BBEK4203 Prinsip Makroekonomi

BBEK4203
PRINSIP
MAKROEKONOMI/
MAKROEKONOMI I
Munzarina Ahmad Samidi
Norehan Abdullah
Jamal Ali
Zalina Mohd Mohaideen
Prof Madya Dr Nor' Aznin Abu Bakar
Wan Azman Saini Wan Ngah
Dr Law Siong Hook
Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Pengarah Projek: Prof Dr Mansor Fadzil
Prof Madya Dr Wardah Mohamad
Open University Malaysia
Penulis Modul: Munzarina Ahmad Samidi

Norehan Abdullah
Jamal Ali
Zalina Mohd Mohaideen
Prof Madya Dr Nor' Aznin Abu Bakar
Universiti Utara Malaysia
Penulis Bersama: Wan Azman Saini Wan Ngah

Dr Law Siong Hook
Universiti Putra Malaysia
Penyederhana: Lilian Kek Siew Yick

Chiam Chooi Chea
Penterjemah: Dr Selamah Maamor

Universiti Utara Malaysia
Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi

Dicetak oleh: Meteor Doc. Sdn. Bhd.

Lot 47-48, Jalan SR 1/9, Seksyen 9,
Jalan Serdang Raya, Taman Serdang Raya,
43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan
Edisi Pertama, Disember 2013

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM), Disember 2013, BBEK4203
Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada bahan ini boleh disalin semula dalam mana-mana
cara tanpa kebenaran secara bertulis daripada Presiden Open University Malaysia (OUM).

Isi Kandungan
Panduan Kursus xiii-xix
Topik 1 Pengenalan Makroekonomi 1

1.1 Makroekonomi 2
1.1.1 Isu dalam Analisis Makroekonomi 2
1.2 Polisi Makroekonomi 8
1.3 Objektif Makroekonomi 10
1.4 Kitaran Perniagaan 11
1.4.1 Fasa dalam Aktiviti Ekonomi 11
1.5 Peranan Makroekonomi 15
1.6 Sejarah Pembentukan Makroekonomi 15
1.7 Permintaan dan Penawaran Agregat 17
Rumusan 19
Kata Kunci 20
Topik 2 Pengeluaran Negara 21

2.1 Aliran Model Pendapatan 22
2.2 Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) 24
2.2.1 Jumlah Nilai Pengeluaran 25
2.2.2 Apakah yang Dihasilkan oleh Barang dan
Perkhidmatan Akhir? 25
2.2.3 Di Manakah Barang dan Perkhidmatan
Dikeluarkan? 26
2.2.4 Bilakah Barang dan Perkhidmatan Dikeluarkan? 26
2.3 Keluaran Negara Kasar (KNK) 27
2.4 Kaedah Pengiraan KDNK 29
2.4.1 Kaedah Perbelanjaan 29
2.4.2 Kaedah Pengeluaran 31
2.4.3 Kaedah Pendapatan 34
2.5 Penyelarasan Kos Faktor kepada Harga Pasaran 35
2.6 Kegiatan Ekonomi yang Tidak Dinyatakan 36
2.6.1 Keluaran Pertanian Petani Tradisional 37
2.6.2 Aktiviti Haram 37
2.6.3 Aktiviti Produktif yang Tidak Dibayar 38
2.6.4 Ganjaran Bukan Wang 38
2.7 KDNK Benar dan KDNK Nominal 38
2.8 Kegunaan Data Pengeluaran Negara 41

iv  ISI KANDUNGAN
2.9 Faktor yang Mempengaruhi Tahap Pengeluaran Negara 42

2.9.1 Faktor Dalaman 42
2.9.2 Faktor Luaran 43
2.10 Masalah dalam Pengiraan Pengeluaran Negara 44
2.11 Kitaran Perniagaan 46
Rumusan 47
Kata Kunci 48
Topik 3 Teori Penentu Keseimbangan Pendapatan 49

3.1 Ekonomi Dua Sektor 50
3.1.1 Aliran Kitaran Pendapatan 50
3.1.2 Penggunaan, Tabungan dan Pendapatan Boleh
Guna 56
3.1.3 Keseimbangan Pendapatan Negara 57
3.1.4 Perubahan dalam Permintaan Aggregat 61
3.1.5 Kesan Pengganda 63
3.2 Ekonomi Tiga Sektor 64
3.2.1 Aliran Kitaran Pendapatan 65
3.2.2 Kerajaan dan Dasar Fiskal 66
3.2.3 Penggunaan, Tabungan dan Cukai 69
3.2.5 Perubahan dalam Agregat Permintaan 73
3.3 Ekonomi Empat Sektor 75
3.3.1 Eksport dan Import 77
3.3.3 Perubahan dalam Permintaan Agregat 80
3.4 Masalah Ekonomi dan Polisi Fiskal 82
3.4.1 Polisi Fiskal 83
3.4.2 Lompang Deflasi dan Inflasi 86
3.4.3 Penyelesaian Lompang Deflasi dan Lompang Inflasi 88
Rumusan 91
Kata Kunci 92

ISI KANDUNGAN  v
Topik 4 Wang dan Sistem Perbankan 93

4.1 Wang dan Sistem Perbankan 94
4.1.1 Definisi Wang 94
4.1.2 Fungsi Wang 95
4.2 Institusi Kewangan dan Sistem Perbankan 96
4.2.1 Sistem Perbankan 97
4.2.2 Institusi Kewangan Bukan Bank 101
4.2.3 Pengantara Kewangan Bukan Bank 102
4.2.4 Perbankan Islam 102
4.3 Proses Penciptaan Kredit 104
4.3.1 Contoh Penciptaan Kredit 105
4.4 Dasar Kewangan atau Monetari 108
4.4.1 Dasar Kewangan Kuantitatif 109
4.4.2 Dasar Kewangan Kualitatif 110
4.5 Permintaan Wang (Md) 111
4.5.1 Permintaan untuk Transaksi 111
4.5.2 Motif Berwaspada 112
4.5.3 Permintaan Spekulatif 112
4.6 Penawaran Wang 115
4.6.1 Ukuran Sempit Penawaran Wang 115
4.6.2 Ukuran Luas Penawaran Wang 116
4.6.3 Ukuran Paling Luas Penawaran Wang 117
4.7 Keseimbangan dalam Pasaran Wang dan Kadar Faedah 117
Rumusan 120
Kata Kunci 122
Topik 5 Wang, Kadar Faedah dan Pendapatan: Analisis Dasar 123

5.1 Hubungan antara Pasaran Barangan dan Pasaran Wang 124
5.1.1 Pendapatan, Permintaan Wang dan Kadar Faedah 125
5.1.2 Pelaburan, Kadar Faedah dan Pendapatan 126
5.2 Pasaran Barangan dan Pasaran Wang 128
5.2.1 Analisis Dasar Fiskal 129
5.2.2 Analisis Dasar Kewangan 133
5.3 Kombinasi Dasar Fiskal dan Kewangan 136
Rumusan 137
Kata Kunci 138

vi  ISI KANDUNGAN
Topik 6 Permintaan Agregat dan Penawaran Agregat 139

6.1 Permintaan Agregat 140
6.1.1 Membina Keluk Permintaan Agregat (AD) 143
6.1.2 Penentuan Permintaan Agregat 145
6.1.3 Pergerakan Keluk Permintaan Agregat dan
Model Perbelanjaan Agregat 150
6.2 Penawaran Agregat (AS) 151
6.2.1 Membentuk Keluk Penawaran Agregat (AS) 152
6.2.2 Penawaran Agregat Jangka Pendek 153
6.2.3 Faktor Penentu Keluk Penawaran Agregat 155
6.3 Tahap Pengeluaran dan Harga Keseimbangan 158
6.3.1 Perubahan dalam Keseimbangan 159
6.4 Permintaan Agregat dan Penawaran Agregat:
Dasar Fiskal dan Dasar Kewangan 162
6.5 Membina Keluk Penawaran Agregat Jangka Panjang 164
6.5.1 Keluk Penawaran Aggregat Jangka Panjang 166
Rumusan 168
Kata Kunci 170
Topik 7 Pengangguran dan Inflasi 171

7.1 Pengangguran 172
7.2 Mengukur Kadar Pengangguran 174
7.3 Kadar Penyertaan Tenaga Buruh 176
7.4 Pekerja Tidak Giat 176
7.5 Pekerja Separuh Masa 177
7.6 Jenis Pengangguran 179
7.6.1 Pengangguran Geseran 179
7.6.2 Pengangguran Struktur 180
7.6.3 Pengangguran Kitaran 181
7.7 Guna Tenaga Penuh dan Kadar Pengangguran Semula
Jadi 182
7.8 Sebab Pengangguran 183
7.8.1 Hilang Pekerjaan 184
7.8.2 Meninggalkan Pekerjaan 185
7.8.3 Peserta Baru dan Peserta Semula 185
7.9 Kesan Pengangguran 186
7.9.1 Kesan Negatif ke atas Ekonomi 186
7.9.2 Kesan Negatif ke atas Individu dan Penduduk 187
7.10 Inflasi 188
7.11 Indeks Harga Pengguna (IHP) 188

ISI KANDUNGAN  vii
7.12 Pengiraan IHP 190

7.12.1 Mengira Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga
Tahun Asas 190
Tahun Semasa 191
7.12.3 Mengira IHP bagi Tahun Asas dan Tahun Semasa 191
7.13 Pengiraan Kadar Inflasi 192
7.14 Kesan Inflasi 194
7.14.1 Kesan Inflasi ke atas Jumlah Pengeluaran 194
7.14.2 Kesan Inflasi pada Simpanan dan Pelaburan 194
7.14.3 Kesan Inflasi pada Pengagihan Pendapatan dan
Kekayaan Ekonomi 195
7.14.4 Kesan Inflasi ke atas Imbangan Pembayaran
Negara 195
7.15 IHP dan Kos Hidup 196
7.16 Faktor yang Menyebabkan Inflasi 198
7.16.1 Tarikan Permintaan atau Lebihan Permintaan 199
7.16.2 Peningkatan Kos 199
7.16.3 Kejutan Penawaran 200
7.16.4 Jangkaan Penyesuaian 201
7.17 Keluk Phillips 201
Rumusan 202
Kata Kunci 203
Rujukan 204
Topik 8 Perdagangan Antarabangsa 205

8.1 Kenapakah Negara Berdagang? 206
8.1.1 Perbezaan Faktor Pengeluaran 207
8.1.2 Perbezaan Iklim 207
8.1.3 Perbezaan Kemahiran Buruh 209
8.1.4 Corak Penggunaan yang Berbeza 209
8.2 Faedah Mutlak 210
8.3 Faedah Berbanding 212
8.4 Faedah Perdagangan Antarabangsa 214
8.5 Sekatan Perdagangan Antarabangsa 216
8.5.1 Tarif 217
8.5.2 Bukan Tarif 218
8.6 Syarat Perdagangan 220
8.6.1 Harga 220
8.6.2 Barangan 221

viii  ISI KANDUNGAN
8.7 Kenapakah Dasar Perlindungan Diperlukan? 221

8.7.1 Melindungi Industri Baru 222
8.7.2 Meningkatkan Keselamatan Negara 222
8.7.3 Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi Tempatan 222
8.7.4 Melindungi Sumber 223
8.7.5 Langkah Anti-lambakan 223
Rumusan 224
Kata Kunci 224
Topik 9 Kewangan Antarabangsa 225

9.1 Kadar Pertukaran Mata Wang Asing 226
9.2 Bagaimanakah Kadar Pertukaran Mata Wang Asing
Ditentukan? 227
9.3 Perubahan dalam Permintaan atau Penawaran 228
9.4 Faktor yang Mempengaruhi Kadar Pertukaran Mata
Wang Asing 229
9.4.1 Harga Barangan yang Didagangkan 230
9.4.2 Tahap Inflasi 230
9.4.3 Kadar Faedah 231
9.4.4 Pendapatan Rakyat dalam Negara 231
9.5 Imbangan Pembayaran 232
9.5.1 Akaun Semasa 233
9.5.2 Akaun Modal 235
9.5.3 Akaun Penjelasan Rasmi 237
9.6 Strategi Mengurangkan Imbangan Pembayaran Defisit 239
9.6.1 Penurunan Kadar Pertukaran 239
9.6.2 Pengurusan Permintaan 239
9.6.3 Dasar Penawaran Sampingan 240
Rumusan 240
Kata Kunci 241
Topik 10 Kewangan dan Perdagangan Antarabangsa: Masalah dan Dasar 242

10.1 Piawaian Emas 243
10.2 Masalah dengan Piawaian Emas 244
10.3 Sistem Bretton Woods dan Kadar Pertukaran Tetap 245
10.4 Jatuhnya Sistem Bretton Woods 246
10.5 Sistem Kadar Pertukaran Mata Wang Fleksibel 247
10.5.1 Kadar Pertukaran Fleksibel Terurus 248
10.6 Kelebihan dan Kekurangan Sistem Kadar Pertukaran
Fleksibel 248
10.6.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Fleksibel 249
10.6.2 Kelebihan Dasar Kadar Pertukaran Fleksibel 250
10.6.3 Kelemahan Kadar Pertukaran Fleksibel 251

ISI KANDUNGAN  ix
10.7 Kelebihan dan Kekurangan Sistem Kadar Pertukaran

Tetap 252
10.7.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Tetap 252
10.7.2 Kekurangan Kadar Pertukaran Tetap 253
Rumusan 254
Kata Kunci 255
Jawapan 256

x  ISI KANDUNGAN

PANDUAN KURSUS

PANDUAN KURSUS  xiii
DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

Anda perlu membaca Panduan Kursus dengan berhati-hati daripada awal
hingga akhir. Ia menyatakan kandungan kursus dengan ringkas dan bertujuan
membantu anda memahami kandungan kursus. Ia juga mencadangkan jumlah
tempoh masa untuk anda habiskan bagi melengkapkan kursus ini dengan
sepenuhnya. Sentiasalah rujuk Panduan Kursus secara berterusan semasa anda
membaca kandungan kursus kerana ia dapat membantu dalam menjelaskan
komponen-komponen pembelajaran penting yang mungkin anda terlepas
pandang.
PENGENALAN
BBEK4203 Prinsip Makroekonomi/Makroekonomi I adalah salah satu kursus
yang ditawarkan oleh Fakulti Perniagaan dan Pengurusan di Open University
Malaysia (OUM). Kursus ini melibatkan 3 jam kredit dan harus dijalankan dalam
tempoh masa 8 hingga 15 minggu.
KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

Kursus ini ditawarkan kepada semua pelajar yang mengambil program Sarjana
Muda Pengurusan, Ijazah Sarjana Muda Pentadbiran Perniagaan, Ijazah Sarjana
Muda Pengurusan Sumber Manusia, Sarjana Muda Perakaunan, Ijazah Sarjana
Muda Pengurusan Hospitaliti dan program Ijazah Sarjana Muda Pengurusan
Pelancongan. Sebelum mengikuti kursus ini, anda perlu memahami kandungan
kursus dan bagaimana kursus ini dijalankan serta keperluan-keperluannya.
Untuk itu, anda perlu membaca kandungan ini dengan teliti dari mula hingga
akhir.
Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya fasih dengan keperluan

pembelajaran kendiri dan mampu mengoptimumkan kaedah pembelajaran dan
persekitaran yang sedia ada. Sebelum anda memulakan kursus ini, sila pastikan
anda maklum dengan bahan kursus, kelayakan kursus dan bagaimana kursus
tersebut dikendalikan.

xiv  PANDUAN KURSUS
PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Berdasarkan piawaian OUM, seseorang pelajar itu perlu memperuntukkan 40
jam pembelajaran bagi setiap jam kredit. Selaras dengan piawaian ini, kursus
yang bernilai tiga jam kredit memerlukan masa selama 120 jam pembelajaran.
Anggaran masa pembelajaran ialah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 1.
Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran
Jam
Aktiviti Pembelajaran
Pembelajaran
Membaca kandungan kursus dan mengambil bahagian dalam 3
perbincangan awal
Membaca modul 60
Menghadiri 3 hingga 5 sesi tutorial 10
Perbincangan atas talian 12
Ulang kaji 15
Menyiapkan tugasan, Ujian dan Peperiksaan 20
JUMLAH MASA PEMBELAJARAN 120
OBJEKTIF KURSUS
Pada akhir kursus ini, anda seharusnya dapat:
1. Mengenal pasti dua dasar makroekonomi yang penting;
2. Membezakan antara teori permintaan agregat dan penawaran agregat;
3. Menerangkan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dan cara-cara untuk

mengukur KDNK;
4. Menilai faktor yang menentukan kadar pertukaran mata wang asing

dalam pasaran kadar tukaran asing;
5. Merumuskan fungsi sistem kewangan dan perbankan dalam dasar

kewangan yang dibuat oleh Bank Negara untuk menstabilkan ekonomi; dan
6. Menilai keadaan ekonomi negara semasa bersamaan dengan dasar-dasar

yang diambil oleh kerajaan.

PANDUAN KURSUS  xv
SINOPSIS KURSUS
Kursus ini dibahagikan kepada 10 topik. Sinopsis bagi setiap topik dinyatakan
seperti berikut:
Topik 1 memperkenalkan bidang ekonomi dari segi makro. Dalam topik pertama
ini, pelajar akan didedahkan kepada konsep asas yang sering digunakan dalam
konteks ekonomi seperti pekerjaan, pengangguran, inflasi, dasar kewangan dan
dasar fiskal. Pelajar juga akan mempelajari secara terperinci mengenai kitaran
ekonomi yang dibahagikan kepada beberapa fasa. Selain itu, pelajar juga akan
mempelajari asas penawaran dan permintaan agregat serta pandangan ahli
ekonomi Klasikal dan Keynesian.
Topik 2 memperkenalkan salah satu konsep penting dalam makroekonomi iaitu

pengeluaran negara. Topik ini menerangkan model aliran kitaran pendapatan
yang menghubungkan isi rumah dan firma. Topik ini juga membincangkan
kaedah pengiraan KDNK, penggunaan data pengeluaran negara dan masalah
dalam pengiraan pengeluaran negara.
Topik 3 memberi tumpuan kepada penentu keseimbangan pendapatan negara

dalam ekonomi dua sektor, tiga sektor dan empat sektor ini. Pelajar akan dapat
belajar bagaimana komponen permintaan agregat seperti penggunaan,
pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan eksport bersih memberi kesan kepada
keseimbangan pendapatan negara. Di samping itu, pelajar akan didedahkan
kepada model AD-AS dan model suntikan-bocoran yang digunakan untuk
mengira tahap keseimbangan. Konsep pengganda juga dijelaskan dalam topik
ini. Akhir sekali, topik ini menggambarkan dua komponen utama fiskal dalam
mencapai objektif kerajaan iaitu perbelanjaan kerajaan dan cukai, melalui dasar
fiskal automatik dan dasar fiskal budi bicara.
Topik 4 memberi tumpuan kepada wang dan sistem perbankan di Malaysia.

Pertama, pelajar akan diperkenalkan kepada istilah „wang‰. Topik ini
menerangkan secara terperinci sistem perbankan yang merangkumi institusi
kewangan, institusi kewangan bukan bank, pengantara kewangan bukan bank
dan bank Islam. Pelajar juga akan belajar tentang proses penciptaan kredit. Dasar
kewangan kuantitatif dan kualitatif akan turut dibincangkan. Pelajar akan
mengetahui sebab bagi permintaan wang dan istilah yang digunakan untuk
pelbagai kategori bekalan wang. Selain itu, topik ini juga membincangkan
keseimbangan dalam pasaran wang dan hubungannya dengan kadar faedah.

xvi  PANDUAN KURSUS
Topik 5 membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan pasaran wang

di mana mereka beroperasi secara saling berpautan. Mana-mana aktiviti dalam
kedua-dua pasaran akan memberi kesan antara satu sama lain. Pelajar akan
didedahkan kepada hubungan penting antara pasaran barangan dengan pasaran
wang. Kesan dasar fiskal mengembang dan menguncup ke atas ekonomi turut
akan dibincangkan. Akhir sekali, perbincangan tentang gabungan dasar fiskal
dan kewangan akan turut diberikan di mana gabungan ini adalah bertujuan
untuk mencapai objektif tertentu.
Topik 6 memberi tumpuan kepada permintaan dan penawaran agregat. Dari segi
permintaan agregat, pelajar akan mempelajari faktor yang menyebabkan keluk
permintaan agregat bercerun negatif, komponen permintaan agregat seperti
penggunaan (C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih
(X-M), dan penentu keluk permintaan agregat. Topik ini juga membincangkan
keluk penawaran agregat jangka pendek dan penentunya. Pelajar akan belajar
bagaimana tahap pengeluaran dan harga keseimbangan ditentukan serta
bagaimana model AD-AS digunakan untuk menganalisis kesan dasar bajet dan
dasar kewangan. Akhir sekali, penjelasan mengenai pembinaan keluk
penawaran agregat jangka panjang akan turut diberikan.
Topik 7 membincangkan dua pemboleh ubah penting dalam ekonomi iaitu

pengangguran dan inflasi. Pelajar akan belajar untuk mengkategorikan rakyat
sesebuah negara ke dalam kumpulan tertentu seperti populasi kumpulan umur
bekerja, tenaga buruh, penganggur, pekerja, pekerja tidak giat dan pekerja
sambilan. Kaedah mengira kadar pengangguran dan kadar penglibatan dalam
tenaga buruh juga akan dijelaskan. Pelajar akan mempelajari tiga jenis
pengangguran yang wujud dalam ekonomi, sebab pengangguran dan kesan
pengangguran terhadap ekonomi, individu dan masyarakat. Akhir sekali,
keseimbangan antara kadar pengangguran dan kadar inflasi akan dibentangkan.
Tidak ketinggalan, keluk Phillips juga akan dibincangkan.
Topik 8 memperkenalkan konsep perdagangan antarabangsa. Dalam topik ini,

pelajar akan belajar tentang faktor yang menggalakkan perdagangan
antarabangsa seperti iklim yang berbeza, faktor pengeluaran, kemahiran pekerja
yang berlainan dan corak penggunaan. Selain itu, dua konsep penting dalam
perdagangan antarabangsa iaitu faedah mutlak dan faedah berbanding akan
dibincangkan. Pelajar akan didedahkan kepada perkara seperti faedah
melakukan perdagangan antarabangsa, sekatan perdagangan antarabangsa,
syarat perdagangan dan sebab untuk melaksanakan dasar perlindungan.

PANDUAN KURSUS  xvii
Topik 9 memberi tumpuan kepada kewangan antarabangsa. Pelajar akan

diperkenalkan kepada kepentingan kadar pertukaran asing dan bagaimana
kadar ini ditentukan dalam perdagangan antarabangsa. Selain itu, topik
kesembilan ini juga akan membincangkan faktor yang mempengaruhi kadar
pertukaran asing. Sebagai penutup, topik ini juga akan membincangkan konsep
imbangan pembayaran dan komponennya seperti akaun semasa, akaun modal
dan akaun penyelesaian rasmi.
Topik 10 membincangkan pelbagai sistem kewangan yang telah digunakan sejak

awal abad ke-20. Secara khususnya, pelajar akan belajar tentang Piawaian Emas
dan Sistem Bretton Woods. Masalah yang berlaku dalam setiap sistem yang
akhirnya membawa kepada penamatan sistem akan turut dibincangkan. Selain
itu, sistem kadar pertukaran fleksibel juga akan dijelaskan. Akhirnya, kebaikan
dan keburukan sistem kadar pertukaran tetap dan fleksibel akan dibincangkan.
PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Sebelum anda membaca modul ini, adalah penting sekiranya anda ambil tahu
akan susun atur teks modul. Memahami susun atur teks akan membantu anda
untuk merencana pembelajaran kursus supaya lebih objektif dan berkesan.
Amnya, susun atur teks bagi setiap topik adalah seperti berikut:
Hasil Pembelajaran: Ia merupakan apa yang anda harus dapat lakukan atau
capai setelah selesai membaca sesuatu topik. Setelah selesai membaca setiap
topik anda digalakkan merujuk kepada senarai hasil pembelajaran berkenaan
untuk memastikan sama ada anda dapat atau tidak mencapainya. Amalan
seperti ini akan dapat mengukur dan mempertingkatkan penguasaan kandungan
sesuatu topik.
Semak Kendiri: Soalan-soalan diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

sesuatu topik. Soalan-soalan ini menguji kefahaman tentang maklumat yang
anda telah baca. Jawapan untuk soalan-soalan ini biasanya terdapat dalam
perenggan-perenggan yang sebelumnya. Anda digalakkan menjawab soalan-
soalan semak kendiri ini untuk menguji dan memastikan sama ada anda telah
memahami kandungan sesuatu topik dan seterusnya menyediakan anda
menghadapi ujian dan peperiksaan kelak. Kebanyakan jawapan kepada soalan-
soalan yang ditanya terdapat di dalam modul itu sendiri.

xviii  PANDUAN KURSUS
Aktiviti: Aktiviti-aktiviti juga diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

sesuatu topik dengan tujuan menggalakkan anda mengaplikasikan konsep dan
prinsip yang anda telah pelajari kepada situasi sebenar. Aktiviti-aktiviti ini juga
memperluaskan kefahaman kandungan yang dipelajari dengan menggalakkan
anda melakukan sesuatu seperti berfikir secara mendalam, memberi pendapat,
berbincang bersama rakan dalam kelas, merujuk kepada laman web, membaca
artikel jurnal dan seumpamanya.
Rumusan: Pada akhir sesuatu topik, isi-isi penting topik tersebut disenaraikan.
Komponen ini membantu anda untuk mengingat dan mengimbas semula
keseluruhan topik. Anda haruslah memastikan bahawa anda memahami setiap
pernyataan yang disenaraikan. Jika tidak, sila kembali membaca topik
berkenaan.
Kata Kunci: Pada akhir topik, disenaraikan beberapa perkataan dan frasa penting
yang digunakan di dalam topik berkenaan. Anda mesti dapat menjelaskan setiap
perkataan dan frasa ini. Jika tidak, sila kembali membaca topik berkenaan.
Rujukan: Rujukan adalah bahagian di mana senarai buku teks, jurnal, artikel,
kandungan elektronik atau sumber-sumber yang boleh ditemui yang berkaitan
dan berguna dalam melalui modul atau kursus. Senarai ini boleh dilihat di dalam
beberapa bahagian seperti di dalam Panduan Kursus (di bahagian Rujukan), di
akhir setiap topik atau di akhir modul. Anda digalakkan membaca bahagian-
bahagian yang berkaitan dalam senarai rujukan tersebut untuk mendapatkan
maklumat lanjut dan memperkukuhkan kefahaman anda.
PENGETAHUAN ASAS
Pelajar kursus ini perlu lulus kursus BBEK1103 Prinsip Mikroekonomi/
Mikroekonomi I.
KAEDAH PENILAIAN
Sila rujuk myVLE.

PANDUAN KURSUS  xix
RUJUKAN
Case, K. E., & Fair, R. C. (2006). Principles of economics (8th ed.). New Jersey:
Prentice Hall.
Mankiw, N. G. (2008). Principles of economics (5th ed). Mason, Ohio: South-

Western Cengage Learning.
McEachern, W. (2008). Economics: A contemporary introduction (8th ed.).

Kentucky: Thomson South-Western College.
Sloman, J., & Sutcliffe, M. (2002). Economics (4th ed.). New Jersey: FT Prentice Hall.
PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH

SANUSI (TSDAS)
Perpustakaan Digital TSDAS mempunyai pelbagai sumber bercetak dan atas
talian untuk kegunaan pelajar. Perpustakaan digital komprehensif ini, yang
boleh dicapai melalui portal OUM, menyediakan akses kepada lebih daripada 30
pangkalan data yang meliputi jurnal, tesis dan buku dalam format elektronik
serta banyak lagi. Contoh pangkalan data yang ada ialah EBSCOhost, ProQuest,
SpringerLink, Books24x7, InfoSci Books, Emerald Management Plus dan Ebrary
Electronic Books. Sebagai pelajar OUM, anda digalakkan untuk menggunakan
sepenuhnya sumber-sumber yang terdapat di perpustakaan ini.

xx  PANDUAN KURSUS

Topik  Pengenalan
1 Makroekonomi
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
1. Membincangkan maksud makroekonomi dan lima isu utama dalam
makroekonomi;
2. Menghuraikan dua dasar utama makroekonomi di samping dasar
lain yang berkaitan;
3. Membincangkan empat objektif makroekonomi;
4. Menjelaskan dua fasa ekonomi dalam kitaran perniagaan;
5. Membezakan antara teori Klasikal, Keynesian, Monetaris dan
jangkaan rasional serta hubungannya dengan makroekonomi; dan
6. Meneliti maksud permintaan dan penawaran agregat dalam ekonomi.
 PENGENALAN
Apakah yang anda fikirkan apabila kita berbicara tentang makroekonomi?
Apakah yang dimaksudkan dengan makroekonomi? Makroekonomi adalah
analisis struktur dan perkembangan ekonomi negara serta dasar kerajaan dalam
mempengaruhi keadaan ekonomi. Ahli ekonomi teruja untuk mengetahui faktor
yang menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi kerana jika ekonomi
berkembang, ia akan menawarkan lebih banyak peluang pekerjaan, barang dan
perkhidmatan. Seterusnya, ia juga dapat meningkatkan taraf hidup masyarakat.

2  TOPIK 1 PENGENALAN MAKROEKONOMI
Tahukah anda bahawa pergerakan makroekonomi dapat dinilai dengan cara

mengujinya dengan teori yang tertentu? Pengujian ini dapat memaparkan
bagaimana ekonomi berfungsi secara keseluruhan di mana teori ini digunakan
untuk meramal kesan dasar atau peristiwa tertentu. Bagaimanakah pula dengan
konsep lain? Mari kita pelajari tentangnya dengan meneruskan pembelajaran
kita dalam subjek yang menarik ini.
1.1 MAKROEKONOMI
Berikut adalah satu lagi definisi makroekonomi daripada ahli ekonomi:
Makroekonomi merupakan bidang ekonomi yang mengkaji hubungan

antara pemboleh ubah agregat seperti pendapatan, kuasa beli, harga dan
wang. Ini bermakna, makroekonomi menilai fungsi ekonomi sebagai sistem
yang melihat bagaimana permintaan dan penawaran barang berlaku, selain
bagaimana perkhidmatan dan sumber ditentukan serta faktor yang
mempengaruhinya.
1.1.1 Isu dalam Analisis Makroekonomi

Tahukah anda terdapat lima isu yang berkaitan dengan analisis makroekonomi?
Isu analisis makroekonomi adalah seperti berikut:
(a) Apakah Penentu Pertumbuhan Ekonomi dan Taraf Kehidupan Negara?

Sejak seabad yang lalu, negara membangun telah mencapai kadar
pertumbuhan ekonomi yang tinggi di mana hasilnya adalah peningkatan
taraf hidup masyarakat. Makroekonomi menentukan sebab di sebalik
pertumbuhan ekonomi yang rancak dalam negara membangun dan
memahami sebab mengapa pertumbuhan tersebut adalah berbeza antara
satu negara dengan negara yang lain.
Rajah 1.1 berikut menunjukkan keluaran sebenar Malaysia (diukur dengan

keluaran dalam negara kasar) daripada tahun 1980 hingga 2010.

TOPIK 1 PENGENALAN MAKROEKONOMI  3
Rajah 1.1: Keluaran sebenar Malaysia
Berdasarkan Rajah 1.1 ini, kita boleh lihat bahawa terdapat peningkatan
dalam keluaran negara sepanjang tempoh tersebut. Namun, terdapat
penurunan ekonomi dari tahun:
(i) 1985 hingga 1986 akibat krisis harga komoditi;

(ii) 1997 hingga 1998 akibat krisis kewangan Asia; dan
(iii) 2008 hingga 2009 akibat krisis ekonomi global.
(b)
(b) Produktiviti
Purata produktiviti buruh atau keluaran bagi setiap buruh adalah penting
untuk menentukan taraf hidup. Makroekonomi akan menyiasat faktor yang
menentukan kadar pertumbuhan produktiviti buruh. Mari kita lihat Rajah
1.2 berikut. Apakah yang anda boleh katakan tentang graf ini?

Rajah 1.2: Produktiviti per buruh di Malaysia
Rajah 1.2 menunjukkan purata produktiviti per buruh di Malaysia dari

tahun 1982 hingga 2008. Secara ringkasnya, produktiviti per buruh adalah
meningkat, kecuali bagi tahun 1985 hingga 1986, 1997 hingga 1998 dan 2008
hingga 2009 kerana berlakunya kemelesetan ekonomi.
AKTIVITI 1.1
Bolehkah produktiviti buruh menurun walaupun terdapat peningkatan

dalam jumlah keluaran? Jelaskan.
(c) Apakah Penyebab kepada Penurunan dan Pertumbuhan Ekonomi?

Sebarang ekonomi pasti akan melalui penurunan dan pertumbuhan. Maka,
makroekonomi akan melihat kepada sebab berlakunya perubahan ekonomi
dan dasar kerajaan yang boleh dilaksanakan untuk mengatasi masalah
ekonomi tersebut.
Rajah 1.3 berikut menunjukkan kadar pertumbuhan ekonomi di Malaysia

antara tahun 1980 hingga 2010.

Rajah 1.3: Kadar pertumbuhan ekonomi Malaysia
Rajah 1.3 tadi menunjukkan kedua-dua pertumbuhan dan penurunan

ekonomi. Sebagai contoh, penurunan ekonomi di Malaysia jelas berlaku
pada tahun 1985 hingga 1986 kerana krisis harga komoditi dari tahun 1997
hingga 1998 kerana krisis kewangan Asia dan pada tahun 2009 kerana
krisis ekonomi global. Ketiga-tiga situasi ini memperlahankan ekonomi
Malaysia dan telah menyebabkan kadar pertumbuhan menjadi negatif bagi
tempoh tahun 1985, 1998 dan 2009.
(d) Apakah Faktor Pengangguran?

Apakah maksud kadar pengangguran? Kadar pengangguran bermaksud
terdapat tenaga buruh yang ingin bekerja tetapi tiada pekerjaan. Kadar
pengangguran akan meningkat apabila berlaku penurunan dalam ekonomi,
namun pengangguran juga boleh berlaku dalam keadaan ekonomi yang
baik. Makroekonomi akan menjelaskan sebab pengangguran, jenis
pengangguran dan cara untuk mengatasi pengangguran tersebut.
Mari kita lihat Rajah 1.4 berikut yang menunjukkan kadar pengangguran di
Malaysia.

Rajah 1.4: Kadar pengangguran di Malaysia
Berdasarkan Rajah 1.4 tadi, kita boleh katakan bahawa kadar

pengangguran adalah paling tinggi dalam tempoh tahun 1985 hingga 1986
kerana penurunan ekonomi (kejatuhan harga komoditi). Selepas tahun
1986, kadar tersebut jatuh tetapi meningkat semula pada tahun 1998 hingga
1999 kerana krisis kewangan Asia. Kemudian, kadar pengangguran jatuh
semula pada tahun 2000. Selepas itu, kadar tersebut kekal menjadi dalam
lingkungan antara 3.3% hingga 3.6%.
(e) Apakah Faktor Peningkatan Harga Umum atau Inflasi?

Apakah maksud inflasi? Inflasi adalah peningkatan dalam tingkat harga
umum dan biasanya ia melalui perubahan indeks harga pengguna. Soalan
yang timbul dalam makroekonomi adalah:
(i) Apakah faktor inflasi?
(ii) Mengapa kadar inflasi berbeza dari semasa ke semasa?
(iii) Mengapa kadar inflasi berbeza bagi setiap negara?
Rajah 1.5 berikut menunjukkan kadar inflasi di Malaysia dari tahun 1980
hingga 2010. Apakah yang boleh anda simpulkan tentang graf ini?

Rajah 1.5: Kadar inflasi di Malaysia
Seperti yang dapat dilihat, kadar inflasi adalah tinggi dalam tahun 1981
kerana krisis harga minyak kedua. Walau bagaimanapun, pada tahun 1974,
kadar inflasi tertinggi dicatatkan disebabkan peningkatan harga minyak.
Selepas tahun 1981, kadar inflasi di Malaysia semakin rendah dan kurang
daripada 5%, terutama dalam tahun 1986 dan 1988. Walau bagaimanapun,
dalam tahun 1998 dan 2008, kadar inflasi meningkat.
AKTIVITI 1.2
Di Malaysia, harga adalah lebih tinggi pada tahun 2003 berbanding pada
tahun 1980. Adakah ini bermaksud kualiti kehidupan rakyat Malaysia
adalah lebih baik pada tahun 1980? Anda bersetuju? Berikan sebab anda.
LATIHAN 1.1
1. Definisikan inflasi.
2. Bezakan kadar inflasi di Malaysia sebelum dan selepas krisis

kewangan Asia yang berlaku dari tahun 1997 hingga 1998.

1.2 POLISI MAKROEKONOMI

Kajian makroekonomi adalah berkaitan dengan pertumbuhan ekonomi negara.
Walaupun banyak faktor seperti sumber semula jadi, sumber manusia, stok
modal, teknologi dan pilihan manusia yang menyumbang kepada pertumbuhan
ekonomi, namun dasar kerajaan juga memainkan peranan dalam perkara ini.
Oleh itu, pentingnya anda memahami kesan pelbagai dasar ekonomi kerajaan
terhadap ekonomi dan keperluan untuk membentuk dasar yang lebih baik
kerana ia adalah matlamat penting dalam makroekonomi.
Dasar makroekonomi memberi kesan kepada keseluruhan prestasi ekonomi.

Terdapat dua dasar makroekonomi iaitu dasar kewangan dan dasar fiskal.
Walau bagaimanpun, terdapat juga dasar lain yang boleh digunakan oleh
kerajaan untuk mempengaruhi prestasi ekonomi negara. Antaranya adalah dasar
pendapatan dan dasar penawaran sampingan.
(a) Dasar Kewangan atau Dasar Monetari

Apakah tujuan dasar?
Tujuan dasar kewangan adalah untuk mempengaruhi penawaran wang

dalam ekonomi.
Ahli ekonomi percaya bahawa perubahan penawaran wang akan

mempengaruhi pemboleh ubah ekonomi yang penting seperti keluaran
negara, tenaga buruh, kadar bunga, inflasi, harga saham dan tukaran wang
asing. Dasar kewangan dikawal oleh bank pusat, di mana ia merupakan
agensi kerajaan (di Malaysia, ia diuruskan oleh Bank Negara). Rajah 1.6
berikut menunjukkan penawaran wang (M2) di Malaysia dari tahun 1960
hingga 2000 di mana terdapat pertumbuhan yang stabil terutamanya dalam
tahun 1990an.

Raja 1.6: Penawaran wang M2 di Malaysia
(b) Dasar Fiskal

Tahukah anda bahawa alat yang digunakan dalam dasar fiskal adalah
cukai dan perbelanjaan kerajaan? Oleh itu, imbangan yang baik antara
perbelanjaan dan hasil kerajaan adalah penting. Apabila kerajaan
berbelanja lebih daripada hasil cukai yang dipungut, ia akan menyebabkan
kurangan (defisit) bajet. Sebaliknya, jika hasil kerajaan melebihi
perbelanjaan, maka kerajaan akan ada lebihan bajet.
(c) Dasar Pendapatan

Dasar ini digunakan oleh kerajaan untuk mengawal harga dan upah.
Kerajaan akan menetapkan jumlah maksimum bagi harga dan upah yang
boleh ditingkatkan secara spesifik. Namun, kadang kala terdapat tawar-
menawar antara kerajaan dengan persatuan firma atau buruh dalam
menentukan harga dan upah tersebut.
(d) Dasar Penawaran Sampingan

Dasar ini memfokuskan kepada penawaran agregat dan bagaimana
pengeluaran dapat ditingkatkan. Instrumen atau alat utama dalam dasar
penawaran sampingan adalah sistem cukai. Dengan pengurangan dalam
cukai individu, pekerja akan lebih bersemangat untuk bekerja dan
seterusnya, ini akan meningkatkan penawaran buruh.

SEMAK KENDIRI 1.1
Apakah perbezaan antara dasar kewangan atau monetari dengan dasar

fiskal?
1.3 OBJEKTIF MAKROEKONOMI

Adakah anda tahu objektif makroekonomi? Berikut adalah empat objektif utama
makroekonomi:
(a) Mencapai Guna Tenaga Penuh

Ini tidak bermaksud tiada penganggur sama sekali atau kadar
pengangguran sifar dalam negara. Secara dasarnya, ahli ekonomi bersetuju
bahawa masih ada pengangguran walaupun ekonomi telah mencapai tahap
guna tenaga penuh. Ini bermakna, mereka yang mampu dan ingin bekerja
boleh mendapat pekerjaan. Kita akan lihat perkara ini dengan lebih lanjut
dalam Topik 7 nanti tentang konsep dan isu pengangguran.
(b) Kestabilan Harga

Umumnya, kestabilan harga bermaksud tiada perubahan dalam tingkat
harga umum. Ini juga bermaksud, terdapat harga sebahagian barang dan
perkhidmatan yang akan meningkat di samping terdapat sebahagian harga
lain yang akan turun dalam masa yang sama. Apabila sebahagian besar
harga kekal stabil, maka tiada inflasi dan deflasi yang akan berlaku dengan
pantas.
(c) Pertumbuhan Ekonomi yang Baik

Mencapai pertumbuhan ekonomi yang baik adalah salah satu matlamat
makroekonomi. Ini bermaksud, terdapat pertumbuhan dalam pendapatan
per kapita benar dari tahun ke tahun.
(d) Kerancakan Aktiviti Perdagangan Antarabangsa

Semua negara yang menyertai perdagangan antarabangsa ingin mendapat
manfaat daripada pengkhususan dan perdagangan. Kajian empirikal
menunjukkan bahawa negara yang secara aktif menyertai perdagangan
antarabangsa mendapat manfaat dari segi pengeluaran dan tahap
penggunaan yang lebih tinggi.

AKTIVITI 1.3
Mari kita rujuk laman web Bank Negara: www.bnm.gov.my dan Jabatan
Statistik Negara: www.statistics.gov.my. Bolehkah anda cari kadar inflasi
dan pengangguran di Malaysia pada tahun 2004? Apa yang boleh anda
simpulkan tentang dua keadaan tersebut?
1.4 KITARAN PERNIAGAAN

Sekarang, mari kita beralih kepada kitaran perniagaan. Apakah yang
dimaksudkan dengan kitaran perniagaan?
Kitaran perniagaan merujuk kepada tahap turun naik aktiviti ekonomi

berulang yang dialami oleh sesebuah ekonomi dalam satu tempoh masa
yang panjang.
Pertumbuhan dan kejatuhan ekonomi secara amnya melibatkan seluruh negara

dan dunia. Ia memberi kesan kepada hampir keseluruhan aktiviti ekonomi dan
melibatkan lebih daripada kuasa beli dan pengeluaran.
Tahukah anda terdapat perbezaan beberapa fasa dalam aktiviti ekonomi? Mari
kita lihat fasa tersebut dalam subtopik seterusnya.
1.4.1 Fasa dalam Aktiviti Ekonomi

Aktiviti ekonomi boleh dibahagikan kepada dua fasa utama iaitu fasa
pengembangan (pertumbuhan) dan fasa penguncupan (kejatuhan).
(a) Fasa Pengembangan

Ini adalah fasa di mana aktiviti ekonomi adalah dalam keadaan meningkat
seperti yang ditunjukkan oleh pertumbuhan dalam pengeluaran domestik.

(b) Fasa Penguncupan

Terdapat dua jenis penguncupan iaitu:
(i) Kemelesetan
Jika ekonomi merudum sangat teruk, maka ia dinamakan sebagai
kemelesetan. Walaupun tiada definisi yang tetap, kemelesetan adalah
penurunan yang tiba-tiba dalam pengeluaran negara, diikuti dengan
peningkatan dalam kadar pengangguran, di mana ia berakhir dalam
tempoh lebih setahun.
(ii) Resesi
Resesi adalah kejatuhan ekonomi sederhana, di mana ia melibatkan
kejatuhan dalam jumlah pengeluaran dan kuasa beli, selalunya
berakhir dalam masa enam bulan.
Rajah 1.7 berikut menunjukkan ringkasan bagi beberapa fasa dalam aktiviti
ekonomi.
Rajah 1.7: Fasa aktiviti ekonomi
Sekarang, mari kita lihat Rajah 1.8 pula di mana ia menunjukkan contoh kitaran
perniagaan.

Rajah 1.8: Kitaran perniagaan
Rajah 1.8 tadi menunjukkan kitaran perniagaan dengan aktiviti ekonomi dan
pergerakan di sepanjang garis pertumbuhan jangka panjang. Resesi wujud
apabila pertumbuhan ekonomi sebelumnya mencapai kemuncak dan jatuh ke
jurang, dikenali sebagai lompang. Kemudian, ekonomi akan mula meningkat
semula selepas pengalaman resesi dan ia seterusnya tumbuh sehingga mencapai
kemuncak yang baru. Oleh itu, titik daripada satu puncak ke satu puncak
dikenali sebagai kitaran. Begitu juga titik daripada lompang ke lompang,
seterusnya juga dikenali dengan kitaran lengkap.
Mari kita lihat kitaran perniagan yang lain. Rajah 1.9 berikut menunjukkan
kitaran perniagaan dari tahun 1960 hingga 2000 di mana ia menggambarkan
kadar pertumbuhan keluaran sebenar.

Rajah 1.9: Kitaran perniagaan di Malaysia
Mari kita rujuk kembali Rajah 1.9 tadi di mana kita boleh melihat bahawa
Malaysia menghadapi resesi sepanjang tempoh antara tahun 1974 hingga 1975,
1985 hingga 1986, 1997 hingga 1998 di mana ekonomi pada masa tersebut berada
dalam tahap lompang.
AKTIVITI 1.4
Pada pendapat anda, adakah ekonomi Malaysia sekarang berada di

tahap pertumbuhan? Apa yang anda faham tentang resesi, lompang dan
pemulihan?
LATIHAN 1.2
Apakah maksud kitaran perniagaan? Bagaimana perubahan dalam kadar

pengangguran berkait dengan kitaran perniagaan? Bolehkah kadar
pengangguran menjadi sifar? Jelaskan.

1.5 PERANAN MAKROEKONOMI

Tahukah anda terdapat lima peranan makroekonomi? Makroekonomi
menggunakan kepakarannya untuk melaksanakan lima perkara berikut:
(a) Unjuran makroekonomi;
(b) Analisis makroekonomi;
(c) Penyelidikan makroekonomi;
(d) Membentuk dan menilai teori ekonomi; dan
(e) Mengumpul data.
LATIHAN 1.3
Senaraikan lima aktiviti utama makroekonomi. Apakah peraturan analisis

bagi setiap aktiviti ini?
1.6 SEJARAH PEMBENTUKAN

MAKROEKONOMI
Adakah anda tahu sejarah pembentukan makroekonomi? Terdapat empat
pandangan yang membentuk sejarah makroekonomi. Ia adalah Klasikal,
Keynesian, Monetaris dan Jangkaan Rasional.
Sekarang, mari kita pelajari setiap satu pandangan ini dengan lebih lanjut dalam
bahagian seterusnya.
(a) Pandangan Klasikal

Pandangan Klasikal adalah berdasarkan tanggapan bahawa individu dan
firma atau syarikat perniagaan bertindak mengikut minat dan keinginan
mereka sendiri. Upah dan harga akan berubah dengan pantas untuk
mencapai keseimbangan pasaran. Pandangan Klasikal melihat ekonomi
sebagai telah dikawal oleh „tangan-tangan tidak nampak‰, di mana ekonomi
pasaran bebas akan menyelesaikan semua masalah secara tersendiri dan
campur tangan kerajaan dalam ekonomi adalah sangat terhad.

(b) Pandangan Keynesian

Teori Keynesian menyatakan bahawa upah dan harga tidak berubah
dengan pantas dan tidak tertakluk kepada pandangan „tangan-tangan
tidak nampak‰ untuk menyelesaikan semua masalah secara efektif.
Berdasarkan perspektif ini (kerana upah dan harga berubah secara
perlahan-lahan), pengangguran akan kekal pada kadar yang tinggi dalam
tempoh masa yang panjang. Keynesian percaya bahawa campur tangan
kerajaan pasti akan membantu memulihkan pertumbuhan ekonomi negara.
(c) Pandangan Monetaris

Profesor Milton Friedman adalah ketua kepada pandangan ini di mana
beliau membangkitkan isu stagflasi yang berlaku pada 1970an. Apakah
maksud stagflasi?
Stagflasi adalah situasi di mana tingkat harga umum meningkat dengan

pesat dalam tempoh resesi atau pengangguran yang tinggi.
Berdasarkan pandangan ini, kebanyakan ketidakseimbangan dalam ekonomi

sepatutnya boleh dielakkan jika penawaran wang tidak dikembangkan
dengan pesat. Penyokong Monetaris berhujah bahawa penawaran wang
patut tumbuh pada kadar yang sama dengan pertumbuhan purata keluaran
benar (Y).
(d) Jangkaan Rasional

Pandangan ini mula terbentuk pada tahun 1970an dan mendapat banyak
perhatian selepas kemunculan masalah stagflasi. Berdasarkan pandangan
ini, ia mengandaikan manusia mempunyai maklumat lengkap mengenai
situasi ekonomi dan mereka bertindak secara rasional. Sebagai contoh,
berdasarkan maklumat dan pengalaman lepas, ahli ekonomi tahu
bagaimana inflasi ditentukan dan mereka menggunakan model ini untuk
mengunjurkan kadar inflasi pada masa hadapan.
LATIHAN 1.4
Bandingkan pandangan Klasikal dan Keynesian dalam perubahan upah

dan harga. Apakah implikasi perbezaan antara dua pandangan ini?

1.7 PERMINTAAN DAN PENAWARAN

AGREGAT
Dalam subtopik ketujuh ini, kita akan mempelajari tentang empat konsep yang
berkaitan dengan permintaan dan penawaran agregat. Mari kita lihat keempat-
empat konsep ini secara satu per satu.
(a) Keluaran Agregat dan Tingkat Harga

Apakah yang dimaksudkan dengan keluaran agregat?
Keluaran agregat adalah jumlah pengeluaran ekonomi, di mana jumlah

keseluruhan pengeluaran barang dan perkhidmatan dalam tempoh
tertentu.
Bagaimana pula dengan permintaan agregat?
Permintaan agregat adalah jumlah barang dan perkhidmatan yang

diminta dalam ekonomi pada tingkat harga tertentu pada tempoh masa
tertentu.
Tingkat harga dalam ekonomi adalah purata harga berwajaran bagi semua
barang dan perkhidmatan seperti makanan, rumah, pakaian, hiburan,
pengangkutan, kesihatan dan semua barang.
(b) Keluk Permintaan Agregat

Tahukah anda apakah yang digambarkan oleh keluk permintaan agregat?
Keluk permintaan agregat adalah graf yang menunjukkan hubungan

antara tingkat harga ekonomi dengan jumlah keluaran agregat dalam
tempoh tertentu. Ia mengandaikan semua faktor lain adalah tidak
berubah.
Mari kita lihat Rajah 1.10 berikut yang menunjukkan keluk permintaan
agregat (AD).

Rajah 1.10: Keluk permintaan agregat
Rajah 1.10 tadi menunjukkan keluk permintaan agregat, di mana paksi

menegak (paksi-y) menunjukkan tingkat harga purata dan paksi mendatar
(paksi-x) menunjukkan keluaran agregat atau keluaran dalam negara kasar
(KDNK) (KDNK akan dibincangkan dengan lebih lanjut dalam Topik 2
nanti).
Cerun negatif keluk permintaan agregat merujuk kepada hubungan

songsang antara keluaran agregat dengan tingkat harga. Ini bermakna, jika
tingkat harga menurun, pengguna akan meminta lebih barang dan
perkhidmatan, seterusnya ini akan meningkatkan perbelanjaan.
(c) Keluk Penawaran Agregat

Keluk penawaran agregat menunjukkan kuantiti keluaran yang sanggup
dikeluarkan oleh firma pada tingkat harga tertentu. Selalunya, terdapat
hubungan positif antara penawaran agregat dengan tingkat harga.
(d) Keseimbangan
Persilangan antara permintaan dan penawaran agregat akan menentukan
keseimbangan antara tingkat harga dengan keluaran ekonomi, seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 1.11 berikut.

Rajah 1.11: Keseimbangan
Berdasarkan keluk Rajah 1.11 tadi, keseimbangan adalah di „E‰ di mana ia

merupakan titik keluk AD dan AS bertemu. Tingkat harga keseimbangan
adalah di P*, manakala keluaran agregat keseimbangan adalah di Q*.
 Makroekonomi adalah bidang yang berkaitan dengan hubungan antara

pemboleh ubah agregat yang menganalisis ekonomi sebagai satu sistem.
 Makroekonomi tertumpu kepada pertumbuhan ekonomi negara di mana ia

diukur berdasarkan pendapatan negara.
 Lima isu utama makroekonomi adalah keluaran benar, produktiviti,

pertumbuhan ekonomi, pengangguran dan inflasi.
 Dua dasar penting makroekonomi adalah dasar kewangan dan fiskal. Dasar
ini akan digunakan untuk mencapai objektif makroekonomi seperti guna
tenaga penuh, kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi yang
memuaskan. Walau bagaimanapun, terdapat juga dasar lain yang boleh
digunakan iaitu dasar pendapatan dan dasar penawaran sampingan.
 Perubahan ekonomi adalah berkait dengan turun naik keluaran. Ia boleh

dilihat dalam kitaran perniagaan.

 Terdapat empat objektif makroekonomi. Antaranya adalah kestabilan harga

dan pertumbuhan ekonomi yang baik.
 Selalunya, kitaran perniagaan mempunyai dua fasa iaitu fasa pengembangan

dan fasa penguncupan. Ini boleh dilihat dengan terperinci daripada tingkat
yang berbeza; puncak, kemelesetan, lompang, pemulihan dan pengembangan.
 Sejarah pembentukan makroekonomi boleh dikaji dari perspektif Klasikal,

Keynesian, Monetaris dan Jangkaan Rasional.
 Keluk permintaan agregat yang bercerun negatif menunjukkan hubungan

songsang antara tingkat harga dengan keluaran agregat yang diminta.
Sebaliknya, keluk penawaran agregat menunjukkan hubungan positif antara
tingkat harga dengan kuantiti keluaran agregat yang ditawarkan. Persilangan
antara kedua keluk ini akan menentukan keseimbangan antara tingkat harga
dengan keluaran agregat dalam ekonomi secara keseluruhan.
Dasar fiskal Kitaran perniagaan

Dasar kewangan Objektif
Dasar penawaran sampingan Penawaran agregat
Dasar pendapatan Pengangguran
Fasa Permintaan agregat
Inflasi Pertumbuhan ekonomi
Keluaran benar Produktiviti
Kemelesetan Resesi
Keseimbangan Stagflasi

Topik  Pengeluaran
2 Negara
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menjelaskan aliran model pendapatan;
2. Membandingkan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dengan
keluaran negara kasar (KNK);
3. Menunjukkan bagaimana pengiraan KDNK dilakukan;
4. Membezakan antara KDNK benar dengan KDNK nominal; dan
5. Membincangkan empat masalah semasa mengukur keluaran negara.
 PENGENALAN
Tahukah anda bahawa teori makroekonomi mula membangun dan semakin
popular berikutan kemelesetan ekonomi yang berlaku pada tahun 1929?
Kegawatan ekonomi yang berterusan selama lebih daripada lima tahun ini telah
mencatatkan kadar pengangguran sehingga 25% di Amerika. Ini bermakna
bahawa setiap seorang dari empat orang adalah penganggur dan sememangnya
ini menunjukkan kadar pengangguran yang sangat tinggi.
Oleh itu, ahli ekonomi terkenal yang diketuai oleh ahli ekonomi Inggeris
bernama John Maynard Keynes, mencadangkan bahawa pandangan makro akan
diambil kira untuk menyelesaikan masalah ekonomi. Pandangan ini digunakan
semenjak teori mikroekonomi yang digunakan sebelum ini tidak dapat
mengatasi kadar pengangguran yang tinggi. Semenjak peristiwa ini, teori
makroekonomi pun mula berkembang.

22  TOPIK 2 PENGELUARAN NEGARA
Dari semasa ke semasa, masalah lain juga perlu diselesaikan dengan

menggunakan pandangan makro, seperti inflasi dan defisit. Tanpa inflasi dan
pengangguran, sistem ekonomi pasaran bebas tidak boleh mengukur kestabilan
dalam aktiviti ekonomi yang dijalankan. Kewujudan masalah ini dilihat sedikit
sebanyak membantu membuka lebih banyak ruang untuk makroekonomi
berkembang. Oleh itu, topik ini akan memberi tumpuan kepada isu utama
makroekonomi iaitu pengeluaran negara. Mari kita belajar lebih lanjut mengenai
pengeluaran negara dalam topik baru yang menarik ini.
2.1 ALIRAN MODEL PENDAPATAN

Sedarkah anda bahawa tujuan utama aktiviti ekonomi negara adalah untuk
memastikan bahawa semua rakyat berpuas hati dengan keperluan barang dan
perkhidmatan? Ini adalah kerana tiada apa yang lebih penting daripada
menyediakan tempat tinggal, makanan, pakaian, pendidikan dan rekreasi untuk
setiap warganegara. Sebelum anda terus membaca, cuba fikir seketika
bagaimana aktiviti ekonomi diukur. Aktiviti ekonomi negara selalunya diukur
berdasarkan keluaran keseluruhan negara tersebut.
Pengeluaran negara dan keluaran negara adalah dua terma yang sama
maksudnya iaitu merujuk kepada barang dan perkhidmatan akhir yang
dikeluarkan oleh sesebuah negara dalam tempoh masa tertentu seperti
setahun.
Sebelum kita pergi lebih lanjut kepada konsep pengeluaran negara, adalah
penting untuk anda memahami aliran model pendapatan seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 2.1 berikut. Model tersebut menunjukkan aktiviti
ekonomi paling ringkas yang hanya melibatkan dua pihak iaitu isi rumah dan
firma.

TOPIK 2 PENGELUARAN NEGARA  23
Rajah 2.1: Aliran model pendapatan
Rajah 2.1 tadi menunjukkan aliran fizikal barang (keluaran dan sumber) dan
tunai antara isi rumah dengan firma. Setiap aliran fizikal barang akan diikuti
oleh aliran tunai dari arah yang bertentangan.
Aliran sumber (faktor pengeluaran seperti tanah, buruh, modal dan usahawan)
daripada isi rumah ke firma akan diikuti oleh tunai yang mengalir dari firma ke
isi rumah. Sumber yang disumbangkan oleh isi rumah digunakan oleh firma
dalam proses pengeluaran dan akan dibayar oleh firma.
Aliran barang daripada firma kepada isi rumah juga akan diikuti oleh aliran
tunai daripada isi rumah kepada firma melalui bayaran kepada barang yang
dibeli oleh isi rumah daripada firma.

2.2 KELUARAN DALAM NEGARA KASAR

(KDNK)
AKTIVITI 2.1
Kita selalu mendengar terma „produk keluaran negara‰ dinyatakan

dalam berita ekonomi melalui media elektronik. Jelaskan apakah yang
anda faham tentang produk keluaran negara.
Setiap negara mempunyai cara tersendiri dalam menilai aktiviti ekonomi. Apa
yang pasti, proses untuk mengambil alih tugas ini bukanlah kerja mudah. Ini
juga berlaku kepada Malaysia. Malaysia mempunyai caranya yang tersendiri
untuk menilai jumlah keluaran dan keluar masuk aktiviti ekonomi yang
dipraktikkan. Adakah anda pernah diberitahu tentang perkara ini? Bagaimana
kerajaan Malaysia menilai pengeluaran negaranya?
Konsep pengeluaran negara yang diaplikasikan oleh Malaysia adalah

merupakan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK). Apakah yang dimaksudkan
dengan KDNK?
Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) bermaksud jumlah nilai pasaran

bagi semua barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan dalam
lingkungan sesebuah negara bagi sesuatu tempoh tertentu.
Terdapat empat elemen penting dalam KDNK, seperti yang ditunjukkan dalam
Rajah 2.2 berikut.
Rajah 2.2: Empat elemen penting KDNK
Penerangan lanjut untuk empat elemen KDNK tadi adalah dalam subtopik
seterusnya.

