20.12.2021, 20:59 Czym sig r62niq mézai wierzacych od mézg6w nisdowiarkéu? Ce Czym sie rozniq mozgi wierzacych od mézgow niedowiarkow? sedan Cir Flr 60620 Czy religia moze byé produktem ewolucji biologicznej? Artykut ukazat sig w NIEZBEDNIKU INTELIGENTA 7 lutego 2014 roku. Cay religia mode byé produktem ewolueji biologicznej? Azatem: czy wiara w boga(aw) i swiat nadprayrodzony dawala jakies korzySci przodkom i dlatego byla promowana przez.dobér naturalny? Jeslitak raeczywiscie sig dzialo - do ezego sklania sig ezes naukowcéw —to byé moze Sladéw religit naledy szukaé ww genach, a drugim krokiem powinno byé zajrzenie do Tudzkiego mézgu. ‘Tak uwata m.in. psycholog Thomas Bouchard, pracujacy Ma aes AP rata 1na University of Minnesota i badajacy bliznigta y jacy bliéniel clog tacoma cht jednojajowe (identyezne pod wagledem genetyeznym), ‘Sirmanaecrona Unyskat on wyniki sugerujace, Ze sktonnosé do ‘nacva przezywania mistycanych uniesien mode byé dziedziczna. Takie Dean Hamer, genetyk z Narodowych Instytut6w Zdrowia pod Waszyngtonem, napisat w swoje) ksigzce ,The God Gene” (Boy gen), 2e wiarereligijng mamy zakodowana w DNA. Choé jednoczeénie saczerze przyznai na Jamach tygodnika ,New Scientist’, iz naukowcy nie maja pojecia, czym dokladnie to hitps lawn polityka.pliniezbedrik/154070 1 czym-sie-raznia-mozgéwierzacych-od-mozgow-niedowiarkow-.reed 16820.12.2021, 20:59 Czym sig r62niq mézai wierzacych od mézg6w nisdowiarkéu? genetyczne podtoze jest i jak oddziatuje na nasze mézgi. Naazie amerykatiskiemu uezonemu udato sig, réwnied dzigki badaniu bliéniat jednojajowyeh, zidentyfikowaé ‘gen noszacy nazwe VMAT2, ktéry wydaje sig mieé wplyw na zainteresowanie Swiatem nadprayrodzonym. Skadingd wiadomo, ze VMAT? jest zaangazowany Science Phot Lbrn/ EAST NEWS w wydzielanie w mézgu neuroprzekatnikéw (serotoniny, dopaminy i noradrenaliny),ezyli substaneji chemicznych odpowiedzialnych za komunikacjg pomigdzy neuronami. Padaczka i poczucie bliskosci Boga Warto w tym miejscu praywolaé rezultaty badatt prowadzonych wramach tzw, owe} i Kontrowersyine} dziedziny praygladajacej sig temu, co dzieje sig weglowach ludzi wierzaeych. Po pierwsze, badacze szukajac mézgowych podstaw dla neuroteolo; ludzkiej religijnosci, siegneli po stare dokumenty i natrafili na prackazy dotyezace atakéw epilepsji. Sam Hipokrates w Vw. p.n.e. padaczke nazwat swigta choroba. Giéwnie dlatego, ‘ze kt62 inny niz bogowie bylby w stanie rzucié czlowieka na ziemig, wywolaé skureze {i pozbawié go praytomnosci. Po drugie zas, u chorych na padaczke skroniowa w trakcie atakéw wystepuje wradenie bliskosci i namacalnosci Boga, co moglo byé przyczyna wielu religijnych nawréces, Byé mode rowniet wizje mistyk6w sq zwigzane z zaburzeniami neurologicznymi. Wiadomo np.,e zyjqca w éredniowieczu mistyezka i kompozytorka Hildegarda z Bingen cierpiata na bardzo silne ataki migreny. Z kolei Ellen White, jedna z zatozycielek KoSciota Adwentystw Dna Siédmego, w wieku 9 lat