Më ®Çu.

§¹i héi IX cña §¶ng diÔn ra trong c¶nh më ®Çu thÕ kû vµ thiªn niªn
kû míi, víi t×nh h×nh trong níc vµ thÕ giíi kh¸ ®Æc biÖt, cã nhiÒu c¬ héi,
thuËn lîi ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng Chñ nghÜa x· héi, nhng còng kh«ng
Ýt khã kh¨n, th¸ch thøc vµ nguy c¬. §¶ng ta tiÕp tôc x¸c ®Þnh nhiÖm vô
ph¸t triÓn kinh tÕ lµ trung t©m, x©y dùng §¶ng lµ then chèt. §Ó hoµn
thµnh nhiÖm vô trung t©m th× viÖc n©ng cao vai trß vµ hiÖu lùc qu¶n lý
Nhµ níc vÒ kinh tÕ ®Ó ®ñ søc qu¶n lý mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh h-
íng x· héi chñ nghÜa.

VÊn ®Ò nµy lµ mét vÊn ®Ò rÊt réng bao hµm nhiÒu mÆt néi dung,
trong ph¹m vi bµi viÕt nµy em cha tr×nh bµy ®îc ®Çy ®ñ do h¹n chÕ vÒ
kiÕn thøc. Em rÊt mong sù gãp ý cña thÇy ®Ó bµi viÕt lÇn sau cña em ®îc
tèt h¬n.
 Néi dung

I. Nh÷ng u thÕ vµ khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

1. Nh÷ng u thÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

- Thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ g¾n s¶n xuÊt víi tiªu dïng- thùc hiÖn môc tiªu
cña s¶n xuÊt. Do ®ã ngêi s¶n xuÊt t×m mäi c¸ch rót ng¾n chu kú s¶n xuÊt,
thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng, ¸p dông nhanh chãng nh÷ng thµnh tùu khoa
häc- c«ng nghÖ, quay nhanh tiÒn vèn, ®¹t tíi lîi nhuËn tèi ®a.

- Thóc ®Èy vµ ®ßi hái c¸c nhµ s¶n xuÊt n¨ng ®éng, thÝch nghi víi c¸c
®iÒu kiÖn biÕn ®éng cña thÞ trêng. Thay ®æi mÉu m· s¶n xuÊt, t×m mÆt
hµng míi vµ thÞ trêng tiªu thô, më réng quan hÖ trong kinh doanh.

- Thóc ®Èy sù tiÕn bé cña khoa häc- c«ng nghÖ ®a nhanh vµo s¶n
xuÊt, kÝch thÝch t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸
s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®¸p øng nhu cÇu
nhiÒu mÆt cña kh¸ch hµng vµ cña thÞ trêng.

- Thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng trëng dåi dµo s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô,
thóc ®Èy vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, ®Ò cao tr¸ch
nhiÖm cña nhµ kinh doanh víi kh¸ch hµng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao
cña x· héi.

- §Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt. TÝch tô vµ tËp
trung s¶n xuÊt lµ hai con ®êng ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt. Mét mÆt,
c¸c ®¬n vÞ chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lµm ¨n giái, cã hiÖu qu¶ cao
cho phÐp tÝch tô. MÆt kh¸c, do qu¸ tr×nh c¹nh tranh lµm cho s¶n xuÊt ®îc
tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cã chç ®øng trªn thÞ trêng, ®ång thêi lo¹i
bá nh÷ng ®¬n vÞ lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶.

2. KhuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.

2
 - NÒn kinh tÕ thÞ trêng mang tÝnh tù ph¸t, t×m kiÕm lîi nhuËn bÊt kú
gi¸ nµo, kh«ng ®i ®óng híng cña kÕ ho¹ch Nhµ níc, môc tiªu vÒ ph¸t triÓn
kinh tÕ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. TÝnh tù ph¸t cña thÞ trêng cßn dÉn ®Õn
tËp trung ho¸ cao, sinh ra ®éc quyÒn, thñ tiªu c¹nh tranh, lµm gi¶m hiÖu
qu¶ chung vµ tÝnh tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ.

- DÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph©n ho¸ ®êi sèng d©n c, ph©n ho¸ giµu nghÌo,
dÉn ®Õn khñng ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t.