2.2.1 Jumlah Nilai Pengeluaran

Untuk mengira jumlah nilai pengeluaran, anda perlu menambah nilai semua
barangan. Sebagai contoh, nilai sebiji oren ditambah dengan nilai sebuah
komputer, sebuah kereta, sebuah mesin pencuci kain dan sebagainya. Nilai
KDNK barang dibuat berdasarkan harga pasarannya. Harga pasaran adalah
harga bagi setiap satu item, perkhidmatan atau aset yang ditukar atau dijual beli
dalam sistem pasaran. Mari kita lihat contoh.
Contoh 2.1:
Jika sebiji oren dijual dengan harga 30 sen dan harga sebuah komputer adalah
RM1,000, maka nilai 100 biji oren dan lima buah komputer adalah RM5,030 di
mana ia adalah bersamaan dengan RM30 untuk oren dan RM5,000 untuk
komputer.
2.2.2 Apakah yang Dihasilkan oleh Barang dan

Perkhidmatan Akhir?
Pengiraan KDNK hanya mengambil kira harga pasaran bagi barang dan
perkhidmatan akhir. Barang dan perkhidmatan akhir sebenarnya digunakan
atau dibeli oleh individu dalam isi rumah, firma atau kerajaan dan tidak akan
digunakan sebagai komponen dalam mengeluarkan barang dan perkhidmatan
lain. Dengan kata lain, ia bukanlah barang dan perkhidmatan pertengahan
seperti yang diterangkan dalam Contoh 2.2 berikut.
Contoh 2.2:
Proton Waja (kereta Malaysia) adalah produk akhir tetapi tayar yang
digunakan adalah barang pertengahan. KDNK hanya mengambil kira barang
yang dijual di pasaran sahaja (kereta).
Oleh itu, barangan yang dikeluarkan untuk kegunaan anda sendiri tidak
diambil kira dalam pengiraan KDNK.

2.2.3 Di Manakah Barang dan Perkhidmatan

Dikeluarkan?
Hanya barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan dalam lingkungan negara
akan menjadi sebahagian KDNK negara tersebut. Oleh itu, barang dan
perkhidmatan dikeluarkan dalam Malaysia adalah sebahagian KDNK Malaysia.
Mari kita lihat Contoh 2.3 berikut.
Contoh 2.3:
Nike merupakan syarikat Amerika di Malaysia yang mengeluarkan pakaian
santai dan sukan. Nilai pakaian yang dikeluarkan di Malaysia adalah
sebahagian KDNK negara kita dan bukannya KDNK Amerika.
Sementara itu, Petronas merupakan syarikat Malaysia yang mengeluarkan

minyak di Vietnam. Ia menyumbang kepada KDNK negara Vietnam dan
bukannya negara kita.
2.2.4 Bilakah Barang dan Perkhidmatan Dikeluarkan?

KDNK mengambil kira hanya pengeluaran barang dan perkhidmatan yang baru
dalam tempoh masa tertentu. Selalunya, dalam tempoh setiap tiga bulan atau
setahun. Hanya barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan dalam
tempoh tersebut akan diambil kira untuk pengiraan KDNK. KDNK bukan sahaja
menilai jumlah nilai pengeluaran tetapi ia juga mengira jumlah hasil dan jumlah
perbelanjaan sesebuah negara. Contoh 2.4 berikut menghuraikannya dengan
lebih lanjut.
Contoh 2.4:
Di Malaysia, Bank Negara menggunakan data suku tahunan untuk mengesan
sebarang perubahan dalam aktiviti ekonomi jangka pendek. Ahli ekonomi
dalam bahagian lain pula menggunakan data tahunan untuk menilai
pertumbuhan aktiviti ekonomi dari segi jangka panjang.

LATIHAN 2.1
Tandakan „B‰ untuk kenyataan yang betul atau „S‰ untuk kenyataan
yang salah.
1. Pengeluaran negara bermaksud pengeluaran barang dan

perkhidmatan dalam lingkungan kawasan negara dalam tempoh
masa tertentu. __________
2. Dalam menilai jumlah pengeluaran, KDNK dinilai dalam tempoh

tertentu sahaja. Selalunya tempoh setiap enam bulan atau tiga
tahun. __________
3. Gucci adalah jenama Amerika. Nilai keluaran pakaian yang

dikeluarkan di Malaysia adalah sebahagian KDNK Amerika bukan
kita. __________
4. Barang dan perkhidmatan yang dihasilkan di Singapura adalah

dikira sebagai sebahagian daripada KDNK Singapura. __________
5. Dalam mengira nilai pengeluaran negara, nilai KDNK bagi barang

adalah berdasarkan harga pasaran. __________
2.3 KELUARAN NEGARA KASAR (KNK)

Bagaimanakah dengan Keluaran Negara Kasar (KNK)? Apakah yang anda
faham tentang KNK? Bagaimanakah ianya berbeza dengan KDNK? Mari kita
teruskan pelajaran kita untuk mengetahui jawapannya.
Tahukah anda ada satu lagi konsep yang digunakan untuk mengukur
pengeluaran negara? Konsep tersebut ialah Keluaran Negara Kasar. Apakah
yang dimaksudkan dengan KNK?
Keluaran Negara Kasar (KNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi barang
dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan oleh rakyat negara tersebut
menggunakan sumber negaranya sendiri (tidak kira sama ada operasi
pengeluaran tersebut dijalankan di dalam atau luar negara).

Dengan erti kata lain, KNK tidak mengambil kira nilai keluaran yang
dikeluarkan oleh firma asing walaupun operasi pengeluaran dijalankan dalam
negara tersebut. Mari kita lihat contoh bagi KNK.
Contoh 2.5:
Nilai pengeluaran pakaian oleh Nike di Malaysia tidak dimasukkan dalam
pengiraan KNK Malaysia. Sebaliknya, ia digunakan dalam pengiraan KNK
Amerika.
Begitu juga petroleum yang dikeluarkan oleh Petronas di Vietnam, ia tidak

dimasukkan dalam KNK Vietnam. Sebaliknya, ia dimasukkan dalam KNK
negara kita.
Berikut adalah formula bagi KNK:
KNK = KDNK + Pendapatan diperoleh rakyat negara melalui pelaburan

asing ă Pendapatan diperoleh pelabur asing dalam pasaran domestik
AKTIVITI 2.2
Apabila memasuki pusat membeli-belah, cuba anda lihat premis

perniagaan antarabangsa seperti Gucci, Laura Ashley, Guess, Dorothy
Perkins, Topshop, Nike dan sebagainya.
Apakah sumbangan yang dilakukan oleh perniagaan ini terhadap

pertumbuhan ekonomi Malaysia? Berikan pendapat anda menggunakan
konsep KDNK dan KNK.
LATIHAN 2.2
1. Nyatakan perbezaan antara KNK dengan KDNK.
2. Satu produk dikeluarkan pada tahun 2002 tetapi dijual pada tahun
2003. Tahun yang manakah ia akan diambil kira untuk tujuan
pengiraan KDNK?
3. Bagi negara yang sedang membangun seperti Malaysia, nilai

manakah akan lebih tinggi, KDNK atau KNK?

2.4 KAEDAH PENGIRAAN KDNK

Umumnya, ada tiga kaedah untuk mengira KDNK iaitu kaedah perbelanjaan,
pengeluaran dan pendapatan. Walaupun kaedahnya berbeza, ia akan
menghasilkan nilai yang sama. Mari kita lihat kaedah ini dalam subtopik
seterusnya.
2.4.1 Kaedah Perbelanjaan

Pertama sekali, mari kita pelajari maksud „kaedah perbelanjaan‰.
Kaedah perbelanjaan adalah jumlah perbelanjaan negara (bagi individu,

firma dan kerajaan). Jumlah tersebut dihasilkan daripada permintaan akhir
barang dan perkhidmatan.
Ada empat kumpulan yang membeli barang dan perkhidmatan akhir iaitu isi
rumah, firma, kerajaan dan pengguna luar negara.
Perbelanjaan empat kumpulan ini boleh dibahagikan kepada empat kategori

pula iaitu perbelanjaan penggunaan individu, pelaburan kasar, perbelanjaan
kerajaan bagi barang dan perkhidmatan, dan eksport bersih. Rajah 2.3 berikut
menunjukkan empat kategori perbelanjaan tersebut.
Rajah 2.3: Empat kategori perbelanjaan

Penerangan lanjut untuk setiap kategori perbelanjaan ini dijelaskan dalam Jadual
2.1.
Jadual 2.1: Huraian Lanjut bagi Empat Kategori Perbelanjaan
Perbelanjaan Penerangan
Perbelanjaan Kategori ini termasuklah perbelanjaan oleh isi rumah bagi
Penggunaan Individu barang dan perkhidmatan akhir. Ia termasuklah perbelanjaan
untuk makanan, cucian, sewaan dan sebagainya.
Pelaburan Kasar Kategori ini merujuk kepada pelaburan oleh firma ke atas
modal berbentuk peralatan seperti mesin, bangunan dan
tambahan kepada inventori. Pengeluaran yang tidak boleh
dijual juga dimasukkan dalam inventori dan ini akan
dimasukkan juga dalam pelaburan. Pembelian saham dan bon
tidak termasuk sebagai pelaburan sehingga ia tidak
dibelanjakan untuk membeli barang dan perkhidmatan akhir.
Formula bagi pelaburan kasar adalah seperti berikut:
Pelaburan Kasar = Pelaburan bersih + Kemerosotan dalam aset

modal
Pembelian Kerajaan Kategori ini merujuk kepada perbelanjaan kerajaan pusat dan
terhadap Barang dan negeri terhadap barang dan perkhidmatan daripada sektor
Perkhidmatan Akhir swasta. Bagi memastikan ia berfungsi secara lebih efektif,
kerajaan perlu membeli barang dan perkhidmatan yang
dikeluarkan firma.
Sebagai contoh, kerajaan membeli komputer, kertas, pen dan
peluru. Semua barang adalah perlu kepada kerajaan supaya ia
dapat berfungsi secara efektif.
Eksport Bersih Kategori ini adalah jumlah eksport tolak import (X ă M). Jika
nilai jumlah eksport melebihi jumlah import, maka eksport
bersih adalah positif. Sebaliknya, jika nilai eksport kurang
daripada nilai import, maka eksport bersih adalah negatif.
Terdapat beberapa barang yang dikeluarkan dalam negara
tidak boleh dijual dalam negara. Pada masa yang sama,
terdapat beberapa barang yang diperlukan oleh masyarakat
tidak dikeluarkan di dalam negara. Oleh itu, ia perlu dimport
daripada luar negara.

Jumlah perbelanjaan untuk barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan

oleh negara adalah jumlah selepas mencampurkan kesemua empat kategori yang
disenaraikan tadi. Formulanya adalah seperti berikut.
(a) Perbelanjaan penggunaan individu = C

(b) Pelaburan = I
(c) Perbelanjaan kerajaan bagi barang dan perkhidmatan akhir = G
(d) Eksport bersih = XăM
Jumlah perbelanjaan = C + I + G + (X ă M) = KDNK
Jumlah perbelanjaan menunjukkan nilai atau jumlah yang diperoleh oleh firma
yang mengeluarkan barang dan perkhidmatan tersebut.
2.4.2 Kaedah Pengeluaran

Mari kita lihat Rajah 2.4 berikut. Apakah yang boleh anda katakan tentang
kaedah pengeluaran?

Rajah 2.4: Kaedah pengeluaran
Berdasarkan kaedah pengeluaran, semua nilai barang dan perkhidmatan akhir

daripada pelbagai sektor ekonomi perlu dijumlahkan. Rajah 2.4 tadi
menunjukkan contoh sektor yang terdapat di Malaysia. Untuk pengetahuan
anda, di Malaysia, sektor ekonomi boleh dibahagikan kepada tiga kumpulan
iaitu sektor utama, sektor industri dan sektor perkhidmatan. Maklumat bagi nilai
pengeluaran setiap sektor ini diperoleh melalui bancian.
Kaedah ini menggunakan konsep menjumlahkan kesemua nilai untuk

mengelakkan masalah pengiraan dua kali.
Apakah yang dimaksudkan dengan masalah pengiraan dua kali?
Masalah pengiraan dua kali adalah situasi di mana nilai barang tersebut
dikira lebih daripada sekali apabila menilai KDNK.

Apakah kesan masalah ini? Masalah ini boleh menyebabkan KDNK terlebih kira
atau jangkaan dan nilai ini tidak menunjukkan nilai sebenar. Untuk memudahkan
anda memahami konsep ini, mari kita rujuk Contoh 2.6.
Contoh 2.6:
Andaikan terdapat tiga langkah untuk mengeluarkan pakaian (Jadual 2.2).
Jadual 2.2: Kaedah Nilai Tambah
Nilai Tambah Nilai Tambah

Proses
(RM) (RM)
Firma I ă Kapas kepada benang 100 100
Firma II ă Benang kepada kain 150 50
Firma III ă Kain kepada pakaian 230 80
JUMLAH 230
Dalam proses pertama, kapas diproses menjadi benang dan dijual kepada
Firma II sebanyak RM100. Pada peringkat ini, nilai RM100 dikeluarkan
(andaikan kapas itu diperoleh secara percuma).
Firma II kemudian menghasilkan kain menggunakan benang dan menjualnya

kepada Firma III sebanyak RM150. Proses ini ditambah dengan nilai RM50
daripada nilai asal RM100.
Seterusnya, kain dijadikan pakaian dalam langkah ketiga pengeluaran.

Pakaian ini kemudian dijual oleh Firma III untuk pengguna pada harga
RM230. Ini bermakna, nilai RM80 telah ditambah dalam harga ketika kain
dibeli.
Berdasarkan kaedah pengeluaran, hanya nilai akhir pengeluaran sahaja yang

diambil kira dalam pendapatan negara. Dalam kes ini, hanya nilai akhir
RM230 sahaja diambil kira. Jika nilai barang pertengahan dimasukkan
(contohnya, 100 + 150 + 230), ini akan bermaksud nilai tersebut telah ditambah
dua kali dan pendapatan negara akan terlebih kira.
2.4.3 Kaedah Pendapatan

Bagaimanakah kita menggunakan kaedah pendapatan dalam mengira KDNK?
Mengira KDNK menggunakan kaedah pendapatan adalah bermaksud
menjumlahkan pendapatan yang dibayar oleh firma kepada isi rumah untuk
faktor pengeluaran yang digajikan oleh firma. Sebagai contoh, buruh, tanah,
modal dan usahawan. Kaedah ini membahagikan pendapatan kepada lima
bahagian seperti yang diterangkan dalam Jadual 2.3 berikut.
Jadual 2.3: Lima Kategori bagi Kaedah Pendapatan
Kaedah Pendapatan Penerangan

Upah Pekerja Ia bermaksud upah yang dibayar kepada pekerja. Ini
termasuklah upah bersih dan gaji, ditambah dengan faedah
sampingan yang dibayar oleh majikan seperti insurans
kesihatan, sumbangan keselamatam sosial dan sumbangan
wang simpanan atau pencen.
Faedah Bersih Merupakan bayaran faedah ke atas deposit yang dibuat oleh
bank kepada pelanggan atau isi rumah. Bayaran ini mesti
mengurangkan faedah yang dibayar oleh pelanggan atau isi
rumah untuk pinjaman yang diambil.
Pendapatan Sewa Merupakan jumlah sewa yang dikutip bagi penggunaan tanah
dan input lain. Ia termasuklah bayaran sewa rumah dan
anggaran sewa yang perlu dibayar oleh mereka yang tinggal di
rumah mereka sendiri.
Untung Korporat Merupakan keuntungan yang diperoleh oleh sektor isi rumah
bagi membekalkan perkhidmatan keusahawanan melalui
syarikat. Keuntungan korporat dibayar sebagai dividen dan
keuntungan yang tidak dibahagikan dianggap juga sebagai
pendapatan.
Pendapatan Pengusaha adalah seseorang yang memiliki perniagaan

Pengusaha sendiri. Pendapatan beliau termasuklah jumlah semua empat
sumber pendapatan yang dinyatakan tadi.
Namun, pendapatan pengusaha adalah sukar untuk

dibahagikan ke dalam pampasan pekerja, pendapatan sewa
dan keuntungan. Oleh itu, ia perlu digabungkan ke dalam
kategori tunggal iaitu pendapatan pengusaha.
Akhir sekali, kita boleh membuat kesimpulan bahawa pendapatan negara boleh
diukur dengan menambah jumlah semua pendapatan dalam Jadual 2.3 tadi. Ini
kemudiannya boleh diringkaskan menjadi formula berikut.

Pendapatan Negara = Upah pekerja

+ Faedah bersih
+ Pendapatan sewa
+ Keuntungan korporat
+ Pendapatan pengusaha
= KDNK
SEMAK KENDIRI 2.1
Berikan makna bagi setiap kaedah di bawah dengan menggunakan

perkataan anda sendiri.
Kategori Pendekatan Pendapatan Makna

Upah pekerja
Faedah bersih
Pendapatan sewa
Keuntungan korporat
Pendapatan pengusaha
2.5 PENYELARASAN KOS FAKTOR KEPADA

HARGA PASARAN
Dalam proses pengiraan KDNK, pendekatan perbelanjaan menilai barang dan
perkhidmatan pada kadar pasaran, manakala pendekatan pendapatan pula
membuat pengiraan berdasarkan kos faktor pengeluaran yang digunakan untuk
menghasilkan sesuatu barang dan perkhidmatan.
Terdapat dua elemen penting yang membezakan harga pasaran daripada kos
faktor. Elemen tersebut ialah cukai tidak langsung dan subsidi. Cukai jualan
menyebabkan nilai harga pasaran menjadi lebih tinggi daripada kos faktor,
manakala subsidi membuatkan kos faktor yang lebih tinggi daripada harga
pasaran. Dalam usaha untuk menyesuaikan kos faktor kepada harga pasaran,
cukai tidak langsung perlu ditambah dan subsidi perlu dipotong seperti yang
ditunjukkan dalam formula berikut.
Kos Faktor + (Cukai Tidak Langsung ă Subsidi) = Harga Pasaran

Mari kita lihat Contoh 2.7 berikut yang menunjukkan bagaimana untuk mengira
nilai KDNK bagi daerah X pada harga pasaran.
Contoh 2.7:
Berikut adalah maklumat berkaitan dengan pendapatan negara X:
KDNK pada kos faktor [KDNK (kf)] = RM100 juta

Cukai tidak langsung = RM25 juta
Subsidi = RM7 juta
Apakah nilai KDNK bagi negara X pada harga pasaran?
Jawapan:
KDNK (hp) = GDPkf + cukai tidak langsung ă subsidi
= RM100 juta + RM25 juta ă RM7 juta
= RM118 juta
Oleh itu, KDNK pada harga pasaran bagi negara X adalah RM118 juta.
LATIHAN 2.3
1. Nyatakan tiga kaedah untuk mengira KDNK.
2. Bagaimanakah nilai kos faktor diselaraskan kepada nilai pasaran?
2.6 KEGIATAN EKONOMI YANG TIDAK

DINYATAKAN
AKTIVITI 2.3
Apakah pandangan anda terhadap pengeluaran pertanian tradisional

yang dijalankan di kampung (ini merujuk khusus kepada petani yang
tidak menjual hasil pertanian mereka dan hanya untuk memenuhi
keperluan isi rumah mereka)? Bagaimanakah aktiviti ekonomi ini
diukur?

Dalam mengukur KDNK, hanya nilai pengeluaran daripada aktiviti ekonomi yang
produktif, sah di sisi undang-undang dan dipasarkan sahaja akan dikira. Namun,
anda tentu sedar bahawa terdapat juga aktiviti ekonomi yang produktif tetapi
menyalahi undang-undang dan tidak dipasarkan. Subtopik berikut menerangkan
empat contoh aktiviti yang tidak termasuk dalam pengiraan KDNK.
2.6.1 Keluaran Pertanian Petani Tradisional

Dalam pertanian tradisional, beberapa output yang dihasilkan adalah digunakan
untuk kegunaan pengusaha itu sendiri. Walaupun aktiviti ekonomi ini adalah
produktif, ia tidak dipasarkan. Oleh itu, jenis pertanian pada skala yang lebih
kecil tidak termasuk dalam pengiraan KDNK. Rajah 2.5 berikut menunjukkan
satu contoh pertanian tradisional.
Rajah 2.5: Penanaman padi merupakan aktiviti pertanian tradisional

Sumber: http://images.google.com.my
2.6.2 Aktiviti Haram

Walaupun aktiviti-aktiviti seperti pengedaran dadah, pelacuran, perjudian atau
perdagangan pasaran gelap adalah produktif dan menjana wang yang banyak, ia
tidak termasuk dalam pengiraan KDNK. Ini adalah kerana aktiviti tersebut
menyalahi undang-undang, norma dan agama.

2.6.3 Aktiviti Produktif yang Tidak Dibayar

Adakah anda sedar terdapat pelbagai aktiviti produktif yang tidak dibayar?
Sebagai contoh, kerja rumah yang dilakukan oleh suri rumah. Kerja ini tidak
dibayar dan oleh itu, ia sukar untuk dinilai. Justeru, ia tidak termasuk dalam
pengiraan KDNK. Walau bagaimanapun, jika kerja itu diberikan kepada
pembantu rumah dan beliau telah dibayar untuk kerja yang dilakukan, maka ia
akan diambil kira dalam KDNK.
2.6.4 Ganjaran Bukan Wang

Ia adalah perkara biasa bagi pengurus syarikat untuk menerima sebahagian
faedah dalam bentuk sesuatu yang lain daripada wang tunai. Sebagai contoh,
penginapan hotel atau pengangkutan percuma. Walaupun ini meningkatkan
pendapatan sebenar, ia masih tidak termasuk dalam pengiraan KDNK.
Selain aktiviti yang tidak termasuk dalam pengiraan KDNK, terdapat juga
batasan konsep KDNK dari segi kebajikan sosial. Seperti yang kita tahu,
peningkatan dalam KDNK adalah perkara yang baik dan ia adalah salah satu
objektif utama dasar ekonomi makro. Walau bagaimanapun, bolehkah kita
menggunakan konsep KDNK sebagai langkah kebajikan? Penurunan tahap
jenayah dalam negara pasti meningkatkan kebajikan sosial tetapi tahap jenayah
tidak diukur dalam KDNK. Jika tahap jenayah menurun, masyarakat akan
menjadi lebih baik, tetapi penurunan dalam jenayah tidak meningkatkan
pengeluaran, oleh itu ia tidak dicerminkan dalam KDNK. Begitu juga dalam kes
pencemaran, KDNK tidak mencerminkan kerugian. Ia hanya menunjukkan
KDNK yang lebih tinggi apabila pengeluaran yang lebih dihasilkan meskipun
wujud kesan pencemaran kepada masyarakat.
2.7 KDNK BENAR DAN KDNK NOMINAL

Perlu diingat bahawa nilai KDNK bagi negara berubah dari semasa ke semasa.
Begitu juga dengan harga yang sentiasa turun naik mengikut keadaan semasa.
Oleh itu, maklumat yang berkaitan dengan peningkatan dalam pengeluaran
adalah penting.
Walau bagaimanapun, elemen perubahan pada harga telah diketepikan daripada

nilai pengeluaran negara. Data yang terpencil ini amat diperlukan kerana ia
menunjukkan perbezaan harga yang lebih bermakna kepada ekonomi. Bagi
pembuat dasar pula, ia penting kerana mencerminkan aktiviti ekonomi sebenar.

Terdapat dua jenis KDNK iaitu KDNK benar dan KDNK nominal. Mari kita lihat
definisi mereka.
KDNK benar bermakna nilai KDNK yang tidak mempunyai sebarang unsur
perubahan harga dalam perhitungannya. KDNK dikira berdasarkan harga
tetap.
KDNK nominal bermakna ukuran nilai semua barang dan perkhidmatan

yang dikeluarkan dinyatakan dalam harga semasa. Perubahan harga akan
memberi kesan kepada nilai KDNK.
Untuk memudahkan anda memahami kedua-dua konsep ini, mari kita rujuk
Contoh 2.8 berikut.
Contoh 2.8:
Bayangkan negara X hanya menghasilkan dua barangan iaitu makanan dan
pakaian. Jadual 2.4 berikut menunjukkan kuantiti dan harga bagi kedua-dua
barangan bagi tahun 2001 dan 2002.
Jadual 2.4: Kuantiti dan Harga bagi Negara X
Kuantiti (Unit) Harga

Tahun
Makanan Pakaian Makanan Pakaian
2010 5 10 RM20 RM15
2011 7 12 RM22 RM15
Berdasarkan maklumat dalam Jadual 2.4 tadi, nilai KDNK nominal (nilai
barangan yang dikeluarkan untuk tahun tertentu bagi negara itu pada tahun
2010 dan 2011) dinyatakan seperti berikut:
Tahun 2010 (5 Makanan  RM20) + (10 Pakaian  RM15) = RM250
Tahun 2011 (7 Makanan  RM22) + (12 Pakaian  RM15) = RM334

KDNK bagi tahun 2010 adalah berdasarkan harga bagi tahun 2010 seperti
berikut:
(5 Makanan  RM20) + (10 Pakaian  RM15) = RM250
Memandangkan harga yang digunakan adalah sama iaitu harga bagi tahun
2010, nilai KDNK benar dan KDNK nominal adalah sama pada harga RM250.
Berdasarkan harga bagi tahun 2010, nilai KDNK benar untuk 2011 ialah:
(7 Makanan  RM20) + (12 Pakaian  RM15) = RM320
Secara perbandingan, nilai KDNK bagi tahun 2011 adalah lebih rendah
daripada nilai KDNK nominal bagi tahun yang sama. Ini adalah disebabkan
oleh kenaikan harga makanan pada tahun 2010 hingga 2011.
KDNK benar boleh diukur dengan menggunakan harga tetap pada sebarang
tahun. Pada tahun 2011, KDNK benar juga boleh diukur berdasarkan harga
2011.
Kadar pertumbuhan KDNK benar antara 2010 dan 2011 boleh dikira seperti
berikut:
(RM320 ă RM250 / RM250  100 = 28%
Nilai 28% menunjukkan kadar pertumbuhan purata bagi kedua-dua

makanan dan pakaian bagi negara X.
LATIHAN 2.4
1. Nyatakan jenis aktiviti yang tidak termasuk dalam pengiraan

pengeluaran negara.
2. Jelaskan perbezaan antara KDNK benar dengan KDNK nominal.

2.8 KEGUNAAN DATA PENGELUARAN

NEGARA
Tahukah anda bahawa data pengeluaran negara mencerminkan aktiviti ekonomi
keseluruhan bagi negara? Ia amat berguna untuk banyak pihak. Bagi Malaysia,
pihak tersebut termasuklah kerajaan, pembuat dasar dan Bank Negara. Apakah
kegunaan data ini? Rajah 2.6 menyenaraikan lima kegunaan utama data
pengeluaran negara.
Rajah 2.6: Kegunaan data pengeluaran negara
Mari kita pelajari dengan lebih lanjut lima kegunaan utama data pengeluaran
negara dalam bahagian seterusnya.
(a) Mengukur Prestasi Ekonomi

Kadar pertumbuhan ekonomi boleh dikira dengan membandingkan data
pengeluaran negara semasa dengan tahun sebelumnya. Maklumat
mengenai kadar pertumbuhan ekonomi membantu kerajaan membuat
perbandingan dengan negara lain.
(b) Memudahkan Pembuat Dasar dalam Merancang

Pembuat dasar memerlukan data pengeluaran negara untuk menggubal
dasar ekonomi untuk tahun yang akan datang. Pengeluaran kebangsaan
merupakan panduan penting yang menyediakan maklumat tentang
prestasi ekonomi negara. Oleh itu, ia adalah penting untuk tujuan
perancangan.

(c) Menunjukkan atau Menyatakan Kejayaan atau Kegagalan Dasar Kerajaan

Kerajaan dapat menilai keberkesanan dasar ekonomi yang telah
dilaksanakan berdasarkan maklumat mengenai pengeluaran negara. Ia juga
membolehkan kerajaan untuk melihat apa-apa masalah ekonomi yang
mungkin boleh timbul dan mencari jalan untuk menyelesaikan masalah
tersebut.
(d) Mengukur Taraf Hidup Rakyat

Data pengeluaran negara digunakan untuk mengukur taraf hidup rakyat.
Biasanya, nilai KDNK benar atau KDNK per kapita digunakan sebagai
kayu pengukur. Dengan data ini, kita boleh membandingkan taraf hidup
rakyat dari semasa ke semasa atau membandingkannya dengan negara
lain.
(e) Menilai Sumbangan Sektor Ekonomi terhadap Ekonomi Negara

Berdasarkan pendekatan pengeluaran, sumbangan yang dibuat oleh setiap
sektor ekonomi ke arah pertumbuhan ekonomi secara keseluruhan boleh
dinilai. Kerajaan boleh mengenal pasti sektor yang dianggap tulang
belakang kepada ekonomi negara. Berdasarkan prestasi setiap sektor itu,
kerajaan juga boleh menilai kejayaan atau kegagalan dasar yang berkaitan
dengan setiap sektor.
2.9 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TAHAP

PENGELUARAN NEGARA
Tahap pengeluaran sesebuah negara selalu berubah-ubah mengikut masa.
Pengeluaran negara maju seperti Amerika dan Jepun adalah lebih tinggi
berbanding dengan pengeluaran negara membangun seperti Sri Lanka dan
Thailand. Ada dua jenis faktor yang boleh memberi kesan kepada tahap
pengeluaran negara ialah faktor dalaman dan faktor luaran.
2.9.1 Faktor Dalaman

Antara faktor dalaman yang memberi kesan kepada tahap pengeluaran negara
adalah sumber asli seperti petroleum dan gas. Negara yang kaya dengan sumber
semula jadi pasti mempunyai tahap pengeluaran negara yang lebih tinggi
berbanding dengan negara yang tidak mempunyai sumber semula jadi.

Faktor tenaga atau buruh memainkan peranan yang penting dalam menyumbang
ke arah pengeluaran negara. Negara yang mempunyai pekerja yang rajin dan
berkebolehan, sebagai contoh, Jepun, pasti akan meningkatkan tahap pengeluaran
negara berbanding dengan negara dengan pekerja yang malas dan tidak
produktif.
Di samping itu, jumlah modal yang dimiliki oleh sesebuah negara juga memberi
kesan kepada tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai modal yang
kurang tidak mampu untuk menghasilkan output yang besar berbanding dengan
negara yang mempunyai modal yang lebih.
Tahap teknologi juga menentukan tahap pengeluaran negara. Negara yang

mempunyai pengetahuan dan kemajuan teknologi mampu menghasilkan barang
dan perkhidmatan dengan menggunakan kaedah yang lebih cepat dan lebih
cekap.
2.9.2 Faktor Luaran

Pelaburan asing memainkan peranan penting dalam meningkatkan pendapatan
negara dan pertumbuhan ekonomi negara. Pelaburan asing, sama ada secara
langsung atau tidak langsung, menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi
negara dan tahap pendapatan.
Adakah anda tahu bahawa perdagangan juga memberi kesan kepada

pendapatan negara? Terdapat syarat perdagangan yang perlu dipatuhi dalam
negara. Apakah yang dimaksudkan dengan syarat perdagangan?
Syarat perdagangan merujuk kepada nisbah jumlah sesebuah negara

menerima bagi komoditi eksport kepada jumlah ia membayar untuk komoditi
import.
Syarat perdagangan adalah baik jika ia menunjukkan bahawa negara sedang

menerima kuantiti import yang lebih tinggi berbanding dengan kuantiti eksport.
Ini bermakna, negara tersebut perlu membayar kurang untuk produk yang
diimport iaitu ia perlu memberi kurang eksport untuk import yang diterimanya.
Menerima bantuan daripada negara lain juga boleh meningkatkan taraf hidup
negara penerima. Sebagai contoh, bantuan yang disediakan oleh organisasi
antarabangsa dan negara maju boleh membantu mengurangkan kadar
kemiskinan di negara miskin. Begitu juga dengan pengeluaran oleh negara
membangun. Ia boleh diperbaiki dengan bantuan negara lain.

LATIHAN 2.5
1. Apakah kegunaan data pengeluaran negara?
2. Bincangkan faktor yang memberi kesan kepada tahap pendapatan

negara.
2.10 MASALAH DALAM PENGIRAAN

PENGELUARAN NEGARA
AKTIVITI 2.4
Proses pengiraan pengeluaran negara bukanlah sesuatu yang mudah.

Selalunya, masalah yang tidak diduga muncul dan akan membuatkan
perkara menjadi lebih sukar. Sebelum anda meneruskan subtopik ini,
cuba kenal pasti masalah yang biasa anda baca dalam surat khabar
berkaitan dengan ekonomi.
Pengiraan pengeluaran negara adalah proses yang sangat rumit dan banyak
masalah boleh timbul semasa proses ini dijalankan. Rajah 2.7 berikut
menunjukkan empat masalah yang biasanya timbul semasa proses pengiraan
pengeluaran negara dilakukan.
Rajah 2.7: Empat masalah dalam pengiraan pengeluaran negara

Keempat-empat masalah tersebut dibincangkan dengan lebih lanjut seperti

berikut.
(a) Mengumpul Maklumat

Mengumpul maklumat atau data adalah sukar kerana ada beberapa pihak,
seperti ahli perniagaan kecil-kecilan dan petani yang tidak menyimpan
rekod terperinci aktiviti ekonomi mereka. Nilai pengeluaran yang
diperoleh daripada mereka biasanya dalam bentuk anggaran. Kesilapan
selalu berlaku ketika mengklasifikasikan maklumat ini di mana ia boleh
menyebabkan kekeliruan dalam proses pengiraan.
(b) Mengira Dua Kali

Kesukaran dalam membezakan barangan akhir daripada barang pengantara
mungkin membawa kepada masalah pengiraan dua kali. Produk boleh
diklasifikasikan sebagai barangan akhir atau pertengahan bergantung
kepada penggunaannya. Sebagai contoh, tepung yang dibeli oleh suri rumah
boleh dianggap sebagai produk akhir. Walau bagaimanapun, tepung yang
dibeli oleh pembuat roti dianggap sebagai produk perantaraan.
(c) Menentukan Harga Barangan

Biasanya, harga barangan adalah berbeza dari satu kawasan dengan
kawasan yang lain. Di samping itu, terdapat harga barang tertentu yang
sentiasa berubah. Sebagai contoh, harga minyak sawit yang berubah setiap
hari. Oleh itu, kesukaran timbul dalam menentukan harga yang perlu
diambil kira dalam menghitung pengeluaran negara.
(d) Penurunan Nilai (Susut Nilai)

Ia adalah sukar untuk mengira nilai mata wang kerana tidak ada rekod
yang terperinci mengenai beberapa aktiviti ekonomi. Selain itu, terdapat
kaedah yang berbeza dalam mengira penyusutan nilai selain setiap kaedah
yang memberikan angka yang berbeza.
AKTIVITI 2.5
Berdasarkan pemahaman anda tentang masalah yang biasanya timbul

dalam pengiraan pengeluaran negara, kenal pasti sekiranya terdapat
sebarang masalah yang tidak disebut dalam perbincangan tadi. Cuba
anda senaraikan.

2.11 KITARAN PERNIAGAAN

Akhir sekali, sebelum kita mengakhiri topik ini, mari kita belajar tentang kitaran
perniagaan bagi pengeluaran negara. Adakah anda masih ingat maksud „kitaran
perniagaan‰ yang telah anda jumpa dalam Topik 1 yang lalu?
Kitaran perniagaan boleh ditakrifkan sebagai perubahan berkala dalam

kadar aktiviti ekonomi, seperti yang diukur oleh tahap pekerjaan, harga dan
pengeluaran.
Biasanya, kitaran perniagaan berlangsung dalam tempoh antara 2 hingga 10

tahun, disertai oleh pengembangan dan penguncupan dalam pelbagai sektor
ekonomi.
Mari kita lihat Rajah 2.8 berikut yang menunjukkan kitaran perniagaan.
Rajah 2.8: Kitaran perniagaan
Berdasarkan Rajah 2.8 tadi, anda boleh melihat bahawa terdapat lima peringkat
kitaran perniagaan iaitu puncak, lompang, pemulihan, pertumbuhan
(perkembangan) dan kemelesetan (penguncupan). Terdapat titik antara
peringkat yang ditunjukkan oleh puncak dan lompang. Ia merupakan fasa yang
paling penting dalam kitaran perniagaan iaitu pertumbuhan (perkembangan)
dan kemelesetan (penguncupan). Ekonomi dikatakan mencapai kitaran penuh
apabila ekonomi telah melalui lima peringkat. Sebagai contoh, kitaran
perniagaan yang bermula di puncak menjadi lengkap apabila ia berakhir di
puncak seterusnya.

Kemelesetan bermula di puncak dan berakhir pada lompang. Kemelesetan

berlaku apabila nilai pengeluaran negara sebenar jatuh untuk dua suku tahun
berturut-turut. Ciri-ciri utama kemelesetan termasuk penurunan dalam
permintaan untuk tenaga kerja dan pengurangan dalam perbelanjaan oleh
pengguna. Kemelesetan juga dicerminkan dalam penurunan dalam keuntungan
syarikat. Apabila perbelanjaan pengguna berkurangan semasa kemelesetan,
produk firma yang tidak terjual meningkat dan ini akan meningkatkan inventori
firma.
Sebaliknya, pengembangan bermula pada lompang dan berakhir di puncak.

Pada peringkat awal pengembangan, ia dipanggil pemulihan. Ini berlaku apabila
pengeluaran negara meningkat selama enam bulan secara berterusan.
Pertumbuhan dalam ekonomi mencerminkan peningkatan keyakinan sektor
perniagaan, kenaikan dalam pelaburan dan permintaan untuk buruh. Dengan
peningkatan pendapatan, kuasa beli rakyat juga turut meningkat. Keuntungan
firma juga akan meningkat tetapi inventori akan dikurangkan.
LATIHAN 2.6
1. Ada banyak masalah yang perlu diambil kira dalam pengiraan

pengeluaran negara. Jelaskan masalah yang biasa timbul dalam
pengiraan ini.
2. Tentukan kitaran perniagaan dan bincangkan lima fasa dalam

kitaran perniagaan.
 Aliran model pendapatan menunjukkan aktiviti ekonomi paling ringkas di

mana ia hanya melibatkan dua pihak iaitu isi rumah dan firma.
 Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi
semua barang dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan dalam lingkungan
negara bagi sesuatu tempoh tertentu.
 Keluaran Negara Kasar (KNK) bermaksud jumlah nilai pasaran bagi barang
dan perkhidmatan akhir yang dikeluarkan oleh rakyat negara tersebut
menggunakan sumber negaranya sendiri (tidak kira sama ada operasi
pengeluaran tersebut dijalankan di dalam atau luar negara).

 KDNK dikira dengan menjumlahkan perbelanjaan penggunaan individu (C),

pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan bagi barang dan perkhidmatan akhir (G)
dan eksport bersih (X ă M). Formulanya adalah seperti berikut:
Jumlah perbelanjaan = C + I + G + (X ă M) = KDNK
 KDNK sebenar bermakna nilai KDNK yang tidak mempunyai sebarang

unsur perubahan harga dalam perhitungannya. KDNK dikira berdasarkan
harga tetap.
 KDNK nominal bermakna ukuran nilai semua barang dan perkhidmatan

yang dikeluarkan dinyatakan dalam harga semasa. Perubahan harga akan
memberi kesan kepada nilai KDNK.
 Empat masalah semasa mengukur keluaran negara ialah pengumpulan

maklumat, mengira dua kali, penentuan harga barangan dan penurunan nilai
(susut nilai).
Aliran kitaran Kitaran perniagaan

KDNK benar Masalah pengiraan dua kali
KDNK nominal Pendekatan pengeluaran
Keluaran Dalam Negara Kasar Pendekatan perbelanjaan
(KDNK)
Pengeluaran negara
Keluaran Negara Kasar (KNK)

Topik  Teori Penentu
3 Keseimbangan
Pendapatan
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membincangkan ciri-ciri ekonomi dua sektor, ekonomi tiga sektor
dan ekonomi empat sektor;
2. Menganalisis penentu keseimbangan pendapatan ekonomi dua
sektor, ekonomi tiga sektor dan ekonomi empat sektor; dan
3. Menggunakan peraturan dasar fiskal dalam menyelesaikan masalah
ekonomi.
 PENGENALAN
Adakah anda masih ingat apa yang kita belajar dalam topik sebelum ini? Dalam
dua topik yang lepas, kita telah mempelajari tentang pengenalan makroekonomi
dan pengeluaran negara. Sekarang, kita akan beralih ke topik baru yang akan
membincangkan teori keseimbangan pendapatan.
Pada permulaan topik ketiga ini, anda akan diperkenalkan kepada keseimbangan
ekonomi dua sektor. Ini diikuti dengan perbincangan tentang ekonomi tiga sektor
dan ekonomi empat sektor. Bahagian akhir topik ini pula akan membincangkan
tentang dasar fiskal dan bagaimana ia boleh digunakan untuk menyelesaikan
inflasi dan deflasi. Mari kita mulakan pelajaran!

50  TOPIK 3 TEORI PENENTU KESEIMBANGAN PENDAPATAN
3.1 EKONOMI DUA SEKTOR

Adakah anda tahu bahawa keseimbangan dalam ekonomi negara adalah berkait
rapat dengan aliran kitaran pendapatan? Ini termasuklah pasaran makroekonomi,
pasaran barang dan perkhidmatan, pasaran kewangan dan pasaran buruh.
Apakah komponen dalam ekonomi dua sektor? Ekonomi dua sektor terdiri
daripada dua komponen iaitu isi rumah dan firma seperti yang dinyatakan
dalam Jadual 3.1 berikut.
Jadual 3.1: Ekonomi Dua Sektor
Sektor Penerangan
Isi Rumah Isi rumah adalah unit ekonomi yang memiliki faktor pengeluaran.
Mereka membuat keputusan ke atas penggunaan barang dan
perkhidmatan dan tabungan. Isi rumah mempunyai peranan
membekalkan perkhidmatan kepada firma.
Firma Firma adalah unit ekonomi yang menentukan pengeluaran. Firma

membeli faktor atau sumber daripada isi rumah dan menjual atau
membekalkan barang dan perkhidmatan kepada sektor isi rumah.
3.1.1 Aliran Kitaran Pendapatan

Aliran kitaran pendapatan antara sektor dengan kedua-dua barangan dan
pasaran buruh melibatkan aliran fizikal dan aliran tunai. Aliran ini dapat dilihat
dalam Rajah 3.1 berikut.
Rajah 3.1: Aliran kitaran pendapatan dalam ekonomi dua sektor

TOPIK 3 TEORI PENENTU KESEIMBANGAN PENDAPATAN  51
Aliran fizikal boleh berbentuk barang dan perkhidmatan, manakala aliran tunai
boleh berbentuk yuran, sewa, faedah, keuntungan dan pembayaran bagi
penggunaan barang dan perkhidmatan.
Firma menghasilkan kuantiti tertentu bagi barang dan perkhidmatan dalam

tempoh tertentu. Ia dikenali sebagai output agregat (Y). Oleh kerana setiap
ringgit yang dibelanjakan diterima sebagai pendapatan oleh orang lain, output
agregat dan pendapatan agregat adalah sama.
Ada empat konsep penting dalam aliran pendapatan ekonomi dua sektor iaitu:
(a) Penggunaan;
(b) Tabungan;
(c) Perlaburan; dan
(d) Pendapatan boleh guna.
Mari kita pelajari dengan lebih lanjut keempat-empat konsep ini dalam bahagian
seterusnya.
(a) Penggunaan (C)

Pertama, apakah yang ditakrifkan dengan penggunaan (C)?
Penggunaan (C) merujuk kepada komponen perbelanjaan isi rumah

iaitu semua perbelanjaan isi rumah untuk membeli barang dan
perkhidmatan dari pendapatan yang mereka dapat.
Penggunaan agregat (jumlah perbelanjaan penggunaan) untuk tempoh

tertentu bergantung kepada pendapatan isi rumah, kekayaan, kadar faedah
dan perancangan isi rumah untuk masa depan.
Kita sering menyatakan bahawa lebih tinggi pendapatan individu, semakin

tinggi pula perbelanjaan beliau. Konsep ini juga diguna pakai bagi
keseluruhan ekonomi. Hubungan yang positif memang wujud antara
pendapatan agregat dengan penggunaan agregat.

Fungsi penggunaan menunjukkan hubungan antara penggunaan dan

pendapatan. Ia boleh diringkaskan seperti formula berikut.
C = a + bYd
Di mana C = Pengunaan
a = Pengunaan autonomi
b = Kecenderungan mengguna marginal (MPC)
Yd = Pendapatan boleh guna (Y ă T); Y = Pendapatan, T = Cukai
Penggunaan autonomi (a) merujuk kepada penggunaan yang tidak

bergantung kepada pendapatan. Ia wujud walaupun Y = 0 yang bermaksud,
isi rumah berbelanja walaupun tidak ada pendapatan. Kecenderungan
mengguna marginal (b) pula merupakan ukuran nisbah perubahan dalam
penggunaan kepada perubahan dalam pendapatan. Formula untuk mengira
MPC adalah seperti berikut:
Perubahan dalam penggunaan C

MPC = =
Perubahan dalam pendapatan Y
Nisbah jumlah penggunaan kepada jumlah pendapatan diukur melalui

kecenderungan mengguna purata (APC).
Jumlah penggunaan C
APC = =
Jumlah pendapatan Y
Fungsi penggunaan boleh diplot seperti dalam Rajah 3.2 berikut.
Rajah 3.2: Fungsi penggunaan

Pendapatan boleh guna adalah pendapatan bersih yang tinggal selepas

cukai dibayar (Y ă T). Pendapatan ini boleh digunakan untuk membeli
barang dan perkhidmatan. Oleh kerana sektor kerajaan tidak wujud dalam
ekonomi dua sektor, maka cukai T = 0 dan oleh itu, Yd = Y.
(b) Tabungan (S)

Dalam ekonomi dua sektor, (yang tidak melibatkan perdagangan
antarabangsa) isi rumah boleh melakukan dua perkara dengan pendapatan
mereka iaitu sama ada membelanjakannya pada penggunaan atau
menabungnya. Dengan kata lain, isi rumah menabung sebahagian daripada
pendapatannya yang tidak digunakan untuk membeli barang dan
perkhidmatan.
Fungsi tabungan adalah hubungan antara pendapatan boleh guna dan

tabungan. Pendapatan boleh guna mempunyai jumlah yang sama dengan
penggunaan dan tabungan, oleh itu:
Yd = C + S
Yd = a + bYd + S
Bagi fungsi tabungan, formulanya adalah seperti berikut:
S = ă a + (1 ă b)Yd
Di mana S = Tabungan
-a = Tabungan negatif
(1ăb) = Kecenderungan menabung marginal (MPS)
Yd = Pendapatan boleh guna
Kita boleh memplotkan graf bagi fungsi tabungan seperti yang ditunjukkan

Rajah 3.3: Fungsi tabungan
Berdasarkan Rajah 3.3 tadi, kita dapat melihat bahawa tabungan negatif (-a)
adalah sama nilai apabila Y = 0.
Kecenderungan Menabung Marginal (MPS)

[1ăb] menunjukkan nisbah antara peningkatan dalam tabungan dan
peningkatan pendapatan. Ia boleh diringkaskan seperti berikut:
Perubahan dalam tabungan S

MPS = =
Perubahan dalam pendapatan Y
Nisbah antara tabungan dan pendapatan disebut sebagai kecenderungan

menabung purata (APS). Ia boleh diringkaskan menjadi seperti berikut:
Jumlah simpanan S
APS = =
Jumlah pendapatan Y
Ini adalah kerana tabungan oleh isi rumah dan firma dianggap sebagai
bocoran dalam aliran kitaran pendapatan.

(c) Pelaburan (I)

Adakah anda tahu bahawa pelaburan adalah jenis perbelanjaan utama bagi
firma? Ini dapat dilihat pada definisi berikut:
Pelaburan ditakrifkan sebagai perbelanjaan firma untuk membeli stok

barang modal dan/atau barang teknologi yang tidak digunakan tetapi
digunakan dalam pengeluaran masa depan barangan dan perkhidmatan.
Pelaburan termasuklah membina bangunan, kilang atau rumah, membeli

barang modal seperti mesin dan menambah inventori bersih atau stok
barangan.
Dalam ekonomi, pelaburan sebenar berbeza daripada pelaburan yang

dirancang kerana perubahan dalam inventori firma adalah sebahagian
daripada pelaburan sebenar dan perubahan dalam inventori tidak
sepenuhnya di bawah kawalan syarikat. Perubahan atau peningkatan dan
penurunan inventori, kadangkala bergantung kepada keputusan mengenai
penggunaan isi rumah mereka. Walau bagaimanapun, huruf „I‰ biasanya
merujuk kepada pelaburan yang dirancang sahaja.
Ada dua jenis pelaburan iaitu:

(i) Pelaburan teraruh; dan
(ii) Pelaburan autonomi.
Apakah perbezaan antara keduanya?
Pelaburan teraruh bergantung kepada pendapatan negara. Perubahan

dalam pendapatan mendorong perubahan dalam pelaburan.
Faktor yang mempengaruhi pelaburan teraruh adalah keuntungan dan

peningkatan pendapatan penduduk. Semakin banyak bilangan orang akan
menyebabkan pengeluaran barangan dan perkhidmatan meningkat.

Bagaimana pula pelaburan autonomi?
Pelaburan autonomi dipengaruhi oleh faktor yang lain daripada

pendapatan negara, contohnya, kadar faedah, tahap kemajuan teknologi
dan jangkaan.
Fungsi pelaburan teraruh dan pelaburan autonomi ditunjukkan dalam

Rajah 3.4 berikut.
Rajah 3.4: Pelaburan autonomi dan pelaburan teraruh
3.1.2 Penggunaan, Tabungan dan Pendapatan Boleh

Guna
Bagaimanakah kita mengaitkan penggunaan, tabungan dan pendapatan boleh
guna? Hubungan antara pendapatan, tabungan dan pendapatan boleh guna
adalah seperti berikut:
Yd = C + S
Di mana Y = Yd, C = f(Yd), S = f(Yd).

Apabila persamaan itu dibahagikan dengan Y, maka
Y C S
= +
Y Y Y
Di mana 1 = APC + APS.
Jika terdapat perubahan dalam tahap pendapatan, maka
ΔY = ΔC + ΔS
Apabila persamaan itu dibahagikan dengan Y, maka
Y C S
 
Y Y Y
Iaitu 1 = MPC +MPS
MPC adalah peratusan atau bahagian pendapatan tambahan yang digunakan

untuk perbelanjaan penggunaan. MPS adalah peratusan atau bahagian
pendapatan tambahan yang digunakan untuk tabungan. Oleh kerana semua
pendapatan dalam ekonomi mesti dibelanjakan atau ditabung, maka MPC +
MPS = 1.
Ia juga boleh ditulis sebagai MPC = 1 ă MPS atau MPS = 1 ă MPC
3.1.3 Keseimbangan Pendapatan Negara

Sebelum keseimbangan pendapatan negara diperoleh, kita perlu mengenal pasti
keadaan keseimbangan pendapatan negara. Terma dan syarat keseimbangan
pendapatan negara adalah Permintaan Agregat (AD) = Penawaran Agregat (AS).
Dalam ekonomi dua sektor, Permintaan Agregat terdiri daripada penggunaan
dan pelaburan iaitu:
AD = C + I

Jumlah penawaran adalah jumlah barangan dan perkhidmatan yang dikeluarkan

dalam negara ini iaitu:
AS = Pengeluaran negara = Pendapatan negara
Oleh itu, AS = Y.
Maka AD = AS. Oleh itu, terma dan syarat keseimbangannya boleh ditulis
sebagai:
Persamaan AD = AS
C+I=Y
atau
AS = AD
Y= C+I
Dalam keadaan yang tidak seimbang, contohnya, apabila perbelanjaan agregat

adalah lebih daripada output agregat, akan ada penurunan yang tidak diduga
dalam inventori. Firma akan bertindak balas dengan meningkatkan output. Ini
akan membantu meningkatkan pendapatan dan akhirnya meningkatkan tahap
penggunaan juga. Proses ini akan berterusan sehingga tahap keseimbangan
dicapai.
Oleh itu, C + I = Y = C + S di mana keadaan keseimbangan ini boleh ditulis

sebagai:
Persamaan suntikan = Bocoran

I = S
Adakah anda tahu bahawa tahap keseimbangan pendapatan negara boleh

ditentukan dengan menggunakan tiga kaedah? Tiga kaedah tersebut ialah:
(a) Menggunakan jadual;
(b) Menggunakan rajah atau graf; dan
(c) Menggunakanpersamaan matematik.

Mari kita lihat setiap kaedah ini secara terperinci.
(a) Jadual
Jika MPC = 0.75, penggunaan adalah RM500 juta apabila pendapatan
bersamaan dengan sifar dan pelaburan autonomi adalah RM200 juta.
Oleh itu, C = 500 + 0.75Yd dan S = -500 + 0.25Yd. Dengan mengubah nilai Y
dalam persamaan, kita akan mendapat jawapan seperti dalam Jadual 3.2
berikut.
Jadual 3.2: Penentu Keseimbangan dalam Ekonomi Dua Sektor
Y = AS Penggunaan (C) Pelaburan (I) Tabungan (S) AD = C + I

0 500 200 ă500 700
700 1,025 200 -325 1,225
1,400 1,550 200 -150 1,750
2,100 2,075 200 25 2,275
2,800 2,600 200 200 2,800
3,500 3,125 200 375 3,325
4,200 3,650 200 550 3,850
Keseimbangan pendapatan negara wujud pada Y = 2800 apabila keadaan

AD = AS dan I = S berpuas hati.
Apa yang berlaku apabila Y tidak sama dengan 2800? Jika pendapatan lebih
rendah daripada 2,800, ia akan menjadi keadaan yang tidak stabil kerana
AD > AS. Ini akan menggalakkan syarikat untuk meningkatkan pengeluaran
dan aktiviti ekonomi (ia akan meningkat sehingga AD = AS dicapai). Jika
pendapatan melebihi 2,800, ia juga akan menjadi satu keadaan yang tidak
stabil kerana AS > AD. Ini bermakna, keluaran negara melebihi agregat
perbelanjaan yang dirancang. Oleh sebab penawaran melebihi permintaan,
firma akan mengurangkan pengeluaran mereka sehingga keseimbangan
AD = AS dicapai.
(b) Rajah atau Graf

Persamaan AD = AS melibatkan keluk Y = AS dan AD = C + I.
Keseimbangan dicapai ketika kedua-dua keluk bertemu di „e‰ dan
pendapatan berada di Ye (lihat Rajah 3.5).

Rajah 3.5: Keseimbangan pendapatan negara
Walau bagaimanapun, pendekatan suntikan-bocoran melibatkan keluk

tabungan, S dan keluk pelaburan, I. Keseimbangan ini ditunjukkan di titik
kedua-dua keluk ini bertemu.
(c) Persamaan Matematik

Menggunakan nilai yang sama, di mana penggunaan dan fungsi tabungan
ialah:
C = 500 + 0.75Yd
S = -500 + 0.25Yd
Y = C + I, oleh itu:
Y = 500 + + 200 0.75Y

Y = 700 + 0.75Y
Y - 0.75Y = 700
Y = 700/0.25 = 2,800
Atau menggunakan kaedah suntikan bocoran (I = S), oleh itu
200 = -500 + 0.25Y

0.25 Y = 700
Y = 700/0.25

Ini boleh diilustrasikan dalam Rajah 3.6.
Rajah 3.6: Keseimbangan pendapatan negara (keluk penggunaan dan tabungan)
3.1.4 Perubahan dalam Permintaan Agregat

Perubahan dalam permintaan agregat akan mengubah tahap keseimbangan
pendapatan negara. Dalam ekonomi dua sektor, ini berlaku apabila faktor yang
mempengaruhi penggunaan dan pelaburan berubah.
Anda boleh melihat kesan perubahan dalam AD (perubahan dalam pelaburan)

seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.7 dan Rajah 3.8 berikut.

Rajah 3.7: Kesan perubahan pada AD menggunakan pendekatan AD = AS
Rajah 3.8: Kesan perubahan dalam AD menggunakan pendekatan suntikan bocoran

3.1.5 Kesan Pengganda

Apakah yang dimaksudkan dengan kesan pengganda?
Kesan pengganda boleh ditakrifkan sebagai nisbah peningkatan pendapatan

atau pengeluaran negara untuk meningkatkan permintaan agregat (AD).
Apakah yang dilakukan oleh pengganda? Pengganda mengukur kesan perubahan

dalam satu pemboleh ubah terhadap pemboleh ubah yang lain.
Saiz pengganda boleh diperoleh dengan menggunakan formula berikut:
Nilai pengganda (K) = 1/(1-MPC) atau 1/MPS
Kesan pengganda menyebabkan pendapatan berubah pada kadar yang lebih

tinggi berbanding dengan perubahan lebih awal dalam AD. Dalam ekonomi dua
sektor, perubahan dalam komponen AD memberi tumpuan kepada tahap
pelaburan (I).
Mari kita lihat Contoh 3.1 yang menerangkan kesan pengganda dengan lebih
terperinci.
Contoh 3.1:
Untuk memahami kesan pengganda, andaikan MPC = 0.8 dan perubahan
dalam pelaburan = RM150 juta. Didapati bahawa pengganda nilai K = 1/0.2
= 5. Ini merupakan nilai pengganda yang menunjukkan bahawa perubahan
dalam pelaburan akan menukar nilai Y dengan jumlah pelaburan
didarabkan dengan lima.
Oleh itu, perubahan Y = Nilai pengganda  Perubahan dalam pelaburan

Y = K   Saya
= 5  RM150 juta
= RM750 juta
Dengan mengandaikan tahap keseimbangan asal adalah RM2,500 juta, oleh

itu tahap pendapatan negara yang baru ialah:
Y = 2,500 + 750 = RM3,250 juta.

SEMAK KENDIRI 3.1
Apakah ciri-ciri ekonomi dua sektor? Buat satu jadual yang

menerangkan ciri-ciri tersebut.
LATIHAN 3.1
1. Dalam ekonomi dua sektor, terangkan hubungan antara

penggunaan, tabungan dan pendapatan boleh guna.
2. Berikan takrif konsep pengganda dan nyatakan bagaimana saiz

pengganda diperoleh.
3. Dalam satu model mudah, jika C = 100 + 0.8Y dan I = 50, kirakan
tahap keseimbangan output.
4. Jika MPC = 0.75, kecenderungan menabung marginal adalah

_________________.
5. Peningkatan dalam penggunaan autonomi akan menggerakkan

keluk penggunaan agregat ke _______________________.
6. ________________________ adalah peratusan atau bahagian

pendapatan tambahan yang digunakan untuk perbelanjaan
penggunaan.
7. Jelaskan apa yang akan berlaku apabila bocoran adalah lebih besar
daripada suntikan.
3.2 EKONOMI TIGA SEKTOR

Adakah anda tahu bahawa ekonomi tiga sektor juga dikenali sebagai ekonomi
yang tertutup? Ia merangkumi tiga sektor seperti berikut:
(a) Sektor isi rumah;
(b) Firma atau sektor perniagaan; dan
(c) Sektor kerajaan.

Melalui ekonomi tiga sektor, kerajaan boleh mempengaruhi aktiviti ekonomi

dengan menggunakan dua dasar yang khusus. Dasar ini adalah:
(a) Dasar fiskal; dan
(b) Dasar kewangan atau dasar monetari.
Apakah maksud dasar ini?
Dasar fiskal merujuk kepada tindakan kerajaan dalam membuat

pembelanjaan dan mengenakan cukai.
Bagaimana dengan dasar kewangan atau monetari?
Dasar kewangan atau monetari merujuk kepada pihak berkuasa bank pusat
yang menentukan saiz dan kadar pertumbuhan penawaran wang di
pasaran.
Anda akan mempelajari lebih lanjut tentang dasar kewangan atau monetari
dalam topik yang akan datang. Sekarang, mari kita teruskan perbincangan kita
mengenai dasar fiskal.
Dalam dasar fiskal, campur tangan kerajaan wujud secara langsung dalam
aktiviti ekonomi melalui perbelanjaan kerajaan (G) dan sumber pendapatan
kerajaan (kutipan cukai [T]).
Perbelanjaan kerajaan (G) termasuk perbelanjaan kerajaan apabila membeli

barangan dan perkhidmatan, perbelanjaan pelaburan awam dan sebagainya.
Sementara itu, kerajaan memperoleh pendapatan dari cukai yang dipungut dari
isi rumah dan firma.
3.2.1 Aliran Kitaran Pendapatan

Ada tiga aliran baru dalam aliran kitaran pendapatan bagi ekonomi tiga sektor.
Tiga aliran baru ini dinyatakan dalam Jadual 3.3 berikut.

