1 2

heefJe$e kegâjDeeveÛes ceje"er Yee<eeblej cegefmueceslej yeebOeJeebmee"er

hetCe&le: ceesHeâle efJelejCeemee"er ØekeâeefMele keâjCÙeele Ùesle Deens.
The Marathi translation of Holy Qur'an
Not For Sale.
mešerhe ceje"er Yee<eeblej
ØekeâeMekeâ : efveoe-S-kegâjDeeve
Éeje- efjÛe [skeâesj, Fkeâyeeue cemeeueeJeeuee,
meÙÙeo DeyegueDeeuee ceewotoer
247, ceewueevee DeePeeo jes[, leepe cebefPeue,
(ÙeebÛÙee Got& Yee<eeblejeJe¤ve)
yeer.Sme.meer. yeBkeâ meceesj, cegbyeF& - 400008.
otjOJeveer : 23063564,
He@âkeäme : 23087950
ceje"er Yee<eeblej
Deyoguepeyyeej kegâjwMeer
1000 / peevesJeejer : 2007
kegâlegyegöerve ngmewve ceefveÙeej cegyeejkeâ ngmewve ceefveÙeej
© meJe& nkeäkeâ megjef#ele

efveoe-S-kegâjDeeve, cegbyeF&-8.
 3 Cekeâe
Deveg›eâceef De.›eâ. metjn he=‰ 4 De.›eâ. metjn he=‰
57. Deuednoero 754 86. Deledleeefj]keâ 857
De.›eâ. metjn he=‰ De.›eâ. metjn he=‰ 58. Deuedcegpeeouee 761 87. DeuedDeeuee 859
1. DeuedHeâeeflene 65 29. DeuedDevekeâyetle 567 59. Deuednße 767 88. Deued]ieeefMeÙee 861
2. Deuedye]keâje 66 30. Dejd®ce 576 60. Deuedcegcedleefnvee 775 89. DeuedHeâ»e 862
3. DeeefueFcejeve 122 31. ueg]keâceeve 583 61. DemedmeHeâ 781 90. Deuedyeueo 864
4. Devedefvemee 152 32. Demedmepeond 588 62. DeuedpegcegDee 785 91. DeMedMecme 865
5. DeuedceeFoe 195 33. DeuedDen]peeye 591 63. DeuedcegveeefHeâketâve 789 92. Deueduewue 867
6. DeuedDeveDeece 226 34. meyee 603 64. Deledle]ieeyegve 792 93. De]pe]pegne 868
7. DeuedDeeDejeHeâ 256 35. Heâeeflej 610 65. Deledleuee]keâ 796 94. Deueced veMedjnd 869
8. DeuedDevedHeâeue 288 36. ÙeeÓmeerve 615 66. Deledlendjerce 800 95. Deledleerve 870
9. Deledleewyee 302 37. DemmeeÓÓ]Heä]Heâele 621 67. Deuedcegukeâ 805 96. DeuedDeue]keâ 871
10. Ùetvegme 328 38. mee@ÓÓo 630 68. Deued]keâuece 809 97. Deued]keâõ 871
11. nto 345 39. De]ped]pegcej 637 69. DeuedneÓÓkeä]keâe 813 98. DeuedyeefÙÙeve: 872
12. ÙetmegHeâ 363 40. DeuedcegDedefceve 647 70. DeuedceDeeefjpe 817 99. De]pedef]peued]peeue 873
13. DejdjDeo 380 41. neceerÓÓce Demmepeoe 657 71. vetn 820 100. DeuedDeeefoÙeele 873
14. FyeÇenerce 389 42. DeMedMetje 664 72. DeuedefpeVe 823 101. Deued]keâeefjDee 874
15. Deuedefn»e 397 43. De]ped]peg]Ke®Heâ 673 73. Deuedceg]p]peefcceue 827 102. Deledlekeâemegj 874
16. Devedvendue 405 44. Deodog]Keeve 683 74. Deuedcegöefmmej 829 103. DeuedDeœe 875
17. yeveerFœeeF&ue 423 45. DeuedpeeefmeÙend 686 75. Deuedef]keâÙeecee 832 104. Deuedngce]pe: 875
18. DeuedkeânHeâ 441 46. DeuedDend]keâe]Heâ 690 76. Deodondj 835 105. DeuedHeâerue 876
19. cejÙece 456 47. cegncceo 697 77. Deuedcegme&ueele 838 106. ]kegâjwMe 877
20. lee@ne 465 48. DeuedHeâledn 704 78. Devedveyee 841 107. DeuedceeTve 877
21. DeuedDebefyeÙee 480 49. Deuedngpegjele 712 79. Devedveeef]peDeele 844 108. Deuedkeâewmej 878
22. Deuednpe 491 50. ]keâeÓÓ]Heâ 719 80. Deyeme 846 109. Deuedkeâeef]Heâ¤ve 879
23. DeuedcegDedefcevetve 503 51. De]ped]peeefjÙeele 723 81. DeledlekeâJeerj 848 110. Devedveœe 880
24. Devedvetj 512 52. Deledletj 729 82. DeuedFvedefHeâleej 850 111. Deueduenye 880
25. DeuedHegâj]keâeve 526 53. Devedvepce 734 83. DeuedcegleefHeäHeâ]Heâerve 851 112. DeuedF]Kedueeme 881
26. DeMedMegDeje 534 54. Deued]keâcej 740 84. DeuedFvedefMe]keâe]keâ 853 113. Deued]Heâue]keâ 882
27. Devedvecue 546 55. Dejdjndceeve 744 85. Deuedyeg¤pe 855 114. Devedveeme 882
28. Deued]keâmeme 555 56. DeuedJeeef]keâDee 750
 5 6

ØekeâeMekeâeÛes ceveesiele
mlegleer Heâòeâ Deuueenmee"erÛe Deens, pÙeeves mebhetCe& me=°er Je lÙeeleerue meJe& JemletbÛeer
DeeefCe meJe& mepeerJe Je ceeveJeebÛeer efveefce&leer kesâueer. lÙeebÛÙeemee"er DeeJeMÙekeâ DemeuesuÙee meJe&
iees<šer efvecee&Ce kesâuÙee. ceeveJeekeâefjlee GhepeerefJekesâÛeer meeOeves GlheVe kesâueer. lÙeeÛeØeceeCes
ceeveJeeÛÙee ceeie&oMe&veemee"er Deeheuee «ebLe heefJe$e kegâjDeeve osKeerue DeJeleefjle kesâuee.
DeuueenÛÙee Ùee ceeie&oMe&keâ «ebLeeÛee mebosMe peieeleerue meJe& ceeveJeebheÙeËle heesnesÛeefJeCÙeeÛeer
peyeeyeoejer cegmeueceeveebJej Deens. keâejCe Deelee Ùee me=°erÛÙee Debeflece #eCeeheÙeËle keâesCeer
F&MemebosMe osCeeje DeLeJee SKeeoe Øesef<ele he=LJeerleueeJej ÙesCeej veener. ÙeeÛe keâejCeemleJe
heefJe$e kegâjDeeveÛee ceje"er/efnboer DevegJeeo ØekeâeefMele keâjCÙeeÛee DeeceÛee ceeveme Deens.
Ùeele meg®Jeeleeruee Lees[keäÙeele ØemleeJevee osCÙeele Deeuesueer Demetve mebef#ehle šerheebÛeener
meceeJesMe keâjCÙeele Deeuee Deens. lÙeecegUs heefJe$e kegâjDeeveÛee DeLe& mecepeCÙeeme JeeÛekeâeme
efveef§ele meeshes peeF&ue. Ùee DeuheMee ØeÙelveeÛee mJeerkeâej keâjeJee nerÛe heeuevekeâlÙee&
DeuueenheeMeer ØeeLe&vee!
peevesJeejer 2007 Fkeâyeeue cemeeueeJeeuee
 7 8
ØemleeJevee
Ùee DeefYeJÙeòeâerÛÙee Meer<e&keâeÛes ‘ØemleeJevee’ Demes veeJe heentve kegâCeeÛee Demee ÛegkeâerÛee
mecepe nesT veÙes keâer ceer kegâjDeeveeÛeer ØemleeJevee efuenerle Deens. ner kegâjDeeveeÛeer veJns lej
kegâjDeeveeÛes ceePes Yee<Ùe ‘leHedânercetue kegâjDeeve’Ûeer ØemleeJevee Deens. meojnt ØemleeJevee
efueefnCÙeeceeies ceePÙee °ermeceesj oesve nslet jeefnues Deensle.
lÙeehewkeâer heefnuee Demee keâer, Skeâe meeceevÙe JeeÛekeâeuee DeieesojÛe DeMee iees°eRÛeer
ÛeebieuÙee Øekeâejs ceeefnleer efoueer peeJeer pÙee mecepetve IesleuÙeecegUs kegâjDeeve DeekeâueveeÛee ceeie&
megueYe neslees. DevÙeLee JeeÛeveeojcÙeeve lÙee iees°er JejÛesJej efkebâlet yevele Demeleele. heg<keâUoe
lej DeMee iees°er mecepetve ve IesleuÙeecegUsÛe ceveg<Ùe kegâjDeeve¤heer DeLe&meeiejeÛÙee he=‰YeeieeJejÛe
Je<ee&vegJe<ex efnb[le jenlees. KeesueJej efMejCÙeeÛee ceeie&Ûe lÙeeuee meehe[le veener.
ogmeje nslet Demee keâer kegâjDeeve mecepetve IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle Demeleevee
meJe&meeOeejCeheCes ueeskeâebÛÙee ceveele pes ØeMve GodYeJele Demeleele lÙeebÛeer Gòejs DeieesojÛe
efoueer peeJeerle.meojnt ØemleeJevesle ceer kesâJeU DeMeeÛe ØeMveebÛeer Gòejs osF&ve peer Kegö ceePÙee
ceveele ØeLece GÆJeueer nesleer; efkebâJee pÙee ØeMveebvee veblej ceuee meeceesjs peeJes ueeieues Deens.
ÙeeefMeJeeÙe DevÙe Flej ØeMvener pej Devegòeefjle jeefnues Demeleerue lej lÙeebÛÙeemebyebOeerner ceuee
keâuhevee efoueer peeJeer. ‘FvMeeDeuueen’ lÙeebÛeer Gòejsner heg{erue DeeJe=òeerØemebieer Ùee
ØemleeJevesle meceeefJe° kesâueer peeleerue.
---------------------------------
meeceevÙeheCes Deecneuee DeMeeÛe ØekeâejÛeer hegmlekesâ JeeÛeCÙeeÛeer meJeÙe Deens
pÙeebÛÙeele SKeeÅee efJeefMe° efJe<eÙeeJejerue ceeefnleer, lÙeemebyebOeerÛes efJeÛeej Je ÙegefòeâJeeoebvee
Skeâe efJeefMe° uesKeveelcekeâ ceeb[CeerefveMeer efvejblejheCes meebefieleuesues Demeles. ÙeeÛe keâejCeeves
SKeeoe Demee ceveg<Ùe pees DeeleeheÙeËle kegâjDeeveeMeer DeheefjefÛele jeefnuee DemeeJee pesJne
heefnuÙeeboeÛe ne «ebLe JeeÛeCÙeeÛee efJeÛeej keâjlees lesJne lees DeMeer Dehes#ee Oe¤veÛe JeeÛet
ueeielees keâer ‘hegmlekeâ’ cnCetve Ùee «ebLeelener Flej hegmlekeâebØeceeCes ØeLece efJe<eÙe efveef§ele
kesâuesuee Demesue, veblej lÙeeleerue cetU efveyebOeeuee Deveskeâ ØekeâjCeele DeeefCe heesšYeeieele
efJeYeeietve ›eâceJeej Skesâkeâe ØeMveeJej ÛeÛee& kesâuesueer Demesue. lÙeeÛeØekeâejs peerJeveeÛÙee Skesâkeâe
#es$eeueener JesieJesieUs keâ¤ve lÙeemebyebOeerÛÙee metÛevee Je Dee%ee ›eâceJeej efueefnuesuÙee
Demeleerue. hejbleg pesJne hetCe&heCes DeheefjefÛele DeMeer Skeâ JesieUerÛe JeCe&veMewueer ØelÙeÙeeme
Ùesles, lesLes lees heenlees keâer ßeæelcekeâ efveÙece, veweflekeâ DeeosMe, MeeŒeerÙe Dee%ee, DeeJeenve,
GheosMe, Oe[e, šerkeâe, efveYe&lme&vee, Yeerleer, MegYeJeelee&, meeblJeve, ÙegòeâerJeeo, hegjeJes Je
ØeceeCe, Ssefleneefmekeâ keâLee, me=°er-efÛevnebkeâ[s mebkesâle, Demes meJe&Ûe efJe<eÙe hegvne hegvne
Skeâceskeâeveblej Ùesle Deensle. SkeâÛe efJe<eÙe efvejefvejeàÙee heæleerves Je JesieJesieàÙee Meyeoele
hegvne hegvne GÛÛeejuee peele Deens. lees heenlees keâer Skeâe efJe<eÙeeveblej ogmeje Je ogmeNÙeeveblej
eflemeje DekeâmceeleheCes meg¤ nesle Deens. efkebâyengvee Skeâe efJe<eÙeeceOÙesÛe ogmeje efJe<eÙe
SkeâeSkeâer Ùesle Deens. JeeÛekeâ heenlees keâer mebyeesOekeâ DeeefCe mebyeesefOele JejÛesJej yeouele Demetve
mebyeesOeCÙeeÛee jesKe jentvejentve efJeefYeVe efoMeeble JeUle Deens. efveyebOeeÛeer efJeefJeOe ØekeâjCeele
DeeefCe heesšYeeieele efJeYeeieCeerÛee keâes"sner veeJeefveMeeCe Dee{Ule veener. lees heenlees keâer
Fefleneme Demeuee lejer Ssefleneefmekeâ heæleerves meebefieleuesuee veener. leòJe%eeve DeeefCe DeOÙeelce
Demeues lejer leke&âMeeŒe DeeefCe leòJeMeeŒeeÛÙee Yee<esle les ceeb[uesues veenerle. ceeveJe DeeefCe
efJeÕeme=°erÛee GuuesKe Demeuee lejer YeeweflekeâMeeŒeeÛÙee heæleerves les meebefieleuesues veener.
JeeÛekeâ heenlees keâer Ùee «ebLeele mebmke=âleer, jepekeâejCe, DeLe&keâejCe DeeefCe
meceepekeâejCeeJejerue mebJeeo Demeuee lejer peerJeveMeeŒeeÛÙee Mewueerle lees meebefieleuesuee veener.
lÙeele keâeÙeÅeelcekeâ efveÙece DeeefCe Dee%ee meebefieleuesuÙee DemeuÙee lejer keâeÙeos
jÛeCeeNÙeebÛÙee heæleerMeer lÙee hetCe&heCes efJeefYeVe Deensle. lÙeele veweflekeâ efMekeâJeCe meebefieleueer
Deens lejer efleÛeer Mewueer veweflekeâMeeŒeeÛÙee meyebOe Jee*dceÙeehes#ee JesieàÙee mJe¤heeÛeer Deens.
DeMee meJe& iees°er hegmlekeâemebyebOeerÛÙee DeeheuÙee hetJeeaÛÙee keâuhevesÛÙee Deieoer efJe¤æ
DemeuÙeeÛes heentve ceveg<Ùe ieeWOeUele meehe[lees. lÙeeuee Demes Jeešt ueeieles keâer ns lej Skeâ
Demebheeefole, DemeceefvJele DeeefCe efJemkeâUerle mJe¤heeÛes meeefnlÙe Deens. lÙeele ØeejbYeeheemetve
les MesJešheÙeËle DemebKÙe uenevecees"Ÿee efJeefJeOe ØekeâejÛÙee HegâškeâU mJe¤heeÛÙee uesKeebÛee
meceeJesMe kesâuesuee Deens. leLeeefhe efvejblej cepeketâjeÛÙee mJe¤heele les meJe& efueefnuesues Deensle.
efJejesOeelcekeâ Âef°keâesveeletve heenCeeje ÙeeÛe DeeOeejeJej Deveskeâ ØekeâejÛes Dee#eshe jÛet
ueeielees. lej lÙeeÛÙeeMeer Devegketâue Âef°keâesve yeeUieCeeje keâOeer lej DeLee&keâ[s [esUsPeebkeâ
keâ¤ve DeeheuÙee Mebkeâebvee yeieue osCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees, lej keâOeer meojnt
efJemkeâUerleheCeeÛee meesÙeermkeâj DeLe& ueeJetve DeeheuÙee ceveeÛeer mecepetle Ieeuet ueeielees, lej
keâOeer lees DemJeeYeeefJekeâ heæleerves lÙeebÛÙeeleerue mecevJeÙe MeesOetve efJeefÛe$e ØekeâejÛes efve<keâ<e&
keâe{lees. lej Devegketâue Âef°keâesve yeeUieCeeje ne JeeÛekeâ keâOeer kegâjDeeve cnCepes HegâškeâU
uesKeebÛee meb«en, Demes cele mJeerkeâejlees. lÙeecegUs lÙeeleerue ØelÙeskeâ ‘DeeÙele’ efleÛÙee ceeieerue
Je heg{erue meboYee&heemetve JesieUer nesTve DeLee&Ûes DeveLe& keâjCÙeeÛes ue#ÙemLeeve yeveles Je
lemeues meJe& DeLe& cetU meebieCeeNÙeeÛÙee hetCe&heCes nsletefJe¤æ Demeleele.
---------------------------------
 9 10
lemesÛe SKeeos hegmlekeâ lÙeeÛÙee JeeÛekeâeuee ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepeCÙeemee"er ns
DeeJeMÙekeâ Demeles keâer lÙeeuee hegmlekeâeÛee efJe<eÙe ceenerle DemeeJee, lÙee hegmlekeâeÛee nslet Je
GösMe DeeefCe lÙeeÛeer ceOÙeJeleea keâuhevee ceenerle DemeeJeer. hegmlekeâeÛeer JeCe&veMewueer lÙeeÛÙee
heefjÛeÙeeÛeer DemeeJeer. hegmlekeâeleerue heefjYee<ee DeeefCe efleÛeer efJeefMe° mhe°erkeâjCeelcekeâ
Mewueer ÙeeÛeerner lÙeeuee DeesUKe DemeeJeer. lemesÛe lÙee hegmlekeâeleerue efveJesoves, lÙeebÛÙee
meke=âleoMe&veer cepekegâjeceeies pÙee Jele&ceeveebMeer Je ceeceuÙeebMeer mebyebefOele Demeleerue, les
Jele&ceeve Je les ceeceuesner JeeÛekeâeÛÙee °ermeceesj DemeCes pe¤jerÛes Demeles. meJe&meeOeejCeheCes
peer hegmlekesâ Deecner JeeÛele Demelees lÙeebÛÙeele Ùee meJe& iees°er menpeheCes meehe[le Demeleele,
cnCetve lÙeebÛÙee efJe<eÙeebÛee "eJe IesCÙeemee"er Deecneuee Heâejmes keâ° peeCeJele veenerle. hejbleg
Flej hegmlekeâele pÙeeØekeâejs meojnt iees°er menpeheCes GheueyOe nesCÙeeÛeer Deecneuee meJeÙe
Deens lÙeeØekeâejs lÙee, kegâjDeeveele Deecneuee Dee{Ule veenerle. cnCetve SKeeÅee meeceevÙe
hegmlekeâ-JeeÛekeâeÛÙee ceve:efmLeleerves DeeceÛÙeehewkeâer SKeeoe pesJne kegâjDeeveeÛes JeeÛeve meg¤
keâjlees lesJne lÙeeuee «ebLeeÛee efJe<eÙe, lÙeeÛee nslet Je lÙeeÛee GösMe DeeefCe lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea
keâuhevesÛee Ú[eÛe ueeiele veener, kegâjDeeveeÛeer JeCe&veMewueer Je lÙeeÛÙee mhe°erkeâjCeeÛeer
heælener lÙeeuee keâenerMeer DeheefjefÛele Jeešles. lej yengleskeâ ef"keâeCeer lÙeeleerue cepeketâjeÛeer
heeÕe&YetceerosKeerue lÙeeÛÙee °erheemetve ueheuesueer jenles. ÙeeÛee heefjCeece Demee neslees keâer
efJeefJeOe DeeÙeleeRceOÙes yegefæceòesÛes pes ceesleer efJeKegjues Deensle lÙeeÛee keâceer Jee DeefOekeâ
ØeceeCeele ueeYe IesTveosKeerue F&MeJeeCeerÛÙee KeNÙee DeelcÙeeheÙeËle heesnesÛeCÙeeheemetve
ceveg<Ùe JebefÛeleÛe jenlees. lÙeeuee «ebLe%eeve Øeehle nesCÙeeSsJepeer lÙeeleerue keâener HegâškeâU
mJe¤heeÛÙee cegÅeebJej Je ueeYeebJej meceeOeeve ceeveeJes ueeieles. FlekesâÛe veJns lej heg<keâUmes
Demes ueeskeâ pes kegâjDeeveeÛÙee JeeÛeveeveblej Mebkeâe«emle yevele Demeleele, lÙeebÛes efoMeeYetue
nesCÙeeÛes Skeâ keâejCe Demesner Deens keâer kegâjDeeve DeekeâueveeÛÙee Ùee DeeJeMÙekeâ
cetueleòJeebMeer DeveefYe%e jentve pesJne les JeeÛeve keâjerle Demeleele lesJne lÙeeÛÙee he=‰ebJej
efJeefJeOe efJe<eÙe efJeKegjues DemeuÙeeÛes lÙeebvee efomeles, yeJnbMeer DeeÙeleeRÛee DeLe& lÙeebÛÙeeJej
GIe[ nesle vemelees. pÙeebvee yeNÙeeÛeMee DeeÙeleer DeMee efomeleele keâer pÙee DeeheuÙee peeieer
mJele: lej yegefæceòesÛÙee ØekeâeMeeves Peieceiele Deensle hejbleg cepeketâjeleerue meboYee&Meer lÙee
hetCe&heCes efJemebiele Jeešleele. Deveskeâ ef"keâeCeer mhe°erkeâjCeeÛeer ceeefnleer DeeefCe JeCe&veMewueerÛes
%eeve vemeuÙeecegUs Demes ueeskeâ DeeÙeleeRÛÙee KeNÙee DeLee&heemetve Yejkeâšues peeTve
ogmejerkeâ[sÛe efveIeeuesues Demeleele. lej heg<keâU Øemebieer heeÕe&YetceerÛeer ceeefnleer vemeuÙeecegUs
lÙeebvee leer›e mJe¤heeÛÙee iewjmecepetleeRvee meeceesjs peeJes ueeieles.
---------------------------------
kegâjDeeve keâesCelÙee ØekeâejÛee «ebLe Deens? kegâjDeeveeÛeer DeJelejCeefmLeleer DeeefCe
lÙeeÛeer jÛevee keâMeeØekeâejÛeer Deens? kegâjDeeveele ÛeÛexÛee efJe<eÙe keâesCelee Deens? lÙeeleerue
SketâCe mebJeeo keâesCelÙee GösMeebmee"er Deensle? kegâjDeeveeleerue DemebKÙe Je efJeefYeVe ØekeâejÛes
efJe<eÙe keâesCelÙee ceOÙeJeleea keâuhevesMeer mebueie> Deensle? Gefö°hetleeamee"er kegâjDeeveele
keâesCeleer ÙegefòeâJeeoMewueer Je JeCe&veMewueer DeJeuebefyeuesueer Deens? ns meJe& DeeefCe DeMeeÛe
ØekeâejÛes Flejner keâener DeeJeMÙekeâ ØeMve Demes Deensle keâer pej ØeejbYeerÛe ceeCemeeuee lÙeebÛe r
Gòejs megmhe° DeeefCe mejUheæleerves efceUeueer lej lees heg<keâUmee Oeeskeä331eeheemetve Jee333et
Mekeâlees Je lÙeeÛÙeemee"er kegâjDeeveeÛÙee DeekeâueveeÛes Je DeOÙeÙeveeÛes ceeie& ceeskeâUs nesT
Mekeâleele. pees ceveg<Ùe kegâjDeeveele uesKeveelcekeâ jÛevee MeesOele Demelees Je lesLes leer ve
Dee{UuÙeeme ceie «ebLeeÛÙee he=‰ebJej Yejkeâšt ueeielees, lÙeeÛes ieeWOeUele ÙesCÙeeÛes Kejs
keâejCe nsÛe Deens keâer kegâjDeeve JeeÛeveemebyebOeerÛÙee ceewefuekeâ iees°er lÙeeuee ceenerle vemeleele.
lees DeMeer keâuhevee keâ¤ve JeeÛeCÙeeme ØeejbYe keâjlees keâer ‘Oeeefce&keâ efJe<eÙeeJejerue Skeâ «ebLe’
JeeÛeCÙeemee"er lees efveIeeuesuee Deens. ‘Oeeefce&keâ efJe<eÙe’ DeeefCe ‘«ebLe’ Ùee oesvner iees°eRmebyebOeer
lÙeeÛeer keâuheveener leerÛe Demeles peer meeceevÙele: ‘Oece&’ DeeefCe ‘«ebLe’ mebyebOeer peveceveele
Dee{Ules. hejbleg JeeÛekeâeuee pesJne lÙeeÛÙee keâuheveshes#ee Deieoer JesieàÙee mJe¤heeÛÙee
iees°erÛeer lesLes DevegYetleer Ùesles lesJne lees mJele:uee lÙee iees°eRMeer mecejme ke⤠Mekeâle veener
Je lÙee uesKeveeÛee nslet lÙeeuee ve ieJemeuÙeecegUs lÙeeÛÙee (kegâjDeeveeÛÙee) he=‰eJejerue
DeesUeRceOÙesÛe lees keâener DeMee Øekeâejs Yejkeâšt ueeielees peCet lees SKeeoe veJeKee cegmeeefHeâj
Demetve SKeeÅee DeheefjefÛele MenjeÛÙee ieuueeryeesUele lees njJeuee Deens. DeMee ØekeâejÛÙee
njJeCÙeeheemetve lees JeeÛet Mekeâlees pej lÙeeuee DeieesojÛe DeMeer keâuhevee efoueer iesueer keâer
pees «ebLe JeeÛeCÙeeme legcner efveIeeuee Deenele lees «ebLe meJe& peieeÛÙee meeefnlÙeeleerue DeeheuÙee
MewueerÛee SkeâcesJe «ebLe Deens. lÙee «ebLeeÛes mebheeove Je uesKeve peieeleerue Flej meJe& «ebLeebhes#ee
Deieoer JesieàÙee Øekeâejs Peeuesues Deens. Deeheuee efJe<eÙe Je GösMe, Deeheuee mebJeeo Je
Deeheueer jÛevee Ùee °ervesosKeerue lees «ebLe Skeâ DeeieUerÛe Jemlet Deens. cnCetve
DeeleeheÙeËleÛÙee hegmlekeâebÛÙee JeeÛeveecegUs legceÛÙee ceveele pees hegmlekeâer meeÛee leÙeej Peeuesuee
Deens lees meeÛee ‘kegâjDeevee’uee mecepeCÙeemee"er legceÛÙee GheÙeesieer he[Ceej veener efkebâyengvee
lees meeÛee lej ceeiee&leerue De[LeUeÛe "jsue. kegâjDeeveeuee mecepeCÙeeÛeer pej FÛÚe Demesue
lej JeeÛeveemebyebOeerÛÙee DeeheuÙee hetJe&keâuhevee ØeLece ceveeletve keâe{tve šekeâuÙee heeefnpesle Je
ceie kegâjDeeveeÛÙee Dee§eÙe&keâejkeâ JewefMe<"ŸeebMeer heefjefÛele Peeues heeefnpes.
---------------------------------
 11
Ùee mebyebOeeves JeeÛekeâeves meJe&ØeLece kegâjDeeveeÛeer JeemleJelee peeCetve Iesleueer heeefnpes.
JeeÛekeâeves, Ùee «ebLeeJej Deeheues F&ceeve Deeheueer ßeæe "sJees DeLeJee ve "sJees, hejbleg ne «ebLe
mecepetve IesCÙeemee"er, ØeejbYeefyebot cnCetve, lÙeeuee Ùee «ebLeeÛeer leerÛe JeemleJelee mJeerkeâejeJeer
ueeiesue peer mJele: Ùee «ebLeeves Je lÙeeuee Øemlegle keâjCeeNÙeeves (DeLee&le npejle cegncceo-
me.-) meebefieleuesueer Deens; Je leer JeemleJelee DeMeer Deens,
(1) efJeÕemJeeceerves, pees meyebOe me=°erÛee efvecee&Cekeâlee& DeeefCe ceeuekeâ Je Meemekeâner
Deens, lÙeeÛÙee Deveble Je Demeerce jepÙeeleerue Ùee efJeYeeieele, efpeuee he=LJeer cnCeleele,
ceeveJeeuee efvecee&Ce kesâues Deens, lÙeeuee peeCeCÙeeÛÙee, efJeÛeej keâjCÙeeÛÙee Je mecepetve
IesCÙeeÛÙee Meòeâer efouÙee Deensle. ceeveJeeuee lÙeeves YeuÙee Je yegNÙeeleerue DeesUKe efoueer
Deens. lÙeeuee efveJe[erÛes Je FjeÅeeÛes mJeeleb$Ùe efoues Deens. efJeveerÙeesieeÛes, DeefOekeâejner
lÙeeuee efouesues Deensle. Demes SkebâojerleheCes ceeveJeeuee lÙeeves SkeâØekeâejÛeer mJeÙeòelee
(AUTONOMY) osTve he=LJeerJej lÙeeuee Deeheuee KeefueHeâe (veeÙeye) yeveefJeuesuee Deens.
(2) ceeveJeeuee meojnt heoeJej efveÙegòeâ keâjleevee efJeÕemJeeceerves ÛeebieuÙee Øekeâejs
lÙeeÛeer keâeveGIee[Ceer keâ¤ve ner iees° lÙeeÛÙee ue#eele DeeCetve efoueer nesleer keâer legceÛee Je
meJe& peieeÛee ceeuekeâ, GheemÙe DeeefCe Meemekeâ ceerÛe Deens. ceePÙee Ùee jepÙeele legcner
mJeleb$ener veener Je Flej kegâCeeÛes oemener veener. lemesÛe ceePÙee JÙeefleefjòeâ Flej keâesCeerner
Dee%eeheeueveeme, yeboieer DeeefCe Gheemeveeme legceÛÙeekeâefjlee hee$ener veener. peieeleerue ns meJe&
peerJeve pÙeele DeefOekeâej osTve legcneuee hee"efJeues peele Deens, JeemleefJekeâheCes
legceÛÙeemee"er Skeâe hejer#esÛee keâeueeJeOeer Deens, pÙeeveblej legcneuee ceePÙeekeâ[s hejle ÙeeJes
ueeiesue Je ceer legceÛÙee keâeceeÛeer leheemeCeer keâ¤ve efveCe&Ùe osF&ve keâer legceÛÙeehewkeâer keâesCe
hejer#esle ÙeMemJeer Peeuee Deens Je keâesCe DeÙeMemJeer "juee Deens. legceÛÙeemee"er ÙeesiÙe Jele&ve
nsÛe Deens keâer Deeheuee SkeâcesJe GheemÙe DeeefCe Meemekeâ legcner ceueeÛe ceevee. pes ceeie&oMe&ve
ceer hee"Jeerve lÙeevegmeej peieele keâece keâje DeeefCe peieeuee hejer#ee#es$e mecepetve Ùee
efJeJeskeâeefveMeer peerJeve JÙeleerle keâje keâer legceÛes Kejs Gefö°, ceePÙee Debeflece efveCe&Ùeele
ÙeMemJeer "jCes Deens. ÙeeGueš legceÛÙeekeâefjlee les ØelÙeskeâ Jele&ve ÛegkeâerÛes Je DeÙeesiÙe Deens
pes lÙeeÛÙeeMeer efYeVe Demesue. pej heefnuÙee Jele&veeÛee legcner DeJeuebye keâjeue (pÙeeÛes
legcneuee mJeeleb$Ùe Deens) lej legcneuee peieele Meebleer Je meceeOeeve Øeehle nesF&ue, Je pesJne
hejletve legcner ceePÙee peJeU Ùeeue lesJne ceer legcneuee efÛejmegKeeÛes Je DeeveboeÛes les Iej osF&ve
pÙeeÛes veeJe peVele (mJeie&) Deens. hejbleg pej legcner ogmeNÙee keâesCelÙeener Jele&veeves Ûeeueeue
(pÙeeJej ÛeeueCÙeeÛesner legcneuee mJeeleb$Ùe Deens) lej peieele legcneuee GheõJe DeeefCe
12
DeMeeblelesÛee DeemJeeo IÙeeJee ueeiesue Je pesJne peieeletve efveIetve legcner hejueeskeâele Ùeeue
lesJne efÛejog:Ke Je mebkeâšebÛÙee lÙee KeeF&le legcner ueesšues peeue efpeÛes veeJe oespeKe (vejkeâ)
Deens.
(3) DeMeeØekeâejs mecepeeJetve me=°erÛÙee mJeeceerves ceeveJepeeleeruee YetleueeJej peeiee
efoueer DeeefCe ceeveJepeeleerÛÙee ØeLece JÙeòeâeRvee (Deeoce Je nJJee) les ceeie&oMe&vener osTve
šekeâues pÙeevegmeej lÙeebvee Je lÙeebÛÙee mebleleeruee he=LJeerleueeJej keâece keâjeJeÙeeÛes nesles. ner
ØeLece ceeCemes De%eeve DeeefCe DebOekeâejeÛÙee efmLeleerle efvecee&Ce Peeueer nesleer Demes veener lej
F&Õejeves peefceveerJejerue lÙeebÛÙee peerJeveeÛee ØeejbYe hetCe& ØekeâeMeele kesâuesuee neslee.
JemlegefmLeleerner lÙeebvee ceenerle nesleer. lÙee ceeCemeebvee lÙeebÛee peerJevekeâeÙeoe meebefieleuesuee
neslee. F&ÕejeÛes Dee%eeheeueve (DeLee&le Fmueece) nerÛe lÙeeÛeer peerJeveheæleer nesleer. DeeefCe
lÙeebÛee peerJevekeâeÙeoe meebefieleuesuee neslee. F&ÕejeÛes Dee%eeheeueve (DeLee&le Fmueece) nerÛe
lÙeebÛeer peerJeveheæleer nesleer DeeefCe DeeheuÙee mebleleerueener nerÛe iees° lÙeebveer efMekeâefJeueer
nesleer keâer efleves F&ÕejeÛes Dee%eeOeerve (cegefmuece) yevetve jeneJes. hejbleg veblejÛÙee Melekeâele
nUtnUt lÙee KeNÙee peerJeveheæleerheemetve (oerve-Oecee&heemetve) efJecegKe nesTve ceeCemes
efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee ÛegkeâerÛÙee Jele&veekeâ[s efveIeeueer. lÙeebveer ieeefHeâue nesTve lÙee KeNÙee
peerJeveheæleeruee njJetvener šekeâues DeeefCe Kees[meeUheCee keâ¤ve efleuee efJeke=âlener kesâues.
lÙee ceeCemeebveer F&Õejeyejesyej he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue efJeefYeVe ceeveJeer Je DeceeveJeer,
keâeuheefvekeâ DeeefCe Yeeweflekeâ DeefmlelJeebvee F&MelJeele Yeeieeroej "jJetve Iesleues. F&Õejeves
efouesuÙee melÙe %eeveele (DeueFuce) veevee leNnsÛÙee Yeüecekeâ keâuheveebÛeer DeeefCe
Âef°keâesveebÛeer Je leòJe%eeveeÛeerner YesmeU keâ¤ve lÙeebveer DemebKÙe Oece& Ie[Jetve DeeCeues. lÙee
ueeskeâebveer, F&Õejeves "jJetve efouesuÙee vÙeeÙehetCe& veweflekeâ efveÙeceebvee Je mebmke=âleeruee
(MejerDeleuee) mees[tve DeLeJee lÙeebvee efJeke=âle keâ¤ve DeeheuÙee ceveesJeemeveevegmeej DeeefCe
DeeheuÙee hetJe&«enoes<eevegmeej peerJeveeÛes Demes keâeÙeos jÛetve Iesleues pÙeecegUs F&ÕejeÛÙee
YetceerJej meJe&$e DevÙeeÙe ceepeues.
(4) F&Õejeves ceeveJeeuee peer ceÙee&efole mJe¤heeÛeer mJeeÙeòelee efoueer nesleer efleÛÙeeMeer
ner iees° megmebiele veJnleer keâer lÙeeves DeeheuÙee mepe&veelcekeâ nmle#esheeÛee GheÙeesie keâ¤ve lÙee
efyeIe[uesuÙee ceeCemeebvee peyejomleerves ÙeesiÙe Jele&veekeâ[s JeUJeeJes. Je peieele keâece
keâjCÙeemee"er peer meJe[ ceeveJepeeleermee"er Je efleÛÙee efJeefJeOe je°^ebmee"er lÙeeves "jJetve
efouesueer nesleer efleÛÙeeMeerosKeerue ner iees° megmebiele veJnleer keâer DeMee ØekeâejÛeer yeb[eUer
GlheVe neslee#eCeerÛe lÙeeves ceeCemeebvee ve° keâ¤ve šekeâeJes. ÙeeefMeJeeÙe efveefce&leerÛÙee
 13
ØeejbYeeheemetve pÙee keâeceeÛeer peyeeyeoejer lÙeeves mJele: Iesleueer nesleer les Demes keâer ceeCemeebÛÙee
mJeeÙeòelesuee DeyeeefOele "sJetve lÙeebÛÙeemee"er "juesuÙee keâeÙe&keâeueeJeOeer ojcÙeeve lees
lÙeebÛÙee ceeie&oMe&veeÛeer JÙeJemLee keâjerle jenerue. leodvegmeej mJele: nesTve Iesleuesueer Deeheueer
meojnt peyeeyeoejer heej hee[CÙeemee"er F&Õejeves ceeveJeebhewkeâerÛe DeMee ceeCemeebvee GheÙeesieele
DeeCeCes meg¤ kesâues pes lÙeeÛÙeeJej F&ceeve yeeUieCeejs Je lÙeeÛÙee FÛÚsÛes DevemegjCe keâjCeejs
nesles. F&Õejeves DeMee ceeCemeebvee Deeheues ØeefleefveOeer yeveefJeues. Deeheues mebosMe lÙeebÛÙeepeJeU
hee"efJeues, lÙeebvee JeemleJelesÛes %eeve efoues. lÙeebvee Keje peerJevekeâeÙeoe Øeoeve kesâuee Je
DeMee ØeefleefveOeeRvee Ùee keâeceemee"er lÙeeves efveÙegòeâ kesâues keâer lÙeebveer DeeoceÛÙee mebleleeruee
lÙeeÛe mejU ceeiee&keâ[s hejleCÙeeÛes DeeJeenve keâjeJes pÙeeheemetve leer Yejkeâšueer nesleer.
(5) Demes Øesef<ele-hewiebyej-efvejefvejeàÙee je°^ele Je osMeele GoÙeeme Ùesle jeefnues.
npeejes Je<eeËheÙeËle lÙeebÛÙee DeeieceveeÛee ›eâce meg¤ neslee. npeejeWÛÙee mebKÙesle lÙeebÛeer
efveÙegòeâer Peeueer. lÙee meJeeËÛee Oece& SkeâÛe neslee, DeLee&le lesÛe Kejs Jele&ve pes ØeLeceefoveerÛe
ceeveJeeuee meebefieleuesues nesles. les meJe& Øesef<ele SkeâeÛe ceeie&oMe&veeÛes DevegÙeeÙeer nesles. DeLee&le
veerleer, meoeÛeej DeeefCe Gefö°ner lesÛe Deveeoer Je Deveble efveÙece Je lesÛe leòJe pes ØeejbYeerÛe
ceeCemeemee"er Ùeespeuesues nesles. lÙee meJe& Øesef<eleebÛes OÙesÙe Je Gefö°ner SkeâÛe nesles. cnCepes
Demes keâer lÙeeÛe Skeâe Oecee&keâ[s Je ceeie&oMe&veekeâ[s ceeveJepeeleerme DeeJeenve keâjeJes. ceie pes
ueeskeâ les DeeJeenve mJeerkeâejleerue lÙeebvee mebIeefšle keâ¤ve Skeâ Demes je°^ (Gccele) yeveJeeJes
pes mJele:ner DeuueenÛes keâeÙeos heeUCeejs DemeeJesle DeeefCe peieelener F&Õejer keâeÙeÅeebÛes
JeÛe&mJe ØemLeeefhele keâjCÙeemee"er Je lÙee keâeÙeÅeebÛeer DeJe%ee jesKeCÙeemee"er PešCeejs
DemeeJesle. meojnt Øesef<eleebveer DeeheeheuÙee keâejefkeâoeale Deeheues Gefö° hetCe& #ecelesefveMeer heej
hee[ues hejbleg vesnceer DemesÛe Ie[ues keâer ceeCemeebÛeer Skeâ cees"er mebKÙee lej lÙeebÛes DeeJeenve
mJeerkeâejCÙeeme leÙeejÛe Peeueer veener Je pÙeebveer les DeeJeenve mJeerkeâe¤ve ‘Gcceles cegefmuece’
(cegefmuece je°^) Ûes mJe¤he OeejCe kesâues lesner mJele: nUtnUt efyeIe[le iesues. FLeheeJeslees keâer
lÙeebÛÙeehewkeâer keâener je°^ebveer F&Õejer ceeie&oMe&ve hetCe&heCes njJetve šekeâues, lej keâeneRveer F&Õejer
JeÛeveeble Je DeeosMeele mJenmles HesâjHeâej DeeefCe YesmeU keâ¤ve lÙeebvee efJeke=âle keâ¤ve šekeâues.
(6) mejlesMesJešer efJeÕemJeeceerves DejyeYetceerle npejle cegncceo (me.) Ùeebvee lÙeeÛe
keâeceemee"er efveÙegòeâ kesâues pÙeemee"er hetJeeaÛes Øesef<ele Ùesle dmele. hewiebyej npejle cegncceo (me.)
ÙeebÛes mebyeesefOele meJe& ceeCemesner nesleer DeeefCe hetJeeaÛÙee Øesef<eleebÛes efyeIe[uesues DevegÙeeÙeerner
nesles. meJeeËvee KeNÙee Je ÙeesiÙe Jele&veekeâ[s DeeJeenve keâjCes, meJeeËvee hegvejefhe F&Õejer
ceeie&oMe&ve heesnesÛeefJeCes Je pes meojnt DeeJeenveeÛee Je ceeie&oMe&veeÛee mJeerkeâej keâjleerue
14
lÙeebvee Skeâ Demes je°^ yeveefJeCes lÙeebÛes keâece nesles pÙee je°^eves Skeâerkeâ[s mJele:ÛÙee
peerJeveeÛeer JÙeJemLee F&ÕejeÛÙee ceeie&oMe&veevegmeej GYeer keâjeJeer lej ogmejerkeâ[s peieeÛÙee
megOeejCesmee"erner ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjeJeer. ÙeeÛe DeeJeenveeÛee Je ceeie&oMe&veeÛee «ebLe,
ne kegâjDeeve Demetve Deuueenves lees npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej DeJeleefjle kesâuee Deens.
---------------------------------
kegâjDeeveeÛeer ner JeemleJelee ceenerle PeeuÙeeveblej JeÛekeâebmee"er ns mecepeCes megueYe
nesF&ue keâer Ùee «ebLeeÛee efJe<eÙe keâesCelee Deens, lÙeeÛeer ceOÙeJeleea keâuhevee keâesCeleer Je lÙeeÛee
nslet DeeefCe cegöe keâesCelee Deens.
kegâjDeeveeÛee efJe<eÙe ceeCetme Deens. DeMee °erves keâer meJe&ceevÙe melÙeevegmeej
ceeCemeeÛes keâuÙeeCe keâesCelÙee iees°erle Deens Je DekeâuÙeeCe keâesCelÙee iees°erle.
kegâjDeeveeÛeer ceOÙeJeleea keâuhevee DeMeer keâer JejkeâjCeer °ercegUs efkebâJee keâÙeeme Je leke&â
ue{efJeCÙeecegUs DeLeJee JeemevesÛÙee Deenejer iesuÙeecegUs ceeCemeeves F&ÕejemebyebOeer,
me=°erJÙeJemLesmebyebOeer, mJele:mebyebOeer DeeefCe mJele:ÛÙee Ssefnkeâ peerJeveemebyebOeer pes Âef°keâesve
yeveefJeuesues Deensle Je lÙee Âef°keâesveevegmeej lÙeeves peer Jele&ves Debefiekeâejuesueer Deensle; les
meJe&Ûe meJe&ceevÙe melÙeevegmeej ÛegkeâerÛes Demetve Debeflece heefjCeeceeÛÙee °ervesner Kegö
ceeCemeemee"erÛe efJeveeMekeâejer Deensle. JeemleJelee leerÛe Deens peer ceeCemeeuee KeefueHeâe
(veeÙeye) yeveefJeleebvee F&Õejeves mJele:Ûe meebefieleueer nesleer. meojÛÙee JemlegefmLeleervegmeej
ceeCemeekeâefjlee lesÛe Jele&ve ÙeesiÙe DeeefCe F° heefjCeeceer Deens pÙee Jele&veeÛee GuuesKe
DeieesojÛÙee he=‰eble Deecner ‘Kejs Jele&ve’ cnCetve kesâuesuee Deens.
kegâjDeeveÛee nslet ceeCemeeuee lÙee ‘KeNÙee Jele&vee’keâ[s DeeJeenve keâjCes Je
DeuueenÛÙee ceeie&oMe&veeuee mhe°heCes Øemleg keâjCes Deens; pÙeeuee ceeCetme DeeheuÙee
ieeefHeâueheCeecegUs njJele Deeuee Deens Je Kees[meeUheCeecegUs efJeke=âle keâjerle jeefnuee Deens.
meojnt leerve ceewefuekeâ yeeyeeRvee ue#eele "sJetve SKeeÅeeves pej kegâjDeeveeÛes JeeÛeve kesâues
lej lÙeeuee mhe°heCes Demes efomesue keâer ne «ebLe keâes"sner lÙeeÛÙee efJe<eÙeeheemetve, lÙeeÛÙee
nsletheemetve Je lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea keâuhevesheemetve ÙeeflkebâefÛeleosKeerue otj iesuesuee veener.
ØeLeceheemetve les MesJešheÙeËle Ùee «ebLeeleerue efJeefJeOe ØekeâejÛes efJe<eÙe lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea
keâuhevesMeer DeMee Øekeâejs mebueie> Deensle pemes SKeeÅee kebâ"Ÿeeleerue uenevecees"er jbieeryesjib eer
jlves lÙee nejeleerue mejerMeer mebueie> Je meceefvJele Demeleele. ne «ebLe he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee
jÛevesJej, ceeveJeeÛÙee efveefce&leerJej, me=°erefÛevnebÛÙee efvejer#eCeeJej DeeefCe ielekeâeueerve
 15
je°^ebÛÙee Ie[uesuÙee IešveebJej, ÛeÛee& keâjlees, efvejefvejeàÙee je°^ebÛÙee ßeæebJej Je lÙeebÛÙee
veerleerceòeeJej Je DeeÛejCeeJej šerkeâe keâjlees. ne «ebLe DeOÙeeeflcekeâ yeeyeeRÛes Je ØeMveebÛes
mhe°erkeâjCe keâjlees Je Flej yeNÙeeÛeMee iees°eRÛeener GuuesKe keâjlees. hejbleg ns meJe& Ùeemee"er
veener keâer lÙeeuee YeeweflekeâMeeŒe DeLeJee Fefleneme efkebâJee leòJe%eeveeÛes DeLeJee DevÙe SKeeÅee
MeeŒeeÛes efMe#eCe ÅeeJeÙeeÛes Deens, lej ns Ùeemee"er keâer lÙeeuee meJe&ceevÙe melÙeemebyebOeer
ceeCemeeÛÙee iewjmecepetleer otj keâjeJeÙeeÛÙee Deensle. lÙeeuee Kejer nkeâerkeâle ueeskeâebÛÙee ceveele
®peJeeJeÙeeÛeer Deens, ceeCemeebÛÙee JeemleJelesefJe¤æ DemeuesuÙee Jele&veeÛeer Ûetkeâ Je lÙeeÛes
Deefve° heefjCeece lÙeeuee mhe° keâjeJeÙeeÛes Deensle. lej lÙee Jele&veekeâ[s lÙeeuee DeeJeenve
keâjeJeÙeeÛes Deens pes JeemleJelesvegmeej Deens Je F°heefjCeeceer Deens lÙeeÛe keâejCeebveer ne «ebLe
ØelÙeskeâ iees°erÛee GuuesKe kesâJeU eflelekeäÙeeÛe ØeceeCeele DeeefCe leMeeÛe heæleerves keâjlees pes
lÙeeÛÙee Gefö°emee"er DeeJeMÙekeâ Demeles. vesnceer DeMee iees°eRÛee GuuesKe DeeJeMÙekeâ lÙee
ØeceeCeele kesâuÙeeveblej DemebyebefOele leheMeerue mees[tve ne «ebLe lÙeeÛÙee nsletkeâ[s Je lÙeeÛÙee
ceOÙeJeleea keâuheveskeâ[s JeUle Demelees Je lÙeeÛes meJe& efveJesove keâceeueerÛeer meecÙelee jeKetve
‘DeeJeenvee’ÛÙee DeemeeYeesJeleer efHeâjle jenles.
---------------------------------
hejbleg kegâjDeeveeÛeer JeCe&veMewueer, lÙeeÛeer jÛevee Je lÙeeleerue yeNÙeeÛeMee efJe<eÙeebvee
ceveg<Ùe leesheÙeËle ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepet Mekeâle veener peesheÙeËle lees lÙeeÛeer
DeJelejCeefmLeleerner ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetve Iesle veener.
kegâjDeeve keâener DeMee mJe¤heeÛee «ebLe veener keâer meJeexÛÛe Deuueenves SkeâeÛeJesUer
lees efuentve npejle cegncceo (me.) Ùeebvee osTve šekeâuee Demeeje Je meebefieleues DemeeJes keâer
Ùeeuee ØekeâeefMele keâ¤ve ueeskeâebvee Skeâe efJeefMe° peerJeve-Jele&veekeâ[s yeesueJee. lemesÛe ne
kegâjDeeve keâener DeMee mJe¤heeÛee «ebLener veener keâer uesKeveelcekeâ heæleerves «ebLeeÛee efJe<eÙe
Je lÙeeÛÙee ceOÙeJeleea keâuhevesJej lÙeele ÛeÛee& kesâuesueer DemeeJeer. ÙeeÛe keâejCeecegUs lÙeele
uesKeveelcekeâ ›eâceyeæleener Dee{Ule veener Je hegmlekeâer Mewueerner Dee{Ule veener.
JeemleefJekeâheCes kegâjDeeveeÛes Kejs mJe¤he Demes Deens keâer meJe&ßes‰ Deuueenves
Dejyemleeveeleerue cekeäkeâe Menjeletve DeeheuÙee Skeâe oemeeuee Øesef<elelJeeÛÙee mesJesmee"er
efveJe[ues Je lÙeeuee ngketâce efouee keâer DeeheuÙee Menjeheemetve Je DeeheuÙee IejeCÙee (kegâjwMe)
heemetve DeeJeenveeuee ØeejbYe keâje. ns keâeÙe& meg¤ keâjCÙeemee"er ØeejbYeer pÙee DeeosMeebÛeer Je
metÛeveebÛeer iejpe nesleer kesâJeU lÙeeÛe ØeLece efouÙee iesuÙee. lÙeebÛÙeele peemle keâ¤ve leerve
efJe<eÙeebÛee meceeJesMe neslee.
16
lÙeehewkeâer Skeâ Demee keâer hewiebyej (me.) Ùeebvee Ùee iees°erÛeer efMekeâJeCe osCes keâer lÙeebveer
Øesef<elelJeeÛÙee JewYeJeMeeueer keâeÙee&mee"er mJele:uee keâMee Øekeâejs leÙeej keâjeJes DeeefCe
keâesCelÙee heæleerves keâece keâjeJes.
ogmeje Demee keâer meJe&ceevÙe melÙeemebyebOeer ØeeLeefcekeâ mJe¤heeÛeer ceeefnleer osCes Je
melÙeemebyebOeer meYeesJeleeueÛÙee ueeskeâebceOÙes pÙee iewjmecepetleer hemejuesuÙee neslÙee Je
pÙeebÛÙeecegUs lÙee ueeskeâebÛes Jele&ve ÛegkeâerÛes nesle nesles, lÙeebÛes {esyeUheæleerves Keb[ve keâjCes.
eflemeje Demee keâer ÙeesiÙe Jele&veeÛes DeeJeenve osCes DeeefCe F&Õejer ceeie&oMe&veeÛÙee lÙee
veweflekeâ cetueleòJeebvee mhe<š keâ¤ve meebieCes keâer pÙeebÛÙee DevegmejCeele ceeCemeeÛes keâuÙeeCe
Je lÙeeÛes megowJe o[ues Deens.
megjJeeleerÛÙee keâeUeleerue ns mebosMe ØeeLeefcekeâ DeeJeenveeÛÙee Deveg<ebieeves keâener ueneve
ueneve mebef#ehle yeesueebÛee meceeJesMe Demeuesues DemeeÙeÛes. lÙee yeesueebÛeer Yee<ee DelÙeble Megæ,
DelÙeble iees[, DelÙeble ØeYeeJeer DeeefCe mebyeesefOele je°^eÛÙee jefmekeâlesvegmeej Gòece meeefneflÙekeâ
meewoÙe& yeeUieCeejer nesleer. pesCeskeâ¤ve les yeesue lÙeebÛÙee ùoÙeele leerjemeceeve ¤letve
yemeeJesle, lÙeebÛÙeeleerue ueÙeceeOegÙee&cegUs keâCe& DeeheesDeehe lÙeebÛÙeekeâ[s Deekeâef<e&ues peeJesle
DeeefCe lÙeebÛÙeeleerue ØeceeCeyeæ meeQoÙee&cegUs efpeJne ve jeneJetve GlmHetâle&heCes lÙeebÛes
GÛÛeejCe ke⤠ueeieeJÙeele. efMeJeeÙe lÙee yeesueebJej mLeeefvekeâ jbieeÛeer Úehe DeefOekeâ nesleer.
ÙeÅeefhe meebefieleues lej peele nesles efJeÕeJÙeeheer melÙe hejbleg lÙeeÛÙeemee"er ØeceeCe Je hegjeJes
DeeefCe GoenjCe cee$e lÙeeÛe efvekeâšJeleea heefjmejeletve Iesleuesues nesles pÙeebÛÙeeMeer mebyeesefOele
ueeskeâ ÛeebieuÙee Øekeâejs heefjefÛele nesles. lÙeeÛe ueeskeâebÛee Fefleneme, lÙeebÛÙeeÛe hejbheje,
lÙeebÛÙeeÛe owvebefove efvejer#eCeele ÙesCeejs Yeie>eJeMes<e DeeefCe lÙeebÛÙeeÛe meJe& ßeæelcekeâ Je
veweflekeâ DeeefCe meecetefnkeâ mJe¤heeÛÙee efyeIee[emebyebOeer SketâCe ÛeÛee& kesâueer peele nesleer. cnCepes
lÙee ueeskeâebmee"er les yeesue heefjCeecekeâejkeâ "jeJesle.
DeMeeØekeâejs ‘DeeJeenvee’Ûee meojnt ØeeLeefcekeâ šhhee Ûeej-heeÛe Je<eeËheÙeËle Ûeeuele
jeefnuee. Ùee keâeueeJeOeerle hewiebyej (me.) lÙee ueeskeâeble keâjerle DemeuesuÙee ØeÛeejeÛeer
Øeefleef›eâÙee leerve leNnsÛÙee Øekeâejele Gcešueer.
(1) hewiebyejebÛes meojnt DeeJeenve mJeerkeâe¤ve keâener meoeÛeejer ceeCemes cegefmueceje°^
(Gccele) yeveCÙeemee"er leÙeej Peeueer.
(2) Skeâ cees"er mebKÙee De%eeveecegUs DeLeJee mJeeLee&heesšer efkebâJee Jeef[ueesheeefpe&le
heæleerÛÙee ØesceecegUs efJejesOeeme leÙeej Peeueer.
 17
(3) cekeäkeâe Menj DeeefCe kegâjwMeebÛÙee meercesheueerkeâ[s peeTve meojnt vetleve
DeeJeenveeÛee DeeJeepe legueveelcekeâjerlÙee DeefOekeâ efJemle=le #es$eele heesnesÛet ueeieuee.
---------------------------------
lÙeeveblej ÙesLetve Deelee lÙee DeeJeenveeÛee ogmeje šhhee meg¤ neslees. Ùee šhhÙeele
FmueeceÛÙee ÛeUJeUerle DeeefCe De%eevecetuekeâ JÙeJemLesceOÙes YeÙebkeâj peerJeIesCes mebIe<e& hesšvt e
les melele Dee"-veT Je<eeËheÙeËle Ûeeuele jeefnues. kesâJeU cekeäkeâe MenjeleÛe veJns, lemesÛe
kesâJeU kegâjwMe ueeskeâebleÛe veJns, lej DejyemleeveeÛÙee yeJnbMeer efJeYeeieeleosKeerue pes ueeskeâ
pegvÙee De%eevecetuekeâ JÙeJemLesuee keâeÙece "sJet FefÛÚle nesles les ueeskeâ meojnt ÛeUJeUeruee
efnbmesÛÙee ceeiee&ves ve° keâjCÙeeme lelhej yeveues, lÙeebveer leer ÛeUJeU efÛej[tve šekeâCÙeemee"er
meJe& ØekeâejÛes [eJehesÛe Ùeespetve heeefnues. Keesše ØeÛeej kesâuee, MebkeâekegâMebkeâe hemejefJeuÙee
DeeefCe Deejeshe Je Dee#esheebÛeer mejyeòeer kesâueer. meeceevÙepeveebÛÙee ceveele veevee leNnsÛes JemeJemes
Ieeleues. ceeefnleer vemeuesuÙee ueeskeâebvee hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes cnCeCes
SskeâCÙeeheemetve jesKeCÙeeÛes ØeÙelve kesâues. Fmueece mJeerkeâejCeeNÙeebJej DelÙeble ›etâjheCes
peguetce Je DelÙeeÛeej kesâues. lÙeebÛÙeeJej DeeefLe&keâ Je meeceeefpekeâ yeefn<keâej šekeâues Je lÙeebÛee
Flekeâe ÚU kesâuee keâer lÙeebÛÙeehewkeâer heg<keâU ueeskeâebvee oesveoe IejeoejebÛee lÙeeie keâ¤ve
nyedMe osMeekeâ[s efnpejle keâjCes Yeeie he[ues Je mejlesMesJešer eflemeNÙeeboe meJe&Ûe
cegmeueceeveebvee ceoerveskeâ[s efnpejle keâjeJeer ueeieueer. hejbleg Demee YeÙebkeâj DeeefCe Øeefle fove
Jee{le Demeuesuee Øeeflekeâej nesle DemeleeveeosKeerue Fmueeceer ÛeUJeU HewâueeJeleÛe nesleer.
cekeäkeâe Menjeleerue Skeâner Iej efkebâJee kegâšgbye Demes Gjues veJnles keâer pÙeeleerue keâesCelÙee ve
keâesCelÙee JÙeòeâerves Fmueece mJeerkeâejuesuee vemeeJee, yengleskeâ Fmueece efJejesOeeRÛÙee Me$eglJeeÛeer
leer›elee Je lÙeeÛÙee keâ[JešheCeeÛes keâejCe nsÛe nesles keâer mJele: lÙeebÛes YeeT, hegleCes, cegues,
cegueer, yeefnCeer DeeefCe cesJnCes Fmueeceer DeeJeenveeÛes kesâJeU DevegÙeeÙeerÛe yeveues nesles
lÙeemee"er ØeeCeehe&Ce keâjCeejs meneÙekeâner yeveues nesles. DeMee Øekeâejs FmueeceefJejesOeeRÛes
efØeÙeDeehles°Ûe lÙeebÛÙeeMeer Pegbpe osCÙeemee"er GYes "ekeâues nesles. ÙeeGhejner cepesMeerj ueeskeâ
lÙeeDeieesojner lÙeebÛÙee meceepeele Gòece ueeskeâ cnCetve ieCeues peele Demele DeeefCe Fmueeceer
ÛeUJeUerle meeceerue PeeuÙeeveblej lej les Flekesâ melÙeefve‰ Je FlekeäÙee Megæ DeeÛejCeeÛeer
ceeCemeb yevele Demele keâer peieeuee lÙee DeeJeenveeÛÙee ßes‰lJeeÛeer peeCeerJe PeeuÙeeefMeJeeÙe
jent Mekeâle veJnleer, pes DeeJeenve DeMee ueeskeâebvee Deekeâef<e&le keâjerle nesles Je lÙeebvee DeMee
Øekeâejs Ie[Jeerle nesles.
DeMeeØekeâejÛÙee ØeoerIe& Je leer›e mebIe<ee&ÛÙee keâeUele meJeexÛÛe Deuueen Øemebieevegmeej
18
Je iejpesvegmeej DeeheuÙee hewiebyejeJej Demes ÛewlevÙeceÙe Yee<eCe DeJeleefjle neslee keâer pÙeeÛee
DeesIe veoerÛÙee ØeJeenemeejKee Je pÙeeÛeer Meòeâer cenehegjemeceeve DeeefCe pÙeeÛee ØeYeeJe
KeJeUuesuÙee G«e Deie>ermeceeve neslee. lÙee Yee<eCeele Skeâerkeâ[s F&ceeveOeejkeâebvee lÙeebÛeer
ØeeLeefcekeâ keâle&JÙes meebefieleueer peeÙeÛeer, lÙeebÛÙeele mebIešveelcekeâ peeCe GlheVe kesâueer
peeÙeÛeer, lÙee F&ceeveOeejkeâebvee F&MeYeÙe, heeheYeer®lee DeeefCe ßes‰ DeeÛejCe Je Megæ
Ûeeefj$ÙeeÛeer efMekeâJeCe efoueer peeÙeÛeer. lÙeebvee melÙeOecee&ÛÙee ØeÛeejeÛÙee heæleer meebefieleuÙee
peeÙeÛÙee. ÙeMemJeer "jCÙeeÛeer DeefYeJeÛeves Je peVele-mJeie&-ØeehleerÛÙee DeeveboJeelexves lÙeebÛes
OewÙe& GbÛeeJeues peeÙeÛes lej mebÙece Je menveMeeruelee DeeefCe OewÙe&Meeruelesves DeuueenÛÙee ceeiee&le
PešCÙeeÛee Glmeen lÙeebÛÙeele efvecee&Ce kesâuee peeÙeÛee. DeMeeØekeâejs ØeeCeehe&CeeÛee Flekeâe
peyejomle peesMe DeeefCe Flekeâe oeb[iee Glmeen lÙeebÛÙeele GlheVe kesâuee iesueer keâer ÙesCeejer
meJe& mebkeâšs menve keâjCÙeemee"er Je efJejesOeeÛÙee ØeÛeb[ JeeoUeÛeener cegkeâeyeuee keâjCÙeemee"er
les leÙeej Peeues nesles. ogmejerkeâ[s lÙee ÛewlevÙeceÙe Yee<eCeele efJejesOe keâjCeeNÙeebvee Je mejU
ceeiee&heemetve leeW[ efHeâjefJeCeeNÙeebvee DeeefCe ieHeâueleerÛeer meeKejPeeshe IesCeeNÙeeb ueeskeâebvee
DeMee je°^ebÛÙee PeeuesuÙee MesJešeÛes YeÙe oeKeefJeues iesues, pÙeebÛee Fefleneme lÙeebvee
ÛeebieuÙee Øekeâejs ceenerle neslee. lÙee je°^ebÛÙee GodOJemle JemlÙeebÛÙee Yeie>eJeMes<eeheemetve
lÙeebvee Oe[e efouee iesuee pÙee Yeie>eJeMes<eebJe¤ve les ØeJeemeeÛÙee nsletves je$eved efoJeme Ùes-pee
keâjerle Demele. lÙee ueeskeâebvee SkesâÕejJeeo DeeefCe hejueeskeâeÛes ØeceeCe Je hegjeJes lÙee GIe[
efveMeeCÙeebÉejs efoues iesues; pÙee je$eved efoJeme he=LJeer Je DeekeâeMeeble lÙeebÛÙee [esàÙeemeceesj
ØekeâšeJemLesle ceewpeto neslÙee Je pÙeebvee les mJele:ner DeeheuÙee peerJeveele meoesefole efomele
neslÙee Je peeCeJele neslÙee. lÙee ueeskeâebJej lÙeebÛÙee DeveskesâÕejJeeoeÛes oes<e peerJeveele
DeefveyeËOe DemeCÙeeÛÙee lÙeeÛÙee oeJÙeeÛes Je hejueeskeâeÛÙee FvkeâejeÛes oes<e DeeefCe
Jee[Jeef[ueebÛes DebOeevegmejCe keâjCÙeeÛes oes<e DeMee mhe° ØeceeCeeÉejs Je hegjeJÙeeefveMeer
GIe[ kesâues iesues pes Deble:keâjCeele efYe[Ceejs DeeefCe yegæeruee hešCeejs nesles. ÙeeefMeJeeÙe
lÙeebÛÙee Skeâ Deved Skeâ MebkesâÛes efvejmeve kesâues iesues. lÙeebÛÙee ØelÙeskeâ Dee#esheeÛes ÙeesiÙe Gòej
efoues iesues. lÙee ueeskeâebÛee ØelÙeskeâ iegblee Je hesÛe pÙeele les mJele:ner iegbleuesues nesles DeeefCe
Flejebveener lÙeele De[keâefJeCÙeeÛee les ØeÙelve keâjerle nesles lÙeeÛes Gkeâueve kesâues iesues. DeeefCe
meJe& yeepetbveer Jes{tve De%eevecetuekeâ JÙeJemLesuee Demes Ieó DeeJeUues iesues keâer yegæerÛÙee Je
MeneCeheCeeÛÙee peieele efleuee keâes"sner Leeje Gjuee veener. lÙeeÛeyejesyej lÙeebvee F&ÕejeÛee
keâeshe, ‘keâÙeecele’Ûes ceneYeÙebkeâj Øemebie DeeefCe penVece-vejkeâeÛÙee ÙeelevesÛes YeÙe oeKeefJeues
iesues lÙee ueeskeâebÛeer, lÙeebÛÙee ogjeÛeejemebyebOeer, lÙeebÛÙee ÛegkeâerÛÙee peerJeveJele&veemebyebOeer,
 19
De%eevecetuekeâ ¤{er Je melÙeeÛÙee Mele=lJeemebyebOeer lemesÛe F&ceeveOeejkeâebÛÙee ÚUCetkeâermebyebOeer
efveYe&lme&vee kesâueer iesueer lej veerefleceòee Je mebmke=âleerÛeer leer ceneve cetueleòJes lÙeebÛÙee meceesj
Øemlegle kesâueer iesueer pÙeebÛÙee DeeOeejeJej meowJe F&ÕejØeCeerle megmebmke=âleerÛeer GYeejCeer nesle
Deeueer Deens.
ne ogmeje šhhee DeeheuÙee peeieer mJele:Ûe Deveskeâ cepeueebÛee DebleYee&Je Demeuesuee
neslee. lÙeehewkeâer ØelÙeskeâ cepeueerceOÙes DeeJeenve DeefOekeâ efJemle=le nesle iesues. DeeJeenveemee"er
nesCeejs ØeÙelvener leer›e nesle iesues Je lÙeebÛee Øeeflekeâejner DeefOekeâeefOekeâ ØeKej yevele iesuee.
efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee ßeæe DeeefCe efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee keâeÙe&heæleer DemeuesuÙee
mecetnebMeer iee" he[le iesueer Je DeMee ØekeâejÛÙee efmLelÙeblejevegmeejÛe Deuueenkeâ[tve
ÙesCeeNÙee mebosMeele efJe<eÙeebÛeer efJeefJeOeleener Jee{le iesueer.... DeMeer Deens ceneve
kegâjDeeveeÛÙee cekeäkesâle DeJelejuesuÙee metjleeRÛeer heeÕe&Yetceer.
---------------------------------
meojnt ÛeUJeUeruee cekeäkesâle Deeheues keâece keâjleevee lesje Je<ex Guešueer nesleer keâer
DekeâmceeleheCes ceoervee Menjele efleÛÙeemee"er Skeâ Demes keWâõ GheueyOe Peeues, pesLes
DejyemleeveeÛÙee Flej meJe& efJeYeeieeletve DeeheuÙee DevegÙeeÙeebvee Skeâef$ele keâjCes Je Deeheueer
Meòeâer Skeâe keWâõele SkeâJešCes efleuee MekeäÙe Peeues nesles. leÉle hewiebyej npejle cegncceo
(me.) DeeefCe FmueeceÛÙee DevegÙeeÙeebveer yengmebKÙesves mJeosMe lÙeeie kesâuee Je efnpejle keâ¤ve
ceoervee Menjele heesnesÛeues. DeMeeØekeâejs meojnt DeeJeenveeves eflemeNÙee šhhÙeele heoehe&Ce
kesâues.
eflemeNÙee šhhÙeele heefjefmLeleer hetCe&heCes yeoueueer nesleer. lÙeele Skeâe heæleMeerj
jepÙemeòesÛÙee mLeehevesÛÙee keâeÙee&le cegefmuece je°^euee ÙeMe Deeues. pegvÙee De%eevecetuekeâ
JÙeJemLesÛeer heleekeâe GbÛeeJeCeeNÙeebMeer meMeŒe meb«eece meg¤ Peeues, hetJeeaÛÙee Øesef<eleebÛÙee
je°^ebvee (Ùentoer Je ef¡emleeRvee) meeceesjs peeJes ueeieues. Kegö cegefmuece GcceleÛÙee (je°^eÛÙee)
Deebleefjkeâ JÙeJemLeslener efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee oebefYekeâebÛee efMejkeâeJe Peeuee Je
lÙeebÛÙeeMeerner efvehešeJes ueeieues. DeMeeØekeâejs one Je<eeËÛÙee leer›e mebIe<ee&veblej mejlesMesJešer
meojnt ÛeUJeUerves ÙeMeele DeMeer cepeue iee"ueer keâer mebhetCe& Dejyemleeve efleÛÙee
JeÛe&mJeeKeeueer Deeues. FlekesâÛe veJns lej efJeÕeJÙeeheer DeeJeenveeÛes Je peeieeflekeâ megOeej
Ie[Jetve DeeCeCÙeeÛes oej efleÛÙeemee"er Kegues Peeues. meojÛÙee eflemeNÙee šhhÙeelener Deveskeâ
cepeuee neslÙee Je lÙee ØelÙeskeâerle ÛeUJeUerÛÙee keâener efJeefMe° iejpee neslÙee; lÙee
20
iejpeebvegmeej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeJej Demes Yee<eCe DeJelejle nesles
pes keâOeer peUpeUerle JeòeâJÙeMewueerÛÙee mJe¤heeÛes DemeeÙeÛes lej keâOeer Meener Heâcee&ve Je
jepee%esÛÙee mJe¤heeÛes DemeeÙeÛes. keâOeer DeOÙeehekeâerÙe hee"eÛÙee Je efMe#eCeeÛÙee mJe¤heeÛes
DemeeÙeÛes lej keâOeer megOeejCeelcekeâ DeeefCe ØeyeesOeveelcekeâ mJe¤heeÛes DemeeÙeÛes. DeMee
Øekeâejs DeJelejCeeÛÙee Yee<eCeebÉejs meebefieleues iesues keâer peceeleÛeer Je jepÙeeÛeer GYeejCeer
keâMeer keâjeJeer, megmeYÙe veeieefjkeâlJe keâmes efvecee&Ce keâjeJes, peerJeveeÛÙee efJeefJeOe #es$eebÛeer
GYeejCeer keâesCelÙee efveÙeceebÛÙee Je keâeÙeÅeebÛÙee DeeOeejs keâjeJeer. lÙeele meebefieleues nesles keâer
oebefYekeâebMeer keâmee JÙeJenej keâjeJee, Dee%eeOeerve (efpecceer) keâeefHeâjebMeer keâmee JÙeJenej
keâjeJee, «ebLeOeejkeâebMeer keâMee ØekeâejÛes mebyebOe DemeeJesle, Ùegæ keâjCeeNÙee Me$etbMeer DeeefCe
keâjej kesâuesuÙee je°^ebMeer keâmee JÙeJenej kesâuee peeJee. lÙeeÛeyejesyej mebIeefšle
F&ceeveOeejkeâebÛÙee mecetneves peieele efJeÕemJeeceerÛes veeÙeye cnCetve keâle&JÙe heej hee[CÙeemee"er
mJele:uee keâmes leÙeej keâjeJes. Deuueenkeâ[tve Glejle DemeuesuÙee lÙee Yee<eCeebÉejs Skeâerkeâ[s
cegmeueceeveebvee efMe#eCe efoues peele nesles, lÙeebvee mebmkeâej#ece kesâues peele nesles, lÙeebÛÙeeleerue
GCeerJeebmee"er lÙeebvee mecepe efoueer peele nesleer, F&Meceeiee&le peerefJele Je efJeòeeefveMeer efpeneo
keâjCÙeeÛes lÙeebvee Øeeslmeenve efoues peele nesles. lÙee Yee<eCeebÉejs cegmeueceeveebvee, lÙeebÛÙee peÙe
Je hejepeÙeeJej, lÙeebÛÙeeJej ÙesCeejer mebkeâšs Je megKeog:KeeÛÙee efmLeleerJej, lÙeebÛeer megyeòee
DeeefCe lebieerÛÙee efmLeleerJej, lÙeebÛÙeeJejerue MeeblelesÛÙee Je YeerleerÛÙee heefjefmLeleerJej, leelheÙe&
Demes keâer meJe& ØekeâejÛÙee heefjefmLeleerle efleÛÙeeMeer megmebiele Demes veweflekeâ Oe[s efoues peele nesles.
lÙeeÉejs cegmeueceeveebvee DeMee Øekeâejs mebmkeâej#ece kesâues peele nesles keâer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee
he§eelener lÙeebÛes GòejeefOekeâejer yevetve lÙeebveer ÛeUJeUerÛes Je megOeejCesÛes keâeÙe& heej hee[t
MekeâeJes. ogmejerkeâ[s Deuueenkeâ[tve DeJelejCeeNÙee lÙee Yee<eCeebÉejs Demes ueeskeâ pes
F&ceeveeÛÙee keâ#esyeensj nesles DeLee&le «ebOeejkeâ (Ùentoer Je ef¡emleer ueeskeâ) oebefYekeâ, keâeefHeâj
DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer (cegMedefjkeâ) DeMee meJe& ueeskeâebvee lÙeebÛÙee efvejefvejeàÙee efmLeleervegmeej
mecepeeJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peele Demes. lÙeebvee nUtJeejheCes DeeJeenve osCÙeeÛee,
keâ"esjheCes efveYe&lme&vee keâjCÙeeÛee Je GheosMe osCÙeeÛeener ØeÙelve kesâuee peele Demes. lemesÛe
lÙee ueeskeâebvee F&ÕejeÛÙee ØekeâesheeÛeer Yeerleer oeKeefJeCÙeeÛee DeeefCe yeesOeoeÙeer Iešvee DeeefCe
Jele&ceeveeheemetvener Oe[e osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peele neslee pesCeskeâ¤ve lÙeebÛÙeeJej
ØeyeesOeveeÛeer hetle&lee efmeæ JneJeer.
DeMeer Deens ceneve kegâjDeeveeÛÙee ceoervesle GlejuesuÙee ‘metjleer’Ûeer heeÕe&Yetceer.
---------------------------------
 21
Jejerue ÛeÛexJe¤ve ner iees° hetCe&heCes mhe° nesles keâer efoJÙe kegâjDeeveeÛes DeJelejCe Skeâe
DeeJeenveeyejesyej meg¤ Peeues. les DeeJeenve DeeheuÙee ØeejbYeeheemetve les hetCe&lJeeuee
heesnesÛesheÙeËle lesJeerme Je<eeËÛÙee keâeueeJeOeerle pÙee pÙee šhhÙeeletve Je pÙee pÙee cepeueebceOetve
JeešÛeeue keâjerle nesles lÙee meJeeËÛÙee efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee iejpesvegmeej kegâjDeeveeÛes
efJeJeOe efJeYeeie DeJeleefjle nesle iesues. DeMeeØekeâejs meekeâej PeeuesuÙee «ebLeele uesKeveelcekeâ
jÛevesÛÙee lÙee heæleerÛee DeJeuebye nesTÛe Mekeâle veener peer SKeeÅee [e@keäšjsšÛeer heoJeer
Øeehle keâjCÙeemee"er efueefnuesuÙee ØeyebOeele DeJeuebefyeueer peele Demeles, ns Deieoer GIe[
Deens. lÙeeefMeJeeÙe meojnt DeeJeenveeÛÙee efJekeâemeeyejesyej kegâjDeeveeÛes pes ueneve Jee cees"s
efJeYeeie DeJeleefjle Peeues; lesosKeerue hegefmlekeâebÛÙee ¤heele ØekeâeefMele kesâues peele vemele lej
Jeòe=âlJeeÛÙee mJe¤heele les efveJesove kesâues peele Demele Je lÙeeÛe mJe¤heele les Øemeeefjlener kesâues
peele Demele. cnCetve lÙeebÛeer Mewueerner uesKeveelcekeâ vemeeÙeÛeer lej Jeòe=âlJeMewueer DemeeÙeÛeer.
lemesÛe les Jeòe=âlJener SKeeÅee ØeeOÙeehekeâeÛÙee ueskeäÛejemeceeve veJns lej Skeâe DeMee
efveceb$ekeâeÛÙee Yee<eCeemeceeve nesles, pÙeeuee ceve Je yegæer DeeefCe efJeÛeejMeòeâer Je YeeJevee
meJeeËveeÛe DeeJeenve keâjeJeÙeeÛes Demeles, pÙee efveceb$ekeâeuee nj ØekeâejÛÙee Je=òeer Je
ceve:efmLeleer DemeCeeNÙeebvee leeW[ ÅeeJes ueeiele Demeles, pÙeeuee Deeheues DeeJeenve, Deeheuee
ØeÛeej DeeefCe keâeÙe&jle DemeuesuÙee DeeheuÙee ÛeUJeUermebyebOeeves DemebKÙe efJeefYeVe ØekeâejÛÙee
efmLeleerle keâece keâjeJes ueeiele Demeles. mebYeJeveerÙe meJe&Ûe hewuetbveer Deeheueer iees° ueeskeâ-ceveele
®peefJeCes, JewÛeeefjkeâ peieele heefjJele&ve Ie[Jetve DeeCeCes, YeeJeveebÛes JeeoU G"efJeCes,
nesCeeNÙee efJejesOeebvee efve<ØeYe keâjCes, meeLeeroejebÛeer megOeejCee keâjCes, lÙeebÛÙeeJej Ûeebieues
mebmkeâej Ie[efJeCes, lemesÛe lÙeebÛÙeele peesMe DeeefCe Glmeen efvecee&Ce keâjCes, lemesÛe Me$etbveener
efce$e DeeefCe DeceevÙe keâjCeeNÙeebveener ceevÙekeâlex yeveefJeCes, efJejesOe keâjCeeNÙeebÛes Ùegeòf eâJeeo
Kebef[le keâjCes Je lÙeebÛÙee veweflekeâ MeòeâerÛee efve:heele keâjCes, leelheÙe& Demes keâer lÙee
efveceb$ekeâeuee les meJe& keâener keâjeJes ueeiele Demeles pes SKeeÅee DeeJeenveeÛÙee ØecegKeeuee Je
SKeeÅee ÛeUJeUerÛÙee veslÙeemee"er DeeJeMÙekeâ Demeles. cnCetve meojnt keâeÙee&mebyebOeer
Deuueenves DeeheuÙee Øesef<eleeJej peer Yee<eCes GlejefJeueer lÙeebÛeer Jeòe=âlJeMewueer leerÛe nesleer peer
SKeeÅee DeeJeenveeÛÙee efmLeleerMeer megmebiele Demeles. DeMee Yee<eCeele ceneefJeÅeeueÙeerve
ØeeOÙeehekeâebÛÙee ueskeäÛejemeceeve Mewueer MeesOeCÙeeÛee ØeÙelve ÙeesiÙe "jle veener.
---------------------------------
Ùee ÛeÛexJe¤ve ner iees° ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepet Mekeâles keâer kegâjDeeveele efJe<eÙeebÛes
Flekesâ hegve®ÛÛeejCe keâe Ie[ues Deens. SKeeÅee DeeJeenveeÛeer Je JÙeJeneÙe& ÛeUJeUerÛeer
22
mJeeYeeefJekeâ iejpe nerÛe Demeles keâer leer ÛeUJeU pÙeeJesUer pÙee šhhÙeele Demesue lÙeeJesUer
DeMeeÛe iees°er meebefieleuÙee peeJÙeele pÙee lÙee šhhÙeeMeer megmebiele Demeleerue. peesheÙeËle
DeeJeenve Skeâe šhhÙeele Demesue leesheÙeËle veblejÛÙee šhhÙeeÛeer iees° keâe{ueer peeT veÙes.
lej lÙeeÛe šhhÙeeÛÙee iees°erÛeer GpeUCeer nesle jeefnueer heeefnpes. Ùee keâeceele ceie keâener
ceefnves ueeieesle keâer efkeâlÙeskeâ Je<ex KeÛeea he[esle. hejbleg SkeâeÛe ØekeâejÛÙee iees°erÛeer GpeUCeer
SkeâeÛe cepeketâjeÉejs Je SkeâeÛe heæleerves nesle jeefnues lej lÙee iees°er Ssketâve Ssketâve keâeve
Leketâve peeleele DeeefCe ceves Jewleeiet ueeieleele. cnCetve nsosKeerue pe¤jerÛes Demeles keâer ØelÙeskeâ
šhhÙeele pÙee iees°er hegvne hegvne meebieeJeÙeeÛÙee Demeleerue lÙee ojJesUer veJeveJeerve Meyoele,
veJÙee Mewueerle DeeefCe veJeveJÙee Leešele meebefieleuÙee peeJÙeele pesCeskeâ¤ve DelÙeble megKeo
heæleerves lÙee ùoÙeebefkeâle JneJÙeele Je DeeJeenveeÛeer Skeâe veblej Skeâ cepeue ÛeebieuÙee Øekeâejs
Yekeäkeâce nesle peeJeer. lÙeeÛeyejesyej ner iees°ner pe¤jerÛeer Demeles keâer DeeJeenveeÛee heeÙee pÙee
ßeæebJej DeeefCe pÙee leòJeebJej GYeejuee iesuee Demesue lÙeebvee ØeLece heeJeueeheemetve les
Debeflece cepeue iee"sheÙeËle keâesCelÙeener JesUer Je keâesCelÙeener efmLeleerle Âef°Dee[ nesT osT
veÙes. efkebâyengvee lÙeebÛeer GpeUCeer keâesCelÙeener heefjefmLeleerle DeeJeenveeÛÙee ØelÙeskeâ šhhÙeele
nesle jenCesner DeeJemÙekeâ Demeles. ÙeeÛe keâejCeemleJe Fmueeceer DeeJeenveeÛÙee Skeâe šhhÙeele
kegâjDeeveeÛÙee efpelekeäÙee megjleer GlejuÙee Deensle lÙee meJee&le meJe&meeOeejCeheCes SkeâeÛe
ØekeâejÛes efJe<eÙe efveefvejeàÙee Meyoele Je efJeefJeOe JeCe&veMewueerÉejs Øekeâš Peeues Deensle.
leLeeefhe SkesâÕejJeeo DeeefCe F&Õejer iegCe, hejueeskeâ DeeefCe lÙeeleerue peeyeefJeÛeejCee, lÙeeleerue
efMe#ee Je yeef#eMeer lemesÛe Øesef<elelJe DeeefCe F&Me«ebLeeJejerue F&ceeve, F&MeYeÙe DeeefCe mebÙece
Je F&ÕejeJejerue efJeÕeeme Je DeMeeÛe ØekeâejÛÙee Flej ceewefuekeâ efJe<eÙeebÛeer hegvejeJe=òeer mebhetCe&
kegâjDeeveele efometve Ùesles. keâejCe Ùee ceewefuekeâ iees°eRheemetve ieeefHeâueheCee Fmueeceer
ÛeUJeUerÛÙee keâesCelÙeener šhhÙeele KeheJetve IesCÙeemeejKee veJnlee. pej meojnt ceewefuekeâ
keâuhevee pejeosKeerue keâcekegâJele PeeuÙee DemelÙee lej meojnt Fmueeceer ÛeUJeU DeeheuÙee
KeNÙee DeelcÙeeefveMeer Ûeeuet Mekeâle veJnleer.
---------------------------------
Lees[Ÿee meKeesueheCes efJeÛeej kesâuee lej ÙeeÛe efJeJesÛeveeÉejs Ùee ØeMveeÛesner efvejekeâjCe
nesles keâer hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer kegâjDeeve, lÙeeÛe ›eâceevegmeej keâe ›eâceyeæ
kesâuee veener pÙee ›eâceeves lees DeJelejuee neslee.
Jejerue efJeJesÛeveeJe¤ve DeeheCeeme ns ceenerle PeeuesÛe Deens keâer lesJeerme Je<ee&leerue
kegâjDeeveeÛes DeJelejCe lÙeeÛe ›eâceeves nesle iesues Deens, pÙee ›eâceeves DeeJeenveeÛee ØeejbYe Je
 23
lÙeeÛee efJekeâeme Ie[uesuee Deens. Deelee ns Deieoer GIe[ Deens keâer DeeJeenveeÛÙee
heefjhetCe&lesveblejner DeJeleerCe& PeeuesuÙee efJeYeeieebmee"er leesÛe ›eâce "sJeCes ÙeesiÙe "¤ Mekeâle
veJnles pees ›eâce kesâJeU DeeJeenveeÛÙee efJekeâmeveMeerue DeJemLesMeer megmebiele neslee. Deelee lÙee
efJeYeeieebmee"er lej DeMee JesieàÙee ØekeâejÛÙee ›eâceyeælesÛeer iejpe nesleer peer DeeJeenveeÛÙee
heefjhetCe&lesveblejÛÙee DeJemLesMeer DeefOekeâ megmebielelee jeKeCeejer Demeejer. keâejCe ØeejbYeer
Fmueeceer DeeJeenveeÛes ØeLece mebyeesefOele ueeskeâ FmueeceMeer hetCe&heCes DeveefYe%e nesles; cnCetve
lÙeeJesUer Deieoer ØeejbefYekeâ efyebotheemetve lÙeebvee efMe#eCe osCes Je GheosMe osCes meg¤ kesâues iesues.
hejbleg Fmueeceer DeeJeenve heefjhetCe& PeeuÙeeveblej lÙeeÛes ØeLece mebyeesefOele ueeskeâ les "jues pes
lÙeeJej F&ceeve DeeCetve Skeâ je°^ yeveues nesles. FlekesâÛe veJns lej pes keâeÙe& hewiebyej (me.) Ùeebveer
‘Âef°keâesveelcekeâ DeeefCe JÙeJenejelcekeâ’, Demee oesvner hewuetbveer heefjhetCe& keâ¤ve lÙeebÛÙee
mJeeOeerve kesâues nesles; les keâeÙe& heg{s ÛeeueefJeCÙeemee"erner les peyeeyeoej "jues nesles.
DeMeeØekeâejs DeheefjneÙe&heCes Deelee De«e›eâce Ùee iees°eruee efceUeues keâer meojnt je°^eves ØeLece
mJele:Ûeer keâle&JÙes, Deeheues peerJeve keâeÙeos DeeefCe hetJeeaÛÙee Øesef<eleebÛÙee je°^ebceOÙes pes GheõJe
GodYeJeeÙeÛes lÙeebÛeer ÛeebieuÙee Øekeâejs ceeefnleer keâ¤ve IÙeeJeer. lÙeeveblej ceie FmueeceMeer
DeheefjefÛele DemeuesuÙee peieemeceesj F&ÕejeÛes ceeie&oMe&ve Øemlegle keâjCÙeemee"er lÙeeves
heg{ekeâej IÙeeJee.
lÙeeefMeJeeÙe efoJÙe kegâjDeeve ne pÙee ØekeâejÛee «ebLe Deens, lÙeeuee pej ceeCemeeves
ÛeebieuÙeeØekeâejs mecepetve Iesleues lej lÙeeJej mJele:Ûe ner iees° GIe[ PeeuÙeeefMeJeeÙe jent
Mekeâle veener keâer SkeâSkeâe ØekeâejÛÙee efJe<eÙeebvee SkeâSkeâe ef"keâeCeer Skeâ$e keâjCes ner iees°
kegâjDeeveÛÙee mJeYeeJeeuee Devegme¤ve veener. kegâjDeeveeÛÙee mJeYeeJeeÛeer efvekeâ[ lej DeMeer
Deens keâer lÙeeÛes JeeÛeve keâjCeeNÙee meceesj ceoervesÛÙee šhhÙeeleerue iees°er cekeäkesâÛÙee
keâeUeleerue efMekeâJeCeer ojcÙeeve Ùesle jeneJÙeele lej cekeäkesâÛÙee šhhÙeebleerue iees°er ceoervesÛÙee
keâeUeleerue Yee<eCeebojcÙeeve Ùesle jeneJÙeele. lÙeeÛeØeceeCes ØeejbYeerÛeer ÛeÛee& MesJešÛÙee
keâeUeleerue DeeosMeebojcÙeeve lej MesJešÛÙee keâeUeleerue DeeosMe ØeejbYeer meebefieleuesuÙee
efMekeâJeCeerÛÙee meeefveOÙeele JejÛesJej Ùesle jneJesle, pesCeskeâ¤ve FmueeceÛes heefjhetCe& efÛe$e
DeeefCe lÙeeÛee JÙeehekeâ DeejeKe[e lÙeeÛÙee vepejsle DemeeJee Je keâesCelÙeener JesUer lees
Skeâkeâuueer yevet veÙes. lÙeeefMeJeeÙe kegâjDeeveeuee pej lÙeeÛÙee DeJelejCe›eâceevegmeej pejer
›eâceyeæ kesâues Demeles lejerheCe DeMee ØekeâejÛeer ›eâceyeælee veblejÛÙee ueeskeâebmee"er kesâJeU
DeMeeÛe mJe¤heele DeLe&hetCe& "¤ Mekeâle nesleer pesJne keâer kegâjDeeveeyejesyej lÙeeÛÙee
DeJelejCeeÛee mebhetCe& Fefleneme Je lÙeeleerue ØelÙeskeâ efJeYeeieeÛeer DeJelejCeefmLeleer Je
24
DeJelejCeØemebiener efuentve pees[ues Demeles Je les meJe& efueKeeCener DeeJeMÙekeâ hegjJeCeermeceeve
kegâjDeeveeyejesyejÛe jeefnues Demeles. hejbleg ner iees° lÙee nsletefJe¤æ nesleer pÙee nsletefveMeer
meJeexÛÛe Deuueenves lÙeeÛÙee JeeCeerÛee ne meb«en jÛetve megjef#ele keâjefJeueeneslee. lÙeeÛÙee
°ermeceesj lej nerÛe iees° nesleer keâer F&MeJeeCeer efleÛÙee MegæmJe¤heele, Flej keâesCelÙeener
JeeCeerÛÙee YesmeUer efkebâJee meceeJesMeeefJevee efleÛÙee cetU mebef#ehle mJe¤heele jÛeueer peeJeer Je
efleÛes JeeÛeve cegueebveer, le®Ceebveer, Je=æebveer, efŒeÙeebveer-heg®<eebveer, MenjJeemeerÙeebveer,
Kes[gleebveer, meeceevÙepeveebveer, efJeÉeveebveer, meJeeËveerÛe keâjeJes. lÙeeÛes JeeÛeve ØelÙeskeâ
keâeueKeb[ele, ØelÙeskeâ peeieer Je ØelÙeskeâ efmLeleerle kesâues peeJes. lÙeeÛeØeceeCes yegæer Je
MeneCeheCeeÛÙee JesieJesieàÙee heeleUerÛÙee ØelÙeskeâ ceeCemeeuee keâceerlekeâceer Flekeâer iees° lej
ceenerleÛe DemeeJeer keâer lÙeeÛee F&Õej lÙeeÛÙeekeâ[tve keâeÙe FefÛÚlees Je keâeÙe FefÛÚle veener.
nsosKeerue lÙeeÛÙee °ermeceesj nesles. pej F&MeJeeCeerÛÙee meb«enemeceJesle lÙeeÛee Skeâ
ueebyeueÛekeâ uesKeer Feflenemener pees[uesuee Demelee Je lÙeeÛes he"Cener DeeJeMÙekeâ "jefJeues
Demeles lej ne nslet meeOÙe Peeuee vemelee ns GIe[Ûe Deens. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer
kegâjDeeveeÛÙee efJeÅeceeve jÛevee›eâceeJej pÙee ueeskeâebÛee Dee#eshe Deens les meojnt «ebLeeÛee nslet
Je lÙeeÛÙee GösMeeheemetve hetCe&heCes DeveefYe%e lej DeensleÛe efkebâyengvee ne «ebLe kesâJeU
FeflenemeMeeŒe DeeefCe peerJeveMeeŒeeÛÙee efJeÅeeLÙeeËmee"erÛe DeJelejuesuee Deens DeMee
iewjmecepegleerlener les iegjHeâšues Deensle; Demes Jeešles.
---------------------------------
kegâjDeeveeÛÙee jÛevee›eâceemebyebOeer JeeÛekeâeuee ner iees°ner ceenerle Demeueer heeefnpes keâer
kegâjDeeveÛee efJeÅeceeve jÛevee›eâce veblejÛÙee ueeskeâebveer ueeJeuesuee veener lej mJele: meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee DeeosMeevegmeej hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebveerÛe lees efJeÅeceeve mJe¤heele
›eâceyeæ kesâuee neslee. lÙeebÛeer heæle DeMeer nesleer keâer pesJne SKeeoer metjle DeJelejle Demes
lesJne hewiebyej (me.) lÙeeÛe#eCeer lÙeebÛÙee uesKekeâebhewkeâer SKeeÅeeuee yeesueJeerle Demele Je leer
metjle lÙeeÛÙeekeâjJeer DeÛetkeâheCes efuenJetve IesleuÙeeveblej metÛevee osle Demele keâer meojÛÙee
metjleeruee Decegkeâ metjleveblej Je Decetkeâ metjle Deieesoj "sJeueer peeJeer. lÙeeÛeØeceeCes pej
kegâjDeeveeÛee SKeeoe Demee efJeYeeie DeJelejle Demes pÙeeuee heefjhetCe& metjle (DeOÙeeÙe)
yeveefJeCÙeeÛeer Ùeespevee veJnleer, lesJne hewiebyej (me.) DeeosMe osle Demele keâer meojnt efJeYeeie
Decegkeâ meb«eneceOÙes Decegkeâ peeieer veeWoefJeuee peeJee. veblej lÙeeÛe ›eâceevegmeej hewiebyej (me.)
mJele:ner veceepeceOÙes Je Flej Øemebieerner kegâjDeeveeÛes he"Ce keâjerle Demele Je lÙeeÛe
›eâceevegmeej Øeefleef‰le meneyee (jefpe.) (Øesef<eleebÛes meeLeeroej) osKeerue les hee" keâ¤ve Iesle
 25
Demele. cnCetve ns Skeâ ØeeceeCÙe Ssefleneefmekeâ melÙe Deens keâer ceneve kegâjDeeveÛes DeJelejCe
pÙee efoJeMeer hetCe& Peeues lÙeeÛe efoJeMeer lÙeeÛee jÛevee›eâcener hetCe& Peeuee. pees lÙeeÛee
DeJelejCekeâlee& neslee leesÛe lÙeeÛee jÛevee›eâce ueeJeCeejener neslee. pÙeeÛÙee ùoÙeeJej lees
DeJeleefjle Peeuee lÙeeÛÙeeÛe nmles lees ›eâceyeæner kesâuee iesuee. ogmeNÙee kegâCeeÛeerner efnbcele
veJnleer keâer lÙeele nmle#eshe keâjeJee.
---------------------------------
ØeLeceheemetveÛe cegmeueceeveebmee"er veceepe Heâpe& (DeefveJeeÙe&) kesâuesueer DemeuÙeeves Je
kegâjDeevehe"Ce veceepeceOeerue DeeJeMÙekeâ Ieškeâ "jefJeuee DemeuÙeecegUs kegâjDeeveeÛÙee
DeJelejCeeyejesyejÛe lÙeeuee leeW[hee" keâjCÙeeÛee ›eâce cegmeueceeveeble meg¤ Peeuee Je pemepemes
kegâjDeeveeÛes DeJelejCe nesle iesues lemelemes cegmeueceeve lÙeeuee leeW[hee"ner keâjerle iesues. DeMee
Øekeâejs kegâjDeeveeÛeer megjef#elelee kesâJeU KepetjeRÛÙee heeveeJej DeeefCe ne[s Je keâele[erÛÙee
legkeâ[ŸeebJejÛe DeJeuebyetve veJnleer pÙeebÛÙeeJej hewiebyej (me.) DeeheuÙee efueefnCeeNÙeekeâjJeer
kegâjDeeve GlejJetve Iesle Demele, lej kegâjDeeveeÛes DeJelejCe PeeuÙeeyejesyej lees ØeLece
JeermeSkeâ ueeskeâebÛÙee ùoÙeebJej, veblej Meskeâ[eWÛÙee, ceie npeejeWÛÙee Je veblej ueeKeeW
ueeskeâebÛÙee ùoÙeeJej keâesjuee peele Demes Je kegâCeener Mewleeveemee"er ns MekeäÙeÛe veJnles keâer
lÙeele Skeâe MeyoeÛeener lÙeeves HesâjHeâej ke⤠MekeâeJee.
hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ce=lÙetveblej pesJne Dejyemleeveele Oece&efJecegKelesÛes
(FjdlesoeleÛes) JeeoU G"ues Je les MeceefJeCÙeemee"er pesJne Øeefleef‰le meneyee (jefpe.) Ùeebvee
jòeâjbefpele ue{eÙee keâjeJÙee ueeieuÙee lesJne lÙee ue{eÙeeble pÙeebvee mebhetCe& kegâjDeeve
cegKeesodiele nesles DeMee meneyeeb (jefpe.) Ûeer Skeâ cees"er mebKÙee Menero Peeueer nesleer. les heentve
npejle Gcej (jefpe.) ÙeebÛÙee OÙeeveele Deeues keâer kegâjDeeveeuee megjef#ele keâjCÙeemebyebOeeves
Heâòeâ SkeâeÛe meeOeveeJej efJemebyetve jenCes ÙeesiÙe nesCeej veener, lej ceve:hešueeJej lÙeeuee
megjef#ele keâjCÙeeyejesyejÛe uesKehešueeJejner megjef#ele keâjCÙeeÛeer JÙeJemLee kesâueer heeefnpes.
cnCetve Ùee keâeÙee&Ûeer DeeJeMÙekeâlee lÙeebveer npejle Deyetyekeâj (jefpe.) ÙeebÛÙeeJej mhe°
kesâueer. npejle Deyetyekeâj (jefpe.) Ùeebveer keâener efJeÛeej kesâuÙeeveblej lÙeemebyebOeer mebceleer
oMe&Jetve npejle pewo efyeve meeefyele Devmeejer (jefpe.) Ùeebvee kegâjDeeve efuentve IesCÙeeÛÙee
mesJesmee"er efveÙegòeâ kesâues. npejle pewo efyeve meeefyele (jefpe.) ns hetJeea hewiebyej npejle cegncceo
(me.) ÙeebÛÙee mesJesle keâeefleye-meefÛeJe cnCetve keâece keâjerle dmele. keâeÙe&heæleer DeMeer "jueer
keâer Skeâerkeâ[s lej uesKeer mJe¤heele Demeuesues meJe& efJeYeeie pes hewiebyej (me.) Ùeebveer hee"erceeies
mees[ues nesles, les GheueyOe keâjeJesle. lej ogmejerkeâ[s meneyee (jefpe.) hewkeâer pÙeebÛÙee pÙeebÛÙee
26
peJeU kegâjDeeve DeLeJee lÙeeÛee keâener Yeeie uesKeer mJe¤heele Demesue, lees lÙeebÛÙeekeâ[tve
Iesleuee peeJee. veblej ceie kegâjDeeve cegKeesodiele DemeuesuÙee neefHeâpeebÛeerner ceole Iesleueer peeJeer
meojnt leervener meeOeveebÛÙee SkeâceleeÛÙee mee#eerves, hetCe&heCes DeÛetkeâlesÛeer Kee$eer
hešuÙeeveblej, kegâjDeeveeÛee Skeâved Skeâ Meyo «ebLeele veeWouee peeJee. Ùee Ùeespevesvegmeej
ieewjJeMeeueer kegâjDeeveeÛeer Skeâ ØeceeCeefmeæ Øele leÙeej keâ¤ve leer GcceguecegDedefceveerve npejle
nHeämee (jefpe.) ÙeebÛÙeekeâ[s "sJeueer iesueer Je ueeskeâebvee DeMeer Deece cegYee efoueer iesueer keâer
nJes lÙeeves Ùee ØeceeCeefmeæ ØeleerÛeer vekeäkeâue GlejJetve IÙeeJeer Je nJes lÙeeves efleÛÙeeMeer leguevee
keâ¤ve mJele:peJeUÛÙee Øeleerle og®mleer keâ¤ve IÙeeJeer.
DejyemleeveeÛÙee efvejefvejeàÙee ØeosMeebÛÙee Je šesàÙeebÛÙee Yee<eslener leMeerÛe
efJeefYeVelee Dee{Ules Demes peMeer DeeceÛÙee osMeele MenjeMenjeÛÙee Je efpeu¢eeefpeu¢eeÛÙee
Yee<esle efYeVelee Dee{Utve Ùesles; JeemleefJekeâheCes meJe& ef"keâeCeÛeer Yee<ee leMeer SkeâÛe cnšueer
peeles DeLee&le ceje"er, Got&, hebpeeyeer, yebieeueer F. efoJÙe kegâjDeeve pejer lÙee Yes<esle Glejuee
neslee peer Yee<ee cekeäkeâe Menjeleerue kegâjwMe ueeskeâ yeesuele Demele lejerheCe megjJeeleeruee Ùee
iees°erÛeer cegYee efouesueer nesleer keâer Flej ØeosMeeleerue ueeskeâebveer Je šesàÙeebveer DeeheeheuÙee
heæleer Je Mewueervegmeej DeeefCe JeekedâØeÛeejevegmeej lÙeeuee he"Ce keâjeJes. keâejCe DeMee Øekeâejs
kegâjDeeveeÛÙee DeLee&le keâenerÛe Heâjkeâ he[le veJnlee. kesâJeU FlekesâÛe keâer lÙeeÛee cepeketâj
lÙeebÛÙee JeUCeevegmeej ce=ot nesle Demes. hejbleg nUtnUt pesJne Fmueece HewâueeJele iesuee Je Dejye
ueeskeâebveer lÙeebÛÙee JeeUJebšeletve efveIetve peieeÛee Skeâ cees"e Yeeie efpebketâve Iesleuee DeeefCe Flej
je°^ebleerue ueeskeâner FmueeceÛÙee keâ#esle ÙesT ueeieues Je Dejye ueeskeâ Je Dejyeslej ueeskeâebÛe
cees"Ÿee ØeceeCeele cesueefceueeHeâ Ie[uÙeecegUs Dejyeer Yee<esJejner lÙeeÛes heefjCeece Gcešt ueeieues
lesJne DeMeer Yeerleer GlheVe Peeueer keâer Ùeeheg{sner pej Dejyeer Yee<esÛÙee Flej heæleer Je Mewue r
DeeefCe JeekedâØeÛeejevegmeej kegâjDeeve he"CeeÛeer cegYee keâeÙece jeefnueer lej Deveskeâ GheõJe GYes
jenleerue. Goe. SKeeÅee ceeCemeeves ogmeNÙee SKeeÅee ceeCemeeuee pej SKeeÅee DeMee
heæleerves kegâjDeeveeÛes he"Ce keâjleevee Sskeâues, peer lÙeeÛÙee heefjÛeÙeeÛeer vemeueer Je Demes
mecepetve keâer lees nslethegjmmej F&MeJeeCeerle yeoue keâjerle Deens lej lees lÙeeÛÙeeMeer Yeeb[Ce meg¤
keâjerue, efkebâJee DeMee ØekeâejÛÙee Meeefyokeâ efYeVelescegUs keâeueeblejeves nUtnUt KejsKegjs
DeLe&yeoue nesCÙeeÛes oej GIe[sue, DeLeJee Dejye DeeefCe Dejyeslej ueeskeâebÛÙee
cesueefceueeHeâeves pÙee ueeskeâebÛeer Yee<ee DeMegæ yevesue Demes ueeskeâ DeeheuÙee DeMegæ Dejyeer
Yee<esvegmeej kegâjDeeveele {JeUe{JeU keâ¤ve lÙeeÛes meeefneflÙekeâ meeQoÙe& efyeIe[Jetve šekeâleerue
DeMeerner Yeerleer efvecee&Ce Peeueer nesleer. Ùee keâejCeebveer KeueerHeâe npejle Gmceeve (jefpe.) Ùeebveer
 27
Flej Øeefleef‰le meneyeeb (jefpe.) (meesyeleer) ÙeebÛÙee meuuÙeeves Demes "jefJeues keâer meJe&
Fmueeceer osMeele kesâJeU lÙeeÛe ØeceeCeefmeæ kegâjDeeveeÛÙee ØeleerÛÙee vekeâuee ØekeâeefMele
keâjeJÙeele peer Øele npejle Deyetyekeâj (jefpe.) ÙeebÛÙee Dee%esJe¤ve efueefnuesueer nesleer, Je Flej
meJe& Mewueer DeeefCe JeekedâØeÛeejevegmeej efueefnuesuÙee «ebLeeÛÙee ØekeâeMeveeÛeer ceveeF& kesâueer
peeJeer.
Deepe pees kegâjDeeve DeeceÛÙee neleer Deens lees lebleesleble npejle Deyetyekeâj efmeöerkeâ
(jefpe.) Ùeebveer ØeceeefCele kesâuesuÙee «ebLeevegmeej Deens. lÙeeÛÙeeÛe Deveskeâ Øeleer npejle
Gmedceeve (jefpe.) Ùeebveer mejkeâejer Fleceeceeves MenjesMenjer Je ieeJeesieeJeer hee"efJeuÙee neslÙee.
nuueermegæe peieeÛÙee Deveskeâ ef"keâeCeer kegâjDeeveeÛÙee lÙee ØeceeefCele Øeleer ceewpeto Deensle.
kegâCeeuee pej kegâjDeeveeÛÙee megjef#elelesmebyebOeer DeCetcee$eosKeerue Mebkeâe Jeešle Demesue lej lees
Deeheueer Kee$eer DeMee heæleerves keâ¤ve IesT Mekeâlees keâer heef§ece Deeeføeâkesâleerue SKeeÅee
hegmlekeâ efJe›esâlÙeebkeâ[tve kegâjDeeveeÛeer Skeâ Øele efJekeâle IÙeeJeer, DeeefCe peeJee (Fb[esvesefMeÙee)
ceOeerue SKeeÅee neefHeâpe (meJe& kegâjDeeve cegKeesodiele DemeCeeje) ÛÙee cegKeeves kegâjDeeve Ssketâve
he[leeUe keâ¤ve heneJee. veblej ceie peieeleerue cees"cees"Ÿee JeeÛeveeueÙeeletve npejle
Gmedceeve (jefpe.) ÛÙee keâeUeheemetve les DeepeleeieeÙele efvejefvejeàÙee Melekeâele efueefnuesuÙee
kegâjDeeveeÛÙee pÙee Øeleer Deensle lÙeebÛÙeeMeerner lÙeeÛeer leguevee keâjeJeer. DeMee he[leeàÙeele
lÙeeuee pej Skeâe MeyoeÛee veJns lej keâeveecee$esÛee pejer Heâjkeâ Dee{Utve Deeuee lej lÙeeÛes
Demes keâle&JÙe "jsue keâer lÙeeves DeeheuÙee Ùee meJee&le ceneve Ssefleneefmekeâ MeesOeeÛeer peieeuee
keâuhevee ÅeeJeer. SKeeoe MebkesâKeesj kegâjDeeveeÛes Deuueenkeâ[tve DeJelejCeemebyebOeer pej Mebkeâe
IesT FefÛÚle Demeuee lej lees lemes ke⤠Mekeâlees. hejbleg ner iees° keâer DeeceÛÙee neleer pees
kegâjDeeve Deens lees keâmeuÙeener vÙetveeefOekeäkeäÙeeefJevee lebleesleble leesÛe kegâjDeeve Deens pees hewiebyej
npejle cegncceo (me.) Ùeebveer peieemeceesj Øemlegle kesâuee neslee, ns lej Skeâ Demes Ssefleneefmekeâ
melÙe Deens pÙeele keâmeuÙeener Mebkesâuee JeeJe veener. ceeveJeer Feflenemeele DeMee ØekeâejÛes
Yekeäkeâce DeeefCe efveCee&Ùekeâ hegjeJes Demeuesueer ogmejer keâesCeleerner iees° Dee{Ule veener. pej
keâesCeer kegâjDeeveeÛÙee Megælesle Mebkeâe Iesle Demesue lej ceie lees Ùee iees°erlener Mebkeâe IesT
Mekeâlees keâer jesceve ScheeÙej veveeJeeÛeer SKeeoer meòee peieele DeefmlelJeele nesleer; DeeefCe
Ùeelener Mebkeâe IesT Mekeâlees keâer ceesieueebveer keâOeerkeâeUer efnbogmleeveeJej meòee ieepeefJeuesueer
Deens. lemesÛe ‘vesheesefueÙeve’ veeJeeÛÙee kegâCee JÙeòeâerÛesner peieele keâOeer DeefmlelJe jeefnuesues
Deens. DeMee ØekeâejÛÙee ØeceeCeefmeæ Ssefleneefmekeâ melÙeebmebyebOeer Mebkeâe JÙeòeâ keâjCes %eeveeÛes
veJns lej De%eeveeÛes ue#eCe Deens.
---------------------------------
28
kegâjDeeve Skeâ Demee «ebLe Deens pÙeeÛÙeekeâ[s DemebKÙe ceeCemes, DemebKÙe nsletbveer
JeUle Demeleele. lÙee meJeeËÛes nslet Je iejpeebvee °ermeceesj "sJetve keâener meuuee osCes
ceeCemeemee"er MekeäÙe veener. FÛÚgkeâebÛÙee Ùee ieoeale ceuee kesâJeU DeMeeÛe ueeskeâeble jme Deens
pes kegâjDeeveeuee mecepet FefÛÚleele Je ns peeCet FefÛÚleele keâer ne «ebLe ceeveJeer peerJeveeÛÙee
mecemÙeeble keâesCeles ceeie&oMe&ve oslees. DeMee ueeskeâebvee ceer kegâjDeeveeÛÙee JeeÛeveemebyebOe r keâener
meuuee osF&ve. lÙeeÛeyejesyej keâener DeMee De[ÛeCeer, pÙee meJe&meeOeejCeheCes kegâjDeeveeÛÙee
jeÛeveemebyebOeer ceeCemeeuee Jeešle Demeleele, lÙeebÛes efvejekeâjCe keâjCÙeeÛeener ØeÙelve keâjerve.
KejesKejerÛe kegâjDeeve mecepetve IesCÙeeÛeer pÙeeÛeer FÛÚe Deens DeMee ceeCemeeves, ceie
lÙeeÛes kegâjDeeveJej F&ceeve-ßeæe Demees Jee vemees, keâesCelÙeener heefjefmLeleerle meJe&ØeLece nsÛe
keâece kesâues heeefnpes keâer DeeheuÙee ceveeletve hetJeeaÛÙee ceeveuesuÙee keâuhevee Je Âef°keâesve,
lemesÛe Devegketâue DeLeJee Øeefleketâue mJe¤heeÛeer Gefö°s MekeäÙe eflelekesâ keâe{tve šekeâues heeefnpes
DeeefCe kegâjDeeve mecepetve IesCÙeeÛee Megæ nslet yeeUietve KeguÙee ceveeves lÙeeÛes JeeÛeve meg¤
kesâues heeefnpes. pes ueeskeâ keâener efJeefMe° keâuhevee ceveele yeeUietve ne «ebLe JeeÛeleele les
«ebLeeÛÙee DeesUeRceOÙes mJele:ÛÙee keâuhevee Je efJeÛeejebÛesÛe JeeÛeve keâjerle jenleele.
kegâjDeeveeÛeer iebOeJeelee&ner lÙeebvee ueeiele veener. DeMeeØekeâejÛÙee JeeÛeveeÛeer heæle lej
keâesCelÙeener hegmlekeâeÛÙee JeeÛeveemee"er ÙeesiÙe veener. hejbleg DeMeeØekeâejs JeeÛeve
keâjCeeNÙeebmee"er efJeMes<e keâ¤ve kegâjDeeve lej mJele:ÛÙee DeLe&Yeeb[ejeÛes oej cegUerÛe GIe[le
veener.
lemesÛe pees ceeCetme kegâjDeeveemebyebOeer kesâJeU {esyeU mJe¤heeÛeer ceeefnleer Øeehle keâ¤
FefÛÚle Demesue lÙeeÛÙeemee"er lej keâoeefÛele SkeâoeÛe lÙeeÛes JeeÛeve keâjCes hegjsmes "jsue.
hejbleg «ebLeeÛÙee KeesueJej efMejCÙeeÛeer pÙeeÛeer FÛÚe Deens lÙeeÛÙeemee"er oesveÛeej JesUe lees
JeeÛeCesner hegjsmes "¤ Mekeâle veener. lÙeeves lej hegvne hegvne kegâjDeeveeÛes JeeÛeve kesâues heeefnpes
Je ØelÙeskeâoe Skeâe efJeefMe° heæleerves lees JeeÛeuee heeefnpes. lemesÛe lÙeeleerue cenlJeeÛÙee
cegÅeebÛeer veeWo IesCÙeemee"er Skeâe efJeÅeeLÙee&meceeve keâeieo Je hesefvmeue yejesyej IesTve lÙeeves
JeeÛeveeme yemeues heeefnpes. DeMee heæleerves kegâjDeeveeÛes JeeÛeve keâjCÙeeÛeer pÙee ueeskeâebÛeer
leÙeejer Demesue lÙeebveer keâceerlekeâceer oesveoe lejer Ùee nsletves kegâjDeeve JeeÛeuee heeefnpes keâer ne
«ebLe DeeÛeej Je efJeÛeejebÛeer peer JÙeJemLee Øemlegle keâjlees leer hetCe& JÙeJemLee Skebâojerle
mJe¤heele lÙeeÛÙee °ermeceesj ÙeeJeer. ØeeLeefcekeâ JeeÛeveeojcÙeeve DeMee JeeÛekeâebveer
kegâjDeeveeÛÙee mebhetCe& ÂMÙeeJej Skeâ JÙeehekeâ Âef°#eshe Øeehle keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee Je
ns heenele jeneJes keâer ne «ebLe keâesCelÙee ceewefuekeâ keâuhevee Øemlegle keâjlees Je veblej lÙee ceewefuekeâ
 29
keâuheveebÛÙee DeeOeejs keâesCelÙee ØekeâejÛeer peerJeveJÙeJemLee GYeer keâjlees. DeMee heæleerves
kegâjDeeveeÛes JeeÛeve Ûeeueues Demeleevee ceOÙesÛe SKeeÅee ef"keâeCeer SKeeoe ØeMve ceveele GYee
jeefnuee lej lel#eCeer lesLesÛe lÙeemebyebOeer SKeeoe efveCe&Ùe IesT veÙes. lej lÙee ØeMveeÛeer veeWo
IÙeeJeer Je menveMeeruelesves JeeÛeve heg{s Ûeeuet "sJeeJes. yeJnbMeer heg{s keâes"s ved keâes"s lÙeebvee lÙeeÛes
Gòej efceUsue. pej lemes Gòej efceUeues lej veeWoefJeuesuÙee DeeheuÙee ØeMveeyejesyej lÙeeÛeerner
veeWo keâjeJeer. hejbleg heefnuÙee JeeÛeveeojcÙeeve DeMee ueeskeâebvee pej lÙeebÛÙee SKeeÅee ØeMveeÛes
Gòej efceUeues veener lej mebÙeceeves ogmeNÙeeboe JeeÛeve keâjeJes. ceer mJeevegYeJeeJe¤ve Demes
meebielees keâer ogmeNÙee JesUsÛÙee JeeÛeveele keäJeefÛeleÛe lÙeeÛee SKeeoe ØeMve Devegòeefjle jenerue.
DeMee heæleerves kegâjDeeveeJej JÙeehekeâ Âef°#eshe šekeâuÙeeveblej lÙeeÛÙee meefJemlej
JeeÛeveeuee ØeejbYe kesâuee heeefnpes. Demes JeeÛeve keâjerle Demeleevee JeeÛekeâeves kegâjDeeveeÛÙee
efMekeâJeCeerÛee Skeâ Skeâ hewuet veerš ue#eele IesTve lÙeeÛeer veeWo Iesleueer heeefnpes. Goe.-
JeeÛekeâeves ner iees° mecepetve IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee keâer ceeveJelesÛee keâesCelee DeeoMe& Deens;
pÙeeuee kegâjDeeve efØeÙe "jefJelees lej keâesCelÙee vecegvÙeeÛeer ceeCemes lÙeeÛÙeepeJeU ›eâesOeeme
DeeefCe efOekeäkeâejeme hee$e Deensle. Ùee efJe<eÙeeJej ÛeebieuÙee Øekeâejs leeyee efceUefJeCÙeemee"er
JeeÛekeâeuee nJes keâer lÙeeves DeeheuÙee JenerÛÙee Skeâe yeepetJej ‘efØeÙe ceeCemee’Ûeer JewefMe<šŸes
lej JenerÛÙee ogmeNÙee yeepetJej ‘DeefØeÙe ceeCemee’Ûeer JewefMe<šŸes meceesjemeceesj efuenerle peeJeer.
DeLeJee, Goe.- JeeÛekeâeves ns peeCetve IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee keâer kegâjDeeveepeJeU
ceeveJeeÛes keâuÙeeCe Je lÙeeÛÙee cegòeâerÛeer ceoej keâesCelÙee iees°erJej DeJeuebyetve Deens. lemesÛe
keâesCelÙee iees°er DeMee Deensle pÙeebvee kegâjDeeveeves ceeveJeemee"er neveerkeâejkeâ DeeefCe
efJeveeMekeâejkeâ "jefJeuÙee Deensle. ne efJe<eÙener mhe<šheCes Je meefJemlejheCes peeCetve IesCÙeeÛeer
ÙeesiÙe heæle nerÛe Deens keâer ceeCemeeves mJele:ÛÙee Jenerle ‘keâuÙeeCekeâejer iees°er’ DeeefCe
‘efJeveeMekeâejkeâ iees°er’ DeMeer oesve Meer<e&kesâ hejmhejemeceesj efueneJeer veblej kegâjDeeveeÛÙee
JeeÛeveeojcÙeeve Øeefleefoveer oesvner ØekeâejÛÙee iees°eRÛeer veeWo Iesle jeneJeer. DeMeeÛeØeceeCes
ßeæe, veerleerceòee, nkeäkeâ Je DeefOekeâej, keâle&JÙes, jenCeerceeve, mebmke=âleer, DeLe&keâejCe,
jepekeâejCe, keâevetve-keâeÙeos, meecetefnkeâ JÙeJemLee, len, Ùegæ DeeefCe DeMeeÛe Flej
peerJevemecemÙeebhewkeâer ØelÙeskeâemebyebOeer kegâjDeeveeleerue metÛevee Je DeeosMeebÛeer JeeÛekeâeves veeWo
Iesle jeneJeer Je ns mecepetve IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee keâer lÙeehewkeâer ØelÙeskeâ #es$e lÙeele
SkebâojerleheCes keâMee mJe¤heele meekeâejues Deens, veblej ceie lÙee meJe& #es$eebvee Skeâef$eleheCes
pees[uÙeeves peerJeveeÛee mebhetCe& vekeâeMee keâMee ØekeâejÛee leÙeej Peeuee Deens.
lemesÛe peerJeveeÛÙee SKeeÅee efJeefMe° mecemÙesmebyebOeer kegâjDeeveeÛee Âef°keâesve keâeÙe
30
Deens; Ùee yeeyeleerle mebMeesOeve keâjCÙeeÛeer pej ceeCemeeÛeer FÛÚe Demesue lej lÙeemee"erner
Gòece heæle nerÛe Deens keâer ØeLece DeMee ceeCemeeves lÙee mecemÙesmebyebOeerÛÙee ØeeÛeerve lemesÛe
DeJee&Ûeerve meeefnlÙeeÛee meKeesueheCes DeYÙeeme keâ¤ve ns peeCetve Iesleues heeefnpes keâer Ùee
mecemÙesÛes cetU cegös keâesCekeâesCeles Deensle. lÙeebÛÙeeJej ceeCemeeves DeeleeheÙeËle keâeÙe efJeÛeej
kesâuesuee Deens, lÙeemebyebOeer lÙeeÛee mecepe keâeÙe Deens. lemesÛe lÙee mecemÙesÛÙee keâesCekeâesCelÙee
cegÅeebÛee DeÅeehe Gueie[e Peeuesuee veener Je lÙeeyeeyeleerle ceeveJeer yegæerÛee iee[e keâes"Jej
peeTve De[keâlees Deens. lÙeeveblej lÙee mecemÙesÛÙee ve Gueie[uesuÙee yeeyeeRvee °erle "sJetve
ceeCemeeves kegâjDeeveeÛes JeeÛeve kesâues heeefnpes. ceePee DevegYeJe Demee Deens keâer DeMeeØekeâejs
pesJne SKeeÅee mecemÙesÛÙee mebMeesOeveemee"er ceeCetme kegâjDeeveeÛes JeeÛeve ke⤠ueeielees lesJne
lÙeeuee lÙeeÛÙee ØeMveeÛeer Gòejs DeMee DeeÙeleerletve efceUt ueeieleele pÙeebÛes JeeÛeve lÙeeves
lÙee Deieesoj Deveskeâoe kesâuesues nesles Je lesJne ner iees° lÙeeÛÙee OÙeeveer Je ceveerner veJnleer
keâer lÙee DeeÙeleerle Demee efJe<eÙener o[uesuee Deens.
---------------------------------
hejbleg kegâjDeeve DeekeâueveeÛÙee Jejerue meJe& GheeÙeÙeespeveebveblejner ceeCetme
kegâjDeeveeÛÙee DeelcÙeeMeer hetCe&heCes heefjefÛele nesle veener peesheÙeËle keâer lees ØelÙe#eele les keâeÙe&
keâjerle veener pÙeemee"er kegâjDeeve Deeuesuee Deens. kegâjDeeve kesâJeU Âef°keâesve DeeefCe
efJeÛeejebÛee «ebLe veener keâer DeeheCe DeejeceKegÛeeaJej efJemeeJetve lÙeeÛes JeeÛeve keâjeJes Je lÙeeÛÙee
meJe& iees°er mecepet MekeâeJÙeele. kegâjDeeve keâener, peieeÛÙee meJe&meeOeejCe Oece&-keâuhevesvegmeej
SKeeoe efveJJeU Oeeefce&keâ «ebLener veener keâer ce"eRle DeeefCe hee"MeeUeble lÙeeÛÙee meJe&
jnmÙeebÛes efvejekeâjCe keâjlee ÙesF&ue. kegâjDeeve lej, Ùee ØemleeJevesÛÙee ØeejbYeerÛe
meebefieleuÙeeØeceeCes Skeâe DeeJeenveveeÛee Je Skeâe ÛeUJeUerÛee «ebLe Deens. kegâjDeeveeves lej
DeeuÙeeDeeuÙeeÛe Skeâe Meeble mJeYeeJeer Je meodJe=òeerÛÙee ceeCemeeuee SkeâebleJeemeeletve yeensj
keâe{tve F&ÕejeMeer efJecegKe yeveuesuÙee peieeefJe¤æ GYes kesâues; DemelÙeeefJe¤æ lÙeeÛÙeekeâjJeer
DeeJeepe G"efJeuee; DeeefCe kegâøeâ, ogjeÛeej DeeefCe heLeYeü°lesÛÙee lelkeâeueerve
cnesjkeäÙeeefJe¤æ lÙeeÛee mebIe<e& keâjefJeuee. kegâjDeeveeves IejeIejeletve Skeâved Skeâ
hegCÙeelcÙeeuee Je melØeJe=òe JÙeòeâeruee Deekeâef<e&le keâ¤ve, lÙee meJeeËvee melÙeeÛes DeeJeenve
osCeeNÙeeÛÙee PeW[ŸeeKeeueer Skeâef$ele kesâues. lemesÛe keâeveekeâesheNÙeeleerue Skeâved Skeâ GheõJeer
DeeefCe efyeIee[ ceepeefJeCeeNÙee JÙeòeâeruee lÙeeves efÛeLeeJeCeer efoueer Je melÙeeÛee hegjmkeâej
keâjCeeNÙeebMeer lÙeebÛes Ùegæ Ie[Jetve DeeCeues. DeMeeØekeâejs Ske⚟ee ceeCemeeves efouesuÙee
nekesâheemetve keâeÙe& ØeejbYe keâ¤ve les F&ÕejerefKeueeHeâleÛÙee (F&ÕejermeòesÛÙee) mLeehevesheÙeËle
 31
leyyeue lesJeerme Je<eeËheÙeËle kegâjDeeveÛe lÙee JewYeJeMeeueer ÛeUJeUerÛes ceeie&oMe&ve keâjerle neslee
Je melÙe DeeefCe DemelÙeeceOeerue lÙee ØeoerIe& DeeefCe peerJeIesCÙee meb«eeceeÛÙee keâeUele Skeâved
Skeâ cepeue Je Skeâved Skeâ šhhÙeeJej ÙeeÛe «ebLeeves, GÛÛeešveeÛÙee heæleer DeeefCe jÛevesÛÙee
Ùeespeveener meebefieleuÙee. Demes Demeleevee ns keâmes MekeäÙe Deens yejs keâer Oece& DeeefCe
DeOecee&leerue ue{eF&le DeeefCe Fmueece Je De%eeveele ÛeeueuesuÙee Oegce§e›eâerÛÙee cewoeveele
DeeheCe heeÙener "sJet veÙes Je lÙee mebIe<ee&Ûeer Skeâner cepeue mej keâjCÙeeÛee DeeheCeeme Ùeesie
Ie[t veÙes, lejerheCe kesâJeU kegâjDeeveeÛes Meyo JeeÛetve JeeÛetve lÙeeleerue meJe& nkeâerkeâleer
DeeheCeemeceesj GIe[ nesleerue. kegâjDeeve lej DeeheCe kesâJeU lÙeeÛeJesUer mecepet Mekeâlees
pesJne DeeheCe Ùee «ebLeeÛee mebosMe IesTve GYes jeneue Je F&Õejekeâ[s DeeJeenve keâjCeÙeeÛes
keâeÙe& meg¤ keâjeue Je pÙee pÙee Øekeâejs kegâjDeeve ceeie&oMe&ve keâjerue lÙee lÙee Øekeâejs DeeheCe
heeJeues heg{s šekeâle peeue. lesJne keâes"s les meJe& DevegYeJe DeeheCeemener Ie[leerue pes kegâjDeeve
DeJeleefjle nesle Demeleevee Ie[ues nesles. lesJneÛe keâes"s cekeäkeâe, nyMe DeeefCe leeF&HeâÛÙee
cepeueener DeeheCe heeneue DeeefCe yeõ Je Gnoheemetve les ngvewve DeeefCe leyetkeâ heÙeËleÛes meJe&
šhhesner DeeheCeemeceesj Ùesleerue. lesJneÛe keâes"s Deyetpenue DeeefCe DeyetuenyeMeerner Deeheueer
iee" he[sue, oebefYekeâ Je Ùentoerner DeeheCeeme Yesšleerue. eflekesâÛe veJns lej ØeejbYeerÛÙee De«esmej
(meeefyekeâerves DeJJeueerve) ueeskeâebheemetve les Ghekeâejeves pÙeebÛeer ceves efpebkeâueer peeÙeÛeer les
‘cegDeefuueHeâleue kegâuetye’ heÙeËle Demes meJe&Ûe ØekeâejÛes ceeveJeer vecegves DeeheCeeme heneJeÙeemener
efceUleerue Je lÙeebÛeer DevegYetleerner DeeheCeeme ÙesF&ue. ner lej Skeâe DeeieàÙeeÛe ØekeâejÛeer
meeOevee (meguetkeâ) Demetve efnuee ceer kegâjDeeveer meeOevee Demes cnCelees. meojnt meeOevesÛes JewYeJe
Demes keâer efnÛÙee pÙee pÙee cepeueebJe¤ve DeeheCe peeue, kegâjDeeveeleerue keâener DeeÙeleer Je
metjleer mJele:meceesj ÙesTve DeeheCeeme meebiele peeleerue keâer, lÙee ÙeeÛe cepeueerJej DeJeleefjle
PeeuÙee neslÙee Je ns ceeie&oMe&ve IesTve DeeuÙee neslÙee. DeMee DeJemLesle ns lej MekeäÙe Deens
keâer MeyoeLe&, JÙeekeâjCe DeeefCe JeCe&veeleerue keâener cegös DeMee ‘meeOekeâe’ÛÙee °erheemetve
uehetve jeneJesle. hejbleg kegâjDeeveeves Deeheuee Deelcee lÙeeÛÙeemeceesj GIe[ keâjCÙeele
kebâpet<eheCee oeKeJeeJee ns MekeäÙeÛe veener.
lÙeeÛeØeceeCes Ùee JÙeehekeâ efveÙeceevegmeej kegâjDeeveeÛÙee Dee%ee, lÙeeÛeer veweflekeâ
efMekeâJeCe, lÙeeÛes DeeefLe&keâ Je meebmke=âeflekeâ DeeosMe DeeefCe peerJeveeÛÙee efJeefYeVe hewuetbmebyebOeer
lÙeeves meebefieleuesues efveÙece Je keâeÙeos ceeCemeeuee leesheÙeËle ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetÛe Mekeâle
veenerle peesheÙeËle lÙeebvee lees ØelÙe#e JÙeJenejele DeeCeerle veener. kegâjDeeve DeMee JÙeòeâerue ner
mecepet Mekeâle veener efpeves mJele:ÛÙee JÙeefòeâiele peerJeveeuee kegâjDeeveeuee DevegmejCÙeeheemetve
32
cegòeâ "sJeuesues Demesue lemesÛe les je°^ner kegâjDeeveeuee DeesUKet Mekeâle veener pÙeeÛÙee meJe&Ûe
meecetefnkeâ mebmLee Ùee «ebLeeves Ieeuetve efouesuÙee heeÙeb[ŸeeefJe¤æ Ûeeuele DemeeJÙeele.
---------------------------------
kegâjDeeveeÛee Demee oeJee keâer lees DeefKeue ceeveJepeeleerÛÙee ceeie&oMe&veemee"er Deeuesuee
Deens, ueneve Je Leesj meJeeËveeÛe ceenerle Deens. hejbleg pesJne SKeeoe ceveg<Ùe lÙeeme JeeÛet
ueeielees lesJne lees heenlees keâer lÙeeÛÙee yeesueCÙeeÛee DeefOekeâlej jesKe lÙeeÛÙee
DeJelejCekeâeUeleerue DejyeJeemeerÙeebkeâ[s Deens. DeOetveceOetve pejer ceeveJepeeleeruee DeeefCe
meeceevÙepeveebveener lees nekeâ osle Demeuee lejerheCe yeJnbMeer iees°er lÙeele DeMeeÛe
meebefieleuesuÙee Deensle pÙeebÛee mebyebOe Dejye ueeskeâebÛÙee DeeJe[erMeer, lÙeebÛÙeeÛe
JeeleeJejCeeMeer, Dejye ueeskeâebnÛÙeeÛe FeflenemeeMeer Je lÙeebÛÙeeÛe ¤{er-hejbhejebMeer efveieef[le
Deens. DeMee iees°eRvee heentve ceeCemeeuee efJeÛeej he[lees keâer peer iees° meJe& ceeveJepeeleerÛÙee
ceeie&oMe&veemee"er DeJeleefjle Peeueer nesleer efleÛÙeele lelkeâeueerve mJe¤heeÛÙee, ØeeosefMekeâ
mJe¤heeÛÙee DeeefCe Dejye ueeskeâebÛÙee mebyebOeerÛÙee iees°er cees"Ÿee ØeceeCeele keâe Deensle? Ùee
ceeceuÙeeÛeer JemlegefmLeleer mecepetve ve IesleuÙeecegUs keâener ueeskeâ DeMee Mebkesâle iegjHeâšleele keâer
keâoeefÛele ner Jemlet cegUele lej efleÛÙee mecekeâeueerve DejyeJeemeeRÛÙee megOeejCesmee"erÛe nesle r.
hejbleg keâeueeblejeves Dees{tveleeCetve peyejomleervesÛe efleuee meJe& ceeveJeebmee"er Je vesnceermee"er
ceeie&oMe&keâ «ebLe cnCetve "jJetve Iesleuesues Deens.
pees Fmece Jejerue Dee#eshe, kesâJeU Dee#eshe cnCetve Dee#eshe Iesle vemesue DeeefCe
KejesKejerÛe kegâjDeeve mecepetve IesT FefÛÚle Demesue lej lÙeeuee ceer Demee meuuee osF&ve keâer
ØeLece lÙeeves mJele: kegâjDeeveeÛes JeeÛeve keâ¤ve peje DeMee ef"keâeCeeJej KetCe keâjeJeer pesLes
kegâjDeeveeves SKeeoer DeMeer ßeæe DeLeJee Demes cele Je DeMeer keâuhevee Øemleg kesâueer DemeeJeer
efkebâJee SKeeos Demes veweflekeâ efveÙece efkebâJee DeMeer JÙeeJeneefjkeâ heæle DeeefCe Demee keâeÙeoe
meebefieleuee DemeeJee pees kesâJeU Dejyemleeveemee"erÛe efJeefMe° DemeeJee Je KejesKejerÛe JesU
Je keâeU DeeefCe mLeeveeves pÙeeuee ceÙee&efole keâ¤ve šekeâues DemeeJes. kesâJeU ner iees° keâer
kegâjDeeve Skeâe efJeefMe° mLeeveeÛÙee Je keâeUeÛÙee ueeskeâebvee mebyeesOetve lÙeebÛÙee
DeveskesâÕejJeeoer ßeæebÛes Je ¤{eRÛes Keb[ve keâjlees Je lÙeeÛe ueeskeâebÛÙee meYeesJeleeueÛÙee
Jemletbvee ÙegefòeâJeeoeÛeer meeOeves yeveJetve lÙeebvee SkesâÕejJeeoeÛes hegjeJes Je ØeceeCe "jefJelees,
Demee efve<keâ<e& keâe{CÙeemee"er hegjsMeer "jle veener keâer kegâjDeeveeÛes DeeJeenve Je lÙeeÛeer
nekeâner lelkeâeefueve Je mLeeefvekeâ mJe¤heeÛeer Deens. heneÙeuee lej Demes nJes keâer
DeveskesâÕejJeeoeÛes Keb[ve keâjleevee kegâjDeeve pes keâener meebielees, keâeÙe les peieeleerue meJe&Ûe
 33
DeveskesâÕejJeeoeRJej lÙeeÛe Øekeâejs ueeiet nesle veener pÙeeØekeâejs Dejye DeveskesâÕejJeeÅeebÛÙee
yengosJeJeeoeJej les ueeiet nesle nesles? keâeÙe lesÛe ÙegefòeâJeeo Deecner ØelÙeskeâ keâeueKeb[eleerue
Je ØelÙeskeâ osMeeleerue DeveskesâÕejJeeoeRÛÙee JewÛeeefjkeâ megOeejCesmee"er GheÙeesieele DeCet Mekeâle
veener? lemesÛe, keâeÙe SkesâÕejJeeo efmeæ keâjCÙeemee"er kegâjDeeveeÛÙee ÙegefòeâJeeo heæleerle
efkebâefÛelemes HesâjHeâej keâ¤ve lesÛe ÙegefòeâJeeo ØelÙeskeâ JesUer Je ØelÙeskeâ ef"keâeCeer GheÙeesieele
DeeCeues peeT Mekeâle veener? pÙeeDeLeea Gòejs neskeâejelcekeâ Deensle lÙeeDeLeea Skeâe
meeJe&Yeewce efMekeâJeCeerle kesâJeU Ùeemee"er lelkeâeefueve Je mLeeefvekeâ mJe¤heeÛeer "jefJeCÙeeÛes
keâenerÛe keâejCe veener keâer leer Skeâe efJeefMe° JesUer, Skeâe efJeefMe° je°^euee mebyeesOetve Øemlegle
kesâuesueer nesleer. peieeleerue keâesCelesner leòJe%eeve Je keâesCeleerern peerJeveheæleer DeeefCe keâesCeleerner
efJeÛeejMeeuee DeMeer veener pÙeeleerue meJe& iees°er megjJeeleerheemetve les MesJešheÙeËle mebyebOejefnle
he=LejYetle (ABSTRACT) JeCe&veMewueerle Øemlegle kesâuesuÙee vemeeJÙeele. DeMeeØekeâejÛeer hetCe&heCes
he=LejYetle Je mebyebOejefnle efMekeâJeCe ØeLece lej MekeäÙeÛe veener; DeeefCe leer MekeäÙe Peeueer lejer
peer iees° DeMee heæleerves Øemlegle kesâueer peeF&ue leer kesâJeU keâeieoer he=‰eJejÛe jenerue.
ceeCemeebÛÙee peerJeveele efYeveueer peeTve Skeâe JÙeJeneÙe& JÙeJemLesle efleÛes ¤heeblej DeMekeäÙe
Deens.
lemesÛe SKeeÅee JewÛeeefjkeâ, veweflekeâ DeeefCe meeceeefpekeâ ÛeUJeUeruee pej Deeblejje°^erÙe
mlejeJej hemejefJeCÙeeÛee nslet Demesue lej lÙeemee"erosKeerue ns cegUerÛe DeeJeMÙekeâ veener,
efkebâyengvee GheÙegòeâner "¤ Mekeâle veener, keâer ØeLeceheemetveÛe efleuee hetCe&heCes Deeblejje°^erÙe
mJe¤he osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peeJee. JeemleefJekeâheCes ÙeeÛeerner ÙeesiÙe JÙeJeneÙe& heæle
kesâJeU SkeâÛe Deens, leer DeMeer keâer leer ÛeUJeU pÙee efJeÛeejebÛÙee Je pÙee Âef°keâesveeÛÙee
Je leòJeebÛÙee DeeOeejs ceeveJeer peerJeveeÛeer JÙeJemLee GYee® FefÛÚle Demesue lÙee DeeOeejebvee
meJe& MeefòeâefveMeer ØeLece Kegö lÙeeÛe osMeele Øemlegle kesâues heeefnpes pesLetve efleÛes DeeJeenve kesâues
iesues Demesue. lemesÛe lÙeeÛe ueeskeâebÛÙee ceveele lÙee DeeOeejebvee ¤peefJeues heeefnpes pÙeebÛÙee
Yee<esheemetve Je pÙeebÛÙee mJeYeeJeeheemetve Je pÙeebÛÙee DeeJe[er Je meJeÙeer DeeefCe pÙeebÛÙee
JewefMe<šŸeebheemetve ÛeUJeUerÛes vesles ÛeebieuÙeeØekeâejs heefjefÛele Demeleerue. veblej ceie
mJeosMeeleÛe lÙee leòJeebvee ØelÙe#e JÙeJenejele DeeCetve Je lÙeebÛÙee DeeOeejs Skeâ ÙeMemJeer
peerJeve JÙeJemLee ÛeeueJetve peieemeceesj efleÛee Skeâ DeeoMe& Øemlegle kesâuee heeefnpes. lesJneÛe
keâes"s Flej je°^ebÛes lÙee DeeJeenveekeâ[s ue#e JesOeues peeF&ue Je lÙeebÛeer MeneCeer Je yegefæceeve
ceeCemes mJele: heg{s ÙesTve lÙee DeeJeenveeuee mecepetve IesCÙeeÛee Je lÙeebÛÙee osMeelener les
ØeÛeefuele keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjleerue. cnCetve kesâJeU Flekeâer iees° keâer SKeeÅee efJeÛeej Je
34
DeeÛeej JÙeJemLesuee ØeLecele: SkeâeÛe je°^emeceesj Øemlegle kesâues iesues nesles DeeefCe lÙeeÛe
je°^euee leer mecepeefJeCÙeemee"er Je mebleg° keâjCÙeemee"er ÙegefòeâJeeoebÛes meJe& yeue KeÛe& kesâues
iesues nesles; Ùee iees°erÛes ØeceeCe "¤ Mekeâle veener keâer leer ‘efJeÛeej Je DeeÛeej JÙeJemLee’
kesâJeU peeleerÙe mJe¤heeÛeer Deens. ØelÙe#eele peer JewefMe<šŸes SKeeÅee je°^erÙe JÙeJemLesuee
SKeeÅee Deeblejje°^erÙe JÙeJemLesheemetve DeeefCe SKeeÅee leelkeâeefuekeâ mJe¤heeÛÙee JÙeJemLesuee
SKeeÅee keâeÙecemJe¤heer JÙeJemLesheemetve JesieUer "jefJeleele ner JewefMe<šŸes DeMeer keâer je°^eÙr e
DeLeJee peeleerÙe JÙeJemLee SKeeÅee je°^eÛÙee DeLeJee peeleerÛÙee JeÛe&mJeeÛee Je lÙeeÛÙee
efJeefMe° nkeäkeâebÛee oeJee meebieCeejer Demeles. efkebâJee leer JÙeJemLee keâener DeMeer leòJes Je DeMee
keâuhevee yeeUieCeejer Demeles pÙee Flej je°^ele Je peeleerle Ûeeuet Mekeâle veenerle. ÙeeGueš
peer JÙeJemLee Deeblejje°^erÙe mJe¤heeÛeer Demeles leer meJe& ceeCemeebvee meceeve opee& DeeefCe
meceeve nkeäkeâ Je DeefOekeâej osCÙeeme leÙeej Demeles Je efleÛÙee leòJeeblener meeJe&YeewcelJe
Dee{Ules. lÙeeÛeØeceeCes leelkeâeefuekeâ mJe¤heeÛeer SKeeoer JÙeJemLee DeeJepet&ve DeMee keâener
leòJeebJej Deeheuee heeÙee GYeejles pes keâeueeblejeves hetCe&heCes DeJÙeJeneÙe& yeveleele lej ÙeeÛÙee
Deieoer Gueš SKeeÅee keâeÙecemJe¤heer JÙeJemLesÛeer leòJes Je efveÙece yeouele ÛeeueuesuÙee meJe&
heefjefmLeleeRvee ueeiet he[le Demeleele. ner JewefMe<šŸes °ermeceesj "sJetve kegâCee SKeeÅeeves lejer
mJele: kegâjDeeveeÛes JeeÛeve keâjeJes Je peje DeMee iees°er efveef§ele keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee
pÙeebÛÙee DeeOeejs KejesKejer DeMeer keâuhevee keâjlee ÙesT MekeâeJeer keâer kegâjDeeveeves Øemlegle
kesâuesueer JÙeJemLee leelkeâeefuekeâ DeeefCe peeleerÙe mJe¤heeÛeer Deens.
---------------------------------
kegâjDeeveemebyebOeer meeceevÙe JeeÛekeâeÛÙee SskeâerJeele ner iees°ner Deeuesueer Demeles keâer lees
Skeâ meefJemlej DeeosMehe$e Je Iešveehe$e Deens. hejbleg pesJne lees kegâjDeeveeÛes JeeÛeve keâ¤
ueeielees lesJne lÙee meeceeefpekeâ Je meebmke=âeflekeâ DeeefCe jepekeâerÙe Je DeeefLe&keâ F. yeeyeeRmebyebOeer
meefJemlej Dee%ee Je keâeÙeos lÙeeuee Dee{Ule veenerle. efkebâyengvee veceepe DeeefCe
pekeâelemeejKÙee GheemeveeefJeOeer Je keâle&JÙeemebyebOeerosKeerue, pÙeemebyebOeer cees"Ÿee ØeceeCeele
DeeefCe JejÛesJej kegâjDeeveele Yej efouesuee Deens, lÙeele Demee keâesCeleener keâeÙeoe Ùeespeuesue
efomele veener, pÙeele meJe& DeeJeMÙekeâ Dee%eebÛee leheMeerue veceto DemeeJee. ner iees°osKeerue
ceeCemeeÛÙee ceveele ieeWOeU efvecee&Ce keâjles keâer keâesCelÙee DeLee&ves kegâjDeeve DeeosMehe$e Deens
yejs?
Ùee yeeyeleerle meJe& ieeWOeU kesâJeU ÙeecegUs efvecee&Ce neslees keâer JemlegefmLeleerÛee Skeâ hewuet
hetCe&heCes ceeCemeeÛÙee Âef°Dee[ jenlees. cnCepes Demes keâer F&Õejeves kesâJeU «ebLeÛe DeJeleefjle
 35
kesâuee neslee Demes veener lej lÙeemen lÙeeves Skeâe Øesef<eleeÛeerner efveÙegòeâer kesâueer nesleer. hejbleg
pej cetU Ùeespevee kesâJeU FlekeâerÛe Demeleer keâer Heâòeâ yeebOekeâeceeÛee Skeâ vekeâeMee ueeskeâebvee
osTve šekeâuee peeJee Je lÙeevegmeej ueeskeâebveer mJele:Ûe Fceejle yeebOetve IÙeeJeer lej DeMee
heefjefmLeleerle KeefÛeleÛe yeebOekeâeceeÛÙee Skeâved Skeâ iees°erÛee leheMeerue Deecneuee lesLes
efceUeuee heeefnpes. hejbleg pesJne yeebOekeâeceeÛÙee metÛevee Je DeeosMeeyejesyejÛe MeemekeâerÙe
jerleerves Skeâe DeefYeÙeblÙeeÛeerner efveÙegòeâer Peeueer Demesue Je lÙee DeefYeÙeblÙeeves DeeosMeevegmeej
Skeâ Fceejlener yeebOetve GYeer kesâueer Demesue lesJne lÙee DeefYeÙeblÙeekeâ[s Je lÙeeves GYÙee
kesâuesuÙee Fceejleerkeâ[s hetCe&heCes ogue&#e keâ¤ve kesâJeU vekeâeMeeleÛe meJe& uenevemeneve
yeeyeeRÛee leheMeerue MeesOeCes Je les ve Dee{UuÙeeves vekeâeMeeÛÙee DehetCe&lesÛeer le›eâej keâjCes
ÛegkeâerÛes Deens. kegâjDeeve pegpeyeer iees°eRÛee «ebLe veener lej leòJeebÛee DeeefCe JÙeehekeâ efveÙeceebÛee
«ebLe Deens. lÙeeÛes cetU keâeÙe& Demes keâer Fmueeceer JÙeJemLesÛÙee JewÛeeefjkeâ Je veweflekeâ
cetueleòJeebvee DelÙeble KegueemesJeej kesâJeU ØemlegleÛe keâjeJes Demes veener lej yeewefækeâ Ùegeòf eâJeeo
DeeefCe YeeJeveelcekeâ DeeJeenve oesvneRÛÙee meneÙÙeeves lÙeebvee Yekeäkeâcener keâjeJes. Deelee Gjues
Fmueeceer peerJeveeÛes JÙeeJeneefjkeâ ¤he, lej Ùee ceeceuÙeele kegâjDeeve ceeCemeeÛes ceeie&oMe&ve
DeMee heæleerves keâjerle veener keâer peerJeveeÛÙee ØelÙeskeâ hewuetmebyebOeer meefJemlej keâeÙeos Je keâevetve
meebieeJesle, lej peerJeveeÛÙee ØelÙeskeâ #es$eeÛÙee Ûeleg:meercee kegâjDeeve oeKeefJelees DeeefCe keâener
keâesheNÙeebJej "UkeâheCes KetCeMeeruee GYÙee keâjlees. lÙeecegUs ner iees° efveef§ele nesles keâer
meJeexÛÛe DeuueenÛÙee FÛÚsvegmeej ¢ee #es$eebÛeer jÛevee Je GYeejCeer keâesCelÙee ¤hejs<esJej
Peeueer heeefnpes. DeMee DeeosMeevegmeej Fmueeceer peerJeveeuee ØelÙe#e cetle& mJe¤he osCes hewiebyej
npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes keâece nesles. lÙeebvee Ùeemee"erÛe efveÙegòeâ kesâuesues nesles keâer lÙee
JÙeefòeâiele Ûeeefj$Ùe Je DeeÛejCeeÛee DeeefCe lÙee meceepeeÛee Je jepÙeeÛee vecegvee lÙeebveer
peieeuee oeKeJeeJee pees kegâjDeeveeves meebefieleuesuÙee leòJeebÛes cetle& ¤he DeeefCe JÙeeJeneefjkeâ
efJeJejCe Deens.
---------------------------------
meJe&meeOeejCeheCes ueeskeâebÛÙee ceveele GodYeJeCeeje DeeCeKeer Skeâ ØeMve Demee keâer
Skeâerkeâ[s lej kegâjDeeve DeMee ueeskeâebÛeer DelÙeble efveYe&lme&vee keâjlees pes F&Õejer «ebLeeÛÙee
Deeieceveeveblej celeefYeVelee DeeefCe iešyeepeeruee yeUer he[leele, DeeefCe mJeOecee&uee Yeie>
keâ¤ve šekeâleele. lej ogmejerkeâ[s kegâjDeeveeÛÙee DeeosMeebÛes DeLe& ueeJeCÙeele Je lÙeebÛes Yee<Ùe
keâjCÙeele, kesâJeU veblejÛÙee efhe{erleerueÛe veJns lej Kegö meneyee (jefpe.), lÙeebÛes efMe<ÙeieCe
DeeefCe FceeceebÛÙee ojcÙeevener Flekesâ celeYeso Dee{Uleele keâer keâoeefÛele DeMeer Skeâner
36
DeeosMeelcekeâ DeeÙele meehe[Ceej veener efpeÛes SkeâÛe Yee<Ùe meJe&mebcele DemeeJes. keâeÙe Demes
meJe& ueeskeâner lÙee efveYe&lme&vesuee hee$e Deensle peer kegâjDeeveele meebefieleuesueer Deens? pej lemes
vemesue lej ceie leer keâesCeleer iešyeepeer DeeefCe celeefYeVelee Deens efpeÛeer kegâjDeeveele ceveeF&
Deeuesueer Deens?
ne DelÙeble JÙeehekeâ DeeefCe meefJemlej ÛeÛexÛee ØeMve Deens. lÙeeJej meefJemlej ÛeÛee&
keâjCÙeemee"er ÙesLes JeeJe veener. Ùeeef"keâeCeer kegâjDeeveeÛÙee Skeâe meeceevÙe efJeÅeeLÙee&meceesjerue
iegblee mees[efJeCÙeemee"er kesâJeU Flekeâe mebkesâle hegjsmee Deens keâer kegâjDeeve DeMee ØekeâejÛÙee
efvejesieer celeYesoeÛÙeeefJe¤æ veener pees Oecee&Meer Skeâcele meeOetve Je FmueeceÛÙee meecetefnkeâ
JÙeJemLesMeer Skeâelce jentve kesâJeU Dee%ee Je efveÙeceebÛÙee DeLe&efveef§eleerle mebMeesOeveeÛÙee
DeeOeejs Je Megæ ceveeves JÙeòeâ kesâuee peele Demesue. ÙeeGueš kegâjDeeve lej DeMee
celeefYeVelesÛeer efveYe&lme&vee keâjlees efpeÛee ØeejbYe Denbkeâej Je mJeeLe& DeeefCe Je›eâ°erves nesle
DemeeJee Je iešyeepeer DeeefCe hejmhejeleerue Yeeb[Ceele efpeÛeer heefjCeleer efveIele DemeeJeer. Demes
oesvner ØekeâejÛes celeYeso lÙeebÛÙee JeemleJelesÛÙee °ervesner meceeve veenerle DeeefCe efveIeCeeNÙee
heefjCeeceebÛÙee °ervesosKeerue hejmhejeMeer meeÂMÙe veenerle, keâer oesvner Øekeâejebvee SkeâeÛe
keâe"erves nekeâues peeJes. lÙeehewkeâer heefnuÙee ØekeâejÛee celeYeso lej ØeieleerÛes ØeeCe DeeefCe
peerJeveeÛee Deelcee Deens. Demee celeYeso DeMee ØelÙeskeâ meceepeele Dee{Usue pÙeele efJeÛeejer
DeeefCe yegefæJeble ueeskeâebÛee meceeJesMe Demesue. DeMee ØekeâejÛÙee celeYesoeÛes DeefmlelJe
efpeJebleheCeeÛes ue#eCe Deens. lej DeMee celeYesoeÛee hetCe&heCes DeYeeJe kesâJeU DeMeeÛe
meceepeele Demet Mekeâlees pees yegefæJeble ceeCemeebveer veJns lej kesâJeU ueekeâ[er "eskeâàÙeebveer
yeveuesuee DemeeJee. Gjuee ogmeNÙee ØekeâejÛee celeYeso, lej meJe& peieeuee ner iees° ceenerle
Deens keâer pÙee mecetnelener lees GodYeJeuee Deens, lÙee meceepeeuee lÙeeves DemleeJÙemle keâ¤ve
mees[uesues Deens. DeMee celeYesoebÛes Øekeâš nesCes efvejesieeÛes veJns lej jesieeÛes ue#eCe Deens.
lÙeebÛÙeeheemetve efveIeCeejs heefjCeece keâesCelÙeener je°^emee"er keâoeefhe ueeYeoeÙeer "¤ Mekeâle
veenerle. Jej GuuesefKele oesvner ØekeâejÛÙee celeYesoebceOeerue mhe°heCes Dee{UCeeje Heâjkeâ
DeMeeØekeâejs mecepee keâer,
Skeâe ØekeâejÛeer efmLeleer lej leer Deens efpeÛÙeele F&Õej DeeefCe hewiebyejebÛÙee
Dee%eeheeueveele peceeleerÛÙee meJe& ueeskeâebÛes Skeâcele DemeeJes. Dee%ee Je efveÙece keâe{CÙeeÛes
mLeevener Skeâceleeves kegâjDeeve DeeefCe megVee nsÛe ceeveues peele Demeejs. leodveblejceie oesve
Oece&hebef[leebveer SKeeÅee pegpeyeer mJe¤heeÛÙee mecemÙesÛÙee mebMeesOeveele, DeLeJee oesve
keâepeeRveer-vÙeeÙeeOeerMeebveer SKeeÅee KešuÙeeÛÙee efvekeâeueele SkeâceskeâeMeer celeYeso
 37
oMe&JeeJee. lejerheCe lÙee GYeÙeleebhewkeâer Skeâevesner lÙee pegpeyeer ØeMveeuee Je lÙeemebyebOeerÛÙee
DeeheuÙee celeeuee Oecee&Ûeer ceoejner "jJet veÙes Je lÙeeÛÙeeMeer efYeVe cele DemeCeeNÙeeuee
Oece&yee¢ener "jJet veÙes. efkebâyengvee lÙee GYeÙeleebveer Deeheeheues hegjeJes meeoj keâ¤ve
DeeheeheuÙeehejerves mebMeesOeveeÛeer keâle&JÙehetle&lee keâjeJeer DeeefCe ner iees° ueeskeâceleeJej mees[eJeer
efkebâJee leer vÙeeÙeeueÙeerve mecemÙee Demeueer lej osMeeÛÙee meJeexÛÛe vÙeeÙeeueÙeeJej meesheJeeJeer
efkebâJee leer meecetefnkeâ yeeye Demeueer lej meecetefnkeâ JÙeJemLesJej leer mees[eJeer keâer lÙeebveer oesvner
celeebhewkeâer FÛÚe Demesue lÙeeÛee mJeerkeâej keâjeJee efkebâJee oesvnerner celeebvee ÙeesiÙe ceeveeJes.
ogmejer efmLeleer DeMeer keâer cegUeheemetve Oecee&ÛÙee cetueYetle iees°erleÛe celeYeso oMe&efJeuee
peeJee. DeLeJee DeMeer keâer SKeeÅee Oece&hebef[leeves efkebâJee metHeâer DeLeJee cegHeäleer (MeeŒeer)
DeLeJee ceerceebmekeâeves efkebâJee SKeeÅee veslÙeeves SKeeÅee DeMee mecemÙesmebyebOeer, efpeuee F&Õejeves
Je hewiebyejebveer Oecee&Ûeer ceewefuekeâ mecemÙee cnCetve "jefJeueer veJnleer, SKeeos cele mJeerkeâejeJes
DeeefCe efJeveekeâejCeÛe Dees{tve leeCetve efleuee Oecee&Ûeer ceewefuekeâ yeeye "jJeeJeer, veblej ceie
lÙeeÛÙeeMeer pees celeYeso keâjerue lÙeeuee Oece&yee¢e DeeefCe yeefn<ke=âle "jJeeJes. lemesÛe DeeheuÙee
meceLe&keâebÛee Skeâ peLee yeveJetve lÙeeves meebieeJes keâer Kejer cegefmuece Gccele kesâJeU lÙeebÛeeÛe
peLee Demetve Gjuesues meJe& vejkeâJeemeer Deensle. DeeefCe peenerj DeeJeenve keâjeJes keâer pees
cegefmuece Demesue lÙeeves DeeceÛÙee Ùee peLÙeele ÙeeJes DevÙeLee lees cegefmuece veenerÛe.
kegâjDeeveeves pesLes keâes"s celeYesoeÛee DeeefCe iešyeepeerÛee efJejesOe kesâuee Deens, lÙee
efJejesOeeves lÙeeuee ¢ee ogmeNÙee ØekeâejÛee celeYesoÛe DeefYeØesle Deens. Gjuee heefnuÙee
ØekeâejÛee celeYeso, lej lÙeeÛes GoenjCe Kegö hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeemeceesj Ie[ues nesles. Je
hewiebyej (me.) Ùeebveer kesâJeU FlekesâÛe veJns keâer lÙeeuee JewOe "jefJeues nesles lej lÙeeÛeer
ØeMebmeener kesâueer nesleer. keâejCe Demes keâer lees celeYeso lej Ùee iees°erÛes ue#eCe nesles keâer
meceepeele efJeÛeej Je efÛebleve, efpe%eemee Je mebMeesOeve DeeefCe yeesOe Je JÙeemebieeÛÙee #ecelee
Deensle. lemesÛe Ùee iees°erÛesner ue#eCe nesles keâer meceepeeleerue yegefæJeble ueeskeâebvee lÙeebÛÙee
Oecee&le Je lÙeeleerue DeeosMe Je efveÙeceele jme Deensle. lemesÛe DeeheuÙee peerJeveeÛÙee
mecemÙesJejerue GheeÙe Oecee&ÛÙee yeensj veJns lej Oecee&leÛe MeesOeCÙeeÛeer lÙeebÛeer Je=òeer Deens,
lemesÛe SkebâojerleheCes meceepe Ùee megJeCe& keâeÙeÅeeÛes heeueve keâjCeeje Deens keâer leòJeebMeer
Skeâcele jentve Deeheueer Skeâelcelee DeyeeefOele "sJeeJeer Je ceie %eeveer Je efJeÛeejJeble ueeskeâebvee
ÙeesiÙe ceÙee&osÛÙee Deele mebMeesOeveeÛeer Je Fefpleneo (mebMeesOevehej efve<keâ<e&) Ûes mJeeleb$Ùe
osTve GVeleerÛes oejner Kegues "sJeeJes.
---------------------------------
38
keâener ØecegKe heeefjYeeef<ekeâ Meyo
ØelÙeskeâ Oeeefce&keâ «ebLeeØeceeCes Øeyegæ kegâjDeeveeÛeerosKeerue Skeâ efJeefMe° Yee<ee Deens
Je lÙeeÛes keâener efJeefMe° heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deensle. efoJÙe kegâjDeeveeÛes DeeJeenve Je lÙeeÛeer
efMekeâJeCe mecepetve IesCÙeemebyebOeeves lÙeebvee efveCee&Ùekeâ cenlJe Øeehle Deens. pej kegâCee}e Lees[s
osKeer} kegâjDeeve mecepele vemes} lej lÙeeves kegâjDeeveeleerue heeefjYeeef<ekeâ MeyoebÛÙee DeLeeËÛeer
DeieesojÛe ceeefnleer keâ¤ve IÙeeJeer. heefJe$e kegâjDeeveÛee heefjÛeÙeosKeerue Ùee iees°erJej
DeJeuebyetve Deens keâer keâceerle keâceer lÙeeleerue cenlJeeÛÙee Je "Ukeâ DeMee heeefjYeeef<ekeâ
MeyoebÛee lejer DeeJeMÙekeâ ØeceeCeele Kegueemee meebefieleuee peeJee.
Deuueen : efoJÙe kegâjDeeveeleerue meJee&efOekeâ cenlJeeÛee DeeefCe ceewefuekeâ mJe¤heeÛee
heeefjYeeef<ekeâ Meyo cnCepes ‘Deuueen’ nesÙe. cnCetve meJe&ØeLece lÙeeÛeeÛe DeLe& mecepetve
Iesleuee heeefnpes. Dejyeer Yee<esleerue ‘Deuueen’ ne Meyo JeemleefJekeâheCes ‘DeueFueen’ Demee
neslee; hejbleg pÙee MeyoeÛee Jeehej cees"Ÿee ØeceeCeele nesle Demesue Je pÙeeÛee GÛÛeej leeW[eletve
JejÛesJej kesâuee peele Demesue lees peemleerle peemle meeshee DemeeJee DeeefCe megueYelesves leeW[eletve
keâe{lee ÙeeJee DeMeer Dejye ueeskeâebÛÙee Yeeef<ekeâ jefmekeâlesÛeer JeebÚvee Demes. cnCetve DeeheuÙee
Yeeef<ekeâ efveÙeceevegmeej lÙeebveer ‘DeueFueen’ Ùee Meyoeuee ‘Deuueen’ Demes ¤he efoues.
‘DeueFueen’ ÙeeÛÙeele ‘Fueen’ ne cetU Meyo Deens, Je F&Õej Je GheemÙe Demee lÙeeÛee
DeLe& neslees. lÙeeleerue ‘Deue’ ns Fb«epeer Yee<esleerue The ØeceeCes meeceevÙeveeceeuee
efJeMes<eveece yeveefJeCÙeemee"er Gheheo cnCetve Deens. efoJÙe kegâjDeeve GlejCÙeehetJeea Dejye
ueeskeâ ‘Deuueen’ lÙee efJeefMe° DeefmlelJeeuee cnCele Demele pÙeeÛÙeemebyebOeer lÙeebÛeer ßeæe
nesleer keâer lees hejceesÛÛe iegCeebveer mebheVe Deens. lÙeeÛeer JeemleJelee Je lÙeeÛÙee cenevelesÛes %eeve
mebheeove keâjCÙeeuee ceeveJeer yegæer DemeceLe& "jles, lÙeeÛes DeefmlelJe DeeefCe lÙeeÛÙee iegCeebJej
efJeÛeej Je efÛebleveeÛee heefjCeece, MesJešer Dee§eÙe&Ûeefkeâle nesCÙeeefMeJeeÙe Flej keâenerÛe efveIele
veener, lees Flej meJeeËÛes DeeMeemLeeve Je DeeßeÙemLeeve Deens, efØeÙe DeeefCe meeOÙe cnCetve
Deens, iejpee YeeieefJeCeeje, meòeeOeerMe Deens, JewYeJeMeeueer Deens, hebÛeWefõÙeebÛÙee
DeeJeekeäÙeeyeensjÛee Deens. ÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej meJe& hejceesÛÛe iegCe Goe. mepe&ve, heeuekeâlJe
DeeefCe mJeeefcelJe DeVeoeve Je Meemeve F. osKeerue lÙeeÛÙeeÛe DeefOekeâejele Deensle. DeMee
iegCeebveer mebheVe DemeuÙeekeâejCeeves lees hetpeveerÙe Deens cnCetve lÙeeÛÙee ØekeâesheeÛeer efYeleer
yeeUieueer heeefnpes. Demee neslee Dejye ueeskeâebpeJeU ‘Deuueen’ Ùee heeefjYeeef<ekeâ MeyoeÛee
DeLe&, hejbleg pesJne kegâjDeeve Glejuee lesJne lÙeeÛes ØeLece mebyeesOekeâ nsÛe Dejye
DemeuÙeekeâejCeeves lÙeeÛeer Yee<eener DejyeerÛe jeefnueer Je lÙeeuee pes keâener meebieeJeÙeeÛes nesles
 39
ÙeeÛe Yee<esleerue Meyoele DeeefCe JeekeäÙeØeÛeejele meebieeJeÙeeÛes nesles. cnCetve mJeeYeeefJekeâheCes,
lÙeevesner me=°erÛÙee efvecee&CekeâlÙee&uee Je heeuevekeâlÙee&uee; ‘Deuueen’ ÙeeÛe veeJeeves
mebyeesefOeues, pes veeJe Dejyeueeskeâeble ØeÛeefuele nesles. hejbleg ne heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deieoer lÙeeÛe
DeLee&ves Je lÙeeÛe keâuhevesvegmeej peMeer Dejye ueeskeâebÛeer keâuhevee nesleer, kegâjDeeveves Iesleuee
veener lej keâener cenlJehetCe& megOeejCee Je ceewefuekeâ yeoue keâ¤ve Iesleuee. meJee&le cenlJeeÛeer
megOeejCee Je ceewefuekeâ yeoue lÙeeves Demee kesâuee keâer F&MelJe DeeefCe GheemÙelJeeÛÙee meJe&
iegCeebvee kesâJeU Deuueenmee"erÛe efJeMes<e "jefJeues, lÙeeves meebefieleues keâer kegâCee ogmeNÙee
DeefmlelJeele, ceie lees efkeâleerner ceneve keâe Demet veÙes, GheemÙelJeeÛee Skeâner iegCe ceewpeto
veener. cnCetve ‘Fueen’ cnCee, ‘Deued Fueen’ cnCee keâer ‘Deuueen’ cnCee, lÙeeÛÙeeves
DeefYeØesle ØelÙe#eele kesâJeU lesÛe Skeâ DeefmlelJe Demesue, lÙeeÛe SkeâcesJe DeefmlelJeemee"er ns
Meyo GÛÛeejues peeT Mekeâleele Je GÛÛeejues iesues heeefnpesle. Flej keâesCelesner DeefmlelJe Ùee
veeJeeves hegkeâej}s peeCÙeeÛÙee ueeÙekeâerÛes veener. ogmejer cees"er megOeejCee kegâjDeeveeves DeMeer
kesâueer keâer ‘Deuueen’ Ùee efJeMes<e veeJeeMeer Dejye ueeskeâ pes iegCe pees[le Demele, Je les
lÙeebÛÙee °erves pejer hejceesÛÛe meercesuee heesnÛeuesues nesles, lejerheCe kegâjDeeveves lÙeebvee
GCeerJehetCe& "jefJeleebvee Heâcee&efJeues keâer legceÛÙee DemeceLe& yegæerves GheemÙelJeeÛes pes meJeexÛÛe
mLeeve ceeveues Deens, JeemleefJekeâheCes lÙeeÛÙeele yeNÙeeÛeMee veerÛeleener Deensle. hejceesÛÛe
iegCeemebyebOeer legceÛeer keâuhevee ÛegkeâerÛeer DeeefCe DehetCe& Deens. ‘Deuueen’Ûes iegCe DeMee
ØekeâejÛes Deensle Je lÙeeÛes mLeeve Demes Deens–
‘Deuueen’Ûes DeefmlelJe kegâjDeeveves pÙee iegCeebveer mebheVe "jefJeues Deens lÙeebÛeer mebKÙee
cees"er Deens. Lees[keäÙeele Demes mecepee keâer keâesCeleener Ûeebieuee iegCe Demee veener pees lÙeeÛÙeele
vemeeJee. lÙeehewkeâer ØecegKe iegCe Demes,—
(1) lees DeeefCe kesâJeU leesÛe efvejblej Deens Je efÛejblej jenerue. (metjn yekeâje, keâmeme)
(2) lees efvejekeâej Demetve Meejerefjkeâlesheemetve hetCe&heCes heefJe$e Je GÛÛelece Deens.