- X· héi ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi g¾n liÒn víi hiÖn tr¹ng
kinh tÕ sa sót, g©y rèi lo¹n x· héi.

- V× ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a dÉn ®Õn sö dông bõa b·i, tµn ph¸ tµi
nguyªn vµ huû diÖt m«i trêng, sinh th¸i.

Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn ë giai ®o¹n thÊp, hÖ
thèng ph¸p luËt thiÕu hoµn chØnh, cha ®ång bé; nh÷ng u thÕ cha thÓ hiÖn
®Çy ®ñ, râ nÐt; nh÷ng khuyÕt tËt cã c¬ héi n¶y sinh, v× vËy Nhµ níc cÇn
ph¶i t¨ng cêng, ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý vÜ m« mét c¸ch kiªn quyÕt vµ kh«n
khÐo ®Ó ®a mäi ho¹t ®éng vµo khu«n khæ vµ tu©n theo ph¸p luËt.

Nhµ níc ph¶i sö dông cã ý thøc c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vµo
qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó ph¸t huy nh÷ng u thÕ vèn cã vµ ng¨n
ngõa, h¹n chÕ nh÷ng mÆt tr¸i, nh÷ng khuyÕt tËt cña nã. ChÝnh v× vËy, sö
dông “bµn tay h÷u h×nh” cña Nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o
ra hµnh lang vµ bíc ®i cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng vËn ®éng theo ®Þnh h-
íng XHCN.

II. Vai trß kinh tÕ cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng xhcn ë níc ta.

1. XuÊt ph¸t ®iÓm cña níc ta trong thêi kú qu¸ ®é.

3
 +Thø nhÊt, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ë níc ta cßn
thÊp. Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong khi cha cã nh÷ng tiÒn
®Ò vËt chÊt kü thuËt nh nh÷ng níc ®· Ýt nhiÒu ®· tr¶i qua chÕ ®é t
b¶n. Víi tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt nh thÕ th× khuynh híng tù ph¸t t
b¶n chñ nghÜa vÒ kh¸ch quan lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái . §iÒu nµy
®ßi hái ph¶i cã mét nhµ níc v÷ng m¹ng vÒ mäi ph¬ng diÖn míi cã thÓ
huy ®éng ®îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó x©y dùng nÒn s¶n xuÊt víi qui m«
lín vµ ®îc tiÕn hµnh phï hîp víi tiÕn bé cña khoa häc hiÖn ®¹i.

+ Thø hai, níc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi ph¶i qua “mét lo¹t bíc qu¸
®é”. ChÝnh tÝnh phøc t¹p cña con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi nµy
®ßi hái ph¶i cã mét nhµ níc kh«ng nh÷ng cã quyÕt t©m , trung thµnh
víi con ®êng ®· lùa chän mµ cßn ph¶i cã kiÕn thøc ®Çy ®ñ ®Ó x¸c
®Þnh nh÷ng bíc qu¸ ®é, nh÷ng môc tiªu, bíc ®i, biÖn ph¸p thÝch hîp
®Ó thùc hiÖn trong mçi bíc qu¸ ®é vµ kÞp thêi chuyÓn tõ bíc qu¸ ®é
nµy sang bíc bíc qu¸ ®é kh¸c.

+Thø ba, níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong bèi c¶nh lÞch sö
phøc t¹p, võa cã c¬ héi thuËn lîi, võa cã th¸ch thøc khã kh¨n. Trong
®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, b»ng chÝnh s¸ch më cöa
®èi ngo¹i ®óng ®¾n, ta cã thÓ tranh thñ vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm
qu¶n lý cña bªn ngoµi ®Ó phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÑn
®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng thÕ lùc thï
®Þch cã d· t©m th«ng qua quan hÖ kinh tÕ vµ v¨n ho¸ ®èi ngo¹i ®Ó
chèng l¹i c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta. V× vËy, nÕu
kh«ng cã mét nhµ níc v÷ng m¹nh vµ cã tµi trÝ th× kh¶ n¨ng mÊt ®éc
lËp tù chñ vµ bÞ lÖ thuéc díi nh÷ng h×nh thøc míi cã thÓ trë thµnh
hiÖn thùc.

