El

Filibusteris
mo
Dionela,Milby E. Filipino 10
Quarter 4
10-De-Leon (BUOD NG KWENTO) Isinulat
ni:
Jose Rizal

GOMBURZA
[Mariano Gomez, José Burgos, and Jacinto Zamora]
Sino si Jose Rizal ?
At Ano Ang El Filibusterismo ?

TAUHAN
(PANGUNAHING TAUHAN) ISAGANI HULI
BASILIO
SIMOUN KABESANG TALES KAPITAN TIAGO
KAPITAN HENERAL PADRE FLORENTINO
PADRE CAMARRO JUANITO PAULITA QUIROGA
DON TIMOTEO PELAEZ MATAAS NA KAWAN
Si Jose Protasio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas. Siya ay maraming pagbabago sa plot at pinagbuti niya ang ilang mga
isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861. Ang kanyang kabanata. Ipinagpatuloy ni Rizal ang pagtatrabaho sa kaniyang
mga magulang ay sina Ginoong Francisco Mercado at Ginang manuskrito habang naninirahan sa Paris, Madrid, at Brussel,
Teodora Alonzo. at nakompleto niya ito noong Marso 29, 1891, sa Biarritz.
Inilathala ito sa taon ring iyon sa Gent. Isang nagngangalang
Ang kanyang ina ang naging unang guro niya. Maaga siyang Valentin Ventura na isa niyang kaibigan ang nagpahiram ng
nagsimula ng pag-aaral sa bahay at ipinagpatuloy niya ang kanyang pera sa kanya upang maipalimbag at mailathala ng maayos
pag-aaral sa Biñan, Laguna. Nakapag tapos siya ng Batsilyer sa ang aklat noong Setyembre 22, 1891.
Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas na
karangalan.       Ang nasabing nobela ay pampulitika na nagpapadama,
nagpapahiwatig at nagpapagising pang lalo sa maalab na
Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El hangaring makapagtamo ng tunay na kalayaan at karapatan
Filibusterismo” naglalahad ng mga pang-aabuso ng mga prayle sa ng bayan.
mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng Kastila.
Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal.
Nagtatag siya ng samahan tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang
layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga Pilipino at Ang GOMBURZA ay isang daglat – o
maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.
pinagsama-samang piniling mga
Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo bahagi ng pangalan – para sa
Adios” (Ang Huling Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang
henerasyon na maging makabayan. tatlong martir na
Noong Disyembre 30, 1896, binaril si Jose P. Rizal sa Bagumbayan (na
ngayon ay Luneta). paring Pilipinong sina Mariano
Gomez, Jose Apolonio Burgos,
at Jacinto Zamora na binitay sa
Ang nobelang El Filibusterismo o Ang Paghahari ng
Kasakiman ay ang pangalawang nobelang isinulat ng pamamagitan ng garote na wala man
pambansang bayani ng Pilipinas na si Jose Rizal, na kaniyang
buong pusong inialay sa tatlong paring martir na lalong kilala
lamang abugado noong Pebrero 17,
sa bansag na Gomburza o Gomez, Burgos, at Zamora. Ito ang 1872 ng mga Kastila sa mga paratang
karugtong o sequel sa Noli Me Tangere at tulad sa Noli,
nagdanas si Rizal ng hirap habang sinusulat ito at, tulad din ng pagpapatalsik ng pamahalaan na
nito, nakasulat ito sa Kastila. Sinimulan niya ang akda noong
Oktubre ng 1887 habang nagpapraktis ng medisina sa
nagdulot ng pag-aalsa sa Cavite noong
Calamba. 1872. Nag-iwan ang kanilang
                  Sa London, noong 1888, gumawa siya ng pagkabitay ng mapait na damdamin
sa maraming mga Pilipino, lalo na wikang Kastila. Ngunit hindi ito pinagtibay dahil mga
pari ang namamahala dito.
kay Jose Rizal, ang
pambansang bayani ng Pilipinas. Nang muling magkanaig ni Simoun si Basilio ay muli
niyang kinumbinsi na umanib ang binata sa
Inihandog ni Rizal ang gagawing paghihigmasik.
kaniyang nobelang El
Plano ni Simoun na gumawa ng isang pulutong na
Filibusterismo para magsilbing alaala sapilitang papasok sa kumbento upang agawin si
sa tatlong paring ito. Maria Clara. Sa kasawiang palad ay hindi ito
nangyari dahil binawian din ng buhay ang dalaga
kinahapunan.

