ü k ü r b ir ş a ş k ın lık k a r şıs ın d a , C liffo r d ’un,
n e rd e y s e d in se l b ir k e n d in d e n g e çişle , b ir ç o c u k g ib i d a v ­
ra n ışın d a n , ş ım a rık lığ ın d a n d o ğ m a b ir iç te n lik ti b u : sö­
zü n ta m ş ım a r ık ç a a n la m ıy la , «G en e k ü çü k b ir ç o c u k
olm uştu.» M rs. B o lto ıı ise, b u k o c a s a n ş ın ç o cu ğ u b ü tü ­
n ü y le k e n d i g ü cü , k e n d i iste m i, o k şa y ışı a ltın a a la n , g ü ç ­
lü, y e te rli, ‘B ü y ü k A n a ’ydı.
îş in g a r ib i, C lifo rd ’u n y ılla rd a n b e r i d ö n ü şm e k te o l­
d uğu b u k o c a b e b e k , e rk e k -C liffo rd 'd a n ço k d a h a k a v r a ­
y ışlı, d a h a k e s k in g ö rü şlü y d ü . B u ş ım a rık k o c a b e b e k ,
g e r ç e k b ir iş ad a m ıy d ı şim di; b ir iş d u ru m u söz k o n u su
o lu n ca , b ıç a k g ib i k e sk in , b i r ç e lik p a r ç a s ı g ib i e ğ ilm ez,
ta m b ir e rk e k k e siliv e riy o rd u . E r k e k le r a ra s ın d a , k en d i
ç ık a r ın ı sav u n d u ğ u , k ö m ü r o c a k la r ın ın g id işin i ta r tış tığ ı
z a m a n la r, n e rd e y s e te k in o lm a y a n b ir a ç ık g ö z lü k , s e r tlik
k e s in b ir b u rg u ö e lic iliğ i g ö ste riy o rd u . S a n k i k e n d in i ‘B ü ­
y ü k A n a ’y a e d ilg e n c e v e rm e k le , m a d d e se l iş s o r u n la rın ı
d a h a b ir k e s in lik le k a v ra y a b ilm e y e te n e ğ in i k a z a n m ış , in-
s a n lık d ışı b ir g ü ç b u lm u ştu . Ö zel b ir d u y gu için d e d e b e ­
le n m e k , k e n d i b e n liğ in i k ö k te n h o r g ö rm e k , o n a so ğ u k , h e ­
m e n h e m e n gö zle g ö rü lü r, iş a la n ın d a a çık g ö z , ik in c i b ir
y a r a d ılış k a z a n d ır m ış tı sa n k i. İş k o n u la rın d a in s a n lık ta n
b ü tü n ü y le u z a k tı.
M rs. B o lto n k a z a n m ış tı. «N asıl d a b a ş a r ıla r k a z a n ı­
yor?» d iy e so ru y o rd u k e n d i k e n d in e g u ru rla . « B en im ç a ­
b a la r ım ın so n u c u b u , L ady C h a tte r le y k ır k y ıl k a ls a b ö y le
b a ş a r ıla r a y ü k se ltm e z d i onu . B ir e r k e ğ i y ü re k le n d ir e c e k ,
d e s te k le y e c e k k a d ın d eğ ild i o. K e n d in i fa z la c a d ü şü n ü ­
yordu.»
A m a b ir y a n d a da, g a rip dişi g ö n lü n ü n b ir k ö ş e sin ­
de, b ü y ü k b ir a ş a ğ ıs a m a , b ü y ü k b ir n e f r e t v a rd ı C liffo r d ’a
k a rşı. C liffo rd , d üşm ü ş b ir h a y v a n , k ıv r a n a n b i r c a n a ­
v a rd ı gözü nd e. B ir y a n d a n o n u n h e r tü r lü s ık ın tıs ın ı, b a ­

355
y a ğ ılığ ın ı p a y la ş ırk e n , b ir y a n d a n d a e sk i g ü rb ü z k a d ın ­
lığ ın ın e n ıssız b iı k ö şe sin d e s ın ır ta n ım a z , a z ılı b i r ö f­
k e d u y u y o rd u o n a. E n a ş a ğ ılık s e r s e r i b ile , o n d a n d a h a
iy iy d i gözü nd e.
C liffo r d ’u n C o n n ie ’y le ilg ili te p k is in e a k ıl e rm iy o rd u .
İlle d e g ö rm e liy im o n u d iy e tu ttu rm u ştu . H em de W r a g b y ’-
de g ö rm e k istiy o r, b u iste ğ in d e d ir e ttik ç e d iretiy o rd u .
C o n n ie W r a g b y ’ye d ö n e ce ğ in e k e s in söz v e rm e m iş m iy d i?
«P ek i a m a n e y e y a r a r g e lm e s i a rtık ?» d iy e sord u
M rs. B o lto n . « B ıra k ın a rd ım , k u rtu lu n gitsin.»
«H ayır! D ö n e c e ğ in e söz v e rm e d i m i? D ö n m esi g e r e ­
kir.»
M rs. B o lto n b u k o n u d a n e d ed iy se C liffo r d ’u y o la g e ­
tire m e d i. N e d ese b o şu n ay d ı. B ir ş e y i ta k m a y a g ö rsü n d ü
k a fa s ın a .

M e k tu b u n b e n i n a s ıl s a r s tığ ın ı a n la ta m a m (L ond ­
r a ’y a y a z ıy o rd u C o n n ie ’y e ). B ir a z k a fa n ı y o r a r s a n
n e d u ru m a d ü ştü ğ ü m ü ta s a r la y a b ilir s in . A m a b e n im
iç in k a f a y o r m a y a c a ğ ın ı d a b iliy o ru m a rtık .
S a n a s ö y le n e ce k te k s ö z ü m : h e rh a n g i b ir şey
y a p m a d a n ö n ce, sen i b u rd a , W r a g b y ’d.e g ö r m e li­
yim . W r a g b y ’y e d ö n e ce ğ in e b a n a k e s in söz v e rm iş ­
tin , b u sözü y e r in e g e tirm e n i b e k liy o ru m . S e n i b u r ­
d a k a r ş ım d a g ö rm e d ik çe ; n e b ir şey e in a n ırım , n e
de d u ru m u n u a n la y a b ilir im . B u rd a h iç k im s e n in b ir
şey d e n k u şk u la n m a d ığ ın ı, d ö n ü şü n ü n ço k d oğ al
k a r ş ıla n a c a ğ ım d a b e lir tm e k iste rim . B ir lik te h e r
ş ey i e n in e b o y u n a ta r t ış t ık ta n so n ra , g e n e d ü şü n ­
c e n i d e ğ iştirm e z se n , b ir k a r a r a v a r ır ız o za m a n . -

C o n n ie m e k tu b u M e llo rs ’a g ö sterd i.
« S e n d en öç a lm a y a b a ş lıy o r a n la şıla n ,» dedi M ello rs,
m e k tu b u g e r i u z a ta ra k .
C o n n ie su stu . C liffo r d ’d a n d u y d u ğu k o rk u y u şim d i
g ö rü y o r, ş a şırıy o rd u . O n u n y a k ın m a g itm e y e b ile k o r k u ­
y o rd u . S a n k i te k in d eğ ild i, te h lik e liy d i.
«N e y a p a y ım şim di?» d iy e sordu .
«H içb ir şey, h iç b ir şey y a p m a istersen .»

