You are on page 1of 106
Nguyén Binh Dire va Bao Nhu Mai SUC BEN VAT LIEU VA KET CAU SUC BEN VAT LIEU VA KET CAU Loi néi dau ‘Sue bén vat ligu la mén h9e co $6 quan trong, cung cap cho ng’ hoc nhong ign thire co ban nhit a gidi cdc bai tod lién quan dén hé thanh, tinh ton sic bén cia vat ligu va kSt cdu. Chinh vi vay ste bén vat liéu va co hc kat cu dug ging dey cho sinh vién tht od céc truéng éai hoc kj thuat & Viét Nam ong nhur trén thé gigi, Tuy nhién, hién nay c6 rét nhidu aido trinh ste bén vat liéu khéc nhau, Guge bién soan phuc vu pha hgp cho cae di twang la ngudsi hoc trong céc ‘trudng dai hoc khéc nhau, Gido trinh nay duge bién soan cho sinh vién nganh Co hoc Ky thuat va nganh Cong ngh@ Co ign tir cua trubng Bal hoc Gong nghe - Bal hoc Quéc gla Ha Nel, ‘VOi thdi lvong giang dey tl 2 dén 3 tin chi. Gido trinh G8 cp dén nhimg néi dung can ban nhat cla mon hoc Suc bén vat liéu va Co’ hoc két céu, dugc bién soan rn co” 98 ode bai gléng v8 Stic bin vat ligu va Cor hee két cu trong khung chuong trinh dao tac cho sinh vién Khoa Go hoc KV thuat va Tu déng héa trong 5 nam qua, ddng thoi co tham khao kinh nghiem va ngi dung ging day mon hoc nay 44 duoc 4p dung & mét sé trurdng dai hoc ky thuat trong va ngoai nurse, voi mye dich kp thoi curg cép cho sinh vign tai liu phye vu hoc tap. (Cac tac gi chan thanh cém on PGS. TS. Khdc Van Pho, PGS, TS. Tran Minh Ta, TS VG 88 Long, TS Luong Xuan Binh vi nhiing déng g6p quy béu cd vé noi dung va hinh thc cho quyén sach nay. Cac tée gia bay t8 suv cém on Trudng Bai hee CBng nghé, Khoa Co Ki thud va ty dong héa dé tgo didu kign v8 moi mat 48 cae téc gid hoan thanh quyén séch nay. Quyén séch doe vidt ra 66 céng khéng nnhé ca cc em sinh vién d& gop ¥ cho Cac tac gia trong qua trinh giang day. Vi gido trinn xudt ban in du nén khong tanh Khoi thigu sot, chung toi rit mong nhan duoc céc y kién déng g6p cila ban doc, ac bist IA cla cée dng Inghigp va cdc em sinh vién 48 giéo trinh ngay cang hoen thign t6t hon. a Myc tye Loinét aau Myc tye Danh mye cde ki higu Bon vido theo SI NHAP MON ici thigu CHUONG 1 Cac khél nigm co ban 4.1 Lue tae dung 1.2 Noiluc 4.3. Quan hé vi phan gitka n6i luc va tai trong Kétlugn cia chong 4 CHUONG 2 — Quanhé ting sudt va bién dang 24 Trang thai tng sudt 2.2 Trang thai bién dang 2.3 Binh lugt Hooke Kat luan churong 2 CHUONG3 — Cc li thuyét ban 3.1. Thé ning bién dang dan hdi 3.2. Be trung co hoc cia vat ligu 3.3 Bidukién baa cia vat heu Kt lugn cia chong 3 Muc luc 10 14 418 8 18 ar 30 33 35 35 39 43 47 Myc tye PHAN 1. CAC BAI TOAN THANH, CHUONG 4 — Cac cae trung hinh hge 44. Mé men tinh va trong tam 4.2 Céc m6 men quén tinh 4.3. Céng thirc chuyén true song song 4.4 COng thirc xoay tye Kétiuan chong CHUONG 5 Thanh thang chju kéo, nén aang tam 5.4 Binh nghia 5.2 Bidu dd luc doe 5.3. Céng thie img suat 5.4 Bién dang eda thanh 5.5. BObEn vado can 8.6 Bal toan seu tinh ket luan churong 5 CHUONG 6 — Thanh thang chju xoan 6.1 Binh nghia 6.2. Bidu dd md men xo8n 6.3 Ung sudt 6p 6.4 Bién dang va chuyén vi 6.5 BOben va do cong 6.6 Thanh chiu ct 6.7 Xodn thann #6t din chu nhat 6.8 Bai todn siéu tinh Két luan churong 6 49 ot st 82 4 86 or 38 58 58 60 6 65 66 Cr) n n " 73 78 79 82 84 85 er Myc tye CHUONGT Th a chju uén TA. Binh nghta 7.2 Biéu dé lyc cétva m6 men udn 7.3 Ung suat trong bai toan uén 7.4 Bign dang va chuyén vj eta dam chiu un 7.8 20 bén vado cing él luan chuong 7 CHUONG 8 Thanh chiu lye phite tap 8.1. Gidi thigu chung 8.2 Trudnghep téng quat 8.3. Céc trbng hop chiu lye phic tep Két lugn chung 7 CHUONG 8 Onaiahcta thenh chju nén 9.1. Gidi thigu chung 9.2. Lye t6i han va dng suat ti hen 9.3 Tinh dndinh cho thanh chiu nén 9.4. U6n ngang va uéa doc déng the Két luan chuong 7 PHAN 2. CAG PHUONG PHAP GO BAN TINH TOAN HE THANH CHUONG 10 H¢si¢u cnn 10.1 Sieu tinh 10.2 Bac ty do 10.3 Duong anh hung Két lugn chung 10 Bai tap chuong 10 ry 89 st 103 108, 112, 113 113, 113, 118 124 125 125 120 129 131 134 136 137 137 142 143, 150 151 Myc tye CHUONG 11 Phuong phap ine 11.4 Mé ta phuorg hap 14.2 Ma tran ag mém 11.8 Giai bail todn véi cde trong hyp dat tai hdc nhau 11.4 Nam buée giaicla phyong phap lye 11.5 Phuong tinh ba mo men Kétluan chong 11 Bai tgp chuong 11 CHUONG 12. Phurong phap chuyén vi 12.4 M6 ta phuorg ohdp 12.2 Ma tran d@ cing 12.3 Giai ball toan voi cdc wong hyp dat tl khic 12.4 Nam buoc giélcda phuong phap chuyén v1 12.5 Anh nuéng cua chuyén vj tal cac toa 60 12.6 SO dung phuong phap luc va phong phap chuyén vi Két luan churong 12 Bai tgp chuong 12 HUONG 13. Phureng phap cong 40 43.1. Thé nang bién dang 13.2. Nguyen ly cong 80 13.3. Tinh chuyén vi bang cong 20 13.4. Ap dung phuong phap cong ao cho he dan 13.5. Ap dung phuong phap cong do cho he khung 13.6 Ma tran d6 mém ca két cdu tng thd 13.7 Ma tran do cing ola K8t céu tong thé 152 152 154 156 187 164 167 169 1m 171 175 186 180 190 192, 204 206 209 209 214 217 222 2a7 240 241 w Myc tye Kétlugn chung 13 244 Bal t@p chuong 13 248 CHUONG 14 Phuong phap phan tir hw han—Se lwge 248 14.4 Gi6i thigu 248 14.2 Phuong phép phan tir hu han— co sé 250 14.3 Ap dung nam bud tinh toan cla phuong phap chuyén vj 251 14.4 Phuong tinh dan hoi eo so 202 145 NOI suy chuyén vi} 253 14.6 Ma tran dQ cfg va ma tran dng suat phan te 254 147 Véo to ye phan tir 256 14.8 Phan ta dam khong gian 257 Két vgn chung 14 262 PHY LUG 265 PHY LUC 1. Dich chuy8n ca cdc phan ti thanh thang 265 PHY LUC 2. Lye dau phan tty cla cdc phan ti thanh thang 268 PHU LUC 3. Luc du phan tir do chuyén vital dau nit cla thanh théng270 PHY LUC 4. Phan lye v8 moment uén tai céc g6i 46 cla dam lién tye do chuyén vidon vi ta g6i 66 gy ra 272 PHY LUC 5. Dae ‘rung cla cde hinh 262 PHY LUC 6. Céc gid th cla tich phan 263 PHY LUC 7. gc diém cao phan Ive lién két thurong gp 204 PHY LUC 8. Bang hé s6 uén doc @(2), 267 Tailigu tham khao 288 Myc tye wi Danh muc cac ki higu A dign tich tiét aign o R, =P: 3bR, -2bP, -4bP, = 0 R, =10P /3 RAR, ~P.tP,~4P=R,~2P/3 ta duge cdc phan lye R =2P/3, =P, R,=10P)3. Thay lign két bang phan lye. Xét mat cat 1-1 trong doan tly bén trai dén diém dat lye P; va Pz, Dat cdc ndi Ivo N,Q, M vio mit ol cach dau trai met doan x va. xét cn bang ca doan nay 0 N-R, Q+R, M-Rx=0 ta nhan duge N=P, =2P/3, M=2Px/3 NHAP MON 13 Twong ty ta xét mat cdi 2-2 trong doan tir ben phai on aim o6 g6i di dong. Bat cdc néi luc N, Q, M vao mat ct cdch dau phai mbt doan x va xét cn bang ca doan nay N=0 Q-P=0 M-Px=0 tanhgn duge V=0, Q=P, M= Px ‘Doan @ giita ap dung trinh tw twong ty ta durgc bibu dd Ive dc tro, re ct va mé men tran céc hinh (1.5. ¢.) EEE 2/3. Es Hinh 1.5. Biéu dd ndilyc ca dam: a. Dam chiu lye; b. Bidu dd lye doc N; ¢, Bidu 43 lye ot Q; d. Bibu dé mé men M Vi dy 1.2. Vé bibu 68 ngi lye oa hg khung trén hinh 1.60. Buc du tién ta tim phan lye tei géi 46 tir 3 phureng tinh cAn bang va mot phuong trinh m6 men bang khéng tai khép néi, ta duoc 3qb “ (1.9) Lye ct tr8n doan AB bing phan lve R,. Tei mat ct bén phai diém B va bén {rai diém C tinh theo céng thire duoi day 14 Cac Khai niem oo ban ,c0SO~ R, sino 4.10 Qc, =(R, ~24b)eos9-R, sind 19) Bidu db mé men tin dogn AB va doan DE la durong bae mbt, edn tr8n hai doan BC va CD chiu lye phén bé biéu dé mé men Ia dong bac hai. = - D wa 8 is b ELR 8 Re spt 8 2 3 pari p—obe te >. Hinh 1.6. Biéu dé nol lye cho hé khung: a. He Khung phdng; b. Bidu mé men M; c. Bidu dd lye ct Q 1.3 Quan h@ vi phan gitra noi lyre va tai trong XXet tru@ng hop thanh chiu uén dui tac dyng ca tai phan b6 qix) nhu trén hinh 4.72 em LI Hinh 1.7. Phan t6 cla thanh chu ti phan bd NHAP MON 16 XXét mot doan phan t6 dx, Ki higu Q, Mla ive cét va mO men ubn ca mat ct bén trai, va Q+dQ va M+dM [a lye cat va m6 men uén ciia mat ct bén