˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏

˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1
’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ê√˚˛ &1n∏ ˙Ç1

¸•Û±√Ú±
ά0 õ∂√œ¬Û ˝√√±Ê√ø1fl¡±
ά0 ˝◊√øµ1± ˙˝◊√fl¡œ˚˛± ¬ı1±

¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚

˝√√˘Ò1 ˆ”¬¤û± ¬ÛÔ, fl¡˘—¬Û±1
Ú·±“›- 782001, ’¸˜
MAHAPURUS SANKARDEV-MADHAVDEVAR ANKIYA NAT ARU
JHUMURA : A Collection of Ankiya Nats and Jhumuras of Mahapurusa
Sankaradeva and Madhavadeva critically edited by Dr. Pradip Hazarika and
Dr. Indira Saikia Bora on behalf of Sahitya Sakha Samittee and Sahitya
Gabesana Parisad and Published by Sri Hariprasad Hazarika, Pradhan
Sampadak, Srimanta Sankaradeva Sangha, Kalongpar, Nowgaon, Assam.
First Edition : February, 2013. Price: Rs 250.00

õ∂Ô˜ õ∂fl¡±˙ – 25 ˜±‚, 564 ˙Ç1±s

8 ŒÙ¬¬ıËn∏ª±1œ, 2013

© |œ˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚

˜≈‡… fl¡±˚«±˘˚˛ – ˝√√˘Ò1 ˆ”¬¤û± ¬ÛÔ
fl¡˘—¬Û±1, Ú·±“›-782001

õ∂fl¡±˙fl¡ – ¿˝√√ø1 õ∂¸±√ ˝√√±Ê√ø1fl¡±, õ∂Ò±Ú ¸•Û±√fl¡

¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚

¸ˆ¬±¬ÛøÓ¬ – ¿Ê√œªfl¡±ôL Ú±Ô

¸±ø˝√√Ó¬… ˙±‡± ¸ø˜øÓ¬ ’±1n∏ ¸±ø˝√√Ó¬… ·Àª¯∏̱ ¬Ûø1¯∏√
¸•Û±√fl¡ – ά0 Ê√·Ó¬ ‰¬f fl¡ø˘Ó¬±
¸±ø˝√√Ó¬… ˙±‡± ¸ø˜øÓ¬ ’±1n∏ ¸±ø˝√√Ó¬… ·Àª¯∏̱ ¬Ûø1¯∏√

¸•Û±√fl¡¡Z˚˛ – ά0 õ∂√œ¬Û ˝√√±Ê√ø1fl¡±

ά0 ˝◊√øµ1± ˙˝◊√fl¡œ˚˛± ¬ı1±
Â√¬Û± ¸—‡…± – 1000 [¤À˝√Ê
√ ±√ 1]
’ø1˝√√̱ – 250.00 Ȭfl¡±
’é¬1 ø¬ıÚ…±¸ – ¸≈ø¬ıÚ˚˛ ø¬ıù´±¸
˜≈^Ì – ˙1±˝◊√‚±È¬ ’Ù¬ƒ√ÀÂ√Ȭ Œõ∂Â√
¬ı±˜≈̜՘√±˜, &ª±˝√√±È¬œ- 21
 õ∂fl¡±˙fl¡1 ¤Àfl¡¯∏±1
Ê√˚˛ &1n∏ ˙Ç1 –
≈√Ê√Ú± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯1∏ 1ø‰¬Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¬˜≈1±¸˜”˝√ ’¸˜œ˚˛±
ڱȬ…¸±ø˝√√Ó¬…1 Œ|ᬠ¸•Û√º ¿˜ôL ˙Ç1À√Àª Œ¬Û±Úõ∂ÔÀ˜ Ó¬±1±1 ˘œ˘±ˆ”¬ø˜
¬ı1À√±ª±Ó¬ õ∂√˙«Ú fl¡1± ëø‰¬˝√ê˚±S±í ڱȬfl¡fl¡ õ∂Ô˜ ’Çœ˚˛± ڱȬ ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± ˝√√˚˛º
’ªÀ˙… ¤˝◊ˆ¬±ø· ڱȬfl¡1 ø˘ø‡Ó¬1+¬Û ¬ıÓ¬«˜±ÀÚ± Î◊¬X±1 Ú˝√√í˘º ¬Û1ªÓ¬π fl¡±˘Ó¬
&1n∏Ê√Ú±˝◊ Â√˚˛‡Ú ڱȬfl¡ 1‰¬Ú± fl¡À1º ˝◊˚˛±1 ¬Û±“‰¬‡Ú fl‘¡¯∏ûˆ¬øMêõ∂Ò±Ú ’±1n∏ ¤‡Ú
1±˜ˆ¬øMꘔ˘fl¡º ë¬ÛPœ-õ∂¸±í√, ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ìí, ëfl¡±ø˘˚˛-√˜Úí, ëŒfl¡ø˘À·±¬Û±˘í,
ë1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ìí ’±1n∏ Ê√œªÚ1 ¸¬ı«À˙¯∏ 1‰¬Ú± ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛í ڱȬfl¡º
˙Ç1À√ª ø¬ı1ø‰¬Ó¬ ڱȬfl¡¸˜”˝√fl¡ ڱȬ…fl¡±À1 øÚÀÊ√ ˚±S±, ڱȬ, ڱȬfl¡
’±ø√ ’øˆ¬Ò±À1 ¬ı…Mê fl¡ø1 ∆Ô ∆·ÀÂ√º ‰¬ø1Ó¬fl¡±1¸fl¡À˘ ë’Çí ’øˆ¬Ò± ¬ı…ª˝√√±1
fl¡ø1ÀÂ√º ¬Û1ªÓ¬π fl¡±˘Ó¬ ø¬ıøˆ¬ißÊ√Ú ¸˜±À˘±‰¬fl¡ ¬ÛøGÀÓ¬ ë’Çœ˚˛±-Ú±È¬í ’øˆ¬Ò±À1
ڱȬ¸˜”˝√ õ∂‰¬˘Ú fl¡1± Œ√‡± ∆·ÀÂ√º ø˚ øfl¡ Ú˝√√›fl¡ ¤˝◊ ∆˙˘œ1 ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬…˝◊
¿˜ôL ˙Ç1À√ªfl¡ Ê√·Ó¬ ¸ˆ¬±Ó¬ ’¸˜œ˚˛± ·√…-¸±ø˝√√Ó¬…1 ¬ÛÔ-õ∂√˙«fl¡ ø˝√√‰¬±À¬Û
Ú˝√√˚˛ ¬ı1— ¬Û‘øÔªœ1 õ∂Ô˜ ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬… ’±1n∏ ˜≈fl¡ø˘-˜=1 Î◊¬æ√±ªfl¡ ø˝√√‰¬±À¬Û
õ∂øӬᬱ fl¡ø1ÀÂ√º ¤˝◊ Ó¬Ô… ’±øª©®±1 ŒÚ±À˝√√±ª±Õ˘Àfl¡ ˙Ó¬¬ı¯∏«1 ¬ı…ªÒ±ÚÓ¬ ¬Û1ªÓ¬π
¸˜˚˛Ó¬ Ê√ij Œ˝√√±ª± ˝◊—1±Ê√œ ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬… ’±1n∏ ˜=Ê√·Ó¬1 ¬Û≈À1±Ò± Œù´˝'
◊ ø¬ÛÀ˚˛1fl¡
¬Û‘øÔªœ1 õ∂Ô˜ ˜≈fl¡ø˘-˜=1 Î◊¬æ√±ªfl¡ ¬ı≈ø˘ õ∂øӬᬱ fl¡1± ∆˝√√øÂ√˘º √1±‰¬˘ÀÓ¬ ¤˝◊
fl¡Ô± qX ’±1n∏ ¸Ó¬… ’±Ò±ø1Ó¬ Ú˝√√˚˛º ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 ’øˆ¬iß ’±R±
¿¿˜±ÒªÀ√Àª› ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬… ¸‘ø©ÜÓ¬ ¤fl¡ ’ø¬ı¶ú1Ìœ˚˛ ’±1n∏ ’¬Û”¬ı« øÚ√˙«Ú
1±ø‡ ∆Ô ∆·ÀÂ√º ˜±ÒªÀ√Àª 1‰¬Ú± fl¡1± ڱȬfl¡¸˜”˝√Àfl¡± ڱȬ-Á≈¬˜≈1±, ˚±S± ’±ø√
Ú±À˜À1 õ∂‰¬ø˘Ó¬ ∆˝√√ Ôfl¡± Œ√‡± ˚±˚˛º øfl¡c ¬Ûø1À¬ı˙… fl¡˘± ø˝√√‰¬±À¬Û ˝◊˚˛±1 ˜˚«±√±
’Çœ˚˛± ڱȬ1 √À1˝◊ ¤Àfl¡˝◊ ’±ø˝√√-« ’±√˙À« 1 ¬ı…ø?Ó¬º ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 Œõ∂1̱À1˝◊
¿¿˜±ÒªÀ√Àª ڱȬ¸˜”˝√ 1‰¬Ú± fl¡ø1ÀÂ√ ˚ø√› ≈√À˚˛±Ê√Ú± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1 ڱȬfl¡œ˚˛
fl¡˘±-Œfl¡Ã˙˘ ¬Û‘Ôfl¡º ¿¿˜±ÒªÀ√Àª 1‰¬Ú± fl¡1± ڱȬ-Á≈¬˜≈1±¸˜”˝√ ø˙q fl‘¡¯∏û1
‰¬ø1S-Œfl¡øffl¡ ’±1n∏ ø˙qfl¡±˘1 ¬ı±˘¸≈˘ˆ¬ SêœÎ¬ˇ±-fl¡˘±À¬ÛÀ1 1ø?Ó¬ ’±1n∏ ¬ı…ø?Ó¬º
¬ÛøGÓ¬¸fl¡˘1 ˜ÀÓ¬ ¬ıÓ¬«˜±Ú õ∂‰¬ø˘Ó¬ ˜±ÒªÀ√ª1 Ú‡Ú Ú±È¬-Á≈¬˜≈1±1 ¸fl¡À˘±
Œfl¡˝◊‡Ú Ó¬±1±1 øÚÊ√± ¸‘ø©Ü Ú˝√√˚˛º ¬ıËp¡±À˜±˝√√Ú, 1±¸-Á≈¬˜≈1±, ˆ”¬¯∏Ì-˝√√1Ì, Œfl¡±ÀȬ±1±-
Œ‡˘± ¤˝◊ Œfl¡˝◊‡Ú1 1‰¬Ú±1œøÓ¬ ¬ı±fl¡œÀfl¡˝◊‡Ú1 ˘·Ó¬ ¬Û‘Ôfl¡ Œ˝√√±ª± ¬ı±À¬ı
¸˜±À˘±‰¬fl¡¸fl¡À˘ ¤ÀÚÒ1ÀÌÀ1 ˜ôL¬ı… fl¡1± Œ√‡± ˚±˚˛º Ú‘ø¸—˝√√-˚±S±, Œ·±¬ıX«Ú-
˚±S±, 1±˜ˆ¬±›Ú± ’±ø√ Á≈¬˜≈1±¸˜”À˝√√± ’√…±¬ıøÒ ’±øª©®±1 Ú˝√√í˘ ˚ø√› ‰¬ø1Ó¬
¬Û≈øÔÓ¬ ¤˝◊¸˜”˝√ ڱȬÁ≈¬˜≈1± ¿¿˜±ÒªÀ√ª1 ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√º ¤˝◊ ‰¬±ø1‡Ú1
øˆ¬Ó¬1Ó¬ ˆ”¬¯∏Ì-˝√√1Ì ˜±ÒªÀ√ª1 1‰¬Ú±1 ’øÒfl¡ ›‰¬1 ‰¬¬Û±º
ø˚ øfl¡ Ú˝√√›fl¡ ≈√Ê√Ú± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1 ¤˝◊ ˚≈·Ê√˚˛œ ’ª√±ÀÚ ’¸˜œ˚˛± ¸±ø˝√√Ó¬…
Ê√·Ó¬Ó¬¬ ø‰¬1fl¡±˘1 ¬ı±À¬ı ¸?œøªÓ¬ fl¡ø1 ∆Ô ·í˘º Ê√±Ó¬œ˚˛ Ê√œªÚ1 ¸•Û√
ø˝√√‰¬±À¬Û ¬Û1ªÓ¬π õ∂Ê√ij1 ‰¬‰¬«±-·Àª¯∏̱1 ¬ı±À¬ı ¸„‚1 ¸±ø˝√√Ó¬… ˙±‡±˝◊ ¤˝◊ ڱȬ…
¸±ø˝√√Ó¬…1 ˆ¬“άˇ±˘øȬ ¸≈1øé¬Ó¬ fl¡ø1¬ıÕ˘ ¤øȬ ¤fl¡S-¸—fl¡˘Ú fl¡1±1 ¬Ûø1fl¡äÚ±
¬ı±ô¶ª±ø˚˛Ó¬ fl¡ø1À˘º ¸•Û±√Ú±1 √±ø˚˛Q ά0 õ∂√œ¬Û ˝√√±Ê√ø1fl¡± ’±1n∏ ά0 ˝◊øµ1±
˙˝◊fl¡œ˚˛± ¬ı1±˝◊ ’øÓ¬ øé¬õ∂Ó¬±À1 ¬ı˝√√Ú fl¡ø1À˘º ¸„‚1 ·Àª¯∏fl¡ ¿Õfl¡˘±¸ √±À¸
ë’Çœ˚˛±-ڱȬí ˙œ¯∏«fl¡ ¤øȬ ¸≈√œ‚«-¸≈ø˘ø‡Ó¬ ¬Û±Ó¬øÚÀ1 ¢∂Löˆ¬±ø· ’˘Ç‘Ó¬ fl¡ø1À˘º
¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„‚1 ¬Û≈“øÊ√À1 ¤˝◊ ’˜”˘… ¢∂Löˆ¬±ø· Â√¬Û± fl¡ø1 √øé¬Ì-¬Ûø(˜
fl¡±˜1+¬Û1 ¬ı±˜≈ Ì œ·±“ ª Ó¬ ’Ú≈ ø á¬Ó¬ ¸„‚1 82 ¸—‡…fl¡ ’øÒÀª˙ÚÓ¬
&1n∏À¸ªfl¡¸fl¡˘1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ’¬Û«Ì fl¡1± ˝√√í˘º ¸•Û±√fl¡ ˜G˘œ, ¬Û±Ó¬øÚ Œ˘‡fl¡
Ó¬Ô± ¸±ø˝√√Ó¬…-˙±‡±-¸ø˜øÓ¬1 õ∂øÓ¬ fl‘¡Ó¬:Ó¬± Ê√ÀÚ±ª± ˝√√í˘º ˜”˘ fl¡±˚«øÚ¬ı«±˝√√fl¡
¸ˆ¬±1 ·‘˝√œÓ¬ ø¸X±ôL fl¡±˚«fl¡1œ fl¡1± ˝√√í˘– ˝◊øÓ¬º

Œ¸ª±À1 ,

[˝√√ø1õ∂¸±√ ˝√√±Ê√ø1fl¡±]
Ú·±“› ˜”˘ fl¡±˚«±˘˚˛ õ∂Ò±Ú ¸•Û±√fl¡
25-01-2013 ¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„‚
 ’Çœ˚˛± ڱȬ
∆fl¡˘±¸ √±¸
1º ’ªÓ¬1øÌfl¡±
¿˜æ√±·ªÓ¬Ó¬ fl‘¡¯∏ûÀ√Àª Î◊¬Xªfl¡ ∆fl¡ÀÂ√ –
Î◊¬¬Û·±˚˛Úƒ ·‘ÌÚƒ Ú‘Ó¬…Úƒ fl¡•ú«±Ú…øˆ¬Ú˚˛Úƒ ˜˜º
˜»fl¡Ô±– |±ª˚˛Úƒ ˙‘i§Úƒ ˜≈˝√”M√ «— é¬øÌÀfl¡± ˆ¬Àª»ºº
[11˚27˚44]
’Ô«– 댘±1 ˘œ˘±-fl¡Ô± ·±¬ı, fl¡í ¬ı, Ú‘ÀÓ¬…À1 õ∂fl¡±˙ fl¡ø1¬ı, ’øˆ¬Ú˚˛
fl¡ø1¬ı, Œ˜±1 fl¡Ô± øÚŒÊ√ qøÚ¬ı ’±1n∏ ’±ÚÀfl¡± qÚ±¬ı , øfl¡Â≈√ ¸˜˚˛1 ¬ı±À¬ı
¸—¸±1 ¬Û±˝√√ø1 Œ˜±ÀÓ¬ Ó¬ij˚˛ ˝√√í¬ıºí
’Çœ˚˛± ڱȬ-ˆ¬±›Ú±1 Œõ∂1̱ fl‘¡¯∏ûÀ√ª1 ¤˝◊ Î◊¬¬ÛÀ√˙ÀÓ¬ ’±ÀÂ√,
fl¡±1Ì–
˚±À˝√√1 ˚±˝◊ÀÓ¬ ˝◊2Â√± ∆¬ıfl≈¡Ffl¡ ¬ı±È¬º
qÚ± ¸±ªÒ±Úfl¡À˚˛± fl‘¡¯∏ûfl¡ ڱȬº [1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬]
1.1º Úª…ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ’±˚«ˆ¬±¯∏±1 ¬Û”Ì«±e
ڱȬ1 Î◊¬√ƒ·˜ –
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ¿˜ôL ˙Ç1Àª [1449-1568 ‡Ëœ.] ’¸˜œ˚˛± ڱȬ…
¸±ø˝√√Ó¬…1 Ê√ij√±Ó¬±º Úª… ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ’±˚« ˆ¬±¯∏±1 Œé¬SÀÓ¬± ˙Ç1À√Àª˝◊ õ∂Ô˜
ڱȬ…fl¡±1 ø˚À˚˛ ڱȬfl¡œ˚˛± fl¡Ô±-¬ı‰¬ÚÓ¬ ’±Ò≈øÚfl¡ ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ˆ¬±¯∏± ¬ı…ª˝√√±1
fl¡ø1ÀÂ√º ∆˜øÔ˘œ fl¡ø¬ı ëëø¬ı√…±¬ÛøÓ¬ ͬ±fl≈¡11 [1360-1448 ‡Ëœ.] 댷±1é¬-
ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬfl¡í1 [1412-1429 ‡Ëœ.] ¬ı‰¬ÚÀ¬ı±1 ¸—¶¥®Ó¬ ’±1n∏ ·œÓ¬À¬ı±1
˜±S ∆˜øÔ˘ ˆ¬±¯∏±Ó¬ 1ø‰¬Ó¬º Î◊¬˜±¬ÛøÓ¬ Î◊¬¬Û±Ò…±˚˛ ’±ø√ ∆˜øÔ˘ ڱȬ…fl¡±À1
Œ¸˝◊ ˆ¬±¯∏±-ø¬ıˆ¬±·Àfl¡ ’ª˘•§Ú fl¡ø1øÂ√˘º... øfl¡c ˙Ç1À√ª1 ’±·ÀÓ¬
Œfl¡±ÀÚ± ڱȬ…fl¡±À1˝◊ ڱȬfl¡œ˚˛ fl¡Ô±-¬ı‰¬ÚÓ¬ ’±Ò≈øÚfl¡ ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ˆ¬±¯∏± õ∂À˚˛±·
fl¡ø1¬ıÕ˘ ¸±˝√√ fl¡1± Œ√‡± Ú±˚±˚˛ºíí [¿¿˙Ç1À√ª, ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›·
1‰¬Ú±ª˘œ, õ∂Ô˜ ‡G, 1986, ¬Û‘– 132] ˙Ç1À√Àª ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ¬ı…ª˝√√±1
fl¡1± ˆ¬±¯∏±ÀȬ± ¬ıËÊ√±ª˘œ ¬ı± ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘º ڱȬӬ Ôfl¡± ¸—¶¥®Ó¬ Œù≠±fl¡¸˜”˝√
Ú≈¬ı≈øÊ√À˘› ڱȬ1 fl¡Ô±-¬ıd ¬ı≈Ê√±Ó¬ ¬ı…±‚±Ó¬ ÚÊ√Àijº ·øÓ¬Àfl¡ Úª…ˆ¬±1Ó¬œ˚˛
’±˚« ˆ¬±¯∏±Ó¬ 1ø‰¬Ó¬ ¬Û”Ì«±e ڱȬ1 Œé¬SÕ˘ ˙Ç1À√ª1 ë’Çœ˚˛± Ú±È¬í ¤fl¡
ø¬ıø˙©Ü ’ª√±Úº
1.2º¯¯ ’Çœ˚˛± ڱȬ 1‰¬Ú±1 Î◊¬ÀV˙…–
ˆ¬øMêÒ˜« õ∂‰¬±1 fl¡1±˝◊ ’±ø¢ ˙Ç1À√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ 1‰¬Ú±1
˜≈‡… Î◊¬ÀV˙…º ŒÓ¬À‡ÀÓ¬ Ê√±øÚøÂ√˘ Œ˚ ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ øÚ1é¬1 Œ˝√√±Ê√± Ê√Ú¸±Ò±1Ì1
Œé¬SÓ¬ ¤˝◊ ‘√˙…-|ª… ˜±Ò…˜ÀȬ± ’øÒfl¡ Ù¬˘õ∂¸”º ¤˝◊ õ∂¸eÓ¬ ά0 ¬ı±Ìœfl¡±ôL
fl¡±fl¡øÓ¬1 fl¡Ô±À‰¬À1fl¡ Î◊¬X‘øÓ¬-Œ˚±·…– ëëõ∂±˚˛ ¸fl¡À˘± Œ√˙ÀÓ¬˝◊ ˆ¬±›Ú±˝◊
ÚªÒ˜«-õ∂‰¬˘Ú1 ¬ı±˝√√Ú ¶§1+À¬Û fl¡±˜ fl¡ø1 ’±ø˝√√ÀÂ√º ¬Û≈1øÌ ¢∂œ‰¬ Œ√˙Ó¬
ڱȬ…¸±ø˝√√Ó¬…1 øˆ¬Ó¬À1ø√ Ê√±Ó¬œ˚˛ ’±1n∏ ’±Ò…±øRfl¡ ’±√˙« ¬ı…Mê fl¡1± ∆˝√√øÂ√˘º
‡Ëœ©ÜÒ˜« õ∂ÔÀ˜ ‰¬ø˘¬ıÕ˘ Ò1±Ó¬, ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬…˝◊ ˝◊˚±˛ 1 ø¬ıô¶±1Ó¬ ¸˝√√±˚˛ fl¡ø1øÂ√˘º
...¬Û≈1øÌ ∆¬ı¯∏ûª ¸±ø˝√√Ó¬…Ó¬ ˆ¬±›Ú±1 ͬ±˝◊ Œ˘±fl¡-1?Ú, Œ˘±fl¡-¸—¢∂˝√, Œ˘±fl¡-
ø¶öøÓ¬Ó¬ , ’±Àfl¡Ã ˆ¬±›Ú±À1 ø˚˜±Ú Œ¸±Úfl¡±À˘ Œfl¡±ÀÚ± ¤È¬± ø¬ı¯∏˚˛ ˜±Ú≈˝√1
˜ÚÓ¬ ¸≈˜≈ª±˝◊ ø√¬ı ¬Û±ø1, ’±Ú ¤Àfl¡±À1 ŒÚ±ª±ø1º ë∆Ó¬˘ø¬ıµ≈ª»í ¬Û±ÚœÓ¬
ŒÓ¬˘1 ŒÈ¬±¬Û±˘1 √À1 ڱȬ1 õ∂øÓ¬¬Û±√… ø¬ı¯∏˚˛ ø¬ı1±È¬ Ê√Ú¸„‚Ó¬ ø¬ı˚˛ø¬Û
¬ÛÀ1º ’¸˜œ˚˛± ڱȬ1 øÚ˜«±Ì Œfl¡Ã˙À˘± ˝◊˚˛±1 Î◊¬ÀV˙…1 ’Ú≈1+¬Ûºíí [’Çœ˚˛±
ˆ¬±›Ú±, ¬ı±Ìœfl¡±ôL 1‰¬Ú±ª˘œ, 1991, ¬Û‘– 64]
’Çœ˚˛± ڱȬ1 øÚ˜«±Ì Œfl¡Ã˙˘ Œ˚ ˝◊˚˛±1 Î◊¬ÀV˙…1 ’Ú≈1+¬Û, Ó¬±1
¸±é¬… ‰¬ø1Ó¬-¬Û≈øÔÓ¬ ’±ÀÂ√–
¸51À¸ ڱȬfl¡fl¡ 1‰¬Ú± fl¡1˚˛º
qøÚÀ˚˛±fl¡ ¸5ø¬ıÒ 1¸1 ’i§˚˛ºº
·±˚˛Ú-¬ı±˚˛Ú¸Àª ¸ˆ¬± Ê√˚˛ fl¡À1º
¸”SڱȬ…·ÀÌ 1ø¸fl¡1 ˜Ú ˝√√À1ºº
¬ÛøGÀÓ¬ ¬ı≈øÊ√À¬ı Œù≠±fl¡ fl¡ø1˘ 1‰¬Úº
 ·œÓ¬ ’Ô« ¬ı≈øÊ√À¬ıfl¡ ø¬ı: ¸ˆ¬…·Ìºº
¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±fl¡ ¬ı≈øÊ√À¬ı ·±˜… Œ˘±fl¡º
ŒÂ√±“-˜≈‡± Œ√ø‡À¬ıfl¡ ’: ˜”ϬˇÀ˘±fl¡ºº
qX ¬ı± ’qX Ó¬Ô±ø¬ÛÀÓ¬± fl‘¡¯∏ûÚ±˜º
¤˝◊ ¸51¸ ڱȬfl¡Ó¬ ’Ú≈¬Û±˜ºº
[¸ôL±ª˘œ – 589-591]
1.3º ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 Œ˘‡ ’±1n 1‰¬Ú±Sê˜ –
˙Ç1À√Àª ¬Û”Ì«±e ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡1±1 ’±·ÀÓ¬ ëø‰¬˝√ê˚±S±í Ú±À˜
¤‡Ú ڱȬ 1ø‰¬ Ó¬±1 ˆ¬±›Ú± fl¡1±˝◊øÂ√˘ ¬ı1À√±ª±Ó¬º ë뤽◊ ø‰¬˝√ê˚±S±˝◊ ’¸˜œ˚˛±
¸eœÓ¬ ’±1n∏ ڱȬ…fl¡˘±1 ¤fl¡ ’ˆ”¬Ó¬¬Û”¬ı« ’øˆ¬Úª ’Ò…±˚˛ ’±1n∏ ˆ¬±1Ó¬œ˚˛
¸eœÓ¬ ’±1n∏ ڱȬ…¸±ø˝√√Ó¬…1 ¬ı≈1?œ1 ¤øȬ ÚÓ≈¬Ú ¬Û±Ó¬ ˜≈fl¡ø˘ fl¡ø1 ø√À˚˛ºíí
[¿¿˙Ç1À√ª, ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›· 1‰¬Ú±ª˘œ, õ∂Ô˜ ‡G, 1986, ¬¬Û‘–50]
1±˜‰¬1Ì Í¬±fl≈¡11 &1n∏-‰¬ø1Ó¬, &1n∏-‰¬ø1Ó¬-fl¡Ô±, ¬ı1À√±ª±-‰¬ø1Ó¬,
¡Z±ø1fl¡± ø¡ZÊ√1 ¸ôL±ª˘œ ’±ø√ ‰¬ø1Ó¬Ó¬ ø‰¬˝√ê˚±S±1 ¬ıÌ«Ú± ’±ÀÂ√ , øfl¡c ∆√Ó¬…±ø1,
1±˜±Úµ ’±1n∏ ˆ”¬¯∏Ì1 ‰¬ø1Ó¬Ó¬ Ú±˝◊º 1±˜‰¬1Ì1 ˜ÀÓ¬ ˙Ç1À√Àª 19 ¬ıÂ√1
¬ı˚˛¸Ó¬ ø‰¬˝√ê˚±S± õ∂√˙«Ú fl¡À1 , fl¡Ô±‰¬ø1Ó¬ ’±1n∏ ¸ôL±ª˘œ1 ˜ÀÓ¬ õ∂Ô˜
Ó¬œÔ«˚±S±1 ¬Û±Â√Ó¬À˝√√ &1n∏Ê√ÀÚ ø‰¬˝√ê˚±S± õ∂√˙«Ú fl¡À1º ά0 ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›·
(Sankaradeva and His Times, p-107) ’±1n∏ ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô
˙˜«±1 [’¸˜œ˚˛± ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘–7] ˜ÀÓ¬, ˙Ç1À√Àª õ∂Ô˜ Ó¬œÔ«˚±S±1
ø¬Û‰¬Ó¬ ø‰¬˝√ê˚±S± õ∂√˙«Ú fl¡1±ÀȬ± ’øÒfl¡ ¸yª¬Û1º ’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ˆ¬fl¡Ó¬-
∆¬ı¯∏ûª¸fl¡À˘, øάÀ•§ù´1 ŒÚ›· ’±ø√ ¸±ø˝√√øÓ¬…fl¡-¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ 1±˜‰¬1Ì1
˜Ó¬ÀȬ±Àfl¡ ˜±ÀÚº
‰¬ø1Ó¬1 ø¬ıª1̘ÀÓ¬, ˙Ç1À√Àª fl¡ø¬Û˘œ˜≈‡1 fl≈¡˜±11 ˝√√Ó≈¬ª±˝◊ Œ‡±˘
·Ï¬ˇ±À˘, ø¬ıøˆ¬iß õ∂fl¡±11 Ó¬±˘ ·Ï¬ˇ±À˘, ŒÂ√±“-˜≈‡± ∆Ó¬˚˛±1 fl¡1±À˘, ¸”SÒ±1-
ÚÈ≈¬ª±-·±˚˛Ú-¬ı±˚˛Ú ø˙fl¡±À˘, ˆ¬±›Ú±1 1ˆ¬± ’±1n∏ ŒÂ√±“-‚1 ¸Ê√±À˘ ’±1n∏
Ó≈¬˘±¬Û±Ó¬Ó¬ ¸±Ó¬ ∆¬ıfl≈¡F1 ¬ÛȬ ’±“øfl¡À˘º ’øˆ¬Ú˚˛1 ¬ı±À¬ı ŒÒ˜±ø˘1 Œ‚±¯∏±,
Œù≠±fl¡, ¸”Sfl¡Ô±, ˆ¬øȬ˜± ’±1n∏ ·œÓ¬ 1‰¬Ú± fl¡ø1À˘º 1±˜‰¬1ÀÌ ë’Çí 1‰¬Ú±
fl¡1±1 fl¡Ô± Œ˘ø‡À˘›, ø¸ ¸—˘±¬Ûø¬ı˝√√œÚ ’±øÂ√˘ Œ˚Ú ˘±À·º ¸ôL±ª˘œ1
˜ÀÓ¬, ø‰¬˝√ê˚±S±1 ø¬ı¯∏˚˛ ’±øÂ√˘ fl‘¡¯∏û1 Êij1 ¬Û1± õ∂˚˛±ÌÕ˘Àfl¡ ‚Ȭڱ¸˜”˝√º
 ¸±Ó¬‡Ú ∆¬ıfl≈¡F1 ’Ú…Ó¬˜ ¬ÛÇÊ√ø¬ı˘±¸Ó¬ ˙Ç1À√Àª ø¬ı¯∏≈û1+À¬Û
¬Û±ø1¯∏√¸˝√√ õ∂Àª˙ fl¡À1º ¬ı±fl¡œ Â√‡Ú ∆¬ıfl≈¡FÓ¬ 1±˜1±˜ &1n∏Àfl¡ ’±ø√ fl¡ø1
Â√Ê√ÀÚ ø¬ı¯∏≈û1+À¬Û ˘Ñœ ’±1n∏ ¬Û±ø1¯∏√¸˝√√ õ∂Àª˙ fl¡À1º ¬ÛÇÊ√ø¬ı˘±¸Ó¬
˘Ñœ1 ’Ú≈¬Ûø¶öøÓ¬À˚˛ ˙Ç1À√ª1 õ∂ªøM√√«Ó¬ Ò˜«1 qX ¤Àfl¡ù´1¬ı±√1 ¬Û”ª«±ˆ¬±¸
ø√À˚˛º ’Ú≈˜±Ú ˝√√˚˛, ∆¬ıfl≈¡F¸˜”˝√1 √˙«Ú ^n∏Ó¬ ’Ú≈Sê˜Ó¬ ∆˝√√øÂ√˘º Œ¸Œ˚˛
ˆ¬±›Ú±ˆ¬±·fl¡ ø‰¬˝√ê˚±S± Œ¬ı±˘± ∆˝√√øÂ√˘º
ø‰¬˝√ê˚±S± ˆ¬±›Ú± fl¡ø1¬ı1 ø√Ú± ˙Ç1À√Àª 댘˘± fl¡œM√√«Úí fl¡À1º
ÚÀ1±M√√ ˜ &1n∏Àª Œ√ªœ ¬Û”øÊ√¬ıÕ˘ ›À˘±ª±Ó¬ ˙Ç1À√Àª ¬ı±Ò± ø√ fl¡˚˛,
ë눬±ªÚ± fl¡ø1À˘ fl‘¡¯∏û ¬Û”øÊ√ÀÓ¬ ˘±·˚˛ºíí [1±˜‰¬1Ì – 1476] fl¡Ô±¯∏±1 ¬ı1
Ó¬±»¬Û˚«¬Û”Ì«º ø‰¬˝√ê˚±S± ˆ¬±›Ú± ¸±Ó¬ø√Ú ¸±Ó¬1±øÓ¬ ‰¬ø˘øÂ√˘º ¸±Ò±1ÌÊ√Ú1
¬Û1± ¬ÛøGÓ¬-1ø¸fl¡ Ê√ÚÕ˘Àfl¡ ¸fl¡À˘± ø¬ı¶ú˚˛-ø¬ı˜≈* ∆˝√√øÂ√˘ ’±1n∏ ˙Ç1À√ªfl¡
÷ù´11 ’ªÓ¬±1À¬ı±ÀÒ &1n∏ ˜±øÚøÂ√˘º ø‰¬˝√ê˚±S± ˆ¬±›Ú±˝◊ ˙Ç1À√ªfl¡ &1n∏
˙Ç1À√ªÕ˘ 1+¬Û±ôLø1Ó¬ fl¡ø1øÂ√˘º
ά0 ÚÀ1Ú fl¡ø˘Ó¬±1 ëÚ·±“ª1 ڱȬ-ˆ¬±›Ú±í ˙œ¯∏«fl¡ ¤øȬ õ∂¬ıg1
[Î◊¬X‘Ó¬, Œ·±˘±¬Û ˜˝√√ôL, ˙Ç1œ ¸eœÓ¬1 ’±Ò±1 ¢∂Lö, ¬Û‘.24] ¬Û1± Ê√±øÚ¬ı
¬Û±ø1 Œ˚, ˙Ç1À√Àª ë¬ÛÈ≈¬ª± ∆˙˘œí Ú±˜1 ¤øȬ Ô˘≈ª± ڱȬ…-∆˙˘œÀfl¡
¸—¶®±1 ¸±ÒÚ fl¡ø1 ø‰¬˝√ê˚±S±Ó¬ õ∂À˚˛±· fl¡ø1øÂ√˘º ˜Ò…˚≈·1 ˆ¬±1Ó¬¬ı¯∏«1
øˆ¬Ú øˆ¬Ú ͬ±˝◊Ó¬ Ôfl¡±1 √À1 ¤¸˜˚˛Ó¬ ’¸˜ÀÓ¬± ø‰¬S¬ÛȬ ’±“øfl¡ Œ˘±fl¡¸eœÓ¬1
˜±Ò…À˜À1 ¬ÛȬ1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ¬ı≈Ê√±˝◊ ¬ÛÈ≈¬ª± ø˙äœÀ˚˛ Ê√Ú˜ÀÚ±1?Ú fl¡ø1øÂ√˘º
ø‰¬˝√ê˚±S±Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ¸5 ∆¬ıfl≈¡F1 ¬ÛȬ¸˜”˝√ ¤Àfl¡ ‹øÓ¬˝√√…À1 ¬ıdº
¬ÛȬ¸˜”˝√Ó¬ ’øˆ¬ÀÚ˚˛ ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ø‰¬S1 ˜±Ò…À˜À1 ’ÇÚ fl¡ø1 ŒÔ±ª± ’±øÂ√˘º
˙Ç1À√Àª ø‰¬˝√ê˚±S±Ó¬ õ∂À˚˛±· fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı Œ˘±fl¡ø˙ä 1œøÓ¬ÀȬ±1 ø˚ø‡øÚ
¸—¶®±1 ¸±ÒÚ fl¡ø1øÂ√˘ ø¸ø‡øÚ ’±øÂ√˘ Œ˘±fl¡¸eœÓ¬1 ¬Ûø1¬ıÀÓ¬« ˜±·« ¸eœÓ¬,
‰¬ø1S-ø‰¬SÌ ’±1n∏ ŒÂ√±“-˜≈‡±1 ø¬ıøÚÀ˚˛±·ºî
¬Û1ªM√√π ڱȬ-1‰¬Ú±1 ¬ı±À¬ı &1n∏Ê√ÀÚ ø‰¬˝√ê˚±S±Ó¬ ¬ı…ª˝√√+Ó¬ ¬ÛȬ-
’ÇÚ-1œøÓ¬ ¤ø1À˘›, ·±˚˛Ú-¬ı±˚˛Ú ’Ú≈á¬±Ú ’±1n∏ ¸”SÒ±1 ‰¬ø1SÀȬ± Òø1
1±À‡º
˙Ç1À√ª-ø¬ı1ø‰¬Ó¬ ڱȬ Â√‡Ú Œ¬Û±ª± ∆·ÀÂ√ – ¬ÛPœõ∂¸±√,
¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì, fl¡±ø˘˚˛-√˜Ú, Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘, 1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì ’±1n∏ ¿1±˜-
ø¬ıÊ√˚˛º ¿1±˜-ø¬ıÊ√˚˛1 1‰¬Ú±-fl¡±˘ ڱȬ‡øÚ1 Î◊¬¬Û¸—˝√√±1-Œù≠±fl¡Ó¬ Î◊¬À~‡
fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√ – ëø¬ıµ≈1hÀª√‰¬f˙±Àfl¡í ¬ı≈ø˘º ’Ô«±» 1490 ˙fl¡ ¬ı± 1568
‡Ëœ.Ó¬ ڱȬ‡Ú 1‰¬Ú± fl¡1± ∆˝√√øÂ√˘º fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒ1 ˜ÀÓ¬, ˙Ç1À√ª1 õ∂Ô˜
ڱȬ ˝√√í˘ fl¡±ø˘˚˛-√˜Úº ά0 ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›·, ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô ˙˜«± ’±ø√1
˜ÀÓ¬ õ∂Ô˜ ڱȬ ¬ÛPœ-õ∂¸±√º fl¡±1Ì– ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 õ∂À˚±Ê√fl¡
Ê√·Ó¬±Úµ ›1ÀÙ¬ 1±˜1±˚˛1 Ú±˜ ¬ÛPœ-õ∂¸±√Ó¬ Ú±˝◊, øfl¡c fl¡±ø˘˚˛-√˜ÚÓ¬
1±˜1±˚˛1 Î◊¬À~‡ ’±ÀÂ√º ˙Ç1À√Àª ˆ”¬¤û±¸fl¡À˘À1 ∆¸ÀÓ¬ Ò”“ª±˝√√±È¬±-
Œ¬ı˘&ø1Ó¬ Ô±Àfl¡“±ÀÓ¬ ’±À˝√√±˜ 1Ê√±˝◊ Ê√·Ó¬±Úµfl¡ 1±˜1±˚˛ Î◊¬¬Û±øÒ ø√øÂ√˘
ŒÓ¬›“1 fl¡˜«√é¬Ó¬±1 ¬ı±À¬ıº ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀÓ¬ ’±øefl¡ ’±1n∏ fl¡˘±1 Ù¬±˘1 ¬Û1±›
¬ÛPœ-õ∂¸±√ ¬Û”Ì«±e Ú˝√√˚˛º ά0 ŒÚ›·1 ˜ÀÓ¬ ¬ÛPœ-õ∂¸±√ 1ø‰¬Ó¬ ∆˝√√øÂ√˘
Ò”“ª±˝√√±È¬±-Œ¬ı˘&ø1Ó¬ ’±1n∏∏ ¬ı±fl¡œ ¬Û±“‰¬‡Ú fl¡±˜1+¬Û-Œ¬ı˝√√±1Ó¬º ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô
˙˜«±À˚˛± ¤˝◊ ˜Ó¬Ó¬ ˝√√˚˛ˆ¬1 ø√ÀÂ√º
¬ÛPœõ∂¸±√ ’±1n∏ 1±˜ø¬ıÊ√˚˛1 ˜±Ê√1 ڱȬÀfl¡˝◊‡Ú1 1‰¬Ú±Sê˜ Î¬0
ŒÚ›· ’±1n∏ ά0 ˙˜«±1 ˜ÀÓ¬ ¤ÀÚÒ1Ì1– fl¡±ø˘˚˛-√˜Ú, Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘,
1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì, ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1̺ ’Ò…±¬Ûfl¡ ¬ı√Ú ‰¬f ˙˝◊fl¡œ˚˛±˝◊ ë˙Ç1À√ª1
ڱȬ ’±1n∏ ڱȬ…Sê˜í [∆fl¡˘±¸ √±¸ ’±1n∏ ά0 1øÊ√Ó¬± fl¡ø˘Ó¬± ˜1˘ [¸•Û±.],
’¸˜œ˚˛± ˆ¬øMê-¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘. 201-220] Ú±˜1 õ∂¬ıgÓ¬ ڱȬ…Sê˜1
’±À˘±‰¬Ú± fl¡ø1ÀÂ√ ‰¬±ø1Ȭ± ‘√ø©ÜÀfl¡±Ì1 ¬Û1±– ‰¬ø1Ó¬¬Û≈øÔ1 Î◊¬À~‡, ’±øefl¡,
ڱȬ1 Î◊¬À√…±Mê±1 Ú±˜ ’±1n∏ ’Ú…±Ú… ’ôL1e õ∂˜±Ìº ¤˝◊˜ÀÓ¬ ŒÓ¬›“ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-
˝√√1Ìfl¡ ¬ÛPœ-õ∂¸±√1 ø¬Û‰¬ÀÓ¬ ’±1n∏ 1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ìfl¡ ¿1±˜-ø¬ıÊ√˚˛1 øͬfl¡
’±·Ó¬ ¶ö±Ú ø√ÀÂ√º ˙˝◊fl¡œ˚˛±À√Àª ˜ôL¬ı… fl¡ø1ÀÂ√ Œ˚ ëë¸fl¡À˘± ‘√ø©ÜÀfl¡±Ì1
¬Û1± 1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì ˙Ç1À√ª1 Œ|ᬠڱȬ…-fl‘¡øÓ¬, ¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ øÚÌ«˚˛ fl¡1±1
√À1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú˝√√˚˛ºíí ¤˝◊ Î◊¬øMê1 ¸˜Ô«ÚÓ¬ ŒÓ¬›“ Î◊¬Mê õ∂¬ıgÓ¬ ˚≈øMê›
’±·¬ıϬˇ±˝◊ÀÂ√º ά0 ŒÚ›· ’±1n∏ ά0 ˙˜«±1 ’±À˘±‰¬Ú±1 Œ¬Û±˝√√1Ó¬ ’Ò…±¬Ûfl¡
˙˝◊fl¡œ˚˛±˝◊ ˙Ç1À√ª1 ڱȬ…Sê˜ ¤ÀÚ√À1 øÚø√«©Ü fl¡ø1¬ı ‡≈øÊ√ÀÂ√ – ¬ÛPœ-
õ∂¸±√ [1540 ‡Ëœ.], ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì [1544 ‡Ëœ.], fl¡±ø˘˚˛-√˜Ú [1550
‡Ëœ.], Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ [1551 ‡Ëœ.], 1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì [1564˚65 ‡Ëœ.]
’±1n∏ ¿1±˜-ø¬ıÊ√˚˛ [1568 ‡Ëœ.]º
1.4º ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ1 Œ˘‡ ’±1n∏ 1‰¬Ú±Sê˜ –
˙Ç1À√ª1 ’Ú≈fl¡1ÌÓ¬ ’±1n∏ ¶§fl¡œ˚˛ˆ¬±Àª› ˜±ÒªÀ√Àª ’Çœ˚˛±
ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡À1º ¸S¸˜±Ê√ ’±1n∏ ˆ¬Mê¸fl¡˘1 ˜±Ê√Ó¬ ë¬ı±1 ŒÂ√±ª± ڱȬí
¬ı≈ø˘ fl¡Ô± ¤¯∏±1 ‰¬ø˘ ’±ø˝√√ÀÂ√º ˝◊˚˛±À1 Â√‡Ú ˙Ç1À√ª1 ’±1n∏ Â√‡Ú
˜±ÒªÀ√ª1º øfl¡c ˜±ÒªÀ√ª1 Ú±˜Ó¬ 12 ‡Ú ڱȬ õ∂‰¬ø˘Ó¬ ’±ÀÂ√º ˝◊˚˛±À1
5 ‡Ú ¸Àµ˝√√˜≈Mê ڱȬ– ’Ê√≈«Ú-ˆ¬?Ú, Œ‰¬±1-Ò1±, ø¬Û•Û1±-&À‰¬±ª±,
ˆ”¬ø˜-Œ˘ÀȬ±ª± ’±1n∏ Œˆ¬±Ê√Ú-Œ¬ı˝√√±1º ‰¬±ø1‡Ú ¸Àµ˝√√˚≈Mê ڱȬ– ˆ”¬¯∏Ì-
˝√√1Ì, Œfl¡±ÀȬ±1±-Œ‡˘±, 1±¸-Á≈¬˜≈1± ’±1n∏ ¬ıËp¡±À˜±˝√√Úº øÓ¬øÚ‡Ú ‰¬ø1Ó¬-
¬Û≈øÔÓ¬ Î◊¬À~ø‡Ó¬ øfl¡c ˘≈5 ڱȬ– Œ·±ªX«Ú-˚±S±, Ú‘ø¸—˝√√-˚±S± ’±1n∏
1±˜-˚±S±º
˜±ÒªÀ√ª1 Â√‡Ú ڱȬ1 Ô”˘ ¬Û”1±¬ıÕ˘ ¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ ˆ”¬¯∏Ì-˝√√1ÌÀfl¡
¸Àµ˝√√˜≈Mê ¬Û±“‰¬‡Ú ڱȬ1 ˘·Ó¬ Œ˚±· ø√¬ı Œ‡±ÀÊ√º fl¡±1Ì, ˝◊˚˛±1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd,
1‰¬Ú±-1œøÓ¬ ’±1n∏ ˆ¬±¯∏± ˜±ÒªÀ√ª1 1‰¬Ú±1 ›‰¬1‰¬¬Û±º
’Ê√≈«Ú-ˆ¬?Úfl¡ ڱȬfl¡ ¬ı± ˚±S± ’±‡…± ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√ ˙Ç1À√ª1
ڱȬÀfl¡˝◊‡Ú1 √À1, øfl¡c ˜±ÒªÀ√ª1 ¬ı±fl¡œ ڱȬÀfl¡˝◊‡Úfl¡ Á≈¬˜≈1± ’±‡…±
ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º ڱȬfl¡1 Ó≈¬˘Ú±Ó¬, Á≈¬˜≈1±Ó¬ Ô±Àfl¡ ‡G-é≈¬^ ‚Ȭڱ, Ú±˚˛fl¡ ø˝√√‰¬±À¬Û
ø˙q fl‘¡¯∏û, Ú±1œ-‰¬ø1S1 ’±1n∏ Ú‘Ó¬…-·œÓ¬1 õ∂±Ò±Ú…º ëÁ≈¬˜≈1±í Ú±˜ÀȬ±1 Î◊¬»¬ÛøM√√
¸•ÛÀfl¡« ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô ˙˜«±˝◊ ø¬ıøˆ¬iß Î◊¬»¸Õ˘ ’±„≈√ø˘˚˛±˝◊ÀÂ√ [’¸˜œ˚˛±
ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘.65]º ά0 ˙˜«±˝◊ ‰¬ø1Ó¬-¬Û≈øÔ1 ›¬Û1Ó¬ øÚˆ¬«1 fl¡ø1
˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ1 1‰¬Ú±-Sê˜ ¤ÀÚ√À1 ø√¬ı ‡≈øÊ√ÀÂ√– ’Ê√≈«Ú-ˆ¬?Ú
[·Ìfl¡fl≈¡øÂ√, 1550 ‡Ëœ.1 ¬Û±Â√Ó¬] , Œ‰¬±1Ò1±, ø¬Û•Û1±-&À‰¬±ª± [¸≈µ1œø√˚˛±,
1570-80 ‡Ëœ.], Œˆ¬±Ê√Ú-Œ¬ı˝√√±1 [¬ı1À¬ÛȬ±, 1580-90 ‡Ëœ.], ˆ”¬ø˜-
Œ˘ÀȬ±ª± ’±1n∏ ˆ”¬¯∏Ì-˝√√1Ì [’¸˜œ˚˛± ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘.64]º
1.4º ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ1 Ú±˜fl¡1Ì –
˙Ç1À√Àª øÚÊ√1 ڱȬ…-1‰¬Ú±fl¡ ڱȬfl¡, ڱȬ, ˚±S± ’±ø√ ’±‡…±
ø√ÀÂ√º ëڱȬfl¡í ’±‡…± ¸¬ı«±øÒfl¡ˆ¬±Àª ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1ÀÂ√º ˜±ÒªÀ√Àª ’Ê√≈«Ú-
ˆ¬?Úfl¡ ڱȬ ’±1n∏ ˚±S± ’±‡…± ø√ÀÂ√º ŒÓ¬À‡Ó¬1 ¬ı±fl¡œ ڱȬÀfl¡˝◊‡Ú ëÁ≈¬˜≈1±í
Ú±À˜ Ê√Ú± ˚±˚˛º øfl¡c ڱȬ1 ¬Û±Í¬Ó¬ ˙sÀȬ± Ú±˝◊, ø˙À1±Ú±˜ ¬ı± ¸±˜1øÌÓ¬À˝√√
’±ÀÂ√º Á≈¬˜≈1±1 Œé¬SÀÓ¬± ˚±S±, ڱȬ, ’Ç ’±ø√ ¬ı…ª˝√√+Ó¬ ˝√√íÀ˘›, Œ¸˚˛±
ڱȬ1 ¬Û±Í¬1 øˆ¬Ó¬1n∏ª± Ú˝√√˚˛º
∆√ Ó ¬±ø1, 1±˜±Úµ, 1±˜‰¬1Ì ’±ø√ ‰¬ø1Ó¬fl¡±1¸fl¡À˘
ڱȬ˚ڱȬfl¡˚˚±S±fl¡ ¬ı≈Ê√±¬ıÕ˘ ë’Çí ˙s ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1ÀÂ√º ˝◊˚˛±1 ¸ÀôL±¯∏Ê√Úfl¡
Î◊¬M√√1 ¤øÓ¬˚˛±Õ˘Àfl¡ Œ¬Û±ª± Œ˝√√±ª± Ú±˝◊º ¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ ø¬ıøˆ¬iß ¸y±ªÚ±Õ˘
’±„≈√ø˘˚˛±˝◊ÀÂ√º ˝√√˚˛ÀÓ¬± ˙Ç1À√ª1 ڱȬӬ ’Ç-ø¬ıˆ¬±Ê√Ú ÚÔfl¡± ¬ı± ¤È¬±
˜±S ’Ç Ôfl¡± ¬ı±À¬ı ‰¬ø1Ó¬fl¡±1¸fl¡À˘ ë’Çí Ú±˜ ø√øÂ√˘º ¬Û1¬ıM√√𠉬ø1Ó¬fl¡±1
¡Z±ø1fl¡±Ú±Ô ø¡ZÊ√˝◊ ø‰¬˝√ê˚±S±fl¡ ’Çœ˚˛± ’±‡…± ø√ÀÂ√– ëë’øÇÓ¬ fl¡ø1˘±
Œ√ø‡ ’Çœ˚˛± Œ˚ Ú±˜ºíí [¸ôL±ª˘œ – 583] ˝◊˚˛±Ó¬ ’øÇÓ¬ fl¡1± ˜±ÀÚ
ø‰¬S¬ÛȬ ’“fl¡±, ’øˆ¬ÀÚÓ¬±¸fl¡˘1 ·±Ó¬ 1—-¬ı1Ì ¸Ú± ’±1n∏ ŒÂ√±“-˜≈‡±Ó¬ 1—
ø√˚˛±º ·øÓ¬Àfl¡ ë’Çí ¬ı…ª˝√√±11 Î◊¬»¸ ø‰¬˝√ê˚±S± Ú±ÀȬ± ˝√√í¬ı ¬Û±À1º
’¬ı«±‰¬œÚˆ¬±Àª ë’Çœ˚˛± Ú±È¬í ’±‡…±1 ‰¬˘øÓ¬ ∆˝√√ÀÂ√º ’Ç ˜±ÀÚ
˚ø√ ڱȬ, ŒÓ¬ÀôL Ó¬±fl¡ ’Çœ˚˛± ڱȬ fl¡1±1 õ∂À˚˛±Ê√Ú øfl¡∑ √1±‰¬˘ÀÓ¬ ’Ú…
ڱȬ1 ¬Û1± ø¬ıÀ˙¯∏ ˜˚«±√±¸•Ûiß ë’Çí1 ¬Û±Ô«fl¡… ¬ıÊ√±˝◊ 1±ø‡¬ı1 fl¡±1ÀÌ˝◊,
ë’Çœ˚˛± ڱȬí, ë’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±í ’±ø√ ’±‡…±1 õ∂À˚˛±Ê√Ú ∆˝√√øÂ√˘º
2º ’Çœ˚˛± ڱȬ1 Î◊¬»¸ –
’Çœ˚˛± ڱȬ1 Î◊¬»¸ ¸•ÛÀfl¡« ø¬ıø˙©Ü ¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ ’±·¬ıÀϬˇ±ª±
˜Ó¬¸˜”˝√ ¤ÀÚÒ1Ì1 –
fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒ –
“It [’Ç] was almost entirely a native growth and
although its framework was borrowed from the classical
Sanskrit drama, its integral parts were made up entirely of
indigenous materials... the ultimate source of the Assamese
drama, divested of the outward form, is most probably the
choral performance of the Assamese Oja-pali. Mahapurusa
Sankaradeva appears to have improved this kind of the
performance and to have given birth to the Assamese
drama." [¬Û±Ó¬øÚ, ’DZª˘œ]

ά0 ø¬ıø1ø= fl≈¡˜±1 ¬ı1n∏ª± –

* “It may therefore be reasonably presumed that
the recital of the Kavyas, Ojapali choral singing and
spectacular shows of other parts of India might have

* ˆ”¬ø˜fl¡±, ’Çœ˚˛± ڱȬ- 1940

contributed to the rise of the fully developed drama in
Assamese.”
ά0 ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›· –
ëë·g¬ı«-¸±é¬±Ó¬ fl≈¡¸≈˜1 ¬Û≈S ø‰¬S-Ú‘Ó¬…-·œÓ¬-ø¬ı˙±1√ ˙Ç1 ˆ”¬¤û±˝◊
¬Û≈1øÌfl¡˘œ˚˛± ›Ê√±-¬Û±ø˘ ’±1n∏ õ∂±‰¬œÚ ¸eœÓ¬1 ˘·Ó¬ ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ…¬ÛXøÓ¬1
¸—ø˜|Ì fl¡ø1 ÚÓ≈¬Ú ¤fl¡ Œ|Ìœ ڱȬ ’±1n∏ ’øˆ¬Ú˚˛1 ¸‘ø©Ü fl¡ø1À˘º ...øfl¡c
ŒÓ¬›“ ŒÓ¬ÀÚ [¸—¶¥®Ó¬] 1+¬Ûfl¡1 ¸—:±À1 ë’Çífl¡ ¸œ˜±¬ıX Úfl¡ø1, ¬ı1=
’±ª˙…fl¡À¬ı±Ò ’Ú≈˚±˚˛œ ø¸ø¬ı˘±fl¡1 ∆¬ıø˙©Ü…À¬ı±1 ‰¬±ø˘-Ê√±ø1 ∆˘ ڱȬ 1‰¬Ú±
fl¡ø1øÂ√˘ºíí [¿¿˙Ç1À√ª, ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›· 1‰¬Ú±ª˘œ, 1˜ ‡G, ¬Û‘.50,
51] ˙Ç1À√Àª ˝}√±À¯∏±ij≈‡œ ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ õ∂À¬ı±Ò-‰¬Àf±√˚˛ ’±1n∏ ˝√√Ú≈˜±i߱Ȭfl¡1
¬Û1±› Œõ∂1̱ ¬Û±˝◊øÂ√˘ ¬ı≈ø˘ ά0 ŒÚ›À· fl¡í¬ı Œ‡±ÀÊ√º (Sankaradeva
And His Times, 1965, p. 247-251)
ά0 ¸ÀÓ¬…f Ú±Ô ˙˜«± –
ëë›Ê√±¬Û±ø˘fl¡ ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1 ’±ø˝√√«Ó¬ øfl¡Â≈√ ¬Ûø1¬ıM√√«Ú ¬ı± ¸—¶®±1
¸±ÒÚ fl¡ø1 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ¬Ûø1ÌÓ¬ fl¡À1º ¸—¶¥®Ó¬
ڱȬ1 ¸”SÒ±1 ’±1n∏ ›Ê√± ø˜ø˘ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±1 ˝√√˚˛º ›Ê√±-¬Û±ø˘1
·œÓ¬1 Ò≈1± ’—˙ Œ√±˝√√1± ¬Û±ø˘Àfl¡˝◊Ê√Ú ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ڱȬ Œ˜À˘±Ó¬±Àfl¡
’±ø√ fl¡ø1 ڱȬ1 ·œÓ¬±—˙ Œ√±˝√√1±Àfl¡˝◊Ê√ÚÓ¬ ¬Ûø1ÌÓ¬ ˝√√˚˛º ˙Ç1À√Àª
¤˝◊ ¬Ûø1¬ıM√√ «Ú1 Î◊¬¬Ûø1› ‰¬ø1S¸˜”˝√ , ¸—˘±¬Û ’±1n∏ ¸±Ê√¸7¡¡¡± ¸—À˚±·
fl¡ø1 ¬Û”Ì«±e ڱȬ ’±1n∏ ’øˆ¬Ú˚˛ ¸‘ø©Ü fl¡À1º ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏ ڱȬ…˙±¶a1 ˘·Ó¬
øfl¡Â≈√ ¸•§g 1±ø‡ ¸±Ê√-Œ¬Û±Â√±fl¡, ·øÓ¬-‰¬˘Ú, 1—-1+¬Û1 ¬Ûø1fl¡äÚ±
fl¡ø1øÂ√˘º ŒÓ¬À‡Ó¬1 Œ˜Ãø˘fl¡ õ∂øÓ¬ˆ¬±1 ˝◊ ‰¬±ÀÚøfl¡ºíí [’¸˜œ˚˛± ڱȬ…
¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘. 7]
ά0 ˙˜«±˝◊ ˆ¬±1Ó¬1 ø¬ıøˆ¬iß õ∂±ôL1 ˜Ò…˚≈·œ˚˛ Œ˘±fl¡Ú±È¬…±Ú≈ᬱÚÀ¬ı±1
¬Û˚«±À˘±‰¬Ú± fl¡ø1 Œfl¡Ó¬À¬ı±1 ¸±Ò±1Ì ˘é¬Ì Œ√‡± ¬Û±˚˛– (i) Ú‘Ó¬…-·œÓ¬1
õ∂±Ò±Ú… (ii) Î◊¬¬Û¶ö±¬ÛÚ 1œøÓ¬1 ¸1˘Ó¬± (iii) ¸—˘±¬Û1 ˜±S±¬äÓ¬± (iv) ¸”SÒ±1
¬ı± øÚÀ√«˙fl¡1 õ∂±Ò±Ú… (v) ¶ö±Ú-ø¬ıÀ˙À¯∏ ˜≈‡±1 ¬ı…ª˝√√±1 (vi) ¬Û±S-¬Û±Sœ1
˘œ˘±ø˚˛Ó¬ ·øÓ¬Ó¬ õ∂Àª˙-øÚ©Sê±øôL (vii) ’±1y ’±1n∏ Œ˙¯∏Ó¬ ¬˜±eø˘fl¡
’Ú≈á¬±Ú [Ú±µœ, ˜≈øMê˜e˘, ˆ¬1Ó¬¬ı±fl¡…] (viii) Œ¬ÛÃ1±øÌfl¡ fl¡±ø˝√√Úœ ’±1n∏
Ò˜«1 õ∂ˆ¬±ªº øfl¡c ¤˝◊ ë븱‘√˙… ¬Û±1¶Ûø1fl¡ Ÿ¬Ì1 Œˆ¬øȬӬ Œ˝√√±ª± Œ˚Ú
’Ú≈˜±Ú Ú˝√√˚˛º ¬ı1— ˜”˘ Î◊¬»¸ ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ…˙±¶a1 Œˆ¬øȬӬ Œ√˙-fl¡±˘1
Î◊¬¬ÛÀ˚±·œ ¬Ûø1¬ıM√√«Ú ’±1n∏ ¸1˘œfl¡1Ì1 Ù¬˘Ó¬ ¤˝◊ ø¬ıøˆ¬iß õ∂±ôL1 ’Ú≈ᬱÚÀ¬ı±1
·øϬˇ Î◊¬øͬÀÂ√ Œ˚Ú ˘±À·ºíí [’¸˜œ˚˛± ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘. 34]
¬ÛøGÓ¬¸fl¡˘1 ˜Ó¬¸˜”˝√ ¬Û˚«±À˘±‰¬Ú± fl¡ø1À˘ ›˘±˝◊ ¬ÛÀ1 Œ˚
˙Ç1À√Àª ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡Àfl¡ Ê√≈˜≈øͬ ø˝√√‰¬±À¬Û ∆˘ ’Çœ˚˛± ڱȬ ¸‘ø©Ü
fl¡ø1øÂ√˘º ’Çœ˚˛± ڱȬ ˆ¬øMêÒ˜« õ∂‰¬±11 ¬ı±˝√√Ú ’±1n∏ ø¬ı√*Ê√Ú1 ¬Û1±
øÚ1é¬1-Œ˝√√±Ê√±Ê√ÚÀ1± Œ¬ı±Ò·˜… ˝√√í¬ı ˘±ø·¬ı– ¤˝◊ √±˚˛¬ıXÓ¬±Õ˘ ˘é¬…
1±ø‡ &1n∏Ê√ÀÚ ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡1 Î◊¬¬Û±√±ÚÀ¬ı±11 ’±1n∏ ø¬ıøÒ-øÚÀ¯∏ÒÀ¬ı±11
¸—¶®±1 ¸±ÒÚ fl¡ø1øÂ√˘º ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ ¸”SÒ±11 ‰¬ø1SÓ¬ ¤fl¡ ∆¬ıõ≠øªfl¡
¬Ûø1¬ıM√√ «Ú ‚Ȭ±˝◊øÂ√˘º ¤˝◊ Œé¬SÓ¬ ’¸˜1 ›Ê√±¬Û±ø˘ ’Ú≈ᬱÀÚ ŒÓ¬À‡Ó¬fl¡
¸˝√√±˚˛ fl¡ø1øÂ√˘º
3º ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ ¸—¶¥®Ó¬ 1+¬Ûfl¡1 Ó≈¬˘Ú± –
3.1º Î◊¬ÀV˙… –
1Ê√±-˜˝√√±1Ê√±1 ’Ú≈Àõ∂1̱ ’±1n∏ ¬Û‘á¬À¬Û±¯∏fl¡Ó¬±Ó¬ 1ø‰¬Ó¬ ’±1n∏
’øˆ¬ÚœÓ¬ ¸—¶¥®Ó¬ 1+¬Ûfl¡1 Î◊¬ÀV˙… ’±øÂ√˘ fl¡±¬ı…1¸ ¸‘ø©ÜÀ1 ŒÓ¬›“À˘±fl¡1
˜ÀÚ±1?Ú ¸±ÒÚ fl¡1±º ’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 Î◊¬ÀV˙… ˝√√í˘– ¬Û1˜
Î◊¬¬Û±¸… Œ√ªÓ¬± fl‘¡¯∏ûÀ√ª1 õ∂øÓ¬ ˆ¬øMê Ê√±·ø1Ó¬ fl¡ø1 Ê√Ú¸±Ò±1Ìfl¡ fl‘¡¯∏û˜≈‡œ
fl¡1±º ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ Ê√±·øÓ¬fl¡ ˆ¬±ª±¬Ûiß, øfl¡c ’Çœ˚˛± ڱȬ ¬Û±1À˘Ãøfl¡fl¡
ˆ¬±ª±¬Ûiß, ë∆¬ıfl≈¡Ffl¡ ¬ı±È¬íº ά0 ¬ı±Ìœfl¡±ôL fl¡±fl¡øÓ¬1 ˜ÀÓ¬ ’Çœ˚˛ ˆ¬±›Ú±1
Î◊¬ÀV˙… ˝√√í˘ ëëŒ˘±fl¡-1?Ú, Œ˘±fl¡-¸—¢∂˝√ ’±1n∏ Œ˘±fl¡-ø¶öøÓ¬ºíí
3.2º ’Ç –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ ’Ç ’±1n∏∏ ·ˆ¬«±Ç Ô±Àfl¡º ˜=Õ˘ ‰¬ø1S1 õ∂Àª˙
’±1n∏ ˜=1 ¬Û1± õ∂¶ö±Ú1 ¡Z±1± ’Ç-·ˆ¬«±Ç Œ√‡≈›ª± ˝√√˚˛º ’ªÀ˙… ¤È¬±
’Ç Ôfl¡± 1+¬Ûfl¡ ’±1n∏ Î◊¬¬Û1+¬ÛÀfl¡± ’±ÀÂ√º
’¸˜œ˚˛± ڱȬ1 ë’Çí ˙sÀȬ± ¸—¶¥®Ó¬1 ¬Û1± ’Ú±º ˝◊˚˛±Ó¬ ’Ç-
ø¬ıˆ¬±Ê√Ú Ú±Ô±Àfl¡º ¸”SÒ±11 øÚÀ√«˙˜À˜« õ∂Àª˙1 ¬Û±Â√Ó¬ ‰¬ø1SÀ¬ı±1 ˜=ÀÓ¬
¤fl¡±¯∏1œ˚˛±Õfl¡ ∆1 ˚±˚˛ ’±1n∏ ˜=1 ˜±Ê√Õ˘ ’±ø˝√√ ’øˆ¬Ú˚˛fl¡À1º
3.3º Ú±µœ –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡ ’±1y fl¡1± ˝√√˚˛ Ú±µœ Œù≠±Àfl¡À1º ¸”SÒ±À1 Ú±µœ
·±˚˛º Ú±µœÓ¬ ¸ˆ¬±¸√1 ˜e˘ fl¡±˜Ú±À1 Œ√ªø¡ZÊ√Ú‘¬Ûfl¡ døÓ¬ fl¡1± ˝√√˚˛º
˘·ÀÓ¬ Ú±µœÓ¬ ڱȬfl¡1 ˜≈‡… fl¡Ô±¬ıd1 ’±ˆ¬±¸ ø√˚˛± ˝√√˚˛º
’Çœ˚˛± ڱȬÀÓ¬± ¸±Ò±1ÌÀÓ¬ ≈√Ȭ±Õfl¡ Ú±µœ Ô±Àfl¡º õ∂Ô˜ÀȬ±Ó¬
Î◊¬¬Û±¸… Œ√ªÓ¬± ø¬ı¯∏≈û-fl‘¡¯∏û1 ¬ıµÚ± ’±¬ı˛n∏ ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ±Ó¬ ڱȬfl¡œ˚˛ ø¬ı¯∏˚˛-¬ıd1
’±ˆ¬±¸ Ô±Àfl¡º ¸”SÒ±À1 Ú±µœ ·±˚˛º
3.4º ¸”SÒ±1 –
블SÒ±1í ˙s ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ…¸±ø˝√√Ó¬…1 ¬Û1± ’Ú±º ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1
¸”SÒ±11 √À1 ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±À1› Ú±µœ, õ∂À1±‰¬Ú± ’±1n∏ õ∂ô¶±ªÚ±
Î◊¬O±¬ÛÚ fl¡À1º ¤˝◊ø‡øÚ fl¡ø1 ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1 ¸”SÒ±À1 ˜= Ó¬…±· fl¡À1º
’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±À1 ˜=Ó¬ ’±√…ôL Î◊¬¬Ûø¶öÓ¬ Ô±Àfl¡º ŒÓ¬›“1
ˆ”¬ø˜fl¡± 4.1 ŒÂ√√Ó¬ ¬ı˝√√˘ˆ¬±Àª ¬ıÀÌ«±ª± ∆˝√√ÀÂ√º
3.5º õ∂À1±‰¬Ú± –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡1 õ∂À1±‰¬Ú±Ó¬ ¸”SÒ±À1 ¬ı± ¶ö±¬ÛÀfl¡ ÚȬ ¬ı± ÚȬœ1
˘·Ó¬ ¬ı±M√√«±˘±¬Û fl¡ø1 ڱȬ1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd1 ’±ˆ¬±¸ ø√À˚˛ ’±1n∏ ڱȬ1 õ∂˙—¸±À1
√˙«fl¡fl¡ ’øˆ¬Ú˚˛1 õ∂øÓ¬ õ∂À1±ø‰¬Ó¬ fl¡À1º
’Çœ˚˛± ڱȬÀÓ¬± ¸”SÒ±À1 Œ|±Ó¬±√˙«fl¡fl¡ ¸•wÀ˜À1 ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1
Œ˚øÓ¬˚˛± Ê√Ú±˚˛ Œ˚ ˜≈øMê√±˚˛œ ڱȬfl¡1 ’øˆ¬Ú˚˛ ˝√√í¬ı, ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ŒÓ¬›“À˘±fl¡
’øˆ¬Ú˚˛1 õ∂øÓ¬ õ∂À1±ø‰¬Ó¬ ˝√√˚˛º
3.6º ’±˜≈‡˚ õ∂ô¶±ªÚ±˚˚ øS·Ó¬ –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬӬ ¸”SÒ±À1 ¬Û±ø1¬Û±øù´«fl¡, ÚȬœ ¬ı± ø¬ı”√¯∏fl¡1 ˘·Ó¬
fl¡Ô±-¬ıÓ¬1±1 Â√À˘À1 ·œÓ¬-&?Ú, Œfl¡±øfl¡˘-fl≈¡Ê√Ú, ¬ı—˙œÒıøÚ ’±ø√1 ¡Z±1±
Œfl¡±ÀÚ± õ∂Ò±Ú ¬Û±S-¬Û±Sœ1 õ∂Àª˙1 ¬Û”¬ı«±ˆ¬±¸ ø√À˚˛º
’Çœ˚˛± ڱȬÀÓ¬± ¸”SÒ±À1 ¸eœ1 ˘·Ó¬ ¬ı±M√√«±˘±¬Û fl¡ø1, ˜≈‡… ‰¬ø1S1
õ∂Àª˙1 ¬Û”ª«±ˆ¬±¸ ø√À˚˛º ¸”SÒ±À1 ¸eœfl¡ Œ¸±ÀÒ– ëë’±À˝√√ ¸øeØ øfl¡
¬ı±√… qøÚÀ˚˛ºíí ¸eœ– ëë’±À¸ Œ√ª ≈√µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬ºíí ¸”SÒ±1– ëë’±–
Œ¸ ¬Û1˜ ÷ù´1 ¿fl‘¡¯∏û ø˜˘˘ºíí
3.7º ˜≈øMê˜e˘ –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1 Œ˙˝√√Ó¬ ˆ¬1Ó¬-¬ı±fl¡… ¬ı≈ø˘ ¤øȬ Œù≠±fl¡ Ô±Àfl¡º ڱȬ1
õ∂Ò±Ú ‰¬ø1S˝◊ Ê√·Ó¬1 ’±1n∏ ¸ˆ¬±¸√1 ‹ø˝√√fl¡ ¸≈‡˙±øôL fl¡±˜Ú± fl¡ø1 ˆ¬1Ó¬
¬ı±fl¡… ·±˚˛º
’Çœ˚˛± ڱȬÀÓ¬± ’Ú≈1+¬Ûˆ¬±Àª Ô±Àfl¡ ˜≈øMê˜e˘ ˆ¬øȬ˜±º ¸”SÒ±À1
Œ|±Ó¬±-√˙«fl¡1 ˜e˘ ’±1n∏ ˜≈øMê fl¡±˜Ú± fl¡ø1 ¤˝◊ ˆ¬øȬ˜± ·±˚˛º
3.8º Œù≠±fl¡ –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬӬ Œù≠±fl¡ ’¬Ûø1˝√√±˚« ’eº Œù≠±fl¡À¬ı±1 ‰¬ø1S1 ¸—˘±¬Û1
øˆ¬Ó¬1n∏ª±, õ∂±À˚˛˝◊ ¬ı…?Ú±-Œù≠¯∏±Rfl¡º ’ªÀ˙… ¬ıUÀé¬SÓ¬ Œù≠±fl¡Ó¬ ¬Ûø1ø¶öøÓ¬-
ø‰¬SÀÚ± Œ√‡± ˚±˚˛º
’Çœ˚˛± ڱȬӬ ˚ÀÔ©Ü ¸—‡…fl¡ Œù≠±fl¡ Ô±øfl¡À˘›, Œ¸˝◊À¬ı±1
’¬Ûø1˝√√±˚« ’e Ú˝√√˚˛º fl¡±1Ì Œù≠±fl¡1 fl¡Ô±ø‡øÚ ·œÓ¬, fl¡Ô±-¸”S ’±1n∏
ˆ¬±ª1œ˚˛±1 ¬ı‰¬Ú1 ˜±ÀÊ√À1 ¬Û≈Ú1±¬ı‘M√ fl¡1± ˝√√˚˛º Œù≠±fl¡À¬ı±1 ¸1˘ ’±1n∏
¬ıÌ«Ú±Rfl¡º
3.9º ¸øg –
¸—¶¥®Ó¬ 1+¬Ûfl¡1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ڱȬfl¡ ’±1n∏ õ∂fl¡1ÌÓ¬ fl¡˜-Œ¬ıøÂ√ ¬Û±“‰¬È¬±
’Ç Ô±Àfl¡ ¬ı±À¬ı Ó¬±Ó¬ ڱȬfl¡œ˚˛ ¬Û=±ª¶ö± [’±1y, õ∂˚P, õ∂±5…±˙±,
øÚ˚˛Ó¬±ø5, Ù¬˘±·˜] ’±1n∏ ¬Û=¸øg [˜≈‡, õ∂øÓ¬˜≈‡, ·ˆ¬«, ’ª˜˙«, øÚª«˝√Ú]
ø‰¬ø˝√êÓ¬ fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1º
’Çœ˚˛± ڱȬ ’Ç˝√√œÚ ˝√√íÀ˘›, ¬Û”Ì«±e fl¡±ø˝√√Úœ˚≈Mê ڱȬ Œfl¡˝◊‡ÚÓ¬
[¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1√Ì, Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘, 1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì ’±1n∏ ¿1±˜-ø¬ıÊ√˚˛Ó¬]
¬Û=±ª¶ö± ’±1n∏ ¬Û=¸øg ’Ú≈˜±Ú fl¡ø1 ˘í¬ı ¬Û±ø1º ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô ˙˜«±˝◊
1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì Ú±È¬1 Œé¬SÓ¬ ¬Û=±ª¶ö± ’±1n∏ ¬Û=¸øg ø‰¬ø˝√êÓ¬ fl¡ø1 Œ√‡≈ª±˝◊ÀÂ√º
[’¸˜œ˚˛± ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘– 24, 25]
3.10º ˆ¬±¯∏± –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬӬ Î◊¬2‰¬ Œ|Ìœ1 ¬Û±S1 ˜≈‡Ó¬ ¸—¶¥®Ó¬ ’±1n∏ øÚ•ßÀ|Ìœ1
¬Û±S1 ˜≈‡Ó¬ õ∂±fl‘¡Ó¬ ˆ¬±¯∏±1 ¬ı‰¬Ú ø√˚˛± ˝√√˚˛º ·œÓ¬À¬ı±11 ˆ¬±¯∏± ¸±Ò±1ÌÀÓ¬
õ∂±fl‘¡Ó¬º
’Çœ˚˛± ڱȬӬ ˆ¬±ª1œ˚˛±¸fl¡˘1 ˆ¬±¯∏± ¤Àfl¡È¬±˝◊– ¬ıËÊ√±ª˘œº fl¡Ô±-
¸”S ’±1n∏ ·œÓ¬1 ˆ¬±¯∏±› ¬ıËÊ√±ª˘œº Œfl¡ª˘ ¸”SÒ±11 ˜≈‡Ó¬ ¬ıËÊ√±ª˘œ1
Î◊¬¬Ûø1 ¸—¶¥®Ó¬ ˆ¬±¯∏±› ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º ¸”SÒ±À1 ¸—¶¥®Ó¬ Œù≠±fl¡ ·±˚˛, ڱȬfl¡œ˚˛
øÚÀ√«˙ ’±1n∏ ¸”Sfl¡Ô±ÀÓ¬± ¸—¶¥®Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± Œ√‡± ˚±˚˛º Œfl¡øÓ¬˚˛±¬ı±
ڱȬ1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd [1n∏ø%Ìœ1 Œõ∂˜¬ÛS1 ’±1yøÌ] ’±1n∏ ‰¬ø1S1 ¬ı‰¬ÚÓ¬ [Ú±1√1
Î◊¬øMê] ¸—¶¥®Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º
3.11º ڱȬfl¡œ˚˛ fiø‰¬Ó¬… –
ڱȬ…˙±¶a1 ø¬ıÒ±Ú˜ÀÓ¬ 1e˜=Ó¬ ˚≈X, ˝√√Ó¬…±, ø¬ıª±˝√√±ø√ ÒÀ˜«±»¸ª,
Œˆ¬±Ê√Ú, ¶ß±Ú ’±ø√ Œ√‡≈›ª± øÚÀ¯∏Òº øfl¡c ’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±Ó¬ ¤˝◊ øÚÀ¯∏ÒÀ¬ı±1
Î◊¬˘„‚± fl¡ø1ÀÂ√ &1n∏Ê√ÀÚº ˝◊˚˛±1 ˜”˘ÀÓ¬ ’±øÂ√˘ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 √±˚˛¬ıXÓ¬±º
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1 Œ|±Ó¬±-√˙«fl¡ ’±øÂ√˘ ø¬ı√…±ªôL Ú±·ø1fl¡ ¸˜±Ê√ ’±1n∏ ’Çœ˚˛±
ˆ¬±›Ú±1 Œ|±Ó¬±-√˙«fl¡ ’±øÂ√˘ øÚ1é¬1, ·±“ª˘œ˚˛± ¸˜±Ê√º ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1
Î◊¬ÀV˙… ’±øÂ√˘ fl¡±ø¬ı…fl¡ 1¸ ¸‘ø©Ü ’±1n∏ ˆ¬±›Ú±1 Î◊¬ÀV˙… ’±øÂ√˘ fl‘¡¯∏û-
ˆ¬øMê-õ∂‰¬±1º ·øÓ¬Àfl¡ &1n∏Ê√ÀÚ õ∂À˚˛±Ê√ÚÀ¬ı±ÀÒ Ú±È¬…˙±¶a1 øÚÀ¯∏Ò ’±›fl¡±Ì
fl¡ø1øÂ√˘º
3.12º ø¬ı”√¯∏fl¡ –
¸1˝√√ˆ¬±· ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ ø¬ı”√¯∏fl¡ ‰¬ø1S Œ√‡± ˚±˚˛º ŒÓ¬›“ Ê√±øÓ¬Ó¬
¬ı˱p¡Ì, ¬ıU Œé¬SÓ¬ ˜”‡«, ¬Ûø1˝√√±¸øõ∂˚˛ ’±1n∏ Ú±˚˛fl¡1 ø¬ıù´±¸1 ¬Û±Sº ’Çœ˚˛±
ڱȬӬ ø¬ı”√¯∏fl¡ Ú±˝◊º Ó¬±1 ˜≈‡… fl¡±1Ì ˝√√í˘, ˜”˘ Ú±˚˛fl¡ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯∏û ¬ı±
¿1±˜1 ˘·Ó¬ ¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1 ø¬ı”√¯∏fl¡ ‰¬ø1S ‡±¬Û ŒÚ‡±˚˛º ’ªÀ˙… ø¬ı”√¯∏fl¡-
‰¬ø1S˝◊ Œ˚±·±Ú Ò1± ˝√√±¸…1¸1 ’ˆ¬±ª ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì1 Ú±1√ ’±1n∏ 1n∏ø%Ìœ-
˝√√1Ì1 Œ¬ı√øÚøÒ ‰¬ø1S˝◊ øfl¡Â≈√ ¬Ûø1˜±ÀÌ ¬Û”1Ì fl¡ø1ÀÂ√º ’±Àfl¡Ã ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-
˝√√1ÌÓ¬ Ú±1√1 ˘·Ó¬ ë¬ı±¸≈ª±í ¬ı≈ø˘ ’±1n∏ ¿1±˜-ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬӬ ø¬ıù´±ø˜S ¬ı±
Œfl¡Ãø˙fl¡ Ÿ¬ø¯∏1 ˘·Ó¬ ¤Ê√Ú ø˙¯∏… [·±~ª] ¬ı¸≈ª± ¬ı± ¬ıUª± ø˝√√‰¬±À¬Û ›˘±˚˛º
ڱȬ1 ’ôL1e ‰¬ø1S ÚÕ˝√√› ¬ıUª±˝◊ ¶ö≤˘-¸”Ñ ˝√√±¸…1¸ Œ˚±·±Ú Òø1 ’±ø˝√√ÀÂ√º
3.13º ·œÓ¬ –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ ‰¬ø1S˝◊ ¬ı± ŒÚ¬ÛÔ… ·±˚˛Àfl¡ ·œÓ¬À¬ı±1 ·±˚˛º øfl¡c
ˆ¬±›Ú±Ó¬ ·±˚˛Ú-¬ı±˚˛ÀÚ ’±È¬±˝◊À¬ı±1 ·œÓ¬ ·±˚˛º
3.14º ’øˆ¬Ú˚˛1 ‰¬Ó≈¬1e –
ڱȬ…˙±¶a˜ÀÓ¬ ’øˆ¬Ú˚˛ ‰¬±ø1 õ∂fl¡±11– ëë’±øefl¡ [ˆ¬±ªõ∂fl¡±˙fl¡
õ∂Ó¬œfl¡±Rfl¡ ˜≈^± ’±1n∏ ¬ı±ô¶ª±Ú≈fl‘¡øÓ¬¸”‰¬fl¡ ’e-ø¬ıÀ鬬ÛÌ], ¬ı±ø‰¬fl¡ [¸—˘±¬Û],
¸±øNfl¡ [ˆ¬±ª±Ú≈ˆ”¬øÓ¬ õ∂fl¡±˙fl¡ ’|n∏ ˝√√±¸… ’±ø√] ’±1n∏ ’±˝√√±˚« [¸±Ê√-
¸7¡¡¡±]º ’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±Ó¬ ¤˝◊ ‰¬±ø1Ȭ±1 õ∂À˚˛±· ’±ÀÂ√ ˚ø√› ˆ¬±ª ¬ı±
’ª¶ö±-õ∂fl¡±˙fl¡ ¸±—Àfl¡øÓ¬fl¡ ˜≈^±1 ¬ı…ª˝√√±1 Ú±˝◊ , ¬ı±ô¶ª±Ú≈fl‘¡øÓ¬˜”˘fl¡ ’e-
ø¬ıÀ鬬ÛÌÀ˝√√ ’±ÀÂ√º [’¸˜œ˚˛± ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘.26] ’±˝√√±˚«1 øˆ¬Ó¬1Ó¬
¬Û≈ô¶ [ŒÂ√±“-˜≈‡±], ’˘Ç±1 [Œ¬ı˙-ˆ”¬¯∏±, ˜±˘±], ’e1‰¬Ú± [Œ√˝√1 √˜≈Mê ’—˙Ó¬
1—¸Ú±] ’±1n∏ ¸?œª [fl‘¡øS˜ ¬Ûq-¬Û鬜]– ¤˝◊ ‰¬±ø1ø¬ıÒ1 õ∂À˚˛±·
ˆ¬±›Ú±Ó¬ ’±ÀÂ√º
3.15º ¬Û”ª«1e –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬ1 ’øˆ¬Ú˚˛1 ¬Û”À¬ı« ˆ¬±ª1œ˚˛±¸fl¡À˘ 1e ¬ı± ’øˆ¬Ú˚˛1
ø¬ıø‚øÚ ”√1 fl¡ø1¬ıÕ˘ ø˚ ’Ú≈á¬±Ú fl¡À1, Œ¸À˚˛ ¬Û”ª«1eº ˝◊˚˛±1 ≈√Ȭ± ˆ¬±·–
¬ıø˝√√˚«ªøÚfl¡± [√˙«Àfl¡ Œ√À‡] ’±1n∏ ’ôL˚«ªøÚfl¡± [√˙«Àfl¡ ŒÚÀ√À‡]º ˆ¬1Ó¬1
˜ÀÓ¬ ¬ıø˝√√˚«ªøÚfl¡±Ó¬ 10 Ȭ± ’e ’±1n∏ ’ôL˚«ªøÚfl¡±Ó¬ 9Ȭ± ’e Ô±Àfl¡º
’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±Ó¬ ¬Û”ª«1e1 ’Ú≈1+¬Û ’Ú≈ᬱÚÀȬ±fl¡ ŒÒ˜±ø˘ ¬ı±
∆Ò˜±ø˘ Œ¬ı±À˘º ˆ¬±›Ú±1 ¬Û”À¬ı« ·±˚˛Ú-¬ı±˚˛Ú1 Œ˚±1±˝◊ ŒÒ˜±ø˘ ¬Ûø1À¬ı˙Ú
fl¡À1º ˝◊˚˛±Ó¬ ·œÓ¬Ó¬Õfl¡ ¬ı±˚˛Ú¸fl¡˘1 ˙±1œø1fl¡ ·øÓ¬ ’±1n∏ Ú‘Ó¬…-ˆ¬øe˜±1–
ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ ¬Û√‰¬±˘Ú±1– õ∂±Ò±Ú… Ôfl¡± ¬ı±À¬ı ’Ú≈ᬱÚÀȬ±1 Ú±˜ ŒÒ˜±ø˘
∆˝√√ÀÂ√º ŒÒ˜±ø˘ Œfl¡˝◊¬ı± õ∂fl¡±11– ¸1n∏-ŒÒ˜±ø˘, ¬ı1-ŒÒ˜±ø˘, Ú-ŒÒ˜±ø˘,
ŒÂ√±“-ŒÒ˜±ø˘, ڱȬ˚ÚȬ-ŒÒ˜±ø˘, Œ√ª-ŒÒ˜±ø˘, 1±·-ŒÒ˜±ø˘, Œ‚±¯∏±-ŒÒ˜±ø˘,
¬ı1À¬ÛȬœ˚˛± ŒÒ˜±ø˘ ’±ø√º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± Œé¬SÓ¬ ’±1yøÌÓ¬ ‰¬±ø˝√√Úœ ¬ı±
Î◊¬Í¬± ‰¬±ø˝√√Úœ ’±1n∏ ’ôLÓ¬ &1n∏‚±Ó¬ ¬ıÀÊ√±ª± ˝√√˚˛º ëëŒÒ˜±ø˘ ¤ø1À˘ õ∂Àª˙1
Œ¬ı˘± ˝√√˚˛ºíí
¸—¶¥®Ó¬ ¬Û”¬ı«1e1 ’±ø˝√√«Ó¬ õ∂dÓ¬ fl¡1± ˝√√íÀ˘›, ŒÒ˜±ø˘ ˆ¬±›Ú±1
˜e˘±‰¬1̶§1+¬Û ’±1n∏ &1n∏Ê√Ú±1 ˜Ó¬±√˙« ’±1n∏ ˘é¬…-Î◊¬ÀV˙…1 ˘·Ó¬ ‡±¬Û
Œ‡±ª±º
3.16º 1¸ –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬӬ Úªø¬ıÒ fl¡±¬ı…1¸ ¸=±1 Œ˝√√±ª± Œ√‡± ˚±˚˛º øfl¡c
’Çœ˚˛± ڱȬӬ ŒÓ¬ÀÚ Ú˝√√˚˛º ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ’eœ1¸ ˝√√í˘ ˆ¬øMêº øfl¡c
˙‘e±1±ø√ ÚȬ± 1¸1 √À1 ˆ¬øMê› ¤ø¬ıÒ 1¸ÀÚ∑ ˙Ç1À√Àª fl¡±¬ı…1¸1 fl¡Ô±
∆fl¡ ·íÀ˘›, ˆ¬øMê1¸ ¬ı≈ø˘ ¤ø¬ıÒ fl¡±¬ı…1¸ ¶§œfl¡±1 fl¡ø1øÂ√˘ ŒÚ Ú±˝◊,
Œfl¡±ª± Ȭ±Úº
Œ¬ı±¬ÛÀ√ª [1260-1300 ‡Ëœ.], 1+¬Û Œ·±¶§±˜œ [1470-1554
‡Ëœ.], fl¡ø¬ı fl¡Ì«¬Û≈1 [16˙ ˙øÓ¬fl¡±] ’±ø√ fl‘¡¯∏û ˆ¬Mê¸fl¡À˘ ˆ¬øMêfl¡ 1¸
¬ı≈ø˘ ¶§œfl‘¡øÓ¬ ø√ ∆·ÀÂ√º ¬ÛøGÓ¬1±Ê√ Ê√·iß±ÀÔ [1620-1665 ‡Ëœ.] ˆ¬øMê1
1¸¬ıM√√± ¶§œfl¡±1 fl¡ø1À˚˛±, ˆ¬øMêfl¡ 1¸ ø˝√√‰¬±À¬Û Ú˝√√˚˛, ˆ¬±ª ø˝√√‰¬±À¬ÛÀ˝√√ ¶§œfl‘¡øÓ¬
ø√À˚˛º ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô ˙˜«±˝◊ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 1¸ø¬ı‰¬±1 fl¡ø1¬ıÕ˘ ∆· Œ·Ãάˇœ˚˛
∆¬ı¯∏ûª ’±˘Ç±ø1fl¡¸fl¡˘1 ˜Ó¬±Ú≈¸±À1 눬øMê1¸í ¶§œfl¡±1 fl¡ø1 ∆˘ÀÂ√º ŒÓ¬›“
∆fl¡ÀÂ√, ëë|ªÌ-fl¡œM√√«Ú-¶ú1Ì ˝◊Ó¬…±ø√1 ¡Z±1± ˆ¬Mê˝√√+√˚˛Ó¬ Î◊¬À^fl¡ Œ˝√√±ª± ¶ö±˚˛œ
ˆ¬±ª ëfl‘¡¯∏û1øÓ¬ífl¡ ø¬ıˆ¬±ª-’Ú≈ˆ¬±ª-¬ı…øˆ¬‰¬±1œ [¸=±1œ] ˆ¬±ª1 Œ˚±À·ø√
’±¶§±√Úœ˚˛ ’ª¶ö±Õ˘ ’±øÚÀ˘˝◊ ø¸ ˆ¬øMê1¸Ó¬ ¬Ûø1ÌÓ¬ ˝√√˚˛ºíí [’¸˜œ˚˛±
ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…, ¬Û‘.39]
’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±Ó¬ ’eœ1¸ ˝√√í˘ ˆ¬øMê1¸ ’±1n∏ ˙‘e±1, ¬ıœ1, ˝√√±¸…,
fl¡1n∏Ì ’±ø√ 1¸ ˝√√í˘ ˆ¬øMê1¸À1 ¬Ûø1À¬Û±¯∏fl¡º
4º ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ∆¬ıø˙©Ü…¸”‰¬fl¡ ˘é¬Ì –
4.1º ¸”SÒ±11 õ∂±Ò±Ú… –
¸—¶¥®Ó¬ ڱȬfl¡1 ¸”SÒ±À1 Ú±µœ, õ∂À1±‰¬Ú± ’±1n∏ õ∂ô¶±ªÚ± ¸˜±¬ÛÚ
fl¡ø1 ˜= Ó¬…±· fl¡À1º øfl¡c ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±À1 ’øˆ¬Ú˚˛1 ’±1yøÌ1
¬Û1± Œ˙¯∏Õ˘ ˜=Ó¬ Î◊¬¬Ûø¶öÓ¬ Ô±Àfl¡º ¸”SÒ±1 ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ’ø¬ıÀ2Â√√…
’e˝◊ Ú˝√√˚˛, Œfl¡fœ˚˛ ‰¬±ø˘fl¡± ˙øM꛺ ¸”SÒ±11 fl¡±˚«±ª˘œ –
(i) ŒÒ˜±ø˘1 ’ôLÓ¬ ¸”SÒ±À1 ˜=Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1 Ú‘Ó¬… fl¡À1, Ú‘Ó¬…¸˝√√
Ú±µœÀù≠±fl¡ ¬Û±Í¬ fl¡À1 ’±1n∏ Ú±µœ ·œÓ¬ ·±˚˛º
(ii) ¸ˆ¬±¸√fl¡ ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1 ڱȬ1 Ú±˜ ’±1n∏ ˆ¬±›Ú± Œ‰¬±ª±1 Ù¬˘
Œ‚±¯∏̱ fl¡À1º
(iii) õ∂±1øyfl¡ ˆ¬øȬ˜± ’±¬ı‘øM√√ fl¡À1º
(iv) ¸eœ1 ˘·Ó¬ ¬ı±M√√ «±˘±¬Û fl¡ø1 ˜≈‡… ‰¬ø1S¸˜”˝√ fl¡ fl¡Ô± ’±1n∏
·œÀÓ¬À1 õ∂Àª˙ fl¡1±˚˛º
(v) Œù≠±fl¡-·œÓ¬-¬Û˚˛±1 ’±1n∏ fl¡Ô±1 ¡Z±1± ڱȬfl¡œ˚˛ ‚ȬڱSê˜ ’±1n∏
¬Ûø1ø¶öøÓ¬¸˜”˝√ √±ø„√√ ÒÀ1º ’ªÀ˙… ‰¬ø1S ø¬ıÀ˙¯∏1 ¬ı…øMê·Ó¬ ¸≈‡-≈√‡-:±¬Ûfl¡
·œÓ¬ Ú±·±˚˛º
(vi) ˆ¬±ª1œ˚˛±¸fl¡˘1 ’±1n∏ ·±˚˛Ú-¬ı±˚˛Ú Œ˚±1±1 fl¡±˚«±ª˘œ øÚ˚˛LaÌ
fl¡À1º
 (vii) ˜=Ó¬ Œ√‡≈ª±¬ı ŒÚ±ª1± ‚Ȭڱ1 ¬ı± ‘√˙…1 ¬ıÌ«Ú± ø√À˚˛º
(viii) ˜≈øMê˜e˘ ˆ¬øȬ˜± ·±˝◊ ڱȬ ¸±˜À1º
(ix) ë’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡í ¬ı≈ø˘ ¸fl¡À˘± √˙«fl¡-Œ|±Ó¬±1 ›¬Û1ÀÓ¬±
õ∂ˆ¬±ª ø¬ıô¶±1 fl¡À1º ¸”SÒ±11 fl¡Ô±˜ÀÓ¬˝◊ ŒÓ¬›“À˘±Àfl¡ ˆ¬±›Ú± ˜ÀÚ±À˚±À·À1
‰¬±¬ı-qøÚ¬ı ˘±À·, ‚Ȭڱª˘œ1 Ó¬±»¬Û˚« ¢∂˝√ Ì fl¡ø1¬ı ˘±À· ’±1n∏ øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1Ú±˜ Î◊¬2‰¬±1Ì fl¡ø1 Ô±øfl¡¬ı ˘±À·º
˜≈ͬÀÓ¬ ¸”SÒ±1Ê√Ú Œ˚øÚ¬ı± &1n∏Ê√Ú±À1 õ∂øÓ¬øÚøÒº Œ¸˝◊fl¡±1ÀÌ
¸”SÒ±11 ˆ¬±› Œ˘±ª±Ê√ÀÚ± ¬ıU&Ì ¸•Ûiß ¬ı…øMê ˝√√í¬ı ˘±À·º
4.2º ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±1 õ∂À˚˛±· –
˙Ç1À√Àª ’Ç ’±1n∏ ·œÓ¬Ó¬ õ∂À˚˛±· fl¡1± ˆ¬±¯∏±ÀȬ±fl¡ ’¸˜œ˚˛±
∆¬ı¯∏ûª ¸˜±Ê√Ó¬ ¬ıËÊ√±ª˘œ Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ Œ¬ı±À˘º ë¬ıËÊ√í
˙sÓ¬ ë˚≈Mêí ’Ô«¸”‰¬fl¡ ø¬ıÀ˙¯∏Ì-õ∂Ó¬…˚˛ ë’±ª˘œí Œ˚±· ø√ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˙sÀȬ±
ø¸X fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º &1n∏Ê√ÀÚ ¤Àfl¡Ò1ÀÌ ‰¬f±ª˘œ [fl¡œM√√«Ú, 1±¸SêœÎ¬ˇ± –
1008] ˙sÀȬ± ø¸X fl¡ø1øÂ√˘º ·øÓ¬Àfl¡ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏± ˜±ÀÚ fl‘¡¯∏û1
˘œ˘±Ò±˜ ¬ıËÊ√1 ˘·Ó¬ ¸•Ûøfl¡«Ó¬ ˆ¬±¯∏±º Œ¸˝◊¬ı≈ø˘ ¬ıËÊ√Ò±˜Ó¬ fl¡øÔÓ¬ ˆ¬±¯∏±
˝◊ Ú˝√√˚˛º ¤˝◊ ˆ¬±¯∏±Ó¬ 1ø‰¬Ó¬ ·œÓ¬-ڱȬ1 Œ˚±À·ø√ õ∂Ò±Úˆ¬±Àª fl‘¡¯∏û1 ¬ıËÊ√Ò±˜1
˘œ˘±-fl¡˜« õ∂fl¡±ø˙Ó¬ Œ˝√√±ª± ¬ı±À¬ı ¸yªÓ¬– ˆ¬±¯∏±ÀȬ±1 Ú±˜ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˝√√í˘º
¬ıËÊ√±ª˘œ1 Î◊¬»¬ÛøM√√ ¸•ÛÀfl¡« ≈√Ȭ± ˜Ó¬ ’±ÀÂ√º õ∂Ô˜ÀȬ± ˜Ó¬ ˆ¬±¯∏±ø¬ı√
ø¢∂˚˛±Â√«Ú, ά0 ¸≈fl≈¡˜±1 Œ¸Ú ’±ø√1 ¡Z±1± õ∂‰¬±ø1Ó¬ ˝√√˚˛ ’±1n∏ ’¸˜1
¬ÛøGÓ¬¸fl¡˘ Ó¬±1 ¡Z±1± õ∂ˆ¬±øªÓ¬ ˝√√˚˛º ¤˝◊ ˜ÀÓ¬, ∆˜øÔ˘œ fl¡ø¬ı ø¬ı√…±¬ÛøÓ¬
ͬ±fl≈¡À1 [1360-1448 ‡Ëœ.] õ∂±‰¬œÚ ∆˜øÔ˘œ ˆ¬±¯∏±Ó¬ 1‰¬± ë¬Û√±ª˘œí-¤
Î◊¬M√√1 ˆ¬±1Ó¬Ó¬ õ∂‰≈¬1 Ê√Úøõ∂˚˛Ó¬± ˘±ˆ¬ fl¡ø1øÂ√˘º ¬Û√±ª˘œ1 ˆ¬±¯∏±Àfl¡ Œˆ¬øȬ
fl¡ø1 Ó¬±1 ˘·Ó¬ ¶ö±Úœ˚˛ ˆ¬±¯∏± ø˜|Ì ø√ ∆¬ı¯∏ûª fl¡ø¬ı¸fl¡À˘ ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ ˆ¬±¯∏±
Ê√ij ø√øÂ√˘º ¤˝◊√À1 ’¸˜œ˚˛±, ¬ı„√√±˘œ ’±1n∏ Î◊¬1œ˚˛± ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘1 ¸‘ø©Ü ∆˝√√øÂ√˘º
’¸˜1 ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ ¬ı± ¬ıËÊ√±ª˘œ ¸•ÛÀfl¡« ≈√øȬ ’øˆ¬˜Ó¬ √±ø„√√ Ò1± ˝√√í˘ –
(i) ëë∆˜øÔ˘œ ˆ¬±¯∏±˝◊ ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘1 Œˆ¬øȬº Ó¬±1 ›¬Û1ÀÓ¬ ’¸˜œ˚˛±
∆¬ı˚˛±fl¡1øÌfl¡ ’±1n∏ ’±øˆ¬Ò±øÚfl¡ 1+¬Û1 ˘·ÀÓ¬ ¬Ûø(˜± ø˝√√µœ1 ˆ¬·±-øÂ√·±
È≈ ¬ fl≈ ¡ 1± Œ·±È¬±˝◊ ’±˜±1 ë’¸˜œ˚˛ ± ¬ıË Ê √ ¬ ı≈ ø ˘1 ‚1ÀȬ± ¸Ê√ ± ∆˝√ √ À Â√ º íí
[¿¿˙Ç1À√ª, ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›· 1‰¬Ú±ª˘œ, õ∂Ô˜ ‡G, ¬Û‘.124]
 (ii) ëë¬ıËÊ√±ª˘œ ∆¬ı¯∏ûª¸fl¡À˘ ¸‘ø©Ü fl¡1± ¤øȬ fl‘¡øS˜ ¸±ø˝√√øÓ¬…fl¡ ˆ¬±¯∏± ,
˝◊ ∆˜øÔ˘œ ˆ¬±¯∏±1 ˘·Ó¬ ’¸˜œ˚˛±1 ¸—ø˜|̺íí [ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô ˙˜«±,
’¸˜œ˚˛± ˆ¬±¯∏±1 ¸˜œé¬±Rfl¡ ˝◊øÓ¬¬ı‘M√ , ¬Û‘.147]
ά0 ¸≈fl≈¡˜±1 Œ¸ÀÚ ¬Û1ªÓ¬π ¸˜˚˛Ó¬ ŒÓ¬›“1 ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ ¸•Ûfl¡π˚˛ ˜Ó¬ÀȬ±
¸˘±˝◊ ø¡ZÓ¬œ˚˛ ¤øȬ ˜Ó¬ ’±·¬ıϬˇ±˚˛º ’¸˜1 ά0 Î◊¬À¬ÛfÚ±Ô Œ·±¶§±˜œ ’±ø√À˚˛
¤˝◊ ˜Ó¬Ó¬ ¸˜Ô«Ú Ê√Ú±˚˛º ¤˝◊˜ÀÓ¬ õ∂±‰¬œÚ ∆˜øÔ˘œ ˆ¬±¯∏±1 ˜”˘ ˝√√í˘ Œ˙Ã1À¸Úœ
’¬Ûw—˙À1 ¬Ûø1¬Û≈©Ü ’¬ı«±‰¬œÚ ’¬Ûw—˙ ¬ı± ’ª˝√√ȃ¬Í¬¬º ‡Ëœ©Üœ˚˛ 9˜ ˙øÓ¬fl¡±1
¬Û1± 15˙ ˙øÓ¬fl¡±1 õ∂±1yÕ˘Àfl¡ ¸˜¢∂ ’±˚«±ªM√√«Ó¬ Œ˘±fl¡¸±ø˝√√Ó¬…1 ¬ı±˝√√Ú
’±øÂ√˘ ’ª˝√√ȃ¬Í¬º ¸˝√√˚Ê√±Úœ Œ¬ıÃX ’±1n∏ ∆˙ª Ó¬±øLafl¡ Œ˚±·œ¸fl¡À˘
ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ·œÓ¬-˜±Ó¬Ó¬ ’ª˝√ȃ¬Í¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1øÂ√˘º ά0 ¸≈fl≈¡˜±1 Œ¸Ú1 ˜ÀÓ¬,
’ª˝√√ȃ¬Í¬ fl¡øÌá¬Ó¬˜ ¸¬ı«ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ¸±Ò≈ ’±˚«ˆ¬±¯∏±º ’¬ı«±‰¬œÚ ’ª˝√√ȃ¬Í¬1 ¬Û1±˝◊
‡Ëœ©Üœ˚˛ 14˙-15˙ ˙øÓ¬fl¡±Ó¬ ø¬ıfl¡ø˙Ó¬ ˝√√˚˛ õ∂±‰¬œÚ ∆˜øÔ˘œ [ø¬ı√…±¬ÛøÓ¬1
¬Û√±ª˘œ1 ˆ¬±¯∏±] ’±1n∏ ’¸˜-¬ıe-Î◊¬ø1¯∏…±1 ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ ˆ¬±¯∏±º ·øÓ¬Àfl¡ ’¸˜1
¬ıËÊ√±ª˘œ1 øˆ¬øM√√ ’¬ı«±‰¬œÚ ’ª˝√√ȃ¬Í¬À˝√√, ø¬ı√…±¬ÛøÓ¬1 ¬Û√±ª˘œ1 ˆ¬±¯∏± Ú˝√√˚˛º
’Ô«±» ˝◊ ¤È¬± fl‘¡øS˜ ˆ¬±¯∏± Ú˝√√˚˛º ά0 Î◊¬À¬ÛfÚ±Ô Œ·±¶§±˜œ1 ˜Ó¬ÀȬ± ¤˝◊
õ∂¸eÓ¬ Î◊¬À~‡À˚±·… – ëë√1±‰¬˘ÀÓ¬ ’¸˜1 ¬ıËÊ√±ª˘œ [¬ıËÊ√¬ı≈ø˘] ø˜øÔ˘±1
¬Û1± ’±ø˝√√ ’¸˜Ó¬ õ∂øӬᬱ ˘±ˆ¬ fl¡1± ˆ¬±¯∏± Ú˝√√˚˛º ˝◊ ’ª˝√√ȃ¬Í¬ ’Ò≈…ø¯∏Ó¬ ¬ı‘˝√M√ 1
ˆ”¬-‡GÓ¬ ’ªø¶öÓ¬ ’¸˜1 ¬ı≈fl≈¡Ó¬ Ô˘≈ª± Œ¸Ãá¬ÀªÀ1 ’±Rõ∂fl¡±˙ ˘±ˆ¬ fl¡1±
ˆ¬±¯∏±íí (A Study on Kamrupi, A Dialect of Assamese, p.254)º
[¬ıËÊ√±ª˘œ1 Î◊¬»¬ÛøM√√ 1 ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ± ˜Ó¬ ¸•Ûfl¡π˚˛ fl¡Ô±ø‡øÚ1 ¬ı±À¬ı ά0 Ú±1±˚˛Ì
√±¸1 ¤øȬ õ∂¬ıg1 ›¬Û1Ó¬ øÚˆ¬«1 fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√ – ë˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ’Ç1 ˆ¬±¯∏±1 Î◊¬»¸í
[õ∂¬ıg], ‰¬f ˝√√±Ê√ø1fl¡± ¸•Û±ø√Ó¬ ë’Çœ˚˛± ڱȬ – 1+¬Û, 1¸ ’±1n∏ Ó¬N, 2011,
¬Û‘.94-101]]
4.3º ˘˚˛˚≈Mê ·√…1 ¬ı…ª˝√√±1 –
˙Ç1À√Àª ڱȬfl¡Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ·√…˝◊ ’¸˜œ˚˛± ·√…1 õ∂Ô˜
øÚ√˙«Úº ’ªÀ˙… ˝◊ ’¸˜œ˚˛± ¬ıËÊ√±ª˘œº ¤˝◊ ·√… ˘˚˛˚≈Mê ¬ı± ¬ı‘M√ ·gœº
¸”SÒ±1 ¬ı± ˆ¬±ª1œ˚˛± ¸fl¡À˘ ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ¬ıËÊ√±ª˘œ1 ¬ı‰¬Ú ¸≈1œ˚˛±Õfl¡ ˜Ó¬±
Œ√‡± ˚±˚˛º ¬ı±fl¡…À¬ı±1Ó¬ ’ôL…ø˜˘-’Ú≈õ∂±¸1 õ∂À˚˛±· Œ√‡± ˚±˚˛– ëëfl¡Ó¬
Ó¬¬Û¸±˝◊À˘± – ŒÓ¬±fl¡ ¬Û≈S ¬Û±˝◊À˘± – ˝√√±Ó¬ÀÓ¬ ˝√√1±˝◊À˘± – ...¬ıËÀÊ√1 Ê√œªÚ
– fl¡˜˘ Ú˚˛Ú – ·‘˝√ ¸≈˝√±˚˛Ú ¤ – [fl¡±ø˘˚˛ √˜Ú]º ¤ÀÚ õ∂À˚˛±À· ¬ı±fl¡…fl¡
˘˚˛˚≈Mê fl¡ø1ÀÂ√º ˘˚˛˚≈Mê ·√…1 õ∂À˚˛±À· ’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±fl¡ ¤fl¡ ¬Û±1À˘Ãøfl¡fl¡
¬Ûø1Àª˙ √±Ú fl¡1±1 Ù¬˘Ó¬ Œ|±Ó¬±-√˙«fl¡ ¸˝√√ÀÊ√ ÷ù´1˜≈‡œ ˝√√˚˛º
4.4º ·œÓ¬-Ú‘Ó¬…1 õ∂±Ò±Ú… –
’Çœ˚˛± ڱȬӬ ·œÓ¬-Ú‘Ó¬…fl¡ õ∂±Ò±Ú… ø√ ڱȬfl¡œ˚˛ fl¡±ø˝√√Úœ, ‰¬ø1S
¸—˘±¬Û ’±ø√fl¡ Œ·ÃÌ ¶ö±Ú ø√˚˛± ˝√√˚˛º ˝◊˚˛±1 fl¡±1Ì ˝√√í˘ ·œÓ¬-Ú‘Ó¬…˝◊ ¸˝√√ÀÊ√
˝√√+√˚˛¶ö Œõ∂˜-ˆ¬øMê Ê√±·ø1Ó¬ fl¡ø1 Œ|±Ó¬±-√˙«fl¡fl¡ fl‘¡¯∏û˜≈‡œ fl¡ø1 ŒÓ¬±À˘º
ˆ¬øȬ˜± ’±1n∏ ¬Û˚˛±11 ’±¬ı‘øM√√ ’±1n∏ 1±·-Ó¬±˘-˚≈Mê ·œÓ¬1
¬Ûø1À¬ı˙ÀÚ ’Çœ˚˛± ڱȬfl¡ ·œøÓ¬Òø˜«Ó¬± √±Ú fl¡À1º ˆ¬øȬ˜± øÓ¬øÚ õ∂fl¡±11-
- õ∂±1øyfl¡ ˆ¬øȬ˜±, ˜Ò… ˆ¬øȬ˜± ’±1n∏ ˜≈øMê ˜e˘ ˆ¬øȬ˜±º 1±·-Ó¬±˘˚≈Mê
·œÓ¬À¬ı±1 ¬Û±“‰¬ õ∂fl¡±11– õ∂±Àªø˙fl¡œ, ∆Ú©Sê±ø˜fl¡œ, ’±Àé¬ø¬Ûfl¡œ, õ∂±¸±ø√fl¡œ
’±1n∏ ’±ôLø1fl¡œº Œfl¡ª˘ ˜Ò… ˆ¬øȬ˜±, ·œÓ¬ ’±1n∏ ¬Û˚˛±11 Œ˚±À·ø√ ڱȬfl¡œ˚˛
fl¡Ô±-¬ıd ’Ú≈Ò±ªÚ fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1º ¬Û˚˛±11 ˜±ÀÊ√ø√ ¸±Ò±1ÌÀÓ¬ ø¬ı˘±¬Û õ∂fl¡±˙
fl¡1± ˝√√˚˛º ¸±—·œøÓ¬fl¡ ˜”˘…1 Î◊¬¬Ûø1 ·œÓ¬¸˜”˝√1 ’±1n∏ ˆ¬øȬ˜±¸˜”˝√1 fl¡±ø¬ı…fl¡
˜”˘…› ˚Àԩܺ
’Çœ˚˛± ڱȬӬ ·œÓ¬Ó¬Õfl¡› Ú‘Ó¬…1 õ∂±Ò±Ú… ¬Ûø1˘øé¬Ó¬ ˝√√˚˛º
5º ˙Ç1À√ª ’±1n∏ ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ1 Ó≈¬˘Ú± –
˙Ç1À√ª ’±1n∏ ˜±ÒªÀ√ª1 ’ª√±Ú ¬ıU Œé¬SÓ¬ ¬Û1¶Û1 ¬Ûø1¬Û”1fl¡º
˜±ÒªÀ√Àª &1n∏Ê√Ú±1 ’Ú≈fl¡1ÌÓ¬ ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡ø1øÂ√˘ ˚ø√›, Œ¸˝◊ ’Ú≈fl¡1Ì
’Ê√≈«Ú-ˆ¬?ÚÀÓ¬ ’±1y ’±1n∏ Œ˙¯∏ ˝√√˚˛º &1n∏Ê√Ú±1 õ∂˚˛±Ì1 ¬Û±Â√Ó¬ ˜±ÒªÀ√Àª
Á≈¬˜≈1± Ú±À˜ ¤fl¡À|Ìœ ڱȬ1 Ê√ij ø√ ¶§fl¡œ˚˛ õ∂øÓ¬ˆ¬±1 ¶§±é¬1 1±ø‡ ∆Ô
˚±˚˛º ≈√À˚˛±Ê√Ú±1 ڱȬ Ó≈¬˘Ú± fl¡ø1À˘ ¬Û±Ô«fl¡…¸˜”˝√ Œ¬ıøÂ√Õfl¡ ‰¬fl≈¡Ó¬ ¬ÛÀ1 –
(i) ˙Ç1À√ª1 ڱȬ¸˜”˝√1 ¬Û”Ì«±e fl¡±ø˝√√Úœ Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º ˜±ÒªÀ√ª1
’Ê√≈«Ú-ˆ¬?ÚÓ¬ ¬ı±À√ Á≈¬˜≈1± Œfl¡˝◊‡ÚÓ¬ ¬Û”Ì«±e fl¡±ø˝√√Úœ Ú±˝◊, ø¬ıÀ˙¯∏ ¬Ûø1ø¶öøÓ¬1
1+¬Û±˚˛ÌÀ˝√√ ’±ÀÂ√º
(ii) ˙Ç1À√Àª ڱȬ1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ∆˘ÀÂ√ ˆ¬±·ªÓ¬ ¬Û≈1±Ì, ˝√√ø1¬ı—˙,
ø¬ı¯∏≈û¬Û≈1±Ì, 1±˜±˚˛Ì ’±ø√1 ¬Û1±º ’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ˜±ÒªÀ√Àª ’Ê√≈«Ú-ˆ¬?Ú ’±1n∏
Œˆ¬±Ê√Ú-Œ¬ı˝√√±11 ø¬ı¯∏˚¬˛ ıd ∆˘ÀÂ√ ˆ¬±·ªÓ¬1 ¬Û1±, øfl¡c Á≈¬˜≈1±Œfl¡˝◊‡Ú1 ø¬ı¯∏˚¬˛ ıd
∆˘ÀÂ√ ø¬ı˘ƒª˜e˘ ¬ı± ˘œ˘±qfl¡1 fl‘¡¯∏û-fl¡Ì«±˜‘Ó¬ ¢∂Lö1 ¬Û1±º
 (iii) ڱȬ…Õ˙˘œ1 Œé¬SÓ¬, ˜±ÒªÀ√ª1 ’Ê√≈«Ú-ˆ¬?Ú ˙Ç1À√ª1
ڱȬ¸˜”˝√1 ›‰¬1 ‰¬¬Û±º øfl¡c Á≈¬˜≈1±À¬ı±1 ¶§fl¡œ˚˛ ∆¬ıø˙©Ü…À1 ˆ¬1±º Á≈¬˜≈1±Ó¬
Ú±µœÀù≠±fl¡ Ú±˝◊, Ú±µœ ·œÓ¬ Ú±˝◊º Œˆ¬±Ê√Ú-Œ¬ı˝√√±11 ’±1yøÌ1 ˆ¬øȬ˜±øȬӬ
¬ı±À√ Œfl¡±ÀÚ± ڱȬÀÓ¬ ˆ¬øȬ˜± Ú±˝◊º ¸”SÒ±11 ¸eœ1 Œfl¡±ÀÚ± ¬ı…ª¶ö± ˜±ÒªÀ√Àª
1‡± Ú±˝◊º
(iv) ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 Œù≠±fl¡ ¶§1ø‰¬Ó¬ [¤È¬±Ó¬ ¬ı±À√]º ’±Ú˝√√±ÀÓ¬
˜±ÒªÀ√Àª Œù≠±fl¡À¬ı±1 ’±˝√√1Ì fl¡ø1ÀÂ√ fl‘¡¯∏ûfl¡Ì«±˜‘Ó¬ ¢∂Lö ¬ı± ˝√√ø1¬ı—˙1 ¬Û1±º
˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ1 ¬ıËÊ√±ª˘œ fl¡øÔÓ¬ ’¸˜œ˚˛±1 ’øÒfl¡ ›‰¬1 ‰¬¬Û±º
(v) ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 Ó≈¬˘Ú±Ó¬ Á≈¬˜≈1±À¬ı±1 ’øÒfl¡ ·œøÓ¬-Ú‘Ó¬…-õ∂Ò±Úº
(vi) ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 Ú±˚˛fl¡ fl‘¡¯∏û ¬ı± 1±˜ ˚≈ªfl¡º ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ1
Ú±˚˛fl¡ ¬ı±˘fl¡ fl‘¡¯∏ûº
(vii) ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 Ó≈¬˘Ú±Ó¬ ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ ¶aœ-‰¬ø1S-õ∂Ò±Úº
(viii) ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 õ∂Ò±Ú 1¸ ˆ¬øMê ˝√√íÀ˘›, ˙‘e±1, ˝√√±¸…, ¬ıœ1,
fl¡1n∏Ì, ’æ≥√Ó¬ ’±ø√ 1¸1 ¸˜±Àª˙ ˝√√˚˛º øfl¡c ˜±ÒªÀ√ª1 Œé¬SÓ¬ õ∂Ò±Ú 1¸
∆˝√√ÀÂ√ ¬ı±»¸˘… ˆ¬øMê, ˚ø√› ˝√√±¸…, ’æ≥√Ó¬ ’±ø√ 1¸1 ¸˜±Àª˙ ‚ÀȬº
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Î◊¬¬Û¸—˝√√±1 –
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 ¬Û±Â√Ó¬ ŒÓ¬À‡Ó¬¸fl¡˘1 õ∂ˆ¬±ª-Œõ∂1̱Ӭ ’Çœ˚˛±-
ڱȬ 1‰¬Ú±1 ¤È¬± õ∂ª˘ Ò±1± ¬Û1ªÓ¬π fl¡±˘Õ˘ õ∂ª±ø˝√√Ó¬ ˝√√˚˛º ¤˝◊Àé¬SÓ¬
Î◊¬À~‡À˚±·… ڱȬ…fl¡±1¸fl¡˘ ˝√√í˘– ˆ¬ª±Úœ¬Û≈1œ˚˛± Œ·±¬Û±˘’±Ó¬±, 1±˜‰¬1Ì
ͬ±fl≈¡1, ∆√Ó¬±ø1 ͬ±fl≈¡1 ’±ø√º ¸5√˙-’©Ü±√˙ ˙øÓ¬fl¡±Ó¬ ¤ÀÚ Ú±È¬1 1‰¬Ú±
’±1n∏ ˆ¬±›Ú±1 ¬ÛÀ˚˛±ˆ¬1 Œ√‡± ˚±˚˛– ¸S-¸˜±Ê√Ó¬ ’±1n∏ ·±“ª˘œ˚˛±
Ú±˜‚1Àfl¡øffl¡ ¸˜±Ê√Ó¬º øfl¡c ¬Û1ªÓ¬π ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ ’Çœ˚˛±-ڱȬ1 ∆˙˘œ
øfl¡Â≈√ ¸˘øÚ ˝√√˚˛, ¸—¶¥®Ó¬ Œù≠±fl¡1 ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø˜ ’±À˝√√ ’±1n∏ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±
fl¡øÔÓ¬ ’¸˜œ˚˛±1 fl¡±¯∏ ‰¬±À¬Ûº
’Çœ˚˛± ڱȬ-ˆ¬±›Ú± ’¸˜œ˚˛± ¸—¶¥®øÓ¬1 ¤fl¡ ’˜”˘… ¸•Û√º
˝◊˚˛±1 ‰¬2‰¬«± Ò˜π˚˛ ’±1n∏ ø¬ı√…±˚˛±Ó¬øÚfl¡ Œé¬SÓ¬ ’¬ı…±˝√√Ó¬ˆ¬±Àª ‰¬ø˘ ’±ÀÂ√º
¬Ûø1À¬ı˙… fl¡˘± ø˝√√‰¬±À¬Û ˝◊ ’±øÊ√› Ê√Ú¸±Ò±1Ìfl¡ ˆ¬øMê1¸ ¬Û±Ú fl¡1±˝◊
’±ÀÂ√º ¤˚˛± øÚ(˚˛Õfl¡ ¤fl¡ qˆ¬ ˘é¬Ìº
¸•Û±√fl¡œ˚˛

¬Û≈Ì…ˆ”¬ø˜ ’¸˜Ó¬ ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 ’±ø¬ıˆ«¬±ª ’±1n∏ ’¸˜1

Ê√ÚÊ√œªÚÕ˘ ’±·ªÀϬˇ±ª± ’ª√±Ú ’¸˜1 Ê√±Ó¬œ˚˛ Ê√œªÚ1 ¬ı±À¬ı ¤fl¡ ¶ú1Ìœ˚˛
’Ò…±˚˛º Œ¸˝◊√ ’Ò…±˚˛ ¶§Ì«˜øGÓ¬ ∆˝√√ ά◊øͬøÂ√˘, &1n∏Ê√Ú±˝◊√ ¸‘ø©Ü fl¡1± ڱȬ…fl¡˘±Ó¬º
¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 õ∂¬Ûiß ø˙¯∏… ¿¿˜±ÒªÀ√Àª› &1n∏1 ¬Û√±Ç ’Ú≈¸1Ì fl¡ø1
’¸˜œ˚˛± ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…1 Œˆ¬øȬ ¸≈‘√Ϭˇ fl¡1±˝◊√ Ú˝√√˚˛, ∆¬ıø‰¬S…˜˚˛ fl¡ø1 Ó≈¬ø˘øÂ√˘º &1n∏
’±1n∏ ø˙¯∏…˝◊√ ¸‘ø©Ü fl¡ø1 Œ˚±ª± ’Çœ˚˛± ڱȬfl¡Àfl¡˝◊√‡Ú1 ·ˆ¬œ1 õ∂ˆ¬±ª ’¸˜œ˚˛±
Ê√±Ó¬œ˚˛ Ê√œªÚÓ¬ ’±øÊ√› ø˙1±˝◊√ ά◊¬Ûø˙1±˝◊√ ø¬ı√…˜±Úº ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 √À1
Œfl¡˝◊√¬ı±Ê√ÀÚ± ∆¬ı¯ûª fl¡ø¬ıÀ˚˛ ¬Û1ªÓ«¬œfl¡±˘Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬfl¡ 1‰¬Ú± fl¡1±1 ¬Û1•Û1±
¸‘ø©Ü Œ˝√√±ª±1 Ù¬˘ÀÓ¬˝◊√ ’¸˜1 Ê√ÚÊ√œªÚÓ¬ ڱȬ…øˆ¬ÚÀ˚˛ ¤fl¡ &1n∏Q¬Û”Ì« ¶ö±Ú
’øÒfl¡±1 fl¡ø1 ’±ø˝√√ÀÂ√º ¸±•xøÓ¬fl¡ fl¡±˘ÀÓ¬± ’¸˜1 ¸S ’±1n∏ Ú±˜‚1 ¸˜”˝√Ó¬
˝◊√˚˛±1 ·ˆ¬œ1 ’Ú≈˙œ˘Ú ’±1n∏ ¬ı…±¬Ûfl¡ ‰¬2‰«¬±1 Ù¬˘ÀÓ¬˝◊√ ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬… ¬ıÌ«˜˚˛ ∆˝√√
ά◊ͬ±ÀȬ± ¤fl¡ &1n∏Q¬Û”Ì« ø¬ı¯∏˚˛º ¬ıM«√˜±Ú ’¸˜1 ø¬ıøˆ¬iß õ∂±ôLÓ¬ ’Ú≈øá¬Ó¬ Œ˝√√±ª±
’Çœ˚˛± ڱȬ ¸˜±À1±˝√√ ’±1n∏ ˆ¬±›Ú± õ∂øÓ¬À˚±ø·Ó¬±¸˜”À˝√√› ’Ú≈ᬱÚøȬfl¡ ¬Û~øªÓ¬
fl¡1±Ó¬ ·ˆ¬œ1ˆ¬±Àª ˝◊√gÚ Œ˚±·±˝◊√ÀÂ√º ’ªÀ˙… ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 ˘·ÀÓ¬ ∆¬ı¯ûª
¸±ø˝√√øÓ¬…fl¡ Œfl¡˝◊√Ê√Ú1 ¬Û±Â√Ó¬ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±Ó¬ 1‰¬Ú± fl¡1± ڱȬ¸˜”˝√1 ‰¬2‰«¬±
¬Û1ªÓ«¬œfl¡±˘Ó¬ øô¶ø˜Ó¬ ∆˝√√ ¬ÛÀ1 ’±1n∏ ’¸˜œ˚˛± ˆ¬±¯∏± ’Ô«±» 똱ӑ¬ˆ¬±¯∏±íÓ¬À˝√√ ڱȬfl¡
1‰¬Ú±Ó¬ ¸±ø˝√√øÓ¬…fl¡¸fl¡˘ õ∂¬ı‘M√ ˝√√˚˛º
|œ˜ôL ˙Ç1À√Àª 1468 ‡Ëœ©Ü±sÓ¬ ëø‰¬Å˚±S±í ’øˆ¬Ú˚˛1 ¸”‰¬Ú± fl¡ø1
√˙«fl¡fl¡ ø¬ı¬Û≈˘ˆ¬±Àª ’±fl‘¡©Ü fl¡1±1 ¬Û±Â√Ó¬ &1n∏Ê√ÀÚ Ú±È¬…fl¡˘±1 õ∂øÓ¬ ·ˆ¬œ1ˆ¬±Àª
˜ÀÚ±À˚±· ø√øÂ√˘, ˚±1 Ù¬˘¶§1+À¬Û Â√˚˛‡Ú ڱȬfl¡ Ó¬±1±1 fl¡±¬Û1 ¬Û1± øÚ–¸‘Ó¬
∆˝√√øÂ√˘º ά0 fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒÀ˚˛ ëfl¡±ø˘˚˛√˜Úífl¡ &√1n∏Ê√Ú±1 õ∂Ô˜ ڱȬfl¡ ¬ı≈ø˘
’øˆ¬ø˝√√Ó¬ fl¡ø1À˘› ڱȬfl¡‡Ú1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ’±1n∏ ’±øefl¡1 õ∂øÓ¬ ˘é¬… 1±ø‡
ë¬ÛPœõ∂¸±√ífl¡À˝√√ õ∂Ô˜ ڱȬfl¡ ¬ı≈ø˘ ά0 ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›· ’±1n∏ ά0 ¸ÀÓ¬…fÚ±Ô
˙˜«±˝◊√ ˜Ó¬ Œ¬Û±¯∏Ì fl¡ø1ÀÂ√º ά◊ø~ø‡Ó¬ ڱȬfl¡ ≈√‡Ú1 ¬Û±Â√Ó¬ ¿˜ôL ˙Ç1À√Àª
뿘æ√±·ªÓ¬í1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd1 ’±Ò±1Ó¬ 1‰¬Ú± fl¡À1- ëŒfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘í, ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-
˝√√1Ìí ’±1n∏ ë1n∏ø%Ìœ˝√√1Ìí ڱȬº ëfl¡Ô± &1n∏ ‰¬ø1Ó¬í1 ˜ÀÓ¬ Ê√œªÚ1 ’øôL˜ ¬ı˚˛¸Ó¬
¬Û±È¬¬ı±Î¬◊¸œÓ¬ Ôfl¡±1 ¸˜˚˛ÀÂ√±ª±Ó¬ 1±˜1±˚˛1 ’Ú≈À1±ÒÓ¬ ë1n∏ø%Ìœ˝√√1Ìí ڱȬ 1‰¬Ú±
fl¡À1º ˝√√ø1¬ı—˙ ’±1n∏ ø¬ı¯≈û¬Û≈1±ÌÓ¬ 1n∏ø%Ìœ1 ø¬ı¯∏À˚˛ ά◊À~‡ Ô±øfl¡À˘› &1n∏Ê√Ú±˝◊√
ˆ¬±·ªÓ¬¬Û≈1±Ì1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıdfl¡À˝√√ ¢∂˝√Ì fl¡ø1 ڱȬ‡Ú1 ø¬ıÚ…±¸ ‚Ȭ±˝◊√ÀÂ√º ’Ú…˝√√±ÀÓ¬
1±˜±˚˛Ì1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıdfl¡ ∆˘ 1‰¬Ú± fl¡1± ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛í ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 ¤fl¡˜±S
ڱȬ ’±1n∏ Ó¬±1±1 Ê√œªÚ1 Œ˙¯∏ ¬ı˚˛¸1 1‰¬Ú±º
¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 õ∂¬Ûiß ø˙¯∏… ¿¿˜±ÒªÀ√Àª› &1n∏fl¡ ’Ú≈¸1Ì fl¡ø1
ڱȬfl¡ 1‰¬Ú±Ó¬ õ∂¬ı‘M√ ˝√√˚˛ ’±1n∏ ’¸˜œ˚˛± ڱȬ…-¸±ø˝√√Ó¬…fl¡ ø¬ıø˙©Ü ˜±S± õ∂√±Ú fl¡À1º
¤˝◊√Àé¬SÓ¬ ˜±ÒªÀ√ª1 ¶§fl¡œ˚˛ õ∂øÓ¬ˆ¬± ’±1n∏ 1œøÓ¬1 ¸Ó¬ÀÓ¬ õ∂Ó¬…é¬ fl¡1± ˚±˚˛º
ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ ˙Ç1À√ª1 ڱȬfl¡ Œfl¡˝◊√‡Ú ¶§ä’ª˚˛¬ı1 1+¬ÛøȬÀ˝√√ ¬Ûø1˘øé¬Ó¬ ˝√√˚˛º
¬ıUÀé¬SÓ¬ ’±Ò≈øÚfl¡ ¤fl¡±Ç ڱȬfl¡1 ˘·Ó¬À˝√√ Ó¬±1±1 ڱȬfl¡¸˜”˝√ Ó≈¬˘Ú± fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1º
ڱȬfl¡ Œfl¡˝◊√‡Ú1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ’Ó¬…ôL ‰≈¬øȬ Œ˝√√±ª±1 ά◊¬Ûø1› Ú±1œ ‰¬ø1S1 ¬ÛÀ˚˛±ˆ¬1,
Ú‘Ó¬… ·œÓ¬1 õ∂±Ò±Ú… ’±1n∏ ø˙q fl‘¡¯û1 ά◊¬Ûø¶öøÓ¬À˚˛ ˙Ç1À√ª1 ڱȬ1 ¬Û1±
˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬfl¡fl¡ ¬Û‘Ôfl¡ fl¡ø1 1±ø‡ÀÂ√º Ó¬≈√¬Ûø1 ˙Ç1À√Àª øÚÊ√1 ڱȬ Œfl¡˝◊√‡Úfl¡
ë˚±S±í ¬ı± ëÚ±È¬í ’Ô¬ı± ëڱȬfl¡í ¬ı≈ø˘ ’øˆ¬ø˝√√Ó¬ fl¡1±1 ø¬ı¬Û1œÀÓ¬ ˜±ÒªÀ√Àª ë’Ê≈√«Ú-
ˆ¬?ÚíÓ¬ ¬ı±À√ ¬ı±fl¡œ Œfl¡˝◊√‡Úfl¡ Á≈¡˜≈1± ¬ı≈ø˘ ’øˆ¬ø˝√√Ó¬ fl¡ø1ÀÂ√º ¸±Ò±1ÌÀÓ¬
Á≈¡˜≈1±¸˜”˝√Ó¬ ¤øȬ ¬Û”Ì« ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ’Ô¬ı±∏ ’±‡…±Ú1 ø¬ı¬Û1œÀÓ¬ ‚Ȭڱ ø¬ıÀ˙¯∏1
’±—ø˙fl¡ Â√ø¬ıÀ˝√√ ڱȬ…-1+¬Û±˚˛Ì ˝√√˚˛º ˜±ÒªÀ√ª1 ë’Ê≈√«Ú-ˆ¬?ÚíÓ¬À˝√√ ¤øȬ ¬Û”Ì«
’±‡…±Ú1 ڱȬ…-1+¬Û±˚˛Ì ‚øȬÀÂ√º
ë’Ê≈√«Ú-ˆ¬?Úí ˜±ÒªÀ√ª1 fl¡±¬Û1 ¬Û1± øÚ–¸‘Ó¬ õ∂Ô˜ ڱȬº ˙Ç1À√ª1
Ê√œªÚ fl¡±˘ÀÓ¬ ˜±ÒªÀ√ª ·Ìfl¡fl≈¡øÂ√Ó¬ Ôfl¡±1 ¸˜˚˛Ó¬ ¤˝◊√ ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡ø1øÂ√˘º
ά◊ø~ø‡Ó¬ ڱȬ‡Ú1 ά◊¬Ûø1› ˜±ÒªÀ√ª1 Ú±˜Ó¬ ’±Í¬‡Ú Á≈¡˜≈1± Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º ˝◊√˚˛±À1
‰¬±ø1‡Ú ˜±ÒªÀ√ª1 1‰¬Ú± ˝√√˚˛ÀÚ Ú˝√√˚˛, Œ¸˝◊√ ¸•ÛÀfl«¡ øÚø(Ó¬ ˝√√í¬ı ¬Û1± Ú±˝◊√º
Œ¸˝◊√ ¸”ÀS ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ ¬ı± Á≈¡˜≈1±¸˜”˝√fl¡ ¸Àµ˝√√ø¬ı˝√œ√Ú ’±1n∏
¸Àµ˝√√Ê√Úfl¡- ¤˝◊√ ≈√Ȭ± ˆ¬±·Ó¬ ¸˜±À˘±‰¬fl¡¸fl¡À˘ ˆ¬±· fl¡ø1ÀÂ√º ¸Àµ˝√√ø¬ı˝√√œÚ ڱȬ
Œfl¡˝◊√‡Ú ˝√√í˘ – [1] ’Ê≈√«Ú-ˆ¬?Ú [2] Œ‰¬±1Ò1± [3] ø¬Û•Û1± &À‰¬±ª±
[4] ˆ”¬ø˜ Œ˘ÀȬ±ª± [5] Œˆ¬±Ê√Ú ø¬ı˝√√±1 [¬ı…ª˝√√±1]º ’Ú…˝√√±ÀÓ¬ ¸Àµ˝√√Ê√Úfl¡ ڱȬ
Œfl¡˝◊√‡Ú ˝√√í˘– [1] ˆ”¬¯∏Ì ˝√√1Ì [2] 1±¸ Á≈¡˜≈1± [3] Œfl¡±ÀȬ±1± Œ‡˘±
[4] ¬ıËp¡±À˜±˝√√Úº
|œ˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚ ’¸˜1 Ê√±Ó¬œ˚˛ Ê√œªÚ1 ¤øȬ ¬ı‘˝√» ’Ú≈ᬱں
¸¬ı«&̱fl¡1 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 Ò˜«±√˙« õ∂‰¬±1 ’±1n∏ õ∂¸±11 ˘é¬… ’±·Ó¬
1±ø‡ 1930 ‰¬ÚÓ¬, &1n∏Ê√Ú±1 Ê√ij¶ö±Ú Ú·±›“ øÊ√˘±1 ¬Û˘±˙øÚ ·±ª“Ó¬ ëë˙Ç1
¸„∏‚íí Ú±À˜À1 Ê√ij ˘±ˆ¬ fl¡1± ¤˝◊√ ’Ú≈ᬱÀÚ ’±øÊ√ ¸±—·Í¬øÚfl¡ ø¬ı˙±˘Ó¬± Ó¬Ô±
fl¡±˚«Àé¬S1 ¬ıU˘Ó¬±1 ¬ı±À¬ı 1±©Ü™œ˚˛ ’Ú≈ᬱÚÓ¬ ¬Ûø1ÌÓ¬ ˝√√í¬ıÕ˘ ¸˜Ô« ∆˝√√ÀÂ√º ¤˝◊√
˜˝√√±Ú ’Ú≈ᬱÚøȬÀ˚˛ õ∂øӬᬱ1 ø√Ú Òø1 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 õ∂ªøM«√Ó¬ ¤fl¡˙1Ì ˝√√ø1Ú±˜
Ò˜«1 ’±√˙« Ó¬Ô± ˙Ç1œ ¸—¶‘®øÓ¬1 ’Ò…˚˛Ú-·Àª¯∏̱1 Œ˚±À· ø¸À¬ı±1fl¡ ø¬ıqX
1+¬ÛÓ¬ õ∂fl¡±˙, õ∂‰¬±1 ’±1n∏ õ∂¸±1Ó¬ ’±RøÚÀ˚˛±· fl¡ø1 ’±ø˝√√ÀÂ√º ά◊À~‡Úœ˚˛ Œ˚,
˙Ç1œ ¸±ø˝√√Ó¬… ¸—¶‘®øÓ¬1 ·Àª¯∏̱1 Œé¬SÓ¬ |œ˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚ ¬ÛÔõ∂√˙«fl¡º
¤˝◊√ Œé¬SÓ¬ ¸Ù¬˘Ó¬± ˘øˆ¬¬ı1 ¬ı±À¬ı ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ø¬ı1ø‰¬Ó¬ ˆ¬øMê√
¸±ø˝√√Ó¬…1±øÊ√ ø¬ıqX1+¬ÛÓ¬ õ∂fl¡±˙ ’±1n∏ õ∂‰¬±1Ó¬ ˚P¬Û1 ∆˝√√ÀÂ√º
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª Œ˚ÀÚ√À1 ¸¬ı«&Ì1 ’±fl¡1, ˜±ÒªÀ√Àª± ’±øÂ√˘
&1n∏Ê√Ú±1 √À1˝◊√ ¸¬ı«&Ì1 ’øÒfl¡±1œ ¤Ê√Ú ˜˝√√±Ú õ∂øÓ¬ˆ¬±Ò1 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏º ’¸˜1
Ê√±Ó¬œ˚˛ Ê√œªÚ Ó¬Ô± ’¸˜œ˚˛± ˆ¬±¯∏±-¸±ø˝√√Ó¬…1 õ∂±Ì-õ∂øӬᬱӬ± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ¿˜ôL
˙Ç1À√Àª ŒÓ¬øÓ¬˚˛±1 ’¸˜-fl¡±˜1+¬Û-Œ¬ı˝√√±1 øÓ¬øÚ1±Ê√… Ê≈√ø1 Úª-∆¬ı¯ûª ˆ¬øMê√Ò±1±1
õ∂ªM«√Ú Ó¬Ô± ¸˝√√Ê√-¸1˘-¸≈·˜ ¤fl¡˙1Ì ˝√√ø1Ú±˜ Ò˜«1 õ∂fl¡±˙-õ∂øӬᬱ-õ∂‰¬±1-
õ∂¸±1 fl¡ø1 ¤fl¡ ÚÓ≈¬Ú ˚≈·1 ¸”‰¬Ú± fl¡ø1À˘º &1n∏Ê√Ú±1 ¤˝◊√ õ∂À‰¬©Ü±Ó¬ õ∂Ò±Ú
¸˝√√±˚˛fl¡ ˝√√í˘ñ Ó¬±1±1 õ∂¬Ûiß ø˙¯∏… Ó¬Ô± ’øˆ¬iß ˝√√+√˚˛1 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√ªº
≈√À˚˛±Ê√Ú ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏˝◊√ ’ÀÚfl¡ ·œÓ¬, ¬Û√, fl¡±¬ı…-ڱȬfl¡ ’±ø√∏ ˙±¶a 1‰¬Ú± fl¡ø1
’¸˜œ˚˛± ˆ¬øMê√-¸±ø˝√√Ó¬…1 Œ¸ÃÒ ·øϬˇÀ˘º ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 ¸‘©Ü ’˜1 ¸±ø˝√√Ó¬…1±øÊ√
Ó¬Ô± Ó¬±1±¸ª1 ’Ú≈Àõ∂1̱À1 ¬Û√±Ú≈¸1Ì fl¡ø1 1‰¬Ú± fl¡1± ¬Û1ªÓ¬œ«fl¡±˘1 ∆¬ı¯ûª
ˆ¬Mê√ fl¡ø¬ı¸fl¡˘1 1‰¬Ú±˝◊√ ’¸˜œ˚˛± ˆ¬±¯∏±-¸±ø˝√√Ó¬…fl¡ ˜ø˝√√˜±˜øGÓ¬ fl¡ø1À˘º ’ªÀ˙…
ë¬Û”¬ı« fl¡ø¬ı ’õ∂˜±√œí ˜±Òªfl¡µø˘ ’±ø√ ˙Ç1À√ª1 ¬Û”¬ı«1 ∆¬ı¯ûª fl¡ø¬ı¸fl¡˘1
¸±ø˝√√Ó¬… fl‘¡øÓ¬¸˜”À˝√√ ˆ¬øMê√-¸±ø˝√√Ó¬…1 ˆ¬1“±˘ ȬÚøfl¡˚˛±˘ fl¡ø1øÂ√˘º
√≈À˚˛±Ê√Ú± ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏ ˜˝√√±Ú õ∂øÓ¬ˆ¬±À1 ¤fl¡˙1Ì ˝√√ø1Ú±˜Ò˜« õ∂‰¬±11 ¬ı±À¬ı
fl¡±˘Ê√˚˛œ ¸±ø˝√√Ó¬… ¬Û1•Û1±1 Œ¸ÃÒ øÚ˜«±Ì fl¡ø1 ·í˘º øfl¡c ≈√À˚˛±Ê√Ú± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1
¶§˝√ô¶ ø˘ø¬ÛÀ1 õ∂̜Ӭ ˙±¶a1 Œfl¡±ÀÚ± øÚ√˙«Ú ¸—1øé¬Ó¬ Œ˝√√±ª± ¬ı≈ø˘ Ê√Ú± Ú±˚±˚˛º
Ó¬±1±¸ª1 ¡Z±1± 1ø‰¬Ó¬ ˙±¶aÀ¬ı±11 øÚ√˙«Ú ¬ı˝√√Ú fl¡ø1ÀÂ√ ¬Û1ªÓ¬œ«fl¡±˘Ó¬ ¸“±ø‰¬¬Û±Ó¬
¬ı± ’Ú…±Ú… ˜±Ò…˜Ó¬ ¸—1øé¬Ó¬ ø˘ø¬Ûfl¡±1¸fl¡˘1 ˝√√ô¶±é¬1˚≈Mê√ õ∂øÓ¬ø˘ø¬ÛÀ˚˛À˝√√
¤ÀÚ√À1 ø˘ø¬Ûfl¡±11 ˝√√±Ó¬ ¬ı±·ø1 ’±À˝√√“±ÀÓ¬ ˙±¶aÀ¬ı±11 ˆ¬±¯∏±-∆˙˘œ, ˙s‰¬˚˛Ú ’±1n∏
¬ı±Ú±Ú ¬ÛXøÓ¬Ó¬ Ú±Ú± õ∂fl¡±11 ø¬ı¸eøÓ¬ ‚øȬÀÂ√º ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡, ø¬ıøˆ¬iß ’Ú≈ᬱÚ
õ∂øӬᬱÀÚ õ∂fl¡±˙ fl¡1± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ √≈√Ê√Ú±1 ¸±ø˝√√Ó¬… fl‘¡øÓ¬¸˜”˝√Ó¬ ø¬ıøˆ¬iß ¢∂Lö1 ¬Û±Í¬1
ø˜˘ ÚÔfl¡±ÀȬ± ¤fl¡ ¶ú1Ìœ˚˛ ø¬ı¯∏˚˛√º
¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚1 ˜˝√√±Ú ά◊ÀV˙… ∆˝√√ÀÂ√ ñ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1
˚≈·Ê√˚˛œ 1‰¬Ú±1±øÊ√ qX1+¬ÛÓ¬ õ∂fl¡±˙ fl¡1± ’±1n∏ ¸„∏‚1 ¬ı±¬Û-’±˝◊√¸fl¡˘1 ¬ı±À¬ı
ø¸À¬ı±1 ¸≈˘ˆ¬ ’±1n∏ ¸˝√√Ê√˘ˆ¬… fl¡ø1 ŒÓ¬±˘±º ¤˝◊√ ά◊ÀV˙… ∆˘À˚˛ ¸•Û±√Ú± fl¡1±1
√±ø˚˛Q ¸„∏‚1 ¸±ø˝√√Ó¬… ˙±‡± ¸ø˜øÓ¬1 ›¬Û1Ó¬ Ú…ô¶ fl¡1± ˝√√˚˛º ¸±ø˝√√Ó¬… ˙±‡±˝◊√
¸„∏‚1 82 ¸—‡…fl¡ ’øÒÀª˙Ú‡øÚÓ¬ ·±À1±1-Œ·±øªµ ’±Ó¬± ¸˜i§˚˛ Œé¬S,
¬ı±˜≈Ìœ·±ª“Ó¬ ά◊Àij±‰¬Ú fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª1 1ø‰¬Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ
’±1n∏ ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±¸˜”˝√ ¤fl¡S ¸Ç˘Ú1 ¬ı±À¬ı ¿˜ôL
˙Ç1À√ª ¸„∏‚1 ˜”˘ fl¡±˚«±˘˚˛, Ú·±ª“Ó¬ ø¬ı·Ó¬ ¬ı¯∏«1 11 ˜±‰«¬ Ó¬±ø1‡Ó¬ ¬Û√±øÒfl¡±1
|ÀX˚˛ ¿˚≈Ó¬ 1Ê√Úœfl¡±ôL √M√ ¬ı±¬Û, õ∂Ò±Ú ¸•Û±√fl¡ ¿˚≈Ó¬ ˝√√ø1õ∂¸± ˝√√±Ê√ø1fl¡±
¬ı±¬Û, √¸„∏‚1 ·Àª¯∏fl¡ |œ˚≈Ó¬ ∆fl¡˘±¸ √±¸ ¬ı±¬Û, ¸ˆ¬±¬ÛøÓ¬ ¿˚≈Ó¬ Ê√œªfl¡±ôL Ú±Ô
¬ı±¬Û, ¸•Û±√fl¡ ά0 Ê√·Ó¬ ‰¬f fl¡ø˘Ó¬± ¬ı±¬Û ’±1n∏ ¸√¸…-¸√¸…±¸fl¡˘1 ά◊¬Ûø¶öøÓ¬Ó¬
ø¸X±ôL Œ˘±ª± ˝√√˚˛º ¸ˆ¬±Ó¬ ¢∂Lö‡Ú ¸•Û±√Ú±1 ¬ı±À¬ı ά0 õ∂√œ¬Û ˝√√±Ê√ø1fl¡± ’±1n∏
ά0 ˝◊√øµ1± ˙˝◊√fl¡œ˚˛± ¬ı1±fl¡ √±ø˚˛Q Ú…ô¶ fl¡À1º ˜”˘ ڱȬ¸˜”˝√1 qX¬Û±Í¬ ’±1n∏
ø¬ıøˆ¬iß ’Ú≈ᬱÀÚ õ∂fl¡±˙ fl¡1± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 ڱȬ1 ¬Û±Í¬ ø˜À˘±ª±1 √±ø˚˛Q
ά0 õ∂√œ¬Û ˝√√±Ê√ø1fl¡±fl¡ ø√˚˛± ˝√√˚˛º ڱȬ¸˜”˝√1 ’ôL·«Ó¬ Œù≠±fl¡¸˜”˝√1 ¸1˘
’¸˜œ˚˛±Õ˘ ˆ¬±„√√øÚ1 ά◊¬Ûø1› õ∂±‰¬œÚ ’¸˜œ˚˛± ’±1n∏ ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ ˙s¸˜”˝√1 ’Ô«
ά◊ø˘›ª±1 √±ø˚˛Q1 ˘·ÀÓ¬ ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√ª1 Ê√œªÚ1 ‰¬˜≈ ’±ˆ¬±¸ ’±1n∏
ڱȬÁ≈¡˜≈1± ¸˜”˝√1 ¸—:±, ¸—Àé¬¬Û fl¡±ø˝√√Úœ, Á≈¡˜≈1±1 ∆¬ıø˙©Ü… Œ˘‡±1 ¬ı±À¬ı ά0
˝◊√øµ1± ˙˝◊√fl¡œ˚˛± ¬ı1±fl¡ √±ø˚˛Q ’¬Û«Ì fl¡1± ˝√√˚˛º ¢∂Lö‡Ú1 ¸fl¡À˘± ø√˙ ¸±˜ø1
¬Û±Ó¬øÚ ø˘ø‡ ά◊ø˘˚˛±˝◊√ ¿˚≈Ó¬ ∆fl¡˘±¸ √±¸ ¬ı±À¬Ûº
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ≈√Ê√Ú±1 1‰¬Ú±1 ¤fl¡S ¸Ç˘Ú ˝◊√øÓ¬¬Û”À¬ı« ˆ¬±À˘˜±Ú õ∂fl¡±˙
∆˝√√ÀÂ√ ˚ø√› ¸„∏‚˝◊√ ڱȬ¸˜”˝√1 ¸≈fl¡œ˚˛±Õfl¡ ¤fl¡S ¸Ç˘Ú õ∂fl¡±˙1 ø¸X√±ôL ˘˚˛º
Œ¸˝◊√ ά◊ÀV˙… ’±·Ó¬ ∆˘ ¤˝◊√ fl¡±˜ø‡øÚ ¸•Û”Ì« fl¡ø1¬ıÕ˘ Œ‰¬©Ü± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√,
Ó¬±1¬ı±À¬ı ø¬ıøˆ¬iß ¢∂LöÀ1± ¸˝√√±˚˛ Œ˘±ª± ∆˝√√ÀÂ√º Œ¸˝◊√ ¢∂Lö¸˜”˝√ ∆˝√√ÀÂ√ ñ¸±ø˝√√Ó¬…1P
˝√√ø1Ú±1±˚˛Ì √M√¬ı1n∏ª±À√ª1 ¡Z±1± ¸•Û±ø√Ó¬ ë˙Ç1 ¬ı±fl¡…±˜‘Ó¬í, ά0 fl¡±ø˘1±˜
Œ˜øÒÀ√ª1 ¡Z±1± ¸•Û±ø√Ó¬ ë’DZª˘œí, ¿˚≈Ó¬ ˜ø˝√√˜ ¬ı1±À√ª1 ¸•Û±ø√Ó¬
ë˙Ç1À√ª1 ڱȬí, ¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚1 ¡Z±1± õ∂fl¡±ø˙Ó¬ ë˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ |œ˜ôL
˙Ç1À√ª ¬ı±fl¡…±˜‘Ó¬í ’±1n∏ ë˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√ª ¬ı±fl¡…±˜‘Ó¬í, ά0 fl¡1¬ıœ ŒÎ¬fl¡±
˝√√±Ê√ø1fl¡±1 ñ 똱ҪÀ√ª – ¸±ø˝√√Ó¬…, fl¡˘± ’±1n∏ √˙«Úí, ά0 1±˜‰¬f ŒÎ¬fl¡±1
똱ҪÀ√ª Ê√œªÚ ’±1n∏ fl‘¡øÓ¬í, Ê√œªfl¡±ôL Ú±Ô1 ë˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√ª ’Ò…˚˛Úí,
ά◊À¬Ûf ‰¬f Œ˘‡±1n∏ ¸•Û±ø√Ó¬ ëfl¡Ô± &1n∏ ‰¬ø1Ó¬í, ά0 ¬ı±Ìœfl¡±ôL fl¡±fl¡øÓ¬1ñ
ë¬Û≈1øÌ ’¸˜œ˚˛± ¸±ø˝√√Ó¬…í ’±1n∏ ¸•Û±ø√Ó¬ ¢∂Lö 'Aspects of Early
Assamese Literature', ά0 ¸ÀÓ¬…f Ú±Ô ˙˜«±1 ë’¸˜œ˚˛± ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…í,
·e± √±¸1 ëÂ√Àµ±˜?1œí, ά0 Ú±1±˚˛Ì ‰¬f Œ·±¶§±˜œ1 ë’Çœ˚˛± ڱȬfl¡±ª˘œí ’±ø√
¢∂Lö1 ¸˝√√±˚˛ Œ˘±ª± ∆˝√√ÀÂ√º ¢∂Löˆ¬±·1 fl¡±˜ õ∂Ô˜ ’ª¶ö±Ó¬ ø¬ıøˆ¬iß ’¸≈ø¬ıÒ±1 ¬ı±À¬ı
∆˝√√ ά◊ͬ± Ú±øÂ√˘ ˚ø√› ø¬ÛÂ√Ó¬ ‡1À‡√±Õfl¡ ¸•Ûiß fl¡ø1 ά◊ø˘˚˛±¬ıÕ˘ õ∂˚P fl¡1±
∆˝√√ÀÂ√, ˘·ÀÓ¬ ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡¸˜”˝√1 ˙s±Ô«› ¸—À˚±· fl¡ø1 ¸1˘ ’¸˜œ˚˛± ˆ¬±„√√øÚ
fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ Œù≠±fl¡1 õ∂±Ò±Ú… ’Ú¶§œfl¡±˚«º ¸—˘±¬Û1 ˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√
Â√Àµ±ªX1+¬ÛÓ¬ ¬Û±SÊ√Ú1 ·ˆ¬œ1 ά◊¬Û˘øtfl¡ õ∂fl¡±˙ fl¡1± ˝√√˚˛º Œù≠±fl¡¸˜”À˝√√ ¤‡Ú
ڱȬfl¡1 Œ·Ã1ª ¬ı˝√√Ú fl¡1±1 ά◊¬Ûø1› ڱȬ…fl¡±1Ê√Ú1 ¬Û±øGÓ¬…1 ¬Ûø1‰¬˚˛ ø√À˚˛º
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª1 ¡Z±1± 1ø‰¬Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬÀfl¡˝◊√‡ÚÓ¬ Ó¬±1±˝◊√ Ú±µœ Œù≠±fl¡1
ά◊¬Ûø1› ˘˚˛˚≈Mê√ ·√…1 ˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√ ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡1 ¸—À˚±Ê√Ú fl¡ø1ÀÂ√º ¤Àfl¡±‡Ú
ڱȬӬ ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±Àfl¡À1 ڱȬ… fl¡±ø˝√√Úœ1 Ê“√fl¡± øÚ˜«±Ì fl¡ø1 ·œÓ¬, ¬Û√ ’±1n∏
¸—˘±À¬ÛÀ1 Ó¬±fl¡ õ∂¸±ø1Ó¬ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º
’¸˜œ˚˛± Ê√±Ó¬œ˚˛ ¸±ø˝√√Ó¬…-¸—¶‘®øÓ¬1 Œ|ᬠ¬ı±˝√√fl¡ ¤˝◊√ ’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”À˝√√
ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ڱȬ… ¸±ø˝√√Ó¬…Ó¬ ¤fl¡ ¶§fl¡œ˚˛ ˜˚«±√± ˘±ˆ¬ fl¡ø1¬ıÕ˘ ¸˜Ô« ∆˝√√ÀÂ√√º ¸—¶‘®Ó¬
ڱȬ…˙±¶a1 ¸˜”˝√ ÚœøÓ¬-øÚÀ«√˙Ú± ’±·Ó¬ 1±ø‡ ¬Û”¬ı«1e, Ú±µœ Œù≠±fl¡ ’±ø√ õ∂À˚˛±·
fl¡ø1 ’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ ø˚ ∆¬ıø˙©Ü… õ∂√±Ú fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√, Œ¸˚˛± ’ÚÚ… õ∂øÓ¬ˆ¬±¸•Ûiß
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª1 ¬ı±À¬ıÀ˝√√ ¸yª ∆˝√√ÀÂ√ ¬ı≈ø˘ ¶§œfl¡±1 fl¡ø1¬ı ˘±ø·¬ıº
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏Ê√Ú±˝◊√ ¤Ù¬±À˘ Â√Àµ±ªX1+¬ÛÓ¬ ¸—¶‘®Ó¬ ˆ¬±¯∏±Ó¬ Œù≠±fl¡ [¬Û√…] 1‰¬Ú± fl¡ø1
ڱȬfl¡1 ¸—˘±¬Û ˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√ ¸—À˚±Ê√Ú fl¡ø1ÀÂ√, ’±1n∏ ’±ÚÙ¬±À˘ Ú‘Ó¬… ’±1n∏ ·œÓ¬1
¬ıU˘ õ∂À˚˛±· fl¡ø1 ڱȬfl¡œ˚˛ ¬Ûø1S꘱1 Œ¸Ãᬪ ¬ıϬˇ±˝◊√ÀÂ√º Ú‘Ó¬… ’±1n∏ ·œÓ¬1
’ø¬ıÀ26√√… ’e, ¬ı±…1 õ∂À˚˛±À·› ڱȬ…fl¡±1Ê√Ú1 fl¡˘±-fl≈¡˙˘Ó¬±1 ¬Ûø1‰¬˚˛ ¬ı˝√√Ú
fl¡ø1ÀÂ√º Ú‘Ó¬…, ·œÓ¬, ¬ı±√…fl¡ ¤Àfl¡˘À· ڱȬ…Ó¬ ëŒÓ¬Ã˚«øSfl¡í Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º [ڱȬ…˙±¶aº
1˜ ‡G, ¬Û‘. 2]
Ó¬≈√¬Ûø1 ’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”˝√1 ’±Ú ¤fl¡ ø¬ıø˙©Ü ’e ∆˝√√ÀÂ√- ¸”SÒ±11
‰¬ø1Sº ’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”˝√1 ¸”SÒ±11 ¸¬ı«±Rfl¡ ˆ”¬ø˜fl¡± ˙Ç1À√ª1 ¤fl¡fl¡ ¸‘ø©Üº
’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”˝√1 1œøÓ¬-ÚœøÓ¬ ’Ú≈fl¡1Ì fl¡ø1 ˙ÇÀ1±M√√1 ˚≈·Ó¬ 1ø‰¬Ó¬ ¸—¶‘®Ó¬
ڱȬfl¡Ó¬ ¸”SÒ±11 ά◊À~‡Úœ˚˛ ά◊¬Û¶ö±¬ÛÚ Œ√‡± ˚±˚˛º ¶§·«À√ά◊ ø˙ªø¸—˝√√1 ø√ÚÓ¬
1ø‰¬Ó¬ fl¡ø¬ı‰¬f ø¡ZÊ√1 ëfl¡±˜fl≈¡˜±1 ˝√√1Ìí, 1±ÀÊ√ù´1 ø¸—˝√√1 ø√ÚÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ fl¡ø¬ı¸”˚«
Œ·Ã1œfl¡±ôL ø¡ZÊ√1 ëø¬ı‚Æ˙Ê√Àij±√˚˛í, √œÚø¡ZÊ√1 ë˙∫‰”¬Î¬ˇ¬ıÒí, ø¬ı√…± ¬Û=±ÚÚ1
ë¿fl‘¡¯û õ∂˚˛±Ìí ’±1n∏ Ò˜«À√ª Œ·±¶§±˜œ1 ëÒÀ˜«±√˚˛í ’±ø√ ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡¸˜”˝√ ˝◊√˚˛±1
˜ÀÚ±1˜ ά◊√±˝√√1̺ ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡1 1‰¬Ú±Õ˙˘œ ’±1n∏ Œ˘±fl¡Ú±È¬… ∆˙˘œ1 ¸˜i§˚˛Ó¬
˙Ç1À√Àª ڱȬfl¡ 1‰¬Ú± fl¡1± ¬ı≈ø˘ ¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ ˜Ó¬À¬Û±¯∏Ì fl¡ø1À˘› ڱȬfl¡
Œfl¡˝◊√‡ÚÓ¬ ˙Ç1À√ª1 ¶§fl¡œ˚˛ ¸‘ø©Ü ø¬ı1±Ê√˜±Úº
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª ’Çœ˚˛± ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡1±1 ά◊ÀV˙… ’±øÂ√˘ñ
Ê√Ú¸±Ò±1Ì1 ˜±Ê√Ó¬ ’±Ò…±øRfl¡ Œ‰¬Ó¬Ú± Ê√±¢∂Ó¬ fl¡1± ’±1n∏ 1±˜-fl‘¡¯û1 &̱Ú≈-
fl¡œM√√«ÀÚÀ1 Ê√Ú¸±Ò±1Ì1 ˜Ú ˆ¬øMê√Ò˜«Ó¬ øÚ˜ø7¡¡Ó¬ fl¡À1±ª±º ڱȬ…±øˆ¬Ú˚˛1¬ ˜±Ò…À˜À1
Ê√Ú¸±Ò±1Ì1 ˝√√+√˚˛ Ê√˚˛ fl¡1± Œ˚ ¸˝√√Ê√, Œ¸˝◊√ fl¡Ô± ˙Ç1À√Àª ά◊¬Û˘øt fl¡ø1¬ı
¬Û±ø1øÂ√˘º Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ˝◊√ Ó¬±1±˝◊√ ¸˝√√ÀÊ√ ’±fl¡ø¯∏«Ó¬ ˝√√í¬ı ¬Û1± ’øˆ¬Ú˚˛À˚±·… ¸±ø˝√√Ó¬…
1‰¬Ú±Ó¬ ˜ÀÚ±øÚÀ¬ı˙ fl¡ø1øÂ√˘º ¸—¶‘®Ó¬ ’±˘Ç±ø1fl¡¸fl¡À˘› ¸‘ø©ÜÒ˜œ« 1‰¬Ú±¸˜”˝√1
øˆ¬Ó¬1Ó¬ |¬ı…fl¡±¬ı…Ó¬Õfl¡ ‘√˙…fl¡±¬ı…Àfl¡˝◊√ Œ|ᬠ’±¸Ú ø√ ’±ø˝√√ÀÂ√º ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ ڱȬ…˙±¶a1
õ∂ÀÌÓ¬± ˆ¬1Ó¬ ˜≈øÚÀ˚˛› ‘√˙…fl¡±¬ı…Àfl¡˝◊√ õ∂±Ò±Ú… ø√ ڱȬ…1œøÓ¬ õ∂ªÓ«¬Ú fl¡À1º
ˆ¬1Ó¬˜≈øÚ1 ˜ÀÓ¬ ‘√˙…fl¡±¬ı…Ó¬ ˜±Úª Ê√œªÚ1 ¸fl¡À˘±ø√˙ õ∂øÓ¬Ù¬ø˘Ó¬ ˝√√˚˛ ¬ı±À¬ı˝◊√
¸¬ı«¸±Ò±1Ì1 ¬ı±À¬ı ‘√˙…fl¡±¬ı… ’øÓ¬Õfl¡ ˜ÀÚ±¢∂±˝√√œ –
≈√–‡±Ó«¬±Ú±— |˜±Ó«¬±Ú±— Œ˙±fl¡±Ó«¬±Ú±— Ó¬¬Ûø¶§Ú±˜ƒº
øª|±˜…Ê√ÚÚ— Œ˘±Àfl¡ ڱȬ…À˜Ó¬ƒ√ ˆ¬øª¯∏…øÓ¬ºº
Ò˜«— ˚˙¸…˜˚˛≈¯∏…— ø˝√√Ó¬— ¬ı≈øX ø¬ıªX«Ú˜ƒº
Œ˘±Àfl¡±¬ÛÀ√˙Ê√ÚÚ— ڱȬ…À˜Ó¬ƒ√ ˆ¬øª¯∏…øÓ¬ºº
ñ [ڱȬ…˙±¶aº 1º 114-115]
’Ô« ± »ñ ëڱȬÀfl¡˝◊ √ ¸—¸±11 ≈ – ø‡Ó¬-Œ˙±fl¡±øˆ¬ˆ” ¬ Ó¬¸fl¡˘1,
|˜fl¡±Ó¬1¸fl¡˘1 ’±1n∏ √ø1^¸fl¡˘1 øÊ√1øÌ1 Ô˘ ˝√√í¬ı ’±1n∏ Ò˜«¸ijÓ¬, ˚À˙±¬ıÒ«fl¡,
’±˚˛≈¬ıÒ«fl¡, ¸≈¬ı≈øX¬ıÒ«fl¡ ’±1n∏ ˜±Úª1 ’±√˙«¶§1+¬Û ∆˝√√ 1íªººí
Ó¬≈√¬Ûø1 Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√ Œ˚ ñ ë¤ÀÚ Œfl¡±ÀÚ± :±Ú, ø˙ä, ø¬ı√…±, fl¡˘±,
Œ˚±· ¬ı± fl¡˜« ŒÚ±˘±¬ı, ø˚ ‘√˙…fl¡±¬ı…Ó¬ Œ¬Û±ª± Ú±˚±¬ıºí
Ú Ó¬Êƒ√:±Ú— Ú Ó¬ø26√ä— Ú ¸± ø¬ı√…± Ú ¸± fl¡˘±º
Ú ¸ Œ˚±À·± Ú Ó¬»fl¡˜« Ú±ÀȬ…˝√√ø¶úÚƒ, ˚iß ‘√˙…ÀÓ¬ºº
ñ [ڱȬ…˙±¶aº 1º 116]
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª ’Çœ˚˛± ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡1±1 ¸˜˚˛Ó¬ øÚ(˚˛ ≈√Ȭ±
¬Û1¶Û1 ø¬ıÀ1±Òœ fl¡Ô±1 ¸ij≈‡œÚ ˝√√í¬ı˘·œ˚˛± ∆˝√√øÂ√˘º ¤Ù¬±À˘ ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡1
’±ø˝√√«À1 ڱȬfl¡œ˚˛ Œ¸Ãᬪ-¬ı‘øX fl¡1±1 ø‰¬ôL± ’±1n∏ ’±Ú˝√√±ÀÓ¬ øÚ1é¬1 Œ˘±fl¡¸fl¡˘1
Œ¬ı±Ò·˜…Ó¬±1 ø‰¬ôL±º ¤˝◊√ ≈√À˚˛±È¬± fl¡Ô±1 õ∂øÓ¬ ˘é¬… 1±ø‡À˚˛˝◊√ ˝√√˚˛ÀÓ¬± ˙Ç1À√Àª
¤Àfl¡‡Ú ڱȬfl¡ÀÓ¬ ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡ ’±1n∏ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±Ó¬ ·√…1 ¸˜±Àª˙ ‚Ȭ±˝◊√øÂ√˘º
øÚ1é¬1 ¸¬ı«¸±Ò±1Ì Œ˘±fl¡1 ¬ı±À¬ı ŒÂ“√±-˜≈‡±, ¬ÛϬˇ±-qÚ± Ê√Ú± ˜Ò…˜À|Ìœ1 Œ˘±fl¡1
¬ı±À¬ı ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±1 ·√… ¸—˘±¬Û ’±1n∏ ¬ÛøGÓ¬1 ¬ı±À¬ı ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡ 1‰¬Ú±
fl¡ø1øÂ√˘º ˜≈ͬÀÓ¬, ˙Ç1À√ª1 ¡Z±1± 1ø‰¬Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ Œù≠±fl¡, ·œÓ¬, fl¡Ô±¸”S
’±1n∏ ‰¬ø1S1 ¸—˘±¬Û Ó¬Ô± ŒÂ“√±-˜≈‡±, ’±˝√√±˚« ’±ø√ ¤˝◊√Àfl¡˝◊√Ȭ± ά◊¬Û±√±Ú1 ¸˜ø©Üº
¬õ∂À˚˛±ø·fl¡ ø√˙1 ¬Û1± ’Çœ˚˛± ڱȬ ¤Àfl¡±‡Ú ·œÓ¬, ¬ı±√… ’±1n∏ Ú‘Ó¬… õ∂Ò±Úº Ó¬±Ó¬
·√… ¸—˘±¬Û ’±1n∏ Ú‘Ó¬…˝√√œÚ fl¡±˚« ’±ø√1 ˜±S± Ó≈¬˘Ú±˜”˘fl¡ˆ¬±Àª fl¡˜º
’Çœ˚˛± ڱȬ1 ’øˆ¬ÚÀ˚˛˝◊√ ’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±º ‰¬ø1Ó¬¬Û≈øÔÓ¬ ëڱȬ Œ·±ª±í
눬±ªÚ± fl¡1±í[fl¡Ô± &1n∏ ‰¬ø1Ó¬-¬Û‘. 129, 519] ’±ø√ ¬ı…±‡…±1 ά◊À~‡ Œ¬Û±ª±
˚±˚˛º ˙Ç1À√Àª Ó¬±1±1 ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ ¤˙ ά◊Ú±˙œÈ¬± Œù≠±fl¡ ¸øißø¬ı©Ü fl¡ø1ÀÂ√º Œ˚ÀÚñ
ë¬ÛPœõ∂¸±√íÓ¬ 2Ȭ±, ë1n∏ø%Ìœ-˝√√1ÌíÓ¬ 42Ȭ±, ëfl¡±ø˘˚˛√˜ÚíÓ¬ 24Ȭ±, ëŒfl¡ø˘-
Œ·±¬Û±˘íÓ¬ 25Ȭ±, ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1ÌíÓ¬ 45Ȭ±, ’±1n∏ ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛íÓ¬ 41Ȭ±º
ë¬ÛPœõ∂¸±√íÓ¬ Ú±µœ Œù≠±fl¡1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¤È¬±À˝√√ Œù≠±fl¡ ø√ÀÂ√º ¤˝◊√ ø¡ZÓ¬œ˚˛
Œù≠±fl¡øȬ- ë˙…±˜— ø˝√√1Ì…¬Ûø1øÒ— Úª˜±˘…ª«˝√Ò±Ó≈¬ õ∂ª±˘ÚȬÀ¬ı¯∏˜Ú≈¬ıË-Ó¬±—À¸...ººí
[ˆ¬±·ªÓ¬¬Û≈1±Ì- 10º 23º 22] ’±ø√ ¿˜ƒ√ˆ¬±·ªÓ¬ ¬Û≈1±Ì1 √˙˜ ¶®g1
SÀ˚˛±ø¬ı—˙øÓ¬ ’Ò…±˚˛1 ¬Û1± ¢∂˝√Ì fl¡ø1ÀÂ√º ¬ı±fl¡œ 178Ȭ± Œù≠±Àfl¡˝◊√ ˙Ç1À√ª1 øÚÊ√±
1‰¬Ú±º ά◊À~‡À˚±·… Œ˚, Œù≠±fl¡¸˜”˝√ ¸”SÒ±11 ˜≈‡Ó¬ ’Ô¬ı± Ÿ¬ø¯∏ ˜≈øÚ1 ˜≈‡Ó¬À˝√√
ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1ÌíÓ¬ Ú±1√ ˜≈øÚÀ˚˛ ’±1n∏ ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛íÓ¬ ø¬ıù´±ø˜S
Ÿ¬ø¯∏À˚˛ Œfl¡˝◊√Ȭ±˜±Ú Œù≠±fl¡ ¬Ûø1Àª˙Ú fl¡ø1ÀÂ√º ¬ı±fl¡œ Œù≠±fl¡¸˜”˝√ ¸”SÒ±11 ˜≈À‡À1
Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√º ’±Ú ‰¬ø1S¸˜”˝√1 ˜≈‡Ó¬ ¬ı<±ª˘œ ·√…À˝√√ ø√ÀÂ√º ¤ÀÚ√À1 ‰¬±À˘
Œ√‡± ˚±˚˛ Œ˚, ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±1Ê√Ú ’øÓ¬Àfl¡ fl¡˘±fl≈¡˙˘œ ’±1n∏ ø¬ı¡Z±Ú Œ˝√√±ª±
õ∂À˚˛±Ê√Úº
’Çœ˚˛± ڱȬ1 Œfl¡fø¬ıµ≈ ¬ı± ˜≈‡… ‰¬ø1S ∆˝√√ÀÂ√ ¸”SÒ±1Ê√Úº ¸”SÒ±11
˘é¬Ì ∆˝√√ÀÂ√ ñ ڱȬfl¡œ˚˛ fl¡Ô±¸”S— õ∂Ô˜— Œ˚Ú ¸”‰¬…ÀÓ¬º
1eˆ”¬ø˜ ¸˜±Sꘅ ¸”SÒ±1– ¸ ά◊‰¬…ÀÓ¬ºº
- [’øˆ¬:±Ú˙fl≈¡ôL˘˜ƒ, ¬Û‘. 8, ¸•Û±√Ú± 1À˜f Œ˜˝√√Ú Œ¬ı±¸]
’Ô«±» õ∂ÔÀ˜ 1e˜=Ó¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ∆˝√√ ø˚Ê√ÀÚ Ú±È¬fl¡œ˚˛ fl¡Ô±¬ıd
ά◊¬Û¶ö±¬ÛÚ fl¡À1- ŒÓ¬›“Àfl¡˝◊√ ¸”SÒ±1 Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ëLiterary, it means the
holder of the thread, hence the manager who develops the
thread of the plot. He is incharge of the directing the stage-
business and takes a leading part of the prologue.í
ñ [ά◊Mê√-¬Û‘. 10]
’Çœ˚˛± ڱȬӬ ¸”SÒ±1Ê√ÀÚ ˜=Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1À˚˛˝◊√ Ú‘Ó¬…À1 √˙«fl¡fl¡
Œ˜±ø˝√√Ó¬ fl¡À1 ’±1n∏ ŒÓ¬›“ Ú±µœ Œù≠±fl¡ [˜±eø˘fl¡ Œù≠±fl¡] ¬Ûø1Àª˙Ú fl¡ø1 ڱȬfl¡œ˚˛
ø¬ı¯∏˚˛-¬ıd ά◊¬Û¶ö±¬ÛÚ fl¡À1º ¸”SÒ±À1 ˜=Õ˘ ¬‰¬ø1S¸˜”˝√ õ∂Àª˙ fl¡À1±ª±˚˛ ’±1n∏
fl¡Ô± ¸”ÀSÀ1 ‰¬ø1SÀ¬ı±11 ˜Ú1 ˆ¬±ª √˙«fl¡fl¡ ¬ı≈Ê√±˝◊√ ø√À˚˛º Ó¬√≈¬Ûø1 ¸”SÒ±À1 ¤È¬±
¬Ûø1Àª˙1 ¬Û1± ’±Ú ¤È¬± ¬Ûø1Àª˙Õ˘ ’±1n∏ ¤Í¬±˝◊√1 ¬Û1± ’±Ú ¤Í¬±˝◊√Õ˘ √˙«fl¡fl¡
˜±Úø¸fl¡ˆ¬±Àª Œõ∂1Ì fl¡À1º ’Ú…˝√√±ÀÓ¬ Œù≠±fl¡ ˜±øÓ¬ ڱȬfl¡œ˚˛ ‚Ȭڱ1 ø¬ıª1Ì1
˘·ÀÓ¬ Ó¬±1 ’ôLøÚ«ø˝√√Ó¬ ’Ô« ˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√ ø¬ıÀù≠¯∏Ì fl¡ø1 ’±1yøÌ1 ¬Û1± ڱȬ
¸±˜1±Õ˘Àfl¡ ˜=Ó¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ Ô±øfl¡ ø¬ı¯∏˚˛¬ıdfl¡ ¬Ûø1ÌøÓ¬1 Ù¬±À˘ ∆˘ ˚±˚˛º
¸”SÒ±1Ê√ÀÚ˝◊√ ˆ¬øȬ˜± ’±1n∏ ڱȬ1 ·œÓ¬ ¬Ûø1Àª˙Ú fl¡À1º õ∂fl‘¡Ó¬±Ô«Ó¬,
¸”SÒ±1Ê√Ú ¤fl¡±Ò±À1 Ú‘Ó¬…¬ÛÈ≈¬, ¸eœÓ¬: ’±1n∏ ˙±¶a: ¬ı…øMê√º ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª
¸”SÒ±1Ê√Úfl¡ ¤ÀÚÒ1ÀÌ ¸‘ø©Ü fl¡ø1ÀÂ√ Œ˚Ú ¸”SÒ±1Ê√Ú ŒÓ¬›“À1˝◊√ ø¡ZÓ¬œ˚˛1+¬Ûº
‰¬ø1Ó¬¬Û≈øÔ1 ˜ÀÓ¬ ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1 õ∂Ô˜ ڱȬ ëø‰¬Å˚±S±í 1‰¬Ú± fl¡À1“±ÀÓ¬ ڱȬ…fl¡±À1˝◊√
¸”SÒ±11 1+¬ÛÓ¬ ’ªÓ¬œÌ« ∆˝√√øÂ√˘º ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1 Ê√œªÚfl¡±˘Ó¬ ˜=¶ö Œ˝√√±ª± ’±Ú
’±Ú-ڱȬÀÓ¬± Œ˝√√ÀÚ± ڱȬ…fl¡±À1˝◊√ ¸”SÒ±11 ˆ”¬ø˜fl¡±Ó¬ ’ªÓ¬œÌ« ∆˝√√øÂ√˘º ˜Ò…˚≈·œ˚˛
Œ˘±fl¡Ú±È¬…±Ú≈ᬱÚÀÓ¬± ¸”SÒ±1 Ú±˝◊√¬ı± ¸˜Ê√±Ó¬œ˚˛ ‰¬ø1S˝◊√ ’øˆ¬Ú˚˛1 õ∂Ô˜À1 ¬Û1±
Œ˙¯∏Õ˘Àfl¡ ˜=Ó¬ Ô±øfl¡ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±11 √À1 ¸fl¡À˘± fl¡˜« ¸•Û±√Ú fl¡À1º
øfl¡c ø˘ø‡Ó¬ ڱȬӬ ’øˆ¬Ú˚˛ ¬ÛÈ≈¬ ¤·1±fl¡œ ¶ö±˚˛œ ¸”SÒ±11 õ∂À˚˛±· ’Çœ˚˛± ڱȬÀÓ¬
õ∂ÔÀ˜ Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º
’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¸”SÒ±11 &̸˜”˝√ ø¬ıÀù≠¯∏Ì fl¡ø1À˘- ˜±Ó‘¬&5 Ú±˜1
¸—¶‘®Ó¬ ’±˘Ç±ø1fl¡ ¤Ê√ÀÚ Î¬◊À~‡ fl¡1± ¸”SÒ±11 ∆¬ıø˙©Ü…ø‡øÚ1 ˘·Ó¬À˝√√
˙Ç1À√ª1 ¸”SÒ±11 ø˜˘ Œ√‡± ˚±˚˛º ˜±Ó‘¬&5˝◊√ ø√˚˛± ¸”SÒ±11 ∆¬ıø˙©Ü… ¸˜”˝√
∆˝√√ÀÂ√ñ
‰¬Ó≈¬1˝√√˝√ÀÓ¬±√… øÚ¯û±ÀÓ¬±˝√√ÀÚfl¡ ˆ¬±¯∏±-¸˜±¬ı‘M√–º
Ú±Ú±-ˆ¬±¯∏Ì-Ó¬NÀ:± ÚœøÓ¬˙±¶a±Ô«-Ó¬Nø¬ıÓƒ¬ºº
Œ¬ıÀ˙…±¬Û‰¬±1-‰¬Ó≈¬1– Œ¬ÛÃ1n∏À¯∏Ì ø¬ı‰¬é¬Ì–º
Ú±Ú±-·øÓ¬ õ∂‰¬±1À:± 1¸-ˆ¬±ª-ø¬ı˙±1√–ºº
ڱȬ…±-õ∂À˚˛±·-øÚ¬Û≈À̱ Ú±Ú±-ø˙äfl¡˘±øi§Ó¬–º
Â√Àµ±-ø¬ıÒ±Ú Ó¬N:– ¸¬ı«˙±¶a ø¬ı‰¬é¬Ì–º
Ó¬M√√√·œÓ¬±Ú≈·-˘˚˛-fl¡˘±-Ó¬±˘±¬ıÒ±1Ì–ºº
’¬ıÒ±Ú-õ∂À˚±Mê√± ‰¬ Œ˚±M‘êÚ±˜≈√¬ÛÀ√˙fl¡–º
¤¬ı— &Ì &À̱À¬ÛÓ¬– ¸”SÒ±À1±˝√√øˆ¬Òœ˚˛ÀÓ¬ºº
ñ [ά◊Mê√¢∂Lö-¬Û‘. 11]
˜±Ó‘¬&51 ˜ÀÓ¬ ¸”SÒ±1Ê√Ú ’Ó¬…ôL fl¡˘±fl≈¡˙˘œ Œ˝√√±ª± ¬ı±>Úœ˚˛º ˘·ÀÓ¬
ŒÓ¬›“ ¬ı±√…ø¬ı˙±1√, ¸≈µ1 Œ¬Û±Â√±fl¡ ¬Ûø1ø˝√√Ó¬, ˆ¬±¯∏±ø¬ı√, ÚœøÓ¬˙±¶a:, ڱȬfl¡œ˚˛
ˆ¬eœ˜±1 :±Ú Ôfl¡±, √˙«fl¡fl¡ 1¸Ó¬ øÚ˜ø7¡¡¡Ó¬ fl¡À1±ª±Ó¬ ¬Û±Õfl¡Ó¬ ¬ı…øMê√º Ó¬≈√¬Ûø1
Ó¬±˘-˜±Ú-˘˚˛1 :±Ú Ôfl¡±, ڱȬfl¡œ˚˛ Œfl¡Ã˙˘Ó¬ ∆Ú¬Û≈Ì… &ÀÌÀ1 ŒÓ¬›“ ø¬ıˆ”¬ø¯∏Ó¬
Œ˝√√±ª± ά◊ø‰¬Ó¬º ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª› ά◊Mê√ ¸fl¡À˘± :±ÀÚÀ1 ¬Û≈©Ü ¸”SÒ±1Ê√Úfl¡
¸‘ø©Ü fl¡ø1 ¸¬ı«˜˚˛ fl¡Ó‘¬«N1 ˆ”¬ø˜fl¡±Ó¬ ’ªÓ¬œÌ« fl¡À1±ª±˝◊√ÀÂ√º
˙Ç1À√ª1 ڱȬ¸”˜˝√√ ø¬ıÀù≠¯∏Ì fl¡ø1À˘ ¬Û“±‰¬È¬± ˘é¬Ì ‰¬fl≈¡Ó¬ ¬ÛÀ1º Œ˚ÀÚ –
[1] ·œÓ¬ [2] Œù≠±fl¡ [3] ˆ¬øȬ˜± [4] fl¡Ô±-¸”S ’±1n∏ [5] Ú‘Ó¬…º
[1] ·œÓ¬ – ˙Ç1À√ª1 ڱȬ¸˜”˝√ Ó¬ ·œÓ¬1 ≈√Ȭ± ˆ¬±· Œ√‡± ˚±˚˛º
[fl¡] 1±·øˆ¬øM√√fl¡ [‡] ¸±Ò±1Ì ¬Û˚˛±1º
[fl¡] õ∂Àª˙ ·œÓ¬ ’±1n∏ ø¬ıøˆ¬iß ‰¬ø1S1 ˜Ú1 ˆ¬±ª-’Ú≈ˆ”¬øÓ¬ õ∂fl¡±˙fl¡
’±1n∏ ‰¬ø1SÀ¬ı±11 ‰¬±˘-‰¬˘Ú ¬ı≈ÀÊ√±ª± ·œÓ¬À¬ı±1 Œ‡±˘-Ó¬±À˘À1 1±·Ó¬ Œ·±ª± ˝√√˚˛º
[‡] ’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ¬Û˚˛±1¸˜”˝√ fl¡1n∏Ì 1¸˚≈Mê√ ’±1n∏ ø¬ı˘±¬Û1 ’±fl¡±1ÀÓ¬˝◊√
Œ·±ª± ˝√√˚˛º
[2] Œù≠±fl¡ – Œù≠±fl¡ ø¬ı˘±fl¡Àfl¡± ¬Û“±‰¬È¬± ˆ¬±·Ó¬ ˆ¬À·±ª± ˝√√˚˛, Œ˚ÀÚ
[fl¡] Ú±µœ Œù≠±fl¡ [‡] õ∂À1±‰¬Ú± Œù≠±fl¡ [·] fl¡±ø˝√√Úœ˜”˘fl¡ Œù≠±fl¡
[‚] õ∂Àª˙ Œù≠±fl¡ ’±1n∏ [„√√] Œ˜±‡øÚ ¬ı± Œ˙¯∏ Œù≠±fl¡º
Ó¬˘Ó¬ õ∂øÓ¬ˆ¬±·À1 ’±À˘±‰¬Ú± fl¡1± ˝√√í˘ñ
[fl¡] Ú±µœ Œù≠±fl¡ – ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡1 ’±ø˝√√«À1 õ∂øÓ¬‡Ú ڱȬfl¡ÀÓ¬
Ú±µœ Œù≠±fl¡ ¸—À˚±Ê√Ú fl¡ø1ÀÂ√º Ú±µœ-ڱȬfl¡1 ¬Û”¬ı«1e1 ’e ø¬ıÀ˙¯∏º ڱȬ…˙±¶a1
ø¬ıÒ±Ú ’Ú≈¸ø1 ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏› ڱȬ ’±1y1 ’±À·À˚˛ fl¡ø1¬ı˘·œ˚˛± ¬Û”¬ı«1e1 ø¬ıÒ±Ú
fl¡ø1 ∆·ÀÂ√ ’±1n∏ Œ¸˝◊√À¬ı±1 ¤øÓ¬˚˛±› ¬Û1•Û1±·Ó¬ˆ¬±Àª ‰¬ø˘ ’±ø˝√√ÀÂ√º ¬Û”¬ı«1e
¸±Ò±1ÌÀÓ¬ 1e˜=1 ’˜e˘ ”√1 fl¡1±1 ά◊ÀVÀ˙… ¸•Û±√Ú fl¡1± ˝√√˚˛º ¸”SÒ±1
’±1n∏ fl≈¡˙œ˘ª Ú±˜1 ڱȬfl¡œ˚˛ ¸eœÓ¬fl¡±1¸fl¡À˘ ˝◊√˚˛±1 ø¬ıÒ±Ú fl¡À1º ø¬ıù´Ú±Ô
fl¡ø¬ı1±ÀÊ√ 븱ø˝√√Ó¬…√¬Û«Ìí ¢∂Lö1 ¯∏ᬠ¬Ûø1À26√√Ó¬ ˝◊√˚˛±1 ˘é¬Ì ¤ÀÚ√À1 ø√ÀÂ√ñ
˚i߱Ȭ… ¬ıdÚ– ¬Û”¬ı«1e ø¬ıÀ‚Ʊ¬Û˙±ôLÀ˚˛º
fl≈¡˙œ˘ª±– õ∂fl≈¡ª«øôL ¬Û”¬ı«1e– ‰¬ ά◊‰¬…ÀÓ¬ºº
Ú±µœÓ¬ ÚȬ ¬ı± ˆ¬±ª1œ˚˛±¸fl¡À˘ ’±ø˙¸ ¬ı‰¬Ú˚≈Mê√ ¬ı±1Ȭ± ¬ı± ’±Í¬È¬± ¬Û√˚≈Mê√ Œù≠±fl¡
¬Û±Í¬ fl¡ø1¬ı ˘±À·º
’±˙œ¬ı«‰¬Ú¸—˚≈Mê√± døÓ¬˚«¶ú±Ó¬ƒ õ∂˚≈Ê√…ÀÓ¬º
Œ√ªø¡ZÊ√Ú‘¬Û±√œÚ±— Ó¬¶ú±iß±µœøÓ¬ ¸—ø:Ó¬±ºº
˜e˘… ˙∫‰¬f±r Œfl¡±fl¡Õfl¡1ª¸—ø¸Úœº
¬ÛÕ√˚≈«Mê√± ¡Z±√˙øˆ¬1©Ü±øˆ¬¬ı«± ¬ÛÕ√1n∏Ó¬ºº
ñ [¸±ø˝√√Ó¬…√¬Û«Ì -6ᬠ¬Ûø1À26√√]
˙Ç1À√ª1 Â√˚˛‡Ú ڱȬ1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ë¬ÛPœõ∂¸±√íÓ¬ ‰¬Ó≈¬©Û√œ Ú±µœ ’±1n∏
¬ı±fl¡œ ¬Û“±‰¬‡ÚÓ¬ ’©Ü¬Û√œ Ú±µœ1 õ∂À˚˛±· fl¡ø1ÀÂ√º ¤˝◊√Ù¬±˘1 ¬Û1± ë¬ÛPœõ∂¸±√í
¬ı…øÓ¬S꘺ ڱȬ‡øÚ1 Ú±µœ, ˜≈øMê√˜e˘ ˆ¬øȬ˜± ’±ø√ ‰¬ø1S ø‰¬SÚ1 Ù¬±˘1 ¬Û1±
¬Û”Ì«±e ŒÚ±À˝√√±ª± Œ˚Ú ˘±À· ¬ı≈ø˘ ά0 ˜À˝√√ù´1 ŒÚ›·À√Àª ˜ôL¬ı… fl¡ø1ÀÂ√º ¬ı±fl¡œ
ڱȬÀfl¡˝◊√‡Ú1 ’©Ü¬Û√œ Ú±µœ1 ≈√Ȭ± Œù≠±fl¡1 õ∂Ô˜ÀȬ±Ó¬ [¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬ1 ¬ı±ø˝√√À1]
¬Û1˜ ¬ıËp¡1+¬Ûœ ¿fl‘¡¯û1 døÓ¬ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ±Ó¬, døÓ¬1 ‰¬À˘À1 ڱȬfl¡œ˚˛
ø¬ı¯∏˚˛ ¬ıd1 ˝◊√øeÓ¬ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º ’ªÀ˙… ë¬ÛPœõ∂¸±í√Ó¬ ¤È¬± Ú±µœ Œù≠±fl¡ Ô±øfl¡À˘›
Ó¬±1 ˜±ÀÊ√À1 ڱȬfl¡œ˚˛ fl¡Ô±¬ıd, Œ˚ÀÚñ ë¬Û1˜±Àfl¡Ú±˜‘Ó¬— Œ√ø˝√√ Œˆ¬±–í[¬ÛPœõ∂¸±√,
¬Û‘. 1013] ¤˝◊√ Œù≠±fl¡±—˙1 ¡Z±1± ¸”ø‰¬Ó¬ fl¡ø1ÀÂ√º ¤˝◊√ Œù≠±fl¡øȬ ˙±”√«˘ø¬ıSêœøάˇÓ¬
Â√µÓ¬ 1‰¬Ú± fl¡ø1ÀÂ√ ’±1n∏ ˝◊√˚˛±Ó¬ ¬ı…øÓ¬À1fl¡ ’˘Ç±1 õ∂À˚˛±· ∆˝√√ÀÂ√º
ë1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ìí ڱȬ1 õ∂Ô˜ Ú±µœ Œù≠±Àfl¡À1 fl¡ø˘fl¡±˘1 ¬Û±¬Ûø¬ıÚ±˙fl¡
¿fl‘¡¯û1 Ú±˜1 ˜ø˝√√˜± døÓ¬ fl¡ø1ÀÂ√ñ ë˚» fl¡œM«√Ú±» fl¡ø˘˜˘— ˜Ú≈Ê√±ô¶…Ê√øôL
fl‘¡¯û¸… Ó¬¸… ‰¬1Ì— ˙1Ì— ¬ıËÀÊ√˜–ºº [1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì, ¬Û‘. 1021]º ø¡ZÓ¬œ˚˛øȬ Ú±µœ
Œù≠±Àfl¡À1 ڱȬ1 fl¡Ô±¬ıd ¬Û1˜±R± ¶§1+¬Û ¿fl‘¡¯û˝◊√ Œ‰¬ø√1±Ê√ ø˙q¬Û±˘fl¡ ˚≈XÓ¬
¬Û1±Ê√˚˛ fl¡ø1 1n∏ø%Ìœfl¡ ’øÓ¬¸˝√√ÀÊ√ Œfl¡ÀÚÕfl¡ ˝√√1Ì fl¡ø1À˘ Ó¬±1 ¸”‰¬Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º
ë∆‰¬√…±√œiß‘¬ÛÓ¬œÚƒ ø¬ıøÊ√Ó¬… Ó¬1¸± Œ˚Ú±˝√√+Ó¬± 1n∏ø%Ìœ
Œ˚Ú±ÀÊ√à ø¬ıøÚ7¡¡«¡Ó¬… √≈√7¡¡«¡˚˛±ø1¬Û≈– 1n∏%œ ø¬ı1+¬Ûœfl‘¡Ó¬–ººí
ñ [1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì, ¬Û‘. 1021]
ëfl¡±ø˘˚˛√˜Úí ڱȬ1 Ú±µœ Œù≠±fl¡ ≈√øȬ ’©Ü¬Û√œ Ú±µœº ≈√À˚˛±È¬± Ú±µœ
Œù≠±Àfl¡˝◊√ ˙±√”«˘ø¬ıSêœøάˇÓ¬ Â√µÓ¬ 1‰¬Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º õ∂Ô˜ Œù≠±Àfl¡À1 ˜e˘ ¸”‰¬Ú±
fl¡ø1 ¿fl‘¡¯û1 1+¬Û1 ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1ÀÂ√º ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ±À1 ë˜˝√√±ø˝√√√¬Û«√˘Ú— SêœÎ¬ˇ±
˝}√ø√Ú…Ê√À˘À˚Ú±ˆ¬±øÊ√ ˆ”¬Ê√e Œˆ¬±·øÚø‡˘— ¬Ûƒ√ˆ¬…±—˜≈√± ˜ø«√Ó¬˜ƒºí[fl¡±ø˘˚˛√˜Ú, ¬Û‘.
1046] Œù≠±fl¡1 ¡Z±1± ø˙q fl‘¡¯û˝◊√ ˜˝√√± ’—˝√√fl¡±1œ ø¬ı¯∏±Mê√¸¬Û« fl¡±ø˘˚˛fl¡ √˜Ú fl¡ø1
fl¡±ø˘˝}√√1 ¬Û±Úœ ø‰¬1fl¡±˘1 ¬ı±À¬ı ø¬ı¯∏˜≈Mê√ fl¡1±1 ˝◊√øeÓ¬ ø√ÀÂ√º
ëŒfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘í ڱȬ1 Ú±µœ Œù≠±fl¡ ≈√øȬ1 õ∂Ô˜ÀȬ± ά◊À¬Ûf¬ı<± ’±1n∏
ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ± ¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡± Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º ≈√À˚˛±È¬± Œù≠±fl¡ÀÓ¬ ˙1Ó¬, ˙˙±Ç ˝◊√µ≈
[Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘º ¬Û‘. 1061] ’±ø√ ˜±eø˘fl¡ ˙s õ∂À˚˛±·1 ¡Z±1± ˜e˘ ¸”‰¬Ú±
fl¡1±1 ˘·ÀÓ¬ ڱȬfl¡œ˚˛ fl¡Ô± ¬ıdÀ1± ˝◊√øeÓ¬ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º
ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ìí ڱȬ1 õ∂Ô˜ Ú±µœ Œù≠±fl¡Ó¬ ø¬ıù´ª±¸ ’‰≈¬…Ó¬ ’ÚôL
˙øMê√Ò±1œ ¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú ¬ıËp¡˜”øÓ«¬ 1±˜1 døÓ¬ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º
ëÚ˜– fl‘¡¯û ø¬ıÀ¯û¬±˝√√‰≈¬…Ó¬±ÚôL ˙ÀMê√
ÚÀ˜± 1±˜ 1±Ê√œªÀÚS õ∂Àˆ¬± ŒÓ¬º
ÚÀ˜± ¬ıËp¡˜”ÀÓ«¬ ˜≈1±À1 ¬ÛÀ1˙
ÚÀ˜± ø¬ıù´ª±¸ õ∂¸œ√ õ∂¸œ√ººí
ñ [¬Û±ø1Ê√±Ó¬˝√√1Ì,¬ ¬Û‘. 1080]
 ڱȬfl¡‡Ú1 ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±Àfl¡À1 ∆√ªfl¡œÚµÚ ¿fl‘¡¯û˝◊√ øõ∂˚˛ ¬ÛPœ1 øõ∂˚˛
¬Û≈©Û ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ’±øÚ¬ıÕ˘ ·1n∏άˇ1 ø¬ÛøͬӬ ’±À1±˝√√Ì fl¡ø1 ˙Sn∏ Ú1fl¡±¸≈1Àfl¡± Ú±˙
fl¡1± ’±1n∏ ¬Û±ø1Ê√±ÀÓ¬± ˝√√1Ì fl¡1±1 fl¡Ô± ¬ıÌ«Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ≈√À˚˛±È¬± Œù≠±Àfl¡˝◊√
ˆ”¬Ê√e õ∂˚˛±Ó¬ Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º õ∂Ô˜ÀȬ±Ó¬ ά◊¬Û˜± ’±1n∏ ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ±Ó¬ ’Ú≈õ∂±¸
’˘Ç±1 ø¬ı1±Ê√˜±Úº
ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛í ڱȬ1 õ∂Ô˜ Ú±µœ Œù≠±Àfl¡À1 1±˜ Ú±˜1 ˜ø˝√√˜± fl¡œM«√ÀÚÀ1
¿1±˜1 ¬ıµÚ± fl¡ø1ÀÂ√º
ë˚iß±˜ø‡˘ Œ˘±fl¡À˙±fl¡˙˜Ú— ˚iß±˜ Œõ∂˜±¶Û√˜ƒ
.. Ó¬— ¿1±˜˜˝√√— ˜À˝√√˙¬ı1√— ¬ıÀµ ¸√± ¸±√1˜ƒºí
- [¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛- ¬Û‘. 1101]
ڱȬfl¡‡Ú1 ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡Ó¬ fl¡Ô±¬ıd1 ¸”‰¬Ú± fl¡ø1 ¿1±˜‰¬ffl¡ ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯1∏
1+¬ÛÓ¬ ¬ıµÚ± fl¡ø1ÀÂ√º ≈√À˚˛±È¬± Œù≠±Àfl¡˝◊√ ˙±”√«˘ø¬ıSêœøάˇÓ¬ Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º Â√µ
õ∂À˚˛±·1 Ù¬±˘1 ¬Û1± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ Ê√Ú±˝◊√ ∆¬ıø‰¬S… 1鬱1 ¬ı±À¬ıÀ˝√√ ø¬ıøˆ¬iß Â√µ1 õ∂À˚˛±·
fl¡ø1ÀÂ√º
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª ¸˝√√1¸—‡…fl¡ Ú±µœ Œù≠±fl¡Ó¬ [6Ȭ±Ó¬] ˙±”√˘ « ø¬ıSêœøάˇÓ¬
Â√µ1 õ∂À˚˛±À· ڱȬ…fl¡±11 ¤˝◊√ Â√µ1 õ∂øÓ¬ Ôfl¡± ≈√¬ı«˘Ó¬±Àfl¡ ¸”‰¬±˝◊√ÀÂ√º ˙±”√«˘ø¬ıSêœøάˇÓ¬
Â√µ1 ˘é¬Ì Â√Àµ±˜?1œ1 ˜ÀÓ¬ ñ 블˚±« ¶§√«ø√ ˜– ¸ÀÊ√à ¸Ó¬Ó¬·±– ˙±”√˘ « ø¬ıSêœøάˇÓ¬˜ƒíº
ñ[Â√Àµ±˜?1œ, ¬Û‘. 111] ’±˘Ç±ø1fl¡ Œé¬À˜f˝◊√ ŒÓ¬›“1 ë¸≈¬ı‘M√øÓ¬˘fl¡íÓ¬ ¤˝◊√
Â√µ ¸”˚«±ô¶ª ’±1n∏ 1Ê√±1 døÓ¬1 ¬ı±À¬ı ’øÓ¬ ά◊¬ÛÀ˚±·œ ¬ı≈ø˘ ˜ôL¬ı… fl¡ø1ÀÂ√ ñ
블˚«±ô¶Àª Ú‘¬Û±√œÚ±— ˙±”√«˘ø¬ıSêœøάˇÓ¬˜ƒºí ˙Ç1À√Àª› õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ fl‘¡¯û-¸”˚«døÓ¬ÀÓ¬˝◊√
¤˝◊√ Â√µ õ∂À˚˛±· fl¡1±Ó¬ ¸±Ô«fl¡ ∆˝√√ÀÂ√º
[‡] õ∂À1±‰¬Ú± Œù≠±fl¡ – Ú±µœ1 ø¬ÛÂ√Ó¬ õ∂ô¶±øªÓ¬ ’øˆ¬Ú˚˛Ó¬ õ∂˙—¸±1 ¡Z±1± ’øˆ¬Ú˚˛
√˙«Ú1 õ∂øÓ¬ ¸±˜±øÊ√fl¡1 ˜Ú ’±fl¡¯∏«Ì fl¡1±˝◊√ õ∂À1±‰¬Ú±º ’Ô«±» √˙«fl¡ ˜G˘œfl¡
¸À•§±ÒÚ fl¡ø1 ¤øȬ Œù≠±Àfl¡À1 ڱȬfl¡1 Ú±˜ ά◊À~‡ fl¡À1 ’±1n∏ Ó¬±fl¡ ˜ÀÚ±À˚±À·À1
’Ú≈Ò±ªÚ fl¡ø1¬ıÕ˘ ’Ú≈À1±Ò Ê√Ú±˚˛º ëõ∂dÓ¬±øˆ¬ÚÀ˚˛¯∏≈ õ∂˙—¸±Ó¬– Œ|±Ó‘¬Ì±—
õ∂¬ı‘M√…ά◊ij≈‡œfl¡1Ì— õ∂À1±‰¬Ú±ºí [¸±ø˝√√Ó¬…√¬Û«Ì - ¬Û‘. 395] ë¬ÛPœõ∂¸±√íÓ¬ õ∂À1±‰¬Ú±
Œù≠±fl¡ øÚø√ ¬ıËÊ√±ª˘œ ˆ¬±¯∏±Ó¬À˝√√ õ∂øÓ¬¬Û±√… ø¬ı¯∏˚˛ ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1ÀÂ√º øfl¡c ¬ı±fl¡œ
ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ õ∂À1±‰¬Ú± Œù≠±fl¡ ά◊¬Û¶ö±¬ÛÚ fl¡ø1ÀÂ√º
[·] fl¡±ø˝√√Úœ˜”˘fl¡ Œù≠±fl¡ – ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ Œ√‡± ˚±˚˛ Œ˚, Ú±µœ Œù≠±fl¡1 ø¬ÛÂ√ÀÓ¬
õ∂ô¶±ªÚ± Œù≠±fl¡Ó¬ ڱȬ…fl¡±À1 fl¡±ø˝√√Úœ1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd ¸—Àé¬À¬Û ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1ÀÂ√º ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏
˙Ç1À√Àª› ë¬ÛPœõ∂¸±√í1 ¬ı±ø˝√√À1 ’±Ú ڱȬ¸˜”˝√1 fl¡±ø˝√√Úœˆ¬±· Œù≠±fl¡Ó¬ ¬ıÌ«Ú±¬
fl¡ø1ÀÂ√º ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1ÌíÓ¬ ¸1˝√√ˆ¬±· Œù≠±fl¡Ó¬ ’Ú≈©Ü≈¬Û Â√µ1 õ∂À˚˛±· fl¡ø1ÀÂ√º
’Ú≈©Ü≈¬Û1 ¬ı±ø˝√√À1› ¤È¬± ˜±ø˘Úœ ’±1n∏ ¤È¬± ά◊¬ÛÊ√±øÓ¬ Â√µÓ¬ 1‰¬Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º
Œ¸˝◊√√À1 ëfl¡±ø˘˚˛√˜ÚíÓ¬ ’±È¬±˝◊√Àfl¡˝◊√Ȭ±˝◊√ ’Ú≈©Ü≈¬Û Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º ëŒfl¡ø˘-
Œ·±¬Û±˘íÓ¬ ≈√Ȭ± ά◊¬ÛÊ√±øÓ¬ ’±1n∏ ¬ı±fl¡œÀ¬ı±1 ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬º ë1n∏ø%Ìœ-˝√√1ÌíÀ1±
fl¡±ø˝√√Úœ ¸”Sfl¡ Œù≠±fl¡ø‡øÚ ’Ú≈©Ü≈¬Û Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬º ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛í1 ¤È¬± Œù≠±fl¡
˜±ø˘Úœ ’±1n∏ ¬ı±fl¡œÀ¬ı±1Ó¬ ’Ú≈©Ü≈¬Û Â√µº
fl¡±ø˝√√Úœ ¸”Sfl¡ Œù≠±fl¡ø‡øÚ Œ¬ıøÂ√ˆ¬±À·˝◊√ ’Ú≈©Ü≈¬Û Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º ¤˝◊√
Â√µ ˜˝√√ø¯∏« ¬ı±{jœøfl¡À˚˛ 1±˜±˚˛ÌÓ¬ õ∂À˚˛±· fl¡ø1ÀÂ√º øfl¡˚˛ÀÚ±, ¤˝◊√ Â√µ Œ¬ÛÃ1±øÌfl¡
fl¡±ø˝√√Úœ ’±1n∏ ά◊¬ÛÀ√˙˜”˘fl¡ 1‰¬Ú±1 ¬ı±À¬ı ’øÓ¬ ά◊¬ÛÀ˚±·œº ڱȬfl¡Ó¬ ¸—˘±¬Û1
˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√ ‚Ȭڱ1 Sê˜ 1‡±1 ¬ı±À¬ı˝◊√ ¤˝◊√ Â√µ õ∂À˚˛±· fl¡1± ˝√√˚˛º ˆ¬±·ªÓ¬¬Û≈1±Ì1
fl¡±ø˝√√Úœ1 ˜±Ò…À˜À1 ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏ fl‘¡¯ûÓ¬ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ıÀϬˇ±ª±1 ά◊ÀVÀ˙…À1 1ø‰¬Ó¬
ڱȬfl¡¸˜”˝√Ó¬ ’Ú≈©Ü≈¬Û1 ¬ÛÀ˚˛±ˆ¬1 ’±√1Ìœ˚˛º ’˘Ç±1¬ıøÊ«√Ó¬ Œ˝√√±ª± Œ˝√√Ó≈¬ ¤˝◊√ Â√µ
¸˝√√ÀÊ√ Œ¬ı±Ò·˜… ˝√√˚˛º ¬ÛøGÓ¬¸˜±Ê√1 ˜ÀÚ±1?Ú1 ¬ı±À¬ı ’Çœ˚˛± ڱȬӬ Œù≠±fl¡
¸øißøª©Ü ˝√√íÀ˘› Œ¬ıøÂ√ˆ¬±· Œù≠±Àfl¡˝◊√ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ Œ˝√√±ª± ¬ı±À¬ı ¸—¶‘®Ó¬1
¸±˜±Ú… :±Ú Ôfl¡± Œ˘±Àfl¡› ¸˝√√ÀÊ√ ¤˝◊√À¬ı±11 ’Ô« ’Ú≈Ò±ªÚ fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1¬ıº
˜Ò…˚≈·œ˚˛ ’¸˜œ˚˛± ¸˜±Ê√Ó¬ ¸—¶‘®Ó¬1 ’±√1 ’±øÂ√˘ ’±1n∏ ’Ò…˚˛Ú ’Ò…±¬ÛÚ±›
∆˝√√øÂ√˘º Œ¸À˚˛ ˝√√˚˛ÀÓ¬± ڱȬ¸˜”˝√1 ¬ıËÊ√±ª˘œ ’—˙Ó¬ ¸—¶‘®Ó¬ ˙s1 õ∂±‰≈¬˚« Œ√‡±
˚±˚˛º ’√…±ªøÒ ¬ıËÊ√±ª˘œ :±Ó¬ õ∂Ô˜ fl¡ø¬ı Ê√Ú±˝◊√ ˝√√í˘ |œ˜ôL ˙Ç1À√ªº
[‚] õ∂Àª˙ Œù≠±fl¡ – ¸±Ò±1ÌÀÓ¬ õ∂À1±‰¬Ú±1 ø¬ÛÂ√ÀÓ¬ ¬Ûø1Àª˙Ú fl¡1± ˆ¬øȬ˜±1
Œ˙¯∏Ó¬ ڱȬfl¡1 ˜≈‡… ‰¬ø1S1 õ∂Àª˙ fl¡À1±ª± ˝√√˚˛º õ∂Àª˙ fl¡±˚«› ¤øȬ ¬ı± ≈√øȬ
Œù≠±Àfl¡À1 fl¡À1±ª± ˝√√˚˛º ά◊√±˝√√1̶§1+À¬Û- ë1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬íÓ¬ õ∂Ô˜ÀȬ±À1 ¿fl‘¡¯ûfl¡
’±1n∏ ø¡ZÓ¬œ˚˛ÀȬ±À1 1n∏ø%Ìœfl¡ ¸‡œ¸fl¡˘1 ˘·Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡À1±ª±˝◊√ÀÂ√º
ëfl¡±ø˘˚˛√˜ÚíÓ¬ õ∂Àª˙ Œù≠±fl¡øȬӬ ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û˝◊√ Œ·±-¬ı»¸¸˜”˝√fl
¸ij≈‡Ó¬ ∆˘ Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ¬ı—˙œ ¬ıÊ√±˝◊√ õ∂Àª˙ fl¡1± Œ√‡≈ª±˝◊√ÀÂ√º
댷±¬ı»¸±Úƒ ¬Û≈1Ó¬– fl‘¡Q± Œ·±¬Û±˘– ¬Û±˘fl¡±– ¸Ó¬±˜ƒº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» Œ·±Õ¬Û– ¸˝√√ ŒªÚ≈— øÚÚ±√˚˛Úƒºº
ñ [fl¡±ø˘˚˛√˜Ú - ¬Û‘. 1047]
ëŒfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘í ڱȬfl¡À1± õ∂Àª˙ Œù≠±fl¡ ¤È¬±º ˝◊√˚˛±Ó¬ fl‘¡¯û˝◊√ ¬ı“±˝√√œ ¬ıÊ√±˝◊√
Œ·±¬Û¶aœ¸fl¡˘1 ˘·Ó¬ ¸Àfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡À1 ’Ô«±» ’±ÚµÀ1 õ∂Àª˙ fl¡ø1ÀÂ√º ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-
˝√√1Ìí ڱȬӬ õ∂Àª˙1 Œù≠±fl¡ ≈√Ȭ±º ˝◊√˚˛±1 ‰¬Ó≈¬Ô« Œù≠±fl¡Ó¬- 1n∏ø%Ìœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±¸˝√√
¿fl‘¡¯û1 ˜=Ó¬ õ∂Àª˙ ’±1n∏ ¬Û=˜ Œù≠±fl¡Ó¬ Ú±1√¸˝√√ ¬Û≈1∏µ11 [˝◊√f1] õ∂Àª˙1
¸”‰¬Ú± √±ø„√√ Òø1ÀÂ√º ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛í ڱȬfl¡1 õ∂Àª˙ Œù≠±fl¡ ≈√Ȭ±º ‰¬Ó≈¬Ô« Œù≠±fl¡Ó¬
˝√√±Ó¬Ó¬ ÒÚ≈˙1 ∆˘ Ê√·Ó¬1 øˆ¬Ó¬1ÀÓ¬ ’õ∂øÓ¬˜ Œ¸Ãµ˚«1 ·1±fl¡œ 1±˜‰¬ffl¡ õ∂Àª˙
fl¡À1±ª±Œ√‡≈ª±˝◊√ÀÂ√º ¬Û=˜ Œù≠±fl¡Ó¬ 1±˜‰¬f1 fl¡Ô± ˆ¬±ø¬ı ˆ¬±ø¬ı ¸‡œ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬
¸œÓ¬±1 õ∂Àª˙ Œ√‡≈ª±˝◊√ÀÂ√º
‰¬fl¡±1 Ê√±Úfl¡œ fl¡±˜— õ∂Àª˙— ¸‡œ¸eÓ¬±º
ø‰¬ôL˚˛ôLœ 1±˜‰¬f ‰¬1ÀÌà 1n∏ø‰¬1±ÚÚ±ºº
ñ [¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛- ¬Û‘. 1103]
[„√√] Œ˜±‡øÚ ¬ı± Œ˙¯∏ Œù≠±fl¡ – ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√Àª ø˚√À1 Ú±µœ, õ∂À1±‰¬Ú±,
fl¡±ø˝√√Úœ ’±1n∏ õ∂Àª˙1 Œù≠±fl¡ ¸øißøª©Ü fl¡ø1ÀÂ√, Œ¸˝◊√√À1 ڱȬ1 Œ˙¯∏ÀÓ¬± Œ˜±‡øÚ
Œù≠±fl¡ ’ôLˆ”«¬Mê√ fl¡ø1ÀÂ√º Œ˜±‡øÚ Œù≠±fl¡Ó¬ ¸±Ò±1ÌÀÓ¬ ڱȬ…fl¡±1Ê√Ú1 Ú±˜, ¢∂Lö1
Ú±˜, ‰¬Ú, Ó¬±ø1‡ ’±ø√1 ά◊À~‡ Ô±Àfl¡º ˝◊√˚˛±1 ¡Z±1± ¬Û1ªÓ¬œ«fl¡±˘Ó¬ ¬Û±Í¬fl¡ Ó¬Ô±
¸±ø˝√√Ó¬…-¬ı≈1?œ Œ˘‡fl¡1 ¬ı±À¬ı› ¸≈·˜ ˝√√˚˛º
&1n∏Ê√Ú±1 ø˘ø¬Û¬ıX ڱȬfl¡1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ë¬ÛPœõ∂¸±√í õ∂Ô˜¬ ı±À¬ı˝◊√ ˝√√˚˛ÀÓ¬±
¤˝◊√ ø¬ı¯∏˚˛Ó¬ Ò…±Ú øÚø√À˘º ’±Ú ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ Œ˚ÀÚ - ë1n∏ø%Ìœ˝√√1ÌíÓ¬ ¤È¬±,
ëfl¡±ø˘˚˛√˜ÚíÓ¬ ≈√Ȭ±, ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛íÓ¬ ≈√Ȭ± Œù≠±fl¡ ¸øißøª©Ü ∆˝√√ÀÂ√º ëŒfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘íÓ¬
Œ˜±‡øÚ1 Œù≠±fl¡ Ú±Ô±øfl¡À˘› ڱȬ…fl¡±1 Ó¬Ô± ¬Û‘áÀ¬Û±¯∏fl¡1 [Patron] Ú±˜
˜≈øMê√˜e˘ ˆ¬øȬ˜±ÀÓ¬ ά◊À~‡ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√ñ
¿1±˜1±˚˛±– ˝√√ø1Àfl¡± ¬Û1˜±– ˆ¬fl¡øÓ¬ 1ø¸fl¡ ¸≈Ê√±Úº
Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘– fl¡1±ªÈ¬ ڱȬfl¡– fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˆ¬±Ìºº
qÚ˝√√ ¬ı≈ÒÊ√Ú– Ú±ø˝√√ øÚµ¬ı– Œ˜±ø˝√√ ŒÚ±ø˝√√ Œ√±¯∏ ¬ı‡±Úº
Œ˚±ø˝√√ Œ¸±ø˝√√ ¬ı±Ìœ– ˝√√ø1 &Ì ø˜ø|Ó¬– ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø˜˘±ªÓ¬ Ê√±Úºº
ñ [Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘- ¬Û‘. 1079]
’Ô«±» ¿1±˜1±˚˛1 ¬Û‘áÀ¬Û±¯∏fl¡Ó¬±Ó¬ ڱȬ‡øÚ 1‰¬Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º øfl¡c
ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛í ڱȬ1 ¸±˜1øÌ1 Œù≠±fl¡ ≈√Ȭ±À1 qflv¡ÒıÊ√ Ú‘¬ÛøÓ¬1 ¬Û‘áÀ¬Û±¯∏fl¡Ó¬±Ó¬
1ø‰¬Ó¬ ’±1n∏ ڱȬ ¸˜±ø51 ‰¬ÚÀȬ±1 ά◊À~‡ fl¡ø1ÀÂ√º
¿qflv¡ÒıÀʱ √Ú‘¬ÛÀ|ᬖ fl¡±1˚˛±˜±¸ ڱȬfl¡˜ƒº
ø¬ıµ≈1h Œ¬ı√‰¬f˙±Àfl¡ ˙Ç1 ¸—:Àfl¡ºº
¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛— Ú±˜ ڱȬfl¡— øª√ÀÒ˝√√Ò≈Ú±º
1±˜ ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜ Ú±ÀȬ±˝√√˚˛— ¸•Û”Ì«˜ƒ ¿fl‘¡¯û¬Û±√õ∂¸±√Ó¬–ºº
ñ [¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛- ¬Û‘. 1119]
˝◊√˚˛±Ó¬ ά◊À~‡ fl¡1± ø¡ZÓ¬œ˚˛±Ò«1- ëø¬ıµ≈1h Œ¬ı√‰¬f˙±Àfl¡ ˙Ç1 ¸—:Àfl¡í1 ’—˙˝◊√
1490 ˙fl¡Ó¬ ڱȬ‡Ú 1‰¬Ú± fl¡1±1 ¸ÀÇÓ¬ ø√ÀÂ√º
ë1n∏ø%Ìœ˝√√1Ìí ڱȬ‡ÀÚ± ¿1±˜1±˚˛1 ¬Û‘áÀ¬Û±¯∏fl¡Ó¬±Ó¬ 1ø‰¬Ó¬ Œ˝√√±ª±1 fl¡Ô±
Œ˜±‡øÚ Œù≠±fl¡Ó¬ ά◊À~‡ Úfl¡ø1 Œ˜±‡øÚ Œù≠±fl¡1 øͬfl¡ ’±·ÀÓ¬ ˜≈øMê√˜e˘ ˆ¬øȬ˜±Ó¬
ά◊À~‡ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√ –
¿1±˜1±˚˛± ˆ¬fl¡øÓ¬ ¸≈Ê√±Úº
fl¡1±ªÓ¬ fl‘¡¯û ڱȬ øÚ1˜±Úºº
1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±˜ ¬Û1Ò±Úº
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙Ç1 ˆ¬±Ìºº
ñ [1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì- ¬Û‘. 1045]
ά0 fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒ Î¬±„√√1œ˚˛±1 ¡Z±1± ¸•Û±ø√Ó¬ ë’DZª˘œíÓ¬ ¸øißøª©Ü
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª ø¬ı1ø‰¬Ó¬ ڱȬÀfl¡˝◊√‡Ú1 Œù≠±fl¡ ¤˙ ’±˙œÈ¬± ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√º
Ó¬±À1 ¤È¬± ˆ¬±·ªÓ¬1 ’±1n∏ ¬ı±fl¡œÀfl¡˝◊√Ȭ± &√1n∏Ê√Ú±1 ¡Z±1± 1ø‰¬Ó¬º øfl¡c ë˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏
¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¬ı±fl¡…±˜‘Ó¬í1 [¿˜ôL ˙Ç1À√ª ¸„∏‚1 ¡Z±1± õ∂fl¡±ø˙Ó¬] ˜ÀÓ¬
˜≈ͬ Œù≠±fl¡ ¤˙ ÿÚ±˙œÈ¬±À˝√√º Ó¬≈√¬Ûø1 ¤Í¬±˝◊√Ó¬ Œ√‡≈›ª± Â√µ1 Ó¬±ø˘fl¡±Ó¬
ë1n∏ø%Ìœ˝√√1Ìí1 ¡Z±√˙ Œù≠±fl¡ÀȬ±1 Â√µ ë¬Û≈ø©ÛÓ¬±¢∂±í ¬ı≈ø˘ Ò1± ∆˝√√ÀÂ√º ˝◊√˚˛±Ó¬ ¤È¬±
¬Û√Ó¬ 121 ¬Û1± 14Ȭ± ’±‡1˚≈Mê√ ¬Û≈ø©ÛÓ¬±¢∂± Â√µ øÚÌ«˚˛ fl¡ø1¬ı ¬Û1± Ú˝√√í˘º
’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ’©Ü±é¬1±˚≈Mê√ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ Â√µÀ˝√√ ¸≈µ1ˆ¬±Àª ¬Ûø1¶£≈¬È¬ ∆˝√√ÀÂ√º ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ Â√µ1
˘é¬Ì Â√Àµ±˜?1œ1 ˜ÀÓ¬ñ ëŒù≠±Àfl¡ ¯∏ᬗ &1À:«˚˛— ¸¬ı«S ˘‚≈¬Û=˜˜ƒº
ø¡Z‰¬Ó≈¬– ¬Û±√À˚˛±˝}«√¶§— ¸5˜— √œ‚«˜ÚÀ˚˛±–ºº
Œù≠±fl¡1 õ∂øÓ¬¬Û±√Ó¬ ¬Û=˜ ¬ıÌ« ˝}√¶§ ’±1n∏ ¯∏ᬠ¬ıÌ« √œ‚«º ¸5˜ ¬ıÌ«
ø¡ZÓ¬œ˚˛ ’±1n∏ ‰¬Ó≈¬Ô«¬Û±√Ó¬ ˘‚≈ ’±1n∏ ¬ı±fl¡œ ≈√Ȭ±Ó¬ &1n∏ ’±1n∏ ¬ı±fl¡œÀ¬ı±1Ó¬ Œfl¡±ÀÚ±
Ò1±¬ıg± øÚ˚˛˜ Ú±˝◊√º ¤˝◊√ Â√µ1 ά◊¬ÛÀ˚±ø·Ó¬±1 ø¬ı¯∏À˚˛ Œé¬À˜f˝◊√ ë¸≈¬ı‘M√øÓ¬˘fl¡íÓ¬
∆fl¡ÀÂ√ñ ¬Û≈1±Ì õ∂øÓ¬ø¬ıÀ•§¯∏≈ õ∂¸Àiß±¬Û±˚˛ªR«¸≈º
ά◊¬ÛÀ√˙ õ∂Ò±ÀÚ¯∏≈ fl≈¡˚«±» ¸À¬ı«©ıÚ≈©Ü≈ˆ¬˜ƒºº
ñ [¸≈¬ı‘M√øÓ¬˘fl¡- 3º 9]
¤˝◊√ Â√µÓ¬ fl¡1± 1‰¬Ú±1œøÓ¬fl¡ ¸≈µ1 ¬ı≈ø˘ ˜ôL¬ı… fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º øfl¡c Œfl¡ø˘-
Œ·±¬Û±˘ ڱȬӬ ’Ú≈©Ü≈¬Û1 ˘é¬Ì õ∂øÓ¬Ù¬ø˘Ó¬ Œ˝√√±ª± Ú±˝◊√º Ú±˝◊√¬ı± ø¡ZÓ¬œ˚˛ ’±1n∏
‰¬Ó≈¬Ô«¬Û±√1 ˘‚≈ Œ˝√√±ª± Ú±˝◊√º ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ Â√µÓ¬ 1ø‰¬Ó¬ Œù≠±fl¡À¬ı±1 ¸1˘ ’±1n∏ qª˘±
˝√√˚˛º ¸≈¬ı‘M√øÓ¬˘fl¡1 ˜ÀÓ¬ ’Ú≈©Ü≈¬Û1 ¬ıUÀÓ¬± ˆ¬±· Ô±Àfl¡º ·øÓ¬Àfl¡ Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±
Œù≠±fl¡Ó¬ øÚø˜˘±ÀȬ± ¤Àfl¡± ’±‰¬ø1Ó¬ fl¡Ô± Ú˝√√˚˛º
’¸À∫…± Œˆ¬√¸—¸·«±√Ú≈©Ü≈¬ÛÂ√µ¸±— ·Ì–º
 Ó¬S ˘é¬Ì±Ú≈¸±À1Ì |ª…Ó¬±˚˛±– õ∂Ò±ÚÓ¬±ºº
ñ [¸≈¬ı‘M√øÓ¬˘fl¡- 1º 15]
˙Ç1À√ª1 ڱȬÀfl¡˝◊√‡ÚÓ¬ ¸øißøª©Ü ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡¸˜”˝√1 Â√µ ø¬ıÀù≠¯∏Ì1
¬Û1± ¤˝◊√ÀȬ± õ∂Ó¬œ˚˛˜±Ú ˝√√˚˛ Œ˚, fl¡±¬ı…À¬ıM√√±À˘±fl¡1 ¬ı±À¬ı ά◊¬Û˚≈Mê√ ¶ö±ÚÓ¬ ά◊¬Û˚≈Mê√
Â√µ õ∂À˚˛±· ¤Àfl¡± ’±‰¬ø1Ó¬ fl¡Ô± Ú˝√√˚˛º ˙Ç1À√ª1 Â√µ˙±¶a1 :±Ú Œ˚ ·ˆ¬œ1
’±øÂ√˘, Ó¬±fl¡ õ∂øÓ¬¬Ûiß fl¡ø1ÀÂ√ ˙±√˘
«” ø¬ıSêœøάˇÓ¬, ¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡, ˜µ±Sê±ôL±, ά◊À¬Ûf±¬ı<±,
ά◊¬ÛÊ√±øÓ¬, ˜±ø˘Úœ Ó¬Ô± ’Ú≈©Ü≈¬Û Â√µ1 õ∂À˚˛±À·º
˜≈ͬÀÓ¬ ˙Ç1À√ª1 ڱȬ 1‰¬Ú± fl¡1±1 ά◊ÀV˙… ’±øÂ√˘ ˜˝√√±Ú ’±1n∏ ¸—¶‘®Ó¬
’±ø√ ’Ú…ˆ¬±¯∏±1 ڱȬ 1‰¬Ú±1 ά◊ÀV˙…Ó¬Õfl¡ øˆ¬iߺ ˜˝√√±Ú ø˙äœ &1n∏Ê√Ú±˝◊√ ά◊¬Û˘øt
fl¡ø1øÂ√˘ Œ˚, ¤fl¡˙1Ì ˝√√ø1Ú±˜ Ó¬Ô± ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏œ˚˛± Ò˜«õ∂‰¬±1 fl¡ø1¬ı1 ’ÀÔ« Ó¬±1±˝◊√
1‰¬Ú± fl¡1± fl¡œM√√«Ú-Œ‚±¯∏± ’±ø√ ˆ¬øMê√˙±¶a1 Ó¬N ¸fl¡À˘±À|Ìœ1 Œ˘±Àfl¡ ¸˝√√ÀÊ√
¸˜±ÀÚ Î¬◊¬Û˘øt fl¡ø1¬ı ŒÚ±ª±À1º Œ¸˝◊√¬ı±À¬ı˝◊√ Ó¬±1±˝◊√ Œ˘±fl¡fl¡˘…±Ì ¸±ÒÚ1 ’ÀÔ«
Œ˘±fl¡1?Úfl¡ õ∂±Ôø˜fl¡ ’±1n∏ ˜≈‡…Ó¬˜ õ∂À˚˛±Ê√Ú ø˝√√‰¬±À¬Û ¢∂˝√Ì fl¡ø1 ’øˆ¬Ú˚˛1 ¬ı…ª¶ö±
fl¡ø1øÂ√˘º ¤˝◊√√À1˝◊√ Œ√‡± ˚±˚˛ Œ˚, fl‘¡¯û˘œ˘±1 ’¬Û”¬ı«˘ø˘Ó¬ 1¸fl¡Ô±, fl‘¡¯û ˜±˝√√±R…
¬ıÌ«Ú± ’±1n∏ ¤˝◊√¸˜”˝√1 ’øˆ¬Ú˚˛À˚±À· Œ˘±fl¡√˙«Ú fl¡1±˝◊√ ¤fl¡˙1Ì ˆ¬øMê√ ˜±˝√√±R…
Œ‚±¯∏̱˝◊√ Ó¬±1±1 ڱȬ 1‰¬Ú±1 ‚±˝◊√ ά◊ÀV˙…º √˙«fl¡¸fl¡˘fl¡ ˆ¬·ª» Ó¬N ’±1n∏
¬Û±1˜±øÔ«fl¡ :±Ú √±ÚÀ˚±À· ¸fl¡À˘±À1 ’ôL1Ó¬ ’ø¬ıfl¡±1œ ’±Úµ1 ˆ¬±ª Ê√À·±ª±ÀȬ±√√
’Çœ˚˛± ڱȬ1 ˜”˘ ˘é¬…º ¤˝◊√ ڱȬ¸˜”˝√ ˜”˘Ó¬– ˆ¬øMê√1¸ø¸Mê√ fl¡±ø˝√√Úœ1 ¬ıÌ«Ú±Ó¬
õ∂fl¡±˙ Œ¬Û±ª± ¸±ø˝√√Ó¬…1 ’±Ú ’±Ú 1¸1 ¸—À˚±· ‚øȬÀ˘› ¸fl¡À˘±À¬ı±1 ¤˝◊√ ˜”˘
ˆ¬øMê√1¸1 ¬Ûø1¬Û”1fl¡À˝√√º
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˜±ÒªÀ√Àª› Ó¬±1±1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±¸˜”˝√Ó¬ Œù≠±fl¡1
¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1ÀÂ√º ë’Ê≈√«Ú-ˆ¬?ÚíÓ¬ 7Ȭ±, 댉¬±1Ò1±íÓ¬ 4Ȭ±, ëø¬Û•Û1± &À‰¬±ª±íÓ¬ 2Ȭ±,
눔¬ø˜ Œ˘ÀȬ±ª±íÓ¬ 2Ȭ±, 댈¬±Ê√Úø¬ı˝√√±1íÓ¬ 5Ȭ±, ëŒfl¡±ÀȬ±1± Œ‡˘±íÓ¬ 2Ȭ± Œù≠±fl¡
Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º ˜≈ͬ Œù≠±fl¡1 ¸—‡…± ¬ı±˝◊√˙√Ȭ±º ˜±ÒªÀ√Àª› ˙Ç1À√ª1 √À1 fl¡±ø˝√√Úœ
Œù≠±fl¡ 1‰¬Ú± fl¡ø1ÀÂ√ ˚ø√› Œfl¡˝◊√Ȭ±˜±Ú Œù≠±fl¡ ø¬ı˘3˜e˘1 ¬Û1± ά◊X‘Ó¬ fl¡ø1ÀÂ√º
¤˝◊√ ڱȬÀfl¡˝◊√‡Ú1 ¬ıËÊ√¬ı≈ø˘ ’±1n∏ õ∂±‰¬œÚ ’¸˜œ˚˛± ˙sÀ¬ı±1À1± ø˚˜±Ú ¬Û±ø1 ’Ô«
ø√¬ıÕ˘ ˚P fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ˚ø√ Œfl¡±ÀÚ± ’±À¸“±ª±˝√√ ∆1 ∆·ÀÂ√ Ó¬±1 ¬ı±À¬ı ¬ÛϬˇ≈Õª
¸˜±Ê√1 ›‰¬1Ó¬ 鬘± ø¬ı‰¬±ø1ÀÂ√±º
fl‘¡Ó¬:Ó¬± ¬õ∂fl¡±˙ –
ë˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª ˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±í ¢∂Lö‡øÚ
õ∂fl¡±˙ ’±1n∏ ¸•Û±√Ú± fl¡˜«Ó¬ ’Ú≈Àõ∂1̱ ’±1n∏ ά◊¬ÛÀ√˙ ø√ ¸˝√√±˚˛-¸˝√√À˚±ø·Ó¬±
’±·¬ıÀϬˇ±ª± ¸„∏‚1 ¸±ø˝√√Ó¬… ˙±‡± ·Àª¯∏̱ ¬Ûø1¯∏√Õ˘ ’±˜±1 ˆ¬øMê√ ˆ¬1± Œ¸ª±
’±1n∏ fl‘¡Ó¬:Ó¬± :±¬ÛÚ fl¡ø1À˘“±º ¢∂Lö‡øÚ1 øά. øȬ. ø¬Û. fl¡ø1 ø√˚˛± ¸≈ø¬ıÚ˚˛ ø¬ıù´±¸
’±1n∏ fl≈¡˜≈√ fl¡ø˘Ó¬±1 õ∂øÓ¬› fl‘¡Ó¬:Ó¬± øÚÀ¬ıø√À˘±º ¢∂Lö‡Ú1 Â√¬Û±fl¡˜«Ó¬ ¸˝√√±˚˛
fl¡1± ˙1±˝◊√‚±È¬ ’Ù¬ƒ√ÀÂ√Ȭ Œõ∂Â√1 fl¡˜«‰¬±1œ¬ı‘µ ’±1n∏ ¶§Q±øÒfl¡±1œ ¿Ú‘À¬ÛÚ ˙•ú«±À√ªÕ˘
’±˜±1 ˙˘±· Ô±øfl¡˘º ’ªÀ˙¯∏Ó¬ ¸fl¡À˘± ˆ≈¬˘-Sn∏øȬ1 ¬ı±À¬ı ¸˜ô¶Ê√ÚÕ˘Àfl¡ 鬘±
ø¬ı‰¬±ø1À˘±º

