Huling Pagsusulit sa

Panitikan ng Pilipinas

Lucille Gavilan-Condrada
Guro

Earl Iubhel A. Agnes

Estudyante – BSN 4 B

Petsa ng Pagsumite: Hunyo 21, 2022

Tula

A. Pamagat: Kabido

May-akda: Vhenz Tiozon

Lugar: Marabut, Samar

Kabido hinen akon dughan waray kauubos

Hasta yana nga takna ako Haimo nahiuubos

Napakiana la ako, kay ano nga nagsugad ka

Nabaliwaray an aton kamagsangkay, mas gintagad mo an iba.

Waray ako ginpakita nga maraot Haimo

Pero nabuhat mo nga pagbiay-biayon ako

Ano an akon nabuhat nga sala Haimo

O nakakatamay ka la hit akon pagkatawo?

Makuri malanit an kasakit ha akon dughan

Kay Ikaw gudla an Sangkay ko nga tinatapuran

Bisan anhon ko nga bak-ad hit akon huna-huna

Nagpapabilin an kagumok, kay ano nagsugad ka?

Heto nga imo binuhat may natagamtaman ka ba?

Yana ba nga takna, malipayon kana?

Damo na ba it nagdadayaw hit imo pagkatawo

Nga makarit ka na manlipong hin ulo.

 Huna ko waray malabaw han aton kamagsangkay

Pero mayda ka ngay- an tuyo nga di maupay

Salamat nala han tanan nga mga adlaw

Nga maupay ko ikaw nga ginkakahimangraw...

B. Pamagat: Han Imo Pagpakasakit

May-akda: Vhenz Tiozon

Lugar: Marabut, Samar

Ha panahon hin sobra nga kakurian

Ginoo it angay naton sarigan

Magkadiano man kadamo hin kasangkayan

Ginoo gihap an tinuod naton nga madadaupan.

An kinabuhi han kada tagsa damo it naabot

Kalipayan ug kasubo tigda ha aton naulpot

Bisan pa magkadiano hin kamakuri

Ginoo iton masalbar hit aton mga kinabuhi.

Salit ha oras nga mayda kita problema

Pag ampo permi it angay naton buhata

Kay an tinuod nga paghigugma

Ha kahulop ug kakurian diri naagwanta.

Panahon yana han kan Hesus ha aton mga sakripisyo

 Lingia naton ngan kita haiya pangamuyo

Idangop it aton mga problema ug kasubo

Ngan ayaw kita baya Haiya hit pag-ampo.

Ighalad naton Haiya it aton mga kinabuhi

Ha kahulop ug kasakit ayaw kita paperdi

An problema nga aton natatagamtaman

Permi may hatag an Makagarahom nga kasalbaran.

Tigamni kon mayda diri maupay ha aton nga naabot

An Ginoo mayda karuyag ha aton ipasabot

Nga it aton mga kinabuhi duro la hin kahalipot

Salit ha kasakit ug kalipay ayaw kita Haiya hingalimot.

Yana nga Semana Santa pamalandong kita

Angay pagbasulan an nagkabubuhat nga sala

Nagpakasakit hi Hesus para masalbar kita ngatanan

Tungod han iya paghigugma nga waray katapusan.

Ginoo pasaylo kami hit diri asya nga mga buhat

Buligi kami nga it amon huna-huna ug mata manhipukrat

Ighirayo kami hin kasakit ug maraot nga panahon

Ampo ko ine ngatanan Haimo, oh Diyos nga Makagarahom.

Kuwetong Bayan

A. Pamagat: An Makupa nga Engkantada

May-akda: Benito Prejula

Lugar: Unknown

Hi Lucas usa nga taga bukid nga usa la nga anak hin magtiayon nga mga kabus og

timawa. Timawa hira kay tikang han waray pa anak ito nga mag-tiayon nga kag-

anak ni Lucas hasta nga dimnako na hi Lucas waray pa gud hira maka kab-it hin

katalwasan tikang ha kawaray.