Jadual 3.3: Aliran Kitaran Pendapatan Ekonomi Tiga Sektor
Jenis Aliran Huraian

Pembayaran dalam pertukaran Aliran ini wujud kerana kerajaan membeli barangan
untuk barang dan perkhidmatan dan modal daripada sektor perniagaan (syarikat).
Pembayaran dalam pertukaran Aliran ini wujud kerana perbelanjaan kerajaan ke
untuk faktor pengeluaran dari atas faktor pengeluaran yang ditawarkan oleh sektor
mana cukai dikutip isi rumah.
Cukai Kerajaan mengutip cukai daripada isi rumah dan
sektor perniagaan.
Aliran kitaran pendapatan dalam ekonomi tiga sektor adalah seperti ditunjukkan
Rajah 3.9: Aliran kitaran pendapatan dalam ekonomi tiga sektor
3.2.2 Kerajaan dan Dasar Fiskal

Selain empat konsep kecil yang kita telah bincangkan dalam ekonomi dua sektor,
(pendapatan boleh guna (Y), penggunaan (C), tabungan (S) dan pelaburan (I)),
terdapat dua konsep penting yang perlu ditambah kepada ekonomi tiga sektor
iaitu perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T).
Mari kita lihat kedua-dua konsep baru ini dengan lebih lanjut dalam bahagian
seterusnya.

(a) Perbelanjaan Kerajaan

Ini merujuk kepada perbelanjaan awam yang dibuat oleh kerajaan untuk
menyediakan kemudahan untuk orang ramai. Perbelanjaan kerajaan dapat
dilihat dari tiga perspektif iaitu:
(i) Perbelanjaan kerajaan untuk membeli barang dan perkhidmatan yang

dikeluarkan oleh sektor perniagaan (syarikat);
(ii) Perbelanjaan kerajaan untuk membayar terhadap faktor pengeluaran

atau tenaga buruh yang disediakan oleh sektor isi rumah; dan
(iii) Perbelanjaan kerajaan dalam bentuk pencen, biasiswa dan

sebagainya.
Perbelanjaan kerajaan dianggap suntikan kerana ia akan membawa aliran

masuk pendapatan ke dalam aliran kitaran pendapatan. Secara umumnya,
perbelanjaan kerajaan (G) bergantung kepada beberapa faktor seperti:
(i) Jangkaan hasil cukai;
(ii) Tujuan ekonomi, contohnya, untuk mengurangkan kadar

pengangguran; dan
(iii) Keadaan politik dan keamanan. Contohnya, peningkatan perbelanjaan

semasa kempen pilihanraya.
Sumber kewangan yang menampung perbelanjaan kerajaan diperoleh

terutamanya daripada cukai dan pinjaman dalam negeri. Sebagai contoh,
Bank Negara dan Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP), pinjaman
dari luar negara seperti Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) atau
penjualan bon dan sebagainya. Perbelanjaan kerajaan adalah ditentukan
oleh kerajaan secara eksogen.
(b) Cukai (T)

Apakah yang anda faham tentang cukai? Bolehkah anda takrifkan cukai?
Cukai adalah bayaran wajib dalam bentuk wang tunai atau barangan
yang dikenakan oleh kerajaan ke atas isi rumah dan firma untuk
menyokong perbelanjaan kerajaan.

Cukai adalah bocoran dalam aliran kitaran pendapatan negara.

Cukai boleh dikategorikan kepada dua iaitu cukai langsung dan cukai
tidak langsung seperti yang dijelaskan dalam Jadual 3.4.
Jadual 3.4: Cukai Langsung dan Cukai Tidak Langsung
Cukai Langsung Cukai Tidak Langsung

Cukai langsung dikumpul secara langsung Cukai tidak langsung boleh dikongsi
daripada penerima dan tanggungjawab atau dipindahkan kepada orang lain.
pembayaran tidak boleh dipindahkan kepada Contohnya: duti eksport, duti import,
orang lain. Contohnya: cukai pendapatan duti eksais, cukai jualan dan cukai
peribadi. perkhidmatan.
Dalam ekonomi, ada tiga jenis cukai yang dikenakan iaitu:

(i) Cukai progresif;
(ii) Cukai regresif dan
(iii) Cukai berkadar.
Mari kita rujuk Jadual 3.5 berikut untuk penjelasan yang lebih terperinci
mengenai ketiga-tiga jenis cukai tersebut.
Jadual 3.5: Tiga Jenis Cukai
Jenis Cukai Penerangan

Cukai progresif Kadar cukai bertambah dengan pendapatan.
Cukai regresif Kadar cukai berkurangan dengan pendapatan.
Cukai berkadar Semua orang membayar peratusan yang sama pendapatan dalam
cukai tanpa mengira tahap pendapatan. Walaupun pendapatan
meningkat, kadar cukai akan tetap sama. Walau bagaimanapun,
jumlah cukai yang perlu dibayar akan meningkat.
Fungsi cukai berkadar menunjukkan hubungan antara cukai dan

pendapatan. Ia boleh diringkaskan seperti berikut:
T = s + tY
Di mana T = Tahap cukai

s = Cukai autonomi
t = Kecenderungan sut kepada cukai (MPT)
Y = Pendapatan

Adakah anda tahu bahawa cukai autonomi (s) tidak bergantung kepada
pendapatan? Mereka wujud walaupun Y = 0. Ini bermakna, isi rumah perlu
membayar cukai walaupun mereka tidak mempunyai pendapatan.
Kecenderungan sut kepada cukai (t) mengukur kenaikan cukai disebabkan

oleh peningkatan dalam pendapatan.
3.2.3 Penggunaan, Tabungan dan Cukai

Bagaimana kita mengaitkan penggunaan, tabungan dan cukai? Hubungan antara
penggunaan, tabungan dan cukai boleh dilihat daripada kesan cukai tetap pada
nilai penggunaan dan tabungan. Cukai tetap isi rumah dan firma akan
mengurangkan pendapatan boleh guna dan seterusnya, mempengaruhi
penggunaan dan tabungan. Fungsi penggunaan dengan cukai boleh dirumuskan
seperti berikut:
C = a + bYd
C = a + b(Y ă T)
Bagi fungsi tabungan dengan cukai, formulanya adalah seperti berikut:
S = -a + (1 ă b)(Y ă T)
C = a + b(Y ă T)
Sebagai contoh, jika a = 9,000, MPC = 0.75, T = 1,000
(a) Dalam persamaan tanpa cukai, apabila Y= 6,000

Nilai pengunaan C = 9,000 + 0.75Y = 9,000 + 0.75(6,000) = 13,500
Tabungan S = ă9,000 + 0.25Y = 9,000 + 0.25(6,000) = ă7,500
(b) Dalam persamaan dengan cukai tetap:

C = 9,000 + 0.75(Y ă 1000)
C = 8,250 + 0.75Y
C = 8,250 + 0.75 (6000)
= 1,2750
S = -9,000 + 0.25(Y ă 1000)

S = -9,250 + 0.25Y
S = -9,250 + 0.25(6000)
S = ă7,750


Dalam ekonomi tiga sektor, komponen AD termasuklah penggunaan, pelaburan
dan perbelanjaan kerajaan. Oleh itu, keadaan keseimbangan ditulis sebagai:
Persamaan AD = AS
C+I = Y
atau
AS = AD
Y = C+I
Selain penggunaan, pendapatan juga digunakan untuk tabungan dan

pembayaran cukai. Oleh itu, keadaan keseimbangan juga boleh ditulis sebagai:
Persamaan suntikan = Bocoran

I+G= S+T
Di sini, keseimbangan pendapatan negara dikira dengan menggunakan dua

kaedah utama iaitu:
(a) Rajah; dan
(b) Persamaan Matematik.
Jika a = RM900 juta, MPC = 0.75

I = 150 juta, G = 600 juta, T = 600 juta
Jika Y = 6,000, nilai penggunaan (C) dan tabungan (S) tanpa cukai adalah lebih
tinggi daripada nilai dengan cukai.
Fungsi penggunaan = 900 + 0.75 (Y ă 600)

= 450 + 0.75 Y
Fungsi tabungan = -900 + 0.25 (Y ă 600)

= -1,050 + 0.25Y

Sekarang, mari kita lihat bagaimana kaedah ini digunakan.
(a) Rajah
Keseimbangan pendapatan menggunakan keadaan keseimbangan AD = AS
dan suntikan = bocoran seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.10 berikut.
Rajah 3.10: Keseimbangan pendapatan negara
(b) Persamaan Matematik

Pendapatan negara pada keseimbangan menggunakan pendekatan
AD = AS adalah seperti berikut:
Y = C+I+G
Y = 450 + 0.75Y + 150 + 600
Yă 0.75Y = 1,200
Y = 1,200/0.25 = 4,800
Pendekatan suntikan bocoran juga memberikan jawapan yang sama di

mana:
I+G = S+T
150 + 600 = ă1,050 + 0.25Y + 600
750 + 1,050 ă 600 = 0.25Y
1,200/0.25 = Y
Y = 4,800
Untuk memeriksa jawapan anda apabila mengira pendapatan negara pada

keseimbangan, anda boleh menggunakan kedua-dua pendekatan dan
sudah tentu, anda perlu mendapatkan jawapan yang sama. Jika anda
mendapat jawapan yang berbeza, cuba kira kembali.

Kita telah mempelajari sebelum ini bahawa pengiraan keseimbangan

pendapatan negara termasuklah cukai tetap atau sekaligus. Sekarang, mari
kita lihat pengiraan keseimbangan pendapatan negara apabila terdapatnya
fungsi cukai.
Apakah tahap keseimbangan pendapatan negara bagi masalah berikut?
Fungsi penggunaan (C) = 70 + 0.9Yd

Fungsi cukai (T) = 25 + 0.2Y
Perbelanjaan kerajaan (G) = 20
Pelaburan (I) = 35
Keseimbangan ekonomi tiga sektor menggunakan kaedah AD = AS
Y = C+I+G
Y = (70 + 0.9Yd) + 35 + 20
Y = 125 + 0.9 (Y ăT)
Y = 125 + 0.9Y ă 0.9T
Y = 125 + 0.9Y ă 0.9(25 + 0.2Y)
Y = 102.5 + 0.72Y
(1 ă 0.72)Y = 102.5
Y = 102.5/0.28
= 366.07
Menggunakan kaedah suntikan-bocoran:
I+G = S+T
35 + 20 = (ă70 + 0.1Yd) + (25 + 0.2Y)
55 = ă70 + 0.1 (Y ă T) + (25 + 0.2Y)
55 = ă70 + 0.1 (Y ă 25 ă 0.2Y) + 25 + 0.2Y
100 = ă2.5 + 0.08Y + 0.2Y
102.5 = 0.28Y
102.5/0.28 = Y
Y = 366.07

3.2.5 Perubahan dalam Agregat Permintaan

Perubahan dalam perbelanjaan kerajaan boleh menyebabkan perubahan dalam
AD dan seterusnya perubahan dalam tahap pendapatan keseimbangan.
Mari kita lihat Rajah 3.11 berikut.
Rajah 3.11: Kesan perubahan dalam perbelanjaan kerajaan
Dalam Rajah 3.11 tadi, B merupakan titik keseimbangan asal, di mana AD = AS

dan tahap pendapatan = Yasal.
Jika perubahan wujud dalam perbelanjaan kerajaan iaitu peningkatan sebanyak

G, keluk AD0 akan berpindah ke AD1. Satu titik keseimbangan baru akan
muncul di C apabila AD1 melintasi AS di Y1.
Sebaliknya, penurunan dalam perbelanjaan kerajaan (G) akan menyebabkan

keluk AD0 bergerak ke bawah AD2. Satu titik keseimbangan baru tercapai di A
apabila AD2 melintasi AS di peringkat pendapatan Y2.

Dalam ekonomi tiga sektor, ada dua jenis kesan pengganda iaitu:
(a) Pengganda perbelanjaan kerajaan; dan
(b) Pengganda cukai.

Sekarang, mari kita lihat kedua-dua jenis pengganda ini dengan lebih lanjut.
(a) Pengganda Perbelanjaan Kerajaan

(Sama seperti pengganda pelaburan)
Pengganda perbelanjaan kerajaan (K G) = 1/1 ă MPC atau 1/MPS
Perubahan dalam pendapatan,  Y = KG   G.
Dengan menggunakan contoh yang sama, jika kerajaan mengurangkan G

daripada RM600 juta kepada RM400 juta, (  G = -200)
 Y = 1/0.25   G
= 4  -200
= -800
Oleh itu, nilai pendapatan negara pada keseimbangan baru ialah:
Ybaru = Yasal +  Y
= 4,800 ă 800
= 4,000
Didapati bahawa penurunan dalam perbelanjaan kerajaan telah

menyebabkan nilai pendapatan negara turut jatuh.
(b) Pengganda Cukai

Bagaimana pula dengan pengganda cukai? Berikut adalah formula untuk
mengiranya.
Pengganda cukai (KT) = - MPC/1-MPC atau -MPC/MPS
Perubahan tahap pendapatan, Y = KT  T
Dengan menggunakan contoh yang sama, jika kerajaan mengurangkan

cukai sebanyak RM150 juta, bermakna ia mengurangkan RM600 kepada
RM450, maka nilai Y = 150  MPC  Pengganda = 150  0.75  4 = 450
Oleh itu, nilai baru Y = Yasal + Y

= 4,800 + 450 = 5,250
Pengiraan sebelumnya menunjukkan bahawa penurunan cukai akan

meningkatkan pendapatan negara.

LATIHAN 3.2
1. Huraikan dua konsep tambahan disebabkan oleh kewujudan sektor

kerajaan dalam ekonomi tiga sektor.
2. Nyatakan keadaan keseimbangan ekonomi tiga sektor menggunakan

pendekatan suntikan bocoran.
3. Ekonomi kerajaan mempunyai MPC = 0.6. Apakah nilai pengganda

perbelanjaan kerajaan?
4. Andaikan bahawa MPC = 0.4 dan kerajaan meningkatkan

perbelanjaan sebanyak RM2 juta dan cukai sebanyak RM1 juta.
Kirakan apa yang akan berlaku kepada tahap pendapatan
keseimbangan.
3.3 EKONOMI EMPAT SEKTOR

Sekarang, mari kita beralih kepada ekonomi empat sektor. Adakah anda tahu
bahawa ekonomi empat sektor juga dikenali sebagai ekonomi terbuka? Ini
adalah kerana penglibatan negara dengan ekonomi asing atau antarabangsa juga
diambil kira. Aktiviti perniagaan antarabangsa seperti import dan eksport
barang dan perkhidmatan mempengaruhi ekonomi aliran kitaran pendapatan.
Ini dapat dilihat dalam Rajah 3.12 berikut.

Rajah 3.12: Aliran kitaran dalam ekonomi empat sektor atau terbuka
Dalam ekonomi empat sektor, hubungan antara pemain dalam ekonomi iaitu isi
rumah, firma, kerajaan dan sektor luar negara termasuk juga aktiviti di tiga
pasaran utama iaitu pasaran barang dan perkhidmatan, pasaran buruh dan
pasaran kewangan.
Rajah 3.13 berikut menunjukkan pemain dan pasaran dalam ekonomi empat
sektor atau ekonomi terbuka.
Rajah 3.13: Peserta dan pasaran dalam ekonomi empat sektor atau terbuka

3.3.1 Eksport dan Import

Anda pasti pernah mendengar atau membaca tentang aktiviti import dan eksport
dalam ekonomi negara. Apakah yang anda faham tentang terma eksport dan
import ini?
Import (M) adalah pembelian barang dan perkhidmatan yang dihasilkan oleh
negara asing. Barangan yang diimport termasuklah barangan pengguna,
barangan modal dan bahan mentah.
Eksport (X) adalah penjualan barang dan perkhidmatan kepada negara asing
sama ada barangan pengguna, barangan modal atau bahan mentah.
Dalam aliran kitaran pendapatan negara, komponen eksport adalah suntikan

kerana ia menyebabkan aliran wang dari luar ke dalam negara ini, manakala
import adalah bocoran kerana ia melibatkan wang yang mengalir keluar dari
negara ini.
Eksport Bersih (X ă M) = Xn
Nilai semua barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan dalam negara ini
yang dijual ke luar negara
Tolak
Nilai semua barang dan perkhidmatan yang dihasilkan di luar negara yang
dibeli oleh orang tempatan.
Komponen import boleh dibahagikan kepada import tetap dan import berkadar.
Komponen import ditentukan secara eksogen. Perbincangan dalam subtopik ini
melibatkan komponen import tetap dan import berkadar.
Fungsi import berkadar menunjukkan hubungan antara import dan pendapatan

seperti berikut:
M = n + mY
Di mana M = Tahap import

n = Import autonomi
m = Kecenderungan sut untuk mengimport


Dalam ekonomi empat sektor, komponen AD terdiri daripada penggunaan,
pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan eksport bersih. Oleh itu, keadaan
keseimbangannya ditulis sebagai:
Persamaan AD = AS
Y = C + I + G + (X ă M)
Di mana X = X0 dan M = M0
Keadaan keseimbangan juga boleh ditulis sebagai:
Persamaan suntikan-bocoran
I+G+X=S+T+M
Mari kita lihat Contoh 3.2 iaitu model ekonomi terbuka.
Contoh 3.2:
C = 500 + 0.5Yd
T = 100, G = 100, I = 100
X = 100 and M = 50
Menggunakan pendekatan AD = AS,

Y = C+I+G+XăM
Y = 500 + 0.5 (Y ă 100) + 100 + 100 + 100 ă 50
Y = 750 + 0.5Y ă 50
0.5Y = 700
Y = 700/0.5
Y = 1,400
Menggunakan pendekatan suntikan-bocoran,

S+T+M = I+G+X
- 500 + 0.5 (Y ă T) + 100 + 50 = 100 + 100 + 100
0.5Y ă 50 = 300 + 500 ă150
Y = 700/0.5
Y = 1,400

Sekarang, mari kita lihat model ekonomi yang sama tetapi dengan fungsi import
berkadar (lihat Contoh 3.3).
Contoh 3.3:
Satu model ekonomi terbuka diberikan di bawah. Kira tahap keluaran atau
keseimbangan pendapatan negara.
C = 500 + 0.5Yd
T = 100
G = 100
I = 100
X = 100
M = 50 + 0.2Y
Menggunakan pendekatan AD = AS,

Y = C+I+G+XăM
Y = 500 + 0.5 (Y ă T) + 100 + 100 + 100 ă (50 ă
0.2Y)
Y = 750 + 0.5Y ă 50 ă 0.2Y
(1 ă 0.3Y) = 700
Y = 700/0.7 = 1,000
Menggunakan pendekatan suntikan-bocoran,

S+T+M = I+G+X
-500 + 0.5 (YăT) + 100 + (50 + 0.2Y) = 100 + 100 + 100
0.7Y ă 50 = 300 + 500 ă 150
Y = 700/0.7 = 1,000
Kedua-dua contoh ini jelas menunjukkan hubungan negatif antara import dan
tahap keseimbangan pendapatan negara. Ini bermakna bahawa mana-mana
peningkatan dalam import akan mengurangkan tahap keseimbangan
pendapatan negara. Sebaliknya, penurunan dalam import akan membantu
meningkatkan tahap keseimbangan pendapatan negara.

3.3.3 Perubahan dalam Permintaan Agregat

Perubahan dalam eksport dan import negara boleh menyebabkan perubahan
dalam AD dan seterusnya mengubah tahap keseimbangan pendapatan juga.
Rajah 3.14: Kesan perubahan eksport bersih
Dalam Rajah 3.14 di atas, titik B adalah tahap keseimbangan asal di mana AD
dan tahap pendapatan = AS = Yasal. Jika perubahan positif berlaku, bermakna
eksport bersih yang lebih tinggi (X > M), maka keluk AD0 akan berpindah ke
AD1. Satu keseimbangan baru akan tercapai pada titik C apabila AD1 melintasi
AS di Y1.
Sebaliknya, jika terdapat perubahan negatif di mana jumlah import melebihi

jumlah eksport (X < M), keluk AD0 akan bergerak ke bawah untuk AD2. Satu
keseimbangan baru akan tercapai pada titik A apabila AD2 melintasi AS di
peringkat pendapatan Y2.

Selain pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan cukai pengganda yang telah anda
pelajari dalam subtopik sebelum ini, terdapat dua tambahan pengganda dalam
ekonomi empat sektor. Pengganda tersebut adalah pengganda eksport dan
pengganda import.

(a) Pengganda Eksport

Berikut adalah formula untuk pengganda eksport:
Pengganda eksport (KX) = 1/1- MPC atau 1/MPS
Perubahan dalam pendapatan, Y = KX  X
Dengan menggunakan contoh yang sama, jika eksport meningkat sebanyak

RM100 juta, maka (X = 100):
Y = 1/0.5  X
= 2  100
= 200
Maka nilai pendapatan negara pada keseimbangan baru akan menjadi:
Ybaru = Yasal + 200

= 1,400 + 200
= 1,600
Sebagai suntikan dalam aliran kitaran pendapatan negara, peningkatan

dalam nilai eksport meningkatkan nilai pendapatan negara.
(b) Pengganda Import

Berikut adalah formula untuk pengganda import:
Pengganda import (KM) = ăMPC/1ăMPC atau ă MPC/MPS
Perubahan dalam pendapatan, ΔY = KM  ΔM
Y = 50  Pengganda
= 50  2
= 100 juta 
Oleh itu, nilai Ybaru = Yasal + Y

= 1,400 ă 100 = 1,300 juta
Pengiraan ini menunjukkan bahawa peningkatan dalam import akan

mengurangkan nilai pendapatan negara.

SEMAK KENDIRI 3.2
Bandingkan ciri-ciri yang membezakan ekonomi tiga sektor daripada

ekonomi empat sektor.
LATIHAN 3.3
1. Senaraikan semua pemain dalam ekonomi empat sektor dan

jelaskan tambahan dua konsep yang wujud dalam sektor ini
berbanding ekonomi tiga sektor.
2. Apakah syarat keseimbangan pendapatan negara bagi ekonomi

empat sektor?
3. Peningkatan tahap eksport akan ________ peringkat output negara,

manakala peningkatan dalam tahap import akan ________ peringkat
output negara.
4. Dalam ekonomi terbuka, MPC = 0.9 dan kecenderungan mengimport

marginal ialah 0.3. Berapa banyak jumlah eksport yang perlu
ditingkatkan untuk meningkatkan tahap output menjadi 200?
3.4 MASALAH EKONOMI DAN POLISI FISKAL
AKTIVITI 3.1
Ada beberapa dasar yang digunakan oleh kerajaan dalam mencapai

objektif kerajaan. Bolehkah anda kenal pasti dasar tersebut?
Dasar fiskal adalah alat dasar makroekonomi yang boleh digunakan untuk
mencapai objektif kerajaan atau matlamat ekonomi seperti kadar pekerjaan yang
lebih tinggi, kadar inflasi yang stabil dan pertumbuhan ekonomi.

3.4.1 Polisi Fiskal

Dasar fiskal terdiri daripada dua alat yang utama iaitu perbelanjaan kerajaan dan
cukai. Mekanisme dasar fiskal pula terdiri daripada dasar fiskal automatik dan
dasar fiskal budi bicara (lihat Rajah 3.15).
Rajah 3.15: Dasar fiskal
Apakah kegunaan dasar fiskal automatik dan dasar fiskal budi bicara?
Dasar fiskal automatik adalah penstabil yang beroperasi secara automatik

untuk melambatkan perkembangan semasa pertumbuhan ekonomi dan
melambatkan kemelesetan ekonomi semasa kemelesetan ekonomi.
Dasar ini adalah lebih mudah tetapi ia tidak boleh mengatasi masalah seperti
pengangguran dan inflasi. Pada asasnya, ia bergantung kepada struktur cukai
negara. Bagaimana pula dengan dasar fiskal budi bicara?
Dasar fiskal budi bicara merujuk kepada keadaan apabila kerajaan membuat
beberapa perubahan dalam cukai dan perbelanjaan kerajaan untuk mengatasi
masalah ekonomi yang tidak boleh dikendalikan melalui dasar fiskal
automatik.
Dasar fiskal budi bicara dilakukan atas dasar „ad-hoc‰ dan apabila diperlukan.
Dasar fiskal budi bicara dibahagikan kepada tiga jenis seperti yang dinyatakan di
dalam Jadual 3.6 berikut.

Jadual 3.6: Dasar Fiskal Budi Bicara
Dasar Budi Bicara Penjelasan

Dasar belanjawan Merujuk kepada keadaan bajet kerajaan di mana apabila hasil
defisit kerajaan adalah kurang daripada perbelanjaannya. Ia dijalankan
dengan mengurangkan cukai, meningkatkan perbelanjaan kerajaan
atau kedua-duanya untuk mengatasi deflasi dan pengangguran.
Dasar belanjawan Merujuk kepada keadaan bajet kerajaan apabila hasil kerajaan
lebihan melebihi perbelanjaan. Ia dilaksanakan melalui peningkatan cukai,
mengurangkan perbelanjaan kerajaan atau kedua-duanya untuk
mengatasi inflasi.
Dasar belanjawan Merujuk kepada keadaan bajet kerajaan apabila hasil kerajaan
berimbang bersamaan perbelanjaan. Ia dilakukan apabila guna tenaga penuh
tercapai dan ia bertujuan untuk memastikan kestabilan ekonomi
dan mengukuhkan kedudukan kewangan kerajaan.
Berikut adalah penjelasan bagi dasar bajet seimbang dan pengganda bajet
seimbang:
(a) Dasar Belanjawan Berimbang

Apabila kerajaan melaksanakan dasar jenis ini, ia tidak akan mengubah
defisit bajet kerajaan kerana peningkatan perbelanjaan kerajaan akan betul-
betul sepadan dengan peningkatan dalam pendapatan cukai. Walau
bagaimanapun, kenaikan yang sama dalam perbelanjaan kerajaan dan
cukai akan mempunyai kesan ke atas keseimbangan pendapatan. Untuk
melihat dengan jelas, mari kita lihat pada Contoh 3.4.
Contoh 3.4:
Andaikan kerajaan negara X meningkatkan perbelanjaan sebanyak $20
bilion. Pada masa yang sama, kerajaan membiayai perbelanjaan
melalui peningkatan yang sama dalam cukai. Peningkatan dalam
perbelanjaan kerajaan mempunyai kesan positif ke atas perbelanjaan
agregat.
Sementara itu peningkatan cukai mempunyai kesan negatif ke atas

perbelanjaan keseluruhan dalam ekonomi. Kesan daripada
peningkatan cukai ke atas perbelanjaan agregat akan bergantung
kepada bagaimana isi rumah bertindak balas kepadanya.

Seperti yang dibincangkan sebelum ini, pendapatan peribadi yang

diterima oleh isi rumah digunakan untuk perbelanjaan dan
menyimpan. Apabila pendapatan boleh guna menurun, kedua-dua
penggunaan isi rumah dan tabungan juga menurun. Peningkatan
cukai sebanyak $20 bilion mengurangkan pendapatan boleh guna.
Penggunaan berkurangan sebanyak $20 bilion MPC (menganggap
bahawa MPC = 0.8) = $16 bilion dan mengurangkan penjimatan oleh
$20 bilion MPS (1-MPC = 0.2) = $4 bilion.
Sementara itu, peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan sebanyak $20

bilion peralihan keluk perbelanjaan agregat meningkat sebanyak $20
bilion. Kenaikan cukai, bagaimanapun, mengurangkan perbelanjaan
penggunaan sebanyak $16 bilion dan oleh itu, perubahan keluk
perbelanjaan agregat ke bawah. Kesan bersih adalah peningkatan
dalam perbelanjaan agregat sebanyak $4 bilion, selepas kenaikan
seimbang bajet dalam perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T), dan ini
pasti akan meningkatkan output.
(b) Pengganda Belanjawan Seimbang

Terdapat dua jenis pengganda yang terlibat dalam perbelanjaan kerajaan
dan peningkatan cukai. Untuk melihat kesan akhir peningkatan serentak
dalam G dan T, kita harus menambah pengganda bagi kedua-dua G dan T.
Pengganda G adalah 1 / (1 ‒ MPC) atau 1/MPS dan pengganda cukai
adalah -MPC / (1 ‒ MPC) atau -MPC/MPS. Jumlah kedua-dua adalah
1/MPS ‒ MPC / MPS = (1 ‒ MPC) / MPS = MPS / MPS = 1.
Berdasarkan Contoh 3.4 tadi, peningkatan dalam G akan meningkatkan

pengeluaran sebanyak $100 bilion di mana ia adalah $20 bilion  5.
Peningkatan cukai akan mengurangkan pengeluaran sebanyak $20 bilion 
4 = RM80 bilion. Kesan bersih adalah $100 bilion ă $80 bilion = $20 bilion.
Kita boleh melihat dengan jelas bahawa peningkatan dalam output (Y)
sebagai hasil daripada peningkatan dalam G dan T adalah sama seperti
jumlah perubahan awal dalam G atau T itu sendiri di mana Y = G atau
TKBB (1) = $20 bilion.
Untuk mendapatkan pengganda bajet seimbang, anda boleh menggunakan

formula berikut:
Pengganda belanjawan seimbang = 1 yang berganda G + pengganda

T = 1/MPS ă MPC/MPS = (1-MPC)/MPS = MPS/MPS

Kesan dasar fiskal kerajaan boleh mempengaruhi keadaan ekonomi. Ia boleh

dilihat dalam jurang inflasi dan deflasi. Mari kita pelajari tentang jurang inflasi
dan deflasi dalam subtopik seterusnya.
3.4.2 Lompang Deflasi dan Inflasi

Apakah yang dimaksudkan dengan lompang inflasi?
Lompang inflasi ditakrifkan sebagai keadaan apabila permintaan agregat

yang sebenar adalah lebih daripada permintaan agregat yang diperlukan
pada guna tenaga penuh.
Keadaan ini wujud dalam ekonomi yang telah mencapai guna tenaga penuh.
Oleh kerana semua sumber telah digunakan pada masa tersebut, maka
peningkatan permintaan akan menyebabkan kenaikan kos pengeluaran. Ini akan
menyebabkan inflasi. Mari kita lihat Rajah 3.16.
Rajah 3.16: Lompang inflasi
Merujuk kepada Rajah 3.16 tadi, pada permintaan agregat AD, keseimbangan
dicapai pada titik E iaitu pada tahap pendapatan Y. Level Y melebihi paras
pendapatan berpotensi atau YF.

Perbezaan antara A dan E1 menunjukkan lompang inflasi. Masalah lompang

inflasi dapat diatasi dengan mengurangkan perbelanjaan kerajaan atau
pelaburan.
Bagaimana pula dengan lompang deflasi? Lompang deflasi adalah bertentangan

dengan lompang inflasi. Jadi, apakah maksud sebenar lompang deflasi?
Lompang deflasi ditakrifkan sebagai keadaan apabila permintaan agregat

yang sebenar adalah kurang daripada permintaan agregat yang diperlukan
Dengan erti kata lain, ekonomi berada dalam keadaan jurang deflasi apabila
sumber tidak digunakan sepenuhnya dan pengangguran masih boleh berlaku.
Rajah 3.17: Jurang deflasi
Dalam Rajah 3.17 tadi, keluk AD adalah keluk permintaan sebenar dan DGTP
adalah keluk permintaan agregat yang diperlukan pada guna tenaga penuh.
Pada permintaan agregat AD, tahap keseimbangan pada E iaitu pada tahap
pendapatan Y. Oleh itu, peringkat ini adalah kurang daripada tahap pendapatan
negara potensi atau YF.

3.4.3 Penyelesaian Lompang Deflasi dan Lompang

Inflasi
Nilai jurang inflasi atau deflasi boleh diukur dengan menggunakan formula
berikut:
Lompang deflasi atau inflasi = Lompang KNK atau pengganda
Y f  Yasal
=
1/ (1  MPC )
Sekarang, mari kita lihat beberapa contoh bagaimana untuk menggunakan

formula ini.
(a) Kes Lompang Inflasi

Mari kita lihat Contoh 3.5 berikut.
Contoh 3.5:
Jika pendapatan negara pada keseimbangan sebenar adalah RM3,000
juta, pendapatan negara pada guna tenaga penuh adalah RM2,000 juta
dan MPC ialah 0.8, jurang inflasi boleh dikira seperti berikut:
Lompang inflasi = (2,000 ă 3,000)/(1/0.2)

= -1,000/5
= -200 juta
Dua alat dasar fiskal yang digunakan dalam Contoh 3.5 tadi boleh
digunakan untuk mengurangkan perbelanjaan kerajaan atau meningkatkan
cukai.

Contoh 3.6:
(i) Pengurangan Perbelanjaan Kerajaan
Perubahan dalam pendapatan, Y = K G  G
Oleh itu ă1,000 = 1/MPS  G

ă1,000 = 1/0.2  G
G = ă200
Ini bermakna bahawa perbelanjaan kerajaan perlu dikurangkan

sebanyak RM200 juta iaitu nilai yang sama seperti lompang
inflasi, dalam usaha untuk merapatkan jurang.
(ii) Peningkatan Cukai
Perubahan dalam pendapatan, Y = K  T

T
Oleh itu, -1,000 =-MPC/MPS  T

-1,000 = -0.8/0.2  T
T = 250
Ini bermakna bahawa cukai perlu meningkat sebanyak RM250

juta untuk merapatkan jurang inflasi.
(b) Kes Lompang Deflasi

Mari kita lihat Contoh 3.7.
Contoh 3.7:
Sekarang, jika pendapatan negara pada tahap keseimbangan sebenar
adalah RM1,500 juta, pendapatan negara pada guna tenaga penuh
adalah RM2,000 juta dan MPC ialah 0.8, jurang deflasi boleh dikira
seperti berikut:
Lompang deflasi = (2,000 ă 1,500)/(1/0.2)

= 500/5
= 100 juta

Dua alat dasar fiskal boleh digunakan ialah peningkatan perbelanjaan

kerajaan atau mengurangkan cukai.
Contoh 3.8:
(i) Meningkatkan Perbelanjaan Kerajaan
Perubahan dalam pendapatan, Y = K G  G
Oleh itu, 100 = 1/MPS  G

100 = 1/0.2  G
G = 20
Ini bermakna bahawa perbelanjaan kerajaan perlu meningkat

sebanyak RM20 juta iaitu nilai yang sama seperti lompang deflasi
untuk merapatkan jurang.
(ii) Pengurangan Cukai
Perubahan dalam pendapatan, Y = K T  T
Oleh itu, 100 = ăMPC/MPS  T

100 = ă0.8/0.2  T
T = ă25
Ini bermakna bahawa cukai perlu dikurangkan sebanyak RM25

juta untuk merapatkan lompang inflasi.
Akhir sekali, saya berharap anda tahu bagaimana untuk menyelesaikan masalah
lompang inflasi dan deflasi. Peranan dasar fiskal dalam menangani masalah ini
boleh dibahagikan kepada dua iaitu sama ada digunakan sebagai alat perbelanjaan
kerajaan atau digunakan sebagai sistem cukai untuk mencapai matlamat ekonomi.
SEMAK KENDIRI 3.3
Jelaskan peranan dasar fiskal dalam mengatasi masalah lompang

ekonomi.

LATIHAN 3.4
1. Berikan definisi dasar fiskal dan nyatakan dua komponen bagi

dasar ini.
2. Jelaskan dasar fiskal budi bicara.
3. Jelaskan persamaan dan perbezaan antara lompang inflasi dan
deflasi.
 Ciri-ciri ekonomi dua sektor adalah isi rumah dan firma. Empat konsep
penting dalam sektor ini merupakan penggunaan (C), tabungan (S),
pelaburan (I) dan pendapatan boleh guna (Y).
 Ciri-ciri ekonomi tiga sektor ialah isi rumah, firma atau sektor perniagaan
dan kerajaan. Enam konsep penting dalam sektor ini adalah penggunaan (C),
tabungan (S), pelaburan (I), pendapatan boleh guna (Y), perbelanjaan
kerajaan (G) dan cukai (T).
 Ciri-ciri ekonomi empat sektor ialah isi rumah, firma, kerajaan dan sektor
luar negara. Ada empat konsep penting dalam sektor ini iaitu penggunaan
(C), pelaburan (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih (X ă M).
 Penentu keseimbangan pendapatan negara boleh dirumuskan seperti berikut:
Pendekatan
Pendekatan AD = AS
Suntikan‒Bocoran
Ekonomi dua sektor Y=C+I I=S
Ekonomi tiga sektor Y=C+I+G I+G=S+T
Ekonomi empat sektor Y=C+I+G+XăM I+G+X=S+T+M
 Dasar fiskal digunakan untuk menyelesaikan masalah jurang inflasi dan

deflasi. Dua alat utama dasar ini ialah perbelanjaan kerajaan dan cukai.

Aliran kitaran Lompang inflasi

Cukai Pelaburan
Dasar fiskal Pendapatan boleh guna
Eksport Pengganda belanjawan seimbang
Firma Penggunaan
Import Perbelanjaan kerajaan
Isi rumah Permintaan agregat
Kesan pengganda Sektor luar negara
Keseimbangan pendapatan negara Tabungan
Lompang deflasi

Topik  Wang dan
4 Sistem
Perbankan
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membincangkan empat fungsi wang;
2. Menjelaskan fungsi institusi kewangan dan sistem perbankan di
Malaysia;
3. Menunjukkan bagaimana proses penciptaan kredit berfungsi;
4. Membezakan dasar kewangan kuantitatif dan dasar kewangan
kualitatif;
5. Menunjukkan tiga sebab permintaan wang;
6. Membezakan antara konsep penawaran wang, M1, M2 dan M3; dan
7. Menilai bagaimana keseimbangan dalam pasaran wang tercapai dan
kaitannya dengan kadar faedah.
 PENGENALAN
Apakah yang anda akan pelajari daripada topik baru ini? Mari kita lihat struktur
topik ini dahulu untuk mendapatkan gambaran tentang topik ini.
Bahagian pertama topik ini menerangkan tentang definisi dan ciri-ciri wang yang
diterima dengan meluas sebagai satu cara pertukaran. Selanjutnya, empat fungsi
utama wang akan dibincangkan. Selain itu juga, anda akan diperkenalkan
kepada peranan dan fungsi institusi kewangan dan sistem perbankan di negara
ini.

94  TOPIK 4 WANG DAN SISTEM PERBANKAN
Bahagian ini juga turut menerangkan proses penciptaan kredit dan dasar
kewangan yang diamalkan oleh bank pusat. Di negara ini, Bank Negara Malaysia
diberi kuasa untuk mengawal bekalan wang dalam pasaran.
Bahagian kedua topik ini akan memberi tumpuan kepada permintaan wang,
bekalan wang dan keseimbangan pasaran bersama-sama dengan hubungan
mereka dengan kadar faedah. Jadi, adakah anda bersedia untuk meneruskan
pembelajaran? Mari kita mulakan pembelajaran kita!
4.1 WANG DAN SISTEM PERBANKAN

„Wang‰ adalah istilah yang tidak memerlukan penjelasan yang kompleks. Jadi,
apakah yang terlintas di fikiran anda apabila anda melihat topik ini? Apakah
hubungan antara wang dan sistem perbankan? Mari kita belajar konsep umum
wang dalam subtopik berikut.
4.1.1 Definisi Wang

Apa yang anda boleh katakan tentang wang? Bagaimanakah anda
mentakrifkannya?
Wang boleh ditakrifkan sebagai sesuatu yang diterima secara universal

sebagai satu bentuk pertukaran.
Untuk sesuatu boleh diterima sebagai wang, ia mesti mempunyai ciri-ciri

tertentu atau ciri-ciri yang diterima. Ia perlu mempunyai nilai yang stabil, tahan
lama dan sukar untuk dipalsukan. Selain itu, ia mesti mudah untuk dibawa dan
mesti dibuat untuk dibahagikan kepada unit yang lebih kecil. Bagaimanakah
pula dengan fungsinya? Mari kita cari jawapannya dalam subtopik seterusnya.

TOPIK 4 WANG DAN SISTEM PERBANKAN  95
4.1.2 Fungsi Wang

Pada asasnya, wang mempunyai empat fungsi penting seperti yang ditunjukkan
dalam Rajah 4.1.
Rajah 4.1: Empat fungsi wang
Mari kita lihat secara terperinci setiap fungsi wang dalam bahagian seterusnya.
(a) Alat Pertukaran

Wang adalah sangat penting untuk membeli barang dan perkhidmatan.
Dengan wang, membeli dan menjual barang dan perkhidmatan menjadi
mudah dalam sistem harga yang dibentuk. Peruncit boleh menjalankan
perniagaan dengan pemborong gula, beras, tepung, makanan dalam tin,
minyak masak dan sebagainya dengan mudah kerana kewujudan wang.
Pengguna boleh menggunakan wang untuk membeli apa-apa yang mereka

perlukan dengan mudah daripada unit perniagaan. Keadaan ini benar-benar
berbeza daripada sistem barter kerana dalam sistem barter, anda perlu
memastikan bahawa pihak yang satu lagi mahukan apa yang anda tawarkan.
Sebagai contoh, jika seseorang mempunyai tepung dan dia memerlukan
beras, dia perlu mencari orang lain yang mempunyai beras dan mahukan
tepung. Keadaan seperti ini menyukarkan aktiviti perniagaan.
(b) Unit Akaun

Wang digunakan sebagai penanda aras yang sama untuk menetapkan
harga barang di seluruh ekonomi. Unit akaun atau ukuran nilai bermakna
wang berfungsi sebagai unit pengukur untuk meletak harga. Dengan kata
lain, harga barang yang diniagakan perlu dinyatakan dalam bentuk unit
kewangan. Sama seperti berat yang diukur dalam kilogram dan jarak yang
diukur dalam kilometer, kita boleh menggunakan Ringgit Malaysia (RM)
untuk mengukur nilai barang dan perkhidmatan. Ini menjadikan sistem
perakaunan lebih mudah. Pengukuran barangan, perkhidmatan dan
kekayaan boleh dilakukan dengan menggunakan unit pengukuran yang
sama iaitu wang.

(c) Penyimpan Nilai

Memandangkan wang merupakan aset yang mudah ditukar, ia lebih
mudah disimpan untuk kegunaan masa depan. Oleh itu, sektor ekonomi
seperti isi rumah, firma, kerajaan dan segmen luar negara, bersedia untuk
menyimpan dan meminjam wang.
(d) Piawaian Bayaran Tertunda

Wang digunakan sebagai piawai ukuran untuk menyatakan pembayaran
pada masa hadapan untuk pembelian semasa iaitu membeli sekarang dan
membayar kemudian. Begitu juga, pinjaman dari institusi kewangan boleh
diukur dengan kadar wang.
LATIHAN 4.1
1. Apakah definisi wang?
2. Terangkan empat fungsi utama wang.
4.2 INSTITUSI KEWANGAN DAN SISTEM

PERBANKAN
Adakah anda tahu bahawa ada empat jenis institusi kewangan di Malaysia?
Keempat-empat jenis institusi ini dinyatakan dalam Rajah 4.2 berikut.
Rajah 4.2: Empat jenis institusi kewangan di Malaysia
Keempat-empat jenis institusi kewangan ini dihuraikan dengan lebih lanjut

dalam subtopik seterusnya.

4.2.1 Sistem Perbankan

Terdapat dua jenis bank dalam sistem perbankan. Ia adalah:
(a) Bank Pusat

Di Malaysia, bank pusat adalah Bank Negara Malaysia (BNM). BNM telah
ditubuhkan pada 26 Januari 1959. BNM dimiliki dan dikawal oleh kerajaan
Malaysia. Ia adalah institusi bukan berasaskan keuntungan. Terdapat enam
objektif BNM iaitu:
(i) Menerbitkan Mata Wang dan Melindungi Nilai Mata Wang

Hanya BNM mempunyai hak untuk mencetak wang dan melindungi
nilai mata wang. Ringgit Malaysia mempunyai ciri-ciri keselamatan
untuk menghalang mana-mana usaha untuk mencetak mata wang
palsu.
(ii) Memastikan Rizab Mencukupi bagi Melindungi Nilai Mata Wang

Dalam aktiviti perdagangan antarabangsa, akan ada permintaan dan
penawaran Ringgit Malaysia apabila aktiviti import dan aktiviti
eksport berlaku. Oleh itu, BNM mesti mempunyai rizab asing yang
mencukupi iaitu mata wang dari negara yang sentiasa menjalankan
perniagaan dengan Malaysia untuk memastikan nilai Ringgit
Malaysia adalah stabil dan tidak mengalami banyak perubahan
berbanding dengan mata wang utama lain di seluruh dunia.
(iii) Mengawal Selia Semua Aktiviti Institusi Kewangan

Dua dasar utama dalam mengawal aktiviti ekonomi adalah dasar
kewangan dan dasar fiskal. Dasar kewangan yang dijalankan oleh
BNM bertujuan untuk mengatasi masalah ekonomi seperti inflasi,
pengangguran atau kemelesetan. Dalam situasi ini, BNM akan
mengawal aliran wang di pasaran.
(iv) Bertindak sebagai Bank untuk Bank Perdagangan, Bank Saudagar,

Institusi Kewangan dan Syarikat Diskaun
Jika institusi kewangan mempunyai lebihan deposit, mereka boleh
menyimpannya di BNM. Begitu juga, jika institusi kewangan
menghadapi masalah, mereka boleh mendapatkan nasihat atau
bantuan daripada BNM. Sebagai contoh, ketika berlakunya krisis
kewangan pada tahun 1997, kebanyakan bank menggunakan khidmat
BNM untuk memastikan operasi kewangan dapat dipantau dengan
lebih berkesan.

(v) Bertindak sebagai Bank dan Penasihat Kewangan kepada Kerajaan

BNM bertanggungjawab kepada akaun kerajaan seperti menerima dan
membuat pembayaran bagi pihak kerajaan. Ia juga bertanggungjawab
untuk menjual dan membeli aset cair yang dikeluarkan.
(vi) Menggalakkan Kestabilan Kewangan dalam Negara dengan

Mewujudkan Suasana Kredit yang Baik
Untuk memastikan kedudukan kewangan negara dalam keadaan
yang baik, kerajaan menggunakan BNM sebagai badan kawalan
untuk menetapkan kadar faedah dan terma dan syarat lain dalam
aktiviti pinjaman.
AKTIVITI 4.1
Sila layari laman web rasmi Bank Negara Malaysia

(http://www.bnm.gov.my) untuk mendapatkan maklumat lanjut
mengenai fungsi dan kepentingan Bank Negara.
(b) Bank Perdagangan

Apakah yang boleh kita katakan untuk mentakrifkan bank perdagangan?
Bank perdagangan adalah institusi kewangan yang dimiliki oleh sektor

swasta. Ia menyediakan perkhidmatan kewangan dengan matlamat
untuk mencari keuntungan.
Bank perdagangan juga merupakan salah satu kumpulan institusi

kewangan yang paling penting dan terbesar dalam negara. Bolehkah anda
senaraikan beberapa contoh bank perdagangan yang terkenal? Antara
contoh bank perdagangan di Malaysia adalah Malayan Banking Berhad
(Maybank), RHB Bank Bhd dan Public Bank Bhd.
Bank akan menggunakan wang yang disimpan di akaun semasa, simpanan

dan deposit tetap untuk memberi pinjaman kepada pelanggan yang
memerlukan bantuan kewangan. Bank kemudiannya akan mengenakan
faedah pada kadar yang tertentu, sama ada berdasarkan sistem perbankan
konvensional atau tidak. Bank juga boleh terlibat secara langsung dalam
pelaburan dalam projek ekonomi.

Apakah fungsi sebuah bank perdagangan? Fungsi bank perdagangan

adalah seperti yang dinyatakan dalam Rajah 4.3 berikut.
Rajah 4.3: Enam fungsi bank perdagangan
Huraian lanjut bagi keenam-enam fungsi bank perdagangan adalah seperti

berikut:
(i) Menerima Deposit atau Simpanan

Bank perdagangan menerima deposit dan simpanan daripada
individu dan perniagaan. Terdapat beberapa jenis deposit yang
diterima oleh bank seperti deposit semasa, deposit tabungan dan
simpanan tetap. Bank perdagangan tidak membayar faedah ke atas
simpanan semasa tetapi pemegang akaun mempunyai hak untuk
mengeluarkan simpanan dengan menggunakan cek.
Apakah deposit tetap? Deposit tetap adalah simpanan untuk tempoh

masa tertentu (sebulan, tiga bulan, enam bulan, setahun dan lain-
lain). Pemegang akaun boleh mengeluarkan wang sebelum tempoh
masa yang ditetapkan. Bank juga menerima deposit simpanan, di
mana faedah akan dibayar oleh bank dan deposit boleh dikeluarkan

pada bila-bila masa. Walau bagaimanapun, akaun ini tidak

mempunyai kemudahan cek.
(ii) Memberi Pinjaman

Aktiviti pemberian pinjaman adalah salah satu daripada fungsi bank
perdagangan yang penting. Pinjaman dibezakan berdasarkan masa,
sama ada jangka pendek atau jangka panjang. Secara amnya, bank
perdagangan memberi pinjaman melalui tiga kaedah utama iaitu
akaun semasa, kemudahan overdraf dan pertukaran bil diskaun.
(iii) Membuat dan Menerima Pembayaran bagi Pihak Pelanggan

Pemegang akaun semasa boleh membuat pembayaran menggunakan
cek. Apabila cek dikeluarkan, bank akan membayar pemegang cek
berdasarkan jumlah yang dinyatakan pada cek tersebut.
Sebaliknya, jika pemegang akaun menerima cek dan dia

mendepositkannya ke dalam akaunnya, maka bank pengeluar cek
yang lain akan membuat bayaran kepadanya. Setelah cek dijelaskan,
bank akan mengkreditkan jumlah nilai cek dari bank lain ke dalam
akaun semasa pelanggan.
(iv) Pengeluaran Cek Juruwang dan Draf Bank

Bank perdagangan boleh mengeluarkan cek juruwang dan draf bank
kepada pelanggan mereka. Cek juruwang yang dikeluarkan oleh bank
boleh ditukar dengan wang tunai.
Apakah draf bank? Draf bank adalah cek yang dikeluarkan oleh bank
atas permintaan pelanggan. Draf bank akan mengarahkan bank atau
cawangan bank mereka untuk membayar sejumlah wang tertentu,
seperti yang dinyatakan pada draf bank kepada orang tertentu.
(v) Melaksanakan Aktiviti Pelaburan

Bank perdagangan menjalankan pelaburan di pasaran terbuka
melalui pembelian aset yang menghasilkan pulangan dalam bentuk
faedah bertujuan untuk membuat keuntungan. Sebagai contoh, bank
perdagangan di Malaysia melabur dalam bil perbendaharaan dan
Sekuriti Kerajaan Malaysia.

(vi) Menyediakan Lain-lain Perkhidmatan

Selain semua fungsi yang disebut sebelum ini, bank perdagangan juga
menyediakan perkhidmatan lain. Bank perdagangan boleh
menawarkan nasihat kepada pelanggan yang ingin melabur. Bank
juga boleh memberikan nasihat kewangan untuk ansuran pinjaman
kereta anda dan premium insurans.
Bank perdagangan juga bertindak sebagai pemegang amanah untuk

mentadbir harta pelanggan. Bank turut menyediakan perkhidmatan
bilik kebal yang selamat untuk pelanggan menyimpan barang
berharga dan dokumen penting dalam peti simpanan keselamatan
mereka. Di samping itu, bank perdagangan juga menyediakan
perkhidmatan pertukaran mata wang. Bank akan membeli mata wang
asing daripada pelanggan dan memberikan mereka Ringgit Malaysia
sebagai pertukaran berdasarkan kadar pertukaran tetap.
4.2.2 Institusi Kewangan Bukan Bank

Ada dua jenis institusi kewangan bukan bank. Mereka adalah firma kewangan
dan bank saudagar. Kedua-dua jenis institusi ini dijelaskan dengan lebih lanjut
dalam bahagian seterusnya.
(a) Firma Kewangan

Firma kewangan mula beroperasi pada tahun 1960 di bawah pengawasan
Bank Negara Malaysia. Jenis deposit yang diterima oleh syarikat kewangan
adalah deposit simpanan dan simpanan tetap. Setakat ini, antara aktiviti
kredit yang ditawarkan ialah pinjaman untuk sewa beli kenderaan, gadai
janji dan pinjaman untuk membeli rumah.
Ciri-ciri firma kewangan hampir sama seperti bank simpanan. Firma ini
membenarkan orang awam untuk membuat dua jenis simpanan iaitu
deposit tetap dan deposit tabungan.
(b) Bank Saudagar

Bank jenis ini tidak mengambil apa-apa wang daripada orang ramai untuk
tujuan simpanan. Sebahagian besar simpanan dalam bank jenis ini
diperoleh daripada simpanan yang dibuat oleh bank perdagangan, syarikat
kewangan dan syarikat awam tersenarai yang besar. Pemberian pinjaman
juga memberi tumpuan kepada industri besar. Contoh bank saudagar
adalah Arab-Malaysian Bank (AmBank).

4.2.3 Pengantara Kewangan Bukan Bank
AKTIVITI 4.2
Senaraikan tiga contoh syarikat insurans di Malaysia.
Ada tiga jenis pengantara kewangan bukan bank. Mari kita lihat satu persatu.
(a) Syarikat Insurans

Syarikat jenis ini mengumpul wang dalam pelbagai bentuk. Bentuk utama
adalah melalui insurans hayat. Lain-lain adalah insurans terhadap
kecurian, kebakaran dan kemalangan. Syarikat insurans menjamin bahawa
mereka akan membayar pampasan kepada pihak yang terlibat ketika
kejadian ini berlaku.
(b) Bank Simpanan

Bank simpanan tidak dibenarkan untuk mengeluarkan cek. Oleh itu, jenis
kemudahan deposit yang ditawarkan oleh bank adalah deposit tetap dan
deposit simpanan. Contoh bank simpanan di Malaysia adalah Bank Rakyat,
Agro Bank (Bank Pertanian Malaysia) dan Bank Simpanan Nasional.
(c) Badan Kewangan Lain

Selain semua badan kewangan yang dibincangkan sebelum ini, ada juga
pelbagai jenis badan kewangan yang beroperasi dalam ekonomi di negara
kita ini. Walau bagaimanapun, peranan mereka tidak begitu ketara seperti
yang dinyatakan sebelum ini. Kebanyakan badan kewangan ini memberi
tumpuan kepada beberapa aktiviti tertentu sahaja. Antara contoh bagi
badan ini ialah Skim Kumpulan Wang Simpanan Pekerja, Lembaga Urusan
Tabung Haji, Permodalan Nasional Berhad, Koperasi dan Syarikat
Perumahan Malaysia.
4.2.4 Perbankan Islam

Salah satu institusi yang paling terkenal dalam perbankan Islam di Malaysia
adalah Bank Islam. Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) telah ditubuhkan pada 1
Mac 1983 sebagai syarikat awam yang disenaraikan di bawah Akta Syarikat 1965.

Apakah perkhidmatan yang ditawarkan BIMB? BIMB terlibat dalam pasaran

utama dengan menyediakan perkhidmatan melalui empat akaun; simpanan,
semasa, pelaburan dan pelaburan khas. Akaun ini diuruskan mengikut prinsip
syariah.
BIMB turut terlibat dalam mengembangkan wang berdasarkan prinsip syariah.

Rajah 4.4 berikut menunjukkan jenis skim pinjaman yang ditawarkan oleh BIMB.
Rajah 4.4: Enam jenis bantuan kewangan yang ditawarkan oleh BIMB
SEMAK KENDIRI 4.1
Setelah mengkaji empat jenis institusi kewangan, bandingkan tiga jenis

institusi kewangan tersebut dengan perbankan Islam. Apakah perbezaan
yang ketara? Berikan pendapat anda.
AKTIVITI 4.3
Sila layari laman web Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB)

(http://www.bankislam.com.my) untuk mengetahui lebih lanjut
mengenai fungsi Bank Islam.

LATIHAN 4.2
1. Terangkan fungsi BNM dalam mengawal dan menyelia semua

aktiviti institusi kewangan.
2. Senaraikan tiga jenis deposit yang diterima oleh bank perdagangan.

Bezakan antara tiga jenis deposit tersebut.
4.3 PROSES PENCIPTAAN KREDIT
AKTIVITI 4.4
Adakah anda tahu bahawa kredit boleh dicipta? Cuba cari bagaimana
penciptaan kredit yang diamalkan di bank perdagangan dilakukan.
Tahukah anda bahawa penciptaan kredit adalah fungsi unik bank perdagangan?
Ini kerana bank perdagangan mampu untuk memberi kredit kepada pelanggan,
bekalan wang dalam pasaran telah meningkat. Cara untuk meningkatkan
bekalan wang adalah dengan menerima deposit daripada pelanggan yang
mempunyai wang tambahan dan memberi kredit kepada pelanggan yang tidak
mempunyai wang yang mencukupi.
Oleh itu, penciptaan kredit dapat dijelaskan sebagai proses di mana deposit kecil
menghasilkan bekalan wang yang lebih banyak dalam sistem ekonomi.
Untuk membolehkan proses penciptaan kredit berlaku, kita menganggap sistem

perbankan perlu mematuhi peraturan tertentu:
(a) Kadar rizab yang diperlukan ditetapkan oleh bank pusat;
(b) Semua rizab berlebihan dipinjamkan kepada pelanggan bank;
(c) Semua pembelian barangan dilakukan dengan cek; dan
(d) Jumlah rizab adalah dalam bentuk deposit semasa.

4.3.1 Contoh Penciptaan Kredit

Mari kita anggap bahawa:
(a) Kadar rizab yang diperlukan (KR) ditetapkan pada 10% daripada jumlah
deposit (untuk semua bank);
(b) Lebihan rizab (LR) diberikan sebagai pinjaman kepada pelanggan;
(c) Semua transaksi dibuat melalui cek. Tiada kebocoran dalam sistem
perbankan;
(d) Ada hanya dua bentuk aset iaitu rizab tunai dan pinjaman; dan
(e) Terdapat banyak bank dalam sistem ekonomi dan setiap pengguna
menyimpan wang dalam bank yang berbeza.
Untuk memahami proses penciptaan kredit ini, mari kita lihat Contoh 4.1
berikut.
Contoh 4.1:
Seorang ahli perniagaan, Encik Mohd Akib memasukkan RM1,000 ke dalam
Bank A. Apabila Bank A menerima wang ini, ia akan mencatat jumlah ini
sebagai aset dalam bentuk wang tunai (RM1,000) dan liabiliti dalam bentuk
deposit (RM1,000). Rekod aset menunjukkan bahawa wang atau harta milik
bank manakala rekod menunjukkan liabiliti deposit bank. Kunci Kira-kira
bank itu ditunjukkan seperti berikut:
Kunci Kira-kira Bank A

Aset Liabiliti
Tunai RM1,000 Deposit RM1,000
Jumlah Rizab = Rizab diperlukan + Rizab lebihan
Rizab diperlukan = 10% Jumlah rizab

= 10% RM1,000
= RM100
Rizab lebihan = Jumlah rizab - rizab yang diperlukan

= RM1,000 ă (10%  RM1,000)
= RM1,000 ă RM100
= RM900

Marilah kita andaikan bahawa Bank A memberi rizab berlebihan yang berjumlah
RM900 sebagai pinjaman kepada ahli perniagaan yang lain (Mohd Arif).
Selepas pinjaman itu diberikan, Kunci Kira-kira di Bank A akan menjadi seperti
berikut:
Kunci Kira-kira Bank A
Aset Liabiliti
Rizab 10% RM100 Deposit RM1,000
Pinjaman 90% RM900
Jumlah RM1,000 Jumlah RM1,000
Mohd Arif menerima cek dari Bank A dan dia boleh sama ada memasukkan cek
ke dalam bank yang sama atau ke bank lain atau membelanjakannya pada
barang dan perkhidmatan. Mari kita andaikan bahawa En Mohd Arif membeli
TV daripada penjual TV (En Vellu) pada harga RM900. En Vellu kemudian
mendepositkan wang ke dalam Kunci Kira-kira di Bank B. Kunci Kira-kira Bank
B ditunjukkan seperti berikut:
Kunci Kira-kira Bank B
Aset Liabiliti
Tunai RM900 Deposit 900
Rizab Lebihan = Jumlah rizab ă Rizab yang diperlukan

= RM900 ă (10%  RM900)
= RM900 ă RM90
= RM810
Berdasarkan jumlah rizab sebanyak RM900, rizab lebihan berjumlah RM810 telah
dipinjamkan kepada Cik Chin oleh Bank B kerana Bank B perlu mengekalkan
10% daripada jumlah rizab sebagai rizab tunai (RM90). Kunci Kira-kira Bank B
adalah seperti berikut selepas pinjaman diberikan:
Kunci Kira-kira Bank B
Aset Liabiliti
Rizab 10% RM90 Deposit RM900
Pinjaman 90% RM810
Jumlah RM900 Jumlah RM900

Selepas menerima cek dari Bank B, Cik Chin menyimpannya ke dalam Bank C.
Selepas itu, proses yang sama berlaku, di mana Bank C akan memberi pinjaman
rizab lebihan berjumlah 90% daripada deposit asal. Selepas memberi pinjaman,
Kunci Kira-kira dalam Bank C adalah seperti berikut:
Kunci Kira-kira Bank C
Aset Liabiliti
Rizab 10% RM81 Deposit RM810
Pinjaman 90% RM729
Jumlah RM810 Jumlah RM810
Proses ini akan berterusan sehingga jumlah menjadi lebih kecil. Proses ini akan
berhenti apabila rizab berlebihan menjadi sifar. Keseluruhan proses adalah
seperti dalam Jadual 4.1 berikut.
Jadual 4.1: Proses Penciptaan Kredit
Rizab diperlukan
Rizab Lebihan
Bank Jumlah Rizab (RM) 10% daripada
(RM)
Jumlah Rizab (RM)
A 1,000 100 900
B 900 90 810
C 810 81 729
D 729 72.90 656.10
E 656.10 65.60 590.50
: : : :
: : : :
Jumlah 5,904.90 49.49 5,314.40
Lain-lain bank
JUMLAH 10,000 1,000 9,000
Seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.1 tadi, jumlah kredit yang dicipta oleh
sistem perbankan berganda, bergantung kepada peratusan daripada rizab yang
ditetapkan oleh bank pusat. Dengan menetapkan kadar rizab yang diperlukan
pada 10%, penciptaan kredit meningkat 10 kali ganda.