(DeveDeece)
(3) lees keâOeer Meejerefjkeâ ¤hener OeejCe keâjerle veener, keâesCelÙeener Jemletle ØeJesMener keâjerle
veener DeeefCe keâesCelÙeener JemletMeer Skeâ¤hener nesle veener. (ceeF&oe)
(4) ØelÙeskeâ JemletÛee mepe&vekeâlee& Deens Je meJe& efJeÅeceeve me=°er lÙeeÛeer efveefce&leer Deens.
(DeveDeece)
(5) lees kegâCeeÛee efheleener veener Je heg$ener veener. (FKeueeme)
40
(6) meJe& me=°erÛes MeemeveeefOekeâej ØelÙe#eheCes lÙeeÛÙeeÛe neleele Deens. (Ùeemeerve)
(7) DeekeâeMeeheemetve les he=LJeerheÙeËle efJeÅeceeve meJe& efJeÕeeÛeer JÙeJemLee leesÛe ÛeeueefJelees.
(mepeoe)
(8) meJeeËÛee DeVeoelee Je heeuevekeâlee& Deens. (meeHeäHeâele)
(9) peerJeve Je ce=lÙet oesvneRÛee efvecee&Cekeâlee& Deens. (cegukeâ)
(10) meJeeËmee"er DeYeÙe Je DeeßeÙemLeeve Deens. (nße)
(11) ieghle Je GIe[ ielekeâeueerve Je YeeJeer meJe& keâener peeCelees. (yekeâje, nße)
(12) meJe&keâener Sskeâlees. (DeveDeece)
(13) ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deens. (yekeâje)
(14) meJeeËJej ØeYeglJe jeKeCeeje Deens, keâesCeer lÙeeÛÙee efveCe&Ùeeuee Je ngketâceeuee DeeJneve
osT Mekeâle veener. (nße)
(15) yegefæceeve Deens, lÙeeÛes keâesCelesner keâece yegefæceòeejefnle Je nsletjefnle Demele veener.
(meyee)
(16) cees"e ke=âheeUt Je oÙeeJeeve Deens. (Heâeeflene)
(17) Øesce Je cesnsjyeeveer lÙeeÛee yeeCee Deens. (yekeâje) lÙeeÛeer ke=âhee Je cesnsjyeeveer
keâCeekeâCeeuee JÙeehle Deens. (DeeDejeHeâ) vÙeeÙeer Deens, ueeskeâebMeer vÙeeÙehetCe& Jele&ve keâjlees.
(Ùetvegme) keâesCeeJej efleUcee$ener peguetce keâjerle veener. (keâeHeâ) lÙeeÛes Heâcee&ve Je DeeosMe
meJe&Ûes meJe& vÙeeÙehetCe& Demeleele. (DeveDeece)
(18) DeJe%eekeâejer Je efMejpeesjebJej met[ GieefJeCeeje Deens. (DeeefueFceüeve)
(19) #eceeÙeeÛevee keâjCeeNÙeebvee ceeHeâer osle Demelees. (yeg®pe) DelÙeble leewyee-he§eeòeehe
mJeerkeâejCeeje Deens. (vemedj)
(20) melkeâcee&Ûeer cees"er keâoj keâjCeeje Deens. (le]ieeyegve)
(21) lÙeeÛee Fjeoe hetCe& PeeuÙeeefMeJeeÙe jenele veener. (yekeâje)
(22) yeesueCeeje Deens DeeefCe mebYee<eCe keâjlees. (yekeâje)
(23) pes FefÛÚlees les keâjlees. (DeeefueFceüeve) DeeefCe pes keâener FefÛÚlees lesÛe kesâJeU
DeefmlelJeele ÙesT Mekeâles FLeheeJeslees keâer lÙeeÛÙee ceveesjLeeefJevee mJele: nesTve keâesCeer keâener
FÛÚener ke⤠Mekeâle veener. (onj)
 41
(24) efvejhes#e Deens, ØelÙeskeâ iees°erheemetve efvejhes#e Deens, lÙeeuee keâesCelÙeener iees°erÛeer
iejpe veener. (Heâeeflej)
(25) mJeÙebcesJemleglÙe DeeefCe mleglÙe iegCemebheVe Deens. (nto)
(26) ØelÙeskeâ GCeerJeheemetve Deefuehle Je ØelÙeskeâ hejceesÛÛe iegCeeves mebheVe Deens,
F&MelJeeÛÙee JewYeJeeuee meepesMeer vemesue DeMeer keâesCeleerner iees° lÙeeÛÙeele veener. (nße)
(27) lees meJeËkeâ<eheCes Deveghece Deens. lÙeeuee keâesCelÙeener iees°erves Gheceener efoueer peeT
Mekeâle veener. (Metje) he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue keâesCelÙeener iees°erves lÙeeÛee Devegceeve kesâuee
peeT Mekeâle veener. (¤ce)
(28) GheemÙe kesâJeU leesÛe Deens. (yekeâje) mebhetCe& me=°erle kesâJeU lÙeeÛeeÛe Debceue
Deens, (peeefmeÙee) Je lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerÛe veener pÙeele Ùee F&MelJeeÛee Je cenevelesÛee
DebMecee$ener Dee{UeJee, meJe&Ûes meJe& hetCe&heCes efJeJeMe Je Dee%eebefkeâle Deensle Je lÙeeÛesÛe oeme
Deensle. (¤ce) efMeJeeÙe Demesner veener keâer lees DeeheuÙee Ùee oemeebhewkeâer Je iegueeceebhewkeâer
kegâCeeuee peJeefUkeâerÛee yengceeve osTve DeeheuÙee Meemeveele menYeeieer keâjerle DemeeJee.
(keânHeâ)
DeuueenÛes DeefmlelJe DeeefCe lÙeeÛÙee iegCeJewefMe<šŸeemebyebOeer Jejerue mheef°keâjCeeveblej
Ùee ØeMveemebyebOeer DeeCeKeerve keâener iees°er Deensle lÙee ceenerle DemeCes DeeJeMÙekeâ Deens.
(1) heefnueer iees° lej DeMeer keâer pesLeheeJeslees ‘Deuueen’ÛÙee DeefmlelJeeÛee mebyebOe Deens,
lÙeeÛÙee JeemleJelesÛee "eJe IesCes ceeveJeer efJeÛeejMeòeâeruee MekeäÙe veener. cnCetve Deuueenuee
kesâJeU lÙeeÛÙee lÙee iegCeebÉejsÛe DeesUKeues peeT Mekeâles pÙeebÛÙee lespeesJeueÙeebveer ns mebhetCe&
me=ef°peerJeve Yeejues Deens. Ùee ef"keâeCeer pes keâener Deens les meJe&Ûes meJe& lÙeeÛÙeeÛe keâesCelÙee
ve keâesCelÙee iegCeeÛesÛe ØeoMe&ve Deens. ÙeeÛe keâejCeeves hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer
DeeosMe efouee Deens, ‘‘DeuueenÛÙee efveefce&leerJej efJeÛeej Je efÛebleve keâjerle jne, hejbleg Kegö
lÙeeÛÙee DeefmlelJeemebyebOeer lemes ØeÙelve ke⤠vekeâe.’’ F&Õejer DeefmlelJeeÛeer JeemleJelee ceeveJeer
°erÛÙee Je efJeÛeejMeòeâerÛÙee yeensjÛeer Deens ns Skeâ GIe[ melÙe Deens. cnCetve ceeveJeeÛÙee
JewÛeeefjkeâ kegâJeleer Je lÙeeÛÙee #ecelesÛeer pÙee ceeCemeeuee Kejer keâuhevee Demesue lÙeeheemetve
ner iees° uehetve jent Mekeâle veener keâer ‘Deuueen’Ûes DeefmlelJe lej Heâej cees"er iees° Deens.
efveefce&leerhewkeâer Deieoer meeceevÙeeleerue meeceevÙe iees°erÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer DeeceÛes %eeve
efleÛÙee iegCeeheÙeËleÛe heesnÛetve Leebyeles; lÙeeÛÙee DeefmlelJeeÛeer keâeÙe nkeâerkeâle Deens ner iees°
yeJnbMeer DeeceÛÙeemee"er Skeâ jnmÙeÛe jenles. ceie lÙee DeefmlelJeeÛee "eJe IesCes
DeeceÛÙeemee"er keâmes MekeäÙe Deens pes Flej meJe& efveefce&leerheemetve cetuele:Ûe JesieUs Deens, pes
42
meJeËkeâ<eheCes Deveghece Deens, pÙeeuee Flej keâesCelÙeener JemletMeer keâmeueerner meeÂMÙelee
veener, pees efvecee&lee Deens Je lÙeeÛÙee JÙeefleefjòeâ Flej ØelÙeskeâ efveefce&leer Deens, pes DeefmlelJe
mJeÙebYet Deens pesJne keâer Flej ØelÙeskeâ Jemlet Nneme heeJeCeejer Deens veÕej Deens, pÙeeÛee
ØelÙeskeâ iegCe hejceesÛÛe efyebotuee heesnÛeuesuee DeeefCe Deveeoer Je DeveÕej Deens, pesJne keâer
Ùee efÛebleveeÛÙee keâ#esle pej keâesCeleer iees° ÙesT Mekeâles lej leer meJeexÛÛe DeuueenÛÙee kesâJeU
iegCeebÛes %eeve nesÙe. lÙeeÛÙee DeefmlelJeeÛÙee JeemleJelesÛee "eJe IesCes yeewefækeâ °erves kesâJeU
DeMekeäÙe iees° Deens, cnCetve ceneve kegâjDeeveves Deeheuee mebJeeo kesâJeU iegCeebÛÙee
ÛeÛexhegjleeÛe ceÙee&efole "sJeuee Deens.
(2) Ùee DelÙeble cenlJeeÛÙee ØeMveemebyebOeer ue#eele "sJeCÙeemee"er ogmejer iees° DeMeer keâer
hejceesÛÛe iegCeebÛeer ner cees"er mebKÙee, DeefmlelJeeÛeer Deveskeâlee oMe&efJeCeejer Deens Demes keâoeefhe
veener, (pemes keâer keâener Oecee&ÛÙee DevegÙeeÙeebveer keâuhevee keâ¤ve Iesleueer Deens) efkebâyengvee ns
iegCe Je Ùee Meòeâer, meJe&ÛÙee meJe& lÙeeÛe Skeâe DeefmlelJeele, ‘Deuueen’le keWâefõle Deensle.
cnCetve ceneve kegâjDeeveves ns GIe[ melÙe Demes Heâcee&Jetve metÙe&ØekeâeçeeFlekesâ mhe° kesâues Deens
keâer, ‘‘nJes lej legcner ‘Deuueen’ cnCetve hegkeâeje, nJes lej ‘jnceeve’ (cesnsjyeeve) cnCetve,
pes keâesCeles Ûeebieues veeJe legcner IÙeeue lej (lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle DeuueenÛes DeefmlelJeÛe
Demesue) keâejCe meJe& Ûeebieueer veeJes lÙeeÛÙeemee"erÛe Deensle.’’ (yeveerFœeeF&ue) cnCepes legcner
F&MelJeeÛee pees iegCe Je pÙee Meòeâeruee °ermeceesj "sJetve F&Me DeefmlelJeeÛes OÙeeve keâjeue,
lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle vesnceer lesÛe Skeâ DeefmlelJe Demesue pÙeeÛes veeJe Deuueen Deens. Goe.
legcner pej ke=âhee Je cesnsjyeeveerÛeer ceveele keâuhevee yeeUietve ‘jnceeve’ cnCeleele lej lÙeeÛÙeeves
DeefYeØesle ogmejs SKeeos DeefmlelJe Demesue, DeeefCe pej keâener Flej iees°er DeeefCe iegCeeÛÙee
°erves ‘Deuueen’ Demes cnšues lej lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle DevÙe SKeeos DeefmlelJe Demesue,
Demes keâoeefhe mecepet vekeâe. efve:mebMeÙe JemlegefmLeleer nerÛe Deens keâer, DeeceÛÙee °ermeceesj
Demeuesues ns peie, Ùeele hejmhejefJe¤æ ØekeâejÛÙee Iešvee Je Øemebie Ie[le Demeleele, ÙesLes
ke=âhee Je cesnsjyeeveerÛee Je<ee&Jener nesle Demelees, ÙesLes DeejesiÙe Je peerJevener Deens Je Deepeej
DeeefCe ce=lÙetner Deens, lesLes DeYeÙe Je Meebleerner Deens Je ieeWOeU Je GheõJeosKeerue, hejbleg
ÙeeÛee Demee DeLe& KeefÛeleÛe veener keâer Ùee efJeefYeVe DeeefCe hejmhejefJe®æ IešveebÛes
GiecemLeevener JesieJesieUs Deensle Je efvejefvejeàÙee MeòeâeRÛes mJeeceer efvejefvejeUs DeefmlelJe
Deensle; pes lÙeebvee Øekeâš ¤he osle jenleele. ÙeeGueš JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Ùee meJe&
Iešvee Je ØemebieebÛes GiecemLeeve kesâJeU SkeâcesJe ‘Deuueen’ Deens. Ùee ef"keâeCeer pes keâener
Ie[le Demeles lÙeeÛÙeeÛe Dee%esves Ie[le Demeles. lÙee meJe& Meòeâer Je pÙeebÛes Øeke⚤he Ùee
Iešvee Deensle lÙee meJe& lÙeeÛe Skeâe DeefmlelJeeÛes efJeefJeOe iegCe Deensle Je meJe&Ûes meJe&
 43
lÙeeÛÙeeleÛe keWâefõle Deensle. keâesCeleerner Meòeâer mJele:Ûes JesieUs Je mJeleb$e DeefmlelJe yeeUiele
veener Je keâesCeleener iegCe Demee veener pÙeeÛee mJeeceer Flej DeefmlelJe DemeeJee.
(3) eflemejer iees° DeMeer keâer ns iegCe, pÙeebveer meJeexÛÛe DeuueenÛes DeefmlelJe mebheVe Deens,
meJe&Ûes meJe& meeQoÙee&Ûes Je GòecelesÛes iegCe Deensle. meJe& leNnsÛes oes<e Je meJe& GCeerJeebheemetve
les hetCe&heCes cegkeäle Deensle. lÙeehewkeâer SkeâeueeosKeerue JeeF&šheCeeÛes iegCe cnšues peeT Mekeâle
veener. cnCetve ceneve kegâjDeeveves DeeheuÙee peeieer mJele: Ùee iees°erueeosKeerue keâer meJeexÛÛe
Deuueen meJe& leNnsÛÙee GCeerJee Je oes<eefJeefnle Deens, lÙeeÛee Skeâ mJeleb$e iegCe cnCetve
meebefieleuee Deens. ‘‘lees Deuueen Demee Deens pÙeeÛÙeeKesjerpe keâesCeerner GheemÙe veener,
(mekeâue peieebÛee) meceüeš Deens Je meJe& oes<e Je GCeerJeebheemetve GÛÛe DeeefCe heefJe$e Deens.
(ØelÙeskeâ oes<eeheemetve) Deefuehle Deens’’. (nße) lemesÛe ner iees° mhe° meebefieleueer Deens,
‘‘lÙeeÛÙeemee"erÛe Deensle meJe& Gòece iegCe’’. (yeveerFœeeF&ue). Ùee yeeyeleerle peieele
meelelÙeeves pÙee DeefØeÙe Iešvee DeeefCe keâštØemebie Ie[le Demeleele; lÙeecegUs keâener ieeWOeU
Jeešt veÙes. keâejCe ns Øemebie kesâJeU leelkeâeefuekeâ heefjCeece DeeefCe Deieoer ceÙee&efole DeLee&ves
DeefØeÙe Demeleele. Debeflece DeeefCe JeemleefJekeâ heefjCeece lemesÛe JÙeehekeâ nsletbÛÙee °erves Je
efJemle=le DeLee&ves les DeefØeÙe KeefÛeleÛe vemeleele. Deieoer lÙeeÛeØekeâejs pÙeeØekeâejs ®iCeeJej
[e@keäšjkeâ[tve MeŒeef›eâÙee nesCes efkebâJee lÙeeÛÙee leeW[ele keâ[t Deew<eOes šekeâCes, GÅeeveeleerue
Peg[theebÛeer ceeàÙeekeâjJeer ÚešCeer nesCes, Kegveer DeeefCe õesneRvee vÙeeÙeeueÙeekeâjJeer HeâeMeer
efoueer peeCes; DeMee meJe&iees°er yee¢ele: DeefØeÙe DemeleeveeosKeerue JeemleefJekeâheCes DeefØeÙe
keâoeefhe Demele veenerle. cnCetve Ùee peieele pÙeeDeLeea jesiejeF& hemejle Demeles, og<keâeU
Ùeslees, cenehetj Ùesleele, DelÙeeÛeejer og° DeeefCe GheõJekeâejer ueeskeâebvee ßeercebleer Je Øeefle‰sÛee
yenj Ùesle Demelees Je meoeÛeejeRvee mebkeâšebÛes DeeIeele meesmeeJes ueeiele Demeleele; lÙeeDeLeea
Ùee peieeÛee mJeeceer (Deuueen JeeÛeJees) ieeefHeâue, efJeIešveefØeÙe, yescegJe&le, pegueceer,
jòeâefheheemet, JÙeLe&keâejer, KesUkeâj DeeefCe keâoj ve peeCeCeeje Deens, Ùee iees°erÛee ne hegjeJee
Deens Demes cegUerÛe veener. keâejCe DeMee ØekeâejÛÙee IešveebÛÙee yee¢e mlejeJej pees efyeIee[
efomelees ØelÙe#eele cenevelece Demee megOeej lÙeele ieefYe&le Demelees. JejJej efomeCeeje efyeIee[
DeefOekeâ cenlJehetCe& jÛevesÛeer veeboer Demeles. ner iees° JesieUer keâer Skeâerkeâ[s GheõJe DeeefCe
efJeIešveeÛÙee mJeYeeJeele keâuueesU Je ieeWOeU Demelees cnCetve lÙeekeâ[s Deecner Ûeškeâve ue#e
oslees, GefMejeheÙeËle škeâ ueeJetve lÙeekeâ[s henele Demelees pesJne keâer megOeej Je jÛevesÛÙee
mJeYeeJeele Meeblelee, mleyOelee Demeles Je lÙeekeâ[s °er cegefMkeâueervesÛe JeUle Demeles. SKeeos
Iej pesJne yeebOeues peele Demeles, lÙeeJesUer keâmeueeÛe DeeJeepe Ssketâ Ùesle veener hejbleg pesJne
les keâesmeUles lesJne mebhetCe& Jemleer lÙeeÛÙee ØeÛeb[ DeeJeepeecegUs KeUyeUtve G"les. ogmejerkeâ[s
44
Kegö ceeveJeer mJeYeeJeeÛeerosKeerue efmLeleer DeMeer Deens keâer lees efØeÙe iees°erhes#ee DeefØeÙe
iees°ercegUs DeeefCe megKeehes#ee og:KeecegUs DeefOekeâ ØeYeeefJele nesle Demelees. one iees°er pej
lÙeeuee Deevebo efceUJetve osCeeNÙee Demeleerue Je kesâJeU SkeâÛe iees° og:Ke osCeejer GodYeJeueer
lej kesâJeU nerÛe Skeâ iees° lÙeeÛÙee ceveeÛee leeyee IesF&ue Je lÙee one iees°eRÛee lÙeeuee
peCetkeâeÙe efJemejÛe he[sue. Ùee oesvner JemlegefmLeleeRÛee mJeeYeeefJekeâ heefjCeece Demee neslees keâer
GLeU °erÛee ceveg<Ùe peieeleerue IešveebÛes Kejs mJe¤he mecepeCÙeemee"er DemeceLe& "jlees.
yee¢eelkeâejer GheõJe DeeefCe efyeIee[ lej lees heentve Ieslees hejbleg leUeleerue efJeOeeÙekeâ nslet
DeeefCe Keesue JewÛeeefjkeâlesheÙeËle lÙeeÛeer °er heesnÛele veener. SjJeer Ùee Iešveebhewkeâer Skeâner
Iešvee DeMeer Demele veener efpeÛee Debeflece nslet megOeej DeeefCe jÛevee vemeeJee. cnCetve meJeexÛÛe
DeuueenÛee lees iegCeosKeerue pees Ùee Iešvesuee keâejCeerYetle Demelees, DeheefjneÙe&heCes meeQoÙe&
DeeefCe GòecelesÛeeÛe iegCe Demelees.
(4) ÛeewLeer iees° DeMeer keâer Ùee efJeefJeOe iegCeebÛÙee ke=âleer Je ØeYeeJeele hetCe&heCes Devegketâuelee
Deens. Ùeehewkeâer keâesCeleener iegCe DeMee Øekeâejs keâeÙe& keâjerle veener keâer lÙeeÛee heefjCeece cnCetve
SKeeÅee ogmeNÙee iegCeeÛÙee efvekeâ[er veekeâejuÙee peeJÙeele. ÙeeGueš ØelÙeskeâ iegCeeÛÙee
mJele:ÛÙee keâeÙe&ceÙee&oe Deensle, lÙee Skeâe "jeefJekeâ meercesheÙeËle, DeLee&le meceleesue
meercesheÙeËle heesnÛeleele, DeeefCe DeeefOekeäÙe Je DeeflejskeâeÛeer ue#eCes efomelee#eCeerÛe, Deeheueer
heg{erue JeešÛeeue LeebyeefJeleele. Goe. ‘ke=âhee’ ne DeuueenÛee Skeâ iegCe Deens hejbleg lÙeeÛes
hejceke=âheeUt Je oÙeeUt DemeCÙeeÛee DeLe&, meoeÛeejer Je ogjeÛeejer meJe&Ûe lÙeeÛÙee #ecesves
Gheke=âle nesleerue Je lÙeeÛÙee DeJe%ee keâjCeeNÙeebveeosKeerue lees efMe#ee keâjCeej veener, Demee
cegUerÛe veener. keâejCe lÙeecegUs lees vÙeeÙeer, yegefæceeve DeeefCe iegCe«eenkeâ, keâenerÛe cnšuee
peeCeej veener. lÙeeÛeØeceeCes ‘mJesÛÚeefOeheleer’ DemeCes Demeener lÙeeÛee Skeâ iegCe Deens,
cnCepes Demes keâer lees pes FefÛÚlees les keâjlees Je pes FefÛÚlees kesâJeU lesÛe Ie[les hejbleg ÙeeÛee
Demee DeLe& KeefÛeleÛe veener keâer ceveg<ÙeeÛee mJele:Ûee Fjeoe Je lÙeeÛes ke=âlÙe keâenerÛe veener,
DeuueenÛe pÙeeuee FefÛÚlees Je pesJne FefÛÚlees, keâmeuesner keâejCe Je keâesCelÙeener hee$elesefJevee
mejUceeieea Je hegCÙeMeerue yeveefJelees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee heLeYeü°lee DeeefCe
ogjeÛeejeÛÙee KeeF&le ueesštve oslees, lemesÛe nJes lÙeeuee lees #ecee keâjerue Je nJes lÙeeuee
vejkeâele šeketâve osF&ue, Ùeekeâ[s ue#e ve oslee keâer keâesCeeÛes keâce& peieele keâmes jeefnues Deensle,
keâejCe DeMee efmLeleerle lej lÙeeÛes yegefæceeve DeeefCe vÙeeÙeer Je melÙe peeCeCeeje DemeCÙeeuee
keâener DeLe&Ûe Gjle veener. cnCetve nerÛe JemlegefmLeleer nesleer peer OÙeeveele yemeefJeCÙeemee"er
ceneve kegâjDeeveves, ‘‘Deuueen pÙeeJej FefÛÚlees ke=âhee°er keâjlees’’, Demes Heâcee&efJeuÙeeveblej
‘‘DeeefCe Deuueen meJe& keâener peeCeCeeje Je yegefæceeve Deens’’, Demes Øeefleheeove keâjCes
 45
pe®jerÛes ceeveues. cnCepes SKeeÅee JesUsme Demee mecepe nesT veÙes keâer DeuueenÛeer FÛÚe
[esUs yebo keâ¤ve efveCe&Ùe Iesle Demeles, veJns; Demes cegUerÛe veener. lees pees keâener efveCe&Ùe Iesle
Demelees lees hetCe&heCes %eeve Je ceeefnleerÛÙee DeeOeejs Je melÙe DeeefCe vÙeeÙeeuee Oe¤veÛe Iesle
Demelees, yegefæceòee DeeefCe MeneCeheCeeÛeer keâesCeleerner efvekeâ[ efJemejueer peele veener.
DeMeeØekeâejs ceneve kegâjDeeve DeeheuÙee Ùee meJee&le cenlJeeÛÙee DeeefCe ceewefuekeâ
heeefjYeeef<ekeâ MeyoeÛee, DeLee&le ‘Deuueen’ Ùee MeyoeÛee Jeehej keâjlees lesJne, Jejerue mebhetCe&
ÛeÛee& JeeÛeuÙeeveblej ceveele peer keâuhevee Ùesles leesÛe lÙeeÛee DeLe& Demelees. ogmeNÙee SKeeÅee
Oecee&leerue Jee Oeeefce&keâ Yee<esleerue SKeeoe heeefjYeeef<ekeâ Meyo lebleesleble Ùee DeLee&le cees[lees
efkebâJee veener, keâesCe peeCes? pej Demesue lej ‘Deuueen’Ûes Yee<eeblej lÙee Meyoele keâjCÙeele
keâener njkeâle veener SjJeer lemes keâjCes keâesCelÙeener Øekeâejs ÙeesiÙe "jCeej veener ns GIe[
Deens.
veyeer DeeefCe jmetue-Øesef<ele : kegâjDeeveeleerue ogmeje DelÙeble cenlJeeÛee heeefjYeeef<ekeâ Meyo
cnCepes veyeer DeeefCe jmetue-Øesef<ele nesÙe. veyeer Je jmetue Demee ceveg<Ùe Demelees pÙeeJej
meJeexÛÛe DeuueenÛes ceeie&oMe&ve DeJelejle Demeles pesCeskeâ¤ve lÙeeves mJele:osKeerue lÙeeÛes
DevegmejCe keâjeJes DeeefCe DeuueenÛÙee Flej oemeebheÙeËlener les heesnÛeJeeJes. veyeer, Dejyeer
Yee<esle GbÛe peefceveerueeosKeerue cnCeleele DeeefCe ceeiee&leerue KegCesueener. lÙeeÛeØeceeCes
‘jmetue’Ûee Meeefyokeâ DeLe& ‘hee"efJeuesuee’ Demee neslees. ceie lees SKeeoe mebosMe Demees keâer
otle Demees. DeMee JÙeòeâeruee, efpeÛÙeeJej DeuueenÛes ceeie&oMe&ve Glejles, ‘veyeer’ DeMeemee"er
Heâcee&efJeues iesues Deens keâer DeeheuÙee Øeefle‰sÛÙee Âef°ves lees Flej meJe& ceeCemeebhes#ee GÛÛener
Demelees Je ceeveJepeeleermee"er keâuÙeeCe Je cegòeâerÛÙee mevceeiee&leerue KetCener Demelees.
lÙeeÛeØeceeCes lÙeeuee ‘jmetue’ Ùeekeâefjlee meebefieleues iesues Deens keâer lees me=ef°meceüešekeâ[tve
lÙeeÛÙee jÙelespeJeU hee"efJeuesuee mebosMeJeenkeâ DeeefCe otle cnCetve Demelees, lÙeebÛÙeeheÙeËle
lees lÙeeÛes DeeosMe heesnÛeles keâjlees. ‘veyeer DeeefCe jmetue’ÛÙee JÙeòeâerlJeemebyebOeer ceneve
kegâjDeeveele KeeueerueØeceeCes mhe°erkeâjCe efouesues Deens.
1. lees ceveg<Ùe Demelees, kesâJeU ceveg<Ùe; Deieoer Deecne Je legcnemeejKee ceveg<Ùe, cnCetveÛe
efvejheJeeoheCes meJe&Ûe Øesef<ele mJele:mebyebOeer ‘‘Deecner legceÛÙeeØeceeCesÛe ceveg<Ùe Deenesle’’,
DelÙeble mhe° Meyoele Demes Ieesef<ele keâjerle jeefnues Deensle. efMeJeeÙe
ceveg<ÙepeeleerhewkeâerosKeerue kesâJeU heg®<eebveeÛe veyeer yeveefJeuesues Deens. efŒeÙeebvee Ùee
keâeÙee&mee"er keâOeerner efveJe[uesues veener. ‘‘DeeefCe Deecner legceÛÙee hetJeeaosKeerue kegâCeeuee
hee"efJeues veener hejbleg kesâJeU heg®<eebveeÛe Je lÙeeÛÙeekeâ[s Deecner Jener-efoJÙeyeesOe hee"Jeerle
46
jeefnuees.’’ (ÙetmegHeâ-109) veyeer pÙeeDeLeea ceveg<Ùe nesles lÙeeDeLeea mJeeYeeefJekeâheCes Flej
ceeCemeebØeceeCes Yeeweflekeâ iejpee DeeefCe ceeveJeer DeeJeMÙekeâlee lÙeebveener ueeieuÙee neslÙee,
pemes Heâcee&efJeuesner Deens, ‘‘efve:mebMeÙe ns ueeskeâ DeVe Iesle Demele Je yeepeejelener mebÛeej keâjerle
Demele’’. (ÙetmegHeâ) lemesÛe ‘‘Deecner lÙeevee helveer Je cegues yeeUieCeejs yeveefJeues nesles’’.
(jDeo) Ùee meJe& mhe°erkeâjCeeDebleer Øesef<eleebÛes ceveg<Ùe DemeCes pejer metÙe&ØekeâeçeeFlekesâ GIe[
nesles lejerheCe Ùee ØeMveebÛÙee cenlJeecegUs ns DeeJeMÙekeâ nesles keâer vekeâejelcekeâ hewuetvesoKs eerue
keâesCelÙeener ÛegkeâerÛÙee JewÛeeefjkeâlesuee JeeJe jent osT veÙes. cnCetve Demes mhe° kesâues iesues keâer
DebefyeÙee HeâefjMlÙeehewkeâerner vemele. ‘‘meebietve šekeâe keâer peefceveerJej pej HeâefjMles efveOee&mleheCes
mebÛeej keâjerle jeefnues Demeles lej Deecner lÙeeÛÙeeJej SKeeÅee HeâefjMlÙeeueeÛe Øesef<ele yeveJetve
Glejues Demeles’’. (yeveerFœeeF&ue) efMeJeeÙe, meJeexÛÛe Deuueen ‘DeJeleej’ IesTve mJele:Ûe
ceeveJeer ¤he OeejCe keâ¤ve peieele Ùesle jeefnuee DemeeJee, DemesosKeerue veener. cnCetveÛe
F&meeF& ueeskeâebÛÙee Skeâe ieševes pesJne Demes meebefieleues, ‘‘DeuueenÛe cejÙeceheg$e ÙesMet Deens’’
lesJne kegâjDeeveves lÙeeuee kegâøeâ "jefJeues. ‘‘KeefÛeleÛe kegâøeâ kesâues lÙee ueeskeâebveer pÙeebveer
meebefieleues keâer DeuueenÛe cejÙeceheg$e ÙesMet Deens’’.
2. veyeer DeeefCe jmetue DemeCes, cnCepes veyetJele Je Øesef<elelJe, ns Skeâ DeefOekeâejheo Deens.
meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve lÙeemee"er efJeefMe‰ JÙeòeâeRÛeer efveJe[ Je efveÙegòeâer nesle Demeles.
‘‘JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueen (Deeheues mebosMe hee"efJeCÙeemee"er)
HeâefjMlÙeebhewkeâerner otle efveJe[le Demelees DeeefCe ceveg<ÙeebhewkeâerosKeerue, lees meJe& keâener SskeâCeeje
Je heenCeeje Deens’’. (nppe) Ùee mebyebOeeves DeMee efveJe[uesuÙee Je efveÙegòeâer PeeuesuÙee
JÙeòeâeRÛÙee mJele:ÛÙee mebkeâuheeueener keâener JeeJe Demele veener Je lÙeebÛÙee ØeÙelveebveeosKeerue
veener. ceeCemeeÛÙee mJele:Ûee efveOee&j Je mebkeâuhe DeeefCe Oe[he[ Je ØeÙelveebveer ner iees° Øeehle
nesle vemeles. Deeheuee Øesef<ele kegâCeeme keâjeJee ÙeeÛee efveCe&Ùe IesCeeje lees DeuueenÛe Deens.
‘‘Deuueen ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees keâer DeeheuÙee Øesef<elelJeeÛes keâeÙe& kegâCeekeâ[tve IÙeeJes
Je keâmes IÙeeJes’’. (DeveDeece) pehepeehÙe Je OÙeeveiÙeeve DeeefCe lehe§eÙexcegUs ceveg<Ùe
DeOÙeeeflcekeâ °erves GÛÛe nesT Mekeâlees DeeefCe mJele:ceOÙes HeâefjMlÙeebÛÙee iegCeebÛee jbie
DeeCet Mekeâlees hejbleg ns MekeäÙe veener keâer DeeheuÙee Ùee Ke[lej lehe§eÙexÛÙee yeUeJej lees
Øesef<elelJeheoeheÙeËle heesnÛeeJee Je DeeheuÙee lÙee leheebcegUs Øesef<elelJeeves Gheke=âle JneJee.
keâejCe Øesef<elelJe Skeâ DeefOekeâejheo DeeefCe "jeefJekeâ keâeceefiejer Deens. keâesCelesner
DeefOekeâejheo mJele: nesTve kesâJeU DeeheuÙee ØeÙelveebveer efceUle vemeles lej kegâCee meceLe&
DeefOekeâejerÛÙee Heâcee&veeves Je efveÙegòeâervesÛe les Øeehle nesle Demeles. cnCetve Øesef<elelJeosKeerue,
pes Skeâ ceneve owJeer, heoeefOekeâej Deens, lÙeeueeÛe efceUt Mekeâles pÙeemee"er me=°erÛÙee Je
 47
ceeveJepeeleerÛÙee KeNÙee Meemeveekeâ[tve efveÙegòeâer DeeosMe efveIeeuee DemeeJee.
3. veyeer pes keâener DeeosMe oslees, DeeefCe oerve MejerDele (Oece& Je MeeŒe) cnCetve pÙee
pÙee iees°eRÛeer efMekeâJeCe oslees leer lÙeeÛÙee mJele:keâ[tve vemetve meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve
Demeles. cnCetveÛe ØelÙeskeâ veyeer ueeskeâebvee nsÛe meebiele jeefnuee Deens, ‘‘ceer legcneuee DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%ee SskeâJeerle Deens Je lÙeeÛeeÛe mebosMe heesnÛeJeerle Deens’’. (DeeDejeHeâ)
ceie pÙee DeLeea veyeerÛeer ØelÙeskeâ iees° Deuueenkeâ[tve Demeles lÙeeDeLeea lÙeeÛeer Dee%ee heeUCes
Kejs cnCepes DeuueenÛeer Dee%ee heeUCes nesÙe Je lÙeeÛeer DeJe%ee keâjCes ØelÙe#eele DeuueenÛeer
DeJe%ee keâjCes Deens. mhe°heCes Heâcee&efJeues iesues Deens, ‘‘pÙeeves Øesef<eleeÛes Dee%eeheeueve kesâues
lÙeeves DeuueenÛes Dee%eeheeueve kesâues’’, (efvemee) lemesÛe ‘‘Deecner (DeLee&le Deuueenves) pÙee
kegâCee Øesef<eleeuee hee"efJeues Ùee keâefjleeÛe hee"efJeues keâer F&Me Dee%esvegmeej lÙeeÛes Dee%eeheeueve
kesâues peeJes’’. (efvemee) Kegö ‘jmetue’ ne MeyoosKeerue nsÛe oMe&efJelees keâer JemlegefmLeleer nerÛe
Demet Mekeâles, keâejCe DeuueenÛes jmetue, cnCepes Deuueenkeâ[tve hee"efJeuesues DemeCÙeeÛee
DeLe&Ûe Demee keâer lees pes keâener meebiesue DeeheuÙee JÙeòeâeriele Yetefcekesâves Je mJele:ntve meebieCeej
veener lej DeeheuÙee hee"efJeCeeNÙeeleHexâ meebiesue, cnCetve lÙeeÛes Dee%eeheeueve efkebâJee lÙeeÛeer
DeJe%eeosKeerue lÙeeÛeer JÙeòeâerMe: Dee%eeheeueve efkebâJee DeJe%ee "jCeej veener lej meJe&
peieebÛÙee mJeeceer DeuueenÛesÛe Dee%eeheeueve Je lÙeeÛeerÛe DeJe%ee "jsue.
Ùee mhe°erkeâjCeeJe¤ve ‘veyeer’ DeeefCe ‘jmetue’ Ùee kegâjDeeveer heeefjYeeef<ekeâ MeyoebÛee
pees DeLe& efveef§ele neslees, lees F&MeØemeVelee DeeefCe Oeeefce&keâ cenelcÙe Je heeefJe$Ùe oMe&efJeCeeNÙee
Flej DemebKÙe Meyo Je heeefjYeeef<ekeâ MeyoebÛÙee DeLee&ntve cetuele:Ûe efYeVe Deens, ns DeeheCeeme
peeCeJeuÙeeefMeJeeÙe jeefnues vemesue. efJeYetleer, Jeueer-DeJeueerÙee, heerj, Heâkeâerj, meeOetmeble,
$e+<eercegveer DeeefCe DeMeeÛe ØekeâejÛÙee Flej Meyoebhewkeâer Skeâner Demee veener pees Ùee DeLee&uee
JÙeehle DemeeJee. cnCetve ne kegâjDeeveer heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deeheueer JeemleJelee DeeefCe
DeeheuÙee mJe¤heeÛÙee Âef°ves Skeâ Demee heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deens pÙeeÛeer keâuhevee Je DeLe&
JÙeòeâ keâjCÙeemee"er leesÛe ØeÙegòeâ Peeuee heeefnpes. SKeeÅee ogmeNÙee Meyoele ÙeeÛes Yee<eeblej
kesâues iesues lejer lÙeeÛe mJe¤heele pesJne keâer les lebleesleble nerÛe keâuhevee osle DemeeJes Je ueeskeâ
les Ssketâve lÙeeÛee neÛe DeLe& Iesle DemeeJesle. ÙeeØeceeCes Heâemeea Yee<esleerue ‘hewiebyej’ ne Meyo
DeMeeÛe ØekeâejÛee Skeâ Meyo Deens. MesJešer veyeer DeeefCe jmetue ÙeebÛÙeeleerue Skeâ
HeâjkeâosKeerue mecepetve Iesleuee heeefnpes, Ùee GYeÙe MeyoebÛÙee JeehejemebyebOeerÛee ne Heâjkeâ
Deens. ceneve kegâjDeeveves Ùee oesvner Meyoebvee pejer lÙeeÛe efJeefMe° DeLee&Ûee heeefjYeeef<ekeâ
Meyo cnCetve ceeveuee Deens pÙeeÛes mhe°erkeâjCe DeeleeÛe DeeceÛÙeemeceesj Deeues Deens. hejbleg
48
veyeer ne Meyo pÙeeØeceeCes ÙeeÛe heeefjYeeef<ekeâ Meyo Je ÙeeÛe DeLee&mee"er efJeMes<e Deens,
‘jmetue’ ne Meyo lÙeeØeceeCes efJeMes<e veener. ‘veyeer’ ne Meyo lej Demee Deens keâer kegâjDeeve
pesJnener lees Meyo yeesuelees lesJne lÙeeheemetve lÙeeuee efveef§eleheCes leesÛe efJeefMe° ceveg<Ùe
DeefYeØesle Demelees pÙeeJej meJeexÛÛe DeuueenÛeer Jener-efoJÙeyeesOe Glejues Deens. hejbleg jmetue-
Øesef<ele ne Meyo veyeerÛÙee meceeveeLeea heeefjYeeef<ekeâ Meyo DemeCÙeeyejesyejÛe yeNÙeeÛe
ef"keâeCeer DeeheuÙee Meeefyokeâ DeLee&leosKeerue ØeÙegòeâ Peeuee Deens. cnCepes lees DebefyeÙeeb
(veyeerÛes Deveskeâ JeÛeve) mee"erner Jeehejuee iesuee Deens Je iewj veyeermee"erosKeerue. lÙeeØeceeCes
HeâefjMlÙeebveeosKeerue peeieespeeieer Deuueenves jmetue-Øesef<ele meebefieleuesues Deens, keâejCe
lesosKeerue meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve efJeefJeOe keâeceefiejerJej efveÙegòeâ kesâuesues DeeefCe hee"efJeuesues
Demeleele. Deelee Gjuee ne ØeMve keâer ceie jmetue Ùee Meyoeuee kegâjDeeveele keâes"s veyeerÛÙee
meceeveeLeea heeefjYeeef<ekeâ Meyo mecepeues peeJes Je keâes"s Meeefyokeâ DeLee&le yeesueuesuee mecepeues
peeJes? lej Ùee yeeyeleerle, mhe° mJe¤heeleerue ØelÙeskeâ ef"keâeCeer DeeheCeeme Dee{UCeejs
meboYe&Ûe ceeie&oMe&ve keâjleerue.
Je¢e efkebâJee Jener - efoJÙeyeesOe : ceneve kegâjDeeveÛee cenlJeeÛee eflemeje heeefjYeeef<ekeâ Meyo
‘Jener’ nesÙe. meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve veyeerJej pes ceeie&oMe&ve Glejle Demeles lÙeeuee ‘Jener’
Demes Heâcee&efJeuesues Deens. Dejyeer Yee<esleerue ‘Jener’Ûee Meeefyokeâ DeLe& ‘leer›emebkesâle’ Demee
neslees. ceie lees mebkesâle neleeves Demees, °erves Demees, efveJJeU OJeveer Demees, mhe° JeeCeer Demees
keâer uesKeer Demees, keâmesner Demees. ÙeeefMeJeeÙe mebkesâle kegâCeeueelejer SKeeÅee iees°erÛeer keâuhevee
osCÙeemee"erÛe Demelees, ogmejs cnCepes lÙeele ieghle DeLee&Ûeener meceeJesMe Demelees. cnCetve Ùee
MeyoeÛee DeLe& ieghle ceeefnleer osCes Je ieghle DeeosMe DeeefCe ceveele SKeeoer iees° šekeâCes
DemeeosKeerue Peeuee. ‘Jener’ Ùee Dejyeer MeyoeÛee Oeelet ‘Ssne’ Deens. lÙeeheemetve efvecee&Ce
nesCeejer ef›eâÙeeheos DeMeeÛe meJe& efvejefvejeàÙee DeLee&le Je keâmeuÙeener efJeMes<eCeeefJevee ØelÙeskeâ
iees°ermee"er Jeehejueer peeleele. lÙeeØeceeCes ceneve kegâjDeeveele ner ef›eâÙeeheos Deuueen,
ceeveJe, Mewleeve, meJeeËmee"erÛe ØeÙegòeâ Peeueer Deensle. hejbleg yeeye pesJne Ùee ef›eâÙeeheoebÛÙee
GheÙeesieeÛeer vemesue Je Kegö ‘Jener’ ne Meyo yeesueuee peele Demesue lej ceie lÙeeJesUer DeLe&
DeeefCe GheÙeesieeleerue JÙeehekeâlee jenele veener Je lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle nceKeemeheCes kesâJeU
leer ceeie&oMe&keâ JeeCeer Demeles peer veyeeRvee meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve Øeehle nesle Demeles Je DeMee
heæleerves Øeehle nesles keâer meJe&meeceevÙe ceeveJeer %eeveWefõÙeebÛÙee DeeJeekeäÙeeheefuekeâ[Ûeer Demeles.
cnCepes Keeme ‘Jener’ ne Meyo kegâjDeeveÛee Skeâ efJeefMe° heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deens Je lees
ØelÙeskeâ ef"keâeCeer ÙeeÛe heeefjYeeef<ekeâ MeyoeÛÙee mJe¤heele ØeÙegòeâ Peeuee Deens. hejbleg ‘Ssne’
Je Ùeeheemetve yeveuesuÙee ef›eâÙeeheoebÛes mJe¤he heeefjYeeef<ekeâ veJns Je les DeeheuÙee meJe&meeceevÙe
 49
Meeefyokeâ DeLee&ves ØeÙegòeâ Peeueer Deensle. ‘Jener’ kesâJeU meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve Demeles hejbleg
‘Ssne’ Deuueen lemesÛe DevÙe Flej meJeeËÛÙeeÛekeâ[tve Demelees Je ØelÙeskeâ efveefce&leermee"er
Demelees. DebefyeÙee (De.) ÙeebÛÙeeJej GlejCeeNÙee ceeie&oMe&veeuee ‘Jener’ Ùeemee"erÛe cnšues
iesues Deens keâer lÙeeÛes DeJelejCe Flej ceeCemeebÛÙee °erheemetve ieghle Demeles. ‘Jener’ cnCepes
kesâJeU DeLe& Deens Demes veener lej lÙeele DeLe&, Meyo Je MeyojÛevee meJe&keâener ceewpeto
Demeleele. ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve Øesef<eleebJej pes DeeosMe
Glejle Demeleele, pÙeeØeceeCes lÙeeleerue DeLe& meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve Demelees lÙeeÛeØeceeCes
lÙeeleerue Meyoner lÙeeÛÙeekeâ[tveÛe Demeleele Je lÙee MeyoebÛeer leer jÛeveeosKeerue, pÙeecegUs
lÙeevee cepekegâjeÛee mJe¤he Ùeslees, lÙeeÛÙeekeâ[tveÛe Demeles. cnCetve meojnt ‘Jener’uee mhe°
Meyoele DeuueenÛeer JeeCeerosKeerue Heâcee&efJeues iesues Deens.
meojnt ‘Jener’ (DeLee&le efoJÙe kegâjDeeve) Ûes npejle cegncceo (me.) heÙeËle
heesnÛeCÙeeuee Dejyeer Yee<esle vegpetue - (DeJelejCe), Fvpeeue (GleejCes) DeeCe levpeerue
(Gleejues peeCes) Heâcee&efJeues iesues Deens. ns DeJelejCe keâeÙe nesles, DeeefCe ns GlejCes Je
Gleejues peeCÙeeÛeer ke=âleer keâMee Øekeâejs Ie[le nesleer? Ùee yeeyeleerle kegâjDeeve DeeefCe
ØeceeCeefmeæ noermeeRÉejs pes mhe°erkeâjCe meehe[les les mebef#ehleheCes KeeueerueØeceeCes Deens.
(De) meJeexÛÛe DeuueenÛee Skeâ Keeme HeâefjMlee, pÙeeÛes veeJe efpeyeÇF&ue Demes Deens, ner
F&MeJeeCeer npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ùoÙeeJej Gleejerle Demes. ‘‘ns veyeer! efJeÕemeveerÙe
HeâefjMlÙee (efpeyeÇF&ue) ves Ùee (kegâjDeeve) uee legPÙee ùoÙeeJej Gleejues Deens.’’ (metjn
MegDeje) ‘‘lej KeefÛeleÛe lÙeeves lÙeeÛÙee (DeLee&le DeuueenÛÙee) Dee%esves les legPÙee ùoÙeeJej
Gleejues Deens.’’ (metjn yekeâje) leelheÙe& Demes keâer neÛe HeâefjMlee; kegâjDeeve npejle cegncceo
(me.) heÙeËle heesnÛeefJeCÙeeÛes ceeOÙece neslee. meJeexÛÛe Deuueen pÙeeJesUer, efpelekeäÙee
DeeÙeleer GlejJet FefÛÚle Demes, lÙeebvee npejle efpeyeÇF&ue (De.) ÙeebÛÙee megheto& keâ¤ve hewiebyej
(me.) keâ[s hee"Jeerle Demes Je les hetCe& efJeÕeemeen&lesves Je peyeeyeoejerves lÙee DeeÙeleer DeeCetve
npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ùoÙeeJej GlejJeerle Demele. ÙeemebyebOeer lÙeebÛes mLeeve
mebhetCe&heCes kesâJeU Skeâe ceeOÙeceeÛes DeeefCe Dee%eeOeejkeâ mesJekeâeÛesÛe keâeÙe les nesles. Ùeele
lÙeebÛÙee mJele:Ûes cele DeeefCe lÙeebÛÙee FÛÚsuee keâesCelesner mLeeve veJnles. F&Me Dee%esefJevee
les Ùeslener vemele, pemes ogmeNÙee ›eâceebkeâeÛÙee DeeÙeleerle ‘lÙeeÛÙee Dee%esves’ Ùee MeyoeJe¤ve
mhe° nesle Deens Je pemes keâer DeeCeKeerve Skeâe DeeÙeleerle Kegö lÙeebÛÙeeÛe leeW[eves ns
mhe°erkeâjCe efouesues Deens keâer ‘‘ns veyeer! pÙee pÙeeJesUer Deecner (Jener IesTve) Glejlees,
legPÙee jyeÛeer Dee%ee efceUeuÙeeJejÛe Glejlees.’’ (metjn cejÙece), les lÙee Jener DeeefCe
50
F&MeJeeCeerle keâenerner keâceerpeemle efkebâJee Hesâjyeo} nesT osle vemele. pemes keâer lÙeebvee
‘efJeÕemeveerÙe HeâefjMlee’ Demes meebietve mhe° kesâues iesues Deens. efoJÙe kegâjDeeveele keâener
ef"keâeCeer Ùee iees°eruee keâer, efpeyeÇF&ue (De.) Ùeebveer Ùee kegâjDeeveeuee veyeer (me.) ÙeebÛÙee
ùoÙeeJej Gleejues Deens, DeMeeØekeâejsosKeerue Heâcee&efJeuesues Deens, ‘‘ne (kegâjDeeve
Deuueenkeâ[tve) hee"efJeuesuÙee Jener Kesjerpe keâenerÛe veener efpeuee yeuee{Ÿe MeefòeâMeeueer
(HeâefjMlÙee) ves lÙeeuee (cnCepes veyeeruee) efMekeâefJeues Deens.’’ (metjn vepce) ÙeeJe¤ve Demes
keâUles keâer ‘ùoÙeeJej GlejefJeCÙee’Ûee DeLe& keâener meeceevÙe mJe¤heeÛee veJnlee lej
‘efMekeâJeCe’ DeLee&le hetCe&heCes efMekeâefJeCes Demee neslee. lÙeeveblej meJeexÛÛe DeuueenÛeer meojnt
Jener DeeheuÙee cetU mJe¤heele ‘peMeerÛÙee leMeerÛe’ npejle cegncceo (me.) Ùeebvee hee" nesle
Demes.
(ye) pÙeeJesUer npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee MegYe ùoÙeeJej JenerÛes DeJelejCe nesle Demes
lÙeeJesUer lÙeebÛÙeeJej DelÙeble Skeâe«eefÛeòeeÛeer efmLeleer hemejle Demes. les DeeheuÙee
meYeesJeleeueeheemetve hetCe&heCes legšues peele Demele, cegKekeâceue ueeue nesle Demes Je lÙeeÛÙee
mveeÙetbJej DelÙeble leer›e mJe¤heeÛee leeCe he[le Deens Je les Lekeâues peele DemeuÙeeÛes mhe°heCes
efomele Demes. efnJeeàÙeeÛÙee efoJemeeleosKeerue MegYe keâheeUeJej Ieece efyebot ojo¤ve Ùesle
Demele. (yegKeejer MejerHeâ) pesJne les mJeej PeeuesuÙee DeJemLesle Demele lesJne Keesefiejeletve
ÛejÛejÛee OJeveer efveIele Demes.
Skeâoe npejle neefjme efyeve efnMeece (jefpe.) Ùee meneyeeRveer efJeÛeejues keâer DeeheCee
(me.) Jej Jener keâMeeleNnsves Glejles? Heâcee&efJeues, ‘‘keâOeer lej DeMee Øekeâejs peCet ceePÙee
keâCee&le Iebefškeâe veeo nesle DemeeJee. Jener DeJelejCeeÛeer ner heæle ceePÙeeJej cees"er keâ"erCe
peeles. ceie HeâefjMlee DeuueenÛeer JeeCeer ceuee heesnÛeleer keâ¤ve efveIetve peelees Je ceer efleuee
hetCe&heCes megjef#ele kesâuesues Demeles. keâOeer DeMee Øekeâejs keâer HeâefjMlee ceeveJeer ¤he OeejCe
keâ¤ve ceePÙeemeceesj ÙesTve GYee jenlees Je ceuee pes keâener SskeâeJeÙeeÛes Demeles les SskeâefJelees.
ceer lÙeeves SskeâefJeuesueer JeeCeer hee" keâ¤ve Ieslees.’’
Ùee ØeefleheeoveeJe¤ve keâUeues keâer HeâefjMlee oesve ¤heele Ùesle Demes. Skeâ lej ceeveJeer
¤heele Je ogmejs DeeheuÙee cetUÛÙee ¤heele. Ùee ogmeNÙee ¤heemebyebOeer lÙeebÛes Demes Heâcee&efJeCes
keâer les ceePÙeeJej peemle keâ"erCe Demeles, cnCepes leer›elee Je keâef"Celee DemeCÙeeefJevee heefnues
¤hener veener ns ÙeeJe¤ve GIe[ nesles. DeLe& Demee efveIeeuee keâer HeâefjMlÙeekeâ[tve ‘Jener’
Deelcemeele keâjCes keâesCelÙeener Øekeâejs Demees Skeâ DemeeceevÙe ke=âleer Demes. lÙeeuee efMekeâCes
efMekeâefJeCÙeeÛeer ØeÛeefuele ke=âleer Je heæle keâoeefhe mecepeueer peeT veÙes. Demes Jeešles keâer
 51
HeâefjMlÙeekeâ[tve Jener Deelcemeele keâjCÙeemee"er hewiebyej (me.) hebÛeWefõÙeebÛee GheÙeesie keâjerle
vemele, lej DeeheuÙee Deebleefjkeâ Meefòebâvee SkeâJeštve SKeeÅee ogmeNÙee DeJemLesle
efmLelÙebleefjle nesle Demele Je DeMee Øekeâejs meke=âleoMe&veer DeJemLesheemetve GÛÛe nesTve
F&MeJener DeeheuÙee ùoÙeeJej GlejJetve IesCÙeeueeÙekeâ nesle Demele. efÛeòee«elesÛeer efmLeleer,
MegYe cegKekeâceueeJej hemejuesuee ueeefuecee, MegYe keâheeUeÛes Ieeceeves Deesuemej nesCes DeeefCe
keâCee&le IebefškeâeveeoemeejKee DeeJeepe peeCeJeCes ÙeeÛe iees°erÛee heefjCeece Demes. keâmesner
Demees, JemlegefmLeleerÛes Kejs %eeve lej DeuueenueeÛe Demet Mekeâles. DeeceÛÙeemeceesj Ùee Jener
DeJelejCeeÛeer iees° efpelekeäÙee ØeceeCeele mhe° Deens leer kesâJeU Flekeâer Deens keâer DeMee
ØekeâejÛeer efmLeleer nesle Demes pÙeele HeâefjMlee DeuueenÛeer Jener hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee mJeeOeerve
keâjerle Demes. ner efmLeleer mhe°heCes peeie=leeJemLesÛeer DemeleeveeosKeerue yee¢epeieeMeer
legšCÙeeÛeer nesle Demes. keâener DeMeeÛeØekeâejs legšCÙeeÛeer peMeer DeeceÛeer Je legceÛeer efmLeleer
mJehe>eJemLesle nesle Demeles.
DeMee Deensle lÙee iees°er pÙee Jener DeJelejCeeÛÙee ØeMveemebyebOeer Deecneuee
meebefieleuÙee iesuÙee Deensle Je DeeceÛÙee ceeefnleerle DeeuÙee Deensle.
Deelee Gjuee DeefOekeâ ÛeÛee& Je mebMeesOeveeÛee ceeceuee, cnCepes JenerÛes ns DeJelejCe
ØelÙe#eele Deens lejer keâeÙe, Demee ØeMve? lej ogmeNÙee Meyoele ne ØeMve cnCepes cegUele
JenerÛeer JeemleJelee keâeÙe Deens? Demee ØeMve Deens. hejbleg meeceevÙe ceveg<Ùe JenerÛeer JeemleJelee
mecepet Mekeâlees keâe? kegâjDeeveÛes Gòej Demes keâer ‘veener’. lÙeeØeceeCes pÙee keâeUele lees
Glejle neslee, lÙeeÛÙee efJeleb[Jeeoer efJejesOekeâebveer ØelÙe#eheCes Demee ØeMve GYee kesâuee neslee
keâer ner ‘Jener’ keâeÙe Øekeâej Deens? lesJne lÙeebÛÙee Gòejele meJeexÛÛe Deuueenves veyeer (me.)
Ùeebvee DeeosMe efouee neslee keâer, ‘‘meebietve šekeâe, Jener ceePÙee jyeÛÙee (efJeMes<e) yeeyeeRhewke342er
Deens Je legcneuee Heâej Lees[s %eeve efoues iesues Deens.’’ (metjn yeveerFœeeF&ue) cnCepes
mecepeCÙeeÛee Je peeCetve IesCÙeeÛÙee pÙee mJeeYeeefJekeâ #eceleeefveMeer ceveg<Ùe pevceeme Deeuee
Deens, lÙee #ecelee FlekeäÙee ØeceeCeeble Je DeMeeØekeâejÛÙee veenerle keâer pesCeskeâ¤ve JenerÛeer
JeemleJelee mecepetve IesCes MekeäÙe JneJes. yeewefækeâÂ<šŸee heeefnues lej ns DelÙeble ÙeesiÙe DemesÛe
Gòej nesles. keâejCe Øesef<elelJe pejer ceeCemeebveeÛe Øeoeve kesâues peele jeefnues Deens lejerheCe
les meeceevÙe ceeveJeer kegâJeleerhes#ee hetCe&le: Skeâ Jee{erJe Meòeâer Deens, lÙeeÛeer JeemleJelee kesâJeU
leesÛe ceveg<Ùe mecepet Mekeâlees pÙeeuee Ùee meewYeeiÙeeves Gheke=âle kesâuesues DemeeJes, SKeeos cetue
pej Øeew{ JeÙeeleerue mebJesovee, DeeefCe SKeeoe YeesUeYeeye[e efvej#ej pej Jew%eeefvekeâ melÙes
peeCet Mekeâle veener, JeemleefJekeâle: leer mecepetve IesCÙeeÛeer #ecelee lÙeeÛÙeele keâeÙe&Meerue pejer
52
vemeueer lejer cetuele: DeeefCe Ghepele mJe¤heele efveef§eleheCes ceewpeto Demeles... lej
Øesef<elelJeeÛÙee efJeefMe° yeeyeer kegâCeer iewjveyeer keâmes mecepet Mekeâlees pÙeeDeLeea keâer lÙeeÛÙeele
leer mecepetve IesCÙeeÛeer #ecelee cetuele: DeeefCe Ghepele mJe¤heelemegæe ceewpeto Demele veener?
leLeeefhe SKeeÅee iees°erÛeer JeemleJelee Je efleÛes cetU Je Kejs mJe¤he hetCe&heCes mecepetve IesCes
ner iees° JesieUer DeeefCe efleÛeer hegmešMeer keâuhevee ÙesCes ner iees° efvejeUer Deens. heefnueer iees°
pej DeeceÛÙeemee"er DeMekeäÙe Demesue lej ogmejerosKeerue DeMekeäÙe DemeeJeer ns DeeJeMÙekeâ
veener. ÙeeGueš JemlegefmLeleer ÙeeÛÙee Deieoer efJe¤æÛe Demeles. efkeâlÙeskeâ Jemlet DeMee Deensle
pÙeebÛeer JeemleJelee keâUuesueer veener. hejbleg lejerosKeerue GoenjCeebÉejs Je meYeesJeleeueÛÙee
efvejefvejeàÙee ceeefnleerÛÙee meneÙÙeeves DeeceÛeer Devegceeve °er lÙeebÛÙee ¤heebÛeer PeUkeâ
heeefnuÙeeefMeJeeÙe jenele veener. lÙeeØeceeCes ‘Jener’ Je efleÛÙee DeJelejCeeÛee ceeceueeosKeerue
DeMeeÛe ØekeâejÛee Deens. ‘Jener’Ûes Kejs mJe¤he DeeefCe JeemleJelee keâeÙe Deens ns Deecner
peeCele veener Je peeCetner Mekeâle veener, Ùeele Mebkeâe veener. DeMee iees°eRhewkeâer meJee&efOekeâ
cenlJeeÛeer DeeefCe mhe° iees° cnCepes Kejs mJehe> Deensle. Ùee mJehe>ebÛeer efmLeleer DeMeer Deens
keâer YeeJeer keâeUeleerue SKeeÅee #eCeer Ie[tve ÙesCeej Deens DeMeer SKeeoer Iešvee SKeeÅee
efveõeOeerve ceeCemeeuee, keâenerMee meebkesâeflekeâ heæleerves DeeleeÛe Ie[le DemeuÙeeÛes efomeles.
DeMee Øekeâejs GÅee Ie[CeeNÙee SKeeÅee iees°erÛeer ceeefnleer Skeâe efJeefMe° mJe¤heele lÙeeuee
DeepeÛe keâUtve Ùesles. efJeÛeej keâje YeeJeer keâeUele Ie[Ceejer Skeâ Iešvee, ceeveJeer ceveeuee,
pesJne keâer DeeheuÙee meYeesJeleeueeheemetve lees hetCe&heCes ieeefHeâue DeeefCe DemebyebefOele Peeuesuee
Demelees, DeieesojÛe keâMeer peeCeJeles lemesÛe keâes"tve Je keâMee Øekeâejs lÙeeuee efleÛeer ceeefnleer
Øeehle nesles? pÙee ueeskeâebvee Ùee me=°erceeies kegâCee DeÂMÙe MeòeâerÛes DeeefCe keâener GÛÛe
keâesšerÛÙee melÙeebÛes DeefmlelJe ceevÙeÛe veener les lej Ùee mebyebOeeves ve peeCees keâeÙe keâeÙe cnCele
Demeleele, hejbleg F&ÕejeJej Je lÙeeÛÙee JewYeJeMeeueer cenevelesJej efJeÕeeme "sJeCeeje Ùeeuee
ÙeeefMeJeeÙe Flej keâenerÛe ceevet Mekeâle veener keâer JeemleefJekeâheCes ner Skeâ owJeer ke=âhee Demetve
keâOeerkeâOeer oemeebJej efleÛee Je<ee&Je keâ¤ve lÙeebvee Gheke=âle kesâues peele Demeles. cnCepes
hejes#eeÛes %eeve jeKeCeeje Je Iešvee Ie[Jetve DeeCeCeeje lÙeebvee mJehe>eJemLesle, Skeâe efJeefMe°
heæleerves, YeeJeer keâeUele DeMee ØekeâejÛÙee Øemebieeuee meeceesjs peeJes ueeieCeej Deens Demes
lees DeieesojÛe oeKeJetve osle Demelees. mJehe>ele ‘hejes#e-ueeskeâ’keâ[tve keâener iees°eR DeMee
Øekeâejs ceenerle nesCes Skeâ DeMeer JeemleefJekeâlee Deens efpeÛeer ceeCemeeuee vesnceer DevegYetle r Ùesle
Demeles. ne DevegYeJe Demeleevee, JenerÛes DeJelejCe DeeefCe meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve keâener
efJeefMe° oemeebØele ceeie&oMe&ve heesnÛeCes DeveekeâueveerÙe Demeues lej Demees, hejbleg keâuhevee
keâjCÙeepeesiesner veener Demes cegUerÛe veener. leLeeefhe pesJne Skeâ meeceevÙe ceeCetme, efveõeJemLesle
 53
Kegö lÙeeÛÙee ceveeJej Decegkeâ iees° keâMeeØekeâejs Øekeâš Peeueer Je lÙeeÛÙee mJehe>eÛeer JeemleJelee
keâeÙe Deens, nsÛe lÙeeuee keâUt Mekeâle veener lej lees Jener DeeefCe JenerÛÙee DeJelejCeebÛeer
JeemleJelee keâMee Øekeâejs mecepet Mekeâlees?
hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer Heâcee&efJeues Deens, ‘‘cegmeueceeveeÛeer (Kejer) mJehe>s
Øesef<elelJeeÛee MesnÛeeefUmeeJee DebMe Deens.’’ (efleefce&peer) lÙeeÛeØeceeCes Kegö hewiebyej (me.)
ÙeebÛeerner DeJemLee DeMeer keâer ‘Jener’uee ØeejbYe nesCÙeehetJeea melele mene ceefnvÙeebÛee keâeueeJeOeer
‘KeNÙee mJehe>ebÛeeÛe’ keâeU neslee. cnCepes lÙee keâeueeJeOeerle les vesnceer mJehe> henele Demele
Je mJehe>ele les pes keâener henele Demele veblej JÙeJeneefjkeâ peerJeveele les ØelÙe#eheCes meceesj Ùesle
Demes. cnCepes ne keâeueeJeOeer lÙeebÛeer meeceevÙe ceeveJeer DeJemLee DeeefCe lÙeebÛÙee
Øesef<elelJeeocÙee&veeleerue Skeâ efJekeâmeveMeerue keâeueeJeOeer neslee Je ner mJehe>s Skeâe Øekeâejs
Øesef<elelJeeÛeer ØemleeJevee nesleer. Ùee iees°erJe¤ve ceenerle Peeues keâer KeNÙee mJehe>eÛes DeefmlelJe,
Jener DeeefCe Jener DeJelejCeeÛÙee mJe¤heeÛeer Skeâ hegmešMeer keâuhevee efveef§eleÛe osT Mekeâles,
keâejCe lÙeebvee Jener DeeefCe Øesef<elelJeeÛÙee ceeceuÙeeMeer Skeâ ØekeâejÛeer meeÂMÙelee Deens.
yengOee nerosKeerue Skeâ cenlJeeÛeer efvekeâ[ DeeefCe cenlJeeÛee nslet neslee pÙeemee"er Kejer Je
Ûeebieueer mJehe>s kesâJeU Øesef<eleebmee"erÛe efJeefMe° jeKeueer iesueer veenerle lej Flej ueeskeâebmee"erner
Deece kesâueer iesueerle, lemesÛe JenerÛee ›eâce mebheg°ele Deeuee DemeleeveeosKeerue KeNÙee mJehe>eÛes
oej keâÙeecele-Debeflece efoveeheÙeËle GIe[s "sJeues iesuesDeens pesCeskeâ¤ve Jener DeJelejCeeÛÙee
mJe¤heeÛeer keâceerlekeâceer Skeâ ØeeLeefcekeâ keâuhevee ÙesCÙeemee"er Skeâ ueebyeÛes GoenjCe Je
ceeie&oMe&ve meowJe ceewpeto DemeeJes.
ceueeF&keâe-HeâefjMles : efoJÙe kegâjDeeveele ceueeF&keâe DeLee&le HeâefjMles Ùee Skeâe efJeefMe°
efveefce&leerÛee GuuesKe cees"Ÿee ØeceeCeele Deeuee Deens. Deveskeâ keâejCeebveer ne MeyoosKeerue
efoJÙe kegâjDeeveeleerue Skeâ cenlJehetCe& heeefjYeeef<ekeâ Meyoebhewkeâer Deens. efJeMes<ekeâ¤ve Ùeemee"er
keâer ÙeeÛe HeâefjMlÙeebhewkeâer keâenerpeCe DebefyeÙee (De.) heÙeËle DeuueenÛeer Jener heesnÛeefJeCÙeeÛes
ceeOÙece jeefnues Deensle. ÙeeefMeJeeÙe ÙeekeâefjleeosKeerue keâer pÙeebÛeer cenevelee Je pÙeebÛes JewYeJe
ueeskeâebmee"er GheõJe "jle jeefnues Deens Je pÙeebÛÙee Deeoj melkeâejele Deeflejskeâ keâ¤ve
ceveg<Ùe efMeke&â-DeveskesâÕejJeeo, kegâøeâ DeeefCe cetefle&hetpesmeejKÙee neefvekeâejkeâ heLeYeü°lesle
iegjHeâšle jeefnuee Deens; les HeâefjMlÙeebÛes DeefmlelJeÛe Deens. keâes"s lÙeebvee DeuueenÛeer mebleleer
"jefJeues iesues Deens (Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees) lej keâes"s lÙeebvee owJeer iegCeebÛesÛe ogmejs
veeJe cnCetve mecepeues iesues Je DeMee Øekeâejs osJeosJeleebÛeer keâuhevee heg{s Deeueer. cnCetve
ÙeebÛÙeemebyebOeer kegâjDeeveves efveef§ele kesâuesueer keâuhevee ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetve IesCes
54
DeeJeMÙekeâ Deens. meJe&meeceevÙe ceeCemeemee"er HeâefjMles; hejes#e cnCetve Deensle. les DeeceÛÙee
%eeveWefõÙeebÛÙee DeeJeekeäÙeeheefuekeâ[Ûes Deensle. cnCetve ‘Jener’ØeceeCesÛe lÙeebÛeerner JeemleJelee
Deecner mecepet Mekeâle veener. Oeeefce&keâ Gefö°s DeeefCe nsletbÛÙee °erves ns DeeJeMÙekeâ Deens Demes
veener. Oeeefce&keâ °erves peer iees° DeeJeMÙekeâ Deens leer kesâJeU ner keâer Deecneuee lÙeebÛes mLeeve
Je lÙeebÛÙee iegCeebÛes ÙeesiÙe Demes %eeve DemeeJes. cnCetve DeMeerÛe ceeefnleer Deecneuee efoueerner
iesueer Deens. efoJÙe kegâjDeeveeleerue Øeefleheeoves DeeefCe hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebve r
meebefieleuesuÙee mhe°erkeâjCeevegmeej HeâefjMlÙeebÛee opee& Je lÙeebÛes iegCe KeeueerueØeceeCes Deensle.
(1) HeâefjMles, meJeexÛÛe DeuueenÛeer Skeâ Øeefleef‰le, GÛÛe opee& yeeUieCeejer Je
efvekeâšJeleea DeMeer efveefce&leer Deens. (metjn DebefyeÙee - 26)
(2) HeâefjMles meowJe meJeexÛÛe DeuueenÛÙee Dee%eebÛes hetCe&heCes heeueve Je lÙeeÛÙee cepeeaÛes
DevegkeâjCe keâjCÙeele ueeieuesues Demeleele. lÙeebÛÙeele F&Õejer Dee%ee cees[CÙeeÛeer cegUeheemetve
#eceleeÛe veener Demes pejer kegâjDeeve Deecneuee meebiele vemeuee lejer JÙeJenejle: les keâOeerÛe
DeJe%ee keâjerle veenerle Je hetCe&heCes Dee%eebefkeâle jenCes neÛe lÙeebÛee yeeCee Deens, hegvne hegvne
lees Demes mhe° keâjerle Demelees. (metjn DebefyeÙee - 27) meJeexÛÛe DeuueenÛÙee mlegleer Je
heeefJe$eieeÙeveele meowJe ceie> Demeleele. (metjn yekeâje) Je lÙeebÛÙeeJej vesnceer F&MeYeÙe
hemejuesues Demeles. (metjn DebefyeÙee - 28)
(3) lÙeebvee DemeeceevÙe DeeefCe Deceehe kegâJeleer efouÙee iesuÙee Deensle. lÙeebÛeer
mebKÙeeosKeerue DeieefCele efkebâyengvee keâuhevesheefuekeâ[Ûeer Deens.
(4) me=°erle lÙeebÛee opee&, MeemekeâerÙe keâce&ÛeeNÙeebmeceeve Deens. F&Õejer Dee%ee Je
metÛevesvegmeej les Ùee mebhetCe& efJeÕeJÙeJemLesÛee keâejYeej ÛeeueJeerle Deensle. DeeceÛÙee Ùee
peieeheemetve les me=°erÛÙee Debeflece šeskeâeheÙeËle pÙee Dee%ee Je Ùeespevee jeyeefJeuÙee peeleele,
ÙeeÛe HeâefjMlÙeebÉejs jeyeefJeuÙee peeleele Je Ie[les DeMeeØekeâejs keâer lÙeebÛes mJele:Ûes cele Je
FÛÚsuee lÙee yeeyeleerle keâenerSkeâ JeeJe vemelees efkebâyengvee lÙeebvee DeeheuÙee mJeeceerkeâ[tve peer
Dee%ee efceUeuesueer Demeles, kesâJeU efleÛeerÛe les DebceueyepeeJeCeer keâjleele. DeMee Øekeâejs
lÙeevee DemeeceevÙe DeeefCe Deceehe kegâJeleer efouesuÙee DemeCÙeeÛee DeLe& ÙeeefMeJeeÙe ogmeje
keâenerÛe veener keâer peer ceneve keâle&JÙes lÙeebÛÙee meghetle& kesâueer peeleele, leer ÙeLeeÙeesiÙe Øekeâejs
heej hee[CÙeeÛeer lÙeebvee hegjshetj Meòeâer efoueer iesueer Deens.
(5) ßes‰lesÛÙee °erves lÙeebÛes DemebKÙe Jeie& Deensle. lÙeeÛes %eeve DeuueenefMeJeeÙe
kegâCeeueeÛe veener. leLeeefhe cetuele: lÙeebÛes oesve Jeie& Deensle. Skeâ meeceevÙepeveebÛee Jeie&, ogmeje
efJeMes<epeveebÛee Jeie&. efJeMes<epeveebÛÙee Jeiee&uee efoJÙe kegâjDeeveele, ¤n Ùee Skeâe efJeefMe°
 55
veeJeeves mebyeesefOeues iesues Deens. Ùeebvee meeceevÙe HeâefjMlÙeebhes#ee GÛÛe opee& Øeehle Demelees Je
meJeexÛÛe DeuueenÛÙee les DeefOekeâ peJeU jenleele. F&Me DeeosMeebveer meJe&ØeLece lesÛe Gheke=âle
nesleele. lÙeeveblej les DeeosMe IesTve KeeueÛÙee Jeiee&leerue lÙee HeâefjMlÙeebØele heesnÛeles
keâjleele pÙeebÛÙee efJeYeeieeMeer lÙee DeeosMeebÛee mebyebOe Demelees. Ùee efJeMes<e Jeiee&ÛÙee
cnesjkeäÙeeÛes veeJe ‘efpeyeÇF&ue’ Demes Deens. mcejCeele Demesue keâer Øesef<eleebheÙeËle meJeexÛÛe
DeuueenÛeer Jener heesnÛeefJeCÙeeÛes ceneve keâle&JÙe pees heej hee[le jeefnuee Deens Je pÙeeves
hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ùoÙeeJej kegâjDeeve Glejues nesles, lees neÛe HeâefjMlee
Deens.
Fmueece : kegâjDeeve pÙeeÛes DeeJeenve oslees Je kegâjDeeveele pees oerve-Oece& Deens lÙeeÛes veeJe
Fmueece Deens. FmueeceÛee Meeefyokeâ DeLe& Dee%eeheeueveeLe& ceeve legkeâefJeCes Je mJele:uee
mJeeOeerve keâjCes Demee neslees. hejbleg pesJne ne Meyo Megæ Meeefyokeâ DeLee&efMeJeeÙe Oeeefce&keâ
keâuheveener yeeUietve Demelees lesJne lÙeeÛee DeLe& efJeefMe°heCes kesâJeU meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
ngpetjele efJeveceü nesCes Je DeeheuÙee mJele:uee lÙeeÛÙee mJeeOeerve keâjCes Demee neslees. peCetkeâeÙe
efoJÙe kegâjDeeveves DeeheuÙee Øemlegle kesâuesuÙee Oecee&uee ‘Fmueece’ Ùeemee"er meebefieleues Deens
keâer ne Meyo lÙeeÛeer JeemleJelee Je lÙeeceeieerue nslet Gòece Øekeâejs JÙeòeâ keâjCeeje neslee,
keâejCe Fmueece GoÙeeme ÙesCÙeeÛee nslet ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veener keâer DeuueenÛÙee
oemeebveer DeeheuÙee mJele:uee hetCe& KegMeefoueerves, lÙee DeeosMeebÛÙee mJeeOeerve keâjeJes pes lÙeeves
lÙeebvee kegâjDeeveÉejs Øeoeve kesâues Deensle. efve:MebkeâheCes kesâJeU ÙeeÛe Oecee&Ûeer JeemleJelee Je
lÙeeÛee nslet Demee Deens Demes veener lej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve DeeuesuÙee ØelÙeskeâ Oecee&Ûeer
JeemleJelee Je lÙeeÛee nslet neÛe neslee. efvejheJeeoheCes meeNÙeeÛe Demceeveer OeceeËÛÙee GoÙeeme
ÙesCÙeeÛee nslet kesâJeU neÛe neslee keâer ueeskeâebveer Deeheues peerJeve Deu}enÛÙee mJeeOeerve keâjeJes
Je DeMee Øekeâejs DeeheuÙee KeNÙee mJeeceerÛes Dee%eeOeejkeâ yeveeJesle. cnCetve DeLee&lcekeâ Âef°ves
lÙeehewkeâer ØelÙeskeâ Oece& ‘Fmueece’Ûe neslee. cnCetve Kegö Øeyegæ kegâjDeevevesosKeerue ner
JemlegefmLeleer hegvne hegvne JÙeòeâ kesâueer Deens Je Heâcee&efJeues Deens keâer melJe DeeefCe nsletÛÙee
°erves meJe&Ûe Oece& Skeâ nesles Je pÙee kegâCee veyeerJej pees keâesCelee «ebLe Glejuee neslee; lees
ØelÙe#eele ‘Fmueece’ (F&ÕejeÛeer hetCe&heCes Dee%eeOeejkeâlee) ÛÙeeÛe DeeJeenveeefveMeer Glejuee
neslee. cnCetve pesLeheeJeslees cetU mJe¤heeÛee mebyebOe Deens, kesâJeU kegâjDeeveÛÙee DevegÙeeÙeebÛee
veJns lej DeefKeue ceeveJepeeleerÛee Oece& Deeoerheemetve vesnceer ‘Fmueece’Ûe jeefnuee Deens.
kesâJeU ceeveJepeeleerhegjlesÛe veJns lej lees ÙesLeheÙeËle mhe°heCes meebielees keâer ‘Fmueece’Ûe mebhetCe&
me=°erÛee Oece& Deens. (DeeefueFceüeve - 83) ns DeMee Øekeâejs keâer DeCetheemetve les metÙee&heÙeËle,
Ùee DeeÅe Je efJeÅeceeve efJeÕeeleerue ØelÙeskeâ Jemlet, lÙeeÛe efveÙeceebÛes heeueve keâjerle Deens pes
56
efleÛÙeemee"er efleÛÙee efvecee&CekeâlÙee&ves efveef§ele kesâuesuÙee Deensle. hejbleg meJe&Ûe Oece& Deeheues
mJe¤he DeeefCe DeeheuÙee nsletÛÙee °erves FmueeceÛe nesles DeMeer JemlegefmLeleer
DemeleeveeosKeerue pesLeheeJeslees keâeÙeosMeerjheCes veeceeefYeoeveeÛee mebyebOe Deens, efoJÙe
kegâjDeeveves mJele: pees oerve-Oece& Øemlegle kesâuesuee Deens, efJeefMe° Øekeâejs kesâJeU lÙeeueeÛe
‘Fmueece’ cnCetve Heâcee&efJeues Deens, ns JewefMe° DeeefCe ßes‰lJe osCÙeeÛes keâejCe cnCepes
kegâjDeeve Je lÙeekeâjJeer Øemlegle Oecee&Ûes les efJeefMe° DeeefCe DeeieUs mJe¤he Deens pes lÙeeuee
Flej Demceeveer «ebLeebÛÙee DeeefCe Oecee&ÛÙee leguevesle Øeehle Deens (DeLee&le DeieesojÛes meJe&
Øesef<ele Je veyeer Je lÙeebÛÙeeJej GlejCeejs «ebLe ns pÙeebÛÙee lÙeebÛÙee peeleer Je je°^ DeeefCe
keâeUemee"erÛe Glejues nesles. hejbleg Debeflece hewiebyej npejle cegncceo (me.) Je lÙeebÛÙeeJej
Glejuesuee kegâjDeeve DeefKeue ceeveJepeeleermee"er Demetve les mLeue Je keâeue DeyeeefOele Deens,
cnCetveÛe lÙeele ceeveJeer Øeke=âleerMeer megmebiele DeMeer heefjhetCe& peerJeve JÙeJemLee Skeâe efpeJeble
Yee<esÉejs Øemlegle kesâuesueer Deens. lÙeele keâesCeleener HesâjHeâej DeLeJee Yej ve neslee lees hetCe&heCes
megjef#ele Deens. ner JewefMe<šŸes Flej kegâ"uÙeener Oece& Je Oece&«ebLeeuee Øeehle veenerle) Ùee Oecee&Ûes
efJeefMe<š DeeefCe DeeieàÙee mJe¤heecegUs ‘Fmueece’ ne Meyo lÙeeÛeer JeemleJelee Je lÙeeÛee
nslet JÙeòeâ keâjCeejeÛe veJns lej lÙeeÛes veeJe lÙeeÛes efÛevnner DemeeJes. lÙeeuee ne pees DeefOekeâej
Øeehle Peeuee Deens lees ÙeesiÙeÛe Deens. Flej OeceeËmee"er ne Meyo kesâJeU lÙeebÛeer JeemleJelee
DeeefCe lÙeebÛee nsletÛe lesJe{e JÙeòeâ keâjCeeje jeefnuee Deens. Deieoer lÙeeÛeØekeâejs pÙeeØekeâejs
‘kegâjDeeve’ ØelÙe#eele ØelÙeskeâ owJeer «ebLe neslee, hejbleg veeJe DeeefCe efÛevn cnCetve ne Meyo,
npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej pees Glejuee Deens, kesâJeU lÙeeÛe «ebLeemee"er efJeefMe°
Deens. leelheÙe& Demes keâer kegâjDeeveer Oecee&Ûes nsosKeerue Skeâ efJeefMe° DeeefCe DeeieUs mJe¤he
Deens keâer veeJeeÛÙee yeeyeleerle lÙeeÛee mebyebOe kegâCee JÙeòeâer DeLeJee jeef°^ÙelJeeMeer veener lej
DeeheuÙee nsletMeer mebyebefOele Deens. ÙeeÛee heefjCeece Demee keâer SKeeoe ceveg<Ùe kesâJeU lÙeeÛes
veeJeÛe Ssketâve keâuhevee ke⤠Mekeâlees keâer ne Oece& keâmee Deens Je lees keâesCelÙee iees°erÛes
DeeJeenve keâjlees. ÙeeGueš peieeleerue Flej Oece& DeeheuÙee veeJeeÉejs DeMee ØekeâejÛes
keâmeuesner ceeie&oMe&ve ke⤠Mekeâle veenerle keâejCe lÙeeÛÙee veeJeebÛes mebyebOe Deeheues nslet Je
DeeheuÙee JeemleJelesSsJepeer lÙeebÛÙee JÙeòeâer DeeefCe je°^ebMeer pegUuesues Deensle. ef¡emleer
Oecee&Ûes veeJe F&meeF& DeLeJee ef¡emleer DeMeemee"er Deens keâer lÙeeme Øemlegle keâjCeejs npejle
F&mee (De.) ÙesMet-ef¡emle nesles. yeewæ Oecee&uee yeewæOece& DeMeemee"er cnšues peeles keâer lÙeeÛes
mebmLeehekeâ cenelcee yegæ nesles. Flej FœeeF&ueer IejeCes lÙeeÛÙee heg{s DeMeeØekeâejs efve<ØeYe
Peeues nesles keâer meyebOe je°^Ûe lÙee veeJeeves JÙeehle Peeues. veblej ceie cetmeJeer MeefjDeleosKeerue
lÙeeÛe veeJeeves mebyeesOeueer peeT ueeieueer. hejbleg kegâjDeeveves Deeheues DeeJeenve Je Deeheuee
 57
oerve-Oece& npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee JÙeòeâerlJeeMeer efkebâJee lÙeebÛÙee JebMe Je peeleerMeer
mebyebefOele keâ¤ve cegncceefolJe, DejefyelJe efkebâJee neMeefcelJe Demes veeJe efoues veener lej
‘Fmueece’ "sJeues. nsÛe lÙeeÛÙee leeefòJekeâ opee&ÛÙee, lÙeeÛes efJeÕeJÙeeheer DeeefCe heefjhetCe&
DeMee mJe¤heeÛÙee DeefYeJÙeòeâermee"er DeeJeMÙekeâ nesles.
cegDedefceve-F&ceeveOeejkeâ DeeefCe cegefmuece : efoJÙe kegâjDeeveeleerue cenlJeeÛÙee DeeefCe G"tve
efomeCeeNÙee heeefjYeeef<ekeâ Meyoebhewkeâer cegDedefceve-F&ceeveOeejkeâ DeeefCe cegefmuece ns heeefjYeeef<ekeâ
Meyo Deensle. JeemleefJekeâheCes ns oesvner SkeâeÛe JÙeehekeâ melÙeeÛeer oesve Debies Deensle. Skeâ
%eeveeÛes Debie Je ogmejs ke=âleerÛes Debie. cnCetve yee¢ele: oesve JesieJesieUs heeefjYeeef<ekeâ Meyo
DemeleeveeosKeerue ØelÙe#eele les SkeâÛe Deensle DemesÛe cnšues heeefnpes, pemes keâer heg{erue
leheMeerueeJe¤ve ns mhe° nesF&ue.
cegDedefceve : DeMee ceeCemeeuee cnšues iesues Deens pees efoJÙe kegâjDeeveuee melÙe DeeefCe lÙeeuee
Dehesef#ele DemeuesuÙee heæleerves DeuueenÛee «ebLe cnCetve ceevelees. cnCepes kegâjDeeveves pÙee
ßeæebvee DeeefCe leeefòJekeâ melÙeebvee DeeheuÙee DeeJeenveeÛee heeÙee "jefJeuee Deens lÙeebvee
melÙeeefOeef‰le DemeCes ceevÙe keâjeJes Je leeW[evesosKeerue leMeer keâyegueer osTve Ieesef<ele keâjeJes.
Ùee ßeæe DeLeJee leeeflJekeâ melÙes heeÛe Deensle. kegâjDeeveele Keeueerue Meyoele lÙeebÛee
Skeâef$eleheCes GuuesKe Deens. ‘‘efkebâyengvee hegCÙe lÙee JÙeòeâerÛes hegCÙe Deens pees ceevele Demesue
Deuueenuee1, DeeefKejle-Debeflece efoveeuee2, HeâefjMlÙeebvee3, Demceeveer «ebLeebvee4 DeeefCe
veyeeRvee5.’’ (metjn yekeâje)
1) ‘Deuueenuee ceeveCes’ ÙeeÛee DeLe& Demee keâer kesâJeU lÙeeueeÛe F&Õej DeeefCe GheemÙe
ceeveues peeJes, meJe& hejceesÛÛe GòeceiegCe DeeefCe owJeer iegCe kesâJeU lÙeeÛÙeemee"erÛe efJeefMe°
Demeuesues ceeveues peeJes. ceie Ùee meJe& iegCeJewefMe<šŸeebÛÙee mJeYeeJele: DeJeMÙe
iees°eRveeosKeerue meJe&mJeer lÙeeÛÙeemee"erÛe efJeefMe° ceeveues peeJes cnCepes Ùee iegCeebÛÙee
DeeJeMÙekeâ efvekeâ[er cnCetve Demeuesues meJe& DeefOekeâej Je nkeäkeâosKeerue lÙee efvecee&CekeâlÙee&
DeefmlelJeeleÛe keWâefõle DemeuÙeeÛes ceeveues peeJes. Goe. oemeebvee Dee%ee keâjCes, lÙeeÛÙeemee"er
keâeÙeoskeâevetve keâjCÙeeÛee DeefOekeâej, lÙeebÛÙeemebyebOeer Hewâmeues keâjCÙeeÛee DeefOekeâej, ØeeLe&vee
SskeâCÙeeÛee Je mJeerkeâejCÙeeÛee DeefOekeâej, lÙeebvee ceeHeâer osCÙeeÛee Jee efMe#ee keâjCÙeeÛee
DeefOekeâej, lÙeebvee ueeYe DeLeJee neveer, megKe DeLeJee og:Ke, DeejesiÙe efkebâJee Deepeej,
peerJeve DeLeJee ce=lÙet osCÙeeÛee DeefOekeâej, lemesÛe keâebketâ ve keâjlee DeeheuÙee Dee%eebÛes heeueve
keâjefJeCÙeeÛee nkeäkeâ, DeeheuÙee FÛÚe hetCe& keâjefJeCÙeeÛee nkeäkeâ, Deeheueer Gheemevee keâjJetve
IesCÙeeÛee nkeäkeâ F. (Deuueenuee Demes Je DeMeeÛe Øekeâejs ceeveCes kegâjDeeveer DeeJeenve DeeefCe
58
FmueeceÛee cetU heeÙee Deens. ÙeeueeÛe leewnero-SkesâÕejJeeoeÛeer ßeæe cnCeleele.)
2) ‘DeeefKejle-Debeflece efoveeuee ceeveCes’ cnCepes Demes keâer Skeâe DeMee efoJemeeÛÙee
ÙesCÙeeJej efJeÕeeme "sJeuee peeJee pesJne ns peie ve° nesF&ue, mebhetCe& me=ef°JÙeJemLee
keâesuece[sue Je Ùee YetleueeJej Skeâ ØeeCeermegæe efpeJeble GjCeej veener, lÙeeveblej peieeleerue
ØeLece ceeveJeeheemetve les Deieoer MesJešÛÙee ceeCemeeheÙeËle meJe&Ûes meJe& hegvne efpeJeble kesâues
peeTve DeuueenÛÙee ngpetjele meeoj kesâues peeleerue, lesLes lÙeeÛÙee peieeleerue keâceeËÛee mebhetCe&
DenJeeue meceesj "sJeuee peeF&ue, ceie Skeâ Skeâe JÙeòeâerÛee efnMesye IesTve melkeâcee&Ûee Ûeebieuee
lej og<keâcee&Ûee JeeF&š yeouee efouee peeF&ue. cnCepes pÙee FmeceeÛeer keâeÙe&veeWo F&ceeve,
melkeâeÙe& DeeefCe yeboieer Je Dee%eeOeejkeâlesÛeer keâeÙe&veeWo efmeæ nesF&ue; lÙeeuee meJeexÛÛe
Deuueen Gòece SsÕeÙee&veer vešuesues ogmejs peerJeve Øeoeve keâjerue. les DeveÕej Demesue. hejbleg
pÙee FmeceeÛÙee keâeÙe&veeWoerJe¤ve F&ceeveSsJepeer efMeke&â-DeveskesâÕejJeeo DeeefCe kegâøeâ-Fvkeâej,
melkeâcee&SsJepeer DeJe%ee Je ogjeÛeej DeeefCe Dee%eeOeejkeâlee Je yeboieerSsJepeer KeNÙee mJeeceerMeer
õesn kesâuÙeeÛes efmeæ nesF&ue; lÙeeuee og:KehetCe& peerJeve efoues peeF&ue. ns peerJeveosKeerue meowJe
jenCeejs Demesue. (ne, kegâjDeeveer DeeJeenveeÛee DeeefCe FmueeceÛee ogmeje DelÙeble cenlJeeÛee
heeÙee Deens. Ùeeuee DeeefKejle-hejueeskeâeÛeer ßeæe cnCeleele.)
3) ‘HeâefjMlÙeebvee ceeveCes’ cnCepes Demes keâer lÙeebÛes DeefmlelJe Kejs ceeveues peeJes Je lÙeebvee
lÙeeÛe iegCe Je JewefMe<šŸeebÛes ceeveues peeJes pÙeebÛes mhe°erkeâjCe ‘HeâefjMles’ Ùee Meer<e&keâeKeeueer
Deieesoj meebefieleuesues Deens.
4) ‘Demceeveer «ebLeebvee ceeveCes’ cnCepes meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve ceeveJepeeleerÛÙee
ceeie&oMe&veemee"er efpelekesâner «ebLe Glejues Deensle; lÙee meJeeËvee DeuueenÛes «ebLe ceeveues peeJes.
lÙeehewkeâer pÙeebÛÙeemebyebOeer Ùee iees°erÛeer efJeÕeemehetCe& mee#e kegâjDeeveves efouesueer Deens keâer les
Deuueenkeâ[tve Glejues nesles, lÙeebvee lej efveef§eleÛe mJe¤heele Je veeceesuuesKeemeefnle owJeer
«ebLe ceeveues peeJes Je pÙeebÛÙeemebyebOeer DeMeer mee#e meebefieleuesueer vemesue lÙeebÛÙeemebyebOeer kesâJeU
hejes#ejerlÙee Je leeefòJekeâ mJe¤heele DeMeer ßeæe "sJeueer peeJeer keâer ceenerle vemeuesues ns meJe&
«ebLener DeuueenÛes «ebLe Deensle. Demceeveer «ebLeebvee ceeveCÙeeÛee Skeâ DeeJeMÙekeâ hewuet
DemeeosKeerue Deens keâer ceewpeto DeeefCe ceenerle DemeuesuÙee «ebLeebhewkeâerosKeerue ØelÙeskeâeuee leesÛe
opee& efouee peeJee pees lÙeeuee Deuueenkeâ[tve Øeehle Peeuee Deens. JÙeJenejle: ÙeeÛee DeLe&
Demee keâer efoJÙe kegâjDeeveuee MesJešÛee «ebLe ceeveues peeJes. Demee MesJešÛee «ebLe pÙeeves
hetJeeaÛÙee meJe& «ebLeebvee jöyeeleue "jefJeues Deens Je JÙeJenejele kesâJeU lÙeeÛesÛe DevegmejCe
keâjCÙeeJej Deelee ØelÙeskeâeÛeer cegòeâer DeJeuebyetve Deens.
 59
5) ‘veyeer-Øesef<eleebvee ceeveCes’ ÙeeÛee DeLe& Demee keâer meJeexÛÛe Deuueenves ØeLeceheemetve les
MesJešheÙeËle efpelekeäÙee veyeeRvee GYes kesâues Deens; lÙeebÛÙeele Heâjkeâ ve keâjlee meJeeËvee
DeuueenÛes veyeer ceeveues peeJes. lÙeebÛÙeehewkeâer pÙee veyeeRÛeer veeJes meebietve, les DeuueenÛes veyeer
nesles Demes efoJÙe kegâjDeeveves mhe° kesâues Deens, lÙeebvee lej mhe°heCes veeJeeÛÙee efveef§eleermen
veyeer ceeveues peeJes Je GjuesuÙeemebyebOeer ‘veyeer’ DemeCÙeeÛeer ßeæe, kesâJeU ‘hejes#e’jerlÙee
DeeefCe leeefòJekeâheCes "sJeueer peeJeer. meojnt ßeæsleerue Skeâ DeeJeMÙekeâ yeeye DeMeerner Deens
keâer npejle cegncceo (me.) Ùeebvee DeuueenÛes Debeflece veyeer ceeveues peeJes Je lÙeeÛeyejesyej
DeefKeue ceeveJepeeleermee"er lÙeebÛes DevegkeâjCe DeeJeMÙekeâ Deens nsosKeerue ceevÙe kesâues peeJes.
cnCepes lÙeebÛÙee Øesef<ele cnCetve efveÙegòeâerheemetve les peieeleerue Debeflece #eCeeheÙeËleÛee keâeU
kesâJeU lÙeebÛÙeeÛe Øesef<elelJeeÛee keâeU Deens, Flej meJe& Øesef<eleebhewkeâer ØelÙeskeâeÛÙee Øesef<elJeeÛes
Ùegie F&Õej Dee%esves mebheues Deens Je Deelee Flej kegâCeeÛesner DevegkeâjCe DeuueenÛÙee ngpetjele
mJeerke=âleerhee$e "jCeej veener.
cegefmuece : DeMee Fmeceeuee cnšues iesues Deens pees cegDedefceve DemeCÙeeÛÙee JÙeJenejelcekeâ
efvekeâ[er hetCe& keâjCÙeemee"er ØeÙelveMeerue DemeeJee, pees kegâjDeeveÛee DeeefCe FmueeceÛee
DevegÙeeÙeer DemeeJee, F&Õejer Dee%eeheg{s pees efJeveceü nesle DemeeJee. cnCetve Ùee MeyoeÛee DeLe&Ûe
‘FmueeceJeeuee’ cnCepes meJeexÛÛe DeuueenÛee Dee%eeOeejkeâ Demee Deens. kegâjDeeveuee ceeveCes
Je lÙeeÛÙee DeeJeenveeleerue ceewefuekeâ ßeæebJej F&ceeve-efJeÕeeme "sJeCes Ùeeuee keâenerÛe DeLe&
jenele veener peesheÙeËle keâer lÙeeleerue Dee%ee Je efveÙeceebÛes ØelÙe#eheCes DevegmejCe kesâues peele
veener; ns GIe[ Deens. cnCetve pees keâesCeer kegâjDeeveuee ceevetve Je lÙeeleerue ceewefuekeâ ßeæebJej
F&ceeve DeeCetve ‘cegDedefceve’ yevelees, lees DeeosMeebÛÙee Ùee mebhetCe& meb«eneuee, pÙeeÛes veeJe
kegâjDeeve DeeefCe Fmueece Deens, DeeheuÙee JÙeJeneefjkeâ peerJeveemee"er Dee%eehe$e "jJeerue;
DemesÛe lÙeeÛÙee mebyebOeeves mecepe nesCes ns mJeeYeeefJekeâ DeeefCe GIe[ Deens. ÙeeÛe keâejCeemleJe
‘kegâjDeeve’uee ceevelee#eCeerÛe ceveg<Ùe kesâJeU ‘cegDedefceve’Ûe veJns lej ‘cegefmuece’ ner "jlees.
‘cegefmuece’ ne Meyo kesâJeU SkeâÛe efJeMes<eCeeÛee opee& yeeUielees Demes veener, lej lees
kegâjDeeve DeeefCe npejle cegncceo (me.) Ùeevee ceeveCeeNÙeeÛes veeJe DeeefCe efÛevnosKeerue
Deens. cnCetveÛe mhe°heCes Heâcee&efJeuesues Deens, ‘‘lÙeeves legceÛes veeJe cegefmuece Demes "sJeues.’’
(metjn npe) DeLee&le pÙeeØeceeCes kegâjDeeveer Oecee&Ûes veecekeâjCe keâesCelÙeener JÙeòeâer DeLeJee
JebMeevegmeej veener lÙeeÛeØeceeCes lÙeeuee ceeveCeeNÙeebÛes veeJeosKeerue DeMee veecekeâjCeeheemetve
hetCe&heCes JesieUs Deens. lÙeeÛes veeJe pej Fmueece Deens lej ÙeeÛesner cegefmuece Deens. DeMee
Øekeâejs kesâJeU iegCeoMe&keâ mJe¤he yeeUieCÙeecegUs ns veeJeosKeerue DeeheuÙee OeejkeâeÛes
leeefòJekeâ mJe¤he mJele:Ûe JÙeòeâ keâjCeejs "jles. leLeeefhe Flej ueeskeâebvee pej DeeheuÙee
60
je°^erÙe mJeYeeJe, Deeheueer Jeef[ueesheeefpe&le efJeÛeejmejCeer DeeefCe DeeheuÙeeJejerue jerleerhejbheje
Je ØeÛeefuele ¤{eRÛÙee heie[ŸeecegUs ‘cegefmuece’ DeeefCe ‘ceesnces[ve’ ÙeebÛÙeeleerue Heâjkeâ keâUt
Mekeâle vemesue Je heefjCeecele: FmueeceÛÙee DevegÙeeÙeebvee cegefmuece cnCeCÙeeSsJepeer les
ceesnces[ve cnCet ueeiele Demeleerue lej leer iees° JesieUer Deens. neÛe ‘cegefmuece’ Meyo Heâejmeer
Yee<esleerue cetU De#ej ‘De’ DeeefCe ‘ve’Ûeer Yej nesTve ‘cegmeueceeve’ Demee Peeuee Deens.
kegâøeâ : kegâøeâ ne F&ceeve-ßeæeÛÙee Gueš Je efJe¤æeLeea heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deens. Ùee
MeyoeÛee cetU Meeefyokeâ DeLe& ueheefJeCes Demee neslees. lÙeevegmeej ÙeeÛe ef›eâÙeeheoeÛee keâlee&
keâeefHeâj, ÙeeÛee Meeefyokeâ DeLe& ‘ueheefJeCeeje’ Demee neslees. cnCetveÛe ueheefJeCÙeeÛeer ef›eâÙee
keâjCeeNÙee yeNÙeeÛe Jemletbmee"er Dejyeer Yee<esle efJeMes<eCe cnCetve Ùee MeyoeÛee Jeehej kesâuee
peelees. Goe. je$e, mecegõ, Meslekeâjer F. je$e meJe& peieeuee DeeheuÙee ke=â<Cehešueele Peeketâve
šekeâles, mecegõeves DeeheuÙee Deeleerue ØeeCÙeebvee ueheJetve "sJeuesues Deens, Meslekeâjer Mesleer
keâjleebvee yeerÙeebvee peefceveerle hegjlees cnCetve Meeefyokeâ DeLee&ves ÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâ keâeefHeâj
Deens. kegâjDeeveÛÙee Yee<esle ‘kegâøeâ’ oesve DeLeeËveer ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Skeâ lej meJeexÛÛe
DeuueenMeer ke=âleIvelee cnCetve. ogmeje oerve-Oecee&ÛÙee ceewefuekeâ ßeæebhewkeâer SKeeÅee ßeæsÛee
Fvkeâej keâjCes cnCetve. JejJej heenlee ‘kegâøeâ’ Ùee MeyoeÛes oesve JesieJesieUs DeLe& Deensle hejbleg
ØelÙe#eele Ùee JesieUsheCeeleosKeerue iee{ megmebieleer DeeefCe mJeeYeeefJekeâ Skeâer ceewpeto Deens.
oesvnerceOÙes Heâjkeâ Demesue lej kesâJeU FlekeâeÛe, efpelekeâe yeer DeeefCe lÙeeÛÙee Peg[theele
DeLeJee metÙe& DeeefCe lÙeeheemetve efveIetve hemejCeeNÙee ØekeâeMeele Demelees. JeemleefJekeâheCes
Fvkeâej Demee DeLe& Demeuesuee kegâøeâ, ke=âleIvelee Ùee DeLee&ÛÙee kegâøeâletveÛe efvecee&Ce nesle Demelees
Je lÙeeÛeeÛe DeefveJeeÙe& heefjCeece cnCetve lees Demelees. ‘kegâøeâ’Ûee cetU Meeefyokeâ DeLe& Je
lÙeeÛÙee heeefjYeeef<ekeâ DeLe& Jee DeLee&ojcÙeeve pees mebyebOe Deens, lees mecepeCÙeemee"er
keâesCelÙeener ueebyeueÛekeâ mhe°erkeâjCeeÛeer pe¤jer veener. ke=âleIvelee DeeefCe Fvkeâej keâjCeeje
pes keâener keâjlees les ÙeeefMeJeeÙe Flej keâeÙe Demeles keâer meJeexÛÛe DeuueenÛes ‘Ghekeâej’ lees
ueheefJelees, lÙeeÛÙee heeuekeâlJeeÛes Je mJeeceerlJeeÛes nkeäkeâ ueheefJelees, Deeheues oemÙelJeeÛes
mLeeve ueheefJelees DeeefCe meJee&le MesJešer pÙeele efJeÕemJeeceer Je heeuevekeâlÙee& DeuueenÛÙee
GhekeâejeÛeer peeCeerJe, lÙeeÛeer yeboieer DeeefCe Dee%eeOeejkeâlesÛeer mebJesovee; ieefYe&le Deens,
DeMee lÙee DeeheuÙee cetU Øeke=âleeruee lees ueheJetve Ieslees. cnCetve meJeexÛÛe DeuueenMeer
ke=âleIvelee lÙeeÛÙee JewefMe<šŸeebÛÙee mJeeYeeefJekeâ DeeJeMÙekeâ iees°eRÛÙee Fvkeâejeuee pej kegâøeâ
meebefieleuesues Deens lej ner mJeerkeâejuesueer Skeâ DelÙeble JÙeehekeâ mJe¤heeÛeer DeeefCe ÙeLeeÙeesiÙe
DeMeer DeefYeJÙeòeâer nesleer. kegâøeâ DeeefCe keâeefHeâj (cnCepes kegâøeâJeeues) ns Meyo pesJne
kegâjDeeveele yeesueues peeleele lesJne meJe&meeOeejCeheCes neÛe ogmeje DeLe& °ermeceesj Demelees.
 61
cnCepes keâeefHeâjves Demee Fmece DeefYeØesle Demelees pÙeeves DeuueenÛÙee efJeefMe° iegCeebhewkeâer
SKeeÅee iegCeeÛee Fvkeâej keâjeJee efkebâJee lÙeemee"erÛÙee mJeeYeeefJekeâ DeeJeMÙekeâ iees°eRÛee
Fvkeâej keâjeJee efkebâJee DeeefKejleÛÙee efoJemeeÛee Fvkeâej keâjeJee efkebâJee ‘Jener’ DeeefCe
Øesef<elelJeeÛÙee JeemleJelesÛee Fvkeâej keâjeJee efkebâJee HeâefjMlÙeebÛes DeefmlelJe Je lÙeebÛÙee
iegCeJewefMe<šŸeebÛee Fvkeâej keâjeJee efkebâJee SKeeÅee Øesef<eleeuee, hewiebyej cnCetve DeceevÙe keâjeJes
DeLeJee SKeeÅee F&Õejer «ebLeeuee F&Õejer «ebLe cnCetve ceeveCÙeeme vekeâej ÅeeJee.
Fvkeâej Ùee DeLee&ÛÙee kegâøeâÛes opex JesieJesieUs Deensle, pemes keâer ßeæsÛes opex JesieJesieUs
Demeleele. Goe. Skeâ kegâøeâ Demes Deens pes melÙe iees° mhe° Peeueer Demeleevee Je efleÛes
Deekeâueve Ie[ues DemeleeveeosKeerue kesâues peeles lej Skeâ kegâøeâ Demes Deens pes DeveefYe%elesJej
DeefOeef‰le Deens. ns oesvner Skeâe mJe¤heeÛes Demet Mekeâle veenerle ns GIe[Ûe Deens. cnCetve
vÙeeÙeeÛÙee °erves lÙeebÛes heefjCeeceosKeerue meceeve efveIet Mekeâle veenerle. efkebâyengvee kegâøeâ
DemeleeveeosKeerue meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ngpetjer #eceehee$e DemeeJesle DemesosKeerue kegâøeâÛes keâener
Øekeâej DemeCes MekeäÙe Deens. kesâJeU MekeäÙeÛe veJns lej kegâjDeeveeleerue keâener mebkesâleevegme j
JemlegefmLeleer DeMeerÛe Deens. Goe. pej SKeeÅee Øesef<eleeÛes DeeJeenve SKeeÅee FmeceeheÙeËle
heesnÛeues veener DeLeJee heesnÛeues lejer ÙeesiÙe heæleerves heesnÛeues veener Je cnCetve lees lÙeeÛÙee
Øesef<elelJeeJej F&ceeve DeeCele veener efkebâyengvee Fvkeâej Je kegâøeâ keâjlees lej lÙeeuee Ùeeyeeyeleerle
DemeceLe& mecepeues peeF&ue ns KeefÛele hejbleg SkesâÕejJeeoeÛeer ßeæe Ùeeuee DeheJeeo jenerue
keâer efleÛee Fvkeâej keâjCeeje keâoeefhe ceeHeâ kesâuee peeT Mekeâle veener, keâejCe SkesâÕejJeeoeÛeer
keâuhevee ceeveJeer Øeke=âleerle GhepeleheCes efYeveuesueer Deens. SkesâÕejJeeoeÛÙee GIe[ efveMeeCÙee
ØelÙeskeâeÛÙee °ermeceesj meJe&$e ceewpeto Deensle. cnCetve Ùee GIe[ melÙeeÛÙee Fvkeâejemee"er
ceveg<Ùe keâoeefhe DemeceLe& mecepeuee peeT Mekeâle veener. lÙeeÛeØeceeCes DeMeerner mebYeeJevee
Deens keâer, kegâøeâÛes keâener Øekeâej Demes DemeeJesle pes DelÙeble keâ"esj efMe#esuee keâejCeerYetle
"jeJesle, kesâJeU DeeefKejle-hejueeskeâeleÛe veJns lej Ùee peieeleerue peerJeveeleosKeerue. ns peie
keâer pes yeouÙeeÛes veJns lej kesâJeU ‘keâcee&Ûes’ ef"keâeCe Deens, lejerheCe lÙeebÛÙeecegUs ceveg<Ùe
DelÙeble JeeF&š heefjCeeceeme hee$e "jeJee. cnCetve kegâjDeeve meebielees keâer Demes Ie[Ces nsosKeerue
Skeâ melÙe Deens. ÙeeÛes hegjeJes Deveskeâ JesUe DeeheuÙee [esàÙeebveer heeefnuesues Deensle. DeMee
ØekeâejÛÙee kegâøeâÛes yeesuekesâ GoenjCe lÙee ueeskeâebÛes kegâøeâ Deens pÙeebvee F&ceeveÛes DeeJeenve
ØelÙe#eheCes Øesef<eleebÉejs efceUeues nesles Je pÙeecegUs lÙeebÛÙeemeceesj melÙeeÛÙee mhe°erkeâjCeele
lemesÛe ØeyeesOeØeceeCeeÛÙee hetle&lesle veececee$eosKeerue GCeerJe Gjuesueer veJnleer, DeMee ueeskeâebvee
hejueeskeâele pes keâener YeesieeJes ueeiesue les lej ueeieCeejÛe, heCe Ùee peieeleosKeerue lÙeebvee
DeMeer efMe#ee kesâueer iesueer Deens keâer lÙeebÛes JebçeosKeerue efMeuuekeâ jeefnues veener. Yetkebâhe,
62
JeeoUs, pJeeueecegKeeRÛes Gõskeâ DeeefCe oie[ceejeRÛÙee Øekeâesheeves lÙeebvee #eCeeOee&le ve°
keâ¤ve šekeâues Deens efkebâJee F&ceeveOeejkeâebÛÙee leueJeejeRveer lÙeebÛes mecetU GÛÛeešve keâ¤ve
šekeâues Deens, lÙeebvee efpecceer cnCetvener efpeJeble jent osCÙeeÛee nkeäkeâ efouee iesuee veener pesJne
keâer Flej kegâøeâOeejkeâebmee"er Ùee nkeäkeâeÛee ueeYe IesCÙeeÛeer mebOeer vesnceer yeekeâer "sJeueer iesueer
Deens.
efMeke&â-DeveskesâÕejJeeo DeeefCe cegMedefjkeâ : efMeke&â Ùee Dejyeer MeyoeÛee DeLe& Yeeefieoejer
Demee neslees. Fmueeceer MeeŒeeÛÙee heefjYee<esle efMeke&â cnCepes kegâCeener iewjF&Õejeuee1 F&ÕejeÛÙee
DeefmlelJeele efkebâJee lÙeeÛÙee iegCeJewefMe<šŸeeble2, efkebâJee iegCeJewefMe<šŸeebÛÙee mJeeYeeefJekeâ
DeefveJeeÙe& iees°erle3 Yeeefieoej "jefJeues peeJes.
1) F&ÕejeÛÙee DeefmlelJeele Yeeefieoej "jefJeCÙeeÛes keâener Øekeâej Demes Deensle.
De) lÙeeÛes DeefmlelJe Flej kegâCeeÛÙee DeefmlelJeele efkebâJee Flej kegâCeeÛes DeefmlelJe lÙeeÛÙee
DeefmlelJeele efJeueerve DemeuÙeeÛes ceeveCes cnCepes lÙeeÛÙeemebyebOeer DeÉwleJeeo efkebâJee
DeJeleejJeeoeÛeer ßeæe yeeUieCes.
ye) kegâCeeuee lÙeeÛÙee peeleefyejeojerÛee ceeveCes.
keâ) kegâCeeme lÙeeÛee efhelee DeLeJee heg$e "jefJeCes.
2) F&ÕejeÛÙee iegCe JewefMe<šŸeele Yeeefieoej "jefJeCes cnCepes meJeexÛÛe Deuueenle pes iegCe
Deensle lÙee iegCeebhewkeâer SKeeoe iegCe Flej kegâCeeÛÙee DeefmlelJeelener ceewpeto DemeuÙeeÛes
ceeveeJes Je leMeeÛe efJeefMe° DeLee&ves ceeveues peeJes.
3) iegCeJewefMe<šŸeebÛÙee mJeeYeeefJekeâ DeefveJeeÙe& iees°erle Yeeefieoej "jefJeCÙeeÛee DeLe& Demee
keâer lÙee iegCeebÛeer mJeeYeeefJekeâ efve<heòeer cnCetve pes nkeäkeâ DeeefCe DeefOekeâej meJeexÛÛe
Deuueenmee"er efJeefMe° DemeuÙeeÛes efmeæ nesleele lÙeehewkeâer SKeeÅee DeefOekeâejeÛee efkebâJee
nkeäkeâeÛee Flej kegâCeemener ceeuekeâ ceeveues peeJes. Goe. F&ÕejeÛee Skeâ iegCe Demee keâer Dee%ee
DeeefCe efveCe&Ùe osCÙeeÛes meJe& DeefOekeâej lÙeeueeÛe Deensle. Ùee iegCeeÛeer Skeâ DeeJeMÙekeâ
efvekeâ[ DeMeer keâer, YeeiÙe, Ûeebieues Jee JeeF&š keâjCÙeeÛes DeefOekeâejmeeceLÙe& lÙeeÛÙeeÛe
DeKelÙeejerle Deens. ogmejs Demes keâer oeo efHeâÙee&o, efJeveJeCÙee DeeefCe ØeeLe&vee kesâuÙee
peeCÙeeÛee nkeäkeâ lÙeeueeÛe Øeehle Deens. Deelee pej SKeeoe Fmece mebkeâš«emle PeeuÙeeveblej
Flej kegâCeeÛee OeeJee keâjlees, DeLeJee Deeheuee SKeeoe nslet meeOÙe keâ¤ve IesCÙeemee"er
DeeheuÙee efJeveJeCÙee DevÙe kegâCeeÛÙee ngpetjele meeoj keâjlees lej ns meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
Skeâe efJeefMe° iegCeeÛÙee DeefveJeeÙe& iees°erle Yeeefieoej ceeveCes "jsue.
 63
pees Fmece DemeuÙee ØekeâejÛÙee ßeæe yeeUiele Demesue cnCepes meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
DeefmlelJeele efkebâJee lÙeeÛÙee iegCeele efkebâJee lÙee iegCeebÛÙee DeefveJeeÙe& iees°erle kegâCee
iewjF&Õejeuee Yeeefieoej efkebâJee Jeešskeâjer Demesue lej lees kegâjDeeveÛÙee Meyoele ‘cegMedefjkeâ’
cnšuee peelees.
‘efMeke&â’uee kegâjDeeveves ‘cenepeguetce’ cnCepes meJeexÛÛe DeuueenÛes meJee&le cees"s nkeäkeâ
ceejCes, "jefJeues Deens, lemesÛe les keâoeefhe ceeHeâ ve kesâues peeCÙeeÛesner Heâcee&efJeuesues Deens.
Denuesefkeâleeye-«ebLeOeejkeâ : ‘Denuesefkeâleeye’ Ùee Dejyeer MeyoeÛee DeLe& «ebLeOeejkeâ Demee
neslees. hejbleg kegâjDeeveÛÙee heefjYee<esle pÙeeØeceeCes efkeâleeye-«ebLe Ùee Meyoeuee Skeâ ceÙee&efole
Je "jeefJekeâ DeLe& Deens Je lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle efveJJeU «ebLe vemetve kesâJeU F&Õejer«ebLe Demelees
lÙeeÛeØeceeCes DenuesefkeâleeyeÛeeosKeerue Skeâ efJeefMe° Je "jeefJekeâ DeLe& Deens. ÙeeÛÙeeves
DeefYeØesle kesâJeU Ùentoer-pÙet DeeefCe F&meeF&-ef¡emleer ueeskeâ Demeleele. Oece&«ebLe ceeveCeejer
meJe&Ûe je°^s efkebâJee peceeleer DeefYeØesle Demele veenerle. ns Kejs keâer pÙee DeLeea ‘efkeâleeye’ves
DeefYeØesle F&Õejer «ebLe Demelees lÙeeDeLeea DenuesefkeâleeyeÛee DeLe&osKeerue F&Õejer «ebLe ceeveCeejs
Demee nesF&ue Je lees kesâJeU keâener "jeefJekeâ «ebLeebvee ceeveCeeNÙeebveeÛe ceÙee&efoleheCes ueeiet
nesCÙeeSsJepeer meJe&Ûe F&Õejer «ebLe ceeveCeeNÙeebheÙeËle efJemle=le Demeues heeefnpes, hejbleg ns Kejs
Demeues lejer, nsosKeerue Skeâ meJe&ceevÙe melÙe Deens; keâer ÙeeJesUer peieele efpelekesâ Oece&«ebLe
Dee{Uleele lÙeehewkeâer kegâjDeeveves pÙeebÛeer F&Õejer «ebLe cnCetve melÙelee ØeceeCeerle kesâuesue r
Deens Demes kesâJeU leerveÛe «ebLe Deensle. leewjle(yeeÙeyeue), Fbpeerue (ieesmhesue) DeeefCe peyetj.
cnCetve pesJne lees Denuesefkeâleeye Demee Meyo ØeÙegòeâ keâjerue lesJne lÙeeÛÙeeves ceÙee&efoleheCes
ÙeeÛe leervner «ebLeebÛeer DevegÙeeÙeer je°^s lÙeeuee DeefYeØesle DemeCes ns mJeeYeeefJekeâ Deens.
leewjeleÛÙee DeeOeejeJej GoÙeeme ÙesCeejs je°^ Ùentoer-pÙet ueeskeâ Deensle lej
FbpeerueÉejs efvecee&Ce nesCeejs je°^ F&meeF&-ef¡emleer ueeskeâ Deensle. Gjueer peyetj lej efleÛÙee
DeeOeejeJej keâesCelesner JesieUs je°^ GYes jeefnues veener keâejCe Demes keâer ne SKeeoe mJeleb$e
«ebLe Deens Demes veener lej leewjeleÛeer hegjJeCeer cnCetve efleÛes mJe¤he Deens. Øeefmeæ
FœeeF&ueJebMeer Øesef<ele npejle oeTo (De.) ÙeebÛÙeeJej leer Glejueer nesleer. efleuee Ùentoer
DeeefCe F&meeF& oesvner ueeskeâ ceeveleele.
Ùee leerve «ebLeebKesjerpe GjuesuÙee pÙee pÙee «ebLeebvee nuueer owJeer «ebLe cnCetve ceeveues
peele Deens, lÙeebÛÙee GuuesKe keâjCÙeemebyebOeeves kegâjDeeve mleyOe Deens. cnCetve lÙeebÛeer meveo
Je lÙeebÛÙee ØeceeCeeÛÙee DeeOeejeJej lÙeehewkeâer kegâCeemener F&Õejer «ebLe Je lÙeebÛÙee
DevegÙeeÙeebvee, Denuesefkeâleeye-«ebLeOeejkeâ cnCeCÙeeme keâesCeleeÛe JeeJe veener leLeeefhe,
64
Devegceeve Je keâÙeemeeÛes oej vesnceer Kegues Deens. hejbleg Devegceeve yejesyejner Demet Mekeâlees DeeefCe
ÛetkeâosKeerue, ns GIe[ Deens. cnCetve lÙeeuee kegâjDeeveer ceevÙelesÛee Je ØeceeefCelesÛee heÙee&Ùe
keâoeefhe "jefJeuee peeT Mekeâle veener. ÙeÅeefhe Ùee ef"keâeCeer ÛeÛee& kesâJeU Skeâe kegâjDeeveer
heeefjYeeef<ekeâ MeyoeÛÙee DeLee&Ûeer Je lÙeeÛÙee nsletÛeerÛe Deens, ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes
lej ÛeÛee&, kegâjDeeveÛeer ceevÙelee Je melÙeleeØeceeCelesÛeer Deens.
leelheÙe&, Denuesefkeâleeye-«ebLeOeejkeâ ne heeefjYeeef<ekeâ Meyo Ùentoer DeeefCe F&meeF&
ueeskeâebmee"er efÛevn cnCetve Deens. SKeeÅee eflemeNÙee ueeskeâmecetneuee lÙee keâ#esle meceeefJe°
Demeuesues mecepeues peeT Mekeâle veener.
(ceewueevee meod®öerve Fmueener efueefKele ‘kegâjDeeveÛee heefjÛeÙe’ Got&Je¤ve)
---------------------------------
keâener mebef#ehle De#ejs
kebâmeele keâener mebef#ehle De#ejs efouesueer Deensle, lÙeebÛes DeLe& KeeueerueØeceeCes Deensle.
(me.) - ns De#ej ‘meuueuueeng DeuewefnJemeuuece’ ÙeeÛes mebef#ehle ¤he cnCetve Deens. ÙeeÛee
DeLe&, DeuueenÛee lÙeebÛÙeeJej ueesYe Demees Je lÙeebvee Meebleer ueeYees Demee neslees. ns
ØeeLe&veelcekeâ Meyo efJeMes<ekeâ¤ve Debeflece hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee veeJeeveblej
GÛÛeejues peeCes DeeJeMÙekeâ Demeles.
(De.) - ns De#ej ‘Deuewefnmmeueece’ ÙeeÛes mebef#ehle ¤he Deens. ÙeeÛee DeLe& lÙeebvee Meebleer
ueeYees Demee neslees. ns Meyo meJe&meeOeejCeheCes F&ÕejeÛÙee Øesef<eleebÛÙee veeJeeveblej GÛÛeejues
peeleele.
(jefpe.) - ns De#ej ‘jefpeÙeuueeng Devng’ ÙeeÛes mebef#ehle ¤he Deens. ÙeeÛee DeLe& ‘Deuueen
lÙeebÛÙeeJej ØemeVe Peeuee.’ Demee neslees. ns Meyo efJeMes<ekeâ¤ve hewiebyej npejle cegncceo
(me.) ÙeebÛes meesyeleer-meneyee ÙeebÛÙee veeJeeveblej GÛÛeejues peeleele.
(jn.) - ns De#ej ‘jnceleguueen Deuewnd’, ÙeeÛes mebef#ehle ¤he Deens. ÙeeÛee DeLe&
‘lÙeebÛÙeeJej DeuueenÛeer ke=âhee Demees’, Demee neslees. Jej GuuesefKele JÙeòeâeRÛÙee JÙeefleefjòeâ
efveOeve heeJeuesuÙee Flej cenlJeeÛÙee JÙeòeâeRÛÙee veeJeeveblej ns Meyo GÛÛeejues peeleele.
DeuedHeâeeflene 1 65 heeje 1
1 metjn Deued Heâeeflene
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 7)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
mleJeve Heâòeâ Deuueenmee"erÛe Deens pees meJe& me=°erÛee jye2 (heeuevekeâlee&) Deens.
1
Skeâcee$e ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble, efveCe&ÙeeÛÙee efoJemeeÛee mJeeceer Deens. (1-3)
Deecner legPeerÛe yeboieer3 (Yeòeâer) kesâjlees DeeefCe legpeheeMeerÛe ceole ceeielees.
Deecneuee mejU ceeie& oeKeJe. lÙee ueeskeâebÛee ceeie& pÙeevee let Deveg«eefnle kesâuesme. pes
keâeshe«emle Peeues veenerle Je pes ceeie&Yeü° veenerle.4 (4-7)
1) meojnt metjn Heâeeflene meJe&ßes‰ Deuueenves, oemeebvee efMekeâefJeuee Deens pesCeskeâ¤ve oemeebveer
DeeheuÙeekeâ[tve efJevebleer Depe& cnCetve DeeheuÙee jyeÛÙee ngpetjele lees meeoj keâjeJee.
2) ‘jye’ ne Meyo Dejyeer Yee<esle leerve DeLeeËveer yeesueuee peelees– (De) ceeuekeâ, (ye) heeuevehees<eCe
keâjCeeje, keâeUpeer JeenCeeje Je osKejsKe keâjCeeje, (keâ) Meemekeâ, Dee%eehekeâ, mebÙeespekeâ DeeefCe
JÙeJemLeehekeâ. meJe&ßes‰ Deuueen Ùee meJe& DeLeeËveer me=°erÛee jye Deens.
3) cetU Dejyeer Meyo ‘Fyeeole’ (yeboieer) nemegæe Dejyeer Yee<esle leerve DeLeeËveer yeesueuee peelees. (De)
Yeòeâer Je DeejeOevee, (ye) leeyesoejer Je Dee%eeheeueve, (keâ) yeboieer Je iegueeceer.
4) oemeeÛÙee meojnt ØeeLe&vesÛes Gòej cnCetve ne mebhetCe& kegâjDeeve Deens. oeme DeeheuÙee ‘jye’keâ[s
ceeie&oMe&veeÛeer ØeeLe&vee keâjlees DeeefCe ‘jye’ lÙeeÛÙee nekesâuee Dees osTve ne kegâjDeeve Øeoeve keâjlees.
Deued yekeâje 2 66 heeje 1
2 metjn Deued yekeâje
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 286)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeueerHeâ ueeÓÓce ceerÓÓce.1 ne DeuueenÛee «ebLe Deens. Ùeele keâener mebMeÙe veener.
ceeie&oMe&ve Deens DeuueenÛes YeÙe yeeUieCeeNÙee lÙee ueeskeâebmee"er pes hejes#e2 Jej ßeæe "sJeleele,
veceepe keâeÙece keâjleele3 DeeefCe peer GhepeerefJekeâe Deecner lÙeebvee efoueer Deens efleÛÙeeceOetve KeÛe&
keâjleele DeeefCe pees «ebLe (ns cegncceo me.) legceÛÙeeJej DeJelejuee Deens (DeLee&le kegâjDeeve)
DeeefCe pes («ebLe) legceÛÙee hetJeea DeJelejues Deensle lÙee meJeeËJej (osKeerue) pes ßeæe "sJeleele
DeeefCe cejCeesòej peerJeveeJej Â{ efJeÕeeme "sJeleele. (1-4)
DemesÛe ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve mejU ceeiee&Jej Deensle. DeeefCe lesÛe meHeâue
nesCeejs Deensle. (5)
pÙee ueeskeâebveer (Ùee iees°eRÛee mJeerkeâej keâjCÙeeme) vekeâej efouee lÙeebÛÙeemee"er meJe&keâener
meceeve Deens. legcner lÙeebvee meeJeOe keâje DeLeJee ke⤠vekeâe les keâoeefhe ceeveCeej (ßeæe
"sJeCeej) veenerle. Deuueenves lÙeebÛÙee ùoÙeebJej efMekeäkeâeceesle&ye kesâues Deens.4 DeeefCe lÙeebÛÙee
keâeveebJej Je [esàÙeebJej he[oe he[uesuee Deens. (lÙeecegUs) lÙeebvee keâ"esj efMe#ee Deens. (6-7)
keâener ueeskeâ Demes Deensle pes meebieleele keâer Deecner DeuueenJej DeeefCe Debeflece
1) ner cegUe#ejs efoJÙe kegâjDeeveÛÙee keâener metjleeRÛÙee ØeejbYeer Dee{Uleele. Yee<Ùekeâejebveer ÙeebÛes
efvejefvejeUs DeLe& meebefieleues Deensle. hejbleg ÙeebÛÙee keâesCelÙeener DeLee&Jej Skeâcele veener. Kejs lej ÙeebÛes
DeLe& peeCetve IesCes DeveeJeMÙekeâ Deens keâejCe ÙeebÛee DeLe& ceeCemeeves peeCeuee veener lejer
kegâjDeeveheemetve ceeie&oMe&ve Øeehle keâjCÙeele keâesCeleerner GCeerJe Gjle veener.
2) ‘hejes#e’ves DeefYeØesle ceeveJeeÛÙee %eeveWefõÙeeheemetve ueheuesuÙee JeemleJelee Deensle. lÙee keâOeerner,
ØelÙe#eheCes meeceevÙe ceeCemeebÛÙee DevegYeJeele Je heenCÙeele Ùesle veenerle. Goe. F&ÕejeÛes Deefm lelJe Je
lÙeeÛes iegCe, HeâefjMles, efoJÙe Øekeâšve (Je¢e) peVele- mJeie&, oespeKe- vejkeâ FlÙeeoer.
3) veceepe keâeÙece keâjCÙeeÛee DeLe& kesâJeU FlekeâeÛe veJns keâer ceeCemeeves efveÙeefceleheCes veceepe Deoe
keâjerle jneJes lej meecetefnkeâ jerleerves veceepeÛeer JÙeJemLee heæleMeerjheCes ØemLeeefhele kesâueer peeJeer, Demee
lÙeeÛee DeLe& neslees. pej SKeeÅee Jemleerleerue ØelÙeskeâ Fmece efveÙeefceleheCes JesieUer veceepe he{le
Demesue, hejbleg meecetefnkeâ heæleerves ns keâle&JÙe heej hee[CÙeeÛeer JÙeJemLee vemesue lej, lesLes veceepe
keâeÙece kesâueer peele Deens Demes cnšues peeT Mekeâle veener.
4) Deuueenves cegnj ueeJeueer cnCetve lÙeebveer ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej efouee. Demee ÙeeÛee DeLe& veener lej
DeLe& Demee Deens keâer, Jej pÙee ceewefuekeâ mJe¤heebÛÙee yeeyeerÛee GuuesKe kesâuee Deens lÙeebveer lÙee
yeeyeeRvee jöyeeleue "jefJeues Je kegâjDeeveves Øemlegle kesâuesuÙee ceeiee&efJe¤æ ogmeje ceeie& mJele:mee"er
hemeble kesâuee Deens. cnCetve Deuueenves lÙeebÛÙee ùoÙeebJej Je keâeveebJej cegnj ueeJetve šekeâueer.
Deued yekeâje 2 67 heeje 1
vÙeeÙeefoveeJej ßeæe "sJelees. JeemleefJekeâ les ßeæeJeble veenerle. les Deuueen DeeefCe ßeæeJebleebÛeer
HeâmeJeCetkeâ ke⤠heenle Deensle. JemlegleŠ les mJeleŠÛeerÛe HeâmeJeCetkeâ keâjerle Deensle. hejbleg
lÙeebvee les peeCeJele veener. (8-9)
lÙeebÛÙee ùoÙeele efJeke=âleer5 Deens. efpeuee Deuueenves DeefOekeâ Jee{t efoueer Deens. DeeefCe
pes keâener Keesšs les yeesueleensle lÙeeyeöue lÙeebvee ÙeeleveeceÙe efMe#ee Deens. pesJne lÙeebvee
meebefieleues peeles keâer, he=LJeerJej DeveeÛeej ceepeJet vekeâe lesJne les cnCeleele keâer, ‘‘Deecner lej
megOeejCee keâjCeejs Deenesle!’’ meeJeOeeve! nsÛe ueeskeâ DeveeÛeejer Deensle, hejbleg lÙeebvee les keâUle
veener. DeeefCe pesJne lÙeebvee meebefieleues peeles keâer, ‘‘pÙeeØeceeCes Flejebveer ßeæe "sJeueer
lÙeeÛeØeceeCes legcnermegæe ßeæe "sJee.’’ lesJne les cnCeleele keâer, ‘‘keâeÙe, Deecner cetKee&meejKeer
ßeæe "sJeeJeer? meeJeOeeve! nsÛe ueeskeâ cetKe& Deensle, hejbleg lÙeebvee lÙeeÛes %eeve veener. pesJne les
ßeæeJebleebvee Yesšleele lesJne cnCeleele, ‘‘Deecnerner ßeæe "sJeueer Deens’’ heCe pesJne les
DeeheuÙee Mewleeveebvee Yesšleele lesJne cnCeleele keâer, ‘‘Deecner lej legceÛÙeeÛe yejesyej Deenesle
DeeefCe Ùee ueeskeâebÛeer Leóe keâjerle Deenesle. (JeemleefJekeâ) DeuueenÛe lÙeebÛeer Leóe keâjerle Deens.
lÙeebvee lÙeebÛÙee yeb[KeesjerceOÙesÛe jent osle Deens. (lÙeecegUs) les ¢ee yeb[KeesjerceOÙes DemesÛe
Yejkeâšle Ûeeueues Deensle. nsÛe les ueeskeâ Deensle pÙeebveer ceeie&oMe&veeÛÙeeSsJepeer ceeie&Yeü°lee
Kejsoer kesâueer Deens. hejbleg lÙeebÛÙee Ùee JÙeJenejeceOÙes ve lÙeebvee HeâeÙeoe Peeuee ve les mevceeiee&Jej
Deensle. lÙeebÛes GoenjCe Demes Deens pemes SKeeÅee JÙeòeâerves Deie>er ØepJeefuele keâjeJee, lÙeecegUs
meJe& heefjmej ØekeâeMeceeve JneJee DeeefCe (lÙeeÛeJesUer) Deuueenves ¢eebÛeer °er efnjeJetve IÙeeJeer Je
¢eevee DeMee DeJemLesle mees[eJes keâer DebOeejele ¢eebvee keâenerner efomet veÙes.6 ns yeefnjs, cegkesâ (Je)
DeebOeUs Deensle. lesJne ns ceeies hejleCeej veenerle. efkebâJee (¢eebÛes GoenjCe Demes Deens keâer,)
DeekeâeMeeletve hepe&vÙeeÛee Je<ee&Je nesle Deens lÙeeÛeyejesyej DebOeej, keâ[keâ[eš DeeefCe
ueKeueKeešner nesle Deens. efJepesÛee keâ[keâ[eš Ssketâve peerJeeÛÙee Yeerleerves keâeveele yeesšs Keghemetve
Iesle Deensle. DeeefCe Deuueenves ¢ee melÙe veekeâejCeeNÙeebvee (Ûeesefnkeâ[tve) Jes{ues Deens.
ueKeueKeešecegUs ¢eebÛeer DeJemLee DeMeer Deens peCeg keâener ueJekeâjÛe ¢eebÛeer °er efnjeJetve
Iesleueer peeF&ue. pesJne lÙeebÛÙeeJej Jeerpe Ûecekeâles lesJne lÙee ØekeâeMeele les heg{s Ûeeuet ueeieleele.
5) ‘jesie’ves DeefYeØesle oebefYekeâlesÛee jesie Deens. Deuueenkeâ[tve Ùee jesieeble Jee{ keâjCÙeeÛee DeLe& Demee
keâer, oebefYekeâeuee Deuueen lel#eCeer efMe#ee keâjerle veener lej lÙeeuee mewue oesjer osle peelees Je oebefYekeâ
DeeCeKeer oebefYekeâ yevele peelees.
6) DeLe& Demee keâer, DeuueenÛÙee Skeâe oemeeves pesJne ØekeâeMe hemejefJeuee DeeefCe melÙeeuee
DemelÙeeheemetve JesieUs keâ¤ve Deieoer mhe° kesâues lesJne pes ueeskeâ [esUme nesles, lÙeebÛÙeeJej lej meJe&
JeemleJelee mhe° PeeuÙee, hejbleg JeemeveebÛÙee Deenejer peeTve DeebOeUs yeveuesuÙee Ùee oebefYekeâebvee lÙee
ØekeâeMeele keâenerÛe efomeues veener.
Deued yekeâje 2 68 heeje 1
DeeefCe pesJne lÙeebÛÙeeJej DebOeej hemejlees lesJne les GYesÛe jenleele.7 Deuueenves pej FefÛÚues
Demeles lej ¢eebÛeer ßeJeCeMeòeâer Je ÂkeâMeòeâer (°er) hetCe&leŠ efnjeJetve Iesleueer Demeleer. efveŠmebMeÙe
Deuueen meJe& iees°eRJej meeceLÙe&Jeeve Deens. (10-20)
ueeskeânes, Gheemevee (Yeòeâer) keâje DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer pÙeeves legcneuee DeeefCe
legceÛÙee hetJeeaÛÙeebveener efvecee&Ce kesâues. pesCeskeâ¤ve8 legcner (og<ke=âlÙeeheemetve) hejeJe=òe jent
Mekeâeue. leesÛe lej Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er he=LJeerÛee efyeÚevee DeeefCe DeekeâeMeeÛes Úle
yeveJeues. DeeefCe DeekeâeMeeletve hepe&vÙe Je<e&efJeues DeeefCe lÙeeheemetve meJe& ØekeâejÛeer efhekesâ Je HeâUs
legceÛÙee GhepeerefJekesâmee"er GlheVe kesâueer. lesJne ns peeCele Demeleevee (DevÙe kegâCeeueener)
DeuueenÛes meceJeleea "jJet vekeâe.9 (21-22)
pej legcneuee DeeceÛÙee oemeebJejerue Ùee «ebLeeÛes DeJelejCe DeeceÛÙeekeâ[tve (mee#eele
Deuueenkeâ[tve) DemeCÙeeyeöue Mebkeâe Demesue lej Ùeeleerue DeOÙeeÙeemeceeve SkeâÛe DeOÙeeÙe
jÛetve oeKeJee. DeeheuÙee meJe& meceLe&keâebvee yeesueJee. Skeâ Deuueen efMeJeeÙe pÙee kegâCeeÛeer nJeer
Demesue lÙeeÛeer ceole IÙee DeeefCe pej legcner Kejs Demeeue lej ns keâeÙe& keâ¤ve oeKeJee. cee$e pej
legcner lemes kesâues veener DeeefCe keâoeefhe ke⤠MekeâCeej veener, lej efYeTve Demee lÙee YeÙebkeâj
Deie>eruee pÙeeÛes FbOeve Demesue ceeveJe Je oie[10 pees melÙeeÛee efJejesOe keâjCeeNÙeebmee"er
Ye[keâeJeuesuee Demesue. (23-24)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), pes Fceeve OeejCe keâjleerue Je meodJele&ve keâjleerue lÙeebvee
KegMeKeyej Åee keâer lÙeebÛÙeemee"er DeMeer veboveJeves Demeleerue pÙeebÛÙee Keeuetve Pejs Jeenle
Demeleerue. Ùee yeeieebleerue HeâUs efomeCÙeele peieeleerue HeâUebmeejKeerÛe Demeleerue. pesJne lÙeebvee
SKeeos HeâU efoues peeF&ue lesJne les cnCeleerue keâer DeMeerÛe HeâUs ÙeehetJeea peieele Deecneuee
efoueer peele Demele. lÙeebÛÙeemee"er efleLes heefJe$e Je Ûeeefj$ÙeJeeve pees[eroej Demeleerue. DeeefCe les
7) heefnues GoenjCe DeMee oebefYekeâebÛes nesles pes ceveele lej hetCe&heCes Fvkeâej keâjCeejs nesles hejbleg DeeheuÙee
SKeeÅee iejpesheeÙeer Je efnleeheesšer cegmeueceeve yeveues nesles. ns ogmejs GoenjCe, pes MebkesâÛÙee DeeefCe
efÉOee ceve:efmLeleerle lemesÛe F&ceeveÛÙee ogyeUsheCeele iegjHeâšues nesles, lÙeebÛes Deens. keâener DebMeer les
melÙe ceeveCeejs nesles hejbleg pÙeemee"er Ùeelevee YeesieeJÙee ueeieeJÙeele Je mebkeâševee leeW[ ÅeeJes ueeieeJes,
DeMeer melÙeefve‰e les ceeveCeejs veJnles.
8) cnCepes peieele ÛegkeâerÛeer heenCeer Je Ûegkeâ keâcee&heemetve lemesÛe hejueeskeâeJej (DeeefKejle) F&ÕejeÛÙee
Øekeâesheeheemetve JeeÛeCÙeeÛeer Dehes#ee.
9) yeboieer Je GheemevesÛÙee efJeefJeOe Øekeâejebhewkeâer SKeeÅee ØekeâejÛes Jele&ve F&ÕejeefMeJeeÙe FlejebMeerner "sJeCes.
10) cnCepes lÙee ef"keâeCeer kesâJeU legcnerÛe oespeKe-vejkeâeie>erÛes FbOeve yeveCeej Demes veener lej pÙeebvee
legcner Deeheues GheemÙe "jefJeues Deens Je pÙeebÛÙeeheg{s legcner mee°ebie vecemkeâej Ieeuelee lÙee cetleeamegæe
lesLes legceÛÙee meceJesle Demeleerue.
Deued yekeâje 2 69 heeje 1
meowJe efleLesÛe jenleerue. (25)
efve:mebMeÙe [eme efkebâJee lÙeehes#eener #egõ iees°eRÛes GoenjCe osCÙeeme Deuueenuee cegUerÛe
mebkeâesÛe Jeešle veener.11 pes ueeskeâ ßeæe "sJeleele les peeCeleele keâer ns lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
Deeuesues melÙe Deens. DeeefCe pes veekeâejCeejs Deensle12 les cnCeleele keâer ‘‘¢ee GoenjCeele
DeuueenÛes keâeÙe ØeÙeespeve Deens?’’ Deuueen ÙeeceOetve efkeâlÙeskeâebvee ceeie&Yeü° nesT osF&ue lej
efkeâlÙeskeâebvee mevceeie& oeKeJeerue. hejbleg DeJe%ee keâjCeeNÙeebJÙeefleefjòeâ DevÙe kegâCeeueener lees
ceeie&Yeü° nesT osCeej veener. DeuueenMeer kesâuesuÙee JeÛeveeMeer Â{yeæ PeeuÙeeveblejner pes
JeÛeveYebie keâjleele13 DeeefCe Deuueenves pÙeebÛÙeeMeer mebyebOe pees[CÙeeÛee DeeosMe efouee Deens
lÙeeÛÙeeMeer mebyebOe lees[tve šekeâleele14 DeeefCe he=LJeerJej DeveeÛeej ceepeefJeleele nsÛe les Deensle pes
vegkeâmeeve YeesieCeej Deensle. (26-27)
Deuueenuee legcner keâmes veekeâejlee? pesJne legcner efvepeeaJe nesleele lesJne lÙeeves legcneuee
peerJeve Øeoeve kesâues. veblej leesÛe legceÛes ØeeCe njCe keâjerue. veblej legcneuee hegve®ppeerJeve osF&ue.
veblej lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcneuee hejle peeJeÙeeÛes Deens. leesÛe lej Deens pÙeeves he=LJeerceOÙes
11) Ùee ef"keâeCeer Skeâe Dee#esheeÛee GuuesKe ve keâjleeÛe lÙeeÛes Gòej efoues iesues Deens. kegâjDeeveele Deveskeâ
ef"keâeCeer meebieCÙeeÛee nslet mhe° keâjCÙeemee"er keâesUer, ceeMeer, ceÛÚj FlÙeeoeRÛeer peer °ebles efoueer
iesueer Deensle, lÙeeJej efJejesOekeâebÛee Demee Dee#eshe neslee keâer ner keâmeueer F&ÕejerJeeCeer Deens pÙeele
DeMee legÛÚ JemlegbÛeer °ebles efoueer iesueer Deensle.
12) cetU Dejyeer Meyo ‘Heâeefmekeâ’ (DeJe%eekeâejer) Ûee DeLe&, Dee%eeYebie keâjCeeje, Dee%eeOeejkeâlesÛÙee
ceÙee&osÛes GuuebIeve keâjCeeje Demee neslee.
13) yeeoMeen DeeheuÙee mesJekeâebÛÙee Je ØepesÛÙee veeJes pes Heâcee&ve Je pÙee metÛevee peejer keâjerle Demelees,
Dejyeer Yee<esle lÙeebvee keâjej cnCetve mebyeesefOeues peeles. DeuueenÛÙee ‘keâjej’ves DeefYeØesle lÙeeÛes les
keâeÙecemJe¤heer Heâcee&ve Deens, pÙeevegmeej DeefKeue ceeveJepeeleer kesâJeU lÙeeÛeerÛe yeboieer,
Dee%eeOeejkeâlee DeeefCe Yeòeâer-DeejeOevee keâjCÙeemee"er Dee%eeefhele Deens. ‘‘cepeyetle
yeebOeeruekeâerveblej’’ ÙeeÛee efveoxMe lÙee Iešveskeâ[s Deens pesJne DeeoceÛÙee efveefce&leerØemebieer DeefKeue
ceeveJepeeleerkeâ[tve meojnt Heâcee&veeÛÙee heeueveeÛeer Øeefle%ee Iesleueer iesueer nesleer. pemes metjn DeejeHeâ
DeeÙele ›eâ. 172 ceOÙes meebefieleues iesues Deens.
14) cnCepes pÙee mebyebOeebÛÙee ØemLeehevesJej Je Âj{lesJej ceeveJeeÛes meecetefnkeâ DeeefCe JÙeefòeâiele keâuÙeeCe
DeeOeeefjle Deens, Je pes efvekeâeshe jeKeCÙeeÛee Deuueenves DeeosMe efouee Deens, lÙeebÛÙeeJej ns ueeskeâ
kegâNne[ ÛeeueefJeleele.
Deued yekeâje 2 70 heeje 1
legceÛÙeemee"er meJe& iees°er efvecee&Ce kesâuÙee. veblej DeekeâeMeeefYecegKe Peeuee DeeefCe mehleDeekeâeMe 15
yeveefJeues. DeeefCe leesÛe ØelÙeskeâ iees°eruee peeCelees Deens. (28-29)
DeeefCe (Dee"JeCe keâje) pesJne legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves otleebvee meebefieleues keâer, ‘‘ceer
he=LJeerJej Skeâ KeueerHeâe16 (ceePee ØeefleefveOeer) yeveefJeCeej Deens.’’ (lesJne lÙee otleebveer)
efJeÛeejues, ‘‘keâeÙe, let efnÛÙeeceOÙes lÙeeuee yeveefJeCeej Deensme, pees efnÛÙeeceLÙes DeveeÛeej
Ie[Jeerue DeeefCe jòeâheele keâjerue? (heCe) DeeceÛÙeekeâ[tve lej legPes mleJeveemen iegCeieeve nesle
Deens, heefJe$eieeve nesle Deens. (lesJne Deuueen) cnCeeuee, ‘‘ceer peeCelees pes legcner peeCele
veener.’’ DeeefCe Deuueenves Deeoceuee meJe& veeJes efMekeâefJeueer. veblej (lÙeebvee) (meJe& Jemletbvee)
otleebmeceesj "sJeues DeeefCe cnCeeuee, ‘‘pej legcner melÙeJeeoer Demeeue, lej Ùee JemletbÛeer veeJes
meebiee!’’ les cnCeeues, ‘‘letÛe ceefnceeJeble Deensme. let pes keâener Deecneuee efMekeâJeuesme lesJe{sÛe
%eeve Deecneuee Deens. efveŠmebMeÙe letÛe meJe&%e DeeefCe leòJe%e Deensme.’’ ceie Deuueenves
Deeoceuee meebefieleues ‘‘Ùeebvee ¢ee meJe& JemletbÛeer veeJes meebie.’’ veblej pesJne lÙeeves (Deeoceves)
otleebvee meJe& veeJes meebefieleueer lesJne (Deuueen) cnCeeuee, ‘‘keâeÙe, ceer legcneuee meebefieleues
veJnles keâer, DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerceOeerue ieghle iees°er ceerÛe peeCelees DeeefCe ceer lesner peeCelees
pes keâener legcner Øekeâš keâjlee DeeefCe pes keâener ueheefJelee?’’ (30-33)
DeeefCe (Dee"JeCe keâje) pesJne Deecner otleebvee DeeosMe efouee keâer, ‘‘DeeoceÛÙee heg{s
velecemlekeâ Jne. lesJne meJe&peCe velecemlekeâ Peeues. hejbleg Fyueerme Peeuee veener. lÙeeves veekeâejues
Je Denbkeâej kesâuee DeeefCe DeJe%eekeâejeRhewkeâer Peeuee. (34)
ceie Deecner Deeoceuee meebefieleues keâer, ‘‘ns Deeoce, let DeeefCe legPeer helveer oesIesner
mJeiee&ceOÙes jene DeeefCe FLes cevemeesòeâ nJes les Kee. hejbleg ¢ee Pee[eÛÙee peJeU peeT vekeâe.
DevÙeLee legcner DelÙeeÛeejer Jneue.’’ (heCe) MesJešer Mewleeveeves lÙeebvee lÙeeheemetve ceeie&Yeü° kesâues
DeeefCe efpeLes les nesles efleLetve yeensj keâe{ues. (lesJne) Deecner DeeosMe efouee keâer, ‘‘Keeueer Gleje
legcner SkeâceskeâebÛes Me$et Deenele. DeeefCe legcneuee Skeâe efveef§ele keâeUeheÙeËle he=LJeerJej jneJeÙeeÛes
Deens. DeeefCe efleLesÛe efveJee&n keâjeÙeÛee Deens. veblej Deeoceves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve keâener
15) meele DeekeâeMeebÛeer JeemleJelee keâeÙe Deens ns "jefJeCes keâ"erCe Deens. ceeveJe ØelÙeskeâ keâeUer DeekeâeMe
efkebâJee ogmeNÙee Meyoeble JejÛÙee peieemebyebOeer Deeheues efvejer#eCeevegmeej DeLeJee Devegceeveevegmeej efJeefYeVe
keâuhevee ceebef[le Deeuee Deens. hejbleg lÙee keâuhevee vesnceer yeouele jeefnuÙee Deensle. mebef#ehleheCes
FlekesâÛe mecepetve Iesleues heeefnpes keâer, Ùeeves DeefYeØesle Skeâlej Demes keâer he=LJeerÛÙee JÙeefleefjòeâ peer me=°er
Deens efleuee Deuueenves meele Yekeäkeâce keâ#esle efJeYeeietve "sJeues Deens. DeLeJee Demes keâer he=LJeer Ùee
me=°erÛÙee pÙee Yeeieele Deens lees Yeeie meele keâ#esle efJeYeeieuesuee Deens.
16) KeueerHeâe cnCepes lees, pees SKeeÅeeÛÙee efceUkeâleerle lÙeeves Øeoeve kesâuesuÙee DeefOekeâejebÛee lÙeeÛee
ØeefleefveOeer cnCetve Jeehej keâjlees.
Deued yekeâje 2 71 heeje 1
JeÛeves efMeketâve Iesleueer. DeeefCe he§eeòeehe JÙeòeâ kesâuee. lesJne Deuueenves lÙeeÛÙee he§eeòeeheeÛee
mJeerkeâej kesâuee. efveŠmebMeÙe lees #eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deens. (35-37)
Deecner meebefieleues keâer, ‘‘legcner meJe&peCe FLetve Keeueer Gleje. veblej pej ceePÙeekeâ[tve
legceÛÙeekeâ[s keâener ceeie&oMe&ve ueeYeues lej pes ceePÙee ceeie&oMe&veeÛes DevegmejCe keâjleerue lej
lÙeebvee ve keâesCeles YeÙe Demesue ve les keâOeer Meeskeâ keâjleerue. DeeefCe pes ueeskeâ ns veekeâejleerue
DeeefCe DeeceÛÙee JeÛeveebvee Keesšs "jJeleerue lesÛe vejkeâeie>erceOÙes he[leerue DeeefCe efleLesÛe meowJe
efKelehele jenleerue. (38-39)
‘‘ns FœeeF&ueÛÙee mebleleervees,17 Dee"JeCe keâje ceePÙee lÙee Deveg«eneÛeer pees ceer
legceÛÙeeJej kesâuee neslee DeeefCe ceePÙeeMeer kesâuesuÙee JeÛeve-keâjejeÛeer legcner hetle&lee keâje.
legceÛÙeeMeer kesâuesuÙee keâjejeÛeer ceer hetle&lee keâjerve. DeeefCe Heâòeâ ceePesÛe YeÙe yeeUiee. DeeefCe pees
«ebLe ceer DeJelejuee Deens lÙeeJej ßeæe "sJee. pees legceÛÙeepeJeU DemeuesuÙee «ebLeeÛes meceLe&ve
keâjCeeje Deens. DeeefCe lÙeeuee meJeeËhes#ee DeefOekeâ veekeâejCeejs legcner nesJet vekeâe. DeeefCe ceePÙee
mebkesâleJeÛeveebvee DeuheMeŠ ueeYeemee"er18 efJeketâ vekeâe. ceePÙee keâesheeheemetve mJeleŠuee JeeÛeJee
DeeefCe melÙeeuee DemelÙeeÛes DeeJejCe Ieeuetve melÙe ueheJet vekeâe pesJne legcner peeCelee. veceepe
keâeÙece keâje, pekeâele Deoe keâje DeeefCe pes ceePÙeeheg{s Pegkeâle Deensle lÙeebÛÙeemeesyele legcnerner
Pegkeâe. legcner lej Flejebvee mevceeiee&Ûee Debefiekeâej keâjCÙeeme meebielee hejbleg mJeleŠuee cee$e
efJemejlee? JeemleefJekeâ legcner «ebLeeÛes JeeÛeve keâjerle Deenele. keâeÙe legcner yegæerÛee cegUerÛe
GheÙeesie keâjerle veener? mebÙece Je veceepeeÛes meneÙÙe IÙee. efveŠmebMeÙe veceepe ns DelÙeble keâ"erCe
keâce& Deens. hejbleg lÙee mesJekeâebmee"er keâ"erCe veener pes peeCeleele keâer mejlesMesJešer DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&uee YesšeJeÙeeÛes Deens. DeeefCe lÙeeÛÙeeÛekeâ[s hejle peeJeÙeeÛes Deens.’’ (40-46)
‘‘ns FœeeF&ueÛÙee mebleleerveeW, Dee"JeCe keâje ceePÙee Deveg«eneÛeer pÙeeves ceer legcneuee
Gheke=âle kesâues nesles. DeeefCe peieeleerue meJe& pevemecegneJej ßes‰lJe Øeoeve kesâues nesles.19 DeeefCe
17) ceoervee MenjeÛÙee Je lÙeeÛÙee efvekeâšÛÙee ØeosMeele Ùentoer ueeskeâebÛeer cees"er mebKÙee Jemeuesueer nesleer
cnCetve ÙesLetve heg{s Deveskeâ ®kegâDe-Keb[-heÙeËle lÙeebvee mebyeesOetve ØeÛeej kesâuee iesuee Deens.
18) ‘Lees[Ÿee efkebâceleerJej’ves DeefYeØesle les Yeeweflekeâ ueeYe Deensle, pÙeebÛÙeemee"er ns ueeskeâ DeuueenÛÙee
Dee%eebvee Je lÙeeÛÙee metÛeveebvee jö keâjerle nesles. melÙeeuee efJeketâve lÙeeÛÙee ceesyeouÙeele ceeCemeeves
meyebOe peieeleerue Oeve pejer efceUefJeues lejer keâesCelÙeener heefjefmLeleerle les ceesue Lees[sÛe Deens. keâejCe
melÙe KeefÛeleÛe lÙeehes#ee yengceesue iees° Deens.
19) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer legcneuee efvejblej peieeleerue meJe& je°^ebhes#ee ßes‰ "jefJeues Deens lej DeLe&
Demee keâer Skeâ keâeU neslee pesJne peieeleerue je°^ebhewkeâer legcnerÛe Skeâ Demes je°^ neslee pÙeeÛÙeepeJeU
Deuueenves efouesues melÙe%eeve nesles Je pÙeebvee peieeleerue meJe& je°^ebÛee veslee DeeefCe ceeie&oMe&keâ
yeveefJeues nesles, pesCeskeâ¤ve lÙeebveer DeeheuÙee jyeÛÙee ceeiee&keâ[s meJe& ueeskeâebvee yeesueJeeJes Je
ÛeeueJeeJes.
Deued yekeâje 2 72 heeje 1
lÙee efoJemeeÛes YeÙe yeeUiee pesJne kegâCeerner kegâCeeÛÙee ÙeeflkebâefÛelener GheÙeesieer he[Ceej veener.
kegâCeekeâ[tve efMeHeâejmener mJeerkeâejueer peeCeej veener. Je kegâCeeueener ceesyeouee IesTve mees[ues
peeCeej veener. DeeefCe iegvnsieejebvee kegâ"tvener ceole efceUt MekeâCeej veener.’’ (47-48)
‘‘Dee"JeCe keâje lÙee JesUsÛeer pesJne Deecner legcneuee efHeâjDeewveer20 meòesÛÙee
iegueeceefiejerletve cegòeâ kesâues. pÙeebveer legcneuee YeÙebkeâj Ùeelevesle De[keâJetve "sJeues nesles; legceÛÙee
cegueebvee "ej keâjerle nesles DeeefCe legceÛÙee cegueeRvee efpeJeble "sJeerle nesles. (JeemleefJekeâ) lÙee
efmLeleerle legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛeer hejer#ee heeefnueer peele nesleer. (49)
Dee"JeCe keâje pesJne Deecner mecegõ ogYebietve legcneuee megKe¤he heej kesâues. veblej efleLesÛe
legceÛÙee [esàÙeebosKele efHeâjDeewveÛÙee ueeskeâebvee yeg[Jetve šekeâues. (50)
Dee"JeCe keâje, pesJne Deecner cetmee (De.) Ùeebvee ÛeeUerme je$eeRÛÙee keâjejeJej
yeesueefJeues21 lesJne legcner lÙeeÛÙee ceeies JeemejeÛeerÛe hetpee kesâueerle. lesJne legcner Ieesj DelÙeeÛeej
kesâueele. hejbleg lejerner Deecner legcneuee #ecee kesâueer pesCeskeâ¤ve legcner ke=âle%e Jneue. (51-52)
Dee"JeCe keâje pesJne legcner ne DelÙeeÛeej keâjerle nesleele lesJne Deecner cetmeeuee «ebLe Je
melÙeemelÙelesÛeer keâmeesšer22 Øeoeve kesâueer nesleer, keâer pesCeskeâ¤ve legcner mevceeie& Øeehle keâ¤
Mekeâeue. (53)
Dee"JeCe keâje pesJne cetmee (De.) (ne ke=âheeØemeeo IesTve hejleuee lesJne lees) DeeheuÙee
ueeskeâebvee cnCeeuee keâer, ‘‘ueeskeânes, legcner Jeemejeuee GheemÙe "jJetve mJeleŠJej YeÙebkeâj
DelÙeeÛeej kesâueele. lesJne legcner DeeheuÙee efvecee&lÙeeÛÙee heg{s he§eeòeehe JÙeòeâ keâje DeeefCe
DeeheuÙee ueeskeâebvee ceeje23 (pÙeebveer ne Ieesj DevÙeeÙe kesâuee) ÙeeleÛe legceÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer
legceÛes Yeues Deens. lÙeeJesUer legceÛÙee efvecee&lÙeeves legceÛee he§eeòeehe mJeerkeâejuee. lees DelÙeble
#eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deens. (54)
20) cetU Dejyeer Meyo ‘DeeuesefHeâjDeewve’Ûes Yee<eeblej Deecner meojnt Meyoele kesâues Deens. lÙeele efHeâjDeewveer
IejeCes lemesÛe efcemejÛee meòeeOeejer Jeie& oesvner meeceerue Deensle.
21) cnCepes efcemejntve megškeâe efceUeuÙeeveblej pesJne yeveerFœeeF&ue ueeskeâ meervee efÉhekeâuheele heesnÛeues
lesJne npejle cetmee (De.) Ùeebvee meJe&ßes‰ Deuueenves ÛeeUerme efoJeme DeeefCe ÛeeUerme je$eeRmee"er letj
heJe&leeJej heeÛeejCe kesâues pesCeskeâ¤ve lesLes Ùee ueeskeâebmee"er, pes Deelee mJeleb$e Peeues nesles, MejerDeleÛes
keâeÙeos DeeefCe JÙeJeneefjkeâ peerJeveeÛÙee metÛevee Øeoeve keâjeJÙeele.
22) ‘Hegâkeâe&ve’ves DeefYeØesle, leer iees° Deens efpeÛÙeeÉejs melÙe DeeefCe DemelÙeeleerue Heâjkeâ mhe° JneJee.
DeLee&le les Oece&%eeve DeeefCe Oece&yeesOe Deens. pÙeeÉejs ceeCetme melÙe DeeefCe DemelÙeeleerue Heâjkeâ
DeesUKet Mekeâlees.
23) cnCepes DeeheuÙee lÙee ceeCemeebvee "ej keâje pÙeebveer Jeemejeuee GheemÙe "jefJeues Je lÙeeÛeer hetpee
kesâueer.
Deued yekeâje 2 73 heeje 1
Dee"JeCe keâje pesJne legcner cetmeeuee meebefieleues nesles keâer, Deecner legceÛÙee meebieCÙeeJej
keâoeefhe efJeÕeeme "sJeCeej veener peesheÙeËle DeeceÛÙee [esàÙeebveer GIe[heCes Deuueenuee (legPÙeeMeer
yeesueleevee) heenele veener. lÙeeJesUer Skeâe keâ[keâ[eševes legcneuee iee"ues DeeefCe legcner DeÛesle
nesTve keâesmeUueele. hejbleg Deecner legcneuee hegvne meÛesle GYes kesâues pesCeskeâ¤ve Ùee Ghekeâejeveblej
lejer legcner ke=âle%e jeneue. (55-56)
Deecner legceÛÙeeJej {ieebÛeer meeJeueer kesâueer. ‘ceVe’ DeeefCe ‘meuJee’Ûes DeVe legcneuee
GheueyOe keâ¤ve efoues. lesJne legceÛÙeemee"er pÙee mJeÛÚ Jemlet legcneuee Øeoeve kesâuÙee Deensle
lÙeeÛee GheYeesie IÙee. (hejbleg legceÛÙee hetJe&peebveer pes keâener kesâues) lees lÙeebveer DeeceÛÙeeJej kesâuesuee
DelÙeeÛeej vemetve lÙeebveer mJeleŠÛe lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee neslee. (57)
Dee"JeCe keâje pesJne Deecner legcneuee meebefieleues nesles keâer, (peer Jemleer legceÛÙeemeceesj
Deens) lÙeeceOÙes oeKeue Jne. efleLes pes GlheVe nesles lÙeeÛee cevemeesòeâ GheYeesie IÙee hejbleg
JemeenleerÛÙee ojJeepeeletve velecemlekeâ nesTve ØeJesMe keâje DeeefCe ‘efnòeletve’ ‘efnòeletve’24 cnCele
pee. Deecner legceÛÙee DehejeOeebvee ogue&ef#ele ke⤠DeeefCe meoeÛeeNÙeebvee Kethe ke=âhee Je oÙesves
Gheke=âle keâ¤. hejbleg peer iees° lÙeebvee meebefieleueer nesleer efleuee DelÙeeÛeeNÙeebveer yeouetve JesieUerÛe
yeveefJeueer. mejlesMesJešer DelÙeeÛeej keâjCeeNÙeebefJe¤æ Deecner DeekeâeMeeletve ØekeâesheeÛee Je<ee&Je
kesâuee. ner efMe#ee nesleer lÙee DeJe%eekeâejebmee"er peer les keâjerle nesles. (58-59)
Dee"JeCe keâje pesJne cetmee (De.) Ùeebveer DeeheuÙee ueeskeâebmee"er heeCeer efceUeJes cnCetve
ØeeLe&vee kesâueer lesJne Deecner meebefieleues keâer, ‘‘Decegkeâ Ke[keâeJej Deeheueer keâe"er ceeje’’ lÙeecegUs
yeeje œeesle GmeUtve Deeues. DeeefCe ØelÙeskeâ šesUerves DeesUKeues keâer keâesCelee heeCeJe"e25
DeeheuÙeemee"er Deens. (lÙeeJesUer ns ceeie&oMe&ve kesâues nesles keâer) Deuueenves efouesuÙee
GhepeerefJekesâÛee GheYeesie IÙee. DeeefCe he=LJeerJej DeveeÛeej ceepeJele efHe⤠vekeâe. (60)
Dee"JeCe keâje pesJne, legcner meebefieleues nesles keâer, ‘‘ns cetmee, Deecner SkeâeÛe ØekeâejÛÙee
DeVeeÛee GheYeesie IesTve mebÙece ke⤠Mekeâle veener. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s ÙeeÛevee keâje keâer
DeeceÛÙeemee"er peefceveerceOetve efhekesâ, Yeepeerheeuee, ient, uemetCe, keâeboe [eUer Jeiewjs GlheVe
keâjeJes.’’ lesJne cetmee (De.) ves meebefieleues keâer, ‘‘Skeâ Gòece ØekeâejÛÙee JemletSsJepeer legcner
keâefve‰ opee&ÛÙee Jemlet IesT FefÛÚlee?’’ "erkeâ, keâesCelÙeelejer Menjer JemleerceOÙes peeTve jene,
pes keâener legcner ceeielee les efleLes efceUsue.’’ mejlesMesJešer Flekeâer heeUer Deeueer keâer lÙeebÛÙeeJej
24) ‘efnòelegve’Ûes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. Skeâ Demes keâer F&Õejekeâ[s DeeheuÙee DehejeOeebyeöue
#eceeÙeeÛevee keâjerle pee, ogmejs Demes keâer uegšceej DeeefCe keâòeueerSJs epeer Jemleerleerue jefn JeeMeebmee"er
#ecee DeeefCe ceeHeâerÛeer Iees<eCee osle pee.
25) yeveerFœeeF&ue ueeskeâebÛeer 12 IejeCeer nesleer. F&Õejeves ØelÙeskeâ IejeCÙeemee"er JesieUe Peje keâe{uee
pesCeskeâ¤ve lÙeebÛÙeele heeCÙeemee"er Yeeb[Ce nesT veÙes.