An ira la guin lalauman ha ira kinabuhi, amo an pgkuha hin kahoy ha kagurangan

ngan pagbaligya hini nga mga kahoy para pag sungo, ngan pagbaligya hin uring

tikang ha kahoy kay kulang pa man hadto hin bagol nga mga adlaw. Tikang han

palit hito nga ira baligya, nakakapalit na hira hin bugas ug asin ngan iba pa nga

talagudti ngadto ha ira kalugaringon. Amo ine an ira adlaw adlaw nga paningkamot

hasta na maluya na an Amay ni Lucas ngan hi Lucas nala liwat an guin lauman hini

nga familia hito nga pakabuhi labi na nga hamtong ngan makusog na nga ulitawo hi

Lucas.

Usa hadto ka adlaw hi Lucas sinmaka ha bukid panguha hin mga kahoy, sugad han

iya hin-ara-an nga buhat. Ngan han iya paka kita nga waray na gud kahoy dida hito

nga bukid nga iya karada-an panguha, inmonhan pagud hiya ngadto han usa nga

bukid nga waray pa niya hinngadto-i ngan bisan hin-o nga guitaw-i, waray pa gud

may naka kadto hito dida nga lugar.

Han paka abut niya didto han pongkay han bukid, binmati hi Lucas hin doro nga
kagutom ngan maluya na an iya lawas.

“O, Bathala,” an sering niya han harapit na hiya malinop hin gutom. "Tagui pa gad

ako hin bisan la guti-ay nga kusog kay kon ako yana mamatay hin kagutom ngan ka

uhaw, makalolo-oy it akon amay nga iroy kay mapatay liwat hira hin gutom, kay ako

la it ira paglaum.”

Dida hito nga pag yakan, na linop la guihapon hiya, pero waray la ka iha. Han

pagbalik na liwat han iya pan morubu-ot ngan han pagpukrat niya han iya mata,

naka kita hiya ha unahan, hin kahoy na makupa ngan duor an bunga nga mga

hinog. Dali-dali panguha ngan kuma-on dayon ngada han iya kabusog, labi na kay

tikang han iya katawo asya pa hiya maka tilaw hin makupa nga doro hin katam-is.

Han iya kabusog dayon hiya sumandig dida han puno hito nga kahoy pag pahuway

ngan nahangaturog dayon hiya. Nahangaturog hiya, diri kaupay maiha, kay han iya

pagmata, may-ada pala mga ika duha an takna ha ka kurolpon tikang han pag hi

lapus-lapus la han udto nga pag tikang han iya pag katurog.

It makupa nga bunga pareho hit tambis, kundi dagko hin doro.

Dida han iya pag mata dako an iya pag hipa-usa nga magir-as na an iya kalawasan,

nagn duro an iya kahadlok labi na nga han pag hapulas niya han iya nawong

sinmangko an iya palad dida han iya agtang kay may-ada naman ngay-an niya

duduha nag mga sungay ngan tag-usa ka dangaw na an kahiglaba. Tungod han iya

kalisang iya guinwangi ini nga mga sungay dida han iya agtang kay tuyo niya an pag
bari pero waray hiya pakaka tandog kay matig-a gud hin doro. Hasta nga han iya ka

bido hin doro ngan pag himasakit tungod hito nga nahanabo ha iya, nag hunahuna

hiya hin pag unay nala lugod kay na alo na hiya han iya kag-anak pati na ha mag

tawo say hiya pag nga ngaranan nag hayop.

Han harapit na hiya mag buno han iya kalugaringon nga dughan, nakabati hiya hin

singgit hin tawo nga waray niya hikit-I nga sumering, "Lucas lakat ngadto ha unahan

kay makakakita ka liwat hin iba ka lain nga makupa nga magdarag. Pag kuha hit

bunga ngan kuma-on ka liwat, kay makasabut ka hit imo katalwasan tikang ha

kakuri-an,”an sering han tingog. "Ngan iton nga duha ka lain nga makupa,”padayon

pa nga pulong han tingog. "Makaka hatag iton ha imo hin bahandi ngan tungod hito

kikilal-on ka ha buos nga hadi-an, nga usa nga pagkatawo ha urhi nga mag adlaw."