¸•Û±√fl¡¡Z˚˛
&ª±˝√√±È¬œ, õ∂√œ¬Û ˝√√±Ê√ø1fl¡±
21 Ê√±Ú≈ª±1œ,2013 ˝◊√øµ1± ˙˝◊√fl¡œ˚˛± ¬ı1±
 ¸”‰¬œ¬ÛS
õ∂fl¡±˙fl¡1 ¤Àfl¡¯∏±1
’Çœ˚˛± ڱȬ
¸•Û±√fl¡œ˚˛
• ˙Ç1À√ª1 ڱȬ
• ÛPœõ∂¸±√ 43
• 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì 61
• fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˚±S± 115
• Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ 147
• ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì 189
• ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ 237
• ˙s±Ô« 280
• Œù≠±fl¡±Ô« 340
• Â√µ 373
• ·œÓ¬ 376
• ˜±ÒªÀ√ª1 ڱȬ-
• ˜±ÒªÀ√ª1 ‰¬˜≈ ¬Ûø1‰¬˚˛ ’±1n∏ ڱȬ-Á≈¬˜≈1± ¸˜”˝√ 381
• ’Ê≈√Ú« -ˆ¬?Ú 419
• Œ‰¬±1Ò1± 443
• ø¬Û•Û1± &À‰¬±ª± 453
• ˆ¬”ø˜ Œ˘ÀȬ±ª± 460
• Œˆ¬±Ê√Ú ø¬ı˝√√±1 467
• ¬ıËp¡±À˜±˝√√Ú 475
• 1±¸-Á≈¡˜≈1± 481
• ˆ¬”¯∏Ì ˝√√1Ì 486
• Œfl¡±ÀȬ±1± Œ‡˘± 494
• ˙s±Ô« 501
• Œù≠±fl¡±Ô« 510
• Â√µ 516
• ·œÓ¬ 517
.
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª1
’Çœ˚˛± ڱȬ
.
 ¬ÛPœ-õ∂¸±√

‰¬ø1S
¬Û≈1n∏¯∏ ¶aœ
¸”SÒ±1 ¬ı˱p¡Ì ÛPœ ¸fl¡˘
¿fl‘¡¯û
¬ıÀ˘±1±˜
Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸fl¡˘
¬ı˱p¡Ì ¸fl¡˘
ø˜|
fl¡µø˘ ¬ı˱p¡Ì ¬ÛøGÓ¬
’±‰¬±˚« }
.
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ºº ¬ÛPœ ¬õ∂¸±√ºº
ºº |œfl‘¡¯∏û∏±˚˛ ÚÀ˜±Ú˜–ºº

Ú±µœºº
˘Ñ…± ›fl¡ ÚÀÓ¬± ÚÓ¬ô¶ª ¬ÛÀ√ ˆ¬ªˆ¬ª±?Àfl¡1
ªÀµ ÚµøÚª±¸ª±¸ √Ú≈Ê√¿fl¡ø26√√±-·ø¬ıı«Ó¬º
¬ÛΩ±À˜±√Ú ¸≈µÀ1µ≈-ø˘Ó¬-õ∂±˚˛ õ∂fl¡±˙ õ∂Àˆ¬±
Œˆ¬±·ª…±˘ª˘±ªÀ˘¬Û ¬Û1˜±Àfl¡Ú±˜‘Ó¬—2 Œ√ø˝√ Œˆ¬±–ºº*ºº3

’Ô ˆ¬øȬ˜±ºº4
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚±√ª ∆√Ó¬…¬Û1±ˆ¬ªfl¡±ø1 ˜±Òª
ˆ¬fl¡Ó¬ Ê√Ú Œ˚± ˜≈fl≈¡øÓ¬ ¸±Òªºº
1¼ ۱ͬ±ôL1-- ë눬Mê√¸… ˆ¬œˆ¬?Àfl¡ííº
2¼ ¬Û±. øª¯∏À˜ÀÚ±i߱협Ӭ—
3¼ |œfl‘¡¯û fl‘¡¯û ¸‡±ª±À¯û«˚˛ ˆ¬±ª±Ú±¸≈ ’¢∂Ê√ª—˙ √˝√Ú±»¬Ûª·«ªœ˚«…º
Œ·±øªµ À·±-ø¡ZÊ√-¸≈1±øM«√˝√1±˚˛ˆ¬±1 Œ˚±À·ù´1±ø‡˘ &1n∏ ˆ¬·ªÚƒ Ú˜Àô¶ºº
[ÚÓ≈¬Ú fl¡˜˘±¬ı±1œ ¸S1 ڱȬӬ ¤˝◊√ Ú±µœ Œù≠±fl¡ ’±ÀÂ√º ¸S1 ¬ı≈Ϭˇ±ˆ¬fl¡Ó¬
¿À√ÀªfÚ±Ô ¬ı±˚˛Ú ’±Ó¬±1 Œ˚±À·ø√ Œ¬Û±ª± ∆˝√√ÀÂ√ ı≈ø˘ ¿˜ø˝√√˜ ¬ı1±À√Àª
ë˙Ç1À√ª1 ڱȬí ˙œ¯∏«fl¡ ¸•Û±ø√Ó¬ ¬Û≈øÔÓ¬ ά◊À~‡ fl¡ø1ÀÂ√º]
4¼ ¤˝◊√ ˆ¬øȬ˜±Ê√Ú± ’¸˜ ‰¬1fl¡±11 ˝◊√øÓ¬˝√√±¸ ’±1n∏ ¬Û≈1±Ó¬Nø¬ıˆ¬±·Ó¬ ¸—1øé¬Ó¬ ¬Û≈øÔÓ¬
’±ÀÂ√ ’±1n∏ ˝√√ø1Ú±1±˚˛Ì √M√¬ı1n∏ª±1 ¡Z±1± ¸•Û±ø√Ó¬ ë¿˙√Ç1 ¬ı±fl¡…±˜‘Ó¬íÓ¬ ¸øißøª©Ü
ë¬ÛPœõ∂¸±√ ڱȬíÓ¬ Œ¬Û±ª± ∆˝√√ÀÂ√º ¶§·«œ˚˛ fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒÀ√ª1 ¡Z±1± ¸•Û±ø√Ó¬
ë’√DZª˘œí ’±1n∏ Œfl¡˝◊√¬ı±‡ÀÚ± ¸“±ø‰¬¬ÛÓ¬œ˚˛± ¬Û≈øÔÓ¬ ëfl¡±ø˘˚˛√˜Ú ڱȬí1 ˆ¬øȬ˜±Àfl¡
ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º 1±˜‰¬1Ì Í¬±fl≈¡1 ø¬ı1ø‰¬Ó¬ ëfl¡—¸¬ıÒí ڱȬÀÓ¬± ¤˝◊√ ˆ¬øȬ˜±Ê√Ú± ¸øißøª©Ü
∆˝√√ÀÂ√º
45
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ê√·Ó¬ øÚÒ±Ú ¬Û≈Ó¬±Ú±fl¡ õ∂±Ì fl¡˚˛ øÚ1Ê√±Ú

øÚÊ√ Ê√Ú Ó¬±1Ì ¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1±Ìºº
Ê√˚˛ ’Ê√˝√—¸ Œ˚ øÚÊ√ ’—˙ U˚˛± ˚√≈√¬ı—˙
¸—˝√√±1n∏ ’‚ ¬ıfl¡ Œfl¡˙œ fl¡—¸ºº
Ê√˚˛ ¬ıÚ˜±˘œ ø¬ı˜øV«À˚˛ fl¡±ø˘ ¬ıU¬ı˘˙±˘œ
Œ‡√˘ ˝}√√ ˜˝√√ Ó¬±À˝√√ øÚfl¡±ø˘ºº
U˚˛± ’ªÓ¬±1 ˆ”¬ø˜Àfl¡± ˆ¬±1 ¸ª ¸—˝√√±1
Œ˚± fl¡1n∏ ø¬ıø1µ± ø¬ıø¬ÛÚ ø¬ı˝√√±ø1ºº
Ò1n∏ À·±ªX«Ú ¬ı±1Ì ¬¬ıø1‡Ú Ó¬±1˘ ¬ıËÊ√Ê√Ú
˜√ ˝◊√ffl¡ √”√1 fl¡˚˛ Ú±1±˚˛Ìºº
Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ ¸e ¬ıϬˇ±ªÓ¬ Ϭe Œ˝√√ø1 w”ˆ¬e
1˜Ìœfl¡ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”1˘ ’Úeºº
Ê√˚˛ Œ·±¬Û±˘ 1Ê√fl¡ø¬ı˘±¸ Ó¬‰≈¬fl¡1n∏fl¡±˘
Ÿ¬Ê√≈√ fl≈¡¬ı≈Ê√œ Œ˚± fl¡1Ó¬ Œ·±¬Û±˘ºº
Ê√˚˛ ¿1±˜ ˆ¬fl¡Ó¬ ¸≈√±˜ Ó¬øÚfl¡1 Ô±Ú
·˚˛ ¬ı1√±ÀÚ ¬Û”1˘ fl¡±˜ºº
¬Û1˜ ¬õ∂Ó¬±¬Û Œ˚± fl¡1n∏ √±Ú ˆ¬±e˘ ‰¬±¬Û
qøÚ fl¡—¸fl¡ ˜ÀÚ ø˜˘˘ ¸ôL±¬Ûºº
õ∂˜M√√ ˜±Ó¬e øÚ¬Û±Ó¬˘ ’e fl¡ø1 w”ˆ¬e
√˙Ú Î¬◊»¬Û±ø1 õ∂Àª˙˘ 1eºº
¬Û1˜ √µ≈1 ˜~ ‰¬±Ì”1 fl¡˚˛ ˜ø¯∏˜”1
øÚÊ√ Ê√Ú ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˆ¬˚˛ Œˆ¬˘ √”√1ºº
˚Ó¬ ˜˘ ˜µ øÚ¬Û±Ó¬˘ fl¡g ø˜˘˘ ’±Úµ
Œ‰¬±1˘ ¬Û±‰≈¬ ø¬ÛÓ¬±Àfl¡ø1 ¬ıgºº
qÚ ¸ªÀ˘±˝◊√ ¬ı‰¬ÀÚfl¡ Œ˜±˝◊√ ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ Œfl¡±˝◊√
›˝◊√ ¸—¸±À1 ¸≈˝√+√ Ú±ø˝√√ Œ˝√√±˝◊√ºº
fl‘¡¯ûfl¡ ڱȬ ¬Û±¬Û ά◊Ó¬¬Û±Ó¬

46
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
qÚ ˚±Àfl¡ø1 ˝◊√26√± ∆¬ıfl≈¡Ffl¡ ¬ı±È¬ºº
˝√√ø1fl¡ ø¬ı˝√√±1 Ê√·Ó¬ ’±Ò±1 øÚ·˜ fl≈¡¸±1
qøÚÀÓ¬ ˆ¬øÌÀÓ¬ ˆ¬ª ¬Û±˝◊√ ά◊Ó¬±1ºº
ø¬ıª˚˛ ø¬ı˘±¸ ›ø˝√√ ˚˜¬Û±˙ ŒÓ¬˚≈Ó¬øÔ ’±˙
fl¡1n∏ ˝√√ø1 Ú±À˜ ¸≈√‘Ϭˇ ø¬ıù´±¸ºº
˝√√ø1&Ì Ú±˜ ’±øÓ¬ ’Ú≈¬Û±˜ Œ˘U ’øª1±˜
fl¡˝√√ ˙Ç1 ¸ª Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ – Œ˚±ø˝√√ Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ – Û≈1n∏À¯∏±M√√˜
– Œ¸±ø˝√√ ÚµÚµÚ1+À¬Û fl¡À˝√√“± – ’iß õ∂±Ô«Ú± ‰¬À˘ – ø¬ıõ∂¸ªfl¡ fl¡•ú« ·¬ıı«
√”1 fl¡˚˛˘ – ¬ÛPœ¸ªfl¡ Û1˜ õ∂¸±√ Œ√˘˝√√ – ¬ı±˘fl¡¸ªfl¡ ¯∏άˇ1¸ ’iß
Œˆ¬±Ê√Ú fl¡1±ª˘ – Œ¸±ø˝√√ ¬ÛPœõ∂¸±√ Ú±˜ ڱȬ – ›ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡
fl¡1¬ı – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√ø1 ºº
õ∂ÔÀ˜ ø¬ıõ∂¸ª ∆˚À‰¬ õ∂Àª˙ fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√º
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn—ºº
’±ªÓ¬ ø¡ZÊ√¸ª fl¡Î¬◊5 Û1Àª˙º
Ó¬¬Û ά◊¬Û¬ı±À¸ ˙1œ1 Œˆ¬˘ Œflv¡˙ºº
¬Û√ºº
˝√√±ÀÓ¬ ·À˘ ø˙À1 1n∏^±é¬1 ŒÁ¡±∞I◊±ÀÁ¡±È¬6
Œˆ¬±ªfl¡±1 √±øάˇ-Œ·±Ù¬7 ‰¬1±‰¬18 ŒÙ¬±È¬ºº
ά◊2‰¬±1Ó¬ Œ¬ı√˜La ’ä fl¡ø1 ˝√√±¸º
‰¬±µfl¡ ŒÊ√…±øÓ¬9 √˙Ú ¬Û1fl¡±˙ºº
ø¬ıÀÚ ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬ ø¬ıÙ¬˘ ¶§·«fl¡±˜º
˝√√ø1Àfl¡± ˝√+√À˚˛ Òø1 Œ¬ı±˘± 1±˜ 1±˜ºº10
5º ¬Û±. fl¡˚˛ fl¡À˚˛± 6º ŒÊ√±È¬±ÀÁ¡±È¬ 7º ¬Ú‡ 8º Â√1Â√1 9º ŒÊ√ÃøÓ¬ ¬Ûø1Ó¬±˘
10º ¬Û±. ˙…˜˘ ’Àe ø¬ÛÀÂ√±ª±º Úª ‚Ú ∆˝√√ÀÂ√ ø¬ıÊ√≈√ø1 ά◊ÀÊ√±1±ºº

47
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬õ∂Àª¸ fl¡À˚˛ ø¬ıõ∂¸ª ˚: fl¡ø1ÀÓ¬ ˘±·˘º Ó¬√ÚôLÀ1 1±˜fl‘¡¯û
Œ·±¬Û·Ì ¸ø˝√√ÀÓ¬ ∆˚À‰¬ õ∂Àª˙ fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±ª±ø1ºº ¤fl¡Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’ªÓ¬ fl¡±Ú≈ Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˝◊√º
‰¬˘ø˘ ¸Àe Œ·±¬Û &Ì ·±˝◊√ºº
¬Û√ºº
˙…±˜ ˜≈1n∏øÓ¬ ø√ø¬ÛÓ¬ ø¬ÛÓ¬¬ı±¸º
fl¡ÀF fl¡√•§˜±˘± fl¡À˚˛± ˘˚˛˘±¸º
˝√√±1 ˜≈fl≈¡È¬ ˜øÌ fl≈¡G˘ ŒÎ¬±˘º
fl‘¡¯∏û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙Ç1 Œ¬ı±˘ºº11

¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ‹‰¬Ú õ∂Àª˙¡fl¡˚˛ fl¡À˝√√“± – ¬ıÀ˘±ˆ¬^ ¸ø˝√√Ó¬ – ’À˙±fl¡ ˜”À˘ 1˝√√˘º
Ó¬ÚôL1 ¬ı±˘fl¡¸ª Œ·±¬ı»¸¸ªfl¡ Ê√˘¬Û±Ú fl¡1±ª˘º ’±¬Û≈Ú≈ Ê√˘¬Û±Ú
fl¡˚˛˘º ¬Û1˜ é≈¬Ò±Ó≈¬1 U˚˛± – 1±˜Ó¬ fl‘¡¯ûÓ¬ ∆˚À‰¬ Œ·±‰¬1 fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√
Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ºº
fl¡Ô±ºº ¬ı±˘fl¡¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1±˜ – Œ˝√√ fl‘¡¯û¡– ŒÓ¬±À˝√√± ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ Ê√œªÚ/ ’±Ê√≈√ ¬Û1ˆ¬±ÀÓ¬ Œˆ¬±Ê√Ú
fl¡1À˚˛ Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈ √øÒ ’iß ¸Àe Ú±ø˝√√ ’±ÚÀ˘± – é≈¬Ò±¤¬¬Û1˜ ø¬ÛøάˇÓ¬
∆˝√√˚˛± ’±øÂ√ – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ é≈¬Ò± øÚ¬ı±1Ì Î¬◊¬Û±˚˛ ø‰¬ôL˝√√º
¸”Sºº
¬ı±˘fl¡¸ªfl¡ ¬ı‰¬Ú qøÚÀ˚˛ ¿fl‘¡¯û¡ø¬ı˝√ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº

11º ¬fl‘¡¯∏ûfl¡ øfl¡√Ç1 ˙Ç1 Œ¬ı±˘

48
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl¡Ô±ºº
¿fl‘¡¯ûÀ¬ı±˘ºº ’±À˝√√ ¸ø‡¸ª – ’±– ˆ¬~ fl¡˝√√˘ – ˝√√±À˜± Œ˚ Œ¬ı±À˘“±
Ó¬± qÚ˝√√º ›ø˝√√ ’±|˜fl¡ ˜ÀÒ… ø¬ıõ∂¸ª ¶§·«fl¡±À˜ ˚: fl¡1ø¸˚˛±12º Œ¬ı√Ó¬
˙±¶aÓ¬ ¬Û±·«Ó¬ ¬Û1˜ ¸•Ûiߺ Ó¬±1±¸ƒªfl¡ ’±À· √±√±1 ˝√√±˜±1 Ú±˜Òø1 ’iß
õ∂±Ô«Ú± fl¡1 ø·˚˛±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û¡Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘ – ¬ı±˘fl¡¸ª ¿fl‘¡¯ûfl¡ ’±:± ø˙À1 Òø1
fl¡À˝√√“± – ˚:˙±˘± õ∂Àª˙ Œˆ¬˘ – ø¬ıõ∂¸ªfl¡ Œ√ø‡À˚˛ – Ú˜¶®±1 fl¡ø1À˚˛
fl¡1 Œ˚±ø1 Œ˚ Œ¬ı±˘À˚˛ ˘±·˘ – Ó¬± qÚ˝√√º13
fl¡Ô±ºº ¬ı±˘fl¡¸ª Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ &1n∏¸ª – ŒÓ¬±1±¸ª ¬Û1˜ ¬ÛøGÓ¬ – ˚:-√±Ú ¬ıËÀÓ¬ ¬Û1˜ øÚ˜«˘
U˚˛±Â√ –14 ›ø˝√√ ’À˙±fl¡ ˜”À˘ – Œ·±¬Û·Ì ¸ø˝√√ÀÓ¬ 1±˜ fl‘¡¯û – ¬Û1˜ é≈¬Ò±Ó≈¬1
√U˚˛± – ’iß õ∂±øÔ« ¬Ûͬ±ª˘ – ŒÊ√Àª |X± ’±‰¬˚˛ –15 ’iß ¬ı…?Ú õ∂‰≈¬1
Œ√ª˝√√ – ’iß√±ÀÚ ŒÊ√Ú ¬Û≈Ú… – ’±¬Û≈ÀÚ Ê√±Ú˝√√ – ’:±Úfl¡ ø˙鬱ª˝√√ –
ŒÓ¬±1±¸ªfl¡ ’±À· ˝√√±˜≈ øfl¡ fl¡˝√√¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ¬ı±1•§±1 – Œ·±¬Û¸Àª ’iß õ∂±Ô«Ú± fl¡˚˛˘º &1n∏¸Àª qÚÀ˚˛
Ú±ø˝√√ – › qøÚ› ·Ú·iß fl¡1À˚˛ Ú±ø˝√√ºº Œ¸±ø˝√√ ¸˜À˚˛ ¤fl¡ ‰¬fˆ¬±1Ó¬œ16
¬¬ı˱p¡ÀÌ ¬Û1˜ ŒSê±ÀÒ ŒÊ√ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√ qÚ˝√√ºº
fl¡Ô±ºº ¬ı˱p¡Ì Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ Œ·±ª±˘¸¬ı – ˝√√±˜≈ Œª√Ó¬ ˙±¶aÓ¬ ¬Û1˜ ¬Û±·«Ó¬ – ˚: ¬ıËÓ¬ √±ÀÚ
¬Û1˜ ¬ÛøªS – › ˝√√±À˜±¸ª ˆ”¬À√ªÓ¬± – ˝√√±˜±fl¡ ¸¬ı«À˘±Àfl¡ Û”Ê√˚˛ – Úµ¸”Ó¬
fl‘¡¯û – ˝√√±˜±fl¡ ’±À· Œfl¡±Ú ˝√√˚˛º

12º fl¡ø1ÀÓ¬Àº
13º ¬Û±. Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ 14º U˚˛±øÔfl¡ 15º Ô±fl¡˚˛ 16º ‰¬Gˆ¬±1Ó¬œ

49
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬ı˱p¡Ì Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘º Ó¬√ÚôL1 ø˙q¸Àª ’ÀÚ…± ’ÀÚ… Œ‡√
fl¡ø1ÀÓ¬ ˘±·√˘º
¬ı±˘fl¡¸ª Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø‡¸ª – ›ø˝√√ ø¬ıõ∂¸ª – ¸fl¡À˘ ˚:˜”øÓ¬«¬ Œ√ªfl¡ Œ√ªÓ¬±√√ fl‘¡¯ûfl¡
Ê√±ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – ’±1±¸ª ¬Û1˜ ˜”1n∏‡º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ø˙q¸ª ∆·˚˛± fl¡À˝√√“± – fl‘¡¯ûfl¡ ’±& Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ºº
fl¡Ô±ºº ø˙q¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û¡– ŒÓ¬±À˝√√± ˝√√±˜±fl¡ fl¡√Ô«Ú± fl¡˚˛˘17 – Œ˝√√Ú ’Õ¬ı¯∏ûª Ô±ÀÚ ¬Ûͬ±ª˘
– ’±1± fl¡•ú«·À¬ıı« ¬Û1˜ √±øyfl¡ – ŒÓ¬±p¡±1 fl¡Ô± ·ißÀ˚˛ Ú±ø˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ø˙q¸ª Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘ – Ó¬√ÚôL1 ¿fl‘¡¯û ø˙q¸ªfl¡18 Œ˚ Œ¬ı±˘˘
– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
Û˚˛±1ºº 1±·¿ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
qøÚ˚˛± ø¸√X±ôL ¬Û±ÀÂ√ ø√˘ôL ˜±Òªº19
Œfl¡±ÚÀÚ± ¬õ∂±Ô«Àfl¡± Ú±ø˝√√ ¬Û±À¬ª ¬Û1±ˆ¬ªºº20
Ó¬Ô±ø¬Û ¬õ∂±Ô«Ú± ŒÚÕ1 qÚ± ¸ø‡·Ìº
ø¬ıõ∂¬ÛPœ ¸ªÓ¬ ˜±ø·À˚˛± ∆·˚˛± ’iߺº21
ø¸ÀȬ± ¶aœ¸ª Œ˜±1 ˆ¬Mê√ ø¬ı¬Û1œÓ¬º
Œ√˝√± ˜±S ·‘˝√Ó¬ Œ˜±ÀÓ¬À¸ õ∂±Ì ø‰¬M√√ºº22
Ó¬±¸•§±Ó¬ ∆fl¡¬ı± ’±ø˜ ’±ø¸¬ı±1 fl¡Ô±º
˘±À· ˜±ÀÚ ¬Û±˝◊√¬ı± ’iß ¬ı…?Ú ¸¬ıı«Ô±º

17º ¬Û±. fl‘¡¯û ŒÓ¬±˝√√±fl¡ fl¡√Ô«Ú± fl¡˚˛˘ 18º ¬ø˙q¸ªfl¡ 19º ¬˜±ÒÀª¡20º Ú±ø˝√√
¬Û1±ˆ¬ª ¬Û±Àª/ÚÓ≈¬¬ ¬Û±Àª ¬Û1±ˆ¬ª 21º ¬Û±. õ∂±øÔ«À˚˛± Õ·˚˛± ’iß 22º ˜±S ø‰¬M√√º

50
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ˝√√Ú qøÚ ˘ø1 ∆·˘± Œ·±¬Û·Ì ¬Û±ÀÂ√º

Œ√ø‡À˘fl¡ ∆·˚˛± ø¡ZÊ√ ˆ¬±˚«…± ∆˚Ó¬ ’±ÀÂ√ºº
¸Àª ¸±˘Ç‘Ó¬± ¸≈‰¬ø1Ó¬± ¬ı1Ú±ø1º
¬ı≈ø˘À¬ı ˘±ø·˘± Œ·±¬Û‰¬˚˛ Ê√±Ú≈ ¬Û±ø1ºº
¸”Sºº
¬ı˱p¡√√ø̸ªfl¡ Œ√ø‡À˚˛ – fl¡1À˚±ø1 – Ú˜¶®±1 fl¡˚˛ – ø˙q¸ª ŒÊ√ Œ¬ı±˘˘
– Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ºº
fl¡Ô±ºº ø˙q¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬±¸ª – ›ø˝√√ 1±˜ fl‘¡¯∏û¡– ¬ı±˘fl¡¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ›ø˝√√ ’À˙±fl¡˜”À˘
øÔfl¡ – ¬Û1˜ é≈¬Ò±Ó≈¬1 U˚˛± – ŒÓ¬±1±¸ªÓ¬ ’iß ¬õ∂±øÔ« ¬Ûͬ±ª˘º
¸”Sºº
›ø˝√√ qøÚ ¬ı˱p¡√ø√̸ª ¬Û1˜ ˝√√ø1À¯∏ ά◊~±ø¸ ά◊øͬ˘º ’±·¬ı±øϬˇ ¬Û1˜ ¸±√À1
¬Û≈‰¬À˚˛ ˘±ø·˘ºº
fl¡Ô±ºº ¬ı˱√p¡ø̸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ı±˘fl¡¸ª – Œ¸±ø˝√√ ÚµÚµÚ fl‘¡¯ûfl¡ – ˝√√±˜≈ ›ø˝√√ ‰¬é≈¬Àª Œ√‡¬ıºº23
¬ı±˘fl¡¸¬ı Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬±¸ª – ’±– Œ√‡¬ı√º
¸”Sºº
›ø˝√√ qøÚ ¬ı˱p¡ø̸ª – ¬Û1˜ ˝√√1ø¸Ó¬ ˜ÀÚ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ õ∂øÓ¬ – ¬Û1˜
¸≈·øg ’iß Œ¬ı?Ú – ø¬Ûͬ±¬ÛÚ± – ¬Û1˜±iß – ¬ÛÚ¸ – qflv¡ Œ‰¬øÚ – ¬ıUø¬ıÒ
¯∏άˇ1¸ – ø¬ıø‰¬S ¬Û±SÓ¬ ˆ¬ø1 ˘˚˛± fl¡À˝√√“± – ∆Ê√À‰¬ ‰¬˘˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√
– qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
·œÓ¬ºº ¬1±· ÒÚ|œ ºº ¤fl¡Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ‰¬À˘ ˜±˝◊√ – ˝√√ø1 √1˙Ú ˘±˝◊√º
Œõ∂À˜ ¬Û≈˘fl¡ fl¡±˚˛ – Ú˚˛Ú Á≈¡1±˝◊√ÀÓ¬ Ê√±˝◊√ºº
23º Œ˝√√ ¬ı±˘fl¡¸ª ... Œ√‡¬ı

51
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√ºº
˚±À˝√√ Ú±˜ qøÚ ¸øÓ¬ – Ú‰¬±À1 ˆ¬fl¡øÓ¬ 1øÓ¬ Œ1
Œ¬Û‡À¬ı“± fl¡˜˘±¬ÛøÓ¬ – Ú±À‰¬ ∆Ê√‰¬Ú ¸øÓ¬ºº
‰¬À˘ ¸ª ¸ø‡·Ì – ’±ÚÀµ ˜·Ú ˜Ú Œ1º
fl‘¡¯û¡ øfl¡Ç1 ˆ¬±Ì – ·øÓ¬ Œ˜ø1 Ú±1±˚˛Ìº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬õ∂fl¡±À1 ¬ı˱p¡ø̸ª – ¿fl‘¡¯ûfl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ‰¬˘˘ – Œ¸±ø˝√√ ¸˜À˚˛
¬ı˱p¡Ì¸Àª ∆Ê√À‰¬ øÚÀ¯∏Ò˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√º
¸”Sºº ¬ı˱p¡Ì¸ª Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬ı˱p¡ø̸ª – ŒÓ¬±1±¸Àª øfl¡ Œ√‡˘ øfl¡ qÚ˘ – ¯∏:fl¡±˚«… ¬Ûø1˝√√ø1
Œ·±ª±˘fl¡ ¬Û±‰≈¬ ¬Û±‰≈¬ – fl¡øÓ¬À˝√√± ˚±ª – ˝√√± ˝√√± ŒÓ¬±1±¸ª w©Ü± Œˆ¬ø˘º24

¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬õ∂fl¡±À1 ¬ı˱p¡Ì¸Àª – ¬ıUø¬ıÒ ¬ı±Ò± fl¡˚˛˘ – ø¬ÛÓ‘¬ ¬Û≈S w±Ó‘¬ ¸Àª
øÚÀ¯∏Ò Œ¬ı±˘˚˛º ˝√√ø1 ˆ¬øMê√¬1À¸ ’±fl≈¡˘ √U˚˛±¡– Ó¬±1±¸Àª qÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√º
Œ¸ø˝√√ ¸˜À˚˛ ¤fl¡ ¬ı˱p¡Ì – ¬ı˱p¡øÌfl¡ ·‘˝√ ˜ÀÒ… ’±øÂ√ÀÓ¬ Ê√±øÚ ¡Z±1 ¬ıg
fl¡˚˛ 1±‡˘º Ó¬√ÚôL1 – fl‘¡¯û¡√1˙Ú ’±˙± ˆ¬Àe – ¬ı˱p¡øÌ fl‘¡¯û‰¬1Ì ˝√√+√À˚˛
Òø1À˚˛ – ∆Ê√À‰¬ ¬õ∂±Ì ŒÓ¬Ê√˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1 ¬Û√ À¬Û‡Àª Ú± ¬Û±ªø˘ ˜±˝◊√º
ŒÙ¬±fl¡±1˚˛ ‚ÀÚ ‚Ú Ú˚˛Ú Á≈¡1±˚˛ºº
¬Û√ºº
¬ıg≈ ø¬ıÀÊ√±· ’±ø· õ∂±Ì Ù≈¬øȬ ˚±˝◊√º
’1n∏Ì ‰¬1Ì ˜ÀÚ 1˝√√ø˘ øÒ˚˛±˝◊√ºº
24º ˝√±√ ˝√√± ŒÓ¬±1±¸ª Ú∏©Ü Œˆ¬ø˘º

52
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ‰¬±øάˇ ¬Û1˘ õ∂±Ì Òø1 ˝√√ø1 ¬Û±Àªº

¬Û±ªø˘ ·øÓ¬ ¸øÓ¬ ˙ÇÀ1 ·±Àªºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú õ∂fl¡±À1 ¬ı˱p¡øÌ õ∂±Ì ŒÓ¬Ê√˘ – Ó¬√ÚôL1 – ¬ı˱p¡ÀÌ Œ√ø‡À˚˛ – ˝√√±
˝√√± ¬ı≈ø˘ ˝√+√À˚˛ ˜≈øͬ ˝√√±øÚ – ¬ı˱p¡øÌfl¡ ·À˘ ¬ı±øgÀ˚˛ – ∆Ê√À‰¬ fl¡±øµÀÓ¬
˘±·˘ – Ó¬± À√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
˝◊√ fl¡Ô± 1À˝√√±fl¡ – Ó¬√ÚôL1 – Œ˚ ¬ı˱p¡ø̸ª fl‘¡¯û¡√1˙Ú ’±À¸ ‰¬Õ˘ÀÂ√
– Ó¬±1±¸ªfl¡ ¬ıUø¬ıÒ ¬ı±Ò± fl¡˚˛ – 1±ø‡ÀÓ¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±1˘ – ˝√√ø1ˆ¬fl¡Ó¬1 ∆Ê√À‰¬
ø¬ıø‚øÚ ˘„√√‚À˚˛ Ú±ø˝√√ – Ó¬±1±¸ª ¬Û1˜ ˝√√ø1À¯∏ fl‘¡¯ûfl¡ ¸ø˜¬Û ¬Û±ª˘ºº
’Ô ˆ¬øȬ˜±ºº
’À˙±fl¡ ¬ıÚ ˜˝√√ 1˝√√˘ ˜≈1±ø1º
Œ√‡˘ ∆·˚˛± ¸Àª ø¡ZÊ√ fl≈¡˜±ø1ºº
˙…±˜ ˙ø11 ¬ı¸Ú Ó¬øÔ ¬ÛœÓ¬º
Úª‚Ú ∆Ê√À‰¬ ‰¬˜Àfl¡ Ó¬øάˇÓ¬25ºº
øÚøµ ˝◊√µ≈ Œfl¡ÃøȬ ¬ı˚˛Ú ø¬ıfl¡±˙º
¬ıµ≈ø˘ ’øÒfl¡ ’Ò1 ¬Û1fl¡±˙ºº
Ú±¸± ά◊ißÓ¬ øÓ¬˘Ù≈¬˘ w±øôLº26
ά◊øȬ˜ Œ˜±øÓ¬˜ ˙Úfl¡ ¬Û±øôLºº
’1n∏Ì Ú˚˛Ú √≈√U“ ¬Û√ÇÊ√ ¬Û±Ó¬±º
1n∏ø‰¬fl¡1 fl¡1 √≈√À˝√√“± ά◊Ó¬¬Û˘ 1±Ó¬±ºº
˜±ÀÔ ˜˚˛≈1 ¬Û≈26√ ’˘fl¡ fl¡À¬Û±˘º
fl¡ÀÌ« Úª √≈√À˝√√“± ά◊Ó¬¬Û˘ ŒÎ¬±˘ºº
˘ø•§Ó¬ ¬ı±U √≈√À˝√√“± ¬1Ó¬Ú Œ˜±˘±Úº
¬ı˝√√˘ ˝√+√À˚˛ Œ·1n∏ fl¡1n∏ ¬Ûø1Ò±Úºº
fl¡1 fl¡ÇÌ Œfl¡Î¬◊1 Ê√±øÓ¬©®±127º
·À˘ ¬ıÚ˜±˘± 1Ó¬Ú˜˚˛ ˝√√±1ºº
25º ¬Û±. Ê√øάˇÓ¬ 26º ˆ¬±øôL 27º Á¡Úfl¡±1

53
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

1Ó¬Úfl¡ Œ˜‡˘± Œ¸±À˝√√ fl¡øȬӬº

˜±øȬ Œ˘±øȬ ¬Û±È¬ Ò≈øÓ¬ ø¬ÛÓ¬ºº
’1n∏Ì ‰¬1Ì √≈√À˝√√“± ¬Û√ÇÊ√ Œfl¡±¯∏º
1Ó¬Ú ˜ø?1 fl¡1˚˛ Ó¬øÔ Œ‚±¯∏ºº
˜±øÚfl¡ ά◊Á¡±˝◊√28 ’±e≈ø˘fl¡ ¬Û±øôLº
Ú‡‰¬˚˛ ‰¬±µ fl¡1˚˛ Ó¬øÔ fl¡±øôLºº
¬Û√Ó¬˘ ’±1fl¡Ó¬ Œ¬Ûø‡ ˜Ú Œ˜±À˝√√º
Ê√ª-¬ÛÇÊ√-ÒıÊ√-’√Ç≈˙ Œ˙±À˝√√ºº
Ó‘¬ˆ≈¬ªÚ Œ˜±˝√√Ú ÚȬ¬ı1 Œ¬ı˙º
Œ‰¬Ãøˆ¬øÓ¬ Œ¬ıøάˇ 1˝√√ Œ·±¬Û øÚ–À˙¯∏ºº
øÚ˘29 ¬ÛΩ Ù≈¬1±ªÓ¬ ˝√√±Ó¬º
Œ¬Û‡˘ ø¡ZÊ√ ¬ıÒ≈ ¸ª ¸±é¬±Ó¬ºº
Œfl¡ÃøȬ ˜√Ú ’±À· Ú≈ø˝√√ øÔ˚˛º
Œ¬Ûø‡ Ê≈√άˇ±ªÓ¬ Ó¬Ú≈ ˜Ú øÊ√ªºº
’˜‘Ó¬ ¬Û±ÀÚ ∆Ê√À‰¬ ø˜˘˘ ’±Ø√√±√º
¬Û±ª˘ ø¡ZÊ√ ¬ıÒ≈ ¬Û1˜ õ∂¸±√ºº
fl¡˚˛ø˘ ’±& √G ¬Û1̱˜º
¬Û≈1˘ ¸ªø˝√√ ’±¬Û≈Ú ˜Úfl¡±˜ºº
fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 fl¡U Ò•ú« ά◊¬Û±˜º
ά±øfl¡ ¸ªø˝√√ Œ¬ı±˘U ¬1±˜¬1±˜ºº
Œù≠±fl¡ºº
˙…±˜— ø˝√√1Ì…¬Ûø1øÒ— Úª˜±˘…ª˝«√-
Ò±Ó≈¬¬¬õ∂ª±˘ ÚȬÀª¯∏˜Ú≈¬ıËÓ¬±—À¸º

28º ¬Î¬◊Á¡˝◊,√ ŒÊ√ÃøÓ¬ 29º øÚ˘

54
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

øªÚ…ô¶˝√√ô¶ø˜Ó¬À1Ì Ò≈Ú±Ú˜r—º
fl¡ÀÌ«±»¬Û˘±˘fl¡fl¡À¬Û±˘±˜≈fl¡±r√˝√±¸˜ƒ30º
fl¡Ô±ºº
‹‰¬Ú 1+¬Û Œ¬Ûø‡¤ – ¬ı˱p¡ø̸ª ¯∏άˇ1¸ ’iß – fl‘¡¯ûfl¡ ’±À· øÚÀª√Ú
fl¡˚˛˘ – √GªÀÓ¬ ¬Ûøάˇ Ú˜¶®±1 fl¡˚˛˘ – ά◊øͬ fl¡U“ ’±Úµ ¬˜≈øM√√«fl¡ Ú˚˛ÀÚ
øÚÀ1ø‡À˚˛ – ˝√+√À˚˛ ’±ø˘eÚ fl¡˚˛ fl¡À˝√√“± – ¬Û1˜ Œõ∂˜Ó¬ Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘º
Ó¬√ÚôL1 Ó¬±1±¸ª1 Œõ∂˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ Œ¬Ûø‡À˚˛ – ¿fl‘¡¯û¡Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√
qÚ˝√√ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬ı˱p¡ø̸ª fl≈¡˙À˘ ’±ª˘31 – ŒÓ¬±À˝√√“±¸ª ¬Û1˜ ˆ¬±·…ªøÓ¬º ˝√√±À˜±
ŒÓ¬±˝√√±1 Œfl¡±Ú fl¡±˚«…32 ¸±ÀÒ± – Ó¬±À˝√√fl¡ ¸QÀ1 fl¡˝√√º ¬ÛøÓ¬ ¬Û≈S ¸≈˝√+√
¸ª1 ¬ı±Ò± Ú·øÌ fl¡À˝√√“± – ˝√√±˜±fl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ’±ª˘ – ’ – Ó≈¬ø˜ ¸ª ˆ¬fl¡Ó¬1
Œ˝√√Ú˚˛ ˘é¬Ì – ¬Û1˜ ‰¬Ó≈¬1
˜˝√√±ø¬ıÀªøfl¡ Ê√±1±¸ª – ˝√√±˜±fl¡ ¬ı˙… fl¡˚˛˘º ˝◊√√±øÚfl¡ Ó≈¬ø˜¸ª – ¬ı˱p¡Ì¸ª1
˚:¶ö±ÀÚ ˚±ªº ˝√√±˜±1 ›ø˝√√ ¸ijÓ¬º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û¡Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘ – Ó¬√ÚôL1 ¬ı˱p¡ø̸ª – ∆Ú1±¸ ¬ı‰¬Ú qøÚ
– ¿fl‘¡¯ûfl¡ Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘
˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±ª±1œºº ˜±Ú ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ ˜Ú ˜Ê√±˝◊√À˘± ˜Ò≈¸”√Úº
fl¡øÓ¬Ú± Œ¬ı±˘ø¸ Ú±Ô fl¡øÍ¬Ú ¬ı‰¬Ú ‚Úºº
30º ˙…±˜— ø˝√√1Ì…¬Ûø1øÒ— ¬ıÚ˜±˘… ¬ı˝√√«g±Ó≈¬ õ∂ª˘¬ÚȬÀª˙— ’Ú≈¬ı‘Ó¬± 1±À¸ øªÚ…ô¶
˝√√ô¶ø˜Ó¬À1Ì Ò≈Ú±Ú˜r—º fl¡ÀÌ«±»¬Û˘˘fl¡fl¡À¬Û±˘ ˜≈‡±r˝√√±¸˜ºº [˜”˘ Œù≠±fl¡ ˆ¬±·ªÓ¬1
˘·Ó¬ ø˜À˘]
31º ¬Û±. fl≈¡˙À˘ ’ª˘ Œfl¡±ÀÚ±¡¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√ 32º fl¡˜«

55
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√ºº
·‘˝√¬ÛøÓ¬ ¸”Ó¬ÒÚ – ¸≈˝√+√ Œ¸±√1Ê√Úº
Œ¬Ûø‡ ø¬ı¯∏¸˜33 ˜Ú – ŒÓ¬Ê√À˘±À˝√√“± Ú±1±˚˛Ìºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 øfl¡Çø1Ê√Ú – ¬Û≈Ú≈ Úfl¡ø1À˚˛± Â√Úº
fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 ˆ¬±Ì ·øÓ¬ Œ˜ø1 Ú±1±˚˛Ìºº
fl¡Ô±ºº ¬ı˱p¡ø̸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ |œfl‘¡¯û¡– ŒÓ¬±À˝√√± ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ı»¸˘ – ˙±¶aÓ¬ ˝√√±˜≈ qÕÚøÂ√ – ˆ¬fl¡Ó¬1 Ú∏©Ü
Ú±ø˝√√ – Œ¸±ø˝√√ ¬ı‰¬Ú ¸±Ù¬˘ fl¡1˝√√ – ˝√√±˜±fl¡ ŒÓ¬Ê√ø¬ı Ú±ø˝√√ – Œ¸±ø˝√√ ¬ÛøÓ¬
¬Û≈S ¸Àª – ˝√√±˜±fl¡ Ô±Ú Ú±ø˝√√ Œ√ª¬ı – ˝√√±˜≈ ·‘À˝√√ fl¡˜ÀÚ ¬ı∞´û¬ı – ŒÓ¬±˝√√±ø1
‰¬1Ì – øÚ•ú«±˘… Ó≈¬˘¸œ – Ó¬±À˝√√fl¡ ø˙À1 Òø1 fl¡À˝√√“± – √±¸œ U˚˛±¬1À˝√√“±34º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬ı˱p¡ø̸ª – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ’±À· – ¬ıUø¬ıÒ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ Œ˜ÃÀÚ
1˝√√˘ – Ó¬√ÚôLÀ1 ¿fl‘¡¯û – Ó¬±1±¸ªfl¡ ŒÊ√ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ –
qÚ˝√√º
fl¡Ô±ºº fl‘¡¯û¡Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ı˱p¡ø̸ª – ŒÓ¬±1±¸ªfl¡ ¬ÛøÓ¬¬Û≈ÀS ’¸”˚˛± fl¡1¬ı Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈ √˝√+√À˚˛
Ô±øfl¡ ’Ú≈˜øÓ¬ Œ√¤û“ – Ê√Àª õ∂Ó¬…À˚˛ Ú±ø˝√√ Ê√±ª – Ó¬ª Œ√ªÓ¬±¸ªfl¡ ¬ı±Àfl¡…
õ∂˜±Ì ˘ªº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û¡– Œ√ªÓ¬±¸ªfl¡ – ’±øÚÀ˚˛ – õ∂Ó¬…Àé¬ ∆Ê√À‰¬ Œ√‡±ª˘
– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√º
Œ√ªÓ¬±¸ª Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ˜±Ó¬±¸ª35 – ŒÓ¬±1±¸ªfl¡ fl¡±U¤36 ’¸”˚˛± fl¡1¬ı Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈
Œ√ªÓ¬±¸Àª Ê√±ÀÚ±º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Œ√ªÓ¬±¸ª ’ôLX±«Ú Œˆ¬˘ – ¬ı˱p¡ø̸ª Œ√ªfl¡ ¬ı‰¬ÀÚ
33º ¬Û±. ø¬ı‡¸˜˜Ú 34º ¬¬ıÀ˝√√±“ 35º ¬ı˱√p¡Ìœ¸ª 36º ¬fl¡±√UÀªº

56
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
– fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬±Î¬ˇÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – ¬Û≈Ú–√ ¿fl‘¡¯û¡ ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯∏û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ı˱p¡ø̸ª – ø¬ı√≈√À1 Ô±øfl¡À˚˛ – |ªÌ fl¡œM√√« Ú ˆ¬øMê√À˚˛ – ˝√√±˜±fl¡ ∆Ê√À‰¬
¬ı˙… fl¡1À˚˛ – øÚfl¡ÀȬ Ô±øfl¡ÀÓ¬ – ø¸˜ÀÓ¬ ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡ø1ÀÓ¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±1À˚˛
– ∆Ê√À‰¬ ’˜‘Ó¬ ¬Û±Ú fl¡ø1ÀÓ¬ fl¡ø1ÀÓ¬ – ˜≈À‡ 1n∏‰¬À˚˛ Ú±ø˝√√º ˝◊√˝√± Ê√±øÚ
ŒÓ¬±1±¸ª ˙œÀ‚Ë ‰¬˘˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û¡ Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘ – ¬ı˱p¡ø̸ª fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı‰¬Ú ¬ı±øÒÀÓ¬ Ú±ø˝√√
¬Û±ø1 – Œõ∂À˜ SêµÚ fl¡˚˛ ∆Ê√À‰¬ ·‘À˝√√ ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√
– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬ ˜±Ú
ÒËn∏—ºº
Œ˜±À˝√√ ˜±Òª fl¡˚˛ø˘ ¬ıø∞´ûÓ¬
√À˝√√ Œ√˝√± ¸ª ’±ø·˚˛±º
˘U ˘U Ò±ø˚˛ Ú˚˛Ú Á≈¡1±˝◊√¡
Ú‰¬À˘ ø‰¬M√√ ·‘˝√ ˘±ø·˚˛±ºº
¬Û√ºº
fl‘¡¯û¡‰¬1Ì – ŒÓ¬øÊ√ ˚±˝◊√ÀÓ¬ – ∆Ê√‰¬Ú øÊ√ª ˚˛±˚˛º
¬ıUø1 Ú˚˛Ú – ‰¬±µ¬ı˚˛Ú – ¬Û≈Ú≈ ¬Û≈Ú≈ ‰¬±À˝√√ ˜±˝◊√ºº
fl¡?À˘±‰¬Ú – √≈√‡À˜±‰¬Ú – fl¡øÓ¬À˝√√± ‰¬1Ì ‰¬˘±˝◊√º
˝√√± ˝√√ø1 ˝√√± ˝√√ø1 – ¬ı≈ø˘ 1˝√√ø˘ – fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 ·±˝◊√ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬õ∂fl¡±À1 ¬ı˱p¡ø̸ª – ·‘À˝√√ ·˚˛± fl¡À˝√√“± – fl‘¡¯ûfl¡ √˝√+√À˚˛ Òø1 – ’ÀÚ…±
– fl‘¡¯û¡&Ì |ªÌ fl¡œÓ¬«Ú fl¡ø1À˚˛ 1˝√√˘ – Ó¬√ÚôLÀ1 ¬ı˱p¡Ì¸ª – ¬ÛPœ¸ª1
¬Û1˜ Œõ∂˜ˆ¬±ª ˆ¬fl¡øÓ¬ Œ¬Ûø‡¤ – ∆Ê√ÀÂ√ ’±¬Û≈Ú±fl¡ øÒ!¡±1 fl¡˚˛˘37, Ó¬±
37º ’±À¬Û±Ú±fl¡ øÒ!¡±1À¬ı±˘˚˛/øÒ!¡±1fl¡˚˛˘

57
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√º
fl¡Ô±ºº ø¬ıõ∂¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ø˜| – Œ˝√√ fl¡µø˘ – Œ˝√√ ’±‰¬±˚«38 – Œ˝√√ ˆ¬±1Ó¬œ – ›ø˝√√ ¬ı˱p¡ø̸ª
Œ˙ɬ±‰¬±1 ø˝√√Ú39 Œ¬ı√-˙±¶a Ê√±ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – &1n∏À¸ª± ¬Û1˜ Ò•ú«¬ıø7¡¡¡«Ó¬,
– ’±1±¸ª1 ¿fl‘¡¯ûÓ¬ ¬Û1˜ Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬40 Œˆ¬˘ – ’±– ˝√√±˜≈ ¸ª ¶aœÀÓ¬±
’Ò˜ Œˆ¬À˘“± – fl¡•ú«·À¬ıı« ’g √U˚˛± – fl‘¡¯ûfl¡ Ê√±øÚÀÓ¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±1À˘±
– Œ˚ fl‘¡¯û ¸¬ıı« ˚:˜”øÓ¬«¬ – Œ¬ı√À1± ά◊æ√ª ˆ”¬ø˜ – ˘Ñœ ˚±À˝√√1 ‰¬1Ì
øfl¡Ç1œ – ’±¬Û≈ÀÚ± øÚÊ√±ÚÀµ ¬ Û”iß« – Œ¸ø˝√√ fl‘¡À¯û¡ ˝√√±˜±Ó¬ ’iß ˜±ø·
¬Ûͬ±ª˘ –
˝√√±˜≈ ¸ª Ó¬±À˝√√1 ¬õ∂±Ô«Ú± ˆ¬e fl¡˚˛À˘“± – ˝√√±˜≈¸ª ¬¬ıË√p¡‰¬˚« ¬¬ıËÓ¬ Òø1 – &1n∏fl¡
q|√+¯∏± fl¡ø1¤ Œ˚ Œ¬ı√¸ª ¬ÛϬˇÀ˘± – ˝◊√˝√±fl¡ øÒ!¡±1 1À˝√√±fl¡ – ’± –
øÚÊ√fl¡À•ú«41 ¬ı≈øX˝√√Ó¬ Œˆ¬À˘±º ¬Û1 ά◊¬ÛÀ√¸› ¬ÛøGÓ¬ Œ¬ı±˘±˝◊√øÂ√ – ˝◊√˝√±fl¡
øÒ!¡±1 ’±À¸±fl¡42 – ’±– ˝√√±˜≈¸ª ¬¬ıËÊ√fl¡ ˚±¤ – fl‘¡¯ûfl¡ Œ√‡¬ı – ¬Û±Àª
Òø1À˚˛ – fl¡±Ó¬1 fl¡ø1¤ ø˜ÚøÓ¬ fl¡1¬ı43 Œ¸±ø˝√√ ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ı»¸˘ Œ√ª – ˝√√±˜±1
’¬Û1±Ò ‰¬±1¬ıºº44
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – ¬¬ı˱p¡Ì ¸ª ‰¬ø˘ÀÓ¬ øÚ(˚˛ fl¡˚˛˘º Œ¸ø˝√√ ¸˜À˚˛ – ¤fl¡ ¬ı‘X
¬ı˱p¡Ì – ˘±øͬӬ øˆ¬1 ø√À˚˛ – ·‘˝√˝√ÀôL ¬ı±Á¡U˚˛± – ∆˚À‰¬ øÚÀ¯∏Ò Œ¬ı±˘˘
– Ó¬± Œ√‡˝√√º
fl¡Ô±ºº ¬ı˱p¡Ì Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ı˱p¡Ì¸ª – ŒÓ¬±1±¸ª Œ·±fl≈¡À˘ ˚±˝◊√ÀÓ¬ ‰¬±ª – ŒÓ¬±1±¸ª Ú©Ü ∆ˆ¬˘±
– 1±Ê√± fl¡—À¸ ˝◊√˝±fl¡ Ê√±øÚ ¸˝√√¬ı Ú±ø˝√√ – ŒÓ¬±1±¸ªfl¡ øÚ¢∂ø˝√√ ¸¬ı«¶§ ’±¢∂˝√
fl¡ø1 ˘ª¬ı – Ê√±øÓ¬ fl≈¡˘ ¸ª w∏©Ü¡fl¡1¬ıº

38º ¬Œ˝√√ ’±‰¬±˚« 39º ¬Û±. Ú±ø˝√√ 40º Û1˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ 41º ¬Û±. øÚÊ√ fl¡±À˚« 42º øÒ!¡±1
1À˝√√±fl¡ 43º ¬Û±.¬Û±Àª Òø1 fl¡À˝√√“± ˆ¬fl¡øÓ¬ ø˜ÚøÓ¬ fl¡1¬ı 44º ˝√√±˜±1 ’¬Û1±Ò ‰¬±1¬ıº

58
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ qøÚ ¬ı˱p¡Ì¸ª øˆ¬øÓ¬ ˝√√˚˛± ˚±˝◊√ÀÓ¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±1˘ – fl‘¡¯û1 ‰¬1ÀÌ ˙1Ì
∆˘˚˛± fl¡•ú«-·¬ıı« ¸ª ‰¬±ø1 – |ªÌ-fl¡œM√√«Ú fl¡ø1À˚˛ – ·‘À˝√√ 1˝√√˘º Ó¬√ÚôLÀ1
¿fl‘¡¯û¡ ¬ı±˘fl¡¸ªfl¡ – Œˆ¬±Ê√Ú fl¡˚˛˘º Ó¬√ÚôL1 – ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡¬Œ·±¬Û·Ì
¸ø˝√ÀÓ¬ – ∆Ê√À‰¬ Œ·±fl≈¡˘ ‰¬˘˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘
˝√√ø1ºº

·œÓ¬ºº ¬1±· ˙…±˜ºº ¬Ûø1Ó¬±˘

ÒËn∏—ºº
Œ·±¬Û±˘ ‰¬À˘ Œ·±fl≈¡˘ ˘±˝◊√º
¬ı±Àª Œ·±¬Û Œ¬ıÌ≈ ŒÒÚ≈ ‰¬˘±˝◊√ºº
¬Û√ºº
˙…±˜˘ ’√e¡ø¬ÛÓ¬ ø¬ÛÀ‰¬±1±º
Úª ‚Ú øÊ√øÚ ∆Ê√À‰¬ ø¬ıÊ≈√ø1 ά◊Ê√≈1±ºº45
˜±ÀÔø˝√√ ‡G√ ø¸‡Gfl¡ ˘≈À˘º
Œ˝√√ø1ÀÓ¬ ˝√√±ø¸ ˆ≈¬ªÚ øÓ¬øÚ46 ˆ≈¬À˘ºº
·À˘ &?±1 ˝√√±1 Ó‘¬ˆ¬e¬ˆ¬±Àªº
’Ò1 ˜Ò≈1 Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˝◊√ÀÓ¬ Ê√±Àªºº
‰¬1Ì ¬ÛÇÊ√ ˜øÌ ˜ø?1 Œ1±˘º
Ó¬±À˝√√ ˜ÀÊ√±fl¡ ˜Ú ˙ÇÀ1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ – ‹‰¬Ú õ∂fl¡±À1 ¿fl‘¡¯û¡– ’iß õ∂±Ô«Ú± ‰¬À˘ –
ø¬ıõ∂¸ªfl¡ fl¡•ú«-·¬ıı« √”√1 fl¡˚˛˘ – ¬ÛøÓ¬¸ªfl¡ õ∂¸±√ Œ√˘˝√√ – ›ø˝√√ ¬ÛøP
õ∂¸±√ Ú±˜ ڱȬ ¸•Û≈Ì« Œˆ¬˘º ˝◊√˝√±fl¡ Œ˚ ¸ª Œ˘±Àfl¡ – ˆ¬øMê√ ˆ¬±Àª

45º¬ Û±.˙…±˜˘ ’e ¬ÛœÓ¬ ø¬ÛÀ‰¬±1±º 1ª‚Ú øÊ√øÚ ∆˚À‰¬ ø¬ıÊ√≈√ø1 ά◊ÀÊ√±1±º

46º ˆ”¬ªÚ øÓ¬øÚº

59
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·±Àª – Œ˚ ˆ¬±ªÚ± fl¡1˚˛ – Ó¬±1± ¸ª1 fl‘¡¯û¡‰¬1ÀÌ – ¬Û1˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ı±Ï¬ˇ˚˛

– ˝◊√˝√± Ê√±øÚ fl‘¡¯û¡‰¬1ÀÌ ˙1Ì ¸±1 fl¡˚˛ fl¡À˝√√“± – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı√±˘ ˝√√ø1ºº47

ºº ˝◊√øÓ¬ ¬ÛPœõ∂¸±√ ڱȬfl¡— ¸˜±5˜ƒºº

47º ¬Û±. [fl¡] ë’±À˝√√ ¸˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡, ‹‰¬Ú ¬Û1fl¡±À1 ¿fl‘¡¯û¡’iß õ∂±Ô«Ú± Â√À˘
ø¬ıõ∂¸ªfl¡ fl¡˜« ·¬ı« √”√1fl¡˚˛˘, ø¬ıõ∂¬ÛPœ¸ªfl¡ õ∂¸±√ Œ√˘˝√√º ›ø˝√√ õ∂¸±√fl¡ Œ˚ ˝◊√26√±
fl¡1˚˛ Œ˚ fl‘¡¯û¡‰¬1ÀÌ ¤fl¡ ˙1Ì U˚˛± ˝√√ø1&Ì |ªÌ fl¡œÓ¬«Ú fl¡˚˛ fl¡U õ∂¸±√ ¬Û±À1, ’Ú…Ô±
Ú±¬Û±Àªº ˝◊√˝√± Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº [‡] ¸±˜±1øÌ1 ¸”SÒ±11 fl¡Ô± ÚÓ≈¬Ú
fl¡˜˘±¬ı±1œ ¸S1 ڱȬӬ Ú±˝◊√º

60
 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì

‰¬ø1S
¬Û≈1n∏¯∏ ¶aœ
¸”SÒ±1 1n∏ø%Ìœ
¿fl‘¡¯û ˘œ˘±ªÓ¬œ
¬ıËp¡± ˜√Ú˜?1œ } 1n∏ø%Ìœ1 ¸‡œ
Ú±1√ Œ√ªfl¡œ [|œfl‘¡¯û1 ˜±Ó‘¬,
¸≈1øˆ¬ [¡Z±1fl¡±1 ˆ¬±È¬] ’Ú…±Ú… ¶aœ ¸fl¡˘]
˝√√ø1√±¸ [fl≈¡øGÚ1 ˆ¬±È¬] ˙˙œõ∂ˆ¬± [1±Ìœ, 1n∏ø%Ìœ1
ά◊Xª [¿fl‘¡¯û1 ¬ıg≈] ˜±Ó‘¬, ’±Rœ˚˛ ¸fl¡˘]
ˆ¬œÉfl¡
1n∏% [ˆ¬œÉfl¡1 ŒÊ√…ᬠ¬Û≈S, 1n∏ø%Ìœ1
ŒÊ√…ᬠw±Ó¬±]
ø˙q¬Û±˘ [Œ‰¬√œ 1±Ê√…1 1Ê√±, 1n∏%¬ıœÀ1
1n∏ø%Ìœfl¡ ø¬ı˚˛±ø√¬ıÕ˘
øÚ˜LaÌ fl¡ø1 ’Ú± ¬Û±S]
Ê√1±¸g ’±1n∏ ’Ú…±Ú… 1Ê√± ¸fl¡˘
.
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ºº 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬ºº
ºº ¿fl‘¡¯û±˚˛ ÚÀ˜±Ú˜–ºº

Œù≠±fl¡ºº
˚»¬Û±√¬ÛÇÊ√1Ê√– ø˙1¸± ¸≈À1˙±–
˙¬ıı«±√À˚˛±ø√øª¯∏À√±˝√√ øÓ¬-˜≈√≈¡Z˝√√øôLº
˚» fl¡œM√√« Ú±» fl¡ø˘˜˘— ˜Ú≈Ê√±ô¶…Ê√øôL
fl‘¡¯û¸… Ó¬¸… ‰¬1Ì— ˙1Ì— ¬ıËÊ√À˜–ºº
’ø¬Û ‰¬ºº
∆‰¬√…±√œiß‘¬ÛÓ¬œÚƒ øªøÊ√Ó¬… Ó¬1¸± Œ˚Ú±˝√√+Ó¬±1n∏ø%Ìœ
Œ˚Ú±ÀÊà øªøÚ7¡¡¡œ«Ó¬… √≈√7¡¡¡«˚˛±ø1¬Û≈– 1n∏%œ øª1+¬Ûœfl‘¡Ó¬–º
∆ª√ˆ¬«…±— øªøÒªø¡Zª±˝√√˜fl¡À1±√ƒ√ Œ˚± √¡Z±1±ªÓ¬…±— ˜≈√±
Ó¬Õ¶ú ¿¬Û1˜±RÀÚ ˆ¬·ªÀÓ¬ fl‘¡¯û±˚˛ fl≈¡À•ú«± Ú˜–ºº
Ú±µœ ·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˜±Ú ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
Ê√˚˛ Ê√·Ê√œªÚ ˜≈1±1n∏º
¬Û±Àª ¬Û1̱˜ ˝√√±˜±1n∏ºº
¬Û√ºº
¬Û∞´û˜≈À‡ ˚±À˝√√ Ó≈¬øÓ¬ ¬ı≈ø˘º
ø˙À1 ˝√√1 Ò1 ¬Û√Ò”ø˘ºº
˚±À˝√√ ¸≈1±¸≈1 fl¡1n∏ Œ¸ª±º
Œ¸±ø˝√√ Œ˜±ø˝√√ ·øÓ¬ Œ√ª Œ√ª±ºº
ø1¬Û≈ Ú‘¬Û¸ª Œ˚±ø˝√√ øÊ√øÚº
˝√√1˘ ˝√√1À¯∏ 1n∏fl¡ø˜ø̺
fl¡1˘ ø¬ıø¬ıÒ ø¬ı˘±¸ºº

63
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl¡˝√√Ó≈¬ ˙√Ç1 ˝√√ø1 √±¸ºº

Ú±µ…ÀôL ¸”SÒ±1º
’˘˜øÓ¬ øªô¶À1̺º
õ∂Ô˜— ˜±ÒÀª± ˜±ÒÀª± ˝◊√Ó≈¬…M3ê√± ÚQ± Ú±1±˚˛Ì— ¸ˆ¬±¸√– ¸À•§±Ò…±˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
Œˆ¬± Œˆ¬±– ¸ˆ¬±¸√– ˚≈˚˛—1 ˙‘Ì≈Òı— |X˚˛±Ò≈Ú±º
1n∏ø%Ìœ˝√1Ì— Ú±˜ ڱȬfl¡— ˜≈øMê√ ¸±Òfl¡˜ƒºº
˜øV«¤ ø¬ı¯∏Ò1 fl¡±ø˘º
˚˜≈Ú± ˝}√√ øÚfl¡±ø˘ºº
fl≈¡¬ı≈Ê√± fl¡±˜ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”1˘
¬ı1√ ¬ı1√ ¬ıÚ˜±˘œºº
˚±Àfl¡ø1 ¤ &Ì¡ Ú±˜º
Ê√·Ê√Ú ¬Û”1˘ ¬fl¡±˜ºº
¬Û±¬Ûœ ¬Û±¬Û ¬Û1±ˆ¬ª ˆ¬Õ?
Œ˚± ˜≈À˝√√ Œ˘ø˝√√ ’øª1±˜ºº
Œ¸±ø˝√√ fl‘¡¯ûfl¡¡ ڱȬfl¡º
¬Û±¬Û ˜”˘ ά◊Ó¬¬Û±Ó¬fl¡ºº
qÚ ¸±Ò≈Ê√Ú ˚±Àfl¡ø1 ˝◊√26√±
˚±ø˝√√ÀÓ¬ ∆¬ıfl≈¡F ¬ı±È¬fl¡ºº
fl‘¡¯û¡ ‰¬ø1S ’øÓ¬ ¸±1º
1n∏fl¡ø˜Ìœ ˝√√1Ì ø¬ı˝√√±1ºº
Ó¬±À˝√√ qøÚÀÓ¬ ˆ¬øÌÀÓ¬ ¬Û±ªÓ¬
¬Û±¬Û ¬ÛÀ˚˛±øÚøÒ ¬Û±1ºº
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸±Ò≈ ¸ˆ¬±¸√º
’±Àª ˜1Ì ˜˝√√± ’±¬Û√ºº

1º ¬ Û±. ¸±Ò≈º

64
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ê√±Ú˝√√ fl‘¡¯û¡ ‰¬ø1S ˜‘Ó≈¬… Ó¬±1fl¡

fl¡±1fl¡ ˜≈fl≈¡øÓ¬ ¸•Û√¬ºº
Ò1˜fl¡ 1±Ê√± Ú±˜º
Ê√±øÚ Úfl¡1± ø¬ı1±˜ºº
fl‘¡¯û¡ øfl¡Ç1 ˙√Ç1 fl¡˝√√˝◊√
ά±øfl¡ Œ¬ı±˘√√U 1±˜ 1±˜ºº
¸”Sºº
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸ˆ¬±¬Û√ – ¸±Ò≈Ê√Ú – Œ˚ Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ Ú±1±˚˛Ì – ˚±À˝√√ø1
’—˙ ’ªÓ¬ø1 – ¬ı±1•§±1 ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1 ˝√√1˚˛ – Œ¸±ø˝√√ ˆ¬·ªôL ¿fl‘¡¯û¡ –
¸±é¬±ÀÓ¬ ’±¬Û≈ÀÚ ’ªÓ¬ø1 – ›ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì ø¬ı˝√√±1 Ú‘Ó¬… ¬Û1˜
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡¬ fl¡1¬ı – Ó¬±À˝√√ ¸±ªÒ±ÀÚ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√º õ∂Ô˜ ά◊Xª ¸ø˝√Ó¬
¿fl‘¡¯û¡¬õ∂Àª˙ – Ó¬√ÚôL1 – ¸ø‡¸ª ¸ø˝√Ó¬ – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ¬õ∂Àª˙ – ˝◊√øÓ¬
:±Q± ¸À¬ıı« ¸±ªÒ±ÀÚ ø¶ö˚˛Ó¬±˜ƒºº
¬Û≈Ú– ¸”SÒ±1ºº
’±fl¡±À˙ fl¡J«— √Q± ¸√eœfl¡ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø√e– øfl¡ ¬ı±√… qøÚÀ˚˛ºº
¸√eœ Œ¬ı±˘ºº
¸ø‡ – Œ√ª√≈√µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬ – ’±À˝√√ Œ√ª √√≈µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬º
¸”Sºº
’±– Œ¸ ¬Û1˜ ÷ù´1 ¿fl‘¡¯û¡ø˜˘˘ ø˜˘˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl‘¡¯û– ¶§fl¡±ôL…± fl¡±˜Àfl¡ÃøȬøÊ√»º
Ê√·Ó¬±— Ê√ÚÀfl¡± Ò±Ó¬± Œ¸±Xª– ¸±Ò≈ª±gª–ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸ˆ¬±¸√ Œ˘±fl¡ – ˝√√±˜≈ ˚±fl¡1 fl¡Ô± fl¡Õ˝√√øÂ√ – Œ¸±ø˝√√ ¿fl‘¡¯û ά◊Xª
¸ø˝√Ó¬ ’±ªÓ¬ ¤ ’±ªÓ¬º ˝◊√øÓ¬ ¸√eœ øک硱ôL–ºº3
2º 1±¸-ø¬ı˘±¸º 3º ¬Û±. ˝◊√øÓ¬ ¸”S øک硱ôL–

65
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº ¬1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘

ÒËn∏—ºº
’±Àª Ê√·Ó¬&1n∏ fl¡˚˛ ¬Û1Àª˙º
øÊ√øÚÀ˚˛ fl¡±˜Àfl¡ÃøȬ ÚȬ¬ı1 Œ¬ı˙ºº
¬Û√ºº
˙…±˜˘ Ó¬Ú≈ ¬ÛœÓ¬ ’•§1n∏ ˘±¸±º
¬ı√Ú ˝◊√µ≈ 1n∏ø‰¬ ÷¯∏Ó¬ ˝√√±¸±ºº
Ú˚˛Ú ¬ÛÇÊ√ ˆ”¬Ê√ ˘ø•§Ó¬ Ê√±Ú≈º
fl¡ÀF Œfl¡Ãdˆ¬ Úª Œ˙±øˆ¬Ó¬ ˆ¬±Ú≈ºº
˝√√±1 ˜≈fl≈¡Ó¬ ˜øÌ fl≈¡G˘ Œ√±À˘º
‰¬1Ì ¬Û√ÇÊ√ ˜˝√√ ˜ø?1 Œ1±À˘ºº
˙˙Ò1 Œfl¡±øȬ fl¡±øôL ¬Û1fl¡±˙±º
˙√Ç1 fl¡˝√√ ›ø˝√√ Œfl¡˙ª √±¸±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ õ∂fl¡±À1 – ¿fl‘¡¯û¡ õ∂Àª˙ fl¡˚˛fl¡À˝√√± – ¸ˆ¬±Ó¬ ¤fl¡ ¬Û±˙ U˚˛± 1˝√√˘º
Ó¬Ú√ôL1 ¬1n∏ø%Ìœfl¡ ¬õ∂Àª˙ qÚ˝√√º [¸eœ õ∂Àª˙]4 ’±À˝√√ ¸øe – øfl¡ ¬ı±√…
¬ı±Ê√˚˛ºº
¸eœ Œ¬ı±˘ºº
’±– Œ√ª ¬ı±√… ¬ı±Ê√Ó¬º
¸”Sºº
’±– Œ¸ Œ·±¸±Úœ 1n∏fl¡ø˜Ìœ ø˜˘˘ ø˜˘˘– ’¤ Œ˘±fl¡ Œ√‡˝√√5º
Œù≠±fl¡ºº
1n∏ø%Ìœ— fl¡±1˚˛±˜±¸ õ∂Àª˙— ¸‡œ ¸—˚≈Ó¬±˜ƒº
Œ˜±˝√√˚˛Úƒ ˝√√¯∏«˚˛Úƒ ‰¬±1n∏ 1+¬Û ˘±ªÌ…fl¡±øôLøˆ¬–ºº

¬4º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

5º ¬Û±.ë’À˚˛ Œ˘±fl¡ Œ√‡˝√√í- Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

66
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸”Sºº
¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬– Œ¸ 1n∏fl¡ø˜Ìœ ∆˚À‰¬ õ∂Àª˙ fl¡˚˛˘– Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√–
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º

·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ ºº ˜±Ú ¤fl¡Ó¬±ø˘

ÒËn∏—ºº
’±ªÓ¬ 1n∏fl¡ø˜Ìœ fl¡˚˛ ¬Û1¸±16º
¸‡œ¸ª ¸Àe 1Àe fl¡1Ó¬ ø¬ı˝√√±1ºº
¬Û√ºº
÷¯∏Ó¬ ˝√√±ø¸Ó¬ ˜≈‡ ‰¬±µ ά◊ÀÊ√±1º
√˙Ú Œ˜±øÓ¬˜ ∆˚‰¬ Ú˚˛Ú ‰¬Àfl¡±1ºº
˜±øÌfl¡ ˜≈fl≈¡Ó¬ fl≈¡G˘ ·G ŒÎ¬±˘º
fl¡Úfl¡ ¬Û≈Ó¬˘œ Ó¬Ú≈ Úœ˘ øÚÀ‰¬±˘ºº
fl¡1 fl¡ÇÌ Œfl¡˚˛≈17 Á¡Úfl¡±1º
˜±øÌfl¡ fl¡±ø∞´û 1ø‰¬Ó¬ Œ˝√√˜˝√√±1ºº
‰¬˘±˝◊√ÀÓ¬ ‰¬1Ì ˜ø?1 fl¡1n∏ Œ1±˘º
1+À¬Û ˆ≈¬ªÚ ˆ≈¬À˘ ˙√Ç1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√ – Œ¸ Œ·±¸±Úœ Œ√ªœ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – ‹‰¬Ú õ∂Àª˙ fl¡˚˛ fl¡U“
– Ú‘Ó¬… fl¡À˚˛ – ¤fl¡ ¬Û±˙ U˚˛± 1˝√√˘º Ó¬√ÚôL1 – ¬õ∂dÓ¬ fl¡Ô± qÚ˝√√ –
¸≈1øˆ¬ Ú±˜ ¤fl¡ øˆ¬é≈¬fl¡¬ ˆ¬±È¬ – fl≈¡øGÚ Ú·1œ ˝√√ÀôL – ¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ¬õ∂Àª˙
fl¡˚˛ fl¡U8 – fl‘¡¯ûfl¡ Œˆ¬È¬ ¬Û±ª˘º Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û¡¬ı±Ó¬ ¬Û≈‰¬Ó¬º
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’¤ øˆ¬é≈¬fl¡ – ŒÓ¬±À˝√√± Œfl¡±Ô± ˝√√ÀôL ¬¤Ô± ’±ªø˘ øÔfl¡ –

6º ¬Û±. fl¡À˚˛± ¬Û˚˛¸±1 7º ¬Œfl¡Ê√≈√1 8º ë¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ¬õ∂Àª˙fl¡˚˛ fl¡Uí- Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±

¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

67
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œù≠±fl¡ºº
fl¡ô¶— fl¡¶ú±ø√˝√±˚˛±Ó¬– ¬Û‘©Ü– fl‘¡À¯ûÚ øˆ¬é≈¬fl¡–º
õ∂±˝√√±˝√√—¬¡fl≈¡øGÚ±iß±Ô Q±— ø√√‘é≈¬ø1˝√√±·Ó¬–ºº
øˆ¬é≈¬fl¡ Œ¬ı±˘ºº
˝√√±˜≈ ¸≈1øˆ¬ Ú±˜ ˆ¬±È¬– fl≈¡øGÚ ˝√√ÀôL ŒÓ¬±˝√√±fl¡ √1˙Ú øÚø˜ÀM√√ – Œ˝√√Ô± ’±ª˘
øÔfl¡ – ’±– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ’¬Û1+¬Û 1+¬Û ¸•ÛøM√√fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı – Œ˝√√
¶§±ø˜ fl‘¡¯û –¡˝√√±˜±1 1±Ê√ÚøµÚœ 1n∏fl¡ø˜Ìœ ˚ª ŒÓ¬±˝√√±1 ·‘ø˝√√Úœ ˝√˚˛ – ŒÓ¬Àª
Ó¬ª ·‘˝√¬ı±¸ ¸Ù¬˘ ˝√√˚˛ – Œ¸ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ 1+¬Û&Ì øfl¡ÀÂ√± fl¡˝√√¬ı – Ó¬± qÚ˝√√º
ˆ¬øȬ˜±ºº
¬Ûø1 ¬Û≈Ú≈ ˆ¬±È¬ ‰¬¬Û˚˛ fl¡˝√√ ¬ı±Ìœº
fl‘¡¯ûfl¡ ’±& 1+¬Û ¬ı‡±øÚºº
Ê√˚˛ ˚√≈√ÚµÚ Œ√ªfl≈¡ Œ√ª±º
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ fl¡1U ¬ıU Œ¸ª±ºº
ŒÓ¬±ø˝√√ ˜ø˝√√˜± fl¡˝√√Ó≈¬ Ú±ø˝√√ ’ôL¬º
¬Û”1˘ ¬Û1˜± fl¡œø1øÓ¬ ø√·ôLºº
Ó≈¬U ¸˜ ¬Û≈1n∏¯∏ fl¡øÓ¬U Ú±ø˝√√ ¬Û±˝◊√º
qÚ ’ª ¬ı‰¬ÀÚfl¡ Œ¬ı±À˘±À˝“√± Œ·±¸“√±˝◊√ºº
˝√√±˜±fl≈¡¡ fl≈¡øGÌ Ú·1œ ’Ú≈¬Û±˜º
’±ÀÂ√ fl¡Ú…± ¤fl¡ 1n∏fl¡ø˜Ìœ Ú±˜ºº
ˆ¬œ∏Éfl¡ 1±Ê√ ÚøµÚœ ¬ı1 ¬ı±˘±º
¬ı±Ï¬ˇ˚˛ øÊ√øÚ Úª ‰¬±µfl¡ fl¡˘±ºº
øfl¡ fl¡˝√√¬ı 1˜Ìœfl¡ 1+¬Û ¬Û1‰≈¬1º
¬ı˚˛Úfl¡ Œ¬Ûø‡ ‰¬±µ Œˆ¬ø˘ √”√1ºº
Ú˚˛Úfl¡ Œ¬Û√ø‡ ¬Û±˚˛ ¬ı1 ˘±Ê√º
fl¡˚˛˘ Á¡•Û fl¡˜˘ Ê√˘˜±Ê√ºº
¬ıµ≈ø˘ ’øÒfl¡ ’Ò1 fl¡1n∏ fl¡±øôLº
›øÓ¬˜ Œ˜±øÓ¬˜ √˙Úfl≈¡ ¬Û±øôL¡ºº

68
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸≈¬ıø˘Ó¬ ˆ≈√¬Ê√ ˚≈· 1Ó¬Ú Œ˜±˘±Úº

ά◊1n∏ fl¡ø1fl¡1 fl¡øȬ ά◊˜1n∏fl¡ ͬ±Úºº
Úª ¬Û~ª 1n∏ø‰¬ ¬Û√˚≈· Œ˙±À˝√√º
Œ¬Ûø‡Ó¬ ¸≈1 Ú1 qøÚ ˜Ú Œ˜±À˝√√ºº
¬ı±Ìœ ’ø˜˚˛± 1¸ &ÀÌ ŒÚ±À˝√√ ˝√√œÚº
1±Ê√fl≈¡˜±1œfl¡ ¬ı˚˛¸ ÚªœÚºº
fl¡Ó¬ÀÚ± ˚Ó¬ÀÚ ø¬ıøÒ fl¡À˚˛± øÚ1˜±Ìº
Œ¸±ø˝√√ fl¡Ú…± Œ˝√√±Àª õ∂ˆ”¬¡ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¸˜±Úºº
fl¡˝√√˘≈ ¶§1+¬Û ’ª ¬ı‰¬Ú ø¬ı‰¬±ø1º
Œ˝√√±ª˚˛ ·‘ø˝√√Ìœ ˚ª 1n∏fl¡ø˜Ìœ Ú±1œºº
Ó¬ª ·‘˝√ ¬ı±¸ ¸Ù¬˘ ˝√√˚˛ Ú±Ôº
fl¡˝√√˘ ˆ¬±È¬ ά◊¬Û1 Ó≈¬ø˘ ˝√√±Ó¬ºº
fl‘¡¯û¡¬øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙√Ç1 Œ¬ı±˘º
fl¡1n∏ ’ª Ú1 ¸ª ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1n∏ø%Ìœfl¡ 1+¬Û-&Ì qøÚ¤fl¡À˝√√± – ¿fl‘¡¯û¡Œ˝√√ͬ ˜±Ô fl¡˚˛ –
øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 – ‚Ú ‚Ú 1n∏ø%Ìœfl¡ ˜±S Ò…±Ú fl¡˚˛ 1˝√√˘ºº ¿fl‘¡¯û
ά◊√Xªfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸ø‡ – ›À˝√√± ˆ¬~ ˆ¬±È¬ – ά◊øÚfl¡1 ˜Ú ¬Û”ø1À˚˛ – ¬ı√UÓ¬ ¬Û1¸±√ Œ˝√√ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ’±À√À˙ – ά◊XÀª ¬ıUÓ¬ ÒÚ – ˆ¬±È¬fl¡ Œ√˘˝√√º fl‘¡¯ûfl¡
¬Û1¸±√ ¬Û±˚˛± – ø‰¬1?œª Œ·±¸±ø¤û ¬ı≈ø˘ – ¸≈1øˆ¬ ¸ÀôL±À¯∏ Œ√À˙ Œ·˘º
Œù≠±fl¡ºº
|n∏Q± øˆ¬é≈¬˜≈‡±» fl‘¡À¯∏û± 1n%œ∏Ì…± – 1+¬Û˜æ”√Ó¬˜ƒº
Q±À˜ª√ ¸Ó¬Ó¬— Ò…±˚˛±Úƒ Ó¬À¶öà ª…±fl≈¡˘˜±Ú¸ –ºº

69
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸”Sºº
øˆ¬é≈¬fl¡ ˜≈À‡ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ 1+¬Û-&Ì qøÚ¤ – ¿fl‘¡¯û ’±Ú ø‰¬ôL± ¸¬ı ŒÂ√±øάˇ¤
1±øS ø√ªÀ¸ – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ˜±S Ò…±Ú fl¡˚˛ 1˝√√˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 À¬ı√±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº ¬1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
øõ∂˚˛±Àfl¡ø1 fl¡±ø˝√√Úœ – qøÚ¤ ˜≈1±ø1º
ø¬ı1À˝√√ √˝√Ú≈ ø‰¬M√√ ’±fl≈¡˘ øfl¡ø∞´ûÓ¬
˜±Ú¸ ˜√Ú ø¬ı·±ø1ºº
¬Û√ºº
Ê√·Ó¬ øÚ¬ı±¸ ù´±¸ ‚Ú ŒÙ¬±fl¡±1À˚˛
ø‰¬øôLÀÓ¬ 1n∏fl¡ø˜Ìœ Ú±1œº
fl¡˜Ú ά◊¬Û±À˚˛ ¬Û±˝◊√ ¬Û≈Ú≈ ¬Û1˙Ú
√1˙Ú 1±Ê√fl≈¡˜±1œºº¡
&øÌÀÓ¬ fl¡±ø˜Ìœ ˚±ø˜Ìœ ˚±˝◊√9
Ú˚˛ÀÚ øÚµ Ú±ø˝√√ ’±Àªº
ø√ª¸ 1Ê√Úœ ˝√√ø1 1˝√√ø˘ øÒ˚˛±˝◊√
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ¬1¸ ·±Àªºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬Û1fl¡±À1 ¿fl‘¡¯û – øõ∂˚˛±fl¡ ø¬ı1˝√√±ÚÀ˘ – ’±fl≈¡˘ U˚˛± –¡˝√√± 1n∏ø%Ìœ
˝√√± 1n∏ø%Ìœ – ˜±S ¬ı±Ó¬10 ŒÙ¬±fl¡±ø1 fl¡U – 1n∏ø%Ìœ˜˚˛ ˜±S Œ√ø‡¤ –
¸¬ı«Ô± 1˝√√˘º fl‘¡¯ûfl¡ √≈‡ øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬√ôL1 – 1n∏ø%Ìœfl¡
¬ı‘Ó¬±ôL qÚ˝√√º ¡Z±1fl¡±˝√√ÀôL ˝√√ø1√±¸ Ú±˜ – ¤fl¡ øˆ¬é≈¬fl¡ ˆ¬±È¬ fl≈¡øGÌ ∆·˚˛±
– 1±Ê√ÚøµÚœfl¡ √1˙Ú Œˆ¬˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡¤ ¬ı±Ó¬ ¬Û≈‰¬Ó¬ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ øˆ¬é≈¬fl¡ – Ó≈¬U¬¬Œfl¡ – Œfl¡±Ô±˝√√ÀôL ¤Ô±ªø˘ øÔfl¡∑
¬9º ¬Û±. ˚±˚˛ 10º ¬ı±fl¡…º

70
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
Œfl¡± ˆ¬ª±øÚ˝√√ ¸•x±5– ¬Û‘À∏©Ü± øˆ¬é≈¬1ˆ¬±¯∏Ó¬º
¡Z±1fl¡±Ú·1±» ¬õ∂±5– õ∂±Ô«Àfl¡±˝√√ ˝√ — Ú‘¬Û±RÀÊ√¬ºº
øˆ¬é≈¬fl¡ Œ¬ı±˘ºº
’ –¬˝√√±˜≈ √¡Z±ø1fl¡± øÚª±¸œ – ˝√√ø1√±¸ Ú±˜ øˆ¬é≈¬fl¡ ˆ¬±È¬ – ˝√√±˜±1 ¸≈ ø√ª¸
– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ √1˙Ú Œˆ¬˘≈ – ’±– ¬ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ’¬Û1+¬Û ¸•ÛøM√√fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡
fl¡˝√√¬ı – ˝√√±˜±1 √¡Z±ø1fl¡±Ú±Ô ¿fl‘¡¯û¡– Œ¸ Œ˚Àª ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¶§±˜œ ˝√√˚˛ –
ŒÓ¬Àª ¤1+¬Û Œ˚ÃªÚ – ¸±Ù¬˘ ˝√√¤º ˝√√± ˝√√± 1±Ê√ÚøµÚœ – Œ¸ ¿fl‘¡¯ûfl¡
1+¬Û-&Ì øfl¡Â√≈√ fl¡À˝√√“± – Ó¬± qÚ˝√√ºº
ˆ¬øȬ˜±ºº
qÚ qÚ 1n∏fl¡ø˜Ìœ ˜±˝◊√º ˝√√ø1 &Ì fl¡˝√√Ú Ú˚±˝◊√ºº
˜≈‡ ˝◊√µ≈ Œfl¡ÃøȬ ¬Û1fl¡±˙º √˙Ú Œ˜±øÓ¬˜ ˜µ˝√√±¸ºº
Ú˚˛Ú ¬Û√ÇÊ√ Úª ¬Û±Ó¬±º fl¡1Ó¬˘ ά◊Ó¬¬Û˘ 1±Ó¬±ºº
˜√Úfl¡ ÒÚ≈ wªˆ¬eº ˆ”¬Ê√ ˚≈· ¬ıø˘Ó¬ ˆ≈¬Ê√eºº
¬ı˝√√˘ ¬ıé¬ ø¸—˝√√¬ıgº øS¬ıø˘ ¬ıø˘Ó¬ fl¡øȬ fl¡gºº
ά◊1n∏ fl¡ø1 fl¡1 ’ªˆ¬±¸º ˜‘√≈ ¬Û√ ¬ÛÇÊ√ ø¬ıfl¡±˙ºº
Ú‡‰¬˚˛ ‰¬±µfl¡ ¬Û±øôLº ¬Û√Ó¬˘ ’±1fl¡Ó¬ ˆ¬±øôLºº
ÒıÊ√ ¬ı< ’√Ç≈˙ Œ˙±À˝√√º
11
Œ¬Ûø‡À˚˛ øSˆ≈¬ªÚ Œ˜±À˝√√ºº
’øˆ¬Úª Ó¬1n∏Ì ˜”1n∏øÓ¬º øfl¡ fl¡˝√√¬ı 1+¬Ûfl¡ ø¬ıˆ”¬øÓ¬ºº
·øÓ¬ ·yœ1 ˜‘·1±Ê√º Œfl¡ÃøȬ ˜√Ú Œ˝√√ø1 ˘±Ê√ºº
Ó≈¬U“¬ Úª Ó¬1n∏Ìœ ¬õ∂Ò±Ú º
12
Œ¸± ˝√√ø1 ÚªœÚ ˚≈ª±Ú13ºº
√≈U“ ¤fl¡ ¬ı˚˛¸ ¸˜±Úº fl¡˚˛ø˘ ø¬ıøÒ øÚ1˜±Ìºº
ˆ≈¬ªÚ øÚ1n∏¬Û˜ 1+¬Ûº qÚ ÒøÚ ¬ı‰¬Ú ¶§1+¬Ûºº
˚ª Ó≈¬ª± ¬ÛøÓ¬ Œ¸±ø˝√√ Œ˝√√±˝◊√º ¸±Ù¬˘ ÊÚ˜ Ó¬ª ŒÓ¬±˝◊√ºº
fl¡˝√√˘≈ øˆ¬é≈¬fl¡ ¸ª Ê√±øÚº fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 Œ¬ı±˘ ¬ı±Ìœºº
ŒÓ¬Ê≈ ¸±˜±øÊ√fl¡ fl¡±˜º ά±øfl¡ √Œ¬ı±˘U“ 1±˜ 1±˜ºº
11º ¬ÒıÊ√ ˚ª ¬Û√ÇÊ√ Œ˙±À˝º√√ 12º õ∂Ò±Úº 13º ¬Ê√≈√ª±Ú±º

71
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – øˆ¬é≈¬fl¡ ˜≈À‡ – fl‘¡¯ûfl¡ 1+¬Û&Ì qøÚ¤ – 1n∏ø%Ìœfl¡ ˜ÀÚ ¬Û1˜
’±Úµ ø˜˘˘º ’øÓ¬ ˝√√ø1À¯∏ ¸‡œfl¡ ¸À•§±øÒ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸ø‡ ˜√Ú ˜?1œ– ›ø˝√√ ˆ¬~ ˆ¬±È¬ – ά◊øÚfl¡1 ˜Ú ¬Û”ø1À˚˛ ¬ıUø¬ıÒ õ∂¸±√
Œ√˝√ºº
¸”Sºº
Œ√ªœfl¡ ’±À√˙ qøÚ fl¡À˝√√“± – ˜√Ú ˜?1œ ¬ıUÓ¬1 1Ê√Ó¬ ¸≈ªÌ« ’±øÚ –
ˆ¬±È¬fl¡ Œ√˘˝√√º ø‰¬1?œª ø‰¬1?œª ˜±˝◊√ Œ¬ı±ø˘ – ά◊»¸≈Àfl¡ øˆ¬é≈¬fl¡ ˆ¬±È¬ –
øÚÊ√ Œ√À˙ Œ·˘º Ó¬√ÚôL1 – ¬1n∏ø%Ìœ øˆ¬é≈¬fl¡ ˜≈À‡ fl¡Ô± qøÚ¤¬Œ˜±ø˝√√Ó¬
˝√√˚˛± – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¶§±˜œˆ¬±Àª ¬ı1˘º fl‘¡¯û¡¢∂±˝√√ ˝√+√À˚˛ Ò1˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1Ì
ø‰¬øôL¤ – ˜±S ¸¬ı«Ô± 1˝√√˘ºº ’±Ú ø‰¬ôL± ¸ª Â√±Î¬ˇ˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡¯û¸… 1+¬Û˘±ªÌ…|ªÀÌÚ øªÀ˜±ø˝√√Ó¬±º
√ÀÒà Ӭ2‰¬1̱Ày±Ê√— ˆ¬Ê√Úœ˚˛—¸Ó¬±— ¸Ó¬œºº
¸”Sºº
Œ¸ 1±Ê√fl≈¡˜±1œ 1n∏fl¡ø˜Ìœ¡– fl‘¡¯ûfl¡ 1+¬Û-˘±ªÌ… qøÚ¤ – Œ˜±ø˝√√Ó¬ ˝√√˚˛± –
∆˚À‰¬ fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôL¤ 1˝√√˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±ª±1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
∆fl¡‰¬Ú Œfl¡˙ª √1˙Ú Œ˝√√±˝◊√º
˝√√1 ø¬ıÀÚ ø¬ıÙ¬ø˘ Ê√Ú˜ ’ª Œ˜±˝◊√ºº
¬Û√ºº
¬ı¸øÓ¬ ø√·ôL1 Ú±Ó¬ ˝√√±˜±1n∏º
Œˆ¬È¬ fl¡˜ÀÚ Œ˝√√±˝◊√ ¶§±˜œ ˜≈1±1n∏ºº

72
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˝√√±˜≈ øfl¡√Ç1œ ˝√√ø1 Ú±Ô ˝√√±˜±1º

fl¡˝√√ ˙√Ç1 1n∏fl≈¡Ìœfl¡ Œ¬ıª˝√√±1ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Œ√‡≈ Œ√‡≈ – 1n∏ø%Ìœ ‹‰¬Ú fl‘¡¯û¡‰¬1Ì ø‰¬øôL¤ 1˝√√˘º Ó¬√ôL1
– 1n∏ø%Ìœfl¡ ø¬ÛÓ¬± – ı‘X 1±Ê√± ¬ˆ¬œÉfl¡ – ¬Û±S˜Laœ :±øÓ¬¸ªfl¡ ’±øÚ
fl¡U – Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬± qÚ˝√√ºº
ˆ¬œÉfl¡ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬Û±S˜Laœ :±øÓ¬ ¸ª – ˝√√±˜±1 √≈√ø˝√√Ó¬± 1n∏fl¡ø˜Ìœ ø¬ıª±˝√√fl¡¬ Œ˚±·…±
Œˆ¬˘ – fl¡Ú…±fl¡ ¸√‘√˙ ¬ı1 Œfl¡±Ú Ô±Àfl¡ øÔfl¡º ¸ªø˝√√ ø¬ı˜ø1¯∏ fl¡À˚˛ Œ¬ı±À˘
˝√√±˜≈ Ê√±Ú≈ – ¤fl¡ ∆√ªfl¡œÚµÚ ø¬ıÀÚ – fl¡Ú…±fl¡ ¸˜±Ú ¬ı1 Ú±ø˝√√ – ˚¬ı
¸ªø˝√√ ˆ¬~ Œ√‡˝√√ – Ó¬Àª ¶§˝√Àô¶ fl‘¡¯ûfl¡ fl¡Ú…± √±Ú fl¡À1±À˝√√“±ºº
:±øÓ¬¸ª Œ¬ı±˘ºº
ÒÚ… ÒÚ… 1±Ê√± – ’ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ά◊M√˜ ˜øÓ¬ øÔfl¡ – ’À¬Û鬱 Ú±ø˝√√ fl¡1˝√√
– ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ ¿fl‘¡¯ûfl¡ fl¡Ú…± √±Ú fl¡1˝√√ – ¬Û≈1n∏¯∏ ά◊X±1 Œ˝√Ãfl¡¡º
¸”Sºº
Œ˚ 1±Ê√˜ø˝√√¯∏œ ˙˙œõ∂ˆ¬±¡– Ó¬±U ¶§±˜œfl¡ Œ¬ı±˘˘º
˙˙œõ∂ˆ¬± Œ¬ı±˘ºº
¬Û1˜ ÷ù´1 ¿fl‘¡¯ûfl¡ fl¡Ô± qøÚ¤ – ˝√√±˜±À1± ›ø˝√√ ¸ijÓ¬º
Œ¸ ˚√≈√ÚµÚfl¡ ’±øÚ¤ ¸QÀ1 fl¡Ú…±√±Ú fl¡1˝√√ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ı¬ı±˝√√ ø√ÀÓ¬ – ¸ªø˝√√ øÚ(˚˛ fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
|n∏Q± ¸‡œ˜≈‡±» ¸±é¬±√¡Z±M√√« ±˜±ÚøµÓ¬± ¸Ó¬œº
1nø%Ìœ SêœÎ¬ˇ˚˛±˜±¸ ¶ú‘Q±14 ˝√√ø1¬Û√— ˝√+ø√ºº
¸”Sºº
¸˜ô¶ ¬ı‘Ó¬±ôL qøÚ fl¡√√U – ¸‡œ ˘œ˘±ªÓ¬œ – 1n∏fl¡ø˜ÌœÓ¬ fl¡˝√√˘º
14º ¬Û±.¶Û‘©Üªƒ ±

73
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˘œ˘±ªÓ¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸ø‡ – ŒÓ¬±À˝√√±1 ˜ÀÚ±1Ô ¸±Ù¬˘ Œˆ¬˘ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ıª±˝√√ ø√ÀÓ¬ øÚ(˚˛
fl¡˚˛˘ – ¶§1+¬Û Ê√±ÚÀ˘±ºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ 1n∏ø%Ìœ – ’±ÚÀµ ∆˚À‰¬ Ú±‰¬À˚˛ ˘±·˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ –
Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘15
ÒËn∏—ºº
¤ ¸ø‡ ¸≈ø√Ú ˆ¬À˚˛± ø116º
Ú±À‰¬ ∆˚‰¬Ú ¸‡œ ¸Àe 1Àe Œ·Ã1œºº
¬Û√ºº
¬Û1˜ ¬¬Û≈1n∏¯∏ ø¬Ûά◊ Œˆ¬ø˘ ˜≈1±1n∏º
Ê√Ú˜ ¸±Ù¬˘ ¸ø‡ ’ªU ˝√√±˜±1n∏ºº
Ú±ø˝√√ Œ˜±ø˝√√ ¸˜ Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ qÚ ¸˝◊√º
1n∏fl≈¡Ìœfl¡ 1e fl‘¡¯û¡øfl¡ÇÀ1 fl¡˝√√˝◊√ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
’– ÷ù´1 ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¶§±˜œ ¬Û±ª˘≈ – ¸‡œ – ˝√√±˜±fl¡ ¸˜ Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ Œfl¡±Ú
øÔfl¡ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ – ∆˚À‰¬ Ú±‰¬À˚˛ 1˝√√˘ øÔfl¡17ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± 1n∏%œ ¸ˆ¬±— ·Q± ·˝√√«ø˚˛Q±Ô ˜±Òª˜º
·À¬ıı«Ì ‡¬ıı«ª±Àfl¡…Ú fl¡Ú…±— √±Ó≈¬— Ú…ª±1˚˛»ºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1¬ – Œ¸ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… ’±ø¸ fl¡U – 1n∏ø%Ìœfl¡ ŒÊ√…ᬠw±Ó¬± – 1n∏%œ
Ú±˜ ˜µ˜øÓ¬ – Œ¸ ¬Û±¬Ûœ ¬Û1˜ √m« fl¡À˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
15º ŒÊ√ÃøÓ¬ ¬Ûø1Ó¬±˘ 16º ˆ¬À˚˛± Œ1º 17º ¬¬Û1˜ ά◊»¸≈fl¡ ˜ÀÚ 1˝√√˘ øÔfl¡

74
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

1n∏%œ Œ¬ı±˘ºº
’– ˝√√±˜±1 ˆ¬ø·Úœ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ – fl¡±˝√√±fl¡ ˙fl¡øÓ¬ fl‘¡¯∏ûfl¡ ø¬ıª±˝√√ Œ√ª¬ıº
Œ¸ ˚±√ª ’Ú±‰¬±1 – Œ·±¬ıÒ – ¶aœ¬ıÒ – ˜±Ó≈¬˘¬ıÒ – fl¡Ó¬ ¬Û±¬Û fl¡˚˛ øÔfl¡º
Œ¸ ˝√√±˜±1 ¸•§gfl¡¬– Œ˚±·… Œ˝√√±Àª Ú±ø˝√√ºº ’¤ ¬ı‘X 1±Ê√±– Ó≈¬À˝√√± øfl¡Â√≈√
¬ı≈Á¡À˚˛ Ú±ø˝√√ – Œ˚ ˜˝√√±1±Ê√±ø¸—˝√√ ø˙q¬Û±˘18 – Œ¸¬1n∏ø%Ìœfl¡ Œ˚±·… ¬ı1
˝√√˚˛ – øÚÀ©Ü Ó¬±˝√√±fl¡ ø¬ıª±˝√√ Œ√ª¬ı – ˝√√±˜≈ ’eœfl¡±1 fl¡À˚˛ Œ¬ı±˘˘≈ºº
¸”Sºº
Ó¬øÚfl¡1 Œ¬ı±˘ ¬ı±ÒÀ˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1 – ˆ¬œÉfl¡ Œ˚ Œ¬ı±˘˘ºº
ˆ¬œÉ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ¬Û≈Ó¬±– ø¬ıª±˝√√fl¡ øÚø˜ÀM√√ ø˙q¬Û±˘fl¡ ¸QÀ1 ’±Ú˝√√ºº
¸”Sºº
1n∏%œ Ó¬±À˝√√ qøÚÀ˚˛ – Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ √”Ó¬ ¬Û±ø∞´ûfl¡À˝√√“± – ø˙q¬Û±˘ ¬õ∂˜≈À‡…
1±Ê√±¸ªfl¡ ’Ú±ª˘º Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… 1n∏ø%Ì≈…¡Z±˝√√— ø˙q¬Û±˘√À˚˛± Ú‘¬Û±–º
·‘˝√œQ± Â√˙1—‰¬±¬Û˜±˚˛¯∏≈– fl≈¡øGÚ— õ∂øÓ¬ºº
¸”Sºº
1n∏ø%Ìœfl¡ ø¬ıª±˝√√ fl¡1À˚˛ ˘±ø· – 1±Ê√±¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ∆˚À‰¬ ø˙q¬Û±˘ ’±ª˘
– Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª 1±Ê√ ø¸—˝√√ ø˙q¬Û±˘º
˝√√±ÀÓ¬ Ó¬œ1 ÒÚ≈ ¬ıœ1 ø¬ı˙±˘ºº
¬Û√ºº
fl¡À˚˛ ’±Î¬ˇ•§1 ¬ı±Ê√Ú± ¬ı±ÀÊ√º
‰¬À˘ ¸Àe ¸±øÊ√ 1±Ê√ ¸±˜±ÀÊ√ºº
18º ¬Û±. ˜˝√√±1±Ê√± ø˙q¬Û±˘º

75
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ø˙À1 øfl¡1œøȬ fl≈¡G˘ ¬Û1fl¡±˙19º
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙√Ç1¬ fl‘¡¯ûfl≈¡¡√±¸ºº
¸”Sºº
Œ¸ 1±Ê√±¸ªfl¡ – ˆ¬œÉÀfl¡ ¸ij±Ú fl¡˚˛ fl¡À˝√√“± – ¬ı±¸±‚1 ø√À˚˛ 1±‡˘º
Ó¬√ÚôL1 – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ¸‡œ – ˜√Ú˜?1œ – ¤¸ª ¬ı‘Ó¬±ôL Ê√±øÚ fl¡À˝√√“±
– ’±øÓ¬ ¸QÀ1 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ¸˜œÀ¬Û ·˚˛± fl¡U – Ê√Ú±ª˘20ºº
˜√Ú˜?1œ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ õ∂±Ì ¸ø‡ – ø¬ı¯∏˜ ø¬ı¬Û±fl¡ ø˜˘˘ – Ó¬± qÚ˝√√º ŒÓ¬±˝√√±ø1 ŒÊ√…á¬
w±Ó¬± 1n∏%œ fl≈¡˜±1 – Œ¸ ¬Û±¬Ûœ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ – ¿fl‘¡¯ûÓ¬ ø¬ıª±˝√√ ø√ÀÓ¬ øÚÀ¯∏Ò˘
– ŒÓ¬±˝√√±1 øÚø˜ÀM√√ ø˙q¬Û±˘ Ú‘¬ÛøÓ¬fl¡ ¬ı1 ’Ú±ª˘ – ˝◊√˝√±fl¡ øÚÀ©Ü Ê√±øÚ
˝√√±˜≈ Ê√Ú±ª˘≈º ¸ø‡ – Œ˚ Œ˚±·… Ó¬± fl¡1˝√√º ˝√√“± ¬˝√√“± ø¬ıøÒfl¡ ø¬ıάˇ•§Ú øfl¡
Œˆ¬ø˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… øªøõ∂˚˛— ª±˘± ˆ¬œÓ¬± ¬ˆ”¬À˜Ã ¬Û¬Û±Ó¬ ¸±º
1n∏À1±√ ˝√+√À˚˛ Ò…±˚˛Úƒ ¿fl‘¡¯û¸… ‰¬1Ì— ø‰¬1˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 ¬Û1˜ ø¬ıøõ∂˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚÀ˚˛ – 1±Ê√ÚøµÚœfl¡ ˜±ÀÔ ∆˚À‰¬ fl¡˘¸
ˆ¬±e˘ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ∆Ú1±˙± qøÚ¤√ – ø√˙ √˙ ’±øg˚˛±ø1 Œ√ø‡¤ – ˜”ø26«√Ó¬
∆˝√√˚˛± Ó¬M√√fl¡±À˘ ¬Û1˘ – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ∆˚À‰¬ fl¡√ø˘fl¡ ¬ı±ÀÓ¬ ά◊¬Û±Î¬ˇ˘º
¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ı1˝√√ Ó¬±À¬Û – 1n∏fl¡ø˜Ìœ
∆˚À‰¬ ’ª¶ö± ø˜˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº ¬1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1 ø¬ıÀÚ 1˜Ìœ – Œ√‡Ó¬ ’±øgª±ø1º
1˝√√˚˛±Ú± Œ√˝√± ø¬ı1˝√√ fl¡1n∏ Ú±1œºº

19º ¬Û±. fl¡1Ó¬ øfl¡1œøȬ fl≈¡G˘¡ Û1fl¡±˙ 20º Ê√Ú±ª˘º

76
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬Û√ºº
‚Ú ‚Ú ˜”1n∏ø‰¬ ¬Û1 ¤ ¬ı1Ú±1œº
ŒÙ¬±fl¡±1˚˛ ù´±¸ Ú˚˛ÀÚ Á≈¡À1 ¬ı±ø1ºº
fl‘¬¯ûfl¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôLÀ˚˛ ø‰¬M√√ ˘±˝◊√º
‚Ú ˚√≈√Ú±Ô Ê√•ÛÀ˚˛ ¬Û≈Ú≈ ˜±˝◊√ºº
˝√√ø1fl¡ ∆Ú1±À˙ √˝}√±¸ Œˆ¬ø˘ Œ√˝√±º
˙Ç1 fl¡˝√√ 1˜Ìœfl¡ Úª ŒÚ˝√√±ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ı1˝√√ Ó¬±À¬Û – Ó¬±ø¬ÛÓ¬ U˚˛± – 1n∏fl¡ø˜Ìœ ‚Ú ‚Ú fl‘¡¯û&Ì
Ê√•Û¤ – ø√˙ √˙ ’±g±ø1 Œ√ø‡¤ – ˜”øÂ√«√Ó¬ ˝√√˚˛± ¬Û1˘º Ó¬± Œ√ø‡À˚˛–
¸‡œ ˜√Ú˜?1œ – ¸‡œ ˘œ˘±ªÓ¬œ – ˝√√±˝√√±fl¡±1 fl¡¤ – ’±øÓ¬ ¸QÀ1 –
¬ı±√U Œ˜ø˘ Ò1˘ – ø˙À1 Ê√˘ ø¸∞´û˘ – ’±À∞´û±À1 ø¬ıø∞´û fl¡√U – ’±ù´±¸
Œ¬ı±˘˘ºº
˜√Ú˜?1œ ˘œ˘±ªÓ¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±Ì¸ø‡ – Œ¸ ¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Ú±ø˝√√ ¬Û±Àª – øfl¡ øÚø˜M√√
’±fl≈¡˘ Œˆ¬ø˘ – Œ¸ ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ı±gª ˜±Òª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ’ªÀ˙… 1鬱 fl¡1¬ı
– ˝◊√˝√± Ê√±øÚ õ∂±Ì ¸ø‡ – ¶§¶ö ˝√√ª – ¶§¶ö ˝√√ªºº
Œù≠±fl¡ºº
˘¬ÛôLœ fl‘¡¯û¡ fl‘¡À¯∏ûøÓ¬ ˝√√À1øª«1˝√√ fl¡±Ó¬1±º
1n∏À1±√ 1±Ê√√≈ø˝√√Ó¬± ¸‡œøˆ¬– ¸ø˝√√Ó¬± ¸Ó¬œºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1±Ê√ÚøµÚœ – Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬À˚˛ – ˝√√± fl‘¡¯û¡ ˝√√± fl‘¡¯û¡ ¬ı≈ø˘ –
√œ‚« øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 – 1n∏%œfl¡ ·±ø1 Œ√˝◊√ºº
1n∏ø%Ìœºº
‹À˚˛ ¬Û±¬Ûœ Œ¸±√1 – Ó≈¬U“¬ ¸±Ó¬ ˙Sn∏ÀÓ¬± ’øÒfl¡ Œˆ¬ø˘ – ¬õ∂±Ì fl‘¡¯û¡
¸ø˝√√Ó¬ ∆fl¡À‰¬ ˝√√±˜±fl¡ ¬ıø∞´ûÓ¬ fl¡˚˛ø˘ – Ó≈¬U“ Ê√Úø˜ øfl¡ øÚø˜øM√√ Ú±ø˝√√ ˜1ø˘º
¸”Sºº

77
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – ¸‡œ √≈√U“ ¸ø˝√√Ó¬ ∆˚À‰¬ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ø˘
– Ó¬± qÚ˝√√ºº
·œÓ¬ºº ¬1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1 ˝√√ø1 ˝√√±˜±1 fl¡1˜ øfl¡Ú± Œˆ¬ø˘º
õ∂±Ì ø¬Ûά◊ ’±˙ ∆fl¡‰¬Ú ”√1 Œ·ø˘ºº
¬Û√ºº
¬Û±¬Ûœ Œ¸±√1 Ó≈¬U“ Ú±ø˝√√ Œˆ¬ø˘ Ú±˙º
≈√~√«ˆ¬ ¬ı~ˆ¬ fl‘¡¯û¡ fl¡˚˛ø˘ ∆Ú1±˙ºº
Ê√·Ê√Ú Ó¬±1Ì ‰¬1Ì ˚±˝√√±1n∏º
¬ı∞´û˘ ∆fl¡‰¬Ú fl‘¡¯û¡¬ı~ˆ¬ ˝√√±˜±1n∏ºº
fl‘¡¯û1 ‰¬1Ì ø‰¬1 Œ˚±ø˝√√ fl¡À˚˛± fl¡±˜º
”√1 Œ·˘ Œ˜±ø˝√√ Œ˜±ø˝√√ ø¬ıøÒ√√ Œˆ¬˘ ¬ı±˜ºº
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ Ò1¬ı√U ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ õ∂±Ìº
ø¬ıfl¡˘œ 1n∏ø%Ìœ fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ˆ¬±Ìºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ – 1±Ê√fl≈¡˜±1œ ˜”øÂ√«√Ó¬ ˝√√˚˛±¡¬Û1˘ – ¸‡œ¸Àª Œ¬ı±Ò ø√ÀÓ¬
– ¶§¶ö ˝√√˚˛ – ’±À∞´û±À1 ’±ø‡ ˜≈‡ ˜≈ø‰¬ fl¡À˝√√± – øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 Œ¬ı±˘À˚˛
˘±·˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
’¤ ¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘ – Ó≈¬U¬ ˝√√±˜±fl¡ ø¬ıª±˝√√ fl¡ø1ÀÓ¬ ’±ª˘ – ˝√√± ˝√√± ∆˚À‰¬
ø¸—˝√√fl¡ ˆ¬±˚«…±fl¡ – ˙‘·±˘ ’øˆ¬˘±¯∏ fl¡˚˛ øÔfl¡º ˝√√± ˝√√± fl‘¡¯û¡ ø¬ıÀÚ – ˝√√±˜≈
õ∂±Ì 1±‡¬ı – Ó¬Àª ˝√√±˜±1 Ê√œªÚ øÒfl¡ øÒfl¡º Œ˝√√ õ∂±Ì ¶§±ø˜, Œ˝√√ ¿fl‘¡¯û¡–
ŒÓ¬±À˝√√± ˝◊√¸ª ¬ı‘Ó¬±ôL Ú±ø˝√√ Ê√±Ú¬ı – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¸˜œÀ¬Û fl¡±˝√√±fl¡ ¬Ûͬ±À¤û±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬ı±˘± Œ˝√√ͬ ˜±Ô± fl¡¤ ø‰¬øôLÀÓ¬ – ¤fl¡ ø˜S ¬ı˱√p¡Ìfl¡ ˜ÀÚ ¬Û±ª˘
– Œ¸±»¸±À˝√√ ¸‡œ ˘œ˘±ªÓ¬œfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº

78
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸ø‡ ˘œ˘±ªÓ¬œ – ŒÓ¬±À˝√√± ¸QÀ1 ˚±ª – ˝√√±˜±fl¡ ˜˝√√±ø˜S Œ¬ı√øÚøÒfl¡
’±Ú ø·˚˛±º
¸”Sºº
qøÚ ˘œ˘±ªÓ¬œ – Ó¬M√√fl¡±À˘ ‰¬ø˘ ˚±˝◊√ – fl≈¡˜±1œfl¡ fl¡Ô± ¬ı˱√p¡Ìfl¡ Ê√Ú±ª˘º
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… Qø1Ó¬—õ∂±·±√¡Z±fl¡…— Œ√ª…±– ø√¡ZÀÊ√±M√√˜–º
Ú±•ß± Œª√øÚøÒ– ‡…±ÀÓ¬± 1n∏ø%Ì…±– øõ∂˚˛fl‘¡Ó¬√±ºº¡
¸”Sºº
1±Ê√ÚøµÚœfl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ fl¡√√U – ∆˚À‰¬ Œ¬ı√øÚøÒ ’±ª˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±ªÓ¬ À¬ı√øÚøÒ ø¡ZÊ√1±Ê√º
¸±øÒÀÓ¬ 1±Ê√fl≈¡˜±1œfl¡ fl¡±Ê√ºº
¬Û√ºº
1À?¡øÓ¬˘fl¡ fl¡¬Û±˘fl¡ Â√±øÚº
ŒÒÃÓ¬¬ı±¸ fl≈¡˙ Œ˙±øˆ¬Ó¬ ¬Û±ø̺º
‰¬±µfl¡ ¬Û±øôL √˙Ú ¬Û1fl¡±˙º
˙Ç1 fl¡˝√√ ›ø˝√√ Œfl¡˙ª √±¸ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ¸ 1±Ê√fl≈¡˜±1œ – Œ˝√√ͬ˜±ÀÔ Sê∏µÚ fl¡À˚˛ øÔfl¡ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1
Ò±À1 ¬ıø˝√√ ˚±˚˛ºº Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡¤ ¬ı˱p¡Ì Œ¬ı±˘˘ºº
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±˝◊√ 1±Ê√ÚøµÚœ – øfl¡ ’¬Û˜±Ú ø˜˘˘ – Œfl¡±Ú øÚø˜M√√ SêµÚ fl¡¤
øÔfl¡ – ˝√√“± ˝√√“± ˝√√±˜±fl¡ ˙¬ÛÓ¬ ˚ª ¸Q1 Ú±ø˝√√ fl¡˝√√º ˝√√±À˜± Ô±øfl¡ÀÓ¬ ŒÓ¬±˝√√±fl¡
øfl¡ ˜Ú ≈√‡ øÔfl¡ – Œ˝√√ ˜±Ó¬± – Ó¬±¬Û Â√±Î¬ˇ˝√ºº√

79
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± ª±˘± øªøÚ–ù´¸… ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–º
øªõ∂¸… ‰¬1ÀÌà ø˙¯«∏±21 ¶Û‘©Üƒ√¬ı± Œ˙±fl¡±fl≈¡˘±¬ı˪œ»ºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – 1n∏ø%Ìœ ’±À∞´û±À1 ’±ø‡ ˜≈‡ ˜≈ø‰¬ – ø¬ıõ∂fl¡ Ê√±Ú≈¬Û±ø1 –¬õ∂̱˜
fl¡À˚˛ fl¡U“ – Œ¬ı±˘À˚˛ ˘±·˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ &À1± – ˝√√±˜≈ ˜ø1 ˚±À¤û± – ˝√√±˜±Ó¬ øfl¡ ¬ı±Ó¬ ¬Û≈Â√˝√ – Œ˚ ¿fl‘¡¯û¡¶§±˜œÓ¬
ø‰¬1fl¡±˘ ’±˙± fl¡˚˛ øÔfl¡ – ˝√√“± ˝√√“± Ó¬±À˝√√fl¡ ˝√√±˜±1 ¬Û±¬Ûœ Œ¸±√À1 ”√1 fl¡˚˛˘
– ˝√√±˜±fl¡ ø√ÀÓ¬ ø˙q¬Û±˘ ¬ı1 ’Ú±ª˘ – Œ¸ ¬Û±¬Ûœfl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ Ê√œÎ¬◊ ˚˛±˚˛
– Œ˝√√ &1n∏¬ı±¬Û – øfl¡ fl¡˝√√¬ı – Ó≈√U“ ˚ª √¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ∆·˚˛± – fl‘¡¯∏ûfl¡ ’±øÚÀÓ¬
¬Û±1˝√√ – Ó¬À¬ı ˝√√±˜±fl¡ õ∂±Ì√±Ú Œ√ª¬ıº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± øªÀõ∂± øª˝√√À¸…±ª±‰¬ 1n∏ø%Ìœ˜ƒº
fl≈¡˜±1œ fl≈¡1n∏¡¡˜± Œ˙±fl¡— fl¡± ø‰¬ôL±ÀÓ¬ ø¶öÀÓ¬ ˜ø˚˛ºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ Œ¬ı√øÚøÒ – ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
’±– Œ˝√√ ˜±˝◊√ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – fl‘¡¯ûfl¡ ’±øÚÀÓ¬ Œfl¡±Ú ø‰¬ôL± øÔfl¡ – Ó¬¬Ûfl¡
˜ø˝√√˜±À˚˛ – ’±fl¡±˙fl¡ ‰¬f ’±øÚÀÓ¬ ¬Û±À1“± – ˝√√±˜≈ ¡Z±1fl¡± ¤ ‰¬˘˘ –
Œ˚ ¬ı±Ó¬ øÔfl¡ Ó¬± fl¡˝√√ºº
¸”Sºº
Ó¬± qøÚÀ˚˛ fl≈¡˜±1œ – øfl¡ÀÂ√± ¶§¶ö √Uª± Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ &À1± – ¿fl‘¡¯û¡¶§±˜œfl¡ ‰¬1ÀÌ – õ∂ÔÀ˜ ˝√√±˜±1 õ∂̱˜ fl¡˝√√ø¬ı – Ó¬√ôL1
– ˝√√±˜±1 ≈√‡ øÚÀ¬ı√¬ı – ŒÓ¬±˝√√±ø1√ øfl¡Ç1œ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – ‹‰¬Ú Œ¬ı±˘˘º Œ˝√√
21º ¬Û±. ˜≈X«Ú±º

80
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¶§±ø˜ fl‘¡¯û¡– øˆ¬é≈¬fl¡ ˜≈À‡ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ 1+¬Û-&Ì qøÚ¤ – ˝√√±˜≈ fl¡±˚˛¬ı±fl¡…˜ÀÚ
– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¬ÛøÓ¬ˆ¬±Àª ¬ı1ø˚˛øÂ√ – Ó¬øÔ ø˙q¬Û±˘ ¬Û±¬Ûœ – ˝√√±˜±fl¡ øÚÀÓ¬
‰¬±À˝√√ – Ê√±øÚ õ∂±ÌÚ±Ô – ¸QÀ1 ’±ø¸ – ˝√√±˜±fl¡ 1鬱 fl¡1˝√√ – ŒÓ¬±À˝√√±fl¡
Â√±øάˇ ˝√√±˜±1 ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ – ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’ø˝√√1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
Œfl¡˙ª Œ˝√√ ˝√√±˜±Àfl¡ø1 1±‡√U õ∂±Ìº
øÚÊ√ øfl¡√Ç1œfl¡ Ê√œªÚ Œ√√U √±Úºº
¬Û√ºº
Ó≈¬ª± ¬Û√-¬ÛÇÊ√ Ê√œªÚ Ê√·ª±¸º
fl¡˚˛À˘± fl¡˜˘ Ú˚˛Ú ø‰¬1 ’±˙ºº
ø¬ı¬Û√ ¬ÛÀ˚˛±øÚøÒ ¬Û˚˛À˘± ˜≈1±1n∏º
√œÚ ¬ı±gª Œ√˝√± ά◊X±1 ˝√√±˜±1n∏º
¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘ fl¡±˘ Œˆ¬À˘± Œ˜ø1º
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ ˙1Ì Œ˘À˘± ˝√√ø1ºº
·øÓ¬ Œ·±øªµ ø¬ıÀÚ Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ’±Úº
1n∏ø%Ìœ fl¡1n∏̱ fl¡1n∏ ˙Ç1 ˆ¬±Ìºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ fl‘¡¯û¡– ø˙q¬Û±˘ ¬Û±¬ÛœÓ¬ ˝√√ÀôL – øÚÊ√ √±¸œfl¡ 1鬱 fl¡ø1 øÚª
’±ø¸˚˛±º ø¬ıõ∂fl¡ Œ¬ı±˘-- Œ˝√√ &À1± – ˝√√±˜±fl¡ ¤fl¡ ·±øÂ√ Œ‡Î¬ˇ – fl‘¡¯ûfl¡
’±&¡ø√˚˛± – fl¡±Ó¬1 fl¡¤ ¸QÀ1 ’±Ú˝√√ – ˚ª ø¬ı˘•§ ˝√√˚˛ – ¤fl¡ ¬ÛøÓ¬˚˛±
Œ˘ø‡ Œ√¤≈û – Ó¬±À˝√√fl¡ øÚ˚˛± ˚±ªº ˚ª øªô¶1 ø¬ı˘•§ ˝√√À˚˛ – ˝√√±˜≈ ˜1¬ıº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – ¶§˝√Àô¶ ¬ÛS Œ˘ø‡ – ¬ı˱p¡Ìfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Œ√˘˝√√º Œ¬ı√øÚøÒ
˝√√±Ó¬ ¬Û±øÓ¬ Œ˘˘˝√√ – 1±Ê√fl≈¡˜±1œfl¡ õ∂À¬ı±Ò¡¬ı≈ø˘À˚˛ ø¬ıõ∂ ‰¬˘˘ºº
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1±Ê√ÚøµÚœ – øfl¡Â≈√ ø‰¬ôL± Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı – ˝√√±˜≈ ¤fl≈¡øÓ¬À˘ fl‘¡¯ûfl¡ ’±Ú¬ı≈º

81
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ŒÓ¬±À˝√√± ¸≈À‡ 1˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ø¬ıõ∂ √¡Z±1fl¡± ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘
˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº ¬1±·¿ºº ¬Ûø1Ó¬±˘22
ÒËn∏—ºº
fl≈¡˜±1œfl¡ ’±ù´±¸¡¬ ı≈ø˘¤ ¬ı‰¬Úº
ø√¡ZÊ√ √¡Z±1fl¡±fl¡ ˘±ø· fl¡˚˛˘ ·˜Úºº
¬Û√ºº
Â√±Î¬ˇ˘ Ú·1ø·ø1 ’1Ì… ’À˙¯∏º
Œˆ¬˘ √¡Z±1±ªÓœ ¬Û≈ø1 ø¬ıõ∂ ¬Û1Àª˙ºº
˜ÀÚ±˝√√1 Ú·1 ¸±·1 ˜˝√√ øÔfl¡º
fl¡1¬ ¬Û1fl¡±˙ ¸≈1 ¬Û≈1œfl¡ ’øÒfl¡ºº
Ê√·Ó¬ ø¬ıˆ”¬øÓ¬ Ó¬øÔ Œˆ¬ø˘ ¤fl≈¡Ô±Úº
˝√√ø1 ¬Û≈1œ Œ√‡˘ fl¡Ìfl¡ øÚ1˜±Ìºº
√¡Z±1œ √¡Z±1¬Û±˘fl¡ Œ¬ı±˘fl¡ ¬Û±˝◊√ ˘±·º
fl≈¡øGÚfl¡ ø√¡ZÊ√ ˝√√±˜≈ fl¡˝√√ fl‘¡¯û¡ ’±·ºº
fl‘¡¯ûÓ¬ ˝√√±˜±1 øÔfl¡ Œ·±¬Û… õ∂À˚˛±Ê√Úº
1±˜ 1±˜ Œ¬ı±˘√U ˝√√ø1À˚˛ ¸¬ı«Ê√Úºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – √¡Z±1¬Û±˘ ∆·˚˛± – fl‘¡¯ûfl¡ ¬õ∂̱˜ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
√¡Z±1¬Û±˘ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ – fl≈¡øGÚ ˝√√ÀôL – ¤fl¡ ø¬ıø˙©Ü ø¬ıõ∂ – ˝√√±˜±1 √¡Z±À1 1˝√√À˚˛ øÔfl¡
– øfl¡ ’±À√˙ ˝√√˚˛ Ú±Ôºº
¸”Sºº
›ø˝√√ qøÚ ¿fl‘¡¯û¡Ó¬M√√fl¡±À˘ ά◊øͬ fl¡√U – Œ·Ã1Àª ∆·˚˛± ¬ı˱p¡Ìfl¡ õ∂̱ø˜
22º ¬Û±. 1±· ¿¬Û˚˛±1

82
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
– ’±ø˘ø√e Òø1¤ – ’ˆ¬…ôL1 ¬Û1Àª˙ fl¡1±ª˘ – ¶§˝√Àô¶ ¬Û±ª ¬Û‡±ø˘¤
– ¬Û∞´û±˜‘Ó¬ ˆ≈¬?±ª˘ – Ó¬√ôL1 ø¬ıõ∂ ¸≈ªÌ« ‡±È¬Ó¬ qÓ¬˘ – ¿fl‘¡¯û øÚÊ√
˝√√Àô¶ ¬Û±ª ˜øV«¤ |˜ ”√1 fl¡˚˛ fl¡√U“√ – ¬ı±Ó¬ ¬Û≈‰¬Ó¬º
Œù≠±fl¡ºº
fl≈¡˙˘— Ó¬ª øªÀõ∂f øfl¡˜Ô«ø˜˝√√±·Ó¬23º
¬ÛøªøSfl‘¡Ó¬— ‰¬±¶ú±fl¡—24 Ó¬»¬Û±√1Ê√¸± ·‘˝√˜ƒºº
fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ &À1± – ŒÓ¬±À˝√√± fl≈¡˙À˘ ’±ª˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û√ Œ1Ì≈Àª ·‘˝√ ¸ª ¬ÛøªS
Œˆ¬˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬ˆ¬œ∏Éfl¡ 1±Ê√± – fl≈¡˙˘ øÔfl¡ – ¶§ÒÀ˜« øfl¡ õ∂Ê√± ¬Û±˘˚˛
– ˝√√±˜≈ Œfl¡±Ú õ∂À˚˛±Ê√Ú ¸±ÀÒ± – Ó¬± ’±:± fl¡1˝√√º
Œù≠±fl¡ºº
¤ª— ¸ˆ¬±øÊ√ÀÓ¬± øªÀõ∂± øÚ˙À˜…ù´1ˆ¬±ø¯∏Ó¬˜ƒ25º
õ∂œÓ¬…± õ∂Ó¬…±˝√√ õ∂˝√¸Úƒ ˜±Òª— ¸±Ò≈ª±gª˜ƒ26ºº
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ ¿fl‘¡¯û – Ó≈¬U¬Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ ÷ù´1 – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¤ ’±ø‡¤ Œ√‡˘≈
– ’±– ’Ó¬– ¬Û1 ˝√√±˜±1 fl¡˜Ú fl≈¡˙˘ øÔfl¡ – ŒÓ¬±À˝√√± ∆√ªfl¡œ ¬Û≈S –
Úø˝√√ Úø˝√√ – ¬¬ıËp¡± ˜À˝√√˙ Œ¸øªÓ¬ – ¿Ú±1±˚˛Ì – Œ¸ Ó≈¬U“ ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1
˝√√1Ì øÚø˜M√√ – ’ªÓ¬±1 Œˆ¬ø˘ øÔfl¡ – ’±– ŒÓ¬±À˝√√±fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı
– ˝√√±˜≈ ˚√ÀÔ« ’±ªÀ˘“± – Ó¬± qÚ˝√√ – ˝√√±˜±1 ø¬ı√ˆ¬«1±Ê√ÚøµÚœ 1n∏fl¡ø˜Ìœ
– øˆ¬é≈¬fl¡ ˜≈À‡ ŒÓ¬±˝√√±ø1 1+¬Û&Ì qøÚ¤ – ˜ÀÚ ¶§±˜œ ˆ¬±Àª ¬ı1˘ –
Œ¸ fl¡Ú…±fl¡ ø¬ıª±˝√√ fl¡ø1ÀÓ¬ – ¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘ ’±ª˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡¤
1±Ê√fl≈¡˜±1œ ˜Õ1À‰¬ – ’±– ˝√√±˜≈ øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ¬ÛøÓ¬˚˛± ¤fl¡ Œ˘ø‡ ¬Ûͬ±ª˘
øÔfl¡ – Ó¬±À˝√√fl¡ Œ√‡˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1n∏ø%Ìœfl¡ ¬ÛS – fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Œ√˘˝√√º ¿fl‘¡¯û ¸±√À1 Òø1À˚˛
23º ¬fl¡˜Ô«ø˜˝√√±˜±·Ó¬ 24º ÛøªS— fl‘¡Ó¬˜¶ú±fl¡— 25º øÚ˙˜… ¸≈1ˆ¬±ø¯∏Ó¬˜ƒº
26º ¬Û±. õ∂˝√¸—ô¶— ¸õ∂±Ó¬…±˝√√ ˜±Òª— ¸±Ò≈¬ı±gª˜ƒ º

83
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
– ˜≈√ ˆ¬±e˘º Œ¸ ø¬ıõ∂fl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ &À1± – ŒÓ¬±À˝√√“± ¬Û±Í¬ fl¡1˝√√ – ˝√√±˜≈ qøÚÀ˚˛ 1À˝√√“±º
¸”Sºº
ø¬ıõ∂ ¬ÛS ∆˘˚˛± ¬ÛϬˇÀ˚˛ ˘±·˘º ¿fl‘¡¯û ¤fl¡ ø‰¬ÀM√√ qøÚÀ˚˛ øÔfl¡º ’±À˝√√
Œ˘±fl¡ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 ¬Œ¬ı±˘º
Œ¬ı√øÚøÒ [۱ͬ]ºº
¶§øô¶ ¿¬Û1À˜ù´1 – ¸fl¡˘ ¸≈1±¸≈1 ¬ıøµÓ¬ ¬Û±√¬ÛΩ – õ∂¬ÛißÊ√Ú Ó¬±1Ì
Ú±1±˚˛Ì – ¿¿fl‘¡¯û‰¬1̸À1±1n∏À˝√√¯∏≈º 1n∏ø%Ì…± – ¸˝√√¶⁄ õ∂̱˜ ø˘‡Ú˜ƒº
fl¡±˚«…∞´û27 – ø˙ªø˜˝√√ øÚª√Ú∞´ûºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜/ øˆ¬é≈¬fl¡˜≈À‡ Ó¬ª &Ì-1+¬Û¬qøÚ¤ – fl¡±˚˛-¬ı±fl¡… ˜ÀÚ ŒÓ¬±˝√√±fl¡
¬ÛøÓ¬ ˆ¬±Àª ¬ı1˝◊√øÂ√28º Ó¬øÔ ¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘ – ˝√√±˜±fl¡ ø¬ıª±˝√√ fl¡ø1ÀÓ¬
’±ª˘ øÔfl¡ – ∆˚À‰¬ ø¸—˝√√fl¡ ˆ¬±˚«…± øÚÀÓ¬ – ˙‘·±˘ ’±¸˚˛ øÔfl¡º Ó¬±À˝√√
Œ√ø‡À˚˛ – ˆ¬À˚˛ √ÀG ˚≈· ˚±˝◊√ – Ê√±øÚ ˝√√±˜≈ øÚÊ√ √±¸œfl¡ - ¸QÀ1 ŒÚª
’±ø¸˚˛± – ¶§±ø˜º ˚ª Œ¬ı±˘ ŒÓ¬±À˝√√± ’ÀôL¯∏¬Û≈À1 1˝√√ – Œfl¡±Ú ¬Û1fl¡±À1
Œˆ¬È¬ ¬Û±ª¬ı – Ó¬øÔ Î¬◊¬Û±˚˛∏ fl¡À˝√√“±29 – Œ˝√√ Ú±Ô Ó¬± qÚ˝√√ – ø¬ıª±˝√√fl¡ ¬Û”ª«
ø√ªÀ¸ – ˆ¬¬ı±Úœfl¡ ˜Àͬ ‰¬˘¬ı – Œ¸ ¸˜˚˛ ˝√√±˜±fl¡ ˝√√ø1 øÚ˚˛± ˚±ªº ˚ª
ŒÓ¬±À˝√√± Œ˝√√˘± fl¡ø1 ˝√√±˜±fl¡ Ú±ø˝√√ ŒÚª¬ı – Ó¬ª ŒÓ¬±˝√√±Ó¬ ¬ıÒ ø√À˚˛ – ˝√√±˜≈
¬õ∂±Ì Â√±Î¬ˇ¬ıº ¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘fl¡ – Â√±˚˛±fl¡ ˝√√±À˜± fl¡¬ıU“ ¬Û±Àª ¬Û±ø˝√√ ¬Û1À˙±º
›ø˝√√ Ê√±øÚ øÚÊ√ √±¸œfl¡ – Œ˝√√ Ú±Ô – ά◊X1 ά◊X1º Ó¬ª ‰¬1Ì ¸À1±1n∏À˝√√
øfl¡— ¬ı√U Œ˘‡…ø˜øÓ¬ ¬ÛSø˜√˜ƒº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ1œé¬… fl¡1n∏Ì— ¬ÛS— ¬ÛP…±– ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏–º
Œõ∂˜±|n∏À˘±‰¬Úô¶À¶öà •°±ÚÚ•⁄˜≈‡±•§≈Ê√–30º

27º ¬Û±. ëfl¡±˚«…∞´ûí Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊º√ 28¼ fl¡Õ1øÂ√ 29¼ ÂÓ¬ÀÓ¬±ø‰¬Ó¬ ά◊¬Û±˚˛
30¼ •°±ÚÀÚS˜≈‡±•§Ê ≈ √–

84
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1n∏ø%Ìœfl¡ ¸fl¡1n∏Ì ¬ÛS Œ√ø‡À˚˛ – ¿fl‘¡¯∏ûfl¡ √˝√+√À˚˛ Ó¬±¬Û
ά◊¬ÛÊ√˘ – fl¡˜˘ Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡1À˚˛ ˘±·˘ – ∆˚‰¬Ú ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ –
Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1 ˝√√ø1 øfl¡Ú± Œˆ¬ø˘ 1±Ê√fl≈¡˜±1œº
fl¡˜˘ Ú˚˛Ú ¬Û”ø1 ¬ı±ø1 Á≈¡1±ªÓ¬
‚Ú ‚Ú¡¡ŒÙ¬±fl¡±À1 ˜≈1±ø1ºº
¬Û√ºº
fl¡1Ó¬ fl¡Ó¬Ú≈ ŒÓ¬ø1 Ú±1œ øÚfl¡±1n∏
Œ˜±ø˝√√ ø¬ı1˝√√ ˘±ø· ’±ø·º
ŒÓ¬±À˝√√± ˚ª Ê√œªÚ ¬ı±˘± ŒÂ√±Î¬ˇ˝√
˝√√¤≈û Ó¬ª Ó≈¬ª± ¬ıÒ ˆ¬±·œºº¬
ŒÓ¬1± √1˙Ú ∆fl¡‰¬Ú Œ˝√√±˝◊√
¸≈˜ø1ÀÓ¬ Ó¬Ú≈ ˜Ú Ó¬±Àªºº
ø˜˘˘ ’øÒfl¡U ˝√√ø1Àfl¡± ’±fl≈¡˘
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 1¸ ·±Àªºº
fl‘¡¯∏û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œ¬ı√øÚøÒ – Ó≈¬U¬ fl¡ø˝√√¬ı±1 ¬Û±S – Œ˚± ø√ªÀ¸ Œ¸ øõ∂˚˛±fl¡ &Ì-1+¬Û
qÚ˘ – Œ¸˝√√ÀôL 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ – ˜±S Ò…±Úfl¡˚˛ ˝√√±À˜± 1˚˛˘ øÔfl¡ – Œ¸
õ∂±Ìøõ∂˚˛±fl¡ ’ª¶ö± fl¡Ô± qøÚ¤ – ∆fl¡À‰¬ Ê√œªÚ Ò1n∏ ’À˚˛ √±1n∏fl¡ – ¸QÀ1
1Ô ’±Ú˝√√ – fl≈¡øGÚfl¡ ‰¬ø˘ fl¡√U ¤øÓ¬é¬ÀÌ ˚±À¤û±º Œ¸ øõ∂˚˛±fl¡ ≈√‡ qøÚÀ˚˛√
– õ∂±Ì 1˝√√À˚˛ Ú±ø˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
’Ô 1Ô˜øÒ1n∏˝√… Œfl¡˙À¬ı±˝√√À¸Ã
¸¬Ûø√ ¸±1øÔÀ˜±XÀªÚ ˚≈Mê√–º

85
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl¡1fl‘¡Ó¬ ÒÚ≈1œù´1– øõ∂˚˛±˚˛±

Œõ∂˜±fl≈¡˘– fl≈¡øG˘À˜±Ê√¶§±Úƒ31˚À˚úº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ – √±1n∏Àfl¡ Ó¬M√√fl¡±À˘ 1Ô Œ˚±·±ª˘ – Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û ¬ı˱p¡Ìfl¡
˝√√±ÀÓ¬ Òø1¤ – 1Ô Î¬◊¬ÛÀ1 Ó≈¬ø˘ – ¬˝√√±ÀÓ¬ ˙1-‰¬±¬Û Òø1fl¡U¬– ά◊Xª ¸ø˝√√ÀÓ¬
Ó¬øÔ ‰¬Î¬ˇ˘ – √±1n∏fl¡ ˜˝√√±À¬ıÀ· 1Ô Î¬fl¡±ª˘ – ¿fl‘¡¯û ∆˚À‰¬ ‰¬˘˘ –
Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±√U132ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
fl≈¡øGÚfl≈¡ ’±ªÓ¬ Œ˜±˝√√Ú ˜≈1±1n∏¡º
Œfl¡ÃøȬ ˝◊√µ≈ øÚøµ ¬ı√Ú ø¬ı1±Ê√≈√
fl¡1 ˙±1e˙1 Ò±1n∏ºº
¬Û√ºº
˙…±˜ ˜”1n∏øÓ¬ ¬ÛœÓ¬ ’•§1 ’•§≈√
Ó¬øάˇÓ¬ Ê√øάˇÓ¬ ∆˚À‰¬ Œ˙±À˝√√ºº
1Ó¬Ú ˜”fl≈¡Ó¬ ˜øÌ fl≈¡G˘ ŒÎ¬±ø˘Ó¬
˝√√±ø¸ Ê√·Ó¬Ê√Ú Œ˜±À˝√√ºº
ˆ”¬Ê√ ˚≈· Œfl¡˚˛≈1 fl¡ÇÚ ’±e≈˘œ
’e≈ø1 1Ó¬Ú ø¬ıfl¡±˙ºº
˜ø?1 1ø?Ó¬ ‰¬1Ì ¸À1±1n∏˝√
˙√Ç1 fl¡˝√√ ˝√√ø1 √±¸ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬Û1fl¡±À1 – fl‘¡¯ûfl¡ 1Ô – ¬ı±˚˛≈ Œ¬ıÀ· ‰¬À˘º Ó¬øÔ ’±À˘±˘…¬ı˱p¡Ì
– Œ¬ı√øÚøÒ 1ÔÀ¬ıÀ· |n∏øÓ¬ ˆ¬e U˚˛± ¬Û1˘ – ˝√√±Ó¬ ¬Û±ª øÔ1 Œˆ¬˘ –
Œ¬ÛȬ ά◊Ù¬µ˘ – Ú±¸±Ó¬ øÚù´±¸ øÚ–¸À1 – ∆˚À‰¬ ˜‘Ó¬fl¡ Ó¬¡Z» ’À‰¬Ó¬Ú
Œˆ¬˘º Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡¤ ¿fl‘¡¯û – ˝√√± ˝√√± ¬ı≈ø˘ ø˙À1 Ê√˘ ø¸ø∞´û¤ – Ù≈¬øǬұÓ≈¬
31¼ ¬Û±. fl≈¡øGÚÀ˜±Ê√¸± 32¼ ˜±U1 ÒÚ¿

86
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’±Ú˘ºº
fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œ¬ı√øÚøÒ – ¶§¶ö ˝√√ª, ¶§¶ö ˝√√ªºº
¸”Sºº
fl‘¡¯ûfl¡ ’±ù´±¸ qøÚ¤ – øfl¡ÀÂ√± Œ‰¬Ó¬Ú ¬Û±˝◊√ – ø¬ıõ∂ Œ¬ı±˘ºº
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ı±¬Û≈ – ŒÓ¬±À˝√√± Œfl¡ – ˝√√±˜≈ ¬ı± Œfl¡±Ú33 – øfl¡ øÚø˜M√√ ¤Ô± ’±ª˘≈
øÔfl¡ºº
¿fl‘¡¯û¡[ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘]ºº
˝√√±˜≈ ¡Z±1fl¡±1 fl‘¡¯û – Ó≈¬√U¬Œ¬ı√øÚøÒ – 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¬Ûͬ±ª˘ – Ó¬øißø˜M√√ Ó≈¬√U¬
˝√√±˜≈ fl≈¡øGÀÚ ‰¬Õ˘øÂ√º
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ¤ – ø¬ıõ∂ ¬ı±√U Œ˜ø˘ fl‘¡¯ûfl¡ Ò1˘º
ø¬ıõ∂ Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± ¬ı±¬Û ¬ıM√√«˘≈ – ¬ıM√√«˘≈ – ˝√√±˜≈ é¬ÀÌÀfl¡ ˜ø1 ˚±À¤û±34– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øÚø˜ÀM√√
¬Û≈Ú≈ ά◊¬ÛÊ√À˘“±º
¸”Sºº
¬ı˱√p¡Ì fl¡•Û˚˛ Œ√ø‡ – ¿fl‘¡¯û ’±ù´±¸ ¬ı≈ø˘ ¶§¶ö fl¡˚˛˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± øªõ∂— õ∂øÓ¬ õ∂±˝√35√ ·2Â√ Q— ¸Q1— &À1±º
˜√±·˜Ú˜±‡…±ø˜ øõ∂˚˛±˚˛±– õ∂œøÓ¬˜±ª˝√√Úƒ36ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û fl≈¡øGÚ ¸˜œ¬Û ¬Û±˝◊√ – ø¬ıõ∂fl¡ Œ¬ı±˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ &À1± – ŒÓ¬±À˝√√± ’±& U˚˛± ‰¬˘˝√√ – Œ¸ õ∂±Ì øõ∂˚˛± ∆Ú1±˙± Œ√ø‡À˚˛
33¼ ¬۱. Ó≈¬√U¬“ ¬ı± Œfl¡ – ˝√√±˜≈ Œfl¡±Ú – 34¼ ¬˝√√±˜≈ø¬ıÀ‰¬©Ü± Œˆ¬À˘“± – é¬ÀÌÀfl¡ ˜ø1 ˚±À¤û“±
– 35º Ó¬ÀÓ¬± øªõ∂— õ∂ˆ”¬ õ∂±˝√√ 36º ¬Û±. ....øõ∂˚˛±˜– õ∂œøÓ¬ªX«Ú˜ƒ

87
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
– õ∂±Ì Â√±Î¬ˇ¬ı – ˝√√±˜±1 ’±·˜Ú 1n∏ø%̜Ӭ fl¡˝√√ ø·˚˛±ºº
¸”Sºº
ø¬ıõ∂ qøÚÀ˚˛ fl‘¡¯ûfl¡ ’±˙œ¬ı«√±√ fl¡˚˛fl¡À˝√√± – ’±& U˚˛± ‰¬˘˘º ˝◊√ fl¡Ô± 1À˝√√±fl¡
– 1n∏ø%Ìœfl¡ ¬ı‘Ó¬±ôL qÚ˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
øª˘•§— ªœé¬… øªõ∂¸… 1n∏ø%Ìœ 1±Ê√ÚøµÚœº
ø‰¬ôL±— ≈√1ôL±√˜±¸±√… 1n∏À1±√∏ ¸‡œ¸øißÀÒúº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – ø¬ıõ∂fl¡ ø¬ı˘•§ Œ√ø‡ – 1n∏ø%Ìœfl¡ ˜ÀÚ ˜˝√√± ø‰¬ôL± ø˜ø˘˘ –
˜√Ú˜?1œfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸‡œ – ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ ’ÚÔ« Œˆ¬˘ – ’±Ê√≈√ ’øÒ¬ı±¸ – fl¡±ø˘ ø¬ıª±˝√√fl¡
ø√ª¸ – Œ¸ Œ¬ı√øÚøÒ – fl‘¡¯ûfl¡ ’±Ú¤ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1 – ˘7¡¡¡±À˚˛ Ú±ª˘
– ˝√√± ˝√√± ’ª fl‘¬¯û37¡¶§±˜œfl¡ ’±˙± ŒÂ√√ Œˆ¬˘ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ fl≈¡˜±1œ – ∆˚À‰¬ SêµÚ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√– øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œº ø¬ı¯∏˜ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˜±˝◊√ ˜±Òª ’ª fl¡˚˛˘ Œ˜ø1 ∆Ú1±˙º
¬ÛLö ŒÚ˝√√±ø1 – 1±Ê√fl≈¡˜±1œ – ŒÙ¬±fl¡±À1 ‚Ú øÚù´±¸ºº
¬Û√ºº
¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ – Œfl¡˙ª ø¬ıÀÚ – ø¬ıÙ¬˘ Ê√Ú˜ Œ˜±˝◊√º
ø˜˘˘ ˜1Ì – fl‘¡¯û‰¬1Ì – √1˙Ú Ú±ø˝√√ Œ˝√√±˝◊√ºº
˝√√±˜≈ ’ˆ¬±·œ – ˘±ø· Ê√±Ú˘≈ – Ê√œªÚ Ú±Ô Ú±Àªº
˜≈1n∏ø‰¬ ¬Ûάˇ˘ – Œ‰¬Ó¬Ú ˝√√1˘ – 1˜Ìœ ˙√ÇÀ1 ·±Àªºº
37º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√ ëfl‘¡¯∏ûí¡¬Û√ Œ˘±¬Ûº

88
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
‹‰¬Ú SêµÚ fl¡¤ ¬ı±˘± – ˜”ø‰¬«Ó¬ U˚˛± ¬Û1˘ – ¸‡œ¸ª Œ√ø‡À˚˛ – ˝√√“±
˝√√“± ¬ı≈ø˘ ¬ı±√U Œ˜ø˘ Òø1 fl¡À˝√√“± – õ∂À¬ı±Ò Œ¬ı±˘˘ºº
˜√Ú˜?1œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸ø‡ ¶§¶ö ˝√√ª – ¶§¶ö ˝√√ª – Œ¸ ¿fl‘¡¯û– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øÚø˜M√√– ’ªÀ˙…
’±ª¬ı – ˚±Àfl¡ø1 Ú±˜ ˜±ÀS – ˜˝√√± ˜˝√√± ¬Û±¬Ûœ ¸Àª± ¸—¸±1 øÚô¶À1
– Œ¸ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ¬ı±gª ˜±Òª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Ú±ø˝√√ 1鬱
fl¡1¬ı – õ∂±Ì¸ø‡ – ›ø˝√√ ˙√DZ Â√±Î¬ˇ˝√ – ˝√√±˜±fl¡ ˙¬ÛÓ¬ ά◊ͬ˝√√ ά◊ͬ˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ά◊O±˚˛ ¸± ª±˘± øªøÚ–ù´¸… ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–º
1n∏À1±√ fl¡1n∏Ì— ª±˘± ¶ú‘Q± fl‘¡¯∏û¡¬Û√±•§≈Ê√˜ƒºº
¸”Sºº
fl≈¡˜±1œ Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬fl¡U¡– øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 – ˝√√±ÀÓ¬ ¬ı√Ú ‰¬Î¬ˇ±˝◊√ ∆¬ıͬ˘
– ¸‡œ¸ªfl¡ Œ¬ı±˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜√Ú˜?1œ – Œ˝√√ ¸ø‡ ˘œ˘±ªÓ¬œ – ˝√√±˜±1 ø¬ıø˝√√ ¬ı√Ç Œˆ¬˘ – Œ¬ı√øÚøÒ
∆·˚˛±fl¡À˝√√± ¬ı±√Uø1 Ú±ª˘ – õ∂±Ì fl‘¡¯∏ûfl¡ ¬ı±S±38 øfl¡Â√≈√Àª Ú±ø˝√√ ¬Û±ª˘ –
˝√√± ˝√√± ›ø˝√√ Ê√ÚÀ˜ Œ¸ ¶§±˜œfl¡ ‰¬1Ì – √1˙Ú ≈√~«ˆ¬√ Œˆ¬˘ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬Û≈Ú≈ ∆˚À‰¬ SêµÚ fl¡˚˛˘ ¬ı±˘± – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘, ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú39
ÒËn∏—ºº
˜±Òª Œ˜ø1 ø¬ı‰≈¬ø1 ’ª Ú±ª˘
˝√√ø1 ø¬ı1˝√√±Ú˘ Œ‰¬Ó¬Ú ·øάˇºº

38º ¬Û±. ¬ı±Ó¬ 39º ¬˚øÓ¬˜±Ú

89
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ú±ª˘ ’ª√U ¬ı±√Uø1 ø¡ZÊ√ÚµÚ
fl¡˝√√ ∆fl¡‰¬Ú ¸ø‡ Ê√œªÚ Òø1ºº
¬Û√ºº
›ø˝√ √ ø˙q¬Û±˘ fl¡±˘ Œˆ¬ø˘ Œ˜ø1
Œ˝√√ø1 ˝√√1Ó¬ Œ‰¬Ó¬Ú Ó¬Ú≈ 鬜̺º
˝√√±˜≈ ’ˆ¬±·œ ø¬ıø˝√√ ¬ıøǘ ˝√√±˜±ø1
õ∂±Ì-ø¬Ûά◊ ∆fl¡‰¬Ú fl¡˚˛ø˘ ø¬ı˝√√œÚºº
fl¡1ø¬ı fl¡˜Ú ά◊¬Û±˚˛ ¬Û≈Ú≈ ˜±˝◊√40
’ªø˝√√ ø¬ıª±˝√√ 1˚˛ ˜˝√√ øÔfl¡ºº
Œ˝√√1ª ’±ªø1 ˝√√ø1Àfl¡± Ú±ø˝√√ ‰¬1Ì
fl¡˝√√ ˙√Ç1 Á≈¡À1 1˜Ìœ ’øÒfl¡ºº¡
¸”Sºº
‹‰¬Ú ø¬ı˘±¬Û fl¡À˚˛ ¬ı±˘± – ˝√√ø1fl¡ ø¬ı1À˝√√ ˜”ø2‰¬«Ó¬ ˝√√˚˛± ¬Û1˘ – Œ√ø‡ ¸‡œ¸ª
˝√√± ˝√√± Œ¬ı±ø˘ – ø˙À1 Ê√˘ ø¸ø∞´ûÀ˚˛ – ’±À∞´û±À1 ø¬ı∞´û˚˛ – fl¡±U ’±À√DZª±ø˘
Ó≈¬ø˘ ∆¬ıͬ±˝◊√ – ˜Ò≈1 ¬ı±Ìœ Œ¬ı±˘˘ºº
¸‡œ¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±Ì¬ ¸ø‡ – ’±Ê√≈√ ø√ª¸ Ú±ø˝√√ ˚±˝◊√ – ’Ó¬À˚˛ Ó¬±¬Û ∆fl¡‰¬Ú fl¡1ø¸
– Œ˝√√ fl‘¡¬Û±˜˚˛¡˜±Òª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˜ÀÚ±1Ô øÚ(˚˛ ¬Û”1¬ı – ≈√1ôL√ ø‰¬ôL±
ŒÂ√±Î¬ˇ¸ºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ¤ – fl≈¡˜±1œ Œ˝√√ͬ˜±ÀÔ 1˝√√˘ øÔfl¡º Œ¸ø˝√√ ¸˜À˚˛ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡
– ¬ı±˜ ά◊1n∏ fl¡1 ’±ø‡ Ù¬øµ Œ·˘ – Ó¬±À˝ Œ√ø‡¤ ˝√√ø1À¯∏ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø‡¸ª – ˝√√±˜±1 ¬ı±˜ ’e Ù¬Àµ – Œfl¡±Ú qˆ¬ ¬ı±Ó¬ fl¡À˝√√ – ˝◊√˝√±
Ú±ø˝√√ Ê√±Ú≈ºº

40º ¬Û±˝◊√º

90
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ fl≈¡˜±1œ 1˝√√˘ øÔfl¡ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸±øÒÓ¬±ÀÔ«± ø¡ZÊ√— õ∂±·±» õ∂œÓ≈¬…»Ù≈¬~øªÀ˘±‰¬Ú–
Ú±¬ÛÓ¬» ‰¬1ÀÌà Ӭ¸… Ò1Ì…±— ˝√√¯∏«Àª·Ó¬–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1– Œ√ªœ Œ√‡˘ – ’±øÓ¬ ’±ÚÀµ Œ¬ı√øÚøÒ – ˝√√ø1¯∏ Œ¬ıÀ· ’±ª˘
– ˜±øȬӬ ¬Û±ª ¬Û1À˚˛ Ú±ø˝√√ – ø¬ıõ∂˜≈‡ Œ¬Ûø‡ Ê√±Ú˘ – ’±– ˝√√±˜±fl¡ õ∂±Ì-
ø¬Ûά◊ ’±ª˘ ’±ª˘ – ˆ¬ø1 ¬Û±∞´û ¸±Ó¬ ’±ÚÀµ ’±· ¬ı±øϬˇ ø·˚˛± – ø¬ıõ∂fl¡
õ∂̱˜ fl¡˚˛˘ºº
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1±Ê√ÚøµÚœ – Ó≈¬U“ ø‰¬1?œª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ õ∂À˚˛±Ê√Ú ¸ª ¸±ÒÀ˘“± – Œ¸
˚≈√ÚµÚ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øÚø˜ÀM√√ – ’iß ¬Û±Ú ¸ª Â√±Î¬ˇ˘ – øÚø˙ øÚ^± fl¡1Ó¬
Ú±ø˝√√ – Œ˝√√ ˜±Ó¬± – fl‘¡¯ûfl¡ ≈√‡ øfl¡ fl¡˝√√¬ı – Œfl¡ª˘√ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˜±S Ò…±Ú
fl¡˚˛ 1˝√√ – ’ª ›ø˝√√ Ú·1 ¬Û1Àª˙ fl¡˚˛˘ – ŒÓ¬±À˝√√± ¸QÀ1 √‘√Ϭˇ U˚˛± 1˝√√º
¸ª ˜ÀÚ±1Ô ’±Ê√≈√ ¿fl‘¡¯û¬ Û”1¬ıº
¸”Sºº
›ø˝√√ qøÚ Œ√ªœfl¡ ’±ÚÀµ Œ˘±Ó¬fl¡ Á≈¡À1 – ø¬ıõ∂fl¡ õ∂̱˜ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ø¬ÛÓ¬± – ¬ı±À¬Û ά◊¬ÛÊ√˘ ˜±S – ŒÓ¬±À˝√√± õ∂±Ì √±Ú Œ√ø˘ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡
&Ì ¸≈Ê√À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±À1“± – øfl¡ ¬Û1¸±√ Œ√À¤û“±º
Œ¬ı√øÚøÒ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬± – ˝√√±˜±1 ’±˙œ¬ıı«±À√ – ¿fl‘¡¯û ¸ø˝√√Ó¬ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¸≈¬ı¸øÓ¬ Œ˝√√±fl¡
– Ó¬ª ˝√√±˜±1 ¸fl¡˘ ¬Û1¸±√ Œˆ¬˘ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ø¬ıõ∂ øÚÊ√ ¬ı±Î¬ˇœ ‰¬˘˘º Ó¬√ÚôL1 – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ŒÊ√…ᬠw±Ó¬±
– 1n∏%œfl≈¡˜±1 – Œ¸ ’±ø¸fl¡À˝√√± Œ¬ı±˘˘ºº

91
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1n∏%œ¡Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˆ¬ø·Úœ – ŒÓ¬±À˝√√“± ¸QÀ1 ˆ”¬ø¯∏Ó¬ √U˚˛± – ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬– ˆ¬ª±Úœfl¡
˜Í¬ ‰¬˘˝√√ – ’±Ê√≈√ ’øÒ¬ı±¸ – fl¡±ø˘ ø¬ıª±˝√√fl¡ ø√ª¸ –
Œ√ªœfl¡ ¬Û”Ê√± fl¡1ø·˚˛± ’øÓ¬ ¸QÀ1 ‰¬˘˝√√ – ‹ ‰¬˘˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… ª‰¬Ú— w±Ó≈¬ˆ”«¬¯∏ø˚˛Q±Ô ˆ”¬¯∏ÕÌ–º
Ê√·±˜ ¸ø‡øˆ¬– ¸±fl¡˜±R±Ú˜±ø•§fl¡±˘˚˛˜ƒºº
¸”Sºº
w±Ó¬±fl¡ ¬ı±fl¡… qøÚfl¡À˝√√± – fl≈¡˜±1œ ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ˆ”¬ø¯∏Ó¬ U˚˛±¡∆˚À‰¬
‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±√U141ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
1øeÚœ ¸ø‡ ¸øeÚœ ¬ı±˘±º
‰¬˘ø˘ ∆˚À‰¬ ‰¬±µÀfl¡ø1 fl¡˘±ºº
¬Û√ºº
¬Ûø˝√√¤ ¬ÛA±•§1 ˘U ˘U Ò±˝◊√º
˜M√√ ·Ê·±ø˜Úœ fl¡±ø˜Úœ ˜±˝◊√ºº
›øÓ¬˜ Œ˜±øÓ¬˜ ˜±˘± ˘≈À˘º
Œ˝√√ø1ÀÓ¬ ˝√√±ø¸ ˆ≈¬ªÚ ˜Ú ˆ≈¬À˘ºº
˝√√ø1fl¡À˝√√± ‰¬1Ì ø‰¬øôLÀ˚˛ ‰¬ø˘ ˚±˝◊√º
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙Ç1 ·±˝◊√ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ¸ 1±Ê√fl≈¡˜±1œ – ¸ø‡¸ª ¸ø˝√√Ó¬ ˆ¬ª±Úœfl¡ ¬Û±ª ¬Û‡±ø˘¤
– Ú±Ú± ø¬ıÒ ∆ÚÀ¬ı√… ø√¤ – Œ√ªœfl¡ ¬Û”Ê√± fl¡˚˛˘ – Ó≈¬øÓ¬ ÚøÓ¬ fl¡ø1¤
– ¬ı1 ¸±Ò˘ – Œ√ªœfl¡ ’±√√& ¬Ûø1¤ Œ¬ı±˘˘ºº¬

41º 1±· ˜±Î¬◊1

92
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬± ˆ¬ª±øÚ – ¶§±ø˜ ¿fl‘¡¯û ˝√√±˜±fl¡ – ’ø¬ıø‚øÚ¤ ŒÚ˝√√ÀôL±fl¡ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡
‰¬1ÀÌ ’Ó¬À˚˛ ¸±ÀÒ±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı1 õ∂±øÔ«¤ – fl≈¡˜±1œ Ó¬øÔ 1˝√√˘ øÔfl¡ºº
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡¯û– fl≈¡øGÚ˜±·Ó¬… øªõ∂— õ∂¶ö±¬Û… ¸±√1˜ƒº
√±1n∏Àfl¡±Xª ¸—˚≈Mê√– õ∂øªÀª˙ øªˆ≈¬– ¸ˆ¬±˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – ¿fl‘¡¯û¡ø¬ıõ∂fl¡ ’±&fl¡˚˛ ¬Ûͬ±˝◊√ fl¡À˝√√“± – √±1n∏fl¡ ά◊√Xª ¸ø˝√√ÀÓ¬
– ∆˚‰¬Ú ¸ˆ¬±˜ÀÒ… ¬õ∂Àª˙ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº ¬1±· Œ·Ã1œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
˜Ò±˝◊√ ’±ªÓ¬ ’±Úµ ˜ÀÚº
Œ¬Ûø‡ ˆ≈¬˘˘ 1+¬Û Œ¬ÛÃ1Ê√ÀÚºº
¬Û√ºº
¬Û√ÇÊ√ ¬ı˚˛Ú Ú˚˛ÀÚ fl¡1n∏ ¬Û±Úº
Œ˝√√ø1 ˝√+√À˚˛ ˜ÀÚ ø˜˘˘ øÒ˚˛±Úºº
˙…±˜ 1n∏ø‰¬1 Ó¬Ú≈ ¬ÛœÓ¬ ø¬ÛÀ‰¬±1±º
ÚªœÚ Úœ1√ ˚‰¬ ø¬ıÊ√≈√ø1 ά◊ÀÊ√±1±ºº
‰¬1Ì 1ø?Ó¬ ˜øÌ Ú”¬Û≈1 ø¬ıfl¡±˙º
fl¡˝√√ ˙Ç1 ˝√√ø1 √±¸fl≈¡¡ √±¸ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ‹‰¬Ú õ∂Àª˙ fl¡˚˛ – 1±Ê√˜Gø˘ ˜ÀÒ… ∆¬ıͬ˘ – ∆˚‰¬Ú Úé¬S¬ ˜±ÀÊ√
¬Û”øÌ«˜±fl¡ ‰¬±µ ¬Û1fl¡±˙ fl¡À˚˛ øÔfl¡º ¿fl‘¡¯ûfl¡ 1+¬Û ¸•ÛøM√√ Œ¬Ûø‡¤ –
¸ª Œ˘±fl¡ ˆ≈¬˘˘ – ˜≈‡ ¬ÛÇÊfl¡√ ∆˚À‰¬ Ú˚˛ÀÚ ¬Û±Ú fl¡1Ó¬ ø¬ı¬Ûé¬ Ú‘¬Û¸ª

93
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

– ∆SÀ˘±fl¡… ‰¬˜»fl¡±1 – ¬ıœ1 õ∂Ó¬±¬Û Œ√ø‡¤42 – ¬Û1˜ ˆ¬˚˛ Œˆ¬˘ – ’ÀÚ…±

’ÀÚ… fl¡ÀJ« fl¡ÀJ« fl¡À˝√√º
Ú‘¬Û¸ª Œ¬ı±˘ºº
›ø˝√√ fl‘¡¯ûfl¡ ˚≈X fl¡ø1ÀÓ¬ – ø˙q¬Û±˘ ’±˙± fl¡¤ øÔfl¡ – ’ – ά◊øÚfl¡1
¸À√e ¸ªø˝√√ ˜1¬ı – ’¤ ˆ¬±˝◊√¸ª – ά◊ͬ˝√√ ά◊ͬ˝√√ – ˚±ªÓ¬ ˚≈X Ú±ø˝√√ ˝√√˚˛
– ’±& Œ√À˙ ˚±¤≈“ûº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1±Ê√± Ê√1±¸Àg Œ√‡˘ – 1±Ê√±¸ª fl‘¡¯ûfl¡ ˆ¬À˚˛ fl¡ø•ÛÓ¬ Œˆ¬˘
– ˝√√±Ó¬ øÚ˙±ÀÚ øÚÀ¯∏øÒ Œ¬ı±˘˘ºº
Ê√1±¸g Œ¬ı±˘ºº
’– ˝√√±˜≈ ø¬ı√…±˜±Ú Ô±øfl¡ÀÓ¬ – fl¡±À˝√√fl¡ ˆ¬˚˛ øÔfl¡ – Œ˝√√ 1±Ê√±¸ª – ›ø˝√√
é¬øS˚˛1 ¬ı…ª˝√√±1 ŒÚ±À˝√√ – øÚˆ«¬À˚˛ 1˝√√ – øÚˆ«¬À˚˛ 1˝√√º
¸”Sºº
Ó¬øÚfl¡1 ·ø1˝√√± qøÚ¤ – Ú‘¬Û¸ª ’ôL·«Ó¬ ˆ¬À˚˛ – Œ˝√ͬ ˜±ÀÔ 1˝√√˘º ˝◊√
fl¡Ô± 1À˝√√±fl¡ – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ¬ı‘Ó¬±ôL qÚ˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸‡œøˆ¬– ¸˝√√ ∆ª√ˆœ« fl‘¡¯û√˙«Ú ˘±˘¸±º
˘ø˘Ó¬± ˘œ˘˚˛± ·Ó¬…± Ê√·±˜±Ô±ø•§fl¡±˘˚˛±»43ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1±Ê√ÚøµÚœ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ – fl¡¬Û”«1 Ó¬±•§≈˘
Œˆ¬±Ê√Ú fl¡˚˛ – ¤fl¡ ¸‡œfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Òø1fl¡U“ – fl‘¡¯û¡ √1˙Ú øÚø˜ÀM√√ – ¬Û1˜
’±fl≈¡˘ ø‰¬ÀM√√ – ˘œ˘± ·øÓ¬ fl¡ø1¤ – 1±Ê√¸ˆ¬± ¸˜œ¬Û ‰¬˘˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

42º ¬Û±. øÚ1ø‡À˚˛ 43º Ê√·±˜ ‰¬±ø•§fl¡±˘˚˛±»

94
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ˜±√U1 ÒÚ¿ºº
Œ√±˜±øÚ ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘44
ÒËn∏—ºº
‰¬±G˜≈‡œ Œ¬Ûø‡Ó¬ ˜Ò±˝◊√º
‰¬˘ø˘ ˘œ˘±·øÓ¬ ˆ”¬ªÚ ˆ≈¬˘±˝◊√ºº
¬Û√ºº
fl¡Úfl¡ øfl¡ø√ÇøÚ ÒıøÚ Á¡˘Àfl¡ ˜?œ1 ˜øÌ
Œ√±À˘ ˝√√+√À˚˛ Œ˝√√˜˜±˘±º
‰¬∞´û˘ Œ˘±‰¬Ú ˜Ú Œ˝√√1˚˛ 1˜Ìœ ‚Ú
˝√√ø1 ¬ı√√˚˛Ú ¬ı1¬ı±˘±ºº
¸‡œ¸ª ¸Àe Œ‡À˘ ∆˚‰¬Ú Úé¬S¬ Œ˜À˘
¸≈‰¬±µ ‰¬±µfl¡ fl¡˘± Œ˙±À˝√√º
1+¬Û 1n∏fl¡ø˜Ìœ Œfl¡ø1 1±Ê√ ¸˜±ÀÊ√ Œ˝√√ø1
¬Û1˘ ¸ªø˝√√ ˜Ú Œ˜±À˝√√ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1n∏ø%Ìœfl¡ ÚªœÚ 1+¬Û Œ˚êÀÚ Œ¬Ûø‡¤ – ˚Ó¬ 1±Ê√±¸ª
fl¡±˜¬ı±ÀÌ ˜”øÂ√«√Ó¬ √U˚˛± – ’±¸Ú ˝√√ÀôL¬ Ϭø˘ Ϭø˘ ¬Û1˘º ø¬ı˝3√˘ ˆ¬±Àª fl¡±√U
fl¡1À˚±ø1 Œ¬ı±˘˘ºº
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±ÀÌù´1œ – fl¡±˜ ¸±·À1 øÚô¶±1 fl¡1˝√√º
¸”Sºº
fl¡±√U ’±„≈ø˘ ˜≈À‡ ∆˘˚˛± Œ¬ı±˘˘ºº
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±Ì øõ∂√À˚˛ – ˜√ÀÚ ˜Ú ˜«√˚˛ – ˝√√±˜±fl¡ ˝√√±¸… øÚ1œé¬Ì fl¡1˝√√º
¸”Sºº
fl¡±√U √±ÀôL Ó‘¬Ì fl¡±˜≈ø1¤ Œ¬ı±˘˘ºº
44º ¬Û±. Œ√±˜øÚ ¬Ûø1ÀÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘, ¬Ûø1Ó¬±˘ ŒÊ√ÃøÓ¬ Ê√±øÓ¬Ó¬±˘º

95
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1±Ê√fl≈¡˜±1œ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øÚø˜ÀM√√¡¬– fl¡±˜¬ı±ÀÌ Ù≈¬øȬ¬ õ∂±Ì Â≈√øȬ ˚±˚˛ –
‰¬1Ìfl¡ √±¸ Œˆ¬À˘± – ˝√√±ÀÓ¬ ¬Û1ø˙ ˝√√±˜±fl¡√ Ê√œ˚˛±Î¬◊ – ¸ª ˜˝√√±Õ√fl¡ √±¸œ
fl¡ø1 Œ√¤≈û“ºº
¸”Sºº
fl¡±À˜ ˜M√√ U˚˛± – ˝◊√Ó¬…±ø√ Ú±Ú ø¬ıˆ¬»¸ ˆ¬±ªÚ± fl¡˚˛˘ 1±Ê±√¸ª – Œ¬Ûø‡
1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ¸ø‡ ¸Àª fl¡±√√Ufl¡ ŒÍ¬øeÚ± Œ√˝◊√ – fl¡±√Ufl¡ Œ·±À1 ˜±ø1 ˆ¬‰«¬˚˛
– Ó¬Ô±ø¬Û 1±Ê√±¸ª – fl¡±˜±Ó≈¬1 U˚˛± – fl≈¡˜±1œfl¡ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ øÔfl¡º
’±À˝√¡Œ˘±fl¡ – ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬ø¬ı˝√√œÚ – fl¡±˜±Ó≈¬1fl¡ ≈√‡ Œ√‡˝√√º ˝◊√˝√± Ê√±øÚ ˝√√ø1fl¡
‰¬1Ì ø‰¬øôLÀ˚˛ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº√¬
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡À¯û±˝√√ø¬Û Œé¬±øˆ¬Ó¬— ø‰¬M—√ ø¶ö1fl‘¡Q± Ê√˝√±1 Ó¬±˜ƒº
˝◊√é¬Ó¬±— ø¡Z¯∏Ó¬±— ˜Ò…±˜‘·±Ì±— Œfl¡˙1œ ˚Ô±ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1– ¿fl‘¡¯û¡1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ – 1+¬Û ˘±ªÌ… Œ√ø‡¤ – Œ˜±ø˝√√Ó¬ √U˚˛±
fl¡Ô—fl¡Ô˜ø¬Û ø‰¬M√√ ˙±ôL fl¡˚˛˘º 1n∏ø%Ìœ ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ˘œ˘±·øÓ¬
‰¬ø˘ÀÓ¬ – fl‘¡¯ûfl¡ Œ√‡˘ – ˆ¬±È¬fl¡ ˜≈À‡ ∆˚‰¬Ú &Ì-1+¬Û qÚ˘ – Ó¬±˝√√±ÀÓ¬±
’øÒfl¡ ¸±é¬±ÀÓ¬ Œ√‡˘ – ›“ø˝√√ fl‘¡¯û-¶§±˜œ ¬ı≈ø˘ ˜ÀÚ õ∂̱˜ fl¡˚˛˘ – ˘7¡¡¡±
˝√√±¸… fl¡ø1¤ – ’ÀÒ±˜≈‡œ √U˚˛± 1˝√√˘º ¿fl‘¡¯û Ó¬M√√fl¡±À˘ ά◊øͬfl¡√U – 1±Ê√
¸ˆ¬±˜Ò… ˝√√ÀôL – 1n∏ø%Ìœfl¡ ˝√√ø1 ˘˚˛± – ’±¬Û≈Ú ¸˜œ¬Û fl¡˚˛˘º ∆˚‰¬Ú ˜‘·
˚≈Ô ˜Ò… ˝√√ÀôL – ø¸—À˝√√ ’±¬Û≈Ú ˆ¬±· ∆˘˚˛± ˚±˝◊√ – Ó¬¡Z» – fl≈¡˜±1œfl¡ ˝√√±ÀÓ¬
Òø1¤ – ’±¬Û≈Ú 1ÀÔ Ó≈¬ø˘ fl¡√U¬– 1n∏ø%Ìœ ¸ø˝√√Ó¬ – ¿fl‘¡¯û ∆˚À‰¬ ˘œ˘±¤
‰¬˘˘ – ’À˚˛ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±√U145 ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
˘U ˘U ·øÓ¬ Ò±˝◊√ – øõ∂˚˛± ¸Àe 1Àe ˚±˝◊√º
˝√√ø1 ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ‰¬±˝◊√ – ∆˚À‰¬ ˜M√√ ø¸—˝√√1±˝◊√ºº
45º ¬¬Û±. ˜±Î¬◊1

96
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√ºº
1+À¬Û ˆ”¬ªÚ øÊ√øÚ – ¸‡œ ¸À˜ 1n∏fl¡ø˜Ìœº
‰¬À˘ ¬ı±˜± ˜Ò… 鬜øÌ – Á¡ÚÀfl¡ ˜ø?1 ˜ø̺º
ø¬Ûά◊ ˜≈‡ Œ¬ıø1 Œ¬ıø1 – ˘ø7¡¡¡Ó¬ Ú˚˛ÀÚ Œ˝√√ø1º
fl¡˝√√ ˙√Ç1 Œfl¡ø1 – ·øÓ¬ Œ·±øªµ Œ˜ø1ºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – ¿fl‘¡¯û 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Òø1¤ – ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ øõ∂˚˛±fl¡ ˜≈‡
øÚÀ1ø‡¤ – ˘œ˘±·øÓ¬ ‰¬ø˘ ˚±˚˛ – ∆˚À‰¬ ˜M√√ ø¸—˝√√ ‰¬˘˝◊√ÀÂ√º Œ¸
1±Ê√ÚøµÚœ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¶§±˜œ ˘øˆ¬¤ – ˘ø7¡¡¡Ó¬ Ú˚˛ÀÚ – ‚Ú ‚Ú ¶§±˜œ
˜≈‡ øÚÀ1ø‡À˚˛ – ¬Û1˜ ’±ÚÀµ ‰¬ø˘ ˚±˚˛º Ó¬√ôL1 – ø˙q¬Û±˘ õ∂ˆ”¬øÓ¬
˚Ó¬ ø¬ı¬Ûé¬ 1±Ê±√¸ª – Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬fl¡√U Œ√‡˘ – ¿fl‘¡¯û 1n∏fl¡ø˜Ìœ fl¡Ú…±fl¡
– ˝√√ø1 øÚ˚˛± ˚±˝◊√ºº
ø˙q¬Û±˘ Œ¬ı±˘ºº
’– ˝√√±˜±1 Ê√œªÚ øÒfl¡ øÒfl¡ – ˝√√±˜≈ ø¬ı√…˜±Ú Ô±øfl¡ÀÓ¬ – ˝√√±˜±1 ø¬ıª±˝√fl¡
fl¡Ú…± – fl¡Ô±fl¡ ˚±√Àª øÚ˚˛± ˚±˝◊√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬Û1˜ √1¬Û fl¡ø1fl¡√√U – ˝√√±ÀÓ¬ ˙1 ÒÚ≈ Òø1¤ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û±Â≈√
¬Û±Â≈√ ∆˚À‰¬ Œ‡ø√√ ˚±˝◊√ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘46
ÒËn∏—ºº
Œfl¡±À¬Û Ú‘¬Û¸ª fl¡±À˜±À1 ¬ı±√Uº
‰¬±µfl¡ ˚‰¬ Œ‡ø√ ˚±˚˛ 1±Uºº
¬Û√ºº
˝√√±ÀÓ¬ ˙1 ÒÚ≈ Òø1 ¸ª Ò±Àªº
fl¡ø•ÛÓ¬ Œ˜ø√Úœ ¤ ¬Û√ ‚±Àªºº
46º ¬¬Û±. ¬Û±˚˛1 ¬Ûø1Ó¬±˘º

97
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬ı±√U √øm«À˚˛ fl¡1˚˛ Ȭ√DZ1º

Œ¬ı±˘˚˛ ά±øfl¡ ά±øfl¡ ’˝√√DZ1ºº
Œ1 Œ1 ˚±√ª ¬Û±1˚˛ ·±øάˇº
ŒÂ√±Î¬ˇ ŒÂ√±Î¬ˇ ’ª 1n∏fl¡ø˜Ìœ Ú±1œºº
’±ª fl¡øÓ¬ ˚±¸ ¬Û±ªÀ˘± ˘±·º
Œfl¡±À¬Û ·1Ê√˚˛ ∆˚‰¬Ú ¬ı±‚ºº
1˝√√ 1˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬Û±À1 ‚ÀÚ 1±ªº
˙Ç1 fl¡˝√√ ·øÓ¬ Œ·±øªµ ¬Û±ªºº

Œù≠±fl¡ºº
1±:±˜±ÀȬ±¬Û ȬDZ1 fl¡À~±˘—47 1n∏ø%Ìœ ¸Óœº
øÚ˙˜… Œ¬ıø¬ÛÓ¬± ˆœÓ¬± ˜ÚÀ¸…ª˜ø‰¬ôL˚˛»48ºº
¸”Sºº
1±Ê√± ¸ªfl¡ ’±ÀȬ±¬Û ȬDZ1 – Œ√ø‡À˚˛ qøÚ¤ – ˜˝√√±ˆ¬À˚˛ Œ√ªœ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡
˝√√+√˚˛ fl¡•Û ø˜˘˘ – ˜≈‡ ˜ø˘Ú ∆ˆ¬˘ – ¶§±˜œ fl‘¡¯ûfl¡ øÚø˜M√√ ø‰¬øôLÓ¬
U˚˛± – Ú˚˛ÀÚ Úœ1 øÚ·Àάˇ – øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 Œ˜ÃÀÚ Œ¬ı±˘˘º
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± ∆√ª – ’ˆ¬±·œ 1n∏ø%Ìœfl¡ fl¡¬Û±˘ øfl¡ Œˆ¬˘ – ø¬ıø‚øÚfl¡ ά◊¬Ûø1
ø¬ıø‚øÚ ø˜˘˘ – ›ø˝√√ ¬Û±¬Ûœ 1±Ê√±¸ª ¬ı√UÓ¬ – ¶§±˜œfl¡ ¸À√e ¸˝√√±˚˛ Œfl¡À˝√√“±
Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜±fl¡ Œfl¡±Ú ·øÓ¬ ˝√√˚˛ – ˝◊√˝√± Ú±ø˝√√ Ê√±øÚº ˝√√± ˝√√± Œ¸±Ì±1 ¬Û≈Ó¬ø˘
– ¿fl‘¡¯û¡¶§±˜œfl¡ – ˝√√±˜≈ ¬Û±ø¬ÛÚœ ∆fl¡À‰¬ ’Ú±ª˘≈“ – Œ˚±ÀÚ± fl¡±‰¬fl¡ ‰¬±ø˝√√ÀÓ¬
˜±øÌfl¡ ˝√√1±˚˛º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1n∏fl¡ø˜Ìœ ∆˚À‰¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬± Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

