Krakow, 02.01.2021 dr hab. ing. Marek Dudek, prof. AGH Katedra Zarzadzania Praedsigbiorstwem Wyd2ial Zarzadzania Akademia Gémiczo-Hutnicza im, St. Staszica w Krakowie Recenzja Fozprawy doktorskiej mer Alicji Dragan pt. ,/Mletamodel analizy pracesdw biznesowych w projektach 17 praygotowanej pod kierun kiem naukowym dr hab, Iwony Chomiak-Orsy, prof. UE we Wroctawiu — promotora precy eraz dr Artura Rota~ promotora pomocniczego. Podstawa opracowania recengji byla uchwata Rady Dyscypliny Nauki o zarzqdrani { jakosci Uniwersytetu Ekonomieznego we Wroctawlu z dnia 22.10.2020 r. w sprawie powolania recenzenta racy doktorskiej Pani Alicji Dragan pt. ,Metamodel analizy procesdw biznesowych w projektach IT” Recenzig przygotowano na podstawie przedtodonej pracy doktorskiej otraymane| w dniu 04.11.2020 odnoszac sig do oceny doboru tematu, celéw pracy, tez pracy, struktury ijej ukladu, doboru meted i narzedzi badawezych, wartesci naukowe| { praktyczne] oraz jel strony formalne} Ocena aktualnosci poruszanej problematyki, doboru tematu i celéw pracy Wespdiczesne organizacje w rozumienta przedmiotowym funkejonujg z zmuienaym otocrenia, Praystosowanie sig do zmiennych warunkéw otocrenia wyrmaga nieustannego padejmowania decyaii ‘ocharakterze strategicznym i operacyinym, ukierunkowanyeh na utreymywanle organizacjiw ,claglym fuchu’” celem szybkie} odpowiedzi na te zimiany. Efektywne zarzqdzanie nie Jest jud motlwe bez wykorzystania odpowiednich nartedei Komputerowego wspomagania podejmowenia decyzii -Komputeryzacia” przedsighiorstw za zasadzie informatycanego wspieranla poszczegéinych caynnosei, aktywnosci cay tworzenia odizolowanych aplikacli niewatplivie jui minal. ,Dzik, aby bye konkurencyjnym w srodowisku biznesowrym, naledy dazyé do automatyzacii proceséw, tam gdzie jest to mottive, w takim zakreste, aby zalety pracy ludzl wykorzystaé w obszarach, w ktorych nie ma mozliwoscl zastosowania systeméw IT". Driataniami poprzedzajacymi autamatyzacle proceséw powinny byé niewatpliwi odwzorowanie ich preebiegéw, ich gruntowna analiza, wskazenie Potencialnych stabosci w ich organizacll oraz wygenerowanie modelowych rozwigzan ich przebiegu. # Weweria J, (100), Zorzedzanteprojektom w preessigblorstwie informatyecnyen, Wydawrictwe AGH, rake 202,20 aOpiniowana praca podejmuje problematyke analizy proceséw biznesowych, @ wige dztatan popreedzajacych ich ewentualng autoratyzacie. Wpiswje sig ona w nut badait ned tw. medelowaniem iznesowym organize, Ktérego celem jest migdzy innymi: zrozumienie struktury organizacii cay struktury proceséw ja tworzacych a takZe takie je] opisanie, by wszyscy cztonkowie rozszerzonej organizacii(klienci, uzytkownicy, projektanci) w jedniakowy spos6b opisywali zachodzace \W niej zmiany jak kierunek i dynamikg tych zmian. informacje te praydatne sa w bietacym zarzqdzaniu praeplywem informaci) jak i poewalaja zrozumieé aktualne problemy w ich przeptywie celem np. identyfikacii miejse potencialnych usprawnien w organizacji. Origki modelowaniu biznesowemu motna stworzyé ,nowa wizje zorganizowania proceséw", najpienw odwzorowujac a nastepnie modyfikujac ich przebiegi oraz wykorzystujac do tego cel specialnie stworzone modele opisujace rzeczywistosé. W Swietle powyiszym poruszana problematyka jest aktualna i stwarce motliwosct dalszej eksploraci De odweorowanie, analizy i usprawniania proceséw w organizac]i mozna wykoraystaé roine metody i narzedzia, Byly one jednak tworzone przez grupy .obszarowa zorientowane”, ukierunkowane na ich budowanie w taki sposéh, aby speinit przede wseystkim swoje oczekiwania (biznes versus IT}. Coraz czescie| jednak pojasviaja sie rorwiazania integrujace potrzeby wielu obszaréw polegajace na konstruowaniu wspélne| plaszcayzny wymisny informacii. Opiniowana praca opisuje zagadnienia » obszaru analizy proceséw biznesowych w specyficenych projektach jakimi sq nieweate i@ projekty z brandy IT a wigc taczy dwa obszary: biznesu oraz projektu IT. Zwiqzek pomigdy analiza proces6w biznesowych a projektem jest oczy / analiza definiuje potrzebe a projekt ma Zapewnié je) zaspokojenie. Mie] oczywistym wydale sig znalezienie wspdlnego jezyka wymiany informac!, wspdinego zapisu przeblegu procesu, ktérego podstawa jest model procesu biznescwego az ktérego wynikaia potrzeby dla preyszlego systemu informatycznego wspierajacego proces podejmowania decyzji. W pracy prayjgto zatofenie, te tworzenle rozwiqzania informatycznego powinno bazowaé na procesie biznesowym i potrzebach wynikajgcych z jego analizy niezaleénie od tego, czy przedmiotem projektu informatycznego jest budowa rozwigzania dedykowanego, warotenie standardowego rorwiqzania (ewanego ,pudelkowym"), czy tez modyfikacj istniejacego. Zalozenie to st poprawne a poruszana tematyka pracy znajduje uzasadnienle zaréwno teoretyczne jak i empiryczne. Swiadezyé 0 tym moze take analiza dostgpnej literatury. Literatura w zakresie modelowania proceséw biznesowych czy twortenia architektur korporacyjnyc! i biznesowych IT, jak ‘w zakresie samego zarzadzania projektami IT jest bardzo obszerna i zrééntcowana. Stosunkowo niewiele mozna znaleéé teoretycenych i praktycanych implikacii pozwalgjacych na polacznie notachi bienesowe} i IT, nie wspominajac © prayktadach tacznego wykorzystania BPMN i UML do analizy proceséw biznescwych. Moina znaleié raczej alternatywne sposoby modelowanis processwpozwalajace ma translacjg 2 np. BPMN do UML (np. Badura”) czy BPMN do PMIV/PMBok (np. Kruzel, Wewerka’) czy polaczenia BPMN z Agile lub PMN 2 UML (np. Stelmaszezyk, Polak’). Mozna wigc Preyiaé, 2 zaproponowany przez Autorke sposéb polgczenia BPN 2 UML jest w pewnym sensie jest howatorskim rozwigzaniem. Niedostatek pozyeji iteraturowych w zakresie tactne| realizacji celéw biznesu i IT niewatpliwie uzasadnia wystepowanie luki badawcze| (choé nie wprost podkrestone} w pracy) oraz poprawnost sformutowanego celu pracy. Majac na uwadze, ze enkapsulacja logiki biznesowej prrestata pasowat do nowoczesne} architektury IT a zmajomosé aktualnych zasabow IT i procesdw biznesowych 2 nich korzystajacych poawala w jakims stopniv zaplanowaé rozwigzania docelowe (os is ~ as witf} naledy stwierdié, 4e uzasadniony jest dobér nowatorskiego celu pracy w postaci opracowania wspélnego slezyka analizy proceséw blenesowych w projektack IT wypeiniaigcego luke w komuntkacii migczy warstwa biznesu a dziatanfem IT*, Naledy sig 2godzié z Autorka, Ze realizacja tak sformutowanego colu \wymaga formalnego zdefiniowania metamodelu analizy proceséw biznesawych. Poprawnie okreslone sq take pozostale cele saczegstowe, w tym cele metodologiczne, teoriopoznaweze i utylitarne, sformufowane w taki spos6b, aby rozwinaé glowny cel naukowy, W recenzowane} pracy sformutowano teze gléwna w postac stwierdzenia, Ze ,/stnieje potrzebo optacowania formainego jezyka anaticy processw biznesowych w projektach iT, charakteryzujacego sig komplementarnoscig w zakresie okrestonych warstw analitycenych i pozwolajqcego na wypetnienie fuki w komuntkoei migday warstwq binesu a deiatoniem 17” oraz siedem ter pomocnicrych ‘Sformulowana teza gléwna jest jasna a je) uzasadnienle nie budzi zastrzezen, Konkludulac, wyorena przez Paniq mer Alicje Oragan_problematyka pracy jest interesujas waina, nowatorska i cenna poznawero z perspektywy empiryczne] inaukowel, Pani mgr Alicia Dragan wvkazata sie dojrzatoscia, naukowa poprawnie formuluigc zaréwno,cel (cele) pracy jak i teze (tezv} pracy. 