Professional Documents
Culture Documents
Iïndid Iïndid
Iïndid Iïndid
%yh
19 jk l,dmh - 2016
iïNdId
19 jk l,dmh - 2016
Ydia;S%h ix.%yh
msßfjka wOHdmk YdLdfõ m%ldYkhls'
wOHdmk wud;HdxYfha
wf,úh i`oyd fkdfõ' msgljrfha is;=jï yd msgljr ks¾udKh wOHdmk wud;HdxYfha msßfjka wOHdmk YdLdfõ m%ldYkhls'
fiakdkkao bkaøð;a u¾;sia
m%Odk ixialdrl
uydpd¾h kdìß;a;kalvjr ØKr;k ysñ
iydh ixialdrl
wdpd¾h l=U,af.dv Oïudf,dal ysñ
i
2 - CM 23766
msgljrfha is;=jï we;=,; msgqys rE rgd
iy msgljr ks¾udKh
,,s;l,dfõ§
fiakdkkao bkaøð;a u¾;sia uy;d
^ixj¾Ok iyldr&
fi!LH YdÍßl wOHdmk yd l%Svd YdLdj
wOHdmk wud;HdxYh
biqremdh
ii
w;smQcH wU.yj;af;a idikjxi
lúOc isßioaOïudjßh h;s ix>m;s
bJÞiNjr ØKidñ uydkdhl iajdóka jykafia
^1863-1886&
iii
iv
iïNdId
^Ydia;%Sh ix.%yh&
v
w;sf¾l ixialrKh : mQcH jákdmy fidaudkkao ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH nq,;a.u Wmkkao ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH n,f.dv wurfcda;s ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH lgq.ïm,.u mshr;k ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH udfodaúg jðrnqoaê ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH fodvïf.dv mshisß ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH m,af,a.u jx.Si ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH ñ,a,Efõ irKmd, ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH f.daKfoKsfha ;miais ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH kUv.iajefõ iqOïur;k ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
mQcH f;ßmeye Oïñkao ysñ
iyldr wOHdmk wOHCI ^msßfjka&
vi
u.fmkaùu :
w;s.re ckdêm;s;=ud"
.re w.%dud;H;=ud"
wOHdmk f,alï;=ud"
vii
viii
mgqk
msgj
q
* w;s.re ckdêm;s;=udf.a Y=NdYsxik m‚jqvh … … xiii
* .re w.%dud;H;=udf.a Y=NdYsxik m‚jqvh … … … xv
* .re wOHdmk wud;H;=udf.a Y=NdYsxik m‚jqvh … … xvi
* wOHdmk wud;HdxYfha f,alï;=udf.a Y=NdYsxik mKsjqvh … xvii
* .re msßfjka wOHCI ysñhkaf.a Y=NdYsxik m‚jqvh … xviii
* wiak … … … … … … … xix
I fldgi
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldh
II fldgi
md,s
8' lÉpdhk yd fud.a.,a,dk jHdlrK iïm%Þhkays iïnkaOh 117
ms<sn| uQ,sl wOHhkhla
Ydia;%m;s" rdclSh mKaä; id,sh wfYdalmqr kkao ysñ
ix
msgj
q
III fldgi
ixialD; yd w,xldr
IV fldgi
isxy,
VI fldgi
b;sydih yd mqrdúoHdj
28' mer‚ ,laÈj foaYmd,k l%shdj,sh ;=< prmqreIhdf.a 411
Þhl;ajh ms<sn| úu¾Ykhla
î' mS' ysrKHd ch;s,l
29' fi,a,sms ikaksfõok udOHhla jQfha flfia o @ 429
lms;dka mqIaml=udr ú;dkf.a
30' mqrdK Y%S ,xldj úfoaY rgj,a iu. meje;ajQ cd;Hka;r 447
in|;d ms<sn| ft;sydisl wOHhkhla
WfmaCId .uf.a
31' ksYaYxlu,a, rcqf.a reyqfKa .djq; geï ,sms 471
oñ;a rK.,
32' wêufkda úoHdj 483
ã' ã' wd¾' o is,ajd
xi
msgj
q
VII fldgi
wOHdmk yd ufkdaúoHdj
VIII fldgi
úúO
xii
w;s.re ckdêm;s;=udf.a Y=NdYsxik mKsjqvh
Y%S ,xld rdu[a[ uydksldh msysgqjd jod< w;smQcH wU.yj;af;a
bkaodiNjr[dKidñ irKxlrdNs Odk uydkdhl ia jdóka øhka jyka fia
wkqiu
a rKh lrkq jia tlS f;audj uQ,l
s fldg.;a wOHdmk wud;HdxYfha msßfjka
wOHdmk YdLdj u.ska m%ldYhg m;alrkq ,nk 2016 iïNdId Ydia;h S% iÕrdjg
iqNme;=ï m‚jqvhla ksl;= a lrkakg ,eîu ms<n
s | j uu w;sYh i;=gg m;afjñ'
xiii
ft;sydisl iïm%odhhka Tiafia ixj¾Okh jQ msßfjka wOHdmkh j¾;udkfha
kshdukh jkafka wOHdmk wud;HdxYfha msßfjka wOHdmk YdLdj u.skh a ' tu.ska
isÿlrkq ,nk b;d jeo.;a fufyjrla yeáhg jd¾Islj m<lrkq ,nk iïNdId
Ydia;%Sh ix.%yh ye¢kaúh yelsh'
ffu;%Smd, isßfiak"
ckdêm;s"
Y%S ,xld m%cd;dka;%sl iudcjd§ ckrch'
xiv
.re w.%dud;H;=udf.a Y=NdYsxik mKsjqvh
Y%S ,dxflah wOHdmkfha cd;sl wkkH;dj ixrlaIKh fldg fmdaIKh l<
wdh;kh msßfjkhs' tlS msßfjka wOHdmk l%shdj,sfha fufyhqï uOHia:dkh
jk wOHdmk wud;HdxYfha msßfjka wOHdmk YdLdj u.ska 19 jeks jrg;a
zziïNdId Ydia;%Sh iÕrdjZZ m%ldYhg m;alsÍu meiish hq;= h' fujeks Ydia;%Sh
jákdlulska hq;a iÕrd w;sYh ÿ¾,Nh'
rks,a úl%uisxy"
w.%dud;H'
xv
.re wOHdmk wud;H;=udf.a Y=NdYsxik mKsjqvh
wOHdmk wud;HdxYh hg;g .efkk wdh;k w;ßka furg iïNdjH wOHdmkh
flfrys u lemjQ wxYh yeáhg ud olskafka ,laÈj mqrd úisÍ mj;akd msßfjka
cd,h kshdukh lrkq ,nk msßfjka wOHdmk YdLdjhs' tfia igyka lrkafka wka
lsisjla ksid fkdj Y%S ,dxlSh wOHdmk b;sydih iïNjh ù úldYkh jkafka
msßfjka wOHdmk l%uh ksid neúks'
wOHdmk wud;HdxYh"
2016 la jQ wfm%a,a ui 27 jeks Èk § h'
xvi
.re wOHdmk f,alï;=udf.a Y=NdYsxik mKsjqvh
iEu j¾Ihlu m<lr we;s iïNdId Ydia;%Sh ix.%y l,dmj, wvx.= fldg we;s idr.¾N
,smsf,aLk u.ska fmrÈ. Ydia;% ms<sn| ×kh fuka u lsishï iqúfYaIS f;audjla msßfjka
m%cdj w;rg f.khkakg W;aidy ord we;' tA wkqj fujr Ydia;h S% ix.%yh Y%S ,xld rdu[a[
uydks l dh ms y s g q ù fuys , d mq f rda . dó jQ w;s m Q c H wU.yj;a f ;a bka Þ iyjrØKidñ
irKxlrdNsOdk uydkdhl iajdókaøhka jykafiaf.a .=KdkqiaurKh f;aud fldg f.k
;sîu wmf.a n,j;a i;=gg lreKls'
uyskoa d.ukh;a iu. furg werô fn!oaO wOHdmkh l%uj;aj yd úêu;aj werfUkafka
msßfjk keu;s wOHdmksl wdh;kh wkqrdOmqr hq.fha§ ia:dmkhùu ksidh' tÞ mgka wo
olajd ld,h ;=< úúO wdYs¾jdoj,g fuka u wNsfhda.j,g o uqyqK foñka meñKs msßfjka
jxY l;dfõ b;sydih fjku úIhOdrdjla n÷h' nqoaO O¾uh mokï fldgf.k wdrïN
jqj;a miqld,Skj msßfjka wOHdmkh úúO úIh lafIa;% Tiafia jHdma;ùu ksid msßfjk hkq
wmf.a ft;sydisl ×kiïNdrfha fldaIagd.drh yeáhg ye¢kaùfuys jrola ke;' foaYSh
±kqu muKla fkdj l,ska l,g furgg meñ‚ úfoaYslhka úiska wmg Þhdo l< ±kqu o
iudc.; jQfha msßfjk ud¾.fhks'
jir oyia .Kkdjla ;siafia úúO wdl%uK yd úfoaYSh n,fõ.j,g uqyqKfoñka Y%S
,dxflah wkkH;djh wdrlaId lr.kakg msßfjk iu;aù ;sîu wmf.a Nd.Hhls' úúO
cd;Ska w;g m;a nqÿoyu l%ul%ufhka fjkia fjñka hoa§ furg NslaIQka jykafia,d f:arjd§
fn!oaO iïm%Þh fkdfjkiaj yd wLKavj mj;ajdf.k tkakg iu;a jQfha wka lsisjla ksid
fkdj furg Yla;su;a msßfjka wOHdmk l%uhla ;snqK ksidh'
;okka;rj furg n,hg m;a iEu rchla úiskau msßfjka wOHdmkh kÕd isgqjkakg
lsishï W;aidyhl fh§ we;' j¾;udk rcfha .re wOHdmk weu;s;=ud" .re w.ue;s;=ud
fuka u w;s.re ckdêm;s;=ud;a fï iïnkaOfhka úfYaI wjOdkfhka isák nj uu oksñ'
tjlg wOHdmk wud;H OQrh ±rE .re rks,a úl%uisxy ue;s;=ukaf.a uÕ fmkaùu hgf;a
1979 wxl 64 ork msßfjka mk; yd 1990 wxl 01 ork ksfhda. ud,dj iliaùu kQ;k
msßfjka l%ufha jeo.;a lvbula jQjdg iel ke;'
fuu miqìu ;=< idr.¾N O¾uYdia;%Sh ,smsj,ska ix.Dys;j t<solajkq ,nk iïNdId
Ydia;%Sh iÕrdj msßfjka wOHdmk jDlaIfha ygf.k úlis; jQ iq.kaOj;a mqIamhla fldg
uu w.h lrñ'
iqks,a fyÜáwdrÉÑ"
wOHdmk f,alï'
wOHdmk wud;HdxYh"
2016 la jQ Tlaf;dan¾ ui 28 jeks Èk § h'
xvii
3 - CM23766
msßfjka wOHlaI ysñhkaf.a Y=NdYsxik mKsjqvh
iïud iïnqoaOYdikh Ñria:dhS jkafka NslaIqj ksidh' ,xldfõ Ydiksl Wkak;sh hfula
b;is;ska wfmalaId lrkafka kï Tyq fyda weh úiska l< hq;= m%Odku ld¾hh jkafka NslaIq
wOHdmkh k.d isgqùuh' ±k W.;a is,aj;a NslaIQka isák ;dla muKla YdikiaÓ;shla
wfmalaId l< yelsh' we;eï úg NslaIQka isáh o Tjqka kQ.;a jQ úg yd ÿis,aj;a jQ úg
isÿjkafka yqfola Ydik mßydkshla u mu‚'
xviii
wiak
.=Koyñka msßmqka iudchlg wjYH moku ,efnkqfha tu iudch úiskau
ms<s.;a wdpdr O¾u yd wOHdmk uÜgu u;hs' cd;shl b;sydih fln÷±hs
lshdmdkqfha tys we;s wOHdmk o¾Ylhhs' .=Kd;aul wOHdmkhla fkdue;sj iúu;a"
hqla;s.rel" idOdrK iudchla f.dvke.sh fkdyelsh' thg wOHdmkh w;HjYHu
idOlhls'
±kg mj;akd wOHdmk l%u rgdj ;=< o msßfjKg ysñjkqfha jeo.;a ;ekls'
wNsfhda. /ila ch .ekSug j¾;udk msßfjkaj,g isÿjkq we;' wOHdmksl"
;dlaI‚l" Ydia;%Sh yd ixialD;sluh jYfhks' tA yuqfõ ziïNdIdZ kue;s fuu
Ydia;%Sh ix.%yh t<solskqfha n,j;a fjfyilsks' j¾;udk wOHdmk wjYH;djg
hï fyda msgqjy,la fï ;=<ska jkq we;" hk úYajdifhks' fujr fuu Ydia;%Sh
ld¾hdj,sh i|yd Wmldr lf<da fndfydah' .re ckdêm;s;u
= d" w.ue;s;u
= d" wOHdmk
weu;s;=ud tA i|yd m%Odk jk w;r wOHdmk f,alï;=ud we;=¿ ld¾h uKav,h;a
.KldêldÍ;=ud we;=¿ ld¾h uKav,h;a wOHdmk wud;HdxYfha msßfjka tAllfha
iyldr wOHdmk wOHlaI ysñjre we;=¿ ld¾h uKav,h;a fuys § lD;fõ§j isys
lrñ'
tfuka u fï i|yd Ydia;%Sh ,sms imhdÿka ish¨u ëu;=kag o fkdjla ;=;s mqo
lrk w;r uqøK lghq;= lr ÿka rcfha uqøKd,hdêm;s we;=¿ ld¾h uKav,hg o
kka whqßka Wmldr l< ieugu o mska foñ'
ixialdrl'
xix
xx
iïNdId 1
nq' j' 2424 ueÈka ui 07 jeks ßúÈk fyj;a l%s' j' 1880 fmnrjdß 15
Èk 35 kulf.a w;aika iys; j zzYdikjxY mjrisß ioaOïudpdÍh h;sZZ
ix>m;s hk f.!rj kdfudmdêh iys;j ksldfha m%:u uydkdhl Oqrh
mjrk ,§' Wkajykafia iajksldhsl NslaIQkaf.a wdl,am iïm;a;sh wkkH;dj
wdrlaIdj i|yd hï hï l%shdud¾. fmkajd ÿkay' tAjd w;r oimk; kñka
l;sldj;la we;s lsÍu;a" nqreul=vh fjkqjg ,dxlsl ;,a w;af;ka l<
P;%hla kshu lsÍu úfYaIhs' O¾u Ydia;%Sh jYfhka o Wkajykafia úfYaI
ld¾hhla mila l<y'
fufia iïnqoaO idikfha wNsjDoaêhg WÞr fufyhla isÿ l< Y%S ,xld
rdu[a[ uydksldfha wdÈ l;_DN+; uydkdhl udysñhdfKda 1886 j¾Ifha
ckjdß 29 Èk mhshd., O¾u¥; uQ,uyd úydrmsßfjka úydria:dkfha §
wmj;a ù jÞ<y'
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldfha f;jk uydkdhl moúhg m;a j j¾I
y;la muK fláld,hla jev isáhy' uydkdhl udysñhkaf.a cd;N+ñh
jQfha olaIsK ,xldfõ ´nvlkao kï .%duhhs' ud;r ;,amdú, iurfldaka
isx.mamq,s wdrÉÑf.a fodak .sudrd iy ´nvlkao .ïm;s jQ ´nv wdrÉÑf.a
fÞka wmamqydñ fom< Wkajykafiaf.a ujqmsfhda jQy' 1850 § muK ckau,dNh
,enQy'
l%s' j' 1925 j¾Ifha foieïn¾ 20 jeks Èk ldrl md,l ix> iNdfõ
iudkÉPkaofhka W;=ïjQ uydkdhl moúhgm;a jQy' ksldfha uyd f,aLl
moúh weröu yd ,sms f,aLk lghq;= uekúka mj;ajdf.k hdug jev
ms < s f j,la ieliS u " ldrl ix> iNdfõ m% ; s i xia l rKhla we;s ls Í u
Wkajykafiaf.a úfYaI ld¾hhka fia ie,fla' Ydia;%Sh yd iudÔh jYfhka
Wkajykafia uy fufyjrla l<y' uq.aOfndaÈ ikakh" lÉpdhk jHdlrK
ikakh" iq¿isl ikakh" mßIaldr úNd.úksi wd§ lD;s jeo.;a fõ'
úYd, f,dal Ydiksl fiajhla l< ×kskao kdhl udysñfhda nq' j'
2480 fjila ui wji;jl ,;a ^l%s' j' 1937 cqks ui 01 Èk& l=c Èk
isyskqj‚ka hq;= j wmj;a ù jÞ<y'
iïNdId 7
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldfha wgjeks uyd kdhl moúhg m;a
w;smQcH ysiaie,af,a ØfKdaohdNsOdk uydkdhl udysñmdKka jykafiaf.a
cd;N+ñh jQfha fld<U Èia;%slalfha ^j¾;udk .ïmy Èia;%slalfha& w¨;al=re
fldar<fha" Þishm;a;=fõ ysiaie,a, kï .%dujrhhs' fuu .ï mshfiys úiQ
fodak fyf,akd m;sr;ak ydñfka iy m;srdc wmamqydñ,df.a idkaÑ wmamqydñ
fom< Wkajykafiaf.a ujqmsfhda jQy'
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldhg w;HqÞr fufyjrla l< w;s mQcH
ysiaie,af,a ØfKdaoh uyd kdysñfhda 1966 Tlaf;dan¾ ui 10 jeks Èk
wmj;a ù jÞ<y'
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldfha kjjeks uydkdhl moúhg m;a w;smQcH
§fmaf.dv isßpkaoúu, udysñhkaf.a cd;N+ñh jQfha olaIsK ,xldfõ .d¨
m<df;a §fmaf.dv kï .%dujrhhs' tu .u úiQ fyajdjiï ;=vqjf.a nd,ydñfka
iy chùr lxldkï,df.a lfrda,sia wmamqydñ fom, Wkajykafiaf.a foudmsfhda
jQy' fuu fom<g Þj l%s' j' 1890 § Wm; ,nd we;'
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldfha oyjk uydkdhl Oqrhg m;a w;smQcH
b÷refõ W;a;rdkkaÞNsOdk udysñhdKkaf.a cd;N+ñh jQfha olaIsK ,xldfõ
.d¨ Èia;%slalfha fnka;r j,,a,dúg fldar,fha b÷rej kï jQ .%dujrhhs'
rxpdf.dv fodak fmdäfkdakd Wmdisldj yd fÞka mEksia .=Kfialr wmamqydñ
fom< Wkajykafiaf.a foudmsfhda jQy'
Y%S ,xld rdu[a[ uydksldfha uyd kdhl moúh fydnjñka w;s WÞr
Ydiksl hq. fufyjrl fh§ isá uydkdhl udysñmdKka jykafiag 2000
jif¾ § nqreu rch úiska zzw.a.uyd ioaOïufcd;slOcZZ f.!rj iïudk
Wmdêh ms¥ w;r" ishu yd ;j;a rgj,a lsysmhlska u úfYaI ;s<sK mqo fldg
we;' fn!oaO yd md,s úYajúoHd,h úiska zzidys;Hpl%j¾;SZZ Wmdêh;a"
úoHd,xldr msßfjk úiska zzO¾uYdia;% YsfrdauŒZZ Wmdêh;a" Y%S ,xld rdu[a[
uydks l dh úis k a zzYdik fYda N k Y% S ioa O ¾ujd.S Y a j rdpd¾h is ß
irKXlfrdamfiak jxYdj;xiZZ hk f.!rj iïudk Wmdêhla msßkeuQ
w;r ;j;a Èjhsfka úúO wdh;k u.ska Wkajykafiag f.!rj iïudk
msßkud we;'
ixfYdaOkh lsÍu" ;%smsgl O¾u mSGh weröug lghq;= lsÍu wd§ w;HqÞr
Ydiksl" wd.ñl" cd;sl" ksldhsl fufyjrla bgq l< w;smQcH fõje,afo‚fha
fïOd,xldrdNsOdk uydkdhl udysñmdKka jykafia ilroï wksi nj
m<lrñka wjqreÿ 103la wdhq úkaokh lr 2012'08'29 Èk wmj;a ù jÞ<y'
fjkqfjka isÿ l< fiajdj w;s úYsIagh' Wka jykafia ±rE fuu Ydiksl
moúj,ska th meyeÈ,s fõ'
* 1956 jif¾ isg ud;f,a Y%S iqñ;% ix> iNdfõ f,alï Oqrh ±Íu'
* Y%S ,x' rd' u' ks' uykqjr m%dfoaYsl ix> iNdfõ iu f,alï moúh
wdpd¾h mQcHmdo ,nq¥fõ isßOïu iajdóka jykafia iuÕ ±Íu yd
iNdm;s wkqYdil moú ±Íu'
* 1974 isg Y%S ,x' rd' u' ks' ldrl iNdjg m;a ù tu ld¾hNdrh
uekúka bgq lsÍu'
* 1967 is g Y% S ,x' rd' u' ks ' fcÜGdkq ú Êcl Wmßudkq ú Êcl
;k;=rej,g m;aj wêlrK lghq;= uekúka bgq lsÍu'
* Y%S ,x' rd' u' ks' úkh l¾u" WmiïmÞ úkh l¾u" NsCIq ,shdmÈxÑh
wd§ uyd ld¾h mejÍ we;s i[aØf,aLl Oqrfha j.lSï 1987 jif¾
isg 1988 olajd jir 10la uekúka bgq lsÍu'
* Y%S ,x' rd' u' ks' W;a;Í;r moúhla jk wêlrK kdhl moúhg
1998 § m;aj 2012 jif¾ wjidkh olajdu ukd ld¾hNdrhla bgq
lsÍu'
fuu fiajdjg wu;rj Y%S ,x' rd' u' ks'$uQ,sl rdu[a[ ksldh f,i
ksldh fn§ ;snQ wjia:dfõ fofldgiu h<s tla fldg tlu ksldhla f,i
ix> idu.%sh we;s lsÍugo w;smQcH kdmdk fmauisß uykdysñmdfKda mqfrda.dó
fufyjrla isÿ l<y'
nqreu rcfhka zw.a.uyd mKaä;Z Wmdêh o" Y%S ,xld rdu[a[ uyd
ksldfhka zYdik fYdaNk ;%smsgl jd.SYajrdpd¾h isß iS,jxi jxid,xldrZ
f.!rj kdfudamdêh o" le,‚h úoHd,xldr msßfjka wdh;kfhka zia:úr
jxYd,xldr Ydik lS¾;s Y%SZ f.!rj kdfudamdêh o" fjk;a cd;sl ixúOdk"
wdh;k yd mokï u.ska o úúO f.!rj kdfudamdê m%Þkhkh lr we;'
wdY%s; .%ka:
md;%h
NsCIQka úiska fldia m~qj,ska isjqre ilia lsÍfï mqrdK isrs; wkq.ukh
lrk ,§' th rdu[a[ ksldhsl NsCIQkaf.a wkkH;djla f,iska tA jk úg
ie,lSu fufia l%shd;aulùug fya;= jkakg we;'
rdu[a[ jxifha l;=jrhdg wkqj uq,a hq.fha§ fldia m~q yd kq. m~q
jeks m~q j¾. Ndú; l< nj;a msgráka tk idhï j¾. Ndú;d fkdl<
nj;a tu m~q isjqre fndaïUq fld< ;eïnQ j;=frka fidaÞ.;a nj;a i|yka
lr we;' ;jÿrg;a Wkajykafia olajd we;af;a miq ld,fha msgráka tk
idhï j¾.j,ska jeä fofkla isjqre m~q fmdjd .kakd nj;a fldia wrgq"
kq. fmd;= ;ïnd m~q .ekSfï l%uh iïmQ¾Kfhka w;=reoka fjñka mj;sk
nj;a h'12
,laÈj ksldh ;=fkka ishï uyd ksldfha WmiïmÞ úkh l¾u isÿ
lrkq ,nkafka fnfyúkau noaO iSudj,§ h' wurmqr ix> iNdfõ we;eï
ksldh fldgia Wol=lafÄm iSud ud,lhl§ u isÿ lrkq ,nk nj fmfka'13
wrKHjdiS ùu
isjqre fmrùu
zzbÉý;x mFÓ;x ;=hsyxZZ wd§ .d:dj lshd mska jdlHh lsh;s'17 u;l jia;%
mQcdfõ§ o iuyr ksldhj, zzld,l;dkx fkd Ø;skxZZ wd§ jYfhka mQcdj
isÿlrjk w;r rdu[a[ NsCIQka úiska th o zzbux u;ljF:x NslaLq ix>iai
foauZZ hkqfjka fláfhka mQcdj isÿ flf¾'
l=, fNaoh
f.äh .eiSu
zzwjirZZ wduka;%Kh
m%Odk iqÿiqlï w;r hg;a msßfihska mia jij;a imqrdÆ NsCIqjla ùu"
Þhlhskaf.a wd.ñl lghq;= imqrd,Sug iu;a fpdaokd" mfrdamjdo rys;
,Êð NsCIq kula ùu o we;=<;a fõ' fuu jHjia:djg wkqj rdu[a[ uyd
ksldfha úydrdêm;s moú m;alsÍfï§ fjk;a ksldhj, fuka idufKar"
kjl úydrdêm;s NsCIQka m;a lrkq fkd ,efí' wkaf;ajdisl" ioaêúydßl
NsCIQka w;ßka fcHIaG jQ mu‚kau m;a lrkq fkd,efí'
iïNdId 35
mdol igyka
1' zzmKa K ÉP;a ; ka ; s Z Z ;d,mKa K d§ys fha y s fla y s Ñ l;x" iuka ; mdidÈld
úkhÜGl:d" fyajdú;drK uqøKh" 665 msg'
2' W,xl=,fï Y%S irKxlr uyd iajdñJø pß;h yd Ydia;%fj,a,sfha Wmfiak uyd
iajdñJø pß;h' rdclSh mKaä; ks;,j ØfKaij a r uyd ia:úr iajdóka jykafia"
ixialdrl ( mQcHmdo ul=,Efõ úu, uyd ia:úr" 2002 fojk uqøKh" II msg'
3' tu 40 jeks msg'
4' rdu[a[ jxYh" ud;f,a idik;s,l iajdóka jykafia" wkq, uqøKd,h" 1964"
105-106 msgq'
5' tu" 106 jeks msg'
6' zzwfhda m;af;da u;a;sld m;af;da cd;shd lmamshd ÿfõZZ" l=ÿisl" 68 .d:dj'
7' mdÑ;a;sh md,s I" NslaLq úNx." fiaÅhd ldKavh" 490 msgqj'
8' mámÞ O¾u Ydia;%Sh ix.%yh" 1997" 24 msg'
9' wkqcdkñ NslaLfõ c rckdks" uQ, rckx nkaO rckx ;j
m;a; rckx mqmaM rckx M, rck;a;s" uyd j.a. md,s'
oaú;Sh Nd.h" ÖjrlaLkaOlh" nq( c( uqøKh" 706 msg'
10' uQ, rckd§iQ y,soaÈx Gfm;ajd iínx uQ, rckx jÜg;s'
u[fcÜGxp ;=x.ydrxp Gfm;ajd iínx LkaO rckx jÜg;s'''''''''''''''
f,doaoxp lKavq,xp Gfm;ajd iínx ;prckx jÜg;s
w,a,sm;a;xp ks,a,sm;a;xp Gfm;ajd iínx m;a;rckx jÜg;s'''''''''''''
lsxiq mqmaMxp l=iqïy mqmamxp Gfm;ajd iínx mqmam rckx jÜg;s
M, rcfka mk k ls[aÑ k jÜg;s'''''''''''''''
iuka;mdidÈld úkhÜG l:d" uydj.a. jKaKkd" l=ÿisl.d:d wxl 67" 835 msg'
iïNdId 37
11' uyd úydr jxYfhka m%Njh jQ j¾;udk ;=ka ksldh" w;smQcH noafoa.u úu,jxi
wkqkdysñ' mámÞ O¾u Ydia;%Sh ix.%yh" 1997" 24 msg'
12' rdu[a[ jxYh" 112 msg'
13' uyd lmamsk j,õj" fÞvka¥j ffY,ìïndrduh" fÞvka¥j fudrfld, mkai,
wd§ ;ekaj, Wol=lafÄmiSud olakg ,efí'
14' iuka;mdidÈld úkhÜGl:d" uydj.a. jKaKkd" 785" 786 msgq'
15' uydj.a. md,s" uydlaLkaOl mínÊcd l:d" 46 msg'
16' rdu[a[ jxih" 100 msg'
17' oUfoks jxih" 13 msg'
18' wU.yj;af;a bkaÞiNjrØKidó uydkdhl
iajdóJøhka jykafiaf.a Ôjk pß;h" m%:u Nd.h"
fld;auf,a isß ioaOïujxi uyd ia:úr" m%ia:djkd" 1950" 7 msg'
19' rdu[a[ jxYh" 100-101 msgq'
20' tu" 72 msg'
21' zzmámÞZZ O¾uYdia;%Sh ix.%yh" 1997" 8 msg'
22' zztA;x .Kaäx myr;= .Kaä ioafoak ikaksm;siai;S;s
fpdarfcÜGflda .Kaäx myß" OïumoÜG l:d"
m<fjks Nd.h" fyajdú;drK uqøKh" iyiai j.a." 328 msg'
zzf.äh .eiQ l, i;x y;aÓ i;x wiai hkd§ka isys lrñkaZZ
zz;=ka mehla hjd f.äh .eiQ l,ZZ ,laÈj mqrdK Èk pßhdj'
23' zzwgg muK f.äh .eiQ l, n,j;a fkd.s,ka ish¨ fokdu /iaj''''''''ZZ
zzwyr lsi ksujd'''''''''' f.äh .eiQ l, nqÿka je|'''''''''''''''ZZ yh olajd
lugyka fufkys fldg yhg f.äh .eiQ l, úydrhg /iaj'''''''''''''''
zzmqjla.yuä;a; wrKH fiakdik l;sldj;'
zzms~q i|yd f.äh ye~ foùug m<uq''''''''''ZZ
zzmsKavmd;h i|yd f.äh ye~ jQ l,e''''''''''ZZ
Y%S l,Hd‚ fhda.dY%u ixia:d Èkpßhd" mQcHmdo kd Whfka wßhOïu uyd iajdóka
jykafia' wïn,kaf.dv uyskao uqøKd,h" 1978'
38 rdu[a[ ksldhsl
,oafoa fjhs' idudkHfhka tla m%dfoaYsl ix> iNdjla tys ksfhdackh jkafka
wÞ< ix> iNdj úiska m;a lrkq ,nk ;u idudðl ;=ka kula u`.sks' nyq
fldÜGdi w;=ßka l=reKE., yd ksljeráh - jdßhfmd< hk ix> iNd
fol isjq ku ne.ska o" fld<U" lE.,a," wkqrdOmqrh ix> iNd ;=k yh ku
ne.ska o" tys ksfhdackh lr;s' tA ;=kaku w;ßka tla kula ldrl iNsl
f,i o" tla kula Èid md,l f,i o wksla ku wkqúÊcl f,i o" md,l
ix> iNdfõ § kï fldg m;a lrkq ,n;s' nyq fldÜGdij,ska fokula
ldrl iNsl f,i o" fokula Èidmd,l f,i o" fokula wkqúÊcl f,i
o m;aùï ,nhs' fufia m;aùï ,nk Èidmd,l uyd ia:úrhka jykafiag
;u ix> iNd n,m%foaYh ;=< jevjik ish¨ ;rd;srïj, NsCIQka ms<sn|
f;dr;=re tla/ialsÍu" NsCIq ,shdmÈxÑh ms<sn| úuid ne,Su" mám;a;s ixjoaOk
iNdfõ idudðl;ajh ±Íu hk lghq;= Ndr fjhs' m%dfoaYSh ix> iNd
fldÜGdih ;=< mek k.sk idudkH wdrjq,a úi£fï n,h mejfrkafka
wkqúÊclhka jykafiag h' fndfyda úg Wkajykafia,d ;u ld¾hhka myiq
lr.kq ms‚i wi,ajeis ix> iNdj, wkqúÊclhka jykafia,df.a iyh
,nd .ks;s' fuf,i f;dard.;a ksfhdað;hskaf.ka hqla; fldg j¾I y;lg
jrla ne.ska m;a lrkq ,nk md,l ix> iNdjg wêldÍka jykafia,d 08
ku o ks,OdÍka jykafia,d 15 ku o" ufydamdOHdhka jykafia,d 15 ku
o m<d;a kdhl ysñjre 07 ku o ^±kg m;alr we;& úfYaI wjYH;d u; uy
kdysñhka úiska m;alrkq ,nk 10 ku o uydkdhl udysñhka jykafiaf.a
iy uy f,aLldêldÍka jykafiaf.a iydh f,alïjre 02 ku o ks, n,fhka
m;a fj;s' ksldfha l;sldj; iïnkaOfhka wjidk n,dêldrh md,l ix>
iNdjhs'
^lÓld wxl - 48-68&
§ h' tA ksldh msysgqjd w¾O Y;j¾Ihlg miqj h' m%Odk iNdj, /iaùï
le|ùu" wÞ< kHdhm;% ilia lsÍu" ksldfha ;Skaÿ wdÈh l%shd;aul lsÍu yd
wÞ< mqoa.,hskag fyda ;ekaj,g ±kqï§u" m%Odk iNdj," ixj¾Ok iNdj,
yd m%dfoaYsl ix> iNdj, mqrmamdvq msrùu i|yd lghq;= lsÍu' ksldfha
wêlrK wxYh" i[aØ f,aLldêldÍ ld¾hd,h ixjoaOk iNd" iukafkaikd
iNdj wd§ ksldfha ia:djr yd ;djld,sl wxY iu. ksrka;r .kqfokq lsÍu
wdÈ lghq;= iïNdrhla uyd f,aLldêldÍka jykafiaf.a fufyhùu hgf;a
l%shd;aul fõ' uyd f,aLldêldÍka jykafia ksldfha ish¨ wxY iïnkaOfhka
j.lsj hq;= jkakdy' ksfhdacH uy f,aLldêldÍka jykafia,d ;u m%Odkshdg
iyh olajk w;r Wkajykafia,dg u jQ ld¾hNdrhka o bgq lr;s'
^lÓld wxl 114-115&
^iii& Wu;=j isáh§ l< lS foa wkqj" mdrdðld wd§ wej;ska fpdaokd
lrk l,ays" Wu;=j isg h:d ;;a;ajhg m;aj isák NsCIqjla"
udf.ka tA jerÈ flfrkakg we;af;a Wu;= nj ksidh' tfyhska
iïNdId 49
ud ksoyia l< hq;= hehs wheo isá l,ays" ix>hd wuQ<y úkh
iïuq;sfhka wêlrKh iu:hg m;a lsÍu wuQ<y úkh iu:
lrKhhs'
^vii& fomila w;r jdo - újdo we;s jQ l,ays tAjdg ;=vq ÿka lreKq
úuikakg hdfuka" jdo -újdo yd wiu.sh jeä fõ kï" ix>dÈfiai
yd .syshka ms<sn| jQ weje;a yer b;sß weje;a ;K w;=rd l=Kq
f.dvla" wY+Ñ f.dvla" jid oukakd fia jid ±ófuka" fkdi<ld
yeÍfuka lrK iu:h" ;sK jF:drl iu: lrKh kï fõ'
Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldfha wêlrK lghq;= ms<sn| meyeÈ,s igykla
tu ksldh l;sldjf;a tAldoYu mßÉfþofha ±lafõ' wkqúÊcl iNd yd
wêlrK úksYaph" ld¾h ixúOdkh hk ud;Dldj hgf;a th l;sldjf;ys
we;=<;a fldg we;' ksldh ixúOdkhg wkqj" ksldfha m%dfoaYsl ix> iNd
fldÜGdi 44ls' tA iEu m%dfoaYSl ix> iNdjlgu m%dfoaYsl wkqúÊclhka
jykafia ix> iNd idudðlhka jykafia ;=ka ku w;=ßks' th md,l uyd
ix> iNdfõ § kï lrkq ,en" ldrl iNd iïu;fhka m;alrkq ,efí' tA
wkqj m%dfoaYsl ix> iNd 44g m%dfoaYsl wkqúÊclhka jykafia,d 44 kula
fj;s' ksldfha wêlrK kdhl iajdókaøhka jykafiaf.a kshuh mßÈ
Wkajykafiaf.a m%Odk;ajfhka ish¨u m%dfoaYsl wkqúÊclhka jykafia kula
m;alr .kq ,nkafka" NsCIQka jykafia,d /iafldg" Wkajykafia,df.a
idudðl;ajfhka msysgqjkq ,nk" wêlrK iNdj" m%dfoaYsl wkqúÊcl iNdj
kï fõ' tys iNdm;s iajdókajykafia jkafka ksldfha m%Odk wêlrK
f,aLldêldÍka jykafia jk w;r" f,alï OQrhg m;ajkafka ksldfha ksfhdacH
wêlrK f,aLldêldÍka jykafia h'
ksldh ika;l jQo" jkaokSh ia:dk ika;l jQo" ix> ika;l jQo"
fm!oa.,sl jQo" pxp, - ksYap, foam< whs;sh yd úydrdêm;s OQrh ms<sn|
bÈßm;a jk meñ‚,s o iS, úm;a;s" l=, ¥IK" mdm iudpdrh ms<sn|j
bÈßm;ajk fpdaokd iu:hg m;a fkdjQ LqoaoldêlrKhka o m%dfoaYsl
wêlrKfhka iu: lrùug ,enqKq tfy;a tu wêlrKfhka iu:h lrùug
fkdyels nj fmfkk meñ‚,s o úi|d ;SrKh §ug o tA tA jerÈj,g
úkfhys yd l;sldjf;a kshñ; o~qjï kshu lsÍug o fcÜGdêlrKhg
n,h ;sfí'
iïNdId 53
WmßudêlrKh
07' fuys 06 jeks wxlfha we;s o~qjï kshu lsÍfï §" uydkdhl
udys ñ hka jyka f ia f .a wkq u e;s h we;s j " wêlrK kdhl
iajdñkaøhka jykafia úiska ish w;aikska hq;=j l%shd;aul lrúh
hq;=h'
w;suydkdhl
m Q c H wU.yj;a f ;a
udysñhka
bka o diNjr[dKidó
jykafia;a jrdmsáfha
w;s m Q c H iq ñ ;a ; ia j dóka jyka f ia ; a w;s m Q c H
mqjlaoKavdfõ m[a[dkkao iajdóka jykafia;a m%uqL
20 kulA muK ix>hdf.a iyNd.s;ajfhka 1863
cQ,s 13 fjks Èk .d,af,a .sx .f`.a bÈlrk ,o
Wol= l a f Äm iS u d ud,lfha § m% : u Wmiïmodj
msysgqùfuka wdrïN lrk ,o uyd úydÍh NsCIq
jxYh Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldh kñka ye`Èkafõ'
fï ksldh wo olajdu mj;ajdf.k tkq ,nkafka ksldfha md,l ix> iNdj
úiska iïu; lrk ,o NsCIq m%;sm;a;s ix.%yhla uQ,sl lrf.kh' fuu
m%;sm;a;s ix.%yh Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldh l;sldj; kñka ye`Èkafõ'
Y%S ,xld rdu[a[ uyd NsCIq jxYh wdrïN fldg oekg jir 150l
muK ld,hla .; ù ;sfí' fï ld,h ;=< wm Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldh
msßi jYfhka o úydria:dk jYfhka o Ydiksl ld¾hh jYfhka o l%u
l%ufhka jHdma; ù we;s neúka hq.fhka hq.fha§ Bg WÑ; jQ l;sldj;a
iïmdokh lr .ekSug isÿ jQ ksid l;sldj;a kñka y`ÿkajk jHjia:d
ix.%y i;rla muK l;sld b;sydihg we;=<;a fldg ;sfí' by; lS oi
mk; ál l,lska ixfYdaOkh ù kej; uqøKh ù we;' wmj;a ù jod<
w;s m Q c H b`ÿrefõ W;a ; rdkka o dNs O dk uydkdhl udys ñ hka ks l dfha
uydf,aLldêldÍ Oqrh oerE ld,fha Y%S ,xld rdu[a[ uyd ksldh md,l
uyd ix> iNd jHjia:d ix.%yh f,i ldKav 12lska hqlalj kj l;sldj;la
bÈßm;a fldg ;sfí' lrf;dg Y%S bkaoidr;siaidNsOdk uydkdhl udysñhkaf.a
o b`ÿrefõ W;a;rdkkaodNsOdk uyd f,aLldêldÍka jykafiaf.a o w;aikska
hq;=j tu l;sldj; bÈßm;a fldg ;sfí'
od, ^^Dala) m%foaYfha kej;S isá idßmq;a; ysñ tys ziSy< ix>
ksldhZ msysgqjk ,§' rdu[a[ rfÜ b;d Wiia iS,fhka yd .=Kfhka
iïmkak NsCIqjla f,i idßmq;a; ysñ m%lg jQ w;r rdclShhkaf.a o fkduo
f.!rjhg md;%úK' krm;sis:q rcq Wkajyiafiag Oïuú,di hk idiksl
f.!rj kdu iïuq;sh m%odkh lrk ,È'
wdY%s; .%ka:
w;sjyka
mc
Q H wU.yj;af;aa bkaÞiNjr[dKidñ uyf;reka
fia 1860'10'10 Èkfhys mdßY=of
a OdamiïmÞj
fidhd nqreufha rdu[a[ rgg jevu fldg tys§
1861 cq k s 12 jk Èkfhys f[hHOïu uq k s j r
[dKls ; a ; s i a i s ß ix>rdc uyf;reka WmdOHdh
fldgf.k ms ß is ÿ Wmimka nj ,enQ y ' tu
Wmiïmodj úiq x .du iS u djl§ ,enQ fyhs k a o
Wmiïmod úkhl¾ufha iSudiïm;a;sfha mrudo¾Yh
jQ Wol=lafLm iSudjl§ o,aySl¾u lr.ekSu B<`.
