Τύποι Διακυβέρνησης

και Μεταπολιτική

Οκτώβριος 2021
Πολιτική και μεταπολιτική

• Με τον όρο μεταπολιτική έχει επικρατήσει να εννοούμε την αντιλαμβανόμενη σύγκλιση των πολιτικών
δυνάμεων που κάποτε όριζαν τους άξονες της Αριστεράς-Δεξιάς, προς το Κέντρο. Υπάρχει άραγε μια τέτοια
διάθεση στο δικό μας εκλογικό σώμα και πως ανιχνεύεται;

• Και αν επιπλέον θεωρήσουμε ότι ο όρος καλύπτει και τις διαδικασίες που ενώ σαν βασικό στόχο έχουν να
διευθετήσουν πολιτικές σχέσεις και να δρομολογήσουν πολιτικά αποτελέσματα, εκείνες παράγουν νέα
πολιτικά αποτελέσματα τα οποία τα επιστρέφουν ως πρώτη ύλη στην πολιτική κονίστρα, τότε τι θα
μπορούσαμε να πούμε για τον Τύπο της Διακυβέρνησης; Είναι κυρίως μια τεχνική ή μια πολιτική υπόθεση;

• Και πιο συγκεκριμένα είναι ο εκλογικός νόμος που εκ πρώτης όψεως αποτελεί ρυθμιστική διαδικασία,
εκείνος που κρίνει εν πολλοίς τον Τύπο διακυβέρνησης και ο Τύπος της διακυβέρνησης εκείνος που παράγει
νέους συσχετισμούς και νέα πολιτική επιχειρηματολογία η οποία επιστρέφει discourse ως πρώτη ύλη στην
πολιτική;

2
Ήδη ένα από τα διλήμματα των επόμενων εκλογών, όποτε και αν γίνουν
αυτές, έχει τεθεί

Αυτοδύναμη Κυβέρνηση ή Κυβέρνηση συνεργασίας;

Στο ερώτημα αυτό

Ο Κ. Μητσοτάκης απαντά Αυτοδύναμη Κυβέρνηση ΝΔ

Ο Α. Τσίπρας απαντά Προοδευτική συμμαχία γύρω από το
ΣΥΡΙΖΑ
Οι υπόλοιποι πολιτικοί αρχηγοί Προς το παρόν δεν απαντούν

3
Τα στοιχεία που ακολουθούν

Τύπος
Desk Research & Metron Forum
Έρευνας:
Ανάλυση &
Π. Αποστολοπούλου, Γ. Μπαλαμπανίδης, Σ. Φαναράς
Παρουσίαση:

Η METRON ANALYSIS είναι μέλος της ESOMAR και του ΣΕΔΕΑ και τηρεί τους κώδικες δεοντολογίας και διεξαγωγής ερευνών και
επαγγελματικής πρακτικής της ESOMAR και του ΣΕΔΕΑ

4
Οι Κυβερνήσεις συνεργασίας είναι ο κανόνας στις δυτικές Κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες, με
εξαίρεση σύντομες ελάχιστες χρονικές περιόδους

Συχνότητα μονοκομματικών Κυβερνήσεων και Κυβερνήσεων Συνεργασίας σε 17 Δημοκρατίες της Δυτικής Ευρώπης
(1944-2009: σύνολο 479 Κυβερνήσεων)

Πηγή:Strοm et al. 2008

5
Ωστόσο η μεταπολιτευτική Κυβερνητική παράδοση στην Ελλάδα είναι
διαφορετική λόγω των εκλογικών συστημάτων (περίοδος:1974-2019)

Ελλάδα

37
Αριθμός 63
Κυβερνήσεων
Είδος Κυβέρνησης 1974-2019
Μονοκομματικές
12
Κυβερνήσεις
Κυβερνήσεις
7
Συνεργασίας

Μονοκομματικές Κυβερνήσεις Κυβερνήσεις Συνεργασίας

6
Οι διαθέσεις του εκλογικού σώματος είναι αμφίρροπες

Σύνολο Πολιτική προέλευση

Υπέρ των αυτοδύναμων Κυβερνήσεων Υπέρ των Κυβερνήσεων συνεργασίας ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) Υπέρ των αυτοδύναμων Κυβερνήσεων Υπέρ των Κυβερνήσεων συνεργασίας ΔΓ/ΔΑ (αυθ.)