2. Struktura | uklad pracy Recenzowana praca skteda sig ze wstepu, szesciv rozdziatow | podsumowania, ktére stanowiq tekst podstawowy liczacy 216 stron. Na pozostalych stronach preedstawiono spis rysunkéw, tabel oraz bibliografie, Praca pasiada dwa typowe rozdziaty teoretyczne, dwa rozdzialy teoretyczno-empiryezne 2 Badura 0, “Madeling Business Processes in Logistics with the Use af Diagrams BPH4W ond UNA” Forum Seiersiae ‘economia, no 2/2014, ap, 35-50 > Srl. ewetka J. “Appiiccolan of BPMN for the PIABOK standard madeting to scale project management efforts nF centerrises", fn] Wilmovrska 2, Infoomaton systems architecture and tecimology information as the intangible exvets ONE ‘compony vaive source. Wroslae Urivetsity of Technology. Wroclaw 2012, * Stelmaszcryk J, Polak P., Pordonanie noacl APMIN J UNL w Kantekscle medelowania interokch migdzy ucrestoikamst pprocesow binesowych”, Zoszyty Naukows PC2,Zartadzaria ne 3/2018, 5. 10-226. 3oraz dwa typowe rozdzialy empiryczne, Jast to uktad o uporzadkowanej tresci | spdjnej strukturze prowadzacy caytelnika przez Kolejne podrozdzialy 2godnie z prayigta logika prowadzonych bada, Kolejnagé poruszanych tregci, wynikajgca w giéwne} micrze x kolejnosei prowadzonych driataa badawerych, costata uszeregowana we zasady od ogdtu do s2czegétu i Swiadcry 0 dojtzatosel naukowej Autorsi w obszerze analizy calosci poruszane} tematyki. W objetosci poszezegélaych rozdzialéw teoretycenyeh | teoretyezno-empirycenych wystenula jednak dysproporcje (np. 37, 18, 46, 42 strony). SzczegéInie rozdziat drugi, dosé wagny 2 punktu widzenia argumentagii tery, 2ostat ograniczony do weglednego minimum poznawczego. W ramach poszcregélnych roxduiatow praca zostala pedzielona na pocrozdzialy a porbwaywalnej objetosciowo treéei (6-9 stron]. Dotyczy to veszysthich podrozdziatow 2a wyjatkiem posrozdzialu 3.1. 13.4 zajmujacych jedynie dwie petne strony (prey divéch dwudziestostronicowych pozostalych podrozdrzialach tj 3.2. 1 3.3) i podrozdzialéw w ramach rozdzialu drugiego (po tray strony), W tym miejscu kieruje pytanie o wskazanie celu tak dusych dysproporcii zawartosci podrozdzialsw rozdziatu trzeciego (3 str., 24 str,, 20 str, 3 str.) Oceni se ste cv jak i [el uktad stwierdzam, ze 53. one poprawne. W jei kolejnych czesciach Autorka konsekwentnie realizuie swv6l plan badawery a prezentowane treéci stanawia prawie harmonijng catoée, 3. Ocena metod i narzedzi badawerych Teoretycena crese pracy 2ostata preygotowana w oparciu o szerokie i wszechstronne studia literaturowe (gtownie publikacie potsko- i anglojerycene) na terat podejécia procesowego w zarzadzaniv, identyfikacji, edwzorowania i analizy proceséw bienesowych, modelowania organizecliw Srodowisku zmian otoczenia, zarzadzania projektamiw szczeg6lnosci projektamilT. Wykorzystana do ‘ega celu metods analizy i krytyki pismiennictwa zostala wykonana rzetelnie. Zamieszczona literatura ‘w zestawieniu charakteryzuje sig umiarkowanym stopniem nowosci {71 trédat po roxu 2010, 88 rédet 2 okrest. 2000-2010). Do analizy piémiennictwa wykorzystano takie Zrédla spred roku 2000 (A3 porycje}, co Swiadczy © duéym nekladzie czasu pracy wiotonym w dotarcie do érédet pierwotnych z analizowanego zakresu. W spisie literatury wystepuja nielicene niedociagnigcia w postaci np. niepetnego opisu érédla (poz. 79) czy np. pomylkiw nazwisku (poz. 32}. Wykonana analizg iteraturowa vw tym zakresie oceniam pozytywnie, jednakée Autorka mogla pokusié sig o bardzie| poglebiong analizg Iiteratury, szceegSInie w zakresie: definicji processw, ich podzialdw i Klasyfikagj, clefinicj! procesu biznesowego. Braklo takie w wielu prypadkach krytycznego edniesienia sig do prezentowanych treéci, Szczegéinie w pracach naukowych istotne jest orzyjecle wlasnego stanowiska wegledem prezentowanych tresci, szczegoinie tych, ktérych rozumienie nie jest jednoznaczne lub odmienne.Dane empiryczne zbierano prey wykorzystaniu, jak pedaje Autorka: metody wywiadu, metody studium preypadku, metody opisowej, metody projektowe), metody obserwacyjne] oraz technik: obserwacii ucvestniczace] | wywiadw nieskategoryzowanego. Dobér jak i wykorzystanie metod byt skutecany, gdye dostarczyt wymaganych do realizacji celu pracy danych pierwotnych. Wybor Jakosciowego podejécia jak i cobér metod i technik badawceych oceniam jako trafny I uzasadniony wobec postawionego problemu naukowego. Jedynym zastrzezeniem jest wykorzystanie sledneosobowe opinii eksperckie#" do formulowania kategoryeznych wniosk6w. Miato to miejsce w Przypadku np. oceny meted modelowania proceséw biznesowych (str. 96-115) czy podezas oceny Mhetamodelu (str. 205-208), W zestawieniu wykoraystywanych metod pominigto prawdopodobnie motodg badania dokumentéw (preypadek opisu procedury kredytowej}. Prova badawcza zostata dobrana w spossb celowy. Wymienione metody zostaty wykorzystane w ramach przedstawione] ma str. 12 procedury bbadawezei, ktdra sklada sig 2 sledmiu etapow. 1. Za pomoca metody analizy | krytyki piémiensictwa preedstawiono i ustrukturalizowano aktuainy stan wiedzy miedzy innyriw zakresie podejécle procesowego, wizualizacji procesow biznesowych, metad modelowania procesdw bizresowych i projektéw IT, Hinnych. 2. Zapomoca metody analigy i krytyki pismiennictwa zaprezentowano preeglad ghiwnych metod modelowania procesw blnesowych, opisywanych w literature preedmiott. 3. Pray wivkoreystaniu metady studlium przypadku (metody monograficanej) , obserwacyjnejoraz wywiadu dokonano egzemplifikacii wybranych metod modelowania procesdw biznesowych ‘oraz pezeprowadzona ich analize i oceng. 4. Korzystajac 2 metody projektowel, studium praypadku, wywiady, cbserwacii zdefiniowano formalny jazyk analiey processw biznesowych w projektach — 2 pomoca metody analizy i krytyki pismiennictwe przedstawiono aktuelny stan wiedzy dotyczacy metamodeli, — bazujac na metodzie projektowe} opracowano zintegrowany model analizy procesow biznesowych w projektach IT, — 72 pomoca metody studium praypacku | wywiadu zweryfikowano opracowany model, — przy wykorzystaniu metody opisowej zdefiniowano elementy postczegéinych warstw model. 