wfmalaIdj jQ fyhskao Wkajykafia brjä.f. Wol=lafLm iSudfõo hf:dla;
ix>rdchka jykafia m%uqL ix>hd ,jd l,ska ,enQ Wmiïmodj o<aySl¾u
lr .;ay' Wkajykafia ;=< ;snqKq wfkla n,dfmdfrd;a;=j f,i fmfkkafka
,laÈj uydúydr mrïmrdkqhd; ix>hdf.ka o<aySl¾u lrf.k tu mrmqrg
iDcqj iïnkaO ùuhs' ta msKsi Wkajykafia f;dardf.k we;af;a rdu[a[fha
yxij;S kqjr msysá l,HdKs iSudjhs' tu iSudj iïu; fldg msysgqjk
,oafoa ,xld uydúydr mrïmrdkqhd; ix>hdf.ka Wmiïmodj ,nd trg
.sh NslaIq ix>hd úisks' tys§o Wkajykafia ish Wmiïmodj o<aySl¾uh
iïNdId 73
u.ska ;yjqre lr .;ay' wjia:d ;=kl§ ;uka jykafia b;d by<ska wfmalaId
l< msßisÿ Wmiïmodj ;uka jykafia ;=< msysgqjdf.k wdmiq ,laÈjg
meñKsfha 1862'08'18 jeks Èkfhysh' m%:u Wmiïmodj úkhl¾uh mj;ajk
,oafoa 1863'07'121 Èk§h' .d,af,a uyfudaor zzf[hHOuudNsuqksjr ix>rdc
iSudjZZ hehs kï lrk ,o Wol=lafLm iSudfõ§ mqjlaoKavdfõ m[a[dkkao"
jrdmsáfha iqñ;a; hk f;reka jykafia,d m%uqL iudk iïfNda.sl f;reka
jykafia iu. fuu Wmiïmodj mj;ajk ,§' fu;ekska Y%S ,xld rdu[a[
uyd ksldfha idïm%odhsl Wmiïmod úkhl¾uh wdrïN fjhs'2
wdpßh mrïmrdj
,xldfõ fmr mej;s ñysÿ mrïmrdj hehs lshk ,o uyd úydr mrïmrdj
lSmj;djla u nqreu rg msysgqjd ;sfnk iafõ;sNskaø iajdñ jQ OïufÉ;sh
uyrc;=ud úsiska ,laÈjg keõ follska 44 kula NslaIq ix>hd msg;alr tjd
fld<Ug kqÿre fldaÜfÜ rc l< nqjfklndyq rcqf.a ld,fha§ ,laÈúka
Wmiïmod ù f.dia rdu[a[ idikh msysgqjd rdu[a[ kdufhka mej;
tk NsCIq ix>hdf.a jdih neúka rdu[a[ iud.ug wh;ah'15 fuys i`oyka
j we;af;a Wkajykafia rdu[a[ rg yxij;S kqjr l,HdKs iSudfõ§ ,enQ
o<aySl¾uh .ek úh hq;=h'
,xld uydúydr NslaIq mrmqf¾ tjlg jev isáh úkhOr NsCIQka jykafia
jk ùod.u jkr;k" ux., wd§ f;rjreka mdßY=fOdamiïmodj we;s NslaIQka
f;dard le<Ks .f`.ys Wol=lafLm iSudfõ§ hf:dla; rdu[a[ rgjeis
NslaIQyq Wmiïmodjg m;a lrk ,oy'
zzfidK" fidNs ; " fiduo;a ; " iq u k;s i a i " fidNd." fiduo;a ; "
wfkduoiaiS" wêiS," m%dKoiaiS" uydld," iS,nqoaê" Oïuoiais" .=Kidr"
w..mKa ä ;" w.a a . jxi" W;a ; rdÔj" Pma m g" ioa O ïuls ; a ; s " ;s i dikOc"
Oïurdc.=re" uqkSkaøf>di" uyd;siai" pkaøm[[" .=Kisß" [dKOc" OïuOr"
bfkødNdi" l,HdKplal" úu,dpdr" .=Kidr" pkaøidr" jrMis" .=Kisß"
[dKNs j xi ix>rdc" iQ ß hjxid,xldr ix>rdc" f[hHOïudNs uq k s j r
[dKls;a;s isßmjrOïu fikdm;s uydOïu rdcdêrdc.=re ix>rdc" rdu[a[
foa Y s l ioa O ïujr uydf:rZZ hk Ys I Hdkq Y s I Hdpd¾h jxi mrïmrdj
wúÉýkakj mej; wd nj meyeÈ,sj fmfka' ful,e mj;akd rdu[a[
ks l dfhys uQ , s f lda m dOHdh uyd ia : úrhka jyka f ia , d kï(- hf:dla ;
f[hHOïu ix>rdc udysñhdKka jykafia yd ioaOïujr uyd ia:úrhka
jykafia o fj;s' tfia thska rdu[a[ ksldh wúÉýkak wdpd¾h mrïmrdfjka
mejf;k ksldhla nj f;areï .; hq;='35 fuu kdudj,sfha oelafjk Pmamg
f;reka jykafia mgka f:r mrïmrdj nqreufhys wßuoaok kqjfrys nq(j
1725 ^l%s(j( 1182& § Pmamg ia:úrhka jykafia úiska ,laÈúka f.k tk ,o
uyd úydr jxih jQ w;Hka; msßisÿ jQ idik mrïmrdj nj l,HdKS
m%lrKfhka o Ydik jxifhka o36 meyeÈ,s fjhs' ta wkqj hf:dla; WmdOHdh
foku o uydúydr jxidkqhd; NslaIQka jykafia ñi fidaKq;a;r mrmqf¾
fkdjk njo meyeo,sh'
ueÿïn, we;s mqreIfhl= úiska kÈhl fyda iuqøhl fyda ú,l fyda
yd;ami Èh biskafka o tu c,h jefgk m%foaYfhka we;=<; Wol=lafLm
iSudjhs' fï Wol=lafLm iSudj jkdys tys iudk ixjdi tal=fmdi: iSudjhs'54
Y%S ,xld rdu[a[ uydksldh jir 150la ;siafia isÿ fldg we;s ish¨u
Wmiïmod úkhl¾u ^tlla yer& Wol=lafLm iSudjl§ u meje;aùug iu;aj
isà'55 1863'7'12 Èk ksldfha m%:u Wmiïmod úkhl¾uh mj;ajkq ,enQ
Wol=lafLm iSudj "f[hH Oïu ux., ix> rdc iSudj" f,i kï lrkq
iïNdId 87
,enqfõ tjla mgka ksldfha Wmiïmod mj;ajkq ,nk iEu Wol=lafLm iSud
ukaÈrhlau tu kdufhka ye`Èkaùug iaÓrj iïu; lrñkah'56 wU.yj;af;a
udysñ úiqx.du iSud" Wol=lafLm iSud" noaO iSudjkays Wmiïmod yd o<yS
l¾u lsÍfuka iSudj ms<sn`oj ie,ls,su;a jQ f;reka jykafia kuls' iudk
iïfNda.sl m[a[dkkao" iqñ;a; hk f;reka jykafia,d o tfiauh' iSud
ixlr fodaI wdÈfhka ñÿKq tfyhska úm;a;s iSudjla fkdjk msßisÿ iSudjla
f,i ;uka jykafia,d ÿl fia ,nd .;a NslaIQ;ajfha Ôjh jQ Wmiïmodj
mdrïmßlj wdrlaId lr .ekSfï oeä wêIaGdkfhka Wol=lafLm iSudj
iqÿiqu iSudj f,i iïu; lr .kakg we;'
2' oUfoKsh hq.fha rdcH úpd, fojk mrdl%u rcqf.a ^l%s(j( 1236-1271&
fufyhùfuka wvuila uq¿,af,ys mej;s Wmiïmod úkhl¾uh
fmdf<dkakrej iómfha uyje,s kÈfha odiaf;dg bÈ lrk ,o
Wol=lafLm iSudfõ§ mj;ajd we;'58
jF:q úm;a;s
we;s fkdjk fia tajd ms<sfh, lr .ekSug Wmfoia ,nd Èh hq;=h' fuu
mßlaIdfõÈ ;=ka isjqf¾ È. m<, cxf.hHl" ySfjhHl" .KÀmdi hk wx.
;sfío hkak;a md;%h hlv fyda ueá md;%hlao hkak;a i,ld nef,a' isjqf¾
yd md;%fha j¾Kho mßlaId flf¾'75 fuu mßlaId lsÍu ms<sn`o m%;sM,h
mQ¾fjdala; WmiïmodfmalaIl i;= iSud m%fõY m;%fhysu i`oyka fldg
mÍlaIK uKav, m%Odkshdf.a w;aik ;nd WmiïmodfmalaIlg §uo wLKav
pdß;%hls' by; i`oyka iqÿiqlï iys; WmiïmodfmalaIlhka iSud ud,lhg
hEug fmr Wmiïmod uOHia:dkfha§ i[a[df,aLldêldÍka jykafia
úiska mj;ajkq ,nk iïuqL mÍlaIKhlg o fmkS isáh hq;=h'76 j¾;udkfha§
fuu iïuqL mÍlaIKh isÿ lrkq ,nkafka i[a[df,aLldêldßka jykafiaf.a
kshuh wkqj ksldfha mám;a;s ixj¾Ok iNdj úisks'
n;a;,l fyda fndaÜgqjl fyda .`. ueo lKq isgqjd ta u; fyda bÈ lrkq
,nk ukaÈrh Wol=lafÄm iSudjla njg m;a jkafka ukaÈrh ;=< jev isák
ix>hdf.a w;ami isg wg Èidjg n, ueÿï mqreIfhl=f.a Yla;shg iudk
Yla;shlska c,h úis lsÍfuka nj hg oelaúK' fuys iSud iïu; l¾ujdlH
iÊCOdhkhla ke;' fuu iS u d uka È rh Ns l a I q uyd ix>hdf.a a yd
fn!oaOdfn!oaO ck;djf.a Ñ;a;dl¾IKhg fya;= jk fia w,xldrj;aj
bÈlsÍu fm!rdKsl pdß;%hla f,i fmfka' 1863 m%:u Wmiïmodj meje;ajQ
.d,af,a uyfudaor .f`.a bÈlr ;snQ Wol=lafÄm iSudukaÈrh .ek toji
,shjqKq mQ¾fjdala; Wmiïmod ix.S;s m;%fha tys úÑ;%;ajh j¾Kkd fldg
we;af;a fufiah''''' zz.d¨ k.rjdiS odhl ldrld§ fn!oaO ckm%N+jrhka
úiska .d,af,a uy fudaor kÈfhys w;H,xldrfhka úis;=re fldg irik
,o n%yau úudkhla ioDY jQ o¾Ykm%sh iSudud,lh lrd'''''ZZ78 fï jk úg
ksldh úiska mj;ajd we;s Wmiïmod úkh l¾u w;ßka fmdÿ Wmiïmod
úkh l¾u 68 j;a tn`ÿ w,xldr lrk ,o iSud ukaÈr ;=< mj;ajd we;ehs
is;Sug bv we;' i¾j{Od;=ka jykafia iys; lr`vqj yd lïudjdpd fmd;a
jykafia Wmiïmod uOHia:dkfhA isg iSud ukaÈrh olajd uy fmryefrka
jvujd ;ekam;a lsÍugo m<uq úkh l¾ufha isgu 79 mejf;kakla nj
meyeÈ,sh' ksldfha uyd kdhl udysñmdKka jykafia wkqkdhl yd wêlrK
kdhl iajdókaøhka jykafia,d hq. ;=kl fyda y;rl WmiïmodfmalaIlhka
jykafia,d fuu fmryef¾ iSudj fj; jevuj;s' fndfyda úg kshñ;
iïNdId 97
5' ix>hd jykafia iSudfõ m%fõY fodrgqjg uqyqK,d iSudj ;=< w;ami81
fkdyer wähla muK Wi we;s l=vd fldÜghl jev isá;s' w;ami
blau .sfha kï ldhiduY%Sh ke;sù hEfuka msßi j¾. fõ' túg tu
úkh l¾uh j¾. l¾uhla fjhs' tjeks Wmiïmod úkh l¾uh
wOïfukj.a. l¾uhla f,i oelafõ'82
15' nqoaO m%{ma;sh wkqj hf:dla; wkqYdikdj isÿ lrkq ,eìh hq;af;a
jHla; m%;sn, iïmkak NslaIqjla úisks'89 ta wkqj fuu kd.dkqYdikdj
i`oyd jäk m%:u l¾ujd.dpd¾hh f;ku fmr oelajQ mrsÈ jHla;
m%;sn, iïmkak f;rjreka f,i ie,fla' tu f;rjreka f;ku
nqoaO kshuh wkqj kd.dkqYdikdj msKsi i`.ueo my; oelafjk
l¾u jdlHh m%ldY fldg ;ud úiska ;udu iïu; lr .kq ,efí'
ksldfha Ndú; lrkq ,nk wkqYdil iïuq;sh fufiah' zziqKd;= fu
Nkaf; ixf>d kdf.dp kdf.dp kdf.dp wdhiauf;d ;siaiiai
WmiïmodfmfLd hÈ ix>iai m;a; l,a,x" wyx" kd.xp" kd.xp
kd.xÉ wkqidfiHhxZZ90 ^ix> f;fï udf.a jpkh widjd" kd.
f;fïo kd. f;fïo kd. f;fïo wdhq I a u ;a ;s i a i kue;s
WmdOHdjrhdf.a WmiïmodfmalaIlhd fõ' bÈka ix>hdg iqÿiq l,a
meñKsfha fõ kï uu kd.g kd.g kd.g wkqYdikd lrkafkñ'&
úkhOrhd idufKar
l=ÜGx ? k;aÓ Nkaf;
.Kfvd ? k;aÓ Nkaf;
ls,dfida ? k;aÓ Nkaf;
fidfid ? k;aÓ Nkaf;
wmudfrd ? k;aÓ Nkaf;
ukqiafidis @ wduNkaf;
mqßfidis ? wduNkaf;
N=ðiafidis ? wduNkaf;
wkfKdis ? wduNkaf;
kisrdcNfgd ? wduNkaf;
wkq[a[df;dis ud;dms;+ys ? wduNkaf;
mßmQKaK ùi;s jiafidiss ? wduNkaf;
mßmQKaKx f; m;a;Öjrx ? wduNkaf;
lsx kdfudis ? wyx Nkaf; kdf.d kdu
^kd. wij" kd. wij" kd. wij" fï Tnf.a i;Hh lshk ld,hhs
jQjla lsh hq;= ld,hhs' i`. ueo úpdrK l,ays jQjla kï we;ehs lsh hq;=h'
fkdjQjla kï ke;ehs lsjhq;=h' ;%ia; jQfjla fkdjkak' yelsf,kafkla
fkdjkak" Tnf.ka fufia úpdrkakdyqh'
úkhOrhd idufKar
úkhOrhd idufKar
3' Tnf.a YÍrfhys iqÿ lnr frda.h we;af;ao ? ke; iajdóks
4' Tng laIh frda.h we;af;ao ? ke; iajdóks
5' Tng wmiaudr frda.h we;af;ao ? ke; iajdóks
6' ñksia fjyso ? tfiah iajdóks
7' msßñfhla fjyso ? tfiah iajdóks
8' ksjyf,la fjyso ? tfiah iajdóks
9' Kh ke;af;yso ? tfiah iajdóks
10' rdcNgfhla fkdfjyso ? tfiah iajdóks
11' uõmshka úiska wkqokakd ,oafoa fjyso ? tfiah iajdóks
12' msßmqka úis jhia we;af;yso ? tfiah iajdóks
13' Tnf.a md isjqre iïmQ¾Ko ? tfiah iajdóks
14' Tn lskï we;af;yso ? iajdóks uu kd.
fjñ
15' Tnf.a WmdOHdhka jykafiaf.a ku l=ulao ? udf.a WmdOHdhka
jykafia ;siai kï
fj;s'
"iqKis kd." iqKis kd." iqKis kd." whx f; iÉp ldf,d" N+;
ldf,d" hx cd;x ;x mqÉPdñ' ika;x w;aÓ;s j;a;ínx" wika;x k;aÓ;s
j;a;ínx" ika;s f; tjrEmd wdndOd'99 ^wij kd." wij kd." wij kd."
fï Tnf.a we;a; lsh hq;= ld,hhs' jQjla lsh hq;= ld,hhs' hula jQfha kï
tj wiñ' jQjla kï we;ehs lsj hq;=h' fkdjQjla kï ke;ehs lsj hq;=h' Tng
fun`ÿ wdndOfhda fj;ao @ 1' l=ÜGx? ^k;aÓNkaf;& 2' .Kafvd? (k;aÓNkaf;&
3' ls,dfida ? (k;aÓNkaf;& 4' fidfid ? ^k;aÓNkaf;& 5' wmudfrd? (k;aÓ
Nkaf;& 6' ukqiafidis @ ^wduNkaf;& 7' mqßfidis ? (wduNkaf;& 8' N=ðiafidis
^wduNkaf;& 9' wkfKis ? (wduNkaf;& 10' kisrdcNfgd ? (wduNkaf;& 11'
wkq[a[df;dis ud;dms;+ys ? ^wduNkaf;& 12' mßmQKaKx ùi;s jiafidiss ?