Hi Lucas napakadto dayon

Dida hito, dala-dali dayon pag-kuha han bunga han usa nga makupa hi Lucas ngan

kuma-on ngan dagmit la nga na wara an nga sungay dida ha iya agtang. Ngay-an,

ini nga duha ka lain nga makupa, kanan ingkanto. Kay ini nga dapit nga iya hin

kadaan mga ingkanto an tag-iya.

Han iya dako nga kalipay, nag kuha hiya han bunga han makupa nga napa turok hin

sungay ngan iya dayon dad-on ngadto ha siyuda han kinabuwasan. Han didto na

hiya ha siyudad sinmulod hiya ha palasyo nagn eguin baligya niya ini nga mag

bunga didto han hadi. An hadi, an reyna ngan an prinsesa, duro na panga-on dida

han lumakat na hi Lucas.

Pagka kinabuwasan han aga, na gubot an palasyo nagn hasta na an bug-os nga

siyudad, kay an hadi, an reyna ngan han prisesa sahid na an sungay.Baga na an

mga manunulay.

Hasta na nga nabut hin usa ka simana an ka may ada nira waray pa gud bisan hin-o

nga doctor o tambalan nga naka-upay hini nga may-ada sungay.

An binuhat han hadi nag pasabut han mga tawo ha bug-os nga iya guin hadi-an nga

kon hin-o man it maka panguha hit mga sungay ha ira agtang, basta diri la

sapsapon,makaka asawa hit prinsesa ngan i-hahatag pa it katunga hit iya guin-hadi-

an.

An binuhat kiwat ni Lucas nag presenter didto han hadi nga hiya it matambal ngan

hiya it mag papara hit sungay hit hadi, reyna nagn prisesa, labina kay waray man an

hadi sabut nga ito nga sungay tikang han usa ka lain nga makupa nga napa turok

hin sungay nga ira pinalit kan Lucas. Hito nga pag presentar ni Lucas han hadi dara

niya ngadaan an makupa nga tambal liwat,pero baga pinanitan na nga daan ngan

tinilud-tilud basi la diri maklaro nga makupa guihap ini nga guin paka-on ha ira.

Paka-kaon la hini nga mga sungayan nga hadi, reyna ngan prinsesa na para dayon

an ira sungay.

An kalipay han hadi nag kamay-ada dayon ponsyon ha palasyo dungan an kasal kan

Lucas ngan han prinsesa.

Udog adto nga tingog nga hin bati-an ni Lucas didto han bukid, tingog adto hin

ingkanto nga bu-otan. Basta ka la bu-otan,bu-otan man nga ingkanto it na tabang

ha imo. Mato-od kanan Bathala guihapon kabubut-on.

B. Pamagat: An Lagas nga Nag-ganso han Gudti-ayay nga Tawo

May-Akda: Salvador Mondragon

Lugar: Unknown

May usa nga lagas nag babaye nagpundok han iya pinalid nga humay dida han

sirong han kapatungan.An dahon han kapatungan nagpanlalabyog ngadto ha

kalangitan kon linalabay hin mga huyohoy.Kahuman niya pagkalayo han

pinalid,napakadto hiya han iya lagwerta pagbukad hin obi.Ine nga obi iguin sugba

didto han nagkakalayo nga pinalid.

“Maupay ine nga pamahawon buwas hiton aga,”sireng han lagas,”Maupay ine nga

kara-onon,”Pagkatapos,napakadto hiya han iya payag-payag nagto-on hin kan-

on.Kaluto kumaon ngan kumaturog.An tun-ug han kagab-ihon nakahatag ha iya hin

maupay nga pagkaturog,Pagka-aga napakadto hiya han iya hinaring nga pinalid.Guin

usisa niya ug ha daku nga paghipa-usa waray niya hin agi-an nga obi bisan usa.

“Maaram ako,dinhi naman an mag gudti-ayay nga maga tawo-tawo ha bungsanan

han akon payag,”nasering ha iya kalugaringon.

Ine nga mga tawo-tawo masyado hin kawaray mga batasan.Haglaba iton ira

buhok.Iton ira tikod ta-is og nag-uuna,iton mga tudlo hit tiil na-oorhi.Iton tawo nga

Makita ha ira mawuwurok.

