FTG805535 0

Páxina: 1 de 25
Código de verificación : PLT9d51a828cc0c42c1
PREGO DE PRESCRIPCIÓNS TÉCNICAS PARA A CONTRATACIÓN POLA CONSELLERÍA DE

MEDIO AMBIENTE, TERRITORIO E VIVENDA, POR PROCEDEMENTO ABERTO
SIMPLIFICADO, DO SERVIZO PARA ELIMINACIÓN DE ESPECIES EXÓTICAS INVASORAS NAS
ILLAS DO PARQUE NACIONAL MARÍTIMO TERRESTRE DAS ILLAS ATLÁNTICAS DE
GALICIA NOS HÁBITATS 2130 E 4030. COFINANCIADO POLO PROXECTO “LIFE20 NAT/ES/
001007- LIFE INSULAR”.
1.- OBXECTO DA CONTRATACIÓN
A lora terrestre exótica invasora no parque nacional plantexa numerosos problemas de

conservación nos hábitats sinalados. Estas plantas provocan graves modiicacións no chan
tales como alteracións do PH, nitriicación ou aumento de materia orgánica, así mesmo, son
serias competidoras da nosa vexetación nativa, xa que ocupan os seus nichos ecolóxicos,
atraen a polinizadores que deixan de visitar a outra lora de interese ou producen substancias
tóxicas ou alelopáticas que impiden a xerminación do resto de vexetación. Todo isto supón
Este documento é Copia Auténtica segundo o artigo 27 da Lei 39/2015, do 2 de Outubro. A veracidade deste documento pode
unha alteración dos hábitats de interese para a conservación do Parque Nacional.
O presente prego ten por obxecto deinir as especiicacións técnicas para levar a cabo as
comprobarse no seguinte enderezo: https://www.conselleriadefacenda.es/csv?csv=PLT9d51a828cc0c42c1
accións do proxecto europeo LIFE20 NAT/ES/001007- LIFE INSULAR.
Este contrato consiste na eliminación e control, mediante métodos manuais, das EEI
(Eliminación de especies invasoras) de lora, que supoñen a mellora da estrutura e
funcionalidade do tipo de hábitat 2130* e 4030* . Isto é especialmente relevante si se ten en
conta que a sensibilidade e fraxilidade do hábitat 2130* é máis elevada que outros tipos de
hábitats presentes no Parque Nacional. Esta acción planiícase ao longo dos anos 2022 e 2023,
cas supericies e arquipélagos que a continuación se indican:
Actuacións que se levan a cabo:
Acción que consiste na eliminación e control, mediante métodos manuais, das EEI de
Verificación: https://sede.xunta.gal/cve
lora que causan un estado de conservación desfavorable sobre o tipo 2130* e 4030*,
DIRECCIÓN XERAL DE PATRIMONIO NATURAL

CVE: tYUZhggw1fi0
CONSELLERÍA DE MEDIO AMBIENTE, TERRITORIO E VIVENDA

Ediicio Administrativo de San Lázaro
San Lázaro, s/n, 2º andar, 15781 Santiago de Compostela
www.xunta.gal
Páxina: 2 de 25
de acordo co “Plan de control de lora alóctona para a recuperación de hábitats

costeros e litorais no Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas de
Galicia”.
Deste xeito mellorase a estrutura e funcionalidade deste tipo de hábitats. O resumo de

actuacións é:
ONS : 2 has. do hábitat 2130* (100% do hábitat no arquipélago).
SÁLVORA: 42 has. del hábitat 2130* (100% do hábitat na illa de Sálvora).
CÍES: 16,6 has. do tipo 2130* (en total no arquipélago existen 36,6 ha).
SÁLVORA: 85 has. do tipo 4030 (un 100% del hábitat no arquipélago),
Nas dúas accións levarase a cabo una eliminación inicial no ano 2022, e no inicio do 2023 tendo
en conta as características ecolóxicas das especies a eliminar; e realizarase o control posterior
sobre o rebrote das EEI no ano 2023.
Estas actuación realizaranse de forma selectiva, a pequena escala, de forma preferentemente

manual, non empregando métodos químicos (herbicidas), o que conleva un rendemento
inferior, aínda que constitúe a mellor práctica para controlar o rebrote, reforzando o carácter
demostrativo e piloto do proxecto. Poderá empregarse pequena maquinaria ou aperos

mecanizados lixeiros cando sexa estritamente necesario no caso de individuos de grandes
dimensións, e tras unha evaluación das repercusións sobre os valores do enclave.
2.- DESCRIPCIÓNS DOS TRABALLOS A REALIZAR
A lora terrestre exótica invasora no parque nacional plantexa numerosos problemas de

conservación nos hábitats sinalados.
As especies sobre as que se vai actuar no marco deste contrato son as que a continuación se
detallan ca valoración de xestión na súa erradicación como prioritaria ou de interese:
TAXÓN CRITERIO NOTA

Carpobrotus spp. PRIORITARIA
Arundon donax PRIORITARIA
Acacia longifolia PRIORITARIA (*)
Acacia melanoxylon PRIORITARIA (*)
Arctotheca calendula PRIORITARIA

Tradescantia luminensis PRIORITARIA
Conyza spp. DE INTERÉS
CVE: tYUZhggw1fi0
Helichrysum foetidum DE INTERÉS

