EURAZJA I ANTYK Praca pod redakeja Arkadiusza Bednarczuka Ewy Bugaj i Wiestawa Radka Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewieza Pornat 2007Katarzyna Maksymiuk Zaktad Historii i Kultury Antycznej, Akademia Podlaska w SiedIcach Kilka uwag dotyczacych deportacji mieszkancéw Antiochii przez Szapura I Wydarzenia IIl-go w. ne. na pograniczu rzymsko-perskim sq analizowane przede wszystkim jako przejaw polityki wschodniej Rzymu, Taki punkt wi- Azenia zostal spowodowany marginalnym wykorzystaniem przekazow wschod- nich, 2a8 oparcie sie na érddlach rzymskich skutkuje pokazaniem polityki Iranu, widzianej wylacznie przez pryzmat wojen z Cesarstwem, Praejecie wladzy w lranie przez Ardaszira 1 (226-242) i daialania mili- tame jego syna Szapura [ (242-272) zostaly odebrane w Cesarstwie jako zagrozenie pozycji rzymskich na Wschodzie", nie mozna jednak interpreto- wad wejécia wojsk perskich do Syrii i Mezopotamii jako proby przywrécenia granic z czasow Achemenidéw. Dvialania militarne Szapura w Syrii! tytko z pozora wydajg sig byé po- twierdzeniem dazenia wladcy perskiego do ednowienia Imperium Achemeni- dow, Wedtug Zrddel ezymskich, ktore kreowaly ,imperialny” obraz polityki Sasanidéw, oczywistym celem ataku Sapura bylo praylaczenie wschodnich pro- wineji Rzymu do Iranu, Jednak analiza dzialan milicarnych § praede wszystkim brak Zrédel, kt6re méwilyby o jakichkohviek dvialaniach administracyjno-ko- lonizacyjnych na tym terenie, zmuszaja do odreucenia takiej interpretach, Celem Szapura I nie bylo trwale opanowanie rzymskich prowing}i. Pier wsi wladey sasanidzey prowaduili szeroko-zakrojong i planowa kolonizacig zachodnieyo Iranu, Inicjatorem aktyswne] polityki kolonizacyjne) byt Andaszir. Wedlug prae- kazu Tabarieyo*, wadca ten zalozy} osiem miast: Khyarehh-Ardaszir, Ram- Ardaszir’, Rev-Ardas7iz, Hormizd-Ardaszir, Veh-Ardaszir, Astradabh, Pasa -Ardasviv® i Bud-Ardaszir, Motliwe jest jednak to, 2¢ nie chodzilo 0 budowg miast od podstavy, a jedynie 0 zmiang ich struktury organizacyjnej’. Niestet brak przekazéw Zrédiowych pozwala na analize dzialatt kolonizacyjnych {i przesiedlericzej dopiero w odniesieniu do Szapura I Dio, UXXX, 4, 1e2: Hun, V2, 1-2; Zon. XII, 15: Wieschéfer 1982: 437; Enfiin 1939 69; Bese ier 1957: 106: Remondos 1970. 98. ® Kettenhofen 1984: 188; w przeciwiensiwie do Ziegler 1964: 141, p. 47. Kevtenhofen 1982. *Tabari $21 5 Hormizd-Ardaszir, znanego w péZniejseych tekstach jako Ram-Acdszin; Markwart (901: 144 Herafeld (924 145. ‘Hatt na Bahrajnie * Piguleskaja 1963: 123,Katarzyna Maksymiuk Na podstawie przekazu kroniki z Seert', mowigcego 0 istniejgcych w Iranie gminach chrzescijariskich mozna przypusei, 2e gminy te zostaly utworzone w miastach, do ktérych Szapur przesiedlit wzigtych w niewolg mieszkaricow: Syrif, Chodzi tu mianowicie o Vazurg-Szapur'” i Kusrau-Szapur'!w Asuresta- nie; Szad-Szapur'? w Mesenie; Gundes-Szapur’* w Suzjanie oraz. Rev-Arda- szir'* i Bi-Szapur"? w Farsie. Zrodia praekazuja, 2e Szapur I wykorzystywat jeficéw do budowy zakladanych przez siebie miast, jak rownied do prac bu- dowlanych w miastach jud istniejacych"® Przekazy Zrddlowe wspominaja o dwoch deportacjach ludnosci Antio- chii przeprowadzonych przez Szapura I". Prayjmuje sie, Ze pierwsze zaje- cie miasta przez wojska perskie mialo miejsce w 256 .