(wduNkaf;& 13' mßmQKaKx f; m;a;Öjrx ? (wduNkaf;& 14' lsx kdfudis
? (wyx Nkaf; kdf.d kdu& 15' fld kdfud f; WmÊCOdfhd ? (WmÊCOdfhd
fu Nkaf; wdhiud ;siai f:frd kdu&"
20' iSuia: ix>hd wk;=rej isÿ lrkq ,nkafka fmr i`oyka l< mßÈ
[;a;sp;=;a:lïu Wmiïmod úêhg wod< nqoaO foaYs; l¾u jdlHh jHla;
m%;sn, iïmkak l¾ujd.dpd¾hhka ,jd foaYkd lrùuhs' WmiïmodfmalaIl
f;ku taldxY mdremkfhka hqla;j noaOd[ac,Sj Wlal=álfhka ys`o l¾u
jdlH Y%jKh lr;s'
[;a;s jdlHh
wkqY%djKh
mdol igyka
II fldgi
md,s
116 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 117
01' ye¢kaùu
i ;ajHjydrhka
; a j hd úis k a Ndú;lrkq ,nk úúO NdId
yd mohka i|yd úhrK l%ufõohka
ks¾udKh lsÍu jHdlrK{hska i;= ld¾hhls' fmdÿ
ckhd w;r Ndú; jk kdkdúO jHjydrhka miqj
úhrK weÿrka úiska úúO kHdhhka fhdÞ .ksñka
Ydia;%Sh l%ufõohla hgf;a ilialrkq ,nhs' tA ;=<ska
jHdlrKh ks¾udKh fõ' fuys § wm wjfndaO
fldg .; hq ; a f ;a m<uq j NdId jHjydrhka
ks¾udKh jk w;r bka miqj tlS jHjydrhka i|yd
úoaj;a m¾Iohka úiska úhrK isoaOdka;hka ks¾udKh lrkq ,nk nj hk
ldrKhhs' tys § fmdÿ ck jHjydrfha mej;s úúO mo" isoaOdka;dÈh
úuiq ï YS , S j wOHhkh fldg miq j tlS jHjydrhka i|yd jHdlrK
l%ufõohka fyj;a Í;Ska ks¾udKh lrkq ,nhs' fuh tla NdIdjlg muKla
wdfõ‚l isoaOdka;hla fkdj f,dal jHjydrfha mj;akd iuia; NdIdjka
i|yd fmdÿ jQ l%ufõohhs'
jQy' Tjqyq m<uqj NdId jHjydrhka ms<sn| lreKq wOHhkh fldg miqj tA
tA jHjydrhka i|yd .e<fmk wdldrhg úhrK úëka ilia l<y' tys
m%;sM,hla jYfhka md,s NdIdj i|yd úúO jHdlrK .%ka:hka ks¾udKh
úh' fuu wOHhkfha § wmf.a uQ,sl wNsm%dh jkafka tlS úhrK iïm%Þhka
w;r úoHudk iïnkaO;dj ksÍCIKh lsÍuhs'
* lÉpdhk iïm%Þh
* fud.a.,a,dhk iïm%Þh
* ioaokS;s iïm%Þh
* lÉpdhk iïm%Þh
ld;ka;%h lÉpdhkh
mdŒks lÉpdhkh
* fud.a.,a,dhk iïm%Þh
ldKav 06la úoHudk jk w;r fuu iïm%odh wdY%h fldg .ksñka o mßjdr
.%ka: iuQyhla ks¾udKh ù ;sfí'30 lÉpdhk yd fud.a.,a,dhk iïm%odhhka
ys úoHudk iïnkaO;dj bÈßfha § ;jÿrg;a idlÉPdjg Ndckh lrkq
,nhs'
* ioaokS;s iïm%odh
11 - CM23766
126 rdu[a[ ksldhsl
ikaê idOkh
iudf,dapkh
fldg .; yelsh' we;fula olajk mßÈ md,sh i|yd úhrK .%ka:hka ìys
jQfha mYapd;a nqoaOf>daI wjêfha hehs u;jdohla mej;sh o tlS u;h o
Wla; lreKq u.ska ksIam%udK;ajhg m;a fõ' lÉpdhkh yd fud.a.,a,dhkh
hk úhrK iïm%odh fol mQj– nqoaOf>daI wjêfha mej;s úhrK iïm%odhkays
j¾OkSh wjia:djla nj fuys ±lafjk lreKq wkqj ks.ukh l< yelsh'
tys hï w;d¾lsl;djla ke;af;a o fkdfõ'
oaú;Shsl uq,dY%fhda
;D;shsl uQ,dY%fhda
wNskkaok Ydia;%Sh ix.%yh" ixia ( kdrdú, Oïur;k ysñ" 2007" iriaj;S msßfjka
m%ldYkhla" n,.,af,a
keKi Ydia;h
S% ix.%yh" ixia( m,af,a.u iqkkao ysñ" 2006" uyd úydr msßfjka m%ldYkh"
uykqjr
m%idÈkS ixia( fk¿ïoKafâ úu,ir" 1995" ioaO¾udldr úoHdh;k msßfjk" msxj;a;'
Ydia;%Sh ix.%yh" ixia ( uhs,Efõ isßksjdi ysñ we;=¿ msßi" 1996" m%dÖk NdfIdamldr
iy iud.u" fld<U
Y%S {dkúu, wNskkaok Y%dia;%Sh ix.%yh" ixia ( wUfld<jefõ pkaoúu, ysñ" 2010"
Ydka;s ksfla;k uyd msßfjka m%ldYkh"
iïNdId 133
iïNdId ( ixia ( j,iajefõ [dKr;k ysñ we;=¿ msßi" 2000" wOHdmk wud;HdxYfha
msßfjka tAllfha m%ldYkhls"
iïNdId" ixia ( j,iajefõ [dKr;k ysñ" 2007" wOHdmk wud;HxYfhys msßfjka
tAllfha m%ldYkhla'
mdol igyka
tkï"
^i& f,damh
^ii& y%iajh
^iii& §¾>h
^iv& wdfoaYh
^v& wd.u 8
jYfhks'
fuu ikaê ld¾h isÿùu ms‚i iQ;% folla ks¾foaY lrkq ,efí' tkï"
zzjd mfrd wirEmdZZ11 yd zzmqíndpZZ12 hk iQ;%oajh h'
kÈ + Wolx
koa + b + W + olx
koa + b + W + olx ––––––> jd mfrd wirEmd
koa + B + olx ––––––> mqínx
k§olx
wdfoaYfhka miqj
w.a.s + w.drx
w.a. + b + w +.drx
w.a. + ha + w +.drx ––––––> bjKafKd hx kjd
w.a. + ha + wd +.drx ––––––> §>x
w.a.Hd.drx
wd.fuka miqj
wdldfi + wNsmQchs
wdldia + t + w + NsmQchs
wdldia + t + ï + w + NsmQchs ––––––> hjuok;r<dpd.ud
wdldia + t + ï + wd + NsmQchs ––––––> §>x
wdldfiudNsmQchs
140 rdu[a[ ksldhsl
ðk + Bß;x
ðka + w + B + ß;x
ðka + w + B + ß;x ––––––> ird ifr f,dmx
ðka + t + ß;x ––––––> lajpdijKaKx ¨;af;
ðfkß;x
pkao + Woh
pkaoa + w + W + oh
pkaoa + w + W + oh ––––––> ird ifr f,dmx
pkaoa + T + oh ––––––> lajpdijKaKx ¨;af;
pkafÞoh
ixialD; iajr ikaêh ;=< ó<Õg yuqjkafka jDoaê ikaêh hs' fuys§
isÿjkafka wkdñka iajrhlg mrj t" ft" T" T!" R" RD" Ì yd Ì! hk
iajrdCIrhla isá úg tu iajr fol tl;= ù ms<sfj,ska ft" T!" wd¾ fyda
wd,a njg m;aùu h' fï i|yd idriaj;h zzt ft ftZZ19 zzT T! T!ZZ20" zzR
wd¾ZZ21" zzÌ wd,aZZ22 hk iQ;% y;r ks¾foaY fldg we;' fuu ikaêh i;rdldrh"
fuh .=K ikaêhg iudk wkaofuka isÿ fõ' kuq;a md,sfhys jDoaê iajr
yuq fkdfõ' tfukau fujeks ikaê m%fNaohla o olakg fkdue;' ixialD;
iajr ikaêh ;=< yuqjk jDoaê ikaêh ixialD; jHdlrKhg muKla
wdfõ‚l jQjls'
jHia; ikaêh ixialD; iajr ikaêfhys i;r jekak h' t" ft" T yd
T! hk iJOHdCIrhkag ms<sfj,ska wha" wdha" wõ yd wdõ hk wdfoaYhka
isÿùu h' fï i|yd iJOHCIrhkag mQ¾jfhka ´kEu iajrhla ;sìh yels h'
fuu ld¾hh i|yd idriaj;h iQ;% y;rla ks¾foaY fldg we;' tkï" zzt
whaZZ23" zzft wdhaZZ24" zzT wõZZ25 yd zzT! wdõZZ26 hkqfjka h' fuu ikaêfhys
isÿ jk mo isoaêh md,s jHdlrKfhys lsisÿ ikaêhl yuq fkdfjhs' th
ixialD;hg muKla wdfõ‚l jQ ikaêhls'
wka o fuka fhfok whq r e ola k g yels h' tfuka u fuu ika ê h md,s
jHdlrKfhys m%Odk m%fNao follska hqla; h' tkï"
uu + Tokx
uï + w + T + okx
uï + w + T + okx ––––––> ird ifr f,dmx
ufudokx
jkafo + wyx
jkaoa + t + w + yx
jkaoa + t + w + yx ––––––> jd mfrd wirEmd
jkafoyx
jq;a;s + wiai
jq;a;a + b + w + iai
jq;a; + ha + w + iai ––––––> bjKafKd hx kjd
jq;a;Hiai
fu + whx
ï + t + w + hx
ï + ha + w + hx ––––––> hfuoka;iaidfofid
ï + ha + wd + hx ––––––> §>x
uHdhx
144 rdu[a[ ksldhsl
iq + wd.;x
ia + W + wd + .;x
ia + õ + wd + .;x ––––––> jfudÿoka;dkx
iajd.;x
fld + whx
la + T + w + hx
la + õ + w + hx ––––––> jfudÿoka;dkx
la + õ + wd + hx ––––––> §>x
lajdhx
ixialD; iajr ikaêfhys wjidk ikaê úêh jkafka wd.u h' iajrhla
wuq;=fjka meñKùfuka .e<fmk ikaêh wd.u kï fõ' fuys wd.u
jkafka iSñ; Yío lsysmhlg mu‚' tkï" zf.dZ" ziajZ zwCIZ yd zm%Z hk
Yíohkag mrj wCI" bJø" w.%" wðxk" Br" W!ys‚ yd W!V hk Yío isá
úg h' fï i|yd zz.jdforj¾K.fudCIdfo! jla;jH#ZZ40 hk iQ;%h ixialD;
jHdlrKh ks¾foaY fldg we;'
iïNdId 145
f.d + wCI#
f.d + w + w + CI# ––––––> zzwZZ wd.uh ^.jdforj¾K.fudCId
fÞ!'''''&
f.d + wd + CI# ––––––> zzw + w = wdZZ ^ij¾fK §¾> iy&
.a + T + wd + CI# ––––––> iajr jH[ack úixfhdackh
.a + wõ + wd + CI# ––––––> T wõ njgm;aùu ^T wõ&
.jdCI# ––––––> ikaê moh
fuu wkaofuka ixialD; jHdlrKh ;=< wd.u ikaêh isÿ fõ' kuq;a
md,s iajr ikaêfhys wd.u isÿjkq ,nkafka óg yd;amiska fjkia wkaofuks'
ikaê jk mo fol w;rg wuqfjka u jH[ackdCIr meñKùu fuys ld¾h
h' zzhjuok;r<d pd.udZZ41 hk iQ;%h md,s jHdlrKh ks¾foaY fldg we;'
fuu iQ;%hg wkqj ha" õ" ï" oa" ka" ;a" ¾" <a" hk jH[ackdCIr wg yd
pldrfha n,fhka zz.aZZ hkak o wd.u fõ'
N= + wdofhd
Na + W + wd + ofhd
Na + W + õ + wd + ofhd ––––––> hjuok;r<d pd.ud
N=jdofhd
ixialD; iajr ikaêfhys wd.u yd md,s iajr ikaêfhys wd.u w;r
meyeÈ,s úiu;djla úoHudk fõ' tkï ixialD; iajr ikaêfhys wd.u
jka f ka ia j r wCIr h' kuq ; a md,s ia j r ika ê fhys wd.u jka f ka
jH[ackdCIrhka h'
wNs + W.a.f;d
wíN + W +.a.f;d
wíya + w + W +.a.f;d ––––––> wífNd wNs
wíN=.a.f;d
146 rdu[a[ ksldhsl
wê + Wm.f;d
wÊCO + W + m.f;d
wÊCè + w + W + m.f;d ––––––> wÊfCOd wê
wÊCOQm.f;d
mdol igyka
3' lS¾;s Y%S O¾ur;k kdysñ" noafoa.u" nd,dj;dr Tlofmd, ikakh" i;añK
uqøKd,h" je,s.u" 1927" 93 msgqj'
4' uelafvdk,a" wd;¾ tA" wdOqksl ixialD; jHdlrKh" iuhj¾Ok fmd;ay,"
urÞk" 1964" 11 msgqj'
5' iS,dkkao ysñ" wre.af.dv ^ixia'&" ioaokS;smamlrK" tÉ' iS" fldg,a rcfha
uqøKh" fld<U 1909" 27 msgqj'
6' lS¾;s Y%S O¾ur;k kdysñ" noafoa.u" nd,dj;dr Tlofmd, ikakh" i;añK
uqøKd,h" je,s.u" 1927" 94 msgqj'
7' Oïñkao ysñ" yEf.dv ixialD; jHdlrK ;rx.ks" iuhj¾Ok fmd;ay," urÞk"
1999" 27 msgqj'
8' Y%S ksjdi kdhl ia:úr" uhs,Efõ" md,s jHdlrK újrKh" iuhj¾Ok fmd;ay,"
urÞk" 1966" 11 msgqj'
9' Y%S ioaOd;siai ia:úr" m,a,dfj," ^ixia'&" idriaj;d¾;a: jHdLHdj" iuhj¾Ok
fmd;ay," urÞk" 1994" 37 msgqj'
10' Y%S ksjdi kdhl ia:úr" uhs,Efõ" md,s jHdlrK újrKh" iuhj¾Ok fmd;ay,"
urÞk" 1966" 11 msgqj'
11' úu,;siai ysñ" Èlaje,af,a ^ixia'&" nd,dj;drh" iuhj¾Ok fmd;a iud.u urÞk
fld<U 10" 2010" 06 msgqj'
12' tu" 07'
13' tu" 07'
14' Y%S ioaOd;siai ia:úr" m,a,dfj," ^ixia'&" idriaj;d¾;a: jHLHdj" iuhj¾Ok
fmd;ay," urÞk" 1994" 38 msgqj'
15' tu" 41 msgqj'
16' tu" 41 msgqj'
17' tu" 42 msgqj'
18' úu,;siai ysñ" Èlaje,af,a ^ixia'&" nd,dj;drh" iuhj¾Ok fmd;a iud.u urÞk
fld<U 10" 2010" 06 msgqj'
19' Y%S ioaOd;siai ia:úr" m,a,dfj," ^ixia'&" idriaj;d¾;a: jHLHdj" iuhj¾Ok
fmd;ay," urÞk" 1994" 42 msgqj'
20' tu" 42 msgqj'
21' tu" 43 msgqj'
22' tu" 43 msgqj'
23' tu" 44 msgqj'
24' tu" 44 msgqj'
25' tu" 44 msgqj'
26' tu" 44 msgqj'
148 rdu[a[ ksldhsl
27' Oïñkao ysñ" yEf.dv" ixialD; jHdlrK ;rx.ks" iuhj¾Ok fmd;ay," urÞk"
1999" 35 msgqj'
28' Y%S ioaOd;siai ia:úr" m,a,dfj," ^ixia'&" idriaj;d¾;a: jHLHdj" iuhj¾Ok
fmd;ay," urÞk" 1994" 37 msgqj'
29' tu" 40 msgqj'
30' Y%S ksjdi kdhl ia:úr" uhs,Efõ" md,s jHdlrK újrKh" iuhj¾Ok fmd;ay,"
urÞk" 1966" 11 msgqj'
31' úu,;siai ysñ" Èlaje,af,a ^ixia'&" nd,dj;drh" iuhj¾Ok fmd;a iud.u urÞk
fld<U 10" 2010" 05 msgqj'
32' tu" 06 msgqj'
33' Y%S ioaOd;siai ia:úr" m,a,dfj," ^ixia'&" idriaj;d¾;a: jHLHdj" iuhj¾Ok
fmd;ay," urÞk" 1994" 40 msgqj'
34' tu" 40 msgqj'
35' tu" 40 msgqj'
36' tu" 40 msgqj'
37' úu,;siai ysñ" Èlaje,af,a ^ixia'&" nd,dj;drh" iuhj¾Ok fmd;a iud.u urÞk
fld<U 10" 2010" 08 msgqj'
38' tu" 07 msgqj'
39' tu" 08 msgqj'
40' Y%S ioaOd;siai ia:úr" m,a,dfj, ^ixia'&" idriaj;d¾;a: jHLHdj" iuhj¾Ok
fmd;ay," urÞk" 1994" 46 msgqj'
41' úu,;siai ysñ" Èlaje,af,a ^ixia'&" nd,dj;drh" iuhj¾Ok fmd;a iud.u urÞk
fld<U 10" 2010" 09 msgqj'
42' tu" 10 msgqj'
43' tu" 10 msgqj'
iïNdId 149
m%fõYh
úNx.
ksoafoi
1' wCIr - mohl wjhj ixLHd; j¾Kh fyda tAldCIr jQ moh fyda
mßmQ¾K moh zwCIrZ kñka ye¢kafõ'14 w¾: ixj¾Kkdjl § wlaIr
úkHdih w;sYh jeo.;a jQjls' mÞ¾:h wCIr weiqfrka ksrEmkh jk
neúka jerÈ f,i msysgqjk ,o wCIrhka w¾:hdf.a jerÈ" úmÍ;
wjfndaOh ms‚i fõ' tfyhska u wCIrhka ms<sn| l=Y,;dj iïnqoaO
jpkh flfrys w;sYh m%;sIagdOdr jkafka h'15
2' mo - zmoZ hkq w¾:j;a úNla;Hka; jQ wCIr iuqÞh hs'16 Yíoh úúO
wre;a i|yd fnokqfha zúN;a;sZ kï fõ' tfyhska ksjerÈ w¾:h
iïfm%aIKh lrkq i|yd úNla;s.; lsÍu ksjerÈ úh hq;=h' rEmisoaêhg
wkqj w¾:hdf.a jerÈ wjfndaOh wCIrj,ska fia u mohkaf.ka o isÿ
úh yelsh'17
3' jH[ack - moh jHla; fldg md,kh lrkq ,nk" mofhka wúhqla;
jQ jdlHh jH[ack kñ' zp;;dfrd boêmdÞZ hk ixCIsma; foaYkh
zzl;fu p;;dfrd @ PJo iudêmOdk ixLdr - iukkd.;x boêmdox
Ndfj;s" úßh - Ñ;; - ùuix iudê mOdk ixLdr - iukkd.;x
boêmdox Ndfj;sZZ' hkqfjka foaYs; m%lg lsÍï w¾:fhka nH[ack
kï fõ'18
6' ksoafoi - ks¾jpkh l< foh kej; kshu fldg ksYaÑ; fldg
±laùu ksoafoaih hs' fyj;a ksrjfYaI jYfhka úia;r" úNd." újrK"
jHdLHdk lrkqfha zksoafoiZ kï fõ' ksoiqka jYfhka zfjÈh;S;s
fjokdZ hkqfjka ks¾jpkh l< Yíoh zziqLd ÿCLd wÿCLuiqLd" iqLh;S;s
iqLd" ÿCLh;S;s ÿCLd" fkj ÿCLh;s k iqLh;S;s wÿCLuiqLdZZ hkqfjka
ksrjfYaI jYfhka w¾: úNd. isÿ l< fyhska zksoafoiZ kï fõ'22
fuys w¾: mdGh w¾: IÜlfhka iukaú; jQfha fjhs' tkï" ixldikd"
mldikd" újrKd" úNckd" W;a;dkslrK yd m[a[;a;s hkqfjks'
1' ixldikd - ixCIsma;j w¾: ±laùu hs' nqÿka jykafia úiska ;SCIK
ØKhla iys; Y%djlhka i|yd ixfCIamfhka foaYkd l< iQ;%
zixldikdZ kñ' zzu[[udfkd fLd Ns C Lq nfoOd udrii"
wdu[[udfkd uqf;;d mdmsuf;dZZ23 hkqfjka nqÿka jykafia úiska
ixCIsma;j l< foaYkdj m%;sfõO l< f;rKqfjda zNd.Hj;=ka jykai"
m%;sfõO lf<ñZ wd§ jYfhka O¾ud¾: mß×kh ,nd WÞk m< l<
fiala o tn÷ foaYkd zixldikdZ kñ'24
2' mldikd - m<uqj ixCIsma;j ±la jQ w¾:h kej; m%lg fldg ±laùu
zmldikdZ kï fõ' zzinnx Ns C Lfj wdÈ;;xZZ hkq f jka m<uq j
fláfhka ±la jQ w¾:h kej; zzls[p NsCLfj innx wdÈ;;x @ pCLqx
NsCLfj wdÈ;;x rEmx wdÈ;;xZZ hkqfjka m%lgj foaYkd l< l,ays
;shqKq ØKhla we;s mqoa.,hd wjfndaO lr .kshs' ^fulS ixldikd
yd mldikd hk w¾:oajh ;SCIK ØfKakaøsh we;a;dg Wmldr
jYfhka lshk ,È'&25
wF:
;%smsgl mßndysr wÜGl:d l%ufõoh úh yels hehs is;sh yelsh' fuu woyi
ikd: lsÍu i|yd uq,ald,Skj zwF:Z hk moh miqj tla jkqfha fuu
l%ufõoh idys;Hhla f,i Wmud oDIagdka; wdÈfhka fmdaIKh ùfuka
miqj úh yelsh'
iudf,dapkh
mdol igyka
1' Davids, Rhys and Stede, William (2004) Pali - English Dictionary, Chennai : Asian
Educational Services, p. 629.
2' ;F: mGu ix.S;shx ix.S;[j wix.S; [p innums ifudÞfkFjd WNhdks
md;sfudCLdks foj úNx.dks ojdùi;sCLJOldks fid<imßjdrd;s box úkh msglx
kdu - úkhÜGl:d 1 ^1929&" fya' uq' 10 msgqj'
3' The old commentary, which is realy analysis of words (pada -Bhajaniya). This
defines the Patimokkha rule words by word, giving for the most part, an
explanation in the form of a list of synonyms. - Norman K. R. (1998), A History of
Indian Literature Vol. III, op.cit.p. 18.
4' Word for word explanation - Hinuber, Oskar Von (1996). A Handbook of Pali
Literature, New York : Walter de Gruyter, p. 13.
5' mdrdðldmd<s ^2005&" nq' c' ;%s' .%' ud' 56 msgqj'
6' tu" 66 msgqj'
7' fuu iQ;%fha§ f,dauilx.sh f;reka fj; t<fUk pkaok kï ÈjH mq;%f;fï
Noafolr;a;h ms<sn| Woafoih yd úNx.h ms<sn| úuihs' tys§ Tyq nqÿka jykafia
úiska ;õ;sid foúhka i|yd foaYkd lrk ,o Noafolr;a;h ms<sn| Woafoaih yd
úNx.h w;=frka Woafoih muKla lshd w;=reoka fjhs' miqÈkfha f,dauilx.sh
f;reka jykafia nqÿka fj; t<U Noafolr;a;hdf.a úNx.h o ±k .;ay' zzOdfris
Fjx NsCLq" Nfoolr;;ii Wfooi[p úNX.[pd;s @ZZ uÊCêuksldh III ^2006&"
nq' c' ;%s' .%' ud' 424 msgqj'
8' w;S;x kdkjd.fuhH - kmmálfXL wkd.;x
ho;S;x mySkx ;x - wmm;;[p wkd.;x
mppqmmkk[p fhd Ouux - ;F: ;F: úmii;s
wixySrx wixl=mmx - ;x úojdukqn%Eyfh
wfccj lsppx wd;mmx - fld c[Ø urKx iqfj
kys fkd ix.rfk;k - uydfifkk uppqkd
tjx úydßx wd;dmsx - wfydr;;u;JÈ;x
;x fj Nfoolrf;;d;s - ifk;d wdÑCLf; uqkS;s - tu" 424 msgqj'
160 rdu[a[ ksldhsl
the Suttavibhanga that has been included in to the canon - Hinuber, Oskar Von
(1996). A Handbook of Pali Literature. op. cit. p. 59.
32' pkaor;k ysñ" ,nqfyakaf.dv ^2006&" md<s wÜGl:d idys;Hh" tu' 35 msgqj'
33' iq;a;ksmd;h ^2006&" nq' c' ;%s' .%' ud' 242 msgqj'
34' uydksoafoimd<s ^2006&" nq' c' ;%s' .%' ud 1 msgqj'
35' mYapd;a;k wÜGl:djka ;rï mßK; ,CIK ksoafoaifha olakg fkd,efí'
jHdlrK újrK" wu;r l:d mqj;a wdÈh tys fkdue;' tys w¾:l:k rgdj o
md,s wÜGl:d ffY,sfhka ;rula fjkiah' fuhska meyeÈ,s jkqfha th uq,a hq.fha§
wgqjdjla f,i mej;=ko miqld,Skj ;%smsglhg wh;a lD;shla jYfhka i,lk
,o njhs' "As in the commentaries written in and after the 5th century A. D. a
grammatical terminology is not found in the Niddesa. While the commentaries
are full of anacedotes and didactic stories, the niddesa hardly represant them. As
a commentary, it is obvious that the Niddesa is not as mature as the later
commentaries. Its way of commenting is somewhat different from that of the
other commentaries. Hence in the course of time, it was considered as a canonical
text - Abenayake, Oliver (1984). A textual and Historical Analysis of
Khuddakanikaya, op.cit. p. 158.
36' It is a sort of word - for - word comment or gross on the atthakavagga of the Sutta
Nipata. - Law B. C. (1933). History of Pali Literature II. op. cit. p. 282 -283.
37' .uf.a" wreK fla' ^2010&" f:rjd§ m¾fhaIK l%uúoHdj" mqjlamsáh" md,s yd
fn!oaO wOHhk wdh;kh" ud.ë" 13 msgqj'
38' uydksoafoimd<s ^2006&" nq' c' ;%s' .%' ud' 476$556 msgq'
39' mßjdr II ^2006&" nq' c' ;%s' .%' ud' 238 msgqj'
40' úw IV ^1948&" fya' uq' 1022 msgqj'
41' mdÑ;a;sh I ^2005&" nq' c' ;%s' .%' ud' 52 msgqj'
42' úw II ^1945&" fya' uq' 541 msgqj'
43' The commentators a historically try to trace this terminology back to the Tripitaka
: atthanca dhammanca, ............ is explained as atthakathanca palinca ........ - Hinuber,
Oskar Von (1996). A Handbook of Pali Literature. op. cit. p. 100.
44' it (attha) refers to the (primary, natural) meaning of the word, while Dhamma
relates to the (interpreted) meaning of the text, to its bearing on the norm and
conduct ; or one might say they represent the theoretical and practical side of
the text (pali) to be discussed, the letter and the sprit. - Rhys and Stede, William
(2004), Pali - English Dictionary. op. cit. p. 23.
45' wks I ^2006& nq' c' ;%s' .%' ud' 266 msgqj'
46' tu" 309 msgqj'
47' tu" 324 -325 msgq'
48' wks' I ^2006&" nq' c' ;%s' .%' ud" 629 msgqj'
49' úw II ^1945&" fya' uq' 541 msgqj'
iïNdId 163
III fldgi
ixialD; yd w,xldr
164 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 165
A CRITICAL
. - STUDY ON THE FUNCTIONALISM OF
-
ALANKARAS'ASTRA (SCIENCE OF FIGURATIVE SPEECH)
Ven. Mahawela Rathanapala
Lecturer, Sri Lanka International Buddhist Academy, Pallekele
Introduction
. - -
ka ras' a stra’ or the science of figurative
‘A lan
speech came into existence with the purpose of
fulfilling certain inadequacies contained in poetry. The
poetry which generally defines as a combination or
unity of sense and sound1 is accepted as extraordinary
turn of expression. But assigning equal value or
importance to both sense and sound alone was not
enough to distinguish poetry form ordinary expression. On the other hand
"poetry does not represent a use of language at all, a service of language to an
extrinsic end. According to the view of Early Indian poetsians, poetry can be
taken as the exploitation of language for its own sake and poetics as the
investigation of language as it escapes the immediate limitations of utility and
achieves a condition of self illumination which we might call beauty".2 So
.
Alanka-ra (figure of speech) which can impact particular beauty to poetry
was considered as an essential element for poetic expression. This made the
.
path to develop Alanka-ra, from poetic element to science of literal dimension.
166 rdu[a[ ksldhsl
.
Through the application of Alanka-ra poets may have tried to scrutinize
poetic expression which impresses and leaves memorable expression onto
literary readers. But on the other hand ordinary language is too limited to
convey all wishes and ideas arise in human mind. So while conveying wishes
and ideas in a charming and sweet manner, it was necessary to follow a
special method to distinct poetic expression from ordinary expression. This
particular trend can be recognized as the functionalism or significance of
.
Alanka-ras' a-stra.
.
Definition of Alanka-ra
.
Etymologically the term Alanka-ra can be separated into two parts as
alam. + Ka-ra preposition ‘Alam.’ is used in the sense of "sufficient, enough for,
adequate to"3. As illustrated by famous lexicographer Amarasimha, the word
‘Alam. ’ has three different shades of meanings as,
As has been remarked by Va-mana. "poetry is one of the fine art which
has the expression of beauty as their goal"9. He further supports that embellished
. .
(Alanka-rya) as embellishment (Alanka-ra).
Hence the body constituted of two basic elements, sound and sense should be
.
adorned in the form of poetic figures. So through the application of Alanka-ra
or figure of speech it has tired to achieve the particular purpose in a more
efficient way.
· Adding beauty
· Aiding to flavor or sentiment31
.
So that the fundamental function of Alanka-ra is adding or giving
necessary charm to poetry which helps to increase its excellence or which
needs to transform ordinary speech into literal speech. In scrutinizing how
figure of speech beautify poetry or differentiate literal or poetic speech from
ordinary speech, obviously it performs as a decorative devise which can be
exemplified as follows :
Here poet wants to praise the beauty of face, "Your face is beautiful"
which is the basic massage he wants to convey. But here with the usage of
simile, meaning and excellence of object has increased. On the one hand it is
very easy to comprehend the massage which poet tries to convey. At the
same time figure of speech has an ability to convey a fresh idea to reader
about an object which we have already known in a form of unknown. However
.
it appears from their treatment that term Alanka-ra suggests extraordinary
.
turn bestowed to ordinary expression. As well as it implies that how Alanka-ra
literature tries so systematize art of poetry by a method of positive science.
- -
In the Citrami ma-m.sa, Appayadi ks.ita it is explained as thus, imparting
beauty as the significant function of Alankara.32 In the Vakrobktijvita, Kuntaka
.
remarks, Alanka-ra-s (figure of speech) are used to delineate transcendental
beauty and charm to poetry.33 To indicate this beauty or the necessary charm
to poetry incourse of time they have used so many different indications such as
Vicitti, Ca-ru, Camatka-ra, Saundarya, Hr.dayatva etc. In the Dhvanya-loka,
-
Anandavardhana uses the term charu to indicate the special charm of poetry.
.
Alanka-rohi carutvahetu prasiddah.34 the quotation causes to assume that,
. -
Alankara itself is not the beauty, beauty is the primary factor claims that as
.
Alanka-ra. While commenting on the Dhvanya-loka Abhinavagupta says, the
special charm or peculiar to each composition, which rests ultimately on the
.
conception of the poet makes up Alanka-ra and gives it its distinguishing
-
characteristic. Kuntaka also expresses that, in his Vakkroktiji vita "a mode of
expression becomes a poetic figure it the fertile imagination of a poet lends a
peculiar charm to it". But a mere figurative expression does not cause beauty
in poetry. Figure of speech must possess two essential characteristics. Firstly
it must possess charm or striking and secondly the charm must be arisen
through the genius of the poet".35
Here the beauty of the face has presented in a different manner. Sentence
conveys the nature of object in its every aspect. It emphasizes the softness,
beauty, attraction and fairness etc. all of these qualities have embodied through
the similes. Beauty of face has conveyed in a different manner that claims
very much appeal to expression. On the other hand, all poetic expressions
involve some kinds of expressional deviations proper to poetry which constitutes
its charm. Examining the whole field of poetic expression, Bha-maha finds the
14 - CM23766
174 rdu[a[ ksldhsl
.
Alanka-ra or poetic figure omnipresent as a means of realizing the deviation
.
and vakrokti becomes the essential principle of an Alanka-ra and necessarily
-
of poetry itself".40 Anandavardhana also has pointed out that "figure would be
found appealing only if the poet, through his imagination, establishes Atis.ayokti
in it. Otherwise it is mere extraneous ornament serving no purpose. Atis.ayokti
is hence regarded as the life running through the bulk of poetic figures."41
C. F. Bain states that "A figure of speech is a deviation from the plain and
ordinary more of speaking, for the sake of greater effect. That be the reason
.
Kuntaka included all the Alanka-ra, Ma-rga, Gun.a and Rasa into Vakrata-.
1. Vastu Dhvani
.
2. Alanka-ra Dhvani
3. Rasa Dhvani
.
This delineates that Alanka-ra also can be considered as a part of Dhvani
which means suggesting something beyond the ordinary sense. Here
.
Alanka-ra itself has become Dhvani. So to be Ka-vya or poetry Suggested
.
sense or the Vyanga-rtha should be embodied in a composition along poetic
qualities and figure of speech. This should be comprehended through the
complete indication of latter.
In this way poetry requires not only fact and feeling but a beautiful form
also. It should be primarily attractive too. Actually poetry is not an argument
to be somehow read and understood. Ba-n.a says that it has to leap to our heart
on even the mere hearing of it. So their idea and expression should be beautiful.
.
But the application of Alanka-ra should be proper or ideal with poetic
-
object (kavya vastu) otherwise application will be complicated to connoisseur.
iïNdId 177
-
In the Ka-vya-dars' a, Dan.d.i has emphasized that, proper application of figures
help to increase literal sentiments and delectableness but if not it causes to
deteriorate the relish and delectableness.52 The principle of the proper
application of figure of speech has been emphasized very much through the
theory of Aucitya in Aucitya Vica-racarca- of Ks.emendra.53 Just as a pearl
garland can beautify only a full bosom and otherwise cannot be a beautifying
factor. The figure thus is the concretization of relish. Separate endeavor or
effort is not required to realize that, effortlessly feeling moves towards its
expression. "Perusal of figures may give an impression that they are somewhat
artificial elaborations and intellectual exercises requiring some effort in turning
them out precisely. But they are not so difficult of effecting for a master poet.
With him as emotion increases, expression swells and figures foam forth.
Only then the figurative expression becomes significant".54 Here caution is
.
given that, when Alanka-ra is used with this appropriateness it always enriches
the idea of the poet and adds charm to the diction. If "the vastu (object) which
.
is to be decorated should be equally striking as the Alanka-ra, otherwise the
composition will be like a ghost without having a soul though decorated with
.
Alanka-ra, and such a poetry will not please the critics"55. With this objective
correlativeness figure can effortlessly get accession into feeling. So figure we
use should serve the feeling and become the means of its realization. The
application of the verbal or ideational figure depends on the competence and
-
intuition of poets. Anandavardhana insists that the poet should be intuitively
aware of the principle of the assimilation and avoidance of figures according
to the context of the feeling (ka-leca grahan.athya-gu).56 He also points out
that "ornaments make sense when there is something of which it is the ornament
.
(Alan ka- raya). 57 Otherwise, it is just like decorating a dead body.
Abhinavagupta also adds up what is embellished is the feeling and therefore
poetic figures are functionally justified only when they help in the evocation of
-
feeling. Thus Anandavardhana has laid down some principles in the Dhavanya-
loka.
.
Even the Alanka-ra add an external value to poetry, it cannot be
.
segregated from poetic body. Alanka-ra should take into concern under an
.
organism context. In comparing Alanka-ra with removable ornaments like
Bangles, hairpin, bracelet etc. which have no profound organism in justification
or implipication per se that, it is dispensable to poetry. But in terms of its
functionalism, it should be really like an external limb, which structurally,
functionally and ideally responsive to the mind.
Conclusion
.
The utmost upshot can be made here is that, Alanka-ra has used to give
an extraordinary turn to ordinary speech or to transform ordinary speech into
poetic speech or in other words it has used as a beautifying principle which sin
qua non for poetic expression. Poets used figure of speech to convey what
they want. They want to invade these individual empires of the readers. It at
once does strike a chord of sympathy in experience and reveals us something
unperceived hitherto. The more we think on it, the more it expands and it
180 rdu[a[ ksldhsl
.
content assumes universally and depth. Figure of speech or Alanka-ra was
the magical charm of accomplishing this purpose. Thus it can be concluded
that65 poetry itself is not beautiful. "a beautiful idea must appropriately incarnate
.
itself in a beautiful expression. This defines Alanka-ra and its place of function.
. -
The function of Alankara is to heighten the effect : it is to aid the poet to say
.
more pointedly. Whether the poet exalts or does the opposite, Alanka-ra is to
help him.66 Mahimabht.t.a also has postulated that, there is no any literal sentiment
.
without glory and disgrace, which is the sense associate by Alanka- ra
.
in poetry.67 Also "these Alanka-ra should flow out of Rasa, even as emotion is
depicted, these must come off, without the poet consciously striving after
them. They must be irremovable structural organic, Rasa-ks.ipta Aprthyag
Yatna, Niravartya these words of Mahimabhatta are pertinent explanation
.
on the functionalism of Alanka-ra. As has been maintained by him poets create
poems for the production of charm (Saundarya), not for the production of
. .
Alanka-ra. But the imaginative turn of words and ideas become Alanka-ra.68
.
This idealism forms the basis of the Alanka-ra thought can be well
apprehended from the word of the Dhavanika-ra. "In the infinite world of
literature the poet is the creator and whatever appears to him to be valid, the
world also changes accordingly"69. It means that the world changes its form in
accordance with the value sense of the poet. In other words the world
transforms itself into that form which is approved as valid in the poet’s creation.
It suggests that the beauty created by the poet does not merely make the
world appear beautiful to our eyes but the world transforms itself into beauteous
forms in accordance with the creation of poet. So this transformation of real
.
world and poetic world bases on the application of figures (Alanka-ra).
. .
Thus be it a S'abda-lanka-ra or and Artha-lanka-ra, be it a sound effect or
.
striking turn of the idea, it not Ba-hiranga for Rasa, so long as it is useful for
.
Rasa, effective expression, the embodiment of the poet’s idea is Alanka-ra. It
is not as if it were in some separate place, like jewels in a box, to be taken and
added. So it is the several ways of expressing ideas which are to convey the
.
Rasa that are called Alanka-ra.
iïNdId 181
Selected Bibliography
Primary Sources :
. .
· Lanka-nand himi, Labugama, ed., 1937, Subodha-la-nka-ra, Horana :
Vidya-deskara Printers.
· Batukna-thsarma, ed., 1981, Kavyalakara of Bhamaha, Varanasi :
The Chawkhambha Sanskrit Series office.
.
· Ayyar, N., 1952, Ka-vya-dar.sa, Delhi : Vavillavenkatesvara publication.
.
· Jha, G. ed., 1928, Ka-vya-lanka-ra sutravr.tti, Poona : Oriental Book
Agency.
· Kane, P. V. Ed., 1923, The Sa-hityadarpan.a of Vishvanatha, Bombay
: Nirnayasagara Press.