47º ¬ 1±:±¸±ÀȬ±¬ÛȬDZ1 fl¡À~±˘— 48º ˜ÚÕ¸ª˜ø‰¬ôL˚˛»

98
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· |œ·±g±1º ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘

ÒËn∏—ºº
˝√√ø1 ˝√√ø1 øfl¡ÀÚ± ø¬ıøÒ ø˘ø‡ø˘ ˘˘±È¬º
’ª√U ø˜˘˘ Œ˜ø1 ˜1Ìfl¡ ¬ı±È¬ºº
¬Û√ºº
¬Û±ª˘ ¬¬ıU ¬ı√U ¬Û≈ÀÌ… ˝√√±˜≈ 1Ǻ
˝√√±ÀÓ¬ ˝√√1˘ øÚøÒ ø¬ıøÒ Œˆ¬˘ ¬ıǺº
’±ª˘ ∆fl¡‰¬Ú Ú±Ô ’ˆ¬±·œfl¡ ˘±˝◊√º
fl¡±‰¬fl¡ ‰¬±ø˝√√ÀÓ¬ Œ˚±ÀÚ± ˜±øÌfl¡ ˝√√1±˝◊√ºº
ø¬ıø˝√√fl¡ ø¬ı1•§Ú øfl¡Ú≈ Œ˜ø1 Œˆ¬˘º
¬õ∂±Ì ø¬Ûά◊ ¬Û1˙ ’±˙ ”√1 Œ·˘ºº
Œ˝√√ͬ ¬ı˚˛ÀÚ Ú˚˛ÀÚ Ê≈√À1 Œ˘±1º
˙√Ç1√√ fl¡˝√√ ·øÓ¬ Œ·±øªµ Œ˜±1ºº
Œù≠±fl¡ºº
ˆ¬˚˛49 Œªø¬ÛÓ¬ø‰¬M√√˚˛± 1n∏ø%Ì…±— Œ1±√Ú— ^nÓ¬˜ƒº
øÚ1œé¬… ‘√Ϭˇ˜±ø˘e√… ¸±b√L˚˛±˜±¸ Œfl¡˙ª–50ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – fl‘¡¯ûfl¡ øÚø˜ÀM√√ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1ÀÓ¬ – 1n∏fl¡ø˜Ìœ – ‚Ú ‚Ú øÚù´±¸
ŒÙ¬±fl¡±À1 – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 ¬ıø˝√√ ˚±˝◊√ – Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡ ˆ¬fl¡Ó¬¬ı±gª ˜±Òª –
’øÓ¬ ¸QÀ1 ¬ı±√√U Œ˜ø˘ – ’±ø˘øefl¡À˝√√± – ’±ù´±¸ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬õ∂±Ì øõ∂À˚˛ – øfl¡ øÚø˜ÀM√√ SêµÚ fl¡Õ1Â√ – ˝√√±˜≈ ø¬ı√…˜±Ú Ô±øfl¡ÀÓ¬
– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Œfl¡±Ú ø‰¬ôL± – fl¡±À˝√√fl¡ ˆ¬˚˛ øÔfl¡º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ∆˚À‰¬ õ∂À¬ı±Ò fl¡˚˛˘ – Œ˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√
Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
49º ¬Û±. ˆ¬œÓ¬ 50º ˜±Òªº

99
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘

ÒËn∏—ºº
fl¡1ø¬ı Ú±ø˝√√ ’±fl≈¡˘ øõ∂À˚˛º
Òø1 fl¡±ø˜Úœfl¡ fl¡±Ú≈ Œ¬ı±Ò ø√À˚˛ºº
¬Û√ºº
øfl¡ fl¡1¬ı ø¸—˝√√fl¡ ˙”fl¡1¸ª ’±˚˛±º
˝√√±˜±fl≈¡ ˙¬ÛÓ¬ Ó¬±¬Û ŒÓ¬Ê√√U Ê√±˚˛±ºº
Œ˜±Â√˘ ˜≈‡ øõ∂˚˛±fl¡ ¬ÛœÓ¬¬ı±À¸º
fl¡˝√√ ˙√Ç1 1¸ Œfl¡˙ª √±À¸ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ õ∂±Ì øõ∂À˚˛ – ˝√√±˜±fl¡ ’±& – ›ø˝√√ 1±Ê√±¸ª Œfl¡±Ú ¬ÛÓ¬√√e – ∆˚À‰¬
ø¸—˝√√fl¡ ’±À· é≈¬^¬ ˝√√ø1Ì – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ ˆ¬˚˛ Œ˙±fl¡ Â√±Î¬ˇ˝√ – Œ√‡˝√√ ¬Û±¬Ûœ
1±Ê√±¸ªfl¡ – ∆˚À‰¬ ˙‘·±˘fl¡ – ¤˝◊√ é¬ÀÌ Œ‡√±ª¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ¸ôL±¬Û ”√1 fl¡ø1À˚˛ – ¶§˝√Àô¶√ Ó¬±•§≈˘ Œˆ¬±Ê√Ú
fl¡1±ª˘ – ’ÀÚ…± ’ÀÚ… Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ øÚ1œé¬Ì fl¡ø1¤ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – Ó≈¬U¬ øÚˆ«¬À˚˛ 1˝√√ – ˝√√±À˜± ≈√©Ü√ 1±Ê√±¸ªfl¡ – ˚≈X fl¡ø1¤
Œ‡√±¤≈û – 1e Œ√‡˝√√51ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ˙±1e ÒÚfl≈¡¡Òø1¤ – ȬDZ1 fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ˙±e«ÒÚ≈X‘«Ó¬± ȬDZ1˜fl¡À1±Xø1–º
|n∏Q± Ó¬‰Â√s˜Ó≈¬˘— 1±Ê√±Ú(¬ ‰¬fl¡ø•ÛÀ1ºº
51º ¬Û±. ˝◊√˚˛±1 ¬Û±Â√Ó¬ Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ ›¬Û1ø∞´û ˆ¬±Àª ¬ıÀ˘±1±˜1 ŒÚÓ‘¬QÓ¬
¤È¬± ˚±√ª ¬ı±ø˝√√Úœ fl‘¡¯û1 ’Ú≈¸1Ì fl¡ø1 fl≈¡øG˘Õ˘ ’˝√√±1 fl¡Ô± ’±ÀÂ√º [^©Üª… – ά0
ø¬ıø1ø= fl≈¡˜±1 ¬ı1n∏ª±, ¸•Û±. ë’√Çœ˚˛± ڱȬí]

100
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
˙±1e ÒÚ≈fl¡ Ȭ√DZ1 qøÚ¤ – 1±Ê√±¸ªfl¡ ˝√√+√˚˛ fl¡ø•ÛÓ¬ Œˆ¬˘ – Ó¬±À˝√√
Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ≈√©Ü√ 1±Ê√±¸ª – ˝√√±˜±fl¡ Œ‡ø√ ’±ª˘ – ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – ’ª
˚≈X fl¡1˝√√ºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚÀ˚˛ 1±Ê√±¸ª – ˙1 ¬ı1ø¯∏À˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˚±√ª ’Ú±‰¬±1 – ˝√√±˜±1 ø¬ıª±˝√√fl¡ fl¡Ú…± 1n∏ø%Ìœfl¡ ˚ø√ Ú±ø˝√√ ŒÂ√±Î¬ˇ¬ı
Ó¬ª ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – ˝√√±˜±fl¡ ˚≈X Œ√˝√ºº
¸”Sºº
1±Ê√±¸ªfl¡ √m« qøÚ¤ – ¿fl‘¡¯û ∆˚À‰¬ ¸˜1 fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√
– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº ڱȬ ˜~±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˚≈X Œ√U ˚±√ª Œ1 ˚√≈√1±˚˛±
·1ÀÊ√ 1±Ê√±¸ª ’±˚˛± Œ1ºº
˝√√ø1 Òø1 ˙±1e ¬ıø1¯∏˘ ¬ı±Ì
Ú‘¬Û¸ª Œˆ¬√˘ fl¡±˚˛± Œ1ºº
¬Û√ºº
¬ı±ø1 ¬ı±ø1¯∏± ˚‰¬ ’•§≈√ ¬ıø1‡˘
˝√√ø1 fl¡1n∏ ˙1 ¸g±Ú Œ1º
fl¡±√Ufl¡ ¬ı±√U fl¡±√U ά◊1n∏ fl¡1 fl¡±øȬ
˝√√+√˚˛ ø¬ı√±1˘ ¬ı±Ì Œ1ºº
¬ıœ1 ø˙q¬Û±˘fl¡ fl¡±È¬˘ øfl¡1œøȬ
¬Û±˘øȬ ¬Û˘±ª˘ ¬Û±¬Ûœ Œ1º

101
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸ª ∆¬ı1œ øÊ√øÚÀ˚˛ ø¬ıÊ√˚˛œ ˚±√ª

˙√Ç1 fl¡˝√√ ˆ¬ªÓ¬±¬Ûœ Œ1ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ˙À1 1±Ê√±¸ªfl¡ ά◊1n∏ – fl¡1 – fl¡øȬ – ˝√√+√˚˛ – Œˆ¬√˘ ø˙q¬Û±˘fl¡
øfl¡1œøȬ fl¡±È¬˘ – Œ√ø‡ ˜˝√√±ˆ¬À˚˛ 1±Ê√±¸ª – ˆ¬e ø√À˚˛ ˜‘Ó¬fl¡ä U˚˛±
¬Û˘±ª˘ – S±À¸ ¬Û±Â≈√ ¬‰¬±˝√˚˛√ Ú±ø˝√√ – ∆˚‰¬Ú ø¸—˝√√fl¡ ˆ¬À˚˛ – ˙‘·±˘ ˘ªÀάˇ
Ó¬√¡Z»º ¿fl‘¡¯û Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡øÓ¬ √”√À1 Œ‡ø√¤ – ¬Û±˘øȬ 1˝√√˘º Ó¬√ÚôL1
– 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¶§±˜œfl¡ ø¬ıÊ√˚˛ ø¬ıSê˜ Œ√ø‡¤ ¬Û1˜ ’±ÚÀµ õ∂√øé¬ÀÌ – ¬Û±Àª
õ∂̱˜ fl¡˚˛˘ – ¸±Ò≈ ¸±Ò≈ ¬ı≈ø˘ ø˙À1 ¬Û≈©Û ¬ı1ø¯∏˘ – ’±À∞´û±À˘ |˜
Ê√˘ ˜≈‰¬˘– Ó¬±•§≈˘ Œˆ¬±Ê√Ú fl¡1±˝◊√ – ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ ’±À∞´û±À˘ ø¬ıø∞´û¤
1˝√√˘ õ∂Ô˜ ¬ı˚˛¸ ˘7¡¡¡±ªÓ¬œ – ¶§±˜œfl¡ ˜≈‡ fl¡È¬±Àé¬ ‚Ú ‚Ú øÚÀ1ø‡ –
Œ˝√√ͬ ˜±Ô± fl¡¤ øÔfl¡º ¿fl‘¡¯û øõ∂˚˛±fl¡ ˜Ò≈1 ’±˘±À¬Û – ’±ÚÀµ fl¡1±ª˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬Àfl¡ÃÓ≈¬fl¡— √‘√©Üƒª±52 øõ∂˚˛±˚˛±– ¬Û1À˜ù´1–º
¸±Úµ ˘œ˘±·øÓ¬øˆ¬¬ıË«Ê√Úƒ Œfl¡ø˘˜fl¡±1˚˛»ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ø˙q¬Û±˘fl¡ øfl¡1œøȬ fl¡±øȬ¤ – 1±Ê√±¸ªfl¡ fl¡±øȬ √”√1 Œ‡√±˝◊√ – ¬Û1˜
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ˚≈&Ó¬ U˚˛± – øõ∂˚˛± 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ‰¬ø˘ÀÓ¬ –
∆˚‰¬Ú ˘œ˘±·øÓ¬ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ‰≈¬È¬fl¡˘±˜Ú53
ÒËn∏—ºº
Ê√·Ê√œÎ¬◊ ά◊»¸≈Àfl¡ ‰¬ø˘˘ ˜Ò√±˝◊√ –
øõ∂˚˛± ¸Àe 1Àe ˘œ˘±˝◊√ºº
¬Û√ºº
˝√√ø1 fl¡1 Ò1˘ fl¡±ø˜Úœ fl¡F Œ˜ø˘
Œfl¡ø˘ fl¡1Ó¬ø˝√√ ˚±˝◊√º
52º ¬Û±. Ó¬ÀÓ¬±íøÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡— √‘√©Üƒª± 53º ‰≈¬øȬfl¡˘±˜±Úº

102
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Úª 1˜Ìœ ø¬Ûά◊ ¬Û1À˙ ø¬ı˝√√ø¸

‰¬˘ Œ˘±‰¬Ú ˜≈ø√ ˜±˝◊√ºº
¬Û1˜±Úµ ˜·Ú ˜Ú 1±˜±
√1ø˙¤ ˝√√±¸ ø¬ı˘±¸±º
¸‡œ ¸À˜ ¶§±˜œ Œ¸øª Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡¬ fl¡1
fl¡˝√√ ˙Ç1 ˝√√ø1√±¸±ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ¬Û1˜ ’±ÚÀµ ‰¬ø˘ÀÓ¬ – øõ∂˚˛± fl¡ÀF ˝√√±Ó¬ Œ˜ø˘ Ò1˘ – Œ¸ Úª
Ó¬1n∏Ìœ – õ∂Ô˜ ø¬Ûά◊fl¡ ¬Û1À˙ – ˘ø7¡¡¡Ó¬ √U˚˛± – ’ä ˝√√±¸… fl¡ø1¤ –
‚Ú ‚Ú ’±ø‡ ˜≈ø√ 1˝√√˘º ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ˝√√±¸ ø¬ı˘±¸ √1ø˙¤ – Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡
¶§±˜œfl¡ Œ¸ª± fl¡ø1ÀÓ¬ ‰¬˘ø˘ – ¿fl‘¡¯û ∆˚À‰¬ ˝øô¶Úœ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ˜M√√
˜±Ó¬e ‰¬˘ø˘ Ó¬¡Z»º ˝◊√ fl¡Ô± 1À˝√√±fl¡º Ó¬√ÚôL1 – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ŒÊ√…ᬠ¬w±Ó¬±
– 1n∏%œ Ú±À˜ ˜µ˜øÓ¬ – 1±Ê√±¸ªfl¡ ˆ¬e qøÚ¤ – Œ¸ ¬Û±¬Ûœ Œfl¡±À¬Û
¬Û1˜ ’±ÀȬ±À¬Û ¸±øÊ√¤ – fl‘¡¯ûfl¡ Œ‡ø√ ’±ª˘º 1n∏%œ ά±øfl¡ Œ¬ı±˘ºº
1n∏%œ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˚±√ª – ˝√√±˜±1 ˆ¬ø·Úœfl¡ ŒÂ√±Î¬ˇ˝√ ŒÂ√±Î¬ˇ˝√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Ú±ø˝√√ ˜±ø1 –
1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ Ú±ø˝√√ ŒÂ√±Î¬ˇ±˝◊√ – fl≈¡øGÀÚ õ∂Àª˙ ˝√√±˜≈ Ú±ø˝√√ fl¡1¬ı – ˚ª ˆ¬ø·Úœfl¡
Œ‰¬±Î¬ˇø¬ı Ú±ø˝√√ – Ó¬ª ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – ˝√√±˜±fl¡ ˚≈X Œ√Uºº
Œù≠±fl¡ºº
|n∏Q± fl‘¡À¯û± øª˝√√¸…±˝√√ ˙‘Ì≈À1 fl≈¡˘fl¡∞I◊fl¡º
Q±˜√… øÚø˙ÕÓ¬¬ıı«±ÕÌÚ«˚˛±ø˜ ˚˜˜øµ1˜ƒºº
¿fl‘¡¯û ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ fl≈¡˘fl¡∞I◊fl¡¡1n∏%œ – Ó≈¬U¬ ˝√√±˜±fl¡ ·±ø1 Œ√ø¸ – ›ø˝√√ ¬ı±ÀÌ ˚˜¬Û≈1
Œ√‡±ª¬ı – ‡±øÚfl¡ 1˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û – 1n∏%œ ¸ø˝√√Ó¬ ∆˚À‰¬ ˚≈X fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√
– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

103
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ [Ó¬±˘‰≈¬È¬±]

ÒËn∏—ºº
fl‘¡¯û¡ ¬ı±fl¡… qøÚ 1n∏%¬ıœ1º
˝√√±Ú˘ ¬ı±Ì Œfl¡±À¬Û fl¡±À•Û ø˙1ºº
¬Û√ºº
fl¡±È¬˘ ¬ı±Ì fl‘¡À¯û¡ ˙1 ˜±ø1º
·1ÀÊ√ 1n∏%œ ¬Û≈Ú≈ ˙1 õ∂˝√±ø1ºº
1n∏%œ ’¶a ˚ø˝√√ ˚ø˝√√ ˝√√±ÀÚº
Ó¬±À˝√√ Œ‰¬√˘ ¬Û≈1n∏¯∏ õ∂Ò±ÀÚºº
¬ı√UÓ¬1 ¬ı±ÀÌ Ó¬±À˝√√ √˝√+ø√ Œˆ¬ø√º
˝√√±Ó¬fl¡ ÒÚ≈ Œ¬Û˝√√˘±ª˘ ŒÂ√ø√ºº
˝√√±ÀÓ¬ ˜≈øͬ Òø1 1n∏%œ fl≈¡˜±1º
fl‘¡¯ûfl¡ ˝√+√À˚˛ fl¡˚˛ø˘ õ∂˝√±1ºº
Ó¬±À˝√√ õ∂˝√±À1 ˝√√±ø¸ ˚√≈√Ú±ÀÔº
Ò1˘ Œfl¡À˙ Œfl¡˙ª ¬ı±˜˝√√±ÀÓ¬ºº
‚∞I◊± ˘±øάˇ ‚±1 fl¡1˚˛ Œ˜±Î¬ˇº
1n∏%œ ˝√+√À˚˛ ˜±1˘ Œ·±Î¬ˇºº
¬Û±˝◊√ Œ‰¬±Ó¬ ¬ı1 ˜”1n∏ø‰¬Ó¬¬ıœ1º
fl‘¡¯û Ò1˘ ‡±G± ŒÂ√ø√ÀÓ¬ ø˙1ºº
˝√√±˝√√±fl¡±1 fl¡1 1n∏fl¡ø˜Ìœ ˜±˝◊√º
¶§±˜œfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Œ¸±√1 ¬ıÒ ˚±˝◊√ºº
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙Ç1 ·±˝◊√º
Œ¬ı±˘U 1±˜ ˝√√ø1 ¸ªø˝√ Œ˘±fl¡±˝◊√ºº
¸”Sºº
Œ¸ ¬Û±¬Ûœ 1n∏%œ ’À¶a Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1 – fl‘¡¯ûfl¡ ˝√+À√˚˛ ˜≈øᬠ˜±1˘º
¿fl‘¡¯û Ó¬øÚfl¡1 Œfl¡À˙ Òø1À˚˛ – ø˝√√À˚˛ ˘±øͬ ˜±ø1À˚˛ – fl¡±øȬÀÓ¬ Úµfl¡
‡Î¬ˇ· Ò1˘ºº

104
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
‘©ƒÜª± w±Ó‘¬¬ıÀÒ±À√…±·— Œ·±øªµ√¸… ¸≈≈√–ø‡Ó¬±º
fl¡1±ˆ¬…±— ·‘˝√… ‰¬1ÀÌà ‰¬fl¡±1 fl¡±Ó¬1—¸Ó¬œºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – √Œ√ªœ 1n∏fl¡ø˜Ìœ – Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡À˚˛ – ˆ¬±Ó‘¬ ˜1˚˛ ¬ı≈ø˘ – ¿fl‘¡¯ûfl¡
‰¬1̬Û√ÇÊ√¬Òø1 – fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ‰¬1ÀÌ ˘±& – ∆ˆ¬˚˛±˝◊√fl¡ õ∂±Ì√±Ú Œ√U“ – Ó≈¬U“ ¬Û1˜
÷ù´1 – ›ø˝√√ ¬Û±¬Ûœ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˜ø˝√√˜± Ú±ø˝√√ Ê√±Ú˘ – ∆˚À‰¬ ¬ÛÓ¬e ’·øÚÓ¬
Ê√±¸ fl¡˚˛˘ – ˝√√±˜±fl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ›ø˝√√ Œ√±¯∏ ˜1¯∏ ¶§±ø˜ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ fl≈¡˜±1œ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡1±˝◊√ – ∆˚À‰¬ SêµÚ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√
Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
¸≈µ1œ Òø1 ˝√√ø1 ‰¬1Ì ø¬ıÚ±Àªº
fl¡1U fl¡1n∏̱ Ú±Ô ˜±ÀÔ ÒÀ1±À˝√√“± Ó‘¬Ì
¬ı≈ø˘ÀÓ¬ Ú˚˛Ú Á≈¡1±Àªºº
¬Û√ºº¡¡
ˆ¬±˚˛±Àfl¡ø1 √≈√‡ Œ√ø‡À˚˛ Ê√œÎ¬◊ ˚±˚˛
1±‡U ¬Û±¬Ûœfl¡ õ∂±Ìº
‰¬1Ìfl≈¡ ’±&– ’±À∞´û±˘ Û±øÓ¬ ˜±G
Œ√√U Œ˜ø1 Œ¸±√1 √±Úºº
˚ªU Œ¸±√1 Œ√ª Úfl¡1ø¸ 1é¬Ì
’±·ø˝√√ Œ˘U Ê√œÎ¬◊ Œ˜±˝◊√º
˝√√ø1fl¡ ¬Û±Àª ¬Ûø1 ¬ı1¬ı±˘± ø¬ı˘¬ÛøÓ¬
fl¡˝√√ ˙Ç1 1¸ ›˝◊√ºº

105
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
‹‰¬Ú SêµÚ fl¡¤ – 1n∏ø%Ìœ ˝√√±ÀÓ¬ Ó‘¬Ì Òø1¤ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ¬Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ˚ª w±Ó‘¬fl¡ 1鬱 Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı – Ó¬ª ’±&¬˝√√±˜±fl¡ Ê√œª Œ˘Uºº54
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û Ó¬Ô±ø¬Û 1n∏%œfl¡ ŒÂ√±Î¬ˇ˝√ Ú±ø˝√√ Œ√ø‡À˚˛ ¬Û≈Ú≈ fl≈¡˜±1œ øÚù´±¸¡ŒÙ¬±fl¡±ø1
Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ˚ª ˆ¬±Ó‘¬fl¡ 1鬱 Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı – Ó¬ª ’±& ˝√√±˜±fl¡ Ê√œª Œ˘Uºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ÀÓ¬ Œ˘±Ó¬Àfl¡ fl¡F Œ¬ıϬˇ˘ – ˝√√± ∆ˆ¬˚˛±˝◊√ ¬ı≈ø˘ ˜±øȬ ˘≈øȬ – ∆˚À‰¬
SêµÚ fl¡˚˛ ˘±·˘ ¬ı±˘±ºº
Œù≠±fl¡ºº
õ∂œÓ¬– øõ∂˚˛±˚˛±– ¸—Àõ∂鬅 øª˘±¬Û…— ¬Û1À˜ù´1–º
1øé¬Q± 1n∏ø%Ì– õ∂±Ì±Úƒ fl¡±1˚˛±˜±¸ ˜≈GÚ˜ƒºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û 1n∏ø%Ìœfl¡ ø¬ı˘±¬Û Œ√ø‡À˚˛ – ¬Û1˜ fl¡1n∏̱ ά◊¬ÛÊ√˘ – ¬˝√√ø1 ø¬ı˝√√ø¸
Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ øõ∂À˚˛ – ø¬ı˘±¬Û ŒÂ√±Î¬ˇ˝√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øÚø˜M√√ ¤ ¬Û±¬Ûœfl¡ õ∂±Ì 1±‡¬ı
– øfl¡c ˝◊√˝√±fl¡ ¤fl¡ ˙±øô¶ fl¡1¬ı – Ó¬±À˝√√fl¡ øÚÀ¯∏Ò Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ¿fl‘¡¯û Œ¸ 1±Ê√fl≈¡˜±1fl¡ – ·À˘ ¬ı¶a¡¬ı±øg¤ Ò1˘ – ‡Î¬ˇ·
Òø1À˚˛ ¸ª Œfl¡˙ ˜≈G±ª˘ – ·±ø1 Œ·“±Ù¬ƒ¬ Â√é≈¬wn∏¬ ¸ª±Àfl¡± ά◊¬Û±Î¬ˇ˘ –

54º ¬۱. Œ˝√√ ¶§±ø˜– ˆ¬±˚˛±fl¡ √≈√‡ Œ√ø‡¤– ¬õ∂±Ì Ù≈¬øȬ ˚±˝◊√– ›ø˝√√ ’Ò˜fl¡ Ê√œÎ¬◊ 1鬱
fl¡1˝√√– ‰¬1Ìfl¡ ’±&– ’±À∞´û±˘ ¬Û±øÓ¬ ˜±&º Œ˝√√ Ú±Ô– ˝√√±˜±fl¡ Œ¸Ã√– √±Ú Œ√Uºº

106
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˜≈À‡ fl¡±ø˘ ‰”¬Ì ‚ø¸¤ ϬDZ ˜±ø1 Œ¬Û˘±ª˘ – ∆˚À‰¬ ˜‘Ó¬fl¡ ˙ª ¸‘√˙
1n∏%œ – ˜±øȬÀÓ¬ ¬Ûø1˚˛± 1˝√√˘ºº ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Œ√‡≈ Œ√‡≈ – Œ˚ ˝√√ø1fl¡
Œ√^±˝√√ fl¡1˚˛ – ˝√√ø1 &ÌÚ±˜ ∆˘ÀÓ¬ øÚµ± fl¡1˚˛ – Œ¸±ø˝√√ ¬Û±¬Ûœfl¡ – ›ø˝√√
’ª¶ö± Œ√‡ƒ˝√º Ê√±øÚ ˝√√ø1 ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ øÚµ± ŒÂ√±øάˇ – ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
˙±b√Lø˚˛Q± øõ∂˚˛±— ¬Û(±M√√˚˛± ¸˝√√ ˜˝√√±˝√√ø1–º
¡Z±ø1fl¡±¬Û≈1˜±øª˙… Ó¬±— øõ∂˚˛±— ¸˜øª¬ı˜»ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1– ¿fl‘¡¯û øõ∂˚˛±fl¡ ’±ø‡ ˜≈‡ ¬ÛœÓ¬¬ıÀ¶a ˜≈ø‰¬ – ˙±ôL fl¡ø1¤ – ¬Û1˜
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ – ¡Z±ø1fl¡±¬Û≈1 õ∂Àª˙ fl¡ø1ÀÓ¬ – ¿fl‘¡¯û 1n∏ø%Ìœ ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ∆˚À‰¬
fl¡˚˛˘– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Ó≈¬Î¬ˇ ˆ¬øȬ˚˛±˘œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
ø˜˘˘ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡¬ fl¡˜˘ Œ˘±‰¬Úœ
‰¬ø˘˘ ¶§±˜œfl¡ ¸ø√e˚˛±º
Úœ˘ øÚ1√ ˚‰¬ ά◊Ê√1 ø¬ıÊ≈√ ø1
ˆ≈¬ªÚ ˆ≈¬À˘ wn∏ª ˆ¬øe˚˛±ºº
¬Û√ºº
˜M√√ ˜±Ó¬e ¸e ’e ˆ¬e
fl¡ø1Ìœ fl¡1 ˘±¸À¬ı˙˚˛±º
fl¡˚˛˘ ˜e˘ 1e Œfl¡±˘±˝√√˘
¡Z±1fl¡± ¬Û≈1 ¬Û1À¬ı˙˚˛±ºº
Œ√ªœ ∆√ªfl¡œ ’±ø¸À˚˛ Œfl¡ÃÓ≈¬flœ
Ò1˘ ¬ı1 ¬ıÒ≈ ˝√√±Ó¬˚˛±º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ 1ª ø˜˘˘ ά◊»¸ª
fl¡˝√Ó≈¬¬˙√Ç1 ¬ı±Ó¬˚˛±ºº

107
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ√ªœ ∆√ªfl¡œ ¬Û1˜ ˜e˘ ¬ı±√… ˆ¬±ÀG ’±ø¸ fl¡À˝√± – ¬ı1 fl¡Ú…±fl¡
˝√±Ó¬ ¤fl¡ ͬ±˜ fl¡ø1fl¡À˝√± – ¬ıUÓ¬1 ά◊»¸Àª ·‘˝√ ¬Û1Àª˙ fl¡1±ª˘ – ’ÀÚfl¡
¸≈µ1œ ¶aœ – ’±˚˛Ó¬œ¸ª ¸ø˝√ÀÓ¬ – ¿fl‘¡¯û¡ 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ˜±ÀÔ √≈√¬ı«±é¬Ó¬
ø¸ø∞´û¤ – Ó¬øÔ ¬Û1˜ ά◊»¸ª ø˜˘±ª˘º Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ıª±˝√ õ∂fl¡±1
qÚ˝√√º õ∂dÓ¬˜±˝√√ – ˝√√ø1fl¡ ø¬ıª±˝√√ fl¡Ô± Ê√±øÚ¤ – Ê√·Ó¬fl¡ ˚Ó¬À˘±fl¡ –
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ˆ¬1˘ ’±ø¸˚˛±º 1±Ê√± ˆ¬œÉfl¡ ¶§˝√Àô¶ fl‘¡¯ûfl¡ fl¡Ú…±√±Ú
fl¡ø1ÀÓ¬ ’±ª˘º Ó¬√ÚôL1 – Ê√·Ó¬fl¡ &1n∏ Ú±1±˚˛Ì – ˜Ú≈¯∏… ˘œ˘± √1ø˙¤
– ø¬ıª±˝√√ fl¡ø1ÀÓ¬ – øõ∂˚˛± ¸À˜ ’±¸ÀÚ ∆¬ıͬ˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
’±Ê√·±˜ Ó¬ÀÓ¬± ¬¬ıËp¡± fl‘¡¯ûÀ¸…±¡Z±˝√√fl¡±1̱»º
¸Ú±1À√± ˜≈√±˚≈Mê√– ¶⁄n∏ª˝√√Àô¶±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡œºº
¸”Sºº
Œ¸ø˝√√ ¸˜À˚˛ ¬¬ıËp¡±¬– Ú±1√¬Û≈S ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ø¬ıª±˝√√fl¡ Œ˝√√±˜ fl¡ø1ÀÓ¬ – ∆˚À‰¬
ø˜˘˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√ø1ºº
ºº ·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±ªÓ¬ Ò±Ó¬± ˝√√±ÀÓ¬ ¶⁄n∏ª Òø1º
‰¬Ó≈¬1 ¬ı˚˛ÀÚ ‚Ú Œª√¬Î¬◊2‰¬ø1ºº
¬Û√ºº
Œ·Ã1±e ’e 1e ø¬ı¬Û1œÓ¬º
¸eø˝√√ Ú±1√ ’±Úµ ø‰¬Ó¬ºº
¬ı±˜ ˝√√±ÀÓ¬ fl≈¡˙ fl¡1Ó¬ ˝√±¸º
˙√Ç1 fl¡˝√√ ›ø˝√√ Œfl¡˙ª √±¸ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û Œ¬Ûø‡ øõ∂˚˛± ¸ø˝√√Ó¬ – Ó¬M√√fl¡±À˘ ά◊øͬ fl¡À˝√± – õ∂̱˜ fl¡˚˛˘ –
¬ıË√p¡± Ú±1√ ’±˙œ¬ıı«±√ Œ√˘º ¿fl‘¡¯û ˜±Ô ‰”¬Î¬ˇ±˚˛± fl¡À˝√± – fl¡1À˚±ø1

108
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Ê√·Ó¬fl¡ ø¬ÛÓ¬±˜˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ √1˙Ú Œ√ª1 √≈√~«ˆ¬ – ˝√±À˜± ˜±Ú≈¯∏ U˚˛±
– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ √1˙Ú Œˆ¬˘≈ – ˝√√±˜±fl¡ ˆ¬±·…fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı – Ê√Ú˜ ¸±•£¬˘
– ’±Ê√≈√ ¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ¬ÛøªS Œˆ¬˘º
¬ıË√p¡± ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘ºº
˝√√±˜≈ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ø¬ıª±˝√√ qøÚ¤ – ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ’±ª˘≈– ¶§˝√Àô¶¬’±√UøÓ¬
fl¡ø1À˚˛ – ø¬ıª±˝√√ fl¡1±ª¬ıºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û Ó¬±À˝√√ qøÚ – ’±¸Ú Œ√˘˝√√º ¬ıËp¡± Ó¬øÔ ∆¬ıͬ˘º fl≈¡˙øG¡fl¡ø1¤
Œ˝√√±˜ ’±1y˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± øÚ1œé¬… 1n∏ø%Ì…±– 1+¬Û˘±ªÌ…˜æ√≈√Ó¬˜ƒ√º
ªˆ”¬ª ˜”ø26«√ÀÓ¬± √¬ıË√p¡± fl¡±˜-˜√Ú ¬ÛœøάˇÓ¬–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˜≈‡-‰¬øffl¡± fl¡ø1ÀÓ¬ – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ – ˆ”¬ªÚ Œ˜±˝√Ú 1+¬Û
øÚÀ1ø‡¤ – ¬ıË√p¡± ˜±øȬ ˘≈øȬ ¬Û1˘º Ú±1√ ˜≈øÚ Òø1 Œ¬ı±Ò fl¡1±ª˘ºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ø¬ÛÓ¬± ¶§¶ö ˝√√ª – ¶§¶ö ˝√√ª – ŒÓ¬±˝√√±1 ¬ı…ª˝√√±1 ŒÚ±À˝√√º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬À(Ó¬Ú˜±˘ˆ¬… ¬ıË√p¡± ˜La˜≈√œ1À˚˛»º
Ó¬À√±¡Z±˝√√øªÀÒà Ӭø¶úiß≈»¸ª ¸≈˜˝√√±Úˆ”¬»ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¬ıË√p¡± Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬ fl¡U“ – ø¬ı¯≈û ø¬ı¯≈û ¶úø1¤ – ¬Û≈Ú≈ ¶⁄n∏ª Òø1
– Œ˝√√±˜ fl¡À˚˛ ˘±·˘º Œ¸ø˝√√ ¸˜À˚˛ 1±Ê√± ˆ¬œÉfl¡ – fl¡Ú…±
¸•x√±Ú fl¡ø1¤ – ¬ı1 fl¡Ú…±fl¡ Œfl¡˙ ¤fl¡ ͬ±˜ fl¡À˚˛ fl¡À˝√√“± – ¬Û±Úœ Ϭ±ø˘ÀÓ¬
– Ó¬øÔ ∆˚À‰¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ ¬ø˜˘˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ –

109
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº

·œÓ¬ºº 1±· ¸±1eºº55 ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
fl¡˝√√Ó≈¬ ø¬ıÒ±Ó¬± Œ¬ı√fl≈¡ ¬ı±Ìœº
˝√√ø1 1n∏fl¡ø˜Ìœ¡fl¡ Œfl¡˙ ¤fl¡ fl¡ø1¤
ˆ¬œ∏Éfl¡ Ϭ±À˘ ˆ‘¬e±1 Òø1 ¬Û±Úœºº
¬Û√ºº
Œ˚ÃÓ≈¬fl¡ 1Ó¬Ú ’±?≈ø˘ ˆ¬ø1 ¬ıø1À¯
·±Àª Œ·±øªµ &Ì ¸≈11±˝◊√º
¬ı±¸≈fl¡œ ά◊»¸≈øfl¡ Ó¬±˘ Í≈¬øfl¡ Ô˜øfl¡
Ú±À‰¬ ˜À˝√√˙ ˝√√±À¸¬¸ª ‰¬±˝◊√ºº
˜≈øÚ ø¸X fl≈¡¸≈˜ ˝√√ø1À¯∏ ¬ıø1À¯∏
fl¡À1 Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ ¸ª Œ˘±˝◊√º
¡Z±ø1fl¡±¬Û≈1 ˆ¬ø1 ø˜˘˘ ˜À˝√√±»¸ª
fl¡˝√√ ˙√Ç1 ·øÓ¬ Œ·±øªµ Œ˜±˝◊√ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1fl¡±À1 – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ıª±˝√√ Œˆ¬˘º Ó¬√ÚôL1 – ¬ıËp¡± 1n∏^ ˝◊√f ’±ø√
˚Ó¬ Œ√ªÓ¬± – ¬Û±Ó¬±˘fl¡ ¬ı±¸≈fl¡œ õ∂ˆ”¬øÓ¬ ˚Ó¬ Ú±· – ¬Û‘øÔªœfl¡ ˚Ó¬ 1±Ê√±
– ¸ª±Àfl¡± ¸±√À1 ¿fl‘¡¯û ·g ‰¬µÚ, ¬Û≈©Û Ó¬±•§”˘ ¬ı¶a ’˘Ç±À1 ¬Û1˜
¸c©Ü fl¡˚˛˘º ’Ó¬–ÛÀ1 Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈Àfl¡ ∆SÀ˘±fl¡…¬Œ˘±Àfl¡ Ê√˚˛ fl‘¡¯û ‚”ø¯∏À˚˛
– ¸˜±Ê√ ˆ¬øefl¡√U ¶§fl¡œ ¶§fl¡œ ¶ö±ÀÚ ‰¬ø˘ÀÓ¬ ’ÀÚ…±’ÀÚ… ’±(˚« &Ì-
1+¬Û ˜ø˝√√˜± flœM√√« Ú fl¡˚˛fl¡À˝√√± √À˙±ø√À˙ Œ·˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬flœ fl‘¡¯û– øõ∂˚˛˚˛± Œõ∂˜1+¬Û˚˛±º
fl≈¡¬ıı«Úƒ Œfl¡ø˘— ˜À˝√√±»¸±˝√√±Úƒ ˜≈˜≈À√ 1P¡˜øµÀ1ºº56

55º ¬Û±. 1±· ¸±À1—º 56º ¬Û±. fl≈¡¬ı«Ú Œfl¡ø˘1À¸±»¸±˝√√Ú ˜≈˜≈À√ 1P˜øµÀ1º

110
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ – õ∂±Ìøõ∂˚˛± ¸ø˝√Ó¬ – 1P˜øµÀ1
õ∂Àªø˙¤ – ∆˚‰¬Ú Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ – 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ õ∂À¬ı±øÒ – Œfl¡ø˘ fl¡˚˛ 1˝√√˘
– ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡˘…̺º ‡1˜±Ú
ÒËn∏—ºº
fl¡1Ó¬ ø¬ı˝√√±1– fl¡1Ó¬ ø¬ı˝√√±1 ˜≈1±1n∏º
fl¡±ø˜Úœfl¡ fl¡˜˘ ’˜˘ ˜≈˝√ ˘ø•§
‰≈¬À•§¬Ê√·Ó¬ ’±Ò±1n∏ºº
¬Û√ºº
‚Ú ‚Ú Ú˚˛Ú ¬ÛÇÊ√ ˜≈˝√ Œ˝√√ø1
Œ˝√√ø1 fl¡1Ó¬ fl¡±Ú≈ Œfl¡ø˘º
’±ø˘øe ’e ’Úe 1e 1ø¸fl¡
1˜Ìœfl¡ ˆ”¬Ê√ Œ˜ø˘ºº
˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ 1˝√√À¸… ˝√√1À¯∏ Ú‡ ¬Û1À˙
fl≈¡‰¬ fl¡±∞´≈ûø˘ ŒÙ¬±À1 fl¡±À̺
¬Û”1˘ ¬Û1˜ ˜ÀÚ±1 fl¡±ø˜Úœ
¸±Ò≈ ’Ò1 ˜Ò≈ ¬Û±ÀÚºº
¿1±˜1±˚˛± ˝√√ø1 1¸ ¬Û±˚˛±
ˆ¬fl¡øÓ¬ 1ø¸fl¡ ¸≈Ê√±Ú±º
Œfl¡˙ª ‰¬1Ì ¸À1±1n∏˝√ øfl¡√Ç1
˙Ç1 ˝√√ø1&Ì ·±Ú±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬Û1fl¡±À1 – ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ fl‘¡¬Û±˘≈ ¡¿fl‘¡¯û – 1n∏ø%Ìœfl¡ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ı˙… U˚˛±
– ø¬ıøªÒ ø¬ı˝√√±1 ˜√Ú-Œ‡˘±-˘œ˘±- Œfl¡ø˘ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡ø1À˚˛ – 1±Ê√fl≈¡˜±1œfl¡
¬Û1˜ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”1˘º Œ¸ Ú‘¬ÛÚøµÚœfl¡ ˜˝√√± ˜À˝√√±»¸ª ø˜˘˘º Ê√·Ó¬fl¡
¬Û1˜ &1n∏¡¬Ú±1±˚˛Ì – Ó¬øÚfl¡1 ¬Û1˙ÀÚ ¬Û1˜ Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ Œˆ¬˘ – Úª

111
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ó¬1n∏Ìœ ¬Ûø√ΩÚœ ˙Ó¬ ¸˝√√¶⁄ √±¸œ ¬Û±ª˘ – ˝◊√ffl¡ ˚Ó¬ ¸•ÛøM√√ – øÚÊ√
˜øµÀ1 ø˜˘˘ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1Ì ¬ÛÇÊ√ – ¬Û1˜±ÚÀµ ¬Ûø1‰¬˚«± fl¡À˚˛ ¸¬ıı«Ô±
1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
1n∏ø%Ìœ˝√√1ÌÚ±ÀȬ±˝√√ ˚˛— ¸•Û”ÀÌ«± ˝√√ø1̱ fl‘¡Ó¬–º
’ø¶úøißø˜M√√˜±ÀS±˝√√˝√— Ê√±ÚôLœøÓ¬ ˜˝√√M√˜±–ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸ˆ¬±¸√ Œ˘±fl¡ – fl‘¡¯û ‰¬1Ì õ∂¸±√Ó¬ – 1n∏ø%Ìœ ˝√√1Ì Ú±È¬ ¸•Û”Ì«
Œˆ¬˘ – ˝◊√˝√±Ó¬ ˚Ó¬ Ú≈…Ú±øÒfl¡ Œ√±¯ – Œ¸ ˝√√ø1fl¡ ¶ú1ÀÌ √”√1 Œ˝Ãfl¡º ›ø˝√√
fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬ø1S fl¡Ô± – Œ˚ ¸±Ò≈¸Àª |√X±À˚˛ fl¡À˝√√ |√X±À˚˛ qÀÚ – Œ¸
¸ªfl¡ ˝√√ø1fl¡ fl‘¡¬Û± ø˜À˘±fl¡º ’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√ – Œ√‡≈ Œ√‡≈ – ˆ¬±È¬fl¡ ˜≈À‡
1n∏ø%Ìœ fl‘¡¯û &Ì qøÚÀ˚˛ – fl‘¡¯û ‰¬1ÀÌ – |X± ˜±S fl¡˚˛˘ – ’Ó¬À˚˛
ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ¬Û1˜ fl‘¡¬Û±˘≈ fl‘¡¯û – Ó¬øÚfl¡1 ¬ı˙… √U˚˛±– ·‘˝√ ·‘ø˝√√Úœ fl¡˚˛˘º ’±
– ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˜ø˝√√˜± – øfl¡ fl¡˝√√¬ı – Ê√±øÚ fl‘¡¯û ‰¬1ÀÌ ø‰¬M√√ ø√À˚˛ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
’Ôˆ¬øȬ˜±ºº
[˜e˘— ªMê√ª…—ºº ˜≈øMê√˜√e˘˜ƒºº]
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√·Ó¬ Ê√Úfl¡ ˚√≈√À√ªº
¬Û√ ¬ÛÇÊ√ 1Ê√ ’Ê√ fl¡1n∏À¸ªºº
Œ˚±ø˝√√ ˝√√1˘ 1n∏ø%ÌœÀfl¡ø1 ˜±Úº
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø¬ıÒ±Úºº

˝√√1À¯∏ Ú±‰¬Ó¬ ˝√√1 ˚±Àfl¡ø1 ’±·º

·1n∏άˇfl¡ Œ¬Ûø‡ ¬Û˘±ªÓ¬ Ú±·ºº
‡¸˘ ¬ı±‚±i§1 ¬ı¸Ú ά◊Ê√±1º
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ŒÓ¬±˝√√±1ºº

112
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ˚±ø˝√√ Ê√˘øÒ ˜˝√√ ¬ı±g˘ Œ¸Ó≈¬º
1±fl¡¸ 1±ªÌ¬ ˜±1Ì Œ˝√√Ó≈¬ºº
ˆœÓ¬± ˆ¬fl¡Ó¬± ¸œÓ¬± fl¡1n∏ S±Ìº
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø¬ıÒ±Úºº

’‚ ¬ıfl¡ Œfl¡˙œ fl¡—¸ ˚Ó¬ ’±1ºº

√≈√©Ü ’ø1©Üfl¡ Œ˜±Î¬ˇ˘ ‚±1ºº
¬Û≈Ó¬Ú± Œ˙±¯∏Ì Œ‰¬Ó¬Ú õ∂±Ìº
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø¬ıÒ±Úºº

Ÿ¬Ê√≈√ fl≈¡¬ı≈Êœ Œ˚± fl¡˚˛ø˘ ¤fl¡±ôLº

fl≈¡ª˘˚˛ øˆ¬ø1 ά◊¬Û±1˘ √±ôL¡ºº
fl¡˚˛˘ 1e˙±À˘ ˜±˘ øÚ1˚±Úº
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø¬ıÒ±Úºº

Œ˚±ø˝√√ ø¬ı¯∏√˝}√√ ¬ı±√U ’±¶£¬±ø˘º

fl¡1Ó¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡¬ Ú‘Ó¬… fl¡±ø˘ øÚfl¡±ø˘ºº
Œ·±fl≈¡˘ 1±ø‡ ¬ıø˝√ê fl¡1n∏¡ ¬Û±Úº
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø¬ıÒ±Úºº

¿1±˜1±˚˛± ˆ¬fl¡øÓ¬ ¸≈Ê√±Úº

fl¡1±ªÓ¬ fl‘¡¯û ڱȬ øÚ1˜±Ìºº
1n∏ø%Ìœ¡˝√√1Ì Ú±˜ ¬Û1Ò±Úº
fl‘¡¯û¡ øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙Ç1 ˆ¬±Ìºº
qÚ qÚ ¸±Ò≈ ¸ˆ¬±¸√ Œ˘±˝◊√º
˜”1‡fl¡ Œ√±¯∏ Ò1ø¬ı Ú±ø˝√√ Œ¸±˝◊√ºº
√˝√+ø√ ˜±Òª ˜øÓ¬ Œ˚±ø˝√√ Œ˜±ø˝√√ ø√˘±º

113
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ¸±ø˝√√ ’Ú≈1+¬Û fl¡1˘≈ ˝√√ø1 ˘œ˘±ºº

˚±À˝√√1 ˚±˝◊√ÀÓ¬ ˝◊√26√± ∆¬ıfl≈¡Ffl¡ ¬ı±È¬º

qÚ± ¸±ªÒ±Úfl¡À˚˛± fl‘¡¯ûfl¡ ڱȬºº
¬Û1˜ ¬ıg≈ ˝√√ø1 ‰¬ø1S ø¬ıÚ±˝◊√º
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ·øÓ¬ fl¡ø˘Ó¬ Œ˘±fl¡±˝◊√ºº

’ªU Ú±ø˝√√ ¬ı≈øÊ√ ˙±¶afl¡ ˜˜«º

Ú±˜Ó¬ ˙1Ì Œ˘U ¸ª Ò•ú«ºº
fl¡ø˘˜˘ ˜ÔÚ ¬Û1˜ ˝√√ø1 Ú±˜º
Ê√±øÚ ¸ªø˝√√ Ú1 Œ¬ı±˘ 1±˜ 1±˜ºº

ºº ˝◊√øÓ¬ 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬ ¸˜±5—ºº

114
 fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˚±S±

¬ Û≈1n∏¯∏ ¶aœ
¸”SÒ±1 ˚À˙±√±
¿fl‘¡¯û Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘
Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸fl¡˘ Ú±·¬ÛPœ ¸fl¡˘
fl¡±ø˘Ú±·
Œ·±¬Û¸fl¡˘
¬ıÀ˘±1±˜
Úµ
.
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ºº fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˚±S±ºº
ºº |œfl‘¡¯û±˚˛ ÚÀ˜±Ú˜–ºº

Œù≠±fl¡ºº
Œ˜‚˙…±˜˘˜”øM√√«˜±˚˛Ó¬ ˜˝√±¬ı±U— ˜À˝√√±1–¶ö˘-
˜±1Mê√±˚˛Ó¬ fl¡?À˘±‰¬Ú˚≈·— ¬ÛœÓ¬±•§1— ¸≈µ1˜ƒº
˜≈Mê± ˝√œ1fl¡-Œ˝√√˜˝√√±1-ª˘˚˛±˘Ç±1-fl¡±øôL√≈√…øÓ¬˜ƒ
fl‘¡¯û— ˙±1√-¸±f-‰¬f-¸‘√˙—1 ˝√+√√ƒ¬ ÛÇÀÊí˝√y√ÀÊ√ºº
’ø¬Û‰¬ºº
Œ˚Ú±fl¡±ø1 ˜˝√√±ø˝√√-√¬Û«√˘Ú— SêœÎ¬ˇ± ˝}√ø√Ú…Ê√À˘-
Œ˚Ú±ˆ¬±øÊ√ ˆ≈¬Êe Œˆ¬±·øÚø‡˘— Ûæ…±— ˜≈± ˜øV«Ó¬˜ƒº
Œ˚Ú±˜±ø1 ˜˝√√± ˜˝√√±¸≈1 ‰¬˜≈‰¬Sê±— ¬Û1— ˘œ˘˚˛±
Ó¬Õ¶ú ¿fl¡1n∏̱˜˚˛±˚˛ ˜˝√√À˝√√ fl‘¡¯û±˚˛ øÚÓ¬…— Ú˜–ºº
Ú±µ…ÀôL ¸”SÒ±1– ’˘˜øÓ¬ ø¬ıô¶À1̺
fl¡Ô± ¸”Sºº
›ø˝√√ ¬Û1fl¡±À1 ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1̱˜ fl¡À˚˛ fl¡U –
¸ˆ¬±¸√ Œ˘±fl¡fl¡ ¸À•§±øÒ Œ¬ı±˘ºº
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸±˜±øÊ√fl¡±– ˚≈˚˛— ˙‘Ú≈Òı˜Ò≈Ú±ª‰¬–2¼
fl‘¡¯û¸… fl¡±ø˘√˜Ú— ˚±S±ª±M√√«±— øÚÀ¬ı±ÒÓ¬3ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸ˆ¬±¸√À˘±fl¡ – Œ˚ ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1n∏À¯∏±M√√˜ – ¸Ú±Ó¬Ú Ú±1±˚˛Ì –
¿¿fl‘¡¯û ›ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… – fl¡±ø˘√˜Ú Ú±˜ ˘œ˘± ˚±S± – ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡
1¼ ¬Û±. ˙±1√±‰¬±f‰¬f 2º ¬Û±. ˙‘ÚX
≈ — |X˚˛±Ò≈Ú±ª‰¬ – 3º ¬Û±. fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˘œ˘±
˚±S±¬ı±M√√±« —º

117
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡1¬ı – Ó¬±À˝√√ ¸±ªÒ±ÀÚ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
’Ô ˆ¬øȬ˜±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚√≈fl≈¡˘ fl¡˜˘ õ∂fl¡±˙fl¡
Ú±˙fl¡ fl¡—¸fl¡ õ∂±Ìº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√·Ó¬fl¡ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˆ¬œøÓ¬
øÚøÓ¬ fl¡1n∏ øÚ1Ê√±Úºº
Ê√˚˛ Ê√·Ú±˚˛fl¡ ˜≈fl≈¡øÓ¬√±˚˛fl¡
¸±˚˛fl¡ ˙±1eÒ±ø1º
√≈√©Ü ’ø1©Üfl¡ ˜≈ø©Üfl¡ Œ˜±Î¬ˇÚ
Œ‰¬±Î¬ˇÚ ¬ıg ˜≈1±ø1ºº
Ò1n∏ Œ·±ªX«Ú ¬ı±1Ì ¬ıø1¯∏Ì
Œˆ¬ø˘ ˝◊√f˜√ √”√1º
øSˆ≈¬ªÚ fl¡•Ûfl¡ fl¡±ø˘˚˛ ¸¬Û«fl¡
√¬Û«fl¡ fl¡˚˛ø˘ ‰”¬1ºº
Úµfl≈¡ ÚµÚ¬ ¬ıµÚ Œ√ªfl¡
Œ¸ªfl¡ ˚±Àfl¡ø1 ¸¬ıı«º
Œ·±¬Û ˜≈À‡ ’iß ˜±·˘ ˆ¬±√e˘
ø¡ZÊ√ øÚÊ√ fl¡•ú«fl¡ ·¬ıı«ºº
Œ·±fl≈¡˘ Ê√Ú ˚Ó¬ Ó¬±Î¬ˇfl¡ ˜±1fl¡
fl≈¡ª˘˚˛ ŒÒÚ≈fl¡ Ú±ø˙º
¬Û”Ó¬øÚfl¡± Ó¬Ú Œ˙±¯∏Ì Œ˜±¯∏Ì
ŒÓ¬±¯∏Ì ˜Ú ¬¬ıËÊ√¬ı±¸œºº
¤ √≈√–‡ √±˝√√fl¡ ¬Û±ªfl¡ ˆ¬±ªfl¡
¬Û”1fl¡ ¬Û≈Ú≈ ˜Úfl¡±˜º
Ê√·Ê√Ú ˚±ÀÓ¬fl¡ ¬Û±ÀÓ¬fl¡ ‚±ÀÓ¬fl¡
˚±Àfl¡ø1 ¤ &Ì Ú±˜ºº
˚±À˝√√ ˆ¬fl¡øÓ¬ 1fl¡øÓ¬ ˙fl¡øÓ¬
Ó¬±1fl¡ ›ø˝√√ ¸—¸±1º
118
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡œÈ¬ ¬ ÛÓ¬e˜ Ê√e˜ ¸e˜
ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ¬Û±˝◊√ øÚô¶±1ºº
Œ¸±ø˝√√ fl‘¡¯ûfl¡ ›ø˝√√ ڱȬfl¡
ά◊»¬Û±Ó¬fl¡ ¬Û±Ó¬fl¡ ˜”˘ºº
fl¡ø˘˜Ú ’Ú˘ Ê√±Ú˘ ˜±Ú˘
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ›ø˝√√ Ó≈¬˘ºº¬
qÚ ¸ª Œ˘±˝◊√ Œ˝√√±˝◊√ Ú≈˝◊√
Œ√‡U ¬ı‰¬Ú ø¬ı‰¬±ø1º
˝◊√˝√ ¸—¸±À1 ¸±1 Ú±ø˝√√ ’±1
ø‰¬ôL√U ‰¬1Ì ˜≈1±ø1ºº
¬¬ıËp¡± ˜À˝√√ù´1 ˚±fl¡1 ‰¬±fl¡1
Ó¬±fl¡1 &Ì ˜≈˝√ Œ˘Uº
¬ı±gª ˜±Òª ¸±Òª ˜≈fl≈¡øÓ¬
Ó¬±À˝√√ ‰¬1ÀÌ ø‰¬M√ Œ√Uºº
ά◊ø˝√√ ÷ù´1 Ó¬±1fl¡ ˜±1fl¡
fl¡±1fl¡ ¸Àª ¸—¸±1º
Ó¬±À˝√√ fl¡1n∏ Œ¸ª Œ√ª Ú±ø˝√√ Œfl¡’
˝√√ø1 ø¬ıÀÚ Ú±ø˝√√ ’±1ºº4
˚Ó¬¤ ¬Û1˜± Ò1˜± fl¡1˜±
¸ªfl¡U“ 1±Ê√± Ú±˜º
fl‘¡¯ûfl¡ øfl¡Ç1 øfl¡Ç1 ˙Ç1
fl¡˝√√ ¸ª Œ¬ı±˘ 1±˜ 1±˜ºº5
fl¡Ô± ¸”Sºº
’±À˝√√ ¸ˆ¬±¸√ Œ˘±fl¡ – Œ˚ Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜&1n∏ – ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1n∏À¯∏±M√√˜
– ¸Ú±Ó¬Ú – ¬ıË√p¡± ˜À˝√√˙ Œ¸øªÓ¬ ‰¬1Ì ¬Û√ÇÊ√ Ú±1±˚˛Ì – ¿¿fl‘¡¯û¡
– ›ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… fl¡±ø˘√˜Ú Ú±˜ ˘œ˘± ˚±S±6 – Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡1¬ı – Ó¬±À˝√√
4¼ ¬Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ˝√√ø1ø¬ıÀÚ ’±1 5º ά±øfl¡ Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜

119
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸±ªÒ±ÀÚ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
’±fl¡±˙fl¡ fl¡Ì« ø√˚˛± 블Sí Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸øe – Œfl¡±Ú ¬ı±√… qøÚ ¤ºº
¸øeºº
’±À˝√√ ¸ø‡ – ˜‘√e ¬ı—˙œÒıÚœ qøÚºº7
¸”Sºº
’± – Œ√ª √≈µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬º Œ¸ ¿fl‘¡¯û Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¤Ô± ø˜˘˘
ø˜˘˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Œ·±ª»¸±Úƒ ¬Û≈1Ó¬– fl‘¡Q± Œ·±¬Û±˘– ¬Û±˘fl¡±– ¸Ó¬…±˜ƒº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» Œ·±Õ¬Û– ¸˝√√ ŒªÌ≈— øÚÚ±√˚˛Úƒºº8
fl¡Ô± ¸”Sºº
’±À˝√ √ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡º ˝√√±˜≈ Œ˚ fl¡˝√√˘ Œ¸±ø˝√√ ÷ù´1 ¿À·±¬Û±˘ ¬ı√»¸
¬ı»¸¬Û±˘ ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¤Ô± õ∂Àª˙ fl¡˚˛fl¡À˝√√± ∆˚À‰¬ ˘œ˘±
Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡1¬ı Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¬ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±ªÓ¬ ¤ fl¡±Ú≈ ¸≈1øˆ¬ ‰¬1±˝◊√º
1ø?Ó¬ ŒÒÚ≈À1Ì≈ Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˝◊√ºº
¬Û√ºº

6º ....... ¿fl‘¡¯û ά◊ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… √±˜ ¿√±˜ ’±ø√ ¬ı±˝}√ Œ·±¬Û ¬ı±˘fl¡ ¸ø˝√√ÀÓ¬
õ∂Àª˙fl¡˚˛ ∆˚‰¬Ú fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˘œ˘± ˚±S± Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡1¬ı Ó¬±À˝√√... ˝√√ø1 7º ’±fl¡±À˙
fl¡Ì«—√Q± ¸”S ¬Û≈Â√Ó¬ 8º [fl¡] Œ·±ª»¸±Úƒ ¬Û≈1Ó¬ fl‘¡Q± Œ·±¬Û±˘ Œ·±¬Û¬Û±˘fl¡ – ¸ˆ¬±—
¬õ∂øªÀª˙ Œ·±Õ¬Û– ¸˝√√ ŒªÌ≈— øÚÚ±√˚˛Úƒº
[‡] Œ·±ª»¸±Úƒ ¬Û≈1Ó¬ fl‘¡Q±¡fl‘¡À¯û± Œ·±¬Û±˘ ¬Û±˘fl¡ – ¸√± ¸ˆ¬±— øÚÚ±√˚˛Úƒ

120
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ø˙À1 ø˙‡G ·G fl≈¡G˘ ŒÎ¬±˘±Àªº

ά◊À1 Œ˝√√˜˝√√±1 ˝√œ1 ˜ø?1 Á≈¡1±¤ºº
¬ı±˘fl¡ Œ¬ıøϬˇ Œ‡øάˇ Œ‡˘±˝◊√ÀÓ¬ ˚±˚˛º
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙√√Ç1 ·øÓ¬ Œ·±øªµ¬¡¬Û±˚˛ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
‹‰¬Ú ˘œ˘± Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡¬ Ú‘Ó¬… fl¡ø1ÀÓ¬ – Œ·±¬Û±˘ ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ø˙q¸ª fl¡±ø˘øµ
˝}√√fl¡ ¸˜œ¬Û ¬Û±ª˘ – Œ¸ ø¬ı¯∏˜˚˛ ¬Û±Úœ Ó¬±À˝√√fl¡ Ú±Ê√±øÚ ¬Û1˜ ø¬Û¬Û±À¸
¬ÛœøάˇÓ¬ ∆˝√√˚˛± – ¸ªø˝√√ – ˝}√√fl¡ Ê√˘ – ά◊√1 ˆ¬ø1 ¬Û±Ú fl¡1˘º Ó¬Ó¬fl¡±À˘
√≈√À‚«±1 ø¬ı¯∏1 ;±˘± ˘±ø·À˚˛ Œ‰¬Ó¬Ú ˝√√1˘º ˙1œ1 fl¡ø•Û fl¡ø•Û ¬ı»¸
¬ı»¸¬Û±˘¸ª fl¡±ø˘øµ ÓœÀ1 ¬Ûάˇ˘º9
Œù≠±fl¡ºº
ª»¸fl¡±Úƒ ª±˘fl¡±Úƒ fl‘¡À¯û±øªÀ˘±fl¡… ˜‘Ó¬fl¡±Úƒ Ó¬√±º
‰¬fl¡±1 õ∂‰≈¬1— Œ‡√˜æ√”√Ó¬— ˆ¬Mê√ª»¸˘–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¬ı»¸ ¬ı»¸¬Û±˘¸ªfl¡ – ø¬ı¯∏Ê√˘ ¬Û±ÀÚ ˜‘Ó¬fl¡ Œ¬Ûø‡ – ¿fl‘¡¯û¡
– ˝√√± ˝√√± øfl¡ Œˆ¬ø˘ Œ¬ı±ø˘ Òø1 fl¡U – ά◊˘È¬ ¬Û±˘È¬ fl¡ø1¤ Œ√‡˘ – øÚ1ôLÀ1
¬õ∂±ÀÌ ˜1˘ – ˝√√± ˝√√± ˝√√±˜±1 ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ – ‹‰¬Ú ’ª¶ö± – Œ¬ı±ø˘ Œ¸
ˆ¬fl¡Ó¬¬ı»¸˘ Œ·±¬Û±˘ – ¬ı√UÓ¬ Œ‡√ fl¡˚˛ fl¡√U – ’˜‘Ó¬ √‘√ø©Ü øÚÀ1ø‡ –
Ó¬Ó¬fl¡±˘ ¸ª±Àfl¡ Ê√œ˚˛±’˘º
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¬¯û¸…±˜‘Ó¬√‘√©Ü…±˘— ˘tõ∂±Ì±– fl≈¡˜±1fl¡±–º
õ∂œÓ¬±Àô¶ ‰¬1ÀÌà ŒÚ˜≈˚«Ô±10 ¶§õü±» ¸˜≈øOÓ¬±–ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ’˜‘Ó¬ øÚø1‡Ú ¬Û±˝◊√ – ¬Û≈Ú¬ıı«±1 õ∂±Ì ’±ª˘ – ¬ı»¸ ¬ı»¸¬Û±˘
¸ª ∆˚À‰¬ ¶§õü1 Ê√±ø· ά◊øͬ ∆¬ıͬ˘ ’ÀÚ…± ’ÀÚ… fl¡Õ˝√√ÀÂ√ºº
9º ¬ı»¸ ¬ı»¸¬Û±˘ ¸ª õ∂±Ì ‰¬±øάˇ fl¡±ø˘øµ Ó¬œÀ1 ¬Ûø1 1˝√√˘º 10º ¬õ∂œÓ¬±Àô¶ ‰¬1À̱
ŒÚ˜≈˚«Ô±
121
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ı±˘fl¡ ¸ª Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø‡¸ª – Œ√À‡± ›ø˝√√ ø¬ı¯∏Ê√˘ ¬Û±ÀÚ ˝√√±˜≈¸ª õ∂±Ì ‰¬±øάˇ
˜1˘ – fl‘¡¯ûfl¡ õ∂¸±À√ ¬Û≈Ú¬ı«±1 ¬ıM√√«˘11ºº
¸”Sºº
›ø˝√ √¬ı≈ø˘ – ¬Û1˜ õ∂œøÓ¬ U˚˛± fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1ÀÌ õ∂̱˜ fl¡À˚˛ Œ¬ı±˘˘–
fl¡Ô±ºº
’±À˝√√ ¶§±ø˜ – ›ø˝√√ ø¬ı¯∏¬Û±Úœ ø¬ÛÀ˚˛ – õ∂±ÀÌ ˜1À˘± ˝√√±ø˜ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡
õ∂¸±À√ ¬Û≈Ú¬ıı«±1 ά◊¬ÛÊ√˘/ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1Ì Œ¸ª±fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı ¶§±ø˜ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ¸ª±Àfl¡ ’±ø˘øe ’±ù´±¸ fl¡˚˛˘ –
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø‡¸ª/ ’ – ŒÓ¬±1± ¸Àª Ú±ø˝√√ Ê√±Ú˝√√ – ά◊øͬ fl¡±ø˘˚˛fl¡ √˝}√√ –
˝◊√˝√±fl¡ ø¬ı¯∏¬Û±Úœ ‡±˝◊√ ŒÓ¬±1± ¸ªfl¡ ø¬ı¬ÛøM√√ Œˆ¬˘ – ’±Ê√≈√ ŒÓ¬±1± ¸Àª
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Œ√‡˝√√-- ά◊ø˝√√ fl¡±ø˘øµfl¡ Ê√˘ ¶§¶ö fl¡1¬ıºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– fl¡±ø˘˚˛ ˆ≈√¬Ê·— ˆ¬·ª±Úƒ ˆ¬ªˆ¬±ªÚƒ–º
”√1œfl¡M«≈√ — ˜Ú(ÀSê ˝}√√±ÕVÓ¬…øÚ¸”√Ú–ºº
¸”Sºº
√≈√1ôL ø¬ı¯∏¬ıœ˚« õ∂Ó¬±À¬Û – õ∂‰¬G fl¡±ø˘ ¸¬Û«fl¡ √ø˜˚˛± ”√1 fl¡ø1ÀÓ¬ – õ∂ªg√
fl¡˚˛ fl¡U – ¬ÛœÓ¬¬ı¶a fl¡øȬӬ Œ˜˝}√±ª˘ – fl¡√•§¬ı‘Àé¬ ‰¬øάˇ fl¡U“ – ø¬ı¯∏˜˚˛
fl¡±ø˘˝}√√Ó¬ Á¡±•Û fl¡˚˛˘ – Œ¸ ’ÚôL ¬ıœ˚«fl¡ õ∂‰¬G õ∂Ó¬±À¬Û – ˝}√√fl¡ ά◊ø˜«
ά◊Ôø˘ ’±Àµ±˘ ø˜˘˘ – ¿fl‘¡¯û ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Ê√˘ ˜±ÀÁ¡ – ∆˚À‰¬
Œfl¡ø˘ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
11º ø¬ı¯∏¬Û±Úœ ‡±˝◊√ ˝√√±˜≈¸ª õ∂±Ì ‰¬±ø1 ˜1˘ – fl‘¡¯û1 õ∂¸±À√ ˝√√±˜≈¸ª ¬Û≈Ú¬ı«±1 ά◊¬ÛÊ√˘

122
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ÒËn∏—ºº
fl¡±ø˘øµ Ê√˘˜˝√√ – Œ‡À˘ ˚√≈1±˚˛±º
¬ı±˘Àfl¡ Œ¬ıøϬˇ˚˛± – ¬ı—˙œ ¬ıÊ√±˚˛±ºº
∆˚À‰¬ Ú±À‰¬ fl¡±Ú≈ ‰¬1Ì ‰¬˘±˚˛±ºº
¬Û√ºº
Úœ˘ Ó¬Ú≈ Ó¬øÔ ¬ÛœÓ¬ ø¬ÛÀ‰¬±1±ºº
Úª‚Ì øÊ√øÚ ∆˚À‰¬ ø¬ıÊ√≈√ø1 ά◊Ê√±1±ºº
Œfl¡Ãdˆ¬ fl¡F – Œfl¡ÃøȬ Ú˚˛ ¸”1º
fl≈¡G˘ Ê√˘˜˘ – Á¡ÚÀfl¡ Œfl¡˚˛”1ºº
Ê√˘ ˜±ÀÁ¡ √≈√U – ¬ı±√U ’±•£¬±ø˘º
SêœÎ¬ˇ± fl¡1Ó≈¬ – ¬ı±ø1 ¬ıÚ˜±˘œ¬ºº
ά◊ø˜« ά◊Ôø˘ √˝}√√ fl¡1n∏ Œ1±˘ºº
fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 ˙Ç1 Œ¬ı±˘ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ‹‰¬Ú Ê√˘Àfl¡ø˘ fl¡ø1ÀÓ¬ – ˝}√√fl¡ ¬Û1˜ ’±Àµ±˘ ø˜˘˘ – õ∂‰¬G
ά◊ø˜«fl¡ Œ1±˘ ¬ıUÓ¬ √”√1 ∆·˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… √˝}√√øÚ˝«√}±√-¸•§±√ø˜˜√æ≈Ó¬˜ƒºº
’±·Ó¬… Ó¬ø1Ó¬— fl¡±ø˘– ŒSê±ÀÒÚ±√—˙√‰≈¬…Ó¬˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˝}√√fl¡¬’±Àµ±˘ fl¡À~±˘ Œ1±˘ qøÚ¤ – Œfl¡±À¬Û fl¡•Û˜±Ú –
¬Û1˜√À¬Û« ¸¬Û«1±Ê√ fl¡±ø˘ Œfl¡±À¬Û ∆Ê√ÀÂ√ Œ‡ø√ ’±ø¸ fl¡U – ˜˜«¶ö±ÀÚ
¿fl‘¡¯ûfl¡ √—ø˙ ˘±À? Œ˜˝}√±ª˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ ¸≈Ú˝√√ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº47ºº12
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±ª±1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘
12º ¬Û±. Œ¸ ¸¬Û«1±Ê√ fl¡±ø˘ ¬Û1˜ √À¬Û« ŒSê±ÀÒ fl¡•Û˜±Ú Uª± ∆˚À‰¬ Œ‡ø√ ’±ª˘ Ó¬±
Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º

123
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ÒËn∏—ºº
’±ªÓ¬ fl¡±˘ fl¡±ø˘ ¬ıø˘’±1±º
fl¡1Ó¬ Ó≈¬ø˘ ŒÙ¬È¬ ŒÙ¬±È¬fl¡±1±ºº
¬Û√ºº
·1øÊ√ ¬1√À¬Û¬ ¸¬Û« ø¬ı˙±˘º
Œ¬Ûø‡ øÚÀ1‡¤ 1+¬Û Œ·±¬Û±˘ºº
¸”Sºº
‚Ú˙…±˜ ¬ÛœÓ¬¬ı±¸ – ¿¬ı»¸-Œfl¡Ãdˆ¬– øfl¡1œøȬ-fl≈¡G˘– fl¡ÇÌ Œfl¡˚˛”1
1ø?Ó¬ Œ·±¬Û±˘fl¡ – ¬Û1˜ fl¡˜Úœ˚˛ 1+¬Û øÚÀ1ø‡ – ‡Àe ∆˚À‰¬ ˜˜«¶ö±ÀÚ
¿fl‘¡¯ûfl¡ √—˙˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√º
¬Û√ºº
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡1Ó¬ Œfl¡ø˘ ¬ ıÚ˜±ø˘º
˜•ú«Ô±ÀÚ ’±ø¸ √—˙˘ fl¡±ø˘ºº
Œ¬ıϬˇ˘ ˘±À?ø˝√√ ˆ≈¬Ê√· õ∂ªÀgº
1˝√√˘ Œ·±¬Û±˘ ¬Ûø1 ¸m«fl¡ ¬ıÀgºº
¸”Sºº
¬Û1˜ ÷ù´1 ¿À·±¬Û±˘ – ˜Ú≈¯∏… Œ‰¬©Ü± √1ø˙ – ø¬ı¯∏˘±ø· ˜‘Ó¬fl¡ ¶§ˆ¬±Àª
– ¸m«fl¡ ¬ıgÀÚ ¬Ûø1 1˝√√˘º Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ – ø˙q-¸ª õ∂±Ì ’ôL1œé¬ Œˆ¬˘
– ˝√√± ˝√√± ¶§±ø˜ – øfl¡ Œˆ¬˘ – ˝√√±˜±fl¡ õ∂±ÀÌ øÊ√˚˛±˝◊√ – ŒÓ¬±À˝√√± ’±¬Û≈ÀÚ
˜1˘ – ŒÓ¬±À˝√√± ø¬ıÀÚ ∆fl¡ÀÂ√ ˝√√±˜≈ Ê√œªÚ 1±‡À¬ı± Œ¬ı±ø˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ˜≈‡
øÚÀ1ø‡ ¬ıUÓ¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1¤ – ˝}√√fl¡ ÓœÀ1 1˝√√˘º13
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± Ú±Ú±æ√≈√Ó¬— √‘√©Üƒ¬ı± ¬ıËÀÊ√ Úµ±√˚˛ô¶√±º
fl‘¡À¯û±˜‘Ó¬ ˝◊√øÓ¬ ˜Q± Ó¬— ^©Ü≈— ˚¯∏≈1±fl≈¡˘±–ºº
¸”Sºº
13º ¬Û±. ºº ¸”Sºº ›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ˜≈‡ øÚÀ1ø‡ ¬ıUÓ¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘º SêµÚ fl¡ø1À˚˛ ˝}√√fl¡
Ó¬œÀ1 1˝√√˘º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ ˝◊√˚˛±1 ø¬Û‰¬Ó¬ ¤øȬ ø¬ı˘±¬Û Œ·±ª± Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º

124
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ó¬√ÚôL1 – Œ·±fl≈¡˘Ó¬ Ú±Ú± ø¬ıÚe˘ ø˜˘˘ – ‚Ú ‚Ú ˆ”¬ø˜fl¡•Û Ê√±˝◊√

– øÚ‚«±Ó¬ ¬Ûάˇ˚˛ – ‚À1 ‚À1 ŒÙ¬1n∏’± ’±1±ª fl¡À1 – ’Ú±¬ı±Àª ¬ı‘鬸ª
ά◊ˆ¬ø1 ¬ÛÀ1 – ¶aœfl¡ √øé¬Ì ¬Û≈1n∏¯∏fl¡ ¬ı±˜ Ù¬Àµ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¸ª Œ˘±fl¡
˜˝√√±øˆ¬øÓ¬ Œˆ¬˘ – ˚À˙±√±fl¡ √˝+√˚˛ fl¡±À•Û – ˝√√± ˝√√± õ∂±Ì¬Û≈S Œ·±¬Û±˘fl¡
– ˜1Ì ø˜˘˘ Œ¬ı±ø˘ – ˝+√À˚˛ ˜≈ø©Ü ˝√√±øÚ¤ fl¡À˝√√“± – ¿fl‘¡¯ûfl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬
– Œ·±¬Û-Œ¬·±¬Ûœ ¸ø˝√√Ó¬ – Úµ ˚À˙±√± ¬ı‘µ±¬ıÚ õ∂Àªø˙ – ∆˚À‰¬ ‰¬˘ø˘
– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˚À˙±ª± ’±Àª ’±fl≈¡ø˘ Œ¸±Àfl¡ ŒÙ¬±fl¡±À1 √≈√–ø‡Úœº
¸Àe¡‰¬˘ø˘ Ó¬±À¬Û ˚Ó¬¤ Œ·±ø¬ÛøÚºº
¬Û√ºº
ÒıÊ√ ¬ı< ¬ÛÇÊ√ Œ¬Ûø‡À˚˛ √À˝√√ ’±ø·º
ά±fl¡À˚˛ Œ·±¬Û±˘ õ∂±Ì ·À˚˛± fl¡±˝√√± ˘±ø·ºº
Ú1À˝√√ ¸ôL±À¬Û õ∂±Ì Œ√‡≈ ’±øg˚˛±ø1º
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1 ·øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜≈1±ø1ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1˜ ¸ôL±À¬Û ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1 – Œ·±¬Û±˘fl¡ Œ‡±Ê√ &øάˇ ˚±ø˝√√ÀÓ¬ –
Œ·±¬Û Œ·±¬Ûœ ¸ø˝√√ÀÓ¬ Úµ-˚À˙±√± √˝}√√fl¡ Óœ1 ¬Û±ª˘ – ø¬ı√”√1ÀÓ¬ Œ√‡˘
– Œ·±¬Ûø˙q ¸ª ˝}√√fl¡ øÚÀ1ø‡ – ’±1±Àª SêµÚ fl¡Õ1ÀÂ√ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡
¬Û1˜ ’±fl≈¡˘ ˆ¬±Àª ˘ªøάˇ ˚±˝◊√ Œ√‡˘ – øfl¡ ˆ¬˚˛Ç1 ¸m«fl¡ ¬ıÀg ¬Ûø1
|œfl‘¡¯û ˜‘Ó¬fl¡ ˆ¬±Àª 1Õ˝√√ÀÂ√ – ‰¬é≈¬Ó¬ øÚÀ˜¯∏ Ú±ø˝√√ – √¸Ú øÚ¶Û±Ú¬– Ú±¸±Ó¬
õ∂±Ì ¬ı±˚˛≈ Œ‡˘À˚˛ Ú±ø˝√√ – Ó¬±À˝√√fl¡ Œ¬Ûø‡ – Œ·±¬Û Œ·±ø¬Ûfl¡ Ò±Ó≈¬
’ôL1œé¬¬Œˆ¬˘ – ˝√√± fl‘¡¯û ˝√√± fl‘¡¯û Œ¬ı±ø˘ – ¬Û1˜ ά◊ø˜« fl¡¤ – SêµÚ
fl¡ø1ÀÓ¬ ˘±·˘ – Úµ-˚À˙±√± ˜‘Ó¬fl¡ ¬Û≈Sfl¡ ˜≈‡ øÚÀ1ø‡À˚˛ – ø√˙√˙
’±g±ø1 Œ¬Ûø‡À˚˛ õ∂±Ì ’ôL1œÀé¬ U˚˛± – Œ˙±fl¡ Á¡˜Àfl¡ ˜”ø26«√Ó¬ Uª±√ –

125
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Ûø1 1˝√√˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– fl‘¡¯û-˜≈‡— ¬ıœé¬… Œ·±¬Û…± øª1˝√√ fl¡±Ó¬1±–º
1n∏À1±√≈√– ¸≈¶§1Ó¬œ¬ıË— Œ˙±fl¡ ˙À˘…Ú Òø¸«Ó¬±–ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 Œ·±ø¬Û¸ª fl‘¡¯ûfl¡ Œ˙±fl¡˙À˘… ¬ÛœøάˇÓ¬ Uª±– õ∂±Ì Ò1¤ Ú¬Û±ø1
– õ∂±Ì Œ·±¬Û±˘fl¡ ˜≈‡ øÚÀ1ø‡À˚˛ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Ò±À1 ¬ıø˝√√ ˚±˝◊√ – ’±M«√1±√Àª
– ˜±øȬ Œ˘±øȬ – SêµÚ fl¡À˚˛ ˘±·˘ºº
ºº Œ·±¬Ûœ¸ª Œ¬ı±˘ ºº
Œ˝ √ õ∂±Ì ¬ ıg≈ ˜±Ò’ – ˝√√±˜≈ øfl¡Çø1 ¸ªfl¡ Œ‰¬±øάˇ – ∆fl¡ÀÂ√ ‰¬Õ˘ÀÂ√ –
Œ˝√√ Ú±Ô – ˝√√±˜±fl¡ ¸Àe øÚ˚˛± Ê√±ªºº ŒÓ¬±À˝√√± ø¬ıÀÚ Ê√œªÚ Ú±ø˝√√ Ò1¬ı
– ¶§ˆ¬±Àª ˜1¬ı – øfl¡ øÚø˜ÀM√√ ˝√√±˜±fl¡ ‰¬±Î¬ˇ˝√ –
›ø˝√√ ‰¬±µ ¬ı√Ú ŒÚÀ√ø‡À˚˛ – ∆fl¡ÀÂ√ õ∂±Ì 1±‡¬ı Œ¬ı±ø˘ – fl‘¡¯û1 ˜≈‡
øÚÀ1ø‡ ∆Ê√À‰¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘
˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±·-Œfl¡Ãºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
Œ√‡≈À1 Œ√‡≈ ¬ıg≈ ˜±Òª Œ˝√√
Ó≈¬À˝√√±¬ø¬ıÀÚ Ê√œªÚ Ú1À˝√√º
ŒÓ¬ø1 Œ˙±fl¡±Ú˘ ˙1œ1 ø¬ıfl¡˘
¬ıg≈ ø¬ı1À˝√√ √˝+ø√ √À˝√√ Œ1ºº
¬Û√ºº
·‘˝√ Œ˜±˝√√ Œ˝√√ø1 ¸ª ŒÓ¬øÊ√’± ŒÓ¬ø1
‰¬1ÀÌ ˙1Ì ∆fl¡À˘±º
fl¡À˚˛± ¸ª Ú±˙ ŒÓ¬±À˝√“√± ŒÓ¬øÊ√ Ê√±¸
’ª ’Ú±øÔÚœ ∆ˆ¬À˘±À1ºº
¬ı—˙œ ¶§±Ú qøÚ ’±ø¸À˚˛ Œ·±ø¬ÛøÚ

126
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡±À˝√√1 Œ¬Û‡¬ı ˜≈‡º
fl¡˜˘ Ú˚˛ÀÚ øÚÀ1ø‡À˚˛ Œfl¡±ÀÚ
˝√1¬ı ˝√√±˜±1 √≈√‡ºº
fl‘¡¯û¡Œ˙±fl¡±Ú˘ ˙1œ1 ø¬ıfl¡˘
’øÒfl¡ √·ÀÒ õ∂±Ìº
Œ‰¬Ó¬Ú ˝√1˘ ˜≈1n∏ø‰¬ ¬Û1˘
fl‘¡¯û¡øfl¡ÇÀ1 1¸ ˆ¬±Ìºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1˜ ¸ôL±À¬Û ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ Œ·±¬Ûœ¸ª fl‘¡¯ûfl¡ Œ˙±Àfl¡ ’À‰¬Ó¬Ú U˝◊√
˜≈ø2«√6√Ó¬ Uª± ¬Û1˘º
Œù≠±fl¡ºº
˚À˙±√± Œ‰¬Ó¬Ú±— õ∂±¬Û… ¬ÛøÓ¬Ó¬± ¸˝√√ ¸±ˆ‘¬˙˜ƒº
1n∏À1±√ √≈√–‡À˙±fl¡±M√√«± ¬Û≈S¸… ¬Û˙…ôLœ˜≈‡˜ƒºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ó¬√ôLÀ1 øfl¡ø∞´û» Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬¤ ˚À˙±√± ¬Û≈S Œ˙±fl¡±ÚÀ˘ – ˙1œ1
√±˝√√ fl¡À1 – ¬Û≈S ˜≈‡ øÚÀ1ø‡ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº ˚À˙±√± Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ õ∂±Ì ªg±˝◊√ ˜Ò±˝◊√ – fl¡Ó¬ Ó¬¬Û¸±ø˚˛ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¬Û≈S ¬Û±ªÀ˘“±
– ’äÀÓ¬ ’Ú±øÔÚœ fl¡˚˛ – fl¡±À˝√√ ˝√√±˜±fl¡ ŒÓ¬Ê√˘ – Œ√‡≈ ŒÓ¬±À˝√√±ø1 ¸ôL±À¬Û
øÊ√ª 1˝√√À˚˛ Ú±ø˝√√º ˝√√± ˝√√± ›ø˝√√ ‰¬±µ ¬ı√Úfl¡ – fl¡±À˝√√fl¡ øÚ’± Œ√À˘± –
˝√√±˜±1 õ∂±Ì ¬Û≈Sfl¡ Œfl¡ øÚ’± Ê√±˝◊√ – Œ·±Ò”ø˘ ’±Ê√≈√ ¬ı±—˙œ ¬ıÊ√±˝◊√ – Œfl¡
¬ ı<fl¡ Ê√±ª¬ı – fl¡±À˝√√fl¡ Ò”˘± Ê√±ø1 – ¬ı≈Àfl¡ ¬ı±øg Œfl¡±À˘ Ò1¬ı – fl¡±À˝√√fl¡
Œ·±1¸ ¬Û±Ú fl¡1±’¬ı – øfl¡ Œˆ¬ø˘ ’±Ê√ ‹ fl‘¡¯û Œ˜±1 ¬ı±¬Û – fl¡±˝√√±
∆·À˘ ¤1±¤“û ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¸ôL±¬Ûºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û≈SÀ˙±Àfl¡ Ó¬±ø¬ÛÓ¬ Uª± ˚À˙±ª± ∆Ê√‰¬Ú fl¡1n∏Ì ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√
Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

127
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· Œfl¡Ãºº Ê√øÓ¬˜±Ú [˜±Ú˚øÓ¬]

ÒËn∏—ºº
¤¸≈Ó¬ ˜±Òª Œ˝√√ øfl¡ Œ˜ø1 fl¡¬Û±˘º
fl¡ø˝√√1 √±1n∏Ì ¸m« ŒÓ¬ø1 ∆ˆ¬˘ fl¡±˘ºº
¬Û√ºº
fl¡±˝√√“± ˚±’ ’·øÚ √;±ø˘À˚˛ Œ˜ø1 ·±ªº
Œfl¡Ú± ’±ø¸ ˝√√±˜±fl¡ Œ¬ı±˘¬ı ’ª ˜±ªºº
Ò”˘±Ê√±ø1 fl¡±˝√√±fl¡ Ò1À¬ı± Œ¬ı±Àfl¡ Ó≈¬ø˘º¬
√˝+√˚˛ Ò±fl≈¡À1 Ê√À¸±˜Óœ ¤ø˝√√ ¬ı≈ø˘ºº
¤·‘˝√ Œ·±ÒÚ ÒÚ ¸±À∞´û± fl¡±1 Ó¬À1º
Œfl¡Ú± ¬Û±Ú fl¡1ª Œ·±1¸ Œ˜ø1 ‚À1ºº
˜Ò≈1 ’ÒÀ1 Œfl¡±ÀÚ ¬ıÊ√±˝◊√À¬ı Œ¬ıÚ≈º
‰¬±11 ø¬ı˝√√±ÀÚ Œfl¡±ÀÚ Œ˜ø˘ Œ˜ø1 ŒÒÚ≈ºº
øfl¡Ú± Œ√±À¯∏ õ∂±Ì ¬Û≈S ŒÓ¬Ê√ø˘ ˝√√±˜±ø1º
˝√√1˚˛ Œ‰¬Ó¬Ú ø√˙ Œ√‡≈ ’±øg’±ø1ºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 Ê√ÚøÚ Œ˝√√1 ˜ø1 ˚±¤“û Ó¬±À¬Ûº
fl¡˝√√Ó≈¡ ˙Ç1 Ê√À¸±˜Óœfl¡ ¸ôL±À¬Ûºº
fl¡Ô±ºº ˚À˙±√± Œ¬ı±˘ºº
‹‰¬Ú ¬Û1˜ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ – Ê√À¯∏±ª± ά±øfl¡ Œ¬ı±˘˘ – ˝√√± õ∂±Ì ¬Û≈Ó¬±˝◊√ –
Œ˙±Àfl¡ õ∂±Ì ˚±˝◊√ – øfl¡ ∆ˆ¬˘ ø¬ı˘±˝◊√ – fl¡ø˝√√1 √±1n∏Ì ¸m« ’±ø¸ ∆ˆ¬˘
fl¡±˘º fl¡Ó¬ Ó¬¬Û¸±˝◊√À˘± – ŒÓ¬±fl¡ ¬Û≈S ¬Û±˝◊√À˘± – ˝√√±Ó¬ÀÓ¬ ˝√√1±˝◊√À˘“± –
Œfl¡±ÀÚ Œ˜±fl¡ ˜±øÓ¬À¬ıfl¡ ’±˝◊√ ¬ı≈ø˘ – fl¡±fl¡ Ò”˘± Ê√±ø1 – Œ¬ı±Àfl¡ ∆˘À¬ı±
Ó≈¬ø˘ – ¬Û≈S ¬Û≈S ¬ı≈ø˘ – Ê√œªÚ Ú˚±˚˛ øfl¡˚˛ÀÚ± – ˜˝◊√ ’ˆ¬±·œ ¤ – ¸≈‰¬±µ¬
¬ı√Ú ¬Û≈Ó¬±˝◊√ – Ú±ø˝√√ Œ˜±1 ‚À1 – ¬ıËÀÊ√¬1 Ê√œªÚ – fl¡˜˘ Ú˚˛Ú – ·‘˝√
¸≈˝√±˚˛Ú ¤ – õ∂ˆ¬±ÀÓ¬ fl¡±˝√√±fl¡ Ê√·±˝◊√À¬ı± ¬Û≈Ó¬±˝◊√ ¬ı≈ø˘ – Œfl¡±ÀÚ ô¶Ú ‡±˝◊√¬ı
– Œfl¡±ÀÚ ¬ı—˙œ ¬ıÊ√±˝◊√¬ı – Œfl¡±ÀÚ ¬ıËÀÊ√ ’±˝◊√¬ı ¤ – ¬Û≈Ó¬±˝◊√1 ˘·Ó¬ ˜À1“±
˝}√À√ Ê√±•Û ø√˚˛±º

128
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
√˝}√√fl¡ ‰¬±˝◊√ ˚À˙±ª± Œ¬ı±˘˘ –
’À˚˛ ¬Û±¬Ûœ S≈ê1 ¸m« – ¬Û≈Sfl¡ õ∂±Ì Œ˘ø˘ – ’±À˝√√fl¡ ¸Àe √—ø˙ ˝√√±˜±fl¡
˜±1˝√√ºº
¸”Sºº
›ø˝ ¬ ı≈ø˘ fl‘¡¯ûfl¡ Œ˙±Àfl¡ õ∂±Ì Ò1À˚˛ Ú±ø˝ √ ¬Û±ø1 – Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û ¸ø˝√√Ó¬
Úµ ˚À˙±√± ˝√√± fl‘¡¯û¡ ˝√√± fl‘¡¯û¡ Œ¬ı±ø˘ √˝}√√Ó¬ Á¡±•Û ø√ÀÓ¬ ˚±˚˛ – Ó¬±À˝√√
Œ¬Ûø‡ ¬ı˘ˆ¬^ 1˝√√ 1˝√√ Œ¬ı±ø˘ ’±·Àˆ¬øȬ øÚ¬ı±1Ì fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ –
fl¡Ô±ºº
’±À˝√√ ø¬ÛÓ‘¬-˜±Ó‘¬ – ’±À˝√√ Œ·±¬ÛÀ·±ø¬Û ¸ª – øfl¡¬ fl¡ø1ÀÓ¬¬‰¬±ª – 1˝√√ 1˝√√
øfl¡Â≈√ ø‰¬ôL± Ú±ø˝√√ – Ó≈√¬À˝√√± ¸ª øfl¡Â≈√ Ê√±ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – ›ø˝√√ √≈√©Ü√ ¸¬Û«fl¡ √G
fl¡ø1À˚˛ – ŒÓ¬±À˝√√± ¸ª Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ Œ√‡˝√√ – ∆¬ıøͬ 1˝√√ – ∆¬ıøͬ 1˝√√ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¬ıÀ˘±fl¡ ¬ı±Àfl¡… ¬ıËÊ√¬ı±¸œ¸ª – øfl¡À‰¬± ˙±ôL √U˚˛± – ¬Ûø1’øM«√
øÚÁ¡˜ ¬Ûø1À˚˛ – fl‘¡¯ûfl¡ ˜≈‡ øÚÀ1ø‡ 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
√‘√©Üƒª± øª¯∏±√— Œ·±øªÀµ± ˆ¬Mê√±Ú±— ˆ¬Mê√ª»¸˘–º
’±À¶£¬±È¬… ¸˝√√À¸±M√√À¶öà øª˜≈Mê√ – ¸¬Û«¬ıgÚ±»ºº
¸”Sºº
˜Ú≈¯∏… Œ‰¬©Ü± √1ø˙¤ – ¿À·±¬Û±˘ √≈√˝◊√ √G ¸¬Û«fl¡ ¬ıgÀÚ ¬Ûøάˇ 1˝√√˘ –
Ó¬√ÚôLÀ1 – Œ·±¬Û-Œ·±ø¬Û ¸ªfl¡ – ¬Û1˜ ø¬ı¯∏±√ √≈√–‡ Œ√ø‡¤ – ¿fl‘¡¯û¡
’±À¶£¬±È¬ fl¡˚˛ ά◊1n∏Ù¬±˘ Œ√˘˝√√ – fl¡±ø˘-¸m« ¬Û1˜ Œ‰¬±È¬ ¬Û±˝◊√ – fl‘¡¯ûfl¡
‰¬±øάˇ ά◊Ù¬øάˇ ¬Ûάˇ˘ – ˝√√±Ê√±À1fl¡ ٬̱ Ó≈¬ø˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬±˝◊√ ŒÙ¬±Ù¬±˝◊√ – ¬Œfl¡±À¬Û
‰¬é≈¬ ’±1fl¡Ó¬ – øÊ√˝3√±¤ Œfl¡±ª±ø1 Œ‰¬À˘fl¡’ – Ú±Àfl¡ ˜≈À‡ ø¬ı¯∏¬ıø˝√ê ¬ıø1¯∏˚˛
– Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û ¬Û1˜ ’±ÀȬ±À¬Û fl¡±ø˘fl¡ ˝√√±À¶£¬±˘˘ Ó¬±À˝√√fl¡ Œ¬ıøϬˇ –
‰¬Sê±fl¡±À1 ‰¬˜»fl¡±À1 – ¬Û±fl¡ Ù≈¬1±˝◊√ÀÓ¬ ˘±·˘ – Œ¸ ’ÚôL ¬ıœ1¬fl¡±ø˘ –
˜˝√√±ÀÙ¬±»fl¡±1 fl¡ø1À˚˛ – fl‘¡¯ûfl¡ ¸ij≈À‡ ˆ¬1˜˚˛ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ Ê√·Ó¬fl¡
Ú±ÀÔ ˘œ˘±À˚˛ fl¡±ø˘fl¡ ˜±ÀÔ ’±Î¬ˇ•§À1 ‰¬Î¬ˇ˘ºº

129
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ø˙1±—ø¸ ¸¬Û«¸… ¬Ûæ√±˜±˜√«… ˜±Òª –º
ÚÚM«√ ˘œ˘˚˛± ¸¬ıı« fl¡˘±ø√&1n∏1œù´1–ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – fl¡±ø˘fl¡ ˜±ÀÔ ‰¬øάˇ – ¿fl‘¡¯û √≈√˝◊√ ¬Û±Àª ٬̱fl¡ ˜ø«√¤ Ú‘Ó¬…
’±1y˘√ – Œ¸ ¸˜À˚˛ ·g¬ıı« ø¬ı√…±Ò1 ¸ª ’±ø¸ fl¡À˝√√“± – Ó¬±˘ fl¡1Ó¬±˘
Í≈¬øfl¡ ˜‘√e¬¬ıÊ√±ª˚˛ – Ó¬±À˝√√fl¡ Œ‰¬’ ∆˘˚˛± ¿fl‘¡¯û ∆˚À‰¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ Ú‘Ó¬…
fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¬– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº Œ√±˜±øÚ Ûø1Ó¬±˘ºº ˚√øÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
fl¡±˘± fl¡±Ú≈ Ú±À‰¬ ‰¬1Ì ‰¬˘±˝◊√º
fl¡1Ó≈¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡¬¬Ú‘Ó¬… Œfl¡˙ª 1±˝◊√ºº
’1n∏Ì ‰¬1Ì ‰¬˘±˝◊√ Œ1
Œ√ª ˜≈øÚ ø˙À1 ø˙ø1¯∏ ¬ıø1À¯∏
˝√√ø1À¯∏ ˝√√ø1&Ì ·±˚˛ Œ1ºº
¬Û√ºº
fl¡±˘ fl¡±ø˘fl¡ ˜±ÀÔ ‰¬øάˇ ˆ¬ø1
¬Ûœøάˇ Sêœøάˇ fl¡±Ú≈ Ú±À‰¬ Œ1º14
˜‘√e ø√ø˜ ø√ø˜ Ú±À√ √≈√µ≈øˆ¬
ø¸√X ¸ª ¬ı±˚˛ fl¡±À‰¬ Œ1ºº
¬Û±fl¡ øÙ¬ø1 øÙ¬ø1 øˆ¬øάˇ øˆ¬øάˇ ¬Û±Àª
ø˙À1 ø˙À1 ¬Û±À1 ŒÎ¬’À1º
’e ˆ¬øe˜ 1e Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡
Ú±‰¬Ó¬ ¤ ’±ø√ Œ√ª Œ1ºº
¸”Sºº

14º fl¡±˘ fl¡±ø˘fl¡ ˜±ÀÔ/‰”¬øάˇ øˆ¬øάˇ øˆ¬øάˇ/Sêœøάˇ fl¡±Ì≈ Ú±À‰¬À1

130
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
‹‰¬Ú Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ Ú±1±˚˛Ì ¿À·±¬Û±˘fl¡ ˆ¬1 ¸ø˝√√ÀÓ¬ Ú±¬Û±ø1 fl¡±ø˘
’À‰¬Ó¬Ú Œˆ¬˘ – ¬Û1˜ ¬ÛœÎ¬ˇ±Ó¬ ‚±1 ›˘˜˘15 – Ú±Àfl¡ ˜≈À‡ 1n∏øÒ1 ‰¬±Àµ
– ˜˝√√±√≈√À‡ ’gfl¡±1 Œ√À‡ – ˚Ó¬ ˜√ ·¬ıı« √y √¬Û«Ì ¸m«fl¡ ¸ª ‰≈¬1 Œˆ¬˘
– ¬ı±fl¡… ˜≈À‡ ˝√√1˘ – ‹‰¬Ú ¬Û1˜ &1n∏fl¡¬ ’±¬Û√ fi¯∏Ò ¬Û±˝◊√ 16 fl¡±ø˘fl¡
˜Ú øÚ˜«˘ Œˆ¬˘ – Ú˚˛Ú1 Úœ1 øÚÁ≈¡1˚˛ – fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ ÷ù´1 ¬Û≈1n∏¯∏ Ê√±øÚ
˜ÀÚ ˙1Ì Œ˘˘˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ú±·¬ÛP…– ¬ÛøÓ¬— ªœé¬… ˜≈˜”¯∏≈«eÓ¬À‰¬Ó¬Ú˜ƒº
Ó≈¬©Ü≈¬ı≈– fl‘¡¯û˜Àˆ¬…Ó¬… ˆ¬M≈«√øª1˝√√ fl¡±Ó¬1±√–ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
fl¡±ø˘fl¡ ˆ¬±˚«…± – ˚Ó¬ Ú±·Ú±ø1¸ª – ¶§±ø˜ ˜1˚˛ Œ√ø‡ – ¬Û1˜ ¸ôL±À¬Û
’±fl≈¡˘ ˜øÓ¬ ˝√√˚˛± – ˝+√˚˛ ˜≈ø©Ü ˝√√±ÀÚ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡Î¬ˇ±Àª – ˝√√± ¶§±˜œ¡
˝√√± ¶§±˜œ Œ¬ı±ø˘ – ø˙q¸ª ’±· fl¡ø1 ¤ – ∆˚À‰¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1ÀÓ¬ ’±Àª
–√ Ó¬±À˝√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
Ú±·Ú±ø1 ’±ª˚˛œ ’ªÚÓ¬ fl¡±˚˛œº
Ó¬±ø¬ÛÓ¬ Ó¬Ú≈ ˜Ú Ú˚˛Ú Á≈¡1±˚˛œºº
¬Û√ºº
ø¬Ûά◊fl¡ ¸ôL±À¬Û¡ õ∂±Ì Ù≈¬øȬ Ê√±˝◊√º
ŒÙ¬±fl¡±1˚˛¬ ‚ÀÚ ˜Ú Œ‰¬Ó¬Ú Ú±˝◊√ºº
¬Ûø1¤ ˝√√ø1fl¡ ’±& fl¡˚˛ ¬Û1̱˜º
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙ÇÀ1 ·øÓ¬ Œ·±øªµ Ú±˜ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº

15º¬ ά◊˘ø˜˘/Ó¬˘˜˘ 16º ‹‰¬Ú ¬Û1˜ ’±¬Û√ fi¯∏Ò ¬Û±˝◊√

131
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
‹‰¬Ú ¬Û1˜ ¸ôL±À¬Û – fl‘¡¯ûfl¡ ’±& ¬Ûøάˇ ¬Û1̱ø˜ – Ú±· ¬ÛPœ¸ª –
fl¡1 Œ˚±ø1 ¶§±ø˜fl¡ √≈√‡ Œ˜±é¬Ì ˜ÀÚ Ó≈¬øÓ¬¬’±1y˘ºº17
¬Û˚˛±1ºº18
Œ‚±1 ’¬Û1±Ò ’±‰¬1˘ ›ø˝√√ ‰¬Gº
ø¬ıø˝√√˘± ˝◊√˝√±fl¡ ˝√√ø1 ¸˜≈ø‰¬Ó¬ √Gºº
¬Û≈1±Ì ¬Û≈1n∏¯∏ ŒÓ¬±À˝√√± ¸Ú±Ó¬Ú ˝√√ø1º
’±Â√± Œ√ª √≈√©Üfl¡ √øGÀÓ¬ ’ªÓ¬ø1ºº
˝◊√ÀȬ± √ÀG ¶§±ø˜ ›ø˝√√ ¤Î¬ˇ±˝◊√˘± ¬Û±Ó¬fl¡º
¬ı1ÀÓ¬± ’øÒfl¡ Œ√À‡“± ŒÓ¬±˝√√±1 ŒSê±Òfl¡ºº
˝◊√ÀȬ± ¬Û√ ¬ÛÇÊ√1 ¬Û±˝◊√˘± Ò”˘±‰¬˚˛º
øfl¡ Œ˝√√Ó≈¬ ˝◊√˝√±1 Œ˝√√Ú ∆ˆ¬˘ ˆ¬±À·…±√˚˛ºº
˘Ñœ ¬ıËp¡± ˜À˝√√˙ õ∂ˆ”¬øÓ¬ Œ√ª·À̺
˝◊√ÀȬ± ¬Û√1Ê√ ‡≈øÊ√ Ú¬Û±Àª ˚Ó¬ÀÚºº
Ó¬±˜ø¸fl¡ S≈ê1 ŒSê±øÒ fl¡±ø˘ ¸m«Ê√±øÓ¬º
øfl¡˜ÀÓ¬ ¬Û±˝◊√À˘fl¡ ˝◊√ÀȬ± ¬Û√Ò”˘± ’±øÓ¬ºº
ÚÀ˜± ÚÀ˜± ’ÚôL ˙fl¡øÓ¬ Ú±1±˚˛Ìº
fl¡±1ÌÀ1± fl¡±1Ì Ó≈¬ø˜ø¸ ’fl¡±1̺º
Ú±ø˝√√ ’±ø√ ’ôL¬ ¬Ûø1øÂ√iß ˜Ò… ¸±1º
¬Û”Ì«±Úµ Œ√ª Œ˝√√1± fl¡À1± Ú˜¶®±1ºº
ÚÀ˜± ÚÀ˜± ’Ó¬fl«¡… ˜ø˝√√˜± Œ√ª ˝√√ø1º
Ê√·Ó¬fl¡ ¬ı…±ø¬Û˚˛± ’±¬Û≈øÚ ’±Â√± Òø1ºº
ŒÓ¬±À˝√√± ¸¬ıı«¸±é¬œ 1±ø‡ ’±Â√± õ∂±Ìœ‰¬˚˛º
ŒÓ¬±p¡±ÀÓ¬ Œ¸ ˝√√ÀôL Œ˝√√±Àª ¸‘ø©Ü ø¶öøÓ¬ ˘˚˛ºº
˚±˝√√±1 ‰¬±ø1› ˜≈‡… ˜”øÓ«¬ ’Ú≈¬Û±˜º
17¼ ά◊ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Ê√≈√1±˝◊√ ¬ÛøÓ¬fl¡ ¸ôL±À¬Û Ú±ø·øÚ¸ª ∆˚ÀÂ√ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ –
18º ë√˙˜í1 [’±√…] Ú±·¬ÛPœ¸fl¡˘1 Ó≈¬øÓ¬1 641-651 ¬Û ^©Ü√¬ı…º ˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√
√≈√˝◊√-¤˙±1œ ¤1± ∆˝√√ÀÂ√ ’±1n √≈√˝◊√-¤È¬± ˙s ˝◊√Ù¬±˘-ø¸Ù¬±˘ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º

132
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1±˜ fl¡±˜ ’øÚ1n∏X ¬ı±¸≈À√ª Ú±˜ºº
Œ˝√√Ú ˆ¬·ªôL fl‘¡¯û¡Œ√ªÓ¬±1 Œ√ªº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ fl¡À1“± ˙Ó¬ Œfl¡±øȬ Œ¸ªºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú Ó≈¬øÓ¬ fl¡ø1 fl¡U ¬– Ú±· Ú±ø1¸ª ¸fl¡1n∏̈¬±¤ ¿fl‘¡¯ûfl¡ fl¡±m«≈Ì…
fl¡ø1ÀÓ¬ ˘±·˘ºº
Ú±·Ú±ø1¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬Û1˜ ÷ù´1 – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û√ õ∂˝√±À1 – ¶§±ø˜ ˜ø1 Ê√±˝◊√ – ›“ø˝√√ √≈√˚«ÀÚ
– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ÚÊ√±øÚ √—¸˘ – ˝◊√˝√±fl¡ Œ√±¯∏ ¬ı±À1fl¡ ˜1¸ Œ·±¸±ø¤û“ºº ŒÓ¬±˝√√±ø1
’±& ›“ø˝√√ é≈¬^¬¬ÛÓ¬e – ’±À˝√√fl¡ ˜±ø1 Œfl¡±Ú Ê√˙ ¸±Òª – Œ√À‡± ¶§±˜œfl¡
Ò±Ó≈¬ õ∂±Ì¬1À˝√√ Ú±ø˝√√ – Ê√Ó¬ ˘±À· ˜±ÀÚ ˙±øô¶ ¬Û±ª˘ – Œ˝√√ ¬Û1˜
÷ù´1 – ¿fl‘¡¯û¡– ’ª
fl‘¡¬Û± fl¡1n∏¡ – ˝√√±˜±fl¡ ’Ú±Ô fl¡1ø¬ı Ú±ø˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’±& ’±À∞´û±˘
¬Û±øÓ¬ – ¬ÛøÓ¬√±Ú ˜±À·“±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ÀÓ¬ Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡À1 – ¬ÛøÓ¬fl¡ ¸ôL±À¬Û¡ Ú±ø·øÚ¸ª ∆˚À‰¬
¬Û≈Ú≈ – ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬ ˜±Ú
ÒËn∏—ºº
’¬ı√U fl¡1n∏̱ fl¡1n∏ fl‘¡¬Û±˘-Œ·±¬Û±˘º
ŒÓ¬Ê√øª Ê√œªÚ ¶§±ø˜fl¡¡ ø˜À˘ fl¡±˘ºº
¬Û√ºº
ŒÓ¬±À˝√√± Ú±ø˝√√ Ê√±øÚ¤ √—¸˘ ›“ø˝√√ ‰¬Gº
¸˜”ø‰¬Ó¬ ’ø˝√√fl¡ fl¡˚˛ø˘ Œ√ª √Gºº
Ó≈¬’± ¬Û±Àª ø¬ıø√Ó¬ ¸øÓ¬fl¡¬¬ÛøÓ¬ õ∂±Ìº
’±À∞´û±1 ¬Û±øÓ¬’± ’±ø˜ ˜±À·± ¶§±ø˜√±Úºº
ŒÓ¬Ê√˚˛ øÊ√ªÚ ø¬Ûά◊ õ∂±Ì È≈¬øȬ ˚±˝◊√º¬

133
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬Û±ø¬Ûfl¡ Œ√±¯∏ ¸ª ˜1¯∏ Œ·±¸±ø¤û“ºº

fl¡1˚˛ fl¡±Ó¬ø1 ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ¬Ûø1 Ú±ø1º
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1 ¬’ª ά◊Xª ˜≈1±ø1ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ú±·-Ú±ø1¸ª ¶§±ø˜fl¡ ¸ôL±À¬Û ‹‰¬Ú ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1 fl¡U“ fl‘¡¯ûfl¡ ’±& ¬Ûø1
1˝√√˘ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡À1 – ˝√√± ¶§±ø˜¡Œ¬ı±ø˘ ˝+√¤ ˜≈øͬ ˝√√±øÚ ’±Ó«¬1±ª
fl¡ø1¤ øÔfl¡ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… Ú±·Ú±1œÌ±— fl¡1n∏Ì— fl¡˜À˘é¬Ì–º
fl¡±ø˘˚˛-ø˙1¸– fl‘¡¯û¡ fl‘¡¬Û˚˛±ªÓ¬Ó¬±1 ¸–ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Ú±·¬ıÒ≈¸ªfl¡ ¬Û1˜ ¸ôL±¬Û Œ¬Ûø‡À˚˛ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ fl‘¡¬Û± ά◊¬Û±Ê√˘
– Ú±·Ú±ø1¸ªfl¡ ¸•§≈øÒ Œ¬ı±˘˘ºº19
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ fl¡±ø˘fl¡ ˆ¬±˚«± Ú±ø·øÚ¸ª – ¸ôL±¬Û Œ‰¬±Î¬ˇ˝√ – [ŒÓ¬±1±¸ª1 ˆ¬øMê√Ó¬
˝√√±˜≈ ¬Û1˜ ¸c©Ü ∆ˆ¬À˘“± – ˝◊√√±øÚfl¡ fl¡±ø˘fl¡ õ∂±Ì 1±‡˘ – ˝√√±˜±1 ¬Û√
¬Û1˙ÀÚ Î¬◊ø˝√√ fl¡±ø˘fl¡ ¸—¸±1 ¬ıg Œ‰¬±Î¬ˇ˘ – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ ŒÓ¬±1± ¸ª √≈√–‡
Œ‰¬±1º]
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – Œ√’ ø√˚˛± – Ú±ø˜ – ¸m«fl¡ ٬̱˝√√ÀôL – ’ôL1 U˚˛± 1˝√√˘º20
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± øª˜”ø26«Ó¬– fl¡±ø˘˚˛–˙ÕÚ–√ ¸•x±õ∂… Œ‰¬Ó¬Ú±˜ƒº
Ó≈¬©Ü±¬ı Ó≈¬ÀÓ≈¬…±¯∏ ø˙1¸± ÚQ± ˜Q± fl‘¡¯û— ˜À˝√√(1˜ƒºº
¸”Sºº
19º ¬Û1˜ ¸ôL±¬Û Œ¬Ûø‡À˚˛ – Œ¸ ˆ¬fl¡Ó¬¬ı»¸˘ – ¿fl‘¡¯û¡– ¬Û1˜ ¸c©Ü Uª± –
Ú±·¬ÛPœ¸ªfl¡ Œ¬ı±˘˘º 20º ›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û¡ Ê√±•Û ø√˚˛± fl¡±ø˘fl¡ ˜±Ô ˝√√ÀôL
Ú±˜˘º[-] ---1 ¬ıgœ1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ’—˙ ¸fl¡À˘± ¬Û≈øÔÀÓ¬ Ú±˝◊√º

134
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ó¬√ÚôL1 Ú±·¬ÛPœ¸ªfl¡ ¬Û1˜ ¸ôL±¬Û Œ¬Ûø‡À˚˛ – Œ¸ ˆ¬fl¡Ó¬¬ı»¸˘ –
¿fl‘¡¯û¡– ¬Û1˜ ¸c©Ü Uª± – Ú±·¬ÛPœ¸ªfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
˚˜¬Û≈1 ¬Û±˝◊√ – fl¡±ø˘ fl¡ÔÇÔ˜ø¬Û õ∂±Ì øÚªM«√˘ – ˜˝√√±ø¬Ûάˇ± ¬Û±˝◊√ –
ŒÙ¬±Ù¬±’Ó¬ – ’±¬Û√ fi¯∏øÒ ¬Û±˝◊√ ¸m«fl¡ m«‰”¬1 Œˆ¬˘ – ø‰¬M√√ ˙±ôL ˝√√˚˛±
– ’±ø‡ Œ˜ø˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ’±&¡Œ√ø‡¤ Œ¬ı±˘˘ – ›ø˝√√ Œfl¡ÃøȬ ¬¬ıËp¡±G
÷ù´1 Ú±1±˚˛Ì Ê√±øÚ – S±ø˝√√ S±ø˝√√ ¶§±˜œ fl‘¡¯û¡Œ¬ı±ø˘ – ø˙À1 ‰¬1Ì ¬Û1ø˙À˚˛
– ¬Û1̱˜ fl¡˚˛˘21 – ¬Û(±» Ê√±Ú≈ ¬Û±ø1 fl¡1 Œ˚±ø1 – Ó≈¬øÓ¬ ’±1y˘º
¬Û˚˛±1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√√·Ó¬ ˜À˝√√ù´1º ¬ıËp¡± ˙Ç1 Ê√±À˝√√ øfl¡Ç1ºº
Ê√˚˛ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˆ¬˚˛˝√±ø1º ÚÀ˜± ˝√√ø1 ‰¬1Ì ŒÓ¬±˝√±√ø1ºº
Ó≈¬ª±¬¬Û±Àª ’Ó¬À˚˛ ¸±øÒº ˜ø¤“û ¬Û±¬Ûœ ’¬Û1±øÒºº
√—˙À˘± Œ√ª ÚÊ√±øÚº ˜1¯∏ Œ√±¯∏ ¬ÛΩ¬Û±ø̺º
S≈ê1 ¸¬Û« ’˝√√DZø1º ¶⁄Ê√Ú± ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˜≈1±ø1ºº
Œ˜±˝√√˘ ˜Ú Ó¬˚≈ ˜±˚˛±º ’±Ê√≈√ fl¡˚˛ø˘ Œ√ª √±˚˛±ºº
·1¬ı &‰¬±’ø˘ Œ˜±1º ø¬ı¸˚˛ ’±¬Û√ Œ‚±1ºº
√”1 fl¡1 ’ª Œ˜±ø˚˛º ø‰¬ÀôL± ‰¬1Ìfl¡ ŒÓ¬±˝◊√ºº
Œ√U ˝√√ø1 Œ˜±ø˝√√ ›ø˝√√ ø¸é¬±º ˜±ø·À˚˛ ˆ≈¬ø?À¬ı± øˆ¬é¬±ºº
ˆ¬1À¸± Ó≈¬ª± &̬ ·±˝◊√º fl¡1˘≈ ’Ó¬À˚˛ fl¡1n∏̱ Œ·±¸±ø¤“ûºº
fl¡Ô±ºº
Œ˝√√ ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ Ú±1±˚˛Ì ¿fl‘¡¯û¡– ›ø˝√√ ¬Û1˜ ’±¬Û√ ø¬ı¸˚˛ Ê√?±˘ √”√1
fl¡1˝√√ – ·À˘ fl¡Lö± ¬ı±øg – øˆ¬é¬± ˜±ø· – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1Ì ø‰¬øôL – &Ì
Ú±˜ ·±˝◊√ Œ¬ıάˇ±¤“û – ¬ı±¬Û Ê√·iß±Ô S±ø˝√√ S±ø˝√√– ¬ı≈ø˘ ’±& ¬Û1˘ºº
21º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬-- ëŒ˝√√ ¬Û1À˜ù´1 ¿fl‘¡¯û¡– ŒÓ¬±À˝√√± Œ√ªfl¡ ¬Û1˜ Œ√ªÓ¬±
– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˜ø˝√√˜± Ú±ø˝√√ Ê√±øÚ ˝√√±˜≈ ¬Û±¬Ûœ √—˙˘± – Œ¸±ø˝√√ ’¬Û1±Ò ˜1¯∏ Œ·±¸±ø¤û –
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ ˝√√±˜≈ ˙1Ì ∆˘À˘± – ¬ı±À1fl¡ 1鬱 fl¡1˝√√ – ¬ı±¬Û Ê√·iß±Ô S±ø˝√√ S±ø˝√√ –
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ’±&¬ Û1˘ºí

135
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
ªœé¬… ˆ¬øMê√— Ó¬Ó¬ô¶¸… Ó≈¬©Ü– fl‘¡À¯û± Ê√·±√ Ó¬˜ƒ¡º
˜±Õˆ¬ˆ”«¬ Ê√·Ó¬œÀÌ«±˝√√ ø¸ ˜˜ ˜±˚˛±— √≈√1Ó¬…˚˛±˜ƒºº
fl¡Ô±ºº ¿fl‘¡¯û¡Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸¬Û«1±Ê√ fl¡±ø˘ – ŒÓ¬±À˝√√“± ˆ¬˚˛ fl¡1ø¬ı Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜±fl¡ õ∂¸±À√ –
›“ø˝√√ ˜±˚˛± ¸—¸±1 ŒÓ¬±À˝√√“± øÚô¶1˘ – ¸•xøÓ¬ ›“ø˝√√ ˚˜≈Ú±fl¡ ˝}√√ Œ‰¬±øάˇ
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û”¬ı«¶ö±Ú 1˜Úfl¡ ¡Zœ¬Û – Ó¬±À˝√√fl¡ ˘±ø· ¸¬Ûø1¬ı±1 ‰¬˘˝√√ – ¤˝√◊
‰¬˘˝√√ – ·1n∏άˇfl¡ øfl¡À‰¬± ¸Ç± fl¡1ø¬ı Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜±1 ‰¬1Ìfl¡ ø‰¬˝√ê√ – ÒıÊ√
¬ı√< ¬ÛÇÊ√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ٬̱Ӭ ˘±ø· 1˝√√˘ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ – ˝√√±˜±fl¡ ˆ¬À˚˛
– ·1n∏Àάˇ øfl¡À‰¬± fl¡1¬ı Ú±ø˝√√ – ø¬ı˘•§ Œ‰¬±øάˇ – ¤ø˝√√ ‰¬˘˝√√ºº22
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… øÚˆ«¬˚˛±— ª±Ìœ– fl‘¡¯û¸… ˆ”¬Ê√·ô¶√±º
ÚQ± ¸¬Ûø1ª±À1Ì ˚À˚à 1˜Ìfl¡— ˜≈√±º23
fl¡Ô± ¸”Sºº
22º Ó¬± Œ√ø‡ ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ı»¸˘ fl‘¡¬Û±˘≈ Œ·±¬Û±À˘¡fl¡±ø˘ ¸¬Û«fl¡ Œ¬ı±˘˘ – ¿fl‘¡¯ûºº
’±À˝√√ ¸¬Û«1±Ê√ fl¡±ø˘ ŒÓ¬±˝√√±1 ’¬Û1±Ò ˝√√±˜≈ 鬘± fl¡˚˛À˘“± – ’ª ˆ¬˚˛ Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı –
˝√√±˜±fl¡ õ∂¸±À√ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ά◊ø˝√√ ¸—¸±1 ˜±˚˛± øÚô¶1˘º øfl¡c ˝√√±˜≈ ¤fl¡ fl¡Ô± fl¡À˝√√“± Ó¬±
qÚ˝√√-- ŒÓ¬±À˝√√“± ά◊ø˝√√ ˝}√√ ‰¬±øάˇ ¬Û≈S ¬Ûø1¬ı±1 ¸˜ø•§ÀÓ¬ ŒÓ¬±˝√√±1 ¬Û≈¬ı«¶ö±Ú 1˜Ìfl¡ ¡Zœ¬Û
‰¬˘˝√√º
¼¼ ¸”Sºº ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ øÚˆ«¬˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚ ˜˝√√± ˝√√ø1À¯∏ fl¡±ø˘ ¸¬Ûø1¬ı±À1 fl‘¡¯ûfl¡
õ∂̱˜ fl¡˚˛˘º ‰¬1Ìfl¡ Ò”ø˘ Œ˘˘˝√√º ˆ¬˚˛˝√œÚ √U˚˛± ¬Û≈Ú≈ Œ¬ı±˘˘ – Œ˝√√ õ∂Àˆ¬±/ ŒÓ¬±˝√√±ø1
’±:± ø˙À1 Òø1 ˝√√±˜≈ 1˜Ìfl¡ ¡Zœ¬Û ¤é¬ÀÌ ‰¬ø˘À˘“±º øfl¡c ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˆ¬Mê√ ·1n∏άˇfl¡ άÀ1
˝√√±˜±1 Ò±Ó≈¬¬Î¬◊ø1 ˚±˚˛º Ó¬±À˝√√1 ά◊¬Û±˚˛ ˝√√±˜±fl¡ Œ√˝√º ºº ¸”Sºº fl¡±ø˘fl¡ ¸fl¡1n∏Ì ¬ı±fl¡…
qøÚ ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘˘ –
¿fl‘¡¯û-- Œ˝√√ fl¡±ø˘ ¸¬Û«1±Ê√/ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ø˙1˜ÀÒ… ˝√√±˜±1 ¬Û√-¬ÛÇÊ√1 ø‰¬˝√ê√ ;ø˘ ’±‰¬˚˛º
Ó¬±À˝√√fl¡ Œ√ø‡ ·1n∏Àάˇ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øfl¡Â≈√ fl¡1¬ı Ú±ø˝√√º ˝◊√˝√± øÚ©Ü Ê√±øÚ ŒÓ¬±À˝√√“± ¬Ûø1¬ı±1
¸ø˝√√ÀÓ¬ ¸QÀ1 1˜Ì1 ¡Zœ¬Û ‰¬˘˝√√º ‹ ‰¬˘˝√√º
23º fl‘¡¯û¸… ¬ı‰¬Ú— |n∏Q± Q1˚˛± fl¡±ø˘ ˆ”¬Ê√e–º ¸¬ÛPœ ¸˝√√¸… ^nÓ¬— ¯∏À¯∏à 1˜Ìfl¡—
˜≈√±º

136
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ øÚˆ«¬˚˛ ¬ı±øÌ qøÚ¤ – ˜˝√√± ˝√√ø1À¯∏ fl¡±ø˘ ¸¬Ûø1’±À1 fl‘¡¯ûfl¡
õ∂̱˜ fl¡˚˛˘ – ‰¬1Ìfl¡ Ò”ø˘ Œ˘˘˝√√ – Œ˝√√ ¶§±˜œ fl‘¡¯û ø¬ı√±˚˛ fl¡˚˛˘ ¬ı≈ø˘
– Œõ∂À˜ ¸À˘±Ó¬fl¡ Ú˚˛ÀÚ – ∆˚À‰¬ ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº24

·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘

ÒËn∏—ºº
fl‘¬¯û1 ‰¬1ÀÌ fl¡ø1À˚˛ ø¬ı√±˚˛º
‰¬˘ø˘ fl¡±ø˘ 1˜Úfl¡ ˘±˝◊√ºº
٬̱˜øÌ øÊ√ø˘ø˜øfl¡ fl¡À1 ¬Û1fl¡±˙ºº
Ú±· 1˜Ìœ·Ì ‰¬À˘ ˘˚˛˘±¸ºº
’±ø˝√√ÀÓ¬ ˝√√ø1À¸ ˝√√ø1&Ì ·±Àªº
fl¡˝√√ ˙Ç1 ·øÓ¬ Œ·±øªµ ¬Û±Àªºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1fl¡±À1 – [fl¡±ø˘ 1˜Ìfl¡ ¡Zœ¬Û ¬Û±˝◊√ ¬Û≈S ¬ÛPœ ¸ø˝√√ÀÓ¬
˝√√ø1&Ì ·±˝◊√ ’±ÚÀµ 1˝√√˘ – ˝◊√ fl¡Ô± 1À˝√√±fl¡º Ó¬√ÚôLÀ1 ¿fl‘¡¯û]¡fl¡±ø˘fl¡
√ø˜ – √˝}√√ ˝√√ÀôL √”√1 fl¡ø1fl¡À˝√√“± – ¿fl‘¡¯û Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡±ø˘øµ ¬Ó¬œÀ1
’±ª˘ – Œ√ø‡ ’±ÚÀµ Œ·±¬Ûœ¸ª Ê√˚˛ fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ Œ¬ıϬˇ˘ – ˜≈‡ ¬ÛÇÊ√fl¡
– ∆˚À‰¬ Ú˚˛Ú w˜À1 ¬Û±Ú fl¡Õ1ÀÂ√ – Úµ-˚À˙±√± ¬ı±√U Œ˜ø˘ – ·À˘
¬ı±øg Ò1˘ – ‚ÀÚ ‚ÀÚ ø¸1 ¸≈ø„√√‚ Œ˘±Ó¬Àfl¡ ˙1œ1 øÓ¬˚˛±ª˘ – ·√
·√ ¬ı±Àfl¡… Œ¬ı±˘˘ºº
˚À˙±√± Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬Û≈Ó¬± øfl¡ øÚø˜ÀM√√ – ˝}√√fl¡ ˜±ÀÁ¡ Á¡±•Û Œ√˘˝√√ – ’– ˝√√±˜±fl¡ ˜±ø1ÀÓ¬
‰¬±’˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¸ôL±À¬Û ’±Ê√≈√ õ∂±Ì ‰¬±Î¬ˇ˘ Œ˝√√±˝◊√ºº25

24º ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı‰¬ÀÚ fl¡±ø˘ ¸¬Û« ’±À¬Û±Ú ¬Û≈S ¬Ûø1¬ı±1 ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¸À˘±Ó¬fl¡ Ú˚˛ÀÚ ∆˚À‰¬
1˜Ìfl¡ ¡ZœÀ¬Û Qø1ÀÓ¬ ·˜Ú fl¡˚˛˘ [‰¬˘˘] Ó¬± øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

137
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôLÀ1 ¬Û≈Sfl¡ ·À˘ ¬ı±øg Úµ Œ¬ı±˘˘ –
Úµ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬Û≈Ó¬±˝◊√ – fl¡Ó¬ Ó¬¬Û¸±˝◊√ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¬Û≈S ¬Û±ªÀ˘“± – ’±Ê√≈√ ˝√√±Ó¬ÀÓ¬
˝√√±1±ªø˘ ˝√√ÀôL – ˝√√±˜≈ fl¡±˝√√±Àfl¡± øfl¡Â≈√ ˝√√±øÚ Ú±ø˝√√ fl¡À1“± &ÀÌ√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡
Œ·±¸±˝◊√ 1鬱 fl¡˚˛˘ – Œfl¡±ÀÚ±¬ı± Ê√ij1 ˆ¬±·… Ù¬À˘ – ’±Ê√≈√ ˝√√±1±˝◊√¬ı±1
¬Û≈S ¬Û±ªÀ˘“±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – ˜‘Ó¬fl¡ ¬Û≈Sfl¡ ¬Û±˝◊√ – ¬Û1˜±ÚÀµ Úµ ˚À˙±√± 1˝√√˘ – Ó¬√ôL1
– fl‘¡¯ûfl¡ õ∂ˆ¬±ª Ê√±øÚ ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ’±ø¸ ¬ı˘ˆ¬À^ ’±ø˘øe Ò1˘ –
Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸Àª fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û±˝◊√ ˜ÀÚ Î¬◊~ø¸Ó¬ U˚˛± ø˙DZ ¬ı—˙œ Ú±√ fl¡˚˛˘
– ·1n∏ ·±˝◊√ ¸Àª fl‘¡¯ûfl¡ Ê√œª±1 Œ√ø‡ ¬Û1˜ ˝√√ø¯∏«Ó¬ √U˚˛± Ó‘¬Ì ‡±˝◊√ÀÓ¬ ˘±·˘
– ‹‰¬Ú¬¬Û1fl¡±À1 – fl‘¡¯ûfl¡ ’±ªø1 Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ˝√√±ø¸ÀÓ¬ ˜±øÓ¬ÀÓ¬ ø√ª¸
’ª¸±Ú ∆ˆ¬˘ – 1±øS ø˜˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘˘ –
fl¡Ô±ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬± – Œ˝√√ ø¬ÛÓ¬± – Œ˝√√ Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û¸ª – ’±Ê√≈√ 1±øS ¬ıËÊ√
˚±˝◊√ÀÓ¬ ¬Û±1À˚˛ Ú±ø˝√√ – ˚ª ¸ªø˝√√ ˆ¬~ Œ√‡˝√√ – Ó¬Àª ¤Ô±ÀÓ¬ 1Ê√Úœ
¬ı∞´û˝√√º
¸”Sºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ‹‰¬Ú ¬ı±fl¡… ’Ú≈˜±øÚ ˚Ó¬ Œ·±fl≈¡˘¬ı±ø¸ ¸ª ˚˜≈Ú±fl¡ Ó¬œÀ1
qøÓ¬¡1˝√√˘ – é≈¬Ò±À˚˛ Ó‘¬¯û±À˚˛ ˝√√±1±˙±øô¶ √Uª± øÚˆ«¬À˚˛ øÚ^± Œ·˘˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº

25º ¬Û±. ˚À˙±√± Œ¬ı±˘ – ’±À˝√√ ¬Û≈Ó¬±˝◊√ ŒÓ¬±À˝√√± øfl¡ øÚø˜ÀM√√ ˝}√√ ˜±ÀÁ¡ Ê√±•Û Œ√˘˝√√∑
’– ’±Ê√≈√ Œ·±¸“±˝◊√ ˆ¬±À˘ 1鬱 fl¡˚˛˘º ŒÓ¬±À˝√√“± ˚ø√ øÚøÊ√ø˘ ˝√√ÀôL, ŒÓ¬ÀôL ά◊ø˝√√ ˝}√À√
Ê√±•Û ø√˚˛± ˝√√±˜≈ ˜À1±˘ ˝√√ÀôLº Œfl¡±Ú ˆ¬±À·…√À˚˛ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˝√√ø1 1鬱 fl¡˚˛˘º ’±À¬ıÀ¸
˝√√±˜±fl¡ √˝√+√˚˛ Ê√1±ª˘º

138
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ó¬ÀÓ¬± Œ˘±fl¡±– ¸˜≈M√¶ö”– Œªø©ÜÓ¬± ªÚªø˝ê√Ú±º
‰≈¬S≈êq– fl‘¡¯û fl‘¡À¯ûøÓ¬ S±ø˝√√ Q— øÚÊ√ øfl¡Ç1±Úƒºº26
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – øÚ^±ÀÓ¬ ¬ıËÊ√¬ı±ø¸fl¡ – ¬ıÚ±ø¢ü Œ¬ıϬˇ˘ – Ó¬±À˝√√fl¡ õ∂‰¬G ¸¬ı√
¸≈øÚ¤ – øÚ^± ˆ¬e Œˆ¬˘ – ø¬ı¶ú˚˛ √U˚˛± Ê√±·˘ – õ∂‰¬G ¬ıø˝√ê Œ¬Ûø‡¤
¸ø11 fl¡±À•Û – ¬Û1˜ Sô¶ U˚˛± – S±ø˝√√ S±ø˝√√ fl‘¡¯û¡Œ¬ı±ø˘ – Œfl¡±˘±˝√√˘
fl¡ø1ÀÓ¬ ˘±·˘ºº
Œ·±¬Ûœ¸ªÀ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ’Ú±Ôfl¡ Ú±Ô – Œ˝√√ ø√Ú√˚˛±˘ ¶§±ø˜ fl‘¡¯û – ˝√√±˜±fl¡ ›“ø˝√√ ˙ø11 ’±ª˙…fl¡
¬Û1¬ı – ˝◊√˝√±fl¡ ø‰¬ôL± Ú±ø˝√√ Ú±Ô – ›“ø˝√√ ¸—¸±1 Ó¬±1fl¡ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’1n∏Ì
‰¬1Ì – Ó¬±À˝√√ ¬Û≈Ú¬ı«±1 Ú±ø˝√√ Œ√‡¬ı – ›“ø˝√√ √≈√‡±ÚÀ˘ √˝+√˚˛ √±˝√√ fl¡À1ºº
¸”Sºº
›“ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ∆˚À‰¬ ’±M«√1±Àª – Sê√√µÚ fl¡˚˛ ˘±·˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√
– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1º ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ·±¬Û±˘ –
õ∂±Ì ø˜À˘ ˜1Ì ˝√√±˜±fl¡ Œ1 –
’1Ì… ’ÚÀ˘ √À˝√√ – ˜Ò±˝◊√ ά◊X±1n∏ Œ1ºº
¬Û√ºº
Ú±ø˝√√ ›“ø˝√√ √≈√–‡ – Œ˜±ø˝√√ øÊ√ª Ê√ª Ê√±˝◊√º
Ú±ø‰¬øôLÓ¬ ˝√√±˜≈ – ›ø˝√√ ˜1Ìfl¡ ˘±˝◊√ºº
’1n∏Ì ‰¬1Ì ’±1 – ŒÚÀ√À‡“± ŒÓ¬±˝√√±ø1º

26º ¬Û±. ëªÚ±ø¢üÚ± ¬ı‘Ó¬± √‘√©Ü± ¬ıËÊ√ª±¸œ ¸fl¡±Ó¬1±–º fl‘¡¯û¸… ‰¬1Ì— ¬ı‘ÀÌ ˆ¬œøÓ¬ ø¬ı˝3√˘
˜±Ú¸fl¡–ºº Ó¬ÀÓ¬± Œ˘±fl¡±– ¸˜≈S¶ö±– .......º .... .... .... øfl¡√Ç1±Úƒºí ¤˝◊√ √≈√˝◊√˙±1œ Œ¬Û±ª±
˚±˚˛º

139
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
›ø˝√√ √≈√–‡ √À˝√√ Œ√˝√± – ˜Ò±˝◊√ ˝√√±˜±ø1ºº
’±1±Àª fl¡±Ó¬1 fl¡À1“± – ‹ ¬ıg≈ ˜Ò±˝◊√º
¬ı±¬Û ‰¬±¬Û ¸ø˜¬Û ‡±øÚfl¡ Ô±Àfl¡± ‰¬±˝◊√ºº
’±Ê√≈√ ’±˙± √”√1 Œ·˘ Ó≈¬ª± √1¸ÀÚº
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1 ·øÓ¬ Œ·±øªµ ‰¬1À̺º
fl¡Ô± ¸”Sºº
¬ıËÊ√¬ı±¸œ ¸ª Œ¬ı±˘˘º
¬Û˚˛±1ºº
S±ø˝√√ S±ø˝√√ fl‘¡¯û¡Œ˝√√1± ¬Ûø1À˘“± ø¬ı¬Û±Àfl¡º
‰¬1ÀÌ ˙1Ì ∆˘À˘“± 1±ø‡À˚˛± ˝√√±˜±Àfl¡º
¬ıÚ ¬ıø˝ê√ ¬Û≈ø1 ˜±À1 ˚Ó¬ ¬ıËÊ√¬ı±¸œº
Œfl¡ÀÚ 1e ‰¬±˝◊√ ’±Â√± ’±˜±fl¡ Ú±1±ø‡ºº
Ó≈¬ø˜ ø¬ıÀÚ ¸≈˝+√ ¬ı±gª Ú±ø˝√√ ’±Úº
¸ÇÀȬ ¬Ûø1À˘“± ˝√√ø1 fl¡1± ¬Ûø1S±Ìºº
˜1Ìfl¡ ˙DZ Ú±ø˝√√ ˜‘Ó≈¬… Œ˝√√Ãfl¡ ¸±1º
’±1 Ú± Œ√ø‡À¬ı± ˜±S ‰¬1Ì ŒÓ¬±p¡±1ºº
Ó¬˚≈ √1˙Ú ’±øÊ√˝√ÀôL ∆ˆ¬˘ ŒÂ√√º
˝√√ø1 ˝√√ø1 õ∂±Ìfl‘¡¯û¡ ˝◊√À¸ ˝+ø√ Œ‡√ºº
Œ·±fl≈¡˘1 Ê√œªÚ Ó≈¬ø˜ø¸ øÚÊ√ÒÚº
ˆ¬fl¡Ó¬1¬¡ˆ¬˚˛˝√±1œ fl¡1± ¬Ûø1S±Ìºº
¸”Sºº
ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ıËÊ√¬ı±¸œ¸ª ‹‰¬Ú Œõ∂˜ ά◊¬ÛøÊ√ ¬Û≈Ú≈ ∆˚‰¬Ú døÓ¬ fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√
– qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˆ¬±øͬ˚˛±ø˘ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
S±ø˝√√ S±ø˝√√ Œ˝√√À1± õ∂±Ì Ú±1±˚˛Ì
˝√√ø1¤ ¬ı±¬Û ˙1ÀÌ ¬Ûø˙À˘“±º

140
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ıÚ ¬ıø˝√ê√ √À˝√√ Ú1À˝√√ øÊ√ªÚ
’±ÀªÀ¸ Úø¸À˘“±ºº
¬Û√ºº
Ú±ø˝√√ ›“ø˝√√ Œ¸±fl¡ ˜1Ì ø˜À˘±fl¡
’±1 Ú±ø‰¬øôLÀ˝√√± ˝√√±ø˜º
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’1n∏Ì ‰¬1Ì ¬Û√ÇÊ√
¬Û≈Ú≈ ŒÚÀ√‡ª ¶§±ø˜ºº
¸øißø˝√√Ó¬ ‰¬±¬Û Œ·±¬Û±˘ ¤ ¬ı±¬Û
‡±øÚfl¡ Œ√ø‡¤ Ô±Àfl¡“±º
fl¡˜˘ Ú˚˛Ú ¤ ¬ıËÊ√ øÊ√ªÚ
ŒÓ¬±À1 ˆ‘¬Ó¬… ¸Àª ά±Àfl¡“±ºº
1+À¬Û ˜√Ú ¤ ‰¬±µ ¬ı√Ú
Œ√ø‡ÀÓ¬ Ú¬Û±˝◊√À¬ı± ’±1º
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ø¬ıÀ˚˛±· ’±ø· ø¬ÛÀάˇ õ∂±Ì
’øÒÀfl¡ [’ª] ˝√√±˜±1ºº
’±¬ÛÀ√ ˜·Ú Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û·Ì
’±1±Àª fl¡±Ó¬1 fl¡À1º
˜±Òª ¬ı±gª ά◊X±1 fl¡1Ó≈¬
fl¡˝√√˚˛¬ fl‘¡¯û¡ øfl¡ÇÀ1ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ˆ¬fl¡Ó¬¸ªfl¡ ’±M«√1±ª qøÚ¤√√ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ fl¡1n∏̱ ά◊¬ÛÊ√˘
– ˝+√˚˛ ’±fl≈¡˘ Œˆ¬˘ºº
Œù≠±fl¡¡ºº
Ó¬ÀÓ¬±˝√√ øÓ¬ˆ¬œÓ¬±Úƒ ˆ¬·ª±Úƒ Œ·±¬Û±Ú±ù´±¸… ¸Q1˜ƒº
˜≈À‡Ú ªø˝ê√˜ø¬Ûª» ˜˝√√±À˚±À·ù´À1± ˝√√ø1–ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº

141
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

‹‰¬Ú ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˆ¬œøÓ¬ Œ¬Ûø‡À˚˛ – ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘˘ – ’±À˝√√ Œ·±¬ÛÀ·±ø¬Û¸ª

– ˝√√±˜≈ ø¬ı√…±˜±Ú Ô±øfl¡ÀÓ¬ – Œfl¡±Ú ø‰¬ôL± øÔfl¡ – øÚˆ«¬À˚˛ 1˝√√ºº27 ›ø˝√√
¬ı≈ø˘ ÷ù´1 Œ‰¬©Ü± Œ√‡±˝◊√ – Ó¬Ó¬fl¡±À˘ Œ¸ õ∂‰¬G ¬ıø˝√êfl¡ ˜≈À‡ ¬Û±Ú fl¡˚˛˘
– √≈√À‚«±1 √¬ıø˝√ê ∆˚À‰¬ Ê√˘ ¬Ûø1¤ Ó¬Ó¬fl¡±À˘ øÚ¬ıı«±Ì Œ·˘ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡
Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û¸ª Ê√˚˛fl‘¡¯û¡Ê√˚˛fl‘¡¯û Œ¬ı±ø˘ ŒÊ√±fl¡±1 ¬Û±1˘ºº28
Œù≠±fl¡ºº
¿fl‘¡¯û¸…±æ√≈√Ó¬— fl¡•ú√«— √‘√©Üƒª± ¸À¬ıı«˝√ø¬Û øªø¶úÓ¬±–º
’ÀÚ…±Ú…ø˜øÓ¬ õ∂Ó≈¬…‰≈¬Ì«¬ ÚÀ1± Úµ-ÚµÚ–ºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ’±(˚«… ˜ø˝√√˜± Œ√ø‡À˚˛ – ¬Û1˜ ø¬ı¶ú˚˛ ˝√√˚˛± – ’ÀÚ…± ’ÀÚ…
¸À•§±øÒ Œ¬ı±À˘ –ºº
¬ıËÊ√¬ı±¸œ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ˆ¬±˝◊√¸ª – Œ√À‡± Œ√À‡± – ›ø˝√√ Úµ-ÚµÚ ˜±Ú≈¯∏ ŒÚ±À˝√√ – õ∂‰¬G
¬ıø˝√êfl¡ Ó¬Ó¬fl¡±À˘ ˜≈À‡ ¬Û±Ú fl¡˚˛˘ – ›ø˝√√ ˜Ú≈¯∏…fl¡ fl¡±˜ – ’ – Ê√±Ú˘
– Œ˚ ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1n∏À¯∏±M√√˜ – ¸Ú±Ó¬Ú Ú±1±˚˛Ì – Œ¸ ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1 ˝√√1Ì
øÚø˜ÀM√√ – ’ªÓ¬±1 ˝√√À˚˛ øÔfl¡ – ˝◊√˝√±Ó¬ øfl¡Â≈√ ¸Ç±√ Ú±ø˝√√ – ’ – ˝√√±˜±fl¡
ˆ¬±·…1 ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ›ø˝√√ Ê√·Ó¬fl¡ &1n∏ Ú±1±˚˛Ì ¸ø˝√√Ó¬ – ˝√√±˜±fl¡
¸e Œˆ¬˘ – ˝√√±˜≈ øÚô¶1˘ºº29
¸”Sºº
27¼ ¬Û±. ¿fl‘¡¯û¡– ’±À˝√√ ¬ıËÊ√¬ı±¸œ ¸ª – ŒÓ¬±À˝√√± ¸Àª ˆ¬˚˛ Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı – øÚˆ«¬À˚˛ 1˝√√ – ˝√√±˜≈
¬ıÚ¬ıø˝√ê√ ¤‡ÀÚ øÚ¬ı±1 fl¡1¬ı – ŒÓ¬±1± ¸Àª Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ 1˝√√ºº¬ 28º ¬Û±. ºº ¸”Sºº ά◊ø˝√√ ¬ı≈ø˘
¿fl‘¡À¯û Œ¬ı∞I◊ ¬ı±˝◊√ ¬ıÚ±ø¢üfl¡ Ó¬M√√fl¡±À˘ ¬Û±Ú fl¡˚˛˘º Ó¬± Œ√ø‡ Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û¸Àª ¬Û1˜ ø¬ıÉ˚˛
Œˆ¬˘ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ’æ≈√Ó¬ fl¡±˚« Œ√ø‡ ’ÀÚ…±’ÀÚ…√ fl¡À˝√√ –º
29º ¬Û±. ¬ıËÊ√¬ı±¸œºº ’±À˝√√ ˆ¬±˝◊√¸ª – Œ√‡≈ Œ√‡≈ – ›ø˝√√ Úµ-ÚµÚ ˜±Ú≈¯∏ ŒÚ±˝√√˚˛ – fl¡±˚«
Œ√ø‡ Ê√±ÚÀ˘“± ά◊ø˝√√ ˘Ñœfl¡ Ú±˚˛fl¡ ¿Ú±1±˚˛Ì – Œ√‡≈ ‹‰¬Ú ’æ√≈√Ó¬ ¬ıÚ±ø¢üfl¡ ˜≈À‡ ¬Û±Ú
fl¡˚˛˘º ˜±Ú≈¯∏fl¡ øfl¡ ‹‰¬Ú õ∂ˆ¬±ª – ˝√√±˜≈ Ê√±ÚÀ˘“± ά◊ø˝√√ ·fl≈¡˘fl¡ õ∂±Ì – ˝◊√˝√±fl¡ ‰¬1Ì ‰¬±ø1 ˝√√±˜≈
¸ª1 ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ – ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ºº
ºº ¸”Sºº ‹‰¬Ú õ∂fl¡±À1 ¬ıËÊ√¬ı±¸œ ¸ª fl¡Ì«±fl¡øÌ« fl¡À˚˛ 1˝√√˘ – Œ¸±ø˝√√ ¸˜À˚˛ 1Ê√Úœ õ∂ˆ¬±Ó¬
Œˆ¬˘º

142
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
›“ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯ûfl¡ õ∂˙—ø¸À˚˛ – ’±À¬ı±ø1 Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û ¸ª – Ú˚˛Ú
w˜À1 – ˜≈‡ ¬ÛÇÊ√fl¡ – Œõ∂À˜ ¬Û±Ú fl¡ø1¤ 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Œ·±øªÀµ± ª±√˚˛Úƒ ŒªÌ≈— Œ·±fl≈¡˘— Œ·±¬Ûœ Œ·±¬ÛÕfl¡–º
¸±X«— ˚À˚à Ê√·iß±ÀÔ± ˝√√¯∏«˚˛Ú ¸≈˝√+√±Úƒ ˜≈√±–ºº30
fl¡Ô± ¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – fl¡±ø˘√˜Ú ¬ıÚ¬ıø˝√ê√¬Û±Ú – ¬Û1˜ ÷ù´1 ˘œ˘± √1ø˙¤ ¿fl‘¡¯û
Œ·±¬Û Œ·±ø¬Û ¸ø˝√√Ó¬ – ŒÒÚ≈¸ª ’±· fl¡˚˛ ‰¬˘˚˛ – fl‘¡¯û&Ì ·±˝◊√ – ¬ı—˙œ
˙∫ ø˙e± ¬ıÊ√±˝◊√ – Œ·±¬Û¸ª Ê√±˝◊√ – Œ·±ø¬Û¸ª ¬Û1˜ Œõ∂˜ˆ¬±Àª ˝√√ø1&Ì
·±˝◊√ – fl‘¡¯û˜≈‡-¬ÛÇÊ√ fl¡È¬±Àé¬ øÚÀ1ø‡¤ – Œ·±fl≈¡À˘ ‰¬˘ø˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√
– qÚ˝√√¡– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº

·œÓ¬ºº 1±· fl¡˘…±Ìºº ‡1˜±Ú

ÒËn∏—ºº
Œ·±fl≈¡À˘ ‰¬À˘À1 ˜≈1±1n∏¡
Úœ˘ ˙1œ1 1ø?Ó¬ ø¬ÛÓ¬ ŒÊ√ÃøÓ¬
ø‰¬1n∏ø˝√√1 Œ˝√√˜˝√√±1n∏º
¬Û√ºº
¬ı±ªÓ¬ Œ¬ıÌ≈ ŒÒÚ≈ Œ1Ì≈ Ó¬Ú≈
fl¡±Ú≈ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡˚˛ Ê√±˝◊√º
Œ·±¬Û ø˙q ¸e ’e øSˆ¬e˜
1+À¬Û ˆ≈¬ªÚ ˆ≈¬˘±˝◊√ºº
¸øeøÚ 1øeøÚ Œ·±ø¬ÛøÚ ·±Àª

30º ¬Û±. Œ·±¬Ûª±˘fl¡øˆ¬– ¸˝√√ ¸ fl‘¡À¯û± ¬ıËÊ√ª±ø¸øˆ¬–º

ª±√˚˛Ú Œ˜±˝√√Ú— ŒªÌ≈ õ∂˝√+À©Ü± Œ·±fl≈¡˘— ¯∏À¯∏úº¡

143
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ˆ¬±Àª øÚ1 Á≈¡1±Àªº31
fl¡±Ú≈fl¡ fl¡˜˘ ’˜˘ ˜”˝√ Œ˝√√ø1
‰¬˘ø˘ ˘U ˘U ¬Û±Àªºº

¿1±˜ 1±˚˛± ˝√√ø1 1¸ ¬Û±˚˛±

˜±˚˛± fl¡1n∏ øÚ1Ê√±Úº
¤fl≈¬ fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1Ì ¬Û1±˚˛Ì
¸ÇÀ1 ˝√√ø1 &Ì ·±Úºº
fl¡Ô± ¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ Œfl¡ø˘ fl¡˚˛ – ¿fl‘¡¯û Œ·±¬Û Œ·±¬Ûœ¬¸ø˝√√Ó¬ – Œ·±fl≈¡˘fl¡
¬Û±ø˚˛ – ¬Û1˜ ’±ÚÀµ 1˝√√˘ºº ›ø˝√√ Œ·±¬Û±˘fl¡ – fl¡±ø˘ √˜Ú – ¬ıÚ±ø¢ü¬Û±Ú
– ˘œ˘± Ê√±S± – ŒÊ√ ¸ª Œ˘±Àfl¡ qÀÚ ˆ¬ÀÚ – Ó¬±À˝√√fl¡ fl‘¡¯û¡ ‰¬1ÀÌ
– ¬Û1˜ Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ı±Ï¬ˇ¬ı – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº32
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡¯û¸… fl¡±ø˘√˜Ú— Ú±˜ ˚±S± ‰¬fl¡±ø1Ó¬±º
˚»Ú”…Ú±øÒfl¡— Œ√±¯∏— 鬘…Ó¬±— ˆ¬·ªÚƒ õ∂Àˆ¬±ºº
Ú˜– fl‘¡¯û±˚˛ 1±˜±˚˛ fl¡±˜±˚˛ ˜˝√√ÀÓ¬ Ú˜–º
ÚÀ˜±˝√√1øªµÀÚS±˚˛ ¸√±Úµ±˚˛ ˆ¬±¶§ÀÓ¬ºº

31º ¬Û±. ¿fl‘¡¯û¡Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¬Û1˜ 1Àe ø˙e± ¬ı—˙œ ¬ıÊ√±˝◊√ Œ·±-ŒÒÚ≈
’±· fl¡ø1À˚˛ ¬ıËÊ√¬ı±¸œ ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ Œ·±fl≈¡À˘ ‰¬˘˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¡– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ºº
32º ¬Û±. fl¡Ô± ¸”Sºº ‹‰¬Ú ¬Û1˜ ŒflÃÓ≈¬Àfl¡¬Œfl¡ø˘ fl¡˚˛ – .... ’±ÚÀµ ¬ı˝√√˘ – ’±À˝√√
Œ˘±fl¡Ø√√ ά◊ø˝√√ fl‘¡¯ûfl¡ ˘œ˘± fl¡±ø˘√±Ú ˚±S± ά◊ø˝√√˜±ÀÚ ¸˜±¬ÛÓ¬ Œˆ¬˘º ˝◊√˝√±fl¡ ¯∏±1± ¸Àª
fl¡1˚˛, fl¡1±ª˚˛ ¯∏±1± ¸Àª |X±ˆ¬±Àª qÚ˚˛ Ó¬±1± ¸ª1 ¿fl‘¡¯û1 ‰¬1ÀÌ ¸Àõ∂˜ ˆ¬fl¡øÓ¬
¬ı±Ï¬ˇ˚˛º ˝◊√˝√± Ê√±øÚ fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1ÀÌ¡˜ÚøÔ1 fl¡ø1, øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
*[-]1 ¬Û√ √≈√Ê√Ú± ¸fl¡À˘± ¬Û≈øÔÀÓ¬ Œ¬Û±ª± Ú±˚±˚˛º

144
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ˆ¬øȬ˜±ºº ˜≈øMê√ ˜e˘ºº
∆√ªfl¡œ ά◊√À1 ά◊√˚˛ ŒÊ√±ø˝√√ Œ√ª±
fl¡˚˛ø˘ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ S±Úº
’‚ ¬ıfl¡ ŒÒÚ≈fl¡ Œfl¡˙œ ¸¬ı—˙fl¡
fl¡—¸fl¡ Òı—¸˘ õ∂±Ìºº
ø¬ıø1µ± ø¬ıø¬ÛÚ ø¬ı˝√√±1 ø¬ı˙±1√
˙±1√ ‰¬f ¸˜±Úº
Œ¸±ø˝√√ Ê√·Ó¬ &1n∏ ŒÓ¬ø1 ¸Ó¬ÀÓ¬ fl¡1n∏
˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘ ø¬ıÒ±Úºº

Œ˚±øÓ¬ Œ·±¬Û¬ıÒ≈ ø¬ı˝√√±1 ø¬ıÒ¯∏«˘

¬Ûø1 1y˘ ˆ”¬Ê√ Œ˜ø˘º
Œ˚±ø˝√√ ˚˜≈Ú±Ê√À˘ Ê√±ø˜øÚ fl¡±ø˜øÚ
ø˜ø˘ fl¡1˚˛ 1e Œfl¡ø˘ºº
√≈√©Ü ’ø1©Üfl¡ ˜≈ø©Üfl¡ Œ˜±Î¬ˇ˘
˙∫‰”¬Î¬ˇ Œ˘˘ õ∂±Ìº
Œ¸±ø˝√√ Ê√·Ó¬ &1n∏ ŒÓ¬ø1 ¸Ó¬ÀÓ¬ fl¡1n∏
˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘ ø¬ıÒ±Úºº

ŒÊ√±ø˝√√ ˆ”¬ø˜fl¡U“ ˆ¬±1 ά◊M√±1˘

øÚÊ√ Ê√Ú ¬Û”ø1¤ fl¡±˜º
¬Û±ø¬Û ¬Û±¬Ûfl¡ ˜”˘ ά◊¬Û±À˚˛
ά◊2‰¬±ø1 Ê√±Àfl¡ø1 Ú±˜ºº
Ê√±À˝√√ Ú±˜ ¸≈øÚ Úœ‰¬ ¶§¬Û‰¬ ˜≈øÚ
Œ√±À˝±√√ ˝√√˚˛ ¤fl¡ ¸˜±Úº
Œ¸±ø˝√√ Ê√·Ó¬ &1n∏ ŒÓ¬ø1 ¸Ó¬ÀÓ¬ fl¡1n∏
˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘¡ ø¬ıÒ±Úºº
Œ¸±ø˝√√ ∆¬ıfl≈¡Ffl¡ fl‘¡¯ûfl¡ ڱȬfl¡
ά◊»¬Û±È¬fl¡ ¤ √≈√–‡ ˜”˘º
¬Û≈Ì…fl¡ ¸∞´û˚˛ fl¡ø˘ ˜Ú Òı—¸fl¡

145
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ›ø˝√√ Ó≈¬˘ºº
¸≈Ú ¸ˆ¬±¸√ Œ√‡≈ ø¬ı‰¬±ø1
Œˆ¬˘˝√√ Œ˘±fl¡ ¤fl¡±fl¡±1º
Ò1˜fl¡ fl¡1˜fl¡ ’±˙± √”√1 fl¡1
˝√√ø1 ø¬ıÀÚ ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ ’±1ºº
[˚±À˝√√1 ‰¬1Ì Œ1Ì≈ ¬ıËp¡±¬ ˙Ç1
˝+√À˚˛ fl¡1À˚˛ øÒ˚˛±Ú
Ê√±À˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡ø1À˘ ¬Û≈Ú≈ ø˜À˘
¬Û1˜ ÷ù´1 :±Úºº*]
¿1±˜ 1±˝◊√ ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ Ú±˝◊√
Ê√±À˝√√ø1 ˝+√˚˛ øÒ˚˛±Úº
ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˙fl¡øÓ¬ ˚±À˝√√1 ø˜˘˘
¬Û1˜ ÷ù´1 ø·’±Úºº
[¬Û±¯∏G √GÚ ˜GÚ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡
˝√√ø1 1¸ ¸ª Œ˘±˝◊√ Ê√±Úº
fl¡±ø˘√˜Ú ά◊ø˝√√ ¬ı1 ڱȬfl¡
˙Ç1 ˝√√ø1 &Ì ·±Úºº*]
¬Û±¯∏G √GÚ ˜GÚ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡
˝√√ø1 1¸ 1ø¸fl¡ ¸≈Ê√±Úº
fl¡±ø˘ √˜Ú fl¡1±ªÓ¬ ڱȬfl¡
fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˆ¬±Ìºº
¸≈Ú ¸ª Œ˘±˝◊√ ¬ı‰¬Úfl¡ Œ˜±˝◊√
¸ª ŒÓ¬øÊ√ ˆ¬Ê√ ˝√√ø1 ¬Û±ªº
›ø˝√√ ˆ¬ª √≈√·«˜ ¸±·1 Ó¬1ÀÌ
fl‘¡¯û-¬Û±√-¬Û~ª Ú±ªºº
Œ√ªfl¡ ά◊¬Ûø1 1±Ê√± ˜±Òª
Ò1˜fl¡ ά◊¬Ûø1 Ú±˜º
ŒflÃøȬ fl¡äfl¡ ¬Û±Ó¬fl¡ Ú±˜fl¡
ά±øfl¡ Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜ºº
ºº ˝◊√øÓ¬ fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˚±S± ¸˜±5ºº
146
 Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘

¬ Û≈1n∏¯∏ ¶aœ
¸”SÒ±1
¿fl‘¡¯û Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘
˙∫‰”¬Î¬ˇ [˚é¬]
.
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ºº Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ºº
ºº ¿fl‘¡¯û±˚˛ ÚÀ˜±Ú˜–ºº
Œù≠±fl¡ºº
˙126√√˙±Ç√≈√…Ó¬œ– Œfl¡±˜˘±¸≈1
øÚ˙±¸≈ ˙ù´»2 ¸˝√√À·±ø¬Ûfl¡±øˆ¬–º
‰¬fl¡±1 Œfl¡ø˘— fl¡˘·œÓ¬fl¡F–3
¸ Œ·±¬Û¸”Ú≈Ê√«˚˛Ó¬œ˝√√4 fl‘¡¯û–ºº

’ø¬Û ‰¬ºº
ªœÀ鬅µ≈˜G˘˜‡G˜fl≈¡FÀ¬ı±ÀÒ±5
¬ı‘µ±ªÀÚ ¸≈fl¡˘ÀªÌ≈˜±ª±√˚Ú±˚˛–º
¸À•ú±˝√√Ú±˚˛6 ˜Ò≈1— ¬ıËÊ√¸≈µ1œÌ±—
Ó¬— Œ·±¬ÛÀª˙˜øÚ˙— õ∂ÌÀÓ¬±˝√√ø¶ú fl‘¡¯û˜ƒºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
˙1Ó¬ ˙˙œ øÚø˙ Òªø˘7 ’øÒfl¡º
˘U ˘U ˜˘˚˛ ¬ÛªÚ Ó¬ø˝√√ øÔfl¡ºº
ø¬ıø1µ±ø¬ıø¬ÛÚ fl≈¡¸≈˜ ¬Û1fl¡±˙º
Œ¬Ûø‡ fl¡1˘ 1±¸8 Œfl¡ø˘ ø¬ı˘±¸ºº9
1º ¬Û±.˙126√˙±Çfl¡1..... 2º ¬Û±.øÚ˙±¸≈ ¬Û˙…Úƒ.... 3º ¬Û±.fl¡˘fl¡FÚ‘ÕÓ¬…–
4º ¬Û±.¸À·±¬Û˜”øM«√7¡«¡¡˚˛Ó¬œ˝√√.... 5º¬ Û±.ŒªÌ≈˜ª±√˚˛»˜≈√± 6º ¬Û±.Œ˚± Œ˜±˝√√Ú±˚˛...
7º ¬Û±. Ò±ª±ø˘ 8º ¬Û±. 1±¯∏, ˝}√±¸ 9º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ ¤˝◊√ ‰¬±ø1˙±1œ1 ͬ±˝◊√Ó¬
¬Û√1 õ∂Ô˜ √≈√˙±1œ [Ê√˚˛ Ê√˚˛ Œ·±¬ÛœÚ±Ô.... Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ fl¡±˜ºº] ÒËn∏ª·œÓ¬ ø˝√√‰¬±À¬Û
ø√˚±˛ ∆˝√√ÀÂ√º

149
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬Û√ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Œ·±¬ÛœÚ±Ô fl¡À1± ¬Û1̱˜º
¬Û”1˘10 fl¡˚˛ Œfl¡ø˘ Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ fl¡±˜ºº
¬Û∞´û˜ ¬Û”ø1 ¬Û≈Ú≈ ·±ªÓ¬ ·œÓ¬º
Œ˜±ø˝√√Ó¬ UÀ˚˛± ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬ ø‰¬Ó¬ºº
˝√√ø1˘ Œ‰¬Ó¬Ú ˜Ú ˜Úø¸ÕÊ√ ¬ı±Ìº
fl‘¡¯û¡øfl¡Ç1 ¤U ˙Ç1 ˆ¬±Ìºº
Ú±µ…ÀÓ¬ ¸”SÒ±1– õ∂øª˙øÓ¬º ’˘˜øÓ¬ ø¬ıô¶À1̺
õ∂Ô˜Ó¬– ˜±ÒÀª± ˜±Òª ˝◊√Ó≈¬…M3ê± ˝√√ø1— õ∂̘…
¸ˆ¬±¸À√±-Ê√Ú±Úƒ õ∂Ó¬…±˝√√º

Œù≠±fl¡ºº
Œˆ¬± Œˆ¬±– ¸ˆ¬±¸À√± ˚”˚˛— ˙‘Ì≈Ó¬ ¸±ªÒ±ÚÓ¬–º
Œfl¡ø˘À·±¬Û±˘— Ú±À˜√— ڱȬfl¡— ˜≈øMê√¸±Òfl¡˜ƒºº
ˆ¬øȬ˜±ºº
¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ – ¬Û≈1±Ó¬Ú ¬Û±¬Ûœ – ¬Û±ªÚ ÷ù´1 Œ√ªº
¬ıËp¡± 1n∏^ ’±ø√ – ø√fl¡¬Û±˘ ˚±fl≈¡ –11 fl¡1Ó¬ øÚÓ¬… Œ¸ª¡ºº
˚é¬-1é¬ – ø¬ı¬Ûé¬-˘é¬ – ˘é¬-é¬˚˛Ç±1œº
√≈√©Ü-∆√Ó¬… – √±Úª√˘Ú – √œÚ √ø1^12 √≈√‡ˆ¬˚˛˝√±1œºº
’‚-¬ıfl¡-fl≈¡ª˘˚˛ – ŒÒÚ≈fl¡-Œfl¡˙œ – fl¡—¸Ú±˙œ ¬ıÚ˜±˘œº¡
Œ·±¬Ûœ ¬ÛœÚ ¬ÛÀ˚˛±Ò1 – Òø1¯∏Ú – ‰¬∞´û˘ fl¡1 ˚≈·˙±˘œºº
’±Úµ-ø¸g≈ – ¸±Ò≈Ê√Ú-¬ıg≈ – ˜Ò≈1-˜”1n∏øÓ¬ ˜≈1Ú±˙œº
ø¬ıø1µ± ø¬ıø¬ÛÚ – ø¬ı˝√√±1-ø¬ı˙±1√ – ˙±1√-˝◊√µ≈-¬Û1fl¡±˙œºº
Œfl¡±øȬ ˜√Ú ˜Ú – Œ˜±˝√√Ú1+¬Ûœ – ¬Û1˙ÀÚ ¬Û1˜±Úµº
ø¸X ˜≈øÚ¬ı‘µ – ¸±√À1 ¬ıøµÓ¬ – ˚±fl¡1 ¤ ¬Û√ ¡ZiZºº

10º ¬Û±. Û≈1˘ 11º Û±. Ê√±¸≈ 12º ¬Û±. √±ø1^

150
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬Û±˘Ú õ∂˘˚˛ – ¶⁄Ê√Ú Ê√·Ó¬fl¡ – ˚±À˝√√ø1 ¬Û1˜ ø¬ı˝√√±1º

˚±fl≈¡ Ú±˜ Òø1 – ’Ò˜ ¬Û±¬Ûœ – ¬Û±ªÓ¬ ˆ¬ªÚ√œ ¬Û±1ºº
Œ¸±ø˝√√ Œ·±¬Û±˘fl¡ – Œfl¡ø˘ ڱȬfl¡ – ›ø˝√√ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚ√±Úº
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸ˆ¬±¸ √– ¸±Ò≈Ê√Ú ¸ª – qÚ± ˜Ú fl¡˚˛¸±ªÒ±Úºº
fl¡ø˘Àfl¡±13 ¬Û±¬Û˝√√1 – Ú±ø˝√√ ’Ó¬– Û1 – Ê√±øÚ ŒÓ¬Ê√U14 ’±Ú fl¡±˜º
fl¡˝√√ fl‘¡¯û øfl¡Ç1 – ’±¬Û≈Ú≈ ά◊X115 – ά±øfl¡ Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜ºº
¸”Sºº
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸ˆ¬±¸√ –16 Œ˚ ¸fl¡˘ ¸≈1±¸1 ¬ıøµÓ¬ ¬Û±√¬ÛΩ – ¸˚˛˘ ¸—¸±1
˚±Àfl¡1 ¶⁄Ê√Ú± – ˚±Àfl¡ø1 Ú±À˜ – ˜˝√√±¬Û±¬Ûœ¸ª ¸—¸±1 øÚô¶À1 – Œ¸±ø˝√√
¬Û1À˜ù´1 – ¿¿À·±¬Û±˘ – ¸fl¡˘ Œ·±¬ÛœÊ√Ú ¸ø˝√√Ó¬ – ›ø˝√√ ¸ˆ¬± ˜ÀÒ…
– ¬Û1˜ ŒflÃÓ≈¬Àfl¡¬– Ú‘Ó¬… fl¡1¬ıº Ó¬±À˝√√ ¸±ªÒ±ÀÚ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ºº [’±fl¡±À˙
fl¡Ì«— √Q±] ’±À˝√√ ¸eœ øfl¡ ¬ı±√… ¬ı±Ê√Ó¬º
¸eœºº
¸ø‡ – Œ√ª√≈√µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬17º
¸”Sºº
’±À˝√√ Œ√ª√≈√µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬ – ’±– ø˜˘˘ ø˜˘˘º
Œù≠±fl¡ºº
’Ô õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl‘¡¯û¡ fl¡µ¬Û«√¬Û«˝√±–18º
Œ˜±˝√√˚˛Úƒ ª±√˚˛Úƒ ŒªÌ≈— ¶aœøˆ¬– ¸˝√√ ¸Àfl¡ÃÓ≈¬fl¡–19ºº
¸”Sºº
Œˆ¬± ¸ˆ¬±¸√Ê√Ú – Œ·±¬ÛœÊ√Ú ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¿À·±¬Û±˘ – ¤ ’±ªÓ¬ ¤ ’±ªÓ¬
øÔfl¡º [¸eœ øک硱ôL–]20º

13º Û±. fl¡ø˘fl¡ 14º ¬Û±. ŒÓ¬Ê√≈√ 15º ¬Û±.’±¬Û≈Ú Î¬◊X±1º

16º ëŒ˚ ¸fl¡˘í1 ’±·Ó¬ 븱Ò≈Ê√Ú ¸ªí Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º
17º ¬Û±. ¬ı±Ê√˝◊√ÀÂ√ 18º ¬Û±. ŒflÃøȬ fl¡µ¬Û«øÊ√» 19º ¬Û±. ¸˝√√ ¸ÀflÃÓ≈¬fl¡œ
20º¬ Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ ë˝◊√øÓ¬ ¸”S øک硱ôLí ’±ÀÂ√º

151
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ˙…±˜ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘21
ÒËn∏—ºº
˙…±˜ ˜”1n∏øÓ¬ ¬ÛœÓ¬-’•§1n∏-˘±¸±º
Ú˚˛Ú ¬Û√ÇÊ√ ŒÊ√…±øÓ¬ ÷¯∏Ó¬ ˝√√±¸±ºº22
¬Û√ºº
’±ªÓ¬ Œ·±øªµ Œ·±ø¬ÛÚœ ø¬Ûά◊º
¸Àe ‰¬˘˘ Œ·±¬Ûœ ˆ”¬˘˘ Ê√œÎ¬◊ºº
’Ò1 ˜Ò≈1 Œ¬ıÌ≈ ¬Û∞´û˜ ·±Úº
fl‘¡¯û¡ øfl¡Ç1 ¤U ˙ÇÀ1 ˆ¬±Ìºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ1œé¬… 1±øS— ˙1ø√µ≈qw˜ƒ23
Ó¬À^±ø‰¬¯∏± ‰¬±1n∏ªÚ— øªfl¡±˙˜ƒ24º
·œÓ¬— Ê√À·Ã Œ·±fl≈¡˘fl¡±ø˜ÚœÚ±—
Œ˜±˝ √ øªÓ¬i§Úƒ øÚÓ¬1±— ˜≈1±ø1–ºº
¸”Sºº
¿À·±¬Û±˘ õ∂Àª˙ ø√À˚˛fl¡U – ’ÒÀ1 ¬Û∞´û˜ ¬Û”ø1 – Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˝◊√ÀÓ¬
˘±·˘ – Ó¬±À˝√√ qøÚÀ˚˛ Œ·±¬Ûœ¸ª – ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬ U˚˛± – ¿À·±¬Û±˘
¸˜œ¬Û ¬Û±ª˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
ÒËn∏—ºº
’‡G ˜G˘ ˙˙œ ˙1Ó¬ 1±øSÓ¬º
˙˙±Ç Œfl¡±˜˘ ¬ı‘µ±¬ıÚ ø¬ıfl¡ø˙Ó¬ºº25

21º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±1 ˜ÀÓ¬ ëëڱȬ1±À·Ú ·œÓ¬–ºº ˜±Ú ¤fl¡±Ó¬±ø˘íí ’Ô¬ı± ëڱȬ 1±À·ÀÚ
·œ˚˛Ó¬±—íºº
22º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±1 ˜ÀÓ¬ ¤˝◊√ √≈˝◊√ ˙±1œÀ1 ë¬Û√í ’±1y ∆˝√√ÀÂ√º ÒËn∏ª-¬Û√ ∆˝√√ÀÂ√--
ë’±ªÓ¬ Œ·±øªµ Œ·±ø¬ÛÚœ ø¬Ûά◊ º ¸Àe ‰¬˘ø˘ Œ·±¬Ûœ ˆ≈ ¬ ˘˘ Ê√ œ ά◊ º ºí
23º ¬Û±..... ¸≈µ1œ— 24º ¬Û±..... øªfl¡±ø˙Ó¬˜ƒ 25º ¬Û±. Úª ¬Û~Àª ø¬ıfl¡ø˙Ó¬

152
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√ºº
˘U ˘√U ¬ıÀ˝√√ ˜µ ˜˘˚˛ ¬ÛªÚº
1±¸SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1ÀÓ¬ fl‘¡¯û1 ∆ˆ¬˘± ˜Úºº
ά◊‰¬±˚˛± ¬Û∞´û˜ ¬Û”ø1 ˝√√ø1 ·±˝◊√˘± ·œÓ¬º
qøÚ ¬ıËÊ√¬ı±˘±¸ª ∆ˆ¬˘± ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬ºº
¬ÛøÓ¬¸≈Ó¬ ŒÓ¬Ê√˘ ˜Ê√˘ Œõ∂˜ ø¸g≈º
˝+√À˚˛ Ò1˘ ˜±Òªfl¡ Œ¬ı±ø˘ ¬ıg≈ºº
fl‘¡¯ûfl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ’˘øé¬ÀÓ¬ Œ·±¬ÛÊ√±˚˛±º
‰¬À˘ ¸‰¬øfl¡ÀÓ¬ ¬ÛøÓ¬¸≈Ó¬ ά◊À¬Ûø‡˚˛±ºº26
˝√√±øFÀÓ¬ fl≈¡G˘ ŒÎ¬±ø˘ ŒÎ¬±ø˘ ·G Œ˘±À˘º
fl‘¡¯û1 ‰¬1Ì ø‰¬ÀÓ¬ ¬Û1˙˚˛ Œˆ¬±À˘ºº
¸≈˝+√ Œ¸±√À1 ¬ı±ÀÒ ¶§±˜œ27 øÚÀ¯∏Ò˚˛º
Ó¬¬ıÀ˝√√± ø¬ı˜≈ø‡ ¸‡œ fl¡Àª“± Ú±ø˝√√ ˝√√˚˛ºº
ά◊À¬Ûø‡˚˛± ¬ı±Ò±Àfl¡±28 ·±À˚˛±À1 Œ·±ø¬ÛÚœº
ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˘À„∏‚ Ú±ø˝√√ ¤Àfl¡±Àª29 ø¬ıø‚øÚºº
˝√√ø1fl¡ ˆ¬fl¡øÓ¬ ›ø˝√√ ¬Û1˜ ¸•Û√º
√À˝√√ Œ√±¯∏¸ª ø˜˘±ª˚˛ ˜ÀÚ±1Ôºº
¬Û1˜ ¬ı±gª ˜±Òª1 &ÌÚ±˜º
Ê√±øÚ˚˛± Œ˘±fl¡±˝◊√ ά±øfl¡ Œ¬ı±˘± 1±˜ 1±˜ºº
Œù≠±fl¡ºº
˚± Œ·±¬Û…– ¬Û±ù´«˜õ∂±5± øÚ1n∏X±– ¬ÛøÓ¬À√ªÕ1–º
˝+ø√ Œ·±øªµ‰¬1Ì— øªø‰¬ôL… øªÊ√Uô¶Ú”–30ºº
26º ¬Û±. fl‘¡¯ûfl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ’˘øé¬ÀÓ¬ Œ·±¬ÛÊ√±˚˛±º ‰¬À˘ ¸‰¬øfl¡ÀÓ¬ ¬ÛøÓ¬¬Û≈S ά◊À¬Ûøé¬˚˛±
27º ¬Û±. Œ¶§±’±ø˜
28º ¬Û±. ά◊À¬Ûø‡˚˛± ¬ı±Ò± Ò±˚˛±
29º ¬Û±. fl¡¬ıÀ˝√√±
30º ¬Û±. øªÊ√»¸ Ó¬Ú≈—

153
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ –31 Œ˚ Œ·±¬Ûœ¸ª – fl‘¡¯ûfl¡ Œ√‡À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ª˘
– ¶§±˜œ Œ√ªÀ1 ¡Z±1 ¬ıg fl¡˚˛ 1±‡˘ – Œ¸ ¸ª – ø¬ı1˝√√Ó¬±À¬Û Ó¬±ø¬ÛÓ¬
U˚˛± – ˝+√À˚˛ õ∂±Ì ˜±Òªfl¡ øÚø¬ıάˇ Ò…±Ú ’±ø˘øe Òø1fl¡√U – ∆˚À‰¬ øõ∂˚˛Ó¬˜
Ó¬Ú≈ Â√±Î¬ˇ˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
·œÓ¬ºº 1±· Œfl¡√±1º ˚øÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1Àfl¡± Œ·±ø¬ÛÚœ – Œ√‡À˚˛ Ú¬Û±˝◊√º
’øÒfl¡ ø˜˘˘ Œ˜±˝√√ ø¬ı1˝√√ √˝√Ú≈
√À˝√√ Ó¬Ú≈ Ò1Ì≈ Ú˚±˚˛º
¬Û√ºº
‚Ú ‚Ú ù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±À1 ¬ı1¬ı±˘±
˝√√ø1Àfl¡± 1˝ø˘ øÒ˚˛±˝◊√º
¤fl≈¡˜ÀÚ Œõ∂˜¡√√ˆ¬fl¡øÓ¬ ˆ¬±ª˝◊√ºº
˝+ø√ ¬Û√ ¬ÛÇÊ√ Ò1˚˛ Á≈¡1˚˛ Úœ1
Œõ∂À˜¡¬Û≈˘fl¡ Œˆ¬ø˘ fl¡±˝◊√º
ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡1˜ ¬ıg fl¡À˚˛± ‡œÌ±
fl¡U ˙Ç1 ¬Û1˜±Ì±º
ø¬ı1À˝√√ ˜≈ø√ 1U √≈√˝◊√ Ú˚˛Ú±º
fl‘¡¯û¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôL ¬Û±Àª ¬Û1˜ ·øÓ¬
ŒÂ√±øάˇ ¬Û1˘ Œ·±¬Ûœ õ∂±Ì±ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√ – Œ¬Û‡≈ Œ¬Û‡≈ – ’:±Úœ ’Ú±‰¬±1œ Œ·±¬Ûœ¸ª– fl¡±˜ ˆ¬±Àª
Œfl¡ª˘ fl‘¡¯û‰¬1Ì ø‰¬øôL – Ó¬»fl¡±À˘ ¬Û1˜ ·øÓ¬ ¬Û±ª˘º ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡
˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
Ó¬√ÚôL1 – Œ˚ Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ – ¬ıg≈¬ı±gÀª 1±‡À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±1˘ – ¬ı‘µ±ªÀÚ

31º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

154
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
∆·˚˛±fl¡U – ¸fl¡˘-¸≈1±¸≈À1ù´1-ø˙1-ø˙‡1-‰”¬Î¬ˇ±˜øÌ – ø¬ı1±øÊ√Ó¬-¬Û±√-
¬ÛÇÊ√¬– ¬Û1˜ ÷ù´1 ¿À·±¬Û±˘fl¡ ¸˜œ¬Û ¬Û±ª˘ – Ó¬±1±¸ªfl¡ ¬ı‘M√±ôL
qÚ˝√√º Œ¸ Œ¸ªfl¡ ˝√√ø1 – ¬Ûø1˝√√±¸ ¶§ˆ¬±Àª ¬Û≈‰¬À˚˛32 ˘±·˘º ¸ˆ¬À˚˛
¬Û≈Â√Ó¬º33
|œfl‘¡¯û¡ºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – fl¡˜Ú ά◊Ó¬¬Û±Ó¬ Œ·±fl≈¡À˘ ø˜ø˘˘– øfl¡ øÚø˜ÀM √¡1Ê√Úœ
˘ªø1fl¡U– ¬ıÚ ˜ÀÒ… ˝◊√˝√± ’±ª˘º
Œ·±¬Ûœ¸ªºº
Œ˝√√ ¬Û1À˜ù´1 – Ú±ø˝ √ Ú±ø˝ √ øfl¡Â≈√ ˙DZ√º
|œfl‘¡¯ûºº
ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘º Œ˝√√ ¸‡œ¸ª– fl≈¡˙À˘ ’±ª˘ – ˝√√±˜±Ó¬ fl¡˜Ú õ∂À˚˛±Ê√Ú¡øÔfl¡
– ¸QÀ1 fl¡˝√√ – Ó¬± ¸±ÀÒ±º34
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ª– ¬Û1˜ ˘ø7¡¡¡Ó¬ U˚˛±– Œ˝√√ͬ˜±Ô fl¡˚˛ 1˝√√˘º
|œfl‘¡¯ûºº
ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº [ŒÓ¬±1± ¸ª1 ¬ÛøÓ¬ ¬Û≈S – ø¬ÛÓ¬± ˜±Ó¬± – w±Ó¬± ¸ª
– ŒÓ¬±1±fl¡ Œˆ¬È¬ Ú¬Û±˝◊√ – ¬Û1˜ ø‰¬øôLÓ¬ U˚˛±ÀÂ√ – Ó¬±¸•§±1 ’øÓ¬ ¸QÀ1
ˆ¬˚˛ √”1 fl¡1 ø·˚˛± – ø¬ı˘•§fl¡ Œ˚±·… ÚÀ˝√√ – ‹ ‰¬˘˝√√ºº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ª ¬Ûø1˝√√±¸ Ú±ø˝√√ ¬ ı≈Á¡˘ – fl‘¡¯ûfl¡ fl¡È¬±é¬ Œfl¡±À¬Û ·7«¡¡¡À˚˛
˘±·˘º]35
Œù≠±fl¡ºº
√‘©Üƒ¬ı± ªÚ— øªfl¡ø¸Ó¬— ˙œÓ¬˘— ˙ø˙À˙±øˆ¬Ó¬˜ƒº
˚˜≈Ú±Ê√˘ª±ÀÓ¬Ú õ∂øÓ¬˚±Ó¬ ªÚ±» ^nÓ¬˜ƒºº

32º ¬Û±. ë¬Ûø1˝√√±À¸ Œ˜±˝√√À˚˛ ˘±·˘íº 33º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º 34º ¬Û±.
¸ÀÓ¬… fl¡˝√√ – Ó¬± ¸±ÀÒ±º 35º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ ¬ıgÚœ1 øˆ¬Ó¬11 ’—˙ Œ¬Û±ª±
Ú±˚±˚˛º

155
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
|œfl‘¡¯ûºº
[Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ õ∂øÓ¬] Œ˝ √ ¸‡œ¸ª – ˚ø√ ¬ı‘µ±ªÚ Œ√ø‡ÀÓ¬ ’±ª˘ –
ø¬ıfl¡ø˙Ó¬ ¬ı‘µ±ªÚ Œ√‡˘ – ˚ø√ ˝√√±˜±fl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ’±ª˘ – ˝√√±˜±fl≈¡ Œ√‡˘
– ’ª¸QÀ1¡ ‰¬˘˝√√ – ‹ ‰¬˘˝√√º
·œÓ¬ºº 1±· |œÀ·Ã1œ36ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
¤ ¸‡œ ‰¬˘U ¬ıUø1 Œ·±ø1 ·fl≈¡˘ Œ·±ª±ø1º37
fl¡1ø¬ı Ú± fl¡±ø˜Úœ – fl¡˘Ç¡ ˝√√±˜±ø1 – Ú±ø˝√√ ¬Û1À‡± ¬Û1Ú±1œºº
¬Û√ºº
’±fl≈¡˘˜øÓ¬ ¬ÛøÓ¬ – ¸≈Ó¬ Œ¸±√1À˝√√ – ‰¬±À˝√√ ‰¬øfl¡Ó¬ ø√˙¬Û±˙±º
Œ˝√√±˝◊√ fl≈¡˘fl¡±ø˜Úœ – ˚±ø˜Úœ ∆fl¡ÀÂ√ – ŒÓ¬Ê√ø˘ øÚÊ√ ø¬Ûά◊¬Û±˙±ºº
¶§±˜œ¡¡Ê√±Ú˚˛ ˚ª – ø˜˘¬ı ˜1Ì Ó¬ª – ‰¬˘U ¬Û±Ó¬fl¡˜øÓ¬ ŒÂ√±øάˇº
fl‘¡¯ûøfl¡Ç1 fl¡˝√√ – ˙Ç1 ˝√√ø1Àfl¡± – ‹‰¬Ú ¬ı‰¬Ú ‰¬±Ó≈¬1œºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ ø¬ıøõ∂˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚfl¡U – Œ·±¬Ûœ¸ª √≈√1n∏ôL ø‰¬ôL± ¬Û±ª˘
– ¬Û1˜ √≈√‡ˆ¬1 ¬Û±˝◊√ –Œ˝√√ͬ˜±Ô fl¡˚˛˘ – ‚Ú ‚Ú øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1ÀÓ¬ ’Ò1
q‡±ª˘ – ˜≈‡ ˜ø˘Ú Œˆ¬˘ – ∆˚À‰¬ ø˙ø˙1 ¬Ûø1 ¬ÛΩ ¸ÀDZø‰¬Ó¬ Œˆ¬˘
– ˝+√À˚˛ ˜1˜ ‰¬Î¬ˇ˘º
·œÓ¬ºº 1±· Œ¬ı±À˘±ª±138ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
ø‰¬øôLÓ¬ Œ·±ø¬ÛÚœ – Œ¬Û‡À˚˛ ∆Ú1±˙±º
˘ø•§Ó¬ ’±ÚÚ – ŒÙ“¬±fl¡±À1 øÚù´±¸±ºº
¬Û√ºº
Ó¬Ú≈ ˜Ú Á¡±˜ø1 – Ú˚˛ÀÚ Á≈¡À1 ¬ı±ø1º
¬Û√ Ú‡ ø‡øÓ¬ Œ˘‡≈ – Œ√‡≈ ’±øg’±ø1ºº
36º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔ1 ˜ÀÓ¬ºº 1±·-¿·±g±1ºº
37º ¬Û±. ¤ ¸ø‡ ‰¬˘U Œ·Ã1œ– Œ·±fl≈¡À˘ Œ·±ª±1œº 38º¡ ¬Û±. Œ¬ı˘≈˚˛±1 , Œ¬ı˘≈’±1

156
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl≈¡‰¬ fl¡U¡ fl≈¡Ç≈˜ – Œ˘ø¬ÛÓ¬ Œ˘±À˘º
Ó¬±ø¬ÛÓ¬ ¬ıËÊ√¬ıÒ≈ – ˙ÇÀ1 Œ¬ı±À˘ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – fl¡ÔÇÔ˜ø¬Û Œ˙±fl¡fl¡ Ó¬y±˝◊√fl¡U – ’±À∞´û±À1 ’±ø‡ ˜≈‰¬˘ –
’±˙±ÀÂ√√ √≈√À‡ √œ‚« øÚù´±¸ Â√±øάˇ˘ – Œõ∂˜-Œfl¡±À¬Û ¬ı±fl¡… ·√·√ – fl¡©Ü
fl¡È¬±Àé¬ fl‘¡¯ûfl¡ øÚÀ1ø‡ – Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘º
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬˜±Ú39
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1À˝√√ ¬ı≈Ê√À˘± – ŒÓ¬±À˝√√± ¬ı1 øÚ«√’±º
øÚfl¡1n∏Ì ¬ı±Ìœ¬ı±Ì ˜±1˘ ˝√√±øÚ
√±1˘ ˝√√±˜±Àfl¡ø1 ˝+√˚˛±ºº
¬Û√ºº
¬ÛøÓ¬¸≈Ó¬¸ª ’ª ŒÂ√±øάˇ ¬Û1˘ Ú±Ô
Ó¬ª ¬Û√¬ÛÇÊ√ ’±·º
ˆ¬fl¡Ó¬ fl‘¡¬Û±˘ Œ·±¬Û±˘ ŒÓ¬ø1 ∆fl¡ÀÂ√
È≈¬È¬˘ Úª ’Ú≈1±·ºº
ŒÓ¬±À˝√√± ø¬ıÀÚ ˜±Òª Œ√˝√± Ú±ø˝√√ 1±‡¬ı
ø¬ı1ø˝√√Ìœ ŒÂ√±Î¬ˇ¬ı ¬õ∂±Ìº
Úfl¡1U ∆Ú1±˙± Ó≈¬U¬ Ê√·Ó¬¬ı±¸±
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ¤U ˆ¬±Ìºº
Œ·±¬Ûœ¸ªºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ·œÀÓ¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬ U˚˛± – ¬ÛøÓ¬¸≈Ó¬¸ª ŒÂ√±øάˇ – Ó¬˚≈
¬Û√ ¸˜œ¬Û ¬Û±ª˘ – ŒÓ¬±À˝√√± √±1Ì ¬ı±fl¡… Œ¬ı±˘˝◊√Â√ – Œ˝√√ ¬Û1À˜ù´1 – Ó¬˚≈
˜≈‡¬ÛÇÊ√ ŒÂ√±øάˇ – ˝√√±˜±1 ‰¬é≈¬ ’±Ú Œ¬Û‡À˚˛ Ú±ø˝√√ – Ó¬˚≈ fl¡Ô± ŒÂ√±øάˇ

39º ¬Û±. ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú

157
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

– fl¡ÀÌ« ’±Ú øfl¡Â≈√ qÚÀ˚˛¬ Ú±ø˝√√ – Ó¬˚≈¬ ‰¬1Ì ŒÂ√±øάˇ – ˝√√±˜±1 ¬Û±ª Œ‡±ÀÊ√Àfl¡±
‰¬˘À˚˛ Ú±ø˝√√ – ¬ıËÀÊ√ ∆·˚˛± øfl¡ fl¡1À¬ı± – ¶§±ø˜ – Œ˚ ˘ø‡˜œ Œ·±¸±Úœ
– ˝+√À˚˛ ¶ö±Ú ˘øˆ¬ fl¡U – Ó¬Ô±ø¬Û ›ø˝√√ ¬Û√ ¬ÛeÊ√À1Ì≈ ’±˙± fl¡ø1À˚˛
– ›ø˝√√ ‰¬1Ì Œ¸ª± fl¡ø1ÀÓ¬ – Ò1˜ ’1Ô fl¡±˜ Œ˜±é¬ – ‰¬±ø1 ¬Û√±1Ô
¸≈À‡ ¬Û±˝◊√ – ‹‰¬Ú ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û√¬ÛÇÊ√ – ˝◊√˝√± Â√±øάˇÀÓ¬ ¬õ∂±Ì Ù≈¬øȬ ˚±˝◊√
– Œ˝√√ ¬Û1À˜ù´1 ¶§±ø˜ – Ó¬ª ¬Û√¬ÛÇÊ√ ŒÓ¬Ê√À˚˛ Ú±ø˝√√ Û±ø1º
Œù≠±fl¡ºº
Ú ¬Û±1˚˛±˜ô¶ª ¬Û±√-¬ÛÇÊ√—
ª˚˛— øª˝√√±Ó≈¬— Úªfl¡?À˘±‰¬Úº
·œÀÓ¬Ú ŒÓ¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬-˜±Ú¸± ˆ‘¬˙—
Ó¬…Ê√¶§ ˜± ˜±Òª Ú – fl‘¡¬Û±— fl≈¡1n∏¡ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1ºº ˚øÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
Ú±ø˝√√ ¬Û±1’ – ¬Û±ª¬ÛÇÊ√ – ŒÓ¬Ê√˚˛ ˚±√ª1±˚˛ Œ˘±º
˝√√ø1 ˝√√ø1 fl≈¡¸≈˜-ÒÚ≈ ˜ÚÀ˜±˝√√Ú ˜≈1n∏øÓ¬
Œ¬Ûø‡ÀÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø˜˘±˝◊√ Œ˘±ºº
¬Û√ºº
˝√√±˜≈ ’Ú≈‰¬1œ ‰¬1Ì ’Ú≈¸ø1
¬Û1˜ Œõ∂˜¡1À¸ ’±˙±º
fl¡øÍ¬Ú ¬ı‰¬ÀÚ ˝√√ø1¯∏ Œ‰¬Ó¬Ú
∆fl¡À‰¬ fl¡1ø¸ ∆Ú1±˙±ºº
Œ˜±˝√√Ú ¬ı—˙œfl¡ ¸±Ú qøÚfl¡U
Ê√œªÚ Ò±1Ì Ú˚±˚˛º
1±‡≈ Œ˚ õ∂±Ì ¬ıg≈ ˜±Òª
˜Ò≈1 ’Ò1¸≈˝√±˚˛ºº
ø¬ı1˝√√√˝√Ú≈ Ó¬±Àª Ó¬Ú≈ ˜Ú
√≈√1 fl¡1n∏ Ó¬±À˝√√ ˝√√±ø¸º

158
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl‘¡¯ûøfl¡Ç1 fl¡˝√√˚˛ ˙Ç1

‰¬1Ì Œ1Ì≈ ’øˆ¬˘±¯∏œºº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ ‹‰¬Ú fl¡±1n∏Ì… ø¬ı˘±¬Û qøÚfl¡U – ¿fl‘¡¯ûfl¡ Œ¶ß˝√1À¸ ’±fl≈¡˘
fl¡˚˛˘ – fl¡˜˘À˘±‰¬Ú √≈√U¡Œ˘±Ó¬Àfl¡ ¬Û”1˘ – Ó¬Ó¬fl¡±À˘ ά◊øͬfl¡U – ·±Àª
·±Àª Œ·±¬Ûœfl¡ ’±ø‡ ˜≈‡ – ’±¬Û≈Ú ¬ÛœÓ¬ ¬ı¸ÀÚ ˜≈ø‰¬fl¡U – õ∂À¬ı±Ò fl¡˚˛˘º
fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ŒÓ¬±À˝√√±¸ª ¬Û1˜ ˆ¬fl¡Ó¬ – ˝√√±˜±1 õ∂±ÌÀÓ¬± ’øÒfl¡ – ˝√√±˜≈
¬Ûø1˝√√±¸ Œfl¡ø˘ ŒflÃÓ≈¬fl¡ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Ú±ø˝√√ ¬ı≈Á¡˘ – √≈√‡ ŒÂ√±1˝√√ –
ŒÓ¬±1±¸ªfl¡ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”ø1 – SêœÎ¬ˇ±¬ŒflÃÓ≈¬fl¡ fl¡1¬ı – õ∂±Ì¬¸‡œ¸ª ά◊ͬ˝√√º
¸”Sºº
‹‰¬Ú ’±ù´±¸ qøÚ – Œ·±¬Ûœ¸ª fl‘¡¯û¬ı±fl¡…±˜‘ÀÓ¬ – ø¬ı1˝√√Ó¬±¬Û Ó¬Ó¬fl¡±À˘
√”√1 fl¡˚˛˘ – ∆˚À‰¬ ¬ıÚ±ø¢ü ¬ı‘ø©ÜÊ√À˘ øÚ¬ıı«±Ì Œˆ¬˘ – ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ ά◊øͬfl¡U
– fl‘¡¯ûfl¡ ’±ªø1 SêœÎ¬ˇ± fl¡˚˛ ˘±·˘ – Ó¬√ÚôL1 – ¿À·±¬Û±˘ – ¬Û1À˜ù´1
Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ fl¡±˜ ¬ıϬˇ±˚˛±fl¡U Œfl¡ø˘ fl¡1À˚˛ ˘±·˘º [Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº]40
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±141
ÒËn∏—ºº
Œ√‡≈ ¸‡œ ‹‰¬Ú øÚfl¡1n∏Ì fl¡±Úº
¬ÛÀ˚˛±Ò1 ’Ò1 √˙Ú Ú‡ ˝√√±Úºº
¬Û√ºº
‡¸˘42 Œfl¡˙¬Û±˙ È≈¬È¬˘43 ˝√√±1º
ŒÙ¬±Î¬ˇ˘ fl¡±∞´≈ûª± fl”¡‰¬fl¡ ˝√√±˜±1ºº

40º ¬Û±. Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º 41º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔ1 ˜ÀÓ¬ ë1±·
¿À·Ã1œ ’±1n∏ Ó¬±˘ ¬Ûø1Ó¬±˘, ¤fl¡Ó¬±˘í ’±ø√º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±1˜ÀÓ¬ ·œÓ¬Ê√Ú±
õ∂øé¬5º 42º ¬Û±. ‡¸±˝◊√˘ 43º ¬Û±. È≈¬È¬À˘±

159
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡˚˛˘ ’±ø˘eÚ ‚Ú ‚Ú ¬ı±Uº
∆˚À‰¬ ‰¬±µfl¡ ·1ø¸ 1À˝√√ 1±Uºº
˝√√ø11 ¸≈1øÓ¬ 1À¸ Ú±1À˝√√ ø·˚˛±Úº
fl‘¡¯ûøfl¡Ç1 ¤U ˙ÇÀ1 ˆ¬±Ìºº
Œù≠±fl¡ºº
’Ô±ø¬Û Ó¬±– ¶§˚˛± ª±‰¬± ¶§±ù´±¸… Œ¶ß˝√˚øLaÓ¬–º
Œ·±¬ÛœÚ±— ¬ıX«˚˛Úƒ fl¡±˜— 1˜˚˛±˜±¸ Œfl¡˙ª–ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
Œfl¡˙ª fl¡1Ó¬ Œfl¡ø˘44 – Œ·±ø¬ÛÚœ ¸Àe 1Àe – Œ·±øªÀµ fl¡1Ó¬ Œfl¡ø˘–
fl¡±˝√√±fl≈¡ Œ˝√√1˚˛ ˝√√±ø¸45 ’±ø‡ ˆ¬Àe46¡Œ˘± 1±˜ºº
¬Û√ºº
fl¡±˝√√±fl≈¡ ‰≈¬•§˝◊√¬¡¬ıÚ˜±˘œ ˘±ø· ˜≈‡º
’±ø˘eÀÚ Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ ø˜˘Ó¬ 1øÓ¬¸≈‡ºº
ά◊‰¬ fl≈¡‰¬ fl¡À1± ‡Ó¬ ÚÀ‡1 ¬Û1ø˙º
Œ·±¬Û±˘fl¡ Œfl¡ø˘ fl‘¡¯û øfl¡Ç1 fl¡˝√√ø¸ºº
¸”Sºº
¤¬ıø•§Ò Ú±Ú± Œ‡˘±47 – |œÀ·±¬Û±À˘ fl¡˚˛˘ – Œ·±¬Ûœ¸ª ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”ø1
– ’±Úµ ˜·Ú ˜Ú ˝√√˚˛±ÀÂ√º Œ¸ ¸˜¤ – fl≈¡À¬ı1fl¡ ’Ú≈‰¬1 ¤fl¡ ˚é¬ –
Ó¬øÚfl¡1 Ú±˜ ˙∫‰”¬Î¬ˇ – Œ¸ ¬Û±¬Ûœ fl¡±˜±Ó≈¬1 U˚˛±¬¬Œ·±¬Ûœfl¡ ˝√√ø1 øÚ¬ı±fl¡
õ∂øÓ¬¬õ∂Àª˙ fl¡˚˛˘º Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
Œù≠±fl¡ºº
’Ô õ∂Àª˙˜fl¡À1±» ˚À鬱 1é¬ ¬˝◊√ª±¬Û1–º
˙∫‰”¬Î¬ˇ ˝◊√øÓ¬ ‡…±ÀÓ¬±¬ Ú±•ß± Œ·±¬Ûœ ˆ¬˚˛Ç1–ºº

44º¬ ¬Û±. Œfl¡˙ª fl¡1Ó¬ Œ1 Œfl¡ø˘ 45º ¬Û±. ˝√√ø1 ˝√√±ø¸ , ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ – 46º ¬Û±. ’±ø‡
ˆ”¬Àe 47º ¬Û±. Œ‡˘Ú±

160
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº Ó¬±˘ ‰≈¬È¬±48

ÒËn∏—ºº
’±ªÓ¬ ˙∫‰”¬Î¬ˇ ά◊øάˇ ¬ı±Uº
∆˚À‰¬ ‰¬±µ ·1ø¸ÀÓ¬ ø˜˘˘ 1±Uºº
¬Û√ºº
fl¡±˚˛± Ô≈˘ ˙”˘ Ó≈¬ø˘ ˝√√±ÀÓ¬º
fl¡ø•ÛÓ¬¬Œ˜ø√Úœ ‰¬1Ì ’±‚±ÀÓ¬ºº
’±1fl¡Ó¬ ’±ø‡ ‰¬±À˝√√ ø√·¬Û±˙º
˙Ç1 fl¡˝√√ ›ø˝√√ Œfl¡˙ª √±¸ºº
¸”Sºº
Œ¸ ˙∫‰”¬Î¬ˇ – Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ ˆ¬˚˛ Ê√øÚ fl¡U – ¬ıœˆ¬»¸49 1¸ ˆ¬±ªÚ± fl¡˚˛
Ó¬øÔ øÔfl¡º ˆ¬˚˛Ç1 1+¬Û ˚é¬fl¡ Œ¬Ûø‡À˚˛ – Œ·±¬Ûœ¸ª ˆ¬À˚˛ fl¡•ÛÀ˚˛
˘±·˘º S±ø˝√√ fl‘¡¯û¡ S±ø˝√√ fl‘¡¯û¡ ¬ı≈ø˘ – ‚Ú ‚Ú Ê√•ÛÓ¬º Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡¤
– ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˆ¬˚˛˝√±1œ ˝√√ø1 – Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ ’±ø˘øe ’±ù´±¸ fl¡˚˛˘ º ø¬ıSê˜
√1ø˙À˚˛ ˚é¬fl¡ Œ‡√±ª˘ º
Ó¬Ó¬ –¬¬Û≈Ú¬ıı«±1 ¿fl‘¡¯û¡ Œ·±¬Ûœ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ’ÚeÀfl¡ø˘ fl¡˚˛ ˘±·˘º Ó¬±À˝√√
Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º
·œÓ¬ºº 1±· ˙…±˜ºº ˚øÓ¬˜±Ú50
ÒËn∏—ºº
1˜˚˛± fl¡1n∏ ˜√Ú Œ‡˘±º
Œ‡À˘ ¸Àe 1e Œ·±¬Û1˜ÌœÀ˜˘±ºº
¬Û√ºº
fl¡±˝√√±fl≈¡ ˝√√ø1 ˝√√±ø¸ fl¡1n∏¡ ˜±Úº
fl¡±˝√√±fl≈¡ ‰≈¬•§Ú¬‰¬¬ıı«Ú √±Úºº

48º¬ ¬Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º 49º ¬Û±. ¬ıœˆ¬¸…º ø¬ıˆ¬Â√ 50º ¬Û±. ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Úº
Ûø1Ó¬±˘

161
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl¡±∞´≈ûø1 ŒÂ√±øάˇ51 fl≈¡‰¬ ¬Û1fl¡±˙º

˝√√±ÀÓ¬ ‚≈ø1 Œ·±1œ fl¡1Ó≈¬ ˝√√±¸ºº
fl¡±˝√√±fl≈¡ Œ˘˘± ˝√√ø1 ’•§1n∏ ŒÂ√±øάˇ52º
1˝√√˘ ˘±ÀÊ Œ·±¬Ûœ ’e Œ˜±ø1ºº
¸¬ıU Œ¬ıfl¡Ó¬ &¬Û≈Ó¬ ’eº
¬ı‰¬Ú ‰¬1¬Ûø∞I◊53 ¬ıϬˇ±˚˛± Ϭeºº
˚±Àfl¡ø1 Œ¸ª± fl¡À˚˛± ¸≈1±¸≈À1º
Œ¸± ˝√√ø1 Œ·±¬Ûœ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”À1ºº
ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ı±gª ˜±Òª õ∂±Ìº
fl‘¡¯û¡ øfl¡Ç1 fl¡˝√√˚˛ ¬Û1˜±Ìºº
¸”Sºº
Œ˚ ¬Û1À˜ù´1 ¿fl‘¡¯û¡ – ¬ıËp¡± 1+^±ø√ Œ√ªÓ¬± – ˚±fl¡1 ¬Û√¬ÛÇÊ ¸√±À˚˛
Œ¸ªÓ¬ – ‹‰¬Ú Ê·Ó¬ &1n∏fl¡ – ¬ıÚ‰¬±1œ ’Ú±‰¬±1œ Œ·±¬ÛÚ±1œ –
fl¡±˜ˆ¬fl¡øÓ¬À˚˛ ¬ı˙… fl¡˚˛˘º ˝√√ø1ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√
– Œ¬Û‡≈ Œ¬Û‡≈ – ˝√√ø1&Ì-Ú±˜-|ªÌ-fl¡œM√√« Ú ø¬ıÀÚ fl¡ø˘Ó¬ ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√º
Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º
Œù≠±fl¡ºº
Œ·±À¬Û…± Œ·±øªµ-¸•ú±Ú-˜√À˜±ø˝√√Ó¬-Œ‰¬Ó¬¸ –º
·À¬ıı«Ì ‡¬ıı«-ª±Àfl¡…Ú ‰¬S≈êô¶± ˝√√ø1À˝√√˘Ú˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 ¶aœfl¡ √≈√7¡«¡¡Ú ˆ¬±ª qÚ˝√√º Œ˚ ¬Û”J«±Úµ ¿fl‘¡¯û – Ó¬øÚfl¡1 fl≈¡»ø¸Ó¬
ø¬ı¯∏˚˛ ¸≈‡ – Œfl¡±Ú ’øˆ¬˘±¯∏ øÔfl¡ – Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ – ∆˚À‰¬ fl¡±˜ÀÒÚ≈¬ı‘µ±øÒfl¡±1œfl¡
– Â√±·˘œÓ¬ øfl¡ õ∂À˚˛±Ê√Ú øÔfl¡ – Œ·±¬Ûœ¸Àª Ó¬±À˝√√ Ú±ø˝√√ Ê√±øÚÀ˚˛ – ˜±ÒªÓ¬
˜˝√√±˜±Ú… ¬Û±˝◊√fl¡U – ¬¬ı≈øX ’g Œˆ¬˘º fl‘¡¯ûfl¡ ’ªÀ˝√√˘± fl¡À˚˛ ˘±·˘ –
’ÀÚ…±’ÀÚ… fl¡˝√√˚˛º