Pagka isang-buwas nag otro pagharing an lagas ug iya guin sugbaan hin mga bato

nga paropareho kadako han iya kama-o.Masyado hin kamag-upay nga bat okay iya

iton pinili ha tubig.Katima,iya guin sugba didto han nagkakalayo nga

pinalid.Kahuman han iya pag sugba sumaka ngadto ha iya payag ngan magto-

on.Kaluto,waray hiya kumaon dayon.Waray hiya kumaturog.Matugnaw an kagab-

ihon.Waray kaiha nakabati hiya hin nag aringasa.Ha iya huna-huna an mga tawo-

tawo naman adto.Dagos niya humiling dida han buho.An gudti-ayaya nga mga tawo-

tawo masyado hin kamaglipayon kay may-ada naman sinugba nga mga

obi.Nagsayop an mga tawo-tawo.An ira kamaglipayon nahangadto hin kamag sulob-

on,kay an sinugba diri toto-o nga kara-onon.Nagburoblag hira nga tanan ngan dagos

la nawar an huni.

Naka bintaha an lagas han mga tawo-tawo.Umotro liwat hiya pagsugba hin obi didto

han iya surogba-an.Waray na balik an nga tawo-tawo ug an lagas masyado hin

kamalipayon kay ha katapusan diri makakawang an iya kagul-anan.Pagka-aga,an

sinugba nadidto la guihapon ngan an lagas naka-kaon na hito nga aga.

Maikling Kuwento

A. Pamagat: Mga Buwa ni Nanay

May-Akda: Jakku Lopez

Lugar: Tacloban

Usa ako nga anak hin kablas. Han bata pa ako, magagasa ako hin

duru, diri man gud kami nakakakaon hin sakto ha usa ka adlaw, danay

nakakaduha la hadto. Pero an yakan ni Nanay, "Pasalamat kita han grasya

naton yana nga hatag han Ginoo." Dungan kami pirme ni Nanay nga nakaon

kay hi Tatay namimiling pa hin pakabuhi. Ha kada pangangaon namon ni

Nanay, makita ngani hiya nga ubos na an akon kan on, iya igdudugang ha

akon plato an iya pagkaon,

"Pagbusog anak, imura ito nga pagkaon ha, busog pa man ako."

An Una nga buwa ni Nanay.

Mayda ngani ni Nanay sobra nga kwarta, napakadto hiya ha Shed, mapalit hin

isda, 1/4 lipay na kami danay duha o tulo ka bug os la nga isda, papadisan

hin petsay o tangkong nga amon gin aaro kan Lola Selay. Marasa hi Nanay

nga naluto. Nakita ak nanay, ginpupurot an ak mga binaya nga isda, an

bukog nala ngani, ngan iya gin titiupay pagkuhai hin unod, nga kun haros an

pino nala nga bukog han isda an mahisasalin. Naluoy ako kan Nanay, duha

man ka slice han isda mayda ako, ginhatag ko ha iya an usa pa, ngan,

"Ayaw anak, kauna ito, kitaa magana ka kumaon hin isda, diri man ako

mahilig gud hin isda, pwera gaba."

An ikaduha nga buwa na Nanay.

Han High School na ako, kumarawat hi Nanay hin labada, diri man gud sakto

an income ni Tatay amu naniguro gihap hiya. Usa ka gab i, nakamata ako kay

nagkaradol ngadto ha amon luyo, ngan han akon paggawas han balay, nakit

an ko hi Nanay alas dose na han gab e, naglalaba pa, an suga han poste an

iya lamrag, naluoy ako kan nanay, ginhirani ko ngan buot ko buligan, "Nay,

alagad man, anu nat oras naglalaba kapa, tara buligan ta ito nga duha." ngan

umatubang hiya ha ak ngan ngumisi ngan...

"Haroy anak, kanina han aga nagpinahuway la ak. Ayaw kabaraka, diri pa ak

ginkakapoy, hala katurog na ngadto may klase ka pa buwas."

An ika tulo nga buwa ni Nanay.