· Krishnamoorthy, K. ed., 1955, Anandavardhana’s Dhavanyaloka
or Theory of Suggestion in poetry. Poona : Oriental Book Agency.
. .
· Lanka-nanda himi, Labugama, ed., 1937, Subodha-lanka-ra. Horana :
Vidya-deskara Printers.
· Holmes, H. D. ed., 1990, Dvanya-loka of Anadavaradhana with
the Locana of Abhianavagupta. America : Harvard oriental series.
· Krishnamoorthy, K. ed., 1968. Abhinavagupta’s Dhavanyaloka
Locana, New Delhi : Meharchand Lachmandas Publishers.
· Sastri, K. S. ed., 1926, The Dhavanyaloka of Sri Anandava-
dhanacarya Varanasi : The Chawkhambha Sanskrit Series office.
.
· Sastri, N. 1928, Ka-vya-lanka-ra. Tanjore : Wallace Printing House.
· Sharma, B. etc. ed., 1929, The Na-tya Sastra of Bharata. Varanasi :
The Chawkhambha Sanskrit Series office.
· De, S. K. ed., 1961, Vakroktijivita, Calcutta : Firma K. L.
Mukhopadyay
· Dwivedi, R. C. ed., 1966, Kavyaprakasa of Mammata, Vol. I Delhi
: Motilal Banarsidass.
182 rdu[a[ ksldhsl
Secondary sources :
Journals :
.
· Tripati, G. C., 1969, An Etymological Note on the word Alanka-ra:
Principles of literary criticism in Sanskrit.
· De, S. K., 1959, Some Problems of Sanskrit Poetics, Culcutta : Frama
K. L. Mukhopadyay.
· Mainkar, T. G., 1969, some observation on the definition of poetry :
Principle of literary criticism.
· Tripatai, H., 1969, Vakkrokti and literary criticism, Principles of literary
criticism in Sanskrit.
Foot Notes
.
1. Sabda-rthau sahitam ka-vyam – Sastri, N. 1928, Ka-vya-lanka-ra. Tanjore : Wallace
Printing House, p. 6.
2. Gerow, E., 1971, Glossary of Indian figure of speech, Netherland : N. V. Publishers,
p. 14.
3. Shivaramana, A. R., ed., 1998. Practical Sanskrit English dictionary, Motilal
Benarsidas upblishers, India, p. 233.
.
4. Tripati, G. C., 1969. An Etymological Note on the word Alanka-ra : Principles of
literary criticism in Sanskrit, p. 29.
5. Ka-vyasabha-kara-ndharma-n Alanka-ram pracaks.ate – Ayyar, N., 1952, Ka-vya-
dar.s'ha, Delhi : Vavilla venkatesvara publication, p. 57.
6. Na nita-nta-ima-trena ja-yate ca-ruta- gira-m, Vakra-bhidheyya sabdokti ris.ta- va-ca-
malankr.ti – Sastri, N. 1928, Ka-vyalanka-ra. Tanjore : Wallace Printing House, p.
12.
.
7. Ka-vyam.rughyamalam.ka-ra-t – Jha, G. ed., 1928, Ka-vya-lanka-ra sutravr.tti, Poona :
Oriental Book Agency, p. 2.
8. Sandryamalanka-ram., - Ibid, p. 2.
9. Kane, P. V., History of Sanskrit Poetics, Delhi : Motillai Banrsidass, p. 356.
10. S'abha-rthayora-s'titya ye dharma-h s'obha-tisa-yinah, Rasa-dinupakurvanto lanka-
ra-sten.goda-divat. – Kane, P. V. Ed., 1923. The Sahityadarpana of Vishvanatha,
Bombay : Nirnayasagara Press, p. 199.
11. Kane, P. V. Ed., 1923. The Sa- hityadarpan.a of Vishvanatha, Bombay :
Nirnayasagara Press, p. 333.
12. Sharma, B. etc, Ed., 1929. The Natya Sastra of Bharata, Varanasi : The
Chawkhambha Sanskrit Series office, p. 300.
184 rdu[a[ ksldhsl
49. Mainkar, T. G., 1969, some observation on the definition of poetry : Principle of
literary criticism, pp. 126-127.
50. Dutt, A, ed., 1987, Encyclopedia of Indian literature (vol I), Sahitya Akadami, p.
127.
51. Dutt, A, ed,. 1987, Encyclopedia of Indian literature (vol I), Sahitya Akadami, p.
127.
52. Ka-mam.sar.vopalam.ka-ro rasamar.the nisincati, Tatha-pyagra-myataiveinam. bha-
.
ram. vahat bhuyasa- - Ayyar, N., 1952, Ka-vya-dar.sa. Delhi : Vavilla venkatesvara
publication, p. 33.
53. Ucitasta-navinya-sadalam.krutiralamkrutih. - Sarma, J. M, ed., 1977, Auctiyavica-
racarca-, Kerala ; University of Kerala, p. 80.
54. Dutt, A, ed., 1987, Encyclopedia of Indian literature (vol. I), Sahitya Akadami,
p. 127.
55. Tripatai, H., 1969, Vakkrokit and literary criticism, Principles of literary criticism
in Sanskrit, p. 85.
.
56. vivaks.a- tatparatvena na-ngitvena kada-cana, ka-le ca grahan.a-tya- gau na-
tinirvahan.ais.ita- . - Sastri, K. S. ed., 1926. The Dhvanyaloka of Sri
Anandavadhanacarya, Varanasi : The Chawkhambha Sanskrit Series office p.
223.
. .
57. dhvany-a-tma-bhu-te s'r.nga-re samiksya vinives'itah., ru-paka-dir alanka-ra-varga
- -
eti yatha rthata m. - Sastri, K. S. ed., 1926. The Dhavanyaloka of Sri
Anandavadhanacarya. Varanasi : The Chawkhambha Sanskrit Series office, p.
223.
58. Rasa-ks.iptataya- yasya bandhah. s'akya-kriyo bhavet apr.thag-yatna-nirvatyah.
.
so 'lanka-ro dhvanau matah. - Sastri, K. S. ed., 1926. The Dhvanyaloka of Sri
Anandavadhanacarya. Varanasi : The Chawkhambha Sanskrit Series office, p.
219.
59. rasa-n.gatve ca tasya laks.an.am apr.thag-yatna-nirvartyatvam iti yo rasam.
bandhu-madhya-vasitasya kaver alan.ka-ras ta-m. va-sana- m atyu-hya yatna-
ntaram a-sthitasya nis.padyate sa na rasa-n.gam iti. - DL, p. 219.
60. Vijayavardhana, G. 1970. Outlines of Sanskrit Poetics, Varanasi : Chowkhamba
Sanskrit Series office, p. 54.
.
61. Alankrutiralam. ka-rayaupadrutya vivecyate, Tadupa-yataya- tatvam. sa-lam.ka-
rassya ka-vyata-. - De, S. K., ed., 1961. Vakroktijivita. Calcutta : Firma K. L.
Mukhopadyaya. p. 3.
62. Ibid. p. 3.
63. De, S. K., 1963, Sanskrit poetics as a study of aesthetics, California : University
of California press, p. 5.
iïNdId 187
64. De, S. K., 1963, Sanskrit poetics as a study of aesthetics, California : University
of California press, p. 527
.
66. Jha, G, ed., 1928, Ka-vya-lanka-ra sutravr.tti, Poona : Oriental Book Agency., p. 89.
- . .
67. Vi notkarsa-pakarsabhyam. svadantertho na ja-tucit, Tadarthameva ka-yolamka-
ramparupasate, - Rawaprasada, D, ed., 1943, Viktiviveka. Varanasi : Ka-s'i Sanskrit
- -
Series, p. 53.
.
68 Kim.ca saunda-ryatirekanis pattayorthassaya ka-vyakriya-rambha-h kavesh, na
. .
tu alam.ka-rnis pattaye tes a-m. na-ntariyakataiva tatsiddheh, Bhanganitibha-dha-
nameva Alanka-ratvamupa-gamat. - Rawaprasada, D. ed., 1943, Viktiviveka,
.
Varanasi : Ka-s i Sanskrit Series, p. 87.
69. Apa-re ka-yasam.sa-re kavirekah praja-patih, Yatasmaih rocayate visvam. tadetam.
parivatate - Krishnamoorthy, K. ed., 1968, Abhinavagupta's Dhavanyaloka
Locana, New Delhi : Meharchand Lachmandas Publishers, p. 494.
188 rdu[a[ ksldhsl
ye¢kaùu
j¾I 120 - 162 w;r ld,hhs' Wkajykafia l‚Ial rcqf.a rdcH wkqYdilhd
jYfhka o lghq;= fldg we;' wYajf>daI kduhg wdfrdamKh fldg we;s
lD;s fndfyda ixLHdjla fjhs' iuyr W.;=ka mjik whqßka wYajf>daI
kñka lúhka lsysmfofklau jdih fldg we;' ;j;a iuyrekaf.a u;h
kï lD;s rpkd l< we;eï wh m%isoaêhg m;aj isá wYajf>daI kug ish
lD;s wdfrdamKh l< njhs' flfia fj;;a by; i|yka l< lD;s y;
nqoaOpß; uydldjHfhys l¾;D jQ wYajf>daI mdohkaf.a nj nyq;rhla
ms<s.ks;s'
nqoaOpß; uydldjH
iïnqÿ Wm; ms<sn| úia;r lrk lúhd tA i|yd úfYaI Wmud Wmfïhhka
fhdÞf.k fkdue;s jqj o fhdÞf.k we;s jd.a ud,dj ;=<ska tu wjia:dj
mdGl ukfiys Ñ;a;c rEm ujd,Sug ;rï iu;aj we;' fuys we;af;a
iql=udr .=Khhs'
zzYdLdud,ïnudkdhd# - mqIamNdrdj,xìkSx
foajHd# l=CIsx úNsoHY= - fndaêi;a;afjda úks¾hfh!ZZ
^nqoaOpß; uydldjHh - 1$24&
^cd;s crd fl<jr lrkakdjQ wd;au úch lrk tA mq;=f.a Wmka Þ isg
Y=oafOdaok rc;=ud c, m%jdyfhka msfrkakd jQ uy ihqr fuka Èfkka Èk
Okh we;=ka wiqka ñ;=rka hk fï ish,af,ka wNsjDoaêhg m;aúh'&
fujeks ia;%S j¾Kkhla lsÍu b;d wiSre lghq;a;ls' thg fya;=j ia;%S
j¾Kkhl § mdGlhd n,dfmdfrd;a;=jkafka YDÙ.dr rihhs' tfy;a lúhd
mdGlhdg wreÑ fkdjk whqßka lsisÿ W;aidyhlska f;drj ;u wNsu;d¾:h
idOkh lrf.k we;s nj fuhska meyeÈ,s fjhs'
fuu moH folska muKla jqj o isÿy;a l=ure .;l< iqjnr Ôú;h
mdGlhdg ukdf,i f;areï.; yelsh' isÿy;a l=ure i|yd iqfÞjqka rcq
úiska lrk ,o ud<s.hkaf.a udfkda{ iajNdjh yd k<Õkkaf.a lduhg
nrjQ úúOdldr p¾hdjka fuys § lúhd wm yuqfõ ;nkafka Ñ;a;crEm
ujd,ñks' fuh wYajf>daI mdohka i;=jQ wjia:dfjdaÑ; j¾Kkdjka i|yd
jQ l=Y,;dj kej;;a biau;= lrkakls' tfukau fï ;=<ska iu;d" iql=ur;d"
m%idÞÈ .=Khka biau;=j fmfka'
wdY%;
s .%k:
a
1' ØKúu, ysñ" fn,a,k nqoaOpß; uydldjHh 1-5 i¾." iquqÿ uqøKd,h" mkaksmsáh
- 1998'
2' úu,dkkao ysñ" leianEfõ" fi!kaordkkao uydldjHh 5-6 i¾." m%i; a djkdj" m%k
s Ü
a
wekaâ m%skaÜ uqøKd,h" fld<U - 1994'
3' fikúr;ak" wdßhÞi" nqoO a pß; uydldjHh 1-2 i¾." Y%S fidar; jHdLHd iuhj¾Ok"
fld<U - 1998'
iïNdId 201
R.a fõoh
Ydia;%m;s" rdclSh mKaä;" ;s;a;.,af,a ØKr;k ysñ"
lUqremsáh" udm,dk" udr$Y%S úu,fcda;s uy msßfjfka mßfõKdêm;s
p ;=fõo
¾fõofha m%Odk;u fõoh R.a fõohhs' wkH
.%ka: ìysùug m%Odk uQ, ìch njg m;a
jQ f ha fuu iD.a fõoh nj wújdofhka ms < s . ;a
lreKls' fuys we;s .S;sld R.a hk kñka y÷kajd
we;s w;r th iDla > iDÉ > R.a hkqfjka fjkia
ù we;' ukqiauD;sh i|yka lrk wkaoug fuh
n%yaud úiska h{ idOkh ms‚i ms<sfh< lr ;sfí'
Nla;su;a yska¥kaf.a u;h tfia jQj;a fuys l%ñl
ksIam;a;sh iïmQ¾K udkj wd¾h b;sydihg wod<
jQjla nj m%:u mßpfhkau fmfkk ,laIKhls'
fõo hk ku iE§ we;af;a úoa -×fka hk Od;=fjks' l¾ud¾:fhys wÉ
fyda i`[a hk m%;Hh ùfuks' fuys idudkH w¾:h ±k .ekSu fyda ±kSu
fõ' wd¾hhka fuhska woyia lf<a fõo .S;sld bf.kqfuka iïmQ¾K {dkh
,nd .; yels njhs' fõohg àldjla imhk idhk kue;s lúhd úiska
fuys úia;r lrkafka fuf,isks'
zzm%;HfCIKdkqñ;Hd jd
hia;=mdfhda k nqOHf;
t;oaúoka;s fõfoak
;iaud;a fõoiH fõo;dZZ
202 rdu[a[ ksldhsl
R.a fõoh I uyd iQla; II CIqø iQla; hkqfjka iQla; fldgia follg
fnod olajhs' iDla 10 lg jeäkï uyd iQla; jk w;r" 10g wvqkï CIqø
iQla; kñka y÷kaj;s' by; i|yka lrk ,o uKav,j,g wh;a iQ;% ixLHd
fufia ±laúh yelsh'
* i uKav,fha iQla; 191 hs
* ii uKav,fha iQla; 43 hs
* iii uKav,fha iQla; 62 hs
* iv uKav,fha iQla; 58hs
* v uKav,fha iQla; 87 hs
iïNdId 203
* vi uKav,fha iQla; 75 hs
* vii uKav,fha iQla; 104 hs
* viii uKav,fha iQla; 103 hs
* ix uKav,fha iQla; 114 hs
* x uKav,fha iQla; 191 hs
fï wkqj iuia; iQla; m%udKh 1028 ls' fuu iQla; - iDla jYfhka
fnfok úg oyia .Kkla fõ' jdial, YdLdjg wh;a .%ka:j, fufia
±lajqKo Ydl, YdLdjg wh;a .%ka:j, ±lafjkafka iQla; 1017 la mu‚' R.a
fõohg wh;a uKav, w;ßka mer‚;u .S;sld yuqfjkafka ii, iii, iv, v, vi, vii
hk uKav,j,h' fuys we;s .S;sld .DyH iQ;% hkqfjka y÷kajhs' fï
uKav, 06 RIs mrïmrd 06 lg whs;s fõ' tkï"
fõo .S;sld uq,a ld, iSudj ;=< jdfpdaoa.;j mej;s w;r miqj .%ka:drEV
lrk ,§' bka miq tAjd ixys;d hk kñka ye¢kajQy' fuys ±lafjk ikaê mo
úikaê lrñka we;euqka mo ixys;d kñka ixys;d ms<sfh, l< w;r wl=rlaj;a
ke;s fkdù fïjd /l .ekSu i|yd .S;sld fkdfhla l%uhg ,shkakg jQy'
±kg tfia ,shd we;s l%u ;=kla olakg ,efí" tkï"
* l%u mdG
* cgd mdG
* .K mdG jYfhks
tl moh fojrla ,sùu l%u mdG fõ'
Wod ( w.aksï Bf< Bf< mqfrdays;ï mqfrdays;ï h{iH
204 rdu[a[ ksldhsl
* .K mdG hkq fuu Pgd mdGh f;jrla lshfjk fia ,sùfï l%uhhs
Wod (- w.aksñf<a Bf<.aksï w.aksóf<a mqfrdays;ï mqfrdays;óf<a.aksï
w.aksóf<a mqfrdays;ï
fï yereKq úg ixys;d mdG -mo mdG" ud,d mdG" f,aLd mdG" YsLd mdG"
èjc mdG" oKav mdG" r: mdG hkqfjka l%u wgla olakg ,efí' mer‚;u
jHdlrK .%ka:hla jk m%d;sYdLH kue;s .%ka:fha i|yka jk wkaoug
ixys;d mdG-mo mdGj,g fmr<k úg wkq.ukh lrk wdldrh fmkajd§
we;'
fkdfhla foújrekag ia;+;s lsÍu ms‚i R.a fõofha .S;sld ,shd we;'
x uKav,fha 52 iQla;fha 06 jeks .S;sldfõ foújre 3"339la isák nj fufia
i|yka lr ;sfí'
f.da;%" mlaIs" uD. jDCI" ,;d wd§ yeufohlau Tyqf.kau we;s jQ nj my;
jelsfhka m%ldY lrhs'
zz´x ;;aiú;+¾jfrKHx
N¾f.da foajiH ëuNs
ëfhda fhdak# m%fpdohd;aZZ
^iii uKav,fha 62 iQla;fha 10 jeks .S;sldj&
zzkH.aksï cd;fõoiï
fyda;%jdyï hùIagHï
oOd; foajuD;aúcïZZ
^v uKav,h 26 iQla;fha 07 jeks .S;sldj&
hqO l,dj ms<sn|j R.a fõofha lreKq ±lafõ' iuyr wjia:dj, Tjqka
mhska f.dia uqyqKg uqyqK igka l<y' we;eï wjia:dj, hqO r:j, ke.S
igka l<y' vi uKav,h 47 iQla;fha 08-26 hk .S;sldfjka wYajhd iy
we;d hqoaOhl§ Ndú;d l< nj i|yka fõ' msgrgl hqoaOhlg .sh kdúl
yuqÞjla .ek yd wyia keú Ndú;d l< nj
210 rdu[a[ ksldhsl
R.a fõofha újdy l%u lSmhla .ek i|yka fõ' thska n%yau" wdiqr yd
iajhxjr hk újdy ;=k m%Odk nj lshfõ' tAjd fmdÿ l%u jYfhka Ndú;
flreKq nj x uKav,h 85 iQla;fha 22 .S;sldj x uKav,h 27 iQla;fha 12
.S;sldj hk .S;sldj, i|ykah' tl ìß|la újdy lr.ekSu idudkH Í;sh
jqj;a nyqNd¾hd mdjd .ekSu o tl, olakg ,enq‚' jekaoUqjlg ;u
iajdñhdf.a nd, fidfydhqrd kS;Hdkql+,j mjrd.; yels nj x uKav,h
40 iQla;fha 02 .S;sldj i|yka lrhs' Wiia l=,Skhl= my;a l=,hl ia;%shla
újdy lr .; yels nj ix uKav,h 16 iQla;fha 02 .S;sldj x uKav,h 39
iQla;fha 14 .S;sldj hk .S;sldj, ±lafõ'
iïNdId 211
wdY%s; .%ka:
IV fldgi
isxy,
214 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 215
ikakj, w¾: újrK l%u lSmhla ±lsh yels fõ' bka lSmhla my;
i|yka fõ'
6' md,s jpkhl fyda mdGhl w¾:h tl t,af,a m%ldY fkdlr woyi
úia;rd;aulj isxyf,ka ±laùu'
7' w¾:h meyeÈ,s md,s mdGj, fyda jpkj, jHdlrK úNd. ±laùu'
8' Wodk md,s .d:d weiqßka wre;a mejiSu' fuys§ w¾: mjik md,s
mdGh olajñka tys w¾:h meyeÈ,s md,s .d:d u.ska olajhs'
ikakj,g fiau .egmoj, o w¾: újrK l%u lSmhla ±lsh yels fõ' bka
lSmhla my; i|yka fõ'
8' tla md,s mdGhlg fyda jpkhlg isxy, jpk follska w¾: ±laùu
zzcÊcrx - ±ÿrej .sh - fyj;a uy¨ jQZZ" zzm¨.a.x" ne§ msmsß .shd jQ -
fkdfyd;a is£ì£ .shZZ35" zzmßudß;skaøsfhd" ksú b÷rka we;sfha fkdfyd;a
ñys lsreKq b÷rka we;sfhaZZ36
ikak" .egmoj,g fiau mßl:dj, o w¾: újrK l%u lSmhla ±lsh yels
fõ' bka lSmhla my; i|yka fõ'
WÞ' ( * zzoka; mqf¾ rdcd yq;ajd hk ;kayS Tyq oka;mqf¾ rcjQ mßÈ
lsfiheh;a @'''''''ZZ
1' wurjxY ysñ" fld;auf,a" isxy, idys;H ,;d" fld<U" tï' ã' .=Kfiak iy
iud.u" 1968'
2' l=,iQßh" wdkkao isxy, idys;H I" fndr,eia.uqj" úisÿkq m%ldYlfhda" 1999'
3' f.dvl=Uqr" pd,aia" .=re¿f.dañ idys;H iÕrdj" fld<U" tï' ã' .=Kfiak iy
iud.u" 1961'
4' kdkdhlaldr" .=Kj¾Ok" fmdf<dkakre hq.fha isxy, jHdLHdk idys;Hh" fld<U"
tia' f.dvf.a iy ifydaorfhda" 1998'
5' mqIaml=udr" kS,a" cd;l wgqjd .egmoh" kqf.af.dv" *diaÜ m%skagß m%hsjÜ ,sñgâ"
2013'
6' ñkqjka.uqfõ" uydkdu ysñ" iu¾pkd Ydia;%Sh ix.%yh" md,s yd fn!oaO wOHdmk
wdh;kh" 2010'
7' r;akmd, Ô' ã' ^ixia'&" iïNdId Ydia;h
S% ix.%yh II l,dmh" wOHdmk wud;HdxYfha
msßfjka wOHdmk YdLdfõ m%ldYkhls" 2000'
224 rdu[a[ ksldhsl
8' ika k ia . ," mq x ÑnKa v dr" is x y, idys ; H jxYh" ixia l D;s l lghq ; =
fomd¾;fïka;=j" 1962'
wka;¾cd,h
mdol igyka
lD;sh iïmdÈ; j¾Ih Y' j' 1692 fyj;a l%s' j' 1770 § nj meyeÈ,s fõ'
lS¾;s Y%S rdcisxy rdcH ld,fha ,sheù we;s fï lD;shg t;=ud úiska Wmydr
mqok ,o nj o tys u i|yka fõ'
úiska rclu ,enQ Þ isg l<d jQ l=i,hla Tng foñZhs lshd Ydikh Ñria:dhs
lsÍu i|yd Wkajykafia isÿ l< fufyhg lD;.=K jYfhka i;r fldar<fha
w¨;a kqjr wuqKq mif<dil fl;la yd úydrhla o ys`.=, kï rfgys wuqKq
i;l fl;la yd úydrhla o ms¥ nj tu .d:d fmf<ys i|yka fjhs'
2' uQ,dY%h
iukaú; nj olajd bka wk;=rej j._fhys we;s l;d jia;= ixLHdj i|yka
flf¾'
zz'''''' w;s .ïNSr foYkd:_h fmr<d t¿jg kÕd wF:_ j“kd flfrñZZhs
is;S kï isÿy;= lr~qjla f.k uqyqÿÈh biakg W;aidy lrkakdla jekak'''''''''ZZ
^ixia' OïudkJo ysñ" 1997" 4 msgqj&
wk;=rej l:d jia;= bÈßm;a lsÍfï ms<sfj< olajd isà' mqÉPd .d:d yd
úiicckd .d:d meyeÈ,s lrñka foaYkd ú,dih ms<sn| woyi ,nd §
i¾j{hka jykafia fï uyd Nø l,amhg úis wixLH l,am ,CIhla hg
nqÿfjïjdhsZ is;ska is;d ufkdm%‚Odkh uia;lm%dma; l< ;eka isg §mxlr
mdo uQ,fha iqfïO ;dmij ksh; újrK ,;a ;eka olajd;a" t;eka isg
nqÿùu" nqÿWm;" ießhq;a uq.,ka uyf;reka jykafia foku w.% Y%djl njg
m;aùu olajd úia;r ixCIsma; j we;=<;a flf¾'
zz''''''' w;s .ïNSr foYkd:_h t¿jg k.d wF:_ j“kd flfrñhs is;S
kï is ÿ y;= lr~q j la f.k uq y q ÿ Èh bia k g W;a i dy lrka k dla
jekak'''''ZZ
^ixia' Oïudkkao ysñ" 1997" 4 msgqj&
fï tla tla úudk jia;= l:d wdrïN lsÍfï § mjd l%uj;a ms<sfj<la
wkq.ukh l< nj u;= ksoiqka mÍCId lsÍfuka ;yjqre fõ'
zzfï úudk jia;= m%lrKfhys mSG j._fhys m<uqjk iaj“ mSG jia;=j
lshd ksujk ,§'ZZ
^ixia' Oïudkkao ysñ" 1997" 15 msgqj&
zzfï úudk jia;= m%lrKfhys Ñ;% ,;d j._fhys ,Lqud úudk jia;=
j“kdj lshd ksujk ,§'ZZ
^ixia' Oïudkkao ysñ" 1997" 68 msgqj&
5' ks.ukh
* OïudkJo ysñ" udflfy,aj," ixia'" ^1997& isxy, úudk jia;= m%lrKh" fn!oaO
ixialD;sl wdh;kh" foysj,'
* OïudkJo ysñ" fudfrdka;=vqfõ" isß isoaOd¾: ysñ" uvq.,af,a' ixia'" ^1925& mruF:§mkS
kdu úudk jF:q wÜGl:d" fyajdú;drK uqøKd,h" fld<U'
* jðrØK ysñ" fydrK" 1992" isxy, idys;H .%J: m%§msld" tia' f.dvf.a iy
ifydaorfhda fld<U" Y%`Od;sIH ysñ" fnka;r" 1953" mQcdj,sh" lreKdOdr uqøKd,h"
fld<U'
242 rdu[a[ ksldhsl
jdßud¾. úkdY lsÍfuka Ôjk l%uh o l=, ¥IKh u.ska Y%u iemhqï
ud¾.ho wd.u úkdY lsÍfuka iudc ia:djrho ud> úiska úkdY lf<a hhs
iQßh .=Kfialr6 iQÍyq mji;s' rcrg ck;dj oUfo‚ m%foaYhg ixl%uKh
jQfha fï ksidh' Tjqka tfia .sfha wkqrdOmqrh tmd fj,d fkdj tys úiSu
ÿIalr jQ ksid nj uydpd¾h mrKú;dk7 iQÍyq mji;s' fufia we§ .sh
ck;dj oUfo‚ m%foaYh jdiN+ñ fldg .;a w;r Tjqka iu. we§ .sh
NsCIqka jykafia,d tA ck weiqf¾u jev jiñka ish wd.ñl Ydia;%Sh fiajdjka
lrf.k .shy' oUfo‚ rcjrekaf.a wkq.%yho Wkajykafia,d ,oy'
mdol igyka
Ydia;h
S% f,aLkhg m%dfhda.l
s m%fõYhla
rx. nqoaêl lxldkkaf.a
Dip. in LIS (SLLA) BA (BPU), MA (Kelaniya)
mqia;ld, f;dr;=re iyldr" Y%S ,xld fn!oaO yd md,s úYajúoHd,h
ye`Èkaùu
wCIr úkHdih
wCIr úkHdih hkq NdIdfõ jpk Ndú;fha§ tu jpkj,g wh;a
wCIr tlsfkl ixfhda. lr ,shkq ,nk wkqms<sfj,hs' ^fldamrfyajd" 2012&
256 rdu[a[ ksldhsl
mo Ndú;h
mo fn§u
jpk m%udKh
hq;= fjhs' wdikak jYfhka jdlHhl jpk 8-12;a w;r m%udKhla mej;Su
Ydia;%Sh f,aLkhl jdlHhkays .=Kd;aul njg idOlhls'
jdlH f.dvke.Su
fþo f.dvke.Su
uQ,dY%h oelaùu
uQ,dY%h olajk wjia:d úúOh' tkï" flá iDcq WoaOD;" iDcq WoaOD;"
§¾> iDcq WoaOD;" wkshï WoaOD;" iïmsKavk lreKq oelaùu ta w;r fjhs'
flá iDcq WoaOD; olajkqfha m%Odk fm< iu.u fhfohs' th oaú;aj hq.,
fldudj,ska fjkafldg olajhs' iDcq WoaOD; kï lsishï l;=jrfhl=f.a
jpk ta wdldrfhkau oelaùuhs' th fma,s ;=klg jvd jeä jkafka kï
fm< iu.u fkd,shhs' §¾> iDcq WoaOD; f,i ie,flkafka fma,s ;=klg
jeä WoaOD;hls' fuu iDcq yd §¾> iDcq WoaOD; m%Odk f,aLkfhka fjka
lr y`ÿkd .ekSu i`oyd tys wl=re m%udKh l=vd lsÍu" fma<s w;r mr;rh
wvq lsÍu" fjku fþohla f,i olajd fþofha jïmiska bkafvkaÜ ^Indent&
262 rdu[a[ ksldhsl
l;=jreka ;sfofkl=
mS' tia' fmf¾rd" ir;a chùr iy c.;a Ydka;m%sh" iuld,Sk
iudc úpdrh' ^fld<U : iriú m%ldYlfhda" 1992&' 26'
l;=jreka ;sfofkl=g jeä
;sôßhd.u nKavdr.u iy ;j;a wh" ck úúO;ajh' ^uyr.u :
rdjh m%ldYk" 1992&' 20'
Rajendra Mesthrie et al., Introducing Sociolinguistics. (Edinburgh :
Edinburgh University Press, 2010). 25
wd.ñl mQckSh .%ka:
§> ksldh I" nqoaO chka;s ;%smsgl .%ka: ud,dj mqk¾ uqøKh"
^foysj, : fn!oaO ixialD;sl uOHia:dkh" 2005&' 12'
ixialdrl
tÉ' tï' fudrgqj.u" ^ixia& kq;k isxy, l,d ks¾udK iy fla'
ch;s,l' ^le,Ksh ( úoHd,xldr msßfjka uqøKd,h" 1983&' 45'
Ydia;%Sh i`.rd ,smshla
fla' tka' ´' O¾uodi' zNdId l%u iïmdokhZ ixialD;s - fyÜáwdrÉÑ
wxlh" ^1983&' 17 ^4& 69-70'
Yío fldaI
isxy, YíofldaIh" 5 jk ldKavh' ^fld<U ( ixialD;sl lghq;=
fomd¾;fïka;=j" 1982&'5'
f,aLkh ;=<u uQ,dY%h oelaùu' ^l¾;D - j¾I l%uh fyj;a ydj¾â ffY,sh&
^Author – Data System / Harvard Style / APA Format)
fuu l%ufha§ mQ¾K .%ka: úia;r wdY%s; .%ka: kdudj,sh u.ska f,aLkh
wjidkfha ,nd§u is ÿ l< hq ; = h ' fuys jeäÿr ks o iq k a i`oyd http://
www.apastyle.org/ hk ks, fjí wvúh fj; msúfikak'
oaúl¾;Dl lD;s
ixialrKhla
Ñldf.da - O¾uodi" fla' tka' ´' "NdId l%u iïmdokh" ixialD;s 17" 4
^1983& ( 69-75
ydj¾â - O¾uodi" fla' tka' ´' ^1983& "NdId l%u iïmdokh" ixialD;s 17"
^4&" 69-75
266 rdu[a[ ksldhsl
iudf,dapkh
wdY%s; .%ka:
fmf¾rd" fla'Ô' ^1955& f,aLk úoHdj yd idys;H úpdrh" fld<U ( l¾;D m%ldYk'
n,.,af,a" úu,a Ô' ^2001& NdId wOHhkh yd isxy, jHdjydrh" fld<U ( tia' f.dvf.a'
rKisxy" mshodi ^2007& Wiia Wmdê ksnkaO iïmdok Wmfoia" le,Ksh ( iudÔh úoHd
mSGh" le,Ksh úYajúoHd,h'
isßfiak" tia'ù'mS' ^2013& isxy, NdId m%fõYh iy m%dfhda.sl f,aLkh" fld<U ( tia'
f.dvf.a'
isxy, f,aLk Í;sh ^1989& uyr.u ( cd;sl wOHdmk wdh;kh'
Encyclopedia of Educational Research (1982) New York : Collier Macmillan.
http://www.apastyle.org/
http://www.chicagomanualofstyle.org/
Marsen, Sky (2007) Professional Writing, New York : Palgrave Macmillan.
Parsons, C.J. (1973) Theses & Project Work, London.
Peck, Jhon (&) Coyle, Martin (2012) The Student's Guide to Writing, New York :
Palgrave, Macmillan.