\° Wspomniana wezesnie| kronika z Seert™, podaje, ze biskup Antiochii Demetrios zmar} podczas drugie} deportacji. Poniewa# Demetrios sprawowal urzad w czasie pontyfikatu Stefana I 2° tj. miedzy 12 maja 254 a 2 sierpnia 257 ri nie mogl byé deportowany przed 254 1, nalezaloby wiee wykluczy¢ zdobycie miasta w 253 2! Ludnogé Antiochii zostala w 236 r. przesiedlona do Gun- des-Szapur w Suzjanie, gdzic Szapur dal wigZniom ziemie i domy.”* Druga deportacja miata miejsce po bitwie pod Edessa”. Szapur wzial 60 ys. jen- Scent 221 Thaumont 1964: 71 Naldeke 1879: 5000-501 Marie Honigmann 1953: 91 2 Bardaie) znane pod nazwa aeamejski Beth Raima: Noldcke " Beth-Lapat, Chmont 106-4 72 Whiteliouse / Willlamson 197 29; Markoart 1901: 27 Vel Saqwr Ghiestiman 937. 120; Ghirshman 1971; 26-27; Hensen 1938: 441 0 Praypuszczalnie wers 194 20 RGDS, mérsi a pracach Inidolanveh wtveh miastach (Henning, 1949. 843, Christensen J444: 220: Chaumont E964 5 Ball 1999: 115}. 2 RGDS pan F-16 23: Noldeke 1879.89 Tahar: 826; Seert: 220.221 © Zos. 127, 2%; Chasimoont 1960; 344: pobyt Waleriana poswiadezony est W micscie 18 stycznia 255 5, agulza sie to 2 anatizq Zrodel numiematyernych Zlote monety zaczsto wy An tuochtit na paceathn 255 1, co sugerowalohy preybycie Waleriana na Wéehial w 254 r(Baldas ) usta, e pichasce przejgcte Ant iach mastapile liwo jena, 2e wiroxczenie Perey do Sori miato mlejsce w 253 x, W tym rok (ez Wal ruszyl na Wechosk: Baldus 1971: 260-2, stwierdaa, ze mie wnidema jakie wyearzenia Iecy ta Peary}, Malalas, 295, 20-296, 10, datuje adabyeie Antiaehs na 3(4'n, tj. 2656 ne, eee C Miller, Fragments Historiconim Graecorum IV’ 192, kocyguie t dite na 304 rt, 255%; Ene Blin 1949-43-35, cavta ten Lekst jalan 310 r, ¢) 26172 rhe: prawdopadobna wyisle sg te he rekta tekstu C Mullera, dotyczstaby: ona pierwscege adobyesa musta w 23506, drugie as ‘przeigcie mialoby migjsce po waigeiu Walenna do niewol! w 260 ¢, (Felix 1985: 37). Seer 220-221 © Eusebius, VIL3. ‘Cannone 1973: 670: ogélnie previa sig dolnycie miasta w 256 r2 Bandy 1923, 100; Besaier r Mavicg / Homigmartn 1953. 133: Dorsney 196): 253, © Seert: 220-20: bv chezeseijanaan, osiedlonymi w Guncles Szapoew Suzan Christensen 1944 200), Chaument 196 39; Ball 199923, 2 Terminus ad quam ity’ 29 wrzenia 264) Oktedlenie day hiewy w' opurcia 0 inskrype jest probe malycene, poniewa: I diva senowie Galena nie zawsze dag sg odriznif, 2. nie jest, ret whalay oytrarskie| Gena (Peury 1962: 123). Tay data weg P Ony. 1475, Keg 1981 27.38; ax exer 260) «cesar obieght windemoKe o Bitwie peal Edesey"| Wealug Th, Pekar po (\Walser/Fekary (960-37) uzumpaela Makriansa nic misia mijsea bezpexstednie po uj Wales Bolin 1931/82: 23 data ujgee Waleriana