ANG DISKURSONG PATRIARKAL SA WIKA AT PANITIKANG-BAYAN, Lita Quindoxa Santiago GSecraindes ong lang nat maaan pai tpn ng karan nahatgrang opin ng wis apes og parguahigiuneto ng narnia Kanan Sa ang angen y Suns o map hare angie S argon haloging ingles ws gins acs og ‘sini ming als wg pageant bobo itor ala onan noe mags ape tpn an gpaogng ot ‘pial sss malas te pagers neato na ge. pala S ng by lang in ong ge ag, Suk at iayan ng machin Slt ase manpesaayen repute ng ung palo lipneng B Pino Dio assign papas wk alg fy mgr mpl ag stan Kasarian at mga Wika sa Pilipinas Kong susuri ang mga wika sa Pilipinas, lntay na obserbas- yon, hindi mahalaga ang wapin ng kasarian. Kung fabambing sa ‘wikang Espanyol haba nn may sexual uration sa panghelip ‘2 pangatong panauhan (hid person, alate)~ang e/a oka. ya'ysa wikang igles, ang he/she, sa Tagalog. Ro ay sampleng siya! 23tloko to ay sinpleng iu, eure Maraming mga pangngalaa ang walang yak na kasaran, ha linbawa'y "kaput Cag) “haba”, “ena a walang kan tes ang "brother o "sister" sa wikang Ingles, bgamat may “ho" at tha" na hiram st Espanyol a Balan Lope K. Santos na muling nlimbag noong 1956, may tangkang pagalakay sa kasaln og mga pangngalan. Di,sine ol sonos na Tandang moss na ang ngs pasfgaen Stang acne” wang Toaiog A "upany mapa ang ‘Pesala o pghatnine nt haop © fanart pang Sap an pen ona nag aan ang gang sla Regapakila aR ‘babae o lalaki ang tao, hayop o iba pa! =a a ‘augnay ng lslsang bserbayon, ng pagkaaroon ng kas sana ganang say nals ng Sag pagal ha ae ‘ang hasan, gaya ng ayaa, ag, boa, 90, a, a, Sa mgs hayop, may lang katswagan na nag-angkin 9a ng carling kcal, halimbawety ang sumusunod alakyan—alabaw na lad tundang o ayaw—manok na lala Dulugan-—ilaking hayop na nangangasawa sah “tabaen hay na annem gna adasy 3. onasangbayan,srimuan ang pagppsaganap ng mgs cate xpeoyon ba sopsanghal su lady fg pot fob ne img sia 1 Dicn pang paving haan ng phababee ae ‘Selina ma chan gg ‘Eplog Hind yak Kung tan at san ang lug ng lara ‘Sane ladlan a rian pone msn eth an i Rag amiting yn umagstang “Dona Marcel ay mags saad ng ant ‘Doon po sa amin bayan Baba Kraay lag bayan bind Nay tube doy donye mageasawa Naganak bugga ‘Ang pang bans, Dony Marcela eae eeaseee mate $ianalang-ing ngsDiagn ginsly sa dananan Santongbiakoog galing st simbahan. ‘ila ng in Donya, aa ko gil mo muna ang pusunukly mo Pagkaaan ng santong bite Saka mo taps ang gawing duo” pected cack eee fem sake oer, pape rt rer ipa nattapossnasabing bro eo na lyangspoy na suis "Nasunog ang lay, sumuaod ang alo Hind! unugutan kind aging a ‘Ang kapasahangigiawad shan nas Donya Marea 2 Sanga ng hind rito pagar sa labanaln ‘ng Genta. May inaoyon na sl Dons Marcela ay mayan © manana tak lit arming Mea ta png be ag ae ia may agama mass Kaya nanganghes ‘int umohod Upang malaga tulad ng tpn a ian aru, sya ay nasnog a tataan ng Kea Na nan de ‘a hinututng bang tmpok na fatangan og wang babe. nayanan tno mahny ang papa aeagpon Hm, alo na ga prstyon Ang pagsangat st kostrbre ng pag: ‘ange 3 mannan ng pho, naan ng wo yan aga mang ana, ip © mayan, lad me 8 po mayatan, tld Ting mstnontg ma algrengm to Kode ng maging ssa panic tao tang eon ne me pat ‘mgs altununin ng magandang Sul at ang iterpehoe Kabuthan, Kagandahangasal at Redaliayin Too ay Shang magiong paksa ng prot-nobelang epslaio na pinamagatang ‘Patten nang Delanang Binbin na st Urbana at Fl at ‘Ragnuture ng abating Kegan (1960) ni Padre Modesto de Cas. ‘Nakalkip dn sx, mgs dasal at kaakibat na mgs ins 20g rmagagandang gewiohuvarang al na dapat pagsumundan ng mgs imatampalatay so kapangyatinan ng Dies fla ng Paring, Katolico sng interprettyon ng ia at mga Kalaklpnkong lama IX orya at ang olang nterpretasyon ng kabuthan a katwien ay ‘inapanaig bays interpretaeyon ng kato. Nakapangyar ang It incrpretasrong fo nagrumsi sa kamalayan ng mga 0 ‘anga tain ny pangangallangang unalinsunod sa kagostuhan 9g Inga maykapangyriban © kung hind ay auusg ss lipunan ‘ang helinbawa ng pamamarian kung paano nakopsraig ang lexerpeessyon ag mgs peaye su abun at katwin ay. 30 [palolaganap na ula ng lad ng "Pagsamo ni Mara sa Diyos Arma {ing sip to elas Paayong Paap a alimbag noong 1873, ‘slang tm, nakkauap ang Biting Maria a gis ng Diyos ‘ama ang antk tong si Jene. Huw nang ol Jesus ang papain ‘2 aalinan ng songhaiauan. Nakusp st Maria sa Diyos Ama Banging nana naghip at nagpakasakt para sa anak Coun Baga Dis cong Ama se tao ay masa pptsarin wo na Sa Frowag mong ipapatay na, ng alk cng sins, atid mo maaan fe lahat con cahirapan ‘inalang stam na bouan ‘Suan koay namahay, oy yong slooban along hip na et00 ng eu aan 0, faptroon EB, paged cong dsmamagcano ‘ang pagelong ss Amie moMCA PLING DSKURSOSA WHA AT LPLNOW ‘Ano pa Dios cong ama, rads ang aquing balsa Inapis na along espars ‘ang sya ay lama a st mangarals lahat na. ‘Caya Amang maausia siya yong patauarin, taco amas gayon dia hhowag mo na pong pattin ang Anac cong guingullo ‘ng pagaame ni Maria btang in, gayueman, y hind inainana 1 Diyos Ama. Ipinaiwanag fg Diyos, hin na kaa ane gina 54 anak, tulad ng gnaw ni Abesham nt Psaskrpeyo on anak nitong st lac nang al nage ot ng Diyos. Naalig sng Beng Mara sa falwanag og ‘Dio Ams at toy uname psn in aan eo Nang matnto at mba nang Inang Virgen may hapis na Yao loo nang Lang. ‘mut ma hind! une «_ Pagbatt nga mags Mahapa mang walang hanga mmapat man af mapac {2yong hip ay Dinta fang Poong Vigeng Maia Pagsunod Dios Ama ‘Ang gantong pagkapataw ng eterpretasyon ng kabuthan, kar ‘ung at katwtan ay nagharoon ng takababagatag na epee elo ‘a s usopin ng kababathan at papel nla sa seliyen. Sapagat ang Diyos ay “ama ang "ina" ay "Bieheng Mai" na mapagpaiocat et agluluwal ng “sito Kestong analy” nalslin ang. gentong met Papel ng ama, in, anak sa mmong panlyang Pagina, A se ay Diyos" na makepangyarian, angina” ay beheng line Saat ‘mapagpakasakt at ang anak ay baal llo a kapeg iinayod og ANC DKURSONGPATRARALSAWHKA AT PANTEANGHAYAN ” ‘Bagamat masa ang ganitong pagkkinal ng mga Katanga ng ama, iy at ak sangsyon st ‘ais Kamin og.mga frayle na papiampalataya sa Diyos ma Kasyano, ang gantong pagina aman ay nangahuligan ng instivsyonaisasyon at iealsasyon ng ‘iden at ng in bing buod ag katangian ng pagkababae ‘Binigyan ng sain na sdenad ang bireng Mara bang kinatawen ng bose. Ang Kanjang mga katanian flog paging tran, marenga,mayur, alumanay ang