51º ¬Û±. Ù¬±ø1 52º ¬Û±. ’•§1n∏ Ù¬±øάˇ 53º ¬Û±. ‰¬1¬ÛøÓ¬, ‰¬¬Û«ø∞I◊º

162
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸‡œ¸ªºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ˝√√±˜±1 1+¬Û Œ˚ÃªÚ Œ√ø‡ – ¿fl‘¡¯û¡ Œ¬ı±˘˘ – ˝√√±˜±1 Œfl¡±˘
Â√±Î¬ˇÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – ¬ı±fl¡… ¬ı±ÒÀ˚˛ Ú±ø˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ Œ·±¬Ûœ¸ª – ¬ı±U ˘±øάˇ ˜√·À¬ıı« ˆ¬1˜À˚˛ ˘±·˘º ¿fl‘¡¯û¡
Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ – ¬Û±‰≈¬¬¬Û±‰≈¬ ‰¬±È≈¬ Œ¬ı±ø˘ ‰¬˘˝◊√ÀÂ√º
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ˝√√±˜±fl¡ ∆fl¡À √ øõ∂˚˛ ¸y±¯∏Ì Ú±ø˝√√ fl¡1Ó¬ – ˝√√±À˜±
fl¡ÀÚ± ’¬Û1±Ò fl¡˚˛˘ – õ∂±Ì Œ·±¬Ûœ¸ª – Œõ∂˜ fl¡È¬±Àé¬ øÚÀ1ø‡
˝√√±˜±fl¡ ’±ù´±¸ fl¡1˝√√º
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ ¸ª – ¬Û1˜ ·À¬ıı« Œfl¡ø˘fl¡À˚˛ ø¬Ûøͬ ø√À˚˛fl¡U ‰¬˘˚˛ – øfl¡Â≈√
qÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – Ó¬± Œ√ø‡À˚˛ ¿fl‘¡¯û – ˘œ˘±À˚˛ ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ Œõ∂˜fl¡˚˛
˘±·˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
¤ ¸‡œ fl¡Ó¬ÀÚ± fl¡˚˛À˘± ˝√√±À˜± Œ√±‡ Œ1±‡ ŒÂ√±Î¬ˇº
Œ√U √À˝√√ fl¡±˜ ’±ø· ’±ø˘eÚ Œfl¡±1ºº
¬Û√ºº
Úª Œõ∂˜1¸ ø¬ıÀ‰¬±1Ì ∆fl¡À‰¬ Œ˝√√±˝◊√º
¬ıø√ǘ Ú˚˛ÀÚ Œ˝√√1U ˝√√±ø¸ Œ˜±˝◊√ºº
Ò1À˚˛ Ú¬Û±ø1 ˜Ú ˜Ú˜Ô Œˆ¬±À˘º
˝√√ø1fl¡ ‰¬ø1S fl‘¡¯û øfl¡Ç1 Œ¬ı±À˘ºº
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ õ∂±Ì Œ·±¬Ûœ¸ª – Œfl¡±Ú ’¬Û1±ÀÒ ˝√√±˜±Ó¬ Œõ∂˜ ŒÂ√±Î¬ˇ±˘ – ŒÓ¬±1±fl¡
øÚø˜M√√ ˝√√±˜±1 ˜Ú ˜√ÀÚ ˜V«˚˛ – Ê√±øÚ Œõ∂À˜ øÚ1œø‡ ’±ø˘e˝√√º

163
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı±fl¡… Œ·±¬Ûœfl¡ fl¡Ì«¬ÛÀÔ ˚±Àª Ú±ø˝√√ – ’ÒœÚ fl‘¡¯û Œ¬ı±ø˘ ·ÌÀ˚˛
Ú±ø˝√√ – ∆˚À‰¬ Œ¸1n∏ª± ¶§±˜œfl¡ Œ¬Ûάˇ±¬Û±Sfl¡ Á¡œª fl¡È¬±Àé¬ ·ÌÀ˚˛ Ú±ø˝√√
– ¬ı±U ˘±ø1 fl¡U ˘œ˘±À˚˛ ˆ¬1˜˚˛ ˘±·˘º
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… ·¬ıı«— Œ·±øªÀµ± Œ·±¬ÛœÚ±— Œõ∂˜¬ı‘XÀ˚˛º
Œ·±¬Ûœ– øªÒ±˚˛ ˝+√À˚˛ Ó¬M√√…±Ê√ ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬ –ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û Œ·±¬Ûœ¸ª1 ’øÓ¬ ·¬ıı«ˆ¬±ª Ú±ø˝√√ ¸˝√√˘º ˝√√± ˝√√± øfl¡
Œˆ¬˘ – Œ·±¬Ûœ¸ª ˝√√±˜±fl≈¡ ·ÌÀ˚˛ Ú±ø˝√√¡– ’±1±¸ª ˝√√±˜±fl≈¡
Ú¬Û±˝◊√ – Œõ∂˜ˆ¬fl¡øÓ¬ Œ˝√√±fl¡ ¬ı≈ø˘ fl¡U – 1±Ò±54 Ú±˜ ¤fl¡ Œ·±¬Ûœfl¡
˝+√À˚˛ ¬ı±øgfl¡U – Ó¬Ô±À˚˛ ’ôLX«±Ú Œˆ¬˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬S¬ fl‘¡¯û˜¬Û˙…ÀôL…± 1Ê√Ú…±— ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬–º
1n∏À1±√– ¸¶§1— ˆ¬œÓ¬± ˝√√À1ø¬ıı«1˝√√ø¬ı˝√√3˘±–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ·±¬Ûœ¸ª ’±& ¬Û±‰≈¬ ‰¬±˝◊√ – fl‘¡¯ûfl¡ Œ√ø‡À˚˛ Ú±ø˝√√– ¬ı‘µ±¬ıÀÚ
ø¬ı‰¬±ø1 Ú±¬Û±˝◊√ – Ó¬»fl¡±À˘ ·1¬ı √”√1 Œˆ¬˘º ø¬ı1˝√√fl¡±Ó¬1 U˚˛± – fl‘¡¯û√˙«Ú
õ∂±Ô«Ú± ¸ªº
Œ·±¬Ûœ¸ªºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ fl‘¡¯û – ¶§ˆ¬±Àª ‰¬∞´û˘ ¶aœfl¡ Œ√±¯∏ Ò1ø¬ı Ú±ø˝√√ –
˝√√±˜≈ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øfl¡Ç1œ – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ √1˙Ú Œ√U – Œ˝√√ Ú±Ôº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ª ’ÀÚfl¡ õ∂¬ıÀg – fl‘¡¯ûfl¡ Œˆ¬È¬ Ú¬Û±˝◊√– ¬Û1˜ ’±fl≈¡˘ U˚˛± ∆˚À‰¬
SêµÚ fl¡˚˛˘ – Ó¬± qÚ˝√√º

54º ¬Û±. 1±Ò±—

164
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº ¬1±· fl¡˘…±Ìºº ˚øÓ¬Ó¬±˘55

ÒËn∏—ºº
fl¡±À˝√√ ·À˚˛± fl¡±À˝√√ ·À˚˛± ˝√√±˜±ø1 ¬ıg≈ ˜Ò±˝◊√º
ŒÙ¬±fl¡±À1 øÚù´±¸ Á≈¡1˚˛ Úœ1 Ú˚˛Ú±
¬ı˚˛Ú± ˝√√±Ó¬ Â√άˇ±˝◊√ºº
¬Û√ºº
˝√√± ˝√√ø1 ˝√√± ˝√√ø1 fl¡1˚˛ fl¡±ø˜Úœ ø˜ø˘
ø¬ıø1µ±-ø¬ıø¬ÛÚ ø¬ı‰¬±ø1º
‚Ú ‚Ú ˜”1n∏øÂ√ ¬Û1À˚˛ ¬ı1¬ı±˘±
ø√˙ √˙ Œ¬Û‡≈ ’±øg˚˛±ø1ºº
¬õ∂±Ì Œ·±¬Û±˘ ø¬ıÀÚ Ú±ø˝√√ 1˝√√ øÊ√ά◊
ø¬ı1˝√√-√˝√Ú≈ √À˝√√ õ∂±Ìº
fl¡1Ó¬ ø¬ı˘±¬Û Œ·±¬Û±˘ &Ì ·±Àª
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 &Ì ·±Úº
Œ·±¬Ûœ¸ªºº
Œ˝√√ fl¡˜À˘±À˘‰¬Ú – √≈√‡ ø¬ıÀ˜±‰¬Ú ¶§±ø˜ – ˝√√±˜≈ ¬Û±ø¬ÛÚœ¸ª – ŒÓ¬±˝√√±Ó¬
·1¬ı fl¡1˘ – ¬ı1 ’¬Û1±Ò ’±‰¬1˘ – Œ¸ Œ√±¯∏¸ª ˜1¯∏ ¶§±ø˜º ˝√√±˜≈
øfl¡Ç1œfl¡ fl‘¡¬Û± fl¡1ø˝√√ – √1˙Ú Œ√Uº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ’±M√√« 1±Àª SêµÚ fl¡˚˛ ˘±·˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ô±˘¬ÛÀôL…± Œ·±¬Û…ô¶± ’˘t± ˜±Òª— Òª˜º
˜M√√±– õ∂øª˙… øªø¬ÛÚ— ¬Ûõ∂26≈√ô¶1n∏1±øÊ√¯∏≈√ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú fl‘¡¯û &Ì¡ ·±˝◊√ fl¡±øµÀÓ¬ – Œ·±¬Ûœfl¡ Œõ∂˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ ά◊¬ÛÊ√˘
– ˙1œ1 ¬Û≈˘øfl¡Ó¬ – ŒÚSfl¡ Úœ1 Á≈¡1˚˛ – ˜M√√¡ U˚˛± fl¡øÓ¬À˝√√± – fl‘¡¯û-Œ‰¬©Ü±
55º ¬Û±. ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘

165
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡˚˛˘ – fl¡øÓ¬U fl‘¡¯ûfl¡ SêœÎ¬ˇ± ¸≈˜ø1 – ˜1˜ ‰¬Î¬ˇ˘º ˝√√± fl‘¡¯û ˝√√± fl‘¡¯û
Œ¬ı±ø˘À˚˛ Ϭø˘ Ϭø˘ ¬Û1˘º fl¡øÓ¬À˝√√± ά◊Ú˜Ó¬ ˜ÀÚ – ¬ı‘µ±¬ıÚ ¬Ûø˙¤ –
¬Û≈Ú fl‘¡¯û fl‘¡¯û Œ¬ı±ø˘ – ø¬ı‰¬±1 fl¡¤ ˘±·˘º Œ˚ ¿fl‘¡¯û Ê√·Ó¬fl¡ ¬ı±ø˝√√À1
øˆ¬Ó¬À1 øÔfl¡ – Œ¸ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ıø1‡fl¡ ¸˜œ¬Û ‰¬±ø¬Û¤ – ∆˚À‰¬ fl¡±øµ
fl¡±øµ ¬Û≈‰¬¤ ˘±·˘ – Ó¬± qÚ˝√√º

·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ˚øÓ¬˜±Ú56

ÒËn∏—ºº
¬Û≈‰¬Ó¬U ˜±Òª ¬ı±gª ˜Ò”¸”√Úº
fl¡øÓ¬Ú± 1˝√√ø˘ ˝√√ø1 Œ·±ø¬ÛÚœ-Ê√œªÚºº
¬Û√ºº
¬ıfl≈¡˘ ¬ıµ≈ø˘ fl¡•§ ¬ıfl¡ Ó≈¬˘¸œ
ŒÓ¬±À˝√√±¸ª ¬Û1-ά◊¬Ûfl¡±1œº
fl¡˝√√ fl¡±À˝√√ Œ·˘ ¬ıg≈¬ ˜Ò±˝◊√ ˝√√±˜±ø1
ø¬ı1ø˝√√Ìœ Ê√œªÚ Ò1¤ Ú¬Û±ø1ºº
‰¬•Ûfl¡ ‰≈¬Ó¬ ’±À∞´û±1 ¬Û±øÓ¬ ˜±À·±
¬õ∂±Ì ¬ıg≈ Œ√U Œ√‡±˝◊√º
¬ÛU ø¬ıÀÚ Ó¬Ú≈ ˜Ú Ò1Ì Ú˚±˝◊√
1˝√√˝◊√Ú± õ∂±Ì fl‘¡¯û øfl¡ÇÀ1 ·±˝◊√º
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1fl¡±À1 Ó¬1n∏¸ªÓ¬ fl‘¡¯û&Ì ·±˝◊√ ¬Û≈øÂ√ÀÓ¬ ¬Û1˜ Œõ∂˜ ά◊¬ÛÊ√˘º ˙1œ1
ø¬ı‰≈¬Î¬ˇ˘ – ’ø¬ıÀÂ√√-Ò±1±À˚˛ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 øÚ·À1 – fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1Ì ˝+√À˚˛
¬ı±øgfl¡U – ’±Úµ ˜·Ú ˜Ú – fl¡øÓ¬À˝√√± Œ˜ÃÚ U˚˛± øÔfl¡ – ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡
˜ø˝√√˜±À˚˛ – fl‘¡¯û˜˚˛ Œ√‡¤ – ˝√√±˜≈ fl‘¡¯û ˜±øÚ Œõ∂˜ ˜M√√ U˚˛± – fl‘¡¯û Œ‰¬©Ü±
fl¡1À˚˛ ˘±·˘º

56º ¬Û±. ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú

166
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
ˆ¬Mê…± õ∂˜M√√±ô¶± Œ·±À¬Û…± ˜M3±R±√√Ú— ø˝√√ ˜±Òª˜ƒº
’ÀÚ…±Ú…˜øˆ¬¸y±¸… øªÊ√&– fl‘¡¯û-Œ‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒºº
¸”Sºº
fl‘¡¯û-ˆ¬fl¡øÓ¬Ó¬ ˜M√√ U˚˛± fl¡U – ¸ª Œ˙±fl¡ ø¬ıÀÂ√±Î¬ˇ˘ – ’ÀÚ…±’ÀÚ…
¸y±ø¯∏˚˛± – fl‘¡¯ûfl¡ ˘œ˘± ’±¬Û≈Ú fl¡˚˛ ˘±·˘ Œ·±¬Ûœ¸ª – Ó¬± Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˜ø¤û fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ fl¡À1 ˆ¬±ªÚ±º
Ó¬Ú ¬Û±ÀÚ qø¯∏ ˜±À1 ¬Û≈Ó¬Ú±ºº
¬Û√ºº
˝√√±˜≈ fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ ŒÍ¬±fl¡±À1 ¬ı≈fl¡º
˜±À1 ’‚ ¬ıfl¡ ¬ı»¸ ŒÒÚ≈fl¡ºº
fl¡±U Œ¬ı±À˘ ˝√√±˜≈ Œ·±ø¬ÛÚœ Ú±Ôº
˜V«˚˛ fl¡±ø˘fl¡ ‰¬øάˇ˚˛± ˜±Ôºº
›ø˝√√ ˝}√√ ŒÂ√±Î¬ˇ √≈1±‰¬±1º
√≈©Ü √øGÀÓ¬ ˝√√±˜≈ ’ªÓ¬±1ºº
Ú±ø˝√√ ˆ¬˚˛ fl¡±U Œ·±ø¬ÛÚœ ¬ı≈ø˘º
¤fl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ÒÀ1 ˜µ1 Ó≈¬ø˘ºº
‰¬±¬Û Œ·±¬Ûœ¸ª ˝√√±˜±1 ¬Û±˙º
˝◊√ffl¡ ·1¬ı ∆fl¡À˘± ¸¬ıı«Ú±˙ºº
˝√√±˜≈À¸ fl‘¡¯û Œ√‡ Œfl¡À˝√√± Œ¬ı±À˘º
Œ·±ø¬ÛÚœ Œ√˝√ ’±ø˘eÚ Œfl¡±À˘ºº
’ª Ú±ø˝√√ ¬Ûø1‰¬˚˛ ¬ı±˘±º
Œ√ø‡˚˛± ¬ÛœÓ¬ ¬ı¶a ¬ıÚ˜±˘±ºº
Œ¬ı±˘˚˛ fl¡±U ’±˝◊√À˘± ˝√√±˜≈ ˝√√ø1º

167
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±ªÓ¬ ’ÒÀ1 Òø1ºº

Œ·±¬Ûœfl¡ fl¡F fl¡±U ¬ı±U Œ˜ø˘º
fl¡À1 ˘œ˘± ·øÓ¬ √1À˙ Œfl¡ø˘ºº
fl¡±U Œ¬ı±À˘ ø¬ı˘±˝◊√ √øÒfl¡ Œ˜±1º
Òø1˘ fl‘¡¯ûfl¡ ˘ªÌ≈-Œ‰¬±1ºº
ŒÓ¬±1 ˜±Ô± ‡±˝◊√À¬ı± Œ¬ı±À˘ ¬ı±Ìœº
Œ·±¬Ûœfl¡ ά◊1À˘ ¬ı±g˚˛ Ȭ±øÚºº
ˆ¬fl¡øÓ¬-õ∂˜M√√ Œ·±¬Û ’eÚ±º
‹‰¬Ú fl¡1˚˛ fl‘¡¯û ˆ¬±ªÚ±ºº
fl‘¡¯û1 øfl¡ÇÀ1 ˙ÇÀ1 Œ¬ı±˘º
¸Àª øÚ1ôLÀ157 ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
¬Û1˜ ˆ¬±·…ªÓ¬œ Œ·±¬Ûœ¸ª – ˝√√ø1-ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˜À˝√√±√˚˛ ø˜˘±ª˘º ‹‰¬Ú fl‘¡¯û-
ˆ¬±ªÚ± fl¡ø1fl¡U – ˜M√√ U˚˛± 1˝√√˘º Œ˚± Œ·±¬Ûœ fl‘¡¯û ¸Àe ˚±˝◊√ – Ó¬øÚfl¡1
√≈√7«¡¡¡Ú ˆ¬±ª qÚ˝√√º ¿fl‘¡¯û Œ¸ Œ·±¬Ûœfl¡ fl¡øÓ¬U – ά◊1n∏Ó¬ ∆¬ı¸±˝◊√ fl≈¡¸≈À˜
˘±¸ fl¡1±ª˘ – fl¡øÓ¬U¡ Sêœ˚˛± Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡ø1ÀÓ¬ ˚±˝◊√º Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯ûfl¡
Œ¸ Œ·±¬Ûœ Œ¬ı±˘º
Œ·±¬Ûœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ fl‘¡¯û – ˝√√±˜±fl¡ ¬Û√Ó¬À˘ fl¡∞I◊Àfl¡ Œ¬ıÒ˘ – ‰¬˘À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1º
¿fl‘¡¯ûºº
õ∂±Ì¸ø‡–58 ˝√√±˜±1 Œ¬ı±Àfl¡ ‰¬1ø¸˚˛±º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Œ·±¬Ûœfl¡ Œ¬ı±Àfl¡ Ó≈¬ø˘ ¬ı˝√√À˚˛ ˘±·˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

57º ¬Û±. ¬ÛøªSfl¡1 58º ¬Û±. Œ˝√√ õ∂±Ì1±ÀÒº

168
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
Œ·±¬ÛœÚ±Ô ˘œ˘± Ê√±Ú¬ı Œfl¡±˝◊√º
ø¬ı¬Û1œÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¡fl¡¬ ŒÓ¬±˝◊√ºº
¬Û√ºº
Œ‰¬ÃÒ˚˛ ˆ≈¬ªÚ ’øÒfl¡±1œº
Œ¸± ¬ı≈Àfl¡ ¬ıÀ˝√√ Œ·±¬ÛÚ±1œºº
Œ˚± 1À˝√√ ·1n∏άˇ ’±¸ÀÚº
Œ¸± ˝√√ø1 Œ·±ø¬ÛÚœ ¬ı±˝√√ÀÚºº
ˆ¬fl¡Ó¬ ¬ı±gª øfl¡Ú± Œˆ¬ø˘º
˙Ç1 fl¡˝√√ fl‘¡¯û Œfl¡ø˘ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú SêœÎ¬ˇ±fl¡˚˛ fl‘¡À¯û – fl¡±˜±Ó≈¬1 ¬Û≈1n∏¯∏fl¡ √≈√‡ Œ√‡±ª˘ – ¶aœ ∆ˆ¬˘ 1±Ê√±
– fl¡±˜±Ó≈¬1 Ó¬øÚfl¡1 √±¸ – ¶aœ¬ ’±:± ¬Û±ø˘ – ¸¬ıı«Ô± øÔfl¡ – ˝◊√˝√±fl¡
Ê√±Ú¬ıº
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡À¯ûÚ ¸˝√√ ¸± ˚±øÓ¬ Œ·±¬Ûœ Ó¬ij±Ú√ø¬Û«Ó¬±º
fl‘¡¯û¸… ¶®g˜±1n∏Ϭˇ± ·Q± ¸± √≈√–¶§ˆ¬±ªÓ¬–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ¸ ¶aœfl¡ √≈√7¡«¡¡Ú ˆ¬±ª qÚ˝√√º Œ¬ı±fl¡± ˝√√ÀôL fl‘¡¯û Ú˜±ª˘º
Œ·±¬Ûœ ˝√√±øFÀ˚˛ ‰¬À˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ¸ij±ÀÚ ·¬ıı« ά◊¬ÛÊ√˘ – Œ¬ı±À˘ ¸Àª
Œ·±¬Ûœ ŒÓ¬øÊ√ ˝√√±˜±fl¡ ’±Ú˘ – ’– Œ˜±ø˝√√ ¸˜ Œfl¡±Ú Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ øÔfl¡
– √Àm« ŒÍ¬¸ fl¡ø1 ∆¬ıͬ˘ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘˘º
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ õ∂±Ì ¸ø‡ – Ó≈¬U¬ øfl¡ øÚø˜ÀM√√ 1˝√√˘∑
|œ1±Ò±ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – Ó≈¬U¬ √±1n∏Ì ¬Û≈1n∏¯∏ – ˝√√±˜≈ ˆ”¬ø˜ ¬Û±Àª ‰¬Õ˘ÀÂ√ – Ó≈¬U¬Œ√‡À˚˛

169
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ú±ø˝√√ – ’ª ‰¬˘À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1 – Œ˚˜Ú fl¡À˚˛ øÚ˚˛± ˚±ªº
¸”Sºº
¶§ˆ¬±Àª ‰¬∞´û˘ ¶aœ – ˘±˝◊√ ¬Û±˝◊√ – ÷ù´1 fl‘¡¯ûfl¡ ·ÌÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – qøÚ ¿fl‘¡¯û
fl¡È¬±Àé¬ Œ¬ı±˘º
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ õ∂±Ì ¸ø‡ – ’Ó¬é¬ÀÌ Œfl¡ÀÚ Ú±ø˝√√ fl¡˝√√ – ˚ø√ ‰¬˘À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±1 –
˝√√±˜±1 fl¡±Àg ‰¬Î¬ˇø¸˚˛±º
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ fl¡È¬±Àé¬ Ú±ø˝√√ ¬ı≈Á¡˘ – ¬ı¶a fl¡±øÂ√ fl¡±Àg ‰¬ø1ÀÓ¬ 1Àe ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√
Œ¬Ûø‡ fl‘¡¯û ’ôLX«±Ú Œˆ¬˘º Œ·±¬Ûœ fl‘¡¯ûfl¡ Ú±ø˝√√ Œ¬Ûø‡ – ˆ¬À˚˛ ø¬ı˝√√3˘
U˚˛± – ˝√√± fl‘¡¯û ˝√√± fl‘¡¯û Œ¬ı±ø˘ – ∆˚À‰¬ √˙«Ú õ∂±Ô«˘– Ó¬± qÚ˝√√º
·œÓ¬ºº ¬1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
√1˙Ú Œ√U √˚˛±˘ – Œ˜ø1 ¬ıg≈ ˜Ò±˝◊√º
∆fl¡ÀÂ√ fl¡1¸ √±¸œfl¡ Œ1±¯∏ Œ1 – Œ√±¯∏ ˜1¯∏ Œ·±¸“√±˝◊√º
¬Û√ºº
øÚø˙ ¤Àfl¡ù´1œ59 Ú±1œ ’Ú±øÔÚœ – fl¡1n∏ fl¡1n∏̱ ˜≈1±ø1º
Ó≈¬U¬ ø¬ıÀÚ Ê√œªÚ – 1˝√√˝◊√ Ú¬Û±ø1– √À˝√√ ˝+√˚˛ ˝√√±˜±ø1ºº
fl¡1˘ ·1¬ı – Ú±Ô ŒÓ¬±˝◊√ – ˝√√±˜≈ ¬Û±ø¬ÛÚœ ’±g±º
fl¡˝√√ ˙Ç1 Ú1 – ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘– ŒÂ√±Î¬ˇ ø¬ı¯∏˚˛ Ò±g±ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ’±M√√« 1±Àª SêµÚ fl¡˚˛ 1˝√√˘ ¬ı±˘±º Œ˚ Œ·±¬Ûœ¸ª fl‘¡¯û ˆ¬±ªÚ± fl¡˚˛
øÔfl¡ – ¬Û≈Ú≈ õ∂±Ì fl‘¡¯ûfl¡ ¸≈˜ø1 – Ó¬±ø¬ÛÓ¬ U˚˛± – ø¬ıø1µ±¬ıÚ ¬Ûø˙ ø¬ı‰¬±1˘º
Ó¬√ÚôL1 – fl‘¡¯ûfl¡ Œ‡±Ê√ Œ¬Ûø‡ fl¡U – Œ·±¬Ûœ ¸‡œ¸ªfl¡ Œ˚ Œ¬ı±˘˘ –
Ó¬± Œ√‡˝√√º

59º ¬Û±. ¤Àfl¡¶§ø1¼

170
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1ºº ˜±Ú ¤fl¡Ó¬±ø˘

ÒËn∏—ºº
›À1 ¸‡œ Œ¬ÛÀ‡± Œ¬ÛÀ‡± Œ1 ˝√√±˜±1 Ê√œªÚ fl¡±Ú≈
›ø˝√√ ¬ÛÀÔ Œ·˘ ˘œ˘±˝◊√º
ÒıÊ√ ¬ ı< ¬ÛÇÊ Œ‡±ÀÊ√ Œ˝√√1À˘± Œ1
fl¡˜Ú 1˜Ìœ ¸Àe ˚±˚˛ºº
¬Û√ºº
¸øÓ¬Úœ1 Œ‡±Ê√ Œ√ø‡ ˝+√˚˛ Ú¸À˝√√ Œ1
’øÒfl¡ ø˜˘˘ √≈√‡ Œ˜±1º
¸ª Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ ÒÚ ¬ıg≈ ’Ò1 ˜Ò≈
ø¬ÛÀ˚˛ ¤fl≈¡ù´1œ fl¡ø1 Œ‰¬±1ºº
Œ√‡ ¸‡œ ¸øÓ¬Úœfl¡ Œfl¡±À˘ fl¡ø1˚˛± Œ1
fl≈¡¸≈À˜ fl¡1±ªÓ¬ ø¬ı˘±¸º
¬ıÀ˝√√ Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ fl¡±Ú≈ Œ¬ı±Àfl¡ Ó≈¬ø˘˚˛± Œ1
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1¬¬˝√√ø1√±¸ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú Œ‡±Ê√ &øάˇ ˚±˝√√ÀôL – Œ·±¬Ûœ¸ª Œ¸ ¸øÓ¬Úœfl¡ SêµÚ qøÚ˚˛±
– Œ¬ıÀ· ’±ø¸fl¡U – Œ·±¬Ûœfl¡60 Œ¬ıøϬˇ ¬ı±Ó¬ ¬Û≈‰¬Ó¬º
¸‡œ¸ªºº
Œ˝√√ ¸ø‡ – øfl¡ Œˆ¬˘ øfl¡ Œˆ¬˘ – õ∂±Ì fl‘¡¯û¡Œfl¡±Ú øˆ¬øÓ¬ Œ·˘ – ¸QÀ1
fl¡˝√√º
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ Œ·±¬Ûœ-’±ø‡ ˜≈‡ ˜≈ø∞´û – øÚù´±¸ ŒÓ¬øÊ√fl¡À˝√√± fl¡˝√√˘º61
¿1±Ò±ºº
¸‡œ¸ª – øfl¡ ¬Û≈Â√˝√ – ˝√√±˜≈ ’ˆ¬±ø·Úœ – ¶§±˜œ fl‘¡¯ûÓ¬ Œfl¡±Ú ˜±Ú Ú±ø˝√√

60º ¬Û±. 1±Ò±fl¡ 61º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ ¤˝◊√ ¬ı±fl¡… Ú±˝◊√º

171
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸±Ò˘≈62 – fl‘¡À¯û Œ¬ı±Àfl¡ ¬ı±øg ’±˜±fl¡ Ù≈¬1±ª˘ – Œ¸ ·À¬ıı« ’g¬∆ˆ¬À˘±

– fl‘¡¯ûfl¡ fl¡±g ¬ı·±˝◊√ÀÓ¬ Œ·À˘± – Œ¸ ’¬Û1±ÀÒ ¬ı±gª ¿fl‘¡¯û – ˝√√±˜±fl¡
‰¬±øάˇ Œfl¡±Ú øˆ¬øÓ¬ Œ·˘ – ˝◊√˝√± Ú±ø˝√√ Ê√±ÀÚ±º
¸”Sºº
›ø˝ √ ¬ı≈ø˘ – SêµÚ fl¡À˚˛ ˘±·˘ ¬ı±˘±ºº63
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± Œ·±À¬Û…± øÚ1±˙±– fl‘¡¯û√˙«ÀÚº
¬Û≈Ú– ¬Û≈ø˘Ú˜±·Ó¬… Ê√&À·±«øªµÀ‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚÀ˚˛ – fl‘¡¯û √1˙ÀÚ øÚ1±˙ Œˆ¬˘ – Œ·±¬Ûœ¸Àª Ó¬±˝√√±fl¡ ¸Àe
∆˘˚˛± – ˚˜≈Ú±fl¡ ¬ı±ø˘ Ú±ø˜fl¡U – fl‘¡¯ûfl¡ ¬õ∂±Ô«À˚˛ SêµÚ fl¡˚˛ – ∆˚À‰¬
˝√√ø1&Ì ·±ª˘– Ó¬± qÚ˝√√º
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±ª±1œºº ¤fl¡±Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
Œ·±ø¬ÛÚœ ∆fl¡ÀÂ√ Œfl¡˙ª Ê√œª Œ˘º
’ªU ¬ı±√Uø1 Ú±Ô √1˙Ú Œ√ºº
¬Û√ºº
Ó≈¬ª± ¬Û√ ¬ÛÇÊ√ Ê√œªÚ ’±Ò±1n∏º
Ó¬±À˝√√ Ú±À˝√√ø1 ˝√√ø1 ¬ı˝√√À˚˛ Ú¬Û±1n∏ºº
√1˙ ¸1¸ ˜≈‡ fl¡˜˘ ˜Ò±˝◊√º
fl¡1U fl¡1n∏̱ fl‘¡¯û øfl¡ÇÀ1 ·±˝◊√ºº
¸‡œ¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ ıg≈ ˜±Òª – ŒÓ¬±˝√√±ø1 Ê√Ú˜ øÚø˜ÀM√√ – Œ·±fl≈¡˘ ’øÒÀfl¡ ¸•Û”Ì«
Œˆ¬˘ – ¸ª Œ˘±fl¡ ¸≈À‡ 1˝√√˝◊√øÂ√ – ˝√√±˜±fl¡ ∆fl¡ÀÂ√ ˜√Úfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ˜1±ªÓ¬
øÔfl¡ – Œ˝√√ ¸ø‡ – ŒÓ¬±À˝√√± ˚À˙±√± ÚµÚ Ú˝√√ –

62º ¬Û±. Ú±ø˝√√ Ú¸±ÒÀ˘“± , Ú ¸±ÒÀ˘“± 63º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√

172
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ê√·Ó¬ 1±ø‡ÀÓ¬ ¬ıËp¡±Àª õ∂±Ô«˘ – Œ¸ øÚø˜ÀM√√ ŒÓ¬±À˝√√± ¸¬ıı« ’ôL˚«…±˜œ
– ¿fl‘¡¯û Œ¬ıfl¡Ó¬ √U˚˛±Â√ – ’±˜1±¸ªfl¡ – ’‚ ¬ıfl¡ ¬ı»¸ ¬Û”Ó¬Ú± ¬ı‘ø©Ü ø¬ı¯∏
¬ıø˝√ê ˝√√ÀôL 1鬱 fl¡1˝◊√Â√ – ’‡Ú øfl¡ øÚø˜M√√ 1Ê√øÚfl¡U – ¬ıÚ ˜ÀÒ… ˝√√±˜±fl¡
ŒÓ¬Ê√˘ ¶§±ø˜ – Œ˚ ÷ù´1 Ú±1±˚˛Ì – Œ¸ Ó≈¬ø˜ ‹‰¬Ú ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ Ó¬…±· –
ŒÓ¬±À˝√√±fl¡ ά◊ø‰¬Ó¬ ÚÀ˝√√º Œ˝√√ Ú±Ô – Œ˚ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”À1 – Œ¸
˝√√ô¶¬Û√ ˝√√±˜±1 ˜±ÀÔ Ôªø¸˚˛±64 – ¶§±ø˜ – ˚±À˝√1 ¶ú1ÀÌ Ê√·Ó¬Àfl¡ ¬Û±¬Û˝√√À1
– Œ¸±ø˝√√ ¬Û√ ¬ÛÇÊ√ ˝√√±˜±1 Ó¬Ú Î¬◊¬ÛÀ1 ’m«˝√ Ú±Ô – Œ√‡≈ Œ√‡≈ – ŒÓ¬±˝√√±1
øfl¡Ç1œ ˜ø1¤ ˚±À¤û± – ’Ò1±˜‘ÀÓ¬ Ê√œª±ª± ’±ø¸˚˛± ¶§±ø˜º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬Û≈Ú≈– ∆˚À‰¬ SêµÚfl¡À˚˛ ¬õ∂±Ô«˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±U1ºº ˚øÓ¬˜±Ú
ÒËn∏—ºº
fl¡1n∏̱ø¸g≈ – Ê√œªÚ Œ˘U fl¡øÓ¬ ˘±˝◊√º
Œ˜±˝√√Ú ¬ı—˙œ ¶§±ÀÚ øÚø˙ ø¬ıø¬ÛÚ ’±øÚ
∆fl¡ÀÂ√ ŒÓ¬Ê√ø˘ ˜Ò±˝◊√ºº
¬Û√ºº
¬ÛøÓ¬¸≈Ó¬ ¸ª ŒÓ¬øÊ√ ŒÓ¬ø1 øfl¡Ç1œ Œˆ¬À˘±
˝√√±˜≈ ˜≈GÒœ Œ·±¬ÛÚ±1œº
ŒÓ¬±À˝√√“± fl¡¬ÛȬ fl¡˚˛ ∆fl¡À‰¬ Ú± Œ√ø¸ Œ˝√√
√1˙Ú Œ˜ø1 ˜≈1±ø1ºº
ŒÓ¬±À˝√√“± ¬Û1˜ ÒÚ Œ·±ø¬ÛÚœ-øÊ√ªÚ
Ê√±øÚ fl¡1˘≈ Ó¬˚≈ ’±˙±º
ŒÓ¬±À˝√√± √˚˛±˘ √œÚ Ê√Ú ¬ı±gª
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1 ˝√√ø1√±¸±ºº

64º ¬Û±. ∆ÔÀ˚˛±ø¸˚˛±º

173
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ·±¬Ûœºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ fl‘¡¯û – ŒÓ¬±˝√√±ø1 Œ˚ ‰¬1Ì ¬ÛÇÊ√ – fl¡øÍ¬Ú Ó¬Ú Î¬◊¬ÛÀ1 – ˝√√±˜≈
˘±À¸ ˘±À¸ ÔÀ¤û± Œ·±¸±ø¤“û – Œ¸ Œfl¡±˜˘ ¬Û±Àª ∆fl¡À‰¬ fl¡∞I◊fl¡ ¬ıÀÚ
Œ¬ıϬˇ±ª – ˝◊√˝√± ¸≈˜ø1ÀÓ¬ – õ∂±Ì ¬ıg≈ õ∂±Ì ’±˜±1 Ù≈¬øȬ ˚±˝◊√º
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ÀÓ¬ Œõ∂˜¬ ά◊¬ÛÊ√˘ – Œ˘±Ó¬fl¡ Á≈¡ø1 ˜±øȬ ˘≈ø∞I◊¡¬ Û1˘
– ’øÓ¬˙˚˛ ˜1˜ ‰¬Î¬ˇ˘ – √œ‚« øÚù´±¸ ŒÙ“¬±fl¡±ø1 ά±øfl¡À˚˛ Œ¬ı±˘˘ – Œ˝√√
¶§±ø˜ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 √±¸œ¸ª ˜ø1 ˚±À¤“û± – Ú±Ô √1˙Ú Œ√Uº ›ø˝√√ ¬ı≈ø˘
– ˝√√± fl‘¡¯û ˝√√± fl‘¡¯û – ‚Ú ‚Ú Ê√ø¬Û˚˛± – ’±M«√1±Àª SêµÚ√√ fl¡˚˛ ˘±·˘
Œ·±¬Ûœ¸ªº Œ¸ SêµÚfl¡ ά◊ø•ú« ··Ì-˜G˘ Œ¬ıϬˇ˘º
Œù≠±fl¡ºº
Œ·±¬ÛœÀõ∂˜±fl≈¡˘– fl‘¡À¯û¡ ª±ø1¬Û”ø1Ó¬À˘±‰¬Ú–º
’±øª¬ıı«ˆ”¬ª Ó¬ijÀÒ… ¸±é¬±ij√ÚÀ˜±˝√√Ú–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ·±¬Ûœfl¡ Œõ∂˜ ˆ¬±ªÚ± Œ¬Ûø‡À˚˛ – |œfl‘¡¯û ¬Û1˜ ’±fl≈¡˘ ∆ˆ¬˘
– ˝+√˚˛ ^øª˘ – Ó¬Ó¬fl¡±À˘ Œ·±¬Ûœ¸ª ˜ÀÒ… – Œfl¡±øȬfl¡µm«m«√√˘Ú 1+À¬Û
– ∆˚À‰¬ Œ¬ıfl¡Ó¬ Œˆ¬˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
·œÓ¬ºº 1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
Œ¬ıfl¡Ó¬ Œˆ¬˘ ˜≈1±ø1º
Œ·±¬Ûœ – Œõ∂˜ ¸≈Ò±1¸ ’±fl≈¡˘ –
fl¡˜˘ Ú˚˛ÀÚ Á≈¡À1 ¬ı±ø1ºº
¬Û√ºº
˝√√±1 ¡˜≈fl≈¡È¬ ˜øÌ fl≈¡G˘¡¡˜øGÓ¬
˙…±˜ 1n∏ø‰¬1 ¬ÛœÓ¬ ¬ı±À¸º
˜Ú˜Ô Œfl¡±øȬ ˜ÔÚ ˜Ú ˜”1n∏øÓ¬
˝◊√µ≈ Œfl¡±øȬ ¬Û1fl¡±À˙ºº

174
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ò1 ˜Ò≈1 Œ¬ıÌ≈ ¬ı±ªÓ¬ ’±ªÓ¬
fl¡ÀF fl¡√•§ ˜±˘± Œ√±À˘º65
¬Û√ ˚≈· ˜?œ1 Á≈¡1˚˛ ˙ÇÀ1 fl¡˚˛
¤U¡¡1+À¬Û øSˆ≈¬ªÚ Œˆ¬±À˘ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú Œfl¡±øȬ ˝◊√µ≈ ¬Û1fl¡±˙ – fl‘¡¯ûfl¡ 1+¬Û Œ¬Ûø‡À˚˛ – Œ·±¬Ûœfl¡ Ó¬±¬Û
Ó¬M√√fl¡±À˘ √”√1 Œ·˘º ’±– ¬Û±ª˘ ¬Û±ª˘ Œ¬ı±ø˘ – ’±øÓ¬ ¸QÀ1 ά◊øͬfl¡U
– Œ·±¬Ûœ¸Àª õ∂±Ì ˜±Òªfl¡ Œ¬ıøϬˇ Ò1˘º
Œù≠±fl¡ºº
˝◊√øf˚˛±Ì±— ˚Ô± õ∂±Ì± ’±˚˛±ôL— ªœé¬… Œ·±ø¬Ûfl¡±–º
Ê√·‘U– ¸˝√√À¸±O±˚˛ fl‘¡¯û— Œõ∂˜1¸±fl≈¡˘˜ƒºº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ª fl¡±U“ fl‘¡¯ûfl¡ ’±ø˘øe¡ Ò1˘ – fl¡±U“ ¬ Û±√¬ÛΩ – fl¡±U“
˝√√ô¶¬ÛÇÊ√ – fl¡±U“ ¬ı±U fl¡±Àg ∆˘˚˛± qe˚˛ – Ó¬√ÚôL1 – õ∂±Ì¬ıg≈ ˜±Òªfl¡
¸ij±Ú fl¡À˚˛ – ’±À∞´û±1 ¬Û±øÓ¬ ∆¬ı¸±˚˛± – ¬Û1˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡1À˚˛ ˘±·˘
– fl¡±U“ Òø1 ˝√√ô¶¬Û±ª ˜V«˚˛ – fl¡±√U“ Ó¬±•§”˘ Œ˚±·±ª˚˛– fl¡±U“ ’±À∞´û±À1
ø¬ıø∞´ûfl¡U – õ∂Ì˚˛Àfl¡±À¬Û Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬± qÚ˝√√º
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
Ê√±Ú˘≈“ Œ1 – õ∂±Ìœø¬Ûά◊À1 – ŒÓ¬ø1 ∆˚‰¬Ú 1œÓ¬º66
Ú±˝◊√ ¤fl≈¡øÓ¬˘ ŒÓ¬ø1 – øÓ¬1œ¬ıÒ ˆ¬œÓ¬ºº
¬Û√ºº
õ∂±Ì¡ È≈¬È¬Ó¬67 ŒÓ¬ø1 ‰¬1Ì ÚÀ˝√√ƒø1º¬
∆fl¡À‰¬ Ú± Œ√ø‡ √1˙Ú ¤øÓ¬ Œ¬ıø1ºº
65º ¬Û±. Œ˘±À˘, ˘≈À˘ 66º [fl¡] õ∂±Ì ø¬Ûά◊À1– Ê√œªÚ ø¬Ûά◊À1– ŒÓ¬ø1 ∆˚‰¬Ú ø1Ó¬
Ê√±Ú˘≈ Œ1º ¬Û±.[‡] Ê√±ÚÀ˘±À1– õ∂±Ì ø¬Ûά◊À1– ŒÓ¬ø1 ∆˚‰¬Ú 1œÓ¬ – 1˜˚˛± ∆˚‰¬Ú
1œÓ¬ºº 67º ¬Û±. ‰≈¬È¬˘

175
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’Ó¬À˚˛ fl¡øÍ¬Ú ∆fl¡‰¬Ú ø‰¬Ó¬ ŒÓ¬±˝◊√º

˙Ç1 fl¡˝√√ ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ ·øÓ¬ Œfl¡±˝◊√ºº
Œ·±¬Ûœºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ŒÓ¬±À˝√√± fl¡¬ÛȬfl¡˚˛˘ – øÚø˙ ¬ıÚ ˜ÀÒ… ˝√√±˜±fl¡ ŒÓ¬Ê√˘º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ÀÓ¬ Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡1˝◊√ – Œ˝√√ͬ ˜±Ô fl¡˚˛˘ Œ·±¬Ûœ¸ªº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ1œé¬… fl¡1n∏Ì— fl‘¡À¯û± Œ·±¬ÛœÚ±— ¬ÛœÓ¬ª±¸¸±º
˜±7¡«¡¡˚˛ij≈‡˜±ù´±¸… Œõ∂±ª±‰¬ ¸±|n∏À˘±‰¬Ú–ºº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœfl¡ fl¡1n∏̱ Œ¬Ûø‡À˚˛ – ¿fl‘¡¯û ¸Ê√˘Ú˚˛Ú ∆ˆ¬˘± – Ó¬Ó¬fl¡±˘ ά◊øͬfl¡U
– ¬ÛœÓ¬ ¬ıÀ¶a ¸‡œ¸ªfl¡ ˜≈‡ ˜≈ø‰¬ – õ∂À¬ı±Ò fl¡˚˛˘º
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ‹‰¬Ú Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬ Œ¬Ûø‡ – ˝√√±ø˜ ¬Û1˜ ’±fl≈¡˘ – ’Ó¬À˚˛
fl¡øÍ¬Ú ¬ı‰¬Ú68 Ú±ø˝√√ Œ¬ı±˘¬ı – ˝√√±˜±fl¡ øÚø˜ÀM√√¡ ø¬ı˘±¬Û ŒÂ√±Î¬ˇ˝√ – ˝√√±˜≈ ¬ı‰¬ÀÚfl¡
Œ¬ı±À˘± – Ó¬± qÚ˝√√ –
·œÓ¬ºº 1±· Œfl¡√±169
ÒËn∏—ºº
¸ø‡¸ª ‹‰¬Ú ¬ı‰¬Ú Ú± Œ¬ı±˘º
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û1˜ Œõ∂˜ Œ¬Ûø‡ ˆ¬fl¡øÓ¬
¸˝√√ÀÊ√ Ú¸À˝√√ ˝+ø√ Œ˜±1ºº
¬Û√ºº
ŒÓ¬±˝√√±ø170 ˆ¬fl¡øÓ¬ qÊ√À˚˛ Ú±ø˝√ √ ¬Û±À1±
1˝√√˘ Ò±1 Œ˜±À˝√√ Œ·±ø¬ÛÚœº
qÚ ¸‡œ ¶§1+¬Û fl¡À˝√√± ¬ı±Ìœºº

68º ¬Û±. ¬ı±fl¡… 69º ¬Û±. 1±· fl¡±1n∏Ì… Œfl¡√±1 70º ¬Û±. ŒÓ¬±˝√√±fl¡ , ŒÓ¬±˝√√±Àfl¡ø1

176
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’ª ˚ª √±˚˛ ¸≈µ1œ¸ª ’±¬Û≈Ú

ŒÂ√±Î¬ˇ˝√ Œ˝√√± Ó¬ª ’Ÿ¬Ìœº71
ŒÓ¬±À˝√√±¸ª ø¬ıÀÚ Ú±ø˝√√ ¬ıg≈ ˝√√±˜±ø1
õ∂±Ì ’øÒfl¡ øõ∂˚˛ 1˜Ìœºº
¸ª ¸‡œ ø¬ı˘±¬Û Ó¬±¬Û ŒÓ¬Ê√U
ˆ¬fl¡Ó¬¬ı»¸˘ Œ˜±fl¡ Ê√±øÚº
ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ √≈√‡ Œ√ø‡ ˝+ø√ ¸˝√√À˚˛ Ú±ø˝√√
˙Ç1 fl¡˝√√ ˝√√ø1¬ı±Ìœºº
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ø¬ı˘±¬Û ŒÂ√±Î¬ˇ˝√º ŒÓ¬±1±¸ª Œ˚ Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√
¸≈Ê√À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±À1“± – ˝√√±˜≈ Ÿ¬Ìœ √U˚˛± 1˝√√À˘“± – ›ø˝√√ ¸Ó¬… ¬ı±Ìœ Ê√±øÚ
’¸”˚˛± ŒÂ√±Î¬ˇ – ˝√√±˜±fl¡ ˙¬ÛÓ¬ ά◊ͬ˝√√ – ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡72 1±¸Àfl¡ø˘73
fl¡1ø¸˚˛±º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ˝√√±ÀÓ¬ Òø1 Ó≈¬ø˘ fl¡U¬ – ˚˜≈Ú±fl¡ ¬ı±ø˘ Ú±ø˜ – 1±¸SêœÎ¬ˇ±74
fl¡ø1ÀÓ¬ ’±1y˘º Œ·±¬Ûœ¸ª ø¬ı1˝√√ Ó¬±¬Û ŒÓ¬øÊ√À˚˛ – fl‘¡¯û ¬ı±fl¡…±˜‘ÀÓ¬
Ó‘¬ø¬ÛøÓ¬ U˚˛±¬– ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ SêœÎ¬ˇ±fl¡ õ∂Àª˙˘º ˝√√ø1 fl¡±U“fl¡ ‰≈¬•§˝◊√¬– fl¡±U“fl¡
˝√√±À¸… øÚ1œ‡˚˛ – fl¡±U“fl¡ ÚÀ‡ Ó¬Ú ¬Û1˙˚˛ – fl¡±U“fl¡ ’±ø˘e˚˛º ¤¬ıø•§Ò
Ú±Ú± ’Úe-Œ‡˘±À˚˛– Œ·±¬Ûœfl¡ ø‰¬M√√ 1ø?– ¿À·±¬Û±À˘ SêœÎ¬ˇ± fl¡˚˛˘º
Œ·±¬Ûœ¸Àª± fl‘¡¯ûfl¡ ¸ij±Ú ¬Û±˝◊√ – ∆˚À‰¬ ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ Œfl¡ø˘ fl¡˚˛˘ –
Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√º
·œÓ¬ºº 1±· ˜±U175ºº Ó¬±˘ ‡1˜±Ú
ÒËn∏—ºº
¬ıËÊ√1˜Ìœ ¸Àe Œ‡˘Ó¬ Œ·±¬Û±˘
’±ÚÀµ ˜Ú ˜·Úº
71º ¬Û±. ’ø1øÌ 72º ¬Û±. ά◊»¸Àª 73º ¬Û±. ˝}√±¸ Œfl¡ø˘ 74º ¬Û±. 1±¸-fl‘¡Î¬ˇ±
75º¡ ¬Û±. ˜±Î¬◊1

177
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˝√√ø1Àfl¡± ˜fl¡1 fl≈¡G˘ ∆˘˘± fl¡±U“
ø¬ı˝√√ø¸ ˝√√±ø¸ ¬ı√Úºº
¬Û√ºº
fl¡±U fl¡1fl¡ÇÚ fl¡±øϬˇ Œ˘˘± fl¡±U“
˝√√±ø¸ ¬ı—˙œ ∆˘˘± Œ·±1œº
¬ÛœÓ¬ ’•§1n∏ ¬ı1 ˜±˘± ∆˘˘± fl¡±U“
fl¡±U“ fl¡1˚˛ fl¡1À˚±ø1ºº
fl¡±U“ fl¡√•§˜±˘± ¬ı±˘± ∆˘˘± ˝√√±ø¸
fl¡F Œfl¡Ãdˆ¬ fl¡±U Œ˘˘±º
1˜Ìœfl¡ ø¬ıÚÀ˚˛ 1˜˚˛± ˜±À·
˙Ç1 fl¡U ˝√√ø1 Œ‡˘±ºº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸Àª ¿fl‘¡¯ûfl¡ Œ¬ıøϬˇ Òø1fl¡U – fl¡±U“ ¬ı¸Ú – fl¡±U“ ¬ı—˙œ fl¡±U“ fl¡ÇÚ
– fl¡±øϬˇ Œ˘˘˝√√º fl‘¡À¯û ø¬ıÚÀ˚˛ Œ‡±øÊ√ÀÓ¬ – ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ¬Û≈Ú≈ ø¬Ûg±ª˘º
’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√– Œ√‡≈ Œ√‡≈76 – ˚±À˝√√fl¡ ‰¬1Ì – ¬ıËp¡± 1+À^ Ò…±ÀÚ77 Ò1˚˛
– Œ¸±ø˝√√ ¬Û1À˜ù´1 – ’:±Úœ ’Ú±‰¬±1œ Œ·±¬ÛÚ±1œ – Œ¸ ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬
– fl¡±˜Àfl¡ø˘ fl¡1˚˛ øÔfl¡ – ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ‹‰¬Ú ˜ø˝√√˜±º ˝◊√˝√± Ê√±øÚ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡±À^fl¡— øÚ˙˜… ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬±˜ƒº
Œ·±¬Ûœøˆ¬ˆ«¬·ª±Úƒ fl¡±˜SêœÎ¬ˇ±˜±1ˆ¬Ó¬±‰≈¬…Ó¬–ºº¬
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û ¸Àe øÚ˚˛± – 1Àe ’Úe Œfl¡ø˘ fl¡ø1ÀÓ¬ – ˚˜≈Ú±fl¡
¬ı±ø˘ Ú±ø˜ – 1±¸˜G˘ fl¡˚˛˘º ˚Ó¬ Œ·±¬Ûœ Ó¬Ó¬ ˜”1n∏øÓ¬ U˚˛± – ¬ı±U Œ˜ø˘
Œ·±¬Ûœfl¡ fl¡ÀF ’±ø˘øefl¡U – ∆˚‰¬Ú SêœÎ¬ˇ± fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ –

76º ¬Û±. Œ¬Û‡≈ , Œ¬ÛÀ‡± Œ¬ÛÀ‡± 77º ¬Û±. ¸±ªÒ±ÀÚ

178
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘

ÒËn∏—ºº
ˆ≈¬ªÚ ˆ≈¬˘±˚˛± ’±ÚÀµ Œ·±øªµ Ú±À‰¬
õ∂ˆ≈¬ Ú±‰¬Ó¬ ‰¬1Ì ‰¬˘±˝◊√º
¸≈À‡ Œfl¡ø˘ fl¡1Ó¬ fl¡F ’±ø˘øe
1øeÚœ Œ·±ø¬ÛÚœ ø˜˘±˝◊√ ºº78

¬Û√ºº
˚Ó¬ Œ·±¬Ûœ Ó¬Ó¬ ˜”1n∏øÓ¬ ˜±Òª
‰¬˘˚˛ ˘˚˛˘±À¸ ˝√√±À¸º
∆˚À‰¬ Œ˝√√˜ ˜øÌ ˜±ÀÁ¡ ˜±ÀÁ¡
˜øÌ ˜1fl¡Ó¬ ¬Û1fl¡±À˙ºº
fl¡1±˝◊√ÀÓ¬ Ú‘Ó¬… fl¡ÇÀÚ Á¡Úøfl¡Ó¬
˜?œ1 1n∏Ì Á≈¡Ì Œ1±À˘º
fl¡˝√√ ˙Ç1 Œfl¡ø˘ ˝√√ø1Àfl¡± Œ˝√√ø1
¸≈1 1˜Ìœ ¬Û1 Œˆ¬±À˘ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú fl‘¡¯û ¸À˜ – Ú±Ú± SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1ÀÓ¬ – Œ·±¬Ûœ¸Àª ’±Úµ ¸˜≈À^ ˜·Ú
U˚˛± – ¸ªø˝√√ Œ¬ı±À˘ – ˝√√±˜±fl¡ ˜±S fl‘¡À¯û ’±ø˘øe 1À˝√√ – ›ø˝√√ ¬ı≈ø˘
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Œfl¡ø˘ fl¡˚˛ øÔfl¡ – Œ¸±ø˝√√ ¸˜À˚˛ ¬Û≈Ú≈ – ˙∫‰”¬Î¬ˇ ˚é¬ – Œ·±¬Ûœfl¡
ˆ¬˚˛ Ê√øÚÓ¬ ’±ªÓ¬º Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡À˚˛ S±ø˝√√ S±ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ – Œ·±¬Ûœ¸ª fl‘¡¯ûÓ¬
˙1Ì Œ˘˘º ø¬ıSê˜ Œ√‡±˚˛± fl‘¡À¯û ˚é¬fl¡ Œ‡√±ª˘º Ó¬√ÚôL1 ¬Û≈Ú≈ – SêœÎ¬ˇ±
fl¡˚˛ ˘±·˘ – ¿fl‘¡¯û Œ·±¬Ûœ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ ∆˚À‰¬ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√º

78º ¬Û±. ˆ”¬ªÚ ˆ≈¬˘±˝◊√– ’±ÚÀµ Œ·±øªµ– Ú±À‰¬ õ∂ˆ≈¬ ‰¬1Ì ‰¬˘±˝◊√º ˆ≈√¬Ê√ Œ˜ø˘ Œfl¡ø˘–
fl¡F ’±ø˘øe– 1øeÚœ Œ·±¬Ûœ ø˜˘±˝◊√ºº

179
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ڱȬºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
Œ‡À˘ ˜Ò≈1 ˜Ò±˝◊√ Œ1 –
¸Àe Œ·±ø¬ÛÚœ Ú±À‰¬ Œ1º
∆˚À‰¬ Ó¬øάˇÓ¬ Ê√øάˇÓ¬ Œ˜‚ –
˜G˘œ ¬Û1fl¡±À˙ Œ1ºº
¬Û√ºº
‰¬ø˘ÀÓ¬ ‰≈¬•§˝◊√¬ ¬ı±˘± – ·±Àª ·œÓ¬ øÚfl¡ Œ1º
Œ·±¬Ûœ Œ·±¬Û±˘ Œfl¡ø˘ – ø˜˘˘ ’øÒfl¡ Œ1ºº
Ò1Ó¬ Œ·±ø¬ÛÚœ fl¡ÀF – ¬ı±U Œ˜ø˘ Œfl¡ø˘ Œ1º
ˆ≈¬ø˘ ˙˙Ò1 1Ô – Ó¬øyÓ¬ Œˆ¬ø˘ Œ1ºº
Œ˝√√1À˚˛ ¸≈1 1˜Ìœ – ˜”1n∏ø‰¬Ó¬ Œˆ¬˘ Œ1º
Œ·±øªÀµ fl¡1Ó¬ Œfl¡ø˘ – ˙Ç1 Œ¬ı±À˘ Œ1ºº

Œù≠±fl¡ºº
¸≈1À¸øªÓ¬¿fl‘¡¯ûSêœÎ¬ˇ±¬ÛœÎ¬ˇ±Ó≈¬1± ˆ‘¬˙˜ƒº
ά◊XM√√≈«— ˙1œ1— ∆Úª79 Œ˙fl≈¡À·«±fl≈¡˘À˚±ø¯∏Ó¬ –80ºº¡
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û SêœÎ¬ˇ±À˚˛ ¬ÛœøάˇÓ¬ U˚˛± – Œ¸ Œ·±fl≈¡˘fl¡±ø˜Úœ-¸ª¡– ’±fl≈¡˘ Œˆ¬˘º
Œfl¡˙ Œ¬ı˙ ‡¸˘ – fl¡Ffl¡ ¸±Ó¬¸1œ¡øÂ√øάˇ ¬Û1˘ – fl¡øȬfl¡ Œ˜À‡˘± ø˙øÔ˘
Œˆ¬˘ – fl≈¡‰¬fl¡±∞´≈ûø˘ È≈¬øȬ ¬Û1˘ – ¸ª ˙1œÀ1 ‚1˜ ¬ı˝√√˚˛ – ˜≈À‡
ù´±¸¬ŒÙ¬±fl¡±1˚˛ – fl‘¡¯ûfl¡ Òø1fl¡√U ˜˝√√±|±ôL U˚˛± 1˝√√˘º ¿fl‘¡¯û Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡
∆˚À‰¬ |˜ √”√1 fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

79º ¬Û±. ˙1œ1— ∆Úª ά◊XM«√≈ — 80º ¬Û±. Œ·±fl≈¡˘ fl≈¡˘ Œ˙±ø¯∏Ó¬ –

180
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº Ó¬±˘ ˚øÓ¬81
ÒËn∏—ºº
fl¡1Ó¬ ¸≈1Ó¬ Œfl¡ø˘ Œ·±ø¬Û √≈√1¬ı˘œ Œˆ¬ø˘
Òø1 ˝√√ø1fl¡ÀF 1˝√√Ó¬ ¬ı±U Œ˜ø˘ºº
¬Û√ºº
¸≈Ó¬˘ fl¡±ø˜Úœ fl¡±U“ ˝√√ø1Àfl¡± Œfl¡±À˘º
fl¡±U“ Œ·±¬Ûœfl¡ ¬ÛœÓ¬ ’•§1 ŒÎ¬±À˘ºº
|˜Ê√˘ ø¬ıµ≈ ˝◊√µ≈¬ı√Ú ø¬ı1±ÀÊ√º
˝√√ø1 fl¡±U fl¡1 ¬Û√ÇÊ√ Ê√˘ ˜±ÀÊ√ºº
fl¡±U“fl¡ Œfl¡˙ Œfl¡˙ª ¬ı±Àg ˝√√±ÀÓ¬º
˙Ç1 fl¡˝√√ Œ‡À˘ Œ·±ø¬ÛÚœ Ú±ÀÔºº
¸”Sºº
¿À·±¬Û±À˘ fl¡±U“ Œ·±¬Ûœfl¡ Œfl¡˙ ¬ı±g˘ – fl¡±U“fl¡ ·±Àª ’·1n∏ ‰¬µÚ
‚¯∏˘ – fl¡±√U“fl¡ fl¡¬Û”«1 Ó¬±•§≈˘ ¸±øÊ√ Œ˚±·±ª˘º ¤¬ıø•§Ò Ú±Ú± Œ‡˘± fl¡˚˛fl¡U
– Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ |˜ √”√1 fl¡˚˛˘º82 ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ı∑ ˝◊√˝√±
Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬ – ’±·Ó¬… Ó¬1¸± Œ·±¬Û±À˘fl‘¡Ó¬Àfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡º83
Ê√˝√±1 ˚À鬱 Œ·±¬ÛœÚ±À˜fl¡±— fl¡±˜øªÀ˜±ø˝√√Ó¬–ºº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – Ú±Ú±ø¬ıÒ Œfl¡ø˘ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡À˚˛ – ¿À·±¬Û±˘ Ó¬øÔ
øÔfl¡º Ó¬√ÚôL1 – ¬Û1˜ fl¡±˜±Ó≈¬1 √U˚˛±¬ – ˚é¬ ˙∫‰”¬Î¬ˇ – fl¡±À˘ ·1¸˘º
1±¸˜G˘ ˝√√ÀôL – ¤fl¡ Œ·±¬Ûœfl¡ Òø1fl¡U – Œfl¡±À˘ Ó≈¬ø˘¬Œ¬ıÀ· ˘ª1
Œ√˘º Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¸ª Œ·±¬Ûœ Ó¬1±À¸ fl¡•Û˚˛ – S±ø˝√√ fl‘¡¯û Ê√•Û˚˛º
81º¡¡¬Û±. Ó¬±˘ ŒÊ√…±øÓ¬ 82º ˝◊√˚˛±1 ¬Û±Â√Ó¬--ëë’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√– Œ¬ÛÀ‡± Œ¬ÛÀ‡±– Œfl¡ÃøȬ
Œfl¡ÃøȬ ÷ù´1 ¿fl‘¡¯û– ∆fl¡À1 ’Ú±‰¬±ø1 Œ·±ø¬Û– Ó¬±À˝√√ fl‘¡¬Û±¤ |˜¡√≈√1 fl¡ª˘ºíí fl¡Ô±ø‡øÚ
Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º 83º ¬Û±. ¸fl¡±˜ª»¸À·±ª±À˘º

181
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ˚ Œ·±¬Ûœfl¡ ˚Àé¬ øÚ˚˛± ˚±˝◊√ – Œ¸ø˝√√ ¬ı±˘± S±ø˝√√ fl‘¡¯û¡– S±ø˝√√ fl‘¡¯û
¶§±ø˜ – ’Ú±Ô1 ¬ıg≈ ¬ı≈ø˘ – ’±M√√« 1±ª fl¡˚˛ ˚±˝◊√º ’ÚôLÀ1 – ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ √≈√‡
Œ¬Ûø‡ Œfl¡±À¬Û Œ·±¬Û±˘ – ¸±˘¬ı‘é¬ Î¬◊ˆ¬±ø1fl¡U –84 √≈√U ˝√√±ÀÓ¬ ŒÓ¬±ø˘ –85
˚é¬fl¡ Ó¬Ó¬fl¡±À˘ Ò±˚˛± ‰¬˘˘ – ’À1 ¬Û±¬Ûœ – fl¡±˝√√± ˚±ª¬ı – 1˝√√ 1˝√√ ¬
ı≈ø˘ ά±fl¡ Â√±Î¬ˇ˘ºº
¬Û˚˛±1ºº
ŒÂ√±Î¬ˇ ŒÂ√±Î¬ˇ ¬Û±¬Ûœ Œ·±¬Ûœ ˝√√±˜±1±º
·1Ê√˚˛ ˚é¬fl¡ Úµfl≈¡˜±1±ºº
¬Û√ºº
S±ø˝√√ S±ø˝√√¡ fl‘¡¯û Œ·±ø¬ÛÚœ 1±Àªº
¬Û±Â≈√ ¬Û±Â≈√ Ó¬±fl≈¡ ˜±Òª Ò±Àªºº
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ˆ¬˚˛ Œ¬ı±À˘ Œ·±¬Û±˘º
˚é¬fl¡ Œ‡À√ Ó≈¬ø˘ Ó¬1n∏¡ ¸±˘ºº
Œ1 Œ1 ˙∫‰”¬Î¬ˇ øÓ¬1œ Œ‰¬±1º
Œ˜±Î¬ˇ¬ı ·±Î¬ˇ ŒÂ√±Î¬ˇ Œ·±¬Ûœ Œ˜±1ºº
qøÚ Ó¬1±À¸ Ê√œª Œ·˘ ά◊øάˇº
¬Û±¬Ûœ ¬Û˘±ªÓ¬ Œ·±¬Ûœfl¡ ŒÂ√±øάˇºº
Œ¬ı·±˝◊√ ˚±˝◊√ Ê√øÚ˘ Ó¬1±À¸º
˚é¬fl¡ Œ‡À√ Œ√ª ø√· ¬Û±À˙ºº
1ø˝√√ Œfl¡±À¬Û √ôL fl¡±˜≈øάˇ ‡±˝◊√º
Œ‡¬Û˘ ˙”˘ ˜±Òªfl¡ ˘±˝◊√ºº
Œ¬Ûø‡ Ó¬±À˝√√fl¡ ˝√√ø1 fl¡ø1 ’±¶£¬±˘º
ˆ¬±e˘ ˙”˘ ˝√√±øÚ Ó¬1n∏¸±˘ºº
˘ªÀάˇ ˙∫‰”¬Î¬ˇ 1±ø‡ ¬Û1±Ìº
Ò±Àª ¬Û±Â≈√ ¬Û±Â≈√ ¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1±Ìºº

84º ¬Û±. ά◊»¬Û±øÓ¬ fl¡À˝√√“± 85º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

182
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ı±‚fl¡ ’±& ˚±˝◊√ ∆˚À‰¬ Â√±·º
Ò1˘ Œ·±¬Û±˘ ¬Û±˝◊√ Ó¬Â≈√ ˘±·ºº
˜±1˘ ˜≈øͬ Œfl¡±À¬Û Œ·±¬ÛœÚ±Ôº
¬Û1˘ øÂ√øάˇ fl¡g ˚é¬fl¡ ˜±Ôºº86
Ó¬±À˝√√fl¡ 1P ‰”¬Î¬ˇ±˜øÌ ’±øÚº
Œ·±¬Ûœfl¡ ’ˆ¬˚˛ ¬ı≈ø˘˘± ¬ı±Ìœºº
Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ Œ·±¬Ûœ √ôL¬ õ∂fl¡±ø˙º
¸±Ò≈ ¸±Ò≈ fl¡˚˛ ¬Û”Ê√À˚˛ ˝√√±ø¸ºº
˜±1˘ ˙∫‰”¬Î¬ˇ √≈√1±‰¬±1º
ø˜˘˘ 1e Ϭˇe¬Œ·±ø¬Ûfl¡±1ºº
ø˙1Ó¬ fl¡±Ú≈1 fl≈¡¸≈˜ ø¸À∞´ûº
Œ¬ıøϬˇ fl¡±U fl¡±U ’±À∞´û±À1 ø¬ıÀ∞´ûºº
Œ˜±À‰¬ |˜Ê√˘ fl¡±U Œ·±ø¬ÛÚœº
fl¡Ó¬U ·±ªÓ¬ &Ì ’±¬Û≈øÚºº
fl‘¡¯ûfl¡ ˆ¬fl¡øÓ¬ Œ˜±é¬ øÚ√±Úº
qÚ ¸ª Œ˘±˝◊√ Œ¬ı√ õ∂˜±Ìºº
fl‘¡¯û1 øfl¡Ç1 ˙ÇÀ1 Œ¬ı±À˘º
¬ÛøªS fl¡1± ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ1±À˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˝√√Ó¬… Œ·±¬Ûœ˝√√M√« ±1— ˚鬗 ¶aœøˆ¬ô¶ÀÓ¬± ˝√√ø1–º
Ê√˘SêœÎ¬ˇ±— ¸˜±À1Àˆ¬ õ∂øª˙… ˚˜≈Ú±Ê√˘˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˙∫‰”¬Î¬ˇ ˚é¬fl¡ ˜±ø1fl¡U¬– ¬Û1˜ øõ∂˚˛ Œ·±¬Ûœ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ˚˜≈Ú±fl¡
Ê√˘ õ∂Àªø˙ – ’øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Ê√˘Àfl¡ø˘ ’±1y˘¬– ˜M√√ ˜±Ó¬e ∆˚À‰¬
– ˝√√øô¶Úœ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ – ˘œ˘±À˚˛ Œ‡˘±ªÓ¬ – ¸ª Œ·±¬Ûœ Œ¬ıøϬˇfl¡U – ¿fl‘¡¯û
∆˚À‰¬ Ê√˘SêœÎ¬ˇ± fl¡1˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
86º ¬Û±. [fl¡] ¬Ûάˇ˘ ø‰¬øGfl¡À˝√√“± ˚é¬fl¡ ˜±Ôº [‡] ¬Ûάˇ˘ Ê√é¬fl¡ ø‰¬øGfl¡À˝√√“± ˜±Ô

183
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘

ÒËn∏—ºº
fl¡1Ó¬ Œ·±¬Û±˘ Ê√˘Àfl¡ø˘º
Œ‰¬Ãøˆ¬øÓ¬ Œ·±ø¬ÛÚœ ¬Û±Úœ ø¸‰¬Ó¬ ˝√√±ø¸
1˜˚˛±Àfl¡ ˜≈˝√ Œ˝√√ø1ºº 87

¬Û√ºº
fl¡±Ufl¡ ’•§1n∏ ŒÂ√±øάˇ Œ˘˘± ˝√√ø1
fl¡±Ufl¡ ’±ø˘eÚ √±Úº
fl¡±Ufl¡ Œˆ¬±À1 Œfl¡±À1 fl¡ø1 ‰≈¬•§Ú
fl¡±Ufl¡ fl≈¡‰¬ ÚÀ‡ ˝√√±Úºº
˜M√√¡ ·Ê√ ∆˚‰¬Ú Ê√˘ ˜˝√√ Œ‡˘Ó¬
Ó¬1n∏Ìœ fl¡ø1Ìœ¸ª ¸Àeº
˘œ˘± Œ·±¬Û±˘ Œ¬Ûø‡ ¸≈1 ¸≈µ1œ
√±1˘ ˝+√˚˛ ’ÚÀeºº
˚±À˝√√ø1 ‰¬1Ì ¸≈1±¸≈1 Œ¸ªÓ¬
Œ¸± ˝√√ø1 Œ·±¬Ûœfl¡ ø¬Ûά◊º
˙Ç1 fl¡˝√√ ˝√√ø1 ‰¬1Ì ø˙À1 Òø1
Ó¬±1n∏ Ó¬±1n∏ Ê√·Ê√œÎ¬◊ºº
¸”Sºº
¤¬ıø•§Ò Ú±Ú± Œ‡˘Ú± fl¡˚˛ – Ê√˘Àfl¡ø˘ ¸˜±¬Û˘º Ó¬√ÚôL1 – Œ·±¬Ûœ¸ª
– ¿fl‘¡¯ûfl¡ Œ¸ª± fl¡À˚˛ ˘±·˘ – fl¡±U ¬ ۜӬ¬ı¶a ¬Ûø1Ò±Ú fl¡1±Àª – fl¡±U
·g ‰¬µÚ ·±Àª ‰¬Î¬ˇÀª – fl¡±U fl¡√•§ ˜±˘± ·±øLö ·À˘ ø¬Ûg±ª˚˛ – fl¡±U
Ó¬±•§≈˘ ¸±øÊ√ Œ˚±·±ª˚˛ – fl¡±U ’±À∞´û±Î¬ˇÀ1 ø¬ıÀ∞´û – fl¡±U ¸≈1øˆ¬ fl≈¡¸≈˜
ø¸À∞´û¡– fl¡±U fl‘¡¯û˜≈‡¬ÛÇÊ√ Ú˚˛Úˆ¬œe ˆ¬ø1 ø¬ÛªÓ¬ – fl¡±U fl¡±U ¬ı±˘± Œ¬ıøϬˇ
Œ·±øªµ &Ì ·±ªÓ¬ – fl¡±Ufl¡ Œõ∂˜1À¸ ˙1œ1 ¬Û≈ø˘fl¡Ó¬ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1
Ò±1±À˚˛ ¬ı±1œ¯∏88 – ˆ¬±·…ªÓ¬œ Œ·±¬Ûœ¸ª ˜À˝√√±√˚˛ ¬Û±ª˘º ’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√
– Œ¬Û‡≈ Œ¬Û‡≈ – ¬Û1˜ ’±Ú±‰¬±1œ Œ·±¬ÛÚ±1œ – fl¡±˜ˆ¬±Àª ˝√√ø1&Ì ·±˝◊√
– ¬Û1˜ ·øÓ¬ ¬Û±ª˘– ˝√√ø1-ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ‹‰¬Ú ˜ø˝√√˜± – ’±‰¬±1œ ’Ú±‰¬±1œ
87º ¬Û±. ˜≈˝√ ŒÚ˝√√±ø1º 88º ¬Û±. Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Ò±1±À˚˛ ¬ı˝√√˝◊√ÀÂ√

184
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ı±‰¬À˚˛ Ú±ø˝√√ – Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
Œù≠±fl¡ºº
¤ª— ¬ı‘µ±ªÀÚ Ó¬ø¶úÚƒ ª…Ó¬œÓ¬± SêœÎ¬ˇ±ÀÓ¬±øÚ˙±˜ƒº
øÚ1œé¬… ˆ¬·ª±Ú±˝√√ ¬ıËÊ√— ˚±b√Lª˘± ^nÓ¬˜ƒºº
¸”Sºº
øÚˆ«¬˚˛ SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1ÀÓ¬ ¸fl¡˘ øÚ˙± ¸˜±¬Û˘ – Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘˘º
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ˚±ªÓ¬ õ∂¸iß Ú±ø˝√√ ˝√√˚˛ – Ó¬±Àª ¸Q1 ’±Ê√≈√ ¬ıËÀÊ√ ˚±ª
– ø¬ı˘•§ ¬Ûø1˝√√1º
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬ı±Ìœ qøÚ – Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡ ˜±ÀÔ – ∆˚À‰¬ fl¡˘¸ ˆ¬±e˘ – øÚù´±¸
ŒÙ¬±fl¡±ø1 ˜≈À‡ ¬ı‰¬Ú ˝√√1˘ – Ó¬ªÒ Ú˚˛ÀÚ Œ˝√√ͬ ˜±Ô fl¡˚˛˘º
¿fl‘¡¯ûºº
Œ˝√√ ¸‡œ¸ª – ˚±ªÓ¬ õ∂ˆ¬±Ó¬ Ú±ø˝√√ ˝√√˚˛ – Œ˘±Àfl¡ Ú±ø˝√√ Ê√±ÚÓ¬
– Ó¬±Àª ¸QÀ1 ·‘˝√fl¡ ‰¬˘º ˝√√±˜±fl¡ ˚ø√ 1±‡¬ı – Œ¬ıÀ· ˚±ªº
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸Àª qøÚ – øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 – fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÀ1Ì≈ – ˜±ÀÔ ˜±ø‡
– ¬Û1˜ √≈√‡ˆ¬±Àª89 ¬ıËÊ√ ‰¬˘˘ – ∆˚À‰¬ 1Ê√Úœfl¡ ·±ø1 Œ√˝◊√ – fl≈¡fl≈¡1±fl≈¡
˙¬Û˚˛ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¡– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’ø˝√√1ºº Ó¬±˘ ˚øÓ¬
ÒËn∏—ºº
¬ıUø1 Œ·Ã1œ Œ·±¬Û±˘ õ∂±Ì ŒÚ˝√√±ø1º
ŒÙ¬±fl¡±À1 øÚù´±¸ ‰¬˘À˚˛ Ú±ø˝√√ ‰¬1̱90
Ú˚˛Ú±91 ¬Û≈1øÓ¬ ¬ı±ø1ºº
¬Û√ºº
fl≈¡fl≈¡1± 1±Àª ¡ Ê√±øÚ 1Ê√Úœ92Œ˙¯∏
Ó¬±fl≈¡ ˙¬Û˚˛ ¬Û≈Ó¬˜±ÀÔº
89º ¬Û±. ¬Û1˜ Œ˜ÃÀÚ 90º ¬Û±. Á≈¡1À˚˛ øÚ1Ú˚˛Ú± 91º¡ ¬Û±. ¬ı˚˛Ú± 92º ¬Û±. 1˚˛øÚ

185
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’±Ê√≈√ ∆¬ıø1 øÚø˙ øÚø˜À¯∏ ¬Û≈˝√±ªø˘
˝√√±˜±fl≈¡ ŒÓ¬Ê√˘ õ∂±ÌÚ±ÀÔºº
ˆ¬ø1 ¬Û±∞´û ¸±Ó¬ ‰¬ø˘ÀÓ¬ Ó¬Ú≈ Ó¬±Àª
˝√√ø1 ø¬ıÀÚ Œ√‡≈ ’±øg˚˛±ø1º
Œõ∂˜ ¬Û1À˙ ¬Û≈Ú≈ ¬Û1˚˛ Ò1Ìœ ˘≈øȬ
˙Ç1 ά◊X±1 ˜≈1±ø1ºº
fl¡Ô±ºº
¿fl‘¡¯ûfl¡ ŒÓ¬øÊ√ÀÓ¬ ∆˚À‰¬ õ∂±Ì È≈¬ÀȬ – ˜±øȬ ˘≈øȬ SêµÚ fl¡1À˚˛ ¬ı±˘±¸ª
– Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û õ∂À¬ı±øÒ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯ûºº
¸‡œ¸ª – ά◊ø‰¬Ó¬ ÚÀ˝√√ – ’±Ê√≈√ ·‘À˝√√ ˚±ª – õ∂±Ì ¸‡œ¸ª – ˝√√±˜±fl≈¡ ¬ı‰¬Ú
1±‡˝√√ – ά◊ͬ˝√√ ά◊ͬ˝√√º
¸”Sºº
Œ·±¬Ûœ¸ª qøÚ¡– ’±ø‡ ˜≈‡ ˜≈ø‰¬ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ õ∂̱ø˜ – ¬Û≈Ú≈ ‰¬˘˘ –
ˆ¬ø1 ’±·fl≈¡ ¬ı±Ï¬ˇÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – fl¡ÔÇÔ˜ø¬Û ¬ıËÊ√ ˚±˝◊√ – øfl¡Â≈√ fl‘¡Ó¬… fl¡1À˚˛
Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1¤ – Œfl¡ª˘ fl‘¡¯û¡¡√‰¬1Ì ø‰¬øôL 1˝√√˘ 1˝√√˘º
– fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ı1À˝√√ ¸ª Œ√˝√± √˝√À˚˛ – ¤fl¡Ô±Ú U˚˛± – fl‘¡¯û&Ì ·±˝◊√ – ∆˚À‰¬
ø√¬ı¸ ¬ı∞´û˘– Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’ø˝√√1ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
˜±˝◊√ ˜±˝◊√ – ˝√√ø1fl¡ ø¬ıÂ≈√ø1 fl¡Ó¬ 1˝ø¬ı√º
˚±À˝√√ ŒÚ˝√√±ø1 ¸≈1 1˜Ìœ ˜”1ø‰¬ ¬ÛÀ1
Ó¬±À˝√√ ø¬ı1˝√√ fl¡Ó¬ ¸˝√√ø¬ıºº
¬Û√ºº
¬ı±˜ ¬ıUÓ¬ ¬ı±˜ fl¡À¬Û±˘ ø˜˘±˚˛±
Œfl¡ø˘ fl¡√•§ ˜”À˘ Œ˜±˝√√Ú Œ¬ıÌ≈ ¬ı±˝◊√º
qøÚ Œ¬ıÌ≈ ŒÒÚ≈ Ò1Ó¬ Ó‘¬Ì √˙Ú≈
1ø˝√√ Úœ1 Ú˚˛Ú Á≈¡1±˝◊√ºº
qøÚ˚˛±¡¬Œ˜±˝√√Ú ÒıøÚ Ó¬øyÓ¬ Ó¬1øeÚœ
¬Û≈˘fl¡ fl¡˜˘ Œfl¡±˘ Œ√±À˘º
186
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˝√√ø1Ìœ ˝√√1œªÓ¬ Œ‰¬Ó¬Ú ¤ Ó¬Ú≈
ø¬ıÂ≈√ø1 1˝√√Ó¬ 1¸ Œˆ¬±À˘√ºº
Úœ˘ Ó¬Ú≈ ¬ÛœÓ¬ ¬ÛȬ Œ¬Ûø‡ ··Ú-‚Ú
Œ¬ı±ø˘ ¸≈˝+√ fl¡À1± ˜±Úº
Â√±˚˛± Â√S Ò1Ó¬ fl¡1Ó¬ ˜Ò≈1 ÒıøÚ
fl‘¡¯û øfl¡ÇÀ1 1¸ ˆ¬±Ìºº
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸ˆ¬±¸93√ – ˚‡Ú ¿fl‘¡¯û – ¬ı±˜¬ı±U ¬ı±˜fl¡À¬Û±À˘ Ô±ø¬Û – Œfl¡±˜˘
’±e≈ø˘‰¬˚˛ ‰¬±ø˘ – Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±ª˚˛ – Ó¬± qøÚ ¸≈1¸≈µ1œ¸ª – ˜”1n∏ø‰¬ ¬Ûάˇ˚˛ –
ŒÒÚ≈¸ª Ó‘¬Ì√ÀôL¬ Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡À1 – ˝√√ø1Ìœ¸ª Œ‰¬Ó¬Ú ˝√√1±ªÓ¬ – Ú√œ¸ª fl¡±À˜¡
fl¡•ÛÀ˚˛ 1˝√√ – Œ¬Û‡≈ Œ¬Û‡≈ – ø¬ıø1‡ ¬Ûq – Œ¸ ¸Àª± fl‘¡¯û ·œÀÓ¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬
˝√√˚˛ – Œ¸ õ∂±Ì ¬ıg≈ ø¬ı1À˝√√ – Œ·±¬Ûœ¸Àª94 ∆fl¡ÀÂ√ Ê√œª 1±‡¬ıº ‹‰¬Ú ¬ı…ª˝√√±À1
– fl‘¡¯û-&Ì ·±˝◊√ – ø¬ı1˝√√ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ – ø√Ú ¸ª ¬ı∞´û˚˛ – ¸g…± ¸˜À˚˛ –
¬Û”¬ıı«ªÀÓ¬ ¬ı‘µ±ªÀÚ ∆·˚˛±fl¡U – ¬Û≈Ú≈ õ∂±Ì fl‘¡¯û ¸ø˝√√Ó¬ – ¸˜ô¶ ˙1Ó¬ 1±øS –
1±¸SêœÎ¬ˇ± fl¡˚˛ 1˝√√ Œ·±¬Ûœ¸ªº ¿fl‘¡¯û ¤¬ıø•§Ò Ú±Ú± Œ‡˘Ú± fl¡˚˛ – Œ·±¬Ûœ¸ªfl¡
˜ÀÚ±1Ô ¬Û”1˘º ›ø˝√√ fl¡±˜Ê√˚˛ – Œfl¡ø˘ Œ·±¬Û±˘ Ú±˜ ڱȬfl¡ – ¸•Û”Ì« Œˆ¬˘º
’±À˝√√ Œ˘±fl¡±˝◊√ – ¤ø˝√√ ˆ¬±1Ó¬¬ıø1À¯∏ – Ú1Ó¬Ú≈ Œfl¡±øȬ fl¡˘¬Û ’ôLÀ1± Ê√œÀª
Ú±ø˝√√ ¬Û±˝◊√º ø¬ıÀ˙¯∏Ó¬ fl¡ø˘˚≈À·– fl‘¡¯û&ÌÚ±˜ |ªÌfl¡œM«√Ú ø¬ıÀÚ ·øÓ¬ Ú±ø˝√√–
˝◊√˝√± Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1√√ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º Ó¬√ôL1– ‰¬¬Û˚˛ Â√Àµ– ˜e˘ Œ¬ı±˘º
ºº ˜e˘ ˆ¬øȬ˜±ºº
˜œÚ1+À¬Û – õ∂˘˚˛ ¬Û˚˛ø¸ – ¸Ó¬…¬ıËÓ¬ Œ˚± Ó¬±ø1À˘º
fl”¡1n∏˜1+À¬Û – ‡œ1 ¸±·1 – ˜±ÔÀÚ Œ˚± Òø1À˘ºº95
˙”fl¡11+À¬Û – ø˝√√1Ì… ø¬ı√±ø1 – Œ√ªˆ¬˚˛ fl¡˚˛ S±Ìº
Œ¸±ø˝√√ ˝√√ø1 ŒÓ¬ø1 – fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… – ˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘ ø¬ıÒ±Úºº

Ú1ø¸—˝√√1+¬Û – õ∂fl¡øȬ ’±ÀȬ±ø¬Û – ø˝√√1Ì…fl¡ø˙¬Û≈ ά“±ø1À˘º

¬ı±˜Ì ˜”1n∏øÓ¬ – ¬ıø˘fl¡ Â√ø˘fl¡U – ˝◊√f Œ˚±ø˝√√ Ó¬±øάˇÀ˘ºº
¬Û1q1±˜ – Ú±À˜ ’ªÓ¬ø1 – é¬øS˚˛ fl¡˚˛ øÚ1Ê√±Úº
Œ¸±ø˝√√ ˝√√ø1 ŒÓ¬ø1 – fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… – ˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘¡¬ø¬ıÒ±Úºº
93º ¬Û±. Œ˝√√ ¸ø‡¸ª 94º ¬Û±. ˝√√±˜≈ 95º ¬Û±. ˜ÔÀÚ ˜µ1 Òø1À˘
187
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

√±˙1øÔ 1±˜ – 1+¬Û Òø1fl¡√U“ – Ê√˘øÒ ¬ı±g˘ Œ¸Ó≈¬º

¸œÓ¬± ά◊X±1˘¬ – ¬ıÒ˘ ∆¬ıø1 – ¤ √˙fl¡g Ò”˜Àfl¡Ó≈¬ºº
1±˜ ˝√√˘Ò1 ¬– 1+À¬Û ŒÒÚ≈fl¡ – ø¡Zø¬ı√ fl¡˚˛ øÚ1Ê√±Úº
Œ¸±ø˝√√ ˝√√ø1 ŒÓ¬ø1 – fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… – ˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘¡ ¬ø¬ıÒ±Úºº

Œ¬ı±Ò ˜”1n∏øÓ¬∏ – Ê√·Ó¬ Œ˜±ø˝√√À˚˛ – fl¡˚˛˘ ¬Û±¯∏G 1œÓ¬º

Ò1˜ √”√1 Œ·˘ – Œˆ¬˘ ˜˘˜øÓ¬ – Œ˘±fl¡¸ª fl¡ø˘Ó¬ºº
fl¡˘øfl¡1+À¬Û – ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ Ó¬±ø1 – fl¡1ø¬ı Œ•°Â√ ά◊Â√±Úº
Œ¸±ø˝√√ ˝√√ø1 ŒÓ¬ø1 – fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… – ˜e˘ ø¬ıÒ±Úºº

fl‘¡¯û1+À¬Û – ¬Û1˜ ÷ù´1 – Œˆ¬ø˘ ˘œ˘± ’ªÓ¬±1º

˚±fl≈¡ Ú±˜&Ì¡– |ªÌfl¡œM√√« Ú – fl¡1Ó≈¬ Ê√·Ó¬ ά◊Ò±1ºº
Œ˚±ø˝√√ ’‚ ¬ıfl¡–fl¡—¸ fl≈¡ª˘˚˛– fl¡˚˛˘ ˜±ø1 øÚ1Ê√±Úº
Œ¸±ø˝√√ ˝√√ø1 ŒÓ¬ø1 – fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… – ˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘ ø¬ıÒ±Úºº

˚±À˝√√ ˜ø˝√√˜± – ¬ıËp¡± ˙Ç1 – fl¡¬ıU ’ôL Ú¬Û±˝◊√º

˚±fl≈¡ Ú±˜ Òø1 – ˜≈øÚ¬ı1 ¬Û±˜1 – √≈√À˝√√± ¤fl¡ ·øÓ¬ ¬Û±˝◊√ºº
˚±À˝√√ ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ – ˙fl¡øÓ¬fl¡ ‹‰¬Ú ¡– øÚ·˜¸ª ¬Û1˜±Ìº
Œ¸±ø˝√√ ˝√√ø1 ŒÓ¬ø1 – fl¡1Ó≈¬ øÚÓ¬… – ˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘¡¬ø¬ıÒ±Úºº

¿1±˜1±˚˛± – ˝√√ø1Àfl¡± ¬Û1˜± – ˆ¬fl¡øÓ¬ 1ø¸fl¡ ¸≈Ê√±Úº

Œfl¡ø˘ Œ·±¬Û±˘ – fl¡1±ªÓ¬ ڱȬfl¡ – fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˆ¬±Ìºº
qÚ˝√√ ¬ı≈ÒÊ√Ú – Ú±ø˝√√ øÚµ¬ı – Œ˜±ø˝√√ Œ˜±ø˝√√ Œ√±¯∏ ¬ı‡±Úº
Œ˚±ø˝√√ Œ¸±ø˝√√ ¬ ı±Ìœ – ˝√√ø1&Ìø˜ø|Ó¬ – ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø˜˘±ªÓ¬ Ê√±Úºº

Œ√ªfl¡ √≈√~«ˆ¬ – ˆ¬±1ÀÓ¬ Ú1Ó¬Ú≈ – ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ ø¬ıÙ¬˘ø˝√√ ˚±˝◊√º

›ø˝√√ Ê√Ú˜ – ø‰¬ôL±˜øÌ ∆fl¡À‰¬ – Œ¬ı‰¬√U fl¡±‰¬fl≈¡ ˘±˝◊√ºº
›ø˝√√ ¸—¸±1 – ¸±1 Ú±ø˝√√ Œ˝√√1¬ı – ˝√√ø1Àfl¡± ø¬ıÀÚ &Ì¡Ú±˜º
øÚô¶1 øÚô¶1 – Œ˘±fl¡ øÚ1ôL1 – ά±øfl¡ Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜ºº
ºº ˝◊√øÓ¬ Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘— Ú±˜ ڱȬfl¡— ¸˜±5˜ƒºº
188
 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì

¬ Û≈1n∏¯∏ ¶aœ
¸”SÒ±1 1n∏ø%Ìœ
¿fl‘¡¯û }
¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¿fl‘¡¯û1 ¬ÛPœ
˝◊f
√ ˙‰¬œ [˝◊√f1 ¬ÛPœ]
Ú±1√ ˝◊√f˜Ó¬œ [¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 ¸‡œ]
·1n∏άˇ
Ú1fl¡±¸≈1 ¬ı¸≈˜Ó¬œ [Ú1fl¡±¸≈11 ˜±Ó‘]¬
ˆ¬·√M√ [Ú1fl¡±¸≈1 ø˙q¬Û≈S] ’ø√øÓ¬ [Œ√ª˜±Ó¬±]
Œ√ªÓ¬±¸fl¡˘
.
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ºº ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú±È¬ºº
ºº ¿fl‘¡¯û±˚˛ ÚÀ˜±Ú˜–ºº

Ú±µœºº Œù≠±fl¡ºº
Ú˜– fl‘¡¯û ø¬ıÀ¯û±˝√√ ‰≈¬…Ó¬±ÚôL ˙ÀMê√
ÚÀ˜± 1±˜ 1±Ê√œªÀÚS õ∂Àˆ¬± ŒÓ¬º
ÚÀ˜± ¬ıËp¡˜”ÀM«√ ˜≈1±À1 ¬ÛÀ1˙√√
ÚÀ˜± ø¬ıù´ª±¸ õ∂¸œ√ õ∂¸œ√ºº
’ø¬Û ‰¬ºº
‡À·f— ¸˜±1n∏˝√… øÚø7«¡¡¡Ó¬… ˙Sn—
˜≈√± ˘œ˘˚˛± ∆√ªfl¡œÚµÀÚ± ˚–º
øõ∂˚˛— ¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Ê√˝√±1 øõ∂˚˛±Ô«—
¬ÛÀ1˙±˚˛ fl‘¡¯û±˚˛ Ó¬Õ¶ú ÚÀ˜± Œ˜ºº
¸”Sºº
¬Ûø˝√√À˘ø˝√√ ¿fl‘¡¯ûfl¡ õ∂̱˜ fl¡À˚˛ fl¡U“ – ¸ˆ¬±¸√ Œ˘±fl¡fl¡ ¸À•§±øÒ
Œ¬ı±˘1ºº
Œù≠±fl¡ºº
Œˆ¬± Œˆ¬±– ¸±˜±øÊ√fl¡ ÷˙fl‘¡¯û¸… Ê√·Ó¬œ¬ÛÀÓ¬–º
¿¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì— ˚±S±— ¸•xøÓ¬ ¬Û˙…Ó¬ºº
’Ô ˆ¬øȬ˜±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ fl‘¡¯ûÀ√ª øÚÊ√ ’—˙º
˘œ˘± Ú±ø˙Ó¬ fl¡—¸ ¸¬ı—˙ºº
˚±Àfl¡ø1 ‰¬ø1S ˆ¬fl¡Ó¬ ’ªÓ¬—˙º
fl¡˜˘±2 Œfl¡ø˘ fl¡˜˘ fl¡˘˝√√—¸ºº
1º ¬Û±. Œ¬ı±À˘±º Œ¬ı±À˘ 2º ¬Û±. fl¡˜˘

191
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ó¬Ú≈ ˝◊√øµ¬ı1 ˙…±˜˘ Œ‰¬±ø1º

Ó¬øÔ ¬Û1fl¡±ø˙Ó¬ ¬ÛœÓ¬ ø¬ÛÀ‰¬±ø1ºº
Ó¬øάˇÓ¬ Ê√øάˇÓ¬ ˚‰¬ Úª ‚Ú ‡Gº
˜fl¡1 fl≈¡G˘ ˜øGÓ¬ ·Gºº
fl¡Úfl¡ øfl¡1œøȬ 1Ó¬Ú ’ªˆ¬±¸º
fl≈¡ø∞´ûÓ¬ ‰¬±1n∏¡ ø‰¬fl≈¡1¡ ¬Û1fl¡±˙ºº
1n∏ø‰¬fl¡1 fl¡J« ˆ≈¬ªÚ ˜Úˆ≈¬˘º
Ú±¸± Úœ˘3 1Ó¬Ú øÓ¬˘ Ù≈¬˘ºº¬
Ú˚˛Ú fl¡˜˘ ˜≈˝√ ¬ÛÇÊ√ ŒÊ√±Î¬ˇº
¤fl≈¡ ø˜˘˘ ˚‰¬ ‰¬±µ-‰¬Àfl¡±1ºº
˜±øÌfl¡ √˙Ú ˝√√±¸± Ó¬øÔ ŒÔ±1º
’±1fl¡Ó¬ ’Ò1 ¬ıµ”ø˘ 1n∏ø‰¬ Œ‰¬±1ºº
1n∏ø‰¬1 ø‰¬¬ıfl≈¡4 Œ¬Ûø‡ ¡˝√√1n∏ Ó¬±¬Ûº
w≈ª∏-˚≈· 1ø? ˜√ÚÀfl¡ø1 ‰¬±¬Ûºº
fl≈¡øȬ˘ ’˘fl¡-fl≈¡˘ øÓ¬˘fl¡ fl¡À¬Û±˘º
˝+√À˚˛ Œ˝√√˜fl¡ ˝√√±1 ’À˜±˘ºº
›øÓ¬˜ Œ˜±øÓ¬˜ ˜±˘± ˘≈À˘º
Œfl¡Ãdˆ¬ fl¡•§≈-fl¡F ˜˝√ Î≈¬À˘ºº
‰¬±1n∏ ά◊√1 √1 ˝+√˚˛ ø¬ı˙±˘±º
˘ø•§Ó¬ ¬Û∞´û¬ı1Ì ¬ıÚ˜±˘±ºº
¸∞´û1 ‰¬∞´û15 ˜Ò≈fl¡1 Œ˘±À˝√√º
¿¿¬ı»¸ ά◊1Ô˘ Œ¸±À˝√√ºº
‰¬±1n∏ ‰¬Ó≈¬1ˆ≈«¬Ê√ ’e ˆ≈¬’√eº
1Ó¬Ú Œfl¡˚˛≈1 ά◊Ê√≈1 Ó¬‰≈¬ ¸eºº
fl¡ÇÌ fl¡Úfl¡ Á¡Úfl¡ fl¡1n∏ ˜”˘º
fl¡1Ó¬˘ ¬ı±Ó¬± ά◊Ó¬¬Û˘ Ù≈¬˘ºº
3º ¬Û±. øÚ1 4º ¬Û±. ¿˜≈‡ 5º ¬Û±. ‰¬∞´û1 , ‰¬±∞´û1

192
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’√e≈ø˘ ‰¬±1n∏ ˝√√œ1 Œ˝√√˜ Œ˜±øÓ¬º

Ú‡˜øÌ øÚøµÓ¬ ‰¬±µfl¡ ŒÊ√ÃøÓ¬ºº
’ø1 ’1ø¬ıµ Œfl¡Ã˜≈√œ fl¡•§≈¬Û±ø̺
Œfl¡±øfl¡˘fl¡ fl¡F ’ø˜˚˛± Á≈¡À1 ¬ı±Ìœºº
Ú±øˆ¬ fl¡? 1?¡ ’Ú≈¬Û±˜º
ø¬ıø˝√√Àfl¡± Ê√Ú˜ Œˆ¬ø˘ Œ˚±ø˝√√ ͬ±˜ºº
fl¡øȬӬ fl¡Úfl¡ fl¡±ø∞´û ¬Ûø11yº
ά◊1n∏ fl¡ø1 fl¡1 ¬ı1 ˜1fl¡Ó¬ Ó¬yºº
˘ø•§ øÚÓ¬•§ ¬ÛœÓ¬ 1n∏ø‰¬ ø‰¬1º
¬Û√ ¬ÛÇÊ√ Á≈¡À1 1Ó¬Ú ¡˜ø?1º
Úœ˘ ’e≈ø˘ ˚‰¬ ‰¬•Ûfl¡ Œfl¡±1ºº
Ú‡‰¬˚˛ ‰¬±1n∏ ‰¬±µ ά◊ÀÊ√±1º
fl¡˜˘6 ¬Û√Ó¬˘ ’˘fl¡Ó¬ ˆ¬±øôLº
ÒıÊ√ ¬ÛÇÊ√ ˚ª ’Ç≈˙ ¬Û±øôL7ºº
¬Û±˙ ˘±¸ Œù´Ó¬ ‰¬±˜1 ŒÏ¬±À˘º
¸∞´ûÀ1 1±Ê√˝√—¸ √≈√À˝√√± Œfl¡±À˘ºº
˜±ÀÔ Â√S√ ‰¬±1n∏ ˙˙œfl¡±ôLº
¬ıø1À¯∏ ˙œfl¡1 ’ø˜˚˛± øÚÓ¬±ôLºº
˜Ò≈1 ˜”1n∏øÓ¬ ˆ¬fl¡Ó¬ ˜Úˆ”¬˘8º
˜Ú˜Ô Œfl¡±øȬ ˚±À˝√√ Ú±ø˝√√ Ó≈¬˘9ºº¬
Œ˝√√±˝◊√ ˚ª Úœ˘ Úª ‚Ú ‡Gº
ά◊ªÀ1 1˝√√ 1ø¬ıfl¡1 ¬Û1‰¬Gºº
¬Û”øÌ«˜±fl¡ ‰¬±µ √≈√À˝√√“± √≈√À˝√“√± ¬Û±˙±º
Ó¬øÔ fl¡1n∏ ˝◊√f‰¬±¬Û ¬Û1fl¡±˙±ºº
¬ıÀ˝√√ √≈√À˝√√“± Ò±1 ¸≈À1ù´1œ øÚ1º
ά◊Ê√≈ø1 ø¬ıÊ√≈√ø1 1˝√√ Ó¬øÔ øÔ1ºº
6º ¬Û±. Œfl¡±˜˘ 7º fl¡±øôL 8º ˜Ú¬Û≈1 9º ›1

193
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’øˆ¬Úª ¸≈1 ά◊·Ó¬ Ó¬‰≈¬¬ ˜±ÀÁ¡º

Ó¬±À˝√√ ˘ø•§ ıfl¡-¬Û±ÇøÓ¬10 ø¬ı1±ÀÊ√ºº
Ó¬±1± øÁ¡fl¡ø˜fl¡ fl¡1n∏ ¬ıU ͬ±˜±º
Ó¬ª Œ˝√√±˝◊√ Œ¸±˝◊√ ˜”1n∏øÓ¬ ά◊¬Û±˜±ºº
1U ˝+ø√ ¬ÛÇÊ√ Œ¸±ø˝√√ ˜≈1±ø1º
’¬ı-¸≈˝◊√ 11 Œ˘±˝◊√ Œ√‡≈ ø¬ı‰¬±ø1ºº
Œfl¡±øȬ fl¡äÓ¬1n∏ ¬Û”1Ì fl¡±˜±º
‹‰¬Ú ÷˙ 1˝√√˚˛ øÚÊ√ ͬ±˜±ºº
Ó¬±À˝√√ ‰¬1Ì ø‰¬ôL ø‰¬M√√ ˘±˝◊√º
Ó¬Ú≈ ø‰¬ôL±˜øÌ ø¬ıÙ¬À˘ø˝√√ ˚±˝◊√ºº
’±Àª øÚfl¡Ó¬ øÚÓ¬ ’ôLÀfl¡ ·1øÊ√º
Œ˘U ˝√√ø1 ‰¬1Ì ˙1Ì ¸ª ¬ı1øÊ√ºº
Œ˚± ˜≈À˝√√ 1±˜ Ú±˜ Ú±ø˝√√ ’±À¸º
fl¡ø˘˚≈· fl¡±˘ ˆ≈√¬Ê√eÀ˜ √—À¸ºº
Œ¸±ø˝√√ fl‘¡¯ûfl¡ ڱȬfl¡ ά◊¬Û±˜±º¡
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì ’±À˝√√ Ú±˜±ºº
ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ¸±øÒ qÚ˝√√ ¸ª Œ˘±˝◊√º
˝√√ø1 ø¬ıÀÚ ¬ı±gª ’±Ú Ú±ø˝√√ Œfl¡±˝◊√ºº
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ ˙ÇÀ1 Œ¬ı±˘º
fl¡1 ’ª Ú1 ¸ª ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ – Œ˚ Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ – ˚±À˝√√ø1 ¶⁄Ê√Ú± ¸˚˛˘
¸—¸±1 – ¬ıËp¡± ˜À˝√√À¸ ¬ıøµÓ¬ ¬Û±√¬ÛΩ – ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏À¯∏±M√√˜ ¿fl‘¡¯û¡–
1n∏ø%Ìœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¸ø˝√√Ó¬, – ›ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… õ∂Àªø˙ fl¡À˝√√± – Ú1fl¡±¸≈1
¬ıÒ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì – ˘œ˘± ˚±S± Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡1¬ı – Ó¬±À˝√√ ¸±ªÒ±ÀÚ
Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¬– ’±Ó¬ ¬ÛÀ1 ¬Û≈Ì… fl¡ø˘Ó¬ Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ – Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1
10º ¬Û±. ¬ıfl¡-¬Ûfl¡øÓ¬º¬ Û„√√øÓ¬ 11º ¬Û±. ’ª ¸ª Œ˘±˝◊√

194
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˝√√ø1 Œ¬ı±˘, ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º Ó¬√ÚôL1 ¸”S ¬Û≈‰¬Ó¬º ’±À˝√√ ¸øe ¸ø‡ øfl¡ ¬ı±√…
¬ı±Ê√Ó¬12ºº
¸eœ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸øe ¸ø‡13 ’± – Œ√ª ¬ı±√… ¬ı±Ê√Ó¬º
¸”Sºº
’± – ø˜˘˘ ø˜˘˘º
Œù≠±fl¡ºº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±ÀVÀª± Œ·±øªÀµ± ·1n∏άˇ±¸Ú–º
1n∏ø%Ìœ¸Ó¬…ˆ¬±˜±ˆ¬…±— ¸˝√√ ‰¬±1(Ó≈¬ˆ≈«¬Ê√–ºº
¸”Sºº¬
’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – ˝√√±˜≈ Œ˚ fl¡˝√√˘≈ – Œ¸±ø˝√√ ¬Û1˜ ÷ù´1 – ¿fl‘¡¯û¡ ¸ˆ¬±À˚«
– ˚±S± øÚø˜ÀÓ¬ ¤Ô± ’±ªÓ¬ – ¬Û1˜ ¸±ªÒ±Ú U˚˛± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º
˝◊√øÓ¬ ¸”ÀS± øک硱ôL–ºº
õ∂Àª˙ ·œÓ¬ºº 1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª ·1n∏άˇÀfl¡Ó≈¬ fl¡À˚˛± ¬Û1Àª˙º
˜√Úfl¡ ˘±Ê√ Œ˝√√ø1 1+¬Û Œ˘˙ºº
¬Û√ºº
˙…±˜ ˜”1n∏øÓ¬ √œø¬ÛøÓ¬ ¬ÛœÓ¬¬ı±¸±º
˜≈fl≈¡È¬ fl≈¡G˘¡¡˜øÌ ˜≈‡ ¬Û1fl¡±˙±ºº
fl¡À1 fl¡ÇÚ ¬ıÚ˜±˘± ά◊À1 Œ˘±À˘º
‰¬1Ìfl¡ ˜±ÀÁ¡ ˜ø?1 fl¡1n∏ Œ1±À˘ºº
Œfl¡±øȬ ˜√Ú øÊ√øÚ Î¬◊Ê√1 ˜≈1±ø1º
¸Àe ¸Ó¬…ˆ¬±˜± 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¬ı1 Ú±1œºº

12º ¬Û±. ’±À˝√√ ¸øe/ øfl¡ ¬ı±√… ¬ı±Ê√Ó¬ 13º ¬Û±. ’±À˝√√ ¸øe

195
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˙1œ1fl¡ ŒÊ√…±øÓ¬ √;˘˚˛ ø√˙ ¬Û±˙±º

fl¡˝√√˚˛ ˙Ç1 ˝√√ø1 √±¸fl≈¡ √±¸±ºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸ˆ¬±¸√ Œ˘±fl¡ – ¿fl‘¡¯û ¬ÛPœ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬¡– Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Ú‘Ó¬…
fl¡˚˛ fl¡U – 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¸ø˝√√Ó¬ ¤fl¡ ˜øµÀ1 1˝√√˘ – ¸Ó¬…ˆ¬±˜± øÚÊ√ ˜øµÀ1
1˝√√˘º
Œù≠±fl¡ºº
¬Û(±» ¬Û≈1µÀ1± Œ√Àª± Ú±1À√Ú ¸˝√√±·Ó¬–º
õ∂̘… Œfl¡˙ª— ¸¬ıı«— Œõ∂±ª±‰¬ Œˆ¬Ã˜À‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1– Œ√ªÓ¬± ˝◊√f – Ú±1√ ¸ø˝√√Ó¬ ’±ø¸ Œ˝“√±fl¡ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ø˙À1 ¬Û1̱˜
fl¡˚˛ fl¡U“ – Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ø¬ıÀ‰¬©Ü± ∆˚À‰¬ øÚÀ¬ı√˘º Ú±1√ ’±˙œ¬ı«±√ fl¡˚˛ –
¿fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ∆˚À‰¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚÀ¬ı√˘ – 1n∏ø%Ìœfl¡ ˜±ÀÔ Ê√·Ó¬fl¡
Ú±ÀÔ – ∆˚À‰¬ ø¬Ûg±’˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±’±1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
‹1±ªÓ¬ fl¡Àg ¬ı±¸ª ’±Àªº
’±·ø˝√√ Ú±1√ ˝√√ø1&Ì ·±Àªºº
¬Û√ºº
¸≈µ1œ 1˜Ìœ ˙‰¬œ ¤fl≈¡¬Û±À˙º
‰¬˘˘ ¬w+ˆ¬e ˘˚˛ ˘±À¸ºº
˜±ÀÔ Â√S√ ¬ı√< ¤fl≈¡ ˝√√±ÀÓ¬º
fl¡˝√√ ˙Ç1¡ ·øÓ¬ Œ·±ø¬ÛÚœ Ú±ÀÔºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Ú±1√fl¡ Œ√ø‡ – |œfl‘¡¯û ¸ˆ¬±À˚« ά◊øͬ fl¡U – ¸¬ÛÀȬ õ∂̱˜
fl¡˚˛˘ – Ú±1√ ˝√√±Ó¬ ŒÓ¬±ø˘ – ø‰¬1?œª ¬ı≈ø˘ – ’±˙œ¬ı«√±√ Œù≠±fl¡ ¬ÛϬˇ˘ºº

196
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚√≈√À√Àª± Œ√ªfl¡œÚµÚô¶˜ƒ
ˆ≈¬ªÚ ¬ÛøÓ¬ ¸˜Õô¶1ø2‰«¬Ó¬±ø„√ƒ‚Ë – ¸Õ√ª–14º
øÚÊ√ Ê√Úˆ¬˚˛˝√±ø1Úƒ ¸‘ø©Ü ¸—˝√√±1fl¡±ø1Úƒ
’¸≈1 Ú1fl¡±Ó¬Ó¬±Úƒ ¸±•xÓ¬— ¬Û±ø˝√√ Œ√ª±Úƒºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ’±˙œ¬ı«±√ fl¡À˚˛ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ø√À˚˛ – Ú±1√ Ó¬±À˝√√fl¡
˜ø˝√√˜± fl¡˝√√˘ºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – ›ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ ·g – øÓ¬øÚ õ∂˝√À1fl¡ ¬ÛÔ ˚±˝◊√ – ›ø˝√√
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ – ˚±À˝√√fl¡ ·‘À˝√√ 1À˝√√ – ÒÚ-Ê√Ú-ø¬ıˆ¬ª Ó¬±À˝√√fl¡ ‰¬±Î¬ˇÀ˚˛ Ú±ø˝√√
– ›ø˝√√ Œ√ª-√≈√˘«ˆ¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ – Œ˚ Ú±1œ ¬Ûø1Ò±Ú fl¡À1 – Œ¸ ¬Û≈©Ûfl¡
˜ø˝√√˜±À˚˛ ¶§±˜œÓ¬16 ¬Û1˜ Œ¸±ˆ¬±ø·Úœ ˝√√˚˛º Ó¬±À˝√√fl¡ ¬ı±øάˇ ‰¬±øάˇ – ¶§±˜œ
Œfl¡±Ô±Àª ˚±À˚˛ Ú±ø˝√√º ’– ›ø˝√√ fl≈¡¸≈˜fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ıº¡
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ ı≈ø˘ Ú±1√ Œ‰¬±ªøάˇ ¬Û±ø1 ∆¬ıøͬ17 Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
|n∏Q± fl≈¡¸≈˜ ˜±˝√√±R…— 1n∏ø%Ìœ Œfl¡˙ªøõ∂˚˛±º
õ∂̘… ¶§±˜œ‰¬1Ì— Û±ø1Ê√±Ó¬˜˚±‰¬Ó¬ºº
¸”Sºº
˜≈øÚfl¡ ˜≈À‡ fl≈¡¸≈˜fl¡ ˜ø˝√√˜± qøÚ¡1n∏fl¡ø˜Ìœ ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl‘¡¯ûfl¡ Œ·±ø1
˘±ø· fl¡1-˚≈ø1 Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº¬¬
Œ˝√√ ¶§±˜œ, ˝√√±ø˜ ŒÓ¬±˝√√±1 õ∂Ô˜ ¬ÛÓ¬Úœ – Ê√±øÚ ›ø˝√√ Œ√ª-√≈√˘«ˆ¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
– õ∂±ÌÚ±Ô ˝√√±˜±fl¡ Œ√Uºº
14º ¬Û±. ¸˜Õô¶– ¸øªÓ¬±ø„√√‚Ë ¸À√ª, 15º Ú1fl¡Ó¬ô¶— 16º 붧±˜œÓ¬í Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±
¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√ 17º ‰¬ªøάˇ , Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

197
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ∆˚À‰¬ fl≈¡¸≈˜ ˜±·˘ Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ – qÚ˝√√¡– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Úºº18
ÒËn∏—ºº
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ 1n∏fl¡ø˜Ìœ Úø˜À˚˛ ¶§±˜œfl¡ ¬Û±Àª
˜±À· ’±?≈ø1 Œ˚±ø1 ˝√√±Ó¬º
’ª õ∂±ÌÚ±Ô ˜±ÀÔ ø˜˘±ª Œ˜±ø˝√√
›ø˝√√ fl≈¡¸≈˜ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ºº
¬Û√ºº
’±À˝√√1 &Ì¡ qøÚ ˜≈øÚ ˜≈À‡ ˜±Òª
¸±Ò≈ ’Ó¬Àª ŒÓ¬±˚˛œ ˜±Úº
ˆ¬fl¡Ó¬ fl‘¡¬Û±˘ ˘±& ‰¬1Ì ŒÓ¬ø1
fl¡1Ó≈¬ fl≈¡¸≈˜ Œ˜±ø˝√√ √±Úºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬õ∂Ô˜ ÛÓ¬Úœ ¬Û1˜ ¶§±˜œ
Ê√±øÚ ¬Û”1˝√√ Œ˜±ø˝√√ ’±˙±º
ÒøÚfl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ ˝√√±À¸ 1ø¸fl¡ ˝√√ø1
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1¬ fl‘¡¯û¡ √±¸±ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1n∏ø%Ìœfl¡19 ’øÓ¬ fl¡±Ó¬1 ¬ı±Ìœ qøÚ – ¿fl‘¡¯û ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸
˝√√±ÀÓ¬ Ó≈¬ø˘ – øõ∂˚˛±fl¡¬Œ·Ã1Àª Œfl¡±À˘ ∆¬ıͬ±˝◊√ – Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Ê√·Ó¬fl¡ Ú±ÀÔ
– 1n∏ø%Ìœfl¡20 ˜±ÀÔ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ø¬Ûg±ª˘º 1˜Ìœfl¡ ¬ı±>± ¸Ù¬˘ Œˆ¬˘º
Ó¬√ôL1 øõ∂˚˛± ¸ø˝√√Ó¬ ¿fl‘¡¯û Ú±1√fl¡ ¸±√À1 ¬ı±M«√± ¬Û≈Â√Ó¬º
|œfl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ŒÓ¬±À˝√√“±21 fl≈¡˙À˘¡ ’±ª˘ – ’±– ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’±·˜ÀÚ –

18º ¬Û±. Ê√±øÓ¬˜±Úº ˚øÓ¬ ˜±Úº ˜±Ú ˚øÓ¬ 19º 1n∏fl≈¡øÌfl¡, 1n∏fl¡ø˜øÌfl¡ 20º Œfl¡±ÀÚ±
Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√ 21º Ó≈¬U¬

198
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’±Ê√≈√ ˝√√±˜±1 √¡Z±1fl¡±¬Û≈1œ ¬ÛøªS Œˆ¬˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 √1˙ÀÚ ˝√√±˜≈ fl‘¡Ó¬±Ô«
Œˆ¬À˘±º
Œù≠±fl¡ºº
Ú±1√ Œù≠±fl¡ ¬ÛϬˇ˘º
fl‘¡¯û¸… ª‰¬Ú—|n∏Q± øª˝√√À¸…ª±‰¬ Ú±1√–º
øÚÊ√ ˆ‘¬Ó¬…ô¶Õªª±˝√√— ˜ø˚˛ ˜±˚˛±— fl¡À1±ø¯∏ øfl¡˜ƒºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ fl‘¡¯û – ˜Ú≈¯∏… Œ‰¬©Ü± Œ√‡±˚˛± ¸ªÀ˘±fl¡ Œ˜±ø˝√√Â√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ÷ù´1
Œ¬ı±ø˘ Ê√±ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ¬ıÀ˘ ¸ª Ê√±øÚ – ˝√√±˜±fl≈¡
Œ˜±ø˝√√ÀÓ¬ ‰¬±ª – ’±– ¶§±ø˜ qÚ˝√√º
¬Û˚˛±1ºº
Œ˝√√ Œ˝√√ ¬Û1À˜ù´1 Ê√·Ó¬ øÚª±¸±º
˝√√±˜≈ Ú±1√ Ó≈¬ª± ‰¬1Ìfl≈¡22 √±¸±ºº
ˆ¬1À˜± ø√˙ √˙ Ó≈¬ª± &̬ ·±˚˛±º
˝√√±˜±fl≈¡ ’±&¡ fl¡1ø¸ ›ø˝√√ ˜±˚˛±23ºº
Ê√·Ó¬ ά◊X1˘ ˚±À˝√√ ‰¬ø1Sº
Ó¬±À˝√√fl¡ ˝√√±˜≈ fl¡˚˛˘≈ ¬ÛøªSºº
˚±À˝√√ø1 Ú±À˜ ˜≈fl≈¡øÓ¬ ¬Û√ ¬Û±˝◊√º
Œ˚± ˝√√ø1 fl¡1 Ó≈¬øÓ¬ ÚøÓ¬ fl¡øÓ¬˘±˝◊√ºº
Ó≈¬U¬¬Ê√·Ó¬fl¡ &1n∏ Œ√ªfl¡ Œ√ª±º
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ 1À˝√√±fl¡ Œ˜ø1 Œ¸ª±ºº
˜≈À‡ Œ˚±ÀÚ± ŒÚ±À‰¬±Àάˇ±24 Ó≈¬ª± &̬ Ú±˜º
˜±À·± ’Ó¬À˚˛ ¬ı1 ŒÓ¬±˝√√±Àfl¡ø125 ͬ±˜º
fl¡Ô±ºº Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – Ó≈¬U ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏¬¡Ú±1±˚˛Ì – ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1 ˝√√1Ì øÚø˜M√√
22º ¬Û±. √±¸≈fl¡ 23º Ê√˚˛ ·±˚˛± 24º ‰¬±Î¬ˇU 25º ŒÓ¬±˝√√±ø1

199
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’ªÓ¬ø1Â√26º ¸±•xÓ¬ ¬Û±¬Ûœ Ú1fl¡±¸≈À1 Œ√ªÓ¬± ¸ªfl¡ ¬ıUÓ¬ √≈√‡ ˘·±Àª
– Ó¬øißø˜M√√ ˙‰¬œ ¸ø˝√√Ó¬ ˝◊√f Œ√ªÓ¬± – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1ÀÌ ˙1Ì Œ˘˘˝√√ –
Œ˝ √ fl‘¡¯û Œ√‡≈ Œ√‡≈ºº
¸”Sºº
›ø˝√√27 ¬ı≈ø˘ Ú±1√ Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘º Ó¬√ÚôL1 – fl‘¡¯ûfl¡ ’±& ¬Ûø1 – ¬Û≈1µ1
õ∂̱˜ fl¡˚˛fl¡U – ¸ˆ¬±À˚« fl¡1À˚±ø1 Ó≈¬øÓ¬ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¬–
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¬Û˚˛±1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚±√ª Œ√ªº Ê√˚˛Ò±Ó¬±-fl‘¡Ó¬ Œ¸ªºº
Ê√˚˛ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ˆ¬˚˛fl¡±1œº Ê√˚˛ Ê√˚˛ ÷ù´1 ˜≈1±ø1ºº
˚±Àfl¡ø1 Ú±˜ ά◊‰¬±ø1º ¬Û±˝◊√ ¬Û√±1Ô ‰¬±ø1ºº
Ê√œª øÚ˚˛ôL± Ó≈¬U“¬ ’Ê√º ¬ıÀµ± Ó≈¬ª± ¬Û√-¬ÛÇÊ√ºº
’‚ ¬ıfl¡ ŒÒÚ≈fl¡ fl¡—¸º ˜±1˘ ’¸≈1 ¸¬ı—˙ºº
˝√√1ø˘ ˆ”¬ø˜Àfl¡ø1 ˆ¬±1º ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ Œ˝√√Ó≈¬ ’ªÓ¬±1ºº¬
¸±•xÓ¬ Œ·±‰¬1 ˝√√±˜±ø1º ¬ı±gª qÚ˝√√ ˜≈1±ø1ºº
’ª Ú1fl¡±¸≈1 ¬Û±¬Ûº fl¡1ø˘ ¬ıøάˇ ά◊¬ÛÓ¬±¬Û28ºº
’±Ú˘ ¶§·«fl¡ ˜±ø1º Œ√ªfl¡ ˚Ó¬À˚˛29 fl≈¡˜±1œºº
¸¬ıı«¶§¡ Ú1À˝√√ ˝√√±˜±ø1º Ó≈¬ª± ¬Û±Àª fl¡˚˛À˘± Œ·±˝√√±ø1ºº¬
fl¡Ô±ºº ˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ ¿fl‘¡¯û – ¬Û±¬Ûœ Ú1fl¡±¸≈À1 Œfl¡±Ú¡ Úfl¡1˘ – ¬ı1n∏Ìfl¡ Â√S√ –
˜ø̬۬ıı«Ó¬ – ¤¸ª fl¡±øϬˇ ’±Ú˘ – Œ˝√√ fl‘¡¯û øfl¡ fl¡˝√√¬ı¡– ˜±Ó‘¬ ’ø√øÓ¬fl¡
fl≈¡G˘ Œ√±À˝√√± 1±‡À˚˛ Ú±ø˝√√ Û±1˘ – ’±1 ˝√√±˜±1 ˝√√˝◊√ÀÓ¬ øfl¡ 1˝√√˘ – Œ˝√√
fl‘¡¯û – Œfl¡±øȬ Œfl¡±øȬ ¬ıËp¡±ÀGù´1 – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1Ì Œ‰¬±ø1 – ˝√√±˜±1 ·øÓ¬
Ú±ø˝√√ – ¬ı±¬Û Ê√·iß±Ô – S±ø˝√√ S±ø˝√√ºº

26º ¬Û±. ’ªÓ¬Õ1Â√ 27º¤Ó¬ø˝√√ 28º ά◊Ó¬¬Û±Ó¬ 29º ˚ÀÓ¬fl¡º ’Ó¬Àª

200
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ’±& – fl¡±øµ fl¡±øµ ¬Û≈1n∏µ1 ¬Û1˘º
Œù≠±fl¡ºº
‘√©Üƒ¬ı±≈√–‡— ˜À˝√√f√¸… |n∏√Q± ‰¬ Œˆ¬Ã˜À‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒº
’±ù´±¸… ª±¸ª— ˝√√ÀôL ·‘˝œ√√ÀQ±ª±‰¬ Œfl¡˙ª–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˜À˝√f¸… ≈√‡ Œ√ø‡À˚˛ – ¬Û1˜ fl‘¡¬Û±˜˚˛ Ú±1±˚˛Ì – ˝√√±ÀÓ¬ Òø1
ŒÓ¬±ø˘ – ˝◊√ffl¡ ’±ù´±ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜À˝√√f – ŒÓ¬±À˝√√“± Ó¬±¬Û ŒÓ¬Ê√˝√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ∆¬ıø1 – ¬Û±¬Ûœ Ú1fl¡±¸≈1
– Œ¸ ·Ó¬±˚˛≈ Œˆ¬ø˘ – Ó¬±À˝√√fl¡ ˜±ø1 – Œ√ªÓ¬±¸ªfl¡ õ∂À˚˛±Ê√Ú ¸QÀ1 ¸±Òª
– ›ø˝√√ øÚÀ©Ü Ê√±øÚ – Ó≈¬U¬ ’±· U˚˛± – ¸QÀ1 ’•⁄±ªÓ¬œ ‰¬˘˝√√ – Ú1fl¡±¸≈1
¬ıøÒÀÓ¬ ˝√√±˜≈ ’±Ê≈√ ¬Û˚˛±Ú fl¡1¬ıºº√
¸”Sºº
Œ¸ ¸˜˚˛ Ú±1√ ˝◊√ffl¡ Œ¬ı±˘ºº
fl¡Ô±ºº Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Û≈1µ1 – ¿fl‘¡¯û Œ˚‡ÀÚ ’eœfl¡±1 fl¡˚˛˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˙Sn∏fl¡ ŒÓ¬‡ÀÚ
¶®g ¬Û±Ó¬ Œˆ¬˘ – ˝◊√˚˛±Ó¬ ˙DZ Ú±ø˝√√ – Ó≈¬U¬ ’±& U˚˛± ‰¬˘˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡
øÚø˜ÀM√√ – ¿fl‘¡¯ûfl¡ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ – ˝√√±˜≈ ¬Û±‰≈¬ ∆˘˚˛± ˚±ª¬ı– ø‰¬ôL±¬ Ú±ø˝√√
– ‰¬˘˝√√ – ‰¬˘˝√√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ øÚˆ«¬˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚ ¬ı±¸ª – fl‘¡¯ûfl¡ Ú±1√fl¡ õ∂√øé¬Ì fl¡ø1
fl¡U“ – ¬Ûø1 ¬Û1̱˜ fl¡˚˛˘ – ø¬ı√±˚˛ ∆˘˚˛± ‹1±ªÀÓ¬ ‰¬øάˇ –
˝◊√f ‰¬˘˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
˜≈øÚ˜«±Òª±˜±À˝√√√— ·c—Q1˚˛ Œfl¡˙ªº
¡Z±1ªÓ¬…±– ø|˚˛— ¬Û˙…Ài߯∏…±ø˜ ‰¬±øôLfl¡ôL1ºº

201
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡Ô±ºº Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – Ó≈¬U“ ‰¬ø˘¬ı±fl¡ ¸QÀ1 ¸±Ê√˝√ – ˝√√±˜≈ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¡Z±1fl¡±¬Û≈1œfl¡ –
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Œ¬Ûø‡À˚˛ – ¤‡ÀÚ ’±ª¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Ú±1√ –30 ∆˚À‰¬ ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¬– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº ¿·±g±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘31
ÒËn∏—ºº
‰¬˘ø˘ Ú±1√ ˝√√ø1 &Ì ·±˝◊√º
ˆ¬1À˜ ¡Z±1fl¡±¬Û≈ø1 ¸•ÛøM√√ ‰¬±˝◊√ºº
¬Û√ºº
1Ó¬ÀÚ 1ø‰¬Ó¬ ˚Ó¬ ˝√√ø1fl¡ ’±ª±¸º
∆˚‰¬Ú ¸≈1 ¬Û≈1 fl¡1 ¬Û1fl¡±˙ºº
Œ¬Û‡˘ ¬Û±‰≈¬ ˆ≈¬ªÚ ’Ú≈¬Û˜±º
’±¸ÀÚ øÔfl¡ ∆¬ıøͬÀ˚˛ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±ºº
¬Û”øÌ«˜±fl¡ ‰¬±µ ¬ı√Ú ¬Û1fl¡±˙±º
ø‰¬1?œª Œ¬ı±ø˘ Ú±1√ fl¡1n∏ ˝√√±¸±ºº
Œ¬Ûø‡ ˜≈øÚfl¡ ÒøÚ ’ªÚÓ¬ fl¡±˚˛º
¬Ûø1 ¬Û1̱˜ fl¡˚˛ø˘ ¬Û≈Ú≈ ˜±˝◊√ºº
Ê√œªÓ≈¬ Ê√œªÓ≈¬ Ú±1√ Œ¬ı±˘º
ά±øfl¡ fl¡1U¬¬Ú1 ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 ª±¸≈˚˛± ‰¬ªøάˇ32 ¬Û±1˘º
˜≈øÚ ’±¸Ú øˆ¬øάˇ Ó¬øÔ ∆¬ıͬ˘ºº

30º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬--ëë›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Ú±1√ ˝√√ø1&Ì ·±˝◊√íí 31º Œfl¡±ÀÚ±1 ˜ÀÓ¬--
¬Û˚˛±1ºº 1±·¿ºº 32º ¬Û±. ¬ı¸≈ª’ ‰¬˚˛±Î¬

202
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº Ú±1√ºº
¸±√1— Œ√ªœ— ¸À•§±Ò…±˝√√ ˝√√ø1øõ∂˚˛±˜ƒº
fl‘¡¯û¸… fl¡•ú« øª¯∏˜— ¸Ó¬…ˆ¬±À˜ øÚÀ¬ı±Ò Œ˜ºº
fl¡Ô±ºº Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
’ – Œ˝√√ Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± –, ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¶§±˜œ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬ıø1 ø¬ı¯∏˜ Œ‰¬©Ü±
Œ√‡˘ – ˝√√± ˝√√± ˜±ª Ó≈¬U“¬ √≈√ˆ«¬±·± Œˆ¬ø˘ – ˝√√±˜≈ ’±Ê√≈√À¸ Ê√±ÚÀ˘±º
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ŒÓ¬±À˝√√± øfl¡ fl¡Õ˝√√Â33√ – ˝√√±˜≈ øfl¡Â≈√ ¬ı≈Ê√À˚˛ Ú±ø˝√√ºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± ŒÓ¬±À˝√√±fl¡ ø¬ıøÒ ¬ı∞´û√˘ – Œ˝√√ ˜±ª – øfl¡ fl¡˝√√¬ı – fl¡ø˝√√ÀÓ¬ ¬ıø1 √≈√‡
˘±À·ºº
¸”S¬ºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Œ˝√√ͬ ˜±Àͬ ŒÍ¬¸ fl¡˚˛ 1˝√√˘ ˜≈øÚºº
Œù≠±fl¡ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜±ˆ¬ªæ√œÓ¬± øÚ˙˜… ˜≈øÚ ˆ¬±ø¯∏Ó¬˜ƒº
‘√©Ü— fl¡Ô˚˛ øfl¡— fl≈¡S Ó¬— ¬Û‘26√øÓ¬ ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–ºº
¸”Sºº
qøÚ øˆ¬øÓ¬ ˝√√˚˛± Œ√ªœ – fl¡1˚∏≈ø1 Œ¬ı±˘˘ºº
¸”Sºº Œ√ªœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ˝√√±˜≈ Ê√±Ú≈ – Œ˜±ø˝√√ ¸˜ Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ ’±ªø1 Ú±ø˝√√º Œ¸
¶§±˜œ fl‘¡¯û ˝√√±˜±fl¡ ‰¬±øάˇ – fl¡øÓ¬À˝√√± ˚±Àª Ú±ø˝√√º Ó≈¬U¬ ’±Ê√≈√ Œfl¡±Ú ͬ±À˜
– øfl¡ Œ√‡˘ – øfl¡ qÚ˘ – ˝√√±˜±fl¡ ˙¬ÛÔ – ¸QÀ1 ¶§1+¬Û ¬ı±È¬ fl¡˝√√ –
ø‰¬M√√ ¬ıø1 ά◊À¡Z· fl¡1˚˛ºº ˜≈øÚ Œ˜ÃÚ ‰¬±Î¬ˇ˝√ºº
Œù≠±fl¡ºº
‘√©Ü3±√¬ı Œ√ª…±– ¸≈øi߬ıı«g— fl¡Ô˚˛±˜±¸ ¸±√1˜ƒº
fl‘¡¯û¸… ‰¬ø1Ó¬— ¸¬ıı«— 1n∏√øiߪ ¸ Ú±1√–ºº
33º ¬Û±. fl¡˝√√˚œ˛ Â√, fl¡˝√√‰¬

203
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Œ√ªœfl¡ øÚ¬ıı«g Œ√ø‡ ˜≈øÚ Œ¬ı±˘˘ºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± Œ˝√√ ˜±ª – øfl¡ fl¡˝√¬ı – ‹¸ª fl¡Ô± fl¡ø˝√√ÀÓ¬ Œ√±¯∏ – ˝√√±˜≈ Œ√ª-
√≈√˘«ˆ¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û≈©Û ¶§·« ˝√√ÀôL ’±øÚ – fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Œ√À˘± – Œ¸
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Œ˚ Ú±1œ ¬Ûø1Ò±Ú fl¡À1 – Œ¸ ¬Û≈©Ûfl¡ ˜ø˝√√˜±À˚˛ – ¬Û1˜
Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ ˝√√˚˛ – ˝◊√˝√± Ê√±øÚ ˝√√±˜≈ Œ¬ı±˘˘≈ – ›ø˝√√ ¬ Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ Œ˚±·…
Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – Ó¬øÔ fl‘¡À¯û fl¡˚˛ø˘ øfl¡ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ fl¡È¬±é¬ fl¡ø1À˚˛
– ’±¬Û≈Ú ˝√√±ÀÓ¬ øõ∂˚˛± 1n∏fl¡ø˜Ìœfl¡ ˜±ÀÔ – ¬Û1˜ ¸±√À1 Œ¸ ø√¬ı… ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
ø¬Ûg±ª˘ – ’± – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Ê√œªÚ øÒfl¡ øÒfl¡ – ¸øÓ¬Úœfl¡ ’ˆ≈¬…√˚˛ Œ√ø‡
– øfl¡ øÚø˜M√√ õ∂±Ì Ò1˝√√ – ˜±ª – Ó≈¬U“¬ Ê√œ˚˛ÀôL ˜1˘ – ˝√√± ˝√√± ø¬ıô¶1
øfl¡ fl¡˝√√¬ıØ√√
Œù≠±fl¡ºº
˜≈ÀÚ¬ıı«‰¬Ú˜±fl¡Ì«… Œ˙±fl¡Àfl¡±¬Û¬Ûø1õ≠≈Ó¬±º
˜”ø2«√6√Ó¬± ¬ÛøÓ¬Ó¬± ˆ”¬À˜Ã ˚Ô± ª±Ó¬±˝√√Ó¬± ˘Ó¬±ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Ú±1√ ˜≈À‡ ¸øÓ¬Úœfl¡ ˜À˝√√±√˚˛ qøÚ fl¡U“ – Œfl¡±À¬Û ’¬Û˜±ÀÚ
’±g±ø1 Œ√ø‡À˚˛ – Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – ˜”ø2«√6Ó¬ ˝√√˚˛± ¬Û1˘ – ∆˚À √
˘ªe√˘Ó¬±fl¡ ¬ ı±ÀÓ¬ ά◊¬Û±1˘ – Ó¬¡ZÓ¬ – Œfl¡˙ ˜≈Mê√ Œˆ¬˘ – ˜≈À‡ ¬ı‰¬Ú
˝√√1˘ – Ú±¸±Ó¬ õ∂±Ì-¬ı±˚˛≈ Ú±ø˝√√ Œ‡À˘ – Œ¬Ûø‡ ¸‡œ ˝◊√µ≈˜Ó¬œ – ˝√√±
˝√√± õ∂±Ì-¸‡œ ˜1˘ ¬ı≈ø˘ – ¬ı±U Œ˜ø˘ Òø1 fl¡U“ – ø˙À1 Ê√˘ ø¸∞´û˘
– ’±À∞´û±À1 ø¬ıø∞´û – fl¡±øµ fl¡±øµ õ∂À¬ı±Ò Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº ˝◊√µ≈˜Ó¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬õ∂±Ì ¸ø‡ – ¸øÓ¬Úœfl¡ ’¬Û˜±ÀÚ øfl¡ ˜ø1ÀÓ¬ ‰¬±˚˛ – ›ø˝√√ Œfl¡±Ú ¬ı…ª˝√√±1
– ’± – Œ¸ õ∂±Ì ˜±Òª ¶§±˜œ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˜±Ú ¸±Òª Ú±ø˝√√ – ›ø˝√√ √≈√1ôL
ø‰¬ôL± ¬Ûø1˝√√1 – ά◊ͬ˝√√ ά◊ͬ˝√√ºº

204
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
fl¡Ôø∞´û» Œ‰¬Ó¬Ú— ¸—:±— ˘t± Œ√ªœ ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–º
øªøÚù´¸…±¬Û˜±ÀÚÚ 1n∏À1±√ ¸‡œ¸øißÀÒúº
¸”Sºº
Œ¸ Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – fl¡Ôø∞´ûÓ¬ Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬À˚˛ – ‚Ú ‚Ú øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1
– ∆˚À‰¬ ¸ôL±¬Û fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡˘…±Ìºº Ê√øÓ¬Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˜±øÚÚœ ˜±˝◊√ – Ú˚˛Ú ¬Û√ÇÊ√ Á≈¡À1 ¬ı±ø1
ŒÙ¬±fl¡±1Àª ù´±¸ ˝}√±¸ Œˆ¬˘ Œ√˝√±
‚Ú ‚Ú Œ√‡≈ ’±øg˚˛±ø1ºº
¬Û√ºº
¸øÓ¬Úœfl¡ ά◊√À˚˛ ˝+√À˚˛ √À˝√√ ’±ø·
’øÒfl¡ ø˜˘À˚˛ ˜ÚÓ¬±¬Ûº
øÒfl¡ ’ª Ê√œªÚ Œ˚ÃªÚ Œ˜±À˝√√ ’ˆ¬±·œ
1±ø·Úœ fl¡1Ó¬ ø¬ı˘±¬Ûºº34
˝√√ø1 ˝√√ø1 ø¬Ûά◊ Œ˜ø1 ∆¬ı1œ ’øÒfl¡ Œˆ¬ø˘
’Ó¬Àª fl¡˚˛ø˘ ’¬Û˜±Ú±º
Ò1Ìœ ˘≈øȬ ˘≈øȬ ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ¬ı±˘±
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 1¸ ˆ¬±Ì±º
¸”Sºº
Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – ›ø˝√√ ¸fl¡1n∏Ì ø¬ı˘±¬Û ’¬Û˜±Ú fl¡À˚˛ øÔfl¡º Ó¬√ÚôL1
– fl¡˘˝√√-øõ∂˚˛ Ú±1√ – ¬Û≈Ú¬ıı«±1 fl‘¡¯ûfl¡ ’±&¡ø·˚˛± – Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√
qÚ˝√√ºº
fl¡Ô±ºº Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¿fl‘¡¯û¡– Ó≈¬U“ ¤Ô± Œfl¡±Ú ¸≈À‡ 1˝√√˝◊√Â√ – Œ¸ øõ∂˚˛± ¸Ó¬…ˆ¬±˜± –
34º ¬Û±. øÒfl¡ ’ªÊ√œªÚ– Œ˚ÃªÚ Œ˜±À˝√√– ’ˆ¬±ø·Úœ fl¡1Ó¬ ø¬ı˘±¬Ûºº

205
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ øÚø˜ÀM√√ – ’¬Û˜±ÀÚ ’iß¬Û±Ú ¸ª ‰¬±Î¬ˇ˘ – ¬Û1˜ Ó¬±À¬Û
˜1ø˚˛ÀÂ√ – ˝√√± ˝√√± ‰¬é≈¬À˚˛ Œ√ø‡ÀÓ¬ øfl¡ ¬Û±ª øfl¡ Ú±ø˝√√ ¬Û±ª – Œ√ª –
¸QÀ1¬˚±ªºº
Œù≠±fl¡ºº
˜≈ÀÚª‰«¬Ú˜±fl¡Ì«… ˜±ÒÀª± ˆ¬Mê√¬ı±gª–º
^nÓ¬— Ó¬¸…±– ·‘˝√— ¬õ∂±·±» øõ∂˚˛±˚±– Œõ∂˜øª˝3√˘–ºº
¸”Sºº
˜≈øÚfl¡ ˜≈À‡ øõ∂˚˛±fl¡ √≈√‡ qøÚ – ¿fl‘¡¯û¡Œõ∂˜-ø¬ı˝3˘ ˝√√˚˛± – ˜≈øÚfl¡ fl¡±Ó¬1
fl¡ø1 fl¡U“√ – ¬ı±Ó¬ ¬Û≈øÂ√ – ∆˚ÀÂ√ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ ¸˜œ¬Û ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Ó≈¬1 ˆ¬±øȬ˚˛±˘œºº Ê√øÓ¬˜±Ú¬
ÒËn∏—ºº
¤ ˜≈øÚ fl¡ø˝√√À˚˛± fl¡ø˝√√À˚˛± fl¡¬ÛȬ ¬Ûø1˝√√ø1º
õ∂±ÀÌ øfl¡ Ê√œª˚˛ Œ˜±1 &ÀÌ1 ¸≈µ1œºº
¬Û√ºº
˜±øÚÚœ Ú±¸À˝√√ øÓ¬À˘Àfl¡± ’¬Û˜±Úº
Œ˜ø1 ’¬Û1±ÀÒ ∆fl¡ÀÂ√ Ò1¬ı ¬Û1±Ìºº
øõ∂˚˛±fl¡ ¸ôL±¬Û Ó¬±À¬Û √À˝√√ Œ˙±fl¡ ’±ø·º
fl≈¡¸≈˜ Ú±ø√˚˛± ∆ˆ¬À˘± øÓ¬1œ ¬ıÒ ˆ¬±ø·ºº
Á≈¡1±˝◊√ÀÓ¬ Ú˚˛Ú øõ∂˚˛±1¡¡¬Û±˝◊√˚˛± Œfl¡±˘º
Œ¬Ûø‡ ’±fl≈¡˘ fl‘¡¯û-øfl¡Ç1¡ Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û Œõ∂À˜ ø¬ı˝3√˘ U˚˛± – øõ∂˚˛±fl¡ Œ√‡˘ – Œ˘±Ó¬Àfl¡ ˜≈‡ ˜ø˘Ú –
‚Ú ‚Ú øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 – ˜±øȬ ˘≈øȬ 1˝√√Ó¬ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û –
˝√√± ˝√√± øfl¡ Œˆ¬ø˘ Œ¬ı±ø˘ – ’±ÀDZª±ø˘ Ò1˘ – Ú˚˛Úfl¡ Úœ1 Á≈¡1±À˚˛ ’±ù´±¸
Œ¬ı±˘˘ºº

206
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡Ô±ºº |œfl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – Œ·±È¬ ¤fl¡ Ù≈¬˘ 1n∏ø%Ìœfl¡ Œ√À˘“± – Œ¸ øÚø˜ÀM√√ ˚ø√ ¬’¬Û˜±Ú
fl¡1˝√√ – Ó¬Àª ά◊ͬ˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¤fl¡˙Ó¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Œ√ª¬ı – 1n∏ø%Ìœ –
Ê√±•§ªÓ¬œ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¸˜ Œ¸Ãˆ¬±ø·Ìœ ˝√√Àª Ú±ø˝√√ – ŒÓ¬±À˝√√± ˝√√±˜±fl¡ õ∂±Ì
¸˜ øõ∂À˚˛ – Ê√±øÚ Ó¬±¬Û ŒÓ¬Ê√˝√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 √≈√‡ Œ√ø‡ – ˝√√±˜±1 ˝+√À˚˛
¸˝√√À˚˛ Ú±ø˝√√ – øõ∂À˚˛ – ˝√√±˜±fl¡ ˙¬ÛÓ¬ – ά◊ͬ˝√√ ά◊ͬ˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
øõ∂˚˛— õ∂Ì˚˛Àfl¡±À¬ÛÚ øÚ–ù´¸…±˝√√ Ó¬Ó¬– ¸Ó¬œº35
Ò”M«√±˘±Õ¬Û– ≈√ˆ«¬·±— ˜±— øfl¡˜Ô«—√ QøÚfl¡Ô Œ¸ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı±fl¡… qøÚ Œ√ªœ ¸Ó¬±ˆ¬±˜± – ¶§±˜œfl¡ ø¬Ûøͬ ø√À˚˛
fl¡À˝√√“± – Œ˝√√ͬ ˜±ÀÔ – ¸fl¡1n∏ÀÌ SêµÚ fl¡À˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº ¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ – ˝√√±ø˜ ≈√ˆ«¬±√·±fl¡ – fl¡¬ÛȬ ¬ı±Àfl¡… fl¡Ó¬ fl¡√Ô«Ú± fl¡1˝√√ – Œ˚ ŒÓ¬±˝√√±1
øõ∂˚˛Ó¬˜± 1n∏ø%Ìœ – Ó¬±À˝√√fl¡ ¸˜œ¬Û ‰¬˘˝√√ – ˝√√±˜±Ó¬ Œfl¡±Ú õ∂À˚˛±Ê√Ú øÔfl¡ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ¬ıUÓ¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ – fl‘¡¯ûfl¡ Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√
– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
Œfl¡˙ªÀ˝√√ ¬ı≈Á¡˘U“ Ó≈¬U“¬– Ê√±ÚÀ˘±À˝√√“± Ó≈¬U“¬ ¬ı…ª˝√√±1ºº
’Ó¬Àª ‰¬±Ó≈¬ø1 Œ‰¬±øάˇ ‰¬˘U¬ ¬ıUø1 ˝√√ø1 ¤
˚±˝√√± øõ∂˚˛± 1˜Ìœ ŒÓ¬±˝√√±1±ºº
¬Û√ºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 fl¡¬ÛȬ fl‘¡¯û Ú±¬ı≈øÁ¡ ˜±ÚÀ˘± ˝√√±˜≈ ¤
Ú±ø˝√√ Œ¸±ˆ¬±ø·Úœ-¸˜ Œ˜±˝◊√º
35º ¬¬Û±. ˜±— Ú≈ Ò”M√«fl¡ √≈ˆ«¬±·…— øfl¡˜Ô«— Ê√ÔÀ¸ ¬Û≈Ú–ºº

207
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

∆˚‰¬Ú ¬Ûœø1øÓ¬ 1œøÓ¬ ¸ªø˝√√ ø¬ıø√Ó¬ Œˆ¬ø˘À1

’±Ê√≈√ Ê√±Ú˘ ˜øÓ¬ ŒÓ¬±˝◊√ºº
›ø˝ √ ’¬Û˜±ÀÚ õ∂±Ì Ú±ø˝√√ Ò1À˘± ˝√√±˜≈ Œ1
Œ‰¬±Î¬ˇ˘ Ê√œªÚfl¡ ’±˙±º
’±& ø¬Ûά◊fl¡ ¬Ûø1 ¬ıU ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ¬ı±˘±À1
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1 ˝√√ø1√±¸±ºº
fl¡Ô±ºº Œ√ªœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜¬– ˝√√±˜≈ √≈√ˆ«¬±·± – ¸øÓ¬Úœfl¡ ’ÒœÚ Ó≈¬À˝√√“± ¬– ˝√√±˜±fl¡ fl¡Ó¬À˚˛ ø¬ıfl¡Ô«Ú±
fl¡1˝√√ – ›ø˝√√ ’¬Û±˜±Ú ˝√√±˜≈ õ∂±Ì 1±‡¬ı – ’ – Ó¬ª ˝√√±˜±fl¡ Ê√œªÚ øÒfl¡
øÒfl¡ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Œ√ªœ – fl¡±øµ fl¡±øµ ˜”ø2«√6√Ó¬ ˝√√˚˛± ¬Ûάˇ˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
fl≈¡¬ıı«Ú ˝√√± ˝√√±1ª— 1±˜±˜±ø˘e…±fl≈¡˘ ˜±Ú¸–º
øõ∂˚˛ª±Õfl¡…dÓ¬– ˙±ÕôL…36 ¸±b√L˚˛±˜±¸ ˜±Òªºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û¡– ˝√√± ˝√√± Œ¬ı±ø˘ ¬ı±√U Œ˜ø˘ Ò1˘ –
øõ∂˚˛±fl¡ √≈√‡ Œ√ø‡À˚˛ ˜1˜ ‰¬Î¬ˇ˘ fl¡˜˘ Ú˚˛Úfl¡ – Úœ1 Á≈¡1Àªº ’±ø˘øe
øõ∂˚˛±fl¡ ‰¬±ø¬Û Òø1 – Œfl¡±1 fl¡ø1˚˛± – ’±ù´±¸ ¬ı‰¬Ú Œ¬ı±˘˘ºº
¬Û˚˛±1ºº
øõ∂˚˛±fl¡ √≈√‡ Œ√ø‡ Ú¸À˝√√ ˙1œ1º
fl¡˜˘ Ú˚˛Ú ˆ¬ø1 Á≈¡ø1 ¬ıÀ˝√√ Úœ1ºº
’±ø˘øe¡ øõ∂˚˛±fl¡ ‰¬±ø¬Û Òø1 Œfl¡±˘º
fl¡ø1˚˛± ’±ù´±¸ ¬ı‰¬Ú ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œ˝√√ õ∂±Ì øõ∂˚˛± qÚ ¬ı±Ó¬º
Œ√˘≈U“ Ú±ø˝√√ Ó≈¬ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ºº
36º ¬ ¬Û±. ¸±Ò¬ıœ—

208
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ó¬ ’¬Û1±Ò ¸˝√√¬ı ’ª Œ˜±˝◊√º
Ó≈¬ª± ¸˜ Œ¸±ˆ¬±ø·Úœ Ú±ø˝√√ Œfl¡±˝◊√ºº
1n∏ø%Ìœfl¡ Œ√À˘± Œ·±È¬± ¤fl¡ Ù≈¬˘º
Ó¬±À˝√√fl¡ ˘±ø· Ó≈¬U“¬ ’Ó¬À˚˛ ’±fl≈¡˘ºº
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó¬1n∏¡ ¸˜”ø˘ ά◊¬Û±ø1º
Œ1±¬ÛÚ fl¡1¬ı ’±øÚ Ó≈¬ª± ¬ı±øάˇºº
˚ª Œ˜±ø˝√√ ¬ı±Àfl¡… Ú±ø˝√√ ¬ÛøÓ¬’±ª±º
fl¡˝√√À˘± ¸Ó¬… ¸Ó¬… qÚ Ê√±˚˛±ºº
’ª ŒÓ¬Ê√˝√ Ó¬±¬Û fl≈¡˜±ø1º
Ú¸À˝√√ ˝+ø√ √≈√‡ Œ√ø‡ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
˝√√±˜±fl≈¡ ˙¬ÛÓ¬ Œ‡1 ˘U¡¡˜±Ôº
ά◊ͬ˝√√ ά◊ͬ˝√√ øõ∂˚˛± ŒÓ¬ø1 Ò1n∏ ˝√√±Ó¬ºº
fl¡1 fl¡±fl≈¡øÓ¬ ÚøÓ¬ Ê√·Ó¬1 ÷˙º
1˜øÌfl¡ ˜ÀÚ øfl¡ÀÂ√± ø˜˘˘ ˝√√ø1¯∏ºº
¬Û1˜ ÷ù´1¡ fl¡1 fl¡±Ó¬1 øõ∂˚˛±fl¡º
Œ√‡≈ ’√ˆ”¬Ó¬ ˆ¬fl¡øÓ¬ ˜ø˝√√˜±fl¡ºº
¬ıËp¡± ˜À˝√√˙ ˚±fl¡ fl¡À1 Œ¸ª±º
˜±ÀÔ Œ‡Î¬ˇ Ò1Ó¬ Œ¸±ø˝√√ Œ√ª±ºº
fl‘¡¯ûfl¡ ˘œ˘± ¬ı≈Á¡À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1º
¬Û≈Ì« fl¡±˜ ˝√√ø1 øfl¡ fl¡1¬ı Ú±1œºº
ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡˚˛ø˘ ˝√√ø1Àfl¡± ˜Ú Œˆ¬±˘º
Ê√±øÚ fl¡1U Ú1 ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¸‡œ ˝◊√µ≈˜Ó¬œ Œ¬ı±˘º
fl¡Ô±ºº ˝◊√µ≈˜Ó¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±Ì ¸ø‡ – ¬Û1˜ ÷ù´1 ŒÓ¬±˝√√±1 ¶§±˜œ – ˜±ÀÔ Œ‡Î¬ˇ Òø1 ’Ó¬À˚˛
fl¡±Ó¬1 fl¡1ø˚˛ÀÂ√ – ’±1 Œfl¡±Ú ˜±Ú ¸±øÒÀÓ¬ 1˝√√˘ – ¸ø‡ Ó¬±¬Û ŒÓ¬Ê√˝√

209
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
– ά◊ͬ˝√√, ά◊ͬ˝√√ºº
¸”Sºº
Œ√ªœ ¶§±˜œfl¡ ’Ó¬À˚˛ ø¬ıÚ˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚ fl¡U – øfl¡ø∞´û» ø‰¬M√√ ˙±ôL Œˆ¬˘º
¿fl‘¡¯û Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡ – ’±ø˘øe Ó≈¬ø˘ ∆¬ıͬ±ª˘ – ¬ÛœÓ¬ ¬ıÀ¶a¬ ˙1œ11 Ò”ø˘
Á¡±Î¬ˇ˘ – Œfl¡˙ ¬ı±g˘ – øÚÊ√ ˝√√Àô¶ fl¡¬Û”«1 Ó¬±•§”˘ ˆ≈¬?±ª˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± fl‘¡¯û ª±fl¡…˜‘ÀÓ¬Ú ¸±º
õ∂œÓ¬± õ∂¸iß ª√Ú± ¬õ∂̘…±˝√√ øõ∂˚˛— ˝√√ø1˜ƒºº
¸”Sºº
Œ√ªœ ¶§±˜œÓ¬ ˜˝√√±˜±Ú ˘øˆ¬À˚˛ – ’±øÓ¬ õ∂¸iߘ≈‡œ U˚˛± – ¿fl‘¡¯ûfl¡ õ∂̱ø˜
Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº Œ√ªœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ˝√√±˜±fl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó¬1n∏ ø√ÀÓ¬ – Ó≈¬U¬ ¸Ó¬… fl¡1˘– Ê√±øÚ
ø¬ı˘•§ Œ‰¬±øάˇ – ¤˝◊√ é¬ÀÌ ’±øÚ˚˛± Œ√ª – ˚±Àª ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ú±ø˝√√ Œ√‡≈
– Ó¬±Àª ¬ı±øάˇ õ∂ÀªÀ˙± Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈ ¸Ó¬… fl¡Àª Œ¬ı±˘˘≈ºº
fl¡Ô±ºº ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – ¬Û±¬Ûœ Ú1fl¡±¸≈À1 – Œ√ªÓ¬± ¸ªfl¡ øÊ√øÚÀ˚˛ – ¸¬ıı«¶§ ’±Ú˘
– ’±& Ó¬±À˝√√fl¡ ˜±ø1 – Œ√ªfl¡±˚« ¸±ÀÒ± – ¬Û±‰≈¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ’±ÀÚ±º¬
Œ√ªœ Œ¬ı±˘ºº
’– ¶§±˜œ ά◊ø‰¬Ó¬ fl¡˝√√˘ – ’±À· Œ√ªfl¡±˚« ¸±øÒ – Œ¸±ø˝√√ ˚±S±À˚˛ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
’±Ú˝√√ – ˝√√±˜≈ ŒÓ¬±˝√√±1 ¸Àe ‰¬˘¬ıºº
fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – Ó≈¬U“¬ ¶aœ Ê√±øÓ¬ – ˚≈Xfl¡ ¸˜À˚˛ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ·˜Ú ά◊ø‰¬Ó¬ ÚÀ˝√√ºº
Œ√ªœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ˝√√±˜±1 ¬ı√UÓ¬ ¸øÓ¬Úœ – ˝◊√¬ı±1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ’±øÚ Œfl¡±Ú ¶aœfl¡
Œ√ª¬ı– Ó¬±À˝√√ ¬ı≈Á¡À˚˛ Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈ fl¡√±ø‰¬ÀÓ¬± ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¸e Ú±ø˝√√ ‰¬±Î¬ˇ¬ıº

210
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – Ó≈¬U“ ˚ø√ ˝√√±˜±1 ¸Àe ‰¬˘¬ı – Ó¬ª ¸QÀ1 ¸±Ê√˝√ºº
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡¯û˜Àˆ¬…Ó¬… ˆ¬·ª±Úƒ Ê√·±√ Ú±1√ô¶√±º
:±Ó¬–øfl¡˘ ˆ¬ª±Úƒ ˆ¬±˚«…±ˆ¬øMê√¸ÀMê√±˝√√ øô¶ Œfl¡˙ª–ºº37ºº
fl¡Ô±ºº Ú±1√ ¸ÀSê±Ò˜±˝√√ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – Ê√±ÚÀ˘± – Ó≈¬U“¬ ¶aœfl¡ ˘±øάˇfl¡± – Œ√ª-fl¡±˚« ¸ª ¬Ûø1 1˝√√˘
– ŒÓ¬±˝√√±1 ˆ¬±˚«…±fl¡ ‰¬±È≈¬ ¬ı≈ø˘ÀÓ¬ ¸ª ø√ª¸ Œ·˘ºº
fl¡Ô±ºº ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ¶aœ ˚≈ÀÊ√ – Œ¸ Ú± ¬ı≈ÀÊ√38 – øfl¡ fl¡1¬ı – fl≈¡˜±1œfl¡
˝√√±Ó¬ ¤Î¬ˇ±˝◊√ÀÓ¬ ¬Û±1Àª Ú±ø˝√√ – Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ¤ ‰¬˘˝◊√ÀÂ√± – ŒSê±Ò Ú±ø˝√√
fl¡1ø¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û ’±øÓ¬ ¸QÀ1 – ˚±S± fl¡˚˛ ‰¬˘˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸˝√√¯∏«˜fl¡À1±» fl‘¡¯û– õ∂˚˛±Ì— øõ∂˚˛˚˛± ¸˝√√º
ÒÚ≈©ÜDZ1À‚±À¯∏Ì √˙ø√˙– õ∂fl¡•Û˚˛Úƒºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±U139 ÒÚ|œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
fl¡˚˛ø˘ ¬Û˚˛±Ú ˚√≈√1±˝◊√º
fl¡À1 ˙±1e ¸Àe øõ∂˚˛± ‰¬ø˘ ˚±˚˛ºº
¬Û√ºº
˙…±˜˘ ’e ¸≈1e ¬ÛœÓ¬¬ı±¸±º
ø¬ıÊ√≈√ø1 ά◊Ê√1 Úª ‚Ú ¬Û1fl¡±˙±ºº

37º ¬ ¬Û±. ˆ¬±˚«±ˆ¬øMê√-¸ÀMê√±í ø¸º ˆ¬±˚«±ˆ¬øMê√-¸ÀôL±¯∏œ 38º ø¶a ¬ı≈Á¡Àª Œ¸ ¬Û±. Ú±

Ê√≈√ÀÁ¡ 39º ˜±Î¬◊1

211
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’1n∏Ì ‰¬1Ì ˜ø?1 fl¡1n∏ Œ1±˘º

Ó¬±À˝√√ ˜ÀÊ√±fl¡ ˜Ú ˙ÇÀ1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û – ›ø˝√√ õ∂fl¡±À1 øõ∂˚˛± ¸ø˝√√Ó¬ õ∂˚˛±ÀÌ ‰¬Õ˘ÀÂ√ –40 Œ¸ ¸˜À˚˛ Ú±1√
’±ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº Ú±1√ Œ¬ı±À˘ºº
Œ˝√√ ˝√√À1 – ŒÓ¬±À˝√√“± ¸˜˜¶aœ-øÊ√Ó¬ ¬Û≈1n∏¯∏ – fl¡¬ıÀ˝√√± Ú± Œ√ø‡ – ˚≈Xfl¡ ¸˜À˚˛
¶aœfl¡ Œ‰¬±1À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±1 – Ó≈¬U“¬ Ê√·Ó¬ &1n∏ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˚˙ ·±˝◊√ – øÓ¬øÚ›
Œ˘±fl¡fl¡ Œ¬ıάˇ±À¤û± – ’±– ˝√√±˜±fl¡ ˘±Ê√ Œˆ¬˘ºº
fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – øfl¡ fl¡1¬ı – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚø˜M√√ – ¸Ó¬…ˆ¬±˜± õ∂±Ì
‰¬±Î¬ˇ˚˛ – ά◊øÚfl¡1 øÚ¬ı«g fl¡Ó¬ ¸˝√√¬ıºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û¡ – fl¡±˜±Ó≈¬1 ¬Û≈1n∏¯∏fl¡ ‹‰¬Ú ’ª¶ö± – ¶aœ Œ˚ ’±:± fl¡À1 –
Œ¸ ’ªÀ˙… fl¡ø1ÀÓ¬ ˘±À· – Œ¸ Œ˝√√±fl¡ – Œ¸ fl¡±˜1+¬Û Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ¬Û±È¬
– ›ø˝√√ ¡Z±ø1fl¡± ˝√√ÀôL ¶§ˆ¬±Àª ˜±¸ ‰¬±ø1fl¡ ¬ÛÔ – ¶aœ ∆˘˚˛± ˚±˝◊√ÀÓ¬
¬ı»¸1 √≈√˝◊√ ‰¬±ø1 ¬Û±ªª – ’ – Œ√ªfl¡±˚«… ˆ¬~ ¸Q1 ¸±Ò˘ – ¤fl¡
fl¡˜« fl¡1˝√√– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¬ ı±˝√√Ú ·1n∏άˇ ¬Û鬜1±Ê√ – Ó¬±À˝√√fl¡ ’±:± fl¡1˝√√
– Ó¬±À˝√√1 ¶®Àg ‰¬øάˇÀ˚˛ – ¸Q1 Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ˜±1˝√√º
¸”Sºº
˜≈øÚfl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ – ¿fl‘¡¯û øõ∂˚˛±fl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Ô±ºº ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – ˜≈øÚ ˆ¬~ fl¡˝√√˘ºº
Œ√ªœ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ˝√√±ø˜ÀÓ¬± ¬Û±Àª ˝√√±øͬÀÓ¬ ¬Û±1À˚˛ Ú±ø˝√√ºº

40º ¬Û±. ‰¬˘ÕÂ√

212
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬± qøÚ ¿fl‘¡¯û ¬ı±˝√√Úfl¡ ¶ú1˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ·1n∏άˇ ¬Û鬜1±Ê√ – ¸QÀ1 ’±ª ¸QÀ1 ’±ªº
Œù≠±fl¡ºº
’±À˝√√ ’±·Ó¬… ·1n∏Àάˇ± ÚQ± fl‘¡¯û— fl‘¡Ó¬±?ø˘–º
˜˜ ¶®g— ¸˜±1n∏˝√… Ê√ø˝√√ Œˆ¬Ã˜—41 √≈√1±˙˚˛˜ƒºº
fl¡Ô±ºº ·1n∏άˇ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ˝√√±˜≈ Ô±øfl¡ÀÓ¬ ŒÓ¬±À˝√√“± ¬Û±Àª Œ¬ıάˇ±ª¬ı – ’ – ˝√√±˜±1 fl¡Àg
‰¬øάˇ – ¬Û±¬Ûœ Ú1fl¡±¸≈1 ¬ ıÒ ø·˚˛±ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û ¸ˆ¬±À˚«… ·1n∏άˇ fl¡Àg ‰¬øάˇ – ¬Û1˜ ˘œ˘±À˚˛ ‰¬˘ø˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
õ∂±·ƒÀÊ√…±øÓ¬¯∏— Œ¸±í√√øÓ¬˚ÀªÚ Ê√±˚˛˚˛±º
¸≈¬ÛÌ«˜±1n∏˝√… ˚À˚à Ê√Ú±V«Ú–ºº
é¬À¬ÛÚ ¸•x±¬Û… ¬Û≈1— ¬ÛÀ1À˙±º
˜À˝√√±»¸Õª ˙∫1ª— ‰¬fl¡±1ºº
¸”Sºº
¿fl‘¡¯û ·1n∏άˇ¬ı±˝À√√Ú ¬ı±˚˛≈À¬ıÀ· fl¡±˜1+¬Û ¬Û±˝◊√ – ¬Û±∞´ûÊ√Ú… ÒıøÚ fl¡˚˛˘ –
Ó¬±À˝√√ qøÚ Ú1fl¡±¸≈1 Œ‡ø√ ’±ª˘ – ¿fl‘¡¯û Ó¬±À˝√√fl¡ ∆˚À‰¬ ¬ıÒ fl¡˚˛˘
– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
¬ Û˚˛±142ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº
‰¬˘ø˘ Œ·±øªµ ·1n∏άˇfl¡ fl¡Àgº
Ú1fl¡ ˜±ø1ÀÓ¬ fl¡˚˛ø˘ ¬õ∂ªÀgºº
¬ı±˚˛≈fl¡ Œ¬ıÀ· ‰¬˘ø˘ ¬Û鬜1±Ê√º
øÓ¬À˘Àfl¡ ¬Û±˚˛˘ fl¡±˜1+¬Û 1±Ê√ºº
41º Û±. ¬Û±¬Û— 42º ¬Û±. ·œÓ¬

213
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ù≈¬fl¡˘ ˙∫¬ ˝√√ø1 ¬ı±À1 ¬ı±À1º
qøÚ ˙Sn∏fl¡ Œˆ¬˘ ˝+√˚˛ ø¬ı√±À1ºº
Ê√±Ú˘≈ ’±ª˘ ˜±Òª Ò±˝◊√º
·1ÀÊ√ √±Úª ˚≈Xfl¡ ˘±˝◊√º
¸˜1fl¡ ¸±øÊ√ ¬ıÊ√±ª˚˛ ŒÏ¬±˘º
Ò1 Ò1 ˜±1 ˜±1 fl¡À1 ¬ıU Œ1±˘ºº
Ò±Àª ¸≈1 Ú1fl¡±¸≈1 1±ø·º
‡±G± ø٬DZª˚˛ fl‘¡¯ûfl¡ ˘±ø·ºº
˝√√ø1 Ȭ√DZ1˘ ˙±1e øˆ¬øάˇº
¬ıø1‡˘ ¬ı±Ì ∆√Ó¬…fl¡À˝√√“± ø¬Ûøάˇºº
fl¡±È¬˘ fl¡±U fl¡g fl¡1 ø˙1º
˜±1˘ ˝√√ø1 ¸ª √±Úª ¬ıœ1ºº
Œ¬Ûø‡ ¬Û˘±ªÓ¬ ’¬Û1 ’¸≈1º
¬ı±Ì õ∂˝√±ø1À˚˛ Œ˜±1˘ ˜”1ºº
Œfl¡±À¬Û ‰¬Sê Œé¬ø¬Û Ê√·iß±Ôº
fl¡±È¬˘ √±1n∏Ì Ú1fl¡ ˜±Ôºº
Œ√ø‡ Œ√ªfl¡ ά◊Â≈√fl¡ ¬ıU˘√º
¬ı±Àª √≈√µ≈øˆ¬ ¬ıø1¯∏˚˛ Ù≈¬˘ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚±√ª fl¡À1 ¬ıU¬Œ1±˘º
¸±˜±øÊ√fl¡ ¸ª ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº

¸”Sºº
Œ¸ ¸≈1 – Ú1fl¡fl¡ ˜±ø1fl¡U“ – ¿fl‘¡¯û ˚˙ ¸±Ò˘º Œ√ø‡ Œ√ª¸ª ’±ÚÀµ
√≈√µ≈øˆ¬ ¬ıÊ√±˝◊√ – Ê√˚˛ fl‘¡¯û Ê√˚˛ fl‘¡¯û Œ¬ı±ø˘ – ø˙À1 fl≈¡¸≈˜ ¬ı1ø¯∏˘º ¿fl‘¡¯û¡
¸ˆ¬±À˚«… ’±ÚÀµ 1˝√√˘ºº

214
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± ª¸≈˜Ó¬œ Œ¬ÛÃS— ¬Û≈1– ¸—¶ö±¬Û… ’±RÊ√—º
øª˘¬ÛôLœ Ó¬√± fl‘¡¯û— ÚQ± Œõ∂±ª±‰¬ √≈√–ø‡Ó¬±ºº
¸”Sºº
Ú1fl¡ ¬Û≈S ¬ıÒ Œˆ¬˘ – Œ√ø‡ ¬ı¸≈˜Ó¬œ – ¬Û1˜ ¸ôL±À¬Û – Ó¬±À˝√√fl¡ ¬Û≈S
ˆ¬·√M√ ø˙qfl¡ ’±· fl¡ø1 fl¡U“ – fl‘¡¯û √1˙Ú øÚø˜M√√ ∆˚À‰¬ ‰¬˘ø˘ – ’±À˝√√
Œ˘±fl¡±˝◊√/ Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±U143 ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
ø¬Ûά◊fl¡44 ¸˜œ¬Û ‰¬À˘ ˜±˝◊√ – ˝√√ø1 √1˙ÀÚ ‰¬À˘ ˘±˝◊√ºº45
ø˙q ¸À˜ ¬ı¸≈˜Óœ – ˘U ˘U ·øÓ¬ Ò±˝◊√ºº46
¬Û√ºº
¸≈Ó¬fl¡ ¸ôL±À¬Û Ó¬Ú≈ Œˆ¬ø˘ ˝}√±¸±º
Œ˘±Ó¬Àfl¡ Œ˘ø¬ÛÓ¬ ˜≈‡ ŒÙ¬±Ç±À1 øÚù´±¸±ºº
¶§±˜œfl¡ fl¡1n∏ ¬Û±Àª ¬Û1̱˜º
fl¡˝√√Ó≈¬ ˙Ç1¬ ·øÓ¬ ˜øÓ¬ Œ˜ø1 1±˜47ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ø˙q ¸À˜ ¬ı¸≈˜Ó¬œ ’±ø¸ fl¡U“ – ¿fl‘¬¯ûfl¡ ¬Ûø1 ¬Û1̱ø˜ – fl¡1˚≈øάˇ
Œ¬ı±˘˘ºº
¬ı¸≈˜Ó¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ ¿fl‘¬¯û – Œfl¡±øȬ Œfl¡±øȬ ¬ıËp¡±ÀGù´1 – ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1n∏À¯∏±M√√˜
– Ó≈¬U“¬ Ê√·Ó¬&1n∏ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Œ^±˝√√ fl¡ø1 – ¬Û±¬Ûœ ¬Û≈S Ú1fl¡ – øÚÊ√ ¬Û±À¬Û
Ú±˙ ∆·˘ – Ó¬±˝√√±fl¡ ¬Û≈S – ›ø˝√√ ˆ¬·√M√ Ú±øÓ¬fl¡ – ŒÓ¬±˝√√±1 ¬Û±Àª ¸˜¬Û«˘
– Ó¬±À˝√√fl¡ 1鬱 fl¡1˝√√ – ˝√√±˜±1 ¸ôLøÓ¬ 1À˝√√±fl¡ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1Ì ¬ÛÇÀÊ√
fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ – ’ˆ¬À˚˛ õ∂¸±√ ˜±À·± Œ·±¸±ø¤ûºº
43º ¬Û±. ˜±Î¬◊1 ÒÚ¿ 44º ¬Û±. ø¬Û˚˛≈fl¡ 45º ¬Û±. ˜±˝◊√ 46º ¬Û±. ˚±˚˛ 47º ¬Û±. ·øÓ¬
Œ˜ø1 1±˜

215
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ¬ı¸≈˜Ó¬œ – ¬ıUÓ¬ ø¬ı˘±¬Û ¿fl‘¬¯ûfl¡ ’±· fl¡˚˛˘ – ‹‰¬Ú fl¡±1n∏Ì…
¬ı±Ìœ qøÚ – Ú±1±˚˛Ì – ¬ı¸≈˜Ó¬œfl¡ ’±ù´±¸ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¬¯û Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬ı¸≈˜Ó¬œ – ŒÓ¬±À˝√√± Ó¬±¬Û ŒÓ¬Ê√˝√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û≈S Ú1fl¡±¸≈1 ˆ”¬ø˜fl¡
ˆ¬±1 Œˆ¬ø˘ – Œ¸ øÚø˜ÀM√√ ˝◊√˝√±fl¡ ˜±ø1 – ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1 ”√1 fl¡˚˛˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1
¬ı‰¬ÀÚ ›ø˝√√ ˆ¬·√M√ ø˙qfl¡ fl¡±˜1+¬Û ¬Û±ÀȬ 1±Ê√± ¬Û±Ó¬¬ıº Ó≈¬À˝√√“±¬ø‰¬ôL± Ú±ø˝√√
fl¡1ø¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿fl‘¡¯û ¬ı≈¸˜Ó¬œfl¡ ’±ø˘øe ’±ù´±ø¸À˚˛ ’ÀôL¯∏¬Û≈1 õ∂Àªø˙ fl¡À˝√√“±
– ˆ¬·M√√fl¡ 1±Ê√… ’øˆ¬À¯∏fl¡ fl¡˚˛˘ – Œ¯∏±Î¬ˇ˙ ˝√√±Ê√±1 fl¡Ú…± Ó¬±À˝√√1 ¬
ı±ø1 ¬Û±˝◊√ – ¡Z±1fl¡±¬Û≈1 ¬Ûͬ±ª˘ – ’ø√øÓ¬fl¡ fl≈¡G˘ – ¬ı1n∏Ìfl¡ Â√S√ –
˜øÌ ¬Û¬ı«Ó¬ ∆˘˚˛± – ·1n∏άˇfl¡ fl¡Àg – ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¸À˜ ¶§·«fl¡ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡
‰¬˘˘ºº
Œù≠±fl¡ºº¬¬
Ó¬Ó¬– ¶§·«¸… øÚfl¡È¬— √‘√©Ü3±¬ı± fl‘¡À¯û± ˜≈√±˚≈Ó¬–º
√ÀÒÆà ˙∫— ¬Û±∞´ûÊ√Ú…—48 ˝√√¯∏«˚˛Ú ø√øª Œ√ªÓ¬±–ºº
¸”Sºº
’¸≈1 Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ˜±ø1 – ¿fl‘¡¯û ¶§·«fl¡ ¸˜œ¬Û ¬Û±˝◊√ – ¬Û1˜±ÚÀµ
˙∫ÒıøÚ fl¡˚˛˘º ÒıøÚ qøÚ Ê√±Ú˘ – Œ√ªÓ¬±¸ª – ’±– ˝√√±˜±1 ¶§·«fl¡
˘±ø· – ¿fl‘¡¯û ’±ª˘ – ¬Û1˜ ˝√√ø1À¯∏ – Ê√˚˛ Ê√˚˛ Œ¬ı±ø˘ – √≈√µ≈øˆ¬ ¬ıÊ√±˝◊√
– ø˙À1 fl≈¡¸≈˜ ¬ı1ø¯∏˘49º¡ Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ø¬Ûά◊Ó¬ ¬Û≈Â√Ó¬ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¶§±ø˜ – ›ø˝√√ Œfl¡±Ú ¶ö±Ú ¬Û±ªÀ˘± ˝√√±˜ – Œ˚ √≈√µ≈øˆ¬ ¬ıÊ√±˝◊√ –
fl≈¡¸≈˜ ¬ıø1À¯∏ – ¤¸ª Œfl¡ – ˝√√±˜±fl≈¡ ¬Ûø1‰¬˚˛ fl¡1±ªºº
48º ¬Û±. ¬Û±∞´ûÊ√Ú…– √ÀÒà ˙∫—º √ÀÒà ˙∫— ¬Û±∞´ûÊ√Ú…– 49º ¬Û±. ¬ıø1¯∏˘º ¬ıø1ø¯∏˘

216
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº¡¡
fl‘¡¯û– õ∂±˝√√ øõ∂˚˛±— ¬Û˙… ˝◊√˜±˜•⁄±ªÓ¬œ¬Û≈1œ˜ƒº
’±·Ó¬±– Œ√ªÓ¬± ¤ô¶±— ˜±— Œ√øª ø√√‘é¬˚˛±ºº
fl¡Ô±ºº ¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œ√øª – Ó≈¬U¬ Ú±ø˝√√ Ê√±Ú˝√√ – ›ø˝√√ ’•⁄±ªÓ¬œ ¬Û≈1œ – ›ø˝√√ Œ√ªÓ¬±¸ª
˝√√±˜±fl¡ Œ√ø‡ÀÓ¬ ’±ª˘ – Œ√À‡± – ›ø˝√√ ‹1±ªÓ¬ fl¡Àg ¬ı±¸ª øÔfl¡
– ά◊øÚfl¡1 ˜˝√√±Õ√˝◊√ ›ø˝√√ ˙‰¬œ – ¤¸ª ø√·¬Û±˘ – ø¸X ø¬ı√…±Ò1ºº
Œ√ªœ ¬Û≈Ú≈ ¬Û≈‰¬˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ – Œ˚ ø¬ı˜±Úfl¡ ά◊¬ÛÀ1 ¬õ∂fl¡±˙ fl¡Õ1ÀÂ√ – ›ø˝√√ Œfl¡±Ú ¬ı‘鬺
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ Ú±ø˝√√ Ê√±Ú˝√√ – ˚±À˝√√1 øÚø˜M√√ ˜±øÚÚœ ˝√√˚˛±Â√– Œ¸ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
Ó¬1n∏ ›ø˝√√/
Œ√ªœ ˝√√¯∏«˜±˝√√ºº
’ – ˝√√±˜±1 ˜ÀÚ±1Ô ¸±Ù¬˘ ∆ˆ¬˘ – ›ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û≈©Û Òø1À˚˛ –
¸øÓ¬Úœ¸ªfl¡ ˜±ÀÊ√ – ˘±¸À¬ı˙ fl¡ø1 Œ¬ıάˇ±ª¬ı – Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ¸Q1 fl¡1n∏ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬Àfl¡ÃÓ≈¬fl¡± √‘√©Ü3±ª± ˝◊√f ’±·Ó¬… ¸±√1˜ƒº
Œ√±ˆ«¬…±— Œ√ª± ¬Ûø1Ó¬…Ê√… Ê√·±√ ˜Ò≈1— ª‰¬–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˝◊√f ’±ø¸fl¡U – Œ·Ã1Àª fl‘¡¯ûfl¡ Ò1˘ – ˙‰¬œ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡
’±ø˘øe – ¸Ó¬fl¡±1 fl¡˚˛˘ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¿fl‘¡¯û – ¬Û±¬Ûœ Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ˜±ø1 – ˝√√±˜±fl¡ fl‘¡Ó¬±Ô« fl¡˚˛˘ – ¬ı±1 ¬ı±1
Ó≈¬U“¬¡ ά◊X±1 fl¡1˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ &Ì qÊ√À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ Œõ∂À˜ Œ˘±Ó¬fl¡ Á≈¡1Àª – ˝◊√f¡Œ˜ÃÀÚ 1˝√√˘ºº

217
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
’ø√øÓ¬— ˜±Ó¬1— ¬Û(±» ¸ˆ¬±À˚«…± Ê√·√œù´1–º
õ∂̘… Œ√ª˜±ÀS˝√√√±√˜‘Ó¬¶⁄±øªfl≈¡GÀ˘ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û ˝◊√f ¸ø˝√√Ó¬ – ’ø√øÓ¬ ˜±Ó‘¬fl¡ õ∂̱˜¬fl¡À˚˛ fl¡U“ ’˜‘Ó¬
fl≈¡G˘¡Œ√±À˝√√± øÚÀª√˘ – ˙‰¬œ ¸ø˝√√Ó¬ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ’ø√øÓ¬ ˙±qfl¡ Ê√±Ú≈¬Û±ø1
õ∂̱˜ fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ¸± Œ√ªÊ√ÚÚœ fl‘¡¯û— ˜Q± ˜À˝√√ù´1˜ƒº
¬ıX±?ø˘7«¡¡¡·iß±ÔdÀӬà Œ√ªœ ˜ÀÚ±√ÀÒºº
¸”Sºº
’ø√øÓ¬ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ ÷ù´1¡Ê√±øÚÀ˚˛ – ∆˚À‰¬ Ó≈¬øÓ¬ ’±1y˘¬– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
¬Û˚˛±1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√·Ó¬ øÚª±¸±º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ’¸≈1 ø¬ıÚ±˙±ºº
Ê√˚˛ ŒÂ√√fl¡ ˆ¬ª ¬Û±˙±º
Ê√˚˛ Ó¬±1fl¡ øÚÊ√ √±˙±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ÷ù´1 ˜≈1±ø1º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ’¸≈1 ¸—˝√√±ø1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˙±1eÒ±1œº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬ıËp¡50 ’øÒfl¡±1œº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√·Ó¬fl¡ Ò±Ó¬±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬Û±Ó¬fl¡ ‚±Ó¬±º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˆ‘¬Ó¬…fl¡ S±Ó¬±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˜≈fl≈¡øÓ¬ √±Ó¬±ºº
50º ¬Û±. ¬ıËp¡± ’øÒfl¡±1œº ¬ıËÊ√ ’øÒfl¡±1œ

218
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚±√ª 1±˜±º

Ê√˚˛ Ê√˘Ò1 Ó¬Ú≈ ˙…±˜±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬Û”1˜ ˜Úfl¡±˜º
Ê√˚˛ ˆ¬ª Ó¬±1fl¡ Ú±˜ºº
fl¡1n∏ fl¡1n∏̱ ˚√≈√1±˝◊√º
Œ˘À˘“± ˙1Ì Ó≈¬ª± ¬Û±˝◊√ºº
¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏¬ fl¡1n∏ S±Ì±º
Ó≈¬ª± ø¬ıÀÚ ·øÓ¬ Ú±ø˝√√ ’±Ú±ºº
ˆ¬ª ¬¬ıgÚ Œ‰¬±Î¬ˇ Œ˜ø1º
fl¡1n∏ ›ø˝√√ Ó≈¬øÓ¬ fl¡1 Œ¯∏±øάˇºº
fl¡˚˛ø˘ ¬Ûø1 ¬Û1̱˜º
¬¸ªø˝√√ Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜ºº
Œù≠±fl¡ºº
’ø√Ó¬…± ÷ù´1:±Ú— øÚ˙˜… ˜Ò”¸”√Ú–º
Œ˜±˝√√Ú±Ô«— øÚÊ√˜±˚˛±— Ó¬M√√±Úƒ Ê√Ú Œ˜±˝√√Úœ˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ’ø√øÓ¬fl¡ ÷ù´1 :±Ú Œ√ø‡À˚˛ – ∆¬ı¯ûªœ˜±˚˛± ø¬ıô¶±ø1 –
’ø√øÓ¬fl¡ ˜Ú Œ˜±ø˝√√Ó¬ fl¡ø1À˚˛ – ¿fl‘¡¯û¡ fl¡1À˚±ø1 – õ∂̱˜ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬± – Ó≈¬U“¬ ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ Œ√ªÓ¬± – ’±˜±fl¡ ¸¬ıı«Ô± ’±˙œ¬ıı«±√
fl¡1ø¬ıºº
¸”Sºº
’ø√øÓ¬ qøÚ fl¡U“ – ¬Û1˜ ¸fl¡1n∏Ì ø‰¬ÀM √ – fl‘¡¯ûfl¡ ·À˘ Òø1 fl¡U“
– ¬ı≈ø˘ÀÓ¬ ˘±·˘ºº
’ø√øÓ¬ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬Û≈Ó¬± – Ó≈¬U“¬ ø‰¬1?œª ˝√√ª – ˝√√±˜±fl¡ ¬ı1√±ÀÚ Œ√ªÓ¬±-’¸≈À1 ŒÓ¬±˝√√±fl¡
øÊ√ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±1ªº

219
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û Œ√ªœÓ¬ ø¬ı√±˚˛ fl¡˚˛˘ – ¬ı1n∏Ìfl¡ Â√S√–˜øÌ ¬Û¬ı«Ó¬ – ˝◊√ffl¡
˝√√±ÀÓ¬ ¸˜m«˘º Œ√ªÓ¬± ¸ªÓ¬ ø¬ı√±˚˛ fl¡ø1 fl¡À˝√√“± – Ú±1√ ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¸ˆ¬±À˚«…
¬Ûø1ªøM√√« ∆˚À‰¬ ‰¬˘˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ˚øÓ¬ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
˘œ˘±·øÓ¬ ˚±˝◊√ – ˆ≈¬ªÚ ˆ”¬˘±˝◊√ – ˜Ò≈1 ˜”1n∏øÓ¬ ˜≈1±ø1º
˘˚˛˘±À¸ ‰¬À˘ 1Àe – ¸Àeø˝√√ ¬ı1Ú±1œº
¬Û√ºº
ά◊À1 ¬ıÚ˜±˘± ˜±øÌfl¡ ˜øÌ
¬ı˚˛Ú ˝◊√¯∏Ó¬ ˝√√±¸±º
Úª Ê√˘Ò1 Œ˙±øˆ¬Ó¬ Ó¬Ú≈
¬ÛœÓ¬ ’•§1n∏ ˆ¬±¸±ºº
¬Û√-¬ÛÇÊ√ ˜ø?1 Ê√˘51
¬Û~ª ¬Û1fl¡±˙±º
ˆ¬fl¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ Œ˝√√Ó≈¬ˆ¬À˚˛± ’ªÓ¬±1
fl¡˝√√Ó≈¬ Œfl¡˙ª √±¸±ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ˜Ò≈1 ˜”1n∏øÓ¬¬¬¿fl‘¡¯û – ¬Û1˜ ˘œ˘±·øÓ¬ – ¶§·«¬ı±¸œfl¡ ˜Ú Œ˜±ø˝√√
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ‰¬˘˘º Ó¬√ÚôL1 – Œ˚ fl¡Ô± Œˆ¬˘¬– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ò‘Q± ªÀ¶a ¬ÛøÓ¬—õ∂±˝√√ ¸Ó¬œ Œ1±¯∏ ¸˜±øi§Ó¬±º
$¡ ˚±ø¸ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Q— Ú±Úœ˚˛ ˜Ò≈¸”√Úºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – fl‘¡¯ûfl¡ ¬ÛœÓ¬ ¬ıÀ¶a¡ Òø1 fl¡À˝√√“± – ˜˝√√±ÀSê±Ò
51º ¬Û±. ˜ø?1 Œˆ¬±À˘

220
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
√U˚˛± Œ¬ı±˘˘ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – Ó≈¬U“¬ ˆ¬~ ¸Ó¬… fl¡˚˛˘ – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ú±˘˚˛± – Ó≈¬U“¬ fl¡±˝√√±
˚±ª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ø‰¬M√√ ¬ı≈Á¡À˚˛ Ú±ø˝√√º
fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛¡– ˝√√±˜≈ ø¬ıÀ‰¬±1˘ – Œ√±¯∏ Ú±ø˝√√ Ò1ø¬ı – [Ú±1√fl¡ Œ¬ı±˘] Œ˝√√
Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – Ó≈¬U“¬ ¸QÀ1 ˚±ª – ˝◊√fÓ¬ Œ‡±øÊ√ – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬ı‘é¬ – øõ∂˚˛±fl¡
øÚø˜M√√ ¸Q1 ’±Ú ø·˚˛±º
¸”Sºº
fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ Ú±1√ ‰¬ø˘ ø·˚˛± – ˝◊√ffl¡ Œ¬ı±˘ºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œ√ª1±Ê√ – ¿fl‘¡¯û ŒÓ¬±˝√√±Ó¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Œ‡±Ê√˘ – ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ øÚø˜M√√
– Ê√±øÚ ¸Q1 ø√˚˛± ¬Ûͬ±ªº
¸”Sºº
Ú±1√fl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ – ¬Û1˜ ŒSê±Ò ˝√√˚˛± – ˙‰¬œ ά◊M√1 Œ√˘˝√√ºº
˙‰¬œ Œ¬ı±˘ºº
’– ’ˆ¬±·… fl¡¬Û±˘ – ˝◊√f±Úœ ˙‰¬œfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ fl¡Ô±fl¡ ˜±Ú≈¯∏œ
¸Ó¬…ˆ¬±˜± – ø¬ÛøgÀÓ¬ ¸±Ò Œ·˘º Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – Œ¬ı±˘ ø·˚˛± – ˚Àª ’ÀÚfl¡
¬Û≈Ì… fl¡˚˛ fl¡U“ – ’•⁄±ªÓ¬œfl¡ ’øÒfl¡±ø1Ìœ ˝√√˚˛ – ŒÓ¬Àª ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬ Ûø1Ò±Ú
fl¡ø1ÀÓ¬ ¬Û±Àª – ˝√√±˜±1 ¬ Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝◊√Àf ø√ÀÓ¬ ¬Û±1À˚˛ Ú±ø˝√√ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œ√ª1±Ê√ – Œ√ª¶aœfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øfl¡ ˜ÀÓ¬ ø√ÀÓ¬ ¬Û±ø1 – ¶aœfl¡ fl¡Ô±
fl‘¡¯ûÀÓ¬ ø¬ıø√Ó¬ – Œ¬ı±˘ ø·˚˛± Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ú±1√d Ó¬ÀÓ¬±˝√√Àˆ¬…Ó¬… ˆ¬·ª±Ú±˝√√ Œfl¡˙ª˜ƒº
˝◊√f±Ú…± ¬ıøâÓ¬— ˚» Ó¬» ¸¬ıı«˜ªJ«˚˛»ºº

221
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Ú±1√ ¬Ûø1ªøM√√« ’±ø¸ fl¡U“ – ˙‰¬œ Œ˚ Œ¬ı±˘˘ – fl‘¡¯û ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡
’±& ¸ª fl¡˝√√˘ºº
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ øÚø˜M√√ Ó≈¬U“ ¬ Ûͬ±ª˘ – ˝√√±˜≈ ¬ıøάˇ ˘±Ê√ ∆ˆ¬À˘±
– ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ ¬ıUÓ¬ ·±ø˘ ¬Û1±ª˘ ˜±S – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ Ú±˜ qøÚ ˙‰¬œ
ŒSê±ÀÒ Œ¬ı±˘˘ – ’– Œfl¡±Ô±fl¡ ˜±Ú≈¯∏œ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – ˙‰¬œfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
ø¬ÛøgÀÓ¬ ˝◊√26√± fl¡˚˛˘ – ’ˆ¬±·… fl¡¬Û±˘ – ˚ª Ó¬¬Û Ê√¬Û ’±‰¬ø1 Ê√ij±ôLÀ1
’•⁄±ªÓ¬œfl¡ ’øÒfl¡±ø1Ìœ ˝√√˚˛ – Ó¬ª ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û±ª¬ı Œ¬ı±˘ ø·˚˛±º Œ˝√√
fl‘¡¯û – Œ√ªœfl¡ øÒ!¡±1 qøÚÀ˚˛ ˝+√˚˛ √À˝√√ – ˝√√± ˝√√± øfl¡ Œˆ¬ø˘/
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ qøÚ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – Œfl¡±À¬Û fl¡•Û˜±Ú U˚˛± Œ¬ı±˘˘ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ – ˝√√±˜±fl¡ fl¡√øÔ«ÀÓ¬ Ó≈¬U“¬ ’±Ú˘ – √±Úªfl¡ Œ¬ıȬœ ˙‰¬œ – Ó¬±À˝√√fl¡
‰¬±È≈¬ fl¡˚˛ – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ŒÚª¬ı – ’ – øÒ!¡±1¬ Œ˝√√±fl¡ – Œ˝√√ õ∂±ÌÚ±Ô fl¡±À˝√√fl¡
ˆ¬˚˛ øÔfl¡ – ¸QÀ1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ’±Ú ø·˚˛±º
Ú±1√ Œ¬ı±˘ºº
’± – Œ√ªœ ˆ¬~ fl¡˝√√˘ – ¿fl‘¡¯û ¸Q1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ’±Ú˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˚˛±– ª‰¬Ú— fl¡?À˘±‰¬Ú–º
Ê√˝√±1 ¸˝√√¸± ·Q± ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó¬1n∏— ˝√√ø1–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¿fl‘¡¯û øõ∂˚˛±fl¡ ¬ı±fl¡… qøÚÀ˚˛ – Ó¬M√√fl¡±À˘ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ ¸˜œ¬Û
‰¬±ø¬Û – ¸˜”ø˘ ά◊¬Û±ø1 ’±Ú˘º Œ¬Ûø‡ 1‡œ˚˛±¸ª Œfl¡±˘±˝√√˘ fl¡À˚˛
Œ¬ı±˘˘ºº
1‡œ˚˛±¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ fl‘¡¯û – ˙‰¬œfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚÀÓ¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1 Œfl¡±Ú Œ¬ıª˝√√±1º

222
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ 1‡œ˚˛±¸ª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ˙‰¬œÓ¬ fl¡˝√√ø·˚˛± – ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚ˚˛±
˚±˝◊√ – ’ª ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – 1±À‡±fl¡ ’±ø¸˚˛±º
¸”Sºº
qøÚ 1‡œ˚˛±¸ª – ˝◊√f ˙‰¬œfl¡ õ∂̱ø˜ fl¡˝√√˘ºº
1‡œ˚˛±¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜±Ó¬± ˙‰¬œ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó¬1n∏ – ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¬ı1±˝◊√ fl¡ø1À˚˛
– ¶§±˜œfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ˝√√ø1 øÚ˚˛± ˚±˝◊√º Ê√±øÚ Œ˚ ˚≈ª±˝◊√ Ó¬± fl¡1˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
¬Û±ø1Ê√±Ó¬¸… ˝√√1Ì— øÚ˙˜… fl≈¡ø¬ÛÓ¬± ˙‰¬œº
¬ÛøÓ¬— ¬Û≈1µ1— õ∂±˝√√ øÒfl¡ƒ¡ Ê√ij Ó¬ª ªø<√Ì–52ºº
¸”Sºº
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì qøÚ – ˙‰¬œ Œfl¡±À¬Û ¬Û≈1µ1fl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
˙‰¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ – Ó≈¬U“¬ ø¬ı√…±˜±Ú Ô±øfl¡ÀÓ¬ – ˝√√±˜±fl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˜±Ú≈¯∏œ
øÚ˚˛± ˚±˝◊√ – ’– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ øÒ!¡±1 øÔfl¡ – ¬ı<Àfl¡± øÒ!¡±1 1À˝√√±fl¡ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ˝◊√ffl¡ ’±À· ¬ıUÓ¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – √≈√‡ Œ‰¬±Î¬ˇ˝√ – ˝√√±˜±fl≈¡ ’±& ¡fl‘¡¯û Œfl¡±Ú ˝√√˚˛ – Ó¬±À˝√√fl¡ øÊ√øÚ
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¤‡ÀÚ ’±Ú¬ı – ø‰¬ôL± Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ıº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – ˝◊√f ¬Û1˜ õ∂±1Ày ¸±øÊ√ – ÒÚ≈-˙1 Òø1fl¡U“ – Œ√ª¸ª ¸ø˝√√Ó¬
– ˙‰¬œ ¸˜øi§ÀÓ¬ ‹1±ªÓ¬ fl¡Àg – Œ‡ø√ ’±ª˘º
Œù≠±fl¡ºº
·Q± ¸S±øÊ√Ó¬ ¸”Ó¬±— Œõ∂±¬ı±‰¬ fl≈¡ø¬ÛÓ¬± ˙‰¬œº
52º ¬Û±. ......õ∂±˝√√ øÒ·d Ó¬ª ø¬ıSꘘƒ

223
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ŒÚ¯∏…ø¸ Q—¡¬Û±ø1Ê√±Ó¬— øfl¡—Ú≈ ¬ı<ÒÀ1 ø¶öÀÓ¬ºº
˙‰¬œ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ¸S±øÊ√Ó¬fl¡ fl≈¡˜±1œ – Ó≈¬U¬¡˜±Ú≈¯∏œ U˚˛± – ˝√√±˜±1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚ˚˛±
˚±ª – ’– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ’ˆ¬±·… ø˜˘˘ – ˚ª ¬ı<Ò1fl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ¸¬ı—À˙ Ú±ø˝√√
˜±1¬ı – Ó¬ª ¸QÀ1 ¬Û±ø1ʱ√Ó¬ Œ‰¬±Î¬ˇ˝√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ∆˚‰¬Ú ·1Ê√˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ’±À˙±ª±1œºº ‡1˜±Ú
ÒËn∏—ºº
˜±Ú≈¯∏œ ¸±˝√√¸Ú ‹‰¬Ú ŒÓ¬±˝√√±ø1
˝√√1ø˘ fl≈¡¸≈˜ ˝√√±˜±ø1ºº
¬Û√ºº
¶§±˜œ¡¬Û≈1µ1 ¬ıœ1 ¬ı<Ò1
’±‰¬ôL ∆√Ó¬… ’ôLfl¡±1œº
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó¬1n∏ Œ‰¬±Î¬ˇ˝√ Œ˜ø1
1±‡À˝√√± Ê√œªÚ fl≈¡˜±1œºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¶§±˜œ ˜±Òª ˜±Ú≈¯∏
fl¡˚˛ø˘ ·1¬ı Ó¬±À˝√√ ˘±˝◊√º
¬ı±¸ª ’±À· Œ¸ø˝√√ Œfl¡±Ú Œ˝√√±˝◊√
fl¡1n∏ ˙‰¬œ ‹‰¬Ú ¬ı1±˝◊√ºº
˙‰¬œ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¶§±˜œ ˜±Òªfl¡ fl¡Ô± ˝√√±˜≈ ¸ª Ê√±øÚ – ›ø˝√√
Œ·±¬Ûœø¬ıȬ±˘ Œ·±¬Û±˘ – ά◊øÚfl¡1 ’±& Œ·±fl≈¡˘fl¡ ¶aœ¡ Ú±ø˝√√ 1˝√√˘ –
Œ√À‡± fl¡—¸fl¡ √±¸œ fl≈¡¬ı≈Ê√œ Ó¬±À˝√√fl¡ ˝√√±Ó¬ ¤Î¬ˇ±ª˘ Ú±ø˝√√ – Ó¬±À˝√√fl¡
’±1 øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ‹‰¬Ú ’Ú±‰¬±1œ – fl‘¡¯ûÓ¬ ·¬ıı« fl¡˚˛fl¡À˝√√“± – ˝√√±˜±fl¡
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚ˚˛± ˚±ª – ’ – ¬ı√<Ò1Ó¬ ¸¬ı—À˙ Ú±˙ Œˆ¬ø˘ – Ê√±Ú¬ıºº

224
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… ·¬ıı«ª±fl¡…— ¸± ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ˝√√ø1øõ∂˚˛±º
Œfl¡±À¬ÛÚ fl¡ø•ÛÓ¬ªÓ¬œ ˙‰¬œ˜±ˆ¬±¯∏… ¬ ıâøÓ¬ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
’±Àª ˝◊√f±Ìœ – Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ – ˝√√±˜±1 ¶§±˜œ – ˚±À˝√√1 Ú±˜ ¸≈˜ø1ÀÓ¬
– ˜˝√√± ˜˝√√± ¬Û±¬Ûœ¸ª ¸—¸±1 øÚô¶À1 – Ó¬±À˝√√fl¡ ’Ó¬Àª øÚµ± fl¡1˝√√ –
’À˚˛ øÚ˘±øÊ√Úœ– ˜ø1ÀÓ¬ ÚÊ√±Úª – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¶§±˜œ ˝◊√ffl¡ fl¡Ô± fl¡ø˝√√ÀÓ¬
‚‘̱À¸ ά◊¬ÛÀÊ√ – Œ√À‡± ’•⁄±ªÓ¬œfl¡ ˚Ó¬ Œ¬ı˙…±– ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¶§±˜œfl¡ Œ¸
Ú±ø˝√√ ’±∞I◊˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¶§±˜œ fl¡˚˛ø˘ øfl¡ – Œ·ÃÓ¬˜ Ÿ¬ø¯∏fl¡ ˆ¬±˚«± ’˝√√˘…±
– Ó¬±À˝√√fl¡ ˜±˚˛± fl¡ø1 fl¡U“ – Ê√±øÓ¬ w©Ü fl¡˚˛˘ – Ó¬øißø˜ÀM√√ ¸ª ˙1œ1
Ϭ±øfl¡ – Œ˚±Úœ √±· Œˆ¬˘ – ’À˚˛ ¬Û±˜1œ – ‹‰¬Ú ˝◊√ffl¡ ˝√√±˜±fl≈¡ ’±À·
¬ ı‡±Ú˝√√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ∆˚À‰¬ ¬ı⢠– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±153ºº Ó¬±˘ ‡1˜±Ú
ÒËn∏—ºº
¬Û±˜1œ ˝√√ø1Àfl¡± fl¡1ø¸ ¬ıάˇ±˝◊√
’±Ê√≈√ ‰¬1Ì ¬ÛÇÊ√-1Ê√ ¬Û1ø˙
·±1 Œ√ø¸ fl¡øÓ¬ ˘±˝◊√ºº
¬Û√ºº
›ø˝√√ Ê√·Ó¬ &1n∏ ¬ıËp¡± 1n∏^ fl¡1n∏
¬Ûø1 ¬Û1̱˜ ˚±˝√√±ø1º
∆fl¡ÀÂ√ √±¸œ ˙‰¬œ ‹À‰¬ ¶§±˜œfl¡ fl¡1n∏
fl¡µ˘ ¬ı˚˛Ú ŒÚ˝√√±ø1ºº
˚±À˝√√ Ú±˜ &Ì ¬Û±˝◊√ ¬Û±¬Ûœ Ó¬À1
53º ¬¬Û±. 1±· Œ¬ı˘’±˘

225
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ˆ¬fl¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ ø˜˘±Àª¡º

‹À‰¬ Œ·±øªµfl¡ øÚµ¸ ¬ Û±˜1œ
˙Ç1 fl¡˝√√ ˝√√ø1 ¬Û±Àªºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
‹À˚˛ √±Úªfl¡ Œ¬ıȬœ ˝◊√f±Úœ – ˝√√±˜±ø1 ’±& ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’Ó¬Àª ¬ıάˇ±˝◊√ –
˝√√±˜≈ ¬Û1˜ √m« fl¡˚˛fl¡U“ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ’±Ú˘ – Œ√‡ƒ ’ª ŒÓ¬±˝√√±fl¡
¶§±˜œ ¬Û≈1µ1fl¡ – ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – ˚≈X fl¡˚˛ – ˝√√±˜±1 ˝√√±Ó¬fl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
øÚ˚˛± ˚±Î¬◊fl¡ – Œ√ø‡ – Ó¬Àª ¸Ù¬˘ ¬ıάˇ±˝◊√ fl¡˚˛ø˘ºº
¸”Sºº
Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ – ’Ó¬À˚˛ ø¬ıfl¡Ô«Ú± ¬ı±Ìœ qøÚ – ˙‰¬œ – Œfl¡±À¬Û ’¬Û˜±ÀÚ
˝◊√ffl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
˙‰¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ Œ√ª1±Ê√ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ Ê√œªÚ øÒfl¡ øÒfl¡ – ˜±Ú≈¯∏œ ¶aœfl¡ ’Ó¬À˚˛
fl¡√Ô«Ú± qøÚ 1˝√√˝◊√Â√ – øÂ√ – ŒÓ¬±˝√√±Ó¬ ¬Û≈1n∏¯∏ ŒÓ¬Ê√ øfl¡ÀÂ√± Ú±ø˝√√ – ’–
Œ√ªÓ¬±fl¡ ˝◊√f ø˜Â√± Œ¬ı±˘ªø¸ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± ¬Û≈1µ1 Œ√ª…±– ¬ÛœøάˇÀÓ¬± ª±fl¡…¸±˚˛Õfl¡–º
ŒSê±ÀÒÚ ÒÚ≈1±√±˚˛ ˚≈X±˚˛ ¸ij≈À‡±˝√√ ˆ¬ª»ºº
¸”Sºº
Ó¬√ôL1 – ¬Û≈1µ1 ¬ı±fl¡…-˙À1 ¬ÛœøάˇÓ¬ U˚˛± – ˙‰¬œfl¡ ·ø1˝√√± qøÚ fl¡À˝√√“±
– ¬Û1˜ ŒSê±ÀÒ ÒÚ≈ Òø1 – ˚≈X fl¡ø1ÀÓ¬ – fl‘¡¯ûfl¡ ¸ij≈‡ Œˆ¬˘˝√√º Œ¬Ûø‡
˙±1e ȬDZø1 – ¿fl‘¡¯û ·1n∏άˇfl¡ fl¡Àg – ˝◊√ffl¡ ¸ij≈‡ U˚˛± 1˝√√˘º Ó¬±À˝√√
Œ¬Ûø‡ ¬Û≈1µ1 √Àm« Œ¬ı±˘˘ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˚±√ª – ˙‰¬œfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ∆fl¡À‰¬ øÚ˚˛± ˚±ª – ›ø˝√√ Ó¬œéƬӬ1 ˙À1
– ŒÓ¬±˝√√±ø1 õ∂±Ì¡Œ‰¬±Î¬ˇ±ª¬ı – ˝√√±˜≈fl¡ ’±& fl¡±˝√√± ˚±ª¬ıº

226
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
‹‰¬Ú õ∂fl¡±À1 ¬ıUÓ¬ ¬ı⢠– ø√¬ı…¬ı±Ì ˝√√±øÚ – ∆˚À‰¬ √±À˜±√1 ¬Û≈1µ1 –
√≈√À˝√√“± ˜˝√√±˚≈X fl¡˚˛˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Ó≈¬1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
·1øÊ√ ¬ ı±¸ª ¬ı±Ì õ∂˝√±À1
’±Ê√≈√ Ê√œªÚ Œ˘U ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
¬Û√ºº
Œ¬Ûø‡ Ó¬±À˝√√ ˝√√ø1 fl¡À1 ¸±1e Òø1
fl¡1n∏ ˙1 ¸Q1 ˜≈1±ø1ºº
Œ‰¬ø √ ¬ı±Ì·Ì ˝√√1ø˘ Œ‰¬Ó¬Ú
˝◊√ffl¡ ˝+√À˚˛ ø¬ı√±ø1 Œ1ºº
¸”Sºº
fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı±Ì õ∂˝√±À1 – ˜”ø2«√6√Ó¬ U˝◊√ – ¬Û≈ÌÀ‰¬Ó¬Ú ¬Û±˝◊√ – ˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ¿fl‘¡¯û – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Œ‰¬±1˝√√ – Ú≈À˝√√ ›ø˝√√ ¬ı< ¸g±ÀÚ – ŒÓ¬±˝√√±ø1
¬õ∂±Ì Œ‰¬±Î¬ˇ±¤≈ûºº
fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ √≈√©Ü Œ√ª1±Ê√ – ˝√√±˜±fl¡ ˆ¬œøÓ¬ Œ√‡±ª – ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – õ∂˝√±1
Œ√ø‡/
¸”Sºº
qøÚ ˝◊√f ¬ı< Òø1À˚˛ – ¬Û≈Ú≈ ¶§¶ö U˚˛± – fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√±Ú˘ – ¿fl‘¡¯û ˝√√±ø¸
˝√√±ø¸ ˘≈ø•£¬ Ò1˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
¬Û√ºº
¶§¶ö fl¡À˘ª1 ¬Û≈Ú≈ ¬Û≈1µ1
Ò1˘ ¬ı< ¬ıœ1 ŒÓ¬±ø˘º