Han graduation nam han High School, naka kuha ako hin Honor, proud hin

duro hi Nanay, umatinder hiya han seremonyas, kahuman nam graduation

gindara ako niya ha usa nga kaunan, nagtirok kuno hiya para i treat ako, 100

pesos an iya dara, ginpalingkod la ako niya ha lamesa ngan umorder hiya,

naihaay hi Nanay ha counter. Pagbalik, wow! Spagetti ngan fried chicken,

pero usa la ka order. Busog kuno hiya ngan mayda niya dara nga biskwit,

amu an iya ginkaon, naka damo ko hiya agdaha nga saruhan ako, balik balik

hiya nga nagdumiri, maaram ako gin uuhaw na hiya, "Nay, adi an softdrinks

oh, mapapaso baya it panahon, tara tunga kita." ngan...

"Hagi anak, imura ito, diri ako gin uuhaw."

An ika upat nga buwa ni Nanay.

Namatay ha sakit an akon Tatay, waray warayan gud kami, nagtuon panahi hi

Nanay, nangarawat hin damulaay pa nga labada, nagbubulig kami. Nakakuha

ako hin scholarship ngan nakapadayon ako pag eskwela. Hi Ninong Roger,

buutan kan Nanay, biyudo ngan waray anak. Hiya an nabulig bulig ha amon

kun waray gud kami iba nga madadalagnan. Usa ka adlaw nabati ako han

mga istorya han mga amyaw nga ira ginyaknan hi Nanay nga mag asawa

utro, buutan man hi Ninong ngan naruruyag kan Nanay. Pero man gud, an

iya gud la hinigugma kay hi Tatay pero maaram ako nga karuyag liwat ni

Nanay hin kaupod ha kinabuhi.

"Anak, para ha imo nala ako naniniguro. Diri ko kinahanglan iton ngan mga

gugma gugma."

An ika lima nga buwa ni Nanay.

Han nakahuman na ako pag eskwela, na katrabaho na ako ngan na assign ha

iba nga lugar, diri ako nabul iw hin komunikasyon kan Nanay, diri na hiya

nangangarawat hin mga labada, pero nagtindog hiya hin turutindahan ha

atubangan han eskwelahan, kada adlaw aadto na hiya, aga pa, para kuno hit

iya pan adlaw adlaw nga gastos. Napadara ako pirme ha iya hin kwarta,

danay gintutirok niya ngan igbabalik ha ak. Danay man kun ako an personal

nga naduhol, diri gud ni Nanay kakarawton nga...

"Anak, tiruka ito para tim kabubuwason, sakto pa tak kwarta, ayaw

kabaraka."

An ika unom nga buwa ni Nanay.

Na promote na ako ha trabaho, hataas na an akon ranggo, gintagan ako hin

balay ngan sarakyan, gin kadto ko dayon hi Nanay ngan nangaluha hiya han

akon sumat. Ginpapag andam ko hiya han iya mga gamit kay buot ko nga ha

akon na hiya umukoy, karuyag ko ipa abat ha iya an nga tanan nga waray

namon matilawi han bata pa ako. Gin istoryahan ko hiya nga magkikita kami

hin sine, makaon ha marasa nga kaunan, mapasyada ha Mall, mapalit hin

maupay niya nga bistida... ngan

"Anak, lagas na ako, diri man ako higara hito nga mga butang. Waray man

ako hito nga mga butang mangandoy, imo gudla, para gudla ha imo anak..

Diri ako maangay ngadto."

An ika pito nga buwa ni Nanay.

Pira ka tuig an naglabay, nagkapamilya na ako, ginpabalayan ko hi Nanay ha

amon probinsya, ngan danay ginpapasyada namon hiya ngadto. Pero han una

nga tuig, na diagnose hiya hin stomach cancer, stage 4 na, ginbuhat ko nga

tanan para mapaupay hi Nanay. Kahuman han iya operasyon amu pala an

akon pag abot ha amon. Ginhulat ko magmata hi Nanay. Halarom na iya mga

mata, kumupos an iya lawas, duason na hi Nanay, an iya aping in hilarom na.