kos, apagalasa fn ina, santa a pon ay naging ampulan 9g at nig Ksaksingang, (Gungian ng babae. Hind katakaaka kung gayon na ang buong, panitian sa pansiongyaoe ay magumon sa arawan ng imahen ng rinon deakssyon ng pagina at pagkabuhen, mang yan po oy talin sa tga eaiasyon ng ina ang babac Dantas makatng nagar sib bang imahen ng babee a ina ay suppl ng png pegslarwan sx baba: Ang pore pring brbse ay gh ning handang Kaiten ang snl upang raging sa be. Raper pu ang nang tumatangkiik sa anak ano emu sg apn oo ana na Farunong magplak ar magaruga ng kanyangsuping. Reps pu Sg babaeng tarnong mengaaga na srling anal, Kasam ‘ikl ang sagpaparvart sa kxalisayan. Maging ang fusing nagpssimano 52 pag-aklas <= huling ‘deka ng sigh 19 ay alain ag gantong paying. Halimbaws, flats Sa La Sopubi Piping CDiayenbre 16, 156) ang lang, “Ano apg Babaye"nanaghbigay Jepenayon sa alawang mika ng tabac Wo ngang bibaye'yhisaga ng buhay ft dagat ng slang lubes kalnuakan thoy 283g acon Kalinin tipos a als tanang kaaklan ‘Kung minsdy kahuad ng magandang Anghel Jeu Rung minsan og pang na Lzbel not bina st nakahahalng fn ol malliguian og sarling taming.‘Neaari namang sa bak mabuhay ‘Bayon din sambahan sx barsp ng har ‘rang miss salaming malinne ‘sins, sa dum sa gaoang mabaly uct mariinang dt maapt os sl ng ene Po tebayan, han tomate Karuagan a tpang,samat ska loi Mga puso ny sakaing makalag aking kalangang Koy matalstas ‘ung soan susucessan maghubuhat ‘ong stan din naman ko mallagpak, ‘Abst pagsasama ay Iubos tanga ‘gayon mapaglro'm gavang pow gull ‘Balag na mila ska maraamin ‘mapagcro-kurong Walang pansin-pansin, aceieeeee eran suieeee sn penane - Pees ‘kung umibig naman, cristal ang capara. laa pang namalask na paglatrawan s abe ang pagamit talinghaga ng inanghayan. Su napalaraming tl ng petsonphasjon, sia blag inangkayan, gar ang larawan ng na blag aya Aina blag abt Ang nang Pinas” ay mapag-arga a may “alsay na puso fata naga, semana, ang bang Fopanyae 2 ganid,sukab at pabayas Isang tla a pinsnagetang *Delawseg ina na alathala st'mga pahina ng fl Heald e lt Revolucion ong 1898 ay nagsaslayty sa kalbhan ag fang nay ata ana ‘Ang Spiga ng tl ay pacing namatay” hal an ‘agkakatayo ng loob sa “bagong ia Atrueb Isinalaysay aga sa ula ang narramdaman ag isang anak na avila mang Pagkabata at ngayoy naninimdim = pilng ng pangs ng ama at a6 Wika: ama ang ch pga, inang iy € malas rang bunso mo—ang pahayag ‘ang bats Hebang uma ‘5a iis kong kapalaran se moment ins so bang, ‘igen mndoy ol magusnan sa Tang dapat pana rae Bee wise ati Et area ete en at is at eee ers rere ay see mate gases ke oea serine aon ae ta TS ee pane wires pacer asta marisrinene nes eee ise mete me ee, kt ie rchog meeeepne estas es sepals eerie‘McA nunc DSEURSO SA WK ATLPUNAN ng at, walang maaaring makuhang palivanag dito hing sa aalakapll bang awit ngcbotusyons 8 tO Mel sun bay ot pagal nO, Antonio Moin yang 2 nopoong sinning callow acicaange mol mabangang mpegs, aly in dans gnc atin na Bul ng sua ia, 2 Geng acing ale tupac stung anise Fad cing maninghing na tng stnghaya'y Iassinyong blade Spe unica »—lnananaligen ning slog bc ‘pantera dann ake ito babayaangmalined Ss taps 5 agcabaas tay