Deued yekeâje 2 74 heeje 1
Deheceeve, DeOeesieleer Je ogo&Mee Dees{Jeueer. DeeefCe les DeuueenÛÙee keâesheeves Jes{ues iesues. ne
heefjCeece ÙeecegUsÛe Peeuee keâer, DeuueenÛÙee mebkesâleeMeer les õesn ke⤠ueeieues DeeefCe Øesef<eleebÛeer
veenkeâ nlÙee ke⤠ueeieues. ns ¢eecegUsÛe Ie[ues efkeâ lÙeebveer DeJe%ee kesâueer DeeefCe MeefjDele
keâeÙeÅeeÛes JeejbJeej GuuebIeve kesâues. (61)
efvemebMeÙe pes ßeæeJeble (cegncceo me. ÙeebÛÙeeJej ßeæe "sJeCeejs) Deensle. lemesÛe Ùengoer,
F&meeF& efkebâJee meeefyeF&ve Deensle pes pes keâesCeer Deuueen Je cejCeesòej peerJeveeJej ßeæe "sJeleerue
DeeefCe melkeâcex keâjleerue lÙeebÛee ceesyeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer Deens. lÙeebvee ve keâesCeles
YeÙe Demesue ve les keâOeer Meeskeâ keâjleerue.26 (62)
Dee"Jee lees Øemebie, pesJne Deecner letj heJe&leeuee legceÛÙeeJej DeOeeblejer GÛeuetve Oejues Je
legceÛÙeekeâ[tve hekeäkesâ JeÛeve Iesleues DeeefCe meebefieleues efkeâ, ‘‘pees «ebLe Deecner legcneuee osle
Deenesle lÙeevegmeej DeeÛejCe keâjCÙeeÛÙee Â{ efve§eÙeeves lÙeeÛee mJeerkeâej keâje DeeefCe pes DeeosMe
lÙeeceOÙes efoues Deensle lÙeeÛes mcejCe "sJee. pesCeskeâ¤ve legcner Oece&hejeÙeCelesÛÙee ceeiee&Jej Ûeeuet
Mekeâeue’’. hejbleg lÙeeveblej legcner DeeheuÙee JeÛeveekeâ[s hee" efHeâjJeueer lejerosKeerue DeuueenÛee
Deveg«en DeeefCe lÙeeÛÙee oÙesves legceÛeer meeLe mees[ueer veener DevÙeLee legcner kesâJneÛe GOJemle
Peeuee Demeleele. (63-64)
lemesÛe legcneuee DeeheuÙee peceeleerhewkeâer lÙee ueeskeâebÛeer iees° lej ceeefnleÛe Deens pÙeeveer
26) efueKeeCeeleerue meboYe& °ermeceesj "sJeues Demelee ner iees° DeeheesDeeheÛe mhe° nesles keâer Ùee ef"keâeCeer
F&ceeve DeeefCe melkeâcee&Ûee leheMeerue meebieCÙeeÛee nslet veener keâer ceeCemeeves keâesCekeâesCelÙee iees°er
ceeveeJÙeele DeeefCe keâesCekeâesCeleer keâcex keâjeJeerle cnCepes F&ÕejeÛÙee "eÙeer ceesyeouÙeeme lees hee$e "jsue.
Ùee ef"keâeCeer lej nslet Ùentoer ueeskeâebÛÙee Ùee KeesšŸee DeefYeceeveeÛes Keb[ve keâjCÙeeÛee Deens keâer les
Ùentoer ueeskeâmecetneueeÛe kesâJeU cegòeâerÛee ceòesâoej mecepele Demele. les mebYeüceele nesles keâer lÙeebÛÙee
mecetneMeer pÙeebÛee mebyebOe Deens ceie ßeæe Je ke=âlÙeeÛÙee °erves les keâmesner keâe Demesveele keâesCelÙeener
heefjefmLeleerle cegòeâer lÙeebÛÙeemee"er "juesueer Deens. Gjues, lÙeebÛÙee mecetneMeer mebyebefOele vemeuesues Flej
meJe& ueeskeâ lej les kesâJeU vejkeâeÛes FbOeve yeveCÙeemee"erÛe pevceeme Deeues Deensle. lÙeebÛeer ner ÛegkeâerÛeer
keâuhevee otj keâjCÙeemee"er Heâcee&efJeues peele Deens keâer DeuueenpeJeU JeemleefJekeâ iees° legceÛÙee Ùee
iešyeepÙee veJnsle lej peer iees° efJeÕeemeen& Deens leer cnCepes F&ceeve DeeefCe melkeâce& nesÙe. keâesCeleener
ceveg<Ùe Ùee iees°er IesTve pej npej Peeuee lej lees DeeheuÙee jyekeâ[tve Deeheuee ceesyeouee Øeehle
keâjerue. F&ÕejeheeMeer ceeCemeeÛÙee iegCeeJej efveCe&Ùe efouee peeF&ue, legceÛÙee peveieCevesÛÙee
veeWoJenerJe¤ve veJns.
Deued yekeâje 2 75 heeje 1
meyleÛÙee27 efveÙeceeÛee Yebie kesâuee neslee. lesJne Deecner lÙeebvee meebefieleues keâer ‘‘ceekeâ[s Jne
DeeefCe DeMee DeJemLesceOÙes jne efkeâ meJe& yeepetbveer legceÛee efOekeäkeâej nesJees.’’ DeMee leNnsves Deecner
lÙeebÛÙee PeeuesuÙee heefjCeeceevee lelkeâeueerve ueeskeâebmee"er DeeefCe veblej ÙesCeeNÙee efhe{Ÿeebmee"er yeesOe
DeeefCe efMekeâJeCe "sJeueer. (65-66)
veblej lees Øemebiener Dee"Jee pesJne cetmeeves DeeheuÙee ueeskeâebvee meebefieleues efkeâ Deuueen
legcneuee Skeâe ieeF&Ûee yeUer osCÙeeme meebiele Deens. lesJne les cnCet ueeieues, ‘‘legcner DeeceÛeer
Leóe keâjlee keâeÙe? lesJne cetmee cnCeeuee efkeâ Demes De%eeveer ke=âlÙe keâjCÙeeheemetve (hejeJe=òe
jenCÙeemee"er) ceer Deuueenkeâ[s MejCe ceeielees. lesJne les cnCeeues, "erkeâ Deens. DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s ØeeLe&vee keâje efkeâ lÙeeves ieeF&efJe<eÙeer meefJemlej meebieeJes. cetmeeves cnšues,
‘‘DeuueenÛee DeeosMe Deens keâer, ieeÙe ve Je=æ DemeeJeer ve Deefle ueneve. ceOÙece JeÙeeÛeer nJeer.
Deelee F&MeDee%esÛes Devegheeueve keâje.’’ cnCet ueeieues ‘‘Deuueenuee hegvne efJeÛeeje, efleÛee jbie
keâmee DemeeJee.’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeuueenÛeer FÛÚe Deens, efheJeàÙee peo& jbieeÛeer
ieeÙe nJeer keâer heenCeeNÙeebÛes ceve ØemeVe JneJes.’’ hegvne cnCet ueeieues, ‘‘Deuueenuee mhe°
efJeÛee¤ve meebiee keâer, ieeÙe keâMeer DemeeJeer. Deecner efleÛÙeemebyebOeer mebYeüceele Deenesle. Deuueenves
FefÛÚues lej Deecner leer MeesOetve keâe{t’’. cetmeeves Gòej efoues, ‘‘Deuueen Heâcee&efJelees efkeâ leer ieeÙe
DeMeer DemeeJeer peer jeyeefJeCÙeeble Deeuesueer vemesue efkebâJee peceervener veebiejle vemesue DeLeJee
heeCeerner Ghemele vemesue, Oe°heg° hejbleg [eie vemeuesueer DemeeJeer. lÙeeJej les cnCeeues efkeâ, ‘‘nesÙe
Deelee legcner "erkeâ "erkeâ meebefieleuesle. lÙeeveblej lÙeebveer efleÛee yeUer efouee SjJner les Demes
keâjleerue Demes Jeešues veJnles.28 (67-71)
legcneuee Dee"Jelees lees Øemebie pesJne legcner Skeâe JÙeòeâerÛes ØeeCe Iesleues nesles. ceie
efleÛÙeemebyebOeer Yeeb[t ueeieuee nesleele. Je SkeâceskeâebJej KegveeÛee Deejeshe "sJet ueeieuee nesleele,
DeeefCe Deuueenves efveCe&Ùe Iesleuee neslee efkeâ pes keâener legcner ueheJeerle Deeneble lees les GIe[keâerme
27) ‘meyle’ cnCepes MeefveJeej, yeveerFœeeF&uemee"er Demee efveÙece Ieeleuee iesuee neslee keâer MeefveJeejuee
lÙeebveer efJeßeebleer DeeefCe Gheemevesmee"er jeKeerJe "sJeeJee. lÙee efoJeMeer keâesCelÙeener ØekeâejÛes meebmeeefjkeâ
keâeÙe FLeheeJeslees keâer mJeÙebheekeâeÛes keâece megæe lÙeebveer mJele:ner ke⤠veÙes Je DeeheuÙee
mesJekeâekeâ[tveosKeerue les IesT veÙes.
28) yeveerFœeeF&ue ueeskeâebvee efcemejJeemeer DeeefCe lÙeebÛÙee Mespeejerue peeleerkeâ[tve ieeF&Ûeer cenòee, efleÛes
heeefJe$Ùe DeeefCe ieeÙehetpesÛÙee jesieeÛeer ueeieCe ueeieueer nesleer. ÙeeÛe keâejCeeves lÙeebveer efcemejntve yeensj
efveIeleeÛe Jeemejeuee GheemÙe yeveefJeues nesles, cnCetve lÙeebvee Dee%ee efoueer iesueer keâer ieeÙe yeUer Åee.
lÙeebveer yeieue osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee Je leheMeerue efJeÛee¤ ueeieues. hejbleg efpelekeâe efpelekeâe leheMeerue
les efJeÛeejerle iesues eflelekesâÛe les iegjHeâšle iesues. ÙesLeheeJeslees keâer mejlesMesJešer leerÛe efJeefMe° ØekeâejÛeer
meesvesjer ieeÙe, efpeuee lÙeekeâeUer hetpesmee"er efJeefMe° jeKeues peele nesles, peCet yeesš "sJetve meebefieleues
iesues keâer yeefueoeve keâje.
Deued yekeâje 2 76 heeje 1
DeeCeerue. lÙeeJesUsme Deecner Dee%ee kesâueer efkeâ Ketve PeeuesuÙee JÙeòeâerÛÙee MeJeeuee efleÛÙee Skeâe
Yeeieeves DeeIeele keâje. hene, DeMeeØekeâejs Deuueen ce=leebvee hegve®ppeerJeve oslees DeeefCe legcneuee
Deeheues mebkesâle-efÛevns oeKeefJelees pesCeskeâ¤ve legcner mecepeeJes. hejbleg Demes mebkesâle-efÛevns heentve
osKeerue MesJešer legceÛeer ùoÙes keâ"esj Peeueer, Deieoer oie[eØeceeCes keâ"esj. efkebâyengvee
keâ"esjlesceOÙes lÙeehes#eener DeefOekeâ. keâejCe oie[eceOÙes SKeeoe Demee Demelees pÙeeuee heePej
Hegâšlees. DeeefCe Hegâštve lÙeeceOetve heeCeer yeensj he[les. Je DeuueenÛÙee YeÙeeves lees Keeueerner
keâesmeUlees. Deuueen legceÛÙee keâejJeeÙeebheemetve DeveefYe%e veener. (72-74)
ns cegefmueceebvees, keâeÙe legcner ¢ee ueeskeâebkeâ[tve DeMeer Dehes#ee keâjlee efkeâ ns legceÛÙee
DeeJeenveeJej F&ceeve OeejCe keâjleerue?29 JeemleefJekeâ ÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe iešeÛeer ØeJe=òeer DeMeer
Deens efkeâ DeuueenÛeer JeeCeer lÙeebveer Sskeâueer DeeefCe lÙeeveblej ÛeebieuÙeeØekeâejs mecepetve Gcepetve
osKeerue nsleghegjmmej efleuee efJeke=âle kesâues. (DeuueenÛes Øesef<ele cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej) F&ceeve
OeejCe keâjCeeNÙeebvee pesJne ns Yesšleele lesJne cnCeleele efkeâ ‘‘Deecner osKeerue F&ceeveOeejkeâ
Deenesle.’’ hejbleg pesJne Deehemeeble SkeâceskeâebMeer Skeâebleele yeesueleele lesJne cnCeleele efkeâ ‘‘keâeÙe
cetKe& Peeueeble?’’ Ùee ueeskeâebvee lÙee iees°er meebielee pÙee Deuueenves legcnebJej GIe[ kesâuÙee
Deensle keâer pÙeecegUs lÙeebveer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU legceÛÙee efJejesOeele lÙee meeoj
keâjeJÙeele? keâeÙe ns peeCele veenerle efkeâ pes keâener les ueheefJeleele DeeefCe pes keâener les Øekeâš
keâjleele les meJe&keâener Deuueen peeCelees Deens? ÙeebÛÙeeceOÙes ogmeje Skeâ ieš efvej#ejebÛee Deens.
pÙeebvee Oece&«ebLeeÛes %eeve lej veenerÛe. Heâòeâ DeeheuÙee FÛÚe-Deekeâeb#eebvee les keâJešeUtve yemeues
Deensle DeeefCe kesâJeU Yeüecekeâ keâuheveWle Yejkeâšle Ûeeueues Deensle, lesJne lÙee ueeskeâebÛee efJeveeMe
Je efJeOJebme Deens pes DeeheuÙee neleebveer «ebLe efueefnleele DeeefCe ueeskeâebvee meebieleele efkeâ ‘‘ne
Deuueenkeâ[tve Deeuesuee Deens.’’ pesCeskeâ¤ve lÙeeÛÙee ceesyeouÙeele keâener ueeYe keâ¤ve IÙeeJee.
lÙeebÛÙee neleebveer ns efueefnuesues osKeerue lÙeebÛÙeemee"er efJeOJebmeeÛeer meeceg«eer Deens. DeeefCe lÙeebÛeer
ner keâceeF& osKeerue lÙeebÛÙeemee"er efJeveeMekeâejkeâ Deens. les cnCeleele efkeâ ‘‘vejkeâeie>er Deecneuee
keâoeefhe mhe<e& ke⤠MekeâCeej veener. Heâòeâ keâener Lees[Ÿee efoJemeebÛeer efMe#ee keâoeefÛele Peeueer lej
nesF&ue.’’ lÙeebvee efJeÛeeje ‘‘keâeÙe legcner Deuueenkeâ[tve SKeeos JeÛeve Iesleues Deens pes lees Yebie
ke⤠MekeâCeej veener? efkebâJee DeuueenÛÙee veebJeeJej DeMee iees°er yeesuelee pÙeeefJe<eÙeer legcneuee
29) ns JÙeeKÙeeve lÙee veJecegefmueceebvee GösMetve Deens pÙeebveer efvekeâšÛÙee keâeUeleÛe hewiebyej cegncceo (me.)
ÙeebÛÙeeJej F&ceeve DeeCeues nesles. lÙeebÛÙee keâeveer DeieesojheemetveÛe Øesef<elelJe, «ebLe, HeâefjMles,
hejueeskeâ, MejerDeleÛÙee pÙee iees°er DeeuÙee neslÙee, lÙee meJe& lÙeebveer Deeheues Mespeejer Ùentoer
ueeskeâebkeâ[tve SskeâuÙee neslÙee. cnCetveÛe lÙeebÛeer DeMeer Dehes#ee nesleer keâer pes ueeskeâ hetJeeaheemetveÛe
Øesef<ele DeeefCe «ebLeeÛes DevegÙeeÙeer Deensle, Je pÙeebveer efouesuÙee yeelecÙeebcegUsÛe Deecneuee F&ceeve¤heer
osCeieer Øeehlee Peeueer Deens, les pe¤j Deecneuee meeLe osleerue, efkebâyengvee Ùee ceeiee&le heg{s heg{s
jenleerue.
Deued yekeâje 2 77 heeje 1
%eeve veener?’’ keâeÙe lÙeebÛeer peyeeyeoejer Deuueenves Iesleueer Deens? legcneuee vejkeâeefie> keâe
efMeJeCeej veener. pees keâesCeer JeeF&š (keâcex) keâceJeerue DeeefCe DehejeOeeÛÙee og<Ûe›eâeble De[ketâve
he[sue lees vejkeâJeemeer Demesue DeeefCe vejkeâeceOÙesÛe meowJe efKelehele he[sue. hejbleg pes F&ceeve
OeejCe keâjleerue Je meoeÛeej keâjleerue lesÛe mJeiee&le Jeeme keâjCeejs Demeleerue DeeefCe les meowJe
mJeiee&le jenleerue. (75-82)
Dee"JeCe keâje, FœeeF&ueÛÙee mebleleerkeâ[tve Deecner Â{ JeÛeve Iesleues nesles efkeâ
DeuueenefMeJeeÙe DevÙe kegâCeeÛeerner Yeòeâer ke⤠vekeâe. ceeleeefhelÙeeMeer, veelesJeeF&keâebMeer, DeveeLe Je
ieesjiejeryeebMeer Ûeebieues Jeeiee. ueeskeâebvee ÛeebieuÙee iees°er meebiee. veceepeÛes heeueve keâje DeeefCe
pekeâele Åee. hejbleg Lees[s ueeskeâ JeieUlee legcner meJeeËveer ¢ee JeÛeveekeâ[s hee" efHeâjJeueerle. DeeefCe
Depetvener hee" efHeâjJeerle Deenele. lemesÛe Dee"JeCe keâje, Deecner legceÛÙeekeâ[tve Â{ JeÛeve
Iesleues nesles efkeâ Deehemeeble SkeâceskeâebÛes jòeâ meeb[t vekeâe. Skeâceskeâebvee DeeheuÙee Iejeheemetve yesIej
ke⤠vekeâe. DeeefCe legcner les ceevÙener kesâues nesles. DeeefCe mJele: lÙeeÛes mee#eerner Deenele. hejbleg
Deepe legcner lesÛe Deenele pes DeeheuÙee yeebOeJeeÛeer nlÙee keâjlee. DeeheuÙee yeebOeJeebhewkeâer keâener
ueeskeâebvee osMeeyeensj keâe{erle Deenele. DelÙeeÛeej DeeefCe Deleerjskeâ keâ¤ve lÙeebÛÙeeefJe¤æ
keâškeâejmLeeve keâjlee. DeeefCe pesJne les Ùegæyeboer nesTve legceÛÙeeheg{s Ùesleele lesJne lÙeevee
yebOecegòeâ keâjCÙeemee"er DeeefLe&keâ ob[ Ieslee. JeemleefJekeâ lÙeebvee Iejeyeensj keâe{CesÛe legceÛÙeemee"er
efveef<eæ nesles. lej keâeÙe legcner «ebLeeÛÙee Skeâe YeeieeJej ßeæe "sJelee DeeefCe ogmeNÙee Yeeieeuee
veekeâejlee? legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ Demes keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeleer
efMe#ee Demesue efkeâ ¢ee Ssefnkeâ peerJeveeceOÙesner keâ"esj Ùeeleveebkeâ[s lÙeebvee vesues peeF&ue. Deuueen
lÙee keâejJeeÙeebheemetve DeveefYe%e veener pÙee legcner keâjerle Deenele. ns lesÛe ueeskeâ Deensle pÙeebveer
cejCeesòej peerJeveeÛee meewoe keâ¤ve ns veÕej peerJeve Kejsoer kesâues Deens. ve ¢eeÛeer efMe#ee keâceer
nesF&ue ve ¢eebvee keâesCeleer ceole ueeYesue. (83-85)
Deecner cetmee (De.) uee «ebLe efouee lÙeeveblej melele Øesef<ele hee"efJeues. MesJešer ceefjÙeceheg$e
F&meeuee mhe° mebkesâle osTve hee"efJeues. DeeefCe heefJe$e DeelcÙeeÉejs30 lÙeeuee ceole kesâueer. heCe
legceÛeer ner keâesCeleer jerle Deens efkeâ pesJne pesJne kegâCeer Øesef<ele legceÛÙee FÛÚsefJe¤æ keâesCeleer iees°
IesTve legceÛÙeekeâ[s Deeuee lesJne legcner lÙee efJe¤æ yeb[Keesjer kesâueerle? keâenervee Keesšs
"jefJeuesle. lej keâeneRÛeer nlÙee kesâueerle. les cnCeleele ‘‘DeeceÛeer ùoÙes megjef#ele Deensle.’’
keâoeefhe veener! melÙe iees° ner Deens keâer lÙeebÛÙee õesnecegUs Deuueenves lÙeebvee efOekeäkeâejuesues Deens
cnCetve DeuheMeerÛe ßeæe les "sJeleele. lemesÛe Deelee pees «ebLe Deuueenkeâ[tve lÙeebÛÙeekeâ[s Deeuee
30) ‘heefJe$e Deelcee’ves DeefYeØesle efoJÙe Øekeâš %eeveÛe Deens. DeeefCe les %eeve IesTve ÙesCeejs efpeyeÇF&ue
osKeerue Deensle. lemesÛe npejle ÙesMet cemeern ÙeebÛee heefJe$e Deelcee, pÙeeme Deuueenves heefJe$e iegCeebveer
megMeesefYele kesâues nesles, lees osKeerue Deens.
Deued yekeâje 2 78 heeje 1
Deens lÙeeÛÙeeMeerner lÙeebÛes Jele&ve keâmes Deens? Flekebâ Demetvener efkeâ lees «ebLe lÙeebÛÙeeheeMeer
DeeOeerheemetve DemeuesuÙee «ebLeeÛes meceLe&ve keâjerle Deens DeeefCe lees ÙesCÙeehetJeea ns mJele:
veeefmlekeâebefJe¤æ efJepeÙe Je ceole efceUCÙeemee"er ØeeLe&vee keâjerle nesles.31 hejbleg leer iees° pesJne
Deeueer efpeuee lÙeebveer DeesUKeues osKeerue lejerner lÙeebveer leer ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej efouee.
Deuueenkeâ[tve efOekeäkeâej nesJees ¢ee veekeâejCeeNÙeebÛee! efkeâleer JeeF&š meeOeve Deens pÙeeÉejs ns
ueeskeâ DeeheuÙee peerJeeÛes meceeOeeve keâ¤ve Iesle Deensle!32 efkeâ pes ceeie&oMe&ve Deuueenves
DeJelejues Deens lÙeeÛee mJeerkeâej keâjCÙeeme kesâJeU ¢eeÛe ogje«enecegUs les vekeâej osle Deensle efkeâ
Deuueenves (DeJelejCe Je Øesef<elelJe) osTve DeeheuÙee mesJekeâeuee mJesÛÚehetJe&keâ Deveg«en efouee. 33
lesJne Deelee les Øekeâesheehee"eshee" Øekeâesheebme hee$e "jues Deensle. DeMee veekeâejCeeNÙeebmee"er
Deheceeveemheo efMe#ee "juesueerÛe Deens. (86-90)
pesJne lÙeebvee meebefieleues peeles efkeâ Deuueenves pes keâener DeJelejues Deens lÙeeJej F&ceeve
OeejCe keâje lesJne les cnCeleele keâer, ‘‘Deecner lej kesâJeU lÙeeJej F&ceeve OeejCe keâjlees pes
DeeceÛÙeekeâ[s (DeLee&le FmejeF&ueÛÙee mebleleerkeâ[s) DeJelejues Deens. lÙeeJÙeefleefjòeâ pes keâener
Deeues Deens les ceeveCÙeeÛes veekeâejleele. JeemleefJekeâ les melÙe Deens DeeefCe lÙee efMekeâJeCeerÛes
meceLe&ve keâjerle Deens pes ¢eebÛÙeekeâ[s DeeOeerheemetve Deens. lÙeebvee meebie keâer, ‘‘pej legcner Heâòeâ
lÙeeÛe efMekeâJeCeerJej efJeÕeeme "sJeCeej Demeeue peer legceÛÙeekeâ[s Deeueer Deens lej ÙeehetJeea
DeuueenÛÙee lÙee Øesef<eleebÛeer (pes Kegö FmejeF&ueÛÙee JebMeeceOÙes pevceues nesles) nlÙee keâe kesâueer?
legceÛÙeekeâ[s keâmekeâMee mhe° mebkesâleebmen cetmee Deeues, lejerner legcner Demes DelÙeeÛeejer Peeueeble
keâer lÙeebÛeer hee" efHeâjleeÛe Jeemejeuee GheemÙe yeveefJeues. peje lÙee Â{ JeÛeveeÛes mcejCe keâje pes
letj heJe&leeuee legceÛÙeeJej GÛeuetve Oe¤ve legceÛÙeekeâ[tve Deecner Iesleues nesles. DeeefCe leekeâero
efoueer nesleer efkeâ ‘‘pees DeeosMe Deecner osle Deenesle lÙeeÛes Â{lesves heeueve keâje DeeefCe ue#ehetJe&keâ
Sskeâe.’’ lesJne legceÛÙee hetJe&peebveer meebefieleues efkeâ, ‘‘Deecner Sskeâues hejbleg les Deecner ceeveCeej
veener.’’ lÙeebÛÙee KeesšsheCeeÛeer DeJemLee DeMeer nesleer efkeâ lÙeeÛÙee ceveeble Jeeme¤Ûe Jeeme keâ¤ve
yemeues nesles. meebie lÙeebvee efkeâ, ‘‘pej legcner F&ceeveOeejkeâ Demeeue lej legceÛeer ner ßeæe efkeâleer
31) hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee DeeieceveehetJeea Ùentoer ueeskeâ yesÛewve nesTve lÙee Øesef<eleeÛeer
Øeleer#ee keâjerle nesles pÙeeÛÙee DeeieceveeÛeer Yeeefkeâles lÙeebÛÙee Øesef<eleebveer kesâueer nesleer. les ØeeLe&vee keâjerle
Demele keâer ueJekeâjÛe lÙee Øesef<eleeves ÙeeJes keâer keâeefHeâjebÛes JeÛe&mJe ve° JneJes DeeefCe ceie DeeceÛÙee
GVeleerÛee keâeU meg¤ JneJee.
32) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees keâer, ‘‘efkeâleer JeeF&š iees° Deens pÙeemee"er lÙeebveer Deeheues ØeeCe
efJekeâues Deens.’’ cnCepes Deeheues Yeues Je keâuÙeeCe DeeefCe DeeheuÙee cegòeâerÛee yeUer efouee.
33) ns ueeskeâ FÛÚe keâjerle nesles keâer ÙesCeeje Øesef<ele lÙeebÛÙee peeleerle pevceeme ÙeeJee, hejbleg pesJne lees Skeâe
DeMee peeleerle pevceuee efpeuee les ueeskeâ legÛÚ mecepele Demele, lesJne les lÙeeÛÙee Fvkeâejemee"er lelhej
yeveues. peCet lÙeebÛes cnCeCes Demes nesles keâer Deuueenves lÙeebvee efJeÛee¤ve Øesef<ele hee"efJeuee Demelee.
Deued yekeâje 2 79 heeje 1
JeeF&š Deens peer DeMee JeeF&š ke=âlÙeebÛee legcneuee DeeosMe osle Deens. (91-93)
lÙeebvee meebiee keâer pej KejesKejÛe DeuueenÛÙeepeJeU cejCeesòej peerJeveeÛes Iej meJe&
ueeskeâebvee mees[tve Keeme legceÛÙeemee"erÛe Demesue lej legcner ce=lÙetÛeer FÛÚe kesâueer heeefnpes. pej
legcner DeeheuÙee efJeÛeejeceOÙes Kejs Demeeue. ue#eele "sJee efkeâ ns keâoeefhe leMeer FÛÚe keâjCeej
veenerle. keâejCe DeeheuÙee neleeves keâceJetve pes keâener lÙeebveer efleLes hee"efJeues Deens lÙeeJe¤ve
lÙeebÛeer nerÛe Dehes#ee Deens efkeâ lÙeebvee efleLes peeJes ueeieCeej veener. Deuueen DeMee
DelÙeeÛeeNÙeebvee Gòece Øekeâejs peeCelees Deens. peieCÙeeÛeer ueeuemee keâjCeeNÙeebceOÙes legcner ¢eebvee
DeefOekeâ ueesYeer heneue. Flekesâ efkeâ ¢eemebyebOeer DeveskesâÕejJeeÅeebhes#eener DeefOekeâ heefuekeâ[s iesuesues
heneue. lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâpeCe ns FefÛÚle Deens keâer keâmesner keâ¤ve npeej Je<ex peieeJes.
JeemleefJekeâ efoIee&Ùeg<Ùe keâesCelÙeener heefjefmLeleerle lÙeebvee Øekeâesheeheemetve JeeÛeJet MekeâCeej veener. pes
pes keâce& les keâjerle Deensle. Deuueen les henele Deens. (94-96)
lÙeevee meebie keâer pees kegâCeer efpeyejerueMeer Jewj keâjlees34 lÙeeuee ns mecepeeJeÙeeme nJes efkeâ
efpeyejerueves DeuueenÛÙee Dee%esvesÛe ne kegâjDeeve legPÙee ùoÙeeJej DeJelejuee Deens. pees Deieesoj
DeeuesuÙee «ebLeeÛes meceLe&ve keâjerle Deens. DeeefCe F&ceeveOeejkeâebmee"er ceeie&oMe&ve Je ÙeMeeÛeer
MegYeJeelee& IesTve Deeuesuee Deens. (pej efpeyejerueMeer ÙeebÛÙee JewjeÛes keâejCe nsÛe Demesue lej meebiee
efkeâ) Deuueen, lÙeeÛes otle, lÙeeÛes Øesef<ele DeeefCe efpeyejerue Je efcekeâeF&ue ÙeebÛes pes Me$et Deensle
Deuueen lÙee veekeâejCeeNÙeebÛee Me$et Deens. (97-98)
Deecner legPÙeekeâ[s DeMeer mebkesâleJeÛeves DeJelejueer Deensle peer mhe°heCes melÙe JÙeòeâ
keâjCeejer Deensle. DeeefCe lÙeebÛes DevegmejCe keâjCÙeeme kesâJeU lesÛe ueeskeâ veekeâejleele pes ceeie&Yeü°
Deensle. vesnceer DemesÛe Ie[le Deeues veener keâeÙe efkeâ pesJne pesJne lÙeebvee SKeeos mebkesâleJeÛeve
efoues lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer SKeeÅeelejer ieševes lÙeeÛee Yebie kesâuee. efkebâyengvee lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ
DemesÛe Deensle pes ceveeheemetve ßeæe "sJeerle veenre. DeeefCe pesJne lÙeebÛÙeekeâ[s Deuueenkeâ[tve
kegâCeer Øesef<ele lÙee «ebLeeÛeer iJeener DeeefCe meceLe&ve keâjCeeje Deeuee pees «ebLe ÙeebÛÙeekeâ[s
hetJeeaheemetve GheueyOe neslee– lesJne ¢ee «ebLeOeejkeâebhewkeâer Skeâe ieševes DeuueenÛÙee «ebLeeuee
DeMeejerleerves hee"erceeies šeketâve efoues peCet keâener lÙeebvee keâenerÛe ceeefnle veJnles. DeeefCe lÙee
iees°erÛes DevegmejCe ke⤠ueeieues pÙee iees°er Mewleeve, meguewceeveÛÙee jepÙeeÛÙee veeJeeves meeoj
keâjerle Demele. Kejs heenlee pÙeebÛee meguewceeveves keâOeerner õesn kesâuee veener. õesneceOÙes lej les
Mewleeve he[ues nesles pes ueeskeâebvee peeotšesCÙeeÛes efMe#eCe osle nesles les lÙee iees°eRÛÙee ceeies ueeieues
pÙee yeeyeerueceOÙes oesve otle ne¤le Je cee¤leJej DeJelejuÙee neslÙee. JeemleefJekeâ les (otle) pesJne
34) Ùentoer kesâJeU hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee DeeefCe lÙeebvee ceeveCeeNÙeebveeÛe JeeF&š cnCele nesles Demes
veJns lej F&ÕejeÛes heefJe$e otle efpeyeüF&ue (De.) Ùeebveener DeheMeyo yeesuele Demele DeeefCe cnCele keâer
lees DeeceÛee Me$et Deens, lees oÙesÛee veJns lej keâeshe DeeCeCeeje otle Deens.
Deued yekeâje 2 80 heeje 1
keâOeer kegâCeeuee ¢eeÛeer efMekeâJeCe osle Demele lesJne DeeOeer mhe°heCes yepeeJeerle Demele efkeâ, ‘‘hene
Deecner Skeâ melJe heefj#ee Deenesle lesJne legcner õesneceOÙes he[t vekeâe.35 lejerner ns ueeskeâ
lÙeebÛÙeekeâ[tve lÙeeÛe iees°er efMekeâle Deeues pÙeecegUs heleerhelveerceOÙes otner efvecee&Ce JneJeer. ner lej
mhe° iees° nesleer efkeâ DeuueenÛÙee Deveg%esefMeJeeÙe les ¢eeheemetve kegâCeeueener neveer heesnesÛeJet
Mekeâle veJnles. hejbleg lejerner les DeMeer iees° efMekeâle Deeues peer Kegö lÙeebÛÙeemee"er ueeYeoeÙekeâ
lej veJnleerÛe Gueš neveerkeâejkeâ nesleer DeeefCe lÙeebvee Ûeebieues ceeefnle nesles efkeâ pees ¢ee iees°erÛee
«eenkeâ nesF&ue lÙeeÛÙeemee"er cejCeesòej peerJeveeble keâenerner efnmmee veener. efkeâleer JeeF&š meeceg«eer
nesleer pÙeemee"er mJele:ÛÙee peerJeeÛÙee ceesyeouÙeeble lÙeebveer meewoe kesâuee Deens! efkeâleer Ûeebieues
Peeues Demeles pej les peeCele Demeles! ßeæe DeeefCe DeuueenÛes YeÙe yeeUieues Demeles lej
DeuueenheeMeer pees ceesyeouee lÙeebvee efceUeuee Demelee lees lÙeebÛÙeemee"er DeefOekeâ Ûeebieuee Peeuee
Demelee. efkeâleer Ûeebieues Peeues Demeles pej lÙeebvee ns keâUues Demeles! (99-103)
ns ßeæeJeeveebvees, ‘jeF&vee’ cnCet vekeâe lej ‘Gvpetjvee’ cnCee DeeefCe ue#ehetJe&keâ Sskeâe.36
ns veekeâejCeejs lej og:KeoeÙeer Øekeâesheeme hee$e Deensle. ns ueeskeâ, pÙeebveer melÙe mJeerkeâejCÙeeÛes
veekeâejues Deens les «ebLeOeejkeâebhewkeâer Demeesle efkebâJee DeveskesâÕejJeeoer Demeesle les keâoeefhe FefÛÚle
veenerle efkeâ legPÙee ØeYetkeâ[tve legPÙeekeâ[s keâener Yeues DeJelejeJes. hejbleg Deuueen pÙeeÛÙeemee"er
FefÛÚlees lÙeeuee DeeheuÙee ke=âhesmee"er Keeme efveJe[lees DeeefCe lees DelÙeble ke=âheeJeble Deens.
(104-105)
35) meojnt DeeÙeleÛÙee DeLee&mebyebOeer efvejefvejeUer efJeOeeves Deensle. hejbleg pes keâener ceer mecepeuees Deens les
Demes keâer pÙee keâeUele yeveerFœeeF&ueÛÙee JebMeeÛes meJe& ueeskeâ yeeyeerue ÙesLes yebefomle DeeefCe oeme yeveues
nesles, lÙee keâeUer meJe&ßes‰ Deuueenves oesve HeâefjMlÙeebvee lÙeebÛeer hejer#ee IesCÙeemee"er hee"efJeues
DemeeJes. pÙeeØeceeCes uegle ueeskeâebpeJeU HeâefjMles megboj cegueebÛÙee ¤heele iesues nesles. lÙeeÛeØekeâejs lÙee
FœeeF&ueerpeJeU les HeâefjMles meeOetmebleebÛÙee ¤heele iesues DemeeJesle. lesLes lÙeebveer Skeâerkeâ[s
peeopetšesCÙeeÛÙee yeepeejele Deeheues ogkeâeve Leešues Demesue lej ogmejerkeâ[s keâle&JÙehetle&lee cnCetve
ØelÙeskeâeuee meeJeOeevener keâjerle DemeeJesle keâer hene, Deecner legceÛeer hejer#ee cnCetve Deeuees Deenesle,
legcner DeeheuÙee heejueewefkeâkeâ peerJeveeÛes JeešesUs keâ¤ve IesT vekeâe, hejbleg Flekesâ keâ¤vener ueeskeâ
lÙeebÛÙee Ûesšgkeâer ke=âlÙeebJej DeeefCe ieb[sleeF&leebJej legštve he[le DemeeJesle.
36) Ùentoer ueeskeâ pesJne hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee meYesle Ùesle Demele lesJne meueece keâjCÙeeÉejs Je
mebYee<eCeeÉejs les DeeheuÙee ceveeleerue És<e Deeskeâerle Demele. pesJne hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee meceJesle
yeesueleevee ÙengoeRvee SKeeÅee JesUer Demes yeesueCÙeeÛeer iejpe Jeešle Demes keâer, ‘Leebyee’ Deecneuee Lees[s
ns cnCeCes mecepetve IesT Åee. lesJne les ‘jeFvee’ Demes GÛÛeeefjle Demele. meojnt MeyoeÛee yee¢ele:
DeLe& lej Demee neslees keâer Deecneuee meJeuele Åee DeLeJee DeeceÛes cnCeCes Sskeâe. hejbleg Deveskeâ hewuetbveer
lÙeele JeeF&š DeLe&ner efveIele Demele. cnCetve cegmeueceeveebvee DeeosMe efouee iesuee keâer legcner lÙee
MeyoeÛee ØeÙeesie JepÙe& keâje Je lÙeeSsJepeer ‘Gvpegjvee’ cnCepes DeeceÛÙeekeâ[s ue#e Åee DeLeJee
Deecneuee Lees[s mecepetve IesT Åee, Demes cnCee.
Deued yekeâje 2 81 heeje 1
pÙee SKeeÅee mebkesâleJeÛeveeuee Deecner jö keâjlees efkebâJee lÙeeÛes efJemcejCe keâjefJelees lesJne
lÙeehes#ee DeefOekeâ Ûeebieues efkebâJee leMeeÛe ØekeâejÛes ogmejs mebkesâleJeÛeve hee"efJelees.37 keâeÙe legcner
peeCele veener efkeâ Deuueenuee ØelÙeskeâ iees° keâjCÙeeÛes meeceLÙe& Øeehle Deens? keâeÙe legcneuee
"eTkeâ veener efkeâ he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeceOÙes DeuueenÛesÛe DeefOehelÙe Deens DeeefCe
lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe kegâCeerner legceÛeer keâeUpeer IesCeeje Je ceole keâjCeeje veener?
(106-107)
ceie keâeÙe, legcner DeeheuÙee Øesef<eleekeâ[s leMeeÛe ØekeâejÛes ØeMve DeeefCe ceeieCÙee keâ¤
FefÛÚlee peMee ÙeehetJeea cetmeekeâ[s keâjCÙeele DeeuÙee neslÙee?38 JeemleefJekeâ pÙee JÙeòeâerves
ßeæsÛÙee DeeÛejCeeSsJepeer DeßeæsÛes DeeÛejCe kesâues lees KeefÛeleÛe mejU ceeiee&heemetve Yejkeâšuee
Deens. «ebLeOeejkeâebceOÙes yengleskeâ ueeskeâ ns FefÛÚleele efkeâ keâmesner keâ¤ve legcneuee ßeæshe metve otj
keâ¤ve Deßeæskeâ[s vÙeeJes. pejer lÙeebÛÙeeJej melÙe Øekeâš Peeues Deens. lejerner DeeheuÙee ceveeleerue
És<eecegUs legceÛÙeemee"er lÙeebÛeer ner FÛÚe Deens. lÙeebvee lÙeeyeöue #ecee keâj Je lÙeebvee lemesÛe
mees[tve os. FLeheÙeËle efkeâ Deuueen mJele: Deeheuee efveCe&Ùe ueeiet keâjerue. efvemebMeÙe Deuueenuee
meJe& iees°eRJej meeceOÙe& Deens. veceepe Deoe keâje DeeefCe pekeâele Åee. legcner DeeheuÙee cejCeesòej
peerJeveemee"er pes keâener Yeues keâceJetve hee"Jelee les DeuueenheeMeer legcneuee Dee{Usue. (keâejCe)
pes keâener legcner keâjerle Deenele les DeuueenÛÙee °erceOÙes Deens. (108-110)
lÙeebÛeb cnCeCeb Demeb Deens efkeâ keâesCeerner JÙeòeâer mJeiee&ceOÙes peeCeej veener peesheÙeËle leer
Ùentoer nesle veener efkebâJee (ef¡emleer ueeskeâebÛÙee Âef°keâesveebletve) ef¡emleer nesle veener. ner lÙeebÛeer
ceveeskeâecevee (Yeüce) Deens. lÙeebvee meebie legcner melÙe Demeeue lej hegjeJee meeoj keâje. keâoeefhe
veener! melÙe ns Deens efkeâ pees keâesCeer DeuueenÛÙee Dee%eeheeueveeceOÙes mJele:uee meceefhe&le keâjerue
DeeefCe meodJele&veer Demesue lÙeeÛÙeemee"er lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU lÙeeÛee ceesyeouee Deens
DeeefCe DeMee ueeskeâebvee ve keâesCeles YeÙe Demesue ve les keâOeer Meeskeâ keâjleerue. (111-112)
Ùengoer cnCeleele, ‘‘ef¡emleeRÛÙee peJeU keâenerner veener.’’ ef¡emleer cnCeleele
‘‘ÙengÅeebheeMeer keâenerner veener.’’ JeemleefJekeâ oesIesner «ebLe JeeÛeleensle.DeeefCe DeMeeÛe Øekeâejs lÙee
37) ns Skeâe efJeefMe° MebkesâÛes Gòej Deens. Ùentoer ueeskeâ cegmeueceeveebÛÙee ceveele meojnt Mebkeâe efvecee&Ce
keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle nesles. lÙeebÛee Dee#eshe Demee neslee keâer hetJeeaÛes «ebLe megæe F&Õejekeâ[tve Deeues
nesles DeeefCe ne kegâjDeeve osKeerue F&Õejekeâ[tve Deens lej ceie lÙee «ebLeeÛÙee keâener Dee%eebSsJepeer Ùee
kegâjDeeveele Flej Dee%ee keâe efouÙee iesuÙee Deensle?
38) Ùentoer ueeskeâ efÚõevJes<eCe keâ¤ve veevee leNnsÛes ØeMve cegmeueceeveebmeceesj GheefmLele keâjerle Demele. les
lÙeebvee Gòesefpele keâjerle Demele keâer DeeheuÙee hewiebyejebvee ns, ns DeeefCe ns efJeÛeeje. ÙeeJej meJe&ßes‰
Deuueen cegmeueceeveebvee meeJeOe keâjerle Deens keâer Ùeeyeeyeleerle ÙentÅeebÛes DevegkeâjCe keâjCÙeeheemetve otj
jne.
Deued yekeâje 2 82 heeje 1
ueeskeâebÛesner oeJes Deensle pÙeebvee «ebLeeÛes %eeve veener. pÙee pÙee celeYesoebceOÙes les he[ues Deensle
lÙeebÛee efveCe&Ùe Deuueen hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer keâjerue. (113)
DeeefCe lÙee JÙeòeâerhes#ee DeefOekeâ DelÙeeÛeejer keâesCe Demesue pees DeuueenÛÙee
ØeeLe&veemLeUeceOÙes lÙeeÛes veecemcejCe keâjCÙeeme ØeefleyebOe keâjlees. DeeefCe lÙee mLeUebvee GOJemle
keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees? Demes ueeskeâ lÙee ØeeLe&veeie=neceOÙes heeÙe "sJeCÙeemener hee$e veenerle
DeeefCe pej keâOeer iesues lej lÙeebveer YeerleYeerleÛe peeJes. lÙeebÛee ¢ee veÕej peerJeveeceOÙesner efOekeäkeâej
Deens. DeeefCe cejCeesòej peerJeveeceOÙesner lÙeebvee Ùeelevee Deensle. (114)
hetJe& DeeefCe heef§ece DeuueenÛÙeeÛe Deensle. efpekeâ[s legcner leeW[ keâjeue efleLes DeuueenÛes
DeefmlelJe Deens. keâejCe Deuueen meJe&JÙeeheer DeeefCe meJe&%e Deens. (115)
lÙeebÛeb cnCeCeb Deens efkeâ Deuueenuee heg$ener Deens. Deuueen lej Ùee iees°erhes#ee efkeâleerlejer
heefJe$e Deens. JeemleefJekeâ melÙe ns Deens efkeâ he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeceOeerue meJe& iees°eRÛee mJeeceer
Deuueen Deens. meJe&peCe lÙeeÛesÛe Dee%eeOeejkeâ Deensle. leesÛe DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerÛee ØeJele&keâ
Deens. pesJne SKeeoer Iešvee Ieefšle keâjCÙeeÛes FefÛÚlees lesJne Heâòeâ cnCelees, ‘‘leLeemleg’’
DeeefCe #eCeeOee&le lemes Ie[les. (116-117)
pÙeebvee %eeve veener les cnCeleele efkeâ Deuueen mJele: DeeceÛÙeeMeer keâeb yeesuele veener?
efkebâJee DeeceÛÙeekeâ[s SKeeoe mebkesâle keâeb Ùesle veener? DeMeeÛe iees°er ÙeehetJeeaÛes ueeskeâner yeesuele
nesles. lÙee meJeeËÛeer ceveesJe=òeer meejKeerÛe Deens. efJeÕeeme "sJeCeeNÙeebmee"er lej Deecner mhe°heCes
mebkesâleJeÛeves GIe[ kesâueer Deensle. (Ùeehes#ee mhe° mebkesâle keâesCelee Demesue efkeâ) Deecner leguee
melÙe %eeveemen MegYeJeelee& osCeeje DeeefCe meeJeOe keâjCeeje yeveJetve hee"efJeues Deens.39 lesJne
vejkeâeMeerÛe pÙeebÛee mebyebOe pegUuee Deens lÙeebÛÙeeyeöue let cegUerÛe peyeeyeoej veenerme.
(118-119)
Ùengoer DeeefCe ef¡emleer legceÛÙeeMeer keâoeheer mencele nesCeej veenerle peesheÙeËle lÙeebÛÙee
heæleerves legcner JeeieCeej veener. lÙeebvee mhe°heCes meebiee efkeâ Deuueenves meebefieleuesuee ceeie&Ûe
ÙeesiÙe Deens. DevÙeLee legPÙeekeâ[s DeeuesuÙee %eeveeveblej pej let lÙeebÛÙee FÛÚebÛes DevegmejCe
keâjMeerue lej DeuueenÛÙee Øekeâesheeheemetve JeeÛeefJeCeeje legPee keâesCeerner efce$e efkebâJee meneÙÙekeâ
DemeCeej veener. pÙee ueeskeâebvee Deecner «ebLe efoues les DeMee jerleerves lÙeeÛes DeOÙeÙeve keâjerle
39) cnCepes Flej KegCeebÛeer lej iees°Ûe mees[e, DelÙeble G"tve efomeCeejer KetCe lej npejle cegncceo (me.)
ÙeebÛes mJele:Ûes JÙeefòeâcelJe Deens. Øesef<elelJeehetJeeaÛeer lÙeebÛeer efmLeleer, Je les pÙee ueeskeâeble Je pÙee
osMeele pevceues lÙeebÛeer efmLeleer, leer heefjefmLeleer pÙeele lÙeebÛes heeuevehees<eCe Peeues Je 40 Je<eeËheÙeËle
pÙeele lÙeebveer peerJeve JÙeleerle kesâues. ceie Øesef<eleheoeJej efveÙegòeâ PeeuÙeeveblej lÙeebveer peer JewYeJeMeeueer
keâeceefiejer heej hee[ueer leer, ns meJe&keâener Skeâ DeMeer GppJeue efveMeeCeer Deens keâer leer Demeleebvee Flej
keâesCelÙeener efveMeeCeerÛeer DeeJeMÙekeâlee jenele veener.
Deued yekeâje 2 83 heeje 1
Deensle pemes lÙeebveer keâjeÙeuee nJes. les ¢eeJej ceve:hetJe&keâ ßeæe "sJeleele.40 hejbleg pes lÙeeÛÙeeMeer
õesn keâjleerue lej lÙeebveeÛe vegkeâmeeve meesmeeJes ueeiesue. (120-121)
ns FœeeF&ueÛÙee mebleleervees, mcejCe keâje ceePee Deveg«en pÙeeves legcneme Gheke=âle kesâues
nesles. DeeefCe legcneuee meJe& pevemecegoeÙeeJej ßes‰lJe yeneue kesâues nesles. lesJne lÙee efoJemeebheemetve
mJele:uee JeeÛeJee pesJne kegâCeerner kegâCeeÛÙee ÙeeflkebâefÛelener GheÙeesieer he[Ceej veener, ve
kegâCeekeâ[tve ceesyeouee mJeerkeâejuee peeF&ue ve kegâCeeÛeer efMeHeâejme kegâCeeÛÙee GheÙeesieer he[sue ve
DehejeOÙeevee kegâ"tve keâesCeleer ceole ueeYesue. (122-123)
Dee"JeCe keâje pesJne Deuueenves FyeÇenercekeâ[tve keâener iees°eRceOÙes hejer#ee Iesleueer DeeefCe
pesJne lees hejer#esceOÙes hetCe& Glejuee lesJne Deuueenves lÙeebvee cnšues, ‘‘ceer leguee meJe& ueeskeâebÛee
veslee cnCetve efveÙegòeâ keâjerle Deens.’’ lesJne FyeÇenerceves efJeÛeejues, ‘‘DeeefCe ceePÙee mebleleermee"erner
nsÛe DeefYeJeÛeve Deens?’’ lesJne Deuueenves Gòej efoues, ‘‘ceePes DeefYeJeÛeve DelÙeeÛeeNÙeebmee"er
veener.’’41 (124)
DeeefCe ¢ee keâeyeeie=neuee Deecner meeNÙee ueeskeâebmee"er ‘ceOÙeJeleea MeebleermLeeve’ efveef§ele
kesâues DeeefCe ueeskeâebvee DeeosMe efouee efkeâ FyeÇenerce pÙee ef"keâeCeer ØeeLe&vesmee"er GYee jenlees lÙee
mLeeveeuee keâeÙecemJe¤heer veceepeÛes mLeeve yeveJee. DeeefCe FyeÇenerce Je FmceeF&ueuee DeeosMe
efouee efkeâ, ‘‘ceePÙee Ùee Iejeuee heefj›eâcee DeeefCe SkeâebleJeeme lemesÛe ®ketâDe Je mepeoe (veceepe
Deoe) keâjCeeNÙeebmee"er mJeÛÚ (heefJe$e) "sJee. (125)
lÙeevegmeej FyeÇenerceves ØeeLe&vee kesâueer efkeâ, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ¢ee veiejeuee
Meebleerveiej yeveJe DeeefCe ÙesLeerue efveJeemeeRhewkeâer pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe cejCeesòej peerJeveeJej
ßeæe "sJeleerue lÙeebvee GhepeerefJekesâmee"er meJe& ØekeâejÛeer HeâUs os.’’ lÙeeÛee Øeeflemeeo cnCetve
lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ves cnšues, ‘‘hejbleg pes ceeveCeej veenerle lÙeebvee Ssefnkeâ veÕej peerJeveeÛeer
meeceg«eer lej ceer osF&ve hejbleg MesJešer vejkeâ Ùeeleveebkeâ[s ceer lÙeebvee HeâjHeâšle IesTve peeF&ve DeeefCe
les DelÙeble JeeF&š mLeeve Demesue.’’ (126)
DeeefCe mcejCe keâje pesJne FyeÇenerce DeeefCe FmceeF&ue ¢ee ie=neÛÙee efYebleer GYeejerle nesles
Je ØeeLe&vee keâjerle nesles efkeâ, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙeekeâ[tve ¢ee mesJesÛee mJeerkeâej
40) ne mebkesâle «ebLeOeejkeâebÛÙee meoeÛeejer iešekeâ[s Deens keâer lÙeebÛÙeepeJeU hetJeeaheemetveÛe DemeuesuÙee
F&Õejer «ebLeeÛes les ueeskeâ ØeeceeefCekeâheCes Je melÙeefve‰lesves JeeÛeve keâjerle DemeuÙeekeâejCeeves les Ùee
kegâjDeeveuee Ssketâve efkebâJee JeeÛetve lÙeeJej F&ceeve DeeCeleele.
41) DeLee&le legceÛÙee mebleleerhewkeâer pees meoeÛeejer DebMe Deens, ns JeÛeve kesâJeU lÙeebÛÙeeMeerÛe mebyebefOele
Deens. lÙeebhewkeâer pes DelÙeeÛeejer Demeleerue, lÙeebÛÙeemee"er ns JeÛeve veener. Ùee ef"keâeCeer
‘DelÙeeÛeejer’ves DeefYeØesle kesâJeU ueeskeâebJejÛe pes DelÙeeÛeej keâjerle Demeleele lesÛe Deensle Demes veener
lej melÙe DeeefCe meÛeesšerJej DelÙeeÛeej keâjCeejs osKeerue Deensle.
Deued yekeâje 2 84 heeje 1
keâj. let meJeeËÛes SskeâCeeje DeeefCe meJe&keâener peeCeCeeje Deensme. ns ØeYet Deecne oesIeebvee legPes
Dee%eeOeejkeâ yeveJe. DeeceÛÙee JebMeeceOetve Demee meceepe Ie[Je pees legPeeÛe Dee%eeOeejkeâ Peeuesuee
Demesue. Deecneuee DeeceÛÙee GheemevesÛee efJeOeer meebie. DeeefCe DeeceÛÙee GCeerJeebkeâ[s ogue&#e keâj.
efvemebMeÙe let #eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deensme. DeeefCe ns ØeYet Ùee ueeskeâebceOÙes ¢eebÛÙeeleerue Skeâ
Øesef<ele GYee keâj. pees legPes mebosMe Ùeebvee SskeâJeerue DeeefCe Ùeebvee «ebLe DeeefCe efJeJeskeâeÛeer efMekeâJeCe
osTve ¢eebÛes peerJeve heefJe$e keâj. letÛe ØeYeglJeMeeueer vÙeeÙe keâjCeeje Deensme. (127-129)
FyeÇenerceÛÙee heæleerkeâ[s keâesCe hee" efHeâjJeerue? pees mJele:uee De%eeveer yeveJeerue leesÛe
FyeÇenerceÛÙee Oecee&keâ[s hee" efHeâjJeerue. efvemebMeÙe Deecner lÙeeuee peieeceOÙes DeeceÛes keâeÙe&
keâjCÙeemee"er efveJe[ues nesles. DeeefCe hejueeskeâeceOÙes lÙeeÛeer ieCevee meoeÛeeNÙeebceOÙes Deens. pesJne
heeuevekeâlÙee&ves lÙeeuee meebefieleues. ‘‘cegefmuece nes’’ (mJele:uee meceefhe&le keâj)42 lesJne lees lJeefjle
cnCeeuee, ‘‘ceer lej meeNÙee me=°erÛÙee heeuevekeâlÙee&uee meceefhe&le Peeuees Deens!’’ DeeefCe DeMeeÛe
ØekeâejÛes DeeÛejCe keâjCÙeeÛee DeeosMe lÙeeves DeeheuÙee cegueeyeeUebvee efouee neslee. DeeefCe leesÛe
DeeosMe Ùeeketâyevesner DeeheuÙee mebleleeruee efouee neslee. lÙeeves cnšues efkeâ, ‘‘ceePÙee cegueebvees,
Deuueenves legceÛÙeemee"er ne Oece& hemeble kesâuee Deens lesJne cejsheÙeËle Deuueenuee meceefhe&le nesTve
jne.’’ ‘‘keâeÙe lÙeeJesUer legcner GheefmLele nesleele pesJne Ùeeketâye ¢ee veÕej peerJeveeÛee efvejeshe Iesle
neslee?’’ lÙeeves ce=lÙetmeceÙeer DeeheuÙee cegueebvee efJeÛeejues, ‘‘cegueebvees ceePÙee he§eele legcner
kegâCeeÛeer Yeòeâer keâjeue?’’ lÙee meJeeËveer Gòej efoues Deecner legPÙeeÛe DeuueenÛeer Yeòeâer keâ¤
pÙeeÛeer let DeeefCe legPes hetJe&pe FyeÇenerce, FmceeF&ue DeeefCe Fmenekeâves Yeòeâer kesâueer. DeeefCe Deecner
lÙeeueeÛe meceefhe&le Peeuees Deenesle, Demes les ueeskeâ nesles pes nesTve iesues. pes keâener lÙeebveer
keâceeefJeues les lÙeebÛÙeemee"er Deens DeeefCe pes keâener legcner keâceefJeCeej Deeneble les legceÛÙeemee"er
Demesue. legcneuee ns efJeÛeejues peeCeej veener efkeâ les ueeskeâ keâeÙe keâjerle nesles. (130-134)
Ùentoer cnCeleele ‘‘Ùentoer Jne lej mevceeie& ueeYesue.’’ ef¡emleer cnCeleele, ‘‘ef¡emleer Jne
lej legcneuee mevceeie& ueeYesue.’’ lÙeebvee meebie, ‘‘veener! Oece& lej FyeÇenerceÛee Oece& Deens. pees
DeveskesâÕejJeeoer veJnlee. cnCee efkeâ, ‘‘Deecner ßeæe "sJeueer DeuueenJej DeeefCe lÙee
ceeie&oMe&veeJej pes DeeceÛÙeekeâ[s DeJelejues DeeefCe pes FyeÇenerce, FmceeF&ue, Fmenekeâ, Ùeeketâye
DeeefCe ÙeeketâyeÛÙee mebleleerkeâ[s DeJelejues DeeefCe pes cetmee, F&mee DeeefCe ogmeNÙee meJe& Øesef<eleebvee
lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve efoues iesues. Deecner lÙeebÛÙeele keâesCeelener YesoYeeJe keâjerle veener.
DeeefCe Deecner DeuueenueeÛe meceefhe&le Peeuees Deenesle.’’ (135-136)
42) cegefmuece cnCepes Demee keâer pÙeeves F&Õejeheg{s ceeve legkeâJeeJeer, F&ÕejeueeÛe Deeheuee ceeuekeâ, mJeeceer,
Meemekeâ DeeefCe GheemÙe ceeveeJes, pÙeeves mJele:uee meJe&mJeer F&ÕejeÛÙee mJeeOeerve keâjeJes, DeeefCe
F&Õejekeâ[tve pes ceeie&oMe&ve Deeues Demesue lÙeevegmeej peieele peerJeve peieeJes. DeMeer ßeæe Je DeMee
keâeÙe&heæleerÛes veeJe ‘Fmueece’ Deens. GlheòeerÛÙee ØeejbYeeheemetve peieeÛÙee efvejefvejeàÙee osMeele
DeeefCe je°^eble pes Øesef<ele Deeues Deensle lÙee meJeeËÛeeosKeerue neÛe Oece& neslee.
Deued yekeâje 2 85 heeje 2
pej lÙee ueeskeâebveerner DeMeer ßeæe "sJeueer peMeer ßeæe legcner "sJeueer Deens lej les
mevceeiee&Jej Deensle. DeeefCe pej Ùeekeâ[s hee" efHeâjJeueer lej mhe° Deens efkeâ les mebMeÙeeceOÙes
(mebYeüceeceOÙes) he[ues Deensle. lesJne Kee$eer yeeUiee efkeâ lÙeebÛÙeeefJe¤æ Deuueen legceÛee
meneÙÙekeâlee& cnCetve hegjsmee Deens. lees meJe&keâener Sskeâlees DeeefCe peeCelees Deens. (137)
meebie efkeâ ‘‘DeuueenÛee jbie Debefiekeâeje, lÙeeÛÙee jbieehes#ee Gòece jbie DeeCeKeer kegâCeeÛee
Demesue? Deecner lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâjerle Deenesle.’’ (138)
ns Øesef<ele, lÙeebvee meebiee ‘‘keâeÙe legcner DeuueenefJe<eÙeer DeeceÛÙeeMeer Yeeb[lee?
JeemleefJekeâ lees DeeceÛeener heeuevekeâlee& Deens DeeefCe legceÛeener heeuevekeâlee& Deens. DeeceÛes keâce&
DeeceÛÙeemee"er Deens DeeefCe legceÛes keâce& legceÛÙeemee"er Deens. DeeefCe Deecner Heâòeâ DeuueenÛeerÛe
Yeòeâer keâjerle Deenesle.’’ efkebâJee keâeÙe legceÛes Demes cnCeCes Deens efkeâ FyeÇenerce, FmceeF&ue,
Fmenekeâ Ùeeketâye DeeefCe ÙeeketâyeÛeer mebleleer meJe&ÛÙee meJe&peCe Ùentoer nesles? efkebâJee F&meeF& nesles?
efJeÛeej, ‘‘legcner DeefOekeâ peeCelee efkeâ Deuueen? lÙee JÙeòeâerhes#ee DeefOekeâ DelÙeeÛeejer keâesCe
Demesue keâer pÙeeves leer mee#e ueheefJeueer peer Deuueenkeâ[tve lÙeeÛÙeekeâ[s Deeueer nesleer DeeefCe
Deuueen DeveefYe%e veener, les Demes ueeskeâ nesles pes nesTve iesues lÙeebÛes keâce&HeâU lÙeebÛÙeemee"er
Deens. DeeefCe legceÛes keâce&HeâU legceÛÙeemee"er Deens. lÙeebÛÙee keâcee&efJe<eÙeer legcneuee efJeÛeejues
peeCeej veener. (139-141)
cetKe& ueeskeâ DeJeMÙe efJeÛeejleerue efkeâ ‘‘Ùeebvee PeeuebÙe lejer keâeÙe? hetJeea ns pÙee
efkeâyeuÙeekeâ[s (Gheemevee efoMeskeâ[s) leeW[ keâjerle nesles. DeeefCe veceepe he"Ce keâjerle nesles
lÙeeheemetve ¢eebveer leeW[ efHeâjefJeues?43 ns Øesef<ele, lÙeebvee meebie ‘‘hetJe&-heef§ece meJe& efoMee
DeuueenÛÙeeÛe Deensle. Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee mevceeie& oeKeefJelees.’’ DeeefCe DeMeeÛe
Øekeâejs lej Deecner legcneuee Gòece meceepe44 yeveefJeues Deens. pesCeskeâ¤ve peieebleerue ueeskeâebJej
43) npejle cegncceo (me.) cekeäkesântve efnpejle kesâuÙeeveblej ceoervee Menjele meesUe efkebâJee meleje
ceefnvÙeebheÙeËle yewleguecekedâefome-ÙejesMeuescekeâ[sÛe leeW[ keâ¤ve veceepe he{le jeefnues. ceie
keâeyeeie=nekeâ[s leeW[ keâ¤ve veceepe he{CÙeeÛeer Dee%ee Deeueer.
44) ‘GccelesJemele’ves DeefYeØesle Skeâ Demee GÛÛe DeeefCe Gòece ueeskeâmecetn Deens pees vÙeeÙe, DeewefÛelÙe
DeeefCe ceOÙececeeiee&Ûes DevegkeâjCe Â{heCes keâjerle DemeeJee, pÙeeuee peieeleerue je°^ebceOÙes DeOÙe#eerÙe
mLeeve Øeehle DemeeJes, pÙeeÛes mebyebOe meJeeËMeer meceeveheCes melÙe Je meÛeesšerÛes DemeeJes, DeeefCe DemelÙe
DeeefCe DeÙeesiÙe mebyebOe keâesCeeMeerner Demet veÙes.
Deued yekeâje 2 86 heeje 2
legcner mee#e Jne. DeeefCe Øesef<ele legceÛÙeeJej mee#eer Demeleerue.’’45 (142-143-)
hetJeea efpekeâ[s legcner leeW[ keâjerle nesleele eflekeâ[s efkeâyeuee (Gheemevee efoMee) Ùeemee"er
"jefJeueer nesleer efkeâ Deecner heent FefÛÚle neslees efkeâ keâesCe Øesef<eleeÛes DevegkeâjCe keâjlees DeeefCe
keâesCe Gueš efHeâjlees. ner yeeye DelÙeble keâ"erCe nesleer. hejbleg lÙeebÛÙeemee"er cegUerÛe keâ"erCe efmeæ
Peeueer veener pÙeebvee DeuueenÛes ceeie&oMe&ve ueeYeues. Deuueen legceÛeer ner ßeæe keâoeefhe JÙeLe&
peeT osCeej veener. efJeÕeeme "sJee efkeâ lees ueeskeâebmee"er DelÙeble keâ®CeeJeble DeeefCe ke=âheeJeble Deens.
(-143)
ns Øesef<elee, legceÛes JeejbJeej DeekeâeMeeefYecegKe nesCes Deecner henele Deenesle. cnCetve Deecner
lÙeeÛe efkeâyeuÙeekeâ[s (Gheemevee efoMeskeâ[s) legcneuee JeUefJelees pes legcneuee DeefOekeâ hemeble Deens.
lesJne cemeefpeos-njecekeâ[s (keâeyeeie=nekeâ[s) leeW[ keâje. Ùeeheg{s efpeLes kegâ"s legcner Demeeue. efleLetve
efleÛÙeekeâ[s leeW[ keâ¤ve veceepe he"Ce keâje.46 (144)
¢eehetJeea pÙeebvee «ebLe efoues Deensle. les ueeskeâ ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCeleele efkeâ efkeâyeueeÛÙee
heefjJele&veeÛee (Gheemevee efoMee yeoueCÙeeÛee) ne DeeosMe lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tveÛe Deeuesuee
Demetve lees melÙeeJej DeeOeeefjle Deens, hejbleg ÙeeGhhejner ns pes keâener keâjerle Deensle lÙeeheemetve
45) Ùeeves DeefYeØesle Demes keâer DeeefKejleceOÙes pesJne mebhetCe& ceeveJepeeleerÛee Skeâ$eheCes efnMesye Iesleuee
peeF&ue, lÙeeJesUer DeuueenÛee peyeeyeoej ØeefleefveOeer cnCetve hewiebyej legceÛÙeemebyebOeer mee#e osF&ue keâer
ÙeesiÙe efJeÛeejmejCeer DeeefCe ÙeesiÙe DeeÛejCe Je vÙeeÙeesefÛele JÙeJemLesÛeer peer efMekeâJeCe Deecner lÙeeuee
efoueer nesleer leer lÙeeves keâceer Je peemle ve keâjlee hetCe&heCes heesnÛeefJeueer Je ØelÙe#eele lÙeevegmeej ke=âleer
keâ¤ve oeKeefJeueer. lÙeeveblej hewiebyejeÛes GòejeefOekeâejer cnCetve legcneuee pevemeeceevÙeebmebyebOeer
mee#eeroej cnCetve GYes jneJes ueeiesue Je DeMeer mee#e ÅeeJeer ueeiesue keâer hewiebyejeves pes keâener
legceÛÙeeheÙeËle heesÛeles kesâues nesles, les legcner pevemeeceevÙeebheÙeËle heesnÛeefJeCÙeele, lemesÛe pes keâener
hewiebyejeves Debceueele DeeCetve legcneuee oeKeefJeues nesles les legcner pevemeeceevÙeebvee Debceueele DeeCetve
oeKeefJeCÙeele DeeheuÙeehejerves keâesCeleerner keâmetj kesâueer veener.
46) Gheemevee-efoMee, yeoueCÙeemebyebOeer efouee peeCeeje neÛe lees cetU DeeosMe Deens. ne DeeosMe efnpejer
meve 2 ÛÙee jpeye DeLeJee Meeyeeve ceefnvÙeele Glejuee. hewiebyej (me.) Deeceb$eCeeJe¤ve Skeâe
meesyelÙeeÛÙee Iejer iesues nesles. lesLes pegnj-ogheejÛÙee veceepeÛeer JesU Peeueer. hewiebyej (me.) veceepe
he{efJeCÙeemee"er GYes jeefnues. oesve jkeâDeleer PeeuÙee neslÙee keâer eflemeNÙee jkeâeleerle DekeâmceeleheCes
Je¢e-efoJÙe ØekeâšveeÉejs meojnt DeeÙele Glejueer. lelkeâeU hewiebyej (me.) Je lÙeebÛÙee vesle=lJeeKeeueer
peceeleÛÙee meJe& ueeskeâebveer yewlegueceefkeäomekeâ[tve keâeyeeie=neÛÙee efoMesuee Deeheues leeW[ JeUefJeues.
lÙeeveblej ceoervee Je lÙeeÛÙee meYeesJeleeueer ØeosMeele meJe&$e oJeb[er efoueer iesueer. ns Heâcee&efJeCÙeele Deeues
keâer, ‘ns legceÛes DeekeâeMeekeâ[s JejÛesJej leeW[ G"Ces Deecner heenele Deenesle’ lemesÛe ns keâer, ‘Deecner
legcneuee lÙeeÛe efkeâyeuÙeekeâ[s JeUJeerle Deenesle pÙeeuee legcner hemeble keâjlee’ ÙeeJe¤ve Demes
mhe°heCes keâUles keâer Gheemevee-efoMee yeoueCÙeeÛee DeeosMe ÙesCÙeehetJeea hewiebyej (me.) lÙeeÛeer Øeleer#ee
keâjerle nesles.
Deued yekeâje 2 87 heeje 2
Deuueen DeveefYe%e veener. legcner Ùee «ebLeOeejkeâebkeâ[s keâesCelesner mebkesâle IesTve Ùee lejer ns legceÛÙee
Gheemevee efoMesÛes DevegkeâjCe keâjCeej veenerle. DeeefCe legcnerner lÙeebÛÙee Gheemevee efoMesÛes
DevegmejCe keâjCÙeeÛeer MekeäÙelee veener. DeeefCe ÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeerner ieš ogmeNÙee iešeÛÙee
Gheemevee efoMesÛes DevegkeâjCe keâjCeej veener. lesJne pej %eeveeveblej, pes legceÛÙeekeâ[s Deeues Deens,
ÙeebÛÙee FÛÚsvegmeej DevegmejCe kesâuesle lej KeefÛeleÛe legceÛeer ieCevee DelÙeeÛeeNÙeebceOÙes nesF&ue.
pÙee ueeskeâebvee Deecner «ebLe efouee Deens les ¢ee mLeUeuee (pÙeeuee Gheemevee efoMee efveOee&efjle
kesâueer Deens) Demes DeesUKeleele pemes DeeheuÙee cegueeyeeUebvee DeesUKeleele.47 hejbleg
lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ ieš peeCetveyegpetve melÙe ueheefJele Deens. legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Deeuesueer
ner melÙe iees°Ûe Deens. lesJne ¢eeefJe<eÙeer legcner meeMebkeâ jent vekeâe. (144-147)
ØelÙeskeâemee"er Skeâ efoMee Deens efpekeâ[s lees JeUlees. lesJne legcner melkeâcee&le Skeâceskeâebhes#ee
De«esmej Jne. efpeLes kegâ"s legcner Demeeue efleLes Deuueen legcneuee Skeâef$ele keâjerue. efvemebMeÙe F&Õej
meJe& iees°eRJej meeceLÙe&Jeeve Deens. (148)
keâesCelÙeener ef"keâeCeentve legcner efveIeeue efleLetve Deeheues leeW[ (veceepeÛÙee JesUer)
cemepeeros njecekeâ[s JeUJee. keâejCe ne legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee meJe&mJeer melÙeeefOeef‰le efveCe&Ùe
Deens DeeefCe Deuueen legceÛÙee keâcee&efJe<eÙeer DeveefYe%e veener DeeefCe efpeLetve kegâ"s peeue Deeheues
leeW[ cemepeeros njecekeâ[s JeUJee DeeefCe efpeLes kegâ"s Demeeue efleÛÙeekeâ[sÛe leeW[ keâ¤ve veceepe
he"Ce keâje. pÙeecegUs ueeskeâebvee legceÛÙee efJe¤æ Yeeb[CÙeemee"er keâesCelesner keâejCe efceUt veÙes. 48
nesÙe, lÙeebÛÙeeceOÙes pes DelÙeeÛeejer Deensle les keâOeerner iehhe yemeCeej veenerle. lesJne lÙeebvee efYeT
vekeâe. lej ceePes YeÙe yeeUiee49 DeeefCe Ùeemee"er efkeâ legceÛÙeeJej ceePee Deveg«en hetCe& JneJee.
DeeefCe ¢ee Dehes#esves efkeâ ceePÙee DeeosMeebÛÙee heeueveeves legcneuee lÙeeÛeØekeâejs keâuÙeeCeeÛee ceeie&
ueeYeeJee pÙee Øekeâejs (legcneuee Ùee iees°erves meHeâuelee ueeYeueer keâer) ceer legceÛÙeeceOÙes Kegö
legceÛÙeeceOetveÛe Skeâ Øesef<ele hee"efJeuee pees legcneuee DeeceÛes mebosMe SskeâJeerle Deens. DeeefCe
legceÛes peerJeve heefJe$e keâ¤ve legcneuee «ebLe Je efJeJeskeâeÛeer efMekeâJeCe osle Deens. DeeefCe legcneuee
lÙee iees°er efMekeâJeerle Deens pÙee legcneuee ceenerle veenerle. lesJne ceePes mcejCe "sJee ceer legceÛeer
47) ne DejyeebÛee JeekeäÙeØeÛeej Deens. pÙee Jemletuee ceeCetme Kee$eerhetJe&keâ peeCelees efleuee les Demes cnCeleele
keâer lees lÙee Jemletuee Demes DeesUKelees pemes DeeheuÙee mebleleeruee DeesUKelees. Ùentoer DeeefCe ef¡emleer
ueeskeâebÛes Oece&hebef[le JeemleefJekeâheCes ner iees° ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCetve nesles keâer keâeyeeie=neuee npejle
FyeÇenerce (De.) Ùeebveer yeebOeues nesles. lej lÙeeGueš yewleguecekedâefome lÙeeÛÙee 1300 Je<eeËveblej
npejle meguewceeve (De.) ÙeebÛÙee nmles yeebOeues iesues. ner iees° keâesCeeheemetvener ueheuesueer veJnleer.
48) cnCepes keâesCeeuee Demes yeesueCÙeeÛeer mebOeer efceUt veÙes keâer ns yejs F&ceeveOeejkeâ Deensle pes DeeheuÙee
F&ÕejeÛÙee mhe° Dee%eebÛesmegæe GuuebIeve keâjleele.
49) meojnt JeekeäÙeeÛee mebyebOe Ùee efJeOeeveeMeer Deens ‘‘lÙeeÛÙeekeâ[sÛe leeW[ keâ¤ve veceepe he{e pesCeskeâ¤ve
ueeskeâebvee legceÛÙeeefJe¤æ keâesCelesner ØeceeCe efceUt veÙes.’’
Deued yekeâje 2 88 heeje 2
Dee"JeCe "sJeerve. DeeefCe ceePÙeeMeer ke=âle%e jne ke=âleIve nesT vekeâe. (149-152)
ns ßeæeJebleebvees, mebÙece DeeefCe veceepeÛes meneÙÙe IÙee. Deuueen mebÙeceer ueeskeâebÛÙee
meesyele Deens. DeeefCe pes DeuueenÛÙee ceeiee&ceOÙes ceejues peeleerue lÙeebvee ce=le cnCet vekeâe Demes
ueeskeâ lej JeemleefJekeâ efpeJeble Deensle. hejbleg lÙeebÛeb peerJeve legcner peeCele veener. DeeefCe Deecner
KeefÛeleÛe legcneuee YeÙe-YetKe, peerefJele Je efJeòe neveer DeeefCe legceÛÙee ØeehleerceOÙes Ieš keâ¤ve
legceÛeer heefj#ee IesT. ¢ee heefjefmLeleeRle pes ueeskeâ mebÙecehetJe&keâ DeeÛejCe keâjleerue. DeeefCe pesJne
pesJne Deeheòeer ÙesF&ue lesJne cnCeleerue efkeâ, ‘‘Deecner DeuueenÛesÛe Deenesle, DeeefCe
Deuueenkeâ[sÛe Deecneuee hejle peeÙeÛes Deens.’’ lÙeebvee MegYemebosMe Åee. lÙeebÛÙeeJej lÙeebÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve cees"er ke=âhee nesF&ue. DeeefCe lÙeebÛÙeeJej oÙesÛes Ú$e Demesue DeeefCe DemesÛe
ueeskeâ mevceeieea Demeleerue. (153-157)
efvemebMeÙe meHeâe DeeefCe cejJee DeuueenÛÙee mebkesâleebhewkeâer Deensle. lesJne pees keâesCeer
keâeyeeie=neÛes nppe efkebâJee Gceje keâjerue50 lÙeeÛÙeeceOÙes keâesCeleener oes<e veener efkeâ Ùee oesve
(šskeâ[ŸeebÛÙee) ojcÙeeve lees heefj›eâcee (Øeoef#eCee) keâjerue DeeefCe pees keâesCeer mJesÛÚsves melkeâce&
keâjerue lej efvemebMeÙe Deuueenuee lÙeeÛes %eeve Deens DeeefCe lees iegCe«eenkeâner Deens. (158)
Deecner meJe& ueeskeâebÛÙee ceeie&oMe&veemee"er DeeheuÙee «ebLeele pÙeeÛes JeCe&ve kesâues Deens
DeMee DeeceÛÙee DeJelejuesuÙee mhe° ceeie&oMe&veeuee pes ueheefJeleele lÙeebÛee Deuueenmegæe
efOekeäkeâej keâjlees DeeefCe efOekeäkeâej keâjCeejsner lÙeebÛee efOekeäkeâej keâjleele. leLeeefhe pes ueeskeâ Ùee
ØeJe=òeerheemetve hejeJe=òe nesleerue Je megOeejCee keâjleerue DeeefCe mhe°heCes efJeJesÛeve keâjleerue
lÙeebvee ceer #ecee keâjlees DeeefCe ceer #eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deens. (159-160)
50) peguenppee ceefnvÙeeÛÙee "juesuÙee leejKeebvee keâeyeeie=neÛeer peer Ùee$ee kesâueer peeles lÙeeÛes veeJe nppe
nesÙe. Ùee leejKeebJÙeefleefjòeâ ogmeNÙee keâesCelÙeener keâeUele peer Ùee$ee kesâueer peeF&ue leer ‘Gceje’ nesÙe.
Deued yekeâje 2 89 heeje 2
efvemebMeÙe pes ueeskeâ veekeâejleele51 DeeefCe lÙeeÛe DeJemLesle lÙeebÛee ce=lÙet neslees. nsÛe les
ueeskeâ Deensle. pÙeebÛÙeeJej Deuueen, lÙeeÛes otle DeeefCe meJe& ueeskeâebkeâ[tvener efOekeäkeâej neslees.
DeeefCe DeMeeÛe DeJemLesle les meowJe jenleerue. lÙeebÛÙee efMe#esceOÙes keâesCeleerner Ieš nesCeej veener
ve lÙeevee keâesCelee DeJeOeer efouee peeF&ue. (161-162)
legceÛee F&Õej SkeâÛe F&Õej Deens. lÙee hejce oÙeeUg Je ke=âheeUg F&ÕejeefMeJeeÙe DevÙe
kegâCeerner F&Õej veener. efvemebMeÙe DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerÛÙee efveefce&leerceOÙes, je$ebefoveeÛÙee
heefjJele&veeceOÙes DeeefCe mecegõeble JeenCeeNÙee veewkeâebceOÙes pÙee ueeskeâebvee ueeYe osleele DeeefCe pes
hepe&vÙe Deuueenves DeekeâeMeebletve Je<e&efJeues, Je ce=le peceerveeruee hegve®ppeerJeerle kesâues DeeefCe
lÙeeceOÙes meJe& ØekeâejÛÙee heMetbÛee efJemleej kesâuee lemesÛe nJesÛÙee heefjJele&veeceOÙes DeeefCe DeekeâeMe
Je he=LJeerÛÙee ojcÙeeve efvejhes#e mesJee keâjCÙeeme keâeÙe&jle kesâuesuÙee {ieebceOÙes lÙee ueeskeâebmee"er
mebkesâle Deensle pes %eeveer Deensle. (hejbleg F&ÕejeÛÙee SkeâlJeeÛee Flekeâe hegjeJee DemetveosKeerue)
keâener ueeskeâ Demes Deensle pes Deuueen JÙeefleefjòeâ Flejebvee meceJeleea yeveefJeleele. DeeefCe
lÙeebÛÙeeJej Demes Øesce keâjleele pemes DeuueenMeer Øesce keâjeÙeuee nJes. JeemleefJekeâ pes F&ceeve OeejCe
keâjleele lÙeebvee DeuueenÛe meJee&efOekeâ efØeÙe Deens. peer iees° Øekeâesheeuee meceesj heeefnuÙeeveblej
megÛesue leer DeepeÛe pej Ùee DelÙeeÛeeNÙeebvee megÛeueer Demeleer lej efkeâleer Ûeebieues Peeues Demeles?
keâer meJe& DeefOekeâej DeuueenÛÙeeÛe DeKelÙeejerle Deensle. DeeefCe Deuueen efMe#ee keâjCÙeeble
megæe Heâej keâ"esj Deens. pesJne lees efMe#ee keâjerue lÙeeJesUer heefjefmLeleer DeMeer Demesue efkeâ lesÛe
51) cetU Dejyeer Meyo ‘kegâøeâ’ ne Meyo F&ceeve (ßeæe) efJe¤æ yeesueuee peelees. F&ceeveÛee DeLe& ceeveCes,
ceevÙe keâjCes DeeefCe mJeerkeâejCes nesÙe. ÙeeGueš ‘kegâøeâ’Ûee DeLe& õesn, DeceevÙe keâjCes, jö keâjCes
DeeefCe Fvkeâej keâjCes Demee Deens. kegâjDeevevegmeej kegâøeâÛÙee DeeÛejCeeÛeer efvejefvejeUer mJe¤hes
Deensle. Skeâ Demes keâer, ceeCemeeves cegUeleÛe F&Õejeuee ceevet veÙes, efkebâJee lÙeeÛÙee meJeexÛÛe meòesuee
ceevÙe ke⤠veÙes Je lÙeeuee mJele:Ûee Je mebhetCe& me=°erÛee mJeeceer DeeefCe GheemÙe ceeveCÙeeme vekeâej
ÅeeJee, efkebâJee lÙeeuee SkeâcesJe mJeeceer DeeefCe GheemÙe ceevet veÙes. ogmejs Demes keâer Deuueenuee lej
ceeveeJes hejbleg lÙeeÛÙee Dee%ee Je lÙeeÛÙee metÛeveebvee %eeve DeeefCe keâeÙeÅeebÛes SkeâcesJe GiecemLeeve ceevÙe
keâjCÙeeme vekeâej ÅeeJee. eflemejs Demes keâer leòJele: ner iees°ner ceevÙe keâjeJeer keâer lÙeeuee
DeuueenÛÙeeÛe ceeie&oMe&veevegmeej Ûeeueues heeefnpes. hejbleg Deuueen DeeheuÙee metÛevee Je DeeheuÙee
Dee%ee heesnÛeefJeCÙeemee"er pÙee Øesef<eleebvee ogJee yeveefJelees lÙeebvee ceevÙe ke⤠veÙes. ÛeewLes Demes keâer Ùee
Øesef<eleeble YesoYeeJe keâjeJee. Deeheueer DeeJe[ DeeefCe DeeheuÙee hetJe&«enoes<eeheesšer lÙeebÛÙeehewkeâer
keâesCeeuee ceeveeJes lej keâesCeeuee ceevet veÙes. heeÛeJes Demes keâer Øesef<eleebveer F&Õejekeâ[tve ßeæe, veerleerceòee
DeeefCe peerJevekeâeÙeÅeemebyebOeer pÙee efMekeâJeCeer efouÙee Deensle lÙeebvee efkebâJee lÙeehewkeâer SKeeÅee
iees°eruee ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej ÅeeJee. meneJes Demes keâer Âef°keâesve cnCetve lej Ùee meJe& iees°er ceevÙe
keâjeJÙeele hejbleg ØelÙe#e JÙeJenejele F&ÕejerDee%esÛes peeCetveyegpetve GuuebIeve keâjerle jeneJes Je lÙeeÛÙee
DeJe%esefJe<eÙeerÛee Dee«en OejeJee. lemesÛe meebmeeefjkeâ peerJeveele DeeheuÙee Jele&veeÛee heeÙee
Dee%eeheeueveeJej veJns lej DeJe%esJejÛe "sJeeJee.
Deued yekeâje 2 90 heeje 2
vesles pÙeebÛes peieeceOÙes DevegkeâjCe kesâues iesues nesles les DeeheuÙee DevegÙeeÙeebheemetve efJeYeòeâ nesleerue
hejbleg lÙeebvee efMe#ee nesCeejÛe. DeeefCe lÙeebÛes meJe& Ghe›eâce DeeefCe meeOeveebÛee mebyebOe mebheg°ele
ÙesF&ue DeeefCe les ueeskeâ pes peieeble ÙeebÛÙee ceeies Ûeeuele nesles les cnCeleerue, ‘‘efkeâleer Ûeebieues Peeues
Demeles pej Deecneuee hegvne Skeâoe mebOeer efoueer Demeleer lej pÙeeØeceeCes Deepe ns DeeceÛÙeeheemetve
efJeYeòeâ nesle Deensle Deecner osKeerue lÙeebÛÙeeheemetve efJeYeòeâ nesTve oeKeefJeues Demeles.’’
DeMeeØekeâejs Deuueen lÙeebÛes keâce& lÙeebÛÙeemee"er nUnU JÙeòeâ keâjCeejs yeveJetve oeKeJeerue.
DeeefCe les Deie>erceOetve yeensj he[t MekeâCeej veenerle. (163-167)
ueeskeânes, peceerveerceOÙes pÙee JewOe DeeefCe Megæ iees°er Deensle lÙeebÛes mesJeve keâje. DeeefCe
MewleeveeÛÙee heeTueJeešsÛes DevegmejCe ke⤠vekeâe. efve:mebMeÙe lees legceÛee GIe[ Me$et Deens.
keâejCe lees legcneuee JeeF&š DeeefCe DeMueerue iees°eRÛee DeeosMe osle Deens pesCeskeâ¤ve legcner
DeuueenefJe<eÙeer lÙee iees°er yeesuee pÙee legcner peeCele veener. (168-169)
pesJne lÙeebvee meebefieleues peeles efkeâ legcner lÙee Dee%eebÛes DevegmejCe keâje pes Deuueenves
DeJelejues Deensle lesJne les cnCeleele efkeâ ‘‘Deecner lÙeeÛe iees°eRÛes DevegmejCe ke⤠pÙeeÛes
DevegmejCe DeeceÛes Jee[Je[erue keâjerle nesles.’’ lÙeebvee keâenerner keâUle vemeleevee Je les
mevceeiee&Jej vemeleevee osKeerue lÙeebÛesÛe DevegmejCe keâjCeej keâe? Fvkeâej keâjCeeNÙee ueeskeâebÛeer
DeJemLee DeMeer Deens peCeg iegjeKeer peveeJejebvee nebkeâ oslees DeeefCe peveeJejs Deesj[ Je nebkesâKesjerpe
DevÙe keâenerÛe Sskeâle veenerle. les yeefnjs, cegkesâ DeeefCe DeebOeUs Deensle lÙeecegUs lÙeebvee keâenerner
keâUle veener. (170-171)
ns F&ceeveOeejkeâevees, legcner heefJe$e JemletbÛes mesJeve keâje pÙee Deecner legcneuee yeneue
kesâuÙee Deensle DeeefCe DeuueenMeer ke=âle%e jne pej legcner lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâjerle Demeeue.
efvemebMeÙe Deuueenkeâ[tve legceÛÙeeJej pej keâesCelee ØeefleyebOe Demesue lej lees cnCepes legcner ce=le
ØeeCÙeebÛes ceebme, jòeâ, [gkeâjeÛes ceebme DeeefCe lÙee iees°erner pÙeeJej Deuueen JÙeefleefjòeâ DevÙe
kegâCeeÛes veebJe Iesleuesues Demesue lÙee iees°er legceÛÙeemee"er JepÙe& Deensle. hejbleg pes ueeÛeej
Demeleerue Je pes Deleerjskeâ keâjCeejs vemeleerue DeeefCe DeuueenÛÙee ceÙee&oebÛes GuuebIeve keâjCÙeeÛee
nslet vemesue (lÙeebveer pej les Keeuues) lej, lÙeeceOÙes keâesCeleener iegvne veener. efve:mebMeÙe Deuueen
#eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deens.52 (172-173)
pes ueeskeâ Deuueenves DeJelejuesuÙee «ebLeeceOeerue melÙe ueheefJeleele DeeefCe #etõ Yeeweflekeâ
ueeYeemee"er lÙeeÛee meewoe keâjleele Demes ueeskeâ Deie>er-Ye#eCe keâ¤ve Deeheues GojYejCe keâjerle
Demeleele. DeeefCe Deuueen hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙeebÛÙeeMeer keâenerner yeesueCeej veener. ve
52) meojnt DeeÙeleerle njece Jemlet GheÙeesieele DeeCeCÙeeÛeer hejJeeveieer leerve DešeRJej efoueer iesueer Deens.
Skeâ DeMeer keâer KejesKejÛe veeFueepeeÛeer efmLeleer DemeeJeer, GoenjCeeLe&, Yetkeâ DeLeJee lenevescegUs
efpeJeeJej yesleues DemeeJes, DeepeejecegUs ØeeCeeme Oeeskeâe efvecee&Ce Peeuee DemeeJee.
Deued yekeâje 2 91 heeje 2
lÙeebvee heefJe$e keâjerue. DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er ÙeeleveeceÙe Øekeâeshe Deens. nsÛe les ueeskeâ Deensle
pÙeebveer mevceeiee&SsJepeer ceeie&Yeü°lee DeeefCe #ecesSsJepeer Øekeâeshe Dees{Jetve Iesleuee Deens. efkeâleer
efJeefÛe$e Deens efkeâ ns vejkeâeÛee Øekeâeshe menve keâjCÙeeme leÙeej Deensle. ns ÙeecegUsÛe efkeâ
Deuueenves lej melÙeemen «ebLe DeJelejuee hejbleg lÙee ueeskeâebveer «ebLeeceOÙes celeYeso kesâuee DeeefCe
ogje«en keâ¤ve melÙeeheemetve otj efveIetve iesues. (174-176)
meoeÛeej ne veJns efkeâ legcner Deeheues leeW[ hetJexkeâ[s efkebâJee heef§eceskeâ[s keâjeJes lej
meoeÛeej ne Deens efkeâ pes DeuueenJej DeeefCe Debeflece efoJemeeJej F&ceeve OeejCe keâjleele lemesÛe
meJe& otleebJej, meJe& «ebLe DeeefCe meJe& Øesef<eleebJej F&ceeve OeejCe keâjleele F&Õejer Øesceeheesšer
DeeheuÙeeuee efØeÙe Demeuesueer mebheòeer Deeheues veelesJeeF&keâ DeeefCe DeveeLe iejpeJeble, Jeešme¤ Je
ÙeeÛekeâ lemesÛe iegueeceebÛÙee cegòeâlesmee"er KeÛe& keâjleerue DeeefCe veceepe keâeÙece keâjleerue Je pekeâele
Deoe keâjleerue lemesÛe efouesuÙee JeÛeveebÛeer hetle&lee keâjleerue DeeefCe De[ÛeCeer, mebkeâšs DeeefCe
ÙegæØemebieer osKeerue mebÙece keâjleerue nsÛe ueeskeâ melÙeMeerue DeeefCe DeuueenÛes YeÙe yeeUieCeejs
Deensle. (177)
ns F&ceeveOeejkeâevees, nlÙesÛÙee yeeyeleerle legceÛÙeemee"er nlÙeeob[eÛee DeeosMe efveÙele kesâuee
Deens. mJeleb$e JÙeòeâerves nlÙee kesâueer Demesue lej lÙee mJeleb$e JÙeòeâerme DeeefCe iegueeceeves nlÙee
kesâueer Demesue lej iegueeceeme ceejues peeJes DeeefCe Œeerves nlÙee kesâueer Demesue lej lÙee ŒeerÛeer
nlÙee keâjeJeer. hejbleg pej Ketveer JÙeòeâerÛÙee meesyele ce=le JÙeòeâerÛee YeeT pej #ecesÛeer JeeieCetkeâ
ke⤠FefÛÚle Demesue lej meJe&meeceevÙe efveÙeceevegmeej nlÙeeob[eÛee efveCe&Ùe Iesleuee peeJee. Ketveer
JÙeòeâerves ÛeebieuÙee Øekeâejs DeLe&ob[ efouee heeefnpes.53 ner legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve efouesueer
cegYee DeeefCe oÙee Deens. Ùee Ghhej osKeerue pes Deleerjskeâ keâjleerue54 lÙeeÛÙeemee"er og:KeoeÙekeâ
Ùeelevee Deens. ns %eeveerpevenes, ce=lÙetob[eceOÙes (meceepeeÛÙee megjef#elelesÛes) peerJeve Deens. DeeMee
Deens efkeâ ¢ee keâeÙeÅeeÛes Yebie keâjCÙeeheemetve legcner mJele:uee JeeÛeJeeue. (178-179)
legceÛÙeeJej ns efveÙele kesâues Deens efkeâ pesJne legceÛÙeehewkeâer kegâCeeÛÙee ce=lÙetÛeer Ieškeâe
ÙesTve "shesue DeeefCe lees DeeheuÙee he§eele mebheòeer mees[tve peele Demesue lej lÙeeves DeeF&-Je[erue
53) ÙeeJe¤ve Demes mhe° Peeues keâer FmueeceÛÙee Heâewpeoejer keâeÙeÅeele KegveeÛeer yeeye yesoeJeehe$eemee"er hee$e
Deens. KegvÙeeuee ‘efkeâmeeme’heemetve-ØeeCe IesCÙeeheemetve ceeHeâ keâjCÙeeÛee Ketve PeeuesuÙeeÛÙee
Jeejmeoejebvee nkeäkeâ Øeehle Deens. DeMee heefjefmLeleerle Ketve keâjCeeNÙeeÛes ØeeCe IesCÙeeÛee Dee«en
OejCes, vÙeeÙeeueÙeemee"er JewOe veener. leLeeefhe ceeHeâ kesâuÙeeÛÙee efmLeleerle Ketve keâjCeeNÙeeves YejheeF&
cnCetve "juesues õJÙe efoues heeefnpes.
54) GoenjCeeLe& Demes keâer Ketve PeeuesuÙee JÙeòeâerÛÙee Jeejmeoejebveer ceesyeouee cnCetve õJÙe Øeehle
kesâuÙeeveblej hegvne met[ GieefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee DeLeJee Kegveer Fmeceeves "juesuee ceesyeouee
Ûegkeâlee keâjCÙeele Ûeeue{keâue keâjeJeer DeeefCe Ketve PeeuesuÙeeÛÙee Jeejmeoejebveer lÙeeÛÙeeJej pees
Ghekeâej kesâuee Deens lÙeeÛeer DeMee ke=âleIvelesves hejleHesâ[ keâjeJeer.
Deued yekeâje 2 92 heeje 2
DeeefCe Flej veelesJeeF&keâebmee"er ØeÛeefuele heæleerves ce=lÙethe$e keâjeJes55 ns meoeÛeeNÙeebmee"er
cenlJeeÛes keâle&JÙe Deens. veblej pÙeebveer ce=lÙethe$e Sskeâues Je lÙeeceOÙes yeoue kesâues lej lÙeeÛee iegvne
yeoue keâjCeeNÙeeJej Demesue. Deuueen meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees. lejermegæe pÙeeuee DeMeer
Mebkeâe Demesue efkeâ ce=lÙethe$e keâjCeeNÙeeves DepeeCelesheCeer efkebâJee peeCetveyegpetve SKeeÅeeuee lÙeeÛÙee
nkeäkeâeheemetve JebefÛele kesâues Demesue hejbleg veblej lÙee JebefÛeleebceOÙes mecesš keâjerue lej lÙeeceOÙes
lÙeeÛee keâesCeleener iegvne DemeCeej veener. Deuueen #eceeJeble Je oÙeeJeble Deens.
(180-182)
ns F&ceeveOeejkeâevees, efJeefnle kesâues legceÛÙeeJej GheJeeme pemes efJeefnle kesâues nesles legceÛÙee
hetJeeaÛÙeebJej pesCeskeâ¤ve legcner Oece&hejeÙeCe Jneue. ns keâener "jeefJekeâ efoJemeebÛes GheJeeme Deensle.
lej legceÛÙeehewkeâer pes Deepeejer Demeleerue efkebâJee ØeJeemeeble Demeleerue lej lÙeebveer GheJeeme
keâeUeveblej GheJeeme keâjeJesle DeeefCe pÙee ueeskeâevee GheJeeme keâjCÙeeÛes meeceLÙe& Demesue (hejbleg
GheJeeme keâjCeej veenerle) lÙeebveer ogye&ueebvee ceesyeouee (efHeâefoÙee) cnCetve pesJet IeeueeJes. Skeâe
GheJeemeemee"er Skeâe ogye&ueeuee pesJet IeeueeJes DeeefCe pees mJesÛÚehetJe&keâ DeefOekeâ Yeues keâjerue lej
les lÙeeÛÙee mJele:mee"erÛe Yeues Deens. hejbleg pej legcner peeCeuesle lej legceÛÙeemee"er nsÛe DeefOekeâ
GefÛele Deens efkeâ legcner GheJeeme56 keâjeJee. (183-184)
jcepeeve ceefnvÙeeceOÙes kegâjDeeveÛes DeJelejCe Peeues– ceeveJepeeleer-keâefjlee ceeie&oMe&ve Je
55) JeejmeemebheòeerÛÙee JeešheemebyebOeer DeÅeehe keâesCeleener keâeÙeoe "juee veJnlee DeMee keâeUer meojnt
Dee%ee efoueer iesueer nesleer. lÙeeJesUer ØelÙeskeâ JÙeòeâermee"er ns DeeJeMÙekeâ kesâues iesues nesles keâer lÙeeves
DeeheuÙee JeejmeoejebÛes efnmmes JemeerÙeleÉejs "jJetve peeJes, pesCeskeâ¤ve lÙeeÛÙee ce=lÙetveblej kegâšgbyeele
lebšs nesCeej veenerle Je SKeeÅee nkeäkeâoejeÛee nkeäkeâner ceejuee peeT veÙes. veblej pesJne
JeejmeemebheòeerÛÙee JeešheemebyebOeer meJe&ßes‰ Deuueenves mJele:Ûe Skeâ keâeÙeoe (pees heg{s metjn ‘efvemee’le
ÙesCeej Deens) "jJetve efouee lesJne, JeejmeoejebÛes pes efnmmes meJe&ßes‰ Deuueenves "jJetve efoues Deensle
lÙeele JemeerÙeleÉejs keâceer efkebâJee peemle kesâues peeT Mekeâle veener. lemesÛe iewj JeejmeoejeÛÙee yeeyeleerle
SketâCe ceeueceòesÛÙee 1/3 Yeeieehes#ee peemlemee"er JemeerÙele kesâueer peeT veÙes DeeefCe cegefmuece DeeefCe
keâeHeâerj SkeâceskeâebÛes Jeejmeoej "¤ Mekeâle veener. hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebveer Demes efveÙecener
Ieeuetve efoues Deensle.
56) FmueeceÛÙee yengleskeâ efveÙeceebØeceeCes jespes DeefveJeeÙe& "jefJeCÙeeÛee efveÙece megæe šhhÙee-šhhÙeeveer
ueeiet kesâuee iesuee Deens. npejle cegncceo (me.) Ùeebveer ØeejbYeer cegmeueceeveebvee ØelÙeskeâ ceefnvÙeele
kesâJeU leerve efoJemeebÛes jespes keâjCÙeeÛee DeeosMe efouee neslee. hejbleg ns jespes Heâpe&-DeefveJeeÙe& veJnles.
ceie efn. me. 2 ceOÙes jcepeeve ceefnvÙeeÛÙee Ùee jespeebÛeer Dee%ee kegâjDeeveele Glejueer. hejbleg lÙeele
DeMeer meJeuele efoueer iesueer keâer pes ueeskeâ jespes menve keâjCÙeeÛeer Meòeâer yeeUiele Demeleeveemegæe jespes
keâjerle vemeleerue lej lÙeebveer ØelÙeskeâ jespeeSsJepeer Skeâe iejeryeeuee pesT IeeueeJes. veblej ogmejer Dee%ee
Glejueer peer heg{s Ùesle Deens.
Deued yekeâje 2 93 heeje 2
ceeie&oMe&veeÛÙee megmhe° hegjeJÙeebveer meceeefJe° melÙe Je DemelÙeeÛeer keâmeesšer. pÙee kegâCeeuee ¢ee
ceefnvÙeeÛee ueeYe nesF&ue lÙeeves ¢ee ceefnvÙeeble hetCe& GheJeeme keâjeJesle. DeeefCe pes Deepeejer
Demeleerue efkebâJee ØeJeemeeble Demeleerue lÙeebveer GheJeeme keâeUeveblej GjuesuÙee GheJeemeebÛeer mebKÙee
hetCe& keâjeJeer. Deuueen legceÛÙeemee"er megefJeOee FefÛÚlees De[ÛeCeer FefÛÚle veener. ner heæle
¢eemee"erÛe meebefieleueer peele Deens keâer legcner GheJeemeebÛeer mebKÙee hetCe& keâjeJeer Je pÙee mejU
ceeiee&Jej Deuueenves legcneuee DeeCeues Deens DeeefCe pes ceeie&oMe&ve Deuueenves legcneuee Øeoeve
kesâues Deens lÙeeJej legcner DeuueenÛeer LeesjJeer JeCee&Jeer lemesÛe legcner DeuueenÛes $e+Ce JÙeòeâ
keâjeJes. (185)
DeeefCe pesJne ceePes Yeòeâ legcneuee ceePÙeeyeöue efJeÛeejleerue lej (lÙeebvee meebiee keâer) ceer
lej meowJe efvekeâš Deens. OeebJee keâjCeeje pesJne ceePee OeebJee keâjlees lesJne ceer lÙeeÛÙee nebkesâuee
Øeeflemeeo oslees. lesJne lÙeeves ceePÙee ØeeflemeeoeÛee MeesOe IÙeeJee ceePÙeeJej ßeæe "sJeeJeer
pesCeskeâ¤ve les mevceeiee&Jej Ùesleerue. (186)
legceÛÙeemee"er GheJeeme keâeUeble je$eer DeeheuÙee helveeRpeJeU peeCes JewOe kesâues Deens. lÙee
legceÛÙeemee"er hees<eeKe Deensle DeeefCe legcner lÙeebÛÙeemee"er hees<eeKe Deeneble Deuueenves peeCeues
keâer legcner iegheÛegheheCes mJele:MeerÛe ØeleejCee keâjerle nesleele. cnCetve lÙeeves legcneuee #ecee kesâueer
DeeefCe ogue&#ener kesâues. lesJne Deelee legcner lÙeebÛÙeeMeer meesyele keâje DeeefCe F&Õejeves legceÛÙeemee"er
efJeefnle kesâues Deens lÙeeÛeer FÛÚe keâje. DeeefCe Kee Je hÙee FLeheÙeËle efkeâ je$eerÛÙee keâeUesKeer
js<esheemetve henešsÛeer heeb{gjkeâer js<ee mhe° efometve ÙesF&ue lesJne ner meJe& keâeces mees[tve je$eerheÙeËle
Deeheuee GheJeeme hetCe& keâje. DeeefCe pesJne legcner cemepeeroceOÙes SkeâebleJeeme meg¤ keâjeue lesJne
DeeheuÙee helveerMeer (Mejerj) mebyebOe "sJet vekeâe. Ùee Deuueenves Ieeuetve efouesuÙee ceÙee&oe Deensle.
lesJne lÙeebÛÙeepeJeU peeT vekeâe. DeMee leNnsves Deuueen Deeheues DeeosMe ueeskeâebkeâefjlee mhe°
mecepeeJetve meebiele Deens. pesCeskeâ¤ve les ÛegkeâerÛÙee Jele&veeheemetve hejeJe=òe jenleerue. (187)
DeeefCe legcner DeehemeeceOÙes ogmeNÙeeÛeer mebheòeer DeJewOeheCes efieUbke=âle ke⤠vekeâe efkebâJee
DeeheuÙee DeefOekeâeNÙeebÛÙee heg{s les ¢ee nsletves meeoj ke⤠vekeâe efkeâ legcneuee lÙee mebheòeerceOeerue
keâener Yeeie nslethegjmmej nkeâveekeâheCes KeeCÙeeÛeer mebOeer efceUsue.57 (188)
ueeskeâ legcneuee ÛebõeÛÙee IešlÙee Je Jee{lÙee keâueebÛÙee efJe<eÙeer efJeÛeejleele. lÙeebvee
57) meojnt DeeÙeleÛee Skeâ DeLe& lej Demee keâer DeefOekeâeNÙeebvee ueeÛe osTve DeJewOe ueeYe IesCÙeeÛee ØeÙelve
ke⤠veÙes. ogmeje DeLe& Demee keâer pesJne legcner mJele: peeCelee keâer mebheòeer ogmeNÙee FmeceeÛeer Deens
lesJne kesâJeU lÙeeÛÙeepeJeU lemee hegjeJee veener cnCetve DeLeJee [eJehesÛeeves legcner leer efieUbke=âle keâ¤
Mekeâlee, Ùee keâejCeeheesšer lÙee mebyebOeerÛee Kešuee vÙeeÙeeueÙeele IesTve peeT vekeâe. KešuÙeeÛÙee
ceeb[Ceervegmeej vÙeeÙeeOeerMe leer mebheòeer legcneuee osTve šekeâCesner MekeäÙe Deens, hejbleg leer legceÛeer JewOe
ceeueceòee vemesue.
Deued yekeâje 2 94 heeje 2
meebiee efkeâ lees npeÛee keâeU DeeefCe keâeueieCevesmee"er Deens. DeeefCe meoeÛeej ne veJns efkeâ legcner
ceeieerue oejeves ØeJesMe keâjeJee. lej meoeÛeej ne Deens efkeâ ceeCemeeves F&ÕejeÛÙee DeØemeVeleshe metve
mJele:uee JeeÛeJeeJes. DeeefCe IejebceOÙes heg{erue ØeJesMeÉejeceOetve oeKeue JneJes. DeeefCe DeuueenÛes
YeÙe yeeUiee pesCeskeâ¤ve legcneuee ÙeMe ueeYesue.58 (189)
DeeefCe legcner DeuueenÛÙee ceeiee&le lÙee ueeskeâebMeer ue{e pes legceÛÙeeMeer ue{leele hejbleg
Deeflejskeâ ke⤠vekeâe. Deuueenuee Deeflejskeâ keâjCeejs DeeJe[le veenerle. DeeefCe lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ
keâje efpeLes kegâ"s legceÛee lÙeebÛÙeeMeer meecevee nesF&ue. DeeefCe lÙeebvee lÙee ef"keâeCeentve nekeâuetve
ueeJee efpeLetve lÙeebveer legcneuee nekeâueues nesles. ns Ùeemee"erÛe keâer pejer nlÙee keâjCes JeeF&š
Demeues lejer GheõJe keâjCes ns lÙeehes#eener JeeF&š Deens.59 heefJe$e cemepeeroerÛÙee (keâeyeeie=neÛÙee)
efvekeâš peesheÙeËle les legceÛÙeeMeer Ùegæ keâjCeej veenerle leesheÙeËle legcnerner lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ keâ¤
vekeâe. hejbleg pesJne les Ùegæ keâjleerue lesJne legcnerner lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ keâje. õesn keâjCeeNÙeebmee"er
nerÛe efMe#ee Deens. veblej pej les (Ùegæeheemetve) hejeJe=òe Peeues lej Deuueen #eceeJeble Je ke=âheeJeble
Deens. (190-192)
lÙeebÛÙeeMeer leesheÙeËle Ùegæ keâje peesheÙeËle GheõJe ve° nesle veener DeeefCe Deuueenmee"erÛe
peerJeveJÙeJemLee (ØemLeeefhele) JneJeer. cee$e pej les hejeJe=òe Peeues lej ue#eeble "sJee keâer
DelÙeeÛeeNÙeebefMeJeeÙe kegâCeeMeerner Me$eglJe GefÛele veener. (193)
Øeefleef‰le (Ùegæemee"er) ceefnves ns ØeefleyebefOele ceefnves Deensle lÙeecegUs lÙee ØeefleyebOeebÛes
heeueve meJeeËveer meejKesÛe kesâues heeefnpes.60 cnCetve (ØeefleyebefOele ceefnvÙeeble) pes legceÛÙeeJej nele
58) Dejye ueeskeâele pÙee Yeüecekeâ ¤{er ØeÛeefuele neslÙee lÙeehewkeâer Skeâ DeMeerner nesleer keâer npeÙee$esÛee
‘Snjece’ heefjOeeve kesâuÙeeveblej DeeheuÙee Iejele les oejeceOetve ØeJesMe keâjerle vemele, lej ceeieÛÙee
yeepetves efYebleerJe¤ve G[er cee¤ve efkebâJee efYebleerle efKe[keâermeejKes efÚ$e yeveJetve ØeJesMe keâjerle Demele.
lemesÛe ØeJeemeeJe¤ve hejle DeeuÙeeveblej megæe IejebÛÙee ceeieÛÙee yeepetves les ØeJesMe Iesle Demele. meojnt
DeeÙeleerle kesâJeU ÙeeÛe ¤{erÛes Keb[ve kesâues Deens Demes veener lej meJe&Ûe Yeüecekeâ ¤{eRÛee Demes meebietve
DeeIeele kesâuee iesuee Deens keâer hegCÙeeF& DeMee ¤{erle veener lej DeuueenÛes YeÙe yeeUieCes Je lÙeeÛÙee
Dee%eeYebieeheemetve otj jenCes nerÛe Kejer hegCÙeeF& Deens.
59) Ùeeef"keâeCeer ‘GheõJe’ves SKeeÅee mecetneÛee efkebâJee JÙeòeâerÛee kesâJeU Ùee keâejCeemleJe ÚU keâjCes keâer
lÙeeves DemelÙe mees[tve melÙe mJeerkeâejues Deens, ns DeefYeØesle nesÙe.
60) DejyeJeeefmeÙeeble npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee keâeUeheemetve DeMeer ØeLee Ûeeuele Deeueer nesleer keâer
efpeukeâo, efpeunppe DeeefCe cegnj&ce ns leerve ceefnves npemee"er efJeefMe° nesles lej jpeye ne ceefnvee
‘Gceje’mee"er efJeefMe° neslee. Ùee Ûeejner ceefnvÙeele Ùegæ, jòeâheele DeeefCe uetšceej JepÙe& nesles
pesCeskeâ¤ve keâeyeeie=neÛÙee Ùee$eskeâ¤bvee Meebleerves Je megKe¤heheCes F&ÕejeÛÙee IejeheÙeËle peelee ÙeeJes Je
DeeheeheuÙee Iejer hejlelee ÙeeJes. Ùee keâejCeeves meojnt ceefnvÙeebvee njece-DeeojCeerÙe ceefnves cnšues
peele Demes.
Deued yekeâje 2 95 heeje 2
Gieejleerue lÙeebÛÙeeefJe¤æ legcnerner nele Gieeje. DeeefCe F&Õejer keâesheeÛes YeÙe yeeUiee. DeeefCe
ue#eeble "sJee efkeâ Deuueen Oece&hejeÙeCe ueeskeâebmeesyele Deens. (194)
F&Õejer mesJee ceeiee&ceOÙes (mebheòeer) KeÛe& keâje DeeefCe DeeheuÙee neleeves mJele:uee
De[ÛeCeerle šekeâCÙeeheemetve hejeJe=òe jne. DeeefCe meodJele&ve keâje Deuueenuee meodJele&ve
keâjCeejsÛe DeeJe[leele. (195)
DeeefCe DeuueenÛÙee (ØemeVeles) mee"er npe (Ùee$ee) DeeefCe Gceje (heefJe$e keâeyÙeeÛes
oMe&ve) hetCe& keâje. pej kegâ"s Jes{ues iesueele lej peer kegâyee&veer GheueyOe Demesue leer
DeuueenÛÙeemee"er kegâyee&ve (meceefhe&le) keâje.61 cee$e leesheÙeËle legcner [eskeäÙeeJejerue kesâmeebÛes cegb[Ce
ke⤠vekeâe peesheÙeËle leer kegâyee&veer DeeheuÙeepeeieer heesnÛele veener. hejbleg pÙee JÙeòeâeruee
DeepeejheCeecegUs efkebâJee [eskeäÙeeÛÙee JÙeeOeercegUs [eskeäÙeeJejerue kesâmeebÛes cegb[Ce keâjCes DeheefjneÙe&
Peeues lej lÙeeves ØeefleoeveeÛÙee ¤heeble GheJeemeeÛes ›ele keâjeJes efkebâJee oeve ÅeeJes efkebâJee kegâyee&veer
keâjeJeer.62 veblej pej legcneuee megueYelee ueeYeueer63 lej pÙeeuee npe keâjCÙeeÛeer mebOeer ueeYesue
lÙeeves nppeÛee keâeueeJeOeer ÙesF&heÙeËle Gceje keâjCÙeeÛee ueeYe IÙeeJee. DeeefCe DeeheuÙee
SsheleerØeceeCes kegâyee&veer keâjeJeer DeeefCe pej kegâyee&veer keâjCÙeeme DemeceLe& Demesue lej npeÛÙee
keâeUeble leerve GheJeeme keâjeJesle DeeefCe Iejer hejleuÙeeJej meele Demes one jespes hetCe& keâjeJesle. ner
cegYee lÙee ueeskeâebkeâefjlee Deens pÙeebÛeer Iejs cemepeeros njeceÛÙee (keâeyeeie=neÛÙee) peJeU vemeleerue.
DeeefCe legcner DeuueenÛÙee DeJe%esheemetve Deefuehle jne. ue#eele "sJee keâer Deuueen keâ"esj efMe#ee
keâjCeeje Deens. (196)
nppeÛes ceefnves efveÙele (efveef§ele kesâuesues) Deensle. peer JÙeòeâer ¢ee efveef§ele ceefnvÙeeceOÙes
npe keâjCÙeeÛes "jJeerue lej lÙeeves Jew<eefÙekeâ Jeemevesheemetve otj jneJes. DeeefCe DeYeõ yeesuet veÙes
DeeefCe Yeeb[Celebšs ke⤠veÙes. pes keâener legcner melkeâcex keâjeue les Deuueen peeCelees Deens DeeefCe
nppeÛÙee keâeUeble meesyele efMeoesjer IÙee. meJeexòece efMeoesjer cnCepes DeuueenÛes YeÙe yeeUieCes
nesÙe. DeeefCe ns %eeveerpevenes ceePes YeÙe yeeUiee. DeeefCe pej nppeÛÙee keâeUeble legcner DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee Deveg«eneÛee MeesOe Iesleueeble lej lÙeeceOÙes keâenerner iewj veener.64 ceie pesJne
61) cnCepes Jeešsle pej SKeeos Demes keâejCe GÆJeues pÙeecegUs heg{s peeCes DeMekeäÙe Peeues Demesue Je
veeFueepeeves lesLesÛe LeebyeeJes ueeieues Demesue lej Gbš, ieeÙe DeeefCe MesUer Ùeehewkeâer pes keâesCeles peveeJej
GheueyOe Demesue les Deuueenmee"er kegâyee&ve keâje.
62) noerme Je¤ve Demes keâUles keâer DeMee heefjefmLeleerle hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebveer leerve efoJemeebÛes jespes,
DeLeJee mene iejeryeebvee pesT IeeueCes efkebâJee keâceerle keâceer Skeâ MesUer keâeheCÙeeÛeer Dee%ee efoueer Deens.
63) cnCepes pÙee keâejCeeves legceÛee veeFueepe nesTve JeešsleÛe LeebyeeJes ueeieues nesles leer meyeye otj JneJeer.
64) ‘jye’ÛÙee ke=âhesÛÙee MeesOeeves DeefYeØesle npe ØeJeemeeÛÙee keâeUele DeLe&Øeehleermee"er SKeeos keâece keâjCes
nesÙe.
Deued yekeâje 2 96 heeje 2
DejHeâelentve efveIeeue lesJne ceMeDejs njece (cegpeoueHeân) ÛÙee peJeU DeuueenÛes mcejCe keâje.
DeeefCe DeMeeleNnsves mcejCe keâje pemes lÙeeves legcneuee ceeie&oMe&ve kesâues Deens. DevÙeLee ÙeehetJeea
lej legcner Yejkeâšuesues nesleele. lesJne efpeLetve meJe& ueeskeâ hejleleele legcner megæe efleLetve hejle Ùee.
DeeefCe DeuueenpeJeU #ecee ÙeeÛevee keâje.65 efve:mebMeÙe lees #eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deens.
veblej pesJne nppemebyebOeerÛee efJeOeer legcner hetCe& keâjeue lesJne lÙeeveblej legcner DeuueenÛes mcejCe
keâje pemes legcner DeeheuÙee hetJe&peebÛes mcejCe keâjerle nesleele. efkebâyengvee lÙeenerhes#ee DeefOekeâ mcejCe
keâje, (hejbleg DeuueenÛes mcejCe keâjCeeNÙeebceOÙesner Kethe Heâjkeâ Deens.) lÙeebÛÙeehewkeâer keâener lej
Demes Deensle pes cnCeleele efkeâ, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, Deecneuee Ùee ueeskeâerÛe meJe&keâener
os. DeMee JÙeòeâermee"er hejueeskeâceOÙes keâenerner JeešŸeeuee ÙesCeej veener. DeeefCe keâenerpeCe Demes
cnCeleele efkeâ, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, Deecneuee ¢ee ueeskeâerner Ûeebieues HeâU os DeeefCe
hejueeskeâeceOÙesner Ûeebieues HeâU os. DeeefCe vejkeâeie>erÛÙee Ùeeleveebheemetve Deecneuee JeeÛeJe.’’ nsÛe
les ueeskeâ Deensle pÙeebveer DeeheuÙee keâcee&vegmeej pes Øeehle kesâues Deens lÙeevegmeej lÙeebÛee efnmmee
Deens DeeefCe Deuueen ueJekeâjÛe efnMeesye IesCeej Deens. ns ieCeleerÛes keâener "jeefJekeâ efoJeme
Deensle pes legcner DeuueenÛÙee mcejCeeceOÙes IeeueefJeues heeefnpesle. hejbleg pees lJeefjle oesveÛe
efoJemeeble hejleuee lej lÙeeceOÙes keâenerner njkeâle veener DeeefCe pej SKeeoe DeefOekeâ keâeU Leebyetve
hejleuee lej lÙeeceOÙesner keâener njkeâle veener.66 pej lÙeeves DeuueenÛes YeÙe yeeUieues Demesue.
lesJne DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe peeCetve Demee efkeâ legcneuee lÙeeÛÙeekeâ[s hejle vesues
peeF&ue. (197-203)
ceeCemeeceOÙes SKeeoe lej Demee Deens keâer Ssefnkeâ peerJeveele pÙeeÛÙee iees°er legcneuee
ceesnkeâ Jeešleele DeeefCe DeeheuÙee veskeâ efveÙeleerJej lees JeejbJeej Deuueenuee mee#eer "jefJelees,
hejbleg JeemleefJekeâ heenlee lees melÙeeÛee DelÙeble JeeF&š Me$et Demelees. pesJne lÙeeuee meòee Øeehle
65) npejle FyeÇenerce Je npejle FmceeF&ue (De.) ÙeebÛÙee keâeUeheemetve Dejye ueeskeâebÛeer npeÛeer heefjefÛele
heæle DeMeer nesleer keâer efpeunppee ceefnvÙeeÛÙee 9 leejKesuee efceveentve DejHeâeleuee peele Demele Je
je$eer lesLetve hejle ÙesTve cegpouHeâe Ùee ef"keâeCeer cegkeäkeâece keâjerle Demele. hejbleg veblejÛÙee keâeUele
nUtnUt pesJne kegâjwMe peceeleerÛeer YešMeener ØemLeeefhele Peeueer, lesJne lÙeebveer meebefieleues, Deecner
njce-keâeyeeJeeues Deenesle. meeceevÙe Dejye ueeskeâebmeceJesle DejHeâeleheÙeËle peeJes ner iees° DeeceÛÙee
Øeefle‰suee keâceerheCeeÛeer iees° Deens. cnCetve lÙeebveer DeeheuÙee JesieUsheCeeÛeer Meeve DeMeer efvecee&Ce
kesâueer keâer les cegpouHeâe heÙeËleÛe peeTve hejle Ùesle Demele DeeefCe meeceevÙe Dejyeebvee heg{s
DejHeâeleheÙeËle peeCÙeemee"er mees[le Demele. lÙeeÛe ieJe& DeeefCe DenbkeâejeÛÙee cetleeauee Ùee
DeeÙeleeRÉejs Heâes[ues iesues Deens.
66) cnCepes leMejerkeâÛÙee (yekeâj F&o veblejÛÙee leerve) efoJemeeble efceveentve cekeäkesâkeâ[s hejleCes ceie les
efpeunppee ceefnvÙeeÛÙee yeeje leejKesuee nesJees DeLeJee lesje leejKesuee, oesvner efmLeleerle keâenerÛe
njkeâle veener.
Deued yekeâje 2 97 heeje 2
nesles,67 lesJne he=LJeerleueeJej lÙeeÛeer meejer OeeJeheU kesâJeU ÙeeÛekeâefjlee Demeles keâer GheõJe
ceepeJeeJes, MesleerÛee efJeOJebme keâjeJee Je ceeveJepeele ve° keâjeJeer - JeemleefJekeâ heenlee Deuueen
(pÙeeuee lees mee#eer "jJeerle neslee) lÙeeuee GheõJe cegUerÛe DeeJe[le veener. DeeefCe pesJne lÙeeuee
meebefieleues peeles efkeâ DeuueenÛes YeÙe yeeUie lesJne DeeheuÙee Øeefle‰sÛÙee efJeÛeejeves lees
iegv¢eekeâ[s ØeJe=òe neslees. DeMee JÙeòeâeruee vejkeâeÛesÛe ef"keâeCe Deens. DeeefCe les DelÙeble JeeF&š
mLeeve Deens. ceeCemeebceOÙes DeMeerner SKeeoer JÙeòeâer Demeles efkeâ lees DeeheuÙee peerJeeÛes ceesuener
Deuueenmee"er meceefhe&le keâjlees. DeMee mesJekeâebJej Deuueen DelÙeble ØemeVe Demelees. ns
ßeæeJebleebvees legcner hetCe&heCes FmueececeOÙes oeKeue Jne.68 DeeefCe MewleeveeÛÙee heeTueJeešsÛes
DevegkeâjCe ke⤠vekeâe. lees legceÛee GIe[ Me$et Deens. pesJne legceÛÙeekeâ[s mhe° ceeie&oMe&ve Deeues
DeeefCe Ùeeveblejner legcner [ieceiet ueeieueele lej ue#eeble "sJee efkeâ Deuueen DelÙeble ØeYeglJeMeeueer
DeeefCe vÙeeÙekeâlee& Deens– lesJne– keâeÙe les ¢ee iees°erÛÙee Øeefle#esle Deensle efkeâ Deuueenves
cesIeebÛÙee Ú$eeJej Dee¤{ nesTve osJeotleebÛÙee LeJÙeemen mJele: efveCe&Ùe keâjeJee? MesJešer meJe&
iees°er Deuueenheg{sÛe meeoj nesCeej Deensle. (204-210)
FœeeF&ueÛÙee mebleleeruee efJeÛeeje keâer Deecner lÙeebvee efkeâleer mhe° mebkesâle efoues. (efMeJeeÙe
nsner efJeÛeeje keâer) DeuueenÛeer ke=âhee (F&ÕejerÙe ceeie&oMe&ve) Øeehle PeeuÙeeveblej pees meceepe lÙee
ke=âhesuee efJeke=âle keâjlees lÙeeuee Deuueen keâMeer keâ"esj efMe#ee oslees. (211)
pÙee ueeskeâebveer veekeâejCÙeeÛeer veerefle DeJeuebefyeueer lÙeebÛÙeemee"er meebmeeefjkeâ peerJeve DelÙeble
efØeÙe DeeefCe ceveeuee DeeJe[sue Demes yeveefJeuesues Deens. Demes ueeskeâ ßeæeJebleebÛee Gheneme
keâjleele hejbleg hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Oece&hejeÙeCe ueeskeâ lÙeebÛÙee leguevesves GÛÛe mLeeveeJej
Demeleerue. Gjueer Yeeweflekeâ peerJeveeÛeer GhepeerefJekeâe lÙeeefJe<eÙeer Deuueenuee DeefOekeâej Deens efkeâ
pÙeeÛÙeemee"er FefÛÚue lÙeeuee DeieefCele oslees. (212)
ØeejbYeer ueeskeâebÛee SkeâÛe mecetnmeceepe neslee. lesJne Deuueenves Øesef<ele hee"efJeues MegYeJeelee&
osCeejs DeeefCe meeJeOeeve keâjCeejs DeeefCe lÙeebÛÙeemeesyele «ebLe DeJelejues lÙeebÛÙeeceOÙes efveCe&Ùe
keâjCÙeemee"er pÙeeceOÙes les celeYeso keâjerle nesles. celeYeso lÙeebveer efvecee&Ce kesâuee pÙeebÛÙeekeâ[s
melÙeeÛes %eeve efoues nesles. lÙeebveer mhe° ceeie&oMe&ve Øeehle PeeuÙeeveblej Deehemeebleerue ogje«enecegUs
lÙeebceOÙes celeYeso kesâues pÙeeveer F&ceeve OeejCe kesâues lÙeevee Deuueenves DeeheuÙee ngkegâceeves lees
melÙeceeie& oeKeefJeuee pÙeeceOÙes ueeskeâebveer celeYeso kesâuee neslee. Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees
67) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees ‘‘pesJne lees hejlelees’’ DeLe& Demee keâer DeMee yeelee cee¤ve
pesJne lees hejlelees lesJne ØelÙe#eele ns meJe& keâener keâjlees.
68) cnCepes keâesCeleener DeheJeeo DeeefCe keâenerner jeKeerJe ve "sJelee Deeheues mebhetCe& peerJeve FmueeceÛÙee
JeÛe&mJeeKeeueer DeeCee. Demes neslee keâecee veÙes keâer legcner Deeheues peerJeve efJeefYeVe Yeeieele efJeYeeietve
keâener Yeeieele FmueeceÛes DevegkeâjCe keâjeJes lej keâener Yeeieebvee lÙeeÛÙee DevegkeâjCeeletve JeieUeJes.
Deued yekeâje 2 98 heeje 2
lÙeeuee ceeie& oeKeefJelees. (213)
lesJne keâeÙe legcner ns mecepelee efkeâ legcner menpeemenpeer mJeiee&ceOÙes oeKeue Jneue?
JeemleefJekeâ DeÅeehe legceÛÙeeJej les meJe&keâener Dees{Jeues veener pemes legceÛÙee hetJeeaÛÙee ueeskeâebJej
Dees{Jeues69 lÙeebÛÙeeJej keâ"erCe Øemebie Dees{Jeues. DeeefCe mebkeâšs Deeueer ¢eebvee neojJetve mees[ues
FLeheÙeËle keâer Øesef<ele DeeefCe lÙeebÛes meesyeleer pÙeebveer F&ceeve OeejCe kesâues nesles les cnCet ueeieues efkeâ
DeuueenÛeer ceole kesâJne ÙesF&ue? meeJeOe Jne DeuueenÛeer ceole peJeUÛe Deens. (214)
ueeskeâ lÙeebvee (Øesef<eleebvee) efJeÛeejleele keâer Deecner keâeÙe KeÛe& keâjeJee? legcner meebiee ‘‘pes
keâener legcner KeÛe& keâjeue lees DeeF&Jeef[ueebJej, veelesJeeF&keâebJej, DeveeLe DeeefCe ieesjieefjyeebJej
DeeefCe Jeešme¤bJej KeÛe& keâje DeeefCe pes keâener Yeues legcner keâjeue les Deuueenuee ceenerle
Demesue. (215)
legceÛÙeeJej Ùegæ efveÙele kesâues DeeefCe legcneuee les ÙeesiÙe Jeešle veener hejbleg MekeäÙe Deens
keâer peer iees° legcneuee veehemeble Demesue hejbleg leerÛe legceÛÙeemee"er DeefOekeâ Ûeebieueer Demesue
DeeefCe nsner MekeäÙe Deens keâer peer iees° legcneuee hemeble Demesue leer legceÛÙeemee"er JeeF&š Demesue.
Deuueen peeCelees legcner peeCele veener. (216)
leguee efJeÛeejleele keâer ‘njece’ ceefnvÙeeble Ùegæ keâjCes keâmes Deens? let meebie efkeâ lÙee
ceefnvÙeeble Ùegæ keâjCes cees"e DehejeOe Deens. hejbleg DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve De[efJeCes DeeefCe
Deuueenuee veekeâejCes DeeefCe ceefmpeos njeceÛee (keâeyeeie=neÛee) ceeie& De[efJeCes DeeefCe
keâeyeeie=neÛÙee heefjmejebleerue ueeskeâebvee lesLetve yeensj keâe{Ces DeuueenÛÙee efvekeâš Ùeehes#eener JeeF&š
69) DeLe& Demee keâer Øesef<ele lej pesJne pesJne peieele Deeues Deensle lÙeebvee Je lÙeebÛÙeeJej F&ceeve
DeeCeCeeNÙee ueeskeâebvee, F&ÕejeMeer yeb[Keesjer Je efMejpeesjer keâjCeeNÙee ueeskeâebMeer leer›e ue{e ÅeeJee
ueeieuee Deens. les Deeheues ØeeCe peesKeerceele šeketâve DemelÙe heæleerefJe¤æ melÙeOece& ØemLeeefhele
keâjCÙeemee"er Pešues Deensle, lesJne keâes"s les peVelemee"er hee$e "jues Deensle. F&ÕejeÛee mJeie& Flekeâe
mJemle veener keâer legcner F&Õej Je lÙeeÛÙee Oecee&mee"er keâmeuesner keâ° meesmet veÙes Je lees legcneuee
efceUeJee.
Deued yekeâje 2 99 heeje 2
Deens DeeefCe DeveeÛeej ne nlÙeshes#eener JeeF&š Deens.70 les meowJe legceÛÙeeMeer Ùegæ keâjerle
jenleerue FLeheÙeËle efkeâ pej les ke⤠Mekeâleerue lej legcneuee legceÛÙee Oecee&heemetve hejeJe=òe
keâjleerue. DeeefCe legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ DeeheuÙee Oecee&keâ[s hee" efHeâjJeleerue DeeefCe
veekeâejCÙeeÛÙeeÛe heefjefmLeleerle cejsue lÙeeÛes Yeeweflekeâ DeeefCe cejCeesòej oesvner peerJeveebleerue
DeeÛejCe JÙeLe& nesF&ue. nsÛe les ueeskeâ Deensle pes vejkeâJeemeer Deensle DeeefCe meowJe vejkeâeleÛe
efKelehele he[leerue. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer F&ceeve OeejCe kesâues DeeefCe pÙeebveer DeuueenÛÙee
ceeiee&le IejeoejeÛee lÙeeie kesâuee DeeefCe ue{e efouee71 nsÛe ueeskeâ DeuueenÛÙee ke=âhesÛeer DeeMee
keâjleele. DeeefCe Deuueen #eceeJeble DeeefCe oÙeeJeble Deens. (217-218)
les legcneuee oe¤ DeeefCe pegieejeefJe<eÙeer efJeÛeejleele. lÙeebvee meebiee keâer oesvnerceOÙes cees"e
DehejeOe Deens. pejer lÙeeceOÙes ueeskeâebmee"er keâener ueeYe Deens hejbleg lÙeebÛee DehejeOe lÙeebÛÙee
ueeYeehes#ee DeefOekeâ cees"e Deens.72 les legcneuee efJeÛeejleele keâer keâeÙe KeÛe& keâjeJee? meebiee keâer
70) ner iees° Skeâe IešvesMeer mebyebefOele Deens. efn. meve 2 ÛÙee jpeye ceefnvÙeele npejle cegncceo (me.)
Ùeebveer Dee" ceeCemeebÛeer Skeâ legkeâ[er ‘veKeuee’ keâ[s hee"efJeueer nesleer. (veKeuee ns cekeäkeâe DeeefCe
leeF&Heâ ÛÙee ojcÙeeve Skeâ ef"keâeCe Deens) lÙee legkeâ[eruee DeeosMe efouee neslee keâer kegâjwMeebÛeer
neueÛeeue DeeefCe lÙeebÛÙee YeeJeer FjeÅeemebyebOeerÛeer ceeefnleer Øeehle keâjeJeer. ÙegæeÛeer keâmeueerner
hejJeeveieer hewiebyej (me.) Ùeebveer lÙee legkeâ[eruee efoueer veJnleer. hejbleg JeešsleÛe lÙee ueeskeâebvee Skeâ
JÙeeheejer keâeefHeâuee Yesšuee. lÙeebveer lÙee keâeefHeâuÙeeJej nuuee keâ¤ve Skeâeuee "ej kesâues Je GjuesuÙee
ueeskeâebvee ceeueemen hekeâ[tve ceefovÙeele DeeCeues. ner ke=âleer DeMee JesUer Peeueer pesJne jpeye ceefnvee
mebhetve, Meeyeeve ceefnvÙeeme ØeejbYe nesle neslee DeeefCe ner iees° mebefoiOe nesleer keâer nuuee jpeye (DeLee&le
DeeojCeerÙe) ceefnvÙeele Peeuee Deens keâer Meeyeeve ceefnvÙeele. hejbleg kegâjwMeebveer, lemesÛe Dee[he[Åeele
lÙeebÛÙeeMeer mebievecele kesâuesuÙee ceefovÙeeleerue ÙentoeRveer DeeefCe oebefYekeâ ueeskeâebveer cegmeueceeveebefJe¤æ
[ebieesje efhešCÙeemee"er Ùee iees°eruee KetheÛe Øeefmeæ efoueer. lÙeebveer leer›e Dee#eshe IesCes meg¤ kesâues keâer
ns ueeskeâ efveIeeues Deensle cees"s DeuueenJeeues yevetve hejbleg JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer DeeojCeerÙe
ceefnvÙeelemegæe jòeâheele keâjCÙeeme Ûegkeâle veenerle. ÙeeÛe Dee#esheeÛes Gòej meojÛÙee DeeÙeleerle efoues
iesues Deens.
71) ‘efpeneo’Ûee DeLe&, SKeeos OÙesÙe meeOÙe keâjCÙeemee"er ØeÙelveebÛeer hejekeâe°e keâjCes, Demee neslees. ne
kesâJeU ÙegæeÛee meceeveeLeea Meyo Deens Demes veener. Ùegæemee"er lej Dejyeer Yee<esle, ‘efkeâleeue’ Ùee
MeyoeÛee ØeÙeesie neslees. efpeneo, lÙeehes#ee efkeâleerlejer JÙeehekeâ DeLeea Meyo Deens. Ùee Meyoele Ùegæemen
meJe& ØekeâejÛÙee ØeÙelveebÛee meceeJesMe neslees.
72) ner ceÅe DeeefCe pegieejemebyebOeer heefnueerÛe Dee%ee Deens. Ùeele kesâJeU lÙee mebyebOeeves veejepeer JÙeòeâ
keâ¤ve hegjs kesâuesues Deens. heg{s metjn efvemee, DeeÙele ›eâ. 43 DeeefCe metjn ceeF&oe DeeÙele ›eâ. 90
Ùeele veblejÛÙee Dee%ee Ùesle Deensle.
Deued yekeâje 2 100 heeje 2
pes keâener DeeJeMÙekeâleshes#ee DeefOekeâ Demesue.73 DeMee Øekeâejs Deuueen legcneuee Deeheueer
mebkesâleJeÛeves mhe° keâ¤ve meebiele Deens pesCeskeâ¤ve legcner efÛebleve keâjeJes Yeeweflekeâ DeeefCe
cejCeeslòej peerJeveeÛes. (219)
les legcneuee DeveeLeebefJe<eÙeer efJeÛeejleele. lÙeevee meebiee efkeâ lÙeebÛÙee Gæejemee"er pees
keâener DeJeuebye keâjeue lees Gòece Demesue DeeefCe lÙeevee legcner DeeheuÙeemeesyele meeceerue keâjeue
lej les legceÛes YeeTyeboÛe Deensle. DeeefCe Deuueen DeveeÛeejer DeeefCe megOeejCeeJeeÅeebvee
ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCelees. DeeefCe Deuueenves FefÛÚues Demeles lej legcneuee lÙeeves De[ÛeCeeRle
šekeâues Demeles efve:mebMeÙe Deuueen ØeYeglJeMeeueer DeeefCe lelJeoMeea Deens. (220)
DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer ŒeerÙeebMeer efJeJeen ke⤠vekeâe peesheÙeËle lÙee Fceeve OeejCe keâjerle
veenerle leLeeefhe cegmeueceeve oemeer keâesCelÙeener DeveskesâÕejJeeoer ceÙee&oeMeerue Œeerhes#ee DeefOekeâ
Gòece Deens. pejer legcneuee leer DeefOekeâ hemeble Demesue. DeeefCe DeeheuÙee ŒeerÙeebÛes efJeJeen
DeveskesâÕejJeeoer heg®<eebMeer ke⤠vekeâe. FLeheÙeËle efkeâ les ßeæe "sJeerle veenerle. Skeâ ßeæeJeble
iegueece DeveskesâÕejJeeoer heg®<eehes#ee DeefOekeâ Gòece Deens pejer legcneuee lees Ûeebieuee Jeešle
Demesue. ns ueeskeâ legcneuee Deie>erkeâ[s yeesueeJeerle Deensle DeeefCe lees DeeheuÙee Dee%esÉejs legcneuee
mJeiee&keâ[s Je #eceskeâ[s yeesueJeerle Deens DeeefCe lees Deeheues DeeosMe mhe°heCes ueeskeâebmeceesj efJe<eo
keâjerle Deens pesCeskeâ¤ve lÙeebveer yeesOe IÙeeJee. (221)
efJeÛeejleele keâer $e+legœeeJeeefJe<eÙeer keâesCelee DeeosMe Deens? meebie lÙeebvee keâer leer
keäuesMeoeÙekeâ DeJemLee Deens lesJne legcner $e+legœeeJeeÛÙee keâeUeble lÙeebÛÙeeheemetve otj jne DeeefCe
peesheÙeËle $e+legmveeve keâjerle veenerle leesheÙeËle lÙeebÛÙeepeJeU peeT vekeâe74 DeeefCe pesJne lÙee
$e+legmveele nesleerue lÙeeveblej Deuueenves ngkegâce efouee Deens lÙeeØeceeCes lÙeebÛÙee peJeU pee.
efve:mebMeÙe Deuueenuee he§eeleehe keâjCeejs DeeJe[leele. DeeefCe heeefJe$Ùe jeKeCeejsner lÙeeuee
DeeJe[leele. legceÛÙee helveer legceÛÙeemee"er Mesleer (legceÛee JebMeJe=efæ keâjCeeNÙee peveveer) Deensle.
pesJne legceÛeer FÛÚe nesF&ue lesJne (JebMeJe=efæÛÙee YeeJevesves) efleÛÙeekeâ[s pee. DeeefCe Deeheuee
73) Ùee DeeÙeleerheemetve nuueer cees"s efJeefÛe$e DeLe& keâe{ues peele Deensle. JeemleefJekeâheCes meojnt
DeeÙeleerÛÙee MeyoeJe¤ve mhe°heCes Øekeâš nesles keâer ueeskeâ DeeheuÙee mebheòeerÛes ceeuekeâ nesles. les ØeMve
Demee efJeÛeeefjle nesles keâer Deecner F&ÕejeÛÙee ØemeVelesmee"er keâeÙe KeÛe& keâjeJes? Heâcee&efJ eues iesues keâer,
ØeLece lÙeebveer DeeheuÙee iejpee hetCe& keâjeJÙee ceie pes peemle Gjues Demesue les DeuueenÛÙee ceeiee&le
KeÛe& keâjeJes. Skeâe oemeeves DeeheuÙee jyeÛÙee ceeiee&le mJeKegMeerves KeÛe& keâjeJee Demee ne mJeÙebYeeJeer
KeÛe& Deens.
74) DeLe& Demee keâer, lÙee efmLeleerle lÙeebÛÙeeMeer mebYeesie ke⤠vekeâe.
Deued yekeâje 2 101 heeje 2
JebMe heg{s ÛeeueJee DeeefCe F&Õejer keâesheeÛes YeÙe yeeUiee.75 DeeefCe peeCetve Demee keâer legceÛeer
lÙeeÛÙeeMeer Yesš nesCeej Deens. DeeefCe ßeæeJebleebvee MegYeJeelee& meebiee. (222-223)
DeuueenÛÙee veebJeeÛee GheÙeesie DeMee MeheLe«enCe keâjCÙeemee"er GheÙeesie ke⤠vekeâe keâer
lÙeecegUs meoeÛeej, Oece&hejeÙeCelee DeeefCe ueeskeâkeâuÙeeCeeÛÙee keâeÙee&heemetve legcner hejeJe=òe Jneue.
Deuueen legceÛÙee meJe& iees°er SskeâCeeje DeeefCe peeCeCeeje Deens. Deuueen legcneuee legceÛÙee
efvejLe&keâ MeheLeebyeöue hekeâ[Ceej veener hejbleg pÙee MeheLee legcner ØeeceeefCekeâheCes Ieslee lÙeeefJe<eÙeer
legcneuee DeJeMÙe efJeÛeejues peeF&ue. Deuueen DelÙeble #eceeJeble DeeefCe menveMeerue Deens.
(224-225)
pes ueeskeâ DeeheuÙee helveerMeer mebyebOe ve "sJeCÙeeÛeer MeheLe Iesleele lÙeebÛÙeemee"er Ûeej
ceefnvÙeebÛee DeJeOeer Deens.76 pej lÙeebveer hegvne mebyebOe ØemLeeefhele kesâues lej Deuueen #eceeJeble Je
ke=âheeJeble Deens. DeeefCe pej lÙeebveer leueekeâÛeeÛe efJeÛeej kesâuee Demesue lej ue#eeble "sJee Deuueen
meJe&keâener SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens.77 (226-227)
pÙee ŒeerÙeebvee leueekeâ efoueer iesueer Demesue lÙeebveer leerve $e+legœeeJeeheÙeËleÛÙee keâeUeheÙeËle
Øeefle#ee keâjeJeer. DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er ns JewOe veener efkeâ Deuueenves lÙeebÛÙee ieYee&MeÙeeble pes
keâener Ie[efJeues Deens les lÙeebveer ueheJeeJes lÙeebveer cegUerÛe lemes ke⤠veÙes. pej lÙee Deuueen
DeeefCe Debleerce efoveeJej efJeÕeeme "sJeerle Demeleerue. lÙeebÛes heleer lÙeebÛÙeeMeer mebyebOe megOeejCÙeeme
leÙeej Demeleerue lej les Ùee FöleÛÙee keâeUele lÙeebvee DeeheuÙee helveer cnCetve hejle mJeerkeâej
75) meJeËkeâ<e DeLeea Meyo Deensle. Ùeeletve oesve DeLe& efveIeleele DeeefCe oesvner DeLeeËÛes cenlJe meejKesÛe
Deens. Skeâ Demee keâer Deeheuee JebMe efškeâefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâje pesCeskeâ¤ve legcner peie mees[CÙeehetJeea
legceÛÙeepeeieer keâece keâjCeejs ogmejs DeefmlelJeele DemeeJesle. ogmeje DeLe& Demee keâer pÙee YeeJeer efhe{eruee
legcner DeeheuÙeepeeieer mees[tve peeCeej Deenele efleuee Oece&, veerefleceòee DeeefCe ceeCegmekeâerÛÙee iegCeebveer
megMeesefYele keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâje.
76) MejerDele-Fmueeceer keâeÙeosMeeŒeeÛÙee heefjYee<esle Ùee iees°eruee ‘F&uee’ Demes cnCeleele. heleer Je helveer
ÙeebÛÙeeleerue mebyebOe vesnceer DeevebooeÙekeâÛe Demet Mekeâleerue Demes veener, lej lÙeebÛÙeele efyeIee[
ÙesCÙeeÛeer keâejCes GÆJeleele. hejbleg lÙeebÛÙeeleerue Demeues efyeIee[, keâer lÙee GYeÙeleebÛeer keâeÙeÅeelcekeâ
jerleerves lej SkeâceskeâeMeer yeebOeeruekeâer DemeeJeer Je JÙeJenejle: cee$e les oesIes Skeâceskeâeheemetve Demes
efJeYeòeâ jneJesle peCet les heleer Je helveer veenerÛe, F&ÕejeÛÙee MejerDeleuee les hemeble veener. heleer Je helveer
mebyebOeeleerue DeMee efyeIee[emee"er meJe&ßes‰ Deuueenves Ûeej ceefnvÙeebÛeer cegole "jJetve efouesueer Deens
keâer Skeâlej Ùee keâeueeJeOeerle lÙeebveer Deeheues mebyebOe veerš keâjeJesle veenerhes#ee JewJeeefnkeâ mebyebOe lees[tve
šekeâeJesle pesCeskeâ¤ve les oesIes Skeâceskeâeheemetve cegòeâ nesTve pÙeeÛÙeeMeer efveYeeJe MekeäÙe Demesue
lÙeeÛÙeeMeer lÙeebveer efJeJeen keâjeJee.
77) cnCepes legcner pej DeÙeesiÙe iees°ermee"er helveeruee mees[ues Deens lej Deuueenkeâ[tve mJele:uee efveYe&Ùe
mecepet vekeâe. lees legceÛÙee DelÙeeÛeejeheemetve ieeHeâerue veener.
Deued yekeâje 2 102 heeje 2
keâjCÙeeÛes nkeäkeâoej Deensle.78 DeeefCe Ùeeyeeyeleerle efŒeÙeebvee lÙeeÛeØeceeCes nkeäkeâ Deens heefjefÛele
heæleervegmeej pemes heg®<eebvee Deens. cee$e heg®<eebmee"er efŒeÙeebhes#ee Skeâ opee& DeefOekeâ Deens.
Deuueen ØeYeglJeMeeueer DeeefCe efJeJeskeâer Deens. (228)
leueekeâ Heâòeâ oesve JesUe Deens veblej lÙeevee Skeâlej meJe&mebcele heæleerves DeeheuÙeepeJeU
"sJetve IÙee efkebâJee mevceevehetJe&keâ lÙeebvee efvejeshe Åee.79 DeeefCe legceÛÙeemee"er ns JewOe veener keâer pes
keâener legcner lÙeebvee efoues Deens lÙeeletve keâenerner hejle IÙeeJes. DeheJeeo Heâòeâ pej lÙee oesIeebvee
YeÙe Jeešle Demesue keâer Deuueenves Ieeuetve efouesuÙee ceÙee&oebÛes les heeueve ke⤠Mekeâle veenerle.
veblej pej legcneuee YeÙe Jeešle Demesue keâer les oesIes Deuueenves Ieeuetve efouesuÙee ceÙee&oebJej
keâeÙece jent Mekeâle vemeleerue lej lÙeebÛÙeeceOÙes Demee mecesš Ie[efJeCÙeeceOÙes keâesCeleener DehejeOe
veener keâer helveerves DeeheuÙee heleeruee Øeefleoeve osTve mJele:uee cegòeâ keâ¤ve IÙeeJes.80 ¢ee
Deuueenves Ieeuetve efouesuÙee ceÙee&oe Deensle lÙeeÛes GuuebIeve ke⤠vekeâe DeeefCe pes ¢ee ceÙee&oebÛes
GuuebIeve keâjleerue les efve:mebMeÙe DelÙeeÛeejer Deensle. (229)
veblej pej (oesve JesUe leueekeâ efouÙeeveblej heleerves DeeheuÙee helveeruee eflemeNÙeeboe)
leueekeâ efouee lej leer Œeer lÙeeÛÙeemee"er JewOe veener peesheÙeËle efleÛee ogmeNÙee heg®<eeMeer efJeJeen
nesTve lÙeeveblej lees heg®<e efleuee leueekeâ osF&ue.81 lemesÛe lÙee heefnuÙee heleeruee DeeefCe Ùee
Œeeruee Jeešle Demesue keâer Deuueenves Ieeuetve efouesuÙee ceÙee&oebÛes DeeheCe heeueve ke⤠Meketâ
lejÛe lÙeebvee hegvne efJeJeen keâ¤ve JewJeeefnkeâ peerJeve peielee ÙesF&ue. Ùee Deuueenves Ieeuetve
78) ner Dee%ee kesâJeU lÙeeÛe efmLeleerMeer mebyebefOele Deens pesJne heleerves helveeruee Skeâ efkebâJee oesve JesUe
leueekeâ GÛÛeejueer Demesue. DeMee efmLeleerleerue leueekeâ, ‘leueekesâ jpeF’–hegvejheer efJeJeeneme hee$e
leueekeâ, Demeles. FöleÛÙee keâeueeJeOeerÛÙee Deele lees efJeJeeneefJevee hegvne mebyebOe ØemLeeefhele keâ¤
Mekeâlees.
79) Ùee DeeÙeleervegmeej Skeâ heg®<e Skeâe efJeJeen mebyebOeele DeeheuÙee helveerJej peemleerle peemle oesveÛe JesUe
‘leueekesâ jpeF’ÛÙee nkeäkeâeÛee Jeehej ke⤠Mekeâlees. pÙee ceveg<Ùeeves DeeheuÙee efJeJeeefnlesuee oesve JesUe
leueekeâ osTve efleÛÙeeMeer mebyebOe pees[ues Demesue, lees DeeheuÙee DeeÙeg<Ùeele pesJne keâOeer efleuee
eflemeNÙeeboe ‘leueekeâ’ osF&ue, leer Œeer lÙeeÛÙeeheemetve vesnceermee"er efJeYeòeâ nesF&ue.
80) Fmueeceer keâeÙeos MeeŒee (MejerDele) ÛÙee heefjYee<esle Ùeeuee ‘‘Keguee’’ cnCeleele. cnCepes Skeâe Œeerves
DeeheuÙee heleeruee keâener ceesyeouee osTve lÙeeÛÙeekeâ[tve leueekeâ efceUefJeCes. DeMee efmLeleerle
heg®<eeves, efouesueer mebheòeer efkebâJee efleÛee keâener Yeeie, pÙeeJej hejmhejele mencele Peeues Demesue,
Œeerkeâ[tve hejle IÙeeJes ns lÙeeÛÙeemee"er JewOe "jles. hejbleg heg®<eeves pej mJele:Ûe Œeeruee leueekeâ efoueer
Demesue lej lees efleÛÙeekeâ[tve DeeheCe efouesueer mebheòeer hejle IesT Mekeâle veener.
81) cnCepes SKeeÅee JesUer mJesÛÚsves leueekeâ ÅeeJee. Ùeeletve kesâJeU hetJeeaÛÙee heleermee"er Œeeruee hegveefJe&Jeen
hee$e "jefJeCÙeemee"er kesâuÙee peeCeeNÙee kegâefšue efJeJeeneÛes DeLeJee leueekeâÛes keâesCelesner efveefceòe
efveIele veener.
Deued yekeâje 2 103 heeje 2
efouesuÙee ceÙee&oe Deensle. pÙee lees ueeskeâebÛÙee ceeie&oMe&veemee"er mhe° keâjerle Deens pes (lÙeeÛÙee
ceÙee&oe Yebie keâjCÙeeÛee heefjCeece) peeCeleele. (230)
DeeefCe pesJne legcner helveeRvee leueekeâ Åeeue Je lÙee Deeheuee Øeefle#eekeâeU hetCe& keâjleerue
lesJne meJe&mebcele heæleerves lÙeebvee DeeheuÙeepeJeU "sJetve IÙee efkebâJee mevceevehetJe&keâ lÙeebvee efvejeshe
Åee. DeeefCe lÙeebvee $eeme osCÙeemee"er De[keâJetve "sJet vekeâe. pesCeskeâ¤ve legcner lÙeebÛÙeeJej
DelÙeeÛeej keâjeJee. Ùeele Deeflejskeâ keâjCeeje mJele:JejÛe DelÙeeÛeej keâjerue. DeuueenÛÙee
mebkesâleJeÛeveebMeer KesU ke⤠vekeâe. DeeefCe Deuueenves legceÛÙeeJej kesâuesuÙee $e+CeebÛeer Dee"JeCe
"sJee. DeeefCe legcneuee GheosMe keâjerle Deens keâer pees «ebLe DeeefCe efJeJeskeâ lÙeeves legceÛÙeeJej
DeJelejuee Deens lÙeeÛee Deeoj keâje. DeeefCe DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe peeCetve
Demee keâer Deuueen ØelÙeskeâ iees° peeCelees Deens. (231)
pesJne legcner DeeheuÙee helveeRvee leueekeâ Åeeue DeeefCe lÙee Øeefle#eekeâeU hetCe& keâjleerue
lesJne lÙeebÛÙee efveÙeesefpele JejeMeer efJeJeen keâjCÙeeheemetve ØeefleyebOe ke⤠vekeâe. pesJne les
mebceòeerhetJe&keâ SkeâceskeâebMeer efJeJeen ke⤠FefÛÚle Demeleerue. legcneuee GheosMe osCÙeele Ùesle Deens
keâer Demes ke=âlÙe cegUerÛe ke⤠vekeâe pej legcner Deuueen DeeefCe Debleerce efoveeJej ßeæe "sJeCeejs
Demeeue. legceÛÙeemee"er heefJe$e DeeefCe heeJeve heæle nerÛe Deens keâer legcner Ùeeheemetve hejeJe=òe
jneJes Deuueen peeCelees heCe legcner peeCele veener. (232)
pÙee ceelee-efhelÙeebÛeer FÛÚe Demesue keâer lÙeebÛÙee cegueebveer mleveheeve-keâeue hetCe& nesF&heÙeËle
otOe hÙeeJes lej ceeleebveer - DeeheuÙee cegueebvee hetCe& oesve Je<ex mleveheeve keâjeJes.82 DeMee DeJemLesle
cegueeÛÙee efhelÙeeves heefjefÛele heæleervegmeej lÙeebvee pesJeCe-KeeCe Je keâhe[s-ueòes efoues heeefnpesle.
hejbleg keâesCeeJejner lÙeeÛÙee Ssheleerhes#ee peemle Yeej šekeâuee peeT veÙes. DeeF&uee Ùee keâejCeemleJe
$eeme efoues peeT veÙes keâer cetue efleÛes Deens, DeeefCe efhelÙeeueemegæe Ùee keâejCeemleJe $eeme efouee
peeT veÙes keâer cetue lÙeeÛes Deens - otOe heepeCeeNÙee ŒeerÛee ne nkeäkeâ pemee cegueeÛÙee efhelÙeeJej
Deens, lemeeÛe lÙeeÛÙee JeejmeebJej osKeerue Deens. - hejbleg pej GYeÙehe#e hejmhej jepeer-Keg<eer
DeeefCe meuuee-cemeueleerves otOe mees[Jet FefÛÚle Demeleerue lej Demes keâjCÙeeme keâener njkeâle
veener. legceÛee efJeÛeej pej DeeheuÙee cegueebvee SKeeÅee hejkeäÙee Œeerkeâ[tve otOe heepeeJeÙeeÛee
Demesue lej Ùeelemegæe keâener njkeâle veener hejbleg kesâJeU Ùee DešerJej keâer lÙeeÛee pees keâener
ceesyeouee "jJeeue, lees heefjefÛele heæleervegmeej Deoe keâje. DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee
DeeefCe mecepetve Demee keâer pes keâener legcner keâjlee les meJe& DeuueenÛÙee °erle Deens. (233)
legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ cejCe heeJeleerue, pej lÙeebÛÙee hee"erceeies lÙeebÛÙee helveeR efpeJeble
82) ner Dee%ee DeMee efmLeleermebyebOeer Deens pesJne heleer Je helveerÛeer keâe[ercees[ Peeueer DemeeJeer. ceie leer
leueekeâÉejs Demees DeLeJee ‘Keguee’ Éejs Demees efkebâJee HeâmeKe (efJeJeen cees[) Jee ‘Heâejkeâle’ Éejs Demees
DeeefCe ŒeerÛÙee heojer otOe efheles cetue DemeeJes.
Deued yekeâje 2 104 heeje 2
Demeleerue lej lÙeebveer Ûeej ceefnves one efoJeme mJele:uee LeebyeJetve "sJeeJes,83 veblej pesJne lÙeebÛeer
Föle hetCe& nesF&ue lesJne lÙeebvee DeefOekeâej Deens keâer lÙeebveer mJele:mebyebOeer heefjefÛele heæleervegmeej
FÛÚe Demesue lemes keâjeJes. legceÛÙeeJej lÙeeÛeer keâenerner peyeeyeoejer veener Deuueen legcne
meJeeËÛÙee DeeÛejCeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens FöleÛÙee keâeUele legcner nJes lej lÙee efJeOeJee
efŒeÙeebMeer ceeieCeerÛeer FÛÚe mebkesâleeves JÙeòeâ keâje, nJes lej ceveeble ueheJetve "sJee, oesvner
mJe¤heele keâener njkeâle veener. Deuueen peeCelees keâer lÙeeÛee efJeÛeej legceÛÙee ceveele ÙesCeejÛe.
hejbleg hene, ieghle keâjej-ceoej ke⤠vekeâe. pej keâener yeesueCeer keâjeJeÙeeÛeer Demesue lej ØeÛeefuele
heæleervegmeej keâje DeeefCe efJeJeenyeæ nesCÙeeÛee efveCe&Ùe leesheÙeËle IesT vekeâe peesheÙeËle Föle hetCe&
nesle veener. ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetve IÙee keâer Deuueen legceÛeer ceveesoMee osKeerue peeCelees.
cnCetve lÙeeÛes YeÙe yeeUiee Je ns osKeerue peeCetve Demee keâer Deuueen menveMeerue Deens
(uenevemeneve iees°eRvee) lees ceeHeâ keâjlees. (234-235)
legcneJej keâener iegvne veener keâer legceÛÙee helveeRvee legcner leueekeâ ÅeeJee Ùee JesUshetJeea keâer
lÙeebvee mheMe& keâjCÙeeÛeer Ieškeâe ÙesF&ue DeLeJee cenj "jefJeuee Demesue. DeMee efmLeleerle lÙeebvee
keâener vee keâener DeJeMÙe efoues heeefnpes. megKeJemleg JÙeòeâerves DeeheuÙee SsheleerØeceeCes Je iejeryeeves
DeeheuÙee kegâJeleerØeceeCes heefjefÛele heæleervegmeej ÅeeJes. ne nkeäkeâ Deens meoeÛeejer ueeskeâebJej.
DeeefCe pej legcner mheMe& keâjCÙeehetJeea leueekeâ efouee Demesue hejbleg cenj "jefJeCÙeele Deeuee
Demesue, lej DeMee efmLeleerle cenjÛee DeOee& Yeeie ÅeeJee ueeiesue. ner yeeye JesieUer Deens keâer Œeerves
Goejlee oeKeJeeJeer (DeeefCe cenj IesT veÙes) efkebâJee lÙee heg®<eeves pÙeeÛÙee DeefOekeâejele JewJeeefnkeâ
yebOe Deens, Goejlee oeKeJeeJeer (DeeefCe mebhetCe& cenj ÅeeJee) DeeefCe legcner (DeLee&le heg®<e)
GoejlesÛee JÙeJenej keâjeJee lej ne JÙeJenej DeuueenÛÙee Øekeâesheeuee efYeTve JeeieCÙeemee"er
DeefOekeâ megmebiele Deens. hejmhej JÙeJenejeceOÙes DeewoeÙee&Ûee efJemej he[t osT vekeâe. legceÛÙee ke=âleer
Deuueen heenele Deens. (236-237)
DeeheuÙee veceepeebÛeer keâeUpeer IÙee. efJeMes<ele: DeMee veceepeeÛeer keâer efpeÛÙeeble veceepeÛeer
83) heleerÛÙee ce=lÙetveblejÛeer ner ‘Föle’ DeMee efŒeÙeebmee"erner ueeiet Deens pÙeeÛÙeeMeer lÙeebÛÙee heleerÛee
‘hetCe&heCes SkeâebleJeeme’ Peeuee vemeeJee. leLeeefhe ieYe&Jeleer Ùeeuee DeheJeeo Deens. DeMee ŒeerÛÙee heleer
JeejuÙeebÛeer ‘Föle’ ieYe&cegòeâ nesF&heÙeËle Deens ceie ner ieYe&cegòeâlee heleerÛÙee ce=lÙegveblej ueiesÛe keâe nesle
veener efkebâJee lÙeemee"er efkeâlÙeskeâ ceefnves keâe ueeiet veÙesle. ‘‘mJele:uee jesKetve "sJeeJes’’ ves DeefYeØesle
kesâJeU hegveefJe&Jeeneheemetve jesKeCesÛe veJns lej mJele:uee Me=bieej keâjCÙeeheemetvener jesKeeJes Demes
osKeerue Deens.
Deued yekeâje 2 105 heeje 2
meJe& JewefMe<šŸes SkeâJešuesueer Deensle.84 Deuueenmeceesj Demes GYes jne pemes Dee%eeOeejkeâ iegueece
GYes jenleele. DeMeeblelesÛeer heefjefmLeleer Demesue lej legcner heeÙeer Demee efkebâJee mJeej Demee, pecesue
leMeer veceepe Deoe keâje. DeeefCe pesJne Meebleer ueeYesue lesJne DeuueenÛes lÙee heæleerves mcejCe
keâje pemes lÙeeves legcneuee efMekeâefJeues Deens, pÙeeÛeer legcneuee hetJeea ceeefnleer veJnleer.
(238-239)
legcnebhewkeâer pes ueeskeâ cejCe heeJeleerue DeeefCe hee"erceeies helveeR mees[leerue lÙeebvee ns
DeeJeMÙekeâ Deens keâer lÙeebveer DeeheuÙee helveeRmee"er Demes ce=lÙethe$e (JemeerÙele) keâ¤ve peeJes keâer
Skeâ Je<ee&heÙeËle lÙeebvee GojefveJee&neÛeer meeceg«eer osCÙeele ÙeeJeer Je lÙeebvee Iejeletve yeensj keâe{ues
peeT veÙes. veblej pej lÙee mJele: efveIetve iesuÙee lej mJele:mebyebOeer ØeÛeefuele heæleervegmeej lÙee pes
keâener keâjleerue lÙeeÛeer keâesCeleerner peyeeyeoejer legceÛÙeeJej veener, Deuueen ØeYeglJemebheVe DeeefCe
yegefæceeve Je efJeJeskeâMeerue Deens. DeMeeÛe leNnsves pÙee efŒeÙeebvee IešmHeâesš osCÙeele Deeuee
Demesue lÙeebvee osKeerue ÙeesiÙe Øekeâejs keâenervee keâener osTve efvejeshe osCÙeele ÙeeJee. ne nkeäkeâ
Deens DeuueenÛes YeÙe yeeUieCeeNÙee ueeskeâebJej. (240-241)
DeMee Øekeâejs Deuueen legcneuee DeeheuÙee Dee%ee mhe°heCes efveoxefMele keâjlees. DeeMee
Deens keâer legcner mecepetveGcepetve ke=âleer keâjeue. (242)
legcner lÙee ueeskeâebÛÙee oMesÛee efJeÛeejosKeerue kesâuee keâeÙe keâer pes ce=lÙetÛÙee Yeerleerves
Deeheues Iejoej mees[tve efveIeeues nesles DeeefCe npeejeWÛÙee mebKÙesle les nesles? Deuueenves lÙeebvee
Heâcee&efJeues, ceje! veblej lÙeeves lÙeebvee hegve®ppeerJeve efoues.85 JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer
Deuueen ceeveJeeJej cees"er ke=âhee keâjCeeje Deens, hejbleg yengmebKÙe ueeskeâ ke=âle%elee JÙeòeâ keâjerle
veenerle. cegmeueceeveebvees! DeuueenÛÙee ceeiee&le Ùegæ keâje DeeefCe ÛeebieuesÛe mecepetve Demee keâer
Deuueen SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. legceÛÙeele Demee keâesCe Deens keâer pees Deuueenuee
84) cetU Dejyeer Meyo ‘meueelegue Jegmlee’ Ûee ØeÙeesie Peeuee Deens. ‘Jegmlee’ Ùee MeyoeÛee DeLe& ‘ceOÙeJeleea
Jemlet’ Demeener neslees DeeefCe GÛÛe DeeefCe ßes‰ Jemlet Demeener neslees. meueeles (veceepe) Jegmleeves
DeefYeØesle ceOÙeJeleea veceepener Demet Mekeâles DeeefCe ÙeesiÙe JesUer Je efJeveceüleehetJe&keâ lemesÛe DeuueenÛÙee
Skeâe«eefÛeòeeves he{ueer peeCeejer veceepe Je pÙeele veceepeÛeer meJe& JewefMe°s SkeâJešueer DemeeJeerle DeMeer
veceepener Demet Mekeâles. pÙee Yee<Ùekeâejebveer Ùee MeyoeÛee DeLe& ceOÙeJeleea veceepe Demee Iesleuee Deens
les meeceevÙele: lÙeeÛÙeeves DemejÛeer veceepe DeefYeØesle DemeuÙeeÛes ceeveleele.
85) ne mebkesâle FœeeF&ueer ueeskeâeÛÙee ‘efveie&cevee’ÛÙee Iešveskeâ[s Deens. metjn ceeF&oeÛÙee ÛeewLÙee Keb[ele
meJe&ßes‰ Deuueenves ÙeeÛee leheMeerue meebefieleuee Deens.
Deued yekeâje 2 106 heeje 2
Ûeebieues keâpe& osF&ue keâer Deuueen lÙeeuee efkeâlÙeskeâ hešerves Jee{Jetve hejle keâjerue?86 Ieš
keâjCesmegæe DeuueenÛÙee DeKelÙeejerle Deens DeeefCe Jee{efJeCes osKeerue, DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe
legcneuee hejle peeJeÙeeÛes Deens. (243-245)
ceie legcner lÙee IešvesJej efJeÛeej kesâuee keâeÙe peer cetmee(De.)ÛÙee veblej yeveerFœeeF&ueÛÙee
mejoejebÛÙee yeeyeleerle Ie[ueer nesleer. lÙeebveer DeeheuÙee veyeeruee meebefieleues, ‘‘DeeceÛÙeemee"er
jepee vescetve šekeâe keâer pÙeecegUs Deecner DeuueenÛÙee ceeiee&le Ùegæ keâjeJes.’’ veyeerves efJeÛeejues,
‘‘Demes lej nesCeej veener vee keâer legcneuee ÙegæeÛee DeeosMe osCÙeele ÙeeJee DeeefCe ceie legcner ue{t
veÙes?’’ les meebiet ueeieues, ‘‘yejs ns keâmes nesT Mekeâles keâer Deecner DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{t veÙes
pesJne Deecneuee DeeceÛÙee Iejeletve keâe{CÙeele Deeues Deens DeeefCe DeeceÛeer cegues-yeeUs
Deecneheemetve JesieUer kesâueer iesueer Deensle.’’ hejbleg pesJne lÙeebvee ÙegæeÛee DeeosMe efouee iesuee
lesJne Skeâ DeuheMee mebKÙesefMeJeeÙe Flej meJe&peCeebveer hee" efHeâjefJeueer DeeefCe Deuueen
lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâ DelÙeeÛeeNÙeeuee ÛeebieuesÛe DeesUKelees. (246)
lÙeebÛÙee Øesef<eleeves lÙeebvee meebefieleues keâer Deuueenves legceÛÙeemee"er leeuetleuee yeeoMeen
vesceues Deens. ns Ssketâve les cnCeeues, ‘‘DeeceÛÙeeJej yeeoMeen yeveCÙeeÛee lees keâmee nkeäkeâoej
yeveuee? lÙeeÛÙee leguevesle yeenMeen nesCÙeeÛes Deecner peemle nkeäkeâoej Deenesle. lees lej keâener
cees"e ßeerceble veener.’’ Øesef<ele Gòejues, ‘‘Deuueenves legceÛÙee leguevesle lÙeeueeÛe efveJe[ues Deens
DeeefCe lÙeeuee yeewefækeâ Je Meejerefjkeâ oesvner ØekeâejÛÙee #ecelee efJehegue ØeceeCeele yeneue kesâuÙee
Deensle. DeeefCe Deuueenuee ne DeefOekeâej Deens keâer lÙeeves Deeheuee ceguegKe nJes lÙeeuee ÅeeJee.