5. Celem opracowania struktury metamodelu wraz z opisem relac|i pomigdzy poszczegdlnymi elementami wykorzystano metodg projektowa i opisowa. 6. Wykorzystano_metede analizy i konstrukeji logiczne} do gromadzenia dokumentacii ‘metamodelu w repozytorium projektéw IT.7. 2a pomoca metody stucium preypadku, zweryfikowano | oceniono wartosé utylitarna, metamodel analizy proceséw biznesowych. Na zakoviczenie moina jednoznacenie stwierdzi¢, 2e dobér metod itechnik badawezych by! trafny izagwerantowat orzeprowadzenie procedury badawcze), Autorka zebrata obszemy icigkawy material badawezy, Ktérego orzeanalizowanie wymagato wigle wysitku | czesto 2mudnych gnalz praycrynowo. skutkowych, 4. Ocena wartosci naukowej | utytecznoscl praktyczne} Oceng wartosci naukowej oraz u2ytecznosci praktyczne| zostala dokonana w edniesieniu do poszczegélnych rozdztalsw pracy. Pracg rozpoczyna obszerny wstep, w ktérym Autorka plynnie wprowadza czytelnika w problematyke analizy | modelowania procesdw biznesowych. Po nakresleniy ta i kontekstu opisuje wykorzystywane systemy wspomagenia podejmowania decyaii jak i metody modelowania proceséw hiznesowych, stwierdzajac, #¢ tradycyjne metody modelowaria proceséw _biznesowych wykorzystywanych prey projektowaniu rozwigzai IT koncentruja sig na perspektywie praeplywu czynnosci w procesie | nie uwzalednizla perspeltyw, ktére wynikaja ze specyfikacii wymagah iznesowych oraz nie obrazuja polaczeti pomiedzy madelami biznesowymi i modelami informatycanymi, Powyasze stwierdzenie oznacza wystepowanie luki badaweze} (poznawezel, ktéra nie costata w pracy jednoznacznie podkresiona, Cefem wypetnienia luki Autorke prayjeta cel glowny precy, ktorym byto formatne adefiniowanle metamadetu analizy sroceséw biznesowych (ang. Business Process Analysis Metamodel — SPAM 1.0), ktory stanowi€ bedzie jezyk analizy proceséw blznesowyeh W projektach IT wypetoiajgcy luke w komunikacii migday warstwa biznesu 0 dziatoniem IT. Tak sformutowany cei pracy jest poprawny i zgodny 2 zasadami formutowania celéw. Powyésza uwaga dotycry takze celéw srcregotowych, majacych w zatozeniu wspieranie realizacji celu gtéwnego. Cele szczegélowe zostaly podzlelone na cele teoriopoznaweze, metodologicene i utylitarne {praktyczne}. W kolejnosci Autorka sformutowata tezg, #0 istniefe potrzeba oprocowanio formalnego jgzyke anally proceséw biznesowych w projektach IT, charokieryzuigcege sig komplementarnosciq w zakrasie okreslonych warstw analitycznych i norwalgiacego na wypelnienie luki w komunikacii migday warstwq blznesit a dziateniem IT. Jest ona poprawnie sformulowana i modliwa do udowodnienia, Watpliwose natomiast_ moga budzié niektére zapisy tez pomecnicaych, ktorych ewentualny brak, zdaniem 5 w rowumioniv Niericayk J, (2016), Formulowonie | wartesciowanie problema novkowych, Wel, Ceakon W., {ei Podstowy metodoiogi badariw maukech ozorzadzaniu, Wydawnictwo Nieaceyiste, Piaseceno, 103.recencenta, aie uszczuplilby zawartosci merytoryczne) pracy. Nastepnie Autorka preedstawita wykaz wykoreysianych metod | technik badawerych oraz zaprezentowata | opisala procedure badaweza, Zapis {opis} jak i praebieg procedury jest jasny i crytelny a przede viszystkim logiceny. Na zakoriccenie ‘wstgpu Autorka skiGtowo preedstawila zawartos€ merytoryczna poszczegélnych ozdziatow pracy. We wstgpie braklo wyjasnienia podstawowych pojgé, seczexélnie przyigte) definicli pracesu biznesowego {pierwsza definicja dopiero na str, 90). Konkludujac, wstep pracy jest napisery poprawnie i spelnia swoje zadanie, wprowadzajac ‘evteinika w problematyke zagadnienia naukowego jsk i proponovany spos6b jego rozwigzania, We wstenie pojawiajg jednak pewne watplivosci natury merytorycznej, kt6re formutuje jako pytania dyslusyjne: —_emetode jest algorytmem' (str. 8} ~ czy poigcie metody jest réwnoznaczne z pojgciem algorytmu? —_.przedsienzigcl informarycene, projekt informatyceny” (st. 8)~ cay naledy roxrGiniaé te poigcia, cry s@ to pojecia bliskoznaczne, synonimy, itp.? — nmodel anatizy processw bizmesawych bazuigcy na metamodelu stanow! wizualny oroz preyjazny interfejs do komunikacii w projekcie IT” (str, 11) ~jak zweryfikowaé prayjaznos¢ interfejsu? — selastycenosé eiementév razumiona jest jako mozliwosé ich cotkowite/ amiany, dodanie, usunigcie, modyfikacie w ramach donego procesy” (str. 11} — jak nalezy rozumiet pojgcia elastycznose, rekonfiguracja, adaptacja? — nwaskie gardio powstoje tam, gdrie Jednostkowy czas realizacii zadania jest wiekszy nit Jednostkowy czas reolizecji zadait popreedzajqcych" (str. 11) — czy aby tylko zadah poprzedzajacych? — austalono, 22 osiagniecie wysokiege poziomy niezcwodnoscl w dziataniu Jest moztiwe” (str. 12)— w jaki spos6b ustalié poriom niezawodnosci i jaka warteSé aznacza poziom wysoki? — «po to by preekonaé sie 0 wyészosci dane} metody nad inng” (ste. 13}—jak badaé wyiszosé metody ried inna? — spowyésze pozwolito na opracowonie struktury metamodel: wroe z opisem relacji pomiedzy Poszczegdinymi elementami" (str. 14) — jak naledy definiowaé pojgcie struktury metamodelu? czy wrramach struktuty nie wystepuja relacie? — nocena uzytecenose! bazowata na takich kryteriach jak: wydajnose, efektywnase, sotysfokcja” {ste 15) - jak rozumieé uzyteconosé? jakiej kategorii dotyczy (ulytecznose ekonomiczna?, wartosé Uuiytkowa?}, dlaczego takle mierniki u2ytecznosc)?W rordriale pierwszym Autorka poruszyla tematyke znaczenia proceséw biznesowych w organizacii, w szczegdlnosci podejicia procesowego w organizacii, opisata sposoby Identyfikacji procesw, dokonala preegladu kryteriow Klosyfikacji proceséw, preedstawita istote analicy i modelowania proceséw oraz procesdw realizacii projektéw informatycenych, Tresci zewarte w tym rozdziale maja wartosé poznawera i systematyzulaca. W podrozdziale 0 procesowym podejéciu w organizacii Autorka opisuje istote tego podejScia argumentujac, Ze ,nadstawowg kwestig, niezbedng do zrozumienta podejfcla procesowega, jest zdefiniowanie pojecia proces oraz zrozumienie poszczegdinych fal ewolucfi podejscia procesowego do zaregdzania organizacig”. W konsekwencli takiego zalozenia Autorka preedstawila osiem rétnych definicji procesu oraz prayjela dla potrzeb swojej pracy definicie w postaci, w k6re} proces stanowl ciag czynnosci zmieniajacych zasoby weisciowe w wyjscie. Kwestig dyskusyjna w takim ujgciu procesu jest liczbe wektorsw wyjscia, téra nigkoniecznie musi byé rSwna jeden, tym bardziej, 42 w dalsze| exqéci pracy utywane sa pojecia produktu i wyrobu i ustugi jako preyidady wyjSé, W analizie