A.

Diversiteit in Ouderenzorg
Om mensen van een andere achtergrond goed van dienst te zijn is het extra
belangrijk dat zorgmedewerkers persoonsgericht werken. Als zorgmedewerker moet je
leren omgaan met allerlei verschillen, omgaan met diversiteit dus.
1. Een open houding
Uitgangspunt is een respectvolle, open, niet-oordelende houding. Die houding
kun je jezelf aanleren. Interesse tonen, open vragen stellen, niet invullen voor een
ander, je kunt leren zo te communiceren dat je respect toont voor iedereen, ongeacht
verschillen.
2. Niet alle verschillen zie je
Bij een vrouw met een hoofddoekje weet je meteen dat deze mevrouw een andere
culturele achtergrond heeft dan een 'doorsnee' oudere. Maar sommige kenmerken van
diversiteit zijn niet of minder zichtbaar (zoals beperkte gezondheidsvaardigheden,
homoseksualiteit, opleidingsniveau of inkomen), terwijl ze voor de persoon in kwestie
wel heel belangrijk zijn. In dit thema gaat het voornamelijk om drie vormen van
diversiteit: culturele verschillen, homoseksualiteit en laaggeletterdheid. Maar er zijn
natuurlijk veel meer verschillen: sommige mensen zijn hoog opgeleid, anderen
hebben geen opleiding, de een is arm, de ander rijk, iemand komt uit een
achterstandswijk, een ander van het platteland, enzovoort.

B. Vormen van Diversiteit

Er zijn allerlei vormen van diversiteit. Alle mensen verschillen van elkaar. Cliënten
kunnen een andere culturele achtergrond hebben waar je rekening mee moet houden,
maar ook in de samenwerking met collega's kunnen culturele verschillen een rol spelen.
1. Culturele verschillen
a. Stel je voor
a) Hoe is het om als je hier niet geboren bent, in een verzorgingshuis te
belanden?
b) Kan je je voorstellen dat iemand een ander geloof heeft? Wat weet je eigenlijk
van die religie?
c) Hoe voel je je als Surinaamse of Antilliaans zorgmedewerker in een wit
verzorgingshuis?
b. Zoek de overeenkomsten
 In dit thema heeft het vooral over de verschillende behoeften van groepen
ouderen. Dan zou bijna vergeten dat er ook heel veel overeenkomsten zijn.
Eigenlijk willen alle ouderen:
a) Zich thuis voelen in een veilige woonomgeving.
b) Invloed hebben op de tijd waarop er hulp komt.
c) Praktische invulling geven aan hun religieuze behoeften of levensovertuiging.
d) Een zorgmedewerker kunnen vertrouwen.
e) Goede informatie ontvangen over mogelijkheden in de zorg
f) Maar er zijn ook verschillen, bijvoorbeeld in dagelijkse gewoonten, beleving
van ziekte, omgang met de dood, het belang van gemeenschap.
c. Dagelijkse gewoonten
Bekende verschillen zijn de mate van behoefte aan baden, de
kamertemperatuur, mogelijkheden om dagelijks te bidden. Veel moslims en ook
mensen met een joodse achtergrond bereiden hun eten op grond van religieuze
voorschriften. Ook de kledingstijl en de inrichting van iemands huis kunnen veel
vertellen over iemands dagelijkse manier van leven: Chinezen geloven dat rood
geluk en voorspoed brengt, dus zij zullen graag in een rode omgeving willen
wonen. Voor Hindoestanen is de kleur oranje van grote betekenis.
d. Beleving van ziekte
De manier waarop mensen ziekte beleven is voor een deel cultureel bepaald. In
het westen gaat men doorgaans uit van een lichamelijke, rationele verklaring.
Terwijl andere culturen en religies ziekte en genezing vaak verklaren door God of
bovennatuurlijke oorzaken. Bij palliatieve zorg kunnen mensen bijvoorbeeld
verschillen in:
a) Rituelen.
b) De mate van vertrouwd zijn met palliatieve zorg, de mate van mantelzorg..
c) Gewoontes met betrekking tot hygiëne, omgang man-vrouw, tonen van
emoties etc.
d) Opvattingen over leven en dood.
e) Openheid over de diagnose.
e. Gemeenschap
Veel migranten hechten een andere waarde aan de gemeenschap dan in de
overheersende Nederlandse cultuur. De Nederlandse neiging om de cliënt centraal
te stellen sluit niet altijd aan op de cultuur van veel migrantengroepen, die meer op
 de groep is gericht. De rol van familie is vaak belangrijker. Uithuisplaatsing van
een zorgbehoevende oudere ligt bijvoorbeeld gevoelig. Hierdoor komt het voor
dat mensen langer thuis gehouden worden dan gezien hun zorgbehoefte
verantwoord is. Ook heeft de familie over het algemeen een grotere stem bij
besluitvorming. Het kan voorkomen dat familieleden de wens uiten dat de cliënt
niet zelf betrokken wordt in het gesprek omtrent diagnose, prognose, behandeling,
begeleiding.
f. Open houding
Culturele verschillen vragen vooral om een open, begripvolle houding en open
communicatie. Verdiep je vooral in iemand, in de individuele cliënt. Want als je je
niet verdiept, dan loop je de kans in stereotypen te blijven hangen. Niet alle oudere
moslim-mannen zijn hetzelfde.

Het Verschilt tussen diversiteit in Indonesië en in Nederland

Indonesië is een land met veel soorten cuulturen. Elk gebied heeft verschillen cultuur.
Discussies over ziekte en genezing worden soms geassocieerd met magische dingen. Zoals
wanneer iemand plotseling ziek wordt, in West-Java, geloven sommige mensen, vooral
ouders die nog stevig vasthouden aan de oude cultuur, dat de ziekte die ze lijden door iemand
'hekserij' is gestuurd. Of ze gaan om hun ziekte te genezen naar een sjamaan, de
moslimgemeenschap gaat naar de ustadz om gebedswater te vragen. En deze dingen worden
vandaag de dag nog steeds gedaan door mensen die er nog steeds in geloven.

Kolste, R. 2016. Zorg Voor Beter : Culturele Verschillen In De Zorg. [Online] :

https://www.zorgvoorbeter.nl/diversiteit-in-de-zorg/vormen/culturele-verschillen
Toegankelijk op 19 oktober 2021

Kolste, R. 2016. Zorg Voor Beter : Diversiteit In OuderenZorg. [Online] :

https://www.zorgvoorbeter.nl/diversiteit-in-de-zorg/wat-is-het Toegankelijk op 19
oktober 2021