Vinca difformis DE INTERÉS
(*) BROTE OU NOVAS COLONIZACIÓNS
2
Páxina: 3 de 25
Ao tratarse dun medio natural, o Parque Nacional poderá considerar a ampliación ou

modiicación deste listado de especies sen que supoña nin maior custe, nin maior período de
traballo, nin emprego de novos métodos de erradicación, etc. e que polo tanto non necesite
unha modiicación do contrato, ao longo dos 2 anos no que terán lugar estas accións, sempre
dentro da actuación do contrato e sen supoña unha ampliación do mesmo. Esta ampliación
terá lugar en caso de que se conirme a presencia dalgún brote incontrolado doutro dos
taxóns de lora exótica descrita no “Plan de control de lora alóctona para a recuperación de
hábitats costeros e litorais no Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas de
Galicia”.
ILLA DE SÁLVORA: Se eliminaran de forma prioritaria Carprobotus edulis e Helichrysum

foetidum no hábitat 2130* e no hábitat 4030* .
ILLA DE ONS: No hábitat 2130* se eliminarán:
Arctotheca calendula de forma prioritaria, e Vinca difformis e Tradescantia luminensis

de interés, dependen da ecoloxía das distintas especies, época de tratamento e
métodos de control.
ILLAS CIES: No hábitat 2130* se eliminarán:

Arctotheca calendula de forma prioritaria, e variedades de Acacia sp. en brote ou novas

colonizacións de altura aproximada 20-80 cm., Conyza spp., Arundo donax e
Helichrysum foetidum como especies de interés.
A realización das labores levarase a cabo por cuadrillas formadas por 3 peóns e unha persoa
que actuará como responsable técnico do equipo de campo.
As labores de arranque manual será o método preferente e poderá ser complementada con
pequenas ferramentas como aixadas, pas, e anciños; sobre todo en áreas de invasión puntual e
pequenas supericies, asegurando a retirada de tódolos fragmentos do terreo e repetir a
operación na etapa de control de rebrote. Estas actuacións requiren ter o coñecemento das
especies que se van a eliminar, o seu recoñecemento, ecoloxía , distribución, métodos de
dispersión, capacidade xerminativa, etc. E deste xeito asegurar a eicacia das accións en
beneicio das especies autóctonas.
O traballos a realizar no presente servizo detállanse a continuación para as cada unha das
especies de lora a tratar :
Actuacións de eliminación e control das especies invasoras indicadas.

Retirada e eliminación dos restos vexetais e xestión do residuo.
Vixiancia sobre calquera indicio de rebrote.
CVE: tYUZhggw1fi0
3
Páxina: 4 de 25
CARPOBROTUS EDULIS
Planta herbácea perenne, reptante, con longos talos enraizantes e moi ramiicados. As follas
son suculentas, de sección triangular, e opostas. Florece na primavera con lores solitarias que
poden presentar coloración rosada, amarela ou purpúrea, de ata 10 cm de diámetro
(Castiñeiro, 2007). O froito é unha drupa carnosa con numerosas sementes ovoides e
mucilaginosas.
Ecoloxía e impactos
Trátase dunha especie termóila, incapaz de resistir as xeadas, propia de ambientes marítimos
necesitando exposición ao sol e soportando ben a seca, a salinidade e os substratos arenosos
(MAGRAMA, 2011). Estas características propiciaron o seu uso en ixación de dunas e noiros en
zonas do litoral.
Presenta gran capacidade para reproducirse vegetativamente, tendo a capacidade de enraizar

e propagarse intensamente a partir de calquera fragmento da planta (Fagúndez & Barrada,
2007; Herrera & Campos, 2010; Plantas invasoras em Portugal, 2016). Un único exemplar pode
formar densas matas de ata 20 m de anchura e 50 cm de profundidade (D’Antonio 1993).
A maioría dos autores apuntan tamén á capacidade de Carpobrotus spp. de reproducirse

sexualmente a través das numerosas sementes (1000-1800 segundo Herrera & Campos, 2010
e Plantas invasoras em Portugal, 2016) mucilaginosas que produce cada froito. Estes froitos
son consumidos por pequenos mamíferos e aves (gaivotas) que dispersan as sementes a máis
de 150 m (Sanz-Elorza et ao., 2004) da planta nai favorecendo ademais a súa germinación a
través das deyecciones. Segundo algúns autores (MAGRAMA, 2011), as sementes germinan en
abundancia tras os incendios, podendo permanecer no banco do chan durante varios anos.
O principal impacto ecolóxico radica na facilidade para formar densos tapices ininterrompidos
que cobren o substrato a gran velocidade e alteran as condicións do mesmo (insolación,
nutrientes, pH) desprazando á vexetación nativa. Distintos autores apuntan a un efecto de
concentración e acumulación de sales no chan como causante destas alteracións.
Control mecánico
Para todos os ecosistemas invadidos o arranque manual será o método preferente, sobre todo
en casos de áreas de invasión de tamaño reducido. Debe asegurarse a retirada de todos os
fragmentos do terreo e repetir a operación durante outra campaña como mínimo. O arranque
manual pode ser complementado con pequenas ferramentas como aixadas, pas ou anciños. En
poboacións densas poden extraerse as matas mediante enrollamiento coma se fosen placas
de céspede (Fagúndez & Barrada, 2007).
O control manual constatouse eicaz en diferentes proxectos desenvoltos nos últimos anos no
territorio español (Fraga i Arguimbau et ao., 2006; Herrera & Campos, 2010; García de Lombas
CVE: tYUZhggw1fi0
4
Páxina: 5 de 25
et ao., 2014; Generalitat Valenciana, 2014). Nestes traballos realizados con Carpobrotus spp.
en puntos do litoral mediterráneo, os resultados demostran a rápida recuperación da
vexetación autóctona nun prazo de 3-4 anos segundo os autores (Andreu et ao., 2010; García
de Lombas et ao., 2014; Generalitat Valenciana, 2014).
En conclusión, para aquelas áreas de tamaño reducido de Carpobrotus spp. que se atopen no
Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas de Galicia, o método de control
empregado será o arranque manual, revisando non deixar restos de fragmentos no chan.
Control químico
Para aquelas invasións con alta densidade da especie invasora, exponse, a modo experimental,
a utilización dun herbicida ecolóxico caseiro. A dirección do parque nacional concordará ca
empresa adxudicataria as zonas e especies a tratar .
A composición do devandito herbicida será a indicada na seguinte táboa, aínda que, por ser
experimental, as persoas encargadas de levar a cabo estas tarefas poderán ir modiicando as
doses en función das observacións dos resultados.
Composición Proporción
Auga mariña 5 litros
HERBICIDA
ECOLÓXICO Vinagre de viño 8% (mellor 10%) 100 cm3
EXPERIMENTAL Axente mollante ecolóxico 5 cm3
Composición proposta para o herbicida ecolóxico experimental.
O axente mollante é unha mestura de xabón neutro (non iónico) e un alcoholato. O xabón
neutro é un redutor da tensión da auga, e o alcoholato é un ionizador que tamén reduce a
tensión da auga. O obxectivo de engadir este compoñente á composición é o de aumentar a
penetrabilidade do herbicida.
A aplicación do herbicida ecolóxico experimental realizarase mediante pulverización, en caso