4
 + Bèn lµ, níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-
êng vµ më cöa víi bªn ngoµi. NÒn kinh tÕ Êy tuy cã mÆt thèng nhÊt
víi yªu cÇu ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vÒ kinh tÕ, song còng cã mÆt
m©u thuÉn kh«ng phï hîp, thËm chÝ ®èi lËp víi ®Þnh híng Êy. Hai
kh¶ n¨ng ph¸t triÓn t b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa ®Òu tån t¹i
kh¸ch quan. Vai trß nhµ níc ta ë ®©y lµ ph¶i gi¶i quyÕt thµnh c«ng
m©u thuÉn gi÷a hai con ®êng, giµnh th¾ng lîi cho con ®êng x· héi
chñ nghÜa trªn lÜnh vùc kinh tÕ, gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn quèc
gia.

Tãm l¹i ®èi víi níc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi hiÖn
nay, vai trß c¸ch m¹ng cña Nhµ níc cµng ®Æc biÖt quan träng cïng
víi nh÷ng nhiÖm vô míi mÎ vµ hÕt søc khã kh¨n.

2. Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc

VÊn ®Ò c¬ b¶n trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia hiÖn
nay lµ t×m ra mét ph¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó phèi hîp gi÷a hai bµn tay v«
h×nh vµ h÷u h×nh. ThÞ trêng lµm ®îc nhiÒu ®iÒu, tuy vËy, nã còng
kh«ng thÓ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò hoÆc gi¶i quyÕt kh«ng tèt b»ng Nhµ
níc. Nh: æn ®Þnh kinh tÕ; cung cÊp hµng ho¸ céng, gi¶i quyÕt nh÷ng hËu
qu¶ ngo¹i øng, xö lý tÝnh kh«ng hoµn h¶o c¶ thÞ trêng, vÊn ®Ò c«ng b»ng
x· héi.

ThÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa mµ chóng ta ®ang x©y
dùng ®îc kÕt hîp chÆt chÏ víi chÕ ®é c¬ b¶n cña CNXH, chñ yÕu dùa vµo
thÞ trêng ®Ó ph©n bæ tµi nguyªn vµ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi.
Nã cã tÝnh chÊt cña kinh tÕ thÞ trêng cã tÝnh b¶n chÊt cña chÕ ®é x· héi
chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa lµ thÞ trêng hãa c¸c quan

5
hÖ kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®îc thùc hiÖn th«ng qua sù vËn hµnh cña thÞ
trêng, lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng dùa trªn c¬ së chÕ ®é c«ng h÷u.

Nhµ níc thùc hiÖn vai trß kinh tÕ cña m×nh chñ yÕu th«ng qua viÖc
qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n. Qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n kh«ng cã
nghÜa lµ chØ qu¶n lý khu vùc kinh tÕ Nhµ níc mµ qu¶n lý toµn bé nÒn
kinh tÕ quèc d©n, bao gåm c¶ khu vùc kinh tÕ t nh©n, tËp thÓ vµ hçn hîp.

§Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, Nhµ níc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ
®Òu ph¶i thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. Chøc n¨ng kinh tÕ cña
Nhµ níc ta trong x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa lµ ho¹t ®éng mµ Nhµ níc cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Ó cïng víi thÞ trêng
®¶m b¶o cho t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. ThÓ hiÖn:

Mét lµ, ThiÕt lËp khu«n khæ ph¸p luËt vÒ kinh tÕ.

Ph¸p luËt vÒ kinh tÕ lµ c¸c quy ph¹m ph¸p luËt do Nhµ níc ban hµnh
hoÆc thõa nhËn, thÓ hiÖn ý chÝ cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao
®éng nh»m ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ
chøc qu¶n lý vµ s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ víi nhau vµ
c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc.

X¸c lËp khu«n khæ ph¸p luËt ®óng ®¾n cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
trong nÒn kinh tÕ ®îc xem nh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®¶m b¶o thÞ trêng
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. M«i trêng ph¸p ló ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn quyÕt
®Þnh cña c¸c chñ thÓ trªn thÞ trêng. VÊn ®Ò c¬ b¶n cña kinh tÕ lµ së h÷u
vµ lîi Ých kinh tÕ. Ph¸p luËt vÒ kinh tÕ ph¶n ¸nh th¸i ®é cña Nhµ níc ®èi
víi vÊn ®Ò së h÷u vµ lîi Ých kinh tÕ. ChÕ ®é së h÷u vµ lîi Ých kinh tÕ lµ
mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c chñ thÓ trªn thÞ trêng. Bëi vËy, träng t©m
cña vÊn ®Ò ph¸p luËt kinh tÕ lµ b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸c chñ
thÓ trªn thÞ trêng hay kh«ng.