227
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˝√√±Ú˘ ¸g±ÀÚ õ∂±Ì ’ªÀ˘U“
1˝√√ 1˝√√ ˚±√ª Œ¬ı±ø˘ºº
¸”Sºº
¬ı±Ì ˚≈ÀX Ú¬Û±ø1 – ¬Û≈1µ1 ¬Û1˜ ’±ÀȬ±À¬Û Œfl¡±À¬Û – ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı<
õ∂˝√±1˘ – ˝√√ø1 ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ¬ı<fl¡ ˘≈ø•£¬ Ò1˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– fl‘¡À¯û± 1n∏¯∏± ‰¬Sê— ˙Sê— õ∂øÓ¬ ·‘˝œ√√Ó¬ƒ¬ı±Úº
˝◊√Àf± ˆ¬œÓ¬…±ˆ¬…^ªÓ¬— ¬Û(±√ƒ√ øª˝√√¸Úƒ ˚À˚úº54
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ √≈√©Ü Œ√ª1±Ê√ – Œ√À‡± ŒÓ¬±˝√√±ø1 õ∂˝√±1 ˝√√±À˜± ¸˝√√˘≈ – ’ª ˝√√±˜±1
õ∂˝√±1 ¸•§1˝√√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ¬Û1˜ õ∂±1Ày – ˝◊√ffl¡ ˘±ø· ‰¬Sê Ó≈¬ø˘ Ò1˘ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡
˝◊√ffl¡ ˝√+√˚˛fl¡•Û ˘±·˘ – ˝√√±Ó¬ ¬Û±ª øÔ1 ŒÚ±À˝√√ – ˜˝√√±ˆ¬À˚˛ ˝√√ô¶œ ‰¬±øάˇ
¬Û˘±ª˘º Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ¿fl‘¡¯û ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ¬Û±‰≈¬ ¬Û±‰≈¬ – ˝◊√ffl¡ Œ‡√˘ –
Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
õ∂±Ì1 fl¡±Ó¬À1 ˝◊√f ¬Û˘±˝◊√º
¬Û±‰≈¬ ¬Û±‰≈¬ ˝√√±ø¸ ˜±ÒÀª Ò±˝◊√ºº
¬Û√ºº
Œ1 Œ1 ¬Û≈1µ1 ά±Àfl¡ ˜≈1±ø1º
1˝√√ 1˝√√ fl¡±À˝√√ ¬ Û˘±ª ¬ı<Ò±1œºº
˘ªÀ1 ¬ ı±¸ª ¬Û±‰≈¬ Ú‰¬±Àªº
fl‘¡¯ûfl¡ øfl¡Ç1¬ ›ø˝√√ ˙ÇÀ1 ·±Àªºº
¸”Sºº
54º ¬Û±. ˆ¬œÀQˆ¬±√ƒ√ ^øªÓ¬— ¸±ÀÓ¬±¬Û±( ø√˙— ˚À˚ú

228
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

1˝√√ 1˝√√ ˝◊√f Œ¬ı±ø˘ ά±øfl¡ ά±øfl¡ – ¿fl‘¡¯û ¬Û±‰≈¬ ¬Û±‰≈¬ ˚±˚˛ – Ó¬Ô±ø¬Û
˝◊√f¬¬ø¬ıˆ¬Àe ¬Û˘±˝◊√ – 1˝√√À˚˛ Ú±ø˝√√ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – fl¡√Ô«Ú±
fl¡ø1 fl¡ÀU± – ˝√√±ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¬Û≈1µ1 – Ó≈¬U“¬ øfl¡ øÚø˜ÀM√√ ¬Û˘±ª˘ – Œ√ªfl¡ 1±Ê√± U˚˛± – ˜±Ú≈¯∏
fl‘¡¯ûfl¡ ˆ¬À˚˛ ˆ¬e Œ√˘˝√√ – ά◊ø‰¬Ó¬ ÚÀ˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’±& ¬Û±ø1Ê√±Ó¬fl¡ ˜ø?1
– ¬Ûø1Ò±Ú fl¡ø1À˚˛ – ˙‰¬œ ˘±¸-Œ¬ı˙ fl¡ø1 Œ¬ıάˇ±Àª – Ó≈¬U“¬ ¬ı<Ò1 ¬ıœ1
– ’ª ∆fl¡ÀÂ√ ¬Û˘±ª ˘±Ê√fl¡ ø¬Ûøͬ Œ√˘˝√√ – ’À˚˛ ¬Û±˜1œ ˙‰¬œ –
›ø˝ √ ˝◊√ffl¡ Œ√‡±˝◊√ – ’Ó¬À˚˛ √m« fl¡˚˛ø˘ – ’ª ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˆ¬Ó¬±1fl¡
∆fl¡ÀÂ√ Ú±ø˝√√ ¬Û˘È¬±ª – ˝√√±˜≈ ˜±Ú≈¯∏œ U˚˛± – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚ˚˛±
˚±À¤û± – ›ø˝√√ Ó¬±À¬Û ˜ø1ÀÓ¬ ÚÊ√±Úªºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ¬Û≈1µÀ1± øÚµ±— Œ√ª…±— |nQ±∏øÓ¬≈√–¸˝√√±˜ƒ√º
øÚªÀM√«√…±ª±‰¬ ª‰¬Ú— ¸Ó¬…ˆ¬±À˜ øÚÀ¬ı±ÒÀ˜ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ√ªœfl¡ øÚµ± qøÚÀ˚˛ – ˝◊√f ¬Û1ªM√√œ« Œ¬ı±˘˘ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – ›ø˝√√ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ˚Ó¬ ¬ÛÓ¬Úœ øÔfl¡ – Ó¬±À˝√√fl¡ ˜ÀÒ…
Ó≈¬U“¬ ¬ıø1 õ∂‰¬G ¬õ∂·˘ƒˆ¬± – ˝◊√˝√± ˝√√±˜≈ Ê√±ÚÀ˘“± – øfl¡ øÚø˜ÀM√√ ˝√√±˜±fl¡
’Ó¬Àª fl¡fl¡Ô«Ú± fl¡1˝◊√Â√ – Œ√‡≈ ›ø˝√√ Œfl¡±øȬ Œfl¡±øȬ ¬¬ıËp¡±ÀGù´1 – ¬ıËp¡±-
˜À˝√√˙À¸øªÓ¬ ¬Û±√-¬ÛÇÊ√ – Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ Ú±1±˚˛Ì – ¿fl‘¡¯û
– Ó¬±À˝√√Ó¬ ˝√√±˜≈ ˚≈ÀX ˝√√±1˘ – ˝◊√˝√±Ó¬ Œfl¡±Ú ˘±Ê√ øÔfl¡ – Ó≈¬U“¬ ¶aœ Ê√±øÓ
¬ øfl¡Â≈√ ¬ı≈Ê√À˚˛ ˛Ú±ø˝√√ – ¬˝√√±˜±fl¡ ø˜Â√± ¬ıâ˝√√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ˝◊√f ’±¬Û≈Ú±fl¡ ·ø1˝√√± fl¡˚˛˘ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± ˝√√±˜≈ ¬Û±¬Ûœ – ˜±˚˛± Œ˜±ø˝√√Ó¬ ˝√√˚˛± – ¬Û1˜ ÷ù´1fl¡ ˚≈X fl¡˚˛˘ –

229
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˝√√±˜±fl¡ øÒ!¡±1 Œ˝√√±fl¡º

¸”Sºº
›ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ ˆ¬À˚˛ fl¡ø•ÛÓ¬ Ó¬Ú≈ – S±ø˝√√ S±ø˝√√ Œ¬ı±ø˘ fl¡1 ˚≈ø1 – fl‘¡¯ûfl¡
’±& √GªÀÓ¬ ¬Ûø1 ¬Û1̱ø˜ Ó≈¬øÓ¬ Œ¬ı±˘˘ºº
¬Û˚˛±1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛¬˚±√ª Œ√ª ˜≈1±ø1º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ fl¡—¸ Œfl¡˙œ ’ôLfl¡±1œºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ø·ø1 Œ·±ªX«ÚÒ±1œº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˆ¬fl¡Ó¬ ˆ¬œøÓ¬ ˆ¬˚˛˝√±1œºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˜øV«Ó¬ ø¬ı¯∏Ò1 fl¡±˘œº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬ı±˜Ú ¬ıø˘fl¡ øÚfl¡±ø˘ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ øÚø7«¡¡¡Ó¬ fl¡ø¬Û¬ı1 ¬ı±ø˘º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬ı±¸≈À√ª ¬ıÚ˜±˘œºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ øSˆ≈¬ªÚ ’Ú≈¬Û±˜º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ øÚÊ√Ê√Ú ¬Û”1Ì fl¡±˜ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ’ø1©Üfl¡ Œ˜±1Ì 1±˜º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬Û±Ó¬fl¡ Ó¬±1fl¡ Ú±˜ºº
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˜±˚˛±À˜±ø˝√√Ó¬ ’gº
fl¡˚˛˘≈ ˚≈X Œ√ª ˝√√±˜≈ ˜µºº
’±Ó¬ ’¬Û1±Ò ¸˝√√ø¬ı ˝√√ø1 Œ˜±˝◊√º
‰¬1ÀÌ ˙1Ì Œ˘À˘± ’ª ŒÓ¬±˝◊√ºº
›ø˝√√ ˝◊√f¬Û√ ’±¬Û√ Œ‚±1º
√”√1 fl¡1 ˝√√ø1 fl≈¡˜øÓ¬ Œ˜±1ºº
˜±·ø¤û øˆ¬é¬± ¬Ûø1Ò±Ú fl¡˚˛ fl¡Lö±º
Ò1À¬ı± ŒÓ¬±˝√√±ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ¬ÛLö±ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ Ó≈¬øÓ¬ fl¡ø1À˚˛ ¬Û≈1µ1¬– ¬Û1˜ ∆¬ı1±À·… – fl‘¡¯ûfl¡ ’±& ¬Ûø1 ¬ıUÓ¬

230
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
‘√©Ü√3±¬ı± fl‘¡À¯û± øª˝√√¸…±˝√√ Ó¬¸… Ó¬øiß•ú«˘•úÚ–º
¸c¯∏…±ø˜ ˚ÀÓ¬± Œ√ª Œ|ᬠw±Ó¬± ˆ¬ª±ij˜ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˝◊√ffl¡ ˆ¬œøÓ¬ fl¡±Ó¬1 Œ√ø‡À˚˛ – ¿fl‘¡¯û ¬˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ˝√√±ÀÓ¬ Òø1
fl¡À˝√√“± – Ó≈¬ø˘ ’±ù´±¸¬Œ¬ı±˘˘ºº
¿fl‘¡¯û Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬Û≈1µ1 – Ó≈¬À˝√√“±¬ ˝√√±˜±1 Œ|ᬠw±Ó¬± – ŒÓ¬±˝√√±ø1 Œ√±¯∏ ˝√√±˜≈ øfl¡Â≈√ Ò1Àª
Ú±ø˝√√ – øfl¡Â≈√ ˙DZ√ Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı – Ò1n∏ ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¬ı< Œ˘U – ›ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
˚ø√ ¸≈À‡ Ú±ø˝√√ Œ√ª – Ó¬ª ˝◊√˝√±fl¡ øÚ˚˛± ˚±ªºº
¸”Sºº
qøÚ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œfl¡±¬Û fl¡È¬±Àé¬ øÚÀ1ø‡ – fl‘¡¯ûfl¡ √˙Ú ‰¬ø¬ıı« ˜ÀÚ ·ø1˝√√˚˛ºº

¸Ó¬…ˆ¬±˜±ºº
˝√√± ˝√√± øfl¡ Œˆ¬ø˘ ¶§±˜œfl¡ ˜øÓ¬ – ›ø˝√√ ˝◊√ffl¡ ‰¬±È≈¬ qÚ˘¬ – ’±1¬ı±1
Ú1fl¡¬ıÒ øÚø˜ÀM√√ – fl¡Ó¬ fl¡±Ó¬1 fl¡À˚˛ ’±øÚ – fl¡±˚« ø¸øX Œˆ¬˘ Œ√ø‡
– ˝√√±˜±fl¡ ˚≈X Œˆ¬Ê√±ª˘º ά◊øÚfl¡1 ¬ı‰¬ÀÚ ¸?±Ó¬ øÔfl¡º ’– ˝√√±˜±1
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ø√ÀÓ¬ ’øÒfl¡±1œ 1À˝√√ºº
˝◊√f Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±˜œ fl‘¡¯û – ›ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó≈¬U“¬ øÚ˚˛± ˚±ª – ¸≈Ò•ú«± ¸ˆ¬± ¸ø˝√√ÀÓ¬
– ˚Ó¬ ¸•ÛøM√√ ˝√√±˜±Ó¬ øÔfl¡ – ¸ª ¡Z±1fl¡±fl¡ ˘±ø· ¬Ûͬ±¤≈û – ˚±ªÓ¬ Ó≈¬À˝√√“±¬
ˆ”¬ø˜Ó¬ 1˝√√¬ı – Ó¬±ªÓ¬ ά◊¬ÛÀ˚±· ˝√√˚˛± 1À˝√√±fl¡ºº
Œù≠±fl¡ºº
˝◊√f¸… ª‰¬Ú— |n∏Q± ¬ÛœÓ¬– ¬ÛœÓ¬±•§À1± ˚À˚ú
¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Ó¬√±√±˚˛ Ó¬˜Ú≈:±¬Û… ˆ¬±˚«…±˚˛±ºº
¸”Sºº

231
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˝◊√ffl¡ ¸ij±Ú qøÚ – ¿fl‘¡¯û ˆ¬±˚«…± ¸ø˝√√Ó¬ – ˝√√ø1À¯∏ ¬Û≈1µ1Ó¬ – ’Ú≈˜øÓ¬

¬Û±˝◊√ – ∆˚À‰¬ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ∆˘˚˛± – Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡¬Œfl¡˙ª ‰¬˘ø˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡
– Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ∆˘˚˛± ‰¬˘˘ ˘˚˛˘±À¸
˝√√±À¸ ˝√√ø1À¯∏ ¬ı1Ú±1œº
˜M√√ ·Ê√ ·±ø˜Úœ fl¡±ø˜Úœ Œfl¡±À˘
Œˆ¬±À˘ ‰¬˘ø˚˛ ˜≈1±ø1ºº
¬Û√ºº
˙…±˜ ˜”1n∏øÓ¬ 1Ó¬Ú Î¬◊À1 ˜±˘±
˜øÌ ˜ø?1 Á≈¡1±Àªº
øõ∂˚˛± ¸À˜ ‰¬À˘ 1Àe Ó¬1n∏Ìœ fl¡1Ìœ ¸Àe
˜±Ó¬e ∆˚À‰¬ ˘œ˘±Àªºº
˜fl¡1 fl≈¡G˘ ·G ŒÎ¬±ø˘ ø¬ı1±øÊ√Ó¬
1±Ê√œª Œ˘±‰¬Ú ¶§±˜œº
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 fl¡˝√√˚˛ ˝√√ø1Àfl¡±
‰¬1ÀÌ ¬Ûø1 ¬Û1̱ø˜ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¸ø˝√√Ó¬ – ˘œ˘±À˚˛ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Œfl¡ø˘ fl¡˚˛ –
¿fl‘¡¯û ¡Z±ø1fl¡±¬Û≈1 õ∂Àª˙ Œˆ¬˘ – fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ıÊ√˚˛ qøÚÀ˚˛ – ¡Z±1fl¡±Ó¬
˜˝√√± ˜À˝√√±»¸ª ø˜˘˘ – ͬ±Àª ͬ±Àª Ê√˚˛-¬ı±Ê√Ú ¬ı√Ê√±ª˘ – ¶§±˜œ ˚≈X
øÊ√øÚ ’±ª˘ qøÚ – 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ ’±ø¸ fl¡√U“ – ¸¬ÛÀȬ
¬Û1̱˜ fl¡˚˛ø˘ º fl‘¡¯û ’±ø˘øe
’±ù´±¸˘ – 1n∏fl¡ø˜Ìœ ¸‡œ ¸À˜ fl‘¡¯ûfl¡ ¤fl¡ ¬Û±À˙ 1˝√√˘º ¸Ó¬…ˆ¬±˜±
·¬ı« fl¡À˚˛ fl¡U – 1n∏ø%Ìœfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ø¬ı√ˆ«¬1±Ê√ fl≈¡˜±ø1 – Ó≈¬U“¬ ¶§±˜œfl¡ ͬ±À˜ Œ·±È¬± ¤fl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û≈©Û
232
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û±ª˘ – Œ√À‡± ŒÀ‡± – ˚±ªÓ¬ Œ¸±ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ó¬1n∏ – ¸˜”À˘ ά◊¬Û±ø1
– fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√±ÀÓ¬ Ú±ø˝√√ ’±Ú˘ – Ó¬±ªÓ¬ ‰¬±Î¬ˇÀ˘± Ú±ø˝√√º ˝√√±˜±1 Œ¸Ãˆ¬±·…fl¡
˜ø˝√√˜± – Œ¬ÛÀ‡± Œ¬ÛÀ‡±º
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˚˛±ˆ«¬±ª— ˆ¬œÉfl¡ÚøµÚœº
Œõ∂±ª±‰¬ ˆ¬øMê√˜±˝√√±R…— øª˝√√¸… 1n∏ø‰¬1±ÌÚœºº
¸”Sºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ ·¬ıı«-ˆ¬±ª55 qøÚ – 1n∏ø%Ìœ ˝√√±ø¸ Œ¬ı±˘˘ºº
1n∏ø%Ìœ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˆ¬ø·Úœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± – øfl¡ fl¡Õ˝√√Â√ – Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ &1n∏ ¶§±˜œ fl‘¡¯û
– ά◊øÚfl¡1 ‰¬1Ì Œ¸ª± fl¡ø1ÀÓ¬ – ¬ıËp¡±G øˆ¬Ó¬À1 Œfl¡±Ú ≈~«ˆ¬√ øÔfl¡ –
Ò•ú« ’Ô« fl¡±˜ Œ˜±é¬ – ‰¬±ø1 ¬Û√±1Ô56 ˝√√±ÀÓ¬ ø˜˘±ª – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
Œfl¡±Ú fl¡Ô± –
¸”Sºº
‹‰¬Ú ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˜ø˝√√˜± fl¡ø˝√√ÀÓ¬ – 1n∏fl¡ø˜øÌfl¡ Œõ∂À˜ ¬Û1˙˘ – ˝√√ø1-‰¬1Ì-
Œ¸ª±fl¡ ˜ø˝√√˜±fl¡ ∆˚À‰¬ ¬ıJ«±ª˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¬ı¸ôLºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’Ó¬À˚˛ ∆fl¡ÀÂ√ fl¡˝√√ø¸ ˜±ø¤ûº
˝√√ø1fl¡ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¸Ó¬œ Œfl¡±Ú øÚø˜˘±˝◊√ºº
¬Û√ºº
›ø˝√√ ’1n∏Ì ¬Û√-¬ÛÇÊ√ øÒ˚˛±˝◊√º
ø˜À˘ ˜ÀÚ±1Ô ‰¬±ø1 ¬Û√±1Ì ¬Û±˝◊√ºº
¬Û±¬Ûœ ¬Û±ÀÓ¬fl¡ Ó¬À1 Ú±˜-&Ì ·±˝◊√º
fl¡˝√√ ˙Ç1 ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ ·øÓ¬ Ú±˝◊√ºº
¸”Sºº
ˆ¬fl¡øÓ¬fl¡ ˜ø˝√√˜± fl¡ø˝√√ÀÓ¬ – fl≈¡˜±1œfl¡ Œõ∂À˜¡¬Û1˙˘ – Ú˚˛Ú Á≈¡1˝◊√ 1˝√√˘º
55º ¬Û±. ˆ¬±ª-·¬ıı« 56º ¬Û±. ¬Û√±1Ô [¬Û1˜±Ô«]
233
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œù≠±fl¡ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¬ÛøÓ¬—õ∂±˝√√õ∂Àˆ¬± Q— øfl¡iß≈ Œõ∂é¬À¸º
¬Û±ø1Ê√±Ó¬Ó¬1n∏— √¡Z±ø1 Œ1±¬ÛÌ— fl≈¡1n∏¡Œ˜ ˝√√À1ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ fl‘¡¯û – øfl¡ øÚø˜Ó¬ ŒÓ¬±À˝√√± ’À¬Û鬱 fl¡1˝√√ – ˝√√±˜±fl¡ √¡Z±ø1 ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
– ¸Q1 Œ1±¬ÛÌ fl¡1˝√√ºº
¸”Sºº
øõ∂˚˛±fl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ – ¿fl‘¡¯û ¡Z±1fl¡ ø¬ı”√À1 – ’±¬Û≈Ú˝√√±ÀÓ¬ √¬Û±ø1Ê√±Ó¬
Œ1±¬ÛÌ fl¡˚˛˘ – Œ¬Ûø‡ Œ√ªœ Œ¬ı±˘˘ºº
¸Ó¬…ˆ¬±˜± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ’±– øfl¡ fl¡˚˛˘ – ˝√√±˜±fl¡ ¬ıUÓ¬ ¸øÓ¬Úœ øÔfl¡ – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
Ù≈¬˘ Œ‰¬±ø1 fl¡ø1 øÚÀÓ¬ – fl¡Ó¬¬fl¡˘˝√√ fl¡ø1 Œ¬ıάˇ±ªªº ¤Ô± ÚÀ˝√√ – ˝√√±˜±1
¡Z±1 øÚfl¡ÀȬ øÚ˚˛± Œ1±¬ÛÌ fl¡1˝√√ºº
¸”Sºº
qøÚ ¿fl‘¡¯û øõ∂˚˛±fl¡ ˜Ú ¬Û”ø1 – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û≈Ú¬ıı«±1 ά◊¬Û±ø1 – Œ√ªœfl¡
√¡Z±1 ¸˜œÀ¬Û Œ1±ø¬Û Ô±¬Û˘º Ó¬√ÚôL1 – ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”ø1 – ¿fl‘¡¯û
¶§±˜œfl¡ ¬Û1̱ø˜ – ¸‡œ ¸À˜ õ∂˙—¸± ¬ı√UÓ¬ – Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡˚˛ø˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸±øÒÓ¬±ÀÔ«±øÔ«Ú±ÀÔ±˝√√À¸Ã ¬ÛPœˆ¬…±— ¸˝√√ Œfl¡˙ª–º
Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡œ øSê˚˛˚˛±˜±¸ ˝√√±¸¸—1yˆ¬±ªÕfl¡–ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Ú1fl¡±¸≈1 ˜±ø1 – Œ√ªfl¡±˚« ¸±øÒ – ˝◊√ffl¡ øÊ√øÚÀ˚˛ – ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
’±øÚ – øõ∂˚˛±fl¡ √¡Z±À1 Œ1±ø¬Û – fl‘¡Ó¬…fl‘¡Ó¬… ˝√√˚˛ – ¿fl‘¡¯û¡¡ˆ¬±˚«± ≈√À˝√√± ¸ø˝√√Ó¬
– ∆˚‰¬Ú ˘œ˘±-Œfl¡ø˘ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√– øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±·-¬Û”ø¬ıı«ºº ‡1˜±Ú
ÒËn∏—ºº
Ê√· Ê√Ú Ê√œªÚ ˜Ò±˝◊√º
fl¡1Ó≈¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ Œfl¡ø˘ fl¡±ø˜Úœ ø˜˘±˝◊√ºº

234
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√ºº
fl≈¡ø∞´ûÓ¬ ‰¬±1n∏ ø‰¬fl¡1 ø‰¬¬ı≈fl¡ Ò1n∏
fl¡1 ‰≈¬•§Ú¬ ¬ıÚ˜±˘œº
fl¡±∞´≈ûø1 ŒÙ¬±À1 Œˆ¬±À1 1ø¸fl¡-&1n∏
fl≈¡‰¬ Ú‡ ‚Ú ‚Ú ‚±ø˘ºº
1˜˚˛±-1˜Ìœ ø˜ø˘ÀÓ¬ ˜±øÌfl¡
˜fl¡1 fl≈¡G˘ Î≈¬À˘º
˝√√œ1 1ø‰¬Ó¬ ˜øÌ Œ˜±øÓ¬˜ ˜±˘±
Œ˝√√˜˝√√±1 ά◊À1 ˘≈À˘ºº
‰¬1ÀÌ 1Ó¬Ú ˜øÌ ˜ø?1 Á¡ÚÀfl¡
fl¡Úfl¡ øfl¡øÇÚœ fl¡À1± Œ1±À˘º
¿Ê√·Ó¬±Úµ ˆ¬fl¡øÓ¬ 1ø¸fl¡
fl‘¡¯û øfl¡ÇÀ1 ›ø˝√√ Œ¬ı±À˘ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú Œfl¡ø˘ fl¡˘±-Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡À˚˛ ¬– ¿fl‘¡¯û – ˆ¬fl¡Ó¬±1˜Ìœ ¸ªfl¡ ˜ÀÚ±1Ô
¬Û≈ø1 – √¡Z±ø1fl¡±¬Û≈1 õ∂Àªø˙ 1˝√√˘º ›ø˝√√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì – ˝√√ø1fl¡ ¬Û1˜
˘œ˘±-‰¬ø1S – |X±À˚˛ Œ˚ ¸ªÀ˘±Àfl¡ qÀÚ ˆ¬ÀÌ – fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬1ÀÌ Ó¬±À˝√√ø1
¬Û1˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ıϬˇ±ª˝◊√º Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
Œù≠±fl¡ºº
fl‘¡¯û¬Û±√ õ∂¸±À√Ú ˙Ç1– fl‘¡¯û øfl¡Ç1–º
‰¬fl¡±1 ¿¬Û±ø1Ê√±Ó¬˝√√1Ì— Ú±˜ ڱȬfl¡˜ƒºº
Ó¬ÀÓ¬± ˜≈øMê√˜e˘ºº ‰¬¬Û˚˛Â√Àµºº ˆ¬øȬ˜±
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√·-Ê√œªÚ ˜≈1±ø1º
fl¡—¸-Œfl¡˙œ-¬ıfl¡-’‚ ’ôLfl¡±1œºº
Œ¸± ¬ı…±¬Ûfl¡ ø¬ıˆ≈¬ ¬ıËp¡± ’øÒfl¡±1œº
ˆ≈¬fl≈¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚÓ¬… fl¡1Ó≈¬¬¡ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚±√ª √Ú≈Ê√-¸—˝√√±ø1º
√øGÓ57¬ ≈√©Üfl¡√ ˆ¬fl¡Ó¬ øÚô¶±ø1ºº
Œ¸±ø˝√√ Ê√·Ó¬ &1n∏ Œ·±ø¬ÛÚœ ø¬Û˚˛±ø1º
ˆ≈¬fl≈¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚÓ¬… fl¡1Ó≈¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
57º ¬Û±. √øGÀ˚˛
235
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏¬¡Œ√ªÀfl¡± Œ√ª±º
¬ıËp¡± ˜À˝√√˙ fl¡1n∏ Œ˚± ¬Û√ Œ¸ª±ºº
Œ¸±ø˝√√ Ú±1±˚˛Ì ˆ≈¬ªÚ ’±Ò±ø1º
ˆ≈¬fl≈¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚÓ¬… fl¡1Ó≈¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˜±Òª ŒÒÌ≈fl¡ ˜±ø1º
’±Úµ ø¬ıø1µ± ø¬ıø¬ÛÚ-ø¬ı˝√√±ø1ºº
Œ¸±ø˝√√ Œ·±¬Û±˘ Œ·±ªX«ÚÒ±1œº
ˆ≈¬fl≈¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚÓ¬… fl¡1Ó≈¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ¬ ۜӬ±•§1 ¬ıÚ˜±˘œº
fl¡±ø˘fœ ˝}√À√ Œ˚ ˜V«˘ fl¡±˘œºº
Œ¸±ø˝√√ Œ·±øªµ ˆ¬fl¡Ó¬-ˆ¬˚˛-˝√√±1œº
ˆ≈¬fl≈¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚÓ¬… fl¡1Ó≈¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ≈√©Ü√ ∆√Ó¬… ’ôLfl¡±1œº
fl≈¡ª˘˚˛ Œ˜±Î¬ˇÚ √ôL¡ ά◊¬Û±ø1ºº
˙1Ó¬ 1˜Ó¬ Œ˚± Œ·±ø¬ÛÚœ Ú±1œº
ˆ≈¬fl≈¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ øÚÓ¬… fl¡1Ó≈¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº
¿Ê√·Ó¬±Úµ √˘¬ÛøÓ¬ Ê√±Úº
˝√√ø1Àfl¡± ¬Û√-¬ÛÇÊ√ ˆ¬Ê√Ú±˜ºº
fl¡1±ªÓ¬ ڱȬ ›ø˝√√ ¬ıU Â√Àµº
fl‘¡¯ûfl¡ ˆ¬fl¡øÓ¬ fl¡ø1ÀÓ¬ ¡õ∂À¬ıgºº
¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì ’±À˝√√ø1 Ú±˜º
qÚ ¬ı≈ÒÊ√Ú ˝√√ø1&Ì ’Ú≈¬Û±˜ºº
fl¡ø˘˚≈· ˜ÀÒ… Ò1˜ ›ø˝√√ ¸±1º
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ·øÓ¬ ˝√√ø1 ø¬ıÀÚ ’±1ºº
fl¡˚˛ø˘ fl¡ø˘ Œ√‡≈ ¤fl¡±fl¡±1º
¬Û±¬Û-¬Û≈Ì… øfl¡Â≈√ Ú±ø˝√√ ø¬ı‰¬±1ºº
˜˘˜øÓ¬ Œ˘±fl¡ ’¬ıU√ Ú±ø˝√√ Ê√±øÚº
Ú±ø˝√√ Ú±ø˝√√ ·øÓ¬ ø¬ıÀÚ ¸±1e¬Û±ø̺º
ˆ¬Ê√ ˝√√ø1 ‰¬1ÀÌ Œ‰¬±Î¬ˇU ’±Ú ’±˙º
˝√√ø1Ú±À˜ fl¡1n∏ ¸≈√‘Ϭˇ ø¬ıÀÂ√±’±¸ºº
Ò1˜fl¡ ά◊¬Ûø1 1±Ê√± Ú±˜º
Ê√±øÚ ¸¬ıU ÚÀ1 Œ¬ı±˘ 1±˜ 1±˜ºº
ºº ˝◊√øÓ¬ ¿¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú±È¬fl¡— ¸˜±5ø˜øÓ¬ºº
236
 ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬ

¬ Û≈1n∏¯∏ ¶aœ
¸”SÒ±1 ¸œÓ¬±
¿1±˜‰¬f Ó¬±Î¬ˇfl¡±1±é¬¸œ
˘ÑÌ
√˙1Ô
Ê√Úfl¡
˜√Ú˜Lö1±}
fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ
¸œÓ¬±1 ¸‡œ

ø¬ıù´±ø˜S [Œfl¡Ãø˙fl¡]
˜±1œ‰¬
}
¸≈¬ı±U [Ó¬±Î¬ˇfl¡±1 ≈√˝◊√ ¬Û≈S]
˜ø̘La [Ê√Úfl¡ 1Ê√±1 ˜Laœ]
1Ê√±¸fl¡˘
¬Û1q1±˜ [ˆ¬±·«ª]
·±˘ª [ø¬ıù´±ø˜S1 ø˙¯∏…]
.
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ºº ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛¬Ú±È¬ºº
ºº ÚÀ˜± ˆ¬·ªÀÓ¬ ¿fl‘¡¯û±˚˛ºº

õ∂Ô˜ Œù≠±fl¡ºº
˚iß±˜±ø‡˘ Œ˘±fl¡À˙±fl¡˙˜Ú— ˚iß±˜ Œõ∂˜±¶Û√˜ƒ
¬Û±1±¬Û±1¬ÛÀ˚˛±øÒ-Ó¬±1ÌøªÀÒà ˚iß±˜¬ÛœÚõ≠ª–º
˚iß±˜|ªÌ±» ¬Û≈Ú±øÓ¬ ù´¬Û‰¬– õ∂±Àõü±øÓ¬À˜±é¬— øé¬ÀÓ¬Ã
Ó¬— ¿1±˜˜˝√√— ˜À˝√√˙¬ı1√— ªÀµ ¸√± ¸±√1˜ƒºº
’ø¬Û‰¬ºº
Œ˚Ú±ˆ¬±øÊ√ ÒÚ≈– ø˙ª¸… ¸˝√√¸± ¸œÓ¬± ¸˜±ù´±ø¸Ó¬±º
Œ˚Ú±fl¡±ø1 ¬Û1±ˆ¬Àª± ˆ‘¬&¬ÛÀÓ¬¬ıı«…±¸Mê√ 1±˜¸…1 ‰¬º
∆ªÀ√˝√…± øªøÒªø¡Zª±˝√√˜fl¡À1±» øÚø7«¡¡¡Ó¬± ˚– ¬Û±øÔ«ª±Úº
˚≈ɱfl¡— øªÓ¬ÀÚ±Ó≈¬˙— ø˝√√ ˆ¬·ª±Úƒ ¿1±˜‰¬fø(1˜ƒ2ºº
Ú±µœºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ Ê√·Ê√œª 1±˜º3 fl¡˚˛À˘± ¬Ûøάˇ ¬Û1̱˜ºº
¬Û√ºº
˚±À˝√√ &Ì Ú±˜ ˜≈À˝√√·±˝◊√º ¬Û±¬Ûœ ¬Û1˜ ¬Û√ ¬Û±˝◊√ºº
›ø˝√√ ˆ¬ª Ó¬±¬Û ’¬Û±1±º ˚±À˝√√ ¶ú1ÀÌ fl¡1n∏ ¬Û±1±ºº
’Ê√·ª ˆ¬?Úfl¡±1œº ¬Û±ª˘ Ê√Úfl¡ fl≈¡˜±1œºº
Ú‘¬Û¸ª ŒÂ√√˘ ¬ı±À̺ fl‘¡¯û øfl¡ÇÀ1 ¤U ˆ¬±À̺º

1º ¬Û±. ˆ‘¬&¬ÛÀÓ¬1±˜¸… 1±˜¸… 2º ¿1±˜‰¬f ‰¬1Ì 3º Ê√˚˛ Ê√· Ê√œªÚ 1±˜

239
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ú±µ…ÀôL ¸”SÒ±1–ºº ’˘˜øÓ¬ ø¬ıô¶À1̺º

õ∂Ô˜— ˜±ÒÀª± ˜±Òª ˝◊√Ó≈¬…M3ê√± ¿1±˜‰¬f— õ∂̘…
¸ˆ¬±¸√– ¸À•§±Ò…±˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
Œˆ¬± Œˆ¬± – ¸±˜±øÊ√fl¡±– ˚≈˚˛— ˙‘Ì≈Òı˜Ò≈Ú±[1] ¬ı≈Ò±–º
¿1±˜ ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜ ڱȬfl¡— ˜≈øMê√¸±Òfl¡˜ƒ√ºº3ºº
’Ô ˆ¬øȬ˜±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ 1‚≈fl”¡˘ fl¡˜˘ õ∂fl¡±˙fl¡
√±¸fl¡ Ú±˙fl¡ ˆ¬œøÓ¬º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ øÚÊ√Ê√Ú ˚±Ó¬Ú ‚±Ó¬Ú
¬Û±Ó¬Ú ¬Û±Ó¬fl¡ 1œøÓ¬ºº
˝√√1fl¡ ˙1±¸Ú Ú±˙Ú ˙±¸Ú
Ú‘¬Û¸ª ¬ı±Ì ¸g±ÀÚº
ŒÂ√√˘ Œˆ¬√˘ Œ‡√˘ √±À¬Û
Ó¬±À¬Û ¬Û˘±ªÓ¬ õ∂±À̺º
ˆ‘¬&¬ı1 1±˜fl¡ 1±˜fl¡ fl¡±˜fl¡
fl¡˚˛ø˘ √1¬Û ά◊¬Û±ôLº
ˆ¬ª ˆ¬˚˛ ˆ¬?Ú ¸7¡¡¡Ú 1?Ú
Ê√œªÚ Ê√±Úfl¡œfl¡±ôLºº
Œ˚∏±ø˝√√ ¬ ıÚ˜±˘œ – ¬ı±ø˘fl¡ ‚±ø˘
1±Ê√± fl¡1n∏ ¸≈¢∂œªº
˚±À˝√√ø1 Œfl¡±¬Û fl¡È¬±é¬ øÚÀ1ø‡
fl¡ø•ÛÓ¬ Ê√˘øÒfl¡ Ê√œªºº
¸˜1fl¡ Ú±·1 Ú±·1 ¸±·1
ø˙˘± Œ¸Ó≈¬ fl¡˚˛ ¬ıgº
ˆ¬fl¡Ó¬± ˆ¬œÓ¬± ¸œÓ¬± ڜӬ±
˚≈ÀX ¬ıøÒ˚˛± √˙¶®gºº

240
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸±Ù¬˘˘ ¬ı±Ìœ Ê√±øÚ ’±øÚ

Ô±ø¬Û ø¬ıˆ¬œ¯∏Ì ¬Û±È¬º
˚Ó¬˚˛± ’±Ó¬Ç± ˘Ç± ˙DZ
fl¡˚˛ø˘ ¬Û≈Ú≈ ά◊Ó¬¬Û±È¬ºº
Ê√·Ó¬fl¡ ’ôLfl¡ ¸ôLfl¡ ¸ôLfl¡4
¬Û”1˘ ¬Û1˜ fl¡±˜º
ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1 – ά◊Ó¬±¬ı˘* Ó¬±1˘
¸≈1Ú1 1±Ê√± 1±˜ºº
¬ıËp¡± ˜À˝√√ù´1 øfl¡Ç1 ˚±fl¡1
¬Ûøάˇ ¬Ûøάˇ fl¡1Ó≈¬ Œ¸ª±º
øSˆ≈¬ªÚ fl¡±1Ì Ó¬±1Ì ˜±1Ì
Œ˚±ø˝√√ Œ√ªfl≈¡ Œ√ª±ºº
Œ¸±ø˝√√ ˜À˝√√ù´1 1±˜fl¡ ڱȬfl¡
qÚ ˜Ú fl¡À˚˛± ø¬ıÀ¶§√±’±¸º
˚±À˝√√1 fl¡ÔÀÚ ˜ÔÀÚ fl¡1˝◊√
fl¡ø˘˜˘ ¸fl¡À˘ ø¬ıÚ±˙ºº
’¸±1Ó¬ ¸±1Ó¬ fl¡±1Ó¬ ˆ¬±1Ó¬
Ú1Ó¬Ú≈ ø¬ıÙ¬À˘ø˝√√ ˚±˝◊√º
¬Û√ ’1øªµ ’øÚµ… Œ·±øªµ
˝+ø√ ¬ÛÇÀÊ√ Ò1n∏ ˆ¬±˝◊√ºº
ÒÚ Ê√Ú Ê√œªÚ Œ˚ÃªÚ ø¬ıÊ√≈√ø1
ά◊Ê≈ø1 Œ√‡± Ú± Œ√‡±º
Ê√±Úª Œfl¡˙ª Œ√ª±À¸ Œ√ª±
Œ¸±ø˝√√ ø˙˘± fl¡1n∏√ Œ1‡±ºº

4º ’ôLfl¡ ’ôLfl¡
* - Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¸—fl¡˘Àfl¡ ά◊Ó¬±¬ı˘1 ͬ±˝◊√Ó¬ ά◊X±1˘ ˙søȬ ¸øißø¬ı©Ü fl¡ø1ÀÂ√º

241
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸ª ’¬Û1±Òfl¡ ¬ı±Òfl¡ ¸±Òfl¡
ø¸øX Ÿ¬øX ˝√√ø1Ú±˜º
fl¡À˝√√ fl‘¡¯û¡ øfl¡Ç1 Œ˘±fl¡ øÚ1ôL1
ά±øfl¡ Œ¬ı±˘U 1±˜ 1±˜ºº

¸”Sºº
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸ˆ¬±¸√ ¸±Ò≈Ê√Ú – Œ˚ Ê√·Ó¬fl¡ ¬Û1˜ ÷ù´1 Ú±1±˚˛Ì – ˆ”¬ø˜fl¡
ˆ¬±1 ˝√√1Ì øÚø˜M√√ √˙1Ô ·‘À˝√√ ’ªÓ¬1˘ – Œ¸±ø˝√√ ˆ¬·’ôL ¿1±˜1+À¬Û
›ø˝√√ ¸ˆ¬±˜ÀÒ… – õ∂Àª˙ fl¡˚˛fl¡U – ¸œÓ¬± ø¬ıª±˝√√ ø¬ı˝√√±1 Ú‘Ó¬… – ¬Û1˜
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡1¬ı, Ó¬±À˝√√ ¸±ªÒ±ÀÚ ¬Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ºº õ∂ÔÀ˜ ˘ÑÌ ¸ø˝√√Ó¬ –
¿1±˜fl¡ õ∂Àª˙ – Ó¬√ÚôL1 ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ¸œÓ¬±fl¡ õ∂Àª˙ – ˝◊√øÓ¬
:±Q± ¸À¬ıı« ¸±ªÒ±ÀÚ ø¶ö˚˛Ó¬±˜ƒºº
¬Û≈Ú– ¸”S¬ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸eœ øfl¡ ¬ı±√… qøÚÀ˚˛ºº
¸eœ Œ¬ı±˘ºº
¸ø‡, Œ√ª-≈√µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬º
’±À˝√√ Œ√ª-≈√µ≈øˆ¬ ¬ı±Ê√Ó¬ºº
¸”Sºº
’– ¿1±˜‰¬f ø˜˘˘º
Œù≠±fl¡ºº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl¡±˜— 1±À˜± 1±Ê√œªÀ˘±‰¬Ú–º
¸À¸±√À1± ÒÚ≈©Û±øÌ 1+À¬Û̱õ∂øÓ¬À˜± ˆ≈¬øªºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸ˆ¬±¸√ – ˝√√±˜≈ ˚±fl¡1 fl¡Ô± fl¡Õ˝√√øÂ√ – Œ¸ ¿1±˜ ˘ÑÌ ¸ø˝√√ÀÓ¬
¤ ’±ªÓ¬ – ¤ ’±ªÓ¬ºº
[˝◊√øÓ¬ ¸”S øک硱ôL–]

242
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ºº
ÒËn∏—ºº
Œˆ¬ø˘ ¬Û1Àª˙ ¬Û1À˜˙ 1‚≈Ú±ÀÔº
¸Àe Œ¸±√1 ˙1 ÒÚ≈ Òø1 ˝√√±ÀÓ¬ºº
¬Û√ºº
˙…±˜ 1n∏ø‰¬1 ø‰¬1 ¬ÛœÓ¬ ¬Û1fl¡±˙º
¬ÛÇÊ√ Ú˚˛Ú ¬ı˚˛Ú ˜µ ˝√√±¸ºº
˜ø̘˚˛ ˜≈fl≈¡È¬ fl≈¡G˘¡¡·G ŒÎ¬±À˘º
Œ˝√√ø1 ˜”1n∏øÓ¬ ˜Ú ˜Ú˜Ô Œˆ¬±À˘º
˜±øÌfl¡ Œ˜±øÓ¬ ŒÊ√…±øÓ¬ Œ˝√√˜˝√√±1±º
··Ì ά◊ÀÊ√±1 ∆˚‰¬Ú 1n∏ø‰¬ Ó¬±1±ºº
‰¬1Ìfl¡ 1ø? ˜ø?1 ˜øÌ Œ1±˘º
fl‘¡¯û øfl¡Ç1¡›ø˝√√ ˙Ç1 Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬Û1fl¡±À1 – ¿1±˜‰¬f õ∂Àª˙ fl¡˚˛ – ¤fl¡ ¬Û±˙ U˚˛± 1˝√√˘ – Ó¬√ÚôL1
¸œÓ¬±fl¡ õ∂Àª˙ qÚ˝√√ºº ’±À˝√√ ¸eœ øfl¡ ¬ı±√… ¬ı±Ê√Ó¬ºº
¸eœ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ Œ√ª ¬ı±√…¬ı±ÀÊ√ºº
¸”Sºº
’± – Ê√Úfl¡ ÚøµÚœ ¸œÓ¬± ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ ø˜˘˘ ø˜˘˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
‰¬fl¡±1 Ê√±Úfl¡œ fl¡±˜— õ∂Àª˙— ¸‡œ¸eÓ¬±º
ø‰¬ôL˚˛ôLœ 1±˜‰¬f ‰¬1ÀÌà 1n∏ø‰¬1±ÚÚ±ºº
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ – ¸ø‡ ˜√Ú˜Lö1± – fl¡Ìfl¡±ªÓ¬œ ¸ø˝√√Ó¬ – Œ¸ ÊÚfl¡-ÚøµÚœ
¸œÓ¬±1±˜fl¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôL õ∂Àª˙ fl¡˚˛ ’±Àª – Ó¬± Œ√‡˝√√, qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1 Œ¬ı√√±˘ºº

243
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª Ê√Úfl¡¸”Ó¬± fl¡˚˛ ¬Û1Àª˙º
Œ¬Ûø‡À˚˛ ¬ı√Ú ˜√Ú ˜Ú Œflv¡˙ºº
¬Û√ºº
˜±øÌfl¡ ˜≈fl≈¡È¬ fl≈¡G˘¡¡fl¡1n∏ fl¡±øôLº
√˙Ú ›øÓ¬˜ Úª Œ˜±øÓ¬˜ ¬Û±øôLºº
÷¯∏Ó¬ ˝√√±ø¸ ‰¬±µfl¡ 1n∏ø‰¬ Œ‰¬±Î¬ˇº
Úœ˘ ’˘fl¡ Œ˘±‰¬Ú ‰¬Àfl¡±1ºº
fl¡Ìfl¡ Œfl¡˚˛”1 Á¡Ìøfl¡Ó¬ fl¡±˝◊√º
1±˜fl¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôLÀ˚˛ ø‰¬M√√ ˘±˝◊√ºº
¬Û√ ¬ÛÇÊ√ ˜øÌ ˜ø?1 Œ1±˘º
1+À¬Û ˆ”¬ªÚ ˆ”¬À˘ ˙ÇÀ1 Œ¬ı±˘ºº

¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ – Œ¸ Ê√Úfl¡ÚøµÚœ ¸œÓ¬± – ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ Ú‘Ó¬…
fl¡ø1À˚˛ – Œ¸ Ê√±øÓ¬¶ú1 fl¡Ú…± – ¬Û”¬ı« Ê√ijfl¡ fl¡Ô± ø‰¬ÀM√√ ¬Û1˘º Ó¬±À˝√√
¸≈˜ø1 – ¬Ûø1 SêµÚ fl¡˚˛ 1˝√√˘º Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡– ¸‡œ ˜√Ú˜Lö1± – ¸‡œ
fl¡Ìfl¡±’Óœ – ¬ı±U Œ˜ø˘ Òø1 ¬Û≈‰¬Ó¬ºº
¸‡œ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø‡ – Ó≈¬U 1±Ê√ÚøµÚœ– Œfl¡±Ú ¸•ÛøM√√ Ú±ø˝√√ øÔfl¡ – øfl¡ øÚø˜M√√
¬ı±1•§±1 ø¬ı˘±¬Û fl¡1˝√√ – õ∂±Ì ¸ø‡– ˝√√±˜±fl¡ ˙¬ÛÓ¬ – ŒÓ¬±˝√√±1 ¬Û±ªÀ1 ˘±&
– ˝√√±˜±Ó¬ ¸M√√1 fl¡Ô± fl¡˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ¸œÓ¬± øªøÚ–ù´¸… ‰¬ø1Ó¬— ¬Û”¬ıı«Ê√ijÚ–º
¸‡œˆ¬…±— ªÌ«˚˛±˜±¸ 1n∏√Ó¬œ ¸”√Ó¬œ ¸Ó¬œºº

244
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸”Sºº
¸œÓ¬± fl¡øÓ¬ Œ¬ıø1 ¶§¶ö ˝√√˚˛± – ’±À∞´û±À1 ’±ø‡ ˜≈‡ ˜≈ø‰¬ – øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1
– ¸‡œ¸ªfl¡ ¸À•§±øÒ ¬ı‰¬Ú Œ¬ı±˘À˚˛ ˘±·˘º
¸œÓ¬± Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸‡œ¸ª – ¬Û1˜ ’ˆ¬±ø·Úœfl¡ øfl¡ ¬Û≈‰¬˝√√ – ˝√√±˜≈ ¬Û≈1n∏¯∏ Ê√Ú˜º ÷ù´1
Ú±1±˚˛Ìfl¡ ¶§±˜œ ˝◊√26√± fl¡˚˛ – ’ÀÚfl¡ Ê√Ú˜ fl¡±˚˛ Œflv¡˙ fl¡ø1À˚˛ – ¬ıUÓ¬
¬ıø1¯∏ Ó¬¬Û¸…± fl¡˚˛À˘±º Ó¬√ÚôL1 ’±fl¡±˙œ ¬ı±Ìœ qÚ˘ – ’±À˝√√ fl¡Ú…± –
ŒÓ¬±À˝√√“± ›ø˝√√ Ê√ÚÀ˜ – ¶§±˜œfl¡ Œˆ¬È¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±ª¬ı – ’±ª1 Ê√Ú˜ –
¿1±˜1+À¬Û – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ø¬ıª±˝√√ fl¡1±ª¬ıº ˝◊√˝√± Ê√±øÚ ˝√√±˜≈ ’·øÌ õ∂Àªø˙
– õ∂±Ì ‰¬±Î¬ˇ˘ – ’±À˝√√ ¸ø‡¸ª – Œ¸ ∆√ª¬ı±ÌœÀ˚˛ ø¬ıÙ¬˘ Œˆ¬˘ – Œ¸
¿1±˜ ¶§±˜œfl¡ ‰¬1Ì – ›ø˝√√ Ê√Ú˜ Œˆ¬È¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±À˘±º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ÀÓ¬ ¸œÓ¬±fl¡ ¬Û1˜ Ó¬±¬Û ά◊¬ÛÊ√˘ – ˝√√± 1±˜ ¶§±ø˜ Œ¬ı±ø˘ – Œ˜±˝√√
√ U˚˛± – ˜±øȬ ˘≈øȬ ∆˚À‰¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1
˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº ¸≈˝√±˝◊√ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Úºº ‰≈¬È¬fl¡˘±
ÒËn∏—ºº
ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ∆˜øÔ˘œ ˜±˝◊√– Úœ1 Ú˚˛Ú Á≈¡1±˝◊√º
‚Ú ‚Ú ù´±¸¡ŒÙ¬±fl¡±1Ó¬– Ó¬Ú≈ Œ‰¬Ó¬Ú≈ Ú±˝◊√ºº
¬Û√ºº
ø‰¬1 ø¬ı1À˝√√ √À˝√√ Œ√˝√±– ø√˙ Œ√‡≈ ’±øg˚˛±ø1º
1˜˚˛± ø¬ıÀÚ – ˜Ú Á¡±˜1n∏ – ¬Û1n∏ ˜”1n∏ø‰¬ fl≈¡˜±1œºº
˝√√± ˝√√ø1 ˝√√± ˝√√ø1 Ê√•Û˚˛¡– Ê√œªÚ ∆˚‰¬Ú ˚±˚˛º
1±˜ ‰¬1ÀÌ ˘±& – ·øÓ¬ ’±ªø1 Ú±˝◊√ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¸œÓ¬±fl¡ ø¬ı˘±¬Û Œ√ø‡À˚˛ – ¸ø‡¸ª õ∂À¬ı±Ò fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
¸‡œ¸ª Œ¬ı±˘ºº

245
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’±À˝√√ õ∂±Ì¸ø‡ – Œ¸ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ¬ı±gª ˜±Òª – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ≈√‡ ”1 fl¡1¬ı
– ¬Û≈1n∏√¬ı Ê√Ú˜fl¡ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¶§±˜œ – ’ªÀ˙… ¬Û±ª¬ı – Œ˝√√ ¸‡œ Ó¬±¬Û
‰¬±Î¬ˇ˝√ºº
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ – Ê√Úfl¡ÚøµÚœ ¸œÓ¬± – øfl¡ø∞´ûÓ¬ ¶§¶ö √U˚˛± – ¸‡œ¸ª
¸ø˝√√Ó¬ – ¤fl¡ ¬Û±˙ √U˚˛± 1˝√√˘º 1±˜fl¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôL – ¬ı˚˛ÀÚ ˝√√±Ó¬ ‰¬1±˝◊√
– ’ÀÒ±˜≈‡ U˚˛± 1˝√√˘º Ó¬√ÚôL1 1±Ê√±fl¡ õ∂Àª˙ Œ¬Û‡˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl‘¡¯û√±À¸± √˙1Ôô¶√±º
Â√S√ ‰¬±˜1¸—˚≈ÀMê± ÒÚ≈¬Û±øÌ Ú‘À¬Û±M√√˜–ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª √˙1Ô ¬Û‘øÔªœÚ±Ôº
Ï≈¬À˘ ‰¬±˜1 Â√S√ Ò1n∏¬ ˜±Ôºº
¬Û√ºº
≈√Ê«√˚˛√ ¬ıœ1 Òø1À˚˛ ˙1 Â√±¬Ûº
fl¡±À•Û ø1¬Û≈·Ì ˚±À˝√√ õ∂Ó¬±¬Ûºº
øSˆ≈¬ªÚ ÷ù´1 1±˜fl¡ ¬ı±¬Ûº
˚±À˝√√ ŒÚ˝√√±ø1 ”√1 ˝√√˚˛ Ó¬±¬Ûºº5

¸”Sºº
‹‰¬Ú õ∂Àª˙√ fl¡˚˛ 1±Ê√± √˙1Ô ¬Û1˜ ˝√√1À¯∏ ∆¬ıøͬ 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
ø˙À¯∏…Ú± ¸±fl¡˜±·Ó¬… øªù´±ø˜ÀS± ˜˝√√±˜≈øÚ–º
’±˙œ¬ıı«±√— √À√à Ӭնú 1±À: ˜La˜≈√œ1˚˛Úƒºº

5º ¬Û±. ˚±À˝√√ Œ˝√√ø1 ”√1 ˝√√˚˛ ¬Û±1±º

246
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ Œfl¡Ãø˙fl¡ – ø˙¯∏… ¸ø˝√√Ó¬ ’±ø¸ fl¡U – 1±Ê√± √˙1Ôfl¡
– ’±˙œ¬ı«±√ fl¡˚˛ Œ˚ fl¡˝√√˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Œfl¡Ãø˙fl¡ ‰¬Gº
˜±˘± ˜±ÀÔ ˝√√±ÀÓ¬ Ò1n∏¬ √Gºº
¬Û√ºº
˘±Î¬ˇ˚˛ ¬ı±U ˝√√ø1&Ì ·±˝◊√º
¸‰¬øfl¡Ó¬ ˆ¬±Àª Œ‰¬Ãø√À¸ ‰¬±˝◊√ºº
Œ˙±À˝√√ ¸≈˘ø˘Ó¬ øÓ¬˘fl¡ fl¡¬Û±˘º
Œ˝√√1Ó¬ Œfl¡±À¬Û ∆˚À‰¬ ˚˜fl¡±˘ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬õ∂Àª˙ ø√À˚˛ – Œ¸ Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – 1±Ê√±fl¡ ∆˚À‰¬ ’±˙œ¬ı«±√ Œ√˘˝√√ –
Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
ø‰¬1?œ¬ı ø‰¬1?œ¬ı ø‰¬1?œ¬ı Ê√Ú±øÒ¬Ûº
¬Û≈S¬ÛPœ ¸˜±˚≈Mê√– ˆ¬øMê√˜±Úƒ ˆ¬ª ˜±ÒÀªºº
Œfl¡Ãø˙fl¡ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1±Ê√± √˙1Ô – ŒÓ¬±À˝√√± ¸¬Ûø1ª±À1 – ø‰¬1?œª ˆ¬ªºº
¸”Sºº
1±Ê√± Ÿ¬ø¯∏fl¡ ’±¸ÀÚ ∆¬ıͬ±˚˛± – ¬Ûø1 ¬Û1̱˜ fl¡˚˛ – fl¡1À˚±À1 Œ¬ı±˘ºº
√˙1Ô Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û√ ¬Û1À˙ – ’±Ê≈√ ˝√√±˜±1 ’À˚±Ò…±¬Û≈1œ ¬ÛøªS
Œˆ¬˘º Ó¬ª √1˙ÀÚ ˝√√±˜±1 Ê√Ú˜ ¸±Ù¬˘ Œˆ¬˘º ˜≈øÚ ’ª Œfl¡±Ú õ∂À˚˛±Ê√Ú
¸±ÀÒ± – ˝√√±˜±fl¡ ’±:± fl¡1˝√√º ¸ˆ¬±˜ÀÒ… ’eœfl¡±1 fl¡˚˛À˘±6 ’±Ê√≈√ Œ˚
6º ¬Û±. ’eœfl¡±1 fl¡À˚˛ Œ¬ı±˘À˘±

247
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
√±Ú ˜±·˝√√ – Ó¬±À˝√√fl¡ ¸ÀÓ¬… ¸ÀÓ¬… Œ√ª¬ıº
¸”Sºº
Ÿ¬ø¯∏ 1±Ê√±fl¡ ¸Ó¬…¬ı±Ìœ qøÚ – ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ά◊øͬfl¡U¬ – Ú‘Ó¬… fl¡˚˛˘º
’±– ˜ÀÚ±1Ô ¸±Ù¬˘ Œˆ¬˘º 1±Ê√±fl¡ ’±˙œ¬ı«√±√ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘º
Œfl¡Ãø˙fl¡ Ÿ¬ø¯∏ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Ú‘¬ÛÀÓ¬ – Ó¬±À˝√√“± ¬Û‘øÔªœfl¡ fl¡äÓ¬1n∏ – ŒÓ¬±˝√√±1 ͬ±˝◊√ – ¬õ∂±Ô«fl¡ fl¡¬ıU
ø¬ı˜≈‡ Ú±ø˝√√ ˝√√˚˛ – ˝◊√˝√±fl¡ Ê√±ÀÚ± – øfl¡c ˝√√±˜±1 õ∂À˚˛±Ê√Ú qÚ˝√√ – ˝√√±˜≈
ø¸X±|˜Ó¬ – ˚: ’±1y˘ – Ó¬±À˝√√fl¡ ˜±1œ‰¬ ¸≈¬ı±U – Œ√±À˝√√± 1±é¬¸ ¬ıUÓ¬
ø¬ıø‚øÚ ’±‰¬1˚˛ – Œ¸ ˚: 1鬱 øÚø˜ÀM√√ – ŒÓ¬±˝√√±1 1±˜ ˘ÑÌ – Œ√±À˝√√±
fl≈¡˜±1fl¡ – ˝√√±˜±1 ¸Àe¡ ¬Ûͬ±ª – Ó¬Àª ˝√√±˜±1 ˜ÀÚ±1Ô ø¸øX ˝√√˚˛ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬øiß˙˜…±ˆ¬ªæœÀÓ¬√± ¬Û¬Û±Ó¬ ˜”ø2«√6√ÀÓ¬±ˆ≈¬øªº
fl¡À1±øÓ¬ fl¡±Ó¬1— 1±Ê√± øªÒ‘Ó¬… ‰¬1À̱ ˜≈ÀÚ–ºº7
¸”Sºº
1±Ê√± Ÿ¬ø¯∏fl¡ ‹‰¬Ú ¬ı±Ìœ qøÚÀ˚˛ – ≈√1ôL√ ø‰¬ôL±À˚˛ ¬ÛœÎ¬ˇ˘ – ˜”ø‰¬«Ó¬
∆˝√√˚˛± ¬Û1˘ – Ó¬√ÚôL1 – ¶§¶ö U˚˛± – Ÿ¬ø¯∏fl¡ ‰¬1ÀÌ Òø1fl¡U – fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛
Œ¬ı±˘˘ºº
√˙1Ô Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ˝√√±˜±1 ¬Û≈S 1±˜ ˘ÑÌ – Œ¸ ¬ı±˘fl¡ – Ó¬±À˝√√fl¡ 1±é¬¸fl¡
ø√ÀÓ¬ ‰¬±ª – ›ø˝√√ Œfl¡±Ú ¬ı…ª˝√√±1º ˝√√± ˝√√± Œ˝√√ Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – ˚: 1鬱 øÚø˜M√√
˝√√±˜±fl¡ øÚ˚˛± ˚±ªºº
¸”Sºº
1±Ê√±fl¡ ¬ı‰¬Ú qøÚÀ˚˛ – Œfl¡Ãø˙fl¡ ¬Û1˜ Œfl¡±À¬Û ˆ¬1Â√˚˛*ºº
Œfl¡Ãø˙fl¡ Œ¬ı±˘ºº
‹À˚˛ ¬Û±¬Ûœ – ’¸Ó¬…¬ı±√œ – 1±˜ ˘ÑÌfl¡ Ú±ø˝√√ ¬Ûͬ±ªº
7º øÚ·‘˝√… ‰¬1ÀÌà ˜≈ÀÚ–
* - ˆ¬»«‰¬˚˛

248
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – Œfl¡±À¬Û fl¡•Û˜±Ú U˚˛± – Œ¬ıÀ· ‰¬˘˘º ı±U ˘±ø1À˚˛ – Œfl¡±À¬Û
√˙Ú ‰¬m«˚˛ – 1±Ê√± ’±& U˚˛± – Ÿ¬ø¯∏fl¡ ‰¬1Ì Òø1fl¡U – ∆˚À‰¬ ø¬ı˘±¬Û
fl¡˚˛˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú8
ÒËn∏—ºº
fl¡1U fl¡1n∏̱ Ÿ¬ø¯∏ ¸≈Ó¬ √±Ú Œ√Uº
Œfl¡±Ú ˜≈À‡ fl¡˝√√ª 1±˜fl¡ Ó≈¬U¬ Œ˘Uºº
¬Û√ºº
ŒÚ˝√√ø¬ı 1±˜ 1±é¬¸ ˘±ø· ˜±ø·º
’±À˝√√ ’øÒfl¡ ˝+√À˚˛ √À˝√√ ’±ø·ºº
¬ı±˘fl¡ 1±˜ øfl¡Â≈√Àª Ú±ø˝√√ Ê√±ÀÚº
Ó¬±À˝√√ Ú±À˝√√ø1 1˝√√ø¬ı Ú±ø˝√√ õ∂±ÀÌ√ºº
√˙1Ôºº
Œ˝√√ Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – ¬ı±˘fl¡ 1±˜fl¡ – ∆fl¡À‰¬ 1±é¬¸fl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ø√ÀÓ¬ ‰¬±ª – ˝◊√˝√±
ά◊ø‰¬Ó¬ ÚÀ˝√√ – ¬ı±¬Û 1±˜fl¡ Â√±øάˇ ˝√√±˜±fl¡ øÚ˚˛± ˚±ªºº
Ÿ¬ø¯∏ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ √˙1Ô – Ó≈¬U 1±˜fl¡ ‰¬ø1S øfl¡Â≈√ Ê√±ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ – Œ˚±·¬ıÀ˘ ˝√√±˜≈
¸Àª Ê√±ÀÚ± – ›ø˝√√ 1±˜‰¬f√¬¬Û1˜ ÷ù´1 – ˜˝√√±˝√√ø1fl¡ ’—˙ ’ªÓ¬±1– ’¸≈1
1±é¬¸ – ¸ª ¸—˝√√±ø1 – ˆ”¬ø˜fl¡ ˆ¬±1 ά◊X±1ªºº ˝◊√˝√± Ê√±øÚ øfl¡Â≈√ ø‰¬ôL±√
Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ı – ¸Ó¬… 1±ø‡ – ¸Q1 1±˜ ˘ÑÌfl¡ – ˝√√±˜±1 ¸Àe ¬Ûͬ±ªºº
¸”Sºº
1±Ê√± Ÿ¬ø¯∏fl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ fl¡À˝√√± – øfl¡ø∞´ûÓ¬ ¶§¶ö U˚˛± – Ÿ¬ø¯∏fl¡ ˝√√±ÀÓ¬ 1±˜-
˘ÑÌfl¡ – ¸˜ø¬Û« Œ√˘˝√√º Œfl¡Ãø˙fl¡ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ 1±Ê√fl≈¡˜±1 ≈√À˝√√“± –
¸Àe√¡∆˘˚˛± ‰¬˘˘ ∆˚À‰¬ – Ó¬± Œ√‡˝√√, qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº

8º ¬Û±. ¸≈˝√±˝◊√ 1±—ºº ˚øÓ¬Ó¬±˘º Ê√øÓ¬˜±Ú

249
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Û˚˛±1ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú9

‰¬˘˘ Œfl¡Ãø˙fl¡ ¸±øÒÀ˚˛ fl¡±˜º
¬Û±‰≈¬ ¬Û±‰≈¬ ‰¬À˘ ˘Ñ̬¬1±˜º
Œ√˘˝√√ ÒÚ≈À¬ıı«√ ø√¬ı… ¬ı±Ìº
˘ÑÌ 1±˜ ¬ÛÔø˝√√ ¸ª Ê√±Úºº
’±|˜ ˚±˝◊√ÀÓ¬ Ÿ¬ø¯∏fl¡ ά◊‰¬±È¬º
Œ¬Ûø‡À˚˛ Ó¬±Î¬ˇÀfl¡± Œ¬ıϬˇ˘ ¬ı±È¬ºº
ø˜˘˘ ˆ¬é¬… ø¬Û˙±ø‰¬Úœ ˝√√±À¸º
fl¡±À•Û Œfl¡Ãø˙fl¡ ¬ÛøάˇÀ˚˛ Ó¬1±À¸ºº
1±é¬¸œ ‡±˝◊√ 1±‡ 1‚≈Ú±ÀÔº
qøÚÀ˚˛ 1±˜ Ò1˘ ÒÚ≈ ˝√√±ÀÓ¬ºº
Œ¬ı±ø˘ øÚˆ«¬˚˛ ŒÊ√±1˘ ¬ı±Ìº
Ó¬±Î¬ˇfl¡± ˝+√À˚˛ fl¡1n∏ ¸g±Úºº
¬Ûάˇ˘ ø¬Û˙±‰¬œ ŒÓ¬øÊ√ ’±È¬±¸º
¬ı<¬Û±ÀÓ¬ ∆˚À‰¬ Œ˘±fl¡ Ó¬1±¸ºº
˝+√À˚˛ ’±Úµ ø˜˘˘ ’øÒfl¡º
¸±Ò≈ ¸±Ò≈ ¬1±˜fl¡ Œ¬ı±˘ Œfl¡Ãø˙fl¡ºº
˝√√ø1À¯∏ ø˙˝√√À1 Œ√˝√fl¡ Œ˘±˜º
’±|˜ ¬Û±˝◊√ ’±1y˘ Œ˝√√±˜ºº
Œ¬Ûø‡À˚˛ Ò≈˜ ˜±1œ‰¬ ¸≈¬ı±√Uº
‰¬±µ ø·ø˘ÀÓ¬ ˚‰¬ ’±ª˘ 1±Uºº
S±À¸ Œfl¡Ãø˙fl¡ fl¡˝√√˚˛ ’±1±Àªº
Œ√‡≈ Œ√‡≈ ≈√U“√ 1±é¬¸ ’±Àªºº
’ª 1‚≈Ú±Ô fl¡1U Œ˜±À˝√√ S±Ìº
qøÚÀ˚˛ 1±˜ Ò1˘ ÒÚ≈ ¬ı±Ìºº

9º ¬Û±. ¬ÛœÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº Ó¬±˘ ‰≈¬È¬±ºº

250
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ¬ıÒ˘ ˝+√˚˛ ˙1fl¡ ¸g±ÀÚº
ά◊1˘ 1±é¬¸ 1±˜fl¡ ¬ı±À̺º
Œˆ¬ø˘ ¸≈¬ı±U ¸±·1 ¬Û±Ó¬º
˜±ø1‰¬ ¬Ûάˇ˘ õ∂±ÀÌ ˘Ç±Ó¬ºº
Ú±˙ Œ·˘ ’ª ≈√U√ ø¬Û˙±À‰¬º
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ά◊øͬ fl¡U¬Œfl¡Ãø˙fl¡ Ú±À‰¬ºº
1±˜fl¡ 1Àe ¸±Ò≈ ¸±Ò≈ Œ¬ı±˘º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ 1±˜ fl¡1˚˛ ‚Ú Œ1±˘ºº
¸”Sºº
¬Û1˜ ¸ÀôL±À¯∏ Œfl¡Ãø˙fl¡ – 1±˜fl¡ ’±˙œ¬ıı«±√ fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ 1‚≈Ú±Ô10 õ∂±Ô«fl¡ S±ÌÀ˝√ÀÓ¬±º
1‚≈fl”¡˘ fl¡˜˘±˘œ ¸”˚«… ª˚«… QÀ˜ªºº11
˝√√1ø¯∏ ≈√ø1Ó¬À˜¯∏±—12 Ú±˜ ¸—fl¡œM√«√ÀÚÚº13
¶§Ê√Ú*√√ ¸≈Ó¬ fl¡˘ÕS Ê√œªÓ¬±» Q— ø‰¬1±˚˛≈ –14ºº
Ÿ¬ø¯∏ Œ¬ı±˘ºº
1‚≈fl≈¡˘ fl¡˜˘ õ∂fl¡±˙fl¡¡ ¸”˚«… 1±˜‰¬f – ˝√√±˜±1 ’±˙œ¬ıı«±À√ – ¬ÛPœ ¬Û≈S
¸ø˝√√Ó¬ – ø‰¬1?œ¬ı ˆ¬ªºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ’±˙œ¬ı«± Ó≈¬˘¸œ Œ√˘˝√√¬– ¿1±˜ ˜±Ô± ¬Û±øÓ¬ Œ˘˘˝√√ºº
Ÿ¬ø¯∏ºº
Œ˝√√ ¬ı±¬Û 1±˜‰¬f – Ó≈¬U ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ ά◊¬Ûfl¡±1œ – ˜±1œ‰¬ ¸≈¬ı±U¬¬– 1±é¬¸
˜±ø1 – ˝√√±˜±1 ˚: ø¸X fl¡˚˛˘ – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ &Ì ¸≈Ê√À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1 –
¸•xøÓ¬ õ∂Ó≈¬…¬Ûfl¡±1 – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ fl¡± fl¡1¬ı/
10º Ê√˚Ó˛ ¬≈ Ê√˚Ó˛ ¬≈ 1±˜º 11º fl¡ ¸”˚…« ª—˙¸…À√ªº 12º ¬Û±. ˝√√1ø¸ √√≈ø1Ó¬1±øÊ√— 13º
Ú±˜ ¸—fl¡œM√√«ÀÚÚº * fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒ ’±1n∏ ’Ú…±Ú… ¢∂LöÓ¬ ë¸≈˝√+√í ˙s1 õ∂À˚˛±·
∆˝√√ÀÂ√º 14º ¬Û±. ˜±Î¬◊1 1±—ºº ˜±Ú Ê√øÓ¬  , 1±· ˜±U1-˚øÓ¬ ˜±Ú

251
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – ˜ÀÚ ø¬ı˜ø1¯∏ fl¡˚˛ – ¬Û≈Ú≈ Œ¬ı±˘˘ºº
Œfl¡Ãø˙fl¡ Œ¬ı±˘ºº
’±– ¸±Ò≈ õ∂À˚˛±Ê√Ú ø˜˘˘ – Œ˝√√ 1‚≈Ú±Ô – ’±Ê√≈√ Ê√±Úfl¡œfl¡ ¶§˚˛•§1 ø˜ø˘ÀÂ√
– ˝√√±˜≈ Ê√±Ú˘ – ˜À˝√√˙fl¡ ÒÚ≈ – Œ˚ &Ì ø√ÀÓ¬ ¬Û±1˚˛ – Œ¸ fl¡Ú…± Œ¸ø˝√√
¬Û±Àª – Œ¸ ˆ≈¬ªÚÀ˜±˝√√Úœ – ˆ¬±·…ªÓ¬œ – ˚ª Ó¬ª ·‘ø˝√√Ìœ ˝√√˚˛ – Ó¬Àª
˝√√±˜±1 ¬Û1˜ ’±Úµ ø˜˘˚˛ – ˝√√±˜≈ Œ˚±·¬ıÀ˘ ¸ª Ê√±ÀÚ± – Œ¸±ø˝√√ ¸œÓ¬±
– ¬Û”¬ıı« Ê√Ú˜Ó¬ – ¬ı√UÓ¬ Ó¬¬Û ’±‰¬ø1 – ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¶§±˜œ Ú± ¬Û±ª˘ – Ó¬±À˝√√fl¡
¶úø1À˚˛ – ›ø˝√√ Ê√Ú˜ – ŒÓ¬±˝√√±1 ‰¬1Ì ø‰¬øôL ¸¬ıı«Ô± øÔfl¡ – ¬Û1˜ ø¬ı1˝√√±Ó≈¬1
U˚˛± – ŒÓ¬±À˝√√±fl¡ ˘±ø· 1Õ˝√√ÀÂ√ – Œ¸ ¸≈µ1œfl¡ 1+¬Û-¸•ÛøM√√ øfl¡Â√≈√ fl¡˝√√¬ı
– Ó¬±À˝√√ qÚ˝√√ºº
ˆ¬øȬ˜±ºº
øfl¡ fl¡˝√√¬ı 1+¬Û fl≈¡˜±1œfl¡ 1±˜º
fl¡Úfl¡ ¬Û≈Ó¬ø˘ Ó≈¬˘ Ó¬Ú≈ ’Ú≈¬Û±˜ºº
1Ó¬Ú øÓ¬˘fl¡ Œ˘±À˘ ’˘fl¡ fl¡À¬Û±˘º
Œ˝√√ø1˚˛± w+ªˆ¬e øSˆ”¬¬ıÚ Œˆ¬±˘ºº
Œ√ø‡À˚˛ ¬ı√Ú ‰¬±µ Œˆ¬ø˘ ˘±Ê√º
Ú˚˛Ú øÚÀ1ø‡ fl¡˜˘ Ê√˘ ˜±Ê√ºº
Œ˝√√ø1À˚˛ ˆ≈¬Ê√ ˚≈· ø˜˘˘ ά◊26√Ǻ
˘ø˘Ó¬ ˜‘̱˘ ˜Ê√Ó¬ Ê√˘ ¬ÛǺº
’±1fl¡Ó¬ fl¡1Ó¬˘ ˜≈øÚ ˜Ú Œ˜±À˝√√º
fl¡Úfl¡ ˙˘±fl¡± ’e≈ø˘ fl¡À1 Œ˙±À˝√√ºº
¬ıµ≈ø˘ øÚøµ ’Ò1 fl¡1n∏ fl¡±øôLº
√øάˇ•§ øÚø¬ıάˇ ¬ıœÊ√ √ôL¬Û±øôLºº
÷¯∏Ó¬ ˝√√±¸ ˜√Ú Œ˜±˝√√ ˚±˝◊√º
Ú±¸± øÓ¬˘Ù≈¬˘ fl¡˜ø˘Úœ ˜±˝◊√ºº
Úª Œ˚ÃªÚ Ó¬Ú ¬ı√1œ õ∂˜±Ìº
ά◊1n∏ fl¡ø1fl¡1 fl¡øȬ ά•§1n∏fl¡ ͬ±Úºº

252
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√-¬ÛÇÊ√ Úª ¬Û~ª fl¡±øôLº
‰¬•Ûfl¡ ¬Û±fl¡ø1 ’±„≈√ø˘fl¡ ¬Û±øôLºº
Ú‡ ‰¬˚˛ ‰¬±1n∏ ‰¬µ ¬Û1fl¡±˙º
˘U ˘U ˜M√√·Ê√ ·˜Ú ø¬ı˘±¸ºº
fl¡Ó¬ ˘±ªÌ… ø¬ıø˝√√ øÚ1ø˜˘ Ê√±øÚº
Œfl¡±øfl¡˘Ú±√ ’ø˜˚˛± Á≈¡À1 ¬ı±Ìœºº
Ó≈¬U“¬¡¸≈fl≈¡˜±1¡ 1+À¬Û ŒÚ±À˝√√ ˝√√œÚº
1±Ê√ fl≈¡˜±1œfl¡ ¬ı˚˛¸ ÚªœÚºº
Œ¸±ø˝√√ ¬ıάˇ 1˜Ìœ ‚ø1Ìœ ˚ª Œ˝√√±˝◊√º
’ª ·‘˝√¬ı±¸ ¸Ù¬˘ Ó¬ª Œ˝√√±˝◊√ºº
fl¡˝√√˘≈ ¶§1+¬Û ¬ı‰¬Ú ¿1±˜º
‰¬˘ ’ø¬ı˘•§ Ê√Úfl¡fl¡ ͬ±˜ºº
ˆ¬±e˝√√ ’Ê√·ª ÒÚ≈fl¡ ˘œ˘±Àªº
¸œÓ¬± Œˆ¬±ø˘ ˆ¬ÀÊ√±fl¡ Ó≈¬ª± ¬Û±Àªºº
Ê√±øÚ ˝√√±˜≈ ¸Ó¬… ¬ı±Ìœ Œ¬ı±˘º
ά±øfl¡ fl¡1U¬ Ú1 ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸œÓ¬±˚˛±– 1+¬Û˘±ªÌ…— |n∏Q± øÚ–˙¸… 1±‚ª–º
Ÿ¬ø¯∏˜±ˆ¬±¯∏… ˆ¬·ª±Úƒ Ê√·±˜ ø˜øÔ˘±•xøÓ¬ºº
¸”Sºº
¸œÓ¬±fl¡ 1+¬Û-¸•ÛøM√√ qøÚÀ˚˛ – 1±˜fl¡ ˜ÀÚ øfl¡ø∞´ûÓ¬ ˜√Ú-ø¬ıfl¡±1 ά◊¬ÛÊ√˘
– Ê√±Úøfl¡ ø¬ıÀ˚˛±· øÚø˜M√√ øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±ø1 – Ÿ¬ø¯∏fl¡ ¸À•§±øÒ Œ¬ı±˘º
¿1±˜ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜˝√√±˜≈øÚ1±Ê√ – Œ¸ ˜À˝√√˙fl¡ ÒÚ≈ –¬ ı√<±øÒfl¡ fl¡øÍ¬Ú – ˝√√±˜≈ ¬ı±˘fl¡–
Ó¬±À˝√√fl¡ &Ì ø√ÀÓ¬ – ˝√√±˜±1 Œ˚±·…Ó¬± ∆fl¡‰¬Ú ˝√√˝◊√º Ó¬Ô±ø¬Û ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’±:±
¬Û±ø˘ÀÓ¬ ˘±·˚˛ – Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – Ê√±øÚ ¸Q1 ‰¬˘˝√√ºº

253
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Œ¸±√1 ¸ø˝√√Ó¬ Ÿ¬ø¯∏fl¡ ¬Û±‰≈¬ – ¿1±˜¬ ∆˚À‰¬ ø˜øÔ˘±fl¡
¬Û˚˛±Ú fl¡1˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±U1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú15
ÒËn∏—ºº
1˜˚˛± ‰¬À˘ ø˜øÔ˘±fl≈¡ ˘±˝◊√
1±Ê√œª Œ˘±‰¬Ú ˙…±˜ ¸≈µ1
Œ¸±√1 ¸eøÓ¬ ˚±˝◊√ºº
¬Û√ºº
qøÚ 1˜Ìœfl¡ øÚfl¡ø˘fl¡ fl¡±ø˝√√Úœ
ø˜˘˘ Œ˜±˝√√ ˜≈1±ø1º
ˆ¬±ª øˆ¬iß1œÓ¬ ∆ˆ¬˘ øfl¡ø∞´ûÓ¬
ø‰¬M√√ ˜√Ú ø¬ı·±ø1ºº
¬ı√Ú ˝◊√µ≈ ˜√Ú Á¡±˜1
fl¡±˜ ¬Ûø˝√√˘ õ∂Àª˙º
‰¬˘Ó≈¬ 1±‚ª fl¡±˜ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡
˝√√1Ó≈¬ Œfl¡˙ª Œflv¡˙ºº

¸”Sºº
Ó¬ÚôL1 – ø˜øÔ˘±¬Û≈1 ¬Û±˝◊√ – Ÿ¬ø¯∏ Œ¸±√1 ¸ø˝√√Ó¬ – ¿1±˜‰¬f– 1±Ê√¸ˆ¬±
õ∂Àª˙ fl¡˚˛˘º Ê√Úfl¡ fl¡1À˚±ø1 ά◊øͬfl¡U – 1±˜-˘ÑÌ ¸ø˝√√Ó¬ ø¬ıù´±ø˜Sfl¡
’±¸ÀÚ ∆¬ıͬ±˝◊√ – Ÿ¬ø¯∏fl¡ õ∂̱ø˜ Ó≈¬øÓ¬ Œ¬ı±˘˘ºº
Ê√Úfl¡ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – ŒÓ¬±˝√√±1 ’±·˜ÀÚ – ’±Ê√≈√ ˝√√±˜±1 ø˜øÔ˘±¬Û≈1 ¬ÛøªS
Œˆ¬˘ – Œ˜ø1 ˜˝√√± ˆ¬±·… ø˜˘˘ºº

15º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ±Ó¬ ëøÚfl¡ø˘fl¡í Œ˘±¬Û

254
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ÿ¬ø¯∏ ’±˙œ¬ıı«±√ Œù≠±fl¡ ¬ÛϬˇ˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
ø‰¬1?œª ø‰¬1?œª 1±Ê√Úƒ ¸7¡¡¡Ú-1?Úº
·Ê√-¬ı±øÊ√-˜Õ˝√√(˚«…-ˆ¬±˚«…±RÊ√-˚≈√Ó¬– ¸√±ºº
ø¬ıù´±ø˜S Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜˝√√±1±Ê√± Ê√Úfl¡ – ¬ÛPœ ¬Û≈S ¸ø˝√√Ó¬ – Ó≈¬U¬ ø‰¬1fl¡±À˘ ¸≈‡œ ˆ¬ª –
ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¸»fl¡±À1 ¬Û1˜ Ó≈¬©Ü¬ Œˆ¬À˘“±ºº
¸”Sºº
Ê√Úfl¡ 1±Ê√± – 1±˜ ˘ÑÌfl¡ 1+¬Û øÚÀ1ø‡ – ¬Û1˜ ’±(˚«… U˚˛± – ˜≈øÚÓ¬
¬Û≈‰¬Ó¬ºº
Ê√Úfl¡ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – ›ø˝√√ ¬ı±˘fl¡ √≈√U – ’æ≈√Ó¬ ˜Ò≈1 ˜”1n∏øÓ¬ – Œ√ø‡ ¬Û1˜ ’±Úµ
Œˆ¬À˘“± – fl¡±À˝1 fl≈¡˜±1 – øfl¡¬ı± Œ√ª – øfl¡¬ı± ˜Ú≈¯∏… – ˝√√±˜≈ ¬ı≈Ê√À˚˛
Ú±¬Û±ø1º ›ø˝√√ ¸≈fl≈¡˜±1¡¡– fl≈¡˜±1 √≈√U – Œ√ø‡ÀÓ¬ ˝+√˚˛ ¸ÀôL±¯∏ Œˆ¬˘º
¸”Sºº
Ó¬±À˝ √ qøÚ Ÿ¬ø¯∏ Œù≠±fl¡ ¬ÛϬˇ˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸≈ÀÓà √˙1Ô¸… Ó¬±ª±·ÀÓÃ16 1±˜˘ÑÀÌú
√≈√ø˝√√Ó≈¬ô¶ª¬ ¸œÓ¬±˚˛±– ¶§˚˛•§1ø√‘é¬˚˛±ºº
√Œfl¡Ãø˙fl¡ Ÿ¬ø¯∏ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˜˝√√±1±Ê√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Ûø1‰¬˚˛ Ú±ø˝√√ – Œ˚ √˙1Ô 1±Ê√± – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û1˜
ø˜S – Ó¬±˝√√±1 fl≈¡˜±1 √≈√U¡– ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ ø˙¯∏… – ’±1±¸ª1 Ú±˜ 1±˜-
˘ÑÌ – ŒÓ¬±˝√√±1 ≈√ø˝√√Ó¬± – ¸œÓ¬±1 ¶§˚˛•§1 Œ√ø‡ÀÓ¬ ˝◊√˝√± ’±ª˘ øÔfl¡
– ˝◊√˝√± Ê√±øÚ – ¸QÀ1 ¸˜±Ê√ ¬ÛÓ¬±˝◊√ – ˜À˝√√˙fl¡ ÒÚ≈ ’±Ú˝√√ºº

16º ¬Û±. ¸≈ÀÓ¬± √˙1ÔÕ¸…ÀÓà ’±·ÀÓú ¸≈ÀÓà √˙1ÔÕ¸ Ó¬±ª±·ÀÓÃ

255
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸”Sºº
Ê√Úfl¡ 1±Ê√± ˜˝±˝À¯∏« – 1±˜-˘ÑÌfl¡ ’±ø˘øe Œ¬ı±˘˘ºº
Ê√Úfl¡ Œ¬ı±˘ºº
’± – ÒÚ… ÒÚ… √˙1Ô 1±Ê√± – ‹‰¬Ú ¬Û1˜ ¸≈fl≈¡˜±1 fl≈¡˜±1 ˚±À˝√√1 ·‘À˝√√
– Ó¬±À˝√√1 ˆ¬±·…fl¡ ˜ø˝√√˜± øfl¡ fl¡˝√√¬ıº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1±Ê√± ¬Û1˜ ά◊»¸Àª – ¬Û∞´û ˙¬ıÀ17√ ¸•§±√ Ú±√ ¬ıUÓ¬ ¬ıÊ√±ª˘
– ˜ø̘La ˜Laœfl¡ ’±À√˙ fl¡˚˛˘ºº
Ê√Úfl¡ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˜ø̘La– Œ˚ Ú‘¬ÛøÓ¬ ¸ª ¬ı±¸± fl¡ø1 1ø˝√√À‰¬– Ó¬±À˝√√fl¡ ’±øÚ–
¸Q1 ¸˜±Ê√ ø˜˘±ªºº
[˝◊√øÓ¬ |n∏Q± ˜ø̘ÀLa± øڶ硱ôLºº]
Œù≠±fl¡ºº
øÚ˙˜… ¬Û1˜±1±˜± 1±˜±·˜Ú Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡˜º
¸‡œ— ¸À•x¯∏˚˛±˜±¸ Ê√±Úfl¡œ fl¡Ìfl¡±ªÓ¬œ˜ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôLÀ1 – ŒÏ¬±˘ Ϭ!¡±-˙∫-Œ·±˜≈‡ – ˜‘√≈ ˜‘√e – Ó¬±˘ fl¡1Ó¬±˘
– fl¡±˝√√±˘ Œfl¡±˘±˝√√±˘ – ˜À˝√√±»¸ª 1ª qøÚÀ˚˛ – Ê√±Úfl¡œ ¸ø‡fl¡ ¸•§≈øÒ
Œ¬ı±˘˘ºº
Ê√±Úfl¡œ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ ¸ø‡ fl¡Úfl¡±ªÓœ – øfl¡ øÚø˜M√√ ¸ˆ¬±Ó¬ – ˜˝√√± ˝√√ø1¯∏ ¬ı±Ê√Ú qøÚÀ˚˛
– Œfl¡±Ú 1±Ê√± ’±ª˘ – ¸QÀ1 Ê√±Úø·˚˛± – ˝√√±˜±fl¡ ¬ı±˜ ’e Ù¬±Àµ –
Œfl¡±Ú fl≈¡˙˘ ¸±ÀÒ – Ê√±ÚÀ˚˛ Ú±ø˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº¡
Ó¬¸…±– fl¡Ô±˜±fl¡Ì«… Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡±» fl¡Úfl¡±ªÓ¬œº
˚À˚à 1±Ê√¸ˆ¬±— ¸±Òıœ ¸œÓ¬±— ÚQ±øÓ¬¸Q1˜ƒºº
17º ¬Û∞´û˜ ˙¬ıÀ√

256
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
¸œÓ¬±fl¡ ‹‰¬Ú ’±À√˙ qøÚ fl¡U , fl¡Úfl¡±’Ó¬œ – ¸œÓ¬± ¬Û±Àª ¬Û1̱˜ fl¡ø1À˚˛
– ∆˚À‰¬ ‰¬˘ø˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
Œfl¡ÃÓ≈¬˝√√À˘18 ‰¬À˘ ˜±˝◊√º 1±˜ ¬Ûø1‰¬˚˛ ˘±˝◊√ºº¬
fl¡±ø˜Úœ fl¡Úfl¡±ªÓ¬œº ˚±˚˛ 1±Ê√˝√—¸·øÓ¬ºº
¬Û√ºº
¬Û±Àª ¸ˆ¬±fl¡ ¸Ó¬œº Œ√‡˘ 1‚≈¬ÛøÓ¬ºº
∆˚‰¬Ú ··Ú ˜±Ê√º ά◊ø√Ó¬ Úé¬S¬ 1±Ê√ºº
Œ¬Ûø‡ 1+¬Û ˘±ªÌ≈º Œˆ¬ø˘ ¬Û≈˘øfl¡Ó¬ Ó¬Ú≈ºº
Á≈¡À1 Ú˚˛Úfl¡ Úœ1º Ó¬Ú≈ ˜Ú ŒÚ±À˝√√ øÔ1ºº
¸”Sºº
¸ˆ¬±fl¡ ˜ÀÒ… – 1±˜fl¡ 1+¬Û¡-˘±ªÌ… Œ√ø‡À˚˛ – ¬Û1˜ ø¬ıø¶úÓ¬ U˚˛± – ¸œÓ¬±fl¡
’±&ø·˚˛± – fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ – ¬Ûø1 ¬Û1̱ø˜ Œ¬ı±˘˘ºº
fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√¬ õ∂±Ì ¸ø‡– ŒÓ¬±˝√√±1 ˜À˝√√±√˚˛ ø˜˘˘ºº
¸œÓ¬± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬õ∂±Ì ¸ø‡– ŒÓ¬±À˝√√± øfl¡ Œ√‡˘– øfl¡ qÚ˘– ¸QÀ1 fl¡˝√√ºº
fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ Ê√Úfl¡ÚøµøÚ – Ó≈¬U¬ ˚±À˝√√1 ø¬ı1À˝√√ õ∂±Ì Â√±Î¬ˇ˝√19√ – Œ¸±ø˝√√ √˙1Ô
1±Ê√±1 fl≈¡˜±1 – Œfl¡ÃøȬ fl¡µm«-√¬Û« √˘Ú 1+¬Û – ¿1±˜‰¬f – ŒÓ¬±˝√√±ø1
¶§˚˛•§1 qøÚ¤ ’±ª˘º Ó¬±À˝√√ Œ√ø‡ 1±Ê√± Ê√Úfl¡ – ’±ÚÀµ √≈√µ≈øˆ¬
¬ıÊ√±ª˘º Œ˝√√ ¸ø‡ – 1±˜fl¡ øfl¡ ’±(˚«… ˜±Ú≈¯∏ 1+¬Û – øfl¡ fl¡˝√√¬ı – ¤fl≈¡
’efl¡ ˘±ªÌ… ˙Ó¬ ¬ıø1À¯∏ fl¡ø˝√√ÀÓ¬ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1 – Ó¬Ô±ø¬Û øfl¡Â√≈ fl¡Õ˝√√øÂ√
– Ó¬± qÚ˝√√ºº
18º ¬Û±. fl¡Ó≈¬˝√√À˘ , Œfl¡±Ó≈¬˝√√À˘¬¬19º Ó≈¬U¬ ˚±À˝√√1 øÚø˜M√√ õ∂±Ì 1±‡˝√√

257
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ˆ¬øȬ˜±ºº
qÚ ¸ø‡ ¬ı‰¬Ú ¶§1+¬Ûº øfl¡ fl¡˝√√ ¬ı 1±˜fl¡ 1+¬Ûºº
˙…±˜ ˜”1n∏øÓ¬ ¬ÛœÓ¬¬ı±¸º ‚ÀÚ ∆˚À‰¬ ø¬ıÊ√≈√ø1 ø¬ıfl¡±˙ºº
˜ô¶fl¡ Â√S√fl¡ Œ¬ı˙º Úœ˘ ’±fl≈¡ø∞´ûÓ¬ Œfl¡˙ºº
1n∏ø‰¬fl¡1 fl¡Ì« ’Ó≈¬˘º Ú±¸± Úœ˘ øÓ¬˘ Ù≈¬˘ºº
¬ı√Ú ˝◊√µ≈¬¬¬Û1fl¡±˙º ’1n∏Ì ’Ò1 ˜µ˝√√±¸ºº
›øÓ¬˜ √˙Úfl¡ ¬Û±øôLº ˜±øÌfl¡ øÁ¡fl¡ø˜fl¡ fl¡±øôLºº
˜√Úfl¡ ÒÚ≈ wªˆ¬eº ˆ≈¬Ê√ ˚≈· ¬ıø˘Ó¬ ˆ≈¬Ê√eºº
Ú˚˛Ú ¬Û√ÇÊ√ Úª¬Û±Ó¬±º fl¡1Ó¬˘ ά◊Ó¬¬Û˘ 1±Ó¬±ºº
’±e≈ø˘ ˘ø˘Ó¬ ’±À˜±˘º Ú‡‰¬˚˛ ‰¬±µfl¡ Ó≈¬˘ºº
¸≈µ1¬ ά◊√1 fl¡øȬ¬ıgº Œ˙±À˝√√ ø¸—˝√√¬ıg fl¡gºº
ά◊1n∏ fl¡ø1fl¡1 øÚ1n∏¬Û˜º ‰¬1Ì fl¡˜˘ Œfl¡±¯∏ ˙…±˜ºº
¬Û√Ó¬˘ 1±Ó≈¬˘ fl¡±øôLº ÒıÊ√ ˚ª ¬ÛÇÊ√ ¬Û±øôLºº
˜±Ú≈¯∏fl¡ ‹‰¬Ú 1+¬Ûº Ú±ø˝√√ qøÚ fl¡˝√√À˘± ¶§1+¬Ûºº
Ú¬ıœÚ ¬ı˚˛¸ ¸≈fl≈¡˜±1º Œˆ¬ø˘ Ú±1±˚˛Ì ’ªÓ¬±1ºº
øfl¡ÀÚ± ∆ˆ¬˘ ˆ¬±·… ŒÓ¬±˝√√±ø1º Ó≈¬U¬¡Úª Ó¬1n∏Ìœ fl≈¡˜±1œºº
ø¬ıøÒ ø˜˘±ª˘ ’±øÚº ŒÓ¬ø1 ˜ÀÚ±1Ô Ê√±øÚºº
’ª ¸ª ¬Û”1¬ı ’±˙º ø¬ı1˝√√ √≈√‡ Œ·˘ Ú±˙ºº
¬Û±ª¬ı ¶§±˜œfl¡¡ Œfl¡±˘º fl¡1 Ú1 ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
fl¡Ô±ºº
’±À˝√√ ¸ø‡ – ∆˚‰¬Ú ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˘ÑÌ Œ√‡˘ – ˝√√±˜≈ Ê√±Ú˘ – ›ø˝√√ ÷ù´1
Ú±1±˚˛Ì – ¿1±˜1+À¬Û ŒÓ¬±˝√√±1 ø¬ıª±˝√√ Œ˝√√Ó≈¬ ’±ª˘ – ˝◊√˝√±Ó¬ øfl¡Â√≈√ ˙DZ¬
Ú±ø˝√√ fl¡1ø¬ıº ¸ø‡ – ŒÓ¬±˝√√±1 ˜ÀÚ±1Ô ¸±Ù¬˘ Œˆ¬˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
|n∏Q± ¸‡œ˜≈‡±^±˜‰¬f¸… ‰¬ø1Ó¬±˜‘Ó¬˜ƒº
˜”ø2«√6√Ó¬± ¬ÛøÓ¬Ó¬± ¸œÓ¬± ¸≈˜˝√√±˝√√¯∏« Òø¯∏«Ó¬±ºº

258
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
¶§±˜œfl¡20 ¬Û1˜ ‰¬ø1S qøÚÀ˚˛ – ¸œÓ¬± ˜˝√√± ˝√√¯∏«±øi§Ó¬± ∆˝√√˚˛± ¬Ûάˇ˘ – ∆˚À‰¬
Œõ∂˜1À¸ ˜˝√√± ’±fl≈¡˘ ∆fl¡˘± – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√¡– øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘
˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
ÒËn∏—ºº
¶§±˜œfl¡ ‰¬ø1S – qøÚÀ˚˛ fl≈¡˜±1œ –
Œˆ¬ø˘ ¡¬Û≈˘fl¡ Ó¬Ú≈ – Œ‰¬Ó¬Ú ’±fl≈¡˘ –¡
fl¡˜˘ Ú˚˛ÀÚ Á≈¡À1 ¬ı±ø1ºº
¬Û√ºº
1±˜fl¡¡ ‰¬1Ì ø‰¬M√√ ø‰¬1¤21 ø‰¬øôL¤
Ú˚˛Ú± ˜≈ø√ 1U ˜±˝◊√º
Œõ∂˜ ¬Û1˙ 1¸ 1±Ê√ÚøµÚœ¡∆˚‰¬
˜±Ú¸ ’ø˜˚˛± Á≈¡1±˝◊√ºº
˚±À˝√√ ø¬ı1À˝√√ √À˝√√ 1˝√√˚˛ Ú±ø˝√√ Ê√œª22
Œ¸± ø¬Ûά◊ ¬Û±ª˘ Œfl¡±˘º
’±Úµ ø¸X≈ ˜·Ú ˜Ú fl¡±ø˜Úœ
fl‘¡¯û øfl¡Ç1 ›ø˝√√ Œ¬ı±˘ºº
¸”Sºº
¸ø‡ fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ – ˜√Ú˜Lö1± – ¸œÓ¬±fl¡ Òø1 fl¡À˝√√“± – ’±À∞´û±À1 ’e
˜≈øÂ√ – õ∂À¬ı±Ò Œ¬ı±˘˚˛ºº
fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±Ì¸ø‡ – ŒÓ¬±À˝√√± ˚±À˝√√1 ‰¬1Ì ø‰¬øôL – ø‰¬1fl¡±˘ 1Õ˝√√Â√ – Œ¸ 1±˜‰¬ffl¡
ø¬ıøÒ ˝√√±ÀÓ¬ ø˜˘±ª˘º

20º ¬Û±. .....¸œÓ¬± ˜˝√√±˝√√ø1¯∏±ÀªÀ˙ ˜”ø2«√6√Ó¬ ˝√√˚˛± ¬Û1˘

21º ø‰¬1 ø‰¬øôL¤, øÔ1 ø‰¬øôLÀ˚˛ 22º ¬Û±. ˚±À˝√√ ø¬ı1˝√√ √À˝√√ 1À˝√√Ú± Ê√œªÚ

259
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˜√Ú˜Lö1± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸ø‡ – ’±Úµ ¸˜À˚˛ ŒÓ¬±À˝√√± – øfl¡ øÚø˜M√√ ’±fl≈¡˘¡Œˆ¬ø˘º
Œ˝√√ ˜±ø¤û – ¶§¶ö ˝√√ªºº
¸”Sºº
¸‡œ¸ªfl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ ¸œÓ¬± ’±fl≈¡˘ ˆ¬±ª ŒÓ¬øÊ√ – 1±˜fl¡ ‰¬1Ì ø‰¬øôLÀ˚˛
– ¤fl¡ ¬Û±˙ U˚˛± 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬± Ú‘¬Û±Úƒ ¸˜±Úœ˚˛ ˜ø̘ÀôL± Ú‘¬Û±:˚˛±º
fl¡±1˚˛±˜±¸ ˜˝√√Ó¬œ— ¸ˆ¬±˜≈»¸ª-Œ˙±øˆ¬Ó¬±˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôLÀ1 – ˜ø̘La ˜Laœ 1±Ê√±¸ªfl¡ ’±øÚ¤ – ∆˚À‰¬ ˜˝√√±¸ˆ¬± ø˜˘±ª˘
– Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº
·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Úάˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±Àª 1±Ê√±¸ª Ò1 ˙1 ‰¬±¬Ûº
fl¡±À•Û Ò1Ìœ ¬Û1˜ õ∂Ó¬±¬Ûºº
¬Û√ºº
¬ı±√U fl¡±ÀG ‡±G± ά◊øάˇ ˝√√±Ó¬º
√˙Ú fl¡±˜≈ø1 Á¡Ç±À1 ˜±Ôºº
√1À¬Û fl¡1ôL ˜±1 Ò1 Œ1±˘º
’±ª˘ 1±Ê√± ¸ˆ¬±Àfl¡ø1 Œfl¡±˘ºº
¸”Sºº
Œ¸ 1±Ê√±¸ª – ‹‰¬Ú ¬ıœˆ¬»¸ ˆ¬±ªÚ± fl¡˚˛ – ¤fl¡ ¬Û±˙ √U˚˛± ¸ˆ¬±Ó¬ ∆¬ıͬ˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸‡œøˆ¬– ¸±fl¡˜Àˆ¬√…— Ê√±Úfl¡œ— Ê√ÚÀfl¡±˝√√Ú˚˛»º
˜À˝√√˙ÒÚ≈– ¶®Àg øÚÒ±˚˛ Œ˙±øˆ¬Ó¬±— ¸ˆ¬±˜ƒºº

260
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1±Ê√± Ê√Úfl¡ ’ˆ¬…ôL1 õ∂Àªø˙À˚˛ – ˜À˝√√˙fl¡ ’Ê√·ª ÒÚ≈ fl¡Àg
fl¡ø1¤ – √≈√ø˝√√Ó¬± ¸œÓ¬±fl¡ ¬ı¶a ’˘Ç±À1 ˜øGÓ¬ fl¡ø1¤ – ¸≈ªÌ« ¬ÛÇÊ√˜±˘±
˝√√±ÀÓ¬ ø√¤ fl¡U – ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ∆˚‰¬Ú
ά◊»¸ª ά◊»¸≈Àfl¡ – ¸ˆ¬± õ∂Àª˙ fl¡1±’˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√ –
øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘º
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ‰≈¬È¬fl¡˘± ˜±Ú23
ÒËn∏—¬ºº
Ê√±Úfl¡œ fl¡±ø˜Úœ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ‰¬˘ø˘ ˘±˝◊√
¸‡œ¸ª ¸Àe 1Àe fl¡1Ó¬ Œfl¡ø˘
Œ˜ø˘ ’±À∞´û±˘ √≈√˘±˝◊√ºº
¬Û√ºº
Úª ø¬Ûά◊ ¬Û1˙ 1ø¸fl¡ fl¡1n∏ ¬ı±˘±
˜±˘± fl¡1Ó¬À˘ Œ˘±À˘º
‰¬1Ì 1ø?Ó¬ ˜øÌ ˜ø?1 Á¡Úøfl¡Ó¬
fl¡ÇÌ øfl¡øÇÌœ Œ1±À˘ºº
˜M√√ ·Ê√ ·±ø˜Úœ fl¡±ø˜Úœ ˜±˝◊√
˚±˝◊√ øÚÊ√ ø¬Ûά◊ ¬Û±˙±º
Œ˝√√ø1À˚˛ Ú‘¬Û¸ª ˜√ÀÚ √˝√Ó≈¬ ˜Ú
fl¡˝√√Ó≈¬ fl‘¡¯ûfl¡ √±¸±ºº
¸”Sºº
1±Ê√ ÚøµÚœfl¡ Úª-Œ˚ÃªÚ 1+¬Û-˘±ªÌ…24 øÚÀ1ø‡ – 1±Ê√±¸ªfl¡ fl¡±˜ ¬ı±ÀÌ
¬ÛœÎ¬ˇ˘ – ’À‰¬Ó¬ÀÚ ˜”ø2«√6√Ó¬ U˚˛± ¬Û1˘ – ¬Û≈Ú≈ Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬À˚˛ ά◊øͬ fl¡U
– ¬Û1˜ ’±fl≈¡˘ ˆ¬±Àª – ¸œÓ¬±fl¡ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ – 1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘À˚˛ ˘±·˘ºº
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±ÀÌù´1œ – fl¡±˜¸±·À1 ˜·Ú Œˆ¬À˘± – øÚô¶±1 fl¡1˝√√º
23º ¬¬Û±. ¬ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±1ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ºº 24º 1+¬Û-˘±˚˛Ú±

261
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
fl¡±U ˜≈À‡ ’±e≈ø˘ ∆˘˚˛± Œ¬ı±˘˘ºº
’Ú… 1±Ê√± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1±Ê√ÚøµøÚ ˜√Ú ˝√√±˜±1 ˜Ú ˜√«˚˛ – øõ∂À˚˛ –
˝√√±˜±fl¡ ˝√√Àô¶ ¬Û1‡/
√˙ÀÚ Œ‡1 fl¡±˜≈ø1 fl¡±U ø¬ıÚÀ˚˛ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¸≈µø1 – ˜√Ú ¬ı±ÀÌ ˝√√±˜±1 õ∂±Ì Ù≈¬øȬ ˚±˝◊√25º¬
¬ı‰¬Ú ’ø˜˚˛± 1¸ ¬ı1ø¯∏ ˝√√±˜±fl¡ Ê√œª±À¤û±º
fl¡±U fl¡±À˜ ˆ≈¬ø˘ Œ¬ı±˘˚˛ºº
˝√√±˜±1 ·‘À˝√√ ˚Ó¬ ˜˝√√±Õ√ øÔfl¡ – ¸ª ŒÓ¬±˜±fl¡ √±¸œ fl¡ø1 Œ√ª¬ı – ˝√√±˜≈
ŒÓ¬±˝√√±1 ‰¬1Ìfl¡ √±¸ Œˆ¬À˘± – ˝√√±˜±1 ’±À· ‡±øÚfl¡ Ó¬øyÀ˚˛ – fl¡È¬±Àé¬
øÚÀ1ø‡ – õ∂±Ì √±Ú Œ√˝√ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú fl¡±À˜ ˜M√√ ˝√√˚˛± 1±Ê√±¸ª – Ú±Ú±ø¬ıÒ ø¬ıˆ¬»¸ ˆ¬±ªÚ± fl¡1˚˛ – Œ¬Ûø‡
¸œÓ¬±fl¡ ¸‡œ – fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ – ˜√Ú˜Lö1± – ‰¬f˜øÓ¬ –
¸”˚«õ∂ˆ¬± – fl¡±U 1±Ê√±fl¡ Œ·±1 ˜±ø1 ˆ¬1‰¬˚˛– fl¡±U ˝√√±ÀÓ¬ ¬Û±Àª ŒÍ¬eÚ±
˜±1˚˛ – fl¡±U ·À˘ ¬ı¶a ¬ı±øg¤ – √≈√˝◊√ øÓ¬øÚ ¸ø‡¤ Òø1À˚˛ ‚¸±Àª –
Œ¸ ¸ª √≈‡Àfl¡± Ú·Ì˚˛ – Ó¬Ô±ø¬Û Ú‘¬Ûfl≈¡˜±1œfl¡ ¡fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ øÔfl¡º ’À˚˛
Œ˘±fl¡ – ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬˝√√œÚ – fl¡±˜±Ó≈¬1 ¬Û≈1n∏¯∏1 √≈√‡ Œ√‡˝√√ º Ê√·Ó¬fl¡
˜±Ó¬± Ê√Úfl¡ÚøµÚœ – Ó¬±À˝√√fl¡ Ê√±Ú¤ Ú±ø˝√√º ˝◊√˝√± Ê√±øÚ øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ê√·±√ Ê√ÚÀfl¡± ª±fl¡…— ¬Û˙…ÕÓ¬Ó¬XÚ≈Ú‘«¬Û±–º
˝◊√√— ¸Ê√…— fl¡À1±øÓ¬ ˚– Ó¬Õ¶ú ¸œÓ¬±— ¸˜À¬Û«˚˛˜ƒ√ºº
¸”Sºº
Ê√Úfl¡ 1±Ê√± 1±Ê√¸ˆ¬±fl¡ ¶§¶ö fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
25º ˜√Ú ¬ı±ÀÌ Ù≈¬øȬ ˝√√±˜±1 õ∂±Ì¬ ‰≈¬ø1 ˚±˚˛

262
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ê√Úfl¡ 1±Ê√± Œ¬ı±˘ºº
’±À˝√√ 1±Ê√±¸ª – ˝√√±˜≈ ¸Ó¬…¬ı±Ìœ fl¡Õ˝√√øÂ√ – Ó¬± qÚ˝√√º ¸œÓ¬±fl¡ ø¬ıª±˝√√
øÚø˜M√√ – ø‰¬ôLÀôL – ›ø˝√√ ˜À˝√√˙fl¡ ÒÚ≈ – ··Ú ˝√√ÀôL ¬Ûάˇ˘º Ó¬√ÚôL1 –
’±fl¡±˙œ ¬ı±Ìœ qÚ˘ – ›ø˝√√ ÒÚ≈Ó¬ Œ˚ &Ì ø√ÀÓ¬ ¬Û±1˚˛ – Ó¬±À˝√√fl¡ ˜±ÀÔ
– fl≈¡¸≈˜ ˜±˘± ø√¤ – ¸œÓ¬± ¶§±˜œ¡ ¬ı1¬ıº ˝◊√˝√± ¸Ó¬… Ê√±øÚ ˚P fl¡1˝√√ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı±fl¡… qøÚ ¤ – ˙Ó¬ÒÚ≈ Ú±˜ 1±Ê√± – ¬Û1˜ ’±Î¬ˇ•§À1 fl¡±ø‰¬ ø·˚˛±
– ¬Ûø˝√√À˘ø˝√√ ÒÚ≈fl¡ Ò1˘ – √˙Ú fl¡±˜≈ø1 – &Ì ø√ÀÓ¬ – ø‰¬Ó¬ U˚˛±
¬Û1˘º Ó¬√ÚôL1 ‰¬fÀfl¡Ó≈¬ – ÒÚ≈ Òø1 fl¡À˝√√“±¬– fl¡Ô—fl¡Ô˜ø¬Û – ά◊~±ø¸
ÒÚ≈ ¸ø˝√√ÀÓ¬ ¬Û1˘º Ó¬± Œ√ø‡ 1±Ê√± ¬Û≈1?˚˛ – ¬Û1˜ ’±ÀȬ±À¬Û – ÒÚ≈ Òø1
fl¡À˝√√“± – ˙1œ1fl¡ ¬ıÀ˘ ˘±øάˇÀÓ¬ Ú¬Û±ø1 – ά◊Ù¬ø1 ¬Û1˘º Ó¬√ÚôL1 – 1±Ê√±
fl¡˜≈√±é¬ – fl¡øȬӬ ¬ı¶a fl¡±ø‰¬fl¡U – ’Ò1 fl¡±˜≈ø1 – ÒÚ≈fl¡ Œ√±¬Û ø√˚˛±
– Ó≈¬ø˘ ˜˝√√±õ∂˚˛±¸ ¬Û±˝◊√ – ø¬ıÀ‡¬Û fl¡˚˛˘26 – ˘±Ê√ √U˝◊√ ¸˜Ê√…±Ó¬ ¬Ûø1
˝√√±Ó¬-¬Û±˚˛ ’±‰¬±1˚˛ºº¬
Œù≠±fl¡ºº
1±˜˜±˝√√ ˜≈øÚª«»¸ øfl¡øißø1À鬅˝√√ øÓ¬á¬ø¸º
Œfl¡Ã˙˘…±ÚµÀÚ±øӬᬠQ— ¸Ê√…— fl≈¡1n∏¡ fl¡±•ú«≈fl¡˜ƒºº
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ – 1±Ê√±¸ªfl¡ ¬Û1˜ ø¬ıˆ¬»¸ Œ√ø‡¤ –
˜≈øÚ 1±˜fl¡ Œ¬ı±˘º
ø¬ıù´±ø˜S Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Œfl¡Ã˙˘…±ÚµÚ – Ó≈¬U¬ øfl¡ øÚø˜ÀM√√ Œ¬Ûø‡ 1Õ˝√√Â√ – ά◊ͬ˝√√ – ›ø˝√√ ÒÚ≈Ó¬
¸QÀ1 &Ì ˘·±ªº
1±˜‰¬f Ÿ¬ø¯∏fl¡ õ∂̱ø˜ Œ¬ı±˘˘º
’±À˝√√ ˜≈øÚ1±Ê√ – ˝√√±˜≈ ¬ı±˘fl¡ – ›ø˝√√ ÒÚ≈ ¬ı<±øÒfl¡ fl¡øÍ¬Ú –
˝◊√˝√±Ó¬ &Ì ø√ÀÓ¬ – ˝√√±˜±1 ¸±˜Ô«… ∆fl¡‰¬Ú Œ˝√√±˝◊√ – Ó¬Ô±ø¬Û ŒÓ¬±˝√√±1 ’±:±
26º ¬Û±. [õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ëø¬ıÀ鬬Ûí = Œ¬Û˘±˝◊√ ø√˚˛± ’Ô«Ó ]

263
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û±ø˘ – ˚P fl¡1¬ı – Œ˚ ÒÚ≈fl¡ &Ì ø√ÀÓ¬ ˜˝√√±1±Ê√±¸ª Ú±ø˝√√ ¬Û±1˘ –
˝◊√˝√±Ó¬ ˝√√±˜±1 Œfl¡±Ú ˘±Ê√ºº
¸”S¬ºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ 1±˜‰¬f – ¬ÛœÓ¬¬ıÀ¶a fl¡±‰¬Ú fl¡±ø‰¬ – ˘œ˘±À˚˛ ‰¬˘˘ – Œ¬Ûø‡
1±Ê√±¸ª ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘˚˛ºº
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
›“ø˝√√ fl¡±À˝√√fl¡ ‰¬ª±˘ – øfl¡ ά◊¬Û±˘y Œˆ¬ø˘ºº
¸”Sºº
¿1±˜ – ’Ê√·ª ÒÚ≈fl¡ ¬ ı±˜ ˝√√±ÀÓ¬ Òø1 fl¡U – ∆˚À‰¬ fl≈¡¸≈˜˜±˘±fl¡
ά◊X«fl¡ Œ‡ø¬Û – ¬Û≈Ú¬ı«±1 ˘≈ø•£¬ Ò1˘ – Œ¬Ûø‡ 1±Ê√±¸ªfl¡ ˜≈‡ ˜ø˘Ú Œˆ¬˘º
Œù≠±fl¡ºº
Ò‘ÀÓ¬ ‰¬±À¬Û ¿1±À˜Ì ¸œÓ¬± ˙øÇÓ¬ ˜±Ú¸±º
’ÚôL— fl¡26√¬Û— ¬Û‘øT— ˚±‰¬˜±Ú± Ê√·±√ ¸±ºº
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ Œ˘±fl¡ – Œ˚‡Ú 1±˜‰¬f ’Ê√·ª ÒÚ≈ Ò1˘ – ¸œÓ¬± ˙øÇÓ¬
ˆ¬±Àª ø‰¬øôLÓ¬ Œˆ¬ø˘27
¸œÓ¬± Œ¬ı±˘ºº
˝√√“± ˝√√“± ˝√√±˜±1 ¶§±˜œ ¬Û1˜ ¸≈fl≈¡˜±1 – ÚªœÚ ¬ı˚˛¸ – ¬ı<±øÒfl¡ fl¡øÍ¬Ú ˜À˝√√˙fl¡
ÒÚ≈ – ˝◊√˝√±Ó¬ &Ì ø√ÀÓ¬ ¶§±˜œ Ê√±ÀÚ± Ú±ø˝√√ ¬Û±1˚˛∏28º ˝√√“± ˝√√“± ø¬ÛÓ¬±, øfl¡
√±1n∏Ì fl¡˜« fl¡˚˛ø˘º
¸”Sºº
›ø˝√√ ø‰¬øôL ¬Û‘øÔªœfl¡ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ Œ¬ı±˘ºº
¸œÓ¬± Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√ √ ˜±ª ¬ı¸≈˜øÓ¬ – Ó≈¬U¬ øÔ1 U˚˛± 1˝√√¬ı – Œ˝√√ ø¬ÛÓ¬± ’ÚôL– Ó≈¬À˝√√“± ˆ¬~fl¡À˚˛
¬¬Û‘øÔªœ Ò1¬ı – Œ˝√√ ÷ù´1 fl≈¡•ú«1±Ê√ – Ó≈¬À˝√√± ’ÚôLfl¡ ¬Û‘øÔªœfl¡ ¸ißÀX¬
Ò1¬ı – ŒÓ¬±1± ¸ªfl¡ ¬õ∂¸±À√ – ¶§±˜œ ˚ø√ &Ì ø√ÀÓ¬ ¬Û±1˚˛ – Ó¬ª ˝√√±˜≈
27º ¬Û±. ¬Û1˜ ˙øÇÓ¬ˆ¬±Àª ˜ÀÚ ø‰¬øM√Ó¬ Œˆ¬ø˘ √28º√ ¬Û±. Ê√≈√Ú≈ ¬Û±1À˚˛ Ú±ø˝√√

264
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’·øÓ¬1 ·øÓ¬ ˝√√˚˛ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – ¸œÓ¬± ¶§±˜œfl¡ ˜≈‡ øÚÀ1ø‡ 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
1±˜d ˙øÇÓ¬±— ¸œÓ¬±— øÚ1œé¬… fl‘¡¬Û˚˛± õ∂ˆ≈¬–¡º
õ∂¸Ê√… ¸Ê√…˜fl¡À1±» ˘œ˘˚˛±Ê√·ª— ÒÚ≈–ºº
¸”Sºº
Œ¸ fl‘¡¬Û±˜˚˛ 1±˜‰¬f¡– ¸œÓ¬±fl¡ ¸fl¡1n∏Ì ˆ¬±ª Œ¬Ûø‡ – Ó¬»fl¡±À˘ ˘œ˘±À˚˛
ÒÚ≈Ó¬ &Ì ˘·±’˘ – Œ¸ ÷ù´1 ¬Û≈1n∏¯∏ 1±˜‰¬f– ˝√√±ø¸
˝√√±ø¸ ’õ∂˚˛±À¸ – fl¡Ì«˜±ÀÚ È¬±øÚ – ÒÚ≈Ó¬ ȬDZ1 fl¡1˘ – ͬ±»fl¡±1 ˙¬ıÀ√
˜Ò…‡±ÀÚ – ÒÚ≈ ˆ¬±ø· ¬Û‰¬±À1 øÂ√άˇ˘ – ∆˚‰¬Ú ¬ı<¬Û±Ó¬ Œˆ¬˘ Ó¬¡Z» –
1±˜fl¡ ˜˝√√±˜ø˝√√˜± Œ√ø‡ – 1±Ê√±¸ª ¸‰¬øfl¡Ó¬ Œˆ¬˘˝√√– ¸œÓ¬± ÒÚ≈ˆ¬e Œ¬Ûø‡
– ’±ÚÀµ ˜·Ú U˚˛±– ∆˚À‰¬ ¿1±˜fl¡ ˜±ÀÔ – fl≈¡¸≈˜fl¡ ˜±˘± ø√¤
– ¶§±˜œ¡¬¬ı≈ø˘ ¬ı1˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· ˜±U129ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
’±ÚÀµ 1±Ê√ÚøµÚœ ˝√√±À¸º
1±˜fl¡ ¬Û±˙ ‰¬˘ø˘ ˘˚˛˘±À¸ºº
¬Û√ºº
¶§±˜œfl¡ ˜±ÀÔ ˜±˘± ¬Ûø1Ò±˝◊√º
fl¡1n∏ ¬Û1̱˜ ¬Û±Àª ¬Ûø1 ˜±˝◊√ºº
Òø1 fl¡À˝√√“± 1˜Ìœ 1±˜ ˝√√±ø¸ ŒÓ¬±˘º
¶§±˜œfl¡ fl¡±ø˜Úœ ’±À∞´û±À˘ ŒÏ¬±˘ºº
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ – ¸œÓ¬± 1±˜fl¡ ¶§±˜œ ˆ¬±Àª ¬ıø1¤ – fl¡¬Û”«1 Ó¬±•§≈˘ Œ˚±·±˝◊√
– ’±ÚÀµ 1˝√√˘ – Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ 1±Ê√±¸ª – Œ˙±Àfl¡ Œfl¡±À¬Û Œ˜±ø˝√√Ó¬ U˚˛±
29º ¬˜±Î¬◊1

265
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
– ÒÚ≈¬ı±Ì Òø1¤ – 1±˜fl¡ ¬Û1˜ √¬Û« fl¡ø1¤ ·1Ê√˚˛º
1±Ê√±¸ª Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ fl¡±À˝√√fl¡ Â√ª±˘ – ’± – ˝√√±˜±1 fl¡Ú…± ›ø˝√√ ø˘˚˛± ˚±˚˛ – ˝√√±˜≈ ¸ª
1±Ê√±fl¡ Ê√œªÚ øÒfl¡ øÒfl¡ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ – Ò1 ˜±1 Œ1±˘ ’±Àµ±˘ ¬ıUÓ¬ fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
|n∏Q± ¸œÓ¬±ˆ¬˚˛æ√œÓ¬± ˆ”¬¬Û±˘¬ıœ1 ª{√®˘˜ƒº
1n∏À1±√ Œª¬ÛÔ≈˜Ó¬œ30 Œ˙±‰¬ôLœ ‰¬ ¬ÛøÓ¬— õ∂øÓ¬ºº31
¸”Sºº
1±Ê√±¸ªfl¡ ¬Û1˜ ’±Àµ±˘ Œ1±˘ qøÚ¤ – 1±Ê√ÚøµÚœ ˆ¬À˚˛ ¬Û1˜ ’±fl≈¡˘
Œˆ¬ø˘ – Ê√±Úfl¡œ ∆˚À‰¬ – ¶§±˜œfl¡ ˘±ø· ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛ Œ¬ı±˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√
qÚ˝√√º øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
¸œÓ¬± Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± ø¬ıøÒ – ˝√√±˜±1 øfl¡ fl¡¬Û±˘ ø˜˘˘ – ˝√√ø1 ˝√√ø1º 1±˜ ¶§±˜œ – ¬Û1˜
¸≈fl≈¡˜±1 – ÚªœÚ ¬ı˚˛¸ – ¸Àe¡Œ¸±√1 ˜±S ¸˝√√±˚˛ – ›ø˝√√ ¬Û1˜ øÚfl¡1n∏Ì
√±1n∏Ì – 1±Ê√±¸ªfl¡ ∆fl¡ÀÂ√ ˚≈ÀX øÊ√Ú¬ı – ˝√√± ˝√√± ∆√ª – ø¬ıøÒ Œfl¡±Ú ’¬Û1±ÀÒ
– ˝√√±˜±fl¡ ¬ı∞´û˘º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Ê√±Úfl¡œ – ∆˚À‰¬ ¶§±˜œfl¡ ˘±ø· ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – ’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡
Œ˘±fl¡ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ø¬ı¯∏˜ Ó¬±˘
ÒËn∏—ºº
Ú±˝◊√ Ú±˝◊√ Œ‰¬Ó¬Ú Ó¬Ú≈ Ú˚˛ÀÚ Á≈¡À1 ¬ı±ø1º32
ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ˜±˝◊√ – ø¬Ûά◊fl¡ ˘±˝◊√ – Ó¬±À¬Û ¬Ûø1 fl≈¡˜±1œºº¡
30º ¬Œªø¬ÛÓ¬ªÓ¬œ 31º ¬Û±. ¬ÛøÓ¬— ¬õ∂Ó¬…Ú≈À˙±‰¬øÓ¬ 32º ¬Û±. Ú±˝◊√ Ú±˝◊√ Œ‰¬Ó¬Ú≈ Ú˚˛Ú
Á≈¡1±˝◊√ ¬ı±ø1º

266
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û√ºº
¬Û”1¬ı Ê√Ú˜ – ¬Û”Ì… ¬Û1˜ – ¬Û±ª˘ ¬ÛU ›ø˝√√º
¬ıøǘ ø¬ıøÒ – ˝√√±Ó¬fl¡ øÚøÒ – ˝√√À1 ’ˆ¬±·œfl¡ Œ˜±ø˝√√ºº
√≈√˘«ˆ¬ ¬ı~ˆ¬ – ˘±ø· ’±fl≈¡˘ – fl¡1Ó≈¬ ¤ ¬ı1 Ú±1œº
˝√√ø1 ˝√√ø1 ¶úÀ1¬¡– øÚù´±¸ ŒÙ¬±fl¡±À1 – ¬ÛUfl¡ ˜≈‡ ŒÚ˝√√±ø1ºº
Œù≠±fl¡ºº
ˆ¬œÓ¬±— ¸œÓ¬±— Ó¬ÀÓ¬± 1±À˜± øÚ1œé¬… fl‘¡¬Û˚˛…± õ∂ˆ≈¬–º
õ∂±˝√√ øõ∂˚˛±— ¸˜±ù´±¸… ˜±Õˆ¬– ¸œÀÓ¬ ø¶öÀÓ¬ ˜ø˚˛ºº
¸”Sºº
øõ∂˚˛±fl¡¬Û1˜ ¸ôL±¬Û Ó¬±¬Û øÚÀ1ø‡ – 1±˜‰¬f ¬ı±U Œ˜ø˘ øõ∂˚˛±fl¡ Òø1
fl¡U – ’±ù´±¸ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
1±˜‰¬f Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂±Ìøõ∂À˚˛ – Ó≈¬U¬ fl¡±À˝√√fl¡ ˆ¬˚˛ fl¡1˝√√ – ›ø˝√√ 1±Ê√¸ª – ˝√√±˜±fl¡ ’±&
Œfl¡±Ú ˝√√˚˛ – ∆˚À‰¬ ø¸—˝√√fl¡ ’±& ¬ı±À˘fl¡ ˝√√ø1Ì – ˝√√±˜±fl¡ ¬ı±Ì õ∂˝√±À1
– ¤øÓ¬√é¬ÀÌ ¬Û˘±ª¬ı – Ó≈¬U¬ ’±Ê≈√ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡¬Œ√‡˝√√º
¸”Sºº
›ø˝√√ ’±ù´±¸ fl¡ø1¤ 1±˜‰¬f – ÒÚ≈fl¡ ȬDZ1 fl¡ø1¤ – 1±Ê√±¸ªfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
1±˜ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ¬ Û±¬Ûœ 1±Ê√±¸ª – ˝√√±˜≈ ÒÚ≈ˆ¬e fl¡˚˛ – Ê√±ÀÚfl¡œ ¬Û±ª˘ – øfl¡ øÚø˜M√√
˝◊√˝√±Ó¬ ø¬ı¬Ûé¬ ’±‰¬1˝√√ – ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – ˝√√±˜±fl¡ ¸˜1 fl¡1˝√√º
¸”Sºº
1±˜fl¡ ¬ı±Ìœ qøÚ – Ú‘¬Û¸ª ¬Û1˜ ’±ÀȬ±À¬Û ȬDZ1 fl¡˚˛– ¬ı±Ì ¬ıø1‡˘
– 1±˜‰¬f Œ¸±ø˝√√ ˙1 ¸ª ŒÂ√ø√¤ – 1±Ê√±¸ªfl¡ ·±¤ ·±¤ ¬ı±Ì õ∂˝√±ø1
– ˝+√˚˛ Œˆ¬√˘ – fl¡±U fl¡±U 1±Ê√±fl¡ ά◊1n∏ fl¡1 fl¡±øȬ Œ¬Û˘±’˘ – fl¡±Ufl¡
¬ı±U fl¡Ì« ŒÂ√√˘ – ’¬Û1 Ú‘¬Û¸ª ¬Û1˜ ˆ¬¤ – ¸˜1 ŒÂ√±øάˇ ¬Û˘±’˘º33

33º ¬’¬Û1Ú‘¬Û¸ª ˜1Ì ˆ¬À˚˛ ¬Û˘±ª˘ºº

267
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œù≠±fl¡ºº
øÚ1œé¬… ¸±é¬±^±˜¸… øªÊ√˚˛— Ê√ÚÀfl¡± ˜≈√±º
øªª±˝√√øªøÒÚ± ÒœÀ1± 1±‚ª±˚˛ ¸”Ó¬±˜√±»ºº34
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – 1±˜‰¬ffl¡ ¬Û1˜ ø¬ıSê˜ Œ√ø‡¤ – Ê√Úfl¡ 1±Ê√±fl¡ ˜ÀÚ ¬Û1˜
’±Úµ Œˆ¬˘˝√√ – √”√Ó¬ ¬Ûͬ±˝◊√ 1±Ê√± √˙1Ôfl¡ ’øÓ¬ ¸QÀ1 ’Ú±’˘º 1±Ê√±
√˙1Ô – ¬Û≈Sfl¡ ø¬ıSê˜ – ¸œÓ¬±fl¡ õ∂±ø5 qøÚ¤ ’±ø¸ fl¡U Ê√Úfl¡fl¡ –
¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ’±ø˘øe¬Ò1˘ – ∆˚À‰¬ Ú±‰¬À˚˛ ˘±·˘º 1±Ê√± Ê√Úfl¡ ø¬ıª±˝√√fl¡
¸y±1 ø˜˘±’˘ – ø¬ıù´±ø˜S fl≈¡˙øG¡fl¡ø1¤ Œ˝√√±˜ ’±1y˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ÿ¬ø¯∏– øÚ1œé¬… ¸œÓ¬±˚˛±– 1+¬Û˘±ªÌ…˜æ√”√Ó¬˜ƒº
¬Û≈˘fl¡±e– ¬Û¬Û±ÀÓ¬±¬ıı«…±— fl¡±˜±ÀM√√« ± ˜”ø2«√6√ÀÓ¬± ˚Ô±ºº
¸”Sºº
˜≈‡‰¬øffl¡± fl¡ø1ÀÓ¬ – ¸œÓ¬±fl¡ ˆ≈¬ªÚ Œ˜±˝√√Ú 1+¬Û øÚÀ1ø‡ – Ÿ¬ø¯∏ fl¡±À˜
’±Ó≈¬1 Œˆ¬˘˝√√ – ˝√√±Ó¬fl¡¬ |n∏ª |‰¬‡ø¸ ¬Û1˘ – ˙1œ1 fl¡ø•Û ˜”1n∏øÂ√ ¬Û1˘
– Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ ø˙¯∏… ·±˘À¬ı ¬õ∂À¬ı±Ò Œ¬ı±˘˘ºº
·±˘ª Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ &À1± – ŒÓ¬±˝√√±1 Œfl¡±Ú ¬ı…ª˝√√±1 – ¶§¶ö ˝√√ª – ¶§¶ö ˝√√ªº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬À(Ó¬Ú˜±˘ˆ¬… ˜≈øÚ˜La˜≈ø√1À˚˛»º
Ó¬À√±¡Z±˝√√ø¬ıÀÒà Ӭø¶úÚƒ ά◊»¸ª– ¸≈˜˝√√±Úˆ”¬»ºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ˜≈øÚ Œ‰¬Ó¬Ú ˘øˆ¬À˚˛ – ø¬ı¯≈û ø¬ı¯≈û ¶úø1 – ˝√√±ÀÓ¬ |n∏ª Òø1¤
– ø¬ıª±˝√√fl¡ Œ˝√√±˜ fl¡1±˝◊√ÀÓ¬ ˘±·˘ – Œ¸±ø˝√√ ¸˜¤ – ¬ı1 fl¡Ú…±fl¡ Œfl¡˙
¤fl¡ ͬ±Ú fl¡ø1¤ – ¬Û±Úœ Ϭ±ø˘ÀÓ¬ – ¬¬ıËp¡±-1n∏^-˝◊√f±ø√ Œ√ªÓ¬±¸ª – ∆˚‰¬Ú
’±Úµ ø˜˘±’˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1º
34º ¬Û±. øªª±À˝√√ øªøÒª» ªœÀ1± 1±‚ª±˚˛ ¸”Ó¬±˜√±—¡

268
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú35
ÒËn∏—ºº
1‚≈Ú±Ô Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ fl¡1Ó≈¬ ø¬ıª±˝√√º
¸≈1¬Û≈1 ø˜˘˘ ά◊»¸±˝√√ºº¬
¬Û√ºº
˙y≈ ¶§˚˛y” &Ì ·±Àªº
˝◊√f ˜‘√e 1Àe ¬ı±Àªºº
¬ıø1À¯∏ fl≈¡¸≈˜ ¸≈1 1±˜±º
¬Û”1˘ ¸ª ˜Úfl¡±˜±ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1˜ ˜e˘ – ’±ÚÀµ – ¸œÓ¬±fl¡ ø¬ıª±˝√√ ø√¤ – 1±Ê√± Ê√Úfl¡ ˚Ó¬
¸¬ıı«¶§ ¬Û±ª˘ – ¸ª 1±˜fl¡ Œ˚ÃÓ≈¬fl¡ ¬Œ√˘˝√√ – √˙1Ô 1±Ê√±fl¡ – ¬ıUÓ¬ ¸ij±Ú
fl¡˚˛ – ’À˚±Ò…±fl¡ ˘±ø· ¬ı1 fl¡Ú…± ¬Ûͬ±ª˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬Àfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡± 1±˜– øõ∂˚˛˚˛± ¸˝√√ ¸œÓ¬˚˛±º
¸À¸±√À1± ˜≈√±w±Ê√√À˚±Ò…±•xªÀ˚à ¬Û≈ø1˜ƒºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – øõ∂˚˛± ¸œÓ¬± ¸À¸±√1 ¸ø˝√√Ó¬ – ¿1±˜‰¬f ∆˚À‰¬ ’À˚±Ò…± ‰¬˘˘
– Œ˝√√ Œ˘±fl¡ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº
·œÓ¬ºº 1±· Ó≈¬1 ˆ¬±øȬª±˘œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú36
ÒËn∏—ºº
fl¡1Ó≈¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ – ‰¬˘Ó≈¬ 1˜˚˛± – 1˜Ìœ ¸eø˝√√¬¬˚±˝◊√º
Úœ˘ ‚Ú ˚‰¬ – ø¬ıÊ√≈√ø1 ά◊Ê√«1 – fl≈¡?1 ·˜Úœ ˜±˝◊√ºº
¬Û√ºº
fl¡Úfl¡ fl¡ÇÌ – Á¡ÌÀfl¡ Á¡˜Àfl¡ – ͬ˜Àfl¡ fl¡˚˛ ˘˚˛˘±¸±º ø¬Ûά◊fl¡ Œ¬Ûø‡˜≈‡
35º ¬˚øÓ¬ ˜±Ú 36º ¬Û±. 1±· ˆ¬±øȬ˚˛±¸œºº ˚øÓ¬˜±Úºº

269
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

– ’±ø‡ ˜≈ø√ 1U – ˘ø7¡¡¡Ó¬ ˝◊√¯∏» ˝√√±¸±ºº

˜M√√ ˜±Ó¬e – ¸Àe ∆˚‰¬Ú – Ó¬1n∏Ìœ fl¡ø1Ìœ ·±Àªº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ 1ª – Œ‰¬Ãø√À˙ ά◊»¸ª – fl‘¡¯û øfl¡ÇÀ1 ·±Àªºº
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬Ó¬– ’±·Ó¬… Ó¬1¸± ˆ¬±·«Àª± w≈fl≈¡øȬ˜≈‡–º
¶®Àg øÚÒ±˚˛ fl¡øͬڗ fl≈¡Í¬±1— 1±˜˜¬ı˪œ»ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ˜À˝√√±»¸Àª – 1±˜‰¬f ¸œÓ¬±˚˛ ¸ø˝√√Ó¬ ‰¬Õ˘À‰¬ – Ó¬√ÚôL1 – ˜À˝√√˙
&1n∏fl¡ ÒÚ≈ˆ¬e ˙s qøÚ¤ – ¬Û1˜ ŒSê±ÀÒ – ¬Û1q1±˜ – õ∂‰¬G ˜”øÓ«¬
U˚˛±¬– fl¡Àg fl≈¡Í¬±1 Òø1 fl¡À˝√√± – 1˝√√ 1˝√√ Œ¬ı±ø˘ – 1±˜‰¬ffl¡ ’±·À¬ıϬˇ˘ºº
¬Û1q1±˜ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ Œ¬ıGø¸fl¡37 ¬Û≈S – Œ˜1± &1n∏fl¡ ÒÚ≈ˆ¬e fl¡˚˛ – ŒÓ¬±À˝√√± fl¡±À˝√√ ˚±ª–
¬Û1q1±˜fl¡ fl¡Ô± ŒÓ¬±À˝√√± Ê√±Ú¤ Ú±ø˝√√ – ˝√√±˜≈ ¤fl¡ø¬ı—˙øÓ¬¬ı±1 ˆ”¬ø˜ wø˜¤
– ¸ª é¬øS˚˛fl¡ ˜≈G ˜±1˘ – Œ¸ Œ˙±øÌÀÓ¬ fl≈¬Í¬±1 ˜ø˘Ú Œˆ¬˘ – ’±–
’±Ê√≈√ ŒÓ¬±˝√√±1 fl¡g-1n∏øÒÀ1 – ¬Û≈Ú≈ øÚfl¡± fl¡1¬ıºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬ı±U fl¡±˜≈ø1 – ¬Û1˜ ‰¬øȬ ‰¬m«øȬ fl¡ø1¤ øÔfl¡º
Œù≠±fl¡ºº
Ó¬øiß˙˜…±ˆ¬ªæ√œÀÓ¬± ˆ¬˚˛±V˙1ÀÔ± Ú‘¬Û–º
¶§¶®Àg ¬ı¸Ú— ¬ı√X±ˆ¬±·«ª¸… ¬ÛÀ√˝√¬ÛÓ¬»ºº
¸”Sºº
¬Û1q1±˜ – ‹‰¬Ú ŒSê±Ò ˆ¬±ªÚ± Œ¬Ûø‡ – 1±Ê√± √˙1Ô – õ∂±Ì
’ôL1œé¬ Œˆ¬˘ – ˝√√± ˝√√± ¸¬ı«Ú±˙ Œˆ¬À˘± Œ¬ı±ø˘ – ·À˘ fl¡±À¬Û±1 ¬ı±øg
– ˆ¬±·«ªfl¡ ¬Û±Àª ¬Ûø1¤ ’ÀÚfl¡ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛˘º
√˙1Ô Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬Û1q1±˜ õ∂ˆ≈¬ – ˝√√±˜±1 ¬Û≈S 1±˜‰¬f – ¬ı±˘fl¡ ˜øÓ¬ – ˝◊√˝√±1 Œ√±¯∏
37º ¬¬Û±. Œ¬ı1Ȭfl¡

270
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˜1¯∏ Œ·±¸±ø¤û – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ‰¬1Ìfl¡ √±¸ Œˆ¬À˘± – ˜±ÀÔ Œ‡1 ÒÀ1± –
˝√√±˜±fl¡ ¬Û≈S √±Ú Œ√U – ˚ª Ú±ø˝√√ 鬘± fl¡1¬ı – Ó¬¬ı ¬Û≈Sfl¡ ŒÂ√±øάˇ – ˝√√±˜±1
˜±Ô± Œ˘Uº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ’ÀÚfl¡ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛˘ – Ó¬¬ıU ˆ¬±·«Àª ŒSê±ÀÒ ¬ıUÓ¬ Œ¬ı±˘˚˛ – Ó¬±À˝√√
Œ¬Ûø‡ √˙1Ô 1±Ê√± – ˝+√À˚˛ ˜≈øͬ ˝√√±øÚ – ¬ı±Uø1 1±˜‰¬ffl¡ ·À˘ ¬ı±øg
Òø1 fl¡U Œ¬ı±˘˘ºº
√˙1Ô Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ¬Û≈S – ’ôLfl¡fl¡ ˝√√±ÀÓ¬ ¬Û1˘ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 √1˙Ú ’±Ê√≈√ ¬Ûø1À26√ Œˆ¬˘º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ √˙1Ô – ¬ıUÓ¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
ø¬ıÀ˘±fl¡… ˆ¬±·«ª— ˆ¬œÓ¬± ¸œÓ¬± Œªø¬ÛÓ¬˜±Ú¸±º
1n∏À1±√ ¬ÛøÓ¬˜±ø˘√e… ˝√√± ˝√√ÀÓ¬±¶úœøÓ¬ª±ø√√Úœºº
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – fl¡±˘±ôLfl¡ ¬õ∂±˚˛ ¬Û1q1±˜fl¡ øÚÀ1ø‡ – ¸œÓ¬±fl¡ ˙1œ1 fl¡±À•Ûºº
¸œÓ¬± Œ¬ı±˘ºº
˝√√± ˝√√± ¸fl¡˘ &̈¬±Ê√Ú ¶§±˜œ ˝√√±˜±1 – ’±Ê√≈√ fl¡±À˝√√fl¡ Œ√˘Uº ø¬ıøÒ ø¬ı1•§Ú
øfl¡ Œˆ¬˘/
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¶§±˜œfl¡ ’±ø˘øe Òø1 fl¡U – ∆˚À‰¬ ø¬ı˘±¬Û fl¡˚˛˘ – Ó¬±À˝√√ Œ√‡˝√√
qÚ˝√√ºº
·œÓ¬ºº 1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√…±øÓ¬˜±Ú38
ÒËn∏—ºº
˝√√ø1 ˝√√ø1 1˜Ìœ fl¡1À˚˛ ¬Ûø1 ˜±˝◊√º
Œ¬Ûø‡ ¬Û1˜ ø¬Ûά◊ Ê√œª ∆˚À‰¬ ˚±˝◊√ºº
38º ¬˚øÓ¬ ˜±Úº Ê√±øÓ¬ ˜±Ú

271
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬Û√ºº
¬Û±ª˘ fl¡Ó¬Ú≈ ¬Û≈ÀÌ… ¬ÛU ˝√√±ø˜º
˝√√±ÀÓ¬ ˝√√1˚˛ ø¬ıøÒ Úª øÚøÒ ¶§±˜œºº
Úœ1 Á≈¡1À˚˛ Ù≈¬fl¡±1˚˛ ‚Ú ù´±¸±º
¬ıÇ ø¬ıÒ±Ó¬± fl¡˚˛˘ ¸ª Ú±˙±ºº
Œù≠±fl¡ºº
¸ôL±¬Û— Œõ∂鬅 ¸œÓ¬±˚˛±– ˆ¬Mê√˚˛± ˆ¬Mê√ª»¸˘–º
øõ∂˚˛±— Œõ∂±ª±‰¬ ¬Û1˜±— ¬Û±øÌÚ± ˜±7¡«¡¡˚˛ij≈‡˜ƒºº
¸”Sºº
ˆ¬Mê√± ¸œÓ¬±fl¡ – ‹‰¬Ú ¬Û1˜ ¸ôL±¬Û Œ¬Ûø‡¤ – ¿1±˜‰¬f – ˝√√±ÀÓ¬ øõ∂˚˛±fl¡
˜≈‡ Œ˜±‰¬˘ – ¸Àõ∂˜ ¬ı±Ìœ ¬ı≈ø˘ – ’±ù´±¸ fl¡˚˛˘ºº
1±˜ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ øõ∂À˚˛ – ›ø˝√√ ¬ıÚ¬ı±¸œ – Ÿ¬ø¯∏fl¡ √m« Œ√ø‡À˚˛ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 Ó¬1±¸ ø˜˘˘
– ›ø˝√√ ˝√√±˜±fl≈¡ ’±· Œfl¡±Ú ¬ÛÓ¬e¡– Œ√‡≈ – ¤ø˝√√ é¬ÀÌ √≈√©Ü ø√¡ZÊ√fl¡ √m«
‰≈¬J«¬fl¡1¬ı– Œ˝√√ õ∂±Ì øõ∂À˚˛ – ’±Ê√≈√ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ Œ√‡˝√√ – Ÿ¬ø¯∏fl¡ ˜≈G¬˜≈GÀ˝√√±º
¸”Sºº
Ó¬√ÚôL1 – ¬Û≈Ú¬ıı«±1 √˙1Ô – √˙ÀÚ Ó‘¬Ì Òø1¤ – ¬Û1q1±˜fl¡ ’±À·
¬Û1˘ºº
√˙1Ô Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ Ÿ¬ø¯∏1±Ê√ – ˝√√±˜±fl¡ ¬Û≈S-√±Ú Œ√˝√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬Û±ªÀ1 ˘±&ºº
¸”Sºº
Ó¬Ô±ø¬Û ¬Û1q1±˜– √˙Ú ‰¬øm«À˚˛ 1±Ê√±fl¡ Ó¬7«¡¡¡˚˛º ’±¬Û≈Ú fl≈¡Í¬±1fl¡ øÒ!¡±1
fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº39
¬Û1q1±˜ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ fl≈¡Í¬±1 – Œ1Ì≈fl¡± ˜±ªfl¡ fl¡g¡ŒÂ√ø√ÀÓ¬ Ó≈¬U ¬Û±1˘ – ’±Ê√≈√ √˙1Ô

39º ¬Û±. Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ Ú±˝◊√º

272
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl≈¡˜±1fl¡ õ∂øÓ¬¡– Ó≈¬U ’øÓ¬ ˙±ôL Œˆ¬ø˘ – ’± – ’±Ê√≈√ Ó¬ª ŒÓ¬±˝√√±1 øÒ!¡±1
– ˝√√±˜±1 øÒ!¡±1 øÔfl¡ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ fl≈¡Í¬±1 Ó≈¬ø˘ ¿1±˜fl¡ øÚÀ1ø‡ – ¬ı±UÓ¬ fl¡±À˜±1 Œ√˘˝√√ – ˜±Ô±
Á¡Ç±ø1 – fl≈¡Í¬±1 ά◊X«fl¡ Œ‡ø¬Û¤ – ¬Û≈Ú≈ ˘≈ø•£¬ Òø1 Òø1 fl¡U – fl≈¡Í¬±1fl¡
øÚÀ1ø‡ – ¬ı±UÓ¬¡ fl¡±À˜±1 Œ√˘˝√√ – ˙1œ1 fl¡±À•Ûº
Œù≠±fl¡ºº
øªù´±ø˜Sô¶√±·Ó¬… ˆ¬±·«ª— õ∂±˝√√ Œfl¡±¬ÛÓ¬–º
’À1 ø¡ZÊ√ fl≈¡˘±e±1 ˜»ø˙¯∏…— ˝√√cø˜26√ø¸ºº
ø¬ıù´±ø˜S Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ √≈√©Ü ø√¡ZÊ√±Ò˜ – ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ ø˙¯∏… – 1±˜‰¬f – ’±À˝√√fl¡ Ó≈¬U¬ ¬ıÀÒ±√…˜
Œˆ¬ø˘ – ’À˚˛ ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡– ’±Ê√≈√ ˝√√±˜±fl¡ ˚≈X Œ√U – ŒÓ¬±˝√√±1 √m«
‰”¬1 fl¡1¬ıº
¸”Sºº
¬Û1q1±˜ ˜˝√√± Œfl¡±À¬Û √G Ò1˘ – ø¬ıù´±ø˜ÀS± √G Òø1 Ò±ª˘ – ≈√U
√G õ∂˝√±1fl¡ Œ‰¬±ÀȬ ‰≈¬1 Œˆ¬˘ – Ó¬√ÚôL1 – ‰¬˚˛øάˇ Òø1¤
˚≈X¬fl¡˚˛˘ – ¬õ∂˝√±1 Œ‰¬±ÀȬ √≈√U ‰¬˚˛øάˇ ø‰¬øάˇ ¬Û1˘ – Ó¬√ÚôL1 – ¬ı±U ˚≈√X
fl¡˚˛˘ – √≈√U Œ√±˝√√±fl¡ Òø1¤ – ¬Ûø1 ¬ı±·1˚˛ – √≈√U Ÿ¬ø¯∏fl¡ ¬Ûø1Ò±Ú ‰¬•ú«
‡ø¸ ¬Û1˘ – ø¬ı¯≈ûfl¡ ’—˙ ’Ê√˚˛ ¬ıœ˚«… ¬Û1q1±˜ – Ó¬±À˝√√1 ¬Û1±Sê˜ –
¸ø˝√√ÀÓ¬ Ú±¬Û±ø1 – ø¬ıù´±ø˜S ˆ¬e ˜±øÚ – õ∂±Ì1鬱 fl¡ø1 ¬Û˘±ª˘ – ¬Û1q1±˜
¬Û≈Ú¬ıı«±1 fl≈¡Í¬±1 Ó≈¬ø˘ ¿1±˜fl¡ ·7«¡¡¡˚˛ºº
Œù≠±fl¡ºº
˘ÑÌ– Œõ∂鬅 Ó¬—√m«— 1±˜˜±˝√√ ¸Àfl¡±¬ÛÓ¬–º
’±:±¬Û˚˛ ªÀÒ ‰¬±¸… √≈7«¡¡¡Ú¸…±Ó¬Ó¬±ø˚˛Ú–ºº
¸”Sºº
Ÿ¬ø¯∏fl¡ ¬Û1˜ √m« Œ√ø‡À˚˛ – ˘ÑÌ Œfl¡±À¬Û ¬ı¶a fl¡±ø‰¬ fl¡U – 1±˜fl¡ õ∂̱˜
fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº

273
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˘ÑÌ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ 1‚≈Ú±Ô – ›ø˝√√ ’±Ó¬Ó¬±ø˚˛ √≈√©Ü ø√¡ZÊ√fl¡ ¬ıÀÒ Œfl¡±Ú Œ√±¯∏ øÔfl¡ – ˝√√±˜±fl¡
’±:± fl¡1˝√√ – ’±À˝√√fl¡ õ∂±Ì Œ‰¬±Î¬ˇ±À¤“û±º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ÒÚ≈fl¡ ȬDZø1 – Ÿ¬ø¯∏fl¡ ¸ij≈‡ Œ˝√√±˝◊√ – ˘ÑÌ √˙1Ôfl¡ Œ¬ı±˘˘ºº
˘ÑÌ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ø¬ÛÓ¬± – ›ø˝√√ é¬øS˚˛ ‚±Ó¬fl¡œ – ¬Û1˜ ¬Û±Ó¬fl¡œfl¡fl¡ – fl¡Ó¬ fl¡±Ó¬1
fl¡Õ1‰¬ – ¸Q1 ’ôL1 ˝√√ª – ’±À˝√√1 ˜≈G ˜±À1±ºº
¸”Sºº
Ó¬±À˝√√ Œ¬Ûø‡ – 1±˜‰¬f ˝√√±ø¸ ˝√√±ø¸ ˘ÑÌfl¡ – ¬Û±‰≈¬ fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
1±˜ Œ¬ı±˘ºº
’À˚˛ ˆ¬˚˛±˝◊√ – Ó≈¬U¬ ¬ı±˘fl¡ – 1˝√√ 1˝√√ – ›ø˝√√ √≈√©Ü ø¡ZÊ√fl¡ ˝√√±˜≈ √G fl¡1À¬ı±
– Ó≈¬U ¸≈À‡ ˚≈X Œ√‡˝√√ºº
Œù≠±fl¡ºº
ÒÚ≈– ȬDZ1˜fl¡À1±æ√±·«ª— ˆ¬œ¯∏˚˛•xˆ≈¬–º
øӬᬠøÓ¬Àá¬øÓ¬ Ó¬•x±˝√√ ŒÚ¯∏…˜±√… ˚˜±˘˚˛˜ƒºº
¸”Sºº
˙±1e ȬDZ1 fl¡˚˛fl¡U – ¿1±˜‰¬f – ¬Û1q1±˜fl¡ ¸ij≈‡ U˚˛± Œ¬ı±˘˘ºº
1±˜‰¬f Œ¬ı±˘ºº
’¤ √≈©Ü ø¡ZÊ√±Ò˜ – é¬øS˚˛ ¸ª ˜±ø1 Ó≈¬U¬ ·1ª fl¡Õ1‰¬ – ŒÓ¬±˝√√±1 ˜±Ó¬±
Œ1Ì≈fl¡±fl¡ fl¡±øȬ – ¬Û±¬Û ’±‰¬1˘ – Œ¸±ø˝√√ fl¡Ô± fl¡ø˝√√˚˛± – øfl¡ ˝√√±˜±fl¡ øˆ¬øÓ¬
Œ√‡±’ – 1˝√√ 1˝√√ – ’±Ê√≈√ Ó≈¬U¬ ˚˜¬Û≈1 Œ√‡¬ı – ˚Ó¬ ˙fl¡øÓ¬ øÔfl¡ – ˝√√±˜±1
¸˜≈‡ U˚˛± 1Uºº
¸”Sºº
’±À˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ – ¿1±˜fl¡ ÒÚ≈fl¡ ȬDZÀ1 – ¬Û1q1±˜fl¡ – ˝+√˚˛ ø¬ı√±1˘
– ¬Û1˜ Ó¬1±À¸ ¸ª ˙1œ1 fl¡±À•Û – ˝√√±Ó¬fl¡ ¬Û1q ‡ø¸ ¬Ûάˇ˘ – õ∂±Ìfl¡
fl¡±Ó¬À1 ∆˚À‰¬ ¬Û˘±ª˘ – ’±À˝√√ Œ˘±fl¡ Ó¬± Œ√‡˝√√º

274
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ŒÊ…±øÓ¬˜±Ú40

ÒËn∏—ºº
Ò±Àª Òø1 ˙±1e 1‚≈Ú±Ôº Ó¬1±À¸ Ÿ¬ø¯∏fl¡ fl¡•Û˚˛ ¬Û±ª ˝√√±Ó¬ºº
¬Û√ºº
¬Û1q ‡¸˘ ”√1 Œˆ¬˘ 1±·º ¬Û1˘ √GªÀÓ¬√ 1±˜fl¡ ’±·ºº
1±‡U ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’—˙ ˝√√±˜≈ 1±˜º √˙Ú Œ‡1 Ò1n∏ ¬Û1̱˜ºº41
¸”Sºº
¬Û1q1±˜ – ¿1±˜fl¡ ’±À· ¬Ûø1¤ – ¬ıUÓ¬ fl¡±Ó¬1 fl¡˚˛ Œ¬ı±˘˘ºº
¬Û1q1±˜ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ õ∂ˆ≈ ¿1±˜ – Ó≈¬U ¬Û1˜ ÷ù´1 – ˝√√±˜≈ ŒÓ¬±˝√√±ø1 ’—˙ – ˝◊√˝√± ÚÊ√±øÚ
√m« fl¡˚˛À˘± – ˝√√±˜±1 Œ√±¯∏ ˜1¯∏ Œ·±¸±ø¤ûºº
¸”Sºº
ˆ¬±·«ªfl¡ fl¡±Ó¬1 Œ¬Ûø‡ – ˘ÑÌ-¸œÓ¬± √≈U√ ¬ıUÓ¬ ˝√√±¸… fl¡˚˛˘ – ¿1±˜
ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘ºº
¿1±˜ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ˆ‘¬&¬ÛøÓ¬ 1±˜ – ˝√√±˜±1 ¬Û1˜ ’À˜±‚ ¬ı±Ì – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬ıÒ øÚø˜M√√
ά◊√…Ó¬ Œˆ¬˘ ˝◊√˝√±fl¡ ¸•§1Ì fl¡ø1ÀÓ¬ Ú¬Û±ø1º
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬ı±Ì ’±fl¡J« ¬Û”1˘ – ¬Û1q1±˜ √˙ÀÚ Œ‡1 ∆˘˚˛± – Ó¬1±À¸42
¬Ûø1 fl¡±À•Ûº
¬Û1q1±˜ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¶§±ø˜ – ŒÓ¬±˝√√±1 Ò•ú«fl¡ ¬Û≈S Œˆ¬À˘± – ˝√√±˜±fl¡ ¬õ∂±Ì √±Ú Œ√√Uºº
¿1±˜ ø¬ı˝√√ø¸ Œ¬ı±˘ºº
’¤ ˆ¬±·«ª – Ó≈¬U¬ øÚˆ«¬À˚˛ 1˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 Ê√œª 1±‡˘ – øfl¡c ˝√√±˜±1
¬ı±Ì ¬ı…Ô« ŒÚ±À˝√√ – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¶§·«¬ÛÔ Œ‰¬√ fl¡1À˝√√“±º
40º ¬Û±. fl≈¡Í¬±1 41º ¬Ûø1Ó¬±˘º 1+¬Ûfl¡Ó¬±˘º Ê√øÓ¬˜±Ú
42º ¬Û±. √˙ÀÚ ÒÀ1± Œ‡1 fl¡À1± ¬Û1̱˜ºº

275
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¿1±˜ ··Úfl¡ ˘±ø· ¬ı±Ì Œé¬¬Û˘ºº
¬Û1q1±˜ ¿1±˜fl¡ ’±ø˘øe Œ¬ı±˘˘ºº
¬Û1q1±˜ Œ¬ı±˘ºº
Œ˝√√ ¬ı±¬Û – ŒÓ¬±˝√√±ø1 ¬õ∂¸±À√ ’±Ê√≈√ õ∂±Ì 1˝√√˘ – ’±– ¬Û≈Ú¬ıı«±1 ά◊¬ÛÊ√˘ºº
¸”Sºº
›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ ¬Û1q1±˜ Ó¬À¬Û±¬ıÀÚ õ∂Àª˙˘º
Œù≠±fl¡ºº
øÚø7«¡¡¡Ó¬… ˆ¬±·«ª— 1±˜— øõ∂˚˛˚˛± ¸˝√√ 1±‚ª –º
¬Û≈1œ— ’À˚±Ò…±˜±øª˙» ˜±Ó‘¬øˆ¬– ¸•xÀªø˙Ó¬ –º
¸”Sºº
Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ – ˆ¬±·«ªfl¡ øÊ√øÚÀ˚˛ – |œ1±˜‰¬f – øõ∂˚˛±À˚˛ ¸ø˝√ÀÓ¬
’À˚±Ò…±¬Û≈1 õ∂Àª˙˘º 1±˜fl¡ ˜±Ó¬± Œfl¡Ã˙˘…± – ¿1±˜fl¡ ø¬ıÊ√˚˛ ¬ı±Ó¬
qøÚ¤ – ’ÀÚfl¡ ¶aœ¸ª ¸ø˝√√Ó¬ – ¬Û1˜ ˜e˘ ·œÓ¬ ’±ÚÀµ ¬ı±Ê√Ú± ¬ıÊ√±˝◊√
– ¬ı1 fl¡Ú…±fl¡ ˝√√±Ó¬ ¤fl¡ ͬ±˜ Òø1 fl¡U – ˜À˝√√±»¸Àª – ·‘˝√ õ∂Àª˙ fl¡1±ª˘
– ’±¸ÀÚ ∆¬ıͬ±˝◊√ 1±˜fl¡ ¸œÓ¬±fl¡ ˜±ÀÔ ≈√¬ı«±é¬Ó¬ ø¸∞´û±ø1 – ’±˙œ¬ı«±√ fl¡˚˛
fl¡À˝√√± – ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ Œfl¡Ã˙˘…± ’±ÚÀµ Ú‘Ó¬… fl¡˚˛˘ – 1±˜fl¡ ‹‰¬Ú
ø¬ıª±˝√√– ˜À˝√√±»¸ª ¸•Û”J« Œˆ¬˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
ˆ‘¬˙— ˝+©Ü˜Ú± 1±˜– ¸•x±¬Û… ¬Û1˜±—øõ∂˚˛±˜ƒº
Ó¬˚˛± fl≈¡¬ıı«Ú fl¡±˜Àfl¡ø˘— Œ1À˜ ˜ø̘À˚˛ ·‘À˝√√ºº
¸”Sºº
øSˆ≈¬ªÚ Œ˜±˝√Úœ – ¬Û≈√ø˜Úœ – Ê√±Úfl¡œ ¸œÓ¬±fl¡ ˘øˆ¬ fl¡U – √¿1±˜‰¬ffl¡
’±ÚÀµ ˜·Ú ˝˚˛± – ˜ø̘˚˛ 1P ˜øµÀ1 õ∂Àªø˙¤ – ¸œÓ¬±À˚˛ ¸ø˝√√Ó¬
– ∆˚‰¬Ú ¬Û1˜ fl¡±˜Àfl¡ø˘ fl¡˚˛ 1˝√√˘ – Ó¬± Œ√‡˝√√ qÚ˝√√ – øÚ1ôLÀ1 ˝√√ø1
Œ¬ı±˘ ˝√√ø1ºº

276
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·œÓ¬ºº 1±· fl¡˘…±Ìºº ‡1˜±Ú

ÒËn∏—ºº
¤ fl¡1n∏ 1˜˚˛± – fl¡1n∏43 1˜˚˛± 1¸ Œfl¡ø˘º
fl¡±∞´≈û1 Œ‰¬±1 ŒÙ¬±1 fl≈¡‰¬ ‰≈¬•§fl¡¡
1øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡1±’ø˘ºº
¬Û√ºº
Úª ¬ıÒ≈ Òø1À˚˛44 ’Ò1 ˜Ò≈ Ò∞´û˘
Œ˘±‰¬Ú ˜≈ø√ 1U ˜±˝◊√º
fl¡1Ó¬ ¸≈1Ó¬ ˜M√√ ˜±Ó¬e ·±ø˜Úœ
fl¡±ø˜Úœ ˚±ø˜Úœ ˚±˝◊√ºº
‰¬∞´û˘ ø‰¬fl≈¡1 øÚfl¡1 fl¡1 fl¡ÇÌ
Á¡Ìøfl¡Ó¬ 1Ó¬Úfl≈¡ ˜±˘±º¡
|˜Ê√˘ ø¬ıµ≈ ˝◊√µ≈ ˜≈˝√ Œ˙±À˝√√
Œ˜±À˝√√ ¬Û1˘ ¬ıάˇ¬ı±˘±ºº
¬Û1˜ 1ø¸fl¡ &1n∏ ¿ qflv¡ÒıÊ√
1±Ê√± Ú‘¬ÛøÓ¬ ¬õ∂Ò±Ú±º
Ê√˚˛Ó≈¬¬Ê√˚˛Ó≈¬ øÚÓ¬… ÷ù´1 fl‘¡¯ûfl¡
Œfl¡ø˘ ˘œ˘± 1¸ Ê√±Ú±ºº
¸”Sºº
‹‰¬Ú ¬Û1˜ fl¡±˜1¸ Œfl¡ø˘ fl¡˚˛ – ¸œÓ¬±fl¡ ˜ÀÚ±1Ô ¬Û”ø1 – 1±˜‰¬f ’Ú≈ø√ÀÚ
– ’±Úµ ˜øµÀ1 1˝√√˘ºº
Œù≠±fl¡ºº
|œ1±˜ ø¬ıÊ√˚˛iß±˜ ڱȬfl¡— ¬Û”Ì«Ó¬±eÓ¬˜ƒº
|œfl‘¡¯û¬Û±√¬ÛΩ¸… ¬õ∂¸±À√Ú ¸≈øÚø(Ó¬˜ƒºº

43º √˙ Ú‡ ˜≈À‡ ∆˘˚˛± Ó¬1±À¸ *¬õ∂¸eœ˚˛± ŒÈ¬±fl¡± ^©Ü¬ı…

44º ¬Û±. ëfl¡1n∏ 1˜˚˛±í---¤¬ı±1

277
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸”Sºº
|œfl‘¡¯û ¬Û±√¬ÛΩ ¬õ∂¸±√Ó¬ – 1±˜ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜ ڱȬfl¡ ¸•Û”Ì« Œˆ¬˘ºº
˜≈øMê˜e˘√ ªMê√ª…—ºº
[˜≈øMê˜e˘√] ˆ¬øȬ˜±ºº
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ÷ù´1 1±‚ª 1±˜º
¬Û”1˘ Œ˚± Ê√±Úfl¡œ ˜Úfl¡±˜ºº
Ê√· Ê√Ú Ê√œªÚ Œ¸±ø˝√√ ˜≈1±ø1º
˜≈fl≈¡øÓ¬ ˜e˘√¡ fl¡1Ó≈¬¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº

Œ˚±ø˝√√ ¬Û±ø˘ ø¬ÛÓ¬±Àfl¡ø1 ’±˙º

¸œÓ¬± ¸ø˝√√ÀÓ¬ ‡¬Û˘ ¬ıÚ¬ı±¸ºº
¸±Ò˘ ˚: Œ˚± 1±fl¡‰¬ ˜±ø1º
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº

¬ı±˘œ ‚±ø˘ Œ˚± ¸≈¢∂œªfl¡ ¬Û±È¬º

Œ√˘˝√√, Œ˚± ∆˘˚˛± ¬ı±Ú1fl¡ ͬ±È¬ºº
¬ı±g˘ Œ¸Ó≈¬ ¬ÛÀ˚˛±øÒfl¡ ¬ı±ø1º
Œ¸±ø˝√√ fl¡1Ó≈¬¬ øÚÓ¬… ˜≈fl≈¡øÓ¬ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº¬

ͬ±ÀȬ Œ‰¬Ãø√˙ Œ¬ıϬˇ˘ ˘Ç±º

1±fl¡‰¬ Œ˘±fl¡ ø˜˘±’ø˘ ˙DZºº
ŒÂ√√˘ Œ˚± 1±fl¡‰¬ 1±ªÌ Œfl¡ø1 ˜±Ôº
˜≈fl≈¡øÓ¬√ fl¡1Ó≈¬¬Œ¸±ø˝√ 1‚≈Ú±Ôºº

’±ª˘ ¸Àe ¬ı±Ú1fl¡ ͬ±È¬º

1±Ê√± Œˆ¬ø˘ ’À˚±Ò…±fl¡ ¬Û±È¬ºº

278
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ˚± Ê√±ÀÚfl¡œ ˜Ú ¬Û”1˘ ˜”1±ø1º
˜≈fl≈¡øÓ¬√ ˜e˘ fl¡1Ó≈¬√ ŒÓ¬±˝√√±ø1ºº

1±˜fl¡ ¬Û1˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ 1¸ Ê√±Ú±º

¿qflv¡ÒıÊ√ Ú‘¬ÛøÓ¬ õ∂Ò±Ú±ºº
1±˜ø¬ıÊ√˚˛ Œ˚± fl¡1±ªÓ¬ ڱȬº
ø˜˘U Ó¬±À˝√√fl¡ ∆¬ıfl≈¡Ffl¡ ¬ı±È¬ºº

1±˜fl¡ ‰¬1Ì ˙1Ì Œ˘U Ê√±øÚº

¸ª ’¬Û1±Òfl¡ ˜1¯∏ Ó≈¬U ¶§±ø˜ºº
fl‘¡¯ûfl¡ øfl¡Ç1 ˙Ç1 Œ¬ı±˘º
fl¡1 Ú1 ’ª ¸ª ˝√√ø1 ˝√√ø1 Œ¬ı±˘ºº

Œù≠±fl¡ºº
|œÀ·±¬Û±˘¬Û√26√S√26√±˚˛±˘±˘¸˜±Ú¸–º
|œqflv¡ÒÀÊ√± Ú‘¬ÛÀ|ᬖ fl¡±1˚˛±˜±¸ ڱȬfl¡˜ƒºº
øªµ≈1h Œª√‰¬f˙±Àfl¡ ˙Ç1 ¸—:Àfl¡º
|œ1±˜øªÊ√˚˛— Ú±˜ ڱȬfl¡— øª√ÀÒ˝√√Ò≈Ú±ºº
1±˜ ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜ Ú±ÀȬ±˝√√˚˛— ¸•Û”Ì«˜ |œfl‘¡¯û ¬Û±√-õ∂¸±√Ó¬–ºº

ºº ˝◊√øÓ¬ ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬ ¸˜±5˜ºº

279
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˙s±Ô« –
¬ÛPœõ∂¸±√
¸—¶‘®Ó¬Ó¬ ¬ÛPœ¬ı±‰¬fl¡ ˙s Œfl¡˝◊√Ȭ±˜±Ú ˝√√í˘ ¬ÛPœ, √±1±, ˆ¬±˚«±, Ê√±˚˛±,
Ê√±Úœ, ¬ÛøÓ¬ ˙s1 ¶aœø˘e [÷-õ∂Ó¬…˚˛] ¬ÛPœº ’±‰¬˘ÀÓ¬ ˝√√í¬ı ˘±À· ë¬ÛøÓ¬íº ëÚí
fl¡±1 ’±¯∏« õ∂À˚˛±·º ëë¬ÛÓ¬…±¸˝√√ ˚: ø¬ı¬ı±˝√√ ¸•§gªÓ¬œ ¬ÛPœºíí ¬ÛøÓ¬1 ∆¸ÀÓ¬ ˚:
ø¬ı¬ı±˝1 ¸•§g ∆˝ÀÂ√ ˚±1 ¤˝◊√ ’Ô«Ó¬ ¬ÛPœ ˙s1 ¬ı…ª˝√±1º
Ÿ¬fl¡Àı√Ó¬ ë¬ÛPœí ¬ı≈ÀÊ√±ª± øÓ¬øÚȬ± ˙s ›‰¬1±-›‰¬ø1Õfl¡ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1±
∆˝√√ÀÂ√ Ê√±˚˛±, Ê√±Úœ, ¬ÛPœº Ê√±˚˛± ¬ÛøÓ¬1 Œõ∂˜1 ¬Û±Sœ, Ê√±Úœ ¸ôL±Ú1 Ê√ÚÚœº
¬ÛPœ1 ’Ô« ˚:fl¡±˚«Ó¬ ’—˙ ¢∂˝√Ìfl¡±ø1Ìœº ¤˝◊√ ڱȬӬ ά◊À~‡ ’±ÀÂ√ Œ˚ ˆ¬·ª±Ú
¿fl‘¡¯û˝◊√ ø¡ZÊ√ ¬ÛPœ¸fl¡˘fl¡ ά◊ˆ¬øÓ¬ ∆· ˚:fl¡±˚«Ó¬ ¸•Ûiß fl¡1±Ó¬ ˆ¬±· ˘í¬ıÕ˘
∆fl¡ÀÂ√º √±1±-øÓ¬À1±Ó¬±˝◊√ ¶§±˜œ1 ˆ¬±˝◊√-fl¡fl¡±˝◊√1 ˜±Ê√Ó¬ ø¬ıÀˆ¬√1 ¸‘ø©Ü fl¡1± fl¡±1ÀÌ-
ë√±1±íº ¬ÛPœ¸fl¡À˘ ˆ¬·ª±Ú1 fl‘¡¬Û± ˘±ˆ¬ fl¡1±1 Œ˚±À·ø√ ¬ÛøÓ¬¸fl¡À˘› ¤˝◊√ fl‘¡¬Û±
˘±ˆ¬ fl¡ø1ÀÂ√º Œ¸˝◊√ ’Ô«Ó¬ ڱȬ1 Ú±˜ ëë¬ÛPœõ∂¸±√ííº
˘Ñ…±›fl¡– ñ ˘Ñœ1 ¬ı±¸¶ö±Ú  , ˆ¬ªˆ¬ª±ˆ¬±?Àfl¡ñ ˆ¬˚˛√”1 fl¡1± [ˆ¬œÓ¬ˆ¬?Àfl¡ñ
ˆ¬˚˛ √”√1 fl¡1±]  , ¿fl¡ø26√√±·ø¬ı«Ó¬ñ √±Úª¸fl¡˘1 ¿·¬ı« Òı—¸ fl¡1±  , ¬ÛΩ±À˜±√Úñ
˘Ñœfl¡ ’±Úµ ø√˚˛±  , ¸≈µÀ1µ≈ √ø˘Ó¬ õ∂±˚˛ õ∂fl¡±˙ñ ¸≈µ1 ‰¬fÀfl¡± [‰¬f1
Œ¬Û±˝√√1Àfl¡± •°±Ú fl¡ø1 ˚±1 õ∂fl¡±˙] , Œˆ¬±·¬ı…±˘¬ı˘±ªÀ˘¬Ûñ ¸¬Û«1 ٬̱1 ¬ı˘1
·¬ı«  , ∆√Ó¬…¬Û1±ˆ¬fl¡±1œñ ’¸≈1 ø¬ıÚ±˙fl¡±1œ  , ˜≈fl≈¡øÓ¬ñ ¡˜≈øMê√  , øÚÒ±Úñ øÚÒÚ ,
¸—˝√√±1n∏ñ ¸—˝√√±1 fl¡ø1 [¬ıÒ fl¡ø1] , ø¬ı˜ø√V«À˚˛ñ ˜√V«Ú fl¡ø1  , ά◊Ó¬±1ñ ά◊X±1 ,
øÚ1Ê√±Úñ øÚ˚«±Ú [˜≈øMê]  , ¬Û≈1±Ì¬Û≈1n∏¯∏√ñ ’±ø√ Œ√ªÓ¬±  , ’Ê√ ˚±1 Ê√ij Ú±˝◊√ ,
˝√√—¸ñ ø¬ı¯≈û1 ¤È¬± Ú±˜  , ’‚, ¬ıfl¡, Œfl¡˙œ [fl¡—¸˝◊√ fl‘¡¯ûfl¡ ¬ıÒ fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı
¬ÛÀͬ±ª± ’¸≈1] ,¡ø¬ıø¬ÛÚñ ¬ıÚ  , ˜√ñ ’˝Ç±1  , ˜√ ˝◊√ffl¡ñ Œ√ª1±Ê√ ˝◊√f1
’˝√DZ1ñ ‰”¬Ì« fl¡1± , 1˜Ìœfl¡ .......’Úeñ 1±¸SêœÎ¬ˇ±Ó¬ Œ·±¬Û1˜Ìœ1 ø˚ fl¡±˜Ú±
¬Û”Ì« fl¡ø1ÀÂ√  , ’Úeñ fl¡±˜À√ª [˝◊√˚˛±Ó¬ fl¡±˜-Œfl¡ø˘ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√]º 1Ê√fl¡ñ ŒÒ±ª±
[fl¡—¸1 ŒÒ±ª±fl¡ ‰¬1 ˜±ø1 fl‘¡¯û˝◊√ ˜≈1 ø‰¬À„√√] , Ÿ¬Ê√≈√ñ Œ¬Û±Ì  , fl≈¡¬ı≈Ê√œñ fl¡—¸fl¡
‰¬µÚ Œ˚±·±Ú Ò1± fl≈¡“Ê√œfl¡ ¿fl‘¡¯û˝◊√ ˝√√±ÀÓ¬À1 Ȭ±øÚ Œ¬Û±Ú fl¡À1  , Ê√˚˛ ¿ 1±˜ñ
1±˜‰¬f ˚ø√› Ú±1±˚˛Ì1 õ∂Ò±Ú √˝√ ’ªÓ¬±11 ¤fl¡ ’ªÓ¬±1  , Ó¬Ô±ø¬Û ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬
1±˜-fl‘¡¯ûfl¡ ’Àˆ¬√ Œ√‡≈ª± ∆˝√ÀÂ√ ’Ô«±» ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√ÀÂ√º ¸≈√±˜1 fl¡±ø˝√√Úœ

280
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl‘¡¯û ’ªÓ¬±11 ˘·Ó¬À˝√√ Ê√øάˇÓ¬º Ê√˚˛ ¿1±˜ ˆ¬fl¡Ó¬ ¸≈√±˜ Ó¬øÚfl¡1 Ô±Ú ·˚˛1Ó¬
√±ÀÚ ¬Û”1˘ fl¡±˜ñ ˆ¬fl¡Ó¬ ¸≈√±˜1 ‚1Õ˘ ∆· ŒÓ¬›“fl¡ ¬ı1ø√ ˜Ú1 fl¡±˜Ú± ¬Û”Ì«
fl¡ø1À˘ , ˆ¬±e˘ ‰¬±¬Ûñ fl¡—¸1 ÒÚ≈ˆ¬e fl¡1±1 fl¡Ô± ά◊À~‡ fl¡ø1ÀÂ√ , õ∂˜M√√ ˜±Ó¬eñ
ά◊ijM√√ ˝√√±Ó¬œ  , 1eñ 1e˙±˘  , ø¬ÛÓ¬±Àfl¡ø1 ¬ıg-¬ı¸≈À√ª [∆√ªfl¡œÀfl¡±] fl¡—¸1
¬ıµœ ˙±˘1 ¬Û1± ˜≈Mê√ fl¡À1 , ø¬ÛÓ¬±Àfl¡ø1ñ ø¬ÛÓ¬±  , Œ˘±˝◊√ñ Œ˘±fl¡, ¸ˆ¬±¸ ,
Œ˜±˝◊√ñ Œ˜±1 , Œfl¡±˝◊√ñ Œfl¡±ÀÚ±  , øÚ·˜ fl≈¡˜±1ñ Œ¬ı√1 fl≈¡˜±1  , ά◊Ó¬±1ñ
¬Û±1 , ŒÓ¬Ê√≈√ñ Ó¬…±· fl“¡1± , Ó¬øÔñ Ó¬±Ó¬  , õ∂¸±√ñ ’Ú≈¢∂˝√, fl‘¡¬Û±  , ’±ªÓ¬ñ
’±ø˝√√ÀÂ√  , ¬Û1Àª˙ñ õ∂Àª˙ , ‰¬1±‰¬1ñ Â√¬1Â√1ñ ¬ÛÔ˘œ˚˛± , ’À˙±fl¡ ˜”À˘ñ
’À˙±fl¡ ·Â√1 &ø1Ó¬ [Ó¬˘Ó¬ ’Ô«Ó¬] , Œ·±‰¬1ñ ’øˆ¬À˚±·  , ‰¬fˆ¬±1Ó¬œñ
¬Ûͬ±ôL1Ó¬ Ôfl¡± ‰¬Gˆ¬±1Ó¬œ Ú±˜ÀȬ±À˝√√ ¤˝◊√ Œé¬SÓ¬ ‡±¬Û Œ‡±ª± ˝√√í¬ı Œ˚Ú ˘±À· ,
‰¬Gñ ‡„√√±˘  , ¤›“ ¤Ê√Ú ‡„√√±˘ ¬ı˱p¡Ì  , ˆ”¬-Œ√ªÓ¬±ñ ¬Û‘øÔªœ1 Œ√ªÓ¬± , ˜”˘
ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ¤˝◊√ ˙sÀȬ± Œ·±¬Û ¬ı±˘fl¡¸fl¡À˘À˝√√ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1øÂ√˘º
ëëŒ˝√√ ˆ”¬ø˜À√ª± – ˙‘ÌÓ≈¬ fl‘¡¯û¸…±À√˙ fl¡±ø1Ì –
õ∂±5±?±ÚœÓ¬– ˆ¬^— ŒªÃ Œ·±¬Û±ÚƒÀÚ± 1±˜À‰¬±ø√Ó¬±Úƒííº
ڱȬӬ ë&1n∏¸ªí ¸À•§±ÒÚÀȬ± ڱȬ… ڱȬ…fl¡±11 ¸‘ø©Üº ¸˜±Ê√Ó¬ ¬ı˱p¡Ì¸fl¡˘fl¡
ë&À1±í ¸À•§±ÒÚ fl¡1±1 øÚ˚˛˜ õ∂‰¬ø˘Ó¬ ’±øÂ√˘º ˜”˘Ó¬ ë&1n∏¸ªí1 ͬ±˝◊√Ó¬ ëŒ˝√√
Ò˜«ø¬ıM√√ ø¡ZÊ√ ¸fl¡˘í ¬ı≈ø˘ ø¡ZÓ¬œ˚˛¬ı±1Ó¬ ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1ÀÂ√º õ∂Ô˜¬ı±1Ó¬ ëŒ˝√√
ˆ”¬ø˜À√ªÓ¬±¸fl¡˘í ¬ı≈ø˘ ¸À•§±ÒÚ fl¡À1º Ó¬±1 ά◊¬Ûø1 ‰¬fˆ¬±1Ó¬œ1 ¤˝◊√ õ∂Ó≈¬…M√√1
˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬ ’±1n∏ √˙˜1 ¬Û√ˆ¬±„√√øÚÀÓ¬± Ú±˝◊√º ŒÓ¬›“À˘±Àfl¡ ¬ı±˘fl¡¸fl¡˘1 õ∂±Ô«Ú±
ëø√À¬ı± ¬ı± øÚø√À¬ı± ¤Àfl¡± ŒÚ√ôL ø¸X±ôLí [√˙˜]º Œ˝√√Ú ’Õ¬ı¯ûª Ô±ÀÚñ ˜”˘
ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ë’Õ¬ı¯ûªí ˙sÀȬ± Œ·±¬Û¬ı±˘Àfl¡ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± Ú±øÂ√˘º Ó¬±1 ͬ±˝◊√Ó¬
ø¡ZÊ√¸fl¡˘fl¡ 몱ø˘˙± ¬ı‘X˜±øÚÚí [˜≈‡«, :±Ú ¬ı‘X ¬ı≈ø˘ ’øˆ¬˜±Úœ] ¬ı≈ø˘ ∆fl¡ÀÂ√º
ڱȬӬ ’±1±¸ª ë¬Û1˜ ¬˜”1n∏‡í ¬ı≈ø˘ ¬ı±˘fl¡¸fl¡À˘ Œfl¡±ª±fl≈¡˝◊√ fl¡ø1ÀÂ√º fl¡˜« ·À¬ı«
¬Û1˜ √±øyfl¡ñ ˜”˘1 ë:±Ú ¬ı‘X ¬ı≈ø˘ ’øˆ¬˜±Úœí ˆ¬±ª1 õ∂fl¡±˙fl¡º Œfl¡±ÚÀÚ±
õ∂±Ô«Àfl¡ ....¬Û1±ˆ¬ªñ õ∂±Ô«fl¡1 ¬Û1±ˆ¬ª Ô±Àfl¡˝◊√, ’Ô«±» [¸fl¡À˘± ͬ±˝◊√ÀÓ¬] õ∂±Ô«Àfl¡
õ∂±øÔ«À˘˝◊√ ¬ıd Ú±¬Û±˚˛º fl¡1 Œ˚±ø1 Ú˜¶®±1 fl¡˚˛ñ ˝√√±Ó¬À˚±1 fl¡ø1 Ú˜¶®±1 fl¡ø1 ,
¬Û˚˛±1Ó¬, ëÊ√±Ú≈ ¬Û±ø1í [’±“Í≈¬ fl¡±øϬˇ] ë√˙˜Ó¬í Ê√±Ú≈¬Û±ø1 Ú˜¶®±1í fl¡ø1º [’±“Í≈¬ fl¡±øϬˇ
Ú˜¶®±1 fl¡ø1] Œ˝√√ ˜±Ó¬±¸ªñ ˜”˘Ó¬ 똱Ӭ±¸ªí ¸À•§±ÒÚ Ú±˝◊√, ’±“Í≈¬ fl¡Ï¬ˇ±› Ú±˝◊√º
ëÚÀ˜± Œª± ø¬ıõ∂¬ÛPœÀˆ¬…± [ÚÀ˜± ø¬ıõ∂¬ÛPœ ¸ª qÚ± ’øˆ¬õ∂±˚˛íñ √˙˜º]

281
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬Û1˜ ¸≈·øg ’iß ¬ı…?Úñ ˜”˘Ó¬ ë¬ıU&̘ƒ ’iߘƒí [ø¬ıøˆ¬iß 1¸ ’±1n∏
·g˚≈Mê√ ‡±√…]º ¬ı˝√√ø¬ıÒ ¯∏άˇ1¸ñ ˜”˘Ó¬ 뉬Ó≈¬ø¬ı«Ò˜ƒíñ [‰¬¬ı«, Œ‰¬±¯∏…, Œ˘˝√√…, Œ¬Û˚˛]
¬Ûiß±ñ ¬ÛÚ± [ø¬Ûͬ±-¬ÛÚ±]º ¬ÛÚ¸ñ ’øˆ¬Ò±ÚÓ¬ ’±1n∏ Œ˜øÒ Î¬±„√√1œ˚˛± ¡Z±1±
¸•Û±ø√Ó¬ ë’DZª˘œíÓ¬ fl“¡Í¬±˘ ¬ı≈ø˘ ø√˚˛± ’±ÀÂ√ , qflv¡-Œ‰¬øÚ [Œ‰¬øÚ ’¸˜1 ¬ı±ø˝√√11
¬Û1± Ó¬œÔ«˚±Sœ¸fl¡À˘À˝√√ ’±ÀÚº ˙Ç1À√Àª› õ∂Ô˜ Ó¬œÔ« ˚±S± fl¡ø1 ’±À˝√√“±ÀÓ¬
Œ‰¬øÚ ’±øÚøÂ√˘]º [¤˝◊√ ‡±√…-Ó¬±ø˘fl¡± √˙˜1 ¬Û√-ˆ¬±„√√øÌÓ¬ ’±1n∏ √œ‚˘œ˚˛±º ¤˝◊√
¸fl¡À˘± ڱȬ…fl¡±11 øÚÊ√± ˜”˘Ó¬ Ú±˝◊√º Œ¸˝◊√ ¸˜˚˛Ó¬ ¸˜±Ê√Ó¬ õ∂‰¬ø˘Ó¬ Ê√±-Ê√˘¬Û±Ú1
Ó¬±ø˘fl¡±‡ÚÀ1˝◊√ ¤˚˛± õ∂øÓ¬øÚøÒº]
¸Ó¬œñ ø¬ıõ∂¬ÛPœ¸fl¡˘ fl‘¡¯ûfl¡ ‰¬±¬ıÕ˘ ¸≈‡±√… ¸y±1 ∆˘ Œ˚±ª±1 ¬ıÌ«Ú±
Ôfl¡± ¤˝◊√ ·œÓ¬Ó¬ ø¬ıõ∂¬ÛPœ¸fl¡˘fl¡ ڱȬ…fl¡±À1 ≈√ͬ±˝◊√Ó¬ ë¸Ó¬œí ø¬ıÀ˙¯∏ÀÌÀ1 ø¬ıˆ”¬ø¯∏Ó¬
fl¡ø1ÀÂ√º øfl¡c ˝◊√˚˛±1 øͬfl¡ ø¬ÛÂ√ÀÓ¬ ¬ı˱p¡Ì¸fl¡À˘ ŒÓ¬›“À˘±fl¡ øÚÀ¯∏Ò fl¡1± ¬ı±fl¡…Ó¬
ŒÓ¬›“À˘±fl¡fl¡ ëw©Ü±í [Ú©Ü] ’±‡…± ø√ÀÂ√º ¬Û±Í¬±ôL11 ëÚ©Üí ˙s› ëw©Üí ˙s1 ˘·Ó¬
¤fl¡±Ô«À¬ı±Òfl¡º ’±ø·ñ ’ø¢ü, Ê≈√˝◊√ , ¬ıg≈ ø¬ıÀ˚˛±· ’±ø·ñ õ∂±Ì¬ıg≈ ˆ¬·ªôLfl¡
Œ√ø‡¬ıÕ˘ ŒÚ±À¬Û±ª± ’Ô«ÀÓ¬ ëø¬ıÀ˚˛±·í ˙s1 ¬ı…ª˝√√±1 ∆˝√√ÀÂ√ , ·øÓ¬ñ ˜≈øMê√ ,
ˆ¬·ªôLfl¡ Œ√ø‡¬ıÕ˘ Ú±¬Û±˚˛ ø˚ ·1±fl¡œ ¬ı˱p¡ÌœÀ˚˛ õ∂±Ì Ó¬…øÊ√À˘ Œ¸˝◊√ ·1±fl¡œ
¸Ó¬œÀ˚˛ ˜≈øMê√ ˘±ˆ¬ fl¡ø1À˘ ¬ı≈ø˘ ڱȬ…fl¡±À1 ·œÓ¬Ó¬ ∆fl¡ÀÂ√º
ˆ¬øȬ˜±ºº ’À˙±fl¡ ¬ıÚ ˜˝√√ñ ’À˙±fl¡ ˜Ú1 ˜±Ê√Ó¬º øfl¡c ’±·ÀÓ¬
’À˙±fl¡ ˜Ú1 fl¡Ô± Œfl¡±ª± Ú±øÂ√˘, ’À˙±fl¡ ·Â√1 Ó¬˘Ó¬ ¬ı≈ø˘À˝√√ ∆fl¡øÂ√˘º ˜˝√ñ
˜±Ê√Ó¬, ˜Ò…Ó¬  , ø¡ZÊ√ fl≈¡˜±1œñ õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ø¡ZÊ√¬ÛPœ  , fl≈¡˜±1œ ¬ı≈ø˘À˘ √˝√1 ¬Û1±
Œ¯∏±~ ¬ıÂ√1œ˚˛± ’ø¬ı¬ı±ø˝√√Ó¬± ŒÂ√±ª±˘œ ¬ı≈Ê√±˚˛ , Ó¬øÔñ Ó¬±Ó¬  , Úª‚Úñ ÚÓ≈¬Ú ά±ª1 ,
˝◊√µ≈ñ ‰¬f  , [Œfl¡±øȬ ˝◊√µ≈fl¡ øÚµ± fl¡1± ˜≈‡1 ø¬ıfl¡±˙º] ¬ıµ≈ø˘ñ ¤ø¬ıÒ 1„√√±
¸1n∏ Ù≈¬˘  , ’Ò1ñ Ó¬˘ ›“ͬ  , ˆ¬±øôLñ ά◊7¡¡¡˘ ∆˝√√ Ôfl¡± , ¬Û±Í¬±ôL11 ëw±øôLí1
’Ô« ˝√√í¬ı ëw˜í  , ëÚ±fl¡ÀȬ±fl¡ øÓ¬˘-Ù≈¬˘ ¬ı≈ø˘ w˜ ˝√√˚˛í  , ›øÓ¬˜ñ ά◊M√˜ , Œ˜±øM√√˜ñ
Œ˜±øÓ¬˜ñ ˜≈fl≈¡Ó¬±  , √˙Úfl≈¡ñ √˙Ú1, “√±Ó¬1  , ’1n∏Ì Ú˚˛Ú ñ 1„√√‰≈¬ª± ‰¬fl≈¡ ,
[˝√√±Ó¬1 Ó¬˘≈ª±, Ú‡, ˆ¬ø11 Ó¬˘≈ª±, ‰¬fl≈¡ ’±1n∏ ’Ò1,ñ ¿fl‘¡¯û1 ¤˝◊√ ¬Û“±‰¬ ’e
1„√√‰≈¬ª±º ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1 ˘é¬Ìº ¬ÛÇÊ√ ¬Û±Ó¬±ñ ¬Û≈√˜1 ¬Û±ø˝√√1 [√À1]]º
¬Û±ø˝√√ø¬ı˘±fl¡1 ≈√˝◊√ ˜”1 ø‰¬˚˛“±, ˜±Ê√ ’—˙ ¬ı˝√√˘  , 1n∏ø‰¬fl¡1 fl¡1 ≈√U“ñ 1n∏ø‰¬fl¡1ñ
Œ˙±ˆ¬Ú, ¸≈µ1 , fl¡1ñ ˝√√±Ó¬ [˝◊√˚˛±Ó¬ ˝√√±Ó¬1 Ó¬˘≈ª± ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√]º ≈√U“ñ ≈√˝◊√Ȭ± ά◊Ó¬¬Û˘
1±Ó¬±ñ 1„√√± [1±Ó¬±] ¬Û√˜≈ , ˜˚˛”1 ¬Û≈26√ñ ˜í1±1 ¬Û±ø‡, ø˙‡Gfl¡  , ’˘fl¡ñ

282
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·±˘1 ›¬ÛÀ1ø√ ¬ı±·ø1 ’˝√√± Œfl¡Àfl¡±1± ‰≈¬ø˘  , fl¡À¬Û±˘ñ fl¡¬Û±˘  , ’˘fl¡

fl¡À¬Û±˘ñ fl¡¬Û±˘Ó¬ ¬Ûø1 Ôfl¡± ’˘fl¡  , fl¡¬Û±˘1 ›¬ÛÀ1ø√ ¬ı±·ø1 ’˝√√± Œfl“¡Àfl¡±1±
‰≈¬ø˘fl¡ ëw˜1fl¡í ’±1n∏ ·±˘1 ›¬ÛÀ1ø√ ¬ı±·ø1 ’˝√√± Œfl“¡Àfl¡±1± ‰≈¬ø˘fl¡ ë’˘fl¡í
Œ¬ı±À˘º fl¡±Ì1 ›‰¬À1ø√ ›À˘±˜±˝◊√ ø√˚˛± ‰≈¬ø˘fl¡ ëfl¡±fl¡¬Û≈26√ƒí ¬ı± ëfl¡±fl¡¬Ûé¬í Œ¬ı±˘±
˝√√˚˛º ά◊Ó¬¬Û~ñ ά◊»¬Û˘  , ŒÎ¬±˘ñ Œ√±˘ñ ≈√ø˘ Ôfl¡±, ›˘ø˜ Ôfl¡±  , Œ˜±˘±Úñ
˜‘̱˘, ¬Û≈√˜1 ͬ±ø1  , 1Ó¬Ú Œ˜±˘±Úñ 1ÀPÀ1 ·Ï¬ˇ± ¬Û≈√˜1 ͬ±ø1 [Œ˚Ú]º Œ·1n∏ñ
˜±˘± , Œ˜‡˘± ñ fl“¡fl¡±˘Ó¬ ø¬Ûg± ’˘Ç±1  , ¬Û≈1n∏¯∏ ’±1n∏ øÓ¬À1±Ó¬± ά◊ˆ¬À˚˛ ø¬Ûg± ,
Œ¸±À˝√√ñ Œ˙±Àˆ¬  , ˜±øȬÀ˘±ÀȬñ ˜±øȬӬ Œ˘øȬ ∆˘ Œ˚±ª±, Œ·À1±ª± Œ˘È¬± ,
¬Û±Ó¬ñ ¬Û±È¬  , Ò≈øÓ¬ñ ‰≈¬ø1˚˛±  , ¬ÛœÓ¬ñ ˝√√±˘Òœ˚˛±  , Œfl¡±¯∏ñ Œfl¡±˝√√ , ˜ø?1ñ
Ú”¬Û≈1  , Œ‚±¯∏ñ ˙s  , ˜±øÌfl¡ ά◊Á¡øôLñ ˜±øÌfl¡1 √À1 ŒÊ√ά◊øÓ¬  , Ú‡‰¬˚˛ ‰¬±µñ
Ú‡ø¬ı˘±fl¡Ó¬ ‰¬f , ’±1fl¡Ó¬ñ ’±1Mê√, 1„√√±  , Œ¬Ûø‡ñ Œ√ø‡  , ˚ª, ¬ÛÇÊ√, ÒıÊ√
’—fl≈¡˙ñ ˚ªÒ±Ú, ¬Û√˜≈ Ù≈¬˘, ¬ÛÓ¬±fl¡± [¬ı<] ’±1n∏ ’—fl≈¡˙, ¤˝◊√ ¬Û“±‰¬ ø‰¬Å fl‘¡¯û1
ˆ¬ø11 Ó¬˘≈ª±Ó¬ ’±ÀÂ√º ÚȬ¬ı1ñ Œ|ᬠÚȬ , øÚÀ˙¯∏ñ ¸fl¡À˘±ø¬ı˘±fl¡  ,
˘œ˘±¬ÛΩñ ˝√√±Ó¬Ó¬ Œ‡ø˘¬ıÕ˘ Œ˘±ª± ¬ÛΩ, ˝√√±ÀÓ¬À1 ‚”1±˝◊√ Ôfl¡± ¬ÛΩ, Úœ˘¬ÛΩñ
Úœ˘1„√√1 ¬ÛΩ , √G ¬Û1̱˜ñ √GªÀÓ¬ [˜±øȬӬ ¬Ûø1] õ∂̱˜  , ’©Ü±Àe Œ¸ª± ,
ά◊¬Û±˜ñ ά◊¬Û˜± [˝◊√˚˛±Ó¬ ’Ú≈¬Û˜ ’Ô« ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√]º
˙…˜— ø˝√√1Ì… ¬Ûø1øÒ— .....’r ˝√√±¸—ºº ë¬ÛPœõ∂¸±√í ڱȬ1 ¤˝◊√ÀȬ±Àª
ø¡ZÓ¬œ˚˛ ’±1n∏ Œ˙¯∏ Œù≠±fl¡º ˙Ç1À√ª1 ڱȬ¸˜”˝√1 ¸fl¡À˘± Œù≠±fl¡1 øˆ¬Ó¬1Ó¬
¤˝◊√ÀȬ±Àª ˆ¬±·ªÓ¬1 ¬Û1± ’Ú± ¤fl¡˜±S Œù≠±fl¡º ¬ı±fl¡œ øÚÊ√1 1‰¬Ú±º [¿˜æ√±·¬ıÓ¬
10¼23¼22] ø˝√√1Ì… ¬Ûø1øÒñ Œ¸±Ì±˘œ ŒÊ√ά◊øÓ¬ , ¬ıÚ˜±˘…ª˝√√ñ ¬ıÚ˜±˘± ø¬Ûg± ,
Ò±Ó≈¬ õ∂ª±˘ñ õ∂ª±˘ Ò±Ó≈¬ [õ∂ª±˘ ’±ø√ Ò±Ó≈¬À1 ¸ø7¡¡¡Ó¬] ’—˙ñ fl¡±g  ,
’Ú≈¬ıËÓ¬ñ ø¬ıù´ô¶, ˆ¬Mê√  , ˝◊√Ó¬1ÀÌñ ’±Ú ˝√√±ÀÓ¬À1  , ø¬ıÚô¶ ˝√√ô¶—ñ ˝√√ô¶ ¶ö±¬ÛÚ
fl¡ø1 , Ò≈Ú±Úñ ˘1±˝◊√ Ôfl¡±  , ’r—ñ ¬Û≈√˜ , fl¡Uñ ¶§±øÔ«fl¡ õ∂Ó¬…˚˛ , ë›í ’Ô«Ó¬
[Ú·øÚ fl¡Uñ Ú·øÚ›] ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√  , fl¡øÓ¬Ú±ñ fl¡Ó¬ÀÚ±  , ‰¬ißñÂ√Ω,
’±“1À¬ı1  , Ú±˝◊√¬ı± ’±‰¬iß fl¡1± ’Ô«Ó¬ ¬ı≈Ê√±¬ı ¬Û±À1º ·‘˝√, ¬ÛøÓ¬ ’±ø√1 õ∂øÓ¬ ˜Ú
ø¬ı¯∏˜ fl¡ø1 ŒÓ¬›“À˘±fl¡fl¡ Ó¬…±· fl¡ø1 ’˝√√±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ’±Àfl¡Ã ά◊ˆ¬øÓ¬ ˚±¬ıÕ˘ ∆fl¡
ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 õ∂øÓ¬ ’±˜±1 ˜Ú ˜±˚˛±À1 ’±¬ıø1 ŒÚÀ¬Û˘±¬ı±ñ ¤ÀÚ ’Ô«Ó¬º
Œ¬ı√Ó¬ ˙±¶aÓ¬ñ Œ¬ı√Ó¬ ’±1n∏ ’Ú…±Ú… Ò˜«˙±¶aÓ¬º qÕÚøÂ√ñ qøÚÀ“√± ,
[ø˚À˝√√Ó≈¬ øÓ¬À1±Ó¬±1 Œ¬ı√Ó¬ ’øÒfl¡±1 Ú±˝◊√, &1n∏·‘˝√Ó¬ Ô±øfl¡ ˙±¶a ’Ò…˚˛Ú Úfl¡À1

283
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·øÓ¬Àfl¡ ¶§±˜œ, ¬Û≈S¸fl¡˘1 ¬Û1±À˝√√ ø¡ZÊ√ ¬ÛPœ¸fl¡À˘ qøÚÀÂ√º] Œ√ªÓ¬±¸ªfl¡ ¬ı±Àfl¡…
õ∂˜±Ì ˘ªñ [¿fl‘¡¯û1 ¬ı±fl¡…Ó¬ õ∂Ó¬…˚˛ ŒÚ±À˚±ª±Ó¬ Œ√ªÓ¬±¸ªfl¡ñ õ∂Ó¬…é¬ fl¡1±˝◊√
¿fl‘¡¯û1 ¬ı±fl¡…Àfl¡ Œ√±˝√√1±˝◊√ õ∂˜±Ì ø√À˘º øfl¡c Œ√ªÓ¬±1 ¬ı‰¬ÚÓ¬ ŒÓ¬›“À˘±fl¡ õ∂Ó¬…˚˛
Ú·í˘º ˜±øÚ Œ˘±ª± ˝√√íÀ˘ Œ√ªÓ¬±fl¡ ¿fl‘¡¯ûÓ¬Õfl¡ ά±„√√1 Œ√‡≈›ª± ˝√√í˘À˝√ÀÓ¬Úº
ŒÓ¬›“À˘±fl¡ ¿fl‘¡¯û1 ¬Û1œé¬±Ó¬ ά◊M√œÌ« ˝√√í˘, ¿fl‘¡¯û˝◊√ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ˝√√“±ø˝√√ ˜±ø1 [ø¬ı˝√√ø¸]
ŒÓ¬›“À˘±fl¡fl¡ |ªÌ-fl¡œM«√Ú ˆ¬øMê1 ˜ø˝√√˜± ¬ı≈Ê√±À˘º] Œ˜±À˝√√ñ Œ˜±fl¡, [’±˜±fl¡]
’±ø·˚˛±ñ Ê≈√˝◊√  , ˘U ˘Uñ ˘±À˝√√, ˘±À˝√√ [˚±›“-Ú±˚±›“Õfl¡] Ú˚˛Ú Á≈¡1±˝◊√ ñ
‰¬fl≈¡1 Œ˘±Ó¬fl¡ ¬ÛÀ1 , ¬ıUø1ñ ‚”1±˝◊√, ά◊ˆ¬øÓ¬ , ¬ıUø1 Ú˚˛Úñ ‰¬fl≈¡ ‚”1±˝◊√ ,
fl¡?À˘±‰¬Úñ ¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú [fl‘¡¯û] , fl¡øÓ¬Uñ fl¡íÓ¬, Œfl¡±ÀÚ±¬ı± Ù¬±À˘  , [˜±ÀÊ√
˜±ÀÊ√ ∆1 ’±Àfl¡Ã Œ‡±Ê√ ø√˚˛± ’Ô«Ó¬ ˝◊√˚˛±Ó¬ ¬ı…ª˝√√+Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º]
Œ˝√√ ø˜|...... Œ˝√√ ’±‰¬±˚«¬ñ Œ¸˝◊√ ¸˜˚˛1 ’¸˜1 ¬ı˱p¡Ì¸fl¡˘1 ά◊¬Û±øÒ,
˜”˘Ó¬ Ú±˝◊√ , Œ˙ɬ±‰¬±1˝√√œÚñ qXÓ¬± ÚÔfl¡±  , &1n∏ Œ¸ª± ¬Û1˜ Ò˜« ¬ıøÊ«√Ó¬ñ
˜”˘Ó¬ ëÚ øÚª±À¸± &1±ªø¬Ûíñ [&1n∏·‘˝√Ó¬ Ô±øfl¡ &1n∏ Œ¸ª±1+¬Ûœ Œ|ᬠҘ« ¬Û±˘Ú
fl¡ø1 Œ¬ı√±ø√ ˙±¶a ’Ò…˚˛Ú fl¡1± Ú±˝◊√º ¬ÛPœ¸fl¡˘1 ›¬Û1Ó¬ ø√˚˛± ø¬ıõ∂¸fl¡˘1
˜ôL¬ı…1 õ∂±˚˛ø‡øÚÀ˚˛ ˜”˘1 ˘·Ó¬ ø˜À˘º ] [˜”˘ Œù≠±fl¡Ó¬ ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ø¡ZÊ√±Ó¬
¸—¶®±1 [ά◊¬ÛÚ˚˛Ú] Ú±˝◊√, &1n∏·‘˝√Ó¬ øÚª±¸ Ú±˝◊√, Œ˙ɬ [qXÓ¬±] Ú±˝◊√, qˆ¬øSê˚˛±
[¸g…± ά◊¬Û±¸Ú±ø√] Ú±˝◊√º] ˝√√±˜≈¸ª ....Œˆ¬À˘±ñ ˜”˘Ó¬ øÚÊ√fl¡ øÓ¬À1±Ó¬±Ó¬Õfl¡›
’Ò˜ ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± Ú±˝◊√º Ó¬±1 ͬ±˝◊√Ó¬, ëŒÓ¬›“À˘±fl¡1 √À1 ˆ¬±˚«± ¬Û±˝◊√ ’±ø˜ ’øÓ¬˙˚˛
ÒÚ… ∆˝√√ÀÂ√±í ¬ı≈ø˘ÀÂ√º ¬Û1 ά◊¬ÛÀ√˙Ó¬ ¬ÛøGÓ¬ Œ¬ı±˘±˝◊√øÂ√ñ ¬Û11 ά◊¬ÛÀ√˙Ó¬ ˜±S
¬ÛøGÓ¬ ∆˝√√ÀÂ√±º ¤˝◊√ ά◊øMê√› ˜”˘Ó¬ Ú±˝◊√º Ó¬±1 ͬ±˝◊√Ó¬ ëëø¡ZÊ√ Ê√ij ∆˘, ˜Ú≈¯∏… fl≈¡˘1
&1n∏ ∆˝√√› ¶§±Ô«Ó¬ ˜≈* ∆˝√√ÀÂ√±ííñ ¬ı≈ø˘ ∆fl¡ÀÂ√º øˆ¬øÓ¬√√ ˝√√˚˛ñ ˆ¬œøÓ¬ ˝√√˚˛±ñ ˆ¬˚˛
‡±˝◊√ , ˘±˝◊√ñ ˘±ø·  , ø¸‡Gfl¡ñ ∆˜1± ¬Û±ø‡  , &?1˝√√±1ñ &?˜øÌñ ˘±Ó≈¬˜øÌ ,
·±Àªñ ·±˚˛, ¬Û±Í¬ fl¡À1  , [Œfl¡±ÀÚ± ά◊ÀV˙… ∆˘ Œfl¡±ÀÚ± ڱȬ Œ·±ª±¬ı1 ¬ı±À¬ı
˜±Ú¸ fl¡ø1À˘, Œ¸˝◊√ ˆ¬±›Ú± Úfl¡ø1 ¸˜±Ê√¬Û±øÓ¬ ¬Û±Í¬ fl¡1± ˝√√˚˛º Ó¬±Àfl¡ ڱȬ Œ·±ª±
Œ¬ı±À˘º øfl¡c ’±øÊ√fl¡±ø˘ ŒÓ¬ÀÚ√À1 ¬Û±Í¬ fl¡1±1 øÚ˚˛˜ õ∂±˚˛ Ú±˝◊√øfl¡˚˛± Œ˝√√±ª±Ó¬
댷±ª±í ’Ô«˝◊√ ˆ¬±›Ú± fl¡1±› ¬ı≈ÀÊ√±ª± ∆˝√√ÀÂ√º] ˆ¬±ªÚ± fl¡1˚˛ñ ˆ¬±›Ú± fl¡À1,
’øˆ¬Ú˚˛ fl¡À1 , ˆ¬±ªÚ±ñ Ò…±Ú  , ë눬·ª±Úfl¡ Ò…±Ú fl¡ø1 ŒÓ¬À‡Ó¬1 ˜±Úª-˘œ˘±1
’±‰¬1Ì1 fl¡Ô± ¤fl¡±ôL ˜ÀÚÀ1 Ò…±Ú fl¡ø1, Œ¸˝◊√ ˆ¬±ªÀÓ¬ ø¬ıÀˆ¬±1 ∆˝√√ ŒÓ¬À‡Ó¬1
¶§1+¬Û ά◊¬Û˘øX fl¡1±˝◊√ ∆˝√√ÀÂ√ ˆ¬fl¡Ó¬1 õ∂Ò±Ú Î¬◊ÀV˙…ºíí ¬Û1˜ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ı±Ï¬ˇ˚˛ñ
ˆ¬±›Ú± Œ·±ª± ¬ı± fl¡1±¸fl¡˘1 ˆ¬øMê√ ¬ı±øϬˇ¬ıº