de utilización en áreas litorais de invasión con presenza de especies autóctonas de interese,
esta aplicación terá lugar no inverno, cando a vexetación dunar está en parada vexetativa
(MAGRAMA, 2011).
A cantidade de herbicida necesaria por supericie é a seguinte:

1 litro de herbicida ecolóxico experimental en 10 m2 de supericie de Carpobrotus spp.
O control químico será empregado de maneira experimental, segundo as fórmulas antes

mencionadas, na época invernal en presenza de especies dunares de interese, naquelas
CVE: tYUZhggw1fi0
5
Páxina: 6 de 25
invasións con altas densidades, en ecosistemas de baixo interese (artiiciais) no límite do

hábitat dunar para lograr o control de Carpobrotus spp. no PNMTIAG.
Existen outros métodos de control químico experimental que estanse a levar a cabo no Parque
Nacional e se poderá contemplar o seu uso puntual con algunha das especies EEI a tratar.
Queda suxeita a criterio da dirección do Parque as actuacións a este respecto, sen que produza
modiicación no contrato.
Xestión de residuos
Os traballos de eliminación de Carpobrotus spp. producen grandes cantidades de restos

vexetais con alto poder reprodutivo. Por conseguinte, estes restos orgánicos non deben
depositarse no medio natural sen antes inertizarlos mediante os tratamentos que se
desenvolven a continuación.
Inertización dos fragmentos
A extracción de Carpobrotus spp. leva aparellada a xeración dunha gran cantidade de residuo
vexetal que conserva a súa capacidade de producir novas plantas durante períodos
prolongados. Previamente a xestión dos residuos pódense deixar secar en cheas para reducir o
volume.
Os dous métodos máis adecuados para a correcta xestión destes restos orgánicos son:
a) Transporte á entulleira. O transporte destes restos a unha entulleira controlada fóra do

Parque sería unha opción interesante, con todo, debido ao volume de restos que se xerarán
nalgúns casos, considérase soamente adecuada para aquelas illas onde a supericie invadida é
baixa, ou non contan con instalacións para poder desenvolver a seguinte opción.
b) Compostaxe dos restos. Actualmente, no PNMTIAG, esta é a opción empregada ante as

grandes cantidades de material vexetal extraído. A acumulación destes restos en composteros
controlados desde os que non poidan reintroducirse exemplares ao medio natural é a técnica
recomendada para aquelas illas con posibilidades de instalación destas cheas e áreas de
invasión grandes. Á hora de escoller a época de actuación para cada un dos métodos de
control, débese ter tamén en conta a época de reprodución de posibles especies de interese
que poden verse interferidas por estas actuacións.
En tódolas especies a tratar é fundamental o seguimento das actuacións así como das áreas
invadidas pola especie. Esta monitorización realizarase de maneira periódica para obter datos
de evolución e éxito das actuacións. Para facilitar os traballos de xestión, seguimento e
avaliación, preséntanse as ichas resumen coa información fundamental deste Programa de

eliminación de lora alóctona no Parque nacional.
CVE: tYUZhggw1fi0
6
Este documento é Copia Auténtica segundo o artigo 27 da Lei 39/2015, do 2 de
Outubro. A veracidade deste documento pode comprobarse no seguinte enderezo: Páxina: 7 de 25
https://www.conselleriadefacenda.es/csv?csv=PLT9d51a828cc0c42c1
7
CVE: tYUZhggw1fi0
Páxina: 8 de 25
ARUNDO DONAX
Trátase dunha das gramíneas de maior tamaño do mundo, formada por longos talos en forma
de tubo erecto, que miden entre 5 e 6 metros, e connosco cada 20-30 cm de diámetros de 2
cm (Deltoro et ao., 2012). As follas son alternas, planas e sentadas. Presenta inlorescencias
plumosas de entre 40 e 70 cm, compostas por espiguillas, aparecendo no extremo dos talos a
inais de agosto. A parte subterránea é un rizoma que produce novos talos.
Trátase dunha especie higróila, o que provoca que preira no noso territorio ambientes
riparios e humidais, sendo estes os principais ecosistemas invadidos. Con todo, ten a
capacidade de resistir a salinidade e pode desenvolverse con fortes ventos (Sanz-Elorza et ao.,
2004) polo que tamén invade ecosistemas litorais e costeiros.
No ámbito xeográico que nos ocupa, fóra da súa área de distribución natural, Arundo donax
só reprodúcese de maneira asexual ou vexetativa (Bolòs et ao., 2001; Sanz-Elorza et ao., 2004;
Fagúndez & Barrada, 2007; Deltoro et ao., 2012; Plantas invasoras em Portugal, 2016), a partir
de fragmentos de talo e rizoma, fundamentalmente este último con taxas de crecemento moi
elevadas.
Segundo a UICN (Lowe et ao., 2000), a cana está entre as 100 especies invasoras máis
perigosas do mundo. Os rizomas rexenéranse vigorosamente despois do corte incluso