dofinicyjne} pojgcia proces braito takée krytycenej analicy w aspekcie preytoceonych definicji. Nastepnie Autorka opisala charakterysty’i provesu, ze szczegéinym wwzzlednieniem miemikéw proces, Padrozdzial koriczy historyczae ujecie ‘ewolucii podejécia procesowego. Zabraklo w tym godrozdziale jednoznacznego wydzielenia etapdw wprowadzania podejécia procesawego, ktére to sq wykorzystywane w kolejnych podrozdziatach identyfikacja, analiza, itd.). W podrozdziale drugim dotyczacym identyfikacj i Kiasyfikacii procesow biznesowych Autorka definiuje pytania stuiqce do identyfikacji proceséw a nastepnie opisuje jeden ze sposobéw ich identyfikacji, Takie podejécie wydaje sie podejsciem zbyt wybiérezym, pomijajacym ‘osiagnigcia naukowe w tym obszarze, chociagby polskich badacry*. W dalszej czesci podrozdzialu Autorka preedstawita wybrane klasyfikacje proceséw i opisata wybrane 2 nich, Podobnie jak wezesnie} Autorka skupita sig tylko na wybranych podziatach, w Ktérych braklo miejsca dla samego proces biznesowego. W podrozdziale dotyczacym analizy | aceny proceséw blznesowych Autorka sugeruje, 2e ,analizg mozno zdefiniowaé jako proces badania, wyiasnionia, modelowania, specyfikowonia i dokumentowonia problemu bedgcego preedmiotem rozwatanege procesu bienesowego”. Dodatkowo pryjgla definicje modelowania jako .odzwierciedienie, 2 pomocg prayjetych symbol, processw zachodeacych w organizocii wv cetu ich dokumentadtij anakizy". W Swietle powyzstego jawi sig pytanie ‘© znaczenie uiywanych w pracy pojee: modelowanie proceséw, mapowanie proceséw, identyfikacia ‘np. Stabrla A, Sentosa aroceséw jako Studi przygotonawcze w srojettowani usprawnie, Zeseyty Naukowe UE ‘we Wiracli, ne 52/2008, st 208-8 grup metod identfkacl, np. + PA~ Pocket Anche, parftlo, Ch Cognitive eee, SM Stateay Mags, SCRM ~ Supply Choin Response Motrx, OFM — Quafty Fiter Mapping, DPA Decision Point Analysis, PSY — Physical Structure Vahime Voli, IDEF, AMORE - A Methodology Using Objet anented in Reengineering Enterprises, COBRA ~ Censtranes and Opnoreunities fr SusinessResteucturing and Analysis, ne typ 8D: Hines P., Rian N, The sever waive streom mepaing tools, .Intsinationsh lourna of Operations & Production Managernert” 1897, vol 17. ar 1, 5, 50; Ferandes (J, Raja ¥, Antony, Optiram level of goa! mapping io reengineering environment, ,Business Process IMensgement Jura” 2001, vel. 7, nr 1, 5.25 Bigzz0 S, Process mapeing techniques and orgonizetoncl analysis, ,Business Process Mansgement Journal” 2002, vol. 8,2, « 43.proceséw, wieualizacja procesow i ich wzajemne zaletnosci. Po opisie mechanizméw tworzenia madelu w procesie modelowania Autorka opisala perspektywy analizy proceséw, dziatania zwiqzane Z audytem i conirolingiem proceséw. Pominigto w tym podrozdziale informacje o metodach modelowsnia processw, paziomach I etapach modelowanla czy zasadach ich modelowania’, cho¢ wile pozyeli nawiqzujacych do tych zagadnieri znajduje sig w splsie literatury. W podrozdziale 0 rocesach biznesowych w doskonaleniu organizacji Autorka nawiqzata do zagadniefi zwigzarych 2 doskonaleniem organizacyi oraz zaprecentowala tyiko dwie metody doskonalenia organizacji poprzaz doskonalenie procesow oraz ,cztery instrumenty zmiony w kierunku doskonatenia proceséw". Analize dostepnych metod doskonalenia proceséw wykonano male wnikliwie pomijajac wiele opisanych i zwerytikowanych w literaturze metod doskonalenia procesdw, Nastepnie Autorka cytujac stwierdza, te narzegdziem do wprowadzania zmian, czyli doskonalenia organizac| jel proceséw sa projety, W onsekwencji preedstawila definicje projektu oraz plynnie przeszta do specyficenych projektow jakimi 5 projekty IT. W podrozdziale o projektach IT Autorka opisata specyfike takich projektéw, ich typy, ‘metodyki nimi zarzadzania i fazy ich realizacii, Nastepnie nawigzata do modeli proceséw biznesowych ‘oraz analizy biznesowe] i systemowe| w projektach IT, Podsumowujac rozdzial pierwszy jest napisany poprawnie, w sposéb logis imodliwiajacy syntetyczne spojrzenie na grupe zagadniex wprowadzajqcych do modetowania proceséw biznesowych, Pojawiala sig jednak pewne watpliwosc, ktére formutuje jako pytania do dyskusjt — uty rozprawie preyjgto definicie, w KtOre) proves stanowi cigg crynnosci zmieniajgcych zasoby wejsciowe w wyiscie" (str. 17) - dlaczego preyjato taka definicie procesu, w keérej w wyniku zmiany wlelu zasobéw wejsciowych powstaje tylko jedno wyiscie? “—_wSwiatle praytoczonych definicii proves6w pojawiala sig okreélenla “czynnase” i dziotane” ~jok naledy te okreslenia razumieg? ‘np. NowosielskiS., Medelowanie process gospoderczych w iteroture i praktyce, Zeseyty Naukowe UE we Wroclawiy 52/2003; Ketiowska M., Finansowe aspekty modelowania processw w preedsighiorstaie, Prace Haudowre UE we Wroclawia 1325/2014; Sitek T., Gola M., Klaspfkacia metoe madefawaniagrocexéu, jw Wachowle ), (v.|, Problemy ‘ykornystania infoemtykiw zaregdeaniy, Wydawnictwo PS, Gdisk 2005, 5, 7-20, np, Taskinena, Sweeneya, Rummlera-Brache'z, Motwaniaga, Liena lane Kasysane, nie wspominajge judo tych hare) ‘spolezesnyeh: Tashinan T, Smeds R., Meosuring change graject management in menufocturing, international Journal Operations & Production Management” 1999, vol, 19, ar 12, s. 1175, Sweeney MY, Benchmarking Jor strategic ‘manufacturing management, . Internationa! Journal of Operations & Prosivction Management” 2994, vol. 24, nr 9, 4.115 Bummler GA, Srache A? Podnoszenie efektyynosc) ergantzog, PWE, Warszawa 2000, s. 54; Motwani, A. Kutna Jang, 'M. Youssef, Susiness process reenghneering. A theoretiol and an fetegratad mal, nternational our of Operations & Production Management” 1888, v9l, 18, 9,5. 969; iente AP, Rea KP, 2090 Business Process improvements, planning a0 ‘implementation, Harcourt Brace & Comp, Londen 2888, s. 7; Hudson Mt, Smart A, Boutne ML, Theory and practice in Shae performance measurement systems, ,\oternaional Joumal of Operations & Production Management” 2004, val 21, 8s 1103; Ptel U.S, Audurupat 5S, Tamar Ta, Creighton, Web enabled performerice Measurement systems, Management lmpicowons, .sternatienal journal f Operations & Production Managemert” 2002, vol 22, ne 11, + 1274; Biel US. Turner T Begemann , Dynamics of performance measusement systems, ,Jntereatiarel Jourval of Operations & Production Management” 2900, val. 20, ne 6». 653.