284
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

1n∏ø%Ìœ˝√1Ì Ú±È¬
˚»¬Û±√¬ÛÇÊ√1Ê√–ñ ˚±1 ¬Û√ ¬ÛÇÊ√1 Ò”ø˘, Œ1Ì≈ [‰¬1Ì1 Ò”ø˘] , ø˙1¸±
¸≈À1˙±–ñ Œ|á Œ√ªÓ¬± ¸fl¡À˘› ø˙1Ó¬ [˘˚˛] , ˙¬ıı«±√À˚˛±ñ ø˙ª ’±ø√À˚˛›,
[˙¬ıı«-ø˙ª] , ø√øª¯∏√ñ ¶§·«Ó¬ Ôfl¡± ¸fl¡À˘› , ’øÓ¬ ˜≈≈√¡Z˝√√øôLñ ’øÓ¬ ’±ÚÀµÀ1
¢∂˝√Ì fl¡À1, fl¡ø˘˜˘—ñ fl¡ø˘1 ˜˘ , ˜Ú≈Ê√±–ñ ˜±Ú≈˝√ø¬ı˘±Àfl¡ [˜Ú≈1 ¬Û≈Sø¬ı˘±Àfl¡] ,
˙1Ì— ¬ıËÀÊ√˜–ñ ˙1Ì ¢∂˝√Ì fl¡À1“±º
∆‰¬√…±√œÚñ Œ‰¬ø√ ’±ø√ , Ú‘¬ÛÓ¬œÚƒñ 1Ê√±¸fl¡˘fl¡ , Ó¬1¸±ñ ^nÓ¬ˆ¬±À¬ı ,
Œ˚˛Ú±˝√+Ó¬± 1n∏ø%Ìœñ ˚±1 ¡Z±1± 1n∏ø%Ìœfl¡ ˝1Ì fl¡1± ˝√√í˘  , Œ˚Ú±ÀÊ√Ãñ [Œ˚Ú
+ ’±ÀÊ√Ã] ˚±1 ¡Z±1± ˚≈XÓ¬ [’±Ê√ñ ˚≈≈X] , ø¬ıøÚø7¡¡«¡Ó¬…ñ Ê√˚˛ fl¡ø1 ≈√Ê«√˚˛ø1¬Û≈ñ
¬Û1±Sꘜ ˙Sn∏ , 1n∏%œ ø¬ı1+¬Ûœfl‘¡Ó¬–ñ 1n∏%œfl¡ ø¬ı1+¬Û fl¡ø1øÂ√˘ , ∆¬ı√ˆ¬«…±—ñ
∆¬ı√ˆ¬«…1 fl¡Ú…±fl¡ [1n∏ø%Ìœfl¡] , ø¬ıøÒ¬ı»ñ ø¬ıøÒ¸ijÓ¬ˆ¬±À¬ı , ø¬ı¬ı±˝√√˜fl¡À1±»ñ
ø¬ı¬ı±˝√√ fl¡ø1À˘ , Œ˚± ¡Z±1±ªÓ¬…±— ˜≈√±ñ ø˚ ¡Z±1fl¡±Õ˘ ’±ø˝√√, ’±ÚøµÓ¬ ∆˝√√øÂ√˘,
Ó¬Õ¶úñ Œ¸˝◊√ ·1±fl¡œÕ˘ , ¿ ¬Û1˜±RÀÚ....... fl≈¡À•ú«±Ú˜–ñ ¬Û1˜±R± ˆ¬·ª±Ú
¿fl‘¡¯ûfl¡ Ú˜¶®±1 fl¡À1“±º
Ê√·Ê√œªÚñ Ê√·Ó¬1 õ∂±Ì ¬Û1À˜ù´1 , ˜≈1±1n∏ñ ˜≈1±ø1 [˜≈1 Ú±˜1
∆√Ó¬…fl¡ ¬ıÒfl¡À1±Ó¬± fl‘¡¯û] ¬Û=˜≈À‡ñ ¬Û±“‰¬ ˜≈À‡ [¬ıËp¡±] , ¸≈1±¸≈1ñ ¸≈1 +
’¸≈1ñ[Œ√ªÓ¬± ’±1n∏ ’¸≈1] ’¸≈1ñ Ú + ¸≈1-’¸≈1 , Ú±µ…ÀôL ¸”SÒ±1–ñ
Ú±µœ1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸”SÒ±11 õ∂À¬ı˙º ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ ŒÚ¬ÛÔ…Ó¬ Ú±µœ ¬Û±Í¬ ˝√˚˛ ’±1n∏
Ó¬±1 ¬Û±Â√Ó¬ ¸≈SÒ±À1 õ∂À¬ı˙ fl¡À1 , ˝◊√Ó≈¬…M√ê±ñ ˝◊√øÓ¬ ά◊Nê±ñ ˝◊√˚˛±Àfl¡ ∆fl¡ , ÚQ±ñ
ø˙1 ÚÓ¬ fl¡ø1 õ∂̱˜ Ê√Ú±˚˛ , ¸À•§±Ò…±˚˛ñ ¸À•§±øÒ ’±˝√√ , ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1 fl¡˚˛º
Œˆ¬±– Œˆ¬±– ¸ˆ¬±¸√–ñ Œ˝√√ ¸ˆ¬±¸√ ¸fl¡˘/ ˙‘Ì≈Òı— ’Ò≈Ú±ñ ¤øÓ¬˚˛±
qÚfl¡  , 1n∏ø%Ìœ˝√1Ì— Ú±˜ ڱȬfl¡— ˜≈øM√ê ¸±Òfl¡˜ƒñ ‰¬Ó≈¬¬ı«·«1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ øˆ¬Ó¬1Ó¬
Œ|ᬠŒ˜±é¬ ¬ı± ˜≈øM√ê√ ¸±ÒÚ fl¡ø1¬ı ¬Û1± ¤˝◊√ 1n∏ø%Ìœ˝√1Ì Ú±È¬fl¡º [ˆ¬·ª±Ú
Ú±˜˘íÀ˘ Ê√œª˝◊√ Œ˚ÀÚÕfl¡ ˜≈øM√ê√ ¬Û±˚˛ ŒÓ¬ÀÚ√À1 ˆ¬·ª±Ú1 ˘œ˘± ’±ø√1 ’øˆ¬Ú˚˛
‰¬±À˘ ¬ı± qøÚÀ˘› ˜≈øM√ê˘±ˆ¬ fl¡ø1¬ı ¬Û±À1º Ó¬±1 ¬ı±À1 ˘±ø·¬ı |X±º]
ˆ¬øȬ˜±ñ Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¬Û≈øÔÓ¬ 눬øA˜±í Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º ˆ¬øȬ˜±ñ døÓ¬,
õ∂˙øô¶ , [’Çœ˚˛± ڱȬ1 õ∂Ô˜ ˆ¬øȬ˜±ÀȬ±fl¡ Œ√ªˆ¬øȬ˜± Œ¬ı±˘± ˝√˚˛º ˝◊√˚˛±Ó¬ Ú±˚˛fl¡1
[ˆ¬·ª±Ú1] &Ì ·ø1˜± fl¡œM«√Ú fl¡1± ˝√˚˛º ’Ó¬œÓ¬1 ˜˝√» fl¡±˚«±ª˘œ1 [˘œ˘±1]

285
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ά◊À~‡ fl¡ø1 ¬ıM«√˜±Ú ڱȬfl¡1 ‹ù´ø1fl¡ fl¡±˚«1 õ∂øÓ¬ ¸ˆ¬±¸√¸fl¡˘1 ˜Úfl¡ ¸±Ê≈√
fl¡ø1 Œ˘±ª± ˝√˚˛] Ê√˚˛ Ê√˚˛ñ ˆ¬·ª±Ú1 ≈√‡ Ê√˚˛fl¡±1œ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û1 Ê√˚˛
˝√›fl¡º ˚±√ª Œ√ªñ ˚≈√¬ı—˙œ˚˛ Œ√ªÓ¬± , ¸À1±1n∏˝√ñ ¬Û≈√˜ , ˆ¬À˚˛±ñ ˝√˚˛ , ’ªÓ¬±1-
’ªÓ¬œÌ« Œ˝√√±ª± , Ú±ø˜’˝√√± , ˆ¬·ª±Ú1 Ê√ij Ú˝√˚˛, ’ªÓ¬±1 ˝√˚˛, Ê√œª1 Ê√ij ˝√˚˛,
¬Û≈ÚÊ«√ij ˝√˚˛, ˆ”¬ø˜Àfl¡ø˝√√ñ ˆ”¬ø˜1 , ˆ¬±1ñ Œ¬ı±Ê√± , Ò˚˛ø˘ñ Òø1À˘ , √±1n∏Ìñ
ˆ¬˚˛Ç1, fl¡Àͬ±1 øÚ1ø˜¤ñ øÚ˜«±Ì fl¡ø1 , ¸˚˛˘ñ ¸fl¡˘ , ø¬ı˝√±1ñ SêœÎ¬ˇ± , [˘œ˘±
’Ô«Ó¬ ¬ı…ª˝√+Ó¬] , Œ˚± ¬ıËp¡±G ˆ¬±G , ø˚ ¬ıËp¡±G1 ˆ¬±G [¬Û±S] Œˆ¬√˘ñ Œˆ¬√
fl¡ø1À˘ , ¬Û√ Ú‡ ¬Û1˙ õ∂˝√±1ñ ˆ¬ø11 Ú‡1 ¶Û˙« ’±1n∏ ’±‚±Ó¬1 ¡Z±1± , [¬ı±˜Ì
’ªÓ¬±1Ó¬ ø¬ı¯≈ûÀª ¬ıø˘1Ê√±1 ¬Û1± øÓ¬øÚ¬Û√ ˆ”¬ø˜ ∆˘ õ∂Ô˜ ¬ÛÀ√À1 ¬Û‘øÔªœfl¡
’±¬ıø1À˘ , ø¡ZÓ¬œ˚˛ ¬ÛÀ√À1 ¬ıËp¡±Gfl¡ Œˆ¬√ fl¡ø1 ’±fl¡±˙œ·e±1 Ê√˘Ò±1± ¬Û‘øÔªœÕ˘
Ú˜±˝◊√ ’±øÚÀ˘º ¬ıËp¡±1 ’ôL1+¬Ûœ ø¬ıù´1 ’±ª1Ì ¬ı±˜Ì1 ˆ¬ø11 ÚÀ‡ Œˆ¬√ fl¡ø1À˘º
Ó‘¬Ó¬œ˚˛ ¬Û√ ¬ıø˘1Ê√±1 ˜≈1Ó¬ÕÔ ŒÓ¬›“fl¡ Œ¸˝◊√√À1 ¬ıµœ fl¡ø1 ¸≈Ó¬˘Õ˘ ¬Ûͬ±À˘º
¬ı±˚˛≈ ¬Û1≈ ±Ì- 36¼ 104, ˆ¬±·ªÓ¬-1¼ 3¼ 3, 10¼ 2¼ 40, ¬ı±˜Ì ¬Û1≈ ±Ì- 28¼
10, 29¼ 48, 30¼ 13, 31¼ 16, 70, 71 ˆ¬±·ªÓ¬- 8¼ 22¼ 2] ¬Û1ø˙Úœ
·e±ñ ¶§·« ·e±fl¡ ¶Û˙« fl¡ø1 , ’Ô«±» ¬Û1˙ fl¡ø1 ’˝√√± ¶§·«1 ·e±˝◊√ , ¸≈1 Ú1ñ
Œ√ªÓ¬± ’±1n∏ ˜±Ú≈˝√ , [¸≈1À˘±fl¡ ’±1n∏ Ú1À˘±fl¡ ’Ô«Ó¬º ·e±˝◊√ñ ¶§·«Ó¬ ˜µ±øfl¡Úœ,
¬Û‘øÔªœÓ¬ ·e± ’±1n∏ ¬Û±Ó¬±˘Ó¬ Œˆ¬±·ªÓ¬œ Ú±˜ ∆˘ ¤˝◊√ ¸fl¡À˘± ¶ö±Ú ¬ÛøªS fl¡ø1ÀÂ√º
¬ı±˜Ú1+¬Ûœ ø¬ı¯≈û1 ˆ¬ø1 ‰≈¬˝◊√ ’˝√√±1 fl¡±1ÀÌ ·e± ¬ÛøªS±º] ˜Ò≈ñ ˜Ò≈ ’±1n∏ ∆fl¡È¬ˆ¬
Ú±˜1 ≈√Ê√Ú ∆√Ó¬…fl¡ ˆ¬·ª±Ú ø¬ı¯≈ûÀª ¬ıÒ fl¡ø1øÂ√˘ , øÚª±1Ì ¬ı±1Ìñ √˜Ú, õ∂˙˜Ú ,
fl≈¡ª˘˚˛ñ fl≈¡¬ı˘˚˛¬ÛœÎ¬ˇñ fl¡—¸1 ˝√√±ÓœÀȬ±1 Ú±˜ [fl‘¡¯û˝◊√ ¬ıÒ fl¡ø1øÂ√˘] , ‰≈¬1ñ
ˆ¬e , ¬ıËÊ√Ê√Úñ ¬ıËÊ√¬ı±¸œ¸fl¡˘ , ˝◊√f √1¬Û fl¡11n∏ ‰≈¬1ñ Œ·±ªX«Ú Œ·±ªX«Ú Ò±1Ì
fl¡ø1 ˝◊√f1 √¬Û« ˆ¬e fl¡ø1À˘ , ˝}√±¸ ø¬ı˘±¸ñ 1±¸ Œfl¡ø˘  , ø¬ı¯∏Ò1 fl¡±ø˘ñ
ø¬ı¯∏Ò1 fl¡±ø˘ Ú±· , fl≈¡¬ı≈Ê√±ñ fl¡—¸1 ‰¬µÚ Œ˚±·±ÚÒÀ1“±Ó¬± fl“≈¡Ê√œº ¤›“ ¸≈µ1œ
’±øÂ√˘ øfl¡c fl≈“¡Ê√± ’±øÂ√˘, fl¡—¸Õ˘ øÚ˚˛± ‰¬µÚ fl‘¡¯û-¬ıÀ˘±1±˜fl¡ ø√ ’‰«¬Ú± fl¡1±Ó¬
¿fl‘¡¯û˝◊√ ŒÓ¬›“fl¡ ˝√√±ÀÓ¬À1 Ȭ±øÚ Œ¬Û±Ì fl¡ø1 ø√À˚˛º fl“≈¡Ê√œÀ˚˛ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± fl‘¡¯û1 ˘·Ó¬
ø˜˘Ú ¸≈‡ fl¡±˜Ú± fl¡À1º ¿fl‘¡¯û˝◊√ fl¡—¸ ¬ıÒ1 ø¬ÛÂ√Ó¬ fl“≈¡Ê√œ1 ˜ÀÚ±¬ı±>± ¬Û”Ì«
fl¡À1 , ¬ı1√ ¬ı1√ñ ¬ı1√±√±Ó¬±À1± ¬ı1√±Ó¬± ’Ô«±» fl‘¡¯û , ˚±Àfl¡ø1ñ ˚±1 , Ê√·Ê√Ú
¬Û”1˘ fl¡±˜ñ Ê√·Ó¬1 Œ˘±fl¡1 fl¡±˜Ú± ¬Û”Ì«fl¡À1 , Œ˘ø˝√√ñ ∆˘ , ˆ¬øÌÀÓ¬ñ 1‰¬Ú±
fl¡ø1À˘ , fl¡±1fl¡ñ fl¡À1±Ó¬± , ˚±Àfl¡ø1 ’—˙ ’ªÓ¬ø1ñ ¿fl‘¡¯û1 ¬Û‘øÔªœÓ¬ Œ˝√√±ª±

286
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸fl¡À˘± ’ªÓ¬±1 ’—˙ ’ªÓ¬±1, Œfl¡ª˘ ¿fl‘¡¯û ¬Û”Ì« ’ªÓ¬±1 , ˚±À˝√√ø1ñ ˚±1
[¿fl‘¡¯û1], ¸±é¬±ÀÓ¬ñ ‘√ø©ÜÀ·±‰¬1 ∆˝√ , ά◊Xªñ ¿fl‘¡¯û1 ¬ıg≈ ¸‡±º ∆¬ıfl≈¡F
õ∂˚˛±Ì1 ¸˜˚˛Ó¬ |œfl‘¡¯û˝◊√ ¤˝◊√Ê√Ú ˆ¬M√êfl¡ ∆¬ı¯ûª ˆ¬øM√ê√ Ó¬N1 :±Ú ø√À˚˛º fl¡—¸¬ıÒ1
ø¬ÛÂ√Ó¬ ¿fl‘¡¯û ¬ı<Ò±˜Õ˘ ά◊ˆ¬øÓ¬ Ú·í˘º øfl¡c ø¬ı1˝√√ fl¡±Ó¬1± Œ·±ø¬ÛÚœ¸fl¡˘fl¡
¸±ôLÚ± ø√¬ıÕ˘ ¤›“Àfl¡ ¿fl‘¡¯û˝◊√ ”√Ó¬fl¡ø1 ¬Ûøͬ˚˛±˝◊√øÂ√˘º
õ∂À¬ı˙˜fl¡À1±»ñ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘  , ¶§fl¡±ôL…±ñ øÚÊ√1 Œ√˝√1 fl¡±øôLÀ1 ,
fl¡±˜Àfl¡ÃøȬøÊ√Óƒ¬ñ Œfl¡±øȬ ˜√Úfl¡ Ê√˚˛ fl¡ø1¬ı ¬Û1± , Ê√·Ó¬±— Ê√ÚÀfl¡± Ò±Ó¬±ñ
Ê√·Ó¬1 Ê√Úfl¡ ø¬ıÒ±Ó¬± , Œ¸±Xª–ñ ά◊XÀªÀ1 ¸ø˝√ÀÓ¬  , ¸±Ò≈¬ı±gªñ ¸±Ò≈¸fl¡˘1
ø˚ ¬ıg≈º ˝◊√øÓ¬ ¸”S øک硱ôL–ñ ëë¤øÓ¬˚˛± ¸”SÒ±1 &ø‰¬ ˚±˚˛ , [¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬ ¸”SÒ±À1
ڱȬfl¡‡Ú √˙«fl¡1 ’±·Ó¬ ά◊¬Û¶ö±¬ÛÚ fl¡ø1 &ø‰¬ ˚±˚˛º ’Çœ˚˛± ڱȬ ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡1
’±ø˝√«Ó¬ 1‰¬Ú± fl¡ø1À˘› ¸”SÒ±1 &ø‰¬ Ú±˚±˚˛º ڱȬ1 Œ˙¯∏Õ˘Àfl¡ ¬Ûø1‰¬±˘Ú±1
¬Û”Ì«√±ø˚˛Q Ô±Àfl¡º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ڱȬӬ 블Sí ˙s1 ͬ±˝◊√Ó¬ ëë¸eœ øک硱ôLíí Œ¬ı±˘±
∆˝√ÀÂ√º] ’•§1n∏ñ ’•§1, fl¡±À¬Û±1  , ˆ”¬Ê√ ˘ø•§Ó¬ Ê√±Ú≈ñ ’±Í≈¬Õ˘Àfl¡ ¬Û1± ˝√√±Ó¬ñ
’±Ê√±Ú≈˘ø•§Ó¬  , Œfl¡Ãô¶ˆ¬ñ Ú±1±˚˛Ì1 fl¡F1 ø¬ıÀ˙¯∏ ˜øÌÀȬ±1 Ú±˜º ¿fl‘¡¯û˝◊√
Ú±1±˚˛Ì, ·øÓ¬Àfl¡ ¿fl‘¡¯û1 fl¡FÀÓ¬± ¤˝◊√˜øÌ ø¬ı√…˜±Úº ¸±·1 ˜LöÚÓ¬ ¤˝◊√˜øÌ Œ¬Û±ª±
∆·øÂ√˘ , ˜˝√√ñ ˜±Ê√Ó¬ , Œ¬ı±À˘ñ ˙s fl¡À1 , ¬Û1fl¡±˙±ñ õ∂fl¡±˙ fl¡À1º
fl¡±1˚˛±˜±¸ñ fl¡À1±ª±À˘ , ¸‡œ¸—˚≈M√걘ƒñ ¸‡œ¸fl¡À˘À1 ∆¸ÀÓ¬ ,
Œ˜±˝√˚˛Úƒñ Œ˜±˝√√ øÚ˚˛±À˘ , ˝√¯∏«˚˛Ìƒñ ’±Úµ1 ¸‘ø©Ü fl¡ø1À˘ , ‰¬±1n∏ñ¸≈µ1,
˜ÀÚ±1˜ , ˘±ªÌ… fl¡±øôLøˆ¬–ñ Œ¸Ãµ˚«…, ŒÊ√ά◊øÓ¬ [√œø5] , ¬Û1¸±1ñ ’¢∂¸1
[Ê√±fl¡Ê√˜fl¡ ’±1n∏ ·±yœ˚«¬Û”Ì« ˆ¬±À¬ı ’±· ¬ı±øϬˇ ’˝√√± ’Ô«Ó¬] , ά◊ÀÊ√±1ñ ά◊8˘ ,
‰¬Àfl¡±1ñ ‰¬Àfl¡±1 ‰¬1±˝◊√ [¤˝◊√ø¬ıÒ ‰¬1±À˚˛ ŒÊ√±ÚÀ¬Û±˝√1 ¬Û±Ú fl¡À1 ¬ı≈ø˘ ëfl¡ø¬ı¸˜˚˛í
(poetic convention) ’±ÀÂ√º Ú˚˛Ú 1+¬Ûœ ‰¬Àfl¡±1 ≈√Ȭ±˝◊√ Œ˚Ú 1n∏ø%Ìœ1 ˜≈‡‰¬f1
ŒÊ√±Ú±fl¡ ¬Û±Ú fl¡ø1ÀÂ√º] fl¡Úfl¡ñ Œ¸±Ú , øÚÀ‰¬±˘ñ ¬ı¶a, Á¡Úfl¡±1ñ Á¡—fl¡±1 ,
fl¡±ø=ñ ˝√√±1 , ¸≈1øˆ¬ ñfl≈¡øGÚ Ú·1œ1 ¬Û1± ¡Z±1fl¡±Õ˘ Œ˚±ª± ˆ¬±È¬ Ê√Ú1 Ú±˜º
[¤˝◊√Ú±˜ ˙Ç1À√Àª 1n∏ø%Ìœ-˝√1Ì fl¡±¬ı…ÀÓ¬± ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1ÀÂ√º]
fl¡ô¶— fl¡¶ú±ø√˝√±˚˛±Ó¬–ñÓ≈¬ø˜ Œfl¡±Ú∑ øfl¡ fl¡±1ÀÌ ˝◊√˚˛±Õ˘ ’±ø˝√Â√±∑ ¬Û‘©Ü–
fl‘¡À¯ûÚ øˆ¬é≈¬fl¡– ñfl‘¡¯û˝◊√ øˆ¬é≈¬fl¡fl¡ ¸≈øÒÀ˘ , õ∂±˝√±˝—ñõ∂±˝√√ [fl¡íÀ˘] + ’˝√√—[˜˝◊√] ,
ø√‘√é≈¬ñ ‰¬±¬ıÕ˘ ’øÓ¬ Œ˝√“¬Û±˝√√ Œ˝√√±ª±Ó¬º
ˆ¬øȬ˜± – 1n∏ø%Ìœ-˝√1Ì Ú±È¬Ó¬ ¤˝◊√ÀȬ± ˝√ø1√±¸ ˆ¬±ÀȬ 1n∏ø%Ìœ1 ’±·Ó¬

287
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

·±˝◊√øÂ√˘º ˝◊√˚˛±fl¡ ˆ¬±È¬1 ˆ¬øȬ˜± Œ¬ı±˘± ˝√˚˛º ‰¬¬Û˚˛ñ ¤ø¬ıÒ Â√µ , fl¡1Uñ fl¡À1“± ,
˝√±˜±fl≈¡ ......... ’Ú≈¬Û±˜ñ fl≈¡øGÚ Ú·1œ ά◊¬Û˜±ø¬ı˝√œÚº ˆ¬±È¬1 ˜≈‡Ó¬ øÚÊ√1 Œ√˙1
Œ·Ã1ª õ∂fl¡±˙ fl¡1± ∆˝√ÀÂ√º ¬Û1‰≈¬1ñ õ∂‰≈¬1 [fl¡ø¬ıÓ¬±Ó¬ Â√µ ø˜˘±¬ı1 fl¡±1ÀÌ
ë¬Û1‰≈¬1í 1+¬Û ø√˚˛± ∆˝√ÀÂ√º ¬ı˚˛Úfl¡ Œ¬Ûø‡ ........ fl¡˚˛˘ Á¡•Û fl¡˜˘ Ê√˘˜±Ê√ñ
1n∏ø%Ìœ1 ˜≈‡ Œ√ø‡ ‰¬f ˘±Ê√ÀÓ¬ ¬Û˘±˘, fl¡±1Ì 1n∏ø%Ìœ1 ˜≈‡1 ŒÊ√ά◊øÓ¬À˚˛ ‰¬f1
fl¡±øôL •°±Ú fl¡ø1ÀÂ√º Œ¸˝◊√√À1, 1n∏ø%Ìœ1 ‰¬fl≈¡Àª ¬Û≈√˜1 Œ¸Ãµ˚«fl¡ Œ‰¬1 Œ¬ÛÀ˘±ª±Ó¬
˘±Ê√ ¬Û±˝◊√ ¬Û≈√À˜ ¬Û±ÚœÓ¬ ¬ı≈1 ø√À˚˛ , Œ˜±˘±Úñ ˜‘̱˘ , ¬Û≈√˜1 ͬ±ø1, ά◊˜1n∏fl¡
ͬ±Úñ fl¡fl¡±˘ ά¬•§1n∏1 øÚø‰¬Ú± [ά•§1n∏1 ˜±Ê√ ˆ¬±· ¸1n∏, ‡±˜≈‰¬œ˚˛± ’Ô«±» ’øÓ¬¸1n∏
fl¡fl¡±˘] ëά◊˜1n∏fl¡í ˙s˝◊√ ά•§1n∏fl¡ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º Œ˝√ͬ˜±Ô ñ ∆Ò˚«… Òø1 ,
|n∏Q± øˆ¬é≈¬˜≈‡±Ó¬ñ øˆ¬é≈¬1 ˜≈‡1 ¬Û1± qøÚ  , fl‘¡À¯û± 1n∏ø%Ì…±–
1+¬Û˜æ≈√Ó¬˜ƒñ fl‘¡¯û˝◊√ 1n∏ø%Ìœ1 ’æ≈√Ó¬1+¬Û1 fl¡Ô± qøÚ , Q±À˜ª ¸Ó¬Ó¬— .......
¬ı…±fl≈¡˘ ˜±Ú¸–ñ ŒÓ¬›“ Œfl¡˝◊√ [1n∏ø%Ìœfl¡ ¸fl¡À˘±¸˜˚˛ÀÓ¬ Ò…±Ú fl¡ø1 ¬ı…±fl≈¡˘ ∆˝√√
Ô±øfl¡˘º]
øõ∂˚˛±Àfl¡ø1ñ øõ∂˚˛±1 , √˝√Ú≈ñ √ø˝√√ Ôfl¡± Ó¬±ø¬ÛÓ¬ ∆˝√√ Ôfl¡± , ˜±Ú¸ ˜√Ú
ø¬ı·±ø1ñ ˜Ú ˜√ÀÚ ¬ÛœøάˇÓ¬ , fl¡±ø˜Úœñ Ú±1œ [˝◊√˚˛±Ó¬ 1n∏ø%Ìœfl¡ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º] ,
fl‘¡¯ûfl¡ ≈√‡ øfl¡ fl¡˝√¬ıñ [Ê√·Ó¬1 ÷ù´11 ’±Àfl¡Ã ≈√‡º ŒÓ¬›“ ¸≈‡-≈√‡ 1ø˝√Ó¬
¬Û1˜±Úµ ¶§1+¬Ûº Ó¬Ô±ø¬Û ŒÓ¬›“ ˆ¬fl¡Ó¬1 ≈√‡Ó¬ ≈√‡œº ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏ ’øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡À1
¸”SÒ±11 ˜≈‡Ó¬ ¤˝◊√ ¬ı‰¬ÚÙ“¬±øfl¡ ø√ÀÂ√º Ó¬±À1±¬Ûø1 ˜Ú≈¯∏…˘œ˘± Œ√‡≈ª±˝◊√ ¸¬ı«¸±Ò±1Ì
˜±Ú≈˝√1 ¤ÀÚ ’ª¶ö±Ó¬ ˝√√í¬ı ¬Û1± ø¬ı1˝1 ≈√‡1 ¬ıÌ«Ú± ø√ÀÂ√º ¤À˚˛ Œõ∂˜1 õ∂Ô˜
’ª¶ö± ¬ı± ¬Û”¬ı«1±·º] , ˝√ø1√±¸ñ ¡Z±1fl¡±1 ¬Û1± ’˝√√± ¤Ê√Ú ˆ¬±È¬1 Ú±˜º ¤˝◊√
Ú±˜ ڱȬ…fl¡±11 øÚÊ√± , ¤Ô±ªø˘ñ ¤Ô± + ’±ªø˘ñ ˝◊√˚˛±Õ˘ ’±ø˝√˘± , Œfl¡±
ˆ¬ª±Úñ ’±¬Û≈øÚ Œfl¡±Ú∑ ˝◊√˝√¸•x±5 ñ ˝◊√˚˛±Õ˘ [fl¡í1 ¬Û1±] ’±ø˝√˘  ,
øˆ¬é≈¬1ˆ¬±¯∏Ó¬ñ øˆ¬é≈¬Àª fl¡íÀ˘  , õ∂±Ô«Àfl¡±˝√˝√— Ú‘¬Û±RÀÊ√ñ Œ˝√√ 1±Ê√fl¡Ú…±/ ˜˝◊√
õ∂±Ô«fl¡ [øˆ¬é≈¬fl¡] , ˜µ˝√±¸ñ ˜‘≈√ ˝√“±ø˝√√  , fl¡1Ó¬˘ñ ˝√±Ó¬1 Ó¬˘≈ª± , wn∏ª ˆ¬eñ
Œ‰¬˘±Î¬◊ø11 ˆ¬“±Ê√ , øS¬ıø˘ñ øÓ¬øÚȬ± Œ1‡± [¬Û≈1n∏¯∏ ’±1n∏ øÓ¬À1±Ó¬±1 øάø„√√ ’±1n∏
Œ¬ÛȬӬ Ôfl¡± øÓ¬øÚά±˘ ¬ıø˘Ó¬ Œ1‡±, ’Ô«±» Œ¸Ãµ˚«… ø‰¬Å, ’ªˆ¬±¸ñ øÊ√ø˘„√√øÚ,
˜‘≈√¬Û√ñ Œfl¡±˜˘ ˆ¬ø1, ¬Û±øôLñ ˙±1œ, ’±1fl¡Ó¬ñ ’±1M√ê√ [1„√√±] , ˆ¬±øôL ñ
õ∂fl¡±˙ , ˜‘·1±Ê√ñ ¬Ûq1 1Ê√±ñ ø¸—˝√√ [똑·í ˜±ÀÚ ¸fl¡À˘± ¬ÛqÀfl¡ ¬ı≈Ê√±˚˛ ,
Œ˝√√ø1ñ Œ√ø‡ , ÒøÚñ ¸≈µ1œ  , ŒÓ¬Ê≈√ñ Ó¬…±· fl¡1±  , ¤1± , ά◊øÚfl¡1ñ ¤›“1 ,

288
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˜√Ú˜?1œñ 1n∏ø%Ìœ1 ¸‡œº [˙Ç1À√ª1 øÚÊ√± ¸‘ø©Üº] ¢∂±˝√√ñ ‚“ø1˚˛±˘º
fl‘¡¯û¸…ñ fl‘¡¯û1, |ªÀÌÚñ qøÚ  , ø¬ıÀ˜±ø˝√Ó¬± ñ Œ˜±˝√√ ∆˝√√  , Ó¬2‰¬√1̱Ày±Ê√—ñ
ŒÓ¬›“1 [fl‘¡¯û1] ‰¬1Ì, ’Ày±Ê√ñ ‰¬1Ì ¬ÛΩ, ¸Ó¬œ ¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1ÀÓ¬˝◊√ ¸Ó¬œ,
√ÀÒà [√ÀÒ…±]ñ Ò…±Úfl¡1± , ˆ¬Ê√Úœ˚˛—ñ ˆ¬Ê√Ú fl¡ø1¬ı˘·œ˚˛±, ø¬ı˜ø1¯∏ fl¡˚˛ñ
’±À˘±‰¬Ú± fl¡ø1, ˆ¬~ñ ˆ¬±˘º ¸‡œ˜≈‡±Ó¬ƒñ ¸‡œ1 ˜≈‡1 ¬Û1± qøÚ  ,
¸±é¬±¡Z±M«√±˜±ÚøµÓ¬± ¸Ó¬œ ñ õ∂Ó¬…鬅 ¬ı±M«√± qøÚ ¸Ó¬œ [1n∏ø%Ìœ] ’±ÚøµÓ¬± ˝√√í˘
 , ¶ú‘Q±ñ ¸≈ª“ø1 , ˘œ˘±ªÓ¬œ 1n∏ø%Ìœ1 ’±Ú ¤·1±fl¡œ ¸‡œñ ˆ¬±À˚˛±ø1ñ ˝√√í˘
 , Œ·Ã1œñ ¬Û±¬ı«Ó¬œ [1n∏ø%Ìœfl¡ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√] , ¬Û1˜ ¬Û≈1n∏¯∏ñ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯ûº ø¬Ûά◊
ñ øõ∂˚˛  , ’¬ıUñ ¤øÓ¬˚˛±À˝√√  , Œ˜±ø˝√√ñ Œ˜±1 , ¸˝◊√ñ ¸‡œ  , Ó¬ÀÓ¬± 1n∏%œ
¸ˆ¬±—·Q±ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± 1n∏%œ ¸ˆ¬±Õ˘ ∆·, Ú…ª±1˚˛»ñ øÚ¬ı±1Ì fl¡ø1À˘ , ·˝«ø˚˛Q±Ô
˜±Òª˜ƒñ ˜±Òªfl¡ ·ø1˝√̱ ø√À˘ , ‡¬ıı«±Àfl¡…Ú ñ ·±ø˘, ’¬Û˜±ÚÊ√Úfl¡ ¬ı±fl¡…,
fl¡Ï¬ˇ± ¬ı‰¬Ú , 1n∏%œñ ˆ¬œÉfl¡1 ¬Û±‰¬Ê√Ú ¬Û≈S1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ 1n∏%œ ά±„√√1 ¬Û≈S Œfl¡˝◊√Ê√Ú
∆˝√ÀÂ√ [1]1n∏%œ [2] 1n∏%1Ô [3] 1n∏%¬ı±U [4] 1n∏%Àfl¡˙ [5] 1n∏%˜±˘œº
‡¬ıı«±fl¡…˝◊√ ·±ø˘¬Û1± ’Ô« ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º Œ·±-¬ıÒ, ˜±Ó≈¬˘¬ıÒ, ˝◊√Ó¬…±ø√ ¿fl‘¡¯û1
˙Sn∏1Ê√±ø¬ı˘±Àfl¡ õ∂±À˚˛ ¿fl‘¡¯û1 ø¬ı1n∏ÀX ¤ÀÚ ’¬Û˚˙ 1Ȭڱ fl¡ø1øÂ√˘º Ó¬±1
ά◊ÀV˙… ∆˝√ÀÂ√ Ò±ø˜«fl¡ ¸fl¡˘1, ’Ô«±» ¸˜±Ê√1 ∆ÚøÓ¬fl¡ ¸˜Ô«Ú ˘±ˆ¬ fl¡1±º fl¡—¸˝◊√
fl‘¡¯ûfl¡ Œ·±fl≈¡˘Ó¬ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ¬ÛÀͬ±ª± ’¸≈À1 Â√Ω1+¬Û Òø1øÂ√˘º Ó¬±À1 ≈√Ê√ÀÚ
¬ı‘¯∏ [·1n∏] ’±1n∏ ¬ı»¸1 [Œ¬Û±ª±ø˘] 1+¬Û Ò±1Ì fl¡ø1øÂ√˘º ·øÓ¬Àfl¡ Œ·±-¬ıÒ fl¡˘Çº
¬Û≈Ó¬Ú± ¬ıÒÓ¬ ¶aœ-¬ıÒ1 ’±1n∏ fl¡—¸ ¬ıÒÓ¬ ˜±Ó≈¬˘¬ıÒ1 fl¡˘Çº ë’Ú±‰¬±1œí ˙sÀ1
˝√˚˛ÀÓ¬± fl‘¡¯û˝◊√ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ˘·Ó¬ fl¡1± 1±¸˘œ˘±À1˝◊√ ˝◊√øeÓ¬ ø√ÀÂ√º ¬Û±ø=fl¡
fl¡À˝√√“±–ñ ¬Ûøͬ˚˛±˝◊√ ˜Ó¬±À˘º
øÚ˙˜…ñ qøÚ, 1n∏ø%Ì≈…±¡Z±˝√—ñ 1n∏ø%Ìœ1 ø¬ı¬ı±˝1 fl¡Ô± qøÚ, ø˙q¬Û±˘√À˚˛±
Ú‘¬Û±–ñ ø˙q¬Û±˘ ’±ø√ 1Ê√±¸fl¡˘, ·‘˝√œQ±ñ ∆˘ , Ò±1Ì fl¡ø1, ‰¬ ˙1—‰¬±¬Û˜±˚˛¯≈ –∏ ñ
˝√√±ÓÓ¬ ÒÚ≈, ˙1 ’±1n∏ ’¶a ∆˘, fl≈¡øGÚ— õ∂øÓ¬ñ fl≈¡øGÚÕ˘ ˚±S± fl¡ø1øÂ√˘º
øÚ˙˜… ø¬ıøõ∂˚˛—ñ ’øõ∂˚˛ fl¡Ô± qøÚ, ¬ı±˘±ñ fl¡Ú…± [1n∏ø%Ìœ] , ˆ¬œÓ¬±
ˆ”¬À˜Ã ¬Û¬Û±Ó¬ ¸±ñ ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√ ˜±øȬӬ ¬ı±·ø1 ¬Ûø1˘º 1n∏À1±√ ˝√√+√À˚˛ Ò…±˚˛Ìñ
ë1n∏√í Ò±Ó≈¬ fl¡µ± ’Ô«Ó¬, fl¡±øµ fl¡±øµ ˝√√+√˚˛Ó¬ Ò…±Ú fl¡ø1À˘, ¿fl‘¡¯û¸… ‰¬1Ì—
ø‰¬1˜ñ ¿fl‘¡¯û1 ‰¬1Ìfl¡ ø‰¬1ø√ÚÕ˘º ’±øgª±ø1ñ ’±g±1 , Á≈¡À1ñ ∆¬ı ’±À˝√√ ,
¬ı±1œñ ¬Û±Úœ , Úª ŒÚ˝√√±ñ õ∂Ô˜ Œõ∂˜º ’±À=±À1ñ ’±‰¬À˘À1 , ˘¬ÛôLœfl‘¡¯û

289
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl‘¡À¯ûøÓ¬ñ fl‘¡¯ûfl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º ˝√À1ø¬ı«1˝√√ fl¡±Ó¬1±ñ ˝√ø11

[¿fl‘¡¯û1] ø¬ı1˝√√Ó¬ fl¡±Ó¬1 ∆˝√√, 1n∏À1±√ 1±Ê√≈√ø˝√Ó¬±ñ 1±Ê√fl≈¡˜±1œÀ˚˛ fl¡±øµ¬ıÕ˘
Òø1À˘ , ¸‡œøˆ¬– ¸ø˝√Ó¬± ¸Ó¬œñ ¸‡œ ¸fl¡˘1 ’±·Ó¬º ·±ø1ñ ·±ø˘, fl¡1˜ñ
fl¡˜«Ù¬˘, ˆ¬±·…, ≈√˘«ˆ¬ñ fl¡À©ÜÀ1 ˚±fl¡ ˘±ˆ¬ fl¡1± ˚±˚˛ ’Ô«±» ¸˝√Ê√˘ˆ¬… ŒÚ±À˝√±ª± ,
¬ı~ˆ¬ñ¶§±˜œ , fl¡˚˛ø˘ñ fl¡ø1ø˘ , fl¡À˚˛±fl¡±˜ñ fl¡±˜Ú± fl¡ø1À˘± , Œ¸±ø˝√√ Œ¸˝◊√ ,
Œ˜±ø˝√√ñ Œ˜±1, ø¬ıø˝√√ñ ø¬ıøÒ, ø¬ıÒ±Ó¬± , Œˆ¬˘ñ ˝√í˘, ¬ı±˜ñ ø¬ı¬Û1œÓ¬ , Ò1¬ıUñ
Œ¸±»¸±À˝√√ñ ά◊»¸±À˝√À1º Œ¬ı√øÚøÒñ Œ¬ı√øÚøÒ ¤Ê√Ú ¬ı˱p¡Ìº ˙Ç1À√Àª ¤˝◊√
‰¬ø1SÀȬ± øÚÀÊ√ ¸‘ø©Ü fl¡ø1ÀÂ√º ¸—¶‘®Ó¬ ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ¤Ê√Ú ø¬ıø˙©Ü ¬ı˱p¡Ì ¬ı≈ø˘ ø√˚˛±
∆˝√ÀÂ√º Ó¬M√√fl¡±À˘ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛±˝◊√º
øÚ˙˜…ñ qøÚ, Qø1Ó¬—ñ Ó¬»é¬Ì±», õ∂±·±¡Z±fl¡…—ñ ’±·ÀÓ¬ Œfl¡±ª±
¬ı±fl¡…ø‡øÚ [fl¡Ô±ø‡øÚ] Œ√ª…±–ñ Œ√ªœ1 [1n∏ø%Ìœ1] , ø¡ZÀÊ√±M√√˜±–ñ ά◊M√˜ ¬ı˱p¡Ì ,
Ú±•ß± Œ¬ı√øÚøÒ‡…±ÀÓ¬±ñ Œ¬ı√øÚøÒ Ú±À˜À1 Ê√Ú±Ê√±Ó¬, 1n∏ø%Ì…±–º
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± ¬ı±˘±ñ ŒÓ¬›“1 fl¡Ô±qøÚ fl¡Ú…±˝◊√ [1n∏ø%ÌœÀ˚˛] ø¬ıøÚ–ù´¸…
¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–ñ ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú– øÚ–ù´±¸ Ó¬…±· fl¡ø1, ø¬ıõ∂¸… ‰¬1ÀÌà ø˙¯∏«± ¶Û‘©Ü±ñ
¬ı˱p¡Ì1 ‰¬1Ì [ˆ¬ø1] ø˙À1À1 ¶Û˙« fl¡ø1, Œ˙±fl¡±fl≈¡˘±¬ı˪œ»ñ Œ˙±fl¡±fl≈¡˘ ∆˝√√
fl¡íÀ˘º Ê√±Ú≈ ¬Û±ø1ñ ’±Í≈¬fl¡±øϬˇº
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± ø¬ıÀõ∂±ñ Œ¸˝◊√ fl¡Ô±qøÚ ¬ı˱p¡ÀÌ , ø¬ı˝√√À¸…±¬ı±‰¬ 1n∏ø%Ìœ˜ƒñ
˝√“±ø˝√√ ˝√“±ø˝√√ 1n∏ø%Ìœfl¡ fl¡íÀ˘, fl≈¡˜±1œ fl≈¡1n∏ ˜± Œ˙±fl¡—ñ fl≈¡˜±1œ Œ˙±fl¡ Úfl¡ø1¬ı±,
fl¡± ø‰¬ôL± ŒÓ¬ ø¶öÀÓ¬ ˜ø˚˛ñ ˜˝◊√ Ô±Àfl¡“±ÀÓ¬ ŒÓ¬±˜±1 ø‰¬ôL± øfl¡˝√1∑ Œfl¡˙ªñ ¸—¶‘®Ó¬-
Œfl¡˙ª, ëëŒfl¡˙œíí ’¸≈1fl¡ ˜±À1“±Ó¬±ñ ø¬ı¯≈û [a name of Vishnu,
Krishna]º ¿fl‘¡¯ûfl¡ ˜±ø1¬ıÕ˘ fl¡—¸˝◊√ ¬Ûøͬ›ª± Œ‚“±1±1 ˜≈‡1 ¤È¬± ’¸≈1º
fl¡ ˝◊√ ˙ ¬ÛÀ√ ¬ıËp¡± ø¬ı¯≈û ˜À˝√ù´1 õ∂øÓ¬ õ∂øÓ¬ øÓ¬øÚÀ1± ’i§˚˛º
ëªí ¬ÛÀ√ Ú±1±˚˛Ì øÓ¬øÚÀfl¡ ’±Â√˚˛ Â√±øµ ¤ø˝√√ Œ˝√Ó≈¬ Œfl¡˙ª Œ¬ı±˘˚˛º
¬ıËp¡±, ø¬ı¯≈û ˜À˝√ù´11 ’±R± ¶§1+¬Û Ú±1±˚˛ÀÌ˝◊√ Œfl¡˙ª [¿fl‘¡¯û] ˝√√±˜±
fl¡ø1ñ Œ˜±1 , Ó≈¬ª±ñ ŒÓ¬±˜±1 , Ê√·¬ı±¸ñ Ê√·Ó¬ ø˚ Ê√ÚÓ¬ ¬ı±¸ fl¡À1º
¬ÛÀ˚˛±øÚøÒñ ¸±·1º ¬Û˚˛À˘±ñ ¬Ûø1À˘“±º √œÚñ ≈√‡œ˚˛±º Œ√˝√±ñ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛
˜±S øÚÊ√1 Œ√˝√ÀȬ± ø˙q¬Û±˘1 ˝√√±Ó¬1 ¬Û1± ά◊X±1 fl¡ø1¬ıÕ˘ ∆fl¡ÀÂ√º ˜Úõ∂±Ì
¿fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÀÓ¬ ¸˜ø¬Û«Ó¬º fl¡±˘ñ ˚˜º ø˙q¬Û±˘1 ˘·Ó¬ ø¬ı˚˛± Œ˝√√±ª±1 ’±·ÀÓ¬
ŒÓ¬›“ ’±R˝√Ó¬…± fl¡ø1¬ıº Œˆ¬À˘±ñ ˝√√í˘º

290
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬ÛøÓ¬˚˛±ñ ¬ÛS, ø‰¬øͬº ˜˝√√ñ ˜±Ê√Ó¬º ¸≈1¬Û≈1œfl¡ñ¶§·¬« Û≈1œfl¡º ø¬ıˆ”¬øÓ¬ñ

‹ù´˚«º ¤fl≈¡Ô±Úñ ¤Àfl¡ ͬ±˝◊√º øÔfl¡ñ ’±ÀÂ√º ˝√√ø1¬Û≈1œñ fl‘¡¯û1 Ú·1º fl¡Úfl¡
øÚ1˜±Ìñ Œ¸±ÀÌÀ1 ·Ï¬ˇ±º ¡Z±1œñ ≈√ª1œº ¡Z±1¬Û±˘ñ ≈√ª±11‡œ˚˛±º Œ·±¬Û…ñ
Œ·±¬ÛÚœ˚˛º
¬Û=±˜‘Ó¬ = ¬Û= + ’˜‘Ó¬ [∆√, ¤ª±, ø‚ά◊, Œ˜Ã, Œ‰¬øÚº√]
ø¬ıÀõ∂f = ø¬ıõ∂ + ˝◊√f = ø¬ıõ∂À|ᬺ øfl¡˜Ô«ø˜˝√√±·Ó¬ = øfl¡ ’ÀÔ« ˝◊√˚˛±Õ˘
’±ø˝√˘º fl‘¡Ó¬˜¶ú±fl¡— = fl‘¡Ó¬˜ = fl¡ø1À˘, ’¶ú±fl¡— = ’±˜±1º Ó¬»¬Û±√1Ê√¸±
= ’±À¬Û±Ú±1 ‰¬1Ì1 Ò”ø˘À1º ·‘˝√˜ = ‚1º
Œ˝√√ &À1± = ¬ı˱p¡Ì¸fl¡˘fl¡ ë&1n∏í ¸À•§±ÒÚ fl¡1± ∆˝√√øÂ√˘º [& = ’gfl¡±1,
1n∏ = ˝√√1Ì fl¡1±º] ¸À•§±ÒÚ ¬Û√Ó¬ ë&À1±íº
¤¬ı— = ¤˝◊√À1º ¸ˆ¬±øÊ√ÀÓ¬± = ¸ˆ¬±øÊ√» ¸ˆ¬±Ê√˚˛fl¡±1œº
øÚ˙À˜…ù´1ˆ¬±ø¯∏Ó¬˜ƒ = øÚ˙˜… ÷ù´11 ¬ı±fl¡… qøÚº õ∂œÓ¬…± = õ∂œÓ¬ ∆˝√√º õ∂Ó¬…±˝√√
= õ∂Ó¬…M≈√1 ø√À˘º õ∂˝√¸Ú = ˝√√“±ø˝√√ ˝√√“±ø˝√√º ˜±Òª— = ˜±Òªfl¡ [˜± = ˘Ñœº Òª
= ¶§±˜œ, ˘Ñœ ¬ÛøÓ¬º ’±Ú õ∂fl¡±À1, ˜±, = Ú±˝◊√, Òª = ¶§±˜œ, ˚±1 ›¬Û1Ó¬
Œfl¡±ÀÚ± ·1±fl¡œ Ú±˝◊√, ø¬ı¯≈û, fl‘¡¯ûº
ø¬ı˝√ø¸ = ˝√√“±ø˝√√ ˝√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘º [¶§˚˛— ˆ¬·ª±ÀÚ Œ¬ı√øÚøÒ1 ¬Û1± ’±:±
¬ı± ’±À√˙ ø¬ı‰¬±ø1ÀÂ√ / ˆ¬·ª±Ú1 ¤˝◊√ ˘œ˘± Œ√ø‡ Œ¬ı√øÚøÒ1 ˝√√“±ø˝√√ ά◊øͬÀÂ√º]
ëŒ˝√√ &1n∏ ŒÓ¬±À˝√√“± ¬Û±Í¬ fl¡1˝√√ ........í ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏1 ’¬Û”¬ı« ڱȬ…-Œfl¡Ã˙˘1
¬Ûø1‰¬˚˛ ¤˝◊√ ά◊øMê√1 Œ˚±À·ø√ õ∂fl¡±˙ ¬Û±˝◊√ÀÂ√/ 1n∏ø%Ìœ Œ√ªœ1 ¤˝◊√ ’Ú≈¬Û˜
Œõ∂˜¬ÛS‡Ú1 ø¬ı¯∏˚˛¬ıd √˙«Àfl¡ Ê√Ú±1 ’±Ú ¤Ê√ÀÚ ¬ÛøϬˇ qÀÚ±ª± fl¡±˚«˝◊√ ¶§±ˆ¬±øªfl¡Ó¬±
’±1n∏ ·±yœ˚« ˝}√±¸ fl¡ø1À˘À˝√√“ÀÓ¬Úº øfl¡c Œ¬ı√øÚøÒ ø¬ıù´ô¶ ¬ı˱p¡Ì, ¸±Ò±1Ì ¤Ê√Ú
¬ÛS¬ı±˝√√fl¡ Ú˝√√˚˛º Ó¬±1 ά◊¬Ûø1 1n∏ø%Ìœ1 øˆ¬Ó¬1n∏ª± fl¡Ô±ø‡øÚ Œ¬ı√øÚøÒÀ˚˛ ˜≈À‡À1˝◊√
¿fl‘¡¯ûfl¡ Ê√ÀÚ±ª±1 ø¬ÛÂ√Ó¬À˝√√ ¬ÛS‡Ú ά◊ø˘˚˛±˝◊√ ø√ÀÂ√º ˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ¬ı˱p¡ÌÊ√ÀÚ
1n∏ø%Ìœ1 õ∂±Ô«Ú±ø‡øÚ ˜≈À‡À1˝◊√ ¿fl‘¡¯ûfl¡ Ê√Ú±˚˛º
[¬ÛS¬Û±Í¬] ¶§øô¶-˜e˘¬ı±‰¬fl¡ ˙s, qˆ¬, ˜e˘º õ∂¬ÛißÊ√Ú = ˙1̱·Ó¬Ê√Ú,
’±Ó≈¬1Ê√Úº õ∂¬Ûiß = ˙1̱·Ó¬, ’±Ó≈¬1º ø˙ª˜ ˜e˘º ‰¬1Ì ¸À1±1n∏˝√ = ‰¬1Ì
¸À1±Ê√Ó¬ = ‰¬1Ì ¬ÛΩÓ¬º √ÀG = ¤fl¡ G ¸˜˚˛ ¤fl¡ ø˜øÚȬº ˚ª = ˚ø√º
Ó¬øÔ = Ó¬±ÀÓ¬º ¬Û±¬Ûœ ø˙q¬Û±˘ñ ø˙q¬Û±˘ Œ‰¬ø√ 1±Ê√…1 ˜˝√√±¬Û1±Sꘜ 1Ê√±º
ø¬ÛÓ¬± √˜À‚±¯∏º ›¬ÛÀÊ√±ÀÓ¬ ‰¬±ø1‡Ú ˝√√±Ó¬º ’±fl¡±˙œ¬ı±Ìœ ˜ÀÓ¬ ˚±1 Œfl¡±˘±Ó¬ ø˙q1

291
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

≈√‡Ú ˝√√±Ó¬ Ú±˝◊√øfl¡˚˛± ˝√√í¬ı ŒÓ¬›“1 ˝√√±Ó¬ÀÓ¬ ø˙q¬Û±˘1 ˜‘Ó≈¬… ˝√√í¬ıº ˜±Ó‘¬1 Ù¬±˘1
¸•Ûfl¡œ«˚˛ ¿fl‘¡¯û1 Œfl¡±˘±Ó¬ ø˙q¬Û±˘1 ≈√‡Ú ˝√√±Ó¬ ˘≈fl¡±˝◊√ ˚±˚˛º ˜±Àfl¡ fl‘¡¯ûfl¡
fl¡±fl≈¡øÓ¬ fl¡À1 ˚±ÀÓ¬ ˆ¬øª¯∏…ÀÓ¬ ˘í1±1-¸fl¡À˘± Œ√±¯∏ 鬘± fl¡À1º ¿fl‘¡¯û˝◊√
ø˙q¬Û±˘1 ¤˙ Œ√±¯∏ 鬘± fl¡ø1¬ı ¬ı≈ø˘ fl¡Ô± ø√À˘º ˚≈øÒøá¬11 1±Ê√¸”˚˛ ˚:Ó¬
¤˙ Œ√±¯∏ ¬Û”Ì« Œ˝√√±ª±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸≈√˙«Ú ‰¬ÀSêÀ1 ¿fl‘¡¯û˝◊√ ø˙q¬Û±˘fl¡ ¬ıÒ fl¡À1º
ŒÓ¬›“1 Œ√˝√1 ¬Û1± ŒÊ√…±øÓ¬ ’±ø˝√√ ¿fl‘¡¯û1 Œ√˝√Ó¬ ˘œÚ ˝√√˚˛º ¬ıUÀÓ¬± ≈√©®±˚« fl¡1±1
fl¡±1ÀÌ ø˙q¬Û±˘fl¡ ¬Û±¬Ûœ ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√ ˚ø√› ڱȬfl¡œ˚˛ fl¡±ø˝√√ڜӬ ø˙q¬Û±˘1
¬Û±¬Û Ú±˝◊√º 1n∏ø%Ìœfl¡ ø¬ı˚˛± ø√¬ı1 fl¡±1ÀÌ ŒÓ¬›“fl¡ øÚ˜LaÌ ø√˚˛±Ó¬À˝√√ ŒÓ¬›“ ’±ø˝√√ÀÂ√º
1n∏ø%Ìœ1 ˜Ú1 fl¡Ô± ŒÓ¬›“ Ú±Ê√±ÀÚº ˚ª = ˚ø√º Œˆ¬È¬ = ¸±é¬±Ó¬º ë˝√√±˜≈ õ∂±Ì
Â√±Î¬ˇ¬ıí = ˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬1 ˜ÀÓ¬ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ∆fl¡øÂ√˘ Œ˚ ŒÓ¬›“ ˙Ó¬Ê√ij fl‘¡26√¬ıËÓ¬1
’Ú≈á¬±Ú fl¡ø1 Ê√œªÚ Ó¬…±· fl¡ø1¬ı, Ó¬Ô±ø¬Û ¿fl‘¡¯û1 ’±˙± [¶§±˜œ ø˝√√‰¬±À¬Û Œ¬Û±ª±1
’±˙±] Œfl¡øÓ¬˚˛±› ŒÚø1¬ıº ¸À1±1n∏˝√ = ¬Û≈√˜º
øÚ1œé¬… = Œ√ø‡º Ó¬À¶öà = Ô±øfl¡˘º fl¡1n∏Ì—¬ÛS = fl¡±Ó¬1ˆ¬±À¬ı ø˘‡±
¬ÛSº •°±Ú = ˜ø˘Úº Ú•⁄˜≈‡±•§≈Ê√– = Œ√“± ŒÔ±ª± ˜≈‡¬ÛΩº ’•§≈Ê√ = ¬ÛΩº
¬Û”ø1 = ¬Û”Ì«Õ˝√√, ˆ¬ø1º ¬ı±ø1 = ¬Û±Úœº fl¡1Ó¬ = fl¡ø1ÀÂ√º fl¡Ó¬Ú≈ = fl¡Ó¬ÀÚ±,
øfl¡˜±Úº Ó¬±Àª = Ó¬±ø¬ÛÓ¬ ˝√√˚˛º √±1n∏fl¡ = ¿fl‘¡¯û1 1Ô1 ¸±1øÔ1 Ú±˜º ’Ôñ
˝◊√˚˛±1 ¬Û±Â√Ó¬º ¸¬Ûø√ ñ Ó¬»é¬Ì±»º 1Ô˜øÒ1n∏˝√…ñ 1ÔÓ¬ ’±À1±˝√√Ú fl¡ø1º ›Ê√¶§±Ú
¯∏À¯∏Ãñ ¬ıœ1 √À¬Û« ·í˘º fl¡1fl‘¡Ó¬ÒÚ≈ñ ˝√√±Ó¬Ó¬ ŒÒÚ≈ ∆˘º ˙±1eñ ˙±e, fl‘¡¯û1
ÒÚ≈‡Ú1 Ú±˜º Ò±1n∏ñ Òø1º ’•§≈√ñ Œ˜‚º Ó¬øάˇÓ¬ Ê√øάˇÓ¬ñ ø¬ıÊ≈√˘œ˚≈Mê√ ,
∆˚‰¬ñ Œ˚ÀÚ√À1 , Œ˙±À˝√√ñ Œ˙±Àˆ¬  , ’e≈ø1ñ ’±„≈√øͬ  , 1Ô1 Œ¬ı·Ó¬ Œ¬ı√øÚøÒ
˜”26√«± Œ˚±ª± ˙Ç1À√ª1 ά◊æ√±ªÚº ˝√√±¸…1¸1 ¸‘ø©Ü fl¡1±1 ά◊¬Ûø1› ¿fl‘¡¯û1 ’øÓ¬
Ó¬±fl¡1œ˚˛± ¸˜˚˛ ‡1‰¬ fl¡ø1 √˙«fl¡1 fl¡±1ÀÌ Ú±È¬fl¡œ˚˛ ά◊»fl¡F±À1± ¸‘ø©Ü fl¡ø1ÀÂ√º
¤˝◊√ ‚ȬڱÀȬ± ŒÚÀ√‡≈›ª±˝√√íÀ˘ ¿fl‘¡¯û1 fl≈¡øG˘-˚±S±1 ¬ıÌ«Ú±1 Œfl¡±ÀÚ± ڱȬfl¡œ˚˛
∆¬ıø˙©Ü… Ú±Ô±øfl¡˘À˝√√“ÀÓ¬Úº ’±‡…±ø˜ñ fl¡í¬ıÕ· , ’±¸±√…ñ ¬Û±˝◊√ [ø‰¬ôL±Ó¬¬Ûø1] ,
Œ˜ø1ñ Œ˜±fl¡ , ø¬ı‰≈¬ø1ñ ø¬ı¶ú1Ì fl¡ø1, ¬Û±˝√√ø1 , ’¬ıñ ¤øÓ¬˚˛±›  , Ú±ª˘ñ
Ú±ø˝√√˘ , ·ø1ñ ø·ø˘ Œ¬Û±À˘±ª±  , Œ‰¬Ó¬Ú ·ø1ñ Œ‰¬Ó¬Ú± Ú±˝◊√øfl¡˚˛± fl¡ø1À˘ ,
Œ˝√√ø1ñ Œ√ø‡ , ˝√√1Ó¬ñ ˝√√1Ì fl¡À1  , ¬ıøǘñ Œ¬ı“fl¡±,¬ ¬ı±˜  , ˝√√±˜±ø1ñ Œ˜±1
˜±˝◊√ñ [¸‡œÀfl¡˝◊√ ˜±˝◊√ ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1ÀÂ√]  , ˜±Ó‘¬ñ ˜±˝◊√  , ’ªø˝√√ñ ¤øÓ¬˚˛± ,
˜˝√√ñ ˜±Ê√Ó¬ , 1Ê√Úœ ˜˝√√ øÔfl¡ñ ˜±Ê√Ó¬ 1±øÓ¬ÀȬ± ˜±S ’±ÀÂ√ , Œ˝√√1ªñ Œ√ø‡¬ı ,

292
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’±ªø1ñ ’±1n∏º
ë1n∏ø%Ìœfl¡ ¬ı±˜ ά◊1n∏ fl¡1 ’±ø‡ Ù¬øµ Œ·˘íñ ŒÊ√…±øÓ¬¯∏1 ˜ÀÓ¬
øÓ¬À1±Ó¬±1 ¬ı±˜ ’e Ù¬µ± qˆ¬º ˆ¬±·ªÓ¬1 fl¡±ø˝√√ÚœÀÓ¬± ¤˝◊√ ‚Ȭڱ1 ά◊À~‡ ’±ÀÂ√–
ë¬ı±˜ ά◊1n∏ˆ¬≈«ÀÊ√± ŒÚS˜¶£”¬1Úƒ øõ∂˚˛ˆ¬±ø¯∏Ì–ºí
¸±øÒÓ¬±ÀÔ«±ñ ά◊ÀV˙… ¸±ÒÚ fl¡1± [ø¡ZÀÊ√˝◊√]  , õ∂œÓ≈¬…»Ù≈¬~ ø¬ıÀ˘±‰¬Ú–ñ
õ∂øÓ¬Ó¬œ ά◊»Ù≈¬~ Œ˘±‰¬ÀÚÀ1  , Ú±¬ÛÓ¬»ñ Ú¬Ûø1øÂ√˘ , ‰¬1ÀÌÃÓ¬¸…ñ ŒÓ¬›“1
ˆ¬ø1˝√√±˘  , Ò1Ì…±—ñ ¬Û‘øÔªœÓ¬ , ˝√√¯∏«À¬ı·Ó¬–ñ ’±Úµ1 Œ¬ı·Ó¬ , ø¬ıõ∂˜≈‡ Œ¬Ûø‡
Ê√±Ú˘ñ ø¬ıõ∂1 ˜≈‡ Œ√ø‡À˚˛ Ê√±øÚÀ˘ñ [fl¡±˚« ø¸øX ∆˝√√ÀÂ√º] [˜≈‡ Œ√ø‡ ˜Ú1
fl¡Ô± ¬ı≈øÊ√¬ı ¬Û1± ¸fl¡˘fl¡ ˘é¬Ì: Œ¬ı±À˘º 1n∏ø%Ìœfl¡ ë˘é¬Ì±øˆ¬é¬±í ¤˝◊√ ø¬ıÀ˙¯∏Ì
ˆ¬±·ªÓ¬1 ˜”˘ Œù≠±fl¡Ó¬ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º] ’ißñ ’±˝√√±1  , ¬Û±Úñ ¬Û±Úœ˚˛  , ë‘√Ϭˇ
U˚˛± 1˝√√íñ 댬ı√øÚøÒÀ˚˛ õ∂À˚˛±Ê√Ú ¸¬ı ¸±ÒÀ˘±í ¬ı≈ø˘ 1n∏ø%Ìœ1 ’±·Ó¬ ∆fl¡ÀÂ√º
˘·ÀÓ¬, ëŒÓ¬±À˝√√± ¸QÀ1 ‘√Ϭˇ U˚˛± 1˝√√í ¬ı≈ø˘› ∆fl¡ÀÂ√º 1n∏ø%Ìœ1 ¬ÛSÓ¬ ά◊À~ø‡Ó¬
øÚÀ«√˙ ˜ÀÓ¬˝◊√ ¿fl‘¡¯û˝◊√ ŒÓ¬›“fl¡ ˝√√1Ì fl¡ø1¬ı ¤˝◊√ fl¡Ô±fl¡ Œ¬ı√øÚøÒÀ˚˛ ˝◊√øeÀÓ¬À1
Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√º ¤˝◊√ ¸˜˚˛Ó¬ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ˚≈X, ˝√√Ó¬…±, ’±Rœ˚˛ ¬ıÒ ’±ø√1 ’±˙DZӬ ˚ø√
Œfl¡ÀÚ¬ı±Õfl¡ ø¬ÛÂ√ Œ˝√√“±˝√√fl¡± ˜±À1 ŒÓ¬ÀÚ˝√√íÀ˘ ¸fl¡À˘± ¬ı‘Ô±|˜ ˝√√í¬ıñ ¤˝◊√ ’±˙DZÀÓ¬
ë‘√Ϭˇ U˚˛± 1˝√√í ¬ı≈ø˘ fl¡í¬ı ˘·± ∆˝√√ÀÂ√º
˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ¿fl‘¡¯û, ¬ıÀ˘±1±˜ ¸˝√√ fl≈¡øGÚ-¬Û≈1Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1ÀÂ√ ø¡ZÊ√˝◊√
1n∏ø%Ìœfl¡ Ê√±øÚ¬ıÕ˘ ø√øÂ√˘º õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ˆ¬±·ªÓ¬1 ˜ÀÓ¬› fl‘¡¯û ’fl¡À˘ 1n∏ø%Ìœfl¡
˝√√1Ì fl¡ø1¬ıÕ˘ Œ˚±ª± qøÚ w±Ó‘¬ Œ¶ß˝√¬ı˙Ó¬– w±Ó‘¬À¶ß˝√ ¬Ûø1õ≠≈Ó¬– ’±1n∏ ëfl¡˘˝√√˙øÇÓ¬–í
∆˝√√ ∆¸Ú…¸˝√√ ¬ıÀ˘±1±À˜ fl≈¡øGÚ-˚±S± fl¡ø1øÂ√˘º
ë’À˚˛ ˆ¬ø·Úœ ..... ‰¬˘˝√√ºí ñ ˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ 1n∏%œÀ˚˛ ˆ¬ª±Úœ ˜øµ1Õ˘
˚±¬ıÕ˘ 1n∏ø%Ìœfl¡ Œfl¡±ª± Ú±˝◊√º ¤˚˛± ڱȬ…fl¡±11 ά◊æ√±ªÚº 1n∏%œÀ˚˛ ¬ı≈øÊ√¬ı ¬Û1±
Ú±˝◊√ Œ˚ ŒÓ¬Àª“˝◊√ ¤˝◊√ ά◊øMê√1 ¡Z±1± 1n∏ø%Ìœfl¡ ˝√√1Ì fl¡1±1 ¬ı±È¬ ˜≈fl¡ø˘ fl¡ø1 ø√ÀÂ√/
¤˚˛± ëڱȬfl¡œ˚˛ Œù≠¯∏í1 ά◊√±˝√√1̺
øÚ˙˜… ¬ı‰¬Ú— w±Ó≈¬ñ fl¡fl¡±À˚˛fl¡1 fl¡Ô± qøÚ , ˆ”¬¯∏ø˚˛Q±Ô ˆ”¬¯∏ÕÌ–ñ
’˘Ç±1±ø√À1 ø¬ıˆ”¬ø¯∏Ó¬± ∆˝√√ , Ê√·±˜ñ ∆·øÂ√˘ , ¸±fl¡˜ƒñ ∆¸ÀÓ¬, ˘·Ó¬ ,
’±R±Ú˜ƒñ øÚÀÊ√ øÚÀÊ√ , ë1øeÌœ ¸‡œ ¸øeÌœíñ 1„√√œ˚˛±˘ ¸‡œ¸fl¡˘fl¡ ˘·1œ˚˛±
fl¡ø1 , ‰¬±µÀfl¡ø1ñ ‰¬f1 , ¬Ûø˝}√À˚˛ñ ø¬Ûøg , ¬ÛA±•§1ñ ¬Û±È¬1 fl¡±À¬Û±1  , ˘U
˘Uñ ˘‚≈ Œ‡±ÀÊ√À1, Ò±˝◊√ñ Ò±¬ı˜±Ú ˝√√˚˛, ·øÓ¬ fl¡À1  , [Ò±˝◊√ øSê˚˛±¬ÛÀ√ ·øÓ¬Ó¬

293
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
‡1À‡√±1 ˆ¬±À¬ı± õ∂fl¡±˙ fl¡ø1ÀÂ√, ’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ˜‘≈√ Œ‡±ÀÊ√À1 ¬ı±ø˝√√11 ‰¬=˘Ó¬± Ϭ±øfl¡
1n∏ø%Ìœ ’±·¬ı±øϬˇÀÂ√º ’±¸iß ˜≈˝√”Ó«¬1 ά◊ø¡Z¢üÓ¬±-’ø¶ö1Ó¬± ëÒ±˝◊√í ¬ÛÀ√ õ∂fl¡±˙ fl¡ø1ÀÂ√º
ë˚±˚˛í øSê˚˛±¬Û√ ø√˚˛± ˝√√íÀ˘ ¸±Ò±1̈¬±Àª Œ˚±ª±ÀȬ±Àfl¡ ’Ô« fl¡ø1À˘À˝√√“ÀÓ¬Úº]
˘≈À˘ñ ›˘À˜  , Œ˝√√ø1ÀÓ¬ñ Œ√ø‡À˘  , ë˝√√ø1fl¡À˝√√± ‰¬1Ì ø‰¬øôLÀ˚˛ ‰¬ø˘ ˚±˚˛íñ
˚ø√› Œ√ªœ1 [’ø•§fl¡±] ˜øµ1Õ˘ ∆·ÀÂ√, Œ˚±ª±1 ¬ı±È¬Ó¬ Œ√ªœ1 Ò…±Ú fl¡ø1 Œ˚±ª±
Ú±˝◊√, fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÀ˝√√ ø‰¬øôL ∆·ÀÂ√º 븱‰¬…Ú≈Ò…±˚˛Ó¬œ ¸˜…fl¡ ˜≈fl≈¡µ ‰¬1̱•§≈Ê√˜ƒíñ
ˆ¬±·ªÓ¬º
fl≈¡øG̘±·Ó¬…ñ fl≈¡øGÚÕ˘ ’±ø˝√√  , √±1n∏Àfl¡±Xª ¸—˚≈Mê√—ñ √±1n∏fl¡ ’±1n∏
ά◊Xªfl¡ ˘·Ó¬ ∆˘  , ¬õ∂øªÀª˙ ø¬ıˆ≈¬–¸ˆ¬±˜ñ ÷ù´À1 ¸ˆ¬±Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1À˘ ,
ø¬ıˆ≈¬–ñ ÷ù´1  , õ∂¶ö±¬Û…ñ õ∂¶ö±Ú fl¡À1±ª±˝◊√ [ø¬ı√±˚˛ ø√] , Œ¬ÛÃ1Ê√ÀÚñ
Ú·1¬ı±¸œÀ˚˛  , ë댬Ûø‡ ˆ≈¬˘ ....íí ñ |œfl‘¡¯û1 1+¬Û Œ√ø‡ Ú·1œ˚˛± Œ˘±fl¡¸fl¡˘
Œ˜±ø˝√√Ó¬ ˝√√í˘ , [fl¡±¬ı…Ó¬ ˙Ç1À√Àª ¤˝◊√ ø¬ı¯∏À˚˛ ¬ı˝√√˘±˝◊√ ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1ÀÂ√ , ڱȬӬ ’fl¡˘
¤˝◊√ ·œÓ¬ÀȬ±Ó¬ Œ¸˝◊√ fl¡Ô±1 ά◊À~‡ fl¡ø1ÀÂ√º] ¬ı˚˛Úñ ¬ı√Ú, ˜≈‡  , [¿fl‘¡¯û1
¬Û≈√˜1√À1 ˜≈‡1 Œ˜Ã Œ¬ÛÃ1¬ı±¸œÀ˚˛ øÚÊ√ øÚÊ√ ‰¬fl≈¡1+¬Ûœ Œˆ¬±À˜±1±À1 ¬Û±Ú fl¡ø1ÀÂ√º
Œˆ¬±À˜±1± ¬Û≈√˜1 fl¡±¯∏1 ¬Û1± ’“±Ó¬ø1 Ú˝√√±1 √À1 ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ‰¬fl≈¡› fl‘¡¯û1 ˜≈‡-
¬ÛÇÊ√1 ¬Û1± ’±“Ó¬ø1 Ú˝√√± ˝√√í˘º] Ú¬ıœÚ Úœ1√ñ ÚÓ≈¬Ú ά±ª1 [Ó¬]º
Ê√1±¸gñ ø˙q¬Û±˘, Ê√1±¸g, 1n∏%, √ôL¬ıSê ’±ø√ fl‘¡¯û1 ø¬ıÀ1±Òœ
√˘º fl¡—¸ Ê√1±¸g1 ŒÊ√“±ª±À˚˛fl¡º fl¡—¸fl¡ ˜1±1 fl¡±1ÀÌ ŒÓ¬›“ fl‘¡¯û1 ˙Sn∏ ∆˝√√
›Í¬1¬ı±1 fl‘¡¯û ’±1n∏ ¯∏±√¬ı¸fl¡˘1 ø¬ı1n∏ÀX ˚≈X-˚±S± fl¡À1º Œ¸±Ó¬1¬ı±1 ˝√√±À1 øfl¡c
Œ˙¯∏1¬ı±1 1±˜-fl‘¡¯û ¬Û˘±˝◊√ ¬Û¬ıı«Ó¬Ó¬ ά◊øͬ ’˘øé¬ÀÓ¬ Ê“√±¬Û ˜±ø1 ¸±·1Ó¬ ¬Ûø1
’±R1鬱 fl¡À1º Ê√1±¸g1 ∆¸Ú…˝◊√ ¬Û¬ı«Ó¬1 ‰¬±ø1›Ù¬±À˘ Ê≈√˝◊√ ˘·±˝◊√ ø√ 1±˜-fl‘¡¯û
¬¬Û≈ø1 ˜ø1˘ ¬ı≈ø˘ ’±ÚÀµÀ1 &ø‰¬ ˚±˚˛º
˜·Ò1 ¬ı‘˝√^Ô 1Ê√±˝◊√ fl¡±˙œ1Ê√±1 ≈√·1±fl¡œ ˚“Ê√± fl¡Ú…± ø¬ı˚˛± fl¡1±˝◊√øÂ√˘º
øÚ–¸ôL±Ú 1Ê√±fl¡ Œfl¡Ãø˙fl¡ ˜≈øÚÀ˚˛ Ó¬¬Û1 ¬ı˘Ó¬ ¸‘ø©Ü fl¡1± ¬Ûfl¡± ’±˜ ¤È¬± ø√À˘
– ø˚ÀȬ± ’±˜ ‡±À˘ 1±Ìœ1 ¬Û≈S ˝√√í¬ıº ¬ı‘˝√^ÀÔ ≈√˝◊√ ¬ÛPœfl¡ ¸˜±ÀÚ ’±˜ÀȬ± ˆ¬·±˝◊√
ø√˚˛±Ó¬ ¤È¬± ¬Û≈S ¸ôL±ÀÚ˝◊√ ¸˜±ÀÚ ≈√Ù¬±˘Õ˝√√ ≈√À˚˛±1±Ìœ1 ·ˆ¬«Ó¬ ¶ö±Ú ˘À˘ ’±1n∏
˚Ô±¸˜˚˛Ó¬ õ∂øÓ¬ ·1±fl¡œÀ˚˛ ¤Àfl¡ ¸˜˚˛ÀÓ¬ ¤Ù¬±˘ Œ√˝√1 Ê√ij ø√˚˛±Ó¬, ˘±Ê√ ¬Û±˝◊√
≈√À˚˛± ¸ôL±Ú1 ’—˙ ≈√Ȭ± Ò±˝◊√1 ˝√√Ó≈¬ª±˝◊√ Œ¬Û˘±˝◊√ ø√˚˛±À˘º Ê√1± Ú±˜1 1±é¬¸œ
¤Ê√ÚœÀ˚˛ ¸ôL±ÚÀȬ±1 ≈√˝◊√Ȭ± Ù¬±˘ ‡±¬ıÕ˘ ˝√√±Ó¬Ó¬ ˘›“ÀÓ¬ ≈√À˚˛±È¬± ’—˙ ˘· ˘±ø·

294
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¤È¬± Ò≈Úœ˚˛± Ê√œªôL ¸ôL±Ú ∆˝√√ ¬Û1±Ó¬ ˘í1±øȬ Ú±‡±˝◊√ 1Ê√± ¬ı‘˝√^Ôfl¡ ø√À˘Õ·º
1Ê√±˝◊√ øÚÊ√1 ¬Û≈S ¬ı≈ø˘ Ê√±øÚ Ê√1± 1±é¬¸œÀ˚˛ Œ˚±1± ˘À·±ª±1 fl¡±1ÀÌ Ê√1±¸g
Ú±˜ ø√À˘º
˚≈øÒøá¬11 1±Ê√¸”˚˛ ˚:1 ’±1yøÌÓ¬ fl‘¡¯û1 Œfl¡Ã˙˘Ó¬ ˆ¬œ˜1 ˝√√±Ó¬Ó¬
Ê√1±¸g ≈√Ù¬±˘ ˝√√˚˛ ’±1n∏ ˜‘Ó≈¬…1 ˜≈‡Ó¬ ¬ÛÀ1º
’ôL·«Ó¬ ˆ¬À˚˛ñ ˆ¬˚˛ ¬¬ı≈fl≈¡1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ 1±ø‡ [¬ı±ø˝√√1Ó¬ ˆ¬˚˛1 ˆ¬±¬ı õ∂fl¡±˙
Úfl¡ø1]  , ˘ø˘Ó¬± ˘œ˘˚˛±ñ ¸≈µ1 ˘œ˘± ˆ¬eœÀ1 , Úé¬S Œ˜À˘ñ Úé¬S1
Œ˜˘±Ó¬, Úé¬S1 ¸˜±Ê√Ó¬  , Œ˙±À˝√√ñ Œ˙±Àˆ¬ , fl¡±˜¬ı±Ìñ fl¡±˜À√ª1 ¬Û“±‰¬¬Û±È¬
Ù≈¬˘1 ˙1ñ ¸Àij±˝√√Ú, ά◊ij±√Ú, Œ˙±¯∏Ì, Ó¬±¬ÛÚ, ô¶yÚ  , [Ù≈¬˘ñ ¬Û≈√˜, ’À˙±fl¡,
’±˜, Úª˜ø~fl¡±, 1„√√±Î¬◊»¬Û˘º] fl‘¡À¯û±˝√√ñ fl‘¡¯ûÀ1±  , Œé¬±øˆ¬Ó¬— ø‰¬M√√—ñ ø‰¬M√√
Œé¬±øˆ¬Ó¬ ˝√√í˘ , [1n∏ø%Ìœ1 1+¬ÛÓ¬ fl‘¡¯ûÀ1± ø‰¬M√√ ¬ı…±fl≈¡˘ ˝√√í˘º] ø¶ö1— fl‘¡Q± ñ
ø¶ö1 fl¡ø1À˘  , Ê√˝√±1 Ó¬±˜ƒñ ŒÓ¬›“fl¡ ˝√√1Ì fl¡ø1¬ıÕ˘  , ø¡Z˚Ó¬—ñ ˙Sn∏¸fl¡˘1 ,
˜‘·±Ú±—ñ ˜‘·ø¬ı˘±fl¡1 Œfl¡˙1œñ ø¸—˝√√ , ˜‘· ˚≈Ôñ ˜‘·Ê√±fl¡ , Ó¬¡Z»ñ
ŒÓ¬ÀÚfl≈¡ª±  , 1±˜±ñ ¸≈µ1œ  , ˜Ò…鬜øÌñ ˜±Ê√ ’—˙ 鬜Ì, ¸1n∏ fl“¡fl¡±˘ , ˘ø7¡¡Ó¬
Ú˚˛ÀÚ Œ˝√√ø1ñ ˘±Ê≈fl¡ ‰¬fl≈¡À1 ‰¬±˝◊√º ’±ªñ ’±1n∏ , fl¡øÓ¬ñ fl¡íÕ˘º
1±:±˜ƒñ 1Ê√±¸fl¡˘1 , fl¡À~±˘—ñ Œfl¡±Ï¬ˇ±˘  , ’±ÀȬ±À¬Ûñ ’˝√√—fl¡±1,
UDZ1  , Œ¬ıø¬ÛÓ¬± ñ fl¡ø•ÛÓ¬±  , ˆ¬œÓ¬±ñ ˆ¬˚˛±Ó«¬±  , ˜ÚÀ¸…ª˜ø‰¬ôL˚˛»ñ ˜ÀÚ
˜ÀÚ ¤ÀÚ√À1 ø‰¬ôL± fl¡ø1À˘º [˜Úø¸ + ¤¬ı— + ’ø‰¬ôL˚˛»] , Œ˜ÃÀÚ Œ¬ı±˘˘ñ
˜ÚÀÓ¬ fl¡íÀ˘ , 1Çñ ˆ¬±·…˝√√œÚ [ˆ¬±·…˝√√œÚ±] ˝√√±ÀÓ¬ ˝√√1˘ñ ˝√√±Ó¬ÀÓ¬ Œ˝√√1±˘, ˝√√±Ó¬1
¬Û1±˝◊√ ˝√√ø1 øÚÀ˘ , øÚøÒñ 1P  , ëfl¡±‰¬fl¡ .... ˝√√1±˝◊√íñ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ øÚÊ√fl¡ fl¡±‰¬1
˘·Ó¬ Ó≈¬˘Ú± fl¡ø1ÀÂ√  , ¤˝◊√ fl¡±‰¬Àά±‡1 øÚ¬ıÕ˘ ’±ø˝√√ fl‘¡¯û Œ˝√√Ú ˜±øÌfl¡ ˚ø√
Œ˝√√1±˚˛ñ ’Ô«±» 1Ê√±¸fl¡˘1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ˜À1 , ø¬ı1•§Úñ ø¬ı1•§Ú±, Â√˘Ú± , øfl¡Ú≈ñ
øfl¡ÀÚ± , ¬Û1˙ ’±˙ñ ¶Û˙«1 ’±˙±, ¸e ˜≈‡ , Œ˝√√ͬ ¬ı˚˛ÀÚñ Ó¬˘Õ˘ fl¡1± ˜≈‡1 ,
Ê≈√À1ñ ∆¬ı ’±À˝√√º
ˆ¬˚˛ Œ¬ıø¬ÛÓ¬ ø‰¬M√√˚˛±ñ ˆ¬˚˛ fl¡ø•ÛÓ¬ ø‰¬M√√± , ^nÓ¬˜ñ ˘1±˘ø1Õfl¡  ,
√‘Ϭˇ±˜±ø˘e…ñ ‘√Ϭˇˆ¬±Àª ’±ø˘øe [¸±ªøȬ] , ŒÓ¬Ê√Uñ Ó¬…Ê√±, Ó¬…±· fl¡1“±  , Ê√±˚˛±ñ
¬ÛPœ, ˆ¬±˚«±, √±1±, Ê√±Úœ , [¶§±˜œÀ˚˛ ¬ÛPœ1 ·ˆ¬«Ó¬ øÚÀÊ√ ¬Û≈S1+À¬Û Ê√ij ¢∂˝√Ì
fl¡À1, Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ ¬ÛPœ1 ¤È¬± Ú±˜ ëÊ√±˚˛±íº] ¬ÛPœÀ˚˛ ¶§±˜œ1 ˆ¬±˝◊√-fl¡fl¡±˝◊√1 ˜±Ê√Ó¬
ø¬ıÀˆ¬√1 ¸‘ø©Ü fl¡À1 Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ ¬ÛPœ1 ¤È¬± Ú±˜ ë√±1±íº ¶§±˜œÀ˚˛ ˆ¬1Ì-Œ¬Û±¯∏Ì1

295
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ˆ¬±1 ¢∂˝√Ì fl¡À1, Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ ëˆ¬±˚«±íº ë¬ÛøÓ¬í1 ¶aœø˘e ë¬ÛÓ¬œíñ ë¬ÛPœíº[ëÚí
’±˚« õ∂À˚˛±·º] ¬ÛøÓ¬1 ¸≈‡-≈√‡1 ¸˜±Ú ˆ¬±·œ fl¡±1ÀÌ ¬ÛPœº ˚:fl¡±˚«Ó¬
¸˜ˆ¬±ø·Úœº Ê√±Úœñ ¸ôL±Ú1 Ê√ÚÚœº
ˆ¬±·ªÓ¬1 ˜ÀÓ¬ ¿fl‘¡¯û ’fl¡À˘˝◊√ 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì1 fl¡±1ÀÌ Œ˚±ª± qøÚ ’±1n∏
Ó¬±Ó¬ ø¬ı¬Ûé¬ 1Ê√±¸fl¡˘ Œ·±È¬ Œ‡±ª± qøÚ ¬ıÀ˘±1±À˜ ¿fl‘¡¯û1 1Ô1 ø¬ÛÀÂ√ ø¬ÛÀÂ√
‰¬Ó≈¬1e √˘ ∆˘ ˚±S± fl¡À1º ŒÓ¬›“ ¿fl‘¡¯û1 õ∂øÓ¬ Œ¶ß˝√¬ı˙Ó¬– øÚÀÊ√˝◊√ ∆·øÂ√˘,
∆√ªfl¡œ˜±Ó‘¬1 ’±À√˙Ó¬ Ú˝√√˚˛º ˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ¬ıÀ˘±1±˜ ¸Õ¸ÀÚ… ’˝√√±1 fl¡Ô±
1n∏ø%Ìœ1 ”√Ó¬ ø¬ıõ∂Ê√ÀÚ 1n∏ø%ÌœÀfl¡± Ê√Ú±˝◊√øÂ√˘ ’±1n∏ ˆ¬œÉfl¡ 1Ê√±˝◊√ 1±˜-fl‘¡¯ûfl¡
˚Ô±À˚±·… ¸ij±Ú Ê√Ú±˝◊√ ¬ı±¸-·‘˝√1 ¬ı…ª¶ö± fl¡ø1 ø√øÂ√˘º ø¬ıª±˝√√¸ˆ¬±Ó¬ 1±˜-fl‘¡¯û
¤Àfl¡˘À· õ∂Àª˙ fl¡ø1øÂ√˘º ڱȬӬ ª± 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì fl¡±¬ı…Ó¬ ∆√ªfl¡œ1 ø‰¬ôL± ”√1
fl¡ø1¬ıÕ˘ ¬ıÀ˘±1±À˜ ø¬ı‡…±Ó¬ ¬ıœ1¸fl¡˘fl¡ ∆˘ 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ˚≈XÀé¬SÓ¬
fl‘¡¯û1 1Ô1 fl¡±¯∏ ‰¬±À¬Ûø˝√√º ˝◊√˚˛±1 Œ˚±À·ø√ ڱȬfl¡œ˚˛ ά◊»fl¡F±1 ¸‘ø©Ü fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º
˘·ÀÓ¬ ¿fl‘¡¯û1 ø¬ıSê˜ ¬ıœ1Q› õ∂fl¡±˙ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ¬ı˘À√Àª±ñ ¬ı˘À√ª,
¬ı˘1±˜, ˝√√˘œ1±˜, ¬ıÀ˘±ˆ¬^ ¸Ç¯«∏Ì, ’±Ú ’±Ú Ú±˜º ¬ıÀ˘±ˆ¬^ ¿fl‘¡¯ûÓ¬Õfl¡
¬ı˚˛¸Ó¬ ά±„√√1º ŒÓ¬›“ ¬ı¸≈À√ª1 ø¡ZÓ¬œ˚˛ ¬ÛPœ, Úµ1 ˆ¬Úœ Œ1±ø˝√√Úœ1 ·ˆ¬«Ó¬
ά◊¬ÛøÊ√øÂ√˘ ˚ø√› õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ŒÓ¬›“ ∆√ªfl¡œ1 ·ˆ¬«Ó¬À˝√√ õ∂ÔÀ˜ ø¶öÓ¬ ∆˘øÂ√˘º ø¬ı¯≈û1
’±À√˙Ó¬ Œ˚±·˜±˚˛±˝◊√ ŒÓ¬›“fl¡ ’±fl¡¯∏«Ì fl¡ø1 Œ1±ø˝√√Úœ1 ·ˆ¬«Ó¬ Ô˚˛ ’±1n∏ Œ˚±·˜±˚˛±
øÚÀÊ√ ˚À˙±√±1 ·ˆ¬«Ó¬ ø¶öÓ¬ ˝√√˚˛ ’±1n∏ ø¬ı¯≈ûÀª øÚÀÊ√ ∆√ªfl¡œ1 ·ˆ¬«Ó¬ fl‘¡¯û1+¬ÛÓ¬
’ªÓ¬±1 ˝√√˚˛º ’±fl¡¯∏«Ì fl¡ø1 øÚ˚˛±1 ¬ı±À¬ı ¬ıÀ˘±ˆ¬^ ¤È¬± Ú±˜ ¸Ç¯∏«Ìº Ú±„√√˘
ŒÓ¬›“1 õ∂Ó¬œfl¡ ’¶aº ŒÓ¬›“fl¡ ’ÚôLÚ±·1 ’ªÓ¬±1 ¬ı≈ø˘ Ò1± ˝√√˚˛º
ÒÚ≈X‘Ó¬±ñ ÒÚ≈Òø1  , ȬDZ1˜fl¡À1±Xø1ñ ˝√√ø1À˚˛ ȬDZ1 fl¡ø1À˘ ,
Ó¬26√¬ı√˜Ó≈¬˘—ñ Ó¬±1 [ÒÚ≈1] ’Ó≈¬˘Úœ˚˛ ˙s  , ‰¬fl¡ø•ÛÀ1 ñ fl“¡ø¬Û¬ıÕ˘ Òø1À˘ ,
˜‘Ó¬fl¡äñ ˜1±1 øÚø‰¬Ú± , ¸‡œ¸ª ¸ø˝√√ÀÓ¬ñ ڱȬӬ 1n∏ø%Ìœ1 ˘·Ó¬ ¸‡œ
≈√·1±fl¡œ› 1ÔÓ¬ ά◊ͬ± Œ√‡≈ª±˝◊√ÀÂ√º ˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬Ó¬ ¤˝◊√ fl¡Ô± Ú±˝◊√º
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡—ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ’øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡À1 , ¸±Úµ˘œ˘±
·øÓ¬øˆ¬–ñ ’±Úµ˘œ˘± ·øÓ¬À1 , ¬¬ıËÊ√Úñ ∆· , Œfl¡ø˘˜fl¡±1˚˛»ñ [øõ∂˚˛±1
˘·Ó¬] ŒÒ˜±ø˘ fl¡ø1À˘º
ø¬ı˝√√¸…±˝√√ñ ˝√√“±ø˝√√ ˝√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘  , ˙‘Ì≈À1ñ qÚ Œ˝√√1 , fl≈¡˘fl¡∞I◊fl¡ñ fl≈¡˘1
fl“¡±˝◊√Ȭ  , Q±˜√…ñ ŒÓ¬±fl¡ ’±øÊ , øÚø˙ÕÓ¬– ¬ı±ÀÌ– Ú˚˛±ø˜ñ Œ‰¬±fl¡± ¬ı±ÀÌÀ1 øÚ˜ ,

296
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˚˜˜øµ1˜ƒñ ˚˜1 ‚1Õ˘  , Úµfl¡ ‡Î¬ˇ·ñ ø¬ı¯≈û1 [fl‘¡¯û1] Œ¸˝◊√ Ú±˜1 ’øÓ¬
Ó¬éƬœÒ±1 ‡Î¬ˇ·«º
˙±ôLø˚˛Q±ñ ˙±ôL fl¡ø1 , ¬Û(±»Ó¬˚˛±¸˝√√ñ ø¬ÛÂ√Ó¬ ŒÓ¬›“À1 ∆¸ÀÓ¬  ,
¸˜ø11˜» ñ Œfl¡ø˘ fl¡ø1À˘ [¸˜ƒ [Ò±Ó≈¬]1˜ƒ + ˘—]√º wn∏ª ˆ¬øe√√˚˛±ñ ˆ≈¬1n∏1
ˆ¬øeÀ1 [‰¬fl≈¡1 ‘√ø©ÜÀ1]º ˜M√√ ˜±Ó¬e ..... ˘±¸ñ Œ¬ı˙˚˛±ñ ˜M√√ ˝√√±Ó¬œ1 ˘·Ó¬
Ó¬1n∏Ìœ ˝√√±Ó¬œÀ˚˛ [Œ˚ÀÚÕfl¡] ˘±¸ Œ¬ı˙ fl¡À1ñ [ŒÓ¬ÀÚÕfl¡ 1n∏ø%Ìœ› fl‘¡¯û1 ˘·Ó¬
1—-ŒÒ˜±˘œ fl¡ø1 ∆·øÂ√˘]º ¤fl¡ ͬ±˜ñ ¤Àfl¡ ͬ±˝◊√  , ¬ıUÓ¬1 ά◊»¸Àªñ ¬ıU
+ Ó¬1 ¬ıUñ ø¬ıø‰¬S õ∂fl¡±11 ’Ô« ¬ı≈ÀÊ√±ª± ∆˝√√ÀÂ√ , ≈√¬ı«±é¬Ó¬ñ ≈√¬ı«± [≈√ªø1] +
’é¬Ó¬ [’±Õ1 ‰¬±Î¬◊˘] ˜±eø˘fl¡ fl¡±˚«º ’±Ê√·±˜ñ ’±ø˝√√˘ ,  fl‘¡¯ûÀ¸…±¡Z±˝√√fl¡±1̱»ñ
fl‘¡¯û1 ά◊¡Z±˝√√1 [ø¬ıª±˝√√1] fl¡±1ÀÌ  , ¸Ú±1À√±ñ Ú±1√ ¸˝√√ , ˜≈√±˚≈√ô¶ ñ ’±ÚøµÓ¬ ,
|n∏ªñ Œ˝√√±˜¬ı±1œ  , Ò±Ó¬±ñ ø¬ıÒ±Ó¬±, ¬ıËp¡±  , ‰¬Ó≈¬1 ¬ı˚˛ÀÚñ ‰¬±ø1‡Ú
˜≈À‡À1º[¬ıËp¡±1 ‰¬±ø1‡Ú ˜≈‡]º Œ·Ã1±e ñ Œ·Ã1 ¬ıÌ«1 ’e , [2˚˛ ’e˝◊√ ¤Àfl¡
’Ô«Àfl¡ ¬ı≈ÀÊ√±ª±Ó¬ ¤˝◊√ ˙s ’øÓ¬ø1Mê√ ∆˝√√ÀÂ√º] Ú±1√ñ ¬ıËp¡±1 ˜±Ú¸ ¬Û≈S , ’±·1
Ê√ijÓ¬ √±¸œ¬Û≈S  , ø¬ı¯≈û1 ˜˝√√±ˆ¬Mê√  , ¬ı±˝√√Ú ŒÏ“¬fl¡œº ˝√√±Ó¬Ó¬ ¬ıœÌ±º ë’¸˜œ˚˛±í ∆¬ı¯ûª
¸±ø˝√√Ó¬…Ó¬ ø¬ıø˙©Ü ¶ö±Ú ’øÒfl¡±1 fl¡ø1ÀÂ√ ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ È≈¬È¬fl¡œ˚˛± ¶§ˆ¬±ª1 ¬ı±À¬ıº
ø‰¬1fl≈¡˜±1º
¿fl‘¡¯û ˜±Ô± ‰”¬Î¬ˇ±˚˛± fl¡U fl¡1À˚±ø1ñ ¬¬ıËp¡± Ú±1√fl¡ Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û ’±1n∏
1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ¬ı˝√√±1 ¬Û1± ά◊øͬ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√øÂ√˘º õ∂̱˜ Ê√Ú±›“ÀÓ¬ ˜≈1 Œ“√± ‡±˝◊√
’±øÂ√˘º õ∂̱˜1 ’ôLÓ¬ ˜≈1 √±ø„√√ ˝√√±Ó¬ Œ˚±1 fl¡ø1 fl¡íÀ˘º ·øÓ¬Àfl¡ 똱Ա ‰”¬Î¬ˇ±˚˛±íº
Ê√·Ó¬fl¡ ø¬ÛÓ¬±˜˝√√ñ [ˆ¬·ª±Ú1 Ú±øˆ¬fl¡˜˘Ó¬ õ∂Ô˜ ¬ıËp¡±1 Ê√ij ˝√√˚˛º ¬ıËp¡±˝◊√
ˆ¬·ªôL1 ’±À√˙Ó¬ Ê√œª1 ¸‘ø©Ü fl¡À1º ŒÓ¬›“1 ˜±Ú¸-¬Û≈S ˜Ú≈ ’±1n∏ fl¡Ú…±
˙Ó¬1+¬Û±1 ¬Û1± ˜±Ú≈˝√1 Ê√ijº ·øÓ¬Àfl¡ ¬ıËp¡± ˜±ÚªÊ√±øÓ¬1 ’±1n∏ Ê√·Ó¬À1±
ø¬ÛÓ¬±˜˝√√]º fl≈¡˙øGñ fl≈¡À˙À1 Ê≈√ø‡ Œ˝√√±˜1 ¶ö±Ú øÚ1+¬ÛÌ fl¡1± fl¡±˚« ,
1+¬Û˘±ªÌ…¸æ≈Ó¬˜ƒñ ’æ≈√Ó¬ 1+¬Û˘±ªÌ…  , ªˆ≈¬ªñ ˝√√í˘  , fl¡±˜˜√Ú ¬ÛœøάˇÓ¬–ñ
fl¡±˜ ’±1n∏ ˜√Ú1 ’Ô« ¤Àfl¡ ˝√√íÀ˘› ˝◊√˚˛±Ó¬ fl¡±˜ ˙s˝◊√ ˆ¬±ªfl¡ ’±1n∏ ˜√Úƒ ˙s˝◊√
fl¡±˜1 ’øÒᬱӬ± Œ√ªÓ¬± ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º ˜≈‡‰¬øffl¡±ñ fl¡˝◊√Ú±1 ˜≈‡1 ›1øÌ &‰¬±˝◊√ √1±
’±1n∏ ¸˜Ê≈√ª±˝◊√ Œ‰¬±ª±1 ¬ı…ª¶ö±º 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ›1øÌ ∆˘ ’±øÂ√˘º ˜≈‡‰¬øffl¡± fl¡À1“±ÀÓ¬
’æ≈√Ó¬ 1+¬Û-˘±ªÌ… Œ√ø‡ ¬ıËp¡± ˘≈øȬ ‡±˝◊√ ¬Ûø1˘º [˝◊√˚˛±1 ¡Z±1± ø¬ıª±˝√√ fl¡±˚«Ó¬ ÚÓ≈¬ÚQ
¸‘ø©Ü fl¡ø1 ˝√√“±ø˝√√1 ¸˜˘ ø√˚˛±1 ά◊¬Ûø1› ëø¬ÛÓ¬±˜À˝√√±í 1n∏ø%Ìœ1 1+¬ÛÓ¬ ’ø¶ö1 Œ˝√√±ª±

297
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ√‡≈ª±˝◊√ 1n∏ø%Ìœ1 ’¬Û1+¬Û 1+¬Û-˘±ªÌ…1 Ó¬œ¬ıËÓ¬± ¬ı‘øX fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º Ó¬±1 ά◊¬Ûø1›
¬ıËp¡±1 ‰¬ø1S1 ≈√¬ı«˘Ó¬±1 ¸≈À˚±À·± ڱȬ…fl¡±À1 ¢∂˝√Ì fl¡ø1 ¬ıËp¡±GŒ˚ ÷ù´11 ˜±˚˛±Ó¬
Œ˜±ø˝√√Ó¬ Ó¬±Àfl¡± Œ√‡≈ª±˝◊√ÀÂ√º]
Ú±1√ñ Ú±1√1 ά◊øMê√À˚˛ √˙«fl¡1 ˜±Ê√Ó¬ øÚÀ«√±¯∏ ˝√√“±ø˝√√1 ‡˘fl¡øÚ Ó≈¬ø˘ÀÂ√º
Œ‰¬Ó¬Ú˜±˘ˆ¬…ñ Œ‰¬Ó¬Ú ˘±ˆ¬ fl¡ø1 , ˜La˜≈√œ1À˚˛»ñ ˜La ά◊2‰¬±1Ì fl¡ø1À˘ ,
Ó¬À√±¡Z±˝√√ ø¬ıÀÒÃñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ø¬ıª±˝√√ fl¡±˚« ø¬ıøÒ˜ÀÓ¬  , Ó¬ø¶úiß≈»¸ª–ñ Œ¸˝◊√ ά◊»¸ª
 , ¸≈˜˝√√±Úˆ”¬»ñ ¸≈˜˝√√±Ú ˆ¬±Àª ˝√√í˘, ˜À˝√√±»¸ª ˝√√í˘º ’±?≈ø˘ ˆ¬ø1ñ ’?ø˘
ˆ¬ø1, ≈√˝√±Ó¬ ˆ¬ø1 , ¸≈1 1±˝◊√ñ ¸≈1 ¸fl¡˘1 1Ê√± [˝◊√˚˛±Ó¬ ë¸≈1 Œ|á¬í ¸fl¡À˘º
Ú±˝◊√¬ı± ë1±˝◊√í ñ 1˜Ìœ ’Ô«› ¬ı≈Ê√±¬ı ¬Û±À1ñ ¸≈1 1˜Ìœ¸fl¡À˘º] ¬ı±¸≈fl¡œ ά◊»¸≈øfl¡
.... ñ ¬Û±Ó¬±˘1 Ú±· ¬ı±¸≈fl¡œ› ·œÓ¬1 ¸≈1Ó¬ Œfl¡ÃÓ”¬˝√√˘œ ∆˝√√ ëÓ¬±˘ Í≈¬øfl¡í Œ˘º
Ô˜øfl¡ Ú±À‰¬ ˜À˝√√À˙ñ Ó¬±À˘ Ó¬±À˘ Ô˜øfl¡ ˜˝√√±À√Àª Ú±ø‰¬À˘º ˝√√±À¸ ¸¬ı ‰¬±˝◊√ñ
[˜˝√√±À√ª1 Ú±‰¬ ‰¬±˝◊√] ¸fl¡À˘±Àª ˝√√“±ø˝√√À˘º ø¸Xñ øSfl¡±˘:˜≈øÚ, ά◊¬ÛÀ√ªÓ¬±
ø¬ıÀ˙¯∏ , Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡œ fl‘¡¯ûñ Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ’øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡œ fl‘¡¯û˝◊√ , øõ∂˚˛˚˛±
Œõ∂˜1+¬Û˚˛±ñ øõ∂˚˛±1 Œõ∂˜Ó¬ ’±1n∏ 1+¬ÛÓ¬ , fl≈¡¬ıı«Ú Œfl¡ø˘— ˜À˝√√±»¸±˝√√±Úñ ˜˝√√±
ά◊»¸±À˝√√À1 Œfl¡ø˘ fl¡ø1À˘  , 1P ˜øµÀ1ñ 1P‡ø‰¬Ó¬ ·‘˝√Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1  ,
˜≈˜≈À√ñ ά◊¬ÛÀˆ¬±· [’±Úµ] fl¡ø1øÂ√˘º ’˜˘ñ ø¬ı˜˘ , ˘ø•§ñ ›À˘±˜±˝◊√º
[¸˜¢∂ ˜≈‡˜G˘fl¡ Òø1 ‰≈¬˜± ‡±˝◊√ÀÂ√ñ ¤ÀÚ ’Ô«Ó¬º] Œ˝√√ø1 Œ˝√√ø1ñ ‰¬±˝◊√ ‰¬±˝◊√ ,
fl≈¡‰¬ fl¡±=≈ø1ñ ô¶Ú1 ’±‰“¬˘  , ŒÙ¬±À1ñ Ù¬±À1, Ù¬±À˘ , fl¡±ÀÚñ fl¡±Ú≈Àª, fl‘¡¯û˝◊√ ,
’Úeñ fl¡±˜À√ª , ’Úe-1¸-1ø¸fl¡ñ fl¡±˜fl¡˘± Œfl¡Ã˙˘œ , ¸±Ò≈ ñ ¸», ¬ÛøªS ,
’Ò1 ˜Ò≈ñ ›“ͬ1 Œ˜Ãº ˜˝√√± ˜À˝√√±√˚˛ñ ˜˝√√±ˆ¬±·… , ¬Û≈√ø˜Úœñ ¬ÛøΩÚœ [ά◊M√˜
Œ|Ìœ1 fl¡Ú…±]º [ø‰¬øSÚœ, ˙ø∫Úœ, ˝√√øô¶Úœ ¬ı±fl¡œ øÓ¬øÚÀ|Ìœ1 fl¡Ú…±º] ˝√√ø1̱
fl‘¡Ó¬˜ñ ˝√√ø11 ¡Z±1± fl¡1± ˝√√í˘º [ˆ¬·ª±Ú1 fl‘¡¬Û±Ó¬]º ’ø¶úøißø˜M√√˜±ÀS±˝√√˝√—ñ
˜˝◊√ ˝◊√˚˛±1 øÚø˜M√√ ˜±S , Ê√±ÚôLœøÓ¬ ˜˝√√M√˜±–ñ ˜˝√√±Ú¸fl¡À˘ ¤˝◊√ fl¡Ô± Ê√±ÀÚº
Ú≈…Ú±øÒfl¡ñ fl¡˜-Œ¬ıøÂ√ñ È≈¬È¬±-¬ıϬˇ±º |X±À˚˛ fl¡À˝√√ñ [ڱȬ Œ·±ª±, ’Ô«±» ’±Ú
¬Û≈øÔ1 √À1 ڱȬÀfl¡± ¬Û±Í¬ fl¡1±1 øÚ˚˛˜ ¸˜±Ê√Ó¬ ’±ÀÂ√º Œ¸˝◊√ ’Ô«Ó¬ ëfl¡À˝√√íº]
Ê√˚˛ Ê√˚˛ñ ˚±1 Ú±À˜ Ê√·Ó¬1 ≈√‡-˚La̱ Ê√˚˛ fl¡À1, [Ê√ij-˜‘Ó≈¬…1 ≈√‡ ’±“Ó¬1±˚˛]
Œ¸˝◊√ Ê√·Ó¬-ø¬ÛÓ¬±1 fl‘¡¯û1 Ê√˚˛ ˝√√›fl¡º ’Ê√ñ ˚±1 Ê√ij Ú±˝◊√, [˝◊√˚˛±Ó¬ ¬ıËp¡±
’±1n∏ ø˙ªfl¡ ¬ı≈Ê√±˝◊√Àº] ˜±Úñ ˝◊√˚˛±Ó¬ ≈√‡, ’¸ÀôL±¯∏ ’±ø√ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º ˝√√1À¯∏ Ú±‰¬Ó¬
˝√√1ñ ˜˝√±À√Àª› ˚±1 ¸cø©Ü1 fl¡±1ÀÌ Ú±À‰¬  , ·1n∏άˇfl¡ Œ√ø‡ ..... Ú±·ñ ˚±1

298
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ı±˝√√Ú ·1n∏άˇfl¡ Œ√ø‡À˘˝◊√ ˜˝√√±À√ª1 Œ√˝√1 Ú±·ø¬ı˘±fl¡ ¬Û˘±˝◊√ ˚±˚˛º[¬Û˘±˝◊√ ·í˘º]
‡¸˘ ¬ı±‚±•§1 ....ά◊Ê√±1ñ Ú±·1 ¬ı±g Ú±˝◊√øfl¡˚˛± Œ˝√√±ª±Ó¬ ˚±1 ¬ı±‚-fl¡±À¬Û±1 ‡ø˝√√
¬Ûø1 Œ√˝√± Ú¢ü ∆˝√√ ·í˘º [˝√√1Ó¬Õfl¡ ø¬ı¯≈û Œ˚ Œ|ᬠӬ±Àfl¡ ˜±S ¬ı≈ÀÊ√±ª± ∆˝√√ÀÂ√º
’±Úøfl¡ ø¬ı¯≈û1 ¬ı±˝√√ÚÕ˘› ˜˝√√±À√ª1 ¸±À¬Û ˆ¬˚˛ fl¡À1º ·1n∏άˇ Ú±·1 ¶§ˆ¬±ª ˙Sn∏º]
ëŒ˚±ø˝√√ Ê√˘øÒ ˜˝√√íñ ø¬ı¯≈û1 [fl‘¡¯û1] 1±˜ ’ªÓ¬±11 fl¡±ø˝√√Úœº ¸±·1Ó¬ Œ¸Ó≈¬¬ıgÚ
fl¡ø1 ø˚ 1±é¬¸ 1±ªÌfl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 ˆ¬œÓ¬± ˆ¬Mê√± ¸œÓ¬±fl¡ ά◊X±1 fl¡ø1À˘º Ê√˘øÒñ
¸±·1 , ¬ıøÅ fl¡1n∏ ¬Û±Úñ ¬ıÚ±ø¢ü¬Û±Ú1 fl¡±ø˝√√Úœ [fl¡±ø˘˚˛√˜Ú1 1±øÓ¬1 ‚Ȭڱº]
¬Û1Ò±Úñ õ∂Ò±Úº [¿1±˜1±À˚˛ 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±˜1 õ∂Ò±Ú fl‘¡¯û-ڱȬ øÚ˜«±Ì
fl¡1±˝◊√ÀÂ√º] ëÚ±˜Ó¬ ˙1Ì .... Ò˜«íñ ¸fl¡À˘± Ò˜«˝◊√ Ú±˜Ò˜«Ó¬ ˙1Ì˘˚˛, Ú±˜ Ò˜«
¸fl¡À˘± Ò˜«1 1Ê√±º [Ú±˜ Ò˜« õ∂‰¬±1 ڱȬ1 Œ˙¯∏ ά◊ÀV˙…º]

fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ڱȬ

Œ˜‚˙…±˜˘ ˜”øM√√«˜ƒñ Œ˜‚1 øÚø‰¬Ú± ˙…±˜¬ı1Ìœ˚˛± ˜”øÓ«¬ , ’±˚˛Ó¬

˜˝√√±¬ı±Uñ ¸¬ı˘ ’±1n∏ ø¬ı˙±˘ ¬ı±U˚≈Mê√ , ˜À˝√√±1–¶ö˘˜ƒñ˜˝√√± + ά◊1– + ¶ö˘˜ƒ
= ¬ı˝√˘ ’±1n∏ ›‡ ¬ı≈fl≈¡˚≈Mê√ , ’±˚˛Ó¬ñ ø¬ıô¶‘Ó¬ , ’±1Mê√±˚˛Ó¬ñ ’±1Mê√ + ’±˚˛Ó¬
’˘¬Û 1„√√‰≈¬ª± ’±1n∏ ø¬ıô¶‘Ó¬ [∆¬ı ¬Û1±]  , fl¡?À˘±‰¬Ú ˚≈·—ñ ¬Û≈√˜1 øÚø‰¬Ú± Ú˚˛Ú
˚≈·˘ ø¬ıø˙©Ü , fl¡?ñ ¬Û≈√˜ , ˚≈·—ñ ˚≈·˘, ≈√Ȭ± , Œ˝√√˜ñ Œ¸±Ì , ˝√√±1¬ı˘˚˛±˘Ç±1ñ
˝√√±1, ‡±1n∏ ’±1n∏ ’˘Ç±11 , fl¡±øôL ñ Œ˙±ˆ¬± [1] , ≈√…øÓ¬˜±Úñ √œø5˜±Ú , ˙±1√
‰¬f ¸‘√˙—ñ ˙1» fl¡±˘1 ¬Û”Ì«‰¬f1 øÚø‰¬Ú± , ˝√√+√˚˛ ¬ÛΩÓ¬ , [fl¡] ˜˝√√±ø˝√√√¬Û«√˘Ú
SêœÎ¬ˇ±ñ ˜˝√√± ¸¬Û«fl¡ [’ø˝√√] √˜Ú fl¡1± Œ‡˘± , ’fl¡±ø1ñ fl¡ø1øÂ√˘ , Œ˚Úñ ø˚
Ê√ÀÚ , ¬Ûæ√±—ñ ˆ¬ø1À1 , ˜‘ø√Ó¬˜ƒñ Œ˜±˝√√±ø1, ¬Û±Í¬±ôL1º ˜≈√±˜V«˚˛Úñ ’±ÚÀµÀ1
Œ˜±˝√√±ø1 , ˆ≈¬Ê√e Œˆ¬±· øÚø‡˘—ñ ¸±¬Û1 ’±È¬±˝◊√ø¬ı˘±fl¡ ٬̱ , Œˆ¬±·ñ ٬̱ ,
øÚø‡˘—ñ ’±È¬±˝◊√ø¬ı˘±fl¡ , ¬Û1—˘œ˘˚˛±ñ ¬Û1˜ ŒÒ˜±ø˘ˆ¬±ÀªÀ1 , ’ˆ¬±øÊ√ñ
ˆ¬±ø„√√øÂ√˘ , ˜˝√√± ˜˝√√± ˙”1 ‰¬˜” ‰¬Sê—ñ ˜˝√√± ˜˝√√± ¬ıœ1¸fl¡˘1 ∆¸Ú…¬ı±ø˝√√Úœfl¡º
’˜±ø1ñ ¬ıÒ fl¡ø1øÂ√˘ , ˜˝√√ÀÓ¬ñ ˜˝√√±Ú , Ó¬Õ¶úñ Œ¸˝◊√ , øÚÓ¬…— Ú˜–ñ ¸˝√√±˚˛
Œ¸ª± fl¡À1“± , fl¡±ø˘√˜Ú ˚±S± ¬ı±M«√±—ñ fl¡±ø˘˚˛fl¡ √˜Ú fl¡1± fl¡±ø˝√√Úœ , |X˚˛±
˙‘Ì≈Òı—ñ |X±À1 qÚ±˝√√“fl¡ , øÚÀ¬ı±ÒÓ¬ñ ˆ¬±˘√À1 ¬ı≈Ê√±˝“fl¡º
˚≈√fl≈¡˘ fl¡˜˘ õ∂fl¡±˙fl¡ñ ˚≈√¬ı—˙1+¬Û ¬Û≈√˜1 õ∂fl¡±˙fl¡ [¸≈˚«] ,

299
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

øÚ1Ê√±Úñ øÚ˚«±Úñ øÚ·«˜Ú, ˜≈øMê√ , ¸±˚˛fl¡ñ ˙1 , ¸±1eÒ±1œ–ñ ¸±1e Ú±˜1

ÒÚ≈‡Ú Ò±1Ì fl¡À1±Ó¬±ñ ¿fl‘¡¯û , ’ø1©Üñ fl¡—¸˝◊√ ¬ÛÀͬ±ª± ’¸≈1, ø˚ ¬ı‘¯∏ 1+¬Û
Òø1 Œ·±fl≈¡˘1 Œ·±¬Û-Œ·±¬Ûœ, ·1n∏-·±˝◊√fl¡ ˆ¬˚˛ ‡≈ª±˝◊√øÂ√˘ , ¿fl‘¡¯û˝◊√ Ó¬±1 ø˙— ≈√Ȭ±Ó¬
Òø1 ˜±øȬӬ Œ¬Û˘±˝◊√ fl¡±À¬Û±1 Œ‰¬¬Û±ø√ ˜≈1-øάø„√√ ˜≈‰¬ø1À˘ ’±1n∏ ø˙— ≈√Ȭ± Ó≈¬ø˘
∆˘ ø˙À„√√À1› ‡≈ø‰¬ ‡≈ø‰¬ ˜±ø1À˘º ˜≈ø©Üfl¡ñ fl¡—¸1 ø¬ı‡…±Ó¬ ˜~À¯∏±X± ˜≈ø©Üfl¡fl¡
¬ıÀ˘±ˆ¬^˝◊√À˝√√ ˜±ø1øÂ√˘ , fl‘¡¯û˝◊√ ˘·1 ˜~¬ıœ1 ‰¬±Ì≈1fl¡ ˜±ø1øÂ√˘º ˜≈ø©Üfl¡ ˚ø√
ø˘ø¬Ûfl¡±11 õ∂˜±√ ŒÓ¬ÀÚ˝√√íÀ˘ ë˜ô¶fl¡ Œ˜±Î¬ˇ˘í ˝√√íÀ˘ ’ø1©Ü ‚±1˜”1 Œ˜±‰¬±ø1 ø√˚˛±
¬ı≈Ê√±¬ıº ¬Û±Í¬±ôL1Ó¬ ëø‰¬1˘ fl¡g ˜≈1±ø1í qX ˝√√íÀ˘ ’ø1©Üfl¡ ˜1±ÀȬ±Àª ¬ı≈Ê√±¬ıº
˝◊√f˜√ ”√1ñ ˝◊√f1 ’˝√√DZ1 ”√1 fl¡1± , Œ·±ªX«Ú Ò±1Ì1 ‚Ȭڱ1 ά◊À~‡ , ¬ıµÚ
Œ√ªfl¡ñ Œ√ªÓ¬±À1± ¬ıµÚœ˚˛ , Œ¸ªfl¡ ˚±Àfl¡ø1 ¸¬ı«ñ ¸fl¡À˘±Àª˝◊√ ˚±1 Œ¸ªfl¡ ,
Œ·±¬Û˜≈À‡ ....·¬ı«ñ ø¬ıõ∂¬ÛPœ õ∂¸±√1 fl¡±ø˝√√Úœ1 ά◊À~‡ , Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡-¸fl¡˘1
Œ˚±À·ø√ ’iß-õ∂±Ô«Ú± fl¡ø1 ø¡ZÊ√¸fl¡˘1 fl¡˜« ·¬ı« ˆ¬±ø„√√À˘ , Œ·±fl≈¡˘ Ê√Ú ˚Ó¬ Ó¬±Î¬ˇfl¡
˜±1fl¡ñ Œ·±fl≈¡˘¬ı±¸œ ¸fl¡À˘±Àfl¡ ’Ó¬…±‰¬±1 fl¡1±¸fl¡˘1 ˜±1fl¡ ¬ı± ˜±À1±Ó¬± ,
fl≈¡¬ı˘˚˛ñ fl≈¡¬ı˘˚˛¬ÛœÎ¬ˇ Ú±˜1 fl¡—¸1 ø¬ı‡…±Ó¬ ˝√√±Ó¬œ, ˚±1 ˜±Î¬◊Ó¬1 Ú±˜ ’±øÂ√˘
’i§á¬º fl¡—¸1 ’±À√˙Ó¬ ¤˝◊√ ˝√√±Ó¬œÀȬ±Àª fl‘¡¯û-¬ıÀ˘±1±˜fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1¬ı1 Œ‰¬©Ü±
fl¡À1º fl‘¡¯û1 ˝√√±Ó¬Ó¬ fl≈¡¬ı˘˚˛¬ÛœÎ¬ˇ ˜À1º
ŒÒÚ≈fl¡ñ ŒÒÚ≈fl¡ Ú±˜1 ’¸≈1fl¡ ¬ıÀ˘±1±À˜À˝√√ Ó¬±˘¬ıÚÓ¬ ¬ıÒ fl¡ø1øÂ√˘,
fl‘¡¯û˝◊√ Ú˝√√˚˛ , Ó¬±˘ Ù¬˘ ¬Û±ø1 ‡±›“ÀÓ¬ ŒÒÚ≈fl¡ ’¸≈À1 ·±Ò1 1+¬Û Òø1 ’±Sê˜Ì
fl¡1±Ó¬ ¬ıÀ˘±1±À˜ ŒÍ¬„√√Ó¬ Òø1 ‚”1±˝◊√ ˜±ø1øÂ√˘º [¬ıÀ˘±1±˜1 fl¡±˚« fl‘¡¯û1 fl¡±˚«1
˘·Ó¬ ’Àˆ¬√ fl¡ø1 Œ√‡≈ª± ’Ô«Ó¬ ›¬Û1Ó¬ ¬Û±˝◊√ ’˝√√± ˜≈ø©Üfl¡1 fl¡±ø˝√√Úœ ø˘ø¬Ûfl¡±11
õ∂˜±√ Ú˝√√í¬ıº] ¬Û≈Ó¬øÚfl¡±ñ ¬Û≈Ó¬Ú± 1±é¬¸œ , ¿fl‘¡¯û˝◊√ ô¶ÚÓ¬ Œ˙±˝√√± ˜±ø1 Ó¬±˝◊√fl¡
¬ıÒ fl¡À1º ¬Û≈Ó¬Ú±˝◊√ ô¶ÚÓ¬ ø¬ı¯∏ ¸±øÚ Úµ1 ‚1Õ˘ ∆· ø˙qfl‘¡¯ûfl¡ ˜1˜ fl¡ø1
ô¶Ú¬Û±Ú fl¡1±˝◊√øÂ√˘º ¤˚˛± fl¡—¸À1 ‰¬Sê±ôL ’±øÂ√˘º ¤ ≈√‡ √±˝√√fl¡ ¬Û±ªfl¡ñ ¤˝◊√
≈√‡ [¸—¸±11 ≈√‡] √˝√Ú fl¡1± ’ø¢ü , ¬Û±ªfl¡ñ ’ø¢ü, Œ˙±ÒÚfl¡±1œ, Œ˙±Òfl¡ , ˆ¬±ªfl¡
¬Û≈1fl¡ ¬Û≈Ú–˜Úfl¡±˜ñˆ¬±À¬ı“±Ó¬±¸fl¡˘1 ¬Û≈Ú1 ˜Úfl¡±˜Ú± ¬Û≈1Ì fl¡À1“±Ó¬± , ˚±Ó¬fl¡
¬Û±Ó¬fl¡ ‚±Ó¬fl¡ñ ˚±Ó¬Ú± ø√›“Ó¬± ¬Û±Ó¬fl¡1 ‚±Ó¬fl¡ , 1fl¡øÓ¬ñ ’Ú≈1øMê√, 1øÓ¬ ,
fl¡œÈƒ¬ñ Œ¬Û±fl¡-¬Û1n∏ª± , ¬ÛÓ¬e˜ñ Â√·±, ‰¬1±˝◊√ ’±ø√ ¬Û±ø‡˚≈Mê√ Ê√œª , Ê√e˜ñ
ø˚À¬ı±1 õ∂±Ìœ1 ·øÓ¬ ’±ÀÂ√º ¸e˜ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ñ ˆ¬fl¡Ó¬1 ¸eÓ¬ [ˆ¬fl¡Ó¬1 ¸eÓ¬
¤˝◊√ ¸fl¡À˘±Àª øÚô¶±1 ¬Û±˚˛] fl¡ø˘˜˘ñ fl¡ø˘fl¡±˘1 ˜˘ ¬ı± ¬Û±¬Û , ’Ú˘ñ

300
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ê≈√˝◊√ , Ê√±Ú˘ ˜±Ú˘ñ Ê√±øÚÀ˘ ’±1n∏ ˜±øÚÀ˘ [Œ¸˝◊√˜ÀÓ¬ ø¬ıù´±¸ fl¡ø1À˘º] ,
Œ˘±˝◊√ñ Œ˘±fl¡ , ˜≈˝√ñ ˜≈‡ , ¸˚˛˘ñ ¸fl¡˘ ˚Ó¬À˚˛ ¬Û1˜± .....Ú±˜ñ ˚Ó¬ø¬ı˘±fl¡
¬Û1˜ Ò˜«-fl¡˜« ’±ÀÂ√ ¸fl¡À˘±À1 1Ê√± Ú±˜ [ˆ¬·ª±Ú1 Ú±˜ fl¡œM«√Ú |ªÌ ¶ú1Ì
’±ø√]º ¬ı±gª ˜±Òªñ ˆ¬·ª±Ú1 ˘·Ó¬ Œ¸ª…-Œ¸Òfl¡1 ¸•§g1 ά◊¬Ûø1› ¸•Ûfl«¡Ó¬
˜≈øMê√ ø√¬ı , [√±¸…, ¸ø‡Q ’±ø√› Úªø¬ıÒ ˆ¬øMê1 øˆ¬Ó¬1n∏ª±] , fl‘¡¯ûfl¡ øfl¡Ç1 øfl¡Ç1
˙—fl¡1ñ fl‘¡¯û1 øfl¡Ç1À1± øfl¡Ç1 ˙Ç1 , ë√±¸À1±√±¸íñ ¬Û±Í¬±ôL11 ¿√±˜ ’±ø√
¬ı±˝}√ Œ·±¬Û±˘ñ ¿fl‘¡¯û1 ¬ı±1Ê√Ú øõ∂˚˛ ¸‡±– ¿√±˜, ¸≈√±˜, ¬Û≈G1œfl¡, √±˜,
¬ı¸≈√±˜, ’—q, øfl¡øÇÚœ, fl¡˘ø¬ıÇ, ø¬ıȬÇ, Œô¶±fl¡fl‘¡¯û, ø¬ı˘±¸œ ’±1n∏ ˆ¬^À¸Úº
Œ·±¬ı»¸±Ú .....øÚÚ±√˚˛Úñ Œ·±¬ı»¸±Úñ ·1n∏ ’±1n∏ ·1n∏1 Œ¬Û±ª±ø˘À¬ı±1 ,
¬Û≈1Ó¬–fl‘¡Q±ñ ’±·Ó¬Õ˘ , Œ·±¬Û±˘ñ ¿fl‘¡¯û , Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ñ Œ·±¬Û¸fl¡˘1
¬Û±˘Ú fl¡À1“±Ó¬± , Œ·±Õ¬Û–¸˝√√ñ Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸fl¡˘fl¡ ˘·Ó¬Õ˘º ∆¸ÀÓ¬ ,
Œ¬ıÌ≈øÚÚ±√˚˛Úñ Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˝◊√ , ¸ˆ¬±»ñ ¸ˆ¬±Ó¬ , õ∂ø¬ıÀª˙ñ õ∂Àª˙ fl¡ø1øÂ√˘ , ŒÒÚ≈
Œ¬ıÌ≈ñ ·1n∏1 Œ‡±Ê√1 Ò”ø˘ , ø˙‡Gfl¡ñ ˜í1±1 ¬Û±ø‡ , ·Gñ ·±˘ , ά◊À1ñ
ø¬ÛÀg , Œ˝√√˜˝√√±1ñ Œ¸±Ì1 ˝√√±1 , ˜ø?1ñ Ú”¬Û≈1 , Á≈¡1±Àªñ Á≈¡1 Á≈¡1 [Ê≈√Úƒ Ê≈√Úƒ∑]
˙s fl¡À1 , ¬ı»¸ ¬ı»¸¬Û±˘ñ ·1n∏-Œ¬Û±ª±ø˘ ’±1n∏ Œ¬Û±ª±ø˘ 1‡œ˚˛±À¬ı±1 ,
ª»¸fl¡±Úƒñ Œ¬Û±ª±ø˘À¬ı±1fl¡ , ¬Û±˘fl¡±Úƒñ 1‡œ˚˛±À¬ı±1fl¡ , ˜‘Ó¬fl¡±Úƒñ ˜ø1À˚±ª±
¸fl¡˘fl¡ , ø¬ıÀ˘±fl¡…ñ Œ√ø‡ , ’æ≈√Ó¬— Œ‡√—ñ ’øÓ¬ ’æ≈√Ó¬ˆ¬±Àª Œ‡√ , ‰¬fl¡±1ñ
fl¡ø1øÂ√˘ , Ó¬√±ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± , fl‘¡¯û¸… ...¸˜≈øOÓ¬±–ºº ñ ’˜‘Ó¬ ‘√ø©ÜÀ1ñ ’˜‘Ó¬
‘√ø©ÜÀ1 , ˘tõ∂±Ì±ñ õ∂±Ì ˘±ˆ¬ fl¡1± , fl≈¡˜±1fl¡±– ñ Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡¸fl¡˘ , ˚Ô± ¶§õü±»
¸˜≈øOÓ¬±–ñ Œ˚Ú ¶§õü1 ¬Û1± ¸±1 ¬Û±˝◊√ , ŒÚ˜≈ñ Ù≈¬ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘, ŒÒ˜±ø˘
fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘ , ø¬ı‰¬1Ì fl¡ø1À˘º Ó¬Ó¬– fl¡±ø˘˚˛ˆ≈¬Ê·— .....øÚ¸”√Ú–ºº Ó¬Ó¬–ñ
Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ , ˆ¬ªˆ¬±ªÚñ Ê√·Ó¬1 ø˚ ˆ¬±ªfl¡ [¶⁄©Ü±] , ∆√Ó¬… øÚ¸”√Ú–ñ ∆√Ó¬…
¬ıÒfl¡±1œ , ˜Ú(ÀSêñ ˜Ú fl¡ø1À˘ , ”√1œfl¡M«√≈—ñ ”√1 fl¡ø1¬ıÕ˘ , ˝}√√±»ñ ˝}√√1
¬Û1± , ”√1Ó¬ ø¬ı¯∏-¬ıœ˚«ñ ”√1ôL ø¬ı¯∏˙øMê√¸•Ûiß , ’ÚôL¬ıœ˚«ñ ’ÚôL ˙øMê√ [ˆ¬·ª±Ú] ,
∆˚À‰¬ Ú±À‰¬ ....‰¬˘±˚˛±ñ Œ˚Ú ‰¬1Ì ‰¬1±˝◊√ Ú±ø‰¬ÀÂ√À˝√√ , [˜±øȬӬ Ú‰¬±1 √À1] , Ó¬øÔñ
Ó¬±Ó¬ , ¬ÛœÓ¬ ø¬ÛÀ‰¬±1±ñ ˝√√±˘Òœ˚˛± ¬ı1Ì1 fl¡±À¬Û±1 , Úªñ ÚÓ≈¬Ú , ‚Úñ ά±ª1 ,
Œfl¡Ãdˆ¬ñ ¿fl‘¡¯û˝◊√ fl¡FÓ¬ ø¬Ûg± ø¬ıÀ˙¯∏ ˜øÌÀȬ±1 Ú±˜ , [¸±·1 ˜LöÚ1 Œ¬Û±ª±
¤˝◊√ ˜øÌÀȬ± Ú±1±˚˛ÀÌ fl¡FÓ¬ Ò±1Ì fl¡À1] Ú˚˛ ¸≈1ñ ÚÓ≈¬Ú ¸”˚«ñ ¬Û≈ª±1 Œ¬ıø˘ ,
SêœÎ¬ˇ±fl¡1Ó≈¬ ¬ı±ø1ñ ¬ı±ø1SêœÎ¬ˇ±ñ Ê√˘SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1À˘ , øÚ˙˜… .....’‰≈¬…Ó¬˜ºº

301
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

øÚ˙˜…ñ qøÚ , ˝}√√ øÚ˝}√±√—ñ ˝}√√1 ŒÈ¬±1 ˙s , ¸•§±√—ñ ¸•§±√, ¬ı±Ó¬ø1 , Qø1Ó¬—
’±·Ó¬…ñ ˘ø1 ’±ø˝√√ , ’√—˙√‰≈¬…Ó¬˜ƒ ’√˙»ñ √—˙Ú fl¡ø1À˘ , [’‘√˙… ˆ¬±À¬ı]
’‰≈¬…Ó¬˜ñ Œfl¡˙ª˜ , ˜˜«¶ö±ÀÚñ ’ôL–fl¡1ÌÓ¬, Ê√œªÔfl¡± ͬ±˝◊√Ó¬, ˝√√+√˚˛Ó¬º
fl¡±˘ñ ˚˜, ˜‘Ó≈¬… , fl¡±˘ fl¡±ø˘ñ ˚˜¶§1+¬Û fl¡±ø˘ Ú±· , ¿¬ı»¸ñ
¿fl‘¡¯û1 ¬ı≈fl≈¡Ó¬ Ôfl¡± ŒÚ±˜1 ¤È¬± ’±ªÓ«¬ ¬ı± ·“±Ó¬º ¤˝◊√ ˘±>Ú ¬ı± ø‰¬Å Ôfl¡±1
fl¡±1ÀÌ ¿fl‘¡¯û1 [ø¬ı¯≈û1] ¤È¬± Ú±˜ ¿¬ı»¸ ˘±>Úº ’ôL1œé¬, ’ôLø1é¬ñ ’±fl¡±˙
[Ê√œª Œ˚Ú ’±fl¡±˙Õ˘ ά◊ø1 ·í˘º]  , Ó¬ÀÓ¬± .....˚˚”1±fl≈¡˘±–ºº Ó¬√±ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ,
Úµ±√˚˛ñ Úµ ’±ø√ ¸fl¡À˘±Àª , Ú±Ú±æ≈√Ó¬— ‘√©3ܱñ Ú±Ú± Ò1Ì1 ’˜e˘1 ø‰¬Ú
Œ√ø‡ , ˜Q±ñ ˆ¬±ø¬ı , ^©Ü≈—ñ ‰¬±¬ıÕ˘ , ˚˚≈–ñ ∆·øÂ√˘ , ˚˚≈– ’±fl≈¡˘±–ñ ’±fl≈¡˘Õ˝√√
∆·øÂ√˘ , Œ‡±Ê√ &ø1ñ Œ‡±Ê√1 &ø1 Òø1, Œ‡±Ê√ ‰¬±˝◊√ ‰¬±˝◊√ , [¿fl‘¡¯û1 ˆ¬ø11
Ó¬˘≈ª±Ó¬ ÒıÊ√, ¬ı<, ’Ç≈˙1 ø‰¬Å ’±øÂ√˘ , ·øÓ¬Àfl¡ Œ¸˝◊√ ø‰¬Å ø¬ı˘±fl¡1 ¡Z±1±
ŒÓ¬›“À˘±Àfl¡ ¿fl‘¡¯û1 Œ‡±Ê√ ø‰¬øÚ ¬Û±˝◊√øÂ√˘ , √˙Ú øÚ©Û±Ú ñ√˙Ú øÚ¶Ûµñ
“√±ÀÓ¬ “√±ÀÓ¬ ˘±ø· Œ˚±ª± , Œ˙±fl¡ ˙À˘…Ú Òø¯∏«Ó¬±ñ Œ˙±fl¡-˙±À˘À1 ’±˝√√Ó¬ ¬ı±
ø¬ıX ∆˝√√ , ¸≈¶§1 Ó¬œ¬ıË— ñ¬Ó¬œ¬ıË ¸≈À1À1, ά±„√√1Õfl¡ ø‰¬¤ûø1, U1±›1±Àª fl¡±øµ ,
1n∏À1±√– ñ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘ , ¬ÛøÓ¬Ó¬± ¸˝√√¸± ˆ‘¬˙˜ƒñ ˝√√ͬ±» ά±„√√1Õfl¡ [ŒÍ¬Àfl¡Â√±
‡±˝◊√] ¬Ûø1 ·í˘ [ˆ‘¬˙˜ƒñ ά±„√√1Õfl¡]º Œ·±1¸ñ ·±‡œ1 , ’±À¶£¬±È¬… ñ ’±¶£¬±˘Ú
fl¡ø1 , ¸˝√√¸± ά◊M√œá¬Úñ ˝√√ͬ±ÀÓ¬ ά◊øͬ , ’±À‰¬±È¬ñ ’±À¶£¬±È¬ñ ’±¶£¬±˘Ú , ά◊1n∏Ù¬±˘
Œ√˘˝√√ñ ά◊Ù¬±˘ ˜±ø1 ø√À˘ , ’±ÀȬ±¬Ûñ ’˝√√DZ1 , ˝√√±À¶£¬±˘˘ñ ’±¶£¬±Ú˘ñ
‡≈øµ˚˛±À˘ , Ó¬±˝√√±fl¡ Œ¬ıøϬˇñ Ó¬±1 ‰¬±ø1›Ù¬±À˘ , ŒÙ¬±»fl¡±1ñ ŒÙ“¬±‰¬ ŒÙ¬±‰¬øÚ , Ó¬Ó¬–
ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛±  , ø˙1±—ø¸ñ ø˙1 [˜≈1] ø¬ı˘±fl¡Ó¬ , ¬¬Ûæ√…±˜±˜«√… ñ ˆ¬ø1À1 Œ˜±˝√√±ø1 ,
¸¬ıı«fl¡˘±ø√ &1n∏1œù´1ñ ¸fl¡À˘± ¸≈fl≈¡˜±1 fl¡˘±1 &1n∏ ÷ù´1 , [fl¡] ·g¬ı«ñ ¶§·«1
·±˚˛fl¡ Œ|Ìœ , ø¬ı√…±Ò1-¶§·«1 Ú‘Ó¬…-·œÓ¬ ø¬ı˙±1√ ¤øȬ Œ|Ìœ , Œ‰¬ªÕ˘˚˛±ñ ŒÂ√Àª
ŒÂ√Àª , ø¸X¸ªñ ø¸X ¸fl¡˘ñ øSfl¡±˘: Ÿ¬ø¯∏ ˜≈øÚ¸fl¡˘ , Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ñ ŒÒ˜±ø˘
[fl¡±ø˘1 ˜”1Ó¬ ˆ¬ø1 ø√ Ú‰¬±ÀȬ± ¿fl‘¡¯û1 fl¡±1ÀÌ ŒÒ˜±ø˘ ˜±S, ¤˝◊√ ’Ô«Ó¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡
Ú‘Ó¬…º] , ø¸ø1¯∏ñø˙ø1¯∏ Ù≈¬˘ , ¬Ûœøάˇñ ¬ÛœÎ¬ˇ±ø√, ˚La̱ø√ , Ú±√ñ ˙s , ≈√µ≈øˆ¬ñ
¬ı±√…˚La, õ∂±‰¬œÚ ˆ¬±1Ó¬œ˚˛ 1̬ı±√… ø¬ıÀ˙¯∏ , ¬Û1˜&1n∏fl¡ñ ˆ¬·ª±Ú1 , ’±¬Û√fi¯∏Òñ
’±¬Û√1+¬Û fi¯∏Ò , [·¬ı«, ’˝√√DZ1, √ôL, ’Ó¬…±‰¬±1 ’±ø√ Œ1±·1 øÚø‰¬Ú± Œ¸˝◊√ Œ1±·1
fi¯∏Ò ˝√√í˘ ø¬ı¬Û√-’±¬Û√, ˚±1 Œ˚±À·ø√ ˆ¬·ª±ÀÚ ¸—¸±1œ1 ˜Ú ÷ù´1˜≈‡œ fl¡À1º] ,
ªœé¬…ñ Œ√ø‡ , ˜≈˜≈¯∏«—ñ ˜À1±˜À1± , ·Ó¬À‰¬Ó¬Ú˜ƒñ Œ‰¬Ó¬Ú± Ú±˝◊√øfl¡˚˛± , ˆ¬M«√≈–ñ

302
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ˆ¬Ó¬«±1, ¶§±˜œ1 , fl‘¡¯û˜Àˆ¬…Ó¬…ñ fl‘¡¯û1 ›‰¬1Õ˘ ’±ø˝√√ , Ó≈¬©Ü≈¬ı≈–ñ Ó≈¬øÓ¬ fl¡ø1øÂ√˘ ,

ø¬Ûά◊fl¡ñ øõ∂˚˛fl¡ , ¬Ûø1À˚˛ ˝√√ø1fl¡ ’±&ñ ¿fl‘¡¯û1 ’±·Ó¬ ¬Ûø1 [¸yª ¬Û±1Ó¬
¬ı± ¬Û±Úœ1 Ó¬˘Ó¬]º
¬Û≈1±Ì ¬Û≈1n∏¯∏ñ õ∂±‰¬œÚ ¬Û≈1n∏¯∏ñ ’±ø√¬Û≈1n∏¯∏ [ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û] fl¡±1Ìñ
Œ˝√√Ó≈¬ , fl¡±1ÌÀ1± fl¡±1Ìñ ¸fl¡À˘± fl¡±1Ì1 ˜”˘ fl¡±1Ì , ’fl¡±1Ìñ fl¡±1Ì˙”Ì… ,
[fl¡±˚« fl¡±1Ì1 ¡Z±1± ¸‘ø©Ü1 ¸fl¡À˘± ¬ıd ¸‘©Ü , ¤˝◊√ ¸fl¡À˘± fl¡±1Ì1 ˜”˘ fl¡±1Ì
ˆ¬·ª±Ú , ŒÓ¬›“ øfl¡c Œfl¡±ÀÚ± fl¡±1Ì1 Œ˚±À·ø√ ¸‘©Ü Ú˝√√˚˛º] ’Ó¬fl«¡…ñ ˚≈øMê√-Ó¬Àfl«¡À1
Ï≈¬øfl¡ ŒÚ±À¬Û±ª± , 1±˜ fl¡±˜ ’øÚ1n∏X ¬ı±¸≈À√ªñ ¬ıÀ˘±1±˜, fl¡±˜À√ª [õ∂≈√…•ß]
’øÚ1n∏X, ¬ı±¸≈À√ª , ë눬·ªôL1 ‰¬±ø1 ø¬ıÒ ˜”øÓ«¬1 fl¡äÚ± fl¡1± ˝√√˚˛ , õ∂Ô˜ø¬ıÒ, ¬ı±fl¡…-
˜Ú1 ’À·±‰¬1 , ø¡ZÓ¬œ˚˛ø¬ıÒ ‰¬Ó≈¬¬ı«≈…˝√√ , Ó‘¬Ó¬œ˚˛ñ ø¬ıˆ”¬øÓ¬ ˜”øÓ¬, ˜»¸… fl≈¡˜«±ø√ , ‰¬Ó≈¬Ô«ø¬ıÒ
’‰«¬Ú± ˜”øÓ«¬, ¿1eÚ±Ô, ŒªÇȬڱԺíí ‰¬±ø1˜”øÓ«¬1 ¬ı±¸≈À√ª1 ¬Û≈S , õ∂≈√…•ßñ 1n∏ø%Ìœ-
¿fl‘¡¯û1 ¬Û≈S, ’±Ú Ú±˜ fl¡±˜À√ª , ’øÚ1n∏X õ∂≈√…•ß1 ¬Û≈Sº ëëø¬ı¯≈û˜”øÓ«¬1 ‰¬±ø1
˝√√±Ó¬1 Œ¸“±Ù¬±˘1 Ó¬˘ ’±1n∏ ›¬Û11 ˝√√±Ó¬Ó¬ ’±1n∏ ¬ı±›“Ù¬±˘1 Ó¬˘ ’±1n∏ ›¬Û11
˝√√±Ó¬Ó¬ ˙∫, ‰¬Sê, ·√±, ¬ÛΩ Ôfl¡±1 ¬Û±Ô«fl¡…1 ¡Z±1± ˜”øÓ«¬1 ø¬ıøˆ¬ißÓ¬± ¬ı≈Ê√±˚˛ , ¬ı±¸≈À√ª1
˝√√±Ó¬Ó¬ ˚Ô±SêÀ˜ ·√±, ˙∫, ‰¬Sê, ¬ÛΩ ’Ô¬ı± ¬ÛΩ, ‰¬Sê, ˙∫, ·√± Ô±Àfl¡ , ¸Ç¯∏«Ì1
[¬ıÀ˘±1±˜] ˝√√±Ó¬Ó¬ ˚Ô±SêÀ˜ ·√±, ˙∫, ‰¬Sê, ¬ÛΩ, ’Ô¬ı± ˙∫, ¬ÛΩ, ·√±, ˘±e˘
[ø¡Zˆ≈¬Ê√ ˝√√íÀ˘ ·√± ˘±e˘] , ’øÚ1n∏X1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ‰¬Sê, ·√±, ˙∫, ¬ÛΩ, õ∂≈√…•ß1
˝√√±Ó¬Ó¬ ·√±, ‰¬Sê, ˙∫, ¬ÛΩ ’Ô¬ı± ¬ÛΩ, ˙∫, ‰¬Sê, ·√± Ô±Àfl¡ºíí [1±Ê√À˜±˝√√Ú
Ú±Ô– fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ڱȬ1 ŒÈ¬±fl¡±] , Ò±Ó≈¬õ∂±Ìñ Ò±Ó≈¬Ó¬ õ∂±Ì , 1¸, ŒÓ¬Ê√, ˜±—¸,
Œ˜√, ’ø¶ö, ˜7¡¡¡±, ’±1n∏ qSêfl¡ Ò±Ó≈¬ Œ¬ı±À˘º ’ø˝√√ñ Ú±· , øÔfl¡ñ ˝√√˚˛ , ‰¬Gñ
‡„√√±˘ , øÚ˙˜… Ú±·Ú±1œÌ±— ...¸–º øÚ˙˜…ñ qøÚ , fl¡˜À˘é¬Ì–ñ ¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú ,
’ªÓ¬Ó¬±1ñ Ú±ø˜ ’±ø˝√√øÂ√˘ºº
Ó¬ÀÓ¬± ....˜À˝√√ù´1˜ƒº ˙ÕÚ–ñ ˘±À˝√√ ˘±À˝√√ , ˜Q±ñ Ê√±øÚ , ÚQ±ñ ÚÓ¬
fl¡ø1 Œ“√± ‡≈ª±˝◊√ , Ó≈¬©Ü±1ñ døÓ¬ fl¡ø1øÂ√˘ , [fl¡] ¸g≈é¬Ìñ ’˘¬Û ’˘¬Û Œ‰¬Ó¬Ú
Œ¬Û±ª±, Ú≈˜±˝◊√ Ú≈˜±˝◊√ ;ø˘ ά◊ͬ± , ªœé¬… ...√≈1Ó¬…˚˛±˜ƒº ¬ıœé¬…ñ Œ√ø‡ , Ó¬Ó¬–ñ
ŒÓ¬øÓ¬˚˛± , Ó¬¸…ñ Ó¬±1 , Ê√·±√ñ fl¡íÀ˘ , Ó¬œÀÚ«±˝√√ø¸ñ Ó≈¬ø˜ ¬Û±1 ˝√√í˘± , √≈1Ó¬…˚˛±ñ
¸˝√√ÀÊ√ ¬Û±1 ˝√√í¬ı ŒÚ±ª±1± , ˜±Õˆ¬–ñ ˆ¬˚˛ Ú±˝◊√ , ˆ≈¬Ê√·ñ Œ˝√√ ˆ≈¬Ê√· [¸À•§±ÒÚ] ,
øÚ˙˜… ...˜≈√±º øÚ˙˜…ñ qøÚ , ÚQ±ñ Œ¸ª± fl¡ø1 , ˜≈√±ñ 1—˜ÀÚÀ1 , 1˜Ìfl¡—ñ
1˜Ìfl¡ Ú±˜1 ¡Zœ¬ÛÕ˘ , Ó¬√± ŒÓ¬øÓ¬˚˛± , ˚À˚Ãñ ·í˘ , fl¡±ø˘øµ , fl¡±ø˘µœñ ˚˜≈Ú±

303
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

∆Ú1 Ú±˜ , [fl¡˘µ ¬Û¬ı«Ó¬1 ¬Û1± ›À˘±ª± ∆Ú] ¸˜≈M√¶ö≈–ñ ¸˜±ÀÚ ¸±1 ¬Û±À˘ ,
‰≈¬S≈êq–ñ ’Ú≈À˙±‰¬Ú± fl¡ø1øÂ√˘ , ¸øißø˝√√Ó¬ñ ›‰¬1 , Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ˆ¬œÓ¬±Ú ñ Ó¬±1
ø¬ÛÂ√Ó¬ ’±øÓ¬Õfl¡ ˆ¬˚˛ Œ‡±ª± , ˜≈À‡Ú¬ıøŘø¬Ûª»ñ ˜≈À‡À1 ¬ıøÅ¬Û±Ú fl¡ø1À˘ ,
¿fl‘¡¯û¸…±æ≈√Ó¬—ñ ¿fl‘¡¯û1 ’æ≈√Ó¬ , ¸À¬ıı«˝√ø¬Û ø¬ıø¶úÓ¬±–ñ ¸fl¡À˘±Àª˝◊√ ø¬ıø¶úÓ¬
∆˝√√ , ’ÀÚ…±Ú…ø˜øÓ¬ñ ˝◊√Ê√ÀÚ ø¸Ê√Úfl¡ ¤˝◊√√À1 , õ∂Ó≈¬…‰≈¬Ì«ñ õ∂øÓ¬ + ά◊‰≈¬– =
Œfl¡±ª±À˜˘± fl¡ø1À˘º
ª±√˚˛Ú Œ¬ıÌ≈—ñ Œ¬ıÌ≈¬ı±√… fl¡ø1 , ¸±X«—ñ ˘·Ó¬ , ˜≈√±–ñ ’±ÚÀµÀ1 ,
ø˙e±ñ ø˙À„√√À1 ¸Ê√± ¬ı±√…˚La ø¬ıÀ˙¯∏ [˜í˝√√1 ø˙„√√1 Œ¬Û¬Û“±] , ŒÒÚ≈-Œ1Ì≈ Ó¬Ú≈ñ
·1n∏1 Ò”ø˘À1 [1ø?Ó¬] Ó¬Ú≈ , øSˆ¬øe˜ñ øÓ¬øÚ ˆ¬“±Ê√ ˚≈Mê√ , ˆ¬±Àªñ ˆ¬±ªÓ¬ [Œõ∂˜
ˆ¬±ªÓ¬] , fl¡±Ì≈fl¡ñ fl‘¡¯û1 , ’˜˘ñ øÚ˜«˘, ˜˘˝√√œÚ , ˜≈˝√ñ ˜≈‡ , Œ˝√√ø1 ñ ‰¬±˝◊√,
Œ√ø‡ , ˘U ˘Uñ ˘‚≈ ˘‚≈, ˘±À˝√√ ˘±À˝√√º
¿1±˜1±˚˛±ñ ¿1±˜1±˚˛± ¬ı± ¿Ê√·Ó¬±Úµ, ˙Ç1À√ª1 w±Ó‘¬ ’±1n∏
ø‰¬˘±1±˚˛1 ˜≈‡… ¬ÛÀȬù´1œ fl¡˜˘±øõ∂˚˛± ¬ı± ˆ≈¬¬ıÀÚù´1œ1 ø¬ÛÓ‘¬º Ò≈ª“±˝√√±È¬±Ó¬ ˆ”¬¤û±¸fl¡˘
Ô±Àfl¡“±ÀÓ¬ ’±À˝√√±˜ ¶§·«À√ª ŒÓ¬›“1 fl¡±˚«Ó¬ ø¬ıÀ˙¯∏ ¸c©Ü ∆˝√√ ŒÓ¬›“fl¡ ë1±˜1±˚˛í
Ú±˜ ¬ı± ø‡Ó¬±¬Û ø√À˚˛º* Œfl¡±ÀÚ± ¬ÛøGÓ¬1 ˜ÀÓ¬ ë√˘¬ÛøÓ¬í ø‡Ó¬±¬ÛÀ˝√√ ’±À˝√√±˜
1Ê√±˝◊√ ø√À˚˛º Ò≈ª“±˝±È¬±Ó¬ Ô±Àfl¡±ÀÓ¬ ŒÓ¬›“ ˆ”¬¤û±¸fl¡˘1 ë√˘¬ÛøÓ¬í ’±øÂ√˘ fl¡±1ÀÌ
ø¬ÛÂ√Õ˘ ŒÓ¬›“1 Ú±˜1 ’±·Ó¬ ë√˘¬ÛøÓ¬í ø‡Ó¬±¬Û ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√√øÂ√˘º ’±À˝√√±˜
1±Ê√…1 ¬Û1± ˆ”¬¤û±¸fl¡˘ ˆ¬øȬ˚˛±˝◊√ ’±ø˝√√ ¬Û±È¬¬ı±Î¬◊¸œÓ¬ [Œfl“¬±‰¬ 1±Ê√…Ó¬] ¬ı¸øÓ¬ fl¡1±1
ø¬ÛÂ√Ó¬ ë√˘¬ÛøÓ¬í Ê√·Ó¬±Úµ, ëë1±˜1±˚˛íí Ú±˜ ¬ı± ά◊¬Û±øÒÀ1 Ê√Ú±Ê√±Ó¬ ∆˝√√øÂ√˘º
ëfl¡±ø˘˚˛√˜Ú ڱȬ1í fl¡˘…±Ì ·œÓ¬1 ά◊¬Ûø1› ˜≈øMê√˜e˘ ˆ¬øȬ˜±Ó¬ ŒÓ¬›“1 Ú±˜
ø¡ZÓ¬œ˚˛¬ı±1 ø¬ıÀ˙¯∏ˆ¬±Àª ά◊À~ø‡Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√ – ëë¬Û±¯∏G √GÚ, ˜GÚ ˆ¬fl¡Ó¬fl¡, ˝√√ø11¸-
1ø¸fl¡ ¸≈Ê√±Úííº ˝◊√˚˛±Ó¬ ŒÓ¬›“1 [¸yª 1±Ê√fl¡œ˚˛] 鬘Ӭ±1 ø¬ı¯∏À˚˛› ˝◊√øeÓ¬ ø√˚˛±
∆˝√√ÀÂ√º ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì, fl¡±ø˘˚˛√˜Ú, Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘, 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì, ¤˝◊√ ‰¬±ø1‡Ú
ڱȬ ŒÓ¬›“1 ’±¢∂˝√, ά◊»¸±˝√√ ’±1n∏ Œõ∂1̱Ӭ 1ø‰¬Ó¬ ’±1n∏ ’øˆ¬ÚœÓ¬› ∆˝√√øÂ√˘º
¬Û±ø1Ê√±Ó¬˝√√1ÌÓ¬ ŒÓ¬›“1 Ú±˜ ¿Ê√·Ó¬±Úµ ’±1n∏ √˘¬ÛøÓ¬ Ê√·Ó¬±Úµ Ú±À˜
˚Ô±SêÀ˜ fl¡˘…±Ì ·œÓ¬ ’±1n∏ ˜≈øMê√˜e˘ ˆ¬øȬ˜±Ó¬ ά◊À~ø‡Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º ¬ı±fl¡œ øÓ¬øÚ‡Ú
ڱȬӬ ŒÓ¬›“1 Ú±˜ 1±˜1±˚˛ ¬ı± ¿1±˜1±˚˛ Ú±À˜ ά◊À~‡ fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ·øÓ¬Àfl¡
¬ı±fl¡œ øÓ¬øÚ‡Ú Ú±È¬ ¬ı1À¬ÛȬ± ’=˘Ó¬ Ô±Àfl¡“±ÀÓ¬ 1‰¬Ú± fl¡1± ¬ı≈ø˘ Òø1¬ı ¬Û±ø1º
ˆ”¬ø˜fl¡U“ñ ¬Û‘øÔªœ1 , ά◊M√±1˘ñ ¬Û±Ó¬˘±À˘ , øÚÊ√ Ê√Úñ ˆ¬Mê√ ¸fl¡˘1 ,

304
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ù´¬Û‰¬ñ ‰¬G±˘ , ¬Û±¯∏G √GÚñ ¬Û±¯∏Gfl¡ √G ø√›“Ó¬± , ˜GÚñ ’˘Ç‘Ó¬ fl¡1± ,
¸≈Ê√±Úñ ¸7¡¡¡Ú , [¤˝◊√ ø¬ıÀ˙¯∏¸˜”˝√ ¿1±˜1±˚˛fl¡ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º] ›ø˝√√ ˆ¬ªñ ¤˝◊√
¸—¸±1 , ≈√·«˜ñ fl¡À©ÜÀ1 ˚±¬ı ¬Û1±, ¸˝√√ÀÊ√ ˚±¬ı ŒÚ±ª±1± , fl‘¡¯û¬Û±√-¬Û~¬ı Ú±ªñ
[¤˝◊√ ≈√·«˜ ¸±·1 Ó¬ø1¬ı1 ¤fl¡˜±S Ú±› ˝√√í˘ fl‘¡¯û¬Û±√¬Û~¬ıº] Œ√ªfl¡ ά◊¬Ûø1 1±Ê√±
˜±Òªñ fl‘¡¯û ¸fl¡À˘± Œ√ªÓ¬±1 1Ê√± , Ò1˜fl¡ ά◊¬Ûø1 Ú±˜ñ Ú±˜ Ò˜« ¸fl¡À˘±
Ò˜«1 1Ê√± , fl¡äfl¡ñ fl¡ä1 [¬ıËp¡±1 ¤ø√Ú ¤1±øÓ¬fl¡ ¤fl¡ fl¡ä Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ¤fl¡
fl¡äÓ¬ 864 Œfl¡±øȬ ¬ıÂ√1º]

Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ ڱȬ

˙˙±Çñ ‰¬f , ¸ Œ·±¬Û¸≈Ú≈ñ ŒÓ¬›“ Œ·±¬Û ¬Û≈S [fl‘¡¯û] , ’fl≈¡F Œ¬ı±Ò±ñ

fl≈¡F±˝√√œÚˆ¬±Àª ˚±1 Œ¬ı±Ò ˙øMê√ ’±ÀÂ√ , fl¡1ñ øfl¡1Ì , ˙¶§»ñ øÚ1ôL1  , fl¡˘ñ
˜Ò≈1, ¸≈µ1 , ¬ıœÀ鬅µ≈˜G˘˜‡G˜ñ ’‡G˜G˘‰¬f Œ√ø‡ , ’øÚ˙—ñ ’ø¬ı1±˜º
[Ú±µœ·œÓ¬º]ºº Òªø˘ñ ¬ı·±, qflv¡ ¬ıÌ«1 , øÔfl¡ñ ’±ÀÂ√  , ø¬ıø¬ÛÚñ
¬ıÚ , ¬Û1fl¡±˙ñ õ∂fl¡±˙ [˝◊√˚˛±Ó¬ fl≈¡¸≈˜ Ù≈¬ø˘ Ôfl¡± ’Ô«Ó¬] ø¬ı˘±¸ñ ˘œ˘± , ¬Û”ø1ñ
¬Û”Ì« fl¡ø1 , ¬Û=˜ñ ¬Û=˜ ¸≈1Ó¬ [¬Û±] ¬ıËÊ√ Œ˚±ø¯∏Ó¬ñ ¬ıËÊ√ 1˜Ìœ , ˜Úø¸Ê√ñ
˜√Ú, fl¡±˜À√ªº Ú±µœ Œ˙¯∏ Œ˝√√±ª±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸”SÒ±11 õ∂Àª˙ , ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬
¤˝◊√ ¬ı…ª¶ö± Ô±øfl¡À˘› ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ¸”SÒ±À1˝◊√ Ú±µœ Œù≠±fl¡ ˜±ÀÓ¬, Ú±µœ·œÓ¬
·±˚˛, [·±˚˛Ú-¬ı±˚˛Ú1 ¸˝√√À˚±·Ó¬] ’±1n∏ ڱȬ ¬Ûø1‰¬±˘Ú± fl¡À1 , ’˘—ñ ¬Û˚«±5,
˚ÀÔ©Ü, [˝◊√˜±ÀÚ˝◊√ ˝√√í¬ı ’±1n∏ Ú±˘±À· ’Ô«Ó¬]º
ڱȬfl¡— ˜≈øMê√ ¸±Òfl¡˜ñ ˆ¬·ª±Ú1 ˘œ˘±˚≈Mê√ ¤˝◊√ ڱȬfl¡ qøÚÀ˘› ˜≈øMê√
˘±ˆ¬ fl¡ø1¬ı ¬Û±À1 , ¬Û±¬Ûœ ¬Û±ªÚñ ¬Û±¬Ûœ¬Û±¬Û Œ˙±ÒÚ fl¡À1“±Ó¬±, ¬Û±¬Ûœfl¡ S±Ì
fl¡À1“±Ó¬± , ˚é¬ñ fl≈¡Àª1±ø√ Œ√ªÓ¬± Œ|Ìœ ø¬ıÀ˙¯∏ , 1é¬ñ 1±é¬¸ , fl≈¡¬ı˘˚˛ñ
fl≈¡¬ı˘˚˛ , ¬ÛœÎ¬ˇ Ú±˜1 fl¡—¸1 ’øÓ¬ ˙øMê√˙±˘œ ˝√√±Ó¬œÀȬ±1 Ú±˜ , fl¡—¸˝◊√ ¤˝◊√ ˝√√±Ó¬œ1
¡Z±1± fl‘¡¯û ¬ıÀ˘±1±˜fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ øÚÀ√«˙ ø√øÂ√˘º ˚:˙±˘±Õ˘ Œ¸±À˜±ª±1 ¬ı±È¬1
˜≈‡Ó¬ ¿fl‘¡¯û ¬ıÀ˘±1±À˜ ¤˝◊√ ˝√√±Ó¬œfl¡ [˜±Î¬◊Ó¬Àfl¡±] ¬ıÒ fl¡À1º ŒÒÚ≈fl¡ñ
ŒÒÚ≈fl¡±¸≈1 , Œfl¡˙œñ fl¡—¸˝◊√ ¬ÛÀͬ±ª± Œfl¡˙œ Ú±˜1 ∆√Ó¬… , Œ‚“±1±1 1+¬Û Òø1
Œ·±fl≈¡˘Ó¬ S±¸1 ¸‘ø©Ü fl¡1±Ó¬ fl‘¡¯û˝◊√ øÚÊ√1 ˝√√±Ó¬ Ó¬±1 ˜≈‡Ó¬ ¸≈˜≈ª±˝◊√ ø√ ¬ıϬˇ±¬ıÕ˘
ÒÀ1 , Ù¬˘Ó¬ ∆√Ó¬…˝◊√ ŒÓ¬Ê√ ¬ıø˜ fl¡À1 ’±1n∏ øÚÊ√1 Œ√˝√ÀȬ± ≈√Ù¬±˘ ∆˝√√ ˚±˚˛º ¬ÛœÚñ

305
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡øͬڠ, ¬ÛÀ˚˛±Ò1ñ ô¶Ú , fl¡1-˚≈·-˙±˘œñ fl¡1 ˚≈· ˚≈Mê√ , ˙±˘œñ ˚≈Mê√
[õ∂ˆ¬±ª˙±˘œ, 鬘Ӭ±˙±˘œ ’±ø√ ˙s ά◊√±˝√√1̺] ’±Úµ-ø¸g≈ñ ’±Úµ1 ¸±·1 ,
ø¸Xñ øSfl¡±˘: ˜≈øÚ , ˚±fl¡1ñ ˚±1 , ¬Û√¡Zµñ ¬Û√ ≈√˝◊√º ø¬Ûά◊ñ øõ∂˚˛ , ¤Uñ
¤˚˛± , Ó¬À^±ø‰¬Ó¬±ñ Ó¬» + Œ1±ø‰¬Ó¬± = ˜ÚÓ¬ ˘·± , ‰¬±1n∏ñ ¸≈µ1 , øÚÓ¬1±—ñ
’Ú¬ı1Ó¬ , Ê√À·Ã ñ ·í˘  , ¬Û±º ø¬ıÓ¬i§Úñ ÒıøÚ ø¬ıô¶‘øÓ¬º ’Ú¬ı1Ó¬ Œ˜±˝√√ ø¬ıô¶‘Ó¬
fl¡ø1 Ôfl¡±º
’˘øé¬ÀÓ¬ñ ’±ÀÚ ŒÚÀ√‡±Õfl¡ , [Œ·±¬ÛÚ ¬ı±ÀȬÀ1]º ˝√√±øF¬ÀÓ¬ñŒ‡±Ê√
fl¡±ÀϬˇ±ÀÓ¬ , ·Gñ ·±˘ , Œ˘±À˘ñ ›˘À˜ , Ò±˚˛±ñ ‡1Õfl¡, ˘ø1 , ·À˚˛±À1ñ
˚±˚˛ , fl¡¬ıø˝√√ñ Œfl¡øÓ¬˚˛±› , Œ˘±fl¡±˝◊√ñ Œ˘±fl¡¸fl¡˘ , ¬Û±ù«´˜ õ∂±5±ñ ¬Û±ù«´˜ +
’õ∂±5± = ›‰¬1 Ú±¬Û±À˘ , øÚ1n∏X±ñ ¬ı±Ò± ¬Û±˝◊√, ’±¬ıX ∆˝√√ , ø¬ıÊ√Uñ Ó¬…±·
fl¡ø1øÂ√˘º √˝√Ú≈ñ √±ø˝√√À˘ , ¬Û1˜ ·øÓ¬ñ ˜≈øMê√ , 1Uñ 1í˘ , ø˙1-ø˙‡1-
‰”¬Î¬ˇ±˜øÌñ ˜”11 ˜≈fl≈¡È¬1 Ôfl¡± ‰”¬Î¬ˇ±˜øÌ , ¬Û1À˜ù´1ñ ¸fl¡À˘± ÷ù´1 ÷ù´1  , ¸fl¡˘
.....¬Û1À˜ù´1ñ ¸fl¡À˘± Œ√ªÓ¬± ’±1n∏ ’¸≈11 ÷ù´1 ¬ı± Œ|ᬸfl¡˘ ˜”11 ›¬Û11
‰”¬Î¬ˇ±˜øÌ ¬Û±√-¬ÛΩÓ¬ Œ˙±ˆ¬± fl¡1± ¬Û1À˜ù´1 [fl‘¡¯û] [¸fl¡À˘±Àª ˚±1 ˆ¬ø1Ó¬ ¬Ûø1
Œ¸ª± fl¡À1º] ¸QÀ1ñ Œ¸±Úfl¡±À˘ , ¬Ûø1˝√√±¸ñ ‰¬±Ó≈¬1œ ¬ı±Ìœ , fl¡È¬±Àé¬ñ Œfl¡1±ø˝√√
‰¬±ªøÚÀ1 , øÚÀ1øÒÀ˚˛ñ Œ√ø‡ , ά◊øÚfl¡1ñ ŒÓ¬À‡Ó¬1 [¿fl‘¡¯û1] , ‘√©3ܱñ Œ√ø‡˘± ,
ø¬ıfl¡ø˙Ó¬—ñ Ù≈¬ø˘ Ôfl¡± , õ∂øÓ¬˚±Ó¬—ñ ά◊ˆ¬øÓ¬ Œ˚±ª“± , ¬ıÚ±»ñ ¬ıÚ1 ¬Û1± ,
^nÓ¬˜ƒñ ˘1±˘ø1Õfl¡º
Œ·±ø1ñ Ú±1œ, 1˜Ìœ , Œ·±ª±ø1ñ Œ·±ª±˘œ  , fl¡1ø¬ıÚ±ñ Úfl¡ø1¬ı± ,
fl¡±ø˜Úœñ 1˜Ìœ , ¬Û1À‡±ñ ¬Û1À˙± , ø√˙ ¬Û±˙±ñ ø√˙Ó¬ ’±1n∏ ¬Û±˙Ó¬
[›‰¬1Ó¬]ñ ‰¬±ø1›Ù¬±À˘ , Œ˝√√±˝◊√ñ ∆˝  , fl≈¡˘ fl¡±ø˜Úœñ fl≈¡˘ 1˜Ìœ ñ ¬Ûø1˚˛±˘1
Ú±1œ , ˚±ø˜Ìœñ 1±øÓ¬ , øÚÊ√ ø¬Ûά◊ñ øÚÊ√1 øõ∂˚˛Ê√Ú1 , ¬Û±˙± ›‰¬1 , ¬Û±Ó¬fl¡-
˜øÓ¬-ŒÂ√±øάˇñ ¬Û±¬Û˜øÓ¬ ¤ø1 , ø¬ıøõ∂˚˛ñ ’øõ∂˚˛ , Œ¬Û‡À˚˛ñ Œ√ø‡›ñ Œ√ø‡ ,
˘ø•§Ó¬ñ ›˘ø˜ ¬Û1± , Á¡±˜ø1ñ qfl¡±˝◊√ , ¬Û√-Ú‡-ø‡øÓ¬ Œ˘‡≈ñ ˆ¬ø11 ÚÀ‡À1
˜±øȬӬ ’±“øfl¡ , Œ√‡≈ñ Œ√À‡ , ’±øg˚˛±ø1ñ ’±g±1, ’gfl¡±1 , fl≈¡Ç≈˜ñ ¤ø¬ıÒ
1„√√±, ˜”˘…¬ı±Ú, ¸≈·øg Œ˘¬ÛÚ õ∂¸±ÒÚ , Œ˘±À˘ñ ∆¬ı ’˝√√± ’Ô«Ó¬ [‰¬fl≈¡1 ¬Û±ÚœÀ˚˛
ô¶Ú1 fl≈¡Ç≈˜ Œ¬ı±ª±˝◊√ øÚÀ˘º] Ó¬±ø¬ÛÓ¬ñ ¸ôL±ø¬ÛÓ¬, Œ¬ıÊ√±1 Œ¬Û±ª± , fl¡Ô—fl¡Ô˜ø¬Ûñ
Œfl¡±ÀÚ±˜ÀÓ¬ , Ó¬y±˝◊√ñ Œ˝√√“ø‰¬ , fl¡À˝√√“±ñ ¶§±øÔ«fl¡ õ∂Ó¬…˚˛ ø˝√√‰¬±À¬Û ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ·√…Ó¬
õ∂±À˚˛ ¬ı…ª˝√√+Ó¬ õ∂Ó¬…˚˛º ’±À=±À1ñ ’±“‰¬À˘À1 , Œõ∂˜-Œfl¡±À¬Ûñ õ∂Ì˚˛Ê√øÚÓ¬

306
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

‡„√√Ó¬ , fl¡©Ü-fl¡È¬±Àé¬ñ fl¡À©ÜÀ1 Œfl¡1±ø˝√√Õfl¡ ‰¬±˝◊√º

¬ı≈Ê√À˘“±ñ ¬ı≈øÊ√ ¬Û±À˘“ , øÚfl¡1n∏Ì ¬ı±Ìœ ¬ı±Ì ˜±1˘ ˝√√±øÚñøÚá¬≈1 ¬ı±fl¡…1
¬ı±Ì [’±˜±Õ˘] ˝√√±øÚ˘± , √±1˘ñ ø¬ıøgÀ˘ , Úfl¡1Uñ Úfl¡1± , Ê√·Ó¬¬ı±¸±ñ Ê√·Ó¬
˚±1 ’±|˚˛Ó¬ [Œ√˝√Ó¬] ¬ı±¸ fl¡ø1ÀÂ√ , Úª ’Ú≈1±·ñ Úª õ∂Ì˚˛  , ŒÂ√±øάˇñ ¤ø1 ,
Œ‡±ÀÊ√fl¡ñ Œ‡±Ê√ + ¤fl¡ ¬Û√-¬ÛÇÊ√-Œ1Ì≈ñ ‰¬1Ì 1+¬Ûœ ¬Û≈√˜1 Œ1Ì≈ ¬Û√Ò”ø˘ ,
Ò˜« ’Ô« ‰¬±ø1 ¬Û√±1Ôñ Ò˜«, ’Ô«, fl¡±˜, Œ˜±é¬ ‰¬±ø1 ¬Û√±Ô« [‰¬±ø1 ¬Û≈1n∏¯∏±Ô«]º
¸≈À‡ ¬Û±˝◊√ñ ˚:, ¬ıËÓ¬, Œ√˝√fl¡©Ü Úfl¡1±Õfl¡ ˘±ˆ¬ fl¡À1 , ª˚˛—ñ ’±ø˜ , ø¬ı˝√√±Ó≈¬—ñ
¤ø1¬ıÕ˘ , Œ˜±ø˝√√Ó¬ ˜±Ú¸±ñ Œ˜±ø˝√√Ó¬ ˜ÀÚÀ1 , ˆ‘¬˙˜ƒñ ¬ı±1n∏Õfl¡ , Ó¬…Ê√¶§ ˜±ñ
Ó¬…±· Úfl¡ø1¬ı± [˜±ñ øÚÀ¯∏Ò] ˜±Òª ñ˜±ñ˘Ñœ, Òªñ ¶§±˜œ = ˘Ñœ¬ÛøÓ¬
= ø¬ı¯≈û = Ú±1±˚˛Ì = fl‘¡¯û , ’±Ú ’Ô«Ó¬ ˜±ñ Ú±˝◊√, Òªñ ¶§±˜œñ ˚±1 ›¬Û1Ó¬
Œfl¡±ÀÚ± ¶§±˜œ Ú±˝◊√ , Ú–ñ ’±˜±fl¡ , ·œÀÓ¬Úñ ·œÓ¬1 ÒıøÚÀ1 [¬ı“±˝√√œ1]º
˚±√ª1±˚˛ñ ˚±√ª1±Ê√ñ ˚±√ª Œ|á¬ñ fl‘¡¯û [¿fl‘¡¯û ˚≈√¬ı—˙Ê√ ¬ı≈ø˘
Œ·±fl≈¡˘¬ı±¸œÀ˚˛ Ú±Ê√±ÀÚ  , ·øÓ¬Àfl¡ ˝◊√˚˛±Ó¬ fl‘¡¯û ’Ô«ÀÓ¬ ¸±Ò±1̈¬±Àª Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘
¸À•§±ÒÚ fl¡ø1ÀÂ√º] Œ˘±ñ Œ˝√√1± , fl≈¡¸≈˜-ÒÚ≈-˜Ú Œ˜±˝√√Ú-Œ˜±˝√√Ú-˜”1n∏øÓ¬ñ fl≈¡¸≈˜
ÒÚ≈1 [Ù≈¬˘1 ŒÒÚ≈˙1 Œ˘±ª± fl¡±˜À√ª1] ˜ÚÀfl¡± Œ˜±˝√√ øÚ˚˛±¬ı ¬Û1± ¬˜”øÓ«¬¯∏±1 ,
’Ú≈‰¬1œñ ’Ú≈‰¬1Ó¬ ¶aœ ø˘eñ ’±:±ª±˝√√œ ∆˝√√ ˘·Ó¬ Ù≈¬1± Ú±1œ , ’Ú≈¸ø1ñ
’Ú≈¸1Ì fl¡ø1 , ¬Û1˜ Œõ∂˜ 1À¸ ’±˙ñ ¶§·œ«˚˛ ¬ı± ’¬Û±øÔ«ª Œõ∂˜1¸1 [ˆ¬·ª»
Œõ∂˜1] fl¡±1ÀÌ ’±˙± , [Œ˘Ãøfl¡fl¡ Œõ∂˜ ŒÓ¬›“À˘±Àfl¡ ¬Û±˝◊√ÀÂ√˝◊√, ¤˝◊√ ’Ô«Ó¬º]
˝√√ø1¯∏ñ ˝√√ø1Â√±, ˝√√1Ì fl¡ø1Â√± , ∆fl¡ÀÂ√ñ øfl¡˚˛ , fl¡1ø¸ñ fl¡ø1Â√± , ’Ò1 ¸≈Ò±˚˛ ñ
›“ͬ1 ’˜‘ÀÓ¬À1 , Ó¬±Àªñ Ó¬±ø¬ÛÓ¬ ˝√√˚˛ , Ó¬Ú≈˜Ú≈ñÓ¬Ú≈˜Ú , [Ó¬Ú≈1 ˘·Ó¬ ø˜˘±˝◊√
ά◊fl¡±1 ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√] Ó¬±À˝√√ñ Ó¬±fl¡ [ø¬ı1˝√√1 √˝√Úfl¡]º
·±Àª ·±Àªñ õ∂øÓ¬ ·1±fl¡œÀ˚˛  , Œfl¡ø˘-Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ñ ŒÒ˜±ø˘-1— [1—-
ŒÒ˜±ø˘] Ó¬±À˝√√ Ú±ø˝√√ ¬ı≈Á¡˘ñ Ó¬±Àfl¡ ¬ı≈øÊ√¬ı ŒÚ±ª±ø1˘± , SêœÎ¬ˇ±-Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ñ Œfl¡ø˘-
Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡º fl¡±Ìñ fl¡±Ú±˝◊√, fl‘¡¯û , ‡¸˘ñ ‡ø˝√√˘ , È≈¬È¬˘ñ ø‰¬ø·˘ , ŒÙ¬±Î¬ˇ˘ñ
Ù¬±ø˘À˘ , fl¡±=≈ª±ñfl¡±‰¬ø˘ , ‰¬±µfl¡ñ ‰¬±ffl¡ , ·1ø¸ñ ¢∂±¸ fl¡ø1 , ¸≈1øÓ¬ 1À¸ñ
Œõ∂˜-1À¸ , ’±ø‡ˆ¬Àeñ ‰¬fl≈¡1 ˆ¬øeÀ1  , [˙∫‰”¬Î¬ˇ ¬ıÒ1 ‚Ȭڱ ˜”˘ ˆ¬±·ªÓ¬1
˜ÀÓ¬ 1±¸-SêœÎ¬ˇ± ¶öø˘Ó¬ Œ˝√√±ª± Ú±øÂ√˘  , 1±¸-SêœÎ¬ˇ±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ fl‘¡¯û-¬ıÀ˘±1±˜ ˚˜≈Ú±1
¬Û±1Ó¬ Œ·±¬Ûœ1 ˘·Ó¬ 1—-ŒÒ˜±ø˘ fl¡ø1 Ô±Àfl¡±ÀÓ¬ ˙∫‰”¬Àάˇ Œfl¡˝◊√·1±fl¡œ˜±Ú
Œ·±¬Ûœfl¡ ˝√√1Ì fl¡À1º ¿fl‘¡¯û˝◊√ ˙∫‰”¬Î¬ˇfl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 Œ·±¬Ûœfl¡ ά◊X±1 fl¡À1 ’±1n∏

307
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˙∫‰”¬Î¬ˇ1 ˜”11 ˜øÌÀȬ± ¬ıÀ˘±1±˜fl¡ ά◊¬Û˝√√±1 ø√À˚˛º Œfl¡ø˘À·±¬Û±˘ ڱȬӬ ˙∫‰”¬Î¬ˇ1

‚ȬڱÀȬ± ¸≈˜≈ª±˝◊√ ø√˚˛±Ó¬ ڱȬfl¡œ˚˛ &Ì ¬ı‘øX ¬Û±˝◊√ÀÂ√ñ ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ √˙«fl¡1 ˜ÚÓ¬
ά◊»fl¡F±1 ¸‘ø©Ü fl¡ø1 ‚Ȭڱ-∆¬ıø‰¬S… ¸•Û±√Ú fl¡ø1ÀÂ√º ’Ô + ’ø¬Û = ’Ô±ø¬Û
= Ó¬±1 ø¬Û‰¬ÀÓ¬± , Ó¬±¶§˚˛± ¬ı…‰¬±ñ ¶§±˙±¸…ñ ˆ¬±˘√À1 ’±ù´±¸ ø√ [¸≈ + ’±ù´±¸…] ,
Œ¶ß˝√˚øLaÓ¬–ñ Œ¶ß˝√ø˚Mê√ ∆˝√√º]
õ∂Àª˙˜fl¡À1±»ñ õ∂Àª˙ fl¡ø1À˘ , ˝◊√¬ı±¬Û1–ñ ’±Ú ¤Ê√Ú 1±é¬¸1 √À1
[˙∫‰”¬Î¬ˇ ˚é¬ ˚ø√› 1±é¬¸1 √À1 Œ·±¬Ûœ1 ˆ¬˚˛ Ê√ij±˝◊√ õ∂Àª˙ fl¡ø1À˘º]
Œ·±¬Ûœˆ¬˚˛Ç1ñ Œ·±¬Ûœ1 ˜ÚÓ¬ ˆ¬˚˛ ›¬ÛÀÊ√±ª±º ά◊øάˇ ¬ı±Uñ ¬ı±U ά◊άˇ±˝◊√ñ
¬ı±UÀ˜ø˘ , fl¡±˚˛±ñ Œ√˝√ , Ô≈˘ñ ¶ö≈˘ñ ά±„√√1 , Œ˜ø√Úœñ ¬Û‘øÔªœ , ¬ıœˆ¬»¸ñ
fl¡√˚«  , ¬ıœˆ¬»¸ 1¸ ˆ¬±ªÚ±ñ ‚‘ÌÚœ˚˛ ¬ı± fl≈¡»ø¸» 1¸ ¸‘ø©Üfl¡1± fl¡±˚« , ’Úeñ
fl¡±˜À√ªº 1˜˚˛±ñ ’±Úµ ø√›“Ó¬±Ê√ÀÚ [¿fl‘¡¯û˝◊√] Ú±˝◊√¬ı±, øSê˚˛± ø¬ıÀ˙¯∏Ì 1+À¬Û
¬ı…ª˝√√±1 ˝√√íÀ˘ ’Ô« ˝√√í¬ı ë’±ÚÀµÀ1íº 1˜˚˛± fl¡1n∏ñ ’±ÚÀµÀ1 fl¡À1 , fl¡Ó«¬± ¿fl‘¡¯û
ά◊˝√…º Œ˜˘±ñ ¸yª ¸—‡…±Ó¬ ¸1˝√√œ˚˛± ’Ô« ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º Œ‡À˘ ¸Àe.....Œ˜˘±ñ
Œ·±¬Û1˜Ìœ ¸fl¡À˘› ˘·ÀÓ¬ 1ÀeÀ1 Œ‡ø˘ÀÂ√ , ˜±Úñ ¸ij±Ú ‰¬‰«¬Úñ ‰¬‰«¬Ú ˙s˝◊√
’±À˘±‰¬Ú± ¬ı≈Ê√±˚˛ , ˝◊√˚˛±Ó¬ Œ¸˝◊√ ’Ô« ¬ı≈ÀÊ√±ª± Ú±˝◊√  , ˜”˘ ˙s 뉬¬ı«Úí Œ˝√√±ª±› ’¸yª
Ú˝√√˚˛ , 뉬‰«¬Ú √±Úí Œ¬ı±À˘±ÀÓ¬ Œ‰¬±À¬ı±ª± [Ó¬±À˜±˘] ø√˚˛± ’Ô«Àfl¡ Òø1 ˘í¬ı ¬Û±ø1 ,
Œ‚ø1ñ Œ‚1 ø√, ’±¬ıø1 , Œ·Ã1œñ 1˜Ìœ , Œ˘¸±ñ ∆˘˘±, ˘À˘ , Œ˜±ø1ñ
ˆ¬“±Ê√ fl¡ø1 , Œ¬ıfl¡Ó¬ñ ¬ı…Mê√, õ∂fl¡±ø˙Ó¬ , ‰¬1¬ÛøI◊ñ ‰≈¬¬ÛøÓ¬ , Ϭeñ Ϭ—, ˆ¬“±Ê√-ˆ≈¬“Ê√º
‰≈¬¬ÛøÓ¬ ˜1± ¬ı‰¬ÀÚÀ1 Œ√˝√1 ˆ¬“±Ê√-ˆ≈“¬Ê√ ¬ıϬˇ±˝◊√ ŒÓ¬±À˘º [fl¡±1Ì fl‘¡¯û˝◊√ fl¡±À¬Û±1
∆˘ Œ˚±ª±Ó¬ ά◊√— Œ√˝√±1 Œ·±¬ÛœÀ˚˛ ·±-ˆ¬“±Ê√ fl¡ø1 Ô±øfl¡¬ı ˘·± ˝√√˚˛º Œ¸˝◊√ ’ª¶ö±Ó¬
fl‘¡¯û1 ‰≈¬¬ÛøÓ¬ ¬ı‰¬ÀÚ ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ˘±Ê√ ≈√&ÀÌ ¬ıϬˇ±˚˛º]
¬Û1˜±Ìñ õ∂˜±Ì , ¬ıÚ‰¬±1œ– Œ·±¬Û¸fl¡˘1 ¤fl¡˜±S Ê√œøªfl¡± Œ·±-¬Û±˘Ú
Œ˝√√±ª±Ó¬ ά◊¬Û˚≈Mê√ ‰¬1Ìœ˚˛± ¬ÛÔ±1 ø¬ı‰¬±ø1 ¤Í¬±˝◊√1 ¬Û1± ’±Ú ͬ±˝◊√Õ˘ ˚±˚˛º
’Ú±‰¬±1œñ qX øÚ˚˛˜ ÚœøÓ¬ ¬Û±˘Ú Úfl¡1±, qX ¶§ˆ¬±ª-‰¬ø1S ÚÔfl¡± [¶aœø˘eÓ¬]
fl¡±˜-ˆ¬fl¡øÓ¬À˚˛ñ ¸fl¡±˜ ˆ¬øMê√À1º [Œ·±¬ÛÚ±1œ¸fl¡˘1 fl‘¡¯ûˆ¬øMê√ fl¡±˜Ú±˚≈Mê√º]
ë¬ÛPœõ∂¸±√í1 ø¡ZÊ√¬ÛPœ¸fl¡˘1 ˆ¬øMê√ øÚ©®±˜º øÚ©®±˜ ˆ¬øMê√ ά◊M√˜ ˝√√íÀ˘› ˆ¬·ª±Úfl¡
¸fl¡±˜ˆ¬±Àª ˆ¬øMê√ fl¡ø1› ˆ¬·ª±Ú1 fl‘¡¬Û± ¬Û±¬ı ¬Û±À1º Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘˝◊√ Ó¬±1
ë¬Û1˜±Ìíº Œ·±¬Û…ñ Œ·±¬Ûœ1 ¡Z±1± , Œ·±øªµ ¸ij±Úñ Œ·±øªµ1 ¸ij±Ú ,
˜√À˜±ø˝√√Ó¬–ñ ’˝√√—fl¡±1Ó¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬ ∆˝√√ , Œ‰¬Ó¬¸–ñ ’ôL1ø¬ı˘±fl¡ [Œ·±øªµ1 ¡Z±1±

308
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¸ij±øÚÓ¬ ∆˝√√ ’˝√√DZӬ ˜M√√ ’ôL11 Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘º] ˝√√ø1À˝√√˘Ú˜ƒñ ˝√√ø1fl¡ ’ªÀ˝√√˘±
‡¬ıı« ¬ı±fl¡…ñ ’˝√√DZ1¸”‰¬fl¡ ¬ı±fl¡… , ‰¬S≈êô¶±ñ ŒÓ¬›“À˘±Àfl¡ fl¡ø1øÂ√˘º ≈√Ê«√Ú ˆ¬±ªñ
≈√©Ü Ê√Ú1 √À1 ˆ¬±¬ı [øÓ¬À1±Ó¬±1 ˜±Ê√ÀÓ¬± Œ˚ ≈√Ê«√Ú1 ˆ¬±ª Ô±Àfl¡ ·øÓ¬Àfl¡ ¶aœ¸e
Œ˚ ’±√1Ìœ˚˛ Ú˝√√˚˛ ¤ÀÚ ˝◊√øeÓ¬º] fl¡±˜ÀÒÚ≈ ñ ø˚ Ê√Úœ ·±˝◊√ ·1n∏Àª fl¡±˜Ú±
fl¡1± ¬ıd ø√¬ı ¬Û±À1 , ¬Û≈1±Ì ’±ø√Ó¬ fl¡±˜ÀÒÚ≈1 fl¡Ô± Œ¬Û±ª± ˚±˚˛  , ‰¬±È≈¬ ñ
ŒÓ¬±¯∏±À˜±√º [¿fl‘¡¯û˝◊√ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ø¬ÛÀÂ√ ø¬ÛÀÂ√ ‰¬±È≈¬ ¬ı‰¬Ú ∆fl¡ ‚”ø1 Ù≈¬1± fl¡Ô±
˜”˘Ó¬ Ú±˝◊√º] ë¤ ¸ø‡ fl¡Ó¬ÀÚ± fl¡˚˛±À˘± ˝√√±˜≈íº fl¡˚˛±˘ñ fl¡íÀ˘± , Œ±‡ñŒ√±¯∏ ,
Œ1±‡ñ Œ1±¯∏, ’øˆ¬˜±Ú , ŒÂ√±Î¬ˇñ ¤ø1 ø√˚˛± , Œ√Uñ Œ√‡≈ , Œ√‡± , ø¬ıÀ‰¬±1Ìñ
ø¬ı¶ú1Ì, ¬Û±˝√√1Ì  , Œ˝√√1Uñ Œ‰¬±ª“± , ˜Ú ˜Ôñ ˜ijÔñ ˜√Úº Œ¸1n∏ª± ¶§±˜œfl¡ñ
’±:±ÒœÚ ¶§±˜œfl¡ , Œ¬Û1±¬Û±Sfl¡ Á¡œªñ ¬ıÊ√±‚1œ˚˛± fl¡±fl¡Ó¬¬ÛS1 ·1±fl¡œ ø¬ı¯∏˚˛±1
Ê√œÀ˚˛fl¡º [ά±„√√1 ø¬ı¯∏˚˛±1 ‚11 ŒÂ√±ª±˘œÀ˚˛ Œ¸1n∏ª± ¶§±˜œfl¡ Œ˚ÀÚÕfl¡ ·Ì±·Ì
Úfl¡À1º Œ¸˝◊√ ¸˜˚˛ÀÓ¬± ŒÓ¬ÀÚ ë‚È¬Ú±í ‰¬ø˘øÂ√˘ øÚ(˚˛º] Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬ñ
Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 fl¡±˜-ˆ¬fl¡øÓ¬ Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬Ó¬ ¬Ûø1ÌÓ¬ fl¡1±1 ά◊ÀV˙…À1 ’±1n∏
ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ˜ÚÓ¬ ÷¯∏«±1 ’·øÚ ;˘±¬ı1 fl¡±1ÀÌ ¤·1±fl¡œ Œ·±¬Ûœfl¡ ∆˘ ¿fl‘¡¯û
’ôLX«±Ú ˝√√í˘º ·¬ıı«—ñ ·¬ıı« [¬ı‰¬Ú]ñ ¬ıϬˇ±¬ı‰¬Ú , ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬–ñ ¬ıËÊ√1˜Ìœ¸fl¡À˘ ,
Ó¬Ó¬…±Ê√ñ Ó¬…±· fl¡ø1øÂ√˘ , Œ1±1n∏√ñ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘, ˆ¬œÓ¬±ñ ˆ¬˚˛‡±˝◊√ ,
˝√√À1øª«1˝√√ ø¬ı˝√√ı˘±ñ ˝√√ø11 ø¬ı1˝√√Ó¬ fl¡±Ó¬1 ∆˝√√ , ¸¶§1—ñ ά±„√√1Õfl¡ , U1±›1±Àª ,
1Ê√Ú…±— ñ 1±øÓ¬‡ÚÓ¬ , fl¡±À˝√√ ·À˚˛±ñ fl¡íÕ˘ ·í˘± , ˝√√±˜±ø1ñ ’±˜±1 , ˜Ò±˝◊√ñ
˜±Òªº
ëëÓ¬Ô±˘¬ÛÀôL…±.....ííº ˘¬Û…ÀôL±ñ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1 , ’˘¬ıg±ñ ˘±ˆ¬ Úfl¡1±,
Ú±¬Û±˝◊√º Òª˜ƒñ ¶§±˜œ , ø¬ıø¬ÛÚ—ñ ŒÊ√±À¬Û±˝√√±fl¡ , ¬Ûõ∂26≈√ô¶1n∏1±øÊ√˚≈ñ Ó¬1n∏
ø¬ı˘±fl¡fl¡ ¸≈øÒÀ˘ , ¬Ûõ∂26≈√–ñ ¸≈øÒÀ˘º ˜±Òªœñ ¬Û±Í¬±ôL1Ó¬ ë˜±Òªíº ˜±Òª ¬ı±gª
˜Ò≈¸”√Úº 똱Ҫœí ˝√√íÀ˘ ˜±Òªœ˘Ó¬±fl¡ ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1 Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ fl‘¡¯û1 ¬ı±Ó¬ø1
Œ¸±Ò± ¬ı≈Ê√±¬ıº 똱Ҫí1 Ú±˜ Œ¸“±ªÀ1±ª±1 fl¡±1ÀÌ ë˜±Òªœífl¡ ¤˝◊√ &1n∏Q ø√˚˛±
¬ı≈ø˘ Òø1¬ı ˘±ø·¬ıº ˜Ò≈¸”√Úñ ¿fl‘¡¯û, [˜Ò≈Ú±˜1 ∆√Ó¬…fl¡ ¬ıÒfl¡À1“±Ó¬± ø¬ı¯≈ûº]
‰≈¬Ó¬ñ ’±˜ ·Â , õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ˘Ó¬±Ê√±Ó¬œ˚˛ ’±˜·Â√fl¡À˝√√ ‰≈¬Ó¬ Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ·Â√ Ê√±Ó¬œ˚˛fl¡
’±•⁄ [’±˜] Œ¬ı±À˘º 눬fl¡øÓ¬fl¡ ˜ø˝√√˜±À˚˛ fl‘¡¯û ˜˚˛ Œ√‡˘í – fl¡±˜ˆ¬fl¡øÓ¬1 ͬ±˝◊√Ó¬
Œõ∂˜-ˆ¬fl¡øÓ¬1 Ê√ij ˝√√í˘º ¤˝◊√ ˆ¬fl¡øÓ¬À˚˛ ’˝√√—ˆ¬±ª ”√1 fl¡1±Ó¬ Ó¬√±R… Œ¬ı±Ò Œ˝√√±ª±Ó¬
õ∂øÓ¬ ·1±fl¡œÀ˚˛ øÚÊ√Àfl¡ fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ ˆ¬±ø¬ıÀ˘º ëfl‘¡¯û Œ‰¬©Ü±í – øÚÊ√Àfl¡ fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘

309
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ˆ¬±ª Œ˝√√±ª±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ fl‘¡¯û˝◊√ fl¡1± fl¡±˜À¬ı±1 øÚÀÊ√˝◊√ fl¡1±1 Œ‰¬©Ü± fl¡ø1À˘º
˜Q±R±Ú—ø˝√√ñ ˜N ∆˝√√ øÚÊ√Àfl¡  , ø¬ıÊ√&–ñ fl¡ø1¬ıÕ˘ ∆·øÂ√˘º ˆ¬±ªÚ±–ñ fl‘¡¯û1
Ò…±ÚÓ¬ øÚ˜¢ü±, Ó¬√·Ó¬õ∂±Ì± Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ fl‘¡¯û1 ˘œ˘± ¬ı± fl¡±˚«±ª˘œfl¡ øÚÀÊ√˝◊√
fl¡ø1¬ıÕ˘ Œ‰¬©Ü± fl¡1±Àfl¡ ˆ¬±ªÚ± ¬ı≈ø˘ ∆fl¡ÀÂ√º ˆ¬±ªÚ± ¬ı≈ø˘À˘ Ò…±Ú ¬ı≈Ê√±˚˛º ¤˝◊√
ˆ¬±ªÚ±˝◊√ ˆ¬±›Ú±º ˜µ1 ñ ¤˝◊√ Ú±˜1 ¬Û¬ı«Ó¬º ¸±·1-˜LöÚ fl¡À1“±ÀÓ¬ ˜µ1 ¬Û¬ı«Ó¬
Ú±1±˚˛ÀÌ ’Ú±˚˛±À¸ ’±øÚ ¸±·1Ó¬ ˜ÔøÚ fl¡ø1 Ô±ø¬ÛøÂ√˘º fl‘¡¯û1+¬ÛÓ¬ Œ·±ªX«Ú
¬Û¬ı«Ó¬ ¬ı±›“˝√±Ó¬1 Œfl¡¤û± ’±„≈√ø˘1 ›¬Û1Ó¬ ¸±ø√Ú ¸±Ó¬ 1±øÓ¬ Â√±øÓ¬1 √À1 Òø1
¬ıËÊ√1 Œ·±¬Û-Œ·±¬Ûœ, Ê√œª-Ê√c¸fl¡˘fl¡ ¬ı1¯∏≈Ì-ø˙˘-Ò≈˜≈˝√±1 ¬Û1± 1鬱 fl¡ø1øÂ√˘º
¿fl‘¡¯û˝◊√ ë¬ıËp¡1+¬Ûœ¸Ú±Ó¬Úí ¸±fl¡±1 ¬ıËp¡, ’Ô«±» Ú±1±˚˛Ìº fl¡œÓ«¬Ú1 ’±1yøÚÀÓ¬˝◊√
¤˝◊√ fl¡Ô± Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√º Œ·±ªX«Ú ¬Û¬ı«Ó¬ Ò±1Ì ˜µ1 ¬Û¬ı«Ó¬ √±ø„√√ ’Ú±1 √À1˝◊√
fl¡±˚«, Œ¸˝◊√ fl¡Ô± ’±Àfl¡Ã ¤¬ı±1 Œ¸“±ª1±˝◊√ ø√˚˛±1 ά◊ÀV˙…À1˝◊√ ˝◊√˚˛±Ó¬ ˜µ1 ¬Û¬ı«Ó¬1
Ú±˜ ά◊À~‡ fl¡ø1ÀÂ√º ˝◊√ffl¡ ·¬ı«– Œ·±ªX«Ú Ò±1Ì fl¡ø1 ˝◊√f1 ’˝√√DZ1 Ú±˙ fl¡ø1À˘º
˝◊√f˝◊√ ¿fl‘¡¯û˝◊√ Œ¸ª± fl¡ø1À˘ø˝√√º Œ·±¬Ûœfl¡ ά◊1À˘ ¬ı±g˚˛ Ȭ±øÚ ñ ¤·1±fl¡œ Œ·±¬Ûœ
˚À˙±√± ∆˝√√ ’±Ú ¤·1±fl¡œfl¡ fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ ˆ¬±ø¬ı ά◊άˇ˘Ó¬ ¬ı±øg¬ıÕ˘ Œ‰¬©Ü± fl¡ø1À˘º
ά◊1n∏‡˘ ñ ά◊1˘º ¬Û1˜ ˆ¬±·…ªÓ¬œ Œ·±¬Ûœ¸ª ñ ’Ú±‰¬±1œ, ¬ıÚ‰¬±1œ,
Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘ ˆ¬·ª±Úfl¡ Ò…±Ú fl¡ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬ õ∂˜M√√± ∆˝√√ ¬Ûø1˘º ¤˝◊√ ˜˝√√±√˚˛ ¬ı± ˜˝√√»
Œ¸Ãˆ¬±·…1 ’øÒfl¡±ø1Ìœ ˝√√í¬ı ¬Û±ø1À˘ ˝√√ø1 ˆ¬fl¡øÓ¬1 ¡Z±1±º Œ¸˝◊√¬ı±À¬ı ŒÓ¬›“À˘±fl¡fl¡
¬Û1˜ ˆ¬±·…ªÓ¬œ ¬ı≈ø˘ÀÂ√º fl¡∞I◊Àfl¡ Œ¬ıÒ˘ ñ fl“¡±˝◊√ÀȬ ø¬ıøgÀ˘º Œ¬ı±Àfl¡ ñ
Œ¬ı±Àfl¡±‰¬±Ó¬ , ‰¬1ø¸˚˛± ñ ά◊ͬ±ø˝√√º
ë댷±¬ÛœÚ±Ô ˘œ˘± Ê√±Ú¬ı.....ííº Œ‰¬ÃÒ˚˛ˆ≈¬ªÚº ¸±Ó¬‡Ú ¶§·« ñ ˆ”¬–,
ˆ”¬¬ı–, ¶§–, ø¬ı¯≈û1 ¬ı±˝√√Úº fl‘¡¯û ’ªÓ¬±1Ó¬ ·1n∏άˇ1 ˜”øÓ¬« ¿fl‘¡¯û1 1Ô√GÓ¬ ˘À·±ª±
Ô±Àfl¡º ¿fl‘¡¯û˝◊√ ø¬ı¯≈û ¬ı± Ú±1±˚˛Ì, ·øÓ¬Àfl¡ ·Î¬ˇG ¬Û鬜 ŒÓ¬›“1 ¬ı±˝√√Úº Œ¸± ˝√√ø1
Œ·±ø¬ÛÚœ ¬ı±˝√√ÀÚ ñ Œ¸˝◊√Ê√Ú [·1n∏άˇÓ¬ ά◊øͬ Ù≈¬1± Ê√Ú ˝√√ø1À˚˛ Œ·±ø¬ÛÚœfl¡ ¬ı˝√√Ú
fl¡ø1ÀÂ√º ¬ı±˝√√ÀÚ ñ ¬ı˝√√Ú fl¡ø1ÀÂ√, ∆¬ıÀÂ√º øfl¡Ú± Œˆ¬ø˘ ñ øfl¡ÀÚ± ˝√√í˘±– ˆ¬fl¡Ó¬-
¬ı±gª ˝√√í¬ıÕ˘ ∆· øfl¡ fl¡±˜À˚ fl¡ø1Â√±, ¤ÀÚ ø¬ı¶ú˚˛1 ˆ¬±¬ıº øfl¡c ¤˚˛± Œ˚ fl¡±˜±Ó≈¬1
¬Û≈1n∏¯∏1 ’ª¶ö± Ó¬±Àfl¡ Œ√‡≈ª±¬ıÕ˘À˝√√ ˆ¬·ª±ÀÚ Œ·±¬Ûœfl¡ Œ¬ı±Àfl¡±‰¬±Ó¬ ¬ı±øg øÚÀÂ
 , ¤˝◊√ fl¡Ô± øͬfl¡ ø¬ÛÂ√ÀÓ¬ ¸”SÒ±11 fl¡Ô±Ó¬ õ∂fl¡±˙ fl¡ø1ÀÂ√º Ó¬ij±Ú √ø¬Û«Ó¬± ñ
ŒÓ¬›“1 ˜±Ú ¬Û±˝◊√ ’˝√√DZ1œ ∆˝√√ ά◊øͬº fl‘¡¯û¸… ¶®g˜±1n∏Ϭˇ≈— ñ fl‘¡¯û1 fl¡±gÓ¬
* fl¡Ô±-&1n∏ ‰¬ø1Ó¬1 ˜ÀÓ¬ ¬ı“Ȭ±-¬ı±˝√√Ú ø√ ë1±˜1±˚˛í Ú±˜ ø√ Ôª±À˘øÚº