renovando e agravando os problemas de invasión. Os fragmentos dos rizomas son
CVE: tYUZhggw1fi0
8
Páxina: 9 de 25
transportados polos cursos de auga e orixinan novos puntos de invasión, a grandes distancias,
cando quedan nas marxes.
As grandes gramíneas exóticas provocan profundas transformacións nos ecosistemas

invadidos, co alto custo de control ou erradicación asociado. A continuación expóñense os
principais impactos ecolóxicos provocados por Arundo donax. Destaca a densidade e
ocupación que producen as súas invasións, desprazando ás poboacións de especies
autóctonas. Ademais, a gran biomasa que produce, unida coa estrutura vertical que presenta,
favorece a transmisión do lume e o aumento do risco de incendio. Os restos mortos son moi
inlamables e a planta ten a capacidade de rexenerarse despois de incendio.
Ademáis de impedir a nidiicación dalgunhas aves con graves impactos para esas especies.
(“Plantas invasoras em Portugal”, 2016) como é no caso no Parque Nacional.
Control mecánico
Para todos os ecosistemas invadidos, en casos de pequenas plantas (menores a 2 m de altura),

o arranque manual será o método elixido. Debe asegurarse a extracción de tódolos
fragmentos de talo e rizoma para evitar a rexeneración posterior.
En caso de plantas de maior tamaño con rizomas extensos, o método elixido preferentemente
será a roza total con rozadora de disco e posterior extracción dos rizomas con ferramentas
manuais (pas ou aixadas). A eliminación dos rizomas é máis sinxela despois de períodos de
fortes choivas co terreo menos compactado (Fagúndez & Barrada, 2007; Plantas invasoras em
Portugal, 2016).
É imprescindible asegurarse tamén da total extracción dos fragmentos e restos de rizomas e

talos. Estes restos deben ser tratados posteriormente como se detalla a continuación.
En caso de sistemas rizomatosos moi extensos (>3m) pode aplicarse un herbicida alternativo
ecolóxico tras a roza.
En conclusión, para aqueles individuos de Arundo donax que se atopen dispersos e que teñan
pequenas dimensións (<2m) con rizomas pouco desenvoltos, o método de erradicación
empregado será o arranque manual revisando non deixar restos de rizomas no chan e
realizándoo antes da loración da especie. Cando os individuos sexan de maior tamaño (>2m)
realizarase un rozado con posterior extracción de rizomas con ferramentas manuais ou
mecánicas.
Control químico
Segundo as indicacións para o Carpobrotus edulis.

CVE: tYUZhggw1fi0
9
Páxina: 10 de 25
Os traballos de eliminación de Arundo donax producen restos vexetais con alto poder
reprodutivo. Por conseguinte, estes restos orgánicos non deben depositarse no medio natural
sen antes inertizarlos mediante os tratamentos que se desenvolven a continuación.
Inertización dos rizomas
A extracción do rizoma comporta a xeración dunha gran cantidade de residuo vexetal que
conserva a súa capacidade de producir novas plantas durante períodos prolongados. O
transporte destes restos a unha entulleira controlada fóra do Parque sería unha opción
interesante, con todo, debido ao volume de restos que se xerarán nalgúns casos, propóñense
outros métodos (Deltoro et ao., 2012):
Trituración dos rizomas. Trátase dunha técnica habitual para o tratamento de residuos
vexetais que permite a súa incorporación ao substrato como achega orgánica vexetal.
Para que os rizomas sexan inviables vegetativamente deben triturarse cun tamaño
semellante ao serrín (Santín et ao. 2012).
Enterramento dos rizomas. As experiencias realizadas por Mota (2009) demostran que
é posible inertizar os rizomas enterrándoos a máis de 1 metro de profundidade
cubertos con plástico. É importante subliñar que para que o método sexa eicaz deben
cumprirse ambos os requisitos. É dicir, debe respectarse a profundidade indicada e
cubrir os restos con plástico.
Inertización dos talos. Só é necesario tratar aqueles talos ligniicados, é dicir aqueles menores
dun ano poden quedar no lugar de actuación xa que non teñen poder regenerativo (Deltoro et
ao., 2012). Da mesma forma que no caso dos rizomas, o transporte a entulleira é unha opción
adecuada, pero polo volume que se poida xerar, exponse os seguintes métodos:
Astillado dos talos. Trátase dunha técnica habitual para o tratamento de residuos
vexetais que permite a súa incorporación ao substrato como achega orgánica vexetal.
Para que os talos sexan inviables vegetativamente, xa que está demostrado que
calquera fragmento que teña nó pode germinar, deben triturarse cun tamaño inferior a
2 cm (Decruyenaere & Holt, 2001).
Desecación dos talos. Naquelas illas onde se dispoña de sitio, as canas cortadas poden
depositarse nun lugar seco. Boose & Holt (1999) comprobaron que o mantemento de
fragmentos de talo en condicións secas (4 semanas a temperaturas de 19-23 ºC)
provoca unha inhibición da germinación do 72% das súas xemas. Deltoro et ao. (2012)
deducen que o depósito das canas nun lugar seco durante os meses de verán garantirá
a seu inertización.
Fichas resumo do programa de xestión de actuacións no PNMTIAG