Oleh itu, bekalan wang dalam ekonomi telah meningkat. Jumlah peningkatan
penawaran wang dalam sistem perbankan keseluruhan boleh dikira dengan
menggunakan formula ini:
1
Bekalan wang (jumlah deposit dicipta) =  Deposit awal
Kadar rizab
1
=  1, 000
10%
= RM10,000
Ini bermakna dengan kadar rizab yang diperlukan pada 10%, pengganda wang
telah meningkatkan bekalan wang sebanyak 10 kali ganda.
Pengganda wang = 1/ Kadar rizab yang diperlukan

= 1/10%
= 1/0.1
= 10
Jumlah wang yang dicipta = Bekalan wang ă Deposit awal

= RM10,000 ă RM1,000
= RM9,000
LATIHAN 4.3
Jika BNM menetapkan kadar rizab yang diperlukan pada 25% atau 0.25
daripada jumlah deposit, cuba kira:
(a) Berapakah pengganda deposit?
(b) Berapa banyak bekalan wang boleh diwujudkan dengan deposit
permulaan sebanyak RM2,000?
4.4 DASAR KEWANGAN ATAU MONETARI

Anda telah mempelajari takrif dasar ini dalam Topik 3 yang lalu. Adakah anda
masih ingat? Sekarang, mari kita belajar lebih lanjut mengenai dasar ini. Ada dua
jenis dasar kewangan iaitu dasar kewangan kuantitatif dan dasar kewangan
kualitatif. Mari kita pelajari dengan lebih lanjut kedua-dua dasar ini dalam
subtopik seterusnya.

4.4.1 Dasar Kewangan Kuantitatif

Dasar kewangan kuantitatif melibatkan penggunaan peraturan tertentu bagi
institusi perbankan yang kemudiannya memberi kesan kepada ekonomi.
(a) Kadar Rizab Tetap Diperlukan

Terdapat hubungan songsang atau negatif antara kadar rizab tunai yang
diperlukan dengan jumlah bekalan wang. Lebih tinggi kadar rizab tunai,
lebih rendah kredit yang boleh diwujudkan dan sebaliknya. Mari kita lihat
Contoh 4.2.
Contoh 4.2:
Kes 1: Kes 2:
Kadar rizab tunai tetap Kadar rizab tunai tetap
diperlukan ialah 10%, deposit diperlukan ialah 20%, deposit
awal adalah RM100 awal adalah RM100
Penawaran 1 1
Deposit awal Deposit awal
wang Kadar rizab Kadar rizab
1 1
 100 = RM1,000  100 = RM500
10% 20%
Jumlah = RM1,000 ă RM100 = RM500 ă RM100

wang yang = RM900 = RM400
dicipta
Contoh di atas menunjukkan bahawa apabila kadar rizab yang

diperlukan meningkat daripada 10% kepada 20%, maka penciptaan
kredit merosot dari RM900 kepada RM400.
(b) Operasi Pasaran Terbuka

Selain rizab tunai, bank perdagangan juga perlu menyimpan aset cair yang
dikeluarkan oleh BNM seperti bil perbendaharaan dan sekuriti kerajaan.
Aset cair lebih diperlukan berbanding yang dipegang di samping dapat
mengurangkan kewujudan kredit. Keperluan minimum aset cair
ditetapkan oleh BNM dan ini digunakan sebagai alat dasar kewangan
untuk mengawal kestabilan ekonomi di Malaysia.

Dalam operasi pasaran terbuka, selain menjual kepada bank perdagangan,

BNM juga menjual bil perbendaharaan dan sekuriti kerajaan kepada orang
awam, syarikat, Skim Kumpulan Wang Simpanan Pekerja dan Kumpulan
Wang Pencen. Wang daripada jualan boleh digunakan oleh kerajaan untuk
mengekalkan perbelanjaan apabila perbelanjaan melebihi pendapatan
daripada cukai yang dipungut (G > T).
(c) Kadar Faedah Tetap dan Tempoh Pembayaran Semula

Pengguna melihat kadar faedah sebagai kos pinjaman. Lebih tinggi kadar
faedah, semakin kurang pengguna akan meminjam. Begitu juga dengan
tempoh pembayaran semula pinjaman. Tempoh pembayaran semula yang
lebih pendek menghalang pengguna daripada mengambil pinjaman kerana
mereka tidak mampu untuk membayar ansuran bulanan yang tinggi.
4.4.2 Dasar Kewangan Kualitatif

Selepas membincangkan dasar kuantitatif, mari kita pelajari pula dasar kualitatif.
Dasar kualitatif bertujuan untuk mengawal dan menggalakkan aktiviti dalam
sektor ekonomi tertentu.
(a) Pujukan Moral

Ini dilakukan oleh bank pusat apabila bertemu dengan wakil bank
perdagangan. Semasa perjumpaan tersebut, bank pusat akan menjelaskan
keadaan ekonomi dan kewangan negara dan meminta bank perdagangan
untuk mengambil langkah tertentu untuk mengatasi masalah kewangan
dan ekonomi yang dihadapi. Sebagai contoh, semasa kelembapan ekonomi,
bank perdagangan akan mengambil kira keadaan kewangan peminjam dan
menyusun semula tempoh bayaran pinjaman peminjam seperti
memanjangkan tempoh pembayaran balik.
(b) Pemantauan Pilihan Portfolio Pinjaman Bank

Strategi ini memberi tumpuan kepada hala tuju pinjaman yang diberikan
oleh bank perdagangan. Biasanya, sektor perbankan tidak berminat untuk
memberi pinjaman kepada sektor pertanian, pengeluar makanan dan
industri kecil dan sederhana. Oleh itu, bank pusat boleh meminta bank
perdagangan memperuntukkan dana tertentu untuk diberikan kepada
pencari pinjaman.

LATIHAN 4.4
1. Seorang pengurus bank memberitahu anda bahawa banknya tidak

mencipta wang, sebaliknya ia hanya memberi pinjaman daripada
wang yang disimpan oleh pelanggan bank. Bagaimana anda
menerangkan kepada beliau, pada hakikatnya, bank itulah yang
mencipta wang?
2. Kerajaan mendapati bahawa industri berasaskan pertanian seperti

padi dan kelapa sawit adalah penting bagi pertumbuhan ekonomi
Malaysia. Cadangkan satu dasar kewangan yang boleh dilaksanakan
untuk menggalakkan pertumbuhan industri ini.
4.5 PERMINTAAN WANG (Md)
AKTIVITI 4.5
Wang diperlukan untuk kehidupan harian kita. Jadi, apakah kegunaan

wang? Apakah yang akan berlaku sekiranya tidak ada sistem wang?
Bincangkan.
Kita tahu bahawa orang ramai meminta wang untuk pelbagai sebab, sebagai
contoh, apabila memperuntukkan perbelanjaan atau membeli kereta. Menurut
John Maynard Keynes, ahli ekonomi Inggeris yang terkenal, permintaan wang
wujud kerana tiga sebab utama iaitu transaksi, motif berwaspada dan
permintaan spekulatif.
4.5.1 Permintaan untuk Transaksi

Dalam kehidupan seharian, kita biasanya melihat orang membeli barang yang
mereka perlukan, sama ada daripada pasar, pasar raya atau pasar malam.
Memandangkan wang adalah cara biasa yang diterima sebagai pertukaran
dalam mana-mana urus niaga, maka orang ramai akan memerlukan sejumlah
wang untuk membayar barang dan perkhidmatan yang diperlukan.
Berapa banyak wang yang dipegang adalah bergantung kepada nilai urus niaga
yang dijangka, kekerapan transaksi dan sudah tentu jumlah pendapatan mereka.
Kita akan mendapati bahawa apabila tahap pendapatan meningkat, begitu juga
jumlah wang yang dipegang untuk tujuan urus niaga. Sebaliknya, apabila tahap
pendapatan jatuh, jumlah wang yang dipegang untuk urus niaga juga
berkurangan. Oleh itu, kuantiti permintaan wang untuk urus niaga adalah
berkadar langsung dengan tahap pendapatan.
Permintaan wang untuk tujuan urus niaga biasanya dianggap motif utama bagi
permintaan wang dan ini boleh dirancang. Selain itu, orang ramai juga perlu
mengetepikan sedikit wang untuk berhadapan dengan masa sukar yang akan
digunakan untuk perbelanjaan yang tidak dirancang. Ini dipanggil permintaan
wang untuk motif berwaspada.
4.5.2 Motif Berwaspada

Dalam kehidupan, kita sering menghadapi peristiwa yang tidak diduga.
Peristiwa yang tidak diduga biasanya membuatkan sukar bagi kita untuk
merancang perbelanjaan kita. Contohnya ialah apabila anda diberhentikan kerja
kerana syarikat mengalami kerugian akibat kemelesetan ekonomi. Sementara
mencari pekerjaan baru, anda mungkin perlu menggunakan wang simpanan
anda untuk perbelanjaan harian anda. Oleh itu, anda perlu menyimpan
sebahagian daripada pendapatan atau gaji anda untuk perbelanjaan yang tidak
diduga.
Kesimpulannya, berapa banyak wang yang seseorang pegang sebagai langkah

berwaspada bergantung kepada tahap pendapatan mereka. Semakin tinggi
pendapatan, semakin banyak wang yang akan disimpan untuk tujuan ini.
Permintaan wang untuk urus niaga dan transaksi yang tidak diduga bergantung
kepada pendapatan dan permintaan wang. Kedua-dua tujuan ini boleh
dikumpulkan bersama-sama. Dalam perbincangan seterusnya, kedua-dua
komponen ini dirujuk sebagai permintaan untuk transaksi.
4.5.3 Permintaan Spekulatif

Adakah anda tahu bahawa permintaan wang juga dibuat untuk spekulasi? Ini
adalah berdasarkan kepada motif keuntungan. Selepas mengetepikan wang
untuk urus niaga dan langkah berwaspada, orang ramai mempunyai pilihan
untuk memegang baki wang mereka dengan membeli aset kewangan seperti
saham dan bon (yang akan memberikan mereka keuntungan dalam bentuk
pulangan).
Proses spekulatif berlaku apabila seseorang membeli saham atau bon pada harga
yang rendah dan menjual pada harga yang lebih tinggi pada masa hadapan.
Untuk ini, bon perlu dibeli apabila kadar faedah adalah tinggi kerana harga bon
akan menjadi rendah pada peringkat itu. Bon kemudian boleh dijual apabila

kadar faedah adalah rendah kerana harga bon akan menjadi paling tinggi pada
masa ini. Terdapat hubungan yang songsang antara kadar faedah dan harga bon.
Oleh itu, apabila kadar faedah adalah rendah, ia adalah masa yang tepat untuk
memegang wang dan bukannya bon kerana pulangan bon adalah rendah.
Daripada penjelasan tadi, anda boleh melihat keluk yang menunjukkan
hubungan negatif antara permintaan wang spekulasi dan kadar faedah, seperti
yang ditunjukkan dalam Rajah 4.5 berikut.
Rajah 4.5: Keluk permintaan wang untuk spekulasi
Berdasarkan Rajah 4.5 tadi, kita dapat melihat bahawa apabila kadar faedah
adalah rendah (r0), permintaan wang adalah M0. Jika kadar faedah naik ke r1,
maka permintaan wang akan berkurangan kepada M1. Oleh itu, kita boleh
membuat kesimpulan bahawa permintaan wang untuk spekulasi bergantung
kepada kadar faedah. Apabila kadar faedah tinggi, orang ramai akan membeli
bon kerana bon murah pada masa ini dan kemudian menjual bon tersebut
apabila kadar faedah menjadi lebih rendah untuk mendapatkan keuntungan.
Oleh itu, apabila kadar faedah tinggi, orang akan lebih banyak memegang bon
dan kurang memiliki wang. Sebaliknya, apabila kadar faedah adalah rendah, r0,
bon adalah lebih mahal. Oleh itu, lebih ramai orang akan memilih untuk
menyimpan wang mereka.

Selepas menganalisis tiga kategori permintaan wang dalam ekonomi, kita boleh
menghasilkan satu persamaan seperti berikut:
Md = Mdt + Mds
Di mana
Md = Jumlah permintaan wang
Mdt = Permintaan wang untuk urusniaga
Mds = Permintaan wang untuk spekulasi
Oleh itu, keluk permintaan wang (Md) dalam ekonomi adalah gabungan keluk
permintaan wang untuk urus niaga (Mdt) dan keluk permintaan wang untuk
spekulasi (Mds). Ini ditunjukkan dalam Rajah 4.6 berikut.
Rajah 4.6: Keluk permintaan wang
Daripada Rajah 4.6 tadi, Mdt adalah keluk permintaan wang untuk urus niaga
[Rajah 4.6 (a)]. Keluk ini adalah lebih kepada satu garis lurus menegak yang
menunjukkan bahawa permintaan wang untuk tujuan urus niaga tidak
dipengaruhi oleh kadar faedah. Sebaliknya, Mds adalah keluk permintaan wang
untuk spekulasi mencerun ke bawah dari kiri ke kanan [Rajah 4.6 (b)]. Ini
menunjukkan bahawa permintaan wang untuk tujuan spekulasi bergantung
kepada kadar faedah.
Akhir sekali, apabila kedua-dua keluk digabungkan ia akan menghasilkan keluk

permintaan wang Md seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.6 (c).

LATIHAN 4.5
1. Jelaskan apakah yang dimaksudkan dengan permintaan wang

untuk tujuan berwaspada.
2. Senaraikan faktor yang mempengaruhi permintaan wang untuk

tujuan berwaspada.
4.6 PENAWARAN WANG

Penawaran wang boleh dikategorikan kepada tiga komponen. Tiga komponen
ini disenaraikan dalam Rajah 4.7 berikut.
Rajah 4.7: Tiga komponen penawaran wang
Sekarang, mari kita belajar ketiga-tiga komponen wang ini dengan lebih lanjut.
4.6.1 Ukuran Sempit Penawaran Wang

Menurut ahli ekonomi, ukuran sempit penawaran wang adalah M1 dan ia
terbahagi kepada dua bentuk iaitu semua wang fizikal seperti wang tunai dan
mata wang, dan deposit permintaan atau deposit semasa.
(a) Tunai dan Mata Wang

Ini termasuklah syiling dan mata wang yang dikeluarkan oleh Bank Negara
Malaysia. Duit syiling dikeluarkan dalam bentuk logam tertentu seperti
nikel dan gangsa. Di Malaysia, duit syiling boleh didapati dalam beberapa
nilai iaitu 1 sen, 5 sen, 10 sen, 20 sen dan 50 sen.
(b) Deposit Semasa

Deposit ini dibuat oleh individu atau syarikat swasta dalam bank
perdagangan yang membolehkan mereka untuk mengeluarkan wang dari
akaun dengan menggunakan cek.

Jadual 4.2 menunjukkan deposit tunai dan mata wang dan deposit semasa
sepanjang tahun 1970 hingga 2000.
Jadual 4.2: Ukuran Sempit Bekalan Wang (M1) Sepanjang Tahun 1970 hingga 2000
Tunai dan Mata Wang Deposit Semasa

Tahun Jumlah RM Juta % RM Juta %
1970 2,032.5 1,000.2 49.2 1,032.3 51.8
1975 4,348.8 2,239.0 51.5 2,109.8 49.5
1980 9,761.4 4,757.9 48.7 5,003.5 51.3
1985 13,578.9 6,220.2 45.8 7,358.7 54.2
1990 24,240.5 10,059.2 41.5 14,181.3 58.5
1995 51,923 17,479.1 33.6 34,444.8 66.4
2000 78,216.4 22,262.8 28.4 55,953.6 71.6
Sumber: Bank Negara Malaysia (Buletin Suku Tahunan, 2001)
4.6.2 Ukuran Luas Penawaran Wang

Ukuran luas penawaran wang dikenali sebagai M2. Ia merangkumi M1 dan aset
tidak cair. Ini ditunjukkan dalam Rajah 4.8 berikut.
Rajah 4.8: Aset tidak cair
Deposit simpanan, deposit tetap, sijil BNM dan sijil deposit adalah aset tidak cair
kerana mereka tidak boleh diterima secara langsung dalam semua urus niaga. Ia
perlu ditukar kepada wang tunai sebelum ia boleh digunakan dalam urus niaga.

4.6.3 Ukuran Paling Luas Penawaran Wang

Ia dirujuk sebagai M3, termasuklah juga M2 dan deposit semasa sektor swasta
yang besar dalam institusi bukan bank seperti bank saudagar, syarikat
kewangan, syarikat diskaun dan bank Islam. Jadual 4.3 menunjukkan kepada
anda ukuran paling luas penawaran wang (M1, M2 dan M3) antara tahun 1970
hingga 2000.
Jadual 4.3: Penawaranan Wang M1, M2 dan M3 (Tahun 1970 hingga 2000)
Penawaran Wang Penawaran Wang Penawaran Wang

Tahun
M1 M2 M3
1970 2,032.5 4,122.3 t.d.
1975 4,348.8 9,981.5 11,322.7
1980 9,761.4 27,991.8 32,687.6
1985 13,578.9 50,412.2 65,607.7
1990 24,240.5 83,902.9 115,435.7
1995 51,923 198,873.3 271,948.4
2000 78,216.4 354,702.1 456.496.3
Sumber: Bank Negara Malaysia (Buletin Suku Tahunan, 2001)

Nota: (i) Termasuk sektor swasta M1 ditambah simpanan dan deposit tetap di Bank
Negara Malaysia dan bank perdagangan, sijil Bank Negara Malaysia dan
sijil deposit; dan
(ii) Termasuk wang tunai dan mata wang dalam edaran dan semua deposit
sektor swasta dengan Bank Negara Malaysia, bank saudagar dan diskaun
syarikat tidak termasuk deposit antara institusi kewangan.
(iii) t.d. = tiada data
4.7 KESEIMBANGAN DALAM PASARAN

WANG DAN KADAR FAEDAH
Bilakah keseimbangan dalam pasaran wang dan kadar faedah berlaku?
Keseimbangan dalam pasaran wang dan kadar faedah berlaku apabila keluk
permintaan wang dan keluk penawaran wang bersilang. Bekalan wang
ditentukan oleh bank pusat. Keluk penawaran wang adalah satu garis lurus
menegak. Ini menunjukkan bahawa kuantiti penawaran wang tidak dipengaruhi
oleh kadar faedah. Walau bagaimanapun, keluk permintaan wang adalah

songsang berkaitan dengan kadar faedah. Rajah 4.9 berikut menerangkan kaedah
yang dapat menentukan keseimbangan dalam kadar faedah.
Rajah 4.9: Menentukan keseimbangan dalam kadar faedah
Berdasarkan Rajah 4.9 tadi, Ms adalah keluk penawaran wang dan Md adalah
keluk permintaan wang. Apabila keluk penawaran wang melintasi keluk
permintaan wang, tahap keseimbangan kadar faedah dalam ekonomi dicapai.
Kita dapati bahawa r* adalah kadar faedah keseimbangan, menjadikan jumlah
bekalan wang bersamaan dengan jumlah permintaan wang, berjumlah M*.
Bagaimanakah pasaran wang dikekalkan supaya kadar faedah berada pada
tahap keseimbangan? Untuk mencari jawapannya, andaikan bahawa kadar
faedah kekal pada r2. Pada tahap ini, bekalan wang melebihi permintaan wang.
Di sini, merujuk pada jumlah M* yang dibekalkan, hanya M2 dipegang oleh
masyarakat. Ini bermakna, terdapat lebihan penawaran wang, M* ă M2. Untuk
menggunakan sepenuhnya penawaran wang yang berlebihan ini, orang ramai
akan membeli aset kewangan seperti bon kerana bon boleh dibeli pada harga
yang lebih rendah apabila kadar faedah adalah tinggi (r2).
Dalam erti kata lain, orang ramai akan terdorong untuk membeli bon apabila
kadar faedah adalah r2. Ini akan meningkatkan permintaan bagi bon dan
akhirnya, harga bon juga akan meningkat. Oleh kerana harga bon berhubung
songsang dengan kadar faedah, maka kadar faedah akan jatuh. Kadar faedah
akan terus jatuh sehingga jumlah permintaan wang adalah bersamaan dengan
jumlah wang yang dibekalkan. Keseimbangan kadar faedah r* akan dicapai.

Sekarang, andaikan bahawa kadar faedah adalah pada r1, yang merupakan
keadaan apabila permintaan wang melebihi penawaran wang. Bagi memenuhi
peningkatan permintaan wang, orang ramai akan menjual bon mereka kerana
apabila kadar faedah adalah rendah (r1), maka harga bon akan menjadi lebih
tinggi. Oleh itu, pada kadar ini (r1), wujud penawaran bon berlebihan yang akan
menyebabkan harga bon jatuh dan kadar faedah naik. Kadar faedah akan
meningkat sehingga keseimbangan terbentuk dalam pasaran wang yang
bermaksud kuantiti penawaran wang sama dengan kuantiti permintaan wang
dan keseimbangan kadar faedah terbentuk pada r*.
Oleh yang demikian, dapat disimpulkan bahawa keseimbangan kadar faedah

boleh dicapai apabila penawaran wang sama dengan permintaan wang atau
apabila keluk penawaran wang dan keluk permintaan wang bersilang di r*. Jika
ada permintaan wang tambahan atau penawaran, pelarasan akan berlaku
sehingga permintaan wang (Md) bersamaan dengan penawaran wang (Ms).
LATIHAN 4.6
1. Apakah yang dimaksudkan dengan deposit semasa?
2. Apa yang berlaku kepada pasaran bon dan kadar faedah apabila
penawaran wang melebihi permintaan wang?
3. Di negara X, kad pintar telah menggantikan fungsi mata wang dan

permintaan untuk wang telah berkurangan. Kad pintar baru telah
meningkatkan ekonomi dan KDNK telah meningkat.
(a) Dengan menggunakan graf permintaan wang, lukiskan keluk

permintaan wang baru dengan maklumat yang diberikan.
(b) Andaikan bahawa bank pusat di negara tersebut mahu

memberhentikan kadar faedah daripada berubah, apakah
yang perlu dilakukan terhadap penawaran wang?
(c) Dasar mengembang akan meningkatkan jumlah penawaran

wang dalam ekonomi, manakala dasar menguncup akan
mengurangkan jumlah bekalan wang. Dasar kewangan yang
manakah akan dipilih oleh bank pusat?

 Wang boleh ditakrifkan sebagai alat perantara yang diterima secara meluas
oleh orang awam sebagai alat pertukaran. Wang memenuhi empat fungsi
utama, ia digunakan sebagai alat pertukaran, unit akaun, penyimpan nilai
dan piawaian pembayaran tertangguh.
 Empat jenis institusi kewangan di Malaysia adalah pengantara kewangan

bukan bank, insititusi kewangan bukan bank, sistem perbankan dan
perbankan Islam.
 Bank pusat di Malaysia adalah Bank Negara Malaysia. Fungsinya

termasuklah:
 Mengeluarkan mata wang dan melindungi nilai mata wang;
 Menyimpan rizab yang mencukupi bagi melindungi nilai mata wang;
 Mengawal dan mengawasi semua aktiviti institusi kewangan;
 Bertindak sebagai jurubank kepada bank perdagangan, bank saudagar,

institusi kewangan dan syarikat diskaun;
 Bertindak sebagai jurubank dan penasihat kewangan kepada kerajaan;

dan
 Menggalakkan kestabilan kewangan di negara ini dengan mewujudkan

situasi kredit yang baik.
 Bank Islam menyediakan perkhidmatan pinjaman mengikut prinsip syariah

seperti al-Mudharabah, al-Musyakarah, al-Bai Bithaman ajil, al-Ijarah dan
al-Ijarah Thumma Al-Bai.
 Penciptaan kredit adalah fungsi unik bank perdagangan. Pewujudan kredit

adalah satu cara untuk meningkatkan penawaran wang di pasaran.
 Ada dua dasar kewangan untuk mengawal dan menukar kuantiti penawaran
wang di pasaran iaitu dasar kewangan kuantitatif dan kualitatif.
 Permintaan wang biasanya mempunyai tiga objektif utama iaitu tujuan

transaksi, langkah berwaspada dan tujuan spekulasi.

 Penawaran wang terbahagi kepada tiga kumpulan iaitu ukuran sempit (M1),
ukuran luas (M2) dan ukuran paling luas (M3).
 Keseimbangan dalam pasaran wang dan kadar faedah berlaku apabila keluk
permintaan wang dan keluk penawaran wang bersilang.
 Rajah 4.10 meringkaskan konsep yang dibincangkan dalam Topik 4.
Rajah 4.10: Ringkasan Topik 4

Bank komersial perdagangan Penawaran wang

Dasar kewangan Perbankan Islam
Deposit semasa Permintaan wang
Fungsi wang Proses penciptaan kredit
Institusi kewangan bukan bank Sistem perbankan
Keseimbangan kadar faedah Wang

Topik  Wang, Kadar
5 Faedah dan
Pendapatan:
Analisis Dasar
HASIL PEMBELAJARAN
1. Membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan pasaran
wang;
2. Menganalisis kesan dasar fiskal mengembang dan menguncup ke
atas ekonomi;
3. Menganalisis kesan dasar kewangan mengembang dan menguncup
ke atas ekonomi; dan
4. Merumuskan pelaksanaan dasar gabungan fiskal dan kewangan.
 PENGENALAN
Masihkah anda ingat apa yang anda telah pelajari dalam Topik 3 yang lalu?
Dalam topik yang lepas, kita telah membincangkan pasaran barangan di mana
tahap keseimbangan output agregat (Y) ditentukan. Bagi tahap tertentu
pelaburan yang dirancang (I), perbelanjaan kerajaan (G) dan cukai (T), salah satu
akan dapat menentukan tahap keseimbangan output dalam ekonomi.
Dalam Topik 4 juga kita telah mengkaji pasaran wang, di mana tahap
keseimbangan kadar faedah ditentukan. Kedua-dua pasaran sebenarnya saling
berkaitan, di mana aktiviti dalam kedua-dua pasaran mempunyai kesan penting
antara satu sama lain. Dengan memeriksa kedua-dua pasaran secara bersama,

124  TOPIK 5 WANG, KADAR FAEDAH DAN PENDAPATAN: ANALISIS DASAR
kita boleh menentukan nilai output agregat (Y) dan kadar faedah (r) yang selaras
dengan kewujudan keseimbangan dalam kedua-dua pasaran.
Pada masa yang sama, pelaksanaan dasar fiskal dan dasar kewangan akan
menjejaskan kedua-dua pasaran wang dan pasaran barangan, dengan syarat
kedua-dua pasaran berlaku secara serentak. Oleh itu, kita akan mengkaji
bagaimana dasar kewangan mempengaruhi tahap keseimbangan pengeluaran
dan pendapatan. Kita juga akan menganalisis bagaimana pelaksanaan dasar
fiskal memberi kesan kepada kadar faedah dan perbelanjaan pelaburan. Jadi,
mari kita mulakan pembelajaran kita!
5.1 HUBUNGAN ANTARA PASARAN

BARANGAN DAN PASARAN WANG
Secara umumnya, terdapat dua kaitan penting antara pasaran barangan dan
pasaran wang. Kaitan pertama adalah antara pendapatan dan permintaan untuk
wang. Dalam topik yang lalu, kita telah melihat bahawa permintaan untuk wang
bergantung kepada pendapatan. Apabila pendapatan meningkat, permintaan
untuk wang juga meningkat. Begitu juga urus niaga lebih banyak dijalankan.
Dengan kadar faedah yang malar, peningkatan dalam tahap pengeluaran akan
membawa kepada peningkatan dalam permintaan wang. Secara ringkasnya, kita
boleh mengatakan bahawa pendapatan yang ditentukan di pasaran barangan itu
akan mempunyai pengaruh yang besar ke atas permintaan wang dalam pasaran
wang. Mari kita lihat ringkasan perkaitan pertama ini dalam Rajah 5.1 berikut.
Rajah 5.1: Hubungan pertama
Bagaimana pula dengan kaitan yang kedua? Kaitan kedua adalah antara
pelaburan yang dirancang dengan kadar faedah. Bagaimanakah ianya berkaitan?
Dalam Topik 3 yang lalu, kita mengandaikan bahawa pelaburan yang dirancang
ditetapkan pada tahap yang tertentu tetapi dalam pelaburan sebenar ini adalah
tidak tetap. Ia bergantung kepada beberapa pemboleh ubah. Salah satu
pemboleh ubahnya adalah kadar faedah. Apabila kadar faedah tinggi, tahap
pelaburan yang dirancang adalah rendah. Secara ringkasnya, kita boleh
mengatakan bahawa kadar faedah yang ditentukan dalam pasaran wang akan
TOPIK 5 WANG, KADAR FAEDAH DAN PENDAPATAN: ANALISIS DASAR  125
mempunyai pengaruh yang besar ke atas pelaburan yang dirancang dalam

pasaran barangan. Hubungan ini boleh dipermudahkan seperti yang
digambarkan dalam Rajah 5.2 berikut.
Rajah 5.2: Hubungan kedua
Penjelasan lanjut hubungan antara kedua-dua pasaran iaitu pasaran barangan

dan pasaran wang akan diberikan dalam subtopik seterusnya. Mari kita teruskan
pembelajaran!
AKTIVITI 5.1
Bandingkan dua hubungan antara pasaran barangan dengan pasaran

wang.
5.1.1 Pendapatan, Permintaan Wang dan Kadar

Faedah
Dalam Topik 4 yang lalu, kita mendapati bahawa permintaan wang bergantung
kepada tahap pendapatan dalam ekonomi. Lebih tinggi pendapatan bermakna
lebih banyak urus niaga dan dengan itu membawa kepada permintaan yang lebih
tinggi untuk wang. Tahap keseimbangan kadar faedah ditunjukkan oleh
persilangan antara bekalan wang dengan permintaan wang seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 5.3 berikut.

Rajah 5.3: Keseimbangan pasaran wang
Pada E1, pasaran wang dalam keseimbangan di mana Md = Ms pada r = 5%.

Apabila wujud peningkatan dalam output agregat (Y), permintaan untuk wang
akan meningkat. Keluk permintaan wang beralih ke kanan seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 5.3(b). Pada kadar faedah sebanyak 5%, permintaan
yang berlebihan untuk wang berlaku dan kadar faedah akan meningkat daripada
5% kepada 8%.
Jelas sekali, kita dapat melihat bahawa tahap keseimbangan kadar faedah tidak
ditentukan semata-mata dalam pasaran wang tetapi juga dalam pasaran
barangan. Peningkatan output agregat (Y) mengalih keluk permintaan wang dan
oleh itu ia membawa kepada perubahan dalam kadar faedah.
Secara ringkasnya kita boleh katakan:
Y↑ atau Y↓
Md ↑ Md ↓
r↑ r↓
5.1.2 Pelaburan, Kadar Faedah dan Pendapatan

Adakah anda tahu bahawa hubungan antara kadar faedah dan pelaburan yang
dirancang boleh menjadi negatif? Ini berlaku apabila kadar faedah jatuh,
pelaburan yang dirancang akan meningkat dan sebaliknya. Mengapakah ini
berlaku? Sebelum syarikat melaksanakan projek tertentu, mereka akan

membandingkan kos dan keuntungan yang dijangka daripada projek. Jika

keuntungan yang dijangka adalah lebih besar daripada kos, maka firma akan
melaksanakan projek tersebut. Wang yang diperlukan untuk menjalankan projek
biasanya dipinjam dan akan dibayar selepas tempoh masa tertentu. Kos
pinjaman (dicerminkan oleh kadar faedah) adalah sebahagian daripada kos
sebenar projek pelaburan. Jika kadar faedah meningkat, ini bermakna kos
pinjaman adalah lebih tinggi; dengan itu, kurang projek yang akan dilaksanakan.
Sebaliknya, jika kadar faedah jatuh, kos pinjaman menjadi lebih rendah dan
projek pelaburan akan lebih banyak dilaksanakan. Hubungan ini ditunjukkan
Rajah 5.4: Hubungan antara pelaburan dan pendapatan
Seperti yang dapat dilihat dalam Rajah 5.4(a), hubungan antara kadar faedah dan
pelaburan yang dirancang adalah keluk yang mencerun ke bawah. Semakin
tinggi kadar faedah, lebih rendah tahap pelaburan yang dirancang. Pada kadar
faedah sebanyak 5%, pelaburan yang dirancang adalah I0. Apabila kadar faedah
jatuh, dari 5% kepada 2%, pelaburan yang dirancang meningkat daripada I0
untuk I1. Apabila kadar faedah meningkat dari 5% kepada 8%, pelaburan yang
dirancang jatuh dari I0 untuk I2.
Berdasarkan Rajah 5.4 di atas, kita akan melihat bagaimana pelaburan yang
dirancang (yang bergantung kepada kadar faedah) memberi kesan kepada
perbelanjaan agregat yang dirancang termasuklah jumlah penggunaan,
pelaburan yang dirancang dan perbelanjaan kerajaan. Seperti yang disebutkan
tadi, apabila kadar faedah berubah, pelaburan yang dirancang juga berubah dan
oleh itu, ia membawa kepada perubahan dalam perbelanjaan agregat yang
dirancang.

Penurunan dalam kadar faedah dari 5% kepada 2% membawa kepada

peningkatan dalam pelaburan daripada I0 untuk I1. Perubahan dalam pelaburan
dari I0 kepada I1 akan memberi kesan kepada perbelanjaan agregat. Ia
ditunjukkan oleh peralihan ke atas keluk AE. Output juga akan meningkat dari
Y0 ke Y1 iaitu peningkatan sebanyak I pengganda pelaburan x (1 / (1‒MPC).
Secara ringkasnya, kita boleh katakan:
r↑ atau r↓
I↓ I↑
Y↓ Y↑
Jelas sekali, kita dapat melihat bahawa tahap keseimbangan output (Y) tidak
ditentukan semata-mata oleh peristiwa di pasaran barangan tetapi juga dalam
pasaran wang. Perubahan dalam pasaran wang memberi kesan kepada paras
kadar faedah yang kemudiannya memberi kesan kepada pelaburan yang
dirancang dalam pasaran barangan.
SEMAK KENDIRI 5.1
Selepas membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan

pasaran wang, apakah yang anda fikir tentang kesan daripada
peningkatan perbelanjaan pelaburan?
5.2 PASARAN BARANGAN DAN PASARAN

WANG
Apabila kita benar-benar memahami hubungan antara pasaran barangan dan
pasaran wang, kita boleh menganalisis kedua-dua pasaran tersebut secara
serentak. Untuk melihat bagaimana kedua-dua pasaran ini berinteraksi, kita
akan mengkaji kesan perubahan dalam dasar fiskal dan kewangan kepada
ekonomi. Secara khususnya, tahap keseimbangan output agregat (Y) dan kadar
faedah (r) akan ditentukan apabila pembolehubah seperti perbelanjaan kerajaan
(G), cukai (T) dan bekalan wang (Ms) berubah, sama ada dengan menambah atau
mengurangkannya.

Mari kita bincangkan dasar fiskal dan lihat apa yang akan berlaku apabila
kerajaan melaksanakan (i) dasar fiskal mengembang dan (ii) dasar fiskal
menguncup. Selepas itu, kita akan mendalami dasar kewangan dan menganalisis
kesan ke atas ekonomi apabila kerajaan melaksanakan (i) dasar kewangan
mengembang dan (ii) dasar kewangan menguncup.
5.2.1 Analisis Dasar Fiskal

Dalam subtopik ini, kita akan mempelajari bagaimana ekonomi dipengaruhi oleh
dasar fiskal. Ia melibatkan perubahan dalam perbelanjaan kerajaan (G) atau
perubahan dalam cukai (T). Tindakan ini adalah bertujuan untuk mempengaruhi
output agregat (Y).
(a) Dasar Fiskal Mengembang: Peningkatan dalam G atau Penurunan dalam T

Pertama, mari kita lihat makna dasar fiskal mengembang.
Dasar fiskal mengembang merupakan peningkatan dalam perbelanjaan

kerajaan (G) atau penurunan cukai (T) yang bertujuan untuk
meningkatkan pengeluaran agregat (Y).
Seperti yang disebutkan sebelum ini, ada dua alat dasar fiskal kerajaan.
Kerajaan boleh merangsang ekonomi dan meningkatkan pengeluaran
agregat (Y) sama ada dengan meningkatkan perbelanjaan kerajaan atau
dengan mengurangkan cukai. Walau bagaimanapun, kesan daripada
pemotongan cukai adalah lebih kecil daripada kesan peningkatan dalam
perbelanjaan kerajaan.
Seperti yang telah diterangkan dalam Topik 4 yang lalu, kesan berganda
untuk perbelanjaan kerajaan adalah 1/(1ăMPC) manakala pengganda bagi
cukai MPC/(1ăMPC). Untuk melihat dengan jelas, mari kita andaikan
terdapat peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan (G) sebanyak RM20 juta.
Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan menyebabkan inventori firma
kurang daripada pelaburan yang dirancang. Apabila ini berlaku,
pengeluaran dan output akan meningkat. Peningkatan dalam output
ertinya pendapatan juga meningkat dan ini berakhir dengan peningkatan
dalam perbelanjaan penggunaan dan simpanan. Sekali lagi, inventori akan
menjadi lebih kecil daripada yang dirancang dan output pasti akan
meningkat lebih lagi. Akhirnya, tahap keseimbangan output akan menjadi
lebih tinggi dan ia adalah peningkatan berganda dalam perbelanjaan
kerajaan atau G x 1/1ăMPC.

Dalam Topik 4 yang lalu, pelaburan yang dirancang (I) diadaikan tetap.
Walau bagaimanapun, pelaburan yang dirancang sebenarnya bergantung
kepada kadar faedah. Dengan peningkatan perbelanjaan kerajaan, output
atau pendapatan (Y) akan meningkat dan ini akan memberi kesan kepada
permintaan wang (Md) dan begitu juga pasaran wang. Dengan
mengandaikan bahawa bank pusat tidak meningkatkan bekalan wang,
pasaran wang akan berada dalam ketidakseimbangan seperti Md > Ms dan
ini akan menyebabkan kadar faedah meningkat. Oleh itu, peningkatan
awal dalam perbelanjaan kerajaan akan membawa kepada peningkatan
dalam Y dan r seperti berikut.
G↑
Y↑
Md ↑ ( M s )
r↑
Pada masa yang sama, peningkatan dalam r akan mewujudkan kesan

sampingan di mana kadar faedah yang lebih tinggi akan menyebabkan
pelaburan yang dirancang (I) berkurangan. Peningkatan dalam perbelanjaan
kerajaan (G) meningkatkan perbelanjaan agregat dirancang (C + I + G) dan
membawa kepada peningkatan dalam output agregat (Y).
Walau bagaimanapun, penurunan dalam pelaburan yang dirancang

disebabkan oleh kadar faedah yang lebih tinggi mengurangkan
perbelanjaan agregat dirancang dan mengurangkan output agregat (Y).
Pengurangan dalam perbelanjaan pelaburan swasta akibat daripada
peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan dikenali sebagai „kesan asakan
keluar‰. Jika bekalan wang adalah tetap, pendapatan akan meningkat. Oleh
itu, dalam permintaan wang, ia akan membawa kepada pengurangan
dalam perbelanjaan pelaburan dirancang kerana kenaikan kadar faedah.
Jadi, apakah yang dimaksudkan dengan kesan asakan keluar?
Kesan asakan keluar adalah pengurangan dalam pelaburan swasta yang

berlaku kerana peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan.

Kesan asakan keluar dapat dilihat dalam Rajah 5.5 berikut.
Rajah 5.5: Kesan asakan keluar
Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan dari G0 untuk G1 mengalihkan

perbelanjaan agregat dirancang meningkat daripada (C + I + G0) hingga
(C + I + G1). Titik keseimbangan baru pada E1 dan pendapatan meningkat
dari Y0 ke Y1. Ini menyebabkan permintaan wang meningkat dan pasaran
wang akan berada dalam ketidakseimbangan, seperti yang dapat dilihat
dalam Rajah 5.5(a). Peningkatan permintaan wang meningkatkan kadar
faedah (r) dari r0 ke r1 dan pelaburan akan berkurangan dari I0 untuk I1.
Dengan pelaburan yang lebih rendah, perbelanjaan agregat dirancang yang
baru beralih ke bawah dan tahap keseimbangan pendapatan akan berada di
titik E2 ă Y2.
Walau bagaimanapun, kesan asakan keluar bergantung kepada sensitiviti

perbelanjaan pelaburan yang dirancang untuk perubahan dalam kadar
faedah, seperti yang dapat dilihat dalam Rajah 5.6 berikut.
Rajah 5.6: Kesan asakan keluar ke atas pelaburan dirancang

Jika pelaburan yang dirancang adalah sensitif kepada perubahan dalam

kadar faedah, kesan asakan keluar akan menjadi lebih besar. Sebaliknya,
jika ia tidak sensitif pada semua, maka tiada kesan asakan keluar akan
berlaku.
Kesan dasar fiskal mengembang boleh dirumuskan seperti berikut:
G↑
Y↑
Md ↑ ( M s )
r↑
I↓ Y↓
LATIHAN 5.1
1. Bincangkan bagaimana kesan asakan keluar berlaku.
2. Jelaskan bagaimana sensitiviti perbelanjaan pelaburan dirancang

mengubah kadar faedah mempengaruhi kesan asakan keluar?
(b) Dasar fiskal Menguncup: Penurunan G atau Peningkatan dalam T

Kerajaan boleh menggunakan dasar ini bagi mengurangkan inflasi dalam
ekonomi.
Kerajaan boleh menggunakan dasar fiskal menguncup dengan

mengurangkan perbelanjaan kerajaan (G) atau meningkatkan cukai (T).
Kedua-duanya boleh digunakan untuk mengurangkan output agregat (Y).
Jadi, apakah yang dimaksudkan dengan dasar fiskal menguncup?

Dasar fiskal menguncup adalah penurunan dalam perbelanjaan

kerajaan (G) atau peningkatan cukai (T). Ia bertujuan untuk
mengurangkan pengeluaran agregat (Y).
Walau bagaimanapun, jika kita mengambil kira pasaran wang,

pengurangan dalam perbelanjaan kerajaan (G) atau peningkatan cukai (T)
akan berlaku. Ia membawa kepada penurunan dalam pengeluaran agregat
(Y), pengurangan dalam permintaan wang (Md) dan kemudiannya
mengurangkan kadar faedah (r). Jika ini berlaku, penurunan dalam output
agregat (Y) akan menjadi lebih kecil berbanding kadar faedah (r) yang
menyebabkan pelaburan dirancang (I) meningkat. Peningkatan pelaburan
dirancang menutup sebahagian penurunan dalam agregat perbelanjaan
dirancang yang disebabkan oleh penurunan dalam perbelanjaan kerajaan
(G).
Kesan dasar fiskal menguncup boleh dirumuskan seperti berikut:
G↓
Y↓
Md ↓ ( M s )
r↓
I ↑ Y↑
5.2.2 Analisis Dasar Kewangan

Dalam bahagian ini, kita akan melihat bagaimana ekonomi dipengaruhi oleh
dasar kewangan yang melibatkan perubahan dalam bekalan wang. Tindakan ini
bertujuan untuk mempengaruhi output agregat (Y). Kerajaan boleh
menggunakan sama ada dasar kewangan mengembang atau dasar kewangan
menguncup untuk mempengaruhi ekonomi. Mari kita lihat kedua-dua dasar ini
dengan lebih terperinci satu persatu dalam bahagian seterusnya.

(a) Dasar Kewangan Mengembang: Peningkatan dalam Bekalan Wang

Kerajaan boleh menggunakan dasar kewangan mengembang untuk
merangsang ekonomi melalui peningkatan dalam bekalan wang. Seperti
yang dinyatakan dalam Topik 4 yang lalu, ini boleh dilakukan melalui
beberapa cara. Mari kita andaikan kerajaan memutuskan untuk melakukan
ini melalui operasi pasaran terbuka. Dengan cara ini, bekalan wang
meningkat dan keluk penawaran wang beralih ke kanan. Oleh kerana
kuantiti wang kini lebih besar daripada apa yang mereka mahu pegang,
maka kadar faedah pun jatuh.
Oleh yang demikian, perbelanjaan pelaburan yang dirancang meningkat

dan ini akan membawa kepada peningkatan dalam perbelanjaan agregat
dirancang. Peningkatan dalam bekalan wang menyebabkan kadar faedah
jatuh dan output (Y) meningkat. Pada peringkat pendapatan yang lebih
tinggi, permintaan untuk wang juga turut meningkat. Ini bermakna
bahawa kadar faedah tidak akan jatuh seperti yang sepatutnya. Dengan
kata lain, kita boleh katakan bahawa:
Dasar kewangan mengembang ialah peningkatan dalam bekalan wang

(Ms) yang bertujuan untuk meningkatkan pengeluaran agregat (Y).
Kesan dasar kewangan mengembang boleh dirumuskan seperti berikut:
Ms ↑
r↓
I↑
Y↑ Md ↑
Walau bagaimanapun, keberkesanan dasar kewangan bergantung kepada

sensitiviti perbelanjaan pelaburan kepada perubahan dalam kadar faedah.
Jika pelaburan adalah sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah
(sebagai contoh, kejatuhan dalam kadar faedah yang mendorong syarikat
untuk melabur lebih), maka dasar kewangan mengembang akan berkesan
dalam merangsang ekonomi.

Sebaliknya, jika pelaburan tidak sensitif kepada perubahan dalam kadar

faedah, maka dasar kewangan yang mengembang tidak akan menjadi
sangat berkesan. Keberkesanan dasar kewangan bergantung kepada bentuk
fungsi pelaburan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.6 tadi.
AKTIVITI 5.2
Kerajaan boleh menggunakan dasar kewangan untuk mempengaruhi

ekonomi. Jelaskan bagaimana sensitiviti kadar faedah bagi permintaan
pelaburan boleh mempengaruhi keberkesanan dasar.
(b) Dasar Kewangan Menguncup: Pengurangan dalam Bekalan Wang

Mari kita lihat definisinya terlebih dahulu.
Dasar kewangan menguncup adalah penurunan dalam bekalan wang

(Ms) yang bertujuan untuk mengurangkan pengeluaran agregat (Y).
Kerajaan boleh menggunakan dasar kewangan menguncup dengan

mengurangkan bekalan wang (Ms) untuk mengurangkan pengeluaran
agregat (Y). Apabila bekalan wang meningkat, kadar faedah akan jatuh.
Perbelanjaan pelaburan dirancang berhubung negatif dengan kadar faedah.
Dengan kadar faedah yang lebih tinggi, pelaburan dirancang akan
berkurang. Oleh itu, perbelanjaan agregat juga adalah lebih rendah, ini
membawa kepada tahap keseimbangan output (Y) yang lebih rendah.
Apabila tahap output (Y) adalah lebih rendah, permintaan untuk wang juga
akan menjadi lebih rendah.
Kesan dasar kewangan menguncup boleh dirumuskan seperti berikut:
Ms ↓
r↑
I↓
Y↓ Md ↓

5.3 KOMBINASI DASAR FISKAL DAN

KEWANGAN
Dalam subtopik-subtopik sebelum ini, kita telah melihat kedua-dua dasar (dasar
fiskal dan kewangan) secara berasingan. Tahukah anda bahawa kerajaan boleh
menggunakan kedua-dua dasar tersebut secara serentak? Sebagai contoh,
kerajaan boleh menggunakan dasar fiskal yang mengembang iaitu dengan
meningkatkan perbelanjaan kerajaan (G), dengan dasar kewangan mengembang
iaitu dengan meningkatkan bekalan wang. Meningkatkan perbelanjaan kerajaan
(G) sahaja akan meningkatkan kedua-dua output agregat (Y) dan kadar faedah
(r), manakala meningkatkan bekalan wang sahaja akan meningkatkan
pengeluaran agregat (Y) tetapi turut mengurangkan kadar faedah (r).
Oleh itu, jika matlamat kerajaan adalah untuk meningkatkan Y tetapi

mengekalkan kadar faedah, ia boleh mencapai matlamat ini dengan
meningkatkan kedua-dua perbelanjaan kerajaan (G) dan bekalan wang (Ms)
dengan jumlah yang tertentu. Dengan kata lain:
Kombinasi dasar adalah gabungan dasar fiskal dan kewangan yang

digunakan pada masa yang diberikan untuk mencapai objektif tertentu iaitu
meningkatkan output (Y) dan mengekalkan kadar faedah (r).
AKTIVITI 5.3
Pelaksanaan kombinasi dasar iaitu dasar fiskal dan kewangan boleh

dilakukan oleh kerajaan untuk mengelakkan kesan asakan keluar.
Bincangkan perkara ini dalam kumpulan.

 Pasaran barangan dan pasaran wang beroperasi secara saling bergantungan.

Mana-mana aktiviti dalam pasaran barangan tersebut akan mempengaruhi
pasaran barangan dan sebaliknya.
 Ada dua kaitan penting antara pasaran barangan dan pasaran wang;
pertama, tahap pendapatan (Y) (yang ditentukan dalam pasaran barangan)
menentukan jumlah urus niaga bagi setiap tempoh dan dengan itu ia
memberi kesan kepada permintaan wang (Md) dalam pasaran wang. Kedua,
kadar faedah yang ditentukan dalam pasaran wang memberi kesan kepada
tahap pelaburan dirancang dalam pasaran barangan.
 Pelaburan dirancang dan kadar faedah adalah berhubung negatif di mana

kadar faedah menentukan kos projek-projek pelaburan.
 Dengan nilai kadar faedah yang berbeza, perbelanjaan pelaburan dirancang

dan keseimbangan output adalah berbeza.
 Penggunaan dasar fiskal dan kewangan boleh dirumuskan seperti berikut.
Dasar G T Ms
Dasar fiskal mengembang ↑ ↓
Dasar fiskal menguncup ↓ ↑
Dasar kewangan mengembang ↑
Dasar kewangan menguncup ↓
 Kombinasi dasar adalah pelaksanaan kedua-dua dasar fiskal dan kewangan

untuk mencapai objektif tertentu, iaitu untuk meningkatkan output (Y) dan
mengekalkan kadar faedah (r).

Dasar fiskal Kombinasi dasar

Dasar fiskal menguncup Pasaran barangan
Dasar fiskal menguncup Pasaran wang
Dasar kewangan mengembang Pelaburan
Dasar kewangan menguncup Pendapatan
Kadar faedah Penyisihan keluar kesan
Kesan asakan keluar Permintaan untuk wang

Topik  Permintaan
6 Agregat dan
Penawaran
Agregat
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menerangkan maksud terma permintaan agregat;
2. Menjelaskan faktor yang menyebabkan keluk permintaan agregat
bercerun negatif;
3. Menjelaskan penentu permintaan agregat;
4. Menjelaskan maksud terma penawaran agregat dan keluk
penawaran agregat dalam jangka pendek;
5. Meringkaskan bagaimana tahap pengeluaran dan harga
keseimbangan ditentukan;
6. Menggunakan permintaan agregat dan penawaran agregat terhadap
dasar fiskal dan dasar kewangan; dan
7. Meringkaskan pembentukan keluk penawaran agregat jangka
panjang.
 PENGENALAN
Terdahulu, anda telah diperkenalkan kepada penawaran dan permintaan.
Pengetahuan tentang faktor yang memberi kesan atau mempengaruhi
permintaan dan penawaran wang adalah penting supaya anda boleh memahami
kesannya terhadap kadar faedah, pelaburan dan pendapatan negara. Topik

140  TOPIK 6 PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN AGREGAT
keenam ini akan menerangkan konsep permintaan dan penawaran agregat dan
perkara yang berkaitan dengannya. Jadi, mari kita mulakan topik baru ini!
6.1 PERMINTAAN AGREGAT

Pertama sekali, apakah yang anda faham mengenai permintaan agregat?
Permintaan agregat adalah jumlah permintaan untuk barang dan

perkhidmatan dalam ekonomi dalam tempoh masa tertentu.
Biasanya, permintaan agregat ditunjukkan menggunakan keluk atau jadual yang

menunjukkan pelbagai jenis barang dan perkhidmatan (pengeluaran sebenar)
yang secara kolektif dibeli oleh pengguna pada tahap harga tertentu.
Keluk permintaan agregat (AD) yang mencerun ke bawah menunjukkan

hubungan yang negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan andaian
bahawa semua faktor lain adalah tetap (tidak berubah). Apabila harga adalah
rendah, permintaan untuk pengeluaran adalah tinggi. Sebaliknya, apabila harga
tinggi, permintaan untuk pengeluaran adalah rendah.
Walaupun kedua-dua keluk permintaan agregat (AD) dan keluk pasaran agregat
kelihatan sama, faktor yang menyebabkan keluk mencerun ke bawah adalah
berbeza.
Keluk permintaan pasaran bercerun negatif kerana kesan penggantian dan kesan
pendapatan. Ada tiga faktor yang menyebabkan keluk permintaan agregat
mencerun negatif. Ia dinyatakan dalam Rajah 6.1 berikut.
Rajah 6.1: Tiga faktor yang menyebabkan keluk AD bercerun negatif

TOPIK 6 PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN AGREGAT  141
Sekarang, mari kita pelajari faktor ini dengan lebih lanjut dalam bahagian
seterusnya.
(a) Kesan Imbangan Benar

Perbelanjaan pengguna atau penggunaan, bergantung kepada berapa
banyak wang dimiliki oleh individu. Ini adalah hubungan yang positif.
Lebih banyak wang yang anda ada, lebih banyak anda belanjakan. Apakah
maksud mempunyai wang?
Mempunyai wang merujuk kepada kekayaan dan jumlah bon, saham,

rumah atau aset fizikal yang dimiliki seseorang. Jumlah kekayaan yang
dimiliki bergantung kepada paras harga.
Walau bagaimanapun, terdapat hubungan yang negatif antara kadar harga

dan kekayaan pengguna. Jika paras harga meningkat, kuasa beli sebenar
berkurang dan wang tidak boleh membeli seberapa banyak barang dan
perkhidmatan. Sebaliknya, jika harga jatuh, kuasa membeli pula meningkat.
Mari kita lihat contoh berikut.
Contoh 6.1:
Jika Ahmad mempunyai RM5,000 dan paras harga telah meningkat
sebanyak 10%, maka nilai wang Ahmad telah menurun sebanyak 10%
kerana harga barang yang dia ingin beli telah meningkat sebanyak 10%.
Oleh itu, kenaikan harga menyebabkan kuasa beli jatuh. Ini secara tidak
langsung akan mengurangkan penggunaan dan pengeluaran. Oleh itu,
kesan sebenar imbangan membawa hubungan yang negatif antara
harga dan pengeluaran. Walau bagaimanapun, jika peningkatan dalam
harga umum adalah sama dengan peningkatan dalam harga saham
atau harga hartanah, ini bermakna nilai sebenar saham dan hartanah
tidak berubah.
(b) Kesan Kadar Faedah

Perubahan dalam kadar faedah boleh memberi impak yang besar ke atas
penggunaan dan perbelanjaan pelaburan. Kadar faedah cenderung untuk
meningkat dan menurun kerana kenaikan atau pengurangan paras harga.
Ini bermakna bahawa tahap harga yang lebih tinggi mendorong kadar
faedah yang lebih tinggi, ini meningkatkan kos pinjaman dan tidak
menggalakkan pelaburan dan penggunaan atau perbelanjaan.

Sebaliknya, tahap harga yang lebih rendah mempunyai hasil yang

bertentangan. Dengan mengandaikan bahawa bekalan wang kekal sama,
apabila paras harga meningkat, permintaan wang juga meningkat dan
apabila itu berlaku, kadar faedah juga naik. Sebagai contoh, jika harga naik,
permintaan wang akan bergerak ke atas dari M d0 ke M d1 . Dengan
mengandaikan bekalan wang Ms kekal, kadar faedah akan meningkat dari
r0 ke r1. Fenomena ini ditunjukkan dalam Rajah 6.2 berikut.
Rajah 6.2: Perubahan dalam kadar faedah
Perubahan dalam kadar faedah akan mempengaruhi penggunaan isi rumah

dan firma. Sebagai contoh, katakan kadar faedah adalah 15% setahun. Pada
masa yang sama, kadar pulangan yang diperoleh syarikat hasil daripada
pembelian modal adalah 20%. Ini membolehkan firma mendapat beberapa
keuntungan kerana pulangan pelaburan yang melebihi kadar faedah.
Seterusnya, ini akan menggalakkan firma untuk meningkatkan pelaburan.
Jika perkara yang sebaliknya berlaku, dengan kadar faedah pada 15% dan
kadar pulangan hanya pada kadar 10%, maka firma akan mengurangkan
pelaburan mereka. Keputusan ini akan membuatkan mereka mengurangkan
pengeluaran mereka juga.
Apabila kadar faedah tinggi, isi rumah akan melambatkan penggunaan

atau pembelian. Isi rumah menerima peningkatan dalam kadar faedah
sebagai tanda peningkatan dalam perbelanjaan dan kos. Sebagai contoh,
pengguna boleh melambatkan membeli rumah kerana kadar faedah yang
tinggi dan sebaliknya.