356
 C liffo r d ’u d ü şü n ce sin d e n c a y d ırm a y a ç a lış a n b ir m e k ­
tu p y azd ı. C liffo rd k a r ş ılık v e r d i :

W r a g b y ’y e şim d i d önm ezsen, ile rd e b ir g ü n dö­

n e c e ğ in i d ü şü n e rek , b u n a g ö re d a v r a n a c a ğ ım . B e n
s e n in b u r a y a g e lm e n i g e n e de b e k liy o ru m , e lli y ıl
b ile sü rs e b e k le y e c e ğ im . -

C o n n ie k o r k u y a k a p ıld ı. S in s i b ir ö fk e g iz liy d i b u söz­

le r in a rd ın d a , C liffo rd ’un , d ed iği şey i y a p a c a ğ ın d a n d a
h iç k u şk u s u y o k tu . K e n d is in i b o ş a m a y a c a k ; b a ş k a s ın d a n
o ld u ğ u n u k a n ıtla y a c a k b ir y o l b u la m a z sa , ç o c u k d a C lif­
fo rd ’u n g ö z ü k e c e k ti.
S ık ın tılı b ir s ü re d e n s o n ra W r a g b y ’y e g itm e y e k a ­
r a r v e rd i. H ild a d a b ir lik te g e le c e k ti. B u n u C lifo rd ’a y a z ­
dı. C liffo rd k a r ş ılık v e r d i:

K ız k a r d e ş in iıı g e lişin d e n p e k h o şla n m a d ım , a m a

k a p ıy ı y ü zü n e k a p a y a c a k d eğ ilim . Ö d e v le rin i, so­
r u m lu lu k la r ın ı b ıra k m a n d a o n u n p a r m a ğ ı o ld u ğu n u
ç o k iy i b iliy o ru m , d o la y ısıy le , o n u g ö r m e n in b e n im
iç in b ü y ü k b ir s e v in ç o la c a ğ ım s a n m a . -

W r a g b y ’y e g ittile r. V a r d ık la r ın d a C liffo rd ev d e d eğ il­

di. O n la rı M rs. B o lto n k a r ş ıla d ı.
«Ah, S a y ın L ad y , d ö rt gö zle b e k le d iğ im iz m u tlu dö­
nü ş, b ö y le b ir d önüş değildi.»
«Ö yle m i?» dedi C o n n ie.
D e m e k b u k a d ın h e r şey i b iliy o rd u ! Ö b ü r h iz m e t­
ç ile rd e n de b ile n le r y a d a k u ş k u la n a n la r v a rd ı b e lk i.
Ş im d i g ö v d e sin in h e r h ü c r e s iy le tik s in m e k te o ld u ğ u
ev e g ird i. B u r a s ın ın k o c a m a n k a r m a ş a s ı, b a s k ıs ı k ö tü b ir
s ık ın tı d o ğu rd u için d e . A r tık b u e v in h a n ım ı d eğ il, k u r ­
b a n ıy d ı.
«P ek fa z la k a la m a y a c a ğ ım bu rd a.» d iy e fıs ıld a d ı Ş ii-
d a ’y a.
K e n d i y a ta k o d a sın a , s a n k i h iç b ir ş e y o lm a m ış g ib i,
g e n e b u o d a n ın sa h ib iy m iş g ib i g ir e r k e n , iç i k a r a rd ı.
W r a g b y ’n in d u v a rla rı a r a s ın d a g e ç e n h e r d a k ik a d a n tik ­
sin iy o rd u .
C liffo r d ’la a n c a k a k ş a m y e m e ğ in e in d ik le r i z a m a n g ö ­

357
r ü ştü le r. C liffo rd , ç o k a ğ ır b a ş lı g iy in m iş, k o y u r e n k b ir
b o y u n b a ğ ı ta k m ıştı; o ld u k ç a u z a k d u ra n ta m b i r so y lu
k iş i g ö rü n ü şü n d e y d i. Y e m e k sıra sın d a , d a v r a n ış la rıy la , k o ­
n u şm a sıy la b ü y ü k b ir in c e lik g ö s t e r d i: a m a b ü tü n b u
in c e liğ in d e b ir a z d e lilik izi seziliy o rd u .
« H iz m e tçilerd e n k a ç ı b iliy o r?» d iy e sord u C o n n ie, k a ­
d ın o d a d a n ç ık ın c a .
« S e n in n iy e tin i m i? H içb iri.»
«M rs. B o l ton b iliy o r am a.»
C liffo rd u n re n g i a ttı.
«M rs. B o lto n h iz m e tç ile rd e n b ir i say ılm az,» dedi.
«H er n e y se , b ils in b ilm e s in u m u ru m d a değil.»
K a h v e le r içilip H ild a o d a sın a ç ık ın c a y a d ek h a v a
b ir h a y li g e rg in d i.
H ild a g ittik te n s o n ra C liffo r d ’la C o n n ie b ir s ü re s e s ­
siz o tu rd u la r. H iç b iri söze b a ş la y a m ıy o rd u . C o n n ie, C lif-
fo rd ’un k e n d i k e n d in i a ğ la m a k lı d u ru m la ra s o k m a y ışın a
sev in iy o r, e lin d e n g e ld iğ in ce o n u n g u ru ru n u ze d e le m e m e-
y e ça lış ıy o rd u . S e ss iz c e o tu rm u ş, o n u n e lle rin e b a k ıy o r ­
du.
« V e rd iğ in sözd en d ö n e rk e n k ılın b ile k ıp ırd a m ıy o rd u ,
d eğ il m i?» dedi C liffo rd e n son u n d a.
«Ne y a p a y ım , elim d e d eğild i,» d iy e m ırıld a n d ı C o n n ie.
« S e n de sö zü n ü ç iğ n e r s e n a r tık , b a ş k a la r ı n e y ap sın ?»
«H iç k im s e b a ş k a tü r lü d a v ra n a m a z d ı b u d u ru m d a.»
C liffo rd o n a g a rip , so ğ u k b ir ö fk e y le b a k tı. A lışm ış
o ld u ğ u b u k a d ın , b e n liğ in e ç a k ılm ış g ib iy d i b ir b a k ım a .
Ş im d i k e n d isin i b ıra k ıp g itm e y e , g ü n lü k v a r lığ ın ın b ü tü n
y a p ısın ı y e r le b ir e tm e y e , k iş iliğ in i a ltü s t e d e ce k b ö y le
b ir d a v r a n ış a , n a s ıl y e lte n e b ilird i?
« P ek i b ö y le b ir şey i b i r ç ırp ıd a te p m e n in n e d e n in i
s ö y le r m isin ?»
«A şk!» d ed i C o n n ie. E n iy isi p işk in d a v ra n m a k tı.
« D u n ca n F o r b e s ’e d u y d u ğ u n a ş k h a ? A m a b e n im le t a ­
n ış tığ ın s ır a la r d a p e k d e ğ e rli b ir k im s e d eğ ild i o s e n in
g ö zü n d e. Ş im d i d e k a lk m ış , o n u y a ş a m ın d a k i h e r şey d e n
d a h a fa z la se v d iğ in i s ö y le m e k istiy o rs u n , ö y le m i?»
« Z a m a n la d e ğ işiy o r in san .»
« O la b ilir! S a ç m a d a v r a n ış la r a k a p ıla b ilir s in b e lk i. A m a
b u d e ğ işik liğ in ö n e m in e b e n i g e n e d e in a n d ırm a n g e r e ­