47 Σύνολο 47 49 4

49
ΝΔ 75 23 2

4 ΣΥΡΙΖΑ 31 68 1

ΚΙΝΑΛ 57 41 3

ΚΚΕ* 28 54 18

ΛΟΙΠΑ 39 57 4

Διαχρονικά στοιχεία ΆΛΛΟ** 38 57 5

75 49
65 60 49
56 53 48 Αριστεροί 27 68 5
47
Κεντροαριστεροί 34 65 2
48 49 47
40 44 47
32 36 Κεντρώοι 46 52 2
22
Κεντροδεξιοί 73 24 3
Οκτ-13

Οκτ-14

Οκτ-16

Οκτ-17

Οκτ-18

Οκτ-19

Οκτ-20
Δεκ-14

Δεκ-16

Δεκ-17

Δεκ-18

Δεκ-19

Δεκ-20
Ιούν-13

Μάι-16
Ιούν-16

Μάι-17
Ιούν-17

Μάι-18
Ιουν-18

Μάι-20
Ιουν-20

Μάι-21
Απρ-14

Απρ-16

Απρ-17

Απρ-18

Απρ-19

Απρ-20

Απρ-21
Σεπ-13

Ιαν-14
Φεβ-14

Ιαν-15
Ιαν-16
Φεβ-16
Μαρ-16

Σεπ-16

Ιαν-17
Φεβ-17
Μαρ-17

Σεπ-17

Ιαν-18
Φεβ-18
Μαρ-18

Σεπ-18

Ιαν-19
Φεβ-19
Μαρ-19

Σεπ-19

Ιαν-20
Φεβ-20
Μαρ-20

Σεπ-20

Ιαν-21
Φεβ-21
Μαρ-21

Σεπ-21
Ιούλ-13

Νοε-13

Νοε-14

Νοε-16

Νοε-17

Νοε-18

Νοε-19

Νοε-20

Ιουλ-21

Δεξιοί 72 26 2
Υπέρ των αυτοδύναμων Κυβερνήσεων
Τίποτα (αυθ.) 44 49 8
Υπέρ των Κυβερνήσεων συνεργασίας

* Βάση μικρότερη των 60 ατόμων

** Λευκό/Άκυρο/Δεν ψήφισαν/ΔΑ 7
Με τα σημερινά δεδομένα θα χρειαζόμασταν διπλή εκλογική αναμέτρηση για να προκύψει
αυτοδύναμη Κυβέρνηση

Εκτίμηση Εδρών

Εκτίμηση εδρών με απλή Εκτίμηση εδρών με μπόνους

αναλογική για το πρώτο κόμμα
ΝΔ 132 160
ΣΥΡΙΖΑ 85 71
ΚΙΝΑΛ 26 22
ΚΚΕ 22 18
ΕΛ. ΛΥΣΗ 17 14
ΜΕΡΑ 25 18 15

8
Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι οι κομματικοί συσχετισμοί θα παραμείνουν σταθεροί ανάμεσα
στις δύο αναμετρήσεις
‘Αν από τις επόμενες Βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν με απλή αναλογική δεν προκύψει αυτοδύναμη
Κυβέρνηση τι θα θέλατε να γίνει; Επαναληπτική εκλογή ή Κυβέρνηση συνεργασίας ;’

Σύνολο Πολιτική προέλευση

Επαναληπτική εκλογή Κυβέρνηση συνεργασίας ΔΓ/ΔΑ (αυθ.)
Επαναληπτική εκλογή Κυβέρνηση συνεργασίας ΔΓ/ΔΑ (αυθ.)