Deuueen meJe&JÙeeheer Je meJe&%e Deens.’’ ÙeeÛeyejesyej lÙeebÛÙee veyeerves Demesner meebefieleues keâer,
‘‘F&Õejekeâ[tve lees yeeoMeen cnCetve efveÙegòeâ nesCÙeeÛes ue#eCe ns Deens keâer lÙeeÛÙee keâejefkeâoeale
leer hesšer legcneuee hejle efceUsue pÙeeceOÙes legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛÙeemee"er
ceve:MeebleerÛeer meece«eer Deens, pÙeeceOÙes cetmeeÛes JebMepe Je ne¤veÛÙee JebMepeeveer mees[uesues heefJe$e
DeJeMes<e Deensle DeeefCe pÙeeuee Deelee otleebveer GÛeueues Deens, pej legcner ßeæeJeble Demeeue lej
legceÛÙeemee"er ner cees"er KetCe Deens.’’ (247-248)
veblej pesJne leeuetle ue<keâj IesTve efveIeeuee lesJne lÙeeves meebefieleues, ‘‘Skeâe veoerJej
Deuueenkeâ[tve legceÛeer hejer#ee Iesleueer peeCeej Deens. pees efleÛes heeCeer efheF&ue lees ceePee meesyeleer
veJns. ceePee meesyeleer lej kesâJeU leesÛe Deens pees Deeheueer leneve lÙeeves YeeieefJeCeej veener. hejbleg
pej SKeeoe, SKeeoer DeeWpeUYej hÙeeuee lej njkeâle veener.’’ heCe Skeâe DeuheMee iešeKesjerpe
86) ‘Ûeebieues keâpe&’ves DeefYeØesle hegCÙeeF&ÛÙee Megæ YeeJevesves efve:mJeeLe&heCes DeuueenÛÙee ceeiee&le ceeue KeÛe&
keâjCes nesÙe. meJe&ßes‰ Deuueen lÙeeuee DeeheuÙeeJej peyeeyeoejer Demeuesues keâpe& "jefJelees. lees JeÛeve
oslees keâer ceer kesâJeU cetU jkeäkeâcesÛeerÛe hejleHesâ[ keâjCeej Deens Demes veener lej lÙeeÛÙee efkeâlÙeskeâ
hešerves peemlener osCeej Deens.
Deued yekeâje 2 107 heeje 3
les meJe&peCe lÙee veoerÛÙee heeCÙeeves le=hle Peeues. (249–)
ceie pesJne leeuetle Je lÙeeÛes cegmeueceeve meeLeeroej veoer Deesueeb[tve heg{s efveIeeues, lesJne
lÙeebveer leeuetleuee meebefieleues keâer, Deepe DeeceÛÙeele peeuetle Je lÙeeÛÙee ue<keâjeMeer meecevee
osCÙeeÛeer Meòeâer veener.87 hejbleg pes ueeskeâ Demes mecepele nesles keâer Skesâ efoJeMeer lÙeebvee
DeuueenMeer YesšeJeÙeeÛes Deens. lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deveskeâoe Demes Ie[ues Deens keâer Skeâ
uenevemee ieš DeuueenÛÙee Dee%esves Skeâe cees"Ÿee iešeJej ØeYeeJeer "juee Deens, Deuueen
menveMeerue ueeskeâebÛee meneÙÙekeâ Deens.’’ DeeefCe pesJne les peeuetle Je lÙeeÛÙee ue<keâjeMeer meecevee
osCÙeemee"er efveIeeues lesJne lÙeebveer ØeeLe&vee kesâueer, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙeeJej
menveMeeruelesÛee Je<ee&Je keâj, DeeceÛes heeÙe efmLej keâj DeeefCe lÙee DeßeæeJeble mecegoeÙeeJej
Deecneuee efJepeÙeer keâj.’’ mejlesMesJešer DeuueenÛÙee Dee%esves lÙeebveer DeßeæeJebleebvee efhešeUtve
ueeJeues DeeefCe oeToves peeuetleuee "ej kesâues DeeefCe Deuueenves lÙeeuee jepÙe Je efJeJeskeâeves
Gheke=âle kesâues DeeefCe pÙee pÙee iees°er Deuueenves FefÛÚuÙee lÙeebÛes %eeve lÙeeuee efoues.– pej
Deuueen DeMee Øekeâejs ceeveJeeÛÙee Skeâe mecegoeÙeeuee ogmeNÙee mecegoeÙeeÛÙee nmles nšJeerle
vemelee lej he=LJeerÛeer JÙeJemLee efyeIe[ueer Demeleer - hejbleg peieeleerue ueeskeâebJej DeuueenÛeer cees"er
ke=âhee Deens keâer (lees DeMee leNnsves efnbmeeÛeejeÛÙee efJeveeMeeÛeer JÙeJemLee keâjerle Demelees.)
(–249-251)
ner DeuueenÛeer JeÛeves Deensle peer Deecner legcneuee "erkeâ-"erkeâ SskeâJeerle Deenesle, DeeefCe
ns cegncceo (me.) efve:mebMeÙe legcner lÙee ueeskeâebhewkeâer Deenele pÙeebvee Øesef<ele yeveJetve hee"efJeues
iesues Deens. ns Øesef<ele (pes DeeceÛÙeekeâ[tve ceeveJeeÛÙee ceeie&oMe&veekeâefjlee efveÙegòeâ Peeues) Deecner
Ùeebvee Skeâ ogmeNÙeehes#ee JejÛe{ opex yeneue kesâues. ÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer Demee neslee pÙeeÛÙeeMeer
mJele: Deuueenves mebYee<eCe kesâues, kegâCeeuee lÙeeves ogmeNÙee Øekeâejs GÛÛe opex Øeoeve kesâues DeeefCe
MesJešer cejÙecehet$e F&mee-ÙesMet (De.) Ùeebvee efoJÙe mebkesâle yeneue kesâues DeeefCe heefJe$e DeelcÙeeves
lÙeeuee meneÙÙe kesâues. pej Deuueenves FefÛÚues Demeles lej MekeäÙe veJnles keâer Ùee Øesef<eleeveblej
pÙee ueeskeâebveer GppJeue mebkesâle heeefnues Demeles lÙeebveer Deehemeele ue{eF& kesâueer Demeleer hejbleg
(DeuueenÛes ceveesjLe Demes veJnles keâer lÙeeves ueeskeâebvee meòeâerves celeYesoeheemetve jesKeeJes. Ùee
keâejCeeves) lÙeebveer Deehemeele celeYeso efvecee&Ce kesâues ceie keâesCeer ßeæe "sJeueer Je keâesCeer õesneÛee
ceeie& DeJeuebefyeuee. nesÙe, Deuueenves FefÛÚues Demeles lej les keâoeefhe ue{ues vemeles hejbleg
Deuueen pes FefÛÚlees les keâjlees. (252-253)
ns ßeæeJebleebvees, peer keâener Oeve-oewuele Deecner legcneuee yeneue kesâueer Deens lÙeeletve
KeÛe& keâje ÙeehetJeea keâer lees efoJeme ÙesF&ue pÙeeceOÙes Kejsoer-efJe›eâer nesCeej veener, efce$eleener
87) yengOee ns meebieCeejs lesÛe ueeskeâ DemeeJesle pÙeebveer veoerJej DeieesojÛe Deeheuee GleeJeerUheCee ØeoefMe&le
kesâuee neslee.
Deued yekeâje 2 108 heeje 3
GheÙeesieer he[Ceej veener DeeefCe efMeHeâejme osKeerue ÛeeueCeej veener. DeeefCe Kejs DelÙeeÛeejer lesÛe
Deensle pes õesneÛee ceeie& DeJeuebefyeleele. (254)
Deuueen lees efÛejblevepeerJeer Deens pÙeeves leceece me=°erÛee Yeej meebYeeUuesuee Deens,
lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeerner F&Õej veener, lees Peeshelener veener DeeefCe lÙeeuee PeeshesÛeer iegbieerner
Ùesle veener, he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeble pes keâener Deens lÙeeÛesÛe Deens. Demee keâesCe Deens pees
lÙeeÛÙee heg{s lÙeeÛÙee hejJeeveieerefMeJeeÙe efMeHeâejme ke⤠Mekesâue? pes keâener oemeebÛÙee mece#e
Deens lÙeeueener lees peeCelees DeeefCe pes keâener lÙeebÛÙeeheemetve DeÂMÙe Deens lÙeeueener lees peeCelees
DeeefCe lÙeeÛÙee ceeefnleerhewkeâer keâesCeleerner iees° lÙeebÛÙee yegefækeâ#esle ÙesT Mekeâle veener
ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer SKeeÅee iees°erÛes %eeve lees mJele:Ûe lÙeebvee osT FefÛÚle Demesue. lÙeeÛes
jepÙe88 DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerJej hemejues Deens, DeeefCe lÙeebÛes mebj#eCe keâener lÙeeuee LekeâJetve
mees[Ceejs keâece veJns. Heâòeâ leesÛe Skeâše ceneve Je ßes‰ Deens. (255)
Oecee&ÛÙee yeeyeleerle keâesCeleerner peesjpeyejomleer veener.89 melÙe DemelÙeeheemetve JesieUs
kesâues iesues Deens. Deelee pÙeeves keâesCeer, leeietle90 Ûee Fvkeâej keâ¤ve DeuueenJej ßeæe "sJeueer
lÙeeves Skeâ Demee cepeyetle DeeOeej «enCe kesâuee pees keâOeerner legšCeej veener, DeeefCe Deuueen
(pÙeeÛee DeeOeej lÙeeves Iesleuee Deens) meJe&keâener SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. pes ueeskeâ ßeæe
"sJeleele lÙeebÛee meceLe&keâ Je meneÙekeâ Deuueen Deens DeeefCe lees lÙeebvee DebOeejeletve keâe{tve
ØekeâeMeele DeeCelees. DeeefCe pes ueeskeâ õesneÛee ceeie& DeJeuebefyeleele lÙeebÛes meceLe&keâ Je meneÙekeâ
leeietle Deensle.91 DeeefCe les lÙeebvee ØekeâeMeeheemetve Dees{tve DebOeejekeâ[s IesTve peeleele. ns
vejkeâeie>erceOÙes peeCeejs ueeskeâ Deensle pesLes ns meowJe jenleerue. (256-157)
88) cetU Dejyeer Meyo ‘‘kegâmeea’’ Jeehejuee iesuee Deens. meJe&meeOeejCeheCes jepÙe Je meòesmee"er ®hekeâ Meyo
cnCetve lees yeesueuee peelees. Got& (lemesÛe ceje"er) Yee<eslemegæe yengOee KegÛeea ne Meyo Jeehe¤ve
MeemeveeefOekeâej Demee DeLe& Iesleuee Deens. ÙeeÛe MeyoeÛÙee Deveg<ebieeves meojnt DeeÙele, ‘DeeÙelegue
kegâmeea’ Ùee veeJeeves Øeefmeæ Deens. Ùee DeeÙeleerle meJeexÛÛe DeuueenÛee nuekeâe heefjhetCe& heefjÛeÙe efouee
iesuee Deens keâer lÙeeÛes GoenjCe Flej keâes"sÛe meehe[le veener. cnCetveÛe noermeceOÙes Ùee DeeÙeleeruee
kegâjDeeveÛeer meJe&ßes‰ DeeÙele "jefJeues iesues Deens.
89) cnCepes keâesCeemener F&ceeve DeeCeCÙeemee"er efJeJeMe kesâues peeT Mekeâle veener.
90) Meeefyokeâ DeLee&ÛÙee °erves pees DeeheuÙee JewOe ceÙee&osyeensj iesuee Demesue DeMee ØelÙeskeâ Fmeceeuee
leeietle cnšues peeF&ue. kegâjDeeveÛÙee heefjYee<esle leeietleves DeefYeØesle Demee oeme Deens pÙeeves yeboieerÛeer
ceÙee&oe Deesueeb[tve mJele:Ûe ceeuekeâ DeeefCe mJeeceer DemeCÙeeÛee DeeefJe<keâej DeeCeeJee Je F&ÕejeÛÙee
oemeebkeâ[tve Deeheueer yeboieer keâjJeeJeer.
91) ‘leeietle’ Ùee ef"keâeCeer ‘leJeeieerle’ Ùee Deveskeâ JeÛeveer DeLee&ves Jeehejuee iesuee Deens. cnCepes
DeuueenMeer efJecegKe nesTve ceeveJe SkeâeÛe leeietleÛÙee keâÛeešŸeele meehe[lees Demes veener lej Deveskeâ
‘leJeeieerle’ lÙeeÛÙee ceeveiegšerJej yemeleele.
Deued yekeâje 2 109 heeje 3
legcner lÙee ceeCemeeÛÙee DeJemLesJej efJeÛeej kesâuee veener keâeÙe keâer pÙeeves FyeÇenerce (De.)
Meer Jeeo Ieeleuee neslee?92 Jeeo Ùeeyeeyeleerle keâer FyeÇenerce (De.) Ûee heeuevekeâlee& keâesCe Deens,
DeeefCe Ùee keâejCeemleJe keâer lÙee ceeCemeeuee Deuueenves jepÙe-meòee osTve šekeâueer nesleer. pesJne
FyeÇenerce (De.) veer meebefieleues keâer, ‘‘ceePee heeuevekeâlee& lees Deens pÙeeÛÙee DeKelÙeejerle peerJeve
Je ce=lÙet Deens.’’ lesJne lÙeeves Gòej efoues, ‘‘peerJeve Je ce=lÙet ceePÙee DeefOekeâejele Deens.’’
FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘Demes nesÙe, lej Deuueen, metÙe& hetJexkeâ[tve GoÙeeme DeeCelees,
let peje lÙeeuee heef§eceskeâ[tve GoÙeeme DeeCetve oeKeJe.’’ ns Ssketâve lees melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeje
Dee§eÙe&Ûeefkeâle Peeuee, hejbleg Deuueen DelÙeeÛeeNÙeebvee mejU ceeie& oeKeJeerle vemelees. (258)
DeLeJee GoenjCe cnCetve lÙee ceeCemeekeâ[s hene pÙeeÛes Skeâe DeMee JemleerJe¤ve peeCes
Peeues peer DeeheuÙee ÚleebJej keâesuece[tve heeueLeer he[uesueer nesleer. lÙeeves meebefieleues, ‘‘ner Jemleer,
peer veeMe heeJeueer Deens efnuee Deuueen keâMeeØekeâejs hegvne peerJeve Øeoeve keâjerue?’’ ÙeeJej
Deuueenves lÙeeÛes ØeeCe keâe{tve Iesleues DeeefCe lees MebYej Je<eeËheÙeËle ce=leeJemLesle he[tve jeefnuee.
veblej Deuueenves lÙeeuee hegvne peerJeve efoues DeeefCe lÙeeuee efJeÛeejues, ‘‘meebie let efkeâleer keâeU
he[tve jeefnuee Deensme?’’ lÙeeves Gòej efoues, ‘‘Skeâ efoJeme DeLeJee keâener leeme jeefnuees
Demesve.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘legPÙeeJej ÙeeÛe efmLeleerle MebYej Je<ex JÙeleerle Peeueer Deensle. Deelee peje
DeeheuÙee DeVe DeeefCe heeCÙeekeâ[s hene, lÙeebÛÙeele peje osKeerue Heâjkeâ he[uesuee veener.
ogmejerkeâ[s DeeheuÙee iee{Jeekeâ[s osKeerue yeIe, (keâer lÙeeÛÙee ne[ebÛee meeheUe osKeerue pepe&j
Peeuee Deens) DeeefCe ns Deecner Ùeemee"er kesâues Deens keâer Deecner leguee ueeskeâebkeâefjlee Skeâ
efveMeeCeer yeveJet FefÛÚlees. ceie heene keâer ne[ebÛÙee Ùee meeheàÙeeuee Deecner keâMee Øekeâejs
GlLeeefhele keâ¤ve lÙeeÛÙeeJej ceebme Je keâele[er Ûe{efJelees.’’ DeMee Øekeâejs pesJne melÙe efmLeleer
lÙeeÛÙeemeceesj hetCe&heCes Øekeâš Peeueer lesJne lees cnCeeuee, ‘‘ceuee ceenerle Deens keâer Deuueen
ØelÙeskeâ iees°erJej ØeYeglJe jeKelees.’’ (259)
DeeefCe lees Øemebie osKeerue vepejsmeceesj Demet Åee pesJne FyeÇenerce (De.) Ùeebveer meebefieleues
nesles keâer, ‘‘ceePÙee heeuevekeâlÙee&! ceuee oeKeJe keâer let ce=leebvee keâMee Øekeâejs efpeJeble keâjleesme.’’
Heâcee&efJeues, ‘‘keâeÙe legPeer ÙeeJej ßeæe veener?’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ßeæe lej DeensÛe hejbleg
ceveeÛes meceeOeeve FefÛÚlees.’’93 Heâcee&efJeues, ‘‘yejs lej Ûeej he#eer Ies DeeefCe lÙeebvee DeeheuÙeeMeer
ceeCemeeUtve šekeâ. veblej lÙeebÛee SkeâSkeâ legkeâ[e let SkeâeSkeâe heJe&leeJej "sJetve os. veblej lÙeebvee
nebkeâ os. les legPÙeekeâ[s OeeJele Ùesleerue. Ûeebieues mecepetve Ies keâer Deuueen DelÙeble meeceLÙe&Jeeve
DeeefCe yegefæceeve Deens.’’ (260)
92) lÙee Fmeceeves DeefYeØesle vece¤o Deens. lees npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee osMeeÛee (Fjekeâ) jepee
neslee.
93) cnCepes mJele:ÛÙee [esàÙeebveer heentve pes meceeOeeve Øeehle nesle Demeles les.
Deued yekeâje 2 110 heeje 3
pes ueeskeâ Deeheuee ceeue DeuueenÛÙee ceeiee&le KeÛe& keâjleele, lÙeebÛÙee KeÛee&Ûes GoenjCe
Demes Deens pemes Skeâ yeer hesjueer peeJeer DeeefCe efleÛÙeeletve meele keâCemes ÙeeJeerle DeeefCe ØelÙeskeâ
keâCemeeble MebYej oeCes DemeeJesle. DeMeeÛe leNnsves Deuueen pÙeeÛÙee ke=âleeruee FefÛÚlees lÙeeuee
mece=æer Øeoeve keâjlees. lees Goejnmle osKeerue Deens DeeefCe peeCeCeejemegæe. pes ueeskeâ Deeheuee
ceeue DeuueenÛÙee ceeiee&le KeÛe& keâjleele DeeefCe KeÛe& kesâuÙeeveblej ceie Ghekeâej oMe&Jeerle veenerle
DeeefCe og:Ke osle veenerle lÙeebÛee ceesyeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU Deens DeeefCe
lÙeebÛÙeekeâefjlee keâesCeleener og:Ke DeeefCe YeÙeeÛee Øemebie veener. Skeâ ceOegj yeesue DeeefCe SKeeÅee
Deme¢e iees°erkeâ[s Lees[erMeer [esUsPeebkeâ lÙee oeveehes#ee ßes‰ Deens pÙeeÛÙee hee"erceeies og:Ke
Demesue. Deuueen efvejhes#e Deens DeeefCe menveMeeruelee lÙeeÛee efJeMes<e iegCe Deens. ns
ßeæeJebleebvees, Deeheues oeve, Ghekeâej oeKeJetve DeeefCe og:Ke osTve lÙee ceeCemeemeejKes ceeleerle
efcemeUt vekeâe pees Deeheueer mebheòeer kesâJeU ueeskeâebvee oeKeefJeCÙeemee"er KeÛe& keâjlees, DeeefCe
DeuueenJejner ßeæe "sJele veener DeeefCe hejueeskeâeJej megæe. lÙeeÛÙee KeÛee&Ûes GoenjCe Demes
Deens peCet Skeâ Ke[keâ neslee, pÙeeÛÙeeJej ceeleerÛee Lej peceuesuee neslee lÙeeJej pesJne peesjeÛeer
Je=°er Peeueer lesJne meJe& ceeleer Jeentve iesueer DeeefCe mJeÛÚ Ke[keâ les Ke[keâÛe Gjues. Demes ueeskeâ
DeeheuÙee"eÙeer oeve osTve pes hegCÙe keâceefJeleele, lÙeeheemetve lÙeebÛÙee neleer keâenerner ueeiele
veener DeeefCe DeßeæeJebleebvee mejU ceeie& oeKeefJeCes ne DeuueenÛee efMejmlee veJns.94 ÙeeGueš
pes ueeskeâ Deeheueer mebheòeer kesâJeU DeuueenÛeer cepeea mebheeove keâjCÙeekeâefjlee ceeveefmekeâ OewÙe& Je
meblees<eeves KeÛe& keâjleele lÙeebÛÙee KeÛe& keâjCÙeeÛes GoenjCe Demes Deens pemes SKeeÅee he"ejeJej
Skeâ yeeie DemeeJeer, pej peesjoej Je=°er Peeueer lej oghešerves HeâUs ÙeeJeerle Je pejer peesjeÛeer Je=°er
Peeueer veener lejermegæe kesâJeU Skeâ nuekeâemee leg<eej osKeerue lÙeekeâefjlee hegjsmee JneJee. pes keâener
legcner keâjlee les meJe& DeuueenÛÙee °erle Deens. (261-265)
legcnehewkeâer keâesCeer ns hemeble keâjlees keâeÙe keâer lÙeeÛÙeepeJeU õe#es DeeefCe meJe& ØekeâejÛÙee
HeâUebveer yenjuesueer yeeie DemeeJeer DeeefCe leer Ssve JesUer Skeâe peesjoej JeeJešUerÛÙee ceeNÙeele
meehe[tve GOJemle JneJeer pÙee JesUsme lees mJele: Je=æ Peeuee Demesue DeeefCe lÙeeÛeer DeuheJeÙeerve
94) Ùee ef"keâeCeer ‘keâeefHeâj’ ne Meyo ke=âleIve DeeefCe Ghekeâej ve ceeveCeeje Ùee DeLee&ves ØeÙeesefpeuee iesuee
Deens.
Deued yekeâje 2 111 heeje 3
cegues Ùee JesUsme keâener ÙeesiÙelesÛeer vemeleerue?95 DeMee Øekeâejs Deuueen DeeheuÙee iees°er
legceÛÙeemeceesj mhe°heCes mecepeeJetve meebielees keâoeefÛele legcner ceveve efÛebleve keâjeJes. (266)
ns ßeæeJebleebvees! peer mebheòeer legcner keâceefJeueer Deens DeeefCe pes keâener Deecner peefceveerletve
legceÛÙeekeâefjlee GlheVe kesâues Deens, lÙeehewkeâer Glke=â° Yeeie DeuueenÛÙee ceeiee&le KeÛe& keâje. Demes
neslee keâecee veÙes keâer lÙeeÛÙee ceeiee&le osCÙeekeâefjlee efveke=â°lece ØeleerÛeer Jemlet efveJe[CÙeeÛee legcner
ØeÙelve keâjeJee, JeemleefJekeâ heenlee leerÛe Jemlet pej SKeeÅeeves legcneuee osT kesâueer lej legcner leer
IesCes cegUerÛe hemeble keâjCeej veener ÙeeKesjerpe keâer legcner les mJeerkeâejCÙeele [esUsPeebkeâ keâjeue.
legcner mecepetve DemeeJes keâer Deuueen efvejhes#e Deens DeeefCe meJeexòece iegCeebveer lees mebheVe Deens.
Mewleeve legcneuee oeefjõŸeeÛes YeÙe oeKeefJelees Je ueppeemheo keâeÙe&heæleerÛes DeJeuebye keâjCÙeeme
Øeeslmeenve oslees, hejbleg Deuueen legcneuee Deeheueer #ecee DeeefCe ke=âhesÛeer DeeMee oslees. Deuueen
Heâej Goej Je efJeJeskeâMeerue Deens. lees pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee efJeJeskeâ Øeoeve keâjlees, DeeefCe
pÙeeuee efJeJeskeâ ueeYeuee lÙeeuee KeNÙee DeLeea cees"er oewuele ueeYeueer. Ùee iees°erheemetve kesâJeU
lesÛe ueeskeâ yeesOe Iesleele pes efJeJeskeâMeerue Deensle. (267-269)
legcner pes keâener KeÛe& kesâues Demesue DeeefCe pees keâener veJeme kesâuee Demesue96 Deuueenuee
lÙeeÛes %eeve Deens DeeefCe DelÙeeÛeeNÙeebÛee keâesCeerner meneÙekeâ veener. pej legcner Deeheues oeve
peeefnjjerlÙee Åeeue lej ns osKeerue Ûeebieues Deens hejbleg pej ieghlejerlÙee iejpetbvee Åeeue lej ns
legceÛÙeemee"er DeefOekeâ Gòece Deens. legceÛes yejsÛemes oes<e Ùee Jele&veeves veenermes nesleele DeeefCe pes
keâener legcner keâjlee Deuueenuee meJe& heefjefmLeleerle lÙeeÛes %eeve Deens. (270-271)
ns veyeer (me.), ueeskeâebvee mejU ceeiee&Jej DeeCeCÙeeÛeer peyeeyeoejer legceÛÙeeJej veener.
95) cnCepes legceÛÙee GYÙee peerJeveeÛeer keâceeF& Skeâe DeMee veepegkeâ Øemebieer ve° JneJeer pesJne keâer legcner
efleÛÙee ueeYeeÛes meJee&efOekeâ ceesnleepe DemeeJesle Je veJÙeeves hegvne keâceeF& keâjCÙeeÛeer mebOeerner Gjueer
vemeeJeer, Demes pej legcner hemeble keâjerle veener lej ceie peieele DeeÙeg<ÙeYej keâece kesâuÙeeveblej
hejueeskeâeÛÙee peerJeveele legcner DeMee efmLeleerle heeTue šekeâeJes keâer lesLes heesnÛeuÙeeveblej, legceÛÙee
mebhetCe& peerJevekeâeÙee&uee keâenerÛe efkebâcele veener, pes keâener legcner peieele keâceeefJeues nesles les peieeleÛe
jeefnues. hejueeskeâemee"er keâenerÛe keâceeJetve DeeCeues veener keâer ÙesLes lÙeeÛÙee F° HeâUebÛee GheYeesie IesT
MekeâeJes, Demee Øemebie legceÛÙeeJej ÙeeJee ns legcner keâmes hemeble keâjlee?
96) ‘veJeme’ cnCepes ceeCemeeves Deeheueer SKeeoer FÛÚe hetCe& PeeuÙeeJej SKeeos Demes hegCÙekeâeÙe&
keâjCÙeeÛeer Øeefle%ee keâjeJeer pes keâeÙe& lÙeeÛÙeemee"er DeefveJeeÙe& (Heâpe&) vemeeJes. pej ner FÛÚe SKeeÅee
JewOe Je nueeue iees°ermee"er Demesue Je efleÛeer ceeieCeer Deuueenkeâ[sÛe kesâueer iesueer Demesue Je
FÛÚehetleeaveblej pes keâeÙe& keâjCÙeeÛeer ceeCemeeves Øeefle%ee kesâueer Demesue leerner Deuueenmee"erÛe Demesue
lej Demee veJeme DeuueenÛÙee Dee%eeheeueveevegmeej Deens. Demee veJeme Hesâ[Ces, ceesyeouee Je
hegCÙeeF&me hee$e Deens. hejbleg pej JemlegefmLeleer DeMeer vemesue lej, Demee veJeme keâjCes heehe DeeefCe lees
Hesâ[Ces efMe#esme hee$e Deens.
Deued yekeâje 2 112 heeje 3
Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeueeÛe ceeie&oMe&ve Øeoeve keâjlees DeeefCe keâuÙeeCekeâejer ceeiee&le peer
mebheòeer legcner KeÛe& keâjlee leer legceÛÙee mJele:ÛÙee efnleekeâjerlee nesÙe, MesJešer legcner ÙeeÛekeâefjlee
KeÛe& keâjlee vee keâer DeuueenÛeer cepeea mebheeove keâjeJeer. cnCetve peer keâener mebheòeer legcner
keâuÙeeCekeâejer ceeiee&le KeÛe& keâjeue lÙeeÛee hegjshetj ceesyeouee legcneuee efouee peeF&ue DeeefCe
legceÛee nkeäkeâ keâoeefhe efnjeJeuee peeCeej veener. (272)
efJeMes<ele: meneÙÙe keâjCÙeeme hee$e les iejerye Deensle pes DeuueenÛÙee keâeÙee&le Demes iegbleues
Deensle keâer mJele:ÛÙee GhepeerefJekesâmee"er he=LJeerJej keâener OeeJeheU ke⤠Mekeâle veenerle. lÙeebÛee
mJeeefYeceeve heentve DepeeCe ceveg<Ùe mecepelees keâer ns megefmLeleerle Deensle. legcner lÙeebÛÙee
ÛesnNÙeebJe¤ve lÙeebÛeer Deebleefjkeâ efmLeleer DeesUKet Mekeâlee hejbleg les ueeskeâ Demes veenerle keâer pes
ueeskeâebÛÙee hee"erMeer ueeietve keâener ceeieleerue. lÙeebÛÙee meneÙÙeemee"er peer keâener mebheòeer legcner
KeÛe& keâjeue leer Deuueenheemetve o[tve jenCeej veener. (273)
pes ueeskeâ Deeheueer mebheòeer je$eer Je efoJemee GIe[heCes Je ieghlejerlÙee KeÛe& keâjleele lÙeebÛee
ceesyeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer Deens DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er keâmeuesner YeÙe DeeefCe og:Keeuee
mLeeve veener. hejbleg pes ueeskeâ JÙeepe Keeleele lÙeebÛeer oMee lÙee ceeCemeeØeceeCes Demeles pÙeeuee
Mewleeveeves mheMe& keâ¤ve Peheeštve mees[ues Deens.97 DeeefCe les Ùee oMesle iegjHeâšCÙeeÛes keâejCe ns
Deens keâer les cnCeleele, ‘‘JÙeeheejosKeerue MesJešer JÙeepeemeejKeerÛe iees° Deens.’’98 JeemleefJekeâ
heenlee Deuueenves JÙeeheejeuee JewOe kesâues Deens DeeefCe JÙeepeeuee efveef<eæ. cnCetve pÙeeuee
lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve ne GheosMe efceUsue DeeefCe lees YeefJe<Ùeele JÙeepe KeeCÙeeheemetve
hejeJe=òe nesF&ue lej pes keâener lÙeeves hetJeea Keeuues Demesue les Keeuues, lÙeeÛes ØekeâjCe
DeuueenÛÙee mJeeOeerve Deens.99 DeeefCe pees Ùee Dee%esveblej lÙeeÛe iees°erÛeer hegvejeJe=òeer keâjerue lees
97) DejyeJeemeer Jes[Ÿee ceeCemeeuee ‘cepevet’ (cnCepes Yegleeves Peheešuesuee) Ùee Meyoeves mebyeesefOele Demele.
lemesÛe pesJne lÙeebvee SKeeÅee FmeceemebyebOeer, lees Jes[e Peeuee Deens, Demes cnCeeJeÙeeÛes Demesue, lesJne
les, lÙeeuee efpeve ueeieuee Deens, Demes cnCele Demele. ÙeeÛe JeekedâØeÛeejeÛee ØeÙeesie keâjleevee kegâjDeeve
JÙeepe KeeCeeNÙeeuee lÙee ceeCemeeÛeer Ghecee osle Deens pees Yeüefce° Peeuee Deens.
98) cnCepes lÙeebÛÙee Âef°keâesveeleerue efyeIee[ Demee keâer JÙeeheejele cetU jkeâcesJej pees veHeâe Iesleuee peelees,
lees DeeefCe JÙeepe ns JesieJesieàÙee ØekeâejÛes DemeCes lÙeebvee mecepele veener. oesvneRvee les SkeâeÛe
ØekeâejÛeer iees° ceevetve ÙegefòeâJeeo Demee keâjleele keâer pÙeeDeLeea JÙeeheejele ueeieuesuÙee jkeâcesÛee veHeâe
JewOe Deens lÙeeDeLeea keâpe& cnCetve efouesuÙee jkeâcesÛee veHeâe DeJewOe keâe "jeJee.
99) Demes cnšuesues veener keâer pes keâener lÙeeves Keeuues les Deuueen ceeHeâ keâjerue lej Heâcee&efJeues Demes peele
Deens keâer lÙeeÛes ØekeâjCe DeuueenÛÙee megheto& Deens. Ùee JeekeäÙeeÉejs keâUles keâer pes Keeuues les Keeuues
Demes cnCeCÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer pes Keeuues iesues les ceeHeâ kesâues iesues, lej ÙeeÛÙeeves kesâJeU
keâeÙeÅeelcekeâ meJeuele DeefYeØesle Deens. cnCepes pes JÙeepe Keeuues iesues Deens les hejle keâjCÙeeÛeer
keâeÙeÅeelcekeâ ceeieCeer kesâueer peeCeej veener.
Deued yekeâje 2 113 heeje 3
vejkeâJeemeer Deens, pesLes lees meowJe jenerue. Deuueen JÙeepeeÛee Nneme keâjlees DeeefCe oeve-Oecee&Ûeer
Jee{ keâjlees DeeefCe Deuueen keâesCelÙeener ke=âleIve DeeefCe JeeF&š DeeÛejCe keâjCeeNÙeeuee hemeble
keâjle veener. nesÙe, pes ueeskeâ ßeæe "sJeleerue DeeefCe hegCÙekeâce& keâjleerue DeeefCe veceepe keâeÙece
keâjleerue Je pekeâele osleerue, efve:mebMeÙe lÙeebÛee ceesyeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer Deens
DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er keâesCelÙeener YeÙeeÛee DeeefCe og:KeeÛee Øemebie veener. (274-277)
ns ßeæeJeeveebvees, DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe pes keâener legceÛes JÙeepe ueeskeâebkeâ[tve
ÙesCes yeekeâer Demesue les mees[tve Åee, pej KejesKej legcner ßeæeJeble Demeeue. hejbleg pej legcner Demes
kesâues veener, lej meeJeOe Jne, Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejekeâ[tve legceÛÙeeefJe¤æ ÙegæeÛeer
Iees<eCee Deens.100 Depetvemegæe he§eeòeehe keâjeue (DeeefCe JÙeepe mees[tve Åeeue) lej Deeheueer cetU
jkeäkeâce IesCÙeeÛee legcneuee DeefOekeâej Deens. legcner kegâCeeJej DelÙeeÛeej ke⤠vekeâe ve legceÛÙeeJej
kegâCeer DelÙeeÛeej keâjerue legceÛee keâpe&oej pej nueeKeerÛÙee heefjefmLele Demesue lej megyeòee
ÙesF&heÙeËle lÙeeuee meJeuele Åee. DeeefCe pej oeve keâ¤ve šekeâeue lej les legceÛÙeemee"er peemle
Ûeebieues Deens, pej legcner mecepetve IÙeeue.101 lÙee efoJemeeÛÙee mebkeâšeheemetve Deeheuee yeÛeeJe
keâje pesJne legcner Deuueenkeâ[s hejle peeue, lesLes ØelÙeskeâ ceeCemeeuee lÙeeves keâceeefJeuesuÙee hegCÙe
Je heeheeÛee hegjshetj ceesyeouee efceUsue DeeefCe keâesCeeJejner keâoeefhe DevÙeeÙe nesCeej veener.
(278-281)
ns ßeæeJeeveebvees, pesJne SKeeÅee "jeefJekeâ cegoleermee"er legcner Deeheehemeeble keâpee&Ûeer
100) meojnt DeeÙele cekeäkesâÛÙee efJepeÙeeveblej Glejueer nesleer, lÙeeJesUer mebhetCe& Dejyemleeve Fmueeceer
jepÙeeÛÙee JeÛe&mJeeKeeueer Deeues nesles. lÙee hetJeea JÙeepe pejer Skeâ DeefØeÙe iees° cnCetve mecepeueer
peele Demes lejer keâeÙeosMeerjheCes les yebo kesâues iesues veJnles. ner DeeÙele GlejuÙeeveblej Fmueeceer
jepÙeeÛÙee nöerle JÙeepeeÛee JÙeJenej Skeâ Heâewpeoejer iegvne "juee. Ùee DeeÙeleÛÙee MesJešÛÙee
MeyoebÛÙee DeeOeejs npejle Fye>s Deyyeeme (jefpe.), nmeve yemejer (jn.), Fye>s meerjerve (jn.) DeeefCe
jyeer efyeve Deveme (jn.) ÙeebÛes cele Demes Deens keâer pees Fmece ‘oe¤ue Fmueece’ (Fmueeceer jepÙe)
ceOÙes JÙeepe IesF&ue lÙeeuee he§eeòeehe keâjCÙeeme Yeeie hee[ues peeJes, lees pej lÙeeheemetve hejeJe=òe Peeuee
veener lej lÙeeuee "ej kesâues peeJes. Flej Fmueeceer keâeÙeoslep%eeÛÙee celes DeMee Fmeceeuee kewâosle "sJeCes
hegjsmes Deens. peesheÙeËle lees JÙeepe ve KeeCÙeeÛeer Øeefle%ee keâjerle veener, lÙeeuee mees[ues peeT veÙes.
101) ÙeeÛe DeeÙeleerJe¤ve Demee ngketâce keâe{uee iesuee Deens keâer pees Fmece keâpee&Ûeer hejleHesâ[
keâjCÙeemebyebOeer ueeÛeej yeveuee Demesue lej Fmueeceer vÙeeÙeeueÙe lÙeeÛÙee OevekeâeWvee lÙeeuee meJeuele
osCÙeeme Yeeie hee[erue. keâener heefjefmLeleerle lej mebhetCe& keâpe& efkebâJee lÙeeÛee keâener DebMe ceeHeâ
keâjefJeCÙeeÛeener efleuee DeefOekeâej Demesue. Fmueeceer keâeÙeoslep%eebveer mhe° kesâues Deens keâer SKeeÅeeÛes
jenles Iej, pesJeCeKeeCe keâjCÙeeÛeer Yeeb[er, hesnjCÙeeÛes keâhe[s DeeefCe Deeheueer keâceeF& lees pÙee
GhekeâjCeebveer keâjerle Demesue leer, keâesCelÙeener heefjefmLeleerle pehle kesâueer peeT Mekeâle veener.
Deued yekeâje 2 114 heeje 3
osJeIesJe keâjeue,102 lesJne les efuentve Iesle pee. GYeÙehe#eebceOÙes Skeâe ceeCemeeves vÙeeÙeeÛes
omleSsJepe efueneJes. pÙeeuee Deuueenves efueefnCÙee-JeeÛeCÙeeÛeer #ecelee Øeoeve kesâueer Deens lÙeeves
efueefnCÙeeme vekeâej oslee keâecee veÙes. lÙeeves efueneJes DeeefCe omleSsJepeeÛee cepeketâj lÙeeves
meebieeJee pÙeeÛÙeeJej peyeeyeoejer Ùesles (DeLee&le keâpe& IesCeeje), DeeefCe lÙeeves DeuueenÛes
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ›eâesOeeÛes YeÙe yeeUieues heeefnpes keâer pees keâjej Peeuee Demesue lÙeele
keâenerner keâceer-peemle ke⤠veÙes. hejbleg pej keâpe& IesCeeje mJele: veeoeve efkebâJee ogye&ue DeLeJee
cepeketâj meebieCÙeeueeÙekeâ vemesue lej lÙeeÛÙee cegKelÙeejeves vÙeeÙemebielejerleerves cepeketâj meebieeJee.
veblej DeeheuÙee heg®<eebhewkeâer oesIeebÛeer ÙeeJej mee#e IÙee. pej oesve heg®<e vemeleerue lej Skeâ heg®<e
DeeefCe oesve efŒeÙee DemeeJÙeele cnCepes pej SKeeoer efJemejueer lej ogmejerves efleuee Dee"JeCe
keâ¤ve ÅeeJeer. ns mee#eeroej DeMee ueeskeâebhewkeâer DemeeJesle pÙeebÛeer mee#e legceÛÙeele meJe&ceevÙe
DemeeJeer. mee#eeroejebvee mee#eeroej cnCetve keâece keâjCÙeeme meebefieleues iesuÙeeme lÙeeme lÙeebveer
vekeâej osT veÙes. yeeye ueneve Demees efkebâJee cees"er, cegole "jefJeCÙeeyejesyejÛe efleÛes omleSsJepe
efuentve IesCÙeele DeeUme ke⤠vekeâe. DeuueenpeJeU ner heæle legceÛÙeemee"er DeefOekeâ
vÙeeÙemebiele Deens, lÙeecegUs mee#e efmeæ nesCes meJeueleerÛes "jles, DeeefCe legcner Mebkeâe-
kegâMebkeâeceOÙes iegbleCÙeeÛeer MekeäÙelee keâceer jenles, hejbleg peer JÙeeheejer osJeeCe IesJeeCe legcner
Deeheehemeeble neleesnele keâjlee leer efueefnueer iesueer veener lejer njkeâle veener, heCe JÙeeheejemebyebOeer
meewos "jJeerle Demeleevee mee#eeroej "jJele pee. efueefnCeeNÙeeuee Je mee#eeroejeuee $eeme efouee
peeT veÙes. Demes keâjeue lej iegvnsieej "jeue. DeuueenÛÙee Øekeâesheeheemetve mJele:Ûes j#eCe keâje.
lees legcneuee ÙeesiÙe keâeÙe&heæleerÛeer efMekeâJeCe oslees DeeefCe lÙeeuee ØelÙeskeâ yeeyeerÛes %eeve Deens.
(282)
pej legcner ØeJeemeeble Demeeue DeeefCe omleeJespe efueefnCeeje keâesCeer efceUeuee veener lej
Jemlet keâypesieneCe "sTve JÙeJenej keâje.103 (283-)
pej legceÛÙeehewkeâer SKeeÅeeves ogmeNÙeeJej efJeÕeeme "sJetve lÙeeÛÙeeMeer SKeeoe JÙeJenej
kesâuee, lej pÙeeÛÙeeJej efJeÕeeme "sJeuee iesuee Deens, lÙeeves Deceevele hejle kesâueer heeefnpes DeeefCe
lÙeeves DeuueenÛes - DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes YeÙe yeeUieeJes. (-283-)
102) ÙeeJe¤ve Demee DeeosMe efveIelees keâer keâpee&ÛÙee yeeyeleerle cegoleerÛeer efveef§eleer Peeueer heeefnpes.
103) leeyesieneCeÛee nslet kesâJeU FlekeâeÛe Deens keâer keâpe& osCeeNÙeeuee DeeheuÙee efouesuÙee keâpee&ÛÙee
hejleHesâ[erÛeer Kee$eer JneJeer. hejbleg DeeheCe efouesuÙee jkeâcesÛÙee ceesyeouÙeele ieneCe "sJeuesuÙee
JemletÛee ueeYe IesCÙeeÛee lÙeeuee nkeäkeâ veener keâejCe Demes keâjCes cnCepes JÙeepe IesCes nesÙe. leLeeefhe
pej SKeeos peveeJej ieneCe Iesleues Demesue lej lÙeeÛes otOe GheÙeesieele DeeCeues peeT Mekeâles Je
lÙeeÛÙeekeâ[tve meJeejer Je JeenlegkeâerÛeer mesJeener Iesleueer peeT Mekeâles keâejCe JeemleefJekeâheCes lÙee
peveeJejeÛÙee JewjCe F.mee"er ieneCe IesCeeje pees KeÛe& keâjerle Demelees lÙeeÛee ne ceesyeouee nesÙe.
Deued yekeâje 2 115 heeje 3
DeeefCe mee#e keâoeefhe ueheJet vekeâe. pees mee#e ueheefJelees lÙeeÛes ùoÙe heeheeves Yejuesues
Deens. DeeefCe Deuueen legceÛÙee ke=âlÙeebheemetve ieeefHeâue veener. (-283)
DeekeâeMeeble Je he=LJeerceOÙes pes keâener Deens les meJe& DeuueenÛes Deens. legcner DeeheuÙee
ceveebleerue iees°er Øekeâš keâje DeLeJee ueheJee Deuueen keâesCelÙeener heefjefmLeleerle legceÛÙeekeâ[tve
lÙeebÛee efnMesye IesF&ue. ceie lÙeeuee ne DeefOekeâej Deens, keâer lÙeeves nJes lÙeeuee ceeHeâ keâjeJes
DeeefCe nJes lÙeeuee efMe#ee ÅeeJeer. ØelÙeskeâ iees°erJej lÙeeuee meeceLÙe& Deens. (284)
hewiebyejeves lÙee ceeie&oMe&veeJej ßeæe "sJeueer Deens pes lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
lÙeeÛÙeeJej DeJelejues Deens, DeeefCe ßeæeJeeveebveermegæe les ceeie&oMe&ve ceveeheemetve mJeerkeâejues
Deens. ns meJe& Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee HeâefjMlÙeebvee Je lÙeeÛÙee «ebLeebvee DeeefCe lÙeeÛÙee
hewiebyejebvee ceeveleele DeeefCe lÙeebÛes efJeOeeve Demes Deens keâer, ‘‘Deecner DeuueenÛÙee hewiebyejevee
Skeâ ogmeNÙeeheemetve JesieUs keâjerle veener, Deecner Dee%ee Sskeâueer DeeefCe DevegmejCe mJeerkeâejues.
ns mJeeceer! Deecner legPÙeeheeMeer iegvne ceeHeâerÛes FÛÚgkeâ Deenesle DeeefCe Deecneuee legPÙeekeâ[sÛe
hejleeJeÙeeÛes Deens.’’ (285)
Deuueen keâesCelÙeener JÙeòeâerJej lÙeeÛÙee Meòeâerhes#ee peemle peyeeyeoejerÛes DeesPes šekeâerle
vemelees. ØelÙeskeâ JÙeòeâerves pes hegCÙe keâceefJeues Deens, lÙeeÛes HeâU lÙeeÛÙeemee"erÛe Deens DeeefCe pes
heehe ieesUe kesâues Deens lÙeeÛee og<heefjCeece lÙeeÛÙeeJejÛe nesCeej Deens. (286-)
(ßeæeJeeveebvees, legcner DeMeer ØeeLe&vee keâjerle pee) ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&!
DeeceÛÙeekeâ[tve YetueÛegkeâerves pes DehejeOe Ie[leerue, lÙeebÛÙeemee"er Deecneuee hekeâ[t vekeâesme. ns
mJeeceer, DeeceÛÙeeJej lemee Yeej šeketâ vekeâesme pemee let DeeceÛÙee hetJeeaÛÙee ueeskeâebJej šekeâuee
nesleeme. ns heeuevekeâlÙee&! pees Yeej GÛeueCÙeeÛeer Meòeâer DeeceÛÙeele veener lees DeeceÛÙeeJej ueeot
vekeâesme. DeeceÛes DehejeOe heesšele Ies, Deecneuee #ecee keâj, DeeceÛÙeeJej oÙee keâj, letÛe
DeeceÛee Jeeueer Deensme, DeßeæeJebleebÛÙee efJe¤æ Deecneuee meneÙÙe keâj. (-286)
DeeefueFcejeve 3 116 heeje 3
3 metjn DeeefueFcejeve
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 200)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ, ueeÓÓce, ceerÓÓce. Deuueen lees efÛejbpeerJeer DeefmlelJe pÙeeves me=°erÛeer JÙeJemLee
meebYeeUueer Deens. KejesKejÛe lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner F&Õej veener. (1-2)
ns hewiebyej (me.), lÙeeves legceÛÙeeJej ne «ebLe DeJelejuee pees melÙe IesTve Deeuee Deens Je
lÙee «ebLeebÛÙee melÙelesÛeer meeLe osle Deens, pes hetJeea DeJelejues nesles. ÙeehetJeea lÙeeves ceeveJeebÛÙee
ceeie&oMe&veekeâefjlee leewjele Je Fvpeerue DeJeleerCe& kesâues Deens. DeeefCe lÙeeves leer keâmeesšer DeJeleerCe&
kesâueer Deens, (peer melÙe DeeefCe DemelÙe Ùeeleerue Heâjkeâ oMe&efJeCeejer Deens.) Deelee pes ueeskeâ
DeuueenÛee DeeosMe mJeerkeâejCÙeeme vekeâej osleerue lÙeebvee efveef§eleÛe keâ"esj efMe#ee efceUsue.
Deuueen DeceÙee&o MeòeâerÛee mJeeceer DeeefCe og<keâceeËÛee yeouee IesCeeje Deens. (3-4)
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebleerue keâesCeleerner Jemlet Deuueenheemetve ueheuesueer veener. leesÛe lej
Deens, pees legceÛÙee ceelesÛÙee ieYee&MeÙeele legceÛee Deekeâej nJee lemee Ie[efJelees, lÙee peyejomle
yegefæceeveeefMeJeeÙe Flej keâesCeer F&Õej veener. leesÛe F&Õej Deens, pÙeeves ne «ebLe legceÛÙeeJej
DeJelejuee Deens. Ùee «ebLeele oesve ØekeâejÛeer JeÛeves Deensle. Skeâ efveCee&Ùekeâ1 Deensle, peer «ebLeeÛee
cetU DeeOeej Deensle. DeeefCe ogmejer mebefoiOe,2 pÙee ueeskeâebÛÙee ceveele les{ Deens, les vesnceer
1) DeeÙelescegnkeâceele ‘Â{’ DeeÙeleerves DeefYeØesle DeMee DeeÙeleer nesle pÙeebÛeer Yee<ee Deieoer mhe° Deens
Je pÙeebÛee DeLe& efveef§ele keâjCÙeele keâesCelÙeener Mebkesâuee JeeJe veener. Ùee DeeÙeleer ‘«ebLeeÛee cetU
DeeOeej Deensle’ cnCepes pÙee nsletheesšer ‘kegâjDeeve’ Glejuee Deens, lees nslet ÙeeÛe DeeÙeleeRveer meeOÙe
neslees. lÙeebÛÙeeleÛe peieeuee FmueeceÛes DeeJeenve kesâues iesues Deens. lÙeebÛÙeeleÛe yeesOe Je Oe[e DeeefCe
GheosMeeÛÙee iees°er Heâcee&efJeuesuÙee Deensle. lÙeebÛÙeeleÛe heLeYeü°lesÛes Keb[ve DeeefCe mejUceeiee&Ûes
mhe°erkeâjCe kesâuesues Deens. lÙeebÛÙeeleÛe Oecee&Ûeer ceewefuekeâ leòJes meebefieleuesueer Deensle. lÙeebÛÙeeleÛe
ßeæe, Gheemevee, veerefleceòee, DeefveJeeÙe& keâcex DeeefCe ngketâce osCÙeeÛÙee Je ceveeF& keâjCÙeeÛÙee Dee%ee
meebefieleuesuÙee Deensle.
2) ‘mebefoiOe’ cnCepes DeMee DeeÙeleer pÙeebÛÙee DeLee&le mebefoiOelesuee JeeJe Deens. lÙeeÛeØeceeCes pÙee Jemlet
%eeveWefõÙeebÛÙee keâ#esheueerkeâ[erue Deensle, pÙeebvee ceeCemeeves keâOeer vee heeefnues, vee mheMe& kesâues, vee
ÛeeKeues. lÙeeÛÙeekeâefjlee ceeveJeer Yee<esle Demes Meyoner efceUt Mekeâle veener keâer pesCeskeâ¤ve ØelÙeskeâ
ßeeslÙeeÛÙee ceveele lÙeebÛes hegjshetj efÛe$e DeÛetkeâheCes GYes jeneJes. lÙeekeâefjlee ns DeheefjneÙe& Deens keâer
DeMee ØekeâejÛes efJe<eÙe JeCe&ve keâjCÙeemee"er cetU JemlegefmLeleerMeer efvekeâšJeleea meeÂMÙelee jeKeCeeNÙee
DevegYetle Jemletbmee"er pes Meyo Je pÙee JeCe&veMewueer ceeveJeer Yee<esle GheueyOe Deensle lÙeebÛee ØeÙeesie
kesâuee peeJee nsner Deieoer GIe[ Deens. cnCetve DeMee hejes#eeÛÙee nkeâerieleermee"er kegâjDeeveele DeMeeÛe
Yee<esÛee GheÙeesie kesâuee Deens, ‘mebefoiOe’ves DeefYeØesle lÙeeÛe DeeÙeleer Deensle pÙeebÛÙeele DeMeer Yee<ee
Jeehejueer iesueer Deens.
DeeefueFcejeve 3 117 heeje 3
DeveeÛeejeÛÙee MeesOeele ‘mebefoiOe’lesÛeeÛe hee"hegjeJee keâjerle Demeleele DeeefCe lÙeebvee DeLee&Ûee
cegueecee osCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle Demeleele. JeemleefJekeâ heenlee lÙeebÛee Keje DeLe&
DeuueenefMeJeeÙe keâesCeemener "eTkeâ veener. ÙeeGueš pes ueeskeâ %eeveeves heefjhekeäJe Deensle les
cnCeleele keâer, ‘‘DeeceÛeer ÙeebÛÙeeJej ßeæe Deens, ¢ee meJe& DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tveÛe
DeeuesuÙee Deensle.3’’ DeeefCe melÙe Demes Deens keâer, SKeeÅee iees°erheemetve Keje yeesOe kesâJeU
yegefæceeve ueeskeâÛe «enCe keâjleele. les DeuueenpeJeU ØeeLe&vee keâjerle Demeleele keâer, ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&! pesJne let Deecneme mejU ceeiee&Jej DeeCeues Deensme lej DeeceÛeer ceves Je›eâlesle
iegbleJet vekeâesme. Deecneuee legPÙee DeewoeÙee&ÛÙee Yeeb[ejeletve ke=âhee Øeoeve keâj, keâejCe letÛe KeNÙee
DeLee&ves Goej Deensme. ns heeuevekeâlÙee&, efve:mebMeÙe let Skesâ efoJeMeer meJe& ueeskeâebvee Skeâef$ele
keâjCeej Deensme, pÙee efoJemeeÛÙee Deeieceveeyeöue keâmeueerner Mebkeâe veener, let DeeheuÙee
JeÛeveeheemetve cegUerÛe {UCeeje veenerme.’’ (5-9)
pÙee ueeskeâebveer õesneÛee ceeie& DeJeuebefyeuee Deens, lÙeebvee Deuueenheemetve
JeeÛeefJeCÙeemee"er lÙeebÛeer Oevemebheòeer GheÙeesieer he[Ceej veener efkebâJee lÙeebÛeer mebleleerosKeerue. les
(vejkeâeie>er)Ûes FbOeve yevetve jenleerue. lÙeebÛee MesJeš lemeeÛe nesF&ue, pemee efHeâjDeewveÛes meesyeleer
Je lÙeebÛÙee hetJeea DeJe%ee keâjCeeNÙeebÛee Peeuee Deens. keâejCe lÙeebveer DeuueenÛÙee mebkesâleebvee
Keesšs "jefJeues. heefjCeecemJe¤he Deuueenves lÙeebÛÙee DehejeOeebmee"er lÙeebvee hekeâ[ues DeeefCe
melÙe Demes Deens keâer Deuueen keâ"esj efMe#ee osCeeje Deens. cnCetve ns hewiebyej (me.), pÙee
ueeskeâebveer legceÛes DeeJeenve ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej efouee Deens, lÙeebvee meebietve šekeâe keâer, leer
JesU peJeUÛe Deens pesJne legcner hejeYetle Jneue, Je vejkeâekeâ[s legcnebme neketâve vesues peeF&ue, Je
vejkeâ HeâejÛe JeeF&š mLeeve Deens lÙee oesvner iešebceOÙes legceÛÙeemee"er yeesOeefÛevn nesles, pes
(yeojÛÙee Ùegæele) Skeâ ogmeNÙeeMeer efYe[ues. Skeâ ieš DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{le neslee DeeefCe
ogmeje ieš õesn keâjCeeje neslee. heenCeejs GIe[Ÿee [esàÙeebveer heenele nesles keâer, õesn
keâjCeeNÙeebÛee ieš cegmeueceeveebÛÙee iešehes#ee oghheš Deens.4 heCe (heefjCeeceeves efmeæ keâ¤ve
oeKeefJeues keâer) Deuueen DeeheuÙee efJepeÙeeves Je meneÙÙeeves nJes lÙeeuee ceole oslees. [esUmeheCee
yeeUieCeeNÙeebmee"er lÙeeceOÙes Gòece yeesOe o[uesuee Deens. (10-13)
3) Ùee ef"keâeCeer keâesCeeuee DeMeer Mebkeâe ÙesT veÙes keâer pesJne les ueeskeâ ‘mebefoiOe’Ûee ÙeesiÙe DeLe& peeCeleÛe
veener lej ceie lÙeebveer lÙeeÛÙeeJej F&ceeve keâmes DeeCeeJes. JeemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Skeâe MeneCÙee
ceeCemeeuee ‘kegâjDeeve’ ner DeuueenÛeer JeeCeer DemeuÙeeÛee efJeÕeeme Â{ DeeÙeleeRÛÙee JeeÛeveeves Øeehle
neslees, ‘mebefoiOe’Ûee DeLe& ueeJeCÙeeves veJns. ‘Â{’ DeeÙeleerJej ceveved efÛebleve kesâuÙeeves ne «ebLe
KejesKejÛe DeuueenÛee «ebLe Deens DeMeer pesJne lÙeeÛeer Kee$eer hešles lesJne ‘mebefoiOe’cegUs lÙeeÛÙee
ceveele keâmeueener ieeWOeU efvecee&Ce nesle veener.
4) JeemleefJekeâheCes Keje Heâjkeâ eflehešerÛee neslee. hejbleg JejJej heenCeeNÙeeueemegæe Demes JeešuÙeeefMeJeeÙe
jeefnues vemeles keâer keâeefHeâjebÛes mewvÙe cegmeueceeveebhes#ee oghheš Deens.
DeeefueFcejeve 3 118 heeje 3
ueeskeâebkeâefjlee JeemeveeefØeÙe iees°er,– efŒeÙee, mebleleer, meesvÙee-ÛeeboerÛes {erie, efveJe[keâ
Iees[s, heMet DeeefCe Meslepeefceveer– DelÙeble ceesnkeâ yeveefJeuÙee iesuÙee Deensle, heCe Ùee meJe& Jemlet
lej #eefCekeâ Ssefnkeâ peerJeveeÛeer meece«eer Deens. Kejs heenlee pes meJeexòece ef"keâeCe Deens, les
DeuueenpeJeU Deens. lÙeebvee meebiee! Ùeehes#ee DeefOekeâ Ûeebieueer Jemlet keâeÙe Deens, les meebiet? pes
ueeskeâ DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUietve Jeeieleerue, lÙeebÛÙeemee"er lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU
GÅeeves Deensle pÙeebÛÙeeKeeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue, lesLes lÙeebvee efÛejkeâeueerve peerJeve Øeehle
nesF&ue. heefJe$e helveeR lÙeebÛÙee meesyeleer Demeleerue DeeefCe lÙee DeuueenÛÙee ØemeVelesves ceevÙeJej
nesleerue. Deuueen DeeheuÙee oemeebÛÙee JeeieCegkeâerJej osKejsKe "sJelees. ns les ueeskeâ Deensle pes
cnCeleele keâer, ‘‘ns mJeeceer, Deecner ßeæe "sJelees DeeceÛÙee DehejeOeebyeöue #ecee keâj DeeefCe
Deecneuee vejkeâeie>erheemetve JeeÛeJe.’’ ns ueeskeâ mebÙeceer Deensle, melÙeefve‰ Deensle, Dee%eeOeejkeâ
Je oeveMetj Deensle, DeeefCe je$eerÛÙee Debeflece Øenjer DeuueenpeJeU #eceeÙeeÛevee keâjerle
Demeleele. (14-17)
Deuueenves mJele: Ùee iees°erÛeer iJeener efoueer Deens keâer lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner hejcesÕej
veener, DeeefCe HeâefjMles Je meJe& %eeve jeKeCeejsmegæe jemle Je vÙeeÙeveerleerves ÙeebÛeer iJeener osleele
keâer, lÙee ØeYeeJeMeeueer yegæercebleeefMeJeeÙe Kejs heenlee keâesCeerner F&Õej veener. DeuueenpeJeU oerve
(Oece&) kesâJeU FmueeceÛe Deens. Ùee ‘oerve’heemetve otj peeTve pes efJeefYeVe ceeie& DeMee ueeskeâebveer
DeJeuebefyeues, pÙeebvee «ebLe efoues iesues nesles, lÙeebÛÙee DeeÛejCeeÛes keâejCe ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâener
veJnles, keâer lÙeebveer %eeve heesnÛeuÙeeveblej, Deeheehemeele SkeâceskeâebMeer Deeflejskeâ keâjCÙeemee"er
Demes kesâues DeeefCe pees keâesCeer DeuueenÛes DeeosMe Je lÙeeÛÙee metÛeveebÛes heeueve keâjCÙeeme vekeâej
osF&ue, lÙeeÛee efnMesye IesCÙeeme Deuueenuee efJeuebye ueeiele veener. Deelee ns hewiebyej (me.), ns
ueeskeâ pej legceÛÙeeMeer Yeeb[Ce keâjleerue lej lÙeebvee meebiee, ‘‘ceer DeeefCe ceePÙee DevegÙeeÙeebveer lej
Deuueenmeceesj ceeve legkeâefJeueer Deens.’’ ceie «ebLeOeejkeâ Je efyeiej «ebLeOeejer oesIeebvee efJeÛeeje,
‘‘keâeÙe legcnerner lÙeeÛeer Dee%eeOeejkeâlee Je oemÙelJe mJeerkeâejues?’ pej lÙeebveer mJeerkeâejues lej
lÙeebvee mejU ceeie& Øeehle Peeuee. pej lÙeeheemetve hejeÌ[cegKe Peeues lej, legceÛÙeeJej Heâòeâ mebosMe
heesnÛeefJeCÙeeÛeer peyeeyeoejer nesleer. heg{s lej Deuueen mJele:Ûe DeeheuÙee meJe& oemeebÛes
JÙeJenej heenCeeje Deens. (18-20)
pes ueeskeâ DeuueenÛes DeeosMe Je lÙeeÛÙee metÛevee ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej osleele DeeefCe
lÙeeÛÙee hewiebyejebvee nkeâveekeâ "ej keâjleele DeeefCe DeMee ueeskeâebÛÙee peerJeeJej G"leele pes
ceeveJecee$eehewkeâer vÙeeÙeveerleer Je jemleheCeeÛee DeeosMe osCÙeekeâefjlee heg{s Ùesleele, lÙeebvee
og]KeoeÙekeâ efMe#esÛeer Jeelee& SskeâJee. nsÛe les ueeskeâ nesle, pÙeebÛeer keâcex Fnueeskeâele Je hejueeskeâele,
oesneWceOÙes JeeÙee iesueer DeeefCe lÙeebÛee meneÙekeâ keâesCeer veener. (21-22)
legcner heeefnues veener keâer, pÙee ueeskeâebvee «ebLeeÛÙee %eeveeletve keâener Yeeie efceUeuee Deens,
DeeefueFcejeve 3 119 heeje 3
lÙeebÛeer DeJemLee keâeÙe Deens? pesJne lÙeebvee DeuueenÛÙee «ebLeekeâ[s yeesueeefJeues peeles, Ùeekeâefjlee
keâer lÙeeves lÙeebÛÙee ojcÙeeve efveCe&Ùe ÅeeJee, lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ ieš lÙeeuee yeieue oslees Je
lÙee efveCe&Ùeekeâ[s ÙesCÙeeheemetve efJecegKe neslees. lÙeebÛeer ner Jele&Cetkeâ Ùee keâejCeemleJe Deens keâer, les
cnCeleele vejkeâeie>er lej Deecneuee mheMe&osKeerue keâjCeej veener. DeeefCe vejkeâeÛeer efMe#ee
efceUeueerÛe, lej Heâòeâ keâener efoJeme. lÙeebÛÙee leLeekeâefLele ßeæebveer lÙeebvee lÙeeÛÙee Oecee&ÛÙee
yeeyeleerle YeÙebkeâj ÛegkeâerÛÙee mecepegleerle iegbleefJeues Deens. ceie keâeÙe Dees{Jesue lÙeebÛÙeeJej, pesJne
Deecner lÙeebvee lÙee efoJeMeer Skeâ$e keâ¤, pÙee efoJemeeÛes Deeieceve efveef§ele Deens? lÙee efoJeMeer
ØelÙeskeâ JÙeòeâeruee efleÛÙee keâceeF&Ûee yeouee hegjshetj efouee peeF&ue Je keâesCeeJejner DelÙeeÛeej
nesCeej veener. (23-25)
meebiee, ‘‘ns Deuueen mecemle jepÙeeÛÙee mJeeceer! let nJes lÙeeuee jepÙe osleesme Je nJes
lÙeekeâ[tve efnjeJetve Iesleesme. nJes lÙeeuee Øeefle‰e Øeoeve keâjleesme Je nJes lÙeeuee Deheceeefvele
keâjleesme. keâuÙeeCe legPÙeeÛe DeKelÙeeefjle Deens. efve:mebMeÙe, let ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deensme
let je$eeruee efoJemeele DeesJeerle DeeCeleesme DeeefCe efoJemeeuee je$eerle, efveefpe&Jeeletve mepeerJeeme,
yeensj keâe{leesme Je meefpeJeeletve efveefpe&Jeeme Je pÙeeuee FefÛÚleesme lÙeeuee Gob[ GhepeerefJekeâe
osleesme. (26-27)
ßeæeJeeveebveer, ßeæeJeeveebvee mees[tve DeßeæeJeeveebvee Deeheuee efce$e-meesyeleer Je meneÙekeâ
cegUerÛe yeveJet veÙes. pees Demes keâjerue lÙeeÛee DeuueenMeer keâener mebyebOe veener. nesÙe, lÙeebÛÙee
DelÙeeÛeejeheemetve JeeÛeCÙeemee"er meke=âleoMe&veer pej legcner DeMeer keâeÙe&heæleer DeJeuebefyeueer 5 lej
leer #ecÙe Deens. hejbleg Deuueen legcneuee Deeheues mJele:Ûes YeÙe oeKeefJelees DeeefCe legcneuee
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe hejle peeJeÙeeÛes Deens.6 ns veyeer! ueeskeâebvee ceeefnleer keâ¤ve Åee keâer, legceÛÙee
ceveele pes keâener Deens lÙeeuee ieghle "sJee DeLeJee Øekeâš keâje ØelÙeskeâ efmLeleerle Deuueen les
5) cnCepes SKeeoe F&ceeveOeejkeâ pej SKeeÅee Fmueece Me$ethe#eeÛÙee leeJe[erle meehe[uee Demesue Je
lÙeeuee Me$ethe#eeÛÙee ÚUeÛes YeÙe Demesue lej Deeheuee F&ceeve-ßeæe ueheJetve "sJeCÙeeÛeer lemesÛe lees
lÙeebÛÙeehewkeâerÛe SKeeoe Deens meke=âleoMe&veer Demes JeeieCÙeeÛeer lÙeeuee hejJeeveieer Deens. efkebâJee lÙeeÛes
cegmeueceeve DemeCes GIe[ Peeues Demesue lej Deeheues ØeeCe JeeÛeefJeCÙeemee"er lees keâeefHeâjebMeer
efce$elJeeÛes Jele&ve JÙeòeâ ke⤠Mekeâlees FLeheeJeslees keâer keâceeueerÛÙee YeÙeeJen efmLeleerle pees Fmece menve
keâjCÙeeÛeer Meòeâer yeeUiele vemesue lÙeeuee FvkeâejeÛes Meyo- keâuce-S-kegâøeâ GÛÛeejCÙeeÛeerner cegYee
Deens.
6) cnCepes Deeheues ØeeCe JeeÛeefJeCÙeemee"er Fmueeceer OÙesÙe OeesjCe DeeefCe Fmueeceer peceeleerÛes efnle lemesÛe
keâesCelÙeener cegmeueceeveeÛÙee peerefJele Je efJeòeeuee neveer heesnÛeefJeuÙeeefJevee legcner Deeheues peerefJele Je
efJeòe megjef#ele keâjeJes Flehele lej legcner ‘lekeâerÙÙee’-keâeJee, oeKeJet Mekeâlee hejbleg meeJeOeeve, kegâøeâ
DeeefCe keâeefHeâjebÛeer DeMeer keâesCeleerner mesJee legceÛÙee neleeves heej he[t veÙes pesCeskeâ¤ve FmueeceÛÙee
efJe¤æ kegâøeâÛee Øemeej Je cegmeueceeveebJej keâeefHeâjebÛes JeÛe&mJe ØemLeeefhele nesCes MekeäÙe JneJes.
DeeefueFcejeve 3 120 heeje 3
peeCelees, he=LJeer Je DeekeâeMeeceOeerue keâesCeleerner Jemlet lÙeeÛÙee %eevekeâ#esyeensj veener DeeefCe
lÙeeÛeer meòee ØelÙeskeâ JemletJej ØeYeeJeer Deens. lees efoJeme GieJeCeej Deens, pesJne ØelÙeskeâ
mepeerJeeuee DeeheuÙee ke=âleerÛes HeâU GheueyOe DemeuÙeeÛes Dee{Usue ceie lÙeeves hegCÙe kesâues Demees
DeLeJee heehe, lÙee efoJeMeer ceveg<Ùe DeMeer keâecevee keâjerue keâer, efkeâleer Úeve Peeues Demeles, pej
ne efoJeme DeÅeehe lÙeeÛÙeeheemetve Heâej otj Demelee! Deuueen legcneuee DeeheuÙee mJele:Ûes YeÙe
oeKeJelees DeeefCe lees DeeheuÙee oemeebÛee DelÙeble efnleefÛeblekeâ Deens. (28-30)
ns hewiebyej (me.)! ueeskeâebvee meebietve šekeâe, ‘‘pej legcner KejesKej DeuueenJej Øesce keâjerle
Demeeue, lej ceePes DevegkeâjCe keâje, Deuueen legceÛÙeeJej Øesce keâjerue DeeefCe legceÛÙee
DehejeOeebvee #ecee keâjerue, lees DelÙeble #eceeMeerue Je hejce ke=âheeUt Deens.’’ lÙeebvee meebiee!
‘‘Deuueen Je hewiebyejebÛes Dee%eeOeejkeâ yevee.’’ ceie pej lÙeebveer legceÛes DeeJeenve mJeerkeâejues veener
lej Deuueen DeJe%ee keâjCeeNÙeebJej Øesce keâjle veener.’’ (31-32)
Deuueenves Deeoce (De.) DeeefCe vetn (De.) DeeefCe FyeÇenerce (De.) Ûeer mebleeve Je
FceüeveÛeer mebleeve7 Ùeebvee meJe& ogefveÙesJej ØeeOeevÙe osTve (DeeheuÙee Øesef<eleheoekeâefjlee) efveJe[ues
nesles. ns Skeâe hejbhejsÛes ueeskeâ nesles pes Skeâ ogmeNÙeeÛÙee JebMeeheemetve pevceues nesles. Deuueen
meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees. (lees lÙee JesUsme Sskeâle neslee) pesJne FceüeveÛeer helveer8 meebiele
nesleer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&! ceer ns cetue pes ceePÙee heesšele Deens, leguee Dehe&Ce keâjles. les
legPÙeeÛe keâeÙee&keâefjlee meceefhe&le Demesue, ceePeer ner Yesš mJeerkeâej keâj. let SskeâCeeje Je peeCeCeeje
Deensme.’’ ceie pesJne leer cegueieer efleÛÙee heesšer pevceeme Deeueer lesJne efleves meebefieleues, ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&! ceePÙee heesšer lej cegueieer pevceueer Deens - efleves keâesCeeme pevce efouee ns
Deuueenuee %eele nesles. - DeeefCe cegueiee cegueermeejKee Demele veener. yejs Demees efnÛes veeJe
‘cejÙece’ "sefJeues Deens. DeeefCe ceer efleuee DeeefCe efleÛÙee YeeJeer mebleleeruee efOekeäkeâejuÙee
iesuesuÙee MewleeveeÛÙee GheõJeeheemetve legPÙee mebj#eCeele osles.’’ mejlesMesJešer efleÛÙee
heeuevekeâlÙee&ves lÙee cegueerÛee, ØemeVelesves mJeerkeâej kesâuee. efleÛes Kethe Ûeebieueer cegueieer cnCetve
mebieesheve kesâues DeeefCe ]pekeâefjÙÙeeuee efleÛes heeuekeâ yeveefJeues. (33-37-)
]pekeâefjÙÙee pesJne efleÛÙeepeJeU ceefnjheceOÙes peele Demes lesJne efleÛÙeepeJeU keâener vee
keâener KeeCÙeeefheCÙeeÛÙee Jemlet lÙeeuee Dee{Ule Demele. lees efJeÛeejle Demes, ‘‘cejÙece, ns
7) ‘Fcejeve’ npejle cetmee (De.) Je npejle ne¤ve (De.) ÙeebÛÙee efhelÙeeÛes veeJe nesles, yeeÙeyeueceOÙes
lÙeeuee ‘Decejece’ efueefnues iesues Deens.
8) FcejeveÛÙee m$eerves DeefYeØesle pej ‘FcejeveÛeer helveer’ Iesleueer iesueer lej ne Fcejeve lees veener pÙeeÛee
GuuesKe Jej Deeuee Deens lej ns npejle cejÙeceÛes efhelee nesles. lÙeebÛes veeJe keâoeefÛele Fcejeve DemeeJes
Demee lÙeeÛee DeLe& nesF&ue hejbleg pej FcejeveÛÙee Œeerves DeefYeØesle ‘FcejeveJebMeerÙe Œeer’ Demes Iesleues
iesues lej npejle cejÙeceÛÙee ceelee Ùee JebMeeÛÙee neslÙee Demee ÙeeÛee DeLe& nesF&ue.
DeeefueFcejeve 3 121 heeje 3
legPÙeepeJeU keâes"tve Deeues?’’ leer Gòej osle Demes, ‘‘Deuueenkeâ[tve Deeues Deens.’’ Deuueen
pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee DeceÙee&o oslees. ner DeieefCele GhepeerefJekeâe heentve ]pekeâefjÙÙeeves DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûee OeeJee kesâuee DeeefCe cnCeeuee, ‘‘ns ØeYet! DeeheuÙee meeceLÙee&ves ceuee ØeeceeefCekeâ
mebleeve Øeoeve keâj, letÛe ØeeLe&vee SskeâCeeje Deensme.’’ GòejeoeKeue F&Meotleebveer lÙeeuee nekeâ
efoueer pesJne lees ceefnjheceOÙes GYee, veceepe Deoe keâjerle neslee, ‘‘Deuueen leguee ‘ÙenÙee’Ûeer
MegYeJeelee& osle Deens. lees DeuueenÛÙee MeyoeÛes meceLe&ve keâjCeeje cnCetve ÙesF&ue. lees
Deuueenkeâ[tve Skeâe DeeosMeeÛeer9 melÙelee ØeceeefCele keâjCeeje cnCetve ÙesF&ue. DeeefCe
lÙeeÛÙeeheeMeer mejoejkeâer DeeefCe ßes‰lJeeÛeer Meeve Demesue. keâceeue opee&Ûeer efMemleyeælee
Demesue. Øesef<elelJeeves Yet<eefJeuee peeF&ue DeeefCe meoeÛeejer ueeskeâeble ieCeuee peeF&ue.’’ ]pekeâefjÙÙee
cnCeeuee, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! ceuee heg$e keâmee keâeÙe nesCeej yejs, ceer lej Je=æ Peeuees Deens
DeeefCe ceePÙee helveeruee lej JebOÙelJe Deens.’’ Gòej efceUeues, ‘‘DemesÛe nesF&ue.10 Deuueen pes
FefÛÚlees les keâjlees.’’ lÙeeves efJeÛeejues, ‘‘mJeeceer! ceie SKeeos mebkesâleefÛevn ceePÙeekeâefjlee
efveef§ele keâj.’’ meebefieleues, ‘‘mebkesâleefÛevn ns Deens keâer let leerve efoJemeebheÙeËle ueeskeâebMeer
mebkesâleeefJevee keâesCelesner mebYee<eCe keâjCeej veenerme (DeLeJee ke⤠MekeâCeej veenerme.) Ùee
keâeueeJeOeerle DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes Kethe mcejCe keâjerle jene DeeefCe mekeâeU mebOÙeekeâeU
lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle jne.’’ (-37-41)
ceie leer JesU ÙesTve "sheueer pesJne F&Meotleebveer ÙesTve cejÙeceuee meebefieleues, ‘‘ns cejÙece!
Deuueenves legPeer efveJe[ kesâueer Je leguee heeefJe$Ùe efoues DeeefCe peieeleerue meJe& efŒeÙeebJej leguee
ØeeOeevÙe osTve DeeheuÙee mesJeskeâefjlee efveJe[ues. ns cejÙece! DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer
Dee%eeOeejkeâ yevetve jene, lÙeeÛÙee heg{s velecemlekeâ nesle jene Je pes oeme lÙeeÛÙee heg{s PegkeâCeejs
Deensle lÙeebÛÙeeyejesyej letmegæe Pegkeâle pee.’’ (42-43)
(ns hewiebyej (me.)!) Ùee hejes#eeÛÙee Jeelee& Deensle pÙee Deecner legcneuee efoJÙeØekeâšveeÉejs
keâUJeerle Deenesle, SjJeer legcner lÙeeJesUer lÙee ef"keâeCeer npej veJnlee, pesJne nwkeâueÛes mesJekeâ
ne efveCe&Ùe IesCÙeekeâefjlee keâer cejÙeceÛee heeuekeâ keâesCe DemeeJee, Ùeemee"er Deeheeheues Heâebmes Hesâkeâle
nesles.11 DeeefCe lÙeeJesUer osKeerue legcner npej veJnlee pesJne lÙeebÛÙee ojcÙeeve Yeeb[Ce nesle
nesles. (44)
DeeefCe pesJne otleebveer cnšues, ‘‘ns cejÙece, Deuueen leguee DeeheuÙee Skeâe DeeosMeeÛeer
9) DeuueenÛes ‘Heâcee&ve’ves DeefYeØesle npejle F&mee-ÙesMet-cemeern (De.) Deensle. lÙeebÛee pevce meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee Skeâe DevevÙemeeOeejCe Heâcee&veeves Ûecelkeâeefjkeâ heæleerves Peeuee DemeuÙee keâejCeeves
efoJÙe kegâjDeeveele lÙeebvee ‘Deuueenkeâ[tve Skeâ Heâcee&ve’ Demes cnšues iesues Deens.
10) cnCepes legPes JeeOe&keäÙe DeeefCe legPeer helveer JeebPe Demeleeveemegæe Deuueen leguee heg$e osF&ue.
11) cnCepes HeâemesHesâkeâ keâjerle nesles.
DeeefueFcejeve 3 122 heeje 3
MegYeJeelee& osle Deens. lÙeeÛes veebJe cejÙeceheg$e, cemeern F&mee Demesue Je lees Fnueeskeâ Je hejueeskeâele
Øeefleef‰le jenerue, DeuueenÛÙee efvekeâšJeleea oemeebceOÙes lÙeeÛeer ieCevee nesF&ue. lees ueeskeâebMeer
heeUCÙeeleosKeerue mebYee<eCe keâjerue DeeefCe cees"e nesTvemegæe, DeeefCe lees Skeâ meoeÛeejer heg®<e
Demesue.’’ ns Ssketâve cejÙece cnCeeueer, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, ceuee cetue keâmes nesCeej? ceuee lej
keâesCee heg®<eeves mhe<e& osKeerue kesâuee veener.’’ Gòej efceUeues, ‘‘DemesÛe nesF&ue.12 Deuueen pes
FefÛÚlees les efvecee&Ce keâjlees. lees pesJne SKeeos keâeÙe& keâjCÙeeÛee efveCe&Ùe Ieslees lesJne Heâòeâ cnCelees
keâer, ‘nes’ lej les nesles.’’ (F&Meotleebveer hegvne DeeheuÙee mebYee<eCeeÛÙee DeesIeele cnšues) ‘‘DeeefCe
Deuueen lÙeeuee «ebLe Je efJeJeskeâeÛeer efMekeâJeCe osF&ue, leewjele Je FvpeerueÛes efMe#eCe osF&ue,
DeeefCe lÙeeuee yeveerFœeeF&uemee"er Deeheuee Øesef<ele efveÙegòeâ keâjerue.’’ (45-49-)
(DeeefCe pesJne lees Øesef<ele cnCetve yeveerFœeeF&ueheeMeer Deeuee lesJne lÙeeves meebefieleues)
‘‘ceer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legcneheeMeer mebkesâleefÛevn IesTve Deeuees Deens. ceer legceÛÙeemeceesj
ceeleerheemetve he#ÙeeÛÙee DeekeâejeÛee Skeâ hegleUe leÙeej keâjlees DeeefCe lÙeeuee Hegbâkeâj ceejlees. lees
DeuueenÛÙee DeeosMeeves he#eer yevelees. ceer DeuueenÛÙee Dee%esves pevcepeele DeebOeàÙeeuee Je
cenejesiÙeeuee yejs keâjlees DeeefCe lÙeeÛÙee Dee%esves ce=leeuee efpeJeble keâjlees. ceer legcneuee meebielees
keâer legcner keâeÙe Keelee DeeefCe DeeheuÙee Iejeble keâeÙe mee"e keâ¤ve "sJelee. Ùeele legceÛÙeemee"er
hegjsMeer efveMeeCeer Deens pej legcner ßeæeJeble Demeeue. DeeefCe ceer leer efMekeâJeCe Je lÙee
ceeie&oMe&veeÛes meceLe&ve keâjCÙeemee"er Deeuees Deens pes ÙeehetJeeaÛÙee leewjeleceOÙes efJeÅeceeve Deens,
DeeefCe Ùeemee"er Deeuees Deens keâer legcnemee"er keâener DeMee Jemlegvee ceer JewOe keâjeJes pÙee
legcnemee"er efveef<eæ keâjCÙeele DeeuÙee Deensle.13 hene, ceer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
legcneheeMeer mebkesâle IesTve Deeuees Deens, cnCetve DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePeer Dee%ee
heeUe. Deuueen ceePeener heeuevekeâlee& Deens Je legceÛee heeuevekeâlee&megæe. cnCetve legcner lÙeeÛeerÛe
Yeòeâer keâje neÛe mejU ceeie& Deens. (-49-51)
pesJne F&mee (De.) uee peeCeJeues keâer yeveerFœeeF&ue veekeâejCÙeeceOÙes lelhej Deensle lesJne
lÙeeves meebefieleues, ‘‘keâesCe DeuueenÛÙee ceeiee&le ceePee meneÙekeâ yevesue?’’ nJeejeRveer14 Gòej
12) cnCepes Demes Demeleeveemegæe keâer keâesCelÙeener heg®<eeves leguee mheMe& kesâuesuee veener, leguee cetue nesF&ue.
13) cnCepes legceÛÙee De[eCeer ueeskeâebÛÙee Yeüecekeâ keâuhevee, legceÛÙee MeeŒeeRÛes efÚõevJes<eCe, legceÛÙee
JewjeiÙeefØeÙe ueeskeâebÛee Deeflejskeâ DeeefCe cegefmueceslej ueeskeâebÛee legceÛÙeeJejerue heie[e Je lÙeebÛÙee
JeÛe&mJeecegUs legceÛÙee ÙesLes cetU F&Õejer MejerDele-peerJeve keâeÙeÅeele pÙee yebOeveebÛeer Jee{ kesâueer iesueer
Deens, lÙeebvee ceer jöyeeleue keâjerve Je pÙee Jemlet Deuueenves legceÛÙeemee"er nueeue Je njece
"jefJeuÙee Deensle kesâJeU lÙeebveeÛe ceer nueeue eEkeâJee njece "jJeerve.
14) ‘nJeejer’ Ùee MeyoeÛee DeLe& peJeU peJeU leesÛe Deens, DeeceÛÙee ÙesLes pees ‘Devmeej’ (ceooieej,
meneÙekeâ) Ùee MeyoeÛee Deens.
DeeefueFcejeve 3 123 heeje 3
efoues, ‘‘Deecner DeuueenÛes meneÙekeâ Deenesle,15 Deecner DeuueenJej ßeæe "sJeueer, mee#eer jene
keâer Deecner cegefmuece (DeuueenÛÙee Dee%esheg{s velecemlekeâ nesCeejs) Deenesle. mJeeceer! pes Heâcee&ve
let DeJelejues Deensme, Deecner lÙeeuee ceevelees DeeefCe Øesef<eleeÛes DevegmejCe mJeerkeâejlees. DeeceÛeer
veeJes iJeener osCeeNÙeebceOÙes meceeefJe° keâj.’’ (52-53)
veblej yeveerFœeeF&ue (ÙesMet cemeernÛÙeeefJe¤æ) ieghle keâejmLeeve ke⤠ueeieues.
GòejeoeKeue DeuueenvesosKeerue Deeheuee ieghle [eJe Ùeesefpeuee DeeefCe Demes [eJe ÙeespeCÙeele
Deuueen meJee&le JejÛe{ Deens. (leer DeuueenÛeer ieghle ÙegòeâerÛe nesleer) pesJne lÙeeves meebefieleues
keâer, ‘‘ns F&mee (De.), ceer Deelee leguee hejle IesF&ve16 DeeefCe leguee ceePÙeekeâ[s GÛeuetve IesF&ve
Je pÙeeveer leguee veekeâejues Deens lÙeebÛÙeeheemetve (cnCepes lÙeebÛÙee menJeemeeletve Je IeeCesj[Ÿee
JeeleeJejCeeleerue, lÙeebÛÙee mebieleerle jenCÙeeheemetve) leguee heefJe$e keâjerve DeeefCe legPes DevegmejCe
keâjCeeNÙeebvee hegve®lLeeveeheÙeËle lÙee ueeskeâebJej JejÛe{ "sJeerve pÙeebveer leguee veekeâejues Deens. ceie
mejlesMesJešer legcneb meJeeËvee ceePÙeekeâ[s ÙeeJeÙeeÛes Deens. lesJne ceer iees°eRÛee efveCe&Ùe osF&ve pÙee
mebyebOeer legcne ojcÙeeve celeYeso efvecee&Ce Peeuee Deens. pÙee ueeskeâebveer veekeâejCÙeeÛee ceeie&
Debefiekeâejuee Deens lÙeebvee Fnueeskeâ Je hejueeskeâ oesneWceOÙes keâ"esj efMe#ee osF&ve. DeeefCe lÙeebvee
keâesCeerner meneÙekeâ efceUCeej veener. DeeefCe pÙeebveer ßeæe Je meodJele&veeÛes DeeÛejCe kesâues Deens,
lÙeebvee lÙeebÛes ceesyeoues hegjshetj efoues peeleerue. DeeefCe (hekeäkesâ peeCetve IÙee keâer) Deuueen
DelÙeeÛeejer ueeskeâebJej keâoeefhe Øesce keâjerle veener.’’ (54-57)
ns hewiebyej (me.), mebkesâleJeÛeves Je yegefæceòesves DeesleØeesle JeCe&ves Deensle peer Deecner
legcneuee SskeâJeerle Deenesle. DeuueenheeMeer F&mee (De.) Ûes GoenjCe Deeoce (De.) meejKesÛe
Deens keâer Deuueenves lÙeeuee ceeleerheemetve efvecee&Ce kesâues DeeefCe Dee%ee efoueer keâer DeefmlelJeele Ùes
DeeefCe lÙeeÛes DeefmlelJe ØelÙe#eele Deeues.17 ner JemlegefmLeleer Deens peer legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve meebieCÙeele Ùesle Deens. DeeefCe legcner lÙee ueeskeâeble meeceerue nesT vekeâe pes
ÙeebÛÙeele Mebkeâe Iesleele. (58-60)
ns %eeve DeeuÙeeveblej Deelee Ùeeyeeyeleerle legceÛÙeeMeer pees keâesCeer Jeeo Ieeuele Demesue lej
ns Øesef<ele, lÙeeuee meebiee keâer, ‘‘Ùee, DeeceÛeer ceguesyeeUs Je legceÛeer ceguesyeeUs DeeceÛÙee efŒeÙee Je
15) cnCepes DeuueenÛÙee keâeÙee&le Deeheues meneÙekeâ Deenesle.
16) cetU Dejyeer Meyo ‘cegledJeHeäHeâerkeâ’ Jeehejuee iesuee Deens. ‘leJeHeäHeâer’Ûee cetU DeLe& Jemetue keâjCes Demee
neslees. ‘ØeeCenjCe keâjCes’ ne meojnt MeyoeÛee uee#eefCekeâ DeLe& Deens, cetU Meeefyokeâ DeLe& veJns.
17) cnCepes kesâJeU yeeheeefJevee pevceeme ÙesCes nerÛe iees° pej SKeeÅeeuee osJe DeLeJee osJeheg$e
yeveefJeCÙeemee"er hegjsmes ØeceeCe "jle Demesue lej ceie ef¡emleer ueeskeâebveer npejle DeeocemebyebOeer lej
De«e›eâceeves DeMeer ßeæe "jefJeueer heeefnpes nesles. keâejCe ÙesMet cemeern lej kesâJeU efyeve-yeeheeÛes
pevceeme Deeues nesles hejbleg Deeoce lej ceelee Je efhelee oesvneRefJeveeÛe efvecee&Ce Peeues Deensle.
DeeefueFcejeve 3 124 heeje 3
legceÛÙee efŒeÙee, lemesÛe legcner DeeefCe Deecner, DeeheCe meJe& ÙesTÙee DeeefCe DeuueenpeJeU meebiet
Ùee keâer, pees Keesše Demesue lÙeeÛÙeeJej DeuueenÛee keâeshe nesJees. (Deuueenkeâ[tve efOekeäkeâej
nesJees.)’’ Ùee Deieoer KeNÙee Iešvee Deensle DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer DeuueenefMeJeeÙe
DevÙe keâesCeerner F&Õej veener DeeefCe les DeefmlelJe kesâJeU DeuueenÛesÛe Deens pÙeeÛeer Meòeâer
meJeeËhes#ee JejÛe{ Deens Je pÙeeÛeer yegefæceòee efJeÕeJÙeJemLesle keâeÙe&jle Deens. ceie pej ns ueeskeâ
(Ùee DešerJej meecevee keâjCÙeeheemetve) hejeÌ[cegKe nesleerue lej (lÙeebÛes õesner DemeCes mhe°heCes
GIe[keâerme ÙesF&ue) DeeefCe Deuueen lej efJeõesnerÛÙee efmLeleerMeer heefjefÛele DeensÛe. (61-63)
(ns hewiebyej (me.)!) meebiee, ‘‘ns «ebLeOeejkeâevees Ùee, Skeâe DeMee yeeyeerkeâ[s peer DeeceÛÙee
DeeefCe legceÛÙee ojcÙeeve meceeve Deens, ns keâer DeeheCe DeuueenefMeJeeÙe keâesCeeÛeerner Yeòeâer keâ¤
veÙes, lÙeeÛÙeeyejesyej keâesCeemener Yeeieeroej "jJet veÙes, DeeefCe DeeheuÙeehewkeâer keâesCeerner
DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCeeme Deeheuee heeuevekeâlee& yeveJet veÙes.’’ Ùee DeeJeenveeuee
mJeerkeâejCÙeeheemetve les pej hejeÌ[cegKe Peeues lej mhe° meebietve šekeâe keâer mee#eer jene Deecner lej
cegefmuece (kesâJeU DeuueenÛeer Yeòeâer keâjCeejs Je lÙeeÛes Dee%eeheeueve keâjCeejs) Deenesle. (64)
ns «ebLeOeejkeâevees, legcner FyeÇeefnce (De.) ÛÙee (Oecee&) mebyebOeer DeeceÛÙeeMeer keâe Jeeo
Ieeuelee? leewjele Je Fbpeerue ns «ebLe lej FyeÇeefnce veblejÛe Glejues Deensle. ceie keâeÙe legcneuee
SJe{erMeer iees°osKeerue keâUle veener. legcne ueeskeâebvee pÙee iees°erÛes %eeve Deens lÙeeJej lej legcner
Kethe Jeeobie ceepeefJeues, Deelee lÙeeyeeyeleerle efJeJeeo keâe ke⤠heenlee pÙeebÛes legcneheeMeer keâenerÛe
%eeve veener. Deuueen peeCelees. legcner peeCele veener. FyeÇeefnce (De.) Ùengoerner veJnlee keâer
ef¡emleerosKeerue veJnlee efkebâyengvee lees lej Skeâ SkeâefÛeòe cegefmuece neslee18 DeeefCe lees keâoeefhe
DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer veJnlee. FyeÇeefnce (De.) Meer mebyebOe "sJeCÙeeÛee meJee&efOekeâ nkeäkeâ pej
keâesCeeuee heesnÛelees lej lees lÙee ueeskeâebvee heesnÛelees pÙeebveer lÙeeÛes DevegkeâjCe kesâues. DeeefCe Deelee
ns Øesef<ele (me.) DeeefCe ÙeeÛes DevegÙeeÙeer Ùee mebyebOeeÛes DeefOekeâ nkeäkeâoej Deensle. Deuueen kesâJeU
lÙeebÛeeÛe meceLe&keâ Je ceoleieej Deens pes ßeæe "sJeleele. (65-68)
(ns ßeæeJeeveebvees) «ebLeOeejkeâebhewkeâer Skeâ ieš FefÛÚlees keâer ÙesvekesâveØekeâejsCe legcneuee
mejU ceeiee&heemetve otj keâjeJes. JeemleefJekeâ heenlee les DeeheuÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeemener ceeie&Yeü°
keâjerle veenerle. hejbleg lÙeebvee ÙeeÛee efJeJeskeâ veener. ns «ebLeOeejkeâebvees, DeuueenÛes mebkesâle
18) cetU Dejyeer Meyo ‘nveerHeâ’ Jeehejuee iesuee Deens. lÙeeves DeefYeØesle SKeeoe Demee ceveg<Ùe Deens pees meJe&
yeepetbveer leeW[ efHeâjJetve Skeâe efJeefMe° ceeiee&Jej Ûeeuelees. ÙeeÛeeÛe DeLe& Deecner ‘Skeâe«e cegefmuece’ Ùee
Meyoeves JÙeòeâ kesâuee Deens.
DeeefueFcejeve 3 125 heeje 3
veekeâejlee, JeemleefJekeâ heenlee legcner mJele: lÙeebÛes efvejer#eCe keâjerle Deenele?19 ns «ebOeejkeâebvees,
melÙeeJej DemelÙeeÛee jbie Ûe{Jetve lÙeeuee keâe Mebkeâemheo yeveefJelee? peeCetveyegpetve melÙeeuee keâe
ueheefJelee? (69-71)
«ebLeOeejkeâebhewkeâer Skeâ ieš cnCelees keâer Ùee hewiebyejeuee ceeveCeeNÙee ueeskeâebJej pes keâener
DeJelejues Deens, lÙeeJej mekeâeUer ßeæe "sJee Je mebOÙeekeâeUer les veekeâeje. keâoeefÛele Ùee Ùegòeâerves
ns ueeskeâ DeeheuÙee ßeæsheemetve hejeJe=òe nesleerue. lemesÛe ns ueeskeâ Deeheehemeele cnCeleele keâer
mJeOeceeaÙeebefMeJeeÙe keâesCeeÛesner Ssketâ vekeâe. ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘JeemleefJekeâ
ceeie&oMe&ve lej DeuueenÛesÛe ceeie&oMe&ve nesÙe. DeeefCe ner lÙeeÛeerÛe osCeieer Deens keâer SKeeÅeeuee
lesÛe keâener efoues peeles pes keâOeer legcneuee efoues iesues nesles efkebâJee Demes keâer Flejebvee legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&heg{s ®pet keâjCÙeemee"er legceÛÙeeefJe¤æ Yekeäkeâce ØeceeCe efceUeJes.’’ ns hewiebyej (me.),
Ùeebvee meebiee keâer, ‘‘ke=âhee Je Øeefle‰e DeuueenÛÙee DeKelÙeeefjle Deens. nJes lÙeeuee lÙeeves leer
Øeoeve keâjeJeer. lees Goej °erÛee Deens.20 Je lees meJe&%e Deens. DeeheuÙee ke=âhesmee"er nJes lÙeeuee
efveJe[lees DeeefCe lÙeeÛeer ke=âhee Deefleceneve Deens.’’ (72-74)
«ebLeOeejkeâebceOÙes kegâCeer Demee Deens keâer legcner lÙeeÛÙee efJeÕeemeeJej ie[iebpe mebheòeer efoueer
lejer lees legceÛeer mebheòeer legcneuee Deoe keâjerue, DeeefCe kegâCeeÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer legcner
Skeâe oerveejÛÙee yeeyeleerle pejer lÙeeÛÙeeJej efJeÕeeme "sJeuee lejer lees ÙeeefMeJeeÙe Deoe keâjCeej
veener keâer legcner lÙeeÛÙee ceeveiegšerJej yemeeue. lÙeebÛÙee Ùee veweflekeâ DeJemLesÛes keâejCe Demes Deens
keâer les meebieleele, ‘‘Gcceer (Ùengoer-pÙet Kesjerpe Flej ueeskeâ) ueeskeâebÛÙee yeeyeleerle DeeceÛeer keâener
efJeÛeejCee nesCeej veener.’’ DeeefCe ner iees° les kesâJeU Keesšer jÛetve efleÛee mebyebOe DeuueenMeer
19) ogmeje DevegJeeo Ùee JeekeäÙeeÛee Demeener nesT Mekeâlees, ‘‘legcner mJele: ner iJeener oslee’’ oesvner
mJe¤heele cetueYetle DeLee&Jej keâener heefjCeece nesle veener. JeemleefJekeâle: hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛes
efvece&U peerJeve, lÙeebÛÙee meesyeleer-meneyee (jefpe.)- ÛÙee peerJeveeJej lÙeebÛÙee efMekeâJeCeer Je
mebmkeâejeÛes nesCeejs Dee§eÙe&keâejkeâ heefjCeece DeeefCe kegâjDeeveele Heâcee&efJeues peeCeejs GÛÛekeâesšerÛes
efJe<eÙe, Ùee meJe& iees°er meJe&ßes‰ DeuueenÛÙee DeMee GppJeue efveMeeCÙee neslÙee keâer Øesef<eleebÛÙee
DenJeeue DeeefCe F&Õejer «ebLeebÛÙee MewueerMeer heefjefÛele DemeuesuÙee DeMee keâesCelÙeener JÙeòeâeruee Ùee
efveMeeCÙeebvee heentve npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee Øesef<elelJeele Mebkeâe IesCes HeâejÛe keâ"erCe nesles.
20) cetU Dejyeer Meyo ‘JeemesDe’ Jeehejuee iesuee Deens. meJe&meeOeejCeheCes kegâjDeeveele ne Meyo leerve
ØemebieeJej Ùesle Demelees. Skeâ Øemebie pesJne SKeeÅee ceeveJeer mecetneÛÙee mebkegâefÛele °erÛee Je mebkegâefÛele
efJeÛeejmejCeerÛee GuuesKe Ùesle Demelees Je Deuueen legceÛÙeemeejKee mebkegâefÛele °erÛee veJns Ùee
JemlegefmLeleermebyebOeer lÙee mecetneuee meeJeOe keâjeJeÙeeÛes Demeles. ogmeje lees Øemebie pesJne SKeeÅeeÛee
kebâpet<eheCee, mebkegâefÛele ceveesJe=òeer DeeefCe OewÙe&nervelesÛee efOekeäkeâej keâjleevee, Deuueen me{U neleeÛee
Deens, legceÛÙeemeejKee veJns Demes oeKeJeeJeÙeeÛes Demeles. eflemeje lees Øemebie pesJne ueeskeâ DeeheuÙee
mebkegâefÛele keâuhevescegUs Deuueenkeâ[s SKeeÅee ØekeâejÛee ceÙee&efoleheCee pees[leele Je Deuueen
DeceÙee&o Deens Demes lÙeebvee oeKeJeeJeÙeeÛes Demeles.
DeeefueFcejeve 3 126 heeje 3
pees[leele. Kejs heenlee lÙeebvee ceenerle Deens (keâer Deuueenves DeMeer keâesCeleerner iees° Heâcee&efJeueer
veener.) yejs lÙeebÛeer efJeÛeejCee keâe nesCeej veener? pees keâesCeer Deeheues JeÛeve hetCe& keâjerue Je
JeeF&š iees°eRheemetve otj jenerue lees DeuueenÛee efØeÙe yevesue, keâejCe F&MehejeÙeCe ueeskeâ lÙeeuee
efØeÙe Deensle. Gjues les ueeskeâ pes DeuueenMeer kesâuesuee keâjej Je DeeheuÙee MeheLee DeuheMee
efkeâceleerJej efJeketâve šekeâleele lej lÙeebÛÙeemee"er heejueewefkeâkeâ peerJeveele keâesCeleener Jeeše veener.
Deuueen keâÙeeceleÛÙee efoJeMeer lÙeebÛÙeeMeer yeesueCeejner veener, lÙeebÛÙeekeâ[s heenCeejner veener
DeeefCe lÙeebvee heefJe$ener keâjCeej veener efkebâyengvee lÙeebÛÙeemee"er lej DelÙeble ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee
Deens. (75-77)
lÙeebÛÙeele keâener ueeskeâ Demes Deensle pes «ebLe JeeÛeleevee DeMeeØekeâejs peerYe Jes[erJeekeâ[er
JeUefJeleele keâer legcner mecepeeJes pes keâener les JeeÛele Deensle les «ebLeeleerueÛe cepeketâj nesÙe,
JeemleefJekeâ heenlee lees cepeketâj «ebLeeleerue vemelees. les cnCeleele keâer ns pes keâener Deecner JeeÛele
Deenesle ns Deuueenkeâ[tve Deens. Kejs heenlee les Deuueenkeâ[tve Demele veener, les peeCetveyegpetve
DemelÙe iees°erÛee mebyebOe DeuueenMeer pees[leele. (78)
keâesCelÙeener ceeCemeeÛes ns keâece veJns keâer Deuueenves lÙeeuee «ebLe DeeefCe Dee%ee Je
Øesef<elelJe Øeoeve keâjeJes DeeefCe lÙeeves ueeskeâebvee cnCeeJes keâer DeuueenSsJepeer legcner ceePes oeme
yevee. lees lej nsÛe cnCesue keâer KeNÙee DeLeea jyyeeveer (OeceexheosMekeâ) yevee, peMeer lÙee «ebLeeÛÙee
efMekeâJeCeerÛeer Dehes#ee Deens pÙeeÛes legcner he"Ce keâjlee Je hee" oslee. lees legcneuee keâoeefhe Demes
meebieCeej veener keâer DeuueenÛÙee otleebvee DeLeJee Øesef<eleebvee Deeheuee heeuevekeâlee& ceevee ns MekeäÙe
Deens keâe keâer SKeeÅee Øesef<eleeves legcneuee F&MeõesneÛeer Dee%ee ÅeeJeer pesJne legcner Dee%eeOeejer
Demeeue. (79-80)
mcejCe keâje, Deuueenves Øesef<eleebkeâ[tve JeÛeve Iesleues nesles, keâer Deepe ceer legcneuee «ebLe,
efJeJeskeâ Je yegæerceòesves Gheke=âle kesâues Deens. GÅee pej SKeeoe ogmeje Øesef<ele legceÛÙeepeJeU lÙeeÛe
efMekeâJeCeerÛeer iJeener osCeeje Deeuee peer efMekeâJeCe DeieesojheemetveÛe legceÛÙeepeJeU Deens lej
DeeefueFcejeve 3 127 heeje 3
legcneuee lÙeeÛÙeeJej ßeæe "sJeeJeer ueeiesue DeeefCe lÙeeuee menkeâeÙe& ÅeeJes ueeiesue.21 Demes
Heâcee&Jetve Deuueenves efJeÛeejues, ‘‘keâeÙe legcner ns ceevÙe keâjlee DeeefCe ÙeeJej ceePÙeeleHexâ
keâjejeÛeer cees"er peyeeyeoejer GÛeuelee?’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘nesÙe, Deecner ceevÙe keâjlees.’’
Deuueenves Heâcee&efJeues, ‘‘ceie mee#eer jene DeeefCe ceer osKeerue legceÛÙeeyejesyej mee#eer Deens.
Ùeeveblej pees DeeheuÙee keâjejeheemetve heje*cegKe nesF&ue lees DeJe%eekeâejer Deens.’’ (81-82)
Deelee keâe ns ueeskeâ DeuueenÛÙee Dee%eeheeueveeÛeer heæle (DeuueenÛee oerve) mees[tve
Flej SKeeoer heæle FefÛÚleele? JeemleefJekeâ heenlee DeekeâeMe Je he=LJeerceOÙes pes pes keâener Deens
les DeeheCentve efkebâJee DeheefjneÙe&heCes Deuueenuee meceefhe&le Peeues Deensle. DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s
meJeeËvee ®pet JneÙeÛes Deens? ns hewiebyej (me.), meebiee keâer, ‘‘Deecner Deuueenuee ceevelees, lÙee
efMekeâJeCeeRvee ceevelees peer DeecnebJej Glejueer Deens. lÙee efMekeâJeCeeruee osKeerue ceevÙe keâjlees pÙee
FyeÇeefnce (De.), FmceeF&ue (De.), Fmenekeâ (De.), Ùeeketâye (De.) DeeefCe Ùeeketâye (De.) ÛÙee
mebleleerJej GlejuÙee neslÙee DeeefCe lÙee DeeosMeebJej osKeerue ßeæe "sJelees pes cetmee (De.) Je F&mee
(De.) DeeefCe Flej Øesef<eleebvee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve efoues iesues. Deecner lÙeebÛÙeehewkeâer
SkeâeÛÙeeceOÙes YesoYeeJe keâjerle veener. DeeefCe Deecner DeuueenÛÙee DeeosMeebÛÙee DeOeerve
(cegefmuece) Deenesle.’’ Ùee Dee%eeOeejkeâles (Fmueece) efMeJeeÙe pees keâesCeer DevÙe SKeeoer heæle
Debefiekeâejle Demesue, lÙeeÛeer leer heæle keâoeefhe mJeerkeâejueer peeCeej veener Je cejCeesòej
peerJeveeceOÙes lees DeÙeMemJeer Je efJeHeâue nesF&ue. (83-85)
keâmes MekeäÙe Deens keâer, Deuueen lÙee ueeskeâebvee ceeie&oMe&ve Øeoeve keâjerue pÙeebveer ßeæsÛeer
osCeieer efceUeuÙeeveblej hegvne õesneÛee Debefiekeâej kesâuee. JeemleefJekeâ heenlee lÙeebveer mJele: Ùee
iees°eRÛeer iJeener efouesueer Deens keâer ne hewiebyej melÙeeefOeef‰le Deens. DeeefCe lÙee ueeskeâebheÙeËle
GppJeue mebkesâleJeÛevesosKeerue heesnÛeueer Deensle. Deuueen lej DelÙeeÛeeNÙeebvee ceeie&oMe&ve keâjerle
vemelees. lÙeebÛÙee DelÙeeÛeejeÛeer ÙeesiÙe efMe#ee lej nerÛe Deens keâer lÙeebÛÙeeJej Deuueen DeeefCe
otle Je mecemle ceeCemeebÛee Meehe Deens. DeMeeÛe efmLeleerle les meowJe jenleerue, lÙeebÛÙee efMe#esle
21) DeLe& Demee keâer ØelÙeskeâ Øesef<eleekeâ[tve Ùeeyeeyeleerle JeÛeve Iesleues peele jeefnues Deens. Ùeeef"keâeCeer
Flekeâer iees° DeeCeKeer mecepetve Iesleueer heeefnpes keâer npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeehetJeea ØelÙeskeâ
Øesef<eleekeâ[tve nsÛe JeÛeve Iesleues peele jeefnues Deens. lemesÛe ÙeeÛe keâejCeeves ØelÙeskeâ Øesef<eleeves
DeeheuÙee DevegÙeeÙeebvee veblej ÙesCeeNÙee Øesef<eleeÛeer yeeleceer efoueer Deens Je lÙeeuee meeLe osCÙeeÛee
lÙeebvee DeeosMe efouee Deens. hejbleg vee kegâjDeeveele, vee noermeerle, keâes"sÛe Ùee iees°erÛee ceeiecetmener
meehe[le veener keâer Øesef<ele npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeekeâ[tve Demes SKeeos JeÛeve Iesleues iesues
DemeeJes efkebâJee lÙeebveer DeeheuÙee DevegÙeeÙeebvee SKeeÅee veblej ÙesCeeNÙee Øesef<eleeÛeer Keyej osTve lÙeeJej
F&ceeve DeeCeCÙeeÛee DeeosMe efouee DemeeJee efkebâyengvee kegâjDeeveele mhe°heCes hewiebyej cegncceo (me.)
Ùeebvee ‘Keeeflecetve veyeerÙÙeerve’ Øesef<eleebÛee keâUme cnCetve Heâcee&efJeues iesues Deens. lemesÛe yengleskeâ
noermeerlemegæe hewiebyej (me.) Ùeebveer Heâcee&efJeues Deens keâer lÙeebÛÙeeveblej keâesCeleener Øesef<ele ÙesCeej veener.
DeeefueFcejeve 3 128 heeje 4
metšner efceUCeej veener efkebâJee lÙeebvee meJe[osKeerue efoueer peeCeej veener. leLeeefhe les ueeskeâ
JeeÛeleerue pes ueeskeâ Ùeeveblej leewyee (he§eeòeehe) keâ¤ve DeeheuÙee DeeÛejCeele megOeejCee keâjleerue,
Deuueen #ecee keâjCeeje Je ke=âhee keâjCeeje Deens. hejbleg pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeuÙeeveblej
DeßeæsÛee Debefiekeâej kesâuee DeeefCe DeßeæsleÛe heg{s peele jeefnues22 lÙeebÛee he§eeòeehe keâoeefhe
mJeerkeâejuee peeCeej veener, Demeues ueeskeâ lej hekeäkesâ ceeie&Yeü° Deensle. Kee$eer yeeUiee, pÙee
ueeskeâebveer DeßeæsÛee Debefiekeâej kesâuee DeeefCe DeßeæsÛÙee efmLeleerleÛe ØeeCe mees[ues, lÙeebÛÙeehewkeâer
SKeeÅeeves mJele:uee efMe#esheemetve JeeÛeefJeCÙeemee"er he=LJeer Ye¤ve pejer meesves ceesyeouÙeele efoues
lejer les mJeerkeâejues peeCeej veener. DeMee ueeskeâebmee"er og:KeoeÙekeâ efMe#ee leÙeej Deens. DeeefCe
lÙeebvee Deeheuee keâesCeerner meneÙekeâ Dee{UCeej veener. (86-91)
legcner peesheÙeËle (DeuueenÛÙee ceeiee&le) legceÛÙee meJee&efOekeâ efØeÙe Jemlet KeÛe& keâjle veener;
leesheÙeËle legcner hegCÙe Øeehle ke⤠Mekeâle veener. pes keâener legcner KeÛe& keâjeue lÙeeefJe<eÙeer Deuueen
meJe&%e Deens. (92)
KeeCÙeeÛÙee Ùee meJe& Jemlet (pÙee Fmueeceer Oece&keâeÙeÅeele JewOe Deensle) yeveerFœeeF&ue-
keâefjleeosKeerue JewOe neslÙee.23 leLeeefhe keâener Jemlet DeMee neslÙee pÙee leewjele GlejCÙeehetJeea
FœeeF&ue (npejle Ùeeketâye - De.) ves mJele: nesTve DeeheuÙeekeâefjlee efveef<eæ ceeveuÙee neslÙee.
lÙeebvee meebiee, pej legcner (DeeheuÙee Dee#esheele) Kejs Demeeue lej DeeCee leewjele DeeefCe Øemlegle
keâje lÙeeleerue SKeeos GoenjCe ÙeeveblejosKeerue pes ueeskeâ mJejefÛele KeesšŸee iees°eRÛee mebyebOe
DeuueenMeer pees[le jenleerue lesÛe JeemleefJekeâheCes DelÙeeÛeejer Deensle. meebiee, Deuueenves pes
keâener Heâcee&efJeues Deens les melÙe Heâcee&efJeues Deens. legcner SkeâefÛeòe nesTve FyeÇenerce (De.) ÛÙee
heæleerÛes DevegkeâjCe keâjeJeÙeeme nJes DeeefCe FyeÇenerce (De.) cegMedefjkeâeb-(DeveskesâÕejJeeoeR) hewkeâer
22) cnCepes kesâJeU Fvkeâej keâjCÙeeueeÛe hegjsmes ceeveues Demes veener lej ØelÙe#eheCes efJejesOe DeeefCe
Øeeflekeâejner kesâuee. ueeskeâebvee F&ÕejeÛÙee ceeiee&heemetve jesKeCÙeemee"er ØeÙelveebÛeer hejekeâe°e kesâueer.
Mebkeâe efvecee&Ce kesâuÙee, Dehemecepe hemejefJeuee, ceveeble Yeerleer Ieeleueer, YeÙebkeâj keâš keâejmLeeves
DeeefCe Kees[meeUheCee kesâuee pesCeskeâ¤ve hewiebyej (me.) ÙeebÛes OÙesÙeOeesjCe keâmesner keâ¤ve ÙeMemJeer
nesT veÙes.
23) kegâjDeeve DeeefCe npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee efMekeâJeCeerJej Ùentoer Oece&hebef[le pesJne keâesCeleener
leeefòJekeâ Dee#eshe IesT Mekeâues veener (keâejCe Oecee&Ûee heeÙee pÙee iees°eRJej Deens lÙeele hetJeeaÛÙee
Øesef<eleebÛÙee efMekeâJeCeerle DeeefCe hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee efMekeâJeCeerle efkebâefÛele megæe Heâjkeâ
veJnlee) lesJne lÙeebveer keâce&keâeb[mJe¤heer Dee#eshe meg¤ kesâues. ÙeemebyebOeeves lÙeebÛee heefn uee Dee#eshe
Demee neslee keâer DeeheCe KeeCÙeefheCÙeeÛÙee keâener DeMee Jemlet JewOe "jefJeuÙee Deensle pÙee hetJeeaÛÙee
Øesef<eleebÛÙee keâeUeheemetve efveef<eæ jeefnuÙee Deensle. ÙeeÛe Dee#esheeÛes Ùeeef"keâeCeer Gòej efoues peele
Deens. lÙeeÛeØeceeCes lÙeebÛee Skeâ Dee#eshe Demeener neslee keâer yewleguecekeâefome- ÙejesMeuesceuee mees[tve
keâeyeeie=neuee efkeâyeuee (Gheemevee efoMee) keâe yeveefJeues iesues. veblejÛÙee DeeÙeleer ÙeeÛe Dee#esheeÛÙee
GòejeoeKeue Deensle.
DeeefueFcejeve 3 129 heeje 4
veJnlee. (93-95)
efve:mebMeÙe meJe&ØeLece GheemeveemLeU pes ceeveJeekeâefjlee yeebOeCÙeele Deeues les lesÛe Deens pes
cekeäkeâe Menjer efJeÅeceeve Deens. lÙeeuee ceebieuÙe Je mece=æer efoueer iesueer nesleer DeeefCe meJe&
peieJeeefmeÙeebkeâefjlee ceeie&oMe&veeÛes keWâõ yeveefJeues iesues nesles. lÙeele mhe° mebkesâleefÛevns Deensle. 24
FyeÇenerce (De.) Ûes ØeeLe&veemLeeve Deens, DeeefCe lÙeeÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer pees lÙeele
oeKeue nesF&ue megjef#ele Peeuee. ueeskeâebJej DeuueenÛee ne nkeäkeâ Deens keâer Ùee ie=neheÙeËle
heesnesÛeCÙeeÛeer Sshele Deens lÙeeves lÙeeÛeer npeÙee$ee keâjeJeer DeeefCe pees keâesCeer Ùee DeeosMeeÛes
heeueve keâjCÙeeme vekeâej osF&ue lÙeeves mecepetve DemeeJes keâer Deuueen mekeâue peieJeeefmeÙeebhe metve
efvejhes#e Deens. (96-97)
meebiee, ns «ebLeOeejkeâebvees! legcner DeuueenÛÙee iees°er ceevÙe keâjCÙeeme keâe vekeâej oslee?
pÙee keâejJeeÙee legcner keâjerle Deenele Deuueen meJe&keâener heenle Deens. meebiee, ns «ebLeOeejkeâebvees!
ns keâeÙe legceÛes Jele&ve Deens keâer pees DeuueenÛÙee iees°er ceevÙe keâjlees lÙeeueeosKeerue legcner
DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKelee DeeefCe FefÛÚlee keâer lÙeeves Jeekeâ[Ÿee ceeiee&Ûes DevegmejCe
keâjeJes, Jemlegle: legcner mJele: (lees mejUceeieea DemeCÙeeyeöue) mee#eer Deenele. legceÛÙee
keâejJeeÙeebheemetve Deuueen DeveefYe%e veener. (98-99)
ns ßeæeJeeveebvees, pej legcner Ùee «ebLeOeejkeâebhewkeâer Skeâe iešeÛeer iees° ceevÙe kesâueerle lej
ns legcneuee ßeæskeâ[tve hegvne Deßeæskeâ[s hejle vesleerue. legceÛÙeemee"er Deßeæskeâ[s hejleCÙeeuee
Deelee kegâ"s JeeJe Gjuee Deens pesJne legcneuee DeuueenÛeer JeÛeves SskeâefJeueer peele Deensle DeeefCe
legceÛÙee ojcÙeeve lÙeeÛee hewiebyej GheefmLele Deens? pÙeeÛeer yeebefOeuekeâer DeuueenMeer Yekeäkeâce
Demesue lÙeeuee efveef§eleÛe mejU ceeie& efceUsue. (100-101)
ns ßeæeJeeveebvees! DeuueenÛes YeÙe yeeUiee pemes YeÙe yeeUieues heeefnpes DeeefCe legcneuee
DeMee DeJemLesle cejCe ÙeeJes keâer legcner DeuueenÛes Dee%eeOeejkeâ Deenele. meJe&peCe efceUtve
24) cnCepes Ùee ie=nele DeMeer mhe° efÛevns Dee{Uleele pesCeskeâ¤ve les DeuueenÛes "eÙeer mJeerke=âle Peeues
Deens Je lÙeeuee Deuueenves Deeheues Iej cnCetve hemeble kesâues DemeuÙeeÛes efmeæ nesles. efvepe&ve Je
Deesmee[ ØeosMeele yeveefJeues iesues DeeefCe ceie Deuueenves lÙeeÛÙee meYeesJeleeueer jenCeeNÙeebÛÙee
GojefveJee&neÛeer Gòeceele Gòece JÙeJemLee kesâueer. De[erÛe npeej Je<ex De%eeveeheesšer mebhetCe& Dejye osMe
DelÙeble DejepekeâlesÛÙee efmLeleerle jeefnuee hejbleg lÙee GheõJe ceepeuesuÙee YetceerJej keâeyeeie=n Je
lÙeeÛÙee heefjmejeÛeeÛe SkeâcesJe ØeosMe Demee neslee pÙeele Meeblelee ØemLeeefhele jeefnueer. efkebâyengvee ÙeeÛe
keâeyeeie=neÛeer yejkeâle nesleer keâer Je<e&Yejeleerue Ûeej ceefnvÙeebmee"er mebhetCe& osMeeuee lÙeecegUs Meeblelee
ueeYele Demes. ceie DeeOeerÛe DeOe&MelekeâehetJeea meJeeËveer heeefnues nesles keâer ‘Deyedjne’ves pesJne ‘keâeyee’Ûee
efJeOJebme keâjCÙeemee"er cekeäkesâJej nuuee kesâuee lesJne lÙeeÛes mewvÙe keâMeeØekeâejs F&Õejer ØekeâesheeÛes yeUer
"jues. ner Iešvee lÙeeJesUer DejyemLeeveeÛÙee ueneve Leesj meJeeËÛÙeeÛe heefjÛeÙeeÛeer nesleer Je ner Iešvee
ØelÙe#eheCes heenCeejs ueeskeâ Ùee DeeÙeleer Glejle neslÙee lÙeeJesUerner ceewpeto nesles.
DeeefueFcejeve 3 130 heeje 4
DeuueenÛÙee oesjerme Ieó25 Oe¤ve Demee DeeefCe Deehemeeble HeâešeHetâš nesT osT vekeâe.
DeueenÛÙee lÙee GhekeâejeÛeer Dee"JeCe "sJee, pees lÙeeves legcneJej kesâuee Deens. legcner Skeâ
ogmeNÙeeÛes Me$et neslee, lÙeeves legceÛeer ceves pees[ueer DeeefCe lÙeeÛÙee cesnsjyeeveer Je ke=âhesves legcner
yebOet-peve Peeueele. legcner Deie>erves YejuesuÙee Skeâe KeñŸeeÛÙee leeW[eJej GYes neslee, Deuueenves
legcneuee lÙeeheemetve JeeÛeefJeues. DeMee Øekeâejs Deuueen Deeheueer mebkesâleefÛevns legceÛÙeemeceesj
ØekeâeefMele keâjlees. keâoeefÛele ÙeecegUs legcneuee DeeheuÙee keâuÙeeCeeÛee mejU ceeie& efomeeJee.
(102-103)
meÉle&veeÛes DeeJeenve keâjCeeje Je ÛeebiegueheCeeÛee DeeosMe osCeeje, lemesÛe ogjeÛeejeÛee
ØeefleyebOe keâjCeeje Skeâ ieš legceÛÙeele DeJeMÙe Demeuee heeefnpes, DeMee ueeskeâebvee meeHeâuÙe
ueeYesue. SKeeÅee JesUer legcner lÙee ueeskeâebmeejKes nesT veÙes pes iešeiešele efJeYeeieues iesues DeeefCe
GIe[ GIe[ mhe° metÛevee efceUeuÙeeveblej hegvne celeYesoeble iegjHeâšues. pÙeebveer ns Jele&ve
DeJeuebefyeues les lÙee efoJeMeer keâ"esj efMe#ee Yeesieleerue pesJne keâeneRÛes Ûesnjs lespe:hebgpe Demeleerue
lej keâeneRÛes Ûesnjs keâeUJeb[uesues Demeleerue. pÙeebÛes Ûesnjs keâeUJeb[leerue (lÙeebvee meebieCÙeele
ÙesF&ue keâer) ßeæsÛeer osCeieer efceUeuÙeeveblej DeßeæeJebleebØeceeCes Jele&ve keâjlee? yejs lej Deelee Ùee
ke=âleIvelesÛÙee ceesyeouÙeele ØekeâesheeÛee DeemJeeo IÙee. Gjues les ueeskeâ pÙeebÛes Ûesnjs lespe:hegbpe
Demeleerue lej lÙeebvee DeuueenÛÙee ke=âheeÚ$eeKeeueer peeiee efceUsue DeeefCe les meowJe lÙeeÛe
DeJemLesle jenleerue. ns DeuueenÛes DeeosMe Deensle pes Deecner legcneuee "erkeâ"erkeâ SskeâJeerle
Deenesle keâejCe Deuueen peieJeeefmeÙeebJej DelÙeeÛeej keâjCÙeeÛee keâesCeleener nslet yeeUiele veener
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeleerue meeNÙee JemletbÛee ceeuekeâ Deuueen Deens DeeefCe meJe& JÙeJenej
DeuueenÛÙeeÛeheg{s meeoj nesleele. (104-109)
Deelee peieele lees meJeexòece pevemecegoeÙe legcner Deenele pÙeeuee ceeveJeebÛÙee ceeie&oMe&ve Je
megOeejCeskeâefjlee cewoeveele DeeCeues iesues Deens. legcner meoeÛeejeÛee DeeosMe oslee Je ogjeÛeeje-
heemetve ØeefleyebOe keâjlee DeeefCe DeuueenJej ßeæe yeeUielee. Ùee «ebLeOeejkeâebveer26 ßeæe "sJeueer
Demeleer lej les lÙeebÛÙeekeâefjlee Gòece nesles. ÙeebÛÙeele pejer keâener ueeskeâ ßeæeJeble osKeerue
Dee{Uleele lejer ÙeebÛes yengleskeâ ueeskeâ DeJe%ee keâjCeejs Deensle. ns legceÛes keâener JeeF&š keâ¤
Mekeâle veenerle. peemleerle peemle Heâòeâ Lees[e $eeme osT Mekeâleele. pej legceÛÙeeMeer ns ue{ues lej
ue{eF&le hee" oeKeJeleerue. ceie Demes ueeÛeej nesleerue keâer Ùeebvee keâes"tvener meneÙÙe efceUCeej
veener. ÙeebÛÙee JeešŸeeme Ûentkeâ[s Deheceeve Je eflejmkeâejÛe Deeuee. keâes"s DeuueenÛÙee nceerves
25) DeuueenÛÙee oesjerves DeefYeØesle lÙeeÛee Oece& Deens. Ùeeuee oesjer cnCetve DeMeemee"er mebyeesefOele kesâuesues
Deens keâer nsÛe les veeles Deens pesCeskeâ¤ve Skeâerkeâ[s F&ceeveOeejkeâebÛes DeuueenMeer mebyebOe ØemLeeefhele nesles
lej ogmejerkeâ[s meJe& F&ceeveOeejkeâ Skeâceskeâeuee efceUtve Skeâ peceele yeveleele.
26) Ùee ef"keâeCeer «ebLeOeejkeâeves DeefYeØesle Ùentoer ueeskeâ Deensle.
DeeefueFcejeve 3 131 heeje 4
DeLeJee ceeveJeebÛÙee nceerves DeeßeÙe efceUeuee lej ner iees° JesieUer Deens.27 ns DeuueenÛÙee
Øekeâesheele Jes{ues iesues Deensle, ÙeebÛÙeeJej ueeÛeejer Je hejeOeervelee ueeoueer iesueer Deens. ns meJe&
keâener kesâJeU Ùee keâejCeemleJe Ie[ues Deens keâer ns DeuueenÛÙee mebkesâle JeÛeveebvee veekeâejerle
jeefnues DeeefCe Ùeebveer Øesef<eleebÛeer veenkeâ nlÙee kesâueer. ne lÙeebÛÙee DeJe%ee Je ceÙee&oeYebieeÛee
heefjCeece Deens. (110-112)
hejbleg meJe&Ûe «ebLeOeejkeâ meejKes veenerle. ÙeebÛÙeeceOÙes keâener ueeskeâ Demes osKeerue Deensle
pes mejU ceeiee&Jej keâeÙece Deensle, je$eer DeuueenÛÙee JeÛeveebÛes he"Ce keâjleele Je lÙeeÛÙeeheg{s
velecemlekeâ nesle Demeleele. Deuueen DeeefCe cejCeesòej efoveeJej ßeæe yeeUieleele, meoeÛeejeÛee
DeeosMe osleele Je ogjeÛeejeheemetve ØeefleyebOe keâjleele DeeefCe hegCÙe keâeÙee&le ef›eâÙeeMeerue Demeleele
ns meoeÛeejer ueeskeâ Deensle. DeeefCe pes hegCÙe keâeÙe& ns keâjleerue lÙeeÛeer DeJensuevee kesâueer peeCeej
veener Deuueen Øekeâesheeuee efYeTve JeeieCeeNÙee ueeskeâebvee ÛeebieuesÛe DeesUKelees. Gjues les ueeskeâ
pÙeebveer DeßeæsÛes Jele&ve Debefiekeâejues lej DeuueenÛÙee efJejesOeele lÙeebvee lÙeebÛeer mebheòeerner keâenerÛe
GheÙeesieer he[Ceej veener keâer lÙeebÛeer mebleleer, les lej vejkeâele peeCeejs ueeskeâ Deensle Je vejkeâeleÛe
meowJe jenleerue. pes keâener les DeeheuÙee Ùee Ssefnkeâ peerJeveele KeÛe& keâjerle Deensle lÙeeÛes
GoenjCe lÙee JeeNÙeemeejKes Deens pÙeeÛÙeele ieej"e DemeeJee DeeefCe lees lÙee ueeskeâebÛÙee
MesleerJe¤ve JeneJee pÙeebveer mJele:Jej peguetce kesâuee Deens, DeeefCe efleÛee veeMe keâ¤ve šekeâeJee.
Deuueenves ÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee veener, Kejs cnCepes ns mJele:Ûe DeeheuÙeeJej DelÙeeÛeej
keâjerle Deensle. (113-117)
ns ßeæeJebleebvees, DeeheuÙee meceepeeÛÙee ueeskeâebefMeJeeÙe Flejebvee Deeheues cece&%e yeveJet
vekeâe, les legceÛÙee JeeF&šeÛÙee keâesCelÙeener mebOeerÛee HeâeÙeoe IesCÙeele keâmetj keâjerle veenerle.
legcneuee pÙee iees°erheemetve neveer heesnÛesue leerÛe iees° lÙeebvee efØeÙe Deens, lÙeebÛÙee ceveeleerue És<e
lÙeebÛÙee leeW[eletve yeensj he[lees DeeefCe pes keâener lÙeebÛÙee Deble:keâjCeele o[uesues Deens les
Ùeentvener YeÙebkeâj Deens. Deecner legcneuee Deieoer mhe° metÛevee osTve šekeâuÙee Deensle, pej
legcner yegæerceble Demeeue (lej ÙeebÛÙeeMeer mebyebOe "sJeCÙeele meeJeOeefiejer yeeUiee) legcner
lÙeebÛÙeeMeer Øesce keâjlee hejbleg les legceÛÙeeMeer Øesce keâjerle veenerle, Kejs heenlee legcner meJe& efoJÙe
«ebLeebvee ceevelee. pesJne les legcneuee Yesšleele lesJne les cnCeleele keâer DeecnerosKeerue (legceÛÙee
27) cnCepes peieele Ùeebvee SKeeÅee ef"keâeCeer Lees[s Heâej megKe meceeOeeve Je Meebleer ueeYeueer Demeueer lejer
leer lÙeebÛÙee mJeyeUeves ØemLeeefhele Peeuesueer Meebleer veJns lej FlejebÛÙee meneÙÙeeÛee Je cesnjyeeveerÛee
heefjCeece nesÙe. SKeeÅee JesUer keâes"s Ùeevee SKeeÅee cegefmuece jepÙeeves F&ÕejeÛÙee veeJeeJej DeYeÙeoeve
efoues lej keâes"s SKeeÅee ef"keâeCeer yeueMeeueer nesCÙeeÛeer mebOeerner efceUeueer Deens. hejbleg leermegæe
DeeheuÙee yengyeueeves veJns lej kesâJeU SKeeÅee MespeeNÙeeÛÙee OewÙee&ves, nerÛe efmLeleer lÙee Ùentoer
jepÙeeÛeer Deens pes FœeeF&ueÛÙee veeJeeves kesâJeU Decesefjkeâe, efyeÇšve DeeefCe jefMeÙeeÛÙee meneÙÙeeves
ØemLeeefhele Peeues Deens.
DeeefueFcejeve 3 132 heeje 4
hewiebyejeuee Je legceÛÙee «ebLeeuee) ceeveues Deens, heCe pesJne les JesieUs nesleele lesJne
legceÛÙeeefJe¤æ lÙeebÛÙee ›eâesOeeÛeer DeMeer efmLeleer Demeles keâer les Deeheueer yeesšs ÛeeJet ueeieleele,
lÙeebvee meebiee keâer DeeheuÙee ›eâesOeeie>erle mJele: peUtve ceje, Deuueen ceveele ueheuesueer jnmÙes
osKeerue peeCelees. legceÛes Yeues nesles lesJne Ùeebvee JeeF&š Jeešles DeeefCe legceÛÙeeJej SKeeos mebkeâš
Ùesles lej ns Deevebefole nesleele. hejbleg ÙeebÛeer keâesCeleerner keäèhleer legceÛÙeeefJe¤æ heefjCeecekeâejkeâ
"¤ Mekeâle veener hejbleg Deš DeMeer keâer legcner mebÙece oeKeJeeJee DeeefCe DeuueenÛes YeÙe
yeeUietve keâeÙe& keâjerle jneJes. pes keâener ns keâjerle Deensle lÙeeJej Deuueen ØeYeeJeer Deens.
(118-120)
(ns hewiebyej-me. cegmeueceeveebÛÙee meceesj lÙee ØemebieeÛee GuesKe keâje) pesJne legcner
Øeele:keâeUer DeeheuÙee Iejeletve efveIeeuee neslee DeeefCe (GnoÛÙee cewoeveele) cegmeueceeveebvee
Ùegæemee"er ef"keâef"keâeCeer vescele neslee. Deuueen meJe& iees°er Sskeâlees Je lees DelÙeeefOekeâ ceeefnleer
jeKeCeeje Deens. (121)
mcejCe keâje pesJne legceÛÙeehewkeâer oesve ieš ogyeUsheCee oeKeefJele nesles, JeemleefJekeâ
heenlee Deuueen lÙeebÛÙee ceoleermee"er GheefmLele neslee DeeefCe F&ceeveOeejkeâebveer DeuueenJej efYemle
"sJeueer heeefnpes. yejs ÙeehetJeea yeojÛÙee Ùegæele Deuueenves legcneuee ceole kesâueer nesleer. Kejs
heenlee lÙeeJesUer legcner Heâej ogye&ue neslee. cnCetve legcner DeuueenÛÙee ke=âleIvelesheemetve otj jene.
DeeMee Deens keâer legcner Deelee ke=âle%e yeveeue. (122-123)
ns hewiebyej (me.), mcejCe keâje pesJne legcner ßeæeJebleebvee meebiele neslee, ‘‘keâeÙe
legceÛÙeemee"er ner iees° hegjsMeer veener keâer Deuueenves leerve npeej HeâefjMles GlejJetve legceÛeer ceole
keâjeJeer?’’ efve:mebMeÙe pej legcner mebÙece oeKeefJeuee DeeefCe DeuueenÛes YeÙe yeeUietve keâece kesâues
lej pÙee #eCeer Me$et legceÛÙeeJej Ûeeue keâ¤ve ÙesF&ue lÙeeÛe#eCeer legceÛee heeuevekeâlee& (leerve
npeejÛe veJns) heeÛe npeej megmeppe F&MeotleebÉejs ceole keâjerue. ner iees° Deuueenves legcneuee Ùee
keâejCeemleJe meebefieleueer Deens keâer legcner KegMe JneJes DeeefCe legceÛeer ùoÙes mebleg° JneJeerle,
efJepeÙe Je meneÙÙe pes keâener Deens les Deuueenkeâ[tveÛe Deens pees DelÙeble Meefòeâceeve, yegefæceeve
Je õ°e Deens. (DeeefCe ner ceole legcneuee lees Ùeemee"er osF&ue) pesCeskeâ¤ve DeßeæsÛÙee ceeiee&Jej
ÛeeueCeeNÙeebÛeer Skeâ yeepet lees[tve šekeâerue DeLeJee lÙeebÛee Demee Deheceevepevekeâ hejeYeJe keâjerue
keâer lÙeebveer efJeHeâuelesves hejemle JneJes. (124-127)
(ns hewiebyej-me.) efveCe&ÙeeÛÙee DeefOekeâejele legceÛee keâesCeleener Jeeše veener. Deuueenuee
DeefOekeâej Deens nJes lej lÙeebvee ceeHeâ keâjeJes, nJes lej lÙeebvee efMe#ee keâjeJeer keâejCe les
DelÙeeÛeejer Deensle. he=LJeer Je DeekeâeMeele pes keâener Deens lÙeeÛee ceeuekeâ Deuueen Deens, nJes
lÙeeuee lÙeeves #ecee keâjeJes Je nJes lÙeeuee Ùeelevee osF&ue. lees ceeHeâ keâjCeeje Je hejce oÙeeUt
DeeefueFcejeve 3 133 heeje 4
Deens.28 (128-129)
ns ßeæeJebleebvees! ns oece oghheš JÙeepe KeeCÙeeÛes mees[tve Åee DeeefCe DeuueenÛes YeÙe
yeeUiee, DeeMee Deens keâer meHeâue Jneue. lÙee Deeieerheemetve mJele:Ûee yeÛeeJe keâje peer
DeßeæeJebleebkeâefjlee leÙeej kesâueer iesueer Deens. Deuueen DeeefCe hewiebyejebÛes Dee%ee heeueve keâje,
Dehes#ee Deens keâer legcneJej oÙee kesâueer peeF&ue. lÙee ceeiee&Jej OeeJele Ûeuee pees legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer #ecee Je lÙeeÛÙee mJeiee&keâ[s peelees pÙeeÛee efJemleej he=LJeer Je DeekeâeMeemeceeve
Deens, DeeefCe lees lÙee F&MehejeÙeCe ueeskeâebmee"er leÙeej kesâuee iesuee Deens. pes keâesCelÙeener
efmLeleerle Deeheueer mebheòeer KeÛe& keâjleele, ceie les efyekeâš efmLeleerle Demeesle DeLeJee ÛeebieuÙee
efmLeleerle, pes jeie efieUtve šekeâleele Je ogmeNÙeeÛes DehejeOe ceeHeâ keâjleele – Demes meoeÛeejer
ueeskeâ Deuueenuee DeefleMeÙe efØeÙe Deensle– DeeefCe pÙeebÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer pej
lÙeebÛÙeekeâ[tve SKeeos DeMueerue ke=âlÙe Ie[uÙeeme efkebâJee SKeeoe iegvne keâ¤ve lÙeebveer mJele:Jej
DelÙeeÛeej kesâuÙeeme lÙeebvee ueiesÛe DeuueenÛes mcejCe nesles DeeefCe les lÙeeÛÙeekeâ[s DeeheuÙee
DehejeOeebÛeer #ecee-ÙeeÛevee keâjleele – keâejCe DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCe Deens pees DehejeOe
ceeHeâ ke⤠Mekeâlees– DeeefCe les mecepetveGcepetve DeeheuÙee keâcee&Jej De[tve yemele veenerle. DeMee
ueeskeâebÛee ceesyeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU Demee Deens keâer lees lÙeebvee ceeHeâ keâjerue Je
DeMee veboveJeveele lÙeebvee oeKeue keâjerue pÙeebÛÙeeKeeueer keâeueJes Jenele Demeleerue DeeefCe lesLes
les meowJe jenleerue. efkeâleer Úeve ceesyeouee Deens melke=âlÙe keâjCeeNÙeemee"er! legceÛÙeehetJeea Deveskeâ
keâeueKeb[ nesTve iesueer Deensle. he=LJeerJej HesâjHeâškeâe cee¤ve hene lÙee ueeskeâebÛee MesJeš keâmee
Peeuee pÙeebveer (DeuueenÛÙee Dee%ee Je DeeosMeebvee) Keesšs uesKeues. ner ueeskeâebmee"er Skeâ mhe°
Je GIe[ efJeJesÛeve Deens DeeefCe pes DeuueenÛes YeÙe yeeUieleele lÙeebÛÙeekeâefjlee ceeie&oMe&ve
Je GheosMe. (130-138)
JewHeâuÙe«emle nesT vekeâe, og:Keer nesT vekeâe, legcnerÛe ØeYeeJeer "jeue pej legcner ßeæeJeble
Demeeue. ÙeeJesUer pejer legcneuee DeeIeele heesnÛeuee Deens lejer ÙeehetJeea DemeeÛe DeeIeele legceÛÙee
efJejesOekeâebvee osKeerue heesnÛeuee Deens.29 ns lej keâeueÛe›eâ Deens pÙeeuee Deecner ueeskeâebojcÙeeve
YeüceCe keâjJeerle Demelees, legceÛÙeeJej ner JesU DeMeemee"er DeeCeueer iesueer keâer Deuueen ns heent
FefÛÚle neslee keâer legceÛÙeele Kejs ßeæeJeble keâesCe Deensle, DeeefCe lÙee ueeskeâebvee JesieUs keâ¤
28) GngoÛÙee Ùegæele pesJne hewiebyej cegncceo (me.) peKeceer Peeues lesJne lÙeebÛÙee leeW[eletve keâeefHeâjebmee"er
Meehe efveIeeuee. lÙeebveer Heâcee&efJeues, ‘‘les je°^ keâmes meHeâue nesT Mekeâles pes DeeheuÙee Øesef<eleeuee
peKeceer keâjerle DemeeJes.’’ ner DeeÙele lÙeeÛe mebyebOeeves Glejueer Deens.
29) yeojÛÙee Ùegæekeâ[s mebkesâle Deens. meebieCÙeeÛee DeeMeÙe Demee keâer pesJne lees DeeIeele menve keâ¤ve
keâeHeâerj ueeskeâebÛes OewÙe& KeÛeues veener lesJne GngoÛÙee Ùegæeleerue Ùee DeeIeeleecegUs legcner keâe efJe<eCCe
nesle Deenele.
DeeefueFcejeve 3 134 heeje 4
FefÛÚle neslee pes KejesKej (jemle ceeiee&Ûes) mee#eeroej Deensle.30 keâejCe DelÙeeÛeejer ueeskeâ
Deuueenuee DeefØeÙe Deensle – DeeefCe lees Ùee hejer#esÉejs ßeæeJeeveebvee JesieUs keâ¤ve
DeßeæeJebleebvee Je"CeerJej DeeCet FefÛÚle neslee. legcner DeMeer mecepetle keâ¤ve Iesleueer Deens keâeÙe
keâer menpeheCes mJeiee&ceOÙes oeKeue Jneue. JeemleefJekeâ heenlee Deuueenves DeÅeehe ns heeefnuesuesÛe
veener keâer legcnehewkeâer les keâesCe ueeskeâ Deensle pes lÙeeÛÙee ceeiee&le ØeeCe heCeeuee ueeJeCeejs DeeefCe
lÙeeÛÙeemee"er mebÙece yeeUieCeejs Deensle. legcner lej ce=lÙetÛeer FÛÚe keâjerle neslee! heCe ner
lÙeeJesUsÛeer iees° nesleer pesJne ce=lÙet meceesj Deeuesuee veJnlee, lej IÙee, lees legceÛÙeemeceesj
Deeuesuee Deens DeeefCe legcner lÙeeuee [esàÙeeves heeefnues. (139-143)
cegncceo (me.) ÙeeefMeJeeÙe keâener veenerle keâer les kesâJeU Skeâ Øesef<ele Deensle, lÙeebÛÙeehetJeea
Flej Øesef<ele osKeerue nesTve iesues Deensle, ceie keâeÙe pej les cejCe heeJeues DeLeJee lÙeevee "ej
kesâues iesues lej legcner ueeskeâ ceeieÛÙee heeJeueer hejleeue? ue#eele "sJee! pes hejle efHeâjues les
DeuueenÛes keâenerner vegkeâmeeve keâjCeej veener, hejbleg pes DeuueenÛes ke=âle%e oeme yevetve jenleerue
lees lÙeebvee lÙeeÛee ceesyeouee osF&ue. (144)
keâesCeerner mepeerJe DeuueenÛÙee Dee%esefMeJeeÙe ce¤ Mekeâle veener. ce=lÙetÛeer Ieškeâe lej
efueefnueer iesueer Deens. pees keâesCeer Ssefnkeâ ueeYeeÛÙee FjeÅeeves keâeÙe& keâjerue lÙeeuee Deecner
FnueeskeâeleÛe osT Je pees keâesCeer hejueeskeâeleerue ueeYeeÛÙee FjeÅeeves keâeÙe& keâjerue lÙeeuee
hejueeskeâele ueeYe efceUsue. DeeefCe ke=âle%elee oeKeefJeCeeNÙeebvee Deecner lÙeeÛee ceesyeouee DeJeMÙe
osT. ÙeehetJeea efkeâlÙeskeâ Øesef<ele Demes nesTve iesues Deensle pÙeebÛÙeemen efceUtve DemebKÙe
F&MeYeòeâebveer Ùegæ kesâues. DeuueenÛÙee ceeiee&le peer mebkeâšs lÙeebÛÙeeJej keâesmeUueer lÙeecegUs les
nleeMe Peeues veenerle, lÙeebveer ogyeUsheCee oeKeefJeuee veener. les (DemelÙeeheg{s) velecemlekeâ Peeues
veenerle DeMeeÛe mebÙeceer ueeskeâebvee Deuueen hemeble keâjlees. lÙeebÛeer ØeeLe&vee kesâJeU nerÛe nesleer keâer,
‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙee Ûegkeâe DeeefCe GCeerJeebyeöue #ecee keâj, DeeceÛÙee keâeÙee&le
legPÙee ceÙee&oebÛes pes keâener GuuebIeve Peeues Demesue les ceeHeâ keâj, DeeceÛes heeÙe efmLej keâj DeeefCe
DeßeæeJebleebefJe¤æ Deecneuee ceole keâj.’’ mejlesMesJešer Deuueenves lÙeebvee peieeleerue
ueeYeosKeerue efoues Je lÙeentve ßes‰lej, hejueeskeâebleerue ueeYe osKeerue Øeoeve kesâues. Deuueenuee
DemesÛe melkeâceea ueeskeâ hemeble Deensle. (145-148)
30) cetU Dejyeer Meyo ‘Je Ùele efKepe efcevkegâce MegnoeDe’ Demes Deensle. ÙeeÛee Skeâ DeLe& lej Demee keâer
legceÛÙeehewkeâer keâener Menero nesT FefÛÚle nesles cnCepes keâener ueeskeâebvee ngleelces nesCÙeeÛee yengceeve
Øeoeve ke⤠FefÛÚle neslee. ogmeje DeLe& Demee keâer nuueer F&ceeveOeejkeâebyejesyejÛe oebefYekeâebÛee meceeJesMe
Demeuesuee legceÛee pees efceefßele mecetn Deens lÙeeletve pes KejsKegjs MetnoeDe DeueVeeme Deensle cnCepes
Deecner cegefmuece ueeskeâmecetneuee pÙee lespemJeer heoeves Yet<eefJeues Deens lÙee heoeme hee$e Deensle, DeMee
ueeskeâebvee JesieUs ke⤠FefÛÚle neslee.
DeeefueFcejeve 3 135 heeje 4
ns ßeæeJeeveebvees, pej legcner lÙee ueeskeâebÛÙee FMeeNÙeeJej Ûeeuet ueeieuee pÙeebveer
DeßeæsÛÙee ceeiee&Ûee DeJeuebye kesâuee Deens lej les legcneuee hejle ceeies vesleerue DeeefCe legcner
efvejeMe Jneue. (lÙeebÛÙee iees°er Ûetkeâ Deensle) melÙe Demes Deens keâer Deuueen legceÛee hee"erjeKee
Je meneÙekeâ Deens DeeefCe lees meJeexòece meneÙÙe keâjCeeje Deens. ueJekeâjÛe leer JesU ÙesCeej Deens
pesJne Deecner melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛÙee ceveeJej ojeje yemeJet Ùeemee"er keâer lÙeebveer
Deuueenyejesyej DeMeebvee Yeeieeroej "jefJeues Deens pÙeebÛÙee Yeeieeroej DemeCÙeemebyebOeer Deuueenves
keâesCeleerner meveo GlejefJeueer veener. lÙeebÛes MesJešÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens DeeefCe HeâejÛe JeeF&š
Deens les ef"keâeCe pes lÙee DelÙeeÛeeNÙeebÛÙee veefMeyeer ÙesCeej Deens. (149-151)
Deuueenves (meceLe&ve Je meneÙÙeeÛes) pes JeÛeve legcneuee efoues nesles les lej lÙeeves hetCe&
kesâues. megjJeeleeruee lÙeeÛÙee ngkegâceeves legcnerÛe lÙeebvee "ej keâjerle neslee. heCe pesJne legcner
ogyeUsheCee oeKeefJeuee Je DeeheuÙee keâeÙee&le Deeheehemeeble celeYeso oeKeefJeues, DeeefCe pÙee #eCeer
leer Jemlet Deuueenves legcneuee oeKeefJeueer efpeÛÙee Øesceele legcner iegjHeâšuee neslee (cnCepes
Ùegæeleerue uegšerÛee ceeue) lesJne legcner DeeheuÙee mejoejeÛÙee Dee%esefJe¤æ iesuee. - keâejCe keâer
legcnehewkeâer keâenerpeCe FnueeskeâeÛes FÛÚgkeâ nesles DeeefCe keâenerpeCe cejCeesòej peerJeveeÛeer FÛÚe
yeeUietve nesles. - lesJne Deuueenves legcneuee DeßeæeJebleebÛÙee efJejesOeeble hejeYetle kesâues keâer
pÙeeÙeesies legceÛeer hejer#ee IÙeeJeer DeeefCe melÙe Demes Deens keâer Demes Demetvemegæe Deuueenves
legcneuee ceeHeâÛe kesâues keâejCe ßeæeJebleebJej Deuueen Heâej ke=âheeÂef° "sJelees. (152)
Dee"Jee lees Øemebie pesJne legcner heU keâe{erle neslee, keâesCeekeâ[s JeUtve heenCÙeeÛes Yeeve
osKeerue legcneuee jeefnues veJnles, DeeefCe hewiebyej legceÛÙee hee"erceeietve legcneuee nekeâ ceejerle
neslee.31 lesJne legceÛÙee lÙee JeeieCegkeâerÛee yeouee Deuueenves Demee efouee keâer legcneuee
og:Keehee"eshee" og:Ke efoues cnCepes YeefJe<ÙekeâeUeble legcneuee ne Oe[e efceUeJee keâer pes keâener
legceÛÙee neleeletve efveIetve peeF&ue DeLeJee pes mebkeâš legceÛÙeeJej keâesmeUsue lÙeeÛÙeecegUs efvejeMe
nesT veÙes, Deuueen legceÛÙee meJe& ke=âlÙeebÛeer Keyej jeKeCeeje Deens. (153)
lÙee og:Keeveblej ceie Deuueenves legcnebhewkeâer keâener ueeskeâebJej DeMeer meceeOeeveeÛeer efmLeleer
31) GngoÛÙee Ùegæele pesJne cegmeueceeveebJej DeekeâefmcekeâheCes ogleHeâea nuuee Peeuee, cegmeueceeveebÛÙee jebiee
heej efJemkeâšuÙee lesJne keâener ueeskeâ ceoerveskeâ[s heUtve iesues Je keâener Gngo heJe&leeJej Ûe{ues. hewiebyej
npejle cegncceo (me.) DeeheuÙee peeiesJe¤ve FbÛeYejmegæe nšues veenerle. Me$etbveer Ûeesnesyeepetbveer SkeâÛe
ieoea kesâueer nesleer. one, yeeje ceeCemeebÛeer cet"Yej peceele peJeU Gjueer nesleer hejbleg DeuueenÛee
Øesef<ele DeMee veepetkeâ Øemebieermegæe DeeheuÙee peeieer heJe&leemeceeve Â{ neslee Je heU keâe{CeeNÙeebvee
hegkeâejerle neslee, ‘‘FuewÙÙe Fyeeouueen, FuewÙÙe Fyeeouueen,’’ ‘‘DeuueenÛÙee oemeebvees ceePÙeekeâ[s
Ùee, DeuueenÛÙee oemeebvees ceePÙeekeâ[s Ùee.’’
DeeefueFcejeve 3 136 heeje 4
hemejefJeueer keâer les heWiet ueeieues.32 heCe Skeâ ogmeje ieš pÙeeÛÙeeheeMeer meJe& cenlJe kesâJeU
DeeheuÙee mJele:ÛesÛe nesles, DeuueenÛÙee yeeyeleerle leNnsleNnsÛes De%eevehetCe& «en ke⤠ueeieuee pes
mebhetCe&heCes melÙeeefJe¤æ nesles. ns ueeskeâ Deelee cnCeleele, ‘‘Ùee keâeÙe&Jeenerle DeeceÛeeosKeerue
keâener Jeeše Deens?’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘(keâesCeeÛeener keâmeueener Jeeše veener) Ùee keâeceeÛes meJe&
DeefOekeâej DeuueenÛÙee neleele Deensle’’ JeemleefJekeâ heenlee Ùee ueeskeâebveer DeeheuÙee ceveele peer
iees° ueheJetve "sJeueer Deens leer legceÛÙeemeceesj Øekeâš keâjle veenerle. lÙeebÛee Keje GösMe ne Deens
keâer, ‘‘pej (vesle=lJeeÛes) DeefOekeâejeble DeeceÛee keâener Jeeše Demelee lej lesLes Deecner ceejues iesuees
vemelees.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘pej legcner DeeheuÙee Iejele osKeerue Demelee lej pÙee ueeskeâebÛee ce=lÙet
efueefnuesuee neslee les mJele: nesTve DeeheuÙee JeOe-mLeeveekeâ[s efveIetve Deeues Demeles.’’ DeeefCe ne
Øemebie Dees{Jeuee lees DeMeemee"er neslee keâer pes keâener legceÛÙee ceveeble ueheuesues Deens, Deuueenves
lÙeeÛeer hejer#ee IÙeeJeer DeeefCe pes keâener legceÛÙee ùoÙeele Deens les meeHeâ keâ¤ve šekeâeJes.
Deuueen ceveebÛeer efmLeleer ÛeebieueerÛe peeCelees. (154)
legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ meecevÙeeÛÙee efoJeMeer hee" oeKeJetve iesues nesles lÙeebÛÙee Ùee
[UceUCÙeeÛes keâejCe Demes nesles keâer, lÙeebÛÙee keâener GCeerJeebcegUs Mewleeveves lÙeebÛes heeÙe
[UceUerle kesâues nesles. Deuueenves lÙeebvee ceeHeâ kesâues, Deuueen Heâej #eceeMeerue Je menveMeerue
Deens. (155)
ns ßeæeJebleebvees, DeßeæeJebleebØeceeCes iees°er ke⤠vekeâe pÙeebÛes Deehles° Je veelesJeeF&keâ
SKeeos JesUer pej ØeJeemeeuee peeleele DeLeJee Ùegæele meeceerue nesleele (DeeefCe lesLes SKeeÅee
DeheIeeleeuee yeUer he[leele) lej les cnCeleele keâer pej les DeeceÛÙeepeJeU Demeles lej ceejues
iesues vemeles DeLeJee lÙeebÛeer nlÙee Peeueer vemeleer. Deuueen DeMee leNnsÛÙee iees°eRvee lÙeebÛÙee
ceveebleerue MeuÙe Je og:KeeÛes keâejCe yeveJetve šekeâlees. SjJeer Kejs heenlee ceejCeeje Je peerJeve
osCeeje lej DeuueenÛe Deens DeeefCe legceÛÙee meJe& ke=âleerÛee leesÛe efvejer#ekeâ Deens. pej legcner
DeuueenÛÙee ceeiee&le ceejues iesuee DeLeJee cesuee lej DeuueenÛeer peer ke=âhee Je #ecee legceÛÙee
JeešŸeeme ÙesF&ue leer lÙee meJe& Jemlethes#ee peemle Gòece Deens, pÙee ns ueeskeâ pecee keâjleele. DeeefCe
ceie legcner ceje DeLeJee ceejues pee keâesCelÙeener heefjefmLeleerle legcne meJeeËvee SkeâJeštve
Deuueenkeâ[sÛe ®pet JneJeÙeeÛes Deens. (156-158)
ns hewiebyej (me.), ner DeuueenÛeer cees"er ke=âhee Deens keâer legcner Ùee ueeskeâebmee"er Heâej
keâesceue mJeYeeJeer "juee Deenele. SjJeer pej legcner SKeeos JesUer MeerIeÇkeâesheer mJeYeeJeer Je efve‰tj
32) Fmueeceer ue<keâjeleerue keâener ueeskeâebÛÙee DevegYetleerle ÙesCeeje ne Skeâ Depeye DevegYeJe neslee. lÙee
Ùegæele meeefceue Demeuesues npejle Deyet leuedne (jefpe.) Kegö JeCe&ve keâjleele keâer lÙee efmLeleerle
Deecneuee PeeshesÛÙee iegbieerÛee keâener Demee ØeYeeJe nesle neslee keâer leueJeejer DeeceÛÙee neleeletve megšuÙee
peele neslÙee.
DeeefueFcejeve 3 137 heeje 4
Demelee lej ns meJe&peCe legceÛÙeeheemetve efJeYeòeâ Peeues Demeles. ÙeebÛes DehejeOe ceeHeâ keâje,
ÙeebÛÙeemee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâje, DeeefCe Oece&-keâeÙee&le Ùeebveemegæe meuueecemeueleerle menYeeieer
"sJee, ceie pesJne SKeeÅee celeeJej legceÛee efve§eÙe Â{ nesF&ue lesJne DeuueenJej Yejesmee keâje,
Deuueenuee les ueeskeâ efØeÙe Deensle pes lÙeeÛÙee YejJeMeeJej keâece keâjleele. Deuueen legceÛÙee
ceoleerJej Demesue lej keâesCeleerner Meòeâer legcneJej JeÛe&mJe Øeehle keâjCeej veener, DeeefCe pej lÙeeves
legcneuee mees[tve efoues, lej lÙeeveblej Demee keâesCe Deens pees legcneuee ceole ke⤠Mekesâue? lej
ceie pes Kejs ßeæeJeble Deensle lÙeebveer DeuueenJejÛe efJeÕeeme "sJeuee heeefnpes. (159-160)
keâesCelÙeener veyeerÛes ns keâece Demet Mekeâle veener keâer lÙeeves Dehenej keâjeJee - DeeefCe pees
keâesCeer Dehenej keâjerue lees DeeheuÙee Dehenejemeefnle hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer npej nesF&ue, -
ceie ØelÙeskeâ peerJeeuee lÙeeÛÙee keâceeF&Ûee hegjshetj ceesyeouee efceUsue DeeefCe keâesCeeJej keâenerner
peguetce nesCeej veener. yejs ns keâmes MekeäÙe Deens keâer pees ceveg<Ùe vesnceer DeuueenÛÙee cepeeaØeceeCes
JeeieCeeje Deens lees lÙee ceeCemeeØeceeCes ke=âlÙes keâjerue pees DeuueenÛÙee keâesheeves Jes{uee iesuee
Deens, DeeefCe pÙeeÛes Debeflece ef"keâeCe vejkeâ Deens, pes DelÙeble JeeF&š mLeeve Deens.
DeuueenheeMeer oesvner ØekeâejÛÙee ceeCemeele efkeâlÙeskeâ hešerÛee Heâjkeâ Deens DeeefCe Deuueen
meJeeËÛÙee ke=âlÙeebJej vepej "sJelees. Kejs cnCepes ßeæeJebleebJej Deuueenves lej ns Heâej cees"s
Ghekeâej kesâues Deens keâer lÙeebÛÙee ojcÙeeve Kegö lÙeebÛÙeeÛehewkeâer Skeâ DeMee hewiebyejeuee GYes kesâues
pees lÙeeÛeer mebkesâleJeÛeves lÙeebvee SskeâefJelees, lÙeebÛÙee peerJeveeuee meeJejlees DeeefCe lÙeebvee «ebLe Je
efJeodJeòesÛeer efMekeâJeCe oslees JeemleefJekeâ heenlee nsÛe ueeskeâ Ùee hetJeea GIe[heCes ceeie&Yeü° Peeues
nesles. (161-164)
DeeefCe ner legceÛeer keâeÙe efmLeleer Deens keâer pesJne legceÛÙeeJej mebkeâš keâesmeUues lesJne
legcner cnCet ueeieuee keâer ns keâes"tve Deeues? Jemlegle: (yeojÛÙee Ùegæele) ÙeeÛÙeehes#ee oghheš
mebkeâš legceÛÙeekeâjJeer (efJe¤æ he#eeJej) keâesmeUuesues Deens. ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebie , ns
mebkeâš legcner mJele:Ûe Dees{tve Iesleues Deens, Deuueen ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deens. peer neveer
ÙegæeÛÙee efoJeMeer legcneuee heesnesÛeueer leer DeuueenÛÙee Dee%esves nesleer DeeefCe leer Ùeemee"er nesleer
keâer Deuueenves heeneJes keâer legceÛÙeehewkeâer keâesCe ßeæeJeble Deens DeeefCe oebefYekeâ keâesCe, les oebefYekeâ
keâer pesJne lÙeebvee meebieCÙeele Deeues, ‘‘Ùee, DeuueenÛÙee ceeiee&le Ùegæ keâje efkebâJee keâceerlekeâceer
(DeeheuÙee MenjeÛes) j#eCe lejer keâje,’’ lesJne cnCet ueeieues, ‘‘pej Deecneuee ceenerle Demeles
keâer Deepe Ùegæ nesF&ue lej Deecner DeJeMÙe legceÛÙeeyejesyej Deeuees Demelees.’’ ner iees° pesJne les
meebiele nesles lesJne les ßeæshes#ee DeßeæsÛÙee DeefOekeâ peJeU nesles. les DeeheuÙee cegKeeves DeMee
iees°er meebieleele pÙee lÙeebÛÙee ceveeceOÙes vemeleele, DeeefCe pes keâener les ùoÙeele ueheefJeleele
Deuueen lÙeeuee ÛeebieuesÛe peeCelees. ns lesÛe ueeskeâ Deensle pes mJele: lej yemetve jeefnues DeeefCe
ÙeebÛes pes YeeF&yebo ue{eJeÙeeme iesues DeeefCe ceejues iesues lÙeebÛÙee mebyebOeeves Ùeeveer meebietve šekeâues
DeeefueFcejeve 3 138 heeje 4
keâer pej lÙeebveer DeeceÛes cnCeCes Sskeâues Demeles lej ceejues iesues vemeles. Ùeebvee meebiee keâer pej
legcner DeeheuÙee Ùee JeÛeveeble Kejs Demeeue lej mJele: legceÛee ce=lÙet pesJne ÙesF&ue lesJne lÙeeuee
šeUtve oeKeJee. (165-168)
pes ueeskeâ DeuueenÛÙee ceeiee&le "ej Peeues lÙeebvee ce=le mecepet vekeâe, les lej Kejs heenlee
efpeJeble Deensle, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer GhepeerefJekeâe Øeehle keâjerle Deensle, pes keâener
Deuueenves DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebvee efoues Deens lÙeeJej les Heâej KetMe Deensle, DeeefCe meceeOeeveer
Deensle pes ßeæeJeble lÙeebÛÙee hee"erceeies peieele jeefnues Deensle DeeefCe DeÅeehe lesLes heesnÛeuesues
veenerle, lÙeebÛÙeemee"erosKeerue keâesCelÙeener YeÙeeÛes DeLeJee og:KeeÛes keâejCe veener. les DeuueenÛes
ye#eerme Je lÙeeÛÙee ke=âhesyeöue Deeveboer Je Gunefmele Deensle DeeefCe lÙeebvee keâUtve Deeues Deens
keâer, Deuueen ßeæeJebleebÛee ceesyeouee JeeÙee IeeueJeerle veener. pÙeeveer peKeceer nesTvemegæe
Deuueen Je hewiebyejebÛÙee nekesâuee Dees efoueer33 lÙeebÛÙeele pes ueeskeâ meoeÛeejer Je heeheYeer¤
Deensle, lÙeebÛÙeemee"er cees"e ceesyeouee Deens. pÙeebvee ueeskeâebveer meebefieleues keâer, ‘‘legceÛÙeeefJe¤æ
cees"Ÿee Heâewpee ieesUe PeeuÙee Deensle, lÙeebÛeer Yeerleer yeeUiee,’’ lej ns Ssketâve lÙeebÛeer ßeæe
DeefOekeâ Je=efæbiele Peeueer DeeefCe les Gòejues keâer, ‘‘Deuueen DeeceÛÙeemee"er hegjsmee Deens DeeefCe
leesÛe meJeexlke=â° keâeÙe&efmeæerme vesCeeje Deens.’’ mejlesMesJešer les hejceßes‰ DeuueenÛÙee osCeieer Je
ke=âhesmen hejleues, lÙeebvee keâesCelÙeener ØekeâejÛeer neveer osKeerue heesnÛeueer veener DeeefCe
DeuueenÛÙee cepeeavegmeej ÛeeueCÙeeÛes ßesÙeosKeerue lÙeebvee Øeehle Peeues, Deuueen cees"e ke=âhee
33) GngoÛÙee Ùegæeveblej hejletve DeveskesâMJejJeeoer pesJne yeNÙeeÛe ueebye DeblejeJej efveIetve iesues lesJne
lÙeebvee Megæer Deeueer Je les Deeheehemeele cnCeeues, Deecner ns keâeÙe keâ¤ve yemeuees keâer cegncceoÛÙee
MeòeâerÛee yeercees[ keâjCÙeeÛeer peer yengceesue mebOeer Deecneuee ueeYeueer nesleer leer njJetve Deecner efveIetve
Deeuees. cnCetve Skeâe ef"keâeCeer Leebyetve lÙeebveer Deeheehemeele meuueecemeuele kesâueer keâer ceoervÙeeJej
ueiesÛe ogmeje nuuee Ûe{efJeuee peeJee. hejbleg ceie hegvne Oee[me Peeues veener Je ns cekeäkesâuee hejleues.
Fkeâ[s ns ueeskeâ SKeeos JesUer hejle Ùesleerue hewiebyej (me.) Ùeebvee Mebkeâe nesleer. cnCetve GngoÛÙee
ÙegæeÛÙee ogmeNÙeeÛe efoJeMeer cegmeueceeveebvee ieesUe keâ¤ve lÙeebveer Heâcee&efJeues keâer keâeefHeâjebÛÙee
ceeieeJej efveIeeues heeefnpes. ne pejer DelÙeble veepegkeâ Øemebie neslee lejer pes meÛÛes F&ceeveOeejkeâ nesles les
ØeeCeheCeeuee ueeJeCÙeeme leÙeej Peeues Je npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee meceJesle ‘nceüeGue
Demeo’heÙeËle iesues. ns ef"keâeCe ceoervesheemetve 80 cewue DeblejeJej Deens. Ùee DeeÙeleerÛee mebkesâle ÙeeÛe
ØeeCeebÛeer yeepeer ueeJeCeeNÙeebkeâ[s Deens.