phai (inh 1.70) viét pnuong trinh cen bang cho mot Goan phan t6 a LV =0 +Q+qdx-(Q+dQy=o Bug (ay DM =0 + +Que+g Crs am)=0 _, a @M_aQ_ = q (1.12) dx!” de Ta 06 nhan xét ~ Bao ham bac nhat theo tryc x ca mé men ubn bing lye cat = Bao him bac hai theo true x ela m6 men uén bang dgo ham bac nhAt theo {rye x cia Ive c&t va bang curong dé lye phan b6 Quan he bude nnay cua bibu db nol ye va cdc ta trong tap tung. Cho thanh chiu lye ngang tap trung Fo, mé men tp trung Mo. Xét phan t8 dx chia digm c6 dit ti tap trung (hinh 1.8), viét phureng tinh cn béing cho doen phan 16 46 TV =0 +A9=0,,-0, DM=0 +aM=M,,-M,=M, (1.13) rs Q, On Hinh 1.8, Phan 16 thanh 6 dat tai tap tung Ta 06 céc nhan xét seu ~ Tai tét dign dat Ive tap trung sé 06 bude nhay. 16 Cac khai nlem eo ban = Tif s6 oda buoc nhay bang Wi sé ctia cae ive tap trang, — BuOc nhay ola lwe cét duong khi ive huéng len. ~ Bude nhay cia m6 man duong khi md men quay theo chiéu kim dng hd Bang cdch lam twong ty ta o6 cde quan hé gitra noi hrc va ti trong phan b6 trong truéng hgp thanh chiu kéo du6i téc dng cla tai trong phan bé doc thanh (x) va truéng hop thanh chiu xo8n duéi céc dung cilia md men xo’n phan bé Mash) — Bao ham ca Wye doc bang curong ao tal trong phan bé doc x oe) — Bao ham cla mé men xoan bang curdng 46 m6 men xogn phan b6 au de =m,(0 ‘Quan hg buée nhay cite biéu 4 véi tai trong doc tric tap trung Po va md men, xo8n tp trung Msco AN-Ny-N, = 2 AM 2p = Mazgh~ Mange Két lugn cua chong 1 ‘Chuong 1 trinh bay cae khai niém chung nhu- Lye tée dung dura ra khai nigm ngosi lye, phan bigt Ive tée é6ng va phan Ivo. lign két, phén joai lure t€p trung va luc phan bé, dinh raha tal trong tinh va tai trong Gong — NO Ive dua ra cin nghia noi luc, Khai niém Qi luc tai mat cat ngang, trinh bay phuong phép mat edt xéc dinh néi lve, quy use déu cia noi lye tai mat edt cla thanh va cach bidu diBn ndi lye bang biéu dd. NHAP MON w = Quan he vi phan gia noi lye va tal trong. Trinh bay cac quan ve vi phan gica {i trong phan bé va néi lye efing nhur bude nhay trong lye tap trung tac déng iu dB mdi lyre khi 0d CHUONG 2 Quan hé ing suAt va bién dang 2.4 Trang thai img sudt 2.1.1 Vec to tng suét Ding phuong phdp tiét dign d& nghién ciru trang thai ting suat ca vat thé bién deng (Hinh 2.1a). Xét phan té dign tich AS chiza diém M cé phdp tuyén v & bén trong vat thé. Gia thiét ndi lye téc dung In dién tich AS dura v8 luc tuong duong Ap tai M va ngiu Ive AM. Khi AS tin 161 0 (vin chira M) thi Ap tién toi dp/dS cén AMY AS tién 16i khong, Bai lrgng (2.4) la vecto tng suat di ng sudt biéu thi ngi lye te dung len mgt don vj diga lich ét idm nao ddy cia vat thd bién dang \Vec to’ ting sudtc6 thé chiéu lén phyong phap tuyén va tiép tuyén vei mat cat (hinh 2.7.b) kni d6 ta e6 bu ain B,=8, 48-844 (2.2) Hinh 2.1. Veo to ung suét “Thur nguyén cia Ung sudt 18 Iye/chiéu dai?, don vi thuong dung Nim? (Pa. Pascal), MN/m? (MPa ~ Mega Pascal). 18 NHAP MON 19 ~ Thanh phan theo phuong phap tuyén, Ki higu la ¢, cuge gol la dng sudt phap ~ Thanh phan theo phuong tiép tuyén, ki higu ld, dug gol la ung suat tép Khi d6, ng svat p pavoae Quy ude déu etia ting sudt hhur sau (hinh 2.2) Ung sudt phdp dupe goi I duong khi chiéu cia né cing chiu duong ota phap tuyén ngoai mat cat. Ung sudt phdp duroc ki higu cing voi mot (hoa 2) chi's6 vi dy o,, (hoge o,,) chi chidu ca phap tuyén ~ Ung suat tiép du ooi la duong khi phép tuyén ngoai cla mat c&t quay 90° theo chidu kim dbng hd sé tring voi chidu ung suét tip. Ung sudt Sp duge ki higu cing véi hai chi'sé vi dy t,,, ta, chi sé thir nh&t chi chiéu cita phép tuyén, chi sé tht hai chichiéu song song v6i ng suat tip cq 20 i Hinh 2.2. Quy uée dau va chi sé oa cdc thanh phan ting sudt 2.1.2 Tenxo tg suit BS xét trang thai ving svat tai mot diém, ta xét mot phan t6 di nhd tai diém 46 ta chiéu p, len hé toa d6 a céc vudng géc. Khidé hinh chiéu ota len p, cde tryc 9a d§ X,, Yo Z:66 thé bibu din qua ver to phép tuyén y([,m,n) bing séu thanh 23) phn oy. oy. Op. tye tye VA te X,2oglttgm+tn =tyl+o,m4r,n (2.3) Z,=tgl+t,m+on 20 (Quen ng ung sud va bidn deng ‘Séu thanh phan nay khdl quat héa tinh trang chu Ive cia mgt dim, 18 tap hop tat c& nhieng (ng suat trén moi mat cat di qua nd dé chinh |a trang th suét tai mt dm, (hinh 2:3) Hinh 2.3, Thanh phan Ung suat tai phan 16 ‘Séu thanh phén img suat (ba Ung sudt pha va ba Ging sudt tp) nay xéec dinh trong hé toa d lye chon. Theo dinh nghia ching chinh lé céc thanh phn cia mbt ten xo bac hal d6i xing goi Ia ten xo ng sust. Ta ob thé n6i trang thal ng suét duge bibu dién bang ten xo Ung sudt bac hal déi xing, duge ki higu theo cée c&ch sau day a, |e, on on |r 0, teh (24) Theo dinh nghfa vé ton xo, ta c6 th8 Iva chon hé tga 49 sao cho cae thanh phan Ging suat tiép bang khang. Hé toa 4} nay xde éinh hudng chinh cia tong suét, huong chinh tim the pouong tinh {oy 850, (2.5) Viét dudi dang ma tran 8, Se) Yl vy) ft a «| m|=0, trong ao (v}=1v, f= /m (25a) te oy fn vs} a Noi cach khdc tai dm bAt ki ta 06 thé tim dug ba mit vudng géc Ia cdc mat chinh, c6 phép tuyén I céc huéng chinh. NHAP MON a Ung sudt php ven céc mat chinh 1a Ging suat chhnh, Ki higu la Gy, 6 0 Va uve quy use a; > 62 > 9 theo cde gid tr dai x5. Ung sudt chinh duge xée dinh tir phyong trinh Dells, -8jo4,)=0 => oh) —Fioiy + Iso) Fy = 26) trong 46 J, Ja, Jp a ede bAt bién cba ten xe tng suat bac hai cé dang 0,40; +0;=30y5 ee hte oof 15) ~8,0,)-(6,0, +6,5, +6,0,} O Fy Sal le, 6, o4[= Det, (2.7) © mt phang tao véi céc huéng chinh mét adc 45° ta c6 trang thai ung sudt ma céc ung suat tiép dat cye tr. Chang co gia ti tinh qua cac eng sudt chinh nw sau (28) 2.1.3 Phén loai trang thai ng suét Phan suédt chinh_ trang thai ung suét dya trén céc trréng hop khéc nhau cia tng ~ Trang thai ung suai kn6i Khi cd ba tng suat chinh khdc khong, tn c& ba mat chinh du 08 ting sudt php a, 20,4, £0, a, £0 (hinh 2.48), — Trang thai ing sudt phang khi hei tong ba tng sual chinh khéc khéng, trén mot mat chinh c6 wng suat phép bang khéng, hai mat c6n lai tng suét phap knae knong , #0, 6, #0, 6, = 0 (hinn 24D). ze (Quen ng ung sud va bidn deng — Trang inal Gng suét don kni mot trong ba dng sus chinh Knac khong, teen nai mit chinh €6 ing sudt phép bang khing, mét can lai tng suét phap khée khong c, #0, 6, =0, «, =0 (hinh 2.4¢), — Trang thal ung sudt trot thudn tay 1a trang thal tong suét phang dc biet khi tim duge hal mat vudng goc tren hai mat 66 chi co tng sudt tip, Khong co ‘eng eudt phép (hinh 2.4d) Khi com xét ode bai ton thanh ta 96 gap chi yéu 18 trang thai ing suat phéng, nén ta xem xét KT hon trang thai dng suat nay rope ” : 5: s t + a TTUS kh b. TUS phing ©. TTUS don 4. TTUS eugt hudn toy Hinh 2.4. Cac trang thai ung suat (TTU'S) 2.1.4 Trang thai img suét phéng Trang thai ing sudt phéng nhu da dinh nghia la trang thai dém bao digu kién ting sud phap tai mat vuéng géc véi tye z bang Khong, 9) Ung suat trén cdc mat vudng géc voi truc x va truc y GSM 65 0,,0,sT. VA Tye. Ten xo ting suét Ia ten xo di xting nén +, NHAP MON 23. at al got . be af ep te re Hinh 2.5. Trang thai ng suat phana. X6t can bang cla phan phan 16 bj ct bang mat c&t nghiéng mot ade a. Ki higu u, v la phap tuyén va tiép tuyén voi mat nghiéng. SU dung quy ude dau cla ‘ong sudt va hina chidu cia dign tich dA fen truc x va trye y dA, = dAcosa, dA, =dAsina ta viét dtu kign cn bang ova phan phan 6 chiéu len cac trys u va v YU =0,dA+(c,, sina -o, cosa)dA, +(t,, cosa—o, sina WA, DV =1,.dA-(c, cosa +o, sina A, + (t,. sina +c, cose}, (2.10) Hinh 2.6, Ung suét tai mat nghiéng We dibu kign cén bang ten ta im dee 2 (Quen ng ung sud va bidn deng 105 2a —t,, sin 2a sin2a+ #00520. (241) Theo dinh nghia vé mat chinh noi chi cé ing suat phap con tg suat tiép bang khOng, ta tim mat ct nghiéng ma tai d6 7, =O, 10 (2.11) ta tim duge géc « tata (2.12) Thay géc a vira tim duge vao (2.11) ta c6 duge ing suat chinh (213) Tim mit et nghiing ma ting subttibp dat ove tri tr dibu kin a 1 tees 9 08 2a —2t,, sin2a=0 = toa, = - da yO tay eae ‘Dieu nay 66 Nghia goo Zan VUONg GEC VOI GEC 2c,.,. vay Mat c&t nghiéng ma tong sudttibp dat cure te ta0 gée 45° vei huéng chinh va =F min (2.44) =f Céc thanh phan Ging suat trén mat aghiéng BAL Ki 66 thé bibu din qua dng suat chinh 6, = 0,008 «+0, Sina. Va t,, = ="? cos 20, Tir cdc céng thire (2.11) ta o6 NHAP MON 29 ‘ay la phuong trinh duong tran trong he toa do a, t,, 00 tam C & toa 4 \ (* ts Cée aiém tren éueng tron nay fo. +0) vabanian way %) 5 a } \ ién ting sudt phép va ting aut iép trén cde mat nghiéng duge goi dubng tron Mohr. Dyng duréng tron Mohr cho diém c6 trang thai (eng suat o,. 