268 rdu[a[ ksldhsl
n;a lkjd" ld,h lkjd" ,Kqjla lkjd" thd jefâ lkjd" rg ldmq
flfkla" ld,d bkak neß mdvqjla" lEj;a ys;g uÈ hkd§ ;ekaj,lkjd
hk ls%hd¾:h msßlaid neÆúg mßirh wkqj jpkhl wre;a fjkia jk yeá
meyeÈ,s fõ' mßj¾;khla lsÍug fmr tu ld¾hhg t<fUkakd uq,a ixfla;h
yßyeá jgyd .; hq;=h' tmuKla fkdj tu ixfla;h fhfok yeá .ek
o ukd wjfndaOhla ,nd .; hq;=h'2ZZ
isxy, Yío fldAIh mßj¾;kh hkakg w¾: olajd we;af;a tla nilska
fjk;a nilg yrjk ,oaola hkqfjks'3 YS% iqux., YíofldaIh rpkd l<
je,súáfha YS% fidar; ysñhka mßj¾;kh hkakg § we;s w¾:h kï fmr<Su
hkqfjks'4
iïNdId 271
zzu.O niska jefgñka wd nqÿ le,s wgqjd fy<Èj wecqfrd fy¿ niska
;=nQyZZ16
md,s uyd fndaêjxYhg ,shQ mßl:djls Ou– §msldj' tfy;a tys iuyr
;ekl ikak .%ka:hl ,laIK o iuyr ;ekl úia;rd¾: jHLHdjl ,laIK
o olajhs'
zz'''uq,a fmf<ys we;s w¾: ms<sn| fyda úhrK ms<sn| fyda .eg¨ ;eka
meyeÈ,s lsÍug .%ka: wjYH úh' .egmohla m%udK fkdjQ úg ;j ÿrg;a
mßl:d .%ka: l<y' tfia fldg;a fmf<ys wjfndaOh i|yd .egmo wdÈh
m%udKj;a fkdjk úg mo .;d¾: ikak ,shkakg jk' Bg;a jvd w¾:
meyeÈ,s lrkq i|yd Ndj ikak wdÈh we;súh'''ZZ19
by; i|yka l< wdldrhg isxy, idys;Hfha mßj¾;k l,dj ls%' mQ'
3 j ishjfia § wdrïN ù ikak" .egmo" mßl:d msgfmd;a wdÈ idys;Hdx.
Tiafia ksfhdackh ù j¾;udk iajrEmhg m;a jQ nj meyeÈ,sh'
278 rdu[a[ ksldhsl
.%KaGi:,S ¨À;odkuisksfIl
N%dkaf;daka;ooa-N%uruKav, äKaäfuk
fl%dOd.akskdNsoh;d Okmd,flk
mdoojfh m%dKd;udhœ OD;dXl=fYf;
zztA ñysß rej weie fy;a fy;a tA ñysß lgy~ lke fy;a fy;a
ol=K;ska .;a lvqj jeà fyk nj fkd±k ju;ska .;a m<Õ jeà fyk nj
fkd±k fol fo w;ska fy<d YS% mdofhys je± je;sr f.dia oksó iajdóks'
ye¢kafkñ iajdóks' uydudhd foaùka jykafiaf.a mq;Kqjka jykafia kqU
jykafia o@'''ZZ26
by;s k a i`oyka l< wudj;= r " nq ; a i rK" ioa O ¾ur;a k dj,s h jeks
mßj¾;k foi n,k úg iïNdjH isxy, idys;Hfha mefkk mÞkq.;
mßj¾;kh yd úia;rd;aul ksoyia mßj¾;khl ,laIK meyeÈ,sj y÷kd.;
yelsh'
mdol igyka
1' lÉpdhk Od;= u[acqid" Oïur;k ysñ" bÿrd.df¾" fld<U" 1997" 57 msg'
2' ldjH úpdr .fõIK" úchj¾Ok fyaumd," fld<U" 1968" 173 msgqj'
3' isxy, YíofldaIh" ixialD;sl wud;HdxYh" fld<U" 1986" 6927 msgq'
4' Y%S iqux., YíofldaIh II" fidar; kdysñ je,súáfha" .,alsiai" 1970" 563 msgqj'
5' md,s isxy, wldrdÈh" nqoaOo;a; ysñ" fmd,aj;af;a" fld<U" 1968" 323 msgqj'
6' md,s YíofldaIh" ùrfialr .=Kmd," fld<U" 1968" 28 msgqj'
7' md,s isxy, YíofldaIh" isß iqux., ysñ uä;shfj," fld<U" 1965" 154 msgqj'
284 rdu[a[ ksldhsl
8' bx.%Sis" isxy, YíofldaIh" u,,fialr .=Kmd," 1993 uqøKh" fld<U" 970
msgqj'
9' ioaO¾u r;akdj,s l;=jrhdf.a mßj¾;k ud¾. ms<sn|j wOHhkhla" kd.isxy
fm%auisß" o¾Ykm;s iajdëk ksnJOh" fld<U úYajúoHd,h" 2002" 11 msgqj'
10' ioaO¾u r;akdj,s l;=jrhdf.a mßj¾;k ud¾. ms<sn|j wOHhkhla" kd.isxy
fm%auisß" o¾Ykm;s iajdëk ksnJOh" fld<U úYajúoHd,h" 2002" 8 msgqj'
11' mykska myk mßj¾;k idys;Hh" isß,a iS fmf¾rd Wmydr .%J:h" 27 msgqj'
12' Èjhsk ^iriú Whk w;sf¾lh" mßj¾;kh hkq l=ulao @ ^,smh s &" uyskoa r;akdhl"
2005 wfm%a,a 10'
13' isxy, mßj¾;k idys;Hh" 3 msgqj'
14' The translation studies reader (edited) Lawrans Venti, London, 2005, 99p.
15' isxy, mßj¾;k idys;Hh" 3 msgqj'
16' Oïmshdwgqjd.egmoh" ã' B' fyÜáwdrÉÑ ^ixia'&" Y%S ,xld úYajúoHd,h uqøKd,h"
fld<U" 1974" 5 msgqj'
17' úY=oaêud¾.ikakh ^ixia'&" fnka;r ioaOd;siai ia:úr" is$i' tlai;a m%jD;a;s
m;% iud.u" fld<U" 1946" 01 msgqj'
18' fmdf<dkakre hq.fha isxy, jHdLHdk idys;Hh" kdkdhlaldr .=Kj¾Ok"
weia' f.dvf.a iy ifydaorfhda" urÞk" 1995" 47 msgqj'
19' fji;=re Þ ikakh ^ixia'& fyÜáwdrÉÑ ã' B'" m%ia;djkdj" weï' ã' .=Kfiak
iy iud.u" fld<U 1950" 04 msgqj'
20' mykska myk" 08 msgqj'
21' mm[apiQokS" O¾ulS¾;s O¾udkkao ^ixia'&" rdclSh wdishd;sl ix.uh" 1926"
fld<U" 189 msgqj'
22' wudj;=r" tÉ' ch;s,l ^ixia'&" .%ka: m%ldY uqøKd,h" fld<U" 1904" 134 msgqj'
23' wudj;=r" 249 msgqj'
24' iïNdjH isxy, .oH idys;H" mßj¾;k kHdh iy ks¾udKd;aul ,CIK" ;siai
l=udr wdkkao" udisl idys;H foaYkh" 2003'
25' mm[apiQokS" 246 msgqj'
26' nq;airK" ,nq.u" ,xldkkao ysñ ^ixia'&" fld<U" 1968" 76 msgqj'
27' ioaO¾u r;akdj,sh" lsßwe,af,a ØKúu, ysñ ^ixia'&" weï' ã' .=Kfiak iud.u"
fld<U" 2007" 1 msgqj'
28' OïumoÜGl:d" lyfõ Y%S r;kidr ysñ ^ixia'&" fld<U" 1922" 9 msgqj'
29' ioaO¾u r;akdj,sh" 7 msgqj'
30' iqoue,s i| t<sh ^mß'& r;akdhl uyskao" fmrjok" tia' f.dvf.a iud.u"
fld<U 10" 2004'
31' ioaO¾u r;akdj,sh" 19 msgqj'
iïNdId 285
ta wkqj úhrKh wre;a .kajd ;sfnkafka fnod fjka lsÍu" ishqï f,i
újrKh lsÍu" ukd f,i ú.%y lsÍu hkqfjks'
''The rules in a language for changing the form of words and joining
them into sentences.''
(page 675)
Ndú; lrk NdIdj jkafka zjeÈ NdIdj hsZ' tmuKla fkdj bkaÈhdj" ol=Kq
weußldj" wm%sldj jeks rgj, muKla fkd j we;eï wdishd;sl rgj,
fun`ÿ f,aLk l%u ke;s NdId we;ehs ms<s.efka' tfia jqj;a fï yeu ck
fldgila u woyia yqjudre lr .ekSu i`oyd úúO l%u wkq.ukh lr;s'
isxy, NdIKfha § ir,j woyia bÈßm;a lrk w;r lsisÿ kS;shla fyda
l%ufõohla wjYH ke;'
fï .Shg wkqj ish¨ Yío w¾: úëka we;=<;a wl=re" ikaê iudi
wdÈh W.;=kaf.a m%fhda. wkqj yd jHjydrh wkqidrfhka iïmdÈ; nj
m%ldY fldg ;snqK o iso;a i`.rd l;=jrhd jvd;a ie,ls,a, fhduq fldg
;sfnkafka NdIKhg fkdj f,aLkhg nj meyeÈ,s fõ'
zj`ÿrdZ hk rEmh zj- `ÿ- rdZ hk ixfla; tla ùfuka iE§ ;sfí' thska
ksrEmKh jk w¾:h jkafka fï kñka ye`Èkafjk i;ajhd h'
ud;r fld<U
ulalfghs fudkjgo
ula fldrkako fudkj lrkako
ulalehs lEfõ fudkjo lEfõ
fufia i,lk úg lsisjla ,súh hq;af;a fufia hehs ks¾foaY lsÍu jd.a
úoHd{hdf.a wruqK fkd jk nj;a NdIdj ms<sn`o ú.%yd;aul f;dr;=re
fy<s fmfy<s lsÍu jHdlrK{hdf.a wruqK fkd jk nj;a meyeÈ,s jk
w;r fofokdf.a u úIh lafIa;%h NdIdj jqj o ta flfrys fofokd fy<k
oDIaáh fohdldr nj fuhska fmkS hkq we;'
fufia i,lk úg lsisjla ,súh hq;af;a fufia hehs ks¾foaY lsÍu jd.a
úoHd{hdf.a wruqK fkd jk nj;a NdIdj ms<sn`o ú.%yd;aul f;dr;=re
fy<s fmfy<s lsÍu jHdlrK{hdf.a wruqK fkd jk nj;a meyeÈ,s jk
w;r fofokdf.a u úIh lafIa;%h NdIdj jqj o ta flfrys fofokd fy<k
oDIaáh fohdldr nj fuhska fmkS hkq we;'
V fldgi
wd.ï yd o¾Ykh
296 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 297
ks¾jdKh Y=kH;djhla o @
wdpd¾h id.r l=iqur;ak
î' tA' ^f.!'&" ämaf,daud wdhq¾fõo" oY_km;s ^fn!oaO wOHhk&" oY_km;s ^iudc úoHd&"
oY_k úYdro ^iudc úoHd&" oY_k úYdro ^fn!oaO wOHhk&
o mdol
¾Ykfha tk fndfyda .eg¨j,g jpk Ndú;h
ù we;' ld,hdf.a wejEfuka jpk
Ndú;fha we;s fjkialï" tl jpkh w¾: lsysmhla
m%ldY lsÍug fh§u kshu woyi bÈßm;a lsÍug
NdIdj ;=< jpkhla fyda jpk fkdue;s ùu fuys§
n,mdk m%Odk fya;=h'
oeka fï ms<sn`oj ;jÿrg;a is;d úuid ne,Su jà' ksjka uf.ys m<uq
wÈhr ry;ka jykafia flfkl=f.a ksjka u. h' m<uq wÈhr fidajdka
ùuh' fidajdka jQ W;=fula Wmßu jYfhka Nj y;l§ ksjka mila lrkjd
úkd wdmiq taula ke;' tkï ke;s lrk ixfhdack kej;;a we;sjkafka
ke;' ta ksid ksjk mila lsÍfï moku fidajdka ùuh' ta ;;ajhg m;ajk
fhda.djprfhl= l%udkql+,j {dk 10 la ,eìh hq;=h' tajd úo¾Ykd {dk
hkqfjka y`ÿkajkq ,nhs' fuu {dk ixialdrhkaf.a wks;HdÈ ,laIK
iïnkaOjh' fuys§ ilaldh ÈÜÀ úÑlsÉPd iS,ín; mrdudi hk uq,a
ixfhdack ;=k iyuq,skau bj;a fjhs' ry;a jk úg ish¨u ixialdrhkaf.ka
is; ñ§ úixLdr.; fjhs' fuys§ Y=kH;djhla ksjk iïnkaOj .uH fkdfõ'
rd." fodai" fuday wd§ wl=i, ffp;isl fyda wf,daN wfodai wd§ l=i,
ffp;isl ^M,§fï Yla;shla we;s& O¾uhka f.a Y=kH;djh .uH fõ'
zÈÜGu;a;xZ hkqfjka i`oyka lrkafka oelSï ud;%h muKla nj;a iïmáÉPk
úixLdr.; is; hkq l=ulao @ is; úiska ixialdr fkdksmojk tajdh'
tajdfha l=i,dl=i, úmdl ke;' tkï fuu mdGfha iq; uq; ú[a[d;
hkak fï wdldrhkah' tkï l=i,dl=i, ffp;isl j,ska is;aj,ska f;drh'
wdY%s; .%ka:
md,s bx.%Sis Yío fldaIh Full of peace ^Ydka;sh&" safe ^fCIau" iqrCIs;"
a ," ksixi,&" calm10 ^Ydka;" fÄuxlr"
fÄuxlr" ksremøs;&" tranquil ^Ydka;" ksYp
306 rdu[a[ ksldhsl
ksjd;& hkqfjka wre;a imhhs' tfuka u .=Kfiak uyd isxy, Yío fldaIh
fÄu hkak Ydka;" Wmøj ke;s" fCIau" ks¾jdKh" Ydka;shg m;a ;eke;a;d"
ksjka wjfndaO l< ;eke;a;d" ry;=ka jykafia" CISKdY%jhd11 f,i w¾:
imhd we;'
rd.h ke;s jQfha" oafõYh ke;s jQfha" fudayh ke;s jQfha ks¾jdKhhs'
308 rdu[a[ ksldhsl
zz;KayCLfhd ksíndkxZZ27
f,dalhd ks;r jEhï lrkqfha lsis ÿlla ke;sj ksù iekiS isákakgh'
tfy;a idudkH f,dalhd tfia lefrk jEhñka isÿjkqfha ;djld,sl ÿCL
úuqla;sfhls' iir bm§u we;s f;la i;a;ajhdyg mQ¾K ÿCL úuqla;sfhla
fkdfjhs' iaÒr f,i ÿlska ñfokakg kï ;DIaKdj lsisjla b;sß fkdfldg
CIh l< hq;=h' tfia l< úg ,efnk úuqla;sh mQ¾K ÿCL úuqla;sh fjhs'
;DIaKdjf.a CIh lsÍu we;s fyhska th ;DIaKdCIh hhs o" jdk ixLHd;
;DIaKdfhka kslauqK fyhska ks¾jdK hhs o lshkq ,efí' fn!oaO o¾Ykfhka
,eìh hq;= Wiiau M,h kï tfia ish¨ ÿla ke;s fldg f.k ksù iekiS
hEuh' iudêfhka ,eìh hq;= mia wkqiiqka w;r iudêh úo¾Ykdjg mdolùu
tlla nj m<uq lshk ,§' ÈhqKq jQ ta úo¾Ykd {dkh fY%da; wdm;a;s wd§
{dko¾Yk tlska tl Wodùug fya;= fjhs' ksjk m%;HCI l< hq;af;a ta
i;r {dk o¾Ykhkaf.ks' ijdik ñ:Hd{dkfhka f;drjQ úfõl{dkh
fudaCIh m%;HCI lsÍug fya;= jk nj m;[ac,Ska úiska mejisK'
keish hq;= flf,ia bÈßhg meñK ksjk wjqrd isà' fhda.Syq úo¾Ykd jv;a
jv;au h<sÿ úoHq,a,;d i[aprKh fuka wkd.dó ud¾. kï f;jk {dk
o¾Ykh my< fjhs' úoHq;a m%Ndj mj;akd flfKys weia we;a;yq rEm
olskakd fia fhda.S f;fï ;;a CIKfhys o ksjk olS' fhda.Syq úo¾Ykd
jv;a jv;au úÿ,sh t<shg jeã uyodf,dalfhla i;r jeks jrg my<
fjhs' tkï w¾y;aj ud¾. kï jQ isjq jk {dk o¾Ykh h' ta uyd {dkdf,dalh
fhda.Syqf.a ish¨ flf,ia w`ÿre is`o,hs' yeu iir ne`ÿï ì`o,hs' thska
fhda.Syq yg ,efnk iemh w;s m%KS; jQfjls' lsislf,l mßKduhg hEfula
tys ke;' tneúka ta ksjka iqjhg O%ej hkq;a kñ' iaÒr iemh hkq tys
w¾:hhs ' m% l D;s h ;ud úis k a l< hq ; = is h ¨ lD;H wjika fldg
woDYHudk;ajhg hEu fkdfyd;a wd;auh Wmê yermshd ;udf.a iajrEmfhys
isàu fudaCI hhs m;[ac,Syq fhda. Ydia;%fhys lSy'47
05' ks.ukh
05' m[a[dls;a;s ysñ" ysßmsáfha" Ndr;Sh o¾Ykh" f.dvf.a fmd;a ueÿr" 1999
06' m%kdkaÿ" tÉ' fidñmd," ksjka u." ;sia y;ajk l,dmh" rcfha uqøKd,hSh fn!oaO
ix.uh" 2006
07' nqoaOo;a; ysñ" fmd,aj;af;a" f:rjdo fn!oaO o¾Ykh" fn!oaO ixialD;sl
uOHia:dkh" iS$i .af,dan,a .%e*slaia iy m%skaáka ^fm!oa'& iud.u" 2003
mdol igyka
15 ;%smsgl w;a:s fldaIh" fn!oaO ixialD;sl uOHia:dkh" wcs;a m%skag¾ia" nq' j' 2550"
msg 70'
16 mqji;s w,.shjkak" w,.shjkak ixialD; - isxy, Yío fldaIh" iQßh m%ldYkhls"
tia' wekaâ' tia' m%skag¾ia" m%:u uqøKh 2004" ms 653
17 úch;=x." yßiapkaø" .=Kfiak uyd isxy, Yío fldaIh" .=Kfiak iy iud.u"
m%:u uqøKh 2005" ms' 1449
18 SUBHUTI MAHA THERA, W. ABHIDHANAPPADIPIKA SUCHI, ACTING
GOVERNMENT PRINTER, CEYLON, 1893, P.295
19 mm[apiQokS uÊCêu ksldh" ¥;sh Nd.h" uÊCêu mKaKdilh" tia' wekaâ' tia'
m%skag¾ia" 2007" ms' 4
20 nq' c' ;%s' .%' ud' i' ks' p;=¾: Nd.h" i<dh;k j.a.h" wixL; ixhqla;h" ms' 656
- 664
21 [dfKdNdi;siai ysñ" fudr.,af,a" wNsOdkmam§msld" i.a. ldKavh" 1929" ms' 3- 4
fudfCLd" ksfrdfOd" ksíndkx - §fmd" ;KayCLfhd" mrx"
;dKx" f,Kx" urEmx" ^p& - ika;x" iÉp" ukd,hx
wixL;x" isj" uu;x" iqÿoaoix- mrdhKx" irK" ukS;slx" ^;:d&
wkdijx" Oqjx" uksoiaikd" l;d- mf,dls;x" ksmqK" ukka;" uCLrx
ÿCLCLfhd" jHdmÊCOx ^p& - újÜgx" fLux" flj,x"
wmj.af.d" úrdf.d ^p& - mKS;x" wÉpq;x" mox
22 pq,a, ksoafoai wÜGl:d" mrdhk j.a." ms' 221
23 §> ksldh àld" wïnÜGiq;a; jKaKkd" ms' 221
24 pq,a, ksoafoai md,s" mrdhk j.a. ksoafoai" kkaoudkjmqÉPdksoafofid" ms' 262
25 i' ks' p;=¾: Nd.h" i<dh;k j.a." cïnqLdol ixhqla;h" ksíndk iq;a;x" ms' 474
26 i' ks' oaú;Sh Nd.h" ksodk j.a." wNsiuh ixhqla;h" fldiïì iq;a;x" ms 186
27 iqux.,ú,disks" uyd i;smÜGdk iq;a;jKaKkd" ms' 579
28 nq' c' ;%s' .%' ud' u' ks' uÊCêu mKaKdilh" NsCLq j.af.da" uydud¨lxlH iq;a;x"
ms' 170
29 uydj.a.md<s 1" ms' 22
30 nq' c' ;%s' ud' Lq' ks' f:r .d:d" .íNr;SßhfF:r .d:d" Y%S ,xld O¾u pl% <ud
moku" ms' 16
31 tu" PkafkdfF:r .d:d" ms' 30
32 tu" mqKaKudifF:r .d:d" ms' 66
33 tu" ld;shdkfF:r .d:d" ms' 124
34 tu" idßmq;a;fF:r .d:d" ms' 230
35 tu" f:Í.d:d md,s" ërd f:Í .d:d" ms' 4
36 tu" ñ;a; f:Í .d:d" ms' 4
37 tu" Nød f:Í .d:d" msg 6
23 - CM23766
318 rdu[a[ ksldhsl
nqoO
a ld,Sk Ndr;Sh l=,jdoh iy nqÿka jykafia
rdclSh mKaä; ñkqjka.uqfõ uydkdu ysñ
iydh lÓldpd¾h" isxy, wOHhkdxYh" fmardfoKsh úYajúoHd,h
cd;slrf.k
h" wd.u" j¾Kh" l=,h jeks lreKq mokï
we;sjk úúO m%fNao yd tajdfhys m%;M
s ,
jYfhka u;=jk l,flda,dy, wE; w;S;fha isgu
mej; ths' j¾K yd l=,fNaojd§ ye`.Sïj,g o b;d
os.= b;sydihla we;' l%s'mQ' 06 jk Y;j¾Ihg fmr
o fuu ye`.Sï bka§hhka ;=< b;d m%n,j n,meje;a
jQ njg idOl mj;shs' úfYaIfhka ls%' mQ' 15 jk
ishjfia muK Ndr;Sh iudch ;=< j¾K fNaojdoh
wdrïN jQ nj meyeÈ,s fjhs' j¾Kh fyj;a ifï
mdg mokï lrf.k we;s jQ iudc úNckh j¾KfNao jdohhs' thg uQ,sl
jQfha iqÿ l¿ fNaohhs' l%s' mQ' 15 jk ishjfia muK bkaÈhdjg ixl%uKh
jQ wd¾hhka iajfoaYSh ckhdg jvd j¾K iïm;a;sfhka hqla; jQy' Tjqyq
Yafõ; j¾Kfhka hqla; jQy' iajfoaYslfhda ld, j¾Kfhka hqla; jQy'
tksid ixl%uKslfhda fuu fjki mokï lrf.k iudch wd¾h yd wkd¾h
jYfhkA fofldgilg j¾. l<y' fuys§ Yafõ; j¾K jQ wd¾hhkaf.A
ms<sl=,g" wmjdohkag wkd¾hfhda n`ÿka jQy' wd¾hfhdA tu ms<sl=, ;u
i;=re jQ ld,j¾K ckhd yd igka fldg hgm;a lsÍug yd fufyhùug
wúhla fldg .;ay' thg úreoaO jQ wkd¾hhka wd¾hhka ;u foaYfhka
mkakd oeóug f.k .sh jHdmdrfha m%;sM,hlA jYfhka fuu fomsßi w;r
iïNdId 377
.egqï we;s úh' "wd¾hhka" oiHqka ;u i;=rka fldg ;elSu ksid we;s jQ
fNaoh j¾K fNaohla njg o m;a úh' ke;skï l¿ - iqqÿ fNaohla úh'"1 fuu
.eàu ksid wd¾h - wkd¾h fNaoh iudch ;=< ;yjqre úh'
thg wkqj"
1' uqLfhka n%dyauK o"
2' fondyqfjka CI;%sh o"
3' fol,jdfhka ffjYHh o"
4' msám;af,ka Y=ø o
378 rdu[a[ ksldhsl
m%ldY wkqj ud;D .¾Nh uynUqf.a yoj; nj;a" ud;D fhdaksh uynUyqf.a
uqLh nj;a ms<s.kakgZZ5 isÿjkq we;s njhs' nqÿrcdKka jykafiaf.a fuu
m%ldYh ;d¾lsl w.fhka wkQk jQjls' n%dyauK jxYslfhda uydn%yauhdf.a
uqúka Wmkakdyq kï uyd n%yauhdf.a uqLh ud;Dfhdakshla úh hq;=h' tfiau
Tyqf.a fondyqj o" fol,jd o" msám;a, o uj i;= úh hq;=h' thska woyia
lrkafka tu ia:dkj, o fhdaksJøshka mej;sh hq;= njhs' fï wkqj nuqKka
wd§ka n%yauf.a uqLdÈfhka my< fkdjQ nj nqÿrcdKka jykafia wjOdrKh
l<y'
tfiau fudyq ckhd r[ackh l< fyhska zzrdcdZZ f,i o y`ÿkajk ,§'
nqÿka jykafia my< jk iufhys Y=ø jxYslhd uy;a mSvdjg m;a lf<a Tyq
Wmka ia:dkh i,ld f.kh' tfy;a ;;a ld,Sk iudcfha u fldgila Y=ø
384 rdu[a[ ksldhsl
";x lsx u[a[is uydrdc" hÈ tjx ikaf; bfu p;a;dfrd jKaKd iuiud
fydka;s' fkdjdl:x jd f; tF: fyd;S;s"17
"woaOd fLd fNd lÉpdk" tjx ikaf; bfu p;a;dfrd jKaKd iuiud
fydka;s' fkix tF: ls[aÑ kdkdldrx iukqmiaidó;s"18 hkafkka mejfihs'
fï wkqj n%dyauKhd u Wiiah' Tyq n%yauf.a uqúka my< úh' mdßY=oaêhg
m;a jkafka Tyqu muKs' wka wh ish,af,da my;a jQfjda fj;s' wd§ jYfhka
oela f jk woyia jHjydr ud;% muKla njhs ' iudiu hk jpkfhka
is h ,a , ka u fmdÿfõ iudk hehs oela ù u ñks i q k a f .a ta l lFjh ;yjq r e
lsÍfuys,d m%n, idOlhla f,i oelaúh yelsh'
iïNdId 387
mydrdo iQ;%fha§ nqÿka jykafia .x`.d" huqkd" irN+" uyS" wÑrj;S hk mxp
uyd .x`.djkays c,h uqyqog .,d .sh miq kej; .x`.d" huqkd wd§ jYfhka
c,h fjka l< fkdyelsj uqyqÿ c,h hk kug we;=<;a fjhs o" tfuka u
CI;%sh" n%dyauKdÈ isjq l=,fhka ú;a iiqkg jka wh fmr kdu f.d;%dÈh
yer oud tlu YdlHmq;% Y%uK njg m;ajk nj fufia mji;s'
CI;%Shhd jqj;a krl iss;ska lrk l%shdjkag krl úmdl ,efnhs' Y=øhd jqj
hym;a is;ska lrk l%shdjkag hym;a m%;sM, ,efnhs' Bg l=,h n,fkdmdhs'
n%dyauK l=,jdoh i;H kï n%dyauKhd uki uq,a lrf.k lrk ish¨
lghq;= hym;a úmdlj,ska o" wfkla j¾Kslhka fyd`o fyda krl is;
uq,alrf.k lrk l%shd krl m%;sM,j,ska o hqla; úh hq;=h' tfy;a th
tfia fkdjk nj"
wdka;l
s igyka
6 w.a.[a[ iQ;%h" mdÓl j¾.h" §> ksldh - 3" nqoaO chka;s ;%smsgl .%J: ud,d mqk¾
uqøKh" foysj,: fn!oaO ixialDls; uOHia:dkh" 1976" 156 msgqj
7 tu" 158 msgqj
8 tu
9 tu
10 tu" 160 msgqj
11 tu
12 wiai,dhk iQ;%h" n%dyauK j¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsrwe,af,a [dKúu,
ysñ" fudrjl ( Ô' î' fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 234 msgqj
13 wunÜG iQ;%h" iS,laLkaO j¾.h" §> ksldh -1" nqoaO chka;s ;%smsgl .%ka: ud,d
mqk¾ uqøKh" foysj, ( fn!oaO ixialD;sl uOHia:dkh" 1976" 158 msgqj
14 jdfiÜG iQ;%h" n%dyauK j¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsßwe,af,a [dKúu, ysñ"
fudrjl ( Ô' î' fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 268 msgqj
15 tu
16 wiai,dhk iQ;%h" n%dyauK j¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsrswe,af,a [dKúu,
ysñ" fudrjl ( Ô' î' fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 234 msgqj
17 uOQr iQ;%h" rdcj¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsrswe,af,a [dKúu, ysñ" fudrjl
( Ô' î' fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 234 msgqj
18 tu
19 jdfiÜG iQ;%h" n%dyauK j¾.h"uÊCêu ksldh" ^ixia& lsßwe,af,a [dKúu, ysñ"
fudrjl ( Ô'î'fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 268 msgqj
20 tu
21 tu" 269 msgqj
22 wïnÜG iQ;%h" iS,laLkaO j¾.h" §> ksldh -1" nqoaO chka;s ;%smsgl .%ka: ud,d
mqk¾ uqøKh" foysj,( fn!oaO ixialD;sl uOHia:dkh" 1976" 170 msgqj
23 lKaKlF:, iQ;%h" rdc j¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsßwe,af,a [dKúu, ysñ"
fudrjl ( Ô'î'fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 269 msgqj
24 tu"268 msgqj
25 jdfiÜG iQ;%h" n%dyauK j¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsßwe,af,a [dKúu, ysñ"
fudrjl ( Ô'î'fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 271 msgqj
26 ji, iQ;%h" mqrdK ikak iys; uyd msß;a fmd;" ^ixia& u;=j;af;a fmaudkJo ysñ"
fld<U ( r;ak fmd;a m%ldYlfhda" 2003" 301 msgqj
27 mydrdo iQ;%h" wÜGl ksmd;h" wx.=;a;r ksldh" nqoaO chka;s ;%smsgl .%ka: ud,d
mqk¾ uqøKh" foysj,( fn!oaO ixialD;sl uOHia:dkh" 1977" 88 msgqj
28 isß [dfKdNdi ;sii a ysñ" fudr.,af," Oïumo újrKh" fld<U( weï' ã' .=Kfiak
iy iud.u" 2004" 3 -5 msgq
29 uOqr iQ;%h" rdc j¾.h" uÊCêu ksldh" ^ixia& lsßwe,af,a [dKúu, ysñ" fudrjl
( Ô'î'fifkúr;ak m%ldYl" 1946" 234 msgqj
iïNdId 393
1' wx.=;a;r ksldh" nqoaO chka;s ;%smsgl .%F: ud,d mqk¾ uqøKh" foysj,: fn!oaO
ixialDls; uOHia:dkh" 1977
2 §> ksldh - 1" nqoaO chka;s ;%smsgl .%F: ud,d mqk¾ uqøKh" foysj,: fn!oaO
ixialDls; uOHia:dkh" 1976
3 §> ksldh - 3" nqoaO chka;s ;%smsgl .%F: ud,d mqk¾ uqøKh" foysj,: fn!oaO
ixialDls; uOHia:dkh" 1976
4 mqrdK ikak iys; uyd msß;a fmd;" ^ixia& u;=j;af;a fmaudkJo ysñ" fld<U(
r;ak fmd;a m%ldYlfhda" 2003
5 uÊCêu ksldh" ^ixia& lsßwe,af,a [dKúu, ysñ" fudrjl( Ô' î' fifkúr;ak
m%ldYl" 1946
oaú;Shsl uQ,dY%
6 wurisß ;siai ysñ" lgqje,af,a.u" úYajh úoHdj yd nqÿ oyu" fld<U( iuhj¾Ok"
2000
7 wßhúu, ysñ" fldiaj;af;a" Wiia fm< nqoaO O¾uh" fld<U( iuhj¾Ok" 1996
8 fldiïì OïudkJo" N.jdka nqoaO" mßj¾;kh fld<U( weï' ã' .=Kfiak iy
iud.u" 1968
9 [dKisß ysñ" orKd.u" fmf¾rd" fmaupJø" Y%uK ixialD;sl iy wdÈ nqÿoyu"
l¾;D m%ldYkhls" 1995
10 m[a[df,dal ysñ" roaoe,af,a" nqÿrcdKka jykafia yd n%dyauK iudch" fld<U(
ohdjxY chfldä iy iud.u" 2004
11 m[a[djdi ysñ" ox.,af,a" fn!oaO YsIg
a dpdrh miqìï lr.;a iudc m%.;sh" ksÜgUqj(
chisß uqøK Ys,amsfhda" 1989
12 úfÊnKavdr" pJÈu" fudrgqj.u" tÉ'tï'" fn!oaO YsIga dpdrh" uQ,O¾u iy jxYl;dj"
kqf.af.dv( §mdks m%ldYk" 1990
13 isß [dfKdNdi ;sii a ysñ" fudr.,af," Oïumo újrKh" fld<U( weï' ã' .=Kfiak
iy iud.u" 2004
14 iS,r;k ysñ" fyKaäh.," nqoaO O¾uh" fld<U( Ô'weka' fÊ' m%skag¾ia" 1979
15 fidaurxis ysñ" Wv.,foKsfha" fn!oaO o¾Ykh iy iudc o¾Ykh" fld<U(
iuhj¾Ok" 1987
'
394 rdu[a[ ksldhsl
* wßhjxi kï iQ;%h
* tys wkqYdikSh foaYkh
* iQ;%fha ±lafjk b.ekaùï mqyqKqj ^mámÞ&
hk w¾:hkaf.ka zzwßhjxiZZ hkak fh§ we;'
* wßhjxiÜÀf;d
wßhjxi ^mßph&ys
msysgd we; ^mámÞ&8
W;=re ueo m<df;a ^l%s' j' 5 jk ishjig muK wh;a& ,nq weg ne¢.,11
fi,a,sms foll zzwßhjiZZ hk jpkh ±lafõ' isßkl kï wfhl= foaj.sßkï
uyd wimqfõ zzwßhjiZZ i|yd lyjKq 100la ;ekam;a l< nj zzwßhji
jgfõ tl - Y;l lyjk ÈksZZ tla fi,a,smshl i|yka lrhs' wksl i|ykla
lrka f ka k;,dúáh kï ;j;a mq o a . ,fhl= tu wimq j gu tkï
foaj.sßúydrhg jd¾Islj wßhji meje;aùu i|yd lyjkq 20la ÿka njhs'
zzwkyjcrk wßhZZ12
* wßhji jgfldgq yd
* wßhji lrkl fldgqZZ
hkqfjka i|yka jk nj mrKú;dk uy;d i|yka lrhs'13
fjk;a ;ekl fuu §¾>kduh iq¿ fjkia lsÍula iys;j olajd we;'
400 rdu[a[ ksldhsl
úiqoaêu.a.fhys th
zzp;= m Éph ika f ;da i - Ndjkdrdu máuKa ä ;ï - uyd wßhjxi
mámoïZZ30
^Öjr wdÈh& .ek l;d lsÍfuka miq uy f;r ke.sàug iQÞkï fj;au
ldka;dj fufia lSjdh' zz;uka wßhjxi foaYkd lrk nj;a m%Œ; wdydr
ñysß mdkh" .; mqnqok je,a ó Tiq .sf;,a .kakd nj;a W;=udKka lshk
kuq;a th meyeÈ,s l<hq;= fõ,dfõ Tjqyq ke.sg h;s' túg uy f;r zzb;d
fyd|hs ke.‚h" b;d fyd|hZhs lshñka Ndjkdfõ ±ä m%S;sh - Ndjkdrdu
.ek idlÉPd lrkakg úh'
1' ;udg ,efnk ljr isjqre .eko NsCIqjla iEySulg m;a fõ' ;ud
,nd.kakd ljr isjqre .eko ,nk ika;=Iaáh w.h lrhs' isjqre
,nd.ekSug fkdfydìkd foa fkdlrhs' Tyq thska WvÕ=jkafka o
;ud ,nk ika;=Iaáfha ;;aFjh ksid wka whg .rykafka o ke;'
;udg ,efnk my; i|yka foa ms<sn|jo Tyq tfiauh'
402 rdu[a[ ksldhsl
kuq;a fï ;;aFjh .ek Tyq WvÕ= fkdjk w;r wka whg .rykafkao
ke;' 39
wo mjd idïm%Þhsl mqreoao wkqj jia jiakd ld,fha NsCIQka jvd wd.ñl
yeÕSug keUqrejk w;r Wfmdi: W;aijh jvd ksr;=rej mj;ajk w;r
.sys ne;su;=kg ksrka;rfhka foaYkd lr;sh hk lreK i<ld n,k úg
jiaidk iufha ksrka;rj wßhjxih W;aijdldrfhka meje;ajQ nj ks.ukh
lsÍu ksjerÈh' W;aijh mj;ajk whf.a wfmaCIdj wkqj j¾Ifha wksla
ld,hkays th mj;ajkakg we;eZhs hkak fuhska neyer lrkafka ke;'
wfOda ,sms
fhdaO ^md,s-fhdaO& isxyf,ka fhdÞ we;s mßÈ w¾: folla ;sfí' 1' rKúrejd 2'
úYd, tys úYd, hhs woyia jk ;ek uy hk jpkh iu. udrelr fhÈh yelsh'
tA wkqj j;auka fhdaOjej úydrhg ku § we;s mer‚ uydjdms fmr uyjej úh
yelsh'
25' V. S. M. P. T. S. p. 66.