DeeefueFcejeve 3 139 heeje 4
keâjCeeje Deens.34 Deelee legcneuee keâUtve Ûegkeâues keâer lees Kejs heenlee Mewleeve neslee pees DeeheuÙee
meeLeeroejebÛes legcneuee GieerÛeÛe YeÙe oeKeJeerle neslee cnCetve legcner YeefJe<Ùeele ceeCemeebÛes YeÙe
yeeUiet vekeâe ceePes YeÙe yeeUiee pej legcner KejesKej ßeæeJeble Demeeue. (169-175)
(ns hewiebyej-me.) pes ueeskeâ Deepe DeßeæsÛÙee ceeiee&le KetheÛe OeeJeheU keâjerle Deensle
lÙeebÛÙee OeeJeheUerves legcner efKeVe nesT vekeâe, les DeuueenÛes keâenerner JeeF&š ke⤠MekeâCeej
veenerle. DeuueenÛee nslet Demee Deens keâer lÙeebÛÙeemee"er cejCeesòej peerJeveele keâesCeleener Jeeše
Demet veÙes, DeeefCe mejlesMesJešer lÙeebvee keâ"esj efMe#ee efceUCeej Deens. pes ueeskeâ ßeæe mees[tve
DeßeæsÛes «eenkeâ yeveues Deensle efve:mebMeÙe les DeuueenÛes keâenerÛe vegkeâmeeve keâjerle veenerle
lÙeebÛÙeekeâefjlee og:KeoeÙekeâ efMe#ee leÙeej Deens. lÙeebvee Demes mewue mees[Ces DeßeæeJebleebveer
DeeheuÙee yeeyeleerle efnlekeâejkeâ mecepet veÙes. Deecner lej lÙeebvee Ùeekeâefjlee mewue mees[erle Deenesle
keâer Ùeebveer heeheeÛes Kethe cees"s DeesPes pecee keâjeJes. ceie ÙeebÛÙeemee"er YeÙebkeâj Deheceevepevekeâ efMe#ee
Deens. (176-178)
Deuueen ßeæeJebleebvee lÙee heefjefmLeleerle keâoeefhe jent osCeej veener pÙee heefjefmLeleerle
legcner Ùee JesUsme Dee{Ulee. lees heefJe$e ueeskeâebvee DeheefJe$e ueeskeâebheemetve JesieUs kesâuÙeeefMeJeeÙe
jenCeej veener. hejbleg DeuueenÛeer ner ØeLee veener keâer lÙeeves legcneuee hejes#eeÛeer hetJe&metÛevee
ÅeeJeer.35 (hejes#eeÛÙee iees°erÛeer ceeefnleer osCÙeekeâefjlee lej) lees DeeheuÙee Øesef<eleebhewkeâer pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeÛeer efveJe[ keâjlees cnCetve (hejes#eeÛÙee iees°erÛÙee yeeyeleerle) Deuueen DeeefCe
lÙeeÛÙee hewiebyejeJej ßeæe "sJee. pej legcner ßeæe DeeefCe F&MehejeÙeCelesÛes Jele&ve mJeerkeâejeue lej
legcneuee Heâej cees"e ceesyeouee ueeYesue. (179)
pÙee ueeskeâebvee Deuueenves DeeheuÙee ke=âhesves Gheke=âle kesâues Deens, DeeefCe ceie les
kebâpet<eheCeeves Jeeieleele lej lÙeebveer Ùee Yeüceele jent veÙes keâer ne kebâpet<eheCee lÙeebÛÙeemee"er Ûeebieuee
34) Gngontve hejle peeleevee Deyet megHeâdÙeeveves cegmeueceeveebvee Demes DeeJneve efoues nesles keâer heg{ÛÙee Je<eea
yeoj ÙesLes DeeceÛee Je legceÛee hegvne cegkeâeyeuee nesF&ue. hejbleg pesJne JeÛevehetleeaÛeer JesU peJeU Deeueer
lesJne lÙeeÛes OewÙe& heej KeÛeues. cnCetve lÙeeves yeieue osCÙeemee"er ieghleheCes Skeâe ceeCemeeuee
hee"efJeues. lÙeeves ceoervee ÙesLes heesnÛetve cegmeueceeveeble DeMee yeelecÙeebÛee Øemeej keâjCes meg¤ kesâues keâer
Ùee Je<eea kegâjwMeebveer peyejomle leÙeejer kesâueer Deens DeeefCe mebhetCe& Dejyemleeveele pÙeebÛee keâesCeerner
cegkeâeyeuee ke⤠MekeâCeej veener Demes yeuee{Ÿe mewvÙe ieesUe keâjerle Deensle. Ùee ØeÛeejecegUs keâener
cegmeueceeve ØeYeeefJele Peeues nesles. hejbleg pesJne Yej meYesle DeuueenÛÙee hewiebyejeves (me.) Iees<eCee kesâueer
keâer pej keâesCeer peeCeej vemesue lej ceer SkeâšeÛe efveIeCeej lesJne hebOejeMes ØeeCe DeesJeeUCeejs
lÙeebÛÙeeyejesyej efveIeCÙeemee"er GYes jeefnues. lÙeebveeÛe IesTve hewiebyej (me.) yeoj keâ[s efveIeeues. Deyet
megHeâdÙeeve cegkeâeyeuÙeemee"er Deeuee veener. cegmeueceeveebveer Dee" efoJemeebheÙeËle yeojuee cegkeäkeâece "esketâve
JÙeeheejer osJeeCeIesJeeCeeves Kethe DeeefLe&keâ HeâeÙeoe keâ¤ve Iesleuee.
35) cnCepes legceÛÙeele keâesCe F&ceeveOeejkeâ Deens Je keâesCe oebefYekeâ Deens ns legcneuee oeKeJeeJes.
DeeefueFcejeve 3 140 heeje 4
Deens. veJns, ns lÙeebÛÙeekeâefjlee DelÙeble JeeF&š Deens. pes keâener les DeeheuÙee kebâpet<eheCeeves ieesUe
keâjerle Deensle lesÛe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙeebÛÙee ieàÙeeleerue peesKe[ yeveleerue. he=LJeer Je
DeekeâeMeebÛee Jeejmee DeuueenkeâefjleeÛe Deens, DeeefCe legcner pes keâener keâjlee Deuueen lÙeeyeeyele
meJe&%e Deens. (180)
Deuueenves lÙee ueeskeâebÛes efJeOeeve Sskeâues pes cnCeleele keâer, Deuueen iejerye Deens DeeefCe
Deecner ßeerceble Deenesle.36 ÙeebÛÙee Ùee iees°er osKeerue Deecner efuentve IesT DeeefCe ÙeehetJeea pes les
Øesef<eleebÛeer veenkeâ nlÙee keâjerle Deeues Deensle lesner lÙeebÛÙee keâce&veeWohe$eele veceto Deens (pesJne
efveCe&ÙeeÛeer JesU ÙesF&ue lesJne) Deecner Ùeebvee meebiet keâer Deelee vejkeâeÛÙee ØekeâesheeÛee DeemJeeo
IÙee. ner mJele: legceÛÙee neleeves kesâuesueer keâceeF& Deens, Deuueen DeeheuÙee oemeebmee"er
DelÙeeÛeejer veener. (181-182)
pes ueeskeâ cnCeleele keâer, Deuueenves Deecneuee Dee%ee efoueer Deens keâer, Deecner keâesCeener
hewiebyejeuee leesheÙeËle ceevet veÙes peesheÙeËle lees DeeceÛÙee meceesj DeMeer kegâyee&veer osle veener efpeÛes
(hejes#eeletve ÙesTve) Deie>erves Ye#eCe keâjeJes. lÙeebvee meebiee, ceePÙeehetJeea legceÛÙeekeâ[s Deveskeâ
hewiebyej GppJeue efveMeeCÙee IesTve Deeues nesles. pÙeeÛÙeeyeöue legcner meebiele Deenele lees mebkesâle
megæe DeeCeuee neslee. pej legcner ØeeceeefCekeâ Deenele lej lÙee Øesef<eleebÛeer nlÙee legcner keâMeemee"er
kesâueer? DeeefCe ns hewiebyeje (me.)! ns legcneuee Keesšs "jefJele Deensle lemesÛe Deveskeâ Øesef<eleebvee
legceÛÙeehetJeea Keesšs "jefJeues iesues Deensle pes GIe[-GIe[ mebkesâle DeeefCe efoJÙe hegefmlekeâe Je
ØekeâeMe Øeoeve keâjCeejs «ebLe IesTve Deeues nesles. mejlesMesJešer ØelÙeskeâeuee ce=lÙet Deens DeeefCe
legcner meJe&peCe Deeheeheues hegjshetj ceesyeoues keâÙeeceleÛÙee efoJeMeer Øeehle keâjCeej Deenele. ÙeMemJeer
KeNÙee DeLeea leesÛe Deens pees lesLes vejkeâeie>erheemetve JeeÛesue Je mJeiee&ceOÙes oeKeue kesâuee peeF&ue.
Gjues ns peie, lej ner kesâJeU Skeâ YegjU hee[Ceejer yeeye Deens. (183-185)
cegmeueceeveebvees, legcneuee ØeeCe Je efJeòe Ùee oesvnerÛÙee hejer#ee ÅeeJÙeeÛe ueeieleerue,
DeeefCe legcner «ebLeOeejkeâ Je DeveskesâÕejJeeÅeekeâ[tve heg<keâUMee $eemeoeÙekeâ iees°er Sskeâeue. pej Ùee
meJe& efmLeleerle legcner mebÙece DeeefCe F&MehejeÙeCelesÛÙee Jele&veeJej Â{ jeneue lej ns cees"s
Oee[meeÛes keâeÙe& nesÙe. Ùee «ebLeOeejkeâebvee lÙee keâjejeÛeer osKeerue Dee"JeCe keâ¤ve Åee pees
Deuueenves lÙeebÛÙeekeâ[tve Iesleuee neslee keâer legcneuee «ebLeeÛeer efMekeâJeCe ueeskeâeble Øemeeefjle
keâjeJeer ueeiesue, leer ueheJetve "sJelee keâecee veÙes. heCe lÙeebveer «ebLeeuee hee"erceeies Ieeleues DeeefCe
DeuheMee efkebâceleerJej lÙeeuee efJeketâve šekeâues. efkeâleer JeeF&š JÙeJenej Deens ne pees ns keâjerle
Deensle. legcner lÙee ueeskeâebvee Øekeâesheeheemetve megjef#ele mecepet vekeâe pes DeeheuÙee ke=âleerJej ØemeVe
36) ns Ùentoer ueeskeâebÛes keâLeve nesles. efoJÙe kegâjDeeveele pesJne ner DeeÙele Deeueer keâer, ‘‘Demee keâesCe Deens
pÙeeves Deuueenuee Ûeebieues keâpe& ÅeeJes’’ lesJne efleÛee Gheneme keâjleevee ÙengoeRveer meebieCes meg¤ kesâues
keâer nesÙe yejs, DeuueenefceÙeeB oefjõer yeveues Deensle. les oemeekeâ[tve keâpe& ceeiet ueeieues Deensle.
DeeefueFcejeve 3 141 heeje 4 DeeefueFcejeve 3 142 heeje 4

Deensle DeeefCe FefÛÚleele keâer DeMee keâeÙee&Ûeer ØeMebmee lÙeebvee ueeYeeJeer pes Jemlegle: lÙeebveer kesâues DeeefCe lÙee «ebLeeJej osKeerue ßeæe "sJeleele pees ÙeeÛÙeehetJeea Kegö lÙeebÛÙeekeâ[s hee"efJeCÙeele
veenerle. KejesKej lÙeebÛÙeemee"er og:KeoeÙekeâ efMe#ee leÙeej Deens he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛee Deeuee neslee, DeuueenÛÙee meceesj efJeveceü Peeuesues Deensle, DeeefCe DeuueenÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee
meeJe&Yeewce ceeuekeâ Deuueen Deens DeeefCe lÙeeÛeer meòee meJeeËJej ØeYeeJeer Deens. (186-189) DeuheMee efkebâceleeruee efJeketâve šekeâerle veenerle, lÙeebÛee ceesyeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee GlheòeerceOÙes Je je$e DeeefCe efoJemeeÛÙee DeeUerheeUerves Deens DeeefCe Deuueen efnMesye Ûegkeâlee keâjCÙeele efJeuebye ueeJeerle veener. (196-199)
ÙesCÙeele lÙee %eeveer ueeskeâebmee"er Heâej mebkesâle Deensle, pes G"lee yemelee DeeefCe heng[ues Demelee ns ßeæeJebleebvees, mebÙece heeUe, DemelÙeJeeÅeebefJe¤æ Â{lee oeKeJee, melÙeeÛÙee
ØelÙeskeâ efmLeleerle F&ÕejeÛes mcejCe keâjleele DeeefCe he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee jÛevesle ceveve Je mesJesmee"er keâefšyeæ jne Je DeuueenÛes YeÙe yeeUiee, DeeMee Deens keâer legcner meHeâue Jneue.
efÛebleve keâjleele. (les GlmHetâle&heCes Godieej keâe{leele) ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, ns meJe&keâener let JÙeLe& (200)
Je efve®ösMÙe yeveefJeuesues veener, JÙeLe& keâce& keâjCÙeeheemetve let heefJe$e Deensme. ceie ns
heeuevekeâlÙee&, let Deecneuee vejkeâeie>erÛÙee Øekeâesheeheemetve JeeÛeJe, let pÙeeuee vejkeâeceOÙes Ieeleues
lÙeeuee KejesKej cees"s Deheceeve Je veeceg<keâerle ueesšues DeeefCe ceie DeMee DelÙeeÛeeNÙeebÛee
keâesCeerner meneÙekeâ DemeCeej veener. mJeeceer, Deecner Skeâe nebkeâ osCeeNÙeeuee Sskeâues pees ßeæskeâ[s
yeesueJeerle neslee DeeefCe meebiele neslee keâer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee ceevee, Deecner lÙeeÛes
efveceb$eCe mJeerkeâejues, lej ns DeeceÛÙee mJeeceer, pes DehejeOe DeeceÛÙeekeâ[tve Peeues Deensle
lÙeeyeöue #ecee keâj, pÙee JeeF&š iees°er DeeceÛÙeele Deensle lÙeebvee keâe{tve šekeâ DeeefCe DeeceÛee
Deble meoeÛeejer ueeskeâebmeceJesle keâj. ns ØeYet peer JeÛeves let DeeheuÙee Øesef<eleebÉejs kesâuesueer Deensme
leer Deecnemee"er hetCe& keâj DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Deecneuee veeceg<keâer osT vekeâesme,
efve:mebMeÙe let JeÛeveYebie keâjCeeje veenerme.’’ (190-194)
GòejeoeKeue lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ves Heâcee&efJeues, ‘‘ceer legceÛÙeehewkeâer keâesCeeÛesner ke=âlÙe
JeeÙee IeeueefJeCeej veener ceie lees heg®<e Demees DeLeJee Œeer, legcner meJe&peCe hejmhejebMeer mebyebefOele
Deenele, cnCetve pÙee ueeskeâebveer ceePÙeemee"er mJeosMe lÙeeie kesâuee DeeefCe pÙeebvee ceePÙee ceeiee&le
DeeheuÙee Iejeletve yeensj keâe{CÙeele Deeues DeeefCe pes ÚUues iesues DeeefCe ceePÙeemee"er ue{ues
Je ceejues iesues - lÙeebÛes meJe& DehejeOe ceer ceeHeâ keâ¤ve šekeâerve Je lÙeebvee DeMee GheJeveeble
oeKeue keâjerve pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue. ne lÙeebÛee ceesyeouee Deens
DeuueenpeJeU DeeefCe meJeexòece ceesyeouee DeuueenpeJeUÛe Deens.’’ (195)
ns hewiebyej (me.), MenjebceOÙes DeßeæeJeeveebÛÙee OeeJeheUercegUs legceÛeer efoMeeYetue neslee
keâecee veÙes. ner kesâJeU keâener efoJemeebÛÙee peerJeveeÛeer Lees[erMeer ceewpe Deens, veblej les meJe&peCe
vejkeâeceOÙes peeleerue pes DelÙeble JeeF&š ef"keâeCe Deens. ÙeeGueš pes ueeskeâ DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûes YeÙe yeeUietve peerJeve JÙeleerle keâjleele lÙeebÛÙeemee"er DeMeer GÅeeves Deensle
pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenleele, lÙee GÅeeveeble les meowJe jenleerue, DeuueenleHexâ ner
lÙeebÛÙeemee"er cespeJeeveerÛeer meece«eer nesÙe, DeeefCe pes keâener DeuueenpeJeU Deens meoeÛeejer
ueeskeâebkeâefjlee lesÛe meJeexòece Deens. «ebLeOeejkeâebceOÙesmegæe keâener ueeskeâ Demes Deensle pes
Deuueenuee ceeveleele, Ùee «ebLeeJej ßeæe "sJeleele pees legceÛÙeekeâ[s hee"efJeCÙeele Deeuee Deens
Devedefvemee 4 143 heeje 4
4 metjn Devedefvemee
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 176)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ueeskeânes, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes YeÙe yeeUiee pÙeeves legcneuee Skeâe peerJeeheemetve
efvecee&Ce kesâues DeeefCe lÙeeÛe peerJeeheemetve lÙeeÛeer menÛeeefjCeer yeveefJeueer DeeefCe lÙee
oesIeebÛÙeeheemetve heg<keâU heg®<e Je efŒeÙee peieele hemejefJeuÙee. lÙee DeuueenÛes YeÙe yeeUiee
pÙeeÛee Jeemlee osTve legcner Skeâ ogmeNÙeekeâ[tve DeeheuÙee nkeäkeâeÛeer ceeieCeer keâjlee DeeefCe
veelesmebyebOe efJeÛÚso keâjCÙeeheemetve otj jne. Kee$eer yeeUiee keâer Deuueen legcneJej ue#e "sJetve
Deens. (1)
DeveeLeebÛeer mebheòeer lÙeebvee hejle keâje. ÛeebieuÙee ceeueeuee JeeF&š ceeueeves yeouet vekeâe,
DeeefCe lÙeebÛee ceeue DeeheuÙee ceeueele efcemeUtve KeeT vekeâe, ne Heâej cees"e iegvne Deens. (2)
DeeefCe pej legcneuee YeÙe Demesue keâer legcner DeveeLeebMeer vÙeeÙe ke⤠MekeâCeej veener lej
pÙee efŒeÙee legcneuee hemeble he[leerue lÙeebÛÙeehewkeâer oesve-oesve, leerve-leerve, Ûeej-ÛeejMeer efJeJeen
keâje.1 hejbleg pej legcneuee YeÙe Demesue keâer legcner lÙeebÛÙeeMeer vÙeeÙe ke⤠MekeâCeej veener lej
1) ns ue#eele DemeeJes keâer ner DeeÙele Skeâentve peemle helveer yeeUieCÙeeÛeer hejJeeveieer osCÙeemee"er
Deeuesueer veJnleer keâejCe Ùee DeeÙeleerÛÙee GlejCÙee DeieesojheemetveÛe ns keâece JewOe nesles, Kegö
DeuueenÛes hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee Skeâehes#ee peemle helvÙee lÙeeJesUer ceewpeto neslÙee.
JeemleefJekeâheCes meojnt DeeÙele DeMeemee"er Glejueer nesleer keâer Ùegæele Menero nesCeeNÙeebÛeer peer
DeveeLe cegues jeefnueer nesleer lÙeebÛee ØeMve mees[efJeCÙeemee"er Heâcee&efJeues iesues keâer pej lÙee DeveeLeebÛes
nkeäkeâ legcner lemes Deoe ke⤠Mekeâle vemeeue lej pÙeebÛÙeemeceJesle DeveeLe cegues Deensle DeMee efŒeÙeebMeer
efJeJeen keâ¤ve IÙee.
Devedefvemee 4 144 heeje 4
ceie SkeâÛe helveer keâje.2 efkebâJee lÙee efŒeÙeebvee DeeheuÙee oebhelÙe peerJeveele DeeCee pÙee legceÛÙee
leeyÙeele DeeuÙee Deensle,3 DevÙeeÙeeheemetve JeeÛeCÙeemee"er ns DeewefÛelÙeeÛÙee DeefOekeâ efvekeâšÛes
Deens. (3)
DeeefCe efŒeÙeebÛes cenj (ŒeerOeve) Deeveboeves (keâle&JÙe mecepetve) Deoe keâje. hejbleg pej lÙeebveer
mJele: mJeKeg<eerves ŒeerOeveeÛee keâener DebMe legcneuee ceeHeâ kesâuee lej legcner lees Yeeie Deeveboeves KeeT
Mekeâlee. (4)
DeeefCe Deeheueer leer mebheòeer efpeuee Deuueenves legceÛÙeemee"er peerJeve mLeeheve keâjCÙeeÛes
meeOeve yeveefJeues Deens, veeoeve ueeskeâebÛÙee mJeeOeerve ke⤠vekeâe hejbleg lÙeebvee Deenej Je JeŒeØeeJejCe
Åee DeeefCe lÙeebvee mevceeie&oMe&ve keâje. (5)
DeeefCe DeveeLeebÛeer keâeUpeer Iesle jne FLeheeJeslees keâer les efJeJeenÙeesiÙe JeÙeele Ùesleerue.4 ceie
pej legcneuee lÙeebÛÙeele ÙeesiÙelee Dee{Uueer lej lÙeebÛeer mebheòeer lÙeebÛÙee mJeeOeerve keâje. Demes
keâOeerner ke⤠vekeâe keâer vÙeeÙeeÛÙee ceÙee&oe Deesueeb[tve Ùee Yeerleerheesšer lÙeebÛee ceeue IeeF&IeeF&ves
efieUbke=âle keâjeue keâer les cees"s PeeuÙeeJej DeeheuÙee nkeäkeâebÛeer ceeieCeer ke⤠ueeieleerue. DeveeLeebÛee
pees heeuekeâ OeveJeeve Demesue lÙeeves F&MehejeÙeCelesves JeeieeJes Je pees iejerye Demesue lÙeeves heefjefÛele
2) Ùee DeeÙeleervegmeej yengheeflvekeâlJeeuee ceÙee&efole kesâuesues Deens Je SkeâeÛe JesUer Ûeej hes#ee DeefOekeâ
helvÙee yeeUieCÙeeÛeer ceveeF& kesâuesueer Deens. Ùee iees°erJej cegefmuece ueeskeâmecegoeÙeeÛÙee Oece&MeeŒeeRÛes
celewkeäÙe Deens. lemesÛe meojnt DeeÙele yengheeflvekeâlJeeÛÙee hejJeeveieeruee vÙeeÙeeÛÙee Dešerves yeæ
keâjles. pees Fmece vÙeeÙeeÛeer Deš hetCe& keâjerle veener hejbleg Skeâehes#ee peemle helvÙee yeeUieCÙeeÛÙee
hejJeeveieerÛee ueeYe Ieslees lees DeuueenMeer oieeyeepeer keâjlees. Fmueeceer jepÙeeleerue vÙeeÙeeueÙeevee
Demee DeefOekeâej Deens keâer peer helveer DeLeJee pÙee helvÙeebJej lees DevÙeeÙe keâjerle Demesue lÙeebvee vÙeeÙe
efceUJetve ÅeeJee. keâener ueeskeâ heeef§eceelÙe ueeskeâebÛÙee efJeÛeejmejCeerÛÙee heie[Ÿeeves hejeYetle nesTve
Demes efmeæ keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjleele keâer kegâjDeeveÛee cetU nslet yengheeflvekeâlJeeÛÙee heæleeruee (peer
heeef§eceelÙe Âef°keâesveevegmeej JeeF&š heæle Deens) mebheg°ele DeeCeeJeÙeeÛee neslee. hejbleg DeMee
ØekeâejÛÙee iees°er cnCepes kesâJeU ceeveefmekeâ iegueeceerÛee heefjCeece nesÙe. yenghelveerkeâlJe cegUele Skeâ
JeeF&š iees° DemeCes DeeheuÙee peeieer mJele:Ûe ceevÙe keâjCÙeeueeÙekeâ veener keâejCe keâener heefjefmLeleerle
yengleheeflvekeâlJe Skeâ meeceeefpekeâ DeeefCe veweflekeâ iejpe "jle Demeles. ‘kegâjDeeve’ves mhe° Meyoele Ùee
heæleeruee JewOe "jefJeues Deens. meebkesâeflekeâheCesmegæe Ùee heæleerÛÙee efve<esOeele Demee keâesCeleener Meyo
Jeehejuesuee veener pesCeskeâ¤ve lees Ùee heæleeruee KeNÙee mJe¤heele mebheg°ele DeeCet FefÛÚle DemeuÙeeÛes
keâUues Demeles.
3) ‘oemeer’ DeefYeØesle Deensle. cnCepes lÙee efŒeÙee pÙee Ùegæele kewâo nesTve DeeuÙee DemeeJÙeele Je Ùegæ
kewâoeRÛeer Deoueeyeoue ve nesCÙeeÛÙee efmLeleerle Meemeveekeâ[tve ueeskeâeble JeešuÙee iesuÙee DemeeJÙeele.
4) cnCepes pesJne les Øeew{eJemLesuee heesnÛele Demeleerue lesJne heenele jne keâer lÙeebÛeer yeewefækeâ Jee{ keâMeer
Deens Je Deeheues JÙeJenej mJele:ÛÙee peyeeyeoejerJej neleeUCÙeeÛeer #ecelee lÙeebÛÙeele efkeâleer
ØeceeCeele efvecee&Ce nesle Deens.
Devedefvemee 4 145 heeje 4
heæleerves KeeJes.5 veblej pesJne lÙeebÛeer mebheòeer lÙeebÛÙee mJeeOeerve ke⤠ueeieeue lesJne ueeskeâebvee lÙeeJej
mee#eeroej yeveJee DeeefCe efnMesye IesCÙeeme Deuueen hegjsmee Deens. (6)
heg®<eebmee"er lÙee mebheòeerle Jeeše Deens peer DeeF&-Je[erue DeeefCe peJeUÛÙee veelesJeeF&keâebveer
ceeies "sJeueer Demesue DeeefCe efŒeÙeebmee"erner lÙee mebheòeerle Jeeše Deens peer DeeF&-Je[erue DeeefCe
peJeUÛÙee veelesJeeF&keâebveer ceeies "sJeueer Demesue, ceie leer keâceer Demees DeLeJee peemle,6 ne Jeeše
(Deuueenkeâ[tve) "jefJeuesuee Deens. (7)
DeeefCe pesJne JeešCeerÛÙee JesUer kegâšgbyeeleerue ueeskeâ DeeefCe DeveeLe Je ieesj-iejerye Deeues
lej lÙee mebheòeerceOetve lÙeebveeosKeerue keâener Åee DeeefCe lÙeebÛÙeeMeer YeuÙee ceeCemeemeejKes yeesuee.
(8)
ueeskeâebvee Ùee iees°erÛee efJeÛeej keâ¤ve Yeerleer Jeešueer heeefnpes keâer pej lÙeeveer mJele:
DeeheuÙee hee"erceeies DemeneÙe mebleleer mees[ueer Demeleer lej ce=lÙetmeceÙeer DeeheuÙee mebleleerefJe<eÙeer
keâmekeâMee ØekeâejÛes YeÙe lÙeebvee Jeešues Demeles, cnCetve lÙee ueeskeâebveer DeuueenÛes YeÙe yeeUieues
heeefnpes DeeefCe jemle JeÛeve yeesueues heeefnpes. pes ueeskeâ DevÙeeÙeeves DeveeLeebÛeer ceeueceòee
efieUbke=âle keâjleele KeNÙeeDeLeea les Deeheues heesš Deeieerves Yejleele DeeefCe efveef§eleÛe les vejkeâeÛÙee
Deie>erle Ye[keâle DemeuesuÙee Deeieerle Peesketâve efoues peeleerue. (9-10)
legceÛÙee mebleleerefJe<eÙeer Deuueen legcneuee DeeosMe osle Deens keâer heg®<eeÛee Jeeše oesve
5) cnCepes Deeheues mesJeeMegukeâ FlekeäÙee ØeceeCeele IÙeeJes keâer ØelÙeskeâ efve:he#eheeleer MeneCÙee ceeCemeeves
les ceevÙe keâjeJes. lemesÛe pes keâener mesJeeMegukeâ lÙeeves IÙeeJes ueheJetve ÚheJetve IesT veÙes lej peenerjheCes
les "jJetve IÙeeJes Je lÙeeÛee efnMesye "sJeeJee.
6) Ùee DeeÙeleerle mhe°heCes heeÛe keâeÙeÅeelcekeâ Dee%ee efouÙee iesuÙee Deensle. Skeâ DeMeer keâer
Jeejmeemebheòeer kesâJeU heg®<eebÛÙeeÛe JeešŸeeÛeer Deens Demes veener lej efŒeÙeebmegæe efleÛes Jeešskeâjer
Deensle. ogmejer DeMeer keâer JeejmeemebheòeerÛes kegâ"uÙeener heefjefmLeleerle Jeešhe Peeues heeefn pes ceie leer
efkeâleer keâe keâceer Demesvee. eflemejer Dee%ee DeMeer keâer ce=leeves hee"erceeies mees[uesuÙee mebhetCe& ceeueceòesuee
JeešCeerme keâes°keâhe$e "jefJeues iesues Deens. lÙeele mLeeJej Je pebiece, MesleerÛeer DeLeJee efyeve MesleerÛeer,
Jeef[ueesheeefpe&le Demeuesueer DeLeJee leMeer vemeuesueer Demee keâesCeleener Heâjkeâ kesâuesuee veener. ÛeewLeer,
ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer ceeuekeâeÛÙee nÙeeleerle keâesCeleener Jeejmee nkeäkeâ efvecee&Ce nesle veener lej
pesJne ceeuekeâ hee"erceeies keâener ceeueceòee mees[tve iesuee Demesue lesJneÛe Jeejmeenkeäkeâ efvecee&Ce neslees.
heeÛeJee keâeÙeoe ÙeeJe¤ve Demeener efveIelees keâer efvekeâšÛÙee veelesJeeF&keâebÛÙee GheefmLeleerle ogmeNÙee
veelesJeeF&keâebvee Jeejmee efceUCeej veener. heg{s ÙeeÛe keâeÙeÅeeÛes mhe°erkeâjCe DeeÙele ›eâ. 11ÛÙee
MesJešer DeeefCe DeeÙele ›eâ. 33 ceOÙes kesâues iesues Deens.
Devedefvemee 4 146 heeje 4
efŒeÙeebÛÙee yejesyej Deens.7 ]pej (ce=leeÛes Jeejme) oesvehes#ee peemle cegueer Demeleerue lej lÙeebvee
Jeejmeemebheòeerhewkeâer oesve le=leerÙeebMe efouee peeJee8 DeeefCe pej SkeâÛe cegueieer Jeejme Demesue lej
DeOeea Jeejmeemebheòeer efleÛeer nesÙe. pej ce=leeme mebleleer Demesue lej lÙeeÛÙee DeeF&Jeef[ueebhewkeâer
ØelÙeskeâeuee JeejmeemebheòeerÛee meneJee Jeeše efceUeuee heeefnpes.9 DeeefCe pej lees efve:mebleeve Demesue
DeeefCe DeeF&-Je[erueÛe lÙeeÛes Jeejme Demeleerue lej DeeF&uee eflemeje Jeeše efouee peeJee.10
DeeefCe pej ceÙeleeÛes YeeT yeefnCeermegæe Demeleerue lej DeeF& meneJÙee efnMÙeeÛeer Jeešskeâjer
Demesue.11 (Ùee meJe& JeešCÙee lÙeeJesUer keâe{uÙee peeleerue) pesJne ce=le ceeCemeeves kesâuesues
ce=lÙethe$e hetCe& kesâues iesues Demesue DeeefCe lÙeeÛÙeeJej Demeuesues keâpe& Deoe kesâues iesues Demesue. 12
legcneuee ceenerle veener keâer legceÛes DeeF&-Je[erue Je legceÛÙee mebleleerhewkeâer keâesCe ueeYeeÛÙee °erves
legceÛÙee DeefOekeâ peJeU Deens. ns efnmmes Deuueenves "jJetve efouesues Deensle, DeeefCe Deuueen
efve:mebMeÙe meJe& nkeâerieleer peeCeCeeje DeeefCe meJe& ieefYe&le nslet peeCeCeeje Deens. (11)
7) Fmueeceer keâeÙeosMeeŒeele keâewšgbefyekeâ peerJeveele heg®<eeJej DeefOekeâ DeeefLe&keâ peyeeyeoejerÛes Yeej šekeâues
iesues Deensle. lej Œeeruee yeNÙeeÛeMee DeeefLe&keâ peyeeyeoejerheemetve cegòeâ "sJeues iesues Deens. cnCetve
Jeejmeemebheòeerle ŒeerÛee Jeeše heg®<eebÛÙee leguevesle keâceer "sJeuee peeJee nsÛe vÙeeÙeeuee Oe¤ve Deens.
8) nerÛe Dee%ee oesve cegueeRmebyebOeerner Deens. DeLe& Demee keâer pej SKeeÅee FmeceeÛee Jeejme keâesCeerner cegueiee
vemeuee Je kesâJeU cegueerÛe DemeuÙee lej ceie oesve cegueer Demeesle efkebâJee oesvehes#ee peemle, keâesCelÙeener
efmLeleerle lÙeeÛÙee SketâCe JeejmeemebheòeerÛee 2/3 Yeeie lÙee cegueeRle Jeešuee peeF&ue Je Gjuesuee 1/
3 Flej Jeejmeoejeble. hejbleg ce=leeuee pej kesâJeU SkeâÛe cegueiee Demesue lej Flej Jeejmeoej
vemeuÙeeÛÙee efmLeleerle lees SketâCe ceeueceòesÛee Jeejme "jsue DeeefCe pej Flej Jeejmeoejner Demeleerue
lej ceie lÙeebÛee Jeeše efouÙeeveblej Gjuesueer meJe& ceeueceòee lÙeeueeÛe efceUsue.
9) cnCepes ce=leeuee mebleleer DemeuÙeeÛÙee efmLeleerle keâesCelÙeener heefjefmLeleerle ce=leeÛÙee DeeF&-
Jeef[ueebhewkeâer ØelÙeskeâ 1/6 Ûee Jeešskeâjer Demesue. ceie ce=leeÛes Jeejmeoej kesâJeU cegueer Demeesle efkebâJee
kesâJeU cegues Demeesle DeLeJee cegues Je cegueer Demeesle efkebâJee Skeâ cegueiee Je Skeâ cegueieer Demees. jeefnuee
Gjuesuee 2/3 Yeeie lej lÙeele Flej Jeejmeoej meeceerue Demeleerue.
10) DeeF& Jeef[ueebKesjerpe Flej keâesCeerner Jeejme vemesue lej Gjuesuee 2/3 Yeeie Jeef[ueebvee efceUsue.
SjJner 2/3 Yeeieele Je[erue DeeefCe Flej Jeejmeoej Jeešskeâjer Demeleerue.
11) YeeT Je yenerCe DemeuÙeeÛÙee efmLeleerle DeeF&Ûee Jeeše 1/3 SsJepeer 1/6 kesâuee iesuee Deens. DeMee
Øekeâejs DeeF&ÛÙee JeešŸeeleerue pees 1/6 Jee Yeeie Iesleuee Deens lees Jeef[ueebÛÙee JeešŸeele šekeâuee
peeF&ue. keâejCe lÙee efmLeleerle Jeef[ueebÛeer peyeeyeoejer Jee{uesueer Demeles. ns ue#eele DemeeJes keâer
ce=leeÛes DeeF& Je Je[erue pej efpeJeble Demeleerue lej lÙeeÛÙee YeeT yeefnCeeruee Jeeše efceUle veener.
12) JemeerÙeleÛee GuuesKe pejer keâpee&ÛÙee Deieesoj Deeuee Deens lejer JemeerÙeleJej keâpee&uee De«e›eâce Øeehle
Deens ÙeeJej, cegefmuece ueeskeâmecetneÛes Skeâcele Deens. cnCepes ce=leeJej pej keâpe& Demesue lej meJe&ØeLece
ce=leeÛÙee ceeueceòesletve keâpee&Ûeer hejleHesâ[ kesâueer peeF&ue, veblej JemeerÙele hetCe& kesâueer peeF&ue Je ceie
Jeejmeoejele efleÛes Jeešhe nesF&ue.
Devedefvemee 4 147 heeje 4
DeeefCe legceÛÙee helveerves pes keâener "sJeues Demesue lÙeeÛee DeOee& Jeeše legcneuee efceUsue,
pej lÙee efve:mebleeve Demeleerue, hejbleg mebleleer DemeuÙeeme JeejmeemebheòeerceOÙes Skeâ ÛelegLeeËMe Jeeše
legceÛee Deens pesJne keâer lÙeebveer peer JemeerÙele (ce=lÙethe$e) kesâueer Demesue leer hetCe& keâjCÙeele ÙeeJeer,
DeeefCe keâpe& pes lÙeebÛÙee DebieeJej Demesue les Deoe keâjCÙeele ÙeeJes, Je lÙee legcner hee"erceeies
"sJeuesuÙee mebheòeerÛÙee Skeâ ÛelegLeeËMeÛÙee Jeešskeâjer Demeleerue pej legcner efve:mebleeve Demeeue,
hejbleg mebleeve DemeuÙeeme lÙeebÛee Jeeše Skeâ De°ceebMe Demesue,13 Ùeeveblej peer JemeerÙele
(ce=lÙethe$e) legcner kesâueer Demesue leer hetCe& kesâueer peeJeer Je pes keâpe& legceÛÙeeJej Demesue les Deoe
kesâues peeJes. (12-)
DeeefCe lees heg®<e DeLeJee Œeer (pÙeeÛÙee JeejmeemebheòeerÛeer JeešCeer keâjeJeÙeeÛeer Deens) pej
efve:mebleevener Demesue DeeefCe lÙee JÙeòeâerÛes DeeF&Je[erueosKeerue nÙeele vemeleerue, heCe lÙeeÛee
Skeâ YeeT DeLeJee Skeâ yenerCe Demesue, lej YeeT DeeefCe yenerCe ØelÙeskeâeuee meneJee Jeeše
efceUsue Je YeeT-yeefnCe Skeâentve DeefOekeâ Demeleerue lej SketâCe JeejmeemebheòeerÛÙee Skeâ
le=leerÙeebMe JeešŸeele les meJe&peCe meceeefJe° nesleerue,14 pesJne keâer pes ce=lÙethe$e kesâues iesues Demesue
les hetCe& kesâues peeJes, DeeefCe ceÙele JÙeòeâerves pes pes keâpe& keâ¤ve "sJeues Demesue les DeMee Øekeâejs
Hesâ[CÙeele ÙeeJes keâer les vegkeâmeevekeâejkeâ "jCeej veener15– ne DeeosMe DeuueenÛee Demetve
Deuueen %eelee, õ°e Je ce=ogmJeYeeJeer Deens. (-12)
Ùee Deuueenves "jJetve efouesuÙee ceÙee&oe Deensle. pees Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛes
Dee%eeheeueve keâjerue lÙeeuee Deuueen DeMee GheJeveeble oeKeue keâjerue pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes
Jeenle Demeleerue DeeefCe lÙee GÅeeveele lees meowJe jenerue Je ns lej cees"s ÙeMe nesÙe. DeeefCe pees
Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛeer DeJe%ee keâjerue DeeefCe lÙeeves "jefJeuesuÙee ceÙee&oebÛes GuuebIeve
keâjerue lÙeeuee Deuueen Deeieerle šekeâerue pÙeeÛÙeele lees meowJe jenerue DeeefCe lÙeeÛÙeemee"er
Deheceevekeâejkeâ efMe#ee Deens. (13-14)
13) cnCepes Skeâ helveer Demees keâer Deveskeâ helvÙee, mebleleer DemeuÙeeÛÙee efmLeleerle lÙee 1/8 YeeieeÛÙee lej
mebleleer vemeuÙeeÛÙee efmLeleerle 1/4 YeeieeÛÙee Jeešskeâjer Demeleerue. ne 1/4 efkebâJee 1/8 Jee Yeeie
meJe& helveeRvee mecemeceeve Jeešuee peeF&ue.
14) Ùee DeeÙeleermebyebOeer Yee<ÙekeâejebÛes Skeâcele Deens keâer Ùeele YeeT Je yeefnCeerves meeJe$e YeeT Je meeJe$e
yeefnCeer DeefYeØesle Deensle, cnCepes ce=leeMeer veeles DemeCeejs meeJe$e YeeT lej lÙeebÛÙeemebyebOeer Dee%ee
ÙeeÛe metjnÛÙee MesJešÛÙee DeeÙeleerle efoueer iesueer Deens.
15) JemeerÙeleerle DeheeÙekeâejkeâ cnCepes DeMee Øekeâejs JemeerÙele kesâueer Demesue pÙeecegUs nkeäkeâoej
veelesJeeF&keâebÛes nkeäkeâ ceejues peele DemeeJesle. keâpee&le DeheeÙekeâejkeâ cnCepes kesâJeU nkeäkeâoejebvee
JebefÛele "sJeCÙeemee"er ceeCemeeves KeesšsÛe DeeheuÙeeJej Skeâ Demes keâpe& DemeCÙeeÛes keâyetue keâjeJes pes
lÙeeves ØelÙe#eele Iesleues vemeeJes, DeLeJee pÙeecegUs nkeäkeâoej Jeejmeemebheòeerheemetve JebefÛele nesleerue
DeMeer SKeeoer Ùegòeâer keâjeJeer.
Devedefvemee 4 148 heeje 4
legceÛÙee efŒeÙeebhewkeâer pÙeeveer JÙeefYeÛeej kesâuee Demesue lÙeebÛÙeemebyebOeer DeeheuÙeehewkeâer Ûeej
heg®<eebÛeer mee#e IÙee Je pej Ûeej heg®<eebveer mee#e efoueer lej lÙeebvee Iejele yebo keâ¤ve "sJee
ÙesLeheeJeslees keâer lÙeebvee ce=lÙet ÙesF&ue DeLeJee Deuueen lÙeebÛÙeemee"er keâener ceeie& keâe{erue. DeeefCe
legceÛÙeehewkeâer pÙeeveer Demes ke=âlÙe kesâues Demesue lÙee oesIeebvee $eeme Åee ceie pej lÙeebveer he§eeòeehe
kesâuee Je Deeheueer megOeejCee kesâueer lej lÙeebvee mees[tve Åee, Deuueen Heâej he§eeòeehe mJeerkeâejCeeje
Deens Je oÙee keâjCeeje Deens.16 (15-16)
hejbleg ns mecepetve Demee keâer Deuueenkeâ[s he§eeòeehe mJeerkeâejCÙeeÛee nkeäkeâ lÙeeÛe
ueeskeâebmee"er Deens pes veeoeveercegUs SKeeos JeeF&š ke=âlÙe keâ¤ve yemeleele DeeefCe lÙeeveblej ueiesÛe
he§eeòeehe keâjleele, DeMee ueeskeâebJej Deuueen DeeheuÙee ke=âhee°erves hegvne ue#e oslees DeeefCe
Deuueen meJe&%e, efJeJeskeâMeerue Je yegefæceeve Deens. hejbleg he§eeòeehe lÙee ueeskeâebkeâefjlee veener pes
JeeF&š ke=âlÙes keâjleele ÙesLeheeJeslees keâer pesJne lÙeebÛÙeehewkeâer SKeeÅeeÛeer ce=lÙetÛeer Ieškeâe ÙesTve
"sheles lesJne lees cnCelees keâer Deelee ceer he§eeòeehe kesâuee DeeefCe ÙeeÛeØekeâejs he§eeòeehe lÙee
ueeskeâebkeâefjleeosKeerue veener pes cejsheÙeËle DeßeæeJeble jeefnuesle. DeMee ueeskeâebkeâefjlee lej Deecner
og:KeoeÙekeâ efMe#ee leÙeej keâ¤ve "sJeueer Deens. (17-18)
ns ßeæeJebleebvees! legceÛÙeekeâefjlee ns JewOe veener keâer legcner yeUpeyejerves efŒeÙeebÛes Jeejme
17
yeveeJes. DeeefCe ns osKeerue JewOe veener keâer lÙeebvee $emle keâ¤ve lÙee ŒeerOeveeÛee keâener Yeeie
legcner efnjeJetve IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjeue pees legcner lÙeebvee osTve šekeâuee Deens, hejbleg pej lÙee
GIe[heCes DeMueerue ke=âlÙes keâjleerue lej (legcneuee pe¤j lÙeebvee $eeme osCÙeeÛee DeefOekeâej
Deens.)18 lÙeebÛÙeeMeer ÛeebieuÙee Øekeâejs peerJeve JÙeleerle keâje. pej lÙee legcneuee veehemeble
Demeleerue lej MekeäÙe Deens keâer SKeeoer iees° legcneuee hemeble vemesue hejbleg Deuueenves
lÙeebÛÙeeleÛe yejsÛemes Yeues "sJeues Demesue. DeeefCe pej legcner Skeâe helveerÛÙee peeieer ogmejer helveer
DeeCeCÙeeÛee FjeoeÛe kesâuee Demesue lej legcner pejer efleuee {erieYej mebheòeer efoueer Demeueer lejer
lÙeeleerue eEkeâefÛelener hejle IesT vekeâe ceie keâeÙe legcner efleÛÙeeJej DeeU IesTve DeeefCe GIe[
DevÙeeÙe keâ¤ve lees ceeue hejle IÙeeue? legcner les keâmes IÙeeue pesJne legcner Skeâ ogmeNÙeeheemetve
megKeesheYeesie Iesleuee Deens DeeefCe lÙeebveer legceÛÙeekeâ[tve Â{ JeÛeve Iesleues Deens? (19-21)
16) JÙeefYeÛeejemebyebOeerÛeer ner ØeeLeefcekeâ Dee%ee nesleer. veblej metjn vetj ceOÙes efpeÛÙeele heg®<e Je Œeer oesvneRvee
MebYej MebYej Heâškesâ ceejCÙeeÛeer SkeâÛe Dee%ee efoueer iesueer Deens, leer DeeÙele Glejueer.
17) Ùeeves DeefYeØesle Demes keâer heleerÛÙee ce=lÙetveblej lÙeeÛÙee kegâšgbyeeleerue ueeskeâebveer lÙeeÛÙee efJeOeJesuee
Jeejmee ceeue Je mebheòeer mecepetve efleÛes ceeuekeâ nesTve yemet veÙes. ŒeerÛee heleer pesJne ce=lÙet heeJeuee
lesJne leer mJeleb$e Deens. ‘Föle’ hetCe& keâ¤ve nJes lesLes efleves peeJes Je nJes lÙeeÛÙeeMeer efJ eJeen keâjeJee,
ns efleuee mJeeleb$Ùe Deens.
18) ceeue GhešCÙeemee"er veJns lej Deveweflekeâ Jele&veeÛeer efMe#ee osCÙeemee"er.
Devedefvemee 4 149 heeje 4
DeeefCe pÙee efŒeÙeebMeer legceÛÙee Jeef[ueebveer efJeJeen kesâuee Demesue lÙeebÛÙeeMeer keâoeefhe efJeJeen
ke⤠vekeâe, hejbleg pes hetJeea Ie[ues les Ie[ues.19 Kejs heenlee ner Skeâ efveue&ppeheCeeÛeer ke=âleer Deens,
DeefØeÙe Deens Je JeeF&š ¤{er Deens.20 legceÛÙeemee"er efveef<eæ kesâuÙee iesuÙee Deensle legceÛÙee ceelee,21
]keâvÙee,22 yeefnCeer,23 DeelÙee, ceeJeMÙee, hegleCÙee, YeeÛÙee24 DeeefCe legceÛÙee otOe yeefnCeer25 Je
legceÛÙee helveerÛÙee ceelee, DeeefCe legceÛÙee helveeRÛÙee cegueer pÙeebÛes heeuevehees<eCe legceÛÙee
heeuekeâlJeeKeeueer Peeues Deens.26 - pÙee helveeRMeer legceÛes Mejerj-mebyebOe Peeues Demesue lÙeebÛÙee cegueer,
hejbleg SjJner pej (kesâJeU efJeJeen Peeuee Demesue DeeefCe) lÙee helveeRMeer meceeiece Peeuee vemesue lej
(lÙeebvee IešmHeâesš osTve lÙeebÛÙee cegueeRMeer efJeJeen keâ¤ve IesCÙeele) legceÛÙeeJej keâesCeleener iegvne
veener. DeeefCe legceÛÙee lÙee cegueebÛÙee helveerosKeerue (efveef<eæ Deensle) (peer cegues) legceÛÙee
19) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer De%eeveeÛÙee keâeUele pÙeeves meeJe$e DeeF&Meer efJeJeen kesâuee neslee ner Dee%ee
DeeuÙeeveblejmegæe lees efleuee efJeJeenmebyebOeele "sT Mekeâlees. lej DeLe& Demee keâer hetJeea DeMee ØekeâejÛes
pes efJeJeen Peeues nesles, lÙeeÉejs pevceele ÙesCeejer mebleleer Deelee ner Dee%ee DeeuÙeeveblej Deveewjme
"jCeej veener. lemesÛe DeeheuÙee efhelÙeebÛÙee ceeueceòesleerue lÙeebÛee Jeejmeenkeäkeâ jöyeeleue "jCeej
veener.
20) Fmueeceer keâeÙeÅeevegmeej ns ke=âlÙe Heâewpeoejer iegvne DeeefCe heesefuemeebÛÙee nmle#esheeme hee$e Deens.
21) ‘DeeF&’ cnCetve meKKeer DeeefCe meeJe$e oesvner ØekeâejÛÙee DeeF&Jej ueeiet Deens, cnCetve oesvner JepÙe&
Deensle. lemesÛe ÙeeÛe Dee%esle efhelÙeeÛeer DeeF& DeeefCe DeeF&Ûeer DeeF& megæe meeceerue Deensle.
22) cegueieer Ùee Dee%esle veeleerÛeener meceeJesMe Deens.
23) meKKeer yenerCe DeeefCe DeeF&keâ[tve lemesÛe Jeef[ueebkeâ[tve DemeCeeNÙee meeJe$e yeefnCeer, eflevner Ùee
Dee%esle Skeâmeceeve Deensle.
24) Ùee meJe& veelÙeelemegæe meKKeer DeeefCe meeJe$e ÙeebÛÙeele keâenerner Heâjkeâ veener.
25) ¢ee iees°erle hetCe& cegefmuece meceepe mencele Deens keâer SKeeÅee cegueeves DeLeJee cegueerves pÙee
ceefnuesheemetve mleveheeve kesâues Deens, leer ceefnuee lÙeeÛÙeekeâefjlee ceelesÛÙee keâ#esle Ùesles DeeefCe efleÛee
heleer efhelÙeeÛÙee keâ#esle Ùeslees. DeeefCe leer meJe& veeleer peer meKKÙee ceelee DeeefCe efhelÙeeÛÙee mebyebOeele
Jeefpe&le nesleele leer meJe& mleveheeve mebyebefOele ceelee DeeefCe efhelÙeeÛÙee mebyebOeele Jeefpe&le nesleele. ¢ee
cegueekeâefjlee mleveheeve mebyebefOele ceelesÛes kesâJeU lesÛe cetue njece DeLeJee Jeefpe&le nesle veener
pÙeeÛÙeemen lÙeeves lÙee ceelesheemetve mleveheeve kesâues nesles lej efleÛeer meJe&Ûe cegues lÙeeÛÙeekeâefjlee
meKKÙee YeeJee-yeefnCeerØeceeCes DeeefCe lÙeebÛeer mebleleer lÙeeÛÙeekeâefjlee meKKÙee YeeÛÙee DeeefCe
hegleCÙeeØeceeCes Deens.
26) DeMee cegueerÛes efveef<eæ "jCes Ùee DešerJej DeJeuebyetve veener keâer efleÛes meeJe$e efhelÙeeÛÙee Iejer
heeuevehees<eCe Peeues DemeeJes. meeJe$e cegueieer ceeCemeemee"er keâesCelÙeener heefjefmLeleerle efveef<eæÛe Deens
ceie efleÛes meeJe$e yeeheeÛÙee Iejele heeuevehees<eCe Peeues Demees efkebâJee vemees, Ùeeyeeyeleerle Fmueeceer
keâeÙeoslep%eebÛes peJeUpeJeU celewkeäÙe Deens.
Devedefvemee 4 150 heeje 5
JeerÙee&heemetve pevceueer Deensle.27 DeeefCe ns osKeerue legceÛÙeemee"er efveef<eæ kesâues iesues Deens keâer legcner
oesve yeefnCeeRvee efJeJeen yebOeveele Skeâ$e DeeCeeJes,28 hejbleg hetJeea pes keâener Ie[ues les Ie[ues, Deuueen
#ecee keâjCeeje DeeefCe hejce ke=âheeUt Deens.29 DeeefCe lÙee efŒeÙeeosKeerue legceÛÙeekeâefjlee efveef<eæ
Deensle pÙee Flej keâesCeeÛÙee efJeJeenyebOeveeble Demeleerue (cegnmeveele) hejbleg DeMee efŒeÙeebMe r (efJeJeen
keâjCÙeeceOÙes) lÙee efŒeÙee DeheJeeo Deensle pÙee (ÙegæeceOÙes) legceÛÙee neleer ueeieuesuÙee
Demeleerue.30 ne DeuueenÛee keâeÙeoe Deens pÙeeÛes heeueve legceÛÙeeJej yebOevekeâejkeâ Deens.
(22-24-)
ÙeebÛÙeeKesjerpe Flej pÙee efŒeÙee Deensle lÙeebvee DeeheuÙee mebheòeerÉejs Øeehle keâjCes
legceÛÙeemee"er JewOe keâjCÙeele Deeues Deens, hejbleg Deš DeMeer keâer lÙeebvee efJeJeeneyebOeveele megjef#ele
keâje, Demes veJns keâer legcner mJeÛÚbo keâecele=hleer ke⤠ueeieeue. ceie pÙee oebhelÙepeerJeveeÛee
Deevebo legcner lÙeebÛÙeeheemetve IÙeeue lÙeeÛÙee ceesyeouÙeele lÙeebÛes cenj (ŒeerOeve) keâle&JÙe mecepetve
Deoe keâje. hejbleg cenjÛee "jeJe kesâuÙeeveblej hejmhejebÛÙee jepeer-Keg<eerves legceÛÙeeceOÙes pej keâener
le[pees[ efveIeeueer lej lÙeeuee keâener njkeâle veener. Deuueen meJe&%e Je yegefæceeve Deens. DeeefCe
legceÛÙeehewkeâer pej SKeeÅeeÛeer Flekeâer Sshele vemesue keâer lÙeebÛee meodJele&veer cegmeueceeve efŒeÙeebMeer
efJeJeen nesF&ue lej lÙeeves legceÛÙee lÙee oemeeRhewkeâer SKeeoerMeer efJeJeen keâjeJee pÙee ÙegæeceOÙes
legceÛÙee leeyÙeele DeeuÙee Demeleerue Je lÙee ßeæeJeble Demeleerue. Deuueen legceÛÙee ßeæsÛeer
efmLeleer ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees, legcner meJe& SkeâeÛe peceeleerÛes ueeskeâ Deenele, cnCetve lÙeebÛÙee
heeuekeâebÛÙee Devegceleerves lÙeebÛÙeeMeer efJeJeenyeæ Jne Je heefjefÛele heæleervegmeej lÙeebÛes cenj
(ŒeerOeve) Deoe keâje pesCeskeâ¤ve lÙee efJeJeenyebOeveele megjef#ele (cegnmeveele) jenleerue. lÙeebveer
mJeÛÚbo keâecele=hleer keâjerle efHe⤠veÙes DeeefCe lÙeebveer ieghlejerlÙee ØescemebyebOener "sT veÙes ceie
pesJne lÙee efJeJeenyebOeveele megjef#ele nesleerue DeeefCe lÙee SKeeos DeMueerue keâce& keâjleerue lej
27) cegueeØeceeCes veeletbÛeer helveermegæe DeepÙeebmee"er efveef<eæ Deens.
28) hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛee DeeosMe Deens keâer ceeJeMeer DeeefCe YeeÛeer lemesÛe DeelÙee DeeefCe
hegleCeer Ùeebveemegæe Skeâ$eheCes efJeJeen yebOeveele "sJeCes efveef<eæ Deens. Ùeeyeeyeleerle ne efveÙece ue#eele
Iesleuee iesuee heeefnpes keâer DeMee oesve efŒeÙeebvee efJeJeenyebOeveele Skeâ$e "sJeCes keâesCelÙeener heefjefmLeleerle
njece Deens pÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer Skeâ pej heg®<e Demelee lej efleÛee ogmejerMeer efJeJeen efveef<eæ "juee
Demelee.
29) cnCepes lÙeemee"er peeye efJeÛeejuee peeCeej veener hejbleg pÙee Fmeceeves kegâøeâÛÙee efmLeleerle oesve
yeefnCeeRvee efJeJeenyebOeveele Skeâ$e kesâues Demesue, Fmueece mJeerkeâejuÙeeveblej DeMee Fmeceeuee Skeâ
yeefnCeeruee "sJetve ogmejeruee mees[eJes ueeiesue.
30) cnCepes pÙee efŒeÙee Ùegæele hekeâ[tve DeeCeuÙee peeleerue Je lÙeebÛes keâeefHeâj heleer ‘oe®ue njye’-
Me$etje°^ele ceewpeto Demeleerue lÙee efveef<eæ veenerle, keâejCe oe®ue njye ceOetve oe®ue Fmueece-
Fmueeceer jepÙeele DeeuÙeeveblej lÙeebÛes efJeJeenyebOeve legšues Deens.
Devedefvemee 4 151 heeje 5
lÙeevee lÙee efMe#esÛÙee leguevesle DeOeea efMe#ee Deens peer ceÙee&oeMeerue efŒeÙeebkeâefjlee (cegnmeveele)
"sJeuesueer Deens.31 ner meJeuele legcnebhewkeâer lÙee ueeskeâebkeâefjlee Deens pÙeebvee efJeJeen ve kesâuÙeecegUs
mebÙececeÙee&oe Yebie heeJeCÙeeÛes YeÙe Jeešle Demesue, hejbleg pej legcner mebÙece heeUeue lej ns
legceÛÙeemee"er Gòece Deens, DeeefCe Deuueen #ecee keâjCeeje Je hejce ke=âheeUt Deens.
(-24-25)
Deuueen FefÛÚlees keâer legceÛÙeemee"er lÙeeves lÙee heæleer mhe° keâjeJÙeele DeeefCe lÙeeÛe
heæleerJej legcneme ÛeeueJeeJes pÙeebÛes DevegmejCe legceÛÙeehetJeea nesTve iesuesues meoeÛeejer ueeskeâ
keâjerle nesles. lees DeeheuÙee ke=âhesmen legceÛÙeekeâ[s ue#e osT FefÛÚlees DeeefCe lees meJe&%e Je
yegefæceeveosKeerue Deens. nesÙe, Deuueen lej legceÛÙeeJej ke=âhesmen ue#e osT FefÛÚlees hejbleg pes
ueeskeâ mJele: DeeheuÙee ceveesJeemeveebÛes DevegmejCe keâjerle Deensle les FefÛÚleele keâer legcner mejU
ceeiee&heemetve Yejkeâštve otj peeJes. Deuueen legceÛÙeeJejerue yebOeves efMeefLeue ke⤠FefÛÚlees keâejCe
ceveg<Ùe ogyeUe ØeeCeer efvecee&Ce kesâuee iesuee Deens. (26-28)
ns ßeæeJebleebvees! Deehemeele SkeâceskeâebÛeer mebheòeer KeesšŸee heæleerves KeeT vekeâe. JÙeJenej
Peeuee heeefnpes hejmhejebÛÙee jepeerKeg<eerves32 DeeefCe mJele:Ûee DeelceIeele ke⤠vekeâe.33 Kee$eer
yeeUiee keâer Deuueen legcneJej cesnjyeeve Deens, pees keâesCeer peguetce Je DelÙeeÛeejeves Demes keâjerue
lÙeeuee efve:mebMeÙe Deecner Deeieerle ueesšt DeeefCe ns Deuueenkeâefjlee keâener DeJeIe[ keâeÙe& veener.
31) Ùee ®ketâ-Keb[ele ‘cegnmeveele’ ne Meyo oesve JesieJesieàÙee DeLeeËle Jeehejuee iesuee Deens. Skeâ cnCepes
heleerÛes mebj#eCe pÙeebvee Øeehle Deens DeMee efJeJeeefnle efŒeÙee. ogmeje cnCepes pÙeebvee kegâšgbyeeÛes mebj#eCe
Øeehle Deens DeMee DeefJeJeeefnle kegâueerve efŒeÙee. DeeÙele ›eâ. 24 ceOÙes ‘cegnmeveele’ ne Meyo
oemeeRÛÙee leguevesle DeefJeJeeefnle kegâueerve efŒeÙeebmee"er Jeehejuee iesuee DemeuÙeeÛes meojnt DeeÙeleerÛÙee
efJe<eÙeeJe¤ve Deieoer mhe°heCes JÙeòeâ nesle Deens. ÙeeGueš oemeeRmee"er cegnmeveele ne Meyo heefnuÙee
DeLee&ves Jeehejuee iesuee Deens. lemesÛe Deieoer mhe°heCes Heâcee&efJeues Deens keâer pej lÙeebvee efJeJeeneÛes
mebj#eCe efceUeues Demesue lej lÙeebÛÙeemee"er JÙeefYeÛeejeÛeer efMe#ee, ‘cegnmeveele’ (DeefJeJeeefnle kegâueerve
efŒeÙee) mee"er DemeuesuÙee efMe#eshes#ee efvecceer efMe#ee Deens.
32) ‘KeesšŸeeheæleer’ves DeefYeØesle melÙeeefJe®æ DemeuesuÙee DeeefCe MejerDele Je veweflekeâlesÛÙee °erves pÙee
DeJewOe Deensle, DeMee meJe& heæleer Deensle. ‘hejbhejebÛÙee jepeerKeg<eer’ves DeefYeØesle mJeleb$e DeeefCe
Deekeâueveele Demeuesueer jepeerKeg<eer Deens. SKeeÅee oyeeJeeKeeueer DeLeJee HeâmeJeCetkeâ Je ueyee[erJej
DeeOeeefjle jepeerKeg<eer cnCepes jepeerKeg<eer veJns.
33) ns JeekeäÙe DeieesojÛÙee JeekeäÙeeÛes heefjefMe°ner Demet Mekeâles DeeefCe Skeâ mJeleb$e JeekeäÙe osKeerue Demet
Mekeâles. pej DeieesojÛÙee JeekeäÙeeÛes heefjefMe° mecepeues iesues lej FlejebÛeer mebheòeer DeJewOe jerleerves KeeCes
cnCepes DeeheuÙee mJele:ueeÛe efJeveeMeele PeeskeâCes nesÙe, Demee lÙeeÛee DeLe& nesF&ue pej lÙeeuee Skeâ
mJeleb$e JeekeäÙe mecepeues iesues lej oesve DeLe& nesleele. Skeâ Demee keâer FlejebÛeer nlÙee ke⤠vekeâe. ogmeje
DeLe& Demee keâer DeelcenlÙee ke⤠vekeâe.
Devedefvemee 4 152 heeje 5
pej legcner lÙee cees"cees"euÙee heeheeheemetve Deefuehle jeefnuee pÙeebÛeer legcneuee ceveeF& keâjCÙeele
Ùesle Deens, lej legceÛÙee uenevemeneve og<ke=âlÙeebÛes Deecner heehe#eeueve keâ¤, DeeefCe legcneuee
mevceeveeÛÙee ef"keâeCeer oeKeue keâ¤. (29-31)
DeeefCe pes keâener Deuueenves legceÛÙeehewkeâer SKeeÅeeuee ogmeNÙeeÛÙee leguevesle DeefOekeâ efoues
Deens lÙeeÛeer DeefYeuee<ee Oe¤ vekeâe, pes keâener heg®<eebveer keâceeefJeues Deens lÙeevegmeej lÙeebÛee Jeeše
Deens DeeefCe pes keâener efŒeÙeebveer keâceeefJeues Deens lÙeevegmeej lÙeebÛee Jeeše nesÙe, DeuueenpeJeU
lÙeeÛÙee ke=âhesÛeer ØeeLe&vee keâjerle jene, efve:mebMeÙe Deuueenuee ØelÙeskeâ JemletÛes %eeve Deens.
(32)
DeeefCe Deecner lÙee ØelÙeskeâ JeejmeemebheòeerÛes nkeäkeâoej "jJetve efoues Deensle, peer DeeF&,
Je[erue Je peJeUÛes veeleueie hee"erceeies "sJeleerue. Deelee Gjues les ueeskeâ pÙeebÛÙeeMeer legceÛee
keâjej-ceoej Peeuee Demesue lej lÙeebÛee Jeeše lÙeebvee Åee. efve:mebMeÙe Deuueen ØelÙeskeâ JemletJej
efvejer#ekeâ Deens.34 (33)
heg®<e efŒeÙeebJej efJeÕemle35 Deensle. Ùee DeeOeejeJej keâer Deuueenves lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâeuee
ogmeNÙeeJej ßes‰lJe efoues Deens. DeeefCe Ùee DeeOeejeJej keâer heg®<e Deeheueer mebheòeer KeÛe& keâjleele.
ceie pÙee ØeeceeefCekeâ efŒeÙee Deensle lÙee Dee%eeOeejkeâ Demeleele DeeefCe heg®<eebÛÙee iewjnpesjerle
DeuueenÛÙee osKejsKeerle Je mebj#eCeele lÙeebÛÙee nkeäkeâebÛes j#eCe keâjleele DeeefCe pÙee
efŒeÙeebkeâ[tve legcneuee ogJe&le&veeÛes YeÙe Demesue lÙeebÛeer mecepetle Ieeuee, MeÙeveie=nele
lÙeebÛÙeeheemetve Deefuehle jne, DeeefCe ceej Åee,36 ceie pej lÙee legceÛÙee Dee%eeOeejkeâ yeveuÙee
34) DejyeJeeefmeÙeebÛeer heæle nesleer keâer pÙee ueeskeâebojcÙeeve efce$elJe DeeefCe yebOeglJeeÛes keâjejceoej nesle
Demele les SkeâceskeâeÛÙee JeejmeemebheòeerÛes Jeešskeâjer "jle Demele. lÙeeÛeØeceeCes pÙeeuee heg$e ceeveues
peele Demes leesmegæe ceeveuesuÙee yeeheeÛee Jeejmeoej "jle Demes. meojnt DeeÙeleerle De%eevekeâeUeÛÙee
ÙeeÛe ØeLesuee jöyeeleue Heâcee&efJeues iesues Deens keâer JeejmeemebheòeerÛes lej Deecner "jJetve efouesuÙee
keâeÙeÅeevegmeejÛe veelesJeeF&keâeble Jeešhe Peeues heeefnpes leLeeefhe pÙee ueeskeâebMeer legceÛes keâjej-ceoej
Demeleerue lÙeebvee DeeheuÙee nÙeeleerle legcner pes keâener osT FefÛÚlee les osT Mekeâlee.
35) cetU Dejyeer Meyo keâJJeece (efJeÕemle) DeMee ceeCemeeuee cnCeleele pees SKeeÅee JÙeòeâer DeLeJee
mebmLesÛÙee JÙeJenejebvee veeršvesškesâ ÛeeueefJeCÙeemee"er Je lÙeeÛes j#eCe Je osKejsKeermee"er lemesÛe
lÙeeÛÙee iejpee YeeieefJeCÙeemee"er efpeccesoej DemeeJee.
36) Demee DeLe& veJns keâer eflevner keâeces SkeâeÛe JesUer Gjkeâueer peeJeerle lej DeLe& Demee keâer efMejpeesjerÛÙee
efmLeleerle Ùee eflevner GheeÙeebÛeer hejJeeveieer Deens. jeefnues les Debceueele DeeCeCes lej keâesCelÙeener
heefjefmLeleerle DehejeOe DeeefCe efMe#ee ÙeebÛÙeele leeUcesU Demeuee heeefnpes. pesLes meewcÙe GheeÙeeves
megOeejCee nesle Demesue lesLes keâ"esj GheeÙeeÛee GheÙeesie kesâuee peeT veÙes. hewiebyej npejle cegncceo
(me.) Ùeebveer helveeRvee ceej osCÙeeÛeer pesJne keâOeer hejJeeveieer efoueer Deens, efKeVe ceveevesÛe efoueer Deens.
ÙeeGhejmegæe Deeheueer veehemebleerÛe JÙeòeâ kesâueer Deens.
Devedefvemee 4 153 heeje 5
lej efJeveekeâejCe lÙeebÛÙeeJej nele šekeâCÙeemee"er efveefceòe MeesOet vekeâe. efJeÕeeme "sJee keâer Deuueen
npej Deens pees GÛÛelece Je ceneve Deens DeeefCe pej legcneuee heeflehelveerÛes mebyebOe efyeIe[CÙeeÛes
YeÙe Demesue lej Skeâ hebÛe heg®<eeÛÙee veelesJeeF&keâebhewkeâer DeeefCe Skeâ ŒeerÛÙee veelesJeeF&keâebhewkeâer
efveÙegòeâ keâje, les oesIes37 megOeejCee ke⤠FefÛÚle Demeleerue lej Deuueen lÙeebÛÙeeceOÙes mecesšeÛee
ceeie& keâe{erue, Deuueen meJe&keâener peeCeCeeje DeeefCe Keyej jeKeCeeje Deens. (34-35)
DeeefCe legcner meJe&peCe DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeemeceJesle keâesCeeuee Yeeieeroej
yeveJet vekeâe, DeeF&-Jeef[ueebMeer veskeâ Jele&Cetkeâ "sJee, veelesJeeF&keâ DeeefCe DeveeLe Je ieesjiejeryeebMeer
Ûeebieuee JÙeJenej keâje DeeefCe DeehleMespeejer, DeveesUKeer Mespeejer, leeW[DeesUKe DemeCeeje
meeLeeroej38 Je Jeešme¤, DeeefCe lÙee oemeer Je oeme pes legceÛÙee leeyÙeele Demeleerue, lÙeebÛÙeeMeer
GhekeâejeÛes JÙeJenej keâje, efJeÕeeme "sJee keâer Deuueen SKeeÅee DeMee JÙeòeâeruee hemeble keâjle
veener peer DeeheuÙee DenbYeeJeele ieefJe&‰ Demeles Je DeeheuÙee cees"sheCeeJej DeefYeceeve keâjerle
Demeles. DeeefCe Demes ueeskeâosKeerue Deuueenuee hemeble veenerle pes kebâpet<eheCee keâjleele DeeefCe
ogmeNÙeebveemegæe kebâpet<eheCeeÛee DeeosMe osleele Je pes keâener Deuueenves DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebvee
efoues Deens lÙeeme les ueheefJeleele. DeMee ke=âleIve DeßeæeJeble ueeskeâebkeâefjlee Deecner veeceg<keâer
DeeCeCeejer efMe#ee leÙeej "sJeueer Deens. DeeefCe les ueeskeâ osKeerue Deuueenuee veehemeble Deensle
pes Deeheueer mebheòeer ueeskeâebvee kesâJeU oeKeefJeCÙeemee"er KeÛe& keâjleele DeeefCe Kejs heenlee les
DeuueenJejner ßeæe yeeUiele veenerle DeLeJee Debeflece efoveeJejosKeerue. melÙe Demes Deens keâer
Mewleeve pÙeeÛee efce$e Peeuee lÙeeuee DelÙeble JeeF&š cew$eer efceUeueer yejs lej Ùee ueeskeâebJej keâesCeles
mebkeâš keâesmeUues Demeles pej Ùeebveer Deuueen Je Debeflece efoveeJej ßeæe "sJeueer Demeleer DeeefCe
pes keâener Deuueenves efoues Deens lÙeeletve KeÛe& kesâues Demeles. pej Ùeebveer Demes kesâues Demeles lej
Deuueenheemetve ÙeebÛÙee hegCÙeeF&Ûeer efmLeleer uehetve jeefnueer vemeleer. Deuueen keâesCeeJejner
efleUcee$emegæe DelÙeeÛeej keâjerle veener. pej keâesCeer Skeâ hegCÙe kesâues lej Deuueen lÙeeuee
efÉiegCeerle keâjlees Je ceie DeeheuÙeeleHexâ cees"e ceesyeouee Øeoeve keâjlees. ceie efJeÛeej keâje keâer
37) oesvneRves DeefYeØesle ceOÙemLeer keâjCeeje lemesÛe oebhelÙener Deens. ØelÙeskeâ Yeeb[Ceele megOeejCee Ie[Jetve
DeeCeCÙeeÛeer MekeäÙelee Deens hejbleg Deš DeMeer keâer GYeÙehe#e megOeejCeeefØeÙe DemeeJesle lemesÛ e
ceOÙemLeebÛeer megæe keâmesner keâ¤ve mecesš JneJee DeMeerÛe FÛÚe DemeeJeer.
38) Ùeeves DeefYeØesle menJeemeer efce$ener Deens DeeefCe SKeeÅee JesUsme ceeCemeeMeer meeLe JneJeer DeMeer SKeeoer
JÙeòeâer osKeerue Deens. Goe. DeeheCe yeepeejele peele DemeeJes Je SKeeoe ceeCetme DeeheuÙeeyejesyej
Ûeeuele DemeeJee, DeLeJee SKeeÅee ogkeâeveeJej DeeheCe Kejsoer keâjerle DemeeJes Je SKeeoe ogmeje
«eenkeâmegæe DeeheuÙeepeJeU yemeuee DemeeJee efkebâJee ØeJeemeeÛÙee keâeUele SKeeoe ceeCetme Deeheuee
menØeJeemeer JneJee, ne leelhegjlee Mespeejmegæe meYÙe DeeefCe meppeve ceeCemeeJej Skeâ nkeäkeâ ueeiet
keâjlees. lÙeeÛeer efvekeâ[ DeMeer keâer MekeäÙe eflelekesâ lÙeeves lÙeeÛÙeeMeer meodJele&ve jeKeeJes Je lÙeeuee $eeme
osCÙeeheemetve Deefuehle jeneJes.
Devedefvemee 4 154 heeje 5
lesJne ns ueeskeâ keâeÙe keâjleerue pesJne Deecner ØelÙeskeâ ueeskeâmecetneceOetve Skeâ mee#eeroej DeeCet
DeeefCe Ùee ueeskeâebJej legcneuee (DeLee&le hewiebyej cegncceo-me. Ùeebvee) mee#eeroej cnCetve GYes keâ¤.
lesJne les meJe&peCe pÙeebveer hewiebyejebÛes cnCeCes Sskeâues veener DeeefCe lÙeebÛeer DeJe%ee keâjerle jeefnues,
FÛÚe keâjleerue keâer he=LJeerves efleÛÙee Gojele Deecnebme meeceeJetve Iesleues lej efkeâleer Úeve! lesLes ns
Deeheueer keâesCeleerner iees° Deuueenheemetve ueheJet MekeâCeej veenerle. (36-42)
ns ßeæeJeeveebvees, pesJne legcner veMesÛÙee efmLeleerle Demeeue lesJne veceepeÛÙee peJeU peeT
39
vekeâe veceepe lÙee JesUsme Deoe kesâueer heeefnpes pesJne legcneuee keâUle Demesue keâer legcner keâeÙe
yeesuele Deenele40 DeeefCe ÙeeÛeØeceeCes DeheefJe$elesÛÙee efmLeleerlemegæe41 veceepeÛÙeepeJeU peeT
vekeâe peesheÙeËle legcner mveeve keâjerle veener ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer legcner jmlÙeeves peele Demeeue 42
DeeefCe keâOeer pej Demes Ie[ues keâer legcner Deepeejer Demeeue efkebâJee ØeJeemeele Demeeue DeLeJee
legcnehewkeâer SKeeoe MeewÛeeme peeTve Deeuee Demesue DeLeJee legcner efŒeÙeebvee mheMe& kesâuee
Demesue,43 DeeefCe ceie heeCeer GheueyOe Peeues veener lej mJeÛÚ ceeleerÛee GheÙeesie keâje DeeefCe
39) oe¤mebyebOeer ner ogmejer Dee%ee Deens. megjn yekeâjeceOÙes (DeeÙele ›eâ.219) peer Dee%ee Deeueer Deens
leer heefnueer nesÙe.
40) cnCepes veceepe he{leevee Flekeâer Megæ Demeueer heeefnpes keâer lees keâeÙe GÛÛeej DeeheuÙee leeW[eJeešs
keâe{le Deens, ns lÙeeuee keâUeJes. Demes neslee keâecee veÙes keâer lees GYee lej DemeeJee veceepe
he{CÙeemee"er DeeefCe meg¤ keâjeJeer SKeeoer ‘iePeue’.
41) DeheefJe$e (peveeyele) ves DeefYeØesle leer IeeCe Deens peer mebYeesieeves efkebâJee mJehe>ele JeerÙe& mKeueveecegUs
Ùesles.
42) Fmueeceer keâeÙeoslep%e DeeefCe Yee<ÙekeâejebÛÙee Skeâe ieševes Ùee DeeÙeleeRÛee DeLe& Demee Iesleuee Deens keâer
DeheefJe$elesÛÙee (peveeyele) efmLeleerle ceefmpeoerle peeT veÙes ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer SKeeÅee keâeceemee"er
ceefmpeoceOetve peeJes ueeiele DemeeJes. ogmeje ieš ØeJeeme DeefYeØesle DemeuÙeeÛes ceevelees. cnCepes ceeCetme
pej ØeJeemeele Demeuee Je lÙeeuee DeheefJe$elee Deeueer lej leÙeccetce kesâuee peeT Mekeâlees.
43) ‘mheMe&’ves DeefYeØesle keâeÙe Deens Ùeeyeeyeleerle celeYeso Deens. Deveskeâ FceeceebÛÙee celes ÙeeÛÙeele meceeiece
DeefYeØesle Deens. nsÛe cele Fceece Deyet nveerHeâe (jn.) Je lÙeebÛÙee efMe<Ùeebveer mJeerkeâjues Deens. ÙeeGueš
keâener Flej keâeÙeoslep%eebÛÙee celes Ùeeves DeefYeØesle mheMe& keâjCes efkebâJee nele ueeJeCes Demes Deens. nsÛe
cele Fceece MeeHeâF& (jn.) Ùeebveer mJeerkeâejues Deens. Fceece ceeefuekeâ (jn.) ÙeebÛes cele Demes Deens keâer
pej Œeerves DeLeJee heg®<eeves Skeâceskeâeuee YeesieJeemevesÛÙee YeeJeveebveer nele ueeJeues lej lÙeebÛee Jepet
cees[sue hejbleg pej YeesieJeemevesÛÙee YeeJeveebefJevee SkeâceskeâeÛÙee Meefjjeuee mheMe& Peeuee lej lÙeeme
keâenerner njkeâle veener.
Devedefvemee 4 155 heeje 5
leer DeeheuÙee ÛesnNÙee Je neleeJej efHeâjJee44 efve:mebosn Deuueen ce=ot JÙeJenej keâjCeeje Je #ecee
keâjCeeje Deens. (43)
legcner lÙee ueeskeâebveemegæe heeefnues Deens keâeÙe pÙeebvee «ebLeeÛÙee %eeveeÛee keâener Yeeie
efouee iesuee Deens? les mJele: ceeie&Yeü°lesÛes «eenkeâ yeveues Deensle DeeefCe les FefÛÚleele keâer
legcnermegæe ceeie&Yeü° JneJes. Deuueen legceÛÙee Me$etbvee ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees DeeefCe legceÛÙee
heg°er Je meneÙÙeekeâefjlee DeuueenÛe hegjsmee Deens. pes ueeskeâ Ùengoer Deensle lÙeebÛÙeele keâener ueeskeâ
Deensle pes Meyoebvee lÙeebÛÙee peeiesheemetve efHeâjefJeleele45 ‘meceerDevee Je Demewvee’46 DeeefCe
‘FmeceDe iewj cegmeceFve’47 Je ‘jeFvee’48 Kejs heenlee pej lÙeebveer cnšues Demeles ‘meefceDevee Je
DeleDedvee’ DeeefCe ‘FmeceeDe’ Je ‘Gvpegjvee’ lej ns lÙeebÛÙeemee"erÛe Gòece nesles DeeefCe leer
DeefOekeâ melÙeefve‰lesÛeer heæle nesleer. hejbleg lÙeebÛÙeeJej lej lÙeebÛÙee DemelÙeJeeoecegUs
DeuueenÛee efOekeäkeâej Dees{Jeuee Deens, cnCetve les DeuueenJej keâceerÛe ßeæe "sJeleele.
(44-46)
44) Dee%esÛee leheMeerue Demee keâer pej ceveg<ÙeeÛes Jepet (ØeeLe&veshetJeea efJeefMe° heæleerves nele, heeÙe Je leeW[
OegCes) vemeues efkebâJee lÙeeÛÙeemee"er mveeve DeefveJeeÙe& Peeues Demesue hejbleg heeCeer GheueyOe vemesue lej
‘leÙeccegce’ keâ¤ve lees veceepe he{t Mekeâlees. pej lees Deepeejer Demesue DeeefCe Jepet DeLeJee mveeve keâjCes
lÙeeuee DeheeÙekeâejkeâ "jCÙeeÛeer Yeerleer Demesue lej heeCeer GheueyOe Demeleeveemegæe leÙeccegceÛÙee
hejJeeveieerÛee ueeYe Iesleuee peeT Mekeâlees.
45) ÙeeÛes leerve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer F&Õejer «ebLeeÛÙee Meyoele HesâjHeâej keâjleele. ogmeje Demee keâer
efJehejerle DeLe& ueeJetve IeÇbLeeleerue DeeÙeleeRÛee DeLe& keâenerÛee keâenerÛe keâ¤ve šekeâleele. eflemeje Demee
keâer npejle cegncceo (me.) Je lÙeebÛÙee DevegÙeeÙeebÛÙee meesyeleerle ÙesTve lÙeebÛÙee iees°er Sskeâleele Je
hejle peeTve ueeskeâebmeceesj KeesšŸee jerleerves efveJesove keâjleele. iees° Skeâ meebefieleueer peeles, les efleuee
DeeheuÙee Kees[meeUheCeeves efJeke=âle keâ¤ve ueeskeâeble hemejefJeleele.
46) cnCepes pesJne lÙeebvee F&ÕejeÛÙee Dee%ee SskeâefJeuÙee peeleele lesJne cees"Ÿeeves cnCeleele ‘meefceDevee’
(Deecner Sskeâues) Je nUtÛe Godieejleele, ‘Demewvee’ (Deecner ceevÙe kesâues veener), DeLeJee ‘DeleeDevee’
(Deecner ceevÙe kesâues) Ùee MeyoeÛee GÛÛeej efpeYesuee JeUJetve DeMee Øekeâejs keâjleele keâer lees ‘Demewvee’
yevelees.
47) cnCepes yeesueCeer nesle Demeleevee pesJne les SKeeoer iees° npejle cegncceo (me.) Ùeebvee meebiet FefÛÚleele
lesJne cnCeleele ‘FmeceeDe’ (Sskeâe) ceie lÙeeÛeyejesyej ‘iewj cegmeceFve’ Demesner cnCeleele. ne ÉŸeLeea
Meyo Deens. ÙeeÛee Skeâ DeLe& Demee keâer DeeheCe Flekesâ DeeojCeerÙe Deenele keâer keâesCeleerner
cepeeaefJe¤æÛeer iees° DeeheCeeme SskeâefJeueer peeT Mekeâle veener. ogmeje DeLe& Demee keâer legcner Ùee
hee$elesÛes veenerle keâer keâener legcneuee SskeâefJeues peeJes. DeeCeKeer Skeâ DeLe& Demee keâer F&Õej keâjes legcner
yeefnjs JneJes.
48) ÙeeÛes mhe°erkeâjCe metjn yekeâje šerhe. ›eâ. 36 ceOÙes Peeuesues Deens.
Devedefvemee 4 156 heeje 5
ns ueeskeânes pÙeebvee «ebLe efouee iesuee neslee! ceevÙe keâje lÙee «ebLeeuee pees Deelee Deecner
DeJelejuee Deens DeeefCe pees lÙee «ebLeeÛeer melÙelee ØeceeefCele keâjlees Je meceLe&ve keâjlees pees
legceÛÙeepeJeU DeieesojheemetveÛe GheueyOe neslee. ÙeeJej ßeæe "sJee Ùee Deieesoj keâer Deecner Ûesnjs
efJeõthe keâ¤ve ceeies efHeâjJeeJes efkebâJee lÙeebvee lÙeeÛeØekeâejs efOe:keâeefjle keâjeJes pÙeeØekeâejs
meyleJeeuÙeeMeer (MeefveJeej ve heeUCeeNÙeebMeer) kesâues nesles DeeefCe ue#eele "sJee keâer DeuueenÛee
DeeosMe ueeiet nesleÛe Demelees Deuueen kesâJeU lÙeeÛÙeemeesyele DevÙe kegâCeeuee meeceerue
keâjCeeNÙeebvee #ecee keâjerle veener. ÙeeJÙeefleefjòeâ Flej efpelekesâ iegvns Deensle lees nJes les ceeHeâ
keâjlees, Deuueenyejesyej pÙeeves Flej keâesCeeuee Yeeieeroej kesâues lÙeeves lej Skeâ cees"s DemelÙe
jÛeues DeeefCe YeÙebkeâj cees"Ÿee heeheeÛeer iees° kesâueer. (47-48)
legcner lÙee ueeskeâebveemegæe heeefnues Deens keâeÙe pes mJele: Heâej Heâej Megæelcee DemeuÙeeÛee
oeJee keâjleele? JeemleefJekeâ heenlee Megælee lej DeuueenÛe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee Øeoeve
keâjlees, DeeefCe lÙeebÛÙeeJej efleUcee$e peguetce kesâuee peele veener. heene lej Kejs, ns Deuueenyeöue
osKeerue Keesšs kegâYeeb[ jÛeCÙeeme Ûegkeâle veenerle DeeefCe ÙeebÛÙee mhe°heCes iegvnsieej DemeCÙeeme
SJe{e SkeâÛe iegvne hegjsmee Deens. (49-50)
legcner lÙee ueeskeâebvee heeefnues veener keâeÙe pÙeebvee «ebLeeÛÙee %eeveeletve keâener Yeeie efouee
iesuee Deens DeeefCe lÙeebÛeer oMee DeMeer Deens keâer les efceLÙee49 Je leeietle50 (ceÙee&osyeensj
peeCeeje) uee ceeveleele. DeeefCe DeßeæeJebleebÛÙee yeeyeleerle cnCeleele keâer ßeæe "sJeCeeNÙeebhes#ee
lej nsÛe DeefOekeâ mevceeiee&Jej Deensle.51 DemesÛe ueeskeâ Deensle pÙeebÛee Deuueenves efOekeäkeâej kesâuee
Deens DeeefCe pÙeeÛee Deuueenves efOekeäkeâej kesâuee ceie lÙeeÛee keâesCeerner meneÙekeâ legcneuee
Dee{UCeej veener. jepÙeele ÙeebÛee keâener Jeeše Deens keâeÙe? pej Demes Demeles lej Ùeebveer Flejebvee
Skeâ Hegâškeâer keâJe[erosKeerue efoueer vemeleer. ceie keâeÙe ns FlejebMeer Ùeekeâefjlee celmej keâjleele keâer
Deuueenves lÙeebvee DeeheuÙee ke=âhesves Gheke=âle kesâues pej ner iees° Deens lej Ùeebvee ceenerle DemeeJes
keâer Deecner lej FyeÇenerce (De.) ÛÙee mebleleerme «ebLe Je efJeJeskeâ Øeoeve kesâues Je ceneve jepÙe Øeoeve
kesâues. hejbleg lÙeebÛÙeehewkeâer keâeneRveer lÙeeJej ßeæe "sJeueer Je keâener hejeÌ[cegKe Peeues, DeeefCe
49) Dejyeer Meyo ‘efpeyle’Ûee cetU DeLe& DeJeemleJe, efyeveyeg[eÛeer DeeefCe JÙeLe& iees° Demee neslees. Fmueeceer
heefjYee<esle, peeot, pÙeesefle<e, Heâeueefiejer, peeotšesCee- Ûesšgkeâer, Meketâve DeeefCe cegntle& heenCes Je Flej
meJe& Yeüecekeâ Je keâeuheefvekeâ iees°eRvee efpeyle cnCetve mebyeesefOeues iesues Deens.
50) mhe°erkeâjCeemee"er hene metjn yekeâje, šerhe ›eâ. 89-90
51) Ùeeef"keâeCeer DeßeæeJebleebveer- DeefYeØesle Deensle Dejye DeveskesâÕejJeeoer.
Devedefvemee 4 157 heeje 5
efJecegKe nesCeeNÙeebkeâefjlee lej kesâJeU vejkeâeÛee Ye[keâCeeje Deie>erÛe hegjsmee Deens.52 pÙee ueeskeâebveer
DeeceÛeer mebkesâleJeÛeves ceeveCÙeeme vekeâej efouee Deens lÙeebvee KeefÛeleÛe Deecner Deie>erle Peesketâve
osT DeeefCe pesJne lÙeebÛÙee MejerjeÛeer lJeÛee ieUtve he[sue lesJne lÙee peeieer ogmejer lJeÛee
efvecee&Ce ke⤠pesCeskeâ¤ve les ØekeâesheeÛee KetheÛe DeemJeeo Iesleerue, Deuueen Kethe meceLe& Deens
DeeefCe DeeheuÙee efveCe&Ùeebvee Debceueele DeeCeCÙeeÛeer efnkeâcele ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. DeeefCe
pÙee ueeskeâebveer DeeceÛeer mebkesâleJeÛeves ceevÙe kesâueer DeeefCe melke=âlÙes kesâueer lÙeebvee Deecner DeMee
GÅeeveele oeKeue ke⤠pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue, pesLes les meoemeJe&oe jenleerue
DeeefCe lÙeebvee heefJe$e YeeÙee& efceUleerue DeeefCe lÙeebvee Deecner oeš ÚeÙesle "sJet. (51-57)
cegmeueceeveebvees! Deuueen legcneuee Dee%ee oslees keâer "sJeer "sJeeroejebÛÙee mJeeOeerve keâje,
DeeefCe pesJne ueeskeâebojcÙeeve vÙeeÙeefveJee[e keâjeue lesJne vÙeeÙeeves efveJee[e keâje53 Deuueen
legcneuee Gòece GheosMe osle Deens DeeefCe efve:mebMeÙe Deuueen meJe&keâener Sskeâlees Je heenlees.
(58)
ns ßeæeJebleevees! Dee%eeheeueve keâje DeuueenÛes, Dee%eeheeueve keâje hewiebyejeÛes, DeeefCe
52) ns efJemejeÙeuee vekeâes keâer Ùeeef"keâeCeer Gòej yeveerFœeeF&ue ueeskeâebÛÙee celmejer iees°eRÛes efoues peele
Deens. Ùee GòejeÛee DeLe& Demee keâer legcne ueeskeâebÛee peUHeâUeš nesle Deens lejer keâesCelÙee
iees°ermee"er? legcnermegæe FyeÇenerce (De.) Ûeer mebleleer Deenele Je ns FmceeF&ueJebMeermegæe FyeÇenerce
(De.) ÛeerÛe mebleleer Deensle. FyeÇenerce (De.) uee peieeÛÙee vesle=lJeeÛes JeÛeve Deecner efoues nesles, les
FyeÇenerce (De.) ÛÙee ueeskeâebhewkeâer kesâJeU lÙee ueeskeâebmee"er nesles pes Deecner hee"efJeuesuÙee «ebLeeÛes Je
efnkeâcele (ØeieuYe yeesOe) Ûes DevegmejCe keâjleerue. ne «ebLe Je ner efnkeâcele Deieesoj Deecner
legceÛÙeepeJeU hee"efJeueer nesleer hejbleg ner legceÛeerÛe veeueeÙekeâer nesleer keâer legcner lÙeeheemetve efJecegKe
yeveueele. Deelee nerÛe Jemlet Deecner FmceeF&ueer JebMepeebvee efoueer Deens. ns lÙeebÛes megowJe Deens keâer
lÙeebveer lÙeeJej F&ceeve DeeCeues Deens.
53) cnCepes yeveerFœeeF&ue pÙee yegjeF&ceOÙes iegjHeâšues nesles legcner lÙeebÛÙeeheemetve otj jne.
yeveerFœeeF&ueÛÙee cetueYetle Ûegkeâebhewkeâer Skeâ DeMeer keâer lÙeebveer DeeheuÙee DeOeesieleerÛÙee keâeUele
‘Deceeveleer’ cnCepes peyeeyeoejerÛeer heos DeeefCe Oeeefce&keâ vesle=lJe Je je°^erÙe mejoejkeâerÛes ngös DeMee
ueeskeâebvee osCÙeeme meg®Jeele kesâueer pes Dehee$e, nuekeâš Je=òeerÛes, veerleernerve, yesF&ceeve DeeefCe ogjeÛeejer
nesles. heefjCeece Demee efveIeeuee keâer JeeF&š ueeskeâebÛÙee vesle=lJeele mebhetCe& je°^ JeeF&š yevele iesues.
cegmeueceeveebvee metÛevee efoueer peele Deens keâer legcner lemes ke⤠veÙes. yeveerFœeeF&ueÛee ogm eje cees"e oes<e
Demee neslee les vÙeeÙeeÛÙee ieeYÙeeme cegkeâues nesles. les JÙeefòeâiele lemesÛe je°^erÙe mJeLee&heesšer
efve:mebkeâesÛeheCes F&ceeve efieUbke=âle keâjerle Demele. GIe[ nóerheCeeÛee DeJeuebye keâjerle Demele.
vÙeeÙeeÛÙee ieàÙeeJej megjer ÛeeueefJeCÙeele lÙeebvee ÙeeflkebâefÛele osKeerue mebkeâesÛe Jeešle vemes. meJeexÛÛe
Deuueen cegmeueceeveebvee DeeosMe osle Deens keâer legcner SKeeÅee JesUsme DevÙeeÙeer yevet veÙes. yeele
yeesueeue lesJne keâesCelÙeener heefjefmLeleerle vÙeeÙeeÛeer yeesuee Je efveCe&Ùe Åeeue lesJne vÙeeÙehetCe& efveCe&Ùe
Åee, ceie SKeeÅeeMeer oesmleer Demees Jee ogMceveer.
Devedefvemee 4 158 heeje 5
lÙee ueeskeâebÛes pes legceÛÙeehewkeâer Dee%eeefOekeâejer Demeleerue. ceie pej legceÛÙee ojcÙeeve SKeeÅee
yeeyeleerle Jeeo efvecee&Ce Peeuee lej lÙeeuee Deuueen Je hewiebyejekeâ[s vÙee.54 pej legcner KejesKejÛe
Deuueen Je Debeflece efoveeJej ßeæe yeeUiele Demeeue. nerÛe Skeâ ÙeesiÙe keâeÙe&heæleer Deens DeeefCe
MesJešeÛÙee °erves osKeerue DeefOekeâ Ûeebieueer Deens. (59)
ns veyeer (me.)! legcner heeefnues veener keâeÙe lÙee ueeskeâebvee pes oeJee lej keâjleele keâer Deecner
ßeæe "sJelees Deenesle lÙee «ebLeeJej pes legceÛÙeekeâ[s DeJelejefJeues iesues Deens DeeefCe lÙee «ebLeeJej
pes legceÛÙeeDeieesoj DeJelejefJeCÙeele Deeues nesles hejbleg FefÛÚleele Demes keâer DeeheuÙee yeeyeeRÛee
efveJee[e keâjCÙeemee"er leeietlekeâ[s (efJeõesner ueeskeâ) ®pet JneJesle. Jemlegle: lÙeebvee leeietleMeer õesn
keâjCÙeeÛee DeeosMe osCÙeele Deeuee neslee.55 Mewleeve lÙeebvee YeškeâJetve mejU ceeiee&heemetve Heâej
ueebye vesT FefÛÚlees. DeeefCe pesJne lÙeebvee meebefieleues peeles keâer Ùee, lÙee iees°erkeâ[s, peer
Deuueenves DeJelejueer Deens DeeefCe Ùee, hewiebyejekeâ[s, lesJne legcner Ùee oebefYekeâebvee heenlee keâer ns
legceÛÙeekeâ[s ÙesCÙeeÛes šeUleele. ceie lesJne keâeÙe nesles pesJne Ùeebveer mJenmles Dees{Jetve Iesleuesues
mebkeâš ÙeebÛÙeeJej keâesmeUles? lÙee JesUsme ns legceÛÙeepeJeU MeheLee Iesle Ùesleele DeeefCe meebieleele
keâer F&ÕejeÛeer MeheLe, Deecner lej kesâJeU Yeues FefÛÚle neslees DeeefCe DeeceÛeer ceefve<ee lej DeMeer
nesleer keâer GYeÙehe#eele keâesCelÙee ve keâesCelÙee Øekeâejs mecesš JneJee Deuueen peeCelees pes keâener
54) meojnt DeeÙele FmueeceÛÙee mebhetCe& Oeeefce&keâ, meebmke=âeflekeâ DeeefCe jepekeâerÙe JÙeJemLesÛee heeÙee DeeefCe
Fmueeceer jepÙeIešvesÛes meJee&le heefnues keâuece Deens. Ùeele efvece>efueefKele Ûeej keâeÙecemJe¤heer leòJes
Ieeuet efouesueer Deensle. (1) Fmueeceer JÙeJemLesle JeemleefJekeâ Dee%eeJebÅe meJeexÛÛe Deuueen Deens.
Skeâ cegmeueceeve meJe&ØeLece F&ÕejeÛee oeme Deens. yeekeâer pes keâener Deens les lÙeeveblej Deens. (2)
Fmueeceer jepÙeeÛes ogmejs cetueeOeej hewiebyejebÛes Dee%eeheeueve Deens. (3) Jej GuuesefKele oesvner
Dee%eeheeueveeveblej Je lÙeebÛÙee leeyÙeeKeeueer eflemejer Dee%eeOeejkeâlee cnCepes mJele: cegmeueceeveebhewkeâer
pes Dee%eeefOekeâejer (Gefueue Deceü) Demeleerue, lÙeebÛeer Deens. ‘Gefueue Deceü’ÛÙee DeLee&le pes
cegmeueceeveebÛÙee meecegoeefÙekeâ yeeyeeRÛeer keâeÙe&Oegje JeenCeejs Demeleerue, ceie les Fmueeceer efJeÉeve-
Guescee- Demeesle DeLeJee jepeveweflekeâ ceeie&oMe&ve keâjCeejs vesles Demeesle, efkebâJee osMeeÛeer JÙeJemLee
heenCeej DeefOekeâejer, vÙeeÙe efveJee[s keâjCeejs vÙeeÙeeOeerMe Demeesle DeLeJee meebmke=âeflekeâ Je meeceeefpekeâ
ceeceuÙeele peelepeceeleer, Jemleer DeeefCe ceesnuÙeebÛes vesle=lJe keâjCeejs cnesjkesâ DeLeJee mejoej Demeesle,
ns meJe& ueeskeâ Ùeele meceeefJe° Deensle. (4) F&ÕejeÛeer Dee%ee DeeefCe hewiebyejebÛeer heæle cetueYetle keâeÙeoe
DeeefCe Debeflece ØeceeCe Deensle. cegmeueceeveebojcÙeeve efkebâJee mejkeâej Je pevelesojcÙeeve pÙee keâesCelÙee
ØeMveeJej Jeeo efvecee&Ce nesF&ue lÙeeÛÙee vÙeeÙe efveJee[Ÿeemee"er kegâjDeeve DeeefCe megVeen (hewiebyejer
heæle) keâ[s ®pet kesâues peeF&ue Je lesLetve pees efveCe&Ùe Øeehle nesF&ue lÙeeÛÙeemeceesj meJe& ceeve
legkeâJeleerue.
55) Ùeeef"keâeCeer mhe°heCes ‘leeiegle’ves DeefYeØesle, F&Õejer keâeÙeÅeeefMeJeeÙe Flej SKeeÅee keâeÙeÅeevegmeej
efveCe&Ùe osCeeje Meemekeâ Deens. lemesÛe peer DeuueenÛÙee meJeexÛÛe meòesÛÙee Dee%eeOeervener jenele veener
Je lÙeeÛÙee «ebLeeuee Debeflece ØeceeCener ceevÙe keâjerle veener DeMeer vÙeeÙeJÙeJemLeener Deens.
Devedefvemee 4 159 heeje 5
ÙeebÛÙee ceveeble Deens, ÙeebÛÙeekeâ[s ue#e osT vekeâe. ÙeebÛeer mecepetle Ieeuee Je Demee GheosMe Åee
pees ÙeebÛÙee Deble:keâjCeele GlejeJee. (Ùeebvee meebiee keâer) Deecner pees keâesCeer Øesef<ele hee"efJeuee
Deens. ÙeekeâefjleeÛe hee"efJeuee keâer DeuueenÛÙee DeeosMeebÛÙee DeeOeejeJej lÙeeÛeer Dee%ee heeUueer
peeJeer. pej Ùeebveer ner heæle Debefiekeâeefjueer Demeleer keâer pesJne ns mJele:Jej DelÙeeÛeej keâ¤ve
yemeues nesles lesJne legceÛÙeeheeMeer Deeues Demeles DeeefCe DeuueenpeJeU #eceeÙeeÛevee kesâueer Demeleer
DeeefCe Øesef<eleebveer osKeerue ceeHeâerÛeer ojKeemle kesâueer Demeleer, lej efve:mebMeÙe Deuueen Ùeebvee
#ecee keâjCeeje Je ke=âhee keâjCeeje Dee{Uuee Demelee. veener, ns cegncceo (me.)! legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer MeheLe, ns keâOeerner ßeæeJeble nesT Mekeâle veenerle, peesheÙeËle DeeheuÙee Jeeo«emle
ØeMveele ns legcneuee efveCe&Ùe osCeeje ceevÙe keâjerle veenerle. ceie pees keâener efveCe&Ùe legcner Åeeue
lÙeeJej DeeheuÙee ceveeble osKeerue keâener mebkeâesÛe Jeešt veÙes lej hetCe&le: ceevÙe keâjeJes. pej Deecner
Ùeebvee Dee%ee efoueer Demeleer keâer DeelceIeele keâje DeLeJee DeeheuÙee Iejeletve efveIetve pee lej
ÙeebÛÙeehewkeâer Lees[ŸeeÛe ueeskeâebveer lÙeeÛeer DebceueyepeeJeCeer kesâueer Demeleer. JeemleefJekeâ heenlee pees
GheosMe Ùeebvee efouee peele Deens pej Ùeebveer les Deceueele DeeCeues Demeles lej ns ÙeebÛÙeemee"er
DeefOekeâ efnlekeâejkeâ Je DeefOekeâ Â{lesÛes keâejCe yeveues Demeles. DeeefCe pesJne Ùeebveer Demes kesâues
Demeles lej Deecner Ùeebvee DeeheuÙeekeâ[tve Heâej cees"e ceesyeouee efouee Demelee. DeeefCe Ùeebvee
mejUceeie& oeKeefJeuee Demelee. pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe DeuueenÛÙee hewiebyejebÛeer Dee%eeheeueve
keâjCeejs ueeskeâ lÙeebÛÙee meceJesle Demeleerue pÙeebvee Deuueenves DeeheuÙee ke=âheeØemeeoeves Deveg«eefnle
kesâues Deens. DeLee&le, veyeer (Øesef<ele), melÙeJeÛeveer, Menero Je meoeÛeejer ueeskeâ.56 DeeefCe efkeâleer
Ûeebieues efce$e Deensle ns! ner JeemleefJekeâ ke=âhee Deens peer Deuueenkeâ[tve Øeoeve nesles DeeefCe
JeemleefJekeâlee mecepeCÙeekeâefjlee kesâJeU DeuueenÛes %eeveÛe hegjsmes Deens. (60-70)
ns ßeæeJebleebvees! mebIe<ee&mee"er meowJe meppe jene, ceie pemee Øemebie Demesue lemes
JesieJesieàÙee legkeâ[ŸeebÛÙee mJe¤heele efveIee DeLeJee Skeâ$e nesTve,57 nesÙe, legcneceOÙes keâesCeer
DemeeosKeerue Deens pees ue{eF&heemetve Debie keâe{lees, pej legceÛÙeeJej SKeeos mebkeâš Deeues lej
cnCelees keâer Deuueenves ceePÙeeJej cees"er ke=âhee kesâueer keâer ceer Ùee ueeskeâebyejesyej iesuees veener,
DeeefCe pej Deuueenkeâ[tve legceÛÙeeJej ke=âhee Peeueer lej cnCelees– peCet keâeÙe legceÛÙee Je lÙeeÛÙee
ojcÙeeve ØesceeÛes keâener mebyebOeÛe veJnles - ceerosKeerue lÙeebÛÙeeyejesyej Demelees lej efkeâleer cees"s
keâece meeOeues Demeles. (DeMee ueeskeâebvee ceenerle DemeeJes keâer) DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{eF& kesâueer
56) ÙeeÛee DeLe& Demee keâer hejueeskeâele les Ùee ueeskeâebmeceJesle Demeleerue. ne DeLe& veJns keâer ÙeebÛÙeehewkeâer
SKeeoe DeeheuÙee Ùee ke=âlÙeecegUs Øesef<ele osKeerue yevesue.
57) ns ue#eele DemeeJes keâer pesJne GngoÛÙee hejeYeJeecegUs meYeesJeleeueÛÙee ØeosMeeleerue šesàÙeebÛes meenme
Jee{ues nesles Je cegmeueceeve meJe& yeepetbveer mebkeâšele Jes{ues iesues nesles lÙee keâeUele ne Heâcee&ve Glejuee
neslee.
Devedefvemee 4 160 heeje 5
heeefnpes, lÙee ueeskeâebveer pes heejueewefkeâkeâ peerJeveeÛÙee yeouÙeele Ssefnkeâ peerJeveeÛee meewoe (efJe›eâer)
keâjleele, ceie pees DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{sue DeeefCe ceejuee peeF&ue DeLeJee JejÛe{ jenerue
lÙeeuee Deecner DeJeMÙe ceneve ceesyeouee Øeoeve keâ¤. ceie keâeÙe keâejCe Deens keâer legcner
DeuueenÛÙee ceeiee&le lÙee DemeneÙe heg®<e efŒeÙeeb DeeefCe cegueebkeâefjlee ue{t veÙes pÙeebÛes ogye&ue
DemeuÙeecegUs oceve kesâues iesues Deens DeeefCe OeeJee keâjerle Deensle keâer, ns heeuevekeâlÙee&!
Deecneuee Ùee Jemleerletve yeensj keâe{ pÙeeÛes jefnJeeMeer DelÙeeÛeejer Deensle, DeeefCe legPÙeekeâ[tve
DeeceÛee SKeeoe Jeeueer Je meneÙekeâ efvecee&Ce keâj.58 pÙee ueeskeâebveer ßeæsÛee ceeie& DeJeuebefyeuee
Deens les DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{leele DeeefCe pÙeebveer DeßeæsÛee ceeie& DeJeuebefyeuee Deens les
leeietleÛÙee (efJeõesner ueeskeâebÛÙee) ceeiee&le ue{leele, lej MewleeveeÛÙee meeLeeroejebMeer ue{e DeeefCe
Kee$eer yeeUiee keâer MewleeveeÛeer keâejmLeeves Kejs heenlee DelÙeeefOekeâ ogye&ue Deensle. (71-76)
legcner lÙee ueeskeâebveeosKeerue heeefnues Deens keâe pÙeebvee meebieCÙeele Deeues nesles keâer Deeheues
nele jesKetve "sJee, DeeefCe veceepe keâeÙece keâje Je pekeâele Deoe keâje? Deelee pesJne lÙeebvee
ue{eF&Ûee DeeosMe efouee iesuee lej lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe iešeÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer
ueeskeâebvee Demes Yeerle Deensle pemes Deuueenuee YÙeeÙeues heeefnpes DeLeJee Ùeentvener keâener DeefOekeâ,
cnCeleele, ns hejcesÕeje! ne DeecneJej ue{eF&Ûee DeeosMe keâe ueeoueeme? Deecneuee DeeCeKeer
meJeuele keâe efoueer veenerme? Ùeebvee meebiee, Ssefnkeâ peerJeveeÛes Yeeb[Jeue Heâej Lees[s Deens DeeefCe
hejueeskeâ F&MehejeÙeCe ceeCemeekeâefjlee DeefOekeâ Gòece Deens DeeefCe legcneJej peguetce
efleUcee$eosKeerue kesâuee peeCeej veener.59 Gjuee ce=lÙet lej pesLes keâes"s legcner Demeeue lees
keâesCelÙeener heefjefmLeleerle legcneuee ÙesCeejÛe, ceie legcner efkeâleerner cepeyetle Fceejleerle Demee.
(77-78-)
pej lÙeebvee SKeeoe ueeYe heesnÛelees lej cnCeleele keâer ne Deuueenkeâ[tve Deens DeeefCe
pej SKeeos vegkeâmeeve Peeues lej cnCeleele keâer ns veyeer (me.), ns legceÛÙeecegUs Deens, meebiee keâer
meJe&keâener Deuueenkeâ[tveÛe Deens. Ùee ueeskeâebvee Peeues lejer keâeÙe keâer keâesCeleerÛe iees° ÙeebÛÙee
ue#eele Ùesle veener? ns ceeCemee, leguee peer keâesCeleer YeueeF& Øeehle nesles DeuueenÛÙee ke=âhesves nesles
DeeefCe peer mebkeâšs legPÙeeJej Dees{Jeleele leer legPÙee mJele:ÛÙeeÛe ke=âlÙeecegUs nesÙe.
(-78-79-)
58) mebkesâle Deens lÙee DelÙeeÛeejheeref[le cegues, efŒeÙee DeeefCe heg®<eebkeâ[s pÙeebveer cekeäkesâle Je Flej
šesàÙeeble Fmueece mJeerkeâejuesuee neslee hejbleg efnpejle keâ¤ve ceoervee ÙesCÙeeÛes meece&LÙe lÙeebÛÙeele
veJnles, Je mJele:uee DelÙeeÛeejeheemetve JeeÛeJetner Mekeâle veJnles. ns efyeÛeejs veevee leNnsves ÚUues
peele nesles. les ØeeLe&vee keâjerle Demele keâer keâesCeer ÙesTve lÙeebvee Ùee DelÙeeÛeejeheemetve JeeÛeJeeJes.
59) cnCepes pejer legcner F&ÕejeÛÙee oerve-Oecee&Ûeer mesJee kesâueer Je lÙeeÛÙee ceeiee&le ØeeCe heCeeuee ueeJeues
lejer F&ÕejeheeMeer legceÛee ceesyeouee JeeÙee peeF&ue ns MekeäÙe veener.
Devedefvemee 4 161 heeje 5
ns cegncceo (me.), Deecner legcneuee ueeskeâebmee"er hewiebyej yeveJetve hee"efJeues Deens DeeefCe
Ùeemee"er DeuueenÛeer mee#e hegjsMeer Deens. pÙeeves hewiebyejeÛeer Dee%ee heeUueer lÙeeves Kejs cnCepes
DeuueenÛes Dee%eeheeueve kesâues DeeefCe pees hejeÌ[cegKe Peeuee lej Deecner legcneuee Ùee ueeskeâebJej
henejskeâjer cnCetve lej hee"efJeues veener. (-79-80)
les leeW[eJej cnCeleele keâer, Deecner Dee%eeOeejkeâ Deenesle. heCe pesJne les legceÛÙeeheemetve
efveIetve peeleele lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ ieš je$eer Skeâ$e nesTve legceÛÙee iees°eRefJe¤æ
meuueecemeuele keâjlees. Deuueen lÙeebÛÙee Ùee meJe& kegâpeyetpeeRÛeer veeWo Iesle Deens. legcner lÙeebÛeer
heJee& ke⤠vekeâe DeeefCe DeuueenJej Yeermle "sJee, leesÛe Yeermle "sJeCÙeeme hegjsmee Deens keâeÙe ns
ueeskeâ kegâjDeeveJej efJeÛeej keâjerle veenerle? pej ns DeuueenefMeJeeÙe DevÙe keâesCeekeâ[tve Demeles
lej Ùeeble heg<keâUmee efJemebJeeo Dee{Uuee Demelee.60 (81-82)
pesJne lÙeebÛÙeeheÙeËle MeeblelesÛeer efkebâJee OeeskeäÙeeÛeer yeeleceer heesnÛeles lesJne ns efleÛee
(meJe&$e) Øemeej keâjleele. pej lÙeebveer hewiebyej DeeefCe peyeeyeoej ueeskeâebmeceesj efveJesove kesâues Demeles
lej lÙeebÛÙeeleerue peeCekeâej ueeskeâebveer efleÛes mJe¤he peeCetve DeÛetkeâ efve<keâ<e& keâe{uee Demelee. 61
legcne ueeskeâebJej DeuueenÛeer ke=âhee Je cesnjyeeveer vemeleer lej (legceÛÙee GCeerJee DeMee neslÙee keâer)
keâener ceespekeäÙee JÙeòeâer mees[tve legcner meJe&peCe MewleeveÛÙee veeoer ueeieuee Demelee. (83)
lej ns veyeer (me.), legcner DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{e, legcner DeeheuÙee mJele:Kesjerpe
Flej keâesCeemee"er peyeeyeoej veener leLeeefhe ßeæeJebleevee ue{CÙeemee"er ØeJe=òe keâje, otj veener keâer
60) ner JeeCeer lej mJele:Ûe mee#e osle Deens keâer leer F&ÕejeKesjerpe DevÙe keâesCeeÛeerÛe JeeCeer Demet Mekeâle
veener. keâesCelÙeener ceeCemeeuee Flekesâ meeceLÙe& Øeehle veener keâer Je<ee&vegJe<ex efJeefYeVe heefjefmLeleerle,
efJeefYeVe Øemebieer, efJeefYeVe efJe<eÙeebJej JÙeeKÙeeve osle jneJes Je ØeLeceheemetve les MesJešheÙeËle lÙeeÛeer meJe&
JÙeeKÙeeves Flekeâer megmebiele, Skeâ®he DeeefCe meceleesue meb«en yeveeJes pÙeeÛee keâesCeleener Yeeie ogmeNÙee
YeeieeMeer Øeefleketâue vemeeJee. pÙeele celeeblejeÛee ceeiecetmener meehe[t veÙes, pÙeele JekeälÙeeÛÙee ceveeleerue
efvejefvejeàÙee efmLeleeRveer Deeheues efJeefYeVe Deblejbie oeKeJet veÙes Je pÙeeJej keâOeer HesâjvepejÛeerner keâener
iejpe Yeemet veÙes.
61) lees DeeCeeryeeCeerÛee Øemebie DemeuÙeekeâejCeeves meJe&$e DeHeâJeebÛes heerkeâ hemejues nesles. keâOeer OeeskeäÙeeÛÙee,
efyeveyeg[eÛÙee DeefleMeÙeesòeâerhetCe& yeelecÙee Ùesle Je lÙeecegUs Dekeâmceele ceoervee Je lÙeeÛÙee
meYeesJeleeueÛÙee ØeosMeele DemJemLelee hemejle Demes. keâOeer SKeeoe Oetle&Me$et Keje Oeeskeâe ieghle
"sJeCÙeemee"er meceeOeeveeÛÙee Jeelee& Oee[erle Demes Je ueeskeâ lÙee Ssketâve ieeefHeâue nesle Demele. DeMee
ØekeâejÛÙee DeHeâJee hemejefJeCÙeeÛes heefjCeece efkeâleer ogjieeceer Demeleele, meeceevÙe ueeskeâebvee ÙeeÛeer
keâuhevee veJnleer. SKeeoer iees° lÙeebÛÙee SsefkeâJeele Deeueer cnCepes efleuee IesTve peeieespeeieer
hemejJeerle efHeâjle Demele. ÙeeÛe ueeskeâebÛeer Ùee DeeÙeleerle efveYe&lme&vee kesâueer iesueer Deens Je lÙeebvee keâ[keâ
Meyoele lebyeer efoueer iesueer Deens keâer DeHeâJee hemejefJeCÙeeheemetve lÙeebveer otj jeneJes, lemesÛe
lÙeebÛÙeeheÙeËle ÙesCeejer ØelÙeskeâ yeeleceer lÙeebveer peyeeyeoej JÙeefòeâheÙeËle heesnÛeJetve mJemLe jneJes.
Devedefvemee 4 162 heeje 5
Deuueen DeßeæeJebleebÛee peesj cees[tve keâe{erue. DeuueenÛee peesj meJee&le ØeÛeb[ Je lÙeeÛes Meemeve
keâ"esj Deens. pees ÛeebiegueheCeeÛeer efMeHeâejme keâjerue lÙeeuee lÙeele Jeeše efceUsue DeeefCe pees
JeeF&š iees°erÛeer efMeHeâejme keâjerue lÙeeuee lÙeeletve Jeeše efceUsue, DeeefCe Deuueen meJe& iees°eRJej
vepej "sJeCeeje Deens. (84-85)
DeeefCe pesJne SKeeoe Deoyeerves legcneuee meueece keâjerue lej lÙeeuee lÙeehes#eener DeefOekeâ
ÛeebieuÙee Øekeâejs Gòej Åee efkebâJee keâceerlekeâceer lÙeeÛeØeceeCes, Deuueen ØelÙeskeâ iees°erÛee efnMesye
IesCeeje Deens Deuueen pÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeerner F&Õej veener, lees legcne meJeeËvee lÙee
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Skeâ$e keâjerue pÙeeÛÙee ÙesCÙeele keâesCeleener mebMeÙe veener, DeeefCe
DeuueenÛÙee JeÛeveehes#ee DeefOekeâ Kejer iees° keâesCeeÛeer yejs Demet Mekesâue? (86-87)
ceie ns legcneuee Peeues lejer keâeÙe Deens keâer oebefYekeâemebyebOeer legceÛÙeeojcÙeeve celeefYeVelee
efkebâJee ogcele Dee{Ules Jemlegle: pes og<keâce& lÙeebveer keâceeefJeues Deens lÙeebÛÙeecegUs Deuueenves
lÙeebvee hejle efHeâjefJeues Deens. keâeÙe legcner ns FefÛÚlee keâer pÙeeuee Deuueenves mejU ceeiee&Jej
DeeCeues veener lÙeebvee legcner mejU ceeiee&Jej DeeCeeue? Jemlegle: pÙeeuee Deuueenves ceeie&Yeü°
kesâues lÙeeÛÙeemee"er legcneuee keâesCeleeÛe mevceeie& Dee{UCeej veener. les lej ns FefÛÚleele keâer
pÙeeØeceeCes les mJele: DeßeæeJeble Deensle lÙeeÛeØeceeCes legcnerner DeßeæeJeble yeveeJes, cnCepes
legcner Je les meJe&peCe SkeâmeejKesÛe JneJes. cnCetve lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeeueener Deeheuee efce$e yeveJet
vekeâe peesheÙeËle les DeuueenÛÙee ceeiee&le osMeeblej (efnpejle) keâ¤ve Ùesle veenerle, DeeefCe pej les
mLeueeblejeheemetve hejeÌ[cegKe jenleerue lej pesLes Dee{Uleerue lesLes lÙeebvee hekeâ[e Je "ej keâje 62
DeeefCe lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeemener Deeheuee efce$e Je meneÙekeâ yeveJet vekeâe. hejbleg les oebefYekeâ Ùee
DeeosMeeuee DeheJeeo Deensle pes SKeeÅee DeMee pevemecegoeÙeeuee peeTve efceUleerue pÙeeÛÙeeMeer
legceÛee keâjej Deens,63 DeMeeÛeØekeâejs les oebefYekeâ osKeerue DeheJeeo Deensle pes legceÛÙeeheeMeer
Ùesleele DeeefCe ÙegæeefJe<eÙeer lÙeebÛes ceve efKeVe Deens. les legceÛÙeeMeerner Ùegæ ke⤠FefÛÚle veenerle
DeeefCe DeeheuÙee ueeskeâebMeerner veener. Deuueenves FefÛÚues Demeles lej lÙeebvee legceÛÙeeJej ueeoues
Demeles DeeefCe les osKeerue legceÛÙeeMeer ue{ues Demeles. cnCetve pej les legceÛÙeeheemetve Deefuehle
Peeues DeeefCe ue{eF&heemetve otj jeefnues DeeefCe legceÛÙeekeâ[s meueesKee Je MeebleerÛee nele heg{s kesâuee
lej lÙeebÛÙeeJej nele GÛeueCÙeeÛee keâesCeleeÛe ceeie& Deuueenves legceÛÙeemee"er "sJeuee veener.
62) cegmeueceeveebMeer Ùegæ keâjerle DemeuesuÙee keâeefHeâjebMeer pÙeebÛes mebyebOe Deensle DeeefCe Fmueeceer
jepÙeeefJe¤æ JewcevemÙehetCe& keâejJeeÙeele pes me›eâerÙe Yeeie Iesle DemeeJesle DeMee oebefYekeâ
cegmeueceeveebmee"er ner Dee%ee Deens.
63) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer DeMee oebefYekeâebvee efce$e Je meneÙekeâ yeveefJeues peeT Mekeâles lej lÙeebvee
hekeâ[ues Je ceejues peeT Mekeâle veener Demee ÙeeÛee DeLe& Deens keâejCe pÙeebÛee Fmueeceer jepÙeeMeer
keâjej-ceoej Deens DeMee Skeâe je°^euee les peeTve efceUeues Deensle.
Devedefvemee 4 163 heeje 5
DeeCeKeer Skeâe ØekeâejÛes oebefYekeâ legcneuee Demes Dee{Uleerue pes FefÛÚleele keâer legceÛÙeekeâ[tve
osKeerue DeYeÙe ueeYeeJes Je DeeheuÙee ueeskeâebkeâ[tvemegæe. heCe pesJne keâOeer lÙeebvee GheõJeeÛeer
mebOeer ueeYesue lesJne les lÙeele G[er Iesleerue, Demeues ueeskeâ pej legceÛÙeeMeer oesve nele
keâjCÙeeheemetve otj jenle vemeleerue DeeefCe mecesš Je megj#ee legcneheg{s meeoj keâjle vemeleerue Je
Deeheues nele DeeJejle vemeleerue lej pesLes les meehe[leerue lÙeebvee Oeje Je ceeje, lÙeeÛÙeeJej nele
šekeâCÙeemee"er Deecner legcneuee GIe[ DeefOekeâej osTve šekeâuee Deens. (88-91)
keâesCelÙeener ßeæeJebleeÛes ns keâece veJns keâer lÙeeves ogmeNÙee ßeæeJebleeuee "ej keâjeJes
peesheÙeËle lÙeeÛÙeekeâ[tve Ûetkeâ Ie[le veener. DeeefCe peer JÙeòeâer SKeeÅee ßeæeJebleeuee Ûegketâve "ej
keâjerue lej lÙeeÛes ØeeÙeef§ele ns Deens keâer efleves Skeâe ßeæeJebleeuee iegueeceerletve cegòeâ keâjeJes. 64
DeeefCe "ej PeeuesuÙee JÙeòeâerÛÙee Jeejmeebvee Kegveeyeöue YejheeF& ÅeeJeer.65 hejbleg lÙeeuee DeheJeeo
lees keâer pees KegveeÛeer efkebâcele ceeHeâ keâjerue, hejbleg pej "ej Peeuesuee lees cegmeueceeve SKeeÅee DeMee
pevemecegoeÙeehewkeâer Demesue pÙeeÛÙeeMeer legceÛes Me$eglJe Deens lej lÙeeÛes ØeeÙeef§eòe Skeâ ßeæeJeble
iegueece cegòeâ keâjCes nesÙe, DeeefCe pej lees SKeeÅee DeMee cegefmueceslej pevemecegoeÙeehewkeâer Demesue
pÙeeÛÙeeMeer legceÛee keâjej Deens lej lÙeeÛÙee Jeejmeebvee Kegveeyeöue YejheeF& ÅeeJeer DeeefCe Skeâe
64) "ej Peeuesuee Fmece cegmeueceeve DemeuÙee keâejCeeves lÙeeÛÙee nlÙesÛes ØeeÙeef§ele Skeâe cegmeueceeve
iegueeceeuee cegòeâ keâjCes "jefJeues iesues Deens.
65) hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer KegveeÛÙee ob[eÛes ØeceeCe MebYej Gbš, DeLeJee oesveMes ieeF&,
DeLeJee oesve npeej MesàÙee "jefJeues Deens. pej ogmeNÙee SKeeÅee mJe¤heele SKeeoe Fmece KegveeÛee
ob[ osT FefÛÚle Demesue lej lÙeeÛes ØeceeCe meojnt JemletbÛÙeeÛe yeepeejer efkeâceleervegmeej "jefJeues
peeF&ue. Goe. hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee keâeUele KegveeÛee ob[ YejCeeNÙeemee"er Dee"Mes oerveej DeLeJee
Dee" npeej efojnce efveef§ele nesles. pesJne npejle Gcej (jefpe.) ÙeebÛee keâeU Deeuee lesJne lÙeebveer
Heâcee&efJeues keâer, Deelee GbšebÛeer efkebâcele Jee{ueer Deens cnCetve Deelee meesvÙeeÛÙee veeCÙeele Skeâ npeej
oerveej, DeLeJee ÛeeboerÛÙee veeCeÙeele yeeje npeej efojnce KegveeÛee ob[ osJeefJeuee peeF&ue. hejbleg
KegveeÛÙee ob[emee"er efveef§ele kesâuesues ns ØeceeCe nsleghegjmmej kesâuesuÙee Kegveeyeöue veJns lej Ûegketâve
PeeuesuÙee Kegveeyeöue Deens ns ue#eele DemeeJes.
Devedefvemee 4 164 heeje 5
ßeæeJeble iegueeceeuee cegòeâ keâjeJes ueeiesue.66 hejbleg pÙeeuee iegueece Dee{Uues veener lÙeeves
ueeieeshee" oesve ceefnvÙeeÛes GheJeeme keâjeJesle.67 ner Ùee iegv¢eemee"er Deuueenmeceesj leewyee
(he§eeòeehe) keâjCÙeeÛeer jerle Deens,68 DeeefCe Deuueen %eeveer Je yegefæceeve Deens. Gjueer iees°
lÙee JÙeòeâerÛeer keâer pees SKeeÅee ßeæeJebleeuee peeCetveyegpetve "ej keâjerue lej lÙeeÛee ceesyeouee
vejkeâ Deens pÙeele lees meowJe jenerue lÙeeÛÙeeJej DeuueenÛee Øekeâeshe DeeefCe lÙeeÛee efOekeäkeâej
Deens DeeefCe Deuueenves lÙeeÛÙeemee"er keâ"esj efMe#ee leÙeej "sJeueer Deens. (92-93)
ns ßeæeJebleebvees, pesJne legcner DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{CÙeemee"er efveIeeue lesJne efce$e Je
Me$et ÙeebÛÙee ceOeerue Heâjkeâ peeCetve IÙee. DeeefCe pees legceÛÙee Meebleermee"er ØeeLe&vee keâjerue lÙeeuee cnCet
vekeâe keâer let ßeæeJeble veenerme, pej legcner ogefveÙesleerue ueeYeeÛeer FÛÚe keâjerle Demeeue lej
DeuueenpeJeU legceÛÙeemee"er heg<keâUMeer mebheòeer (ceeues ieefvecele) Deens. yejs ¢eeÛe efmLeleerle legcner
mJele: osKeerue lej ÙeehetJeea iegjHeâštve iesuesuee neslee, veblej Deuueenves legceÛÙeeJej Ghekeâej kesâues,
66) meojnt DeeÙeleerceOeerue Dee%esÛee meejebMe Demee, pej "ej Peeuesuee Fmece oe®ue Fmueece- Fmueeceer
jepÙeeÛee jefnJeeMeer Demesue lej lÙeeÛÙee ceejskeâNÙeeuee KegveeÛeer efkebâcelener YejeJeer ueeiesue DeeefCe
DeuueenMeer DeeheuÙee iegv¢eeyeöue #eceeÙeeÛevesmee"er Skeâ iegueece osKeerue cegòeâ keâjeJee ueeiesue. pej
"ej Peeuesuee oe®ue njye- Me$et je°^eÛee jefnJeeMeer Demesue lej ceejskeâNÙeeuee kesâJeU Skeâ iegueece
cegòeâ keâjeJee ueeiesue. lÙeeuee KegveeÛeer efkebâcele keâenerÛe YejeJeer ueeieCeej veener. pej lees SKeeÅee
DeMee oe¤ue kegâøeâ- keâeefHeâj je°^eÛee jefnJeeMeer Demesue pÙeeÛÙeeMeer Fmueeceer jepÙeeÛee keâjej Peeuee
Demesue lej ceejskeâjuÙeeuee Skeâ iegueece cegòeâ keâjeJee ueeiesue Je lÙeeefMeJeeÙe KegveeÛeer efkebâcelener
YejeJeer ueeiesue, hejbleg lÙee efkebâceleerÛes ØeceeCe lesÛe Demesue pes keâjej PeeuesuÙee je°^eÛÙee SKeeÅee
cegefmueceslej JÙeefòeâuee "ej kesâuÙeeÛÙee efmLeleerle keâjejevegmeej ÅeeJeer ueeiele DemeeJeer.
67) cnCepes jespes ueeieeshee" kesâues heeefnpes. ›eâce Kebef[le nesT veÙes. pej SKeeÅee JÙeòeâerves MejerDeleceevÙe
keâejCeeefJevee Skeâ jespeemegæe ceOesÛe mees[uee lej veJÙeeves hegvne meg®Jeeleerheemetve jespeebÛee ›eâce meg¤
keâjeJee ueeiesue.
68) cnCepes ne ‘ob[ veJns lej he§eeòeehe (leewyee) DeeefCe ØeeÙeef§ele’ Deens. ob[ele he§eeòeehe Je Keso DeeefCe
DeelcemegOeejCesÛeer keâesCeleerner ØesjCee Demele veener efkebâyengvee meJe&meeOeejCeheCes lees DelÙeble veejepeerves
efve®heeÙe cnCetve efouee peele Demelees Je DeefØeÙelee DeeefCe keâšglesÛes MeuÙe ceeies jenles. ÙeeGueš
meJe&ßes‰ Deuueen FefÛÚlees keâer pÙee oemeekeâ[tve DehejeOe Ie[uee Deens lÙeeves Gheemevee, hegCÙe keâce&
DeeefCe ÙesCeejs nkeäkeâ Deoe keâ¤ve lÙeeÉejs lÙee DehejeOeeÛÙee kegâØeYeeJeeheemetve Deeheuee Deelcee
mJeÛÚ keâjeJee DeeefCe Keso Je he§eeòeeheeefveMeer Deuueenkeâ[s JeUeJes pesCeskeâ¤ve kesâJeU iegvneÛe
ceeHeâ JneJee FlekesâÛe veJns lej YeeJeer keâeUemee"er lees mJele: osKeerue DeMee ØekeâejÛÙee DehejeOeebÛÙee
hegvejeJe=òeerheemetve megjef#ele jeneJee.
Devedefvemee 4 165 heeje 5
cnCetve MeneefveMee keâ¤ve IÙee.69 pes keâener legcner keâjlee lÙeeÛeer Deuueenuee Keyej Deens. (94)
cegmeueceeveebhewkeâer les ueeskeâ keâer pes SKeeÅee efveefceòeeefJevee Iejer yemetve jenleele Je pes
DeuueenÛÙee ceeiee&le ØeeCe Je mebheòeerefveMeer efpeneo (ØeÙelveebÛeer hejekeâe°e) keâjleele, oesIeebÛeer
efmLeleer Skeâmeceeve veener. Deuueenves yemetve jenCeeNÙeehes#ee ØeeCe Je mebheòeerefveMeer Ùegæ
keâjCeeNÙeebÛee opee& ßes‰ "sJeuee Deens Demes Deuueenves ØelÙeskeâemee"er YeueeF&ÛesÛe JeÛeve efoues
Deens hejbleg lÙeeÛÙeepeJeU efpeneo keâjCeeNÙeebÛÙee mesJesÛee ceesyeouee yemetve jenCeeNÙeebhes#ee Heâej
peemle Deens, lÙeebÛÙeemee"er Deuueenkeâ[tve cees"s opex Deensle DeeefCe #ecee Je ke=âhee Deens DeeefCe
Deuueen cees"e ceeHeâ keâjCeeje Je oÙee keâjCeeje Deens. (95-96)
pes ueeskeâ DeeheCeÛe mJele:Jej DelÙeeÛeej keâjerle jeefnues nesles70 lÙeebÛes Deelces pesJne
otleebveer keâypeele Iesleues lesJne lÙeevee efJeÛeejues keâer legcner Ùee keâmeuÙee oMesle iegjHeâšuee neslee?
69) FmueeceÛÙee ØeejbYeerÛÙee keâeUer Demmeueece Deuewkegâce ne Meyo cegmeueceeveebmee"er hejbheje DeeefCe
DeesUKeefÛevn cnCetve Demes. lemesÛe Skeâ cegmeueceeve ogmeNÙee cegmeueceeveeuee heentve, ceer legceÛÙeeÛe
mecegnehewkeâer Skeâ Deens, efce$e DeeefCe efnleefÛeblekeâ Deens, Me$et veJns, ÙeeÛe DeLee&ves lÙeeÛee ØeÙeesie
keâjerle Demes. efJeMes<ekeâ¤ve lÙeekeâeUer Ùee hejbhejsÛes cenlJe Ùee keâejCeemleJemegæe DeefOekeâ nesles keâer
lÙeeJesUer Dejyemleeveeleerue veJecegefmuece DeeefCe cegefmueceslejebÛÙee ojcÙeeve hees<eeKe, Yee<ee Je ogmeNÙee
keâesCelÙeener yeeyeleerle keâener efJeMes<e Heâjkeâ veJnlee. pesCeskeâ¤ve Skeâe Âef°#esheele Skeâe cegmeueceeveeves
ogmeNÙee cegmeueceeveeuee DeesUKet MekeâeJes. hejbleg ÙegæeÛÙee JesUer Skeâ De[ÛeCe DeMeer GÆJele Demes
keâer cegmeueceeve pesJne SKeeÅee Me$et iešeJej nuuee keâjerle Demele Je SKeeoe cegmeueceeve osKeerue
lÙeele meehe[le Demes lesJne cegmeueceeveebvee ns oeKeefJeCÙeemee"er keâer lees lÙeeÛeeÛe Oece&yebOet Deens, lees
cegmeueceeve ‘Demmeueece Deuewkegâce’ DeLeJee ‘ueeFueeneFueduueen’ cees"Ÿeeves Godieejle Demes. hejbleg lees
SKeeoe cegefmueceslejÛe Deens Je kesâJeU Deeheues ØeeCe JeeÛeefJeCÙeemee"er lees keâeJesyeepeer keâjerle Deens
DeMeer Mebkeâe cegmeueceeveebvee Ùesle Demes cnCetve keâener JesUe les lÙeeuee "ej keâjerle Demele.
DeeÙeleerleerue nslet Demee keâer pees Fmece mJele:uee cegmeueceeve cnCetve oMe&efJele Deens, lees kesâJeU ØeeCe
JeeÛeefJeCÙeemee"er Keesšs yeesuelees Deens, lÙeeÛÙeeyeeyeleerle DeMee {esyeU mJe¤heeÛee efveCe&Ùe osCÙeeÛee
legcneuee DeefOekeâej veener, lees Keje DemeCes nsner MekeäÙe Deens Je Keesše DemeCes nsner MekeäÙe Deens.
JemlegefmLeleer lej MeneefveMee keâ®veÛe ceenerle nesT Mekeâles. MeneefveMee kesâuÙeeefJevee mees[tve osCÙeele
pejer ns mebYeJe Deens keâer Keesšs yeesuetve SKeeÅee keâeefHeâjeves Deeheuee peerJe JeeÛeJeeJee lej "ej keâjCÙeele
SKeeoe efvejhejeOe cegmeueceeve legceÛÙee neleeves ceejuee peeJee DeMeerner MekeäÙelee Deens.
70) Fmueece mJeerkeâejuÙeeveblejmegæe keâmeuÙeener ueeÛeejer Je efve®heeÙeeÛÙee efmLeleerefJevee DeeheuÙee
cegefmueceslejeble jenele nesles Je efvecces Fmueeceer lej efvecces efyeiejFmueeceer peerJeve JÙeleerle keâjCÙeeJej
pes jepeer nesles, Demeues ueeskeâ DeefYeØesle Deensle. JeemleefJekeâheCes Skeâ oe¤ue Fmueece GheueyOe nesles,
lÙeekeâ[s efnpejle keâ¤ve DeeheuÙee Oece& Je ßeæsvegmeej hetCe&heCes Fmueeceer peerJeve peieCes lÙeebÛÙeemee"er
MekeäÙe Peeues nesles. Deeheuee F&ceeve JeeÛeefJeCÙeemee"er lÙeebveer oe¤ue Fmueecekeâ[s efnpejle keâjeJeer
Demes lÙeebvee DeeJeenvener kesâues iesues nesles.
Devedefvemee 4 166 heeje 5
lÙeebveer Gòej efoues keâer, Deecner he=LJeerJej efveye&ue Je efJeJeMe neslees. otleebveer meebefieleues keâer
DeuueenÛeer he=LJeer efJeMeeue veJnleer keâeÙe keâer legcner osMeeblej keâ¤ve ogmejerkeâ[s peeJes? DeMee
ueeskeâebÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens. DeeefCe les HeâejÛe JeeF&š ef"keâeCe Deens. hejbleg pes heg®<e, pÙee
efŒeÙee Je peer cegues KejesKejÛe efJeJeMe Deensle DeeefCe osMeeblejeÛee keâesCeleeÛe ceeie& DeeefCe meeOeve
meehe[le veener, ns otj veJns keâer Deuueen lÙeebvee ceeHeâ keâjerue. Deuueen cees"e ceeHeâ keâjCeeje
Je #ecee keâjCeeje Deens. pees keâesCeer DeuueenÛÙee ceeiee&le osMeeblej keâjerue lees he=LJeerJej DeeßeÙe
IesCÙeemee"er cegyeuekeâ peeiee Je GojefveJee&nemee"er cees"er megyeòee Øeehle keâjerue DeeefCe pees
DeeheuÙee Iejeletve Deuueen Je hewiebyejekeâ[s osMeeblejemee"er efveIeeuee, veblej lÙeeuee JeešsleÛe ce=lÙet
Deeuee, lÙeeÛee ceesyeouee DeuueenÛÙee peJeU DeefveJeeÙe& "juee, Deuueen Heâej #ecee keâjCeeje
Je ke=âheeUt Deens.71 (97-100)
DeeefCe pesJne legcner ØeJeemeeuee efveIeeue lej ÙeeÛÙeele keâener njkeâle veener keâer legcner
veceepeuee mebef#ehle keâjeJes72 (efJeMes<ele:) pesJne legcneuee Yeerleer Jeešsue keâer DeßeæeJeble legcneuee
meleeJeleerue keâejCe les GIe[GIe[ legceÛÙee Me$eglJeeJej Deensle. (101)
DeeefCe ns veyeer (me.), pesJne legcner cegmeueceeveebÛÙee ojcÙeeve Demeeue DeeefCe (ÙegæeÛÙee
efmLeleerle) lÙeebvee veceepe he"Ce keâjefJeCÙeemee"er GYes Demeeue lej ns DeeJeMÙekeâ Deens keâer
lÙeebÛÙeeleerue Skeâ ieš legceÛÙeeyejesyej GYee jneJee DeeefCe Deeheues nlÙeej IesTve DemeeJee, veblej
lÙeeves pesJne mepeoe kesâuee Demesue lesJne lÙeeves hee"erceeies peeJes DeeefCe ogmeje ieš pÙeeves DeÅeehe
veceepe Deoe kesâueer veener, lÙeeves ÙesTve legceÛÙeemen veceepe Deoe keâjeJeer DeeefCe lÙeevesmegæe
peeie¤keâ jeneJes Je meMeŒe DemeeJes,73 keâejCe DeßeæeJeble Ùeemee"er šhetve Deensle keâer legcner
Deeheues nlÙeej DeeefCe Deeheues meeceeveeefJe<eÙeer Lees[s osKeerue ieeefHeâue Peeueele lej les Skeâoce
71) Ùeeef"keâeCeer ner yeeye mecepetve Iesleueer heeefnpes keâer pees keâesCeer DeuueenÛÙee ‘oerve’Jej F&ceeve DeeCeues
Demesue lÙeeÛÙeemee"er Fmueeceslej JÙeJemLesÛÙee JeÛe&mJeeKeeueer jentve peerJeve JÙeleerle keâjCes kesâJeU
oesveÛe efmLeleerle JewOe "¤ Mekeâles. Skeâ DeMeer keâer lÙee Yetefcekeâe lees FmueeceÛes JeÛe&mJe ØemLeeefhele
keâjCÙeemee"er Je Fmueeceslej JÙeJemLesuee Fmueeceer JÙeJemLesle ®heebleefjle keâjCÙeemee"er, pÙeeØeceeCes
F&ÕejeÛes Øesef<ele Je lÙeebÛes ØeejbYeerÛes DevegÙeeÙeer ØeÙelve keâjerle jeefnues Deensle, lÙeeÛeØeceeCes lÙeevesner
ØeÙelve keâjerle jneJes. ogmejer efmLeleer cnCepes KejesKejÛe lesLetve yeensj efveIeCÙeeÛee lÙeeuee keâesCeleener
ceeie& efceUle vemeeJee Je DelÙeble DeefØeÙelee Je veejepeerves efve®heeÙe cnCetve lees lesLes jenele DemeeJee.
72) MeeblelesÛÙee keâeUele ØeJeemeele veceepe mebef#ehle keâjCes Demes keâer pÙeeJesUsÛÙee veceepeerle Ûeej jkeâDele
DeefveJeeÙe& cnCetve Deensle lÙeele oesveÛe jkeâDeele he{uÙee peeJÙeele. ÙegæeÛÙee efmLeleerle veceepe
mebef#ehle keâjCÙeeÛeer ceÙee&oe "juesueer veener. ÙegæeÛÙee efmLeleerle peMeer keâener meJeuele efceUsue,
veceepe Deoe kesâueer peeJeer.
73) pesJne Me$etÛÙee nuuÙeeÛes YeÙe lej DemeeJes hejbleg ØelÙe#eele ue{eF&uee leeW[ Hegâšues vemeeJes, DeMee
YeÙeeÛÙee efmLeleerleerue veceepeÛee ne DeeosMe Deens.
Devedefvemee 4 167 heeje 5
legceÛÙeeJej legštve he[leerue, hejbleg pej legcneuee heeJemeecegUs $eemeeÛes Jeešle Demesue DeLeJee
Deepeejer Demeeue lej MeŒe otj "sJeCÙeele keâenerner njkeâle veener, lejermegæe peeie¤keâ jne.
efJeÕeeme "sJee keâer Deuueenves DeßeæeJebleebmee"er Deheceevepevekeâ efMe#ee leÙeej "sJeueer Deens. veblej
pesJne veceepe Deešeshetve IÙeeue lesJne GYes Demeleevee, yemeues Demeleevee efkebâJee heng[ues Demeleevee
osKeerue ØelÙeskeâ efmLeleerle DeuueenÛes mcejCe keâjerle jne Je pesJne Meeblelee ueeYesue lej hetCe&
veceepe he"Ce keâje. veceepe JeemleefJekeâ heenlee Demes DeefveJeeÙe& keâeÙe& Deens pes efveÙeefcele JesUsmen
ßeæeJebleebmee"er DeeJeMÙekeâ kesâues iesues Deens. (102-103)
Ùee iešeÛee hee"ueeie keâjCÙeele ogyeUsheCee oeKeJet vekeâe, pej legcner $eeme menve keâjerle
Deenele lej legceÛÙeeØeceeCes les osKeerue $eeme menve keâjerle Deensle. DeeefCe legcner Deuueenkeâ[tve
lÙee iees°erÛeer DeeMee yeeUielee pÙeeÛeer DeeMee les yeeUieerle veenerle. Deuueen meJe&keâener peeCelees
DeeefCe lees efJeJeskeâMeerue Je yegefæceeve Deens. (104)
ns veyeer (me.)! Deecner ne «ebLe melÙeeefveMeer legceÛÙeekeâ[s GlejefJeuee Deens keâer pees mejU
ceeie& Deuueenves legcneuee oeKeefJeuee Deens lÙeevegmeej ueeskeâebceOÙes vÙeeÙeefveJee[e keâje. legcner
Dehenej keâjCeejebÛes meceLe&keâ yevet vekeâe. DeuueenpeJeU #ecesÛeer ÙeeÛevee keâje, lees cees"e #ecee
keâjCeeje Je oÙeeJeble Deens. pes ueeskeâ mJele:Meer DeØeeceeefCekeâ74 Demeleerue legcner lÙeebÛeer Jeefkeâueer
ke⤠vekeâe Deuueenuee DeØeeceeefCekeâ Je ogjeÛejCeer iegvnsieej hemeble veenerle. ns ueeskeâ
ceeCemeeheemetve DeeheuÙee keâejJeeÙee ueheJet Mekeâleele hejbleg Deuueenheemetve ueheJet Mekeâle veenerle.
lees lej lÙee JesUsmeosKeerue ÙeebÛÙeeyejesyej Demelees pesJne ns je$eer ieghleheCes lÙeeÛÙee cepeeaefJe¤æ
meuueecemeuele keâjleele, ÙeebÛÙee meJe& ke=âlÙeebvee Deuueenves Iesjues Deens. yejs lej legcner ueeskeâebveer
Ùee DehejeOÙeebleHexâ ueewefkeâkeâ peerJeveele lej ÙegefòeâJeeo kesâuesle hejbleg hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer
ÙeebÛÙeemee"er keâesCe ÙegefòeâJeeo keâjerue? MesJešer lÙeebÛee lesLes keâesCe yejs Jekeâerue Demesue? pej
SKeeÅee JÙeòeâerkeâ[tve JeeF&š ke=âlÙe Ie[ues DeLeJee DeeheuÙee mJele:Jej DelÙeeÛeej kesâues DeeefCe
lÙeeveblej DeuueenpeJeU ceeHeâerÛeer efJevebleer kesâueer lej Deuueen lÙeeuee #ecee keâjCeeje Je ke=âhee
keâjCeeje Dee{Utve ÙesF&ue. pees JeeF&š keâce& keâjerue lej lÙeeÛeer ner keâceeF& lÙeeÛÙeekeâefjlee mebkeâš
"jsue. Deuueenuee meJe& iees°erÛeer Keyej Deens Je lees efJeJeskeâMeerue Je yegefæceeve Deens. ceie pees
SKeeoer Ûetkeâ Jee DehejeOe keâ¤ve lÙeeÛee Deejeshe Flej efvejhejeOe JÙeòeâeRJej ueeosue, lÙeeves lej
cees"s kegâYeeb[ Je GIe[ heeheeÛes DeesPes efMejeJej Iesleues. (105-112)
ns veyeer (me.)! pej DeuueenÛeer ke=âhee legceÛÙeeJej vemeleer Je lÙeeÛeer oÙee legceÛÙee meesyele
vemeleer lej lÙeebÛÙeeleerue Skeâe ieševes legceÛee iewjmecepe keâjCÙeeÛee efve§eÙe kesâuee neslee. Kejs
heenlee JemlegefmLeleer DeMeer nesleer keâer les mJele: DeeheuÙee JÙeefleefjòeâ Flej keâesCeeÛee iewjmecepe
74) pees ceveg<Ùe FlejebMeer yesF&ceeveer keâjlees Kejs heenlee lees meJe&ØeLece DeeheuÙee mJele:Meer yesF&ceeveer keâjerle
Demelees.
Devedefvemee 4 168 heeje 5
keâjerle veJnles, DeeefCe legceÛes keâener vegkeâmeeve ke⤠Mekeâle veJnles.75 Deuueenves legceÛÙeeJej «ebLe
Je efJeJeskeâ DeJeleefjle kesâuee Deens. DeeefCe legcneuee les meJe&keâener %eele keâ¤ve efoues Deens pes
legcneuee ceenerle veJnles, DeeefCe lÙeeÛeer ke=âhee legcnebJej cees"er Deens. (113)
ueeskeâebÛÙee ieghle keâeveiees°eRceOÙes yengOee keâenerner Yeues Demele veener hejbleg nesÙe, pej
keâesCeer oeveOecee&mee"er ieghleefjlÙee ØeJe=òe kesâues DeLeJee SKeeÅee hegCÙe keâeÙee&mee"er DeLeJee
ueeskeâebÛÙee JÙeJenejele megOeejCee Ie[Jetve DeeCeCÙeemee"er SKeeÅeeuee keâener meebefieleues lej
DeLee&leÛe ner Ûeebieueer iees° Deens, DeeefCe pees keâesCeer DeuueenÛeer cepeea mebheeove keâjCÙeemee"er
Demes keâjerue lÙeeuee Deecner cees"e ceesyeouee Øeoeve keâ¤. hejbleg pees keâesCeer hewiebyejeÛÙee efJejesOeele
kebâyej keâmesue DeeefCe ßeæeJebleebÛes ceeiee&vegkeâjCe keâjCÙeeSsJepeer Flej ceeiee&Ûes DevegmejCe keâjerue
lesner DeMee heefjefmLeleerle keâer lÙeeÛÙeeJej mejU ceeie& mhe° Peeuee Demesue lej lÙeeuee Deecner
lÙeeÛe ceeiee&Jej ÛeeueJet efpekeâ[s lees mJele: JeUuee DeeefCe lÙeeuee vejkeâeceOÙes Peesketâ pes DelÙeble
JeeF&š ef"keâeCe Deens. (114-115)
DeuueenpeJeU Heâòeâ DeveskesâÕejJeeoemee"er #ecee veener, ÙeeKesjerpe Flej meJe&keâener ceeHeâ
nesT Mekeâles, pÙeeuee lees ceeHeâ ke⤠FefÛÚlees. pÙeeves Deuueenyejesyej Flej keâesCeeuee Yeeieeroej
kesâues lees lej ceeie&Yeü°lesle HeâejÛe ueebye Yejkeâšle iesuee. les Deuueenuee mees[tve osJeosJeleebvee
GheemÙe yeveefJeleele, les lÙee efJeõesner Mewleeveeuee GheemÙe76 yeveefJeleele, keâer pÙeeuee Deuueenves
efOekeäkeâej«emle kesâues Deens. (les lÙee MewleeveeÛeer Dee%ee heeUle Deensle) pÙeeves Deuueenuee
75) cnCepes Keesše DenJeeue DeeefCe KeesšŸee mee#eer hegjJetve legceÛee ÛegkeâerÛee mecepe keâjCÙeele les pejer
ÙeMemJeer "jues Demeles Je DeeheuÙee yeepetves vÙeeÙeeefJe¤æ efveCe&Ùe Øeehle pejer kesâuee Demelee lejer
vegkeâmeeve lÙeebÛesÛe nesles. legceÛes keâenerÛe efyeIe[ues vemeles keâejCe F&Õeje"eÙeer iegvnsieej les "jues Demeles
legcner veJns. pees Fmece meòeeefOekeâeNÙeeÛeer HeâmeJeCetkeâ keâ¤ve DeeheuÙee yeepetves ÛegkeâerÛee efveCe&Ùe
efceUefJelees, lees JeemleefJekeâheCes mJele:uee DeMee iewjmecepetleerle šekeâle Demelees keâer DeMee keäèhleeRveer
JeemleJelee lÙeeÛÙee yeepetves Peeueer. JeemleefJekeâheCes ØelÙe#eele DeuueenpeJeU nkeäkeâ pÙeeÛee Deens
lÙeeÛeeÛe jenlees. vÙeeÙeeOeerMeeÛÙee SKeeÅee ÛegkeâerÛÙee mecepegleercegUs efveCe&Ùe osCÙeeves JeemleJelesJej
keâenerÛe heefjCeece nesle veener.
76) Mewleeveeheg{s GheemeveeefJeOeer heej hee[erle DemeeJee, lÙeeuee osJelJe yeneue keâjerle DemeeJee, Ùee DeLee&ves
lej lÙeeuee keâesCeerner GheemÙe yeveJeerle veener. DeeefCe lÙeeuee GheemÙe yeveefJeCÙeeÛee Øekeâej Demee keâer
ceeCetme DeeheuÙee JeemevesÛeer Oegje MewleeveeÛÙee neleele oslees Je efpekeâ[s efpekeâ[s lees nekeâle Demelees
eflekeâ[s Ûeeuele Demelees. peCet ne lÙeeÛee oeme Deens Je lees ÙeeÛee F&Õej Deens. ÙeeJe¤ve Demes ceenerle
Peeues keâer efvecetšheCes Dee%eeheeueve DeeefCe DebOeevegkeâjCeeÛes veeJe osKeerue Gheemevee Deens. pees Fmece
DeMee ØekeâejÛes Dee%eeheeueve keâjlees JeemleefJekeâheCes lÙee JÙeòeâerÛeer Gheemevee keâjlees pÙeeuee lÙeeves
Deuueenuee mees[tve Deeheuee JeboveerÙe yeveefJeues DemeeJes.
Devedefvemee 4 169 heeje 5
meebefieleues nesles, ‘‘ceer legPÙee oemeebkeâ[tve Skeâ efveef§ele Jeeše IesTveÛe jenerve,77 ceer lÙeebvee
yenkeâJeerve, ceesnheeMeele De[keâJeerve Je ceer lÙeebvee DeeosMe osF&ve Je les ceePÙee Dee%esves peveeJejebÛes
keâeve efÛejleerue.78 Je ceer lÙeebvee Dee%ee keâjerve Je les ceePÙee Dee%esves DeuueenÛÙee jÛevesle
Hesâjyeoue keâjleerue.’’79 lÙee Mewleeveeuee pÙeeves DeuueenSsJepeer Deeheuee Jeeueer Je heeuekeâ
yeveefJeuee lees GIe[heCes leesšŸeele Deeuee. lees Ùee ueeskeâebvee DeefYeJeÛeve oslees DeeefCe Ùeebvee DeeMee
oeKeefJelees, hejbleg MewleeveeÛeer meJe& DeefYeJeÛeves HeâmeJeCegkeâerefMeJeeÙe ogmejs keâenerÛe veener. Ùee
ueeskeâebÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens pÙeeletve megškesâÛee keâesCeleener ceeie& Ùeebvee meehe[Ceej veener. Gjues
les ueeskeâ pÙeebveer ßeæe "sJeueer Je melke=âlÙes kesâueer lej lÙeebvee Deecner DeMee GÅeeveele oeKeue
ke⤠pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jenele Demeleerue DeeefCe les lesLes meoemeJe&oe jenleerue. ns
DeuueenÛes melÙeJeÛeve Deens, DeeefCe Deuueenhes#ee DeeheuÙee JeÛeveele DevÙe keâesCe meÛÛee Demet
Mekeâlees? (116-122)
keâce&HeâU lej legceÛÙee FÛÚsJejner DeJeuebyetve veener Je «ebLeOeejkeâebÛÙee FÛÚsJejosKeerue
veener, pees keâesCeer og<keâce& keâjerue lÙeeÛes lees HeâU Yeesieerue DeeefCe DeuueenÛÙeeefJe¤æ lÙeeuee
keâesCeer meceLe&keâ Je meneÙekeâ ueeYeCeej veener DeeefCe pees keâesCeer melke=âlÙe keâjerue ceie lees heg®<e
Demees DeLeJee Œeer pej lees ßeæeJeble Demesue lej DemesÛe ueeskeâ mJeiee&ceOÙes oeKeue nesleerue
77) cnCepes lÙeebÛeer JesU, lÙeebÛes ßece Je lÙeebÛes ØeÙelve, lÙeebÛÙee Meòeâer Je lÙeebÛÙee ÙeesiÙelee, lÙeebÛÙee
mebheòeer Je lÙeebÛÙee mebleleerceOetve Deeheuee Jeeše IesF&ve, lÙeebÛeer HeâmeJeCetkeâ keâ¤ve lÙeebvee DeMee Øekeâejs
yenkeâJeerve keâer les Ùee meJe& JemletÛee yejeÛemee Yeeie ceePÙee ceeiee&le KeÛe& keâjleerue.
78) Dejye ueeskeâebÛÙee Yeüecekeâ ØeLeebhewkeâer Skeâerkeâ[s ne mebkesâle Deens. lÙeebÛÙee ÙesLes DeMeer ØeLee nesleer keâer
pesJne meeb[Ceer heeÛe efkebâJee one JesUe Jesle nesle Demes lesJne efleÛes keâeve efÛe¤ve efleuee DeeheuÙee
osJeeÛÙee veeJeeves mees[tve osle Demele Je efleÛÙeekeâ[tve mesJee IesCes njece mecepele Demele. lÙeeÛeØeceeCes
pÙee GbšeÛÙee JeerÙee&heemetve one efheuues pevceeuee Ùesle Demele lÙeeuee osKeerue osJeeÛÙee veeJeeves
mees[ues peele Demes Je lÙeeÛÙeekeâ[tve mesJee IesCes njece mecepeues peele Demes.
79) F&Õejer jÛevesle HesâjHeâej keâjCÙeeÛee DeLe&, JemletbÛÙee cetU jÛevesle Hesâjyeoue keâjCes Demes veener lej
JeemleefJekeâheCes Ùee ef"keâeCeer pÙee Hesâjyeoueeuee Mewleeveer ke=âlÙe "jefJeues iesues Deens les Demes keâer
ceeCemeeves SKeeÅee Jemletheemetve les keâece IÙeeJes pÙeemee"er Deuueenves efleuee efveefce&uesues veener. lemesÛe
SKeeÅee Jemletheemetve les keâece IesT veÙes pÙeemee"er F&Õejeves efleuee efvecee&Ce kesâues Deens. ogmeNÙee
Meyoele meebieeJeÙeeÛes cnCepes meJe& ke=âlÙe ceeCetme pes DeeheuÙee Je JemletbÛÙee Øeeke=âeflekeâ
mJeYeeJeeefJe¤æ keâjlees lemesÛe les meJe& Øekeâej pÙeebÛÙee Øeke=âleerMeer efJecegKe nesCÙeemee"er ceeCetme
DeJeuebye keâjerle Demelees. meojnt DeeÙeleervegmeej MewleeveeÛÙee ceeie&Yeü° keâjCeeNÙee GòespeveeÛes
heefjCeece nesÙe. GoenjCeeLe&, meceefuebieer mebYeesie, mebleleer efveÙeceve, JewjeiÙe, yeÇÿeÛeÙe&, heg®<e DeeefCe
efŒeÙeebvee JeebPe yeveefJeCes, heg®<eebvee KeÛÛeer yeveefJeCes, Øeke=âleerves efŒeÙeebÛÙee megheto& pÙee mesJee kesâuÙee
Deensle lÙeeheemetve lÙeebvee efJecegKe yeveefJeCes DeeefCe meceepepeerJeveeÛÙee pÙee #es$eebmee"er heg®<eebvee
efvecee&Ce kesâues Deens lÙee #es$eele efŒeÙeebvee Dees{Ces.
Devedefvemee 4 170 heeje 5
DeeefCe lÙeebÛee nkeäkeâ ÙeeflkebâefÛele osKeerue efnjeJetve Iesleuee peeCeej veener. lÙee ceeCemeehes#ee DevÙe
keâesCeeÛeer peerJeveheæleer Gòece Demet Mekeâles pÙeeves Deuueen meceesj ceeve legkeâefJeueer DeeefCe
Deeheueer Jele&Cetkeâ Ûeebieueer jeKeueer DeeefCe Skeâe«e nesTve FyeÇenerce (De.) ÛÙee heæleerÛes
DevegkeâjCe kesâues, lÙee FyeÇenerce (De.) ÛÙee heæleerÛes pÙeeuee Deuueenves Deeheuee efce$e yeveefJeuee
neslee. DeekeâeMeele Je he=LJeerle pes keâener Deens les DeuueenÛes Deens DeeefCe ØelÙeskeâ Jemlet
Deuueenves JÙeeefheueer Deens. (123-126)
ueeskeâ legceÛÙeekeâ[s efŒeÙeebmebyebOeer DeeosMe efJeÛeejleele80 meebiee, Deuueen legcneuee
lÙeebÛÙeemebyebOeer DeeosMe oslees DeeefCe lÙeeÛeyejesyej lÙee DeeosMeebÛeer Dee"JeCe keâ¤ve oslees pes
hetJeeaheemetve legcneuee Ùee «ebLeele SskeâefJeues peele Deensle, DeLee&le les DeeosMe pes lÙee DeveeLe
cegueeRÛÙee mebyebOeer Deensle pÙeebÛes nkeäkeâ legcner Deoe keâjle veener DeeefCe pÙeebÛesyejesyej efJeJeen
keâjCÙeeheemetve otj jenlee (DeLeJee ueeuemesheesšer legcner mJele: lÙeebÛÙeeMeer efJeJeen keâ¤
FefÛÚlee81), DeeefCe les DeeosMe pes lÙee cegueebefJe<eÙeer Deensle pes efyeÛeejs keâenerÛe yeU jeKele
veenerle, Deuueen legcneuee DeeosMe oslees keâer DeveeLeemee"er vÙeeÙeeJej Â{ jne DeeefCe pes keâener
Ûeebieues legcner keâjeue les DeuueenÛÙee ceeefnleerheemetve ieghle jenCeej veener. (127)
pej SKeeÅee Œeeruee82 DeeheuÙee heleerkeâ[tve JeeF&š JeeieCetkeâ DeLeJee Ghes#esÛes YeÙe
Demesue lej ÙeeceOÙes keâenerner njkeâle veener keâer heleerhelveer (keâener nkeäkeâeÛÙee keâceer DeefOekeâ
80) les HeâleJee keâeÙe efJeÛeejerle nesles ns mhe° kesâuesues veener. hejbleg DeeÙele ›eâceebkeâ 128 les 130 Ùeele
pees HeâleJee efouee iesuee Deens lesCeskeâ¤ve ØeMveebÛes mJe¤he ue#eele Ùesles.
81) ‘leie&yetve Deve levedefkeânt ngVee’ ÙeeÛee DeLe& ‘legcner lÙeebÛÙeeMeer efJeJeen keâjCÙeeÛeer DeeJe[ jeKelee’
Demeener nesT Mekeâlees DeeefCe ‘legcner lÙeebÛÙeeMeer efJeJeen keâjCes hemeble keâjerle veener’ Demeener nesT
Mekeâlees.
82) Ùee ef"keâeCeentve ueeskeâebÛÙee ØeMveebÛes Gòej meg¤ nesles. ØeMve Demee neslees keâer Skeâehes#ee peemle helveer
DemeCÙeeÛÙee efmLeleerle vÙeeÙeeÛee pees ngketâce efouee iesuee Deens lÙeeÛeer DebceueyepeeJeCeer keâMeer keâjeJeer
pesJne keâer Skeâ helveer pevceYej Deepeejer Deens efkebâJee heleerhelveer mebyebOeeÛÙee GheÙeesieeÛeer jeefnueer
veener, DeMee efmLeleerlemegæe, oesvneRÛÙeekeâ[s mecemeceeve Dees{ "sJeeJes, oesvner helveeRMeer meceeve Øesce
jeKeeJes, oesvneRMeer mecemeceeve MejerjmebyebOe "sJeeJee Demes lÙeeÛÙeemee"er DeefveJeeÙe& Deens keâe? pej lees
Demes keâjerle vemesue lej vÙeeÙeeÛeer Deš hetCe& keâjCÙeeÛee leieeoe Demee Deens keâe keâer lÙeeves ogmeje
efJeJeen keâjCÙeemee"er heefnueeruee Heâejkeâle ÅeeJeer? lemesÛe heefnueer helveer pej mJele: JesieUer nesT
FefÛÚle vemesue lej lÙee Deekeâ<e&Ce ve jeefnuesuÙee helveerves DeeheuÙee keâener nkeäkeâeÛee mJele:Ûe nesTve
lÙeeie keâ¤ve heleeruee leueekeâ osCÙeeheemetve hejeJe=òe keâjCeÙeeme jepeer keâjeJes DeMeer SKeeoer le[pees[
oebhelÙeeojcÙeeve nesT Mekeâles keâe? Demes keâjCes vÙeeÙeeÛÙee DešeRefJe¤æ lej "jCeej veener vee?
Devedefvemee 4 171 heeje 5
ØeceeCeeJej) hejmhej le[pees[83 keâjleerue. le[pees[ DeefOekeâ Ûeebieueer Deens. ceves
mebkegâefÛeleheCeekeâ[s MeerIeÇlesves JeUleele hejbleg pej legcner Ghekeâejer Je=òeerves DeeefCe DeuueenÛes YeÙe
yeeUietve Jeeieeue lej Kee$eer yeeUiee keâer Deuueen legceÛÙee Ùee keâeÙe&heæleerheemetve DeveefYe%e
jenCeej veener. helveeRÛÙee ojcÙeeve hegjshetj vÙeeÙe jeKeCes legcneuee MekeäÙe veener. legcner FefÛÚues
lejer lÙeeuee legcner meceLe& "¤ Mekeâle veener. (cnCetve DeuueenÛÙee DeeosMeeÛee nslet meeOÙe
keâjCÙeemee"er ns hegjsmes Deens keâer) Skeâe helveerkeâ[s Flekesâ Pegketâ vekeâe keâer ogmejer DeOeeblejer 84
jenerue. pej legcner Deeheueer JeeieCetkeâ veeršvesškeâer "sJeueerle DeeefCe DeuueenÛes YeÙe yeeUiele
jeefnuee lej Deuueen #eceeMeerue DeeefCe ke=âhee keâjCeeje Deens. hejbleg heefle-helveeRveer
SkeâogmeNÙeeheemetve Heâejkeâle IesleueerÛe lej Deuueen DeeheuÙee efJeMeeue meeceLÙee&ves ØelÙeskeâeuee
ogmeNÙeeJej DeJeuebyetve jenCÙeeheemetve cegòeâ keâjerue. DeuueenÛes DeewoeÙe& DeefleefJeMeeue Deens Je
lees yegefæceeve Je õ°e Deens. DeekeâeMeele DeeefCe he=LJeerle pes keâener Deens meJe& DeuueenÛesÛe Deens.
legceÛÙeehetJeea pÙeebvee «ebLe efouee neslee lÙeebvee osKeerue neÛe DeeosMe efouee neslee DeeefCe Deelee
legcneuee osKeerue neÛe DeeosMe osle Deenesle keâer DeuueenÛes YeÙe yeeUietve keâece keâjerle jne hejbleg
pej legcner ceevele vemeeue lej ceevet vekeâe, DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerleerue meJe& JemletbÛee ceeuekeâ
DeuueenÛe Deens Je lees efvejhes#e Deens, meJe&mlegleeruee hee$e. nesÙe DeuueenÛe ceeuekeâ Deens lÙee
meJe& JemletbÛee pÙee DeekeâeMeele DeeefCe he=LJeerle Deensle DeeefCe keâeÙe&efmeæerkeâefjlee kesâJeU leesÛe
hegjsmee Deens. pej lÙeeves FefÛÚues lej lees legcneuee yeepetme mee¤ve legceÛÙee peeieer Flejebvee
DeeCeerue, DeeefCe ÙeeJej lÙeeÛes meJe&mJeer ØeYeglJe Deens. pees keâesCeer kesâJeU Ssefnkeâ ueeYeeÛee
FÛÚgkeâ Deens lÙeeuee ceenerle DemeeJes keâer DeuueenpeJeU Ssefnkeâ ueeYe osKeerue Deens DeeefCe
hejueeskeâÛee ueeYemegæe. DeeefCe Deuueen meJe&keâener SskeâCeeje Je meJe&keâener heenCeeje Deens.
(128-134)
ns ßeæeJebleebvees! vÙeeÙeeJej Â{ jenCeejs DeeefCe Deuueenmee"er mee#eeroej yevee, ÙeÅeefhe
83) cnCepes leueekeâ Je IešmHeâesšehes#ee DeMee Øekeâejs hejmhejele le[pees[ keâ¤ve Skeâe Œeerves lÙeeÛe
heleermeceJesle jenCes pÙeeÛÙeemeceJesle efleves DeeÙeg<ÙeeÛee Skeâ Yeeie JÙeleerle kesâuee Deens, ns DeefOekeâ
yesnlej Deens.
84) Ùee DeeÙeleerJe¤ve keâener ueeskeâebveer Demee efve<keâ<e& keâe{tve Iesleuee Deens keâer kegâjDeeve Skeâerkeâ[s
vÙeeÙeeÛÙee Dešermen yengheeflvekeâlJeeÛeer hejJeeveieer oslees lej ogmejerkeâ[s vÙeeÙeeuee kesâJeU DeMekeäÙe
"jJetve lÙee hejJeeveieeruee ØelÙe#eele jöyeeleue "jefJelees. hejbleg JeemleefJekeâheCes Demee efve<keâ<e&
keâe{CÙeemee"er meojnt DeeÙeleerle keâesCeleeÛe JeeJe veener. pej kesâJeU FlekesâÛe meebieCÙeeJej hegjs kesâues
Demeles keâer ‘legcner helveerÛÙee ojcÙeeve vÙeeÙe jeKet Mekeâle veener’ lej Demee efve<keâ<e& keâe{uee peeT
Mekeâle neslee, hejbleg lÙeeveblejÛe ns pes Heâcee&efJeues iesues keâer, ‘cnCetve Skeâe helveerkeâ[sÛe hetCe&heCes Pegketâ
vekeâe.’ Ùee JeekeäÙeecegUs ef¡emleer ÙegjesheÛes DevegkeâjCe keâjCeejs ueeskeâ pees DeLe& keâe{t FefÛÚle Deensle
lÙeemee"er keâesCeleener JeeJe jent efouesuee veener.