0,, z,, nhu sau — Dyng hé tryc toe 4 (0, *,,), tr8n truco, Idy hai diém C; va Cz 66 toa 46 Ia 2, @, twong Ung, khi 46 diém C trung diém cia doan C\C2 la tam cia 4uéng tron Mohr Tir tm C vé duréng tron cd ban kinh R (= ) +t ~ aim A, 6 fa hal além auong tron c&t tc «, Dieu ain trang thal eng sudt ta ‘mat chin v6i cae gtr ng sudt phap CVE tl Oye. Va Typ =0 (hinh 2.7) Hinh 2.7, Buéng tron Morh oda trang thai Ging suat pang 26 (Quen ng ung sud va bidn deng ~ dim M, N fa hai dm auong tron cét duong thing ai qua tam G song song Vvéi true +, bidu dién trang thai ting sudt tei mat od ede gid tr tng suattiép CYC th Tyg = "va ting suat phap o,, i 2 5 (hinh 2.7) ~ idm D la biéu dén trang théi ing suat trén mat nghiéng g6c « so voi toa 46 ban du ‘Dbi véi trang thai dng sudt khéi, v6i quy Uée oY oy Pos ta dyng duoc 3 uréng tran Mohr. = Budng trén nhé nhat di qua hai diém os va G2 ¢6 tm tai dm Ae 570}, ) ban ki ® \cho ta bidu dién ng sudt phép va ing suét tip cila cée mat phing song song véi phuong chinn thir nhat = During tren di qua hei dim o» va or 06 tam ta itm ay 48 0), ban kinh ( ) Hinh 2.8. Ba éurong tron Moth cia trang thai tng sudt khdi NHAP MON ar = Bung trén to nh di qua hai dim as va oy e6 tm tai dibm A, | =m . ) cho ta biéu dién dng suat phap va ung suat fiép cla cac mat phéng song song voi phuong chinh thir hai. udng tron to nhét nay | ‘Gung tron gigi han hay duéng tron chinh, Ba ciém By, By va By bigu din trang thai Gng sual tai cdc mat nghiéng song song lan lugt véi céic mat chinh thir nhat, thi hai va thd ba va nghiéng 45° v6i hai mat con Iai. Tai dé Ung suattiép dat ove tr 2.1.9 Quan ng giaa ung sudt va nos ive Ung sudt cia mot diém bat ki tren mat cét ngang cua thanh chiéu lén thanh cc thanh phan o,, ty, ta. Khi d6 ta 66 quan hé gida ting suét va ngi lye trén mat ct thanh nhussu 2.2. Trang thai bién dang 2.2.4 Chuyén vi va bién dang Chuyn vi fa sy they adi vi treba mét dim, hay géc quay cba doan thang nbi hai diém duoi tac dong cia ngoai lye. Bién dang sy’ they 46 hinh dang Kich thuve cia vét thé duoi téc dung cla tai trong. Bidn dang tei in cén diém la tép hop him toa d6 xée dinh 46 dan cia doan 28 (Quen ng ung sud va bidn deng vat cht vo cing nhd i qua diém cho trude va xée dinh thay d6i géc gite hai dogn vat chat v6 ciing bé. Ki xét chuyén vi cla thanh ta xét sy thay divi tricia tiét dign trséc va sau khi thanh bj bién dang. Chuyén vj ca thann gém chuyén dng tinh tién cia trong tam tiét dign va chuyBn déng quay cla hinh phang tiét eign quanh trong tam Bién dang clie thanh i ay thay dBi kich thude va hinh déng ata tiét dign, ey thay d6i chiéu dai, 4g cong, 46 xoan cila tryc thanh, Théng thuéng sirc ban vat ligu quan tém chi yéu dén bién dang cila truc thanh, theo bién dang ele truc than ta o6 thé phan loal Thanh chiu kéo hoc nén: truc thanh kh6ng bi cong, céc tiét dién chi chuyén. d6ng tinh tién doc tryc thanh do véy tryc thanh bjco lai hodc = Thanh chiu edt trye thanh khéng thay 481 46 cong rhung bj gian doan, ca tit dign trgt so vai nhau va khéng bién dang — Thanh chiu xodn: tuc thanh khéng bid cong va cing khéng thay di d6 dai, cc tiét dign Khéng o6 chuydn vi tinh tin chi 66 chuyn vi quay quanh trong tm trong mat phang cila tit dién = Thanh chju udn: trye thanh bi cong di, nhung 66 dai true thanh Khdng ai. Khi 46 tn tai cé chuyén vj tinh tién va chuyén vj quay cita tit dién — Thanh chiu iyo phic tap la t8 hgp ota bén trubng hgp trén. Nhu d8 n6i & churong 4 ta od thé ding nguyén Ii c6ng téc dung dé xét bién dang cio tist dign thanh. 2.2.2 Ten xorbién dang ‘\V6i gid thiét bién dang nhé ta c6 quan hé gira bién dang va chuyén vi (uy,w) chinh ta hg there Cauchy (2.15) NHAP MON 29 Y nghta vat if fxs fy 8218 G9 dan cla céc sgl vat chat khi bién deng theo cae trye 2x, 2eyy 2éox A COIN Cita Cac go gitra hai phan tt durong sau bién dang, 46 bién dang trugt Nhu vay trang thai bién deng xéc éinh b8ng ten xo bign dang, ofing la ten xo bac hai d6i xung tn [tye fy & (2.16) Ta cing 06 thé tim duge hung chinh la huéag chi ¢é ede thanh phan tenxo: ‘trén dung chéo khéc khéng tir phuong trinh_ (6,-8.4 =0 (217) Bin dang chinh xée dint tir phrong trinh Dette; ~5j84]=9 => la) Bible) Bahia) Fs =0 (2.18) trong 46 } Fleets —eet9)= (oe tes, ae (2.19) la cdc bat bin cia ten xo bién dang Bién dang trgt chinh biu din bang: AGB =G-& 1, (220) Bién dang o6e dungs éinh nghia 30 (Quen ng ung sud va bidn deng Yay = 28a (221) 2.3. Dinh luat Hooke Khi vat ligu dng nhas, déing huéng va bién deng ia vét thé la dan hdi tuyén tinh va c6 tri s6 bé te CO dinh luat Hooke bigu dién quan hé gida tng suat va bién ang Yee Ee Bote (222) trong 46 fa md cur dan hei, v fa hg s6 Poision va m6 dun trugt G tinh qua E va bling céng thite E a) (2.23) Nau lai, 6 thé biéu din ting suat qua bién dang Ev E Ey E aes? Gey Eanes) es) °, : Ey E 9. a te w= 2G by = Gt yy Ty = 2G, = CY. ty =2E, = Gt: (224) Quan he (2.22 va 2.24) ella dinh lu8t Hooke ¢6 thd viét dui dang ma tran bg) -[ello} (225) trong 46 {¢} a vecto ctia sau thanh phan bién dang f= sty 8eertetad (2.26) vva {o} la veeto ee séu thinh phan ing sudt NHAP MON a 29990 Tay Tyee (227) én [e] la ma trén vubng ¢6i xting 06 dang o (228) 000 0 2+) 0 0 0 0 FE] 0 0 0 a+) 0 * 0 a+) 000 0 Nghich dao cia phurong trinh 2.25 la bidu didn tia ng sudt qua bién dang hay dang ma trén ctia phuong trinh 2.24 fo}=[dlie} (229) trong 4 ma tran [4] 1d nghich éo cia ma trAn [e] cfing & ma tran vudng abi xiing oo a) nt) oo (230) [a] va fo] 8 cae ma tran ne sé aan nai 2.3.2. HG thire gltta cdc hang s6 dan nd! Ngoai modun dan ndi Young E, ne sé Poisson v nguoi ta dung cac ning sé an hdi khac nhur h@ 96 Lame 7, médun néa thé tich K va médun trugt G. Ta xem m6 dun néa thé tich tinh qua médun an hdi Young E, hé sé Poi vy nhu thé nao ‘Médun nén thé tich K Xét trading hop nén du moi phia 6, oy — 32 (Quen ng ung sud va bidn deng ‘Dat vao phuong trinh (2.24) ta cong ba phyong trinh dau vao ta duge E aK= 0.34 3(-2v) es Trong bang 2.1 la cdclién hé gitra céc hang s6 dan hdi kno nhau. Bang 2.1. Lién hé gia cdc hang sé dan hdi Hang bel 8 chinh dan fa 1.6 KG ay Ey EG 2, 2Gv Ev GE -26) a K-30 | ia | faew)| 30-2 6 ie 3 20+) 2 2G(1+y) E EG fe aAge ai-2v) | i-2v)_|38G—F) GGr.20) | 9K, e 2G aka | 700+) aX 3K 2G Ey ~ 2046) | 23K+6) 2G 2.3.3. Binh lug Hooke véi hal héng 36 G va K Voi hai ning s6 mo dun nén thé tich K va m0 dun ruyt G ta CO cae bibu dién iia din luat Hooke 1 (,2¢),] oo dfe-(-2 NHAP MON 33, 1 1 9G 8 MOG H te ag 28) (5-2o} 2c oy -(1 2G, +266, 30 )e 820 0, +266, 4 = 266, = Gry. ty = 260, = Ory. t =20e,. =Cr., (233) Ma tran &6 mém [e] biéu din qua hing 9 K va © nhu sau 2G 2G-3K 21G-3K 0 0 2G-3K 2G 2G-3K 0 0 1 |2G-3K 26-3K 2G 6 DO 6KG| 0 ° 0 6K 0 0 0 0 0 6K ° ° 0 0 0 6K o 0 ° ‘i (228) o va luong ly ma tran dO cUng [4] 66 dang 3K +4G 3K-2G 3K-2G 0 0 3K-2G