Professional Documents
Culture Documents
Реферат же?іл атлетика негізгі ?имылды жатты?улар Н?р-с?лтан 202
Реферат же?іл атлетика негізгі ?имылды жатты?улар Н?р-с?лтан 202
РЕФЕРАТ
Жеңіл атлетика негізгі қимылды жаттығулар
Нұр-сұлтан
2020-2021
Жоспар
1. Жеңіл атлетика жаттығулары туралы түсінік.
2. Жеңіл атлетика негізгі қимылды жаттығулардың негізгі түрлері.
3. Жеңіл атлетикадағы жаттығу негізгі қағидалары.
4. Қолданылған әдебиеттер
Жеңіл атлетика- спорттың ең көп тараған түрі. Оған әр түрлі қашықтықта
жүгіру мен жүру, ұзындық пен биіктікке секіру, спорттық снарядтарды
лақтыру, жеңіл атлетикалық көпсайыстар енеді. Жеңіл атлетикалық жарыстар
ашық және жабық (манеж) алаңдарда өтетін жеке, командалық және
эстафеталық жарыстар болып бөлінеді. Халықаралық әуесқойлық жеңіл
атлетика федерациясы (ИААФ) 1912 жылы құрылған. Оған қазір 200-ге жуық
ұлттық ассоциациялар біріккен. Олимпиялық ойындар 1896 жылдан (1-
Олимпиялық ойын), дүниежүзілік чемпионат 1983 жылдан өткізіліп келеді.
Жеңіл атлетика ойындары өте көнеден белгілі. Ол ежелгі Олимпия
ойындарының бағдарламасына енген.
Жеңіл атлетиканың негізгі қимылды жаттығулары — тегіс жерде жүгіру,
бедерлі жерде жүгіру, жүру, кедергілермен жүгіру, ұзындыққа және биіктікке
секіру, лақтыру, жеңіл атлетикалық көпсайыс.
Жүру – адамның табиғи қозғалуының бір түрі болып табылады. Адам жүру
арқылы тіршілік жасаудың мүмкіндіктерін ашады, кеңейтеді. Жүру кезінде
адам бойындағы барлық бұлшық еттер, сүйектер, ағзалар жұмыс жасау
мүмкіндіктерін арттырып бейімделеді, тыныс алу, қан айналымы, зат алмасу
жүйелері жұмысы жақсарады. Спорттық жүрудің жай жүруден айырмашылығы
онда адымдау жиілігі мен аяқтың жұмысына басқаша талаптар қойылады.
Мысалы спорттық жүру кезінде спортшы бір минутта адым жиілігін 190-200
реттен арта қайталай алады.
Спорттық жүру жарысы кезінде арнайы төрешілер тағайындалып олар
спортшының адымдауы кезінде екі аяқ табандары жерден бірдей көтерілмеуін
қадағалайды. Спорттық жүріс кезінде аяқ табандарының жерден бірдей
көтеріліп кетіп кеңестікте дененің қалқуының пайда болуы, адамның жүгіру
түріне өтуі деп саналады. Осындай жағдай болғанда спортшыны жарыстан
шығаруға шешім қабылданады.
Жүру — 20 шақырым спорттық жүріс. Адам баласының табиғи жүруі бар.
Екінші — жүрудің спорттық түрі бар. Әрине, екеуінің айырмашылығы жер мен
көктей. Спорттық жүрістің негізгі ережесі, әрбір аттаған сайын, яғни, алдыға
аттаған аяқтың өкшесі жерге тимейінше итерілетін аяқты жерден көтеруге
болмайды. Демек, адамның екі аяғы да жерге тимейтіндей көтеріліп кететін
фазасы болмауы керек. Бұл жағдайға кез келген спортшы қалыптасып үйрене
бермейді. Табиғи жүрісте көтеріліп кететін фазасы болады. Яғни, жүгірудің
алғы шарты орындалады. Спорттың жүріспен жарысқа қатысқан спортшы
жүгіріп кетпес үшін көтеріліп кететін фазасын төрешілер мұқият қадағалайды.
Әдетте, жүгірудің әдісін білетін спортшылар төменгі сөреден шығудың әдісін
жақсы меңгерген болса, жылдамдықтан көп ұтады. Бұл деген жүгіріс әдісін
меңгерді деген сөз. Ал жоғарғы сөре жүгіріс әдіс-тәсілін меңгеруге
айтарлықтай әсер ете қоймайды. Бірақ орта және ұзақ қашықтыққа жүгіргенде
аяқты көтеріп алып, алға соза басудың өзіндік ерекшелігі бар. Мәселен, біреу
қысқа адымдайды, енді біреу жүгіргенде адымын ашады. Жүгірушінің
жылдамдығы, міне, негізінен осы жағдайдың орындалуына байланысты.
