Professional Documents
Culture Documents
On Thi Vao Lop 10 Mon Vat Li On Thi Vao THPT Mon Vat Ly
On Thi Vao Lop 10 Mon Vat Li On Thi Vao THPT Mon Vat Ly
vn
U
+ Bieåu thöùc: I= I: cöôøng ñoä doøng ñieän (A)
R
U: hieäu ñieän theá (V)
R: ñieän trôû daây daãn ( )
+ Phaùt bieåu: Cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy trong daây daãn tæ leä thuaän vôùi hieäu ñieän theá
ñaët vaøo hai ñaàu daây daãn vaø tæ leä nghòch vôùi ñieän trôû cuûa daây.
2. Ñoaïn maïch goàm hai ñieän trôû maéc noái tieáp:
R1 R2
+ Cöôøng ñoä doøng ñieän: I = I1 = I2
+ Hieäu ñieän theá: U = U1 + U2
+ Ñieän trôû töông ñöông: Rtñ = R1 + R2
U R
Hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu moãi ñieän trôû tæ leä thuaän vôùi ñieän trôû ñoù: 1= 1
U R
2 2
3. Ñoaïn maïch goàm hai ñieän trôû maéc song song:
R1
R2
+ Cöôøng ñoä doøng ñieän: I = I1 + I2
+ Hieäu ñieän theá: U = U1 = U2
R .R
+ Ñieän trôû töông ñöông: R = 1 2
td R +R
1 2
I R
Cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy qua moãi ñieän trôû tæ leä nghòch vôùi ñieän trôû ñoù: 1 = 2
I R
2 1
PhÇn ii: bµi tËp vËn dông.
Bµi 1. (1.4KTCB). Cho m¹ch ®iÖn gåm 4 ®iÖn trë R1, R2, R3, R4 m¾c nèi
tiÕp, víi R2 = 2 , R3 = 4 ,
R4 = 5 . §Æt vµo hai ®Çu m¹ch ®iÖn mét hiÖu ®iÖn thÕ U = 24V th× ®o
®-îc hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu ®iÖn trë R3 lµ U3 = 8V. TÝnh ®iÖn trë R1.
A+ R1 R2
B-
BiÕt R1 = 30 , R3 = 60 . §Æt vµo hai ®Çu m¹ch mét hiÖu
®iÖn thÕ U th× c-êng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh lµ 0,3A,
R3
c-êng ®é dßng ®iÖn qua R3 lµ 0,2A.
a. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi ®iÖn trë.
b. TÝnh ®iÖn trë R2.
Bµi 5. (2.6). Cho m¹ch ®iÖn nh- h×nh vÏ. M
BiÕt R1 = 30 , R2 = 15 , R3 = 12 vµ UMN = 0. A R1 R2
§Æt vµo hai ®Çu m¹ch mét hiÖu ®iÖn thÕ UAB = 18V. TÝnh ®iÖn trë R4. N
R3 R4
Bµi 6.7.8. (Bµi 1.2.3 phÇn bµi tËp vËn dông ®Þnh luËt «m. SGK trang
17.18.)
Bµi 9. (9.2TVKT)
a. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn gåm: ba ®iÖn trë R1 = 10 , R2 = 35 , R3 m¾c nèi
tiÕp gi÷a hai ®iÓm A, B cã hiÖu ®iÖn thÕ 36V, mét v«n kÕ ®o hiÖu ®iÖn
thÕ gi÷a hai ®Çu R1, mét ampe kÕ ®o c-êng ®é dßng ®iÖn qua m¹ch chÝnh,
d©y nèi cÇn thiÕt.
b. V«n kÕ chØ 6V th× ampe kÕ chØ bao nhiªu.
c. TÝnh ®iÖn trë R3.
Bµi 10. (17.3.TVKT). Cho m¹ch ®iÖn nh- h×nh vÏ. BiÕt R1 = 10 , R2 =
2 , R 3 = 3 , R4 = 5 .
a. TÝnh ®iÖn trë t-¬ng ®-¬ng cña ®o¹n m¹ch AB. R2 R3
b. TÝnh c-êng ®é dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë A +
vµ ®o¹n m¹ch AB. BiÕt c-êng ®é dßng ®iÖn R1 R4
qua R1 lµ 2A.
c. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu c¸c ®iÖn trë vµ ®o¹n m¹ch AB.
PhÇn iii: h-íng dÉn gi¶i.
U3
Bµi1. I = I3 = = 2A.
R3
U
Rtm = R1 + 2 + 4 + 5 = R1 + 11. MÆtkh¸c Rtm = = 12 suy ra R1 = 1 .
I
1 1 1 1 6
Bµi 2. suy ra Rtm = 20 . U = Rtm.I = 60 V.
Rtm R1 R2 R3 120
U U
Bµi 3. U = R1.I1 = 6V. I2 = = 0,6A, I3 = = 0,4A. I = I1 + I2
R2 R3
+ I3 = 1,5A
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 3
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
U
(HoÆc tÝnh Rtm = 4 suy ra I = = 1,5A)
Rtm
Bµi 4. UAB = U3 = 12V. I1 = I2 = I12 = I - I3 = 0,1A.
U AB
R12 = R1 + R2 = 30 + R2 mµ R12 = = 120 suy ra R2 = 90 .
I12
TÝnh ®-îc U1 = 3V, U2 = 9V.
U AB
Bµi 5. I1 = I2 = = 0,4A. UAM = I1.R1 = 12V. UMN = UMA + UAN =
R1 R2
0 suy ra UAN = - UMA = UAM
U AN
= 12V. I3 = = 1A. I3 = I4 = 1A. U4 = UAB - UAN = 6V.
R3
R4 = 6 .
Bµi 6.7.8 (SGK trang 17,18). A
A R1 R2 R3 B
Bµi 9. a.
V
U1 U
b. I = I1 = = 0,6A. U = I.R suy ra R = = 60 suy ra R3 = R
R1 I
- R1 - R2 = 15 .
Bµi 10. a. R23 = 5 . R234 = 2,5 suy ra RAB = R1234 = 10 + 2,5 =
12,5 .
b. I1 = 2A suy ra IAB = 2A vµ I2 = I3 = I23 = I4 = 1A.
c. U1 = I1.R1 = 20V. U2 = 2V. U3 = 3V. U4 = 5V. (hay U4 = U2 + U3
= 5V). UAB = 25V.
Chñ ®Ò 2: Sù phô thuéc cña ®iÖn trë vµo chiÒu dµi, tiÕt diÖn
vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn - BiÕn trë.
PhÇn i: Nh÷ng kiÕn thøc cÇn ghi nhí.
1. §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã cïng tiÕt diÖn vµ ®-îc lµm tõ cïng mét
R1 l1
lo¹i vËt liÖu th× tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi cña mçi d©y. .
R2 l2
2. §iÖn trë cña c¸c d©y dÉn cã cïng chiÒu dµi vµ ®-îc lµm tõ cïng mét
R1 S2
lo¹i vËt liÖu th× tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn cña mçi d©y. .
R2 S1
3. - §iÖn trë suÊt ( ) cña vËt liÖu cµng nhá th× vËt liÖu ®ã dÉn ®iÖn
cµng tèt.
- §iÖn trë cña d©y dÉn tØ lÖ thuËn víi chiÒu dµi l cña d©y dÉn, tØ lÖ
nghÞch víi tiÕt diÖn S cña d©y dÉn vµ phô thuéc vµo vËt liÖu lµm d©y
dÉn.
l
+ Coâng thöùc tính: R = trong ñoù: R: ñieän trôû daây daãn( )
S
l: chieàu daøi daây daãn (m)
S: tieát dieän daây daãn (m2)
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 4
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
1. Ph¶i ®iÒu chØnh biÕn trë cã trÞ sè R2 lµ bao nhiªu ®Ó bãng ®Ìn s¸ng
b×nh th-êng.
2. BiÕn trë nµy cã ®iÖn trë lín nhÊt lµ Rb = 30 víi cuén d©y dÉn lµm
b»ng hîp kim
nikelin cã tiÕt diÖn S = 1mm2. TÝnh chiÒu dµi l cña d©y dÉn dïng lµm
biÕn trë nµy.
Bµi 3. Mét bãng ®Ìn cã ®iÖn trë R1 = 600 ®-îc m¾c song song víi ®Ìn
thø hai cã ®iÖn trë
R2 = 900 vµo hiÖu ®iÖn thÕ UMN = 220V nh- s¬ ®å. D©y nèi tõ M ®Õn A vµ
tõ N ®Õn B lµ d©y ®ång cã chiÒu dµi tæng céng lµ l = 200m vµ cã tiÕt
diÖn S = 0,2 mm2. Bá qua ®iÖn trë cña d©y nèi tõ hai bãng ®Ìn ®Õn A vµ
B.
A
1. TÝnh ®iÖn trë cña ®o¹n m¹ch MN. 2. TÝnh H§T ®Æt vµo hai ®Çu mçi
®Ìn.
Bµi 4. TÝnh hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu d©y dÉn h×nh trô lµm b»ng ®ång
+
cã M
chiÒu dµi 50 m, b¸n kÝnh tiÕt diÖn th¼ng lµ 0,4mm. BiÕt ®iÖn trë suÊt
cña ®ång R1 R2
-8
lµ 1,7.10 m, c-êng ®é dßng ®iÖn qua nã lµ 5A.
-
N
Bµi 5. Mét d©y dÉn h×nhg trô lµm b»ng s¾t cã tiÕt diÖn ®Òu 0,49mm2. Khi
m¾c
vµo hiÖu ®iÖn thÕ 20V th× c-êng ®é dßng ®iÖn qua nã lµ 2,5A.
B
1. TÝnh chiÒu dµi cña d©y dÉn. BiÕt ®iÖn trë suÊt cña s¾t lµ 9,8.10-
8
m.
2. TÝnh khèi l-îng d©y. BiÕt khèi l-îng riªng cña s¾t lµ 7,8g/cm3 =
7800kg/m3.
Bµi 6. Hai d©y dÉn h×nh trô cïng chÊt, cïng chiÒu dµi. TiÕt diÖn d©y
thø nhÊt vµ d©y thø hai lÇn l-ît lµ 9mm2 vµ 3mm2.
1. §iÖn trë cña d©y nµo lín h¬n vµ lín h¬n mÊy lÇn. 2. TÝnh ®iÖn trë
mçi d©y. BiÕt tæng cña chóng lµ 9 .
Bµi 7. Hai d©y dÉn cã tiÕt diÖn ®Òu, mét d©y b»ng nh«m dµi 100m cã ®iÖn
trë 5 vµ mét d©y lµm b»ng ®ång dµi 200m cã ®iÖn trë 6,8 .