IK +4G 3K-2G 0 0 faja} K-26 9-26 3K +40 0 0 0 31 0 0 0 3C (2.30) ° 0 0 03 ° o 0 090 Kat lugn chung 2 Trong chong hai trish bay v8 trang thdi ing sust va trang thai bién dang, Trang thai ng suat oh’ng duge tinh bay ki hon vi trong bai tozn thanh cha yéu ta gap tang thai ung sudt nay. Gidi thigu céch bibu difn trang thal ung sust phang bling dung tron Morh. Mé réng cach biéu dién b&ng duéng tron Morh cho {rang thal ong sudt kid, ‘Quan ho cing suat va bidn dang cho vat liu déng nhat ding huéng va tng xtr an hdi tuyén tinh duge trinh bay trong muc 2.3. Binh lu&t Hooke cho vat liéu tng 34 (Quen ng ung sud va bidn deng xi tuyén tinh co thé bibu dién dei dang ma tran, Gi6i thigu ma tran a mBm va 46 ctmg cia vat liu Binh lu&t Hooke khéng chi bidu di&n qua hai hang sé la m6 dun dan héi Young E va né sé Poission v,ma con co thé biéu dién qua cac hang 36 khac nhu hé 36 Lame i., mé dun nén thé tich K va md dun trgt G. CHUONG 3 Cac Ii thuyét ban 3.1 Thé nang bién dgng éan hdi Cong thyc hign dét hé Ive tée dong len kSt céu dug lu glia trong két cau dan hdi duéi dang nang Iueng bién deng dim bao khéng o6 céng nao bi that thodt dui dang déng néing gay ra dao dng hay nhiét nang lam tng nhiét 46. Noi cach Khao, luc tac dong ty tir dé dng sudt khong vugt qua Ung sudt gid han cia vvat ligu. Khi ta ti tir c&t ti thi ndi néing s& dug: phyc hai lam cho két ou trér v8 hinh dang ban du. Nhw vay, cong ngoal lye W va nol naing U bang nhau weu 6.1) Lien h@ nay cd thé ding 68 tinh chuy€n vj hay Iyc, nhung dau tién ta phai xem xét céch tinh ngi nding bin dang (hay obn goi la thé nang bién dang éan hii). Tir két cu dan di ta xét mét phan tir nhd dong thanh véi dign tich mat cSt igang la da va 46 dai [a dl. C6 thé 6 ting suat phap Hinh 3.1a hay tng suat tiép Hinh 3.1b tdc dung tren b& mat dign tich da, Gid thié: ring dau trai B ota phan ter bi ngam chat edn dau phai C ty do. Chuyén vi cta C do hai loai ting sudt Sat a, E @ dy E hg 26 dan hai thikéo nén, G hé 06 dan di khi trugt [aret-ga | "| Weoda &” ' ae ] i | Psi. e f | T fat} | -dl=Zal lat Sha a b. Hinh 3.1. Phan tir thanh 35 36 Cac tnuyét on Néu tac ang tw tt luc oda va ua a8 gay nén cc chuyén v| wen, thi nang lugng wu trév trong phan tir sé 1a du,=1(eda)s, -1 dida 2 au, dida (ada), = 26) Diing « ky hidu chung cho bin dang, hai phuong trinh trin 66 dang IU = ocdv 3.2) @ day dv =di-da 1a thé tich cla phan ti dang xét, o la Ung suat tng quat, co thé 1a ting oust phéo hay ting sua tiép. Bién dang « trong phuong trinh 32 néu do ting suét phép thi od gibt 2 =a/E, néu do tng suattiép thi 1G. G va E 6 lién h8 voi nhau bang ley) @ day v la hés6 Poisson, do vay bién dang do tng suat tiép o6 thé viét Gia s6 cia nang lugrg bién dang trong mBt phan tir dan hbi véi thé tich Ia dv khi bién dang thay déi tr e=0 dén e=e, 1a dU = dv{ode 8.3) & day Lich phan ben vé phai duge gei IA mal 6 nang lugng bién dang va bing phan dign tich bn dui during cong ieng suét bién dang ca vat igu (Hinh 3.22). Néu vat ligu tuén thi éinh lugt Hooke (Hinh 3.2b) te ob mat 4 néng luong bién ang bang alos 301s NHAP MON a7 b, Hinh 3.2. Bubng cong ding sua bin dang (a) va mat d naing kygng (b) Teng nang lygng bién dang trong két cAu tuyén tinh sé la ie 0-55 [ontate 64) rm bidu dién dang tng suat va dang bién dang twong ting. Cé nghia tich phan duc lay trén toan bé thé tich cla két cdu cho tung loai ding suat réng bigt. Trong mét s6 trudng hop ta dung lién hé gitra Ung suat va bién dang. Quan h@ ¢ = of cho vat ligu tuyén tinh cht ap dyng cho ing suat phap ca mat phang Dung cac ky higu {¢} 1a vecto ca sau thanh phan bién dang Ce va {o} la vecto ca sau thanh phan ng sudt }= foes yrOertystues tee ta 06 bidu thae =} fia} sav (3.5) hay Ute tole (35a) ‘Sir dung quan hé Ung suat bién dang (2.25) va (2.39) thé vao (3.5) hay (3.5a) tad 38 Cac tnuyét on LV ppory U5 fieloe 6) va v=} fie leew (362) Dang cia ma tran [9] va [a] cho trong (2.28) va (2.30). Thé nang bién dang din bi riéng Trang thai mg sudi don Unloe 7) Trang thai Ung suai khéi o,,0,,0, 1 ule, +0,0, +08) Ding dinh luét Hooke biéu din bién deng chinh qua ting sudt ohinh ta ob | [6 +03 +03 -2ulo,, +0.0,+5,6 U=s ple +03 +0; -2ule,0, +0,0, +0,0,)] G8) Thé nang bién dang dan h6i thé tich va hinh dang Ta xem trang thai ting suét kh6i o,,0,,0, nhu' téng ota hai trang thai tng sudt: = trang thai keo nén du theo 3 phyong voi céc ung suat chinh la _ 546,46; 0) trang thai nay chi 6 bién dang thé tich ko 06 bién dang hinh dang — trang thai véi Ung suét chinh 1a Gh=0)-04) Of 0; -Gy, 0} 05-95, (3.10) Ta thdy 0 +0; +0, =0,, trang thai nay chico bién dang hinh dang NHAP MON 39 Nhu vay U=Uy+U ie (any Uq= deli +03 +03 ~2Hlon04 +0408 +400)] I 2 1-4 12) =2Hg: II 4a, Sites = Mla to. t0,F Uyg =U -Uy = sglei +0! +0) -2u(o,9, 49,0, +0,6 LNG, +0, 45, 6.13) ott [6,-6,7 +(,-0,F +(,-0,7 AH [o,-0,F +,-2,) +,-o,F] 3.2 Dic trung co hoe cia vat ‘Vat ligu c5 thé phan loai thanh hai loai theo bién dang: — Vat iu co 1a vat feu bj pha hiy khi bién dang Ion, rity thép, ang, nhOm va chat dao ~ _v@t ligu don bi pha hiy kn bién dang bé, nhu gang, bé téng, 48 ‘Sy phan logi nay chi 18 quy use va mang tinh twrong di, BS xdc dinh dc trung co hoc ota vat ligu ngudi ta tién hanh cde thi nghigm kéo, nén mu vat ligu trén may chuyén dung kéo va nén. 3.2.1 Trinh ty thi nghigm ~ Tién hanh do lién tue cac dai luong: Ive kéo (nér) F va d6 dan dai AL cua mu tht nghigm ~ VOi gid thiét Gng suat phan bé déu trén toan bd dién tich tiét dién A, ta tinh, long suit o= P /A, 6 day Ala dign tich ban dau oda tét dién ~ Tinh bién dang dgc tuong Ung & = AL / L, voi L la chitu dai ban dau cia mau vétlgu Sau 46 vé ad thi bu cin quan hé gidta ting sudt va bién dang trén hé true one 40 Cac tnuyét on 3.2.2 Méu thi nghigm ‘Mu thi nghigm phat duge ché tgo tuan thd cc ti8u chuan va quy pham do lang tiéu chun. Thaéng = MBu chiu kéo 6 hinh dng 1a cdc thanh lang try véi hai kidu tét dién + 06 tiét dign tron voi chiéu dai L bang 10 lan dudng kinh L=10d (mau dai) hoac chidu dai L bang 5 lan duéng kinh L=5d (mu ngén) + tit dign chi nhat voi ti 18 canh ngan trén canh dai trong khoding [0,2+1], 11,34A cho mau dai va L =5,65vA cho mau ngan chidu dai — mAu chiu nén [a céc than hinh try tron véi chidu cao h nhd hon hoc ba lan ‘avong kinh 8 dm bao tryc thanh thang trong khi fam thi nghiem, Mau nen. b@ téng thudng 06 hinh dang la khdi ap phuong cic egnh 15em, 20cm hose try tron ngén éuréng kinh 100m 3.2.3 06 thi thinghigm Thi nghiém kéo vat ligu déo ‘Bd thi thi nghiém kéo vat liéu déo (hinh 3.3) gdm ba giai doan chinh. ~ Giai doan tilé la doan OA trén dé thi. Khi dé vat liéu lam viée dan hdi tuan thi, inh luat Hooke vo" bién dang bé. oy la eng suat gid han t11¢ Ung voi diém A. Doan AB rét ngin vA trén diém A vat ligu vn an hai, 66i véi thép CT 6, = 210MPa = Giai Goan chay 1a dogn nm agang BC trén 43 thi. Khi dé Ong sudt khdng thay 661 nhung mu van bién dang. ow [2 Ging suat gibi hen chay ting véi diém B. {DO dai doan BC tdy thuge vao vat ligu. «4 =240MPa d6i voi thep CTS. ~ Giai doan tsi b8a & doan CD. Trong gil doen nay tang suat tng lam bién dang ting. Doan nay drge goi la tdi ban vi khi ta ct t&i duéng cong khong quay v8 96c O ma gidm theo t11@ dén diém c6 bién dang du. Sau dé lal chat 181 tiép thi dong cong wng sudt bién dang sé c6 gist han ti Ie cao hon. Chinh vitinh chat nay doan CD duge goi a doan tai ban. Bén dim D mau thir da NHAP MON a hhinh thant ch6 that, ng suét eng véi diém D due gol Ia ng suAt giot hen ban op va di véithép CTS oy, = 380MPa ° Hinh 3.3. Quan he ving sudt— bién dang trong th’ nghigm kéo vat leu do Nhu vay, ba giot han ap, ow va cp a ca dae tung co hoc cia vat ligu va mo dun dan h8i E chinh I h8 06 géc cia doan OA #— tect Thi