ru rok 257 r, waa jednak, Ze formalnve Walerian bl scsurver do 260, poxobnie dituje (2577258 .) Elks 1975-96, Ald: 1938-71 papi ten datuje jw konice sierpnia 260 proklanarie syne Makaianusa: Calien w siegpalu 960 ¢ wy edt sence, eg wz 59 a ad ew ake We re ef tonal ssymazaé hate Impenum (Kettenholen (083: 98), Wedhug papinasu P. Oxy. 2186 28 stemp- nia 2601. cosarstwern raulil Waleran, Galen oraz jego syn Salonsiss © egipskim nex z0Ku dla Waleriana, Gaiens,jgo zn Saminy sya Salonistana bel nye enone (Gib 1970.47 waa, 2 jest to la) Carson 1982: 46) 465; Flartmann 3080 150, Maksganak 2003 940 Fraenkel 1896: x7p. 19.Kilka uwag dotyczacych deportacji mieszkanicéw Antiochii... cow, ktSrych osiedlil w Sod-Szapur (Mesena), Bi-Szapur (Fars), Buzurg-Sza- pur nad Tygrysem i Gundes-Szapur w Suzjanie.* Rééne nazwy tych samych miast, wystepujace w Zrédlach potwierdzajq, e zostali w nich osiedleni jericy"®. Znaczacym przyktadem jest Gundes-Sza- pur okreslane jako Vahi-Andiok-Szapur (lepsza Antiochia Szapura)*. Do rmiasta tego poczatkowo mial by¢ deportowany cesarz Walerian ‘Miastem, majacym byé symbolem potegi Szapura I byto Bi-Szapur. Przyj- miuje sig, Ze fundacja miasta miala miejsce po 244 r, Podstawa take} datacji jest relief przedstawiajgcy Szapura Ii dwoch cesarzy reymskich; Gordiana IIL i Filipa Araba, po bitwie pod Misiche”. Jednak fakt, Ze nie zostal na nim umieszczony Walerian nie jest potwierdzeniem datacji powstania miasta, ktore moglo zostaé zalozone péénie), Datacja ta dotyczy wylacenie reliefu. Bi-Szapur wystepuje w dwoch tekstach pisanych. Jednym jest inskrypeja zsamego miasta, drugim fragment biografii Maniego®. Insktypeja zostala ufundowana przez Apasay'a, zarzadeg miasta, i upa- mictniala wizyte kréla w miescie. Miala ona miejsce 24 Tata po objgciu wla- dzy przez Szapura”. Jesli przyjaé, ze Szapur zacza} panowanie w 242"', to datg fundacji miasta jest rok 266 r Fragment biografii Maniego dotyczacy Bi-Szapur odnosi sig rownicz do czas6w Szapura. Wladca perski mial praybyé do miasta krotko prred swojg Smiercig i tam umrzeé* Liczne elementy architektury miasta wykazujg silne wplywy zachodnie. Uklad skrzyzowania glownyeh ulic nie jest iranski, dwie praecinajace sig glowne ulice miasta tworza rzymskie cardo i decumanus Budowlg ufundowang przez Szapura I jest palac B, odkryty pod koniec kampanii 19411. Palac ten jest jedynym w Iranie, ktéry zostal w catosci zbudowany wylacznie z kamienia, Materialem budowlanym achemenidz~ ich palacow Cyrusa i Dariusza w Pasargadach, Persepolis czy Suzie, byta su- szona cegla, kamienne byly w nich tylko narozniki i portale, natomiast tu pry budowie muréw zastosowano Kamien lamany, ulozony na plasko i Ta czony zaprawa,"* Sala audiencyjna zostata zbudowana na planie kwadratu o boku ok, 50 m. Wnetrze zaaranzowano tuk, Ze kaddy 2 bokéw tworzy po- tr6jny iwan o szerokosci 25 m, Glebokosé i dlugos€ nisz wynosita 10. mi wy- wolywala wrazenie dziedzifica o 20 bokach, W kaddej niszy znajdowaly przejécia do okalajacego sale