ARALING PANLIPUNAN: QUARTER 4, WEEKS 4, 5, AND 6 hukuman.
Sa dokumentong ito, nilimitahan ang kapangyarihan ng hari
LA #1: Historikal na Pag-unlad ng Konsepto ng Karapatang Pantao
Karapatang Pantao – tumutukoy sa payak na mga karapatan at mga
kalayaang nararapat na matanggap ng lahat ng mga tao. Taglay ng bawat
tao ang mga karapatang nakabatay sa prinsipyo ng paggalang sa indibidwal.
Lahat ng nabubuhay na indibidwal ay may taglay na mga karapatan dahil
bawat isa ay nararapat na tratuhin nang may dignidad.
Historikal na Pag-unlad ng Konsepto ng Karapatang Pantao
Cyrus’ Cylinder
 Maging malaya ang mga alipin
 Karapatang pumili ng nais na relihiyon
 Pagkakaroon ng pagkakapantay-pantay
 539 B.C.E – sinakop ni Haring Cyrus ng Persia at kaniyang mga
tauhan ang lungsod ng Babylon. Pinalaya niya ang mga alipin at
ipinahayag na maaari silang pumili ng sariling relihiyon. Idineklara rin
ang pagkakapantay-pantay ng lahat ng lahi. Nakatala ito sa isang baked-
clay cylinder na tanyag sa tawag na “Cyrus Cylinder”. Tinagurian ito
bilang “world’s first charter of human rights”.
 Kinakitaan din ng kaisipan tungkol sa karapatang pantao ang iba
pang sinaunang kabihasnan tulad ng India, Greece, at Rome.
 Ang mga itinatag na relihiyon at pananampalataya sa Asya tulad ng
Judaism, Hinduism, Kristiyanismo, Buddhism, Taoism, Islam at iba pa ay
nakapaglahad ng kodigo tungkol sa moralidad, kaisipan tungkol sa
dignidad ng taoat tungkulin nito sa kaniyang kapwa.
Magna Carta
 Hindi maaaring dakpin, ipakulong, at bawiin ang anumang ari-arian
ng sinoman nang walang pagpapasya ng hukuman.
 Noong 1215, sapilitang lumagda si John I, Hari ng England, sa
Magna Carta isang dokumentong naglalahad ng ilang Karapatan ng mga
taga-England. Ilan sa mga ito ay hindi maaaring dakpin, ipakulong, at
bawiin ang anumang ari-arian ng sinuman nang walang pagpapasya ng
ng bansa.
Petition of Right
 Hindi pagpataw ng buwis nang walang pahintulot ng Parliament
 Pagbawal sa pagkulong nang walang sapat na dahilan
 Noong 1628 sa England, ipinasa ang Petition of Right na naglalaman
ng mga Karapatan tulad ng hindi pagpataw ng buwis nang walang pahintulot
ng Parliament, pagbawal sa pagkulong nang walang sapat na dahilan, at
hindi pag deklara ng batas militar sa panahon ng kapayapaan.
Bill of Rights
 Karapatang pantao ng lahat ng mamamayan at iba pang naniraha sa
bansa
 Noong 1787, inaprubahan ng United States Congress ang Saligang-
batas ng kanilang bansa. Sa dokumentong ito, nakapaloob ang Bill of Rights
na ipinatupad noong Disyembre 15, 1791. Ito ang nagbigay proteksiyon sa
mga karapatang pantao ng lahat ng mamamayan at maging ang iba pang
taong naninirahan sa bansa.
Declaration of the Rights of man and of the Citizen
 Karapatan ng mga mamamayan
 Noong 1789, nagtagumpay ang French Revolution na wakasan ang
ganap na kapangyarihan ni haring Louis XVI. Sumunod ang paglagda ng