nghigm nén vét lsu d8o ‘BD thi quan he ing sudt ~ bién dang trong thi nghigm nén vat lieu déo thé trén hinh 3.4. Hinh 3.4. Quan he ting suat - bién dang trong thi nghiem nén vat leu do 42 Cac tnuyét on Ta ob nhan xét — Ung sudt gidi han t11@ ox va gidi han chay on ca vat ligu déo fa nhy nhau trong cd trvéng hop kéo va nén. — Tuy nhién sau giéi han chay, (eng suét nén ting nhung khéng lim cho m&u VG, do vay ting suat pha hly khéng thé xac dinh duoc Thi nghiém kéo va nén vet ligu don Hinh 3.5. Quan hé Ung suat — bién dang trong thi nghigm kéo va nén vat ligu don ‘BB thi chi cb mt gai doan gn nhur thang va két thuic khi mu bj pha iy (bi kéo dirt hay nén v6). Tir cdc dc trung oo hoc otia vat liu ta o6 duryc gid tri Ung sudt cho phép 48 idm tra didu kign b&n cia két cu. fol=2 ou) trong 46 khi vat ligu dé0 o, =c,,, Khi vat litu don o, 4, hayo,,,. Con n>1 1a he 26 an todn theo ting sudt cho phép, do xét dén oée yu t8 thye t8 anh hung ti 66 bén cila K&t ou. Ca hai gid tr ing sudt cho phép [c] va hé sé an toan n duge quy dinh trong eéc tiéu chudn va quy phem tinh todn thibt kd. NHAP MON 43, 3.9. Didu kign ban cia vat ligu Trang thai eng sual don (3.15) Trang théi Ging suai khéi chi la suy dién hinh thie khé Ap dung trong thyc té vi khé lam thi nghiém d8 66 duge cac gia tri 01, 02, 03 oslo slab ofa) (o18) Gia thidt tong quat vé diéu kién bén co thé dudi dang 6,,6,,6,) 0 (3.20) Nhan xét: thuyét bbn nay so sai va khOng phi hgo véi thc nghigm. Ch ap dung cho trréng hop trang thauis tng suAt don 44 Cac tnuyét on 3.22 Thuyée bén bién dang dal cye dp! ~ Thuyét ben thir hat Voi gia thiét: Nguyén nhan gay ra sy pha héng ca vat ligu & trang thai eng sudt kn6i la do tr s& bid dang dai lon nhdt dat ti mét gidi han xée inh 'Néu goi bién dang dai gi han Ia [c], thi & trang thai knéi theo dinh lust Hooke [o,-u(c, +6,)]<[e] © trang thai don thao dinh luat Hooke 606 gidi han => e< Gigi han shing phy thuse vdo dang ting sudt nén ta 05 task. ‘Tw day ta 06 diéu Kén bn theo, 5-H, +9,)<[5) (321) Bibu thie ela Ging sult tyeng duong cla thuydt ban thiy hai sé 1a ~nlo, +05) (322) ‘Cac thy nghigm chi 1a rng thuyét bén thé hai twong ai phi hyp v6t vat liu don 3.2.3 Thuyét bén tong suat tiép crc dai - Thuyét bén thir ba Voi gid thidt: Nguyan nhan gay ra sy pha hdng ota vat ligu & trang thai cng suét khéi la do tri s6 lon nhdt cia ting sua tiép dat toi mét gi6i han xac dinh Néu gol tng sudt tgp gidi han Ia fr] vOi quy ude @, >a, >0,, & trang thai tong sudt kn6l ta €6 Ung suét tip lon nnd ton 215% S,~flve ruhia~yefdAsfuda ya au % (4.3) Ti Ginh If Varignon ta cé nhan xét Cae tryc trung tam cat nhau tai mot diém hay bat ki trac nao di qua trong tam la true trung tam — _ Néu c6 mét truc di xteng thi trong tam nam trén true dSi xing, néu c6 hai tryc {d6i xting vudng géc thi trong tém Ia giao diém cia hai trys = Trong tam oda hinn ghép xac dinh bang cong thu (phan réng co dien tien am) LAs, . A y, n° Bre a) Vi dy. xé¢ inh trong tam ctia hinh ghép trén hinh 4.2 Chon hé toa d9 yozo nh trén hinh vé khi 6 toa 0 trong tam va dign tich iia cae hinh chi | va chi? L cho trong hang 2.va 3 ca bang 4.1. Dung cong thu 4.4 ta tinh uge wong y, tam cla hinh ghép viét & déng 4 cia bang 4.1 Bang 4.1 ze yo A cho! 28 36 960 Cho L 14,91 14,94 704 v Hinh ghép | 22,4615 | 14,4815 1684 Po an ae 4.2 Cécmomen quan tinh CCéng thirs tinh mé men quan tinh tryc ote hinh phéing véi tryc Oy va Oz 1, =Jzda; 1, (4.5) ‘CAC BAI TOAN THANH 3 MO men qui tinh tim déi v6i hg truc vung géo Oye = fea 6) Md men quan tinh cye dbi voi gic toa do, @n Tu cdc céng thive trén te 06 nhan xét ~ MO men quan tinh ¢6 thy nguyen chidu dar’, vidy m* = MO men quan tinh cue la hing s6 — M6 men quén tinh true luén dong = M8 men quan tinh Ii tém 2 durong, m hoc bang khong =H truc cd m6 men quan tinh Ii t4m |,, bang khéng la hé true chinh ~ _H6 tryc chiva truc d6i xing o¥a hinh phang la hé true quan tinh chinh = He tryc quan tinh chinh trung tam la hé truc quan tinh chinh c6 géc tal trong tam khi 66 S,=0, $,=0,1,,=0 (48) MB men quén tinh déi vi truc quan tinh chinh trung tém dros goi I m6 men {quan tinn chinn trung tam (mmo men quan tinh chinn) — MO men quan tinh cd hinh ghép tinh qua md men cla cac hinh thanh phan Vie ble tis (4.9) ‘Cha y phan réng due tinn 1a c6 mo men quan tinh am Ban kinh quan tinh d6 voi truc Oy hay Oz (4.10) Vi du. Tinh cde mé men quan tinh cla hinh tron dudng kinh D. Do tinh chat dbi xting nén 7, =T, =I,/2. Ta chon phan té dA & hinh duge gidi han bi hai ia a. va atda. vat hal éung tron ban kinh p va p+dp (hinh 4.3). Khi dé 6A Clic de trung hinh hee dA= pdpdo. LLép vao céng thie tinh mé men qué tinh eye oa fal] aap‘ ab! foe rat 2m a Tw aay ta cd Dt of C6 céng thie tinh mé men quan tinh cho hinh tron, 2p dung céng thie tinh mo men quén tinh cho hinh ghép ta ¢6 céng thire tinh mS men quan tinh cia hinh vanh khan véi duréng kinh ngoai D va dudng kinh d Dios _d ale ), trong €6 a=. 4.3, Céng thiee chuyén trye song song Xét h@ trye Ouv song song véi he true ban du Oyz (hinh 4.4) Hinh 4.4, Chuyén trac tga d6 song song Khodng céch gifta v va 2 ld, gitra u va yla b, vay theo dinh nghia ta 06 I, =[u'dA=[(@+b)*dA= [7°dA+ 2] 20a +b" [dA JwdA=J(y+a}*dA= fy"dA+2a[yda+a® fda Tao = fuvda = [(y+ Ce +b)dA=[ycda +a zda+ bf yda+ abf da ‘CAC BAI TOAN THANH ss (4.11) Néu truc Oxy [8 truc trung tm thi céng thie (4.11) 6 dang don gin hon I, =1, +074 L=L+aAa (4.14) 1 +abA ‘Vi dy Tinh md men quan tinh chinh trung tam cua tiét ign thép géc nhurtrén hinh 4.5 ‘Thép gée duge teo thinh tix hinh vuéng to 06 canh 14x14om ct bé di mét hinh vuéng nhé hon & géc trén bn hai c6 canh 12x 12cm. Chon hé truc ban Gu Oyozo nhur irén. hinh va, im trong tam cia hinh ghép theo céng thie Vaginon (bang 4.2), Phan c&t bd cd dign tich am Bang 4.2 Zen Yeo A L.=I, tinh tai | Khoang cach tir | 1-1, cla com | Gry | ont | ean rire] ama Hinhnhd | 4 1 1600 | -1728 3,769 373,82 Hinh ghép | -2,769 | -2,769 | 704 930,564 Ta tinh m6 men quan tinh cho tug hinh déi vai truc trung tam riéng cua timg inh cau 46 chuyén trye sang hé true trung tém ota hinh ghép Cxy Phan ct b3 ed m6 men quan tinh am. 930,554em* YA He ati 66 Clic de trung hinh hee 4.4 Céng thie xoay truc Xét hé trye Ouv tao durge bang céch quay Oyz mpl gbc a. (hinh 4.6). Khi dé toa 4 trong hé truc Ouv tinh qua toa dé trong hé truc Oyz theo cing thise u=ysinu+zeoso; v=yeosa—zsino; Hinh 4.6. Xoay truc tga dé di mot goc Theo dinh nghia mé men quan tinh fo'aF = [(ycose -zsinay dl sin’ af°dP —2sina.cosafyedP +-c0s*a[y'dF 1, = fwd = [(ysina+zcosa) dF sin? ofy°dF + 2sino.cose.fyadP + cos? a f° ) = (cos? a -sin® a)fyzdP +sin acos of rar -[ear | Tir Gay ta céng this tinh mB men quan tinh khi xeay true cos2a—I,, sin2a =I, ~cos2a+ 1, sin2a 5 "sin 2a J,, e082 (4.42) CAC BAI TOAN THANK, 7 Truc quan tinh chinh 1a trye @8 mé men quén tinh li tam bang khéng. Tir éiéu ‘K6n nay ta tim g6c cla truc quan tinh chinh voi truc z 1-1, 21, (4.13) BiSt gdo «, thay wao hai biBu thive dau tién ea (4.12) ta tinh dings ede mB mon quan tinh 66i véi true quén tinh chinh (goi 18 mé men quan tinh chinh). Cac md men quén tinh chinh nhan céc gid tri cye tr) Lak oy Tage YC Ly aly, (4.14) ‘Bdng thoi cong tim duge ban kinh quan tinh chin {f, [Fs ia = Fo (4.15) Két luan chuong 4 Chuong bén trinh bay céc o6ng thie tinh céc dc trang hinh hoe clia hinh phaing hu mo men tinh, cae mo men quan tinh. Bua ra cdc dinh nghia vd he true trung tm, hé tue chinh, hé true quén tinh cchinh trung tém. Trinh bay céc cong thite tinh md men quan tinh khi chuyén trye song song va khi xoay iryc di m6t géc a. Bing théi cho quy tds tinh céc dc trung hinh hgs cho hinh phang Id hinh ghép. CHUONG 5 Thanh thang chiu kéo, nén dung tam 5.1 Binh