358
k ir . S e n in D u n ca n F o r b e s ’e tu tu ld u ğ u n a d üped üz in a n m ı­
yoru m .»
« İn a n m a k zo ru n d a d e ğ ils in k i? S e n d e n iste d iğ im şey ,
b e n i b o şa m a n dır, d u y g u la rım a in a n m a n değil.»
«P eki n e d e n b o ş a y a c a k m ış ım sen i?»
«Ç ü nk ü b u r a d a y a ş a m a k iste m iy o ru m a r tık . S e n de
b e n i iste m iy o rsu n g e rçe k te .»
«Ö zür d ile rim , a m a d eğ işe n b e n d eğ ilim . B a n a k a lır ­
sa , k a r ım o ld u ğ u n iç in , e v im in ç a tıs ı a ltın d a , a ğ ır b a ş lı,
s a y g ıd e ğ e r b ir y a ş a m s ü rm e n i iste rim . K işise l d u y g u la n
b ir y a n a b ır a k ır s a k , -in a n k i çok şey i b ir y a n a b ır a k m a k
d e m e k tir b u b e n im iç in - s a lt u ç a n lığ m y ü z ü n d e n W ra g b y '-
d e k i y a ş a m a d ü ze n in i a ltü s t e tm en , g ü l g ib i b ir y a ş a y ış
b iç im in i k ö k te n y ık m a n , b e n c e ö lü m d en d e a c ı b ir şey.»
S u s tu la r. B ir s ü re s o n r a C o n iıie :
«E lim d e d eğ il. G itm e k zo ru n d ay ım . B ir ço c u ğ u m o la ­
cak ,» dedi.
«B u ço c u k y ü zü n d e n m i g itm e k istiy o rsu n ?» dedi C lif-
fo rd .
C o n n ie, e v e t a n la m ın d a b a ş ın ı eğdi.
«N eden p e k i? D u n c a n b u n c a b ü y ü k b ir ö n em m i v e ­
riy o r s ıp a sın a ?»
«S e n d en d a h a fa z la tabii.»
«İşe b a k ın h e le ! B e n k a r ım ı iste rim , g itm e s i iç in de
h iç b ir n e d e n g ö rm ü y o ru m . Ç a tım ın a ltın d a b i r ç o c u k do­
ğ u rm a k is te rs e , d o ğ u r a b ilir : y e te r k i a ğ ır b a ş lı y a ş a m a
d ü z e n im iz e b ir d o k u n ca g e lm e sin . D u n c a n F o r b e s ’in , ü z e ­
rin d e d a h a b ü y ü k b i r e tk is i o ld u ğ u n u s ö y lem e y e k a lk ı­
ş ır s a , in a n m a m bu n a.»
B ir s e s s iz lik oldu.
«A m a a n la m ıy o r m u su n , s e n d e n a y r ılm a k , sev d iğ im
a d a m la b ir lik te y a ş a m a k zo ru n d ayım .»
«H ayır, a n la m ıy o ru m ! N e b u sözü n ü e ttiğ in s e v g in in
ik i p a r a lık ö n e m i v a r gözü m d e, n e de se v d iğ in a d a m ın .
B ö y le u y d u rm a la r a k a r n ım to k b en im .»
«A m a b e n im iç in ö n e m li ş e y le r b u n lar.»
«Y o k c a n ım ! S a y m B a y a n , D u n c a n F o r b e s ’e d u y d u ­
r u n s e v g in in b ü y ü k lü ğ ü n e in a n a c a k b u d a la lık ta b ir in s a n
o ld u ğ u m u sa n m ıy o ru m . Ş u a n d a b a n a d u y d u ğ u n sev g i b i­
le, g e r ç e k te o n a d u y d u ğ u n d an k a t k a t fa z la d ır . D u ru m

359
b e y le y k e n , n e d iy e in a n a y ım b u s a ç m a y a la n a !»
C o n n ie b u n o k ta d a o n a h a k v erd i. B a k la y ı a ğ z ın d a n
ç ık a r m a k z o ru n d a y d ı a rtık .
«Ç ü n k ü g e r ç e k te sev d iğ im D u n c a n d eğil,» dedi, b a ş ın ı
k a ld ırıp C liffo r d ’a b a k a r a k . « S e n in d u y g u la rın ı in c itm e ­
m e k iç in b ö y le dedim .»
«D u y g u la rım ı in c itm e m e k iç in m i?»
«E vet! Ç ü n k ü , b e n d e n n e fr e t e d e c e k s in am a, g e r ç e k te
sev d iğ im ad am , b izim b u rd a k i k o ru b e k ç is i M r. M e llo rs '-
dur.»
C liffo rd , e lin d e n g e ls e o tu rd u ğ u y e rd e n ile ri f ır la y a ­
c a k tı. Y ü z ü s a ra rd ı, k o r k u n ç b ir a c ıy la , irile ş e n g ö z le rin i
C o n n ie ’ye d ik ti.
«D oğru m u sö y lü y o rsu n ?» d iy e so rd u ü zg ü n b ir y ü z le .
«E vet, b iliy o rsu n d o ğ ru söy led iğim i.»
«Ne z a m a n b a ş la d ı b u iş?»
« İlk b a h a rd a .»
C liffo rd , k a p a n a k ıs ılm ış b ir h a y v a n g ib i su su y o rd u .
«O n u n y a ta k o d a sın d a k i k a d ın şen d in elem ek?»
A n la şıla n , d u ru m u iç in iç in se z m işti hep.
«E vet!»
S a n d a ly e sin d e ö n e d o ğ ru eğ ilm iş, k ö şe y e k ıs tır ılm ış
b ir h a y v a n g ib i C o n n ie ’y e b a k ıy o rd u .
« T a n rım ! Y e ry ü z ü n d e n iz in i b ile silm e k g e r e k sen in !»
«N eden?» d ey iv e rd i C o n n ie , y a v a ş ç a .
C liffo rd iş itm e z lik te n g eld i.
«O iğ r e n ç h e r if h a ! O k e n d in i b ilm e z s o y ta rı! O ç e k il­
m ez a lç a k ! D e m e k h u rd a y k e n , k a p ım d a k i h iz m e tç ile rd e n
b iriy le düşüp k a lk tm h a ! T a n rım , a h T a n rım ! K a d ın la r ın
a lç a k ç a b a y a ğ ılık la r ın ın so n u g e lm e y e c e k m i hiç!»
C o n n ie ’n in ö n c e d e n b ild iğ i g ib i, ö fk e d e n k e n d in i y i­
tirm işti.
«O nu n g ib i b i r a lç a k t a n ç o c u ğ u n o lsu n istiy o rs u n h a?»
«E vet! O la c a k bile.»
«H em de o la c a k ! Y a n lış ın y o k y a ? N e z a m a n d a n
b e r i b e k liy o rsu n ? »
« H a z ira n d a n b eri.»
D ili tu tu lm u ştu , y ü z ü n e b ir ç o c u k y ü z ü n ü n garip,,
b o m b o ş g ö rü n ü şü ç ö k tü g e n e .
«B öyle y a r a t ık la r ın d o ğ a b ile c e ğ in i b ile d ü şü n ce m a l ­