ulegla wypadkowi, na skutek ktorego doznata uszkodzenia ‘mézgu. Od tamtej pory zaczela mieé wizje. Trudno jednak dzis rozstrzygnaé, kto sposréd postaci znaczacych w driejach religii rzeczywiscie cierpiat na jakies zburzenia neurologiczne (mona np. spotkaé sig z hipoteza, ze sw. Pawel - obok Jezusa Chrystusa najwazniejsza postaé chrzescijaristwa by} chory na padaczke), akto nie. Spore poruszenie w tej kwestii wywolat neuronaukowiee Michael Persinger z kanadyjskiego Laurentian University. Przeanalizowat on wyniki badai oséb cierpiqeych na padaczke skroniowa, charakteryzujaca sig nieprawidlowg aktywnoscia elektryezna w platach skroniowych mézgu. Ludzie niq dotknigei czesto doswiadezaja glebokich praczyé religijnych, maja wizje, stysza gtos Boga itp. Reaguja tei. specyficznie w testach stownych. Gdy badanym prezentowano wyrazy nalezace do trzech grup: neutralnej (np. stét), erotyeznej (np. seks oralny) i religijnej (np. Bég), to osoby zdrowe najsilniej emocjonalnie rTeagowaty na stowa zwiazane z erotyka, Natomiast cierpigcy na padaczke skroniowa na wyrazy religijne. hitps:lwwn polityka.pliniezbedrik/15407011,czym-sie-roznia-mozgéwierzacych-od-mozgow-niedowiarkow.re0d 21620.12.2021, 20:59 Czym sig r62niq mézai wierzacych od mézg6w nisdowiarkéu? Podobne dogwiadezenie przeprowadzit w latach 90. XX w. neurolog Vilayanur Ramachandran z University of California w San Diego. Z tym Ze pokazywat on osobom zdrowym i cierpigeym na padaczke skroniowa rézne obrazy - obojetne emocjonalnie krajobrazy, sceny seksu, przemocy oraz sceny religijne i jednoczesnie mierzyt ich reakej¢ skérnogalwaniczna (bo pod wplywem emoeji nasza skéra lepiej przewodzi prad). Jego badanie potwierdzito doswiadezenie Persingera o zwiqzku migdzy aktywnoscig platow skroniowych i religijnym mysleniem, Natomiast Persinger postanowit sprawdzié, ezy u zdrowych ludzi da sig sztucznie wywolaé wrazenie bliskosei Boga, zaburzajae prace wlasnie rejondw skroniowych mézgu. W tym celu przerobit kask do jazdy saniami motorowymi na urzadzenie wytwarzajace wodpowiednich miejscach pole magnetyczne. Persinger twierdzit, ze 80 proc. osbb, ktore go zaloiyly, zaczgto doznawaé niezwyktych wizji religijnych, np. przejmujacego odezucia bliskosei istoty nadprzyrodzonej. Boski helm dat sobie zatozyé nawet slynny wojujacy ateista i ewolucjonista prof. Richard Dawkins, ale - jak relacjonowat - poza klopotami zoddechem i dretwieniem koiezyn (badanie trwato 40 min) nie poczut niczego specjalnego. Za to psycholog Susan Blackmore, znana demaskatorka zjawisk paranormalnych i propagatorka teorii meméw, wspomina, ze urzadzenie Persingera wywotato w nie} niezwykte doznania mistyczne. Pod koniec 2004 r. na tamach tygodnika ,Nature” ukazal sig artykul sawedzkich naukoweéw, ktérzy postanowili powtérayé eksperyment Persingera, Helm nie wywolywal ubadanych religiinych doznas, Kwestia ta nadal jest przedmiotem naukowego sporu— Persinger zarzuca bowiem Szwedom, ze zbyt krétko poddawali