6
 Ph¸p luËt kinh tÕ x¸c ®Þnh ®Þa vÞ ph¸p lý cho c¸c tæ chøc vµ c¸c ®¬n
vÞ kinh tÕ. ë níc ta luËt ph¸p nãi chung, ph¸p luËt kinh tÕ nãi riªng thÓ
hiÖn ®êng lèi, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc trong
tõng giai ®o¹n. Víi ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vÇn
®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc. §êng lèi ®ã
ph¶i ®îc cô thÓ hãa th«ng qua ph¸p luËt vÒ kinh tÕ, ph¶n ¸nh thÓ chÕ kinh
tÕ. B»ng viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn mét hÖ thèng ph¸p luËt vÒ c¸c lo¹i
h×nh doanh nghiÖp nh doanh nghiÖp Nhµ níc, luËt c«ng ty, luËt hîp t¸c x·
vv...

B»ng luËt ph¸p kinh tÕ Nhµ níc ®iÒu chØnh hµnh vi kinh doanh, x¸c
®Þnh hµnh vi kinh doanh nµo lµ hîp ph¸p vµ kh«ng. Nhµ níc t¹o ra luËt
ch¬i cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ trªn thÞ trêng. M«i trêng kinh tÕ lu«n ¶nh h-
ëng ®Õ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ doanh nghiÖp. NÕu m«i trêng
thuËn lîi sÏ ¶nh hëng tÝch cùc vµ ngîc l¹i.

LuËt ph¸p vÒ kinh tÕ lµ c«ng cô qu¶n lý cña Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh
tÕ quèc d©n. Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ b»ng quyÒn lùc cña Nhµ níc
th«ng qua ph¸p luËt vµ kÕ ho¹ch vµ lùc lîng vËt chÊt vµ tµi chÝnh trªn tÊt c¶ c¸c
lÜnh vùc.

Hai lµ, Nhµ níc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc ho¹ch
®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, lùa chän chÝnh s¸ch, ph¬ng
thøc, ph¬ng ph¸p ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«.

C¶i c¸ch vµ chuyÓn híng sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
Nhµ níc, ph¶i hÕt søc coi träng nh÷ng yÕu tè bªn trong: æn ®Þnh chÝnh
trÞ, an ninh, chó ý gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng nh÷ng c¸c yÕu tè t©m lý, x· héi
trªn c¬ së ®Èy nhanh nhÞp ®é ph¸t triÓn, t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n, ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, v¨n minh trong viÖc sö dông
tiÒm n¨ng vµ ph©n phèi nguån lùc. MÆt kh¸c Nhµ níc cÇn chó ý ®Çy ®ñ

7
c¸c yÕu tè bªn ngoµi- t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi vµ biÕn ®éng thÕ giíi nãi
chung, cÇn ph¶i t×m gi¶i ph¸p ph¸t triÓn phï hîp, sù c¹ch tranh cña c¸c níc
trong khu vùc vµ thÕ giíi, søc Ðp cña quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF), khñng
ho¶ng kinh tÕ vµ nî níc ngoµi

§Êt níc ta ®ång thêi diÔn ra 2 qu¸ tr×nh: xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan
liªu bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng vµ xo¸ bá nÒn kinh tÕ l¹c hËu
®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ lín theo ®Þnh híng XHCN.

Trong ®iÒu kiÖn ®ã, Nhµ níc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong
viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, ph¸t triÓn c¸c tr×nh
®é cña LLSX, thùc hiÖn cuéc c¸ch m¹ng vµ c¶i t¹o x©y dùng ®Êt níc theo
®Þnh híng XHCN.

Ba lµ, x¸c ®Þnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng.

- Tæ chøc vµ x©y dùng mét hÖ thèng s¶n xuÊt vËn ®éng theo c¬ chÕ
thÞ trêng víi ®Þnh híng u tiªn s¶n xuÊt dµnh cho xuÊt khÈu, ®ång thêi tÝch
cùc thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶,
tõng bíc tham gia vµo sù ph©n c«ng, hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ, b¶o vÖ chñ
quyÒn, quyÒn lîi vµ s¶n xuÊt trong níc, ®¶m b¶o c«ng b»ng vµ b×nh
®¼ng.