aw ang Stapp ‘Stn aaigas since 2 ints tng ining acing asa "ng etawohang aga yaa ‘F—ngspin ang sng wap ms pi ‘Ranubdob a nngas of gly cab 5 uta na toy wang hela fing a aw ang, aw tp. | Antena ang eapamunhin Tumbaasn mo yal poping dlsay alslahanin mong cuny yong isasinin Sng abs cong balay. Pansnin oa ang dag na pinag.alayan ng awit ay kawang ‘Batangoog sampags, daly on tin, ald pnd, wages bukal g madlng ena.” Ang pagstnba at paglkle a pecan 2g ino ay sina a yak na mtaring bain dt an sa tg Jalsa, og sing pagranacang maka ang paging al ‘2y” 9 bayang mahal a do nguykinakatawa ng falanang op ma epen Masip 21 gantong pananalinghsgs ang kontadlayon apkahubog s plghababae sa panahon ng Relonyalsmeng pare ol. Sa isang binds inhaled ang bubac s1 bb, chs, apur-put a Kadalilisay guns psn maman, bake ot walang karapatan st marsming larngang publiko ang babae, ay "apatababa pang kanyang kalagayan sa ekonomi a aga py ‘agipana ang aga babueng "abba ang ipad” ‘Ang pananalhghsgs hing su babe mangyari pa ay wmatagos hanggang su mga panabong ko. Kung pakasusining mab 30g ‘marsming teksto 9 panulan sa Pipnasapupunang ang mala King preskupasyan ing mga makats ang papls find lamang ng Tulsa inaalay % babse Kundl mismong mga tla ns napbigay hope 0 depinieyn sa babe. Nabanggit na sauna ang fla tungkol Ano ang Babsye" Narto pa ang dalswang ula na nagbibigay- ‘epinisyon dns: babae [ANG BABAE? “Tumingin kas baba, taming kas tas asa lange aug btu, nasa lopa ang bola, [mingon kas Ukod'mo ats tab ay somaiyap ‘los mo ey may gt at su tbs ay has St harap mo” makibtang isang bthen ang kaharap Soy tandaang sng babac, san ka man mapasadlak aboe ang ksi mo st mabiis na pageakat babe ang kipling mo sa mais na paglva. baba ang kung mo kapag daw ay tumaas, Dabae ang Keramay mo Kapag kaw ay umaapak Mul matutughayan sie ang dan aon nang iealisanyon ng tabae ai ang pipeahubog ng petonadad aos paningin 0g ‘Srey, ig stun, Bla ‘Ang babe ang "sin, bulale fino, hiv, bien, kasama sa pagalyt, taping so posliag, {Gulong sa pags, karamay ot pagbapiak lahat ng Ho, angya ‘psy tusbl a tpasioy a naa ghd sa babae Hind aman far anghop os estlaangkababathan ang ganitong petal 96 Ialokinan o ng makatang ak es lana Ang mahsiogty aka a HOY ttn pani lamang ng personalidad ng bubac hind Idea, hind sa iaging beutshind sys aging Ras pogkat avcarna bahay af marin harmon ang kenjang asad ti Kodaly nagpeponaia ding bu pang bahag) ng kenyeng, feo pa angisang paplarawan sa baba ng ng alak!?sang buko ng bulaklak na ang bangoy sins palibhass'y may lavas daloy ng kanyang bats ‘Ring linang ma pintak ox sino ng pagsbag ‘4 ang binhingImatundos ay st bungs hk sone. ng sang buhay na masuyong aaswit rg amihan sa hlagang sucnustor slay «lwang gist na ang yam iragarat a pie at dinsufin ng makstangenghal Kung managini. Praluman ng bayan! sa kaniang pansnalig, Dahon tyong tnatangay ng rublg na smasagag, gun inva masdan ps ay duro ‘Sing buwvang pumupunt ot kata 9g gee 2 ahanang may page bigs nating nagiogag Gigi, Renae ‘ona taining ny ng ‘thant ang nd ko mahangsan ang yong sling © makahang dapusn og og Gaya ag kn kong tse Salat nary maalpast Gaya ng kata kong tala Nala ag tng Bboe Taw ang binabayan’t