korytarza, Praypuszeza sig, 7e to wlasnie w tym. palacu przetrzymywany byl Walerian. Tan 19" 115. » Pigulewskaja 1963: 127 2 Tabath 8H © REDS 25:26; Hartman 2001: 132 > Dhan mise to to Pevoz- Sap (RGD, gr. 10; Biydna lokaizaca: Schmitt 1950: Up ts2dew Ammiuna XXIV. 2, 9} fie Praboray Zisimoa (il 17,3) Pessaboras rhe ‘ebevehacie Haney preekiad ang. 5-95) jako zalozytel Pero Szapur przedstaviony fst Sa put Larsve Szapue co 2gadzasie¢ RGDS). Weng RGDS (ge 7-9) Gonian pole. as Sea- vr presi propocycie pekoju preedstawions pezee nowteyo cesrza rzyshieg® Tila ~Potataky 193402. LF-16 » Ghirshmann 1937; pl XLIV, Luknis 1968: 106, °- Mabsymia 2001; £51-155; Enlman 1946: 24 “Polack 19546 (16 * Ghinhman 197: pL XL *Cihushiman 1971, 07 147Katarzyna Maksymiuk Swiatynia Anahity wykazuje silne wplywy syryjskie. Zbudowana jest z du- aych, ciosanych blokow. Rowniez portale nie przypominaja, bogato zdobio- nych portali achemenidzkich, chocby z Persepolis. Nowoscia jest umieszczenie oltarza ognia w polnocnej czesci palacu. Jednym z ciekawszych zabytkéw Bi-Szapur jest wspommniany wezesnie} po- manik wotywny wystawiony przez zarzadeg miasta Apasay'a. Preedstawial on posag kréla stofacy migdzy dwiema kolumnami. Na jednej z nich wyryta byta inskrypeja. Kolumna ta jest wyjgtkowa, poniewaé, zwieficzona zostala koryn~ ckich kapitelem.** Jest to rownoczesnie pomnik i tuk triumfalny, wywodzacy sig z hellenistycznej tradycji.”” ‘Wplywy antiocheriskie najbardzie] widoczne sq w dekoracjach palacu, Pod- ogi wylozone zostaly mozaikami przedstawiajacymi krélewska rodzing i arys- tokraclg, stojace i taficzace kobiety, grajace muzyke (tzw.,cwér kobiet”), ale wystepuje tez tam satyr bad ktos powiazany z orszakiem Dionizosa™ Mozaika jest bez watpienia dzielem szkoly antiochetiskie). Charaktery- ‘auje sig m.in, migkkimi zalamaniami linii, spiralnie biegnaca wing latoro- Sia i bogato profilowanymi warzywami Sciany palacu pokryte byly tynkiem, a elementy zdobnicze stanowily stiuki i freski, rownicz charakterystyczne dla sztuki syryjskiej Gdyby nie przeprowadzane przez Szapura I deportacje mieszkaricow An- tiochii, mozna by przyiaé, 2e artySci perscy kopiowali grecko-rzymskie mo- tywy.”" Jednak potwierdzone w érédlach pisanych przymusowe osadnictwo kage praypuszezaé. ze prace budowlane | oczywiscie dekoracyjne wykonali nie perscy rzemiesinicy, lecz rzemiesinicy deportowani z Antiochii Liczne elementy antiochefiskie w Bi-Szapur i przekazy Zrédlowe datujace druga deportacjg mieszkanic6w z Antiochii na 260 r,, pozwalaja zalozyé, ze bu- dowa miasta rozpoczela sie najwwezesnie) w 260/261. Zakoniczenie budowy pa- lacu Szapura I mialo za$ miejsce w 266 r., ktOry to rok jest wy . ww inskrypeji Apasay’a i jest rOwnoczesnie rokiem oficjalne| fundacji miasta Skutkiem dzialalnosci kolonizacyjne} Szapura I bylo pojawienie sig w ofi- Gjalne] sztuce Sasanidéw elementu greko-syryjskiego.” Inskrypeje: Bact 1978 Die sassanidischen Staatsinschriften, Studien zur Ortographie und Pho- rologic dey Mittelpersischen