- Nhµ níc híng vµo ®Çu t h¹ tÇng c¬ së, cung cÊp dÞch vô vµ b¶o
®¶m m«i trêng kinh doanh thuËn lîi cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t
triÓn.

- Tranh thñ sö dông ®Çu t cña níc ngoµi kÕt hîp víi kh¶ n¨ng ®Çu t
quan träng trong níc, díi c¸c h×nh thøc thÝch hîp lµ mét trong nh÷ng
®éng lùc chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ.

8
 - KÕt hîp víi ®Çu t cña Nhµ níc, gäi vèn trong níc vµ tranh thñ vèn n-
íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c¸cngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, ®ßi hái nhiÒu
vèn, c«ng nghÖ, kü thuËt cao vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý lµ yÕu tè then chèt
thùc hiÖn CNH-H§H ®Êt níc, thùc hiÖn mét nÒn kinh tÕ hçn hîp, cã
kh¶ n¨ng c¹nh tranh.

- KÕt hîp môc tiªu u tiªn trong tõng thêi kú ph¸t triÓn víi viÖc thùc
hiÖn ®ång bé gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi, gi÷a chÝnh s¸ch
kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi.

- C¶i c¸ch tæ chøc, ph¬ng thøc ®iÒu hµnh vµ thñ tôc hµnh chÝnh
gän nhÑ, gi¶m phiÒn hµ vµ thiÕt lËp mét hÖ thèng qu¶n lý toµn diÖn.

Bèn lµ, Nhµ níc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: ®Þnh híng, phèi hîp vµ
kÝch thÝch ®Ó qu¶n lý, ®iÒu hµnh c¸c mÆt kinh tÕ- x· héi; th«ng qua
luËt ph¸p, kÕ ho¹ch ®Ó ®Þnh híng chÝnh s¸ch.

- Trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi, kh«ng ë ®©u cã mét hÖ
thèng thÞ trêng thuÇn tuý. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nhµ níc nµo còng
ph¶i g¸nh lÊy chøc n¨ng ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ cung- cÇu, quan hÖ tiÒn-
hµng vµ tµi chÝnh, b¶o ®¶m vÒ luËt ph¸p ®Ó x©y dùng vµ duy tr× trËt tù
cho nÒn kinh tÕ ®ã.

- Trong mét hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc, mçi nhµ n-
íc ®Òu ph¶i thùc hiÖn bèn chøc n¨ng quan träng sau ®©y:

 Chøc n¨ng ®Þnh híng lµ x¸c ®Þnh cã c¨n cø khoa häc nh÷ng môc tiªu
kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, môc tiªu tríc m¾t vµ l©u dµi; ®ång thêi lùa
chän nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®ã trong tõng
thêi gian nhÊt ®Þnh.

9
 Chøc n¨ng phèi hîp nh»m ®¶m b¶o c©n ®èi nh÷ng tØ lÖ quan träng
nhÊt vµ xö lý, hoµ gi¶i nh÷ng tranh chÊp hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u
thuÉn trong ph©n c«ng lao ®éng x· héi.

 Chøc n¨ng kÝch thÝch. Chøc n¨ng nµy gióp ngêi lao ®éng quan t©m tíi
chÊt lîng c«ng viÖc chung còng nh tù gi¸c ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc, kh¶
n¨ng cña c¸ nh©n.

 Chøc n¨ng kiÓm so¸t vµ ®iÌu tiÕt kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi,

Trªn c¬ cë nh÷ng quan ®iÓm Êy, nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n vÒ qu¶n lý
nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa cña nhµ níc ta lµ:

- §Þnh híng ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ nh»m tõng bíc x©y dùng
c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao
®êi sèng cña nh©n d©n.

Trùc tiÕp ®Çu t vµo mét sè lÜnh vùc dÉn d¾t sù ph¸t triÓn toµn
bé nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.

ThiÕt lËp khu«n khæ ph¸p luËt, cã hÖ thèng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n
®Ó t¹o m«i trêng æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho giíi kinh doanh lµm ¨n ph¸t
®¹t.