Kesimpulannya, kenaikan harga akan menolak permintaan wang ke atas

dan akhirnya menyebabkan kenaikan kadar faedah (andaikan bekalan
wang adalah kekal sama).
(c) Kesan Eksport Bersih

Jumlah eksport dan import dalam ekonomi bergantung kepada harga
domestik dan asing. Jika barangan Malaysia adalah mahal, Malaysia akan
mengimport lebih banyak dari luar negara. Ini akan mengurangkan nilai
eksport bersih. Secara umumnya, peningkatan secara relatif tahap harga
dalam negara akan mengurangkan eksport dan permintaan agregat pada
pengeluaran. Sebaliknya, penurunan secara relatif tahap harga domestik
akan meningkatkan eksport dan permintaan agregat untuk pengeluaran.
Berdasarkan penerangan tadi, kita dapat simpulkan bahawa keluk permintaan

agregat (AD) bukan merupakan gabungan keluk permintaan individu. Keluk AD
bercerun negatif kerana kesan sebenar imbangan, kesan kadar faedah dan kesan
eksport bersih.
6.1.1 Membina Keluk Permintaan Agregat (AD)

Bagaimanakah caranya untuk kita membina keluk permintaan agregat? Keluk
AD boleh dibina daripada model perbelanjaan agregat. Komponen perbelanjaan
agregat boleh dilihat dalam Rajah 6.3 berikut. Permintaan agregat (AD) adalah
jumlah permintaan untuk barang dan perkhidmatan dalam ekonomi.
Rajah 6.3: Komponen perbelanjaan agregat

Pada setiap titik di sepanjang keluk AD, kuantiti yang diminta adalah sama
dengan perbelanjaan agregat [C + l + G + (X ă M)].
Ketika membuat analisis tentang bagaimana untuk melakar keluk AD, kita perlu
menganggap bahawa dasar fiskal dan dasar kewangan adalah tetap. Mari kita
lihat Rajah 6.4 berikut.
Rajah 6.4: Membina keluk permintaan agregat (AD)
Rajah 6.4(a) tadi menunjukkan pasaran wang, Rajah 6.4 (b) menunjukkan keluk
pelaburan yang mencerminkan hubungan negatif antara kadar faedah dengan
tahap pelaburan, Rajah 6.4(c) adalah model perbelanjaan agregat atau pasaran
bagi barangan dan Rajah 6.4(d) adalah keluk permintaan agregat yang
menunjukkan hubungan yang songsang antara harga dengan kuantiti
pengeluaran yang diminta.
Kita andakan keseimbangan asal adalah di E0 iaitu pada harga P0 dan

pengeluaran Y0, kadar faedah r0, kuantiti wang M0, tahap pelaburan I0 dan
perbelanjaan agregat AE0. Perubahan dalam harga akan mempengaruhi nilai
sebenar kekayaan, kadar faedah dan eksport bersih. Jika paras harga naik, nilai
sebenar kekayaan dan eksport bersih akan menurun tetapi kadar faedah akan
meningkat dan sebaliknya. Jika tahap harga bergerak sehingga P1, kuantiti
permintaan wang akan meningkat kerana lebih banyak wang akan diperlukan
untuk perbelanjaan.
Oleh itu, keluk M d0 akan beralih kepada M d1 , mewujudkan peningkatan

permintaan wang dengan andaian bahawa bekalan wang adalah tetap. Dalam
usaha untuk mencapai keseimbangan dalam pasaran wang, kadar faedah
meningkat kepada r1. Peningkatan seterusnya dalam kadar faedah akan
menurunkan pelaburan untuk I1. Begitu juga dengan penggunaan dan eksport
bersih. Keadaan ini ditunjukkan oleh peralihan AE0 untuk AE1 (P1) dan
penurunan dalam tahap pengeluaran kepada Y1 [Rajah 6.4 (c)].
Jika paras harga turun ke P2, sebaliknya akan berlaku. Tahap pengeluaran akan
beralih ke Y2 pada titik keseimbangan E2 [Rajah 6.4 (c)]. Dalam Rajah 6.4(d), jika
graf a, b dan c digabungkan, keluk AD yang bercerun negatif boleh dilihat. Ini
menunjukkan hubungan yang songsang antara harga dan tahap pengeluaran (Y).
Kita boleh merumuskan bahawa peningkatan dalam paras harga akan

menyebabkan keluk AE beralih ke bawah dan pengurangan dalam pengeluaran
(Y). Sebaliknya, penurunan harga akan menyebabkan AE untuk beralih ke atas
dan peningkatan berlaku dalam pengeluaran (Y).
6.1.2 Penentuan Permintaan Agregat

Keluk AD menunjukkan hubungan yang negatif antara harga dan pendapatan.
Oleh itu, sebarang perubahan harga akan menyebabkan perubahan permintaan
agregat (yang merupakan perubahan dalam kuantiti pengeluaran permintaan
agregat). Perubahan ini berlaku di sepanjang keluk AD, dengan andaian bahawa
semua faktor lain adalah tetap (ceteris paribus).
Sebenarnya, selain harga, terdapat juga beberapa faktor lain yang boleh
mempengaruhi permintaan agregat (AD). Faktor ini adalah seperti yang
ditunjukkan dalam Jadual 6.1 nanti. Faktor tersebut berkait dengan empat
kategori perbelanjaan agregat iaitu penggunaan (C), pelaburan (I), perbelanjaan
kerajaan (G) dan eksport bersih (X ‒ M).
Sekarang, mari kita lihat faktor tersebut dengan lebih dekat.
(a) Perbelanjaan Penggunaan (C)

Perbelanjaan penggunaan biasanya berkaitan dengan isi rumah. Antara
faktor yang mempengaruhi penggunaan dan menyebabkan keluk AD
beralih ke kiri atau kanan ialah:
(i) Kekayaan pengguna;
(ii) Jangkaan pengguna;
(iii) Hutang isi rumah; dan
(iv) Cukai.
Mari kita lihat pada setiap faktor ini secara terperinci.
(i) Kekayaan Pengguna

Ini termasuklah aset kewangan (bon dan saham) dan aset fizikal
(rumah dan tanah). Penurunan dalam nilai sebenar aset akan
menggalakkan orang ramai untuk menyimpan dan berbelanja kurang
bagi memperbaiki keadaan ekonomi mereka. Mereka akan
mengurangkan perbelanjaan mereka dan keluk AD akan bergerak ke
kiri. Jika sebaliknya berlaku, keluk AD akan beralih ke kanan.
Nota penting: Konsep ini berbeza daripada konsep kekayaan dan

imbangan benar kerana di sini, perubahan keluk AD adalah
apabila terdapat perubahan dalam harga.
Perubahan dalam kekayaan sebenar tidak bergantung kepada

perubahan harga tetapi kepada faktor bukan harga yang menyebabkan
perubahan dalam keluk AD. Sebagai contoh, pengurangan dalam
harga atau nilai sebenar rumah akan mengurangkan keadaan ekonomi
pengguna walaupun paras harga tidak meningkat.
(ii) Jangkaan Pengguna

Jangkaan pengguna memberi tumpuan kepada pendapatan sebenar.
Jangkaan keadaan ekonomi akan datang adalah penentu penting. Jika
isi rumah mengharapkan pendapatan benar untuk meningkat pada
masa akan datang, maka mereka cenderung untuk membeli lebih
banyak pada hari ini dan menyebabkan perbelanjaan penggunaan
dan permintaan agregat meningkat dan peralihan keluk AD ke kanan.
Jika pendapatan benar dijangka jatuh, pengguna akan mengelakkan
berbelanja. Ini akan menganjakkan keluk AD ke kiri.
(iii) Hutang Isi Rumah

Pengguna yang mempunyai hutang yang besar akan mengurangkan
perbelanjaan mereka kerana pendapatan atau wang mereka akan
digunakan untuk menyelesaikan hutang mereka. Oleh itu,
perbelanjaan pengguna akan berkurangan. Penurunan ini ditunjukkan
oleh peralihan keluk AD ke kiri.

(iv) Cukai
Cukai pendapatan adalah kebocoran dalam pendapatan pengguna.
Kenaikan kadar cukai pendapatan akan mengurangkan pendapatan
boleh guna rakyat. Fenomena ini akan menyebabkan penurunan
dalam perbelanjaan dan keluk AD akan bergerak ke kiri.
(b) Perbelanjaan Pelaburan (I)

Perbelanjaan pelaburan biasanya ditanggung oleh firma. Perubahan dalam
membeli barang modal dan lain-lain pelaburan akan menyebabkan keluk
AD untuk bergerak sama ada ke kiri atau kanan.
Perubahan dalam pelaburan boleh disebabkan oleh:

(i) Kadar faedah;
(ii) Jangkaan pulangan daripada projek pelaburan;
(iii) Cukai perniagaan;
(iv) Tahap lebihan kapasiti; dan
(v) Teknologi.
Mari kita lihat setiap faktor ini dengan lebih lanjut dalam Jadual 6.1 berikut.
Jadual 6.1: Faktor yang Menyebabkan Perubahan dalam Pelaburan
Faktor Penerangan
Kadar Faedah Peningkatan dalam kadar faedah atas sebab selain daripada harga
akan menyebabkan keluk AD beralih. Sebagai contoh, kenaikan
dalam bekalan wang akan menyebabkan kadar faedah menurun.
Fenomena ini akan mewujudkan peningkatan dalam pelaburan. Oleh
itu, keluk AD akan bergerak ke kanan dan situasi yang sebaliknya
akan menyebabkan ia bergerak ke kiri.
Jangkaan Pulangan yang tinggi daripada projek pelaburan bermakna

Pulangan keuntungan kepada firma. Jika pulangan dijangka adalah tinggi,
daripada maka firma akan meningkatkan pelaburan iaitu dengan membeli
Projek barang modal. Ini akan meningkatkan perbelanjaan firma dan keluk
Pelaburan AD akan beralih ke kanan. Keadaan sebaliknya akan menyebabkan
keluk beralih ke kiri.

Cukai Cukai perniagaan adalah kebocoran kepada firma. Kadar cukai

Perniagaan perniagaan yang tinggi akan mengurangkan keuntungan selepas
cukai. Faktor ini akhirnya akan mengurangkan insentif bagi firma
untuk meningkatkan pelaburan. Oleh itu, perbelanjaan firma akan
berkurang dan keluk AD bergerak ke kiri dan sebaliknya.
Tahap Lebihan Ini bermakna bahawa ada sumber pengeluaran yang berlebihan yang
Kapasiti tidak digunakan. Kapasiti lebihan yang lebih tinggi akan
melambatkan permintaan untuk barangan modal baru dan
mengurangkan permintaan agregat seperti yang ditunjukkan oleh
peralihan keluk AD ke kiri. Jika firma secara kolektif mendapati
bahawa tahap kapasiti yang rendah, maka firma akan meningkatkan
pembelian barangan modal dan membina premis baru. Ini akan
meningkatkan perbelanjaan firma dan keluk AD akan bergerak ke
kanan.
Teknologi Penemuan teknologi baru akan meningkatkan perbelanjaan pelaburan

dan menaikkan perbelanjaan agregat (keluk AD akan bergerak ke
kanan). Sebagai contoh, dengan penemuan teknologi baru dalam
industri automobil, lebih banyak wang akan dilaburkan di dalam
industri ini. Fenomena ini akan menyebabkan keluk AD untuk
bergerak ke kanan.
(c) Pembelian Kerajaan (G)

Marilah kita ambil contoh penyediaan kemudahan infrastruktur untuk
memahami faktor pembelian kerajaan ini. Jika kerajaan meningkatkan
perbelanjaan dalam menyediakan infrastruktur melalui dasar fiskal
mengembang, keluk AD akan beralih ke kanan. Sebaliknya, jika kerajaan
mengamalkan dasar fiskal menguncup, maka keluk AD akan bergerak ke
kiri.
(d) Eksport bersih (X ‒ M)

Perubahan dalam eksport berkait dengan pergerakan keluk AD. Ia
dipengaruhi oleh faktor selain daripada harga. Mari kita rujuk Jadual 6.2
berikut.

Jadual 6.2: Faktor Perubahan Eksport (Selain daripada Harga)
Faktor Penjelasan
Pendapatan Apabila pendapatan asing tinggi, permintaan mereka adalah agak
Asing tinggi juga, sama ada untuk barangan tempatan atau asing.
Peningkatan permintaan untuk barang asing akan meningkatkan
eksport negara pengeksport (menganggap bahawa import negara
pengeksport kurang). Peningkatan eksport bersih ditunjukkan dalam
peralihan keluk AD ke kanan. Jika pendapatan di negara asing adalah
rendah, maka eksport bersih akan berkurangan dan keluk AD akan
bergerak ke kiri.
Pertukaran Perubahan dalam kadar pertukaran mata wang asing juga
Mata Wang mempengaruhi eksport bersih dan permintaan agregat (AD). Mari kita
Asing ambil kadar pertukaran antara Ringgit Malaysia dan Dolar Amerika
(kadar pertukaran E = RM/Dolar) sebagai contoh. Jika nilai Ringgit
merosot, maka kadar pertukaran telah meningkat. Amerika boleh
mendapatkan lebih banyak Ringgit bagi setiap Dolar, manakala rakyat
Malaysia akan mendapat kurang Dolar. Kemerosotan nilai Ringgit
akan membuat barangan Malaysia agak murah berbanding dengan
barangan Amerika. Oleh itu, eksport bersih Malaysia akan meningkat
(dengan andaian bahawa import kita adalah kurang daripada
eksport). Fenomena ini akan mengalih keluk AD ke kanan. Keadaan
sebaliknya akan membuatkan keluk beralih dengan cara bertentangan.
Berdasarkan penjelasan dalam Jadual 6.2 tadi, pergerakan keluk AD ditunjukkan

dalam Rajah 6.5 berikut. Keluk AD asal adalah di AD0. Peralihan ke kanan dari
AD0 kepada AD1. Peralihan ke kiri pula berlaku dari AD0 ke AD2.
Rajah 6.5: Pergerakan keluk AD

Dari perbincangan ini, kita boleh membuat kesimpulan bahawa faktor harga
akan menyebabkan perubahan di sepanjang keluk permintaan agregat (AD),
yang bermaksud perubahan dalam kuantiti pengeluaran yang diminta. Selepas
itu, faktor selain daripada harga iaitu komponen perbelanjaan agregat seperti
penggunaan (C), pelaburan (I), pembelian kerajaan atau perbelanjaan (G) dan
eksport bersih (X ă M) akan menyebabkan keluk AD beralih ke kiri atau kanan.
6.1.3 Pergerakan Keluk Permintaan Agregat dan

Model Perbelanjaan Agregat
Cuba ingat kembali komponen perbelanjaan agregat yang kita telah bincangkan
sebelum ini. Perbelanjaan agregat termasuklah penggunaan (C), pelaburan (I),
perbelanjaan kerajaan (G) dan eksport bersih (X ă M). Jika perubahan berlaku
dalam salah satu komponen, keluk AD akan beralih (dengan andaian bahawa
paras harga kekal). Mari kita lihat Rajah 6.6 berikut.
Rajah 6.6: Pergerakan keluk AD dan model AE

Berdasarkan Rajah 6.6 tadi, kita menganggap bahawa keseimbangan asal adalah
di AE0, yang menghasilkan pengeluaran sebenar (Y) pada Y0, dan keluk AD
adalah AD0. Jika pelabur yakin dan mengharapkan keuntungan meningkat pada
masa akan datang, maka tahap pelaburan akan meningkat juga. Ini ditunjukkan
oleh peralihan keluk AE0 untuk AE1, dengan harga tetap pada P0 dan tahap
pengeluaran baru dicapai pada Y1. Selaras dengan ini, keluk AD juga beralih ke
kanan ke AD1.
Peningkatan sebenar dalam pelaburan yang ditunjukkan oleh keluk AD beralih

daripada AD0 ke garis putus-putus. Walau bagaimanapun, proses pengganda
telah menyebabkan AD untuk beralih ke AD1 dan pengeluaran meningkat dari
Y0 ke Y1. Oleh itu, peningkatan dalam pelaburan akan menganjakkan keluk AD
ke kanan. Jarak antara AD0 dan AD1 adalah peningkatan dalam pelaburan (I)
kali pengganda nilai k(lk). Oleh itu, pergerakan AE dan AD adalah ke arah
yang sama atau secara ringkasnya,
Jarak antara AD0 ke AD1 = Δl  k
Di mana k adalah pengganda.
Selain faktor yang dinyatakan, apa-apa perubahan dalam penawaran wang (Ms)
juga menyebabkan permintaan agregat (AD) beralih sama ada ke kanan atau ke
kiri dari AD0 ke AD1 atau AD2 seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.6 tadi.
Sebagai contoh, jika peningkatan dalam bekalan wang dan paras harga adalah
tetap, kadar faedah jatuh dan ini mempengaruhi pelaburan dirancang
(meningkat). Oleh itu, perbelanjaan agregat dirancang turut meningkat. Keluk
AD kemudian beralih dari AD0 ke AD1.
6.2 PENAWARAN AGREGAT(AS)

Sebelum ini, anda telah didedahkan pada konsep permintaan. Sekarang, mari
kita beralih pula pada penawaran agregat.
Pertama sekali, apakah maksud penawaran agregat?
Penawaran agregat bermakna jumlah pengeluaran barang dan perkhidmatan

akhir yang disediakan dalam ekonomi.

Definisi ini adalah satu analogi kepada takrif penawaran individu bagi barang
dan perkhidmatan. Keluk AS bercerun positif, menunjukkan hubungan yang
positif antara harga dan kuantiti pengeluaran yang ditawarkan (dengan andaian
ceteris paribus).
Keluk AS ditunjukkan dalam jadual atau keluk yang menunjukkan peringkat

pengeluaran sebenar (Y) yang dihasilkan dan ditawarkan oleh firma di pelbagai
peringkat harga, manakala faktor lain adalah tetap (ceteris paribus). Walau
bagaimanapun, keluk AS bukan gabungan keluk penawaran individu dalam
ekonomi.
6.2.1 Membentuk Keluk Penawaran Agregat (AS)

Bagaimanakah caranya kita membentuk keluk penawaran agregat? Keluk
penawaran agregat boleh dibentuk dengan melihat pasaran buruh dan keluk
fungsi pengeluaran. Mari kita lihat Rajah 6.7 berikut.
Rajah 6.7: Membentuk keluk penawaran agregat (AS)

Rajah 6.7(a) tadi menunjukkan keluk upah nominal dengan tahap harga pada
paksi menegak. Rajah 6.7(b) pula menunjukkan pasaran buruh dengan
permintaan buruh dan keluk penawaran buruh. Sementara itu, Rajah 6.7(c)
menunjukkan keluk fungsi pengeluaran dan akhir sekali, Rajah 6.7(d)
menunjukkan keluk penawaran agregat.
Kita andaikan bahawa keseimbangan asal adalah di E0, iaitu pada P0 dan Y0,
tahap pekerjaan adalah L0 dan gaji sebenar adalah W0/P0. Perubahan dalam
harga akan mempengaruhi kadar upah benar, tahap pekerjaan. Begitu juga paras
output, Y. Sekarang, mari kita andaikan bahawa paras harga menurun kepada P1
dan kadar upah benar adalah di (W0/P1). Ini bermakna, upah benar kini lebih
tinggi berbanding sebelum ini. Penawaran tenaga buruh akan menjadi lebih
besar daripada permintaan buruh. Dengan menganggap bahawa gaji nominal
adalah tegar menurun, oleh itu, pengangguran akan berlaku apabila SL > DL.
Jumlah pengangguran akan berada pada L1L2. Pada L1, jumlah pengeluaran
yang akan dihasilkan adalah Y1. Oleh itu, pada P1, jumlah pekerja yang akan
digunakan adalah L1.
Apabila paras harga adalah di P2, kadar gaji sebenar adalah di (W0/P2) (ia lebih
rendah berbanding sebelum ini). Oleh itu, permintaan buruh akan menjadi lebih
tinggi. Dengan andaian bahawa gaji nominal adalah tegar ke bawah tetapi tidak
ke atas, gaji nominal akan meningkat sehingga (W0/P2) = (W0/P0). Bilangan
pekerja yang akan bekerja adalah L0 dan output yang akan dihasilkan adalah Y0.
Jadi, pada P = P1, Y adalah pada Y1 dan apabila P = P2, Y adalah pada Y0.
Apabila kita menyambung semua titik, kita akan mendapat keluk penawaran
agregat.
Walau bagaimanapun, keluk penawaran agregat akan mempunyai bentuk yang

berbeza bergantung kepada andaian yang dibuat. Sebagai contoh, kes Klasik dan
kes Keynesian seperti yang dinyatakan dalam subtopik berikutnya.
6.2.2 Penawaran Agregat Jangka Pendek

Keluk penawaran agregat (AS) boleh dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu:
(a) Mendatar (Keynesian);
(b) Mencerun ke atas; dan
(c) Menegak (Klasik).

Rajah 6.8 berikut menunjukkan ketiga-tiga bahagian daripada keluk AS.

Bagaimanakah tiga keadaan ini boleh wujud?
Rajah 6.8: Keluk penawaran agregat jangka pendek
(a) Bahagian Mendatar (Keynesian)

Bahagian ini menunjukkan bahawa ekonomi negara sedang mengalami
kemelesetan. Berhadapan dengan aktiviti ekonomi yang jatuh, pekerjaan
dan pengeluaran sumber sebenar turut cenderung untuk jatuh. Apabila
terdapat peningkatan dalam pengeluaran, tidak ada kenaikan harga.
Keadaan ini berkaitan dengan analisis Keynes semasa kemelesetan
ekonomi yang berlaku pada tahun 1930an. Selaras dengan itu, bahagian ini
dinamakan bahagian Keynesian. Peningkatan dalam pengeluaran tidak
akan menyebabkan paras harga meningkat kerana sumber yang tidak
digunakan (bahan buruh dan mentah) akan digunakan untuk
meningkatkan pengeluaran. Oleh itu, kos purata keseluruhan adalah tetap.
Maka, tidak ada sebab untuk harga naik kerana tidak ada peningkatan
dalam kos purata pengeluaran.
Tahap ini juga menunjukkan kedudukan apabila kuantiti pengeluaran

dikurangkan. Walau bagaimanapun, paras harga keluaran dan input tidak
merosot. Ini bermakna bahawa pengeluaran dan pekerjaan boleh
dikurangkan tetapi harga input dan pengeluaran mungkin sukar untuk
diubah.

(b) Bahagian Mencerun ke Atas

Pada tahap ini, pengeluaran meningkat dari Y0 ke Y1 dan faktor
pengeluaran berkurangan dengan jumlah secara timbal balik. Firma akan
bersaing antara satu sama lain bagi sumber yang terhad. Ini akan
menyebabkan harga input meningkat; bermakna kos pengeluaran akan
meningkat. Firma akan menaikkan harga keluaran sebagai insentif untuk
meningkatkan pengeluaran. Oleh itu, pada peringkat ini, akan ada
hubungan langsung antara pengeluaran sebenar (Y) dan tahap harga.
Peningkatan dalam pengeluaran dari Y0 ke Y1 akan menyebabkan kenaikan
harga dari P0 ke P1.
(c) Bahagian Menegak (Klasik)

Pada tahap ini, ekonomi telah mencapai guna tenaga penuh (Y1). Di sini,
adalah sukar untuk meningkatkan pengeluaran, melainkan jika terdapat
kenaikan harga. Oleh itu, keluk AS adalah menegak. Bahagian ini juga
dikenali sebagai bahagian klasik kerana ia berkaitan dengan teori ahli
ekonomi klasik yang berpendapat bahawa ekonomi sentiasa beroperasi
pada tahap guna tenaga penuh. Firma akan bersaing untuk mendapatkan
sumber dan meningkatkan pengeluaran. Walau bagaimanapun, ini akan
menyebabkan kerugian kepada beberapa syarikat di mana persaingan akan
meningkatkan kos pengeluaran dan harga. Pengeluaran sebenar tidak akan
berubah. Walau bagaimanapun, ini bermakna kenaikan harga ke P2 tetapi
pengeluaran kekal pada Y1. Keadaan ini mempercepatkan proses inflasi.
6.2.3 Faktor Penentu Keluk Penawaran Agregat
AKTIVITI 6.1
Harga boleh mempengaruhi keluk penawaran agregat (AS). Bolehkah

anda kenal pasti faktor selain daripada harga yang memberi kesan
kepada keluk AS? Cuba senaraikan faktor tersebut.
Merujuk pada keluk AS yang bercerun positif, kita dapat melihat bahawa harga
adalah salah satu daripada penentu keluk AS. Walau bagaimanapun, perubahan
dalam harga hanya akan menyebabkan perubahan di sepanjang keluk penawaran
agregat iaitu perubahan dalam kuantiti pengeluaran yang ditawarkan. Sebagai
contoh, apabila harga naik dari P0 ke P1, kuantiti pengeluaran yang ditawarkan
akan meningkat dari Y0 ke Y1 (rujuk Rajah 6.8).

Selain faktor harga, terdapat faktor lain yang boleh menyebabkan keluk AS
beralih ke kiri atau kanan. Faktor tersebut adalah:
(a) Harga input;
(b) Produktiviti;
(c) Dasar kerajaan; dan
(d) Persekitaran.
Sekarang, mari kita ketahui pelajari lebih lanjut keempat-empat faktor ini.
(a) Harga Input

Adakah anda tahu bahawa harga input boleh dibahagikan kepada sumber
dalam negeri dan sumber yang diimport? Mari kita lihat perbezaan antara
dua sumber ini.
(i) Sumber dalam Negeri

Sumber ini termasuk tanah, buruh, modal dan usahawan. Inovasi
dalam sumber boleh mengurangkan harga sumber. Sebagai contoh,
terdapat peningkatan penyertaan wanita dalam pasaran buruh.
Fenomena ini akan meningkatkan bekalan buruh dan akhirnya
menyebabkan kos pengeluaran seunit jatuh. Penurunan dalam kos
pengeluaran akan menjadi insentif bagi firma untuk meningkatkan
pengeluaran, seperti yang ditunjukkan oleh keluk AS yang beralih ke
kanan. Kedudukan sebaliknya akan menyebabkan keluk beralih ke
kiri.
(ii) Sumber yang Diimport

Dalam proses pengeluaran yang menggunakan sumber yang
diimport, kenaikan harga input atau kejutan kos akan menyebabkan
keluk AS beralih ke kiri. Apabila sebaliknya berlaku, keluk AS akan
beralih ke kanan.
(b) Produktiviti
Produktiviti mengukur purata pengeluaran benar (jumlah pengeluaran
dibahagikan dengan jumlah input). Peningkatan dalam produktiviti
bermakna ekonomi menikmati sejumlah besar pengeluaran benar
berdasarkan sumber yang terhad. Sebagai contoh, untuk menghasilkan 10
unit pengeluaran, anda memerlukan jumlah input daripada lima unit pada
harga RM2 seunit, maka produktiviti dan kos purata dikira seperti berikut.

Jumlah pengeluaran
Produktiviti =
Jumlah input
10
= =2
5
Jumlah kos
Kos purata =
Jumlah pengeluaran
RM2  5
=
10
= RM1
Jika syarikat bercadang untuk meningkatkan pengeluaran kepada 20 unit

pada harga dan unit input yang sama, nilai produktiviti adalah empat, di
mana 20/5 dan kos seunit adalah RM0.50. Oleh itu, produktiviti meningkat
dari dua kepada empat dan kos pengeluaran berkurang dari RM1 kepada
RM0.50. Ini bermakna, produktiviti berganda dan kos pengeluaran per unit
menurun separuh. Keadaan ini akan menyebabkan keluk AS beralih ke
kanan. Sebaliknya, jika produktiviti jatuh, perkara sebaliknya akan berlaku.
(c) Dasar Kerajaan

Dua komponen dalam dasar kerajaan adalah:
(i) Subsidi Perniagaan dan Cukai

Kenaikan cukai perniagaan seperti cukai jualan eksais akan
meningkatkan kos pengeluaran. Ini akan menyebabkan keluk AS
untuk bergerak ke kiri. Jika kerajaan menyediakan subsidi, ia akan
mengurangkan kos pengeluaran dan ini ditunjukkan oleh keluk AS
yang beralih ke kanan.
(ii) Pengawal Seliaan

Biasanya, kerajaan akan mengawal pengeluaran produk tertentu.
Dalam usaha untuk mematuhi peraturan kerajaan, firma terpaksa
memperuntukkan sejumlah wang untuk menjalankan aktiviti
kawalan. Sebagai contoh, setiap firma diperlukan untuk membentuk
unit kawalan kualiti. Ini akan meningkatkan kos operasi firma dan
keluk AS akan beralih ke kiri.

(d) Persekitaran
Akhir sekali, mari kita belajar tentang penentu akhir iaitu faktor
persekitaran. Persekitaran termasuklah cuaca, bencana alam dan
peperangan. Sebagai contoh, semasa musim tengkujuh, nelayan tidak boleh
pergi ke laut. Ini akan menyebabkan pengurangan dalam bekalan makanan
laut, seperti yang ditunjukkan dalam pergerakan keluk AS ke kiri.
Sebaliknya, apabila tiada musim tengkujuh, bekalan akan meningkat dan
keluk AS akan beralih ke kanan. Pergerakan keluk AS ke kiri dan kanan
boleh dilihat dalam Rajah 6.9 berikut.
Rajah 6.9: Pergerakan keluk penawaran agregat (AS)
Peralihan ke kanan dari AS0 kepada AS1, manakala anjakan ke kiri dari AS0
untuk AS2.
6.3 TAHAP PENGELUARAN DAN HARGA

KESEIMBANGAN
Bagaimanakah caranya kita menentukan tahap pengeluaran dan harga
keseimbangan? Apakah faktor yang terlibat dalam menentukan perkara ini?
Keseimbangan berlaku pada titik di mana keluk AD dan keluk AS bersilang

seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.10 berikut.

Rajah 6.10: Keseimbangan harga dan pengeluaran
Keseimbangan harga dan pengeluaran dicapai pada Pe dan Ye. Jika paras harga
melebihi Pe, contohnya, jika ia adalah di P1, maka akan ada lebihan penawaran
agregat berjumlah Y0Y1. Pada tahap harga ini, pengguna hanya menuntut Y0
tetapi firma menawarkan Y1. Keadaan ini akan memaksa tahap harga jatuh sekali
lagi kepada harga keseimbangan iaitu Pe.
Jika paras harga adalah lebih rendah daripada Pe, contohnya, jika ia adalah di P2,
maka akan ada permintaan yang berlebihan berjumlah Y0Y1. Pada harga yang
lebih rendah daripada harga keseimbangan, kuantiti yang diminta adalah lebih
tinggi daripada jumlah yang ditawarkan. Fenomena ini akan memaksa paras
harga meningkat ke arah harga keseimbangan, Pe. Keseimbangan bagi kedua-
dua harga dan pengeluaran dicapai pada titik di mana keluk AD dan keluk AS
bersilang iaitu pada harga Pe dan pengeluaran Ye.
6.3.1 Perubahan dalam Keseimbangan

Perubahan dalam keseimbangan boleh berlaku disebabkan oleh perubahan
dalam AD dan keluk AS.
(a) Perubahan dalam Permintaan Agregat

Andaikan keluk AS tidak berubah. Perubahan dalam keluk AD berlaku jika
terdapat perubahan dalam salah satu komponen perbelanjaan agregat atau
dalam faktor penentu AD, selain daripada paras harga. Kesan perubahan
dalam keluk AD bergantung kepada bahagian keluk AS yang melintasi
keluk AD. Analisis ini adalah berdasarkan Rajah 6.11 berikut.

Rajah 6.11: Pergerakan keluk permintaan agregat (AD)
Pada bahagian mendatar (Keynes), kita andaikan bahawa keseimbangan asal

adalah di AD0 dan AS0 (P0 dan Y0). Perubahan dalam AD akan
mempengaruhi harga. Sebagai contoh, jika kerajaan meningkatkan
perbelanjaan (G), keluk AD akan bergerak dari AD0 ke AD1. Ini memberi
kesan kepada pengeluaran yang akan meningkat kepada Y1 tetapi tahap
harga akan kekal pada P0. Ini adalah kerana sumber yang tidak digunakan
akan digunakan untuk meningkatkan pengeluaran di samping mengekalkan
kos pengeluaran seunit. Oleh itu, paras harga tidak meningkat kerana tidak
ada peningkatan dalam kos pengeluaran purata seunit.
Jika keseimbangan yang berlaku di bahagian yang mencerun ke atas, pada

keseimbangan asal AD2 dan AS0 (P2 dan Y2), peningkatan dalam
perbelanjaan kerajaan akan menganjakkan keluk AD daripada AD2 ke AD3.
Ini akan menyebabkan kenaikan harga dan tahap pengeluaran ke P3 dan
Y3. Kenaikan harga berlaku kerana terdapat kekurangan dalam sumber.
Andaikan bahawa keseimbangan asal pada bahagian menegak seperti di

AD4 dan AS0 (P4 dan Y4). Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan akan
menyebabkan keluk AD beralih kepada AD5 dan paras harga akan
meningkat kepada P5 tetapi tahap pengeluaran akan kekal pada Y4
(pengeluaran pada guna tenaga penuh).
Jika sebaliknya berlaku, keluk AD akan bergerak ke kiri. Kesimpulannya,

peralihan keluk AD akan membawa perubahan dalam harga dan kuantiti.
Walau bagaimanapun, kesan akhir bergantung kepada bahagian daripada
keluk AS yang bersilang dengan keluk AD.
(b) Perubahan dalam Penawaran Aggregat (AS)

Keseimbangan harga dan kuantiti output untuk barang dan perkhidmatan
berubah apabila keluk penawaran agregat beralih. Pergerakan dalam keluk
AS adalah disebabkan oleh beberapa faktor penentu selain daripada paras
harga. Analisis ini adalah berdasarkan kepada keseimbangan di bahagian
yang mencerun ke atas bagi keluk AS, dengan andaian bahawa keluk AD
adalah tetap (rujuk Rajah 6.12).
Rajah 6.12: Peralihan keluk AS
Andaikan bahawa keseimbangan asal adalah di AS0 dan AD0 (P0 dan Y0).
Jika ada peningkatan dalam teknologi atau produktiviti, keluk AS akan
beralih kepada AS1. Fenomena ini akan menyebabkan peningkatan dalam
tahap pengeluaran ke Y1 dan penurunan harga ke P1.
Jika sebaliknya berlaku, sebagai contoh, peningkatan dalam kos

pengeluaran akan mengalihkan keluk AS ke kiri ke AS2. Kesan ini adalah
peningkatan harga ke P2 dan pengurangan dalam pengeluaran ke Y2.
Dalam bahagian mendatar dan menegak, kesannya adalah sama.

Peralihan AS ke kanan membawa kenaikan dalam pengeluaran dan
penurunan harga. Sebaliknya, apabila AS beralih ke kiri, harga akan naik
dan pengeluaran akan jatuh.
AKTIVITI 6.2
Beri analisis anda mengenai penentu lain kepada permintaan agregat.

6.4 PERMINTAAN AGREGAT DAN

PENAWARAN AGREGAT: DASAR FISKAL
DAN DASAR KEWANGAN
Model atau pendekatan AD dan AS boleh digunakan untuk menganalisis kesan
dasar belanjawan dan dasar kewangan (rujuk Rajah 6.13).
Rajah 6.13: Komponen dasar
Dasar fiskal dibahagikan kepada dua jenis, iaitu dasar mengembang dan dasar
menguncup. Dasar mengembang akan menganjakkan keluk AD ke kanan,
manakala dasar menguncup akan menggerakkan keluk AD ke kiri. Fenomena ini
akhirnya akan mengubah tahap keseimbangan harga dan kuantiti pengeluaran.
Kesan dasar fiskal atau kewangan boleh dianalisis berdasarkan Rajah 6.14
berikut. Andaikan bahawa ekonomi jangka pendek dan keseimbangan asal di
AD0 dan AS0 (P0 dan Y0) pada bahagian yang mencerun ke atas atau ekonomi
tidak mencapai guna tenaga penuh.

Rajah 6.14: Kesan dasar fiskal dan kewangan dan pergerakan keluk
Sekiranya dasar kewangan atau fiskal mengembang dijalankan, keluk AD akan

beralih ke kanan, dari AD0 ke AD1. Harga dan pengeluaran akan meningkat
kepada P1 dan Y1. Sebaliknya, dasar fiskal yang menguncup akan menganjakkan
keluk AD ke kiri dari AD0 untuk AD2. Paras harga dan pengeluaran akan jatuh
ke P2 dan Y2.
Jika ekonomi beroperasi pada guna tenaga penuh di bahagian keluk AS yang
menegak, kesan dasar fiskal akan berbeza. Andaikan keseimbangan asal adalah
di AS0 dan AD4 (P4 dan Y4). Dasar fiskal yang mengembang (menganggap
bahawa dasar kewangan adalah tetap) akan mengerakkan keluk AD ke kanan ke
AD5. Perkembangan ini tidak akan menyebabkan peningkatan dalam output
kerana semua sumber yang telah digunakan untuk pengeluaran. Oleh itu, dasar
belanjawan mengembang dan menyebabkan peralihan AD4 ke keluk AD5 di
mana dasar kewangan yang tetap akan menyebabkan kenaikan kadar faedah.
Peningkatan dalam kadar faedah akan mengurangkan pelaburan dan akhirnya

akan menyebabkan penurunan tahap pengeluaran (Y). Apabila terdapat
peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan (G) dan pada masa yang sama, ada
jumlah yang sama dalam penurunan pelaburan (I), tidak akan ada perubahan
dalam tahap pengeluaran. Kesan terakhir ialah kenaikan harga dari P4 ke P5
sedangkan pengeluaran adalah tetap di Y4.

Apabila kemelesetan (bahagian mendatar) berlaku, pengembangan atau

penguncupan dasar fiskal atau kewangan hanya akan menukar tahap
pengeluaran (paras harga tetap). Berdasarkan Rajah 6.14 tadi, kita andaikan
bahawa keseimbangan asal AS0 dan AD6. Jika dasar fiskal atau kewangan
mengembang diamalkan, keluk AD akan bergerak ke kanan dari AD6 ke AD7.
Tahap harga akan kekal pada P6 tetapi tahap pengeluaran akan meningkat
kepada Y7. Jika dasar penguncupan dilaksanakan, tahap pengeluaran akan jatuh
ke Y8.
6.5 MEMBINA KELUK PENAWARAN AGREGAT

JANGKA PANJANG
Dalam jangka pendek, perubahan dalam kos dan harga tidak berlaku secara
serentak. Pada bahagian keluk penawaran agregat (AS) yang mencerun ke atas,
peningkatan kos adalah lebih tinggi daripada peningkatan dalam pengeluaran.
Oleh itu, kenaikan harga adalah lebih tinggi daripada peningkatan tahap
pengeluaran. Dalam jangka panjang, pelarasan boleh dibuat untuk disesuaikan
dengan perubahan yang berlaku berdasarkan pengetahuan tentang tahap harga
sebenar. Pelarasan dibuat supaya tidak ada kejutan mengenai harga dalam
jangka masa panjang.
Pembinaan keluk penawaran agregat jangka panjang boleh dianalisis

berdasarkan Rajah 6.15 berikut.
Rajah 6.15: Keluk AS jangka panjang

Andaikan bahawa keluk AS jangka pendek asal adalah AS0. Keseimbangan

dicapai pada titik a dengan harga dan pengeluaran berada di P0 dan Y0. Y0
adalah tahap pengeluaran yang berpotensi dan P0 adalah harga yang
diharapkan. Jika berlaku kenaikan permintaan agregat, seperti yang ditunjukkan
oleh pergerakan keluk dari AD0 ke AD1, keseimbangan baru jangka pendek
dicapai pada titik b (P1 dan Y1). Tahap harga sebenar jangka pendek melebihi
harga jangkaan dan tahap pengeluaran yang lebih tinggi daripada pengeluaran
yang berpotensi. Jumlah yang berlebihan ini dikenali sebagai jurang
pengembangan, yang berjumlah Y0Y1.
Apabila pengeluaran benar melebihi potensi pengeluaran, kadar pengangguran

benar adalah lebih rendah daripada kadar pengangguran semula jadi. Oleh itu,
akan ada kerja lebih masa bagi buruh dan modal. Oleh kerana harga dalam
jangka pendek adalah lebih daripada harga yang dijangka, harga nominal pada
harga P0 dijangka jatuh. Selain itu, apabila pengeluaran sebenar melebihi potensi
pengeluaran, tekanan inflasi mula masuk. Semakin tinggi pengeluaran jangka
pendek melebihi pengeluaran yang berpotensi, jurang pengembangan menjadi
lebih besar dan tekanan untuk kenaikan harga juga bertambah.
Apakah yang dimaksudkan dengan „jangka panjang‰? Jangka panjang adalah

tempoh apabila firma dan sumber penawaran (faktor pengeluaran) tahu keadaan
pasaran, khususnya permintaan agregat dan tahap harga benar. Firma dan
sumber penawaran mempunyai masa untuk tawar-menawar berdasarkan harga
benar. Kenaikan harga untuk P1 telah mengheret turun nilai upah nominal benar.
Pekerja kini berunding dengan syarikat untuk mendapatkan bayaran yang lebih
tinggi. Jika proses ini berjaya, ia akan meningkatkan kos pengeluaran firma.
Peningkatan dalam kos akan mengalihkan keluk AS ke AS1 iaitu ke kiri

(andaikan bahawa kenaikan harga diselaraskan oleh kenaikan kos pada kadar
yang sama). Keseimbangan baru dicapai pada AD1 dan AS1 (P2 dan Y0). Pada
keseimbangan baru ini (titik c), hanya harga yang didapati telah meningkat
tetapi pengeluaran tetap sama di Y0 dan harga yang sebenar adalah sama dengan
harga yang dijangka. Oleh itu, keseimbangan ini adalah untuk kedua-dua jangka
pendek dan juga jangka panjang.
Jika sebaliknya berlaku (penurunan dalam permintaan seperti yang ditunjukkan

oleh pergerakan AD ke kiri [AD2]), harga baru dan tahap pengeluaran dicapai
pada ketika d (P3 dan Y2). P3 adalah tahap harga sebenar, yang kurang daripada
harga yang dijangka (P0) dan Y2 adalah tahap pengeluaran yang sebenar yang
lebih rendah daripada potensi pengeluaran (Y0). Jumlah ini dikenali sebagai
jurang yang menguncup sebanyak Y2Y0 dan kadar pengangguran melebihi kadar
pengangguran semula jadi.

Apabila kadar pengangguran melebihi kadar pengangguran semula jadi, ia

menggalakkan peningkatan dalam upah yang sebenar pada jangka pendek.
Dalam jangka masa panjang, pengeluar tidak sanggup untuk membayar upah
yang tinggi disebabkan tahap harga sebenar nominal. Harga sebenar adalah
lebih rendah daripada harga yang dijangka dan kadar pengangguran tetapi lebih
tinggi daripada kadar semula jadi pengangguran. Dengan kadar pengangguran
yang tinggi, mereka yang menganggur akan bersaing antara satu sama lain
untuk mendapatkan pekerjaan dan mereka sanggup menerima upah yang
rendah (dengan andaian bahawa harga dan tahap upah yang fleksibel).
Kadar upah nominal yang rendah akan mengurangkan kos pengeluaran firma.
Ini ditunjukkan oleh pergerakan ke kanan ke AS2. Keseimbangan baru dicapai
pada titik e (AS2 dan AD2). Tahap harga jatuh kepada P4 dan pengeluaran jatuh
kembali kepada pengeluaran yang berpotensi (penurunan harga sama dengan
penurunan tahap upah). Oleh kerana harga yang dijangka adalah sama dengan
harga sebenar, keseimbangan jangka pendek dan jangka panjang kedua-duanya
berada pada titik e.
Secara umumnya, apa yang telah berlaku di titik-titik a, c dan e adalah:

(a) Tahap harga benar sama dengan tahap harga dijangka; dan
(b) Kuantiti pengeluaran yang diminta dan ditawarkan dalam jangka pendek
adalah sama seperti dalam jangka masa panjang.
Secara ringkasnya, pengeluaran sebenar boleh lebih atau kurang daripada

pengeluaran yang berpotensi dalam jangka pendek tetapi tidak dalam jangka
masa panjang. Keseimbangan dalam jangka panjang dicapai apabila keluk AD
bersilang dengan garis menegak potensi pengeluaran. Jika titik a, c dan e
disambung, keluk AS jangka panjang (LRAS) boleh dilihat.
6.5.1 Keluk Penawaran Aggregat Jangka Panjang

Keluk penawaran agregat jangka panjang menegak kerana dalam jangka masa
panjang, perubahan akan berlaku. Kita tahu bahawa dasar fiskal dan kewangan
akan menganjakkan keluk AD. Mari kita lihat Rajah 6.16 berikut.

Rajah 6.16: Keluk penawaran agregat jangka panjang dan kesan dasar
Berdasarkan Rajah 6.16, andaikan keseimbangan asal e (P0 dan Y0). Jika bajet
yang mengembang atau dasar kewangan dilaksanakan, dasar ini akan
menyebabkan peralihan keluk AD ke AD1. Harga keseimbangan baru dan
pengeluaran akan berubah ke P1 dan Y0 yang bermaksud peringkat pengeluaran
tetap sama dan hanya kenaikan harga berlaku. Oleh itu, kesan pengganda
daripada perubahan dalam perbelanjaan kerajaan (G) pada pengeluaran (Y)
dalam jangka panjang adalah sifar. Begitu juga pengganda cukai adalah sifar
juga.
Sebaliknya, jika dasar fiskal atau kewangan menguncup dilaksanakan, keluk AD

akan beralih ke kiri (AD2). Harga baru dan tahap pengeluaran akan berubah ke
P2 dan Y0.
Kesimpulannya, dalam jangka panjang (sama ada dasar mengembang atau

menguncup dilaksanakan) hanya paras harga yang berubah.

LATIHAN 6.1
1. Apakah yang ditunjukkan oleh keluk permintaan yang bercerun

negatif dari kiri ke kanan?
2. Terangkan empat faktor yang mempengaruhi perubahan dalam

keluk penawaran sama ada ke kiri atau kanan.
3. Apakah yang dimaksudkan dengan keseimbangan ekonomi makro

dalam jangka pendek?
4. Jika kerajaan Malaysia meningkatkan perbelanjaan dengan membeli

lebih banyak barang dan perkhidmatan, adakah ini mengubah dasar
fiskal atau dasar kewangan? Berikan pendapat anda.
5. Terangkan mengapa keluk penawaran agregat jangka panjang

menegak.
 Permintaan agregat adalah jumlah permintaan untuk barang dan

perkhidmatan oleh pengguna dalam ekonomi.
 Keluk permintaan (AD) yang bercerun negatif menunjukkan hubungan yang

negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan andaian bahawa semua
faktor lain adalah tetap (tidak berubah).
 Faktor yang menyebabkan keluk permintaan bercerun negatif adalah kesan

imbangan benar, kesan kadar faedah dan kesan eksport bersih.
 Penentu permintaan agregat ialah perbelanjaan penggunaan (C), perbelanjaan

pelaburan (I), pembelian kerajaan (G) dan eksport bersih (X ă M).
 Penawaran agregat bermakna jumlah penawaran barang dan perkhidmatan

dalam ekonomi.
 Keluk penawaran agregat jangka pendek boleh dibahagikan kepada tiga

bahagian iaitu mendatar (Keynes), cerun ke atas dan menegak (Klasik).
Penawaran agregat ditentukan oleh harga input, produktiviti, dasar kerajaan
dan persekitaran.

 Perubahan dalam keseimbangan boleh berlaku disebabkan oleh perubahan

dalam keluk permintaan dan penawaran agregat.
 Dasar fiskal melibatkan perbelanjaan kerajaan dan cukai, manakala dasar

kewangan melibatkan penawaran wang. Terdapat dua jenis dasar iaitu
mengembang dan menguncup.
 Dasar mengembang akan menganjakkan keluk AD ke kanan, manakala dasar

menguncup akan menggerakkan keluk AD ke kiri.
 Keluk penawaran jangka panjang menegak kerana dalam jangka panjang

pelarasan akan dibuat.
 Mari kita lihat ringkasan topik ini dalam Rajah 6.17.
Figure 6.17: Ringkasan Topik 6

Dasar mengembang Klasik

Dasar menguncup Pelaburan
Eksport bersih Penawaran aggregat
Kekayaan pengguna Penggunaan
Keseimbangan Perbelanjaan kerajaan
Keynesian Permintaan agregat

Topik  Pengangguran
7 dan Inflasi
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menjelaskan makna pengangguran dan bagaimana untuk mengukur
kadar pengangguran;
2. Membezakan antara tiga jenis pengangguran;
3. Menghuraikan sebab dan kesan pengangguran;
4. Menjelaskan maksud inflasi dan indeks harga pengguna (IHP);
5. Membincangkan bagaimana kadar inflasi diukur;
6. Menghuraikan kesan dan sebab inflasi; dan
7. Merumuskan keluk Phillips.
 PENGENALAN
Sekarang, kita sampai pada topik baru mengenai pengangguran dan inflasi.
Adakah anda tahu bahawa apabila tahap aktiviti ekonomi dinilai, individu
bukan sahaja melihat pengeluaran negara atau output tetapi juga faktor lain?
Faktor lain seperti pengeluaran negara, maklumat mengenai pengangguran dan
inflasi, juga penting untuk menentukan aktiviti ekonomi.
Bagaimana pula dengan pengangguran dan inflasi? Apakah yang ditunjukkan

oleh pengangguran dan inflasi? Pengangguran merupakan petunjuk penting
dalam pasaran buruh. Sebaliknya, inflasi menunjukkan tahap harga keseluruhan
dalam negara. Sebelum tahun 1920an, isu yang berkaitan dengan pengangguran
dan inflasi bukanlah topik hangat untuk dibincangkan. Hanya selepas
kemelesetan besar pada tahun 1929, isu ini menjadi semakin penting dan
mendapat tumpuan ekonomi.

172  TOPIK 7 PENGANGGURAN DAN INFLASI
Berasaskan situasi tersebut, mari kita pelajari dengan lebih lanjut mengenai
pengangguran dan inflasi dalam topik ketujuh ini. Adakah anda bersedia? Mari
kita mulakan pembelajaran!
7.1 PENGANGGURAN
Adakah anda bekerja? Adakah anda masih dalam proses mencari pekerjaan?
Adakah anda seorang suri rumah atau pelajar universiti? Kita sering mendengar
istilah „pengangguran‰ yang disebut tetapi berapa ramai antara kita yang faham
dan tahu maknanya yang sebenar?
Orang yang menganggur adalah orang yang mempunyai kelayakan yang

diperlukan untuk bekerja, bersedia untuk bekerja dan bersetuju untuk bekerja
pada gaji pasaran tetapi malangnya tidak mendapat apa-apa pekerjaan.
Untuk membolehkan anda memahami konsep pengangguran, berikut adalah

beberapa faktor lain yang berkaitan dengan pengangguran yang akan
dibincangkan dengan panjang lebar.
Pada asasnya, penduduk negara boleh dibahagikan kepada dua iaitu:

(a) Penduduk dalam kumpulan umur bekerja; dan
(b) Lain-lain (ini termasuk mereka yang terlalu muda untuk bekerja dan
mereka yang sakit atau tidak boleh bekerja).
Penduduk = Kumpulan umur kerja + Lain-lain
Apakah yang dimaksudkan dengan kumpulan umur bekerja?
Kumpulan umur bekerja bermakna bilangan orang yang berumur 16 tahun

dan ke atas yang tidak pernah dihukum penjara, tidak pernah dimasukkan
ke hospital atau pusat jagaan lain.
Mari kita lihat Rajah 7.1 untuk mengetahui siapakah yang termasuk dalam
populasi dalam kumpulan umur bekerja.

TOPIK 7 PENGANGGURAN DAN INFLASI  173
Rajah 7.1: Penduduk dalam kumpulan umur bekerja
Seperti yang diringkaskan dalam Rajah 7.1 tadi, kumpulan umur bekerja
dibahagikan kepada dua kategori iaitu orang yang tidak berada dalam tenaga
buruh dan orang yang berada dalam tenaga buruh. Mereka yang tidak berada
dalam tenaga buruh termasuklah kebanyakan pelajar sepenuh masa, pesara dan
suri rumah. Kumpulan umur bekerja pula boleh diringkaskan menjadi seperti
berikut:
Kumpulan umur bekerja = Mereka yang tidak berada dalam tenaga buruh +
Orang-orang yang berada dalam tenaga buruh
Mereka yang berada dalam tenaga buruh juga boleh dibahagikan kepada dua
kategori iaitu orang yang bekerja dan mereka yang tidak bekerja. Jadi, apa yang
kita boleh simpulkan tentang pengangguran?
Tenaga buruh = Bekerja + Menganggur
Dalam konteks ekonomi, berikut adalah maksud penganggur.
Penganggur bermakna mereka yang tidak bekerja tetapi aktif mencari

pekerjaan.

Rajah 7.2 berikut menunjukkan komposisi pengangguran di Malaysia pada

September 2012.
Rajah 7.2: Pengangguran di Malaysia bagi September 2012

Sumber: http://statistics.gov.my 2012
Berdasarkan Rajah 7.2, kita dapat melihat bahawa pada bulan September 2012,
terdapat peningkatan penduduk yang menganggur sebanyak 66,700 orang,
membawa kepada 413,900 orang, manakala terdapat penurunan kecil dalam
bilangan orang yang bekerja iaitu 18,100 orang kepada 12,550,000 orang.
Keadaan ini menyebabkan kadar pengangguran meningkat kepada 3.2% pada
September 2012 iaitu peningkatan sebanyak 0.5% daripada 2.7% pada bulan
sebelumnya.
7.2 MENGUKUR KADAR PENGANGGURAN

Adakah anda sedar bahawa kadar pengangguran merupakan panduan penting
yang menunjukkan keadaan ekonomi negara? Kita boleh mengukur kadar
pekerjaan dengan menggunakan formula di mana kadar pengangguran
mengukur peratusan tenaga buruh yang tidak bekerja. Formulanya ialah:
Bilangan tidak bekerja

Kadar pengangguran =  100
Tenaga buruh

Mari kita lihat bagaimana untuk menggunakan formula ini dengan merujuk
kepada Rajah 7.3 berikut.
Rajah 7.3: Pekerjaan di negara X bagi tahun 2001
Berdasarkan maklumat dalam Rajah 7.3, kadar pengangguran di negara X bagi

tahun 2001 adalah:
0.35 juta
Kadar pengangguran =  100 = 3.54%
0.35 juta + 9.54 juta
LATIHAN 7.1
1. Apakah yang dimaksudkan dengan kadar pengangguran?
2. Negara A melaporkan kadar penganggurannya sebanyak 4%.

Apakah yang dimaksudkan dengan nilai ini?

7.3 KADAR PENYERTAAN TENAGA BURUH

Apakah yang dimaksudkan dengan kadar penyertaan tenaga buruh?
Kadar penyertaan tenaga buruh mengukur peratusan umur bekerja

sekumpulan penduduk yang berada dalam kumpulan tenaga buruh.
Bagaimanakah caranya kita berbuat demikian? Kita boleh melakukannya dengan

menggunakan formula yang mudah. Berikut adalah bagaimana kadar penyertaan
tenaga buruh diukur:
Tenaga buruh
Kadar penyertaan tenaga buruh =  100
Populasi kumpulan umur bekerja
Peningkatan kadar penyertaan tenaga buruh mungkin disebabkan oleh keadaan

ekonomi yang mengembang. Sebaliknya, kadar tersebut boleh jatuh kerana
peningkatan dalam bilangan pesara, mereka yang meneruskan pendidikan atau
kerana bilangan orang yang lebih tua berdasarkan penduduknya yang telah
meningkat.
7.4 PEKERJA TIDAK GIAT

Apa yang dimaksudkan dengan pekerja tidak giat?
Pekerja tidak giat adalah seseorang yang tidak bekerja, bersedia untuk
bekerja tetapi tidak membuat usaha untuk mencari pekerjaan dalam empat
minggu lepas.
Biasanya, pekerja yang tidak giat akan membuat alasan bahawa dia telah cuba
untuk mencari kerja tetapi tidak secara giat atau dia merasakan bahawa pasaran
buruh semasa tidak baik. Oleh itu, sebarang usaha untuk mencari pekerjaan akan
sia-sia.
Sekiranya pekerja tidak giat gagal mencari pekerjaan dalam tempoh empat
minggu, bancian akan mengklasifikasikan beliau seorang pekerja tidak giat dan
bukan sebagai penganggur. Oleh itu, kumpulan ini tidak termasuk dalam tenaga
buruh. Beberapa pihak berpendapat pekerja tidak giat perlu diklasifikasikan

sebagai penganggur untuk memberi gambaran yang lebih tepat bagi keadaan
tenaga buruh.
AKTIVITI 7.1
Pada pendapat anda, adakah perlu pekerja tidak giat diklasifikasikan

sebagai penganggur? Mengapa? Berikan sebab anda.
7.5 PEKERJA SEPARUH MASA

Pernahkah anda bekerja secara sambilan? Apakah perbezaan antara pekerja
sepenuh masa dengan pekerja separuh masa? Mari kita lihat definisi mereka
yang boleh memberikan kita perbezaan antara kedua-duanya.
Pekerja separuh masa adalah mereka yang bekerja kurang daripada 35 jam
dalam seminggu.
Pekerja sepenuh masa adalah mereka yang bekerja 35 jam atau lebih dalam
seminggu.
Pekerja separuh masa boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu orang yang
bekerja separuh masa kerana faktor ekonomi dan orang yang berbuat demikian
kerana faktor bukan ekonomi. Jadual 7.1 berikut menunjukkan perbezaan antara
kedua-dua kategori ini.

Jadual 7.1: Perbezaan antara Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Ekonomi
dan Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Bukan Ekonomi
Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor Pekerja Separuh Masa Disebabkan Faktor
Ekonomi Bukan Ekonomi
 Dikenali sebagai pekerja separuh masa  Tidak berminat untuk mendapatkan

bukan sukarela. kerja sepenuh masa.
 Bekerja antara 1 hingga 34 jam.  Tidak bersedia untuk melaksanakan
pekerjaan yang tersedia.
 Pada masa yang sama, mereka cuba
untuk menjadi pekerja sepenuh masa.  Ini termasuklah mereka yang:
 Mereka gagal mendapatkan pekerjaan ‒ Mempunyai masalah perubatan;
sepenuh masa.
‒ Mempunyai komitmen keluarga;
dan
‒ Masa terhad kerana masih belajar.
Mari cuba latihan ini untuk menguji kefahaman anda berkenaan subtopik yang
telah dipelajari.
LATIHAN 7.2
1. Nyatakan perbezaan antara pekerja tidak giat dan pekerja yang

menganggur.
2. Apakah perbezaan utama antara pekerja sepenuh masa dan pekerja

separuh masa?
AKTIVITI 7.2
Andaikan anda pekerja sambilan. Anda tidak terikat dengan mana-mana

kontrak jangka panjang dan anda mendapat bayaran yang baik daripada
usaha anda bekerja dengan banyak syarikat yang berbeza. Satu hari,
anda ditawarkan bekerja sepenuh masa oleh salah satu daripada syarikat
tersebut. Apakah faktor yang akan membantu anda untuk membuat
keputusan? Akhir sekali, adakah anda akan menerima tawaran tersebut?

7.6 JENIS PENGANGGURAN

Isu pengangguran adalah salah satu daripada isu ekonomi yang paling penting.
Ia boleh dianalisis secara terperinci apabila anda memahami pelbagai jenis
pengangguran. Secara amnya, ada tiga jenis pengangguran seperti yang
dinyatakan dalam Rajah 7.4 berikut.
Rajah 7.4: Tiga jenis pengangguran
Berikut adalah penjelasan lanjut bagi setiap jenis pengangguran ini.
7.6.1 Pengangguran Geseran

Marilah kita renungkan Rajah 7.5 berikut. Apa yang anda boleh katakan
mengenainya?
Rajah 7.5: Pengangguran geseran

Pada asasnya, situasi dalam Rajah 7.5 tadi merupakan apa yang anda boleh
katakan sebagai pengangguran geseran. Apakah yang dimaksudkan dengan
pengangguran geseran?
Pengangguran geseran atau pengangguran biasa yang hanya wujud untuk

tempoh yang singkat. Ia berlaku apabila individu bergerak antara pekerjaan,
kerjaya dan lokasi.
Kadangkala, orang sanggup menjadi penganggur, sementara menunggu untuk

mendapatkan pekerjaan lain dan bukan kerana mereka tidak dapat mencari
pekerjaan.
Biasanya, pengangguran geseran akan terus wujud sepanjang masa,

kebanyakannya apabila ekonomi mengalami pertumbuhan pesat yang
berterusan. Bahkan, pengangguran ini akan tetap wujud walaupun ekonomi
adalah pada guna tenaga penuh.
Walau bagaimanapun, pengangguran ini adalah bersifat jangka pendek dan ia

tidak dianggap sebagai masalah yang serius.
7.6.2 Pengangguran Struktur

Bagaimana pula dengan pengangguran struktur? Bilakah masa ianya berlaku?
Pengangguran struktur berlaku kerana pekerja tidak mempunyai kepakaran

dan keupayaan untuk bekerja dalam sektor baru. Ia biasanya wujud untuk
tempoh yang lebih lama dan dasar kerajaan perlu dilaksanakan untuk
mengatasi masalah ini.
Pertumbuhan ekonomi negara biasanya akan disusuli dengan perubahan

struktur dan perubahan dalam aktiviti ekonomi. Sebagai contoh, di Malaysia,
pada awal 1980an, sektor perindustrian menjadi lebih penting berbanding
dengan sektor pertanian. Ini menyebabkan beberapa pekerja akan diberhentikan
kerana kemahiran yang dimiliki oleh petani tidak boleh digunakan dalam sektor
perindustrian.
Ada pelbagai faktor yang menyebabkan perubahan struktur ekonomi dalam

negara seperti perubahan dalam keutamaan pengguna dan kemajuan teknologi.

7.6.3 Pengangguran Kitaran

Akhir sekali, mari kita belajar tentang pengangguran kitaran. Adakah anda tahu
maksudnya?
Pengangguran kitaran adalah pengangguran yang disebabkan oleh keadaan

ekonomi yang naik dan turun. Ia berlaku apabila kadar pengangguran
bergerak dalam arah yang bertentangan dengan kadar pertumbuhan KDNK.
Oleh itu, apabila pertumbuhan KDNK adalah kecil (atau negatif), kadar
pengangguran pula akan tinggi.
Apabila kemelesetan ekonomi berlaku, permintaan untuk barang dan

perkhidmatan akan berkurangan. Ini akan memaksa syarikat untuk mengurangkan
pengeluaran mereka dan dengan itu, mengurangkan tenaga kerja mereka.
Sebagai contoh, apabila kemelesetan ekonomi melanda rantau Asia pada tahun
1998 berikutan krisis mata wang, ramai pekerja terpaksa diberhentikan. Dalam
usaha untuk mengatasi pengangguran yang disebabkan oleh permintaan sektor
swasta yang lemah, kerajaan terpaksa meningkatkan perbelanjaan melalui dasar
fiskal. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan adalah bertujuan untuk
mewujudkan peluang pekerjaan baru dan seterusnya, mengurangkan kadar
pengangguran.