— jak rozumieé pojgcie modelowania praceséw, mapowania proceséw, identyfikacii proceséw, witualizacji proceséw i jakie sq ich weajermne zaleénosci, ap. czy identyfikacja jest elementem modelowania czy sq to oddzieIne etapy? — saudyt dotyceacy processw i systemu procesow jest niezwykle watny” {str. 38) — co naleiy rozumieé pod pojgciem systemu proceséw? — controlling prowodzony jest wspdlnle prze2 wiasciciel! procesdw i kontrotersw funkejonalnych" (str. 38) - co naleiy rozumieé pod pojgciem kontrolera funkejonalnego? W rondziale drug Autorka zaprezentowata definicje madela procesu biznesowego w projektach IT, opis sroclowiska biznesowrego specyficznego dla projektow IT 2 takte praedstawita zagadnienia zwiqzane ¢ winualiacja proces6w biznesowych w projektach IT, wskazujac na Je) anaczacg role w komunikacjl biznes-iT. Celem stosowania witualizacii proces6w biznesowych w projekcie IT jest bowie poprawa komunikacji pomigdzy jego uczestnikami (biznesem i IT}, ktéra porwala zrozumieg, exego dotycay projekt IT | jak bedzie wygladaé arganizacja (proces) po jego wdrozeniu, Treéci zawarte w tym roadziale, Ktéry odbiega objetosciowo od pozostalych rozdziatéw, umazliwiaig usystematyzowanie infarmacji w obszarze analizy proceséw biznesowych w scodowisku IT. W podrozdziate pierwsaym Autorka opisala, nawigzujac do etapsw analizy w projektach I, role analizy bianesowej prey tworzeniu tego typu projektéw, Mode? procesu biznesowego 2gadnie 2 pravieta Ww keorvch celem jest wykonanie pewnej pracy, preeksztalca welscie w wyicle dostarcrajac wartosé dia klienta pracy definicja Object Management Group przedstawia sekwenclg c2yanoSci w organizacii, ‘oraz zawiera informacje o wykonaweach poszczegdinych ceynnosci a take dokumentach i zasobach niezbednych w procesie, Model sklada sig ze zbioru oblektow i zwiazkéw migdzy nimi i stanowi uproszczony obraz rzecaywistosei okrasiajacy sposéb, w jaki dana organizacja pracksatalca zasienia w \wartoéci oferowane klientom. W zwiazkd z powyiszym naleéalo sig spodziewaé w dalszej czeéci pracy ‘améwienia chaéby najwatniejszych elementéw takiego modelu, Niestety ze sekoda dla wartosei merytorycznej precy paminigto znane w literaturze weorce modeli proceséw bianesowych tew. modele formaine np. we WEMC Workflow Management Coalition) czy ISO. Brakto takte nawiazania do seerszego kontekstu zarzadzania procesem biznesowym w strukturach IT a wige do tw. architektury korporacyine} powiazanej ze strategia organizac|i, Architektura korporacyjna swoim zasiggiem obelmuje szersey kontekst dziatania organizacji nit tradycyiny model biznesowy. Celem architektury korporacyjne] jest bowiem zbalansowanle skutkow zmian zachodzacych w otoczeniu w odniesieniy do spéjnosci rozwigzari wrynikajacych tych 2mian (2winnosé versus spéjnose), Architektura korporscyina 2 reguly cbejmuje arc! tury: biznesowa, danych, aplikagji, technologicena. Architektura biznesowa bezposrednio zwigzana z tematykq pracy, a kt6ra jest crescia architektury 10Korporacyine}, obejmuje: okreslenie celéw strategicznych, budawe modelu biznesu na wysokim otiomie abstrakcji, okreslenie ram konstsukcyjnych organizacji oraz model/modele proceséw biznesowych —o ktérych mowa w tym podrozdziale. Architektura korporacyina jest wige tacznikiem Pomigdzy strategia a implementacia w IT modeli biznesowych, Nawigzanle do architektury korporacyinej byloby take uzasacnione ze wagledy na licane wymienione w pracy praykiady érédet wiedey w kontekscie modelu procesu biznesowego i formutowania celdw proceséw, defi strategil skoncentrowanej wokot procesow, budowania mapy relacii cay asiagenych wynikéw. W podrozdziale crugim opisujacym wymagania Srodowiska biznesowego Autorka 2wrdcila uwage na maczenle Srodowiska w modelowaniu proceséw. Poznanie Srodowiska biznesowego ma na celu identyfikacje i klasyfikacje procesow, ktére sg czgécia danego projektu informatycznego oraz poznanie amian, jakie w danych procesach chea wprowadzi¢ interesariusze projektu IT. Wymienia wiec liczne techniki poznawania Srodowiska biznescwego, ktore daly pelny obraz motlwych da wykorzystania ‘technik (ha ich podstawie, majgc zidentyfikowane i sklasyfikowane procesy oraz majac oczekiwania wobec docelowych procesow (po werozeniu projektu IT) tworzy sig dokumentacje analityezna dla modeli proceséw biznesowych). W podrozdzisle trzecim Autorka nawiqzata do idel zarzadzania ‘witualnege, stwlerdzajac, 2e ,przy tworzeniu modell procesdw biznesowych ogromne znacrenie ma wizualizacia t), graficena reprezentocia procesu biznesowego”. W_ konsekwencii Autorka zaprezentowala wybrany przebieg procesu wizualizacji oraz wykazala je] skutecznogé w opisie procesu binesowego, W podrozdziale czwartym Autorka opisala podstawowe grupy uczestaierace w procesie komunikee}iwizualne| podcras tworzenia projektow IT do ktOrych zaliczyta: ,biznes oraz fT”. Dla kaédej 2 grup okreslita ghawne role 1 odpowiedzialnosei oraz edefiniowela try rodzaje form kom unikagji. Dia kaédej z form komuntkaci opracowata praykladowe ,.przedmiaty komuntkaci Pedsumowujgc, rozdztal drugi pozostawia pewien niedosyt w kwestii zawartogei merytorycznel, Niewielkim dodatkowym naktadem pracy motna bylo rozwingé pewne tresci, eliminujac wskazane, ‘uki, Niemniej jecnak zaprezentowany w crugim rozdziale materiat jest cenny | porzadkujacy informacje. W kontekscie jego analizy rodza sig jednak pytania dyskusyjne: — _ wwietle zaprezentowanych radzajéw komunikadl (str. 67) w projektach IT (6-2, BT, /T-IF) moga adarzyé sig sytuacle taw. spreecanych cel6w interesariuszy ~ w jaki sposéb w projektach IT takie sytuagje sa rozwiazywane i ewentualnie jaka 2 wymnientonych ,r6? 2a to odpowiada? czy sq gotowe np. protokoly negocjacyine? — Gy 4 jesli tak to w jaki sposdb cele strategiczne organizacji uwzgledniane sq w modelach proceséw biznesowych? By— czy we wszystkich metodykach zarzadzania projektami testy UAT/CAT powinny byé wykonywane? czy w prezentowanym metamodel BPAM 1.0. istnisje uzasadniona potrzeha wykonywania takich test6w praypisanych do roll menediera procest (str. 65)? \W rozdriale trzecim Autorka dokonata klasyfikecili preeglad literaturowego glswnych sposcbéw modelowania procesw biznesowych pocrawsey od | Petriego az do notacji BPMN. Jak wskazuje licana w tym obszarze literatura, jedng z Kluczowych kwestil Koniecznych de roswazenia na etapie praygotowywania dokumentacii i modeli procesbw biznesowych jest wybér adekwatne| notacji modelowania processw biznesowych. Adekwatnos¢ notacji cznacza, te model zbudowany wedtug je} wytyeanyeh ma odpewlednia jakosé, reprezentowana prez potencjat informacyjay i uiytkowy spelniajacy oczekiwania wszysthich Jogo uéytkownikéw. W Kontekécie teorii poznawezego dopasowania potencjat ten moina rozoatrywaé jeko stopieli dostosowania notadii do potrzeb®. W Swietle powyészego Autorka w podrazdziatach @ metodach madelowania proceséw biznesowych dokonata ich identyfikacii, klasyfikacji i szczegdtowego opisu, wskazujac, de ,trudno jednoznacanie Ktéra_metoda ma preewage nad inna’. W