39 Σύνολο 39 57 4
57

ΝΔ 64 33 3
4
ΣΥΡΙΖΑ 21 75 4

ΚΙΝΑΛ 43 56 1

ΚΚΕ* 26 71 4

ΛΟΙΠΑ 40 57 3
Ανά ηλικία ΆΛΛΟ** 30 64 5

61 60 57 57
50 Αριστεροί 21 78 2

Κεντροαριστεροί 26 72 2
48 40
35 39 Κεντρώοι 37 60 3
35
Κεντροδεξιοί 59 37 4

17-34 35-44 45-54 55-64 65+ Δεξιοί 63 33 4

Τίποτα (αυθ.) 39 52 8
Επαναληπτική εκλογή Κυβέρνηση συνεργασίας

* Βάση μικρότερη των 60 ατόμων

** Λευκό/Άκυρο/Δεν ψήφισαν/ΔΑ 9
Πάντως, μέχρι τώρα –με δεδομένη και τη στάση των κομμάτων- δεν υπάρχει μία επιλογή
συνεργασίας που να έχει ισχυρή κοινωνική υποστήριξη

‘Σε περίπτωση Κυβέρνησης συνεργασίας ποιο από τα σχήματα που είναι πιθανά θα σας ικανοποιούσε
περισσότερο;’

Σύνολο

29

16
14 13 12
9
7

ΝΔ-ΚΙΝΑΛ ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ ΣΥΡΙΖΑ-ΜΕΡΑ25 ΝΔ-ΕΛ. ΛΥΣΗ Τίποτα από αυτά (αυθ.) ΔΓ/ΔΑ (αυθ.)

10
Προτίμηση σχήματος κομμάτων σε περίπτωση Κυβέρνησης συνεργασίας
ανά ψήφο στις Βουλευτικές εκλογές 19

Ψήφος στις Βουλευτικές εκλογές 2019

Σύνολο ΝΔ ΣΥΡΙΖΑ ΚΙΝΑΛ KKE** ΛΟΙΠΑ ΆΛΛΟ***

ΝΔ-ΚΙΝΑΛ 29 60 7 60 5 8 21

ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ 14 3 41 14 16 5 9

ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ 13 9 16 11 5 11 17

ΣΥΡΙΖΑ-ΜΕΡΑ25 12 2 21 4 23 23 12

ΝΔ-ΕΛ. ΛΥΣΗ 9 11 2 * 2 26 8

Τίποτα από αυτά (αυθ.) 16 12 8 10 43 26 21

ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) 7 4 5 1 7 2 12

* Ποσοστό <0,5%
** Βάση μικρότερη των 60 ατόμων
*** Λευκό/Άκυρο/Δεν ψήφισαν

11
Προτίμηση σχήματος κομμάτων σε περίπτωση Κυβέρνησης συνεργασίας
ανά πολιτική αυτοτοποθέτηση

Πολιτική αυτοτοποθέτηση
Κεντρο- Κεντρο-
Αριστεροί Κεντρώοι Δεξιοί Τίποτα (αυθ.)
Σύνολο αριστεροί δεξιοί
ΝΔ-ΚΙΝΑΛ 29 5 19 39 56 47 9

ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ 14 25 34 13 3 1 6

ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ 13 11 17 19 9 8 11

ΣΥΡΙΖΑ-ΜΕΡΑ25 12 38 15 7 2 3 10

ΝΔ-ΕΛ. ΛΥΣΗ 9 2 2 4 17 21 12

Τίποτα από αυτά (αυθ.) 16 16 10 13 9 14 41

ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) 7 5 4 5 5 6 10

* Ποσοστό <0,5%
** Βάση μικρότερη των 60 ατόμων
12
Προτίμηση σχήματος κομμάτων σε περίπτωση Κυβέρνησης συνεργασίας
ανά φύλο και ηλικία