der Inscheiften zusammen mit einem ety niologischen Index des mittelpersischen Worgutes und einem Textcorpus der behandehen Inschriften, AL 18, CHauMoNT M. Le, 1960. Linscription de Kart la .Ka’bah de Zoroastre” (Tente, traduction, com> mentaite), Journal Astatique 248, s. 339-380. “Girshanam 97: 24-25 Ball 1999 117, % Guilin 1964; 439. * Entinghausen (9 * Hopi 1948: 61 © Gillie 19064 45 5; Hopkins 1948; 93-97.Kilka uwag dotyczacych deportacji mieszkaftcow Antiochii... Herzretn E., 1924 Paikaeli, Monument and Inscription ofthe early history of the Sasanian Empire, tL, Bedin. Manica A., 1958 Res Gestae Divi Saporis, Syria 35, s. 295-360. Zrédta literacki AMMIANI MARCELLINS Rerum Gestaru Libri Qui Supersut, ed, W. Seyfarth, «1,11, Leipzig (978. Cassi Diosis Cocczant Histonarum Romanarum Quae Superiore, ed. U, Boissevain, Berlin 1955. EUSERE DE CESAREE Histoire ecclésiastique, ed. P Périchon, Paris $958. THe HAMZAN AL -ISEAHAND ‘Translated from Arabic by U. M. Daudpota, Journal of the K( hashed) R(ustanyi), Cama Oriental Insticute, 22, 1932, Paris 1908, HERODIAN, Herodian in Tio Volumes, ed. C. R. Whittaker, LondorvCambridge 1970. TOANNIS MaLatae Chronegraphia, ed. Dindorffi, LM, Bonn 1951 ‘orpus Scriptorum Historiae Byzantinae ManicatscHe Hosiuien, H. PoLoTZKy Manichaische Homilien, Suatigart 1934, s. 42, w. L1-16, Histoire NESTORIENNE INEDITE, CHRONIQUE DE SEERT Histoire Nestorinne inte, Chronique de Sert, ed, A. Scher, Pasologia Ori talis, ¢.1V, Annales quos scripsit Abu Djafar Mohammed ibn Djarir al: bari cum allied. M. J. De Gee . 1-2, Lageluni¢Batavoram 1881-18 Curonik pes Tasart, TH. NOLDEKE Grschidhte der Poser und Acaber sur Zeit der Sasanien, Aus der arabisclen Chvo nik des Tabard iibersetce und mit ensfderichen Evlauterungen verseln, Leiden 1879, Ioannes Zonaras Epitomac historiarum libri XVIIL, ed. M. Pinder, Corpus Seriptorum His- ‘oriae Byzantinae Il, Bonn 1844, Zosimt Histoire nowrelle, cd. F. Paschoud, Paris 1971-1986. Cytowana literatura: ALFOLDI 1958 A. AO, Die wmische Minzprigung und de hicorschen Erie fm Owen raichon 260 und 278m Ch, Berta 3Katarzyna Maksymiuk Batnus 1971 H.R, Baldus, Uranius Antoninus, Munzprigung und Geschichte, Bonner Historia Augusta Colloquium, Anciguitas If] UT, Bonn. Bau. 1999 W, Ball , Rome in the East, London, Barpy 1923 G. Bardy: Paul de Samostate, Louvain, Besniew 193 M, Besnier, empire romain de V'avenement des Sevres au concile de Nicee, Histoire Romaine 4, I, Paris. Bouin 1931/32. S, Bolin, Die Chronologie der gallischen Kaiser, Blund, "ALDERINE 1949 A, Caldesini. I Severi, La crisi dell’Impero nel IIf secolo, Storia di Roma 7, Bologna. Carson 1982 R.A. G. Carson, The date of the capture of Valerian I. Actes du Yeme ‘Congrés international de numismatique, Louvair/Luxemburg. Cuacmonr 1960 M. L. Chaumont, Linscription de Kartir& la .Ka'bah de Zoroastre” (Texte, traduction, commentaire), Journal Asiatique 248. 