Kaming ranonood ang nagbabaya: Maghaiba ng ba tayo ani dag ay maghalays? Thaw ay akohabang kay pinagmamasdan ‘Ako ay Saw tama sa igs. tang nakabsbagabag na panunundot-budhi ang ipinupukel ng tua i nung edalkang mahiig matod ng mg bol ow ‘final sa apa baba. Hind! agn ba ang mababang pasting 5a Sang tabee a hlkasyon sn ng satus ng lahat ng kababuan ‘ing inane = ae St gantomagtunggal ang paningin at estes st papul t sangyfat ot nayon to dant sss tang rasa 2g abe Fat paghuSog ng mga Kabogan. Tyke aa ang mga tag ito ty iaghakaroon ng ibaa pang, pagers tatay’ a1 publcong aging nt ne nahin uae oo wae a tandem pa mg snalang-alng ang pag lb ng mgt Kasia at paglakaba na ng danas at pagingih mga bog) ney "Ang tunggalan sa pagpapakahulogan a larngan ng pala 2y smazanng kalengan ding pry s larangan ng eal papa a Srinahahalagarg ko ng keiseno ay naling in ng puny petanta/vgnaysn ng sk st babae Taina, su kanyang Primal Pasion (1976, sani BS. Medina ang pagunlad ng tnatawag yang “romantkong agunvas” ‘romantiong fagdorssspantkang Tagalog, to, yon kanya Sng bod ng bisysnyan ng penthan ng tga Tagleg mula patiikang evan bugo dumang ang mgs Espanyol hanggang s Tetukuyan,Seimolan nia ang pagalakay s lamat rina Malas 2 Maganda lang lnayan ng pa St Nlakas, a ang maka ay ‘a Son kay ina “Tagalog melitvence betrays he nate ofthe people A hd Sine te ely Tepiog found hs elucal werd defined Bre en yah co aes ne Soup fag ara ‘nang laa ng ira Soin Nae Wallan sdieseng Wow bc The Fee te ee retin reecion or oe, pte expression jon forse, Sh idcaledon of Bis pan a ending in hope for fre fre, ‘ose or eroue enc a ficeaion, 4 romanization of he Staton“ite safarer could also be lover, n his hunmany, the Malas ego makes usta 3 subject frame Malaka 28love is wamor fest, a8 atested to by nine- scent etry te commer an Nai who dese ‘omintang de la conus as 3 wares son tpassioned ‘withthe lamentation of revered chieftain who mise ove Pansinin do ang tang bay ‘Una ang Tagalog Gouthoy ay mas malamang kaysa hie, ‘agpupawer sa babu Pangalaws a Mala, ng enka yak atimgdurisa st Kanyang romandong apinyar, Bahag hong ‘eanyang paping mandiagma, arg kanyang romantiong agunyas 1 pagnanasa at paghahangad lay “Magandeang babu Ang pagialaay tanghol sa omartkong agunyas ng makatang Tagalog ay slong ayon kay Medina, Patgharn to hina Bala 1B cot Bonhc skaan ng onan da, wanag.n ng hasan ng Kanyang maka lak Wal span ‘akatang babe na pinkse,gxyundi, ta walang papel © mae ‘nasa walang paki sa us 2 papa ang kabul 9 abs 1 alan nay a a ring ang isan imtasyon ni Medina st kanyang test romantihong agunyas ng malitang. Tagalog 3y ang. keunayang ‘ylkang Ingles ang gleam bang mdyam og tlakay® Ngunle hd ‘Ba in sopat na allan ho paghat a arming bahaghynababanggit dn niya st Magand, na kang tins ay Kanyang Wns ise Jatug ni Malkas. Ano nalaligaan od pinagsnan ng pania 2g alg Magan 0 pesing ay Ma, Hc ‘kaso wating pgkamalat Magan? ‘Ang rakat att Malakas ay isa, Ang Manda ay makata Saunt kapwa ang mata mundi oy anring hd ae sang pagslungat og kaunsyeng martingale a ma lang pagalunat fo ng katinyang marin i “Ang aproprasyon ng pagkamakat og kaslakihan ay isa femang ts fumalabas dss krsno