360
m ıyor,» d ed i n e d e n so n ra .
« Ş a n g i y a r a tık la rın ? »
C liffo rd , h iç k a r ş ılık v erm ed en , y iy e c e k g ib i b a k tı. M e l-
lo rs ad ın ın , k e n d i y a ş a m ıy la ilg ili h e r h a n g i b ir o la y a k a ­
r ış m a s ın ı k a b u l ed e m e d iğ i a p a ç ık tı. K e sk in , a n la tım a s ığ ­
m az, e tk i g ü cü n d e n y o k su n b i r n e fr e t v a rd ı için d e .
«O n u n la e v le n m e k , o n u n iğ re n ç a d ın ı ta ş ım a k is tiy o r­
s u n ö y le m i?»
«E vet, b ü tü n iste d iğ im bu.»
G e n e n e y e u ğ ra d ığ ın ı şa şırm ıştı.
«Evet!» d ed i e n so n u n d a. «Bu d a v ra n ış ın , s e n in iç in
h e r z a m a n d ü şü n d ü ğ ü m şe y i d o ğ ru lu y o r: n o rm a l d eğ ilsin ,
h e r z a m a n a k lın b a ş ın d a d eğ il. H ep d ü şk ü n lü k ard ın d a*
b a y a ğ ıla ş m a ö zlem i a rd ın d a sü rü k le n e n , o y a r ı-ç ıp la k , y o ­
lu n u ş a ş ırm ış k a d ın la r d a n b irisin .»
B ir d e n b ire d ü şü n ce y e d a la r a k k o y u b ir tö re c i k e s ili­
v erd i. K e n d in i iy ilik ö rn e ğ i, M e llo rs g ib i C o n n ie g ib i in ­
s a n la r ı d a p isliğ in , k ö tü lü ğ ü n ö rn e ğ i o la r a k g ö rü lü y o rd u .
Ç e v re s in i s a r a n b ir b u lu t iç in d e g itg id e b e lir s iz le ş iy o r g i­
biyd i.
«Ö yleyse, b e n i b o şa y ıp b u işe b ir so n v e rm e y i d ü şü n ­
m ü y o r m u su n ?» dedi C o n n ie .
«H ayır! iste d iğ in y e r e g id e b ilirsin , a m a b o ş a m a y a c a ­
ğ ım seni,» dedi, b u d a la c a .
«N eden?»
C liffo rd b ö n b ir d ik b a ş lılık la su su y o rd u .
«P ek i b u ç o c u ğ u k a b u l ed er, k a lıtç ın y a p a r mısm?>»
d iy e sord u C o n n ie.
«Ç o cu k u m u ru m d a değil.»
«A m a o ğ la n o lu rs a , re s m e n s e n in o ğ lu n s a y ıla c a k , s e ­
n in a d ın ı ta ş ıy a c a k , b ir g ü n W r a g b y ’n in s a h ib i o lacak .»
« B u n la rı h iç d ü şü n m em ben.»
«D ü şü n sen iy i e d e rsin ! Ç o cu ğ u n , s e n in ç o c u ğ u n o la r a k
g ö z ü k m esin i e lim d e n g e ld iğ in c e e n g e lle y e ce ğ im . P iç s a y ıl­
m a sı, re s m e n M e llo rs ’u n g ö z ü k m ese b ile , b e n im olm ası,,
b in k a t d a h a yeğdir.»
«Ne is te r s e n yap , b e n an lam am .»
Y o la g e le c e k g ib i d eğ ild i.
«P eki b o şa m ıy o r m u su n şim d i b e n i?» d iy e so rd u C o n ­
n ie. « D u n ca n ’ı b ir n e d e n o la r a k ile r i s ü re b ilirs in ! İlle de*

361.
M e llo r s ’u n a d ın ı v e rm e m g e re k m e z . D u ııc a n k a b u l ed iy o r
bunu.»
«S e n i h iç b ir z a m a n b o şa m a y a c a ğ ım ,» dedi C liffo rd ,
b ild iğ in d e n ş a şm a z b ir k e s in lik le .
«N ed en a m a ? B e n istiy o ru m d iy e m i?»
« B en k e n d i e ğ ilim le rim e g ö re d a v ra n ırım , b o şa n m a ­
y a d a e ğ ilim d u y m u y oru m .»
C o n n ie n e s ö y lese b o şu n a y d ı. Y u k a r ı ç ık a r a k so n u c u
H ild a ’y a a n la ttı.
B ö y le c e , g e c e n in h e m e n h e m e n y a n s ın ı, k e n d i e şy a ­
la r ın ı to p la m a k la g e ç ird i. E r te s i s a b a h C liffo r d ’a h iç b ir
şey sö y lem e d e n , s a n d ık la r ı is ta s y o n a g ö n d erd i. C lifo rd ’u
a n c a k ö ğ le y e m e ğ in d e n ö n ce , a lla h a ıs m a r la d ık d em ek için
g ö re c e k ti.
A m a M rs. B o lto n ’la k o n u ş t u :
« S a n a a lla h a ıs m a r la d ık d em e k zo ru n d a y ım M rs. B ol-
to n , n e d e n in i b iliy o rsu n . K im s e y e sö y le m e y e c e ğ in e d e g ü ­
v en iy o ru m .»
«Ah, b a n a g ü v e n e b ilirsin iz S a y ın L ady, a m a b ü y ü k
b ir s a r s ın tı old u b u b iz im için . D ile ğ im , ö b ü r B a y ’la m u tlu
o lm an ızd ır.»
«Ö bü r B a y d ed iğin , M r. M e llo rs ’d ur. S e v iy o ru m onu .
S i r C liffo r d b iliy o r. A m a k im s e y e b i r şey söy lem e. G ü n ü n
b irin d e S ir C lifo rd b e n i b o ş a m a y a y a n a ş a c a k o lu rsa , b a ­
n a b ild ir, o lm a z m ı? S e v d iğ im a d a m la ev le n ip y u v a k u r ­
m a k istiy o ru m .»
« T a b ii, k im iste m e z S a y ın L ady. E v e t, b a n a g ü v e n e ­
b ilirs in iz . S ir C liffo r d ’a b a ğ lı k a ld ığ ım ö lçü d e s iz e d e b a ğ lı
k a la c a ğ ım a in a n a b ilirs in iz . Ç ü n k ü h e r ik in iz d e k e n d i y ö n ­
le rin iz d e n h a k lısın ız .»
« T e şe k k ü r e d e rim ! Ş u n u a lıv e r lü tfen .» B ö y le c e C o n n ie
W r a g b y ’d en b ir d a h a a y r ıla r a k , H ild a ’y la b ir lik te İsk o ç-
y a ’y a g itti. M e llo rs b ir ç iftlik te k e n d in e iş b u lm u ştu .
Ö n e m li o la n , C o n n ie b o ş a n m a s a d a o n u n b o şa n m a sıy d ı.
A ltı a y ç a lış a c a k tı, s o n ra C o n n ie ile k e n d ile r in e k ü ç ü k b ir
ç iftlik a la c a k la r , b ö y le c e e m e ğ in i k e n d i to p ra ğ ın a k o y a ­
c a k tı. G ü ç de o ls a b i r iş e d in m e k zo ru n d ay d ı, işe C o n n ie ’-
n in p a r a s ıy la b a ş la s a b ile , e k m e ğ in i k e n d i a lm te r iy le k a ­
z a n m a lıy d ı.
B ö y le c e ilk b a h a r ı, ç o c u ğ u n d o ğ m asın ı, y a z m ilk g ü n ­
le r in i b e k le m e le r i g e re k iy o rd u .
362
G R A N G E Ç İF T L İĞ İ