Pagkita niya ha akon, pirit pa nga gi aalsa an iya kamot para kaptan an akon

nawong, an iya ngisi nga nangungurog an mga wa-it kay diri na akos han

kusog. Masakit ha akon dughan. Nakita ako han luha nga naturo han iya mga

mata, nangurog na akon dughan ngan nanuro na an akon mga luha, baga

ako hin bata nga nagtutuok, humarani ako ha iya para yaknan nga, "Nay,
 ayaw pagpapirde, mag uupod pa kita ha... iloveyou," ngan ngumisi hi Nanay

ngan..

"Anak, ayaw pagtuok.. ayaw pagkinabaraka anak, waray maul ol ha akon,

waray maul ol..."

Amu ito an ika walo ngan katapusan nga buwa ni Nanay. Ngan kahuman hito

ginpiyong na niya an iya mga mata ngan dayon na nga pumahuway.

B. Pamagat: Pangita kan Pedro Penduko

May-Akda: Imelda Agustin-Ruiz

Lugar: Unknown

  An lamesa puno na hin kalibrohan. An basurahan ha ligid hini punopunoan na hin

mga kinumo nga papel. An waray la kapupuno an papel nga naghihinulat nga

pagsuratan ko han istorya mahitungod hin tawo nga alid-agid han bayani han aton

metolohiya nga hi Pedro Penduko. Dinhi igbabase an pinal ko nga grado han

ginkukuha ko nga kurso. Matatapos na ako han hataas nga pag-aradman ha

literatura han Pilipinas yana nga Marso 1970.

      Damo nga kalibrohan han istorya han aton nasod, mga kopya hin Liwayway

magasin og komiks nga may mga susumaton kan Pedro Penduko an nagtatarambak

ha lamesa ko ha dormitoryo. Kinahanglanon ko maghalikwat diri la tungod ha iya,

pati na han mga kilala nga bayani naton han naglabay ngan yana nga panahon.

     Hi Pedro, bayani la ha susumaton – anak han imahenasyon hin paragsurat.

Gindasig an pagkamaisog makig-away han mga maraogdaog nga kahayopan og mga

madarahog nga diri sugad ha aton. Nagpipinamiling ako han tawo nga may mga

tuod nga binuhatan para han kaupayan han igkasitawo. 

     Usa la an akon napapanhunahunaan – hi Andres Bonifacio, an binansagan nga

bayani han mga kablas hadton naglabay nga panahon han Kastila; tawo nga waray

hadlok nga nakikipag-away para han mga katungod han Pilipino.

     Magtitikang na ako pagsurat han pagtawaga ha akon pagbaton han telepono.

     “Mia, iday, pagmaka-ulian anay,” an tingog ni Mama nababaraka. “Tikamatay na

hi im Tatay Pendo. Duro it pagpinangita ha imo.”

      Waray ko kapugngi an ak pagkaurit han pagbaton ko. “Hay, kay ano ako man?

Di man ak doktora nga makakabulong ha iya.”

      “Day, kalimti na gad iton nga im pagkasina. Amo la ini it iya hinahangyo ha

imo.”

      Kinagat ko an ak im-im para diri ko maluwas an makakasakit nga mga pulong.

Napausa ako nga hadto mismo, nangigbaw an mga mag-upay ko nga hinumduman

han gimamanghuri nga bugto han akon Papa.

     “Hello, Mia – ada ka pa?”

     “ O, sigi, Ma. Mapalit ako hin tiket yana dayon. Tapo-a ako buwas hit aga.”

     Hadto nga gab-i, waray ako hingaturog dayon kay nanumbalik an mga panhitabo

duha katuig na nga naglabay. Panhitabo nga nagpabalik ha akon pag-eskwela.

     Inuli ako tikang ha opisina hadto nga kulop. Naabtan ko an ak mga kag-anak

ngan hi Tatay Pendo nga nagmemeryenda ha kumidor. Kahoman ko pangamen ha

ira, hi Mama kinadto ha kusina, ngan an akon bata nagyakan.

Epiko

A. Pamagat: Mga Espiritu sa Pilipinas

May-Akda: Karl Gaverza

Lugar: Unknown

Hadton una pa, may-ada mangangayam nga nakagsayop hin dako.