CVE: tYUZhggw1fi0
10
Este documento é Copia Auténtica segundo o artigo 27 da Lei 39/2015, do 2 de Páxina: 11 de
Outubro. A veracidade deste documento pode comprobarse no seguinte enderezo: 25
11
CVE: tYUZhggw1fi0
Páxina: 12 de 25
ACACIA SP.
Acacia melanoxylon e A. longifolia (acacias ou acacias mouras en galego; acacias ou acacias

negras en castelán) son árbores de folla perenne pertencentes á familia Fabaceae, a área de
distribución no litoral da Península Ibérica inclúe todas as rexións costeiras de Portugal para
ambas as especies, pero A. longifolia só aparece en Pontevedra e A. melanoxylon no resto de

provincias costeiras de Galicia e no Oeste da cornisa cantábrica.
Trátase de especies termóilas, con resistencia á seca. A Acacia longifolia adáptase

perfectamente a substratos arenosos (de hai a súa utilización en estabilización de sistemas
dunares), ten máis requirimentos de climas cálidos con inluencia mariña (Sanz-Elorza et ao.,
2004).
Acacia melanoxylon ten preferencia por chans acedos algo profundos. Ambas especies
reprodúcense moi ben por semente, formando un banco que pode permanecer durante un
longo período de tempo no chan (ata 50 anos no caso de Acacia melanoxylon segundo varios
autores como Sanz-Elorza et ao., 2004 ou Castiñeiro, 2007) e rebrotando tras os incendios
favorecendo a germinación das sementes, que tamén son dispersadas con facilidade polas
aves, o vento, a auga ou pequenos roedores. A Acacia longifolia pode chegar a producir 1200
sementes/m2 ao ano (Plantas invasoras em Portugal, 2016).
As dúas especies presentan tamén intensa propagación vexetativa mediante brotes de raíz.
CVE: tYUZhggw1fi0
12
Páxina: 13 de 25
Tanto Acacia melanoxylon como A. longifolia producen importantes impactos nos

ecosistemas invadidos, xa que forman poboacións de gran densidade que imposibilitan o
desenvolvemento da vexetación nativa.
Por outra banda, como leguminosas que son ambas as especies, son grandes ixadoras de
Nitróxeno, alterando as condicións naturais do chan (Marchante, 2007). A descomposición dos
ilodios, caídos ao chan, libera compostos fenólicos con efectos alelopáticos sobre o resto de
especies vexetais (Sanz-Elorza et ao., 2004; Castiñeiro, 2007; Plantas invasoras en Portugal,
2016), impedindo a súa germinación e crecemento (Rascher et ao., 2011).
Control mecánico
En caso de pequenas plántulas ou plantas novas, como é o noso caso de entre 20-80 cm de
altura, o arranque manual será o método preferente para todos os ecosistemas invadidos
antes citados.
A facilidade de propagación a través de cepa que teñen Acacia melanoxylon e A. longifolia fai
que sexa fundamental retirar todos os fragmentos do sistema radicular do chan para que o
método sexa efectivo. É interesante realizar estas tarefas tras períodos de choiva ou co terreo
húmido para facilitar a extracción das raíces (Plantas invasoras em Portugal, 2016).
Control químico
Xestión dos residuos

Os traballos de eliminación de Acacia melanoxylon e A. longifolia producen grandes

cantidades de restos vexetais con alto poder reprodutivo. Estes restos orgánicos non deben
depositarse no medio natural sen antes inertizarlos.
Inertización dos rizomas A extracción de acacias leva aparellada a xeración de residuo vexetal
que conserva a súa capacidade de producir novas plantas durante períodos prolongados
(mediante sementes e fragmentos grandes de raíces).
Trituracion e compostaxe
Desposi da trituración dos restos levaráse a cabo a compostaxe dos restos. A acumulación
destes restos en composteros controlados desde os que non poidan reintroducirse
exemplares ao medio natural é a técnica recomendada para aquelas illas con posibilidades de
instalación destas cheas e áreas de invasión grandes. Á hora de escoller a época de actuación
para cada un dos métodos de control, débese ter tamén en conta a época de reprodución de
posibles especies de interese que poden verse interferidas por estas actuacións.
CVE: tYUZhggw1fi0
13
14
CVE: tYUZhggw1fi0

Páxina: 15 de 25
ARCTOTHECA CALENDULA
Arctotheca calendula (margarida do Cabo en galego; margarida africana en castelán) é unha

planta herbácea pertencente á familia Compositae. Trátase dunha especie introducida con
ins ornamentais e citada en España por primeira vez en 1925.
Trátase dunha especie termóila, incapaz de resistir as xeadas, propia de ambientes marítimos
(MAGRAMA, 2011), require suiciente calor e insolación durante o seu ciclo vexetativo (Sanz-
Elorza et ao., 2004).
Aínda que pouco esixente en canto ao substrato, preire chans arenosos, algo alterados,
próximos á costa. Propágase fundamentalmente por vía sexual, mediante sementes
dispersadas por animais, polo vento e pola auga, chegando a orixinar focos de dispersión en
lugares moi distantes. Estas sementes teñen a capacidade de adaptarse a diferentes
supericies podendo transportarse mesmo no calzado dos visitantes a grandes distancias.
As sementes presentan alto período de latencia permanecendo viables no banco de sementes

do chan. Os fragmentos destes tubérculos, se teñen algún nó, enraízan facilmente orixinando
unha nova planta (Plantas invasoras em Portugal, 2016).
O principal impacto ecolóxico radica na facilidade e rapidez de propagación en terreos

arenosos, onde alcanza grandes coberturas impedindo o desenvolvemento de plantas e

comunidades nativas. Unha vez establecida compite pola auga e o espazo coas especies
autóctonas ocupando o seu nicho ecolóxico (Fagúndez & Barrada, 2007; Herrera & Campos,
2010).
CVE: tYUZhggw1fi0
15
Páxina: 16 de 25
A alteración do medio costeiro facilita a propagación de Arctotheca calendula e, por tanto, a

substitución da vexetación natural por comunidades nitróilas onde esta especie ocupará un
papel predominante .
Outros impactos documentados (Plantas invasoras em Portugal, 2016) para Arctotheca

calendula son a produción de alerxias e a consideración de tóxica para os mamíferos, pola
acumulación de niveis tóxicos de nitratos.
Control mecánico
Para todos os ecosistemas invadidos o arranque manual será o método preferente. Debe
asegurarse a retirada de todos os fragmentos do terreo e repetir a operación durante varios
anos ata esgotar o banco de sementes. A mellor ferramenta para colaborar na extracción
manual é un pequeno anciño.
Débense comezar os traballos de retirada no límite exterior da zona invadida, e ir avanzando

progresivamente cara ao interior (Fagúndez & Barrada, 2007) que é onde se atoparán os
maiores individuos, co obxectivo de non dispersar as sementes.
Arctotheca calendula, polo seu carácter anual, require ser retirada na primavera (García de
Lombas et ao., 2014). Todos os fragmentos da planta deben ser retirados, xa que os talos
teñen a capacidade de rebrotar e tamén é posible (MAGRAMA, 2011) que se produza o rebrote
de rizomas ou tubérculos que non sexan retirados. As operacións deben repetirse durante
varios anos ata que quede esgotado o banco de sementes do chan (Sanz-Elorza et ao., 2004).
En conclusión, para aquelas áreas invadidas por Arctotheca calendula que se atopen en
calquera dos hábitats do Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas de Galicia, o
método de control empregado será o arranque manual, revisando non deixar restos de
fragmentos no chan.
Control químico
Segundo as indicacións para Acacia sp.