26' E. G. VSM. P. T. S. p. 66.
27' E. G. AAII S. H. B. (1931) p. 487.
28' E. G. AA1 S. H. B. 1923, p. 385-386.
29' AA1. P. T. S. p. 192.
30' VSM P. T. S. p. 93
31' Ibid.
32' M. A. LOL (1917) p. 546.
33' fuh ksielfhkau wdydr ,nd.ekSfï fkdfydìkd nj ;ykï flfrk wßhjxi
iQ;f% ha mdGhg fhduq lrk zzkdu msKv a md; fya;= wfkaikï wmamárEmï wdmÊc;sZZ
fuys§ fkdfydìkd nj hkq NsCIq‚hlf.ka wdydr ms<s.ekSuhs'
34' J. A. II - S. H. B. (1928) p. 310.
35' AA S. H. B. (1923) p. 386.
36' we;eï fjkia lsÍï we;sj wfma wßhjxi iQ;%h uq¿ukskau uyd ksoafoi ^fj¿u 1
P. T. S. p. 497& fhys Wmqgd olajd we;' wdrïNl fþoh yd uq,amsgmf;a weu;=ï
iïnJO zNslaLfjZ fldgi w;yer we;'
37' A LOL (1929) p. 204.
38' wgqjdj wkqj msKavmd;fhys .s,dk mÉph we;=<;a lr we;'
AA II S. H. B. (1931) p. 493.
39' by; lS foaYkdj, fyda wgqjdj, mydkrdu;d .ek i|ykaj ke;' tfiau uyd
iy pQ, ksoafoai Ndjkd rdu;d iy mydkrdu;dZZ hk folu w;ayer we;'
40' AAII S. H. B. (1931) p. 494.
41' Ibid.
42' S. A. II, S. H. B. (1930) p. 151.
43' M. A. I. P. T. S. p. 236.
44' VSM P. T. S. p. 93.
45' Dph A II P. T. S. p. 169 ff.
46' M. A. II P. T. S. p. 246.
47' M. A. LOL (1917) p. 13.
48' R. S. V. II LOL BE p. 2464 p. 4.
49' E. Z. III p. 250-251.
50' E. Z. III p. 172 ff.
51' AA1 S. H. B. 1923 p. 385.
408 rdu[a[ ksldhsl
VI fldgi
b;sydih yd mqrdúoHdj
410 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 411
ixfCIamh
ye¢kaùu
foa Y md,k lghq ; = iïnka O fhka T;a ; = fia j fha we;s jeo.;a l u
ft;sydisl hq.fha wdrïNfha mgka u ta;a;= .ekaù ;snQ lreKls' T;a;=
fiajh .=ma; úoHdjla jYfhka ie,l+ ñir foaYjdiSka w;r wjqreÿ 5000 g
wêl ld,hlg fmr mjd ixúOdkh lrk ,o prmqreI fiajhla ;snqKs'
fydau¾f.a b,shâ kï uyd ldjHfha o nhsn,fha mrK .súiqfï o T;a;=lrejka
.ek i|yka fjhs' ^Y='n'"48"195"240-241msgq& tys tla wjia:djl iñ\dKka
jykafia fudafiiag mjid we;af;a zud bYardfh,a ckhdg fokakg hk
ldkdka foaYhg prmqreIhka hjkak' kqU,df.a msh f.da;% iEu tllska u
tlaflkd ne.ska Tjqka w;r uQ,slhka jk wh hjkakehsZ hkqfjks' fï
ldkdka rgg hejQ prmqreIhkaf.a kdudj,shla o oelafõ' fudafiia fï
prmqreIhka wu;d" l=uk wdldrfha rgla o Tjqka mÈxÑ ù isákafka l+vdrïj,
o n,fldgqj, o ta rg ire o ksire o uQl,dka tys weoao keoao hk j.
fidhd ne,Sug Wmfoia § ;sfí' ^Y='n'"162-163& nhsn,fha i|yka fuu isoaê
oduh ;=<ska meyeÈ,s jkafka rdcHhla ck;d whs;shg mejÍfï § mjd
Wmfoia ud,djla Tiafia tl, prmqreI fiajh úêu;aj mj;ajdf.k hdug
lghq;= lr we;s njhs' tfuka u R.afõofhka ksrEms; foajuKav,h w;r
jreK foúhd úYaj jHdma; prmqreI fiajhl fhÿfKls' i;a;ajhkaf.a
wdpdr .fõIKh i|yd fhdod.;a ld¾h uKav,h y÷kajd we;af;a ziamYZ
hk kñks' R.afõofha jreK iqla;fha iamYjreka ms<sn| my; ksoiqk
fuys,d oelaúh yels h'
^flia nQ .d meúÈ fjia .;a& wd§ kdkd iajrEmfhka hq;a mqoa.,fhda f;dard
.kakd ,oy' Tjqka flfrys mejreK úfYaI hq;=lula jQfha ta ta ;eka weiqre
lrñka rcqf.a foaYfhys u uka;S%ka" mQclhka fiakdm;Ska NdKavd.dßlhka
yd hqjrcqka we;=¿ Wiia fmf<a mqoa.,hka ms<sn|j jQ ryia f;dr;=re rcqg
iemhSu h' Tjqka tlsfkld mjd fkdiÕjñka rcqg f;dr;=re imhk njg
rcq úiska j. n,d.; hq;= njg fl!á,Hfhda Wmfoia fo;s'^fl!á,H w¾:
Ydia;%h 1- 2 wêldr" ms' 62-65& ish rfÜ idudkH jeishka ms<sn| f;dr;=re
jd¾;d imhk prmqreIhka ms<sn|j o i|yka fõ'^fl!á,H w¾: Ydia;%h 1-
2 wêldr"68-70msgq&
wkqrdOmqr hq.h
fmdf<dkakre hq.h
mrdl%undyq l=ure rc rgg m,df.dia .cndyq fj; isá ld,iSudj ;=< § Tyq
úiska kqjr iEu ;ekgu prmqreIhka fhdodf.k we;' bka meyeÈ,s jkafka
fojk .cndyq rcqf.a wd.ka;=lfhl=j isáñka wkd.; rdcHfha ld¾h
idOkh i|yd ixúê; prmqreI fiajhla l%shd;aul l< njhs' tys § .cndyq
rcqf.a neyer uKav, jeis ck;dj w;ßka rcq flfrys l<lsreK ck;dj;a
rcqg mCImd; wo/;s ck;dj;a fjkaj y÷kd.ekSu i|yd úúO Wmdh
okakd NdIdjkays ksmqK b;d úYajdi iy.; mCImd;S mqoa.,hka fjia
.ka j d prmq r eIhka jYfhka yiq r ejd we;' fuu fia j dfõ ks h e,S is á
prmqreIhdf.a odhl;ajh úúOdldrfhka ,o njg f;dr;=re fuf,i oelaúh
yels h'
úI fjolfuys oCI mqoa.,hska khs kgjkakka f,i
iduqøsldÈ fkdfhla ,CIK okakd mqoa.,hka fjK jhk iefvd,a
nuqKq wd§ka f,i
fou< wd§ fkdfhla ck;dj kegqï .ehqïys oCIjQjka iï rE
wd§ fl<s olajkakjqka f,i
lod uqÿ j<¨ wd§ nvq f.k .ñka .u hk fjf<kaoka f,i
l=v ierhá wd§ msßlr f.k .ñka .u ffp;H jkaokdfõ hk
ieoeyewe;s ;dmihka f,i
fjolï okakjqka .ï kshï.ïys fjolï lrñka yeisfrkakjqka
f,i
wCIr úoHdj yd wdhqO úoHdj mqyqKq lrkakg yels wh f,i
ri ls%hd okakjqka
N+; úoHd okakjqka
rkalï wdÈfha ksmqK fkdfhla Ys,amSka
b;sydih mqrdKd§ fkdfhla l:d okakjqka ^u'j'" 66(129-145&
.cndyq rcq mrdchg m;a lsÍfuka miqj ls;aisßfujka kï iq¿ msh rcq
fmdf<dkakrefjys wNsfIal lsÍug mrdl%undyq l=ure is;a ;=< ;snqK o
ls;aisßfujka rcqf.a wNdjh;a iuÕ olaÅK foaifhys uydÈmdo moúhg
m;aùug wjia:dj ie,isK' th wkd.; ld¾h idOkhg iqnjd§ mshjrla jQ
nj ksiel h'
—isß,l meol=
Kqfldge isidrd
.ï kshï.ï m
gqka.ï rd
cOdkS
o fojq
kqjr le
,eKs o
Tq¨ w
kqrdO
iïNdId 425
mqr kq
jr we
;=¿jQ
;=ka r
cfh
ys fkd
tla m%
is~ i:dk ^o& c,
ÿ¾. .sßÿ¾.
jkÿ¾. mxlÿ
¾. w;Tq¨m
;lafia ksYafYaI
fldge n,d jÞrd r''''''''''˜
^EZ.,II, No.23" p.138, No.17" p.106, No.24,p.143&
ks.ukh
ksid nj lsj yels h' prmqreI fiajdj ;=<ska hqoaO yd md,k lghq;=j,§
m%fhdack ,nd .;a nj wkdjrKh fõ' wLKav hqoaO mej;Su" úfoaYSh
i;=rka me,mÈhï ù isàu" isyiqk i|yd Wreulrejkaf.a wr., yd rdcH
l=uka;%K" wNHka;r foaYmd,k wjq,a úhjq,a hkd§ ÿ¾Nd.H ;;a;ajhkaf.ka
ñ§u i|yd o n, j¾Okh i|yd o ck;djf.a iqNfi; i|yd o w;súYd,
ld¾hNdrhla rcq yd iómj isá prmqreIhd fj; mejreK nj fmfka' ta
wkqj prmqreIhdf.a odhl;ajh Wmßu f,i ,nd.kakg merKs rcjreka
foaYmd,kh ;=<§ W;aidy fkdl<d hehs lsisfia;au lsjfkdyels h' tfuka
u furg mej;s prmqreI fiajdj ;=<ska úúO jD;a;slhka ms<sn|j o lreKq
fy<sorõ lr.ekSug o wjldYh ,efí' merKs ,laosj prmqreIhd foaYmd,k
fËa;%h ;=< by< odhl;ajhla ,nd ÿka nj fuuÕska ks.ukh l< yels h'
wdY%s; .%ka:
m%d:ñl
fl!á,H w¾: Ydia;%h" wêldr 3 4 5 6 7" ^2003&" wkq( m[a[ls;a;s ysñ" ysßmsáfha"
f.dvf.aa iy ifydaorfhda" fld<U'
uydNdr;h" Ydka;s m¾jh -1 fodf<dia jeks fldgi" ^2006&" m[a[ls;a;s ysñ" ysßmsáfha"
f.dvf.aa iy ifydaorfhda" fld<U'
uydjxiàldj^jxi;a:mamldisk&S " ^1994&" ^isx(wkq(& wurjxi kdysñ" wl=/áfha" osidkdhl"
fyaupkaø" f.dvf.aa iy ifydaorfhda" fld<U'
uydjxih" m%:u Nd.h" ^1996& isxy,dkqjdoh" yslalvqfõ YS% iqux., udysñ iy
ngqjka;=vdfõ foajrCIs; mç;=ud" tia' f.dvf.a ifydaorfhda" fld<U'
uydjxih" fojk Nd.h" ^1996& isxy,dkqjdoh" yslalvqfõ YS% iqux., udysñ iy
ngqjka;=vdfõ foajrCIs; mç;=ud" tia' f.dvf.a ifydaorfhda" fld<U'
uydjxfid ^wkqrdOmqr rcchq.x&" ^2008&" ixia( b,x.isxy" ux.," weia' f.dvf.a iy
ifydaorfhda" fld<U'
Y=oaO nhsn,h" ^2006&" Y%S ,xld nhsn,a ix.ufha m%ldYkhls'
ioaO¾u,xldrh" ^2000&" ixia( Y%S ,xld m%dÖk NdfIdmldr iud.u" wOHdmk m%ldYk
fomd¾;fïka;j=
oaú;Shl
s
w,.shjkak" mqji;s" ^2004&" ixialD; isxy, Yío fldaIh" iQßh m%ldYk" fld<U'
t,a,dj," fyau" ^1962&" mqrd;k ,xldfõ iudc b;sydih" ixialD;sl lghq;=
fomd¾;fïka;j = '
lygmsáh" ,CIauka" ^2008&" Wïu.a. cd;lh" f.dvf.aa iy ifydaorfhda" fld<U'
l=,;=x." à'Ô" ^2000&" uOHld,Sk Y%S ,xldfõ wdrCIl ixúOdkh" l¾;D m%ldYk
pd,aia" tÉ' Ô'"^1999&" fl!á,H w¾: Ydia;% idrh" f.dvf.aa iy ifydaorfhda" fld<U'
m[a[df,dal ysñ" óf.dv" ^2001&" mqrd;k ,xldj" i§m m%ldYk" fld<U'
fmaudkkao ysñ" udj;.u" ^2001&" fl!á,H ÿgq prmqreIhd" jkaks m%ldYk" wkqrdOmqr'
frdayK§r" uekaÈia" ^1998&" ksYaYxlu,a, - fmdf<dkakrej" ;rxð m%skaÜia" uyr.u'
,xld úYajúoHd,fha ,xld b;sydih" I ldKavh" I Nd.h" ^1964& m¾fhaIKdxYfha
isxy, mßj¾;kh" úoHd,xldr úYajúoHd,h" le,Ksh'
,xld úYajúoHd,fha ,xld b;sydih" I ldKavh" II Nd.h" ^1972& isxy, mßj¾;kh"
úoHd,xldr úYajúoHd,h" le,Ksh'
428 rdu[a[ ksldhsl
úch;=x." yßiapkaø" ^2005&" .=Kfiak uyd isxy, Yío fldaIh" .=Kfiak iy iud.u"
fld<T'
fifkúr;ak" wdßhodi" ^2001&" ukqiauD;sh yd udkj YsIagdpdrh" f.dvf.a iy
ifydaorfhda" fld<U'
fidar; ysñ" je,súáfha" ^1999&" Y%S iqux., Yío fldaIh" m%:u Nd.h" f.dvf.a iy
ifydaorfhda" fld<U'
yßYapkaø" wnhr;ak" ^2012& fmdf<dkakrej ^uydjxih mokï lr.;a úu¾Ykhla&"
weia' f.dvf.a iy ifydaorfhda" fld<U'
Encyclopaedia Britannica, Vol.8, (1768), Encyclopaedia Britannica LTD, Chicago,
London-Tronto.
Epigrphia Zeylanica, Vol.II, (1912) Ed: Wickramasinha, Zilva, Archaeological Survey
of Ceylon, Oxford University Press, London.
flá fhÿï
R.a' - R.afõo.S;dj,S
u'j' - uydjxih"
ioaO¾u' - ioaO¾u, xldrh
Y='n'" - Y=oaO nhsn,h
EZ. - Epigrphia Zeylanica
iïNdId 429
1' ye`Èkaùu
ls'% mQ,dxfla
' ;= k a j eka f kys is ÿ jQ uys k a o d.ukh
h ixialD;sh yd w;Hka;fhka ne÷kls'
uyskaod.ukh isxy, NdId YdiA;%dosfhys l%ñl
ixj¾Okh úIhfhys uy;a ms á jy,la iemhS h '
uyskaod.ukh;a iu. u f,ka mQcd lsÍu wd§ lreKq
uQ,sl lr .ksñka fi,a,sms rpkd jkakg úh' ,laÈj
wdÈu fi,a,sms l%s'mQ' ;=ka jk ishji ;rï w;S;hg
Èfjk nj nyqiïNdú; u;hhs'1 tfy;a uE;§ wkqrdOmqr we;=,a k.rfha
lrk ,o leKSïj,ska ls%' mQ' ;=kajk ishjig mQ¾j fia wkqudk flfrk
f,aLkuh idOl o yuqù we;' isxy, NdIdj ms<sn`o merKs;u f,aLk l%s' mQ'
;=kajk ishjfia isg l%s'j' m<uqjk Y;j¾Ih f;la jQ ld,mßÉfPaohg
wh;a h'2
30 - CM23766
430 rdu[a[ ksldhsl
wo Ndú;fha fhfok isxy, wlaIr j¾;udk yevh .;af;a l%s' j' wgjk
Y;j¾Ifhka miqjh" hkak jeäfokdf.a u;hhs' tfy;a ls%ia;= mQ¾jfhys
Ndú;hg .ekqKq n%dyañ wlaIr tu yevfhka fjkia j y;rjk Y;j¾Ifhka
we/ô yhjk Y;j¾Ifha isg YS>%jk wdldrh" wlaIr úkHdih ms<sn`oj
ishqïj lreKq úuikafkl=g fmkS hkq we;'
^3& zzjdÑlj fyda ,sÅ;j fyda i,l=Kq u.ska fyda woyia" oekqï" f;dr;=re
m<lsÍu" fnodyeÍu iy jHdma;sh ikaksfõokh kï fjhs'ZZ16
isxy, m%dlD; wjêfha ^ls%' mQ' ;=kajk Y' j'& § isxy, NdIdfjka rÑ; by;
i`oyka ,sms fol yd tajdfha md,s mßj¾;k w;r we;s ióm iïnkaOfhka
iïNdId 437
meyeÈ,s jkafka ta NdId fol w;r we;s NdId {d;S;ajhhs'25 ,xldfõ b;d
merKs Ys,d ,sms wkqj ks.ukh l< yelafla W;=re bkaoshdkq m%dlD;hka
iu. merKs isxy,h jeä jYfhka .e,mqKq njh' Tjqkf.a NdIdj;a furg
ck;dj Ndú; l< NdIdj;a w;r iïñY%Khla we;sùu je,elaúh fkdyelsh'26
tla tla ld,jljdkqj, fi,a,sms ;=<ska .uH jkafka NdIdj iïñY%Kh
ùfuka ixj¾Okh ùuhs' ke;akï NdId;aul ikaksfõokuh ld¾hh mq¿,a
ùuhs' kQ;k wjêfha fuka ikaksfõok udOH j, jHdma;shla fkdmej;s ta
iufhys Ys,d ,smshla msysgqùfï ld¾hh jqjo m%n,;u ikAksfõokhls'27
my; i`oyka ,sms w;r wNh.sß ,smsh;a mq<shkal=,u ,smsh;a yer fiiq
iEu ,smshlau rcl=f.a fufyhùfuka mkjd we;'31 we;eï rcjreka úiska
;u;ukaf.a kñka msysgjkq ,en we;s fi,a,sms úYd, ixLHdjla Èjhsfka
úúO m%foaY j,ska yuqù we;' l%s' j' 67-111 w;r ld,fha wkqrdOmqrfha rcl<
jiN rcqf.a kñka ksl=;a lrkq ,en we;s fi,a,sms oyhla muK wkqrdOmqr
Èia;%slalfha fmßhkal=,u" wkaorjej" w¨;a y,añ,a,Ej hk m%foaY j,skao
l= r eKE., uvj," yïnka f ;dg i`o.s ß od.en" ú,a m ;a ; = wNh N+ ñ fha
iskdähd., yd hdmkfha j,a,smqrï wdÈ ia:dk j,ska yuqù we;'32 thska tla
,smshla jk rka ;yvqjl ,shd we;s j,a,smqrï ,smsfhys i`oykaj we;af;a
jiN rcqf.a weu;shl=jQ bis.sßh úiska kd.§mh hk kñka ye`Èkajqkq hdmkh
m%foaYh md,kh lrñka isá wjêfha tys nolr w;k kï ia:dkhl msh.=l
;si kï úydrhla lrjk ,o njh' fuu fi,a,sms msysgqjd ;snq ia:dk
ie,ls,a,g .ekSfuka jiN rcqf.a wdêm;Hh ta wjêfha uq¨ Èjhsk mqrdu
mej;sKehs ks.ukh lsÍug yelsh'
iïNdId 439
.sß ,sms yd mqjre ,sms iEfyk m%udKhla o< jYfhka wh;a jkafka
m<uqjk yd isõjk ishjia w;r ld, mßÉfÊohgh' tkï wkqrdOmqrfha rc
l< l=glKaK ;siai rcqf.a ^ls%' mQ' 41-19& rdcH ld,fha isg uydfiak rcqf.a
^274-301& rdcH ld,h wjidkh olajdh' fuu .Khg wh;a fi,A,sms foiShlg
wdikak m%udKhla fikr;a mrKú;dkhka úiska Y%S ,xldfõ Ys,df,aLk
kï lD;sfha fojk fj¨fï m,lrkq ,en we;' fï ,sms fndfyduhl
i`oykaj we;af;a ta ta rcjreka hqj rcjreka yd rc mjq,aj, fjk;a
idudðlhska úiska yd uydud;Hhka jeks rcfha ks,Odßka úiska Èjhsfka
úúO fjfyr úydrj,g mQcd lereKq .ïìï" jeõ" we< wuqKq" l=Uqre wdÈh
yd tajdhska ,enqKq OdkH yd nÿ yd Èhnÿ jeks wdodhï ud¾. ms<sn|jh'
tfy;a we;eï ,smshla hï hï rcjreka yd weu;sjreka wd§ka úiska bÈlrjkq
,enq fjfyr úydr ms<sn|j yd mj;ajk ,o odkudkdÈh ms<sn|j o fjfyr
úydr j, wjYH;d i`oyd mQcd lereKq úúO NdKav yd ñ, uqo,a ms<sn|j o
i`oykaj we;'
i`oyka fldg we;' fufia f,ka mQcd l<jqka w;r rcjreka" Wm rcjreka
jeks rdcH kdhlfhda o fNdðl" rál" .ñl jeks m%dfoaYsl md,lfhdao
uydud;H" fiakdm;s" NdKavd.dßl" .Kl" wfol ^wOHlaI& jeks rdcH
ks,Odßyqo NslaIQka jykafiao fufyKska jykafia yd Wmdil Wmdisldfjdao
lnr ^lïu,alre& l=n,$l=nlr ^j,ka ld¾ñl& f;däl ^f;dáhd&" oál
^we;ao< ld¾ñlhd& fmfylre ^frÈ úhkakd& jdKsc ^fj<`o& wd§ /lshdj,
kshqla; jQfjdao jmsyñl ^jeõ ysñhd& jeks Okj;=kao fj;s'35
l%s' mQ' f;jk - m<uqjk ishjia j,g wh;a f,ka ,smsj, i`oyka .uKs"
fojkmsh" rc" uyrc" wh yd wì hk md,k yd md,l mjq,aj,g iïnkaO
jQjka Ndú;dl< úreo kdu" mqrd;k Y%S ,xldfõ md,k kdhl;ajh yd md,k
ieleiau ms<sn`o f;dr;=re fy,s lrhs' ;s,la fyÜáwdrÉÑ uy;d mjik
mßÈ zzuyrcZZ hkak wkqrdOmqr md,lhka muKla Ndú;d l< nj .uKs
hkak wkqrdOmqr md,lhka muKla fkdj m%dfoaYSh md,l msßia úiska o
fhdodf.k we;s nj fmkajd fohs' tfiau md,lhka ye`Èkaùu i`oyd fhdod
f.k we;s wdÈ;u jHjydrh zz.uKsZZ f,iska y`ÿkd.; yelsh'37 md,s yd
ixialD; idys;H ;=< o kdhl;ajh wrNhd zz.uKsZZ hkak fh§ we;s w;r
tn`ÿ wjia:d Y%S ,dxflah wNsf,aLkj, i|yka zz.uKsZZ hkak y`ÿkd.ekSug
yd Tjqkaf.a ;;ajh yd ld¾hh fldgi úuid ne,Sugo odhl;ajh ,nd foa'
woyi
ovhfuys fhÿkq rcjrekaf.a is;a ;=<g i;aj ohdj fl;rï we;=<;a lf<ao
h;a wuKav .dñKs jeks rcjreka úiska i;aj >d;kh kS;sfhka ;ykï
lrkq ,eîh' i;aj >d;kfhka je,lS i;aj ohdj we;sj ish¨ i;=kag
ys;dkqldój úiSug nqÿ oyñka lrk ,o u. fmkaùu Y%S ,dxlsl iudcfhys
l%shd;aul úh' 11 jk ishjfia§ IV ñysÿ rc;=uka úiska msysgqjk ,o
fõje,aleáh fi,a,smsfhys zzóuqka .sßf.dka t¿jka urd mgjkq fldáZZ
hkqfjka óyrl=ka .jhka yd t¿jka uerE ckhdg urKSh o`vqju kshu lr
;sîfuka o m<uqjk ishji Nd;sh rcq oji f.ß uia lEjqka kSp l=,j,g
m;aflreKq fyhskao i;aj >d;kh flfrys rch oelajQ wdl,amh meyeÈ,s
fõ'
fõje,a leáh mqjre ,smsfhys wkq msgm;a iys; .,a mqjre Èjhsfka iEu
oi.ulu msysgqjk ,o nj tu ,sms j,ska ye`.fõ' oekg ,smsfha wkqmsgm;a
oy;=kla muK úúO m%foaY j,ska fidhd f.k we;'39
noq¨ geï ,smsh u.ska rcjrekaf.a fufyjr ms<sn`o rdc iNdfõ§ iïu;h
mßÈ ta ta ;eka j,§ fok ,o úfYaI jrm%ido yd rc weu;s wd§kaf.a
kduhkao ksfhda.o fï ,smsj, olakg ,efí' fïjd ful, olakg ,efnk
rcfha ksfõok fyda .eiÜ ksfõok f,iska ie<lsh yelsh' fuu geï ,smsh
msysgqùug meñKs rcfha ks,OdÍka ms<sn|j o i`oykaù we;'
iuyrla ,sms j, rdc iNdj rdcH n,h ixfla;j;a lrK rEm igykla
f,i jgdm; fhdodf.k we;s nj oelsh yelsh' ia:qmh" iajia;slh" pl%h
iy fk¿ï u,o fi,a,sms j, oelsh yelsh' fï wkqj n,k úg b;d ir,
ikaksfõokd;aul i,l=Kla msgqmiska jqjo ixlS¾K l%shdj,shla oelal yelsh'
tfiau úúO f;dr;=re b;d ielúka ksrEmkh lsÍug fuu ixfla; u.ska
bvm%ia:dj ie,fia' ñksid f,aLk l%uhla ksmojd .ekSug fmr mjd woyia
m%ldYkh ioyd Ñ;% yd rEm u.ska wjdÑl ikaksfõokh lr we;s nj merKs
.=yd Ñ;% j,ska fidhdf.k we;'
444 rdu[a[ ksldhsl
09' iudf,dapkh
mdol igyka
WfmalaId .uf.a
fcHIaG lÓldpd¾h ^mqrdúoHdj&" b;sydi iy mqrdúoHd wOHhkdxYh" reyqKq úYajúoHd,h
upeksha gamage@yahoo.com
ye¢kaùu
iuqø ikaêh w;ßka fjf<| NdKav /f.k Y%S ,xldfõ jrdh yd f;dgqm,j,g
meñK we;' tfia u hqfrdamSh rgj, isg r;= uqyqo yd m¾ishka fndlal
Tiafia o bkaÈhdkq jrdhj,g keõ uÕska fjf<| øjH f.k tkakg we;'
tu øjH /.;a keõ bkaÈhka id.rh yryd Y%S ,xldfõ f;dgqm<j,g meñK
we;' fï ksid fmr wmrÈ. fjf<| NdKav yqjudre uOHia:dkh jQfha Y%S
,xldfõ f;dgqm,j,a h' tA wkqj Y%S ,xldfõ jrdhka yd f;dgqm, cHd;Hka;r
fjf<| uOHia:dk f,i mej;=Ks'
YS% ,xldj yd úfoaY rgj,a w;r in|;d we;sùu flfrys by; i|yka
l< N+f.da,Sh idOl ;rula fyda mokï jkakg we;' fuu idOl mokï
lrf.k we;s jQ úfoaY in|;d f,i foaYmd,k" wd.ñl" iudÔh" ixialD;sl
iy fjf<| in|;d y÷kd.; yels h'
wOHhk l%ufõoh
wjOdkh fhduq lrk ,§' oaú;Sl uQ,dY%h f,i mer‚ jrdhka iy f;dgqm,"
Y%S ,xldj iy c;Hka;r iïnkaO;d yd ne¢ fmd;am;a" m¾fhaIK ,sms" iÕrd
,sms ms<sn| wjOdkh fhduq lrk ,§' Y%S ,xldj úfoia rgj,a iu. meje;a
jQ in|;d ms<sn| ft;sydisl uQ,dY%h mokï lr .ksñka fuu wOHhkh isÿ
lrkq ,nkafka wkqrdOmqr hq.fha uq,a wjêfha isg l%s' j' 15 jk Y; j¾Ifha
wjidkh f;la mu‚'
foaYmd,k in|;d
bkaÈhdfõ isg Y%S ,xldj wdl%uKh l< n,j;a u i;=rd jkafka t<dr
kï øúv md,lhd h' fudyq wfia, rcq hg;a fldg rclu meyerf.k
iïNdId 451
I jk fiak rdcH ld,fha § ^l%s' j' 833-853& Y%S udr j,a,N kï mdKavH
wêrdcHhd Y%S ,xldj wdl%uKh lf<a h14' V jk ñysÿ rdcH ld,fha §
^l%s' j' 982-1029& rdc rdc kï fpda, wêrdcHhd Y%S ,xldfõ rcrg m%foaYh
wdl%uKh lr we;' Tyq ;u n,h wkqrdOmqrfha ia:dms; lrk ,§'
l%s' j' 3 jk ishjfia § wNhkd. rcq ^l%s' j' 236-244& øúv md,lhkaf.ka
Woõ ,ndf.k we;s nj uydjxih i|yka lrhs17' I jk uq.,ka l=ure ;u
fidfydhqre ldYHm rcq iu. igka lr rclu ,nd.ekSu i|yd Woõ
,nd.;af;a o ol=Kq bkaÈhdfjks18'
I jk isßkd. rc;=ud ^l%s' j' 195-214& yd III jk w.afnda rcq ^l%s' j' 632&
øúv md,lhkaf.a iydh ,ndf.k we;' udkjïu rcq ^l%s' j' 684-718& o
m,a,j rdcHfhka Woõ ,ndf.k we;'19 iuyr rcjre ;u ia:djrh i|yd
úfoaY rgj,ska l=,S yuqÞ f.kajd f.k fuys mÈxÑ lrjQy'
Y%S ,xldj úfoaY rgj,a iuÕ úúO lreKq mdol lr .ksñka foaYmd,k
in|;d f.dvk.d f.k we;s nj ft;sydisl uQ,dY% wOHkfha § meyeÈ,s
fjhs'
wd.ñl in|;d
mõj wi, § nqÿiiqk je<| .;af;a h' miqj uq¿ rg mqrd u nqÿoyu me;srùug
yd th ia:dms; lsÍug foajdkïmsh;siai rc Wkkaÿ úh'
nqÿ iiqk fuys msysgqùu;a iuÕ Y%S ,xldj iudc ixialD;sl jYfhka
ÈhqKq jkakg úh' nqÿ iuh;a iuÕ úúO fY%a‚ yd l=,j,g wh;a msßia
456 rdu[a[ ksldhsl
Y%S ,xldjg meñŒu fuu ÈhqKqjg ;j;a fya;=jla jkakg we;' l,d yd
l¾udka; ÈhqKq jkakg úh' .Dyks¾udK Ys,amh iuÕ iïñY%Kh ù iajdëk
.Dyks¾udK l%uhla Y%S ,xldj ;=< ia:dms; úh' tl< mej;s fjf<|du"
wd.u yd l,d l¾udka;j, o ÈhqKq ;;a;ajhla we;s úh' m%Odk jYfhka u
fjf<| jHdmdr yd iïnkaO mqoa.,hska wd.ñl wxYh i|yd kdhl;ajh
,nd § we;' fï ld,h jk úg wksl=;a rgj,a iuÕ ÈhqKq ;;a;ajhl
fjf<|dula mej;s w;r Y%S ,xldj wd¾Ól w;ska o ÈhqKq úh' bkaÈhdj iuÕ
mej;s ixialD;sl yd iudc in|;d fya;=fjka fn!oaO idys;Hfha msì§ula o
we;s úh'
fjf<| in|;d
Y%S ,xldfõ úfoaYSh fjf<|du m%Odk jYfhka u rch i;= úh' tksid
th Ndrj m%Odk fmf<a ks<OdÍka m;a lr isákakg we;' wdkhkh iy
wmkhkh lrk ,o iEu NdKavhlska u nÿ wh lrk ,§' iEu keõ f;dgl
u iy jrdhl u nÿ wh lsÍu i|yd ks,Odßhl= m;a lr isákakg o we;'
iuyr wjia:dj,§ keõ f;dgqj,ska wh lrk ,o nÿ úydrdrdu kv;a;=
lsÍu i|yd ÿka nj i|ykajk Ys,d f,aLk o yuq ù we;'
.%Sl cd;slhkag miqj Y%S ,xldj .ek i|yka lrkafka frdaujreka h'
frdaufha úiQ b;sydi{hka" N+ úoHd{hka" f,aLlhka Y%S ,xldj ms<sn|
lreKq wid úia;r ,shkakg we;'
yd frdauh w;r jdKsc in|;d ls%'j'1 ishjfia isg mej; we;' tfia u
ma,sksf.a igyka wkqj frdaufha rc l< laf,daähia iSi¾ (Claudius Caeser)
rdcH ld,fha wrdìh wi, hd;% d l< tA k s h ia ma f ,dflduia (Annius
Plocamus) kdúlhd l=Kdgqjlg yiq ù Y%S ,xld fjr<g <Õd ù we;55' tl<
rc l< Nd;sldNh rcq ^l%s'mQ'19-l%s'j'9& Tyq w.kqjrg le`ojd Tyqg .re
ie,ls,s ±laù h' Tyq wdmiq hdfï § Tyq iuÕ isxy, fjf<| ¥; msßila
frdau rcq fj;g hjd we;' laf,daähia rdcH iufha frdauhg .sh fuu ¥;
msßi Y%S ,xldjg meñfKk úg mn¿ f;d.hla f.k wd nj;a tAjdhska
rejkaje,siEh w,xldr l< nj;a uydjxi àldj i|yka lrhs56' Nd;sldNh
rcq fuu kdúlhd iuÕ Y%S ,xld ¥; msßila frdauh lrd hjd we;af;a
frdauh iuÕ jdKsc in|;d f.dvk.d .ekSfï mrud¾:fhka úh hq;= h'
fï lreKq f.kyer ±laùfï§ meyeÈ,s jkafka frdaujrekaf.a bka§h id.rfha
fjf<| uOHia:dkh jQfha Y%S ,xldj njhs' ma,sksf.a i|ykg wkqj we;ao<"
leianE f,,s iy fjk;a NdKav Y%S ,xldfjka bkaÈhdkq fjf<|m,g heú‚'
.%Sl frdau jeks wmrÈ. rgj,a fuka u Ökh jeks fmrÈ. rgj,a o
w;S;fha§ Y%S ,xldj .ek Wkkaÿ jQy' ft;sydisl hq.fha isg u Y%S ,xldj yd
iïNdId 461
ks.ukh
wdY%;
s .%k:
a
,shk.uf.a" tA'" 1989" uOH ld,Sk ,xld b;sydih' fmdf<dkakre rdcOdksfha mßydksh
iy oUfoks rdcOdksfha keÕSu ^ls%'j' 1180 isg 1270 olajd&" fld<U ( wOHdmk
m%ldYk fomd¾;fïka;j = '
jkr;k ysñ" lUqremsáfha'" 1994' ud;r mqrdúoHd;aul b;sydih' l¾;D m%ldYkhls'
jxiF:mldisksh" uydjxi àldj' 1994' isxy, wkq ( wl=reáfha wurjxi kdysñ iy
fyaupkaø Èidkdhl' le<‚h úYajúoHd,h( md,s yd fn!oaO wOHhk mYapd;a
Wmdê wdh;kh'
isßùr" ví,sõ' whs'" 2001" rcrg YsIagdpdrh iy ksß;È. rdcOdks" fld<U ( ohdjxY
chfldä'
yq¿.,a," tÉ'tA'ã'" 2002' mer‚ ixpdrlhska ÿgq ,xldj" mß ( Y%S ,d,a o is,ajd'
fld<U ( w¾cqk yq¿.,a, ÆlaIk¾ia'
Bandarayake, S., et al. (eds.) 2003. Sri Lanka and the Silk Road of the Sea. Colombo:
Central Cultural Fund.