310
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’±À1±˝√√Ì fl¡ø1¬ıÕ˘º ·Q± ñ ∆·øÂ√˘  , ≈√–¶§ˆ¬±¬ıÓ¬– ñ ≈√©Ü ¶§ˆ¬±¬ı1 fl¡±1À̺
[≈√Ê«√Ú ˆ¬±¬ı1 fl¡±1ÀÌ]º
¤fl≈¡ù´1œ ñ ’fl¡˘˙1œ˚˛± [Œ·±¬Ûœ ¸—‡…±Ó¬ ¬ıUÓ¬ ˝√√íÀ˘›¿fl‘¡¯û1 ˘·Ó¬
ÚÔfl¡±Ó¬ ë’Ú±øÔÚœí, ·øÓ¬Àfl¡ ¤Àfl¡ù´1œº] ’±g± ñ ’g , ≈√˝◊√ ‰¬fl≈¡˝√√œÚ± , Ò±g±
ñ Ò±µ±, ¤fl¡±ôL Œ˝√√“¬Û±˝√√ , Œ˜±1– ñ ¸fl¡À˘± Œ·±¬Ûœ1 ’ôL11 ≈√‡ ’øÒfl¡ ˝√√íÀ˘›,
¤˝◊√ ≈√‡1 Œ¬ı√Ú± õ∂ÀÓ¬…fl¡À1 ¸≈fl¡œ˚˛± , ·øÓ¬Àfl¡ ë’±˜±1í Ú≈¬ı≈ø˘ 댘±1í ¤˝◊√ ¤fl¡¬ı‰¬Ú
¬ı…ª˝√√±1  , ¤fl≈¡ù´1œ ñ ’fl¡À˘  , [’±·1 ·œÓ¬Ó¬ ¤˝◊√ ˙s˝◊√ ¸fl¡À˘± Œ·±¬ÛœÀfl¡
¬ı≈Ê√±˝◊√øÂ√˘º ˝◊√˚˛±Ó¬ õ∂fl‘¡Ó¬ ’Ô«Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º]
[ŒÓ¬›“1 ¬ı‰¬Ú qøÚ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘ fl‘¡¯û-√˙«ÚÓ¬ øÚ1±˙ ∆˝√√ ’±Àfl¡Ã ˚˜≈Ú±
¬Û≈ø˘ÚÕ˘ ά◊ˆ¬øÓ¬ Œ·±øªµ1 ·œÓ¬ ·±˝◊√ fl‘¡¯ûfl¡ Œ¬Û±ª±1 Œ‰¬©Ü± fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º]
¬Û≈ø˘Ú ñ Ú√œ1 ˜±Ê√1 ¬Û1± ›À˘±ª± ˜±øȬ‡Gfl¡ ¬Û≈ø˘Ú Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ¬ı±ø˘‰¬±1º
Ê√& ñ ∆·øÂ√˘º Ó¬±˝√√±fl¡ ñ fl‘¡¯û1 ˘·Ó¬ Œ˚±ª± ø¬ÛÂ√Ó¬ ’fl¡˘˙1œ˚˛± Œ˝√√±ª±
Œ¸˝◊√ Œ·±¬Ûœ ·1±fl¡œfl¡º Œù≠±fl¡Ó¬ ¬ı± Œ·±¬Ûœ1 ¸À•§±ÒÚÓ¬ Œ¸˝◊√ Œ·±¬Ûœ1 Ú±˜À˚
ë1±Ò±í, Ó¬±1 fl¡íÀÓ¬± ά◊À~ø‡Ó¬ Œ˝√√±ª± Ú±˝◊√º Œ˘ ñ ∆˘Â√±, Œ˘±ª± , Œ√ ñ ø√˚˛± ,
’±Ò±1n∏ ñ ’±Ò±1, Œˆ¬øȬ  , √1˙ ñ Œ√‡≈›ª“±  , ¸1¸ ñ 1¸±˘º ¸•Û”Ì«
[¸¬ı«&̸•Ûiß]  , ’‡Ú ñ ¤øÓ¬˚˛±  , ¬ı‘ø©Ü ñ ¬ı1¯∏≈Ì  , Œ·±ªX«Ú Ò±1Ì1 fl¡Ô±1
˝◊√øeÓ¬ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√ , ¬ıøÅ ñ ¬ıÚ±ø¢ü1 ¬Û1± Œ·±¬Û-Œ·±¬Ûœ ¸fl¡˘fl¡ ¿fl‘¡¯û˝◊√ ά◊X±1
fl¡1±1 fl¡±ø˝√√Úœ, ¬ıÚ±ø¢ü¬Û±Ú1 ˝◊√øeÓ¬  , ¬Û≈À1 ñ ¬Û≈1Ì fl¡À1  , ’Ò1±˜‘ÀÓ¬ ñ
›“ͬ1 ’˜‘ÀÓ¬À1  , [’Ò1 ñ Ó¬˘ ›“ͬ] Ê√œª±ª±ø¸iß ñ Ê√œª±ª ’±ø¸˚˛± ñ
Ê√œÎ¬◊ª± ’±ø˝√√º
fl¡1n∏̱-ø¸g≈ ñ fl¡1n∏̱1 ¸±·1  , Œ˘U“ ñ Œ˘±ª“±  , fl¡øÓ¬˘±˝◊√ ñ
øfl¡ ˘±ø·, øfl¡ fl¡±1ÀÌ  , ŒÓ¬Ê√ø˘ ñ Ó¬…±· fl¡ø1˘± , Œ√ø¸ ñ Œ√ø˝√√ ñ ø√˚˛“± ,
˜≈&Ò± ñ ˜≈*± ñ Œ˜±ø˝√√Ó¬±, ø¬ı˝√√ı˘±, ˜”‡« ¸1˘± , [fl¡±¬ı…Ó¬ ˜≈*± Ú±ø˚˛fl¡± ñ
Ú±˚˛fl¡1 õ∂øÓ¬ ¤fl¡±ôL ø¬ıù´±¸¬Û1±˚˛Ì Ú±ø˚˛fl¡± , ˘±À¸ ˘±À¸ ñ ˘±À˝√√ ˘±À˝√√, ’±˘¸≈ª±
ˆ¬±Àª, ’±˘Ù≈¬˘Õfl¡  , ˜1˜ ‰¬Î¬ˇ˘ ñ ˝√√+√˚˛1 ’±‚±Ó¬ Œ¬ıøÂ√ ˝√√í˘ , ˜1˜ ñ ˜˜«,
’ôL1À1± ’ôL111 Œfl¡±˜˘Ó¬˜ ¶ö±Úº] ά◊ø˜« ñ ŒÏ¬Ã , Œ·±¬Ûœ Œõ∂˜±fl≈¡˘– ñ
Œ·±¬Ûœ1 Œõ∂˜Ó¬ ’±fl≈¡˘ [∆˝√√] , ¬ı±ø1 ¬Û”ø1Ó¬À˘±‰¬Ú– ñ ‰¬fl≈¡¬Û±Úœ1 ›¬Û‰¬±˚˛  ,
’±øªªˆ”¬«Ó¬ ˝√√í˘, Œ√‡± ø√À˘  , ¸±é¬±» ñ ¶§˚˛—  , ˜√Ú Œ˜±˝√√Ú ñ ˜√ÚÀfl¡±
Œ˜±˝√√øÚ˚˛± [1+¬Û ∆˘] , ^øª˘ ñ ·ø˘ ·í˘  , Œfl¡±øȬ-fl¡µ¬Û« ñ Œfl¡±øȬÊ√Ú

311
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
[’¸—‡…] ˜√Ú  , √˘Ú≈ ñ √˘Ú fl¡1± , [Œfl¡±øȬÊ√Ú ˜√Ú1 1+¬Û1 √¬Û« √˘Ú
fl¡ø1¬ı ¬Û1± Œ¸ÃµÀ˚«À1º] Œõ∂˜-¸≈Ò± ñ Œõ∂˜ ’˜‘Ó¬ , Œ¬ıfl¡Ó¬ ñ ¬ı…Mê√ ñ
[õ∂fl¡±ø˙Ó¬ Œ·±¬Ûœ1 ¬Û1± fl¡±À¯∏ fl¡±À¯∏ fl‘¡¯û ’±“Ó¬ø1 Œ˚±ª± Ú±øÂ√˘º Œ·±¬Ûœ1 fl¡±À¯∏
fl¡±À¯∏ ’‘√˙… 1+¬ÛÓ¬ ’±øÂ√˘º ·øÓ¬Àfl¡ ’±“Ó¬11 ¬Û1± ’±ø˝√√ ›À˘±ª± Ú±˝◊√, Œ·±¬Ûœ1
‰¬fl≈¡Ó¬ ‘√˙…˜±Ú ˝√√í˘º ˝◊√˚˛±Ó¬ Œ·±¬ÛœÀ˚˛ ’ôL‘√ø©Ü ˘±ˆ¬ fl¡1± ˆ¬±À¬ı± õ∂fl¡±ø˙Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º
ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ’ôL1ÀÓ¬± ¿fl‘¡¯û ¬ı…Mê√ ∆˝√√ÀÂ√º] ˜øGÓ¬ ñ Œ˙±øˆ¬Ó¬ , 1n∏ø‰¬1 ñ
1n∏ø‰¬fl¡1, ¸≈µ1  , Ê√·‘U– ñ ¢∂˝√Ì fl¡ø1øÂ√˘ , ¸˝√√¸± + ά◊O±˚˛ = Ó¬»é¬Ì±» ά◊øͬº
[˜√Ú ¬ı± fl¡±À˜À√Àª ¤Ê√Ú øfl¡˚˛, ’¸—‡… Ê√ÀÚ› ¿fl‘¡¯û1 ’ôL1Ó¬ fl¡±˜ˆ¬±ª
Ê√·±ª ŒÚ±ª±À1 ñ Œ˚ÀÚÕfl¡ ¤Ê√Ú ˜√ÀÚ˝◊√ ¬ıËp¡±1 ’ôL1Ó¬ ’±1n∏ ø˙ª1 ’ôL1Ó¬
[’±Ú õ∂±Ìœ¬ı±À√˝◊√] Ê√·±¬ı ¬Û±ø1øÂ√˘º ·øÓ¬Àfl¡ fl¡±˜ˆ¬±ªÓ¬ |œfl‘¡¯û˝◊√ Œ·±¬Ûœ1 ˘·Ó¬
fl¡±˜-Œfl¡ø˘ fl¡1± Ú±øÂ√˘º] Œ¬ıÌ≈ ¬ı±ªÓ¬ ’±ªÓ¬ ñ Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˚˛ ’±À˝√√  , ˜?œ1
Á≈¡1À˚˛ ñ [ˆ¬ø1Ó¬] Ú”¬Û≈1 ›˘À˜ , [Œ‡±Ê√Ó¬ Ú”¬Û≈11 ÒıøÚ Î¬◊Àͬº] øSˆ≈¬ªÚ ñ
¶§·«, ˜Ó«¬…, ¬Û±Ó¬±˘º
ŒÓ¬ø1 ∆˚‰¬Ú 1œÓ¬ ñ ŒÓ¬±˜±1 Œ˚ÀÚfl≈¡ª± 1œøÓ¬ , ¤fl≈¡ øÓ¬˘ ñ ¤fl¡
øˆ¬À˘±, øÓ¬˘˜±ÀÚ±  , ˆ¬œÓ¬ ñ ˆ¬˚˛ , [ˆ¬˚˛À‡±ª± ’Ô«Ó¬ ˆ¬œÓ¬ Œ˝√√±ª± ¬ı≈Ê√±À˘›
˝◊√˚˛±Ó¬ ˆ¬˚˛ ’Ô«Ó¬ ¬ı…ª˝√√+Ó¬º] Ú± Œ√ø¸ ñ øÚ ø√˘± , ¤øÓ¬ Œ¬ıø1 ñ ’Ó¬ Œ¬ıø˘
ñ ˝◊√˜±Ú ¸˜˚˛Õ˘Àfl¡ , ëŒ˝√√ ¶§±˜œ, ŒÓ¬±À˝√√“± fl¡¬ÛȬ fl¡˚˛ øÚø˙ ˝√√±˜±fl¡ ¬ıÚ ˜ÀÒ…
ŒÓ¬Ê√˘í ñ fl‘¡¯ûfl¡ ˝◊√˜±Ú ¸˜˚˛ ø¬ı‰¬±ø1, fl‘¡¯û-õ∂±Ô«Ú±, fl‘¡¯û ˆ¬±ªÚ± fl¡1±1 ø¬ÛÂ√Ó¬
˝√√ͬ±» fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û±˝◊√ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ¬ı±fl¡1n∏X ∆˝√√ÀÂ√º ˜±S ¤¬ı±1 ά◊øMê√ ŒÓ¬›“À˘±fl¡1
˜≈‡Ó¬ ø√˚˛±ÀÓ¬± ¶§±ˆ¬±øªfl¡ Œ˝√√±ª±1 ά◊¬Ûø1› Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ˜Ú1 ¸fl¡À˘± ≈√‡-
Œ¬ı√Ú±1 õ∂fl¡±˙fl¡ ∆˝√√ÀÂ√º ¬ÛœÓ¬¬ı±¸¸± ñ ¬ÛœÓ¬¬ı¸Ú1 ’±À·À1  , ˜±Ê«√˚˛˜ ñ
˜ø‰¬À˘  , ’±ù´±¸… ñ ’±ù´±¸ ø√ [Œ·±¬Ûœ1 fl¡±1n∏Ì… Œ√ø‡ fl‘¡¯û˝◊√ Œ˘±Ó¬fl¡ ˆ¬1±
‰¬fl≈¡À1 ¬ÛœÓ¬¬ı¸ÀÚÀ1 [ŒÓ¬›“À˘±fl¡1] ˜≈‡ ˜øÂ√ ’±ù´±¸ ø√ fl¡íÀ˘º]
‹‰¬Ú ¬ı‰¬Ú ñ ¤ÀÚ Ò1Ì1 [øÚÍ≈¬1] ¬ı‰¬Ú  , ¸˝√√ÀÊ√ Ú±¸À˝√√ ˝√√+ø√ Œ˜±1–
¸˝√√ÀÊ√ ñ ¶§ˆ¬±Àª– ¶§ˆ¬±ªÀÓ¬˝◊√ Œ˜±1 ˝√√+√˚˛1 Ú¸À˝√√ , ˆ¬fl¡øÓ¬ qÊ√À˚˛ Ú±ø˝√√ ¬Û±ø1
ñ ˆ¬øMê√1 ø¬ıøÚ˜À˚˛ ø√¬ıÕ˘ ¤Àfl¡± Ú±˝◊√ , ¤˝◊√ Ò±1 qøÊ√¬ı ŒÚ±ª±À1“±  , ˆ¬fl¡Ó¬fl¡
≈√‡ Œ√ø‡ ˝√√+ø√ ¸˝√√À˚˛ Ú±ø˝√√ ñ ˆ¬Mê√¬ı»¸˘ ˆ¬·ª±Ú1 ’ôL1 ˆ¬fl¡Ó¬1 ≈√‡Ó¬ ≈√‡œ
˝√√˚˛º ¤À˚˛ ˆ¬·ª±Ú1 ¶§ˆ¬±ªº ’±·1 ˙±1œÓ¬ ¬Û±˝◊√ ’˝√√±, ¸˝√√ÀÊ√ Ú±˜À˝√√ ˝√√+ø√ Œ˜±1í1
¤À˚˛ ˜˜«º ’¸”˚˛± ñ ÷¯∏«±, ¬Û1¿fl¡±Ó¬1Ó¬±, &ÌÓ¬ Œ√±¯∏ ’±À1±¬Û fl¡1± , [˝◊√˚˛±Ó¬

312
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
&ÌÓ¬ Œ√±¯∏ ’±À1±¬Û fl¡1± ¬ı± ‡—-’øˆ¬˜±Ú fl¡1± ¬ı≈ø˘ ’Ô« fl¡ø1¬ı ˘±ø·¬ıº] SêœÎ¬ˇ±fl¡
õ∂Àª˙˘ ñ 1±¸-˜G˘Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1À˘ , ø¬ı˝√√ø¸ ˝√√±ø¸ ¬ı√ÀÚ ñ ˝√√“±ø˝√√ Ôfl¡±
[õ∂¸iß] ˜≈‡Ó¬ ¸≈¶Û©Üˆ¬±Àª ˝√√“±ø˝√√ÀȬ± õ∂fl¡±˙ fl¡ø1 , fl¡ÇÚ ñ ‡±1n∏  , fl¡±U“ ñ
Œfl¡±ÀÚ±Àª  , fl¡±fl≈¡ ñ fl¡±fl≈¡øÓ¬, ø˜ÚøÓ¬ [˝√√±Ó¬ Œ˚±1 fl¡ø1 fl¡±fl≈¡øÓ¬ fl¡À1]  , ’øÓ¬
ñ Œ¬ıøÂ√  , Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡±À^fl¡— ñ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ ά◊À^fl¡ fl¡ø1, Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡Ê√·±˚˛ , øÚ˙±˜…
ñ õ∂˙˜Ú fl¡ø1  , fl¡±˜SêœÎ¬ˇ±˜±1ˆ¬Ó¬ ñ fl¡±˜SêœÎ¬ˇ± ’±1y fl¡ø1À˘ , ’‰≈¬…Ó¬
ñ ¸fl¡À˘± ͬ±˝◊√ÀÓ¬ ¶§1+¬Û1 ¬Û1± ‰≈¬…Ó¬ Ú˝√√˚˛ ø˚ ñ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û , ˆ¬·ª±Ú
ñ ˆ¬· ñ ‹ù´˚«, ¬ı±Ú ñ ˚≈Mê√ , ‹ù´˚«, ¬ıœ˚«, ˚˙, ¿:±Ú ’±1n∏ ∆¬ı1±·…
¤˝◊√ Â√˚˛ ˙øMê√1 ¬Û”Ì« ø¬ıfl¡±˙ ø˚ Ê√Ú1 ∆˝√√ÀÂ√ ŒÓ¬Àª“ ˆ¬·ª±Úº ¿fl‘¡¯ûº
˚Ó¬ Œ·±¬Ûœ Ó¬Ó¬ ˜≈1n∏øÓ¬ ∆˝√√˚˛± ñ õ∂Ó¬…fl¡ Œ·±¬ÛœÀ˚˛ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¸≈fl¡œ˚˛±Õfl¡
∆˘ Œ‡ø˘øÂ√˘º ¿fl‘¡¯û˝◊√ ˚Ó¬ Œ·±¬Ûœ Ó¬Ó¬ ˜”øÓ«¬ Òø1øÂ√˘ ¤Àfl¡¸˜˚˛ÀÓ¬º Œ¯∏±~
Œ˝√√Ê√±1 Œ·±¬Ûœfl¡ ø¬ıøÒ˜ÀÓ¬ ø¬ıª±˝√√ fl¡À1±ÀÓ¬›“ ¤Àfl¡ ¸˜˚˛ÀÓ¬ ø¬ıª±˝√√-fl¡±˚« fl¡•Ûiß
fl¡ø1øÂ√˘ ¤Àfl¡ ˜”øÓ«¬À1˝◊√º ëfl¡œM«√Úí1 Ú±1√1 fl‘¡¯û-√˙«ÚÓ¬ Ú±1√ ˜≈øÚÀ˚˛ fl¡˜ ¸˜˚˛1
¬ı…ªÒ±ÚÓ¬ ¤Àfl¡ fl‘¡¯ûfl¡ ø¬ıøˆ¬iß ¬ÛPœ1 ‚1Ó¬ Œfl“¡‰≈¬ª± ›˜À˘±ª±, ŒÂ√±ª±˘œ ø¬ı˚˛±
ø√˚˛± ’±ø√ ø¬ıøˆ¬iß fl¡±˚«Ó¬ 1Ó¬ ∆˝√√ Ôfl¡± Œ√ø‡øÂ√˘º ¤˚˛± ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û1 ø¬ıøˆ¬iß
’ªÓ¬±1 Ú˝√√˚˛, Ú±˝◊√¬ı± Œ˚±·1 ¬ı˘Ó¬ Œ˚±·œ¸fl¡À˘ ¤Àfl¡ ¸˜˚˛ÀÓ¬ ø¬ıøˆ¬iß Í¬±˝◊√Ó¬
Ô±øfl¡¬ı ¬Û1± 鬘Ӭ±› Ú˝√√˚˛º ˙±¶a˜ÀÓ¬ ¤À˚˛ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û1 õ∂fl¡±˙ ˜”øÓ«¬º
Œ˚±·œ¸fl¡À˘ Ò1± ø¬ıøˆ¬iß ˜”øÓ«¬fl¡ fl¡±˚˛¬ı≈…˝√√ Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º [¿˜æ√±·ªÓ¬ √˙˜¶®g–
1±¸˘œ˘± ‡G– ¬ÛøGÓ¬ õ∂ª1 ¿˜» fl‘¡¯û ‰¬f ¶ú‘øÓ¬Ó¬œÔ«1 ¡Z±1± ¸•Û±ø√Ó¬]º
ëˆ≈¬ªÚ ˆ≈¬˘±˚˛± .....íº ∆˚À‰¬ Œ˝√√˜ ˜øÌ ..... ñ Œ˚ÀÚÕfl¡ Œ¸±Ì1 ˜±ÀÊ√ ˜±ÀÊ√
˜1fl¡Ó¬ ˜øÌ õ∂fl¡±˙ fl¡À1º [ŒÓ¬ÀÚÕfl¡ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ˜±Ê√Ó¬ fl‘¡¯û˝◊√ õ∂fl¡±˙
fl¡ø1øÂ√˘º]* ¸≈1 1˜Ìœ ¬Û1 ŒÓ¬±À˘ ñ Œ√ªÓ¬±1 Ú±1œ¸fl¡˘1 Œˆ¬±˘ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º
¬ÛÚ≈ ˙∫‰”¬Î¬ˇ ˚鬖 ñ ø¡ZÓ¬œ˚˛¬ı±1 ˙∫‰”¬Î¬ˇ ’±ø˝√√ Œ·±¬Ûœ1 ˜±Ê√Ó¬ ˆ¬˚˛1 ¸‘ø©Ü
fl¡ø1À˘º
Œ˜U ñ Œ˜‚  , fl‘¡¯û1 ’¸—‡… ˜”øÓ«¬ Œ˜‚1 √À1º Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘ Œ˚Ú
Ó¬±Ó¬ ø¬ıÊ√≈˘œº ëõ∂fl¡±Õ˙ ø¬ıÊ≈√˘œ Œ˚Ú Ó¬±ÀÓ¬ Œ·±¬Ûœ‰¬˚˛í ñ fl¡œM√√«¬Úº øÚfl¡À1 ñ
¸˜”À˝√√, ¸fl¡À˘±Àªº [Ú‘Ó¬…1Ó¬± Œ·±¬Ûœ ¸fl¡À˘±Àª ¤Àfl¡˘À· ·œÓ¬ ·±˝◊√ Ô±øfl¡˘º]
ˆ”¬ø˘ ñ Œˆ¬±˘Õ·  , ˙˙Ò1 ñ ˙˝√√±1 ø‰¬Å Ò±1Ì fl¡1± ñ ‰¬f , Ó¬øyÓ¬ ñ
ô¶øyÓ¬ ‡“≈Ȭ±1 √À1 Œ˝√√±ª± ñ ∆1 Œ˚±ª± ‰¬f˝◊√ Œˆ¬±˘ ∆· ¤Àfl¡ ͬ±˝◊√ÀÓ¬ 1Ô

313
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1‡±˝◊√ ø√À˘º ëSêœÎ¬ˇ± Œ√ø‡ ‰¬f fl¡±À˜ ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬ ’±øÓ¬º ô¶y±˝◊√˘ôL 1Ô Ú≈¬Û≈˝√±˝◊√
ø¸ÀȬ± 1±øÓ¬ººí ñ fl¡œM√√«¬Úº ‰¬f ¬Û≈1n∏¯∏ ˚ø√› Œ¸˝◊√ ˜≈˝√”«Ó¬Ó¬ øÚÀÊ√ Œ·±¬Ûœ ∆˝√√
ˆ¬·ª±Ú1 ˘·Ó¬ 1±¸-Œfl¡ø˘ fl¡ø1¬ı  , ¤ÀÚ ˆ¬±ªÓ¬ fl¡±˜ ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬ ∆˝√√øÂ√˘º ë√˙˜í1
¬Û√Ó¬ ëfl¡±˜ ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬í1 ͬ±˝◊√Ó¬ ë∆ˆ¬˘± ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬íº ¤fl¡˜±S ˆ¬·ªôL˝◊√ ¬Û≈1n∏¯∏, ¬ı±fl¡œ
¸fl¡À˘± ¸‘©Ü ¬ıdÀª˝◊√ õ∂fl‘¡øÓ¬º Œ¸˝◊√Ù¬±˘1 ¬Û1±› ‰¬f› ¤ÀÚ fl¡±˜Ú±1 ¬ı…±‡…±
ø√¬ı ¬Û±ø1º ë¸≈1-Œ¸øªÓ¬ ¿fl‘¡¯û....íº ¸≈1 Œ¸øªÓ¬ ñ Œ√ªÓ¬±˝◊√ Œ¸ª± fl¡1± [1±¸
SêœÎ¬ˇ±1 ¸˜˚˛Ó¬ ’±fl¡±˙Ó¬ Œ√ªÓ¬±¸fl¡˘ ¸¬ÛPœfl¡ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ’±øÂ√˘º Œ√ªÓ¬± ¸fl¡À˘
¬Û1˜ ø¬ıø¶úÓ¬ ∆˝√√ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯ûfl¡ ”√11 ¬Û1±˝◊√ Œ¸ª± Ê√Ú±˝◊√øÂ√˘º ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û
¸≈1±¸≈1 Œ¸øªÓ¬ ˝√√íÀ˘› ¬ıÓ«¬˜±Ú ¬Û±Í¬Ó¬ Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ˝◊√ ë¸≈1 Œ¸øªÓ¬í ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª±
∆˝√√ÀÂ√º] SêœÎ¬ˇ±-¬ÛœÎ¬ˇ±Ó≈¬1± ñ SêœÎ¬ˇ±-¬ÛœøάˇÓ¬, ŒÒ˜±˘œ fl¡ø1 fl¡ø1 ˆ¬±·ø1 ¬Û1±º
Œ·±fl≈¡˘ Œ¯∏±ø¯∏Ó¬ ñ Œ·±¬Û±eÚ± , Œ¸fl≈¡ ñ ¸˜Ô« Œ˝√√±ª±  , ∆Úª ñ ŒÚ±ª±ø1À˘
[¸˜Ô« Ú˝√√í˘] ά◊X«Ó≈¬— ñ Ó≈¬ø˘ ’±øÚ¬ıÕ˘, ά◊X±1 fl¡ø1¬ıÕ˘  , Œ˜‡˘± ñ
fl¡øȬ¬ıgÚœº [¬Û≈1n∏¯∏ ’±1n∏ ¶aœ ά◊ˆ¬À˚˛ fl“¡fl¡±˘Ó¬ Œ¬ı©Ü±øÚ ¶§1+À¬Û ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1±
1P‡ø‰¬Ó¬ ’˘Ç±1 , ø˙øÔ˘ ñ øȬ˘±  , È≈¬øȬ ñ ‡ø˝√√º ëfl¡1Ó¬ ¸≈1Ó¬ Œfl¡ø˘ ....íº
¸≈1Ó¬-Œfl¡ø˘ ñ fl¡±˜-SêœÎ¬ˇ± , ŒÎ¬¬±À˘ ñ ø¬ıÀÂ√ , ø¬ıµ≈ ñ ŒÈ¬±¬Û±˘ , fl¡1 ¬ÛÇÊ√
Ê√˘ ˜±ÀÊ√ ñ ¬Û≈√˜1 øÚø‰¬Ú± [Œ·±¬Ûœ1] ˝√√±Ó¬ ¿fl‘¡¯û˝◊√ øÚÊ√1 ≈√˝◊√ ˝√√±Ó¬1 ˜±Ê√Ó¬
˘íÀ˘ , Œfl¡˙ Œfl¡˙ª ¬ı±Àg ˝√√±ÀÓ¬ ñ Œfl¡˙Àª øÚÊ√ ˝√√±ÀÓ¬ Œfl¡˙ ¬ı±Àgº[¬ıËp¡±,
ø¬ı¯≈û, ø˙ª øÓ¬øÚ›Àfl¡ ¸±˜1±Ê√Ú ˝√√í˘ Ú±1±˚˛Ì ¬ı± Œfl¡˙ªº [fl‘¡¯û] Œ¸˝◊√ fl‘¡¯û˝◊√
øÚÊ√ ˝√√±ÀÓ¬ ¸±Ò±1Ì Œ·±¬Ûœ1 ‰≈¬ø˘ ¬ı±Àg– ˆ¬Mê√ ¬ı»¸˘Ó¬±1 õ∂˜±Ìº] Ó¬1¸± ñ
^nÓ¬ˆ¬±Àª, ˝√√ͬ±ÀÓ¬ , Ê√˝√±1 ñ ˝√√1Ì fl¡ø1À˘  , fl¡±˜ ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬— ñ fl¡±˜À˜±ø˝√√Ó¬
∆˝√√  , fl‘¡Ó¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ñ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡ø1 Ô±Àfl¡±ÀÓ¬º
·œÓ¬ºº [¬Û˚˛±1] ñ Œ˜±Î¬ˇ¬ı ‚±Î¬ˇ ñ ‚±Î¬ˇ ˜≈‰¬ø1˜º Ó¬1±À¸ ñ S±À¸ ,
Ê√øÚ˘ ñ Ê√øij˘º ¬Û≈1n∏¯∏ ¬Û≈1±Ì ñ ¬Û≈1±Ì ¬Û≈1n∏¯∏, ’±ø√ Œ√ª, [¿fl‘¡¯û]  ,
Ó¬¸≈ ñ Ó¬±fl¡  , Ó¬±À˝√√fl¡ 1P ‰”¬Î¬ˇ±˜øÌ ñ ˙∫‰”¬Î¬ˇ1 ˜”11 ˜øÌ , [¤˝◊√ ¸•Ûfl¡œ«˚˛
fl¡±ø˝√√Úœ ’±·ÀÓ¬ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º ڱȬ…fl¡±À1 ¶§±ÒœÚÓ¬± ∆˘ ¤˝◊√ ˜øÌ Œ·±¬Ûœfl¡ ά◊¬Û˝√√±1
ø√˚˛± Œ√‡≈ª±˝◊√ÀÂ√º] øÚ˝√√Ó¬…ñ ˝√√Ó¬…±fl¡ø1  , Œ·±¬Ûœ ˝√√M«√±1— ˚鬗 ñ Œ·±¬Ûœ
¤·1±fl¡œfl¡ ˝√√1Ì fl¡ø1 øÚ˚˛± ˚é¬fl¡  , ¶aœøˆ¬ô¶ÀÓ¬± ˝√√ø1– ñ ˝√√ø1À˚˛ ŒÓ¬øÓ¬˚˛±
¶aœ¸fl¡À˘À1 ∆¸ÀÓ¬  , Ê√˘-SêœÎ¬ˇ± ñ ¬Û±ÚœÓ¬ Ú±ø˜ fl¡1± ŒÒ˜±ø˘, Ê√˘-Œfl¡ø˘
 , ¸˜±À1Àˆ¬ ñ ’±1y fl¡ø1À˘  , 1˜˚˛±Àfl¡ ˜≈˝√ ñ fl‘¡¯û1 ˜≈‡  , √±1˘ ñ

314
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ø¬ıøgÀ˘  , Ó¬±1n∏ ñ S±Ì fl¡1“±  , Ó¬±1n∏ Ó¬±1n∏ ñ Ó¬œ¬ıËÓ¬± ¬ı≈Ê√±¬ıÕ˘ ≈√¬ı±1 ¬ı…ª˝√√±1º
Ú˚˛Úˆ‘¬e ñ Ú˚˛Ú Œˆ¬±À˜±1±  , ˆ¬ø1 ñ ¬Û”Ì« fl¡ø1  , [fl‘¡¯û1 ˜≈‡1+¬Ûœ
¬Û≈√˜1 ’˜‘Ó¬ ‰¬fl≈¡1+¬Ûœ Œˆ¬±À˜±1±˝◊√ Œ˝√√“¬Û±˝√√ ¬Û˘≈ª±˝◊√ ¬Û±Ú fl¡ø1À˘º] ¸≈1øˆ¬ fl≈¡¸≈˜
ñ ¸≈·øg Ù≈¬˘  , ¤¬ı— ñ ¤˝◊√ õ∂fl¡±À1  , ˆ¬·¬ı±iß±˝√√ ñ ˆ¬·¬ı±Úƒ + ’±˝√√ =
ˆ¬·ª±ÀÚ fl¡íÀ˘  , ¬ıËÊ√˚±Ó¬± ’ª˘±^nÓ¬˜ ñ 1˜Ìœ¸fl¡˘ ¬ıËÊ√Õ˘ Œ¸±Úfl¡±À˘ Œ˚±ª“±
 , ¬ı…øÓ¬Ó¬± ñ ¬Û±1 ˝√√í˘  , ˚±ªÓ¬ õ∂¸iß Ú±ø˝√√ ˝√√˚˛ ñ ˜≈fl¡ø˘ ŒÚÃ˝√√›“ÀÓ¬˝◊√ ñ
Œ¬Û±˝√√1 ŒÚÃ˝√√›“ÀÓ¬˝◊√  , ˚±ªÓ¬ ñ Œ˚øÓ¬˚˛±Õ˘  , õ∂¸iß ñ ˜≈fl¡ø˘ [Œ¬Û±˝√√1]  ,
Œ·Ã1œ ñ ˜ø˝√√˘±  , ¬Û≈1øÓ¬ ñ ¬Û”Ì« ˝√√˚˛ [‰¬˘‰¬˘œ˚˛±]  , ¬Û≈Ó¬ ˜±ÀÔ ñ ¬Û≈ÀÓ¬fl¡1
˜”À1 [˙¬ÛÓ¬ ø√]  , ∆¬ıø1 øÚø˙ ñ 1±øÓ¬ ˙Sn∏, øfl¡˚˛ÀÚ± Œ¸±Úfl¡±À˘ Œ˙¯∏ ˝√√í˘ ,
’±øg˚˛±ø1 ñ ’±g±1  , ˜±˝◊√ ˜±˝◊√ ñ [˝◊√˚˛±Ó¬ 똱˝◊√í ¬ı≈ø˘ ˚À˙±√± ¬ı± ’±Ú
˜±Ó‘¬¶ö±Úœ˚˛ Œ·±¬Ûœfl¡ ¸À•§±ÒÚ fl¡ø1ÀÂ√º] ø¬ıÂ√≈¬ø1 ñ ø¬ıÀÂ√±øάˇ ñ ¤ø1, ’±“Ó¬1Õ˝√√
 , Œfl¡ø˘-fl¡√•§fl¡ ˜”À˘ ñ Œfl¡ø˘-fl¡√•§1 &ø1Ó¬ , Œfl¡ø˘-fl¡√•§ ñ Úœ¬Û , [ø˚
fl¡√•§1 Ù≈¬˘ ¸1n∏ Ó¬±fl¡ Œfl¡ø˘-fl¡√•§ ¬ı± Úœ¬Û Œ¬ı±À˘º]  , Ò1Ó¬ Ó‘¬Ì √¸Ú≈ ñ
“√±Ó¬Ó¬ Ó‘¬Ì Òø1 Ô±Àfl¡  , [‡±¬ıÕ˘ ¬Û±˝√√ø1 ˚±˚˛  , Ó¬øyÓ¬ Ó¬1øeÚœ ñ∆Ú ¬ıí¬ıÕ˘
¤ø1 ∆1 ˚±˚˛  , [Ó¬1øeÚœ ñ ∆Ú] ˝◊√˚˛±Ó¬ ˚˜≈Ú±Àfl¡ ˘é¬… fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º] ¬Û≈˘fl¡
fl¡˜˘-Œfl¡±˘ Œ√±À˘ ñ ¬Û≈˘øfl¡Ó¬ ∆˝√√ ¬Û≈√˜ ’±ø√ ¬Û±Úœ1 Ù≈¬˘ ø¬ı˘±fl¡ ≈√ø˘¬ıÕ˘
ÒÀ1  , 1¸-Œˆ¬±À˘ ñ Œõ∂˜1¸Ó¬ ˜≈*± ∆˝√√º [Œ¬ıÌ≈1ªqøÚ ˝√√ø1ÌœÀ˚˛ øÚÊ√1 Œ√˝√±Àfl¡±
¬Û±˝√√ø1 1¸Ó¬ ˜øÊ√ Ô±Àfl¡º]
›ø˝√√ fl¡±˜Ê√˚˛ Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ Ú±˜ ڱȬfl¡ ñ ¤˝◊√ fl¡±˜Ê√˚˛fl¡±1œ Œfl¡ø˘-
Œ·±¬Û±˘ Ú±˜1 ڱȬfl¡º
fl¡±˜Ê√˚ñ ˛ ë’ª1n∏X Œ¸Ã1Ó¬– ‰¬1˜ Ò±Ó≈¬– ÚÓ≈¬
Öø˘ÀÓ¬± ˚À¸…øÓ¬ fl¡±˜Ê√À˚˛±øMê√–í - ¿Ò1¶§±˜œ
1±¸-SêœÎ¬ˇ±Ó¬ ¿fl‘¡¯û1 ‰¬1˜ Ò±Ó≈¬ Öø˘Ó¬ Œ˝√√±ª± Ú±øÂ√˘º ·øÓ¬Àfl¡
|œfl‘¡¯û˝◊√ fl¡±˜À√ªfl¡ Ê√˚˛ fl¡ø1À˘º Ó¬±1 ά◊¬Ûø1 ëø˚ ¸fl¡À˘ |X±À1 ¬ıËÊ√±eÚ±¸fl¡˘1
˘·Ó¬ ¿fl‘¡¯û1 ¤˝◊√ 1±¸˘œ˘±1 fl¡±ø˝√√Úœ ’±1n∏ ŒÓ¬›“1 ’±Ú ˘œ˘±-fl¡±ø˝√√Úœ ¸√±À˚˛
|ªÌ-fl¡œÓ«¬Ú fl¡À1 [qÀÚ ’±1n∏ ¬ıÌ«Ú± fl¡À1], ŒÓ¬›“ Œ¸±Úfl¡±À˘ ¬ıœ1Q ˘±ˆ¬ fl¡ø1
[¸fl¡À˘± ‰¬=˘Ó¬± ”√1 fl¡ø1] ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯ûÓ¬ ¬Û1±ˆ¬øMê√ [Œ|ᬱ ˆ¬øMê√] ˘±ˆ¬
fl¡ø1 ˝√√+√˚˛À1±·1+¬Û fl¡±˜±ø√ ≈√¬ı«±¸Ú± ’ø‰¬À1˝◊√ ¬Ûø1Ó¬…±· fl¡ø1¬ı ¬Û±À1 [ˆ¬±·ªÓ¬1
˜”˘ Œù≠±fl¡1 ¸1˘ ˆ¬±„√√øÚº] ¿Ò1 ¶§±˜œÀ˚˛ Ȭœfl¡±Ó¬ ˆ¬·ª±Ú1 ëfl¡±˜ø¬ıÊ√˚˛1+¬Û

315
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1±¸SêœÎ¬ˇ±í ¬ı≈ø˘ ∆fl¡ÀÂ√º
ë√˙˜1í ¬Û√Ó¬ – ë˝◊√ÀȬ± fl¡±˜Ê√˚˛ Ú±˜ fl‘¡¯ûÀfl¡ø˘ ’Ú≈¬Û±˜
’±fl¡ qÕÚ ˆ¬ÕÌ ø˚ÀȬ±Ê√ÀÚº
Œ˝√√˘±À˚˛ øÊ√øÚÀ¬ı fl¡±˜ ≈√‡ U˝◊√¬ı ά◊¬Û˙±˜
Ó¬±fl¡ ¬ÛœÎ¬ˇ± ¤ø1¬ı ˜√ÀÚíºº
’±Àfl¡Ã – Œ·±¬Ûœ Œ·±¬Û±˘1 fl¡±˜ Œfl¡ø˘ ˝◊√ÀȬ±
qÀÚ ˆ¬ÕÌ ø˚ÀȬ± Ê√ÀÚº
fl¡±˜Àfl¡± øÊ√øÚÀ¬ı ’äÀÓ¬ ¬ı±øϬˇÀ¬ı
ˆ¬fl¡øÓ¬ fl‘¡¯û ‰¬1À̺º
ëfl¡œM«√ÚíÓ¬ – ˝◊√ÀȬ± 1±¸-SêœÎ¬ˇ± Œfl¡ø˘ Ú±À˜ fl¡±˜Ê√˚˛º
fl¡ø1˘± ˆ‘¬Ó¬…1 ¬ÛÀ√ fl‘¡¯û fl‘¡¬Û±˜˚˛ºº
’±fl¡ qÕÚ ˆ¬ÕÌ ø˚ÀȬ±Ê√ÀÚ ’ø¬ı|±˜º
¬ı±øϬˇÀ¬ı ˆ¬fl¡øÓ¬ ’øÓ¬ øÊ√øÚÀ¬ıfl¡ fl¡±˜ºº
¿˜ôL ˙Ç1À√Àª ˜”˘ Œù≠±fl¡1 ¤ÀÚ ˆ¬±„√√øÚ fl¡ø1 ∆·ÀÂ√º ëfl¡œM√√«¬Úí1
’±Ú ¤Í¬±˝◊√Ó¬ ∆fl¡ÀÂ√ –
˙‘e±1-1À¸ ˚±1 ’±ÕÂ√ 1øÓ¬
’±Àfl¡ qøÚ Œ˝√√Ãfl¡ øÚ˜«˘ ˜øÓ¬ºº
˝◊√˚˛±1 ¡Z±1± ’˘Ç±1 ˙±¶a1 1À¸±M√√œÌ« ’ª¶ö±1 fl¡Ô±˝◊√ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º fl¡±¬ı…1
1À¸ ˜Úfl¡ øÚ˜«˘ fl¡ø1 [¬Û±Í¬fl¡-Œ|±Ó¬± √˙«fl¡1] ˜ÚÕ˘ ø¬ı˜˘±Úµ ñ ¬ıËp¡¶§±√
¸À˝√√±√1 ’±øÚ ø√À˚˛º
’±Ú˝√√±ÀÓ¬ ¸±ªÒ±Ú ¬ı±Ìœ› qÚ±˝◊√ÀÂ√– ÷ù´1¸fl¡À˘ fl¡1± fl¡±˜fl¡ ¸±Ò±1Ì
Œ˘±Àfl¡ ˜ÀÚÀ1› ˆ¬±ø¬ı¬ı Ú±¬Û±˚˛ ñ ˜ÀÚÀ˚˛± Ó¬±fl¡ Úfl¡ø1º ’Ô«±» ¬Û1√±1±·˜Ì
1+¬Ûœ ¬Û±¬Û ˜ÀÚÀ1› Úfl¡ø1¬ıº 1n∏^fl¡ Œ√ø‡ ’±ÀÚ ø¬ı¯∏ ‡±¬ıÕ˘ ·íÀ˘ ˜‘Ó≈¬… øÚ(˚˛º
’¸˜1 ¸˜±Ê√-˜Ú ’±1n∏ ¸±˜±øÊ√fl¡ 1n∏ø‰¬ øfl¡˜±Ú ά◊ißÓ¬ ’±1n∏ ¬Û”1ͬ Œ˝√√±ª±1 ’ª¶ö±Ó¬
Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ ڱȬfl¡1 ˆ¬±›Ú± ¸yª ∆˝√√øÂ√˘, fl¡äÚ± fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1º
˜œÚ1+À¬Û ñ ˜»¸ 1+À¬Ûº ¸Ó¬…˚≈·Ó¬ ¸Ó¬…¬ıËÓ¬ 1Ê√±fl¡ õ∂˘˚˛Ê√˘Ó¬
˜»¸…1+¬Ûœ ˆ¬·ªôL˝◊√ 1鬱 fl¡ø1À˘º fl”¡1n∏˜ ñ fl”¡˜«º fl¡±Â√1+¬ÛÕ˘ ˆ¬·ªôL˝◊√ ˜µ1
¬Û¬ı«Ó¬ 1+¬Û ˜ÔøÚÓ¬ 鬜1 ¸±·1Ó¬ ¬ı≈1 ˚±¬ı ŒÚ±ª±1±Õfl¡ ø¬ÛøͬӬ Ó≈¬ø˘ Òø1À˘º
Œ¸˝◊√ ¬ı±À¬ı˝◊√ ˜µ1 ¬Û¬ı«Ó¬1 ¡Z±1± ¸±·1 ˜LöÚ fl¡1± fl¡±˚«« Œ√ª±¸≈11 ¡Z±1± ¸yª

316
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˝√√í˘º ˙”fl¡1 ñ ¬ı1±˝√√º ø¬ı¯≈û1 [fl‘¡¯û1] Ó‘¬Ó¬œ˚˛ ’ªÓ¬±1 ˚: ¬ı1±˝√√º ¤˝◊√ ’ªÓ¬±1Ó¬
ø˝√√1Ì…±é¬fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 1¸±Ó¬˘1 ¬Û1± ά◊X±1 fl¡À1º ø˝√√1Ì…±é¬ ∆√Ó¬…1±Ê√ ø˝√√1Ì…±fl¡ø˙¬Û≈1
ˆ¬±À˚˛fl¡º ’±·1 Ê√ijÓ¬ ø¬ı¯≈û1 ≈√ª1œ ø¬ıÊ√˚˛º Ú1ø¸—˝√√º ø˝√√1Ì…fl¡ø˙¬Û≈ ñ ˜≈‡1Ù¬±À˘
ø¸—˝√√ ’±1n∏ ˆ¬ø11Ù¬±À˘ ˜±Ú≈˝√1 ’±fl‘¡øÓ¬ ∆˘ ˆ¬·ª±ÀÚ ø˝√√1Ì…fl¡ø˙¬Û≈fl¡ ÚÀ‡À1 ¬ı≈fl≈¡
Ù¬±ø˘ ˜±ø1¬ı1 fl¡±1ÀÌ ¤fl¡ ø¬ıÀ˙¯∏ ’ªÓ¬±1 ¢∂˝√Ì fl¡ø1À˘º ¬ıËp¡±1 ¬ı1Ó¬ ¬ıËp¡±1
¸‘©Ü õ∂±Ìœ1 ¡Z±1± ’±1n∏ ’¶a-˙¶a ¡Z±1± ’¬ıÒ… Œ˝√√±ª±1 fl¡±1ÀÌ ¤˝◊√ 1+¬Û ¢∂˝√Ì
’±1n∏ Ú‡1¡Z±1± ˜‘Ó≈¬… ‚ÀȬ±ª±1 ¬ı…ª¶ö±º ’±·1 Ê√ijÓ¬ ø˝√√1Ì…fl¡ø˙¬Û≈ ø¬ı¯≈û1 ≈√ª1œ
˝√√˚˛º ¬ıËp¡±1 ˜±Ú¸-¬Û≈S ‰¬±ø1Ê√Ú ø¸X1 ˙±¬ÛÓ¬ ’¸≈1 Ê√ij ˘˚˛º [¬ı±˜Ú, ¬ıø˘]
ñ ˆ¬·ª±Ú1 ¬Û=˜ ’ªÓ¬±1Ó¬ ¬ı±›Ú±Õ˝√√ Œ√ª˜±Ó¬± ’ø√øÓ¬1 ·ˆ¬«Ó¬ Ê√ijÕ˘
∆√Ó¬…1±Ê√ ¬ıø˘1 ¬Û1± øÓ¬øÚ ¬Û√ ˜±øȬ √±Ú ∆˘ ¬ıø˘fl¡ ¬ıgÚ fl¡ø1 ¸≈Ó¬˘Õ˘ ¬Ûøͬ˚˛±˝◊√
’±1n∏ Œ√ªÓ¬±1 ¶§·«1±Ê√… øÚ1±¬Û√ fl¡À1º ¬Û1q1±˜ ñ Ê√˜√ø¢ü ’±1n∏ Œ1Ì≈fl¡±1
¬Û≈S ¬Û1q1±À˜ ø¬ÛÓ‘¬ ˝√√Ó¬…±1 õ∂øÓ¬À˙±Ò ˘¬ıÕ˘ ∆· ¸˜ô¶ é¬øS˚˛ ˝√√Ó¬…± fl¡À1º
[1±˜‰¬f1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ¬Û1±ô¶ ˝√√˚˛º]* √±˙1øÔ 1±˜ ñ √˙1Ô1 ¬Û≈S 1±˜‰¬f , ¸±·1Ó¬
Œ¸Ó≈¬ ¬ı±øg ¬ı±Ú1 ˆ¬±˘≈fl¡ ∆¸Ú…1 ¸˝√√±˚˛Ó¬ ˘Ç± Òı—¸ fl¡ø1 √˝√˜”1œ˚˛± 1±ªÌfl¡
˜±ø1 ¸œÓ¬±fl¡ ά◊X±1 fl¡À1º ˝√√˘Ò1 1±˜ ñ ¬ıÀ˘±1±˜º ¿fl‘¡¯û1 ŒÊ√…ᬠw±Ó‘¬
’±1n∏ fl‘¡¯û1 ’ªÓ¬±1º õ∂ÔÀ˜ ∆√ªfl¡œ1 ·ˆ¬«Ó¬ ø¶öÓ¬ ˘˚˛º ø¬ÛÂ√Ó¬ ø¬ı¯≈û1 ’±À√˙Ó¬
ø¬ı¯≈û1 ø¬ıÀ˙¯∏ ˙øMê√ Œ˚±·˜±˚˛±˝◊√ ∆√ªfl¡œ1 ·ˆ¬«1 ¬Û1± Úµ1 ˆ¬Úœ Œ1±ø˝√√Úœ1 ·ˆ¬«Õ˘
’±fl¡¯∏«Ì fl¡ø1 øÚÀ˚˛ ’±1n∏ Úµ1 ¬ÛPœ ˚À˙±√±1 ·ˆ¬«Ó¬ øÚÀÊ√ ¶ö±Ú ˘˚˛º ø¬ı¯≈ûÀª
fl‘¡¯û1+¬ÛÓ¬ ¬ıµœ˙±˘Ó¬ ∆√ªfl¡œ1 ·ˆ¬«Ó¬ Ê√ij ˘˚˛º ¿fl‘¡¯û1 fl¡Ô±˜ÀÓ¬˝◊√ ø¬ÛÓ‘¬
¬ı¸≈À√Àª 1±øÓ¬1 øˆ¬Ó¬1ÀÓ¬ fl‘¡¯ûfl¡ ∆Ô ˚À˙±√±1 ·ˆ¬«Ó¬ Ê√ij Œ˘±ª± Œ˚±·˜±˚˛±fl¡
’±øÚ ∆√ªfl¡œ1 fl¡Ú…± ¬¬ı≈ø˘ fl¡—¸fl¡ Œ√‡≈ª±˚˛º ŒÒÚ≈fl¡ ñ ŒÒÚ≈fl¡±¸≈1º Ó¬±˘¬ıÚ
1鬱fl¡±1œ ·«√ˆ¬ 1+¬Ûœ ŒÒÚ≈fl¡±¸≈1fl¡ ¬ıÀ˘±ˆ¬^˝◊√ Ó¬±˘Ù¬˘ ¬Û±ø1 Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡¸fl¡˘fl¡
‡≈ª±¬ıÕ˘ ˚±›“ÀÓ¬ ¬ıÒ fl¡À1º ø¡Zø¬ı√ñ ø¡Zø¬ı√ Ú±˜1 ¬ı±Ú1ÀȬ±Àfl¡± ¬ı˘ˆ¬^˝◊√ Œ1¬ıÓ¬fl¡
¬Û¬ı«Ó¬Ó¬ ˚≈X fl¡ø1 ¬ıÒ fl¡À1º ø¡Zø¬ı√ Ú1fl¡ ’¸≈11 ¸‡± ’±1n∏ ˜˝√√± ˙øMê√˙±˘œº
Œ¬ı±Ò ˜”1øÓ¬ ñ ¬ı≈XÀ√ª, ˆ¬·ª±Ú1 Úª˜ ’ªÓ¬±1º ¬Û±¯∏G 1œÓ¬ ñ ¬Û±¯∏G
¬ÛLö, Œª√ ø¬ıÀ1±Òœ ¬ÛLöº fl¡˘ƒøfl¡ ñ fl‘¡¯û1 √˙˜ ’ªÓ¬±1, fl¡ø˘1 Œ˙¯∏Ó¬ ˝√√í¬ıº
fl‘¡¯û1+À¬Û ¬Û1˜ ÷ù´1 ñ ¶§˚˛— ˆ¬·ª±Ú1 ¬Û”Ì« ’ªÓ¬±1 fl‘¡¯ûº ¬ı±fl¡œ ¸fl¡À˘±ø¬ı˘±fl¡
ŒÓ¬›“1 ’—˙ ’ªÓ¬±1º ’‚ ¬ıfl¡, fl¡—¸, fl≈¡¬ı˘˚˛– ¤˝◊√ ’¸≈1 ø¬ı˘±fl¡1 ¬ı±ø˝√√À1›
fl‘¡¯û˝◊√ Ó‘¬Ì±ªÓ«¬, ¬ı»¸, ’ø1©Ü, Œfl¡˙œ, ˙∫‰”¬Î¬ˇ, ‰¬±Ì≈1, fl≈¡¬ı˘˚˛¬ÛœÎ¬ˇ ˝√√ô¶œ ’±ø√

317
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’¸—‡… ˙Sn∏ ¬ıÒ fl¡À1º ˜≈øÚ¬ı1 ¬Û±˜1 ñ ¬Ûø¬ıS Ÿ¬ø¯∏-˜”øÚ ’±1n∏ ¬Û±¬Ûœº ¤fl¡
·øÓ¬ ¬Û±˚˛ ñ ¤Àfl¡ ˜≈øMê√ ¬Û±˚˛º
ˆ¬øȬ˜± – ñ ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡, ·œÓ¬, fl¡Ô±, ¸”SÒ±1, Ú‘Ó¬… ’±1n∏ ˆ¬øȬ˜±
ñ ’Çœ˚˛± ڱȬ1 ¤˝◊√ Â√Ȭ± õ∂Ò±Ú ’eº ˆ¬øȬ˜±1 ’Ô« ˝√√í˘ døÓ¬, õ∂˙øô¶º ’Çœ˚˛±
ڱȬ1 Ú±˚˛fl¡1 [¿fl‘¡¯û ¬ı± |œ1±˜1] ¬ıµÚ±˜”˘fl¡ õ∂Ô˜ ˆ¬øȬ˜±fl¡ Œ√ª-ˆ¬øȬ˜±,
’±1n∏ Œ˙¯∏1 ˆ¬øȬ˜±fl¡ ˜≈øMê√˜e˘ ˆ¬øȬ˜± Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ˝◊√˚˛±1 ά◊¬Ûø1 ˆ¬±È¬1 ˜≈‡Ó¬
Ú±˚˛fl¡-Ú±ø˚˛fl¡±1 1+¬Û-&Ì1 ¬ıÌ«Ú± Ôfl¡± ≈√øȬ ˆ¬øȬ˜±fl¡ [1n∏ø%Ìœ ˝√√1Ì Ú±È¬] ˆ¬±È¬1
ˆ¬øȬ˜± Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º Ú1 Ú±1±˚˛Ì1 &Ì ¬ıÌ«Ú± fl¡1± ˆ¬øȬ˜±› ˙Ç1À√Àª 1‰¬Ú±
fl¡À1º ˝◊√˚˛±fl¡ 1±Ê√-ˆ¬øȬ˜± Œ¬ı±À˘º ˜±ÒªÀ√Àª &1n∏1 õ∂˙øô¶ fl¡œÓ«¬Ú fl¡1± ø¬ı‡…±Ó¬
ˆ¬øȬ˜±ÀȬ±1 Ú±˜ [Ê√˚˛ &1n∏ ˙Ç1 ¸¬ı« &̱fl¡1] &1n∏-ˆ¬øȬ˜±º

¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú±È¬

fl‘¯û ø¬ıÀ¯≈û±˝√√‰≈¬…Ó¬ÚôL ˙ÀMê√ ñ Œ˝√√ fl‘¡¯û ø¬ı¯≈ûñ ’‰≈¬…Ó¬-’ÚôL ˙øMê√Ò±1œ ,

1±Ê√œª ŒÚS ñ ¬ÛΩÀÚS , ¬¬ıËp¡˜”ÀM«√ ñ Œ˝√√ ¬ıËp¡˜”øÓ«¬ [¸±fl¡±1 ¬ıËp¡]  , õ∂¸œ√
ñ õ∂¸iß ˝√√›fl¡ , ø¬ıù´¬ı±¸ ñ ø¬ıù´ ˚±1 ’ôL1Ó¬ ¬ı±¸ fl¡À1  , ¬ÛÀ1˙ ñ ¬Û1±
+ ÷˙ = ¬Û1± ø¬ı√…±1 ÷ù´1º [fl¡] ‡À·f— ñ ‰¬1±˝◊√1 1Ê√± = ·1n∏άˇ  , ¸˜±1n∏˝√…
ñ ά◊øͬ  , ˜≈√± ñ ’±Úµ ˜ÀÚ , øÚøÊ«√Ó¬… ñ Ê√˚˛fl¡ø1  , ‰¬Sê˜ ñ ˝◊√f˜
 , Ê√˝√±1 ñ ˝√√1Ì fl¡ø1À˘  , øõ∂˚˛±Ô« ñ øõ∂˚˛±1 fl¡±1ÀÌ  , ÚÀ˜± Œ˜ ñ Œ˜±1
Ú˜¶®±1 , øÚÊ√ ’—˙ ñ Œfl¡±ÀÚ± ¬Û±Í¬Ó¬ ëøÚÊ√í Ú±˝◊√º ëø¬ı¯≈û1 ’—˙í ¤˝◊√ ’Ô«Ó¬
ëøÚÊ√ ’—˙í1 õ∂À˚˛±· fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√ ¬ı≈ø˘ Òø1¬ı ¬Û±ø1º øfl¡c ∆¬ı¯ûª ¸fl¡˘1 ˜±ÚÓ¬
fl‘¡¯û˝◊√ ø¬ı¯≈û ¬¬Û”Ì«¬ıËp¡º Œ¸˝◊√ ’Ô«Ó¬ ë’—˙í ˙s1 ¬ı…ª˝√√±1 ‡±¬Û Œ‡±ª± Ú˝√√˚˛º ˜Ú
fl¡ø1¬ı ˘·œ˚˛± Œ˚ ˆ¬·ª±Ú1 ¸fl¡À˘± ’ªÓ¬±1Àfl¡˝◊√ fl‘¡¯û1 ’—˙±ªÓ¬±1 ¬ı≈ø˘ ·Ì…
fl¡1± ˝√√˚˛º Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ› øÚÊ√1 ’—˙ ¬ı≈ø˘ ø√˚˛± ˝√√í¬ı ¬Û±À1º ’ªÓ¬—¸ ñ ’˘Ç±1,
ˆ”¬¯∏Ì , fl¡˜˘± ñ˘Ñœ , Œfl¡ø˘-fl¡˜˘ ñ ˘œ˘± ¬ÛΩ  , ˝√√±Ó¬Ó¬ ∆˘ Œ‡Ì±˝◊√ Ôfl¡±
¬ÛΩ  , fl¡˘˝√√—¸ñ 1±Ê√˝√“±˝√√  , [fl¡˘ ñ ’¶£≈¬È¬ ˜Ò≈1 ÒıøÚ] , ˘ÑœÀ√ªœÀ˚˛ ˝√√±Ó¬Ó¬
∆˘ Œ‡˘±˝◊√ Ôfl¡± ¬Û≈√˜1 1±Ê√˝√“±˝√√ ¶§1+¬Ûº ˝◊√˚˛±Ó¬ fl‘¡¯û ‰¬ø1S ¬ı± ˘œ˘±fl¡
˘ÑœÀ√ªœÀ˚˛ ˝√√±Ó¬Ó¬ ∆˘ Ù≈¬1± ¬Û√≈˜ ¬Û±˝√√1 ˘·Ó¬ [·øÓ¬Àfl¡ ’øÓ¬ ¬ÛøªS ’±1n∏
¸≈µ1] Ó≈¬˘Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º Œ¸˝◊√ ‰¬ø1S ˆ¬fl¡Ó¬1 ˆ”¬¯∏Ì Œ˝√√±ª±1 ά◊¬Ûø1› Œ¸˝◊√ ‰¬ø1S

318
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
1+¬Ûœ ¬Û≈√˜1 ˆ¬fl¡Ó¬¸fl¡˘ 1±Ê√˝√—¸ ¶§1+¬Û ¬ı≈ø˘ ¬ıÌ«Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ˝◊√øµ¬ı1 ñ
˘œ˘± ¬Û√≈˜ , Œ‰¬±ø1 ñ Œ‰¬1 Œ¬ÛÀ˘±ª± , ¬Û1fl¡±ø˙Ó¬ ñ õ∂fl¡±ø˙Ó¬, ά◊8˘ , ¬ÛœÓ¬
ñ ˝√√±˘Òœ˚˛±  , ø¬ÛÀ‰¬±ø1 ñ ø¬Ûg± fl¡±À¬Û±1 , Ó¬øάˇÓ¬ Ê√øάˇÓ¬ ñ ø¬ıÊ≈√˘œ˚≈Mê√ ,
˚‰¬ ñ Œ˚Ú + ‡G = ’—˙, ŒÎ¬±‡1  , ’ªˆ¬±¸ ñ õ∂fl¡±˙ , ‰¬±1n∏ ñ ¸≈µ1,
Ò≈Úœ˚˛±  , ø‰¬fl≈¡1 ñ ‰≈¬ø˘ , Úœ˘ 1Ó¬Ú ñ Úœ˘± 1P [Ú±fl¡ Úœ˘± 1ÀPÀ1 ·Ï¬ˇ±
øÓ¬˘ Ù≈¬˘1 øÚø‰¬Ú±]  , ˜≈˝√ ñ ˜≈‡ , ¬ÛÇÊ√ ŒÊ√±Î¬ˇ ñ ¬ÛÇÊ√1 ˘·Ó¬ ŒÙ¬1
˜1± , ¤fl≈¡ ñ ¤Àfl¡ ͬ±˝◊√Ó¬ , ø˜˘˘ ñ ˘· ˝√√í˘ , ˚‰¬ ñ Œ˚Ú  , ‰¬±µ-‰¬Àfl¡±1
ñ ‰¬f ’±1n∏ ‰¬Àfl¡±1 ‰¬1±˝◊√ , Ú˚˛Ú fl¡˜˘ .....ŒÊ√±1 ñ ‰¬fl≈¡ ¬Û≈√˜1 øÚø‰¬Ú± ˜≈À‡±
¬Û≈√˜1 øÚø‰¬Ú±  , ¤fl≈¡ ø˜˘˘ .....‰¬Àfl¡±1 ñ ‰¬fl≈¡ ‰¬Àfl¡±1 ‰¬1±˝◊√ ’±1n∏ ˜≈‡ ‰¬f ,
≈√À˚˛± ¤Àfl¡ ͬ±˝◊√ ∆˝√√ÀÂ√ , [‰¬Àfl¡±1 ‰¬1±À˚˛ ŒÊ√±Ú±fl¡ ¬Û±Ú fl¡À1º ëŒÊ√±1í ˚ø√ ëŒ˚±1í
¬ı≈ø˘ Ò1± ˝√√˚˛ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± 뤽√√±˘ ¬ı± ë≈√Ȭ±í ’Ô« fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1º ≈√˝◊√Ȭ± ‰¬fl≈¡ ¤¬Û±˝√√
¬Û≈√˜ ’±1n∏ ˜≈‡ ˜G˘fl¡ ¤¬Û±˝√√ ¬Û≈√˜º ø¬ÛÂ√1 ˙±1œÓ¬ ‰¬fl≈¡fl¡ ‰¬Àfl¡±1 ‰¬1±˝◊√ ’±1n∏
˜≈‡fl¡ ‰¬f1 ˘·Ó¬ Ó≈¬˘Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ] ˝√√±¸±ñ ˝√√“±ø˝√√ , ŒÔ±1 ñ ’˘¬Û , Œ‰¬±1
ñ Œ‰¬1 Œ¬ÛÀ˘±ª± , Œ¬Ûø‡ ñ Œ√ø‡ , ˜√ÚÀfl¡ø1 ñ ˜√Ú1, fl¡±˜À√ª1 , ‰¬±¬Û
ñ ÒÚ≈  , fl≈¡øȬ˘ ñ Œfl¡“Àfl¡±1± , ’˘fl¡-fl≈¡˘ ñ ’˘fl¡ ø¬ı˘±fl¡, ·±˘Ó¬ ›˘ø˜
Ôfl¡± ‰≈¬ø˘ø¬ı˘±fl¡ , ’À˜±˘ ñ ’˜”˘…, ¬ıU˜”˘œ˚˛± , ›øÓ¬˜ ñά◊M√˜ , fl¡•§≈-fl¡F
ñ ˙—‡1 øÚø‰¬Ú± [øS¬ıø˘˚≈Mê√] fl≈¡F  , √1 ñ √, ·ˆ¬œ1 , ¸=1 ñ ¸=±À1,
‚”ø1 Ù≈¬À1 , ‰¬=1 ñ ‰¬=˘, ’ø¶ö1 , Œ˘±À˝√√ ñ Œ˘±Àˆ¬ , ά◊1¶ö˘ ñ ¬ı≈fl≈¡ , ’e
ñ ˆ≈¬Ê√e ñ ¸±¬Û , Ó¬‰≈¬ ñ Ó¬±1 , fl¡1˜”˘ ñ ˝√√±Ó¬1 ͬ±ø1Ó¬ , fl¡1Ó¬˘ ñ
˝√√±Ó¬1 Ó¬˘≈ª± , 1±Ó¬± ñ 1„√√± , ’ø1 ñ ‰¬Sê , ’1ø¬ıµ ñ ¬ÛΩ , Œfl¡Ã˜≈√œ ñ
Œfl¡Ã˜≈√fl¡œ Ú±˜1 ·√± , fl¡•§≈ ñ ˙∫ , ¬Û±øÌ ñ ˝√√±Ó¬ , Ú±øˆ¬ fl¡? ñ Ú±øˆ¬ ¬ÛΩ ,
ø¬ıø˝√√fl¡ ñ ø¬ıøÒfl¡, ¬ıËp¡±1 , fl¡øȬӬ ñ fl¡øȬ ¶ö±ÚÓ¬, fl¡fl¡±˘Ó¬ , fl¡Ìfl¡ fl¡±ø= ñ
Œ¸±Ì1 ˝√√±1 , ¬Ûø11y ñ ¬Ûø11yÚ, ’±ø˘eÚ , fl¡ø1-fl¡1 ñ ˝√√±Ó¬œ1 q“1 , ˘ø•§
ñ›˘ø˜  , ø‰¬1 ñ fl¡À¬Û±1 , Œfl¡±1 ñ fl¡íø˘ [‰¬•Û± fl¡íø˘] , ’˘fl¡Ó¬ ñ
1„√√± , ¬Û±˙ ñ fl¡±¯∏Ó¬ , ŒÏ¬±À˘ ñ Œ√±À˘ , ˙˙œfl¡±ôL ñ ø¬ı¯≈û1 ˜”1Ó¬ Ò1± ø¬ıÀ˙¯∏
ÂS ¯∏í1 ¬Û1± øÚ˚˛11 √À1 ŒÈ¬±¬Û±˘ ¸ø1 ˙œÓ¬˘±˝◊√ 1±À‡º [˙ø˙fl¡±ôL ñ ‰¬ffl¡±ôL
˜øÌ]
˙œfl¡1 ñ øÚ˚˛11 ŒÈ¬±¬Û±˘ ¬ı± ¬Û±Úœ1 fl¡øÌfl¡± , [˝◊√˚˛±Ó¬ ë’˜‘Ó¬-fl¡Ì±í]
’ø˜˚˛± ñ ’˜‘Ó¬ , ά◊ªÀ1 ñ ›¬ÛÀ1 , ˝◊√f‰¬±¬Û ñ ˝◊√fÒÚ≈ , ¸≈À1ù´1œ ñ ’±fl¡±˙œ-

319
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·e± , ’øˆ¬Úª ¸”1 ñ ’øˆ¬Úª ¸”˚«, ÚÓ≈¬Ú ¸≈˚«º ά◊·Ó¬ ñ ά◊ø√Ó¬ , Ó¬‰≈¬ ˜±ÀÁ¡
ñ Ó¬±1 ˜±Ê√Ó¬ , ˘ø•§ ñ ›˘ø˜ , ¬ıfl¡ ¬Û„√ƒøÓ¬ ñ ¬ı·˘œ1 ˙±1œ , ͬ±˜± ñ
ͬ±˝◊√Ó¬ , Œ¸±˝◊√ ñ Œ¸˝◊√ Œ¸±ø˝√√ ñ Œ¸˝◊√Ê√Ú , ¸≈˝◊√ ñ ¬Û±Í¬±ôL1  , ¸ª ñ ¸fl¡À˘± ,
Œ˘±˝◊√ ñ Œ˘±Àfl¡ , Œ˝√√±˝◊√˚ª Úœ˘ ....ø¬ı‰¬±ø1 [¤˝◊√ ø‰¬SøȬӬ õ∂ÔÀ˜ ¤fl¡‡G ÚÓ≈¬Ú
Úœ˘¬ı1Ìœ˚˛± Œ˜‚1 fl¡äÚ± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º Œ¸˝◊√ Œ˜‚ ‰¬¬Û1±1 ›¬Û1Ó¬ ¸”˚«1 øfl¡1Ì
Ó¬œ¬ıˈ¬±Àª ¬Ûø1 ’±ÀÂ√º Œ˜‚1 ≈√˝◊√ fl¡±À¯∏ ≈√Ȭ± ¬Û”øÌ«˜±1 ‰¬f ;ø˘ ’±ÀÂ√º Œ˜‚1
˜±Ê√Ó¬ ˝◊√f ÒÚ≈Àª õ∂fl¡±˙ fl¡ø1ÀÂ√º [≈√Ù¬±À˘] ’±fl¡±˙œ·e±1 ≈√˝◊√ Ò±1± ∆¬ı ’±ø˝√√ÀÂ√º
[Œ˜‚Ó¬] ø¬ıÊ≈√˘œ ¤È¬± ø¶ö1 ∆˝√√ ∆1 ’±ÀÂ√º Œ¸˝◊√ Œ˜‚1 ˜±Ê√Ó¬ ¤fl¡ ’øˆ¬Úª
¸”˚«1 ά◊√˚˛ ∆˝√√ÀÂ√º Œ¸˝◊√ Œ˜‚Ó¬ ¬ı·˘œ1 ˙±1œ ›˘ø˜ ’±ÀÂ√º ¬ıUÓ¬ ͬ±˝◊√Ó¬ Ó¬1±À¬ı±1
øÊ√fl¡ø˜fl¡ fl¡ø1ÀÂ√º ¤ÀÚ ¤È¬± ø‰¬S fl¡äÚ±Õ˘ ’±øÚ¬ı ¬Û±ø1À˘À˝√√ ¿fl‘¡¯û1 Œ¸˝◊√
¬ıøÌ«Ó¬ 1+¬Û1 ˜ø˝√√˜±1 ˘·Ó¬ Ó≈¬˘Ú± fl¡ø1¬ı ¬Û1± ˚±¬ıº Œ¸˝◊√Ê√Ú ˆ¬·ª±Ú ¸fl¡À˘±À1
˝√√+√˚˛-¬ÛΩÓ¬ ø¬ı1±Ê√ fl¡ø1ÀÂ√º ¤øÓ¬˚˛± ¸fl¡À˘± Œ˘±Àfl¡ ø¬ı‰¬±ø1 ˘›fl¡] ¤˝◊√ÀȬ±
¸y±¬ı…˜±Ú±øÓ¬˙À˚˛±øMê√ ’˘Ç±11 ά◊√±˝√√1̺ ˝◊√˚˛±1 ˘·Ó¬ ˜˝√√±fl¡ø¬ı ˜±‚1 ¤øȬ
Œù≠±fl¡1 ≈√Ȭ± ˙±1œ1 ¸•Û”Ì« ø˜˘ Œ√‡± ˚±˚˛ –
ëëά◊Àˆ¬Ã ˚ø√ Œ¬ı…±øij ¬Û‘Ôfl¡ õ∂ª±˝√√º
ª±fl¡±˙ ·e± ¬Û˚˛¸– ¬ÛÀÓ¬Ó¬±˜ƒº
ŒÓ¬ÀÚ±¬Û˜œÀ˚˛Ó¬ Ó¬˜±˘Úœ˘˜ƒ
Ó¬¬Û˜≈Mê√˜≈Mê√±˘Ó¬˜¸… ¬ı鬖ººíí
ëë’±fl¡±˙Ó¬ ˚ø√ ’±fl¡±˙·e±1 Œ¶⁄±Ó¬Ò±1± ˚≈·˘ Ò±1±À1 ∆¬ı ˚±˚˛
ŒÓ¬ÀÚ˝√√íÀ˘ Ó¬±1 ˘·Ó¬ ˜≈Mê√±˜±˘± Œ˙±øˆ¬Ó¬ ŒÓ¬›“1 [fl‘¡¯û1] Ó¬˜±˘-Úœ˘¬ ı≈fl≈¡1
Ó≈¬˘Ú± ˝√√í¬ıºíí
[ñ ¸±ø˝√√Ó¬…-ø¬ı√…± ¬Ûø1S꘱ – Ó¬œÔ«Ú±Ô ˙˜«±]
ø‰¬ôL±˜øÌ ñ ¤fl¡ fl¡±äøÚfl¡ ˜ø̺ ¤˝◊√ ˜øÌ1 ¶Û˙«Ó¬ Œ˘±˝√√±› Œ¸±Ì ˝√√˚º˛
˝◊√˚±˛ Ó¬ ˜±Úªœ Œ√˝√±Àfl¡˝◊√ ø‰¬ôL±˜øÌ ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± ∆˝√√ÀÂ√º ˜±Ú≈À˝√√˝√◊ ˆ¬·ªôL1 fl‘¡¬Û±Õ˘ ˜≈øMê√
¬Û±¬ı ¬Û±À1º ’±Àª ñ ’±À˝√√,  øÚÓ¬ ñ øÚÀӬà, ’ôLfl¡ ñ ˜‘Ó¬≈ … , ¸¬ı ¬ı1øÊ√ ñ
¸fl¡À˘± ¬ıÊ«√Ú fl¡ø1 , [¸—¸±11 ¸fl¡À˘± ¬ıdÀª ’øÚÓ¬…, ’¸Ó¬… ·øÓ¬Àfl¡ øÚÓ¬…, ¸Ó¬…
ˆ¬·ªôLÓ¬ ˙1Ì ˘í¬ı ˘±À·º] ¸˚˛˘ ñ ¸fl¡À˘± ,  ·1n∏άˇ±¸Ú– ñ ·1n∏άˇ¬Û鬜Ӭ
ά◊øͬ , ‰¬±1n∏(Ó≈¬ˆ≈¬« Ê√ ñ ¸≈µ1 ‰¬Ó≈¬ˆ≈¬« Ê√ [˜”øÓ«¬À1] , Œ˝√√ø1 ñ Œ√ø‡ , 1+¬ÛÀ˘˙ ñ
Œ˘˙˜±Ú 1+À¬Û± , ά◊À1 ñ ø¬ÛÀg , Œ˘±À˘ ñ ›˘À˜ , Œõ∂±ª±‰¬ ñ fl¡íÀ˘ , Œˆ¬Ã˜

320
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ‰¬ø©ÜÓ¬˜ ñ ˆ”¬ø˜1 ¬Û≈S1 [Ú1fl¡1] ,  øSê˚˛± ñ fl¡˘±¬Û1 , ¬ı±¸ª ñ ˝◊√f, ¬Û≈1n∏µ1 ,

ÚøÓ¬ ñ Œ¸ª± , ¸¬ÛÀȬ ñ ¸¬ıÀ¶a,  ¸˜Õô¶1ø2‰«¬Ó¬±ø„∏‚Ë ñ ¸fl¡À˘±À1 ¡Z±1± ’ø‰«¬Ó¬
‰¬1Ì ,  ’ø„∏‚Ë ñ ‰¬1Ì , ¬Û±ø˝√√ ñ S±Ì fl¡1fl¡ , øÓ¬øÚ õ∂˝√À1fl¡ ¬ÛÔ ñ [¤fl¡ õ∂˝√1
ñøÓ¬øÚ‚∞I◊±º ·øÓ¬Àfl¡ Ú ‚∞I◊±Ó¬ ˚±¬ı ¬Û1± ¬ı±È¬] ë›ø˝√√ ¬ı≈ø˘ Ú±1√ ‰¬ªø1 ¬Û±ø1 .....1˝√√˘í
[Œfl¡±ÀÚ± ¬Û±Í¬Ó¬ Œ˘±¬Ûº øÚÀÊ√ Œ‰“¬±ª1 ¬Û±ø1 Ú±1√ ¬ı˝√√±Ó¬Õfl¡ Œ˜ÃÚ ∆˝√√ Ôfl¡±ÀȬ±Àª
Œ¬ıøÂ√ ¶§±ˆ¬±øªfl¡ ˝√√˚º˛ |n∏Q± ñ qøÚ , ¬Û±ø1Ê√±Ó¬˜˚±‰¬Ó¬ ñ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û±˝√√ ø¬ı‰¬±ø1À˘ ,
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡ ñ Œfl¡ÃÓ≈¬˝√√˘œ ∆˝√√,  ’±?≈ø1 ñ ’?ø˘, ’±“Ê√ø˘ [¬Û±øÓ¬] Œ˜±ø˝√√ ñ
Œ˜±1 , ˜±ÀÔ ø˜˘±ª ñ ˜”1Ó¬ ø√˚fl˛ ¡ [Œ‡±¬Û±Ó¬] , ’±À˝√√1 ñ ˝◊√˚±˛ 1 [¬Û±ø1Ê√±Ó¬1] ,
¸±ÀÒ“± ñ ¸±ÒÚ± fl¡À1“±, ’±1±ÒÚ± fl¡À1“±,  ’Ó¬À˚˛ ñ ˝◊√˜±ÚÕfl¡ ,  ŒÓ¬±˚˛œ ñ ŒÓ¬±˜±1,
’±À¬Û±Ú±1 , ˜±Ú ñ [˝◊√˚±˛ Ó¬ õ∂±Ô«Ú± ’Ô«Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 ∆˝√√ÀÂ√], ¸ij±Ú , ¸±Ò≈ .....˜±Ú
ñ ˝◊√˜±ÚÕfl¡ ’±À¬Û±Ú±fl¡ ’±1±ÒÚ± fl¡ø1 õ∂±Ô«Ú± Ê√Ú±˝◊√À“√±,  ˘±& ñ ˘±À·“±, ÒÀ1±
[ŒÓ¬±˜±1 ‰¬1ÌÓ¬ ÒÀ1“±] ,  ÒøÚfl¡ ñ ¸≈µ1œ , ø¬ı˝√√À¸…±ª±‰¬ ñ ˝√√±“ ø˝√√ fl¡íÀ˘ , fl¡øÓ¬
˘±˝◊√ ñ øfl¡˝√√1 fl¡±1ÀÌ∑ Ó≈¬U ñ Ó≈¬ø˜ , Œ˚±ÀÚ± ñ Œ˚Ú , ŒÚ±À‰¬±Àάˇ± ñ ŒÚÀ1“±, 
˜≈1±ø1 ñ ˜≈1 + ’ø1º [Ú1fl¡1 Œ¸Ú±¬ÛøÓ¬ ˜≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡1±1 fl¡±1ÀÌ ˜≈1±ø1 , ·øÓ¬Àfl¡
Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡1±1 ø¬ÛÂ√Ó¬À˝√√ ¤˝◊√ Ú±˜ ¤˝◊√ ڱȬӬ ‡±¬Û Œ‡±ª± ˝√√˚]˛ ¬Û√±1Ô ñ
¬Û±Í¬±ôL1 ,  ¬Û√±1¸ ñ ¬Û≈1n∏¯±∏ Ô« [Ò˜«, ’Ô«, fl¡±˜, Œ˜±é¬ ñÊ√œªÚ1 ¤˝◊√ ‰¬±ø1Ȭ±
õ∂Ò±Ú fl¡±˚«Àfl¡ ‰¬±ø1 ¬Û≈1n∏¯±∏ Ô« Œ¬ı±˘± ˝√√˚º˛ ’Ê√ ñ ˚±1 Ê√ij Ú±˝◊√,  ’‚-¬ıfl¡-ŒÒÚ≈fl¡-
fl¡—¸ ñ ’‚±¸≈1, ¬ıfl¡±¸≈1, ŒÒÚ≈fl¡±¸≈1 fl¡—¸ , Ú1fl¡±¸≈1 ¬Û±¬Û ñ Ú1fl¡±¸≈1 ¶§˚—˛
¬Û±¬Û, ˜”øÓ«¬˜±Ú ¬Û±¬Û , ˜±ø1 ñ Ê√˚˛ fl¡ø1 [¶§·Ê « √˚˛ fl¡ø1] , ¬ı1n∏Ìfl¡ ÂS√ ñ ¬ı1n∏Ì1
¬ı·± Â√±øÓ¬ ñ 1±Ê√‰¬SêªÓ¬œ«1 ø‰¬Åº ¤˝◊√ Â√S˝◊√ ˙œÓ¬˘ “√± ø√À˚˛º ˜øÌ-¬Û¬ı«Ó¬ ñ
Ú1fl¡±¸≈11 1±Ê√…1 ¤È¬± ¬Û¬ı«Ó¬º ¤˝◊√ ¬Û¬ı«Ó¬ÀȬ±1 ˙‘e Ú±Ú± ˜øÌ ˜≈Mê√± 1P ‡ø‰¬Ó¬º
¤˝◊√ ¬Û¬ı«Ó¬1 ø¬ıøˆ¬iß &˝√√±Ó¬ Ú1fl¡±¸≈À1 Œ¯∏±~ Œ˝√√ʱ√1 fl≈¡˜±1œfl¡ ø¬ı˚˛± fl¡1±¬ıÕ˘ ¬ıµœ
fl¡ø1 1±ø‡øÂ√˘º ¿fl‘¡¯û˝◊√ Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 fl¡Ú…±¸fl¡˘fl¡ ˜≈fl¡ø˘ fl¡ø1 ¡Z±1fl¡±Õ˘
¬Ûøͬ˚˛±˝◊√ ø√À˚˛º ˜øÌ-¬Û¬ı«Ó¬1 ˙‘eÀȬ± ά◊ˆ¬±ø1 ·1n∏άˇ1 ø¬ÛøͬӬ Ó≈¬ø˘ ¡Z±1fl¡±Õ˘ ∆˘ ˚±˚˛º
‘√©Ü3± ñ Œ√ø‡  , |n∏Q± ñ qøÚ  , ·c— ñ ˚±›fl¡ , Q1˚˛ ñ ‡1À‡√±
fl¡ø1  , ’øôLfl¡— ñ ›‰¬1 [ŒÓ¬±˜±1 ›‰¬1Õ˘, ŒÓ¬±˜±1 ø¬ÛÀÂ√ ø¬ÛÀÂ√] , ˆ¬1À˜ ñ
wÀ˜, Ù≈¬À1 , 1Ó¬Ú ñ 1P, ˜”˘…¬ı±Ú ¬Û±Ô1 , ¬ı±¸≈˚˛± ñ ¬ıø˝√√¬ı1 fl¡±1ÀÌ ’±¸Ú
¬ÛÓ¬± ˚±1 fl¡±˜, ¬ıUª± , [’Çœ˚˛± ˆ¬±›Ú±Ó¬ ¤˝◊√ ¬ı¸≈ª±Ê√ÀÚ˝◊√ ë¬ıUª±í ∆˝√√ √˙«fl¡fl¡
˝√√“±ø˝√√1 Œ‡±1±fl¡ ø√ÀÂ√º ëfl¡Ô±-&1n∏ ‰¬ø1Ó¬íÓ¬ ë¬ı¸≈ª±í1 ͬ±˝◊√Ó¬ ëfl¡˜ø˘ Ò1±í ¬Û±›“º]

321
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡•ú« ø¬ı¯∏˜— ñ ø¬ı¯∏˜ fl¡±˜ , øÚÀ¬ı±ÒÀ˜ ñ Œ˜±1 fl¡Ô± qÚ± , ŒÍ¬¸ fl¡˚˛ ¬ı˝√√˘
ñ Ô¬Ûfl¡ fl¡À1 ¬ıø˝√√˘ , ’ˆ¬ªæ√œÓ¬± ñ ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√øÂ√˘  , øÚ˙˜… ñ qøÚ , øfl¡—
ñ øfl¡ , fl≈¡S ñ fl¡íÓ¬ , ˜≈øÚ¬ıı«g— ñ fl¡±›¬ı±› fl¡ø1 Œfl¡±ª± [fl¡Ô±] , ¬ı±g ˘·±˝◊√
Œfl¡±ª± , 1n∏√øiߪ ñ 1n∏√Ú + ˝◊√¬ı = fl¡±Àµ± fl¡±Àµ±Õfl¡, fl¡µÚ±˜≈ª± ∆˝√√ ,
˜≈ÀÚ¬ıı«‰¬Ú˜±fl¡Ì«… ñ ˜≈øÌ1 ¬ı‰¬Ú qøÚ ¬ı±Ó¬±˝√√Ó¬± ¬ıÓ¬±À˝√√ Œ¬ÛÀ˘±ª± , ¬ÛøÓ¬Ó¬± ñ
¬Ûø1 ·í˘ ñ ¬Ûø1øÂ√˘ , fl¡Ôø=» ñ Œfl¡±ÀÚ±˜ÀÓ¬ , ˘t± ñ ˘±ˆ¬ fl¡ø1 ,
ø¬ıøÚù´˜…±¬Û˜±ÀÚÚ ñ ’øˆ¬˜±ÀÚÀ1 øÚù´±¸ Œ¬Û˘±˝◊√  , 1n∏À1±√ ñ fl¡±øµ¬ıÕ˘
Òø1À˘ , ¸‡œ ¸øißÀÒà ñ ¸‡œ¸fl¡˘1 ›‰¬1Ó¬  , ˝}√±¸ ñ 鬜̠, ’±ø· ñ Ê≈√˝◊√
 , ά◊√À˚˛ ñ õ∂fl¡±˙Ó¬ [ˆ¬±·… ά◊√˚˛Ó¬] , 1±ø·Úœ ñ ‡„√√±˘ [¶aœ] , ø¬Ûά◊ ñ øõ∂˚˛ ,
’Ó¬Àª ñ ˝◊√˜±Úø¬ı˘±fl¡ , ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ñ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1À˘ , fl¡˘˝√√øõ∂˚˛ ñ fl¡µ˘-
øõ∂˚˛ , [∆¬ı¯ûª ˚≈·Ó¬ Ú±1√fl¡ fl¡µ˘-øõ∂˚˛ Œ√ªÓ¬±1+À¬Û ø‰¬øSÓ¬ fl¡1±1 Ù¬˘Ó¬ ¬ıÓ«¬˜±Ú
¸˜±Ê√ÀÓ¬± Ú±1√fl¡ ŒÓ¬ÀÚ 1+¬ÛÀÓ¬ Œ‰¬±ª± ˝√√˚˛ , ∆¬ı¯ûª ˚≈·1 ’±·1 ¸±ø˝√√Ó¬…Ó¬ fl¡µ˘1
˜”˘Ó¬ ¸1¶§Ó¬œ Œ√ªœfl¡À˝√√ Ò1± ∆˝√√øÂ√˘º] õ∂±·±» ñ ∆·øÂ√˘ , ˆ¬±·œ ñ ’—˙œ√±1
[˝◊√˚˛±Ó¬ 똔˘fl¡±1Ìí ’Ô«Ó¬ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ëøÓ¬ø1 ¬ıÒ ˆ¬±·œí ñ øÓ¬1œ ¬ıÒ1
fl¡±1Ì ˝√√íÀ˘±º] Œfl¡±˘ ñ fl¡±¯∏, ›‰¬1 , ëøõ∂˚˛±1 ¬Û±˝◊√˘± Œfl¡±˘í ñ øõ∂˚˛±1 fl¡±¯∏
¬Û±À˘ , Ê√±•§ªÓ¬œ ñ ¿fl‘¡¯û1 õ∂Ò±Ú± ˜ø˝√√¯∏œ¸fl¡˘1 ¤·1±fl¡œº Ÿ¬é¬1±Ê√
Ê√±•§ª±Ú1 Ê√œ˚˛±1œº ¸…˜ôLfl¡ ˜øÌ ¸•Ûfl«¬Ó¬ ¿fl‘¡¯ûÕ˘ ø¬ı˚˛± ø√À˚˛º õ∂Ì˚˛Àfl¡±¬ÛÚ
ñ Œõ∂˜Ê√øÚÓ¬ Œfl¡±¬Û1 ¡Z±1± , Ò”M«√±˘±Õ¬Û– ñ Â√˘-‰¬±Ó≈¬ø1 Ê√Úfl¡ fl¡Ô±À1 , ‰¬±È≈¬fl¡±1œ
fl¡Ô±À1 , ˜±— ñ Œ˜±fl¡  , øfl¡˜Ô«— ñ øfl¡ fl¡±1ÀÌ , QøÚfl¡ÔÀ¸ ñ fl¡fl¡Ô«Ú± fl¡ø1Â√± ,
˜±ÚÀ˘± ñ ˜±øÚ ˘À˘“±, ø¬ıù´±¸ fl¡ø1À˘± , ø¬ıø√Ó¬ ñ õ∂fl¡±˙ , ˜øÓ¬ ñ ˜Ú ,
ŒÓ¬±˝◊√ ñ ŒÓ¬±˜±1 , ˝√√± ˝√√± 1ª ñ ˝√√± ˝√√± ÒıøÚ , 1±˜±˜±ø˘e…±fl≈¡˘ ñ ¸≈µ1œfl¡
’±ø˘øe ’±fl≈¡˘ , ¬ÛøÓ¬’±ª± ñ ¬ÛøÓ¬’ª± ñ ¬ÛøÓ¬˚˛Ú Œ˚±ª±, ¸“‰¬± ¬ı≈ø˘ ˜±øÚ
Œ˘±ª± , ¬ı±1œ ñ ‚11 ˘· ˘·± ά◊√…±Ú ˚íÓ¬ ø¬ıøˆ¬iß ¸≈¶§±≈√ Ù¬˘-˜”˘1 ·Â√,
Ù≈¬˘ ’±ø√ ˚ÀPÀ1 Œ1±ª± ˝√√˚˛º ˝◊√˚˛±Ó¬ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 øÚÊ√± Ù≈¬˘øÚ ¬ı±1œ1 fl¡Ô± Œfl¡±ª±
∆˝√√ÀÂ√ , ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ë¬ı±øάˇí ˙s˝◊√ ‚1 ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º Ê√±˚˛± ñ¬ÛPœ1 ’±Ú ¤È¬±
Ú±˜ , [¶§±˜œÀ˚˛ ¬ÛPœ ·ˆ¬«Ó¬ ¬Û≈S 1+¬ÛÓ¬ Ê√ij ˘˚˛, Œ¸Î¬◊ fl¡±1ÀÌ ¬ÛPœ1 ¤È¬±
Ú±˜ Ê√±˚˛±º ¬ı±øάˇ ñ ‚1 , fl‘¡¯û˜Àˆ¬…Ó¬… ñ fl‘¡¯û1 ›‰¬1 ‰¬±ø¬Û , Ê√·±√ ñ ∆fl¡øÂ√˘ ,
øfl¡˘ ñ ˚Ô±Ô«ÀÓ¬ [indeed] , ¶aœ ˚≈ÀÊ√ Œ¸Ú± ¬ı≈ÀÊ√ ñ ¬Û±Í¬±ôL1 ¶aœ ¬ı≈ÀÁ¡
*
˜1fl¡Ó¬ ñ ˝◊√fÚœ˘ ˜øÌ ñ ë˜ÀÒ…˜ÚœÚ±— ∆˝√√˜±Ú±— ˜˝√√±˜1fl¡ÀÓ¬± ˚Ô±íº

322
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œ¸ Ú±¬ı≈ÀÁ¡ ñ ëøÓ¬À1±Ó¬±˝◊√ ˚≈“Ê√ fl¡À1, ¬ı≈øÊ√¬ıÕ˘ Œ‰¬©Ü± Úfl¡À1í ’Ô« õ∂fl¡±˙ fl¡ø1ÀÂ√º
¬Û±Í¬±ôL1 ˜ÀÓ¬ ñ ëøÓ¬À1±Ó¬±˝◊√ ¬ı≈øÊ√› Ú≈¬ı≈ÀÊ√íº ¸˝√√˚∏«˜fl¡À1±» ñ ’±ÚÀµÀ1
fl¡ø1À˘ , õ∂˚˛±Ì— ñ ˚±S± , ÒÚ≈©ÜDZ1-Œ‚±À¯∏Ì ÒÚ≈1 ȬDZ11 ˙ÀsÀ1 , ˙±1e ñ
˙±e« ñ ø˙À„√√À1 ¸Ê√± ÒÚ≈ fl¡±1ÀÌ ¤˝◊√ Ú±˜ , ¿fl‘¡¯û1 [ø¬ı¯≈û1] ÒÚ≈º 븱1eí
˝√√íÀ˘ ¬Û≈√˜fl¡ ¬ı≈Ê√±¬ıº ¸≈1e ñ ¸≈µ1 1—˚≈Mê√  , ¬ÛœÓ¬¬ı±¸± ñ ¬ÛœÓ¬ [˝√√±˘Òœ˚˛±]
1„√√1 fl¡±À¬Û±1 ø¬ÛÀg±Ó¬± , ά◊Ê√1 ñ ά◊8˘ , ’1n∏Ì ñ 1„√√± , fl¡1n∏ ñ fl¡À1 ,
Œ1±˘ ñ ˙s , Ó¬±À˝√√ ñ Ó¬±ÀÓ¬ , ¶aœ-øÊ√Ó¬— ñ øÓ¬À1±Ó¬±˝◊√ ˚±fl¡ Ê√˚˛ fl¡À1 ,
·1n∏άˇ ñ fl¡˙…¬Û ø¬ÛÓ¬±, ˜±Ó‘¬ ø¬ıÚÓ¬±1 ¸ôL±Ú ·1n∏άˇ ‰¬1±˝◊√fl¡ ø¬ı¯≈ûÀª øÚÊ√1 ¬ı±˝√√Ú
fl¡ø1 ˘íÀ˘º Œ¸À˚˛À˝√√ ¶ú1Ì fl¡1± ˜±SÀfl¡ ·1n∏άˇ fl‘¡¯û1 ¬ı±˝√√Ú ˝√√í¬ıÕ˘ ’±ø˝√√˘º
fl‘¡¯û1 1Ô1 ÒıÊ√±ÀÓ¬± ·1n∏άˇ ˜”øÓ«¬ ’±øÂ√˘º Œ¸˝◊√ fl¡±1ÀÌ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ·1n∏άˇÀfl¡Ó≈¬
Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º ¸≈¬ÛÌ«˜ƒ ’±1n∏˝√… ñ ‰¬1±˝◊√Ó¬ [·Î¬ˇ≈1Ó¬] ’±À1±˝√√Ì fl¡ø1 , ˚À˚à ñ
·í˘ , Ê√Ú±V«Ú ñ fl‘¡¯û [˜±˚˛±fl¡ øfl¡ ˜«√Ú fl¡ø1ÀÂ√ ñ ˜±˚˛±1 ’øÒfl¡±1œ] , é¬ÀÌÚ
ñ Ó¬»é¬Ì±» , ¬Û≈1— ñ Ú·1— [õ∂±·ÀÊ√…±øÓ¬¯∏¬Û≈1 Ú·1º] , ‰¬fl¡±1 ñ fl¡ø1øÂ√˘ ,
¬Û±=Ê√Ú… ñ ¿fl‘¡¯û1 ˙∫ÀȬ±1 Ú±˜ , [¬Û=Ê√Ú Ú±˜1 ¸±·1Ó¬ Ôfl¡± ’¸≈1 ¤È¬±fl¡
¬ıÒ fl¡ø1 Œ¬Û±ª± ˙∫] , ˜≈1 ñ Ú1fl¡±¸≈11 õ∂Ò±Ú Œ¸Ú±¬ÛøÓ¬ , ˜≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡1±1
fl¡±1ÀÌ ¿fl‘¡¯û1 ¤È¬± Ú±˜ ˜≈1±ø1  , Œ˜±1˘ ˜≈1 ñ ˜≈1fl¡ ˜±ø1À˘ , ¬ı¸≈˜Ó¬œ
ñ Ú1fl¡±¸≈11 ˜±Ó‘¬ , Œ¬ÛÃS— ñ Ú±øÓ¬fl¡ [ˆ¬·√M√fl¡] , ¬Û≈1– ñ ¸ij≈‡Ó¬ , ¸—¶ö±¬Û…
ñ ∆˘ [¶ö±¬ÛÚ fl¡ø1] , ’±RÊ√— ñ øÚÊ√1 [Ú±øÓ¬À˚˛fl¡fl¡] , ø¬Ûά◊fl¡ ¸˜œÀ¬Û ñ
øõ∂˚˛1 ›‰¬1Õ˘ [¬ı1±˝√√ ’ªÓ¬±1Ó¬ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯û1 ¬ÛPœ ¬ı¸≈˜Ó¬œ] ˘±˝◊√ ñ ˘±ø·
[fl¡±1Ì]- ˝√√ø1 √1˙Ú fl¡±1ÀÌ ñ ˘U ˘U ñ ˘‚≈ ˘‚≈  , ˘±À˝√√ ˘±À˝√√ , ¸≈Ó¬fl¡
ñ ¬Û≈S1 , õ∂¸±√ ñ fl‘¡¬Û± , ˆ¬·√M√ ñ Ú1fl¡±¸≈11 ¬Û≈S ˆ¬·√M√ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ø˙q
˚ø√› ¿fl‘¡¯û˝◊√ ¬ı˜≈˜Ó¬œ1 ’Ú≈À1±Ò SêÀ˜ ŒÓ¬›“fl¡ fl¡±˜1+¬Û1 1Ê√±¬Û±ÀÓ¬º ¬ı‘X
¬ı˚˛¸Ó¬ ˆ¬·√M√˝◊√ fl≈¡1n∏Àé¬S1 ˚≈XÓ¬ ≈√À˚«±ÒÚ1 Ù¬˘œ˚˛± ∆˝√√ ˚≈X fl¡À1º ŒÓ¬›“
¸≈õ∂ø˙øé¬Ó¬ ˝√√ô¶œ¬ı±ø˝√√Úœ ’±1n∏ ’¸—‡… ∆¸Ú… ˘·Ó¬ øÚøÂ√˘º ’Ê≈√«Ú1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ŒÓ¬›“1
˜‘Ó≈¬… ˝√√˚˛º ø˚ÀȬ± ’øÓ¬ ¸≈√é¬ ˝√√±Ó¬œ1 ›¬Û1Ó¬ ά◊øͬ ŒÓ¬›“ ˚≈X fl¡ø1øÂ√˘ ’Ê≈√«Ú1
˙1Ó¬ Œ¸˝◊√ ˝√√±Ó¬œÀȬ±À1± ˜‘Ó≈¬… ˝√√˚˛º Ó¬±1 Ú±˜ ¸≈õ∂Ó¬œ¬Ûº
∆Úfl¡È¬…— ñ ›‰¬1Ó¬ , Ó¬Ó¬– ñ Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ , ˜≈√±˚≈Ó¬– ñ ’±Úµ˚≈Mê√
 , √ÀÒÆà ñ ¬ıÊ√±˝◊√øÂ√˘ , ø√ø¬ı ñ ¶§·«Ó¬ , õ∂±˝√√ ñ fl¡íÀ˘ , ¬Û˙… ñ Œ‰¬±ª“± , Ó¬±—
ñ ŒÓ¬±˜±fl¡ , ˜±— ñ Œ˜±fl¡ , ø√‘√é¬˚˛± ñ ‰¬±¬ıÕ˘ , ¤ô¶±– ñ ¤˝◊√ , ø√·¬Û±˘

323
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ñ ø√flƒ¡¬Û±˘ñ ˝◊√f, ’ø¢ü, ˚˜, ∆ÚŸ«¬øÓ¬, ¬ı1n∏Ì, ¬ı±˚˛≈, fl≈¡À¬ı1, ÷˙±Ú [ø˙ª],
¬ıËp¡±, ’ÚôL [¬ı± Ú±1±˚˛Ì]ñ √˝√ ø√˙1 √˝√ Œ√ªÓ¬± , ø¸X ñ øSfl¡±˘: ˜≈øÚ,
ά◊¬ÛÀ√ªÓ¬± ø¬ıÀ˙¯∏ , ø¬ı√…±Ò1 ñ ¶§·œ«˚˛ ·±˚˛fl¡ , ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ñ ˚±fl¡ Œfl¡f fl¡ø1
¤˝◊√ ڱȬ‡Ú1 1‰¬Ú± ∆˝√√ÀÂ√ Œ¸˝◊√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ù≈¬˘ Œ√ª±¸≈À1 ¸˜≈^˜LöÚ fl¡À1“±ÀÓ¬
¸˜≈^-·ˆ¬«1 ¬Û1± ¬ı±ø˝√√1 ∆˝√√øÂ√˘º Œ√ªÓ¬±¸fl¡˘ ¤˝◊√ Ù≈¬˘1 ’øÒfl¡±1œ ˝√√˚˛º Œ√±ˆ¬«…±—
ñ ≈√˝√±ÀÓ¬À1 ’±“Àfl¡±ª±ø˘ , Ê√·±√ ñ fl¡íÀ˘ , ¬Ûø1©ıÊ√…ñ ’±ø˘eÚ fl¡ø1 , Ó¬Ó¬–
ñ Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ , ’øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡» ñ ’øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡À1 , Œ√ª˜±ÀS– ñ
Œ√ª˜±Ó¬±fl¡ [’ø√øÓ¬fl¡] , ’√±» ñ ø√À˘ [Œ√ª˜±ÀS + ’√±» + ’˜‘Ó¬¶⁄±ªœ
fl≈¡GÀ˘º] ’˜‘Ó¬¶⁄±ªœfl≈¡GÀ˘ ñ ’˜‘Ó¬-ŒÈ¬±¬Û±˘ ›˘±˝◊√ Ôfl¡± fl≈¡G˘À˚±1º ˜Q±
ñ ˜ÚÓ¬ fl¡ø1, Ê√±øÚ , Ó¬Ó¬– ¸± Œ√ªÊ√ÚÚœ ñ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± Œ¸˝◊√ Œ√ªÊ√ÚÚœÀ˚˛ ,
˜À˝√√ù´1˜ ñ Œ|ᬠŒ√ª , ¬ıX±?ø˘ ñ ’?ø˘¬ıX ∆˝√√ , dÀӬà ñ døÓ¬Ó¬ ,
˜ÀÚ±√ÀÒ ñ ˜Ú ø√À˘, ˜ÀÚ±øÚÀª˙ fl¡ø1À˘ , øÚ˙˜… ñ qøÚ , ˜Ò”¸≈√Ú– ñ
fl‘¡¯û [˜Ò”Ú±˜1 ∆√Ó¬…fl¡ ¬ıÒ fl¡À1“±ÀÓ¬±] , Œ˜±˝√√Ú±Ô«— ñ ˜≈ø˝√√¬ıÕ˘ , Ó¬Ó¬±Ú ñ
ø¬ıô¶±1 fl¡ø1øÂ√˘ , Ê√Ú Œ˜±ø˝√√Úœ˜ñ Ê√ÚÓ¬±fl¡ ˜≈ø˝√√¬ı ¬Û1± , Œ˝√√ ¬Û≈Ó¬± ñŒ˝√√ ¬Û≈S
[¿fl‘¡¯û˝◊√ ¬ı±˜Ú ’ªÓ¬±1Ó¬ ’ø√øÓ¬1 ·ˆ¬«Ó¬ Ê√ij ∆˘øÂ√˘º] ά◊À1 ñ ø¬ÛÀg , ¬ı˚˛Ú
ñ ˜≈‡ , ÷¯∏Ó¬ ˝√√±¸± ñ ø˜‰¬øfl¡˚˛± ˝√√“±ø˝√√ ˚≈Mê√ , Ê√˘Ò1 ñ Œ˜‚º ¬Û√-¬ÛÇÊ√
˜ø?1 Ê√˘± ¬Û~ª ¬Û1fl¡±˙± ñ ¬Û√-¬ÛÇÊ√Ó¬ ø¬Ûg± Ú”¬Û≈1 ¬Û±Úœ1 ˜±Ê√Ó¬ ¬Û±Ó¬1
[¬Û~ª] √À1 øÊ√ø˘øfl¡ÀÂ√º ¬Û±Í¬±ôL1Ó¬ ëÊ√˘í1 ͬ±˝◊√Ó¬ 댈¬±À˘í ˙s Œ¬Û±ª± ·íÀ˘›
˝◊√˚˛±Ó¬ ’Ô« õ∂fl¡±˙ Ú˝√√˚˛º ˆ¬±¸± ñά◊7¡¡¡˘ , ˆ¬fl¡øÓ¬ ˜≈fl≈¡øÓ¬ Œ˝√√Ó≈¬ ñ ˆ¬øMê√ ’±1n∏
˜≈øMê√ ø√ª1 fl¡±1À̺ Ò‘Q± ñ Òø1 , õ∂±˝√√ ñ fl¡íÀ˘ , Œ1±¯∏-¸˜øi§Ó¬± ñ Œ1±¯∏˚≈Mê√± ,
$¡ ˚±ø¸ ñ fl¡íÕ˘ ˚±˚˛ , Ú±Úœ˚˛ ñ øÚøÚ˚˛±Õfl¡ , ø¬ıÀ‰¬±1˘ ñ ¬Û±˝√√ø1À˘“± , Ú±1√d
ñ Ú±1À√› , Ó¬ÀÓ¬±˝√√Àˆ¬…Ó¬… ñ Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ›‰¬1 ‰¬±ø¬Û ’±ø˝√√  , ¸¬ıı«˜ªÌ«˚˛»
ñ ¸fl¡À˘±ø‡øÚ ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1À˘ , √±Úªfl¡ ñ fl¡Ú…± ˙‰¬œfl¡ ñ ˙‰¬œ √±Úª 1±Ê√
¬Û≈˘≈˜Ú1 Ê√œ˚˛±1œ , ˙‰¬œ1 ’±Ú Ú±˜ [¬Û≈˘≈˜±, ¬Û≈˘≈˜œ, ¬Û≈˘≈˜±Ê√±º] ‰¬±È≈¬ ñ
ŒÓ¬±¯±À˜±√  , fl¡?À˘±‰¬Ú ñ ¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú [fl‘¡¯û], øÚ˙˜… ñ qøÚ, ¸˝√√¸± ñ
˝√√ͬ±» , Ê√˝√±1 ñ ˝√√1Ì fl¡ø1À˘  , ˝√√ø1– ñ fl‘¡¯û , ¬ıø<Ì– ñ ¬ı<Ò±1œ , ¸S±øÊ√Ó¬
¸”Ó¬±— ñ ¸S±øÊ√Ó¬1 fl¡Ú…± ñ [¸Ó¬…ˆ¬±˜± ˚±√ª¸fl¡˘1 ¤Ê√Ú ˜≈‡œ˚˛±˘
¸S±øÊ√Ó¬1 ¤fl¡˜±S fl¡Ú…± ¸Ó¬…ˆ¬±˜± , ¸…˜ôLfl¡ ˜øÌ Œ˚ÃÓ≈¬fl¡ ¶§1+À¬Û ø√ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡
fl‘¡¯ûÕ˘ ø¬ı˚˛± ø√¬ı ˘·± ˝√√˚˛ øÚÊ√1 ’¬Û˜±Ú Ϭ±øfl¡¬ı1 fl¡±1À̺ fl¡±1Ì ŒÓ¬›“, ˆ¬±À˚˛fl¡

324
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

õ∂À¸Úfl¡ ˜±ø1 ¿fl‘¡¯û˝◊√ ¸…˜ôLfl¡ ˜øÌ ∆˘ Œ˚±ª± ¬ı≈ø˘ ø˜Â√± ’¬Û¬ı±√ ø√øÂ√˘º
õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ø¸—˝√√˝◊√ õ∂À¸Úfl¡, Ê√±•§ªÓ¬fl¡ ˚≈XÓ¬ ¬Û1±ô¶ fl¡ø1 ˜øÌ ’±1n∏ Ê√±•§ªÓ¬œfl¡
˘±ˆ¬ fl¡À1]º fl¡—¸fl¡ √±¸œ fl≈¡¬ı≈Ê√œ ñ fl¡—¸1 ‰¬µÚ Œ˚±À·±ª± fl≈¡“Êœ ¤·1±fl¡œ ,
fl¡—¸Õ˘ ’Ú± ‰¬µÀÚÀ1 ¬ı±È¬Ó¬ fl‘¡¯û-¬ıÀ˘±1±˜fl¡ ˆ¬øMê√À1 ‰¬ø‰«¬Ó¬ fl¡1±Ó¬ fl‘¡¯û˝◊√
˝√√±ÀÓ¬À1 √±ø„√√ ŒÓ¬›“1 fl≈¡“Ê√ Œ¬Û±Ú fl¡À1 ’±1n∏ ŒÓ¬›“ ’¬Û1+¬Û± ·±ˆ¬1n∏ ∆˝√√ ¬ÛÀ1º
¿fl‘¡¯û1 ˘·Ó¬ ø˜˘Ú1 fl¡±1ÀÌ fl¡±fl≈¡øÓ¬ fl¡1±Ó¬, fl¡—¸¬ıÒ1 ø¬ÛÂ√Ó¬ fl≈¡“Ê√œ1 fl¡±˜Ú±
¬Û”Ì« fl¡À1º Œfl¡±À¬ÛÚ ñ ‡„√√Ó¬  , fl¡ø•ÛÓ¬ªÓ¬œ ñ fl“¡ø¬Û fl“¡ø¬Û , ¬ı~øˆ¬ ñ
fl¡íÀ˘ , ¬ı˘øfl¡À˘ , ’±ˆ¬±¯∏… ñ Œfl¡±ª± , ’˝√√˘…± ñ ¬ıËp¡±1 ¡Z±1± ø¬ıÀ˙¯∏ˆ¬±Àª
¸‘©Ü ’øÓ¬ ¸≈µ1œ ’˝√√˘…±fl¡ Œ·ÃÓ¬˜ Ÿ¬ø¯∏1 ’±|˜Ó¬ Ÿ¬ø¯∏1 Ó¬Q±ªÒ±ÚÓ¬ ¬ıËp¡±˝◊√
∆ÔøÂ√˘º ø¬ÛÂ√Ó¬ Œ·ÃÓ¬˜ Ÿ¬ø¯∏1 ’¬Û”¬ı« ¸—˚˜Ó¬ ¸c©Ü ∆˝√√ ’˝√√˘…±fl¡ Ÿ¬ø¯∏Õ˘Àfl¡
ø¬ı˚˛± ø√À˚˛º Ÿ¬ø¯∏1 Â√±S ˝◊√ f˝◊√ Ÿ¬ø¯∏ ÚÔfl¡±1 ¸≈À˚±·Ó¬ ŒÓ¬›“1 Œ¬ı˙ Òø1 ’˝√√˘…±1
¸Ó¬œQ ˝√√1Ì fl¡À1º Ÿ¬ø¯∏À˚˛ Ò…±ÚÓ¬ ¸fl¡À˘± fl¡Ô± Ê√±øÚ ’˝√√˘…±fl¡ ’±Ú1 ’‘√˙…±
∆˝√√ Ô±øfl¡¬ıÕ˘ ’±1n∏ ˝◊√ f1 ¸¬ı«À√˝√ Ó¬ ¸˝√√¶⁄ Œ˚±øÚ-ø‰¬Å ø¬ı˘±fl¡ ‰¬fl≈¡Õ˘ 1+¬Û±ôLø1Ó¬
˝√√˚˛, ˚±1 ¬ı±À¬ı ˝◊√ f1 ¤È¬± Ú±˜ ¸˝√√¶⁄À˘±‰¬Úº ŒSÓ¬±˚≈·Ó¬¬ ¿1±˜‰¬f1 ¬Û±√-
¶Û˙«Ó¬ ’˝√√˘…± ˙±¬Û˜≈Mê√± ∆˝√√ Œ˘±fl¡‘√˙…± ˝√√˚˛º ’˝√√˘…±1 ¬Û≈S ˙Ó¬±Úµº ¬ı˚˛˘
ñ ¬ıøfl¡À˘ , ¬ıfl¡˘± Œ˜ø˘À˘ , ¬ı˘øfl¡À˘º fl¡1ø¸ ñ fl¡ø1Â√  , ¬ıάˇ±˝◊√ ñ ’˝√√DZ1 ,
’±Ê≈√ ñ ’±øÊ√ , 1Ê√ ñ Ò≈ø˘ , fl¡øÓ¬˘±˝◊√ øfl¡ fl¡±1À̺ ·±ø1 ñ ·±ø˘ , Œ√ø¸
ñ ø√Â√ , fl¡µ˘ ¬ı˚˛ÀÚ ŒÚ˝√√±ø1 ñ ˜≈‡Õ˘ ‰¬±˝◊√ fl¡µ˘ [fl¡1] , ŒÚ˝√√±ø1 ñ
‰¬±˝◊√ , Œ√ªÓ¬±fl¡ ˝◊√f ñ Œ√ªÓ¬±1 1Ê√± , ˝◊√f ñ 1Ê√± [ά◊¬Û±øÒ ˜±S] , ¬ı±fl¡…¸±˚˛Õfl¡
ñ ¬ı±fl¡…-¬ı±ÀÌÀ1 , ¸ij≈À‡±˝ˆ¬ª» ñ ¸ij≈‡ ˝√√í˘ , ˙Sê ñ ˝◊√ f , [˙flƒ¡ + 1] ,
ˆ¬Ó¬±1fl¡ ñ ¸—¶‘®Ó¬ ˆ¬M«√ ±ñ ¶§±˜œ , ˜±Ú≈¯∏œ ˝√√˚˛± ñ [¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ ˜±Ú≈¯∏œ ¬ı≈ø˘
˙‰¬œÀ˚˛ ˝√√“±ø˝√øÂ√˘ ¤øÓ¬˚˛± ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ 똱Ú≈¯∏œí ˙sÀȬ±1 ›¬Û1Ó¬ ŒÊ√±1 ø√ÀÂ√º]
 , øÚÀ¬ı±Ò ñ qÚ±  , Œ·±ªX«Ú ñ ¤È¬± ¬Û¬ı«Ó¬1 Ú±˜ , ¸±Ó¬ ø√Ú ¸±Ó¬ 1±øÓ¬
¿fl‘¡¯û˝◊√ ¤˝◊√ ¬Û¬ı«Ó¬ ˝√√±ÀÓ¬À1 √±ø„√√ Òø1 Ó¬±1 ’±|˚˛Ó¬ Œ·±fl≈¡˘1 Ú1-Ú±1œ-
Œ·±-¬ı»¸fl¡ ˝◊√ f1 ’±À√˙Ó¬ Œ˝√√±ª± õ∂ª˘ ¬ı1¯∏≈Ì1 ¬Û1± 1鬱 fl¡ø1øÂ√˘º ¬ı±˜Ú
ñ ’ø√øÓ¬1 ·ˆ¬«Ó¬ ¬ı±˜Ú ’ªÓ¬±1 ∆˝√√ ∆√Ó¬…1±Ê√ ¬ıø˘fl¡ øÓ¬øÚ¬Û√ ˆ≈¬ø˜ Œ‡±Ê√±1
Â√À˘À1 ¬ıµœ fl¡ø1øÂ√˘ , fl¡ø¬Û¬ı1 ¬ı±ø˘ ñ fl¡ø¬Û ¬ı± ¬ı±µ11 1Ê√± ¬ı±ø˘, øfl¡ø©®g±1
1Ê√± , 1±˜ ’ªÓ¬±1Ó¬ ¿fl‘¡¯û˝◊√ ¬ı±ø˘fl¡ ¬ıÒ fl¡À1º
ø¬ı˝√√¸…±˝√√ ñ ˝√√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘ , Ó¬øiß•ú«˘˜˜Ú– ñ Ó¬»øÚ•ú«˘— ˜Ú– ñ

325
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ŒÓ¬øÓ¬˚˛± øÚ˜«˘ ˜Ú± [fl‘¡¯û] , ’±1¬ı±1 Ú1fl¡ ¬ıÒ .... Œˆ¬Ê√±ª˘-˝◊√f1 ø¬ı1n∏ÀX
¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ ¤ÀÚÕfl¡ ˆ¬±ø¬ıÀÂ√ , ά◊øÚfl¡1 ñ ¤›“1 [˝◊√f1] , ¸Ò≈˜«±¸ˆ¬± ñ ¡Z±1fl¡±
1±Ê√…Õ˘ ¤˝◊√ ¸≈Ò˜«± ¸ˆ¬± ˝◊√f˝◊√ √±Ú fl¡À1º Œ√ª1±Ê√ ˝◊√f˝◊√ 1±Ê√¸ˆ¬±Ó¬ Ôfl¡± Ò±ø˜«fl¡
Ÿ¬ø¯∏˜≈øÚ¸fl¡˘1 Ò˜«±À˘±‰¬Úœ ¸ˆ¬±º ¸¬ÛÀȬ ñ ¸¬ıÀ¶a , Œ˝√√ ø¬ı√ˆ¬«1±Ê√ fl≈¡˜±ø1 ñ
ø¬ı√ˆ¬«1 1Ê√± ˆ¬œÉfl¡1 fl¡Ú…± 1n∏ø%Ìœº [¸Ó¬…ˆ¬±˜± øÚÀÊ√ 1±Ê√fl¡Ú…± Ú˝√√˚˛ fl¡±1ÀÌ
¤˝◊√ ÷¯∏«±º 1±Ê√fl≈¡˜±1œ ÚÕ˝√√› ŒÓ¬›“ Œ˚ ˜˝√√±ÚŒ¸Ãˆ¬±·…1 ’øÒfl¡±ø1Ìœ ∆˝√√ÀÂ√ Œ¸˝◊√
˝◊√øeÓ¬ ¤˝◊√ ¸À•§±ÒÚÓ¬ õ∂26√iߺ]  , ’À˚˛ ˆ¬ø·Úœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ñ [1n∏ø%Ìœ ¿fl‘¡¯û1
õ∂Ô˜± ¬ÛPœº Œ¸À˚˛ ø¬ÛÂ√1 ¸øÓ¬Úœ ¸fl¡˘fl¡ ˆ¬Úœ1 √À1 ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1ÀÂ√º ¤˝◊√
¸À•§±ÒÚ1 Œ˚±À·ø√ 1n∏ø%Ìœ-‰¬ø1S1 ¸•Û”Ì« 1+¬Û ڱȬ…fl¡±À1 ά◊Ê√˘±˝◊√ Ó≈¬ø˘ÀÂ√º]
¸±øÒÓ¬±ÀÔ«±øÔ«Ú±ÀÔ«±˝√√À¸Ã ñ ¸±øÒÓ¬±ÀÔ«± ñ ˚±1 ά◊ÀV˙… ¸±ÒÚ ˝√√í˘ , ’øÔ«Ú±ÀÔ±
ñ ά◊ÀV˙…˚≈Mê√¸fl¡˘1 ¶§±˜œ , ˝√√±¸¸—1yˆ¬±ªÀfl¡ ñ ˝√“±ø˝√√ ŒÒ˜±ø˘1 ˆ¬±ÀªÀ1 ø‰¬fl¡1
ñ ‰≈¬ø˘  , ø‰¬¬ı≈fl¡ ñ Ô≈“Ó¬ø1 , fl¡1 ñ fl¡À1 , fl¡±=≈ø1 ñ fl¡“±‰¬ø˘ , ŒÙ¬±À1 ñ
Ù¬±À˘ , Œˆ¬±À1 ñ Œˆ¬±˘Õ˝√√ , 1ø¸fl¡-&1n∏ ñ 1ø¸fl¡¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ Œ|á¬, ¸fl¡À˘
1¸ ’±1n∏ fl¡˘±1 &1n∏ [¿fl‘¡¯û] , [1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬӬ ø‰¬˘±1±˚˛ Œ√ª±Úfl¡ ë¬Û1˜-
1ø¸fl¡ &1n∏í ø¬ıÀ˙¯∏Ì ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º Œ¸˝◊√ ά◊øMê√Ó¬ ’ªÀ˙… ø‰¬˘±1±˚˛1 ˆ¬øMê√-1¸-
õ∂œøÓ¬1 ’±øÒfl¡…1 ›¬Û1Ó¬À˝√√ &1n∏Q ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º] 1˜˚˛± ñ ë1˜ƒí Ò±Ó≈¬ ’±Úµ
ø√˚˛±, ¸ÀôL±¯∏ ø√˚˛±  , 1˜˚˛±1 ’Ô« ¸ÀôL±¯∏ø¬ıÒ±Ú fl¡À1“±Ó¬± ˚± ’±Úµ ø√¬ı
¬Û±À1±Ó¬±Ê√Úº ˝◊√˚˛±Ó¬ ¿fl‘¡¯ûfl¡ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º 1˜Ìœ ñ¸≈µ1œ Ú±1œ  , ˝◊√˚˛±Ó¬ ë1˜˚˛±í1
¶aœø˘e 1+À¬Û ¬ı…ª˝√√+Ó¬ , 1˜˚˛± .... Œ√±À˘ñ ¸ÀôL±¯∏ ø¬ıÒ±Úfl¡±1œÊ√Ú1 ˘·Ó¬ ¸ÀôL±¯∏
ø√¬ı ¬Û1± Ú±1œ1 ø˜˘ÚÓ¬ ˜±øÌfl¡ [’±ø√ 1P‡ø‰¬Ó¬] ˜fl¡1-fl≈¡G˘ [¿fl‘¡¯û1]
≈√ø˘¬ıÕ˘ ÒÀ1º [˝◊√˚˛±1 ø¬ÛÂ√1 ˙±1œÓ¬ 1˜Ìœ¸fl¡˘1 ˝√√œ1±‡ø‰¬Ó¬ ˜øÌ-˜≈fl≈¡Ó¬±1 ˜±˘±,
Œ˝√√˜˝√√±1 ’±ø√ ›˘ø˜ ¬Û1± [≈√ø˘ Ôfl¡± ’Ô«Ó¬] ¬ı≈ø˘ ¬ıÌ«Ú± fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º ˝√√œ1 1ø‰¬Ó¬
ñ˝√√œ1±À1 ¸Ê√± [˝√√œ1±‡ø‰¬Ó¬ ’Ô«Ó¬] , ˜øÌ ñ ˜˝√√±˜”˘…¬ı±Ú 1P , Œ˝√√˜˝√√±1 ñ
Œ¸±Ì1 ˝√√±1 , ά◊À1 ñ ø¬ÛÀg [˝◊√˚˛±Ó¬ ëø¬Ûg±í ’Ô«Ó¬ ˜≈fl≈¡Ó¬±˜±˘±, Œ¸±Ì1 ˝√√±1
’±ø√1 ø¬ıÀ˙¯∏Ì 1+À¬Û ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ∆˝√√ÀÂ√º] , √Ú≈Ê√ ñ √Ú≈1 ¬Û≈S¸fl¡˘ ñ √±Úª ,
fl¡˙…¬Û ˜≈øÚ1 ¤·1±fl¡œ ¬ÛPœ1 Ú±˜ √Ú≈ , ¿Ê√·Ó¬±Úµ ñ ˙Ç1À√ª1 fl¡fl¡±fl¡
¸”˚«¬ı11 ˜±Ê≈√ ˆ¬±À˚˛fl¡ Ê√˚˛ôL± ˆ”¬¤û± , ¤›“ ˙Ç1À√ª1 ’Ú≈1±·œ ˆ¬Mê√º
ë¿1±˜1±˝◊√í ¿Ê√·Ó¬±ÚµÀ1 ’±Ú ¤È¬± Ú±˜ ¬ı± ά◊¬Û±øÒº ëfl¡Ô±-&1n∏-
*
¬Û1q1±˜1 ø¬ı¯∏À˚˛ 1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬ1 ¬Ûø1ø˙©Ü ‰¬±›fl¡º

326
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

‰¬ø1Ó¬í1 ˜ÀÓ¬ ˆ”¬¤û±¸fl¡˘ Œ¬ı˘&ø1Ó¬ Ôfl¡±1 ¸˜˚˛Ó¬ Ê√·Ó¬±Úµ ˆ”¬¤û±¸fl¡˘1

√˘¬ÛøÓ¬ ’±øÂ√˘º ø‰¬˘±1±À˚˛ ’±À˝√√±˜ 1±Ê√… ’±Sê˜Ì fl¡À1“±ÀÓ¬ ¤›“1 ¬ı≈øX˜ÀÓ¬
’±À˝√√±˜ 1Ê√±˝◊√ ·1n∏1 ›¬Û1Ó¬ ˜±Ú≈˝√ Ó≈¬ø˘ fl‘¡øS˜ ˘&Ì ø¬Ûg±˝◊√ ˚≈XÕ˘ ¬ÛÀͬ±ª±Ó¬
ø‰¬˘±1±˚˛ ø¬ÛÂ√ U“˝√øfl¡ ·í˘º ’±À˝√√±˜ ∆¸Ú…˝◊√ ø¬ÛÀÂ√ ø¬ÛÀÂ√ ∆· fl¡ø˘˚˛±¬ı1Ó¬ ‰¬±˜Ò1±
·Î¬ˇ ¬ı±øg 1±Ê√…1 ¸œ˜± fl¡ø1À˘Õ·º 1Ê√±˝◊√ Ê√·Ó¬±Úµfl¡ ¬ı“Ȭ±-¬ı±˝√√Ú ø√ 1±˜1±˚˛
Ú±˜ ø√À˘º ·øÓ¬Àfl¡ 1±˜1±˚˛ ά◊¬Û±øÒ ÚÕ˝√√ Ú±À˜± ˝√√í¬ı ¬Û±À1º ˚±fl¡ ø¬ÛÂ√Õ˘ Ú±˜
ø˝√√‰¬±À¬Û˝◊√ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡1± ˝√√í˘º ëfl¡Ô±&1n∏ ‰¬ø1Ó¬íÓ¬ ˙Ç1À√ª1 Œ‡˘1 ˘·1œ˚˛±
¬ı±1ˆ”¬¤û±1 ˘í1±¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ 1±˜1±˝◊√1 Ú±À˜± ’±ÀÂ√º 1±˜1±˝◊√ ˙Ç1À√ªÓ¬Õfl¡
¬ı˚˛¸Ó¬ ¸1n∏, ·øÓ¬Àfl¡ ¬ı—˙1 ˆ¬±À˚˛fl¡º ˙Ç1À√ª1 ¸À˝√√±√1 w±Ó‘¬1 Ú±˜ ¬ıÚ·¤“û±ø·ø1º
|œ˜ôL ˙ÇÀ1 õ∂Ô˜¬ı±1 Ó¬œÔ«1 ¬Û1± ά◊ˆ¬øÓ¬ ’±ø˝√√ ¬ı1À√±ª±Ó¬ õ∂Ô˜
Œ√Ã˘˚±S± ¬ı± Ù¬â≈»¸ª1 õ∂ªÓ«¬Ú fl¡À1 ¤˝◊√ 1±˜1±˚˛1 ’Ú≈À1±ÒÀÓ¬ ø¡ZÓ¬œ˚˛ ¬ı±11
Ó¬œÔ« ˚±S±Ó¬ 1±˜1±À˚˛± ˘·Ó¬ ∆·øÂ√˘º ¬ı±È¬Ó¬ ˚±›“ÀÓ¬ ˙Ç1À√ªfl¡ 1±˜1 ‰¬ø1S
∆fl¡ ˚±¬ıÕ˘ ’Ú≈À1±Ò fl¡À1 –ñ
1±˜1±˚˛ ¬ı≈ø˘˘ôL √±√± fl¡ø˝√√À˚˛±fl¡ºº
1±˜1 ‰¬ø1S |X±˜ÀÚ qøÚ¬ı±fl¡
qøÚ˚˛± ˙Ç1À√Àª ∆˘˘± fl¡ø˝√¬ı±fl¡ºº -[∆√Ó¬…±ø1 ͬ±fl≈¡1]
øfl¡c 1±˜1 fl¡Ô± ∆fl¡ ˚±›“ÀÓ¬ fl¡í¬ı ŒÚ±ª±1±Õfl¡À˚˛ fl‘¡¯û-fl¡Ô± ’±1y
fl¡ø1 ø√˚˛±Ó¬, ëë1±˜1±˚˛ fl¡ÀÓ¬±é¬Ì ¬ı≈ø˘˘ôL ŒÓ¬À¬ı fl‘¡¯û1 ‰¬ø1S Œ√À‡± √±√± Œfl¡±ª±
¤À¬ıºíí
Œ¸˝◊√¬ı±1 &1n∏Ê√Ú ˚±ÀÓ¬ ¬ı‘µ±¬ıÚÕ˘ Ú±˚±˚˛, ’±˝◊√ Œ·±¸“±ÚœÀ˚˛ ˜±ÒªÀ√ªfl¡
Ȭ±øÚ ∆fl¡ ¬Ûͬ±˝◊√øÂ√˘º &1n∏Ê√Ú±˝◊√ ¬ı‘µ±¬ıÚÕ˘ Œ˚±ª±1 ˝◊√26√± õ∂fl¡±˙ fl¡ø1˘Ó¬
1±˜1±˜&1n∏, 1±˜1±˚˛ ’±ø√ ˆ¬Mê√¸fl¡˘ ά◊~ø¸Ó¬ ∆˝√√ ά◊Àͬº øfl¡c ˜±ÒªÀ√ª1
øÚ1n∏»¸±˝√√ Œ√ø‡ ˙Ç1À√Àª› ˚±S± ¶öø·Ó¬ 1±ø‡À˘º 1±˜1±À˚˛ ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ˜±ÒªÀ√ªfl¡
’øˆ¬À˚±· fl¡ø1 fl¡íÀ˘ñ
ëë√√±1 ¬ı‰¬Ú ˜±Òª ¤‡Ú
øfl¡¸fl¡ ¬ı±øÒ˚˛ Ó≈¬ø˜ííº ñ øfl¡c ˜±ÒªÀ√ª1 ˚≈øMê√Ó¬ 1±˜1±À˚˛, Ú¬Û±˝◊√À˘
‡≈øÊ√ ά◊M√1íí -[∆√Ó¬…±ø1 ͬ±fl≈¡1]
˙Ç1À√ª1 ¬ı˱p¡Ì ˆ¬Mê√ ¬ı…±¸fl¡˘±˝◊√1 fl¡±ø˝√√Úœ ¸fl¡À˘±Àª Ê√±ÀÚº ŒÓ¬›“1
øÓ¬øÚ ¬Û≈S Ú1œ˚˛± ¬Ûø1 Ï≈¬Àfl¡±ª±Ó¬, ‰¬Ó≈¬Ô« ¬Û≈S› Ú1œ˚˛± ¬Û1±Ó¬, ˝◊√©Ü-fl≈¡È≈¬À•§À1 ’±˘‰¬

327
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl¡ø1 ’±Ú Œ√ªÓ¬±1 ¬Û”Ê√± fl¡ø1À˘ ˚ø√› ‰¬Ó≈¬Ô« ¬Û≈SÀ1± Œ√˝√±ôL1 ‚øȬ˘º ˝◊√˚˛±1
ø¬ÛÂ√Ó¬ ŒÓ¬›“ ˙Ç1À√ª1 ›‰¬1Õ˘ Œ˚±ª±Ó¬ &1n∏À˚˛ ŒÓ¬›“fl¡ ¬ıÊ«√Ú fl¡ø1À˘º ŒÓ¬øÓ¬˚˛±
¬ı…±¸fl¡˘±˝◊√ 1±˜1±˚˛1 ›‰¬1Õ˘ ∆· Ȭfl¡± øÓ¬øÚfl≈¡ø1 ø√ ŒÓ¬›“fl¡ ͬ±˝◊√ ø√¬ıÕ˘
˙Ç1À√ªÓ¬ Ê√Ú±¬ıÕ˘ ’Ú≈À1±Ò fl¡1±Ó¬ &1n∏Ê√Ú±˝◊√ ¤˜±˝√√Õ˘ 1±˜1±˚˛fl¡ Ú±˜±øÓ¬À˘
’±1n∏ ˜≈À‡± Ú±‰¬±À˘º ˆ¬fl¡Ó¬¸fl¡˘1 ˘·ÀÓ¬± ͬ±˝◊√ øÚø√À˘º ¤˜±˝√√1 ø¬ÛÂ√Ó¬
ˆ¬fl¡Ó¬¸fl¡À˘ ¬ı1Õfl¡ fl¡±À¬ıÃ-Œfl¡±fl¡±ø˘ fl¡1±Ó¬ ˙Ç1À√Àª ŒÓ¬›“fl¡ ë≈√&Ìí ’Ô«±»
Â√fl≈¡ø1 Ȭfl¡± √G fl¡ø1 Œ¸˝◊√ Ȭfl¡± ˆ¬fl¡Ó¬1 ˜±Ê√Ó¬ ˆ¬·±˝◊√ ø√ Ó¬±À1 ¬Û“±‰¬ Ȭfl¡±À1
¸±Ó¬ ø√Ú ¸±Ó¬ 1±øÓ¬ ¤Àfl¡1±À˝√√ fl¡œÓ«¬Ú fl¡1±À˘º
Ú1Ú±1±˚˛Ì 1Ê√±1 ˙øÚ1 √˙± ¬Û1±Ó¬ ŒÊ√…±øÓ¬¯∏œ1 ¬Û1±˜˙« ˜ÀÓ¬ ŒÓ¬›“
ëŒ√˙±ôL1 Ù≈¬ø1¬ıí ˘·± ˝√√í˘º Œ¸˝◊√¬ı±1 ¬ı1Ú·1Ó¬ ’±ÕϬˇ ¬ıÂ√1 Ô±øfl¡˘º Ó¬±ÀÓ¬
˙Ç1À√Àª fl¡˘±˜±˝√√ ≈√‰¬1n∏ Œˆ¬øȬ øÚ˜«±ø˘ ø√À˚˛º ø‰¬˘±1±À˚˛ Œ¸˝◊√¬ı±1 &1n∏Ê√Ú±fl¡
Œ√ø‡ &1n∏˜±øÚ¬ı1 ˝◊√26√± fl¡ø1øÂ√˘º øfl¡c √±√±fl¡1 ˆ¬˚˛Ó¬ ’±·Ú±¬ı±øϬˇ˘º ˝◊√˚˛±1 ø¬ÛÂ√Ó¬
ŒÓ¬›“À˘±fl¡ øάe± Ú·1Õ˘ ·í˘º Ó¬±ÀÓ¬ ¿√±˜ Ú±˜1 ø‰¬˘±1±˚˛1 ø˘ø·1± ¤È¬±˝◊√
1±˜1±˝◊√ ’±Ó¬±1 øõ∂˚˛± fl¡˜˘±øõ∂˚˛±fl¡ ¤ø√Ú Œ√ø‡À˘, ëø√¬ı…1+¬Ûí ∆SÀ˘±fl¡… Œ˜±ø˝√√Úœº
‰≈¬ø˘ Œ˜˘±˝◊√ÀÂ√, ≈√fl¡±ø‰¬ Ϭ1±Ó¬ øÓ¬øÚ¬Û±fl¡ ø√ ¬Ûø1ÀÂ√º ¬Û±ÀÂ√ ø¸ ∆·À˚˛ ø‰¬˘±1±˝◊√Ó¬
fl¡íÀ˘ 1+¬Û, ‰≈¬ø˘, ˘é¬Ì1 fl¡Ô±º [fl¡Ô±&1n∏‰¬ø1Ó¬] ø‰¬˘±1±À˚˛ qøÚ Ò1±˝◊√ øÚ˚˛±À˘º
1±˜1±˚˛fl¡ ˜±øÓ¬ ¬Ûøͬ›ª±Ó¬ Ú·í˘º ø¬ÛÂ√Ó¬ ˙Ç1À√Àª ¬ı≈Ê√±˝◊ ¬Ûøͬ›ª±Ó¬ ∆· ø¬ıª±˝√√
ø√À˘º
ø‰¬˘±1±À˚˛ ˙UÀ1fl¡fl¡ øÓ¬øÚ‡Ú ·±›“ ø√ fl≈¡øͬ fl¡ø1 ø√˚˛±À˘º
fl¡˜˘±øõ∂˚˛±˝◊√ ø‰¬˘±1±˚˛1 ¤˙¬ÛPœ1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ˜≈‡… ¬ÛÀȬù´1œ1 ’±¸Ú
¬Û±À˘º ¤ø√Ú ‰¬±À1ø„√√Ó¬ ¸≈1 Ó≈¬ø˘ ¤˝◊√ ¬ı1·œÓ¬øȬ ·±˝◊√øÂ√˘ –
¬Û±˜1 ˜Ú 1±˜ ‰¬1ÀÌ ø‰¬M√√ ŒUº
’øÔ1 Ê√œªÚ ¬ı±¸, ˜±Òª Œfl¡ø1 Ú±˜,
˜1˘ ¸˜˘ Œ˘Uºº .....º
˝√√ͬ±» ø‰¬˘±1±˚˛1 ’±ø˝√√ ¤˝◊√ ·œÓ¬ qøÚ ø¬ÛÂ√Ó¬ ’±Àfl¡Ã ¤¬ı±1 Œ·±ª±À˘º
ëë˜˝√√±¬ÛøGÓ¬ qflv¡ÒıÊ√ ’ÀÔ« ˜øÊ√ ·í˘íí ’±1n∏ ˙Ç1À√ªÓ¬ ˙1Ì ˘íÀ˘º ¤˝◊√ ‚Ȭڱ˝◊√
’¸˜1 ¸˜±Ê√-¸±ø˝√√Ó¬…-¸—¶‘®øÓ¬ ’±1n∏ Ò˜«1 Œé¬SÓ¬, Ó¬Ô± Ê√±Ó¬œ˚˛ Ê√œªÚÓ¬ ÚÓ≈¬Ú
’Ò…±˚˛1 ¸‘ø©Ü fl¡ø1À˘º fl¡˜˘±øõ∂˚˛±À1 ’±Ú Ú±˜ ˆ≈¬ªÀÚù´1œº ˙Ç1À√Àª ’fl¡˘
ëë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1ÌíÓ¬ ¿Ê√·Ó¬±Úµ1 Ú±˜ ά◊À~‡ fl¡ø1 ’±Ú øÓ¬øÚ‡ÚÓ¬ 1±˜1±˝◊√

328
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ú±À˜À1À˝√√ ŒÓ¬›“fl¡ ά◊À~ø‡Ó¬ fl¡ø1ÀÂ√º ¸yª ø¬ÛÂ√Õ˘ ŒÓ¬›“ ’±À˝√√±˜1±Ê√˝◊√ ø√˚˛±

1±Ê√-¸ij±Ú˚≈Mê√ Ú±À˜À1˝◊√ Œ¬ıøÂ√ Ê√Ú±Ê√±Ó¬ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º ø¬ÛÂ√1 fl¡±˘1 ‰¬ø1Ó¬fl¡±1¸fl¡À˘›
ŒÓ¬›“fl¡ 1±˜1±˚˛ Ú±À˜À1˝◊√ Œ¬ıøÂ√Õfl¡ ά◊À~ø‡Ó¬ fl¡ø1À˘º 1±˜1±˚˛1 ά◊»¸±˝√√, ά◊√·øÚ,
’Ú≈À1±Ò ŒÚ±À˝√√±ª± ˝√√íÀ˘ ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏ ¤˝◊√ ‰¬±ø1‡Ú ڱȬ [¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì, fl¡±ø˘√˜Ú,
1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì, Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘] 1‰¬Ú± fl¡ø1¬ıÕ˘ Œõ∂1̱ Ú±¬Û±À˘À˝√√“ÀÓ¬Ú ’±1n∏ ¸yª
1ø‰¬Ó¬ Ú˝√√íÀ˘˝◊√À˝√√“ÀÓ¬Úº
¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬ

˚iß±˜±ø‡˘ ñ ˚»Ú±˜  , ’ø‡˘ ñ ˚±1 Ú±˜ ’ø‡˘1 , Œ˘±fl¡ Œ˙±fl¡

˙˜Ú— ñ Œ˘±fl¡1 Œ˙±fl¡1 ˚˜ , ˚iß±˜ Œõ∂˜±¶Û√˜ƒ ñ ˚±1 Ú±˜ Œõ∂˜±¶Û√ ,
¬Û±1±¬Û±1 ñ ¬ÛÀ˚˛±øÒ ñ ¬Û±¬Û1 ’¬Û±1 ¸±·1Ó¬ , Ó¬±1Ì ñ S±Ì1, ø¬ıÀÒà ñ
ø¬ıÒ±Ú fl¡À1“±Ó¬± , ˚iß±˜ ¬ÛœÚõ≠ª ñ ˚±1 Ú±˜ fl¡øÍ¬Ú [˙øMê√˙±˘œ] ˆ≈¬1 ¬ıÚ±› ,
|ªÌ±» ñ qøÚÀ˘  , ¬Û≈Ú±øÓ¬ ù´¬Û‰¬– ñ ‰¬G±˘Àfl¡± ¬ÛøªS fl¡À1 , ù´¬Û‰¬– ñ
‰¬G±˘  , ˜À˝√√˙ ¬ı1√— ñ ˜À˝√√˙fl¡ ¬ı1√±Ú fl¡1± , ¬ıÀµ ¸√± ¸±√1˜ƒ ñ ¸√±˚˛
¸±√À1À1 ¬ıµÚ± fl¡À1“±  , Œ˚Ú±ˆ¬±øÊ√ ñ ˚±1¡Z±1± ˆ¬e fl¡1± ˝√√í˘  , ¸˝√√¸± ñ
˝√√ͬ±»  , ¸˜±ù´±ø˜Ó¬± ñ ’±ù´±ø¸Ó¬ [fl¡1± ˝√√í˘] , Œ˚Ú±fl¡±ø1 ¬Û1±ˆ¬Àª± ñ ˚±1¡Z±1±
¬Û1±ˆ¬ª fl¡1± ˝√√í˘ , ∆¬ıÀ√˝√…± ø¬ıøÒªø¡Zª±˝√√˜fl¡À1±» ñ ∆¬ıÀ√˝√œfl¡ ø¬ıøÒ˜ÀÓ¬ fl¡1±
˝√√í˘  , øÚøÊ«√Ó¬… ˚– ¬Û±øÔ«ª±Ú ñ ¬Û‘øÔªœ¬ÛøÓ¬ [1Ê√±] ¸fl¡˘fl¡ ø˚ Ê√˚˛ fl¡ø1 , ˚≈ɱfl¡—
ñ ŒÓ¬±˜±À˘±fl¡1  , ø¬ıÓ¬ÚÓ≈¬˙— ñ ø¬ıÓ¬ÚÓ≈¬ ñ ø¬ıÓ¬1Ì fl¡±1fl¡, ˙— ñ ¸≈‡
 , ˆ¬·ª±Úƒ ¿1±˜‰¬fø(1˜ƒ ñ ˆ¬·ª±Ú ¿1±˜‰¬f˝◊√ ¸√±À˚˛ [ø‰¬1˜ƒ ñ ¸√±˚˛] ,
ˆ‘¬&¬ÛÀÓ¬ 1±˜¸… ñ ˆ‘¬&¬ÛøÓ¬ 1±˜1 , 1±˜¸– ‰¬ ñ ŒÓ¬Àª“˝◊√ 1±˜º
Ú±µœ·œÓ¬ ڱȬfl¡1 ’±1y1 ¸—¶‘®Ó¬ Œù≠±fl¡ ≈√Ȭ±fl¡ Ú±µœ Œù≠±fl¡ ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª±
˝√√˚˛ ˚ø√› õ∂Ô˜ Œù≠±fl¡ ˜e˘±‰¬1Ì Œù≠±fl¡À˝√√º ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ÀȬ±fl¡ Ú±µœ ’±‡…±
ø√¬ı ¬Û±ø1º ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡1 ’øˆ¬Ú˚˛1 ’±·ÀÓ¬ ë¬Û”¬ı«1eí ’Ú≈ᬱÚ1 ¬ı…ª¶ö± ’±À˝√√º
¬Û”¬ı«1e1 ¬ıøSÂ√Ȭ± ’e1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ Ú±µœ Œ˙¯∏ ’eº ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ¸—¶‘®Ó¬
ڱȬ…±Ú≈ᬱÚ1 øÚ˚˛˜ ˜±øÚ ¬Û”¬ı«1e ¬ı± ŒÒ˜±ø˘ ’Ú≈ᬱÚ1 ˆ¬±· ˝√√í˘– ڱȬ ŒÒ˜±ø˘,
¸1n∏ ŒÒ˜±ø˘, ¬ı1 ŒÒ˜±ø˘, Œ√ª ŒÒ˜±ø˘, ˜‘√— ŒÒ˜±ø˘, Œ‚±¯∏± ŒÒ˜±ø˘ ’Ú≈ᬱں
[Œfl¡±ÀÚ± ͬ±˝◊√Ó¬ ñ ŒÊ√±1±˝◊√, Œ˚±1øÌ ‰¬±ø˝√√øÚ, &1n∏‚±È¬, ¸1n∏ ŒÒ˜±ø˘, ¬ı1 ŒÒ˜±ø˘,
Œ‚±¯∏± ŒÒ˜±ø˘ Œ¬ı±˘± ˝√√˚˛º] Ú±µœfl¡ ˆ¬±›Ú±Ó¬ ŒÒ˜±ø˘1 ’e ¬ı≈ø˘ Ò1± Ú˝√√˚˛ ,

329
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ˆ¬±›Ú±1 ˜”˘ ’øˆ¬Ú˚˛ ’—˙1 ’e ¬ı≈ø˘ Ò1± ˝√√˚˛º ŒÒ˜±ø˘1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸”SÒ±11
õ∂Àª˙ ’±1n∏ Ú‘Ó¬…º Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸”SÒ±1 Ú±µœ Œù≠±fl¡ ·±˚˛º ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡Ó¬
¤¸˜˚˛Ó¬ Ú±µœfl¡±1Ê√Ú ¸≈fl¡œ˚˛± Œ˘±fl¡ ’±øÂ√˘º ëÚµí Ò±Ó≈¬1 ’Ô« ’±Úµ fl¡1±º
Ú±µœ1 ’Ô« ˜e˘¬ı±‰¬fl¡ ˙s˚≈Mê√ døÓ¬º ‰¬f ¬ı≈ÀÊ√±ª± ˙s, ¬Û≈√˜, fl≈¡˜≈√, ‰¬Àfl¡±1
’±ø√ ˜e˘¬ı±‰¬fl¡ ˙s Ú±µœÓ¬ Ô±Àfl¡º ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡Ó¬ ڱȬfl¡1 ø¬ı¯∏˚˛-¬ıd ά◊À~‡
Ô±Àfl¡º ¿˙Ç1À√ª1 ë¬ÛPœõ∂¸±√íÓ¬ Ú±µœ Œù≠±fl¡ Ú±˝◊√º Ú±µœ1 ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡1
ڱȬfl¡œ˚˛ ø¬ı¯∏˚˛-¬ıd1 ’±ˆ¬±¸ ø√ Ú±µœ ·œÓ¬ 1‰¬Ú± fl¡1± ˝√√˚˛º ¸fl¡À˘± ڱȬÀÓ¬
Ú±µœ ·œÓ¬ Ú±˝◊√º Ú±µœ Œù≠±fl¡1 ø¬ÛÂ√ÀÓ¬ 눬øȬ˜±í ’±1y ˝√√˚˛º ¬Û1˜¬Û√ ñ ˜≈øMê√ ,
ˆ¬ª Ó¬±¬Û ’¬Û±1± ñ ¸—¸±1 ¸ôL±¬Û ¬Û±1˝√√œÚ , ˚±À˝√√ ¶ú1ÀÌ ñ ˚±1 Ú±˜ ¶ú1Ì
fl¡ø1À˘˝◊√  , [|ªÌ-fl¡œÓ«¬Ú±ø√ Ú ø¬ıÒ ˆ¬øMê√1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ¶ú1Ì ’Ú…Ó¬˜º] fl¡1n∏ ¬Û±1±
ñ ¬Û±1 fl¡À1 , [˚±1 Ú±˜ ¶ú1ÀÌ ’¬Û±1 ˆ¬ª Ó¬±¬Û1 ¬Û±1 Œ¬Û±ª±˚˛º] ’Ê√·ª
ñ ø˙ª1 ÒÚ≈‡Ú1 Ú±˜ , ˆ¬?Úfl¡±1œ ñ ˆ¬e fl¡À1“±Ó¬±  , Ê√Úfl¡ fl≈¡˜±1œ ñ
Ê√Úfl¡fl¡Ú…± [¸œÓ¬±]º
Ú±µ…ÀôL ¸”SÒ±1 – ¸—¶‘®Ó¬ ڱȬfl¡1 ’±ø˝√√«Ó¬ ¤˝◊√√À1 ø˘‡± Ô±øfl¡À˘›
¸”SÒ±1˝◊√ Ú±µœ ·±˚˛º ·øÓ¬Àfl¡ ˝◊√˚˛±1 ’Ô« ˝√√˚˛, Ú±µœ Œ·±ª±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸”SÒ±À1
¤˝◊√ Œù≠±fl¡ ·±˝◊√ÀÂ√º õ∂Ô˜— ..... ¸À•§±Ò…±˝√√ ñ õ∂ÔÀ˜ ˜±Òª ˜±Òª Ú±˜ ∆˘
|œ1±˜‰¬ffl¡ õ∂̱˜ fl¡ø1 ¸ˆ¬±¸√fl¡ ¸À•§±øÒ fl¡˚˛º Œˆ¬± ... ¸±˜±øÊ√fl¡± ñ Œ˝√√
¸˜Ê≈√ª±¸fl¡˘  , ù´Ì≈X— ñ qÚfl¡ , ˚”˚˛— ñ ’±À¬Û±Ú±À˘±Àfl¡  , ¬ı”Ò±– ñ :±Úœ,
¸7¡¡¡Ú [¸˜Ê≈√ª±1 ø¬ıÀ˙¯∏Ì 1+¬ÛÓ¬] , 1‚≈fl≈¡˘ ñ 1‚≈¬ı—˙1  , fl¡˜˘ õ∂fl¡±˙fl¡
ñ ¬Û≈√˜fl¡ õ∂fl¡±˙ fl¡1± [¸”˚«] , Ê√˚˛ Ê√˚˛ ñ [¸—¸±11 ≈√‡ ø¬ıÊ√˚˛fl¡±1œ ø˚
Ê√Ú ŒÓ¬›“1 Ê√˚˛ ˝√√›“fl¡ ñ ¤˝◊√ ’Ô«Ó¬ ≈√¬ı±1 ëÊ√˚˛í ˙s1 ¬ı…ª˝√√±1º] øÚÊ√Ê√Ú
ñ ˆ¬fl¡Ó¬ ¸fl¡˘ , ˚±Ó¬Ú ‚±Ó¬Ú ñ ˚±Ó¬Ú± ‚±Ó¬fl¡  , ¬Û±Ó¬Ú ñ ά◊»¬Û±Ó¬Ú fl¡À1“±Ó¬±,
ά◊ˆ¬±ø1 Œ¬Û˘±›“Ó¬± , ¬Û±Ó¬fl¡ 1œøÓ¬ ñ ¬Û±¬Û1 Ò±1± , ˙1±¸Ú ñ ÒÚ≈  , Ú±˙Ú
ñ Ú±˙ [ˆ¬e] fl¡À1“±Ó¬±  , ŒÂ√√˘ ñ fl¡±øȬÀ˘ , Œˆ¬√˘ ñ Œˆ¬ø√À˘, Œ‡√˘
√±À¬Û ñ õ∂Ó¬±¬ÛÀ1 Œ‡ø√À˘ , Ó¬±À¬Û ñ Ó¬±¬ÛÓ¬  , ˆ‘¬&¬ı1 1±˜fl¡ ñ ˆ‘¬&¬ÛøÓ¬
1±˜fl¡, ¬Û1q1±˜fl¡º 1±˜fl¡ fl¡±˜fl¡ ñ [1‚≈¬ÛøÓ¬] 1±˜fl¡ fl¡±˜Ú± [˚≈XÕ˘] fl¡1±
[1±˜fl¡ ’±˝√√ı±Ú Ê√ÀÚ±ª± ¬Û1q1±˜fl¡º] ˆ¬ª ˆ¬˚˛ ñ ¸—¸±11 ˆ¬˚˛ [Ê√ij-˜‘Ó≈¬…1
ˆ¬˚˛] Ê√œªÚ Ê√±Úfl¡œ fl¡±ôL ñ Ê√±Úfl¡œ1 Ê√œªÚ ¶§1+¬Û ¶§±˜œ ¬ı±ø˘ ‚±ø˘ ....¸≈¢∂œª
ñ ¬ı±ø˘fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 ¸≈¢∂œªfl¡ 1Ê√± fl¡ø1À˘º [¬ı±ø˘-¸≈¢∂œª fl¡fl¡±˝◊√-ˆ¬±˝◊√º ¸≈¢∂œªfl¡

330
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ‡√±˝◊√ ¬ı±ø˘À˚˛ ø¸—˝√√±¸Ú Œ˘±ª±Ó¬ ¬ıÚ¬ı±¸œ ¸œÓ¬±˝√√±1± 1±˜fl¡ õ∂±Ô«Ú± fl¡1±Ó¬ Â√˘
fl¡ø1 ’±“11 ¬Û1± ¬ı±Ì ˜±ø1 ¬ı±ø˘fl¡ ¬ıÒ fl¡À1 ’±1n∏ ¸≈¢∂œªfl¡ øfl¡ø©®g…±1 1±Ê√¬Û±È¬
ø√À˚˛º ø¬ÛÂ√Ó¬ ¸≈¢∂œª1 ¸˝√√±˚˛Ó¬ ¸œÓ¬±fl¡ ά◊X±1 fl¡À1º] Œfl¡±¬Û fl¡È¬±é¬ ñ ‡„√√1
Œ¬ı“fl¡± ‰¬±ªøÚº øÚÀ1ø‡ ñ Œ√ø‡  , Ê√˘øÒfl¡ Ê√œª ñ ¸±·11 õ∂±Ìœ¸˜”˝√  , ¸˜1fl¡
Ú±·1 ñ ¸˜1Ó¬ ‰¬Ó≈¬1 [Œ|á¬] , Ú±·1 ¸±·1 ñ ¸±·11 ¶§±˜œ [¸±·1fl¡ ¬ıgÚ
fl¡À1“±Ó¬±º] ø˙˘± Œ¸Ó≈¬ fl¡˚˛ ¬ıg ñ ø˙˘1 Œ¸Ó≈¬À1 ¬ıgÚ fl¡À1“±Ó¬±  , ˆ¬fl¡Ó¬fl¡
ˆ¬œÓ¬± ¸œÓ¬± ڜӬ± ñ ˆ¬œÓ¬± ˆ¬Mê√± ¸œÓ¬±fl¡ øÚ›“Ó¬± [˝√√1Ì fl¡À1“±Ó¬±]  , √˙¶§g
ñ √˝√ ˜”1 [˚±1] ñ 1±ªÌ[fl¡] , ¸±Ù¬˘˘ ¬ı±Ìœ ...¬Û±È¬ ñ ¬ı±Ìœ ¸Ù¬˘ ˝√√í˘
.... [õ∂øÓ¬:± ¬Û±˘Ú ˝√√í˘ Ê√±øÚ ¸œÓ¬±fl¡ ά◊X±1 fl¡ø1 ¢∂˝√Ì fl¡ø1 ø¬ıˆ¬œ¯∏Ìfl¡ ˘Ç±1
ø¸—˝√√±¸ÚÓ¬ Ô±¬ÛÚ± fl¡ø1....º] ˚Ó¬˚˛± ’±Ó¬Ç± ñ ø˚˜±Úø¬ı˘±fl¡ ’±Ó¬Ç , ˚Ó¬˚˛±
...ά◊»¬Û±È¬ ñ [˘Ç±1 ø˚˜±Úø¬ı˘±fl¡ ’±Ó¬Ç ’±1n∏ ˙DZ1 fl¡±1Ì ’±øÂ√˘
Œ¸˝◊√ø¬ı˘±fl¡fl¡ ¬Û≈Ú1 ά◊ˆ¬±ø˘ Œ¬Û˘±À˘º] Ê√·Ó¬fl¡ ’ôLfl¡ ’ôLfl¡ ñ Ê√·Ó¬1
’ôLfl¡À1± [˚˜À1±] ’ôLfl¡ [˚˜]º ¸ôLfl¡ ¬Û”1˘ ¬Û1˜ fl¡±˜ ñ ¸ôL¸fl¡˘1 ¬Û1˜
fl¡±˜Ú± ¬Û”Ì« fl¡ø1À˘  , ˆ”¬ø˜fl¡ ...1±˜ ñ ˆ”¬ø˜1 ˆ¬±1 ά◊X±1 fl¡ø1 Œ√ªÓ¬± ’±1n∏
˜±Ú≈˝√fl¡ 1Ê√± 1±À˜ [ëŒ√ªÓ¬± ˜±Ú≈˝√ ¸fl¡À˘±À1 1Ê√±í ñ ¤˝◊√ ˆ¬±¬ı1 ¬ı…?Ú±º]
 , S±Ì fl¡ø1À˘ [Ó¬±1˘] , øSˆ≈¬ªÚ ...˜±1Ì ñ øSˆ≈¬ªÚ1 fl¡±1Ì ¶§1+¬Û, S±Ìfl¡Ó«¬±
¶§1+¬Û ’±1n∏ ˘˚˛fl¡Ó«¬± ¶§1+¬Û , [¸‘ø©Ü, ¬Û±˘Ú ’±1n∏ Òı—¸1 fl¡±1Ì] Œ√ªfl≈¡À√ª±
ñ Œ√ªÓ¬±À1± Œ√ªÓ¬±  , ˜À˝√√ù´1 ñ Œ|ᬠ÷ù´1 , ’¸±1Ó¬ ¸±1Ó¬ fl¡±1Ó¬ ˆ¬±1Ó¬
Ú1Ó¬Ú≈ ñ [Ê√œªÚ1 Œfl¡±ÀÚ± ¸±1 ¬ı± ¶ö±˚˛œ ˜”˘… Ú±˝◊√, ’Ô±«» Ê√œªÚ ’¸±1
Ó¬Ô±ø¬Û ˆ¬±1Ó¬Ó¬ Ú1Ê√ij ˘±ˆ¬ fl¡1± fl¡±˚«1 ¸±1 ¬ı± ¶ö±˚˛œ ˜”˘… ’±ÀÂ√  , ø¬ıÙ¬À˘ø˝√√
˚±˚˛ ñ Œ¸˝◊√ Ù¬˘√±˚˛fl¡ Ú1Ê√ij› ø¬ıÙ¬À˘ ˚±˚˛ , ’øÚµ… ñ ø˚ ¬ÛÇÊ√1 Œ¸Ãµ˚«fl¡
Œfl¡±ÀÚ± Œ¸Ãµ˚«˝◊√ •°±Ú fl¡ø1¬ı ŒÚ±ª±À1 ñ ’Ó≈¬˘Úœ˚˛º] ˝√√+ø√ ¬ÛÇÀÊ√ ñ ˝√√+√˚˛1
¬ÛÇÊ√Ó¬ , [Œ·±øªµ1 ’øÚµ… ¬Û√-¬ÛÇÊ√fl¡ øÚÊ√1 ˝√√+ø√ ¬ÛÇÊ√Ó¬ Ò±1Ì fl¡1± ñ
[Œ˝√√ ˆ¬±˝◊√]] , ø¬ıÊ≈√ø1 ñ ø¬ıÊ≈√˘œ  , ά◊Ê≈√ø1 ñ ά◊;ø˘  , ¸±Òfl¡ ø¸øX fl¡1n∏ ˝√√ø1Ú±˜
ñ ˝√√ø1Ú±À˜ ø¸øX ¸±ÒÚ fl¡À1 , ¬Û±Í¬±ôL1º Ÿ¬øX ñ ¸˜‘øX, Œ¸Ãˆ¬±·… , Œ˚ Ê√·Ó¬fl¡
....Ú±1±˚˛Ì ñ ¿1±˜ ¶§˚˛— Ú±1±˚˛Ì, ’Ô«±» 1±˜-fl‘¡¯û-Ú±1±˚˛Ì ’Àˆ¬√ , ¸œÓ¬±-
ø¬ıª±˝√√-ø¬ı˝√√±1 Ú‘Ó¬…ñ [‹fl¡±øÒfl¡ ڱȬӬ Ú‘Ó¬… ˙s1 ›¬Û1Ó¬ ¸”SÒ±À1 õ∂±Ò±Ú… ø√ÀÂ√º
Ó¬±˘-˘˚˛1 ˘·Ó¬ ø˜˘±˝◊√ ’e-¸=±˘Ú, ˜≈^±1 ¬ı…ª˝√√±1 Ú‘Ó¬…Ó¬ fl¡1± ˝√√˚˛º ’±øefl¡
’øˆ¬Ú˚˛1 õ∂ˆ¬±ª Ú‘Ó¬…Ó¬ Œ¬ıøÂ√º Œfl¡±ÀÚ± Œfl¡±ÀÚ± ¸˜±À˘±‰¬Àfl¡ ’±øefl¡ ’øˆ¬Ú˚˛1

331
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
õ∂±Ò±Ú…1 ¬Û1±˝◊√ ’Çœ˚˛±º ’Çœ˚˛± ˙s1 ά◊»¬ÛøM√√ ¬ı≈ø˘› ¤¸˜˚˛Ó¬ ë’Çœ˚˛±í ˙s1
ά◊»¬ÛøM√√ ø¬ı‰¬±1 fl¡1±1 Œ‰¬©Ü± fl¡ø1øÂ√˘  . õ∂fl‘¡Ó¬ÀÓ¬ ’±øefl¡1 ¬Û1± ë’Çœ˚˛±í ˙s
Œ˝√√±ª± Ú±˝◊√º ¬ı±ø‰¬fl¡, ’±˝√√±˚« ’øˆ¬Ú˚˛1 ¶ö±ÀÚ± ’Çœ˚˛± ڱȬӬ ˚Àԩܺ Ó¬Ô±ø¬Û Ú‘Ó¬…1
›¬Û1Ó¬ ˚ÀÔ©Ü &1n∏Q ¬Ûø1ÀÂ√º] 1+À¬ÛÚ ’õ∂øÓ¬˜– ˆ”¬øª ñ ¬Û‘øÔªœÓ¬ ˚±1 õ∂øÓ¬˜±
[ά◊¬Û˜± Ú±˝◊√] , ¬Û1À¬ı˙ ñ ëõ∂Àª˙í1 fl¡±¬ı…1+¬Ûº ¬Û1À˜˙ ñ ¬Û1˜ + ÷˙ =
¬Û1À˜ù´1 , ˙…±˜ 1n∏ø‰¬1 ñ ˙…±˜¬ı1Ì1 ¸≈µ1 [Œ√˝√] , ø‰¬1 ¬ÛœÓ¬ ñ fl¡±À¬Û±1
¬ı± ¬ı¶a ¬ÛœÓ¬¬ı1Ì1 ˝√√±˘Òœ˚˛±  , ¬ı˚˛Ú ñ ˜≈‡  , ˜ø̘˚˛ ˜≈fl≈¡È¬ ¬ı± ø˙1¶a±Ì  ,
fl≈¡G˘ ·G Œ√±À˘ ñ fl≈¡G˘ [fl¡±ÌÓ¬ ø¬Ûg± ’˘Ç±1] ·±˘Ó¬ Œ√±À˘  , ˜Ú˜Ô
ñ fl¡±˜À√ª1 ¤È¬± Ú±˜ñ ˜ijÔ  , Œ˜±øÓ¬ ñ ˜≈Mê√± , Œ˝√√˜˝√√±1± ñ Œ¸±Ì1
˝√√±1 , ά◊ÀÊ√±1 ñ ά◊8˘ , ‰¬fl¡±1 ñ fl¡ø1øÂ√˘  , 1n∏ø‰¬ 1±ÌÚ± ñ qªøÚ ˜≈‡1 ,
˜√Ú ˜Ú Œflv¡˙ ñ ˜√Ú1 ˜ÚÀÓ¬± ≈√‡ [˜√Ú1 1+À¬Û± •°±Ú fl¡1±Ó¬]  , ›øÓ¬˜
ñ ά◊M√˜ , ‰¬±µfl¡ 1n∏ø‰¬ Œ‰¬±Î¬ˇ ñ ‰¬f1 Œ¸Ãµ˚«› Œ‰¬1 Œ¬Û˘±˚˛  , ’˘fl¡ fl¡±Ì1
fl¡±À¯∏ø√ ·±˘1 Ù¬±À˘ ›˘ø˜ Ôfl¡± ‰≈¬ø˘ , fl¡±˝◊√ ñ Œ√˝√ , ˘±˝◊√ ñ ˘±ø·, ˘·±˝◊√
 , Ê√±øÓ¬¶ú1 ñ ¬Û”¬ı«Ê√ij1 fl¡Ô± ˚±1 ˜ÚÓ¬ Ô±Àfl¡ , [¬ı±{jœøfl¡ 1±˜±˚˛ÌÓ¬ ¸œÓ¬±
Ê√±øÓ¬¶ú1 fl¡Ú…± Ú˝√√˚˛º]
ø¬ıøÚ–ù´¸… ñ øÚù´±¸ Ó¬…±· fl¡ø1 [U˜≈øÚ˚˛±˝√√ ¬Û±ø1]  , ¬ıÌ«˚˛±˜±¸ ñ
¬ıÌ«Ú± fl¡ø1À˘ , ¸”√Ó¬œ ñ ’±‚±Ó¬ fl¡ø1º ¬ı1 √≈‡ fl¡ø1º fl¡øÓ¬ Œ¬ıø1 ñ øfl¡Â≈√
Œ¬ıø˘ , ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ñ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1À˘ , ∆˜øÔ˘œ ñ ø˜øÔ˘±1 fl¡Ú…±  , Œ‰¬Ó¬Ú≈ ñ
Œ‰¬Ó¬Ú  , ø‰¬1 ø¬ı1À˝√√ ñ ø‰¬1ôLÚ ø¬ı1˝√√Ó¬ [Ê√ij±ôL11 ø¬ı1˝√√Ó¬]  , 1˜˚˛± ñ 1±˜
 , Á¡±˜1n∏ ñ Á¡±˜ø1 ¬ÛÀ1 , ¬Û1n∏ ñ ¬ÛÀ1 , ˆ¬fl¡Ó¬fl¡ ¬ı±gª ˜±Òª ñ 1±˜‰¬f
Ú±1±˚˛Ì1 ’ªÓ¬±1 fl¡±1ÀÌ ë˜±Òªí ’Ô«Ó¬ 1±˜fl¡ ¬ı≈Ê√±˚˛ , ÒÚ≈©Û±øÌ ñ ˝√√±Ó¬Ó¬
ÒÌ≈ ∆˘  , fl‘¡¯û±ªÓ¬±1 1±˜±ªÓ¬±11 ’±·1, fl‘¡¯û˝◊√ ¸fl¡À˘± ’ªÓ¬±11 fl¡±1Ì Ú±1±˚˛Ì
’±1n∏ 1±˜-fl‘¡¯û ’Àˆ¬√ fl¡±1ÀÌ √˙1Ôfl¡ ëfl‘¡¯û√±¸í ¬ı≈ø˘ÀÂ√º ˚±À˝√√ ñ ˚±fl¡  ,
ŒÚ˝√√±ø1 ñ ‰¬±˝◊√, Œ√ø‡ , ø1¬Û≈·Ì ñ ˙Sn∏¸fl¡˘ , ¸±fl¡˜±·Ó¬… ñ ¸±fl¡˜ñ ∆¸ÀÓ¬,
˘·Ó¬ , ’±·Ó¬… ñ ’±ø˝√√  , ˜La˜≈√œ1˚˛Úƒ ñ ά±„√√1Õfl¡ ˜La ¬Û±Í¬ fl¡ø1 [˜La˜ƒ
ά◊√œ1˚˛Úƒ] , Œfl¡Ãø˙fl¡ ñ ø¬ıù´±ø˜S  , fl≈¡˙1 ¬Û≈S fl≈¡˙Ú±ˆ¬, ŒÓ¬›“1 ¬Û≈S ·±øÒ,
·±øÒ1 ¬Û≈S ø¬ıù´±ø˜S  , [fl≈¡ø˙fl¡ ¬ı—˙Ê√, Œ¸˝◊√ ’Ô«Ó¬ Œfl¡Ãø˙fl¡º] ‰¬G ñ ά◊¢∂¸
‡„√√±˘ , ˘±Î¬ˇ˚˛ ¬ı±U ñ ¬ı±U ˘1±˚˛ , Œ˙±À˝√√ ñ Œ˙±Àˆ¬  , ¸≈˘ø˘Ó¬ ñ ¸≈µ1,
Œ˝√√1Ó¬ ñ ‰¬±˝◊√  , Ó¬øiß˙˜…±ˆ¬ªæ√œÀÓ¬± ñ Ó¬»øÚ˙˜… ’ªˆ¬» ˆ¬œÀÓ¬± ñ Œ¸˝◊√

332
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡Ô± qøÚ ˆ¬œÓ¬ ∆˝√√  , ø¬ıÒ‘Ó¬… ñ Òø1 , √˙Ú ‰¬¬Û«˚˛ñ “√±Ó¬ fl¡±À˜±À1  , ŒÚ˝√√ø¬ı
ñ øÚ¬ı±  , ’±À˝√√ ñ ˝◊√À˚˛À˝√√, ¤˝◊√ fl¡Ô±Ó¬  , Ú±À˝√√ø1 ñ ŒÚÀ√ø‡  , ˘ÑÌ 1±˜
¬ÛÔø˝√√ ¸ª Ê√±Ú ñ ˘é¬Ì ’±1n∏ 1±À˜ ¬ı±È¬Ó¬ ∆· Ô±Àfl“¡±ÀÓ¬˝◊√ ¸fl¡À˘± ø˙øfl¡À˘
 , [ÒÚ≈À¬ı«√ ’±1n∏ ¶§·œ«˚˛ ’¶a-˙¶a :±Úº] ø√¬ı…¬ı±Ì ñ fl‘¡˙±ù´1 fi1¯∏1 √é¬fl¡Ú…±
Ê√˚˛± ’±1n∏ ¸≈õ∂ˆ¬±¬ı ·ˆ¬«Ó¬ ¤˝◊√ ø√¬ı…¬ı±Ì ¸˜”˝√1 Ê√ijº ˜˝√√±À√Àª ø¬ıù´±ø˜S1
1±Ê√Qfl¡±˘Ó¬ ¤˝◊√ ø√¬ı… ’¶a¸˜”˝√ ø¬ıù´±ø˜Sfl¡ ø√øÂ√˘º ¤˝◊√ ’±‰¬ø1Ó¬ ’¶a¸˜”˝√1
ø¬ı¯∏À˚˛ ¶§·«-˜Ó«¬…-¬Û±Ó¬±˘1 fl¡±À1± :±Ú Ú±øÂ√˘º
1‚≈fl≈¡˘ fl¡˜˘±ø˘ 1‚≈fl≈¡˘ fl¡˜˘1 Œˆ¬±À˜±1±  , ¸”˚«…¬ı˚«… ñ ˜˝√√±Ú ¸”˚«
’Ô«Ó¬ ë¬ı˚«…í ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√  , ¶§Ê√Ú ¸≈Ó¬ fl¡˘ÕS ñ ¸≈˝√+√, ¬Û≈S, ˆ¬±˚«±À1  , 1±˜1
ø¬ıª±˝√√ Œ˝√√±ª±˝◊√ Ú±øÂ√˘ ˚ø√› ’±ø˝√√¬ı Ò1± ø¬ıª±˝√√ ’±1n∏ ˆ¬øª¯∏…Ó¬1 ˝◊√øeÓ¬ ø√ÀÂ√º
≈√ø1Ó¬˜ƒ ñ ’q1˜ƒ ñ Œ¬ı˚˛±ø‡øÚ , ¤¯∏±— ñ ¤›“À˘±fl¡1 1±˜‰¬f ’±1n∏
1‚≈¬ı—˙1º ˝√√1ø¯∏ ñ ˝√√1Ì fl¡ø1À“√± , ø¬ı˜ø1¯∏ fl¡˚˛ ñ ø¬ıÀª‰¬Ú± fl¡ø1  , 댸±ø˝√√
¸œÓ¬± ¬Û”¬ı« Ê√Ú˜Ó¬ ¬ıUÓ¬ Ó¬¬Û ’±‰¬ø1, ŒÓ¬±˝√√±fl¡ ¶§±˜œ ¬Û±ª˘í ñ ¸œÓ¬±˝◊√ øÚÀÊ√
Œfl¡±ª± ˜ÀÓ¬ 1±˜fl¡ ’±·1 Ê√ijÓ¬ ¶§±˜œ Œ¬Û±ª± Ú±øÂ√˘, ø¬ÛÂ√1 Ê√ijÓ¬ 1±˜fl¡ ¶§±˜œ
¬Û±¬ı ¬ı≈ø˘ ’±fl¡±˙œ ¬ı±Ìœ qøÚ ’ø¢üÓ¬ Ê√±˝√√ ø√ õ∂±Ì Ó¬…±· fl¡ø1øÂ√˘º Ÿ¬ø¯∏À˚˛ ë¬Û±ª˘í
’Ô«Ó¬ ¬Û”¬ı«Ê√ijÓ¬ Œ¬Û±ª± ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± Ú±˝◊√ , ¤˝◊√ Ê√ijÓ¬ ¬Û±¬ı ¬ı≈ø˘ ¬ı1 ˘±ˆ¬ fl¡1±À˝√√
¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√º 1±˜‰¬f1 ’ªÓ¬±1 ¤˝◊√ Ê√ijÓ¬À˝√√ ∆˝√√ÀÂ√º fl¡Úfl¡ ¬Û≈Ó¬ø˘ ñ Œ¸±Ì1 ¬Û≈Ó¬˘± ,
Ó≈¬˘ ñ Ó≈¬˘Úœ˚˛, Œ˚Ú  , Œ˘±À˘ ñ ›˘À˜  , w+ªˆ¬e ñ Œ‰¬˘±Î¬◊ø11 ˆ¬“±Ê√ ,
ά◊26√Ç ñ [¸— ά◊26√G] ñ ‡1À‡√±, Ó¬Ó¬±ÕÓ¬˚˛±  , ˜‘̱˘ ñ ¬Û≈√˜1 ͬ±ø1 ,
˜Ê√Ó¬ ñ Œ¸±˜±˘  , Ê√˘¬ÛÇ ñ ¬Û±Úœ1 Œ¬ı±fl¡±Ó¬  , Œ˝√√ø1À˚˛ ˆ≈¬Ê√ ˚≈· .....¬ÛÇ
ñ ¬ı±U ≈√Ȭ± Œ√ø‡ ¸≈µ1 ˜‘̱˘1 ¬Û±Úœ1 Ó¬˘1 Œ¬ı±fl¡±Ó¬ Œ¸±˜±¬ıÕ˘ ‡1À‡±
˘±ø·˘º [øÚµ±À¬Û±˜±]º [’Ô«±» ˜‘̱À˘› ˘±Ê√ ¬Û±À˘º] ˙˘±fl¡± ñ ˙˘±  ,
√±øάˇ•§ øÚø¬ıάˇ ¬ıœÊ√ ñ √±ø˘˜1 ¸≈1n∏„√± ¬ı± Ù“¬±fl¡ ÚÔfl¡± “√±Ó¬ √≈¬Û±ø1º fl¡˜ø˘Úœ
˜±˝◊√ ñ ¬ÛøΩÚœ ˜±˝◊√ [¬ÛøΩÚœ, ø‰¬øSÌœ, ˙—ø‡Úœ, ˝√√øô¶Úœ ñ ¤˝◊√ ‰¬±ø1 Œ|Ìœ1
Ú±1œ1 ˜±Ê√Ó¬ Œ|ᬱ, ¬ÛøΩÚœ Ú±1œº ¬ı√1œ õ∂˜±Ì ñ ¬ı·1œ1 øÚø‰¬Ú± Úª Œ˚êڱ
ά•§1n∏fl¡ ͬ±Ú ñ ά•§1n∏1 øÚø‰¬Ú± [˜±Ê√ ’—˙ ø‰¬˚˛“± ñ fl“¡fl¡±˘ ¸1n∏º] ‰¬•Ûfl¡
¬Û±fl¡ø1 ñ ‰¬•Û±fl¡ø˘  , øÚ1ø˜˘ ñ øÚ˜«±Ì fl¡ø1À˘ , ͬ±˜ ñ ¶ö±Ú  , Œˆ¬±ø˘
ñ Œˆ¬±˘Õ· , øÚ˙˜… ñ øÚù´±¸ fl¡±øϬˇ  , Ê√·±˜ ñ ·í˘ , ø˜øÔ˘±•xøÓ¬ ñ
ø˜øÔ˘±Õ˘  , ’±ˆ¬±¯∏… ñ ¸y±¯∏Ì fl¡ø1 , 1±Ê√œª Œ˘±‰¬Ú ñ ¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú  , øÚfl¡ø˘fl¡

333
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

ñ øÚ©®˘Ç ñ øÚfl¡±  , ˜≈1±ø1 ñ 1±˜ fl‘¡¯û ’Àˆ¬√ fl¡±1ÀÌ ˜˝√√±¬Û≈1n∏À¯∏ 1±˜fl¡

˜≈1±ø1 ’±‡…± ø√ÀÂ√  , ˆ¬±ª øˆ¬iß 1œÓ¬ ñ ˆ¬±ªÒ±1± Œ¬ıÀ˘· Ò1Ì1  , ˜√Ú Á¡±˜1
ñ ˜√Ú1 ¡Z±1± Ê√±˜ø1 ∆·ÀÂ√, •°±Ú ∆˝√√ÀÂ√ , ¬Ûø˝√√˘ ñ õ∂Ô˜  , fl¡±˜....¬õ∂Àª˙
ñ fl¡±˜ ˆ¬±ª1 ¬õ∂Ô˜ õ∂À¬ı˙  , ˝√√1Ó≈¬ ñ ˝√√1Ì fl¡1fl¡  , Œfl¡˙ª ñ ¬ıËp¡±,
ø¬ı¯≈û , ø˙ª øÓ¬øÚ›Àfl¡ ¸±˜ø1 Ôfl¡± Ú±1±˚˛Ì ñ fl‘¡¯û, 1±˜  , ñ Œ¸˝◊√ 1±À˜
¸fl¡À˘±À1 Œflv¡˙ [¸—¸±1 ˚±Ó¬Ú±] ˝√√1Ì fl¡1fl¡ , ·Ê√ ¬ı±øÊ√ ˜Õ˝√√(˚«… ñ ·Ê√
¬ı±øÊ√ ˜˝√√± ‹ù´˚« , ¬ı±øÊ√ ñ Œ‚“±1±  , ˆ¬±˚«…±RÊ√˚≈Ó¬– ¸√± ñ ˆ¬±˚«± + ’±RÊ√
˚≈Ó¬– ¸√± ñ ˆ¬±˚«±-¬Û≈ÀSÀ1 ∆¸ÀÓ¬ ¸√±˚˛ ˚≈Mê√ ∆˝√√  , ≈ø˝√√Ó≈¬ô¶ª ñ ŒÓ¬±˜±1
≈√ø˝√√Ó¬±1  , ø√‘√é¬˚˛± ñ ‰¬±¬ı1 ˝◊√26√±À1  , Ó¬±ª±·ÀӬà ñ ŒÓ¬Ã + ’±·ÀӬà [≈√Ê√Ú
’±ø˝√√ÀÂ√º]¬ ¬Û= ˙¬ıÀ√ ñ ¬Û“±‰¬ õ∂fl¡±1 ¬ı±√…-˚La1 ¡Z±1± ˙s fl¡ø1  , [Ϭ±fl¡, ŒÏ¬±˘,
˜‘√e, Œ·±˜≈‡, Ó¬±˘] ¸•§±√ Ú±√ ñ ¸—¬ı±√ ÒıøÚ, Ê√±ÚÚœ ø√˚˛± ˙s , 1±˜±
¸≈µ1œ [¸œÓ¬±] , ¸À•x˚˚˛±˜±¸ ñ ¬Ûøͬ˚˛±À˘  , Ó¬¸…±– ñ ŒÓ¬›“1 [¸œÓ¬±1]
fl¡Ô±˜Ô±fl¡Ì«… ñ fl¡Ô±˜ + ’Ô + ’±fl¡Ì«… = qÚ±1 ø¬ÛÂ√ÀÓ¬˝◊√ [’±¢∂˝√ ¬ı± Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡
Œ¬ıøÂ√ ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√] ˚À˚à ·í˘  , ÚQ±øÓ¬ ¸Q1˜ƒ ñ ÚQ± + ’øÓ¬ + ¸Q1˜ƒ =
Œ¸ª± Ê√Ú±˝◊√ ’øÓ¬ ¸QÀ1º ÂS√fl¡ Œ¬ı˙ ñ Â√±øÓ¬1 √À1 ’±fl‘¡øÓ¬  , [ÂS√±fl‘¡øÓ¬
˜”1 1±Ê√ ˘Ñ̺] fl¡øȬ¬ıg ñ fl“¡fl¡±˘Ó¬ ˜1± ¬ı±gÌœ  , ø¸—˝√√ ¬ıg ø¸—˝√√1 √À1
’±øȬ˘ , fl¡˜˘ Œfl¡±¯∏ ñ ¬Û≈√˜1 Œfl“¡±˝√√  , ¬Û√Ó¬˘ ñ ˆ¬ø11 Ó¬˘≈ª± , ¸≈˜˝√√±˝√√˚«
Òø¯∏«Ó¬± ñ ’øÓ¬ Œ¬ıøÂ√ ’±ÚµÓ¬ ’±fl≈¡ø˘Ó¬  , ¬ÛøÓ¬Ó¬± ñ ¬Ûø1 ·í˘  , ˜±Ú¸
’ø˜˚˛± Á≈¡1±˝◊√ ñ ˜±Ú¸Ó¬ [Œ˚Ú] ’˜‘Ó¬ øÚ·À1 , ’±Úµ-ø¸g≈ ñ ’±Úµ ¸±·1
[Ó¬] , ˜·Ú ñ ¬ı≈1 Œ˚±ª± , Ú‘¬Û±Ú ñ 1Ê√±¸fl¡˘fl¡  , ˜˝√√Ó¬œ— ñ ˜˝√√», ø¬ı1±È¬
 , ¸ˆ¬±˜ ñ ¸ˆ¬±  , ά◊»¸ª Œ˙±øˆ¬Ó¬±˜ƒ ñ ά◊»¸ª Œ˙±øˆ¬Ó¬  , fl¡±1˚˛±˜±¸ ñ
fl¡ø1À˘  , Ú‘¬Û±:˚˛± ñ Ú‘¬ÛøÓ¬1 [Ê√Úfl¡1] ’±À√À˙À1 , ˙1‰¬±¬Û ñ ˙1 ÒÚ≈À1
 , ¬ı±U fl¡±ÀG ñ ¬ı±UÓ¬ fl“¡±Î¬ˇ [˙11 Ó”¬Ì ¬ı±UÓ¬ ›À˘±˜±˝◊√ ¬ı± ’±“ø1]  , ‡±G±
ά◊øάˇ ˝√√±ÀÓ¬ ñ ˝√√±Ó¬Ó¬ Ó¬À1±ª±˘ ∆˘  , ά◊øάˇ ñ ›¬Û1Õ˘ √±ø„√√, ά◊1±˝◊√  , ¸‡œøˆ¬–
ñ ¸ø‡¸fl¡˘1  , ¸±fl¡˜ƒ ñ ∆¸ÀÓ¬  , ¸±fl¡˜Àˆ¬√…—ñ qX ¬Û±Í¬ ¸±fl¡˜Àˆ¬√…—
ñ ¸±fl¡˜ƒ ’Àˆ¬√…— [’Àˆ¬√…— ÒÚ≈1 ø¬ıÀ˙¯∏Ì] ¶®Àg øÚÒ±˚˛ ñ fl¡±gÓ¬ ∆˘
[붧 ¶®Àgí11 ͬ±˝◊√ 붮Àgí 1±ø‡À˘À˝√√ Â√µ ¬ÛÓ¬Ú Ú˝√√í¬ıº A. T. Biswas1
qX ¬Û±Í¬º]
Ê√·±√ ñ fl¡íÀ˘ , ¬Û˙…ÕÓ¬Ó¬» ñ ¬Û˙…ÕÓ¬Ú— ñ ¬Û˙…øÓ¬ + ¤Ó¬»

334
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
= ¤˝◊√ [ÒÚ≈‡Ú] Œ‰¬±ª“±  , ˝◊√√— ñ ¤˝◊√ ‡ÚÓ¬  , ¸Ê√…— ñ &Ì, Ê√…± , fl¡À1±øÓ¬
ñ fl¡ø1¬ı, ˘·±¬ı , 1±˜˜ƒ ñ 1±˜fl¡  , ’±˝√√ ñ fl¡íÀ˘ , ˜≈øÚ– ñ ˜≈øÚÀ˚˛  ,
¬ı»¸ ñ ¬ı±Â√±  , øfl¡øißø1À鬽√√øÓ¬á¬ø¸ ñ øfl¡—øÚø1鬅 ˝◊√˝√ øӬᬱø¸ ñ ˝◊√˚˛±Ó¬ øfl¡
‰¬±˝◊√ ’±Â√±  , Œfl¡Ã˙˘…±ÚµÀÚ±øӬᬠñ Œfl¡Ã˙˘…±ÚµÚ ά◊ͬ± , fl¡±•ú«≈fl¡˜ƒ ñ ÒÚ≈
 , fl≈¡1n∏ ñ fl¡1±, ˘À·±ª“± , ά◊¬Û±˘y ñ ’¸ij±Ú , Ò‘ÀÓ¬ ‰¬±À¬Û ¿1±À˜Ú ñ
¿1±˜1 ¡Z±1± ÒÚ≈ ÒÀ1“±ÀÓ¬  , ˙øÇÓ¬ ˜±Ú¸± ñ ˙øÇÓ¬ ˜ÀÚÀ1  , ’ÚôL— ñ
’ÚôL Ú±·fl¡  , fl¡26√¬Û— ñ fl¡±Â√fl¡  , ˚±‰¬˜±Ú± ñ õ∂±Ô«Ú± fl¡ø1À˘ , ¸ißÀX ñ
Ȭ±ÚÕfl¡  , ˙øÇÓ¬±— ¸œÓ¬±— ñ ¸œÓ¬±fl¡ ˙øÇÓ¬± , õ∂¸Ê√… ñ ŒÊ√±1 fl¡ø1 ¸Ê√…˜fl¡À1±»
ñ &Ì È¬±øÚÀ˘  , ¬Û‰¬±À1 ñ ¬Û‰¬±1ÀÓ¬  , ¬Ûø1Ò±˝◊√ ñ ¬Ûø1Ò±Ú fl¡ø1 , ’±À=±À˘
ŒÏ¬±˘ ñ ’±“‰¬À˘À1 ø¬ıÀ‰¬ , ’ˆ¬ªæ√œÓ¬± ñ ˆ¬œÓ¬± ˝√√í˘  , ˆ”¬¬Û±˘ ¬ıœ1 ñ ˆ”¬¬Û±˘fl¡
[1Ê√±] ¬ıœ1  , ¬ı{√®˘˜ ñ ¬ı˘fl¡øÚ  , Œ¬ı¬ÛÔ≈˜Ó¬œ ñ fl“¡ø¬Û fl“¡ø¬Û  , Œ˙±‰¬øôL
ñ ’Ú≈À˙±‰¬Ú± fl¡ø1 , ø¬ı˘¬ÛøÓ¬ ñ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1À˘  , ø¬Ûά◊fl¡ ˘±˝◊√ ñ øõ∂˚˛fl¡
˘±ø· ñ øõ∂˚˛Ó¬˜1 fl¡±1ÀÌ Ó¬±À¬Û ¬Ûø1 ñ ¸ôL5 fl¡ø1  , ¬Û”1¬ı Ê√Ú˜ ñ
¬Û”¬ı« Ê√Ú˜1  , ¬ı~ˆ¬ ñ ¶§±˜œ  , ¸˜±ù´±¸… ñ ’±ù´±ø¸Ó¬ fl¡ø1, ’±ù´±¸ ø√ ,
˜±Õˆ¬– ñ ˆ¬˚˛ Ú±˝◊√  , ø¶öÀÓ¬˜ø˚˛ ñ ˜˝◊√ Ô±Àfl“¡±ÀÓ¬  , ˜≈√± ñ ’±ÚÀµÀ1  ,
fl≈¡˙øG ñ Œ˝√√±˜1 ¶ö±Ú fl≈¡À˙À1 ŒÊ√±Ò± fl¡±˚«  , ά◊¬ıı«…±—ñ ¬Û‘øÔªœÓ¬  ,
˜≈øÚ˜«La˜≈√œ1À˚˛» ñ ˜≈øÚÀ˚˛ ˜La ¬Û±Í¬ fl¡ø1À˘  , 1n∏^ ñ ˜˝√√±À√ª  ,
˜≈^±w±Ê√√À˚±Ò…±¶x˚À˚à ñ ’±ÚÀµÀ1 Œ¬Û±˝√√1±˝◊√ ’À˚±Ò…±Õ˘ ∆·øÂ√˘  , ’w±Ê√»
ñ Œ¬Û±˝√√1±˝◊√  , ˆ¬±·«À¬ı± ñ ˆ‘¬&¬Û≈S ñ ¬Û1q1±˜  , ¶®Àg ñ fl¡±gÓ¬  , øÚÒ±˚˛
ñ Ó≈¬ø˘  , 1±˜˜¬ıˬıœ» ñ 1±˜fl¡ fl¡íÀ˘  , Œ¬ıGø¸fl¡ ñ ˜·Úœ˚˛±, øˆ¬‡±1œ
 , Œ˜1± ñ Œ˜±1 , ¤fl¡ø¬ı—˙øÓ¬¬ı±1 ñ ¤Õfl¡˙¬ı±1  , ¬Û1q1±˜ ñ Ÿ¬ø¯∏
Ê√˜√ø¢ü1±˜1 ¬Û≈S, ˜±Ó‘¬ Œ1Ì≈fl¡± , é¬øS˚˛˝◊√ ŒÓ¬›“1 ø¬ÛÓ¬±fl¡fl¡ ˝√√Ó¬…± fl¡1±1
’¬Û1±ÒÓ¬ ˝√√±Ó¬Ó¬ fl≈¡Í¬±1 ∆˘ ¤Õfl¡˙¬ı±1 ¬Û‘øÔªœ wø˜ ¸fl¡À˘± é¬øS˚˛ ˝√√Ó¬…± fl¡À1º
ø¬ı¯≈û1 õ∂Ò±Ú √˝√Ȭ± ’ªÓ¬±11 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ¤È¬±º 1±˜ ’ªÓ¬±1Ó¬ ø¬ı¯≈ûÀª ¬Û1q1±˜1
Œ¸˝◊√ ˙øMê√ øÚÊ√1 Œ√˝√Õ˘ ‚”1±˝◊√ ’±ÀÚ , ŒÓ¬›“1 ¶§·«¬ÛÔ ŒÂ√√ fl¡À1º [¬Û1q1±˜1
fl¡±ø˝√√Úœ Œ˙¯∏1 Ù¬±À˘ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º]
‰¬øȬ ñ ‰¬È¬‰¬È¬øÚ  , ‰¬m«øȬ ñ ·¬ı« ¬ı±fl¡…  , øÔfl¡ ñ Ô±øfl¡˘  , ¬ı¸Ú—
¬ıÒı± ñ ¬ı¶a ¬ı±øg  , ¬ÛÀ√˝√ ¬ÛÓ¬» ñ ˆ¬ø1Ó¬ ¬Ûø1˘  , ¬Ûø1À26√√ ñ Œ˙¯∏
 , Œ¬ıø¬ÛÓ¬˜±Ú¸± ñ fl¡ø•ÛÓ¬ ˜ÀÚ  , ¬ÛøÓ¬˜±ø˘e… ñ ¶§±˜œfl¡ ’±“Àfl¡±ª±ø˘  ,

335
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˝√√±˝√√ÀÓ¬±¶úœøÓ¬ ñ ˝√√±˝√√ÀÓ¬±ø¶ú ˝√√øÓ¬ ñ ë˝√√±˚˛ ˜˝◊√ ˜ø1À˘±í ¬ı≈ø˘  , ¬ı±ø√Úœ ñ

ø˚ [ŒÓ¬ÀÚÕfl¡] ∆fl¡øÂ√˘ ñ ¸œÓ¬±  , Œ¬Ûø‡ ¬Û1˜ ø¬Ûά◊ Ê√œª ∆˚‰¬ ˚±˚˛ ñ ¬Û1˜
øõ∂˚˛fl¡ ‰¬±˝◊√ Ê√œª Œ˚Ú ˚±˚˛ñ [1±˜‰¬f1 ˜≈‡Õ˘ ‰¬±˝◊√, ñ ŒÓ¬›“1 fl¡±1ÀÌ˝◊√ ’±øÊ√
¬Û1q1±˜1 ˝√√±Ó¬Ó¬ Œ¸˝◊√ 1±˜‰¬f øÚ˝√√Ó¬ ˝√√í¬ı, ñ ¤˝◊√ ø‰¬ôL±Ó¬ Ê√œª Œ˚Ú Î¬◊ø1
˚±˚˛º]
˜±7¡¡«¡˚˛ij≈‡˜ƒ ñ ˜≈‡ ˜ø‰¬À˘º
˜»ø˙¯∏…— ñ Œ˜±1 ø˙¯∏…fl¡  , ˝√√cø˜26√ø¸ ñ ˝√√Ó¬…± fl¡ø1¬ıÕ˘ ˝◊√26√± fl¡ø1Â√± ,
‰¬˚˛øάˇ ñ Œ‰“¬±ª1 ñ ‰≈¬“ªø1 ¬ÛU1 ŒÚÊ√  , ¬Ûø1Ò±Ú ‰¬˜« ñ ø¬Ûg± ‰¬±˘ ñ
[¬ÛU1 ‰¬±˘] , fl≈¡˘±e±1 ñ fl≈¡˘1 ¤„√√±1  , [fl≈¡˘ √±˝√√ fl¡ø1 ¬ı± fl¡˘Ç]  , ¸Àfl¡±À¬Û
ñ ‡À„√√À1  , ’±:± fl¡1˝√√ ñ ’±:± ø√˚˛fl¡  , ¬ıÀÒ ñ ¬ıøÒ¬ıÕ˘  , ’±Ó¬Ó¬±ø˚˛Ú–
ñ ˙Sn∏fl¡  , [ø˚ ‚1Ó¬ Ê≈√˝◊√ ø√À˚˛, ‡±√…Ó¬ ø¬ı˝√√ ø√À˚˛, ˆ¬±˚«± ˝√√1Ì fl¡À1, ˜±øȬ-
¸•ÛøM√√ øÚÀ˚˛, ÒÚ ˝√√1Ì fl¡À1 ’±1n∏ ’¶aÕ˘ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ’±À˝√√ ñ ’±Ó¬Ó¬±˚˛œ]
 , Ó¬•x±˝√√ ñ ŒÓ¬›“fl¡ fl¡íÀ˘  , ŒÚ¯∏…˜±√… ñ ’±øÊ√ øÚ›“ , Œ1Ì≈fl¡± ñ ¬Û1q1±˜1
˜±Ó‘¬º ¬Û±Úœ ’±øÚ¬ıÕ˘ ∆· Œ¬ıø˘ fl¡1±Ó¬ Ê√˜√ø¢ü1 ¸g…± fl¡1±1 ¸˜˚˛ ¬Û±1 ∆˝√√
˚±˚˛º Œ¸˝◊√ ‡„√√Ó¬ ¬Û≈S ¬Û1q1±˜fl¡ ˜±Ó‘¬fl¡ ˝√√Ó¬…± fl¡ø1¬ıÕ˘ ’±À√˙ ø√˚˛±Ó¬ ¬Û1q1±À˜
ø¬ÛÓ‘¬¬ı±fl¡… ¬Û±˘Ú fl¡À1º ø¬ÛÂ√Ó¬ ¬ı1 õ∂±Ô«Ú± ˜ÀÓ¬ ˜±Ó‘¬fl¡ Ê√œ˚˛±˝◊√ ŒÓ¬±À˘ ˚ø√›
˜±Ó‘¬˝√√Ó¬…± ¬Û±¬Û1 ¬Û1± ά◊X±1 ¬Û±¬ıÕ˘ Ó¬œÔ« ¬Û˚«È¬Ú fl¡ø1¬ı ˘·± ˝√√˚˛º ˙ø√˚˛±1
¬Û1q1±˜fl≈¡G ¬ı≈ø˘ ø¬ÛÂ√Ó¬ Ê√Ú±Ê√±Ó¬ fl≈¡GÓ¬ ¶ß±Ú fl¡1±Ó¬ ˝√√±Ó¬1 fl≈¡Í¬±1 ‡ø˝√√ ¬ÛÀ1
’±1n∏ ¬Û±¬Û˚≈Mê√ ˝√√˚˛ ¬ı≈ø˘ øfl¡—¬ı√øôL ’±ÀÂ√º [¬Û1q1±˜1 fl¡±ø˝√√Úœ Œ˙˝√√1Ù¬±À˘ ø√˚˛±
∆˝√√ÀÂ√º] ˙±1e ñ ø¬ı¯≈û1 ÒÚ≈ ë˙±e«í  , ø˙„√√1 ¬Û1± ¸Ê√± ÒÚ≈ fl¡±1ÀÌ ¤˝◊√ Ú±˜º
ø¬ı¯≈û1 ‰¬Ó≈¬ˆ≈«¬Ê√ ˜”øÓ«¬Ó¬ ¸±Ò±1ÌÀÓ¬ ˙∫, ‰¬Sn∏, ·√±, ¬ÛΩ Ò±1Ì fl¡1±1 ˜”øÓ«¬À˚˛
Ê√Ú±Ê√±Ó¬ ˚ø√› ø¬ı¯≈û1 ’±Ú ‰¬Ó≈¬ˆ≈«¬Ê√ ˜”øÓ«¬Ó¬ ÒÚ≈, ‡Î¬ˇ·, ¬Û±˙, ’Ç≈˙ ’±ø√›
Ô±Àfl¡º [¸±1e ˙s1 ’±Ú ’Ô« ñ ¬Û≈√˜, fl≈¡ø˘ ‰¬1±˝◊√, fl¡±˜À√ª, Œˆ¬±À˜±1±,
¬ÛU ¸±1e¬Û±øÌ ñ ¬ÛΩ¬Û±ø̺] [˜”˘ 1±˜±˚˛Ì ˜ÀÓ¬ ¬Û1q1±˜1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ˝√√1ÒÚ≈1
¸˜±Ú ˙øMê√ø¬ıø˙©Ü ∆¬ı¯ûª ÒÚ≈ ’±øÂ√˘º ¬Û1q1±À˜ Œ¸˝◊√ ÒÚ≈Ó¬ &Ì ø√¬ıÕ˘ ’±˝√√ı±Ú
fl¡1±Ó¬ 1±À˜ Ó¬±Ó¬ ˙1À˚±Ê√Ú± fl¡ø1 Œ¸˝◊√ ˙À1À1 ŒÓ¬›“1 Ó¬¬Û¸…±1 ¡Z±1± ’±øÊ«√Ó¬
ø√¬ı…À˘±fl¡¸˜”˝√ Ò¬ı—¸ fl¡À1º]
Œ1À˜ ñ 1˜Ú fl¡ø1øÂ√˘  , ˆ‘¬˙— ñ ¬ı±1n∏Õfl¡  , fl¡1n∏ 1˜˚˛± 1¸ Œfl¡ø˘
ñ [ë1˜˚˛±í ˙s1¡Z±1± ’±Úµ ø√˚˛± ¬ı≈Ê√±˝◊√ÀÂ√ ¬ı≈ø˘ Òø1¬ı ¬Û±ø1º 1˜ƒ Ò±Ó≈¬1 ’Ô«

336
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’±Úµ ø√˚˛±º ø¬ıÀ˙¯∏Õfl¡ ø˜˘Ú1 ’±Úµ ¬ı± ¸Ày±·1 ’±ÚµÀfl¡ ¬ı≈ÀÊ√±ª± ∆˝√√ÀÂ√º
1¸Àfl¡ø˘ ñ 1¸øSê˚˛± ñ ¸Ày±· fl¡±˚«º] fl≈¡‰¬ ‰≈¬•§≈fl¡ ñ fl≈¡‰¬1 ’¢∂ˆ¬±· , ˚±ø˜Úœ
˚±˝◊√ ñ 1±øÓ¬ ¬Û±1 ˝√√˚˛ , ˝◊√µ≈ ˜≈˝√ Œ˙±À˝√√ ñ ‰¬f˜≈‡Ó¬ Œ˙±ˆ¬±fl¡À1 [¸œÓ¬±1] ,
¬Û1˜ 1ø¸fl¡ &1n∏ ñ ¬Û1˜ 1ø¸fl¡ &1n∏ ñ ¬Û1˜ [ˆ¬øMê√] 1ø¸fl¡¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1Ó¬
Œ|ᬺ ¿qflv¡ÒıÊ√ ñ˜˝√√±1±Ê√ Ú1Ú±1±˚˛Ì1 ˆ¬±À˚˛fl¡ ø‰¬˘±1±˚˛, õ∂Ò±Ú Œ¸Ú±¬ÛøÓ¬º
Ú1Ú±1±˚˛Ì ¬Û±È¬1 1Ê√±, ø‰¬˘±1±˚˛ ëͬ±È¬í1 [∆¸Ú…1] 1Ê√±º ≈√À˚˛± 1±Ê√w±Ó‘¬ ¸—¶‘®Ó¬
ˆ¬±¯∏±Ó¬ ’±1n∏ ˙±¶aÓ¬ ¬ÛøGÓ¬º ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 w±Ó‘¬ 1±˜1±˚˛1 fl¡Ú…±fl¡ ø¬ı˚˛±
fl¡1±˝◊√ ˜≈‡… ¬ÛÀȬù´1œ ¬Û±øÓ¬øÂ√˘º ˆ≈¬ªÀÚù´1œ1 ˜≈‡Ó¬ ¬ı1·œÓ¬ qøÚ ˙Ç1À√ª1 õ∂øÓ¬
’±fl‘¡©Ü ˝√√˚˛ ’±1n∏ ˙1Ì ˘˚˛º ’fl¡˘ 1ø¸fl¡ ø¬ıÀ˙¯∏Ì ø√˚˛±˝√√íÀ˘ fl¡±¬ı… 1ø¸fl¡¸fl¡˘1
øˆ¬Ó¬1Ó¬ Œ|ᬠ¤ÀÚ ’Ô« ¬ı≈Ê√±À˘À˝√√“ÀÓ¬Úº ë¬Û1˜í ø¬ıÀ˙¯∏Ì1 Œ˚±À·ø√ ¬Û1˜ 1¸1
1ø¸fl¡¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ [fl‘¡¯û ˆ¬øMê√1¸Ó¬ 1ø¸fl¡] Œ|ᬠñ ¤˝◊√ ’Ô« ¬ı≈ÀÊ√±ª±
∆˝√√ÀÂ√ ¬ı≈ø˘ Òø1¬ı ¬Û±À1“±º ø¬ÛÂ√1 ˙±1œÓ¬ Œ¸˝◊√ ’Ô« ¬Ûø1©®±1 ∆˝√√ÀÂ√ ñ ë÷ù´1
fl‘¡¯ûfl¡ Œfl¡ø˘ ˘œ˘± 1¸ Ê√±Ú±ºí ø‰¬fl≈¡1 ñ ‰≈¬ø˘ [’±Ú ’Ô« ø¬ıÊ≈√˘œº] øÚfl¡1
ñ ¸˜”˝ √ , ‰¬=˘ ø‰¬fl≈¡1 øÚfl¡1 ñ ‰≈¬ø˘ø¬ı˘±fl¡ ‰¬=˘ [’±Î¬◊˘-¬ı±Î¬◊˘] , fl¡1fl¡ÇÌ
Á¡Úøfl¡Ó¬ ñ ˝√√±Ó¬1 ‡±1n∏Àª Á¡Úfl¡ Á¡Úfl¡ ˙s ŒÓ¬±À˘º [Á¡Úøfl¡Ó¬] 1Ó¬Úfl≈¡ ˜±˘±
ñ 1P‡ø‰¬Ó¬ ˜±˘±˝◊√ [Á¡Úflƒ¡ Á¡Úflƒ¡ ˙s fl¡À1]º ëÁ¡Úøfl¡Ó¬ øSê˚˛± ¬Û√ÀȬ± ëfl¡1
fl¡ÇÚ√í ’±1n∏ ë1Ó¬Úfl≈¡ ˜±˘±í ά◊ˆ¬˚˛À1 Œé¬SÓ¬ ά◊Õ˜˝√√Ó¬œ˚˛±Õfl¡ ¬ı…ª˝√√±1 ∆˝√√ÀÂ√º
ø¬ÛÓ¬±Àfl¡ø1 ’±˙ ñ ø¬ÛÓ¬±fl¡1 ’±˙±  , ¬ı±ø˘ ‚±ø˘ ñ ¬ı±ø˘fl¡ ¬ıøÒ
 , ¸≈¢∂œªfl¡ ¬Û±È¬ Œ√˘˝√√ ñ ¸≈¢∂œªfl¡ øfl¡ø©®g±1 1Ê√± ¬Û±øÓ¬À˘  , ¬ı±Ú1fl¡ ͬ±È¬ ñ
¬ı±µ1 ∆¸Ú…  , ¬ÛÀ˚˛±øÒ ñ ¸±·1 [¬ÛÀ˚˛±øÚøÒ] º [¤˝◊√ ˜≈øMê√ ˜e˘ ˆ¬øȬ˜±Ó¬
1±˜1 ø¬ıª±˝√√1 ø¬ÛÂ√1 ‚Ȭڱª˘œ ‰¬˜≈Õfl¡ ø√˚˛± ∆˝√√ÀÂ√º øfl¡c 1Ê√± Œ˝√√±ª±1 ø¬ÛÂ√Ó¬
’±Àfl¡Ã ¸œÓ¬±fl¡ ¬ıÚ¬ı±¸ ø√˚˛± ’±ø√ ‚Ȭڱ1 ά◊À~‡ ¬ı± ˝◊√øeÓ¬ Ú±˝◊√º]
¬Û1q1±˜ñ Ÿ¬ø¯∏ Ê√˜√ø¢ü1±˜1 ’±|˜Ó¬ ’±øÓ¬Ô… ¢∂˝√Ì fl¡ø1¬ıÕ˘ ¸Õ¸ÀÚ… ’±ø˝√√
1Ê√± ¸˝√√¶⁄±Ê≈√«ÀÚ Ÿ¬ø¯∏1 fl¡±˜ÀÒÚ≈ Ú±˜1 ·±˝◊√Ê√Úœ1 鬘Ӭ± Œ√ø‡ ø¬ÛÂ√Ó¬ ∆¸Ú…
¬Ûͬ±˝◊√ ·±˝◊√Ê√Úœfl¡ ŒÊ√±1 fl¡ø1 1±Ê√Ò±ÚœÕ˘ ∆˘ ·í˘º ¬Û≈S 1±À˜ [¬Û1q1±˜]
Ó¬¬Û¸…± ¬Û1± ’±ø˝√√ ‡„√√Ó¬ ∆· ¸˝√√¶⁄±Ê≈√«Ú ’±1n∏ ∆¸Ú…¸fl¡˘fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 fl¡±˜ÀÒÚ≈fl¡
∆˘ ’±ø˝√√˘º Ÿ¬ø¯∏À˚˛ ¬Û≈ÀÓ¬fl¡1 fl¡±˚«fl¡ øÚµ± fl¡ø1 ¤¬ıÂ√1 Ó¬œÔ«À¸ª± fl¡ø1¬ıÕ˘ ø¬ıÒ±Ú
ø√À˚˛º 1±À˜ ø¬ÛÓ‘¬¬ı±fl¡… ¬Û±˘Ú fl¡ø1À˘º ¤ø√Ú Ÿ¬ø¯∏¬ÛPœ Œ1Ì≈fl¡±˝◊√ ·e±1 ¬Û±Úœ
’±øÚ¬ıÕ˘ ∆· ø‰¬SÀ¸Ú ·g¬ı« ’±1n∏ ’o1±¸fl¡˘1 Ê√˘øSê˚˛± Œ√ø‡ fl¡±˜À˜±ø˝√√Ó¬±