Φύλο Ηλικία

Σύνολο Άνδρες Γυναίκες 17-34 35-44 45-54 55-64 65+

ΝΔ-ΚΙΝΑΛ 29 28 30 21 16 28 34 43

ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ 14 13 15 14 12 13 16 16

ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ 13 13 13 21 16 11 10 8

ΣΥΡΙΖΑ-ΜΕΡΑ25 12 13 12 20 15 11 8 7

ΝΔ-ΕΛ. ΛΥΣΗ 9 11 6 7 12 11 8 6

Τίποτα από αυτά (αυθ.) 16 18 15 10 23 22 18 12

ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) 7 4 9 7 6 6 6 7

* Ποσοστό <0,5%
** Βάση μικρότερη των 60 ατόμων 13
Προτίμηση σχήματος κομμάτων σε περίπτωση Κυβέρνησης συνεργασίας
ανά τύπο Κυβέρνησης

Total percent Τύπος Κυβέρνησης

Κυβέρνηση
Σύνολο Επαναληπτική εκλογή συνεργασίας
ΝΔ-ΚΙΝΑΛ 29 17 11

ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ 14 3 11

ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ 13 3 10

ΣΥΡΙΖΑ-ΜΕΡΑ25 12 3 9

ΝΔ-ΕΛ. ΛΥΣΗ 9 5 3

Τίποτα από αυτά (αυθ.) 16 7 8

ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) 7 1 4

* Ποσοστό <0,5%
** Βάση μικρότερη των 60 ατόμων 14
Οι Υπουργοί είναι επίσης μία σημαντική παράμετρος της Κυβερνητικής λειτουργίας
‘Προτιμάτε μια Κυβέρνηση που οι Υπουργοί θα παίζουν μεγαλύτερο, ίδιο ή μικρότερο ρόλο από ό,τι είχαν συνήθως στις
Κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης;’

Σύνολο Πολιτική προέλευση

Μεγαλύτερο Ίδιο Μικρότερο ΔΓ/ΔΑ (αυθ.)

Σύνολο 47 28 16 9
47

28 ΝΔ 48 33 12 7
16
9 ΣΥΡΙΖΑ 51 27 17 5

ΚΙΝΑΛ 56 27 13 4
Μεγαλύτερο Ίδιο Μικρότερο ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) ΚΚΕ* 43 27 14 15

ΛΟΙΠΑ 53 18 19 10

Ανά ηλικία ΆΛΛΟ** 40 29 20 11

48 49 50 52
Αριστεροί 54 20 19 7
37
28 29
24 27 Κεντροαριστεροί 45 30 20 4
32
28 Κεντρώοι 46 37 13 5

15 14 13 Κεντροδεξιοί 43 33 14 9
11
17-34 35-44 45-54 55-64 65+ Δεξιοί 50 30 11 10

Μεγαλύτερο Ίδιο Μικρότερο Τίποτα (αυθ.) 47 17 23 14

* Βάση μικρότερη των 60 ατόμων

** Λευκό/Άκυρο/Δεν ψήφισαν/ΔΑ 15
Μεγάλη αποδοχή βρίσκουν και οι Υπουργοποιήσεις Υπουργών «ευρύτερης συμφωνίας»…

‘Κατά τη γνώμη σας η παρουσία Υπουργών με «ευρύτερη πολιτική συμφωνία κομμάτων» θα ήταν κάτι θετικό ή
κάτι αρνητικό για τη λειτουργία μιας Κυβέρνησης σήμερα;’

Σύνολο Πολιτική προέλευση

79 Κάτι θετικό Ουδέτερο (αυθ) Κάτι αρνητικό ΔΓ/ΔΑ (αυθ.)

Σύνολο 79 1 14 6

ΝΔ 79 2 15 5
14 ΣΥΡΙΖΑ 86 12 2
6
1
ΚΙΝΑΛ 81 11 7
Κάτι θετικό Ουδέτερο (αυθ) Κάτι αρνητικό ΔΓ/ΔΑ (αυθ.) ΚΚΕ* 74 10 7 10