Declaration of the Rights of Man and of the Citizen na naglalaman ng mga
Karapatan ng mga mamamayan.
The First Geneva Convection
 Karapatan ng mga nasugatan at may sakit na sundalo
 Pagkakapantay-pantay
 Noong 1864, isinagawa ang pagpupulong ng labing-anim na
Europeong bansa at ilang estado ng United States sa Geneva, Switzerland.
Kinikilala ito bilang The First Geneva Convection na may layuning isaalang-
alang ang pag-alaga sa mga nasugatan at may sakit na sundalo nang walang
anumang diskriminasyon.
LA #2: Ang Universal Declaration of Human Rights
 Noong 1948, itinatag ng United Nations ang Human Rights 7. We Are All Equal Before the Law
Commission sa pangunguna ni Eleanor Roosevelt, asawa ng yumaong 8. Your Human Rights Are Protected by Law
Pangulong Franklin Roosevelt ng United States. Sa pamamagitan ng 9. No Unfair Detainment
naturang komisyon, nilagdaan at ipinatupad ang dokumentong tinawag na 10. The Right to Trial
Universal Declaration of Human Rights. 11. We’re Always Innocent Till Proven Guilty
 Isa sa mahalagang dokumentong naglalahad ng mga karapatang 12. The Right to Privacy
pantao ng bawat indibidwal na may kaugnayan sa bawat aspekto ng buhay 13. Freedom to Move
ng tao. Kabilang sa mga ito ang karapatang sibil, politikal, ekonomiko, 14. The Right to Seek a Safe Place to Live
sosyal, at kultural. 15. Right to a Nationality
 Noong itinatag ang United Nations noong Oktubre 24, 1945, 16. Marriage ang family
binigyang-diin ng mga bansang kasapi nito na magkaroon ng kongkretong 17. Your own thing
balangkas upang matiyak na mababahagi ang kaalaman at maisakatuparan 18. Freedom of Thought
ang mga karapatang pantao sa lahat ng bansa. Ito ay naging bahagi sa 19. Freedom of Expression
adyenda ng UN General Assembly noong 1946. 20. Right to Public Assembly
 Nabuo ang UDHR nang maluklok bilang tagapangulo ng Human 21. The Right to Democracy
Rights Commission ng United Nations si Eleanor Roosevelt – ang biyuda ni 22. Social Security
dating Pangulong Franklin Roosevelt ng United States. 23. Workers’ Right
 Binalangkas ng naturang komisyon ang talaan ng mga pangunahing 24. The Right to Play
karapatang pantao at tinawag ang talaang ito bilang Universal Declaration of 25. Food and Shelter for all
Human Rights. 26. The Right to Education
 Malugod na tinanggap ng UN General Assembly ang UDHR noong 27. Copyright
Disyembre 10, 1948 at binansagan ito bilang “International Magna Carta for 28. A Fair and Free World
all Mankind”. Umabot nang halos dalawang taon bago nakumpleto ang mga 29. Responsibility
artikulong nakapaloob sa UDHR. 30. No One can Take Away Your Human Rights
 Ang mga karapatang nakapaloob sa UDHR maging ito man ay ang
aspektong sibil at politikal o ekonomiko, sosyal, at kultural, ay tunay na
nagbibigay tangi sa tao bilang nilalang na nagtatamasa ng Kalayaan at mga
karapatang maghahatid sa kanya upang makamit ang kaniyang mga mithiin
sa buhay at magkaroon ng mabuting pamumuhay.