H¹n chÕ vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng,
chèng ®ì víi khñng ho¶ng, thÊt nghiÖp, l¹m ph¸t.

Ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n theo ®Þnh h íng lÊy
ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu,
lµm cho mäi ngêi dÇn dÇn ®Òu cã ®êi sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc.

10
 N¨m lµ, Nhµ níc t¹o m«i trêng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh, kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi.

Nhµ níc thùc hiÖn vai trß kinh tÕ cña m×nh th«ng qua thùc hiÖn
chøc n¨ng t¹o lËp m«i trêng thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh. M«i trêng kinh doanh lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè bªn ngoµi t¸c
®éng trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh hoÆc ho¹t ®éng
cña chñ thÓ trªn thÞ trêng.

Duy tr× æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Gi¶m nh÷ng biÕn ®éng ng¾n h¹n
trong nÒn kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch t¨ng trëng bÒn v÷ng l©u dµi. æn
®Þnh kinh tÕ vÜ m« tríc hÕt lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, tû gi¸ hèi ®o¸i, vv...

Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ m«i trêng thuËn lîi ®èi víi c¸c ho¹t
®éng kinh doanh. §iÒu nµy sÏ mang l¹i lßng tin vµ kÝch thÝch c¸c nhµ
®Çu t trong vµ ngoµi níc.

III. C¸c c«ng cô gióp thùc hiÖn vai trß kinh tÕ cña nhµ níc.

1.KÕ ho¹ch vµ thÞ trêng

NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i sö dông hai
c«ng cô qu¶n lý c¬ b¶n lµ kÕ ho¹ch vµ thÞ trêng . ViÖc sö dông hai
c«ng cô qu¶n lý nµy kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau lµ sù vËn dông quy luËt
ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch ®Ó ®iÒu tiÕt t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ vµ
vËn dông quy luËt gi¸ trÞ nh»m qu¶n lý nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo
kÕ ho¹ch.

ChuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang
c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, kh«ng cã nghÜa lµ tõ bá
kÕ ho¹ch ho¸ mµ lµ chuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ thuÇn tuý ph¸p lÖnh sang

11
kÕ ho¹ch ho¸ ®Þnh híng lµ chñ yÕu, sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ vµ
lùc lîng vËt chÊt trong tay nhµ níc ®Ó ®¶m b¶o c¸c tû lÖ c©n ®èi
trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ chç ®èi lËp kÕ ho¹ch víi thÞ trêng,
ngµy nay chóng ta ®· nhËn thøc ®îc râ c¶ kÕ ho¹ch lÉn thÞ trêng ®Òu
lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ , trogn ®ã thÞ trêng lµ c¨n cø,lµ
®èi trîng vµ lµ c«ngcô cña kÕ ho¹ch ho¸. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn, kÕ ho¹ch ho¸ ph¶i ®îc bao qu¸t ®îc tÊt c¶ c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ, tÊt c¶ c¸c quan hÖ thÞ trêng, kh«ng chØ c¸c quan
hÖ thÞ trêng trong níc mµ lµ c¶ c¸c quan hÖ víi thÞ trêng níc ngoµi.

X©y dùng kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ hîp t¸c ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶.

§©y lµ nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ cã vai trß quan träng quyÕt
®Þnh nhÊt ®èi víi viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ trên cã nhiªu thµnh
phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. C¸c thµnh
phÇn kinh tÕ nµy cã vai trß më ®êng vµ hç trî cho c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, thóc ®Èy sù t¨ng trëng nhanh vµ bÒn v÷ng
cña nÒn kinh tÕ.

2. C¸c c«ng cô tµi chÝnh

- HÖ thèng thuÕ : ChÝnh s¸ch thuÕ ®óng ®¾n kh«ng chØ cã môc
®Ých t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch mµ cßn khuyÕn khÝch s¶n xuÊt
xuÊt khÈu, ®iªu tiÕt tiªu dïng, kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ c¸c hiÖn tîng
tiªu cùc trong nÒn kinh tÕ, thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu t níc ngoµi,
khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao.