1. So s¸nh tiÕt diÖn th¼ng cña hai d©y ®ã. 2. TÝnh tiÕt diÖn cña mçi
2
d©y biÕt hiÖu cña chóng lµ 0,06mm .
Bµi 8. §iÖn trë cña mét d©y ®ång cã khèi l-îng 178g lµ 1,36 . TÝnh
chiÒu dµi vµ tiÕt diÖn cña day dÉn ®ã. BiÕt khèi l-îng riªng cña ®ång
lµ 8,9g/cm3, ®iÖn trë suÊt cña ®ång lµ 1,7.10-8 .
Bµi 9. Mét bãng ®Ìn cã hiÖu ®iÖn thÕ ®Þnh møc 12V vµ c-êng ®é dßng ®iÖn
®Þnh møc lµ 0,5A. §Ó sö dông nguån ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ 20V th× ph¶i
m¾c ®Ìn víi mét biÕn trë cã con ch¹y (tiÕt diÖn 0,55mm2, chiÒu dµi
240m). 1. VÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn sao cho ®Ìn cã thÓ s¸ng b×nh
th-êng.
2. Khi ®Ìn s¸ng b×nh th-êng ®iÖn trë cña phÇn biÕn trë tham gia vµo
m¹ch ®iÖn cã ®iÖn trë lµ bao nhiªu?. (Bá qua ®iÖn trë cña d©y nèi).
3. D©y biÕn trë lµm b»ng chÊt g×. BiÕt khi ®Ìn s¸ng b×nh th-êng th× chØ
2
biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn.
3
Bµi 10. Cho hai bãng ®Ìn trªn cã ghi: §1 (6V - 1A), §2 (6V - 0,5A).
1. Khi m¾c hai bãng ®ã nèi tiÕp vµo m¹ch ®iÖn cã hiÖu ®iÖn thÕ 12V th×
c¸c ®Ìn cã s¸ng b×nh th-êng kh«ng. T¹i sao.
2. Muèn c¸c ®Ìn s¸ng b×nh th-êng th× ta ph¶i dïng thªm mét biÕn trë cã
con ch¹y. H·y vÏ s¬ ®å m¹ch ®iÖn cã thÓ cã vµ tÝnh ®iÖn trë cña biÕn
trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn khi ®ã. §
Bµi 11. Cho s¬ ®å m¹ch ®iÖn nh- h×nh vÏ. Cho UAB = 16,5V.
Hái gi¸ trÞ cùc ®¹i cña biÕn trë lµ bao nhiªu. BiÕt khi ®Ìn s¸ng b×nh
+ R1 R2 -
A B
th-êng hiÖu ®iÖn thÕ vµ ®iÖn trë cña ®Ìn lµ 6V vµ 12 , c-êng ®é dßng
®iÖn qua R2 lµ 0,2 A.
Bµi 4. TiÕt diÖn th¼ng cña d©y dÉn: S = r2 = 5024.10-10m2. Sö dông c«ng
l
thøc R = , U = 5.1,7 = 8,5V
S
U l
Bµi 5. a. §iÖn trë R = = 8 . Sö dông R = l = 40m. Khèi
I S
l-îng m = D.V = D.S.l = 0,15288kg.
R2 S1
Bµi 6. 1. Ta cã: suy ra R2 = 3.R1. 2. Theo gi¶ thiÕt R1 +
R1 S2
R2 = 8 suy ra R1 = 2 , R1 = 6 .
S l
Bµi 7. Ta cã 1. 1 1 1 1,12 . 2. Ta cã S1 - S2 = 0,06mm2 do ®ã S1 =
S2 2l2
0,56mm2, S2 = 0,5mm2.
l RS m
Bµi 8. Ta cã: R = l = (1) mÆt kh¸c m = D.V = D.S.l S =
S Dl
(2). Tõ (1) vµ (2) ta cã
R.m Rm m
l = l2 1600 suy ra l = 40m. Thay l vµo (2) ta cã S = =
Dl D D.l
5.10-7m2 = 0,5mm2.
Bµi 9. 1. M¾c nèi tiÕp ®Ìn víi biÕn trë.
U D 12V U b 20 12 8V 8
2. TÝnh Rb khi ®Ìn s¸ng b×nh th-êng: Rb 16 .
I D 0,5 A I m I b 0,5 A 0,5
2
§iÖn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn lµ Rmax b, ta cã Rmax b = 16 Rmax b =
3
3
16. = 24 .
2
.l R.S
Mµ Rmax b = = 5,5.10-8 m .
S S
2
Bµi 10. 1. NÕu m¾c nèi tiÕp: Rm = 18 , Im = A. 2. C¸ch 1: (§1 // §2)
3
6
nt Rb, Ib1 = Im1 = 1,5A; Ub1 = 6V Rb1 = = 12 . C¸ch 2: §1 nt (§2 //
1, 5
6
Rb), Ib2 = I1 - I2 = 0,5A; Ub2 = U®2 = 6V Rb2 = = 12 .
0, 5
6
Bµi 11. Rc®b = R1 + R2, khi ®Ìn s¸ng b×nh th-êng: U2 = U®m® = 6V, I® =
12
6
= 0,5A R2 = = 30 ,
0, 2
U AB U dmd
R1 = = 15 . VËy Rc®b = 45 .
Id I2
Chñ ®Ò 3: C«ng suÊt ®iÖn. §iÖn n¨ng - c«ng cña dßng ®iÖn.
§Þnh luËt Jun - Lenx¬.
+ Coâng suaát ñònh möùc cuûa caùc duïng cuï ñieän:
Coâng suaát ñònh möùc cuûa caùc duïng cuï ñieän laø soá oaùt (W) ghi treân duïng cuï ñoù.
Ñoù laø coâng suaát cuûa duïng cuï khi noù hoaït ñoäng bình thöôøng.
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 7
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
d©y thø hai th× sau 10 phót n-íc s«i. Hái sau bao l©u l-îng n-íc ®ã sÏ
s«i nÕu dïng c¶ hai d©y khi:
1. M¾c hai ®iÖn trë nèi tiÕp. 2. M¾c hai ®iÖn trë song song. Coi H§T
U cña nguån lµ kh«ng ®æi.
Bµi 10. Trªn mét ®iÖn trë dïng ®Ó ®un n-íc cã ghi 220V - 484W. Ng-êi ta
dïng d©y ®iÖn trë trªn ë H§T 200V ®Ó ®un s«i 4 lÝt n-íc tõ 300C ®ùng
trong mét nhiÖt l-îng kÕ.
1. TÝnh I qua ®iÖn trë lóc ®ã. 2. Sau 25 phót, n-íc trong nhiÖt
l-îng kÕ ®· s«i ch-a. 3. TÝnh l-îng n-íc trong nhiÖt l-îng ®Ó sau 25
phót th× n-íc s«i. (c cña n-íc lµ 4200J/kg.K, bá qua sù mÊt nhiÖt).
Bµi 11. §Ó ®¶m b¶o an toµn khi sö dông ®iÖn, ta cÇn tu©n theo nh÷ng quy
t¾c nµo.
Bµi 12. H·y nªu c¸c biÖn ph¸p sö dông tiÕt kiÖm ®iÖn n¨ng, cho vÝ dô.
C©u 8: Trong thêi gian 20 phót nhiÖt l-îng to¶ ra cña mét ®iÖn trë lµ
1320kJ. BiÕt hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu ®iÖn trë lµ 220V, h·y tÝnh
c-êng ®é dßng ®iÖn qua ®iÖn trë.
C©u 9: Muèn ®o ®iÖn trë cña mét d©y dÉn MN ta cÇn ph¶i cã nh÷ng dông cô
g×. H·y nªu cô thÓ c¸c b-íc ®Ó ®o ®iÖn trë cña d©y dÉn MN ®ã.
C©u 10: Cho hai bãng ®Ìn ®iÖn, bãng thø nhÊt cã ghi 30V - 10W, bãng
thø hai cã ghi 30V - 15W.
a. TÝnh ®iÖn trë cña mçi bãng.
b. M¾c nèi tiÕp hai bãng vµo m¹ch ®iÖn cã H§T 60V, hai bãng cã s¸ng
b×nh th-êng kh«ng. T¹i sao.
c. Muèn c¶ hai bãng s¸ng b×nh th-êng ta ph¶i m¾c thªm mét ®iÖn trë R.
H·y vÏ s¬ ®å vµ tÝnh gi¸ trÞ cña R.
C©u 3: Khi dßng ®iÖn cã c-êng ®é 3A ch¹y qua mét vËt dÉn trong thêi
gian 10 phót th× to¶ ra mét nhiÖt l-îng lµ 540kJ. TÝnh ®iÖn trë cña vËt
dÉn.
C©u 4: Ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ ®óng khi nãi vÒ ®iÖn n¨ng.
A. Dßng ®iÖn cã mang n¨ng l-îng, n¨ng l-îng ®ã gäi lµ ®iÖn n¨ng.
B. §iÖn n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh nhiÖt n¨ng.
C. §iÖn n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ thµnh ho¸ n¨ng vµ c¬ n¨ng. D.
C¸c ph¸t biÓu A, B, C ®Òu ®óng.
C©u 5: Khi dßng ®iÖn cã c-êng ®é 2A ch¹y qua mét vËt dÉn cã ®iÖn trë
50 th× to¶ ra mét nhiÖt l-îng lµ 180kJ. TÝnh thêi gian dßng ®iÖn ch¹y
qua vËt dÉn.
C©u 6: Muèn ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu bãng ®Ìn cÇn ph¶i cã nh÷ng
dông cô g×. H·y tr×nh bµy c¸c b-íc ®Ó ®o hiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu
bãng ®Ìn ®ã.
C©u 7: Trªn mét bÕp ®iÖn cã ghi 220V - 1,1kW. Con sè 220V cã ý nghÜa g×
?. TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña bÕp khi m¾c bÕp vµo hiÖu ®iÖn thÕ 200V.
C©u 8: Tõ hai lo¹i ®iÖn trë R1 = 1 vµ R2 = 4 , CÇn chän mçi lo¹i mÊy
chiÕc ®Ó m¾c thµnh mét m¹ch ®iÖn nèi tiÕp mµ ®iÖn trë t-¬ng ®-¬ng cña
®o¹n m¹ch lµ 9 . Cã bao nhiªu c¸ch m¾c nh- thÕ.
C©u 9: M¾c hai ®iÖn trë R1 vµ R2 vµo hai ®iÓm A, B cã hiÖu ®iÖn thÕ
90V. NÕu m¾c R1 vµ R2 nèi tiÕp th× dßng ®iÖn cña m¹ch lµ 1A. NÕu m¾c R1
vµ R2 song song th× dßng ®iÖn cña m¹ch chÝnh lµ 4,5A. H·y x¸c ®Þnh ®iÖn
trë R1 vµ R2.