Devedefvemee 4 172 heeje 5
legceÛÙee vÙeeÙeeÛee Je legceÛÙee mee#eerÛee DeeIeele legcne mJele:Jej DeLeJee legceÛÙee DeeF&yeeheeJej
Je veelesJeeF&keâebJej pejer nesle Demesue lejer osKeerue ceeceuÙeeleerue he#ekeâej ceie lees ßeerceble Demees
DeLeJee iejerye, Deuueen legceÛÙeehes#ee peemle lÙeebÛee efnleeEÛelekeâ Deens. cnCetve DeeheuÙee
ceveesJeemevesÛÙee DevegkeâjCeele vÙeeÙeeheemetve otj jent vekeâe DeeefCe pej legcner he#eheeleeÛeer iees°
yeesueueeÛe DeLeJee melÙeeuee yeieue efoueer lej mecepetve Demee keâer pes keâener legcner keâjlee
Deuueenuee lÙeeÛeer ceeefnleer Deens. (135)
ns ßeæeJebleebvees! ßeæe "sJee DeuueenJej lÙeeÛÙee hewiebyejeJej DeeefCe lÙee «ebLeeJej pees
Deuueenves DeeheuÙee hewiebyejeJej GlejefJeuee Deens DeeefCe ØelÙeskeâ lÙee «ebLeeJej pees ÙeehetJeea lÙeeves
GlejefJeuee Deens.85 pÙeeves Deuueen DeeefCe lÙeeÛes otle Je lÙeeÛes «ebLe DeeefCe lÙeeÛes Øesef<ele
DeeefCe Debeflece efveJee[ŸeeÛÙee efoJemeeJej ßeæe "sJeueer veener (kegâøeâ),86 lees ceeie&Yeü°lesle
Yejkeâštve Heâej otj efveIeeuee. pÙeebveer ßeæe "sJeueer, ceie õesn kesâuee, hegvne ßeæe "sJeueer, hegvne
õesn kesâuee ceie DeeheuÙee DeßeæsceOÙesÛe Jee{le iesues lej Deuueen lÙeebvee keâoeefhe #ecee keâjCeej
veener DeeefCe lÙeevee keâOeer mejU ceeie&ner oeKeJeCeej veener. DeeefCe pes oebefYekeâ ßeæeJebleebvee
mees[tve DeßeæeJebleebvee Deeheuee efce$e yeveefJeleele, lÙeebvee ne FMeeje Åee keâer lÙeebÛÙeekeâefjlee
og:KeoeÙekeâ efMe#ee leÙeej Deens. keâeÙe ns ueeskeâ ceevemevceeveeÛÙee FÛÚsheeÙeer lÙeebÛÙeepeJeU
peeleele? Kejs heenlee ceevemevceeve lej meJe&mJeer DeuueenkeâefjleeÛe Deens. Deuueenves Ùee «ebLeele
hetJeeaÛe legcneuee DeeosMe efouee Deens keâer pesLes legcner Sskeâeue keâer DeuueenÛÙee JeÛeveebefJe¤æ
õesn kesâuee peele Deens DeeefCe lÙeebÛeer Leóe kesâueer peele Deens lesLes yemet vekeâe, peesheÙeËle les ueeskeâ
SKeeÅee ogmeNÙee iees°erle ueeiele veenerle. Deelee pej legcner Demes keâjerle Deenele lej legcner
osKeerue lÙee ueeskeâebmeejKes Deenele. Kee$eer yeeUiee keâer Deuueen oebefYekeâebvee Je DeßeæeJebleebvee
vejkeâeceOÙes Skeâ$e pecee keâjCeeje Deens. ns oebefYekeâ legceÛÙee mebyebOeele Øeleer#ee keâjerle Deensle. pej
Deuueenkeâ[tve efJepeÙe legceÛee Peeuee lej ns ÙesTve meebieleerue keâer keâeÙe Deecner legceÛÙeeyejesyej
85) ßeæeJebleebvee, ‘ßeæe "sJee’, Demes cnCeCes JejJej heenlee efJeefÛe$e Jeešles. hejbleg JeemleefJekeâheCes Ùee
ef"keâeCeer ‘ßeæe’ (F&ceeve) ne Meyo oesve JesieJesieàÙee DeLeeËveer Jeehejuee iesuee Deens. ßeæe
"sJeCÙeeÛee Skeâ DeLe& Demee keâer ceeCemeeves ‘Fvkeâej’ SsJepeer ‘mJeerkeâej’ Ûee ceeie& DeJeuebyeeJee, ve
ceeveCeeNÙeeheemetve JesieUs nesTve ceeveCeeNÙeeble meeceerue JneJes. ÙeeÛee ogmeje DeLe& Demee keâer
ceeCemeeves peer iees° ceeveeJeer leer Megæ Deble:keâjCeeves ceeveeJeer, hetCe& ieebYeerÙee&ves DeeefCe ØeeceeefCekeâheCes
ceeveeJeer. meojnt DeeÙeleerle pes heefnuÙee DeLee&vegmeej ‘ceeveCeeNÙeele’ ieCeues peeleele DeMee meJe&
cegmeueceeveebvee mebyeesOeve Deens. lÙeebveer ogmeNÙee DeLee&ÛÙee °erves meÛÛes ßeæeJeble yeveeJes DeMeer
lÙeebÛÙeekeâ[s ceeieCeer kesâueer iesueer Deens.
86) ‘kegâøeâ’ keâjCÙeeÛes osKeerue oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer ceeCemeeves mJeÛÚ Meyoele Fvkeâej
keâjeJee. ogmeje Demee keâer leeW[eves ceeveeJes hejbleg ceveele ceevet veÙes DeLeJee DeeheuÙee Jele&veeves Demes
efmeæ keâjeJes keâer lees peer iees° ceeveCÙeeÛee oeJee keâjerle Deens ØelÙe#eele leer ceevele veener.
Devedefvemee 4 173 heeje 6
veJnlees? pej DeßeæeJebleebÛes heej[s pe[ Peeues lej lÙeebvee meebieleerue keâer Deecner legceÛÙeeefJe¤æ
ue{CÙeeme meceLe& veJnlees keâeÙe, Je lejer osKeerue Deecner legcneuee cegmeueceeveebheemetve JeeÛeefJeues?
yejs lej DeuueenÛe legceÛÙee DeeefCe lÙeebÛÙee ceeceuÙeeÛee efveCe&Ùe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer keâjerue
DeeefCe (lÙee efveCe&Ùeeuee) Deuueenves DeßeæeJebleebmee"er cegmeueceeveebJej JeÛe&mJe Øeehle keâjCÙeeÛee
keâesCeleeÛe JeeJe cegUerÛe "sJeuee veener. (136-141)
ns {eWieer DeuueenMeer Oeeskesâyeepeer keâjerle Deensle, Kejs heenlee lej DeuueenvesÛe lÙeebvee
HeâmeJeCegkeâerle šekeâues Deens. pesJne ns veceepemee"er G"leele lej DeeUmeeJeuesues, kesâJeU
ueeskeâebvee oMe&efJeCÙeemee"er G"leele DeeefCe DeuueenÛes keäJeefÛeleÛe mcejCe keâjleele. Deßeæe
DeeefCe ßeæe ÙeebÛÙeeceOÙes oesueeÙeceeve Deensle, Oe[ Ùee yeepetmener veenerle Je Oe[ lÙee
yeepetmeosKeerue veenerle. pÙeeuee Deuueenves heLeYeü° kesâues Deens lÙeebÛÙeekeâefjlee legcneuee
keâesCeleener ceeie& meehe[Ceej veener.87 (142-143)
ns ßeæeJebleebvees! ßeæeJebleebvee mees[tve DeßeæeJebleebvee Deeheues efce$e yeveJet vekeâe. keâeÙe
legcner FefÛÚlee keâer Deuueenuee mJele:ÛÙeeefJe¤æ GIe[ hegjeJee ÅeeJee? Kee$eer yeeUiee keâer
{eWieer vejkeâeceOÙes meJee&le KeeueÛÙee Lejele peeleerue DeeefCe legcneuee lÙeebÛee meneÙekeâ keâesCeerÛe
Dee{UCeej veener. hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer pes he§eeòeehe keâjleerue DeeefCe DeeheuÙee JeeieCegkeâerle
megOeejCee keâjleerue DeeefCe DeuueenMeer yeebOeerue jenleerue DeeefCe Deeheuee Oece& Heâòeâ
Deuueenmee"erÛe efveYexU "sJeleerue, Demes ueeskeâ ßeæeJebleebmeceJesle Deensle. DeeefCe Deuueen
ßeæeJebleebvee DeJeMÙe ceneve ceesyeouee Øeoeve keâjerue. MesJešer Deuueenuee keâeÙe he[ues Deens keâer
legcneuee efJeveekeâejCe lÙeeves efMe#ee ÅeeJeer. pej legcner ke=âle%e oeme yevetve jeefnueele DeeefCe
ßeæsÛÙee ceeiee&Jej Ûeeuele jeefnueele lej Deuueen cees"e iegCe«eenkeâ Deens.88 DeeefCe meJeeËÛeer
heefjefmLeleer peeCeCeeje Deens. (144-147)
Deuueen ns hemeble keâjerle veener keâer ceeCemeeves DeheMeyoekeâefjlee leeW[ GIe[eJes hejbleg Ùee
JÙeefleefjòeâ keâer SKeeÅeeJej DelÙeeÛeej kesâuee iesuee Demesue,89 DeeefCe Deuueen meJe&keâener
87) cnCepes pÙeeves F&ÕejeÛÙee JeeCeer Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛÙee Ûeefj$eeheemetve yeesOe Øeehle kesâues vemeeJes.
pÙeeuee melÙeeheemetve heje*cegKe DeeefCe DemelÙeefØeÙeleskeâ[s Deekeâef<e&le heentve F&Õejeves osKeerue
lÙeeÛekeâ[s JeUefJeues DemeeJes pÙeekeâ[s lees mJele:Ûe JeUt henele neslee Je pÙeeÛÙee ceeie&Yeü°lesÛÙee
FÛÚscegUs F&Õejeves lÙeeÛÙeemee"er ceeie&oMe&veeÛeer oejs yebo DeeefCe ceeie&Yeü°lesÛeerÛe oejs GIe[ueer
DemeeJeer. DeMee ceeCemeeuee mejU ceeie& oeKeefJeCes JeemleefJekeâheCes keâesCelÙeener ceeCemeeÛÙee
DeeJeekeäÙeeleerue keâece veJns.
88) OevÙeJeeo pesJne oemeekeâ[tve Demesue lesJne Ghekeâej peeCeCeeNÙeeÛÙee DeLee&le Demelees DeeefCe pesJne
F&Õejekeâ[tve Demesue lej lesJne iegCe«eenkeâlesÛÙee DeLee&ves Demelees.
89) cnCetve DelÙeeÛeejheeref[leeuee Demee DeefOekeâej Øeehle Deens keâer DelÙeeÛeeNÙeeefJe¤æ lÙeeves DeeJeepe
G"JeeJee.
Devedefvemee 4 174 heeje 6
SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. (DelÙeeÛeejheeref[le DeJemLesle pejer legcneuee DeheMeyo
GÛÛeejCÙeeÛee nkeäkeâ Deens) hejbleg pej legcner Debleyee&¢e ÛeebiegueheCeeÛe oeKeJeeue DeLeJee keâceerle
keâceer JeeF&šekeâ[s ogue&#e keâjeue, lej Deuueen (Ûee osKeerue neÛe iegCe Deens keâer lees) cees"e #ecee
keâjCeeje Deens ÙeÅeefhe lees efMe#ee osCÙeeÛes hetCe& meeceLÙe& yeeUielees. (148-149)
pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeMeer õesn keâjleele DeeefCe FefÛÚleele keâer
Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee Øesef<eleebÛÙee ojcÙeeve YesoYeeJe keâjeJee DeeefCe cnCeleele keâer Deecner
keâeneRvee ceevÙe ke⤠DeeefCe keâeneRvee ceeveCeej veener Je Deßeæe Je ßeæe ÙeebÛÙee ojcÙeeveeletve
Skeâ ceeie& keâe{CÙeeÛee efve§eÙe keâjleele, les meJe& hekeäkesâ DeßeæeJeble Deensle DeeefCe DeMee
DeßeæeJebleebmee"er Deecner DeMeer efMe#ee leÙeej keâ¤ve "sJeueer Deens peer lÙeebvee Deheceeefvele Je
eflejmkeâjCeerÙe keâ¤ve mees[Ceejer Demesue. ÙeeefJe¤æ pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee meJe&
Øesef<eleebvee ceeveleerue DeeefCe lÙeebÛÙee ojcÙeeve Heâjkeâ keâjCeej veenerle, lÙeebvee Deecner DeJeMÙe
lÙeebÛee ceesyeouee Øeoeve ke⤠DeeefCe Deuueen cees"e #ecee keâjCeeje Je oÙee keâjCeeje Deens.
(150-152)
ns hewiebyej (me.)! ns «ebLeOeejkeâ pej Deepe legceÛÙeekeâ[s ceeieCeer keâjerle Deensle keâer legcner
DeekeâeMeeletve SKeeos efueefKele lÙeebÛÙeeJej GlejJee lej Ùeentve JejÛe{ DehejeOeÙegòeâ ceeieCÙee
Ùeebveer hetJeea cetmee (De.) ÙeebÛÙeepeJeU kesâuÙee Deensle. lÙeeuee lej Ùeebveer meebefieleues nesles keâer
Deecneuee peeefnjjerlÙee ‘F&Õej’ oeKeJee DeeefCe lÙeebÛÙee ÙeeÛe DeeflejskeâecegUs Dekeâmceele
lÙeebÛÙeeJej Jeerpe keâesmeUueer nesleer. ceie lÙeebveer Jeemejeuee Deeheuee GheemÙe yeveefJeuee. Jemlegle:
Ùeebveer GIe[ GIe[ mebkesâleefÛevns heeefnueer nesleer, ÙeeGhej osKeerue Deecner lÙeebÛÙeekeâ[s ogue&#e
kesâues. Deecner cetmee (De.) Ùeebvee mhe° Heâcee&ve Øeoeve kesâues, DeeefCe Ùee ueeskeâebJej letj heJe&leeuee
GÛeuetve ÙeebÛÙeekeâ[tve (Ùee Heâcee&veeÛÙee heeueveeÛeer) Øeefle%ee Iesleueer. Deecner Ùeebvee DeeosMe efouee
keâer ojJeepeeletve velecemlekeâ nesTve oeKeue Jne.90 Deecner Ùeebvee meebefieleues keâer ‘meyle’ÛÙee
keâeÙeÅeeÛee Yebie ke⤠vekeâe DeeefCe ÙeeJej ÙeebÛÙeekeâ[tve hekeäkesâ JeÛeve Iesleues. mejlesMesJešer ÙeebÛÙee
Øeefle%eeYebie keâjCÙeecegUs DeeefCe Ùee keâejCeemleJe keâer Ùeebveer DeuueenÛÙee JeÛeveebvee Keesšs
"jefJeues DeeefCe Deveskeâ Øesef<eleebvee veenkeâ "ej kesâues DeeefCe FLeheÙeËle meebefieleues keâer DeeceÛeer
ùoÙes DeeJejCeeble megjef#ele Deensle.91 Jemlegle: Kejs heenlee ÙeebÛÙee DemelÙeefØeÙelescegUs
Deuueenves ÙeebÛeer ùoÙes ceesnjyebo kesâueer Deensle. DeeefCe ÙeecegUsÛe ns HeâejÛe keâceer ßeæe "sJeleele
– ceie DeeheuÙee DeßeæsceOÙes ns Flekesâ heg{s iesues keâer cejÙeceJej YeÙebkeâj DeeU Iesleuee. DeeefCe
90) ÙeeÛee GuuesKe metjn yekeâje DeeÙele ›eâ. 58-59 ceOÙes Deeuesuee Deens.
91) cnCepes ceie legcner keâenerner meebiee, DeeceÛÙee ceveeJej lÙeeÛee keâenerÛe heefjCeece nesT Mekeâle veener.
Devedefvemee 4 175 heeje 6
Kegö meebefieleues keâer Deecner Øesef<ele cemeern cejÙeceheg$e F&mee (De.) Ùeeuee "ej kesâues Deens. 92 Kejs
heenlee ØelÙe#eele Ùeebveer lÙeeuee "ejner kesâues veener keâer ›egâmeeJejosKeerue Ûe{Jeues veener, hejbleg
ceeceuee ÙeebÛÙeekeâefjlee mebefoiOe yeveefJeCÙeele Deeuee.93 DeeefCe pÙee ueeskeâebveer ÙeemebyebOeer celeYeso
oMe&efJeues Deens les osKeerue Kejs heenlee Mebkesâle iegjHeâšues Deensle. ÙeebÛÙeepeJeU Ùee
ceeceuÙeemebyebOeer keâenerÛe %eeve veener, kesâJeU DevegceeveeÛes DevegmejCe Deens lÙeebveer ‘cemeern’uee
KeefÛeleÛe "ej kesâuesues veener, efkebâyengvee Deuueenves lÙeebvee DeeheuÙeekeâ[s GÛeuetve Iesleues,
Deuueen peyejomle MeefòeâMeeueer DeeefCe yegefæceeve Deens. DeeefCe «ebLeOeejkeâebhewkeâer keâesCeer Demee
DemeCeej veener pees lÙeeÛÙee ce=lÙethetJeea lÙeeÛÙeeJej ßeæe "sJeCeej veener94 DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer lees lÙeebÛÙeeJej iJeener osF&ue, leelheÙe& Demes keâer ÙengoeRÛÙee ÙeeÛe DelÙeeÛeejer
Jele&CegkeâercegUs DeeefCe Ùee keâejCeemleJe keâer ns cees"Ÿee ØeceeCeele DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve
jesKeleele, DeeefCe JÙeepe Iesleele pÙeebÛeer Ùeebvee ceveeF& kesâueer iesueer nesleer, DeeefCe DeJewOejerleerves
ueeskeâebÛes ceeue Keeleele, Deecner ÙeebÛÙeemee"er lÙee yeNÙeeÛeMee heefJe$e Jemlet efveef<eæ "jefJeuÙee
pÙee hetJeea ÙeebÛÙeemee"er JewOe neslÙee95 DeeefCe ÙeebÛÙeehewkeâer pes DeßeæeJeble Deensle lÙeebÛÙeemee"er
Deecner og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe leÙeej "sJeuee Deens, hejbleg ÙeebÛÙeeceOÙes pes ueeskeâ heefjhekeäJe %eeve
92) cnCepes lÙeebÛes iegvnsieejer meenme Flekesâ Jee{uesues nesles keâer Øesef<eleeuee Øesef<ele cnCetve peeCele nesles lejer
osKeerue lÙeeÛÙee nlÙesÛeer ke=âleer kesâueer Je ieJee&ves meebefieleues keâer Deecner DeuueenÛÙee Øesef<eleeÛeer nlÙee
kesâueer Deens. ÙeeØemebieer metjn cejÙece ®kegâDe (Keb[) 2 pej DeeceÛÙee šerheemeefnle JeeÛeues iesues lej
keâUtve ÙesF&ue keâer ‘yeveerFœeeF&ue’ npejle F&mee (ÙesMet) Ùeebvee ØelÙe#eele Øesef<ele cnCetve peeCele nesles
Je lÙeeveblejmegæe lÙeebveer DeeheuÙee"eÙeer lÙeebvee ›etâmeeJej ueškeâefJeues.
93) Ùee DeeÙeleerves ns mhe° nesles keâer npejle F&mee-ÙesMet-cemeern (De.) ns ›etâmeeJej ueškeâefJeuÙee
peeCÙeehetJeeaÛe GÛeuetve Iesleues iesues nesles. lemesÛe ef¡emleer DeeefCe Ùentoer Ùee oesvner ueeskeâebÛeer ner
keâuhevee keâer cemeernves ›etâmeeJej ØeeCe mees[ues, kesâJeU ÛegkeâerÛÙee mecepegleercegUs Deens. Ùentoer ueeskeâebveer
›etâmeeJej Ûe{efJeCÙeehetJeeaÛe meJe&ßes‰ Deuueenves lÙeevee keâesCelÙeelejer Skeâe #eCeer GÛeuetve Iesleues,
ceie veblej Ùentoer ueeskeâebveer pÙee Fmeceeuee ›etâmeeJej ueškeâefJeues lees DevÙe keâesCeer lejer Fmece neslee.
lÙee Fmeceeuee lÙee ueeskeâebveer keâesCelÙee keâejCeeves cejÙeceheg$e F&mee mecepeues keâesCe peeCes.
94) Ùee JeekeäÙeeÛes oesve DeLe& meebefieleues Deensle Je JeekeäÙeeÛÙee Meyoele oesvner DeLe& meceeveheCes mebYeJeveerÙe
Deensle. Skeâ DeLe& Deecner pes Yee<eeblej kesâues Deens lees Deens. ogmeje DeLe& Demee keâer «ebLeOeejkeâebhewkeâer
Demee keâesCeerner veener pees DeeheuÙee ce=lÙethetJeea cemeern (De.) Jej F&ceeve DeeCeCeej veener.
95) yengOee heg{s metjn DeveDeece DeeÙele ›eâ. 146 ceOÙes pees efJe<eÙe ÙesCeej Deens lÙeeÛÙeeÛekeâ[s ne
mebkesâle Deens. cnCepes Demes keâer yeveer FœeeF&uemee"er, pÙeebvee veKeW Demeleele Demes meJe& ØeeCeer njece
"jefJeues iesues. lemesÛe ieeÙe DeeefCe MesUerÛeer Ûejyeermegæe lÙeebÛÙeemee"er efveef<eæ "jefJeueer iesueer.
ÙeeefMeJeeÙe ÙentoeRÛÙee Oece&MeeŒeele Flej pes efveyeËOe DeeefCe pÙee keâ"esj iees°er Dee{Uleele
lÙeebÛÙeekeâ[sner ne mebkesâle DemeCÙeeÛeer MekeäÙelee Deens. SKeeÅee pevemecetnemee"er peerJeve#es$e mebkeâerCe&
kesâues peeCes cnCepes JeemleefJekeâheCes lÙeeÛÙeemee"er Skeâ ØekeâejÛeer efMe#eeÛe Deens.
Devedefvemee 4 176 heeje 6
jeKeCeejs Deensle DeeefCe ßeæeJeble Deensle les meJe& lÙee efMekeâJeCeerJej ßeæe "sJeleele, peer ns veyeer
(me.)! legceÛÙeekeâ[s DeJelejueer iesueer Deens DeeefCe peer legceÛÙeehetJeea DeJelejueer iesueer nesleer.
DeMee Øekeâejs ßeæe "sJeCeeNÙee DeeefCe veceepe Je pekeâeleÛes efveÙeefcele heeueve keâjCeeNÙee DeeefCe
Deuueen DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛÙee efoJemeeJej Kejer ßeæe yeeUieCeeNÙee ueeskeâebvee Deecner
DeJeMÙe ceneve ceesyeouee Øeoeve keâ¤. (153-162)
ns veyeer (me.)! Deecner legceÛÙeekeâ[s lÙeeÛeØekeâejs efoJÙe Øekeâšve (Jener) hee"efJeues Deens,
pÙeeØekeâejs vetn (De.) DeeefCe lÙeeveblejÛÙee Øesef<eleebkeâ[s hee"efJeues nesles. Deecner FyeÇenerce (De.),
FmceeF&ue (De.), Fmenekeâ(De.), Ùeeketâye (De.) DeeefCe ÙeeketâyeÛeer mevleeve, F&mee (De.),
DeÙÙetye, Ùetvegme, ne¤ve DeeefCe meguesceeve (De.) keâ[s efoJÙe Øekeâšve hee"efJeues. Deecner oeTo
(De.) Ùeebvee peyetj efouee. Deecner lÙee Øesef<eleebJej osKeerue efoJÙe Øekeâšve DeJeleefjle kesâues pÙeebÛee
GuuesKe Deecner ÙeehetJeea kesâuee Deens DeeefCe lÙee Øesef<eleebJej osKeerue pÙeebÛee GuuesKe
legceÛÙeepeJeU kesâuee veener. Deecner cetmee (De.)Meer DeMeeØekeâejs yeeleÛeerle kesâueer pÙee jerleerves
yeeleÛeerle kesâueer peeles. ns meJe& Øesef<ele MegYeJeelee& osCeejs Je YeÙe oeKeJeCeejs cnCetve hee"efJeues
nesles keâer lÙeebvee hee"efJeuÙeeveblej ueeskeâebpeJeU DeuueenÛÙeeefJe¤æ keâesCelesner ØeceeCe jent
veÙes.96 DeeefCe Deuueen meJe& heefjefmLeleerle JeÛe&mJe yeeUieCeeje Je yegefæceeve Je efJeJeskeâMeerue
Deens. (ueeskeâ ceevele veenerle lej ve ceeveesle) hejbleg Deuueen iJeener oslees keâer ns veyeer (me.)! pes
keâener lÙeeves legceÛÙeeJej DeJelejues Deens DeeheuÙee %eeveeves DeJelejues Deens, ÙeeJej F&Meotle
osKeerue mee#eer Deensle ÙeÅeefhe Deuueen mee#eer DemeCes meJe&Lee hegjsmes Deens. pes ueeskeâ lÙeeuee
ceeveCÙeeme mJele: vekeâej osleele Je Flejebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeleele, efve:mebMeÙe les
heLeYeü°lesle melÙeeheemetve HeâejÛe otj iesues Deensle. DeMee Øekeâejs pÙee ueeskeâebveer Deßeæe Je
efJeõesneÛeer heæle DeJeuebefyeueer DeeefCe peguetce Je DelÙeeÛeejeme ØeJe=òe Peeues, Deuueen lÙeebvee
cegUerÛe #ecee keâjCeej veener DeeefCe lÙeebvee keâesCeleeÛe ceeie& vejkeâeÛÙee ceeiee&efMeJeeÙe oeKeefJeCeej
veener, pÙeeceOÙes les meowJe jenleerue Deuueenmee"er ns keâener DeJeIe[ keâeÙe& veener.
(163-169)
ueeskeânes! ne hewiebyej legceÛÙeepeJeU legceÛÙee heeueve-keâlÙee&keâ[tve melÙe IesTve Deeuee
Deens. ßeæe "sJee, legceÛÙeemee"erÛe Gòece Deens, DeeefCe vekeâej osle Demeeue lej ue#eele "sJee
DeekeâeMeele Je he=LJeerle pes keâener Deens les meJe& DeuueenÛes Deens DeeefCe Deuueen meJe&%e osKe rue
96) cnCepes Ùee meJe& Øesef<eleebvee hee"efJeCÙeeÛee nslet SkeâÛe neslee. lees nslet Demee keâer meJeexÛÛe Deuueen
ceeveJepeeleermee"er ØeyeesOeve ØeceeCeeÛeer heefjhetCe&lee ke⤠FefÛÚle neslee pesCeskeâ¤ve Debeflece
efveJee[ŸeeÛÙee Øemebieer keâesCee ceeie&Yeü° iegvnsieejeuee lÙeeÛÙeemeceesj ner meyeye heg{s keâjlee ÙesT veÙes keâer
Deecner DeveefYe%e neslees Je JemlegefmLeleerÛeer ceeefnleer osCÙeeÛeer DeeheCe keâesCeleerner JÙeJemLee kesâueer
veJnleer.
Devedefvemee 4 177 heeje 6
Deens Je yegefæceevemegæe.97 (170)
ns «ebLeOeejkeâebvees, DeeheuÙee Oecee&le Deeflejskeâ ke⤠vekeâe.98 DeeefCe DeuueenMeer
melÙeeKesjerpe Flej keâesCeleerner iees° pees[t vekeâe. cemeern, cejÙeceheg$e F&mee ÙeeJÙeefleefjòeâ Flej
keâenerÛe veJnlee keâer lees DeuueenÛee Skeâ Øesef<ele neslee. DeeefCe Skeâ DeeosMe neslee keâer pees
Deuueenves cejÙecekeâ[s hee"efJeuee.99 DeeefCe Skeâ Deelcee neslee Deuueenkeâ[tve100 (pÙeeves
cejÙeceÛÙee ieYee&le cegueeÛes ¤he OeejCe kesâues) cnCetve legcner Deuueen Je lÙeeÛÙee Øesef<eleeJej
97) cnCepes legceÛee F&Õej DeveefYe%ener veener keâer lÙeeÛÙee jepÙeele jenele Demetve osKeerue legcner
Kees[meeUheCee keâjeJee Je lÙeeuee ceenerle nesT veÙes, Je lees veeoevener veener keâer DeeheuÙee DeeosMeebÛeer
heeÙeceuueer keâjCeeNÙeevee JešCeerJej DeeCeCÙeeÛes keâece lÙeeuee Ùesle vemeeJes.
98) Ùee ef"keâeCeer «ebLeOeejkeâebheemetve DeefYeØesle ef¡emleer ueeskeâ Deensle. lemesÛe ‘Deeflejskeâ’ cnCepes SKeeÅee
iees°erÛÙee meceLe&veele ceÙee&osheueerkeâ[s peeCes nesÙe. Ùentoer ueeskeâebÛee DehejeOe lej Demee neslee keâer les
ÙesMet cemeernÛee Fvkeâej Je lÙeeÛÙee efJejesOeele ceÙee&osheueerkeâ[s iesues, DeeefCe ef¡emleer ueeskeâebÛee DehejeOe
Demee keâer cemeernJejerue ßeæe DeeefCe Øesceele les ceÙee&osheueerkeâ[s iesues. lÙeeveer lÙeeuee F&ÕejeÛee heg$e
efkebâyengvee Kegö F&Õej "jefJeues.
99) cetU Dejyeer Meyo ‘keâuecee’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. cejÙecekeâ[s ‘keâuecee’ hee"efJeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer
Deuueenves npejle yeeryeer cejÙece (De.) ÙeebÛÙee ieYee&MeÙeeJej ne DeeosMe GlejefJeuee keâer keâesCelÙeener
heg®<eeÛÙee JeerÙee&ÛÙee mebhekeâe&efJeveeÛe ieYe&OeejCee mJeerkeâejeJeer. ef¡emleer ueeskeâebveer Deieesoj ‘keâuecee’
Ùee Meyoeuee ‘keâueece’ - JeeCeer - DeLeJee JeekedâMeefòeâÛÙee meceeveeLeea ceeveues. ceie Ùee JeeCeer Je
JeekedâMeòeâerheemetve meJe&ßes‰ DeuueenÛee, ‘JeeCeer’ ne JewÙeefòeâkeâ iegCe DeefYeØesle Oejuee, ceie
lÙeeheemetve DeuueenÛÙee meojnt JewÙeefòeâkeâ iegCeeves cejÙece (De.) ÛÙee Mejerjele efMe¤ve cemeern (De.)
ÙeebÛÙee mJe¤heele Øekeâš Peeuesues ¤he OeejCe kesâues. Demee keâÙeeme lÙeebveer ØemLeeefhele kesâuee.
DeMeeØekeâejs ef¡emleer ueeskeâeble cemeern (De.) ÙeebÛÙee osJelJeeÛeer otef<ele ßeæe efvecee&Ce Peeueer DeeefCe Ùee
ÛegkeâerÛÙee keâuhevesves cetU Oejues keâer F&Õejeves DeeheuÙee mJele:uee efkebâJee DeeheuÙee Deveble iegCeebhewkeâer
JeekedâMeòeâer Je JeeCeer Ùee iegCeeuee cemeernÛÙee ¤heele Øekeâš kesâues Deens.
100) Ùee ef"keâeCeer Kegö cemeernueeÛe ‘®ntefccevent’ (F&Õejekeâ[tve Skeâ Deelcee) cnšuesues Deens, lej metjn
yekeâje DeeÙele ›eâ. 87 ceOÙes neÛe efJe<eÙe DeMeeØekeâejs JÙeòeâ kesâuee iesuee Deens, Deecner heefJe$e
DeelcÙeeves cemeernuee meneÙÙe kesâues. oesvner efJeOeeveebÛee DeLe& Demee keâer Deuueenves cemeern (De.)
Ùeebvee, og°lesheemetve otj Demeuesuee, meJe&mJeer melÙe DeeefCe melÙeefØeÙe, DeeefCe Gòece veweflekeâ iegCeebveer
mebheVe Demee Deelcee Øeoeve kesâuee neslee. ef¡emleer ueeskeâebveer Ùeelemegæe DeefleMeÙeesòeâer kesâueer.
‘®ngceefmeveuueen’uee Kegö DeuueenÛeeÛe Deelcee "jefJeuee, DeeefCe ‘heefJe$e Deelcee’Ûee DeLe& Demee
Iesleuee keâer ‘cemeern’ÛÙee ¤heele mebÛeejuesuee lees Kegö meJe&ßes‰ DeuueenÛee mJele:Ûee Deelcee neslee.
DeMee Øekeâejs Deuueen DeeefCe cemeernyejesyejÛe ‘®nguekegâotme’ ‘heefJe$e Deelcee’ Ùeeuee Skeâ eflemejs osJe
yeveefJeues iesues.
Devedefvemee 4 178 heeje 6
ßeæe "sJee DeeefCe Demes cnCet vekeâe keâer, ‘‘leerve’’ Deensle.101 hejeJe=òe Jne. ns legceÛÙeeÛe
efnleeÛes Deens. Deuueen lej Heâòeâ SkeâÛe Deens. lees heefJe$e Deens Ùeeheemetve keâer lÙeeÛee keâesCeer heg$e
DemeeJee.102 he=LJeer Je DeekeâeMeebleerue meeNÙee Jemlet lÙeeÛÙee ceeuekeâerÛÙee Deensle, DeeefCe
lÙeebÛÙee heeueveemee"er Je osKejsKeermee"er kesâJeU leesÛe hegjsmee Deens. (171)
cemeern DeeefCe efvekeâšJeleea F&Meotleebvee lees (cemeern) oeme DemeuÙeeyeöue cegUerÛe mebkeâesÛe
Jeešuee veener. pees keâesCeer (DeuueenÛÙee) oemÙelJeeme mebkeâesÛe keâjCÙeeÙeesiÙe ieJe& keâjsue lej
Deuueen meJeeËvee DeeheuÙee meceesj npej keâjCÙeeÛeer JesU ueJekeâjÛe DeeCeerue. lesJne pÙee
ueeskeâebveer ßeæe "sJetve meoeÛejCe Debefiekeâejues Deens les Deeheuee ceesyeouee hegjshetj Øeehle keâjleerue
DeeefCe Deuueen DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebvee peeoe ceesyeouee Øeoeve keâjerue, DeeefCe pÙee ueeskeâebveer
Yeòeâeruee ueebÛÚveemheo ceeveues Je ieJe& yeeUieuee, lÙeebvee Deuueen ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee osF&ue
DeeefCe DeuueenJÙeefleefjòeâ pÙeeÛÙee pÙeeÛÙee heeuekeâlJeeJej Je ceoleerJej les efJeÕeeme "sJeleele
lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeerÛe lÙeebvee lesLes Dee{UCeej veener. (172-173)
ueeskeânes, legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛÙeepeJeU GppJeue ØeceeCe Deeues Deens DeeefCe
Deecner legceÛÙeekeâ[s Demee ØekeâeMe hee"efJeuee Deens pees legcneuee mhe° ceeie&oMe&ve keâjCeeje
Deens. ceie pes ueeskeâ DeuueenÛeer iees° ceevÙe keâjleerue Je lÙeeÛee DeeßeÙe MeesOeleerue, lÙeebvee
101)cnCepes leerve F&ÕejeÛeer ßeæe mees[tve Åee. ceie leer keâesCelÙeener mJe¤heele legceÛÙeele keâe Demesvee.
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ef¡emleer ueeskeâ SkeâeÛe JesUer SkesâÕejJeeoeueener ceeveleele DeeefCe
ef$eF&ÕejJeeoeueemegæe. ÙesMet cemeern (De.) ÙeebÛeer peer JeÛeves yeeÙeyeueceOÙes meehe[leele, lÙeebÛÙee
DeeOeejs F&Õej kesâJeU SkeâÛe F&Õej Deens Je lÙeeKesjerpe DevÙe keâesCeerner F&Õej veener, ÙeeÛee keâesCeerner
ef¡emleer Fvkeâej ke⤠Mekeâle veener. SkesâÕejJeeo neÛe Keje Oece& Deens ner iees° ceevÙe kesâuÙeeefJevee
lÙeebvee ielÙeblej veener. hejbleg Demes Demetve osKeerue cemeernÛÙee DeefmlelJeele DeefleMeÙeesefòeâcegUs les
ef$eF&ÕejJeeoner ceeveCeejs Deensle lemesÛe Ùee oesve hejmhejefJe¤æ ßeæebÛes SkeâeÛe JesUer keâmes heeueve
keâjeJes ÙeeÛee DeepeleeieeÙele les Hewâmeuee ke⤠Mekeâuesues veenerle.
102)ns ef¡emleer ueeskeâebÛÙee ÛeewLÙee DeeflejskeâeÛes Keb[ve nesÙe. ef¡emleer efveJesoves Kejer pejer Demeueer lejer
lÙeeJe¤ve (efJeMes<e keâ¤ve heefnuÙee leerve yeeÙeyeueeRJe¤ve) peemleerle peemle kesâJeU FlekesâÛe efmeæ
nesles keâer ÙesMet cemeern (De.) Ùeebveer F&Õej DeeefCe oemeebÛÙee mebyebOeeuee efhelee DeeefCe mebleleerÛÙee
mebyebOeeÛeer Ghecee efoueer nesleer. lemesÛe F&Õejemee"er ‘efhelee’ Demee Meyo les kesâJeU ue#eCe DeeefCe °eble
cnCetve ØeÙegòeâ keâjerle Demele. ns Ske⚟ee ÙesMet cemeernÛesÛe JewefMe<šŸe Deens Demes veener lej ØeeÛeerve
keâeUeheemetve FœeeF&ueJebMeerÙe F&Õejemee"er efhelee ne Meyo yeesuele Deeues nesles. ÙeeÛeer GoenjCes
cees"Ÿee mebKÙesle yeeÙeyeueÛÙee pegvÙee keâjejele ceewpeto Deensle. ÙesMet cemeernves ne Meyo DeeheuÙee
peeleerÛÙee JeekeäÙeØeÛeejevegmeejÛe Jeehejuee neslee. les F&Õejeuee kesâJeU DeeheueeÛe veJns lej DeefKeue
ceeveJepeeleerÛee efhelee cnCele Demele, hejbleg ef¡emleer ueeskeâebveer Ùeeef"keâeCeer hegvne DeefleMeÙeesòeâer kesâueer
Je ÙesMet cemeernvee F&ÕejeÛee Skegâuelee Skeâ cegueiee "jefJeuee.
Devedefvemee 4 179 heeje 6
Deuueen DeeheuÙee oÙee Je ke=âhesÛÙee Ú$eeKeeueer IesF&ue DeeefCe DeeheuÙeekeâ[s ÙesCÙeeÛee
mejUceeie& lÙeebvee oeKeJeerue. (174-175)
ns veyeer (me.), ueeskeâ legcneuee keâueeueemebyebOeer103 DeeosMe efJeÛeejleele, meebiee, Deuueen
legcneuee DeeosMe oslees, pej SKeeoe ceveg<Ùe efve:mebleeve cesuee Demesue DeeefCe lÙeeÛeer Skeâ yenerCe
Demesue104 lej efleuee lÙeeÛÙee "sJeuesuÙee ceeueceòes (Jeejmee) letve efveccee efnmmee efceUsue,
DeeefCe pej yenerCe efve:mebleeve Jeejueer Demesue lej YeeT efleÛee Jeejme "jsue.105 pej ce=leeÛes
Jeejme oesve yeefnCeer Demeleerue lej lÙee "sJeuesuÙee ceeueceòesletve oesve le=leerÙeebMeÛÙee nkeäkeâoej
"jleerue,106 DeeefCe pej Deveskeâ YeeT-yeefnCeer Demeleerue lej efŒeÙeebÛee Skesâjer Je heg®<eebÛee
oghheš Jeeše Demesue. Deuueen legceÛÙeemee"er DeeosMeebÛes mhe°erkeâjCe keâjerle Deens, pesCeskeâ¤ve
legcner Yeškeâle efHe⤠veÙes DeeefCe Deuueen ØelÙeskeâ iees°erÛes %eeve yeeUielees. (176)
103)‘keâueeuee’ Ùee MeyoeÛÙee DeLee&le celeefYeVelee Dee{Ules. keâenerÛÙee celes pees Fmece efve:mebleeve Demesue
Je pÙeeÛes Je[erue DeeefCe Deepeesyee efpeJeble vemeleerue Demee ceveg<Ùe ‘keâueeuee’ nesÙe, lej keâeneRÛÙee celes
kesâJeU efve:mebleeve efmLeleerle cejCe heeJeCeeNÙeeuee ‘keâueeuee’ cnšues peeles. hejbleg meeceevÙele:
Fmueeceer MeeŒeeRveer npejle Deyetyekeâj (jefpe.) ÙeebÛes ns cele ceevÙe kesâues Deens keâer keâueeuee ne Meyo
heefnuÙee efmLeleerueeÛe ueeiet neslees. Kegö kegâjDeevevegmeejosKeerue ÙeeÛes meceLe&ve nesles, keâejCe ÙesLes
‘keâueeuee’ÛÙee yeefnCeeruee Jeejmeemebheòeerleerue DeOÙee&Ûeer Jeešskeâjer "jefJeuesues Deens. JeemleefJekeâheCes
pej ‘keâueeuee’Ûee Je[erue efpeJeble Demesue lej yeefnCeeruee cegUeleÛe keâesCeleener Jeeše Øeehle nesle
veener.
104)Ùee ef"keâeCeer DeMee YeeT Je yeefnCeeRÛÙee JeejmeenkeäkeâeÛee GuuesKe kesâuee peele Deens pes ce=leeMeer DeeF&
Je Je[erue oesvnerle efkebâJee kesâJeU Jeef[ueebÛÙee yeeyeleerle meeceeefÙekeâ DemeeJesle. npejle Deyetyekeâj
(jefpe.) Ùeebveer Skeâoe ØeJeÛeveele Ùee DeLee&Ûes mhe°erkeâjCe kesâues nesles. lÙeeJesUer meneyeebhewkeâer keâesCeerner
lÙeebefJe¤æ celeYeso oMe&efJeuee veJnlee. cnCetve ner yeeye celewkeäÙe Demeuesueer Deens.
105)cnCepes pej DevÙe keâesCeerner ØeLece ßesCeerleerue veelesJeeF&keâ vemesue lej YeeT efleÛÙee meJe& ceeueceòesÛee
Jeejme "jsue. hejbleg pej ØeLece ßesCeerleerue SKeeoe veelesJeeF&keâ ceewpeto Demeuee Goe. heleer, lej lÙeeÛee
Jeeše Deoe kesâuÙeeveblej Gjuesueer meJe& ceeueceòee YeeJeeuee efceUsue.
106)nerÛe Dee%ee oesvehes#ee peemle yeefnCeeRmee"erner Deens.
DeuedceeF&oe 5 180 heeje 6
5 metjn Deued ceeF&oe
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 120)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns ßeæeJebleebvees! efveef<eæeÛes hegjshetj heeueve keâje.1 legceÛÙeekeâefjlee Ûeleg<heeo Jeiee&leerue meJe&
peveeJejs JewOe kesâueer iesueer Deensle2 lÙeebÛÙee JÙeefleefjòeâ pÙeebÛÙeeyeöue heg{s legcneuee meebieCÙeele
ÙesF&ue. hejbleg Snjece (npekeâefjlee heefjOeeve kesâuesueer JeŒes) ÛÙee DeJemLesle efMekeâejeruee
DeeheuÙeekeâefjlee JewOe "jJet vekeâe. efve:mebMeÙe Deuueen pes FefÛÚlees leer Dee%ee oslees. (1)
ns ßeæeJebleebvees, F&MJejer efJeOeeRÛeer efJešbyevee ke⤠vekeâe.3 efveef<eæ ceefnvÙeebhewkeâer SKeeÅeeuee
JewOe ke⤠vekeâe, kegâyee&veerÛÙee peveeJejebJej nele šeketâ vekeâe. lÙee peveeJejebJej nele šeketâ vekeâe
pÙeebÛÙee ieàÙeele F&Õejehe&CeeÛÙee KegCee cnCetve heós Ieeleues Deensle, lÙee ueeskeâebvee ÚUt vekeâe pes
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee DeeefCe lÙeeÛÙee ØemeVelesÛÙee MeesOeele heefJe$e ie=ne (keâeyee) keâ[s peele
Demeleerue. ceie pesJne SnjeceÛeer efmLeleer mebhesue lesJne legcner efMekeâej ke⤠Mekeâlee - DeeefCe hene
1) cnCepes lÙee ceÙee&oebÛes Je yebOeveebÛes heeueve keâje pÙee legceÛÙeeJej IeeleuÙee Deensle.
2) cetU Dejyeer Meyo ‘DeveDeece’ (Ûeleg<heeo) ne Dejyeer Yee<esle Gbš, ieeÙe, MesUer DeeefCe ceW{er Ùeemee"er
Jeehejuee peelees. lej ‘yenercee’ ne Meyo ÛejeT peveeJejemee"er Jeehejuee peelees. ‘Ûeleg<heeo Jeiee&leerue
meJe& ÛejeT peveeJejs legceÛÙeemee"er nueeue kesâueer iesueer.’ cnCepes Ûeleg<heeo Jeiee&leerue meJe& ÛejeT
peveeJejs nueeue Deensle DeLee&le pÙeebvee megUs vemeleerue, pes Meekeâenejer Demeleerue lemesÛe Flej
ØeeCeercee$eebÛÙee JewefMe<šŸeele Ûeleg<heeoebMeer meecÙe jeKele Demeleerue. hewiebyej npejle cegncceo (me.)
Ùeebveer ÙeeÛes mhe°erkeâjCe DeeheuÙee lÙee DeeosMeeble kesâuesues Deens pÙeele eEnœe heMet Je he#eer lemesÛe
cegjoe[ (ce=le) KeeCeeNÙee ØeeCÙeeuee njece "jefJeues Deens.
3) SKeeÅee ØeCeeueerÛes DeLeJee ßeæsÛes lemesÛe SKeeÅee efJeÛeej Je DeeÛeej heæleerÛes efkebâJee SKeeÅee
JÙeJemLesÛes ØeefleefveefOelJe keâjCeeNÙee DeMee ØelÙeskeâ Jemletuee lÙee iees°erÛes Øeleerkeâ cnšues peeF&ue.
keâejCe leer Jemlet lÙeekeâefjlee efÛevn DeLeJee efveMeeCeerÛes keâece keâjles. mejkeâejer PeW[s, Heâewpe Je heesueerme
F. Ûes ÙegefveHeâece&, veeCeer, veesše DeeefCe mš@che ns MeemeveeÛes Øeleerkeâ Deensle. ÛeÛe&, yeUermLeeve DeeefCe
›etâme ns efd¡emleer Oecee&Ûes Øeleerkeâ Deensle, MeW[er, peeveJes DeeefCe cebefojs ns yeÇeÿeCelJeeÛes Øeleerkeâ Deensle.
kesâme, keâ[e DeeefCe efkeâjheeve F. efMeKe Oecee&Ûes Øeleerkeâ Deensle, nlees[e DeeefCe keâesÙelee meecÙeJeeoeÛes
Øeleerkeâ Deens. ns Ùee meJe& ØeCeeueer DeeheeheuÙee DevegÙeeÙeebkeâ[tve DeeheuÙee ØeleerkeâebÛÙee DeeojeÛee
DeeosMe osleele Je pej SKeeÅee Fmeceeves SKeeÅee JÙeJemLesÛÙee Øeleerkeâehewkeâer SKeeÅeeÛee Deheceeve
kesâuee lej JeemleefJekeâheCes lees lÙee JÙeJemLesefJe¤æ Me$eglJe keâjlees Ùee iees°erÛeer leer KetCe Deens. lemesÛe
lees DeJeceeve keâjCeeje Kegö pej lÙee JÙeJemLesMeer mebyebefOele Demesue lej lÙeeÛeer meojnt ke=âleer lÙee
JÙeJemLesMeer hejeJe=òe DeeefCe yeb[ keâjCÙeeÛÙee meceeveeLeea Deens. ‘efMeDeeFefjuueen’ves DeefYeØesle lÙee
meJe& KegCee Je efveMeeCÙee Deensle pÙee DeveskesâÕejJeeo DeeefCe kegâøeâ (Fvkeâej) Je veeefmlekeâlesÛÙeeefJe¤æ
Megæ F&ÕejesheemevesÛÙee ØeCeeueerÛes ØeefleefveefOelJe keâjerle DemeeJÙeele.
DeuedceeF&oe 5 181 heeje 6
Skeâe ieševes legceÛÙeemee"er ceefmpeosnjece (keâeyee ceefmpeo) Ûee ceeie& jesKeuee Deens lej Ùee iees°erJej
legceÛÙee jeieeves legcneuee Flekesâ Ye[keâJet veÙes keâer legcner osKeerue lÙeeÛÙee efJejesOeele DelÙeeÛeej
keâjeue.4 veener, pes keâeÙe& hegCÙeebÛes Je F&MehejeÙeCelesÛes Deens, lÙeeceOÙes meJeeËMeer menkeâeÙe& keâje
DeeefCe peer heehe Je DelÙeeÛeejeÛeer keâeces Deensle, lÙeeceOÙes keâesCeeMeerner menkeâeÙe& ke⤠vekeâe.
DeuueenÛes YeÙe yeeUiee, lÙeeÛeer efMe#ee Heâej keâ"esj Deens. (2)
legcnekeâefjlee efveef<eæ keâjCÙeele Deeues Deensle cesuesues ØeeCeer, jòeâ, [gkeâjeÛes ceebme, les
peveeJej pes DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCeeÛÙee veeJeeves yeUer efoues Demesue. les pes iegoce¤ve DeLeJee
ceej ueeietve DeLeJee GbÛemLeeveeJe¤ve he[tve DeLeJee škeäkeâj ueeietve cesues Demesue DeLeJee pÙeeuee
SKeeÅee efnbœe ØeeCÙeeves Heâe[ues Demesue lÙeeJÙeefleefjòeâ pÙeeuee efpeJeble DeJemLesle Demeleevee legcner
keâeheues Demesue DeLeJee les pes osJeerJej yeUer efoues Demesue.5 lemesÛe ns osKeerue legceÛÙeemee"er efveef<eæ
Deens keâer, Heâemes šeketâve Deeheues YeefJe<Ùe heeneJes. Ùee meJe& ke=âleer Dee%ee Yebie keâjCeeNÙee Deensle. Deepe
DeßeæeJebleebvee legceÛÙee Oecee&keâ[tve hetCe& efvejeMee Peeueer Deens cnCetve legcner lÙeebvee efYeT vekeâe lej
ceePÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee.6 Deepe jespeer ceer legceÛee Oece& legceÛÙeekeâefjlee heefjhetCe& kesâuee Deens
4) keâeefHeâjebveer lÙeeJesUer cegmeueceeveebvee keâeyeeie=neÛÙee Ùee$esheemetve jesKeues nesles Je nppe
keâjCÙeeheemetvemegæe lÙeebvee JebefÛele "sJeues nesles, cnCetve cegmeueceeveebÛÙee ceveele Demee efJeÛeej Deeuee
keâer pÙee keâeefHeâj šesàÙeebÛes ceeie& Fmueeceer ØeosMeeÛÙee peJeUtve peeleele, lÙeebvee Deecnermegæe
npeheemetve jesKeeJes Je npeÛÙee keâeUele lÙeebÛÙee keâeefHeâuÙeebJej Úehes ceejCes meg¤ keâjeJes, hejbleg
meJe&ßes‰ Deuueenves meojnt DeeÙele GlejJetve lÙeebvee Ùee efJeÛeejeheemetve hejeJe=òe kesâues.
5) cetU Dejyeer Meyo ‘vegmegye’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle DeMeer meJe& mLeeves Deensle pÙeevee
DeuueenefMeJeeÙe Flejebmee"er Yesš Je Dehe&Ce DeeefCe veJeme keâjCÙeekeâefjlee ueeskeâebveer efJeefMe° kesâues
DemeeJes. ceie lesLes hee<eeCeebÛeer DeLeJee ueekeâ[eÛeer cetleea Demees efkebâJee vemees. DeeceÛÙee Yee<esle lÙeeÛee
meceeveeLeea Meyo cnCepes SKeeÅee efJeYetleer DeLeJee osJeosJelesMeer DeLeJee SKeeÅee DeveskesâÕejer ßeæsMeer
mebyebefOele Demeuesues ‘mLeeve’ ne Meyo nesÙe. DeMee SKeeÅee ‘mLeevee’Jej keâeheuesues peveeJej osKeerue
njece Deens.
6) ‘Deepe’ves DeefYeØesle SKeeoe efJeefMe° efoJeme DeLeJee leejerKe veJns lej pÙeeJesUer ner DeeÙele Glejueer
nesleer lees keâeU DeefYeØesle Deens. DeeceÛÙee Yee<eslemegæe ‘Deepe’ ne Meyo Jele&ceeve keâeUemee"er
meJe&meeceevÙeheCes yeesueuee peelees. ‘keâeefHeâjebÛeer legceÛÙee Oecee&keâ[tve efvejeMee Peeueer Deens.’ cnCepes
Deelee legceÛee Oece& Skeâ keâeÙecemJe¤heer JÙeJemLee yeveuee Deens. lees mJele:ÛÙee MeemekeâerÙe
meeceLÙee&efveMeer ØemLeeefhele Je ¤{ Peeuee Deens. lÙeeÛes GÛÛeešve keâ¤ve legcneuee hegvne De%eeveekeâ[s
hejle veslee ÙesT Mekesâue Ùeeyeeyeleerle keâeefHeâjebÛeer efvejeMee Peeueer Deens. ‘cnCetve legcner lÙeebvee efYeT
vekeâe lej ceePes YeÙe yeeUiee’ cnCepes Ùee Oecee&ÛÙee Dee%ee Je DeeosMeebÛÙee DebceueyepeeJeCeerle
keâesCelÙeener keâeefHeâj MeefòeâÛÙee JeÛe&mJeeÛee Je peguetceeÛee efkebâJee nmle#eshe Je ØeeflekeâejeÛee
legceÛÙeekeâefjlee Deelee Oeeskeâe Gjuesuee veener. Deelee legcner F&ÕejeÛes YeÙe yeeUieues heeefnpes keâer
lÙeeÛÙee DeeosMeebÛÙee heeueveele pej legcner kegâÛejeF& kesâueer lej legceÛÙeemee"er Demes keâesCelesner efveefceòe
DemeCeej veener pesCeskeâ¤ve legceÛÙeeMeer peje osKeerue meewcÙe JÙeJenej kesâuee peeJee.
DeuedceeF&oe 5 182 heeje 6
DeeefCe Deeheueer ke=âhee legcneJej heefjhetCe& kesâueer Deens. DeeefCe legceÛÙeemee"er Fmueece legceÛee Oece&
cnCetve mebcele kesâuee Deens.7 (cnCetve JewOe DeeefCe DeJewOelesÛeer peer yebOeves legceÛÙeeJej Ieeleueer iesueer
Deensle lÙeebÛes heeueve keâje.) hejbleg pej SKeeÅeeves Yegkesâves efJeJeMe nesTve Ùeehewkeâer SKeeoer Jemlet
Keeuueer DevÙeLee iegv¢eekeâ[s lÙeeÛee keâue Peeuee Demelee lej efve:mebMeÙe Deuueen #ecee keâjCeeje Je
ke=âhee keâjCeeje Deens.8 (3)
ueeskeâ efJeÛeejleele keâer lÙeebÛÙeekeâefjlee keâeÙe JewOe kesâues iesues Deens, lÙeebvee meebiee,
legceÛÙeekeâefjlee meJe& heefJe$e Jemlet JewOe kesâuÙee iesuÙee Deensle.9 DeeefCe pÙee efMekeâejer peveeJejebvee
legcner ØeefMeef#ele kesâues Demesue - pÙeebvee Deuueenves Øeoeve kesâuesuÙee %eeveeÛÙee DeeOeejeJej legcner
efMekeâej keâjCÙeeÛes ØeefMe#eCe osle Demelee - les pÙee peveeJejeuee legceÛÙeemee"er Oe¤ve "sJeleerue
7) Oecee&uee heefjhetCe& keâjCes ves DeefYeØesle lÙeeuee Skeâ keâeÙecemJe¤heer efJeÛeej Je DeeÛeej JÙeJemLee DeeefCe
Skeâ DeMeer heefjhetCe& mebmke=âleer JÙeJemLee yeveefJeCes nesÙe pÙeele peerJeveeÛÙee meJe& ØeMveebÛeer Gòejs
leeefòJekeâ DeLeJee meefJemlejheCes GheueyOe nesle DemeeJeer DeeefCe ceeie&oMe&ve Øeehle keâjCÙeemee"er
keâesCelÙeener heefjefmLeleerle lÙeeÛÙeeyeensj peeCÙeeÛeer iejpe Yeemele vemeeJeer. osCeieer heefjhetCe& keâjCÙeeves
DeefYeØesle ceeie&oMe&ve¤heer osCeieer heefjhetCe& keâjCes nesÙe. Fmueeceuee Oece& cnCetve mJeerkeâej keâjCÙeeÛee
DeLe& Demee keâer legcner ceePeer yeboieer Je Dee%eeOeejkeâlee mJeerkeâejCÙeeÛee pees keâjej kesâuee neslee lÙeeuee
legcner DeeheuÙee ØeÙelveebveer Keje DeeefCe ØeeceeefCekeâ efmeæ keâ¤ve oeKeefJeuee Deens. cnCetve ceer lÙeeuee
mJeerke=âleerÛee opee& yeneue kesâuee Deens. lemesÛe legcneuee Deelee DeMee efmLeleerle DeeCeues Deens keâer
ØelÙe#eele Deelee ceePÙee JÙeefleefjòeâ Flej keâesCeeÛÙeener yeboieer Je Dee%eeOeejkeâlesÛes peesKe[ legceÛÙee
ceevesJej jeefnuesues veener. Deelee pÙeeØekeâejs ßeæsÛÙee °erves legcner ceePes cegefmuece-Dee%eeOeejkeâ-
Deenele, lÙeeÛeØekeâejs JÙeeJeneefjkeâ peerJeveelemegæe ceePÙeeJÙeefleefjòeâ Flej keâesCeeÛes cegefm uece yevetve
jenCÙeemee"er keâesCeleerner Deieeflekeâlee, ueeÛeejer legcneuee jeefnuesueer veener.
8) mhe°erkeâjCeemee"er hene metjn ‘yekeâje’ šerhe veb. 52
9) efJeÛeejCeeNÙeebÛee nslet Demee neslee keâer lÙeebvee leceece nueeue JemletbÛee leheMeerue meebefieleuee peeJee
pesCeskeâ¤ve lÙeeKesjerpe Flej meJe& Jemlet lÙeebveer njece mecepeeJÙee. GòejeoeKeue kegâjDeeveves njece
JemletbÛee leheMeerue meebefieleuee Je lÙeeveblej ne Deece DeeosMe osTve hegjs kesâues keâer meJe& heekeâ Jemlet
nueeue Deensle. DeMee Øekeâejs ØeeÛeerve Oeeefce&keâ Âef°keâesve hetCe&heCes Guešuee iesuee. ØeeÛeerve Âef°keâesve
Demee neslee keâer meJe& keâener njece Deens lÙeeJÙeefleefjòeâ keâer pÙeeÛÙee efveef<eælesmebyebOeer mhe°erkeâjCe
efouesues Deens. ‘nueeue’mee"er ‘heekeâ’ DemeuÙeeÛeer Deš DeMeemee"er Ieeleueer Deens keâer veeheekeâ
Jemletbvee nueeue "jefJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peeT veÙes. Gjuee ne ØeMve keâer Jemlet ‘heekeâ’ DemeCÙeeÛeer
efveef§eleer keâMeer keâjlee ÙesF&ue lej ÙeeÛes Gòej Demes keâer pÙee Jemlet Oece&MeeŒeeÛÙee SKeeÅee
efveÙeceevegmeej veeheekeâ "jleerue DeLeJee Megæ jefmekeâlesuee pÙeeÛeer Ie=Cee Jeešle DemeeJeer, DeLeJee pÙee
Jemlet megmebmke=âle ceeCemeeuee meJe& meeceevÙeheCes DeeheuÙee efvece&uelesÛÙee mebJesovesÛÙeeefJe¤æ
Dee{UuÙee DemeeJÙeele, lÙeeKesjerpe meJe& keâener heekeâ Deens.
DeuedceeF&oe 5 183 heeje 6
lÙeeueener legcner KeeT Mekeâlee.10 leLeeefhe lÙeeJej DeuueenÛes veeJe GÛÛeeje11 DeeefCe DeuueenÛee
keâeÙeoe Yebie keâjCÙeeheemetve lÙeeÛeer Yeerleer yeeUiee. Deuueen efnMesye Iesleevee JesU ueeiele veener.
(4)
Deepe legceÛÙeemee"er meJe& heefJe$e Jemlet JewOe keâjCÙeele DeeuÙee Deensle. «ebLeOeejkeâebÛes
Yeespeve legceÛÙeemee"er JewOe DeeefCe legceÛes pesJeCe lÙeebÛÙeekeâefjlee JewOe12 Deens Ûeeefj$ÙeJeeve Je
mJeleb$e efŒeÙee ceie lÙee ßeæeJebleebÛÙee peceeleerleerue Demeesle DeLeJee lÙee ueeskeâmecetneleerue pÙeebvee
legceÛÙeehetJeea «ebLe efouee iesuee neslee,13 hejbleg Deš DeMeer keâer legcner lÙeebÛes cenj Deoe keâ¤veÛe
efJeJeen yebOeveele lÙeebÛes j#ekeâ yeveeJes. Demes nesT veÙes keâer, legcner lÙeebÛÙeeMeer mJewj keâecele=hleerle
ueeieeJes efkebâJee uehetve Úhetve Deveweflekeâ mebyebOe "sJeeJesle DeeefCe SKeeÅeeves ßeæsÛÙee ceeiee&Jej
10) efMekeâejer peveeJejebveer DeefYeØesle kegâ$es, efÛeles, memeeCes DeeefCe efMekeâejs Je lÙeeÛeyejesyej pÙeeÛÙeekeâ[tve
ceeCetme efMekeâej keâjCÙeeÛeer mesJee Ieslees Demes meJe& heMet Je he#eer Deensle. ØeefMeef#ele ÕeeheoeÛes JewefMe<šŸe
Demes Demeles keâer lees pÙeeÛeer efMekeâej keâjlees lÙeeuee Flej ÕeeheoebØeceeCes Heâe[tve Keele vemelees lej
DeeheuÙee ceeuekeâemee"er Oe¤ve "sJele Demelees. cnCetveÛe Deece Õeeheoebveer Heâe[uesues peveeJej njece
Deens lej ØeefMeef#ele Õeeheoebveer kesâuesueer efMekeâej nueeue Deens.
11) cnCepes efMekeâejer ØeCÙeeuee efMekeâej keâjCeÙeemee"er mees[CÙee Deieesoj ‘efyeefmceuueen’ cnCee. Ùee
DeeÙeleJe¤ve ne efveÙece ceenerle Peeuee keâer efMekeâejer ØeeCÙeeuee efMekeâejerJej mees[leebvee F&ÕejeÛes veeJe
IesCes DeeJeMÙekeâ Deens. lÙeeveblej pej efMekeâej efpeJeble efceUeueer lej F&ÕejeÛes veeJe IesTve lÙeeuee
keâeheues heeefnpes DeeefCe pej leer efpeJeble efceUeueer veener lej lemes ve keâjleeÛe leer nueeue "jsue keâejCe
ØeejbYeer efMekeâejer ØeeCÙeeuee lÙeeJej mees[leevee meJeexÛÛe DeuueenÛes veeJe Iesleuesues nesles. nerÛe Dee%ee
‘yeeCee’ mebyebOeerner Deens.
12) «ebLeOeejkeâebÛÙee pesJeCeele lÙeeveer keâeheuesuÙee peveeJejeÛeener meceeJesMe Deens. DeeceÛÙeemee"er lÙeebÛes Je
lÙeebÛÙeemee"er DeeceÛes pesJeCe nueeue DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer DeeceÛÙee Je lÙeebÛÙee ojcÙeeve
KeeCÙeeefheCÙeeÛÙee yeeyeleerle keâmeueener De[LeUe DeLeJee efMeJeeMeerJe veener. Deecner lÙeebÛÙeemeceJesle
KeeT Mekeâlees DeeefCe les DeeceÛÙee meceJesle. hejbleg ner Deece hejJeeveieer osCÙeeDeieesoj Ùee JeekeäÙeeÛeer
hegvejeJe=òeer kesâueer Deens keâer, ‘legceÛÙeemee"er heekeâ Jemlet nueeue kesâuÙee Deensle’. ÙeeJe¤ve Demes
keâUues keâer Oece&MeeŒee (MejerDele) ÛÙee °erves heekeâer Je mJeÛÚlesmee"er DeeJeMÙekeâ DemeuesuÙee
efveÙeceebÛes pej «ebLeOeejkeâ heeueve keâjerle vemeleerue efkebâJee lÙeebÛÙee pesJeCeele njece JemletbÛee meceeJesMe
Demesue lej les JepÙe& kesâues heeefnpes. Goe. les pej F&ÕejeÛes veeJe ve IesleeÛe peveeJejs keâehele Demeleerue
DeLeJee F&ÕejeefMeJeeÙe Flej keâesCeeÛes veeJe GÛÛeejle Demeleerue lej les KeeCes DeeceÛÙeekeâefjlee JewOe
veener.
13) Ùeeves Ùentoer Je ef¡emleer ueeskeâ DeefYeØesle Deensle. efJeJeen keâjCÙeeÛeer hejJeeveieer kesâJeU lÙeebÛÙee
efŒeÙeebMeerÛe efoueer Deens hejbleg lÙeeÛeyejesyej Deš DeMeer Ieeleueer Deens keâer lÙee efŒeÙee ‘cegnefmeveele’
(megjef#ele, megMeerue efŒeÙee) DemeeJÙeele, DeLee&le ogjeÛeejer vemeeJÙeele. veblejÛÙee JeekeäÙeele DeMeer
lebyeer osKeerue efoueer Deens keâer Ùentoer DeLeJee ef¡e§eve helveermee"er F&ceeve ieceeJeuee peeT veÙes.
DeuedceeF&oe 5 184 heeje 6
ÛeeueCÙeeÛes veekeâejues lej lÙeeÛes mebhetCe& peerJevekeâeÙe& JeeÙee peeF&ue Je lees cejCeesòej peerJeveeceOÙes
efoJeeUKeesj yevesue. (5)
ns ßeæeJebleebvees, pesJne legcner veceepemee"er G"eue lesJne ns DeeJeMÙekeâ Deens keâer legcner
Deeheues leeW[ Je nele keâeshejeheÙeËle OegJeeJes, [eskeäÙeeJej nele efHeâjJeeJes Je heeÙe IeesšŸeeheÙeËle Oetle
peeJes.14 pej peveeyele (DeheefJe$eles) ÛÙee efmLeleerle Demeeue lej mveeve keâ¤ve MegefÛeYet&le Jne. pej
Deepeejer Demeeue efkebâJee ØeJeemeele Demeeue DeLeJee legceÛÙeehewkeâer SKeeoe MeewÛeeme peeTve Deeuee
Demesue DeLeJee Œeer-mheMe& kesâuee Demesue, pej heeCeer GheueyOe vemesue lej mJeÛÚ ceeleerÛee
GheÙeesie keâje, lÙee ceeleerJej Heâòeâ nele cee¤ve DeeheuÙee ÛesnNÙeeJej Je neleebJej efHeâjJee.15
Deuueen legceÛes peerJeve De[ÛeCeerÛes ke⤠FefÛÚle veener lej lees FefÛÚlees keâer legcneuee MegefÛeYet&le
keâjeJes Je Deeheueer osCeieer legcneJej hetCe& keâjeJeer, pesCeskeâ¤ve legcner ke=âle%e yeveeue. (6)
Deuueenves peer osCeieer legcneuee Øeoeve kesâueer Deens, lÙeeÛeer Dee"JeCe "sJee DeeefCe lÙee
Â{JeÛeveeuee efJeme¤ vekeâe pes lÙeeves legceÛÙeekeâ[tve Iesleues Deens, cnCepes legceÛes ns keâLeve keâer
‘‘Deecner Ssefkeâues Je Dee%eeOeejkeâlee mJeerkeâejueer.’’ DeuueenÛes YeÙe yeeUiee, Deuueen ceveeble rue
jnmÙe osKeerue peeCelees. ns ßeæeJebleebvees, Deuueenmee"er melÙeeJej De{U jenCeejs Je vÙeeÙeeÛeer
iJeener osCeejs yevee. SKeeÅee iešeÛÙee Me$eglJeeves legcneuee Flekesâ Øe#eesefYele ke⤠veÙes keâer legcner
vÙeeÙeeheemetve efJecegKe Jneue. vÙeeÙe keâje, ns F&MehejeÙeCelesMeer DeefOekeâ efvekeâšJeleea Deens.
DeuueenÛes YeÙe yeeUietve keâeÙe& keâjerle jene. pes keâener legcner keâjlee, Deuueen lÙeeÛeer hegjhs etj
Keyej "sJeCeeje Deens. pes ueeskeâ ßeæe "sJeleerue Je melke=âlÙe keâjleerue, Deuueenves lÙeebvee JeÛeve
efoues Deens keâer lÙeebÛÙee Ûegkeâe ceeHeâ kesâuÙee peeleerue Je lÙeebvee cees"e ceesyeouee efceUsue. Gjues
les ueeskeâ pes õesn keâjleerue Je DeuueenÛeer mebkesâleJeÛeves Keesšer "jJeleerue, lej les vejkeâele peeCeejs
Deensle. (7-10)
ns ßeæeJebleebvees, DeuueenÛÙee lÙee GhekeâejeÛes mcejCe keâje pees lÙeeves (Deelee vegkeâlesÛe)
legcneJej kesâuee Deens, pesJne Skeâe ieševes legceÛÙeeJej nele šekeâCÙeeÛee efve§eÙe kesâuesuee neslee
14) hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer ÙeeÛes pes mhe°erkeâjCe kesâues Deens lÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer
leeW[ Oegleevee iegUCeer keâjCes DeeefCe veekeâ mJeÛÚ keâjCes ns osKeerue meeceerue Deens. lemes kesâuÙeeefJevee
leeW[eÛes mveeve hetCe& nesle veener. lemesÛe keâeve, [eskeäÙeeÛee Skeâ Yeeie DemeuÙeekeâejCeeves [eskeäÙeeJej
nele efHeâjJeCÙeele keâeveebÛÙee Deeletve Je yeens¤ve nele efHeâjefJeCesner meeceerue Deens, lemesÛe Jegpet ØeejbYe
keâjCÙeeDeieesoj nele OegJetve Iesleues heeefnpes keâejCe pÙee neleebveer ceveg<Ùe Jegpet keâjCeej Deens ØeLece
lesÛe heekeâ JneJesle.
15) mhe°erkeâjCeemee"er hene metjn efvemee šerhe ›eâ. 41, 43
DeuedceeF&oe 5 185 heeje 6
hejbleg Deuueenves lÙeebÛes nele legceÛÙeeJej G"CÙeeheemetve jesKeues.16 DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe
yeeUietve keâeÙe& keâjerle jene, ßeæeJebleebveer DeuueenJejÛe YebjJemee "sJeuee heeefnpes. (11)
Deuueenves yeveerFœeeF&uekeâ[tve hekeäkesâ keâjej keâ¤ve Iesleues nesles DeeefCe lÙeebÛÙeele yeeje
efvejer#ekeâ17 efveÙegòeâ kesâues nesles Je lÙeebvee meebefieleues nesles keâer, ‘‘ceer legceÛÙeeyejesyej Deens. pej
legcner veceepe ØemLeeefhele kesâueer DeeefCe pekeâele Deoe kesâueer Je ceePÙee Øesef<eleebvee ceeveues DeeefCe
lÙeebvee ceole kesâueer Je F&Õejeuee Gòece keâpe& osle jeefnuee lej Kee$eer yeeUiee keâer ceer legceÛÙeeleerue
JeeF&š iees°er veenerMee keâjerve DeeefCe legcneuee DeMee GÅeeveeble oeKeue keâjerve pÙeebÛÙee Keeuetve
keâeueJes Jeenele Demeleerue, hejbleg lÙeeveblej legceÛÙeehewkeâer pÙeeves DeßeæsÛes Jele&ve Debefiekeâejues lej
lÙeeves JeemleefJekeâ heenlee mevceeie&18 njJetve šekeâuee.’’ ceie lÙeebÛes ns keâjejYebie keâjCesÛe nesles
keâer pÙeecegUs Deecner lÙeebvee DeeheuÙee ke=âhesheemetve otj {keâueues DeeefCe lÙeebÛeer ceves keâ"esj
yeveefJeueer. Deelee lÙeebÛeer oMee DeMeer Deens keâer Meyoele HesâjHeâej keâ¤ve iees° keâes"uÙee keâes"s
vesleele. peer efMekeâJeCe lÙeebvee efoueer iesueer nesleer lÙeeÛee cees"e Yeeie les efJemejues Deensle DeeefCe
legcneuee vesnceerÛe lÙeebÛÙee keâesCelÙee ve keâesCelÙee DehenejeÛeer ceeefnleer efceUle Demeles.
lÙeebÛÙeehewkeâer HeâejÛe Lees[s Ùee oes<eeheemetve JeeÛeues Deensle. (ceie pesJne ns Ùee efmLeleerØele
heesnesÛeues Deensle lej les pees keâener Kees[meeUheCee keâjleerue lees ÙeebÛÙeekeâ[tve Dehesef#eleÛe
Deens.) cnCetve Ùeebvee #ecee keâje DeeefCe lÙeebÛÙee ke=âlÙeekeâ[s ogue&#e keâjerle jene. Deuueen lÙee
ueeskeâebvee hemeble keâjlees pes Gòece Jele&ve jeKeleele. (12-13)
ÙeeÛeØeceeCes Deecner lÙee ueeskeâebkeâ[tve hekeäkesâ JeÛeve Iesleues nesles pÙeebveer meebefieleues nesles
keâer Deecner vemeeje (ef¡e§eve) Deenesle hejbleg lÙeebvee osKeerue pees hee" efouee iesuee neslee, lÙeebÛee
Heâej cees"e Yeeie les efJemejuesle. mejlesMesJešer Deecner lÙeebÛÙee ojcÙeeve hegve®lLeeveeÛÙee
16) ne mebkesâle, npejle Deyoguueen efyeve Deyyeeme (jefpe.) Ùeebveer efveJesove kesâuesuÙee Ùee Iešveskeâ[s Deens
keâer Ùengoer ueeskeâebÛÙee Skeâe ieševes hewiebyej cegncceo (me.) Je lÙeebÛÙee efveJe[keâ meesyelÙeebvee pesJeCeeÛes
Deeceb$eCe osTve yeesueeJeues nesles. lÙeebveer lÙeebÛÙeeJej DekeâmceeleheCes legštve he[CÙeeÛee ieghle keâš
jÛeuee neslee pesCeskeâ¤ve Fmueeceuee ieleØeeCe keâ¤ve šekeâeJes, hejbleg SsveJesUer DeuueenÛÙee ke=âhesves
hewiebyej (me.) Ùeebvee lÙeebÛÙee keâšeÛeer ceeefnleer keâUeueer, hewiebyej (me.) pesJeCeemee"er iesues veener.
17) Dejyeer Meyo ‘vekeâerye’ (efvejer#ekeâ) Ûee DeLe& osKejsKe DeeefCe MeesOe IesCeeje Demee neslees. yeveerFœeeF&ue
ueeskeâebÛeer 12 IejeCeer nesleer. meJeexÛÛe Deuueenves lÙeehewkeâer ØelÙeskeâ IejeCÙeemee"er Skeâ Skeâ
efvejer#ekeâ Kegö lÙeeÛe IejeCÙeeletve efveÙegòeâ keâjCÙeeÛee DeeosMe efouee neslee, pesCeskeâ¤ve lÙeebveer lÙee
ueeskeâebÛÙee efmLeleerJej vepej "sJeeJeer Je lÙeebvee DeOecee&heemetve Je ogjeJÙeeheemetve otj "sJeCÙeeÛee ØeÙelve
keâjerle jeneJes.
18) cetU Dejyeer Meyo, ‘meJeeDemmeyeerue’ (jepeceeie&) cnCepes Demee jepeceeie& pees Debeflece Gefö°eØele
heesnÛeefJeCÙeemee"er yeveefJeuesuee DemeeJee, lÙeeuee njJetve šekeâCÙeeÛee DeLe& Demee keâer ceeCemeeves
jepeceeiee&heemetve otj nesTve heeÙeJeešebJej Yeškeâle jeneJes.
DeuedceeF&oe 5 186 heeje 6
efoJemeeheÙeËle Me$eglJe DeeefCe hejmhej És<e Je õesneÛes yeerpe hesjues. DeeefCe DeJeMÙe Skeâ JesU DeMeer
ÙesF&ue pÙee JesUsme Deuueen lÙeebvee oeKeJeerue keâer les peieele keâeÙe keâjerle nesles. (14)
ns «ebLeOeejkeâebvees! DeeceÛee hewiebyej legceÛÙeeheeMeer Deeuee Deens pees owJeer «ebLeeleerue
heg<keâUMee lÙee iees°er legceÛÙeemeceesj mhe° keâjerle Deens pÙeeJej legcner he[oe šekeâerle Deenele
DeeefCe legceÛÙee efkeâlÙeskeâ iees°er ceeHeâner keâjlees.19 legceÛÙeeheeMeer Deuueenkeâ[tve ØekeâeMe DeeefCe
Skeâ Demee melÙeoMeea «ebLe Deeuee Deens, pÙeeÛÙeeÉejs meJe&ßes‰ Deuueen lÙee ueeskeâebvee pes
lÙeeÛÙee ØemeVelesÛes FÛÚgkeâ Deensle, Meebleer Je megjef#elelesÛÙee heæleer oeKeefJelees DeeefCe DeeheuÙee
DeeosMeeves lÙeebvee DebOeejeletve yeensj keâe{tve ØekeâeMeekeâ[s DeeCelees DeeefCe mejU ceeiee&keâ[s lÙeebÛes
ceeie&oMe&ve keâjlees. (15-16)
efve:mebMeÙe Deßeæe lÙee ueeskeâebveer kesâueer pÙeebveer meebefieleues keâer cejÙeceheg$e cemeern neÛe
F&Õej Deens. ns veyeer (me.) lÙeebvee meebiee keâer pej Deuueenves cejÙeceheg$e cemeern DeeefCe lÙeeÛeer
DeeF& lemesÛe he=LJeerJejerue meJeeËvee ve° ke⤠FefÛÚues lej keâesCe lÙeeuee Ùee FjeÅeeheemetve jesKet
Mekesâue? Deuueen lej he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛee DeeefCe lÙee meJe& JemletbÛee mJeeceer Deens pÙee
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebceOÙes Dee{Uleele lees pes keâener FefÛÚlees me=peve keâjlees 20 Je lÙeeÛes
ØeYeglJe ØelÙeskeâ JemletJej Deens. (17)
Ùengoer DeeefCe ef¡emleer meebieleele keâer Deecner DeuueenÛes heg$e Je lÙeeÛes uee[kesâ Deenesle.
lÙeebvee efJeÛeeje, ceie lees legceÛÙee DehejeOeebkeâefjlee legcneuee efMe#ee keâe oslees? Kejs heenlee legcner
osKeerue leMeerÛe ceeCemes Deenele peMeer Flej ceeCemes Deuueenves efvecee&Ce kesâueer Deensle. lees
pÙeeuee FefÛÚlees ceeHeâ keâjlees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees efMe#ee oslees. he=LJeer, DeekeâeMe DeeefCe
lÙeele DeefmlelJeele DemeuesuÙee meJe& Jemlet lÙeeÛÙee ceeuekeâerÛÙee Deensle DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s
meJeeËvee hejleeJeÙeeÛes Deens. (18)
ns «ebLeOeejkeâebvees! DeeceÛee ne hewiebyej DeMee JesUer legceÛÙeeheeMeer Deeuee Deens DeeefCe
Oecee&Ûeer DeMeer megmhe° efMekeâJeCe legcneuee osle Deens - pesJne Øesef<eleebÛÙee DeeieceveeÛee ›eâce
Skeâe oerIe& keâeUeheemetve yebo neslee - les DeMeekeâefjlee keâer legcner Demes meebiet veÙes keâer
DeeceÛÙeeheeMeer keâesCeer MegYeJeelee& osCeeje DeeefCe YeÙe oeKeefJeCeeje Deeuee veener, lej heene,
19) cnCepes legceÛÙee keâener DeMee ÛeesNÙee DeeefCe yesF&ceevÙee pÙee GIe[Ÿee keâjCes Oece& ØemLeehevesmee"er
DeefveJeeÙe& Deens, lÙeebvee lees GIe[ keâjlees. lej pÙeebvee GIe[keâerme DeeCeCÙeeÛeer keâener JeemleefJekeâ
pe¤jer veener lÙeebÛÙeekeâ[s [esUsPeekeâ keâjlees.
20) cnCepes kesâJeU cemeern (ÙesMet) Ûes efhelÙeeefJevee pevceeme ÙesCÙeecegUs legcne ueeskeâebveer lÙeeuee osJe
yeveJetve Iesleues. JeemleefJekeâheCes Deuueen pÙeeuee pemes FefÛÚlees pevceeme DeeCelees. keâesCeerner oeme
kesâJeU Ùee keâejCeemleJe osJe yevele veener keâer lÙeeuee Deuueenves DemeeOeejCe heæleerves pevceeme
DeeCeues Deens.
DeuedceeF&oe 5 187 heeje 6
Deelee lees MegYeJeelee& osCeeje Je YeÙe oeKeefJeCeeje Deeuee Deens - DeeefCe Deuueen ØelÙeskeâ
JemletJej ØeYeglJe-mebheVe Deens.21 (19)
Dee"Jee, lees Øemebie pesJne cetmee (De.) Ùeebveer DeeheuÙee ueeskeâebvee meebefieleues nesles keâer,
‘‘ns ceePÙee yeebOeJeebvees! DeuueenÛeer leer osCeieer OÙeeveele IÙee peer lÙeeves legcneuee Øeoeve kesâueer
nesleer. lÙeeves legceÛÙeele veyeer (Øesef<ele) efvecee&Ce kesâues. legcneuee meòeeOeejer yeveefJeues DeeefCe
legcneuee les meJe&keâener efoues pes Ùee peieele keâesCeeueeÛe efoues veJnles. ns ceePÙee yeebOeJeebvees! Ùee
heefJe$eYetceerle oeKeue Jne peer Deuueenves legceÛÙeekeâefjlee efJeefOehetJe&keâ yeneue kesâueer Deens. 22 ceeies
efHe⤠vekeâe veenerlej DeÙeMemJeer Je efvejeMe hejleeue.’’ lÙeeveber Gòej efoues, ‘‘ns cetmee! lesLes lej
cees"s MeòeâerMeeueer ueeskeâ jenleele. Deecner lesLes keâoeefhe peeCeej veener peesheÙeËle les lesLetve efveIetve
peele veenerle. hejbleg nesÙe, pej les efveIetve iesues lej Deecner oeKeue nesCÙeeme leÙeej Deenesle.’’
lÙee efYeCeeNÙeebhewkeâer oesve ceeCemes DeMeer osKeerue nesleer pÙeebvee Deuueenves DeeheuÙee ke=âhesves
Gheke=âle kesâues nesles.23 lÙeebveer meebefieleues keâer, ‘‘Ùee MeòeâerMeeueer ueeskeâebÛÙee cegkeâeyeuÙeemee"er
ojJeepeele ØeJesMe keâje, pesJne legcner Deele oeKeue Jneue lesJne legcnemeÛe JeÛe&mJe Øeehle nesF&ue,
DeuueenJej YejJemee "sJee pej legcner ßeæeJeble Demeeue.’’ hejbleg lÙeebveer hegvne lesÛe meebefieleues
keâer, ‘‘ns cetmee! Deecner lej lesLes keâoeefhe peeCeej veener peesheÙeËle les lesLes Deensle. legcner DeeefCe
legceÛee heeuevekeâlee& oesIes pee DeeefCe ue{e. Deecner ÙesLesÛe yemeuees Deenesle.’’ ÙeeJej cetmee (De.)
ves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&! ceePÙee DeKelÙeejerle keâesCeer veener hejbleg Skeâ lej ceer
mJele: DeLeJee ceePee YeeT, lej let Deecneuee Ùee DeJe%ee keâjCeeNÙee ueeskeâebheemetve JesieUs keâ¤ve
mees[.’’ Deuueenves Gòej efoues, ‘‘yejs lej, lees ØeosMe ÛeeUerme Je<eeËheÙeËle ÙeebÛÙeekeâefjlee efveef<eæ
Deens. ns YetleueeJej JeCeJeCe Yeškeâle jenleerue, Ùee DeJe%eekeâejeRÛÙee efmLeleerJej cegUerÛe oÙee
21) cnCepes legcner pej Ùee Keg<eKeyej osCeeNÙee Je YeÙe oeKeefJeCeeNÙeeÛes cnCeCes Sskeâues veener lej ue#eele
"sJee, Deuueen meeceLÙe&Meeueer Je ØeYeglJemebheVe Deens. DeMeer ØelÙeskeâ efMe#ee peer legcneuee lees keâ¤
FefÛÚle Demesue keâmeuÙeener ØeeflekeâejeefJevee ke⤠Mekeâlees.
22) he@uesmšeF&veÛeer Yetceer DeefYeØesle Deens. lÙeeJesUer keâój DeveskesâÕejJeeoer DeeefCe ogjeÛeejer ueeskeâebÛeer lesLes
Jemleer nesleer. yeveerFœeeF&ue ueeskeâ pesJne efceœeceOetve efveIeeues lesJne meJeexÛÛe Deuueenves lÙee
ueeskeâebmee"er lÙeeÛe Yetceeruee efveef§ele kesâues Je Dee%ee efoueer keâer lesLes peeTve leer Yetceer efpebkeâe.
23) Ùee oesvner ßes‰eRhewkeâer Skeâ npejle vetveheg$e ÙegMee nesles. les npejle cetmee (De.) veblej lÙeebÛes
GòejeefOekeâejer Peeues. ogmejs npejle keâeefueye nesles. les npejle ÙegMee ÙeebÛes GpeJes nele cnCetve nesles.
ÛeeUerme Je<ex Yeškeâle jeefnuÙeeveblej yeveerFœeeF&ue ueeskeâ pesJne he@uesmšeF&veceOÙes oeKeue Peeues
lÙeeJesUer npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee meeLeeroejebhewkeâer nsÛe oesve ßes‰er efpeJeble nesles.
DeuedceeF&oe 5 188 heeje 6
oeKeJet vekeâe.’’24 (20-26)
DeeefCe peje Ùeebvee Deeoce (De.) ÛÙee oesve cegueebÛeer iees°osKeerue hetCe&heCes SskeâJee,
pesJne lÙee oesIeebveer kegâyee&veer efoueer lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer SkeâeÛeer kegâyee&veer mJeerkeâejueer iesueer
DeeefCe ogmeNÙeeÛeer mJeerkeâejueer iesueer veener. lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer leguee "ej ceejerve.’’ lÙeeves
Gòej efoues, ‘‘Deuueen lej heeheYeer¤ ueeskeâebÛÙeeÛe Yesšer mJeerkeâejlees. pejer let ceuee "ej
ceejCÙeemee"er nele GÛeueMeerue lejer ceer leguee ceejCÙeekeâefjlee nele GÛeueCeej veener.25 ceer meJe&
efJeÕeebÛee mJeeceer DeuueenÛÙee Øekeâesheeuee efYelees. ceer FefÛÚlees keâer ceePee DeeefCe legPee iegvne letÛe
mebefÛele keâjMeerue DeeefCe vejkeâJeemeer yevetve jenMeerue. DelÙeeÛeejerÛÙee DelÙeeÛeejeuee neÛe Keje
ÙeesiÙe ceesyeouee Deens.’’ mejlesMesJešer lÙeeÛÙee ceesneves DeeheuÙee YeeJeeÛeer nlÙee keâjCes lÙeemee"er
meeshes kesâues DeeefCe lees lÙeeuee "ej cee¤ve lÙee ueeskeâeble meeceerue Peeuee pes vegkeâmeeve meesmeCeejs
Deensle. ceie Deuueenves Skeâ keâeJeUe hee"efJeuee pees peceerve KeCet ueeieuee pesCeskeâ¤ve lÙeeuee
oeKeJeeJes keâer DeeheuÙee YeeJeeÛes Øesle keâmes ueheJeeJes. ns heentve lees Godieejuee, ‘‘Keso Deens
cepeJej! ceer Ùee keâeJeàÙeemeejKeemegæe yevet Mekeâuees veener keâer DeeheuÙee YeeJeeÛes Øesle
ueheefJeCÙeeÛeer Ùegòeâer keâe{ueer Demeleer.’’ Ùeeveblej lÙeeves DeeheuÙee ke=âlÙeeJej Heâej he§eeòeehe
kesâuee.26 (27-31)
ÙeeÛe keâejCeemleJe yeveerFœeeF&uekeâefjlee Deecner ns Heâcee&ve efueefnues nesles keâer, ‘‘pÙeeves
SKeeÅee ceeCemeeuee Kegveeyeöue DeLeJee he=LJeerleueeJej GheõJe hemejefJeCÙeeJÙeefleefjòeâ DevÙe
keâejCeeves "ej kesâues lej lÙeeves peCet keâener meJe& ceeveJeebvee "ej kesâues. DeeefCe pÙeeves keâesCeeuee
peerJeveoeve efoues lÙeeves peCet keâener meJe& ceeveJepeeleeruee peerJeve Øeoeve kesâues.’’ hejbleg lÙeebÛeer
DeJemLee DeMeer Deens keâer DeeceÛes Øesef<ele JejÛesJej lÙeebÛÙeeheeMeer GIe[ GIe[ DeeosMe IesTve
Deeues lejermegæe lÙeebÛÙeele cees"Ÿee mebKÙesves he=LJeerJej Deeflejskeâ keâjCeejs ueeskeâ Deensle. (32)
24) Ùee ef"keâeCeer Ùee IešvesÛee GuuesKe keâjCÙeeceeieÛee nslet yeveerFœeeF&ue ueeskeâebvee DeMeer lebyeer osCÙeeÛee
Deens keâer npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee keâeUele DeJe%ee, efJecegKelee DeeefCe OewÙe&nervelee
oeKeefJeuÙeecegUs peer efMe#ee legcneuee efceUeueer nesleer lÙeehes#ee Deelee HeâejÛe keâ"esj efMe#ee, npejle
cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeefJe¤æ yeb[eUerÛes Jele&ve DebefiekeâejuÙeecegUs legcneuee YeesieeJeer ueeiesue.
25) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer let pej ceuee "ej ceejCÙeemee"er ÙesMeerue lesJne ceer "ej nesCÙeemee"er
efvecetšheCes legPÙee heg{Ÿeele ÙesTve yemesve lej DeLe& Demee keâer let pej ceuee "ej keâjCÙeemee"er leÙeej
Peeuee DemeMeerue lej KegMeeue nes, ceer leguee "ej keâjCÙeemee"er lelhej nesCeej veener.
26) Ùee ef"keâeCeer Ùee IešvesÛee GuuesKe keâjCÙeeceeieÛee nslet Ùentoer ueeskeâebveer hewiebyej npejle cegncceo
(me.) Je lÙeebÛÙee Øeefleef‰le meesyelÙeebvee "ej keâjCÙeeÛee pees keâš kesâuee neslee lÙeeJej lÙeebÛeer
efveYe&lme&vee keâjCes nesÙe. oesvner Iešvesleerue meecÙe Deieoer GIe[ Deens. ns ueeskeâ osKeerue celmejeheesšer
hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee "ej ke⤠heenele nesles DeeefCe npejle Deeoce (De.) ÛÙee lÙee
cegueevesmegæe celmejeheesšerÛe DeeheuÙee YeeJeeÛeer nlÙee kesâueer nesleer.
DeuedceeF&oe 5 189 heeje 6
pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe lÙeeÛes hewiebyej ÙeebÛÙeeMeer Ùegæ keâjleele DeeefCe YetceerJej
Ùeekeâefjlee OeeJeheU keâjleele keâer efnbmeeÛeej ceepeJeeJee,27 lÙeebÛeer efMe#ee ner Deens keâer les "ej
ceejues peeleerue DeLeJee megUeJej Ûe{efJeues peeleerue DeLeJee hejmhejefJe¤æ efoMesves lÙeebÛes nele-
heeÙe keâeheues peeleerue, DeLeJee lÙeebvee osMeeblej keâjeJeÙeeme ueeJeues peeF&ue. ne Deheceeve Je
veeceg<keâer lej lÙeebÛÙeemee"er ogefveÙesle Deens DeeefCe cejCeesòej peerJeveeceOÙes lÙeebÛÙeekeâefjlee Ùeentve
cees"er efMe#ee Deens. hejbleg pes ueeskeâ he§eeòeehe keâjleerue ÙeehetJeea keâer legcner lÙeebÛÙeeJej ØeYeglJe
ØemLeeefhele keâjeJes - legcneuee ceenerle DemeeJeÙeeme nJes keâer Deuueen ceeHeâ keâjCeeje Je oÙee
keâjCeeje Deens.28 (33-34)
ns ßeæeJebleebvees! DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe lÙeeÛÙee "eÙeer lÙeeÛeer
ØemeVelee efceUefJeCÙeeÛes meeOeve MeesOee.29 DeeefCe lÙeeÛÙee ceeiee&le mebIe<e& keâje keâoeefÛele legcneuee
ÙeMe Øeehle nesF&ue Ûeebieues mecepetve Demee keâer pÙee ueeskeâebveer DeßeæsÛes Jele&ve Debefiekeâejues Deens
pej lÙeebÛÙee leeyÙeele he=LJeerJejerue meJe& mebheòeer Demeueer DeeefCe eflelekeâerÛe hegve§e, DeeefCe les
FÛÚe keâjleerue keâer leer ceesyeouÙeele osTve hegve®lLeeveeÛÙee efoJemeeÛÙee Ùeelevesheemetve megškeâe
JneJeer lejer leer lÙeebÛÙeekeâ[tve mJeerkeâejueer peeCeej veener DeeefCe lÙeebvee og:KeoeÙekeâ efMe#ee
PeeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. les FÛÚe keâjleerue keâer vejkeâeÛÙee Deie>erceOetve heUtve peeJes hejbleg
yeensj efveIet MekeâCeej veenerle DeeefCe lÙeebvee efÛejbleve efMe#ee efoueer peeF&ue. (35-37)
27) he=LJeerves Ùee ef"keâeCeer lees osMe efkebâJee ØeosMe DeefYeØesle Deens pÙeele Meebleer Je megJÙeJemLee ØemLeeefhele
keâjCÙeeÛeer peyeeyeoejer Fmueeceer jepÙeeves GÛeueueer DemeeJeer. Deuueen DeeefCe hewiebyejeMeer
ue{CÙeeÛee DeLe&, Fmueeceer jepÙeeves osMeele peer meodJÙeJemLee ØemLeeefhele kesâueer Deens lÙeeefJ e¤æ
Ùegæ keâjCes nesÙe. Fmueeceer keâeÙeoslep%eebÛÙee celes ÙeeÛÙeeves DeefYeØessle les ueeskeâ Deensle pes MeŒemeppe
nesTve Je šesUer peceJetve ojes[sKeesjer DeeefCe uetšceej keâjerle DemeeJesle.
28) cnCepes les pej GheõJe ceepeefJeCÙeeÛÙee ØeÙelveeheemetve hejeJe=òe Peeues Demeleerue DeeefCe meodJÙeJemLee
GodOJemle keâjCÙeeÛes DeLeJee leer GueLetve šekeâCÙeeÛes ØeÙelve lÙeebveer mees[tve efoues Demeleerue lemesÛe
veblejÛÙee Jele&veeves les MeebleleeefØeÙe, keâeÙeÅeeOeerve DeeefCe meodJele&veer ceveg<Ùe yevele DemeuÙeeÛes efmeæ
nesle Demesue Je lÙeebvelej lÙeebÛÙee hetJeeaÛÙee DehejeOeebÛeer ceeefnleer efceUeueer lej pÙeebÛee Jej GuuesKe
Peeuee Deens lÙee efMe#eshewkeâer keâesCeleerner efMe#ee lÙeebvee kesâueer peeCeej veener. leLeeefhe ueeskeâebÛes nkeäkeâ
lÙeebveer pej ceejues Je n[he kesâues Demeleerue lej lÙeeÛÙee peyeeyeoejerletve les cegòeâ "jCeej veenerle.
Goe. SKeeÅee ceeCemeeuee lÙeebveer "ej kesâues nesles DeLeJee SKeeÅeeÛeer mebheòeer Iesleueer nesleer, DevÙe
SKeeoe iegvne ceeveJeer peerefJele Je efJeòeeefJe¤æ kesâuee neslee lej lÙee iegv¢eemebyebOeer Heâewpeoejer Kešuee
lÙeebÛÙeeefJe¤æ ÛeeueefJeuee peeF&ue hejbleg yeb[eUer DeeefCe õesn lemesÛe F&Õej DeeefCe hewiebyejeefJe¤æ
ÙegæeÛee keâesCeleener Kešuee lÙeebÛÙeeefJe¤æ ÛeeueefJeuee peeCeej veener.
29) cnCepes DeMee ØelÙeskeâ meeOeveeÛes FÛÚgkeâ Je lÙeeÛes MeesOekeâ yevetve jene pesCeskeâ¤ve legcneuee
DeuueenMeer peJeUerkeâ Je lÙeeÛeer ØemeVelee legcneuee Øeehle nesT Mekesâue.
DeuedceeF&oe 5 190 heeje 6
DeeefCe Ûeesj ceie lees heg®<e Demees DeLeJee Œeer oesIeebÛes nele keâehetve šekeâe,30 ne lÙeebÛÙee
keâcee&Ûee yeouee Deens DeeefCe Deuueenkeâ[tve Deöue Ie[efJeCeejer efMe#ee! DeuueenÛes meeceLÙe&
meJeeËJej ØeYeeJeer Deens DeeefCe lees yegefæceeve Je õ°e Deens. ceie pees keâesCeer DelÙeeÛeej
kesâuÙeeveblej he§eeòeehe keâjerue DeeefCe mJele:uee megOeejsue lej DeuueenÛeer ke=âhee°er hegve§e
lÙeeÛÙeekeâ[s JeUsue.31 Deuueen DelÙeble #ecee keâjCeeje Je oÙee keâjCeeje Deens. legcneuee
ceenerle veener keâeÙe keâer Deuueen he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee meeceüepÙeeÛee mJeeceer Deens? pÙeeuee
FefÛÚue lÙeeuee efMe#ee keâjerue DeeefCe pÙeeuee FefÛÚue lÙeeuee #ecee keâjerue DeeefCe lees ØelÙeskeâ
iees°erÛee DeefOekeâej yeeUielees. (38-40)
ns hewiebyej! les ueeskeâ legceÛÙee og:Keeuee keâejCeerYetle "¤ veÙesle pes DeßeæsÛÙee ceeiee&le
Heâej IeeF& keâjerle Deensle. ceie les lÙeehewkeâer Demeesle pes Heâòeâ leeW[eves yeesueleele keâer Deecner ßeæe
"sJeueer hejbleg lÙeebÛeer ùoÙes ßeæe "sJeerle veenerle, DeLeJee lÙeehewkeâer pes Ùengoer Deensle pÙeebÛeer
DeJemLee DeMeer Deens keâer DemelÙeemee"er keâeve šJekeâe¤ve Demeleele DeeefCe Flej ueeskeâebkeâefjlee
pes legceÛÙeeheeMeer keâOeerÛe Deeues veenerle keâeveesmee Iesle efHeâjle Demeleele. DeuueenÛÙee «ebLeeÛÙee
Meyoebvee lÙeebÛeer Kejer peeiee "juesueer Demeleevee osKeerue cetU DeLee&heemetve efHeâjJeleele DeeefCe
30) oesvner nele veJns lej Skeâ nele. heefnuÙee Ûeesjermee"er GpeJee nele lees[uee peeF&ue. ‘mejkeâe’ ceeCemeeves
DevÙe SKeeÅeeÛee ceeue lÙeeÛÙee mebj#eCeeletve keâe{tve DeeheuÙee leeyÙeele kesâuee DemeeJee, kesâJeU
ÙeeÛe ke=âlÙeeJej ueeiet neslees. Skeâe {eueerhes#ee keâceer efkeâceleerÛÙee Ûeesjermee"er nele lees[uee peeCeej
veener. efJeÕemeveerÙe efveJesoveebvegmeej hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee MegYekeâeUele {eueerÛeer
efkebâcele one efon&ce nesle Demes. lÙee keâeUeleerue efojnceÛÙee veeCÙeele 3 ceemes 1.1/5 jòeer Flekeâer
Ûeeboer Demes. yeNÙeeÛeMee Jemlet DeMee Deensle pÙeebÛÙee Ûeesjeryeöue nele lees[CÙeeÛeer efMe#ee kesâueer
peeCeej veener. Goe. HeâUs Je YeepÙeebÛeer Ûeesjer, DeVeeÛeer Ûeesjer, #eguuekeâ JemletbÛeer Ûeesjer, he#ÙeebÛeer
Ûeesjer, mejkeâejer KeefpevÙeeÛeer Ûeesjer, leelheÙe& Demes keâer DeMee ØekeâejÛÙee Ûeesjermee"er nele lees[uee
peeCeej veener. DeMee meJe& ÛeesNÙee ceeHeâ Deensle Demee DeLe& veener.
31) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer DemeuÙee ÛeesjeÛes nele lees[ues peeT veÙesle lej DeLe& Demee keâer nele
lees[uÙeeveblej pees Fmece he§eeòeehe keâjerue DeeefCe Deeheues ceve Ûeesjerheemetve Megæ keâ¤ve DeuueenÛee
meoeÛeejer oeme yevesue lees DeuueenÛÙee Øekeâesheeheemetve JeeÛesue. Deuueen lÙeeÛÙee ØeeflecesJejerue lees
[eie hegmetve šekeâerue. hejbleg pej SKeeÅee Fmeceeves nele lees[uÙeeveblejmegæe DeeheuÙee mJele:uee
ceveeÛÙee og°eÛeejeheemetve Megæ kesâues veener Je pÙee og° YeeJevesheesšer lÙeeves Ûeesjer kesâueer Je lÙeeÛee nele
lees[uee iesuee, efleÛeerÛe ceveele peesheemevee kesâueer lej lÙeeÛee DeLe& Demee Peeuee keâer nele lej lÙeeÛÙee
Mejerjeheemetve JesieUe Peeuee Demeuee lejer Ûeesjer lÙeeÛÙee ceveele cee$e hetJe&Jele leMeerÛe jeefnueer. cnCetve
lees F&Õejer Øekeâesheeme lÙeeÛeØeceeCes hee$e jenerue pÙeeØeceeCes nele lees[CÙeehetJeea neslee. cnCetveÛe efoJÙe
kegâjDeeve Ûeesjeuee DeeosMe oslees keâer lÙeeves DeuueenÛeer #ecee ceeieeJeer Je Deeheues ceve Megæ keâjeJes
keâejCe ceveeÛeer Megælee vÙeeÙeeueÙeeÛÙee efMe#esves veJns lej kesâJeU he§eeòeehe DeeefCe Deuueenkeâ[s
JeUCÙeevesÛe Øeehle nesle Demeles.
DeuedceeF&oe 5 191 heeje 6
ueeskeâebvee meebieleele keâer pej legcneuee ne DeeosMe efouee iesuee lej ceevÙe keâje veener lej ceevet
vekeâe.32 pÙeeuee DeuueenvesÛe GheõJeeceOÙes šekeâCÙeeÛee Fjeoe kesâuee lÙeeuee DeuueenÛÙee
hekeâ[erletve JeeÛeefJeCÙeemee"er legcner keâener ke⤠Mekeâle veener.33 ns les ueeskeâ Deensle pÙeebÛÙee
ùoÙeebvee Deuueenves Megæ keâjCes FefÛÚues veener. ÙeebÛÙeekeâefjlee peieele veeceg<keâer DeeefCe
hejueeskeâele keâ"esj efMe#ee Deens. (41)
ns DemelÙe SskeâCeejs Je efveef<eæ ceeue KeeCeejs Deensle, cnCetve ns pej legceÛÙeeheeMeer
Deeues lej legcneuee DeefOekeâej osCÙeele Ùesle Deens keâer legceÛeer FÛÚe DemeuÙeeme lÙeebÛee
vÙeeÙeefveJee[e keâje efkebâJee vekeâej Åee. vekeâej efouee lej ns legceÛes keâener efyeIe[Jet Mekeâle veener
DeeefCe efveCe&Ùe ÅeeÙeÛee Demesue lej ceie vÙeeÙehetCe& jerleerves Åee, keâejCe Deuueen vÙeeÙeer ueeskeâebvee
hemeble keâjlees.34 DeeefCe ns legcneuee vÙeeÙe-efveJee[e osCeeje lejer keâmes yeveefJeleele pesJne
ÙeebÛÙeepeJeU leewjele GheueyOe Deens pÙeele DeuueenÛee DeeosMe efueefnuesuee Deens, DeeefCe ns
lÙeeheemetve hejeÌ[cegKe nesle Deensle? JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ns ueeskeâ ßeæeÛe
yeeUiele veenerle. (42-43)
Deecner leewjele ne «ebLe DeJelejuee pÙeele ceeie&oMe&ve Je ØekeâeMe neslee. meJe& veyeer (Øesef<ele)
pes cegefmuece nesles lÙeeuee Devegme¤ve Ùee Ùengoer ueeskeâebÛÙee meJe& yeeyeeRÛee efveCe&Ùe osle Demele.
32) cnCepes De[eCeer ueeskeâ meeceevÙepeveebvee cnCeleele keâer peer Dee%ee Deecner meebiele Deenesle, cegncceo
(me.) osKeerue leerÛe Dee%ee pej meebiele Demeleerue lej leer ceevÙe keâje veenerlej DeceevÙe keâje.
33) DeuueenÉejs SKeeÅeeuee GheõJeele šekeâuÙee peeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer pÙee ceeCemeele meJeexÛÛe
Deuueen SKeeÅee ØekeâejÛeer JeeF&š ØeJe=òeer Jee{le DemeuÙeeÛes heenlees lÙeeÛÙeemeceesj ueeieeshee" Demes
Øemebie DeeCelees pÙeele lÙee ceeCemeeÛeer keâ"esj hejer#ee Demeles. pej lees ceveg<Ùe leesheÙeËle og°leskeâ[s
hetCe&heCes JeUuee vemesue lej lÙee hejer#esÉejs lees meeJejlees. lÙeeÛÙeele og°lesÛee cegkeâeyeuee
keâjCÙeemee"er YeuesheCeeÛÙee pÙee kegâJeleer efJeÅeceeve Demeleele lÙee GHeâeUtve Ùesleele. hejbleg pej lees
og°leskeâ[s hegjlee Pegkeâuesuee Demelees Je lÙeeÛÙeeleerue YeuesheCeeves lÙeeÛÙee og°lesMeer DeeleuÙee DeeleÛe
nej Keeuuesueer Demeles lesJne DeMee ØelÙeskeâ hejer#esÛÙee Øemebieer lees DeeCeKeer peemle og°lesÛÙee
meeheàÙeele De[keâuee peele Demelees. nsÛe meJe&ßes‰ DeuueenÛes GheõJe Deens pÙeeheemetve JeeF&š yevele
DemeuesuÙee ceeCemeeuee JeeÛeefJeCes lÙeeÛÙee keâesCelÙeener efnleefÛeblekeâeÛÙee DeeJeekeäÙeele jenele vemeles.
34) Ùentoer ueeskeâ leesheÙeËle Fmueeceer jepÙeeÛeer keâeÙeosMeerj Øepee yeveues veJnles, lej Fmueeceer jepÙeeMeer
lÙeebÛes mebyebOe keâjejeJej DeJeuebyetve nesles. cnCetve hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee vÙeeÙeeueÙeele
ÙesCes lÙeebÛÙeemee"er pe®jerÛes veJnles. hejbleg pÙeeyeeyeleerle les Kegö mJele:ÛÙee Oeeefce&keâ keâeÙeÅeevegmeej
vÙeeÙeefveJee[e ke⤠FefÛÚle vemele lÙeebÛee efveJee[e keâjefJeCÙeemee"er les hewiebyej (me.) peJeU Ùee
DeeMesves Ùesle Demele keâer keâoeefÛele hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Oece&keâeÙeÅeele lÙeebÛÙeemee"er SKeeoe ogmeje
ngketâce DemeeJee Je DeMee Øekeâejs mJele:ÛÙee Oeeefce&keâ keâeÙeÅeeÛÙee DevegkeâjCeeheemetve lÙeebvee JeeÛelee
ÙesF&ue.
DeuedceeF&oe 5 192 heeje 6
DeeefCe ÙeeÛeØekeâejs Oece&hebef[le DeeefCe Oece&MeeŒeer35 osKeerue (ÙeeJejÛe DeeheuÙee efveCe&ÙeeÛeer ceoej
jeKele Demele.) keâejCe lÙeebvee DeuueenÛÙee «ebLeeÛÙee mebj#eCeeÛes peyeeyeoej yeveefJeCÙeele Deeues
nesles Je ÙeeJej les mee#eer nesles. cnCetve (ns Ùentoer ueeskeânes!) legcner ueeskeâebvee efYeT vekeâe lej ceePes
YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePeer mebkesâleJeÛeves #eguuekeâ ceesyeouÙeele efJekeâCes mees[tve Åee. pes ueeskeâ
DeuueenÛÙee DeJeleefjle kesâuesuÙee keâeÙeÅeeuee Devegme¤ve vÙeeÙeefveJee[e keâjerle vemeleerue lesÛe
õesner nesle. (44)
leewjeleceOÙes Deecner Ùentoer ueeskeâebmee"er ne DeeosMe efueefnuee neslee keâer ØeeCeeÛÙee
yeouÙeele ØeeCe, [esàÙeemee"er [esUe, veekeâemee"er veekeâ, keâeveeyeöue keâeve, oeleeyeöue oele
DeeefCe meJe& peKeceebyeöue yejesyejerÛee yeouee. ceie pees efkeâmeeme (nlÙeeob[) SsJepeer oeve
(meokeâe) keâjerue lej lees lÙeeÛÙeemee"er heehe#eeueve (keâHeäHeâeje) nesÙe. DeeefCe pes ueeskeâ
DeuueenÉejs DeJeleefjle kesâuesuÙee keâeÙeÅeeuee Devegme¤ve vÙeeÙeefveJee[e keâjle vemeleerue lesÛe
DelÙeeÛeejer nesle. (45)
ceie Deecner lÙee Øesef<eleeveblej cejÙeceheg$e F&meeuee hee"efJeues leewjelehewkeâer pes keâener
lÙeeÛÙeemeceesj GheueyOe nesles, lees lÙeeÛeer melÙelee ØeceeefCele keâjCeeje neslee. DeeefCe Deecner
lÙeeuee ‘Fbpeerue’ (veJee keâjej) Øeoeve kesâues pÙeele ceeie&oMe&ve Je efoJÙe ØekeâeMe neslee DeeefCe lees
«ebLeosKeerue leewjelehewkeâer pes keâener lÙeekeâeUer GheueyOe nesles lÙeeleerue melÙe ØeceeefCele keâjCeeje
neslee lemesÛe lÙeele DeuueenÛes YeÙe yeeUieCeeNÙee ueeskeâebmee"er hegjshetj ceeie&oMe&ve Je GheosMe
neslee. DeeceÛeer Dee%ee nesleer keâer FvpeerueOeejkeâebveer Ùee keâeÙeÅeeuee Devegme¤ve vÙeeÙeefveJee[e
keâjeJee pees Deuueenves lÙeele DeJeleefjle kesâuee Deens, Je pes ueeskeâ Deuueenves DeJeleefjle
kesâuesuÙee keâeÙeÅeeuee Devegme¤ve vÙeeÙeefveJee[e keâjerle vemeleerue lesÛe Heâeefmekeâ (DeJe%ee keâjCeejs)
35) ‘jyyeeveer’ Ùeeves DeefYeØesle Oece&efJeÉeve Deensle Je ‘Denyeej’ves DeefYeØesle Oece&MeeŒeer Deensle.
DeuedceeF&oe 5 193 heeje 6
nesle.36 (46-47)
ceie ns hewiebyej (me.), Deecner legceÛÙeekeâ[s ne «ebLe hee"efJeuee pees melÙe IesTve Deeuee
Deens DeeefCe Deueefkeâleeye (hetJe&keâeueerve F&ÕejerÙe «ebLe) hewkeâer pes keâener lÙeeÛÙeemeceesj GheueyOe
Deens lÙeeleerue melÙe ØeceeefCele keâjCeeje Je lÙeeÛee mebj#ekeâ Je lÙeeÛeer efveiee jeKeCeeje Deens, 37
cnCetve legcner Deuueenves DeJeleefjle kesâuesuÙee keâeÙeÅeevegmeejÛe ueeskeâebÛÙee ceeceuÙeebÛee
vÙeeÙeefveJee[e keâje DeeefCe pes melÙe legceÛÙeeheeMeer Deeues Deens lÙeeheemetve hejeÌ[cegKe nesTve
lÙeebÛÙee FÛÚsÛes DevegkeâjCe ke⤠vekeâe - Deecner legcne (ceeveJee) hewkeâer ØelÙeskeâemee"er SkeâÛe
MejerDele (peerJeveeÛee keâeÙeoe) Je SkeâÛe keâeÙe&ØeCeeueer efveef§ele kesâueer. pej legceÛÙee F&Õejeves
FefÛÚues Demeles lej legcne meJeeËvee SkeâÛe ueeskeâmecetn (Gccele) yeveJet Mekeâle neslee hejbleg lÙeeves
ns Ùeemee"er kesâues keâer pes keâener lÙeeves legcne ueeskeâebvee efoues Deens lÙeele legceÛeer hejer#ee IÙeeJeer.
36) Ùee ef"keâeCeer, meJeexÛÛe Deuueenves pes lÙeeves GlejefJeuesuÙee keâeÙeÅeevegmeej vÙeeÙeefveJee[e keâjerle
vemeleerue lÙeebÛÙeemee"er leerve DeeosMe efmeæ kesâues Deensle. Skeâ Demee keâer les keâeefHeâj Deensle, ogmeje
les DelÙeeÛeejer Deensle DeeefCe eflemeje Demee keâer les DeJe%eekeâejer Deensle. pees Fmece F&Õejer
Dee%esefJe¤æ Ùee keâejCeemleJe efveJee[e keâjlees keâer lees DeuueenÛÙee Dee%esuee Ûetkeâ Je DeeheuÙee efkebâJee
DevÙe SKeeÅee ceveg<ÙeeÛÙee Dee%esuee ÙeesiÙe Je yejesyej mecepelees lees hetCe&heCes keâeefHeâj Je DelÙeeÛeejer
DeeefCe DeJe%eekeâejer Deens. pees Fmece ßeæe cnCetve DeuueenÛÙee Dee%esuee melÙeeefOeef‰le mecepelees
hejbleg ØelÙe#eele lÙeeÛÙeeefJe¤æ efveJee[e keâjlees lees Oece&yee¢e pejer vemeuee lejer DeeheuÙee F&ceeve-
ßeæsle, kegâøeâ, DelÙeeÛeej DeeefCe DeJe%esÛeer YesmeU keâjerle Deens. lÙeeÛeØekeâejs pÙeeves meJe& yeeyeleerle
F&Õejer Dee%esheemetve efJecegKelee helkeâjueer Deens lees meJe& yeeyeleerle keâeefHeâj, DelÙeeÛeejer DeeefCe
DeJe%eekeâejer Deens. lej pees keâener yeeyeleerle Dee%eebefkeâle lej keâener yeeyeleerle efJecegKe Deens lÙeeÛÙee
peerJeveele F&ceeve DeeefCe FmueeceyejesyejÛe kegâøeâ, DelÙeeÛeej DeeefCe DeJe%esÛeer mejefcemeU Deieoer
lÙeeÛe ØeceeCeele Deens pÙee ØeceeCeele lÙeeves Dee%eeOeervelee Je DeJe%esÛeer mejefcemeU kesâueer Deens.
37) Ùee ef"keâeCeer Skeâe cenlJeeÛÙee melÙeleskeâ[s efveoxMe kesâuesuee Deens. ne efJe<eÙe DeMee Meyoele pejer
JÙeòeâ kesâuee peeT Mekeâle neslee. ‘‘hetJeeaÛÙee «ebLee’’ceOetve pes keâener DeeheuÙee cetU DeeefCe JeemleefJekeâ
mJe¤heele efJeÅeceeve Deens kegâjDeeve lÙeeÛeer melÙelee ØeceeefCele keâjlees hejbleg meJe&ßes‰ Deuueenves
‘‘hetJeeaÛÙee «ebLee’’SsJepeer ‘Deueefkeâleeye’ (lees «ebLe) ne Meyo Jeehejuee Deens. Ùeeves les jnmÙe GIe[
nesles keâer kegâjDeeve DeeefCe efvejefvejeàÙee keâeUele Je efvejefvejeàÙee Yee<esle meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve
Glejuesues Flej meJe& «ebLe cegUele SkeâÛe «ebLe nesle. SkeâÛe lÙeebÛee jÛeefÙelee Je uesKekeâ Deens Je lÙee
«ebLeebÛes Gefö° DeeefCe OÙesÙeosKeerue SkeâÛe Deens, lÙeebÛeer efMekeâJeCemegæe SkeâÛe Deens Je DeefKeue
ceeveJepeeleeruee lÙeeÛÙeeÉejs Øeoeve kesâuesues %eeveosKeerue SkeâÛe Deens. lÙeebÛÙeele Heâjkeâ Demeuee lejer
lees kesâJeU efueKeeCeeÛee Deens. SkeâeÛe nsletmee"er efvejefvejeàÙee mebyebefOeleebÛÙee Âef°ves efvejefvejeàÙee
heæleer DeJeuebefyeuÙee iesuÙee Deensle. kegâjDeeveuee ‘Deueefkeâleeye’Ûee mebj#ekeâ Je efveieen jeKeCeeje
cnCetve mebyeesOeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer hetJeeaÛÙee owJeer «ebLeele meebefieleuesuÙee lÙee meJe& melÙeeefOeef‰le
efMekeâJeCeer kegâjDeeveves DeeheuÙeele meeceeJetve megjef#ele kesâuÙee Deensle, lÙeebÛÙee melÙeeefLeef‰le
efMekeâJeCeer Deelee ve° nesCeej veenerle.
DeuedceeF&oe 5 194 heeje 6
cnCetve ÛeebiegueheCeele Skeâ ogmeNÙeehes#ee mejme "jCÙeeÛee ØeÙelve keâje. mejlesMesJešer legcne
meJeeËvee Deuueenkeâ[sÛe hejle peeJeÙeeÛes Deens, ceie lees legcneuee melÙe:efmLeleer oeKeJetve osFu& e
pÙeeceOÙes legcner celeYeso keâjerle jeefnuee Deenele lej ns hewiebyej (me.), legcner DeuueenÉejs
DeJeleefjle kesâuesuÙee keâeÙeÅeevegmeej Ùee ueeskeâebÛÙee ceeceuÙeebÛee vÙeeÙeefveJee[e keâje Je lÙeebÛÙee
FÛÚeDeekeâeb#eeÛes DevegkeâjCe ke⤠vekeâe. meeJeOe jene keâer ¢ee ueeskeâebveer legcneuee mebkeâšele
iegbleJetve lÙee ceeie&oMe&veeheemetve ÙeeflkebâefÛele osKeerue hejeÌ[cegKe keâjlee keâecee veÙes, pes ceeie&oMe&ve
legceÛÙeekeâ[s Deuueenves DeJeleefjle kesâues Deens, ceie pej ns Ùeeheemetve heje*cegKe Peeues lej
mecepee keâer Deuueenves ÙeebÛÙee keâener DehejeOeebÛeer efMe#ee cnCetve Ùeebvee mebkeâšele iegbleJetve
šekeâCÙeeÛee FjeoeÛe kesâuee Deens, DeeefCe ner JemlegefmLeleer Deens keâer Ùee ueeskeâebleerue yengleskeâ
DeJe%ee keâjCeejs Deensle. (pej ns DeuueenÛÙee JeeÙeÅeeheemetve efJecegKe nesle Deensle) lej ceie
keâeÙe ns De%eevecetuekeâ38 efveCe&Ùe FefÛÚleele? JeemleefJekeâ heenlee pes ueeskeâ DeuueenJej efJeÕeeme
"sJeleele lÙeebÛÙee Âef°ves Deuueenhes#ee Gòece vÙeeÙe osCeeje ogmeje keâesCe Demet Mekesâue?
(48-50)
ns ßeæeJebleebvees, oebefYekeâ Ùentoer Je heeKeb[er ef¡emleeRvee Deeheues peerJeueie yeveJet vekeâe, ns
DeeheehemeebleÛe Skeâ ogmeNÙeeÛes efce$e Deensle DeeefCe pej legceÛÙeehewkeâer keâesCeer lÙeebvee Deeheuee efce$e
yeveJeerle Demesue lej lÙeeÛeer osKeerue ieCevee lÙeebÛÙeeleÛe nesF&ue, efve:mebMeÙe Deuueen
DelÙeeÛeeNÙeebvee DeeheuÙee ceeie&oMe&veeheemetve JebefÛele keâjlees. (51)
legcner heenlee keâer lÙeebÛÙee ùoÙeeuee oebefYekeâlesÛee jesie pe[uee Deens les lÙeeÛÙeeleÛe
OeeJeheU keâjerle jenleele. meebieleele keâer, ‘‘Deecneuee YeÙe Jeešles keâer keâoeefÛele Deecner
mebkeâšeÛÙee Ûe›eâele meehe[t.’’ hejbleg otj veJns keâer Deuueen pesJne legcneuee efveCee&Ùekeâ efJepeÙe
Øeoeve keâjerue DeLeJee DeeheuÙeekeâ[tve Flej SKeeoer iees° Øekeâš keâjerue lesJne ns ueeskeâ DeeheuÙee
Ùee oebefYekeâheCeeJej pees les DeeheuÙee ùoÙeele ueheJetve Deensle he§eeòeehe keâjleerue DeeefCe lÙee
JesUer ßeæeJeble meebieleerue, ‘‘keâeÙe ns lesÛe ueeskeâ Deensle pes DeuueenÛÙee veeJeeJej cees"Ÿee keâ"esj
MeheLee IesTve Kee$eer osle nesles keâer Deecner legceÛÙeeyejesyej Deenesle?’’ lÙeebÛeer meJe& ke=âlÙes JeeÙee
iesueer DeeefCe mejlesMesJešer les DeheÙeMeer Je efvejeMe nesTve jeefnues. (52-53)
38) De%eevecetuekeâ (peeefnefueÙele) ne Meyo FmueeceÛÙeeefJe¤æ Jeehejuee peelees. FmueeceÛeer heæle
cetleeaceble %eeve Deens keâejCe lÙeekeâ[s F&Õejeves ceeie&oMe&ve kesâues Deens. F&Õejeuee JeemleJelesÛes %eeve
Deens. ÙeeGueš FmueeceefJe¤æ Demeuesueer ØelÙeskeâ heæle, De%eevecetuekeâ heæle Deens.
DejyemleeveeÛÙee FmueecehetJe& keâeUeuee De%eevecetuekeâ keâeU Ùee DeLee&ves meebefieleuee iesuee Deens keâer
lÙee keâeUer %eeveeefJevee kesâJeU Devegceeve Je leke&â DeLeJee Yeüecekeâ keâuhevee efkebâJee FÛÚeDeekeâeb#eebÛÙee
DeeOeejeJej ueeskeâebveer DeeheuÙeemee"er peerJeveheæleer "jefJeuÙee neslÙee. ner keâeÙe&heæleer pÙee ef"keâeCeer
Je pÙee keâeUele DeJeuebefyeueer peeF&ue keâesCelÙeener heefjefmLeleerle efleuee De%eevecetuekeâ heæleÛe cnšues
peeF&ue.
DeuedceeF&oe 5 195 heeje 6
ns ßeæeJebleebvees! pej legceÛÙeehewkeâer keâesCeer DeeheuÙee Oecee&heemetve heje*cegKe nesle Demesue
(lej KegMeeue JneJes) Deuueen DeeCeKeer efkeâlÙeskeâ ueeskeâ Demes efvecee&Ce keâjerue pes Deuueenuee
efØeÙe Demeleerue DeeefCe Deuueen lÙeebvee efØeÙe Demesue, pes meledpeveebmee"er ce=ot DeeefCe ogpe&veebmee"er
keâ"esj Demeleerue,39 pes DeuueenÛÙee ceeiee&le ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjleerue DeeefCe keâesCelÙeener
efveYe&lme&vee keâjCeeNÙeebÛÙee efveYe&lme&vesuee efYeCeej veenerle. ner DeuueenÛeer ke=âhee Deens, lees pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeuee Øeoeve keâjlees. Deuueen meJe&JÙeeheer Deens DeeefCe meJe&keâener peeCelees. (54)
legceÛes efce$e lej Kejs heenlee kesâJeU Deuueen DeeefCe DeuueenÛee hewiebyej DeeefCe les
ßeæeJeble nesle pes veceepe ØemLeeefhele keâjleele, pekeâele osleele Je Deuueenmeceesj PegkeâCeejs
Deensle. DeeefCe pÙeeves Deuueen DeeefCe lÙeeÛee hewiebyej Je ßeæeJebleebvee Deeheues efce$e yeveefJeues,
lÙeeuee ceenerle DemeeJes keâer DeuueenÛeeÛe he#e ÙeMemJeer jenCeeje Deens. (55-56)
ns ßeæeJebleebvees, legceÛÙee hetJeeaÛÙee «ebLeOeejkeâebhewkeâer pÙee ueeskeâebveer legceÛÙee Oecee&uee Leóe
Je ceveesjbpeveeÛes meeOeve yeveefJeues Deens, lÙeebvee Je Flej DeßeæeJebleebvee Deeheues efce$e Je meesyeleer
yeveJet vekeâe. DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee pej legcner ßeæeJeble Demeeue. pesJne legcner
veceepemee"er DeeJeenve keâjlee lesJne les lÙeeÛeer Leóe keâjleele Je lÙeeuee KesU mecepeleele.40
ÙeeÛes keâejCe Demes Deens keâer lÙeebvee yegæer veener. lÙeebvee meebiee, ‘‘ns «ebLeOeejkeâebvees, legcner pÙee
iees°erves DeeceÛÙeeMeer Jewj keâjerle Deenele leer Ùee JÙeefleefjòeâ DevÙe keâeÙe Deens keâer Deecner
DeuueenJej DeeefCe Oecee&ÛÙee lÙee efMekeâJeCegkeâerJej ßeæe "sJeueer Deens peer DeeceÛÙeeJej
DeJelejueer Deens Je DeeceÛÙeehetJeea osKeerue DeJelejueer nesleer, DeeefCe legceÛÙeehewkeâer yengleskeâ ueeskeâ
lej DeJe%ee keâjCeejs Deensle?’’ ceie meebiee, ‘‘keâeÙe ceer lÙee ueeskeâebÛee efveoxMe keâ¤, pÙeebÛee
39) ‘ßeæeJebleebmee"er ce=ot’ DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer SKeeÅeeves ßeæeJebleebefJe¤æ DeeheuÙee MeòeâerÛee
keâOeerÛe GheÙeesie ke⤠veÙes. lÙeeÛes ÛeelegÙe& Je yegefæceòee, lÙeeÛeer ueeÙekeâer Je lÙeeÛee ØeYeeJe, lÙeeÛeer
mebheòeer Je lÙeeÛes Meejerefjkeâ yeU DeMeer keâesCeleerner iees° cegmeueceeveebJej oyeeJeemee"er, lÙeebvee $eeme
osCÙeemee"er Je neveer heesnesÛeefJeCÙeemee"er Demet veÙes. cegmeueceeveebvee DeeheuÙeele lees meowJ e Skeâ ce=ot
mJeYeeJeer, oÙeeUt, keâveJeeUt DeeefCe meefn<Cet cnCetveÛe Dee{UeJee, ‘DeßeæeJebleebmee"er keâ"esj’
DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer Skeâ ßeæeJeble ceeCetme DeeheuÙee F&ceeve-ßeæsÛÙee Â{lescegUs,
Oece&efve‰scegUs, leòJe Je efveÙeceebÛee YekeäkeâceheCee, Ûeeefj$ÙeMeòeâer DeeefCe F&ceeveeÛÙee [esUmehe-
CeecegUs FmueeceefJejesOekeâebÛÙee cegkeâeyeuÙeele heJe&leemeceeve DemeeJee keâer keâesCeeueener nšefJelee Ùesle
veener. Fmueece efJejesOekeâebvee lees keâOeer Deeheuee nmlekeâ DeLeJee menpeYe#e DemeuÙeeÛes Jeešt veÙes.
lÙeebvee pesJne pesJne lÙeeÛÙeeMeer iee" he[sue lesJne ÙeeÛeer ØeefÛeleer ÙeeJeer keâer ne DeuueenÛee yeboe ØeeCe
osT Mekeâlees hejbleg keâesCelÙeener ceesueeJej Kejerouee peeT Mekeâle veener Je keâesCelÙeener oyeeJeeheg{s vecet
Mekeâle veener.
40) cnCepes ‘Depeeve’Ûeer nekeâ Ssketâve lÙeeÛÙee vekeâuee keâjleele, Ûes°ecemkeâjermee"er lÙeeÛes Meyo
yeoueleele Je efJeke=âle keâjleele DeeefCe šesceCes ceejleele.
DeuedceeF&oe 5 196 heeje 6
MesJeš DeuueenheeMeer DeJe%ee keâjCeeNÙeebÛÙee MesJešehes#ee DeefOekeâ JeeF&š Deens? les, Deuueenves
pÙeebÛee efOekeäkeâej kesâuee DeeefCe pÙeebÛÙeeJej lÙeeÛee Øekeâeshe keâesmeUuee, pÙeebÛÙeehewkeâer ceekeâ[ Je
[gkeäkeâj yeveefJeues iesues, pÙeebveer ‘leeietle’ (DeuueenMeer õesn keâjCeejs) Ûeer Yeòeâer kesâueer, lÙeebÛes
mLeeve DeeCeKeerveÛe JeeF&š Deens - DeeefCe les mevceeiee&heemetve otjJej Yejkeâšuesues Deensle.’’
(57-60)
pesJne ns legceÛÙeeheeMeer Ùesleele lesJne cnCeleele keâer Deecner ßeæe "sJeueer, Kejs heenlee
les Deßeæe IesTve Deeues nesles Je Deßeæe IesTveÛe hejle iesues DeeefCe pes keâener lÙeebveer DeeheuÙee
ùoÙeele ueheefJeues Deens les Deuueen ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCelees. legcner heenlee keâer lÙeebÛÙeehewkeâer
heg<keâUmes ueeskeâ heehe Je peguetce DeeefCe DelÙeeÛeejeÛÙee ke=âlÙeeble OeeJeheU keâjerle efnb[leele DeeefCe
efveef<eæ ceeue Keeleele. DelÙeble JeeF&š ke=âlÙes Deensle peer les keâjerle Deensle. ÙeebÛes Oece&ceeleË[ Je
hegjesefnle Ùeebvee heehe-JeÛeveebÛÙee GÛÛeejCeeheemetve Je efveef<eæ ceeue KeeCÙeeheemetve keâe yejs
ØeefleyebOe keâjerle veenerle? KeefÛeleÛe DelÙeble JeeF&š peerJevekeâeÙe& Deens pes les jefÛele Deensle.
(61-63)
Ùentoer cnCeleele, DeuueenÛes nele yeebOeuesues Deensle. - yeebOeues iesues ÙeebÛes nele42
41
DeeefCe efOekeäkeâejues iesues ns lÙee ye[ye[eryeöue peer ns keâjerle Deensle - DeuueenÛes nele lej Goej
Deensle lees pemes FefÛÚlees lemes KeÛe& keâjlees. (64-)
JemlegefmLeleer DeMeer keâer peer JeeCeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛÙeeJej DeJelejueer
Deens leer Gueš ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâebÛÙee efMejpeesjer Je DemelÙeefØeÙelesle Je=æer nesCÙeeme
keâejCeerYetle Peeueer Deens, DeeefCe (ÙeeÛeer efMe#ee cnCetve) Deecner ÙeebÛÙee ojcÙeeve hegve¤lLeeve
Ie[sheÙeËle Jewj Je Me$eglJe Ieeleues Deens. pesJne keâOeer ns ÙegæeÛee Deie>er Ye[keâefJeleele, Deuueen
lÙee Deie>eruee efJePeJetve šekeâlees. ns he=LJeerJej efnbmeeÛeej hemejefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle Deensle heCe
Deuueen efnbmeeÛeej ceepeefJeCeeNÙeebvee cegUerÛe hemeble keâjerle veener. (-64)
pej (Ùee efMejpeesjerSsJepeer) Ùee «ebLeOeejkeâebveer ßeæe "sJeueer Demeleer Je F&MeYeer¤lesÛes
Jele&ve Debefiekeâejues Demeles lej Deecner ÙeebÛÙeeleerue JeeF&š iees°er ÙeebÛÙeeheemetve otj kesâuÙee
DemelÙee DeeefCe Ùeebvee SsÕeÙe&mebheVe mJeiee&ceOÙes ØeJesMe efouee Demelee. efkeâleer Úeve Peeues Demeles
pej Ùeebveer leewjele Je Fbpeerue DeeefCe lÙee ogmeNÙee «ebLeebvee ¤{ kesâues Demeles pes ÙeebÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve ÙeebÛÙeepeJeU hee"efJeues iesues nesles. Demes kesâues Demeles lej ÙeebÛÙeemee"er Je¤ve
41) Dejyeer JeekeäÙeØeÛeejevegmeej SKeeÅeeÛes nele yeebOeuesues DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer lees kebâpet<e Deens,
oeveOece& keâjCÙeemee"er lÙeeÛee nele heg{s nesle veener.
42) cnCepes kebâpeg<eheCeeuee les mJele:Ûe yeUer he[ues Deensle. peieele Deeheuee kebâpeg<eheCee DeeefCe mebkegâefÛele
ceveesJe=òeerÛes les Skeâ Øeleerkeâ Deensle.
DeuedceeF&oe 5 197 heeje 6
DeVeJe=°er Peeueer Demeleer Je Keeuetve peefceveerletve Deceehe Yesšues Demeles. pejer lÙeebÛÙeele keâenerpeCe
mejUceeieeamegæe Deensle hejbleg lÙeebÛÙeeleerue yengmebKÙe DelÙeble ogjeÛeejer Deensle. (65-66)
ns hewiebyej (me.), pes keâener legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛÙeeJej DeJelejues Deens les
ueeskeâebheÙeËle heesnesÛeJee. pej legcner Demes kesâues veener lej Øesef<elelJeeÛes keâle&JÙe heej hee[ues veener.
Deuueen legcneuee ueeskeâebÛÙee og°lesheemetve JeeÛeefJeCeeje Deens. Kee$eer yeeUiee keâer lees
DeßeæeJebleebvee (legceÛÙee efJejesOeele) ÙeMeeÛee ceeie& cegUerÛe oeKeefJeCeej veener. mhe° meebietve
šekeâe keâer, ‘‘ns «ebLeOeejkeâebvees, legcner keâoeefhe keâesCelÙeeÛe cegueeOeejeJej veener peesheÙeËle leewjele Je
Fbpeerue DeeefCe lÙee Flej «ebLeebJej legcner Â{ jnele veener pes legceÛÙeekeâ[s legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeJeleefjle kesâues iesues Deensle.’’ KeefÛeleÛe ne DeeosMe pees legceÛÙeeJej
DeJeleefjle kesâuee iesuee Deens lees ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâebÛeer ØeleejCee Je Fvkeâej DeefOekeâ Jee{Jesue.
heCe veekeâejCeeNÙeebÛÙee efmLeleeryeöue keâener Keso ke⤠vekeâe. (Kee$eer yeeUiee keâer ÙesLes kegâCeeÛeerner
ceòesâoejer veener) cegmeueceeve Demeesle DeLeJee Ùentoer, meeyeer Demeesle DeLeJee ef¡emleer, pees keâesCeer
Deuueen Je Debeflece efoveeJej ßeæe "sJeerue DeeefCe ØeeceeefCekeâ DeeÛejCe keâjerue efve:mebMeÙe
lÙeeÛÙeemee"er keâesCelÙeener ØekeâejÛÙee YeÙeeuee mLeeve veener, DeeefCe lees og:Keer nesCeej veener. 43
(67-69)
Deecner yeveerFœeeF&uekeâ[tve Â{JeÛeve Iesleues DeeefCe lÙeebÛÙeekeâ[s Deveskeâ Øesef<ele hee"efJeues
hejbleg pesJne keâOeer SKeeoe Øesef<ele lÙeebÛÙee ceveesJeemevesefJe¤æ keâener IesTve Deeuee lesJne lÙeebveer
keâeneRvee Keesšs "jefJeues DeeefCe keâeneRvee "ej kesâues. DeeefCe DeeheuÙee"eÙeer DeMeer mecepetle keâ¤ve
Iesleueer keâer keâesCeleener GheõJe GÆJeCeej veener, peCet DeebOeUs DeeefCe yeefnjs yeveues. lejerner
Deuueenves lÙeebvee ceeHeâ kesâues lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ ueeskeâ DeefOekeâÛe DeebOeUs DeeefCe yeefnjs
yevele iesues. Deuueen lÙeebÛeer ner meJe& ke=âlÙes heenele jeefnuesuee Deens. (70-71)
KeefÛeleÛe õesn lÙee ueeskeâebveer kesâuee pÙeebveer cnšues keâer, Deuueen cejÙeceheg$e-cemeern
(ÙesMet) Ûe Deens. JeemleefJekeâ heenlee cemeern (De.) ves meebefieleues nesles keâer, ‘‘ns yeveerFœeeF&ue
DeuueenÛeer Yeòeâer keâje pees ceePee Je legceÛeemegæe heeuevekeâlee& Deens.’’ pÙeeves SKeeÅeeuee
DeuueenmeceJesle menYeeieer "jefJeues lÙeeÛÙeeJej Deuueenves mJeie& ØeefleyebefOele kesâues DeeefCe lÙeeÛes
mLeeve vejkeâ Deens Je DeMee DelÙeeÛeeNÙeebÛee keâesCeerÛe meneÙekeâ veener. (72)
KeefÛeleÛe õesn kesâuee lÙee ueeskeâebveer, pÙeebveer cnšues keâer, Deuueen eflevneRhewkeâer Skeâ
Deens Kejs heenlee SkeâcesJe F&ÕejeefMeJeeÙe keâesCeerner F&Õej veener. pej ns ueeskeâ DeeheuÙee Ùee
iees°erheemetve hejeJe=òe Peeues veenerle lej ÙeebÛÙeehewkeâer pÙeeves õesn kesâuee Deens lÙeeuee keâ"esj efMe#ee
efoueer peeF&ue. ceie keâeÙe ns ueeskeâ DeuueenheeMeer he§eeòeehe JÙeòeâ keâjCeej veenerle DeeefCe
43) mhe°erkeâjCeemee"er hene metjn yekeâje DeeÙele ›eâ. 62, šerhe ›eâ. 26
DeuedceeF&oe 5 198 heeje 6
lÙeeÛÙeepeJeU ceeHeâer ceeieCeej veenerle? Deuueen Heâej #eceeMeerue Je oÙee keâjCeeje Deens.
(73-74)
cejÙeceheg$e ÙesMet ÙeeefMeJeeÙe keâener veener keâer lees Heâòeâ Skeâ Øesef<ele neslee. lÙeeÛÙeehetJeea
osKeerue Deveskeâ Øesef<ele nesTve iesues nesles, lÙeeÛeer DeeF& Skeâ melÙeJeeoer Œeer nesleer, DeeefCe les
oesIes (Flej ceeCemeebØeceeCesÛe) DeVe Ye#eCe keâjerle nesles. hene, Deecner keâMeeØekeâejs lÙeebÛÙeemeceesj
melÙeJeÛeves mhe° keâjlees, MesJešer hene les kegâ"s Gueš hejletve peeleele.44 (75)
lÙeebvee meebiee, keâeÙe legcner Deuueenuee mees[tve lÙeeÛeer Gheemevee keâjlee pees legceÛÙee
vegkeâmeeveerÛeener DeefOekeâej yeeUiele veener keâer HeâeÙeÅeeÛeener veener? JeemleefJekeâ heenlee meJeeËÛes
SskeâCeeje Je meJe&keâener peeCeCeeje lej DeuueenÛe Deens. meebiee, ‘‘ns «ebLeOeejkeâebvees, DeeheuÙee
Oecee&ceOÙes veenkeâ Deeflejskeâ ke⤠vekeâe DeeefCe lÙee ueeskeâebÛÙee keâuheveebÛes DevegmejCe ke⤠vekeâe,
pes legceÛÙee Deieesoj mJele: heLeYeü° Peeues Je yengleskeâebvee pÙeebveer heLeYeü° kesâues DeeefCe
mevceeiee&heemetve Yejkeâšues.’’ yeveerFœeeF&uehewkeâer pÙee ueeskeâebveer DeßeæsÛee ceeie& DeJeuebefyeuee les
oeTo (De.) DeeefCe cejÙeceheg$e ÙesMet ÙeebÛÙee JeeCeerÉejs efOekeäkeâejues iesues keâejCe les ogjeÛeejer
Peeues nesles Je ceÙee&oe-Yebie ke⤠ueeieues nesles, lÙeebveer Skeâceskeâeuee Deheke=âlÙeeheemetve hejeJe=òe
keâjCÙeeÛes mees[tve efoues nesles,45 JeeF&š DeeÛejCe nesles lÙeebÛes, pes lÙeebveer Debefiekeâejues. Deepe
legcner lÙeebÛÙeele heg<keâUmes Demes ueeskeâ heenlee pes (ßeæeJebleebÛÙee efJejesOeele) DeßeæeJebleebÛes
meceLe&ve Je lÙeebÛÙeeMeer cew$eer keâjleele. efveef§eleheCes DelÙeble JeeF&š MesJeš Deens lÙeebÛee, pÙeeÛeer
44) Ùee Lees[keäÙee Meyoele ef¡e§eveebÛÙee ÙesMet ef¡emleeÛÙee osJelJeeÛÙee ßeæsÛes Flekesâ mhe° Keb[ve kesâuesues
Deens keâer lÙeehes#ee DeefOekeâ mhe° Keb[ve MekeäÙe veener. ÙesMet cemeernmebyebOeer, JeemleefJekeâheCes lees keâesCe
neslee, Demes pej SKeeÅeeuee peeCetve IesCÙeeÛeer FÛÚe Demesue lej Ùee ue#eCeeJe¤ve lees kesâJeU Skeâ
ceveg<Ùe neslee ns Deieoer efve:mebefoiOeheCes lÙeeuee keâUt Mekeâles. pees Skeâe Œeerheesšer pevceuee, pÙeeÛeer
JebMeeJeU osKeerue GheueyOe Deens, pÙeeÛes Mejerj ceeveJeer Mejerj nesles, ceveg<Ùeemee"er pÙee efJeefMe°
Deensle DeMee meJe& ceÙee&oe Je yebOeveeveer pees yeebOeuesuee DeeefCe leerÛe iegCeJewefMe<šŸes yeeUieCeeje neslee,
pÙeeuee Peeshe Ùesle Demes, pÙeeuee DeVe IÙeeJes ueeiele Demes, pÙeeuee G<cee Je Leb[er peeCeJele Demes,
F&ÕejeÛee menYeeieer Je menkeâejer Deens Demes SKeeÅee meg%e ceeCemeeÛÙee keâuheveslemegæe ÙesCeej veener,
ns Deieoer GIe[ Deens.
45) ØelÙeskeâ ueeskeâmecetneÛes efyeIe[Ces ØeLecele: keâener ceeCemeeheemetve meg¤ nesles. pej lÙee ueeskeâebÛeer je°^erÙe
meodmeodefJeJeskeâyegæer peeie=le Demeueer lej ueeskeâceleeÛes DeMee efyeIe[uesuÙee JÙeòeâeRJej o[heCe jentve
SkebâoefjleheCes les je°^ efyeIe[le veener. hejbleg DeMee efyeIe[uesuÙee keâener JÙeòeâeRÛÙee mebyebOeeves les je°^
pesJne DeewoeefmevÙe oMe&efJeles Je ogjeÛeejer ueeskeâebÛeer efveYe&lme&vee keâjCÙeeSsJepeer lÙeebvee og<ke=âlÙes
keâjCÙeemee"er meceepeele ceeskeâUs mees[le Demeles lej ceie nUtnUt leesÛe efyeIee[ pees Deieesoj keâener
JÙeòeâeRhegjleeÛe ceÙee&efole neslee mebhetCe& je°^ele hemejuÙeeefMeJeeÙe jenele veener. nerÛe iees° nesleer,
mejlesMesJešer peer yeveerFœeeF&ue ueeskeâebÛÙee efyeIee[eme keâejCeerYetle "jueer.
DeuedceeF&oe 5 199 heeje 7
leÙeejer lÙeebveer mJele: DeeheuÙeemee"er kesâueer Deens. Deuueen lÙeebÛÙeeJej ›eâesefOele Peeuee Deens
DeeefCe les efÛejmLeeÙeer Ùeelevee YeesieCeejs nesle. pej KejesKej ns ueeskeâ Deuueen Je hewiebyej DeeefCe
lÙee iees°eruee ceeveCeejs Demeles, peer hewiebyejebJej DeJelejueer nesleer lej keâoeefhe (ßeæeJebleebefJe¤æ)
DeßeæeJebleebvee lÙeebveer Deeheues efce$e yeveefJeues vemeles. heCe lÙeebÛÙeehewkeâer lej yengleskeâ ueeskeâ
F&ÕejeÛÙee Dee%eeOeejkeâlesÛÙee yeensj efveIeeues Deensle. (76-81)
legcneuee ßeæeJebleebefJe¤æ meJee&le peemle keâ"esj Ùengoer Je DeveskesâÕejJeeoer Dee{Uleerue
DeeefCe ßeæeJebleebÛÙee efce$elJeeble les ueeskeâ DeefOekeâ peJeU DemeuÙeeÛes Dee{Uleerue pÙeebveer
meebefieleues nesles keâer Deecner ef¡e§eve Deenesle, ns DeMee keâejCeemleJe keâer lÙeebÛÙeele Gheemevee-ceie>
efJeÉeve Je efJejòeâ meeOet Dee{Uleele DeeefCe lÙeebÛÙeele Denbkeâej veener pesJne les ner JeeCeer
Sskeâleele peer hewiebyejeJej DeJelejueer Deens lesJne legcner heenlee keâer melÙeeÛeer DeesUKe hešuÙeecegUs
lÙeebÛes [esUs Deßetbveer efYepeleele. les DeveeÙeemes Godieejleele, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, Deecner ßeæe
"sJeueer, DeeceÛes veeJe iJeener osCeeNÙeebceOÙes efuener.’’ DeeefCe les cnCeleele, ‘‘keâe cnCetve Deecner
DeuueenJej ßeæe "sJet veÙes DeeefCe pes melÙe DeeceÛÙeeheÙeËle Deeuesues Deens les keâe ceevÙe keâ¤
veÙes pesJne Deecner DeMeer FÛÚe yeeUielees keâer DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves Deecneuee meoeÛeejer
ueeskeâeble meceeefJe° keâjeJes?’’ lÙeebÛÙee Ùee keâLeveecegUs Deuueenves lÙeebvee Demee mJeie& Øeoeve
kesâuee pÙeeÛÙeeKeeuetve keâeueJes Jeenleele Je les lesLesÛe meowJe jenleerue. ne ceesyeouee Deens Gòece
DeeÛejCe keâjCeeNÙee ueeskeâebkeâefjlee, pÙeebveer DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee ceevÙe keâjCÙeeuee
vekeâej efouee Je lÙeebvee Keesšs "jefJeues, les vejkeâeme hee$e Deensle. (82-86)
ns ßeæeJebleebvees, pÙee Megæ Jemlet Deuueenves legceÛÙeemee"er JewOe (Oece&meccele) kesâuesuÙee
Deensle, lÙee efveef<eæ "jJet vekeâe46 DeeefCe ceÙee&oebÛes GuuebIeve ke⤠vekeâe. Deuueenuee
Deeflejskeâ keâjCeejs DelÙeble DeefØeÙe Deensle. pes keâener JewOe Je efJeMegæ DeVe Deuueenves efoues Deens
les Kee Je hÙee DeeefCe F&ÕejeÛÙee DeJe%esheemetve otj jene pÙeeÛÙeeJej legcner ßeæe "sJeueer Deens.
(87-88)
legcner ueeskeâ pÙee efvejLe&keâ MeheLee Ieslee lÙeeyeöue Deuueen legcneuee hejle efMe#ee
keâjCeej veener heCe pÙee MeheLee legcner peeCetveyegpetve Ieslee, lÙeebÛÙeemee"er lees pe¤j legcneuee
hekeâ[erue. (DeMeer MeheLe cees[CÙeeÛes) ØeeÙeef§eòe ns nesÙe keâer one ieefjyeebvee lÙee meJe&meeOeejCe
46) Ùee mebkesâleJeÛeveele oesve iees°er meebefieleuÙee Deensle. Skeâ DeMeer keâer nueeue DeeefCe njece
"jefJeCÙeeuee mJele:Ûe cegKelÙeej yevet vekeâe. nueeue-JewOe-lesÛe Deens pÙeeme Deuueenves nueeue
"jefJeues DeeefCe njece-efveef<eæ-lesÛe Deens pÙeeme Deuueenves njece "jefJeues Deens. mJele:ÛÙee
DeefOekeâejeves SKeeÅee nueeue Jemleguee njece keâjeue lej F&Õejer keâeÙeÅeeSsJepeer mJekeâeÙeÅeeÛes
DevegÙeeÙeer "jeue. ogmejer iees° DeMeer keâer ef¡emleer $e+<eer, efnbot Ùeesieer, yeewæ efYe#etkeâ DeeefCe ØeeÛÙeefJeo
mebleebØeceeCes JewjeiÙe DeeefCe megKeesheYeesie JepÙe& keâjCÙeeÛÙee heæleerÛes DeJeuebyeve ke⤠vekeâe.
DeuedceeF&oe 5 200 heeje 7
ØekeâejÛes pesJeCe legcner ÅeeJes, pes legcner DeeheuÙee cegueeyeeUebvee oslee, DeLeJee lÙeebvee JeŒes
ÅeeJeerle efkebâJee Skeâe iegueeceeuee cegòeâ keâjeJes DeeefCe pÙeeÛeer DeMeer Sshele vemesue lÙeeves leerve
efoJemeeÛes GheJeeme keâjeJesle. ns legceÛÙee MeheLeebÛes ØeeÙeef§eòe Deens keâer pesJne legcner MeheLe IesTve
leer cees[ueer Demesue, DeeheuÙee MeheLeebÛes heeueve keâjerle pee. DeMeeØekeâejs Deuueen DeeheuÙee
Dee%ee legceÛÙeemee"er mhe° keâjerle Deens keâoeefÛele legcner ke=âle%elee oMe&Jeeue. (89)
ns ßeæeJebleebvees, ner oe¤ DeeefCe pegieej Je Jesoer DeeefCe Meketâve ner meJe& Decebieue Mewleeveer
keâeces nesle, ÙeebÛÙeeheemetve otj jene, DeeMee Deens keâer legcneuee ÙeMe efceUsue.47 MewleeveeÛeer lej
DeMeerÛe FÛÚe Deens keâer oe¤ Je pegieejeÉejs legceÛÙeele Me$eglJe Je keâheš efvecee&Ce keâjeJes DeeefCe
legcneuee DeuueenÛes mcejCe Je veceepeheemetve jesKeeJes. ceie keâeÙe legcner Ùee iees°erheemetve Deefuehle
jeneue? Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛes cnCeCes ceevÙe keâje DeeefCe Deefuehle jene, hejbleg pej
legcner DeJe%ee kesâueer lej ns mecepetve Demee keâer DeeceÛÙee hewiebyejeJej mhe°heCes DeeosMe
heesnÛeefJeCÙeeÛeer Heâòeâ peyeeyeoejer nesleer. (90-92)
pÙeebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe Ûeebieues DeeÛejCe ke⤠ueeieues lÙeebveer hetJeea pes keâener
Keeuues Je hÙeeÙeues lÙeemee"er lÙeebvee (peyeeyeoej) Oejues peeCeej veener, hejbleg Ùee DešerJej keâer
YeefJe<Ùeele lÙeebveer lÙee iees°erheemetve otj jeneJes pÙee efveef<eæ kesâuÙee iesuÙee Deensle DeeefCe
ßeæsJej De{U jeneJes DeeefCe melkeâeÙe& keâjeJes, ceie pÙee pÙee iees°eRheemetve ØeefleyebOe kesâuee
peeF&ue lÙeeheemetve otj jeneJes DeeefCe pees DeuueenÛee DeeosMe Demesue lÙeeuee ceevÙe keâjeJes, ceie
F&MehejeÙeCelesefveMeer meodJele&ve "sJeeJes. Deuueen meoeÛeejer ueeskeâebvee hemeble keâjlees! (93)
ns ßeæeJebleebvees, Deuueen legceÛeer lÙee efMekeâejerÉejs keâ"esj hejer#ee IesF&ue peer Deieoer
legceÛÙee neleeÛÙee Je YeeuÙeebÛÙee ceeNÙeele Demesue, ns heenCÙeemee"er keâer legceÛÙeehewkeâer keâesCe
lÙeeuee DeØelÙe#ejerlÙee efYelees, ceie pÙeeves Ùeeveblej osKeerue Deuueenves "jJetve efouesuÙee ceÙee&osÛes
GuuebIeve kesâues lÙeeÛÙeemee"er YeÙebkeâj og:KeoeÙekeâ efMe#ee Deens. ns ßeæeJebleebvees, SnjeceÛÙee
47) ‘oe¤’ njece DemeCÙeemebyebOeer Ùee Deieesoj oesve DeeosMe Deeuesues nesles. les metjn yekeâje DeeÙele ›eâ.
219 DeeefCe metjn efvemee, DeeÙele ›eâ. 43 Ùeele ÙesTve iesues Deensle. Deelee ne MesJešÛee DeeosMe
ÙesCeÙeeDeieesoj hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebveer Skeâe ØeJeÛeveele ueeskeâebvee meeJeOe kesâues keâer meJeexÛÛe
Deuueenuee oe¤ DelÙeble DeefØeÙe Deens. leer njece "jefJeCeeje DeeosMe ÙesCes ns ogjeheemle veJns.
cnCetve pÙee pÙee ueeskeâebpeJeU oe¤ Demesue leer lÙeebveer efJeketâve šekeâeJeer. keâener keâeueeJeOeerveblej
meojnt DeeÙele Glejueer Je hewiebyej (me.) Ùeebveer peenerj kesâues keâer Deelee pÙeebÛÙeepeJeU oe¤ Deens
les leer mJele:ner IesT Mekeâle veener Je Flejebvee efJeketâner Mekeâle veener lej leer lÙeebveer ve° keâ¤ve
šekeâeJeer. cnCetve lÙeeÛe#eCeer ceoervee MenjeÛÙee ieuueer ieuueerle oe¤ Deesletve šekeâueer iesueer.
DeuedceeF&oe 5 201 heeje 7
(npeÛÙee heefjJesMeeÛÙee) efmLeleerle efMekeâej ke⤠vekeâe,48 DeeefCe pej legceÛÙeehewkeâer keâesCeer
peeCetveyegpetve Demes kesâues lej pees ØeeCeer lÙeeves "ej kesâuee Demesue lej lÙeeuee lÙeeÛe lees[erÛee Skeâ
ØeeCeer peveeJejebhewkeâer Yesš ÅeeJee ueeiesue pÙeeÛeer efveJe[ legceÛÙeehewkeâer oesve vÙeeÙeer JÙeòeâer
keâjleerue, DeeefCe ner Yesš keâeyeeie=neme heesnÛeefJeueer peeF&ue, lemes vemesue lej Ùee DehejeOeeÛes
ØeeÙeef§eòe cnCetve keâener ieefjyeebvee pesJet IeeueeJes ueeiesue efkebâJee lÙee ØeceeCeele GheJeeme keâjeJes
ueeieleerue pesCeskeâ¤ve lÙeeves DeeheuÙee keâcee&Ûes HeâU ÛeeKeeJes. hetJeea pes keâener Ie[ues les
Deuueenves ceeHeâ keâ¤ve šekeâues, hejbleg pej keâesCeer Ùee ke=âlÙeeÛeer hegvejeJe=òeer kesâueer lej lÙeeÛee
Deuueen yeouee IesF&ue, Deuueen meJeeËJej JeÛe&mJe jeKeCeeje Deens DeeefCe yeouee IesCÙeeÛes
meeceLÙe& jeKelees. (94-95)
legceÛÙeemee"er mecegõeleerue efMekeâej Je efleÛes Ye#eCe JewOe keâjCÙeele Deeues, pesLes legcner
cegkeäkeâece keâjeue lesLesmegæe leer legcner KeeT Mekeâlee DeeefCe keâeefHeâuÙeemee"er efMeoesjer cnCetvemegæe
leer IesT Mekeâlee hejbleg Keg<keâerJejerue efMekeâej, peesheÙeËle legcner SnjeceÛÙee DeJemLesle Deenele,
legcnemee"er efveef<eæ keâjCÙeele Deeueer Deens. cnCetve otj jene lÙee F&ÕejeÛÙee DeJe%esheemetve
pÙeeÛÙeemeceesj legcne meJeeËvee ieesUe keâ¤ve npej kesâues peeF&ue. (96)
Deuueenves DeeojCeerÙe ie=n, keâeyeeuee ueeskeâebkeâefjlee (meecetoeefÙekeâ peerJeveeÛÙee)
ØemLeehevesÛes meeOeve yeveefJeues DeeefCe (DeeojCeerÙe) ceefnvee Je kegâyee&veerÛeer peveeJejs DeeefCe
heósmegæe (Ùee keâeÙee&le meneÙekeâ yeveefJeues) pesCeskeâ¤ve legcneuee keâUeJes keâer Deuueen
DeekeâeMeebÛÙee Je he=LJeerÛÙee meJe& heefjefmLeleerÛee peeCekeâej Deens DeeefCe lÙeeuee ØelÙeskeâ iees°erÛes
%eeve Deens. meeJeOe Jne, Deuueen efMe#ee osCÙeele megæe keâ"esj Deens DeeefCe lÙeeÛeyejesyej Heâej
#eceeMeerue Je oÙeeUtosKeerue Deens. hewiebyejeJej lej kesâJeU mebosMe heesnÛeefJeCÙeeÛeer peyeeyeoejer
Deens, Ùeeveblej legceÛÙee GIe[ Je ieghle meJe& iees°eRvee peeCeCeeje Deuueen Deens. ns hewiebyej
(me.), Ùeebvee meebiee keâer heefJe$e DeeefCe DeheefJe$e keâesCelÙeener heefjefmLeleerle SkeâmeejKes veenerle
48) efMekeâej, ceie leer ceeCemeeves mJele: keâjeJeer DeLeJee DevÙe keâesCeeuee keâesCelÙeener Øekeâejs lÙeele ceole
keâjeJeer, Ùee iees°erÛeer npeÛee JesMe heefjOeeve kesâuÙeeveblejÛÙee efmLeleerle ceveeF& Deens. lemesÛe npeÛee
JesMe heefjOeeve kesâuesuÙeemee"er efMekeâej kesâuesues ceebme KeeCes JewOe veener. leLeeefhe pej SKeeÅee ceeCemeeves
mJele:mee"er Kegö efMekeâej ceejueer Demeueer Je lÙeeletve lÙeeves npeÛee heesMeeKe kesâuesuÙee ceeCemeeuee
Yesš cnCetve keâener efoues lej les KeeCÙeele keâener njkeâle veener. Ùee Deece DeeosMeeuee Fpee
heesnÛeefJeCeejs ØeeCeer DeheJeeo cnCetve Deensle. mehe&, efJebÛet, efhemeeUuesuee kegâ$ee Je Flej ceeveJeeuee
Fpee heesnÛeefJeCeejs pes ØeeCeer Deensle les npeÛÙee heesMeeKe kesâues DemeuÙeeÛÙee efmLeleerle osKeerue ceejues
peeT Mekeâleele.
DeuedceeF&oe 5 202 heeje 7
ceie efveef<eæ iees°eRÛes DeeefOekeäÙe legcneuee efkeâleerner ceesefnle keâjCeejs Demees,49 cnCetve ns meyegæ
ueeskeâebvees, DeuueenÛÙee DeJe%esheemetve otj jene, DeeMee Deens keâer legcneuee ÙeMe ueeYesue.
(97-100)
ns ßeæeJebleebvees, DeMee iees°er efJeÛeejerle peeT vekeâe pÙee legcnemeceesj GIe[ kesâuÙee
iesuÙee lej legcneuee lÙee JeeF&š Jeešleerue.50 hejbleg pej legcner lÙee DeMeeJesUer efJeÛeejuÙeele
pesJne kegâjDeeve DeJeleefjle nesle Demesue lej lÙee legceÛÙeemeceesj GIe[ keâjCÙeele Ùesleerue
DeeleeheÙeËle pes keâener legcner kesâues les Deuueenves ceeHeâ kesâues, lees #eceeMeerue Je meefn<Cet Deens.
legceÛÙeehetJeea Skeâe mecegoeÙeeves DeMeeÛe ØekeâejÛes ØeMve kesâues nesles, ceie les ueeskeâ ÙeeÛe iees°ercegUs
DeßeæsceOÙes iegjHeâštve iesues. (101-102)
Deuueenves keâesCeeueeosKeerue yeefnje "jefJeues veener DeLeJee meeÙeyee efkebâJee Jemeeruee DeeefCe
49) ner DeeÙele ßes‰lesÛes DeeefCe cetuÙeeÛes Skeâ DeewjÛe ØeceeCe Øemletle keâjles. les ceeCemeeÛÙee ØeceeCeehes#ee
Deieoer JesieUs Deens. JejkeâjCeer heenCeeNÙeeÛÙee °erle MebYej ®heÙes, heeÛe ®heÙeebhes#ee KeefÛeleÛe
peemle ceewuÙeJeeve Deensle keâejCe les MebYej Deensle lej les heeÛeÛe. hejbleg meojnt DeeÙele cnCeles keâer
MebYej ®heÙes pej F&ÕejeÛeer DeJe%ee keâ¤ve efceUefJeues Demeleerue lej, les DeJewOe Deensle DeeefCe heeÛe
®heÙes F&ÕejeÛÙee Dee%eWÛes heeueve keâjerle keâceeJeues iesues Demeleerue lej les heekeâ Deens. ‘veeheekeâ’ ceie
lees efkeâleerner ØeceeCeele peemle keâe Demesvee keâesCelÙeener Øekeâejs lees heekeâÛeer yejesyejer ke⤠Mekeâle veener.
50) hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee keâener ueeskeâ cees"s ÛeceÛkeâeefjkeâ ØekeâejÛes efvejLe&keâ ØeMve
efJeÛeejerle Demele. DeMee ØeMveebÛeer vee Oeeefce&keâ yeeyeleerle keâener iejpe Jeešle nesleer vee meebmeeefjkeâ
yeeyeleerle, cnCetve ner lebyeer efoueer iesueer Deens.
DeuedceeF&oe 5 203 heeje 7
nece,51 heCe ns DeßeæeJeble DeuueenJej Keesšs Deejeshe "sJeleele DeeefCe lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe
efveyeg&æ Deensle. (keâer DeMee Yeüecekeâ keâuheveebJej efJeÕeeme "sJeleele.) DeeefCe pesJne lÙeebve meebieCÙeele
Ùesles keâer Ùee, lÙee keâeÙeÅeekeâ[s pees Deuueenves DeJelejuee Deens DeeefCe Ùee, hewiebyejekeâ[s, lej les Gòej
osleele keâer DeeceÛÙeemee"er lej leerÛe heæle hegjsMeer Deens pÙeeJej DeeceÛes hetJe&pe Deecneuee Dee{Uues
Deensle. ceie keâeÙe ns hetJe&peebÛesÛe DevegkeâjCe keâjerle jenleerue pejer lÙeebvee keâenerner ceenerle vemesue Je
ÙeesiÙe ceeiee&Ûeer lÙeebvee peeCeerJeÛe veener? (103-104)
ns ßeæeJebleebvees, mJele:Ûeer keâeUpeer IÙee, SKeeoogmeNÙeeÛÙee heLeYeü° nesCÙeeves legceÛes
keâenerner efyeIe[le veener pej legcner mJele: mejU ceeiee&Jej Demeeue,52 Deuueenkeâ[s legcneb meJeeËvee
51) ne Dejye ueeskeâebÛÙee Yeüecekeâ ¤{eRÛee GuuesKe Deens. yeefnje, DeMee meeb[Ceeruee cnCele Demele peer heeÛe
JesUe JÙeeueer Demesue Je MesJešÛÙee JesUer efleuee yeÚ[e Peeuee DemeeJee. De%eeveeÛÙee keâeUele DejyeJeemeer
ueeskeâ efleÛes keâeve Heâe[tve efleuee ceeskeâeš mees[le Demele. veblej efleÛÙeeJej keâesCeer mJeejner nesle vemes, efleÛes
otOener Iesleues peele vemes Je efleÛes kesâmener keâe{ues peele vemele. efleuee DeefOekeâej neslee keâer nJes lÙee Mesleele
Je kegâjCeele ÛejeJes DeeefCe Jeešsue lÙee heeCees"ŸeeJej heeCeer hÙeeJes. meeFyee, DeMee Gbšeuee, DeLeJee
meeb[Ceeruee cnCele Demele efpeuee SKeeoe veJeme hetCe& PeeuÙeeveblej efkebâJee Deepeejeletve yejs PeeuÙeeveblej
DeLeJee SKeeÅee mebkeâšeletve JeeÛeuÙeeveblej ke=âle%elee JÙeòeâ keâjCÙeemee"er Oecee&oeÙe kesâues DemeeJes. lemesÛe
meeb[Ceer pej one JesUe JÙeeueer Demeueer Je ØelÙeskeâoe efleves ceeoer efheuuet efoues Demesue lej efleuee osKeerue
cegòeâ mees[ues peele Demes. Jemeeruee, pej MesUerÛes heefnues keâj[t vej Demesue lej les osJeebÛÙee veeJeeves yeUer
efoues peele Demes Je pej efleves heefnuÙeeboe ceeoeruee pevce efouee Demesue lej efleuee "sJeues peele Demes. hejbleg
pej vej DeeefCe ceeoer yejesyejÛe pevceueer Demeueer lej vejeuee lemesÛe osJeebÛÙee veeJeeves mees[ues peele Demes,
lÙeeÛesveeJe Jemeeruee Demes. ‘nece’ pej SKeeÅee GbšeÛee veelet(GbšeÛÙee vej efheuueeÛes vej efheuueg) mJeejer
ueeÙekeâ nesle Demes lesJne lÙee Je=æ Gbšeuee cegòeâ mees[ues peele Demes. lemesÛe pej SKeeÅee GbšeÛÙee
JeerÙee&heemetve one yeÛÛeebÛes pevce Peeues Demeues lej lÙeeueemegæe cegòeâ mees[ues peele Demes.