naman at Vago Aman ‘2 lanyang. Ang Mabata x2 Ponabon ng Mating (1972) Dio, Sinatallay i Almaro ang makiasyon ng mg tludtod at panult 1g maka. a invodcksyon pa lamang ng kanyang iro aba: lng a n Alario ang gantong eshayon ng babae sa pan ANG DISEURSONPATRUREA SA WA AT PANTIRANG BAYAN 1” -adalasan nang nasasabinaangipunan 3 kabila og maskara ae tty pinagpipig onawain ng katana ad a Peer toa tabae.Subalt ang lipunan, kapars ‘ PaB tig babee sy ada din hind makaunaw Sa mala Saeed agpantin a abae sa paghamata gut ong pals 05 egies Se a Sm Sets Spee Saeed Sita re eres amet apne aon a ares inal fhe cea et ole secre os th ath ice chore cianeat Ba macadamia, wala yang sensblidad 9 os = aero canst mgr psn aoon ane ung tan guage oe ea ihe ec era ee cars tl we aes ary eae ta es re nm ety meets he pte a sae erate eet aya ete eo Siri arabes smoci ser ie = eer creas ete tates ‘bua ang pepato o amalayang-o 9g ipunang Pilipino. Mga Tala 1. tape X: sao, Balada ng Wikong Pambansa May: Sun ‘wang Panta, 1959, 9113B 18 ». BB MCA MUNG OILED Sk UIeAATUPUNAN pleas a a, ag mata” Sannayan yar a may Eng to bet ayant Rp ap apa Se ah ong avn ak tl anor SNe sofa ma favekamen go bg yay Fact Pp ep, “omen In Phipie FD apa na MATT very ee Pappa oe a ‘Baran halibswes ang mga bud ng awtat cord eo Damians igen, at and Coma Poppe ral omancesucton Ct Lion ote Pires Fw, 17 Felibeno Sa. Mara Te Paippne fn Song and Ballads (hy: 187P. pp. 747 ae? ‘Benen Lmber, Taglar, 1570-198, p18 ‘sus Lar Slog, "Ang Babe” Lina Gayo 51950) p47 Maximo H. Agua “Ang Babee” suaycy neo 161950, pt Seema moore ee rae eae err eh ei {it Yr hog Magn” S sig Ppa {Se Rapa nya i a ann ce ae ans SSRESte le -Naw Sine ae ant SES he se ‘St he i eae: fey re ane” At 5 nd a rola Ca Cana is ee mo 1S Meester ree mente met ey Sask Cone kr oa er ai a pt 2 A gas natn Satna Qn University of the Philippines Press, 1972), p. 1 7 ANG WIKA NG MAKABAYANG PANITIKAN, Romeo G. Dizon Diese eee mtorr sian ng usspin ukol saa, Lhiimo bang. pamaniayan ang pagiataogn ng perkular na wika pars maging mig ng ae Bryang pani? So kang Kass lamang masarng ist ang. Nal Me Tangore a ET llsterono oi Jose Rial ho. ay sapagkat ang takcang, ‘aaa span aia an kit at pang asbuso, ang inulot na karukaan = kamang unger, ang piel na Obckursnsmo sa pags, alsa pangh. ere eaeeet a baca leone Mears ing tapepegetupad ng Kal mo Palins Kn igonturing tatoo as sang ka Bila Malaaratng ba SOScamen ng mgs sorta ng Madd ang hinhngg es ‘eporna paras Pipes hung hind Ho iparsaing 22 wang snawan? Sonakatuwd, ang yung plan Rial Gasana fr yaong mgs lala niyang kins Klang Propagsnda) purl as zaangarng panbursng Dubay ang eismong Ichmaayon fe wang Gaawiteeiia ng pinanakop na falaban mime at na St abilang dako naman, tingan ang orate at Laura oi Francisco Balagus Hindi salayo ang panahon ng oi at Fl to Slat na lang at sult ang nkasajeyang st a to a saing vier at naga saat sa high aa malawake na hanay 98 Thambabasang Pllpino. sa Kabila nang Konsepaaliso7on 95 turang aks ay pagalaswan ng ipunan a bly ma dang (Svan sa Plipnong mambabass, ara naan Carag tng yoga sa proseio ng pegbabast a matuklasen ang Mgt iNtogang mange t2 mga’ sok ng panicle, matstamo 26