C©u 10: Cho m¹ch ®iÖn nh- h×nh vÏ. BiÕt R = 30 , § (12V - 6W), UAB =
30V (kh«ng ®æi), biÕn trë MN.
a. TÝnh ®iÖn trë cña ®Ìn. b. Khi K hë, ®Ó ®Ìn s¸ng b×nh th-êng th×
phÇn biÕn trë tham gia vµo m¹ch ®iÖn RMC ph¶i cã gi¸ trÞ b»ng bao
nhiªu.
c. Khi K ®ãng, ®é s¸ng cña ®Ìn thay ®æi nh- thÕ nµo. Muèn ®Ìn s¸ng b×nh
th-êng th× ta ph¶i di chuyÓn con ch¹y vÒ phÝa nµo. TÝnh phÇn biÕn trë
RMC tham gia vµo m¹ch ®iÖn lóc ®ã.
d. TÝnh c«ng suÊt tiªu thô cña m¹ch khi K ®ãng.
C©u 11: BiÕt r»ng 1 bãng ®Ìn d©y tãc c«ng suÊt 75W cã thêi gian th¾p
s¸ng tèi ®a lµ 1000 giê vµ gi¸ hiÖn nay lµ 4 000®. Mét bãng ®Ìn compac
cã c«ng suÊt 15W cã ®é s¸ng b»ng bãng ®Ìn nãi trªn cã thêi gian th¾p
s¸ng tèi ®a lµ 8000 giê vµ gi¸ hiÖn nay lµ 30 000®.
a. TÝnh ®iÖn n¨ng sö dông cña mçi lo¹i bãng ®Ìn trªn trong 8 000 giê.
b. TÝnh toµn bé chi phÝ (tiÒn mua bãng vµ tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶) cho viÖc
sö dông mçi lo¹i bãng ®Ìn nµy trong 8 000 giê, nÕu gi¸ 1kWh lµ 1000
®ång. Tõ ®ã cho biÕt sö dông lo¹i bãng ®Ìn nµo cã lîi h¬n. T¹i sao.
§¸p sè
R
PhÇn 1: C©u 1: 2,4 ; C©u 2: ; C©u 3: 40 ; C©u 4: D; C©u 5: 7200kJ;
3
C©u 6: D; C©u 7: R2 = 5R1; C©u 8: 5A. C©u 9: Nguån, d©y dÉn MN, Ampe
kÕ, v«n kÕ, d©y nèi vµ kho¸ K. M¾c: Ampe kÕ nèi tiÕp (d©y MN song song
U
v«n kÕ). Ghi gi¸ trÞ cña A vµ V. TÝnh RMN = . C©u 10: a. R1 = 90 , R2
I
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 13
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
1 1
= 60 . b. I ®Þnh møc cña 2 ®Ìn: I®m1 = A, I®m2 = A. NÕu nèi tiÕp I1
3 2
= I2 = IM = 0,4A. So s¸nh I ®Þnh møc vµ I qua mçi ®Ìn råi kÕt luËn. c.
C¸ch 1: (§1 // biÕn trë) nt §2, R = 180 . C2: (§1 // §2) nt biÕn trë,
R = 36 .
PhÇn 2: C©u 1: C; C©u 2: C; C©u 3: 100 ; C©u 4: D; C©u 5: 15 phót; C©u
6: Nguån ®iÖn, bãng ®Ìn, v«n kÕ d©y nèi vµ kho¸ K. C¸ch m¾c: §Ìn // v«n
kÕ. §äc gi¸ trÞ cña v«n kÕ. C©u 7: 220V: H§T ®Þnh møc cña bÕp
50
lµ 220V…; R = 44 , I = A. C©u 8: gäi x lµ lo¹i 1 , y lµ lo¹i 4 .
11
Ta cã: 1x + 4y = 9 hay x = 9 - 4y víi x, y nguyªn
d-¬ng vµ x 9, y 2. Cã 3 ph-¬ng ¸n m¾c m¹ch (x; y) lµ (9; 0), (5;
1) vµ (1; 2). C©u 9: Rnt = 90 , Rss = 20 . Gi¶i hpt: R1 + R2 = 9 ,
R1 R2
= 2 ta ®-îc R1 = 30 , R2 = 60 hoÆc ng-îc l¹i. C©u 10. a. R® =
R1 R2
24 . b. U® = U®m = 12V, I® = I®m = 0,5A; RMC = 36 . c. Khi K ®ãng ®é
s¸ng cña ®Ìn gi¶m, ph¶i dÞch chuyÓn con ch¹y vÕ phÝa M. Gi¶ sö ®iÓm C’
®Ìn s¸ng b×nh th-êng th× Ur = U® = U®m = 12V, I® = I®m = 0,5A; IR = 0,4A
suy ra IMC’ = 0,9A; RMC’ = 20 . d. P = U.I = 30.0,9 = 27W. C©u 11: Bãng
75W: A1 = 600kWh, bãng 15W: A2 = 120kWh. TiÒn mua bãng 75W: 32 000®,
tiÕn ®iÖn: 600 000®….
R1 R2
A V
K A B
+ -
3. Hai ñieän trôû R1, R2 vaø ampe keá ñöôïc maéc noái tieáp vôùi nhau vaøo hai ñieåm A, B.
a)Veõ sô ñoà maïch ñieän treân.
b) Cho R1 = 5 , R2 = 10 , ampe keá chæ 0,2 A. Tính hieäu ñieän theá cuûa ñoaïn maïch theo hai
caùch.
4. Hai ñieän trôû R1 = 6 , R2 = 9 maéc noái tieáp, R1 R2 cöôøng
ñoä doøng ñieän chaïy trong maïch laø 0,25A. Hoûi hieäu ñieän theá
Tr-êng thcs trung s¬n A ®çV hång viÖt 14
A B
+ -
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
giöõa hai ñaàu moãi ñieän trôû vaø giöõa hai ñaàu ñoaïn maïch laø bao nhieâu?
5. Cho maïch ñieän coù sô ñoà nhö hình beân, trong ñoù ñieän trôû R1 = 5 , R2 = 15 , voân keá chæ
3V.
a) Tính soá chæ cuûa ampe keá.
b) Tính hieäu ñieän theá giöõa hai ñaàu AB cuûa ñoaïn maïch.
6. Cho maïch ñieän coù sô ñoà nhö hình beân, trong ñoù R1 = 10 , ampe kế A1 chỉ 1,2 A, ampe kế A
chỉ 1,8 A.
a) Tính hieäu ñieän theá UAB cuûa toaøn ñoaïn maïch.
b) Tính ñieän trôû R2.
R1
A1
R2
A
K A B
+ - R1
7. Cho maïch ñieän coù sô ñoà nhö hình veõ, A1
trong ñoù R1 = 15 , R2 = 10 , voân keá chỉ
R2
12V.
A2
a) Tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch. A
b) Tính soá chæ cuûa caùc ampe keá.
A B
V
+ -
8. Hai boùng ñeøn gioáng nhau saùng bình thöôøng khi hieäu ñieän theá ñaët vaøo hai ñaàu moãi
ñeøn laø 6V vaø doøng ñieän chaïy qua moãi ñeøn khi ñoù coù cöôøng ñoä laø 0,5A (cöôøng ñoä
doøng ñieän ñònh möùc)
Maéc noái tieáp hai boùng ñeøn naøy vaøo hieäu ñieän theá 6V. Tính cöôøng ñoä doøng ñieän
chaïy qua ñeøn khi ñoù. Hai ñeøn coù saùng bình thöôøng
khoâng? Vì sao? R1 R2
9. Cho maïch ñieän coù sô ñoà nhö hình beân, trong ñoù R 1 =
R2 = 15 , R3 = 30 , UAB = 15V. A B
a) Tính ñieän trôû töông ñöông cuûa ñoaïn maïch AB. R3
b) Tính cöôøng ñoä doøng ñieän chaïy qua moãi ñieän
trôû.
10. Moät sôïi daây ñoàng daøi 100 m coù tieát dieän laø 2 mm 2 . Tính ñieän trôû cuûa daây ñoàng
naøy, bieát ñieän trôû suaát cuûa ñoàng laø 1,7.10-8 m.
11. Moät cuoän daây daãn baèng ñoàng vôùi khoái löôïng cuûa daây daãn laø 0,5kg vaø daây daãn
coù tieát dieän 1mm2.
a) Tính chieàu daøi daây daãn, bieát khoái löôïng rieâng cuûa ñoàng laø 8 900kg/m 3.
b) Tính ñieän trôû cuûa cuoän daây naøy, bieát ñieän trôû suaát cuûa ñoàng laø 1,7.10 -8 m.
12. Treân moät noài côm ñieän coù ghi 220V – 528W.
a) Tính cöôøng ñoä ñònh möùc cuûa doøng ñieän chaïy qua daây nung cuûa noài.
b) Tính ñieän trôû cuûa daây nung cuûa noài ñang hoaït ñoäng bình thöôøng.
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 15
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
13. Treân moät boùng ñeøn coù ghi 12V – 6W. Ñeøn naøy ñöôïc söû duïng vôùi ñuùng hieäu ñieän
theá ñònh möùc trong 1 giôø. Haõy tính:
a) Ñieän trôû cuûa ñeøn khi ñoù.
b) Ñieän naêng maø ñeøn söû duïng trong thôøi gian treân.
14. Moät khu daân cö coù 500 hoä gia ñình, trung bình moãi hoä söû duïng 4 giôø moät ngaøy vôùi
coâng suaát ñieän 120W.
a) Tính coâng suaát ñieän trung bình cuûa caû khu daân cö.
b) Tính ñieän naêng maø khu daân cö naøy söû duïng trong 30 ngaøy.
c) Tính tieàn ñieän cuûa moãi hoä daân vaø cuûa caû khu daân cö trong 30 ngaøy vôùi giaù bình
quaân laø 800 ñ/kWh.
15. Treân moät boùng ñeøn daây toùc coù ghi 220V – 100W.
a) Tính ñieän naêng söû duïng trong 30 ngaøy khi thaáp saùng bình thöôøng boùng ñeøn naøy moãi
ngaøy 4 giôø.
b) Maéc noái tieáp hai boùng ñeøn cuøng loaïi treân ñaây vaøo hieäu ñieän theá 220V. Tính coâng
suaát cuûa ñoaïn maïch noái tieáp naøy vaø coâng suaát cuûa moãi ñeøn khi ñoù.
c) Maéc song song hai boùng ñeøn cuøng loaïi treân ñaây vaøo hieäu ñieän theá 220V. Tính coâng
suaát cuûa ñoaïn maïch noái tieáp naøy vaø coâng suaát cuûa moãi ñeøn khi ñoù.
PhÇn i: lÝ thuyÕt.
Chñ ®Ò 5. nam ch©m vÜnh cöu. øng dông cña nam ch©m vÜnh cöu.