52) cnCepes ceeCemeeves meowJe ns heenele yemeCÙeeSsJepeer keâer Decekeâe keâeÙe keâjerle Deens Je DecekeäÙeeÛÙee ßeæsle
keâesCelee oes<e Deens Je DecekeäÙeeÛÙee DeeÛejCeele keâeÙe oes<e Deensle, lÙeeves ns heeefnues heeefnpes keâer lees mJele:
keâeÙe keâjerle Deens. hejbleg meojnt DeeÙeleerÛee nslet Demee cegUerÛe veener keâer ceeCemeeves kesâJeU DeeheuÙeeÛe
cegòeâerÛeer keâeUpeer IÙeeJeer Je FlejebÛÙee megOeejCesÛeer efÛeblee ke⤠veÙes. npejle Deyetyekeâj efmeöerkeâ (jefpe.)
DeMee ÛegkeâerÛÙee mecepegleerÛes Keb[ve keâjleevee DeeheuÙee Skeâe ØeJeÛeveele Heâcee&efJeleele, ‘‘ueeskeânes! legcner
meojnt DeeÙele JeeÛelee DeeefCe efleÛee ÛegkeâerÛee DeLe& ueeJelee.’’ ceer hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee Demes
Heâcee&efJeleevee Sskeâues Deens, pesJne ueeskeâebÛeer DeJemLee DeMeer nesF&ue keâer les og<keâce&s heenleerue Je les
jesKeCÙeeÛes ØeÙelve keâjCeej veenerle, DelÙeeÛeejeruee DelÙeeÛeej keâjleevee heenleerue Je lÙeeÛes nele
OejCeej veenerle lesJne Deuueenves meJeeËveeÛe DeeheuÙee Øekeâesheele Jes{eJes ns ogjeheemle veJns, DeuueenÛeer
MeheLe, legceÛÙeemee"er DeefveJeeÙe& Deens keâer legcner YeueeF&Ûeer Dee%ee keâjeJeer Je yegjeF&heemetve jesKeeJes
DevÙeLee Deuueen legceÛÙee ceeveiegšerJej DeMee ueeskeâebvee yemeJeerue pes legceÛÙeehewkeâer meJee&efOekeâ og°
Demeleerue Je les legcneuee YeÙebkeâj $eeme osleerue, ceie legceÛes veskeâ ueeskeâ F&Õejekeâ[s ØeeLe&vee keâjleerue hejbleg
leer mJeerkeâejueer peeCeej veener.
DeuedceeF&oe 5 204 heeje 7
hejle peeÙeÛes Deens ceie lees legcneuee oeKeJesue keâer legcner keâeÙe keâjerle jeefnuee Deenele. (105)
ns ßeæeJebleebvees, pesJne legcnehewkeâer SKeeÅeeÛeer ce=lÙetIeškeâe ÙesF&ue DeeefCe lees ce=lÙethe$e keâjerle
Demesue lej lÙeeÛÙeemee"er mee#eerÛes ØeceeCe ns nesÙe keâer legceÛÙee meceepeeceOeerue oesve vÙeeÙeefØeÙe
JÙeòeâerbvee53 mee#eeroej yeveJeeJes, efkebâJee pej legcner ØeJeemeele Demeeue DeeefCe lÙeeJesUer ce=lÙetÛes mebkeâš
Deeues, lej hejkeäÙeebceOetve oesve mee#eeroej IÙeeJesle. ceie pej SKeeoer Mebkeâe efvecee&Ce Peeueer lej
veceepeveblej oesvner mee#eeroejebvee (cemeefpeoceOÙes) LeebyeJetve IÙeeJes Je lÙeebveer F&ÕejeÛeer MeheLe IesTve
meebieeJes keâer, ‘‘Deecner SKeeÅee JÙeefòeâiele HeâeÙeÅeemee"er mee#e efJekeâCeejs ueeskeâ veener, DeeefCe pejer
keâesCeer DeeceÛee veelesJeeF&keâ Demeuee lejer (Deecner lÙeeÛee he#e IesCeej veener), DeeefCe F&ÕejeØeerlÙeLe&
efouesuÙee mee#eeruee osKeerue Deecner ueheefJeCeej veener, pej Deecner Demes kesâues lej iegvnsieejebceOÙes
DeeceÛeer ieCevee nesF&ue.’’ hejbleg pej Demes keâUues keâer lÙee oesIeebveer mJele:uee iegv¢eele ueesšues Deens
lej ceie lÙeebÛÙeeSsJepeer DeeCeKeer oesve JÙeòeâer pes lÙeebÛÙee leguevesle mee#e osCÙeele DeefOekeâ ØeeceeefCekeâ
Demeleerue lÙeebveer lÙee ueeskeâebletve GYes jeneJes pÙeebÛee nkeäkeâ ceejuee iesuee Demesue, DeeefCe lÙeebveer
F&ÕejeÛeer MeheLe IesTve meebieeJes keâer, ‘‘DeeceÛeer mee#e lÙeebÛÙee mee#eerhes#ee peemle melÙeeefOeef‰le Deens
DeeefCe Deecner DeeceÛÙee mee#eerceOÙes keâesCeleener Deeflejskeâ kesâuesuee veener, pej keâe Deecner lemes kesâues
lej Deecner DelÙeeÛeeNÙeebhewkeâer Skeâ yevet.’’ Ùee heæleerves jemle Dehes#ee kesâueer peeT Mekeâles keâer ueeskeâ
KejerKegjer mee#e osleerue, efkebâJee keâceerle keâceer Ùee iees°erÛes lejer YeÙe yeeUieleerue keâer lÙeebÛÙee
MeheLeebveblej SKeeos JesUer ogmeNÙee MeheLeebcegUs jöyeeleue nesT veÙesle. DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe
yeeUiee DeeefCe Sskeâe, Deuueen DeJe%ee keâjCeeNÙeebvee DeeheuÙee ceeie&oMe&veeheemetve JebefÛele keâjlees.
(106-108)
pÙee efoJeMeer Deuueen meJe& Øesef<eleebvee Skeâ$e keâ¤ve efJeÛeejerue keâer legcneuee keâeÙe
54
ØelÙegòej efoues iesues, lesJne les cnCeleerue keâer, Deecneuee keâenerner keâuhevee veener, letÛe meJe&
ieghle nkeâerkeâleer peeCeleesme! ceie keâuhevee keâje lÙee ØemebieeÛeer pesJne Deuueen Heâcee&Jeerue keâer,
‘‘ns cejÙeceheg$e F&mee, Dee"Je ceePÙee lÙee osCeieeruee peer ceer leguee Je legPÙee ceelesuee Øeoeve kesâueer
nesleer. ceer heefJe$e DeelcÙeeceeHe&âle leguee meneÙÙe kesâues, let heeUCÙeeleosKeerue ueeskeâebMeer mebYee<eCe
keâjerle nesleeme, DeeefCe JeÙe Jee{uÙeeveblejmegæe. ceer leguee «ebLe DeeefCe MeneCeheCee Je leewjele
DeeefCe FbefpeueÛes efMe#eCe efoues, let ceePÙee Dee%esves he#eeke=âleer ceeleerÛee hegleUe yeveJetve lÙeele
Hegbâkeâj Ieeuele Demes DeeefCe lees ceePÙee Dee%esves he#eer yevele Demes, let pevcepeele DeebOeàÙeeuee Je
cenejesiÙeeuee ceePÙee Dee%esves jesiecegòeâ keâjerle Demes. let ce=leebvee ceePÙee Dee%esves yeensj keâe{le
53) cnCepes Oeeefce&keâ, melÙeefve‰ DeeefCe efJeÕeemeen& cegmeueceeve.
54) cnCepes Debeflece efveJee[ŸeeÛÙee efoJeMeer Øesef<eleebvee efJeÛeejues peeF&ue keâer peieeuee legcner pes mevceeiee&Ûes
DeeJeenve kesâues nesles lÙeeÛes peieeves keâeÙe Gòej efoues?
DeuedceeF&oe 5 205 heeje 7 DeuedceeF&oe 5 206 heeje 7

Demes.55 ceie pesJne let yeveerFœeeF&ueheeMeer mhe° mebkesâleefÛevns IesTve heesnesÛeueeme DeeefCe leer iees° meebieeJeer peer meebieCÙeeÛee ceuee DeefOekeâej veJnlee, pej ceer lemes meebefieleues Demeles lej
lÙeebÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeejs nesles lÙeebveer cnšues keâer ns mebkesâle DeJeMÙe leguee ceenerle Peeues Demeles, let peeCelees pes keâener ceePÙee ceveele Deens, ceer peeCele veener
peeogefiejerefMeJeeÙe Flej keâenerner veener, lesJne ceerÛe leguee lÙeebÛÙeeheemetve JeeÛeefJeues. DeeefCe ceer pes keâener let peeCeleesme, let lej meJe& ieghle nefkeâieleerÛee %eeveer Deensme. ceer lÙeebvee lÙeeefMeJeeÙe
pesJne ‘nJeejer’vee (ÙesMet ef¡emleeÛÙee DevegÙeeÙeebvee) FMeeje kesâuee keâer ceePÙeeJej Je ceePÙee keâenerÛe meebefieleues veener pÙeeÛeer ceuee let Dee%ee efoueer nesleer. les ns keâer DeuueenÛeer Yeòeâer keâje
Øesef<eleebJej ßeæe "sJee, lesJne lÙeebveer meebefieleues keâer, ‘‘Deecner ßeæe "sJeueer DeeefCe mee#eer jene pees ceePee heeuevekeâlee& Deens DeeefCe legceÛee heeuevekeâlee& osKeerue ceer lÙee JesUsheÙeËleÛe lÙeebÛee
keâer Deecner cegefmuece Deenesle.’’ - (nJeejeRÛÙee56 mebyebOeer) ne Øemebiemegæe ue#eele "sJeeJee keâer efvejer#ekeâ neslees peesheÙeËle ceer lÙeeÛÙee ojcÙeeve neslees. pesJne let ceuee hejle yeesueeJetve Iesleuesme
pesJne ÙesMet ef¡emleeÛÙee DevegÙeeÙeebveer meebefieleues, ‘‘ns cejÙeceheg$e F&mee keâeÙe legceÛee heeuevekeâlee& lesJne letÛe lÙeebÛee efvejer#ekeâ nesleeme DeeefCe let lej meJe&Ûe iees°eRÛee efvejer#ekeâ Deensme. Deelee pej
DeeceÛÙeemee"er pesJeCeeÛes Skeâ (cees"s) leeš DeekeâeMeeletve GlejJet Mekesâue? lesJne F&mee (De.) veer let lÙeebvee efMe#ee kesâueerme lej les legPes oeme Deensle Je pej let ceeHeâer efoueer lej let ØeYeglJemebheVe
meebefieleues keâer DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee pej legcner ßeæeJeble Demeeue. lÙeebveer Je yegefæceeve Deensme.’’ lesJne Deuueen Heâcee&efJeue, ‘‘ne lees efoJeme Deens, pÙee efoJeMeer
meebefieleues, ‘‘Deecner lej kesâJeU nsÛe FefÛÚlees keâer lÙee leešeble pesJeeJes DeeefCe DeeceÛeer ceves KeNÙeebvee lÙeebÛeer meÛeesšer ueeYeoeÙekeâ "jsue. lÙeebÛÙeekeâefjlee DeMeer GÅeeves Deensle pÙeebÛÙee
mebleg° JneJeerle Je Deuueenuee keâUeJes keâer DeeheCe pes keâener Deecneuee meebefieleues Deens les melÙe Keeuetve keâeueJes Jeenele Deensle. ÙesLes les meowJe jenleerue, Deuueen lÙeebÛÙeeJej ØemeVe Peeuee Je
Deens Je lÙeeÛes Deecner mee#eeroej JneJes.’’ lesJne cejÙece-heg$e F&meeves ØeeLe&vee kesâueer, ‘‘ns les DeuueenJej. nsÛe ceneve ÙeMe Deens.’’ (109-119)
Deuueen, DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, DeecneJej DeekeâeMeeletve Skeâ leeš GlejJe pes DeeceÛÙeemee"er he=LJeer Je DeekeâeMeebJej DeeefCe lÙeele DeefmlelJeele DemeuesuÙee meJeeËJej jepÙe
Je DeeceÛÙee DeieesojÛÙee Je veblejÛÙeemee"er DeeveboeÛee Øemebie "jeJee DeeefCe legPÙeekeâ[tve Skeâ DeuueenÛesÛe Deens DeeefCe ØelÙeskeâ JemletJej lees ØeYeglJe jeKelees. (120)
mebkesâle "jeJee, Deecneuee DeVe os Je let meJeexlke=â° DeVeoelee Deensme.’’ Deuueenves Gòej efoues,
‘‘ceer les legceÛÙeeJej DeJelejCeej Deens, hejbleg lÙeeveblej legceÛÙeehewkeâer pees keâesCeer õesn keâjerue
lÙeeuee ceer DeMeer efMe#ee osF&ve peer peieele keâesCeeuee efoueer iesueer vemesue.’’ - leelheÙe&, pesJne
(Ùee GhekeâejebÛeer Dee"JeCe keâ¤ve efouÙeeveblej) Deuueen Heâcee&efJeue, ‘‘ns cejÙeceheg$e F&mee! keâeÙe
let ueeskeâebvee meebefieleues neslesme keâer DeuueenefMeJeeÙe ceuee DeeefCe ceePÙee ceelesme osKeerue F&Õej
yeveJee?’’57 lesJne lees GòejeoeKeue meebiesue, ‘‘heefJe$e Deens Deuueen, ceePes ns keâece veJnles keâer
55) cnCepes ce=leeJemLesletve keâe{tve efpeJeble DeJemLesle DeeCele Demes.
56) ‘nJeejer’Ûee GuuesKe Deeuee DemeuÙeekeâejCeeves JeòeâJÙe ›eâce LeebyeJetve Skeâ mJeleb$e JeekeäÙeeÛÙee ¤heele
Ùeeef"keâeCeer ‘nJeejer’ÛÙee mebyebOeerÛe, DeeefCe Skeâe Iešveskeâ[s efveoxMe kesâuee iesuee Deens. lÙeeJe¤ve
ÙesMetkeâ[tve ØelÙe#eheCes pÙee efMe<Ùeebveer efMekeâJeCe Iesleueer nesleer les ÙesMetcemeernuee Skeâ ceveg<Ùe DeeefCe
kesâJeU F&ÕejeÛee Skeâ oeme mecepele Demele. Deeheuee ieg¤, Deeheuee osJe DeLeJee osJeeÛee menYeeieer
DeLeJee osJeheg$e Deens Demes lÙeebÛÙee keâuhevesle osKeerue veJnles. lÙeeÛeØeceeCes ÙesMetcemeernves DeeheuÙee
mJele:ueener lÙeebÛÙeemeceesj Skeâ DemeceLe& F&ÕejeÛee Skeâ oeme cnCetveÛe Øemlegle kesâues nesles. ner iees°
Deieoer mhe°heCes JÙeòeâ nesles.
57) ef¡emleer ueeskeâ DeuueenmeceJesle kesâJeU ÙesMetcemeern DeeefCe heefJe$e Deelcee ÙeebveeÛe F&Õej ceeveCÙeeJej
Leebyeues veenerle lej ÙesMetÛeer DeeF& npejle cejÙece Ùeevee osKeerue Skeâ JesieUs GheemÙe yeveefJeues Deens.
ÙesMetcemeern veblej heefnuÙee leerve MelekeâebheÙeËle ef¡emleer peie Ùee keâuhevesMeer hetCe&heCes DeheefjefÛele nesles.
eflemeNÙee FmeJeer MelekeâeÛÙee MesJešÛÙee keâeUele DeueskeäPeeb[defjÙeeÛÙee keâener Oece&hebef[leebveer
ØeLecele:Ûe npejle cejÙecemee"er ‘F&Õejceelee’ Demes Meyo Jeehejues Je lÙeeveblej nUtnUt cejÙeceÛeer
Gheemevee ÛeÛe&ceOÙes hemejle iesueer.
DeuedDevedDeece 6 207 heeje 7
6 metjn DeuedDeveDeece
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 165)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
mlegleer Deuueenkeâefjlee Deens pÙeeves DeekeâeMe Je he=LJeer yeveefJeueer. DebOekeâej Je ØekeâeMe
efvecee&Ce kesâues, lejer osKeerue les ueeskeâ pÙeebveer melÙeeÛes DeeJeenve ceeveCÙeeme vekeâej efouee Deens,
Flejebvee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&meceeve "jJeerle Deensle! leesÛe Deens pÙeeves legcneuee ceeleerheemetve
efveefce&ues, ceie legceÛÙeekeâefjlee peerJeveeÛeer Skeâ keâeueceÙee&oe "jJetve efoueer, DeeefCe Skeâ ogmejer
keâeueceÙee&oe DeeCeKeer osKeerue Deens peer lÙeeÛÙeepeJeU "juesueer Deens.1 hejbleg legcner ueeskeâ
Deenele keâer Mebkeâe-kegâMebkeâeble iegjHeâšuee Deenele. leesÛe Skeâ F&Õej DeekeâeMeelener Deens Je
he=LJeerJejosKeerue, legceÛÙee ieghle Je Øekeâš meJe& DeJemLee peeCelees DeeefCe pees JeeF&šheCee Jee
ÛeebiegueheCee legcner keâceefJelee les lÙeeuee ÛeebieuÙeeØekeâejs ceenerle Deens. (1-3)
ueeskeâebÛeer heefjefmLeleer DeMeer Deens keâer, lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mebkesâleebhewkeâer Skeâner
mebkesâle Demee veener pees lÙeebÛÙeemeceesj Deeuee DeeefCe les lÙeeheemetve heje*cegKe Peeues veenerle,
cnCetve Deelee pes melÙe lÙeebÛÙeeheeMeer Deeues lÙeeueeosKeerue lÙeebveer Keesšs "jefJeues. lesJne, pÙee
iees°erÛee les DeeleeheÙeËle Gheneme keâjerle jeefnues Deensle, ueJekeâjÛe lÙeeÛÙeeMeer mebyebefOele keâener
yeelecÙee lÙeebÛÙeeheÙeËle heesnesÛeleerue.2 Ùeebveer heeefnues veener keâer ÙeebÛÙeeDeieesoj efkeâlÙeskeâ DeMee
pevemecetnebvee Deecner ve° keâ¤ve šekeâues pÙeebÛes DeeheeheuÙee keâeUeble ØeeyeuÙe jeefnues Deens?
lÙeebvee Deecner YetleueeJej leer meòee Øeoeve kesâueer nesleer peer legcneuee Øeoeve kesâuesueer veener,
lÙeebÛÙeeJej Deecner DeekeâeMeeletve Yejhetj Je=°er kesâueer DeeefCe lÙeebÛÙee Keeueer keâeueJes ØeJeeefnle
kesâues, (hejbleg pesJne lÙeebveer ke=âleIvelee oMe&efJeueer lesJne) mejlesMesJešer Deecner lÙeebvee lÙeebÛÙee
DehejeOeeheeÙeer ve° keâ¤ve šekeâues DeeefCe lÙeebÛÙeepeeieer veblejÛÙee keâeUeleerue ueeskeâebve GYes
kesâues. (4-6)
ns hewiebyej (me.), Deecner keâeieoeJej efueefKele SKeeoe «ebLe pejer legceÛÙeeJej DeJeleefjle
kesâuee Demelee DeeefCe ueeskeâebveer DeeheuÙee neleebveer mheMe& keâ¤ve pejer heeefnues Demeles lejer osKeerue
pÙeebveer melÙeeÛee Fvkeâej kesâuee Deens lÙeebveer nsÛe meebefieleues Demeles keâer ner lej GIe[ peeot Deens.
1) cnCepes keâÙeeceleÛeer Ieškeâe, pesJne DeieesojÛÙee Je veblejÛÙee meJe& ceeCemeebvee hegvejefhe efpeJeble kesâues
peeF&ue Je les Deeheeheuee efnMeesye osCÙeemee"er DeeheuÙee jyemeceesj npej nesleerue.
2) ne mebkesâle efnpejle-osMelÙeeie- DeeefCe lÙeeveblej ueeieeshee" Fmueeceuee pes ÙeMe Øeehle nesCeej nesles
lÙeebkeâ[s Deens. pÙeeJesUer ne mebkesâle efouee iesuee neslee lesJne keâeefHeâjebvee DeMeer keâuheveener veJnleer
keâer keâMee ØekeâejÛÙee yeelecÙee lÙeebvee SskeâeJÙee ueeieCeej Deensle Je cegmeueceeveebÛÙeener OÙeeveerceveer les
veJnles.
DeuedDevedDeece 6 208 heeje 7
les cnCeleele keâer Ùee hewiebyejeJej SKeeoe otle keâe DeJelejuee iesuee veener?3 pej Deecner SKeeoe
otle DeJelejuee Demelee lej DeeleeheeJeslees kesâJneÛe efveCe&Ùe Peeuee Demelee, ceie Ùeebvee keâesCeleerÛe
meJeuele efoueer iesueer vemeleer. DeeefCe Deecner otle pejer DeJelejuee Demelee lejer osKeerue lÙeeuee
ceeveJeer ¤heeleÛe DeJelejuee Demelee DeeefCe DeMeeØekeâejs Ùeebvee lÙeeÛe Mebkesâle iegjHeâšefJeues
Demeles, pÙeele meOÙee ns iegjHeâšuesues Deensle. (7-9)
ns veyeer (me.), legceÛÙeeDeieesoj osKeerue efkeâlÙeskeâ Øesef<eleebÛee Gheneme kesâuee iesuee Deens,
hejbleg lÙee šJeeUkeâer keâjCeeNÙee ueeskeâebJej mejlesMesJešer lesÛe melÙe GuešuÙeeefJevee jeefnues veener
pÙeeÛee Gheneme les keâjerle nesles. Ùeebvee meebiee, peje he=LJeerleueeJej HesâjHeâškeâe cee¤ve heene,
Keesšs "jefJeCeeNÙeebÛee MesJeš keâmee Peeuee Deens. (10-11)
Ùeebvee efJeÛeeje, DeekeâeMeeble Je he=LJeerleueeJej pes keâener Deens les keâesCeeÛes Deens? -
meebietve šekeâe, meJe&keâener DeuueenÛesÛe Deens, lÙeeves oÙee Je ke=âhesÛeer veerefle mJele:mee"er
DeefveJeeÙe& keâ¤ve Iesleueer Deens. (cnCetveÛe lees DeJe%ee Je GæšheCeeJej legcneuee ueiesÛe
hekeâ[erle veener.) hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lees legcne meJeeËvee DeJeMÙe pecee keâjerue. ns Skeâ
meJe&mJeer efve:mebefoiOe melÙe Deens. hejbleg pÙee ueeskeâebveer DeeheCentve mJele:uee efJeveeMeeÛÙee
OeeskeäÙeele šekeâues Deens les lÙeeuee ceeveerle veenerle. (12)
je$eerÛÙee DebOeejele DeeefCe efoJemeeÛÙee Gpes[ele pes keâener efmLejeJeues Deens, meJe&
DeuueenÛes Deens DeeefCe lees meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees. meebiee, Deuueenuee mees[tve keâeÙe ceer
Flej keâesCeeuee Deeheuee heeuekeâ yeveJet? lÙee Deuueenuee mees[tve pees DeekeâeMe Je he=LJeerÛee
efvecee&lee Deens. lees GhepeerefJekeâe oslees, GhepeerefJekeâe Iesle veener. meebietve šekeâe, ceuee lej neÛe
DeeosMe efouee iesuee Deens keâer meJe&ØeLece ceer lÙeeÛÙeeheg{s Dee%eeheeueveeLe& ceeve legkeâJeeJeer,
(DeeefCe leekeâero keâjCÙeele Deeueer Deens keâer keâesCeer DeveskesâÕejJeeoer nesle Demesue lej nesJees) let
keâesCelÙeener heefjefmLeleerle DeveskesâÕejJeeÅeeble meeceerue nesT vekeâesme. meebiee, pej ceer DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer DeJe%ee kesâueer lej ceuee YeÙe Jeešles keâer Skeâe cees"Ÿee (YeÙebkeâj) efoJeMeer ceuee
efMe#ee YeesieeJeer ueeiesue. lÙeeefoJeMeer pees efMe#esheemetve JeeÛesue lÙeeJej Deuueenves cees"erÛe oÙee
kesâueer. DeeefCe nsÛe (GIe[) mhe° ÙeMe Deens. pej Deuueenves legcneuee SKeeÅee ØekeâejÛeer neveer
heesnesÛeJeueer lej lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej Demee keâesCeerÛe veener pees legcneuee lÙee neveerheemetve JeeÛeJet
Mekesâue. DeeefCe pej lÙeeves legcneuee SKeeÅee ÛeebieuÙee iees°erves Gheke=âle kesâues lej lÙeeuee ØelÙeskeâ
iees°erÛes meeceLÙe& Øeehle Deens. lÙeeuee DeeheuÙee oemeebJej meJee&efOekeâej Øeehle Deens DeeefCe lees
yegefæceeve Je peeCekeâej Deens. (13-18)
3) cnCepes pesJne ne Fmece F&Õejekeâ[tve Øesef<ele yeveJetve hee"efJeuesuee Deens lesJne DeekeâeMeebletve Skeâ
HeâefjMlee Glejuee heeefnpes neslee Je lÙeeves meebefieleues heeefnpes nesles keâer ne F&ÕejeÛee Øesef<ele Deens, ÙeeÛeer
iees° Sskeâe DevÙeLee legcneuee efMe#ee kesâueer peeF&ue.
DeuedDevedDeece 6 209 heeje 7
Ùeebvee efJeÛeeje, keâesCeeÛeer mee#e meJee&ntve ßes‰ Deens? - meebiee, ceePÙee Je legceÛÙeeceOÙes
Deuueen mee#eer Deens DeeefCe ne kegâjDeeve ceePÙeekeâ[s ‘Je¢e’ (efoJÙe DeJelejCe) Éejs hee"efJeuee
iesuee Deens pesCeskeâ¤ve legcneØele DeeefCe pÙee pÙee ueeskeâebheÙeËle ne heesnesÛesue lÙee meJeeËvee ceer
meeJeOe keâjeJes. keâeÙe KejesKejÛe legcner DeMeer mee#e osT Mekeâlee keâer Deuueenyejesyej Flej F&Õej
osKeerue Deensle?4 meebietve šekeâe, DeMeer mee#e lej ceer keâoeefhe osT Mekeâle veener. meebietve šekeâe,
F&Õej lej leesÛe Skeâ Deens DeeefCe ceer lÙee DeveskesâÕejJeeÅeebheemetve meJe&mJeer Deefuehle Deens pÙeeble
legcner iegjHeâšuee Deenele. pÙee ueeskeâebvee Deecner «ebLe efouee Deens les Ùee iees°eruee DeMeeØekeâejs
efve:mebefoiOeheCes DeesUKeleele peMeer lÙeebvee DeeheuÙee heg$eebvee DeesUKeCÙeele ÙeeflkebâefÛelener Mebkeâe
Jeešle veener. hejbleg pÙeebveer DeeheCe nesTve mJele:uee vegkeâmeeveerle šekeâues Deens les ns ceevÙe
keâjerle veenerle. DeeefCe lÙee JÙeòeâerhes#ee DeefOekeâ DelÙeeÛeejer keâesCe Demesue pees DeuueenJej Keesšs
DeeU Ieslees DeLeJee DeuueenÛeer mebkesâleJeÛeves Keesšer "jefJelees. efve:mebMeÙe Demeues DelÙeeÛeejer
keâOeerner meHeâue nesT MekeâCeej veenerle. (19-21)
pÙee efoJeMeer Deecner Ùee meJeeËvee Skeâ$e ke⤠DeeefCe DeveskesâÕejJeeÅeebvee efJeÛee¤ keâer
Deelee les legceÛes "jefJeuesues Yeeieeroej keâes"s Deensle pÙeebvee legcner Deeheuee F&Õej mecepele neslee?
lej les ÙeeKesjerpe keâes"ueeÛe GheõJe ceepeJet MekeâCeej veenerle (DeMeer Keesšer mee#e osleerue) keâer
ns DeeceÛÙee mJeeceer! legPeer MeheLe, Deecner cegUerÛe DeveskesâÕejJeeoer veJnlees. hene, lÙee JesUsme
ns keâMeeØekeâejs DeeheuÙeeefJe¤æ mJele:Ûe DemelÙe jÛeleerue, DeeefCe lesLes ÙeebÛes meJe& yeveeJeš
GheemÙe njJeuesues Demeleerue. (22-24)
ÙeebÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâ Demes Deensle pes keâeve osTve legceÛes cnCeCes SskeâuÙeemeejKes
oeKeJeleele hejbleg JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deecner lÙeebÛÙee ùoÙeeJej he[os Ieeleues Deensle
pÙeecegUs lÙeebÛÙee keâenerÛe ue#eele Ùesle veener DeeefCe lÙeebÛÙee keâeveebvee yeefOejlee DeeCeueer Deens
(keâer meJe&keâener Ssketâvemegæe keâenerÛe Sskeâle veenerle.) ceie lÙeebveer keâesCeleener mebkesâle heeefnuee lejer
lÙeeJej les ßeæe "sJeCeej veenerle. ÙeeJej hejceeJeOeer DeMeer keâer pesJne les legceÛÙeepeJeU ÙesTve
legceÛÙeeMeer Yeeb[leele lesJne lÙeebÛÙeeleerue pÙee ueeskeâebveer melÙe veekeâejCÙeeÛee efveCe&Ùe Iesleuee
Deens les (meJe& iees°er SskeâuÙeeveblej) nsÛe meebieleele keâer Ùee lej hegjeleve keâLeebefMeJeeÙe Flej
keâenerÛe veenerle. les Ùee melÙe iees°eruee ceevÙe keâjCÙeeheemetve ueeskeâebvee ØeefleyebOe keâjleele DeeefCe
mJele: osKeerue lÙeeheemetve otj heUleele (les mecepeleele keâer DeMee ke=âleercegUs les legceÛes keâener
4) keâesCelÙeener iees°erÛeer mee#e osCÙeemee"er kesâJeU Deboepe Je keâÙeeme hegjsmee "jle veener lej lÙeemee"er
%eeve DemeCes DeeJeMÙekeâ Deens pesCeskeâ¤ve ceeCemeeves "eceheCes meebiet MekeâeJes keâer Demes Deens, lesJne
ØeMve keâjCÙeeÛee nslet Demee keâer Ùee ØeeÛeerve Je DeJee&Ûeerve efJeÕeeÛee F&ÕejeefMeJeeÙe, pees yeboieer Je
Gheemevesmee"er hee$e DemeeJee Demee Flejner keâesCeer meJe&meòeeOeerMe Meemekeâ Deens KejesKejÛe legcneuee
ÙeeÛes %eeve Deens keâe?
DeuedDevedDeece 6 210 heeje 7
JeeF&š keâjerle Deensle.) Kejs heenlee cegUele les mJele:ÛÙeeÛe efJeveeMeeÛeer meece«eer leÙeej keâjerle
Deensle. hejbleg lÙeebvee ÙeeÛes Yeeve veener. efkeâleer yejs Peeues Demeles pej legcner lÙeeJesUsÛe r heefjefmLeleer
heent Mekeâuee Demelee pesJne les vejkeâeÛÙee keâe"eJej GYes kesâues peeleerue, lÙeeJesUer les cnCeleerue,
SKeeoe ceeie& Demee efveIeeJee keâer Deecneuee he=LJeerJej hegvne hejle hee"efJeues peeJes DeeefCe
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer mebkesâleJeÛeves Deecner Keesšer "jJet veÙes DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙeebceOÙes
meeceerue JneJes, lej efkeâleer yejs nesF&ue! Kejs heenlee ner iees° les kesâJeU Ùee keâejCeemleJe
cnCeleerue keâer pÙee melÙeeJej lÙeebveer he[oe Ieeleuee neslee les lÙeeJesUer GIe[ nesTve
lÙeebÛÙeemeceesj Deeuesues Demesue. DevÙeLee pej lÙeebvee hetJe& DeeÙeg<Ùeekeâ[s hejle hee"efJeues iesues lej
hegvne les lesÛe meJe&keâener keâjleerue pÙeebÛeer lÙeebvee ceveeF& keâjCÙeele Deeueer Deens. les lej DeensleÛe
ueyee[, (cnCetve DeeheuÙee Ùee FÛÚsÛÙee DeefYeJÙeòeâerle osKeerue ueyee[erÛeeÛe DeeOeej Iesleerue.)
Deepe ns ueeskeâ meebieleele keâer peerJeve pes keâener Deens les Heâòeâ nsÛe DeeceÛes ueewefkeâkeâ peerJeve Deens
DeeefCe Deecner ce=lÙetveblej cegUerÛe hegvne efpeJeble G"efJeues peeCeej veener. pej legcner les ÂMÙe heent
Mekeâeue lej efkeâleer Úeve nesF&ue, pesJne ns DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&meceesj GYes kesâues peeleerue,
lesJne lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebvee efJeÛeejerue, ‘‘keâeÙe ner JemlegefmLeleer veJns?’’ ns cnCeleerue,
‘‘nesÙe, DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee& ner JemlegefmLeleerÛe Deens.’ lees Heâcee&efJeue, ‘‘yejs! lej Deelee
JemlegefmLeleerÛÙee DeeheuÙee veekeâejCÙeeyeöueÛÙee ØekeâesheeÛee DeemJeeo IÙee.’’(25-30)
vegkeâmeeveerle Deensle les ueeskeâ pÙeebveer DeuueenMeer DeeheuÙee YesšerÛÙee Jeelexuee Keesšs
"jefJeues. pesJne Deekeâefmcekeâ leer Ieškeâe ÙesTve "shesue lesJne nsÛe ueeskeâ Keso JÙeòeâ keâjleerue keâer,
‘‘DeeceÛÙeekeâ[tve Ùeeyeeyeleerle keâMeer Ûetkeâ Peeueer.’’ DeeefCe ÙeebÛeer oMee DeMeer Demesue keâer lÙeebveer
DeeheuÙee hee"erJej DeeheuÙee heeheeÛes DeesPes Iesleues Demesue. hene efkeâleer JeeF&š DeesPes Deens pes ns
GÛeuele Deensle. Ssefnkeâ peerJeve lej Skeâ KesU-leceeMee Deens.5 JeemleefJekeâ heenlee cejCeesòej
peerJeveeÛes ef"keâeCeÛe lÙee ueeskeâebkeâefjlee DeefOekeâ Gòece Deens pes ogjeÛeejeheemetve Deefuehle jent
FefÛÚleele. ceie keâeÙe legcner yegæerÛee GheÙeesie keâjCeej veener? (31-32)
ns hewiebyej (me.), Deecneuee ceenerle Deens keâer pÙee iees°er ns ueeskeâ jÛele Deensle lÙeeheemetve
5) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer peieeleerue peerJeveele keâenerÛe ieebYeerÙe& veener Je ns kesâJeU Skeâ KesU DeeefCe
ceveesjbpeve cnCetve yeveefJeues Deens. JeemleefJekeâheCes ÙeeÛee DeLe& Demee keâer hejueeskeâeleerue KeNÙee DeeefCe
efÛejpeerJeveeÛÙee leguevesle ns peerJeve Demes Deens pemes SKeeÅee ceeCemeeves keâener JesU KesU Je
keâjceCegkeâerle Deeheues ceve jceJeeJes Je ceie cetUÛÙee iebYeerj keâeÙee&keâ[s JeUeJes. lemesÛe Ùee peerJeveeuee
KesU Je ceveesjbpeveeÛeer Ghecee DeMeemee"er osKeerue efoueer iesueer Deens keâer Ùee ef"keâeCeer JeemleJelee
o[uesueer DemeuÙeecegUs veleõ° DeeefCe yee¢eleeefØeÙe ceeCemeebÛee ÛegkeâerÛee mecepe nesCÙeeÛeer yejerÛeMeer
keâejCes DeefmlelJeele Deensle. DeMee ÛegkeâerÛÙee mecepegleerÛÙee Deenejer peeTve ueeskeâ JeemleefJ ekeâ
melÙeeefJe¤æ DeMee efJeefÛe$e, keâeÙe&heæleerÛee DeJeuebye keâjleele pesCeskeâ¤ve lÙeebÛes peerJeve kesâJeU
Skeâ KesU DeeefCe ceveesjbpeve yevetve jenles.
DeuedDevedDeece 6 211 heeje 7
legcneuee og:Ke nesles, hejbleg ns ueeskeâ legcneuee Keesšs "jJeerle veenerle lej ns DelÙeeÛeejer Kejs heenlee
DeuueenÛÙee mebkesâleJeÛeveebÛee Fvkeâej keâjerle Deensle.6 legceÛÙeehetJeea osKeerue Deveskeâ hewiebyej Keesšs
"jefJeues iesues, hejbleg Ùee Keesšs "jefJeCÙeeJej DeeefCe lÙeebvee efouÙee iesuesuÙee ÙeeleveebJej lÙeebveer mebÙece
oeKeefJeuee ÙesLeheÙeËle keâer DeeceÛeer ceole lÙeebvee heesnesÛeueer. DeuueenÛÙee iees°eRvee yeoueCÙeeÛeer
Meòeâer keâesCeeleÛe veener. DeeefCe hetJeeaÛÙee hewiebyejebMeer pees keâener JÙeJenej Peeuee lÙeeefJe<eÙeer yeelecÙee
legcneheÙeËle DeeuÙeeÛe Deensle. leLeeefhe pej Ùee ueeskeâebÛeer Ghes#ee legcneuee menve nesle vemesue lej ceie
legceÛÙeele pej keâener meeceLÙe& Demesue lej peefceveerleerue SKeeoe YegÙeejer ceeie& MeesOee efkebâJee
DeekeâeMeeuee efMe[er ueeJee DeeefCe lÙeebÛÙeeheeMeer SKeeos mebkesâleefÛevn DeeCeCÙeeÛee ØeÙelve keâje. pej
Deuueenves FefÛÚues Demeles lej Ùee meJeeËvee mevceeiee&Jej pecee kesâues Demeles, cnCetve De%eeveer yevet
vekeâe.7 melÙeeÛÙee DeeJeenveeme lesÛe Øeeflemeeo osleele pes SskeâCeejs Deensle! ce=leebvee8 lej Deuueen
keâyejerletveÛe G"Jeerue DeeefCe veblej les (lÙeeÛÙee vÙeeÙeeueÙeele meeoj nesCÙeemee"er) hejle DeeCeues
peeleerue. (33-36)
6) JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer peesheÙeËle hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer kegâjDeeveÛÙee DeeÙeleer
SskeâefJeCes meg¤ kesâues veJnles leesheÙeËle lÙeebÛes ueeskeâ lÙeebvee efJeÕemle DeeefCe Keje mecepele Demele. les
lÙeebÛÙee melÙeefve‰lesJej hetCe&heCes efJeÕeeme yeeUiele Demele. lÙee ueeskeâebveer lÙeebvee Keesšs lÙeeJesUer
"jefJeues pesJne hewiebyej (me.) Ùeebveer Deuueenkeâ[tve mebosMe heesnÛeefJeCÙeeme meg®Jeele kesâueer. Ùee
ogmeNÙee DeJemLesle osKeerue JÙeefòeâielejerlÙee hewiebyejebvee Keesšs "jefJeCÙeeÛes OewÙe& oeKeJet MekeâCeejer
DeMeer keâesCeleerner JÙeòeâer lÙeebÛÙeele veJnleer. hewiebyejebÛÙee keâójeleuÙee keâój efJejesOekeâeves osKeerue
keâesCelÙeener meebmeeefjkeâ ceeceuÙeele keâOeer lÙeebvee Keesšs yeesueues Deens Demee Deejeshe keâOeerner kesâuee
veener. lÙeebveer hewiebyej (me.) vee Keesšs "jefJeCÙeeÛee pees keâener ØeÙelve kesâuee lees lÙeebÛÙee
Øesef<elelJeemebyebOeerÛe kesâuee. hewiebyejebÛee meJee&le cees"e Me$et ‘Deyegpenue’ neslee. npejle Deueer (jefpe.)
Ûes efveJesove Deens keâer SKeoe hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeMeer yeesueleevee lÙeeves meebefieleues,
‘‘Deecner legcneuee lej Keesšs cnCele veener hejbleg pes keâener legcner Øemlegle keâjerle Deenele lÙeeuee Keesšs
"jefJelees.’’
7) cnCepes Ùee ueeskeâebvee SKeeoer DeMeer efveMeeCeer oeKeefJeueer peeJeer pesCeskeâ¤ve lÙeebveer F&ceeve DeeCeeJes,
Ùee keâeUpeerle legcner he[t vekeâe. meJe&Ûe ceeCemeebvee mejU ceeiee&Jej pecee kesâues peeJes neÛe nslet pej
DeuueenÛÙee °ermeceesj Demelee lej lÙeeves meJeeËveeÛe F&ceeveOeejkeâ efveefce&ues Demeles. ceie Øesef<eleebvee
hee"efJeCÙeeÛeer Je F&ceeve DeeCeCeejs DeeefCe Fvkeâej keâjCeejs ÙeebÛÙee ojcÙeeve Je<ee&vegJe<ex mebIe<e&
keâjefJeCÙeeÛeer iejpeÛe keâeÙe nesleer.
8) SskeâCeeNÙeeheemetve DeefYeØesle les ueeskeâ nesles pÙeebÛes Deble:keâjCe efpeJeble Demeles, pÙeebveer Deeheueer yegæer
Je efJeÛeejMeòeâer efveuebefyele kesâueer vemeeJeer DeeefCe pÙeebveer DeeheuÙee ceveeÛÙee oejebvee hetJe&«enoes<eeÛeer
DeeefCe DeveemLesÛeer kegâueghes "eskeâuesueer vemeeJeer. lÙeebÛÙee Gueš ce=le les ueeskeâ nesle pes [esàÙeeJej
{eheCes ueeJetve Skeâe js<esle DeebOeàÙeeØeceeCes JeešÛeeue keâjerle Deensle Je lÙee js<esheemetve nšuesueer
keâesCeleerner iees° ceevÙe keâjCÙeeme leÙeej veenerle ceie leer GIe[heCes melÙe keâe Demele veener.
DeuedDevedDeece 6 212 heeje 7
ns ueeskeâ cnCeleele keâer Ùee hewiebyejeJej lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve SKeeos mebkesâleJeÛeve
keâe DeJelejues iesues veener? meebiee, Deuueen mebkesâleJeÛeve DeJelejCÙeeÛes hetCe& meeceOÙe& yeeUielees
hejbleg ÙeebÛÙeeceOeerue yengleskeâ ueeskeâ De%eeveele iegjHeâšuesues Deensle.9 peefceveerJej ÛeeueCeeNÙee
SKeeÅee ØeeCÙeeuee DeeefCe nJesle hebKeeves G[CeeNÙee SKeeÅee he#Ùeeuee hene, ns meJe&
legceÛÙeemeejKÙeeÛe ØepeeleeRceOÙes cees[leele. Deecner lÙeeÛÙee YeeiÙeuesKeele keâesCeleerner keâmej
"sJeueer veener, ceie ns meJe& DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s SkeâJešues peeleerue, heCe pes ueeskeâ
DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee Keesšs "jefJeleele, les yeefnjs DeeefCe cegkesâ Deensle, DebOeejele he[uesues
Deensle. Deuueen FefÛÚlees lÙeeuee heLeYeü° keâjlees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee mejU
ceeiee&Jej ueeJelees.10 Ùeebvee meebiee, Lees[s efJeÛeej keâ¤ve meebiee, pesJne legceÛÙeeJej Deuueenkeâ[tve
SKeeos cees"s mebkeâš ÙesTve keâesmeUles DeLeJee Debeflece Ieškeâe ÙesTve "sheles lej keâeÙe lesJne legcner
DeuueenefMeJeeÙe Flej kegâCeeÛee OeeJee keâjlee? meebiee, pej legcner Kejs Demeeue lej. lÙeeJesUer
legcner DeuueenÛeeÛe OeeJee keâjlee, ceie pej lÙeeves FefÛÚues lej lees legceÛÙeeJe¤ve mebkeâš
šeUlees. DeMee Øemebieer legcner pÙeebvee DeuueenÛes Yeeieeroej "jefJeues Deens lÙeebvee efJeme¤ve
peelee.11 (37-41)
legceÛÙeehetJeea Deveskeâ pevemecetnebkeâ[s Deecner Øesef<ele hee"efJeues DeeefCe lÙee pevemecetnebvee
9) efveMeeCeerves DeefYeØesle FbefõÙeiecÙe Ûecelkeâej Deens. meJeexÛÛe DeuueenÛÙee Ùee keâLeveeÛee DeLe& Demee
keâer Ûecelkeâej ve oeKeefJeCÙeeÛes keâejCe Demes veener keâer Deecner les oeKeefJeCÙeemee"er DemeceLe& Deenesle
lej kesâJeU DeeheuÙee De%eeveecegUs ns ueeskeâ les mecepetve Iesle veenerle, Demes lÙeeÛes Skeâ ogmejsÛe keâejCe
Deens.
10) F&Õejeves YeškeâefJeCes Demes Deens keâer Skeâe De%eeveefØeÙe ceeCemeeuee DeuueenÛÙee efveMeeCÙeebÛes
efvejer#eCe keâjCÙeeÛeer megyegæer efoueer peeT veÙes DeeefCe Skeâe hetJe&«enoes<e yeeUieCeeNÙee efJ ehejerle
JeemleJeleeefØeÙe DeYÙeemekeâeves lÙeebÛes efvejer#eCe kesâues lejer JeemleefJekeâlesØele vesCeeNÙee KegCee lÙeeÛÙee
°erheemetve ueheuesuÙeeÛe jeneJÙeele Je iewjmecepegleerle iegbleefJeCeeNÙee iees°er lÙeeuee melÙeeheemetve
DeefOekeâeefOekeâ otj Dees{le vÙeeJÙeele. ÙeeGueš DeuueenÛee megyeesOe ne Deens keâer Skeâe ‘melÙeefve‰’
uee %eeveeÛÙee meeOeveebÉejs ueeYe IesCÙeeÛeer megyegæer efoueer peeJeer DeeefCe DeuueenÛÙee DeeÙeleerle
lÙeeuee JeemleJelesØele heesnÛeefJeCeeNÙee KegCee efceUle peeJÙeele.
11) cnCepes ner efveMeeCeer lej legceÛÙee mJele:ÛÙee Deble:keâjCeele ceewpeto Deens. pesJne legceÛÙeeJej SKeeos
cees"s mebkeâš Ùesles, DeLeJee ce=lÙet DeeheuÙee YeÙebkeâj ¤heele meceesj ÙesTve "shelees lesJne Ske⚟ee
F&ÕejeÛÙee DeeßeÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCelesner DeeßeÙemLeeve legcneuee efomele veener. cees"cees"s
DeveskesâÕejJeeoer DeMee Øemebieer DeeheuÙee GheemÙeebvee efJeme¤ve SkeâcesJe F&ÕejeÛee OeeJee keâ¤
ueeieleele. keâójeleuee keâój veeefmlekeâ osKeerue F&Õejemeceesj ØeeLe&vesmee"er nele hemejlees. ne Ùee
iees°erÛee hetjeJee Deens keâer F&MeYeòeâer DeeefCe SkesâÕejJeeoeÛeer meeLe ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeele
ceewpeto Deens, lÙeeJej ieHeâueleerÛes DeeefCe De%eeveeÛes efkeâleerner he[os šekeâues iesues Demeues lejermegæe
keâOeer keâOeer leer mee#e GHeâeUtve meceesj ÙesTve "sheles.
DeuedDevedDeece 6 213 heeje 7
mebkeâšele Je og:Keele šekeâues pesCeskeâ¤ve lÙeebveer veceüheCes DeeceÛÙeemeceesj PegkeâeJes. ceie pesJne
DeeceÛÙeekeâ[tve lÙeebÛÙeeJej mebkeâš Deeues lesJne lÙeebveer veceülee keâe oMe&efJeueer veener? hejbleg
lÙeebÛeer ùoÙes lej DeefOekeâÛe keâ"esj Peeueer DeeefCe Mewleeveeves lÙeebvee efoueemee efouee keâer pes keâener
legcner keâjerle Deenele les GòeceÛe keâjerle Deenele. ceie pesJne lÙeebvee efouesuÙee GheosMeeÛes lÙeebveer
efJemcejCe kesâues lesJne Deecner meJe& ØekeâejÛÙee megKemece=efæÛeer oejs lÙeebÛÙeemee"er GIe[er kesâueer,
ÙesLeheeJeslees keâer pesJne les lÙeebvee efouÙee iesuesuÙee megKemece=efæle Kethe ceie> Peeues, lesJne -
DeÛeevekeâheCes Deecner lÙeebvee hekeâ[ues DeeefCe Deelee heefjefmLeleer DeMeer nesleer keâer les ØelÙeskeâ
ceebieuÙeeheemetve efvejeMe Peeues nesles. DeMee Øekeâejs lÙeebÛeer cegUs keâehetve šekeâueer iesueer, pÙeebveer
DelÙeeÛeej kesâues nesles DeeefCe meJe& ØeMebmee Deens mekeâue peieebÛee heeuevekeâlee& Deuueenmee"erÛe.
(42-45)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, keâOeer legcner ÙeeÛee lejer efJeÛeej kesâuee, keâer pej
Deuueenves legceÛeer °er Je ßeJeCeMeòeâer legceÛÙeeheemetve efnjeJetve Iesleueer DeeefCe legceÛÙee ùoÙeeJej
efMekeäkeâeceesle&ye kesâues12 lej DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCelee Demee F&Õej Deens pees ¢ee Meòeâer
legcneuee hejle yeneue ke⤠Mekesâue? hene, keâMeeØekeâejs Deecner JejÛesJej Deeheueer mebkesâleJeÛeves
lÙeebÛÙeemeceesj "sJelees DeeefCe ns keâMeeØekeâejs lÙeeÛÙeeheemetve °er ÛegkeâefJeleele. meebiee, keâOeer legcner
efJeÛeej kesâuee keâer pej Deuueenkeâ[tve Dekeâmceele efkebâJee peeefnjjerlÙee legceÛÙeeJej Øekeâeshe Deeuee
lej DelÙeeÛeeNÙeebefMeJeeÙe Flej keâesCeer ve° nesF&ue keâeÙe? Deecner pees hewiebyej hee"efJelees lees
ÙeeÛekeâefjlee lej hee"efJelees keâer les meoeÛeejer ueeskeâebvee Keg<eKeyejer osCeejs Je ogjeÛeejer ueeskeâebvee
YeÙe oeKeefJeCeejs Demeleerue. ceie les ueeskeâ lÙeebÛes cnCeCes Sskeâleerue Je DeeheuÙee keâeÙe&heæleerle
megOeejCee keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er keâesCelÙeener ØekeâejÛÙee YeÙeeÛee Je og:KeeÛee Øemebie veener.
DeeefCe pes DeeceÛÙee JeÛeveebvee Keesšs "jJeleerue les DeeheuÙee DeJe%esheeÙeer efMe#ee YeesieuÙeeefMeJeeÙe
jenCeej veenerle. (46-49)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer legcneuee Demes meebiele veener keâer ceePÙeepeJeU
DeuueenÛes Keefpeves Deensle, ceuee hejes#eeÛes %eevener veener Je Demesner meebiele veener keâer ceer
F&Meotle Deens. ceer lej kesâJeU lÙee ‘Je¢e’ (efoJÙe DeJelejCeeves) Ûes heeueve keâjlees pes ceePÙeeJej
DeJelejues peeles.’’ ceie Ùeebvee efJeÛeeje, ‘‘DeebOeUe Je [esUme oesIes meceeve Demet Mekeâleele
keâeÙe? legcner efJeÛeej keâjerle veener?’’ (50)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), legcner Ùee (efoJÙe ØekeâšveeÛÙee %eevee) Éejs lÙee ueeskeâebvee
GheosMe keâje pes ueeskeâ ÙeeÛes YeÙe yeeUieleele keâer, DeeheCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&meceesj keâOeer
lejer DeMee DeJemLesle npej kesâues peeT pesLes lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner (Demee meòeeOeerMe) vemesue
12) Ùee ef"keâeCeer ùoÙeebJej cegnj keâjCÙeeves DeefYeØesle efJeÛeej Je DeekeâueveMeòeâerÛes efnjeJetve Iesleues peeCes
nesÙe.
DeuedDevedDeece 6 214 heeje 7
pees lÙeebÛee meceLe&keâ Je meneÙekeâ Demesue efkebâJee lÙeebÛeer efMeHeâejme keâjerue, keâoeefÛele (Ùee
GheosMeeves meeJeOe nesTve) lÙeebveer F&MehejeÙeCelesÛes Jele&ve DebefiekeâejeJes. DeeefCe pes ueeskeâ
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Denesje$e OeeJee keâjerle Demeleele Je lÙeeÛeer ØemeVelee Øeehle keâjCÙeele
iegbleuesues Demeleele lÙeebvee DeeheuÙeeheemetve otj ueesšt vekeâe. lÙeebÛÙee efnMesyeeleerue keâesCelÙeener
iees°erÛee Yeej legceÛÙeeJej veener Je legceÛÙee efnMesyeeleerue keâesCelÙeener iees°erÛee Yeej lÙeebÛÙeeJej
veener. ÙeeGhej osKeerue pej legcner lÙeebvee otj ueesšues lej DelÙeeÛeejer ueeskeâeble ieCeues peeue,
Kejs heenlee Deecner DeMee leNnsves Ùee ueeskeâebhewkeâer keâeneRvee keâeneRÛÙeeÉejs hejer#esle šekeâues Deens 13
pesCeskeâ¤ve lÙeebveer lÙeebvee heentve cnCeeJes, ‘‘nsÛe les DeeceÛÙeeleerue ueeskeâ Deensle pÙeebÛÙeeJej
DeuueenÛeer oÙee Je ke=âhee Peeueer Deens?’’ nesÙe! keâeÙe Deuueen DeeheuÙee ke=âle%e oemeebvee
ÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ peeCele veener? pesJne legceÛÙeepeJeU les ueeskeâ Ùesleerue pes DeeceÛÙee
JeÛeveebJej ßeæe "sJeleele lesJne lÙeebvee meebiee, ‘‘legceÛÙeeJej Meebleer Demees. legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ves oÙee DeeefCe ke=âhesÛee heefjhee" mJele:mee"er DeefveJeeÙe& kesâuee Deens. (ner lÙeeÛeer
oÙee Je ke=âheeÛe Deens keâer) pej legceÛÙeehewkeâer SKeeÅeeves De%eeveeves SKeeos og<keâce& kesâues Demesue
Je veblej he§eeòeehe JÙeòeâ kesâuee Je megOeejCee kesâueer lej lees lÙeeuee ceeHeâ keâjlees, vejceeF&
oeKeefJelees.’’14 DeeefCe Deecner DeMee leNnsves DeeceÛeer mebkesâleefÛevns GIe[ keâ¤ve Øemlegle keâjlees,
pesCeskeâ¤ve DehejeOÙeebÛee ceeie& Deieoer mhe° JneJee. (51-55)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘legcner ueeskeâ DeuueenefMeJeeÙe Flej pÙeebÛee OeeJee
keâjerle Deenele lÙeebÛeer Yeòeâer keâjCÙeeme ceuee ceveeF& keâjCÙeele Deeueer Deens.’’ meebiee, ‘‘ceer
legceÛÙee FÛÚebÛes DevegkeâjCe keâjCeej veener, pej ceer Demes kesâues lej ceer heLeYeü° nesF&ue,
mejUceeie& Øeehle keâjCeeNÙeebhewkeâer jent MekeâCeej veener.’’ meebiee, ‘‘ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&leHexâ
Skeâe GppJeue ØeceeCeeJej keâeÙece Deens DeeefCe legcner lÙeeuee Keesšs "jefJeues Deens, Deelee
ceePÙee DeKelÙeejerle leer iees° cegUerÛe veener efpeÛÙeeyeöue legcner IeeF& keâjerle Deenele, efveCe&ÙeeÛee
meJe&mJeer DeefOekeâej Deuueenuee Deens. leesÛe melÙe yeeyeer meebielees DeeefCe leesÛe meJeexlke=â° efveJee[e
13) cnCepes oefjõer DeeefCe iejerye, lemesÛe meceepeele pÙee ueeskeâebvee KeeueÛes mLeeve efouesues Deens,
meJe&ØeLece DeMeeÛe ueeskeâebvee F&ceeveÛeer megyegæer osTve Deecner ßeercebleer DeeefCe Øeefle‰sÛee Denbkeâej
yeeUieCeeNÙeebvee hejer#esle šekeâues Deens.
14) pÙee ueeskeâebveer lÙeeJesUer hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej F&ceeve DeeCeues nesles lÙeebÛÙeele
Demes heg<keâU ueeskeâ nesles pÙeebÛÙee neletve De%eeveeÛÙee keâeUele cees"cees"er heehekeâcex Ie[ueer nesleer.
Deelee Fmueece mJeerkeâejuÙeeveblej lÙeebÛes peerJeve hetCe&heCes heeuešues Demeues lejer Fmueece-efJejesOekeâ
lÙeebÛÙee hetJee&ßeceer peerJeveeleerue oes<e DeeefCe ke=âlÙeebmee"er šesceCes ceejerle Demele. cnCetve Heâcee&efJeues
peele Deens keâer F&ceeveJeeuÙeebÛes meeblJeve keâje. lÙeebvee meebiee keâer pees Fmece he§eeòeehe JÙeòeâ keâ¤ve
Deeheueer megOeejCee keâ¤ve Ieslees lÙeeÛÙee hetJeeaÛÙee DehejeOeebJej oes<eer OejCÙeeÛeer heæle
DeuueenpeJeU veener.
DeuedDevedDeece 6 215 heeje 7
keâjCeeje Deens.’’ meebiee, ‘‘pej SKeeos JesUer leer iees° ceePÙee DeKelÙeejerle Demeleer efpeÛÙeemee"er
legcner IeeF& keâjerle Deenele lej ceePÙeele DeeefCe legceÛÙeele kesâJneÛe efveCe&Ùe ueeieuee Demelee.
hejbleg Deuueen DeefOekeâ Ûeebieues peeCelees keâer DelÙeeÛeeNÙeebMeer keâesCelee JÙeJenej kesâuee iesuee
heeefnpes. lÙeeÛÙeepeJeUÛe hejes#eeÛÙee efkeâuuÙee Deensle pÙeebÛes %eeve lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej
keâesCeeueeÛe veener. mecegõ Je peefceveerle pes keâener Deens les meJe& lÙeeuee ceenerle Deens. Pee[eJe¤ve
ieUtve he[Ceejs keâesCelesÛe heeve Demes veener pÙeeÛeer ceeefnleer lÙeeuee veener peefceveerÛÙee
DebOekeâejhetCe& Lejeble keâesCeleeÛe oeCee Demee veener, pÙeeÛes lÙeeuee %eeve veener. Deeõ& Je Meg<keâ
meJe&keâener Skeâe KeguÙee «ebLeele efueefnuesues Deens. leesÛe lej Deens pees je$eer legceÛes ØeeCe njCe
keâjlees Je efoJemee pes keâener legcner keâjlee les peeCelees, ceie, ogmeNÙee efoJeMeer lees legcneuee ÙeeÛe
Ssefnkeâ peieele hejle hee"efJelees pesCeskeâ¤ve peerJeveeÛeer "jeefJekeâ cegole hetCe& JneJeer. mejlesMesJešer
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcneuee hejle peeÙeÛes Deens, ceie lees legcneuee oeKeJetve osF&ue keâer legcner keâeÙe
keâjerle neslee. DeeheuÙee oemeebJej lees mebhetCe& ØeYeglJe jeKelees DeeefCe legceÛÙeeJej efvejer#ekeâ efveÙegòeâ
keâ¤ve hee"efJelees, ÙesLeheeJeslees keâer pesJne legceÛÙeehewkeâer SKeeÅeeÛeer ce=lÙetIeškeâe ÙesTve "sheles
lesJne lÙeeves hee"efJeuesues otle lÙeeÛes ØeeCe njCe keâjleele Je Deeheues keâle&JÙe yepeeJeCÙeele peje
osKeerue Ûetkeâ keâjerle veenerle. ceie meJe&ÛesmeJe& DeeheuÙee KeNÙee mJeeceer Deuueenkeâ[s hejle
DeeCeues peeleele, meeJeOeeve! efveCe&ÙeeÛes meJe& DeefOekeâej lÙeeueeÛe Øeehle Deensle DeeefCe efnMeesye
IesCÙeele lees DelÙeble melJej Deens.’’ (56-62)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee efJeÛeeje, JeeUJebš Je mecegõeÛÙee DebOekeâejeble keâesCe legcneuee
mebkeâšeheemetve JeeÛeefJelees? keâesCe Deens pÙeeÛÙeepeJeU legcner (mebkeâšmeceÙeer) ieÙeeJeÙee keâ¤ve
DeeefCe iegheÛegheheCes ØeeLe&vee keâjlee? kegâCeeuee cnCelee keâer pej lÙeeves Ùee mebkeâšeletve JeeÛeefJeues
lej Deecner pe¤j ke=âle%e yevet? - meebiee, Deuueen legcneuee Ùeeheemetve Je ØelÙeskeâ Ùeeleveebheemetve
cegòeâ keâjlees. ceie legcner Flejebvee lÙeeÛee Yeeieeroej "jefJelee.15 - meebiee, ‘‘lees Ùeeuee meceLe&
15) cnCepes ner JemlegefmLeleer keâer Skeâše DeuueenÛe meJe&Meòeâerceeve Deens. mecemle DeefOekeâejebÛee mJeeceer
DeeefCe legceÛÙee YeuÙee Je yegNÙeeÛee meJee&efOekeâejer Deens. lÙeeÛÙeeÛe neleele legceÛÙee YeeiÙeeÛeer Oegje
Deens. ÙeeÛeer mee#e lej legceÛÙee mJele:ÛÙee ceveele ceewpeto Deens. pesJne SKeeoe keâ"erCe Øemebie Ùeslees
Je keâeÙe&keâejCe mebyebOe legšle DemeuÙeeÛes efomet ueeieleele lesJne lÙeeJesUer legcner GlmHetâle&heCes
lÙeeÛÙeeÛekeâ[s OeeJe Ieslee hejbleg DeMeer ner GIe[ efveMeeCeer Demeleevee osKeerue F&MelJeele keâmeuÙeener
hegjeJÙee Je ØeceeCeeefJevee legcner Flejebvee lÙeeÛes Yeeieeroej yeveefJeues Deens. heesmeues peelee lÙeeÛÙee
DeVeeJej DeeefCe DeVeoelee "jefJelee ogmeNÙeebvee, meneÙÙe efceUefJelee lÙeeÛÙee ke=âhee Je
cesnjyeeveerheemetve DeeefCe ceooieej Je efnceeÙeleer "jefJelee Flejebvee, oeme Deenele lÙeeÛes DeeefCe yeboieer
keâjlee ogmeNÙeebÛeer, efJeIve njlees lees, JeeF&š Øemebieer ieÙeeJeÙee keâjlee lÙeeÛeer, DeeefCe pesJne lees Øemebie
šUlees lesJne legceÛes efJeIvenlee& yeveleele ogmejsÛe. vewJesÅe Je Yesšer Ûe{efJeuÙee peeleele FlejebÛÙee
veeJeeves.
DeuedDevedDeece 6 216 heeje 7
Deens keâer legcneJej SKeeoe Øekeâeshe Je¤ve keâesmeUJesue, DeLeJee legceÛÙee heeÙeeKeeuetve GmeUJesue
efkebâJee legcneuee iešeiešeble efJeYeeietve Skeâe iešeuee ogmeNÙee iešebÛÙee MeòeâerÛee DeemJeeo
ÛeeKeJeerue.’’ hene, Deecner keâMeeØekeâejs JejÛesJej efJeefJeOe heæleeRveer DeeceÛeer mebkesâleJeÛeves
ÙeebÛÙeemeceesj Øemlegle keâjerle Deenesle keâer keâoeefÛele Ùeebvee melÙe mecepeeJes. legceÛes meceepeyeebOeJe
lÙeeÛee Fvkeâej keâjerle Deensle, JeemleefJekeâ heenlee les melÙe Deens. Ùeebvee meebiee keâer ceer
legceÛÙeeJej jeKeCeoej yeveefJeuees iesuees veener.16 ØelÙeskeâ JeelexÛÙee Øekeâš nesCÙeeÛeer Skeâ JesU
efveOee&efjle Deens. ueJekeâjÛe legcneuee mJele:Ûe heefjCeece keâUsue. (63-67)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), pesJne legcner heeneue keâer ueeskeâ DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebJej šerkeâe
keâjerle Deensle lej lÙeebÛÙeeheemetve otj Jne - ÙesLeheeJeslees keâer lÙeebveer ns mebYee<eCe mees[tve ogmeNÙee
iees°erle ueeieeJes. DeeefCe pej SKeeos JesUer Mewleeveeves legcneuee efJemej hee[uee, lej pesJne
legcneuee lÙee ÛegkeâerÛeer peeCeerJe nesF&ue lÙeeveblej hegvne DeMee DelÙeeÛeeNÙeebÛÙee peJeU yemet
vekeâe. lÙeeÛÙee efnMeesyeeleerue keâesCelÙeener iees°erÛeer peyeeyeoejer heeheYeer¤ ueeskeâebJej veener, hejbleg
lÙeebvee GheosMe keâjCes legceÛes keâle&JÙe Deens keâoeefÛele les ogJe&le&veeheemetve JeeÛet Mekeâleerue. mees[e
lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer DeeheuÙee Oecee&uee KesU Je leceeMee yeveJetve šekeâues Deens DeeefCe pÙeebvee
Ssefnkeâ peerJeveeves YegueefJeues Deens. nesÙe, lÙeebvee ne kegâjDeeve SskeâJetve GheosMe Je leekeâero osle
jene keâer SKeeÅee JesUsme SKeeoer JÙeòeâer mJele: kesâuesuÙee ke=âlÙeebÛÙee Deeheòeerle meehe[t veÙes,
DeeefCe pej DeMee DeJemLesle meehe[ueer lej Deuueenheemetve JeeÛeefJeCeeje keâesCeer meceLe&keâ Je
meneÙekeâ DeeefCe keâesCeer yeepet ceeb[Ceeje efleÛÙeemee"er vemesue, DeeefCe Jeešsue leer Jemlet
ceesyeouÙeele osTve megšt FefÛÚle Demesue lej leermegæe mJeerkeâejueer peeCeej veener. keâejCe Demes
ueeskeâ lej mJele: DeeheuÙee keâcee&ÛÙee heefjCeecemJe¤he hekeâ[ues peeleerue. lÙeebvee lej melÙeeÛÙee
DeeheuÙee FvkeâejeÛÙee ceesyeouÙeele GkeâUles heeCeer efheCÙeeme efceUsue DeeefCe og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe
YeesieeJeÙeeme efceUsue. (68-70)
ns hewiebyej (me.)! lÙeebvee efJeÛeeje, keâeÙe Deecner Deuueenuee mees[tve lÙeebÛee OeeJee
keâjeJee pes Deecneuee ueeYener heesnesÛeJet Mekeâle veenerle Je vegkeâmeevener veener? DeeefCe pÙeeDeLeea
Deuueenves Deecneuee mevceeie& oeKeJetve efouee Deens lej keâeÙe Deecner hejle heeJeueer ceeies
efHeâjeJes? keâeÙe Deecner Deeheueer oMee lÙee ceeCemeemeejKeer keâ¤ve IÙeeJeer pÙeeuee Mewleeveebveer
JeeUJebšele YeškeâefJeues DemeeJes DeeefCe lees nwjeCe Je efJeef#ehleheCes efHeâjle DemeeJee,
JeemleefJekeâheCes lÙeeÛes meesyeleer lÙeeuee nekeâe ceejerle Demeleerue keâer Fkeâ[s Ùes, ne mejUceeie&
DeefmlelJeele Deens, meebiee, ‘‘Jemlegle: Kejs ceeie&oMe&ve lej kesâJeU DeuueenÛesÛe ceeie&oMe&ve Deens
16) cnCepes pes keâener legcner heenele veener les peyejomleerves legcneuee heeneJeÙeeme ueeJeeJes Je pes keâener legcner
mecepetve Iesle veener yeUpeyejerves lÙeeÛee legcneuee mecepe ÅeeJee, ns ceePes keâece veJns. lemesÛe ns keâecener
ceePes veener keâer pej legcner heeefnues veener lej legceÛÙeeJej Øekeâeshe keâesmeUJeeJee.
DeuedDevedDeece 6 217 heeje 7
DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[tve Deecneuee ne DeeosMe efceUeuee Deens keâer meJe& me=°erÛÙee mJeeceerheg{s ceeve
legkeâJee. veceepe mLeeefhele keâje DeeefCe lÙeeÛÙee DeJe%esheemetve otj jene, lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner
Skeâ$e kesâues peeue.’’ leesÛe Deens pÙeeves DeekeâeMe Je he=LJeeruee melÙeeefveMeer efvecee&Ce kesâues Deens. 17
DeeefCe pÙee efoJeMeer lees meebiesue keâer hegve®lLeeve JneJes lesJne lÙeeÛe efoJeMeer les nesF&ue.
lÙeeÛeskeâLeve meJe&mJeer melÙe Deens DeeefCe pÙee efoJeMeer vejefmebie Hegbâkeâues peeF&ue lÙee efoJeMeer meòee
lÙeeÛeerÛe Demesue, lees hejes#e DeeefCe Dehejes#e18 ØelÙeskeâ JemletÛee %eelee Deens DeeefCe yegefæceeve
Je peeCekeâej Deens. (71-73)
FyeÇenerce (De.) ÛÙee IešvesÛeer Dee"JeCe keâje pesJne lÙeeves DeeheuÙee efhelÙee Deepejuee
meebefieleues nesles, ‘‘keâeÙe let cetleeAvee F&Õej yeveefJeuesme, ceer lej leguee Je legPÙee ueeskeâebvee GIe[
heLeYeü° heenele Deens.’’ FyeÇenerce (De.) uee Deecner DeMeeØekeâejs he=LJeer Je DeekeâeMeebÛes
JÙeJemLeeheve oeKeJeerle neslees DeeefCe Ùeekeâefjlee keâer lees efJeÕeeme jeKeCeeNÙeebhewkeâer JneJee. cnCetve
pesJne je$e lÙeeÛÙeeJej hemejueer lesJne lÙeeves Skeâ ve#e$e heeefnues, cnCeeuee, ‘‘ne ceePee
17) kegâjDeeveele peeieespeeieer ner iees° meebefieleuesueer Deens keâer Deuueenves he=LJeer Je DeekeâeMeebvee
melÙeeefOeef‰le DeLeJee melÙeeefveMeer efvecee&Ce kesâues Deens. ÙeeÛee Skeâ DeLe& Demee keâer he=LJeer DeeefCe
DeekeâeMeebÛes mepe&ve kesâJeU KesU cnCetve Peeuesues veener. ns SKeeÅee ueneve cegueebÛes KesUCes veJns keâer
kesâJeU ceveesjbpeve cnCetve lÙeebÛÙeeMeer lÙeeves KesUle jeneJes DeeefCe ceie menpeÛe lÙeeÛeer lees[Heâes[
keâ¤ve Hesâketâve šekeâeJes. JeemleefJekeâheCes ns Skeâ DelÙeble iebYeerj mJe¤heeÛes keâeÙe& Deens. les nslethegjmmej
kesâues Deens. Skeâ ceneve Gefö° lÙeeÛÙeele keâeÙe&jle Deens. ÙeeÛee Skeâ keâeueÛe›eâ hetCe& PeeuÙeeveblej
lÙee keâeueeJeOeerle pes keâener he[ues Deens, mepe&vekeâlÙee&ves lÙee mebhetCe& keâeceefiejerÛee efnMeesye IÙeeJee Je
lÙeeÛe keâeueeJeOeerÛÙee Debeflece heefjCeeceeJej ogmeNÙee keâeueÛe›eâeÛee heeÙee "sJeeJee. ns DeefveJeeÙe& Deens.
ogmeje DeLe& Demee keâer Deuueenves ner mebhetCe& me=°erJÙeJemLee melÙeeÛÙee Yekeäkeâce heeÙeeJej GYeer kesâueer
Deens. vÙeeÙe, efJeJeskeâ DeeefCe melÙelesÛÙee efveÙeceebJej ÙeeÛeer ØelÙeskeâ Jemlet DeeOeeefjle Deens.
DemelÙeemee"er Kejs cnCepes Ùee JÙeJemLesle cetU OejCÙeeme Je meHeâue nesCÙeeme keâesCeleeÛe JeeJe veener.
DeuueenvesÛe DemelÙeesheemekeâebvee mebOeer ÅeeJeer keâer les pej Deeheues DemelÙe Je DelÙeeÛeej DeeefCe
DeJeemleJelesle Je=æer ke⤠FefÛÚle Demeues lej lÙeebveer lemeues ØeÙelve keâ¤ve heeneJesle, ner iees°
JesieUer. lejerheCe mejlesMesJešer he=LJeer DemelÙeeÛes ØelÙeskeâ yeer Deesketâve yeensj Hesâkesâue DeeefCe ØelÙeskeâ
DemelÙeJeeoer Debeflece efnMesyehe$eele, lÙeeves Ùee og°lesÛÙee Je=#eeÛeer ceMeeiele Je efmebÛeveele pes heefjßece
Iesleues Deensle les meJe& JeeÙee iesuÙeeÛes heeefnuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. eflemeje DeLe& Demee keâer
F&Õejeves ner meJe& me=°er mJenkeäkeâeves efvecee&Ce kesâueer Deens DeeefCe DeeheuÙee mJenkeäkeâeÛÙee DeeOeejsÛe
ÙeeJej meòee ÛeeueJeerle Deens. lÙeeÛee ngketâce Ùee ef"keâeCeer DeMeemee"er Ûeeuelees keâer leesÛe DeeheCe
efveefce&uesuÙee me=°erJej meòee ÛeeueefJeCÙeeÛee nkeäkeâ yeeUielees. Flej keâesCeeÛeener ngketâce ÙesLes ÛeeueeJee
Demee lÙeeuee nkeäkeâ veener.
18) hejes#e (iewye) les meJe&keâener pes efveefce&leerÛÙee °erletve ieghle Deens. Dehejes#e, les meJe&keâener pes
efveefce&leermee"er GIe[ DeeefCe ceenerle Deens.
DeuedDevedDeece 6 218 heeje 7
heeuevekeâlee& Deens hejbleg pesJne les ceeJeUues lesJne cnCeeuee, Demle heeJeCeeNÙeebJej lej ceer
Deekeâef<e&le nesle veener. ceie pesJne ÛekeâekeâCeeje Ûebõ heeefnuee lesJne cnCeeuee, ne ceePee
heeuevekeâlee& Deens. ceie pesJne lees osKeerue Demle heeJeuee lej cnCeeuee, pej ceePÙee
heeuevekeâlÙee&ves ceePes ceeie&oMe&ve kesâues vemeles lej ceer megæe ceeie&Yeü° ueeskeâeble meeceerue Peeuees
Demelees. ceie pesJne metÙee&uee owoerhÙeceeve heeefnues lej cnCeeuee, ne Deens ceePee heeuevekeâlee&, ne
meJee&le cees"e Deens. hejbleg leesner pesJne ueÙeeme iesuee lesJne FyeÇenerce (De.) Godieejuee, ns ceePÙee
peeleeryeebOeJeebvees! ceer lÙee meJeeËheemetve efJejòeâ Deens pÙeebvee legcner F&ÕejeÛee Yeeieeroej "jefJelee. 19
ceer lej Skeâe«e nesTve Deeheues cegKe lÙee DeefmlelJeekeâ[s kesâues Deens pÙeeves peceerve DeekeâeMeebvee
efvecee&Ce kesâues Deens DeeefCe ceer keâoeefhe DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer veener.’’ lÙeeÛes ueeskeâ lÙeeÛÙeeMeer
Yeeb[t ueeieues lej lÙeeves ueeskeâebvee meebefieleues, ‘‘keâeÙe legcner ueeskeâ DeuueenÛÙee yeeyeleerle
ceePÙeeMeer Yeeb[lee? JeemleefJekeâ heenlee lÙeeves ceuee mejUceeie& oeKeefJeuee Deens. DeeefCe legcner
"jefJeuesuÙee Yeeieeroejebvee ceer Yeerle veener. nesÙe, pej ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves keâener FefÛÚues lej
les DeJeMÙe Ie[t Mekeâles. ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûes %eeve ØelÙeskeâ JemletJej hemejues Deens, ceie keâeÙe
legcner MegæerJej ÙesCeej veener?20 DeeefCe ceie ceer legceÛÙee ceeveuesuÙee Yeeieeroejebvee keâmes YÙeeJes
pesJne legcner Deuueenyejesyej lÙee Jemletbvee F&MelJeeceOÙes Yeeieeroej "jefJeCÙeeme Yeerle veener
pÙeebÛÙeemee"er lÙeeves legcnebJej keâesCelesner ØeceeCe DeJelejues veener? Deecne GYeÙehe#eebhewkeâer keâesCe
efveef§eblelee Je meblees<eeuee peemle hee$e Deens? meebiee, pej keâener legcneuee %eeve Demesue lej Kejs
heenlee Meebleer lej lÙeebÛÙeemee"er Deens DeeefCe mevceeiee&Jej lesÛe Deensle pÙeebveer ßeæe "sJeueer
DeeefCe pÙeebveer DeeheuÙee ßeæsuee DelÙeeÛeejeMeer pees[ues veener.’’ (74-82)
ns nesles DeeceÛes les yeesOeØeceeCe pes Deecner FyeÇenerce (De.) uee lÙeeÛÙee ueeskeâebefJe¤æ
Øeoeve kesâues. Deecner pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee GÛÛe ceeve cejeleye yeneue keâjlees. melÙe Demes
Deens keâer legceÛee heeuevekeâlee& DelÙeble yegefæceeve Je %eeveer Deens. (83)
ceie Deecner FyeÇenerce (De.) uee, Fmenekeâ (De.) Je Ùeeketâye (De.) ØeceeCesÛe mebleleer
efoueer Je ØelÙeskeâeuee mevceeie& oeKeefJeuee (leesÛe mevceeie& pees) lÙeeÛÙeeDeieesoj vetn (De.) uee
19) Ùee ef"keâeCeer npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebvee Øesef<eleheoeves Gheke=âle kesâuÙee peeCÙeeDeieesoj lÙeevee
melÙeeØele vesCÙeeÛes pes meeOeve "jues lÙeebÛÙee ØeeLeefcekeâ efÛebleveeÛeer kewâefHeâÙele meebefieleuesueer Deens.
Ùeele meebefieleues Deens keâer Skeâ ÙeLeeÙeesiÙe yegæer Je °er yeeUieCeeje ceeCetme pees meJe&mJeer
DeveskesâÕejesheemekeâ JeeleeJejCeele pevceuee neslee keâMeeØekeâejs me=°erleerue efÛevnebÛes efvejer#eCe keâ¤ve Je
lÙeebÛÙeeJej ÙeesiÙe Øekeâejs efJeÛeej Je efÛebleve keâ¤ve melÙe iees°erÛÙee Deekeâueveele ÙeMemJeer "juee.
20) cetU Dejyeer Meyo lepekeäkegâj ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee Keje DeLe&, ieHeâueleerle DeeefCe Heâmeieleerle
DemeuesuÙee DeMee SKeeÅee ceeCemeeves meeJeOe nesTve, pÙee iees°erheemetve lees ieeefHeâue Deens efleÛeer
Dee"JeCe keâjeJeer, Demee neslees. cnCetve Deecner ‘DeHeâuee lelepekeäkeâ®ve’ Ùee JeekeäÙeeÛee meojnt
DevegJeeo kesâuee Deens.
DeuedDevedDeece 6 219 heeje 7
oeKeefJeuee neslee. DeeefCe lÙeeÛÙeeÛe JebMeele Deecner oeTo (De.), meguewceeve (De.), DeÙÙetye
(De.), ÙetmegHeâ (De.), cetmee (De.) DeeefCe ne¤ve (De.) Ùeebvee (mevceeie&) oeKeefJeuee. DeMee
Øekeâejs Deecner meoeÛejCe keâjCeeNÙee ueeskeâebvee lÙeebÛÙee hegCÙeebÛes HeâU oslees. (lÙeebÛÙeeÛe
mebleleerle) ]pekeâefjÙÙee (De.), Ùe¢ee (De.), F&mee (De.) DeeefCe FueÙeeme (De.) Ùeebvee (ceeie&mLe
kesâues). lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâpeCe meoeÛeejer neslee. (lÙeebÛÙeeÛe JebMeeletve) FmceeF&ue (De.),
ÙemeDe (De.) DeeefCe Ùetvegme (De.) DeeefCe uetle (De.) Ùeebvee (ceeie& oeKeefJeuee). ÙeebÛÙeehewkeâer
ØelÙeskeâeuee meJe& peieJeeefmeÙeebJej Deecner ßes‰lJe Øeoeve kesâues. lÙeeÛeØeceeCes lÙeebÛes Jee[-Je[erue
Je lÙeebÛeer mebleleer Je lÙeebÛÙee YeeTyeboehewkeâer yengleskeâebvee Deecner Gheke=âle kesâues. lÙeebvee DeeceÛÙee
mesJesmee"er efveJe[ues DeeefCe mejU ceeiee&keâ[s lÙeebÛes ceeie&oMe&ve kesâues! ns DeuueenÛes ceeie&oMe&ve
Deens pÙeeÛÙeeÉejs lees DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee ceeie&oMe&ve keâjlees. hejbleg pej
SKeeÅee JesUer lÙee ueeskeâebveer DeveskesâÕejJeeo mJeerkeâejuee Demelee lej lÙeebÛes meJe& keâce&ke=âlÙe ve°
Peeues Demeles. les ueeskeâ nesles pÙeebvee Deecner «ebLe, DeefOekeâej DeeefCe Øesef<elelJe Øeoeve kesâues
nesles.21 Deelee pej ns ueeskeâ ns ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej osle Demeleerue lej (heJee& veener). Deecner
keâener DevÙe ueeskeâebvee ne ke=âhee-Øemeeo megheto& kesâuee Deens pes lÙeeuee veekeâejerle veenerle. ns hewiebyej
(me.), Deuueenkeâ[tve ceeie&oMe&ve Øeehle Peeuesues lesÛe ueeskeâ nesles, lÙeebÛÙeeÛe ceeiee&Jej legcner
Ûeuee DeeefCe meebietve šekeâe keâer ceer (Ùee ØeÛeej Je ceeie&oMe&veeÛÙee) keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve
keâesCelÙeener ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener, ne lej meeJe&peefvekeâ GheosMe Deens leceece
peieJeeefmeÙeebmee"er. (84-90)
Ùee ueeskeâebveer DeuueenmebyebOeer HeâejÛe ÛegkeâerÛee Deboepe ueeJeuee pesJne meebefieleues keâer
Deuueenves keâesCelÙeener ceeCemeeJej keâenerner DeJelejuesues veener. Ùeebvee efJeÛeeje, ceie lees «ebLe
pÙeeuee cetmee (De.) ves DeeCeues nesles, pees leceece ceeveJepeeleermee"er ØekeâeMe Je ceeie&oMe&keâ neslee,
pÙeeuee legcner Keb[-Keb[ keâ¤ve "sJelee, keâener oeKeefJelee Je yejsÛemes ueheJetve "sJelee, DeeefCe
pÙeeÛÙee ceeOÙeceeves legcneuee les %eeve efoues iesues; pes legcneueener Øeehle Peeues veJnles Je legceÛÙee
21) Ùee ef"keâeCeer Øesef<eleebvee leerve iees°er Øeoeve kesâuÙee peeCÙeeÛee GuuesKe Deens. Skeâ «ebLe, DeLee&le
DeuueenÛes ceeie&oMe&ve he$e, ogmejs ngketâce (DeefOekeâej) cnCepes meojnt ceeie&oMe&ve he$eeÛee Keje yeesOe
DeeefCe lÙeeÛÙee efveÙeceebvee meebmeeefjkeâ peerJeveeJej ueeiet keâjCÙeeÛeer #ecelee lemesÛe peerJeveeÛÙee
mecemÙesmebyebOeer efveCee&Ùekeâ cele ØemLeeefhele keâjCÙeeÛeer Ghepele ÙeesiÙelee, eflemejs Øesef<elelJe. cnCepes
meojnt ceeie&oMe&ve he$eevegmeej F&ÕejeÛÙee efveefce&leerÛÙee ceeie&oMe&veeÛes heo.
DeuedDevedDeece 6 220 heeje 7
Jee[Jeef[ueebvee osKeerue veJnles, lej ceie lees DeJelejefJeCeeje keâesCe neslee?22 - kesâJeU SJe{s
meebiee keâer Deuueen, ceie lÙeebvee lÙeebÛÙee ÙegòeâerJeeoeMeer KesUCÙeeme ceeskeâUs mees[e. (lÙeeÛe
«ebLeemeejKee) ne Skeâ «ebLe Deens pees Deecner DeJelejuee Deens. DelÙeble keâuÙeeCekeâejer Je mece=æer
Øeoeve keâjCeeje Deens. lÙee JemletÛeer melÙelee ØeceeefCele keâjlees peer ÙeehetJeea Deeueer nesleer DeeefCe
Ùeekeâefjlee DeJeleefjle kesâuee iesuee Deens keâer ÙeeÉejs legcner ueeskeâJemleerÛÙee Ùee keWâõeuee (DeLee&le
cekeäkeâe) DeeefCe lÙeeÛÙee heefjmejele jenCeeNÙeebvee meeJeOe keâjeJes. pes ueeskeâ hejueeskeâeuee ceeveleele
les Ùee «ebLeeJej ßeæe "sJeleele DeeefCe lÙeebÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer DeeheuÙee veceepeele
efveÙeefceleheCee jeKeleele. DeeefCe lÙee ceeCemeehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer Flej keâesCe Demesue pees
DeuueenJej Keesšs kegâYeeb[ jÛelees DeLeJee meebielees keâer ceePÙeekeâ[s efoJÙe Øekeâšve Deeues Deens.
Kejs heenlee lÙeebÛÙeeJej keâmeuesner efoJÙe Øekeâšve DeJelejues iesues veener. DeLeJee pees DeuueenÛÙee
DeJeleefjle kesâuesuÙee JemletÛÙee efJejesOeele meebiele Demesue keâer ceer osKeerue DeMeer Jemlet DeJelejJetve
oeKeJeerve? efkeâleer Úeve nesF&ue yejs pej legcner DelÙeeÛeeNÙeebvee DeMee oMesle heent Mekeâeue pesJne
les ce=lÙetÛÙee IejIejerle iešebieàÙee Iesle Demeleerue DeeefCe otle nele heg{s keâ¤ve keâ¤ve meebiele
Demeleerue keâer, ‘‘DeeCee, keâe{e Deeheues ØeeCe, Deepe legcneuee lÙee iees°eRheeÙeer Deheceevepevekeâ
Ùeelevee efoueer peeF&ue, pÙee legcner DeuueenJej oes<eejeshe keâ¤ve nkeâveekeâ yejUle neslee DeeefCe
lÙeeÛÙee mebkesâleJeÛeveebefJe¤æ GæšheCee keâjerle neslee.’’ (DeeefCe Deuueen Heâcee&Jeerue) ‘‘lej
hene Deelee legcner lemesÛe Skeâšs DeeceÛes meceesj npej Peeueele peMee Øekeâejs Deecner legcneuee
heefnuÙeeboe Skeâekeâer pevceeuee Ieeleues nesles, pes keâener Deecner legcneuee peieeble efoues nesles les meJe&
legcner hee"erceeies mees[tve Deeuee Deenele DeeefCe Deelee Deecneuee legceÛÙeemeceJesle legceÛeer
efMeHeâejme keâjCeejs osKeerue efomele veenerle, pÙeebÛÙeeyeöue legcner mecepele neslee keâer legceÛes keâeÙe&
efmeæerme vesCÙeele lÙeebÛeener keâener Jeeše Deens, legceÛes Deeheehemeeleerue meJe& mebyebOe legšues DeeefCe
les meJe& legceÛÙeeheemetve Deefuehle Peeuesues Deensle pÙeebÛee legcner Denbkeâej yeeUiele neslee!’’
(91-94)
23
oeCes DeeefCe yeerpe keâe{Ceeje Deuueen Deens. leesÛe mepeerJeeuee efvepeeaJeeletve keâe{lees
22) ns Gòej Ùentoer ueeskeâebvee efoues peele Deens cnCetve npejle cetmee (De.) Jej leewjele GlejefJeCÙeeuee
ØeceeCe cnCetve Øemlegle kesâuesues Deens. keâejCe les mJele:Ûe lemes ceeveCeejs nesles. lÙeebÛes ns ceevÙe
keâjCÙeeves keâer npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙeeJej leewjele ne «ebLe Glejuee nleese, lÙeebÛes ns keâLeve keâer
F&Õejeves keâesCeener ceeCemeeJej keâener GlejefJeues veener, Ùee keâLeveeÛes DeeheesDeeheÛe KeC[ve nesles, ns
Deieoer mhe° Deens. lemesÛe ceveg<ÙeeJej F&Õejer JeeCeer Øekeâš nesT Mekeâles Je leer Peeueer Deens,
keâceerlekeâceer Flekeâer iees° lej efmeæ neslesÛe.
23) cnCepes peefceveerÛÙee Lejele yeer ogYebietve lÙeeheemetve Je=#eeÛes Debkegâj yeensj keâe{Ceeje.
DeuedDevedDeece 6 221 heeje 7
DeeefCe leesÛe efvepeeaJeeuee mepeerJeeletve yeensj keâe{Ceeje Deens.24 ner meJe& keâeces keâjCeeje lej
DeuueenÛe Deens, ceie legcner keâes"s Yejkeâšues peele Deenele? je$eerÛes DeeJejCe Heâe[tve leesÛe
Øeele:keâeU keâjlees, lÙeevesÛe je$eeruee efJeßeebleerÛeer JesU yeveefJeueer Deens. lÙeevesÛe Ûebõ Je metÙee&ÛÙee
GoÙe DeeefCe DemleeÛes ØeceeCe "jefJeues Deens. ns meJe& lÙeeÛe ØeÛeb[ meeceLÙe& Je %eeve
DemeCeeNÙeeÛes efveef§ele kesâuesues Deboepe Deensle. DeeefCe leesÛe Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er leeNÙeebvee
JeeUJebš Je mecegõeleerue DebOe:keâejele ceeie& MeesOeCÙeeÛes meeOeve yeveefJeues. hene, Deecner mebkesâle 25
GIe[ keâ¤ve meebefieleues Deensle lÙee ueeskeâebmee"er keâer pÙeebvee %eeve Deens. DeeefCe leesÛe Deens
pÙeeves Skeâe efpeJeeheemetve legcneuee efvecee&Ce kesâues ceie ØelÙeskeâemee"er Skeâ efJeßeecemLeeve Deens
DeeefCe Skeâ leer megheto& kesâueer peeCÙeeÛeer peeiee, ns mebkesâle Deecner mhe° kesâues Deensle lÙee
ueeskeâebmee"er pes yeesOe Iesleele DeeefCe leesÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeeletve heeCÙeeÛee Je<ee&Je kesâuee ceie
lÙeeÉejs meJe& ØekeâejÛÙee Jevemheleer GieefJeuÙee, ceie lÙeeÉejs efnjJeerieej Mesles Je Pee[s GieefJeueer,
ceie lÙeeÛÙeeheemetve LejeJej Lej Demeuesues oeCes keâe{ues DeeefCe KepegjeÛÙee HegâueesNÙeebletve HeâUebÛes
IeesmeÛÙee Ieesme GlheVe kesâues pes DeesPÙeeheeÙeer Pegkeâues peele Deensle DeeefCe õe#es, pewletve
(Dee@efueJn) Je [eefUbyeeÛÙee yeeiee, pÙeebÛeer HeâUs Skeâ ogmeNÙeeMeer meecÙe lej "sJeleele lejermegæe
lÙeeÛeer JewefMe<šŸes JesieJesieUer Deensle. Ùee Pee[ebvee pesJne HeâUs Ùesleele lesJne HeâUs ÙesCÙeeÛeer Je
ceie leer efhekeâCÙeeÛeer Øeef›eâÙee peje efJeÛeejhetJe&keâ heene, Ùee iees°erle mebkesâle Deensle lÙee
ueeskeâebmee"er pes ßeæe "sJeleele. ÙeeJejner ueeskeâebveer ‘efpeVe’vee (DeÂMÙe efveefce&leeRvee) DeuueenÛes
Yeeieeroej "jefJeues26 JeemleefJekeâ heenlee lees lÙeebÛee efvecee&lee Deens DeeefCe ve mecepelee Gcepelee
lÙeeÛÙeemee"er cegues Je cegueer yeveefJeuÙee, Kejs heenlee lees heefJe$e Je GÛÛelej Deens, lÙee
iees°erheemetve pÙee ns ueeskeâ yeesueleele. lees lej DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee DeeefJe<keâejkeâ Deens,
lÙeeÛeer keâesCeer mebleleer keâMeer Demet Mekesâue? pÙeeDeLeea lÙeeÛeer keâesCeerner peerJevemeeLeer veener?
lÙeeves ØelÙeskeâ Jemlet efvecee&Ce kesâueer Deens Je lÙeeuee ØelÙeskeâ JemletÛes %eeve Deens. ne Deens
24) mepeerJeeuee efvepeeaJeeletve yeensj keâe{CÙeeÛee DeLe& efvepeeaJe õJÙeeheemetve efpeJeble ØeeCeercee$eeuee efvecee&Ce
keâjCes nesÙe. lemesÛe efvepeeaJeeuee mepeerJeeletve yeensj keâe{CÙeeÛee DeLe& ØeeCeOeejer Mejerjebletve efvepeeaJe
õJÙes yeensj keâe{Ces nesÙe.
25) cnCepes Ùee JemlegefmLeleerÛÙee efveMeeCÙee keâer F&Õej SkeâcesJe Deens. Flej keâesCeer F&MelJeeÛes iegCener
yeeUiele veener DeeefCe F&Õejer DeefOekeâejebÛee Jeešskeâjer osKeerue veener. lemesÛe F&ÕejeÛÙee nkeäkeâebhewkeâer
keâesCelÙeener nkeäkeâeme keâesCeer hee$e osKeerue veener.
26) cnCepes DeeheuÙee keâuhevesvesÛe DeMeer OeejCee keâ¤ve Iesleueer Deens keâer me=°erÛÙee JÙeJemLesle Je
ceeveJeeÛes YeeiÙe Je ogYee&iÙe yeveefJeCÙeele DeuueenmeceJesle Flej DeÂMÙe Meòeâer osKeerue menYeeieer
Deensle. keâesCeer Je®CeosJe Deens lej keâesCeer ÛewlevÙeosJelee, keâesCeer ue#ceerÛeer osJelee Deens lej keâesCeer
jesiejeF&Ûeer osJelee ceevelees. DeMee ØekeâejÛÙee efceLÙee keâuhevee Je ßeæe peieeÛÙee meJe&Ûe
DeveskesâÕejJeeoer ueeskeâeble og°elces, mewleeve, je#eme DeeefCe osJeosJelesmebyebOeer Dee{Uleele.
DeuedDevedDeece 6 222 heeje 7
Deuueen legceÛee heeuevekeâlee&, keâesCeerner F&Õej lÙeeÛÙee JÙeefleefjòeâ veener, ØelÙeskeâ JemletÛee
efvecee&lee. cnCetve legcner lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâje DeeefCe lees ØelÙeskeâ JemletÛee j#eCekeâlee& Deens. °er
lÙeeuee heent Mekeâle veener heCe lees °eruee heenle Demelees. lees DelÙeble met#ceoMeea DeeefCe
peeCekeâej Deens. (95-103)
hene legceÛÙeeheeMeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve [esUs GIe[Ceeje ØekeâeMe Deeuee Deens
Deelee pees [esUmeheCes keâeÙe& keâjerue lees DeeheuesÛe Yeues keâjerue DeeefCe pees DeebOeàÙeeØeceeCes
keâjerue lees mJele:Ûes vegkeâmeeve keâ¤ve IesF&ue. ceer legceÛÙeeJej keâener henejskeâjer cnCetve veJns! 27
(104)
DeMee Øekeâejs Deecner DeeceÛes mebkesâle JejÛesJej efJeefJeOe Øekeâejs efJeMeo Ùeekeâefjlee keâjlees keâer
¢ee ueeskeâebveer cnCeeJes, ‘‘legcner SKeeÅeekeâ[tve efMeketâve Deeuee Deenele.’’ DeeefCe pÙee ueeskeâebvee
%eeve Deens lÙeebÛÙeeJej JemlegefmLeleer mhe° JneJeer. ns hewiebyej (me.), lÙee ‘Je¢e’ - efoJÙe
DeJelejCeeÛes DevegmejCe keâjerle pee pes legceÛÙeeJej legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeJelejues Deens
keâejCe lÙee Skeâe heeuevekeâlÙee&efMeJeeÙe DevÙe keâesCeerner F&Õej veener. DeeefCe DeveskesâÕejJeeoeRÛÙee
hee"erceeies ueeiet vekeâe. pej Deuueenves FefÛÚues Demeles lej Ùee ueeskeâebveer DeveskesâÕejJeeo kesâueeÛe
vemelee. legcneuee Deecner lÙeebÛÙeeJej mebj#ekeâ vesceuesues veener keâer jKeJeeueoej osKeerue veener.
DeeefCe (ns cegmeueceeveebvees), ns ueeskeâ DeuueenefMeJeeÙe pÙeeÛee OeeJee keâjleele lÙeebÛee Gheneme
ke⤠vekeâe, SKeeos JesUsme Demes nesT veÙes keâer les DeveskesâÕejJeeoeÛÙee heg{s peeTve De%eeveecegUs
DeuueenÛee Gheneme ke⤠ueeieleerue. Deecner lej DeMeeÛe Øekeâejs ØelÙeskeâ iešemee"er lÙeeÛÙee
ke=âleeruee Deekeâ<e&keâ yeveefJeues Deens, ceie lÙeebvee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[sÛe hejletve ÙeeJeÙeeÛes
Deens, lesJne lees lÙeebvee oeKeJeerue keâer les keâeÙe keâjerle jeefnues nesles. (105-108)
ns ueeskeâ keâ"esj MeheLee IesTve-IesTve meebieleele keâer pej SKeeoe mebkesâle (cnCepes
Ûecelkeâej) DeeceÛÙeemeceesj Deeuee lej Deecner lÙeeJej ßeæe "sJet. ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee
keâer, ‘‘mebkesâle lej DeuueenÛÙee DeKelÙeejerle Deensle.’’ DeeefCe yejs legcneuee keâmes mecepeeJeÙeeÛes
27) ns JeekeäÙe pejer DeuueenÛes JeÛeve Demeues lejer les hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Jeleerves JÙeòeâ kesâues peele Deens.
pÙeeØeceeCes ‘megjlegue Heâeeflene’ cegUele Deens DeuueenÛeer JeeCeer hejbleg oemeebÛÙee leeW[er JÙeòeâ nesles.
‘‘ceer legceÛÙeeJej keâener jKeJeeueoej cnCetve veener.’’ cnCepes ceePes keâece kesâJeU FlekesâÛe Deens keâer
ne ØekeâeMe legceÛÙeemeceesj Øemlegle keâjeJee, lÙeeveblej [esUs GIe[tve heenCes efkebâJee ve heenCes legceÛÙee
mJele:Ûes keâece Deens. pÙeebveer mJele:Ûes [esUs efceštve Iesleues Deensle yeUpeyejerves lÙeebÛes [esUs
GIe[eJes, Je pes keâener heeneleÛe veener lÙeebvee heenCes Yeeie hee[eJes ner mesJee ceePÙee megheto& kesâuesueer
veener.
DeuedDevedDeece 6 223 heeje 8
keâer pejer mebkesâle Deeues lejer ns ßeæe "sJeCeej veenerle.28 Deecner lÙeeÛeØeceeCes ÙeebÛÙee ùoÙeebvee
Je °eruee efHeâjJeerle Deenesle pÙeeØeceeCes Ùeebveer ØeLecele: Ùee «ebLeeJej ßeæe "sJeueer veJnleer
Deecner Ùeebvee ÙeebÛÙee ogJe&le&veeleÛe YeškeâCÙeemee"er mees[tve osle Deenesle pej Deecner ÙeebÛÙeeJej
F&Meotle pejer DeJelejues Demeles DeeefCe ce=le ueeskeâ ÙeebÛÙeeMeer yeesueues pejer Demeles DeeefCe
peieYejeleerue Jemlet pejer ÙeebÛÙee °ermeceesj ieesUe kesâuÙee DemelÙee lejermegæe Ùeebveer ßeæe "sJeueer
vemeleer, ner iees° JesieUer keâer DeuueenÛeer FÛÚe nerÛe DemeeJeer. (keâer Ùeebveer ßeæe "sJeeJeer) hejbleg
yengleskeâpeCe De%eeveeÛeer ke=âlÙes keâjleele. DeeefCe Deecner lej DeMeeÛe Øekeâejs vesnceer Mewleeveer
ØeJe=òeerÛÙee ceeveJe Je efpeVe Ùeebvee ØelÙeskeâ Øesef<eleebÛes Me$et yeveefJeues Deens pes Skeâ ogmeNÙeeheeMeer
leeW[hegpeuesheCee, Oeeskesâyeepeer Je HeâmeJeCetkeâ keâjerle jeefnues Deensle. pej legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer
ner FÛÚe Demeleer keâer les Demes ke⤠veÙes lej lÙeebveer keâOeerner kesâues vemeles, cnCetve legcner lÙeebvee
lÙeebÛÙee efmLeleerle mees[tve Åee keâer les kegâYeeb[ jÛeerle jenleerue. (ns meJe&keâener Deecner lÙeebvee
ÙeeÛekeâefjlee ke⤠osle Deenesle keâer) pes ueeskeâ hejueeskeâeJej ßeæe "sJeerle veenerle lÙeebÛeer ùoÙes
(Ùee Deekeâ<e&keâ HeâmeJeCegkeâerkeâ[s) Deekeâef<e&ueer peeJeerle DeeefCe lÙeeves les ØemeVe JneJesle DeeefCe lÙee
JeeF&š iees°eRÛeer keâceeF& keâjeJeer pÙeebÛeer keâceeF& les ke⤠FefÛÚleele.29 - ceie pÙeeDeLeea
JemlegefmLeleer DeMeer Deens lej keâeÙe ceer DeuueenKesjerpe Flej keâesCeer efveCe&Ùe keâjCeeje MeesOeeJee?
Kejs heenlee lÙeeves lej meJe& leheMeerueemeefnle legceÛÙeekeâ[s «ebLe DeJelejuee Deens?30 DeeefCe pÙee
ueeskeâebvee Deecner (legceÛÙee Deieesoj) «ebLe efouee neslee, lÙeebvee ceenerle Deens keâer ne «ebLe legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tveÛe melÙeeefveMeer DeJelejuee Deens. cnCetve legcner Mebkeâe IesCeeNÙeebceOÙes meeceerue
nesT vekeâe. legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes JeÛeve melÙe Je vÙeeÙeeÛÙee °erves heefjhetCe& Deens. keâesCeer
lÙeeÛÙee DeeosMeebvee yeoueCeeje veener DeeefCe lees meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees.
(109-115)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), pej legcner lÙee ueeskeâebleerue yengleskeâebÛÙee meebieCÙeevegmeej Jeeiet
28) ns cegmeueceeveebvee GösMetve Deens. SKeeoer DeMeer efveMeeCeer Øekeâš JneJeer pesCeskeâ¤ve lÙeebÛÙee heLeYeü°
YeeJeebveer mejU ceeiee&Jej ÙeeJes DeMeer leer DelÙeble yesÛewve nesTve Deekeâeb#ee keâjerle nesles.
29) DeeÙele ›eâ. 110 les 113 heÙeËle peer iees° Heâcee&efJeuesueer Deens leer DeMeer keâer DeeheuÙee
ceveesjLeevegmeej pÙee heæleerves Pee[ebvee HeâUs Ùesle Demeleele efkebâJee Kegö ceeCemeeÛÙee [eskeäÙeeJej kesâme
Ùesleele lÙeeÛe heæleerves ceeveJeeuee ceeie&oMe&ve Øeoeve kesâues peeJes. meJeexÛÛe DeuueenÛee ceeveJeemebyebOeer
Demee efveÙece veener. lej lÙeeves ceeveJeeuee peieele lÙeeÛeer hejer#ee IesCÙeemee"er efvecee&Ce kesâues Deens.
lÙeeuee hejer#esÛÙee nsletvesÛe lees mejU ceeiee&keâ[s peeT FefÛÚlees keâer ceeie&Yeü°leskeâ[s ns lÙeeÛÙee
DeeKelÙeejerle efoues Deens. pej lees mJele:Ûe ceeie&Yeü° nesT FefÛÚle Demesue lej Deuueen DeeheuÙee
FÛÚsvegmeej yeUpeyejerves lÙeeuee ceeie&oMe&ve keâjerle veener.
30) Ùee JeekeäÙeele mebyeesOekeâ hewiebyej npejle cegncceo (me.) Deensle DeeefCe mebyeesOeve cegmeueceeveebvee Deens.
DeuedDevedDeece 6 224 heeje 8
ueeieuee pes YetleueeJej JeemleJÙe keâ¤ve Deensle, lej les legcneuee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve Yeü°
keâjleerue, les lej Heâòeâ keâuhevesÛÙee DeeOeejs Ûeeueleele Je leke&â ue{efJeleele. Kejs heenlee legceÛee
heeuevekeâlee& DeefOekeâ ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCelees keâer keâesCe lÙeeÛÙee ceeiee&heemetve nšuee Deens DeeefCe
keâesCe mevceeiee&Jej Deens. (116-117)
ceie pej legcner ueeskeâ DeuueenÛÙee JeÛeveebJej ßeæe "sJelee lej pÙee peveeJejeJej
DeuueenÛes veeJe Iesleues iesues Deens lÙeeÛes ceebme Kee. pÙeeJej DeuueenÛee veeceesÛÛeej Peeuee
Demesue legcner leer Jemlet keâe KeeT veÙes? Jemlegle: pÙee JemletbÛee GheÙeesie Deieoer veeFueepe
PeeuÙeeKesjerpe Flej meJe& heefjefmLeleerle Deuueenves efveef<eæ "jefJeuee Deens lÙeebÛee leheMeerue lÙeeves
legcneuee efouee Deens. heg<keâUMee ueeskeâebÛeer heefjefmLeleer DeMeer Deens keâer %eeveeefJevee kesâJeU
DeeheuÙee FÛÚsheesšer heLeYeü° keâjCeeNÙee iees°er keâjleele. Ùee ceÙee&oe Deesueeb[CeeNÙeebvee legceÛee
heeuevekeâlee& ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. legcner GIe[ iegv¢eeheemetvener Deefuehle jene DeeefCe ieghle
iegv¢eeheemetvemegæe, pes ueeskeâ heehekeâcex keâjleele les DeeheuÙee Ùee keâcee&Ûee ceesyeouee DeJeMÙe Øeehle
keâjleerue. DeeefCe pes peveeJej DeuueenÛes veeJe IesTve keâeheues iesues vemesue lÙeeÛes ceebme KeeT
vekeâe, Demes keâjCes DeJe%ee nesÙe. Mewleeve DeeheuÙee meesyelÙeebÛÙee ceveele Mebkeâe Je Dee#eshe
YejefJeleele les Ùeekeâefjlee keâer lÙeebveer legceÛÙeeMeer Yeeb[Ce keâjeJes, hejbleg pej legcner lÙeeÛeber Dee%ee
ceeveueer lej efveef§eleÛe legcner DeveskesâÕejJeeoer Deenele. (118-121)
lees ceveg<Ùe pees Deieesoj ce=le neslee ceie Deecner lÙeeuee peerJeve efoues DeeefCe lÙeeuee
ØekeâeMe Øeoeve kesâuee pÙeeÛÙee Gpes[ele lees ueeskeâebceOÙes peerJeveeÛeer JeešÛeeue keâjlees, lees lÙee
ceeCemeemeejKee nesT Mekeâlees keâeÙe pees DebOe:keâejele he[uesuee Demesue DeeefCe keâesCelÙeener Øekeâejs
lÙeeletve yeensj he[le vemesue?31 DeßeæeJebleebkeâefjlee lej lÙeebÛeer ke=âlÙes DeMeeÛeØekeâejs Deekeâ<e&keâ
yeveefJeCÙeele Deeueer Deensle, DeeefCe DeMeeÛeØekeâejs Deecner ØelÙeskeâ Jemleerle efleÛÙee cees"cees"Ÿee
DehejeOÙeebvee iegbleefJeues Deens keâer lesLes lÙeebveer DeeheuÙee kegâefšue veerleerÛes peeUs hemejJeeJes. Kejs
heenlee les DeeheuÙee kegâefšuelesÛÙee peeàÙeeble mJele:Ûe iegjHeâšleele, hejbleg lÙeebvee lÙeeÛes Yeeve
veener. (122-123)
pesJne lÙeebÛÙeemeceesj SKeeos JeÛeve Ùesles lesJne les meebieleele, ‘‘Deecner ceevÙe keâjCeej
veener peesheÙeËle leer iees° mJele: Deecneuee efoueer peele veener peer DeuueenÛÙee Øesef<eleebvee efoueer
iesueer Deens.’’ Deuueen DeefOekeâ ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees keâer DeeheuÙee Øesef<elelJeeÛes keâece
keâesCeekeâ[tve IÙeeJes Je keâmes IÙeeJes? peJeUÛe Deens lees keâeU, pesJne Ùee DehejeOeeRvee DeeheuÙee
31) pÙee ceeCemeeuee ceeCegmekeâerÛee efJeJeskeâ ueeYeuee Deens, pees %eeveeÛÙee ØekeâeMeele Je›eâ ceeiee&ÛÙee
ojcÙeeve melÙeeÛee mejUceeie& mhe°heCes heenele Deens Demee ceveg<Ùe lÙee DeefJeJeskeâer ueeskeâebmeceeve
peieele peerJeve JÙeleerle keâjerue pes veeoeveerÛÙee Je De%eeveeÛÙee DebOekeâejeble Yeškeâle efHeâjle Deensle,
DeMeer Dehes#ee legcner keâmes ke⤠Mekeâlee yejs?
DeuedDevedDeece 6 225 heeje 8
kegâefšuelesheeÙeer DeuueenheeMeer, Deheceeve DeeefCe keâ"esj Ùeelevesuee meeceesjs peeJes ueeiesue.
(124)
cnCetve (ner JemlegefmLeleer Deens keâer) pÙeeuee Deuueen ceeie&oMe&ve Øeoeve keâjCÙeeÛeer
FÛÚe keâjlees lÙeeÛes ceve Fmueecekeâefjlee ceeskeâUs keâjlees DeeefCe pÙeeuee heLeYeü°lesle
iegjHeâšefJeCÙeeÛeer FÛÚe keâjlees lÙeeÛÙee ceveeuee mebkegâefÛele yeveefJelees DeeefCe DeMee Øekeâejs
yeveefJelees keâer (FmueeceÛeer keâuhevee keâjleeÛe) lÙeeuee Demes Jeešt ueeieles peCet lÙeeÛee Deelcee Jej
DeekeâeMeekeâ[s ieceve keâjle Deens. (DeMee Øekeâejs Deuueen melÙeeheemetve heueeÙeve Je lÙeeÛÙee
És<eeÛeer) DeheefJe$elee lÙee ueeskeâebJej ØemLeeefhele keâjlees pes ßeæe "sJeerle veenerle. 32 JeemleefJekeâle:
ne ceeie& legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee mejUceeie& Deens DeeefCe lÙeeÛeer efÛevns lÙee ueeskeâebkeâefjlee mhe°
kesâueer Deensle pes GheosMe Deelcemeele keâjleele. lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU lÙeebÛÙeekeâefjlee
MeebleerÛes efveJeememLeeve Deens DeeefCe lees lÙeebÛee Jeeueer Deens, lÙee GefÛele keâeÙe&ØeCeeueercegUs peer
lÙeebveer Debefiekeâejueer. (125-127)
pÙee efoJeMeer Deuueen Ùee meJeeËvee Jes{tve Skeâ$e keâjerue lÙee efoJeMeer lees efpeve (efpeve¤heer
Mewleeve) Ùeebvee mebyeesOetve Heâcee&Jeerue, ‘‘ns efpevemecegoeÙe! legcner lej ceeveJepeeleerÛee KetheÛe
GheÙeesie keâ¤ve Iesleuee,’’ ceeveJeebhewkeâer pes lÙeebÛes meesyeleer nesles les cnCeleerue, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&,
Deecnehewkeâer ØelÙeskeâeves SkeâceskeâebÛee KetheÛe GheÙeesie keâ¤ve Iesleuee DeeefCe Deecner lÙee
IeškesâheÙeËle ÙesTve heesnÛeuees Deenesle peer let Deecnemee"er efveef§ele kesâueer nesleer.’’ Deuueen
Heâcee&Jeerue, ‘‘yejs lej Deie>er legceÛes efveJeememLeeve Deens, lÙeeble legcner meowJe jeneue.’’ Ùeeheemetve
lesÛe ueeskeâ JeeÛeleerue pÙeebvee Deuueen JeeÛeJet FÛÚerue, efve:mebMeÙe legceÛee heeuevekeâlee&
yegefæceeve Je meJe&%e Deens. hene, DeMee Øekeâejs Deecner (hejueeskeâele) DelÙeeÛeeNÙeebvee SkeâceskeâeÛes
meesyeleer yeveJet, ns lÙee keâcee&cegUs pes les (peieele Skeâ ogmeNÙeeÛÙee menkeâeÙee&ves) keâjerle nesles.
(lÙeeØemebieer Deuueen lÙeebvee nsosKeerue efJeÛeejerue keâer) ‘‘ns efpeVe Je ceeveJemecegoeÙe! keâeÙe
legceÛÙeeheeMeer mJele: legceÛÙeehewkeâer Demes Øesef<ele Deeues veJnles pes legcneuee ceePeer mebkesâleJeÛeves
SskeâJeerle nesles DeeefCe Ùee efoJemeeÛÙee heefjCeeceeÛes YeÙe oeKeJeerle nesles.’’ les cnCeleerue, ‘‘nesÙe,
Deecner DeeceÛÙeeefJe¤æ mJele:Ûe iJeener osle Deenesle.’’ Deepe Ssefnkeâ peerJeveeves Ùee ueeskeâebvee
HeâmeefJeues Deens, hejbleg lÙeeJesUsme les mJele: DeeheuÙeeefJe¤æ iJeener osleerue keâer les Deßeæ nesles
(ner mee#e lÙeebÛÙeekeâ[tve Ùee keâejCeemleJe Iesleueer peeF&ue keâer ns efmeæ JneJes keâer) legceÛee
heeuevekeâlee& JemlÙeebvee DelÙeeÛeejeves ve° keâjCeeje veJnlee pesJne lÙeebÛes efveJeemeer JeemleJelesheemetve
DeveefYe%e DemeeJesle. (128-131)
32) Ùee JeekeäÙeeves ner iees° mhe° Peeueer keâer pes ueeskeâ F&ceeve DeeCele veenerle Deuueen lÙeebÛes Gj
Fmueecemee"er mebkegâefÛele keâjlees Je lÙeebvee ceeie&oMe&ve Øeoeve keâjCÙeeÛeer FÛÚe keâjerle veener.
DeuedDevedDeece 6 226 heeje 8
ØelÙeskeâ ceeCemeeÛee opee& lÙeeÛÙee keâcee&vegmeej Deens DeeefCe legceÛee heeuevekeâlee& ueeskeâebÛÙee
keâcee&heemetve ieeHeâerue veener. legceÛee heeuevekeâlee& efvejhes#e Deens DeeefCe lÙeeÛeer Devegkebâhee cees"er
Deens. pej lees FÛÚerue lej legcneuee heoÛÙegle keâjerue Je legceÛÙee peeieer Flej pÙeebÛeer FÛÚerue
lÙee ueeskeâebÛeer efveÙegòeâer keâjerue, pÙeeØeceeCes lÙeeves legcneuee Flej keâener ueeskeâebÛÙee JebMeeletve GYes
kesâues. legcneuee pÙee iees°erÛes JeÛeve efoues peele Deens leer efveef§eleÛe DeefmlelJeele ÙesCeej Deens
DeeefCe legcner Deuueenuee efJeJeMe keâjCÙeeÛes meeceLÙe& yeeUiele veener. ns hewiebyej (me.), meebietve
šekeâe keâer ueeskeânes, legcner DeeheuÙee peeieer keâce& keâjerle jene DeeefCe ceermegæe DeeheuÙee peeieer
keâce& keâjerle Deens. ueJekeâjÛe legcneuee ceenerle he[sue keâer MesJeš keâesCeekeâefjlee Gòece "jCeej
Deens. ner JemlegefmLeleer Deens keâer DelÙeeÛeejer kesâJnener meHeâue nesT Mekeâle veener.
(132-135)
pÙee ueeskeâebveer Deuueenkeâefjlee mJele: GlheVe kesâuesuÙee Mesleer Je peveeJejebhewkeâer Skeâ Jeeše
"jefJeuee Deens, DeeefCe meebieleele keâer ne Deuueenkeâefjlee Deens, mJekeâuhevesves, DeeefCe ns Deecner
"jefJeuesuÙee F&MeYeeieeroejekeâefjlee. ceie pees Jeeše lÙeebveer "jefJeuesuÙee Yeeieeroejekeâefjlee Deens lees
lej Deuueenuee heesnesÛele veener hejbleg pees Deuueenmee"er Deens lees lÙeebÛÙee Yeeieeroejeuee
heesnesÛelees.33 efkeâleer JeeF&š efveCe&Ùe Iesleele ns ueeskeâ. (136)
DeeefCe DeMeeÛe Øekeâejs efkeâlÙeskeâ yengosJeJeeoeRmee"er lÙeebÛÙee Yeeieeroejebveer (keâefuhele
33) les ueeskeâ F&ÕejeÛÙee veeJeeves pees efnmmee keâe{erle Demele leesosKeerue veevee leNnsÛÙee keäèhlÙee keâ¤ve
keâceer keâjle Demele Je keâmesner keâ¤ve DeeheuÙee mJejefÛele F&Me YeeieeroejebÛee Jeeše Jee{efJeCÙeeÛee
ØeÙelve keâjerle Demele. Goe. pes OeevÙe DeLeJee peer HeâUs F. F&ÕejeÛÙee veeJeeves keâe{ueer peele Demele
lÙeehewkeâer pej keâener meeb[ues Demesue lej les ‘YeeieeroejebÛÙee’ JeešŸeele meeceerue Oejues peele Demes Je
pej YeeieeroejebÛÙee JeešŸeeletve meeb[ues Demeues efkebâJee F&ÕejeÛÙee JeešŸeele efceUeues Demeues lej les
lÙeebÛÙee JeešŸeele hejle šekeâues peele Demes. pej SKeeÅee keâejCeeves Yesš Je vewJesÅeeÛes OeevÙe mJele:ÛÙee
GheÙeesieele DeeCeCÙeeÛeer iejpe Jeešle Demes lesJne F&ÕejeÛee Jeeše KeeTve Iesle Demele hejbleg
‘Yeeieeroejeb’ÛÙee JeešŸeeuee nele ueeJeleevee Yeerle Demele keâer SKeeÅee JesUsme Deeheòeer keâesmeUt veÙes.
DeuedDevedDeece 6 227 heeje 8
osJeebveer) lÙeebÛÙee cegueebÛÙee nlÙesme Deekeâ<e&keâ yeveefJeues Deens.34 pesCeskeâ¤ve lÙeebvee efJeveeMeele
šekeâeJes DeeefCe lÙeebÛÙeekeâefjlee lÙeebÛee Oece& Oetmej yeveefJeuee.35 pej Deuueenves FefÛÚues Demeles
lej lÙeebveer lemes kesâues vemeles cnCetve Ùeebvee ceeskeâUerkeâ Åee keâer Ùeebveer DeeheuÙee kegâYeeb[ jÛeCÙeele
ceie> jeneJes. (137)
meebieleele keâer ner peveeJejs Je ner Mesles megjef#ele Deensle, Ùeebvee Heâòeâ lesÛe ueeskeâ KeeT
Mekeâleele pÙeebvee Deecner KeeT ÅeeJes. Jemlegle: ns efveyeËOe lÙeebÛes mJeefveefce&le Deensle. ceie keâener
peveeJejs Deensle pÙeebÛÙeeJej mJeej nesCes Je DeesPes ueeoCes efveef<eæ kesâues iesues Deens DeeefCe keâener
peveeJejs Deensle keâer pÙeebÛÙeeJej ns DeuueenÛes veeceesÛÛeejCe keâjerle veenerle DeeefCe ns meJe&keâener
lÙeebveer DeuueenJej efceLÙee jÛeues Deens, ueJekeâjÛe Deuueen lÙeebvee ÙeebÛÙee kegâYeeb[ jÛeCÙeeÛee
yeouee osF&ue. (138)
DeeefCe meebieleele keâer pes keâener Ùee peveeJejebÛÙee heesšeble Deens ns heg®<eebkeâefjlee JewOe Deens
DeeefCe DeeceÛÙee efŒeÙeebmee"er efveef<eæ Deens, hejbleg pej les ce=le Demesue lej les KeeCÙeele oesIes
meeceerue nesT Mekeâleele. Ùee iees°er pÙee lÙeebveer jÛeuÙee Deensle lÙeeÛes HeâU Deuueen lÙeebvee
efouÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener, efve:mebMeÙe lees yegefæceeve Deens Je meJe& iees°eRÛeer lÙeeuee Keyej
Deens. (139)
34) Ùee ef"keâeCeer ‘Yeeieeroej’ ne Meyo Skeâe ogmeNÙee DeLee&ves ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ne DeLe& DeieesojÛÙee
DeLee&hes#ee JesieUe Deens. DeeÙele ›eâ. 136 ceOÙes pÙeebvee ‘Yeeieeroej’ Ùee Meyoeves mebyeesefOeuesues nesles
les lÙeebÛes les GheemÙe nesles pÙeebÛeer yejkeâle DeLeJee efMeHeâejme efkebâJee ceOÙemLeeruee ns ueeskeâ mece=æer
efceUefJeCÙeemee"er meneÙekeâ cnCetve mecepele Demele Je osCeieeryeöue ke=âle%elesme hetCe&heCes hee$e,
F&ÕejeÛÙee DeefOekeâejeÛes les Flejebveener Jeešskeâjer yeveJeerle Demele. ÙeeGueš meojnt DeeÙeleerle
‘Yeeieeroej’ves DeefYeØesle pÙeebveer mebleleerÛeer nlÙee keâjCÙeeÛee heeÙeb[e Ieeleuee neslee, leer ceeCemes DeeefCe
Ùee ›etâj ØeLesuee lÙee ueeskeâebÛÙee °erle Skeâ JewOe Je DeeJe[les ke=âlÙe yeveefJeues nesles les Mewleeve nesle.
Dejye ueeskeâele mebleleer nlÙesÛes leerve Øekeâej ¤{ nesles. lÙee eflevnerkeâ[s kegâjDeeveele mebkesâle Deeuesuee
Deens. (1) cegueeRÛeer nlÙee, Ùee efJeÛeejeves keâer keâesCeerner lÙeebÛee peeJeF& Demet veÙes, DeLeJee
šesàÙeešesàÙeebÛÙee ue{eF&le lÙee Me$etbÛÙee neleer he[t veÙesle DeLeJee SKeeÅee DevÙe keâejCeeves lÙee
lÙeebÛÙee ceeveneveerme keâejCeerYetle "¤ veÙesle. (2) ueneve cegueebÛeer nlÙee, Ùee efJeÛeejeves keâer lÙeebÛÙee
heeuevehees<eCeeÛee Yeej GÛeueuee peeCeej veener Je GojefveJee&neÛÙee meeOeveebÛÙee keâcelejlescegUs les
Deme¢e DeesPes nesF&ue. (3) cegueebvee DeeheuÙee osJeebÛÙee ØemeVelesmee"er yeUer osCes.
35) De%eeveeÛÙee keâeUeleerue Dejye ueeskeâ mJele:uee npejle FyeÇenerce (De.) Je npejle FmceeF&ue (De.)
ÙeebÛes DevegÙeeÙeer cnCele Je mecepele Demele. cnCetve pÙee Oecee&Ûes les DevegkeâjCe keâjerle Deensle lees
F&Õejeuee efØeÙe DemeuesueeÛe Oece& Deens DeMeer lÙeebÛeer keâuhevee nesleer hejbleg lÙee Oecee&le veblejÛÙee
Melekeâele lÙeebÛes Oeeefce&keâ vesles, šesUeRÛes mejoej, meceepeeleerue Øeefleef‰le Je Je=æ DeeefCe Flej
efvejefvejeUs ueeskeâ ßeæe Je keâce&keâeb[, DeeefCe ¤{erle Jee{ keâjerle iesues, veblejÛÙee efhe{Ÿeebveer lÙeebvee
cetU Oecee&ÛesÛe DebMe ceeveues Je DeMee Øekeâejs lÙeebÛee mebhetCe& Oece&Ûe mebMeÙeemheo yeveuee.
DeuedDevedDeece 6 228 heeje 8
KeefÛeleÛe vegkeâmeeveerle Deeues les ueeskeâ pÙeebveer DeeheuÙee cegueebvee De%eeveeves Je veeoeveheCes
"ej kesâues DeeefCe DeuueeåÛÙee efouesuÙee GhepeerefJekesâuee DeuueenJej Leesleeb[ jÛetve efveef<eæ
ceeveues. efveef§eleÛe les ceeie&Yeü° Peeues Je keâoeefhe les mejUceeie& Øeehle keâjCeeNÙeebhewkeâer veJnles.
(140)
lees DeuueenÛe Deens pÙeeves leNnsleNnsÛÙee yeeiee Je JesueerÛes ueleeceb[heer GÅeeve DeeefCe
heeCeLeUer (DeesÙeeefmeme) efvecee&Ce kesâuÙee, Mesleer GieefJeueer pÙeeheemetve efJeefJeOe ØekeâejÛeer KeeÅeeVes
Øeehle nesleele. lÙeeves pewletve (Dee@efueJn) DeeefCe [eefUbyeeÛeer Pee[s efvecee&Ce kesâueer pÙeebÛeer HeâUs
yee¢emJe¤heele meÂMÙe yeeUieleele DeeefCe mJeeoele efJeefYeVe Demeleele. Kee, ÙeebÛeer HeâUs pesJne
ner yenjleerue DeeefCe DeuueenÛee nkeäkeâ Deoe keâje pesJne lÙeeÛeer keâeheCeer keâjeue DeeefCe
ceÙee&osÛes GuuebIeve ke⤠vekeâe. Deuueen ceÙee&osÛes GuuebIeve keâjCeeNÙeebvee hemeble keâjerle veener.
ceie leesÛe lej Deens pÙeeves, Ûeleg<heeoebhewkeâer leer peveeJejsosKeerue efvecee&Ce kesâueer pÙeebÛÙeekeâ[tve
mJeejer Je DeesPes JeenCÙeeÛeer keâeces Iesleueer peeleele DeeefCe leer peveeJejsosKeerue pes DeVe DeeefCe
JeŒeebÛÙee GheÙeesieer he[leele.36 Kee lÙee Jemletbletve pÙee Deuueenves legcneuee Øeoeve kesâuÙee
Deensle DeeefCe MewleeveÛes DevegkeâjCe ke⤠vekeâe keâer lees legceÛee GIe[ Me$et Deens! Ùee Dee" vej
Je ceeÅee Deensle, oesve ceW{ŸeebÛÙee peeleerÛes DeeefCe oesve MesàÙeebÛÙee peeleerÛes. ns hewiebyej (me.),
Ùeebvee efJeÛeeje keâer Deuueenves lÙeebÛes vej efveef<eæ kesâuesues Deensle keâer ceeÅee DeLeJee leer keâeskeâjs
pes ceW{Ÿee Je MesàÙeebÛÙee heesšele Deensle? "erkeâ"erkeâ %eeveeÛÙee DeeOeejs meebiee pej legcner
melÙeJeÛeveer Demeeue. DeeefCe DeMeeÛe leNnsves oesve GbšeÛÙee peeleerÛes DeeefCe oesve ieeF&ÛÙee
peeleerÛes. efJeÛeeje, ÙeebÛes vej Deuueenves efveef<eæ kesâuesues Deensle DeLeJee ceeÅee keâer leer Jeemejs peer
meeb[Ceer Je peer ieeF&ÛÙee heesšele Deensle? legcner lÙeeJesUer npej neslee keâeÙe pesJne Deuueenves
ns efveef<eæ kesâuÙeeÛeer Dee%ee legcneuee efoueer nesleer? ceie lÙee ceeCemeehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer
ogmeje keâesCe Demesue pÙeeves DeuueenMeer mebyebefOele Keesšer iees° meebieeJeer pesCeskeâ¤ve %eeveeefJeveeÛe
ueeskeâebvee ÛegkeâerÛes ceeie&oMe&ve keâjeJes. efve:mebMeÙe Deuueen DeMee DelÙeeÛeeNÙeebvee mevceeie&
oeKeJeerle vemelees. (141-144)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer pes efoJÙeØekeâšve (Je¢e) ceePÙeepeJeU Deeues Deens
lÙeeÛÙeele lej ceuee keâesCeleerner Jemlet DeMeer Dee{Ule veener peer SKeeÅee KeeCeeNÙeemee"er
efveef<eæ Deens. ÙeeKesjerpe keâer leer ce=le Demesue efkebâJee meeb[uesues jòeâ Demesue DeLeJee [gkeâjeÛes
ceebme pes DeMegæ Deens DeLeJee Demee ceÙee&oeYebie keâer DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCeeÛÙee veeJeeves
36) cnCepes lÙeebÛÙee keâele[erheemetve, lÙeebÛÙee kesâmeebheemetve efyeÚeÙeleer yeveefJeuÙee peeleele.
DeuedDevedDeece 6 229 heeje 8
ØeeCeer yeUer efouee iesuee Demesue.37 ceie SKeeÅeeves veeFueepeeves (ÙeebÛÙeeleerue SKeeoer Jemlet
Keeuueer) DeeefCe lees ceÙee&oeYebie keâjCÙeeÛeer FÛÚe yeeUiele vemesue, DeeefCe lees iejpesÛÙee
ceÙee&osÛes GuuebIeve keâjerle vemesue lej efve:mebMeÙe legceÛee heeuevekeâlee& #ecee keâjCeeje Je oÙee
oeKeefJeCeeje Deens. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer Ùentoer Oece& DeJeuebefyeuee lÙeebÛÙeemee"er Deecner
veKeOeejer meJe& ØeeCeer efveef<eæ kesâues nesles DeeefCe ieeÙe Je yekeâjerÛeer ÛejyeerosKeerue Ùee JÙeefleefjòeâ
keâer lÙeebÛÙee hee"eRvee Je lÙeebÛÙee Deele[Ÿeebvee ueeieuesueer DemeeJeer DeLeJee ne[ebvee ueeieuesueer
Demesue. ner Deecner lÙeebvee lÙeebÛÙee ogJe&le&veeÛeer efMe#ee efoueer nesleer.38 DeeefCe ns pes keâener Deecner
meebiele Deenesle Deieoer Kejs meebiele Deenesle. DeeefCe Deelee pej lÙeebveer legcneuee Keesšs "jefJeues
lej lÙeebvee meebiee keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes ke=âheeÚ$e efJeMeeue Deens DeeefCe DehejeOÙeebkeâ[tve
lÙeeÛee Øekeâeshe hejleefJeuee peeT Mekeâle veener. (145-147)
ns DeveskesâÕejJeeoer ueeskeâ (legceÛÙee Ùee iees°erÛÙee GòejeoeKeue) pe¤j meebieleerue keâer,
‘‘pej Deuueenves FefÛÚues Demeles lej Deecnerner efMeke&â (DeveskesâÕejJeeo) kesâues vemeles DeeefCe
DeeceÛÙee Jee[Jeef[ueebveer osKeerue, DeeefCe Deecner SKeeÅee Jemletuee efveef<eæ osKeerue "jefJeues
vemeles.’’39 DeMeeÛe KeesšŸee iees°er jÛetve jÛetve ÙeebÛÙeehetJeeaÛÙee ueeskeâebveer osKeerue melÙeeuee
Keesšs hee[ues nesles, FLeheeJeslees keâer mejlesMesJešer DeeceÛÙee ØekeâesheeÛee DeemJeeo lÙeebveer ÛeeKeuee,
Ùeebvee meebiee, ‘‘legceÛÙeepeJeU keâener %eeve Deens keâeÙe pes legcner DeeceÛÙeemeceesj meeoj keâ¤
Mekeâeue? legcner lej kesâJeU keâuheveeefJeueeme keâjerle Deenele, vegmeles leke&â ue{Jeerle Deenele. ceie
meebiee, (legceÛÙee Ùee JeeoeefJe¤æ) ‘‘melÙeeØele vesCeejs, yeesOeØeceeCe lej DeuueenheeMeerÛe Deens,
37) ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer lÙeeefMeJeeÙe KeeCÙeeÛeer keâesCeleerner Jemlet Fmueeceer MeeŒeele njece veener.
lej DeLe& Demee keâer pÙee Jemlet legcner njece "jefJeuÙee Deensle lÙee njece veJnsle lej njece Ùee iees°er
Deensle. mhe°erkeâjCeemee"er hene metjn ceeFoe, šerhe ›eâ. 2, 9
38) hene metjn DeeuesFceüeve DeeÙele ›eâ. 93 DeeefCe metjn efvemee DeeÙele ›eâ. 160
39) cnCepes DehejeOeer DeeefCe og<keâceea ueeskeâ vesnceer pes efveefceòe heg{s keâjerle jeefnues Deensle lesÛe pegveeš
efveefceòe. lesner Deeheues DehejeOe DeeefCe og<keâcee&mee"er heg{s keâjleerue keâer DeeceÛÙee yeeyeleerle
DeuueenÛeer FÛÚe nerÛe Deens keâer Deecner DeveskesâÕejJeeoer jeneJesle, Je pÙee Jemlet Deecner njece
"jefJeuesuÙee Deensle lÙeebvee njece "jJeeJes. SjJner leMeer pej F&ÕejeÛeer FÛÚe vemeleer keâer Deecner lemes
keâjeJes lej Deecner leMeer ke=âlÙes keâjCes keâmes MekeäÙe nesles yejs? cnCetve pÙeeDeLeea Deecner DeuueenÛÙee
ceveesjLeevegmeej ns meJe&keâener keâjerle Deenesle lÙeeDeLeea Deecner yejesyej keâjerle Deenesle. lÙeele oes<e
DemeueeÛe lej lees DeeceÛÙeeJej veJns, DeuueenJej Deens. pes keâener Deecner keâjerle Deenesle lemesÛe
keâjCes Deecneuee Yeeie Deens keâejCe lÙeeefMeJeeÙe Flej keâener keâjCes DeeceÛÙee DeeJeekeäÙeeyeensjÛes
Deens.
DeuedDevedDeece 6 230 heeje 8
efve:mebMeÙe pej Deuueenves FefÛÚues Demeles lej legcne meJeeËvee ceeie&oMe&ve kesâues Demeles.’’40
(148-149)
Ùeebvee meebiee keâer, ‘‘DeeCee, Deeheues les mee#eeroej pes Ùee iees°erÛeer mee#e osleerue keâer
DeuueenvesÛe Ùee Jemlet efveef<eæ kesâuÙee Deensle.’’ ceie pej lÙeebveer (Keesšer) mee#e efoueer lej
legcner lÙeebÛÙeeyejesyej iJeener osT vekeâe,41 DeeefCe lÙeebÛÙee FÛÚsÛes cegUerÛe DevegmejCe ke⤠vekeâe
pÙeebveer DeeceÛes mebkesâle Keesšs "jefJeues Deensle DeeefCe pes cejCeesòej peerJeveeÛee Fvkeâej keâjleele
DeeefCe pes Flejebvee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&meceeve "jefJeleele. (150)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer, ‘‘Ùee, ceer legcneuee SskeâefJelees keâer legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ves legceÛÙeeJej keâeÙe efveyeËOe Ieeleues Deensle.42 ns keâer lÙeeÛÙeemeceJesle kegâCeeueener
Yeeieeroej yeveJet vekeâe DeeefCe DeeF&-Jeef[ueebMeer meodJele&ve keâje. DeeefCe DeeheuÙee mebleleeruee
oeefjõŸeeÛÙee Yeerleerves "ej cee¤ vekeâe, Deecner legcneueeosKeerue GhepeerefJekeâe oslees DeeefCe
40) cnCepes legcner mJele:ÛÙee veeFueepeeheesšer ne pees ÙegefòeâJeeo keâjerle Deenele keâer pej Deuueenves
FefÛÚues Demeles lej Deecner DeveskesâÕejJeeo kesâuee vemelee, lÙeeves DeLe& hetCe&heCes JÙeòeâ nesle veener.
Deeheues cnCeCes hetCe&heCes JÙeòeâ ke⤠FefÛÚle Demeeue lej Demes cnCee keâer Deuueenves FefÛÚues
Demeles lej Deecne meJeeËvee lÙeeves ceeiee&Jej DeeCeues Demeles. ogmeNÙee Meyoele legcner mJele:ÛÙee
efveJe[erves mejU ceeiee&Ûee DeJeuebye keâjCÙeeme leÙeej veenerle lej pÙeeØeceeCes F&Õejeves HeâefjMlÙeebvee
pevcepeele mejUceeieea yeveefJeues nesles, lÙeeÛeØeceeCes legcneuee osKeerue yeveefJeues Demeles, DeMeer legceÛeer
FÛÚe Deens. lesJne ceeveJeemee"er F&ÕejeÛeer FÛÚe pej DeMeerÛe Demeleer lej pe¤j lees lemes ke⤠Mekeâle
neslee Ùeele MebkeâeÛe veener hejbleg lÙeeÛes ceveesjLe lemes veener. cnCetve pÙee ceeie&Yeü°lesuee legcner
mJele:mee"er hemeble kesâues Deens, Deuueenmegæe legcneuee lÙeeleÛe he[uesuee jent osF&ue.
41) cnCepes pej mee#e osCÙeeÛÙee peyeeyeoejerÛeer lÙeebvee peeCe Demesue DeeefCe ceeCemeeuee peer iees° ceenerle
Demesue lÙeeÛeerÛe lÙeeves mee#e efoueer heeefnpes. ÙeeÛes pej lÙeebvee Yeeve Demesue lej les keâoeefhe ÙeeÛeer
mee#e osCÙeeÛes OewÙe& keâjCeej veenerle. hejbleg pej ns ueeskeâ mee#e osCÙeeÛÙee peyeeyeoejerÛÙee
peeefCeJesefJeveeÛe Flekeâe OeeršheCee oeKeJet ueeieues keâer F&ÕejeÛes veeJe IesTve Keesšer mee#e
osCÙeeleosKeerue Ùeebvee mebkeâesÛe Jeešle veener lej legcner lÙeebÛÙee lÙee Keesšej[sheCeele lÙeebÛes menkeâejer
yevet vekeâe.
42) cnCepes pÙeele legcner De[keâuee Deenele les legceÛÙee jyekeâ[tve Ieeleuesues efveCe&Ùe veenerle lej Kejs
efveyeËOe ns Deensle.
DeuedDevedDeece 6 231 heeje 8
lÙeebveener oslees Je DeMueerue iees°erÛÙee43 peJeUheemeosKeerue efHeâjketâ vekeâe ceie lÙee GIe[ Demeesle
DeLeJee iegefhele, DeeefCe keâesCelÙeener peerJeeuee pÙeeuee Deuueenves DeeojCeerÙe "jefJeues Deens "ej
ke⤠vekeâe hejbleg vÙeeÙemebiele (Demesue lej). Ùee iees°er Deensle pÙeebÛee DeeosMe lÙeeves legcneuee
efouee Deens, keâoeefÛele legcner yegæerÛee GheÙeesie keâjeue. DeeefCe DeveeLeeÛÙee mebheòeerpeJeU peeT
vekeâe, hejbleg DeMee ceeiee&ves pees ÙeesiÙe Demesue, ÙesLeheeJeslees keâer lees Øeew{lJe iee"erue. Je
Jepeveceeheeble keâešskeâesj vÙeeÙe heeUe, Deecner ØelÙeskeâ ceeCemeeJej peyeeyeoejerÛee eflelekeâeÛe Yeej
šekeâlees efpelekeâe lÙeeÛÙee DeeJeekeäÙeele Deens. DeeefCe pesJne legcner yeesueeue lesJne vÙeeÙeesefÛele
yeesuee ceie leer iees° DeeheuÙee veelesJeeF&keâebÛÙee yeeyeleerle keâe Demesvee Je DeuueenMeer kesâuesuÙee
keâjejeÛeer hetle&lee keâje.44 Ùee iees°erÛes DeeosMe Deuueenves legcneuee efoues Deensle keâoeefÛele legcner
GheosMeeÛee mJeerkeâej keâjeue. lemesÛe lÙeeÛee DeeosMe Demee Deens keâer neÛe ceePee mevceeie& Deens.
cnCetve legcner ÙeeÛe ceeiee&Jej Ûeuee DeeefCe Flej ceeieeËJej Ûeeuet vekeâe keâer les lÙeeÛÙee ceeiee&heemetve
nšJetve legcneuee hejeieboe keâjleerue, neÛe Deens lees DeeosMe pees legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legcneuee
efouee Deens, DeefOekeâ mebYeJe Deens keâer, legcner heLeYeü°lesheemetve otj jeneue. (151-153)
ceie Deecner cetmee (De.) Ùeebvee «ebLe Øeoeve kesâuee neslee pees meodJele&veeÛee Debefiekeâej
keâjCeeNÙee ceeCemeebJej osCeieerÛeer heefjhetle&lee Je ØelÙeskeâ DeeJeMÙekeâ iees°eRÛee leheMeerue lemesÛe
hegjshetj ceeie&oMe&ve Je ke=âhee neslee (DeeefCe Ùeemee"er yeveerFmœeeF&uevee efouee iesuee neslee keâer)
keâoeefÛele ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee YesšerJej ßeæe "sJeleerue.45 DeeefCe DeMeeÛe Øekeâejs
ne «ebLe Deecner DeJelejuee Deens, Skeâ mebheVelee osCeeje «ebLe. cnCetve legcner ÙeeÛes DevegmejCe keâje
Je DeuueenÛÙee Øekeâesheeuee efYeTve Jeeiee, pesCeskeâ¤ve legceÛÙeeJej oÙee kesâueer peeF&ue. Deelee
legcner Demes meebiet MekeâCeej veener keâer «ebLe lej DeeceÛÙee hetJeeaÛÙee oesve mecetnebvee efoues iesues
nesles, DeeefCe Deecneuee keâenerÛe ceenerle veJnles keâer les keâeÙe efMekeâle Je efMekeâefJele nesles. DeeefCe
43) cetU Dejyeer Meyo ‘HeâJeeefnMe’ (DeMueerue iees°er) ØeÙegòeâ Peeuee Deens. pÙeebÛee JeeF&šheCee Deieoer
mhe° Deens, DeMee meJe& keâceeËvee ne Meyo ueeiet neslees. kegâjDeeveele JÙeefYeÛeej, meceefuebie Yeesie,
veie>lee, Keesšs DeeU, kegâYeeb[ DeeefCe efhelÙeeÛÙee efJeJeeefnlesMeer efJeJeen keâjCes Ùee meJeeËvee DeMueerue
keâeces cnCetve ieCeues iesues Deens. noermeeRle Ûeesjer, ceÅeheeve DeeefCe efYe#ee ceeieCes Ùeebvee DeMueerue
keâceeËhewkeâerÛe DemeuÙeeÛes meebefieleuesues Deens. lÙeeÛeØeceeCes Flej meJe& efveue&ppe keâecesmegæe DeMueerue
iees°erle meceeefJe° Deensle. F&Õejer DeeosMe Demee Deens keâer DeMee ØekeâejÛeer meJe& ke=âlÙes GIe[heCesner
kesâueer peeT veÙesle Je uehetve Úhetve osKeerue kesâueer peeT veÙesle.
44) ‘DeuueenMeer keâjej’ves DeefYeØesle lees keâjej nesÙe pees ceeveJe DeeefCe F&Õej lemesÛe
ceeCemeeceeCemeeojcÙeeve mJeeYeeefJekeâheCes lÙeeJesUer DeeheesDeehe kesâuee peelees pÙeeJesUer Skeâ ceveg<Ùe
F&ÕejeÛÙee YetceerJej Skeâe ceeveJeer meceepeele pevce Ieslees.
45) nslet Demee keâer ueeskeâebveer mJele:uee yespeyeeyeoej mecepeCes mees[tve ÅeeJes, ns ceevÙe keâjeJes keâer lÙeebvee
DeeheuÙee jyemeceesj npej nesTve Skesâ efoJeMeer DeeheuÙee keâceeËÛee peeye ÅeeJee ueeieCeej Deens.
DeuedDevedDeece 6 232 heeje 8
legcner Deelee ne yeneCee osKeerue ke⤠Mekeâle veener keâer pej DeeceÛÙeeJej «ebLe DeJelejuee iesue
Demelee lej Deecner lÙeebÛÙeehes#ee peemle mejUceeieea efmeæ Peeuees Demelees. legceÛÙeekeâ[s legceÛÙee
ØeYetkeâ[tve GppJeue ØeceeCe DeeefCe ceeie&oMe&ve Je ke=âhee Deeuesueer Deens. Deelee lÙeeÛÙeehes#ee cees"e
DelÙeeÛeejer keâesCe Demesue pees DeuueenÛeer JeÛeves Keesšer "jJeerle Demesue, DeeefCe lÙeebÛÙeeheemetve
heje*cegKe nesle Demesue, pes ueeskeâ DeeceÛÙee mebkesâle JeÛeveebheemetve heje*cegKe nesleele lÙeebvee Ùee
leeW[ efHeâjefJeCÙeeyeöue Deecner DelÙeble JeeF&š efMe#ee efouÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. ceie Deelee
ueeskeâ keâeÙe Ùee Øeleer#esle Deensle keâer otleebveer lÙeebÛÙeemeceesj ÙesTve "sheeJes, DeLeJee legceÛee
heeuevekeâlee& mJele: ÙeeJee, efkebâJee legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes keâener mhe° mebkesâleefÛevns46 Øekeâš
JneJeerle? pÙee efoJeMeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes keâener efJeefMe° mebkesâle Øekeâš nesleerue lesJne ceie
SKeeÅee DeMee ceeCemeeuee lÙeeÛeer ßeæe keâenerner ueeYe heesnÛeefJeCeej veener pÙeeves DeeOeerheemetve
ßeæe "sJeueer vemesue efkebâJee lÙeeves DeeheuÙee ßeæsceOÙes keâesCeleener YeuesheCee pej keâceefJeuee
vemesue. ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, keâer legcner Jeeš heene, Deecner osKeerue Øeleer#ee keâjerle
Deenesle. (154-158)
pÙee ueeskeâebveer DeeheuÙee Oecee&Ûes legkeâ[s-legkeâ[s keâ¤ve šekeâues DeeefCe ieše-iešeble
efJeYeeefpele Peeues KeefÛeleÛe lÙeebÛÙeeMeer legceÛee keâe[ercee$e mebyebOe veener, lÙeebÛee ceeceuee lej
DeuueenÛÙee mJeeOeerve Deens, leesÛe lÙeebvee oeKeJeerue keâer lÙeebveer keâeÙe-keâeÙe kesâues Deens. pees
DeuueenheeMeer meodJÙeJenej IesTve ÙesF&ue lÙeeÛÙeemee"er omeheš ceesyeouee Deens DeeefCe pees
ogJÙe&Jenej IesTve ÙesF&ue lÙeeuee lesJe{eÛe ceesyeouee efouee peeF&ue efpelekeâe iegvne lÙeeves kesâuee
Demesue DeeefCe keâesCeeJejner DelÙeeÛeej kesâuee peeCeej veener. (159-160)
ns hewiebyej (me.), meebiee ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves KeefÛeleÛe ceuee mejUceeie& oeKeefJeuee
Deens, Deieoer mejU Oece&, pÙeeble keâesCeleerner Je›eâlee veener, FyeÇenerce (De.) Ûeer heæle peer lÙeeves
Skeâe«elesves DeJeuebefyeueer nesleer DeeefCe lees DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer veJnlee. meebiee, ceePeer veceepe,
ceePÙee leceece GheemevesÛÙee heæleer,47 ceePes peerJeve Je cejCe, meJe&keâener mecemle efJeÕeebÛee
mJeeceer Deuueenmee"erÛe Deens, pÙeeÛee keâesCeerner Yeeieeroej veener. DeMeerÛe ceuee Dee%ee efoueer
iesueer Deens DeeefCe meJe&ØeLece Dee%eeheeueveele ceeve legkeâefJeCeeje ceerÛe Deens. meebiee, ceer
DeuueenefMeJeeÙe SKeeoe ogmeje heeuevekeâlee& MeesOeeJee keâeÙe, JeemleefJekeâ leesÛe ØelÙeskeâ JemletÛee
heeuevekeâlee& Deens? ØelÙeskeâ JÙeòeâer pes keâener keâceefJeles lÙeeuee peyeeyeoej leer mJele:Ûe Deens,
46) cnCepes keâÙeeceleÛeer ue#eCes, DeLeJee Øekeâeshe, DeLeJee DevÙe SKeeoer DeMeer efveMeeCeer pesCeskeâ¤ve
JemlegefmLeleerÛes hetCe&heCes DeveeJejCe nesCes Je leer Øekeâš PeeuÙeeveblej hejer#eCe Je DepeceeJeCeerÛee
keâesCeleeÛe ØeMve efMeuuekeâ jent veÙes.
47) cetU Dejyeer Meyo ‘vegmetkeâ’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& kegâyee&veer Demeener neslees DeeefCe YeòeâerÛÙee
Flej meJe& ØekeâejebJejner lees ueeiet neslees.
DeuedDevedDeece 6 233 heeje 8
keâesCeerner DeesPes GÛeueCeeje ogmeNÙeeÛes DeesPes GÛeuele vemelees,48 ceie legcne meJeeËvee DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&-keâ[s hejleeJeÙeeÛes Deens, lÙeeJesUer lees legceÛÙeeleerue celeYesoebÛeer JeemleJelee
legceÛÙeeJej Øekeâš keâjerue. leesÛe Deens pÙeeves legcneuee YegleueeJejerue KeueerHeâe (veeÙeye)
yeveefJeuee DeeefCe legceÛÙeehewkeâer keâeneRvee keâeneRÛÙee leguevesle DeefOekeâ GÛÛe opex yeneue kesâues keâer
pÙeeÙeesies pes keâener legcneuee efoues Deens lÙeele legceÛeer hejer#ee IÙeeJeer, efve:mebMeÙe legceÛee
heeuevekeâlee& efMe#ee osCÙeelener DelÙeble melJej Deens DeeefCe Heâej #eceeMeerue Je oÙee keâjCeeje
osKeerue Deens. (161-165)
48) cnCepes ØelÙeskeâ Fmece mJele:Ûe DeeheuÙee keâcee&uee peyeeyeoej Deens, SkeâeÛÙee keâcee&Ûes DeesPes
ogmeNÙeeJej veener.
DeuedDeeDejeHeâ 7 234 heeje 8
7 metjn Deued DeeDejeHeâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 206)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ ueeÓÓce ceerÓÓce mee@ÓÓo ne Skeâ «ebLe Deens pees legceÛÙeekeâ[s DeJelejuee iesuee
Deens. cnCetve ns hewiebyej (me.), legceÛÙee ceveele ÙeemebyebOeer keâesCeleerner Mebkeâe Demet veÙes. 1 ne
DeJelejCÙeeÛee GösMe Demee Deens keâer legcner ÙeeÛÙeeÉejs (vekeâej osCeeNÙeebvee) YeÙe oeKeJeeJes
DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙee ueeskeâebvee GheosMe keâjeJee. (1-2)
ueeskeânes! pes keâener legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛÙeeJej DeJelejues iesues Deens lÙeeÛes
DevegmejCe keâje DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee mees[tve DevÙe keâesCeeÛes DevegkeâjCe ke⤠vekeâe
- heCe legcner GheosMe keâceerÛe ceevelee. (3)
efkeâlÙeskeâ JemlÙee Deensle pÙeebvee Deecner ve° kesâues. lÙeebÛÙeeJej DeeceÛee Øekeâeshe
Dekeâmceele je$eerÛÙee JesUer keâesmeUuee, DeLeJee efoJemee{JeàÙee DeMee meceÙeer Deeuee pesJne les
efJeßeebleer Iesle nesles. DeeefCe pesJne DeeceÛee Øekeâeshe lÙeebÛÙeeJej Deeuee lesJne lÙeebÛÙee leeW[ele
ÙeeefMeJeeÙe keâesCeleener GÛÛeej veJnlee keâer KejesKejÛe Deecner DelÙeeÛeejer neslees. (4-5)
cnCetve KeefÛeleÛe ns nesCeej Deens keâer Deecner lÙee ueeskeâebvee peeye efJeÛeejeJes pÙeebÛÙeekeâ[s
Deecner Øesef<ele hee"efJeues Deensle DeeefCe Øesef<eleebvee osKeerue efJeÛee¤ (keâer lÙeebveer mebosMe
heesnÛeefJeCÙeeÛes keâle&JÙe efkeâlehele heej hee[ues Je lÙeebvee lÙeeÛes keâeÙe Gòej efceUeues.) ceie
Deecner mJele: mebhetCe& %eeveeefveMeer hetCe& DenJeeue lÙeebÛÙeemeceesj ceeb[t, yejs Deecner keâes"s ieeÙeye
lej veJnlees vee. DeeefCe Jepeve lÙee efoJeMeer Deieoer yejesyej Demesue,2 pÙeebÛes heej[s pe[
Demeleerue lesÛe meHeâuelee Øeehle keâjCeejs Demeleerue DeeefCe pÙeebÛes heej[s nuekesâ Demeleerue lesÛe
mJele:uee vegkeâmeeveerle šekeâCeejs Demeleerue keâejCe les DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebMeer DelÙeeÛeejer
Jele&ve keâjerle jeefnues nesles. (6-9)
Deecner legcneuee YetleueeJej DeefOekeâejebefveMeer JemeefJeues DeeefCe legceÛÙeemee"er lesLes
peerJevemeeceg«eer GheueyOe kesâueer, hejbleg legcner ueeskeâ keâceerÛe ke=âle%elee JÙeòeâ keâjlee. (10)
Deecner legceÛÙee efveefce&leerÛee ØeejbYe kesâuee ceie legcneuee mJe¤he efoues ceie otleebvee
1) cnCepes keâmeueener mebkeâesÛe DeeefCe Yeerleer ve yeeUielee Ùeeuee ueeskeâebØele heesnÛeJee. efJejesOekeâ keâesCelÙee
Øekeâejs ÙeeÛes mJeeiele keâjleerue ÙeeÛeer legcner keâenerÛe heJee& ke⤠vekeâe.
2) cnCepes lÙee efoJeMeer F&ÕejeÛÙee vÙeeÙelegUsle melÙeeefMeJeeÙe kegâ"ueerner iees° Jepeveer DemeCeej veener
DeeefCe JepeveeefMeJeeÙe keâesCelesner iees° melÙe DemeCeej veener. pÙeeÛÙeepeJeU efpelekesâ melÙe Demesue
eflelekeâeÛe lees Jepeveoej Demesue, efveCe&Ùe pees keâener ueeiesue lees JepeveevegmeejÛe ueeiesue. Flej
keâesCelÙeener iees°eruee efleUcee$e osKeerue cenlJe efoues peeCeej veener.
DeuedDeeDejeHeâ 7 235 heeje 8
meebefieleues keâer Deeocemeceesj velecemlekeâ Jne (mepeoe keâje). Ùee Dee%esvegmeej meJe& velecemlekeâ
Peeues hejbleg Fyueerme velecemlekeâ nesCeeNÙeebceOÙes meeceerue Peeuee veener.3 (11)
efJeÛeejues, ‘‘leguee keâesCelÙee iees°erves velecemlekeâ nesCÙeeheemetve jesKeues pesJne ceer leguee
Dee%ee efoueer nesleer?’’ cnCeeuee, ‘‘ceer lÙeeÛÙeehes#ee ßes‰ Deens. let ceuee Deefie>heemetve efvecee&Ce
kesâues Je lÙeeuee ceeleerheemetve.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘Demes nesÙe, lej, let ÙesLetve Keeueer Glej, leguee
DeefOekeâej veener ÙesLes cees"sheCeeÛee Denbkeâej keâjeJee. Ûeeuelee nes, keâer Jemlegle: let lÙeebÛÙeehewkeâer
Deensme pes mJele: Deeheuee Deheceeve FefÛÚleele.’’4 lees cnCeeuee, ‘‘ceuee lÙee efoJemeeheÙeËle
meJeuele os pesJne ns meJe& ogmeNÙeeboe GlLeeefhele kesâues peeleerue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘leguee meJeuele
Deens.’’ cnCeeuee, ‘‘yejs lej, pÙee leNnsves let ceuee ceeie&Yeü° kesâues Deensme, ceermegæe Deelee
legPÙee mejU ceeiee&Jej DemeuesuÙee Ùee ceeveJeeÛÙee heeUleerJej jenerve. heg{tve DeeefCe ceeietve,
GpeJeerkeâ[tve Je [eJeerkeâ[tve Ûeesnesyeepetbveer ceer lÙeebvee Iesjsve DeeefCe leguee lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ
ke=âle%e Dee{UCeej veenerle Heâcee&efJeues, ‘‘Ûeeuelee nes ÙesLetve, Deheceeefvele Je efOe:keâeefjle. efJeÕeeme
"sJe keâer ÙeebÛÙeehewkeâer pes legPes DevegkeâjCe keâjleerue legPÙeemeefnle lÙee meJeeËefveMeer vejkeâ Ye¤ve
šekeâerve. DeeefCe ns Deeoce let DeeefCe legPeer helveer oesIes Ùee mJeiee&ceOÙes jene, ÙesLes peer Jemlet
KeeCÙeeÛeer legceÛeer FÛÚe Demesue leer Kee, hejbleg lÙee Je=#eeÛÙeepeJeU efHeâjketâ vekeâe, veenerlej
DelÙeeÛeeNÙeebhewkeâer Jneue.’’ (12-19)
ceie Mewleeveves lÙeebvee yenkeâefJeues pesCeskeâ¤ve lÙeebÛes ieghleebie pes Skeâceskeâeheemetve ueheefJeues
iesues nesles lÙeebÛÙeemeceesj GIe[ Peeues. lÙeeves lÙee oesIeebvee meebefieleues, ‘‘legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves
legcneuee Ùee Je=#eeÛeer peer ceveeF& kesâueer Deens lÙeeÛes keâejCe ÙeeefMeJeeÙe keâenerner veener keâer SKeeÅee
JesUsme legcner osJeotle yevet veÙes. DeLeJee legcneuee DecejlJe ueeYet veÙes.’’ DeeefCe lÙeeves MeheLe
IesTve lÙeebvee meebefieleues keâer ceer legceÛee Keje efnleefÛeblekeâ Deens. DeMee Øekeâejs lÙee oesIeebvee
HeâmeJetve lÙeeves nUtnUt DeeheuÙee JeUCeeJej DeeCeues. mejlesMesJešer pesJne lÙeebveer lÙee Je=#eeÛee
DeemJeeo Iesleuee lesJne lÙeebÛes ieghleebie Skeâceskeâemeceesj GIe[s Peeues DeeefCe les DeeheuÙee
3) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer ‘Fyueerme’ (Mewleeve) HeâefjMlÙeebhewkeâer neslee. JeemleefJekeâheCes pÙeeDeLeea
he=LJeerÛeer JÙeJemLee heenCeeNÙee HeâefjMlÙeebvee Deeoce (De.) heg{s mepeoe keâjCÙeeÛeer Dee%ee efoueer iesueer
lÙeeDeLeea HeâefjMlÙeebÛÙee JÙeJemLeehevesKeeueer DemeuesuÙee meJe& efveefce&leerves osKeerue DeeoceÛÙee
Dee%eebefkeâle JneJes Demee lÙeeÛee DeLe& neslee. lÙee efveefce&leerhewkeâer kesâJeU Fyueermeves heg{s nesTve lees
Deeocemeceesj mepeoe keâjCeej vemeuÙeeÛeer Iees<eCee kesâueer.
4) cetU Dejyeer Meyo ‘meeiejerve’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Dejyeer Yee<esle ‘meeiej’Ûee DeLe& pÙeeves mJele:
nesTve Deheceeve, DeeefCe KeeueÛee opee& helkeâjuee Deens, Demee neslees. cnCetve meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
Heâcee&efJeCÙeeÛee DeLe& Demee neslee keâer oeme DeeefCe efveefce&leer DemeleeveeosKeerue let DeeheuÙee
ßes‰lJeeÛÙee ohee&le ÙeeJee, ÙeeÛee DeLe& Demee keâer let mJele:Ûe Deheceeefvele nesT FefÛÚle Deensm e.
DeuedDeeDejeHeâ 7 236 heeje 8
ieghleebieevee mJeiee&leerue heeveebveer Peeketâ ueeieues. lesJne lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ves lÙeebvee hegkeâejues,
‘‘keâeÙe ceer legcneuee lÙee Je=#eeheemetve jesKeues veJnles DeeefCe cnšues veJnles keâer Mewleeve legceÛee
GIe[ Me$et Deens?’’ oesIes yeesueles Peeues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, Deecner mJele:Jej DelÙeeÛeej kesâuee,
pej Deelee let Deecneuee #ecee kesâueer veenerme Je oÙee kesâueer veenerme lej KeefÛeleÛe Deecner
leesšŸeele jent.’’5 Heâcee&efJeues, ‘‘Ûeeueles Jne, legcner SkeâceskeâebÛes Me$et Deenele, DeeefCe
legceÛÙeemee"er Skeâe efJeefMe° cegoleerheÙeËle he=LJeerJejÛe efveJeememLeeve Je peerJevemeece«eer Deens.’’
DeeefCe Heâcee&efJeues, ‘‘lesLesÛe legcneuee peieCes Je lesLesÛe cejCes Deens DeeefCe lÙeeletveÛe legcneuee
mejlesMesJešer keâe{ues peeF&ue.’’ (20-25)
ns DeeoceÛÙee cegueebvees, Deecner legceÛÙeemee"er heesMeeKe GlejefJeuee Deens keâer legceÛÙee
Mejerjeleerue ueppee-Debieebvee PeekeâeJes. DeeefCe legceÛÙeemee"er Mejerj j#eCe Je Yet<eCeeÛes meeOeve
osKeerue JneJes, DeeefCe meJeexòece heesMeeKe F&MekeâesheeÛÙee YeÙeeÛee heesMeeKe nesÙe. ne DeuueenÛÙee
mebkesâleehewkeâer Skeâ mebkesâle Deens keâoeefÛele ueeskeâebveer Ùeeheemetve Oe[e IÙeeJee. ns DeeoceÛÙee
cegueebvees, Demes nesT veÙes keâer Mewleeveeves legcneuee hegvne lemesÛe GheõJeeceOÙes iegbleJeeJes pÙeeØeceeCes
lÙeeves legceÛÙee DeeF&-Jeef[ueebvee mJeiee&ceOetve keâe{efJeues nesles DeeefCe lÙeebÛes heesMeeKe
lÙeebÛÙeeJe¤ve GlejefJeues nesles pesCeskeâ¤ve lÙeebÛes ieghleebie Skeâceskeâemeceesj GIe[s keâjeJesle. lees
DeeefCe lÙeeÛes meesyeleer legcneuee DeMee ef"keâeCeentve heenleele keâer pesLetve legcner lÙeebvee heent Mekeâle
veener. Ùee Mewleeveebvee Deecner Deßeæ ueeskeâebÛee efce$e yeveefJeues Deens. (26-27)
ns ueeskeâ pesJne SKeeos DeefMueue ke=âlÙe keâjleele lesJne les cnCeleele keâer DeeceÛes Jee[-
Je[erue ÙeeÛe jerleerJej Deecneuee Dee{Uues Deensle DeeefCe DeuueenvesÛe Deecneuee Demes
5) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer ceeCemeele ueppesÛeer YeeJevee Skeâ mJeeYeefJekeâ Je=òeer Deens. DeeheuÙee
MejerjeÛes efJeefMe° Debie ogmeNÙeebmeceesj GIe[s keâjleevee mJeYeeJele: ceeCemeeuee ueppee Jeešle Demeles.
leer lÙee mJeeYeeefJekeâ Je=òeerÛes DeeÅe Øeke⚤he Deens. cnCetveÛe ceeveJeeuee, lÙeeÛÙee Øeeke=âeflekeâ
mJeYeeJeeÛÙee mejU ceeiee&heemetve nšefJeCÙeemee"er Mewleeveeves pees heefnuee [eJe KesUuee lees Demee keâer
ceeveJeeÛÙee ueppeeMeeruelesJej DeeIeele keâjeJee DeeefCe veie>lesÛÙee ceeiee&ves lÙeeÛÙeemee"er DeMueeruelesÛeer
oejs GIe[eJeerle Je lÙeeuee Jew<eefÙekeâ yeeyeleerle kegâceeieea yeveJeeJes. lemesÛe ÙeeJe¤ve Demesn er keâUues keâer
GÛÛeefmLeleerle heesnÛeCÙeeÛeer ceeveJeele Skeâ mJeeYeeefJekeâ le=<Cee DeefmlelJeele Deens. cnCetve
Mewleeveeuee lÙeeÛÙeemeceesj efnleefÛeblekeâeÛÙee ¤heele ÙeeJes ueeieues Je ceer leguee DeefOekeâ
GÛÛeefmLeleerkeâ[s vesT FefÛÚlees cnCetve meebieeJes ueeieues. lÙeeÛeØeceeCes ÙeeJe¤ve Demesner keâUues keâer
MewleeveeefJe¤æ ceeveJeeuee ßes‰ yeveefJeCeeje pees lÙeeÛee ØecegKe iegCe Deens lees cnCepes lÙeeÛÙee neletve
SKeeoe DehejeOe Ie[uÙeeme lÙeeves ueefppele nesTve Deuueenkeâ[s #eceeÙeeÛevee keâjeJeer. ÙeeGueš
Mewleeveeuee pÙee iees°erves Deheceeefvele kesâues leer DeMeer keâer DehejeOe keâ¤ve lees meJeexÛÛe
DeuueenÛÙeeefJe¤æ lee" yeveuee DeeefCe yeb[Keesjer keâjCÙeeme leÙeej Peeuee.