nghia Thanh chiu kéo ho¥e nén dting tam khi trén tit dign chi tan tei mot thanh phan ndilye la lye doc true. Quy wée déu cia luc doc trye: Lyre doc dong khi thanh chiu kéo va am khi thanh chiu nén Vi du. Xét thanh dan chiu kéo (hinh 5.1) Ren a Hinh 5.1. N6i Ive dos truc trong hé dan BS tinh ni Ie trong thanh ta ding phong phép mt edt oft thanh AB va BC thay thé lién Ket bang nie doc thanh AB (N:) va BC (Ns). Xét can bang tai aiém B ta 66 hai phuong trinh, tir dé ta tim duge n9i lye DY =05 N,sina+F =0-9N, = DX =05 N,N, c08 0-0-0, hw vay thanh AB chlu kéo, con thanh BC chiu nen. 5.2 Bidu dé lye doc Bidu dé luc doc biéu din sy bin thién ca lye doc dpc theo truc ctia thanh, Bé ‘é bidu dd lyre doc ta diing phuong phép mat o&t 48 xc dinh Iyc doc tai mat cd. Gia tii lve doc N & mot mat ct cla thanh bang téng dai s6 nhing ngoai Ive doc truc 58 CAC BAI TOAN THANH 9 thanh (ive tap trung P hay lye phan bé qx) tao dung vao phan thanh & v8 mot bén ciia mt c&t. Céng thirc téng quat 48 xdc dinh lye doc truc tai mét mat ct ngang nhur sau DA + Lfad 1) ‘Ta gi dinh vec ty N ruong ra pia ngoai cia mat cét, xétaidu kign can bang tat mat ct eda phan ct, chinh I& céng thie (5.1) 88 cho ta c& gid tri va du ct néi lye doc tye. ‘Vi dy. Xét thanh thang chju lye nhy trén hinh 5.2 Hinh 52. Vid va bidu 8 di lye doe true ‘Ta xét tir bén phai sang. vi du bén phai tyr do khong cn xac dinh phan Iu. ‘Doan 1 ti du bén phai dén didm aét lye Pa (hinh 6:2b), xét cf bing tai mat oft 1-1 véi cdc luc bén phi ta tinh duoc Ni YX =05N,-P, =0-+N, =P, =40kN Doan 2 tty diém Gait luc P2 dén diém dat luc Ps (hinh 5.2c), xét can bang tai mat 12-2 voi cac lye ben phai ta tinh dug Ne N,~P.+P,=0-+N,=P,-P, = 40-60=-20kN cc} Thanh thang chiu kéo, nén ding tm Tuong ty xét dogn 3 ti diém dat Iu Ps dén diém ngam (hinh 5.2d), xét én bang tai mat o&t 3-3 v6i cdc Iu bén phai ta tinh duo Nb P,+P,—P.=09N, =P -Py+P, = 40-60+80= 60 Bigu dé Ive doc N vé én hinh 8.26 5.3. Céngthive img sudt 5.3.1 Gié thiét vé bién dang ctia thanh Xét thanh thdng tiét dign khéng d6i. K8 céc duéng song song va cée dudng ‘uéng géc v6i truc, duréng vusng gic 6c trung cho tiét dign, duréng song cong dic trung cho cc Ip vat ligu. Cho thanh chiu kéo bdi hai hé lye phan b6 & hai dau 6 cling cuéng 66 p nhung nguge chidu. Hop lye F=pA nam trén tryc thanh > Fepa Hinh 5:3. Gia thiét vé bién dang doc ota thanh Bing thc nghigm ta 66 céc nha xét kh thanh chiu Kéo, nén — Cac tiét dign cla thanh van phang va vung géc voitruc. — Cée lip vat ligu dee tre thanh kh&ng tuong tée véi nhau - bd qua tng sudt phap trén cac mat ct scng song voi tryc thanh — Cac thé vat igu doc tric co bién dang dai bang nhau 5.3.2 Biéu thire Gng suat Tir gia thiét cac tiét ign An phang va vubng géc voi tryc ta c6 tng sua tiép bang khong chi con ing suAt phap. Tir gid thiét thu hai ta chi con ung suat phap theo phuong cita true thanh. Theo éinh luat Hook ting sudt ti18 véi bién dang dai 64) “Tr gidi thst thir ba bin dang dai nhur nhau tai moi thé doc, nén ting sudt eting nihw nhau trén tét dign ta c6 quan he tang sudt va noire A 62) N, = fostd=o,[aa~ CAC BAI TOAN THANH st WwW Hinh 6.4. Ung cust doe truc trudng hep khbi va phang ‘Vi dy thanh chiu lye doc truc trén hinh 5.2a, gia thiét thanh 6 tiét dign khong 61 \v6i dién tich 20x30(cm) ta od bidu ad Ung sudt nhur trén hinh 5.5 1MNim? oezunin? Hinh 5.5. Bigu 48 arg suat ob thanh ehiu lye dpc trye trén hinh 6.20 5.4 Bién dang cua thanh 5.4.1 Bién dang dal dec true “Theo din lu@t Hook bién dang dai dee true eta mot dan vj chibu dai thanh la (64) Bin dang dai doc truc cha mot doan dx cua thanh la Ade He, > Ade= 0,4 Att 5, = oe Bién dang dai doc truc clia thanh 66 dai L. ky higu AL a 9) (5.6) 6 Thanh thang chiu kéo, nén ding tam ini + ta hang 56 trén tig doan chibu di Lith Abe (4) 67) Khi EA fi hang sé trén toa bb 66 dai thi J Nak ana! = 58 trong 46 By la ign eh ota bidu aBlye dos. (6.8) 5.4.2 Bién dang ngang (theo phuong ngang) ‘Trang thai ting sudt trong béi ton kéo, nén thanh thang la trang thal ung suat don chi cé thanh phan o,, do vay theo dinh luat Hooke ©.) 15 bidn ai dfn toh mat eft ngang AF _ ave (6.10) ‘D6 bién adi thé tich cla thanh tinh theo céng thire 29 ay (299 fy ,ae (a1) 189 bién dei thé tich ota thanh chiu kéo (nén) bir re F 6 hal du thanh av = 02%) py, (5.12) E 5.4.3 Th6 néng bién dang dan hi Tir cOng thie (3.2) trong chuong 3 ta c6 thé ning bign dang dan hbi riéng cia trang thai Ging suat khdi téng quat 1 = plot ro} +o} ~2uCoos + 0,0) 1040,)] 21 Trong bai todn thanh chiu kéo, nén dung tm chicé veng suat phap theo phuong doc truc, nhu vay Ging suét chinh cia trang thai ang suét dang xét a, -a,; o-0:-0 (6.13) ‘CAC BAI TOAN THANH ® Thay (6.12) vao biéu thae thé nang bién dang dain hdi (3.2) ta duge gated 3E (5.14) ‘Thay biéu thive cita tong suat phap (6.3) vao (5.14) va lay tich phan ta nhan durge ‘ong thie tng quat tinh thé nang dan hai tich ldy 88 o6 deng u-Ef Ni ae (5.15) 5.4.4 Dich chuyén tai cdc tiét dién Khi thanh chi chiu kéo, nén ta chi cé dich chuyén doc truc. Tw quan hé tng sudt tidn dang va hé thc Cauchy ta ¢6 phuong trinh vi phan dB timg dich chuyén du, de N. EA ici X= 1a nang s6 ten toan b9 d9 dai thi dich chuyén doc tryc u la ham bac hat 5.4.5 Dich chuyén céc diém cla he thanh lien két khop Trinh ty 48 tim dich chuyén dan hd cdc dBm efia hé thanh lién két khép hur sau ~ _Xét diéu kién can bing tinh hoc dé tim lye doc tryc tai ttmg thanh ~ Tinh do dan tuyét d6i cua ting thanh bang dinh luat Hooke (5.5) = Do cae thanh khong roi nhau khi bién dang, bing phuong phéo dung giao nhau ta lap didu kin chap dich chuy€n - quan hé hinh hoc gitra oac thanh nbi vao aiém dang xét ~ _Xéc dinh cdc dich chuyén cn tim tir quan hé hinh hoc da lép & bude trén Chi ys Ce thanh trong hp kihéng chi bién dang dec trye ma cbn 06 thé quay quanh knop nao dé. Nhu vay mi diém c6 thé dich chuyén doc tryc thanh va dich chuyén ‘én cung tron c6 ban kinh ‘wong ting. Thay cung trdn bing dubng vubng g6c v6 ban kinh quay vi bién dang rat bé so v6i chiéu dai, ‘Vi dy: Tim ojeh chuyén cia aim K tran ne thanh lién KEtkhop cho tren hinh 5.6a cy Thanh thang chiu kéo, nén ding tam Tw dibu hign can bing tinh hoe ta truc N; va No iém K (hinh 6.6) ta tim duge cde Ive deo 2L9OKNV; N, = 26,89 N,sin60° +N, sina? =0 LN, cos 60" +. cos4s® -F =0 Tinh 49 dan tuyét d6i oda thanh AK (AZ,) vai thanh BK (AZ,) pL, 210%m, AL, 22% ~5,38.104m Hinh 5.6. Vi dy tim dich chuyén cae aiém ca he thanh én Két khop Kéo dai thanh AK mét dogn AL, va thanh BK mét doan AL,. Ké cde dung vuéng géc voi AK va BK tai cdc diém 44 kéo dai ra. Giao diém cia hai duéng vudng g6c nay sé 1a vi tri cua diém K sau bién dang. Ta thiét lap du kien chgp dich chuyn (hinh 5.8c) nhén dug hé phurong trinh véi An la dich chuyén ciia diém K theo phuong x va y { cos + A, sin30*s AL, =-A, cos45" +A, sin4s" Thay cac gid tri cla AL, va AL, va glai he phuong trinh tren ta xac dinh duge vi tri cite diém Kk ‘CAC BAI TOAN THANH 6s 2,210 08664, +0,54,; 707A, +0,7074, 5,38-10~ A, =-0,1 18mm; A, =0,644mm. 5.5 Bo bén vado cung idu kign bén ca thanh chiu kéo, nén ding tam 66 dang N | ‘é mm lA (6.16) > ‘Tw Gidu kign bén ta cé cac bal toan = Bai todn kiém tra b&n — khi 6 duge bidu 43 Ive doc tryc ta kim tra didu kién (5.16) xem thanh o6 dit ban khéng. ~~ Bai toan thiét ké tim kich thuréc tiét dién chiu kéo hay chiu nén tinh tly c6ng thére Aa Maw (5.17) El " trong 46 Nraald gid ti tuyét 46i cia lye doe trén thanh, [a] l& tng sudt cho phép cla vat ligu va kéo hogc v8 nén, Bal toan xac ainn tm} s6 an toan ca N tue 1a xéc dlnh tal trong coc try N cho phép téo dng I6n thanh sao cho dam béo dibu kin bén. N, < Alo] (6.18) Ngoai kiém tra bén ta cén phai kiém tra dd cirng