O ld H e a n o r

29 E y lü l

B u ra d a k i işe o rd u d an ta n ıd ığ ım m ü h e n d is a r ­
k a d a ş ım R ic h a r d ’ın y a r d ım ıy la g ird im . S m ith a m K ö ­
m ü r İş le tm e s i’n e b a ğ lı b ir ç iftlik ; özel g e lir iç in d eğil
d e m a d e n o c a ğ ın d a k i m id illile re o t y e tiş tirm e k iç in
k u lla n ılıy o r. A m a in ek , dom uz g ib i b a ş k a h a y v a n la r
d a b e sliy o rla r; h a fta d a otu z ş ilin e iş ç i o la r a k ç a lış ı­
y oru m . Ç iftç i R o w ley b a n a , ö n ü m ü zd ek i p a s k a ly a y a
d ek e p e y ce b ir ş e y le r ö ğ re n e y im d iy e e lim d e n g e ld i­
ğ in c e d eğ işik iş le r v e riy o r. B e r t h a ’d a n h iç b ir şey
işitm ed im . B o şa n m a d u ru şm a sın a n e d e n g e lm e d iğ in i
b ilm iy o ru m , ııe rd e oldu ğu, n e y a p tığ ı k o n u su n d a da
h iç b ir b ilg im y o k . A m a m a r ta d ek s e s s iz c e b e k le r ­
sem , o n d a n k u r tu la c a ğ ım ı s a n ıy o ru m . S ir C liffo r d ’un
d a v r a n ış ın d a n d o lay ı ü zü lm e. G ü n ü n b irin d e sen d e n
k u rtu lm a y ı k e n d isi is te y e c e k tir. Ş im d ilik , se n i y a ln ız
b ır a k m a s ı b ile b ü y ü k b ir şey d ir.
E n g in e R o w ’d a e sk i gü zel b ir evde, b ir a ile n in
y a n ın d a k a lıy o ru m . A dam , H ig lı-P a rk ’d a m a k in is t;
u z u n b o y lu , s a k a llı, ço k b a b a c a n b i r in s a n . K a rıs ı,
y ü k s e k k iş i o lm a ö ze n tisin d e , s e r ç e g ib i b ir ş e y :
y ü k s e k ta b a k a İn g iliz c e sin e ö ze n iy o r, m ü sa a d e b u ­
y u ru rsa n ız , f a la n fila n ! O ğ u lla rı s a v a ş ta ölm üş, a c ı­
sı k o c a b ir b o şlu k b ıra k m ış g ö n ü lle rin d e , ö ğ r e tm e n
o k u lu n d a , a k lı b a ş ın d a n b ir k a r ış h a v a la r d a b ir k ız ­
la r ı v a r, o n a d a a r a s ır a d e rsle rin d e y a rd ım ed iy o ­
ru m . K ıs a c a s ı, a ile d e n b ir i oldu m . A m a ço k d e ğ e rli
in s a n la r , b a n a k a r ş ı d a v r a n ış la rı ço k c a n d a n . A n la ­
y a c a ğ ın , b u r a d a s e n in o ra d a b a k ıld ığ ın d a n d a h a iy i
b a k ılıy o ru m .
Ç iftlik işi h o şu m a gid iy o r. P ek e sin le n d ir ic i b ir
iş d eğ il, a m a e sin le n m e k iste d iğ im d e yok. A tla r a
a lışk ın ım , in e k le r is e fa z la c a d işi şe y le r, a m a ço k y a ­
tış tır ıc ı b ir d uygu s a ğ lıy o r la r b a n a . B ir in eğ i, b a ş ı­