1. Nam ch©m vÜnh cöu: Mçi nam ch©m ®Òu cã hai cùc, khi ®Ó nam ch©m tù
do cùc lu«n chØ h-íng B¾c ®Þa lÝ gäi lµ cù tõ B¾c, cßn cùc tõ lu«n chØ
h-íng Nam ®Þa lÝ gäi lµ cùc tõ Nam.
- Cùc tõ Nam s¬n mµu ®á, kÝ hiÖu b»ng ch÷ S. Cùc tõ B¾c s¬n mµu xanh,
kÝ hiÖu b»ng ch÷ N.
2. T-¬ng t¸c gi÷a hai nam ch©m: Khi ®Æt hai nam ch©m gÇn nhau th× chóng
t-¬ng t¸c víi nhau: c¸c tõ cùc cïng tªn th× ®Èy nhau, c¸c tõ cùc kh¸c
tªn th× hót nhau.
Chñ ®Ò 6. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn. Tõ tr-êng - Tõ phæ - ®-êng søc tõ.
1. T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn: Dßng ®iÖn ch¹y trong d©y dÉn th¼ng hay
trong d©y dÉn cã h×nh d¹ng bÊt k× ®Òu cã t¸c dông tõ (gäi lµ lùc tõ)
lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn ®ã. Ta nãi r»ng dßng ®iÖn cã t¸c dông tõ.
2. Tõ tr-êng: - Kh«ng gian xung quanh nam ch©m, xung quanh dßng ®iÖn cã
kh¶ n¨ng t¸c dông tõ lªn kim nam ch©m ®Æt gÇn nã. Ta nãi kh«ng gian ®ã
cã tõ tr-êng.
- T¹i mçi vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong tõ tr-êng cña thanh nam ch©m hoÆc cña
dßng ®iÖn, kim nam ch©m ®Òu chØ mét h-íng x¸c ®Þnh.
- §Ó nhËn biÕt trong mét vïng kh«ng gian cã tõ tr-êng hay kh«ngng-êi ta
dïng kim nam ch©m thö.
3. Tõ phæ: Tõ phæ cho ta mét h×nh ¶nh trùc quan vÒ tõ tr-êng. Cã thÓ
thu ®-îc tõ phæ b»ng c¸ch r¾c m¹t s¾t lªn tÊm b×a ®Æt trong tõ tr-êng
råi gâ nhÑ cho c¸c m¹t s¾t tù s¾p xÕp trªn tÊm b×a.
4. §-êng søc tõ: - §-êng søc tõ chÝnh lµ h×nh ¶nh cô thÓ cña tõ tr-êng,
®©y còng chÝnh lµ h×nh d¹ng s¾p xÕp cña c¸c m¹t s¾t trªn tÊm b×a trong
tõ tr-êng.
- C¸c ®-êng søc tõ cã chiÒu x¸c ®Þnh. ë bªn ngoµi nam ch©m, chóng lµ
nh÷ng ®-êng cong cã chiÒu ®i ra tõ cùc b¾c vµ ®i vµo cùc nam.
5. Tõ phæ, ®-êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua.
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 16
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
- PhÇn tõ phæ ë bªn ngoµi èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua gièng tõ phæ
bªn ngoµi cña 1 thanh nam ch©m.
- §-êng søc tõ cña èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua lµ nh÷ng ®-êng cong
khÐp kÝn, bªn trong lßng èng d©y ®-êng søc tõ lµ nh÷ng ®o¹n th¼ng song
song nhau.
- T¹i hai ®Çu èng d©y, c¸c ®-êng søc tõ cã chiÒu ®i vµo mét ®Çuvµ cïng
®i ra ë ®Çu kia. ChÝnh v× vËy, ng-êi ta coi hai ®Çu èng d©y cã dßng
®iÖn ch¹y qua còng lµ hai cùc tõ: §Çu cã c¸c ®-êng søc tõ ®i ra lµ cùc
b¾c, ®Çu cã c¸c ®-êng søc tõ ®i vµo lµ cùc nam.
6. Quy t¾c n¾m tay ph¶i: N¾m bµn tay ph¶i, råi ®Æt sao cho bèn ngãn tay
h-íng theo chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y th× ngãn tay c¸i cho·i
ra chØ chiÒu cña ®-êng søc tõ trong lßng èng d©y.
PhÇn ii: bµi tËp vËn dông.
Bµi 1: Lµm thÕ nµo ta cã thÓ nhËn biÕt ®-îc c¸c tõ cùc cña mét thanh
nam ch©m khi nã ®· bÞ phai mµu khi trong tay chØ cã mét sîi d©y chØ.
Bµi 2: Cã hai thanh kim lo¹i A vµ B hoµn toµn gièng hÖt nhau, nh-ng
trong ®ã cã mét thanh ch-a nhiÔm tõ vµ mét thanh ®· nhiÔm tõ. Lµm thÕ
nµo ®Ó chØ ra ®-îc ®©u lµ thanh ®· nhiÔm tõ. (Kh«ng ®-îc dïng mét vËt
kh¸c)
Bµi 3: Tr¸i ®Êt lµ mét nam ch©m khæng lå nªn nã còng cã hai tõ cùc. Cã
mét häc sinh nãi r»ng: “Tõ cùc B¾c cña tr¸i ®Êt ë gÇn cùc B¾c ®Þa lÝ
cña tr¸i ®Êt”. §iÕu ®ã ®óng hay sai. T¹i sao.
Bµi 4. Muèn t¹o ra nam ch©m vÜnh cöu ng-êi ta lµm thÕ nµo. H·y nªu vµi
øng dông cña nam ch©m vÜnh cöu.
Bµi 5. ë phßng thÝ nghiÖm cã 4 thanh nam ch©m th¼ng, mét häc sinh s¾p
xÕp
chóng nh- h×nh vÏ. Theo em sù s¾p xÕp ®ã cã ®-îc kh«ng, t¹i sao.
H·y tr×nh bµy c¸ch s¾p xÕp cña m×nh.
Bµi 6. H·y nªu thÝ nghiÖm chøng tá xung quanh dßng ®iÖn cã tõ tr-êng.
Bµi 7. Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt mét m«i tr-êng cã tõ tr-êng hay kh«ng,
chØ ®-îc phÐp dïng mét kim nam ch©m thö.
Bµi 8. T¹i sao ng-êi ta l¹i khuyªn r»ng kh«ng nªn ®Ó c¸c lo¹i ®Üa tõ cã
d÷ liÖu (®Üa mÒm vi tÝnh) gÇn c¸c nam ch©m. H·y gi¶i thÝch v× sao ?.
Bµi 9. Trêng hîp nµo sau ®©y lµ biÓu hiÖn cña “tõ trêng”.
A. D©y dÉn nãng lªn khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua.
B. Dßng ®iÖn cã thÓ ph©n tÝch muèi ®ång vµ gi¶i phãng ®ång nguyªn chÊt.
C. Cuén d©y cã dßng ®iÖn quÊn xung quanh lâi s¾t non, hót ®-îc nh÷ng
vËt nhá b»ng s¾t.
D. Dßng ®iÖn cã thÓ g©y co giËt hoÆc lµm chÕt ng-êi.
Bµi 10. Nªu ph-¬ng ¸n dïng mét kim nam ch©m ®Ó:
1. Ph¸t hiÖn trong ®o¹n d©y dÉn cã dßng ®iÖn hay kh«ng.
2. Chøng tá xung quanh tr¸i ®Êt cã tõ tr-êng.
Bµi 11. H·y chøng tá r»ng c¸c ®-êng søc tõ cña mét nam ch©m bÊt k×
kh«ng bao giê c¾t nhau.
Bµi 12. Mét häc sinh ®· dïng mét thanh nam ch©m vµ mét tÊm xèp máng ®Ó
x¸c ®Þnh ph-¬ng h-íng. Hái häc sinh ®ã ®· dùa trªn nguyªn t¾c nµo vµ ®·
lµm nh- thÕ nµo.
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 17
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
Bµi 13. H×nh 1 lµ d¹ng ®-êng søc tõ cña mét thanh nam ch©m.
1. H·y vÏ thªm chiÒu cña c¸c ®-êng søc tõ.
2. NÕu ®Æt c¸c kim nam ch©m (cã thÓ quay tù do) vµo c¸c ®iÓm A, B vµ C
A N S
th× chóng sÏ ®Þnh h-íng nh- thÕ nµo. VÏ h×nh minh ho¹.
Bµi 14. Trªn h×nh 2 cho biÕt chiÒu ®-êng søc tõ cña hai nam ch©m th¼ng
®Æt gÇn nhau. H·y chØ râ tªn c¸c tõ cùc A vµ B cña hai nam ch©m.
PhÇn iii: h-íng dÉn gi¶i.
A B
Bµi 1. Buéc sîi chØ vµo ®iÓm gi÷a cña thanh nam ch©m råi trªo lªn mét
®iÓm cè ®Þnh.
Bµi 2. Tõ tr-êng cña nam ch©m th¼ng m¹nh nhÊt ë hai ®Çu vµ yÕu nhÊt ë
kho¶ng gi÷a. Ta lµm nh- sau:
- LÇn 1: §Æt mét ®Çu cña thanh A vµo gi÷a thanh B.
- LÇn 2: §Æt mét ®Çu cña thanh B vµo gi÷a thanh A.
NÕu lÇn ®Çu lùc hót m¹nh h¬n lÇn hai th× thanh A ®· nhiÔm tõ. Ng-îc
l¹i, nÕu lÇn 2 lùc hót m¹nh h¬n lÇn 1 th× thanh B ®· nhiÔm tõ.
Bµi 3. Häc sinh nãi sai.
Bµi 4. - §Æt thanh thÐp vµo trong tõ tr-êng. Sau mét thêi gian thanh
thÐp trë thµnh nam ch©m vÜnh cöu.
- M¸y ph¸t ®iÖn, m¸y ®iÖn tho¹i, la bµn, nhËn biÕt c¸c tõ cùc cña c¸c
nam ch©m…
Bµi 5. - Kh«ng ®-îc, s¾p xÕp nh- vËy th× c¸c nam ch©m ®ã sÏ bÞ khö tõ
rÊt nhanh.
- Ta nªn s¾p xÕp nh- sau, bëi v× khi s¾p xÕp nh- vËy c¸c ®-êng søc tõ
cña c¸c nam
ch©m chØ tËp chung trong c¸c nam ch©m mµ kh«ng bÞ t¶n ra ngoµi kh«ng
khÝ.
Bµi 6. §Æt kim nam ch©m lªn trôc quay, ®Ó kim nam ch©m ®Þnh h-íng B¾c -
Nam ®Þa
lÝ. TiÕp theo ®Æt d©y dÉn th¼ng song song víi ph-¬ng cña kim nam ch©m.