tym podrozdziale brakuje Klasyfikacji -wykorzystywanych notaci we innych kryteriow, np, we wykoreystywanych w dalszej c2escl pracy w tabeli nr 79. Nastepnie Autarka ,preeszla” do czesci badaweze| tego rozdziatu, w ktérym pray wykoraystaniu migdzy innymi metody studiam preypadku dokonata anatizy i oceny poszczegélnych sposobéw opisu praceséw, biargc pad uwage takie kryteria jak: wizja rozwoju, wsparcie narzedziowe, powszechnosé, dokumentacja, ocena biznesu i (T. Jok slusznie Autorka zauwatyla ~ nie mozna Jednoznacenie okresiie, Ktéra ,metoda” jest wlasciwa. Metody bardziej formaine stosowane sq tarn, adzie modielowanie processw ma na celu doskonalenie orgonizacfi poprzez worazanie rozwigzan IT, metody mnie] formalne tam gdzie celem jest badanie efektywnosei. Zadna z metod nie taczy w sobie Swiata IT ze Swiatern bizmesu, Jest 2rozumiaia dia jedne{ 2 grup Yj. albo dla birnesu alo dia IT”. W trakcie dokonywania oceny Autorka preedstawita wyniki opisan z dwéch perspektyw: perspektywy analityka biznesowego i perspektywy kKlienta (kor2ystajacego) 2 modelu procesu biznesowego. Glownym zastrzezeniem wagledem motive) niewiarygodnosci predstawionych wynikéw badai moie byé dokonana tzw. analiza ekspercka, Analiza ekspercka zostala wykonana przez tylko jednego elsperta ~ Autorke pracy, ktérej ocena mote byé niecbiektywna, ze weeledu na koniecenosé udowodinienia tery swoje] pracy. Trudno zweryfikowoé takge jakoSé uzyskanych wynik6w bedai z preeprowadzonych wywiadbw. Wprawdzie przecstawiono wynlki badant z 74 obiektéw ale nie ‘okrestono populacji co uniemozhiwia stwierdzenie reprezentatywnosci proby. Bardzo ciekawe kryteria > Gobeyelenyt , Jurenyk A, Peszkowsld M., Determinanty wnyhory natacii modelowania proceséuw blenesawyeh, Race Kolegium Aralz Skanamiczmych nr 80/2018, SGH, s. 35. 2oceny ,:netod” modelowania procesow Autorka przedstawita w tabeli nr 33. Czesé 2 nich wydaje sig Jedinak trudnych do zmierzenia seczegétnie, ze zatozono éwustopniowa skalg pomiarowa, Dyskusyjne Jest takze jednoznaczne wyciaganie wnioskéw na podstawie analizy i oceny tylko jacnego procesu (str, 99-215}, Autorka, w wyniiu preeprowadzonych badat wlasnych zarekomendowata wykoreystanie migdzy innymi BPMN do budowy swojego metamodelu Po analizie tresci rozdzialu treeciego, ktGry zostat napisany w sposc bardzo ezytelny i syntetycany, codza sie watpliwosci zapisane w formie pytari do dyskusj: — cy zaprezentowane w tabeli nr 13 i opisane w dalsze] czeéel pracy .metody modelowania broceséw Liznesowych” sq metodami? Jaka jest zaleenos¢ pojeciowa metody, narzadia i notacii? oft: ,W praktyce gospodorczef spotkat mozno wiele metod stuzgcych do modelowania procesw bienesowych. Wigksz0sé 2 dostepnych to notacje ukieunkowane aa dostarczenie zrozumiotych dla wszystkich interesariuszy symbol! graficenych pozwalojgcych na wizualtzowonie procesow biznesowych" (str. 72), podobne .rmieszanie” pojee: metoda-notacja ARIS (str. 81-83], metoda- narzqdzie Flowchart (str. 79], matoda-notacja RAD (str. 83), metoda-system BPMS (str. 86), Metoda-notacja BPMN (str. 91) ~ por, ,uwiele metod nie ma formainego opisu dotycracego jej stosowania (brak oficjainych standurdéw)” (ats. 116}. — dlaczego do ocemy jakociowej opisy proceséw bienesowych nie wykoreystano znanych w literaturze narzed2i np. SEQUAL? —~ riakiego powodu pominiete w zestawieniu inne znane notacje, np. EPC [Event-Driven Process Chain), SysML, ERM, CMININ? — Wjakisposob sracowano ,skomplizowanie” modetu podezas oceny we kryterium: KF? — tiakiego powodu dobrano skale dwustopriowg oceny (tak/nie)? W rozdziale cawartym Autorka praedstawita aktualny stan wiedzy w obszarze metamodell oraz vwiskazala przesianki do budowy metamodelu analizy procesow biznesowych (ang. Business Process Analysis Metamode!~ SPAM 2.0) w projektach IT_Jak stuseaie zauwazyla, .dastepne no rynku modele pozwalaja na budowanle modeli proceséw biznesowych, jednak nie uwegledniajg ianych aspektéw wynikaigcych z analizy biznesowe] tj ze specyfikacii wymogad biznesowych. Brak fest ugruntoweneqa Podejscia do tworzenia model proceséw biznesowych 1 prowadzenia na ich podstowie anal, Ktére pozwolq na wdrofenie roawiqeania informatycenego". Proyicie takiego zalozenia oraz chee wykoreystania standard MOF wyjasnia konlecanost skonstruowania metamodelu a nie samego modelu, W podrozdziale drugim dotyczacym przestanek budowy metamodelu Autorke prayjgla, ze poaczenie ,,swiata IT i biznesu” powinno bazowac na treech warstwach t), warstwie przebiegu 3procesu, warstwie specyfikacii wymagan i warstwie danych. Takie zaiozenie jest uzasadnione. W podrozdziale treecim Autorka przeprowadzite badania pilotatowe zasadnosci wydzielenia trzech ‘warstw na grupie 114 respondentéw (uwagi krytycene podobne jak w 3.3.). W wyniku analizy tych danych potwierdzita slusznosé przejetego dziatania, W podrordziale cewartym Autorka przedstawita determinanty wyboru elementéw skladowych metamodelu zakladajgc migdzy innymi, 2¢ do opis adarzefi w werstwie przebiegu proces wykorzysta BPMN a w warstwie specyfikacii wymagan 4 ‘warstwie danych wykorzysta UML i SySMIL. Odnoszac sie do zasadnosc takiej konstrukcji metamodelu (model BPMN2.0+ model UML2.1/5ysML1.2} naledy stwiertlit, ¢e jest ona wzasadniona. BMPN sluty procesowo zorientowanemu rodelowaniu @ UML sluty obiektowo zorientowanemu modefowaniu aplikacll.Zaldadajac, 2e BENIN jest zogniskowany na procesach biznesowych a UML na projektowaniu oprogramowania, to moana prayjaé, de obie notacje sq komplementarne wagigdem siebie, gdyi pokazuja réane punkty widzenia na modelowanie tych semych proceséw. W rozdziale braklo jecnak syntetycznego zestawienia elementow wykorzystanych z cbu notagji, np. w ujgciu udytych diagraméw wrar z uzasadnieniem ich uzycia/nie uzycia inp. diagram konwersadii, diagram choreografil). W kolejnym podrozdziale Autorka dokonata wskazania istotnych elementSw metamodelu w podziale na trey warstwy, ich weajemnych relacii i ich wizualizacie oraz spos6s ich dokumentowania. Na zakoriczenie tego rordriatu Autorka zaprezentoweta opracowana przez siebie formalna definicjg ‘metamodelu analizy proceséw biznesowych Caty rozdzist cawarty jest uporzadkowany, preemyslany i wnosi wartosé dodang do pracy. Szczegél dotyczy to czaéci badaweze}, w wyniky ktérej powstala koncepcja metamodelu. Na podkreslenie zasluguje slusznosé wyboru trzech warstw Jak i opracowanie autorskiego zintegrowanego modelu analizy proceséw biznesowych. Teoriotworezy charakter tego rozdziatu rodzi licene pytania dyskusyjne, ktdrych kitka formutuje: — akg nalezy przyjaé ostatecana definiclg metamodelu? ~ czy to formatny model tworzenia? (str 118), czy to jgryk sluegcy do opisu? (str. 