xem dich chuyén cia diém nao {06 khong vugt qua gioi han cho phép 8a =] (5.19) Trong bai todn thiét Ké, khi dibu kign cdg khéng théa man, ta sé pha Iya chen lai kich thuéc tiét dién sao cho didu kién (5.19) théa man, Vi du. Cho két cu chiu Ive nhu trén hinh vé 5.7. Thanh OAB cémng tuyét 46. Cho 1600kG fem? va [5c bol .Smunt. Tim dign tich tiét dién ca thanh AB dam bao du bdn va dt cizng, cy Thanh thang chiu kéo, nén ding tam Ct thanh AB, thay thé bing ngi lve N. Xét cfn bing cle thanh OAC ta tim duge N6i Ic trong thanh AB 2a .a-0-2N-2P+ 2 cos 30" 3 Tinh dign tich tiét dién ciia thanh AB dm bdo 4 bén, theo (5.16) Na-P-2a-q N_ 12000 Aq-ry- =75em* [el™ 1600 ~7* Tinh 46 dan dai cia thanh AB NL _ 12000-100 FA 7,5+2-10° = 0,08em = 0,8mm Tinh dich chuyén tei 68m C va kiém tea dibu kén cing (6.19) Nhu véy dich chuyén tai diém C lén hon dich chuySn cho phép. Ta tinh lai tich tiét dign sao cho thba man diéu kign cng. Dat 5 = be] ta tinh duoc a6 dan dai ova thanh AB sao cho théa min didu kign trén, ]~0,65mm 065m Tir Ay ta tinh due din tich tét dién tong ting 2000: i0t100 62 93m! 2-10°-0,065 0,65 0.25 5.6 Bai toan siéu tinh Nhu 4a dinh nghfa hé sidu finh 18 hé ma néu chi ding diéu kign cn bang tinh hoe ta khong thé xée dinh dupe ndi lye. Ngoal céc diéu kibn ean bang tinh hgc ta ‘con phai si dung cdc diéu kign chap dich chuyén. Quy trinh giai bal todn nh sau — Bu6c 1. Lap phuong ‘rinh can baing tinh hoc, xac dh bac siéu tinh cla he ‘CAC BAI TOAN THANH 0 = Bude 2. Lap cidu kign chap dich chuyén tire 1a xéc dinh quan hé hinh hee gida cée bién dang cla timg thanh phan ca hé. Sé phwong trinh hinh hoc can thiét 1p phai bang v6i sb bac siBu tinh ca he. Buée 3. Diing dinh ludt Hooke viét bién dang qua ngi luc, thé vao quan hé hoe d lap @ bude trén dua én hé phvong trinh gém phuong trinh ean bang va quan hé hinh hee voi dn la ni lve = Bude 4, Gidi h phuong trinh trén 48 tim n@i lye Trrdng hop c6 ké d&n ti nhiét d6 ta tudn tha quy trinh trén nhung trong bube 2 vva burde 3 49 dan dai durgc tinh khong chi do tac dong cla npt ve na con do gin nor aioe Al, = laAT trong 46 1 [a chidu dai thanh. « la hé s6 dan nénhiét trung binh cla vat igu va AT— cchenh lech nhigt a. He siéu tinh chiu lye coc truc, ngoai xac dn npi re cbn cé cac bal toan. — Tinh tng euat 4p ghép: trong thye t8 chibu dai clia cdc thanh kni ché ta0 66 sai khac so v6i thiét ké, nén trong cdc diéu kign chap cich chuyén ta ¢6 tinh dén sai léch nay va tinh duce teng subti&p ghép sinh ra do syrsal Ibch, ndy — Xe dinh t&i trong thi da theo ting sudt cho phép: ta chon ting su&t lén nhat bang voi ting suat cho phép tir d6 tinh ra tai trong cho phép lon nhat ~ Tinh togn theo nang iyc chu ta: ta cho tt cd c&c Geng sudt bang tng suat cho phép. Tir phurong trinh cA bing finh hoc ta tinh ra tai trong cue dai cho phép theo nang lye chiu tai. Bay chinh la 6ibu kon chay 660 Iituéng Vi dy. Xét thanh vi cdc so’ 8 chiu lye dec true nhu trén n 5.8. Léy 10%kGlom* va hé s6 dan no nhiét c= 12,5-10°* 0 ay ta xét ba truéng hop. = Thanh chiu lyre doc truc chiu ngam hai dau, sé phan luc cdn tim la hai ~ Thanh chiu live doc truc, nhung ¢é sai lech 6 du durdi, nhu vay ta c&n tim phan Ivo & dau trén va ng suat lap ghép & dau dusi - Thanh trvdng hop thir nhat Thanh thang chiu k6o, nén ding tam tai nhigt chu ngdm hai dau, ta cn tim phan lye tal hai dau nhur Tocm.., 80em 50cm, Trl on | trl & V - 1.58 & y x * e |i 3 8 |aor} « ev “TRe a omhh a. b. °. e Hinh 5.8 Ta nhén théy day lé céc bai toa siéu tinh vi ta chi 5 mét phuong trinh can bang 461 voi lw doc truc. rF=0 Ta sé xétthém diéu kign chap dich chuyén, cy thé chotting trvdng hop R-404R, =0 ‘Trudng hgp trén hinh 5.8. Ta giai phéng lién két ngam hai dau va thay bang hai phan iyo Ri vé Re ta c6 phyong trinh cén bang Bidu dB ni lye doc trye v6i chiu phan lye quy use ¢é dang nh trén hinh 5 Bb, ‘Didu kién chap dich chuyén sé 1a tng 46 dan dai cia thanh bang khéng. AL=0 ‘Thanh gdm ba doan a5 Wét dign khée nha, ta tinh Gry dO dan dai dye trén bi 46 lye doc tryc 5.8b S0(P—R,) _8(P—-R,)_70R, EDA EISA EA Ti phuong trinh cn bang ta tim duge ‘CAC BAI TOAN THANH ° R =40-R, = 188767 = Trrdng hop trén hinh 58c. Ta gidi phéng lién két ngim thay bing phan luo Rr va dat & dau dudi le Kap chép Rota c6 phuong trinh ean bang R-40-R Bidu dé ndi yc doc tryc voi chiéu phan Iyec quy woe c6 dang nhu trén hinh 5 8d. ibu kign chap dich chuyén s8 la tng 69 dan dal cua thenh bang 69 sal \@ch AL=8 ‘Thanh gdm ba doan o6 tiét dign khéc nhau, ta tinh ting d6 dan dai dya trén biéu 6 lye doc truc 5.84 \2 => R, = 2817 Tw phuong trinh cén bang ta tim duge R =40+R, = 72810 ~ Trung hgp trén hinh §.8e. Do tac dong cla nhigt co cae thanh déu dan no nh vay xual hign ndilye gay nén doc trye ta of phuong trinh can bing hinh 5 Bf N, N,=N ‘Didu kién chap dich chuyén sé 1a tng 46 dan dai ca thanh bang khéng. AL=0 ‘Thanh gdm ba doan o6 tiét dign Khde nhau, ta tinh t6ng dO dan dai gdm ca dan ne nbiat Nl, MN, x Ab = haat 7 +laat— e+ haat Fe =O N= 24277 luan chuong 5 Chyong nam trinn bay bai toan thanh chlu kéo, nen dung tam. Vo cae gia thiét va bién dang bai ton kéo, néncé trang thai ing sudt don. ‘Trong hé thanh dan khong gian chiu kéo, nén dich chuyén tai cac nit lién kat Knop 6 thé tim duge bang phurong php dung giao nhau ta lap doe céc quan he hinh hoc. 70 Thanh thang chiu kéo, nén ding tam Voi cdc didu kign ban va digu kign otng trong bai toan kéo, nén ding tam cho ’ém tra bn cita thanh chiu kéo, nén; thiét ké phép ta gidi quyét ba bai toan co ban: ich thurée tiét cign ngeng cla thanh chiu k6o, nén va bai todn tim t3itrgng cho phép Bai ton sidu tinh khi chi chiu kéo, nén cling duge xem xét. Khi 46 ngaoif phuong trinh can bang ta can thiét lap céc diéu kién chép dich chuyén. CHUONG 6 Thanh thang chiu xodn 64. Dinh nghia ‘Thanh chiu xon thud thy néu néi Ive trén tét dign chi e6 mét thdnh phan la m6 ‘men nam trong met phéng tit dién dug goi la m6 men xodn (hinh 6.1) Ngoal lye gay xodn thutng 4 nhong mo men, nhong ngéu ive nam trong mat phang vudng géc v6i tryc thanh Ta c6 quy voc dau nSu nhin vao mat cét dang xé! mo men quay ngudc chiéu kim dng hd 18 mé men dirong va ngugs lai (hinh 6.1.b). Luu ¥ day la quy use nén 6 thé cé nhiing tai ligu sé quy wdc khéc véi & day. Trong cae myc dau & day chixét xodn thanh tiét dig hinh tron. Meo C6 CO -f_) x n Hinh 6.4. 2, MO men xo8n va b. Quy use du 62. Biéu dd mé men xodn MB men xan M, cling due xéo dinh bang phuong phép mat cdl. CAt mot mat ‘ct sau d6 xét can bang md men trén tryc thanh cla phan dang xét ta 6 a9 lon cla m6 men xodn ngi lye tai mat ct bang ting agi 96 tAt c& cde mé men ngosi Ive (md men t8p trung M va mé men phan bé doc theo truc thanh cé curéng 46 m) tée dung ‘v8 mot phia cilia mat cat. Cong thire téng quat M,=-DM-DJ max 6.1) ” Thanh thing chiu xofn ‘Quan hg buse nhay clams men xoén vai ms men rgoai ys tap trung My -Myp = M 6.2) Quan hé vi phan gitra mS men xodn va m6 men xodn ngoai lye phan bé doc truc aM at om, 6.3) ome 63) Vi dy. Thanh chiu lie nhw trén hinh 6.2a. Vé biéu dd mément xodn. Xét mat c&t véi doan bén trai trong khoang (M, cuyratel x=0, My, =0 vatel x=a, My, = m, -f M maze, 2a 4 m=0 ae f 1 t t t t ‘l ci . Hinh 6.2. Vi dy vé biéu 48 m6 mea xoan ‘CAC BAI TOAN THANH B ~ _Xét mat eft trong khong a <.x< 2a ta 66 My -ma-02M,.