Khi cã dßng
®iÖn ch¹y qua th× kim nam ch©m lÖch khái h-íng ban ®Çu. Chøng tá cã lùc
tõ t¸c dông lªn kim nam ch©m.
Bµi 7. §Æt vµ di chuyÓn ch©m thö vµo trong m«i tr-êng cÇn nhËn biÕt,
nÕu ph-¬ng cña trôc cña kim nam ch©m thö lu«n thay ®æi th× m«i tr-êng
®ã cã tõ tr-êng.
Bµi 8. D÷ liÖu (th«ng tin) trªn c¸c ®Üa tõ lµ do sù s¾p xÕp c¸c nam
ch©m tÝ hon theo mét trËt tù x¸c ®Þnh.
Bµi 9. C.
Bµi 10. 1. §-a kim nam ch©m ®Õn c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau xung quanh d©y dÉn
cÇn kiÓm tra, nÕu kim nam ch©m bÞ lÖch khái h-íng B¾c - Nam th× kÕt
luËn trong d©y dÉn cã dßng ®iÖn.
2. §Æt kim nam ch©m tù do trªn trôc th¼ng ®øng, thÊy kim nam ch©m lu«n
®Þnh h-íng Nam - B¾c. 1
2
Bµi 11. NÕu hai ®-êng søc tõ c¾t nhau nh- h×nh vÏ th× khi ®Æt nam ch©m
thö t¹i
®iÓm c¾t ®ã, nam ch©m thö sÏ ®Þnh h-íng sao cho trôc cña kim nam ch©m
võa
tiÕp xóc víi ®-êng (1) còng võa ph¶i tiÕp xóc víi ®-êng (2).
§iÒu nµy m©u thuÉn víi thùc nghiÖm v× kim nam ch©m chØ cã thÓ n»m theo
mét h-íng
nhÊt ®Þnh. VËy c¸c ®-êng søc tõ kh«ng thÓ c¾t nhau.
Bµi 12. Nguyªn t¾c: Xung quanh tr¸i ®Êt cã tõ tr-êng, tõ tr-êng cña
tr¸i ®Êt lu«n lµm cho kim nam ch©m ®Þnh h-íng Nam - B¾c.
C¸ch lµm: §Æt thanh nam ch©m lªn tÊm xèp råi th¶ nhÑ ®Ó chóng næi trong
chËu n-íc, sau mét thêi gian ng¾n nam ch©m sÏ ®Þnh h-íng Nam - B¾c. (HÖ
thèng trªn t-¬ng tù nh- mét chiÕc la bµn).
Bµi 13. ChiÒu c¸c ®-êng søc tõ: Ra B¾c vµo Nam.
Bµi 14. A lµ tõ cùc B¾c, B lµ tõ cùc Nam.
PhÇn i: lÝ thuyÕt.
Chñ ®Ò 7: sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp - Nam ch©m ®iÖn - øng dông cña nam
ch©m.
1. Sù nhiÔm tõ cña s¾t vµ thÐp: - Khi ®Æt s¾t vµ thÐp trong tõ tr-êng
chóng ®Òu bÞ nhiÔm tõ. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh- nhau, s¾t non nhiÔm tõ
m¹nh h¬n thÐp nh-ng thÐp duy tr× tõ tÝnh tèt h¬n.
- Gi¶i thÝch sù nhiÔm tõ: VËt ®-îc cÊu t¹o tõ c¸c ph©n tö. Trong mçi
ph©n tö ®Òu cã dßng ®iÖn vµ ®-îc xem nh- lµ mét thanh nam ch©m rÊt nhá.
Khi kh«ng ®Æt trong tõ trêng, c¸c “thanh nam ch©m nhá” s¾p xÕp hçn
®én: vËt kh«ng bÞ nhiÔm tõ. Khi ®Æt trong tõ trêng c¸c “thanh nam ch©m
nhá” s¾p xÕp cã trËt tù: vËt bÞ nhiÔm tõ.
- Nguyªn tè nµo còng cã tÝnh nhiÔm tõ, nhiÔm tõ m¹nh nhÊt lµ c¸c nguyªn
tè: S¾t (thÐp), kÒn, coban, ga®olini (gäi chung lµ nhãm s¾t tõ).
2. Nam ch©m ®iÖn: - Nam ch©m ®iÖn: Khi cã dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y cã
lâi s¾t non, lâi s¾t trë thµnh mét nam ch©m.
- Cã thÓ lµm t¨ng lùc tõ cña nam ch©m ®iÖn t¸c dông lªn mét vËt b»ng
c¸ch t¨ng c-êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua èng d©y hoÆc t¨ng sè vßng cña èng
d©y.
3. Mét sè øng dông cña nam ch©m: Loa ®iÖn, r¬le ®iÖn tõ, chu«ng b¸o
®éng, m¸y ph¸t ®iÖn, cÇn cÈu ®iÖn, c¸c lo¹i m¸y ®iÖn b¸o, c¸c thiÕt bÞ
ghi ©m, b¨ng tõ…
F
S N (1b) S N
N S
(1a) N (2a)
(2b)
Bµi 6: X¸c ®Þnh chiÒu dßng ®iÖn trong c¸c d©y dÉn ë h×nh ë h×nh 2a,
2b.
F
Bµi 7: X¸c ®Þnh chiÒu c¸c ®-êng søc tõ trong h×nh 3. I
I O’
F B C
Bµi 8: Khung d©y ABCD cã thÓ quay quanh trôc OO’,
mÆt ph¼ng khung song song víi c¸c ®-êng søc tõ ®-îc
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 20
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
phÐp th× nam ch©m ®iÖn sÏ hót thanh s¾t S lµm cho c¸c tiÕp ®iÓm 1 vµ 2
bÞ hë, m¹ch ®iÖn tù ®éng ng¾t.
Bµi 5: a. Trªn xuèng d-íi. b. Tr¸i sang ph¶i.
Bµi 6: a. Ngoµi vµo trong. b. D-íi lªn trªn.
Bµi 7: a. Tr-íc ra sau. b. Tr¸i sang ph¶i.
Bµi 8: Lùc tõ t¸c dông lªn AB: Trong ra ngoµi. Lùc tõ t¸c dông lªn CD:
Ngoµi vµo trong. Khi ®ã khung sÏ quay quanh OO’, khi quay ®-îc 900 (t¹i
vÞ trÝ trung hoµ), cã lùc t¸c dông lªn c¶ 4 c¹nh khung kh«ng quay mµ
c¨ng ra, khung kh«ng ®øng yªn mµ quay theo qu¸n tÝnh. Khi ®ã lùc tõ l¹i
t¸c dông lµm cho khung quay theo chiÒu ng-îc l¹i.
Bµi 9: Theo quy t¾c n¾m tay ph¶i. Hót nhau nÕu dßng ®iÖn cïng chiÒu.
Bµi 10: Cã thÓ chÕ t¹o nam ch©m ®iÖn rÊt m¹nh: T¨ng sè vßng d©y, t¨ng
I. ChØ cÇn ng¾t ®iÖn ®i qua èng d©y lµ nam ch©m ®iÖn mÊt hÕt tõ tÝnh.
Cã thÓ thay ®æi tªn tõ cùc cña nam ch©m ®iÖn b»ng c¸ch ®æi chiÒu dßng
®iÖn ch¹y qua èng d©y.
Bµi 11: H cao, cã thÓ ®¹t 98%. C«ng suÊt cã thÓ tõ vµi oat ®Õn hµng
tr¨m, hµng ngh×n, chôc ngh×n kW, kh«ng « nhiÔm .
Bµi 12: §éng c¬ ®iÖn cã c«ng suÊt lín cÇn tõ tr-êng m¹nh.
Bµi 13: Dao nhiÔm tõ, dao lµm b»ng thÐp nªn tõ tÝnh ®-îc duy tr×. Bµi
14: Tõ cùc Nam gÇn cùc B¾c ®Þa lÝ.
PhÇn i: lÝ thuyÕt.
Chñ ®Ò 9: hiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ - §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn
c¶m øng.
1. HiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ:
- Cã nhiÒu c¸ch dïng nam ch©m ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn trong mét cuén d©y
dÉn kÝn. Dßng ®iÖn ®-îc t¹o ra theo c¸ch ®ã gäi lµ dßng ®iÖn c¶m øng.
- HiÖn t-îng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng gäi lµ hiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn
tõ.
2. §iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng:
§iÒu kiÖn xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng trong mét d©y dÉn kÝn lµ sè ®-êng
søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y biÕn thiªn.
Tæng qu¸t: Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn khi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau.
- Khi m¹ch ®iÖn kÝn hay mét phÇn m¹ch ®iÖn kÝn ch’®éng trong tõ trêng
vµ c¾t c¸c ®-êng c¶m øng tõ.
- Khi m¹ch ®iÖn kÝn kh«ng chuyÓn ®éng trong tõ tr-êng nh-ng tõ tr-êng
xuyªn qua m¹ch ®iÖn ®ã lµ tõ tr-êng biÕn ®æi theo thêi gian.
Chñ ®Ò 10: dßng ®iÖn xoay chiÒu - m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.
1. ChiÒu cña dßng ®iÖn c¶m øng: Khi sè ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn
S cña cuén d©y dÉn t¨ng th× dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y cã chiÒu
ng-îc víi chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng khi sè ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt
diÖn ®ã gi¶m.
2. Dßng ®iÖn xoay chiÒu: Dßng ®iÖn lu©n phiªn ®æi chiÒu gäi lµ dßng
®iÖn xoay chiÒu.
3. C¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu. Khi cho cuén d©y dÉn kÝn quay
trong tõ tr-êng cña nam ch©m hay cho nam ch©m quay tr-íc cuén d©y dÉn
th× trong cuén d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng xoay chiÒu. Trong kÜ
thuËt, dßng ®iÖn xoay chiÒu ®-îc t¹o ra tõ m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 22
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
4. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu.
C¸c m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ®Òu cã hai bé phËn chÝnh lµ nam ch©m t¹o
ra tõ tr-êng vµ cuén d©y. Mét trong hai bé phËn ®ã ®øng yªn gäi lµ
stato, bé phËn cßn l¹i quay ®-îc gäi lµ r«to.
5. M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu trong kÜ thuËt:
- M¸y ph¸t ®iÖn trong c«ng nghiÖp cã thÓ cho dßng ®iÖn cã c-êng ®é ®Õn
2000A vµ hiÖu ®iÖn thÕ ®Õn 25000V, c«ng suÊt ®Õn 300MW. ë ViÖt nam c¸c
m¸y ph¸t ®iÖn lín trong l-íi ®iÖn quèc gia ®Òu cã tÇn sè 50Hz. (§äc
thªm vÕ ®¬n vÞ Hz trong môc “Cã thÓ em cha biÕt”, SGK trang 92)
- Trong kÜ thuËt cã nhiÒu c¸ch lµm cho roto cña m¸y ph¸t ®iÖn quay,
ch¼ng h¹n nh- dïng ®éng c¬ næ, dïng tuabin n-íc, dïng c¸nh qu¹t giã. §Ó
lÊy dßng ®iÖn ra ngoµi ng-êi ta dïng bé gãp ®iÖn.
