Λύκειο Αγίου Νικολάου

Σχολική χρονιά 2020-2021

Διαμορφωτική εξ αποστάσεως αξιολόγηση Α΄ Τετραμήνου
Μάθημα: Νέα Ελληνικά-Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου
Ενότητα: Οδ. Ελύτης, Άξιον εστί, Τα Πάθη: Β΄ Ψαλμός, Άσμα δ΄

Ονοματεπώνυμο: ----------------------------------------------------------------
Τμήμα: Γ51 Βαθμός: ----------- /30
Καθηγήτρια: Χατζηαντωνίου Ελένη
Διάρκεια: 60΄ Ημερομηνία: 14.12.20

Αφού διαβάσεις προσεκτικά τα πιο κάτω κείμενα, να απαντήσεις στο τετράδιό σου σε ΟΛΕΣ τις
ερωτήσεις και να τις αποστείλεις στον καθορισμένο χρόνο.

ΜΕΡΟΣ Β΄: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 30)

Β1. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Ο. Ελύτης, Άξιον εστί, Τα Πάθη, Β΄ Ψαλμός, Τη γλώσσα μου έδωσαν
ελληνική

ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ μου έδωσαν ελληνική

το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου.

Εκεί σπάροι και πέρκες

ανεμόδαρτα ρήματα
ρεύματα πράσινα μες στα γαλάζια
όσα είδα στα σπλάχνα μου ν' ανάβουνε
σφουγγάρια, μέδουσες
με τα πρώτα λόγια των Σειρήνων
όστρακα ρόδινα με τα πρώτα μαύρα ρίγη.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα μαύρα ρίγη.

Εκεί ρόδια, κυδώνια

θεοί μελαχρινοί, θείοι κι εξάδελφοι
το λάδι αδειάζοντας μες στα πελώρια κιούπια.
Και πνοές από τη ρεματιά ευωδιάζοντας
λυγαριά και σχίνο
σπάρτο και πιπερόριζα
με τα πρώτα πιπίσματα των σπίνων,
ψαλμωδίες γλυκές με τα πρώτα - πρώτα Δόξα Σοι.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα - πρώτα Δόξα Σοι!

Εκεί δάφνες και βάγια

θυμιατό και λιβάνισμα
τις πάλες ευλογώντας και τα καριοφίλια
Στο χώμα το στρωμένο με τ' αμπελομάντιλα
κνίσες, τσουγκρίσματα
και Χριστός Ανέστη
με τα πρώτα σμπάρα των Ελλήνων.
Αγάπες μυστικές με τα πρώτα λόγια του Ύμνου...
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου, με τα πρώτα λόγια του Ύμνου!

1
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Νικηφόρος Βρεττάκος, Ο αγρός των λέξεων

Όπως η μέλισσα γύρω από ένα άγριο

λουλούδι, όμοια κ’ εγώ. Τριγυρίζω
διαρκώς γύρω απ’ τη λέξη.

Ευχαριστώ τις μακριές σειρές

των προγόνων, που δούλεψαν τη φωνή,
την τεμαχίσαν σε κρίκους, την κάμαν
νοήματα, τη σφυρηλάτησαν όπως
το χρυσάφι οι μεταλλουργοί κ’ έγινε
Όμηροι, Αισχύλοι, Ευαγγέλια
κι άλλα κοσμήματα.

Με το νήμα
των λέξεων, αυτόν το χρυσό
του χρυσού, που βγαίνει απ’ τα βάθη
της καρδιάς μου, συνδέομαι συμμετέχω
στον κόσμο.
Σκεφτείτε:
Είπα και έγραψα «Αγαπώ».

Ερώτηση Β1

α) Να εντοπίσεις και να αναπτύξεις τους στίχους με τους οποίους ο Ο. Ελύτης στον Β΄ Ψαλμό
διατυπώνει τους παράγοντες που διαμόρφωσαν την διαχρονικότητα και την αδιάσπαστη συνέχεια
της ελληνικής γλώσσας.

(μον. 6)

β) Πώς διαφαίνεται η διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας στο ποίημα του Ν. Βρεττάκου, «Ο αγρός
των λέξεων»;
(μον. 2)

γ) ι. Ο ποιητής στον Ψαλμό Β΄ παρουσιάζει την ελληνική φύση στο σύνολό της να συντελεί στη
διαμόρφωση της ελληνικής γλώσσας. Να εντοπίσεις δύο εκφραστικά μέσα με τα οποία δηλώνεται
αυτό, αναφέροντας και τους σχετικούς στίχους.

ιι. Ο Ν. Βρεττάκος επίσης χρησιμοποιεί τη φύση προκειμένου να μας τονίσει τη σχέση του με τις
λέξεις (τη γλώσσα). Να εντοπίσεις και να σχολιάσεις ένα εκφραστικό μέσο με το οποίο δηλώνεται
αυτό, αναφέροντας και τους σχετικούς στίχους.
(μον. 6)

δ) Να αιτιολογήσεις τη χρήση και τη λειτουργία του α΄ ενικού προσώπου στο ποίημα του Ν.
Βρεττάκου «Ο αγρός των λέξεων».
(μον. 4)

2
Β2. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Ο. Ελύτης, Άξιον εστί, Τα Πάθη, Άσμα δ’ (ωδή δ’), Ένα το χελιδόνι

ΕΝΑ το χελιδόνι * κι η Άνοιξη ακριβή

Για να γυρίσει ο ήλιος * θέλει δουλειά πολλή
Θέλει νεκροί χιλιάδες * να ‘ναι στους Τροχούς
Θέλει κι οι ζωντανοί * να δίνουν το αίμα τους.

Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ έχτισες μέσα στα βουνά

Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ έκλεισες μες στη θάλασσα!

Πάρθηκεν από Μάγους * το σώμα του Μαγιού

Το ‘χουνε θάψει σ’ ένα * μνήμα του πέλαγου
Σ’ ένα βαθύ πηγάδι * το ‘χουνε κλειστό
Μύρισε το σκοτάδι * κι όλη η Άβυσσο.

Θέ μου Πρωτομάστορα * μέσα στις πασχαλιές και Συ

Θέ μου Πρωτομάστορα * μύρισες την Ανάσταση!

Σάλεψε σαν το σπέρμα * σε μήτρα σκοτεινή

Το φοβερό της μνήμης * έντομο μες στη γη
Κι όπως δαγκώνει αράχνη * δάγκωσε το φως
Έλαμψαν οι γιαλοί * κι όλο το πέλαγος.

Θέ μου Πρωτομάστορα * μ’ έζωσες τις ακρογιαλιές

Θέ μου Πρωτομάστορα * στα βουνά με θεμέλιωσες!

Ερώτηση Β2

α) Στο Άσμα δ’ υπάρχουν αισιόδοξα μηνύματα μέσα από τη χρήση συμβόλων. Να αναλύσεις τα
σημαντικότερα κατά τη γνώμη σου σύμβολα σε σχέση με το περιεχόμενο του ποιήματος, καθώς και
τη στάση που προβάλλει το ποιητικού υποκειμένου.
(μον. 4)

β) Η επιρροή της ορθοδοξίας και η έμφαση στη θρησκευτικότητα είναι στοιχεία διάχυτα στο Άσμα δ΄.
Να παραθέσεις τρία εκφραστικά μέσα που τα δηλώνουν, τεκμηριώνοντας την άποψη αυτή.
(μον. 6)

γ) Να επισημάνεις δύο χαρακτηριστικά της Νεότερης ποίησης που επέδρασαν στην ποίηση του Οδ.
Ελύτη.
(μον. 2)

Καλή επιτυχία