- ~ _Xét mat edt trong khong 2a < x <2,5a ta 66 euyratal £0, May vd My, Oki gay? 1420 Bidu dé m6 men xo4n cé dang nhw trén hinh 6.2b 6.3. Ung suit tiép 6.3.1. Gia thibt v8 bién dang Xét thanh tiét dign tron chiu xo&n, Ké cdc dudng sinh va cdc dung tron chu tuyén Hinh 6 3. Gai thiét vé bién dang kh thanh chiu xodn Cho thanh chiu m6 men xodn M & hai Au, véi bién dang bé dan hdi ta oé nhén xéet — Chidu dai thanh va khoang cach gidra cae duéng tron hau nhy khong abi. Céc g6c vubng thay ai ~ Céc dudng tron vin phing, bén kinh khong thay 481 Mat phang chita céc Sai, ax (6.23) 65 Débén va dé cima 6.5.1. ju kin bén (6.24) = Theo thuyét bén tang suat tip eye dai 60 ‘Thonh thang chiu xodn fl- & (6.25) ~~ Theo thuyét bén thé nang bién dang dan hdi hinh déng cye dai fy fy (6.26) Nhu 48 néi trong phan nhép mén ta 66 3 bai ton ce ban: ~ Bai ton kidm ira: ta kibm tra didu kign bBn (6.24) xem 06 thda mn khang. — Bai ton thiét ké: Iya chon kich thuée tit dién tir diéu kién bén nax M. wT (6.27) Bai ton xe dinh ti trong cho phép Me tir éidu kin (6.24) tinh tai trong cho pphép téc dna |én thanh sao cho aii ben 6.5.2. Biéu kign cong _ mall fae Nt 2% “Twang ty di v6i timg bal toa — Bai toan kiém tra: ta kém tra diéu kién cleng (6.28) xem c6 théa man khong. — Bai ton thiét ké ta tinh gée xodn © dya tren kich th.réc tiét dign da chon thr diéu kign bén (6.24). Ta kiém tra didu kign cling (6.28), néu thda méin khéng cn chon lai kich thuée. Néu didu kign (6.28) khéng théa mén ta Iya chon lai kich thude theo tigu chudin maxM, Vee aaah Gfe] trong do J, 8 4 dai doan thanh nguot ta cho biét géc xodn cho phép. (6.29) = _ Bai todn xdc inh tai trorg cho phép Moti dibu kién (6.28) tinh tai trong cho phép tac dng lén thanh sao cho di otng. Tal trong cho phép M sé l& max(M,,M.) V/ dy. Thanh tét dign hinh vanh khan chiu xodn nhur trén hinh 6.7. Ung suat tigp cho phép [r]=S00kG/ em? ‘CAC BAI TOAN THANH a — Bude 1. Vé biéu ad moment xoin = Bue 2. Tim thas 3M___ 300-16 = at 5) xD*(1-0,5') M=100kGm Hinh 6.7 = Budo 3 TU dieu kién ban (6.27) xéc dinh duéng kinh ngoai D, theo thong sé ban ‘du ti 18 gira cureng kinh trong va duéng kinh ngoai lé 0.5 M, ae 5 M 480000 Mesly uy a ta chon kinh thuse 68 tinh ee) duge¢ bube3 D=68em; d=34dem 2 ‘Thenh thang chiu xodn 66 Thanh chiu edt Bién dang cSt hay bién dang trugt IA mot truéng hop chiu lye cia thanh ma trén tt dign cling chi 06 céc ung sudt tiép. Ung sudt tiép nay cb phuong chidu cia Iye ct F va phan bé du trén dign tich A eta mat cét (hinh 8.8) ta 66 céng thé tinh teng suét ti6p khi thanh chiu cat (6.30) HH] Didu kign bén nay 48 kiémtra cdc lién két: dinh tén, bu léng, méi han \Vi dy: X6t dinh tén 66 duéng kinh d lien két ba tm phing (hinh 6.9) OF ee me Hinh 6.9. Dinh tan bu long —kiém tra bién dang trugt Lién két cla dinh tan & hai mat cét a-a va b-b, tai dé dinh tén chiu lye oft F tren dién tich A=2nd"/4 Khi dinh tan cd n mat cat thi Aznnd /4 (631) ‘CAC BAI TOAN THANH 8 Mbt dang pha hdy khée cia dinh tan do sy ép tr8n bb mat tibp xu (hinh 6.10). ‘Sw phan bé Ung suat trén bé mat tiép xUc rat phic tap. Dang gid gan ding théng qua tri s6 trung binh [elon (6.32) trong do: F = ting lve kéo v8 mét phia Aem= dign tich ép mat quy ude Gen- ng suat ép mat quy ude. 5 eS Hinh 6.10. Kiém tra ting suét ép tai cac mat tip xtic Dién tich ép mat quy voc dugc tinh nhu sau: ~ Gilt inh tan va véch 16 cia tm thi hal, dien tich ép mat quy use bing Am =d-8, - Gitta dinh tan va véch 16 cia tém the nhdt va thm ther ba cd dign tich ép mat quy woe bang Aun =€(6,+8,) Téng quat hda dién tich 8p mat quy ude dugc tinh bang An = 48, =dY8, (6.33) trong 46 d: duong kinh 16 dinh, be day tm eA ‘Thenh thang chju xodn 6.7 Xoan thanh tiét dign chi nhgt Khi thanh tit dién hinh chi nhat chiu xodn, thi mat phng vubng gée wi truc ‘a thanh sé bj bién dang venh Khel mat phang ban du (tinh 6.11) (4) eS Hinh 6.11. Thanh chiu xoan hinh ord nhat Luc nay gia thiét ve tiét dien phang khong thda men, loi gial clla bal toan xoan thanh tiét dign hinh chi nhat da duge Saint-Venant gidi ding phuong phap nda nguge. Theo Saint-Venant bidu 4d phan b6 img suattiép ota tt dign hinh chi nhat kni thanh chiv xodin o6 dang nhurtrén hinh 6.12. Tu bidu dd nay 6 ede nhan xét sau tal trung tm img suattiép bang khong + =0 roe Hinh 6.12. Bibu dé pran bé (eng suat trén tiét dién chir nhat chiu xodn — tal trung diém canh dai Ung suat tiép 06 gid tri lon nhat ™, 5 (6.34) ny —_ tal tung diém canh ngdn ting suat tiép tinh qua ting sudt tiép lon nhat = Blase (6.35) = géexoan trén mét don vi d o- # . (6.38) trong 46 ‘CAC BAI TOAN THANH ts W. = ond"; i? (637) Cac gia tri a, p va y phy thudc vao tl Ié gira hai canh h va b cia hinh cho nhat cho trong bang 6.1 Bang 6.1. Cac hé s6 a, fy theo # s6 céc canh h’b [hb [40 [45 [475 ]2 [25 [3 6 [10 @ a | 0,208 | 0,231 0,239 | 0,248 0,258 |0,267 0,299 | 0,313 0,339 B 1,0 0,859 0,820 | 0,795 0,766 |0,753 0,743 | 0,742 0,742 7 [0,141 [0,196 | 0,214 | 0,229 | 0,249 0,268 0299] 0313 0,333 Khi s6 fVb210 6 thé lay w= y= 333 68 Bai todn siéu tinh Cling nh bai toan thanh chiu kéo hay nén ding tam, trong hé siéu finh chiu odin ta cling phai tim nhting dibu kién chap dich chuyén (quan hé hinh hoe gira cdc dich chuyén) 4 b} sung vao cde phuong trinh can bang tinh hoc. Trong bai todn xoan dé lap céc didu kign chap ta xem xét cdc didu kién lign két, ching 68 cae dang sau Thanh o6 hai dau ngam chat: diGu kign chap dich chuyén la tng dal sb cic géc xxodin trén tét o& c&c Goan thanh phai bang khng — Thanh o6 mot alu lién két én hBi thi g6c xoay oe Gu dan hdi khéng bang khong ma tild véi 66 ten md men phan hee — ‘Thanh cé hal edu tién két dan ndi thi gée xodn toan phan bing higu géc xoay cla hai mat ct & hai ddu — Khi trong hé c6 mét sé thanh chiu xodn, mét sé thanh chiu kéo (hay nén) thi dich chuyén s@ la géc x0an déi voi thanh chiu xoan va 1a dich chuyén dgc a6i vor thanh chiu kéo (hay nén} Vi du, Cho két cu nhu tron hinh 6.13, biét!, M, d, G. Tim sina V8 a Thanh chi chju mS men xodn, nén o6 thé thay thé ngém bang céc mé men phan lye M' va M". To didu kén cin bang ta c6 M's M"4M-4M=0 86 ‘Thonh thang chiu xodn Bidu kign chép dich chuy8n chinh la téng dai sé gc xofin ca thanh bang khong. B+ 9u + Om as Hinh 6.13 Ta tinh géc xodn tuong d6i cho ting doan Mi (+My) _ (4M-M'-My ra’! rg 19m a a= “Thé vao cid kign ting dai sé cae gée xodn bing khdng L "MM" gig tM Marae “Tir dibu Kign on bing ta tim duge M" M'4M"+M -4M=0> M7=2 Nhu vy c& hai phan tye du cé chidu nhu trén hinh v8. Ung sudt tiép lon nhdt doan thu 3 7M 112M Hd Géc xoan tuong dé tai diém A 2M _ 2M 8° 3GI, 3nG ‘CAC BAI TOAN THANH ” Két luan chuong 6 Chuang sau trinh bay bai toan xodn thanh tidt dién tran. Véi céc gid thiét v2 bién dang ctia thanh tiét din tron chiy xoan ta c6 céng thire tinh Ung suat tiép. Ung suat tip dat eve dai & mép ngoai cia tiét dién. Goi thigu loi gidi cite bai ton Saint Venant cho thanh tiét dién chir nhat chiu x0dn, Ung suat tiép ion midi d diém gia eta cgnh dal Bua ra bang cae he s6 phy thude vo tg gira hai canh dé tinh ton cho thanh tiét dign chi nht chju xodn. Bai todn thanh chiu c&t va ing dyng trong ki8m tra b&n cho cdc méi néi fing dug xem xét trong chuong nay. Bai togn siéu finh trong trvéng hop thanh chiu xon duge trinh bay ngén gon. Hung d&n cach lap cao diGu kién chap chuyén vj trong tredng hyp thanh chi xodn. CHUONG 7 Thanh thang chiu uén 7.4 Dinh nghia ‘Thanh chiu uén ki tryc thanh thay &8i 69 cong. Mat phing ubn Id mat phng chifa truc thanh va mé men udn. Mat phng quan tinh chinh 1a mat chira truc thanh (Ox va true quan tinh chinh trung tam y hoae z Néu mat phang uén tring véi mat phang quan tinh chinh ta c6 truéng hyp thanh chiu uén phang Hinh 7.1, Ubn praing Néu mat phéng un khéng tring vbi mat phing quéa tinh chinh ta 6 truéng hep. thanh chiu uén khéng gian Hinh 7.2. Uén khong gian Luon luon co thé phan tinh mo men uén M.= My#Me trong hai mat phdng quan tinh chinh, nhu vay ubn khéng gian Ia té hop cia ubn phang Trurdng hgp thanh chia uén ¢6 c luc ct ta gol la uén ngang “Tuéng hgp thann chia uén knong cé lye ct ta gol la uén thudn tay 88

You might also like