dzialaniu pola ‘magnetycznego mézgi uezestnik6w eksperymentu. Jednak kolejne badania, ktérych wyniki opublikowano w 2012r., zdaja sig potwierdzaé sceptyeyzm skandynawskich uezonych. Co sie dzieje w mézgu osoby wierzacej? Chyba najbardziej zane badanie na temat religit i pracy mézgu przeprowadzili dwaj naukowey amerykatisey - radiolog Andrew Newberg oraz psychiatra Eugene dAquili 2 University of Pennsylvania, Za pomoca technik obrazowania obserwowali oni, co sig Adziato w glowie ich kolegi dr. Michaela Baime'a, praktykujacego buddyjska medytacje. Gdy Baime wprawil sig w stan duchowej ekstazy, kt6rq okredli jako ,wyzbycie sig siebie i pocaucie jednosei z Wszechéwiatem’, pociagal za linke traymana przez Newberga. Wledy badaca wstraykiwal mu do zy! substancje radioaktywna, ktéra docierala do mézgu i gromadzita sig w najbardziej ukrwionych miejseach, co wychwytywal skaner PET. Okazalo sig, 2e gdy Michael medytowat, to w jego mézgu ulegly wyciszeniu (amniejszyt sig przeptyw krwi) platy ciemieniowe odpowiedzialne m.in. za orientacje przestrzenna i ndolnoéé oddzielenia siebie od swiata. Naukowey stwierdzili, 4e ten obszar mézgu stawat sig woweras nieczuty na bodice zmystowe. Podobne doswiadezenie zostato powtérzone hitps:lwwn polityka.pliniezbedrik/15407011,czym-sie-roznia-mozgéwierzacych-od-mozgow-niedowiarkow.re0d 3820.12.2021, 20:59 Czym sig r62niq mézai wierzacych od mézg6w nisdowiarkéu? przy wspotudziale innych medytujacych buddystéw i sidstr klarysek, ktére réwnied potrafig wprowadzie sig w stan religijne] medytacji. Reakeje fizyczne byly podobne, a wige nie sq one zaleine od religii. Jak widaé, trudno potrzeby religijnosei wiqzaé tylko i wylacznie z jedna ezescia mézgu. - Po glosnym eksperymencie Newberga i dAquili media wyciqgngly z tego kuriozalny wniosek oistnieniu modutu Boga w ludzkich mézgach - méwi prof. Halina Grzymala-Moszezyiiska 2 Uniwersytetu Jagiellofiskiego zajmujaca sig psychologia religii iklinieznymi aspektami. religijnosei— Ale ani Newberg, ani d’Aquili nie bylizbyt szezgSliwi z tego powodu, bo ich badanie pokazato jedynie, jak zmienia sig funkejonowanie mézgu w momencie wehodzenia w stan doswiadezenia mistyeznego. Méwienie, xe jakas czgsé mézgu odpowiada za sferg duchowo-mistycznq, to redukejonizm i uproszezenie. Opisane wyéej badania méwig wylacznie o zaburzeniach pracy mézgu albo dziataniu tego onganu w trakeie specjalnych i zmudnych praktyk religijnych. A co dzieje sie w glowach zwyklych wierzacych? Wedtug niektorych naukowcow, nasza sktonnosé do wiary wzjawiska nadprayrodzone moze po czesci wynikaé z dzialania dwéch wrodzonych i ewolueyjnie uksztattowanych mechanizméw, Pierwszy z nich polega na nieswiadomym. Tejestrowaniu subtelnych sygnalw naplywajacych z otaczajqcego Swiata. Wyobrazmy sobie taka oto sytuacje: spotyka sig dwéch koleg6w ze studiéw. W pewnym momencie jeden méwi do drugiego: Wiasnie przyszlo mi do glowy, co moze dziaé sig znaszym kumplem Janem Kowalskim? Na co