MGA SISTEMANG

PANG
EKONOMIYA
Modyul 2 ng Araling Panlipunan 9:
Ekonomiks
BALIKAN NATIN!

• Ano nga ba muli ang kahulugan ng

ekonomiks?
• Bakit ito mahalaga?
SISTEMANG PANG-EKONOMIYA

• tumutukoy sa institusyonal na kaayusan at

paraan upang maisaayos ang mga paraan ng
produksiyon, pagmamay-ari at paglinang ng
mga pinagkukunang yaman at pamamahala
ng mga gawaing pang ekonomiko sa lipunan.
SISTEMANG PANG-EKONOMIYA

• Sinasabing ito rin ay may kinalaman sa

pagsasaayos ng yunit upang makatugon sa
suliraning pangkabuhayan sa lipunan.
• Layunin nito na mapigilan ang labis-labis na
paglikha ng mga produkto at serbisyo upang
maiwasan ang kakulangan sa mga ito
ALOKASYON
• Ang Alokasyon ay isang paraan o
mekanismo upang maayos na
maipamahagi at magamit ng tama ang
lahat ng pinagkukunang yaman ng
bansa.
• Sa mga sistemang pang ekonomiya laging
sinasagot ang apat na pangunahing
katanungang pang ekonomiko.
APAT NA TANONG PANG-EKONOMIKO

• ANO ANG GAGAWIN?

• PAANO ITO GAGAWIN?
• PARA KANINO?
• GAANO KARAMI?
IBA’T IBANG SISTEMANG PANG EKONOMIYA
• TRADISYUNAL NA EKONOMIYA (TRADISTIONAL ECONOMY)
• PAMPAMILIHANG EKONOMIYA (MARKET ECONOMY)
• IPINAG-UTOS NA EKONOMIYA (COMMAND ECONOMY)
• PINAGHALONG EKONOMIYA (MIXED ECONOMY)
TRADISYUNAL NA EKONOMIYA (TRADISTIONAL
ECONOMY)
• Sa sistemang ito, ang pagsagot
sa mga katanungan pang
ekonomiko ay nakabatay
lamang sa kanilang
paniniwala, kultura at
tradisyon.
• Ang tanong na, Ano ang
lilikhaing produkto? ay hindi
mahirap sagutin dahil ang
kanilang pangangailangan ay
naka batay lamang sa mga
pangunahing
panangangailangan gaya ng
damit, pagkain at tirahan.
TRADISYUNAL NA EKONOMIYA (TRADISTIONAL
ECONOMY)
• Maging ang katanungang
paano gagawin ang produkto?
Hindi ito mahirap masagot
dahil kung ano lamang ang
kanilang nakagisnan at
naipasa ng kanilang mga
ninuno sa pamamaran ng
paglikha ang kanilang
ginagamit.
• Isang halimbawa nito ay ang
pagtatanim ng palay at
pagkaing halaman na siyang
nakagisnan na ng kanilang mga
ninuno at naging bahagi na ng
kanilang buhay.
PAMPAMILIHANG EKONOMIYA (MARKET
ECONOMY)
• Sa sistemang ito may kalayaan
ang bawat tao na pumasok sa
mekanismo ng pamilihan at
hindi nanghihimasok ang
pamahalaan sa aktibidad ng
ekonomiya. Tanging
konsyumer at prodyuser ang
kumikilos alinsunod sa
kanilang pansariling interes na
makuha ng malaking
pakinabang.
PAMPAMILIHANG EKONOMIYA (MARKET
ECONOMY)
• Sa sistema ding ito, ang mga
nasa lakas-paggawa ay
maaaring makapili kung
anong trabaho ang
kanilang papasukin,
samantalang ang
pagkakaroon ng
kompetisyon ay makikita
din dito dahil pinapayagan
ang may kakayahan na
magprodyus at mangapital
o bumili ng produkto.
PAMPAMILIHANG EKONOMIYA (MARKET
ECONOMY)
• Masasabing laging
presyo ang kanilang
ugnayan at basehan ng
pangasiwaan.
• Presyo din ang
nagtatakda kung gaano
karami ang bibilhin ng
isang mamimili at kung
gaano rin karami ang
lilikhaing produkto ng
isang prodyuser.
PAMPAMILIHANG EKONOMIYA (MARKET
ECONOMY)
• Masasabing laging
presyo ang kanilang
ugnayan at basehan ng
pangasiwaan.
• Presyo din ang
nagtatakda kung gaano
karami ang bibilhin ng
isang mamimili at kung
gaano rin karami ang
lilikhaing produkto ng
isang prodyuser.
Adam Smith (Father of Modern Economics)
IPINAG-UTOS NA EKONOMIYA (COMMAND ECONOMY)

• Sa sistemang ito tanging

estado o pamahalahan ang
nagdidikta ng patakaran sa
kalakalan, alinsunod sa
planong nauukol sa
pagsusulong ng ekonomiya.
Sa katunayan, ang
pagpapasya sa proseso ng
mga gawaing pang
ekonomiya ay sentralisado o
nasa kamay lamang ng
pamahalaan.
IPINAG-UTOS NA EKONOMIYA (COMMAND ECONOMY)

• Tinutukoy din ng
pamahalaan ang
gagamiting pinagkukunang
yaman sa paglikha ng mga
kapital. Paano nalalaman
ang kita sa lipunan sa
sistemang ito? Pamahalaan
din ang may kontrol sa
distribusyon ng kita sa
lipunan sa pamamagitan ng
pagtatakda ng pasahod para
sa iba’t ibang uri ng
hanapbuhay.
IPINAG-UTOS NA EKONOMIYA (COMMAND ECONOMY)

• Ang pamahalaan ang

pinagmumulan mg lahat ng
pagpili.
• Walang pribadong pagmamay-ari
• Ang lahat ay nabibigyan ng mga
pangunahing pangangailangan
• Ang mga tao at kolektibong
gumagawa para sa bayan
Karl Marx (Ama ng Komunismo)
PINAGHALONG EKONOMIYA (MIXED ECONOMY)
• Ang sistemang ito ay
kinapapalooban ng
elementong pamilihan at
pinag-utos na ekonomiya.
May regulasyon sa kapital at
ang kapitalista ang nagtatakda
ng presyo at sahod. Ang mga
trabaho , talino, paggawa at
kakayahan ay katumbas ng
kita. Kadalasan may mga batas
din na sumasakop sa
produksiyon at pagkonsumo,
may taripa ring sinasabi sa
kalakalan.
PINAGHALONG EKONOMIYA (MIXED ECONOMY)
• Sa sistemang ito
hinahayaan dito ang
malayang pagkilos ng
pamilihan subalit
maaaring manghimasok
ang pamahalaan sa mga
usaping nauukol sa
pangangalaga sa
kalikasan, katarungang
panlipunan at mga pag
mamay-ari ng estado.
PINAGHALONG EKONOMIYA (MIXED ECONOMY)
• Ito ay kombinasyon ng
3 uri ng sistemang
pang-ekonomiya
• May malakayang
pagnenegosyo subplot
maraming nakialam
ang gobyerno
• Ang malalaking
industriya ay
pagmamay-ari ng
gobyerno
 Paglalapat

Sa iyong palagay anong sistemang PANG-

EKONOMIYA ang mainam gamitin sa
bansa natin?
 Pagpapahalaga
• Anumang yaman ang mayroon tayo,
gamitin natin ito ng wasto.
• Ibahagisa kapwa kung ano ang mayroon
tayo ng mas maging maginhawa ang
buhay ng bawat isa.