SEMAK KENDIRI 7.1
Bagi setiap penerangan dalam jadual di bawah, tuliskan jenis

pengangguran yang sesuai.
Huraian Jawapan
Jenis pengangguran adalah kerana keadaan ekonomi
yang tidak stabil iaitu naik dan turun.
Jenis pengangguran ini adalah berjangka pendek dan
tidak dianggap serius.
Jenis pengangguran ini berlaku kerana pekerja tidak
mempunyai kepakaran dan keupayaan untuk bekerja
dalam sektor baru.
Jenis pengangguran ini biasanya wujud untuk tempoh
yang lebih lama dan kerajaan perlu mencari jalan
untuk menyelesaikan masalah ini.
Jenis pengangguran ini lazimnya wujud.
7.7 GUNA TENAGA PENUH DAN KADAR

PENGANGGURAN SEMULA JADI
Sebelum kita pergi lebih jauh, mari kita pelajari dahulu takrif guna tenaga penuh.
Guna tenaga penuh adalah keadaan ekonomi di mana setiap individu yang
mahu bekerja dibayar gaji atau upah mengikut pasaran semasa pekerjaan.
Salah satu matlamat utama ekonomi negara ialah untuk mencapai tahap
guna tenaga penuh.
Selain itu, guna tenaga penuh juga boleh ditakrifkan berdasarkan kadar
pengangguran semula jadi. Kadar ini boleh diringkaskan seperti berikut:
Pengangguran struktur + Pengangguran geseran

= Kadar Pengangguran semula jadi

Guna tenaga penuh dicapai apabila kadar pengangguran sebenar adalah sama
seperti kadar pengangguran semula jadi. Ini bermakna, apabila kadar
pengangguran sebenar negara pada satu masa tertentu hanya terdiri daripada
pengangguran struktur dan geseran, maka negara tersebut telah mencapai guna
tenaga penuh. Dengan kata lain, pengangguran kitaran tidak wujud pada tahap
guna tenaga penuh.
Setiap negara mempunyai kadar pengangguran semula jadi yang berbeza,

bergantung kepada pelbagai faktor ekonomi. Sebagai contoh, kadar
pengangguran semula jadi di Malaysia adalah antara 3% hingga 4%. Kadar di
Amerika pula adalah antara 4% hingga 5%, manakala di Eropah, kadarnya
adalah antara 7% hingga 8%.
LATIHAN 7.3
1. Jelaskan tiga jenis pengangguran.
2. Apakah yang dimaksudkan dengan kadar pengangguran semula

jadi?
3. Apakah yang dimaksudkan dengan guna tenaga penuh dan

bagaimana ia berkait dengan kadar pengangguran semula jadi?
7.8 SEBAB PENGANGGURAN

Tiga sebab utama pengangguran adalah:
(a) Hilang pekerjaan;
(b) Meninggalkan pekerjaan; dan
(c) Peserta baru dan peserta semula.
Mari kita pelajari ketiga-tiga faktor ini dengan lebih lanjut dalam subtopik
seterusnya.

7.8.1 Hilang Pekerjaan

Mari kita lihat Rajah 7.6 berikut. Apa yang anda boleh katakan mengenainya?
Rajah 7.6: Hilang pekerjaan
Berdasarkan Rajah 7.6, kita boleh mentakrifkan maksud hilang pekerjaan.
Hilang pekerjaan adalah seseorang yang telah ditamatkan atau dibuang

kerja bukan secara sukarela sama ada untuk jawatan sementara atau jawatan
tetap.
Banyak sebab yang menyumbang pada masalah ini. Contohnya, kegagalan

pekerja untuk memenuhi keperluan kerja atau keadaan/kegagalan firma
tersebut untuk memenuhi keperluan pekerja itu sendiri.
Mereka yang telah kehilangan pekerjaan mempunyai dua pilihan, sama ada
mencari pekerjaan baru atau meninggalkan tenaga kerja. Mereka yang
meninggalkan pekerjaan tidak dianggap menganggur.

AKTIVITI 7.3
Fikirkan kesan psikologi ke atas seseorang yang telah kehilangan kerja

beliau. Apakah tekanan dan masalah yang bakal dihadapinya? Siapakah
yang boleh membantunya?
7.8.2 Meninggalkan Pekerjaan

Ada juga beberapa orang yang secara sukarela meninggalkan pekerjaan mereka
dan tidak semestinya kerana mereka telah diberhentikan. Jika mereka telah
meninggalkan pekerjaan kerana mereka telah menerima tawaran lain, maka ini
tidak akan menyumbang kepada peningkatan kadar pengangguran. Kadar
pengangguran hanya akan meningkat, jika mereka yang melepaskan pekerjaan
ini masih mencari pekerjaan baru.
7.8.3 Peserta Baru dan Peserta Semula

Apakah yang dimaksudkan dengan peserta baru?
Peserta baru adalah mereka yang baru sahaja menamatkan pengajian

mereka dan bersedia untuk menyertai tenaga kerja.
Mereka tidak pernah diambil bekerja sebelum ini dan aktif mencari pekerjaan
untuk kali pertama. Walau bagaimanapun, sementara mencari pekerjaan yang
sesuai, mereka dikira sebagai penganggur.
Bagaimana pula dengan peserta semula?
Peserta semula adalah mereka yang sebelum ini telah diklasifikasikan sebagai
bekerja tetapi telah keluar daripada tenaga buruh bagi tempoh masa yang
tertentu, sebelum aktif mencari pekerjaan sekali lagi.
Biasanya, mereka dikira menganggur ketika cuba mencari pekerjaan baru.

AKTIVITI 7.4
Adakah anda sedar bahawa sesetengah graduan sangat memilih jenis

pekerjaan yang mereka ingin lakukan, mahu memegang jawatan yang
tinggi, mendesak dibayar jauh lebih tinggi berbanding dengan kadar
pasaran walaupun tidak mempunyai apa-apa pengalaman? Apakah
pendapat anda tentang senario ini? Nyatakan pendapat anda.
7.9 KESAN PENGANGGURAN

Pengangguran merupakan fenomena biasa. Walau bagaimanapun, kadar
pengangguran yang tinggi akan memberi kesan kepada pertumbuhan ekonomi
negara. Adakah anda tahu berapakah jumlah pengangguran yang boleh
menjejaskan atau mempengaruhi pertumbuhan ekonomi negara kita?
Ramai orang berfikir bahawa pengangguran geseran hanya fenomena jangka

pendek dan tiada apa-apa yang perlu dibimbangkan. Pengangguran ini juga
boleh berlaku disebabkan oleh pertumbuhan ekonomi yang berlaku dalam
negara.
Walau bagaimanapun, kadar pengangguran yang disebabkan oleh pengurangan

peluang pekerjaan akibat kemelesetan ekonomi seperti pengangguran kitaran,
akan membawa kesan negatif kepada kestabilan ekonomi negara. Kesan negatif
daripada pengangguran boleh dibahagikan kepada dua iaitu kesan ke atas
ekonomi dan kesan kepada individu dan penduduk.
7.9.1 Kesan Negatif ke atas Ekonomi

Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan pertumbuhan ekonomi
negara. Jadual 7.2 berikut menunjukkan kesan negatif pengangguran ke atas
ekonomi.

Jadual 7.2: Kesan Negatif Pengangguran pada Ekonomi
Kesan Negatif Penerangan

Pengangguran Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan pertumbuhan
Tidak ekonomi dan prestasi. Mungkin juga terdapat lebihan kapasiti
Menggalakkan daripada faktor pengeluaran perindustrian seperti mesin. Ini secara
Pertumbuhan tidak langsung akan menyebabkan penurunan tahap pelaburan.
Ekonomi
Penurunan Apabila orang menganggur, kutipan cukai juga dikurangkan.

Hasil Kerajaan Seterusnya, kerajaan harus mengurangkan perbelanjaan kerajaan
untuk meningkatkan pertumbuhan ekonomi.
Pembaziran Kadar pengangguran yang tinggi memaksa ekonomi untuk beroperasi

Sumber pada tahap di bawah maksimum. Pembaziran sumber menyebabkan
Pengeluaran pengeluaran output jauh lebih rendah daripada keluaran potensi.
7.9.2 Kesan Negatif ke atas Individu dan

Penduduk
Selain daripada kesan negatif ke atas ekonomi, kadar pengangguran juga
memberi kesan kepada kehidupan sosial individu, masyarakat dan penduduk
secara keseluruhan. Jadual 7.3 berikut menunjukkan kesan negatif pengangguran
terhadap individu dan penduduk.
Jadual 7.3: Kesan Negatif Pengangguran kepada Individu dan Penduduk
Kesan Negatif Penerangan

Kehilangan Pengangguran sementara tidak akan merosakkan kehidupan rakyat di
Pekerjaan mana aktiviti harian boleh dilakukan dengan menggunakan simpanan
atau pinjaman. Walau bagaimanapun, kadar pengangguran yang
berterusan akan menghasilkan kesan sampingan yang tidak sihat
seperti terpaksa membuat atau mengambil bahagian dalam aktiviti
yang menyalahi undang-undang untuk mendapatkan wang.
Kehilangan Beberapa kemahiran hanya akan dapat dikekalkan jika ia digunakan
Kemahiran atau diamalkan selalu. Pengangguran jangka panjang mungkin
menyebabkan individu kehilangan kemahirannya.
Ketidakstabilan Pengangguran jangka panjang atau berterusan boleh menimbulkan
Politik huru-hara dan kerajaan akan berada di bawah tekanan dan menerima
kritikan daripada banyak pihak. Masalah ini secara tidak langsung
menyumbang kepada masalah sosial dan menyebabkan peningkatan
kadar jenayah. Peningkatan kadar jenayah yang tinggi boleh
menyebabkan pelabur asing menjauhkan diri.

LATIHAN 7.4
1. Apakah sebab pengangguran?
2. Apakah kesan negatif pengangguran ke atas ekonomi?
7.10 INFLASI
Secara umumnya, inflasi bermakna „kenaikan yang berterusan dalam paras
harga umum‰. Harga umum mencerminkan tahap harga untuk semua barang
dan perkhidmatan yang wujud dalam ekonomi pada bila-bila masa. Adakah
anda tahu kaedah yang digunakan di Malaysia untuk mengukur paras harga
umum? Jawapannya boleh kita dapati daripada definisi inflasi berikut.
Inflasi boleh ditakrifkan sebagai peningkatan yang berterusan dalam tingkat

harga umum barangan.
Inflasi adalah salah satu topik penting dalam perbincangan bidang ekonomi.
Kenaikan harga tidak merujuk kepada apa-apa perkara tertentu atau produk. Ia
merujuk kepada harga secara umum yang diukur berdasarkan indeks harga.
Terdapat beberapa indeks harga yang biasa digunakan untuk menggambarkan
paras harga umum. Antara yang sering digunakan adalah Indeks Harga
Pengguna (IHP).
7.11 INDEKS HARGA PENGGUNA (IHP)

Mengapa kita menggunakan Indeks Harga Pengguna (IHP)? IHP biasanya
digunakan oleh kerajaan dan sektor swasta untuk mengukur tahap harga yang
dibayar oleh pengguna. Dengan kata lain:
Indeks Harga Pengguna adalah ukuran yang digunakan untuk mengesan

perubahan dalam harga barang dan perkhidmatan yang dibeli oleh isi
rumah iaitu bakul pengguna. Komposisi barang dalam bakul pengguna
adalah tetap berdasarkan corak perbelanjaan pengguna.

Mari kita lihat Rajah 7.7 berikut yang menunjukkan contoh IHP.
Rajah 7.7: Indeks Harga Pengguna: Indeks bagi jumlah dan

kumpulan utama terpilih, Malaysia (Januari 2011 hingga Mac 2012)
Sumber: http://statistics.gov.my
LATIHAN 7.5
1. Kenaikan harga sentiasa berkait rapat dengan inflasi. Walau

bagaimanapun, tidak semua kenaikan harga mencerminkan inflasi.
Gambarkan situasi di mana kenaikan harga dapat disimpulkan
sebagai menunjukkan inflasi.
2. Apakah komponen utama dalam bakul pengguna bagi IHP

Malaysia?

7.12 PENGIRAAN IHP

Proses pengiraan IHP sebenar adalah rumit kerana bakul pengguna
mengandungi banyak barangan. Dalam usaha untuk memberi gambaran yang
jelas tentang bagaimana IHP dikira, mari kita lihat pada model dua item.
Andaikan bahawa bakul pengguna mempunyai dua item iaitu epal dan beras.
Ambil tahun 2000 sebagai tahun asas/tahun untuk tujuan perbandingan,
manakala tahun semasa adalah 2001. Pada asasnya, tiga langkah utama yang
digunakan untuk mengira IHP ini adalah:
(a) Kiraan kos bakul pengguna IHP pada harga tahun asas;
(b) Kiraan kos bakul pengguna IHP pada harga tahun semasa; dan
(c) Kiraan IHP tahun asas dan tahun semasa.

Tahun Asas
Pada tahun asas, pengguna membeli 10 epal dan menggunakan 5kg beras. Kos
epal RM0.50 bagi setiap epal dan beras adalah RM1 sekilogram. Jadual 7.4
berikut menunjukkan maklumat perbelanjaan pengguna bagi tahun asas.
Jadual 7.4: Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Asas
Bakul Pengguna
Kos Bakul
Barang Kuantiti Harga
Epal 10 RM0.50/buah RM5.00
Beras 5 RM1.00/kg RM5.00
Kos IHP pada harga tahun asas RM10.00
Berdasarkan maklumat dalam Jadual 7.4, pengguna menghabiskan RM5 untuk

epal dan RM5 untuk beras. Jumlah perbelanjaan pengguna bagi tahun tersebut
ialah RM10.


Tahun Semasa
Kos bakul pengguna bagi tahun semasa dikira selepas mengira kos bakul
pengguna pada tahun asas. Dalam tahun semasa, kuantiti barangan yang dibeli
tidak berubah. Walau bagaimanapun, harga epal meningkat kepada 60 sen sebiji
dan harga beras meningkat kepada RM1.10 sekilogram. Jadual 7.5 berikut
memberikan maklumat mengenai kos epal dan beras bagi tahun semasa.
Jadual 7.5: Kos IHP Bakul Pengguna pada Harga Tahun Semasa
Bakul IHP
Kos Bakul IHP
Barang Kuantiti Harga
Epal 10 RM0.60/buah RM6.00
Beras 5 RM1.10/kg RM5.50
Kos IHP pada harga tahun semasa RM11.50
Secara keseluruhannya, pengguna membelanjakan RM11.50 untuk membeli

jumlah epal dan beras yang sama di mana RM6 telah dibelanjakan untuk epal
dan RM5.50 telah dibelanjakan untuk beras.
7.12.3 Mengira IHP bagi Tahun Asas dan Tahun

Semasa
Selepas mengira kos bakul IHP pada harga tahun asas dan harga tahun semasa,
langkah seterusnya adalah untuk mengira IHP bagi kedua-dua tahun. Formula
untuk mengira IHP bagi tahun asas dan tahun semasa adalah seperti berikut:
Kos bakul IHP pada harga tahun semasa

IHP = 100
Kos bakul IHP pada tahun asas
Oleh itu, IHP bagi tahun 2000 ialah:
10
IHP bagi tahun 2000 =  100  100
10

Walau bagaimanapun, IHP bagi tahun 2001 adalah:
11.50
IHP bagi tahun 2001 =  100  115
10
Berdasarkan IHP yang telah dikira, kita boleh simpulkan bahawa purata harga
barang dan perkhidmatan bagi tahun 2001 adalah 15% lebih tinggi daripada
tahun 2000.
7.13 PENGIRAAN KADAR INFLASI

Kadar inflasi adalah salah satu panduan yang penting dalam ekonomi. Ia
digunakan oleh pelbagai pihak termasuklah kerajaan dan pembuat dasar untuk
menilai perubahan harga dalam negara. Pada asasnya, kadar inflasi mengukur
peratusan kenaikan harga barang dan perkhidmatan (IHP) dalam tempoh masa
tertentu. Formula berikut boleh digunakan untuk mengira kadar inflasi.
IHP baru  IHP lama

Kadar inflasi =  100
IHP lama
Sebagai contoh, pada tahun 2000, nilai IHP ialah 100. Nilai IHP bagi tahun 1999
adalah 94. Berdasarkan maklumat ini, kadar inflasi bagi tahun 2000 boleh diukur
seperti berikut.
100  94
 100
Kadar inflasi bagi tahun 2000 = 94
= 6.38%
Kesimpulannya, purata harga bakul pengguna bagi tahun 2000 adalah 6.38%
lebih tinggi daripada tahun 1999. Dalam usaha untuk mendapatkan kuantiti
barangan yang sama seperti dalam tahun 1999, pengguna perlu meningkatkan
perbelanjaan mereka 6.38%.

Rajah 7.8 berikut menunjukkan contoh kadar inflasi di negara X pada tahun 1990
hingga 2000.
Figure 7.8: Kadar inflasi di negara X dari tahun 1990 hingga 2000
Merujuk kepada Rajah 7.8 tadi, kadar inflasi tertinggi di negara X adalah pada
tahun 1998 iaitu kira-kira 5.3%. Ini adalah kerana krisis kewangan yang melanda
rantau Asia kecuali bagi tahun 1998, di mana kadar inflasi adalah di bawah 5%.
Ini adalah agak rendah berbanding dengan negara lain. Kadar inflasi yang
rendah adalah disebabkan oleh keberkesanan dasar yang dilaksanakan oleh
kerajaan untuk membendung inflasi.
LATIHAN 7.6
1. Jelaskan tiga langkah yang diperlukan untuk mengira IHP dengan

contoh yang sesuai.
2. Nyatakan formula yang digunakan untuk mengira kadar inflasi.

7.14 KESAN INFLASI

Selain pengangguran, inflasi juga merupakan satu lagi masalah ekonomi yang
serius. Inflasi bukan sahaja menjejaskan aktiviti ekonomi, malah ia juga
mempunyai kesan ke atas individu dan kebajikan masyarakat. Subtopik
berikutnya menerangkan tentang kesan inflasi di mana ia boleh dibahagikan
kepada empat kategori. Kategori tersebut ialah seperti berikut:
7.14.1 Kesan Inflasi ke atas Jumlah Pengeluaran

Dalam jangka panjang, inflasi akan menggalakkan peningkatan dalam
pengeluaran negara jika faktor pengeluaran tidak digunakan sepenuhnya.
Kenaikan harga adalah tanda kepada pengeluar bahawa mereka boleh mendapat
lebih banyak keuntungan, jika mereka meningkatkan pengeluaran.
Walau bagaimanapun, jika pengeluaran telah menggunakan sumber penuh,

maka inflasi akan hanya meningkatkan harga dan bukan pengeluaran. Oleh itu,
hanya inflasi sederhana yang belum menggunakan sepenuhnya sumber yang
ada akan membawa peningkatan dalam pengeluaran negara.
7.14.2 Kesan Inflasi pada Simpanan dan Pelaburan

Inflasi menyebabkan kuasa beli mengecut (penurunan nilai wang). Ini bermakna
bahawa mereka yang memegang kekayaan dalam bentuk wang tunai akan
mengalami kerugian. Keadaan ini menggalakkan rakyat untuk berbelanja dan
seterusnya, mengurangkan simpanan mereka.
Selain itu, inflasi juga menggalakkan orang ramai untuk menggunakan

simpanan mereka bagi membeli saham dan aset seperti hartanah. Ini adalah
kerana semasa inflasi, harga aset cenderung untuk meningkat. Kenaikan dalam
paras harga juga menggalakkan firma untuk memulakan pelaburan baru kerana
keuntungan yang meningkat. Ini biasanya berlaku apabila ekonomi berkembang.

7.14.3 Kesan Inflasi pada Pengagihan Pendapatan

dan Kekayaan Ekonomi
Inflasi memberi kesan kepada orang yang berbeza dengan cara yang berbeza.
Mereka yang bekerja untuk gaji yang tetap akan mengalami kerugian. Ini kerana
kenaikan harga akan merosotkan nilai wang. Individu yang mempunyai gaji
tetap akan mengalami pengurangan kuasa beli. Kesan yang sama terjadi pada
pesara yang dibayar pencen.
Mereka yang gemar menyimpan wang (sama ada dalam akaun simpanan atau
melalui pembelian bon kerajaan), turut sama mengalami kerugian. Kadar faedah
yang diterima daripada simpanan mereka boleh menjadi lebih rendah daripada
kadar inflasi.
Orang yang menambah wang apabila inflasi meningkat adalah ahli perniagaan.
Pada masa itu, mereka akan menaikkan harga pada kadar yang lebih tinggi
berbanding dengan kadar kenaikan kos pengeluaran. Keadaan ini membolehkan
perniagaan mendapatkan keuntungan yang lebih tinggi.
Di samping itu, inflasi juga membawa keuntungan kepada mereka yang

memiliki saham dan aset tetap seperti rumah dan bangunan. Pemegang saham
akan mendapat pulangan yang lebih tinggi apabila syarikat membuat
keuntungan. Mereka yang memiliki harta seperti tanah dan rumah, akan
mendapat lebih banyak keuntungan kerana harta itu akan berharga lebih tinggi
dalam tempoh inflasi.
Inflasi juga menyebabkan ketaksamarataan agihan pendapatan antara pihak

yang meminjamkan wang dengan mereka yang dipinjamkan wang. Mereka yang
dipinjam akan mendapat beberapa faedah kerana nilai sebenar bayaran balik
akan merosot. Walaupun jumlah dibayar akan sama, nilai sebenar daripada
jumlah (diukur berdasarkan kuantiti barang yang boleh dibeli) telah menurun.
Oleh itu, mereka yang meminjamkan wang akan mengalami beberapa kerugian
kerana jumlah itu kini mempunyai kuasa beli yang lebih rendah.
7.14.4 Kesan Inflasi ke atas Imbangan Pembayaran

Negara
Inflasi akan menyebabkan produk tempatan menjadi lebih mahal di pasaran
asing dan produk asing menjadi lebih murah di pasaran tempatan. Ini akan
menyebabkan peningkatan dalam import dan penurunan dalam eksport. Ini
akan membawa kepada defisit imbangan perdagangan. Ini bermakna, aliran
tunai keluar lebih daripada aliran tunai masuk ke negara ini. Jika baki akaun

modal tidak berubah, ia akan menyebabkan imbangan pembayaran negara

mengalami defisit.
Walau bagaimanapun, jika faktor lain tidak berubah, kenaikan harga eksport dan
kejatuhan harga import negara akan mewujudkan suasana perdagangan yang
lebih baik. Ini bermakna bahawa dengan kuantiti eksport yang sama, negara
boleh mendapatkan kuantiti import yang lebih tinggi. Keadaan ini berlaku hanya
jika permintaan untuk mengeksport barangan di negara ini masih tetap.
7.15 IHP DAN KOS HIDUP

Tahukah anda IHP sering dipanggil sebagai indeks kos sara hidup? Apakah
yang dimaksudkan dengan IHP?
Indeks harga pengguna (IHP) adalah indeks yang mengukur perubahan

atau peningkatan dalam wang yang diperlukan untuk mengekalkan gaya
hidup yang sedia ada.
Walau bagaimanapun, penggunaan IHP bagi mengukur kos hidup tidak

mencerminkan piawai lengkap pengguna. Ini adalah kerana IHP mempunyai
beberapa masalah dan kelemahan.
Enam masalah dan kelemahan IHP yang dapat dikenal pasti disenaraikan dalam
Rajah 7.9 berikut.

Rajah 7.9: Masalah yang berkaitan dengan IHP
Penjelasan lanjut terhadap masalah ini diberikan dalam Jadual 7.6 berikut.
Jadual 7.6: Kelemahan IHP
Kelemahan IHP Penerangan

Pilihan Barangan Barang yang dipilih mesti mencerminkan corak perbelanjaan
dan Perkhidmatan masyarakat. Walau bagaimanapun, corak perbelanjaan ini
tidak kekal dan sentiasa berubah, selaras dengan kehendak
rakyat. IHP tidak menpertimbangkan perubahan ini.
Perbezaan Harga Masalah ini timbul disebabkan perbezaan harga barang dan
Barang dan perkhidmatan mengikut masa dan tempat. Sebagai contoh,
Perkhidmatan produk baru seperti komputer akan lebih mahal berbanding
dengan mesin taip dan ini menjadikannya lebih sukar untuk
membuat perbandingan dengan tahun sebelumnya.
Perubahan dalam Ia hanya adil jika harga barang dan perkhidmatan meningkat
Kualiti Barang dan disebabkan kualiti yang lebih baik. Ini tidak bermakna bahawa
Perkhidmatan kuasa beli telah lemah kerana kenaikan harga adalah selaras
dengan peningkatan dalam kualiti. Walau bagaimanapun, IHP
tidak mengambil kira perubahan dalam kualiti barang dan
perkhidmatan. Satu lagi persoalan yang perlu diambil kira
ialah sama ada perubahan dalam kualiti adalah lebih besar
daripada perubahan dalam kos sara hidup.

Pilihan Tahun Tahun asas dipilih berdasarkan kestabilan harga pada tahun
Asas tersebut. Pemilihan tahun asas adalah perlu untuk tujuan
perbandingan. Walau bagaimanapun, ia adalah sedikit sukar
untuk memilih mana-mana tahun tertentu yang mempunyai
kestabilan harga kerana inflasi dan deflasi berlaku sepanjang
masa.
Tidak Mengambil Rakyat kini mempunyai pilihan ke mana mereka ingin pergi
Kira Akaun Kos untuk membeli barang dan perkhidmatan. Sebagai contoh,
Melepas orang kini lebih berminat untuk pergi ke pasar raya yang
memberikan diskaun berbanding dengan kedai kecil yang
berdekatan. Ini menunjukkan bahawa IHP tidak melihat kos
peluang dan hanya menganggap kos mutlak.
Anggaran Terlebih Disebabkan beberapa masalah dalam pengiraan yang
Nilai atau di dinyatakan sebelum ini, IHP dikira mungkin mempunyai
Bawah Nilai beberapa kesilapan. Oleh itu, maklumat mengenai kadar inflasi
negara adalah tidak tepat kerana angka itu mungkin telah
terlebih nilai atau di bawah nilai.
7.16 FAKTOR YANG MENYEBABKAN INFLASI
AKTIVITI 7.5
Anda telah pun mempelajari konsep inflasi sebentar tadi. Huraikan

apakah keadaan yang boleh menyebabkan inflasi berlaku? Bagaimanakah
anda sebagai pengguna bertindak balas terhadap inflasi?
Secara umumnya, terdapat pelbagai faktor yang boleh menyebabkan inflasi.

Rajah 7.10 berikut menyenaraikan faktor tersebut.
Rajah 7.10: Empat faktor yang menyebabkan inflasi
Mari kita lihat faktor tersebut satu demi satu dalam subtopik seterusnya.

7.16.1 Tarikan Permintaan atau Lebihan Permintaan

Inflasi yang disebabkan oleh permintaan yang tinggi atau berlebihan dipanggil
inflasi tarikan permintaan. Apakah maksudnya?
Inflasi tarikan permintaan ditakrifkan sebagai keadaan di mana wang yang

banyak digunakan untuk mendapatkan kuantiti barangan yang kecil.
Inflasi ini berlaku apabila lebihan permintaan pada tahap guna tenaga penuh
menyebabkan peningkatan harga purata. Mari kita rujuk Rajah 7.11 berikut.
Rajah 7.11: Inflasi tarikan permintaan
Merujuk kepada Rajah 7.11 tadi, peningkatan dalam permintaan dari AD ke AD'
di tahap output guna tenaga penuh (Y*) menyebabkan kenaikan harga dari P ke
P'.
7.16.2 Peningkatan Kos

Bagaimana pula dengan peningkatan kos? Apakah kesan daripadanya?
Peningkatan dalam kos pengeluaran akan memaksa pengeluar untuk

memindahkan beban mereka kepada pengguna dengan menaikkan harga
jualan. Inflasi ini dipanggil inflasi tolakan kos.

Sebagai contoh, apabila kesatuan sekerja menuntut kenaikan gaji, ini

meningkatkan kos pengeluaran firma. Peningkatan kos akan mengurangkan
bekalan pada setiap peringkat harga. Mari kita rujuk kepada Rajah 7.12 berikut.
Rajah 7.12: Inflasi tolakan kos
Ini menyebabkan keluk penawaran bergerak ke kiri dari AS kepada ASÂ dan
harga meningkat dari P ke PÂ. Keadaan ini akan berterusan kerana peningkatan
dalam harga barangan akan menyebabkan penurunan dalam pendapatan benar
individu.
7.16.3 Kejutan Penawaran

Adakah anda tahu bahawa kejutan penawaran boleh menyebabkan perubahan
drastik dalam kos pengeluaran barangan asas? Sebagai contoh, kemarau panjang
dan dahsyat boleh membawa bencana kepada sektor pertanian. Ia boleh
menyebabkan kenaikan harga makanan. Apabila harga petrol naik, kebanyakan
syarikat yang menggunakan petrol untuk pengeluaran mereka juga akan
terkesan kerana kos mereka meningkat. Ini akhirnya akan menyebabkan produk
akhir lebih mahal dan kadar inflasi berlaku hasil daripada keadaan ini.

7.16.4 Jangkaan Penyesuaian

Inflasi mungkin berlaku jika pengguna mengharapkan ianya berlaku. Faktor
psikologi ini adalah faktor penting dalam bidang sains sosial. Jika orang
menjangkakan harga akan naik, mereka akan membeli barang sebelum kenaikan
harga.
Peningkatan dalam permintaan menyebabkan harga naik dan inflasi berlaku.

Inflasi yang disebabkan oleh faktor psikologi ini dipanggil inflasi jangkaan
penyesuaian.
7.17 KELUK PHILLIPS

Akhir sekali, sebelum kita mengakhiri topik ini, mari kita belajar tentang keluk
Phillips. Apakah hubungan antara inflasi dengan kadar pengangguran? Keluk
Phillips yang dinamakan sempena A. W. Phillips, (orang pertama yang menilai
inflasi dengan menggunakan data di UK) menunjukkan hubungan antara kadar
inflasi dengan kadar pengangguran. Ia adalah keseimbangan antara inflasi dan
pengangguran, di mana kita perlu menerima kadar inflasi yang lebih tinggi
untuk mengurangkan kadar pengangguran dan sebaliknya. Rajah 7.13 berikut
menunjukkan keluk Phillips.
Rajah 7.13: Keluk Phillips

Dalam tahun 1950an dan 1960an, ada hubungan yang lancar antara inflasi
dengan kadar pengangguran dan kebanyakan orang bergantung pada keluk
Phillips sebagai penjelasan utama inflasi. Walau bagaimanapun, pada tahun
1970an dan 1980an, tiada hubungan tertentu antara inflasi dan pengangguran
berlaku di mana keluk tidak menunjukkan hubungan yang negatif antara kedua-
dua pemboleh ubah. Berdasarkan situasi ini, adakah kita boleh membuat
kesimpulan bahawa tidak ada keseimbangan antara inflasi dan pengangguran?
Tidak semestinya pengangguran sahaja menyebabkan inflasi. Ini adalah kerana
kita dapat melihat bahawa faktor-faktor lain selain pengangguran turut
mempengaruhi inflasi. Perubahan dalam mana-mana faktor-faktor ini akan
mempengaruhi hubungan antara inflasi dengan pengangguran.
 Orang yang menganggur adalah orang yang mempunyai kelayakan yang

diperlukan untuk bekerja, bersedia untuk bekerja dan bersetuju untuk
bekerja pada gaji pasaran tetapi malangnya tidak mendapat apa-apa
pekerjaan.
 Kadar pengangguran diukur dengan menggunakan formula berikut:
Bilangan tidak bekerja

Kadar pengangguran =  100
Tenaga buruh
 Terdapat tiga jenis pengangguran iaitu struktur, geseran dan kitaran.
 Terdapat tiga sebab utama untuk pengangguran iaitu situasi hilang

pekerjaan, meninggalkan kerja, dan peserta baru dan peserta semula.
 Pengangguran disebabkan oleh pengurangan peluang pekerjaan akibat

kemelesetan ekonomi, seperti pengangguran kitaran akan membawa kesan
negatif kepada kestabilan ekonomi negara.
 Kesan negatif pengangguran boleh dibahagikan kepada dua iaitu kesan

terhadap ekonomi dan kesan kepada individu dan penduduk.
 Inflasi bermaksud peningkatan yang berterusan dalam tingkat harga umum

barangan.

 Indeks harga pengguna (IHP) adalah ukuran yang digunakan untuk

mengesan perubahan dalam harga barang dan perkhidmatan yang dibeli
oleh isi rumah, iaitu, bakul pengguna.
 Terdapat tiga langkah utama dalam pengiraan IHP. Pertama, mengira kos
bakul pengguna IHP pada harga tahun asas. Kedua, mengira kos bakul
pengguna IHP pada harga tahun semasa dan akhirnya, mengira IHP tahun
asas dan tahun semasa.
 Terdapat empat kesan utama inflasi iaitu kesan ke atas jumlah pengeluaran,
kesan ke atas simpanan dan pelaburan, kesan ke atas pengagihan
pendapatan dan kekayaan ekonomi, dan kesan ke atas imbangan
pembayaran negara. Antara faktor yang menyebabkan inflasi adalah tarikan
permintaan, peningkatan kos dan kejutan penawaran.
 Hubungan antara indeks harga pengguna dan kos sara hidup juga
digambarkan sebagai tambahan kepada faktor yang menyebabkan inflasi.
 Tukar-ganti antara inflasi dan pengangguran boleh dijelaskan dengan

menggunakan keluk Phillips. Ia merupakan keseimbangan antara inflasi
dengan pengangguran.
Guna tenaga penuh Pekerja tidak giat

Hilang pekerjaan Pelajar yang bekerja
Indeks harga pengguna (IHP) Pengangguran
Inflasi Pengangguran geseran
Inflasi tarikan permintaan Pengangguran kitaran
Keluk Phillips Pengangguran struktur
Kumpulan umur bekerja Peserta baru
Pekerja separuh masa Peserta semula
Pekerja sepenuh masa

Jabatan Perangkaan Malaysia. (2012). Principal statistics of labour force, Malaysia

(September 2012). Dicapai dari
http://statistics.gov.my/portal/images/stories/files/LatestReleases/empl
oyment/Labour_Force_Indicator_Malaysia_Sept_2012BI.pdf
Jabatan Perangkaan Malaysia. (2012). Free download ă Consumer price index,

Malaysia (October 2012). Dicapai dari
http://www.statistics.gov.my/portal/download_Prices/files/CPI/2012/
OKT/BI/02Malaysia.pdf

Topik  Perdagangan
8 Antarabangsa
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menjelaskan apa itu perdagangan antarabangsa dan mengapa negara
berdagang;
2. Membezakan antara kelebihan mutlak dan kelebihan berbanding;
3. Menghuraikan faedah dan halangan perdagangan antarabangsa;
4. Menjelaskan syarat perdagangan; dan
5. Menjelaskan mengapa dasar perlindungan diperlukan.
 PENGENALAN
Adakah anda sedar bahawa kebanyakan kita sebenarnya terlibat dalam
perdagangan antarabangsa? Sebagai contoh, jika anda berjalan kaki ke kedai kopi
antarabangsa seperti The Coffee Bean dan Tea Leaf, di mana anda membeli Maui
Blend atau kopi Tanzania Peaberry, anda sebenarnya mengalami kesan
perdagangan antarabangsa.
Hari ini, kebanyakan negara terlibat dalam aktiviti ekonomi antarabangsa.

Perdagangan antarabangsa membolehkan kita memperluaskan pasaran bagi
barang dan perkhidmatan yang mungkin tidak ada di negara kita. Ini adalah
antara sebab mengapa anda boleh memilih untuk membeli kereta dari Jepun,
Jerman atau Amerika. Perdagangan antarabangsa, menyebabkan lebih banyak
persaingan hadir dalam pasaran. Oleh itu, harga yang lebih berdaya saing akan
memberikan pengguna produk yang lebih murah dan pelbagai. Justeru, topik
kelapan ini akan memberi tumpuan kepada perbincangan tentang perdagangan
antarabangsa.

206  TOPIK 8 PERDAGANGAN ANTARABANGSA
8.1 KENAPAKAH NEGARA BERDAGANG?

Secara dasarnya, perdagangan adalah penting untuk negara. Tanpa
perdagangan, negara tidak boleh mempelbagaikan pengeluarannya. Sebelum
anda mula membaca, cuba fikirkan satu sebab mengapa perdagangan penting
dan diperlukan, terutamanya perdagangan antarabangsa yang dilakukan di
negara seperti Malaysia.
Sesebuah negara tidak hanya mengeluarkan barangan untuk kegunaan

tempatan, malah membuat beberapa produk untuk dieksport ke negara lain.
Sementara itu, barangan yang tidak boleh dikeluarkan dalam negara tersebut
akan diimport dari negara lain. Ini mewujudkan perdagangan antarabangsa.
Apakah yang dimaksudkan dengan perdagangan antarabangsa?
Perdagangan antarabangsa ialah proses bertukar-tukar barang atau transaksi

jual beli barang dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.
Pada asasnya, aktiviti ekonomi antarabangsa merujuk kepada aktiviti ekonomi

dengan negara lain. Setiap negara bergantung kepada yang lain untuk
mendapatkan barangan dan perkhidmatan dan untuk menjalankan aktiviti
ekonomi yang lain seperti pelaburan dan pengeluaran. Kemajuan dalam
teknologi komputer dan komunikasi serta pengurangan sekatan perdagangan
membolehkan kita menjalankan perdagangan antarabangsa dengan mudah.
Secara umumnya, ada empat faktor utama yang menggalakkan perdagangan

antarabangsa antara satu negara dengan negara yang lain. Empat faktor ini
disenaraikan dalam Rajah 8.1 berikut.
Rajah 8.1: Empat faktor utama yang menggalakkan perdagangan antarabangsa
Penjelasan terperinci untuk semua faktor adalah seperti berikut.

TOPIK 8 PERDAGANGAN ANTARABANGSA  207
8.1.1 Perbezaan Faktor Pengeluaran

Setiap negara mempunyai faktor pengeluarannya sendiri. Ia berbeza dari segi
jenis, kualiti dan kuantiti. Perbezaan ini adalah faktor utama mengapa negara ini
menjalankan perdagangan antara satu sama lain. Faktor pengeluaran yang
berlainan menjadikan setiap negara menumpukan pada pelbagai jenis
pengeluaran.
Sebagai contoh, negara yang mempunyai modal dan pengetahuan berteknologi

tinggi, seperti Jepun dan Amerika akan memberi tumpuan kepada produk
industri. Mari kita lihat Rajah 8.2 berikut yang menunjukkan contoh industri
yang memerlukan modal dan teknologi yang tinggi.
Rajah 8.2: Industri automobil merupakan perusahaan

yang memerlukan teknologi dan modal yang tinggi
Sumber: http://www.bloomberg.com
Negara yang kaya dengan sumber semula jadi, seperti Malaysia dan China akan
memberi tumpuan kepada pengeluaran barangan utama. Contohnya, minyak, gas
dan sebagainya. Oleh kerana setiap negara menghasilkan sesuatu barangan yang
khusus, maka setiap negara tersebut boleh dan akan menjalankan perdagangan
antarabangsa untuk mendapatkan barangan yang tidak dikeluarkan oleh
negaranya.
8.1.2 Perbezaan Iklim

Perbezaan iklim turut menyebabkan sesebuah negara memberi tumpuan kepada
penghasilan sesuatu jenis produk. Sebagai contoh, iklim panas dan lembap di
kebanyakan negara Asia Tenggara menjadikan negara seperti Malaysia,
Indonesia dan Thailand memberi tumpuan kepada ladang getah. Rajah 8.3
berikut menunjukkan sebuah ladang kelapa sawit di negara di Malaysia.
Rajah 8.3: Minyak sawit adalah antara tanaman komoditi di kebanyakan negara tropika
Sumber: http://travel.mongabay.com
Iklim sejuk di Australia dan New Zealand membolehkan kedua-dua negara

tersebut memberi tumpuan kepada pengeluaran buah-buahan seperti epal dan
oren. Oleh itu, iklim yang berbeza menyebabkan pengeluaran barangan yang
berbeza. Perbezaan dalam hasil pertanian menggalakkan negara-negara ini
untuk berdagang antara satu sama lain. Rajah 8.4 berikut menunjukkan salah
satu buah-buahan yang ditanam di negara beriklim sejuk.
Rajah 8.4: Anggur adalah antara buah-buahan

yang dihasilkan di negara yang beriklim sejuk
Sumber: http://tourcoverage.files.wordpress.com

8.1.3 Perbezaan Kemahiran Buruh

Setiap negara mempunyai tahap kemahiran buruhnya yang tersendiri. Sebagai
contoh, negara seperti Jepun, Amerika dan Singapura mempunyai tenaga kerja
mahir dalam sektor industri. Oleh itu, negara ini memberi tumpuan kepada
pengeluaran barangan industri. Negara lain seperti New Zealand, Australia,
China dan Malaysia mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor pertanian.
Perbezaan kemahiran pekerja ini menyebabkan pengeluaran barangan pelbagai
jenis dan ini menggalakkan perdagangan antarabangsa.
AKTIVITI 8.1
Kebanyakan tenaga kerja semasa di Malaysia adalah dari negara lain

seperti Indonesia, Vietnam, Bangladesh dan sebagainya. Apakah kesan
kepada kemahiran dan kepakaran tempatan kita akibat daripada pekerja
asing yang membanjiri pasaran kerja kita?
8.1.4 Corak Penggunaan yang Berbeza

Biasanya, masyarakat yang berbeza mempunyai pilihan cita rasa dan corak
perbelanjaan yang berlainan. Keadaan ini menyebabkan pengeluaran barangan
mengikut keperluan dan pilihan masyarakat.
Oleh itu, setiap negara akan menghasilkan pelbagai jenis barangan. Pelbagai jenis
barangan yang dihasilkan tersebut menggalakkan perdagangan antarabangsa.
LATIHAN 8.1
1. Apa yang anda faham daripada istilah perdagangan antarabangsa?
2. Bincangkan faktor yang menggalakkan perdagangan antarabangsa.

8.2 FAEDAH MUTLAK

Mari kita gambarkan senario yang akan memudahkan anda memahami konsep
faedah mutlak. Andaikan kedua-dua negara, X dan Y, menghasilkan dua jenis
produk iaitu oren dan epal. Jadual 8.1 berikut menunjukkan kuantiti output yang
dihasilkan oleh setiap negara menggunakan sumber yang sama. Negara X boleh
menghasilkan 100 biji oren atau 10 biji epal menggunakan sumber ini. Sementara
itu, negara Y boleh menghasilkan 50 biji oren atau 20 biji epal.
Jadual 8.1: Faedah Mutlak bagi Negara X dan Y
Negara Oren Epal

X 100 10
Y 50 20
Jadual 8.1 tadi dengan jelas menunjukkan bahawa negara X adalah lebih baik
dalam menghasilkan oren. Sementara itu, negara Y adalah lebih baik dalam
menghasilkan epal. Jadi, setiap negara mempunyai kelebihan mutlak masing-
masing. Apakah makna faedah mutlak?
Faedah mutlak ditakrifkan sebagai keupayaan negara untuk menghasilkan

lebih banyak produk daripada keupayaan negara lain dengan jumlah sumber
yang sama.
Keadaan ini mungkin disebabkan oleh pemilikan sumber asli atau kecekapan
pengeluaran yang tinggi.
Negara X dikatakan mempunyai faedah mutlak dalam pengeluaran oren dan

negara Y mempunyai kelebihan mutlak dalam pengeluaran epal. Jadi, negara X
akan mengkhusus dalam pengeluaran oren manakala negara Y akan memberi
tumpuan kepada penghasilan epal. Persoalannya sekarang ialah berapa banyak
kadar pertukaran yang sesuai bagi kedua-dua negara untuk berdagang?
Andaikan 30 biji oren ditukar untuk 10 biji epal. Apa yang akan berlaku kepada
negara Y jika semua sumber yang digunakan untuk menghasilkan epal ditukar
dengan oren yang dihasilkan oleh negara X?
Dengan kadar ini, negara Y akan mendapat 60 biji oren. Ini bermakna, ia
mendapat kelebihan 10 biji berbanding jika ia menghasilkan buah oren sendiri.
Selain itu, negara X juga mendapat faedah daripada pengkhususan ini. Melalui
perdagangan ini, negara X menukar 60 biji oren dengan 20 biji epal. Selain masih
mempunyai baki 40 biji oren, negara X juga menerima lebih 10 biji epal
berbanding jika ia menghasilkan epalnya sendiri.
Kesimpulan yang dapat dibuat ialah negara X menerima lebih 40 biji oren dan 10
biji epal selepas menjalankan perdagangan dengan negara Y. Sementara itu,
negara Y juga mendapat 10 biji oren tambahan daripada perdagangan ini. Ini
dapat digambarkan dalam Rajah 8.5 berikut.
Rajah 8.5: Setiap negara mempunyai faedah mutlak dalam satu produk
Ini menunjukkan bahawa kedua-dua negara mendapat manfaat daripada

perdagangan tersebut. Tidak ada sebab untuk faedah dibahagikan secara sama
rata. Sebaliknya, kedua-dua negara mendapat lebih banyak barangan selepas
perdagangan. Dengan pengkhususan dalam pengeluaran sesuatu produk dan
mengamalkan aktiviti perdagangan, kedua-dua negara memperoleh lebih
banyak barangan daripada yang sepatutnya berbanding jika mereka
menghasilkan kedua-dua barangan itu sendiri.
Andaikan dua negara M dan R menghasilkan dua jenis barangan dengan

kuantiti output yang berbeza. Jadual 8.2 berikut menunjukkan kuantiti barangan
yang boleh dihasilkan menggunakan kuantiti sumber yang sama.
Jadual 8.2: Faedah Mutlak untuk Negara M dan R
Negara Oren Epal

M 100 20
R 30 10
Jadual 8.2 tadi menunjukkan negara M boleh menghasilkan 100 biji oren atau 20
biji epal. Negara R pula boleh menghasilkan 30 biji oren atau 10 biji epal. Ini
menunjukkan bahawa negara M mempunyai faedah mutlak bagi pengeluaran
kedua-dua oren dan epal. Dalam keadaan ini, adakah perlu bagi negara tersebut
untuk mengkhusus dan berdagang?

Andaikan bahawa perdagangan dipersetujui pada kadar 40 biji oren kepada 10

biji epal. Walaupun negara R tidak mempunyai faedah mutlak, jika ia
menghasilkan 10 biji epal, maka ia boleh menukarkannya dengan 40 biji oren.
Oren yang diperoleh sudah pasti akan menjadi lebih daripada jumlah yang
mampu dihasilkannya sendiri. Walau bagaimanapun, negara M mampu untuk
melepaskan 10 biji epal untuk menghasilkan 50 biji oren lagi dan menukarkan 40
biji oren untuk mendapatkan 10 biji epal. Dengan cara ini, negara M mendapat
lebih 10 biji oren. Keadaan ini boleh digambarkan dalam Rajah 8.6 berikut.
Rajah 8.6: Negara M mempunyai kelebihan mutlak dalam kedua-dua produk
Sebagai rumusan, walaupun sesebuah negara tidak mempunyai faedah mutlak,

pengkhususan dan berdagang masih boleh diamalkan. Di samping itu, kedua-
dua negara turut akan mendapat manfaat masing-masing.
8.3 FAEDAH BERBANDING

Sekarang, mari kita beralih kepada faedah berbanding. Pertama sekali, mari kita
pelajari definisinya.
Faedah berbanding merujuk kepada keupayaan sesebuah negara untuk

menghasilkan produk pada kos relatif yang rendah berbanding dengan
negara lain.
Perdagangan tidak ditentukan oleh kecekapan pengeluaran barangan tertentu

tetapi lebih kepada kos melepas untuk mengeluarkan barangan tertentu
berbanding dengan negara lain. Negara dikatakan mempunyai kelebihan dalam
pengeluaran barangan tertentu, jika kos melepasnya adalah lebih rendah

berbanding dengan negara lain. Jadual 8.3 berikut menunjukkan kos melepas
untuk pengeluaran epal dalam kuantiti unit oren yang perlu diberikan.
Jadual 8.3: Faedah Berbanding untuk Epal
Negara Kos Melepas untuk 1 Epal

M 5 Oren (100/20)
R 3 Oren (30/10)
Berdasarkan Jadual 8.3 tadi, kita dapati bahawa negara M terpaksa melepaskan
lima biji oren untuk menghasilkan sebiji epal, manakala negara R terpaksa
melepaskan tiga biji oren untuk menghasilkan sebiji epal. Perbezaan ini
membolehkan pengkhususan serta perdagangan dijalankan antara kedua-dua
negara tersebut. Negara R lebih berkesan untuk menghasilkan epal. Walaupun ia
tidak mempunyai kelebihan mutlak, negara R mempunyai kelebihan dalam
menghasilkan epal.
Jadual 8.4 berikut menunjukkan kos melepas dalam pengeluaran oren,

dinyatakan sebagai kuantiti epal yang perlu dilepaskan.
Jadual 8.4: Faedah Berbanding untuk Oren
Negara Kos Melepas untuk 1 Oren

M 1/5 Epal (20/100)
R 1/3 Epal (10/30)
Memandangkan negara R mempunyai kelebihan dalam menghasilkan epal,

negara M akan mempunyai kelebihan dalam menghasilkan oren. Jadual 8.4 tadi
menunjukkan bahawa kos melepas untuk negara M untuk menghasilkan oren
adalah 1/5 epal. Sementara itu, kos melepas adalah 1/3 epal untuk negara R.
Oleh kerana 1/5 adalah lebih kecil daripada 1/3, maka negara M perlu
mengorbankan sedikit epal untuk menghasilkan oren berbanding dengan negara
R. Secara relatifnya, negara M adalah lebih cekap dalam pengeluaran oren.
Kesimpulannya, faedah berbanding bukanlah kelebihan mutlak. Ia merupakan

keadaan yang penting untuk pengkhususan dan perdagangan. Apa yang
penting ialah negara yang mampu menghasilkan produk dengan kecekapan
relatif dan bukannya negara yang boleh menghasilkan produk yang lebih murah.
Sama ada negara R memutuskan untuk berdagang dengan negara lain

bergantung pada kos melepas dan tidak kepada kuantiti sumber yang digunakan
dalam pengeluaran. Sesebuah negara akan mengkhusus dalam pengeluaran
sesuatu barangan jika ia mempunyai kos melepas yang lebih rendah berbanding
dengan negara lain.
LATIHAN 8.2
1. Berikan definisi faedah mutlak dan faedah berbanding.
2. Apakah perbezaan antara konsep faedah mutlak dengan faedah

berbanding?
8.4 FAEDAH PERDAGANGAN

ANTARABANGSA
AKTIVITI 8.2
Perdagangan antarabangsa telah wujud di Malaysia sejak era Kesultanan

Melayu Melaka. Cuba fikirkan apakah faedah yang diperoleh daripada
perdagangan antarabangsa pada masa itu dan cuba bandingkannya
dengan faedah daripada perdagangan antarabangsa pada masa kini.
Hampir semua negara di seluruh dunia menjalankan perdagangan antarabangsa.

Ini adalah kerana perdagangan antarabangsa memberi manfaat kepada negara
yang terlibat. Apakah faedahnya? Mari kita rujuk Rajah 8.7 berikut untuk
mengetahui jawapannya.
Rajah 8.7: Empat manfaat perdagangan antarabangsa

Sekarang, mari kita lihat Jadual 8.5 berikut untuk penerangan terperinci bagi
semua manfaat ini.
Jadual 8.5: Kelebihan Perdagangan Antarabangsa
Kelebihan
Perdagangan Penerangan
Antarabangsa
Memperoleh Rakyat di setiap negara memerlukan pelbagai barangan.

Barangan yang Tidak Walau bagaimanapun, setiap negara tidak dapat
Boleh Dihasilkan menghasilkan semua barangan yang dikehendaki dan
dalam Negara diperlukan. Oleh itu, perdagangan antara negara boleh
dijalankan untuk memperoleh barangan yang tidak boleh
dikeluarkan dalam negara tersebut.
Sebagai contoh, Malaysia mempunyai kepakaran dalam

pengeluaran kelapa sawit dan getah untuk dieksport ke
negara lain. Sebagai balasan, Malaysia mendapat barang yang
tidak boleh dihasilkan di negara ini seperti kapal terbang,
epal dan oren.
Meluaskan Pasaran Pengeluaran negara dapat dipasarkan secara meluas melalui

untuk Produk perdagangan antarabangsa. Barangan yang dibuat dalam
Tempatan negara boleh dieksport ke negara lain. Kuantiti pengeluaran
yang lebih tinggi akan membantu kecekapan penggunaan
faktor pengeluaran.
Ini akan mengurangkan kos pengeluaran dan harga. Selain

itu, ia juga akan meningkatkan keadaan hidup rakyat.
Meningkatkan Perdagangan antarabangsa menggalakkan pengkhususan.

Kecekapan Pengkhususan bermakna setiap negara mengkhusus dalam
Penggunaan Faktor menghasilkan produk tertentu yang mana ia boleh mencapai
Pengeluaran kecekapan. Ini akan memastikan kecekapan dalam
penggunaan faktor pengeluaran.
Memperoleh Perdagangan antarabangsa membolehkan teknologi moden

Teknologi Moden untuk diimport dari negara maju ke negara membangun.
Teknologi moden akan membolehkan negara membangun
meningkatkan keupayaan pengeluaran mereka. Perdagangan
antarabangsa juga membolehkan negara membangun
menikmati penggunaan produk berteknologi tinggi seperti
komputer, kamera digital dan lain-lain.

AKTIVITI 8.3
Terdapat juga faedah lain daripada perdagangan antarabangsa. Cuba

senaraikan faedah lain dan bincangkan senarai tersebut dengan rakan
anda.
8.5 SEKATAN PERDAGANGAN

ANTARABANGSA
AKTIVITI 8.4
Sekatan perdagangan antarabangsa adalah usaha yang dibuat oleh

sesebuah negara untuk menyekat atau mengurangkan jumlah barangan
yang diimport dari negara lain. Negara lain yang ingin menjalankan
perdagangan dengan Malaysia sebagai contoh, akan melalui sekatan
perdagangan antarabangsa yang dilaksanakan oleh kerajaan Malaysia.
Cuba fikirkan kesan kepada pengeluaran tempatan, jika Malaysia tidak
melaksanakan apa-apa sekatan perdagangan terhadap negara asing.
Sedarkah anda bahawa perdagangan antarabangsa sering dikaitkan dengan

kehilangan pekerjaan untuk rakyat tempatan? Sebagai contoh, jika perusahaan
bebas dibenarkan bagi industri automotif, maka kilang Proton mungkin terpaksa
ditutup disebabkan ketidakupayaan untuk bersaing dengan syarikat automotif
asing. Ini secara langsung akan menyebabkan ramai pekerja tempatan kehilangan
pekerjaan mereka dan akhirnya, kadar pengangguran akan meningkat.
Dalam usaha untuk mengatasi masalah ini, kerajaan perlu campur tangan
dengan mengenakan sekatan perdagangan bebas. Terdapat dua jenis sekatan
perdagangan iaitu sekatan tarif (boleh dibahagikan kepada tiga jenis) dan
sekatan bukan tarif (seperti kuota, subsidi, sekatan eksport sukarela [VER],
kawalan mata wang asing dan sekatan lain untuk mengawal perdagangan
antarabangsa).

8.5.1 Tarif
Adakah anda tahu apa yang dimaksudkan dengan tarif?
Tarif adalah cukai ke atas barangan asing apabila diimport.
Tarif boleh dibahagikan kepada tiga jenis iaitu tarif ad valorem, tarif spesifik dan
tarif kompaun. Mari kita rujuk Jadual 8.6 berikut untuk mengenal pasti
perbezaan tarif ini.
Jadual 8.6: Tiga Jenis Tarif
Jenis Tarif Penerangan Contoh

Tarif Ad Valorem Cukai import yang dikira Jika cukai import untuk kereta
berdasarkan peratusan nilai adalah 50%, maka cukai yang
barangan yang diimport. dikenakan ke atas kereta
bernilai RM20,000 yang
diimport ialah RM10,000.
Tarif Spesifik Cukai tetap yang tidak Satu tan kayu jati telah
bergantung kepada nilai dikenakan cukai import
barangan yang diimport. sebanyak RM200. Ia tidak
Walaupun nilai barangan mengambil kira sama ada harga
sentiasa berubah, jumlah cukai kayu jati naik atau turun, cukai
yang dikenakan adalah tetap. yang dikenakan adalah sama
pada kadar RM200 setan.
Tarif Kompaun Gabungan tarif ad valorem dan Negara perlu membayar cukai
tarif spesifik. Ia sering tertentu sebanyak USD50 dan
digunakan untuk barangan 5% daripada nilai produk yang
perkilangan yang mengandungi diimport.
bahan mentah yang tertakluk
kepada tarif.
Tarif akan menyebabkan kos barangan yang diimport akan naik dan ini bermakna
harga barangan akan meningkat juga. Secara tidak langsung, ia mengurangkan
hasrat pengguna tempatan untuk membeli barangan yang diimport.

8.5.2 Bukan Tarif

Halangan bukan tarif boleh dibahagikan kepada lima kategori. Mari kita pelajari
dengan lebih lanjut kelima-lima kategori tersebut.
(a) Kuota
Bagaimana kita menentukan kuota?
Kuota adalah had maksimum yang ditetapkan pada jumlah item yang
boleh diimport ke dalam negara dalam tempoh masa tertentu.
Pelaksanaan kuota tidak akan mempengaruhi hasil kerajaan. Malah, kuota

memberi perlindungan kepada firma tempatan. Tidak banyak persaingan
daripada syarikat asing apabila kuota dilaksanakan.
Kesan utama kuota adalah ia akan meningkatkan harga barangan yang

diimport. Namun, memandangkan kuantiti barangan adalah terhad, maka
pengguna sanggup menghabiskan banyak wang untuk mendapatkan
produk ini.
(b) Subsidi
Bagaimana pula dengan subsidi? Apakah yang anda tahu tentangnya?
Subsidi ialah bayaran yang dibuat oleh kerajaan kepada pengeluar

tempatan untuk meningkatkan daya saing perdagangan mereka.
Kerajaan memberi subsidi kepada pengeluar untuk memperbaiki

kedudukan pasaran mereka. Pengeluar menggunakan subsidi untuk
memasarkan produk mereka pada harga yang lebih rendah daripada kos
sebenar mereka. Subsidi boleh didapati dalam pelbagai bentuk seperti
pengagihan langsung wang tunai, konsesi cukai, pinjaman pada kadar
faedah di bawah pasaran, dan sebagainya. Dua jenis subsidi yang biasanya
digunakan adalah subsidi pengeluaran domestik yang diberikan kepada
pengeluar barang import-bersaing dan subsidi eksport yang diberikan
kepada pengeluar barangan yang dieksport ke negara asing.

(c) Halangan Eksport Secara Sukarela (Voluntary Export Restraint, VER)

Dengan VER, kerajaan dapat menyederhanakan keinginan persaingan
antarabangsa dengan membenarkan pengeluar domestik yang kurang
cekap untuk mengambil bahagian dalam pasaran yang dikawal oleh
pengeluar asing. Ini membolehkan produk dijual pada harga yang lebih
rendah.
(d) Kawalan Mata Wang Asing

Selain tarif dan kuota, kerajaan juga boleh mengawal mata wang asing
yang digunakan untuk import. Kerajaan boleh mengenakan pelbagai
bentuk kawalan untuk mempengaruhi aktiviti perdagangan antarabangsa
seperti import. Antara kaedah yang digunakan untuk mengawal kuantiti
barangan yang diimport adalah dengan mengawal jumlah mata wang asing
yang biasanya digunakan untuk mengimport barangan. Alternatif lain
adalah dengan menjual mata wang asing pada kadar yang lebih tinggi
berbanding dengan kadar pasaran.
(e) Sekatan Lain

Di samping itu, kerajaan juga boleh menggunakan kaedah lain untuk
mengurangkan penggunaan barangan yang diimport. Sebagai contoh,
kerajaan boleh mengarahkan semua jabatan untuk menggunakan produk
yang dibuat di dalam negara sahaja seperti menggunakan kereta nasional
Proton.
Kerajaan juga boleh mengarahkan institusi kewangan seperti bank untuk

mengurangkan pemberian pinjaman bagi menyokong pembelian barangan
yang diimport.
LATIHAN 8.3
1. Bincangkan empat manfaat perdagangan antarabangsa.
2. Apakah kaedah yang diambil untuk menyekat perdagangan bebas

antara negara?