drugi odpowiada: To niesamowite, dokladnie w tym samym. ‘momencie pomyslatem o nim, Telepatia? Istnieje znacznie prostsze wyjasnienie. Mézgi obydwu pandw mogly nieswiadomie zarejestrowaé np. obraz mijanej po drodze osoby podobnej do Jana Kowalskiego. Pobudzity w ten sposéb wspomnienie z nim zwiazane. Badania wykazaly, ae osoby chetniej sklaniajace sig ku wierze w zjawiska paranormalne, lepiej przetwarzajq takie nieswiadome informacje. Uczeni z Goldsmith College w Londynie poprosili uczestnikew eksperymentu o 2gadywanie, jaki symbol (mogto to byé: koto, krzyé, kwadrat, gwiazda albo tray fale) znajduje sig na odwrocie karty wySwietlanej na ekranie komputera, Jednoczesnie badanym prezentowano ten symbol w czasie zaledwie 14,3 milisekundy - zbyt szybko, by swiadomie mégt go zarejestrowaé mézg. Okazato sig, ze osoby wierzace w zjawiska nadprzyrodzone znacznie lepie) zgadywaly, jaki rysunek jest na odwrocie karty. Dlaczego? Zdolnosé nieswiadomego rejestrowania bodécéw naplywajacych 2 otaczajacego Swiata mogla byé bardzo przydatna naszym praodkom, ale réwnoczesnie prowadzila do wiary, ze istnieja tajemnicze sily pozwalajace widzie¢ to, co ukryte, odgadywaé mysii itd. Nas. mézg dysponuje réwnie# silna sktonnoscig do wyszukiwania w strumieniu chaotyeznych informacji jakichs wzoréw, regularnosei. Tlumaczy sig to tym, Ze np. dostrzezenie zakamuflowanego w zaroslach drapieénika— ksztaltu albo barw tygrysa- nieraz ratowato zycie. U wielu ludzi mézgi nadgorliwie wyszukuja takich regularnosci. Tym hitps:lwwn polityka.pliniezbedrik/ 15407011 czym-sie-roznia-mozgéwierzacych-od-mozgow-nisdowiarkow-.reed 41620.12.2021, 20:59 Czym sig r62niq mézai wierzacych od mézg6w nisdowiarkéu? m.in. mona wytlumaczyé dostrzeganie na szybach ezy korze drzew wizerunkéw Matki Boskiej z Dzieciatkiem etc., gdy zupeinie przypadkowe plamy wydaja sig uktadaé wanaczace ksztalty. Okazalo sig, 2e osoby, ktére praejawiaja sklonnosé do dostrzegania m.in. ksztaltow ezy wzoréw tam, gdzie ich w rzeczywistosei nie ma, charakteryzuja sig zwigkszona aktywnoseia prawe) péikuli méagu, Jest ona nazywana pétkula artystyezna, gdyé, 1 grubsza rzecz biorae, zwiqzana jest m.in. z wyobradnia. Lewa natomiast to tzw. pétkula - akademicka, bardziej odpowiedzialna m.in. za myslenie logiczne i racjonalna analize. 'W pewnym badaniu poproszono osoby, by sprébowaly znaleié zwiqzek pomigdzy odleglymi ‘mnaezeniowo wyrazami, wiywajac lewej badé prawej pélkuli (patrzyly raz prawym, raz lewym okiem). Uzywajae prawej pétkuli ludzie o wigkszej sktonnosci do wiary wzjawiska paranormalne szybciej stwierdzali, iz np. lew i paski kojarza sie z tygrysem. Tymezasem niektrzy .niewierzacy” w ogéle nie potrafili dostrzec jakiegokolwiek powigzania. Religia i poboznos¢. Czy wszyscy jestesmy Homo religiosus? Moina sobie zatem zadaé pytanie - ezy po prostu mamy do czynienia z ludémi mnie) lub bardzie} wradliwymi na duchowosé, jak twierdzil Mircea Eliade, wprowadzajac pojecie iosus? - Sqdze, Ze