Bopearachchi, O., 1997/1998. The Maritime Silk Roads: Trade Relations between
Central Asia and Sri Lanka from the Evidence of Recent Excavations. Silk Road.
Art and Archaeology. Kamakura: Journal of the Institute of Silk Road Studies.
Bopearachchi, O. 2004. Ancient Sri Lanka and the Tamil Nadu: Maritime Trade.
Jean-Luk Chevillard. South Indian Horizons. Pondicherry. 539-551pp.
Codrington, H.W. 1994(Reprint). Ceylon Coins and Currency, Colombo: Government
Press.
Origin, Evolution and circulation of coins in the Indian Ocean. 1998.
O. Bopearachchi; D.P.M. Weerakkody.(eds.) New Delhi: Manohar Publishers.
Paranavitana, S., 1970. Inscriptions of Ceylon. Containing Cave Inscription from
3rd Century B.C. to 1st Century A.D. and other Inscriptions in the Early Brahmi
Script, Vol. I. Ceylon: Department of Archaelogy.
Paranavithana, S.,1970. Inscriptions of Ceylon. Containing Rock and other
Inscriptions. ed. Malini Dias. Vol. II, Part II, Sri Lanka : Archaeological Survey
Department.
Paranavitana, S., 1983, Inscriptions of Ceylon, Late Brahmi Inscriptions, ed. Malini
Dias, Vol. II, Part I. Sri Lanka: Sri Lanka: Department of Archaeology.
Siriweera, W.I. 2002. History of Sri Lanka: From Earliest Times up to the Sixteenth
Century. Colombo: Dayawansa Jayakody & Company.
468 rdu[a[ ksldhsl
Thierry, F., 1998. The Origins and Development of Chinese Coins. In: O. Bopearachchi
& D.P.M. Weerakkody eds. Origin, Evolution & Circulation of foreign Coins in
the Indian Ocean. New Delhi: Manorar Publishers and Distributors. pp.191-197.
Weerakkody, D.P.M. 1997. Taprobane. Ancient Sri Lanka as known to Greeks and
Romans, Indicopleustoi Archaeologies of the Indian Ocean. Vol. I Brepols:
Turahout.
mdol igyka
57' fgd,ñ Y%S ,xldfõ is;shfuys .xÕd fudah" fndl=" k.r iy l÷ ,l=Kq fldg we;'
^fmdkakïfmreu" 1961 ( msms' 50-53&' tu ia:dk w;r u¾.k-udkaf;dg ^Margana
city&" m%shmsia-ó.uqj ^Priapios harbor&" Tfvdald-yslalvqj ^Odoca city&" ´ksfhdka-
.d,a, ^Cape Orneon&" o.k-foõkaor ^Dagana&" Èfhdaki s a ;=vj
q -yïnkaf;dg ^Cape
of Dionysus&" wkqfrda.d% uka-wkqrdOmqrh ^Anuorogrammon& hk ia:dk fuu wOHhk
iïnkaOj jeo.;a fjhs ^fmdkakïfmreu" 1961( msms' 50-53$Weerakkody, 1997: pp.
230-233&
58' Weerakkody, 1997 : p. 233
59' Wref.dvj;a;" 2012 ( ms' 166
60' Weerakkody, 1997 : p. 234
61' yka mqia;lh hkq ngysr yka fm<m; ms<sn| jd¾;djls ^Wref.dvj;a;" 2012 ( msms'
168-169&
62' Wref.dvj;a;" 2012 ( msms' 168-169
63' Wref.dvj;a;" 2012 ( ms' 169
64' n,.,af,a" 1999 ( ms 11
65' Wref.dvj;a;" 2012 ( msms' 169-170
66' fmdkakïfmreu" 1961 ( ms' 60
67' ,shk.uf.a iy .=Kj¾Ok" 1987 ( ms' 236" ms' 286
68' Wref.dvj;a;" 2012 ( ms' 174
69' fmdkakïfmreu" 1961
70' .dñŒ" 2007 ( ms' 56'
71' Bopearachchi, 1999 : p. 52
72' fndafmawdrÉÑ" 1997( ms' 28
73' Bopearachchi, 1999
74' fuu fi,a,smsh .d,af,a l%smaia mdfrys ^Cripps Road& fndalal=jlg iúfldg ;sìh§
ol=Kq m<df;a Èid bxðfkare tï' t*a' f;aud,ska ^H. F. Tomalin& úiska 1911 §
fidhdf.k we;' th j¾;udkfha fld<U cd;sl fl!;=ld.drfhka ±l.; yelsh
^Bandaranayake, 2003: p. 210&
75' jkr;k ysñ" 1994( msms' 121-123
76' Siriweera, 2002 : p. 219
77' uydjxih" oaú;Sh Nd.h" 1996 ( ms' 166
78' Siriweera, 2002: p. 216
79' Bopearachchi, 1997/1998 : p. 286
80' Bopearachchi, 1998 : pp. 158-162
iïNdId 471
ksYY
a xlu,a, rcqf.a reyqfKa .djq; geï ,sms
oñ;a rK.,
iydh lÓldpd¾h" b;sydih yd mqrdúoHd wOHhkdxYh" Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h
ye¢kaùu
by; .djq; geï ,smsj, ±lsh yels fmdÿ ,laIKh jkqfha wka;¾.;fha
we;s iudk;ajhhs' tfy;a ,smsj, wlaIr fma<s .Kk" tla fma<shl we;s
wlaIr .Kk" gefò ,smsh fldgd we;s me;s .Kk" wlaIrj, m%udKh
,smsfhka ,smshg fjkia fõ' ldkslals., .djq; geï ,smsfha me;s y;f¾u o
hqo.dkdj ,smsfha me;s ;=kl o je,s.;a;" lgq.y.,af.a .djq; geï ,smsj,
me;s foll o fõrf.dve,a, .djq; geï ,smsfha tla me;a;l o jkfia ,smsh
fldgd we;'7
reyqfKa fuu .djq; geï ,smsj, we;eï tAjdfha uq,a msysàu wo fjkia
ù we;' je,s.;a; .djq; geï ,smsh fld<U cd;sl fl!;=ld.drfha ;ekam;a
fldg ;sfí' hqo.kdj ,smsh o úydrh yd jej w;r yßueojdf.a msysá
;ekl ^tkï ±kg we;s ;ekska ol=fKys& isg 1914 § j¾;udkfha msysá
ia:dkhg f.kú;a ;sfí'12 we;eï .djq; geï ,smsj, uq,a msysàu fjkia ù
we;;a .djq; geï ,smsj, jHdma;sh wkqj ud.u rdcOdksfha w.kqjr jQ
uydkd.yq, isg nq;a;, ;ukalvqj" lka;f,a yryd ;%sl=Kdu,h olajd
úysÿKq m%Odk ud¾.fha úys§u .ek hï woyilg t<öug yelshdj ,eî
;sfí'13
iïNdId 475
A B
1 YS(% 1 f.dia ;=,d
2 reKq rcfha 2 Ndr ke.S
3 ys we;a;jqka 3 mdç rÊcq
4 flfrys lre 4 rejkaf.ka
5 Kdfhka ls- 5 ìfidjre-
6 hïy Ok Od- 6 ka we;=ka w-
7 kH Þis Þi 7 iqka wd§ jQ
8 hka we;s je 8 wh f.ke
9 Ôj;a jkakd 9 fid<S ráka
10 leue;a;ïy 10 m~qre f.-
11 udhd rcfhys 11 ke ,laÈj-
12 we;a;jqka w- 12 g wjq;a ;=-
13 ;ska ksJo m- 13 ka rch jg
14 ßNj fkd w- 14 fldge iufkd-
15 id f,dys je w- 15 < wd§ jq ÿ-
16 kqka .e;a;g 16 ._. n,d j-
17 wdYd fkd fld- 17 Þ< ld,sÕ
18 ge n;a lE nq- 18 pl%j;_;s-
19 ,;a lE u;g W- 19 ka jykafi
20 ~; fkd j rE 20 ;rï l<
21 fKd ksjxpd 21 ksYaYxl.jq-
22 fjdhe iqjdñ 22 j hs
23 mCImd; .e;a
24 f;dhe hs lshj j
25 ukqIH wd;au ,eî-
26 u ÿ,_,N h
27 ÿlska ,;a wd-
476 rdu[a[ ksldhsl
A B
29 ;auh wkdfh
30 ys kik nj
31 Ou–u fkd fjhs
32 iqjfhka Ôj-
33 ;a jkakd leue;a-
34 ;ïy hs fu wj
35 jdo lshd mdç
36 rg fo jfrle
l< tu ler<s yd l%s' j' 1161 § muK reyqKq jeishka ;Èka ke.S isá wdldrh
ms<sn|j f;dr;=re /ila uydjxifha oaú;Sl Nd.fhka wkdjrKh jk
w;r" 19 tu ler<s u¾okhg mrdl% u ndyq rcq . ;a W;a i dyfha § frda y K
ck;djf.a w;a md ysiaj,ska fmdf<da;,h jid.;a nj ±lafõ'20
mdol igyka
wêufkdaúoHdj
ã' ã' wd¾' o is,ajd
iyldr lÓldpd¾h" le,‚h úYajúoHd,h
2' Para Military Forces hk bx.%Sis jpkh ;=< .eíù we;af;a by;
wdldrhg jvd uq¿ukskau fjkia zwkshïZ hk w¾:hhs'
wêufkdaúoHdfõ b;sydih
.fõIK wjêh
1' tx.,ka;h
2' hqfrdamh
3' reishdj
oykujeks Y;j¾Ifha § reis h dkq f jda wêudkis l úoHdj ms < s n `o
Wkkaÿjla oelajQy' ã' ã' fydaïf.a ^D. D. Home& wmQ¾j isoaëka ksÍlaIKh
l< reishdkq úoHd{fhda wêudkisl úIhh ms<sn`o úfYaI wjOdkh fhduq
l<y' 1875 § Ydka; mSg¾ian¾.a úYajúoHd,fha ^University of St. Petersburg&
ys fN!;sl úoHd ix.uh ^Physical Society& ã' fukav,Sõ f.a ^D. Mendeleev&
u`.fmkaùu u; wêudkisl isoaëka .fõIKh lrkakg wdrïN lf<ah'
ta' tï' nqgfrdaõ ^A. M. Butterov& iy tka' mS' je.ak¾ ^N. P. Wagner&
fg,sm;s ØKh yd Èjeia ms<sn`o mÍCIK isÿ l<y' gïfnda ^Tambo& frdayf,a
udkisl frda.Ska iu. mÍCIKhla ta' tka' fkdõßka ^A. N. Knovrin& úiska
isÿ lrk ,§' yhsm¾ weis;Sishd ^Hyperaesthesia& kï wêixfõ§ udkisl
frda.fhka fm¿k tla ldka;djla iemhQ f;dr;=re ksjerÈ nj ikd:
lr.kakg Tyqg yels úh'
4' weußldj
VII fldgi
wOHdmk yd ufkdaúoHdj
502 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 503
ye¢kaùu
mq oayd.,udkis
Ôú;fhys iqúYd, N+ñldjla bÈßm;a lrk
l wka;¾.;hla jYfhka wdl,am
ir,j y÷kd.ekS u g ms < s j k' Ydia ; % S h jYfhka
wdl,am wh;a jkafka" iudc ufkdaúoHdjg h'
tfy;a mq o a . ,hd Ôj;a j k iEu ika o ¾Nhlu
wjOdkh wdl,am flfrys fhduqù we;' tmuKg
mq o a . , Ôú;h flfrys wdl,a m n,mdka f ka h '
wdl,am yd ne÷Kq ud;Dld fndfyda fõ' tA w;r
wdl,am idOkh yd wdl,am fjkia lsÍu w;sYh jeo.;a h' tneúka fuu
,smsfhys wruqK jkafka" wdl,am idOkh yd wdl,am fjkia lsÍu ms<sn|
ufkdaúoHd idys;Huh ±kqu .fõIKh lsÍu h'
wdl,am Wmeia hqj,lg iudk h' wms Wmeia hqj, hfkk iEu ;eklg u
mdfya f.k hkafkuq' th ke;s úg hula ±lSu W.yg h' tfuka u wdl,am
o hfkk iEu ;eklg u f.k hkafkuq' fuys we;s ;j;a iduH;ajh
jkafka" fjkia fjkia Wmeia hqj,j,ska wm mdßißl W;af;aclhka olskafka
fjkia j ùu h' tys j¾Khg wkqj ish¨ mdßißl wka;¾.;hkays j¾Kh
fjkia fõ' wdl,am fjkia jk ;rug f,dalh o fjkia j olS' wmg
fmfkkafka" wm olsk fohhs' tkï wm olsk wdldrhg wmg fmfka'
tneúka wdl,am hkq iuia; f,dalh u fõ'
iïnka O wdl,a m hl wka ; ¾.;hka 03la mj;S ' tkï m% c dkkd;a u l"
wdfõokd;aul yd p¾hd;aul wka;¾.;hka h' fuu wka;¾.;hka u;
msysgd iudc ufkdaúoHd{hska úiska lrk ,o wdl,am j¾. 03la ufkdaúoHd
idys;Hfhys ±lafõ'
;SrKh fõ' RKd;aul wdl,am iys; mqoa.,hdf.a Ôú;h miq.dó h' hula
flfrys wdl,am RKd;aul jk úg tA flfrys fhduqjkjdg jvd u.yeÍu
isÿfõ' fndfyda idjoH p¾hdjka fyda hymeje;au flfrys bjy,a jk
lreKq iïnkaOfhka wdl,am ksjerÈ fkdjk úg wksjd¾hfhka u mdfya
tu wdl,am fjkia lsÍu isÿúh hq;af;a h' fï iïnkaOfhka
ufkdaúoHd{hskag mejfrk ld¾hNdrh iq¿mgq fkdfõ' Bg fya;=j jkafka"
wdl,am i;= ufkdaúoHd;aul mokuhs' tA wkqj wdl,am fjkia lsÍu i|yd
ufkdaúoHd{hska fhdÞ.kakd l%u Ys,am flfrys fuys§ wjOdkh fhduq
flf¾'
ñÈ rihs ^úYajdih&
ñÈ lvd.ekSug W;aidy fldg wiu;aùu ^p¾hdj&
^Routes& folla olakg yels fõ' tkï uOH ud¾.h ^Central route& yd
m¾hka; ud¾.h ^Peripheral route& jYfhks' uOH ud¾.fha § mqoa.,hd
wjOdkh fhduqlrkafka" m‚jqvfha wka;¾.; ;¾l" újdo flfrys h'
bÈßm;a lrk o;a; we.hSug ,lalr" wdl,am fjkia lr.ekSfï ks.ukhlg
mq o a . ,hd meñfKa ' m¾hka ; ud¾.fha § wjOdkh fhduq f lfrka f ka "
m‚jqvhl wka;¾.;h flfrys fkdj tu m‚jqvh bÈßm;a jk ikaksfõok
ud¾.h ^Source& flfrys h' tkï ikaksfõolhd" l;d ú,dYh" bÈßm;a
lrkq ,nk ld,h iïnkaO È.= nj fyda flá nj jeks ,CIK flfrys
wjOdkh fhduq fõ'
ks.ukh
,xldfõ md,s .%ka:lrKh werfUkafka l%s' j' 468 - 490 ld,fha §h'
nqoaOf>dai ysñhka ,xldjg meñK md,s wÜGl:d ,sùu weröu ft;sydisl
ixisoaêhls' Wkajykafia wkqrdOmqr hq.fha úiQ úYsIag;u úfoaYSh NslaIqj
hehs o ms<s.efka' tfukau —úiqoaêu.a.h˜ fuu hq.fha rÑ; Wiiau lD;sh
nj o úpdrl woyihs' uydúydr iïm%odh .relrñka lr we;s fuu rpkdj
md,s wgqjd fmd;a ,sùfï wdÈ;u wjia:djhs' j<.ïnd rdcH iufha lrk ,o
;%smsgl .%ka:drEV lrKfha § o uqkajykafia uy;a fufyhhla isÿ lr we;'
fuys§ ;%smsglh muKla fkdj fy<gqjd o md,shg ke.+ njg o u;hla
we;'10 uqkajykafiaf.ka miq l%ufhka f:rjd§ NslaIQyq md,s .%ka: lrKfhys
kshe¨Ky' tys m%;sM, jYfhka §mjxYh" uyd jxYh wdÈh11 ìys úh'
fuu hq.fhka fmr tkï mQ¾j uyskao hq.fha ,dxflah NdId idys;Hh
ms<sn`o muKla fkdj f,aLk l,dj ms<sn`oj o i`oykla ke;' oekg ,xldfjka
yuq ù we;s merKsu Ys,df,aLk jk fjiai.sßh" f;daks.," ßá., wdosh mjd
mYapd;a uyskao hq.fha ia:dms; tajd nj m%lgh' ;jo fuu hq.fha Ndú;
wl=re o wfYdal m%dlD; fyj;a wfYdal rdcH iufha Ndú; fi,a,sms wlaIrfhda
nj meyeÈ,sh' tu fydaä W.ekaug tl, ck;dj Wkkaÿjla olajd we;s
whqre miqld,Skj ìysjk f,aLkhkaf.ka meyeÈ,s fõ' jeäl,a hkakg
u;af;ka ñyska;,d mqjre ,smsh jeks §¾> fi,a,sms;a" idys;H fmd;m;;a
ìysúh' nqoaOf>dai ysñ ,xldjg jevujk úg fuys ;snQ fy<gqjd rpkd ù
mej;sfha l=uk fydaählska o hkak úuish hq;=h' j¾;ud; bkaÿ wdhH_
NdId w;=ßka l%s'mQ' 3 ishji ;rï wE; wjêhla olajd Èfjk wLKav b;sydihla
isxy,hg we;'14 fy<gqjd ms<sn`o uQ,sl i`oykla yuqjkafka fmdf<dkakre
hq.fha ,shejqKq idr;a:§mkS kï jQ àld .%ka:fhysh' nqoaOf>dai ysñf.a
wgqjd .%ka: lSmhl o fï ms<sn`o i`oyka fõ' tfy;a lsisÿ ft;sydisl
jd¾;djl fuu .%ka: i`oyd Ndú; wlaIrud,dj ms<sn`o i`oykla fkdùu
wvqjls' tlaflda ñys`ÿ ysñg fmr ,xldfõ ÈhqKq NdIdjla ;sfnkakg we;s nj
ms<s.ekSug we;s wlue;a; ksid" ke;skï tjeks ;;ajhla mj;skakg ienúkau
iïNdId 527
.=re msßi
fÊiq iNdj u.ska iajlSh idudðlhkag ukd mqyqKqjla ,nd fok ,§'
Tjqkaf.a iNdfõ by<fmf,a nqoaêu;=ka tla ù §¾> ld,hl w;ayod ne,Sï
yd úúO ixfYdaOkhka o iu. ilia lrk ,o —f¾fYda iagHqäfhdarEï˜
(Ratio Studiorum) ñIkdÍ wOHdmkfha kj ixj¾Okhls' fuu.ska YsIHhkaf.a
wOHdmkh fukau .=rejrekaf.a mqyqKqj i`oyd o úia;rd;aul jQ jev ms<sfj<la
úh' fuu fÊiqksldh u.ska hqfrdamh mqrdu wOHdmk wdh;k" úoHdmSG
msysgqùug lghq;= l<y' fuu wdh;kj,ska ìys jQ ñIkdÍ .=rejreka ngysr
wOHdmkfha kQ;k m%Ndj we;s l< mqfrda.dóyq jQy'25
miqj Tyqf.a mq;a rdcHhg m;a jqj;a fldkmamq nKavdr úiska Tyqj fkrmSh'
tu rcl=ure fld<Ug mek Ydka; wkaf;daks úÿyf,a myf<dia jirla
iïNdId 533
1919 § hdmkh mD;=.Siskg hg;a jQjdg miq tjlg rcj isá fykaor
jkisxyhkaf.a i;ayeúßÈ mq;d fld<Tg f.k f.dia wOHhk lghq;= lr
blaì;s f.dajg f.k f.dia rc;=ka lÜgqfõ úÿyf,a jeäÿrg;a Ys,am yodrd
fldkaia;ka;Skq l%sia;= mQcl ;ek hkqfjka m%lg úh' Tyqf.a {d;s ifydaorfhda
jk ms,sma" m%ekaisiaflda" yd fnkd¾§kq hk wh fld<U wOHdmkfhka miq
f.dafõ wOHdmkh ,enQfjdah' bifn,a yd ußhd hk ldka;djka o f.dafõ
wOHdmkh ,nd fudksld lkHdrdufha lkHd fidfydhqßfhda jQy' ußhd
l=ursh 1682 § tu lkHdrdufha m%Odk;ajhg o m;a jQjdh'
fuu ksldhka ;=k i;=j mej;s mdi,a ms<sn`o meyeÈ,s úia;r igyka
fkdjQj;a fciqhsÜ jrekaf.a jd¾Isl ,s;aj, mdi,a ú;a;s iúia;rj we;'
fciqhsÜ jreka msysgjQ m%Odku úoHd,hla fld<U úh' th mD;=.SiSkaf.a
m%Odk;u wOHdmksl uOHia:dkh o fõ' fudjqka i;=j mej;s fkajdisld.dr
jeä m%udKhla ;snqfka y;afldar<fha h' fld<U yd hdmkfha muKla
fkdj rfÜ úúO m%foaYj, mej;s óiïj, tla fyda mdi,la ;sfnkakg
we;' 30
1 m%d:ñl mdGYd,d'
^mD;=.Sis NdIdj lshùu yd ,sùu mqyqKq lsÍu fuys § isÿflßKs'&
2 Wiia mdGYd,d'
^jhiska jeä msßñ <uhska i`oyd fukau nqoaêu;a <uhska i`oyd
,;ska wOHdmkh o fuys§ isÿ flßks' ;j;aa f,ilska lshkafka kï
fuh fiufkaaßhls' w,.shjkak lsúhdKka o fujka mdi,lska ,;ska
NdIdj W.;a;d úh yelsh'&
3 foajO¾u mdGYd,dj31 ^mQcl YsIHhkag foaj O¾uh b.ekajQ wdh;khhs'
fuys udOH NdIdj jkakg we;af;a o ,;ska úh hq;=h'&
iïNdId 535
isxyf,ka wd.ñl .%ka: mjd ,shQ isxy, ms<sn`o ukd oekqula we;s
m%ekaisialka ksldhg wh;a ñIkdÍjrfhl= ol=Kq m<df;a isg we;' ,xldjg
w¨f;ka meñfKk yeu ñIkdß jrfhl=u mdfya Tyq fj;g hjd foaYSh
NdId b.ekaùug lghq;= lr we;' isxy, W.;a mQclhka w;r w;a;k.,a,
m%foaYfha isá fmaÿre o tia' n%dia iy ¥k.y óifï isá w.ia;Skq ksldhg
wh;a msh;=ful= ms<sn`oj o i`oyka fõ'38
,kafoais hq.h
bßod yer i;sfha ish¨ Èkhkays mdi,a meje;ajQ w;r §¾> ksjdvq mej;sfha
ke;' k;a;,a Èkh" w¨;a wjqreÿ Èkh" iaj¾.dfrdayK Èkh" hd{d lsÍfï
yd ia;=;s lsÍfï Èkh jYfhka j¾Ifha fjka flreKq úfYAI Èk lSmhla
muKla ksjdvq jYfhka mej;sks' Wfoa ld,fha 8-11 olajd o miajrefõ 2-5
olajd o mdi,a meje;aúKs'
,kafoais mdGYd,d
mdi,a ish,a,lau ,kafoais md,kh hgf;a fkdùh' miqj újD; l< mdi,a
o úh' ud;r fldgqj ;=< mej;s Wiia mdi, fyj;a wmamqydñ mdi, kñka
ye`Èkaùh' fuh l=,Sk isxy,hkaf.a <uhs i`oyd msysgqjk ,§' tfy;a miq
ld,fha§ tu ;;a;ajfhka ñ§ my;a l=,j, orejkao fuu mdif,a wOHdmkh
,enQ nj 1760 mÍlaIl jd¾;dfõ we;' fuu ;;a;ajh o jeäl,a fkdmej;s
w;r l=, ySkhka i`oyd fldgqfjka msg mdi,la msysgqùh'50
oeóh' fuh ckiudch flfrys n,j;a n,mEula úh' kej; 1690 wf.da' 24
Èk fld<U fiufkaßh msysgqùh' tys m<uqjeks wêm;sjrhd jQfha isfudkalÜ
mQcl ;=udh' fï i`oyd f;dard.kq ,enqfõ b;du iqÿiq <uhska 24 fofkls'
l=, ms<sn`o úfYaI wjOdkhla fuys ;sî we;'51 fuu fiufkaßj, wOHdmk
l%uh wxY follska hq;= úh' by< yd my< hkqfjks' by< fY%aKsfha §
,kafoais NdIdfjka iajfoaYSh NdIdj,g mßj¾;kh lsÍu o b.ekaùu iajNdId
ixj¾Okhg fya;= idOlhla úh' isxy, NdIdj ms<sn`o úYdrofhl= jQ fÊ' Ô'
fjÜfia,shia 1737 § werô ,kafoais uqøKd,fhka m<lrk ,o wd.ñl
fmd;a lSmhla b.ekaùï i`oyd Ndú;lr we;' ta ksidfjka wOHdmkfha
ixj¾Okh ÈhqKq ;shqKq úh' 1744 § tan%yï kï isxy, isiqfjla f,kavka
úYajúoHd,hg we;=<;alr rcfha úhoñka b.ekaùu lrk ,§' fufia l,ska
l, olaI YsIHfhda f;dard tfia wOHhk lghq;= i`oyd ´,kaohg fhduqlr
we;' miq lf,l fuu fiufkaßj, úIhud,dj ixfYdaOkh lr foaYSh
ckhdf.a wjYH;djh jvd;a imsfrk mßÈ ilialrk ,§' fuu fiufkaß
l%uh ,xldjg iïmQ¾Kfhkau id¾:l fkdjQj;a miqld,Sk wOHdmk l%uh
i`oyd fuys n,mEu jvd jeo.;a jQ nj meyeÈ,sh'
mdol igyka
ghs,¾" fla' ù,¾" fcdaka t*a' l¾" ys,avd ;dnd" fnkacñka íÆï wd§kaf.a
úIhud,d wdlD;s tys § fnfyúka WmldÍ lr .kq ,efí' fufia ilia lr
.kakd úIhud,dfõ m%Odk fldgia y;rla olakg ,efí'
1' wruqKq
2' úIh wka;¾.;h fyda mdvu
3' bf.kqï l%u fyda bf.kqï w;a±lSï
4' we.hSï
wruqKq
we.hS u
* fhdackdj
* wNsu;d¾:
* wruqK
<
l%ufõo$b.ekaùfï wka;¾.;h
m<mqreoao < úIh m%ùK;ajh
* we.hSu
* ld¾h idOkh
* ñKqu
b.ekaùu
<
wruqKq < bf.kqu b.ekaùï wjia:d < we.hqu
* fhdackdj
* wNsu;d¾:
* wruqK
l%ufõo$b.ekaùfï wka;¾.;h
m<mqreoao
< úIh m%ùK;ajh
^i& mÍCIK
^ii& iïuqL idlÉPd
^iii& ;lafiare lsÍu
^iv& fjk;a10
tA wkqj fujeks l%u u.ska we.hqula isÿ lrkq ,nkafka uQ,sl jYfhka
wNsu;d¾: yd wruqK uqÿka muqKqjdf.k we;s o hkak ;SrKh lr .ekSu
i|yd h' tfuka u bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sfha id¾:l wid¾:l nj o
we.hSu ;=<ska ñ‚h yelsh' my; j.= folska ms<sfj,ska úia;r flfrkafka
thhs'
* fhdackdj
* wNsu;d¾: l%ufõo$b.ekaùfï wka;¾.;h
* wruqK m<mqreoao úIh m%ùK;ajh
v
* we.hSu * we.hSu
* ld¾h idOkh * ld¾h idOkh
* ñKqu * ñKqu
556 rdu[a[ ksldhsl
* fhdackdj
* wNsu;d¾:
* wruqK
v
l%ufõo$b.ekaùfï wka;¾.;h
m<mqreoao úIh m%ùK;ajh
* we.hSu
* ld¾h idOkh
* ñKqu
mdol igyka
38 - CM23766
558 rdu[a[ ksldhsl