CVE: tYUZhggw1fi0
16
17
CVE: tYUZhggw1fi0
Páxina: 18 de 25
TRADESCANTIA FLUMINENSIS
Tradescantia luminensis (herba dá fortuna en galego; orella de gato ou amor de home en

castelán) é unha planta herbácea pertencente á familia Commelinaceae .
Planta herbácea perenne, rizomatosa, con talos ramiicados e enraizantes nos nós. A loración
ten lugar na primavera e verán, con lores que presentan tres pétaos de cor branca. O froito é
unha cápsula con 3 valvas (Herrera & Campos, 2010) e as sementes son negras.
Trátase dunha especie de crecemento moi rápido, termóila e vulnerable ás xeadas.

Tradescantia luminensis necesita niveis de iluminación medios, resultando sensible tanto á
insolación directa como ao sombreado total (MAGRAMA, 2013).
Require unha alta humidade edáica, e esta pode ser unha das causas da baixa invasión que
presenta actualmente nas Illas Atlánticas de Galicia. Parece que a súa capacidade para
producir sementes é moi limitada nas latitudes do Parque Nacional (Campos & Silván, 2001) e
mesmo algúns autores como Fagúndez & Barrada (2007) indican que non son viables estas
sementes en poboacións non nativas, en cambio, a maioría dos autores actualmente
(MAGRAMA, 2013; Plantas invasoras em Portugal, 2016) apuntan que T. luminensis tamén se
reproduce sexualmente, aínda que de maneira pouco frecuente.
Pola outra banda, a súa taxa de crecemento vexetativo é moi elevada, por medio dos talos
enraizantes que se fragmentan e dispersan con facilidade. Os fragmentos destes talos
CVE: tYUZhggw1fi0
18
Páxina: 19 de 25
permanecen viables durante tempo e pódense rexenerar con anacos menores a 1 cm de

lonxitude (Fagúndez & Barrada, 2007).
O principal impacto da orella de gato é ecolóxico, xa que ten unha gran facilidade para formar
densos tapices continuos, que impiden o desenvolvemento da vexetación nativa, coa perda de
biodiversidade asociada en zonas de gran interese.
Control mecánico
Para todos os ecosistemas invadidos o arranque manual será o método preferente. Debe
asegurarse a retirada de todos os fragmentos do terreo e repetir a operación durante varias
campañas para lograr a desaparición de todos os propágulos fértiles. A retirada manual é
unha boa opción, xa que Tradescantia non ten estruturas de resistencia como tubérculos, co
que non vai ser necesario remover en exceso o chan (Fagúndez & Barrada, 2007). Para axudar e
axilizar a retirada desta especie, pódese realizar enrollamiento, revisando non deixar restos de
fragmentos no chan.
Control químico
Non será empregago o control químico xa que probas realizadas en Nova Zelanda indican que
o método máis efectivo é a retirada manual.
Como con outras especies xa descritas será necesaria a retirada do medios natural do resto
dos residuos sen antes realizar a inertización dos fragmentos, deixandos secar antes de
recollelos e o seu transporte a vertedeiro controlado.

CVE: tYUZhggw1fi0
19
20
CVE: tYUZhggw1fi0
Páxina: 21 de 25
CONYZA SPP.
Conyza canadensis e Conyza bonarensis son dúas especies próximas entre si, da familia das
Compostas, inda que existen diferencias de morfoloxía , ciclo e altura; ambas se consideran
especies invasoras diíciles de controlar. A Conyza canadensis é unha planta anual de 20-80
cm, se desenvolve en terreos removidos e cultivos de regadío e de modo xral en zonas
húmidasde prais e dunas sometidas a un intenso pisoteo poden chegar a facerse dominantes,
chegando a colonizar amplias zonas.
Empregarase o método de control da Tradescantia luminensis.
HELICHRYSUM FOETIDUM
Helichrysum foetidum (L.) Moench, coñecida en castelán como «Falsa árnica» ou «Perpetua
hedionda», ou en galego como «Flor de San Xoán», é unha especie pertencente á familia das
Compositae. Florece entre abril e setembro. Vive en rocas e areas litorais, bordos de camiños
pedregosos ou arenosos, preferindo chans secos e ácidos, nitriicados e húmidos, en lugares
máis ben sombríos. Entre o nivel de mar e 500 m de altitude.
Empregarase o método de control da Tradescantia luminensis.
3. MEDIOS HUMANOS
Debido a necesidades por cuestión de ecoloxía, viabilidade de control, capacidade de