nasza potrzeba duchowosei ma swoje korzenie w naszej ewolucyjnej przeszlosei. Przex tysiqce lat dominowato myslenie magiczne, wige religiinosé mamy niejako wpisang w krew, a tego spadku po przodkach nie 2r2uci z nas tak szybko ani technologia, ani racjonalizm. Jestesmy zatem religijniniezaleznie od tego, czy sobie zdajemy -ztego sprawe, czy nie - méwi psycholog prof, Bartlomiej Dobroczyriski z Uniwersytet Jagielloriskiego. Cos w tym jest, bo wielu biorgeych udzial w eksperymentach ludzi na pytanie ,czy jestes religijny?” odpowiada, ze nie, ale duchowoSé jest ju dla nich wana. Badania prof. Davida Haya z Religious Experience Research Unit w Oksfordzie przeprowadzone wéréd dzieci x rodzin wierzaeyeh i niewierzacych wykazaly, ze potrzeba duchowosei wystepuje w obu tych grupach na podobnym poziomie, choé pojgcie duchowosei jest réznie rozumiane. Bo religijnoéé nie jest weale tozsama z pojgciem poboznosei. Gdy psycholodzy prosza lud: opis swoich duchowych przeyé, ci najezeSciej méwig o poczuciu harmonii i jednoSei natura albo opisuja praezyeia zwiqzane 2 sytuacja zagrazajaca Zyciu. Stosunkowo rzadko za8 opisuja wizje, w ktérych pojawiaja sig np. postacie Jezusa i Maryi. U wigkszoéci ten kontakt z sacrum nie miat nic wspélnego x praebywaniem w kosciele, a nawet z wiara w Boga. ‘Trudnoz tych naukowych puzali utozyé jakis jeden spojny obraz genezy religi. Uczeni nie 4 zgodni choéby co do tak podstawowej kwestii, ezy wiara w Swiat nadprzyrodzony wyewoluowala, gdyz byla korzystna dla jednostek tworzacych spolecanosei, czy tez jest to tylko produkt uboezny, ktéry praypadkowo wyrést na mechanizmach gleboko zakorzenionych w ludzkiej psychice. Zreszta potrzeba duchowosei weale nie jest typowa hitps lawn polityka.pliniezbedrik/154070 1 czym-sie-raznia-mozgéwierzacych-od-mozgow-niedowiarkow-.reed 5620.12.2021, 20:59 Czym sig r62niq mézai wierzacych od mézg6w nisdowiarkéu? tylko dla eztowieka, - Reakeja dzikich pawiandw na wschéd i zachéd storica pokazuje, ze ione wykonujq rodzaj religiinego rytualu: zwracajq sig w strong tarezy stonecznej, by jg praywitaé lub pozegnaé szezekaniem. Twierdzenie, ie jestesmy pod tym wagledem wyjqtkowi, to arogancja — uwaza prof. Graymata-Moszezyriska. Pod koniec lat 70. ubieglego wieku Edward 0. Wilson, profesor Uniwersytetu Harvarda i twérea socjobiologii, ezyli dyscypliny majacej wyjasnié wszelkie zachowania czlowieka wkategoriach biologicznych, uznal, Ze zjawisko religii stanowi dla tej nowej dziedziny najwigksze wyzwanie. ,Nawet jesli procesy religijne maja podstawe materialna, ktéra jest wzasi¢gu konwenejonalnej nauki, odnalezienie jejjest rzeeza trudna’— stwierdzit w swoje) ksiqace ,O naturze ludzkie/” Niezbe igenta ,Zrozumieé mézg” (100071) z dria 15.04.2013; Mézg wizjoneréw; s. 109 Oryginalny tytut tekstu: "B6g z gtowy" Marcin Rotkiewicz, Agnieszka Krzemitiska POLITYKA hitps:lwwn polityka.pliniezbedrik/15407011,czym-sie-roznia-mozgéwierzacych-od-mozgow-niedowiarkow.re0d 36