PhÇn ii: bµi tËp.
Bµi 1: Ta ®· biÕt dßng ®iÖn t¹o ra tõ tr-êng. VËy cã thÓ sö dông tõ
tr-êng ®Ó ®Ó t¹o ra dßng ®iÖn ®-îc kh«ng ?. H·y lÊy vÝ dô chøng minh.
Bµi 2: Qua c¸c thÝ nghiÖm vÒ c¶m øng ®iÖn tõ.
a. H·y ph¸t biÓu thÕ nµo lµ hiÖn t-îng c¶m øng ®iÖn tõ.
b. Tr×nh bµy mét vÝ dô vÒ c¸ch lµm xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.
Bµi 3: H·y tr×nh bµy c¸ch lµm cho bãng ®Ìn LED s¸ng ®-îc khi trong tay
chØ cã mét bãng ®Ìn, mét ®o¹n d©y dÉn vµ mét nam ch©m.
Bµi 4: §iÒu kiÖn ®Ó xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng lµ g× ?. Cã ý kiÕn cho
r»ng: Muèn cã dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong m¹ch ®iÖn kÝn th× chØ
cÇn lµm thÕ nµo cho m¹ch ®iÖn kÝn chuyÓn ®éng c¾t c¸c ®-êng søc tõ lµ
®-îc. §iÒu ®ã cã ®óng kh«ng ? T¹i sao ?.
O’
Bµi 5: Dßng ®iÖn c¶m øng xuÊt hiÖn trong khung ABCD ë h×nh vÏ
B C
cã chiÒu nh- thÕ nµo khi mÆt ph¼ng khung ®ang n»m song song víi
®-êng søc tõ vµ b¾t ®Çu quay theo chiÒu mòi tªn.
S N
Bµi 6: H·y gi¶i thÝch v× sao trong m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu ph¶i
cã khung d©y vµ nam ch©m. Khi khung d©y quay, nam ch©m ®øng yªn
th× trong khung d©y xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng. Ng-îc l¹i, nÕu
khung d©y ®øng yªn mµ nam ch©m quay (HoÆc nÕu c¶ khung d©y vµ
A D
nam ch©m ®Òu quay nh- nhau) th× trong khung cã xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m
øng O
kh«ng ?.
Bµi 7: Dùa vµo kÕt qu¶ bµi 64 em cã nhËn xÐt g× vÒ chiÒu cña dßng ®iÖn
c¶m øng xuÊt hiÖn trong khung d©y dÉn ABCD khi quay trong tõ tr-êng.
Bµi 8: Muèn ®-a dßng ®iÖn tõ trong khung d©y ra m¹ch ngoµi mét c¸ch
thuËn tiÖn (dßng ®iÖn ®-îc ®-a ra lµ dßng mét chiÒu hay dßng xoay
chiÒu) ng-êi ta cÇn ph¶i dïng thªm nh÷ng bé phËn g×. Khi ®-a dßng ®iÖn
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 23
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
mét chiÒu ra m¹ch ngoµi th× dßng ®iÖn ch¹y trong khung lµ dßng mét
chiÒu hay dßng xoay chiÒu.
Bµi 9: Khi sè ®-êng søc tõ qua tiÕt diÖn S cña mét cuén d©y lu«n t¨ng
th× chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y cã thay ®æi kh«ng ?. Muèn
dßng ®iÖn c¶m øng trong cuén d©y lu«n ®æi chiÒu th× ph¶i cã ®iÒu kiÖn
g×.
Bµi 10: M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu (dïng trong kÜ thuËt) b¾t buéc ph¶i cã
c¸c bé phËn nµo ?. Khi nµo th× m¸y ph¸t t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu.
Bµi 11: H·y t×m hiÓu trªn thùc tÕ, muèn cho m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu
ph¸t ®iÖn liªn tôc th× ph¶i lµm g× vµ lµm nh- thÕ nµo ?.
Bµi 12: M« t¶ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé gãp. NÕu m¸y ph¸t ®iÖn kh«ng
cã bé gãp th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra.
PhÇn iii: h-íng dÉn gi¶i.
Bµi 1: Tõ tr-êng cã thÓ t¹o ra dßng ®iÖn, ta cã thÓ lµm thÝ nghiÖm nh-
sau: Nèi 2 ®Çu cña mét ®o¹n d©y dÉn víi hai nóm cña mét Ampe kÕ t¹o
thµnh m¹ch kÝn. Sau ®ã ta cho mét nam ch©m th¼ng di chuyÓn lªn xuèng
trong lßng cña m¹ch kÝn trªn, khi ®ã kim chØ cña Ampe kÕ bÞ lÖch, chøng
tá trong m¹ch ®· xuÊt hiÖn dßng ®iÖn.
Bµi 2: a. HiÖn t-îng C¦§T lµ hiÖn t-îng xuÊt hiÖn dßng ®iÖn trong mét
èng d©y hay khung d©y kÝn khi sè ®-êng søc tõ qua èng d©y hay khung d©y
kÝn t¨ng hoÆc gi¶m hoÆc ®æi h-íng.
b. T×m mäi c¸ch sao cho sè ®-êng søc tõ qua èng d©y hay khung d©y kÝn
t¨ng hoÆc gi¶m hoÆc ®æi h-íng.
VÝ dô: Cho cuén d©y B vµ nam ch©m ®iÖn A tiÕn gÇn nhau hoÆc xa nhau th×
sè ®-êng søc tõ qua B sÏ t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i.
Bµi 3: Nèi hai ®Çu d©y dÉn víi 2 ®Çu cña bãng ®Ìn t¹o thµnh m¹ch kÝn.
Di chuyÓn nam ch©m vµo vµ ra trong lßng m¹ch kÝn ®ã th× bãng ®Ìn sÏ
s¸ng lªn do cã sù xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng trong m¹ch.
Bµi 4: §iÒu kiÖn: Sè ®-êng søc tõ xuyªn qua m¹ch ®iÖn kÝn biÕn ®æi
(t¨ng, gi¶m, ®æi h-íng). ý kiÕn ®-a ra ch-a ch¾c ®óng, bëi v× khi m¹ch
®iÖn kÝn chuyÓn ®éng c¾t ®-êng søc tõ th× ch-a ch¾c sè ®-êng søc tõ
xuyªn qua m¹ch kÝn ®ã ®· thay ®æi.
Bµi 5: ChiÒu D - C - B - A - D.
Bµi 6: Nam ch©m t¹o ra tõ tr-êng, khung d©y t¹o ra dßng ®iÖn ®Ó ®-a ra
ngoµi v× khung quay quanh OO’. Khung quay (®øng yªn), nam ch©m ®øng yªn
(quay) th× trong khung xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng.
C¶ khung vµ nam ch©m quay nh- nhau th× trong khung kh«ng xuÊt hiÖn dßng
®iÖn c¶m øng v× khi ®ã sè ®-êng søc tõ xuyªn qua khung d©y kh«ng thay
®æi.
Bµi 7: Khung quay ®-îc 1 vßng th× dßng ®iÖn trong khung ®æi chiÒu 2
lÇn. NÕu khung quay liªn tôc trong tõ tr-êng th× trong khung xuÊt hiÖn
dßng ®iÖn c¶m øng, chiÒu lu«n thay ®æi. Dßng ®iÖn trong khung lµ dßng
xoay chiÒu.
Bµi 8: Bé gãp ®iÖn: Khi ®-a dßng ®iÖn xoay chiÒu ra m¹ch ngoµi th× bé
gãp ®iÖn gåm: Hai vµnh khuyªn nèi víi hai ®Çu khung d©y. 2 chæi quÐt
mét ®Çu lu«n t× s¸t vµo hai vµnh khuyªn, ®Çu kia nèi víi d©y dÉn ë bªn
ngoµi. Khi ®-a dßng ®iÖn mét chiÒu ra m¹ch ngoµi th× bé gãp ®iÖn gåm:
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 24
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
Hai b¸n khuyªn nèi víi hai ®Çu khung d©y. 2 chæi quÐt mét ®Çu lu«n t×
s¸t vµo hai b¸n khuyªn, ®Çu kia nèi víi d©y dÉn ë bªn ngoµi. Khi ®-a
dßng ®iÖn 1 chiÒu ra m¹ch ngoµi th× dßng ®iÖn ch¹y trong khung vÉn lµ
dßng xoay chiÒu.
Bµi 9: ChiÒu kh«ng ®æi. Muèn chiÒu dßng ®iÖn c¶m øng lu«n ®æi chiÒu th×
sè ®-êng søc tõ xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén d©y lu©n phiªn t¨ng
gi¶m.
Bµi 10: Nam ch©m ®iÖn vµ c¸c cuén d©y. Khi cuén d©y quay vµ nam ch©m
®øng yªn th× sè ®-êng søc tõ xuyªn qua cuén d©y biÕn thiªn (lu©n phiªn
t¨ng gi¶m), trong cuén d©y míi cã dßng ®iÖn xoay chiÒu.
Bµi 11: Khung ph¶i quay liªn tôc: Dïng m¸y næ, dïng tua bin n-íc, dïng
c¸nh qu¹t giã ®Ó quay…
Bµi 12: Bé gãp gåm hai vµnh khuyªn nèi cè ®Þnh víi hai ®Çu cuén d©y vµ
quay ®ång trôc víi cuén d©y, hai thanh quÐt lu«n t× s¸t vµo 2 vµnh
khuyªn vµ nèi víi d©y dÉn ®iÖn ra ngoµi. Cuén d©y quay, vµnh khuyªn
quay theo, dßng ®iÖn xoay chiÒu tõ cuén d©y qua vµnh khuyªn vµ thanh
quÐt ra ngoµi. NÕu kh«ng cã bé gãp tøc lµ t¶i tiªu thô nèi trùc tiÕp
víi hai ®Çu cuén d©y cña m¸y ph¸t b»ng d©y dÉn th× khi cuén d©y trong
m¸y quay, c¸c d©y nµy sÏ xo¾n l¹i vµ ®øt.
PhÇn i: lÝ thuyÕt.
Chñ ®Ò 11: C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu - §o i vµ u xoay
chiÒu.
1. C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu: NhiÖt, quang, tõ. Mét ®iÓm
kh¸c víi dßng ®iÖn mét chiÒu lµ ®èi víi dßng xoay chiÒu, khi dßng ®iÖn
®æi chiÒu th× lùc tõ t¸c dông lªn nam ch©m còng ®æi chiÒu.