- Ng©n s¸ch nhµ níc lµ c«ng cô rÊt quan träng ®Ó t¸c ®éng vµo nÒn
kinh tÕ nh»m thùc hiÖn môc tiªu t¨ng trëng vµ c«ng b»ng x· héi, lµ
h×nh thøc c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh vµ sö dông cã kÕ ho¹ch quÜ tiÒn tÖ

12
tËp trung nh»m më réng s¶n xuÊt theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vµ
tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña nh©n d©n. Ng©n s¸ch ®îc dïng
®Ó khuyÕn khÝch sö dông hîp lý tµi nguyªn s¶n xuÊt trong tÊt c¶ c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n xuÊt x· héi,ph¸t huy mÆt
tÝch cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng. Ng©n s¸ch ®îc sö dông kh«ng chØ
nh»m ®¶m b¶o sù t¨ng trëng vÒ cña c¶i vËt chÊt mµ cßn c¶ sù ph¸t
triÓn vÒ mÆt v¨n ho¸ x· héi.

3. C¸c c«ng cô tiÒn tÖ

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tiÒn tÖ ®ãng vai trß v« cïng quan
träng. viÖc th¾t chÆt hay níi láng cung øng tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m
ph¸t th«ng qua ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng sÏ t¸c ®éng trôc
tiÕp ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ. B»ng c«ng cô tiÒn tÖ, nhµ níc cã thÓ h-
íng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa,
ng¨n chÆn tÝnh tù ph¸t t b¶n chñ nghÜa.

4. C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ ®èi ngo¹i

§Ó thùc hiÖn tèt chiÕn lîc kinh tÕ më, xóc tiÕn c¸c quan hÖ kinh
tÕ ®èi ngo¹i,nhµ níc ph¶i sö dông nhiÒu c«ng cô, trong ®ã chñ yÕu lµ
thuÕ xuÊt nhËp khÈu, h¹n ng¹ch, tû gi¸ hèi ®o¸i, ®¶m b¶o tÝn dông
xuÊt khÈu, trî cÊp xuÊt khÈu. . .

NÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ
níc ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ nÒn kinh tÕ trong
®ã cã c¶ kÕ ho¹ch lÉn thÞ trêng ®Òu cã vai trß thóc ®Èy nÒn s¶n
xuÊt ph¸t triÓn, chóng ®an xen vµo nhau, bæ xung cho nhau vµ chÕ íc
lÉn nhau; trong ®ã thÞ trêng lµ c¨n cø lµ ®èi tîng vµ lµ c«ng cô cña
kÕ ho¹ch ho¸ . KÕ ho¹ch chñ yÕu mang tÝnh ®Þnh híng vµ ®Æc biÖt
quan träng trªn b×nh diÖn vÜ m«. ThÞ trêng cã vai trß trùc tiÕp híng

13
dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ ph ¬ng ¸n ®Ó
tæ chøc s¶n xuÊt vµ kinh doanh, nhng l¹i ph¶i tu©n theo ph¬ng híng
môc tiªu kÕ ho¹ch.

VËn dông c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái võa ph¶i n©ng cao n¨ng lùc
qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc, ®ång thêi ph¶i x¸c lËp ®Çy ®ñ chÕ ®é tù
chñ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh.

14
 KÕt luËn

Cã thÕ nãi r»ng, ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc
ta ®Ò ra trong giai ®o¹n ®æi míi hoµn toµn phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu
kiÖn cô thÓ cña ®Êt níc. KÕt qu¶ lµ, nÒn kinh tÕ níc ta liªn tôc t¨ng trëng,
thÊt nghiÖp gi¶m m¹nh, l¹m ph¸t ®îc kiÒm chÕ, ®êi sèng cña d©n chóng
®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, tr×nh ®é d©n c t¨ng lªn. Hy väng r»ng, Nhµ níc
tiÕp tôc ph¸t huy vai trß kinh tÕ cña m×nh tèt h¬n n÷a trong thêi gian tíi
®Ó viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta
thµnh c«ng tèt ®Ñp.

Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Ò nhËn ®Þnh cña em ®èi víi vÊn ®Ò vÒ “C¬
chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa” §©y lµ bµi viÕt ®Çu tiªn h¬n n÷a l¹i lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc réng
lín, v× vËy em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ .

Em rÊt mong sù gãp ý cña c¸c thÇy c« ®Ó bµi viÕt lÇn sau cña em
®îc tèt h¬n.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.

15