8.6 SYARAT PERDAGANGAN

Umumnya, perdagangan hanya akan berlaku jika ia memberi manfaat kepada
kedua-dua negara yang menjalankan perdagangan. Kadar pertukaran yang
dipersetujui oleh kedua-dua buah negara dikenali sebagai syarat perdagangan.
Apakah yang dimaksudkan dengan syarat perdagangan?
Syarat perdagangan boleh ditakrifkan sebagai nisbah harga atau kuantiti

eksport dengan harga atau kuantiti komoditi import.
Dua kaedah yang digunakan untuk mengukur terma perdagangan sesebuah

negara ialah:
(a) Harga; dan
(b) Barangan.
Mari kita lihat kedua-dua kaedah ini dengan lebih lanjut dalam bahagian
seterusnya.
8.6.1 Harga
Pertama sekali, mari kita belajar apakah maksud syarat perdagangan harga.
Syarat perdagangan harga bermaksud nisbah harga komoditi eksport

kepada harga komoditi import bagi sesebuah negara.
Syarat perdagangan harga boleh dikira dengan menggunakan formula ini:
Syarat perdagangan harga = Px/Pm
Px = Harga eksport
Pm = Harga import
Apabila harga eksport jatuh dan harga import naik atau tidak berubah, syarat
perdagangan harga bagi negara itu akan merosot.
Sebaliknya, apabila kenaikan harga eksport berlaku atau tidak berubah dan
harga import jatuh, syarat perdagangan harga akan meningkat.

8.6.2 Barangan
Bagaimana pula syarat perdagangan untuk barangan?
Syarat perdagangan barangan mengukur nisbah kuantiti eksport kepada

kuantiti komoditi import bagi sesebuah negara.
Syarat perdagangan barangan boleh dikira dengan formula berikut:
Syarat perdagangan barangan = Qx/Qm
Qx = Kuantiti eksport
Qm = Kuantiti import
Apabila kuantiti eksport yang sama boleh mendapatkan kuantiti import yang
lebih rendah, syarat perdagangan barang akan meningkat.
Sebaliknya, apabila kuantiti eksport yang sama boleh mendapatkan kuantiti

import yang lebih tinggi atau kuantiti eksport yang rendah boleh mendapatkan
kuantiti import yang sama, maka syarat perdagangan barangan akan jatuh.
8.7 KENAPAKAH DASAR PERLINDUNGAN

DIPERLUKAN?
Walaupun perdagangan antarabangsa terbukti boleh meningkatkan kebajikan
negara perdagangan, terdapat juga beberapa negara yang masih melaksanakan
dasar perlindungan (dasar ekonomi yang menyekat perdagangan bebas antara
negara). Mari kita rujuk Rajah 8.8 berikut untuk mengenal pasti sebab mengapa
dasar perlindungan diperlukan.
Rajah 8.8: Lima sebab mengapa dasar perlindungan diperlukan
Kesemua sebab ini dijelaskan dengan lebih lanjut dalam bahagian seterusnya.

8.7.1 Melindungi Industri Baru

Setiap negara mempunyai industri baru untuk diwujudkan. Industri baru tidak
bersedia untuk bersaing dengan syarikat asing dan memerlukan bantuan
kerajaan dan sokongan untuk meneruskan operasi mereka. Tanpa bantuan
kerajaan, mereka boleh menghadapi persaingan yang kuat dan mungkin juga
perlu ditutup, jika mereka gagal untuk bertahan dalam persaingan.
Sebagai contoh, dalam pertengahan era 1980an, industri automobil di Malaysia

masih baru dan bantuan kerajaan diperlukan. Industri ini masih di peringkat
permulaan dan tidak bersedia untuk bersaing dengan syarikat gergasi asing
seperti Ford dan Honda. Pada peringkat ini, industri tersebut tidak berdaya
saing dalam pelbagai aspek seperti harga, kos pengeluaran dan kualiti produk.
Oleh itu, bantuan kerajaan amat diperlukan untuk memastikan industri ini boleh
berkembang dengan baik dan selesa.
8.7.2 Meningkatkan Keselamatan Negara

Barangan tertentu yang digunakan oleh rakyat perlu dihasilkan oleh negara
individu itu sendiri. Negara ini tidak boleh bergantung kepada negara lain untuk
menghasilkan barangan itu. Ini mungkin atas sebab keselamatan. Sebagai
contoh, jika Malaysia bergantung sepenuhnya kepada Thailand untuk bekalan
beras dan sekiranya peperangan berlaku antara Malaysia dengan Thailand, ini
boleh menjejaskan keselamatan negara kita di mana Thailand boleh menyekat
bekalan beras ke Malaysia.
8.7.3 Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi Tempatan

Ia adalah perlu untuk mempelbagaikan aktiviti ekonomi negara di mana ia akan
menyumbang ke arah pendapatan negara melalui pertukaran asing. Jika
sesebuah negara banyak bergantung kepada industri eksport tertentu, ia boleh
menyebabkan penurunan dalam pendapatan negara jika industri tersebut
merosot.
Sebagai contoh, eksport minyak sawit Malaysia ke luar negara. Jika harga
minyak sawit di pasaran antarabangsa jatuh secara tiba-tiba dan Malaysia tidak
mempunyai sumber pendapatan lain, maka Malaysia tidak mempunyai pilihan,
selain hanya bergantung kepada eksport minyak sawit. Oleh itu, perlindungan
diperlukan bagi industri lain untuk mempelbagaikan aktiviti ekonomi negara.

8.7.4 Melindungi Sumber

Perlindungan juga boleh digunakan untuk melindungi industri tempatan dan
sumber mereka. Apabila pengguna mula bergantung kepada barangan import, ia
tidak akan menggalakkan aktiviti ekonomi dalam negeri. Ini akan memberi
kesan kepada permintaan bagi sumber pengeluaran tempatan termasuk buruh.
Ini akan menyebabkan kadar pengangguran meningkat. Lain-lain masalah sosial

yang berkaitan seperti rompakan, kecurian dan ketidakstabilan politik akan turut
muncul.
8.7.5 Langkah Anti-lambakan

Apakah maksud anti-lambakan?
Anti-lambakan merujuk kepada aktiviti syarikat asing yang mempunyai

pengeluaran yang berlebihan dan menjualnya kepada negara lain dengan
harga yang jauh lebih murah, berbanding dengan harga yang dijual di
negara mereka sendiri.
Keadaan ini akan menggalakkan import. Jika ini berterusan, ia akan memberi
kesan serius kepada industri tempatan. Oleh itu, dasar perlindungan diperlukan
untuk menjaga kebajikan industri tempatan kerana mereka turut menyumbang
kepada ekonomi negara.
AKTIVITI 8.5
Cuba senaraikan sebab lain mengapa perlindungan dan sekatan

perdagangan diperlukan. Bincangkan jawapan anda dengan rakan-rakan
sekelas anda.
LATIHAN 8.4
1. Apakah yang dimaksudkan dengan syarat perdagangan?
2. Mengapakah dasar perlindungan diperlukan?

 Perdagangan antarabangsa adalah proses pertukaran barang atau transaksi

jual beli barang dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.
 Antara faktor yang menggalakkan negara untuk berdagang antara satu sama
lain adalah faktor pengeluaran yang berbeza termasuklah iklim, kemahiran
pekerja dan corak penggunaan.
 Kelebihan mutlak adalah keupayaan negara untuk menghasilkan lebih

banyak produk daripada negara lain, dengan jumlah sumber yang sama.
 Kelebihan berbanding merujuk kepada keupayaan negara untuk

menghasilkan produk dengan kos relatif lebih rendah berbanding dengan
negara lain.
 Antara faedah daripada perdagangan antarabangsa adalah memperoleh

teknologi moden dan meluaskan pasaran bagi produk tempatan.
 Beberapa halangan yang wujud dalam perdagangan antarabangsa adalah

seperti tarif dan bukan tarif (seperti kuota, subsidi, sekatan eksport secara
sukarela, kawalan mata wang asing dan sekatan lain).
 Syarat perdagangan boleh diukur sama ada melalui harga atau barangan.
 Dasar perlindungan diperlukan untuk melindungi industri baru, melindungi

keselamatan negara, mempelbagaikan aktiviti ekonomi negara dan
mengelakkan lambakan.
Anti-lambakan Sekatan tarif

Dasar perlindungan Subsidi
Halangan Syarat perdagangan
Kelebihan berbanding Syarat perdagangan barangan
Kelebihan mutlak Syarat perdagangan harga
Kuota
Sekatan bukan tarif

Topik  Kewangan
9 Antarabangsa
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menyatakan maksud kadar pertukaran asing dan bagaimana ia
ditentukan;
2. Menjelaskan faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing;
3. Menghuraikan maksud imbangan pembayaran dan tiga
komponennya; dan
4. Membincangkan strategi untuk mengurangkan defisit imbangan
pembayaran.
 PENGENALAN
Sedarkah anda bahawa import dan eksport adalah aktiviti yang penting bagi
ekonomi terbuka? Di samping itu, terdapat juga urus niaga antarabangsa lain
yang sama penting kepada ekonomi seperti pembelian bon, saham dan aset
kewangan asing yang lain.
Urus niaga antarabangsa yang paling berlaku adalah aliran pembayaran antara
negara. Bagi tujuan ini, satu mekanisme untuk menentukan nilai mata wang
asing diperlukan. Nilai mata wang adalah sangat penting untuk menentukan
eksport, import dan pelaburan asing negara. Sebagai contoh, nilai Ringgit
Malaysia berbanding dengan Dolar Amerika, Yen Jepun dan Euro adalah
penting untuk transaksi antarabangsa Malaysia.
Topik kesembilan ini terbahagi kepada dua bahagian. Bahagian pertama

memberi tumpuan kepada kadar pertukaran asing. Ini meliputi proses
menentukan kadar pertukaran asing dan faktor yang mempengaruhinya.
Bahagian kedua pula menerangkan bagaimana setiap transaksi antarabangsa
226  TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA
mempengaruhi aliran pembayaran antara negara. Klasifikasi daripada urus

niaga ini juga akan turut dibincangkan. Bahagian kedua secara khususnya akan
membincangkan akaun imbangan pembayaran, isu dan konsep yang berkaitan
dengannya. Mari kita teruskan pelajaran!
9.1 KADAR PERTUKARAN MATA WANG

ASING
Hampir semua negara mempunyai mata wang mereka sendiri. Dalam usaha
untuk menjalankan perdagangan antarabangsa dengan mata wang yang berbeza,
satu mata wang perlu ditukar dengan mata wang lain. Jadi, apakah kadar
pertukaran asing?
Kadar pertukaran asing merujuk kepada kadar di mana satu mata wang
boleh ditukar kepada yang lain.
Sebagai contoh, syarikat Proton bersetuju untuk menjual sebuah kereta Proton
Wira dengan harga RM30,000 kepada seorang peniaga di Amerika. Jika kadar
pertukaran asing antara Dolar Amerika dan Ringgit adalah RM2.50 kepada
USD1, maka peniaga di Amerika perlu membayar USD12,000 untuk membeli
sebuah kereta Proton Wira.
Oleh kerana perdagangan dijalankan dengan negara yang menggunakan mata

wang yang berbeza, kadar pertukaran asing memainkan peranan yang penting
dalam mempengaruhi perdagangan antarabangsa.
Jika kadar pertukaran asing meningkat daripada RM2.50 kepada RM2.60 dengan
harga USD1, maka nilai Dolar telah meningkat berbanding Ringgit. Dengan kata
lain, nilai Ringgit telah merosot. Ini adalah kerana dengan USD1, pemegang kini
boleh mendapatkan lebih banyak Ringgit. Sebaliknya, jika kadar pertukaran
asing turun daripada RM2.50 kepada RM2.40 dengan harga USD1, maka nilai
Dollar telah susut berbanding Ringgit. Dengan kata lain, nilai Ringgit telah
meningkat berbanding dengan Dolar kerana satu Dolar kini boleh dibeli dengan
hanya RM2.40.
Untuk makluman anda, dalam topik ini, kadar pertukaran asing dinyatakan
dalam Ringgit bagi setiap unit Dolar, seperti RM2.50 untuk USD1. Sebenarnya,
kadar pertukaran asing juga boleh dinyatakan dalam Dolar untuk setiap Ringgit
seperti USD0.40 untuk setiap Ringgit. Ini bermakna bahawa USD0.40 boleh

TOPIK 9 KEWANGAN ANTARABANGSA  227
ditukar dengan RM1. Angka ini diperoleh dengan membahagikan USD1 dengan
RM2.50, yang bersamaan dengan USD0.40.
AKTIVITI 9.1
Pada pendapat anda, apakah kepentingan kadar pertukaran asing kepada

kerajaan yang menaja kos pendidikan pelajar di luar negara?
9.2 BAGAIMANAKAH KADAR PERTUKARAN

MATA WANG ASING DITENTUKAN?
Kadar pertukaran asing ditentukan dalam pasaran mata wang. Mari kita lihat
model permintaan dan penawaran untuk memahami penentuan kadar
pertukaran asing. Rajah 9.1 berikut menunjukkan permintaan dan penawaran
bagi Dolar berbanding dengan Ringgit.
Rajah 9.1: Penentu kadar pertukaran mata wang asing
Paksi menegak mewakili kadar pertukaran asing yang dinyatakan dalam Ringgit
bagi setiap Dolar. Keluk penawaran menunjukkan kuantiti Dolar ditawarkan
ditukar kepada Ringgit. Amerika perlu mendapatkan Ringgit untuk membeli
barangan dari Malaysia. Begitu juga, jika syarikat dari Amerika ingin membuat
pelaburan di Malaysia atau membuat pemindahan bayaran kepada penduduk di
Malaysia, mereka akan menawarkan Dolar Amerika untuk mendapatkan Ringgit
Malaysia.

Keluk permintaan menunjukkan kuantiti Dolar yang dituntut dalam pertukaran

Ringgit. Jika individu atau syarikat dari Malaysia mahu membeli produk yang
dibuat di Amerika, mereka perlu mendapatkan Dolar dan menukarkannya
kepada Ringgit. Begitu juga, jika firma dari Malaysia mahu membuat pelaburan
di Amerika atau membuat pemindahan bayaran kepada penduduk di Amerika,
mereka akan meminta Dolar Amerika dan menukarkannya dengan Ringgit
Malaysia.
Nilai keseimbangan ialah RM2.50 untuk USD1. Jika kadar pertukaran meningkat
kepada RM3 dengan harga USD1, maka nilai Dolar telah meningkat berbanding
Ringgit kerana setiap USD1 boleh mendapatkan RM3. Sebaliknya, jika kadar
pertukaran jatuh kepada RM2 dengan harga USD1, maka nilai Ringgit telah
meningkat berbanding Dolar.
LATIHAN 9.1
1. Berikan takrif kadar pertukaran mata wang asing.

2. Jelaskan bagaimana mekanisme pasaran menentukan kadar pertukaran
asing.
9.3 PERUBAHAN DALAM PERMINTAAN

ATAU PENAWARAN
Perubahan dalam permintaan atau penawaran akan menyebabkan perubahan
dalam kadar keseimbangan pertukaran asing. Rajah 9.2 berikut menunjukkan
peningkatan permintaan untuk Dolar.
Rajah 9.2: Peningkatan dalam permintaan bagi Dolar

Perhatikan bahawa permintaan asal keluk D bergerak ke kanan menuju ke DÊ. Ini
meningkatkan keseimbangan kadar pertukaran asing dari RM2.50 atau USD1
kepada RM2.75 atau USD1 (kini USD1 bersamaan dengan RM2.75). Peningkatan
permintaan meningkatkan nilai Dolar kerana lebih Ringgit boleh diperoleh
dengan USD1. Dengan kata lain, nilai Ringgit telah merosot berbanding Dolar.
Mari kita perhatikan angka yang lain seperi yang ditunjukkan dalam Rajah 9.3
berikut.
Rajah 9.3: Peningkatan dalam penawaran Dolar
Rajah 9.3 tadi menunjukkan kesan peningkatan dalam penawaran Dolar

berbanding Ringgit. Peningkatan ini menyebabkan keluk penawaran asal S
bergerak ke SÊ dan mencapai kadar keseimbangan baru pada RM2.25 atau USD1.
Pada tahap ini, USD1 hanya boleh ditukar dengan RM2.25. Kadar ini adalah
lebih tinggi sedikit daripada kadar RM2.50 atau USD1. Dalam erti kata lain, nilai
Dolar telah susut berbanding dengan Ringgit atau nilai Ringgit telah meningkat
berbanding Dolar.
9.4 FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KADAR

PERTUKARAN MATA WANG ASING
AKTIVITI 9.2
Bayangkan anda seorang pengurup wang di Kuala Lumpur. Bincangkan

bagaimana aktiviti perdagangan antarabangsa di Malaysia boleh
mempengaruhi perniagaan anda.

Keseimbangan kadar pertukaran asing akan berubah, jika permintaan atau

penawaran berubah. Ada empat faktor yang boleh mempengaruhi permintaan
dan penawaran mana-mana mata wang. Adakah anda tahu apakah faktor
tersebut? Mari kita rujuk kepada Rajah 9.4 berikut untuk mengenal pasti empat
faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing.
Rajah 9.4: Empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing
Mari kita pelajari dengan lebih lanjut keempat-empat faktor ini dalama subtopik
seterusnya.
9.4.1 Harga Barangan yang Didagangkan

Harga barangan yang diniagakan adalah faktor utama yang menentukan
permintaan dan penawaran. Jika barang tempatan boleh dijual lebih murah
daripada barangan dari negara lain, ia akan meningkatkan eksport dan akhirnya,
menyebabkan kenaikan dalam permintaan untuk mata wang tempatan. Ini
bermakna, nilai mata wang tempatan akan meningkat berbanding dengan mata
wang lain.
Sebaliknya, jika harga barang yang diimport lebih murah, ia akan menggalakkan
permintaan bagi mata wang asing dengan peningkatan dalam import. Ini akan
menyebabkan nilai mata wang asing naik dan nilai mata wang tempatan jatuh.
9.4.2 Tahap Inflasi

Ada dua sebab mengapa nilai mata wang boleh jatuh. Pertama, tahap inflasi
yang tinggi akan membuat produk tempatan lebih mahal berbanding dengan
barang yang diimport. Perbezaan dalam harga akan menggalakkan pengguna
untuk membeli barang yang diimport yang secara langsung akan meningkatkan
nilai dan permintaan bagi mata wang asing.

Kedua, inflasi bukan sahaja memberi kesan kepada harga barangan yang dijual
dalam negara tetapi juga harga barangan yang dieksport. Pengeksportan barang
akan menjadi lebih mahal dan ini akan menyebabkan penurunan dalam
permintaan bagi mata wang tempatan. Akhirnya, nilai mata wang tempatan
akan merosot.
9.4.3 Kadar Faedah

Antara faktor penting yang mempengaruhi pergerakan modal adalah kadar
faedah. Apakah yang dicerminkan oleh kadar faedah?
Kadar faedah mencerminkan kadar pulangan ke atas pelaburan yang dibuat.
Kadar faedah yang tinggi menunjukkan pulangan pelaburan yang

menguntungkan dan aliran masuk modal meningkat. Peningkatan dalam aliran
masuk modal akan menyebabkan peningkatan dalam permintaan bagi mata
wang tempatan dan ini akhirnya akan meningkatkan nilai mata wang tempatan
berbanding dengan mata wang asing.
Sebaliknya, kadar faedah yang rendah berbanding dengan negara lain akan
menggalakkan aliran keluar modal. Ini akan mengurangkan permintaan dan
seterusnya, nilai mata wang tempatan. Permintaan bagi mata wang asing akan
meningkat kerana pelabur akan melabur di negara yang menawarkan kadar
faedah yang lebih tinggi.
9.4.4 Pendapatan Rakyat dalam Negara

Purata pendapatan penduduk di sesebuah negara mempengaruhi corak
perbelanjaan mereka. Mereka yang mempunyai pendapatan yang tinggi lebih
suka untuk mengimport barang dari luar negara kerana mereka mempunyai
kuasa beli yang lebih tinggi. Ini akan meningkatkan permintaan bagi mata wang
asing. Sebaliknya, pendapatan yang rendah menggalakkan orang ramai untuk
membeli hanya barangan keluaran tempatan.
LATIHAN 9.2
Bincangkan empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran mata

wang asing.

AKTIVITI 9.3
Layari laman web Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi

dan Kepenggunaan di http://www.kpdnkk.gov.my. Terdapat banyak
artikel menarik untuk anda baca yang dapat memberikan maklumat
tambahan mengenai kepenggunaan di Malaysia.
9.5 IMBANGAN PEMBAYARAN

Adakah anda pernah mendengar istilah „imbangan pembayaran‰? Apakah yang
dimaksudkan oleh istilah ini?
Imbangan pembayaran adalah rekod sistematik jumlah pembayaran sesebuah

negara ke negara asing, termasuk pembayaran bagi import dan pengaliran
keluar modal dan emas, bersama-sama dengan jumlah penerimaan dari luar
negara, termasuk pembayaran untuk eksport dan aliran masuk modal dan
emas.
Apakah pula imbangan pembayaran negara?
Imbangan pembayaran negara merujuk kepada pengimbangan rekod

kewangan yang menunjukkan jumlah aliran masuk wang ke dalam negara
ini dan jumlah aliran wang yang dibayar kepada negara lain.
Rekod-rekod kewangan boleh diklasifikasikan sama ada kredit atau debit

bergantung kepada jenis transaksi antarabangsa yang dijalankan.
Transaksi kredit merekodkan penerimaan wang dari negara lain. Sebaliknya,

transaksi debit merekodkan pembayaran yang dibuat ke negara lain.
Urus niaga kredit akan bertanda positif (+) dalam imbangan akaun pembayaran.
Transaksi kredit termasuklah barangan dan perkhidmatan yang dieksport, resit
bayaran pindahan atau hadiah dan mana-mana aliran masuk modal. Urus niaga
debit akan ditandakan negatif (ă) dalam imbangan akaun pembayaran. Antara

transaksi debit adalah import barangan dan perkhidmatan, pemberian hadiah

kepada negara lain dan aliran keluar modal.
Rajah 9.5 berikut menunjukkan kateogri dalam imbangan pembayaran.
Rajah 9.5: Kategori imbangan pembayaran
9.5.1 Akaun Semasa

Akaun semasa merekodkan semua transaksi eksport dan import barangan dan
perkhidmatan serta pemindahan antarabangsa bersih (hadiah, derma awam atau
swasta). Akaun semasa dibahagikan kepada tiga akaun yang lebih kecil seperti
yang ditunjukkan dalam Rajah 9.6 berikut.
Rajah 9.6: Tiga jenis akaun semasa
Jadual 9.1 berikut memberikan penerangan mengenai tiga jenis akaun dalam
akaun semasa.

Jadual 9.1: Tiga Jenis Akaun Semasa
Jenis Akaun Semasa Huraian

Akaun Akaun ini mencatatkan jumlah eksport dan import untuk
Perdagangan pengeluaran pertanian, industri, perlombongan dan pelbagai
barangan lain yang diniagakan.
Perbezaan antara nilai eksport dan nilai import dikenali sebagai

imbangan perdagangan. Keseimbangan positif perdagangan
dikenali sebagai lebihan dagangan dan berlaku apabila eksport
melebihi import; baki negatif perdagangan dikenali sebagai
defisit perdagangan atau sebagai jurang perdagangan (tidak
rasmi).
Akaun Akaun ini mencatatkan jumlah eksport dan import bagi

Perkhidmatan perkhidmatan, termasuklah bayaran untuk pengangkutan,
insurans, perbelanjaan pelancong dan pendapatan pelaburan.
Perbezaan antara nilai eksport dan nilai import perkhidmatan

dipanggil baki perkhidmatan. Keseimbangan positif yang
dikenali sebagai lebihan perkhidmatan berlaku apabila eksport
melebihi import; baki negatif dikenali sebagai defisit
perkhidmatan yang bermakna import melebihi eksport.
Akaun Pemindahan Akaun ini merekodkan semua bayaran pindahan yang dibuat
Pembayaran atau diterima oleh kerajaan dan sektor swasta.
Bayaran pindahan termasuklah memberikan (menerima) bantuan

dan hadiah kepada (daripada) negara lain. Bayaran pindahan
tidak mendapat apa-apa bayaran balik, sama ada dalam bentuk
wang tunai atau barangan. Sebagai contoh, saluran kemanusiaan
yang diberikan oleh Malaysia ke Afghanistan adalah pemindahan
pembayaran.
Gabungan ketiga-tiga urusniaga ini akan membentuk baki semasa. Berikut

adalah formulanya:
Akaun Perdagangan + Akaun Perkhidmatan

+ Akaun Pemindahan Pembayaran = BAKI SEMASA

9.5.2 Akaun Modal

Apakah rekod akaun modal? Akaun modal mencatatkan hasil bersih daripada
pelaburan antarabangsa awam dan swasta yang mengalir ke dalam dan luar
negara. Pelaburan dan pinjaman dari luar negara direkodkan sebagai kredit
dalam akaun modal negara. Pelaburan dan pinjaman yang diberikan kepada
negara lain direkodkan sebagai debit. Mari kita lihat Rajah 9.7 berikut.
Rajah 9.7: Jenis akaun modal
Seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.7 tadi, akaun modal telah dibahagikan
kepada dua akaun yang lebih kecil iaitu akaun modal jangka panjang dan akaun
modal jangka pendek.
(a) Akaun Modal Jangka Panjang

Akaun modal jangka panjang meliputi semua bentuk aliran masuk modal
dan keluar dalam negara yang mempunyai tarikh matang lebih daripada
satu tahun. Ia termasuk modal jangka panjang rasmi dan modal jangka
panjang swasta. Mari kita rujuk Jadual 9.2 untuk penjelasan lanjut.

Jadual 9.2: Dua Jenis Akaun Modal Jangka Panjang
Jenis Akaun Modal Penjelasan

Modal Jangka Pergerakan modal jangka panjang rasmi terdiri daripada pinjaman
Panjang Rasmi dan pembayaran antara kerajaan sesuatu negara dengan negara
yang lain atau badan kewangan antarabangsa. Contohnya,
pinjaman yang diambil oleh kerajaan Malaysia dari Jepun dan
Bank Dunia.
Modal Jangka Pergerakan modal jangka panjang swasta boleh dibahagikan

Panjang Swasta kepada dua jenis iaitu pelaburan langsung dan pelaburan
portfolio. Pelaburan langsung bermakna melabur dalam pemilikan
aset seperti bangunan firma baru di negara lain bersama-sama
dengan kawalan pemilikan.
Pelaburan portfolio adalah pembelian saham dan bon tetapi surat

jaminan kerajaan tidak termasuk kawalan pemilikan.
Apabila baki semasa ditambah kepada akaun modal jangka panjang,

mereka membentuk kira-kira asas seperti berikut.
Baki semasa + Akaun modal jangka panjang = IMBANGAN ASAS
(b) Akaun Modal Jangka Pendek

Akaun modal jangka pendek meliputi semua jenis aliran masuk modal dan
keluar di sesebuah negara yang mempunyai tarikh matang kurang
daripada satu tahun. Akaun modal jangka pendek termasuk modal jangka
pendek rasmi dan swasta. Mari kita rujuk Jadual 9.3 berikut untuk
penjelasan tentang kedua-dua jenis akaun modal jangka pendek.

Jadual 9.3: Dua Jenis Akaun Modal Jangka Pendek
Jenis Akaun Modal Penjelasan

Modal Jangka Pergerakan modal jangka pendek rasmi adalah pembayaran
Pendek Rasmi kadar faedah ke atas pinjaman yang diambil dari negara-
negara lain atau institusi kewangan antarabangsa. Sebagai
contoh, faedah yang dibayar oleh kerajaan Malaysia ke atas
pinjaman yang diambil dari Bank Dunia.
Modal Jangka Pergerakan modal jangka pendek swasta termasuklah

Pendek Swasta pinjaman bank, kredit perdagangan dan apa-apa untuk
tempoh yang singkat. Ini termasuk pelaburan jangka pendek
yang dibuat oleh pelabur asing di negara ini untuk
mendapatkan keuntungan dalam jangka pendek.
(c) Kesilapan dan Perkara yang Tidak Dapat Dimasukkan

Kesilapan dan perkara yang tidak dapat dimasukkan adalah pergerakan
modal jangka pendek yang tidak dapat ditentukan atau diklasifikasikan
sebagai sama ada rasmi atau swasta. Selain itu, ia juga termasuk aliran
modal yang tidak dapat dikesan atau direkodkan.
9.5.3 Akaun Penjelasan Rasmi

Apakah jenis rekod akaun ini? Akaun penyelesaian rasmi merekodkan
perubahan bersih rizab mata wang asing dan rizab emas negara. Perubahan ini
adalah disebabkan oleh ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran.
Apabila terdapat lebihan imbangan pembayaran, mata wang asing dan emas
akan meningkat.
Di samping itu, jika terdapat defisit imbangan pembayaran, mata wang asing
dan rizab emas akan berkurangan. Ini jelas menunjukkan bahawa lebihan atau
defisit imbangan pembayaran akan diimbangi oleh perubahan dalam akaun
penyelesaian rasmi.
Apabila baki asas (baki semasa + akaun modal jangka panjang) ditambah kepada
akaun modal jangka pendek dan akaun penyelesaian rasmi, jumlah yang
diperoleh dipanggil imbangan pembayaran atau ringkasnya:
BAKI SEMASA + AKAUN MODAL + AKAUN PENYELESAIAN RASMI

= IMBANGAN PEMBAYARAN

SEMAK KENDIRI 9.1
Adakah kenyataan ini betul atau salah? Tandakan dalam ruang yang
sesuai. Anda boleh menyemak jawapan anda berdasarkan subtopik
yang telah anda pelajari.
Penyataan Betul Salah

Akaun modal merekodkan semua urus niaga yang
berkaitan dengan eksport dan import barangan dan
perkhidmatan serta pemindahan antarabangsa
bersih (hadiah atau derma awam atau swasta).
Akaun semasa mencatatkan aliran modal awam dan

swasta atau pelaburan antarabangsa yang mengalir
ke dalam dan luar negara.
Akaun semasa diklasifikasikan kepada tiga akaun

yang lebih kecil iaitu akaun perdagangan, akaun
perkhidmatan dan akaun pemindahan pembayaran.
Semua bentuk aliran masuk modal dan keluar di

sesebuah negara mempunyai tarikh matang lebih
daripada satu tahun dikenali sebagai akaun modal
jangka pendek.
Semua bentuk aliran masuk modal dan ke luar

negara yang mempunyai tarikh matang kurang
daripada satu tahun dikenali sebagai akaun modal
jangka panjang.
Baki semasa ditambah kepada akaun modal jangka

panjang dikenali sebagai baki.
Akaun perdagangan ditambah kepada akaun

perkhidmatan modal bersih dikenali sebagai baki
semasa.
Tiga jenis akaun modal jangka panjang adalah

modal jangka panjang rasmi, modal jangka panjang
swasta dan modal jangka panjang kerajaan.
Terdapat dua jenis akaun modal jangka pendek iaitu

modal jangka pendek rasmi dan modal jangka
pendek swasta.

AKTIVITI 9.4
Mari kita cari artikel mengenai imbangan pembayaran dan akaun yang
anda telah pelajari dalam subtopik lepas di laman web Jabatan
Perangkaan Malaysia (www.statistics.gov.my). Dapatkan kata kunci
penting daripada artikel tersebut.
9.6 STRATEGI MENGURANGKAN IMBANGAN

PEMBAYARAN DEFISIT
Terdapat beberapa strategi yang boleh digunakan oleh kerajaan untuk
mengurangkan defisit dalam imbangan pembayaran. Adakah anda tahu apakah
strategi tersebut? Strategi itu adalah penurunan kadar pertukaran, pengurusan
permintaan dan dasar penawaran.
9.6.1 Penurunan Kadar Pertukaran

Jika satu negara merendahkan kadar pertukaran, warga asing akan membeli
lebih banyak eksport negara dan kurang membeli produk mereka sendiri. Pada
masa yang sama, pengeluar domestik membeli kurang import dan lebih banyak
barangan domestik dihasilkan. Ini akhirnya akan membantu untuk memperbaiki
imbangan pembayaran. Walau bagaimanapun, sejauh mana kadar pertukaran
menjejaskan eksport dan import juga akan bergantung kepada keanjalan
permintaan bagi produk.
9.6.2 Pengurusan Permintaan

Ini adalah polisi mengurangkan perbelanjaan di mana lebih sedikit import
diminta akan menyebabkan permintaan agregat jatuh. Ini boleh dilakukan
dengan menggunakan sama ada dasar fiskal atau kewangan. Dasar fiskal boleh
dijalankan melalui cukai langsung yang lebih tinggi dan ini menyebabkan
pendapatan boleh guna jatuh dan mengurangkan permintaan untuk import.
Selain itu, perbelanjaan kerajaan yang lebih rendah juga akan mengurangkan
permintaan untuk import. Dasar monetari melalui kadar faedah yang lebih
tinggi akan mengurangkan permintaan agregat dalam beberapa cara seperti
tidak menggalakkan pinjaman isi rumah dan firma. Selain itu, pelaburan
perniagaan juga boleh jatuh kerana kos dana pinjaman yang meningkat.
Pelaburan yang dirancang boleh menjadi tidak menguntungkan dan seterusnya,

menyebabkan permintaan agregat jatuh. Dasar ini akan mengurangkan

permintaan untuk import oleh isi rumah dan firma.
9.6.3 Dasar Penawaran Sampingan

Dasar ini akan membawa kepada peningkatan eksport dan pengurangan import
kerana kualiti produk sesebuah negara bertambah baik dan berkurang kosnya.
Dasar penawaran sampingan termasuklah kemajuan teknologi dan kesan
inovasi, perubahan dalam produktiviti buruh dan modal, perubahan dalam kos
upah, dan perubahan dalam saiz dan kualiti stok modal melalui pelaburan.
 Kadar pertukaran asing merujuk kepada kadar di mana satu mata wang
boleh ditukar kepada yang lain.
 Proses penentu bagi pertukaran mata wang asing adalah berdasarkan kuasa
penawaran dan permintaan.
 Faktor seperti harga barangan, tahap inflasi, kadar faedah dan pendapatan
rakyat mempengaruhi kadar pertukaran mata wang asing.
 Imbangan pembayaran adalah rekod sistematik bagi jumlah pembayaran

sesebuah negara kepada negara asing, termasuklah harga import dan
pengaliran keluar modal dan emas, bersama-sama dengan jumlah penerimaan
dari luar negara, termasuklah harga eksport dan aliran masuk modal dan
emas.
 Tiga komponen utama akaun imbangan pembayaran adalah akaun semasa,

akaun modal dan akaun penyelesaian rasmi.
 Terdapat beberapa pilihan dasar sedia ada untuk mengurangkan defisit

dalam imbangan pembayaran. Ini boleh dilakukan melalui penurunan kadar
pertukaran atau dasar pengurusan permintaan sama ada melalui dasar fiskal
atau kewangan yang akan mengurangkan permintaan untuk import. Ia juga
boleh dilakukan melalui dasar penawaran sampingan yang akan membawa
kepada peningkatan dalam eksport dan pengurangan import.

Akaun modal Kadar faedah

Akaun perdagangan Kadar pertukaran asing
Akaun semasa Penentu
Baki pembayaran Transaksi kredit

Topik  Kewangan dan
10 Perdagangan
Antarabangsa:
Masalah dan
Dasar
HASIL PEMBELAJARAN
1. Menjelaskan maksud Piawaian Emas dan batasannya;
2. Menerangkan sistem Bretton Woods dan batasannya;
3. Membincangkan tentang sistem kadar pertukaran fleksibel; dan
4. Merumuskan kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran
fleksibel dan sistem kadar pertukaran tetap.
 PENGENALAN
Tahukah anda bahawa dunia telah beroperasi di bawah beberapa sistem
kewangan yang berbeza sejak awal abad ke-20? Oleh itu dalam topik terakhir ini,
kita akan belajar tentang sejarah sistem kewangan antarabangsa yang paling
banyak digunakan iaitu Sistem Piawaian Emas dan Bretton Woods.
Untuk makluman anda, Piawaian Emas telah digunakan sehingga tahun 1914. Ia
mempunyai kelemahannya yang tersendiri dan akhirnya ia digantikan dengan
Sistem Bretton Woods pada tahun 1940, selepas persidangan antarabangsa di
Bretton Woods. Kita juga akan membincangkan kadar pertukaran terapung
terurus yang telah berkembang dalam beberapa dekad yang lalu. Selain itu,

TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH  243
DAN DASAR
kebaikan dan keburukan kadar pertukaran fleksibel dan kadar tetap turut akan
dibincangkan pada akhir topik ini. Jadi, mari kita teruskan pelajaran!
10.1 PIAWAIAN EMAS

Adakah anda pernah mendengar tentang piawaian ini? Apakah yang
dimaksudkan dengan Piawaian Emas?
Piawaian Emas adalah sistem kewangan antarabangsa yang digunakan

sebelum ini di mana nilai setiap mata wang telah ditetapkan berdasarkan emas.
Di bawah Piawaian Emas yang beroperasi dari tahun 1870 hingga 1914, nilai luar
semua mata wang dikekalkan dengan menetapkan harga mereka berdasarkan
emas. Piawaian Emas adalah sistem utama bagi penentuan kadar pertukaran
pada masa itu. Ini bermakna bahawa semua mata wang telah ditukar pada
nisbah tetap untuk emas dan oleh itu, kadar pertukaran boleh ditentukan dengan
mudah. Untuk memahami sistem ini dengan lebih jelas, mari kita lihat contoh
berikut.
Contoh 10.1:
Satu auns emas bernilai USD40 dan auns yang sama emas juga bernilai £5. Ini
bermakna bahawa auns nilai emas yang sama boleh ditukar dengan USD40
atau £5. Berdasarkan ini, kadar pertukaran antara Dolar dan Pound adalah
D40/£5 atau hanya USD8 hingga 1£.
Walau bagaimanapun, bagi sistem itu berkesan, negara perlu bersedia untuk
membeli dan menjual emas dengan harga yang ditentukan. Dengan kata lain,
bank pusat negara tersebut terpaksa mengekalkan pariti rasmi antara mata wang
dan emas dengan membeli dan/atau menjual emas pada harga pariti rasmi; yang
merupakan harga mata wang setiap negara dari segi emas. Oleh kerana
kandungan emas mata wang setiap negara ini diketahui dan tetap, kadar
pertukaran antara negara juga telah ditetapkan.
Selagi imbangan pembayaran negara seimbang, ekonomi akan berada dalam

keseimbangan kerana tidak ada emas akan memasuki atau meninggalkan negara
ini. Namun, apakah akan terjadi jika rakyat di negara A membeli lebih banyak
barang kemas berbanding negara B? Dalam kes ini, imbangan pembayaran negara
A akan berada dalam defisit dan stok emas akan berkurangan. Sebaliknya, negara
B akan mula mengumpul emas kerana nilai eksport adalah lebih besar daripada
nilai import.

244  TOPIK 10 KEWANGAN DAN PERDAGANGAN ANTARABANGSA: MASALAH
DAN DASAR
Piawaian emas bukan sahaja menetapkan kadar pertukaran antara negara tetapi
ia juga menguruskan penawaran wang negara secara automatik. Ini adalah
kerana aliran masuk emas ke dalam negara, menyebabkan penawaran wang
negara berkembang dan sebaliknya, aliran keluar emas menyebabkan
penawaran wang negara susut. Jika emas mengalir dari negara A ke negara B,
penawaran wang negara B akan meningkat dan penawaran wang negara A akan
berkurangan. Apabila ini berlaku, peningkatan dalam penawaran wang negara B
akan mengurangkan kadar faedah dan dengan itu, ia merangsang permintaan
agregat. Oleh itu, output agregat dan paras harga akan turut meningkat. Harga
yang lebih tinggi di negara B akan melemahkan rakyat di negara A daripada
membeli barang dari negara B. Sementara itu, rakyat di negara B pula akan
mengimport lebih banyak barangan dari negara A kerana mereka mempunyai
pendapatan lebih dan dapat menikmati harga import yang lebih rendah.
Akhirnya, kita akan dapati bahawa perubahan dalam harga relatif dan
pendapatan (yang berpunca daripada aliran masuk dan keluar emas) secara
automatiknya akan menjadi seimbang kembali.
AKTIVITI 10.1
Anda boleh melawat laman web berikut untuk mengumpul maklumat

lanjut mengenai Piawaian Emas:
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/237431/gold-standard
10.2 MASALAH DENGAN PIAWAIAN EMAS

Walau bagaimanapun, terdapat batasan dalam Piawaian Emas. Apakah batasan
tersebut? Seperti yang dinyatakan oleh Case dan Fair (1996), beberapa masalah
timbul berhubung dengan Piawaian Emas kerana negara mempunyai sedikit
kawalan ke atas penawaran wang. Seperti yang disebutkan sebelum ini, aliran
masuk emas akan menjadikan imbangan pembayaran menjadi lebihan dan
penawaran wang akan berkembang. Sebuah negara dengan defisit imbangan
pembayaran kemudian akan membetulkan masalah ini dengan menguncupkan
penawaran wang.
Walau bagaimanapun, ini akan menjejaskan ekonomi kerana pendapatan dan

pekerjaan akan berkurangan. Dengan kata lain, negara yang bertindak untuk
melindungi rizab emasnya, akhirnya akan menghalang mekanisme pelarasan
daripada memperbetulkan defisit. Selain itu, penawaran wang negara
bergantung kepada jumlah emas yang ada. Oleh itu, apabila lokasi utama emas

DAN DASAR
baru telah ditemui, penawaran emas dunia akan meningkat dan dengan itu,
paras harga dan pendapatan turut meningkat. Sebaliknya, apabila tiada emas
baru ditemui, paras harga dan pendapatan akan menurun.
LATIHAN 10.1
1. Bincangkan peranan kerajaan dalam menjadikan Sistem Piawaian

Emas berkesan.
2. Jelaskan masalah utama dalam Sistem Piawaian Emas.
10.3 SISTEM BRETTON WOODS DAN KADAR

PERTUKARAN TETAP
Pertama sekali, mari kita lihat makna sistem ini.
Sistem Bretton Woods adalah satu sistem di mana mata wang disandarkan
kepada Dolar Amerika (USD). Dolar Amerika telah ditetapkan pada kadar
USD35 bagi setiap auns emas.
Pada bulan Julai 1944, sekumpulan ahli ekonomi bertemu di Bretton Woods,
New Hampshire untuk merumuskan penentuan kadar pertukaran baru yang
boleh mengelakkan masalah yang muncul akibat Piawaian Emas. Dalam
mesyuarat ini, sistem laras-tambatan kadar pertukaran yang dipanggil Sistem
Bretton Woods telah dipilih. Di bawah sistem ini, Dolar Amerika diikat pada
emas tetapi semua mata wang lain diikat pada Dolar. Ini bermakna mata wang
lain telah ditetapkan berdasarkan Dolar Amerika yang ditambat pada kadar
USD35 setiap auns emas.
Sistem ini juga bersetuju bahawa institusi kewangan antarabangsa yang baru
dikenali sebagai Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF) diwujudkan untuk
memainkan peranan yang penting dalam operasi sistem kewangan antarabangsa.
Seperti yang dinyatakan sebelum ini, Piawaian Emas menimbulkan masalah
kawalan negara terhadap penawaran wang. Oleh itu, Sistem Bretton Woods telah
dibangunkan untuk menghubungkan antara ketidakseimbangan dalam imbangan
pembayaran dan penawaran wang sesebuah negara iaitu untuk mengurangkan
peranan emas dalam menentukan penawaran wang negara tersebut.

DAN DASAR
Di bawah sistem kadar pertukaran tetap yang tulen, kerajaan akan menetapkan
kadar yang tetap di mana mata wang mereka akan berubah-ubah dan kemudian
melibatkan diri untuk mengekalkan kadar itu. Kerajaan kemudian perlu campur
tangan dengan membeli atau menjual mata wang asing untuk memanipulasi
kadar pertukaran dan memastikan mata wang diselaraskan pada nilai yang
terbukti.
10.4 JATUHNYA SISTEM BRETTON WOODS

Sistem Bretton Woods beroperasi agak baik semasa 1950an dan 1960an. Walau
bagaimanapun, masalah mula timbul. Salah satu masalah wujud kerana sistem
itu tidak simetri; di mana negara yang mempunyai defisit imbangan pembayaran
kronik akan diwajibkan untuk menurunkan nilai mata wang mereka dan
mengurangkan defisit dengan menguncupkan ekonomi mereka. Tindakan ini
akan menyebabkan harga dan pengangguran akan meningkat.
Ini bermakna bahawa negara itu telah kehilangan stok mata wang asing dan oleh
itu, ia terpaksa mengubah kadar pertukaran. Apakah yang akan berlaku
sebaliknya di negara yang mempunyai lebihan imbangan pembayaran? Di
bawah Sistem Bretton Woods, negara dengan lebihan imbangan bayaran
dibenarkan mengumpul rizab melalui campur tangan, di mana negara ini
sepatutnya merangsang ekonomi mereka dan/atau menilai semula mata wang
mereka untuk memulihkan imbangan pembayaran mereka. Walau
bagaimanapun, mereka tidak diwajibkan untuk berbuat demikian. Kadar
pertukaran tetap dapat dikekalkan dengan mudah kerana negara ini boleh
membeli mana-mana lebihan penawaran mata wang asing dengan mata wang
mereka sendiri.
Satu lagi masalah Sistem Bretton Woods adalah semua mata wang telah
ditetapkan kepada Dolar Amerika dan kerajaan Amerika telah diwajibkan untuk
menukar Dolar dengan emas pada harga yang tetap. Ini bermakna bahawa selagi
imbangan pembayaran Amerika seimbang dalam jangka masa panjang, sistem
itu akan beroperasi dengan baik. Apakah yang terjadi pada sistem ini semasa
pertengahan 1960an? Pada waktu tersebut, imbangan pembayaran Amerika
adalah defisit. Walaupun semua negara menuntut Dolar digunakan untuk
campur tangan, Amerika pula tidak bertanggungjawab untuk memperbetulkan
ketidakseimbangan tersebut. Oleh itu, tiada tindakan yang diambil terhadap
dasar fiskal atau dasar monetari bagi memperbetulkan ketidakseimbangan
luaran.

DAN DASAR
Lama kelamaan, bank pusat asing memegang peningkatan jumlah Dolar. Negara
dengan lebihan imbangan pembayaran terpaksa membeli Dolar Amerika dan
menjual mata wang tempatan untuk mengelakkan nilai mata wang mereka
bertambah. Masalah mula berlaku pada akhir tahun 1960an di mana bank pusat
asing memegang sejumlah besar Dolar Amerika berbanding dengan stok emas
Amerika pada harga rasmi sebanyak USD35 per auns. Secara umumnya,
kejatuhan Sistem Bretton Woods pada awal tahun 1970 dikaitkan dengan defisit
imbangan pembayaran Amerika. Pengumuman dibuat oleh Amerika pada Ogos
1971 bahawa ia tidak lagi akan menebus Dolar untuk emas. Selaras dengan
pengumuman tersebut, maka ia menandakan berakhirnya Sistem Bretton Woods.
LATIHAN 10.2
Bincangkan masalah utama sistem Bretton Woods yang membawa

kepada kegagalan sistem tersebut.
10.5 SISTEM KADAR PERTUKARAN MATA

WANG FLEKSIBEL
Sekarang kita sampai kepada sistem kadar pertukaran fleksibel. Apakah definisi
sistem ini?
Kadar pertukaran fleksibel adalah kadar pertukaran yang nilainya ditentukan

oleh kuasa pasaran tanpa campur tangan daripada bank pusat.
Sistem kadar pertukaran fleksibel bermula secara rasmi pada tahun 1973, selepas
kegagalan Sistem Bretton Woods. Di bawah sistem ini, permintaan dan penawaran
menentukan kadar pertukaran tanpa sebarang campur tangan kerajaan. Pasaran
pertukaran wang asing akan sentiasa jelas dan kerajaan boleh menumpukan
perhatian pada masalah domestik seperti inflasi dan pengangguran serta
membiarkan imbangan pembayaran untuk menyesuaikan dirinya.
Perubahan daripada kadar pertukaran tetap yang stabil kepada kadar

pertukaran fleksibel memberikan gambaran bahawa kadar pertukaran yang
fleksibel menawarkan alternatif terbaik berbanding kadar pertukaran tetap
untuk membetulkan ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran. Secara
teorinya, sistem ini membolehkan negara untuk mencapai keseimbangan
dalaman dengan mudah dan secara automatik. Walau bagaimanapun, tahap

DAN DASAR
turun naik kadar pertukaran ini dikaitkan dengan tahap mutlak yang tinggi dan
pergerakan besar dalam parameter ekonomi lain seperti kadar inflasi dan kadar
faedah.
Oleh itu, ada juga bantahan terhadap kadar pertukaran fleksibel, termasuklah
turun naik dalam pasaran pertukaran asing yang mengenakan kos ekonomi
benar yang tinggi. Ini turut mengurangkan perdagangan benar antarabangsa.
Selain masalah kadar yang turun naik, masalah yang paling penting adalah salah
jajaran yang menjejaskan prestasi ekonomi dalam beberapa cara, termasuklah
penjimatan yang dijana, kos pelarasan, kemelesetan, nyahindsutri
(deindustrialisation), inflasi dan dasar perlindungan.
10.5.1 Kadar Pertukaran Fleksibel Terurus

Dengan menggunakan sistem kadar pertukaran fleksibel terurus, bank pusat
memainkan peranan yang penting dalam pasaran pertukaran asing. Bank pusat
tidak mempunyai nilai jelas yang ditetapkan bagi mata wang seperti dalam
sistem kadar pertukaran tetap. Pada masa yang sama, bank pusat tidak
membenarkan pasaran untuk menentukan secara bebas nilai mata wang seperti
dalam sistem kadar pertukaran fleksibel. Bank pusat tidak perlu mengumumkan
secara terbuka nilai kadar pertukaran yang telah disasarkan terlebih dahulu
untuk mempertahankannya.
Oleh itu, bank pusat bebas untuk menyesuaikan sasaran kadar pertukaran
mereka apabila keadaan berubah. Kadangkala, mereka mebiarkan kadar yang
benar-benar bebas untuk turun naik dan sesekali mereka campur tangan untuk
mengubah kadar pertukaran daripada nilai pasaran bebas.
10.6 KELEBIHAN DAN KEKURANGAN SISTEM

KADAR PERTUKARAN FLEKSIBEL
Apakah kebaikan dan keburukan sistem kadar pertukaran fleksibel? Mari kita
cari jawapannya dalam subtopik seterusnya.

DAN DASAR
10.6.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Fleksibel

Seperti yang dikatakan oleh penyokong sistem kadar pertukaran fleksibel,
terdapat empat kelebihan sistem ini iaitu:
(a) Defisit atau lebihan dalam imbangan pembayaran negara secara automatik
diperbetulkan oleh susut nilai atau nilai mata wang negara. Oleh itu, tiada
keputusan dasar atau campur tangan kerajaan diperlukan untuk membawa
pelarasan ketidakseimbangan imbangan pembayaran. Asas sistem ini boleh
diperoleh daripada undang-undang penawaran dan permintaan, di mana
pasaran yang kompetitif menetapkan harga adalah bersamaan kuantiti
diminta dengan kuantiti yang ditawarkan. Oleh itu, pasaran adalah jelas;
(b) Ketidakseimbangan imbangan pembayaran secara teori diperbetulkan

dengan lancar dan berterusan; berbeza dengan imbangan yang turun naik
secara tidak menentu di bawah Sistem Bretton Woods. Memandangkan
kadar pertukaran bergerak dalam cara yang licin, ia akan menstabilkan
spekulasi di mana ia dapat menghalang kadar pertukaran daripada
melonjakkan nilai keseimbangan asas. Pergerakan kadar pertukaran
dipermudahkan dan dilicinkan oleh tindakan spekulator swasta
berdasarkan bacaan mereka tentang dasar dan jangkaan perkembangan
ekonomi. Hasil daripada tindakan ini, mata wang terlebih nilai kemudian
akan dijual, sekali gus mengurangkan nilai mereka dan mata wang
terkurang nilai akan dibeli, sekali gus menaikkan nilai mereka. Dalam
mana-mana kes, kadar pertukaran yang fleksibel akan menghapuskan
mana-mana prinsip spekulasi seperti perubahan besar tertangguh dalam
kadar pertukaran mata wang;
(c) Masalah pelarasan simetri dapat diatasi kerana bukan sahaja lebihan nilai
mata wang akan menyusut tetapi mata wang di bawah nilai akan turut
meningkat. Oleh itu, berat sebelah deflasi dalam ekonomi dunia boleh
terhapus; dan
(d) Pengurangan keperluan untuk dasar pembayaran seperti perlindungan.

Akibatnya, guna tenaga penuh sumber dunia akan digunakan dengan
cekap.
Kesimpulannya, kita boleh katakan bahawa kadar pertukaran yang fleksibel

akan membawa kepada kecekapan pasaran. Sebaliknya, sistem kadar pertukaran
tetap tidak cekap kerana ia boleh membawa kepada kesilapan dasar dan
memerlukan penggunaan dasar. Oleh itu, matlamat murni ekonomi dalaman
akan dicapai.

DAN DASAR
10.6.2 Kelebihan Dasar Kadar Pertukaran Fleksibel

Sistem kadar pertukaran fleksibel memberikan autonomi yang lebih besar
kepada dasar monetari. Negara bebas untuk menggunakan dasar kewangannya
yang tersendiri untuk tujuan penstabilan domestik sebagai usaha untuk
mencapai matlamat makroekonomi dalaman bagi pekerjaan, pengeluaran,
kestabilan harga dan pertumbuhan ekonomi.
Imbangan pembayaran boleh dilaraskan sama ada melalui kadar pertukaran

yang turun naik (seperti yang dibincangkan sebelum ini) atau melalui perubahan
pemboleh ubah ekonomi dalaman dan dasar. Di sini, turun naik dalam kadar
pertukaran dianggap sebagai pengganti untuk pelarasan ekonomi tidak boleh
diterima dalam proses pelarasan antarabangsa. Negara boleh mengelakkan
keperluan untuk mendedahkan pemboleh ubah ekonomi domestik dan dasar
kepada pengaruh luar dengan membenarkan kadar pertukaran itu sendiri
menanggung beban pelarasan antarabangsa.
Sebagai contoh, katakan bahawa kemelesetan asing mengancam ekonomi dalam

negeri melalui kejatuhan dalam permintaan eksport. Di bawah sistem kadar
pertukaran yang fleksibel, kadar pertukaran menurunkan nilai dan ini
menghalang imbangan perdagangan daripada menjadi lebih buruk dengan
menggalakkan peningkatan dalam eksport dan pengurangan import. Oleh itu,
pihak berkuasa kewangan adalah bebas daripada kekangan imbangan
pembayaran dan mampu untuk meneruskan matlamat dasar penstabilan
domestik.
Sumbangan terbesar kadar pertukaran fleksibel adalah ia memberikan kebebasan

kewangan mengikut budi bicara dan bukannya penebatan automatik. Ia juga
memberi kebebasan kepada pembuat dasar untuk menetapkan dasar domestik
budi bicara tanpa kebimbangan ke atas imbangan pembayaran. Dengan kata
lain, di bawah kadar pertukaran fleksibel, negara boleh membiarkan kadar
pertukaran menjaga imbangan luar dan ia boleh menumpukan perhatian
terhadap dasar makroekonomi untuk menangani masalah keseimbangan
dalaman sahaja.
Dalam kes menggunakan dasar fiskal untuk mencapai keseimbangan dalaman di

bawah kadar pertukaran fleksibel, ia memberi kesan kepada kadar pertukaran
dalam dua cara. Apabila negara mengembangkan dasar fiskal, melalui
peningkatan perbelanjaan kerajaan atau mengurangkan kadar cukai,
perbelanjaan agregat dan pendapatan negara meningkat. Hasilnya, import
meningkat dan menambah buruk imbangan perdagangan dan melemahkan mata
wang domestik. Pada masa yang sama, perkembangan fiskal meningkatkan
kadar faedah dan kerajaan akan meminjam lagi. Dalam jangka pendek, kadar

DAN DASAR
faedah domestik yang tinggi menarik modal dari luar negara. Oleh itu, terdapat
dua kecenderungan yang bertentangan iaitu peningkatan permintaan agregat
yang melemahkan mata wang domestik dan aliran masuk modal yang
menguatkan ia untuk seketika.
Walau bagaimanapun, ia kelihatan lebih cenderung terhadap kesan pertama di

mana ia akan menjadi lebih kuat dan lebih tahan lama kerana kesan yang kedua
diimbangi oleh aliran keluar akhir penarikan balik modal dan bayaran faedah.
Hasilnya, keseluruhan dasar fiskal mungkin menyebabkan mata wang turun
nilai. Oleh itu, ia memberi asas perdagangan tambahan kepada pengeluaran
dalam negeri.
Berdasarkan hujah yang lepas, kita boleh menyimpulkan bahawa sistem ini
biasanya lebih berkesan dan memberikan negara lebih banyak fleksibiliti dalam
melaksanakan dasar penstabilan mereka sendiri. Ia juga memberi pihak berkuasa
kawalan kewangan yang lebih besar ke atas bekalan wang negara untuk tujuan
penstabilan domestik dalam usaha untuk mencapai matlamat dalaman
makroekonomi iaitu pekerjaan, pengeluaran, kestabilan harga dan pertumbuhan
ekonomi.
10.6.3 Kelemahan Kadar Pertukaran Fleksibel

Bagaimana pula dengan kelemahannya? Kelebihan kadar pertukaran fleksibel
dibincangkan sebelum ini adalah berdasarkan kepada teori dan penyokong
kadar pertukaran fleksibel menjangka kelebihan ini berlaku dalam ekonomi
sebenar. Walau bagaimanapun, selepas mengamalkan sistem kadar pertukaran
fleksibel, keputusan itu adalah berbeza daripada apa yang dijangkakan.
Pengalaman yang dihadapi dunia tidak sama seperti yang diramalkan oleh teori
kadar fleksibel.
Jika kita teliti prestasi ekonomi dunia dari tahun 1962 hingga 1972, apabila
Sistem Bretton Woods dikendalikan dan membandingkannya dengan prestasi
sejak tahun 1973 di bawah kadar pertukaran yang fleksibel, kita akan lihat
bahawa prestasi ekonomi tidak dapat diragukan di bawah sistem kadar
pertukaran fleksibel. Namun, ada beberapa masalah yang serius dengan kadar
pertukaran fleksibel iaitu:
(a) Sistem kadar pertukaran fleksibel dikaitkan dengan turun naik dan
ketidakjajaran. Penentang kadar pertukaran fleksibel kemudiannya
mendakwa bahawa prestasi ekonomi dunia menjadi bertambah buruk
dengan penggunaan sistem ini. Dalam kes turun naik, ada dua perkara
yang boleh disimpulkan. Pertama, turun naik mungkin bermakna bahawa
keseimbangan asas kadar pertukaran tidak menentu dan kadar nominal
DAN DASAR
tidak sama dengan keseimbangan asas kadar pertukaran. Ia juga

menggambarkan secara umum faktor yang menentukan keseimbangan
asas kadar pertukaran seperti pertumbuhan produktiviti, perubahan syarat
perdagangan dan perubahan dalam tabungan dan pelaburan yang
biasanya tidak berubah dengan cepat dan mendadak. Meskipun faktor ini
boleh menjelaskan pergerakan perlahan dalam kadar pertukaran, sukar
untuk melihat bagaimana ia boleh menjelaskan tahap turun naik yang
tinggi. Oleh itu, dapat disimpulkan bahawa bagi tempoh masa sejak tahun
1973, terdapat ketidakjajaran yang besar dalam mata wang; dan
(b) Sistem kadar pertukaran fleksibel juga menyebabkan ketidakpastian bagi

kedua-dua pelabur dan peniaga. Ketidaktentuan yang disebabkan oleh
turun naik mata wang tidak menggalakkan perdagangan dan pelaburan
antarabangsa.
SEMAK KENDIRI 10.1
Jelaskan bagaimana negara yang mengalami kadar pertukaran mata

wang fleksibel akan dilindungi daripada turun naik ekonomi dunia.
10.7 KELEBIHAN DAN KEKURANGAN SISTEM

KADAR PERTUKARAN TETAP
Adakah anda tahu apa kelebihan dan keburukan sistem kadar pertukaran?
Dalam subtopik terakhir ini, kita akan belajar tentang kebaikan dan keburukan
sistem kadar pertukaran tetap.
10.7.1 Kelebihan Kadar Pertukaran Tetap

Ada dua kelebihan kadar pertukaran tetap iaitu:
(a) Kepastian adalah kelebihan sistem kadar pertukaran tetap. Di bawah

sistem kadar pertukaran tetap, pelaburan dan perdagangan antarabangsa
menjadi lebih kurang berisiko. Firma boleh meramal dengan betul dan
dengan itu, ia boleh membuat keuntungan dan perdagangan antarabangsa
akan turut bercambah. Pelaburan asing juga turut bertambah seperti firma
lebih bersedia untuk menubuhkan kilang di luar negara, jika terdapat
ketidakpastian kemudahruapan bagi kadar pertukaran yang sedikit; dan

DAN DASAR
(b) Kadar tetap sepatutnya menghapuskan ketidakstabilan spekulasi. Jika

kadar pertukaran adalah tetap, tidak ada ruang untuk spekulasi. Oleh
kerana tidak ada tekanan spekulasi ke atas mata wang, maka bank pusat
pun akan kurang campur tangan dalam pengekalan kadar mata wang.
10.7.2 Kekurangan Kadar Pertukaran Tetap

Bagaimana pula dengan kelemahan kadar pertukaran tetap? Ada empat
kelemahan dalam kadar pertukaran tetap iaitu:
(a) Tiada pelarasan automatik dalam imbangan pembayaran. Kadar yang tetap
mengawal masalah ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran yang
perlu diselesaikan dengan pengurangan dalam tahap permintaan agregat.
Apabila permintaan jatuh, orang akan kurang mengambil bahan import
dan tahap harga juga akan jatuh. Ini menjadikan negara tersebut lebih
berdaya saing;
(b) Pegangan besar rizab pertukaran asing dikehendaki dalam sistem kadar
pertukaran tetap. Dengan kadar pertukaran tetap, kerajaan perlu
mempunyai rizab berskala besar bagi mata wang asing untuk mengekalkan
kadar tetap dan ini melibatkan kos melepas;
(c) Kehilangan kebebasan dalam polisi dalaman negara. Keperluan kadar

pertukaran mendominasi polisi dan ini mungkin bukanlah sesuatu yang
terbaik untuk ekonomi pada ketika itu. Kadar faedah dan lain-lain dasar
ditetapkan bagi mempertahankan nilai kadar pertukaran daripada objektif
makro yang lebih penting seperti inflasi dan pengangguran; dan
(d) Kadar tetap pada dasarnya tidak stabil. Negara dalam mekanisme kadar
tetap sering mengikuti dasar ekonomi yang berbeza di mana hasilnya
cenderung untuk kadar inflasi yang berbeza. Ini bermakna, beberapa
negara akan mempunyai kadar inflasi yang rendah dan sangat kompetitif
dan lain-lain akan mempunyai inflasi yang tinggi dan tidak sangat
kompetitif. Negara yang tidak kompetitif akan berada di bawah tekanan
yang teruk secara berterusan. Akhirnya, mereka terpaksa dan perlu
menurunkan nilai mata wang mereka.