Nagbiling hiya hin darakpon ha ubos han lambong han Bukid Daeogdog, kun hain

naukoy an mga diyos han iya lahi. Hi Gamhanan, an pinakagamhanan ha ngatanan

nga diyos, in may-ada pinaura nga hayop. Ini nga pinaura nga binuhat ni Gamhanan

inin ngaranan nga Panigotlo, usa ka puro ngan mabusag nga usa nga may

talibugsok nga sungay. Usa la ka bangkaw in nagpa-hunong han huni hini nga

engkantado nga binuhat.

May-ada liwat hadto usa ka baryo nga waray pagpipilian. Han mga gab-i nga

bulanon, an paghuni ni Panigotlo amo in pahibaro ha mga mag-uruma nga maupay

an panahon han sumurunod nga adlaw para pagtanom. Dagmit la nga umukoy an

pagrisyo ngan pagrugyaw han makit-an nira an pigura nga tikaharapit didto pa tabok

han salog. Pas-an han mangangayam nga hi Dagasanan an patay nga lawas han

pinalabi nga hayop ni Gamhanan. Maaram an mga taga-baryo nga diri nira

mapapasagdan ini nga sakriliheyo han ira dinayaw nga Diyos. Ginkuha nira an ira

mga bangkaw ngan ginpatay hi Dagasanan didto salog ngan an iya amay ha ira

panimalay.
Mayda usa ka espiritu nga uhaw para makapanimalos. Didto han lugar kun diin

ginpatay hi Dagasanan, usa ka puno hin Inyam in tumubo. Waray makatilaw hin

pahuway an kalag ni Dagasanan. Ginlambungan han puno an lugar nga

nagpahungay han iya kabut-anan nga pagbulos. Usa ka anak han baryo an

magbabayad para han ginbuhat han iya mga katigulangan.

May-ada usa ka bata nga lalaki nga waray pagtuod ha mga iru-istorya parte ha mga

multo. Ginhagad hiya han iya mga sangkay nga lumangoy didto ha dapit han puno

nga Inyam. Tumawa la an ulitawuhay. Tinawag niya an iya kasangkayan nga mga

talawan kay natuod ha mga istorya han ira mga apoy. Maaram hiya, iba hiya, ngan

pinaka-maisog hiya ha grupo, salit ginkarawat niya an ira amang-amang ngan

lumukso ha tubig.

Asta yana, may-ada la gihapon dapit han salog ha Aklan nga ginngaranan para han

mangangayam nga hi Dagasanan. Siring nira, an mga aringasa nga tikang ha

kabatuan amo an espiritu ni Dagasanan nga nataghoy, nagsasakit, naghuhulat para

han iya sunod nga biktima.

B. Pamagat: Ang Kataksilan ni Sinogo

May-Akda: Unknown

Lugar: Unknown

Maraming maraming taon sa nakaraan, nuong si Maguayan pa ang panginuon sa

dagat, at ang mapusok na Kaptan ang naghahagis ng kidlat mula sa kanyang

kaharian sa langit, pulos mga halimaw ang lumalangoy sa tubig at lumilipad sa

himpapawid. Malalaki ang ipin at matatalas ang kuko ng mga halimaw sa

himpapawid. Subalit kahit ano ang bangis nila, sama-sama silang nabubuhay nang

tahimik dahil takot sila sa galit at lupit ni Kaptan. Kaiba ang lagay sa dagat sapagkat

dambuhala (higantes, giants) ang mga halimaw na lumalangoy at malakas ang luob

nila sa kanilang laki at lakas. Pati si Maguayan ay sindak sa kanilang laki at dahas

kaya hindi siya sinunod, ni hindi iginalang ng mga halimaw. Balisa araw-araw si

Maguayan na baka siya ang balingan ng mga ito.

Sa wakas, nawalan siya ng pag-asa at humingi ng tulong kay Kaptan. Inutusan ng

diwata ng langit ang mga pinaka-matulin niyang mga tagahayag na tawagin lahat ng

mga halimaw upang magpulong sa isang munting pulo ng Kaweli, sa gitna ng dagat

ng Sulu, sa lalong madaling panahon. Agad namang nagdatingan ang mga halimaw

hanggang nagdilim ang langit sa dami ng mga lumilipad, at kumulo ang dagat sa

dami ng mga lumalangoy.