303
 m ı b ö ğ r ü n e d a y a y ıp sa ğ m a k , b ü y ü k b ir a v u n tu
o lu y o r b e n im için . O ld u k ç a g ü ze l a ltı H e re fo rd in e ­
ğ i v a r. Y u la f h a r m a n ı y e n i b itti; a v u ç la r ım k a b a r d ı
g e r ç i, y a ğ m u r d a göz a ç tırm a d ı, a m a g e n e d e ço k
h o şla n d ım b u işte n . Ç e v re m d e k i in s a n la r a p e k a l ­
d ırd ığ ım yok, iy i k ö tü g e ç in ip g id iy o ru z. B ir ç o k ş e y i
g ö rm e z d e n g e liy o ru m .
M a d e n o c a k la r ın ın işi p e k iy i g itm iy o r; b u r a s ı
d a T e v e r s h a ll g ib i b ir m a d e n b ö lg e si, a m a T a v e rs -
h a ll’d a ıı d a h a gü zel b ir y e r. A r a s ır a W e llin g to n ’d a
o tu ru p iş ç ile r le ç e n e ç a lıy o ru m . D u rm a d a n y a k m ı­
y o rla r, a m a h iç b ir çö zü m y o lu d e n e d ik le ri yok. H e r­
k e s in d e sö y led iğ i g ib i, N o ttin g h a m - D e rb y m a d e n ­
c ile r in in y ü re ğ i d o ğ ru d a n y a n a , a m a ö te k i o r g a n la r ı
k e n d ile r in e h iç y a r a r ı o lm a y a n b ir d ü n y a d a n y a n a a n ­
la ş ıla n . S e v iy o ru m o n la rı, a m a k o n u ş m a la rı p e k iç
a ç ıc ı o lm u y o r: o e sk i d ö ğ ü şk e n h o ro z n ite liğ i y e te ­
r in c e yo k h iç b irin d e . K a m u la ş tırm a d a n , k r a llık m a l­
la rın ın , b ü tü n e n d ü s trin in k a m u la ş tırılm a s ın d a n söz
edip d u ru y o rla r. A m a y a ln ız k ö m ü r e n d ü s trisi k a -
m u la ş tın lıp ö te k i e n d ü s trile r şim d ik i d u ru m d a b ır a ­
k ıla m a z k i. K ö m ü rü S ir C liffo r d ’u n y a p tığ ı g ib i, y e n i
a la n la r d a k u lla n m a k ta n söz e d iy o r la r b o y u n a . Y e r
y e r o lu m lu s o n u ç la r s a ğ la y a b ilir b u b e lk i, a m a g e n e l
ö lçü d e b a ş a r ıy a u la ş a c a ğ ım sa n m ıy o ru m . N e o lu rs a
o lsu n , k ö m ü rd e n eld e e d ile c e k y e n i ü r ü n de s a tılm a k
z o ru n d a d ır. İş ç ile r in h e p s i ö lü g ib i. B ü tü n b u g id işin
y ık ım d a n k u r tu la m a y a c a ğ ın a in a n ıy o rla r; b e n c e d e
d o ğ ru b u . G e n ç le rd e n k im is i h e y e c a n la s o s y a list b ir
y ö n e tim d e n söz e d iy o r a m a , g e r e k e n in a n ç ta n y o k ­
su n h ep si. H iç b ir şe y e in a n ç la r ı yok. T e k b ild ik le ­
ri, b ü tü n b u d u ru m u n boş b ir k a r m a ş a o ld u ğ u . B ir
s o s y a list y ö n etim d e b ile , k ö m ü rü n s a tılm a s ı g e r e k ir .
B ü tü n g ü ç lü k b u işte.
E n d ü s tri a la n ın d a ç a lış a n b ü y ü k b ir k itle v a r;
b u k itle n in k a r n ın ın d o y m a sı için , n e y ap ıp y a p ıp işi
s ü rd ü rm e k g e re k . B u g ü n k a d ın la r e rk e k le r d e n ço k
d a h a f a z la k o n u şu y o r. E r k e k le r gü çsü z; b ir y ık ım ın
g e lm e k te o ld u ğ u n u s e z iy o rla r, a m a y a p ıla c a k h iç ­
b i r şey y o k m u ş g ib i o y a la n ıp d u ru y o rla r o r ta lık ta .

364
G e r ç e k te , h e rk e s k o n u şu y o r, a m a y a p ılm a s ı g e r e k e n
ş e y i b ile n te k k iş i yo k . G e n ç le r ö fk e d e n k u d u ru y o r,
ç ü n k ü h a r c a y a c a k y e te rin c e p a r a la r ı y ok . B ü tü n y a ­
ş a y ış la r ı p a r a h a r c a m a y a d a y a n ıy o r, o y s a şim d i m e ­
te lik b u la m ıy o rla r. İş te b iz im u y g a rlığ ım ız , e ğ itim i­
m iz : in s a n la r ın y a ş a y ış ım b ü tü n ü y le p a r a h a r c a m a ­
y a d a y a n ır b ir d u ru m a g e tirm e k , s o n r a d a p a r a n ın
su y u n u ç e k m e s i. M a d e n o c a k la r ı h a fta d a ik i, ik i b u ­
ç u k g ü n ç a lış ıy o r, b u işin k ış ın b ile d ü z e le b ile ce ğ i
k o n u s u n d a e n u f a k b i r b e lir ti yo k . B u d u ru m d a b ir
e rk e k , a ile s in e h a fta d a y irm i b eş o tu z ş ilin g e tir e b i­
liy o r d e m e k tir. K a d ın la r ise h e r k e s te n d a h a çılg ın .
B u g ü n le rd e p a r a h a r c a m a k ta k a d ın la r h e r k e s te n d a ­
h a çılg ın .
în s a n b u n la r a y a ş a m a y la p a r a h a r c a m a n ın a y ­
n ı şey o lm a d ığ ın ı sö y ley e b ilse, a h ! S ö y le m e k le de
o lm az. K a z a n ıp h a r c a m a k iç in d eğ il d e y a ş a m a k
iç in e ğ itile b ils e le r, y irm i b e ş ş ilin le b e y g ib i g e ç in ir ­
le r. E rk e k le r, d ed iğim g ib i k ıp k ırm ız ı d a r p a n ta lo n -
l a r g iy s e le r, p a r a y ı p e k d ü şü n m e z le r o z a m a n : o y ­
n a y ıp s ıç r a y a b ils e le r , k u ru m s a t a r a k d o la ş s a la r o r ­
ta lık ta , y a k ış ık lı o ls a la r, ço k az b ir p a r a y la d a g e ­
ç in e b ilir le r . E r k e k le r k a d ın la r ın ı k e n d ile r i e ğ le n d ir e -
b ils e , k a d ın la r d a n e ğ le n c e d u y a b ilse le r. Ç ıp la k lığ ı,
g ü z e l o lm a y ı, h ep b ir lik te ş a r k ı sö y lem e y i e sk i to p ­
lu d a n s la rı y a p m a y ı ö ğ re n se le r, o tu r d u k la rı isk e m ­
le le r i o y m a la r la s ü s le s e le n y e n i s im g e le r i işlese] er,
P a r a g e re k m e z b ü tü n b u n la r iç in . E n d ü s trin in d o ğ u r­
d u ğ u s o r u n la r ın te k ç ö z ü m ü : in s a n la r ı y a ş a m a y a y e ­
te rli, p a r a h a r c a m a d a n y a ş a m a y a y e te r li k ıla c a k b ir
y o ld a e ğ itm e k tir. A m a y a p a m a z s ın ız b u n u . H e p sin in
k a f a s ı te k çizg id e işliy o r b u g ü n . O y s a b ü y ü k ç o ğ u n ­
lu k d ü şü n m e k z o ru n d a d eğ ild ir, d ü şü n em ez çü n k ü .
C a n lı, ş e n o lm a la rı, k o c a t a n r ı P a n ’ı b e n im s e m e le r i
y e te r. B ü y ü k y ığ ın la r ın te k ta n r ıs ı o d u r h e r z a m a n
için . A z ın lık , is te r s e d a h a b ü y ü k ö ğ r e tile r in y o lu n u
t u ta b ilir . A m a b ü y ü k ço ğ u n lu k h e r z a m a n p a g a n o l­
m a lıd ır.
N e v a r k i m a d e n c ile r p a g a n o lm a k ta n u z a k .
Y ü r e k le r a c ısı, iç i g e çm iş b ir sü rü i n s a n : k a d m la -