ΛΟΙΠΑ 75 15 10

Ανά ηλικία ΆΛΛΟ** 75 2 15 9

77 82 80 77
77
Αριστεροί 81 2 12 5

Κεντροαριστεροί 90 8 3

16 13 13 Κεντρώοι 84 2 10 4
9
16
Κεντροδεξιοί 82 2 13 4

17-34 35-44 45-54 55-64 65+ Δεξιοί 69 2 21 8

Κάτι θετικό Κάτι αρνητικό Τίποτα (αυθ.) 61 2 23 13

* Βάση μικρότερη των 60 ατόμων

** Λευκό/Άκυρο/Δεν ψήφισαν/ΔΑ 16
Συνοψίζοντας (1)

• Τα εκλογικά συστήματα έχουν καθοριστική σημασία στο σχηματισμό Κυβερνήσεων, ιδίως όταν ο πολιτικός λόγος
και οι εκλογικοί στόχοι των κομμάτων δεν συνδέονται στενά με τον τύπο της διακυβέρνησης.
• Σήμερα, στο επίπεδο του εκλογικού σώματος υπερισχύει ελαφρώς η προτίμηση σε Κυβερνήσεις συνεργασίας,
ωστόσο δεν φαίνεται να υπάρχει ένα πιθανό συνεργατικό σχήμα που να «προσφέρεται» στους εκλογείς και να τους
συγκινεί.
• Η ιδιαιτερότητα της διπλής αναμέτρησης αν και εφόσον δεν υπάρξει αυτοδυναμία ή Κυβέρνηση συνεργασίας με το
νόμο της απλής αναλογικής, ενδέχεται να επηρεάσει τους συσχετισμούς της δεύτερης εκλογής σε κατεύθυνση που
θα συναρτάται με την ποιότητα των επιχειρημάτων και τη διάθεση συνεργασιών.
• Σε κάθε περίπτωση ας κρατήσουμε το εξής πολιτικό παράδοξο: είναι η χαμηλή πολιτική εμπιστοσύνη και η
δυσαρέσκεια προς το πολιτικό σύστημα αυτή που οδήγησε στο παρελθόν σε Κυβερνήσεις συνεργασίας στη χώρα
μας και όχι η διάθεση πολιτικών συνθέσεων.
• Το μόνο σίγουρο είναι ότι βαδίζοντας προς τις εκλογές θα υπάρξουν πολιτικές ευκαιρίες ώστε ο τύπος της
διακυβέρνησης της χώρας θα περάσει από την πολιτική επικοινωνία στην πολιτική ουσία.

17
Συνοψίζοντας (2)

• Το πέρασμα από την πολιτική στη μεταπολιτική συνεπάγεται τη μετάβαση από ένα μοντέλο σύγκρουσης και
πόλωσης (Αριστερά-Δεξιά) σε ένα πιο συναινετικό μοντέλο στο οποίο οι mainstream πολιτικές δυνάμεις συγκλίνουν
προς το «κέντρο» και σε μια πιο «τεχνοκρατική» αντίληψη της πολιτικής – αφήνοντας όμως χώρο σε
συγκρουσιακές ριζοσπαστικές/αντισυστημικές δυνάμεις στα αριστερά και στα δεξιά.
• Η εικόνα όμως είναι αντιφατική: η ανάδειξη μιας κουλτούρας συνεργασιών (που στην ελληνική περίπτωση είναι
«εξαναγκαστική» παρά εκούσια) και η προτίμηση για υπουργούς κοινής πολιτικής αποδοχής τουλάχιστον σε
ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να επιβεβαιώνει τη μεταπολιτική υπόθεση – το ίδιο και οι πιθανοί κυβερνητικοί
συνασπισμοί, που θα ήταν αδιανόητοι πριν από 10 χρόνια.
• Ταυτόχρονα, ο κανόνας των κυβερνήσεων συνεργασίας στη Δ. Ευρώπη μεταπολεμικά δεν σημαίνει και ότι οι
πολώσεις/διαιρέσεις έχουν ξεπεραστεί. Ειδικά μετά το 2008, αναδύονται πολλαπλές πολώσεις και συγκρούσεις που
τέμνουν τον άξονα Αριστερά-Δεξιά (συστημισμός-αντισυστημισμός, αυταρχισμός-ελευθερία, γενεακό ρήγμα κλπ).
Η πολιτική συνεχίζει να σημαίνει και σύγκρουση και συναίνεση

18
 Σας ευχαριστούμε πολύ!

Οκτώβριος 2021