2. §o c-êng ®é vµ hiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch ®iÖn xoay chiÒu:
- §Ó ®o I vµ U cña dßng ®iÖn xoay chiÒu ta dïng ampe kÕ vµ v«n kÕ cã kÝ
hiÖu lµ AC hay (~).
- §Æc ®iÓm: KÕt qu¶ ®o kh«ng thay ®æi khi ta ®æi chç hai chèt cña phÝch
c¾m vµo æ lÊy ®iÖn. Khi ®o I vµ U xoay chiÒu gi¸ trÞ ®o chØ gi¸ trÞ
hiÖu dông cña c-êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu.
Chñ ®Ò 12: TruyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa - m¸y biÕn thÕ.
1. Hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®-êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn:
- Khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa b»ng ®-êng d©y dÉn sÏ cã mét phÇn ®iÖn
n¨ng hao phÝ do hiÖn t-îng to¶ nhiÖt trªn ®-êng d©y.
- C«ng suÊt hao phÝ do to¶ nhiÖt trªn ®-êng d©y dÉn tØ lÖ nghÞch víi
b×nh ph-¬ng hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®-êng d©y dÉn.
2. BiÖn ph¸p ®Ó lµm gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trªn ®-êng d©y t¶i ®iÖn. Cã
hai c¸ch: Gi¶m R hoÆc t¨ng U.
l
- Ta cã R = , muèn gi¶m R th× ph¶i t¨ng S. Tæn phÝ ®Ó t¨ng S cßn
S
lín h¬n gi¸ trÞ ®iÖn n¨ng hao phÝ.
- C¸ch tèt nhÊt ®ang ®-îc ¸p dông hiÖn nay ®Ó gi¶m hao phÝ lµ t¨ng H§T
®Æt vµo hai ®Çu ®-êng d©y.
3. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ:
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 25
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
+ Ñònh nghóa: Maùy bieán theá laø duïng cuï duøng ñeå bieán ñoåi hieäu ñieän theá xoay
chieàu.
+ Caáu taïo: Goàm hai cuoän daây daãn coù soá voøng daây khaùc nhau, ñaëc caùch ñieän
vôùi nhau.
Moät loõi saét (hay theùp) coù pha silic chung cho caû hai cuoän daây.
+ Nguyeân taéc hoaït ñoäng: khi ñaët vaøo hai ñaàu cuoän daây sô caáp cuûa maùy bieán theá
moät hieäu ñieän theá xoay chieàu thì ôû hai ñaàu cuoän thöù caáp xuaát hieän moät hieäu ñieän theá
xoay chieàu.
U N
+ Coâng thöùc: 1 = 1 trong ñoù: U1: hieäu ñieän theá hai ñaàu cuoän sô caáp.
U2 N2
U2: hieäu ñieän theá hai ñaàu cuoän thöù caáp.
N1: soá voøng daây quaán cuoän sô caáp.
N2: soá voøng daây quaán cuoän thöù caáp.
- Neáu N1 < N2 U1 < U2 , ta coù maùy taêng theá.
- Neáu N1 > N2 U1 > U2 , ta coù maùy haï theá.
4. Vai trß cña m¸y biÕn thÕ trong truyÒn t¶i ®iÖn
n¨ng ®i xa: §Ó gi¶m hao phÝ trªn ®-êng d©y t¶i ®iÖn
cÇn cã H§T rÊt lín (hµng tr¨m ngµn v«n), nh-ng ®Õn
n¬i sö dông ®iÖn l¹i chØ cÇn H§T thÝch hîp lµ 220V, N S
chÝnh v× vËy m¸y biÕn thÕ cã cã vai trß to lín A B
trong viÖc truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa. ë hai ®Çu
®-êng d©y t¶i ®iÖn ng-êi ta ®Æt hai lo¹i m¸y biÕn thÕ cã nhiÖm vô k¸c
nhau: §Çu ®-êng d©y t¶i ®iÖn, ®Æt m¸y biÕn thÕ cã nhiÖm vô t¨ng H§T,
®Õn n¬i sö dông ®iÖn ®Æt m¸y biÕn thÕ cã nhiÖm vô gi¶m H§T ®Õn møc phï
hîp.
PhÇn ii: bµi tËp.
Bµi 1: So s¸nh sù gièng nhau vµ kh¸c nhau khi ®o c-êng ®é dßng ®iÖn vµ
H§T cña ®o¹n m¹ch ®iÖn mét chiÒu mét chiÒu vµ ®o¹n m¹ch ®iÖn xoay
chiÒu.
Bµi 2: Khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa cã cïng mét c«ng suÊt ®iÖn cã bÞ
hao phÝ ®iÖn n¨ng hay kh«ng? .V× sao. §Ó lµm gi¶m sù hao phÝ ®ã ng-êi
ta ®· dïng biÖn ph¸p g×?. T¹i sao.
Bµi 3: Khi truyÒn ®i cïng mét c«ng suÊt ®iÖn, mét HS nãi r»ng khi gi¶m
®iÖn trë cña ®-êng d©y t¶i ®iÖn ®i 3 lÇn hoÆc t¨ng H§T lªn ba lÇn th×
c«ng suÊt hao phÝ v× to¶ nhiÖt trong hai tr-êng hîp ®ã b»ng nhau. §iÒu
®ã ®óng hay sai. T¹i sao.
Bµi 4: a. Ng-êi ta cã thÓ dïng m¸y biÕn thÕ ®Ó t¨ng, gi¶m dßng ®iÖn
kh«ng ®æi ®-îc hay kh«ng. T¹i sao.
b. Trong nhµ cã mét m¸y biÕn thÕ t¨ng thÕ tõ 110V lªn 220V.
Cã thÓ dïng nã ®Ó h¹ thÕ tõ 220V xuèng 110V ®-îc kh«ng. V× sao?.
Bµi 5: Cuén s¬ cÊp cña mét m¸y biÕn thÕ cã sè vßng lµ 12 000 vßng. Muèn
dïng ®Ó h¹ thÕ tõ 6kV xuèng 220V th× cuén thø cÊp ph¶i cã sè vßng lµ
bao nhiªu.
Bµi 6. Ng-êi ta cÇn truyÒn t¶i mét c«ng suÊt ®iÖn 100kW ®i xa 90km, víi
®iÒu kiÖn hao phÝ ®iÖn n¨ng do to¶ nhiÖt trªn ®-êng d©y kh«ng v-ît qu¸
2% c«ng suÊt truyÒn ®i. Ng-êi ta dïng d©y dÉn b»ng ®ång cã ®iÖn trë
suÊt vµ khèi l-îng riªng lÇn lît lµ 1,7.10-8 m vµ 8800kg/m3. TÝnh khèi
l-îng cña d©y dÉn khi truyÒn ®iÖn n¨ng d-íi H§T U = 6kV.
Bµi 7: §Æt mét d©y dÉn th¼ng song song víi trôc Nam - B¾c cña mét kim
nam ch©m. Cã hiÖn t-îng g× x¶y
ra víi nam ch©m khi ta cho dßng ®iÖn xoay chiÒu ch¹y qua d©y dÉn. Gi¶i
thÝch hiÖn t-îng.
P 2 .R
Bµi 8: Tõ c«ng thøc Php = , trong ®ã P lµ c«ng suÊt cña nhµ m¸y ph¸t
U2
®iÖn kh«ng thay ®æi. VÒ nguyªn t¾c, h·y nªu c¸c ph-¬ng ¸n cã thÓ lµm
gi¶m hao phÝ do to¶ nhiÖt trªn ®-êng d©y truyÒn t¶i ®iÖn. Trªn thùc tÕ
ng-êi ta ¸p dông ph-¬ng ¸n nµo ®Ó lµm gi¶m ®iÖn n¨ng hao phÝ trªn ®-êng
d©y t¶i ®iÖn. V× sao.
+ Tính chaát aûnh cuûa moät vaät qua thaáu kính hoäi tuï:
- Vaät naèm raát xa (coi nhö voâ cöïc) cho aûnh thaät taïi tieâu ñieåm F’.
- Vaät naèm ngoaøi tieâu cöï cho aûnh thaät ngöôïc chieàu vôùi vaät.
- Vaät naèm trong khoaûng tieâu cöï cho aûnh aûo cuøng chieàu lôùn hôn vaät.
- Maøng löùôi (voõng maïc): naèm ôû ñaùy maét, khi aûnh cuûa vaät caàn quan saùt hieän roõ treân
maøng thì maét seõ nhìn thaáy roõ vaät.
+ Söï ñieàu tieát cuûa maét:
Söï thay ñoåi ñoä cong cuûa theå thuûy tinh töùc laø thay ñoåi tieâu cöï cuûa noù ñeå aûnh cuûa
vaät caàn quan saùt ôû caùc khoaûng caùch khaùc nhau coù theå hieän roõ ñöôïc treân maøng löôùi
goïi laø söï ñieàu tieát. Söï ñieàu tieát xaûy ra hoaøn toaøn töï nhieân.
8. Kính luùp:
+ Ñònh nghóa:
Kính luùp laø moät thaáu kính hoäi tuï coù tieâu cöï ngaén ñöôïc duøng ñeå quan saùt caùc vaät
nhoû.
+ Soá boäi giaùc G:
Laø tæ soá giöõa goùc maø ngöôøi quan saùt troâng aûnh cuûa vaät qua kính vôùi goùc maø
ngöôøi ñoù troâng tröïc tieáp vaät khi vaät ñaët taïi vò trí caùch maét 25 cm. moãi kính luùp coù soá
boäi giaùc ñöôïc ghi treân kính baèng kí hieäu: 2X, 3X, . . .
Coâng thöùc lieân heä giöõa soá boäi giaùc G cuûa kính vôùi tieâu cöï f:
25
G
f cm
+ Caùch quan saùt moät vaät qua kính luùp:
Ta phaûi ñaët vaät trong khoaûng tieâu cöï cuûa kính, aûnh thu ñöôïc laø aûnh aûo, cuøng
chieàu vaø lôùn hôn vaät.
F O F’
Baøi 2. Moät vaät saùng AB coù daïng muõi teân ñöôïc ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa
moät thaáu kính hoäi tuï, caùch thaáu kính 16cm, A naèm treân truïc chính. Thaáu kính coù
tieâu cöï 12cm.
a) Haõy veõ aûnh cuûa vaät AB theo ñuùng tæ leä.
b) Haõy ño chieàu cao cuûa aûnh vaø cuûa vaät treân hình veõ vaø tính xem aûnh cao gaáp
bao nhieâu laàn vaät.