fuys uq,a wjê ;=fkys§ ujf.ka yd mjqf,ka o" ueo <udúfha§ mdif,ka
o <uhdg ,efnk n,mEu m%n, kuq;a" kjfhdjqka úfha§ Tyq ;u YÍrfha
isÿjk fjkialïj,g wkql+,j iajixl,amh j¾Okh lr .kS' fndfyda
fofkla .egjrhka ful, Ñ;a;fõ. w;r hqo ìul Ôj;a fj;shs i,l;s'4
úfYaIfhkau ;dlaI‚l ÈhqKqj fya;= fldgf.k ck.ykfhka isÿjQ msmsÍu"
.egjrhd uy;a w¾nqohlg f.k .sfhah' ksIal%uKYS,S yd wdl%uKYS,S jeks
iudc úfrdaë mej;=ï iys; .egjrhka ìysjkafka" fnfyúkau jeäysá
iudch .egjrhdg j.lSï fkdmejÍï iy fodaIdfrdamKh lsÍï ksidh'
fï w;ru miq ld,fha§ wdl%u‚l .;s we;s" krl l,a,s .eiqKq" iudcYS,S
fkdjk wmpdÍ p¾hd olajkakka njg m;aj we;af;a ujqmshka úiska <oreúfha§
fkdi<ld yßkq ,enQjkau nj m¾fhaIKj,ska fy<sù ;sfí' tfiau ujqmshkaf.a
oro~q md,kh o" ifydaor wdrdjq,a o ydkslrh' tAjdfhka yqfol,dNdjh"
wêl ,Êcdj" ±ä hgy;a my;a iajNdjh" iq¿ fohg;a le<öu jeks whym;a
,laIK yg.kS'
fuys§ úúO .;s ,laIK we;s isiqka ijka fokakka muKla njg m;a
fkdlr" mqoa., yd lKavdhï l%shdldrlï u.ska il%Sh f,i" Tjqkaf.a
bf.kqu yd iudcdkqfhda. j¾Okhg l%shd l< hq;=j mj;S' tfiau ;u
WmixialD;sfha w.hhka p¾hdjkg n,mdk ksid" <uhd wdo¾Yhg .kakd
wh .ek i<ld n,d" iudch ms<s.kakd hym;a wdl,am o fyñka fyñka
fyda we;s l< hq;= fõ'
mdol igyka
1' Wmaudkahq" ù' ù'" fm!reIh - tys iajNdjh iy ;lafiarej" wOHdmk ufkda
úoHdj" ^mßj¾;kh&" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j" 1996" 93 msg'
566 rdu[a[ ksldhsl
2' kjr;ak" tA' tA'" bf.kSu yd ne÷Kq úfYaI fm!reI idOl ;lafiare lsÍu" mdi,
mokï lr.;a we.hSï jevms<sfj< ms<sn| ye¢kaùula" cd;sl wOHdmk wdh;kh"
1996" 232 msg'
3' ú;dk m;srK" uxcq,d" <ud ixj¾Okh ( uQ,O¾u iy kHdh" wOHdmk ufkdaúoHd
ix.%yh" fld<U úYajúoHd,h" 1999" 56 msg'
4' fiaor" Wmd,s" .egjr úh" idr m%ldYk" 1994" 53 msg'
5' f,dfj,a" fla'" wOHdmk ufkdaúoHdj iy <uhs" ^mßj¾;kh&" wOHdmk m%ldYk
fomd¾;fïka;=j" 1981" 219 msg'
6' isuKaâia" tï' m¾isj,a" fm!reI j¾Okh i|yd wOHdmkh" wOHdmk úoHd ,sms"
^mßj¾;kh&" wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j" 1974" 55 msg'
7' wfímd," frda,kaâ" wOHdmkfha ufkdaúoHd;aul moku" idr m%ldYk" 2010" 269
msg'
8' .=Kfialr" Wmd,s" fm!reIh yd ñksia Èúh" kqf.af.dv" 1998" 36 msg'
9' uq;=,sx.ï" tia'" wOHdmk ufkdaúoHdj yd ñKqï" fld<U" 1979" 156 msg'
10' fmf¾rd" Ô' tï' à' tka'" iunr fm!reI j¾Okh ms<sn|j f;dr;=re we.hSu"
mdi, mokï lr.;a we.hSï jevms<sfj< ms<sn| ye¢kaùula" tu" 181 msg'
iïNdId 567
oCI" iodpdrj;a isiq mrmqrla ìys ùug o fya;= fõ' YsIHhd .=rejrhdg .re
ie,lSï ±laùu" pdß;% bgq lsÍu ukdj Ys,am Ydia;% msysàug o fya;= fõ'4
msßueo md;%h ;eìh hq;= h' lsis;a fkd w;=< ìu md;%h fkdu ;eìh
hq;= h' isjqr ;eîfï § tla w;lska isjqr f.k wksla w;ska isjqr jkk WK
,Sh fyda isjqr jkk ,Kqj msi oud isjqre fl<jr tyd me;a;g o isjqre
keïu fuyd me;a;g o fldg isjqr ;eìh hq;= h' WmdOHdhjrhd ke.S isá
úg wiak bj;a l< hq;= h' md fodakd Èh o md mqgqj o md ;nk ,E,s lv o
wdrCId fldg ;eìh hq;= h' tu m%foaYh le,s li< iys; kï" weuÈh
hq;= h' WmdOHdhjrhd kEug leu;s kï" kdk Èh ms<sfh< l< hq;= h'
isis,a Èh leu;s kï" isis,a Èh ms<sfh< l< hq;= h' WKq Èh leu;s kï" WKq
Èh ms<sfh< l< hq;= h' WmdOHdhjrhd .sksy,a f.g msúiSug leu;s kï"
tu j;dj;a l< hq;= h' WmdOHdhjrhd isák fjfyr" l=áh le<s li<
iys; kï" ;udg yels kï" Y=oaO l< hq;= h'
msßfjK fodrgqj" Wjgeka y," .sksy,a f.h" jeisls<sh l=Kq li< iys;
kï" th yeuÈh hq;= h' meka fkdue;s kï" meka <x lr ;eìh hq;= h'
mßfNda . c,h fkdue;s kï" mßfNda . c,h <x lr ;eìh hq ; = h'
WmdOHdhjrhdg meúoafoys fkd we,aula Wm§ kï" ioaêúydßlhd úiska th
ixis÷úh hq;= h' wkqka ,jd fyda ixis÷úh hq;= h' Tyqg nK fyda lsj
hq;= h' WmdOHdhjrhdg l=l=ila Wmkafka kï" th ioaêúydßlhd úiska ÿre
l< hq;= h' wkqka ,jd fyda ÿre lr úh hq;= h' Tyqg nK fyda lsjhq;= h'
WmdOHdhhdg ñ:HdoDIaáhla Wmkafka kï" ioaêúydßlhd úiska th neyer
l< hq;= h' wkqka ,jd fyda th neyer lrúh hq;= h' Tyqg nK fyda lsj
hq;= h' WmdOHdhjrhdg ;ÊckSh l¾uh fyda ksiaih l¾uh fyda míndckSh
l¾uh fyda máidrKSh l¾uh fyda WlafÄmKSh l¾uh fyda lrkq leu;s
kï Bg W;aidy l< hq;= h' WmdOHdhjrhdf.a isjqre fiaÈh hq;= kï" fiaÈh
hq ; = h' flfia kï" fida o kq ,nka f ka o eZhs W;a i dy fyda l< hq ; = h'
WmdOHdhjrhdg isjqrla l< hq;= kï" th l< hq;= h' Bg W;aidy fyda l<
hq;= h' WmdOHdhjrhdf.ka fkd wid wfkfll=lg md;%h fkd Èh hq;= h'
wfkfll=f.a md;%h fkd ms<s.; hq;= h' wfkfll=g isjqrla fkd Èh hq;=
h' wfkfll=f.a isjqrla fkd ms<s.; hq;= h' wfkfll=f.a msßlrla fkd
ms<s.; hq;= h' wfkfll=f.a flia fkd is¢h hq;= h' wfkfll=f.a w;a md
ñßlSu wdÈh fkd l< hq;= h' wfkfll= ,jd msßhï lrjd fkd .; hq;=
h' wfkfll=g j;dj;a fkd l< hq;= h' wfkfll= ,jd j;dj;a lrjd fkd
.; hq;= h' wfkfll=f.a miq uyKl= fkd úh hq;= h' wfkfll= miq
uyKl= fldg fkd.; hq;= h' wfkfll=g msKavmd;h fkdf.k hd hq;= h'
wfkfll= ,jd msKavmd;h fkdu f.kajd .; hq;= h' WmdOHdhjrhdf.ka
iïNdId 571
fkd wid .ï fkd jeÈh hq;= h' fidfydkg fkd hd hq;= h' wE;g fkd hd
hq;= h' WmdOHdhjrhd .s,ka ù kï" Èú we;s;dla Wjgeka l< hq;= h' Tyqf.a
iqjh wfmaCId l< hq;= h'12
W;aidy l< hq;= h' wíndkhg iqÿiq kï" th flfia lrkafka oeZhs W;aidy
l< hq;= h' ;ÊckSh" ksiaih" míndckSh" máidrKSh fyda WlafÄmKSh
l¾uh fyda lrkq leu;s kï" ta l¾uh fkd lrkafka fyda ieye,a¨
lrkafka flfiaoZehs W;aidy l< hq;= h' tjeks l¾uhla lrk ,oafoa kï"
ioaêúydßlhd flfia ukdj mj;skafkaoeZhs wkqf,dauj mj;skafkaoeZhs th
flfia ixis ÷ jka f ka o eZhs WmdOHdhjrhd úis k a W;a i dy l< hq ; = h'
ioaêúydßlhd .s,ka fõ kï" Wmia:dk l< hq;= h' Tyqf.a iqjh wfmaCId
l< hq;= h'13
iudf,dapkh
mdol igyka
VIII fldgi
úúO
576 rdu[a[ ksldhsl
iïNdId 577
ixl,amhS yd m%dfhda.l
s jYfhka wdhq¾fõofhys yd
nqÿ oyfuys iurEmS;dj
iS' fla' .uf.a
f.!rj Ydia;%fõ§ ^Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h&
ye¢kaùu
Ndr;fhka f,djg odho l< o¾Yk w;=ßka nqÿ oyug iy Ydia;% w;=ßka
wdhq¾fõohg;a ysñjkqfha iqúfYaIS ia:dkhls' nqÿ oyu ñksiqka" .yfld<
578 rdu[a[ ksldhsl
1' wdhq¾fõofha uQ,sl ixl,am yd nqÿ oyfï uQ,sl ixl,am w;r mj;sk
in|;dj
tfukau nqÿ oyfï uQ,sl újrKh jk ÿl" ÿl we;sùug fya;=j" ÿla ke;s
lsÍu iy ÿl ke;s lsÍfï ud¾.h hk p;=rdhœ i;Hhg iudkj u frda.h"
frda. ksOdkh" frda. iqjh iy Ñls;aid ud¾.h hk isõ jeoEreï moku
u; wdhq¾fõo l%uh o f.dvke.S we;' tfukau cd;s" crd" jHdê" urK hk
ÿlaL i;Hfha m%fNaohkaf.ka cd;s" urK fol ch.ekSu nqÿ oyfï uQ,sl
wNs,dIh jk w;r crd" jHdê fol ch .ekSu wdhq¾fõofha uQ,sl wNs,dIh
ù we;' ta wkqj fuu o¾Ykhka folu tlu uQ,hl isg tlu wruqKla
fj; Èj hk ud¾. folla fia y÷kajd Èh yel'
iïNdId 579
nqÿ oyug wkqj fuf,dj Wmka mqoa.,hd lsishï iodpdr iïmkak rduqjla
;=< Èú f.ùu w.h lrhs' ta i|yd mokula f,i mxpYS, m%;smodj fhdodf.k
we;' úfYaIfhkau f;jeks isl moh zldfïiqñÉPdpdrd fõruŒZ iy miajeks
islmoh ziqrdfïrh uÊcmudoÜGdkd fõruŒZ u.ska wka isl mohkag jvd
Rcqju mjq,a tallfhys ia:djr;ajh" iudc ia:djr;ajhg moku o fuf,dj
iajia:;djg wjYH moku o ilid foa' wdhq¾fõofhys o iqrdj" u;aøjH
Ndú;fhys iajia: úfrdaë nj o ffk;sluh ffu:Qk iodpdrfhys iajia:uh
jeo.;alu o wjOdrKh lrhs'
580 rdu[a[ ksldhsl
4' nqÿka jykafia úiska foaYkd lrk ,o fi!LH ixrlaIK úëka wdhq¾fõofha
uQ,sl isoaOdka;hka iuÕ iudklula mej;Su
nqÿka jykafia úúO wjia:dj, ffjoH úidrohl= fia l%shd fldg we;s
w;r úúO frda. wjia:dj, § nqÿka jykafia NslaIQka Wfoid wdhq¾fõo
T!IO wkq±k jodrd we;' tfukau nqÿ oyu fukau wdhq¾fõoh o uOHu
m%;smodjg wkqj fodaI iukh ;=<ska m%;sldr lsÍu iy wdhq¾fõofha i|yka
frda. m%;sfYdaOkfha W;=ï nj nqÿka jykafia úkh yd iQ;% msglj, foaYkd
lr ;sîu o nqÿ oyu fukau wdhq¾fõoh o¾Ykhla fia f,dj mqrd úoaj;=ka
ms<sf.k ;sîu o hk lreKq fya;=fjka wdhq¾fõoh yd nqÿ oyu iudka;rj
.uka .kakd úIhhka folla f,i ye¢kaúh yels fõ'
Wmia:dhlhl= <Õ ;sìh hq;= .=Kdx. iy frda.shd isák ldurh fjkia l<
hq;= wdldrh wd§ lghq;= ms<sn|j nqÿka jykafia úúO wjia:dj, § Wmfoia
§ ;sfí'
wdY%;
s .%k:
a
1' prl ixys;d ^2007- fofjks uqøKh& wd¾' nqoaOodi ^wdhqq'& n;a;ruq,a,( wOHdmk
m%ldYk fomd¾;fïka;=j' iQ;% ia:dkh" wOHdh 5" 26-27 msgq'
2' fyajdudkf.a" úu,a ^2008& fn!oaO iajia:;dj( frda. ksjdrKh iy Ñls;aidj"
fld<U( iuhj¾Ok m%ldYlfhda" 116 msgqj'
3' fYaLr ysñ" l<,awe,af,a ^1996& znqÿ oyu yd wdhq¾fõohZ wdhq¾fõo iólaIdj' 1
fj¿u" III fldgi" kdúkak( wdhq¾fõo fomd¾;fïka;=j' ms' 101'
4' ùrisxy" tia'Ô'tï' ^1999&" wdhqfõo iólaIdj zfn!oaO o¾Ykh iy ffjoH Ydia;%h
w;r mejf;k iïnkaO;dj ms<sn| úuiSulaZ - fj¿u" kdúkak( wdhq¾fõo
fomd¾;fïka;=j' 20-22 msgq'
5' rdukdhl" ,S,d ^1999& wdhqfõo iólaIdj IX fj¿u" kdúkak( wdhq¾fõo
fomd¾;fïka;=j' 53-57 msgq'
iqY%e; ixys;d ^2007 - fofjks uqøKh& wd¾' nqoaOodi ^wkq'& kdúkak( wdhq¾fõo
fomd¾;fïka;=j' wIagdx. yDoh ixys;d' ^1964& wd¾ nqoaOodi ^ixia'& fld<U(
rdcH NdId fomd¾;fïka;=j' l=iqur;a;" id.r ^1997& md,s idys;H.; ffjoH
l%uh' je,a,ïmsáh( p;=r uqøK Ys,amsfhda" ISBN 955 20 2448 X wfífialr"
pkaød ^2006& Y%S ,xldj yd l,dmSh rgj, mdrïmßl fjolu" fmd,a.ia´úg'
l¾;D' .,auxf.dv" iqukmd, ^2003& wdhq¾fõo wOHhk' hlal,( .ïmy úl%udrÉÑ
wdhq¾fõo wdhq¾fõo wdh;kh" ISBN 9555 98233 3 7
iïNdId 587
f.da,h
S ckixLHdj yd ta wdY%;
s m%jK;d
uydpd¾h iqfka;%d f;kakfldaka
N+f.da, úoHd wOHhkdxYh" Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h
rù kkaok .udÉÑf.a
iyh lÓldpd¾h" N+f.da, úoHd wOHhkdxYh
ye¢kaùu
Wm;a wkqmd;slh
iajNdúl;d j¾Okh
urK wkqmd;slh
ld,h
by; wxl 02 j.=j wkqj meyeÈ,s jkafka 2012 j¾Ifha§ uq¿ f,dal
ck.ykfhka jeä m%udKhla tkï ñ,shk 1"350la Ökfha Ôj;a ù we;s
w;r cmdkh 10 jk ia:dkfha miq ù we;s njhs' tfy;a 2050 j¾Ifha§ fuu
;;a;ajh fjkia ù bkaÈhdj ckixLHdj ñ,shk 1"691la ù m<uqjk ia:dkhg
meñK we;s w;r fldxf.da ckrch yd b;sfhdamshdj ckixLHdj jeäfhka
Ôj;ajk rgj,a 10 w;rg meñfKk nj weia;fïka;= lr ;sfí'
wd¾Ólh w;ska wvq ixj¾ê; rgj, Wmf;a§ wdhq wfmalaIdj f.da,Sh uÜgug
jvd my< uÜgul ;sfí' tkï 1950 § tu w.h wjq' 41 jk w;r 2000 §
th wjqreÿ 63ls' fuh 2050 jk úg wjq' 70 olajd jeäfjkq we;ehs weia;fïka;=
lr ;sfí' fï wdldrhg f.da,Sh uÜgfuka yd tla tla ixj¾ê; l,dm
wkqj Wmf;a§ wdhq wfmalaIdj jeä jk w;r tys m%;sM,hla f,i f,dal ck
ixLHdjg tl;=jk jhia.; ck ixLHdj o jeäfõ' tfy;a wvq ixj¾ê;
rgj, ±kg ck ixLHdj wêl jk w;r wdhq wfmalaIdj f.da,Sh uÜgug
jvd my<ska isáh o jhia.; ck ixLHdjg tl;=jk ck ixLHdj wêl fõ'
fuu Wmf;a § wdhq wfmalaIdj ms<sn| úuiSfï § th ia;%S mqreI jYfhka o
fjkila mj;S' tkï ldka;djka yd mqreIhka w;r wdhq wfmalaIdfõ mr;rhla
^Gender gap& mj;sk w;r mqreIhkag idfmalaIj ldka;djkaf.a Wmf;a§
wdhq wfmalaIdj jeäh' WÞyrKhla f,i 1950§ fuu mr;rh 2'7la jQ w;r
2000§ th 4'2 olajd jeä ù 2050 § fuh ;jÿrg;a jeäfjkq we;ehs
weia;fïka;= lr ;sfí' fuu mr;rh jeä ixj¾ê; l,dmfha rgj, f.da,Sh
uÜgug;a jvd by< w.hla .kS' f.da,Sh ck ixLHd o;a; wkqj by<u wdhq
wfmalaIdj wjq' 85la jk w;r th cmdkfhka jd¾;d fõ' fuh 2050 jk úg
wjqreÿ 92g jvd jeä fj;ehs wfmalaId flf¾' fuu ;;a;ajh fï wdldrhgu
mej;=kfyd;a f.da,Sh uÜgfuka ldka;djkaf.ka ishhg 59lf.au Wmf;a§
wdhq wfmalaIdj 2025 jk úg wjqreÿ 80 jk nj weia;fïka;= lr we;'
fuhs k a meyeÈ,s jka f ka ck ixLHdj jhia . ;ùu wdY% s ; j mq r eIhka g
idfmalaIj ldka;djkag .eg¨ rdYshlg uqyqK§ug isÿjk njhs'
tl;=j
60 +
m%ia;dr wxl 06g wkqj Y%S ,xldfõ ck.ykh jhia.; ùfï m%jK;djh
wkd.;hg ±ä ;¾ckhla nj meyeÈ,sh' fuu l%shdj,sh fya;=fldg f.k
hemS ï wkq m d;s l fha by< hdula o is ÿ fjñka mj;S ' Y% u n,ldhg Rcq
iyNd.S ; a j hla fkdola j k ckixLHdfõ fõ.j;a j¾Okh fya ; = f jka
wkd.;fha wd¾Óluh M,Þhs;dj my; jeàfï m%jK;djla o mj;S'
o is,ajd ^2007&
iïNdId 599
idrdxYh
uQ,dY%
udifldard," mS' mS' ^2005& b÷jr" ck.yk iïnkaOfhka bÈßm;a ù we;s kHdhka yd
wdlD;Ska ms<sn| úfõpkd;aul ú.%yhla - wdßh m%ldYlfhda" fn!oaOdf,dal udj;"
jrlfmd<'
R. D. Lee, Malthus and Boserup : A Dynamic Synthesis, London (1990)
J Clark (1972) Population Geography Oxford, Perga mon
R Woods (1986) Malthus, Mara and Population Crises.
In R. J. Johnston and P. J. Taylor (eds) 1986 Meadows. D. H. etal, (1972) The Limits to
Growth, London, Pan Book.
Silva De (2007) Demographic Trends The Profile of old people and the emerging
issues.
600 rdu[a[ ksldhsl
ye¢kaùu
;jo kQ;k f,dal w¾: l%uh ;=< ixj¾Okh ms<sn|j úúO w¾:l:k
bÈßm;a ù ;sfí' tys kj;u uqyqKqjr f,ig ;sridr ixj¾Okh i,ld
n,kq fmfka' rdcHhka ixj¾Ok jHdmD;s ie,iqï lsÍfï § ;sridr ixj¾Ok
ixl,amh moku f,i .; hq;= h' lsisÿ rdcHhlg tu.ska neyer j ixj¾Ok
ie,iqï l%shd;aul l< fkdyels h' ixj¾ê; yd ixj¾Okh fjñka mj;sk
hk iEu rdcHhla úiska u ;sridr ixj¾Ok ixl,amfha uQ,O¾uj,g wkqj
l%shd l<hq;= h' ;sridr ixj¾Okh wruqKq lr.;a cd;sl ie,eiaula l%shd;aul
lsÍug fmrd;=j tu ixl,amfhka wjOdrKh lrk woyi ukdj .%ykh
lr.; hq;=h' m<uqj ;sridr ixj¾Ok ixl,amfha tk kHdhd;aul woyi
wOHhkh lsÍu jeo.;a fõ' ixj¾Ok ixl,amfha úldYkfha tla wjia:djla
f,ig ;sridr ixj¾Okh ms<sn| woyi meñK ;sfnk neúka ;sridr ixj¾Ok
ixl,amh ukdj .%ykh lr.ekSug ixj¾Okh hkafkka l=ula woyia
lrkjdo hkq ye¢k .ekSu;a jeo.;a m%fõYhla jkq we;'
iïNdId 603
ixj¾Okh ^Development&
njla mj;akd nj h' jvd;a hym;a Ôjk ;;a;aj we;s lsÍug wkqn,§fï §
wd¾Ól yd iudc ixj¾Okh tlg isÿúh hq;= nj m%ldY úh' wd¾Ól yd
iudc uKav,h tys 1139 ^XLI& fjks fhdackdfõ § jeo.;a fldg olajk
,oafoa l%u iïmdokfha § iu;=,s; jQ yd wkql,s; jQ wd¾Ól yd iudc
ixj¾Okhla lrd t<öfï wruqK we;sj wd¾Ól ixj¾Okh yd tlg nef|k
f,i iudc ixj¾Okh ie,iqï lsÍu l< hq;= nj hs' tA i|yd tlai;a cd;Ska"
tys úfYaIs; wdh;k yd idudðl rgj, wdKavq u.ska jvd;a ±ä wjOdrKhla
fhduq l< hq;= nj m%ldY lrk ,§ ^ud¾. wdh;kh ( 1975&' tA wkqj meyeÈ,s
jkqfha 70 oYlfha isg iudc" wd¾Ól" foaYmd,ksl wxYj, ixj¾Okhla
ixj¾Okh f,i w¾:l:kh lr.;a nj hs'
1 rEm igyk
wd¾Ól ixj¾Okh
mdßißl .=Kh Ôú;fha .=Kh
Wmßu m%fhdack .ekSula muKla olakg fõ' fmdis, bkaOk" mßirfha ord
.ekSfï Yla;sh yd udkjhdf.a yrh ms<sn|j wd¾Ól úoHdj ;=< fkdi<ld
yer we;' tu wd¾Ól ixj¾Ok rgdjg wkqj ck;djf.a Ôjk rgdfõ o
iaÓrNdjhla ±lsh fkdyels h' tAjd ;sridr mokula u; kej; w¾:l:kh
l< hq;=j ;sfí' wms iduldój Ôj;a jkak bf.k .; hq;af;a iómfhys u
isák kEoE ys;ñ;=rka iuÕ muKla fkdj wi,ajeis ish¨ u fokd yd
mßirh iuÕ;a h' (Schumacher, 1974).
2 rEm igyk
iduh yd iqrlaIs;;djh
idudðl P wd¾Ól
m%dfoaYSh uÜgu wruqKq – wruqKq ixialD;sl
cd;sl uÜgu foaYmd,kh P
F
P jákdlï
– –
f.da,Sh uÜgu
mdßißl
wruqKq
F = Full integration
^iïmQ¾K wkql,kh&
wdh;ksl$mßmd,ksl ms<sfh, lsÍï
P = Partial integration
^w¾O wkql,kh&
by; rEmfha ±lafjk mßÈ m%dfoaYSh uÜgfuka fyda cd;sl rdcH uÜgfuka
fyda f.da,Sh uÜgfuka fyda ;sridr ixj¾Okh wruqKq lrf.k l%shd;aul
ùu hkq iudc" wd¾Ól wxY fofla wkql,kh ùu muKla fkdj mdßißl
wruqKq iuÕ wxY ;=fkau wkql,kh ùuhs' tu ixj¾Okh ;=< iduh"
iqrlaIs;Ndjh" ixialD;sl jákdlï" rgl uq¿ uy;a mßmd,k ;ka;%fha u
l%shdldrlï tlsfklg wfkHdkH jYfhka iïnkaO ù mj;S' (Clayton and
Bass, 2002 : 12) hï foaYmd,k l%uhl meje;au ;yjqre jkqfha ;sridr
608 rdu[a[ ksldhsl
;sridr ixj¾Okh mQ¾K ùug wjYH tla fCIa;%hla f,ig wd¾Ól j¾Okh
ye¢kafõ' wd¾Ól yelshdj Wmßu ;;a;ajhlg f.k tAulska f;dr j iudcuh
fyda mdßißl ixj¾Okhla wfmalaId l< fkdyels h' rgl tAl mqoa.,
wdÞhu" o< cd;sl wdÞhu by< kexùug ld¾ólrKh" kùlrKh" fj<|fmd<
m%idrKh wdÈh w;HjYHu fõ'
3 rEm igyk
+ mdßfNda . s l hd ksIamdok ksIamdok wdh;kh wmøjH
mßfNda c kh l% s h dj,s h ks I a m dokh
wuqøjH
by; rEmfha mßÈ mßirh yd wd¾Ólh w;r we;s iDcq yd ióm in|;dj
meyeÈ,s jkq we;' tys § mßirh m%Odk jYfhka ld¾hhka ;=kla bgq lrhs'
^w& ñksid yd wfkl=;a Ôùkag ;u Ôú;h mj;ajd .ekSug wjYH Ôj
iydhl fiajdjka imhd§u'
^wd& wd¾Ól ksIamdokh ls%hdj,shg w;HdjYH wuqøjH yd Yla;sh
,nd§u'
^we& ish¨ Ôùka iy udkj ksIamdok l%shdj,sh u.ska ckkh lrk
úúO wmøjH wjfYdaIKh lsÍu hk ld¾hhka (wfí.=Kj¾Ok"
et.al, 2002:7)
4 rEm igyk
mßirfha wdlD;sh
Model of environment
Physical
Biotic
Human
^l¾;D ks¾udKhls&'
È<s÷ nfõ ÿIag pl%fhka fm<Su fm!oa.,sl uÜgfuka .kq ,enqj o ;sridr
ixj¾Okhg th ndOdjls' tfuka u W!k ixj¾ê; rgj, ck;djf.a
wdÞhu my; uÜgul mj;S'
612 rdu[a[ ksldhsl
5 rEm igyk
wvq wdÞhu
wvq wdfhdackh
wvq ksIm
a dokh
6 rEm igyk
jHdmD;sh
cd;sl uÜgu jevms<f
s j, jHdmD;sh
National
jHdmD;sh
m%dfoaYh
S uÜgu
Provincial
jHdmD;sh
l,dmSh jevms<f
s j, jHdmD;sh
Zonal
jHdmD;sh
mdi,a ld¾hd,
School office
jHdmD;sh
fm!oa.,sl
Personal jevms<f
s j, jHdmD;sh
jHdmD;sh
^uQ,dY%h ( .=Kfialr" ND, Clayton and Bass, 2002&
7 rEm igyk
ixúOdkh lsÍu
- jHdmD;s Èkfmd;
- f,aLk ixúOdkh lsÍu
- ld¾h ie,eiau
jHdmD;sh fufyhùu
iudma;sh
wdY%;
s .%k:
a ^Bibliography&
iïNdId
19 jk l,dmh - 2016
Ydia;S%h ix.%yh
msßfjka wOHdmk YdLdfõ m%ldYkhls'
wOHdmk wud;HdxYfha
wf,úh i`oyd fkdfõ' msgljrfha is;=jï yd msgljr ks¾udKh wOHdmk wud;HdxYfha msßfjka wOHdmk YdLdfõ m%ldYkhls'
fiakdkkao bkaøð;a u¾;sia