dispersión, sensibilidade de hábitats, peligrosidade, diicultade de erradicación, ligadas as
especies vexetais de EEI a tratar, as labores a realizar durante o ano 2022 de eliminación e
control de EEI son:
CVE: tYUZhggw1fi0
21
Páxina: 22 de 25
Na illa de Ons sobre o hábitat 2130* durante 1 semana con unha cuadrilla formada por 3
persoas peóns especialista, con xornadas laborais de 7,5 horas de luns a venres, mais a persoa
responsable do equipo de campo
Na illa de Cies sobre o hábitat 2130*durante 4 semanas con unha cuadrilla formada por 3
persoas peóns especialista con xornadas laborais de 7,5 horas de luns a venres, mais a persoa
responsable do equipo de campo.
Para a coordinación dedicaránselle polo menos 5 horas á semana a cada hábitat, a repartir
entre traballos de campo e gabinete; e tratarase en todo caso de facer un mellor
aproveitamento dos recursos no transporte compartindo viaxes de desprazamento nos
arquipélagos de Cies e Ons para os habitas 2130*. A persoa responsable do equipo de campo
deberá presentar un informe inal dos traballos para levar a cabo a avaliación da efectividade
das actuacións realizadas .
Na illa de Sálvora sobre o hábitat 2130*durante 6 semanas con unha cuadrilla formada por
3 persoas peóns especialista con xornadas laborais de 7,5 horas de luns a venres, mais a
persoa responsable do equipo de campo.
E na illa de Sálvora sobre o hábitat 4030*durante 6 semanas con unha cuadrilla formada
por 3 persoas peóns especialista con xornadas laborais de 7,5 horas de luns a venres, mais a
persoa responsable do equipo de campo.
Polo tanto, no arquipélago de Sálvora precisarían 6 semanas de traballo de 1 cuadrilla (3+1) no

ano 2022, no hábitat 2130*, e 6 semanas de traballo de 1 cuadrilla (3+1) no hábitat 4030*.
Durante o ano 2023 a execución dos traballos en cada arquipélago realizaráse

indistintamente por 1 ou máis cuadrillas (3+1), de acordo coa oferta que presente o
adxudicatario.
Para a coordinación dedicaránselle polo menos 5 horas á semana a cada habitat, a repartir
entre traballos de campo e gabinete; e tratarase en todo caso de facer un mellor
aproveitamento dos recursos no transporte compartindo viaxes de desprazamento no
arquipélago de Sálvora para os hábitas 2130 e 4030.
En total, calcúlanse 170 xornadas totais esixidas para o cumprimento do prego de

Prescripcións técnicas, que se repartirán en 10 xornadas na illa de Ons a desenvolver no
hábitat 2130*, 40 xornadas na illa Cies a desenvolver no hábitat 2130*, e 60 xornadas na illa de
Sálvora a desenvolver no hábitat 2130*, e 60 xornadas na illa de Sálvora a desenvolver no
hábitat 4030*.
CVE: tYUZhggw1fi0
22
Páxina: 23 de 25
Tendo en conta todo o anterior, o equipo mínimo para o desenvolvemento dos traballos estará
formado por 10 persoas (9 peóns especialistas e 1 responsable técnico do equipo de campo):
Unha (1) persoa que será a responsable do equipo de campo, que deberá contar con
titulación universitaria mínima equivalente ao nivel 3 (Máster) do Marco Español de
Cualiicacións para a Educación Superior (en adiante MECES) en Bioloxía, Ciencias am-
bientais, ou calquera outra titulación de ciencias de ámbito ambiental, ou da enxeñería
de montes, ou ben equivalente ao nivel 2 en Enxeñería forestal, que acredite ter reali-
zado, polo menos, 4 servizos ou traballos do mesmo tipo ou natureza ao que corres-
ponde o obxeto do contrato nos 3 últimos anos ( indicando as datas e destinatario dos
mesmos), e, como mínimo 2 deses traballos realizados no ámbito da conservación de
hábitats e control de EEI, deben corresponder a espazos protexidos ou con algunha ca-
tegoria de protección ambiental.
Nove persoas (9) peóns especialistas, que podan conformar tres cuadrillas e se
encarguen dos traballos de campo.
A persoa responsable do equipo de campo representará á empresa adxudicataria ante a

Administración e será responsable da execución do servizo, conforme as indicacións deste
prego e do contrato.
4. MATERIAL NECESARIO
Na seguinte táboa asígnanse os materiais necesarios para realizar os traballos.

CVE: tYUZhggw1fi0
23
Páxina: 24 de 25
5. RESPONSABLE DO CONTRATO
O órgano de contratación nomeará a unha persoa responsable do contrato que se encargará

de supervisar a súa execución e adoptará as decisións necesarias co in de asegurar a
correcta realización técnica da prestación contratada.
A persoa responsable do contrato, que poderá estar asistida por aquel persoal cualiicado
que a administración estime oportuno, realizará as funcións de carácter técnico que
promovan a coordinación e vixilancia do cumprimento do contrato.
6. PRAZO DE EXECUCIÓN
O prazo de execución iniciarase na data seguinte á formalización do contrato, e inalizará o 30

de novembro do 2023.
7. DEBERES DA EMPRESA ADXUDICATARIA
7.1. INFORMACIÓN E PUBLICIDADE

O contratista deberá cumprir as obrigas de información e publicidade comunitaria de acordo

co establecido nas Condicións Xerais do Programa Life, regulado polo Regulamento (UE)
2021/783 do Parlamento Europeo e do Consello, de 29 de abril do 2021, polo que se establece

un Programa de Medio Ambiente e Acción polo Clima (LIFE) e se deroga o Regulamento (UE)
1293/2013.
7.2.ACTIVIDADES DE CONTROL
A empresa adxudicataria terá o deber de someterse aos procedementos de control previstos

pola normativa comunitaria e realizados polos órganos comunitarios e nacionais que
atribuíron o exercicio destas tarefas como o Tribunal de contas da UE, Comisión Europea ou
servizos de auditoría.
Así mesmo, e conforme ao disposto no Regulamento (UE) 809/2014, da Comisión, do 17 de

xullo de 2014, o contratista terá o deber de someterse ás actividades de control propias da
xestión dos fondos comunitarios, polo menos aos controis administrativos, controis sobre el
CVE: tYUZhggw1fi0
24
Este documento é Copia Auténtica segundo o artigo 27 da Lei 39/2015, do 2 de Outubro. A veracidade deste documento pode Páxina: 25 de 25
Asinado por: FERNANDEZ BOUZAS, JOSE ANTONIO Asinado por: DO CAMPO PIÑEIRO, BELÉN MARÍA
CVE: tYUZhggw1fi0 Cargo: Parque Nac. Maritimo-Terrestre das Illas Cargo: Directora xeral
Verificación: https://sede.xunta.gal/cve Atlanticas de Galicia Data e hora: 07/09/2022 11:09:02
Data e hora: 07/09/2022 10:19:56
Aprobado,
reguladora.
(asinado dixitalmente)
(asinado dixitalmente)
Belén Mª do Campo Piñeiro