365
 r m a k a r ş ı, y a ş a m a y a k a r ş ı ölü g ib i d a v r a n ıy o r la r.
D e lik a n lıla r m o to s ik le tle rle d o laşıp , c a z b u ld u k la rı
y e rd e te p in iy o rla r. İ lik le r i çü rü m ü ş. P a r a is tiy o rla r.
E lin iz d e o lu n c a sizi z e h irle y ip , o lm a y ın c a d a a ç lık ta n
ö ld ü re n b ir ş e y d ir p a ra .
B ü tü n b u n la r d a n k a fa n ın ş iş tiğ in i b iliy o ru m .
A m a k e n d im d e n söz a ç m a k iste m iy o ru m , b e n d e y e ­
n i b ir d e ğ işik lik y o k . K a fa m ı s e n in le ilg ili d ü şü n ­
c e le r le d olu tu tm a k d a iste m iy o ru m , ço k d ü şü n ü r­
sem ik im iz iç in de iş ç a ta lla ş ıy o r. A m a şim d i y a p ­
t ık la rım , ile rd e b ir lik te y a ş a y a b ilm e m iz iç in ta b ii.
G e r ç e k te n k o rk u y o ru m . Ş e y ta n ın o r ta lık ta k o l g e z ­
d iğ in i sez iy o ru m , b iz i k ıs tır m a y a ç a lış a c a k . Ş e y ta n
d eğ il d e M a m m o n d a h a d o ğ r u s u : in s a n la r d a k i, y a ­
şa m d a n tik s in e n , p a r a iç in ç ırp m a n , s ü rü iste m i. Y a ­
ş a m a y a , p a r a n ın ö te sin d e y a ş a m a y a , sö k e s ö k e y a ­
ş a m a y a ç a lış a n k im s e le r in b o ğ a z ım s ık m a y a ç a b a ­
la y a n b e y a z e lle r g ö rü y o ru m h a v a d a . K ö tü g ü n le r
v a r ile rd e ; k ö tü g ü n le r v a r d o stla r, k ö tü g ü n le r
v a r! İ ş le r b ö y le g id e rse , e n d ü s tri-s ü rü le rin in g e le ­
c eğ i, ölü m d en , y ık ım d a n b a ş k a b ir şey d eğ il. Z a ­
m a n z a m a n b ü tü n iç im in s u y a k e s tiğ in i d u y a r g ib i
o lu y o ru m ; b ir y a n d a n d a sen , b e n d e n b ir ço c u k d o­
ğ u rm a k ü z e re sin . A m a k o rk m a . G elm iş g e ç m iş b ü tü n
k ö tü g ü n le r, y e ry ü z ü n d e n h e r şe y i sök ü p a ta m a m ış ­
tır; k a d ın s e v g isin i b ile sök ü p a ta m a m ış tır . B ö y le c e ,
b e n im s a n a d u y d u ğu m iste ğ i, s e n in le a ra m ız d a o la n
k ü ç ü c ü k k ıv ılc ım ı d a s ö k e m e y e c e k , sö n d ü re m e y e-
c e k tir . Ö n ü m ü zd e k i y ıl b ir a r a d a o la ca ğ ız . N ice k o rk -
s a m d a s e n in le b ir lik te o lm a y a in a n ıy o ru m . İn s a n
g ü zel ş e y le r u ğ ru n a d işin i sık m a lı, k e n d i ö te sin d e ­
k i b ir şe y e g ü v en m e lid ir. E n iy i p a r ç a n a , o n u n ö te ­
s in d e k i g ü ce g e r ç e k te n in a n m a z sa n , g e le c e ğ e g ü ­
v e n e m e zsin . B ö y le c e a ra m ız d a k i k ü çü k a le v e in a ­
n ıy o ru m . B en im iç in d ü n y a d a te k şey o d u r şim d i.
A r k a d a ş la rım yok. Y a ln ız sen v a rsm . O k ü çü k a le v ,
y a ş a m a m d a e n çok ö n e m v e rd iğ im şey. B e b e k d e
v a r a m a , o ik in c i d e re ce d e . S e n in le a ra m ız d a k i o
ç a ta llı ale v , b e n im to m u rc u ğ u m . K im i e s k ile r in d e­
d iğ i g ib i T a n r ı’yla, d eğ il, s e n in le a ra m ız d a k i a le v .

366
T a n r ı’y la d ey in ce , b ira z a ş ırı k a ç ıy o r . S e n in le d ey in ­
ce, ta m o lu y o r! B e n im b a ğ la n a c a ğ ım , b a ğ lı k a la c a ­
ğ ım , C liffo rd ’la rm , B e r t h a ’la rın , k ö m ü r iş le tm e le r i­
n in , h ü k ü m e tle rin , p a r a d elisi s ü rü le rin a n la m a d ığ ı
şey, a ra m ız d a k i b u ç a ta llı alev d ir.
S e n i d ü şü n m e y e b a ş la m a y işim in n e d e n i de bu-
d u r g e r ç e k te . B a n a iş k e n c e o lu y o r b ö y le b ir d ü şü n ­
ce, s a n a d a h iç b ir y a r a r ı d o ku n m u yo r. S e n in b e n ­
d en u z a k k a lm a n ı istem iy oru m . A m a b u n a ü z ü lm e ­
y e b a ş la d ım m ı, b ir ş e y le r y o k o lu y o r içim d e . B e k ­
le m e li, h e r z a m a n b e k le m e li. Ö n ü m ü z d e k i k ış, k ır ­
k ın c ı k ışım . G e ç m iş y ılla r g e rid e k a ld ı a r tık . B u
k ış, k ü ç ü k to m u rc u k a le v im e s a r ın a r a k b ir a z r a h a ta
e re c e ğ im . İn s a n la r ın so lu ğ u n u n b u k ü ç ü k a le v i sö n ­
d ü rm e sin e e n g e l o la ca ğ ım . H içb ir ş e y in k ö k ü n d e n sö­
k ü lm e sin e göz y u m m a y a n yü ce b ir g iz li g ü c e in a ­
n ıy o ru m b en . S e n İs k o ç y a ’da, b e n O r t a İ n g ilte r e ’d e
b irb irim iz d e n a y r ıy s a k da; s a n a k o lla r ım ı d o lay a-
m ıy o r, b a c a k la r ım ı s a ra m ıy o rsa m da, b ir ş e y le r t a ­
ş ıy o ru m g e n e. R u h u m s e n in le a ra m ız d a k i k ü ç ü k to ­
m u rc u k a le v iç in d e k a n a t ç ırp ıy o r b i r c in se l b ir ­
le şm e g ib i. B irle ş m e m iz le v a rlık k a z a n d ı o a le v . G ü ­
n e ş le y e ry ü z ü a r a s ın d a k i ç iç e k le r b ile b irle ş m e y le
v a r lık k a z a n d ı. A m a g ü zel b ir şey bu , b e k le y işi, u z u n
b ir d u rg u n lu ğ u g e r e k tir iy o r.
B ö y le c e şim d i u slu erd e m li o tu r m a k h o şu m a g i­
diyor, ç ü n k ü sev işm e d e n s o n ra g e le n d u rg u n lu k b u .
E rd e m li k a lm a y ı sev iy o ru m şim di. K a r ta n e le r in in
k a r ı sev m esi g ib i sev iy o ru m . A ra m ız d a k i b ir le ş m e ­
d en s o n ra g e le n b u b a r ış d u y g u n lu ğ u n u , b u ç a t a llı
a k a le v d e n k a r ta n e s in i sev iy o ru m . G e r ç e k b a h a r
g e lin ce , k a v u şm a , b irle ş m e g ü n le ri g e lin c e , b u k ü ç ü k
a k a le v i g e n e g ü rle ş tirir, p a r la tır ız . A m a şim d i d e­
ğ il, şim d i d eğ il d a h a ; şim d i e rd e m li k a lm a z a m a n ı,
ru h u m d a s e n in b ir ırm a k g ib i a k a n , ço k g ü zel b i r
za m a n . A ra m ız d a şim d i a k a n e rd e m i sev iy o ru m . T a p ­
ta z e su y la , y a ğ m u r g ib i. E r k e k le r n a s ıl o lu y o r d a
d u rm a k d in le n m e k b ilm e d e n ; k a d ın a rd ın d a k o ş a b i­
liy o r la r ? S e v iş m e le r iy le h iç b ir z a m a n b a r ış d o ğ u rta -
m a y a n , k ü ç ü k a le v i tu tu ştu ra m a y a n , s e r in m o la la r ­