May mga dambuhalang buaya mula Mindanao, mababangis na tikbalang mula

Luzon, mga ligaw na sigbin mula Negros at Bohol, daan-daan ng mga ungloks mula

Panay at Leyte, malalaking uwak-uwak at iba pang nakakatakot na halimaw - lahat

ay nagsiksikan sa munting pulo na halos natakpan sa dami nila. Nakaka-bingi, tilian

at hiyawan silang lahat habang hinihintay ang atas nina Kaptan at Maguayan mula

sa kanilang gintong trono.

Pagtagal-tagal, itinaas ni Kaptan ang isa niyang bisig (brazo, arm) at biglang
tumahimik lahat ng halimaw. Nuon hinayag ni Kaptan ang kanyang utos. Si

Maguayan ay kapwa niya diwata, sabi ni Kaptan, at dapat siyang igalang ng mga

halimaw tulad ng paggalang na inilalaan sa kanya. Inutos niya sa lahat na sumunod

at igalang si Maguayan.

“Hahagisan ko ng kidlat at papatayin,” babala ni Kaptan, “ang sinumang sumuway

sa utos kong ito.”

Pina-uwi na niya ang mga halimaw at muling puma-ilanglang ang mga tili at hiyawan

nang sabay-sabay at mabilis nag-alisan ang mga mababangis na nilalang. Dagli

lamang, walang naiwan sa Kaweli maliban kina Kaptan at Maguayan, at ang 3

pinaka-matulin sa mga tagahayag - si Dalagan, ang pinaka-mabilis, si Gidala, ang

pinaka-matapang, at si Sinogo, ang pinaka-makisig at pinaka-mahal ni Kaptan.

Silang 3 ay mga dambuhalang mala-diwata na may malalaking pakpak kaya mabilis

lumipad. May sandata silang mahahaba at matatalim na mga sibat at kampilan na

walang kiming ginagamit nilang pamatay, sa utos ni Kaptan.

Nagpasalamat si Maguayan kay Kaptan. “Walang anuman,” tugon sa kanya, “tinupad

ko lamang ang aking tungkulin sa isang kapatid.” Tapos, ibinigay ni Kaptan kay

Maguayan ang isang gintong kabibi. “May mahiwagang kapangyarihan ito, bulong

niya kay Maguayan. Isubo mo lamang at ang anyo mo ay magbabago sa anumang

naisin mo.” Kaya raw kung may mangahas na halimaw, kailangan lamang maging

halimaw din siya, subalit mas malaki at mas mabangis, upang talunin at patayin ang
pangahas!

Nagpasalamat uli si Maguayan at inilagay sa tabi niya ang gintong kabibi. Tapos,

pinakuha ni Kaptan ng pagkain at inumin ang 3 tagahayag at, mabilis pa sa kidlat,

nag-piging na ang 2 diwata. Hindi nila napansin, nasa likod si Sinogo, narinig lahat

ng ibinulong ni Kaptan at ibig ngayong makamit ang gintong kabibi. Kahit na marami

na siyang tinanggap na biyaya at karangalan mula kay Kaptan, ninais niya ang higit

pang kapangyarihan. Maaari siyang maging tunay na diwata at mag-hari sa lupa, at

magtago upang hindi maparusahan ni Kaptan. Kaya paghain niya ng pagkain kay

Maguayan, lihim niyang dinampot ang kabibi. Tapos, tahimik siyang tumalilis.

Matagal bago namalayang wala si Sinogo, at ipinahanap siya ni Kaptan kay Dalagan.

Kasing bilis ng lintik, bumalik si Dalagan at hinayag na wala na sa pulo si Sinogo.

Nataon namang napansin ni Maguayan na naglaho ang gintong kabibi kaya nahulaan

ni Kaptan na ninakaw ito ni Sinogo at tumakas. Sumisigaw sa galit, inutos ni Kaptan

kina Dalagan at Gidala na habulin at bihagin ang talipandas.