José Antonio Fernández Bouzas
Vigo, na data da sinatura dixital
A directora xeral de Patrimonio Natural

O Director-Conservador do Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas
terreo e controis a posteriori conforme ao previsto nos artigos 46 e seguintes da norma
25

FTG805535 0

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

FTG805535 0

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Páxina: 1 de 25

Código de verificación : PLT9d51a828cc0c42c1

PREGO DE PRESCRIPCIÓNS TÉCNICAS PARA A CONTRATACIÓN POLA CONSELLERÍA DE

1.- OBXECTO DA CONTRATACIÓN

A lora terrestre exótica invasora no parque nacional plantexa numerosos problemas de

unha alteración dos hábitats de interese para a conservación do Parque Nacional.

accións do proxecto europeo LIFE20 NAT/ES/001007- LIFE INSULAR.

Actuacións que se levan a cabo:

DIRECCIÓN XERAL DE PATRIMONIO NATURAL

CONSELLERÍA DE MEDIO AMBIENTE, TERRITORIO E VIVENDA

de acordo co “Plan de control de lora alóctona para a recuperación de hábitats

Deste xeito mellorase a estrutura e funcionalidade deste tipo de hábitats. O resumo de

ONS : 2 has. do hábitat 2130* (100% do hábitat no arquipélago).

SÁLVORA: 42 has. del hábitat 2130* (100% do hábitat na illa de Sálvora).

SÁLVORA: 85 has. do tipo 4030 (un 100% del hábitat no arquipélago),

Estas actuación realizaranse de forma selectiva, a pequena escala, de forma preferentemente

demostrativo e piloto do proxecto. Poderá empregarse pequena maquinaria ou aperos

2.- DESCRIPCIÓNS DOS TRABALLOS A REALIZAR

A lora terrestre exótica invasora no parque nacional plantexa numerosos problemas de

TAXÓN CRITERIO NOTA

Arctotheca calendula PRIORITARIA

Helichrysum foetidum DE INTERÉS

Ao tratarse dun medio natural, o Parque Nacional poderá considerar a ampliación ou

ILLA DE SÁLVORA: Se eliminaran de forma prioritaria Carprobotus edulis e Helichrysum

ILLA DE ONS: No hábitat 2130* se eliminarán:

Arctotheca calendula de forma prioritaria, e Vinca difformis e Tradescantia luminensis

ILLAS CIES: No hábitat 2130* se eliminarán:

Arctotheca calendula de forma prioritaria, e variedades de Acacia sp. en brote ou novas

Actuacións de eliminación e control das especies invasoras indicadas.

Presenta gran capacidade para reproducirse vegetativamente, tendo a capacidade de enraizar

A maioría dos autores apuntan tamén á capacidade de Carpobrotus spp. de reproducirse

de céspede (Fagúndez & Barrada, 2007).

A aplicación do herbicida ecolóxico experimental realizarase mediante pulverización, en caso

A cantidade de herbicida necesaria por supericie é a seguinte:

1 litro de herbicida ecolóxico experimental en 10 m2 de supericie de Carpobrotus spp.

O control químico será empregado de maneira experimental, segundo as fórmulas antes

invasións con altas densidades, en ecosistemas de baixo interese (artiiciais) no límite do

Os traballos de eliminación de Carpobrotus spp. producen grandes cantidades de restos

Inertización dos fragmentos

a) Transporte á entulleira. O transporte destes restos a unha entulleira controlada fóra do

b) Compostaxe dos restos. Actualmente, no PNMTIAG, esta é a opción empregada ante as

avaliación, preséntanse as ichas resumen coa información fundamental deste Programa de

perigosas do mundo. Os rizomas rexenéranse vigorosamente despois do corte incluso

As grandes gramíneas exóticas provocan profundas transformacións nos ecosistemas

Para todos os ecosistemas invadidos, en casos de pequenas plantas (menores a 2 m de altura),

É imprescindible asegurarse tamén da total extracción dos fragmentos e restos de rizomas e

Segundo as indicacións para o Carpobrotus edulis.

Inertización dos rizomas

cubrir os restos con plástico.

Fichas resumo do programa de xestión de actuacións no PNMTIAG

Acacia melanoxylon e A. longifolia (acacias ou acacias mouras en galego; acacias ou acacias

ambas as especies, pero A. longifolia só aparece en Pontevedra e A. melanoxylon no resto de

Trátase de especies termóilas, con resistencia á seca. A Acacia longifolia adáptase

Tanto Acacia melanoxylon como A. longifolia producen importantes impactos nos

desenvolvemento da vexetación nativa.

Segundo as indicacións para o Carpobrotus edulis.

Xestión dos residuos

Os traballos de eliminación de Acacia melanoxylon e A. longifolia producen grandes

Fichas resumo do programa de xestión de actuacións no PNMTIAG

Arctotheca calendula (margarida do Cabo en galego; margarida africana en castelán) é unha

As sementes presentan alto período de latencia permanecendo viables no banco de sementes

O principal impacto ecolóxico radica na facilidade e rapidez de propagación en terreos

arenosos, onde alcanza grandes coberturas impedindo o desenvolvemento de plantas e

Arctotheca calendula de forma prioritaria, e Vinca difformis e Tradescantia luminensis