367
 d a b ir ır m a k k ıy ıs ın d a o tu r u r g ib i e rd e m li k a la m a ­
y a n D o n J u a n 'a a c ıy o ru m .
B u k u ru söz k a la b a lığ ı, s a n a d o k u n a m a d ığ ım
için . S e n i k o lla r ım a a lıp u y u y a b ilsey d im , b u n c a m ü ­
re k k e p ş işe d e de d u ra b ilird i. B ir lik te y k e n g e n e e r ­
d em li k a la b ilir d ik . A m a b ir s ü re a y n o lm a m ız g e ­
re k iy o r, g e r ç e k te b ö y le si d e d a h a iyi. A h, k e s in lik le
g ü v e n e b ilse k g e le c e ğ e .
K o rk m a , ü z ü n tü le re k u la k a s m a y a c a ğ ız . K ü ç ü k
a le v e , o n u s ö n m e k te n k a lk a n ıy la k o r u y a n ad sız
t a n r ıy a g ö n ü ld e n g ü v en iy o ru m . S e n d e n ö y le çok
şey ta ş ıy o ru m k i şu a n d a , g e r ç e k te s e n in b ü tü n ü n le
b u r d a o lm a m a n ü z ü y o r b e n i.
S ir C liffo r d işi iç in ü zm e k e n d in i. O n d a n b ir şey
işitm e z se n , a ld ırm a . S a n a h iç b ir şey , y a p a m a z . B e k ­
le, e n so n u n d a s e n d e n k u rtu lm a k , se n i b a ş ın d a n a t ­
m a k is te y e c e k tir . İste m e z se , b iz o n d a n k u rtu lm a n ın
b ir y o lu n u b u lu ru z . A m a is te y e c e k tir. E n so n u n d a
iğ re n ç b ir şey g ib i k u su p ç ık a r m a k is te y e c e k tir sen i.
Y a z d ık ç a d a h a y a z m a k istiy o ru m s a n a .
A m a b e n lik le r im iz in b ü y ü k k e s im i b i r a ra d a ,
b ir s ü re b e k le y e re k , e n k ıs a b ir z a m a n d a b u lu şm a k
ü z e re b irb irim iz e d o ğru yol a lıy o ru z . J o h n T h o m as,
L ad y J a n e 'e , iy i g e c e le r d ile r, b ir a z b o y n u b ü k ü k
a m a, g ö n lü u m u t dolu. -

368
 LADY
CHATTERLEY'ÎN
SEVGİLİSİ
D. H. Lawrence
V
CAN YAYINLARI

K a p ıy ı açarak g ö k te n ç e l i k b i r p e r d e g ib i i n e n yo­
ğun sağn ağ a b a k tı. F ır la y ıp y a ğ m u ru n a ltın d a koş­
m a k i ç i n a p a n s ı z b i r i s t e k u y a n d ı iç i n d e . H e m e n ç o ­
r a p la r ın ı ç ık a r m a y a b a ş la d ı; s o n r a g iy s is in i, ç a m a ­
ş ı r l a r ı n ı ç ı k a r d ı . A z g ın b i r k a h k a h a a ta ra k d ış a r ıy a
k o ş tu .
A dam , boynunu k ıs a r a k b ir kahkaha a ttı, so n ra o
da soyu n du . D a y a n a m a m ış tı a r tık . Ç ır ılç ıp la k ak
g ö v d e s iy le , b ira z ü rp ererek , s ic im g ib i yağan yağ­
m u ru n a ltın a d a ld ı. Is la k s a ç la rı yü zü n e, boynuna
y a p ış a n C o n n ie , a lla ş m ış yüzünü ç e v i r d iğ in d e onu
g ö rd ü . G a r ip , m e y d a n o k u r b ir d a v r a n ış la g e r i d ö n ­
dü, ıs la k d a lla r g ö v d e s in i k a m ç ıla r k e n , a ğ a ç lı dar
y o ld a n a ş a ğ ı o la n c a h ız ıy la k o ş m a y a b a ş la d ı. A r k a ­
s ın d a n k o şan adam , onun ıs la k k a fa s ın d a n , k o ş a r ­
ken ö n e e ğ ile n s ı r t ı n d a n , ı ş ı l ış ıl y u v a r l a k u y lu k la ­
rın d a n b a ş k a h iç b ir şey g ö rm ü y o rd u : i k i k a t o lm u ş ,
h ı z l a k o ş a n o l a ğ a n ü s t ü b i r d iş i ç ı p l a k l ı k .
K a d ı n n e r e d e y s e g e n iş y o l a ç ı k m a k ü z e r e y k e n , a d a m
ark ad an y e tiş e r e k k o lu n u , onun y u m u ş a c ık , ç ıp la k ,
ı s l a k b e l i n e d o la y ıv e r d i. K a d ı n b i r ç ı ğ l ı k a t a r a k d o ğ ­
r u ld u , y u m u şak , soğu k te n i a d a m ın g ö v d e s in e yas­
la n d ı. Y a ğ m u r ş a r ıl ş a r ıl t e p e le r in d e n aşağı in iy o r,
k ız ı ş m ış g ö v d e le r i b u ğ u l a n ıy o r d u .