DAN DASAR
 Piawaian Emas adalah sistem kewangan antarabangsa yang pernah

digunakan pada suatu masa dahulu, di mana nilai setiap mata wang telah
ditetapkan berdasarkan harga emas. Ia merupakan sistem utama dalam
penentuan kadar pertukaran sebelum 1914.
 Batasan Piawaian Emas adalah negara mempunyai sedikit kawalan ke atas

penawaran wang. Selain itu, penawaran wang negara turut bergantung
kepada jumlah emas yang ada.
 Sistem Bretton Woods adalah sistem di mana mata wang disandarkan

kepada Dolar Amerika. Ia telah ditetapkan pada kadar USD35 bagi setiap
auns emas. Ia digunakan selepas kejatuhan sistem kadar pertukaran tetap
Piawaian Emas pada tahun 1931.
 Batasan bagi sistem Bretton Woods ialah sistem itu tidak simetri. Selain itu,
semua mata wang telah ditetapkan kepada Dolar Amerika. Oleh itu, kerajaan
Amerika telah diwajibkan untuk menukar Dolar untuk emas pada harga
yang tetap.
 Selepas kejatuhan Sistem Bretton Woods pada tahun 1971, sistem kadar
pertukaran fleksibel secara rasminya bermula pada tahun 1973, di mana
permintaan dan penawaran menentukan kadar pertukaran tanpa sebarang
campur tangan kerajaan. Di bawah kadar terapung terurus, kerajaan boleh
campur tangan, jika kadar pertukaran asing turun naik lebih daripada kadar
yang dikehendaki kerajaan.
 Kelebihan kadar pertukaran fleksibel adalah ia membenarkan negara untuk

mencapai keseimbangan dalaman dengan mudah dan secara automatik,
membetulkan ketidakseimbangan dalam imbangan pembayaran secara
lancar dan berterusan, mengatasi masalah pelarasan simetri dan memberikan
autonomi yang lebih besar kepada dasar monetari.
 Walau bagaimanapun, ada kelemahan pada kadar pertukaran fleksibel iaitu

turun naik, ketidakjajaran dan ketidakpastian.
 Kelebihan kadar pertukaran tetap adalah kurang berisiko dan ketidakpastian.

Ia menggalakkan perdagangan dan pelaburan dan tiada spekulasi.

DAN DASAR
 Kelemahan kadar pertukaran tetap adalah tiada pelarasan automatik

imbangan pembayaran, pegangan besar rizab pertukaran asing yang
diperlukan untuk mengekalkan kadar pertukaran tetap dan kehilangan
kebebasan dalam polisi dalaman.
Kadar pertukaran fleksibel Sistem Bretton Woods

Kadar pertukaran terapung terurus Sistem Piawaian Emas
Kadar pertukaran tetap Tabung Kewangan Antarabangsa
(IMF)

256  JAWAPAN
Jawapan
TOPIK 1: PENGENALAN MAKROEKONOMI
Latihan 1.1
1. Inflasi ialah peningkatan dalam paras harga umum.
2. Sebelum krisis kewangan Asia pada tahun 1997 hingga 1998, kadar inflasi
di Malaysia adalah rendah, kira-kira 3%. Kadar inflasi meningkat berikutan
krisis itu iaitu kira-kira 5% pada tahun 1997 dan 1998.
Latihan 1.2
Kitaran perniagaan merujuk kepada pergerakan jangka pendek (pertumbuhan
ekonomi dan kemelesetan) aktiviti ekonomi.
Kadar pengangguran akan meningkat apabila terdapat kemelesetan ekonomi

dan ia akan menurun apabila terdapat pertumbuhan ekonomi.
Kadar pengangguran tidak akan menjadi sifar walaupun terdapat pertumbuhan

ekonomi kerana akan terdapat sebilangan penganggur yang berhenti kerana
inginkan perubahan pekerjaan atau semasa pekerja menunggu peluang
pekerjaan yang lebih baik.
Latihan 1.3
Penyelidik makroekonomi terlibat dalam ramalan, analisis makroekonomi, kajian
makroekonomi, membangun dan menguji teori ekonomi, dan mengumpul data.
Penyelidikan makroekonomi bermanfaat dalam ujian model untuk
meningkatkan ketepatan ramalan mereka. Ia boleh memberikan maklumat
tentang bagaimana penyelidikan ekonomi boleh membantu dalam analisis
makroekonomi dan juga jenis data yang perlu dikumpul.

JAWAPAN  257
Latihan 1.4
Pandangan Klasikal menyatakan bahawa upah dan harga akan berubah dengan
pesat, manakala pandangan Keynes menyatakan bahawa upah dan harga
berubah agak perlahan-lahan apabila ekonomi tidak seimbang. Menurut teori
Klasikal, kadar pengangguran yang tinggi tidak akan bertahan lama dan
perubahan dalam upah dan harga akan membantu ekonomi mencapai
keseimbangan pasaran. Walau bagaimanapun, jika teori Keynes adalah benar,
maka perubahan yang perlahan dalam gaji dan harga akan bermakna bahawa
kadar pengangguran akan kekal tinggi untuk tempoh yang lebih lama kecuali
ada campur tangan kerajaan.
TOPIK 2: PENGELUARAN NEGARA
Latihan 2.1
Penyataan Betul (B) atau Salah (S)
1. B 2. S 3. S 4. B 5. B
Latihan 2.2
1. Perbezaan antara KDNK dan KNK adalah pendapatan bersih dari luar
negara.
KNK = KDNK + pendapatan faktor asing bersih
2. Barangan dimasukkan ke dalam pengiraan untuk tahun 2002 kerana KDNK

mengukur nilai pengeluaran barangan yang dihasilkan, bukannya
barangan yang dijual.
3. Bagi negara membangun, nilai KDNK adalah biasanya lebih tinggi

daripada nilai KNK. Ini kerana pelaburan asing di negara ini adalah lebih
tinggi daripada pelaburan yang dibuat oleh penduduk tempatan di negara
asing.

258  JAWAPAN
Latihan 2.3
1. Kaedah pengiraan KDNK:
(a) Pendekatan perbelanjaan;
(b) Pendekatan pengeluaran; dan
(c) Pendekatan pendapatan.
2. Nilai kos faktor diselaraskan kepada harga pasaran dengan menggunakan

formula di bawah:
Harga pasaran = Kos faktor + Cukai tidak langsung ă Subsidi
Latihan 2.4
1. Aktiviti yang tidak termasuk adalah:
(a) Aktiviti pertanian tradisional;
(b) Aktiviti haram;
(c) Aktiviti produktif yang tidak dibayar; dan
(d) Ganjaran bukan tunai.
2. KDNK dikira berdasarkan harga tetap tahunan. Pada asasnya, nilai KDNK
tidak mempunyai apa-apa unsur perubahan harga dalam perhitungannya.
Hanya kuantiti barangan yang dihasilkan berubah. Sementara itu, KDNK
nominal diukur menggunakan harga bagi tahun semasa.
Latihan 2.5
1. Data pengeluaran negara digunakan untuk:
(a) Mengukur prestasi ekonomi;
(b) Memudahkan pembuat dasar merancang;
(c) Menunjukkan atau menyatakan kejayaan atau kegagalan dasar
kerajaan;
(d) Mengukur taraf hidup rakyat; dan
(e) Menilai sumbangan sektor ekonomi terhadap ekonomi negara.

JAWAPAN  259
2. Terdapat dua jenis faktor yang memberi kesan kepada tahap pendapatan
negara iaitu faktor dalaman dan faktor luaran.
(a) Faktor Dalaman

Salah satu daripada faktor dalaman yang memberi kesan kepada
tahap pengeluaran negara adalah adanya sumber semula jadi seperti
petroleum atau gas. Negara yang kaya dengan sumber semula jadi
pasti mempunyai tahap pengeluaran negara yang lebih tinggi
berbanding dengan negara yang tidak mempunyai sumber asli
langsung.
Tenaga atau faktor buruh memainkan peranan yang penting dalam

menyumbang ke arah pengeluaran negara. Negara yang mempunyai
pekerja rajin dan berkebolehan seperti Jepun pasti akan mempunyai
tahap pengeluaran yang lebih tinggi berbanding dengan negara yang
pekerjanya malas dan tidak produktif.
Jumlah modal yang dimiliki oleh sesebuah negara juga memberi

kesan kepada tahap pengeluaran negara. Negara yang mempunyai
modal yang kurang tidak mampu untuk menghasilkan output yang
besar berbanding dengan negara yang mempunyai modal yang lebih.
Di samping itu, tahap teknologi juga menentukan tahap pengeluaran

negara. Negara yang mempunyai pengetahuan dan kemajuan
teknologi mampu menghasilkan barangan dan perkhidmatan dengan
menggunakan kaedah yang cepat dan cekap.
(b) Faktor Luaran

Pelaburan asing adalah faktor luaran. Ia memainkan peranan penting
dalam meningkatkan pendapatan negara dan pertumbuhan ekonomi
negara. Pelaburan asing sama ada secara langsung atau tidak
langsung, menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi negara dan
tahap pendapatan.
Syarat perdagangan juga memberi kesan kepada pendapatan negara.

Syarat perdagangan adalah nisbah harga negara yang diterima bagi
komoditi eksport dengan harga ia membayar untuk komoditi import.
Syarat perdagangan adalah baik jika ia menunjukkan bahawa kuantiti

import sesebuah negara adalah lebih tinggi daripada jumlah eksport.

260  JAWAPAN
Penerimaan bantuan daripada negara lain juga boleh meningkatkan

taraf hidup di negara penerima. Sebagai contoh, bantuan yang
disediakan oleh organisasi antarabangsa dan negara maju boleh
membantu mengurangkan kadar kemiskinan di negara miskin.
Pengeluaran negara membangun juga boleh diperbaiki dengan
bantuan negara lain.
Latihan 2.6
1. Masalah dalam pengiraan pengeluaran negara adalah seperti berikut:
(a) Mengumpulkan Maklumat

Mengumpul maklumat atau data adalah sukar kerana ada beberapa
pihak seperti peniaga kecil-kecilan dan petani yang tidak menyimpan
rekod terperinci tentang aktiviti ekonomi mereka. Nilai pengeluaran
yang diperoleh daripada mereka biasanya angka anggaran. Kesilapan
berlaku apabila mengklasifikasikan maklumat ini yang boleh
menyebabkan kekeliruan dalam proses pengiraan.
(b) Pengiraan Dua Kali

Kesukaran dalam mengenal pasti barangan akhir dan barangan
perantaraan mungkin membawa kepada masalah pengiraan dua kali.
Produk boleh diklasifikasikan sebagai akhir atau pertengahan
bergantung kepada penggunaannya. Sebagai contoh, tepung yang
dibeli oleh suri rumah dianggap sebagai produk akhir. Walau
bagaimanapun, tepung yang dibeli oleh pembuat roti dianggap
sebagai produk perantaraan.
(c) Penentuan Harga Barangan

Biasanya, harga barangan berbeza dari satu kawasan ke kawasan lain.
Di samping itu, harga barang tertentu sentiasa berubah-ubah seperti
harga minyak sawit yang berubah setiap hari. Oleh itu, kesukaran
timbul dalam menentukan harga yang perlu diambil kira dalam
menghitung pengeluaran negara.
(d) Pengukuran Penurunan Nilai

Adalah sukar untuk mengira nilai mata wang kerana tidak ada rekod
yang terperinci tentang penurunan nilai untuk beberapa aktiviti
ekonomi. Selain itu, terdapat kaedah yang berbeza dalam membuat
pengiraan penurunan nilai dan setiap kaedah memberikan angka
yang berbeza.

JAWAPAN  261
2. Kitaran perniagaan merujuk kepada turun naik berkala dalam kadar

aktiviti ekonomi, seperti yang diukur oleh tahap pekerjaan, harga dan
pengeluaran.
Terdapat lima fasa dalam kitaran perniagaan iaitu puncak, lompang,

pemulihan, pertumbuhan (perkembangan) dan kemelesetan (pengecutan).
Titik antara peringkat adalah ditunjukkan oleh puncak dan lompang. Fasa
yang paling penting dalam kitaran perniagaan adalah pertumbuhan
(perkembangan) dan kemelesetan (pengecutan). Ekonomi dikatakan telah
mencapai kitaran penuh apabila ekonomi telah melalui lima peringkat.
Sebagai contoh, kitaran perniagaan yang bermula di puncak adalah
lengkap apabila ia berakhir di puncak seterusnya.
Kemelesetan bermula di puncak dan berakhir pada lompang. Kemelesetan

berlaku apabila nilai pengeluaran negara benar jatuh untuk dua suku tahun
secara berterusan. Ciri-ciri utama kemelesetan termasuk penurunan dalam
permintaan untuk tenaga kerja dan pengurangan dalam perbelanjaan oleh
pengguna. Kemelesetan juga dicerminkan dalam penurunan dalam
keuntungan syarikat. Oleh kerana perbelanjaan pengguna berkurangan
semasa kemelesetan, semua produk firma tidak terjual meningkat dan ini
akan meningkatkan inventori firma.
Sebaliknya, pengembangan bermula pada lompang dan berakhir di

puncak. Pada peringkat awal pengembangan, ia dipanggil pemulihan. Ini
berlaku apabila pengeluaran negara sebenarnya meningkat selama enam
bulan secara berterusan. Pertumbuhan dalam ekonomi mencerminkan
peningkatan keyakinan sektor perniagaan, kenaikan dalam pelaburan dan
permintaan untuk buruh. Dengan peningkatan pendapatan, kuasa
perbelanjaan rakyat juga meningkat. Keuntungan firma juga naik dan
inventori dikurangkan.

262  JAWAPAN
TOPIK 3: TEORI PENENTU KESEIMBANGAN

PENDAPATAN
Latihan 3.1
1. Pendapatan boleh guna = Penggunaan + Simpanan
2. Pengganda adalah nisbah antara perubahan dalam pendapatan negara dan

perubahan perbelanjaan agregat, nilai pengganda = 1/MPS.
3. Jika C = 100 + 0.8Y dan I = 50,
Pada tahap keseimbangan,
Y = C+I
Y = 100 + 0.8Y + 50
0.2Y = 150
Y = 750
4. Oleh kerana MPC + MPS = 1, maka MPS = 0.25.
5. Atas.
6. Kecenderungan mengguna marginal (MPC).
7. Bocoran adalah lebih besar daripada suntikan, oleh itu tahap pendapatan
negara berkurangan. Ia juga mewujudkan deflasi.
Latihan 3.2
1. Sila rujuk kepada perbincangan mengenai cukai dan perbelanjaan kerajaan
untuk jawapan.
2. Simpanan + Cukai = Pelaburan + Perbelanjaan kerajaan.
3. Pengganda perbelanjaan kerajaan = 1/MPS

= 1/0.4 = 2.5

JAWAPAN  263
4. Jika MPC = 0.4, maka pengganda perbelanjaan kerajaan = 1/0.6 = 1.67.

Oleh itu, jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan sebanyak RM2 juta, maka
tahap pendapatan keseimbangan akan meningkat sebanyak RM2  1.67 =
RM3.33 juta.
Latihan 3.3
1. Pemain dalam ekonomi empat sektor:
(a) Isi rumah;
(b) Firma;
(c) Kerajaan; dan
(d) Negara asing.
Dua konsep tambahan bagi ekonomi empat sektor adalah import dan
eksport.
2. Syarat keseimbangan:
Y = C + I +G +(X ăM) atau S + T + M = I + G + X
3. Kenaikan, penurunan.
4. Pengganda eksport = 1/MPS = 1/0.1 = 10

Perubahan dalam pendapatan = 10 perubahan dalam eksport
Perubahan dalam eksport = 200/10 = 20
Oleh itu, eksport perlu ditingkatkan sebanyak 20.
Latihan 3.4
1. Dasar fiskal adalah dasar kerajaan yang digunakan untuk mencapai
objektif kerajaan atau matlamat ekonomi seperti kadar pekerjaan yang lebih
tinggi, kadar inflasi yang stabil dan pertumbuhan ekonomi yang
menggalakkan. Dasar fiskal terdiri daripada dua komponen yang utama
iaitu perbelanjaan kerajaan dan cukai.

264  JAWAPAN
2. Dasar fiskal budi bicara merujuk kepada keadaan apabila kerajaan

membuat beberapa perubahan dalam cukai dan perbelanjaan kerajaan
untuk mengatasi masalah ekonomi yang tidak boleh dikendalikan melalui
dasar fiskal automatik.
3. Persamaan: Ia berlaku apabila penawaran agregat berbeza daripada

permintaan agregat.
Perbezaan: Jurang inflasi berlaku apabila permintaan agregat adalah lebih

daripada penawaran agregat. Jurang deflasi berlaku apabila permintaan
agregat kurang daripada penawaran agregat.
TOPIK 4: WANG DAN SISTEM PERBANKAN
Latihan 4.1
1. Wang boleh ditakrifkan sebagai alat perantara yang diterima secara
universal sebagai satu cara pertukaran. Ia mempunya ciri-ciri seperti
berikut:
(a) Nilai yang stabil;
(b) Tahan lama;
(c) Sukar untuk dipalsukan;
(d) Mesti mudah untuk dibawa; dan
(e) Mesti dibuat untuk dibahagikan kepada unit yang lebih kecil.
2. Empat fungsi atau wang adalah:
(a) Alat Pertukaran

Wang adalah penting untuk membeli barangan dan perkhidmatan.
Pembelian dan penjualan barangan dan perkhidmatan menjadi
mudah dengan wang kerana sistem harga boleh dibentuk. Peruncit
boleh menjalankan perniagaan dengan pemborong gula, beras,
tepung, makanan dalam tin, minyak masak dan sebagainya dengan
mudah kerana kewujudan wang. Begitu juga dengan wang, pengguna
boleh membeli apa yang mereka perlukan dengan mudah daripada
peniaga. Keadaan ini benar-benar berbeza daripada sistem barter
kerana dalam sistem barter, anda perlu memastikan bahawa pihak
yang satu lagi mahu apa yang anda tawarkan. Sebagai contoh, jika
seseorang mempunyai tepung dan mahukan beras, dia perlu untuk
JAWAPAN  265
mencari orang lain yang mempunyai beras dan mahukan tepung. Ini
menjadikan ia sukar untuk menjalankan perniagaan.
(b) Unit Akaun

Wang digunakan sebagai penanda aras yang sama untuk menetapkan
harga barang di seluruh ekonomi. Unit akaun atau ukuran nilai
bermakna wang berfungsi sebagai unit pengukur untuk harga.
Dengan kata lain, harga barang yang dinyatakan dalam bentuk unit
kewangan. Sama seperti berat diukur dalam kilogram, dan jarak
dalam kilometer, kita boleh menggunakan Ringgit Malaysia (RM)
untuk mengukur nilai barangan dan perkhidmatan. Ini menjadikan
sistem perakaunan lebih mudah. Pengukuran barangan,
perkhidmatan dan kekayaan boleh dilakukan dengan menggunakan
unit pengukuran yang sama, iaitu wang.
(c) Penyimpan Nilai

Oleh kerana wang merupakan aset yang mudah ditukar, ia mudah
disimpan untuk kegunaan masa depan. Oleh itu, sektor ekonomi
seperti isi rumah, firma, kerajaan dan segmen luar negara sanggup
untuk menyimpan dan meminjam wang.
(d) Piawaian Pembayaran Tertangguh

Wang digunakan sebagai penanda aras piawai untuk menyatakan
pembayaran pada masa hadapan untuk pembelian semasa iaitu
membeli sekarang dan membayar kemudian. Begitu juga pinjaman
dari institusi kewangan boleh diukur dengan kadar wang.
Latihan 4.2
1. BNM perlu memastikan bahawa sistem perbankan beroperasi dengan betul
dan lancar kerana ia adalah keperluan bagi pertumbuhan ekonomi yang
baik. Oleh itu, BNM perlu mengawal aktiviti institusi kewangan supaya ia
adalah selari dengan objektif kerajaan.
2. Tiga deposit yang diterima oleh bank perdagangan adalah:

(a) Deposit simpanan: Tiada kemudahan cek dan simpanan mendapat
faedah pulangan.
(b) Deposit tetap: Simpanan untuk satu tempoh masa yang tetap dan
faedah dibayar. Tiada kemudahan cek.
(c) Deposit semasa: Faedah tidak dibayar tetapi pendeposit diberi
kemudahan cek.

266  JAWAPAN
Latihan 4.3
(a) Pengganda deposit = 1/RR = 1/0.25 = 4
(b) Jumlah penawaran wang = Nilai pengganda  Deposit

= 4  RM2,000
= RM8,000
Latihan 4.4
1. Penciptaan wang tidak merujuk kepada aktiviti percetakan wang. Ia
merujuk kepada proses pengganda yang berlaku setiap masa kredit
diberikan kepada pelanggan kerana pemberian kredit baru akan
menambah jumlah penawaran wang (M1, M2 dan M3) di pasaran. Proses
menambah penawaran wang dipanggil penciptaan wang atau penciptaan
kredit.
2. Industri berasaskan pertanian boleh berkembang dan maju melalui dasar

kewangan dengan mengenakan kadar faedah yang rendah kepada petani.
Ini akan menggalakkan dan meningkatkan aktiviti dalam sektor pertanian
dan akhirnya, membantu dalam meningkatkan pengeluaran daripada
sektor ini.
Latihan 4.5
1. Permintaan wang untuk tujuan berwaspada merujuk kepada permintaan
wang yang diperlukan untuk menghadapi peristiwa yang tidak diduga
seperti kemalangan, kematian dan sebagainya. Dalam kehidupan, kita
biasanya menghadapi peristiwa yang tidak diduga. Peristiwa yang tidak
diduga biasanya membuat ia sukar bagi kita untuk merancang
perbelanjaan kita. Contohnya ialah apabila anda diberhentikan kerja kerana
syarikat anda telah mengalami kerugian akibat kemelesetan ekonomi.
Sementara mencari pekerjaan baru, anda mungkin perlu menggunakan
wang simpanan anda untuk perbelanjaan harian anda. Oleh itu, anda perlu
menyimpan atau mengetepikan sebahagian daripada pendapatan atau gaji
anda untuk perbelanjaan yang tidak diduga.
2. Faktor utama yang mempengaruhinya adalah tahap pendapatan. Lebih

tinggi pendapatan, semakin banyak wang akan disimpan untuk tujuan ini.

JAWAPAN  267
Latihan 4.6
1. Deposit semasa merujuk kepada simpanan di bank yang tidak mendapat
faedah tetapi pendeposit disediakan dengan kemudahan untuk
mengeluarkan wang dengan menggunakan cek.
2. Apabila penawaran wang melebihi permintaan wang, akan ada wang yang
berlebihan dalam pasaran. Untuk menggunakan wang berlebihan, orang
ramai akan membeli bon. Proses yang berterusan akan menyebabkan harga
bon meningkat, manakala kadar faedah akan jatuh sehingga ia mencapai
tahap keseimbangan.
3. (a) Permintaan wang dikurangkan dari Md untuk Md1 dan kadar faedah
turun dan juga untuk R1.
(b) Dalam usaha untuk mengekalkan kadar faedah, bank pusat akan
mengurangkan penawaran wang di pasaran.
(c) Mengurangkan penawaran wang di pasaran adalah dasar kewangan

menguncup.

268  JAWAPAN
TOPIK 5: WANG, KADAR FAEDAH DAN

PENDAPATAN: ANALISIS DASAR
Latihan 5.1
1. Peningkatan dalam perbelanjaan kerajaan mungkin menyebabkan
pengurangan dalam perbelanjaan pelaburan swasta. Jika penawaran wang
tidak berkembang untuk menampung peningkatan pendapatan dan
dengan itu peningkatan dalam permintaan wang, perbelanjaan pelaburan
yang dirancang sebahagiannya akan disisih keluar oleh kadar faedah yang
lebih tinggi. Walaupun pendapatan masih meningkat, kesan pengganda
daripada kenaikan dalam perbelanjaan kerajaan (G) adalah berkurangan
kerana kadar faedah yang lebih tinggi mempunyai kesan negatif ke atas
pelaburan yang dirancang.
2. Kesan penyisihan keluar bergantung kepada sensitiviti perbelanjaan

pelaburan yang dirancang kepada perubahan dalam kadar faedah. Jika
pelaburan yang dirancang tidak sensitif kepada perubahan dalam kadar
faedah, apa-apa perubahan kepada kadar faedah tidak akan memberi kesan
kepada pelaburan yang dirancang. Ini bermakna bahawa tidak ada kesan
penyisihan keluar. Walau bagaimanapun, jika pelaburan yang dirancang
adalah sangat sensitif kepada perubahan dalam kadar faedah, kesan
daripada penyisihan akan menjadi lebih besar. Perubahan kecil dalam
kadar faedah akan menyebabkan kesan yang lebih besar ke atas pelaburan
yang dirancang dan seterusnya kepada tahap pendapatan.
TOPIK 6: PERMINTAAN AGREGAT DAN PENAWARAN

AGREGAT
Latihan 6.1
1. Keluk permintaan agregat bercerun negatif untuk menunjukkan hubungan
negatif antara harga dan tahap pengeluaran, dengan anggapan bahawa
semua faktor lain adalah tetap.
2. Empat faktor yang mengubah keluk permintaan agregat adalah:
(a) Perbelanjaan Penggunaan (C)

Perbelanjaan penggunaan biasanya berkaitan dengan isi rumah. Antara
faktor yang mempengaruhi penggunaan dan menyebabkan keluk AD
beralih ke kiri atau kanan adalah kekayaan pengguna, jangkaan
pengguna, hutang isi rumah dan cukai.

JAWAPAN  269
(b) Perbelanjaan Pelaburan (I)

Perbelanjaan pelaburan biasanya ditanggung oleh firma. Perubahan
dalam membeli barang modal dan lain-lain pelaburan akan
menyebabkan keluk AD bergerak sama ada ke kiri atau ke kanan.
Perubahan dalam pelaburan boleh disebabkan oleh kadar faedah,
pulangan yang dijangka daripada projek pelaburan, cukai
perniagaan, tahap lebihan kapasiti dan teknologi.
(c) Pembelian Kerajaan (G)

Jika kerajaan meningkatkan perbelanjaan dalam menyediakan
infrastruktur melalui dasar bajet mengembang, keluk AD akan beralih
ke kanan. Sebaliknya, jika kerajaan mengamalkan dasar belanjawan
menguncup, maka keluk AD akan bergerak ke kiri.
(d) Eksport Bersih (X ă M)

Perubahan dalam eksport berkait dengan pergerakan keluk AD. Ia
dipengaruhi oleh faktor selain daripada harga iaitu:
(i) Pendapatan Asing

Apabila pendapatan asing adalah tinggi, maka permintaan
mereka juga secara relatifnya adalah agak tinggi sama ada untuk
barangan tempatan atau asing. Permintaan untuk barang asing
akan meningkatkan eksport negara pengeksport (menganggap
bahawa import negara pengeksport kurang). Peningkatan
eksport bersih ditunjukkan dalam peralihan keluk AD ke kanan.
Jika pendapatan di negara asing adalah rendah, maka eksport
bersih akan berkurangan dan keluk AD akan bergerak ke kiri.
(ii) Kadar Pertukaran Mata Wang Asing

Perubahan dalam kadar pertukaran mata wang asing juga
mempengaruhi eksport bersih dan permintaan agregat (AD).
Sebagai contoh, kadar pertukaran antara Ringgit Malaysia dan
Dolar Amerika (kadar pertukaran E = RM/Dolar). Jika nilai
Ringgit merosot, maka kadar pertukaran turut meningkat.
Amerika boleh mendapatkan lebih banyak Ringgit manakala
rakyat Malaysia akan mendapat lebih sedikit Dolar.
Kemerosotan nilai Ringgit akan membuatkan barangan
Malaysia agak murah berbanding dengan barangan Amerika.
Oleh yang demikian, eksport bersih Malaysia akan meningkat
(dengan andaian bahawa import kita adalah kurang daripada
eksport). Fenomena ini akan menggerakkan keluk AD ke kanan.
Keadaan sebaliknya akan membuat keluk bergerak ke arah yang
lain.

270  JAWAPAN
3. Keseimbangan ekonomi makro dalam jangka pendek merujuk kepada

keadaan di mana firma dan penawaran sumber tidak menyedari keadaan
pasaran yang penuh. Ia tidak berlaku di tahap guna tenaga penuh.
4. Perubahan dalam perbelanjaan kerajaan adalah dasar fiskal kerana

perbelanjaan kerajaan adalah komponen yang biasanya digunakan oleh
kerajaan untuk menjalankan dasar belanjawan.
5. Keluk penawaran agregat jangka panjang adalah menegak kerana output

yang dihasilkan adalah keluaran potensi. Kos dan harga meningkat
bersama-sama.
TOPIK 7: PENGANGGURAN DAN INFLASI
Latihan 7.1
1. Pengangguran merujuk kepada tenaga buruh yang tidak bekerja. Mereka
adalah kumpulan umur bekerja yang berumur 16 tahun ke atas yang tidak
bekerja tetapi masih aktif mencari pekerjaan.
2. Kadar pengangguran sebanyak 4% bermakna 4% daripada tenaga buruh di

negara ini tidak berfungsi.
Latihan 7.2
1. Kedua-dua individu yang menganggur dan pekerja tidak giat tidak
mempunyai pekerjaan. Perbezaan antara kedua-duanya adalah orang yang
menganggur aktif mencari pekerjaan manakala pekerja tidak giat gagal
menunjukkan minat untuk bekerja atau berusaha untuk mencari pekerjaan.
2. Pekerja sepenuh masa adalah mereka yang bekerja 35 jam atau lebih dalam
seminggu. Pekerja sambilan hanya bekerja kurang daripada 35 jam
seminggu.

JAWAPAN  271
Latihan 7.3
1. Jenis pengangguran:
(a) Geseran
Pengangguran geseran atau pengangguran biasa hanya wujud untuk
tempoh yang singkat. Ia berlaku apabila individu bergerak antara
pekerjaan, kerjaya dan lokasi.
Kadangkala, ada orang sanggup menjadi penganggur, sementara

menunggu untuk mendapatkan pekerjaan lain dan bukan kerana
mereka tidak dapat mencari pekerjaan.
Biasanya, pengangguran geseran akan terus wujud sepanjang masa,

terutamanya apabila ekonomi mengalami pertumbuhan pesat yang
berterusan. Pengangguran ini akan wujud walaupun ekonomi adalah
Walau bagaimanapun, kerana pengangguran ini adalah berjangka

pendek, ia bukanlah masalah yang serius.
(b) Struktur
Pengangguran struktur berlaku kerana pekerja tidak mempunyai
kepakaran dan keupayaan untuk bekerja dalam sektor baru. Ia
biasanya wujud untuk tempoh yang lebih lama dan dasar kerajaan
perlu dilaksanakan untuk mengatasi masalah ini.
Pertumbuhan ekonomi negara biasanya akan disusuli dengan

perubahan struktur dan perubahan dalam aktiviti ekonomi. Sebagai
contoh, di Malaysia, bermula pada awal 1980an, sektor perindustrian
menjadi lebih penting berbanding dengan sektor pertanian. Ini
menyebabkan beberapa pekerja akan diberhentikan kerja kerana
kemahiran yang dimiliki oleh petani tidak boleh digunakan dalam
sektor perindustrian.
(c) Kitaran
Pengangguran kitaran adalah disebabkan oleh keadaan ekonomi yang
naik dan turun. Ia berlaku apabila kadar pengangguran bergerak
dalam arah yang bertentangan dengan kadar pertumbuhan KDNK.
Oleh itu, apabila pertumbuhan KDNK adalah kecil (atau negatif), kadar
pengangguran pula akan tinggi. Apabila terdapat kemelesetan
ekonomi, permintaan untuk barangan dan perkhidmatan akan jatuh.
Ini akan memaksa syarikat untuk mengurangkan pengeluaran mereka
dan dengan itu, mengurangkan pekerja mereka.

272  JAWAPAN
2. Kadar pengangguran semula jadi sama dengan kadar pengangguran

struktur serta kadar pengangguran geseran. Ia wujud apabila kadar
pengangguran kitaran adalah sifar.
3. Guna tenaga penuh adalah keadaan ekonomi di mana setiap individu yang
mahu bekerja dibayar gaji atau upah mengikut pasaran semasa pekerjaan.
Dalam konteks yang lebih besar, ia merujuk kepada keadaan di mana
sumber pengeluaran digunakan sepenuhnya tanpa pembaziran. Ia juga
boleh ditakrifkan sebagai tahap pengeluaran di mana kadar pengangguran
sebenar sama dengan kadar pengangguran semula jadi.
Latihan 7.4
1. Sebab pengangguran:
(a) Kehilangan Pekerjaan

Hilang pekerjaan adalah seseorang yang telah secara sukarela
ditamatkan atau dibuang kerja, sama ada secara sementara atau
selama-lamanya. Terdapat banyak sebab untuk ini, sebagai contoh,
kegagalan pekerja untuk memenuhi keperluan kerja atau keadaan/
kegagalan firma itu untuk memenuhi keperluan pekerja itu sendiri.
Mereka yang telah kehilangan pekerjaan mempunyai dua pilihan

sama ada untuk mencari pekerjaan baru atau meninggalkan tenaga
kerja. Mereka yang meninggalkan tenaga kerja tidak dianggap
menganggur.
(b) Lepasan Kerja

Terdapat beberapa orang yang secara sukarela meninggalkan
pekerjaan mereka dan tidak semestinya kerana mereka telah
diberhentikan. Jika mereka telah meninggalkan pekerjaan kerana
mereka telah menerima tawaran lain, maka ini tidak akan
menyumbang ke arah peningkatan dalam kadar pengangguran.
Kadar pengangguran hanya akan meningkat sekiranya lepasan kerja
masih mencari pekerjaan baru.

JAWAPAN  273
(c) Peserta Baru dan Peserta Semula

Peserta baru adalah mereka yang baru sahaja menamatkan pengajian
mereka dan bersedia untuk menyertai tenaga kerja. Mereka tidak
pernah sebelum ini diambil bekerja dan aktif mencari pekerjaan untuk
kali pertama. Walau bagaimanapun, sementara mencari pekerjaan
yang sesuai, mereka perlu menganggur.
Peserta semula adalah mereka yang sebelum ini telah diklasifikasikan

sebagai bekerja tetapi telah keluar daripada tenaga kerja bagi tempoh
masa sebelum aktif mencari pekerjaan sekali lagi. Biasanya, mereka
akan menganggur semasa mencuba mendapatkan pekerjaan baru.
2. Kesan negatif pengangguran terhadap ekonomi:
Kesan Negatif Huraian

Pengangguran Kadar pengangguran yang tinggi akan merosakkan
tidak pertumbuhan ekonomi dan prestasi. Terdapat juga kapasiti
menggalakkan berlebihan daripada faktor pengeluaran industri seperti
pertumbuhan mesin. Ini secara tidak langsung akan menyebabkan
ekonomi penurunan dalam tahap pelaburan.
Penurunan hasil Apabila orang menganggur, kutipan cukai juga berkurangan.

kerajaan Kerajaan kemudian telah mengurangkan perbelanjaan untuk
meningkatkan pertumbuhan ekonomi.
Pembaziran Kadar pengangguran yang tinggi memaksa ekonomi untuk

sumber beroperasi pada tahap di bawah maksimum. Pembaziran
pengeluaran sumber membawa penghasilan keluaran jauh lebih rendah
daripada keluaran potensi.
Latihan 7.5
1. Peningkatan berterusan dalam paras harga umum dikenali sebagai inflasi.
2. Komponen utama bakul pengguna IHP Malaysia adalah perbelanjaan

untuk makanan yang mewakili 34% daripada jumlah perbelanjaan.

274  JAWAPAN
Latihan 7.6
1. Ada tiga langkah utama dalam pengiraan IHP iaitu:
(a) Mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun asas.
(b) Mengira kos bakul pengguna IHP pada harga tahun semasa.
(c) Mengira IHP tahun asas dan tahun semasa.
IHP baru  IHP lama

2. Kadar inflasi = 100
IHP lama
TOPIK 8: PERDAGANGAN ANTARABANGSA
Latihan 8.1
1. Perdagangan antarabangsa adalah proses bertukar-tukar atau menjual dan
membeli barangan dan perkhidmatan antara dua atau lebih negara.
2. Faktor utama yang menggalakkan perdagangan antarabangsa adalah:
(a) Perbezaan Pemilikan Faktor Pengeluaran

Setiap negara mempunyai faktor pengeluaran sendiri yang berbeza
dari segi jenis, kualiti dan kuantiti. Perbezaan ini adalah faktor utama
mengapa negara menjalankan perdagangan dengan satu sama lain.
Faktor pengeluaran yang berlainan menjadikan setiap negara
menumpukan kepada penghasilan yang berbeza.
(b) Perbezaan Cuaca

Perbezaan dalam iklim menyebabkan negara menumpukan perhatian
kepada menghasilkan pelbagai jenis produk. Sebagai contoh, iklim
panas dan lembap di kebanyakan negara Asia Tenggara, menjadikan
negara seperti Malaysia, Indonesia dan Thailand memberi tumpuan
kepada tanaman getah. Iklim sejuk di Australia dan New Zealand
membolehkan kedua-dua negara ini untuk memberi tumpuan kepada
pengeluaran buah-buahan seperti epal dan oren. Jadi, iklim yang
berbeza menyebabkan pengeluaran barang yang berbeza. Perbezaan
dalam pertanian menggalakkan negara-negara untuk berdagang
antara satu sama lain.

JAWAPAN  275
(c) Perbezaan Kemahiran Buruh

Setiap negara mempunyai tahap kemahiran buruh yang tersendiri.
Sebagai contoh, negara seperti Jepun, Amerika Syarikat dan
Singapura mempunyai tenaga kerja mahir dalam sektor
perindustrian. Oleh itu, negara ini memberi tumpuan kepada
pengeluaran barangan industri. Negara lain seperti New Zealand,
Australia, China dan Malaysia mempunyai tenaga kerja mahir dalam
sektor pertanian. Perbezaan dalam kemahiran pekerja menyebabkan
pengeluaran pelbagai jenis barangan dan ini menggalakkan
perdagangan antarabangsa.
(d) Perbezaan Corak Penggunaan

Biasanya, masyarakat yang berlainan mempunyai cita rasa, pilihan
dan corak perbelanjaan yang berlainan. Keadaan ini menyebabkan
pengeluaran barang mengikut keperluan dan pilihan masyarakat.
Oleh itu, setiap negara akan menghasilkan pelbagai jenis barang.
Pelbagai jenis barangan yang dihasilkan menggalakkan perdagangan
antarabangsa.
Latihan 8.2
1. Faedah mutlak ditakrifkan sebagai keupayaan negara untuk menghasilkan
lebih banyak produk daripada negara lain dengan jumlah sumber yang
sama. Faedah berbanding merujuk kepada keupayaan negara untuk
menghasilkan produk dengan kos relatif lebih rendah berbanding dengan
negara lain.
2. Faedah mutlak melihat kecekapan pengeluaran mutlak dengan mengambil

kira kuantiti output yang boleh dihasilkan menggunakan jumlah input.
Faedah berbanding melihat kecekapan relatif dengan mengambil kira
pengeluaran dengan kos melepas yang paling rendah.

276  JAWAPAN
Latihan 8.3
1. Empat manfaat perdagangan antarabangsa:
Manfaat
Perdagangan Huraian
Antarabangsa
Memperoleh Rakyat di setiap negara memerlukan pelbagai barangan.
barangan yang Walau bagaimanapun, setiap negara tidak dapat
tidak boleh menghasilkan semua barang-barang yang dikehendaki dan
dihasilkan dalam diperlukan. Oleh itu, perdagangan antara negara dijalankan
negara untuk memperoleh barang-barang yang tidak boleh
dikeluarkan dalam negara. Sebagai contoh, Malaysia
mempunyai kepakaran dalam pengeluaran minyak sawit,
getah dan lain-lain produk perladangan untuk dieksport ke
negara-negara lain. Sebaliknya, Malaysia mendapatkan
barang yang tidak boleh dihasilkan di negara ini seperti
kapal terbang, epal dan oren.
Meluaskan Pengeluaran negara dapat dipasarkan secara meluas

pasaran untuk melalui perdagangan antarabangsa. Barangan yang dibuat
produk tempatan dalam negara boleh dieksport ke negara lain. Kuantiti
pengeluaran yang lebih tinggi akan membantu kecekapan
pengguna faktor pengeluaran. Ini akan mengurangkan kos
pengeluaran dan harga. Selain itu, ia akan meningkatkan
kebajikan dan juga keadaan hidup rakyat.
Meningkatkan Perdagangan antarabangsa menggalakkan pengkhususan.

kecekapan Pengkhususan bermakna setiap negara pakar dalam
penggunaan menghasilkan produk tertentu yang mana ia boleh
faktor dilakukan dengan cekap. Ini akan memastikan kecekapan
pengeluaran dalam penggunaan faktor pengeluaran.
Memperoleh Perdagangan antarabangsa membolehkan teknologi moden

teknologi moden untuk diimport dari negara maju ke negara membangun.
Teknologi moden akan membolehkan negara membangun
untuk meningkatkan keupayaan pengeluaran mereka.
Perdagangan antarabangsa juga membolehkan negara
membangun untuk menikmati penggunaan produk
berteknologi tinggi seperti komputer, kamera digital dan
sebagainya.

JAWAPAN  277
2. Kaedah untuk menghadkan perdagangan bebas adalah:
(a) Tarif
Tarif adalah cukai ke atas barangan asing yang diimport. Tarif boleh
dibahagikan kepada tiga jenis:
(i) Tarif Ad valorem: Cukai import yang dikira berdasarkan

peratusan nilai barang yang diimport.
(ii) Tarif Khusus: Potongan cukai tetap yang tidak bergantung

kepada nilai barang yang diimport.
(iii) Tarif Kompaun: Gabungan tarif ad valorem dan tarif khusus.
(b) Kuota
Kuota adalah had maksimum yang ditetapkan pada jumlah barangan
yang boleh diimport ke dalam negara dalam tempoh masa tertentu.
Pelaksanaan kuota tidak akan mempengaruhi hasil kerajaan. Malah,
kuota memberi perlindungan kepada firma tempatan. Tiada
persaingan lebih sengit daripada syarikat asing apabila kuota dipenuhi.
Kesan utama kuota adalah bahawa ia meningkatkan harga barangan
yang diimport. Walau bagaimanapun, memandangkan kuantiti yang
terhad untuk barangan, pengguna sanggup menghabiskan banyak
wang bagi mendapatkan produk ini.
(c) Subsidi
Kerajaan memberi subsidi kepada pengeluar untuk memperbaiki
kedudukan pasaran mereka. Dengan subsidi, pengeluar boleh
memasarkan produk mereka pada harga yang lebih rendah daripada
kos sebenar mereka. Subsidi boleh dalam pelbagai bentuk seperti
pengagihan wang tunai secara langsung, konsesi cukai, pinjaman
pada kadar faedah di bawah pasaran dan lain-lain. Dua jenis subsidi
yang biasanya digunakan adalah subsidi pengeluaran domestik yang
diberikan kepada pengeluar barangan pesaing import dan subsidi
eksport yang diberikan kepada pengeluar barangan yang dieksport
ke negara asing.
(d) Halangan Eksport Sukarela

Dengan VER, kerajaan dapat menyederhanakan keinginan persaingan
antarabangsa dengan membenarkan pengeluar domestik yang kurang
cekap untuk mengambil bahagian dalam pasaran yang dikawal oleh
pengeluar asing. Ini membolehkan produk dijual pada harga yang
lebih rendah.

278  JAWAPAN
(e) Kawalan Pertukaran Mata Wang Asing

Kerajaan boleh mengawal mata wang asing yang digunakan dengan
mengenakan pelbagai bentuk kawalan untuk mempengaruhi aktiviti
perdagangan antarabangsa seperti import. Antara kaedah yang
digunakan untuk mengawal kuantiti barang yang diimport adalah
dengan mengawal jumlah mata wang asing yang digunakan untuk
mengimport barang ini. Alternatif lain adalah untuk menjual mata
wang asing pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan kadar
pasaran.
(f) Sekatan Lain

Kerajaan juga boleh menggunakan kaedah lain untuk mengurangkan
penggunaan barang yang diimport. Sebagai contoh, kerajaan boleh
mengarahkan semua jabatan kerajaan untuk menggunakan produk
yang dibuat di dalam negara sahaja, seperti kereta nasional Proton.
Kerajaan juga boleh mengarahkan institusi kewangan seperti bank
untuk mengurangkan pemberian pinjaman bagi menyokong
pembelian barang yang diimport.
Latihan 8.4
1. Syarat perdagangan boleh ditakrifkan sebagai nisbah harga atau kuantiti
komoditi eksport kepada harga atau kuantiti satu komoditi import.
2. Perlindungan diperlukan untuk:
(a) Melindungi Industri Baru

Setiap negara mempunyai industri baru untuk dibangunkan. Satu
industri baru tidak bersedia untuk bersaing dengan syarikat asing
dan ia perlukan bantuan dan sokongan kerajaan untuk meneruskan
operasi. Tanpa bantuan kerajaan, ia akan berdepan persaingan yang
kuat dan mungkin juga perlu ditutup jika ia gagal hidup untuk terus
bersaing.
(b) Melindungi Keselamatan Negara

Barang tertentu perlu dihasilkan oleh negara itu sendiri. Sesebuah
negara tidak boleh bergantung kepada negara lain untuk
menghasilkan barang tertentu. Ini adalah atas sebab keselamatan.
Sebagai contoh, jika Malaysia bergantung kepada Thailand
sepenuhnya untuk mendapatkan bekalan beras, dan sekiranya
peperangan berlaku antara Malaysia dengan Thailand, maka ini
mungkin boleh menjejaskan keselamatan negara seperti Thailand
boleh menyekat bekalan beras ke Malaysia.
JAWAPAN  279
(c) Mempelbagaikan Aktiviti Ekonomi

Sekatan perdagangan juga perlu untuk mempelbagaikan aktiviti
ekonomi negara yang akan menyumbang ke arah pendapatan negara
melalui pertukaran asing. Jika sesebuah negara banyak bergantung
kepada industri eksport tertentu, ia boleh menyebabkan penurunan
dalam pendapatan negara, jika industri merosot.
(d) Melindungi Sumber

Dasar perlindungan juga boleh digunakan untuk melindungi industri
tempatan dan sumber mereka. Apabila pengguna mula bergantung
kepada barangan import, ia tidak menggalakkan aktiviti ekonomi
dalam negeri. Ini akan memberi kesan kepada permintaan bagi
sumber tempatan termasuklah pengeluaran tenaga kerja. Ini akan
menyebabkan kadar pengangguran naik. Lain-lain masalah sosial
yang berkaitan akan muncul adalah rompakan, kecurian dan
ketidakstabilan politik.
(e) Melaksanakan Langkah Anti-lambakan

Anti-lambakan merujuk kepada aktiviti syarikat asing yang
mempunyai pengeluaran berlebihan dan dijual kepada negara lain
dengan harga yang jauh lebih rendah berbanding dengan harga yang
dijual di negara sendiri. Keadaan ini akan menggalakkan import. Jika
ini berterusan, secara seriusnya ia akan memberi kesan kepada
industri tempatan. Oleh itu, dasar perlindungan diperlukan untuk
menjaga kebajikan industri tempatan kerana ia menyumbang ke arah
ekonomi negara.

280  JAWAPAN
TOPIK 9: KEWANGAN ANTARABANGSA
Latihan 9.1
1. Kadar pertukaran mata wang asing merujuk kepada kadar di mana satu
mata wang boleh ditukar kepada yang lain.
2. Kadar pertukaran mata wang asing ditentukan berdasarkan interaksi

antara permintaan wang dan penawaran wang. Keseimbangan dicapai
apabila permintaan dan penawaran untuk mata wang adalah sama.
Apabila faktor yang mempengaruhi permintaan atau penawaran berubah,
keseimbangan kadar pertukaran mata wang asing juga berubah.
Latihan 9.2
Empat faktor yang mempengaruhi kadar pertukaran asing adalah:
(a) Harga Barang Dagangan

Harga barangan yang diniagakan adalah faktor utama yang menentukan
permintaan dan penawaran wang. Jika barang tempatan boleh dijual lebih
murah dari negara lain, ia akan meningkatkan eksport dan akhirnya,
menyebabkan kenaikan dalam permintaan untuk mata wang tempatan. Ini
bermakna, nilai mata wang tempatan akan meningkat berbanding dengan
nilai mata wang lain. Sebaliknya, jika harga barang yang diimport lebih
murah, ia akan menggalakkan permintaan bagi mata wang asing melalui
peningkatan dalam import. Ini akan menjadikan nilai mata wang asing naik
dan nilai mata wang tempatan turun.
(b) Tahap Inflasi

Terdapat dua sebab mengapa nilai mata wang boleh jatuh. Pertama, tahap
inflasi yang tinggi akan membuat produk tempatan lebih mahal daripada
barangan yang diimport. Perbezaan dalam harga akan menggalakkan
pengguna untuk membeli barang yang diimport, secara langsung akan
meningkatkan nilai dan permintaan bagi mata wang asing. Kedua, inflasi
bukan sahaja memberi kesan kepada harga barangan yang dijual dalam
negara tetapi juga harga barangan yang dieksport. Pengeksportan barang
akan menjadi lebih mahal dan ini akan menyebabkan penurunan dalam
permintaan bagi mata wang tempatan. Akhirnya, nilai mata wang
tempatan akan merosot.

JAWAPAN  281
(c) Kadar Faedah

Antara faktor penting yang mempengaruhi pergerakan modal adalah kadar
faedah. Kadar faedah mencerminkan kadar pulangan ke atas pelaburan
yang dibuat. Kadar faedah yang tinggi menunjukkan pulangan pelaburan
yang menguntungkan dan aliran masuk modal meningkat. Peningkatan
dalam aliran masuk modal akan menyebabkan peningkatan dalam
permintaan bagi mata wang tempatan dan ini akhirnya akan meningkatkan
nilai mata wang tempatan berbanding dengan mata wang asing.
Sebaliknya, kadar faedah yang rendah berbanding dengan nilai negara lain
akan menggalakkan aliran keluar modal. Ini akan mengurangkan
permintaan dan seterusnya, nilai mata wang tempatan. Permintaan bagi
mata wang asing akan meningkat kerana pelabur akan melabur di negara
yang menawarkan kadar faedah yang tinggi.
(d) Pendapatan Rakyat dalam Negara

Purata pendapatan penduduk di negara mempengaruhi corak perbelanjaan
mereka. Mereka yang mempunyai pendapatan yang tinggi lebih suka
untuk mengimport barang dari luar negara kerana mereka mempunyai
kuasa beli yang lebih tinggi. Ini akan meningkatkan permintaan bagi mata
wang asing. Sebaliknya, pendapatan yang rendah mendorong orang
membeli hanya barang keluaran tempatan.
TOPIK 10: KEWANGAN DAN PERDAGANGAN

ANTARABANGSA: MASALAH DAN DASAR
Latihan 10.1
1. Negara perlu bersedia untuk membeli dan menjual emas dengan harga
yang ditentukan supaya sistem menjadi lebih berkesan. Dengan kata lain,
bank pusat negara itu perlu mengekalkan pariti rasmi antara mata wang
dan emas dengan membeli dan/atau menjual emas pada harga pariti rasmi
yang merupakan harga mata wang bagi setiap negara dalam sandaran
emas.
2. Di bawah Piawaian Emas, negara mempunyai sedikit kawalan ke atas

penawaran wang. Aliran masuk emas akan menjadikan imbangan
pembayaran kepada lebihan dan penawaran wang akan berkembang.
Negara dengan defisit imbangan pembayaran, kemudian akan
membetulkan masalah ini dengan menguncupkan penawaran wang.
Walau bagaimanapun, ini akan menjejaskan ekonomi, di mana pendapatan
dan pekerjaan akan berkurangan. Dengan kata lain, negara boleh bertindak
282  JAWAPAN
untuk melindungi rizab emas dan tindakan ini akhirnya akan menghalang
mekanisme pelarasan untuk membetulkan defisit.
Selain itu, penawaran wang negara bergantung kepada jumlah emas yang
ada. Apabila lokasi besar emas baru telah ditemui, bekalan emas dunia
akan meningkat bersama-sama dengan paras harga dan pendapatan.
Walau bagaimanapun, apabila tiada emas baru ditemui, paras harga dan
pendapatan akan menurun.
Latihan 10.2
Salah satu masalah Sistem Bretton Woods ialah ia tidak simetri di mana negara
dengan imbangan pembayaran defisit yang kronik diwajibkan untuk
menurunkan nilai mata wang mereka dan mengurangkan defisit dengan
menguncupkan ekonomi mereka. Tindakan ini menyebabkan harga dan
pekerjaan akan meningkat. Ini bermakna bahawa negara telah kehilangan stok
mata wang asing dan oleh itu, terpaksa mengubah kadar pertukaran. Walau
bagaimanapun, negara dengan lebihan imbangan pembayaran tidak diwajibkan
untuk menilai semula mata wang mereka. Mereka boleh membeli mana-mana
bekalan melebihi mata wang asing dengan mata wang mereka sendiri untuk
mengekalkan kadar pertukaran tetap.
Satu lagi masalah Sistem Bretton Woods adalah semua mata wang negara telah
ditetapkan pada Dolar Amerika dan kerajaan Amerika diwajibkan untuk
menukar Dolar untuk emas pada harga yang tetap. Selagi imbangan pembayaran
Amerika seimbang dalam jangka masa panjang, sistem itu akan beroperasi
dengan baik. Namun, dalam pertengahan 1960an, imbangan pembayaran
Amerika adalah dalam defisit. Sebagaimana semua negara menuntut Dolar
digunakan untuk campur tangan, Amerika pula tidak bertanggungjawab untuk
membetulkan ketidakseimbangan. Oleh itu, tiada tindakan diambil untuk
menyesuaikan dasar fiskal atau dasar monetari bagi membetulkan
ketidakseimbangan luaran. Lama kelamaan, bank pusat asing mengalami
peningkatan jumlah Dolar. Negara dengan imbangan pembayaran lebihan
terpaksa membeli Dolar Amerika dan menjual mata wang tempatan untuk
mengelakkan mata wang mereka dari menambah nilai. Masalah mula berlaku
pada akhir 1960an, apabila bank pusat asing telah memegang sejumlah besar
Dolar Amerika berbanding dengan stok emas Amerika pada harga rasmi USD35
setiap auns.

BBEK4203 Prinsip Makroekonomi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BBEK4203 Prinsip Makroekonomi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BBEK4203

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Penulis Modul: Munzarina Ahmad Samidi

Penulis Bersama: Wan Azman Saini Wan Ngah

Penyederhana: Lilian Kek Siew Yick

Penterjemah: Dr Selamah Maamor

Dibangunkan oleh: Pusat Reka Bentuk Pengajaran dan Teknologi

Dicetak oleh: Meteor Doc. Sdn. Bhd.

Edisi Pertama, Disember 2013

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 1 Pengenalan Makroekonomi 1

Topik 2 Pengeluaran Negara 21

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

2.9 Faktor yang Mempengaruhi Tahap Pengeluaran Negara 42

Topik 3 Teori Penentu Keseimbangan Pendapatan 49

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 4 Wang dan Sistem Perbankan 93

Topik 5 Wang, Kadar Faedah dan Pendapatan: Analisis Dasar 123

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 6 Permintaan Agregat dan Penawaran Agregat 139

Topik 7 Pengangguran dan Inflasi 171

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

7.12 Pengiraan IHP 190

Topik 8 Perdagangan Antarabangsa 205

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

8.7 Kenapakah Dasar Perlindungan Diperlukan? 221

Topik 9 Kewangan Antarabangsa 225

Topik 10 Kewangan dan Perdagangan Antarabangsa: Masalah dan Dasar 242

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

10.7 Kelebihan dan Kekurangan Sistem Kadar Pertukaran

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

DESKRIPSI PANDUAN KURSUS

KEPADA SIAPA KURSUS INI DITAWARKAN

Sebagai pelajar jarak jauh, anda seharusnya fasih dengan keperluan

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

PERUNTUKAN MASA PEMBELAJARAN

Jadual 1: Anggaran Masa Pembelajaran

1. Mengenal pasti dua dasar makroekonomi yang penting;

2. Membezakan antara teori permintaan agregat dan penawaran agregat;

3. Menerangkan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dan cara-cara untuk

4. Menilai faktor yang menentukan kadar pertukaran mata wang asing

5. Merumuskan fungsi sistem kewangan dan perbankan dalam dasar

6. Menilai keadaan ekonomi negara semasa bersamaan dengan dasar-dasar

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 2 memperkenalkan salah satu konsep penting dalam makroekonomi iaitu

Topik 3 memberi tumpuan kepada penentu keseimbangan pendapatan negara

Topik 4 memberi tumpuan kepada wang dan sistem perbankan di Malaysia.

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 5 membincangkan hubungan antara pasaran barangan dan pasaran wang

Topik 7 membincangkan dua pemboleh ubah penting dalam ekonomi iaitu

Topik 8 memperkenalkan konsep perdagangan antarabangsa. Dalam topik ini,

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Topik 9 memberi tumpuan kepada kewangan antarabangsa. Pelajar akan

Topik 10 membincangkan pelbagai sistem kewangan yang telah digunakan sejak

PANDUAN SUSUN ATUR TEKS

Semak Kendiri: Soalan-soalan diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Aktiviti: Aktiviti-aktiviti juga diselitkan pada bahagian-bahagian tertentu dalam

Copyright © Open University Malaysia (OUM)

Mankiw, N. G. (2008). Principles of economics (5th ed). Mason, Ohio: South-

McEachern, W. (2008). Economics: A contemporary introduction (8th ed.).

PERPUSTAKAAN DIGITAL TAN SRI DR ABDULLAH