Baøi 3. Moät vaät saùng AB coù daïng muõi teân ñöôïc ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa
moät thaáu kính hoäi tuï taïi, caùch thaáu kính 30cm. Thaáu kính coù tieâu cöï 20cm.
a) Haõy duøng caùc tia saùng ñaëc bieät qua thaáu kính veõ aûnh A’B’ cuûa vaät AB theo
ñuùng tæ leä.
b) Döïa vaøo pheùp ño vaø kieán thöùc hình hoïc tính xem aûnh cao gaáp bao nhieâu laàn
vaät.
Baøi 4. Hình beân cho bieát Δ laø truïc chính cuûa moät thaáu kính, AB laø vaät saùng, A’B’
laø aûnh cuûa AB.
a) A’B’ laø aûnh thaät hay aûnh aûo? Vì sao?
b) Vì sao em bieát thaáu kính ñaõ cho laø thaáu kính B’
hoäi tuï? B
c) Baèng caùch veõ, haõy xaùc ñònh quang taâm O
vaø tieâu ñieåm F, F’ cuûa thaáu kính treân. A’ A
Baøi 5. Moät vaät AB coù ñoä cao h = 5cm ñaëc vuoâng goùc vôùi truïc chính taïi A cuûa moät
thaáu kính hoäi tuï tieâu cöï f = 12cm vaø caùch thaáu kính moät khoaûng d = 2f:
a) Döïng aûnh A’B’ cuûa AB taïo bôûi thaáu kính ñaõ cho.
b) Vaän duïng kieán thöùc hình hoïc, tính chieàu cao h’ cuûa aûnh vaø khoaûng caùch d’ töø
aûnh ñeán thaáu kính.
Baøi 6. Ñaët moät ñieåm saùng S naèm tröôùc thaáu kính phaân kì
(hình beân).
S
a) Döïng aûnh S’ cuûa S taïo bôûi thaáu kính ñaõ cho.
b) S’ laø aûnh thaät hay aûo? Vì sao? F O F’
Baøi 7. Vaät saùng AB coù ñoä cao h ñöôïc ñaët vuoâng
goùc vôùi truïc chính cuûa thaáu kính phaân kì tieâu cöï f.
ñieåm A naèm treân truïc chính vaø coù vò trí taïi tieâu ñieåm F.
a) Döïng aûnh A’B’ cuûa AB qua thaáu kính ñaõ cho.
b) Vaän duïng kieán thöùc hình hoïc haõy tính ñoä cao h’ cuûa aûnh theo h vaø khoaûng
caùch d’ töø aûnh ñeán thaáu kính theo f
Baøi 8. Hoøa bò caän thò coù ñieåm cöïc vieãn CV naèm B
caùch maét 40cm.
Bình cuõng bò caän thò coù ñieåm cöïc vieãn CV naèm A F O
caùch maét 60cm.
a) Ai caän naëng hôn?
b) Hoøa vaø Bình ñeàu phaûi ñeo kính ñeå khaéc phuïc taät caän thò. Kính ñöôïc ñeo saùt
maét. Ñoù laø thaáu kính loaïi gì? Kính cuûa ai coù tieâu cöï ngaén hôn?
Baøi 9. Duøng maùy aûnh ñeå chuïp aûnh moät vaät cao 80cm, ñaët caùch maùy 2m. Sau khi
traùng phim thì thaáy aûnh cao 2cm. Haõy tính khoaûng caùch töø phim ñeán vaät kính luùc
chuïp aûnh.
Baøi 10. Moät ngöôøi caän thò phaûi ñeo kính coù tieâu cöï 50cm. Hoûi khi khoâng ñeo kính
thì ngöôøi aáy nhìn roõ ñöôïc vaät xa nhaát caùch maét bao nhieâu?
Baøi 11. Duøng caùc kính luùp coù soá boäi giaùc 2X vaø 3X ñeå quan saùt cuøng moät vaät
vaø vôùi cuøng ñieàu kieän thì trong tröôøng hôïp naøo ta seõ thaáy aûnh lôùn hôn? Trong hai
kính ñoù, kính naøo coù tieâu cöï daøi hôn?
Baøi 12: Moät vaät AB coù ñoä cao h = 2cm ñaët vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa
moät TKHT tieâu cöï f = 12cm vaø caùch TK moät khoaûng d = 2f.
a. Döïng aûnh A’B’ cuûa AB taïo bôûi TK ñaõ cho.
b. Tính chieàu cao h’ cuûa aûnh vaø khoaûng caùch d’ töø aûnh ñeán TK.
Baøi 13: Ñaët vaät saùng AB vuoâng goùc vôùi truïc chính cuûa TKHT coù tieâu cöï f =
20cm. Ñieåm A naèm treân truïc chính, caùch TK moät khoaûng d = 15cm.
a. AÛnh cuûa AB qua TKHT coù ñaëc ñieåm gì?
b. Tính khoaûng caùch töø aûnh ñeán vaät vaø ñoä cao cuûa vaät.Bieát ñoä cao
cuûa aûnh laø h’= 8cm.
Baøi 14. Moät vaät saùng AB coù daïng muõi teân ñöôïc ñaët vuoâng goùc vôùi truïc
chính cuûa moät TKHT, caùch TK 12cm, A naèm treân truïc chính. TK coù tieâu cöï f =
9cm. Vaät AB cao 1cm.
Tr-êng thcs trung s¬n ®ç hång viÖt 32
Gia sư Thành Được www.daythem.edu.vn
Ta nhËn biÕt ®-îc mét vËt cã n¨ng l-îng khi vËt ®ã cã kh¶ n¨ng
thùc hiÖn c«ng (c¬ n¨ng) hay lµm nãng c¸c vËt kh¸c (nhiÖt n¨ng).
2. C¸c d¹ng n¨ng l-îng vµ sù chuyÓn ho¸ n¨ng l-îng:
- Mäi qu¸ tr×nh biÕn ®æi trong tù nhiªn ®Òu cã kÌm theo sù chuyÓn
ho¸ n¨ng l-îng tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c.
- Con ng-êi nhËn biÕt ®-îc c¸c d¹ng n¨ng l-îng nh- ho¸ n¨ng, quang
n¨ng, ®iÖn n¨ng khi chóng chuyÓn ho¸ thµnh c¬ n¨ng hay nhiÖt n¨ng.
3. §Þnh luËt b¶o toµn n¨ng l-îng:
N¨ng l-îng kh«ng tù sinh ra hoÆc tù mÊt ®i mµ chØ chuyÓn ho¸ tõ
d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c, hoÆc truyÒn tõ vËt nµy sang vËt kh¸c.
4. NhiÖt ®iÖn:
Trong nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn, n¨ng l-îng cña nhiªn liÖu bÞ ®èt ch¸y
®-îc chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.
5. Thuû ®iÖn:
Trong nhµ m¸y thuû ®iÖn, thÕ n¨ng cña n-íc trong hå chøa ®-îc
chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.
6. M¸y ph¸t ®iÖn giã:
Trong m¸y ph¸t ®iÖn giã, n¨ng l-îng cña søc giã ®· biÕn ®æi lÇn
l-ît qua c¸c bé phËn cña m¸y ®Ó cuèi cïng thµnh ®iÖn n¨ng.
7. Pin mÆt trêi:
Pin mÆt trêi lµ nh÷ng tÊm ph¼ng lµm b»ng chÊt silic. NÕu chiÕu ¸nh
s¸ng mÆt trêi vµo tÊm ®ã th× n¨ng l-îng cña ¸nh s¸ng mÆt trêi sÏ trùc
tiÕp chuyÓn ho¸ thµnh ®iÖn n¨ng.
8. Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n:
Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n biÕn ®æi n¨ng l-îng h¹t nh©n thµnh n¨ng
l-îng ®iÖn. Nhµ m¸y ®iÖn h¹t nh©n cã thÓ cho c«ng suÊt rÊt lín nh-ng
ph¶i cã thiÕt bÞ b¶o vÖ rÊt cÈn thËn ®Ó ng¨n c¸c bøc x¹ cã thÓ g©y nguy
hiÓm chÕt ng-êi.
lµ 4200J/kg.K, khèi l-îng cña chËu nh«m lµ 500g, bá qua sù mÊt m¸t
nhiÖt ë m«i tr-êng xung quanh).
Bµi 5. Mét líp n-íc dµy 2m trªn mÆt hå chøa n-íc cã diÖn tÝch 1km2 ë ®é
cao 250 so víi cöa vµo tua bin cña nhµ m¸y thuû ®iÖn. Hái líp n-íc ®ã
cã thÓ cung cÊp mét n¨ng l-îng ®iÖn lµ bao nhiªu, gi¶ sö hiÖu, suÊt cña
nhµ m¸y lµ70%, träng l-îng riªng cña n-íc lµ lµ 104N/m2.
Bµi 6. Nhµ m¸y thñy ®iÖn Hoµ b×nh cã 5 tæ m¸y, mçi tæ m¸y cã c«ng suÊt
lµ 400MW. Hái trong 15 giê nhµ m¸y s¶n ra mét n¨ng l-îng ®iÖn lµ bao
nhiªu.
Bµi 7. Mét nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn dïng than ®¸ cã c«ng suÊt 600MW. Hái
trong 1 ngµy nhµ m¸y ®ã ph¶i tiªu thô l-îng than ®¸ lµ bao nhiªu. BiÕt
hiÖu suÊt cña nhµ m¸y lµ 30%, n¨ng suÊt to¶ nhiÖt cña than ®¸ lµ 27.106
J/kg.
Bµi 8. Mét mÐt vu«ng Pin mÆt trêi nhËn ®-îc n¨ng l-îng víi c«ng suÊt lµ
0,7kW. NÕu diÖn tÝch tæng céng cña pin lµ 50m2 th×:
1. C«ng suÊt ®ã ®ñ ®Ó th¾p s¸ng bao nhiªu bãng ®Ìn lo¹i 100W.
2. C«ng suÊt ®ã dïng trong thêi gian 20 phót ®un s«i ®-îc bao nhiªu lÝt
n-íc tõ 500C. (BiÕt hiÖu suÊt cña Êm ®un lµ 80%, nhiÖt dung riªng cña
n-íc lµ 4200J/kg.K vµ hiÖu suÊt cña pin lµ 10%.)
Bµi 9. Mçi mÐt vu«ng ®Êt ®-îc ¸nh s¸ng mÆt trêi cung cÊp mét c«ng suÊt
lµ 500W.
HiÖu suÊt cña pin lµ 10%.
1. Hái 1km2 ®Êt n¹p ®iÖn cho pin mÆt trêi mét c«ng suÊt lµ bao nhiªu.
2. Víi c«ng suÊt ®ã, trong thêi gian 30 phót th× ®un s«i ®-îc bao nhiªu
lÝt n-íc tõ 250C. BiÕt nhiÖt dung riªng cña n-íc lµ 4200J/kg.K, hiÖu
suÊt cña bÕp ®un lµ 80%.