152), czy jest to uniwersalna struktura konceptualicacii recaywistoscl, Ktéra poreadkuje pojecia i powiazania migdzy nimi, podaje definicje, okreéla semantyke i spasdb viycia pojgé wystepuiacych w modetach, jest to model modele (str. 119}, czy jest to metoda (str. 207)? — _ wswietle wiywanych w razdziale pojeé pojawiaja sig okreslenia "relacja’ | ,2aleznose” —jak nelezy te okreslenia rozumie€ (np. str, 133-136} w Swietle wymienionych relacji asacjacii, realizacji kompozyel (str. 118)? — dlaczego do wizualizacli metamodels wykorzystano tylko jeden diagram klas sposréc 14 dostepnych w notacii UML? uW rozdziale pigtym, 2a pomoca analizy indywidualnego praypadku, Autorka dokonala implementacji metamodelu BPAM 1.0 w projekcie IT. Celem jej dziatan byta ,weryfikacja, rozszerzenie J wogdiniente teorli dotyceace) analiey praceséw bienesowych w projektach IT 2 wykorzystaniem metamadelu BPAM 1.0", Do realizacji celu Autorka opracowata procedure badaweza, zlotona z eaterech etapéw. W etapie pierwszym opracowala ogmiokrokowy sposéb budowaria stucium Praypadku, Ktérego celem byto rozszerzenie i uogdinienie (generalizacja analityczna) teori: dotyczace} analizy proceséw biznesowych w projektach IT z wykarzystaniem metamodelu BPAM 1.0 (podeiécie dedukeyjne}. Opracowanie studium praypadku sktadato sig 2 kilku krok6w (tab. nr $4-56,) Dla czesei krok6w Autorka dodatkowo zdefiniowata pytania, ktére uszezegélowily zakres opracowywanego studium preypadku. Do weryfikacit tego etapu zostat wykorzystany (standardowy} proces sprzedazy kredytdw w placowce bankowe}, opisany szczegélowo w podrazdziale drugim. W podrozdiale treecim (etap drugi procedury) Autorka dokonsta implementacji metamodelu BPAM 1.0 dla opracowanego sposobu budowania studium praypadku, W efekcie powstal model anclizy proceséw biznesowych w projekcie IT bazujacy na metamodely BPAM 1.0, zawierajacy migdzy innymi: tew. metryczke, diogram procesu biznesowego {AS IS), diagram procesu decyzyinego (TO BE}, diagram wymagar systemowych, diagram preypadkow u2ycia, diagram klas. W trakcle wykonywanych prac Autorke wspomagala sie nareedziem Enterprise Architect. W podrozdziale czwartym (trzeci etap procedury) Autorka praedstawita wyniki dah odpewiadajac sobie na postawione trey pytania, Calogé studium preypadku Pozwolito okresilé wlasciwosci modelu tworronego za porwoca metamodelu BPAM 1.0 oraz wskazaé Foinice w stosunku do model tradlycyinych. Pod watpliwogé naley pocidaé moaliwosé wyciagania wnioskéw o charakterze generalizujacym na podstawie weryfikacji tylko i wylacanie jednego procesu, do tego Jeszeze charekteryzujacego sig standardowym praeblegiem, Duio cenniejsze byloby awervtikowanie kilkw réanych proceséw rézniacych sig wymaganiaml diznesowymi. Niewatplinvie zaleta wykorzystanego metamodelu jest moiliosé postrzegania analizowanego zjawiska 2 réznych erspektyw (warstw} i umieszczania ,wiedry” 0 biezace} dzialalnosci organizacji w repozytorium dla potrzeb projektéw informatycanych. aly piaty rozdziat jest uporzadkowany j wnost znaczaca wartoéé dodana do pracy. W swietle y rordziatu piqtego fednak nasuwaja sig pytania dyskusyine: 2 czego wynikal zalozony cel bienesowy w postaci skrdcania sredniego czasu trwania procesu, ustatony na innym poriomie nid bezposrednia kenkurencja (str. 165)? — co naledy rozumieé pod pojgciem wymagari bienesowych i sto w modelu definiowat wymagania biznesowe studium przypadku? 15— Ww jak spos6b generalnie w metamodely implikowane sa wymagania blenesowe | kto takowe \wymagania przygotowuje? — dlaczege modele ,tradycyjne” nie sa wystarczajace do wytwarzania oprogramowania (str. 200}? — dlaczego prayjaco w tabell nr 79 takie a nie inne kryteria porownaweze? W rozdziale széstym (cawarty etap procedury) Autorka dokonala oceny wartosel utylitarne] metamodelu. To tego celu wyselekclonowaia dwa kryteria ,uiytecenoset 1 korzyéel” stosowania metamodelu BPAM 1.0. Ocena uiytecenoéci bazowata na takich ,aspektach’” (str. 205) wewnetranych wydalnosé, efektywnos¢, satysfakcja - natomiast ocena korzysci wskazywala wady i zalety w edn ieniu do metod tradycyinych. Dla ,cceny wydajnose” Autorka preedstawita formule. je} ‘wyanaczania 2 wyenaczona wartosé ,wydajnasci” wykazata redukele czasu preebiegu procesu 0 ok. 50%. W praypadku ,oceny sotysfokeji” Autorka nia przedstawita formuly jej wyznacrania a jedynie zaznaczyla, 2e satysfakcja onacza ,zadowolenie ze stosowania metamodelu” oraz de ,metodo bowuigce na metamodely cleszy sie dudym uznaniem” (str. 205 — wyniki badass wywiadéw nleskategoryzowanych). Dla ,oceny efektywnosci” Autorka przedstawils formute jej wyznaczania, Jednak jak napisala sama Autorka ,w rozpatrywanym praypadku nie udeto sie zmlerzyt efektywnosei, gdyz badane przedsiewzigcie nie zostata jesecze wdrozone. Moana jedinak domniemywad, 4 2 cacji spadku ilosci roboczogodzin poswigconych na analize wspdtceynnik ten bedxie niészy nié w metodach trodycyjnych (str. 205). 2 ewigaku 2 powyéseym nie udato sig takée zmierzyé wiytectnosci, gdye zgodnle z preyieta definicia w pracy efektywnos¢ i satysfakcia sa skledowyml uaytecenosc! (str. 208). Ocena véytecznose! zostata takte przeprowadzona na podstawie wlasnych opinil wynikajacych 2 obserwacii uczestniczace}, Ocena korzysel, rozumiane) przez Autorke jako ,dadatni wynik korzystanio 2 metamodel w stosunku do model! trodycyjayci” (str. 207) zostata preeprowadzona w formie zestawienia zalet i wad metamodel wegigdem metod tradycyinych. ,Dodatni wynik” w definicji wskazule, Ze c08 co jest mozliwe do ilogciowego ujgcia jest wighsze od zera. Trudno doszukaésie tego daiatania w zestawierie zalet i wad. 0 wiele lepszym mieraikiem moglaby byé skutecznodé cay korzystnesé, ktéra wskazuje czy podigte driatanie w postaci wykorzystar do projektowania proceséw metamodelu jest dzlata sm korzystaym. Dzialanie korzystne to takie, pray ktdrym wir driatania bedzie wieksey od poniesionych kosztéw tego driatania. Zatem prayjete przez Autorke kryteria oceny sq dyskusyjne, Prey doborze kryteriéw oceny najwaéniejsza, zdaniem recenzenta, jest ‘odpowieds na pytanie jaki jest cel projekty i co jest wazne dla Klientéw procesu. Dopiero majac okreslony przez odbioreéiw jesawych cel projektu mozna praystapié do formutowania kryteriow ‘oceny, store decyduja o wyborze a nastepnie o sukcesie bad poraice projekt informatyernego. Do takich przykladowych kryteriGw modna zalicryé migézy innymi kryteria: preynoszace dodatkowe 16koraySct {np. zwigkszajace 2yski}, dajgce nowe modliwosci bienesowe, 2mniejszajqce koszty cy zapoblegajace ewentualnym stratom {zmniejszajqce ryzyko). Preyjmujac zalodenie, ze celem implementac|i metamodelu byto ,budowanle prrewagi konkurencyine} popraez