Лақтыру — диск, найза, граната, балға, доп және ядро. Секіру — орында тұрып
және жүгіріп келіп ұзындыққа секіру, биіктікке және сырықпен секіру, үш
аттап секіру.
Жеңіл атлетикалық көпсайыс — көпсайыс құрамына жеңіл атлетиканың
жаттығуынан 10 жаттығуға дейін кіреді. Олар — жүгіру, секіру, лақтыру және
кедергілерден өту.
Сөре және мәре. Жарыс барысында сөреден шығу үшін жүгіруші төменгі және
биік сөре жағдайында тұрады. Қысқа қашықтыққа жүгіргенде төменгі сөре
жағдайында тұрады. Орта және ұзын қашықтыққа жүгіргенде биік сөре
жағдайында тұрады. Төменгі және биік сөреде жүгіріп шығу әдіс-тәсілін
студенттер мектеп бағдарламасынан оқып кеткендіктен, оған қайтадан
оралмадық.
Жеңіл атлетиканың негізгі жаттығуы — жүгіру. Ол жеңіл атлетиканың барлық
жаттығуларында қолданады. Сондықтан, кім болсын, жеңіл атлетикамен
шұғылданғанда, ең алдымен жүгірудің айла-тәсілін меңгеруі керек.
Жүгіру – жеңіл атлетиканың негізгі түрі болып саналады. Жүгіру түрлері мен
қашықтықтары әртүрлі болып келеді. Жүгіру жағдайы секіру, лақтыру сияқты
қозғалыс түрлерінің де құрамында кездеседі. Жүгіруде адамның адымдауы
кезінде дене ұшу, қалықтау жағдайына енуімен ерекшеленеді. Жүгіру, адам
организімінің жұмыс жасау қаблетіне үлкен талаптар қойады. Асықпай жай
жүгірулер түрлері адамдарды сауықтыру мақсаттарында жиі қолданылады.
Қысқа қашықтыққа 30 метрден 400 метр аралығы, орташа қашықтыққа 500 ден
2000метр аралығы, алысқа 3000метрден 10000 метр аралығы енсе, тым алысқа
жүгіруге 20км. ден 30 км. аралығы және марафондық жүгіру 42км 195метрге
жүгіру жатады. Кедергі арқылы жүгіру екі түрге бөлінеді: бірі кедергілерден
өту және стипл чез. Кедергілерден өту арқылы жүгіру қысқа қашықтыққа 60
метрден 400м аралығында стадиондардың жүгіру жолдарында 5 тен 10-ға
дейінгі ара қашықтықтары бірдей кедергілер қойылған жолдарда өткізіледі.
Стипл чез 3000 метр қашықтық аралығында су толтырылған шұңқыры бар
кедергілер қойылған жүгіру жолдарында өткізіледі.
Негізгі қағидаларға:
жалпы және арнайы дайындықтардың бір бірімен байланыста болуы;
жаттығу жұмысының жүйелі өтуі;
аздан көпке қарай;
қарапайымнан күрделіге қарай деген талаптардың сақталуы.
берілген жаттығудың жылдамдығын және күрделілігін арттыру;
жаттығу сабақтарының жиілігін арттырып арсындағы демалу уақыты
жаттығудың межеленген мөлшерін орындау мерізімі 5-6 апта аралығы
болуы;
жаттығу сабағы жиілігі аптасына үш реттен кем емес;
жаттығудың алғашқы апталарында ЖСЖ минутына 130-150рет
аралығында болуы;
Купер тестісі бойынша өзіңнің қан тамыры соғысын анықтап ол,ер
адамдар үшін (205 тен- 1/2жасы), әйелдер үшін (220дан – толық жасы)
соңынан табылған мөлшердің 80% алу керек. Осы анықталған ЖСЖ
мөлшерінде 20-30минут аралығында бірқалыпты жұмыс жасау керек.
Аптасына сабақты 4 ретке дейін өткізу тиімді болып келеді.
Қолданылған әдебиеттер:
https://ignorik.ru/docs/1-jeil-atletikadai-sportti-dajindi-jjesi-jeil-atletika-spo.html
https://kk.dralexjimenez.com/crossfit-жаттығулары-тәуекелдер-пайдасына-
әкеледі/