1964 M. L.Chaumont, Les Sassanides et la chuistisnisation de empire iranien au Ile sigcle de notre ére, Revue de histoire des religions 83, 163 1973. M. L. Choumont, Conguétes Sassanices ot propagande mizdéennc, His toria 22 Curis tENsen 1944 A. Christensen, Lltan sous les Sassanides, Kopenbagen, Downey 1961 G. Denwney, The History of Antioch in Syria, From Seleucus to the Arab Conquest, Princeton, Euxs 1975 KJ. |. Elks, The Eastern Mints of Valerian and Gallienus, The Evidence ‘of Two New Hoards from Western Turkey; Nouvelle Clio 7, Exssiin 1934 W. Enlin, Severus Aleksander; Foreign Policy, CAH XI 194 W.Enflin, Zu den Kelegen des Saseaniden. Schapu J, Stzungsberchte der Caigisch)hayerschen Akademie der Wiesenschalien 947, 3, Min chen. ERDMAN 1946 K. Erdman, Die Kunst Irans zur Zeit der Sasaniden, Berlin USEN R. Euiinghousen, From Byzantium to Sasanian Iran and the Islamic World, Leiden, Feu 1985 W. Felix, Antike literarische Quellen zur Aufenpolitk des Sasaniden- sraates, I: 224- 309, Wien.Kilka uwag dotyczacych deportacji mieszkar\céw Antiochii... FRaeNKet 1896S. Fraenkel, s. x, RE I. Griestieann 1937, R. Ghitshmann, Inscription du monument de Chapor 1, Revue des Arts Asiatiques 10. 1971 R. Ghisshmsan, Bichapour, I, Musée de Louvre, Départament des Anti- quités Orientales, Série Archéologiques 6, Pats, Goat 1970. R. Gob), Regalianus und Dryantila. Dokumentation, Manzen, Teste, Epi- graphisches, Ostrerreichische Akademie der Wissenschaften. Denkschrif- ten, Phil. Hist. KI. (01, Wien, GuLunt 1963. G. Gullini, Architetwura Iranica daghi Achemenidi ai Sasanidi, Torino. HARTMANN: 2001 U, Hartmann, Das palmyrenische Teilreich, Stuttgart Henning, 1949 WB. Henning, The great inscription of Sapur 1, Bulletin of the School of Oriental and African Studies 9 Hunsex 1938. O, Hensen, Epigraphische Studien, Zeitschift der Deutschen Morgen Lindische Gesellschafe 92, HerzeeLo 1924 E. Herzfeld, Paikuli, Monument and Inscription of the early history of the Sasanian Empire, . 1, Berlin Horkins 1948. C. Hopkins. Antioch Mosaic Pavements, Journal of Near Eastera Studies 7, Kerrennoren 1982 E, Kettenhofen, Die romisch-persischen Krieye des 3. Jahrhunderts nach Chr Nach der Inschrift Sakpubrs I, an der Ka be-ye Zarwst (SKZ), Wies: baden. Kertennorrn 1984 E. Keweenhofen, Einforcerung des Achamenideneiches durch Aedasir, Acta Lovanensia Periodica 15. Konia 1981-1 Konig, Die galiischen Usurpatoren yon Postusnus bis Tecricus, Vestigia S31, Manehen LuKonin, 1968 VB, Lukonin, Monnaie d’Ardaszir Tet Pant Officiel Sassanide, Journsl Asiatique 8. Maxsyauuk, 2001 K. Maksymivk, Objgcie tronu przez Szapura I jako prayklud problemow datac}i LIT wn... Szkice Podlaskie 9. 