Samantala, nagkaroon ng pagtitipon ang mga mag-

Sa liku-likong daan ng Ilog Pasig ay may isang Bapor
aaral, sa Panciteria na pagmamay-ari ng Intsik na si
Tabo na naglalakbay. Lulan nito ang maraming taong
Quiroga, dahil sa masama ang kanilang loob dala ng
papunta sa Laguna. Ilan sa mga sakay ng bapor ay
pagkabigo ng kanilang kahilingan patungkol sa
sina Simoun, Basilio, Isagani, at ilang mga pari.
pagpapatayo ng akademya ng wikang Kastila.
Unang pinuntahan ni Basilio ang puntod ng
Nalaman ng mga pari ang tahasang pagtuligsa sa
kaniyang ina nang ito’y makarating sa San Diego.
kanila ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng
Doon ay nakita niya ang mag-aalahas na si Simoun.
talumpatian sa loob din ng Panciteria.
Nang magtanggal ito ng salamin ay nakilala niyang
Kinaumagahan ay makikita ang mga paskin sa pinto
iyon si Juan Crisostomo Ibarra.
ng Pamantasan na naglalaman ng mga
paghihimagsik.
Tinangkang patayin ni Simoun si Basilio upang hindi
lumabas ang lihim nito. Ngunit naisip niyang
Pinagbintangan ang mga mag-aaral na kasali sa
parehas sila ng kinahinatnan nito kaya hinimok
kapisanan at dinakip ang mga ito kasama si Basilio.
nalang niyang makiisa si Basilio sa planong
Labis ang pagdaramdam ng kasintahan ni Basilio na
paghihiganti sa Pamahalaang Kastila.
si Huli.
Ngunit ito ay tinanggihan ni Basilio. Naghain ng
Hinimok ni Hermana Bali na lapitan ni Huli si Padre
kahilingan sa Kapitan Heneral ang mga mag-aaral na
Camorra upang humingi ng tulong sa pagpapalaya
Pilipino upang makapagtayo ng isang akademya ng
kay Basilio. Napalaya ng mga kamag-anak nila ang
mga mag-aaral maliban kay Basilio.
Hinalay ni Padre Camorra si Huli dahilan kung bakit
tumalon sa bintana ang dalaga at agad namatay.
Sa kabilang dako, patuloy parin si Simoun sa
kanyang plano na paghihiganti. Upang maisagawa
iyon, sumanib siya sa negosyo ni Don Timoteo Pelaez
na ama ni Juanito. Ipinagkasundo niyang ipakasal si
Paulita kay Juanito.
Inanyayahan niya sa piging ang mga taong may
mataas na posisyon sa pamahalaan. Lumipas ang
dalawang buwan, nakalaya na si Basilio sa tulong ni
Simoun dahilan kung bakit tuluyan na siyang
nakiisa sa paghihimagsik na balak ni Simoun.
Sinamantala ni Simoun ang mangyayaring piging
upang maisagawa ang paghihimagsik. Naghandog
siya ng magarang lampara para sa ikakasal.
Unti-unti nang lumalamlam ang ilaw ng lampara.
Iniutos ng Kapitan Heneral kay Padre Irene na itaas
ang mitsa nito ngunit mabilis itong inagaw ni Isagani
at itinapon sa ilog.
Hindi natuloy ang plano ni Simoun kaya tumakas ito
at nagtungo sa bahay ni Padre Florentino. Uminom si
Simoun ng lason dahil ayaw niyang mahuli siya ng
mga sibil na buhay.
Nagtapat siya kay Padre Florentino ng kaniyang
buhay at ang balak niyang paghihiganti.
Noong oras din na iyon ay binawian ng buhay si
Simoun.
Tumungo si Padre Florentino sa bato na laging
inuupuan ni Isagani malapit sa dagat at itinapon ang
lahat ng kayamanan ni Simoun.

Di-lingid sa kanilang kaalaman, ang lamparang iyon

REPLES
ay may lamang nitrogliserina. Sa oras na itaas ang
mitsa ay sasabog ito ng malakas.

Habang nagsasaya ang lahat ay palakad-lakad

naman si Basilio sa labas. Hindi siya mapakali dahil

YON
alam niya ang mangyayaring pagsabog.

Nakita niyang lumabas na rin si Simoun sa bahay

dahil sa nalalapit na pagsabog ng lampara. Nakita
din niya si Isagani at sinabihan umalis na sa bahay
na iyon.