ciggle deskonatenie Je) proceséw' (str. 224), kryterla powinny dotyczyé doskonalenia procesu. Znajduje to potwierdzenie W tekscie pracy (por. str. 35, 37, 44 — czyniac easadnym sformufowanie pytania po co w takin razie opisywano kryteria i metody oceny doskanalenia proceséw, jesl sig je w czgSci empirycanej pracy nie ‘wykorzystuje?) Szkoda, Ze nie zdecydowata sig Autorka na klasycane podejécie do oceny a mianowicie: cel - kryteria ~ mierniki i ewentuainie wskadnil oraz na zastosowanie preynajmniej kilku klasycznych kryteriow | miernikaw oceny {ap. sposréd kryteriéw sprawnosci"), Rozdziat sz6sty zostal napisany poprawnie. Pomimo ubogie) wartosci merytorycene) rozdziat wnosi do dyskusli wiele cickawych spostrzeiert i pomystow. W gwietle zawartoscl tego rozdziatu rodzié sie moga pytania dyskusyjne: — Jak moana mierzyé satystake}e klientéw oprogramowania? —_[akie kryteria i miemiki motna zastosowac do oceny zmodyfikowanego poprzez wykorzystanie metamodelu procesu? — ktdre 2 podejsé do konstruowania systemy oceny proceséw jest wlasciwe dia lepszego wykorzystania metamodel ~ czy te w ktérym zestaw miemnikaw dobiera sig do oceny realizacji Konkretnego celu czy to, w ktérym 2definiowany jest unhversalny zestaw miernikéw oceny slezaleinie od celu realizacji projekt informatycznego? Prace kodczy obszerne podsumowanie, w ktérym Autorka, w nawiqzaniu do okreslonego we wstepie postepowania badawczego, saczegélowo odaiosta sie: — do stopnia reafizacji celu gléwnego i celbw szczegstowych ~stwierdzajac stusznie, ze zostaly one uealizowane, = texy pracy, it. tstniele potrzeba opracowonia formatnege jezyka anolicy processw bienesowgych w projektach IT, charakteryeujqcego sie komplementarnoscig w zakresie okreslonych warstw anaiityeznych i pozwalajacego na wypeinienie tuki w kormunikagji migdey warstwa blenesu a dziataniem IT" ~ stusanie stwierdzajac je] prowidlowose, — Procedury badaweze|, rtoione} 7 siedrniu krokéw — wskezujac preeprowadzenie wszystkich krokéw 2godnie z przyjgtym schernatem na str. 12 » KotarbifilT, Oriole uszystie, Prakseotogia 2. Wydawnictwo Ossolineuin, Warszawa 2008, vPodsumowuigc wartosé naukowa pracy nalezy stwierczié, e caproponowane rozwigzania, chot pizedstawione jezvkiem nie zowsze profesionalnym, zawieraia elementy innowatorskie i stanowia Istotny widad w rozwéi nauk’ o zarzadzoniu. Autorka wykazaia sig dojrzala postawa badawcra majomoscig_zasad_prowadzenia_badaf, sposobami_ich_analizy i_umiejetnogcia_wyciggania wlaiciwych woioskéw, Autorka w dalszych pracach powinna w wigkszym stopniy praywiazywacwage do uiywanych fachowych okresled, ktdre choé w potocenym jgzyku moga Kojarzy¢ sie z tym samym, Ww pracy naukowej wymagala roztéinienia (np. produkt/wyrob; metoda/podejécie/algorytm), Nalezatoby takze unikat formutowania swoich definieji poigé jednoznaconie zdefiniowanych w fachowej lteraturze przedmiotu. Podsumowujac wartogé utylitarng pracy naledy podkreslié, ze przewyésza ona wartosé naukowa, co oznacza, Ze stanowi ona cennicise Zrédto wiedzy dla praktykéw/projektantéw procesow biznesowych niz dia teoretykéw, BPAM 1.0 jest zgodny ze standardem opisywania metamodeli podanym praez OMG (ang. Object Management Group) co utatwia Jego zrozumienie. Zawiera zestaw elementéw sludgcych do opisu i analizy proceséw biznesowych w projekiach IT umleszczony w odpowlednich warstwach t). warstwle przebiegu procest, warstwie specyfikacji wymagai i warstwie danych co umodliwia jego transparentnosé. Maze hyé uiyty w dowolnym projekcie, ale powinien byé dostosowywany do jego specyfiki co oznacza jego uniwersalnosé. Pozwala wraszcie na ,bezkolizyine i weajemnie sig uzupelnisiace” polgczenie notacii BPMN i UML, Jednak najbardziej istetna cecha jest to, ie pazwala na poslugiwanie sig wspélnym Jezykiem komunikac}i pomiedzy uczestaikami procesu biznesowego, proces projektowania i procesu tworzenia oprogramowania. Wykorzystanie metamodely powinno usprawnié pracesy projektowania a tym samym awigks2yé wartosé tych proceséw poprzez zmiany wartosc ich podstawowych parametrow: skrécenie czasu procesu, redukcjg kosztow procesu oraz redukcje bledéw w procesach (wzrost jakoSci procesu). Nalezy jednak pamietaé, la brak uweglednienia cetéw strategicznych w procesach doskonalenia maze sprawié, 3@ metamodel oie staé sig zwyktym narzedziem przydatnym jedynie do wirualizaci proceséw. W ramach prac zwiazanych 7 rozwojem metamedelu BPAM 1.0 autorka zaklada utworzenie wtyezki dia narzgdzi informatyeznych wykor2ystywanych w modelowaniu, pozwalajace| na uwaglednienie struktury metamodelu. Dzigki temu metamodel bedzie mégt byé szerzej \wykoreystywaay. W dalszych pracach badawezych Autorka zakteda rownied rozszerzenie metemodelu okolejne warstwy i elementy wynikeiace z pozostalyeh far wytwarzania oprogramowania (testowani Iwdrozenia), 185. Strona formalna i jezykowa Praca jest eapisana starannie w dobrym i dojrzatym stylu. Autorka wykazata sig erudycia i 2najomoscig poruszene) problematyki, Rozplanowanie tekstu, wyglad tabel i rysunkéw nie budza zastrzeieni, Praca jest odpowiednio tilastrowana czyniqc tekst bardzie] zrozumialym. Gceng jgzykowa w niewielkim stopniu odniiaja btedy stylistyczne np. na str. 13, £6, 17, 18, 23, 37, 45, 61, 97, 131 oraz riepotrzebne anglojezycrne wstawki typu ,cross-funkcjanaine”, ,back office”. W pracy takte 2auwatono brak rozwinigcia skrotdw: ROCE (str, 21), UAT (str. €5), UDB (str. 85). Powyasze uwagi nie umniejszala oceny formalnei ijezykowel pracy. 6. Uwagi koricowe Biorac pod uwage tacmnie dobér tematu | celu pracy, postawiona teze pracy, je} strukture, wykorzystane metody i narzedria badaweze, wartesé naukowa i utylitarng oraz jej strong formalna i iezykova stwierdzam, #e recenzowana praca Pani Alig| Oragan pt. Metamodel analy procesdw biznesowych w projektach IT" spetnia oczekiwania oraz vrymogi stawiane dysertaciom dektorskim ‘okzeslone w art: 13. Ustawy z dnia 14 marca 2003 ro stopniach navkowych i tytule naukowym .. 2 Péénie|szymi zmianami. Do takiego stwierdzenia vpowatniaja mnie migdzy innymi nastepujgce argumenty: — _wetnoié, aktualnos¢ i oryginalnoéé podjete} w pracy problematyki, — jasno adefiniowany problem badawery, ktéry udato sig roewiqzad, = logicena i spdjna struktura pracy, ~— Finorodnose wykorzystanych metod badaweeych, — walory poznawreze I naukowe dysertaci, ——__witad w rozwj nauk o zarzadzaniy w postaci autorskiego rezviazania wspomagalgcego pracesy projektowania w formie metamodelu. Webec powyiszego recenzowana dysertacja moie stanowié pedstawe do nadania stopnia naukowego doktora w dzledzinie nauk ekonomicznych w dyseyplinie nauki 0 zareadzaniu, Wnosze wige o dopuszczenie je) do publiczne] obrony. ery 18