2005. K. Maksymiuk, Palitvka Sasanid6w wobec wschodnich prowingi Impe- rium Romanum, Siedlce. Marica HONINGMANN 1953 A. Maricq, Honigmann B., Recherches sur les Res Gestae Divi Sapor BrusselsKatarzyna Maksymiuk MaRkwart 1904 J. Markware, Erunschahy nach der Geographic des Ps. Moses Xorensc’s Mit hiscorisch-riischem Kommentar und historischen und topograp- hischen Excursen, Berlin Pexany 1962 Th, Pekary, Bemerkungen zur Chronologie des Jahrzehnts 250-260 n, Che, Historia LL PIGULEVSKAIA 1963 N. Piguleyskaja, Les villes de 1'état Iranien aux epoques Parthe et Sassa- lide, Paris, Remonvos 1970. R. Remondos, La crise de Vempire romain. De Mare Aurele a Anastase, ~ Nouvelle Clio, Paris (2 Scnauer 1950 J. Schmitt, Pirisabora, RE XX 2, Warser / Pexany 1962. G, Walser, Th, Pekary, Die Kriese des rimischen Reiches, Bericht tiber die Forschung zur Geschichte des 3. Jahrhunderts (193-284 9. Che} von 1939) bis 1959, Bein Warrenouse / Winuiamson 1973. D. Whitehouse, A. Williamson, Sasanian Maritime Trade, Iran U1 Wirsenoere 1982 J. Wieschaifer, Die Anfange sassanidischer Westpolitik und der Untengang ras, Klio 6 Ziecuer 1964 K. I, Ziegler, Die Beziehungen zwischen Rom und dem Partherreich, Ein Beitrag zur Geschichte des Volkerrechts, Wiesbaden, Katarzyna Maksymiuk Chair of Classical History and Culture, University of Podlechi Remarks on Shapur I and deportation of Antioch Summary ‘The Roman Sources invented ,imperial” image of Sassanid politics, taking for granted that the main objective of Shapur’s attack had to be the future Iran- jan annexation of Eastern Roman provinces. In fact Shapur probably did not thought about Eastern Roman provinces that much. Early Sassanid rulers su- pervised a large scale, well planned colonization of Western ran, The Iranian sources confirm that Shapur I used prisoners for construction of new+founded jes and for several construction works in the eaisting ones. ‘Two Antioch deportations commanded by Shapur lare well documented. First, in 256 CE the people of Antioch were forced 10 move to Gundes-ShaKilka uwag dotyczacych deportacji mieszkancéw Antiochii... pur on Susiana Plain were Shapur gave houses and fields to the prisoners The second deportation took part after the battle of Edessa, Bishapur was a city meant to symbolize the power of Shapur I. Surprisingly lange number of architectural detail represents strong Western influences. The system of central crossroads is surely not of Iranian origin ~ the two mai streets reconstruct the Roman cardo and decumanus. The Temple of Anhita, erected with large blocks of cut stone, clearly reveals its Syrian origins. Its archways do not resemble Achemenid tradition ~ nothing here bears the marks of Persepolis, The Antiochian influences are most striking in the Royal Palace. For the first time the fireplace has been situated in the Northem wing. The floors had been covered with mosaics depicting royal family and aristocrats, female musicians and dancers (so called “Female Court”), but also Greek Satyr and other characters related to the procession of Dionysus. If not for the deportations ordered by Shapur I, it could be possible to suggest the Iranian artistic predilection for copying Greco-Roman art. In re- ality, the written statements about forced settlements make us rethinking this hypothesis and let us conneet the Greco-Roman constructions and dec~ orations directly with the Antiochian labourers,