337
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˝√√˚˛º ¤˝◊√ SêœÎ¬ˇ± ‰¬±˝◊√ Ô±Àfl¡±ÀÓ¬ Œ¬ıø˘ Œ˝√√±ª±Ó¬ ˘1±˘ø1Õfl¡ ¬Û±Úœ ∆˘ ˚±˚˛ ˚ø√›
Ÿ¬ø¯∏À˚˛ Œ1Ì≈fl¡±˝◊√ ¬Û1¬Û≈1n∏¯∏fl¡ fl¡±˜Ú± fl¡1± ¬ı≈ø˘ Ê√±øÚ ¬Û≈ÀÓ¬fl¡¸fl¡˘fl¡ ˜±fl¡1 ø˙1
fl¡±øȬ¬ıÕ˘ ’±À√˙ ø√À˚˛º ’ªÀ˙¯∏Ó¬ ¬Û1q1±À˜À˝√√ Œ¸˝◊√ ’±À√˙ ¬Û±˘Ú fl¡À1 ’±1n∏
ø¬ÛÓ‘¬1 ’±À√˙Ó¬ fl¡fl¡±À˚˛fl¡˝√√“Ó¬À1± ˜≈1 fl¡±ÀȬº Ê√˜√ø¢ü ’±ÚøµÓ¬ ∆˝√√ 1±˜fl¡ ¬ı1
ø√¬ı Œ‡±Ê√±Ó¬ 1±À˜ ˜±fl¡ ’±1n∏ fl¡fl¡±À˚˛fl¡˝√√“Ó¬1 Ê√œªÚ ‚”1±˝◊√ ˘˚˛º ¸˝√√¶⁄±Ê≈√«Ú1
¬Û≈ÀÓ¬fl¡˝√√“ÀÓ¬ ¬Û1q1±˜1 ’Ú≈¬Ûø¶öøÓ¬1 ¸≈À˚±· ∆˘ ø¬ÛÓ‘¬˝√√Ó¬…±1 õ∂øÓ¬À˙±Ò ˘¬ıÕ˘
’±|˜Õ˘ ’±ø˝√√ Ê√˜√ø¢ü ˜”1 fl¡±øȬ ∆˘ ˚±˚˛º 1±À˜ ø¬ÛÂ√Ó¬ ˝√√±Ó¬Ó¬ fl≈¡Í¬±1 ∆˘
¸˝√√¶⁄±Ê≈√«Ú1 ¸fl¡À˘± ¬Û≈Sfl¡ fl¡±øȬ ø¬ÛÓ‘¬1 ø˙1 ά◊X±1 fl¡ø1 ø¬ÛÓ‘¬1 Œ√˝√1 ˘·Ó¬
¸—˚≈Mê√ fl¡ø1 õ∂±Ì √±Ú ø√À˘º
¤˝◊√ ‡„√√ÀÓ¬ ŒÓ¬›“ ¤Õfl¡Â√¬ı±1 ¬Û‘øÔªœ wø˜ é¬øS˚˛ øÚÒÚ fl¡ø1øÂ√˘º
ˆ‘¬&¬ı—˙Ê√ fl¡±1ÀÌ ŒÓ¬›“fl¡ ˆ¬±·«ª ¬ı≈ø˘› Ê√Ú± ˚±˚˛º
Ó¬±Î¬ˇfl¡± ñ Ó¬±Î¬ˇfl¡± ¸≈µ Ú±˜1 ¤fl¡ ∆√Ó¬…1 ¬ÛPœº ø¬ÛÓ¬±fl¡ ¸≈Àfl¡Ó≈¬ Ú±˜1 ¤Ê√Ú
˚鬺 Ó¬¬Û¸…±Ó¬ ¬ıËp¡±fl¡ ¸c©Ü fl¡ø1 ¸≈Àfl¡Ó≈¬Àª ¤˝◊√ fl¡Ú…± ˘±ˆ¬ fl¡À1º ·øÓ¬Àfl¡
Ó¬±Î¬ˇfl¡± 1±é¬¸œ Ú±øÂ√˘, ˚øé¬ÌœÀ˝√√º ’·ô¶… ˜≈øÚÀ˚˛ ˙±¬Û ø√ ¸≈µfl¡ Òı—¸ fl¡1±Ó¬
Ó¬±Î¬ˇfl¡± ’±1n∏ ŒÓ¬√›“1 ¤fl¡˜±S ¬Û≈S ˜±1œÀ‰¬ Ÿ¬ø¯∏fl¡ ˆ¬é¬Ì fl¡ø1¬ıÕ˘ ’˝√√±Ó¬ Ÿ¬ø¯∏À˚˛
≈√À˚˛±Àfl¡± ˙±¬Û ø√˚˛±1 Ù¬˘Ó¬ Ó¬±Î¬ˇfl¡± 1±é¬¸œ ’±1n∏ ˜±1œ‰¬ 1±é¬¸Ó¬ ¬Ûø1ÌÓ¬ ˝√√˚˛º
Ó¬±Î¬ˇfl¡±˝◊√ Ú±Ú± ˜±˚˛± Òø1 ’±“11¬Û1± ø˙˘±¬ı¯∏«Ì fl¡ø1 1±˜-˘ÑÌ-ø¬ıù´±ø˜Sfl¡ ’±¬ı‘Ó¬
fl¡ø1 Œ¬Û˘±˝◊√øÂ√˘º Œ˙¯∏Ó¬ 1±À˜ Ó¬±Î¬ˇfl¡±fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ¬ı±Ò… ˝√√í˘º
ø√¬ı…¬ı±Ì ñ ø¬ıù´±ø˜S˝◊√ ¤˝◊√ ’øÓ¬ ’±‰¬ø1Ó¬ ’¶a¸˜”˝√ 1±˜‰¬ffl¡ Ó¬±Î¬ˇfl¡± ¬ıÒ1
’±·Ó¬ ’±1n∏ ¬Û±Â√ÀÓ¬± √±Ú fl¡ø1À˘º Œ¸˝◊√ ’¶a¸˜”˝√1 øfl¡Â≈√˜±Ú1 Ú±˜ ˝√√í˘ ñ
√G‰¬Sê, fl¡±˘‰¬Sê, Ò˜«‰¬Sê, ø¬ı¯≈û‰¬Sê, ˝◊√f‰¬Sê, ‹¯∏œfl¡ ’¶a, ˜±Úª Ú±˜1 ·±g¬ı«
’¶a, Œ˜±˝√√Ú Ú±˜1 ·±g¬ı« ’¶a ˝◊√Ó¬…±ø√º ø¬ıÀ˙¯∏ ø¬ıÀ˙¯∏ ˜La Ê√¬Û1¡Z±1± ¤˝◊√
’¶a¸˜”˝√fl¡ Œ¸“±˙1œÀ1 ¸ij≈‡œÚ fl¡ø1¬ı ¬Û1± ˝√√˚˛º 1±˜‰¬f˝◊√ ŒÓ¬ÀÚ√À1 ŒÓ¬›“1
¸ij≈‡Ó¬ ˜”øÓ«¬˜±Ú Œ˝√√±ª± ’¶a¸˜”˝√fl¡ ˝√√±ÀÓ¬À1 ¶Û˙« fl¡À1 ’±1n∏ ’¶a¸˜”À˝√√› ’±Ú≈·Ó¬…
õ∂fl¡±˙ fl¡ø1 ’ôLX«±Ú ˝√√˚˛º õ∂À˚˛±Ê√Ú1 ¸˜˚˛Ó¬ Œ¸˝◊√ Œ¸˝◊√ ’¶a¸˜”˝√ ¶ú1Ì ˜±ÀS˝◊√
1±˜1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ¬Ûø1¬ıº ¤À˚˛ ø√¬ı… ’¶a1 ø¬ıÀ˙¯∏Q  , ¤ÀÚ ’¶a ˘±ˆ¬ fl¡À1“±Ó¬±
¬ıœ1¸fl¡À˘ ’¶a¸˜”˝√ ˘·Ó¬ ∆˘ Ú≈Ù≈¬À1º ¤ÀÚ ’¶a1 õ∂À˚˛±· ˜La Ê√±øÚÀ˘˝◊√ Ú˝√√í¬ı,
ά◊¬Û¸—˝√√±11 ˜La› Ê√±øÚ¬ı ˘±ø·¬ıº 1±À˜ Œ¸˝◊√ ˜La› ø˙øfl¡ ∆˘øÂ√˘º
’·Ê√ª ÒÚ≈ ñ ˜À˝√√˙-ÒÚ≈ ¬ı± ˝√√1ÒÚ≈‡Ú1 Ú±˜º ˜”˘ 1±˜±˚˛ÌÓ¬ ¤˝◊√ ÒÚ≈1 Ú±˜

338
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ë¸≈Ú±ˆ¬íº ˜˝√√±À√ª1 ¤˝◊√ ÒÚ≈ Œ√ªÓ¬±¸fl¡À˘ Ê√Úfl¡ 1Ê√±fl¡ √±Ú fl¡ø1øÂ√˘º ¶§·«-
˜Ó«¬…ñ¬Û±Ó¬±˘1 Œfl¡±ÀÚ± ¬ıœÀ1˝◊√ ¤˝◊√ ÒÚ≈fl¡ &Ì ø√¬ıÕ˘ ¸˜Ô« Œ˝√√±ª± Ú±øÂ√˘º ¬Û±“‰¬
Œ˝√√Ê√±1 ’øÓ¬ ¬ı˘¬ı±Ú Œ˘±Àfl¡ ¤˝◊√ ÒÚ≈ 1±Ê√¸ˆ¬±Õ˘ ’±øÚ¬ı ¬Û±ø1øÂ√˘º ’±Í¬ ‰¬fl¡±˚≈Mê√
Œ˘±˝√√±1 Œ¬Û1±Ó¬ ¤˝◊√ ÒÚ≈ ŒÔ±ª± ∆˝√√øÂ√˘º
ø¬ıù´±ø˜S ñfl≈¡˙1 ¬Û≈S fl≈¡˙Ú±ˆ¬1 ¬Û≈S ·±øÒ, ·±øÒ1 ¬Û≈S ø¬ıù´±ø˜Sº fl≈¡ø˙fl¡ ¬ı—˙Ê√
fl¡±1ÀÌ ŒÓ¬›“ Œfl¡Ãø˙fl¡ Ú±À˜› Ê√Ú±Ê√±Ó¬º ¤›“ õ∂ª˘ ¬Û1±Sꘜ é¬øS˚˛ 1Ê√±
’±øÂ√˘º ¤¬ı±1 ∆¸Ú…-¸±˜ôL ¸˝√√ ¬Û‘øÔªœ w˜Ì fl¡ø1¬ıÕ˘ ∆· ¬ıËp¡ø¯∏« ¬ıø˙á¬1
’±|˜Ó¬ 1±øÓ¬ Ô±Àfl¡±ÀÓ¬ ¬ıø˙ᬽ◊√ ŒÓ¬›“1 fl¡±˜ÀÒÚ≈ ë˙¬ı˘í Ú±˜1 ·±˝◊√Ê√Úœ1 ¸˝√√±˚˛Ó¬
1Ê√± ’±1n∏ ∆¸Ú…¸fl¡˘fl¡ ά◊»fl‘¡©Ü ‡±√…-^¬ı…1 Œ˚±·±Ú ÒÀ1º ¤˝◊√ ·±˝◊√Ê√Úœ 1Ê√±˝◊√
øÚÊ√1 fl¡ø1¬ı Œ‡±Ê√±Ó¬ ¬ıø˙á¬1 ¸ijøÓ¬ SêÀ˜ ·±˝◊√Ê√ÚœÀ˚˛ ø¬ıøˆ¬iß Ê√±Ó¬1 ∆¸Ú…1
¸‘ø©Ü fl¡À1 ˚ø√› ø¬ıù´±ø˜S1 ˝√√±Ó¬Ó¬ ¸fl¡À˘± ¬Û1±øÊ√Ó¬ ˝√√˚˛º ø¬ıù´±ø˜S1 ˙Ó¬ ¬Û≈S
¬ıø˙á¬1 ŒSê±ÒÓ¬ ˆ¬¶ú ˝√√˚˛º ø¬ıù´±ø˜S1 ∆√ª ’¶a¸˜”À˝√√± ¬ıø˙á¬1 ¬ıËp¡√G˝◊√ Òı—¸
fl¡À1º ¤˝◊√ ∆√ª’¶a¸˜”˝√ ŒÓ¬›“ Ó¬¬Û¸…±1¡Z±1± ˜˝√√±À√ªfl¡ Ó≈¬©Ü fl¡ø1 ˘±ˆ¬ fl¡ø1øÂ√˘º
¬Û1±øÊ√Ó¬ ø¬ıù´±ø˜S˝◊√ ’¶a¬ı˘Ó¬Õfl¡ Ó¬¬Û¸…±1 ¬ı˘ Œ|ᬠˆ¬±ø¬ı fl¡Àͬ±1 Ó¬¬Û¸…±À1
¬ıËp¡-˙øMê√ ˘±ˆ¬ fl¡À1º Œ˙¯∏Ó¬ ŒÓ¬Àª“± ¬ıø˙á¬1 √À1 ¬ıËp¡ø¯∏« 1+À¬Û ¶§œfl‘¡øÓ¬ ˝√√˚˛º
ø¬ÛÂ√Ó¬ ŒÓ¬›“ ’øÒfl¡ Ó¬¬Û¸…±1 ¡Z±1± fl¡±˜ ’±1n∏ ŒSê±Òfl¡ Ê√˚˛ fl¡À1º ˜±1œ‰¬ ¸≈¬ı±U-
Ó¬±Î¬ˇfl¡± ’±ø√fl¡ ŒÓ¬›“ ˙±¬Û ø√À˚˛ Òı—¸ fl¡ø1¬ı ¬Û±ø1À˘À˝√√“ÀÓ¬Ú, øfl¡c ŒÓ¬øÓ¬˚˛±˝√√íÀ˘
ŒÓ¬›“1 ˚: fl¡˜« øÚ©Ûiß Ú˝√√í˘À˝√√“ÀÓ¬Úº Ó¬¬Û¸…±1 ¬ı˘Ó¬ ŒÓ¬›“ ¸≈fl¡œ˚˛± ¶§·« øÚ˜«±Ì
fl¡ø1 ˜˝√√±1±Ê√ øS˙Ç≈fl¡ Œ¸“±˙1œÀ1 Ó¬±Ó¬ ¶ö±Ú ø√øÂ√˘º •

339
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ1

Œù≠±fl¡¸˜”˝√1 ¸1˘ ˆ¬±„√√øÌ –

ÛPœõ∂¸±√
˘Ñ…± ›fl¡ ÚÀÓ¬± ÚÓ¬ô¶ª ¬ÛÀ√ ˆ¬ªˆ¬ª±?Àfl¡
ªÀµ ÚµøÚª±¸ª±¸ √Ú≈Ê√¿fl¡ø26√√±-·ø¬ıı«Ó¬º
¬ÛΩ±À˜±√Ú ¸≈µÀ1µ≈-ø˘Ó¬-õ∂±˚˛ õ∂fl¡±˙ õ∂Àˆ¬±
Œˆ¬±·ª…±˘ª˘±ªÀ˘¬Û ¬Û1˜±Àfl¡Ú±˜‘Ó¬— Œ√ø˝√√ºº Œˆ¬±–
’Ô« – ˘Ñœ1 ¬ı±¸¶ö±Ú, ¸—¸±11 ˆ¬˚˛ ”√1 fl¡À1“±Ó¬±, √±Úª¸fl¡˘1
¿·¬ı«Òı—¸ fl¡À1“±Ó¬±, ˘Ñœfl¡ ’±Úµ√±Ú fl¡1±, ¸≈µ1 ‰¬f1 fl¡±øôLÀfl¡± •°±Ú
fl¡ø1 õ∂fl¡±ø˙Ó¬ Œ˝√√±ª±, ¸¬Û«1 Ù¬Ú±1 ·¬ı«Àfl¡± Ú±˙ fl¡ø1 ’i߶§1+¬Û ¬Û1˜
’˜‘Ó¬ √±Ú fl¡À1“±Ó¬± ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯ûfl¡ Ú˜¶®±1 [õ∂̱˜] Ê√Ú±À˘±º
˙…±˜— ø˝√√1Ì…¬Ûø1øÒ— Úª˜±˘…ª˝√√«-
Ò±Ó≈¬¬¬õ∂ª±˘ ÚȬÀª¯∏˜Ú≈¬ıËÓ¬±—À¸º
øªÚ…ô¶˝√√ô¶ø˜Ó¬À1Ì Ò≈Ú±Ú˜r—º
fl¡ÀÌ«±»¬Û˘±˘fl¡fl¡À¬Û±˘±˜≈‡±r√˝√ ±¸˜ƒº
’Ô« – ˙…±˜¬ı1Ìœ˚˛± ˙1œ1Ó¬ Œ¸±Ì¬ı1Ì1 ˝√√±˘Òœ˚˛± ¬ı¶a ¬Ûø1Ò±Ú fl¡1±,
øάø„√√Ó¬ ¬ıÚ˜±˘±, 1P˜˚˛ ˝√√±1, øSˆ≈¬¬ıÚ Œ˜±˝√√Ú ÚȬ¬ı1À¬ı˙, ˘ø•§Ó¬ ¬ı±U,
fl¡±ÌÓ¬ ŒÎ¬±ø˘ Ôfl¡± ¬Û≈√˜ ¬Ûø1Ò±Ú fl¡1±, ˝√√“±ø˝√√ Ôfl¡± fl‘¡¯û1 ˜≈‡ fl¡˜˘
¬ı˱p¡Ì¬ÛPœ ¸fl¡À˘ Œ√‡± ¬Û±˝◊√øÂ√˘º
1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬
˚»¬Û±√¬ÛÇÊ√1Ê√– ø˙1¸± ¸≈À1˙±–
˙¬ıı«±√À˚˛± ø√øª¯∏À√±˝√√øÓ¬-˜≈À√±¡Z˝√√øôLº
340
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

˚» fl¡œM«√Ú±» fl¡ø˘˜˘— ˜Ú≈Ê√±ô¶…Ê√øôL

fl‘¡¯û¸… Ó¬¸… ‰¬1Ì— ˙1Ì— ¬ıËÀÊ√˜ºº 1ºº
’Ô« – ø˚Ê√Ú1 [fl‘¡¯û1] ‰¬1Ì1 Ò”ø˘ [ø¬ı¯∏¬Û±Ì fl¡1± ø˙ª] ø˙ª õ∂˜≈À‡…
Œ|ᬠŒ√ªÓ¬±¸fl¡À˘› ø˙1Ó¬ [˜≈1Ó¬] ˘˚˛, ˚±1 fl¡œM«√ÚÓ¬ ¸fl¡À˘± Ê√œª1
ά◊X±1 ˝√√˚˛, fl¡ø˘1 Œ√±¯∏ Ú±˝◊√øfl¡˚˛± ˝√√˚˛, Œ¸˝◊√Ê√Ú ¬Û1À˜ù´1 fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÓ¬
õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√± [˙1Ì ∆˘ÀÂ√±]º
’ø¬Û ‰¬ – ’±1n∏ ’±ÀÂ√ ñ
∆‰¬√…±√œiß‘¬ÛÓ¬œÚƒ øªøÊ√Ó¬… Ó¬1¸± Œ˚Ú±˝√√+Ó¬±1n∏ø%Ìœ
Œ˚Ú±ÀÊà øªøÚ7¡¡œ«Ó¬… √≈√7¡¡¡«˚˛±ø1¬Û≈– 1n∏%œ øª1+¬Ûœfl‘¡Ó¬–º
∆ª√ˆœ«— øªøÒªø¡Zª±˝√√˜fl¡À1±√ƒ√ Œ˚± √¡Z±1ªÓ¬…±— ˜≈√±
Ó¬Õ¶ú ¿¬Û1˜±RÀÚ ˆ¬·ªÀÓ¬ fl‘¡¯û±˚˛ fl≈¡À•ú«± Ú˜–ºº 2ºº
’Ô« – ø˚Ê√ÀÚ [ø˚Ê√Ú fl‘¡¯û˝◊√] Œ‰¬√œ Ú‘¬ÛøÓ¬ õ∂˜≈À‡… ’±Ú 1Ê√±¸fl¡˘Àfl¡±
¬Û1±ˆ”¬Ó¬ fl¡ø1 1n∏ø%Ìœfl¡ ˝√√1Ì fl¡ø1øÂ√˘, ø˚Ê√ÀÚ ≈√7¡¡«¡˚˛ [˙øMê√˙±˘œ] ˙Sn∏
1n∏%œfl¡ ø¬ı1+¬Ûœfl‘¡Ó¬ fl¡ø1øÂ√˘, ø˚ Ê√ÀÚ ø¬ı√ˆ«¬Õ˘ ∆· ø¬ıøÒ˜ÀÓ¬ ø¬ı¬ı±˝√√
fl¡ø1øÂ√˘, ø˚Ê√ÀÚ ¡Z±1fl¡±¬ı±¸œfl¡ ’±ÚøµÓ¬ fl¡ø1øÂ√˘ [’±Úµ√±Ú fl¡ø1øÂ√˘]
Œ¸˝◊√ ¬Û1˜±R± ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯ûfl¡ Ú˜¶®±1 [õ∂̱˜] Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±º
Œˆ¬± Œˆ¬±– ¸ˆ¬±¸√– ˚≈˚˛— ˙‘Ì≈Òı— |X˚˛±Ò≈Ú±º
1n∏ø%Ìœ˝√1Ì— Ú±˜ ڱȬfl¡— ˜≈øMê√ ¸±Òfl¡˜ƒºº 3ºº
’Ô« – Œ˝√√ ¸ˆ¬±¸√¸fl¡˘Ø√√ ’±À¬Û±Ú±À˘±Àfl¡ |X±¸˝√√fl¡±À1 qÚfl¡º 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì
Ú±˜1 ڱȬfl¡ ˜≈øMê√¸±ÒÚfl¡±1œ ’Ô«±» ˜e˘fl¡±1fl¡º
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl‘¡¯û– ¶§fl¡±ôL…± fl¡±˜Àfl¡ÃøȬøÊ√»º
Ê√·Ó¬±— Ê√ÚÀfl¡± Ò±Ó¬± Œ¸±Xª– ¸±Ò≈ª±gª–ºº 4ºº
’Ô« – øÚÊ√1 fl¡±øôLÀ1 Œfl¡±øȬ ˜√Ú1 [fl¡±˜À√ª1] Œ¸Ãµ˚«…Àfl¡± ¬Û1±ˆ”¬Ó¬
fl¡ø1¬ı ¬Û1±, Ê√·Ó¬1 Ê√Úfl¡, Ò±Ó¬± ’Ô«±» ø¬ıÒ±Ó¬± Œ¸˝◊√Ê√Ú ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û
ŒÓ¬›“1 ¬Û1˜ ¬ı±gª ά◊Xª1 ∆¸ÀÓ¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1ÀÂ√º
1n∏ø%Ìœ— fl¡±1˚˛±˜±¸ õ∂Àª˙— ¸‡œ ¸—˚≈Ó¬±˜ƒº
Œ˜±˝√√˚˛Úƒ ˝√√¯∏«˚˛Úƒ ‰¬±1n∏ 1+¬Û˘±ªÌ…fl¡±øôLøˆ¬–ºº 5ºº

341
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – ¸≈µ1 Œ˜±˝√√˜˚˛œ, 1+¬Û-˘±ªÌ… fl¡±øôLÀ1 ˚≈Mê√± 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ’±Úµ˜ÀÚÀ1
¸‡œ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1ÀÂ√º
fl¡ô¶— fl¡¶ú±ø√˝√±˚˛±Ó¬– ¬Û‘©Ü– fl‘¡À¯ûÚ øˆ¬é≈¬fl¡–º
õ∂±˝√√±˝√√—¬¡fl≈¡øGÚ±iß±Ô Q±— ø√√‘é≈¬ø1˝√√±·Ó¬–ºº¬ 6ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ øˆ¬é≈¬fl¡fl¡ ¸≈øÒÀ˘ - ëëÓ≈¬ø˜ Œfl¡±Ú∑ øfl¡ fl¡±1ÀÌ ˝◊√˚˛±Õ˘
’±ø˝√√Â√±∑íí fl≈¡øGÚÚ±ÀÔ fl¡íÀ˘- ëë˜˝◊√ fl≈¡øGÚ1 ¬Û1± ’±À¬Û±Ú±fl¡ √˙«Ú
fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı ’±ø˝√√ÀÂ√±ºíí
|n∏Q± øˆ¬é≈¬˜≈‡±» fl‘¡À¯∏û± 1n%œ∏Ì…±– 1+¬Û˜æ”√Ó¬˜ƒº
Q±À˜ª√ ¸Ó¬Ó¬— Ò…±˚˛±Úƒ Ó¬À¶ö± ª…±fl≈¡˘˜±Ú¸ –ºº 7ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ øˆ¬é≈¬fl¡1 [¸≈1øˆ¬ ˆ¬±È¬1] ˜≈‡1 ¬Û1± 1n∏ø%Ìœ1 ’æ≈√Ó¬1+¬Û1
fl¡Ô± qøÚ ŒÓ¬›“Àfl¡˝◊√ ˜ÚÓ¬ [Ò…±Ú fl¡ø1] ˆ¬±ø¬ı ŒÓ¬›“1 ¬ı±À¬ı ¬ı…±fl≈¡˘ ∆˝√√
¬Ûø1˘º
Œfl¡± ˆ¬ª±øÚ˝√√ ¸•x±5– ¬Û‘À∏©Ü± øˆ¬é≈¬1ˆ¬±¯∏Ó¬º
¡Z±1fl¡±Ú·1±» ¬õ∂±5– õ∂±Ô«Àfl¡±˝√√˝√— Ú‘¬Û±RÀÊ√¬ºº 8ºº
’Ô« – ˜˝◊√ ¡Z±1fl¡± øÚ¬ı±¸œ ˝√√ø1√±¸ Ú±˜1 øˆ¬é≈¬fl¡ ˆ¬±È¬º 1n∏ø%Ìœfl¡
[1±Ê√fl≈¡˜±1œfl¡] √˙«Ú fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı ˝◊√˚˛±Õ˘ ’±ø˝√√ÀÂ√±º
fl‘¡¯û¸… 1+¬Û˘±ªÌ…|ªÀÌÚ øªÀ˜±ø˝√√Ó¬±º
√ÀÒà Ӭ2‰¬1̱Ày±Ê√— ˆ¬Ê√Úœ˚˛— ¸Ó¬±— ¸Ó¬œºº 9ºº
’Ô« – 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ [˝√√ø1√±¸ ˆ¬±È¬1] øˆ¬é≈¬fl¡1 ˜≈À‡À1 ¿fl‘¡¯û1 1+¬Û-&Ì1
fl¡Ô± qøÚ ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬± ˝√√í˘, fl‘¡¯ûfl¡ ˝√√+√˚˛Ó¬ ¶ö±Ú ø√ ’±Ú ø‰¬ôL± ¬ı±√ ø√
fl‘¡¯û1 ‰¬1Ì ˆ¬Ê√Ú± fl¡ø1À˘º
|n∏Q± ¸‡œ˜≈‡±» ¸±é¬±√¡Z±M√√« ±˜±ÚøµÓ¬± ¸Ó¬œº
1n∏ø%Ìœ SêœÎ¬ˇ˚˛±˜±¸ ¶Û‘©Ü3± ˝√√ø1¬Û√— ˝√+ø√ºº 10ºº
’Ô« – ¸‡œ¸fl¡˘1 ˜≈‡1 ¬Û1± ¸fl¡À˘± fl¡Ô± qøÚ ¸Ó¬œ [1n∏ø%Ìœ]
’±ÚøµÓ¬± ∆˝√√ ¬Ûø1˘, ˝√√ø1fl¡ ˝√√+√˚˛Ó¬ Ò…±Ú fl¡ø1 ¸‡œ1 ∆¸ÀÓ¬ SêœÎ¬ˇ±
[Œ‡ø˘¬ıÕ˘] fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬± 1n∏%œ ¸ˆ¬±— ·Q± ·˝√√«ø˚˛Q±Ô ˜±Òª˜ƒº

342
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
·À¬ıı«Ú ‡¬ıı«ª±Àfl¡…Ú fl¡Ú…±— √±Ó≈¬— Ú…ª±1˚˛»ºº 11ºº
’Ô« – Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ [1n∏ø%Ìœ1 ŒÊ√…ᬠw±Ó¬±] 1n∏%œ ¸ˆ¬± ·‘˝√Ó¬ õ∂À¬ı˙
fl¡ø1 ˜±Òªfl¡ [fl‘¡¯ûfl¡] ·À¬ı«À1 ’qˆ¬ ¬ı±fl¡…À1 ·ø1˝√√̱ ø√ fl¡Ú…±√±Ú
fl¡ø1¬ıÕ˘ ¬ı±Ò± ø√À˘º
øÚ˙˜… 1n∏ø%Ì≈…¡Z±˝√√— ø˙q¬Û±˘√À˚˛± Ú‘¬Û±–º
·‘˝√œQ± ‰¬ ˙1— ‰¬±¬Û˜±˚˛¯∏≈– fl≈¡øGÚ— õ∂øÓ¬ºº 12ºº
’Ô« – 1n∏ø%Ìœ1 ø¬ı¬ı±˝√√1 fl¡Ô± qøÚ ø˙q¬Û±˘ õ∂˜≈À‡… 1Ê√± ¸fl¡À˘ ˝√√±Ó¬Ó¬
˙1-ÒÚ≈ ’±1n∏ ø¬ıø¬ıÒ ’¶a ∆˘ fl≈¡øGÚÕ˘ ˚±S± fl¡ø1À˘º
øÚ˙˜… øªøõ∂˚˛— ª±˘± ˆ¬œÓ¬± ¬ˆ”¬À˜Ã ¬Û¬Û±Ó¬ ¸±º
1n∏À1±√ ˝√+√À˚˛ Ò…±˚˛Úƒ ¿fl‘¡¯û¸… ‰¬1Ì— ø‰¬1˜ƒºº 13ºº
’Ô« – ’øõ∂˚˛ ¬ı±fl¡… qøÚ ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√ [ª±˘±] 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ fl¡±øµ fl¡±øµ
¿fl‘¡¯ûfl¡ √˝√+√˚˛Ó¬ ¶ö±¬ÛÚ fl¡ø1 ˜±øȬӬ ˘≈øȬ ‡±˝◊√ ¬Ûø1˘º
˘¬ÛôLœ fl‘¡¯û¡ fl‘¡À¯∏ûøÓ¬ ˝√√À1øª«1˝√√ fl¡±Ó¬1±º
1n∏À1±√ 1±Ê√√≈ø˝√√Ó¬± ¸‡œøˆ¬– ¸ø˝√√Ó¬± ¸Ó¬œºº 14ºº
’Ô« – 1±Ê√≈√ø˝√√Ó¬± 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ :±Ú ‚”1±˝◊√ ¬Û±˝◊√ ˝√√ø11 [fl‘¡¯û1] ø¬ı1˝√√Ó¬ fl¡±Ó¬1
∆˝√√ ¸‡œ¸fl¡˘1 ›‰¬1Ó¬ fl‘¡¯û fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º
øÚ˙˜… Qø1Ó¬— õ∂±·±√¡Z±fl¡…— Œ√ª…±– ø√¡ZÀÊ√±M√√˜–º
Ú±•ß± Œª√øÚøÒ– ‡…±ÀÓ¬± 1n∏ø%Ì…±– øõ∂˚˛fl‘¡Ó¬√±ºº¡15ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ 1n∏ø%Ìœ1 fl¡Ô± qøÚ Î¬◊M√˜ ¬ı˱p¡Ì 1+À¬Û ‡…±Ó¬ Œ¬ı√øÚøÒ
1n∏ø%Ìœ1 øõ∂˚˛fl¡˜« ¸±ÒÚ fl¡ø1¬ıÕ˘ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ˝√√í˘º
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± ª±˘± øªøÚ–ù´¸… ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–º
øªõ∂¸… ‰¬1ÀÌà ø˙¯«∏± ¶Û‘©3ܱ Œ˙±fl¡±fl≈¡˘±¬ı˪œ»ºº 16ºº
’Ô« – ŒÓ¬›“1 [Œ¬ı√øÚøÒ1] fl¡Ô± qøÚ 1n∏ø%Ìœ øÚ–ù´±¸Ó¬…±· fl¡ø1 ¸≈¶ö
∆˝√√ ¬ı˱p¡Ì1 ‰¬1Ì ø˙À1À1 ¶Û˙« fl¡ø1 Œ˙±fl¡±øˆ¬ˆ”¬Ó¬ ∆˝√√ fl¡í¬ıÕ˘ Òø1À˘º
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± øªÀõ∂± øª˝√√À¸…±ª±‰¬ 1n∏ø%Ìœ˜ƒº
fl≈¡˜±1œ fl≈¡1n∏¡¡˜± Œ˙±fl¡— fl¡± ø‰¬ôL±ÀÓ¬ ø¶öÀÓ¬ ˜ø˚˛ºº 17ºº

343
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’Ô« – 1n∏ø%Ìœ1 fl¡Ô± qøÚ ø¬ıõ∂˝◊√ [Œ¬ı√øÚøÒÀ˚˛] ˝√√“±ø˝√√ ˝√√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘ - ëëŒ˝√√
1±Ê√fl≈¡˜±1œ/ Œ˙±fl¡ Ó¬…±· fl¡1±, ˜˝◊√ Ô±Àfl“¬±ÀÓ¬ ŒÓ¬±˜±1 ø‰¬ôL± øfl¡˝√√1∑íí
fl≈¡˙˘— Ó¬ª øªÀõ∂f øfl¡˜Ô«ø˜˝√√±˜±·Ó¬–º
¬ÛøªS— fl‘¡Ó¬˜¶ú±fl¡— Ó¬»¬Û±√1Ê√¸± ·‘˝√˜ƒºº 18ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ fl¡íÀ˘ - ëëŒ˝√√ ø¬ıÀõ∂fØ√√ Œ˝√√ ¬ı˱p¡ÌÀ|á¬/ ’±¬Û≈øÚ øfl¡ fl¡±1ÌÓ¬
˝◊√˚˛±Õ˘ ’±ø˝√√˘º ’±À¬Û±Ú±1 ‰¬1Ì1 √Ò”ø˘À1 Œ˜±1 ·‘˝√ ¬ÛøªS fl¡ø1À˘º
¤ª— ¸ˆ¬±øÊ√ÀÓ¬± øªÀõ∂± øÚ˙À˜…ù´1ˆ¬±ø¯∏Ó¬˜ƒº
õ∂œÓ¬…± õ∂Ó¬…±˝√√ õ∂˝√¸Úƒ ˜±Òª— ¸±Ò≈ª±gª˜ƒºº 19ºº
’Ô« – ¸ˆ¬±Ó¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1 fl‘¡¯û1 fl¡Ô± qøÚ ø¬ıõ∂˝◊√ fl¡íÀ˘ Œ˚ - ëëŒ˝√√
˜±Òª/ ’±¬Û≈øÚ ¸±Ò≈¸fl¡˘1 ¬ı±gª, ’±À¬Û±Ú±1 fl¡Ô± qøÚ ˜˝◊√ ’±ÚøµÓ¬
˝√√íÀ˘±º
øÚ1œé¬… fl¡1n∏Ì— ¬ÛS— ¬ÛP…±– ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏–º
Œõ∂˜±|n∏À˘±‰¬Úô¶À¶öà •°±ÚÀÚS˜≈‡±•§≈Ê√–ºº 20ºº
’Ô« – 1n∏ø%Ìœ1 ¸fl¡1n∏Ì ¬ÛS Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û1 ˝√√+√˚˛Ó¬ ¸ôL±¬Û ˝√√í˘ ’±1n∏
Œõ∂˜±|n∏ [Œõ∂˜ˆ¬±ª¬ı˙Ó¬– ‰¬fl≈¡1 ¬Û±Úœ] ∆¬ı ’±ø˝√√˘ ’±1n∏ ¬Û≈√˜ ¸‘√˙
˜≈‡‡øÚ •°±Ú ¬Ûø1 ·í˘º
’Ô 1Ô˜øÒ1n∏˝√… Œfl¡˙À¬ı±˝√√À¸Ã
¸¬Ûø√ ¸±1øÔÀ˜±XÀªÚ ˚≈Mê√–º
fl¡1fl‘¡Ó¬ ÒÚ≈1œù´1– øõ∂˚˛±˚˛±
Œõ∂˜±fl≈¡˘– fl≈¡øGÚÀ˜±Ê√¶§±Úƒ ˚À˚úº 21ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ √±1n∏Àfl¡ ‰¬À˘±ª± 1ÔÓ¬ ά◊Xª ’±1n∏ ¬ı˱p¡Ìfl¡ [Œ¬ı√øÚøÒ]
∆˘ ˝√√±Ó¬Ó¬ ÒÚ≈˙1 Ò±1Ì fl¡ø1 øõ∂˚˛±1 [1n∏ø%Ìœ1] ¬ı±À¬ı ’±fl≈¡ø˘Ó¬ ∆˝√√
fl≈¡øGÚÕ˘ ˚±S± fl¡ø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬± øªõ∂— õ∂ˆ≈¬– õ∂±˝√√ ·2Â√¬ Q— ¸Q1— &À1±º
˜√±·˜Ú˜±‡…±ø¸ øõ∂˚˛±˚˛±– õ∂œøÓ¬˜±ª˝√√Úƒºº 22ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± fl‘¡¯û˝◊√ ø¬ıõ∂ Œ¬ı√øÚøÒfl¡ fl¡íÀ˘- ëë’±¬Û≈øÚ ¤˝◊√ &1n∏ fl¡±˚«1
¬ı±À¬ı Œ¸±Úfl¡±À˘ ∆· ˜˝◊√ Œ˚±ª±1 qˆ¬ ¬ı±Ó¬ø1ÀȬ± øõ∂˚˛±fl¡ Ê√Ú±›fl¡Õ·ºíí

344
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
øª˘•§— ªœé¬± øªõ∂¸… 1n∏ø%Ìœ 1±Ê√ÚøµÚœº
ø‰¬ôL±— ≈√1ôL±√˜±¸±√… 1n∏À1±√∏ ¸‡œ¸øißÀÒúº 23ºº
’Ô« – ø¬ıõ∂ [Œ¬ı√øÚøÒ] ∆· Œ¬Û±ª±Ó¬ ¬Û˘˜ Œ˝√√±ª± Œ√ø‡ 1±Ê√fl≈¡˜±1œ 1n∏ø%Ìœ
ø‰¬øôLÓ¬ ∆˝√√ ¬ÛÀ1 ’±1n∏ ¸‡œ¸fl¡˘1 ’±·Ó¬ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬Ó¬– ά◊O±˚˛ ¸± ª±˘± øªøÚ–¶§¸… ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–º
1n∏À1±√ fl¡1n∏Ì— ª±˘± ¶ú‘Q± fl‘¡¯∏û¡¬Û√±•§≈Ê√˜ƒºº 24ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ά◊øͬ ¬ı±À1 ¬ı±À1 øÚ–ù´±¸ Ó¬…±· fl¡À1 ’±1n∏
fl‘¡¯û1 ¬Û±√fl¡˜˘ ø‰¬ôL± fl¡ø1 ≈√–ø‡Ó¬ ∆˝√√ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º
¸±øÒÓ¬±ÀÔ«± ø¡ZÊ√— õ∂±·±» õ∂œÓ≈¬…»Ù≈¬~øªÀ˘±‰¬Ú–º
Ú±¬ÛÓ¬» ‰¬1ÀÌà Ӭ¸… Ò1Ì…±— ˝√√¯∏«Àª·Ó¬–ºº 25ºº
’Ô« – ¬ı˱p¡Ì Œ¬ı√øÚøÒÀ˚˛ 1n∏ø%Ìœ1 fl¡±˚«¸±ÒÚ fl¡ø1 ’˝√√±Ó¬ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛
ŒÓ¬›“fl¡ Œ√ø‡ ’øÓ¬ ’±ÚøµÓ¬ ∆˝√√ ˜±øȬӬ ˆ¬ø1 Ú¬Û1±Õfl¡ Œ˚Ú Œ√Ãø1 ∆·
ø¬ıõ∂1 ‰¬1ÌÓ¬ õ∂̱˜ Ê√Ú±À˘º
øÚ˙˜… ª‰¬Ú— w±Ó≈¬ˆ”«¬¯∏ø˚˛Q±Ô ˆ”¬¯∏ÕÌ–º
Ê√·±˜ ¸ø‡øˆ¬– ¸±fl¡˜±R±Ú˜±ø•§fl¡±˘˚˛˜ƒºº 26ºº
’Ô« – ˆ¬±Ó‘¬1 [1n∏%œ] fl¡Ô± qøÚ 1n∏ø%Ìœ ¸±˘Ç‘Ó¬± ∆˝√√ ¸ø‡¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬
øÚÊ√ fl¡±˚« ¸±ÒÚ1 ¬ı±À¬ı ’ø•§fl¡± ˜øµ1Õ˘ ·í˘º
fl‘¡¯û– fl≈¡øGÚ˜±·Ó¬… øªõ∂— õ∂¶ö±¬Û… ¸±√1˜ƒº
√±1n∏Àfl¡±Xª ¸—˚≈Mê√– õ∂øªÀª˙ øªˆ≈¬– ¸ˆ¬±˜ƒºº 27ºº
’Ô« – fl≈¡øGÚ1 ¬Û1± ’˝√√± ø¬ıõ∂fl¡ ¸±√À1À1 ¬Ûͬ±˝◊√ ø√ √±1n∏fl¡ ’±1n∏ ά◊Xªfl¡
˘·Ó¬ ∆˘ ’˝√√± ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û√ ¸ˆ¬±·‘˝√Ó¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘º
¸‡œøˆ¬– ¸˝√√ ∆ª√ˆœ« fl‘¡¯û√˙«Ú ˘±˘¸±º
˘ø˘Ó¬± ˘œ˘˚˛± ·Ó¬…± Ê√·±˜±Ô±ø•§fl¡±˘˚˛±»ºº 28ºº
’Ô« – 1±Ê√ÚøµÚœ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ fl‘¡¯ûfl¡ √˙«Ú fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı ¬Û1˜ ’±fl≈¡ø˘Ó¬
∆˝√√ ˘œ˘± ·øÓ¬À1 ¸‡œ¸‡œ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ’ø•§fl¡±˘˚˛1 ¬Û1± ’±ø˝√√˘º
fl‘¡À¯û±˝√√ø¬Û é≈¬øˆ¬Ó¬— ø‰¬M—√ ø¶ö1—fl‘¡Q± Ê√˝√±1 Ó¬±˜ƒº
˝◊√é¬Ó¬±— ø¡Z¯∏Ó¬±— ˜Ò…±» ˜‘·±Ì±— Œfl¡˙1œ ˚Ô±ºº 29ºº

345
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’Ô« – fl‘¡¯ûÀ˚˛± 1n∏ø%Ìœ1 1+¬Û-˘±ªÌ… Œ√ø‡ Œ˜±ø˝√√Ó¬ ∆˝√√ Œfl¡±ÀÚ±˜ÀÓ¬ ø‰¬M√√fl¡

˙±ôL fl¡ø1À˘ ’±1n∏ ˙Sn∏1Ê√±¸fl¡˘1 ›‰¬11 ¬Û1± 1n∏ø%Ìœfl¡ ˝√√1Ì fl¡ø1 ∆˘
·í˘, ø˚ √À1 ø¸—˝√√˝◊√ ˜‘·√˘1 ¬Û1± øÚÊ√1 ˆ¬±· [˜‘·] ∆˘ ˚±˚˛º
1±:±˜±ÀȬ±¬Û ȬDZ1 fl¡À~±˘— 1n∏ø%Ìœ ¸Óœº
øÚ˙˜… Œ¬ıø¬ÛÓ¬± ˆœÓ¬± ˜ÚÀ¸…ª˜ø‰¬ôL˚˛»ºº 30ºº
’Ô« – 1Ê√±¸fl¡˘1 Œfl¡±˘±˝√√˘, UDZ1 ’±1n∏ ÒÚ≈©Üfl¡±1 qøÚ ˆ¬˚˛ÀÓ¬ 1n∏ø%Ìœ1
˝√√+√˚˛ fl“¡ø¬Û ά◊øͬ˘ ’±1n∏ ˜ÀÚ ˜ÀÚ ¤ÀÚ√À1 ø‰¬ôL± fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º
ˆ¬˚˛Àªø¬ÛÓ¬ø‰¬M√√˚˛±– 1n∏ø%Ì…±— Œ1±√Ú— ^nÓ¬˜ƒº
øÚ1œé¬… ‘√Ϭˇ˜±ø˘e√… ¸±b√L˚˛±˜±¸ Œfl¡˙ª–ºº 31ºº
’Ô« – ˆ¬˚˛ÀÓ¬ fl“¡ø¬Û fl“¡ø¬Û 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘, Ó¬±Àfl¡ Œ√ø‡
fl‘¡¯û˝◊√ 1n∏ø%Ìœfl¡ ‘√Ϭˇˆ¬±Àª ’±ø˘eÚ fl¡ø1 ’±ù´±¸ ø√À˘º
Ó¬Ó¬– ˙±e«ÒÚ≈X‘«Ó¬± ȬDZ1˜fl¡À1±Xø1–º
|n∏Q± Ó¬‰Â√s˜Ó≈¬˘— 1±Ê√±ÀÚ±ø˝√√¬ ‰¬fl¡ø•ÛÀ1ºº 32ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ ÒÚ≈ Ò±1Ì fl¡ø1 ȬDZ1 fl¡ø1À˘ ’±1n∏ ÒÚ≈1 ’øÓ¬˙˚˛ ’Ó≈¬˘Úœ˚˛
˙s qøÚ 1Ê√±¸fl¡À˘ ˆ¬˚˛Ó¬ fl“¡ø¬Û¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡— √‘√©3ܱ øõ∂˚˛±˚˛±– ¬Û1À˜ù´1–º
¸±Úµ ˘œ˘±·øÓ¬øˆ¬¬ıË«Ê√Úƒ Œfl¡ø˘˜fl¡±1˚˛»ºº 33ºº
’Ô« – 1Ê√±¸fl¡˘fl¡ ¬Û1±ˆ”¬Ó¬ fl¡ø1 fl‘¡¯û˝◊√ ¬Û1˜ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡À1 øõ∂˚˛± 1n∏ø%Ìœ1
∆¸ÀÓ¬ [¡Z±1fl¡± ¬Û≈1œÕ˘] ·í˘ ’±1n∏ øõ∂˚˛±1 ˘·Ó¬ [Œfl¡ø˘] SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1À˘º
|n∏Q± fl‘¡À¯û± øª˝√√¸…±˝√√ ˙‘Ì≈À1 fl≈¡˘fl¡∞I◊fl¡º
Q±˜√… øÚø˙ÕÓ¬¬ıı«±ÕÌÚ«˚˛±ø˜ ˚˜˜øµ1˜ƒºº 34ºº
’Ô« – 1n∏%œ1 fl¡Ô± qøÚ fl‘¡¯û˝◊√ ˝√√“±ø˝√√ ˝√√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘- ëëŒ˝√√ fl≈¡˘fl¡∞I◊fl¡ [fl≈¡˘1
fl“¡±˝◊√Ȭ] ŒÓ¬±fl¡ ’±øÊ√ Œ‰¬±fl¡± ¬ı±ÀÌÀ1 øÚ(˚˛Õfl¡ ˚˜¬Û≈1Õ˘ ¬Ûͬ±˜º
‘©ƒÜª± w±Ó‘¬¬ıÀÒ±À√…±·— Œ·±øªµ√¸… ¸≈≈√–ø‡Ó¬±º
fl¡1±ˆ¬…±— ·‘˝√… ‰¬1ÀÌà ‰¬fl¡±1 fl¡±Ó¬1—¸Ó¬œºº 35ºº
’Ô« – Ó¬±1ø¬ÛÂ√Ó¬ ˆ¬±Ó‘¬fl¡ [1n∏%œfl¡] ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ά◊√…Ó¬ Œ˝√√±ª± fl‘¡¯ûfl¡
[Œ·±øªµfl¡] Œ√ø‡ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛ ≈√˝√±ÀÓ¬ fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÓ¬ Òø1 fl¡±Ó¬1ˆ¬±ÀªÀ1

346
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
fl¡í¬ıÕ˘ Òø1À˘º
õ∂œÓ¬– øõ∂˚˛±˚˛±– ¸À•x鬅 øª˘±¬Û— ¬Û1À˜ù´1–º
1øé¬Q± 1n∏ø%Ì– õ∂±Ì±Úƒ fl¡±1˚˛±˜±¸ ˜≈GÚ˜ƒºº 36ºº
’Ô« – Ó¬±1ø¬ÛÂ√Ó¬ øõ∂˚˛±1 [1n∏ø%Ìœ1] fl¡1n∏Ìø¬ı˘±¬Û qøÚ ¬Û1À˜ù´1 fl‘¡¯û˝◊√
1n∏%œfl¡ õ∂±ÀÌ Ú±˜±ø1 ˜≈GÚ [˜≈11 ‰≈¬ø˘ ‡≈1±˝◊√ ø√À˘] fl¡ø1 ¤ø1 ø√À˘º
˙±b√Lø˚˛Q± øõ∂˚˛±— ¬Û(±M√√˚˛± ¸˝√√ ˜˝√√±˝√√ø1–º
¡Z±ø1fl¡±¬Û≈1˜±øª˙… Ó¬±— øõ∂˚˛±— ¸˜ø11˜»ºº 37ºº
’Ô« – øõ∂˚˛±fl¡ [1n∏ø%Ìœfl¡] ˙±ôL fl¡ø1 ø¬ÛÂ√Ó¬ øõ∂˚˛±1 ∆¸ÀÓ¬ ˜˝√√±˝√√ø1 fl‘¡¯û˝◊√
¡Z±1fl¡± ¬Û≈1œÓ¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1 ’±Úµ fl¡ø1À˘º
’±Ê√·±˜ Ó¬ÀÓ¬± ¬¬ıËp¡± fl‘¡¯ûÀ¸…±¡Z±˝√√À˝√√Ó¬Àªº
¸-Ú±1À√± ˜≈√±˚≈Mê√– ¶⁄n∏ª˝√√Àô¶±˝√√øÓ¬Àfl¡ÃÓ≈¬fl¡œºº 38ºº
’Ô« – fl‘¡¯û1 ø¬ı¬ı±˝√√1 fl¡Ô± qøÚ ¬Û≈S Ú±1√1 ∆¸ÀÓ¬ ¬ıËp¡± ’±ø˝√√ ά◊¬Ûø¶öÓ¬
˝√√í˘ ’±1n∏ ˝√√±Ó¬Ó¬ |n∏ª ∆˘ ’±ÚÀµÀ1 Œ˝√√±˜ ’±1y fl¡ø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬± øÚ1œé¬… 1n∏ø%Ì…±– 1+¬Û˘±ªÌ…˜æ√ƒ√Ó¬˜ƒº
ªˆ”¬ª ˜”ø26«√ÀÓ¬± √¬ıË√p¡± fl¡±˜-˜√Ú ¬ÛœøάˇÓ¬–ºº 39ºº
’Ô« – Ó¬±1ø¬ÛÂ√Ó¬ 1n∏ø%Ìœ1 [ˆ≈¬ªÚ-Œ˜±˝√√Ú 1+¬Û Œ√ø‡] ’æ≈√Ó¬1+¬Û˘±ªÌ…
Œ√ø‡ ¬ıËp¡± fl¡±˜ ˜√ÚÓ¬ ¬ÛœøάˇÓ¬ ∆˝√√ ˜”ø26«√Ó¬ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º
Ó¬Ó¬À(Ó¬Ú˜±˘ˆ¬… ¬ıË√p¡± ˜La˜≈√œ1À˚˛»º
Ó¬À√±¡Z±˝√√øªÀÒà Ӭø¶úiß≈»¸ª ¸≈˜˝√√±Úˆ”¬»ºº 40ºº
’Ô« – Ú±1À√ ¸≈ø¶ö1 fl¡1±Ó¬ :±Ú ˘±ˆ¬ fl¡ø1 ¬ıËp¡±˝◊√ ¬Û≈Ú1 ˜La ˜±øÓ¬ Œ˝√√±˜
fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º ¤ÀÚ√À1 fl‘¡¯û-1n∏ø%Ìœ1 ø¬ı¬ı±À˝√√±»¸ª ’±ÚÀµÀ1 ¸•Û±√Ú
fl¡ø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬flœ fl‘¡¯û– øõ∂˚˛˚˛± Œõ∂˜1+¬Û˚˛±º
fl≈¡¬ıı«Úƒ Œfl¡ø˘— ˜À˝√√±»¸±˝√√±Úƒ ˜≈˜≈À√ 1P˜øµÀ1ºº 41ºº
[fl¡±ø˘1±˜ Œ˜øÒ1 ¬Û±Í¬Ó¬ ñ
ëëfl≈¡¬ıı«Úƒ Œfl¡ø˘1À¸±»¸±˝√√±Úƒ ˜≈˜≈À√ 1P˜øµÀ1ííºº]

347
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – Ó¬±1ø¬ÛÂ√Ó¬ fl‘¡¯û ¬Û1˜ ά◊»¸≈Àfl¡ õ∂±Ìøõ∂˚˛±1 [1n∏ø%Ìœ1] ∆¸ÀÓ¬
¬Û1˜’±ÚÀµÀ1 1P ˜øµ1Ó¬ [·‘˝√Ó¬] õ∂À¬ı˙ fl¡ø1 ’±ÚµÀÓ¬ Œfl¡ø˘
fl¡ø1¬ıÕ˘ ÒÀ1º
1n∏ø%Ìœ˝√√1ÌÚ±ÀȬ±˝√√˚˛— ¸•Û”ÀÌ«± ˝√√ø1̱ fl‘¡Ó¬–º
’ø¶úøißø˜M√√˜±ÀS±˝√√˝√— Ê√±ÚôLœøÓ¬ ˜˝√√M√˜±–ºº 42ºº
’Ô« – fl‘¡¯û1 ‰¬1Ì õ∂¸±√Ó¬ ˝√√ø11 [fl‘¡¯û1] ¬ı±À¬ı fl¡1± 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬
˝◊√˚˛±ÀÓ¬ ¸˜±5 ˝√√í˘º fl‘¡¯û ‰¬ø1S1 ˜˝√√Q ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1¬ıÕ˘ ’±ø˜ øÚø˜M√√˜±Sº

fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˚±S±
Œ˜‚˙…±˜˘˜”øM√√«˜±˚˛Ó¬˜˝√±¬ı±U— ˜À˝√√±1–¶ö˘-
˜±1Mê√±˚˛Ó¬ fl¡?À˘±‰¬Ú ˚≈·— ¬ÛœÓ¬±•§1— ¸≈µ1˜ƒº
˜≈Mê±˝√œ1fl¡À˝√√˜˝√√±1ª˘˚˛±˘Ç±1fl¡±øôL√≈√…øÓ¬˜ƒ
fl‘¡¯û— ˙±1√-¸±f-‰¬f-¸‘√˙— ˝√+√√ƒ¬ÛÇÀÊ˝√√Uy√ÀÊ√ºº 1ºº
’Ô« – ø˚Ê√Ú Œ˜‚¬ı1Ì1 ˙…±˜˘˙1œ11, ¬ıø˘á¬ ¬ı±U˚≈Mê√, ¬ı˝√√˘ ’±1n∏ ›‡
¬ı≈fl≈¡˚≈Mê√, ’˘¬Û 1„√√‰≈¬ª± ¬Û≈√˜1 √À1 ‰¬fl≈¡˚≈ø1, ˝√√±˘Òœ˚˛± ¬ıÀ¶aÀ1 Œ˙±øˆ¬Ó¬
˜≈Mê√±, ˝√√œ1± ’±1n∏ Œ¸±Ì1 ’˘Ç±11 Œ¬Û±˝√√À1À1 √œø5˜±Ú, ø˚Ê√Ú
˙1»fl¡±˘1 ¬Û”Ì«‰¬f ¸‘√˙ Œ¸˝◊√Ê√Ú ÷ù´11 ‰¬1Ì fl¡˜˘ ˝√√+√˚˛Ó¬ Ò…±Ú fl¡À1±º
’ø¬Û ‰¬ – ’±1n∏ ’±ÀÂ√ñ
Œ˚Ú±fl¡±ø1 ˜˝√√±ø˝√√¬Û«√˘Ú— SêœÎ¬ˇ± ˝}√ø√Ú…Ê√À˘-
Œ˚Ú±ˆ¬±øÊ√ ˆ≈¬Êe Œˆ¬±·øÚø‡˘— Ûæ…±— ˜≈± ˜øV«Ó¬˜ƒº
Œ˚Ú±˜±ø1 ˜˝√√±˜˝√√±¸≈1‰¬˜≈‰¬Sê— ¬Û1— ˘œ˘˚˛±
Ó¬Õ¶ú ¿fl¡1n∏̱˜˚˛±˚˛ ˜˝√√À˝√√ fl‘¡¯û±˚˛ øÚÓ¬…— Ú˜–ºº 2ºº
’Ô« – ø˚Ê√ÀÚ ˝}√√Ó¬ SêœÎ¬ˇ±fl¡ø1 ˜˝√√±¸¬Û«fl¡ √˜Ú fl¡ø1øÂ√˘, ø˚Ê√ÀÚ ¸¬Û«1
’±È¬±˝◊√À¬ı±1 ٬̱fl¡ ˆ¬ø1À1 ˜√«Úfl¡ø1 ¬ıÒ fl¡ø1øÂ√˘, ø¬ıø¬ıÒ ˘œ˘±À1 ø˚ Ê√ÀÚ
˜˝√√±Ú Œ˚±X± ’±1n∏ ∆¸Ú…¸˜”˝√fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1øÂ√˘, Œ¸˝◊√Ê√Ú fl¡1n∏̱˜˚˛ fl‘¡¯ûfl¡
¸√±À˚˛ Œ¸ª± fl¡À1“±º

348
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Œˆ¬± Œˆ¬± ¸±˜±øÊ√fl¡ ˚≈˚˛— ˙‘Ú≈Òı˜Ò≈Ú± ª‰¬–º
fl‘¡¯û¸… fl¡±ø˘√˜Ú— ˚±S±¬ı±M«√±— øÚÀ¬ı±ÒÓ¬ºº 3ºº
’Ô« – Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ ¸fl¡˘/ ¿fl‘¡¯û1 fl¡±ø˘√˜Ú ˚±S± [ڱȬfl¡] ¬Û1˜
Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡À1 [¬Û1˜ ’±ÚÀµÀ1] fl¡1± ˝√í¬ı ’±À¬Û±Ú±À˘±Àfl¡ |X±À1 qÚfl¡º
Œ·±ª»¸±Úƒ ¬Û≈1Ó¬– fl‘¡Q± Œ·±¬Û±˘– ¬Û±˘fl¡±– ¸Ó¬…±˜ƒº
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» Œ·±Õ¬Û– ¸˝√√ ŒªÌ≈— øÚÚ±√˚˛Úƒºº 4ºº
’Ô« – ¸ij≈‡Ó¬ ·±˝◊√-√±˜≈ø1 ¸˜”˝√ ∆˘ Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ¬ı—˙œ
[¬ı“±˝√√œ] ¬ı±√Ú fl¡ø1 ¿fl‘¡¯û˝◊√ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘º
ª»¸fl¡±Úƒ ª±˘fl¡±Úƒ fl‘¡À¯û± øªÀ˘±fl¡… ˜‘Ó¬fl¡±Úƒ Ó¬√±º
‰¬fl¡±1 õ∂‰≈¬1— Œ‡√˜æ√”√Ó¬— ˆ¬Mê√ª»¸˘–ºº 5ºº
’Ô« – ·±˝◊√-√±˜≈ø1 [Œ¬Û±ª±ø˘] ’±1n∏ ˆ¬Mê√ Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸fl¡˘fl¡ [˜1±1
√À1] ’À‰¬Ó¬Ú ∆˝√√ ¬Ûø1 Ôfl¡± Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û1 ˜Ú ≈√–ø‡Ó¬ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º
fl‘¬¯û¸…±˜‘Ó¬√‘√©Ü…±˘— ˘tõ∂±Ì±– fl≈¡˜±1fl¡±–º
õ∂œÓ¬±Àô¶ ‰¬1ÀÌà ŒÚ˜≈˚«Ô± ¶§õü±» ¸˜≈øOÓ¬±–ºº 6ºº
’Ô« – ¿fl‘¡¯û1 ’˜‘Ó¬ ‘√ø©Ü ˘±ˆ¬ fl¡ø1 ¬Û≈̬ı«±1 õ∂±Ì ‚”1±˝◊√ ¬Û±˝◊√ Œ·±-
¬ı»¸ ’±1n∏ Œ·±¬Û¬ı±˘fl¡ ¸fl¡˘ ¸À¬Û±Ú1 ¬Û1± Ê√±·ø1Ó¬ Œ˝√√±ª±1 √À1 ά◊øͬ
¬ıø˝√√˘º
Ó¬S fl¡±ø˘˚˛ ˆ≈√¬Ê√·— ˆ¬·ª±Úƒ ˆ¬ªˆ¬±ªÚƒ–º
”√1œfl¡M«≈√ — ˜Ú(ÀSê ˝}√√±ÕVÓ¬…øÚ¸”√Ú–ºº 7ºº
’Ô« – Ó¬±1 ø¬ÛÂ√Ó¬ ’ÚôL ˙øMê√ ¸•Ûiß ∆√Ó¬… ¬ıÒfl¡±1œ ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û˝◊√
≈√1ôL ø¬ı¯∏˙øMê√ ¸•Ûiß ¬fl¡±ø˘ ¸¬Û«fl¡√ √˜Ú fl¡ø1 ’±Ó¬1 fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı ˜ÚÀÓ¬
ø¶ö1 fl¡ø1 fl¡±ø˘˚˛ ˝}√√Ó¬ [Ê√ø¬Û˚˛±˝◊√ ¬Ûø1˘]º
øÚ˙˜… √˝}√√øÚ˝«√}±√-¸•§±√ø˜˜√æ”√Ó¬˜ƒºº
’±·Ó¬… Qø1Ó¬— fl¡±ø˘– ŒSê±ÀÒÚ±√—˙√‰≈¬…Ó¬˜ƒºº 8ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ ˝}√√1 ŒÏ¬Ã1 ’æ≈√Ó¬ ˙s qøÚ ŒSê±ÒÓ¬ Œ¬ı·±˝◊√ ’±ø˝√√
fl¡±ø˘À˚˛ Œfl¡˙ªfl¡[fl‘¡¯ûfl¡] √—˙Ú fl¡ø1À˘º

349
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Ó¬ÀÓ¬± Ú±Ú±æ√≈√Ó¬— √‘√©Ü3± ¬ıËÀÊ√ Úµ±√˚˛ô¶√±º

fl‘¡À¯û± ˜‘Ó¬ ˝◊√øÓ¬ ˜Q± Ó¬— ^©Ü≈— ˚˚∏≈1±fl≈¡˘±–ºº 9ºº
’Ô« – ¬ıËÊ√Ó¬ [Œ·±fl≈¡˘Ó¬] Ú±Ú± ’˜e˘ ø‰¬Ú Œ√ø‡ Úµ ’±ø√ Œ·±¬Û-
Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘±Àª õ∂±Ì¬Û≈S fl‘¡¯û1 ˜‘Ó≈¬… ˝√√í˘ ¬ı≈ø˘ ’±fl≈¡˘ ∆˝√√ [˝}√√1 ¬Û±1Õ˘]
·í√˘º
Ó¬Ó¬– fl‘¡¯û-˜≈‡— ¬ıœé¬… Œ·±¬Û… øª1˝√√ fl¡±Ó¬1±–º
1n∏À1±√– ¸≈¶§1ôLœ¬ıË— Œ˙±fl¡˙À˘…Ú Òø¯∏«Ó¬±–ºº 10ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ fl‘¡¯û1 ˜≈‡Õ˘ ‰¬±˝◊√ Œ·±¬Û-Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘±Àª ø¬ı1˝√√Ó¬ fl¡±Ó¬1
∆˝√√ ά±„√√1Õfl¡ ø‰¬¤ûø1 ø‰¬¤ûø1 [’±M«√1±Àª ˜±øȬӬ ¬ı±·ø1 ¬ı±·ø1] fl¡±øµ¬ıÕ˘
Òø1À˘º
˚À˙±√± Œ‰¬Ó¬Ú±— õ∂±¬Û… ¬ÛøÓ¬Ó¬± ¸˝√√ ¸± ˆ‘¬˙˜ƒº
1n∏À1±√ √≈√–‡À˙±fl¡±M√√«± ¬Û≈S¸… ¬Û˙…ôLœ˜≈‡˜ƒºº 11ºº
’Ô« – ˚À˙±√±˝◊√ øfl¡ø=» :±Ú ‚”1±˝◊√ ¬Û±˝◊√ ’±Àfl¡Ã ¬Ûø1 ˚±˚˛ ’±1n∏ ¬Û≈S1
˜≈‡ ‰¬±˝◊√ ‰¬±˝◊√ Œ˙±fl¡±M«√ ∆˝√√ ¬Û≈Ú1 ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1À˘º
√‘√©Ü3± øª¯∏±√— Œ·±øªÀµ± ˆ¬Mê√±Ú±— ˆ¬Mê√ª»¸˘–º
’±À¶£¬±È¬… ¸˝√√À¸±M√√À¶öà øª˜≈Mê√ – ¸¬Û«¬ıgÚ±»ºº 12ºº
’Ô« – ˆ¬Mê√ Œ·±¬Û-Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ’øÓ¬˙˚˛ ø¬ı¯∏±√ Œ√ø‡ ˆ¬fl¡Ó¬¬ı»¸˘ fl‘¡¯û˝◊√
˝√√ͬ±ÀÓ¬ ¸¬Û«1 ¬ıgÚ1 ¬Û1± ά◊øͬ ’øÓ¬ ’˝√√DZÀ1 [¬ıœ1√À¬Û«] fl¡±ø˘fl¡ ”√1Õ˘
√ø˘˚˛±˝◊√ ø√À˘º
Ó¬Ó¬– ø˙1±—ø¸ ¸¬Û«¸… ¬Ûæ√±˜±˜√«… ˜±Òª –º
ÚÚM«√ ˘œ˘˚˛± ¸¬ıı«fl¡˘±ø√&1n∏1œù´1–ºº 13ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ¸fl¡À˘± ¸≈fl≈¡˜±1 fl¡˘±1 &1n∏ ÷ù´1 fl‘¡¯û˝◊√ fl¡±ø˘˚˛ ¸¬Û«1
˜≈1Ó¬ ά◊øͬ Ú‘Ó¬… fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ú±·¬ÛP…– ¬ÛøÓ¬— ªœé¬… ˜≈˜”¯∏”«eÓ¬À‰¬Ó¬Ú˜ƒº
Ó≈¬©Ü≈¬ı≈– fl‘¡¯û˜Àˆ¬…Ó¬… ˆ¬M≈«√øª1˝√√ fl¡±Ó¬1±√–ºº 14ºº
’Ô« – Ú±·¬ÛPœ¸fl¡À˘ ¶§±˜œ1 ˜‘Ó¬õ∂±˚˛ ’ª¶ö± Œ√ø‡ ø¬ı1˝√√Ó¬ fl¡±Ó¬1 ∆˝√√
[˜≈˜≈¯∏« ∆˝√√] ’À‰¬Ó¬Ú ∆˝√√ ¬ÛÀ1 ’±1n∏ ¶§±˜œfl¡ ŒÓ¬ÀÚ ’ª¶ö±1 ¬Û1± 1鬱

350
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

fl¡ø1¬ıÕ˘ Ó≈¬øÓ¬-ø˜ÚøÓ¬ fl¡À1º

øÚ˙˜… Ú±·Ú±1œÌ±— fl¡1n∏Ì— fl¡˜À˘é¬Ì–º
fl¡±ø˘˚˛-ø˙1¸– fl‘¡¯û¡ fl‘¡¬Û˚˛±ªÓ¬Ó¬±1 ¸–ºº 15ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± fl¡˜˘À˘±‰¬Ú fl‘¡¯û˝◊√ Ú±·Ú±1œ¸fl¡˘1 õ∂±Ô«Ú± ’±1n∏ fl¡1n∏Ì
’ª¶ö± Œ√ø‡ fl¡±ø˘˚˛1 [Ú±·1] ˜≈11 ¬Û1± fl‘¡¬Û±¬ı˙Ó¬– ’ªÓ¬1Ì fl¡ø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬± øª˜”ø26«Ó¬– fl¡±ø˘˚˛–˙ÕÚ–√ ¸•x±¬Û… Œ‰¬Ó¬Ú±˜ƒº
Ó≈¬©Ü±¬ı ø˙1¸± ÚQ± ˜Q± fl‘¡¯û— ˜À˝√√(1˜ƒºº 16ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ ˜”ø26«√Ó¬ ∆˝√√ ¬Û1± fl¡±ø˘˚˛Ú±À· ˘±À˝√√ ˘±À˝√√ :±Ú‚”1±˝◊√
¬Û±À˘ ’±1n∏ ¬Û1˜¬Û≈1n∏¯∏ ¬ıËp¡±G1 ÷ù´1 fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÓ¬ ø˙À1À1 ¶Û˙« fl¡ø1
õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ Ó≈¬øÓ¬ [õ∂±Ô«Ú±] fl¡ø1À˘º
ªœé¬… ˆ¬øMê√— Ó¬Ó¬ô¶¸… Ó≈¬©Ü– fl‘¡À¯û± Ê√·±√ Ó¬˜ƒ¡º
˜±Õˆ¬ˆ”«¬Ê√·Ó¬œÀÌ«±˝√√ø¸ ˜˜ ˜±˚˛±— √≈√1Ó¬…˚˛±˜ƒºº 17ºº
’Ô« – fl¡±ø˘1 ˆ¬øMê√ Œ√ø‡ ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û ¸c©Ü ∆˝√√ fl¡íÀ˘- ëëŒ˝√√ ¸¬Û«1±Ê√
fl¡±ø˘Ø√√ Ó≈¬ø˜ ˆ¬˚˛ Úfl¡ø1¬ı±, Œ˜±1 ˜±˚˛±1 ¡Z±1± Ó≈¬ø˜ ¸—¸±1 ¸˜≈^1 ¬Û1±
ά◊X±1 ˝√√í˘±ºíí
øÚ˙˜… øÚˆ«¬˚˛±— ª±Ìœ– fl‘¡¯û¸… ˆ”¬Ê√·ô¶√±º
ÚQ± ¸¬Ûø1ª±À1Ì ˚À˚à 1˜Ìfl¡— ˜≈√±ºº 18ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± fl¡±ø˘¸¬Û«˝◊√ fl‘¡¯û1 øÚˆ«¬˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√
¸¬Ûø1˚˛±À˘À1 ’±Úµ˜ÀÚÀ1 1˜Ìfl¡ ¡Zœ¬ÛÕ˘ ˚±S± fl¡ø1À˘º
Ó¬ÀÓ¬± Œ˘±fl¡±– ¸˜≈M√¶ö”– Œªø©ÜÓ¬± ªÚªø˝ê√Ú±º
‰≈¬S≈êq– fl‘¡¯û fl‘¡À¯ûøÓ¬ S±ø˝√√ Q— øÚÊ√øfl¡Ç1±Úƒºº 19ºº
’Ô« – Ó¬±1 ¬Û±Â√Ó¬ [q˝◊√ Ôfl¡±] Œ·±fl≈¡˘¬ı±¸œ ’±1n∏ Œ·±¬Ûø˙q ¸fl¡˘fl¡
¬ıÚ±ø¢üÀ˚˛ ’±&ø1 Òø1À˘º õ∂‰¬G ˙sqøÚ ¸fl¡À˘±À1 øÚ^± ˆ¬e ˝√√í˘º
’ø¢ü Œ√ø‡ ¸fl¡À˘±Àª ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√ 1鬱 fl¡ø1¬ı1 ¬ı±À¬ı fl‘¡¯û fl‘¡¯û ¬ı≈ø˘
ø‰¬¤ûø1¬ıÕ˘ ÒÀ1º
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ˆ¬œÓ¬±Úƒ ˆ¬·ª±Úƒ Œ·±¬Û±Ú±ù´±¸… ¸Q1˜ƒº
˜≈À‡Ú ªø˝ê√˜ø¬Ûª» ˜˝√√±À˚±À·ù´À1± ˝√√ø1–ºº 20ºº

351
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± Œ·±¬Ûø˙q¸fl¡˘fl¡ øÚˆ«¬˚˛ ø√ Ó¬»é¬Ì±ÀÓ¬ ˜≈À‡À1 Œ¸˝◊√

¬ıøÅfl¡ ˆ¬·ª±Ú ˜˝√√±À˚±À·ù´1 ˝√√ø1À˚˛ ¬Û±Ú fl¡ø1À˘ [ø˚√À1 ¬Û±Úœ ¬Ûø1À˘
’ø¢ü øÚ¬ı«±ø¬ÛÓ¬ ˝√√˚˛º], ŒÓ¬ÀÚ√À1 Œ¸˝◊√ ’ø¢üÀfl¡± øÚ¬ı«±ø¬ÛÓ¬ fl¡ø1À˘º
¿fl‘¡¯û¸…±æ≈Ó¬— fl¡•ú√«— √‘√©Ü3± ¸À¬ıı«˝√ø¬Û øªø¶úÓ¬±–º
’ÀÚ…±Ú…ø˜øÓ¬ õ∂Ó≈¬…‰≈¬Ì«¬ ÚÀ1± ÚµÚµÚ–ºº 21ºº
’Ô« – ¿fl‘¡¯û1 ŒÓ¬ÀÚ ’æ≈√Ó¬fl¡˜«À√ø‡ ¸fl¡À˘±Àª ø¬ıø¶úÓ¬ ˝í˘√√ ’±ÚµÀÓ¬
Úµ1 ¬Û≈S1 fl¡±˚«Ó¬ ¸c©Ü ∆˝√√ ˝◊√ÊÀÚ-ø¸Ê√ÚÕ˘ ‰¬±À˘º
Œ·±øªÀµ± ª±√˚˛Úƒ ŒªÌ≈— Œ·±fl≈¡˘— Œ·±¬ÛœÀ·±¬ÛÕfl¡–º
¸±X«— ˚À˚à Ê√·iß±ÀÔ± ˝√√¯∏«˚˛Ú ¸≈˝√+√±Úƒ ˜≈√±–ºº 22ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ [fl¡±ø˘√˜Ú ’±1n∏ ¬ıÚ¬ıøÅ ¬Û±Ú fl¡ø1] ¬ı“±˝√√œ ¬ıÊ√±˝◊√ Œ·±¬Û-
Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ’±ÚÀµÀ1 Ê√·iß±ÀÔŒ·±fl≈¡˘Õ˘ ˚±S± fl¡ø1À˘º
fl‘¡¯û¸… fl¡±ø˘√˜Ú— Ú±˜ ˚±S± ‰¬fl¡±ø1Ó¬±º
˚Ú Ú”…Ú±øÒfl¡— Œ√±¯∏— 鬘…Ó¬±— ˆ¬·ªÚƒ õ∂Àˆ¬±ºº 23ºº
’Ô« – ¤˝◊√√À1 ¿fl‘¡¯û1 ëfl¡±ø˘√˜Úí Ú±˜1 ˚±S± fl¡1± ˝√√í˘º ˝◊√˚˛±Ó¬ ø˚
Œ√±¯∏±-Œ√±¯∏ ∆˝√√ÀÂ√ ˆ¬·ª±Ú õ∂ˆ≈¬À1 鬘± fl¡ø1¬ıº
Ú˜– fl‘¡¯û±˚˛ 1±˜±˚˛ fl¡±˜±˚˛ ˜˝√√ÀÓ¬ Ú˜–º
ÚÀ˜±˝√√1øªµÀÚS±˚˛ ¸√±Úµ±˚˛ ˆ¬±¶§ÀÓ¬ºº 24ºº
’Ô« – ø˚Ê√Ú fl¡˜˘À˘±‰¬Ú, ø˚Ê√Ú ’±Úµ˜Ú1, õ∂fl¡±˙˜±Ú Œ¸˝◊√-ˆ¬·ª±Ú
fl‘¡¯û ø˚Ê√ÀÚ Œ·±¬Ûœfl¡ ’±ÚøµÓ¬ fl¡À1, ŒÓ¬›“fl¡ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±º

Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ ڱȬ
˙126√√˙±Ç√≈√…Ó¬œ– Œfl¡±˜˘±¸≈
øÚ˙±¸≈ ˙ù´» ¸˝√√À·±ø¬Ûfl¡±øˆ¬–º
‰¬fl¡±1 Œfl¡ø˘— fl¡˘·œÓ¬fl¡F–
¸ Œ·±¬Û¸”Ú≈Ê√«˚˛Ó¬œ˝√ fl‘¡¯û–ºº 1ºº
’Ô« – ˙1»fl¡±˘1 ‰¬f1 ˙œÓ¬˘ Œ¬Û±˝√√1Ó¬ 1±øÓ¬ ø˚ Ê√ÀÚ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1

352
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

∆¸ÀÓ¬ ˜Ò≈1 ·œÓ¬ ·±˝◊√ Œfl¡ø˘ fl¡ø1øÂ√˘, Œ¸˝◊√Ê√Ú Œ·±¬Û¬Û≈S fl‘¡¯û1 Ê√˚˛
˝√√›“fl¡ [ŒÓ¬›“fl¡ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±]º
’ø¬Û ‰¬–
ªœÀ鬅µ≈˜G˘˜‡G˜fl≈¡FÀ¬ı±Ò±
¬ı‘µ±ªÀÚ ¸≈fl¡˘ÀªÌ≈˜ª±√˚˛» ˚–º
¸À•ú±˝√√Ú±˚˛ ˜Ò≈1— ¬ıËÊ√¸≈µ1œÌ±—
Ó¬— Œ·±¬ÛÀª˙˜øÚ˙— õ∂ÌÀÓ¬±˝√√ø¶ú fl‘¡¯û˜ƒºº 2ºº
’Ô« – ø˚Ê√Ú1 ’fl≈¡F Œ¬ı±Ò ˙øMê√ ’±ÀÂ√, ’‡G˜G˘ ’±fl¡±˙1 ‰¬f˜±
Œ√ø‡ ¬ı‘µ±¬ıÚÓ¬ ¸≈˜Ò≈1 Œ¬ıÌ≈1 ˜±ÀÓ¬À1 ¬ıËÊ√¸≈µ1œ-¸fl¡˘fl¡ ø˚Ê√ÀÚ ¸Àij±ø˝√√Ó¬
fl¡ø1øÂ√˘, ø˚Ê√Ú Œ·±¬Û¸fl¡˘1 ÷ù´1 ¬ı± Ê√·Ó¬1 ÷ù´1 [Œ·±¬Û + ˝◊√ª +
÷˙] [¬ı± ’Ú¬ı1ÀÓ¬ Œ·±¬ÛÀ¬ı˙Ó¬ Ô±Àfl¡] Œ¸˝◊√ ˆ¬·ª±Ú ¿fl‘¡¯ûfl¡ õ∂̱˜
Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±º
Œˆ¬± Œˆ¬±– ¸ˆ¬±¸À√± ˚”˚˛— ˙‘Ì≈Ó¬ ¸±ªÒ±ÚÓ¬–º
Œfl¡ø˘À·±¬Û±˘— Ú±À˜√— ڱȬfl¡— ˜≈øMê√¸±Òfl¡˜ƒºº 3ºº
’Ô« – Œ˝√√ ¸ˆ¬±¸√¸fl¡˘/ ’±À¬Û±Ú±À˘±Àfl¡ ¸±ªÒ±ÀÚ qÚfl¡, ¤˝◊√
Œfl¡ø˘À·±¬Û±˘ Ú±˜1 ڱȬfl¡ ˜≈øMê√¸±Òfl¡º [fl¡ø˘1 ¬Û±¬Û ˝√√1Ì fl¡À1“±Ó¬± ’±1n∏
˜e˘fl¡±1fl¡]º ˆ¬·ª±Ú1 ˘œ˘±˚≈Mê√ ¤˝◊√ ڱȬfl¡ qøÚÀ˘› ˜≈øMê√ ˘±ˆ¬ fl¡ø1¬ı
¬Û±À1º
’Ô õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl‘¡¯û¡ fl¡µ¬Û«√¬Û«˝√±º
Œ˜±˝√√˚˛Úƒ ª±√˚˛Úƒ ŒªÌ≈ ¶aœøˆ¬– ¸˝√√ ¸Àfl¡ÃÓ≈¬fl¡–ºº 4ºº
’Ô« – Ó¬±1 ¬Û±Â√Ó¬ fl¡±˜À√ªÀ1± √¬Û«˝√1Ì fl¡1± fl‘¡¯û˝◊√ Œ˜±˝√√Úœ˚˛ Œ¬ıÌ≈ ¬ıÊ√±˝◊√
Œ·±¬Û ¶aœ¸fl¡˘1Õ¸ÀÓ¬ ’±ÚÀµÀ1 õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘º
øÚ1œé¬… 1±øS— ˙1ø√µ≈qw±˜ƒ
Ó¬À^±ø‰¬¯∏± ‰¬±1n∏ªÚ— øªfl¡±˙˜ƒº
·œÓ¬— Ê√À·Ã Œ·±fl≈¡˘fl¡±ø˜ÚœÚ±—
Œ˜±˝√√— øªÓ¬i§Úƒ øÚÓ¬1±— ˜≈1±ø1–ºº 5ºº
’Ô« – ˙1»fl¡±˘1 1±øÓ¬ qw ‰¬f1 Œ¬Û±˝√√1 Œ√ø‡ ø¬ıfl¡ø˙Ó¬ ∆˝√√ Ôfl¡± ‰¬±1n∏¬ıÚ

353
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô«±» 1˜Ìœ˚˛ ¬ı‘µ±¬ıÚÓ¬ Œ·±fl≈¡˘1 fl¡±ø˜Úœ¸fl¡˘fl¡ fl‘¡¯û˝◊√ ·œÀÓ¬À1
’Ú¬ı1ÀÓ¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬ fl¡ø1 1±ø‡øÂ√˘º
˚± Œ·±¬Û…– ¬Û±ù´«˜õ∂±5± øÚ1n∏X±– ¬ÛøÓ¬À√ªÕ1–º
˝+ø√ Œ·±øªµ‰¬1Ì— øªø‰¬ôL… øªÊ√Uô¶Ú≈–ºº 6ºº
’Ô« – ø˚ ¸fl¡˘ Œ·±¬Ûœfl¡ ¶§±˜œ¸fl¡À˘ øÚÀ¯∏Ò fl¡1± ¬ı±À¬ı fl‘¡¯ûfl¡ fl¡±¯∏Ó¬
Ú±¬Û±À˘, ŒÓ¬›“À˘±Àfl¡› ø¬ı1˝√√ Ó¬±À¬ÛÀ1 Ó¬±ø¬ÛÓ¬ ∆˝√√ ˝√√+√˚˛Ó¬ Œ·±øªµfl¡
øÚø¬ıάˇ Ò…±Ú fl¡ø1 [ø¬ıø‰¬ôL…] ’±ø˘eÚ fl¡ø1À˘ Œ˚Ú øõ∂˚˛Ó¬√˜ Œ√˝√À˝√√ Ó¬…±·
fl¡ø1À˘º
√‘©Ü— ªÚ— øªfl¡ø˙Ó¬— ˙œÓ¬˘— ˙ø˙À˙±øˆ¬Ó¬˜ƒº
˚˜≈Ú±-Ê√˘-ª±ÀÓ¬Ú õ∂øÓ¬˚±Ó¬ ªÚ±» ^nÓ¬˜ƒºº 7ºº
’Ô« – ˚˜≈Ú±1 ˙œÓ¬˘ ¬ıÓ¬±˝√√ ’±1n∏ ‰¬f1 Œ¬Û±˝√√1Ó¬ ø¬ıfl¡ø˙Ó¬ Œ˝√√±ª± ¬ı‘µ±¬ıÚ
Œ√ø‡˘±, ¤øÓ¬˚˛± ¬ıÚ1 ¬Û1± Œ¬ı·±˝◊√ ά◊ˆ¬øȬ Œ˚±ª±Õ·º
Ú ¬Û±1˚˛±˜ô¶ª ¬Û±√-¬ÛÇÊ√—
ª˚˛— øª˝√√±Ó≈¬— Úªfl¡?À˘±‰¬Úº
¶§ÀÚÚ ŒÓ¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬-˜±Ú¸± ˆ‘¬˙—
Ó¬…Ê√¶§ ˜± ˜±Òª Ú – fl‘¡¬Û±— fl≈¡1n∏¡ºº 8ºº
’Ô« – Œ˝√√ ¬Û1À˜ù´1 Ø√√ ’±À¬Û±Ú±1 ˜≈‡¬ÛÇÊ√ ’±1n∏ ‰¬1Ì fl¡˜˘ ’±ø˜ Ó¬…±·
fl¡ø1¬ı ŒÚ±ª±À1±º ’±À¬Û±Ú±1 ·œÀÓ¬À1 ’±˜±1 ˜Ú ’øÓ¬˙˚˛ Œ˜±ø˝√√Ó¬ ∆˝√√ÀÂ√º
Œ˝√√ ˜±ÒªØ√√ ’±˜±fl¡ Ó¬…±· Úfl¡ø1¬ı±, fl‘¡¬Û± fl¡1±º
’Ô±ø¬Û Ó¬±– ¶§˚˛± ª±‰¬± ¶§±ù´±¸… Œ¶ß˝√˚øLaÓ¬–º
Œ·±¬ÛœÚ±— ¬ıX«˚˛Úƒ fl¡±˜— 1˜˚˛±˜±¸ Œfl¡˙ª–ºº 9ºº
’Ô« – Ó¬±1ø¬ÛÂ√Ó¬ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘fl¡ ø¬ıøˆ¬iß fl¡Ô±À1 ˆ¬±˘√À1 ’±ù´±¸ø√,
Œ¶ß˝√±ø¸Mê√ fl¡ø1 fl¡±˜ˆ¬±ª ¬ıϬˇ±˝◊√ Œfl¡˙Àª [fl‘¡¯û˝◊√] Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬
Œfl¡ø˘ fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º
’Ô õ∂Àª˙˜fl¡À1±» ˚À鬱 1é¬ ¬˝◊√ª±¬Û1–º
˙∫‰”¬Î¬ˇ ˝◊√øÓ¬‡…±ÀÓ¬±¬ Ú±•ß± Œ·±¬Ûœˆ¬˚˛Ç1–ºº 10ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ¬ı±À¬ı ˆ¬˚˛Ç1 fl≈¡À¬ı11 ’Ú≈‰¬1 ˙∫‰”¬Î¬ˇ

354
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ú±À˜À1 ¤fl¡ ˚鬽◊√ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘º
Œ·±À¬Û…± Œ·±øªµ-¸ij±Ú-˜√À˜±ø˝√√Ó¬-Œ‰¬Ó¬¸ –º
·À¬ıı«Ú ‡¬ıı«-¬ı±Àfl¡…Ú ‰¬S≈êô¶± ˝√√ø1À˝√√˘Ú˜ƒºº 11ºº
’Ô« – Œ·±øªµ1 ¡Z±1± ¸ij±øÚÓ¬ ∆˝√√ ’˝√√DZ1Ó¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬ ∆˝√√ fl‘¡¯ûfl¡ ‡¬ı«¬ı±fl¡…
[Úfl¡í¬ı˘·œ˚˛± fl¡Ô±] ∆fl¡ ˝√√ø1fl¡ ’ªÀ˝√√˘± fl¡ø1À˘º
øÚ˙˜… ·¬ıı«— Œ·±øªÀµ± Œ·±¬ÛœÚ±— Œõ∂˜¬ı‘XÀ˚˛º
Œ·±¬Ûœ— øªÒ±˚˛ ˝+√À˚˛ Ó¬M√√…±Ê√ ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬ –ºº 12ºº
’Ô« – Œ·±¬Ûœ1 ·¬ı«¬ı±fl¡…qøÚ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 õ∂øÓ¬ fl¡1± Œõ∂˜1 ¬ı±À¬ı
Œ·±¬Ûœ1 ·¬ı«ˆ¬±¬ı Œ˝√√±ª± Œ√ø‡ fl‘¡¯û˝◊√ ¬ıËÊ1 Œ·±¬Ûœfl¡ √Ó¬…±· fl¡1±1 fl¡Ô±
˜ÚÓ¬ [˝√√+√˚˛Ó¬] ø¶ö1 fl¡ø1À˘º
Ó¬S¬ fl‘¡¯û˜¬Û˙…˚˛ÀôL…± 1Ê√Ú…±— ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬–º
1n∏À1±√– ¸¶§1— ˆ¬œÓ¬± ˝√√À1øª«1˝√√øª˝√ı˘±–ºº 13ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ 1±øÓ¬ fl‘¡¯ûfl¡ Œ√‡± Ú±¬Û±˝◊√ Ó¬»é¬Ì±ÀÓ¬
·¬ı« ’±Ó¬1±˝◊√ ˝√√ø11 ø¬ı1˝√√Ó¬ ø¬ı˝√ı˘ ∆˝√√ ø‰¬¤ûø1 ø‰¬¤ûø1 ëfl‘¡¯û fl‘¡¯ûí ¬ı≈ø˘
fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬Ô±˘¬ÛÀôL…± Œ·±¬Û…ô¶± ’˘t± ˜±Òª— Òª˜ƒº
˜M√√±– õ∂øª˙… øªø¬ÛÚ— ¬Ûõ∂26≈√ô¶1n∏1±øÊ√¯∏≈√ºº 14ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ ¶§±˜œ [Òª˜ƒ] ˜±Òªfl¡ Œ√‡± Ú±¬Û±˝◊√ Œ˙±fl¡±M«√
∆˝√√ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1 fl¡ø1 ¬ı‘µ±¬ıÚ1 ·Â√-·Â√øÚ ¸˜”˝√fl¡ ¸≈øÒ ¸≈øÒ ø¬ı‰¬±ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º
ˆ¬Mê…± õ∂˜M√√±ô¶± Œ·±À¬Û…± ˜M3±R±√√Ú— ø˝√√ ˜±Òª˜ƒº
’ÀÚ…±Ú…˜øˆ¬¸y±¸… øªÊ√&– fl‘¡¯û-Œ‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒºº 15ºº
’Ô« – fl‘¡¯û ˆ¬øMê√ˆ¬±ªÓ¬ ˜M√√Õ˝√√ Œ·±¬ÛÚ±1œ¸fl¡À˘ Œ˙±fl¡ ¬Û±˝√√ø1 ˝◊√Ê√ÀÚ-
ø¸Ê√Úfl¡ ¸y±¯∏Ì fl¡ø1 fl‘¡¯û1 ˘œ˘±¸˜”˝√ fl¡í¬ıÕ˘ Òø1À˘º
fl‘¡À¯ûÚ ¸˝√√ ¸± ˚±øÓ¬ Œ·±¬Ûœ Ó¬ij±Ú√ø¬Û«Ó¬±º
fl‘¡¯û¸… ¶®g˜±1n∏Ϭˇ± ·Q± ¸± √≈√–¶§ˆ¬±ªÓ¬–ºº 16ºº
’Ô« – fl‘¡¯û1 ∆¸ÀÓ¬ Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ ˘œ˘±fl¡ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘, Œfl¡±ÀÚ±Àª
fl‘¡¯û1 Œfl¡±˘±Ó¬ ¬ıø˝√√˘, Œfl¡±ÀÚ±Àª fl¡±gÓ¬ ά◊øͬ˘, ¤ÀÚ√À1 ŒÓ¬›“À˘±fl¡1

355
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

≈√–¶§ˆ¬±ª1 ¬ı±À¬ı ¶§ˆ¬±ª ‰¬=˘ Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ øÚÊ√Àfl¡ √¬Û«¬ı˙Ó¬– Œ¸Ãˆ¬±ø·Úœ

¬ı≈ø˘ ˆ¬±ø¬ı ’˝√√DZ1 fl¡ø1À˘º
øÚ˙˜… Ó¬¡ZÀ‰¬± Œ·±À¬Û…± øÚ1±˙±– fl‘¡¯û √˙«ÀÚº
¬Û≈Ú– ¬Û≈ø˘Ú˜±·Ó¬… Ê√&À·±«øªµÀ‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒºº 17ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ¿fl‘¡¯û˝◊√ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 fl¡Ô± qøÚ øÚÊ√Àfl¡ ’ôLX«±Ú fl¡ø1
fl‘¡¯û √˙«Ú1 ¬Û1± Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘fl¡ øÚ1±˙± fl¡ø1À˘º ¬Û≈Ú1 ˚˜≈Ú±1 ¬Û±1Õ˘
’±ø˝√√ Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ Ê√·Ó¬1 ÷ù´1 Œ·±øªµfl¡ ø¬ı‰¬±ø1¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Œ·±¬ÛœÀõ∂˜±fl≈¡˘– fl‘¡À¯û¡ ª±ø1¬Û”ø1Ó¬À˘±‰¬Ú–º
’±øª¬ı«ˆ”¬ª Ó¬ijÀÒ… ¸±é¬±ij√ÚÀ˜±˝√√Ú–ºº 18ºº
’Ô« – Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 Œõ∂˜ˆ¬±ª Œ√ø‡ ¿fl‘¡¯û ’øÓ¬˙˚˛ ’±fl≈¡˘ ∆˝√√ ¬Ûø1˘,
‰¬fl≈¡ ¬Û±ÚœÀ1 ά◊¬Ûø‰¬ ¬Ûø1˘ ’±1n∏ é¬ÀôLfl¡ ¬Û±Â√ÀÓ¬ ¸±é¬±» Œ˜±˝√√Úœ˚˛
fl¡±˜À√ª1 √À1 ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û ŒÓ¬›“À˘±fl¡1 ˜±Ê√Ó¬ ’±øªˆ¬«±ª ˝√√í˘º
˝◊√øf˚˛±Ì±— ˚Ô± õ∂±Ì± ’±˚˛±ôL— ªœé¬… Œ·±ø¬Ûfl¡±–º
Ê√·‘U– ¸˝√√À¸±O±˚˛ fl‘¡¯û— Œõ∂˜1¸±fl≈¡˘˜ƒºº 19ºº
’Ô« – ø˚√À1 õ∂±Ì ¬Û±À˘ ˝◊√øf˚˛ fl¡˜«é¬˜ ˝√√˚˛ ŒÓ¬ÀÚ√À1 fl‘¡¯ûfl¡ Œ√‡±
Œ¬Û±ª±1 ˘À· ˘À· Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘ ˝√√ͬ±ÀÓ¬ ά◊øͬ fl‘¡¯û Œõ∂˜Ó¬ ’±fl≈¡ø˘Ó¬ ∆˝√√
¬ÛÀ1º
øÚ1œé¬… fl¡1n∏Ì— fl‘¡À¯û± Œ·±¬ÛœÚ±— ¬ÛœÓ¬ª±¸¸±º
˜±7¡«¡¡˚˛ij≈‡˜±ù´±¸… Œõ∂±ª±‰¬ ¸±|n∏À˘±‰¬Ú–ºº 20ºº
’Ô« – Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 fl¡±1n∏Ì… Œ√ø‡ fl‘¡¯û˝◊√ Œ˘±Ó¬fl¡ ˆ¬1± ‰¬fl≈¡À1 øÚÊ√1
¬ÛœÓ¬¬ı¸ÀÚÀ1 Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1 ˜≈‡ ˜ø‰¬ ’±ù´±¸ ø√ fl¡íÀ˘º
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡±À^fl¡— øÚ˙˜… ¬ıËÊ√À˚±ø¯∏Ó¬±˜ƒº
Œ·±¬Ûœøˆ¬ˆ«¬·ª±Úƒ fl¡±˜SêœÎ¬ˇ±˜±1ˆ¬Ó¬±‰≈¬…Ó¬–ºº¬ 21ºº
’Ô« – Ó¬±1ø¬ÛÂ√Ó¬ ¬ıËÊ√À·±¬Ûœ¸fl¡À˘ fl‘¡¯û1 ∆¸ÀÓ¬ Ú±Ú± Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡ø1
ˆ¬·ª±Ú ’‰≈¬…Ó¬1 ˘·Ó¬ ˚˜≈Ú±1 ¬ı±ø˘Ó¬ Œfl¡ø˘SêœÎ¬ˇ± ’±1y fl¡ø1À˘º
¸≈1 Œ¸øªÓ¬¿fl‘¡¯û-SêœÎ¬ˇ±-¬ÛœÎ¬ˇ±Ó≈¬1± ˆ‘¬˙˜ƒº
˙1œ1— ∆Úª ά◊XM√√≈«— Œ˙fl≈¡À·«±fl≈¡˘À˚±ø¯∏Ó¬ –ºº¡ 22ºº

356
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – Œ√ªÓ¬±¸fl¡À˘› ˚±fl¡ Œ¸ª± fl¡À1 Œ¸˝◊√ ˆ¬·ª±Ú fl‘¡¯û Œ·±¬Û±eÚ±¸fl¡˘1
˘·Ó¬ Œfl¡ø˘ fl¡ø1 fl¡ø1 ˆ¬±·ø1 ¬Ûø1øÂ√˘, Œ·±fl≈¡˘1 1˜Ìœ ¸fl¡˘À1± fl‘¡¯û1
˘·Ó¬ fl¡±˜Àfl¡ø˘ fl¡ø1 ˙1œ1 ’ª˙ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º
Ó¬Ó¬ – ’±·Ó¬… Ó¬1¸± Œ·±¬Û±À˘fl‘¡Ó¬Àfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡º
Ê√˝√±1 ˚À鬱 Œ·±¬ÛœÚ±À˜fl¡±— fl¡±˜øªÀ˜±ø˝√√Ó¬–ºº 23ºº
’Ô« – Œ·±¬Ûœ¸ª1 ∆¸ÀÓ¬ Ú±Ú±ø¬ıÒ Œfl¡ø˘-Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ fl¡ø1 Ô±Àfl¡±ÀÓ¬
fl¡±˜±Ó≈¬1 ˚鬽◊√ [˙∫‰”¬Î¬ˇ] fl¡±˜ø¬ıÀ˜±ø˝√√Ó¬ ∆˝√√ Ôfl¡± ¤·1±fl¡œ Œ·±¬Ûœfl¡
^nÓ¬ˆ¬±À¬ı ’±ø˝√√ ˝√√1Ì fl¡ø1 øÚÀ˚˛º
øÚ˝√√Ó¬… Œ·±¬Ûœ˝√√M√«±1— ˚鬗 ¶aœøˆ¬ô¶ÀÓ¬± ˝√√ø1–º
Ê√˘-SêœÎ¬ˇ±— ¸˜±À1Àˆ¬ õ∂øª˙… ˚˜≈Ú±Ê√˘˜ƒºº 24ºº
’Ô« – Œ·±¬Ûœ˝√√1Ì fl¡1± ˚é¬fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1 ˝√√ø1À˚˛ [fl‘¡¯û˝◊√] Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘1
∆¸ÀÓ¬ Ê√˘SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1¬ı1 øÚø˜ÀM√√ ˚˜≈Ú±1 ¬Û±ÚœÓ¬ Ú±ø˜ ¬ÛÀ1º
¤ª— ¬ı‘µ±ªÀÚ Ó¬ø¶úÚƒ ª…Ó¬œÓ¬± SêœÎ¬ˇÀÓ¬±øÚ˙±˜ƒº
øÚ1œé¬… ˆ¬·ª±iß±˝√√ ¬ıËÊ√— ˚±b√L±ª˘± ^nÓ¬˜ƒºº 25ºº
’Ô« – ¤ÀÚ√À1 Œ·±¬Ûœ¸fl¡À˘ ¬ı‘µ±¬ıÚÓ¬ fl‘¡¯û1 ∆¸ÀÓ¬ SêœÎ¬ˇ± fl¡ø1 1±øÓ¬ÀȬ±
¬Û±1 fl¡ø1À˘º Ó¬±Àfl¡ ‰¬±˝◊√ ˆ¬·ª±ÀÚ Œ·±¬Ûœ¸fl¡˘fl¡ Œ¸±Úfl¡±À˘ ¬ıËÊ√Õ˘
ά◊ˆ¬øÓ¬ ˚±¬ıÕ˘ fl¡íÀ˘º

¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú±È¬
Ú˜– fl‘¡¯û ø¬ıÀ¯û±˝√√‰≈¬…Ó¬±ÚôL ˙ÀMê√
ÚÀ˜± 1±˜ 1±Ê√œªÀÚS õ∂Àˆ¬± ŒÓ¬º
ÚÀ˜± ¬ıËp¡˜”ÀM«√ ˜≈1±À1 ¬ÛÀ1˙√√
Ú±À˜± ø¬ıù´ª±¸ õ∂¸œ√ õ∂¸œ√ºº 1ºº
’Ô« – Œ˝√√ fl‘¡¯û/ ø¬ı¯≈û, ’‰≈¬…Ó¬, ’ÚôL˙øMê1 ’øÒfl¡±1œ ŒÓ¬±˜±fl¡ Ú˜¶®±1º
Œ˝√√ fl¡˜˘À˘±‰¬Ú 1±˜, Œ˝√√ õ∂ˆ≈¬, ŒÓ¬±˜±fl¡ Ú˜¶®±1º Œ˝√√ ¬ıËp¡˜”øM«√, ˜≈1±ø1,
¬Û1±ø¬ı√…±1 ÷ù´1 ŒÓ¬±˜±fl¡ Ú˜¶®±1, Œ˝√√ ø¬ıù´¬ı±¸ ’Ô«±» ø¬ıù´ ˚±1 ’ôL1Ó¬
¬ı±¸ fl¡À1 õ∂¸iß ˝√√›fl¡, õ∂¸iß ˝√√›fl¡ ’±À¬Û±Ú±fl¡ Ú˜¶®±1 Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±º

357
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’ø¬Û ‰¬ – ’±1n∏ ’±ÀÂ√ñ
‡À·f— Ú˜±1n∏˝√… øÚø7«¡¡¡Ó¬… ˙Sê—
˜≈√± ˘œ˘˚˛± ∆√ªfl¡œÚµÀÚ± ˚–º
øõ∂˚˛— ¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Ê√˝√±1 øõ∂˚˛±Ô«—
¬ÛÀ1˙±˚˛ fl‘¡¯û±˚˛ Ó¬Õ¶ú ÚÀ˜± Œ˜ºº 2ºº
’Ô« – ø˚ ·1±fl¡œÀ˚˛ ·1n∏άˇÓ¬ ’±À1±˝√√Ú fl¡ø1 ˙Sn∏fl¡ ¬Û1±ˆ”¬Ó¬ fl¡ø1 ø¬ıÊ√˚˛œ
˝√√˚˛, ø˚Ê√ÀÚ ˘œ˘±1 ¡Z±1± ˜±Ó‘¬ ∆√ªfl¡œfl¡ ’±Úµ √±Ú fl¡À1, øõ∂˚˛±1 ¬ı±À¬ı
øõ∂˚˛ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ø˚Ê√ÀÚ ˝√√1Ì fl¡ø1À˘, Œ¸˝◊√ ¬Û1± ø¬ı√…±1 ÷ù´1 fl‘¡¯ûfl¡
Ú˜¶®±1 Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±º
Œˆ¬± Œˆ¬±– ¸±˜±øÊ√fl¡ ÷˙fl‘¡¯û¸… Ê√·Ó¬œ¬ÛÀÓ¬–º
¿¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì— ˚±S±— ¸•xøÓ¬ ¬Û˙…Ó¬ºº 3ºº
’Ô« – Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ ¸fl¡˘Ø√√ Ê√·Ó¬1 ·1±fl¡œ [¬ÛøÓ¬] ÷˙ fl‘¡¯û¸… ¬Û±ø1Ê√±Ó¬
˝√√1Ì ˚±S± ڱȬfl¡ ¬ıM«√˜±ÀÚ ‰¬±›“fl¡º
õ∂Àª˙˜fl¡À1±ÀVÀª± Œ·±øªÀµ± ·1n∏άˇ±¸Ú–º
1n∏ø%Ìœ¸Ó¬…ˆ¬±˜±ˆ¬…±— ¸˝√√ ‰¬±1(Ó≈¬ˆ≈«¬Ê√–ºº 4ºº
’Ô« – ·1n∏άˇÓ¬ ’±À1±˝√√Ú fl¡ø1 ‰¬Ó≈¬ˆ”«¬Ê√˜”øM«√ Œ√ª Œ·±øªµ [¿fl‘¡¯û]
1n∏ø%Ìœ-¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 ∆¸ÀÓ¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘º
¬Û(±» ¬Û≈1µÀ1± Œ√Àª± Ú±1À√Ú ¸˝√√±·Ó¬–º
õ∂̘… Œfl¡˙ª— ¸¬ıı«— Œõ∂±ª±‰¬ Œˆ¬Ã˜À‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒºº 5ºº
’Ô« – ø¬ÛÂ√Ó¬ ¬Û≈1µ11 [˝◊√f1] ∆¸ÀÓ¬ Œ√ªø¯∏« Ú±1À√ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1 ˆ”¬ø˜1
¬Û≈S [Ú1fl¡1] ¸fl¡À˘± øSê˚˛± fl¡˘±¬Û1 ø¬ı¯∏À˚˛ fl¡íÀ˘º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ ˚√≈À√Àª± Œ√ªfl¡œÚµÚô¶˜ƒ
ˆ≈¬ªÚ ¬ÛøÓ¬ ¸˜Õô¶1ø2‰«¬Ó¬±ø„√√‚Ë– ¸Õ√ª–º
øÚÊ√ Ê√Úˆ¬˚˛˝√±ø1Úƒ ¸‘ø©Ü ¸—˝√√±1fl¡±ø1Úƒ
’¸≈1 Ú1fl¡±»Ó¬±Úƒ ¸±•xÓ¬— ¬Û±ø˝√√ Œ√ª±Úƒºº 6ºº
’Ô« – Œ˝√√ ˚≈√¬ÛøÓ¬, ∆√ªfl¡œÚµÚ, ¬Û‘øÔªœ ¬ÛøÓ¬, ¸fl¡À˘± Œ√ªÓ¬±˝◊√ ˚±1
‰¬1Ì ˚≈·˘ ø˙À1À1 õ∂̱˜ Ê√Ú±˚˛, ø˚Ê√ÀÚ ¸fl¡À˘±À1 ˆ¬˚˛ Ú±˙ fl¡À1,

358
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¸‘ø©Ü ¸—˝√√±1fl¡±1œ, ’±¬Û≈øÚÀ˚˛˝◊√ ¬ıM«√˜±Ú Ú1fl¡1 ¬Û1± ¸fl¡À˘± Œ√ªÓ¬±1 S±Ì

fl¡M«√±º [¤ÀÚ√À1 ’±˙œ¬ıı«±√ ø√ Ú±1À√ fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ù≈¬˘ ø√À˘º]
|n∏Q± fl≈¡¸≈˜ ˜±˝√√±R…— 1n∏ø%Ìœ Œfl¡˙ªøõ∂˚˛±º
õ∂̘… ¶§±˜œ‰¬1Ì— ¬Û±ø1Ê√±Ó¬˜˚±‰¬Ó¬ºº 7ºº
’Ô« – fl≈¡¸≈˜1 [¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ù≈¬˘1] ˜ø˝√√˜± qøÚ Œfl¡˙ª1 ¬ÛPœ 1n∏ø%ÌœÀ˚˛
¶§±˜œ1 ‰¬1ÌÓ¬ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ Ù≈¬˘-¬Û±˝√√ ø¬ı‰¬±ø1À˘º
fl‘¡¯û¸… ª‰¬Ú—|n∏Q± øª˝√√À¸…ª±‰¬ Ú±1√–º
øÚÊ√ ˆ‘¬Ó¬…ô¶Õªª±˝√√— ˜ø˚˛ ˜±˚˛±— fl¡À1±ø¯∏ øfl¡˜ƒºº 8ºº
’Ô« – fl‘¡¯û1 fl¡Ô±qøÚ Ú±1À√ ˝√“±ø˝√√ ˝√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘ -ëë˜˝◊√ ’±À¬Û±Ú±1 ˆ‘¬Ó¬…
¬ı≈ø˘ Œ˝√√ ∆fl¡ÀÂ√±, ’±¬Û≈øÚ ˜±˚˛±1 ¡Z±1± [˜Ú≈¯∏… Œ‰¬©Ü±À1] Ê√·Ó¬ Œ˜±ø˝√√Ó¬
fl¡ø1ÀÂ√ºíí [˜˝◊√ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ı˘Ó¬ ’±À¬Û±Ú±1 ˜±˚˛±1 fl¡Ô± Ê√±ÀÚ±º]
‘√©Ü3±≈√–‡— ˜À˝√√f√¸… |n∏√Q± ‰¬ Œˆ¬Ã˜À‰¬ø©ÜÓ¬˜ƒº
’±ù´±¸… ª±¸ª— ˝√√ÀôL ·‘ø˝√√ÀÓ¬±ª±‰¬ Œfl¡˙ª–ºº 9ºº
’Ô« –ñ ˆ”¬ø˜¬Û≈S Ú1fl¡±¸≈11 ¬ı±À¬ı ˝◊√f1 ≈√‡1 fl¡Ô± qøÚ Œfl¡˙Àª [fl‘¡¯û˝◊√]
˝◊√f1 ˝√√±Ó¬Ó¬ Òø1 ’±ù´±¸ ø√ fl¡íÀ˘º
˜≈øÚ˜«±Òª±˜±À˝√√√— ·c— Q1˚˛ Œfl¡˙ªº
¡Z±1ªÓ¬…±– ø|˚˛— ¬Û˙…Ài߯∏…±ø˜ ‰¬±øôLfl¡ôL1ºº 10ºº
’Ô« – ¤ÀÚ øÚˆ«¬˚˛ ¬ı±Ìœ qøÚ ¬ı±¸ª [˝◊√f] &ø‰¬ Œ˚±ª±1 ¬Û±Â√Ó¬ Ú±1À√
fl‘¡¯ûfl¡ ˚±¬ı1 ¬ı±À¬ı Œ¸±Úfl¡±À˘ ¸±Ê≈√ ˝√√í¬ıÕ˘ ∆fl¡ Ú±1À√ ¿˚≈Mê√ [¸˜‘øX˙±˘œ]
¡Z±1fl¡±¬Û≈1œ ‡ÀôLfl¡1 ¬ı±À¬ı ‰¬±˝◊√ ’±À˝√√± ¬ı≈ø˘ ∆fl¡ ›˘±˝◊√ ˚±˚˛º
¸±√1— Œ√ªœ— ¸À•§±Ò…±˝√√ ˝√√ø1øõ∂˚˛±˜ƒº
fl‘¡¯û¸… fl¡•ú«øª¯∏˜— ¸Ó¬…ˆ¬±À˜ øÚÀ¬ı±Ò Œ˜ºº 11ºº
’Ô« – Ú±1À√ ¸±√À1À1 ˝√√ø11 øõ∂˚˛± ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ fl¡íÀ˘ Œ˚- ëëŒ˝√√ Œ√ªœ
¸Ó¬…ˆ¬±˜±Ø√√ Ó≈¬ø˜ øÚÀ¬ı«±Ò, ’Ô«±» Ó≈¬ø˜ ¤Àfl¡± Ú±Ê√±Ú± ŒÓ¬±˜±1 ¶§±˜œ fl‘¡¯û1
ø¬ı¯∏˜ fl¡˜« Œ√‡± ¬Û±À˘±ºíí
¸Ó¬…ˆ¬±˜±ˆ¬ªæ√œÓ¬± øÚ˙˜… ˜≈øÚ ˆ¬±ø¯∏Ó¬˜ƒº
‘√©Ü— fl¡Ô˚˛ øfl¡— fl≈¡S Ó¬— ¬Û‘26√øÓ¬ ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–ºº 12ºº

359
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – Ú±1√˜≈øÚ1 fl¡Ô± qøÚ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ ˜≈øÚfl¡ ˝√√±Ó¬ÀÊ√±1 fl¡ø1 fl¡í¬ıÕ˘
Òø1À˘ -ëëŒ˝√√ ˜≈øÚ¬ı1Ø√√ ’±¬Û≈øÚ fl¡íÓ¬ øfl¡ Œ√ø‡À˘ ’±1n∏ øfl¡ fl¡í¬ıÕ˘
ø¬ı‰¬±ø1ÀÂ√ ¬Û≈Ú1 fl¡›fl¡ºíí
‘√©Ü3± Œ√ª…±– ¸≈øi߬ıı«g— fl¡Ô˚˛±˜±¸ ¸±√1˜ƒº
fl‘¡¯û¸… ‰¬ø1Ó¬— ¸¬ıı«— 1n∏√øiߪ ¸ Ú±1√–ºº 13ºº
’Ô« – Œ√ªœ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ øÚ¬ı«gÕfl¡ [ŒÚ1±-ŒÚÀ¬Û1±Õfl¡] Ò1± ¬ı±À¬ı ˜≈øÚÀ˚˛
¸±√À1À1 fl¡µÚ±˜≈ª± [fl¡±Àµ± fl¡±Àµ± ∆fl¡] ∆˝√√ fl‘¡¯û1 ‰¬ø1S1 ¸fl¡À˘± fl¡Ô±
fl¡íÀ˘º
˜≈ÀÚ¬ıı«‰¬Ú˜±fl¡Ì«… Œ˙±fl¡Àfl¡±¬Û¬Ûø1õ≠≈Ó¬±º
˜”ø2«√6√Ó¬± ¬ÛøÓ¬Ó¬± ˆ”¬À˜Ã ˚Ô± ª±Ó¬±˝√√Ó¬± ˘Ó¬±ºº 14ºº
’Ô« – ˜≈øÚ1 fl¡Ô± qøÚ Œ˙±fl¡ ’±1n∏ Œfl¡±¬ÛÓ¬ [‡„√√Ó¬] ø¬ı¯∏±¢∂ô¶√Õ˝√√ ¬ıÓ¬±À˝√√
Œ¬ÛÀ˘±ª± ˘Ó¬±1 √À1 ˜”ø26«√Ó¬ ∆˝√√ ˜±øȬӬ ¬Ûø1 ·í˘º
fl¡Ôø=» Œ‰¬Ó¬Ú— ¸—:±— ˘t± Œ√ªœ ¬Û≈Ú– ¬Û≈Ú–º
øªøÚù´¸…±¬Û˜±ÀÚÚ 1n∏À1±√ ¸‡œ¸øißÀÒúº 15ºº
’Ô« – øfl¡ø=» Œ‰¬Ó¬Ú± ˘±ˆ¬ fl¡ø1 [:±Ú ‚”1±˝◊√ ¬Û±˝◊√] ‚Ú ‚Ú øÚù´±¸
∆˘ fl‘¡¯û˝◊√ fl¡1± ¤ÀÚ ’¬Û˜±Ú1 ¬ı±À¬ı ¸‡œ¸fl¡˘1 ›‰¬1Ó¬ fl¡±øµ¬ıÕ˘ ÒÀ1º
˜≈ÀÚª‰«¬Ú˜±fl¡Ì«… ˜±ÒÀª± ˆ¬Mê√¬ı±gª–º
^nÓ¬— Ó¬¸…±– ·‘˝√— ¬õ∂±·±» øõ∂˚˛±˚±– Œõ∂˜øª˝3√˘–ºº 16ºº
’Ô« – ˜≈øÚ1 fl¡Ô± qøÚ ˆ¬fl¡Ó¬1 ¬ı±gª ˜±ÒÀª Œ¬ı·±˝◊√ ŒÓ¬›“1 ·‘˝√Ó¬ õ∂À¬ı˙
fl¡1±1 ’±·ÀÓ¬ õ∂ÔÀ˜ Œõ∂˜ø¬ı˝ı˘± øõ∂˚˛± ¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 ·‘˝√Õ˘ ·í˘º
øõ∂˚˛— õ∂Ì˚˛Àfl¡±À¬ÛÚ øÚ–ù´¸…±˝√√ Ó¬Ó¬– ¸Ó¬œº
Ò”M«√±˘±Õ¬Û– ≈√ˆ«¬·±— ˜±— øfl¡˜Ô«—√ Qøi§fl¡Ô Œ¸ºº 17ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ¸Ó¬œ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ øõ∂˚˛Ó¬˜1 õ∂øÓ¬ õ∂Ì˚˛Àfl¡±¬Û Œ√‡≈ª±˝◊√
øÚ–ù´±¸ Ó¬…±· fl¡ø1 fl¡˚˛ Œ˚ fl¡¬ÛȬ ¬ı±fl¡… ∆fl¡ ˜˝◊√ ≈√ˆ«¬·œ˚˛±fl¡ øfl¡˚˛ fl¡√Ô«Ú±
fl¡ø1ÀÂ√º [¤ÀÚ√À1 ∆fl¡ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º]
fl≈¡¬ıı«Ú ˝√√±˝√√±1ª— 1±˜±˜±ø˘e…±fl≈¡˘ ˜±Ú¸–º
øõ∂˚˛ª±Õfl¡…dÓ¬– ˙±ÕôL… ¸±b√L˚˛±˜±¸ ˜±Òªºº 18ºº

360
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’Ô« – ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ fl¡±øµ fl¡±øµ ˜”ø«√Ó¬ ∆˝√√ ¬Û1± Œ√ø‡ ˜±ÒÀª [fl‘¡¯û˝◊√]
ë1±˜±í ’Ô«±» ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ [ë1±˜±í ˙s˝◊√ ë1˜Ìœí ¬ı≈Ê√±˚˛] ’±Àfl¡±ª±ø˘ Òø1
øõ∂˚˛±1 fl¡Ô± ˙±ôL fl¡ø1 ¸±ôLÚ± ø√À˚˛ ’Ô«±» ’±ù´±¸ ¬ı±Ìœ fl¡˚˛º
Ó¬ÀÓ¬± Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± fl‘¡¯û¬ı±fl¡…±˜‘ÀÓ¬Ú ¸±º
õ∂œÓ¬± õ∂¸iߪ√Ú± ¬õ∂̘…±˝√√ øõ∂˚˛— ˝√√ø1˜ƒºº 19ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± Œ√ªœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ fl‘¡¯û1 ’˜‘Ó¬˜˚˛ ¬ı±fl¡… qøÚ õ∂¸iß ˜ÀÚÀ1
’±ÚøµÓ¬± ∆˝√√ øõ∂˚˛Ó¬˜ ˝√√ø1fl¡ õ∂̱˜ Ê√Ú±À˘º
fl‘¡¯û˜Àˆ¬…Ó¬… ˆ¬·ª±Úƒ Ê√·±√ Ú±1√ô¶√±º
:±Ó¬—øfl¡˘ ˆ¬ª±Úƒ ˆ¬±˚«…±ˆ¬øMê√¸ÀMê√±˝√√øô¶Àfl¡˙ª–ºº 20ºº
’Ô« – Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ’Ô«±» Œ√ªfl¡±˚« ¸±ÒÚ fl¡ø1¬ıÕ˘ ›À˘±ª±
fl‘¡¯û˝◊√ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ ¬ı±Ò± ø√¬ı ŒÚ±ª±ø1 ˘·Ó¬ ›˘±¬ıÕ˘ Œfl¡±ª±Ó¬ Ú±1À√
fl‘¡¯ûfl¡ ŒSê±ÀÒÀ1 fl¡˚˛ Œ˚ ëëÊ√±ÀÚ± ’±¬Û≈øÚ ˆ¬±˚«…±1 õ∂øÓ¬ ’±¸Mê√±íí [ø¶afl¡
˘±øάˇfl¡±]º [Œ√ªfl¡±˚« ¬ı±√ ø√ ¬ÛPœfl¡ ¸c©Ü fl¡1±Ó¬À˝√√ ¬ı…ô¶º]
¸˝√√¯∏«˜fl¡À1±» fl‘¡¯û– õ∂˚˛±Ì— øõ∂˚˛˚˛± ¸˝√√º
ÒÚ≈©ÜDZ1À‚±À¯∏Ì √˙ø√˙– õ∂fl¡•Û˚˛Úƒºº 21ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ øõ∂˚˛±fl¡ [¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡] ∆˘ ’±Úµ˜ÀÚÀ1 ˚±S± fl¡ø1À˘ ’±1n∏
ÒÚ≈©ÜDZ11 ˙sÀ1 √À˙±ø√˙ fl“¡¬Û±˝◊√ Ó≈¬ø˘À˘º
’±À˝√√ ‰¬±·Ó¬… ·1n∏Àάˇ± ÚQ± fl‘¡¯û— fl‘¡Ó¬±?ø˘–º
˜˜ ¶®g— ¸˜±1n∏˝√… Ê√ø˝√√ Œˆ¬Ã˜— √≈√1±˙˚˛˜ƒºº 22ºº
’Ô« – ·1n∏Àάˇ ’±ø˝√√ fl‘¡¯û1 ¸ij≈‡Ó¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ∆˝√√ fl‘¡¯ûfl¡ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√
fl¡íÀ˘- ë댘±1 ¶®gÓ¬ ’±À1±˝√√Ú fl¡ø1 ≈√1±˙˚˛ ŒˆÃ˜ Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡1fl¡ºíí
õ∂±·ƒÀÊ√…±øÓ¬¯∏— Œ¸±˝√√øÓ¬˚ÀªÚ Ê√±˚˛˚˛±º
¸≈¬ÛÌ«˜±1n∏˝√… ˚À˚à Ê√Ú±V«Ú–ºº
é¬À¬ÛÚ ¸•x±¬Û… ¬Û≈1— ¬ÛÀ1À˙±º
˜À˝√√±»¸Õª– ˙∫1ª— ‰¬fl¡±1ºº 23ºº
’Ô« – ¿fl‘¡¯û ¬ÛPœÀ1 ∆¸ÀÓ¬ ·1n∏άˇ¬ı±˝√√ÚÓ¬ ά◊øͬ ¬ı±˚˛≈À¬ıÀ· õ∂±·ÀÊ√…±øÓ¬¯∏Ó¬
ά◊¬Ûø¶öÓ¬Õ˝√√ ¬Û≈1œÓ¬ õ∂Àª˙ fl¡ø1 ¬Û1˜÷ù´1 fl‘¡¯û˝◊√ Ú1fl¡±¸≈1fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1À˘º

361
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˘À· ˘À· ˙∫ÒıøÚ ¬ı±øÊ√ ά◊øͬ˘ ’±1n∏ ˜À˝√√±»¸ª ˝√√í˘º
Ó¬ÀÓ¬± ª¸≈˜Ó¬œ Œ¬ÛÃS— ¬Û≈1– ¸—¶ö±¬Û… ’±RÊ√˜ƒº
øª˘¬ÛôLœ Ó¬√± fl‘¡¯û— ÚQ± Œõ∂±ª±‰¬ √≈√–ø‡Ó¬±ºº 24ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ¬ı¸≈˜Ó¬œ Ú±øÓ¬fl¡ [Œ¬ÛÃS] ¸ij≈‡Ó¬ ∆˘ ˜‘Ó¬ ¬Û≈S1 ¬ı±À¬ı
≈√–ø‡Ó¬ ∆˝√√ ø¬ı˘±¬Û fl¡ø1 fl‘¡¯ûfl¡ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ fl¡í¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬Ó¬– ¶§·«¸… øÚfl¡È¬— √‘√©Ü3± fl‘¡À¯û± ˜≈√±˚≈Ó¬–º
√ÀÒÆà ˙∫— ¬Û±∞´ûÊ√Ú…— ˝√√¯∏«˚˛Úƒ ø√øª Œ√ªÓ¬±–ºº 25ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ fl‘¡¯û ¶§·« ›‰¬1 Œ¬Û±ª±1 ˘À· ˘À· ¬Û±=Ê√Ú… Ú±˜1
˙∫ ¬ıÊ√±À˘º fl‘¡¯û1 ˙∫ ÒıøÚ qøÚ Œ√ªÓ¬±¸fl¡˘ ’±ÚøµÓ¬ ˝√√í˘º
fl‘¡¯û– õ∂±˝√√ øõ∂˚˛±— ¬Û˙… ˝◊√˜±˜•⁄±ªÓ¬œ¬Û≈1œ˜ƒº
’±·Ó¬±– Œ√ªÓ¬± ¤ô¶±— ˜±— Œ√øª ø√√‘é¬˚˛±ºº 26ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ øõ∂˚˛± ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ fl¡íÀ˘- ëëŒ˝√√ Œ√ªœØ√√ Œ‰¬±ª±Ø√√ ¤À˚˛ ∆˝√√ÀÂ√
¶§·«¬Û≈1œ ’•⁄±ªÓ¬œº Œ¸˚˛± Œ√ªÓ¬±¸fl¡À˘ ’±˜±fl¡ ‰¬±¬ıÕ˘ ’±ø˝√√ÀÂ√ºíí
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬Àfl¡ÃÓ≈¬fl¡± √‘√©Ü3± ˝◊√f ’±·Ó¬… ¸±√1˜ƒº
Œ√±ˆ«¬…±— Œ√ª— ¬Ûø1¯∏3Ê√… Ê√·±√ ˜Ò≈1— ª‰¬–ºº 27ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ Œ√ª1±Ê√ ˝◊√f˝◊√ ’øÓ¬ ’±ÚÀµÀ1 ’±ø˝√√ ≈√˝√±ÀÓ¬À1 fl‘¡¯ûfl¡
’±ø˘eÚ fl¡ø1 ¸±√À1À1 ˜Ò≈1 ¬ı±fl¡…À1 ¸y±¯∏Ì Ê√Ú±À˘º
’ø√øÓ¬— ˜±Ó¬1— ¬Û(±» ¸ˆ¬±À˚«…± Ê√·√œù´1–º
õ∂̘… Œ√ª˜±ÀS˝√√√±√˜‘Ó¬¶⁄±øªfl≈¡GÀ˘ºº 28ºº
’Ô« – ¬Û±Â√Ó¬ Ê√·√œù´1 [Ê√·Ó¬1 ÷ù´1] fl‘¡¯û˝◊√ ˆ¬±˚«±À1 ∆¸ÀÓ¬ Œ√ª˜±Ó¬±
’ø√øÓ¬fl¡ √˙«Ú fl¡ø1À˘ ’±1n∏ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ ’˜‘Ó¬ fl≈¡G˘ Œ˚±1± õ∂√±Ú
fl¡ø1À˘º
Ó¬Ó¬– ¸± Œ√ªÊ√ÚÚœ fl‘¡¯û— ˜Q± ˜À˝√√ù´1˜ƒº
¬ıX±?ø˘7«¡¡¡·iß±ÔdÀӬà Œ√ªœ ˜ÀÚ±√ÀÒºº 29ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± Œ√ªÊ√ÚÚœ ’ø√øÓ¬À˚˛ fl‘¡¯ûfl¡ ¬Û1˜ ÷ù´1 ¬ı≈ø˘ Ê√±øÚ
’?ø¬ıXÕ˝√√ ˜ÀÚÀ1 Ê√·iß±Ôfl¡ døÓ¬ fl¡ø1À˘º
’ø√Ó¬…± ÷ù´1:±Ú— øÚ˙˜… ˜Ò”¸”√Ú–º

362
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

Œ˜±˝√√Ú±Ô«— øÚÊ√˜±˚˛±— Ó¬Ó¬±Úƒ Ê√ÚÀ˜±˝√√Úœ˜ƒºº 30ºº

’Ô« – ’ø√øÓ¬1 ÷ù´1 :±Ú Ê√±øÚ¬ı ¬Û±ø1 ˜Ò≈¸”√Ú fl‘¡¯û˝◊√ øÚÊ√˜±˚˛±
[∆¬ı¯ûªœ˜±˚˛±] ø¬ıô¶±1-fl¡ø1-’ø√øÓ¬1 ˜Ú Œ˜±ø˝√√Ó¬ fl¡ø1À˘º
Ò‘Q± ªÀ¶a ¬ÛøÓ¬—õ∂±˝√√ ¸Ó¬œ Œ1±¯∏ ¸˜±øi§Ó¬±º
$¡ ˚±ø¸ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Q— Ú±Úœ˚˛ ˜Ò≈¸”√Úºº 31ºº
’Ô« – fl‘¡¯û1 ¬ÛœÓ¬¬ı¶aÓ¬ Òø1 ¸Ó¬œ ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ ¶§±˜œfl¡ ŒSê±Ò fl¡ø1 fl¡íÀ˘-
ëŒ˝√√ ˜Ò≈¸”√Ú ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-ŒÚ±À˘±ª±Õfl¡ Ó≈¬ø˜ fl¡íÕ˘ Œ˚±ª±∑íí
Ú±1√ô¶ Ó¬ÀÓ¬±˝√√Àˆ¬…Ó¬… ˆ¬·ª±Ú±˝√√ Œfl¡˙ª˜ƒº
˝◊√f±Ú…± ¬ıøÌ«Ó¬— ˚» Ó¬» ¸¬ıı«˜ªÌ«˚˛»ºº 32ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± Ú±1À√ fl‘¡¯û1 ›‰¬1 ‰¬±ø¬Û ˝◊√f˝◊√ ø˚ ∆fl¡øÂ√˘ Œ¸˝◊√
¸fl¡À˘±À¬ı±1 fl¡Ô± ¬ıÌ«Ú± fl¡ø1À˘º
øÚ˙˜… ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˚˛±– ª‰¬Ú— fl¡?À˘±‰¬Ú–º
Ê√˝√±1 ¸˝√√¸± ·Q± ¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Ó¬1n∏— ˝√√ø1–ºº 33ºº
’Ô« – ¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 fl¡Ô± qøÚ ¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú fl‘¡¯û˝◊√ ˝√√ͬ±ÀÓ¬ ά◊øͬ ∆· ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-
ά◊ˆ¬±ø˘ ’±øÚÀ˘ [¬ı± ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì fl¡ø1À˘]º
¬Û±ø1Ê√±Ó¬¸… ˝√√1Ì— øÚ˙˜… fl≈¡ø¬ÛÓ¬± ˙‰¬œº
¬ÛøÓ¬— ¬Û≈1µ1— õ∂±˝√√ øÒfl¡ƒ¡ Ê√ij Ó¬ª ªø<√Ì–ºº 34ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ˝√√1Ì fl¡1±1 ˝√√1Ì fl¡Ô± qøÚ ˙‰¬œ ŒSê±øÒÓ¬ ∆˝√√
¬Ûø1˘º ¶§±˜œ ¬Û≈1µ1fl¡ [˝◊√ffl¡] ’±1n∏ ŒÓ¬›“1 ¬ı<fl¡ øÒ!¡±1 ø√À˘º
·Q± ¸S±øÊ√Ó¬ ¸”Ó¬±— Œõ∂±ª±‰¬ fl≈¡ø¬ÛÓ¬± ˙‰¬œº
ŒÚ¯∏…ø¸ Q—¡¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øfl¡—Ú≈ ¬ı<ÒÀ1 ø¶öÀÓ¬ºº 35ºº
’Ô« – ˙‰¬œÀ˚˛ fl≈¡ø¬ÛÓ¬± ∆˝√√ ¸S±øÊ√Ó¬1 fl¡Ú…± ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ fl¡íÀ˘- ëë¬ı<Ò1
[˝◊√f] Ô±Àfl¡±ÀÓ¬ Ó≈¬ø˜ Œfl¡ÀÚÕfl¡ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ øÚ¬ı±∑íí
øÚ˙˜… ·¬ıı«ª±fl¡…— ¸± ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ˝√√ø1øõ∂˚˛±º
Œfl¡±À¬ÛÚ fl¡ø•ÛÓ¬ªÓ¬œ ˙‰¬œ˜±ˆ¬±¯∏… ¬ıâøÓ¬¬ºº 36ºº
’Ô« – ˙‰¬œ1-·¬ı«¬ı±fl¡… qøÚ ˝√√ø11 øõ∂˚˛¬ÛPœ ¸Ó¬…ˆ¬±˜± ŒSê±ÒÓ¬ fl“¡ø¬Û fl“¡ø¬Û
˙‰¬œfl¡ ¬ıøfl¡¬ıÕ˘ Òø1À˘º
363
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
Ó¬ÀÓ¬± ¬Û≈1µÀ1± Œ√ª…±– ¬ÛœøάˇÀÓ¬± ª±fl¡…¸±˚˛Õfl¡–º
ŒSê±ÀÒÚ ÒÚ≈1±√«±˚˛ ˚≈X±˚˛ ¸ij≈À‡±˝√√ˆ¬ª»ºº 37ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ¬Û≈1µ1 [˝◊√f] Œ√ªœ ˙‰¬œ1 ¬ı±fl¡… ¬ı±ÌÓ¬ ¬ÛœøάˇÓ¬ ∆˝√√ ŒSê±ÒÓ¬
ÒÚ≈Ò±1Ì fl¡ø1 ˚≈X1 ¬ı±À¬ı fl‘¡¯û1 ¸ij≈‡Ó¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ˝√√í˘º
Ó¬Ó¬– fl‘¡À¯û± 1n∏¯∏± ‰¬Sê— ˙Sê— õ∂øÓ¬ ·‘˝œ√Ó¬ƒ¬ı±Úº
˝◊√Àf± ˆ¬œÓ¬…±ˆ¬…^ªÓ¬— ¬Û(±√ƒ√ øª˝√√¸Úƒ ˚À˚úº 38ºº
’Ô« – fl‘¡¯û˝◊√ ‡„√√Ó¬ ˙Sn∏1 õ∂øÓ¬ [˝◊√f1 õ∂øÓ¬] ‰¬Sê Ó≈¬ø˘ õ∂˝√±1 fl¡ø1¬ıÕ˘
ά◊√…Ó¬ Œ˝√√±ª± Œ√ø‡ ˝◊√f˝◊√ ˆ¬˚˛ÀÓ¬ ˝√√±Ó¬œ Ó¬…±· fl¡ø1 ¬Û˘±˘º Ó¬±Àfl¡À√ø‡
fl‘¡¯û˝◊√ ˝√√“±ø˝√√¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬Ó¬– ¬Û≈1µÀ1± øÚµ±— Œ√ª…±– |nQ±∏øÓ¬≈√–¸˝√√±˜ƒº
øÚªÀM√«√…±ª±‰¬ ª‰¬Ú— ¸Ó¬…ˆ¬±À˜ øÚÀ¬ı±ÒÀ˜ºº 39ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ¬Û≈1µÀ1 [˝◊√f˝◊√] Œ√ªœ1 [˙‰¬œ1] õ∂øÓ¬ fl¡1± øÚµ±¬ı±Ìœ
¸˝√√… fl¡ø1¬ı ŒÚ±ª±ø1 ¸Ó¬…ˆ¬±˜±fl¡ fl¡íÀ˘ Œ˚ fl‘¡¯û1 ¬ÛPœ¸fl¡˘1 ˜±Ê√Ó¬
Ó≈¬ø˜ ’øÓ¬ õ∂·˘ƒˆ¬± [Œ¬ıøÂ√Õfl¡ fl¡Ô± Œfl¡±ª±] ¬ı≈ø˘ Ê√±øÚ¬ı ¬Û±ø1À˘±, øfl¡
fl¡±1ÀÌ Ó≈¬ø˜ ’±˜±fl¡ fl¡fl¡Ô«Ú± fl¡ø1Â√±∑
‘√©Ü√3± fl‘¡À¯û± øª˝√√¸…±˝√√ Ó¬¸… Ó¬øiß•ú«˘•úÚ–º
¸c¯∏…±ø˜ ˚ÀÓ¬± Œ√ª Œ|ᬠw±Ó¬± ˆ¬ª±ij˜ºº 40ºº
’Ô« – ˝◊√f1 ŒÓ¬ÀÚ ’ª¶ö± Œ√ø‡ ’±1n∏ øÚ˜«˘ ˜Ú1 fl¡Ô± Ê√±øÚ¬ı ¬Û±ø1
fl‘¡¯û˝◊√ ˝√√“±ø˝√√ ˝√√“±ø˝√√ fl¡íÀ˘- ëë˜˝◊√ ¸c©Ü ∆˝√√ÀÂ√±, Œ√ªÓ¬±¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1ÀÓ¬
’±¬Û≈øÚ Œ˜±1 Œ|ᬠw±Ó¬±ºíí
˝◊√f¸… ª‰¬Ú— |n∏Q± õ∂œÓ¬– ¬ÛœÓ¬±•§À1± ˚À˚ú
¬Û±ø1Ê√±Ó¬— Ó¬√±√±˚˛ Ó¬˜Ú≈:±¬Û… ˆ¬±˚«…±˚˛±ºº 41ºº
’Ô« – ˝◊√f1 fl¡Ô± qøÚ ¬ÛœÓ¬±•§1 fl‘¡¯û ¸c©Ü ∆˝√√ ŒÓ¬›“1 ¬Û1± [˝◊√f1
¬Û1±] ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¢∂˝√Ì fl¡ø1 ’Ú≈˜øÓ¬ ∆˘ ˆ¬±˚«±1 ¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 ∆¸ÀÓ¬
¡Z±1fl¡±¬Û≈1œÕ˘ ˚±S± fl¡À1º
øÚ˙˜… ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˚˛±ˆ«¬±ª— ˆ¬œÉfl¡ÚøµÚœº
Œõ∂±ª±‰¬ ˆ¬øMê√˜±˝√√±R…— øª˝√√¸… 1n∏ø‰¬1±ÌÚœºº 42ºº

364
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – ˆ¬œÉfl¡ÚøµÚœÀ˚˛ [1n∏ø%ÌœÀ˚˛] ¸Ó¬…ˆ¬±˜±1 ·¬ı«ˆ¬±ª qøÚ ˝√“±ø˝√√ ˝√“±ø˝√√
ˆ¬øM꘱˝√√±R…1 Ó¬NÀ¬ı±1 fl¡íÀ˘º
¸Ó¬…ˆ¬±˜± ¬ÛøÓ¬— õ∂±˝√ √õ∂Àˆ¬± Q— øfl¡iß≈ Œõ∂é¬À¸º
¬Û±ø1Ê√±Ó¬Ó¬1n∏— √¡Z±ø1 Œ1±¬ÛÌ— fl≈¡1n∏¡Œ˜ ˝√√À1ºº 43ºº
’Ô« – ¸Ó¬…ˆ¬±˜±˝◊√ ¬ÛøÓ¬fl¡ fl¡íÀ˘- ëëÓ≈¬ø˜ øfl¡ ‰¬±˝◊√ ’±Â√±∑ [’Ô«±» øfl¡˚˛
¬Û˘˜ fl¡ø1Â√±∑] ¬Û±ø1Ê√±Ó¬ ¬Û≈©Û Œfl¡±ÀÚ› ˚±ÀÓ¬ ’¬Û˝√√1Ì fl¡ø1¬ı ŒÚ±ª±À1
Œ¸˝◊√¬ı±À¬ı Œ˜±1 ¡Z±11 [≈√ª±11] fl¡±¯∏ÀÓ¬ Œ1±¬ÛÌ fl¡1±º
¸±øÒÓ¬±ÀÔ«±øÔ«Ú±ÀÔ±˝√√À¸Ã ¬ÛPœˆ¬…±— ¸˝√√ Œfl¡˙ª–º
Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡œ øSê˚˛˚˛±˜±¸ ˝√√±¸¸—1y ˆ¬±ªÕfl¡–ºº 44ºº
’Ô« – Œ√ªÓ¬±1 fl¡±˚« ¸˜±5 fl¡ø1 ˝◊√ffl¡ Ê√˚˛ fl¡ø1 Œfl¡˙Àª [fl‘¡¯û˝◊√] ≈√À˚˛±
øõ∂˚˛Ó¬˜±1 ∆¸ÀÓ¬ Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡ øSê˚˛± ’±1y fl¡ø1À˘º
fl‘¡¯û¬Û±√ õ∂¸±À√Ú ˙Ç1– fl‘¡¯û øfl¡Ç1–º
‰¬fl¡±1 ¿¬Û±ø1Ê√±Ó¬˝√√1Ì— Ú±˜ ڱȬfl¡˜ƒºº 45ºº
’Ô« – fl‘¡¯û1 fl‘¡¬Û± ˘±ˆ¬ fl¡ø1¬ıÕ˘ fl‘¡¯û1 √±¸ ˙Ç11 ¡Z±1± ¬Û±ø1Ê√±Ó¬˝√√1Ì
Ú±˜1 ڱȬfl¡ 1‰¬Ú± fl¡1± ˝√√í˘º ¤˝◊√ ¬Û±ø1Ê√±Ó¬˝√√1Ì ˝√√ø11 ¬Û1˜ ˘œ˘± ‰¬ø1S
|X±À˚˛ ¸fl¡À˘±Àª qÚfl¡, fl‘¡¯û1 ‰¬1ÌÓ¬ ˆ¬fl¡øÓ¬ ¬ı±Ï¬ˇfl¡º

¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬ
˚iß±˜±ø‡˘ Œ˘±fl¡À˙±fl¡˙˜Ú— ˚iß±˜ Œõ∂˜±¶Û√˜ƒ
¬Û±1±¬Û±1¬ÛÀ˚˛±øÒÓ¬±1ÌøªÀÒà ˚iß±˜¬ÛœÚõ≠ª–º
˚iß±˜|ªÌ±» ¬Û≈Ú±øÓ¬ ù´¬Û‰¬– õ∂±Àõü±øÓ¬À˜±é¬— øé¬ÀÓ¬Ã
Ó¬— ¿1±˜˜˝√√— ˜À˝√√˙¬ı1√— ªÀµ ¸√± ¸±√1˜ƒºº 1ºº
’Ô« – ˚±1 Ú±˜ ˘íÀ˘ ’ø‡˘ Ê√·Ó¬1 Œ˘±fl¡1 Œ˙±fl¡ Ú±˝◊√øfl¡˚˛± ˝√√˚˛, ˚±1
Ú±˜ Œõ∂˜±Úµ, ˚±1 Ú±˜ ˘íÀ˘ ¬Û±¬Û1 ’¬Û±1 ¸˜≈^1 ¬Û1± ά◊X±1 ˝√√í¬ı
¬Û±ø1, ˚±1 Ú±˜ ˘íÀ˘ ø¬ı¬Û√¸±·1 ¬Û±1 ˝√√í¬ı ¬Û±ø1, ˚±1 Ú±˜ qøÚÀ˘
‰¬G±À˘± ¬ÛøªS ˝√√˚˛, ˚±1 Ú±˜ ˘íÀ˘ ¤˝◊√ Ê√·Ó¬1 ¬Û1± Œ˜±é¬ ˘±ˆ¬ fl¡ø1¬ı
¬Û±À1, ˜À˝√√˙fl¡ ¬ı1√±Ú fl¡1± Œ¸˝◊√Ê√Ú 1±˜‰¬ffl¡ ˜˝◊√ ¸±√À1À1 [|X±À1]

365
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ıµÚ± fl¡À1±º
’ø¬Û ‰¬ – ’±1n∏ ’±ÀÂ√ ñ
Œ˚Ú±ˆ¬±øÊ√ ÒÚ≈– ø˙ª¸… ¸˝√√¸± ¸œÓ¬± ¸˜±ù´±ø¸Ó¬±º
Œ˚Ú±fl¡±ø1 ¬Û1±ˆ¬Àª± ˆ‘¬&¬ÛÀÓ¬ª«…±¸Mê√ 1±˜¸… ‰¬º
∆ªÀ√˝√…± øªøÒªø¡Zª±˝√√˜fl¡À1±» øÚø7«¡¡¡Ó¬… ˚– ¬Û±øÔ«ª±Úº
˚≈ɱfl¡— øªÓ¬ÀÚ±Ó≈¬ ˙— ø˝√√ ˆ¬·ª±Úƒ ¿1±˜‰¬fø(1˜ƒºº 2ºº
’Ô« – ø˚Ê√ÀÚ ø˙ª1 ÒÚ≈ ˆ¬e fl¡ø1, ¸œÓ¬±fl¡ ’±ù´ô¶ fl¡ø1øÂ√˘, ø˚Ê√ÀÚ
ˆ‘¬&¬ÛøÓ¬ [Ê√˜√ø¢ü1 ¬Û≈S] ¬Û1q1±˜fl¡ øÚÊ√ ¬Û1±SêÀ˜À1 ¬Û1±ˆ”¬Ó¬ fl¡ø1øÂ√˘,
ø˚Ê√ÀÚ ¬Û‘øÔªœ¬ÛøÓ¬ 1Ê√±¸fl¡˘fl¡ Ê√˚˛ fl¡ø1 ø¬ıøÒ¬Û”¬ı«fl¡ˆ¬±À¬ı ∆¬ıÀ√˝√œ
¸œÓ¬±fl¡ ø¬ı¬ı±˝√√ fl¡ø1øÂ√˘, Œ¸˝◊√ÊÀ√Ú˝◊√ ¿1±˜‰¬f ø˚Ê√Ú ¸≈‡ ø¬ıÓ¬1Ìfl¡±1fl¡
ŒÓ¬›“1 ‰¬1ÌÓ¬ õ∂̱˜ Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√±º
Œˆ¬± Œˆ¬± – ¸±˜±øÊ√fl¡±– ˚≈˚˛— ˙‘Ì≈Òı˜Ò≈Ú± ¬ı≈Ò±–º
¿1±˜ ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜ ڱȬfl¡— ˜≈øMê√¸±Òflƒ¡˜ºº 3ºº
’Ô« – Œ˝√√ ¸±˜±øÊ√fl¡ ¸fl¡˘/ ’±À¬Û±Ú±À˘±fl¡ :±Úœ¸fl¡À˘ qÚfl¡,
¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬfl¡ ˜≈øMê√¸±Òfl¡ ’Ô«±» ˜e˘fl¡±1fl¡º
õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl¡±˜— 1±À˜± 1±Ê√œªÀ˘±‰¬Ú–º
¸À¸±√À1± ÒÚ≈©Û±øÌ 1+À¬ÛÚ±õ∂øÓ¬À˜± ˆ≈¬øªºº 4ºº
’Ô« – ¬Û‘øÔªœÓ¬ ˚±1 1+¬Û1 Ó≈¬˘Ú± Ú±˝◊√, Œ¸˝◊√¬ÛΩÀ˘±‰¬Ú 1±˜ ˆ¬±Ó‘¬À1
∆¸ÀÓ¬ ˝√√±Ó¬Ó¬ ÒÚ≈Õ˘ [¸ˆ¬±Ó¬] õ∂À¬ı˙ fl¡ø1ÀÂ√º
‰¬fl¡±1 Ê√±Úfl¡œ fl¡±˜— õ∂Àª˙— ¸‡œ¸eÓ¬±º
ø‰¬ôL˚˛ôLœ 1±˜‰¬f ‰¬1ÀÌà 1n∏ø‰¬1±ÚÚ±ºº 5ºº
’Ô« – 1+¬ÛªÓ¬œ [qªøÚ˜≈‡1] Ê√Úfl¡ ÚøµÚœ Ê√±Úfl¡œÀ˚˛ ¸‡œ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬
1±˜‰¬f1 ‰¬1Ì ø‰¬øôL õ∂À¬ı˙ fl¡ø1À˘º
Ó¬Ó¬– ¸œÓ¬± øªøÚ–ù´¸… ‰¬ø1Ó¬— ¬Û”¬ıı«Ê√ijÚ–º
¸‡œˆ¬…±— ªÌ«˚˛±˜±¸ 1n∏√Ó¬œ ¸≈√Ó¬œ ¸Ó¬œºº 6ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ ¸œÓ¬±˝◊√ øÚù´±¸ Ó¬…±· fl¡ø1 ¸≈ø¶ö1 ∆˝√√ ¸‡œ¸fl¡˘1 ’±·Ó¬
¬Û”¬ı«Ê√ij1 fl¡Ô± ∆fl¡ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º

366
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

õ∂Àª˙˜fl¡À1±» fl‘¡¯û√±À¸± √˙1Ôô¶√±º

Â√S√ ‰¬±˜1¸—˚≈ÀMê± ÒÚ≈¬Û±øÌ Ú‘À¬Û±M√√˜–ºº 7ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ ˝√√±Ó¬Ó¬ ÂS-‰¬±˜1 ¸—˚≈Mê√ ∆˝√√ ˝√√±Ó¬Ó¬ ÒÚ≈-Ò±1Ì fl¡ø1
Ú‘À¬Û±M√√˜ [1Ê√±¸fl¡˘1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ Œ|á¬] fl‘¡¯û√±¸ 1Ê√± √˙1ÀÔ õ∂À¬ı˙
fl¡ø1À˘º
ø˙À¯∏…Ú ¸±fl¡˜±·Ó¬… øªù´±ø˜ÀS± ˜˝√√±˜≈øÚ–º
’±˙œ¬ıı«±√— √À√à Ӭնú 1±À: ˜La˜≈√œ1˚˛Úƒºº 8ºº
’Ô« – ˜˝√√±˜≈øÚ ø¬ıù´±ø˜S ø˙¯∏…¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ∆˝√√ ˜La ά◊2‰¬±1Ì
fl¡ø1 Œ¸˝◊√ 1Ê√±fl¡ [√˙1Ôfl¡] ’±˙œ¬ıı«±√ ø√À˘º
ø‰¬1?œ¬ı ø‰¬1?œ¬ı ø‰¬1?œ¬ı Ê√Ú±øÒ¬Ûº
¬Û≈S¬ÛPœ ¸˜±˚≈Mê√– ˆ¬øMê√˜±Úƒ ˆ¬ª ˜±ÒÀªºº 9ºº
’Ô« – Œ˝√√ Ê√Ú±øÒ¬Û ’Ô«±» õ∂Ê√±¸fl¡˘1 ’øÒ¬ÛøÓ¬, ø‰¬1Ê√œøª Œ˝√√±ª± Œ˝√√±ª±,
ø‰¬1Ê√œøª Œ˝√√±ª±, ø‰¬1Ê√œøª Œ˝√√±ª±, ¬Û≈S-¬ÛPœ ¸fl¡À˘±À1 ∆¸ÀÓ¬ ˜±Òª1
›‰¬1Ó¬ ˆ¬øMê˜±Ú Œ˝√√±ª±º
Ó¬øiß˙˜…±ˆ¬ªæœÀÓ¬√± ¬Û¬Û±Ó¬ ˜”ø2«√6√ÀÓ¬±ˆ≈¬øªº
fl¡À1±øÓ¬ fl¡±Ó¬1— 1±Ê√± øªÒ‘Ó¬… ‰¬1À̱ ˜≈ÀÚ–ºº 10ºº
’Ô« – 1ʱ˝◊√ Ÿ¬ø¯∏1 ¬Û1± ŒÓ¬ÀÚ ¬ı±Ìœ qøÚ ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√ ˜”ø26«√Ó¬ ∆˝√√ ˜±øȬӬ
¬Ûø1˘ ’±1n∏ :±Ú ˘±ˆ¬ fl¡ø1 Ÿ¬ø¯∏1 ‰¬1ÌÓ¬ Òø1 fl¡±Ó¬À1À1 fl¡íÀ˘º
Ê√˚˛ Ê√˚˛ 1‚≈Ú±Ô õ∂±Ô«fl¡ S±ÌÀ˝√ÀÓ¬±º
1‚≈fl”¡˘ fl¡˜˘±˘œ ¸”˚«… ª˚«… QÀ˜ªºº
˝√√1ø¯∏ ≈√ø1Ó¬À˜¯∏±— Ú±˜ ¸—fl¡œM√«ÀÚÚº
¶§Ê√Ú√ ¸≈Ó¬ fl¡˘ÕS Ê√œªÓ¬±» Q— ø‰¬1±˚˛≈–ºº 11ºº
’Ô« – 1‚≈Ú±Ô1 Ê√˚˛ ˝√√›fl¡, ø˚Ê√Ú õ∂±Ô«fl¡1 S±Ì fl¡M«√±, 1‚≈fl¡≈ ˘1 fl¡˜˘,
¸”˚¬« ı—˙1 õ∂fl¡±˙fl¡, ˚±1 Ú±˜ ά◊2‰¬±1Ì fl¡ø1À˘ ˜ÚÓ¬ ’±Úµ Ê√Àij, ≈√–‡
”√1 ˝√√˚,˛ ¬Û≈S-¬ÛPœ ’±1n∏ ’±Rœ˚˛¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ŒÓ¬›“ ø‰¬1fl¡±˘ Ê√œ˚˛±˝◊√ Ô±fl¡fl¡º
¸œÓ¬±˚˛±– 1+¬Û˘±ªÌ…— |n∏Q± øÚ–ù´¸… 1±‚ª–º
Ÿ¬ø¯∏˜±ˆ¬±¯∏… ˆ¬·ª±Úƒ Ê√·±˜ ø˜øÔ˘±•xøÓ¬ºº 12ºº

367
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – ¸œÓ¬±1 1+¬Û-˘±ªÌ… fl¡Ô± qøÚ 1±˜‰¬f1 ˜ÚÓ¬ øfl¡ø=Ó¬ ˜√Úø¬ıfl¡±1
ά◊¬ÛøÊ√˘ ’±1n∏ øÚù´±¸ Ó¬…±· fl¡ø1√ Ÿ¬ø¯∏fl¡ [ø¬ıù´±ø˜Sfl¡] ø˜øÔ˘±Õ˘ Œ˚±ª±1
fl¡Ô± fl¡íÀ˘º
ø‰¬1?œª ø‰¬1?œª 1±Ê√Úƒ ¸8Ú-1?Úº
·Ê√-¬ı±øÊ√-˜Õ˝√√(˚«…-ˆ¬±˚«…±RÊ√-˚≈√Ó¬– ¸√±ºº 13ºº
’Ô« – Œ˝√√ 1±Ê√Úƒ Ê√Úfl¡/ ’±À¬Û±Ú±1 ¸»fl¡±1Ó¬ ’±ø˜ ¸c©Ü ˝√√íÀ˘±º ˝√√±Ó¬œ,
Œ‚“±1± ’±1n∏ ˜˝√√±‹ù´˚«… ˚≈Mê√ ∆˝√√ ¬ÛPœ-¬Û≈S, ’±Rœ˚˛¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ ø‰¬1fl¡±˘
¸≈À‡À1 Ô±fl¡fl¡º
¸≈ÀÓà √˙1Ô¸…Ó¬±ª±·ÀÓà 1±˜˘ÑÀÌú
√≈√ø˝√√Ó≈¬ô¶ª¬¸œÓ¬±˚˛±– ¶§˚˛•§1ø√‘é¬˚˛±ºº 14ºº
’Ô« – 1Ê√± √˙1Ô1 ¬Û≈S 1±˜-˘Ñ̺ ŒÓ¬±˜±1 fl¡Ú…± ¸œÓ¬±1 ¶§˚˛•§1 ‰¬±¬ıÕ˘
˝◊√˚˛±Õ˘ ’±ø˝√√ÀÂ√º
øÚ˙˜… ¬Û1˜±1±˜± 1±˜±·˜Ú Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡˜º
¸‡œ— ¸À•x¯∏˚˛±˜±¸ Ê√±Úfl¡œ fl¡Ìfl¡±ªÓ¬œ˜ºº 15ºº
’Ô« – 1±˜1 ’±·˜Ú1 fl¡Ô± Ê√±øÚ¬ı ¬Û±ø1 ¸œÓ¬±˝◊√ [1±˜±] ¬Û1˜ ’±ÚøµÓ¬
∆˝√√ ¸ø‡ fl¡Úfl¡±ªÓ¬œfl¡ ¬Ûøͬ˚˛±À˘º
Ó¬¸…±– fl¡Ô±˜±fl¡Ì«… Œfl¡ÃÓ≈¬fl¡±» fl¡Úfl¡±ªÓ¬œº
˚À˚à 1±Ê√¸ˆ¬±— ¸±Òıœ ¸œÓ¬±— ÚQ±øÓ¬¸Q1˜ƒºº 16ºº
’Ô« – ¸œÓ¬±1 ’±À√˙ qøÚ fl¡Úfl¡±ªÓ¬œÀ˚˛ ’±ÚµÀÓ¬ ¸±Òıœ ¸œÓ¬±fl¡ õ∂̱˜
Ê√Ú±˝◊√ Œ¸±Úfl¡±À˘ 1±Ê√¸ˆ¬±Õ˘ ·í˘º
|n∏Q± ¸‡œ˜≈‡±^±˜‰¬f¸… ‰¬ø1Ó¬±˜‘Ó¬˜ƒº
˜≈ø2«√6√Ó¬± ¬ÛøÓ¬Ó¬± ¸œÓ¬± ¸≈˜˝√√±˝√√¯∏« Òø¯∏«Ó¬±ºº 17ºº
’Ô« – ¸‡œ1 [fl¡Úfl¡±ªÓ¬œ1] ˜≈‡1 ¬Û1± 1±˜‰¬f1 ’˜‘Ó¬˜˚˛ ‰¬ø1S1 fl¡Ô±
qøÚ ¸œÓ¬± ˜˝√√±˝√√¯∏«±øi§Ó¬± ∆˝√√ ˜”ø26«Ó¬ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º
Ó¬ÀÓ¬± Ú‘¬Û±Úƒ ¸˜±Úœ˚˛ ˜ø̘ÀôL± Ú‘¬Û±:˚˛±º
fl¡±1˚˛±˜±¸ ˜˝√√Ó¬œ— ¸ˆ¬±˜≈»¸ª-Œ˙±øˆ¬Ó¬±˜ƒºº 18ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± ˜Laœ ˜ø̘La˝◊√ 1Ê√±¸fl¡˘fl¡ ¸ij±Ú Ê√Ú±˝◊√ øÚÊ√ øÚÊ√ ¶ö±ÚÓ¬
368
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
¬ıUª±À˘ ˘À· ˘À· ˜˝√√±¸ˆ¬± Œ˙±øˆ¬Ó¬ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º
¸‡œøˆ¬– ¸±fl¡˜Àˆ¬√…— Ê√±Úfl¡œ— Ê√ÚÀfl¡±˝√√Ú˚˛»º
˜À˝√√˙ÒÚ≈– ¶®Àg øÚÒ±˚˛ Œ˙±øˆ¬Ó¬±— ¸ˆ¬±˜ƒºº 19ºº
’Ô« – 1Ê√± Ê√ÚÀfl¡ ’ˆ¬…ôL1Ó¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1 ˜À˝√√˙1 [ø˙ª1] ÒÚ≈ ¶®gÓ¬
[fl¡±gÓ¬] ∆˘ ’±1n∏ ¸‡œ¸fl¡˘1 ∆¸ÀÓ¬ Ê√±Úfl¡œÀ˚˛ [¸œÓ¬±˝◊√] õ∂À¬ı˙ fl¡ø1
¸ˆ¬± Œ˙±øˆ¬Ó¬ fl¡ø1À˘º
Ê√·±√ Ê√ÚÀfl¡± ª±fl¡…— ¬Û˙…ÕÓ¬Ó¬ƒXÚ≈Ú‘«¬Û±–º
˝◊√√— ¸Ê√…— fl¡À1±øÓ¬ ˚– Ó¬Õ¶ú ¸œÓ¬±— ¸˜À¬Û«˚˛˜ƒºº 20ºº
’Ô« – 1Ê√±Ê√ÚÀfl¡ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ 1Ê√±¸fl¡˘fl¡ ÒÚ≈‡Ú Œ√‡≈ª±˝◊√ ¤ÀÚ√À1 fl¡íÀ˘-
ë뤽◊√‡Ú ˜À˝√√˙1 [ø˙ª1 ÒÚ≈], ˝◊√˚˛±ÀÓ¬ ¶ö±¬ÛÚ fl¡ø1ÀÂ√±º Œ˚À˚˛ ˝◊√˚˛±Ó¬ &Ì
ø√¬ı ¬Û±À1 ŒÓ¬›“Àfl¡˝◊√ ¸œÓ¬±fl¡ ¸˜¬Û«Ì fl¡1± ˝√√í¬ıºíí
1±˜˜±˝√√ ˜≈øÚª«»¸ øfl¡øißø1À鬅˝√√øÓ¬á¬ø¸º
Œfl¡Ã˙˘…±ÚµÀÚ±øM√√ᬠQ— ¸Ê√…— fl≈¡1n∏¡ fl¡±•ú«≈fl¡˜ƒºº 21ºº
’Ô« – 1Ê√±¸fl¡˘1 ¤ÀÚ ’ª¶ö± Œ√ø‡ ˜≈øÚÀ˚˛ [ø¬ıù´±ø˜S˝◊√] 1±˜fl¡ fl¡íÀ˘-
ëŒ˝√√ ¬ı»¸Ø√√ Œfl¡Ã˙˘…±ÚµÚ 1±˜Ø√√ Ó≈¬ø˜ øfl¡ fl¡±1ÀÌ ∆1 ‰¬±˝◊√ ’±Â√±∑ ά◊ͬ±
Œ¸±Úfl¡±À˘ ÒÚ≈Ó¬ &Ì ˘À·±ª±ºíí
Ò‘ÀÓ¬ ‰¬±À¬Û ¿1±À˜Ú ¸œÓ¬± ˙øÇÓ¬ ˜±Ú¸±º
’ÚôL— fl¡26√¬Û— ¬Û‘øT— ˚±‰¬˜±Ú± Ê√·±√ ¸±ºº 22ºº
’Ô« – [Ÿ¬ø¯∏1 ’±:± ¬Û±ø˘] 1±˜‰¬f˝◊√ ÒÚ≈ Ò±1Ì fl¡1± Œ√ø‡ ¸œÓ¬±1 ˜Ú
˙øÇÓ¬ ∆˝√√ ¬Ûø1˘º ¸œÓ¬±˝◊√ fl¡±Ó¬1 ˆ¬±À¬ı ˜±Ó‘¬ ¬ı¸≈˜Ó¬œfl¡ ø¶ö1 ∆˝√√ 1í¬ıÕ˘
∆fl¡ÀÂ√, ’±Úøfl¡ fl≈¡˜«1±Ê√ ’±1n∏ ’ÚôLfl¡ [¸¬Û«1±Ê√fl¡] ¬Û‘øÔªœfl¡ ø¶ö1 fl¡ø1
1±ø‡¬ıÕ˘ ’Ú≈À1±Ò Ê√Ú±˝◊√ÀÂ√º
1±˜d ˙øÇÓ¬±— ¸œÓ¬±— øÚ1œé¬… fl‘¡¬Û˚˛± õ∂ˆ≈¬–¡º
õ∂¸Ê√… ¸Ê√…˜fl¡À1±» ˘œ˘˚˛±Ê√·ª— ÒÚ≈–ºº 23ºº
’Ô« – Œ¸˝◊√ fl‘¡¬Û±˜˚˛ 1±˜‰¬f˝◊√ ¸œÓ¬±1 ¸fl¡1n∏Ì ˜≈‡ Œ√ø‡ Ó¬»é¬Ì±ÀÓ¬ ¸≈µ1
ˆ¬eœÀ1 ’Ê√·ª ÒÚ≈Ò±1Ì fl¡ø1 &Ì ˘·±À˘º
|n∏Q± ¸œÓ¬±ˆ¬ªæ√œÓ¬± ˆ”¬¬Û±˘¬ıœ1 ª{√®˘˜ƒº

369
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

1n∏À1±√ Œª¬ÛÔ≈˜Ó¬œ Œ˙±‰¬ôLœ ‰¬ ¬ÛøÓ¬— õ∂øÓ¬ºº 24ºº

’Ô« – 1Ê√±¸fl¡˘1 √¬Û« ¬ı±fl¡… qøÚ 1±Ê√ÚøµÚœ ¸œÓ¬±1 ˆ¬˚˛ÀÓ¬ ˙1œ1
fl“¡ø¬Û¬ıÕ˘ ÒÀ1 ’±1n∏ ¶§±˜œ [1±˜1] ¬ı±À¬ı ø‰¬ôL± fl¡ø1 fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º
ˆ¬œÓ¬±— ¸œÓ¬±— Ó¬ÀÓ¬± 1±À˜± øÚ1œé¬… fl‘¡¬Û˚˛± õ∂ˆ≈¬–º
õ∂±˝√√ øõ∂˚˛±— ¸˜±ù´±¸… ˜±Õˆ¬– ¸œÀÓ¬ ø¶öÀÓ¬ ˜ø˚˛ºº 25ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± 1±˜‰¬f˝◊√ ¸œÓ¬±fl¡ ˆ¬˚˛ Œ‡±ª± Œ√ø‡ øõ∂˚˛±fl¡ ’±ù´±¸ ø√
fl¡íÀ˘- ëë˜˝◊√ Ô±Àfl¡±ÀÓ¬ Ó≈¬ø˜ ˆ¬˚˛ fl¡1± ά◊ø‰¬Ó¬ Ú˝√√˚˛ºíí
øÚ1œé¬… ¸±é¬±^±˜¸… øªÊ√˚˛— Ê√ÚÀfl¡± ˜≈√±º
øªª±˝√√øªøÒÚ± ÒœÀ1± 1±‚ª±˚˛ ¸”Ó¬±˜√±»ºº 26ºº
’Ô« – 1±˜‰¬f1 ø¬ıÊ√˚˛ Œ√ø‡ 1Ê√±Ê√Úfl¡ ’±ÚøµÓ¬ ˝√√í˘ ’±1n∏ ø¬ıøÒ¬Û”¬ı«fl¡
ˆ¬±À¬ı ø¬ı¬ı±˝√√ fl¡ø1 ¬ıœ1 1±‚ªÕ˘ fl¡Ú…± [¸œÓ¬±fl¡] ¸•x√±Ú fl¡À1º
Ÿ¬ø¯∏– øÚ1œé¬… ¸œÓ¬±˚˛±– 1+¬Û˘±ªÌ…˜æ√”√Ó¬˜ƒº
¬Û≈˘fl¡±e– ¬Û¬Û±ÀÓ¬±¬ıı«…±— fl¡±˜±ÀM√√«± ˜”ø2«√6√ÀÓ¬± ˚Ô±ºº 27ºº
’Ô« – ¸œÓ¬±1 ’æ≈√Ó¬ 1+¬Û-˘±ªÌ… Œ√ø‡ Ÿ¬ø¯∏ ø¬ıù´±ø˜S1 ˙1œ1 ¬Û≈˘øfl¡Ó¬
˝√√˚˛ fl¡±˜ˆ¬±ª Ê√±·‘Ó¬ ∆˝√√ ˜”ø2«√Ó¬ ∆˝√√ ˜±øȬӬ ¬ı±·ø1 ¬ÛÀ1º
Ó¬Ó¬À(Ó¬Ú˜±˘ˆ¬… ˜≈øÚ˜«La˜≈ø√1À˚˛»º
Ó¬À√±¡Z±˝√√øªÀÒà Ӭø¶úÚƒ ά◊»¸ª– ¸≈˜˝√√±Úˆ”¬»ºº 28ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ ˜≈øÚÀ˚˛ :±Ú ‚”1±˝◊√ ¬Û±˚˛ ¬Û≈Ú1 ˜La¬Û±Í¬ fl¡ø1 Œ¸˝◊√
ø¬ı¬ı±˝√√fl¡±˚« ¸˜±5 fl¡À1º Œ¸˝◊√ ø¬ı¬ı±˝√√Ó¬ [¬¬ıËp¡±, 1n∏^ ˝◊√f±ø√ Œ√ªÓ¬±¸fl¡˘
ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ∆˝√√] ¸fl¡À˘±Àª ˜˝√√±Ú ά◊»¸ª fl¡À1º
Ó¬ÀÓ¬±˝√√øÓ¬Àfl¡ÃÓ≈¬Àfl¡± 1±˜– øõ∂˚˛˚˛± ¸˝√√ ¸œÓ¬±˚˛±º
¸À¸±√À1± ˜≈√±w±Ê√√À˚±Ò…±•x˚À˚à ¬Û≈ø1˜ƒºº 29ºº
’Ô« – ŒÓ¬øÓ¬˚˛± 1±˜‰¬f˝◊√ ’øÓ¬˙˚˛ ’±ÚøµÓ¬ ∆˝√√ ¬ÛPœ ¸œÓ¬± ’±1n∏ ˆ¬±Ó‘¬À1
[˘ÑÌ1] ∆¸ÀÓ¬ ’À˚±Ò…±Õ˘ ˚±S± fl¡ø1À˘º
Ó¬Ó¬– ’±·Ó¬… Ó¬1¸± ˆ¬±·«Àª± w≈fl≈¡øȬ˜≈‡–º
¶®Àg øÚÒ±˚˛ fl¡øͬڗ fl≈¡Í¬±1— 1±˜˜¬ı˪œ»ºº 30ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ ˜À˝√√ù´1 [ø˙ª1] ÒÚ≈ˆ¬e fl¡1± ¬ı±À¬ı ŒSê±øÒÓ¬ ∆˝√√ ˆ¬±·«ª

370
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¬Û1q1±À˜ [ˆ‘¬&1 ¬Û≈S] wfl≈¡øȬ fl¡ø1 õ∂‰¬G ˜”øM«√ Òø1, fl¡±gÓ¬ fl≈¡Í¬±1Õ˘
1±˜‰¬f1 ¸ij≈‡Ó¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ ∆˝√√ fl¡í¬ıÕ˘ Òø1À˘º
Ó¬øiß˙˜…±ˆ¬ªæ√œÀÓ¬± ˆ¬˚˛±V˙1ÀÔ± Ú‘¬Û–º
¶§¶®Àg ¬ı¸Ú— ¬ı√Ò√ı±ˆ¬±·«ª¸… ¬ÛÀ√˝√¬ÛÓ¬»ºº 31ºº
’Ô« – ¬Û1q1±˜1 [ˆ¬±·«ª1] fl¡Ô± qøÚ 1Ê√± √˙1ÀÔ ’øÓ¬˙˚˛ ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√
øÚÊ√1 øάø„√√Ó¬ fl¡±À¬Û±1 ¬ı±øg ˆ¬±·«ª1 ‰¬1ÌÓ¬ ¬Ûø1 ’Ú≈Ú˚˛ fl¡ø1¬ıÕ˘
Òø1À˘º
ø¬ıÀ˘±fl¡… ˆ¬±·«ª— ˆ¬œÓ¬± ¸œÓ¬± Œªø¬ÛÓ¬˜±Ú¸±º
1n∏À1±√ ¬ÛøÓ¬˜±ø˘√e… ˝√√± ˝√√ÀÓ¬±¶úœøÓ¬ª±ø√√Úœºº 32ºº
’Ô« – ˆ¬±·«ªfl¡ [¬Û1q1±˜fl¡] Œ√ø‡ ¸œÓ¬±˝◊√ ˆ¬˚˛ ‡±˝◊√ fl“¡ø¬Û¬ıÕ˘ Òø1À˘º
¶§±˜œfl¡ ’±ø˘e…Ú fl¡ø1 ë˜˝◊√ ˜ø1À˘±í ¬ı≈ø˘ ∆fl¡ fl¡±øµ¬ıÕ˘ Òø1À˘º
¸ôL±¬Û— Œõ∂鬅 ¸œÓ¬±˚˛±– ˆ¬Mê√˚˛± ˆ¬Mê√ª»¸˘–º
øõ∂˚˛±— Œõ∂±ª±‰¬ ¬Û1˜±— ¬Û±øÌÚ± ˜±7¡«¡¡˚˛ij≈‡˜ƒºº 33ºº
’Ô« – ˆ¬Mê√± ¸œÓ¬±1 ¤ÀÚ ¸ôL±¬Û Œ˝√√±ª± Œ√ø‡ ˆ¬fl¡Ó¬¬ı»¸˘ 1±˜‰¬f˝◊√
øõ∂˚˛±1 ˜≈‡ ˜ø‰¬ ø√ Œõ∂˜˜˚˛ ¬ı±Àfl¡…À1 ’±ù´±¸ ø√À˘º
øªù´±ø˜Sô¶√±·Ó¬… ˆ¬±·«ª— õ∂±˝√√ Œfl¡±¬ÛÓ¬–º
’À1 ø¡ZÊ√ fl≈¡˘±e±1 ˜»ø˙¯∏…— ˝√√cø˜26√ø¸ºº 34ºº
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ Ÿ¬ø¯∏ ø¬ıù´±ø˜S ˆ¬±·«ª1 [¬Û1q1±˜1] ¸ij≈‡Ó¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬
∆˝√√ ŒSê±Ò±øi§Ó¬ ∆˝√√ fl¡íÀ˘- ëëŒ˝√√ ¬ı˱p¡Ì/ fl≈¡˘fl¡˘Ç, Œ˜±1 ø˙¯∏…fl¡
[1±˜‰¬ffl¡] Ó≈¬ø˜ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ά◊√…Ó¬ ∆˝√√Â√±∑íí
˘ÑÌ– Œõ∂鬅 Ó¬—√m«— 1±˜˜±˝√√ ¸Àfl¡±¬ÛÓ¬–º
’±:±¬Û˚˛ ªÀÒ ‰¬±¸… √≈7«¡¡¡Ú¸…±Ó¬Ó¬±ø˚˛Ú–ºº 35ºº
’Ô« – ¬Û1q1±˜1 √¬Û« [’˝√√DZ1] Œ√ø‡ ˘ÑÀÌ 1±˜fl¡ ŒSê±øÒÓ¬ ∆˝√√ fl¡íÀ˘-
ë댘±fl¡ ¤˝◊√ ’±Ó¬Ó¬±ø˚˛ ≈√7¡¡«¡Ú ø¡ZÊ√fl¡ ¬ıÒ fl¡ø1¬ıÕ˘ ’±:± [’±À√˙]
ø√˚˛fl¡ºíí
ÒÚ≈– ȬDZ1˜fl¡À1±æ√±·«ª— ˆ¬œ¯∏˚˛•xˆ≈¬–º
øӬᬠøÓ¬Àá¬øÓ¬ Ó¬•x±˝√√ ŒÚ¯∏…±˜±√… ˚˜±˘˚˛˜ƒºº 36ºº

371
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
’Ô« – Ó¬±1¬Û±Â√Ó¬ 1±˜‰¬f˝◊√ [˙±1e] ÒÚ≈ ȬDZ1 fl¡ø1 ˆ¬±·«ª1 ¸ij≈‡Ó¬ øÔ˚˛
∆˝√√ fl¡íÀ˘- ëëŒ1±ª±, Œ1±ª±/ ’±øÊ√ ŒÓ¬±˜±fl¡ ˚˜±˘˚˛Õ˘ ¬Ûͬ±˜ºíí
øÚø7«¡¡¡Ó¬… ˆ¬±·«ª— 1±˜— øõ∂˚˛˚˛± ¸˝√√ 1±‚ª –º
¬Û≈1œ— ’À˚±Ò…±˜±øª˙» ˜±Ó‘¬øˆ¬– ¸•xÀªø˙Ó¬ –ºº 37ºº
’Ô« – ˆ¬±·«ªfl¡ [¬Û1q1±˜fl¡] Ê√˚˛ fl¡ø1 1±˜‰¬f˝◊√ øõ∂˚˛±1 ∆¸ÀÓ¬
’À˚±Ò…±¬Û≈1œÓ¬ ά◊¬Ûø¶öÓ¬ Œ˝√√±ª± ˜±Ó‘¬¸fl¡À˘ [˜±eø˘fl¡ õ∂Ô±À1] õ∂À¬ı˙
fl¡À1±ª±À˘º
ˆ‘¬˙— ˝+©Ü˜Ú± 1±˜– ¸•x±¬Û… ¬Û1˜±—øõ∂˚˛±˜ƒº
Ó¬˚˛± fl≈¡¬ıı«Ú fl¡±˜Àfl¡ø˘— Œ1À˜ ˜ø̘À˚˛ ·‘À˝√√ºº 38ºº
’Ô« – ¬Û1˜ [&̪Ӭœ] øõ∂˚˛±fl¡ ˘±ˆ¬ fl¡ø1 1±˜‰¬f ¸c©Ü ˝√√í˘ ’±1n∏ ˜ø̘˚˛
·‘˝√Ó¬ ¸œÓ¬±1 ∆¸ÀÓ¬ õ∂À¬ı˙ fl¡ø1 fl¡±˜Àfl¡ø˘ fl¡ø1 ’±ÚøµÓ¬ ˝√√í˘º
|œ1±˜ ø¬ıÊ√˚˛iß±˜ ڱȬfl¡— ¬Û”Ì«Ó¬±eÓ¬˜ƒº
|œfl‘¡¯û¬Û±√¬ÛΩ¸… ¬õ∂¸±À√Ú ¸≈øÚø(Ó¬˜ƒºº 39ºº
’Ô« – ¿fl‘¡¯û1 ¬Û±√¬ÛΩ õ∂¸±√Ó¬ ¸≈øÚø(ˆ¬±À¬ı ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬfl¡
¬Û”Ì«Ó¬±õ∂±5 ˝√√í˘ ’Ô«±» ¸•Û”Ì« ˝√√í˘º
|œÀ·±¬Û±˘¬Û√26√S√26√±˚˛±˘±˘¸˜±Ú¸–º
|œqflv¡ÒÀÊ√± Ú‘¬ÛÀ|ᬖ fl¡±1˚˛±˜±¸ ڱȬfl¡˜ƒºº 40ºº
øªµ≈1h Œª√‰¬f˙±Àfl¡ ˙Ç1 ¸—:Àfl¡º
|œ1±˜øªÊ√˚˛— Ú±˜ ڱȬfl¡— øª√ÀÒ˝√√Ò≈Ú±ºº
1±˜ ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜ Ú±ÀȬ±˝√˚—˛ ¸•Û”̘« |œfl‘¡¯û ¬Û±√õ∂¸±√Ó¬–ºº 41ºº
’Ô« – ¿À·±¬Û±˘1 [fl‘¡¯û1º 1±˜1] ‰¬1ÌÓ¬ ˆ¬øMê1‡±1 ˜±ÚÀ¸À1 Ú‘¬ÛÀ|á¬
¿qflv¡ÒıÀÊ√ 1490 ˙fl¡Ó¬ ˙Ç1À√ª1 ¡Z±1± ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜1 ڱȬfl¡‡Ú
1‰¬Ú± fl¡1±˝◊√øÂ√˘º ¿fl‘¡¯û1 ¬Û±√õ∂¸±√Ó¬ [’Ú≈¢∂˝√Ó¬] ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ Ú±˜1
ڱȬ ˝◊√˜±ÚÀÓ¬ ¸•Û”Ì« ˝√√í˘º l

372
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
˙Ç1À√ª1 ڱȬfl¡1 Œù≠±fl¡ ¸˜”˝√1 Â√µ –
Â√µ  . ∆¬ıø√fl¡ Ó¬Ô± Œ˘Ãøfl¡fl¡ ¸—¶‘®Ó¬ fl¡±¬ı… ¸±ø˝√√Ó¬…Ó¬ Â√µ1 ¤fl¡ ø¬ıÀ˙¯∏ ∆¬ıø˙©Ü…
’±ÀÂ√º ∆¬ıø√fl¡ ¸±ø˝√√Ó¬…1 ’±1yøÌ1 ¬Û1± Â√µ1 õ∂À˚˛±Ê√Úœ˚˛Ó¬± ά◊¬Û˘øX fl¡ø1 Œ¬ı√1
˜La1 ø¬ıqXÓ¬± ’±1n∏ ˘˚˛¬ıX ·øÓ¬1 ¬ı±À¬ı Â√µ1 ¸‘ø©Ü fl¡1± ˝√√˚˛º fl¡±1Ì, ˜La1
Â√µ˝√√œÚ ά◊2‰¬±1Ì1 ¬Û1± ’ˆ¬œ©Ü Ù¬˘ Œ¬Û±ª± Ú±˚±˚˛º Œ¸À˚˛ Œ¬ı√1 Â√˚˛ ’e1
øˆ¬Ó¬1Ó¬ Â√µ› ¤È¬± ’eº ˜˝√√ø¯∏« ø¬Ûe˘ Â√µ ˙±¶a1 ¬ı±È¬fl¡È¬œ˚˛± ’±øÂ√˘ ¬ı≈ø˘
¬ÛøGÓ¬¸fl¡À˘ fl¡˚˛º ø¬Ûe˘1 ¬Û”¬ı«Ó¬ Œ˚ Â√µ˙±¶afl¡±1 Ú±øÂ√˘ ¤ÀÚ Ú˝√√˚˛º ø¬Ûe˘1
¬Û”¬ı«¸≈1œ ¸±Ó¬·1±fl¡œ ˝√√í˘- ŒSêéÜ≈øfl¡, ˚±¶®, Ó¬±Gœ, ∆¸Ó¬ª, fl¡±˙…¬Û, 1±Ó¬ ’±1n∏¬
˜±Gª…º ˜˝√√ø¯∏« ø¬Ûe˘1 Â√µ ˙±¶a‡Ú ’±Í¬È¬± ‡GÓ¬ ø¬ıˆ¬Mê√ ¤‡Ú ¸¬ı«±e¬Û”Ì« ¢∂Löº
¸”S1 ’±Ò±1Ó¬ 1ø‰¬Ó¬ ¤˝◊√ ¬Û≈øÔ‡Ú1 Œfl¡¬ı±·1±fl¡œ Ȭœfl¡±fl¡±11 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ˝√√˘±˚˛≈Ò
[˜‘Ó¬¸?œªÚœ] ’±1n∏ ˆ¬±¶®1±‰¬±˚«… [Â√µÀfl¡Ãdˆ¬] õ∂Ò±Úº ˝◊√˚˛±1 ά◊¬Ûø1› fl¡±ø˘√±¸1
[∑] |n∏Ó¬À¬ı±Ò, Œé¬À˜f1 ¸≈¬ı‘M√øÓ¬˘fl¡, Œ˝√√˜‰¬f1 Â√Àµ±˝√√Ú≈˙±¸Ú, Œfl¡√±1 ˆ¬A1
ë¬ı‘M√1P±fl¡1í , √±À˜±√1 ø˜| ë¬ı±Ìœˆ”¬¯∏Ìí, ≈√‡ˆ¬?Ú1 ë¬ı±¢´~ˆ¬í ’±1n∏ ·e±√±¸1
¬ıU˘ õ∂‰¬±ø1Ó¬, ’Ó¬…ôL ¸1¬ı1˝√√œ ëÂ√Àµ±˜?1œí ’±ø√› ά◊À~‡À˚±·… Â√µ ¢∂Löº
’±ø˜ ˝◊√˚˛±Ó¬ Â√Àµ±˜?1œÀfl¡˝◊√ ’Ú≈¸1Ì fl¡ø1ÀÂ√“±º
˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ¿˜ôL˙Ç1À√Àª Ó¬±1±1 1ø‰¬Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ ¸˜”˝√Ó¬ ø¬ıøˆ¬iß
Â√µ õ∂À˚˛±· fl¡ø1øÂ√˘º Ó¬±À1 øˆ¬Ó¬1Ó¬ ˙±”√«˘øªSêœøάˇÓ¬, ¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡, ’Ú≈©Ü≈ˆ¬,
¬Û≈ø©ÛÓ¬±¢∂±, ά◊À¬Ûf¬ı<±, ά◊¬ÛÊ√±øÓ¬, ˜±ø˘Úœ ’±1n∏ ˆ≈¬Ê√eõ∂˚˛±Ó¬ ’±ø√À˚˛˝◊√ õ∂Ò±Úº
õ∂øÓ¬‡Ú ڱȬfl¡1 Œù≠±fl¡ ¸˜”˝√Ó¬ øfl¡ øfl¡ Â√µ ’±ÀÂ√ Ó¬±fl¡ Œ√‡≈ª±1 ˘·ÀÓ¬ Ó¬±1
¸—:± ø√˚˛± ˝√√í˘º

[fl¡] ¬ÛPœ-õ∂¸±√ ڱȬ-

õ∂Ô˜ Œù≠±fl¡ ...º ñ˙±«√” ˘øªSêœøάˇÓ¬º
ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ ... ˆ¬±·ªÓ¬ 10¼ 23¼ 22 ñ¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡º
[‡] 1n∏ø%Ìœ-˝√√1Ì Ú±È¬º
õ∂Ô˜ Œù≠±fl¡ ...º ñ¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡º
ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ ...º ñ ˙±”√« ˘øªSêœøάˇÓ¬º
Ó‘¬Ó¬œ˚˛ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ¤fl¡ø¬ı—˙ Œù≠±fl¡Õ˘º ñ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º

373
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

¡Z±øª—˙ Œù≠±fl¡ ...º ñ¬Û≈ø©ÛÓ¬±¢∂±º

SÀ˚˛±øª—˙ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ø¡Z‰¬Q±ø1—˙ Œù≠±fl¡Õ˘º ñ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º
[·] fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ˚±S±º
õ∂Ô˜ Œù≠±fl¡ ...º ˙±”√« ˘øªSêœøάˇÓ¬º
ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ ...º Ó¬Ô±
Ó‘¬Ó¬œ˚˛ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ‰¬Ó≈¬øª«—˙ Œù≠±fl¡Õ˘ ....º ñ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º
[‚] Œfl¡ø˘À·±¬Û±˘ ڱȬfl¡º
õ∂Ô˜ Œù≠±fl¡ ...º ά◊À¬Ûf¬ı<±º
ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ ...º ñ¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡º
Ó‘¬Ó¬œ˚˛ ’±1n∏ ‰¬Ó≈¬Ô« Œù≠±fl¡ ...º ñ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√¬º
¬Û=˜ Œù≠±fl¡ ...º ñά◊¬ÛÊ√±øÓ¬º
¯∏ᬠ’±1n∏ ¸5˜ Œù≠±fl¡ ...º ñ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º
’©Ü˜ Œù≠±fl¡ ...º ñά◊¬ÛÊ√±øÓ¬º
Ú¬ı˜ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ¬Û=øª—˙ Œù≠±fl¡Õ˘ ...º ñ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º
[„√√] ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú±È¬º
õ∂Ô˜ ’±1n∏ ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ ...º ñ ˆ≈¬Ê√eõ∂˚˛±Ó¬º
Ó‘¬Ó¬œ˚˛1 ¬Û1± ¬Û=˜ Œù≠±fl¡Õ˘ ...º ñ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√¬º
¯∏ᬠŒù≠±fl¡ ...º ñ˜±ø˘Úœº
¸5˜ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ¡Z±øª—˙ Œù≠±fl¡Õ˘ ...º ñ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√¬º
SÀ˚˛±øª—˙ Œù≠±fl¡ ...º ñά◊¬ÛÊ√±øÓ¬º
‰¬Ó≈¬øª«—˙ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ¬Û=‰¬Q±ø1—˙ Œù≠±fl¡Õ˘º ñ ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√¬º
[‰¬] ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬº
õ∂Ô˜ ’±1n∏ ø¡ZÓ¬œ˚˛ Œù≠±fl¡ ...º ˙±”√« ˘øªSêœøάˇÓ¬º
Ó‘¬Ó¬œ˚˛ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± √˙˜ Œù≠±fl¡Õ˘ ...º ñ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º
¤fl¡±√˙ Œù≠±fl¡ ...º ñ˜±ø˘Úœº
¡Z±√˙ Œù≠±fl¡1 ¬Û1± ¤fl¡‰¬Q±ø1—˙ Œù≠±fl¡Õ˘ ...º ñ’Ú≈©Ü≈¬Ûƒ√º
ά◊Mê√ Â√µ ¸˜”˝√1 ¸—:± Œ˚ÀÚñ
˙±”√«˘øªSêœøάˇÓ¬˜ƒ  . ¸”˚«±Õù´˚«ø√ ˜– ¸ÀÊ√à ¸Ó¬Ó¬·±– ˙±√”«˘øªSêœøάˇÓ¬˜ºº [˜ ¸
Ê√ ¸ Ó¬ Ó¬ ·]

374
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
ñ ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ ¤Õfl¡˙Ȭ± ¬ıÌ«1 ¬ı‘M√º
¬ı¸ôLøÓ¬˘fl¡  . Œ:˚˛— ¬ª¸ôLøÓ¬˘fl¡— Ó¬ˆ¬Ê√± Ê√À·Ã ·– [Ó¬ ˆ¬ Ê√ Ê√ · ·]º
ñ ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ Œ¬Û±g1Ó¬± ¬ıÌ«1 ¬ı‘M√º
’Ú≈©Ü≈ˆ¬  . ˝◊√˚˛±1 ’±Ú ¤È¬± Ú±˜ ëŒù≠±fl¡íº ¸—¶‘®Ó¬ fl¡±¬ı… ¸±ø˝√√Ó¬…1 ø˚ Œfl¡±Ú± ¬Û√…Àfl¡
¸±Ò±1ÌÀÓ¬ ëŒù≠±fl¡í ¬ı≈ø˘ Œfl¡±ª± ˝√√˚˛º Œ˘Ãøfl¡fl¡ ¸—¶‘®Ó¬ ¸±ø˝√√Ó¬…1 ¬Û≈1±Ì±ø√ ’¸—‡…
¢∂Lö, fl¡±¬ı…, ˜˝√√±fl¡±¬ı…¸˜”˝√Ó¬ fl¡ø¬ı¸fl¡À˘ ¤˝◊√ Â√µ ¬ıU˘ ¬Ûø1˜±ÀÌ ¬ı…ª˝√√±1 fl¡ø1ÀÂ√º
ŒSêÃ= ø˜Ô≈Ú1 ¤È¬±fl¡ ¬ıÒ fl¡1± ¬ı…±ÒÊ√Ú1 õ∂øÓ¬ ¬ı±{jœøfl¡1 ’±Àª·¬Û”Ì« [Œ˙±fl¡1]
ά◊øMê√ ¤˝◊√ Œù≠±fl¡Â√µÀÓ¬ ¶§ô¶–¶£≈¬Ó«¬ˆ¬±Àª ˜≈‡1¬Û1± ›˘±˝◊√ ¬Ûø1øÂ√˘ ’±1n∏ Œ¸À˚˛
’±øÂ√˘ Œ˘Ãøfl¡fl¡ ¸—¶‘®Ó¬1 ’±ø√˜Ó¬˜ Œù≠±fl¡º ëŒù≠±fl¡í ’Ô«±» ë’Ú≈©Ü≈ˆ¬í Â√µ1 ¤È¬±
¬Û±√Ó¬ ’±Í¬È¬±Õfl¡ ’±‡1 Ô±Àfl¡º
Œù≠±Àfl¡ ¯∏ᬗ &1n∏ Œ:Ê√— ¸¬ı«S ˘‚≈ ¬Û=˜˜ƒº
ø¡Z‰¬Ó≈¬– ¬Û±√À˚˛±˝}«√¶§— ¸5˜— √œ‚«˜Ú…À˚˛±–ºº
ñ ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ ÚȬ± ¬ıÌ«1 ¬ı‘M√º
¬Û≈ø©ÛÓ¬±¢∂±  . ’˚≈øÊ√ Ú˚≈·À1Ù¬ÀÓ¬± Ù¬fl¡±À1±, ˚≈øÊ√ ‰¬ ÚÀÊ√à Ê√1·±( ¬Û≈ø©ÛÓ¬±¢∂±º
[Ú Ú 1 ˚, Ú Ê√ Ê√ 1 ·] ñ ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ ¬Û“ø‰¬˙Ȭ± ¬ıÌ« Ô±Àfl¡º
ά◊À¬Ûf¬ı<±  . ά◊À¬Ûfª<± õ∂ÔÀ˜ ˘À‚à ¸±º Ê√, Ó¬, Ê√, ·, ·º
ñ ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ ¬ı±˝◊√˙Ȭ± ¬ıÌ« Ô±Àfl¡º
ά◊¬ÛÊ√±øÓ¬  . ά◊¬ÛÊ√±øÓ¬ ≈√Ȭ± Â√µ1 [˝◊√f¬ı<± ’±1n∏ ά◊À¬Ûf¬ı<±1º] ø˜|Ìñ
ñ ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ Œ¸±Ó¬1Ó¬± ¬ıÌ«1 ¬ı‘M√º
˜±ø˘Úœ  . ÚÚ˜˚˚˚≈ÀÓ¬˚˛— ˜±ø˘Úœ Œˆ¬±ø·À˘±Õfl¡–º [Ú Ú ˜ ˚ ¯∏]
ˆ≈¬Ê√eõ∂˚˛±Ó¬  . ˆ≈¬Ê√eõ∂˚˛±Ó¬— ‰¬Ó≈¬øˆ¬«˚«fl¡±Õ1– ºº
ñ ø˚ Â√µÓ¬ SêÀ˜ ‰¬±ø1Ȭ± ˚ ·Ì Ô±Àfl¡ [˚ ˚ ˚ ˚] Ó¬±Àfl¡ ˆ≈¬Ê√eõ∂˚˛±Ó¬ Â√µ
Œ¬ı±À˘º ¤È¬± ¬Û±√Ó¬ ‰¬ø¬ıı˙Ȭ± ¬ıÌ« Ô±Àfl¡º l

375
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

’Çœ˚˛± ڱȬ1 ·œÓ¬ ¸˜”˝√Ó Ôfl¡± 1±· ’±1n∏ Ó¬±˘¬ –

˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ¿˜ôL ˙Ç1À√ª1 1ø‰¬Ó¬ ’Çœ˚˛± ڱȬ¸˜”˝√Ó¬ Ôfl¡± ·œÓ¬¸˜”˝√
ø¬ıøˆ¬iß 1±· ’±1n∏ Ó¬±˘Ó¬ ¸øißøª©Ü ∆˝√√ÀÂ√º ë¬ÛPœõ∂¸±√íÓ¬ 8[’±Í¬], ë1n∏ø%Ìœ˝√√1ÌíÓ¬
31[¤fl¡øS˙], ëfl¡±ø˘˚˛√˜ÚíÓ¬ 14[∆‰¬Ò…], ëŒfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘íÓ¬ 30[øS˙], ë¬Û±ø1Ê√±Ó¬-
˝√√1ÌíÓ¬ 18[›Í¬1] ’±1n∏ ë¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬíÓ¬ 19Ȭ±[ά◊ÕÚ˙] ·œÓ¬ Œ¬Û±ª± ˚±˚˛º
Ó¬˘Ó¬ ·œÓ¬¸˜”˝√Ó¬ ¸øißø¬ı©Ü Œ˝√√±ª± 1±· ’±1n∏ Ó¬±˘1 Ú±˜ ά◊À~‡ fl¡1± ˝√√í˘ñ
ºº ¬ÛPœõ∂¸±√ºº 10] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
1] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 11] 1±· ’ø˝√√1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
2] 1±· ’±À˙±ª±ø1ºº ¤fl¡Ó¬±˘ 12] ¬1±·¿ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
3] ¬Û˚˛±1ºº 1±·¿ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 13] 1±· Œ·Ã1œºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘
4] 1±· ÒÚ|œ ºº ¤fl¡Ó¬±˘ 14] 1±· ˜±√U1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
5] 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘ 15] 1±· Œ·Ã1œº ø¬ı¯∏˜ Ó¬±˘
6] 1±· ’±À˙±ª±1œºº ˜±Ú 16] 1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
¤fl¡Ó¬±ø˘ 17] 1±· ˜±√U1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
7] 1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬ ˜±Ú 18] ¬1±· Œ·Ã1œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
8] 1±· ˙…±˜ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 19] 1±· ˜±√U1 ÒÚ¿ºº Œ√±˜±øÚ
ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘
ºº 1n∏ø%Ìœ˝√√1Ì Ú±È¬ºº 20] 1±· ˜±√U1 ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
1] Ú±µœ ·œÓ¬ºº 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˜±Ú 21] fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
¤fl¡Ó¬±ø˘ 22] 1±· |œ·±g±1º ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘
2] 1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ 23] 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
3] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ ºº ˜±Ú ¤fl¡Ó¬±ø˘ 24] ڱȬ ˜~±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
4] ¬1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ 25] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ‰≈¬È¬fl¡˘±˜Ú
5] 1±· ’±À˙±ª±1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú 26] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
6] 1±· ¿·±g±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ [Ó¬±˘‰≈¬È¬±]
7] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 27] 1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
8] ¬1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú 28] 1±· Ó≈¬Î¬ˇ ˆ¬øȬ˚˛±˘œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
9] ¬1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú 29] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
30] 1±· ¸±1eºº ¬Ûø1Ó¬±˘

376
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±

31] 1±· fl¡˘…̺º ‡1˜±Ú 11] 1±· ˙…±˜ºº ˚øÓ¬˜±Ú

ºº fl¡±ø˘˚˛√˜Ú ڱȬºº 12] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
1] 1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±˘ 13] 1±· fl¡˘…±Ìºº ˚øÓ¬Ó¬±˘
2] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 14] 1±· Œ·Ã1œºº ˚øÓ¬˜±Ú
3] 1±· ’±À˙±ª±1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 15] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
4] 1±· Œ·Ã1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 16] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬˜±Ú
5] 1±·-Œfl¡Ãºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 17] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬˜±Ú
6] 1±· Œfl¡Ãºº Ê√øÓ¬˜±Ú [˜±Ú˚øÓ¬] 18] 1±· ¿·±g±1ºº ˜±Ú ¤fl¡Ó¬±ø˘
7] 1±· Œ·Ã1œºº Œ√±˜±øÚ Ûø1Ó¬±˘ºº 19] 1±· ’±À˙±ª±1œºº ¤fl¡±Ó¬±ø˘
Ê√√øÓ¬˜±Ú 20] 1±· ˜±U1ºº ˚øÓ¬˜±Ú
8] 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘ 21] 1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
9] 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘ 22] 1±· Œ·Ã1œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
10] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬ ˜±Ú 23] 1±· Œfl¡√±1
11] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 24] 1±· ˜±U1ºº Ó¬±˘ ‡1˜±Ú
12] 1±· ¿·±g±1º ¬Ûø1Ó¬±˘ 25] 1±· Œ·Ã1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘
13] 1±· ˆ¬±øͬ˚˛±ø˘ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 26] 1±· ڱȬºº ¬Ûø1Ó¬±˘
14] 1±· fl¡˘…±Ìºº ‡1˜±Ú 27] 1±· Œ·Ã1œºº Ó¬±˘ ˚øÓ¬
28] 1±· Œ·Ã1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘
ºº Œfl¡ø˘-Œ·±¬Û±˘ ڱȬºº 29] 1±· ’ø˝√√1ºº Ó¬±˘ ˚øÓ¬
1] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ 30] 1±· ’ø˝√√1ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
2] 1±· ˙…±˜ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
3] 1±· Œfl¡√±1º ˚øÓ¬˜±Ú ºº ¬Û±ø1Ê√±Ó¬-˝√√1Ì Ú±È¬ºº
4] 1±· |œÀ·Ã1œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ 1] õ∂Àª˙ ·œÓ¬ºº 1±· ø¸g≈1±ºº
5] 1±· Œ¬ı±À˘±ª±1ºº 1+¬Ûfl¡ Ó¬±˘ ¤fl¡Ó¬±ø˘
6] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ˚øÓ¬˜±Ú 2] 1±· ’±À˙±’±1œºº ¬Ûø1Ó¬±˘
7] 1±· ¿·±g±1ºº ˚øÓ¬˜±Ú 3] 1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Úºº
8] 1±· ¿·±g±1 4] ¿·±g±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
9] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¬Ûø1Ó¬±˘ 5] 1±· fl¡˘…±Ìºº Ê√øÓ¬Ó¬±˘
10] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº Ó¬±˘ ‰≈¬È¬± 6] 1±· Ó≈¬1 ˆ¬±øȬ˚˛±˘œºº Ê√øÓ¬˜±Ú

377
 ˜˝√√±¬Û≈1n∏¯∏ ˙Ç1À√ª-˜±ÒªÀ√ª1 ’Çœ˚˛± ڱȬ ’±1n∏ Á≈¡˜≈1±
7] 1±· ¿·±g±1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬Ó¬±˘
8] 1±· ˜±U1 ÒÚ|œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
9] 1±· ˜±U1 ÒÚ|œºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
10] 1±· Œ·Ã1œºº ˚øÓ¬ Ó¬±˘
11] 1±· ’±À˙±ª±1œºº ‡1˜±Ú
12] 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº Ó¬±˘ ‡1˜±Ú
13] 1±· Ó≈¬1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
14] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
15] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
16] 1±· Œ¬ıÀ˘±ª±1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
17] 1±· ¬ı¸ôLºº ¬Ûø1Ó¬±˘
18] 1±·-¬Û”ø¬ıı«ºº ‡1˜±Ú
ºº ¿1±˜ø¬ıÊ√˚˛ ڱȬºº
1] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
2] 1±· ø¸g≈1±ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘ºº
378
3] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
4] ¸≈˝√±˝◊√ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Úºº ‰≈¬È¬fl¡˘±
5] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
6] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
7] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
8] 1±· ˜±U1ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
9] 1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
10] 1±· ÒÚ¿ºº ¤fl¡Ó¬±ø˘
11] 1±· fl¡±Úάˇ±ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
12] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ‰≈¬È¬fl¡˘± ˜±Ú
13] 1±· ˜±U1ºº ¬Ûø1Ó¬±˘
14] 1±· Œ·Ã1œºº ø¬ı¯∏˜ Ó¬±˘
15] 1±· ¸≈˝√±˝◊√ºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
16] 1±· Ó≈¬1 ˆ¬±øȬª±˘œºº ŒÊ√ÃøÓ¬˜±Ú
17] 1±· Œ·Ã1œºº ŒÊ√…±øÓ¬˜±Ú
18] 1±· fl¡±Ú±Î¬ˇ±ºº ŒÊ…±øÓ¬˜±Ú
19] 1±· fl¡˘…±Ìºº ‡1˜±Ú