The Universal Declaration of Human Rights (UDHR)

1. We Are All Born Free and Equal

2. Don’t Discriminate
3. The Right to Life
4. No Slavery
5. No Torture
6. You Have Rights No Matter Where You Go
LA #3: Mga Organisasyong Nagtaguyod sa Karapatang Pantao magbigay ng interpretasyon sa African Charter on Human and
People’s Rights.
Maraming organisasyon sa iba’t ibang panig ng daigdig ang binuo upang
itaguyod ang mga karapatang pantao at tuluyang wakasan ang Mga Organisasyon sa Pilipinas:
pagmamalabis sa mga karapatang pantao.
6. Philippine Alliance of Human Rights Advocates – Itinatag ang
Pandaigdigang Organisasyon: alyansang ito noong 1986 at nilahukan ng mahigit 100 organisasyon
mula sa iba’t ibang bahagi bansa. Nilalayon ng PAHRA na itaguyod,
1. Amnesty International – Ito ay isang pandaigdigang kilusan na may
isakatuparan ang tunay na pag-iral ng mga karapatang pantao sa
kasapi at tagasuportang umaabot sa mahigit 7 milyong katao. Ang
bansa.
motto nito ay “It is better to light a candle than to curse the
7. KARAPATAN: Alliance for the Advancement of People’s Rights – Ito
darkness”. Pangunahing adhikain nito ang magsagawa ng
ay alyansa ng mga indibidwal, organisasyon, at grupo na itinatag
pananaliksik at kampanya laban sa pang-aabuso ng karapatang
noong 1995. Ilan sa mga programa ng alyansa ang magkaroon ng
pantao sa buong daigdig. Gayundin ang mabigyan ng karapatan ang
mataas na antas ng kamalayan ng mga mamamayan sa kanilang
mga biktima ng paglabag sa karapatang pantao. Aktibo ang
mga Karapatan.
organisasyong ito sa Pilipinas.
8. Free Legal Assistance Group – Ito ay isang pambansang grupo ng
2. Human Rights Action Center – Itinatag ito ni Jack Healey na isang
mga human rights lawyer na nagtaguyod at nangangalaga ng mga
kilalang human rights activist. Naging tagapagtaguyod ito ng mga
karapatang pantao. Itinatag ito noong 1974 nina Jose W. Diokno,
karapatang pantao sa buong daigdig at nagsilbing boses ng mga
Lorenzo tanada Sr., at Joker Arroyo. Ilan sa mga adbokasiyang FLAG
walang boses. Nakikipag ugnayan din ang Human Rights Action
ay ang paglaban sa pag-usig sa mga indibidwal sa kadahilanang
Center sa mga pinuno ng pandaigdigang sining tulad sa musika,
politikal at pangaabuso ng militar.
teatro, pelikula, at maing ng printed material upang maipalaganap
9. Commission on Human Rights (CHR) – ang may pangunahing
ang kahalagahan ng karapatang pantao.
tungkulin na pangalagaan ang mga karapatang pantao ng mga
3. Global Rights – Pangunahing layunin ng pandaigdigang samahang
mamamayan. Kinikilala ang CHR bilang “National Human Rights
ito na itaguyod at pangalagaan ang Karapatan ng mga taong walang
Institution (NHRI) ng Pilipinas. Nilikha ito ng Konstitusyon ng
gaanong boses sa lipunan at pamahalaan. Pinalakas din nito ang
republika ng Pilipinas alinsunod sa Seksyon 17 (1) ng Artikulo XIII.
mga aktibong kalahok ng Samahan na itala at ilahad ang mga pang-
10. Philippine Human Rights Information Center (PhilRights) – isang
aabuso sa karapatag pantao at makapagtaguyod ng mga repormang
organisasyon na nakarehistro sa SEC simula pa noong 1994.
patungkol sa karapatang pantao at makapagbibigay ng serbisyong
Konektado itosa United Nations Department of Public.
legal.
11. Task Force Detainees of the Philippines (TFDP)Itinatag ito noong
4. Asian Human Rights Commission – Itinatag noong 1984ng mga
1974. Sinimulan ito na may adhikaing matulungan ang mga political
tanyag na grupong aktibo sa pakikipaglaban para sa karapatang
prisoner. Nakapaloob din ang samahan ng suportang legal,
pantao sa Asya. Layunin ng samahang ito na magkaroon ng higit na
pinansyal, at moral sa mga political prisoner at kanilang pamilya.
kamalayan tungkol sa karapatan at pagsasakatuparan nito sa buong
Asya.
5. African Commission on Human and People’s Rights – Ito ay isang
quasi-judicial body na pinansinayaan noong 1987 sa Euthopia. Layon
nitong proteksiyonan at itaguyod ang karapatan ng mga tao at
GAWAIN I: TAMA-KARAPATAN MALI-HINDI KARAPATAN

MALI 1. Magbayad ng buwis ayon sa kinikita.

TAMA 2. Makipagtulungan sa mga may kapangyarihan.

MALI 3. Makipagkasundo sa anumang kontrata.

TAMA 4. Iligtas ang buhay at sarili sa illegal na pagkapiit.

TAMA 5. Mabigyan ng lunas kung may sakit.

TAMA 6. Makapaglakbay o manirahan sa ibang bansa.

TAMA 7. Magkaroon ng sariling pananampalataya.

TAMA 8. Ipagtanggol ang sarili sa anumang karahasan.

MALI 9. Sundin ang batas.

TAMA 10. Makapasok sa paaralan.

TAMA 11. Mabigyan ng pagkain at damit.

TAMA 12. Masabi o maisulat ang mga ideya.

MALI 13. Maging isang mamamayang Pilipino.

TAMA 14. Mailigtas sa pananakit ng kapwa.

MALI 15. Panatilihing malinis ang kapaligiran.