DeuedDeeDejeHeâ 7 237 heeje 8
keâjCÙeeÛeer Dee%ee efoueer Deens.6 lÙeebvee meebiee keâer Deuueen DeefMueuelesÛeer Dee%ee keâoeefhe osle
vemelees. keâeÙe legcner DeuueenÛes veeJe IesTve lÙee iees°er meebielee pÙeebÛÙeemebyebOeer legcneuee %eeve
veener keâer lÙee Deuueenkeâ[tve Deensle? ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves
lej meÛeesšer Je vÙeeÙeeÛeer Dee%ee efoueer Deens. DeeefCe lÙeeÛeer Dee%ee lej DeMeer Deens keâer ØelÙeskeâ
Gheemevesle Deeheueer efoMee veerš "sJee DeeefCe lÙeeÛes meÛÛes Yeòeâ nesTve lÙeeueeÛe hegkeâeje,
pÙeeØeceeCes lÙeeves Deelee legcneuee efvecee&Ce kesâues Deens lemesÛe legcner hegvne efvecee&Ce kesâues peeue.
Skeâe peceeleeruee lej lÙeeves mejUceeie& oeKeefJeuee Deens heCe ogmeNÙee peceeleerJej lej ceeie&Yeü°lee
efÛekeâštve yemeueer Deens keâejCe lÙeebveer DeuueenSsJepeer Mewleeveebvee Deeheues heeuekeâ yeveefJeues Deens
Je les mecepeleele keâer DeeheCe mejU ceeiee&Jej Deenesle. (28-30)
ns DeeoceÛÙee cegueebvees, ØelÙeskeâ GheemevesÛÙee JesUer hetCe&, Deekeâ<e&keâ Je mJeÛÚ heesMeeKeele
mJele:uee MegefÛeYet&le "sJee.7 DeeefCe Kee, hÙee hejbleg ceÙee&oebÛes GuuebIeve ke⤠vekeâe, Deuueen
ceÙee&osÛÙee yeensj peeCeeNÙeebvee hemeble keâjerle veener. (31)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer keâesCeer DeuueenÛÙee lÙee Yet<eCeeuee DeJewOe keâ¤ve
šekeâues pÙeeuee Deuueenves DeeheuÙee Yeòeâebmee"er efveefce&ues nesles DeeefCe keâesCeer Deuueenves Øeoeve
kesâuesuÙee efJeMegæ Jemletbvee ØeefleyebOe kesâuee? meebiee, Ùee meeNÙee Jemlet Ssefnkeâ peerJeveelemegæe
ßeæeJebleebmee"er nesle DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛÙee efoJeMeer lej Keeme lÙeebÛÙeemee"erÛe Demeleerue.
DeMeeØekeâejs Deecner DeeheuÙee iees°er mhe°heCes ceeb[lees lÙee ueeskeâebmee"er pÙeebvee %eeve Deens.
(32)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves pÙee Jemlet efveef<eæ kesâuÙee
Deensle lÙee lej DeMee Deensle, efveue&ppeheCeeÛeer keâeces - ceie leer GIe[ Demeesle DeLeJee ieghle
6) Dejye ueeskeâebÛÙee veie>eJemLesleerue Øeoef#eCeskeâ[s mebkesâle Deens. lÙeebÛÙeele heg<keâU ueeskeâ ‘npe’ÛÙee
Øemebieer keâeyeeie=neuee veie>eJemLesle Øeoef#eCee Ieeueerle Demele. Ùeeyeeyeleerle lÙeebÛÙee efŒeÙee lÙeebÛÙee
heg®<eehes#eener peemle efveue&ppe neslÙee. lÙeebÛÙee °erves ns Skeâ Oeeefce&keâ keâeÙe& nesles Je hegCÙekeâce&
mecepetve kesâues peele Demes.
7) Ùee ef"keâeCeer DeeYet<eCeeves DeefYeØesle heefjhetCe& hees<eeKe Deens. F&ÕejeÛÙee Gheemevesle GYes jenCÙeemee"er
ceeCemeeves kesâJeU Deeheueer ueppeemLeeves lesJe{er PeekeâeJeer SJe{sÛe hegjsmes veener lej lÙeeÛeyejesyej
DeeheuÙee Ssheleervegmeej heefjhetCe& heesMeeKe keâjeJee pesCeskeâ¤ve lÙeeÛes Mejerjner Peekeâues peeJes Je les
Yet<eCeeJen osKeerue "jeJes nsmegæe pe¤jerÛes Deens. ceeCetme SKeeÅee Øeefleef‰le JÙeòeâerÛeer Yesš
IesCÙeemee"er pÙeeØeceeCes Ûeebieuee heesMeeKe keâjlees lÙeeÛeØeceeCes F&ÕejeÛÙee Gheemevesmee"er osKeerue
Ûeebieuee heesMeeKe kesâuee heeefnpes.
DeuedDeeDejeHeâ 7 238 heeje 8
- DeeefCe heehe8 DeeefCe melÙeeÛÙee efJejesOeele Deeflejskeâ9 DeeefCe Deuueenyejesyej legcner SKeeÅee
DeMeeuee Yeeieeroej keâjeue pÙeeÛÙee mebyebOeele lÙeeves keâesCelesner ØeceeCe GlejefJeues veener, DeeefCe
Demes keâer DeuueenÛÙee veeJeeves legcner SKeeoer DeMeer iees° meebieeJeer efpeÛÙeemebyebOeer legcneuee %eeve
vemesue (keâer leer KejesKej lÙeevesÛe Heâcee&efJeueer Deens.) (33)
ØelÙeskeâ pevemecetnekeâefjlee Skeâe efveef§ele keâeueeJeOeerÛee keâeU "juesuee Deens. ceie pesJne
SKeeÅee pevemecetneÛee keâeueeJeOeer hetCe& neslees lesJne Skeâ #eCeYej osKeerue ceeiesheg{s nesle veener.
(DeeefCe ner iees° Deuueenves GlheòeerÛÙee ØeejbYeerÛe mhe° meebietve šekeâueer nesleer keâer) ns
DeeoceÛÙee cegueebvees! ue#eele "sJee, pej legceÛÙeeheeMeer Kegö legceÛÙeehewkeâerÛe Demes Øesef<ele Deeues
pes legcneuee ceePeer mebkesâleJeÛeves SskeâJeerle Demeleerue, lej pees keâesCeer DeJe%esheemetve otj jenerue
DeeefCe DeeheuÙee Jele&Cegkeâerle megOeejCee Ie[Jetve DeeCeerue lÙeeÛÙeemee"er keâesCelesner YeÙe DeLeJee
og:KeeÛee Øemebie veener, DeeefCe pes ueeskeâ DeeceÛeer JeÛeves Keesšer "jJeleerue DeeefCe lÙeebÛÙee
efJejesOeele ogJe&le&ve keâjleerue lesÛe vejkeâJeemeer Demeleerue pesLes les meowJe jenleerue. lÙeentve cees"e
DelÙeeÛeejer keâesCe Demesue pÙeeves efveJJeU KeesšŸee iees°er jÛetve DeuueenMeer lÙeeÛee mebyebOe
pees[uee DeLeJee DeuueenÛÙee melÙe JeÛeveebvee Keesšs uesKeues? DeMeer ceeCemes DeeheuÙee
YeeiÙeefueefKeleeØeceeCes Deeheuee Jeeše Iesle jenleerue10 FLeheeJeslees keâer leer Ieškeâe ÙesTve "shesue
pesJne DeeceÛes hee"efJeuesues otle lÙeebÛes ØeeCenjCe keâjCÙeekeâefjlee heesnesÛeleerue. lÙeeJesUsme les
lÙeebvee efJeÛeejleerue keâer meebiee, ‘‘Deelee keâes"s Deensle legceÛes DeejeOÙe owJele pÙeebÛee legcner
DeuueenÛÙee SsJepeer OeeJee keâjerle neslee?’’ les meebieleerue, ‘‘les meJe& Deecneheemetve ueeshe
heeJeues.’’ les mJele: DeeheuÙeeefJe¤æ mee#e osleerue keâer KejesKejÛe Deecner melÙe veekeâejCeejs
neslees. Deuueen Heâcee&Jeerue, ‘‘pee, legcnermegæe lÙeeÛe vejkeâeceOÙes oeKeue Jne pÙeele
legceÛÙeehetJeea nesTve iesuesues efpeVe Je ceeveJemecetn oeKeue Peeues Deensle.’’ ØelÙeskeâ ieš pesJne
vejkeâele ØeJesMe keâjerue lesJne lees DeeheuÙee heg{s iesuesuÙee iešeÛee efOekeäkeâej keâjerle ØeJesMe keâjerue
FLeheeJeslees keâer pesJne meJe& lesLes pecee nesleerue lesJne ØelÙeskeâ veblejÛee ieš DeeheuÙee DeieesojÛÙee
iešemebyebOeer meebiesue keâer, ns heeuevekeâlÙee&! nsÛe ueeskeâ nesles pÙeebveer Deecneuee ceeie&Yeü° kesâues,
cnCetve Ùeebvee vejkeâeÛeer oghheš Ùeelevee os. GòejeoeKeue Heâcee&efJeCÙeele ÙesF&ue, ØelÙeskeâemee"er
8) JeemleefJekeâle: Dejyeer Meyo ‘Fmecegve’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. lÙeeÛee cetU DeLe& keâmetj, keâceerheCee Demee
neslees. lÙeeves DeefYeØesle ceeCemeeÛes DeeheuÙee jyeÛÙee Dee%eeheeueveele keâmetj keâjCes nesÙe.
9) cnCepes DeeheuÙee pÙee ceÙee&osheueerkeâ[s peeTve ØeJesMe keâjCÙeeÛee ceeCemeeuee nkeäkeâ Øeehle veener,
DeMee nöerle heeÙe "sJeCes nesÙe.
10) cnCepes peieele lÙeebÛÙee meJeueleerÛes efpelekesâ efoJeme efveef§ele Deensle eflelekesâ les ÙesLes jenleerue DeeefCe
pÙee ØekeâejÛes JejkeâjCeer Ûeebieues Jee JeeF&š peerJeve JÙeleerle keâjCes lÙeebÛÙee YeeiÙeele Deens les JÙeleerle
keâjleerue.
DeuedDeeDejeHeâ 7 239 heeje 8
oghhešÛe Ùeelevee Deensle hejbleg legcner peeCele veener.11 DeeefCe heefnuee ieš ogmeNÙee iešeuee
meebiesue (pej Deecner oes<eeme hee$e neslees) lej legcneuee DeeceÛÙeeJej keâesCeles ßes‰lJe Øeehle nesles,
Deelee DeeheuÙee keâceeF&Ûee heefjCeece cnCetve ØekeâesheeÛee DeemJeeo IÙee. (34-39)
Kee$eer yeeUiee! pÙee ueeskeâebveer DeeceÛeer JeÛeves Keesšer "jJeueer DeeefCe lÙeebÛÙee efJejesOeele
efMejpeesjer oeKeefJeueer Deens lÙeebÛÙeemee"er DeekeâeMeeÛeer oejs keâoeefhe GIe[ueer peeCeej veenerle.
lÙeebÛee mJeiee&ceOÙes ØeJesMe eflelekeâeÛe DeMekeäÙe Deens efpelekeâe megF&ÛÙee efÚõeletve GbšeÛes peeCes.
DehejeOÙeebvee DeeceÛÙeeheeMeer DemeeÛe yeouee efceUle Demelees. lÙeebÛÙeemee"er vejkeâeÛesÛe DebLe¤Ce
Demesue Je vejkeâeÛesÛe heebIe¤Ce Demesue. nsÛe Deens HeâU pes Deecner DelÙeeÛeejeRvee osle Demelees.
ÙeeÛÙee Gueš pÙee ueeskeâebveer DeeceÛeer JeÛeves ceevÙe kesâueer Deensle DeeefCe melke=âlÙes kesâueer Deensle
- DeeefCe Ùeeyeeyeleerle Deecner ØelÙeskeâeuee lÙeeÛÙee SsheleerØeceeCesÛe peyeeyeoej "jJeerle Demelees, ns
mJeiee&le Jeeme keâjCeejs Deensle pesLes les meowJe jenleerue. lÙeebÛÙee ceveele Skeâ ogmeNÙeeÛÙeeefJe¤æ
peer ceueervelee Demesue leer Deecner otj keâ¤. lÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue DeeefCe
les meebieleerue, ‘‘mlegleer Heâòeâ DeuueenkeâefjleeÛe Deens pÙeeves Deecneuee ne ceeie& oeKeefJeuee.
Deecner mJele: ceeie& Øeehle ke⤠Mekeâuees vemelees pej Deuueenves DeeceÛes ceeie&oMe&ve kesâues vemeles.
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves hee"efJeuesues Øesef<ele KejesKej melÙeÛe IesTve Deeues nesles.’’ lÙeeJesUsme
JeeCeer Ssketâ ÙesF&ue, ‘‘ne mJeie& pÙeeÛes legcner Jeejme yeveefJeues iesues Deenele lees legcneuee lÙee
ke=âlÙeebÛÙee ceesyeouÙeele efceUeuee Deens, peer legcner keâjerle jeefnuee neslee.’’ (40-43)
ceie ns mJeiee&ceOeerue ueeskeâ vejkeâeceOeerue ueeskeâebvee nebkeâ cee¤ve cnCeleerue, ‘‘Deecneuee
leer JeÛeves melÙe Dee{Uueer peer DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves DeeceÛÙeeMeer kesâueer nesleer. legcneuee
osKeerue leer JeÛeves melÙe Dee{Uueer keâeÙe peer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves kesâueer nesleer?’’ les Gòej
osleerue, ‘‘nesÙe’’, lesJne Skeâ nekeâ ceejCeeje lÙeebÛÙee ojcÙeeve nekeâ osF&ue keâer,
‘‘Deuueenkeâ[tve efOekeäkeâej Demees lÙee DelÙeeÛeejer ueeskeâebÛee pes DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve
ueeskeâebvee ØeefleyebOe keâjerle nesles Je lÙee ceeiee&uee Je›eâ ke⤠FefÛÚle nesles DeeefCe hejueeskeâ
veekeâejCeejs nesles.’’ (44-45)
Ùee oesvner iešebÛÙee ojcÙeeve Skeâ Dee[esmee jeefnuee Demesue pÙeeÛÙee GbÛeJešŸeeJej
(DeeDejeHeâ) keâener DevÙe ueeskeâ Demeleerue, ns ØelÙeskeâeuee lÙeeÛÙee ÛesnNÙeeÛÙee DeJeueeskeâveeves
DeesUKeleerue DeeefCe mJeie&JeeefmeÙeebvee nebkeâ cee¤ve meebieleerue keâer, ‘‘legceÛes keâuÙeeCe Demees.’’ ns
11) cnCepes Skeâ Ùeelevee mJele: ceeie&Yeü°lee helkeâjCÙeeyeöue DeeefCe ogmejer Ùeelevee Flejebvee ceeie&Yeü°
keâjCÙeeyeöueÛeer. Skeâ efMe#ee mJele:ÛÙee DehejeOeebÛeer DeeefCe ogmejer efMe#ee mJele:ÛÙee DehejeOeebÛeer
DeeefCe ogmejer efMe#ee Flejebmee"er DehejeOeer Je=òeerÛee Jeejmee ceeies "sJeCÙeeÛeer.
DeuedDeeDejeHeâ 7 240 heeje 8
ueeskeâ mJeiee&ceOÙes oeKeue lej Peeues vemeleerue hejbleg lÙeeÛeer DeeMee keâjerle Demeleerue12 ceie
pesJne lÙeebÛeer °er vejkeâJeeefmeÙeebÛÙeekeâ[s JeUsue lesJne cnCeleerue, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! Deecneuee
Ùee DelÙeeÛeejer ueeskeâeble meeceerue ke⤠vekeâesme. ceie ns DeeDejeHeâ (GbÛeJešŸee) Ûes ueeskeâ
vejkeâeÛÙee keâener cees"cees"Ÿee JÙeòeâeRvee lÙeeÛÙee KeeCeeKegCeeJe¤ve DeesUKetve nebkeâ ceejleerue
keâer, ‘‘heeefnues vee legcner, Deepe legceÛÙee Pegb[erner legcneuee GheÙeesieer he[uÙee veenerle DeeefCe leer
meeOevemeeceg«eerosKeerue legcneuee GheÙegòeâ "jueer veener pÙeebvee legcner cees"Ÿee DeefYeceeveemheo Jemlet
mecepele neslee. DeeefCe ns mJeie&Jeemeer ueeskeâ lesÛe veenerle keâeÙe pÙeebÛÙeeefJe<eÙeer legcner MeheLee
IesTve meebiele neslee keâer Ùeebvee lej Deuueen DeeheuÙee ke=âhesletve keâenerÛe osCeej veener? Deepe
ÙeeveeÛe meebieCÙeele Deeues keâer, oeKeue Jne mJeiee&ceOÙes legcnemee"er YeÙener veener Je og:Ke
osKeerue veener.’’ (46-49)
DeeefCe vejkeâeleerue ueeskeâ mJeiee&leerue ueeskeâebvee nebkeâ ceejleerue keâer, Lees[smes heeCeer
DeecneJej Deeslee DeLeJee peer GhepeerefJekeâe Deuueenves legcneuee efoueer Deens lÙeeleerueÛe keâener
lejer DeeceÛÙeekeâ[s šekeâe. les Gòej osleerue keâer, ‘‘Deuueenves Ùee oesvner Jemlet melÙe
veekeâejCeeNÙee lÙee ueeskeâebkeâefjlee efveef<eæ kesâuÙee Deensle, pÙeebveer DeeheuÙee Oecee&uee KesU Je
ceveesjbpeve yeveefJeues nesles DeeefCe pÙeebvee Ssefnkeâ peerJeveeves YegjU hee[ueer nesleer. Deuueen
Heâcee&efJelees keâer Deepe Deecnermegæe lÙeebvee lÙeeÛeØeceeCes efJeme¤ve peeT pÙeeØeceeCes les Ùee
efoJemeeÛÙee Yesšeruee efJemejle jeefnues Je DeeceÛÙee JeÛeveebvee veekeâejerle jeefnues.’’ (50-51)
Deecner Ùee ueeskeâebheÙeËle Skeâ Demee «ebLe DeeCeuesuee Deens pÙeeuee Deecner %eeveeÛÙee
DeeOeejs leheMeerueJeej yeveefJeuee Deens DeeefCe pees ßeæeJebleebmee"er ceeie&oMe&ve Je ke=âhee Deens.
Deelee keâeÙe ns ueeskeâ ÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej SKeeÅee iees°erÛeer Jeeš heenele Deensle keâer lees MesJeš
meceesj ÙeeJee pÙeeÛeer Jeelee& ne «ebLe osle Deens? pÙee efoJeMeer lees MesJeš ØelÙe#eele ÙesF&ue lesJne
lesÛe ueeskeâ pÙeebveer hetJeea lÙeeuee ogue&ef#eues nesles cnCeleerue, ‘‘KejesKej DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes
Øesef<ele melÙe IesTve Deeues nesles, ceie keâeÙe Deelee Deecneuee keâener efMeHeâejme keâjCeejs efceUleerue
pes DeeceÛÙeemee"er efMeHeâejme keâjleerue? DeLeJee Deecneuee hegvne hejle hee"efJeues peeF&ue
pesCeskeâ¤ve pes keâener Deecner hetJeea keâjerle neslees lÙeeSsJepeer Deelee ogmeNÙee heæleerves keâeÙe& keâ¤ve
oeKeJeeJes’’ - lÙeebveer mJele:uee vegkeâmeeveerle Ieeleues DeeefCe les meJe& DemelÙe pes lÙeebveer jÛeues
nesles les lÙeebÛÙeeheemetve Deepe njJeues. (52-53)
12) cnCepes ns ‘GbÛeJešsJeeues’ les ueeskeâ Demeleerue pÙeebÛÙee peerJeveeÛÙee hegCÙeeF&Ûeer Je pecesÛeer yeepetner
Flekeâer yeUkeâš DemeCeej veener keâer les peVeleerle oeKeue nesT MekeâeJesle DeeefCe GCÙeebÛeer yeepet
osKeerue Flekeâer JeeF&š DemeCeej veener keâer les vejkeâeie>erle Peeskeâues peeJesle. cnCetve les peVele DeeefCe
oespeKeÛÙee ojcÙeeve Skeâe meercesJej jenleerue DeeefCe lÙeebvee peVele ueeYeeJeer cnCetve les DeuueenÛÙee
cesnjyeeveerÛeer DeeMee yeeUietve Demeleerue.
DeuedDeeDejeHeâ 7 241 heeje 8
Jemlegle: legceÛee heeuevekeâlee& DeuueenÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee mene
efoJemeeble efvecee&Ce kesâues,13 ceie DeeheuÙee efmebnemeveeJej (DeMe&) efJejepeceeve Peeuee.14 pees
je$eeruee efoJemeeJej Peekeâlees Je hejle efoJeme je$eerÛÙee hee"erceeies OeeJele Ùeslees. pÙeeves metÙe&, Ûebõ
Je leejs efvecee&Ce kesâues, meJe& lÙeeÛÙee DeeosMeeÛÙee DeOeerve Deensle. meeJeOe jne lÙeeÛeerÛe me=°er
Deens Je lÙeeÛeeÛe ngketâce Deens.15 Heâej mece=æMeeueer16 Deens Deuueen, meJe& efJeÕeeÛee ceeuekeâ
Je heeuevekeâlee&. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee nekeâ ceeje efJeveJeCeer keâ¤ve DeeefCe ceewveheCes.
KeefÛeleÛe lees ceÙee&oebÛes GuuebIeve keâjCeeNÙeeuee hemeble keâjerle vemelees megOeejCee PeeuesuÙee
he=LJeerJej efnbmeeÛeej ceepeJet vekeâe pesJne lÙeele megOeejCee Peeuesueer Deens17 DeeefCe F&ÕejeueeÛe
nekeâ ceeje, YeÙe DeeefCe DeefYeuee<esves, KeefÛeleÛe DeuueenÛeer ke=âhee meoeÛeejer ueeskeâebÛÙee efvekeâš
Deens. (54-56)
DeeefCe lees DeuueenÛe Deens pees JeeNÙeebvee DeeheuÙee oÙesÛÙee heg{s heg{s MegYeJeelee& IesTve
hee"efJelees, ceie pesJne les heeCÙeeves Yejuesues {ie Jej GÛeuetve Iesleele lesJne lees lÙeebvee SKeeÅee
efveefpe&Je Yetceerkeâ[s IesTve peelees DeeefCe lesLes Je=°er keâ¤ve efJeefJeOe ØekeâejÛeer HeâUs keâe{lees. hene,
DeMeeØekeâejs Deecner ce=leebvee ce=leeJemLesletve yeensj keâe{lees. keâoeefÛele legcner Ùee efvejer#eCeeheemetve
yeesOe IÙeeue. peer peceerve Ûeebieueer Demeles leer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves Kethe HeâUs Hegâues
GieefJeles DeeefCe peer efveke=â° Demeles lÙeeheemetve efve®heÙeesieer efhekeâeefMeJeeÙe keâenerÛe efveIele veener.
DeMeeÛe Øekeâejs Deecner mebkesâle hegvne hegvne Øemlegle keâjlees lÙee ueeskeâebkeâefjlee pes ke=âle%e jneCeejs
Deensle. (57-58)
Deecner vetn (De.) uee lÙeeÛÙee ueeskeâmecetnekeâ[s hee"efJeues18 lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns
13) Ùee ef"keâeCeer ‘efoJeme’ ne Meyo Skeâlej peieeleerue ueeskeâ pÙeeuee efoJeme cnCeleele lÙeeÛe 24
leemeebÛÙee efoJemeeÛÙee meceeveeLeea Deens efkebâJee ne Meyo ‘keâeU’ÛÙee meceeveeLeea ØeÙegòeâ Peeuee Deens.
14) F&ÕejeÛes jepeefmebnemeveeJej efJejepeceeve nesCÙeeÛeer meefJemlej kewâefHeâÙele mecepeCes DeeceÛÙeemee"er
Deieoer DeMekeäÙe Deens. ns ‘mebefoiOe’ Deens. lÙeeÛee DeLe& efveef§ele kesâuee peeT Mekeâle veener.
15) cnCepes F&ÕejevesÛe ner me=°er efvecee&Ce kesâueer Deens Je leesÛe efleÛee MeemeveeefOekeâejer Deens, DeeheuÙee
efveefce&leeruee lÙeeves FlejebÛÙee mJeeOeerve kesâuesues veener DeeefCe SKeeÅee efveefce&leerves mJeeJeuebyeer yevetve nJes
les keâjeJes Demee nkeäkeâner lÙeeves keâesCeeuee efouesuee veener.
16) DeuueenÛes DelÙeble yejkeâleJeeve DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer lÙeeÛÙee iegCeebvee DeeefCe YeuesheCeeuee
keâener meerceeÛe veener. Demeerce Je Deceehe keâuÙeeCe lÙeeÛÙee DeefmlelJeecegUs HewâueeJele Deens.
17) cnCepes Meskeâ[es Je npeejes Je<eeËle F&ÕejeÛÙee Øesef<eleebÛÙee DeeefCe ceeveJepeeleerÛÙee megOeejkeâebÛÙee
ØeÙelveebves ceeveJeer veerleer Je mebmke=âleerle pÙee megOeejCee PeeuÙee Deensle, DeeheuÙee kegâkeâceeËveer lÙeebÛÙeele
efyeIee[ ceepeJet vekeâe.
18) npejle vetn (De.) ÙeebÛee ueeskeâmecetn nuueer pÙeeuee DeeheCe ‘Fjekeâ’ Ùee veeJeeves DeesUKelees lÙee
ØeosMeele jenele neslee.
DeuedDeeDejeHeâ 7 242 heeje 8
ceePÙee peeleeryeebOeJeebvees! DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeeJÙeefleefjòeâ legceÛee keâesCeerner F&Õej
veener. ceuee legceÛÙeeyeeyeleerle Skeâe YeÙebkeâj efoJemeeÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe Jeešles.’’ lÙeeÛÙee
pevemecetneleerue mejoejebveer Gòej efoues, ‘‘Deecner lej Demes heenlees keâer legcner GIe[ heLeYeü°lesle
De[keâues Deenele.’’ vetn (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee peeleeryeebOeJeevees! ceer keâesCelÙeeÛe
heLeYeü°lesle he[uesuees veener, Gueš ceer meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Øesef<ele Deens. ceer legcneuee
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebosMe heesnesÛeefJelees Je ceer legceÛee efnleefÛeblekeâ Deens DeeefCe ceuee
Deuueenkeâ[tve les meJe&keâener ceenerle Deens pes legcneuee ceenerle veener. keâeÙe legcneuee Ùee iees°erÛes
Dee§eÙe& Jeešues keâer legceÛÙeeheeMeer Kegö legceÛÙeeÛe peeleeryeebOeJeebhewkeâer Skeâe ceeCemeeÉejs legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve mcejCe Deeues, pesCeskeâ¤ve legcneuee meeJeOe keâjeJes DeeefCe legcner
ogJe&le&veeheemetve JeeÛeeJes DeeefCe legcneJej ke=âhee kesâueer peeJeer?’’ hejbleg lÙeebveer lÙeeuee veekeâejues.
mejlesMesJešer Deecner lÙeeuee Je lÙeeÛÙee meesyelÙeebvee Skeâe veeJesletve megškeâe efoueer DeeefCe lÙee
ueeskeâebvee yeg[efJeues pÙeebveer DeeceÛeer mebkesâleJeÛeves Keesšer "jefJeueer nesleer. efve:mebMeÙe les DeebOeUs
ueeskeâ nesles. (59-64)
DeeefCe ‘Deeo’keâ[s Deecner lÙeebÛes yebOet nto (De.)19 uee hee"efJeues. lÙeeves meebefieleues,
‘‘ns ceePÙee peeleeryeebOeJeebvees! DeuueenÛeer Yeòeâer keâje. lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeer F&Õej
veener. ceie keâeÙe legcner ogJe&le&veeheemetve otj jenCeej veener?’’ lÙeeÛÙee meceepeeÛÙee mejoejebveer,
pes lÙeeÛÙee iees°er SskeâCÙeeme vekeâej osle nesles, GòejeoeKeue meebefieleues, ‘‘Deecner lej legcneuee
cetKe& mecepelees DeeefCe Deecneuee Jeešles keâer legcner Keesšs Deenele.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns
peeleeryeebOeJeebvees! ceer cetKe& veener ÙeeGueš ceer peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Øesef<ele Deens legcneuee
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebosMe heesnesÛeefJelees DeeefCe legceÛee Demee efnlew<eer Deens keâer pÙeeÛÙeeJej
efJeÕeeme "sJeuee peeT Mekeâlees. keâeÙe legcneuee Ùee iees°erÛes Dee§eÙe& Jeešues keâer legceÛÙeeheeMeer
mJele: legceÛÙee mJekeâerÙeebhewkeâer Skeâe ceeCemeeÉejs legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve ‘mcejCe’ Deeues,
pÙeeÉejs lÙeeves legcneuee meeJeOe keâjeJes? efJeme¤ vekeâe keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves vetn
Øesef<eleeÛÙee ueeskeâeveblej legcneuee lÙeeÛes GòejeefOekeâejer yeveefJeues DeeefCe legcneuee Kethe Oe°heg‰
kesâues, cnCetve DeuueenÛÙee meeceLÙee&ÛÙee ÛecelkeâejeÛeer Dee"JeCe "sJee,20 DeeMee Deens keâer
legcner ÙeMe mebheeove keâjeue.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘keâeÙe let DeeceÛÙeeheeMeer Ùeekeâefjlee Deeuee
Deensme keâer Deecner Ske⚟ee DeuueenÛeerÛe Gheemevee keâjeJeer DeeefCe lÙeebvee mees[tve ÅeeJes pÙeebÛeer
19) ‘Deeo’ ueeskeâebÛes efveJeememLeeve DenkeâeHeâÛee ØeosMe neslee. ns ceguegKe efnpeepe, Ùeceve DeeefCe Ùeceecee
ÙeebÛÙee ojcÙeeve efmLele Deens. ÙeeÛe ef"keâeCeentve Øemeej heeJetve Ùee ueeskeâebveer ÙeceveÛeer heef§ece
efkeâveejheóer, Gceeve Je npejcetòeheemetve les FjekeâheÙeËle DeeheuÙee meeceLÙee&Ûeer Úehe yemeefJeueer nesleer.
20) cetU Dejyeer Meyo ‘DeeueeDe’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& osCeieer Demeener neslees DeeefCe meeceLÙe&,
Ûecelkeâej Je mleglÙe iegCe Demee osKeerue neslees.
DeuedDeeDejeHeâ 7 243 heeje 8
Gheemevee DeeceÛes hetJe&pe keâjerle Deeues Deensle? IesTve Ùes lÙee Ùeelevee pÙeebÛeer let Deecneuee
Oecekeâer osleesme pej let Keje DemeMeerue.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legceÛee
efOekeäkeâej kesâuee Je lÙeeÛee Øekeâeshe keâesmeUuee. legcner lÙee veeJeebkeâefjlee ceePÙeeMeer Yeeb[lee pÙeeÛes
veecekeâjCe legcner DeeefCe legceÛÙee hetJe&peebveer kesâues Deens,21 pÙeebÛÙeemee"er Deuueenves keâesCelesÛe
ØeceeCe DeJeleefjle kesâues veener? ef"keâ Deens! legcnermegæe Øeleer#ee keâje Je ceer osKeerue
legceÛÙeeyejesyej Øeleer#ee keâjlees.’’ mejlesMesJešer Deecner DeeheuÙee ke=âhesves nto (De.) DeeefCe
lÙeebÛÙee meesyelÙeebvee JeeÛeefJeues DeeefCe lÙee ueeskeâebÛes mecetU GÛÛeešve kesâues pÙeebveer DeeceÛeer
mebkesâleJeÛeves Keesšer "jefJeueer nesleer DeeefCe ßeæeUt veJnles. (65-72)
DeeefCe mecetokeâ[s lÙeebÛes yebOet meeuesn (De.) uee22 hee"efJeues lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns
peeleeryeebOeJeebvees! DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeer F&Õej veener,
legceÛÙeeheeMeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes GIe[ ØeceeCe Deeues Deens. ner DeuueenÛeer meeb[
legceÛÙeemee"er Skeâ mebkesâleefÛevn mJe¤he Deens,23 cnCetve efnuee ceeskeâUer mees[e pesCeskeâ¤ve leer
DeuueenÛÙee peefceveerle Ûejle jenerue. efleuee keâesCelÙeener JeeF&š nsletves mheMe& ke⤠vekeâe veenerlej
Skeâ DelÙeble og:KeoeÙekeâ Ùeelevee legcneuee iee"erue. Dee"Jee, lees Øemebie pesJne Deuueenves Deeo
ueeskeâeveblej legcneuee lÙeebÛes GòejeefOekeâejer yeveefJeues DeeefCe legcneuee YetleueeJej JeemleJÙe Øeoeve
kesâues keâer Deepe legcner lÙeeÛÙee meceleue cewoeveebJej JewYeJeMeeueer ceneue yeveefJelee DeeefCe lÙeeÛÙee
heJe&leebvee keâes¤ve Iejs yeveefJelee, cnCetve lÙeeÛÙee meeceLÙee&ÛÙee Ûecelkeâejeheemetve yesmeeJeOe yevet
vekeâe DeeefCe YetleueebJej efnbmeeÛeej ceepeJet vekeâe.’’ (73-74)
lÙeeÛÙee peeleerÛÙee mejoejebveer pes ieJee&ves cees"s Peeues nesles, ogyeàÙee Jeiee&ÛÙee lÙee
ueeskeâebvee pÙeebveer ßeæe "sJeueer nesleer - meebefieleues, ‘‘keâeÙe legcneuee KejesKejÛe ceenerle Deens keâer
21) cnCepes legcner keâesCeeuee Je=°erÛee, keâesCeeuee JeeNÙeebÛee, keâesCeeuee OeveoewueleerÛee lej keâesCeeuee
jesiejeF&Ûee jye-mJeeceer cnCelee, JeemleefJekeâheCes Ùeehewkeâer keâesCeerner ØelÙe#eele keâesCelÙeener iees°erÛee
jye veener. ner meJe& legcner "sJeuesueer kesâJeU veeJes Deensle. pees ÙeebÛÙeemee"er Yeeb[lees lees Kejs cnCepes
keâener veeJeemee"erÛe Yeeb[lees, keâmeuÙeener JeemleJelesmee"er veJns.
22) ‘meceto’ Ùee ueeskeâmecetneÛes efveJeememLeeve nuueer Deueefnpej Ùee veeJeeves mebyeesefOeuee peeCeeje JeeÙeJÙe
DejyemleeveeÛee ØeosMe neslee. Jele&ceeve keâeUele ceoeF&ves meeuesn cnCetve ceoervee DeeefCe leyetkeâ ÙeebÛÙee
ojcÙeeve Skeâ ef"keâeCe Deens. nsÛe meceto ueeskeâebÛes keWâõmLeeve nesles. ØeeÛeervekeâeUer ÙeeueeÛe efnpej
cnšues peele Demes. DeÅeehener lesLes meceto ueeskeâebÛÙee keâener Fceejleer DeefmlelJeele Deensle. lÙeebveer
heJe&lejepeer keâes¤ve lÙee yeveefJeuÙee neslÙee.
23) meojnt keâLesÛee pees leheMeerue JesieJesieàÙee ef"keâeCeer kegâjDeeveele meebefieleuesuee Deens lÙeeJe¤ve Demes
keâUles keâer mecetoJeeuÙeebveer mJele:Ûe npejle meeuesn (De.) ÙeebÛÙeekeâ[s Skeâe DeMee efveMeeCeerÛeer
ceeieCeer kesâueer nesleer peer meeuesn (De.) ns Deuueenkeâ[tve efveÙegòeâ DemeuÙeeÛes GIe[ ØeceeCe "jeJeer.
lÙeeÛÙeeÛe GòejeoeKeue npejle meeuesn (De.) veer meeb[Ceer Øemlegle kesâueer nesleer.
DeuedDeeDejeHeâ 7 244 heeje 8
meeuesn (De.) DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Øesef<ele Deens?’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘efve:mebMeÙe pÙee
mebosMeemeefnle lÙeeuee hee"efJeCÙeele Deeues Deens, lees Deecner ceevÙe keâjlees.’’ lÙee cees"sheCeeÛÙee
Jeuievee keâjCeeNÙeebveer meebefieleues, ‘‘peer iees° legcner ceevÙe kesâueer Deens Deecner efleuee veekeâejCeejs
Deenesle.’’ (75-76)
ceie lÙeebveer lÙee meeb[Ceeruee "ej ceejues24 DeeefCe DelÙeble GæšheCes DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer Dee%ee Yebie kesâueer. DeeefCe meeuesn (De.) vee meebefieleues keâer, ‘‘pej let Øesef<ele
Deensme lej let meebieleesme lÙee Ùeelevee DeeceÛÙeeJej IesTve Ùes.’’ mejlesMesJešer Skeâe neo¤ve
mees[CeeNÙee mebkeâševes lÙeebvee iee"ues DeeefCe les DeeheuÙee Iejeble GIe[sÛÙee GIe[sÛe he[tve
jeefnues. DeeefCe meeuesn (De.) ns meebiele lÙeebÛÙee Jemleerletve yeensj efveIetve iesuee, ‘‘ns ceePÙee
peeleer yeebOeJeebvees! ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee mebosMe legcneuee heesnesÛeefJeuee DeeefCe ceer legceÛes
Kethe efnle efÛebefleues hejbleg ceer keâeÙe ke⤠legcneuee Deeheues efnleefÛeblekeâ hemebleÛe veenerle.’’
(77-79)
DeeefCe uetle (De.) uee Deecner Øesef<ele yeveJetve hee"efJeues, ceie Dee"Jee pesJne lÙeeves
DeeheuÙee ueeskeâebvee meebefieleues,25 ‘‘legcner Flekesâ efveue&ppe Peeuee Deenele keâer leer DeMueerue ke=âlÙes
keâjlee peer legceÛÙee Deieesoj peieele keâesCeer kesâueer veenerle? legcner efŒeÙeebvee mees[tve heg®<eekeâ[tve
Deeheueer keâeceJeemevee YeeieefJelee? JemlegefmLeleer DeMeer Deens, legcner meJe&mJeer ceÙee&osÛes GuuebIeve
keâjCeejs ueeskeâ Deenele.’’ hejbleg lÙeeÛÙee ueeskeâebÛes Gòej ÙeeJÙeefleefjòeâ keâener veJnles keâer,
‘‘nekeâuetve Åee Ùee ueeskeâebvee DeeheuÙee JemlÙeeletve, cees"s Deeues ns heefJe$e Je meesJeUs yevetve’’
mejlesMesJešer Deecner uetle (De.) Je lÙeeÛÙee heefjJeejeuee - Heâòeâ lÙeeÛÙee helveeruee JeieUtve peer
ceeies jenCeeNÙeebhewkeâer nesleer - JeeÛeJetve yeensj keâe{ues DeeefCe lÙee pevemecegoeÙeeJej Je<ee&Je kesâuee
Skeâe Je=°erÛee,26 lesJne hene lÙee DehejeOÙeebÛee MesJeš keâeÙe Peeuee? (80-84)
24) metjn keâcej DeeefCe metjn Mecme Ùeeble meebefieleuÙeeØeceeCes meeb[Ceeruee pejer SkeâeÛe JÙeòeâerves "ej ceejues
nesles lejerheCe, pÙeeDeLeea mebhetCe& ueeskeâmecetn lÙee DehejeOÙeeÛÙee hee"erMeer neslee Je leer JÙeòeâer
JeemleefJekeâheCes DeeheuÙee ueeskeâebÛÙee cepeeaÛee nmlekeâ cnCetve nesleer lÙeeDeLeea Deejeshe mebhetCe&
ueeskeâmecetneJej "sJeuee iesuee Deens.
25) npejle uetle (De.) ns npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛes hegleCes nesles. les pÙee ueeskeâmecetneÛes ØeyeesOeve
keâjCÙeemee"er hee"efJeues iesues nesles les ueeskeâmecetn, pÙee ef"keâeCeer nuueer ce=lemecegõ hemejuee Deens,
lÙee ØeosMeele jenele Demes.
26) Je=°erves DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer heeJemeeÛee Je<ee&Je vemetve oie[OeeW[ŸeebÛeer Je=°er Deens. pemes keâer Flej
ef"keâeCeer kegâjDeeveele meebefieleues Deens.
DeuedDeeDejeHeâ 7 245 heeje 9
DeeefCe ceoÙeveJeeefmeÙeebkeâ[s27 Deecner lÙeebÛes yebOet MegSsye (De.) Ùeeuee hee"efJeues. lÙeeves
meebefieleues, ‘‘ns peeleeryeebOeJeebvees! DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeer F&Õej
veener. legceÛÙeeheeMeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mhe° ceeie&oMe&ve Deeues Deens, cnCetve Jepeve Je
ceehes ØeeceeefCekeâheCes keâje, ueeskeâevebe lÙeebÛÙee Jemletle keâceer osT vekeâe DeeefCe megOeejCee PeeuesuÙee
Ùee YetleueeJej efnbmeeÛeej ceepeJet vekeâe, ÙeeleÛe legceÛes Yeues Deens pej KejesKejerÛe legcner
ßeæeJeble28 Demeeue. (DeeefCe peerJeveeÛÙee) ØelÙeskeâ ceeiee&Jej Jeešceejs yevetve yemet vekeâe keâer legcner
ueeskeâebvee YeÙe«emle keâjeJes DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙee ueeskeâebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve legcner
ØeefleyebOe keâjeJee DeeefCe mejUceeiee&uee Jeekeâ[s yeveefJeCÙeemee"er legcner Glmegkeâ JneJes. Dee"Jee lees
keâeU pesJne legcner Lees[smes neslee. ceie Deuueenves legceÛeer mebKÙee Jee{efJeueer DeeefCe [esUs
GIe[tve hene keâer peieele GheõJe ceepeefJeCeeNÙee ueeskeâebÛee keâeÙe MesJeš Peeuee. pej legceÛÙeehewkeâer
Skeâ ieš lÙee efMekeâJeCegkeâerJej, pÙeeÛÙeemeefnle ceuee hee"efJeCÙeele Deeues Deens, ßeæe "sJeerle
Deens DeeefCe ogmeje ieš ßeæe "sJeerle veener lej mebÙeceeves heenele jene FLeheeJeslees keâer Deuueenves
DeeheuÙee ojcÙeeve efveCe&Ùe keâjeJee DeeefCe leesÛe meJeexòece vÙeeÙeefveJee[e keâjCeeje Deens.’’
(85-87)
lÙeeÛÙee pevemecegoeÙeeleerue mejoejebveer pes DeeheuÙee cees"sheCeeÛÙee ohee&le he[ues nesles,
lÙeeuee meebefieleues keâer, ‘‘ns MegSsye! Deecner leguee Je lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer legPÙeemeceJesle ßeæe
"sJeueer, DeeheuÙee Jemleerletve nekeâuetve ueeJet DevÙeLee legcne ueeskeâebvee DeeceÛÙee mebØeoeÙeele hejle
ÙeeJes ueeiesue.’’ MegSsyeves Gòej efoues, ‘‘keâeÙe yeUpeyejerves Deecneuee hejleefJeues peeF&ue, Deecner
leÙeej vemeuees lejer? Deecner DeuueenJej kegâYeeb[ jÛeCeejs "¤ pej Deecner legceÛÙee mebØeoeÙeele
hejle Deeuees pesJne Deuueenves lÙeeheemetve DeeceÛeer megškeâe kesâueer Deens, DeeceÛÙeemee"er lÙeekeâ[s
hejleCes Deelee keâesCelÙeener Øekeâejs MekeäÙe veener ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer F&Õejeves leMeer FÛÚe kesâueer.
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes %eeve ØelÙeskeâ JemletJej JÙeehle Deens. lÙeeÛÙeeJejÛe Deecner efYemle
"sJeueer. ns heeuevekeâlÙee&! DeeceÛÙee Je DeeceÛÙee peeleeryeebOeJeebÛÙee ojcÙeeve "erkeâ-"erkeâ
efveCe&Ùekeâj DeeefCe letÛe meJeexòece efveCe&Ùe keâjCeeje Deensme.’’ (88-89)
lÙeeÛÙee pevemecegoeÙeeleerue mejoejebveer, pÙeebveer lÙeeÛÙee iees°er mJeerkeâej keâjCÙeeme vekeâej
27) ‘ceoÙeve’Ûee cetU ØeosMe ‘efnpeepe’ÛÙee JeeÙeJÙe efoMesme DeeefCe he@uesmšeF&veÛÙee oef#eCesle leebye[e
mecegõ Je Dekeâyee Kee[erÛÙee efkeâveejer efmLele neslee hejbleg meervee efÉhekeâuheeÛÙee hetJe& efkeâveejheóerJej
osKeerue ÙeeÛee keâener Yeeie hemejuee neslee. ns cees"s JÙeeheej JÙeJemeeÙeer ueeskeâ nesles. ØeeÛeerve keâeUer
leebye[Ÿee mecegõeÛÙee efkeâveejer Ùecesventve cekeäkeâe DeeefCe ÙeveketâDeJe¤ve meerefjÙeeheÙeËle pees JÙeheejer
jepeceeie& peele neslee lemesÛe Fjekeâheemetve efceœekeâ[s pees JÙeeheejer jepeceeie& peele Demes, pesLes les
Skeâceskeâebvee efceUleele lesLesÛe Ùee ueeskeâebÛÙee JemlÙee neslÙee.
28) Ùee JeekeäÙeeJe¤ve ns ueeskeâ Kegö F&ceeveeÛee oeJee keâjCeejs nesles, ns Deieoer mhe° nesles.
DeuedDeeDejeHeâ 7 246 heeje 9
efouee neslee, Skeâceskeâeme meebefieleues, ‘‘pej legcner MegSsyeÛes DevegÙeeefÙelJe mJeerkeâejues lej ve°
Jneue.’’29 hejbleg Ie[ues Demes keâer Skeâe Lejkeâebhe G[Jetve osCeeNÙee mebkeâševes lÙeebvee iee"ues Je
les DeeheuÙee Iejeble GIe[sÛÙee GIe[s he[uesues jeefnues. pÙee ueeskeâebveer MegSsye (De.) uee Keesšs
"jefJeues les veeMe heeJeues peCetkeâener keâOeer lÙee Iejeble les jeneruesÛe veJnles. MegSsyeuee Keesšs
"jefJeCeejsÛe MesJešer ve° Peeues Je MegSsye (De.) Demes meebietve lÙeebÛÙee JemlÙeebletve yeensj he[uee
keâer, ‘‘ns peeleeryeebOeJeebvees! ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebosMe legcneuee heesnesÛeefJeues DeeefCe
legceÛÙee efnleefÛeblekeâeÛes keâle&JÙe heej hee[ues, Deelee ceer melÙe veekeâejCeeNÙee ueeskeâebyeöue Keso
lejer keâmee JÙeòeâ keâjCeej?’’ (90-93)
keâOeer Demes Ie[ues veener keâer Deecner SKeeÅee Jemleerle Øesef<ele hee"efJeuee DeeefCe lÙee
Jemleerleerue ueeskeâebvee lÙee DeeOeer De[ÛeCeerÛÙee Je keâ"erCe heefjefmLeleerle šekeâues veener pesCeskeâ¤ve
les efJeveceü JneJesle. ceie Deecner lÙeebÛÙee ogjeJemLesuee megefmLeleerle heefjJeefle&le kesâues Flekesâ keâer les
Kethe mebheVe Peeues Je cnCet ueeieues keâer, ‘‘DeeceÛÙee hetJe&peebJejosKeerue yejs JeeF&š efoJeme ÙesleÛe
jeefnues Deensle.’’ mejlesMesJešer Deecner lÙeebvee DeÛeevekeâ hekeâ[ues lÙeebvee keâUuesmegæe veener. 30
pej JemlÙeeleerue ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Demeleer Je lÙeebveer F&MehejeÙeCelesÛes Jele&ve Debeif ekeâejues
Demeles lej Deecner lÙeebÛÙeeJej DeekeâeMe Je he=LJeerleerue mece=æerÛeer oejs GIe[ueer Demeleer, heCe
lÙeebveer lej ns Keesšs "jefJeues, cnCetve Deecner lÙeebÛÙee lÙee JeeF&š keâceeF&ÛÙee efnMesyeele lÙeebvee
Oejues, peer les ieesUe keâjerle nesles. ceie keâeÙe JemlÙeeleerue ueeskeâ Deelee Ùeeheemetve efveYe&Ùe Peeues
29) ner iees° kesâJeU MegSys e (De.) ÙeebÛÙee ueeskeâmecetneÛÙee mejoejebheÙeËleÛe ceÙee&efole Deens Demes veener lej
ØelÙeskeâ keâeUele efyeIe[uesuÙee ueeskeâebvee melÙe Je meÛeesšer DeeefCe ØeeceeefCekeâheCeeÛÙee DeeÛejCeele
DeMeeÛe ØekeâejÛes Oeeskesâ Jeešues Deensle. ØelÙeskeâ keâeUeleerue GheõJekeâejeRÛeer nerÛe keâuhevee jeefnueer
Deens keâer JÙeeheej Je jepekeâejCe DeeefCe Flej JÙeeJeneefjkeâ ceeceues, ueyee[er, yesF&ceeveer Je
DeveweflekeâlesefJevee Ûeeuet Mekeâle veenerle. F&ceeveoejer DebefiekeâejCes cnCepes Deeheues JeešesUs keâjCes nesÙe.
30) Skeâ Skeâ Øesef<ele DeeefCe Skesâkeâe ueeskeâmecetneÛee ceeceuee JesieJesieUe JeCe&ve kesâuÙeeveblej ØelÙeskeâ
keâeUele Øesef<eleebÛÙee efveÙegòeâerÛÙee Øemebieer meJeexÛÛe Deuueenves pees JÙeehekeâ keâeÙeoe DeJeuebefyeuee Deens
lees Deelee meebefieleuee peele Deens. lees JÙeehekeâ keâeÙeoe Demee, pesJne SKeeÅee ueeskeâmecetnele SKeeoe
Øesef<ele hee"efJeuee iesuee lesJne ØeLece lÙee ueeskeâmecetneuee Deeheòeer Je mebkeâšele šekeâues iesues
pesCeskeâ¤ve lÙeebÛes keâeve GheosMeemee"er GIe[eJes Je les DeeheuÙee F&Õejemeceesj efJeveceüheCes
PegkeâCÙeemee"er leÙeej JneJesle. ceie pesJne DeMee Devegketâue JeeleeJejCeele osKeerue melÙe
mJeerkeâejCÙeekeâ[s lÙeebÛeer ceves JeUueer veenerle lesJne lÙeebvee megyeòesÛÙee GheõJeele šekeâues iesues Je
ÙesLetveÛe lÙeebÛÙee efJeveeMeeuee ØeejbYe Peeuee. Øesef<eleeÛes cnCeCes Sskeâues vemeleebvee osKeerue pesJne
lÙeebÛÙeeJej osCeiÙeebÛee Je<ee&Je Peeuee lesJne DeeceÛeer hekeâ[ ke⤠MekeâeJee Demee keâesCeerÛe F&Õej veener
DemeeÛe lÙeebÛee mecepe Peeuee DeeefCe DeeceÛÙeemeejKee Flej keâesCeerÛe veener DeMeer nJee lÙeebÛÙee
[eskeäÙeele meeceeJeueer. mejlesMesJešer Ùee iees°erves lÙeebvee F&Õejer Øekeâesheele iegjHeâštve šekeâues.
DeuedDeeDejeHeâ 7 247 heeje 9
Deensle keâer DeeceÛeer Oee[ keâOeer DeÛeevekeâ lÙeebÛÙeeJej je$eerÛÙee JesUer he[Ceej veener pesJne les
Peesheuesues Demeleerue? DeLeJee keâeÙe les efveef§eble Peeues Deensle keâer DeeceÛee peyejomle nele keâOeer
Deekeâefmcekeâ lÙeebÛÙeeJej efoJemee he[Ceej veener pesJne les KesUle Demeleerue? keâeÙe ns ueeskeâ
DeuueenÛÙee keâejJeeF&heemetve efveYe&Ùe Deensle? Kejs heenlee DeuueenÛÙee keâejJeeÙee31 heemetve
leesÛe pevemecegoeÙe efveYe&Ùe yevelees pÙeeÛee efJeveeMe nesCeej Demesue. (94-99)
DeeefCe keâeÙe lÙee ueeskeâebvee pes hetJeeaÛÙee YetJeeefmeÙeeveblej he=LJeerÛes Jeejme yeveleele, Ùee
JemletefmLeleerves lÙeebvee keâesCeleener Oe[e efouesuee veener keâer pej Deecner FefÛÚues lej lÙeebÛÙee
DehejeOeebyeöue lÙeebvee hekeâ[t Mekeâlees? (heCe les GodyeesOekeâ JemlegefmLeleerkeâ[s ogue&#e keâjleele).
Deecner lÙeebÛÙee ùoÙeeuee ceesnjyebo keâ¤ve šekeâlees, les keâenerÛe Ssketâ Mekeâle veener. ns pevemecetn
pÙeebÛÙee nkeâerieleer Deecner legcneuee SskeâJeerle Deenesle (legceÛÙeemeceesj GoenjCemJe¤he GheefmLele
Deensle) lÙeebÛes Øesef<ele lÙeebÛÙeepeJeU mhe° mebkesâleefÛevns IesTve Deeues. heCe pÙee iees°eruee lÙeebveer
Skeâoe Keesšs "jefJeues nesles hejle lÙeebvee les ceeveCeejs veJnles. hene DeMeeØekeâejs Deecner melÙeeÛee
Fvkeâej keâjCeeNÙee ueeskeâebÛeer ùoÙes ceesnjyebo keâ¤ve šekeâlees. Deecneuee lÙeebÛÙeehewkeâer
yengleskeâebceOÙes keâjejheeueveeÛeer DeemLee Dee{Uueer veener yengleskeâpeCe DeJe%eekeâejerÛe Dee{Uues.
(100-102)
ceie lÙee ueeskeâmecegoeÙeeveblej (lÙeebÛee GuuesKe Jej keâjCÙeele Deeuee Deens) Deecner cetmee
(De.) uee DeeheuÙee mebkesâleJeÛeveebmen efHeâjDeewve32 DeeefCe lÙeeÛÙee pevemecegoeÙeeÛÙee
mejoejekeâ[s hee"efJeues hejbleg lÙeebveer osKeerue DeeceÛÙee mebkesâle JeÛeveebMeer DevÙeeÙe kesâuee, ceie
hene, lÙee GheõJe ceepeefJeCeeNÙeebÛee keâeÙe MesJeš Peeuee. (103)
cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns efHeâjDeewve! ceer me=°erÛÙee mJeeceerkeâ[tve hee"efJeuee iesuees
Deens. ceePee heoeefOekeâej neÛe Deens keâer DeuueenÛes veeJe IesTve keâesCeleerner iees° melÙeeefMeJeeÙe
ceer meebiet veÙes, ceer legcne ueeskeâebheeMeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve efveÙegòeâerÛes mhe° ØeceeCe IesTve
Deeuees Deens, cnCetve let yeveerFœeeF&uevee ceePÙeeyejesyej hee"Je.’’ efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘pej
let Skeâlejer mebkesâle DeeCeuee DemeMeerue DeeefCe let DeeheuÙee oeJÙeele Keje DemeMeerue lej leer
31) cegUele ‘cekedâj’ ne Dejyeer Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Dejyeer Yee<esle lÙeeÛee DeLe& ieghle GheeÙeÙeespevee
Demee neslees. cnCepes SKeeÅee JÙeefòeâefJe¤æ DeMeer Ûeeue DeeKeCes keâer peesheÙeËle lÙeeJej DeeIeele nesle
veener leesheÙeËle lÙeeuee keâUtÛe veÙes keâer lÙeeÛes ogozJe Dees{JeCeej Deens. lej JejkeâjCeer heefjefmLeleer
heenleevee lÙeeuee DemesÛe JeešeJes keâer meJe&keâener Gòece Deens.
32) efHeâjDeewve (HeâejeJe) Ùee MeyoeÛee DeLe& ‘metÙe& osJeeÛes JebMepe’ Demee neslees. ØeeÛeerve FefpehleJeemeer
‘metÙee&uee’ pees lÙeebÛee ceneosJe DeLeJee meJeexÛÛe osJe neslee, ‘jDe’ Demes cnCele Demele. efHeâjDeewve
lÙeeÛÙeeMeerÛe mebyebefOele neslee. ns keâesCee Skeâe JÙeòeâerÛes veeJe nesles Demes veener lej efceœeeefOeheleerÛeer ner
heoJeer nesleer. pemes jefMeÙeve jepÙeeÛeer Peej DeeefCe FjeCeer yeeoMeenebÛeer efkeâmeje DeMeer heoJeer nesleer.
DeuedDeeDejeHeâ 7 248 heeje 9
meeoj keâj.’’ cetmee (De.) ves Deeheueer keâe"er Keeueer Hesâkeâlee#eCeerÛe lees Skeâ mee#eele Depeiej
neslee. lÙeeves DeeheuÙee efKeMeeletve nele yeensj keâe{uee lej meJe& heenCeeNÙeebmeceesj lees Ûekeâekeâle
neslee. ÙeeGhej efHeâjDeewveÛÙee ueeskeâmecetneÛÙee mejoejebveer Deeheehemeele meebefieleues keâer, ‘‘KejesKej
ne ceveg<Ùe lej cees"e kegâMeue peeotieej Deens. legcneuee legceÛÙee Yetceerheemetve JebefÛele keâ¤
FefÛÚlees.33 Deelee meebiee legceÛes keâeÙe cnCeCes Deens? ceie lÙee meJeeËveer efHeâjDeewveuee meuuee
efouee keâer Ùeeuee Je ÙeeÛÙee YeeJeeuee Øeleer#esle "sJee DeeefCe meJe& Menjele oJeb[er osCeejs hee"Jee
keâer ØelÙeskeâ kegâMeue peeotieejeuee legceÛÙeeheeMeer DeeCeeJes. DeMeeØekeâejs peeotieej efHeâjDeewveheeMeer
Deeues. lÙeebveer meebefieleues, ‘‘pej Deecner JejÛe{ "juees lej Deecneuee lÙeeÛee ceesyeouee DeJeMÙe
efceUsue vee?’’ efHeâjDeewveves Gòej efoues, ‘‘nesÙe, DeeefCe legcner DeeceÛÙeeheeMeer efvekeâšJeleea
"jeue.’’ ceie lÙeebveer cetmee (De.) uee meebefieleues, ‘‘legcner šekeâlee keâer Deecner šekeâeJes.’’ cetmee
(De.) ves meebefieleues, ‘‘legcnerÛe šekeâe.’’ lÙeebveer pesJne Deeheuee Fbõpeeue šekeâuee lesJne ueeskeâebÛes
[esUs Ûe›eâeJetve iesues, ùoÙeebvee YeÙe«emle keâ¤ve mees[ues DeeefCe ceneYeÙebkeâj peeot meekeâej
kesâueer. Deecner cetmee (De.) uee mebkesâle efouee, šekeâ Deeheueer keâe"er. lÙeeves šekeâuÙeeyejesyej
#eCeeOee&le lÙeebÛeer leer Keesšer peeot keâe"erves efieUtve šekeâueer. (104-117)
DeMeeØekeâejs pes melÙe nesles les melÙe efmeæ Peeues DeeefCe pes keâener lÙeebveer yeveefJeues nesles
les efceLÙee nesTve iesues. efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛes meesyeleer meecevÙeeÛÙee cewoeveele hejeefpele Peeues
DeeefCe (efJepeÙeer nesCÙeeSsJepeer) Gueš Deheceeefvele Peeues DeeefCe peeotieejebÛeer DeJemLee DeMeer
Peeueer keâer peCetkeâeÙe SKeeÅee iees°erves DeeletveÛe lÙeebvee velecemlekeâ nesCÙeeme Yeeie hee[ues, cnCet
ueeieues, ‘‘Deecner mekeâue peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&uee ceeveues, lÙee heeuevekeâlÙee&uee pÙeeuee cetmee
33) cetmee (De.) ÙeebÛee Øesef<elelJeeÛee oeJee DeeheuÙee"eÙeer mJele:Ûe Demee DeLe& yeeUietve neslee keâer les
JeemleefJekeâlee mebhetCe& peerJeveJÙeJemLesuee meJeeËieefveMeer yeouet FefÛÚle Deensle. lÙeele DeheefjneÙe&heCes
osMeeÛeer jepekeâerÙe JÙeJemLee osKeerue meceeefJe° Deens, keâejCe mekeâue peieebÛÙee mJeeceerÛee ØeefleefveOeer
keâoeefhe jÙele Je Dee%eebefkeâle yevetve jenCÙeemee"er Ùesle vemelees lej Dee%eehekeâ DeeefCe Meemekeâ
yeveCÙeemee"erÛe Ùesle Demelees. SKeeÅee keâeefHeâjeÛÙee meòeeefOekeâejeuee ceevÙe keâjCes lÙeeÛÙee
Øesef<eleheoeÛÙee efyeuekegâue efJeheefjle Deens. nsÛe keâejCe Deens keâer npejle cetmee (De.) ÛÙee cegKeeves
Øesef<elelJeeÛee oeJee Sskeâlee #eCeerÛe efHeâjDeewve Je lÙeeÛes jepÙeeefOekeâejer ÙeebÛÙeemeceesj jepekeâerÙe,
DeeefLe&keâ DeeefCe meebmke=âeflekeâ ›eâebefleÛee Oeeskeâe efvecee&Ce Peeuee. Ùee JÙeefòeâÛeer iees° pej ceevÙelee heeJeueer
lej meòee DeeceÛÙee neleeletve iesuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener, ns lÙeebveer nsjues nesles.
DeuedDeeDejeHeâ 7 249 heeje 9
(De.) DeeefCe ne¤ve (De.) ceeveleele.’’34 (118-122)
efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘ceer legcneuee hejJeeveieer osCÙeehetJeea legcner lÙeebÛÙeeJej ßeæe
"sJeueer? efveef§eleÛe ne SKeeoe ieghle keâš neslee pees legcner Ùee jepeOeeveerle kesâuee pesCeskeâ¤ve lÙeeÛÙee
mJeeceeRvee meòeeYeü° keâjeJes. yejs lej ÙeeÛee heefjCeece Deelee legcneuee ceenerle nesF&ue. ceer legceÛes nele
heeÙe Gueš yeepetbveer lees[erve lÙeeveblej legcne meJeeËvee megUeJej Ûe{Jeerve.’’ (123-124)
lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘keâesCelÙeener heefjefmLeleerle Deecneuee DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[sÛe
hejleeJeÙeeÛes Deens. let pÙee keâejCeemee"er DeeceÛÙeeJej met[ GieJet FefÛÚleesme lees ÙeeÛemee"er keâer
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebkesâle pesJne DeeceÛÙee meceesj Deeues lesJne Deecner les ceeveues. ns
heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙeeJej mebÙeceeÛee Je<ee&Je keâj. DeeefCe Deecneuee peieebletve DeMee efmLeleeRle GÛeue
keâer Deecner legPes Dee%eeOeejkeâ Demet.35 (125-126)
efHeâjDeewveuee lÙeeÛÙee pevemecegoeÙeeleerue mejoejebveer meebefieleues, ‘‘keâeÙe let cetmee (De.)
DeeefCe lÙeeÛÙee peeleeryeebOeJeebvee DemesÛe mees[tve osMeerue keâer osMeele lÙeebveer GheõJe ceepeJeeJes DeeefCe
34) DeMee Øekeâejs meJeexÛÛe Deuueenves efHeâjDeewveeRÛee [eJe lÙeebÛÙeeJejÛe GuešJeuee. lÙeeveer meeNÙee
osMeeÛÙee efvehegCe peeotieejebvee yeesueeJetve meJeeËmeceesj Ùeemee"er ØeelÙeef#ekeâ keâjefJeues nesles keâer
pesCeskeâ¤ve npejle cetmee (De.) peeotieej DemeuÙeeÛeer meeceevÙepeveebÛeer Kee$eer JneJeer DeLeJee
keâceerlekeâceer lÙeevee meeMebkeâ lejer yeveJeeJes. hejbleg Ùee meecevÙeele hejeefpele PeeuÙeeveblej Kegö lÙeebveerÛe
yeesueefJeuesuÙee keâueeefvehegCeebveer Skeâceleeves efveCe&Ùe efouee keâer npejle cetmee (De.) peer iees° Øemlegle
keâjerle Deensle leer peeot cegUerÛe veener lej pÙeeÛÙeemeceesj kegâ"uÙeener peeotÛee peesj Ûeeuet Mekeâle
veener, KeefÛeleÛe lees mekeâue peieebÛÙee mJeeceerÛÙee meeceLÙee&Ûee Ûecelkeâej Deens.
35) efHeâjDeewveves [eJe Guešle DemeuÙeeÛes heentve MesJešÛeer Ûeeue DeMeer KesUueer nesleer keâer lÙee SketâCe
ØekeâjCeeuee cetmee (De.) DeeefCe peeotieejebÛes keâš "jJeeJes Je veblej peeotieejebvee Meejerefjkeâ Ùeelevee Je
"ej ceejCÙeeÛee Oeekeâ oeKeJetve lÙeebÛÙeekeâjJeer DeeheuÙee DeejesheeÛee keâyegueerpeyeeye IÙeeJee. hejbleg ner
Ûeeuemegæe Guešueer. peeotieejebveer meJe& leNnsÛÙee efMe#esmee"er mJele:Ûeer leÙeejer oeKeJetve Demes efmeæ
kesâues keâer lÙeebÛes cetmee (De.) ÙeebÛÙee melÙelesJej F&ceeve DeeCeCes ne SKeeÅee keâšeÛee veJns lej
ØeeceeefCekeâheCes melÙe mJeerkeâejCÙeeÛee heefjCeece neslee. Ùee ef"keâeCeer ner iees° megæe heenCÙeepeesieer
Deens keâer keâener #eCeeleÛe F&ceeveves lÙee peeotieejebÛÙee Ûeeefj$Ùeele efkeâleer ceneve ›eâebleer Ie[Jetve
DeeCeueer nesleer. keâes"s Lees[ŸeeÛe JesUehetJeea lÙeeÛe peeotieejebÛeer veerÛeheCeeÛeer DeJemLee DeMeer nesleer keâer
DeeheuÙee Jeef[ueesheeefpe&le Oecee&Ûes meceLe&ve Je meneÙÙeemee"er Iejeletve yeensj he[ues nesles Je
efHeâjDeewveuee efJeÛeejerle nesles keâer pej Deecner cetmee (De.) ÛÙee nuuÙeeletve DeeheuÙee Oecee&Ûes j#eCe
kesâues lej Deecneuee ye#eerme efceUCeej vee? lej keâes"s Deelee F&ceeve¤heer osCeieer Øeehle PeeuÙeeveblej
lÙeebÛeerÛe melÙeefve‰e DeeefCe meenmeeves Flekeâer ceÙee&oe iee"ueer keâer Lees[ŸeeÛe JesUe Deieesoj pÙee
jepeeheg{s ueeuemesheesšer les ueesšebieCe Ieeuele nesles, Deelee lÙeeÛee ye[speeJe DeeefCe Øeleehe "eskeâjerle
Deensle DeeefCe lees pÙee YeÙebkeâj JeeF&š efMe#esÛeer Oecekeâer osle Deens leer YeesieCÙeemee"er lej leÙeej
Deensle hejbleg pÙee melÙeeÛeer JeemleJelee lÙeebvee GIe[ Peeueer nesleer, les mees[CÙeeme leÙeej veJnles.
DeuedDeeDejeHeâ 7 250 heeje 9
lÙeebveer legPeer Je legPÙee DeejeOÙe osJeleebÛeer Yeòeâer mees[tve ÅeeJeer?’’ efHeâjDeewveves Gòej efoues, ‘‘ceer
lÙeebÛÙee cegueebÛeer nlÙee keâjJeerve DeeefCe lÙeebÛÙee efŒeÙeebvee efpeJeble jent osF&ve.36 DeeceÛÙee meòesÛeer
hekeâ[ lÙeebÛÙeeJej Yekeäkeâce Deens.’’ (127)
cetmee (De.) ves DeeheuÙee peeleeryeebOeJeebvee meebefieleues, ‘‘DeuueenÛeer ceole ceeiee, DeeefCe
mebÙece jeKee Yetceer DeuueenÛeer Deens, lees DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee efleÛee Jeejme
yeveefJelees,37 DeeefCe Debeflece efJepeÙe lÙeebÛÙeeÛemee"er Deens pes lÙeeuee efYeTve keâece keâjleerue.’’
lÙeeÛÙee peeleeryeebOeJeebveer meebefieleues, ‘‘legPÙee DeeieceveehetJeeaner Deecner ÚUues peele neslees DeeefCe
Deelee legPÙee DeeieceveeveblejosKeerue Deecneuee ÚUues peele Deens.’’ lÙeeves Gòej efoues, ‘‘peJeU
Deens leer JesU keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legceÛÙee Me$etÛee veeMe keâjeJee DeeefCe legcneuee peefceveeRJej
GòejeefOekeâejer yeveJeeJes, ceie heent Ùee keâer legcner keâmes DeeÛejCe keâjlee.’’ (128-129)
Deecner efHeâjDeewveÛÙee ueeskeâebvee efkeâlÙeskeâ Je<eeËheÙeËle og<keâeU Je GlheòeerÛÙee šbÛeeF&le
iegjHeâšefJeues keâer keâoeefÛele les MegæerJej Ùesleerue. hejbleg lÙeebÛeer DeJemLee DeMeer nesleer keâer pesJne
megkeâeU Ùesle Demes lesJne meebiele keâer Deecner ÙeeueeÛe hee$e Deenesle Je pesJne JeeF&š JesU Ùesle
Demes lesJne cetmee (De.) DeeefCe lÙeeÛÙee meeLeeroejebvee DeeheuÙee mebyebOeele DeheMeketâveer "jJeerle
Demele. Kejs heenlee cegUele lÙeebÛee DeheMeketâve DeuueenheeMeer neslee, hejbleg lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ
De%eeveer nesles. lÙeebveer cetmee (De.) uee meebefieleues keâer, ‘‘let Deecneuee ceesefnle keâjCÙeemee"er
Jeešsue les mebkesâle DeeCeuesme lejer Deecner legPeer iees° ceevÙe keâjCeej veener.’’ mejlesMesJešer Deecner
lÙeebÛÙeeJej JeeoU hee"efJeues, šesUOee[ mees[ueer, efpeJeeCet HewâueeJeues, yes[tkeâ šekeâues DeeefCe
jòeâeÛee Je<ee&Je kesâuee. ns meJe& mebkesâle JesieJesieUs keâ¤ve oeKeefJeues. hejbleg les ogJe&le&ve keâjerleÛe
jeefnues DeeefCe les HeâejÛe DehejeOeer ueeskeâ nesles pesJne pesJne lÙeebÛÙeeJej Deeheòeer keâesmeUle Demes
lesJne lesJne les cnCele, ‘‘ns cetmee, leguee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve pees ngöe Øeehle Deens
lÙeeÛÙee DeeOeejs DeeceÛÙeemee"er ØeeLe&vee keâj, ÙeeJesUer let pej DeeceÛÙeeJejerue ner Deeheòeer
šeUueerme lej Deecner legPes cnCeCes ceevÙe ke⤠DeeefCe yeveerFœeeF&uevee legPÙeeyejesyej hee"Jetve
osT.’’ heCe pesJne Deecner lÙeebÛÙeeJe¤ve DeeceÛee Øekeâeshe Skeâe "jeefJekeâ keâeUemee"er pÙeeØele
les keâesCelÙeener heefjefmLeleerle heesnÛeCeej nesles, nšJeerle Demet lesJne les hetCe&heCes DeeheuÙee
keâjejeheemetve heje*cegKe nesle Demele lesJne Deecner lÙeebÛÙeeJej met[ GieefJeuee Je lÙeebvee mecegõele
36) ns ue#eele DemeeJes keâer ÚUCegkeâerÛee Skeâ keâeU lej npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee pevceehetJeeaheemetveÛe
meg¤ Peeuesuee keâeU neslee DeeefCe PeUCegkeâerÛee ne ogmeje keâeU cnCepes npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee
Øesef<eleheoeJej efveÙegòeâerveblej meg¤ Demeuesuee keâeU nesÙe. oesvner keâeUeble, yeveerFœeeF&ueÛÙee cegueebvee
"ej kesâues iesues Je lÙeebÛÙee cegueeRvee efpeJeble "sJeues iesues. ner iees° meeceeefÙekeâ nesleer pesCeskeâ¤ve lÙeebÛee
JebMe ve° JneJee Je les ueeskeâ Flej ueeskeâeble efJeueerve JneJesle.
37) nuueerÛÙee keâeUeble keâener ueeskeâ meojnt DeeÙeleÛes ns JeekeäÙe ‘Yetceer DeuueenÛeer Deens’ lesJe{sÛe Iesleele
DeeefCe veblejÛes JeekeäÙe mees[tve osleele ‘pÙeeuee lees FefÛÚlees efleÛee Jeejme yeveefJelees.’
DeuedDeeDejeHeâ 7 251 heeje 9
yeg[efJeues keâejCe lÙeebveer DeeceÛÙee mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues nesles Je lÙeebheemetve yesheJee& Peeues
nesles. DeeefCe lÙeebÛÙee peeieer Deecner lÙee ueeskeâebvee pÙeebvee ogyeUs keâ¤ve mees[ues iesues nesles, lÙee
YetceerÛÙee hetJe& Je heef§ecesÛes Jeejme yeveefJeues efpeuee Deecner mece=æerves mebheVe kesâues nesles. 38
DeMeeØekeâejs yeveerFœeeF&ueÛÙee yeeyeleerle legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes F<š JeÛeve hetCe& Peeues keâejCe
lÙeebveer mebÙeceeÛeer keâeme Oejueer nesleer DeeefCe Deecner efHeâjDeewve Je lÙeeÛÙee ueeskeâebÛes les meJe&keâener
ve° keâ¤ve šekeâues pes les yeveJeerle nesles Je GYeejerle nesles. (130-137)
yeveerFœeeF&uevee Deecner mecegõeletve heej kesâues, ceie les ceeie&mLe Peeues Je ceeiee&le Skeâe
DeMee pevemecegoeÙeeØele lÙeebÛes ÙesCes Peeues pees DeeheuÙee keâener cetleeAJej cegiOe Peeuee neslee. meebiet
ueeieues, ‘‘ns cetmee! DeeceÛÙeekeâefjleeosKeerue SKeeoe Demee GheemÙe yeveJee pemes Ùee ueeskeâebÛes
DeejeOÙe owJele Deensle,39 cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘legcner ueeskeâ cees"Ÿee veeoeveheCeeÛÙee
iees°er keâjlee. ns ueeskeâ pÙee heæleerÛes DevegmejCe keâjerle Deensle leer lej efJeveeMe heeJeCeejer Deens
DeeefCe pes keâece les keâjerle Deensle les meJe&mJeer efceLÙee Deens.’’ ceie cetmee (De.) ves meebefieleues,
‘‘keâeÙe ceer DeuueenJÙeefleefjòeâ DevÙe keâesCeer GheemÙe legceÛÙeemee"er MeesOeeJee? lees DeuueenÛe
Deens pÙeeves legcneuee peieeleerue meJe& ueeskeâmecegoeÙeeJej ßes‰lJe Øeoeve kesâues Deens. DeeefCe
(Deuueen Heâcee&Jeerle Deens) lees Øemebie Dee"Jee pesJne Deecner efHeâjDeewveJeeuÙeebheemetve legceÛeer
megškeâe kesâueer pÙeebÛeer DeJemLee DeMeer nesleer keâer les legcneuee YeÙebkeâj Ùeelevee osle nesles. legceÛÙee
cegueebvee "ej keâjerle nesles Je legceÛÙee efŒeÙeebvee efpeJeble jent osle nesles DeeefCe lÙeele legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛeer keâ"esj hejer#ee nesleer.’’ (138-141)
Deecner cetmee (De.) uee leerme je$eer Je efoJemeebkeâefjlee (meervee heJe&leeJej) heeÛeejCe kesâues
Je veblej one efoJemeebveer hegvne Jee{ kesâueer, DeMeeØekeâejs lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve "jefJeuesueer
cegole hetCe& ÛeeUerme efoJeme Peeueer. cetmee (De.) ves peeleevee Deeheues yebOet ne¤ve (De.) uee
meebefieleues, ‘‘ceePÙee hee"erceeies legcner ceePÙee ueeskeâmecetnele ceePes GòejeefOekeâejer yevetve jene
DeeefCe veerš keâeÙe& keâjerle jene DeeefCe GheõJe ceepeefJeCeeNÙeebÛÙee ceeiee&Ûes DevegmejCe keâ¤
vekeâe.’’ pesJne lees DeeceÛÙee "jefJeuesuÙee meceÙeer heesnesÛeuee DeeefCe lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&ves
lÙeeÛÙeeMeer mebYee<eCe kesâues, lesJne lÙeeves efJevebleer kesâueer keâer, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! ceuee me#ece
°er os keâer ceer leguee heeneJes.’’ lÙeeves Heâcee&efJeues, ‘‘let ceuee heent Mekeâle veenerme, yejs lej lÙee
meceesjerue heJe&leekeâ[s hene, pej lees DeeheuÙee peeieer efmLej jeefnuee lej Deueyele let ceuee heent
38) cnCepes yeveerFœeeF&uevee HeâuemleerveÛÙee YetceerÛes Jeejme yeveefJeues. Heâuemleerve Je meerefjÙee Ùee
YetØeosMeemee"erÛe efoJÙe kegâjDeeveele efveefvejeàÙee ef"keâeCeer Deecner lÙee Yethe=‰eJej mece=æer jeKeueer
Deens, Demes Meyo Ùeesefpeues iesues Deensle.
39) meojnt ueeskeâmecetn pejer cegmeueceeve neslee lejer efceœeceOÙes MelekeâevegMelekesâ Skeâe cetefle&hetpekeâ
ueeskeâmecetnele jenCÙeeÛeer ner heefjCeleer nesleer.
DeuedDeeDejeHeâ 7 252 heeje 9
MekeâMeerue.’’ cnCetve lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&ves pesJne heJe&leeJej lespe Øeieš kesâues lesJne lÙeeuee
ÛekeäkeâeÛetj kesâues DeeefCe cetmee (De.) Iesjer ÙesTve keâesmeUuee. pesJne MegæerJej Deeuee lesJne
cnCeeuee, ‘‘heefJe$e Deens legPes DeefmlelJe, ceer legPÙeeheeMeer he§eeòeehe JÙeòeâ keâjlees. DeeefCe
meJe&ØeLece ßeæe "sJeCeeje ceer Deens.’’ - Heâcee&efJeues, ‘‘ns cetmee! ceer leceece ueeskeâebJej ØeeOeevÙe
osTve leguee efveJe[ues keâer let ceePes Øesef<elelJe keâjeJes DeeefCe ceePÙeeMeer mebYee<eCe keâjeJes. cnCetve
ceer pes keâener leguee osF&ve les Ies DeeefCe ke=âle%elee JÙeòeâ keâj.’’ (142-144)
lÙeeveblej Deecner cetmee (De.) uee peerJeveeÛÙee ØelÙeskeâ #es$eemebyebOeer GheosMe DeeefCe ØelÙeskeâ
Debieeyeeyeleerle megmhe° ceeie&oMe&ve heešŸeeJej efuentve efoues DeeefCe lÙeeuee meebefieleues, Ùee
DeeosMeebvee yeUkeâš neleebveer meebYeeU DeeefCe DeeheuÙee ueeskeâmecetneuee Dee%ee os keâer ÙeeÛÙee
Gòece DeeMeÙeeÛes DevegmejCe keâje. ueJekeâjÛe ceer legcneuee DeJe%eekeâejerÛes Iej oeKeJeerve. ceer
DeeheuÙee mebkesâleebkeâ[tve lÙee ueeskeâebÛeer °er efHeâjJeerve pes keâmeuÙeener nkeäkeâeefJevee YetleueeJej cees"s
yeveleele, lÙeebveer keâesCelesner mebkesâle pejer heeefnues lejerosKeerue keâOeerner les lÙee mebkesâleebJej ßeæe
"sJeCeej veenerle. pej mejUceeie& lÙeebÛÙeemeceesj Deeuee lej ÙeeÛee DeJeuebye keâjCeej veenerle
DeeefCe pej Je›eâ ceeie& efometve Deeuee lej lÙeeÛÙeeJej Ûeeuet ueeieleerue, Ùeekeâefjlee keâer lÙeebveer
DeeceÛÙee mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues DeeefCe lÙeeheemetve les yesheJee&F& keâjerle jeefnues. DeeceÛÙee
mebkesâleebvee pÙeeves keâesCeer Keesšs "jefJeues DeeefCe efveCe&ÙeeÛÙee efoJeMeer (DeuueenÛÙee heg{s)
cejCeesòej peerJeveeÛÙee npesjerÛee Fvkeâej kesâuee, lÙeeÛes meJe& kesâues meJejues JeeÙee iesues. keâeÙe ueeskeâ
ÙeeÛÙeeKesjerpe Flej keâener ceesyeouee Øeehle ke⤠Mekeâleele keâer pemes keâjeJes lemes YejeJes?
(145-147)
cetmee (De.) ÛÙee hee"erceeies lÙeeÛÙee je°^eÛÙee ueeskeâebveer DeeheuÙee Deuebkeâejeheemetve Skeâe
JeemejeÛeer cetleea yeveefJeueer pÙeeletve yewueemeejKee DeeJeepe efveIele neslee, keâeÙe lÙeebvee efomele
veJnles keâer lees lÙeebÛÙeeMeer yeesuelener veener, lemesÛe SKeeÅee yeeyeleerle lÙeebÛes ceeie&oMe&vener keâjerle
veener? hejbleg lejer osKeerue lÙeebveer lÙeeuee Deeheuee DeejeOÙe yeveefJeues DeeefCe les YeÙebkeâj
DelÙeeÛeejer nesles.40 ceie pesJne lÙeebÛÙee ceesneÛee heeMe Yebie heeJeuee DeeefCe lÙeebveer heeefnues keâer
JeemleefJekeâle: les ceeie&Yeü° Peeues Deensle lesJne cnCet ueeieues keâer, ‘‘pej DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves
DeeceÛÙeeJej oÙee oeKeefJeueer veener Je Deecneuee #ecee kesâueer veener lej Deecner ve° nesT.’’
eflekeâ[tve cetmee (De.) ›eâesOe Je og:Keeves Yejuesuee DeeheuÙee ueeskeâebkeâ[s hejleuee. Ùeslee#eCeerÛe
lÙeeves meebefieleues, ‘‘HeâejÛe JeeF&š Jeejmee ÛeeueefJeuee legcner ueeskeâebveer ceePÙee hee"erceeies! keâeÙe
40) efceœe osMeeletve efveIeleevee lÙeebÛÙeeJejerue efceœeer heie[ŸeeÛes ns ogmejs Øekeâš ¤he nesles. efceœeosMeele
ieeÙeerÛes heeefJe$Ùe Je hegpesÛeer peer ØeLee nesleer, lÙeeheemetve ns ueeskeâ FlekeäÙee cees"Ÿee ØeceeCeele ØeYeeefJele
Peeues nesles keâer Øesef<eleebÛeer hee" JeUlee#eCeerÛe lÙeebveer DejeOevesmee"er Skeâ ke=âef$ece Jeeme¤ Ie[Jetve
Iesleues.
DeuedDeeDejeHeâ 7 253 heeje 9
Flekesâ osKeerue legcneuee mebÙece jeKelee Deeues veener keâer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esÛeer
Øeleer#ee kesâueer Demeleer?’’ DeeefCe heešŸee HesâkeâuÙee DeeefCe DeeheuÙee yebOet (ne¤ve) ÛÙee
[eskeäÙeeÛes kesâme Oe¤ve lÙeeuee Dees{ues. ne¤ve (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee DeeF&ÛÙee
megheg$ee! Ùee ueeskeâebveer ceuee oeyetve šekeâues DeeefCe lÙeebveer ceuee "ej keâjeJes ns vepeerkeâ Deeues
nesles, cnCetve Me$etbvee ceePee Gheneme keâjCÙeeÛeer let mebOeer osT vekeâesme DeeefCe lÙee DelÙeeÛeejer
iešemeceJesle ceePeer ieCevee ke⤠vekeâesme.’’ lesJne cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&,
ceuee Je ceePÙee YeeJeeuee #ecee keâj DeeefCe Deecneuee DeeheuÙee ke=âheeÚ$eele Ies, let meJeeËle peemle
oÙeeUt Deensme.’’ (GòejeoeKeue Heâcee&efJeCÙeele Deeues keâer,) ‘‘pÙee ueeskeâebveer Jeemejeuee GheemÙe
yeveefJeues les pe¤j DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ›eâesOeeble meehe[uÙeeefMeJeeÙe jenCeej veenerle
DeeefCe peieeleerue peerJeveele Deheceeefvele nesleerue. DemelÙe jÛeCeeNÙeebvee Deecner DeMeerÛe efMe#ee
oslees. DeeefCe pes ueeskeâ JeeF&š ke=âlÙes keâjleerue Je ceie he§eeòeehe JÙeòeâ keâjleerue Je ßeæe "sJeleerue
lej efveef§eleÛe Ùee he§eeòeehe Je ßeæsveblej legPee heeuevekeâlee& #ecee keâjCeeje Je oÙee oMe&efJeCeeje
Deens.’’ (148-153)
ceie pesJne cetmee (De.) Ûee jesie Meeble Peeuee lesJne lÙeeves lÙee heešŸee GÛeuetve IesleuÙee
pÙeebÛÙee efueKeeCeeble ceeie&oMe&ve Je ke=âhee nesleer lÙee ueeskeâebmee"er pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes
YeÙe yeeUieleele, DeeefCe lÙeeves DeeheuÙee ueeskeâmecetneleerue meòej ueeskeâebÛeer efveJe[ kesâueer keâer
lÙeebveer (lÙeeÛÙeemeceJesle) Deecner "jJetve efouesuÙee JesUsJej npej JneJes.41 pesJne lÙeebvee Skeâe
YeÙebkeâj Yetkebâheeves iee"ues lesJne cetmee (De.) ves efJeveefJeues, ‘‘ns ceePÙee mJeeceer, let FefÛÚues
Demeles lej DeieesojÛe Ùeebvee Je ceuee ve° ke⤠Mekeâle neslee. keâeÙe let lÙee DehejeOeeheeÙeer pees
DeeceÛÙeehewkeâer keâener cetKeeËveer kesâuee neslee, Deecne meJeeËvee ve° keâjCeej Deensme? ner lej let
Iesleuesueer Skeâ hejer#ee nesleer keâer pÙeeÉejs let pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee ceeie&Yeü° keâjlees DeeefCe
pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee mevceeie& Øeoeve keâjlees. DeeceÛee heeuekeâ lej letÛe Deensme, cnCetve
Deecneuee #ecee keâj DeeefCe DeeceÛÙeeJej ke=âhee keâj, let meJee&hes#ee peemle #ecee keâjCeeje Deensme
DeeefCe DeeceÛÙeemee"er Ùee peieeleeruener Yeues efuene Je cejCeesòej peerJeveelemegæe. Deecner
DeeheuÙeekeâ[s ¤pet Peeuees Deenesle. GòejeoeKeue Heâcee&efJeCÙeele Deeues, ‘‘efMe#ee lej ceer pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeuee keâjlees, heCe ceePeer ke=âhee ØelÙeskeâ JemletJej DeeÛÚeefole Deens DeeefCe leer ceer lÙee
ueeskeâebmee"er efuenerve pes DeJe%eeheemetve otj jenleerue, pekeâele osleerue Je ceePÙee mebkesâleebJej ßeæe
"sJeleerue.’’ (154-156)
(cnCetve Deepe ner ke=âhee lÙee ueeskeâebÛee Jeeše Deens) pes Ùee efvej#ej hewiebyej-veyeer (me.)
41) ns heeÛeejCe Ùee nsletves nesles keâer ueeskeâmecetneÛÙee 70 ØeefleefveOeeRveer KegoeJebleeÛÙee ngpegjele npej jentve
ueeskeâmecetneÛÙee Jeleerves JeemejeÛeer hetpee kesâuÙeeÛÙee DehejeOeeÛeer #ecee ceeieeJeer DeeefCe hegve§e
Dee%eebefkeâle jenCÙeeÛee keâjej keâjeJee.
DeuedDeeDejeHeâ 7 254 heeje 9
Ûes DevegÙeeefÙelJe helkeâjleerue42 pÙeeÛee GuuesKe lÙeebvee lÙeebÛÙee leewjele Je FbpeerueceOÙes efueefKele
mJe¤heele Dee{Ulees. lees lÙeebvee meoeÛeejeÛeer Dee%ee oslees, ogjeÛeejeheemetve jesKelees,
lÙeebÛÙeemee"er mJeÛÚ Jemlet nueeue keâjlees Je DemJeÛÚ Jemlet njece keâjlees, DeeefCe
lÙeebÛÙeeJe¤ve les DeesPes GlejefJelees pes lÙeebÛÙeeJej ueeouesues nesles DeeefCe leer yebOeves mees[lees
pÙeeceOÙes les peKe[uesues nesles.43 cnCetve pes ueeskeâ ÙeeÛÙeeJej ßeæe "sJeleerue DeeefCe ÙeeÛes
meceLe&ve Je meneÙÙe keâjleerue Je lÙee ØekeâeMeeÛes DevegmejCe keâjleerue pees ÙeeÛÙeeyejesyej DeJelejuee
iesuee Deens, lesÛe meHeâue nesCeejs Deensle. ns cegncceo (me.) meebiee keâer, ‘‘ns ceeveJeebvees, ceer legcne
meJeeËkeâ[s lÙee DeuueenÛee Øesef<ele Deens pees he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee jepÙeebÛee mJeeceer Deens,
lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeerner F&Õej veener, leesÛe peerJeve Øeoeve keâjlees Je leesÛe ce=lÙet oslees,
cnCetve ßeæe "sJee DeuueenJej DeeefCe lÙeeves hee"efJeuesuÙee efvej#ej veyeer (me.) Jej pees Deuueen
Je lÙeeÛÙee DeeosMeebvee ceevelees, DeeefCe DevegmejCe keâje lÙeeÛes, pesCeskeâ¤ve legcner mejUceeie&
Øeehle keâjeue.’’ (157-158)
cetmee (De.) ÛÙee ueeskeâeble Skeâ ieš Demee osKeerue neslee pees melÙeevegmeej ceeie&oMe&ve
keâjerle Demes Je melÙeevegmeejÛe vÙeeÙe keâjerle Demes. DeeefCe Deecner lÙee pevemecetneme yeeje
IejeCÙeeble efJeYeeietve lÙeebvee mJeleb$e iešeÛes ¤he efoues nesles. DeeefCe pesJne cetmee (De.) keâ[s
lÙeeÛÙee ueeskeâebveer heeCeer ceeefieleues, lesJne Deecner lÙeeuee mebkesâle efouee keâer Decegkeâ Ke[keâeJej
Deeheueer uee"er ceej. cnCetve lÙee Ke[keâeceOetve Dekeâmceele yeeje Pejs Hegâšues DeeefCe ØelÙeskeâ
ieševes Deeheuee heeCeJe"e efveef§ele kesâuee, Deecner lÙeebÛÙeeJej {ieebÛeer meeJeueer kesâueer DeeefCe
42) Ùee ef"keâeCeer npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeemee"er ‘efvej#ej’ (Gcceer) ne Meyo Ùentoer ueeskeâebÛÙee
heeefjYeeef<ekeâ Meyoevegmeej ØeÙegòeâ Peeuee Deens. yeveerFœeeF&ue mJele: Kesjerpe Flej meJe& ueeskeâebvee
‘efvej#ej’ (ieesSce, DeLeJee peWšeF&ue) cnCele Demele. lÙeebÛee JeebefMekeâ ieJe& Je Denbkeâej keâesCee-
Gcceer-Ûes vesle=lJe ceevÙe keâjCes lej otjÛe jenes, ‘Gcceer’Ûes DeeheuÙee yejesyejerÛes ceeveJeer nkeäkeâmegæe
ceevÙe keâjCÙeeme leÙeej veJnlee. leÉleÛe kegâjDeeveele lÙeebÛes ns keâLeve efoues iesues Deens, ‘‘GcceerÛes
efJeòe efieUbke=âle keâjCÙeemee"er DeeceÛeer keâmeueerner peeyeefJeÛeejCee nesCeej veener.’’ (DeeuesFceüeve,
DeeÙele ›eâ. 75) cnCetve meJeexÛÛe Deuueen lÙeebÛÙeeÛe heeefjYeeef<ekeâ MeyoeÛee ØeÙeesie keâ¤ve
Heâcee&efJelees keâer Deelee lej ÙeeÛe GcceerMeer legceÛes YeeiÙe efveieef[le Deens. ÙeeÛes DevegkeâjCe mJeerkeâejeue
lej ceePÙee ke=âhesletve efnmmee Øeehle keâjeue DevÙeLee MelekeâevegMelekesâ pÙeeves heeref[le Deeuee Deenele
leesÛe keâeshe legceÛes YeeiÙe efueefKele Deens.
43) cnCepes lÙeebÛÙee MeeŒeeRveer DeeheuÙee keâeÙeÅeelcekeâ efÚ$eevJes<eCeeÉejs, lÙeebÛÙee $e+ef<ebveer DeeheuÙee
lehe§eÙexÛÙee DeefleMeÙeesefòebâveer DeeefCe lÙeebÛÙee De[eCeer pevemeeceevÙeebveer DeeheuÙee Yeüecekeâ keâuhevee Je
mJejefÛele efveÙece DeeefCe ceÙee&oebveer lÙeebÛÙee peerJeveebvee pÙee DeesPÙeeKeeueer oeyetve "sJeues nesles Je pÙee
yebOeveebveer peKe[ues nesles, ne hewiebyej les meJe& DeesPes otj meejlees Je leer meJe& yebOeves lees[tve peerJeve mJeleb$e
keâjlees.
DeuedDeeDejeHeâ 7 255 heeje 9
lÙeebÛÙeeJej ‘ceVe’ Je ‘meueJee’ (DeekeâeMeeletve DeJelejuesues KeeÅe) GlejefJeues, - ‘‘Kee les mJeÛÚ
heoeLe& pes Deecner legcneuee Øeoeve kesâues Deensle.’’ hejbleg Ùeeveblej lÙeebveer pes keâener kesâues les
DeeceÛÙeeJej lÙeebveer DelÙeeÛeej kesâuee veener lej Gueš mJele:JejÛe DelÙeeÛeej keâjerle jeefnues.
(159-160)
mcejCe keâje lees Øemebie pesJne lÙeebvee meebefieleues iesues nesles keâer, ‘‘Ùee Jemleerle peeTve
jene DeeefCe ÙeeÛÙee GlheVeebletve DeeheuÙee cepeeavegmeej GhepeerefJekeâe Øeehle keâje Je ‘‘efnòeletve
efnòeletve’’ cnCele pee DeeefCe MenjeÛÙee oejeletve velecemlekeâ nesle nesle ØeJesMe keâje, Deecner
legceÛes DehejeOe ceeHeâ ke⤠DeeefCe heefJe$e Jele&ve jeKeCeeNÙeebvee peemle ke=âhesves Gheke=âle keâ¤.’’
hejbleg pes ueeskeâ lÙeebÛÙeehewkeâer DelÙeeÛeejer nesles, lÙeebveer leer iees° peer lÙeebvee meebeif eleueer iesueer
nesleer yeouetve šekeâueer, DeeefCe heefjCeece Demee Peeuee keâer Deecner lÙeebÛÙee DelÙeeÛeejeÛÙee
efMe#esheeÙeer lÙeebÛÙeeJej DeekeâeMeeletve Øekeâeshe hee"efJeuee. (161-162)
DeeefCe peje Ùeebvee lÙee JemleerÛeer kewâefHeâÙeleosKeerue efJeÛeeje peer mecegõ efkeâveejer Jemeueer
44
nesleer. Ùeebvee Dee"Jetve Åee lees Øemebie keâer lesLeerue ueeskeâ meyle (MeefveJeej) ÛÙee efoJeMeer
DeuueenÛeer Dee%ee Yebie keâjerle nesles DeeefCe Demes keâer ceemes MeefveJeejÛÙee efoJeMeerÛe GmeUtve
GmeUtve he=‰YeeieeJej lÙeebÛÙeemeceesj Ùesle Demele Je MeefveJeej mees[tve Flej efoJeMeer Ùesle vemele.
ns Ùeemee"er Ie[le Demes keâer Deecner lÙeebÛÙee DeJe%esheeÙeer lÙeebvee hejer#esle šekeâle neslees. DeeefCe
Ùeebvee ns osKeerue Dee"Jetve Åee keâer pesJne lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe ieševes ogmeNÙee iešeme meebefieleues
nesles, ‘‘legcner DeMee ueeskeâebvee GheosMe keâe keâjlee, pÙeebvee Deuueen ve° keâjCeej Deens DeLeJee
keâ"esj efMe#ee osCeej Deens.’’ lesJne lÙeebveer Gòej efoues nesles keâer, ‘‘Deecner ns meJe&keâener legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee heg{s DeeheuÙee yeÛeeJeeÛes meeOeve cnCetve DeeefCe Ùee Dehes#esves keâjerle Deenesle keâer
keâoeefÛele ns ueeskeâ lÙeeÛÙee DeJe%esheemetve otj jenleerue.’’ mejlesMesJešer pesJne les lÙee DeeosMeebvee
hetCe&le: efJeme¤ve iesues pÙeeÛeer lÙeebvee Dee"JeCe keâ¤ve efoueer iesueer nesleer lesJne Deecner lÙee
ueeskeâebvee JeeÛeefJeues pes JeeF&šeheemetve jesKele nesles, DeeefCe GjuesuÙee meJe& ueeskeâebvee pes
DelÙeeÛeejer nesles, lÙeebÛÙee DeJe%esheeÙeer lÙeebvee keâ"esj Øekeâesheele hekeâ[ues. ceie pesJne les hetCe&
efMejpeesjerves leerÛe ke=âlÙes keâjerle jeefnues pÙeeheemetve lÙeebvee jesKeues iesues nesles, lesJne Deecner
44) mebMeesOekeâebÛee yengleebMeer keâue Ùeekeâ[s Deens keâer ns mLeU Ssuee, DeLeJee Ssueele efkebâJee Ssueesle nesles.
nuueer lesLes FœeeF&ueÛÙee Ùentoer jepÙeeves ÙeeÛe veeJeeves Skeâ yeboj GYeejues Deens. lÙeeÛÙee peJeUÛe
pee@[&veÛes Øeefmeæ yeboj ‘Dekeâyee’ efmLele Deens.
DeuedDeeDejeHeâ 7 256 heeje 9
meebefieleues, ceekeâ[ yevee45 Deheceeefvele Je eflejmke=âle. (163-166)
DeeefCe Dee"Jee pesJne legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves peenerj kesâues keâer, ‘‘lees hegve®lLeeveeheÙeËle
melele Demeues ueeskeâ yeveerFœeeF&ueJej ueeole jenerue pes lÙeebvee DelÙeble JeeF&š Ùeelevee osleerue.’’
efve:mebMeÙe legceÛee heeuevekeâlee& efMe#ee osCÙeele Heâej melJej Deens DeeefCe efveef§eleheCes lees #ecee Je
oÙee oMe&efJeCeeje osKeerue Deens. (167)
Deecner YetleueeJej lÙeebÛÙee legkeâ[Ÿee, keâ¤ve Deveskeâ pevemecetnele lÙeebvee efJeYeeietve
šekeâues. keâener ueeskeâ lÙeebÛÙeele meoeÛeejer nesles DeeefCe keâener lÙeebÛÙeehes#ee JesieUs. DeeefCe Deecner
lÙeebvee yeNÙee DeeefCe JeeF&š efmLeleerves hejer#esle šekeâerle jeefnuees keâer keâoeefÛele ns hejle JeUleerue.
ceie DeieesojÛÙee efhe{Ÿeeveblej Demes Dehee$e lÙeebÛes GòejeefOekeâejer Peeues pes DeuueenÛÙee «ebLeeÛes
Jeejme Demetvemegæe ÙeeÛe legÛÚ peieleeÛes ueeYe Ghešleele DeeefCe meebietve šekeâleele keâer Dehes#ee
Deens keâer Deecneuee ceeHeâ kesâues peeF&ue, DeeefCe pej leerÛe Ssefnkeâ mebheòeer meceesj DeeuÙeeme
ueieyeieerves leer Iesleele. keâeÙe lÙeebÛÙeekeâ[tve «ebLeeÛeer Øeefle%ee Iesleueer iesueer veener keâer DeuueenÛÙee
veeJeeves leerÛe iees° meebieeJeer peer melÙe Deens? DeeefCe Ùeebveer mJele:Ûe JeeÛeues Deens pes «ebLeele
efueefnuesues Deens. hejueeskeâeleerue efveJeememLeeve lej F&MehejeÙeCe ueeskeâebmee"erÛe Gòece Deens. 46
keâeÙe SJe{erMeer iees° osKeerue legcneuee keâUle veener? pes ueeskeâ «ebLeeÛes heeueve keâjleele Je
pÙeebveer veceepe keâeÙece kesâueer Deens, efveef§eleÛe DeMee meoeÛeejer ueeskeâebÛee ceesyeouee Deecner JeeÙee
45) Ùee JeCe&veeJe¤ve Demes keâUles keâer lÙee Jemleerle leerve ØekeâejÛes ueeskeâ ceewpeto nesles. Skeâ, pes Oe[Oe[erle
F&Õejer Dee%esÛeer heeÙeceuueer keâjerle nesles. ogmejs les ueeskeâ pes mJele: lej DeJe%ee keâjerle veJnles hejbleg
Ie[CeeNÙee lÙee DeJe%eebvee efvecetšheCes heenele nesles DeeefCe lÙeeefJe¤æ GheosMe keâjCeeNÙeebvee cnCele
Demele keâer lÙee DeYeeieer ueeskeâebvee GheosMe keâ¤ve lejer keâeÙe meeOÙe nesCeej Deens. eflemejs les ueeskeâ
nesles pes DeeheuÙee F&ceeveer mJeeefYeceeveecegUs F&Õejer ceÙee&oebÛeer GIe[GIe[ heeÙeceuueer menve keâ¤
Mekeâle veJnles. keâoeefÛele les DehejeOeer ueeskeâ lÙeebÛÙee GheosMeecegUs mejU ceeiee&Jej Ùesleerue efkebâJee
lÙeebveer mejU ceeie& mJeerkeâejuee veener lej erDeeheuÙee hejerves Deeheueer keâle&JÙehetle&lee keâ¤ve efveoeve
F&Õejemeceesj DeeheuÙee efveoex<elesÛee hegjeJee lejer meeoj keâ¤, Ùee efJeÛeejeves les veskeâerÛee ngketâce DeeefCe
heeheeuee ceveeF&keâ keâjCÙeele ØeÙelveMeerue nesles. DeMee heefjefmLeleerle pesJne lÙee JemleerJej DeuueenÛee
Øekeâeshe keâesmeUuee lesJne efoJÙe kegâjDeeve meebielees keâer meojnt eflevner iešebhewkeâer kesâJeU eflemejeÛe ieš
lÙeeheemetve megjef#ele "sJeuee iesuee keâejCe lÙeeÛe ieševes F&ÕejeÛÙee ngpetjele DeeheuÙee yeÛeeJeeÛes
efveefceòe meeoj keâjCÙeeÛeer keâeUpeer Iesleueer nesleer Je leesÛe Demee ieš neslee pÙeeves DeeheCe efveoex<e
DemeuÙeeÛee hegjeJee efouee neslee. GjuesuÙee DeieesojÛÙee oesvner iešebÛeer DelÙeeÛeeNÙeeble ieCevee
Peeueer Je les DeeheuÙee DehejeOeeÛÙee ØeceeCeevegmeej Øekeâeshe«emle Peeues. leLeeefhe ceekeâ[ kesâJeU lÙeeÛe
ueeskeâebvee yeveefJeues iesues pÙeebveer hetCe&heCes efMejpeesjer keâ¤ve Dee%esÛeer heeÙeceuueer kesâueer nesleer.
46) meojnt DeeÙeleÛes oesve DevegJeeo nesT Mekeâleele. Skeâ Deecner Jej efouesuee Deens DeeefCe ogmeje Demee
‘‘F&MeYeer¤ ueeskeâebmee"er lej hejueeskeâeÛes efveJeememLeeveÛe yesnlej Deens.’’
DeuedDeeDejeHeâ 7 257 heeje 9
peeT osCeej veener. Ùeebvee lees Øemebie osKeerue Dee"Jelees keâeÙe pesJne Deecner heJe&leeuee nueJetve
ÙeebÛÙeeJej DeMee Øekeâejs DeeÛÚeefoues nesles keâer peCetkeâeÙe leer Ú$eer DemeeJeer DeeefCe ns keâuhevee
keâjerle nesles keâer lees ÙeebÛÙeeJej keâesmeUsue DeeefCe lesJne Deecner Ùeebvee meebefieleues nesles keâer pees «ebLe
Deecner legcneuee osle Deenesle lÙeeuee meceLe&heCes GÛeuetve Oeje, DeeefCe pes keâener lÙeele efueefnues
Deens, lÙeeuee mcejCeeble "sJee, Dehes#ee Deens keâer legcner ogJe&le&veeheemetve Deefuehle jeneue.
(168-171)
DeeefCe ns veyeer (me.), ueeskeâebvee Dee"JeCe keâ¤ve Åee lÙee ØemebieeÛeer pesJne legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ves DeeoceÛÙee mebleleerÛÙee hee"erletve mecemle ceeveJepeeleeruee DeefmlelJeele DeeCeues
nesles DeeefCe lÙeebvee mJele: lÙeebÛÙeeJejÛe mee#eeroej "jJeerle efJeÛeejues nesles, ‘‘keâeÙe ceer legceÛee
heeuevekeâlee& veener?’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘efveef§eleÛe DeeheCe DeeceÛes heeuevekeâlee& Deenele,
Deecner ÙeeÛeer iJeener oslees,’’47 ns Deecner Ùeekeâefjlee kesâues keâer SKeeos JesUer hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer Demes meebiet veÙes keâer, ‘‘Deecner lej Ùee iees°erheemetve DeveefYe%e neslees.’ DeLeJee Demes meebiet
veÙes keâer, ‘‘DeveskesâÕejJeeoeÛee ØeejbYe lej DeeceÛÙee Jee[-Jeef[ueebveer DeeceÛÙee DeieesojÛe kesâuee
neslee DeeefCe Deecner lÙeeveblej lÙeebÛÙee JebMeele pevceuees, ceie DeeheCe Deecneuee lÙee
DehejeOeeyeöue hekeâ[lee keâeÙe pees og<ke=âlÙe keâjCeeNÙee ueeskeâebveer kesâuee neslee?’’ hene! DeMee
leNnsves Deecner mebkesâle mhe°heCes Øemlegle keâjlees.48 DeeefCe DeMeemee"er keâjlees keâer Ùee ueeskeâebveer
lÙeekeâ[s hejle ÙeeJes. (172-174)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), ÙeebÛÙeemeceesj lÙee ceeCemeeÛÙee efmLeleerÛes JeCe&ve keâje pÙeeuee
Deecner DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebÛes efMe#eCe efoues nesles hejbleg lÙeeves lÙeebÛÙee efveyeËOeeletve heU
keâe{uee. mejlesMesJešer Mewleeve lÙeeÛÙee ceeies ueeieuee ÙesLeheÙeËle keâer lÙeeÛee YejkeâšuesuÙee
ueeskeâeble meceeJesMe Peeuee. pej Deecner FefÛÚues Demeles lej lÙeeuee lÙee mebkesâleJeÛeveebÉejs
GÛÛemLeeve efoues Demeles, hejbleg lÙeeÛee lej peefceveerkeâ[sÛe keâue jeefnuee DeeefCe DeeheuÙee
ceveesJeemevesÛÙeeÛe Deenejer iesuee, cnCetve lÙeeÛeer efmLeleer kegâ$ÙeemeejKeer Peeueer keâer legcner
lÙeeÛÙeeJej nuuee kesâuee lejer lees peerYe ueeWyekeâUle "sJelees DeeefCe lÙeeuee mees[tve efoues lejer
47) Deveskeâ noermeerJe¤ve keâUuÙeeØeceeCes DeeoceÛÙee efveefce&leerØemebieer ner Iešvee Ie[ueer nesleer. lÙeeJesUer
pÙeeØeceeCes HeâefjMlÙeebvee Skeâ$e keâ¤ve ØeLece ceeveJeeuee mepeoe keâjefJeuee iesuee neslee Je he=LJeerJej
ceeveJeÛÙee efKeueeHeâle- ØeefleefveefOelJeeÛeer Iees<eCee kesâueer iesueer nesleer. lÙeeÛÙeeØeceeCes DeefKeue
ceeveJepeeleerueeosKeerue, peer keâÙeeceleheÙeËle pevceeme ÙesCeejer nesleer, meJeexÛÛe Deuueenves SkeâeÛe
JesUer DeefmlelJeele DeeCetve Je efJeJeskeâ Øeoeve keâ¤ve DeeheuÙeemeceesj npej kesâues nesles Je lÙeebÛÙeekeâ[tve
DeeheuÙee mJeeefcelJeeyeöue mee#e Iesleueer nesleer.
48) cnCepes ceeveJeeÛÙee Deble:keâjCeele ceewpeto DemeuesuÙee melÙeheefjefmLeleerÛÙee lÙee KegCee pÙee
melÙeekeâ[s ceeCemeeÛes ceeie&oMe&ve keâjerle Demeleele.
DeuedDeeDejeHeâ 7 258 heeje 9
peerYe ueeWyekeâUleÛe "sJelees.49 nsÛe GoenjCe Deens lÙee ueeskeâebÛes pes DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee
Keesšs uesKeleele. (175-176-)
legcner Ùee nkeâerieleer lÙeebvee SskeâJeerle jene keâoeefÛele ns keâener efJeÛeej Je efÛebleve keâjleerue.
DelÙeble JeeF&š GoenjCe Deens, DeMee ueeskeâebÛes pÙeebveer DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee Keesšs
"jefJeues, DeeefCe les mJele:Jej mJele:Ûe DelÙeeÛeej keâjerle jeefnues Deensle. pÙeeuee Deuueen
ceeie&oMe&ve keâjlees Heâòeâ leesÛe mejUceeie& Øeehle keâjlees Je pÙeeuee Deuueen DeeheuÙee
ceeie&oMe&veeheemetve JebefÛele keâjlees leesÛe DeÙeMemJeer Je efvejeMe yevelees. DeeefCe ner melÙe efmLeleer
Deens keâer yejsÛemes efpeVe Je ceeCemes DeMeer Deensle pÙeebvee Deecner vejkeâemee"erÛe efvecee&Ce kesâues
Deens. lÙeebÛÙeepeJeU ceves Deensle heCe les lÙeebveer efJeÛeej keâjerle veenerle, lÙeebÛÙeeheeMeer [esUs
Deensle heCe les heenele veenerle, lÙeebÛÙeepeJeU keâeve Deensle heCe les Sskeâle veenerle. les
peveeJejebmeejKes Deensle efkebâyengvee lÙeebÛÙeehes#eener legÛÚ Deensle, ns les ueeskeâ nesle pes ieHeâueleerle
njheues Deensle.50 (-176-179)
Deuueen ÛeebieuÙee veeJeeveebÛe hee$e Deens, lÙeeÛee ÛeebieuÙee veeJeeveerÛe OeeJee keâje DeeefCe
lÙee ueeskeâebvee lÙeebÛÙee efmLeleerle mees[e, pes lÙeeÛeer veeJes "sJeCÙeele melÙeeheemetve heje*cegKe
nesleele. pes keâener les keâjleele lÙeebÛee yeouee lÙeebvee efceUeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener,51
DeeceÛÙee efveefce&leerle Skeâ ieš Demee osKeerue Deens pees hegjshetj melÙeevegmeej ceeie&oMe&ve Je
49) kegâjDeeveÛÙee Yee<Ùekeâejebveer hewiebyej (me.) ÛÙee keâeUeleerue Je lÙee hetJeeaÛÙee Feflenemeeleerue
efvejefvejeàÙee JÙeòeâeRvee meojnt Ghecee ueeiet kesâueer Deens. hejbleg JemlegefmLeleer DeMeer keâer lÙee Ghecesle
Âef<šmeceesj Demeuesueer leer efJeefMe° JÙeòeâer lej he[ÅeeDee[ Deens leLeeefhe pÙee keâesCee JÙeòeâerle ne
ogieg&Ce Demesue lÙee ØelÙeskeâ JÙeòeâeruee ner Ghecee ueeiet nesles. meJe&ßes‰ Deuueen DeMee JÙeòeâeruee
kegâ$ÙeeÛÙee DeJemLesÛeer Ghecee oslees. kegâ$ÙeeÛeer ueeWyekeâUle Demeuesueer peerYe Je Jeenele Demeuesueer ueeU
Skeâe DeMeceveerÙe ueesYeeie>erÛes DeeefCe keâoeefhe le=hle ve nesCeeNÙee JeemevesÛes ue#eCe Deens. GhecesÛes
keâejCe lesÛe Deens pÙee keâejCeeves DeeheCe DeeheuÙee Yee<esle DeMee JÙeòeâeruee peer Ssefnkeâ ueeuemesheesšer
DeebOeUer nesle DemeeJeer ‘ogefveÙesÛee kegâ$ee’ Demes cnCelees.
50) cnCepes Deecner Ùeebvee lej efvecee&Ce kesâues nesles. ùoÙe, ceWot, [esUs DeeefCe keâeve osTve hejbleg
peeefueceebveer ÙeebÛee keâenerÛe GheÙeesie kesâuee veener Je DeeheuÙee og<keâcee&heeÙeer mejlesMesJ ešer
penVecemee"erÛe hee$e yeveues.
51) ‘ÛeebieuÙee veeJeebveer’ DeefYeØesle DeMeer veeJes Deensle pÙeeÉejs F&ÕejeÛeer cenòee Je GÛÛelee, lÙeeÛes
heeefJe$Ùe Je efvece&Ulee DeeefCe lÙeeÛÙee GÛÛelece iegCeebÛeer DeefYeJÙeòeâer nesle DemeeJeer. F&ÕejeÛeer veeJes
"sJeCÙeele melÙeeheemetve heje*cegKe nesCes Demes keâer F&Õejeuee DeMeer veeJes efoueer peeJeerle peer lÙeeÛÙee
opee&hes#ee keâceer opee&Ûeer DemeeJeerle, peer lÙeeÛÙee DeeojeefJe¤æ DemeeJeerle, pÙeebÛÙeeÉejs oes<e DeeefCe
keâceerheCee lÙeeÛÙeeMeer pees[uee peele DemeeJee DeLeJee pÙeebÛÙeeÉejs lÙeeÛÙee heefJe$e Je GÛÛelece
DeefmlelJeemebyebOeer SKeeÅee ÛegkeâerÛÙee OeejCesÛeer DeefYeJÙeòeâer nesle DemeeJeer.
DeuedDeeDejeHeâ 7 259 heeje 9
melÙeevegmeej vÙeeÙe keâjlees. Gjues les ueeskeâ pÙeebveer DeeceÛeer mebkesâleJeÛeves Keesšer uesKeueer Deensle,
lej lÙeebvee Deecner ›eâcee›eâceeves DeMee heæleerves efJeveeMeekeâ[s vesT keâer lÙeebvee heòee osKeerue
ueeieCeej veener. ceer lÙeebvee JeeJe osle Deens, ceePÙee [eJehesÛeebvee keâener lees[ veener.
(180-183)
DeeefCe keâeÙe Ùee ueeskeâebveer keâOeer efJeÛeej kesâuee veener? ÙeebÛÙee efce$eeJej Jes[sheCeeÛee
keâenerÛe heefjCeece veener.52 lees lej Skeâ meeJeOe keâjCeeje Deens pees (JeeF&š heefjCeece meceesj
ÙesCÙeehetJeea) mhe°heCes Keyejoej keâjerle Deens. keâeÙe Ùee ueeskeâebveer DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerÛÙee
JÙeJemLesJej keâOeer efJeÛeej kesâuee veener DeeefCe keâesCelÙeener Jemletuee osKeerue peer Deuueenves
efveefce&ueer Deens [esUs GIe[tve heeefnues veener? DeeefCe keâeÙe ÙeeÛee osKeerue Ùeebveer keâOeer efJeÛeej
kesâuee veener keâoeefÛele ÙeebÛee peerJevekeâeue mebheg°ele ÙesCÙeeÛeer Ieškeâe peJeU ÙesTve "sheueer
Demesue? ceie MesJešer hewiebyejebÛÙee Ùee metÛevesveblej Flej keâesCeleer iees° DeMeer Demet Mekeâles
pÙeeJej Ùeebveer ßeæe "sJeeJeer? pÙeeuee Deuueenves ceeie&oMe&veeheemetve JebefÛele kesâues lÙeeÛÙeekeâefjlee
ceie keâesCeerÛe ceeie&oMe&keâ veener, DeeefCe Deuueen lÙeebvee ogJe&le&veeleÛe YeškeâuesuÙee DeJemLesle
mees[tve oslees. (184-186)
ns ueeskeâ legcneuee efJeÛeejleele keâer MesJešer leer hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe DeJelejCeej lejer
keâOeer? meebiee, ‘‘lÙeeÛes %eeve ceePÙee heeuevekeâlÙee&peJeUÛe Deens, efleuee efleÛÙee JesUsJej leesÛe
peenerj keâjerue. DeekeâeMeeble Je peefceveerle leer DelÙeble keâ"erCe JesU Demesue, leer legceÛÙeeJej
Dekeâmceele ÙesF&ue.’’ ns ueeskeâ lÙeemebyebOeer legcneuee DeMeeØekeâejs efJeÛeejleele peCetkeâeÙe legcner
efleÛÙee MeesOeele ueeieuee Deenele, meebiee, ‘‘lÙeeÛes %eeve lej kesâJeU Deuueenuee Deens heCe
yengleskeâ ueeskeâ Ùee melÙeeheemetve DeveefYe%e Deensle.’’ ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer, ‘‘ceer
mJele:keâefjlee keâesCelÙeener veHeâe leesšŸeeÛee DeefOekeâej yeeUiele veener, DeuueenÛe pes keâener
FefÛÚlees les nesles DeeefCe pej ceuee hejes#eeÛes %eeve Demeles lej ceer heg<keâUmes ueeYe mJele:mee"er
Øeehle keâ¤ve Iesleues Demeles Je ceuee keâOeerner SKeeos vegkeâmeeve heesnÛeues vemeles. ceer lej kesâJeU
52) ‘efce$e’ves DeefYeØesle npejle cegncceo (me.) Deensle. lÙeebvee cekeäkeâeJeeefmeÙeebÛee efce$e Ùeemee"er cnšues
iesues Deens keâer lÙee ueeskeâebkeâefjlee les DeveesUKeer veJnles. lÙeeÛe ueeskeâeble les pevceues, lÙeebÛÙee
ojcÙeeveÛe jeefnues Je Jemeues, yeeueheCeeveblej le®Ce DeeefCe le®CeeheCeeveblej Je=æ Peeues, Øesef<ele
nesCÙeehetJeea meJe& ueeskeâ lÙeebvee Skeâ DelÙeble megmJeYeeJeer DeeefCe MeneCee ceeCetme cnCetve DeesUKele
Demele. Øesef<ele PeeuÙeeveblej pesJne lÙeebveer F&Õejer mebosMe heesnÛeefJeCÙeeme ØeejbYe kesâuee lesJne
Dekeâmceele lÙeebvee les Jes[e cnCet ueeieues. lÙeebÛes Demes yeesueCes, Øesef<ele nesCÙeehetJeea npejle cegncceo
(me.) pes keâener keâjerle nesles lÙee iees°ermee"er veJnles lej Øesef<ele nesCÙeeveblej pÙee iees°erÛee les ØeÛeej
ke⤠ueeieues nesles lÙeeÛe iees°ermee"er nesles, ns GIe[ Deens. ÙeeÛe keâejCeemleJe Heâcee&efJeues peele Deens
keâer ueeskeâebveer keâOeer efJeÛeej lejer kesâuee Deens, keâer Ùee iees°eRhewkeâer keâesCeleer iees° Jes[sheCeeÛeer Deens?
DeuedDeeDejeHeâ 7 260 heeje 9
Skeâ Keyejoej keâjCeeje Je Keg<eKeyej SskeâefJeCeeje Deens lÙee ueeskeâebmee"er pes ceePes cnCeCes ceevÙe
keâjleerue.’’ (187-188)
lees DeuueenÛe Deens pÙeeves legcneuee Skeâe efpeJeeheemetve efvecee&Ce kesâues Je lÙeeÛÙeeÛe
peeleerheemetve pees[er yeveefJeueer cnCepes efleÛÙee meeefVeOÙeele meblees<e Øeehle keâjeJee. ceie pesJne heg®<eeves
Œeeruee Peekeâues lesJne efleuee Skeâ met#ce ieYe& jeefnuee lÙeeÛee Yeej Jeentve leer mebÛeej keâjerle jeefnueer,
ceie pesJne efleÛee lees Yeej Jee{uee lesJne oesIeebveer efceUtve DeuueenÛee, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee
OeeJee kesâuee keâer, pej let Deecneuee Ûeebieues cetue efouesme lej Deecner legPes ke=âle%e jent. heCe pesJne
Deuueenves lÙeebvee Skeâ megKe¤he cetue efoues lesJne les lÙeeÛÙee ye#eerme Je cesnjyeeveerle Flejebvee lÙeeÛee
Yeeieeroej "jJet ueeieues.53 Deuueen Heâej GÛÛe Je ßes‰ Deens lÙee DeveskesâÕejJeeoer iees°erheemetve peer
ns ueeskeâ keâjleele. keâmeues veeoeve Deensle ns ueeskeâ keâer lÙeebvee DeuueenÛee Yeeieeroej "jefJeleele pes
keâesCeleerner Jemlet efvecee&Ce keâjerle veenerle Gueš mJele: efveefce&ues peeleele. pes ÙeebÛeerner ceole keâ¤
Mekeâle veenerle DeeefCe DeeheuÙee mJele:Ûes meneÙÙe keâjCÙeeme osKeerue meceLe& veenerle pej legcner Ùeebvee
mejUceeiee&Jej ÙesCÙeeÛes Deeceb$eCe Åeeue lej les legceÛÙee hee"erceeies ÙesCeej veenerle. ceie legcner lÙeebvee
nebkeâ Åee DeLeJee mleyOe jene, oesvnerner DeJemLesle legceÛÙeemee"er les meejKesÛe jenleerue.54 legcner
Deuueenuee mees[tve pÙeebÛee OeeJee keâjlee les lej kesâJeU oeme Deensle pÙeeØeceeCes legcner oeme Deenele.
ÙeebÛÙeekeâ[s ØeeLe&vee keâ¤ve hene, Ùeebveer legceÛÙee ØeeLe&vesÛes Gòej ÅeeJes pej ÙeebÛÙeeyeeyeleerle legceÛÙee
OeejCee KeNÙee Deensle. keâeÙe Ùeebvee heeÙe Deensle keâer lÙeebÛÙee meneÙÙeeves Ûeeueleerue? keâeÙe Ùeebvee
nele Deensle keâer lÙeebveer hekeâ[leerue? keâeÙe Ùeebvee [esUs Deensle keâer pÙeebveer heenleerue? keâeÙe Ùeebvee
keâeve Deensle keâer pÙeebveer Sskeâleerue? ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee keâer, ‘‘yeesueeJetve IÙee DeeheuÙee
53) DeLe& Demee keâer mebleleer osCeeje lej Deuueen Deens. Deuueenves pej ŒeerÛÙee heesšele ceekeâ[ DeLeJee
mehe& efkebâJee DeeCeKeer SKeeoe DeceeveJeer ØeeCeer efvecee&Ce kesâuee, DeLeJee DeYe&keâeuee heesšeleÛe
DeebOeUe, yeefnje, heebieUe, uegUe yeveefJeuee DeLeJee lÙeeÛÙee Meejerefjkeâ, ceeveefmekeâ DeeefCe yeewefækeâ
Meefòeâle JÙebie "sJeues lej DeuueenÛÙee jÛevesle yeoue keâjCÙeeÛes, Demes meeceLÙe& keâesCeeueeÛe Øeehle
veener, Ùee JemlegefmLeleerÛeer DeveskesâÕejJeeoeRvee osKeerue leMeerÛe peeCe Deens pÙeeØekeâejs SkesâÕejJeeoeRvee
Deens. leÉle ÙeeÛe keâejCeemleJe ieYe& DemeleeveeÛÙee keâeUeble meJe& DeeMee DeuueenMeerÛe yeeUieuÙee
peeleele keâer leesÛe meJeeËiehetCe& cetue pevceeuee DeeCeerue. hejbleg pesJne leer DeeMee hetCe& nesles Je
ÛebõemeejKes cetue ueeYeles lesJne ke=âle%elee JÙeòeâ keâjCÙeemee"er vewJesÅe Je Yesš cee$e SKeeÅee osJelesuee,
SKeeÅee DeJeleejeue, SKeeÅee Jeueer Je efJeYetleerÛÙee veeJeeves Dehe&Ce kesâues peeleele DeeefCe cegueebÛes Demes
veeJe "sJeues peeles peCet lees F&ÕejeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeeÛÙee cesnjyeeveerÛee heefjCeece nesÙe.
54) cnCepes Ùee DeveskesâÕejJeeÅeebÛÙee KeesšŸee GheemÙeebÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer mejUceeie& oeKeefJeCes
Je DeeheuÙee Gheemekeâebvee ceeie&oMe&ve keâjCes lejkeâ otjÛe jenes, les efyeÛeejs lej SKeeÅee
ceeie&oMe&keâeÛÙee DevegkeâjCeeÛÙeemegæe hee$elesÛes veenerle FLeheeJeslees keâer keâesCee nebkeâ osCeeNÙeeÛÙee
nekesâÛes Gòej megæe osT Mekeâle veenerle.
DeuedDeeDejeHeâ 7 261 heeje 9
ceeveuesuÙee Yeeieeroejebvee, ceie legcner meJe&peCe efceUtve ceePÙeeefJe¤æ [eJehesÛe jÛee DeeefCe ceuee
cegUerÛe meJe[ osT vekeâe, ceePee mebj#ekeâ Je meneÙekeâ lees Deuueen Deens pÙeeves ne «ebLe DeJelejuee
Deens DeeefCe lees meoeÛeejer ueeskeâebÛeer ceole keâjlees. ÙeeGueš legcner DeuueenJÙeefleefjòeâ pÙeebÛee OeeJee
keâjlee les legcneuee meneÙÙe ke⤠Mekeâle veenerle DeeefCe mJele: DeeheuÙeeuee ceole keâjCÙeeÛes osKeerue
meeceLÙe& lÙeebÛÙeele veener, FlekesâÛe veJns lej pej legcner lÙeebvee mejU ceeiee&Jej ÙesCÙeeÛes DeeJeenve
keâjeue lej les legceÛes cnCeCes Ssketâner Mekeâle veenerle. meke=âleoMe&veer legcneuee Demes efomeles keâer les
legceÛÙeekeâ[s heenele Deensle hejbleg Jemlegle: les keâenerner heenele veenerle.’’
(189-198)
ns hewiebyej (me.), ce=otlee DeeefCe #eceeMeeruelesÛÙee ceeiee&Ûee Debefiekeâej keâje. YeuesheCeeÛes
GodyeesOeve osle jene DeeefCe De[eCÙeebMeer efJeJeeo šeUe pej SKeeos JesUer Mewleeveves legcneuee GÅegòeâ
kesâues lej DeuueenÛee DeeßeÙe ceeiee, lees meJe&keâener SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. JeemleefJekeâ heenlee
pes ueeskeâ F&MeYeer¤ Deensle lÙeebÛeer efmLeleer lej DeMeer Demeles keâer SKeeÅee JesUer MewleeveeÛÙee ØeYeeJeeves
SKeeoe JeeF&š efJeÛeej lÙeebvee mheMe& pejer keâ¤ve peele Demesue lejer les leeye[leesye meeJeOe nesleele
DeeefCe ceie lÙeebvee mhe° efomet ueeieles keâer lÙeebÛÙeemee"er ÙeesiÙe keâeÙe&heæleer keâesCeleer Deens. Gjues
lÙeebÛes (DeLee&le MewleeveebÛes) YeeTyebo, lej les lÙeebvee lÙeebÛÙee Jeekeâ[Ÿee Ûeeueerle KesÛetve IesTve
peeleele DeeefCe lÙeebvee YeškeâefJeCÙeele keâenerner keâmetj keâjerle veenerle. (199-202)
ns hewiebyej (me.), pesJne legcner Ùee ueeskeâebmeceesj SKeeos mebkesâleefÛevn (DeLee&le Ûecelkeâej)
Øemlegle keâjerle veener lesJne les cnCeleele keâer legcner mJele:mee"er SKeeÅee mebkesâleeÛeer efveJe[ keâe cnCetve
kesâueer veener? lÙeebvee meebiee, ‘‘ceer lej kesâJeU lÙee (Je¢e) efoJÙe ØekeâšveeÛes DevegmejCe keâjlees pes
ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves ceePÙeekeâ[s hee"efJeues Deens, ne [esUmeheCee DeeCeCeeje ØekeâeMe Deens
legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeeefCe ceeie&oMe&ve Je ke=âhee Deens lÙee ueeskeâebmee"er pes Ùeeuee
mJeerkeâejleerue. pesJne kegâjDeeveÛes he"Ce legceÛÙeemeceesj kesâues peele Demesue lesJne lÙeeuee ue#ehetJe&keâ
Sskeâe Je Meeble jene keâoeefÛele legceÛÙeeJejmegæe ke=âhee nesF&ue.’’ (203-204)
ns hewiebyej (me.), DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mekeâeUer Je mebOÙeekeâeUer mcejCe keâjerle pee,
ceveeleuÙee ceveele, DevegveÙe efJeveÙe DeeefCe YeÙe yeeUietve DeeefCe leeW[eves osKeerue nuekeäÙee
DeeJeepeele. legcner lÙee ueeskeâebhewkeâer yevet vekeâe pes ieeHeâerue yeveues Deensle. pes otle legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer efvekeâšlece mLeeve jeKeleele les keâOeerner DeeheuÙee cees"sheCeeÛÙee ohee&le
lÙeeÛÙee Yeòeâerheemetve heje*cegKe nesle veenerle. DeeefCe lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjleele DeeefCe
lÙeeÛÙeeheg{s velecemlekeâ nesleele.55 (205-206)
55) meojnt DeeÙele JeeÛeCeeNÙeeves efkebâJee leer SskeâCeeNÙee ØelÙeskeâ JÙeòeâerves mepeoe keâjeJee DeMeer Ùee
ef"keâeCeemebyebOeerÛeer Dee%ee Deens. efoJÙe kegâjDeeveele DeMeer 14 mLeUs Deensle pesLes mepeoe-DeeÙeleer
DeeuÙee Deensle.
DeuedDevedHeâeue 8 262 heeje 9
8 metjn DeuedDevedHeâeue
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 75)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
legcneuee DeveHeâeue mebyebOeer efJeÛeejleele1 meebiee, ‘‘ns DeveHeâeue lej Deuueen DeeefCe
lÙeeÛÙee hewiebyejeÛes Deensle. cnCetve legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee Je Deeheehemeeleerue mebyebOe
megOeeje DeeefCe Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛeer Dee%ee heeUe, pej legcner ßeæeJeble Demeeue.’’2
Kejs ßeæeJeble lej lesÛe ueeskeâ nesle pÙeebÛeer ùoÙes DeuueenÛee GuuesKe SskeâleeÛe Leje¤ve
peeleele DeeefCe pesJne lÙeebÛÙeemeceesj DeuueenÛÙee JeÛeveebÛes he"Ce nesles lesJne lÙeebÛeer ßeæe
DeefOekeâÛe Jee{le peeles, DeeefCe les DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej efJeÕeeme "sJeleele, pes veceepe
keâeÙece keâjleele DeeefCe Deecner lÙeebvee pes keâener efouesues Deens lÙeeletve (DeeceÛÙee ceeiee&le) KeÛe&
keâjleele. DemeuesÛe ueeskeâ Kejs ßeæeJeble Deensle, lÙeebÛÙeemee"er lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU
cees"cees"eues opex Deensle, DehejeOeebÛeer #ecee Deens DeeefCe meJeexòece GhepeerefJekeâe Deens. (Ùee
ieefveceer ceeueemebyebOeer leMeerÛe heefjefmLeleer meceesj Ùesle Deens peMeer lÙeeJesUer Deeueer nesleer pesJne)
legPÙee heeuevekeâlÙee&ves leguee melÙeeefveMeer legPÙee Iejeletve yeensj DeeCeues nesles DeeefCe ner iees°
ßeæeJebleebhewkeâer Skeâe iešeuee DeefØeÙe nesleer. les lÙee melÙeeyeeyele legceÛÙeeMeer Jeeo Ieeuele nesles,
Jemlegle: les Deieoer mhe°heCes peenerj Peeues nesles. lÙeebÛeer oMee DeMeer nesleer peCegkeâeÙe lÙeebvee
lÙeebÛÙee [esàÙeebosKele ce=lÙetkeâ[s neketâve vesues peele Deens. (1-6)
mcejCe keâje lees Øemebie pesJne Deuueen legcneuee JeÛeve osle neslee keâer oesvner peceeleeRhewkeâer
Skeâ legceÛÙee neleer ueeiesue.3 legceÛeer FÛÚe nesleer keâer ogye&ue peceele legceÛÙee neleer ueeieeJeer.
1) cetU Dejyeer Meyo ‘DevedHeâeue’ ns veHeäue Ùee MeyoeÛes DeveskeâJeÛeve Deens. nkeäkeâ DeLeJee DeeJeMÙekeâ
DemeuesuÙee iees°eRhes#ee pes DeefOekeâ Demeles lÙeeuee Dejyeer Yee<esle veHeäue Demes cnCeleele. pesJne les
Dee%eebefkeâle DemeuesuÙeekeâ[tve Demesue lesJne lÙeeÛee DeLe& Skeâ oeme DeeheuÙee mJeeceermee"er
mJeKegMeerves keâle&JÙeehes#ee peemle peer mesJee heej hee[lees, leer Demeles. Goe. veHeäue veceepe. lemesÛe pesJne
les mJeeceerkeâ[tve Demesue lesJne lÙeeÛee DeLe& mJeeceer DeeheuÙee oemeeuee lÙeeÛÙee nkeäkeâehes#ee peemle pes
ye#eerme oslees les ye#eerme DeeefCe leer osCeieer Demeles. Ùee ef"keâeCeer, yeojÛÙee Ùegæele cegmeueceeveebÛÙee
neleer pees ieefvece ceeue ueeieuee neslee lÙeemee"er veHeäue ne Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. lÙee ceeueeuee
‘DevedHeâeue’ "jefJeCÙeeÛee nslet Demee keâer, ner legceÛeer keâceeF& veJns lej Deuueenves legcneuee pes Øeoeve
kesâues Deens les lÙeeÛes ye#eerme DeeefCe ke=âheeØemeeo Deens, ner iees° lÙeebÛÙee OÙeeveele yemeefJeueer peeJeer.
2) ner iees° DeMeemee"er Heâcee&efJeueer iesueer keâer Ùee ceeueemebyebOeer SKeeoer Dee%ee ÙesCÙeeDeieesoj
cegmeueceeveebhewkeâer efJeefJeOe ieš DeeheuÙee efnMMÙeemebyebOeer oeJes Øemlegle ke⤠ueeieues nesles.
3) cnCepes kegâjwMeebÛee JÙeeheejer keâeefHeâuee, ne meerefjÙeekeâ[tve Ùesle neslee DeLeJee kegâjwMeebÛes mewvÙe ns
cekeäkesântve Ùesle nesles.
DeuedDevedHeâeue 8 263 heeje 9
hejbleg DeuueenÛee Fjeoe Demee neslee keâer DeeheuÙee JeÛeveebveer melÙeeuee melÙe keâ¤ve oeKeJeeJes
Je DeßeæebÛes cetU keâehetve šekeâeJes - cnCepes melÙe, melÙe efmeæ JneJes Je DemelÙe, DemelÙe
"jeJes, ceie ner iees° DehejeOeer ueeskeâebvee efkeâleerner DeefØeÙe keâe Jeešsvee. (7-8)
DeeefCe lees Øemebie pesJne legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer efHeâÙee&o keâjerle neslee.
GòejeoeKeue lÙeeves Heâcee&efJeues, ceer legceÛÙee ceoleerkeâefjlee ueeieeshee" Skeâ npeej otle hee"Jeerle
Deens. ner iees° Deuueenves legcneuee kesâJeU ÙeekeâefjleeÛe meebefieleueer keâer legcneuee MegYeJeelee&
efceUeJeer Je legceÛeer ceves lÙeeÉejs meceeOeeveer JneJeerle SjJner ceole lej pesJne keâOeerner nesles
Deuueenkeâ[tveÛe nesle Demeles, efve:mebMeÙe Deuueen peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens.
(9-10)
DeeefCe lees Øemebie pesJne keâer Deuueen DeeheuÙeekeâ[tve iegbieerÛÙee mJe¤heele legcneJej
meceeOeeve Je efveYe&ÙelesÛeer efmLeleer hemejJeerle neslee,4 Je DeekeâeMeebletve legceÛÙeeJej hepe&vÙeJe=°er
keâjerle neslee; keâer pesCeskeâ¤ve legcneuee MetefÛeYet&le keâjeJes DeeefCe legceÛÙeeJe¤ve Mewleeveeves
šekeâuesuee DecebieUheCee otj keâjeJee Je legceÛes ceveesOewÙe& Jee{JeeJes DeeefCe lÙeeÙeesies legceÛes heeÙe
efmLej keâjeJesle. (11)
DeeefCe lees Øemebie pesJne legceÛee heeuevekeâlee& otleebvee FMeeje keâjerle neslee keâer, ‘‘ceer
legceÛÙeemeceJesle Deens, legcner ßeæeJebleebvee efmLej jeKee, ceer ueiesÛe Ùee DeßeæeJebleebÛÙee ceveeJej
JeÛekeâ yemeefJelees, lej legcner lÙeebÛÙee ceeveebJej ceeje Je meebOÙee meebOÙeeJej DeeIeele keâje.’’ 5 ns
Ùee keâejCeemleJe keâer Ùee ueeskeâebveer Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejebÛee efJejesOe kesâuee, DeeefCe pees
Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛee efJejesOe keâjlees, Deuueen lÙeeÛÙeemee"er DelÙeble keâ"esj hekeâ[
keâjCeeje Deens. ner6 Deens legcne ueeskeâebÛeer efMe#ee, Deelee ÙeeÛee DeemJeeo IÙee, DeeefCe legcneuee
4) nerÛe DevegYetleer cegmeueceeveebvee GntoÛÙee ÙegæeleosKeerue Deeueer nesleer, Demes metjn DeeuesFceüeve DeeÙele
›eâ. 154 ceOÙes ÙesTve iesues Deens.
5) ÙesLeheÙeËle yeojÛÙee ÙegæeÛÙee pÙee IešveebÛeer Skeâ Skeâ keâ¤ve Dee"JeCe efoueer iesueer Deens
lÙeeceeieerue nslet cnCepes ‘DevedHeâeue’ Ùee MeyoeÛee DeLe& mhe° keâjCes nesÙe. ØeejbYeer Heâcee&efJeues iesues
nesles keâer Ùee ieefvece ceeueeuee DeeheuÙee efpeJeehee[ ØeÙelveebÛes HeâU mecepetve lÙeeÛes ceeuekeâ DeeefCe
cegKlÙeej keâes"s yevele Deenele, ner lej JeemleefJekeâheCes F&MJejer osCeieer Deens DeeefCe osCeeje mJele:Ûe
DeeheuÙee ceeueeÛee cegKlÙeej Deens. Deelee ÙeeÛÙee hegjeJÙeemee"er Ùee IešveebÛes oeKeues efoues iesues
Deensle keâer Ùee efJepeÙeele mJele:Ûe efnMesye keâ¤ve hene keâer legceÛÙee mJele:Ûes efpeJeehee[ ØeÙelve DeeefCe
MeewÙe& DeeefCe meenmeeÛee Yeeie efkeâleer neslee DeeefCe DeuueenÛÙee cesnjyeeveerÛee Yeeie efkeâleer Deens.
cnCetve ne ceeue keâMeeØekeâejs Jeešuee peeJee ÙeeÛee efveCe&Ùe keâjCes legceÛes veJns lej DeuueenÛes keâece
Deens.
6) Ùee JeekeäÙeeÛes mebyebefOele keâeefHeâj kegâjwMe Deensle pÙeebÛee yeojÛÙee Ùegæele hejeYeJe Peeuee neslee.
DeuedDevedHeâeue 8 264 heeje 9
ceenerle JneJes keâer melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebmee"er vejkeâeÛeer Ùeelevee Deens. (12-14)
ns ßeæeJebleebvees, pej legceÛeer Skeâ ue<keâjeÛÙee ¤heele DeßeæeJebleebMeer iee" he[ueer lej
lÙeebÛÙee cegkeâeyeuÙeele hee" oeKeJet vekeâe. pÙeebveer DeMee Øemebieer hee" oeKeefJeueer - ÙeeJÙeefleefjòeâ
keâer ÙegæeÛee heefJe$ee cnCetve DeLeJee SKeeÅee ogmeNÙee Heâewpesme peeTve efceUCÙeemee"er - lej lees
DeuueenÛÙee keâesheele Jes{uee peeF&ue. lÙeeÛes ef"keâeCe vejkeâ Demesue, DeeefCe les DelÙeble JeeF&š
hejleCÙeeÛes ef"keâeCe Deens. (15-16)
lesJne JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legcner lÙeebvee "ej kesâues veener lej Deuueenves lÙeebve
"ej kesâues, DeeefCe ns hewiebyej (me.), oie[ let Hesâkeâues veenerme lej Deuueenves Hesâkeâues7 (DeeefCe
ßeæeJebleebÛes nele pes Ùee keâeÙee&le Jeehejues iesues) lej ns DeMeemee"er nesles keâer Deuueenves
ßeæeJebleebvee Skeâe Gòece hejer#esletve ÙeMemJeerheCes heej hee[eJes. KeefÛeleÛe Deuueen SskeâCeeje Je
peeCeCeeje Deens. Demee JÙeJenej lej legceÛÙeeMeer Deens DeeefCe DeßeæeJebleebMeer JÙeJenej Demee
Deens keâer Deuueen lÙeebÛeer keâejmLeeves efve<ØeYe keâjCeeje Deens. (Ùee DeßeæeJebleebvee meebiee),
‘‘pÙeeDeLeea legcneuee efveCe&Ùe nJee neslee lej IÙee, efveCe&Ùe legceÛÙeemeceesj Deeuesuee Deens.8 Deelee
hejeJe=òe Jne, ns legceÛÙeemee"er Gòece Deens, DevÙeLee hegvne hejletve lÙeeÛe cetKe&heCeeÛeer legcner
hegvejeJe=òeer kesâueer lej DeecnerosKeerue lÙeeÛe efMe#esÛeer hegvejeJe=òeer ke⤠Je legceÛee peceeJe ceie lees
efkeâleerner cees"e Demees legceÛÙee keâenerÛe GheÙeesieer he[Ceej veener, Deuueen ßeæeJebleebÛÙee meceJesle
Deens.’’ (17-19)
ns ßeæeJebleebvees! Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛes Dee%eeheeueve keâje. DeeefCe Dee%ee
SskeâuÙeeveblej efleÛÙeeheemetve heje*cegKe nesT vekeâe. lÙee ueeskeâebmeceeve nesT vekeâe pÙeebveer cnšues
keâer Deecner Sskeâues; JeemleefJekeâ les keâener Sskeâle veenerle. efve:mebMeÙe DeuueenpeJeU meJee&le JeeF&š
ØekeâejÛÙee peveeJejebmeejKes yeefnjs Je cegkesâ ueeskeâ les Deensle pes yegefæÛee GheÙeesie keâjerle veenerle.
pej Deuueenuee ceenerle Demeles keâer lÙeebÛÙeele Lees[eosKeerue ÛeebiegueheCee Deens lej lÙeeves pe¤j
lÙeebvee SskeâCÙeeÛeer meodyegæer efoueer Demeleer. (hejbleg ÛeebiegueheCeeefJevee) pej lÙeeves lÙeebvee
SskeâefJeues Demeles lej lÙeebveer efJecegKelesves hee" efHeâjefJeueer Demeleer. (20-23)
ns ßeæeJebleebvees! legcner Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛÙee nekesâuee Øeeflemeeo Åee pesJne
7) yeojÛÙee ue{eF&le pesJne cegmeueceeve DeeefCe keâeefHeâjebÛes mewvÙe hejmhejeefJe¤æ GYes "ekeâues DeeefCe
neleIeeF&Ûee Øemebie Deeuee lesJne hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer cet"Yej JeeUt neleele IesTve
‘Meeefnleue Jetpetn’ Demes cnCele leer keâeefHeâjebÛÙee efoMesves Hesâkeâueer Je lÙeeyejesyejÛe lÙeebÛÙee
mebkesâleeJe¤ve DekeâmceeleheCes cegmeueceeveebveer keâeefHeâjebJej nuuee G"efJeuee, lÙeeÛe Iešveskeâ[s efveoxMe
Deens. DeLe& Demee keâer HesâkeâCeeje nele lej hewiebyejebÛee neslee hejbleg DeeIeele cee$e Deuueenkeâ[tve neslee.
8) cekeäkesântve efveIeleevee DeveskesâÕejJeeÅeebveer keâeyeeie=neÛes he[os Oe¤ve ØeeLe&vee kesâueer nesleer keâer hejcesÕeje,
oesvner mecetnebhewkeâer pees ßes‰ Deens lÙeeuee efJepeÙe Øeoeve keâj.
DeuedDevedHeâeue 8 265 heeje 9
keâer hewiebyejeves legcneuee DeMee iees°erkeâ[s yeesueJeeJes peer legcneuee peerJeve Øeoeve keâjCeejer Demesue
DeeefCe ue#eele "sJee, Deuueen ceveg<Ùe Je lÙeeÛÙee ùoÙeeÛÙee ojcÙeeve efJeÅeceeve Deens DeeefCe
lÙeeÛÙeeÛekeâ[s legcner Skeâ$e kesâues peeue. DeeefCe meeJeOe jene lÙee GheõJeeheemetve pÙeeÛee
og<heefjCeece ØeecegKÙeeves Heâòeâ lÙeeÛe ueeskeâebheÙeËle ceÙee&efole jenCeej veener pÙeebveer legcnehewkeâer heehe
kesâuesues Demesue9 DeeefCe peeCetve Demee keâer Deuueen keâ"esj efMe#ee osCeeje Deens. mcejCe keâje
leer JesU pesJne legcner Lees[s neslee, YetleueeJej legcneuee ogye&ue uesKeues peele nesles, legcner Yeerle
neslee keâer SKeeosJesUer ueeskeâebveer legcneuee veeceMes<e ke⤠veÙes. ceie Deuueenves legcneuee
DeeßeÙemLeeve GheueyOe keâ¤ve efoues, DeeheuÙee ceoleerves legceÛes nele yeUkeâš kesâues, DeeefCe
legcneuee Ûeebieueer GhepeerefJekeâe heesnÛeefJeueer keâer keâoeefÛele legcner ke=âle%e yeveeue. ns ßeæeJebleebvees!
peeCetveyegpetve legcner Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejebMeer yesF&ceeveer ke⤠vekeâe, DeeheuÙee
DeceeveleeRceOÙes10 DeHeâjeleHeâj ke⤠vekeâe. ns peeCetve Demee keâer legceÛeer ceeueceòee Je legceÛeer
cegues-yeeUs Kejs heenlee hejer#ee-meeOeves nesle DeeefCe DeuueenpeJeU ceesyeouee osCÙeemeejKes yejsÛe
keâener Deens. ns ßeæeJebleebvees! pej legcner F&MehejeÙeCelee Debefiekeâejeue lej Deuueen legceÛÙeemee"er
keâmeesšer GheueyOe keâ¤ve osF&ue.11 Je legceÛÙeeleerue JeeF&šheCee legcneheemetve otj keâjerue DeeefCe
legceÛes DehejeOe ceeHeâ keâjerue. Deuueen DelÙeble ke=âhee keâjCeeje Deens. (24-29)
DeeefCe lees Øemebie osKeerue Dee"JeCÙeepeesiee Deens pesJne melÙe veekeâejCeejs legPÙeeefJe¤æ
ÙegkeälÙee Ùeespeerle nesles keâer, Skeâ lej leguee kewâo keâjeJes DeLeJee "ej ceejeJes efkebâJee osMeeblej
9) Ùeeves DeefYeØesle les meecetefnkeâ GheõJe Deensle pes jesiejeF&ÛÙee meeLeermeceeve DeMeer Deeheòeer DeeCeleele
pÙeele kesâJeU heehe keâjCeejsÛe meehe[leele Demes veJns lej pes ueeskeâ kesâJeU heeheer meceepeele jenCes
menve keâjerle Demeleele Demes ueeskeâmegæe meehe[leele.
10) DeeheuÙee ‘Deceeveleer’ves DeefYeØesle DeMee meJe& peyeeyeoeNÙee Deensle pÙee SKeeÅeeJej efJeÕeeme šeketâve
lÙeeÛÙee mJeeOeerve kesâuÙee peeleele. ceie lÙee keâjejheeueveeÛÙee peyeeyeoeNÙee Demeesle keâer meecetefnkeâ
keâjej-ceoejÛÙee, DeLeJee peceeleÛÙee iegefheleebÛeer efkebâJee JewÙeefòeâkeâ DeLeJee meecegoeefÙekeâ
ceeueceòesÛÙee, efkebâJee SKeeÅee JÙeòeâerJej efJeÕeeme "sJetve SKeeÅee peceeleves efleÛÙee megheto& kesâuesuÙee
ngÅeeÛÙee Je heoeÛÙee Demeesle.
11) ‘keâmeesšer’ KeNÙee DeeefCe KeesšŸeeleerue Heâjkeâ mhe° keâjCeeNÙee iees°eruee cnCeleele neÛe DeLe&
‘Hegâkeâe&ve’ ÙeeÛeener Deens. cnCetveÛe Deecner ‘Hegâkeâe&ve’Ûee DevegJeeo ‘keâmeesšer’ kesâuee Deens. F&Õejer
keâLeveeÛee ceefleleeLe& Demee keâer pej legcner peieele DeuueenÛes YeÙe yeeUietve keâece keâjeue lej Deuueen
legceÛÙeele DeMeer heejKeMeòeâer efvecee&Ce keâjerue pesCeskeâ¤ve heoesheoer legcneuee mJele:Ûe keâUle jenerue
keâer keâesCeles Jele&ve ÙeesiÙe Deens DeeefCe keâesCeles DeÙeesiÙe, keâesCelee ceeie& melÙe Deens DeeefCe F&Õejekeâ[s
veslees lej keâesCelee ceeie& DemelÙe Deens DeeefCe MewleeveeMeer pees[lees.
DeuedDevedHeâeue 8 266 heeje 9
keâjeJes.12 les DeeheuÙee Ûeeueer KesUle nesles DeeefCe Deuueen Deeheueer Ûeeue KesUle neslee.
efve:mebMeÙe Deuueen meJeexòece Ûeeue KesUCeeje Deens. pesJne lÙeebvee DeeceÛeer JeÛeves SskeâefJeueer
peele nesleer lesJne cnCele nesles keâer, ‘‘nesÙe, Sskeâues Deecner! Deecner FefÛÚues lej DeMeeÛe iees°er
DeecnerosKeerue meebiet Mekeâlees, Ùee lej lÙeeÛe pegvÙee keâLee Deensle pÙee hetJee&heej ueeskeâ meebiele
Deeues Deensle.’’ DeeefCe leer iees° osKeerue mcejCeele Deens peer lÙeebveer meebefieleueer nesleer keâer, ‘‘ns
Deuueen, pej ns KejesKej melÙe Deens legPÙeekeâ[tve lej DeeceÛÙeeJej DeekeâeMeebletve oie[ebÛee
Je<ee&Je keâj efkebâJee SKeeoe og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe DeeceÛÙeeJej DeeCe.’’ lÙeeJesUsme lej Deuueen
lÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe keâesmeUefJeCeej veJnlee pesJne let lÙeebÛÙeeceOÙes GheefmLele nesleeme, DeeefCe ne
DeuueenÛee efMejmlee veJns keâer ueeskeâ #ecee ceeiele Deensle DeeefCe lÙeeves lÙeebvee Ùeelevee ÅeeJÙeele.
hejbleg Deelee lÙeeves lÙeebÛÙeeJej keâeshe keâe hee"Jet veÙes pesJne les cemeefpeosnjece (keâeyee cemeefpeo)
Ûee ceeie& jesKele Deensle Je Kejs heenlee les lÙee cemeefpeoÛes DeefOeke=âle JÙeJemLeehekeâ veenerle. efleÛes
DeefOeke=âle JÙeJemLeehekeâ lej F&MehejeÙeCe ueeskeâÛe Demet Mekeâleele hejbleg yengmebKÙe ueeskeâebvee ner
iees° ceenerle veener. DeuueenÛÙee IejepeJeU Ùee ueeskeâebÛeer veceepe keâeÙe Demeles? kesâJeU les
efMešŸee JeepeJeleele Je šeàÙee efhešleele lej IÙee Deelee Ùee ØekeâesheeÛee DeemJeeo, DeeheuÙee lÙee
melÙeeÛÙee FvkeâejeheeÙeer pes legcner keâjerle jeefnuee Deenele, pÙee ueeskeâebveer melÙe mJeerkeâejCÙeeme
vekeâej efouee les ceeueceòee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeCÙeemee"er KeÛe& keâjerle Deensle Je
Deelee DeeCeKeerner KeÛe& keâjerle jenleerue. hejbleg mejlesMesJešer nsÛe ØeÙelve lÙeebÛÙeemee"er
he§eeòeeheeÛes keâejCe yeveleerue ceie hejeYetle nesleerue, ceie ns DeßeæeJeble vejkeâekeâ[s Ies¤ve
DeeCeues peeleerue. les Ùee keâefjlee keâer Deuueenves JeeF&šeuee yeensj keâe{tve heefJe$elesheemetve JesieUs
keâjeJes DeeefCe meJe& ØekeâejÛes JeeF&š Skeâ$e keâ¤ve ceie lÙee {erieeuee vejkeâeceOÙes {keâuetve ÅeeJes.
nsÛe ueeskeâ Kejs vegkeâmeeve Øeehle keâjCeejs Deensle. (30-37)
ns hewiebyej (me.), Ùee DeßeæeJebleebvee meebiee keâer pej Deelee osKeerue hejeJe=òe Peeues lej
hetJeea pes keâener Ie[uesues Deens les ceeHeâ kesâues peeF&ue, hejbleg pej ns lÙeeÛe hetJeeaÛÙee ÛeeueerÛeer
hegvejeJe=òeer keâjleerue lej hetJeeaÛÙee ueeskeâebMeer pes keâener Ie[ues Deens les meJeeËvee ceenerle Deens.
(38)
ns ßeæeJebleebvees! Ùee DeßeæeJebleebMeer Ùegæ keâje FLeheÙeËle keâer efnbmeeÛeej efMeuuekeâ jent
12) ne lÙee ØemebieeÛee GuuesKe Deens pesJne, hewiebyej npejle cegncceo (me.) ns osKeerue ceoervesme ØeÙeeCe
keâjleerue, DeMeer kegâjwMeebvee Jeešle DemeuesuÙee Ùee Yeerleeruee Deelee Kee$eerÛes mJe¤he Deeues nesles.
lÙeeJesUer les Deehemeele cnCet ueeieues keâer pej ne ceeCetme cekeäkesâletve yeensj he[uee lej ceie lees
DeeceÛÙee DeeJeekeäÙeeheueerkeâ[Ûee nesF&ue. cnCetve lÙeebveer hewiebyej (me.) mebyebOeer Debeflece efveCe&Ùe
IesCÙeemee"er Skeâ meYee Iesleueer DeeefCe Ùee mebkeâšeÛes efJeJejCe keâmes keâjlee ÙesF&ue Ùeeyeeyeleerle
hejmhejele meuueecemeuele kesâueer.
DeuedDevedHeâeue 8 267 heeje 10
veÙes DeeefCe Oece& meJe&mJeer Deuueenmee"er JneJee. ceie pej les efnbmeeÛeejeheemetve hejeJe=òe Peeues lej
lÙeebÛeer ke=âlÙes heenCeeje Deuueen Deens, heCe pej keâe lÙeebveer ceeveues veener lej mecepetve Demee
keâer Deuueen legceÛee Jeeueer Deens, DeeefCe lees meJeexòece meneÙekeâ Je ceoleieej Deens.
(39-40)
DeeefCe legcneuee ceenerle DemeeJes keâer pees keâener ieefveceerceeue legcner nmleiele kesâuee
13
Deens, lÙeeÛee heeÛeJee Jeeše Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) Je veelesJeeF&keâ Je DeveeLe, Je
ieesj-iejerye Je Jeešme¤ ÙeebÛÙeekeâefjlee Deens. pej legcner ßeæe "sJeueer Deens DeuueenJej DeeefCe
lÙee iees°erJej peer efveCe&ÙeeÛÙee efoJeMeer DeLee&le oesvner mewvÙeeÛeer iee" he[CÙeeÛÙee efoJeMeer,
Deecner DeeceÛÙee oemeeJej DeJelejueer nesleer,14 (lej ne Jeeše mJeKegMeerves Deoe keâje) Deuueen
meJe& iees°eRvee meceLe& Deens. (41)
Dee"Jee lees Øemebie pesJne legcner KeesNÙeeÛÙee Deueerkeâ[s neslee DeeefCe les heueerkeâ[s he[eJe
šeketâve nesles DeeefCe keâeefHeâuee legceÛÙee KeeueÛÙee yeepetuee neslee; pej SKeeosJesUer hetJeeaÛe
legceÛÙee DeeefCe lÙeebÛÙeeceOÙes cegkeâeyeuÙeeÛee keâjej neslee lej efveef§eleÛe legcner Ùee Øemebieeuee
yeieue efoueer Demeleer, hejbleg pes keâener Ie[ues lÙeeÛes keâejCe Demes keâer pÙee iees°erÛee efveCe&Ùe
Deuueenves Iesleuesuee neslee lÙeeuee Deuueenves ØelÙe#eele DeeCeeJes cnCepes peer ve° nesCeej Deens
lÙeeves GIe[heCes ve° JneJes Je pÙeeuee efpeJeble jeneJeÙeeÛes Deens lÙeeves GIe[heCes efpeJeble jneJes;
KeefÛeleÛe Deuueen SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. (42)
Dee"Jee lees Øemebie pesJne ns hewiebyej (me.), Deuueen legceÛÙee mJehe>eble lÙeebvee Lees[s
keâ¤ve oeKeJeerle neslee.15 pej SKeeÅee JesUsme legcneuee lÙeeves lÙeebÛeer mebKÙee peemle oeKeefJeueer
Demeleer lej efveef§eleÛe legcner ueeskeâebveer Oeerj mees[uee Demelee DeeefCe ÙegæeÛÙee yeeyeleerle legcner
lebše meg¤ kesâuee Demelee; hejbleg DeuueenvesÛe lÙeeheemetve JeeÛeefJeues. efve:mebMeÙe lees ceveeleerue
efmLeleer osKeerue peeCeCeeje Deens. (43)
13) Yee<eCeeÛÙee ØeejbYeerÛe pÙee ieefvece ceeueemebyebOeer meebefieleues iesues nesles keâer ns DeuueenÛes ye#eerme Deens,
lÙeemebyebOeer efveCe&Ùe osCÙeeÛee DeefOekeâej Deuueen DeeefCe lÙeeÛes hewiebyej (me.) ÙeeveeÛe Øeehle Deens.
lÙeeÛe, ieefvececeeueeÛÙee JeešCeerÛee efveÙece meebietve Deelee lees efveCe&Ùe efouee iesuee Deens.
14) cnCepes pÙeeÉejs legcneuee efJepeÙe Øeehle Peeuee Je pÙeeÉejs legcneuee ne ieefvececeeue nmleiele Peeuee
les meneÙÙe Je meceLe&ve.
15) ner lÙeeJesUsÛeer iees° Deens pesJne hewiebyej cegncceo (me.) cegmeueceeveebvee IesTve ceoervÙeentve efveIele
nesles DeLeJee Jeešsle SKeeÅee cegkeäkeâeceer nesles DeeefCe keâeefHeâjebÛes mewvÙe ØelÙe#eele efkeâleer Deens, DeÅeehe
lÙeeÛeer Kee$eer Peeueer veJnleer. lÙeeJesUer hewiebyej (me.) Ùeebveer mJehe>ele les mewvÙe heeefnues, lÙeele pes ÂMÙe
lÙeebÛÙeemeceesj Øemlegle kesâues iesues lÙeeJe¤ve Me$etmebKÙee keâener Heâej peemle veener DeMeerÛe lÙeebÛeer
keâuhevee Peeueer.
DeuedDevedHeâeue 8 268 heeje 10
DeeefCe mcejCe keâje keâer pesJne cegkeâeyeuÙeeÛÙee JesUer Deuueenves legcne ueeskeâebÛÙee vepejsle
Me$etbvee keâceer oeKeefJeues DeeefCe lÙeebÛÙee vepejWle legcneuee keâceer keâ¤ve oeKeefJeues pesCeskeâ¤ve peer
iees° Ie[Ceej nesleer efleuee Deuueenves ØelÙe#eele DeeCeeJes, DeeefCe mejlesMesJešer meJe& ceeceues
Deuueenkeâ[sÛe ®pet nesleele. (44)
ns ßeæeJebleebvees! pesJne SKeeÅee mecetneMeer legceÛee meecevee nesF&ue lesJne Â{ jene,
DeeefCe DeuueenÛes Kethe mcejCe keâje, Dehes#ee Deens keâer legcneuee ÙeMe efceUsue. Je Deuueen
DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛÙee Dee%ee heeUe Je Deehemeeble Yeeb[t vekeâe veenerlej legceÛÙeele ogye&uelee
ÙesF&ue Je legceÛee JeÛekeâ veenermee nesF&ue. mebÙece jeKee.16 efveef§eleÛe Deuueen mebÙeceer
ueeskeâebyejesyej Deens. DeeefCe lÙee ueeskeâebmeceeve jbie{bie Debefiekeâe¤ vekeâe pes DeeheuÙee Iejeletve
Ssšerle DeeefCe ueeskeâebvee Deeheueer Meeve oeKeJeerle efveIeeues Je pÙeebÛes Jele&ve Demes Deens keâer
DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeleele, pes keâener les keâjle Deensle les DeuueenÛÙee hekeâ[erÛÙee
yeensj veener. (45-47)
peje efJeÛeej keâje lÙee ØemebieeÛee pesJne Mewleeveeves lÙee ueeskeâebÛÙee keâejJeeÙee lÙeebÛÙee
°erle MeesefYeJeble keâ¤ve oeKeefJeuÙee neslÙee DeeefCe lÙeebvee meebefieleues nesles keâer Deepe keâesCeerner
legceÛÙeeJej JeÛe&mJe efceUJet Mekeâle veener DeeefCe Demes keâer ceer legceÛÙee mebieleerle Deensle, ceie
pesJne oesvner mecetn meceesjemeceesj GYes "ekeâues lesJne lees GuešŸee heeTueer efHeâjuee DeeefCe cnCet
ueeieuee keâer ceePeer legceÛeer mebiele veener, ceer keâener henele Deens les legcner heenele veener. ceuee
DeuueenÛeer Yeerleer Jeešles, DeeefCe Deuueen Heâej keâ"esj efMe#ee osCeeje Deens pesJne oebefYekeâ
DeeefCe les meJe& ueeskeâ pÙeebÛÙee ùoÙeebvee jesie pe[uee Deens cnCele nesles keâer Ùee ueeskeâebvee lej
16) cnCepes DeeheuÙee YeeJevee Je DeeheuÙee FÛÚe Deekeâeb#ee efveÙeb$eCeele "sJee. GleeefJeUheCee, Ieyeješ,
Yeerleer DeeefCe DevegefÛele peesMe Ùeeheemetve otj jene. MeebleefÛeòe DeeefCe meceleesue efveCe&ÙeMeefòeâves keâece
keâje. Oeeskesâ Je mebkeâšs legceÛÙeemeceesj Demeleerue lej legceÛes heeÙe [UceUt veÙesle. efÛeLeeJeCeer osCeejs
Øemebie Deeues lej ›eâesOeeie>erves Øe#eesefYele nesTve SKeeoer DeÙeesiÙe ke=âleer legceÛÙee neletve Ie[lee keâecee
veÙes. mebkeâšs Ûeeue keâ¤ve Ùesle Demeueer DeeefCe heefjefmLeleer JeeF&š nesle DemeuÙeeÛes efomele Demesue lej
DemJemLelescegUs legceÛes Yeeve njhelee keâecee veÙes. OÙesÙeØeehleerÛÙee Deemeòeâerheesšer yesÛewve nesTve DeLeJee
SKeeÅee DeheefjhekeäJe Ùegefòeâuee JejkeâjCeer heefjCeecekeâejkeâ heentve legceÛes Fjeos GleeefJeUheCeeÛes yeUer
"¤ veÙesle. lemesÛe ÙeoekeâoeefÛele Ssefnkeâ ueeYe Je HeâeÙeos DeeefCe Jeemeveele=hleerÛes ØeueesYeve legcneuee
DeeheuÙeekeâ[s Deekeâef<e&le keâjerle Demesue lej lÙeebÛÙee cegkeâeyeuÙeelemegæe yesHeâece nesTve legcner
lÙeebÛÙeekeâ[s Dees{Jeues peeJesle Flekesâ ogye&ue legceÛes ceve yevet veÙes. meojnt meJe&Ûe DeLe& Skeâ Meyo
‘meyeÇ’ (mebÙece) Ùeele ieefYe&le Deensle. meJeexÛÛe Deuueen Heâcee&efJelees keâer pes ueeskeâ DeMee meJe& Øekeâejs
mebÙeceer Demeleerue lej ceePes meneÙÙe lÙeebveeÛe Øeehle Deens.
DeuedDevedHeâeue 8 269 heeje 10
ÙeebÛÙee Oecee&ves heÚe[ues Deens.17 Jemlegle: pej SKeeÅeeves DeuueenJej efJeÕeeme "sJeuee lej
efveef§eleÛe Deuueen cees"e meeceLÙe&Meeueer Je yegefæceeve Deens. pej legcner les ÂMÙe heent Mekeâuee
Demelee lej efkeâleer Úeve Peeues Demeles! pesJne otle efJeões¢eebÛes ØeeCe njCe keâjleevee lÙeebÛÙee
ÛesnNÙeeJej Je hee"erJej ceeje keâjerle cnCele nesles, ‘‘IÙee Deelee peUCÙeeÛeer efMe#ee Yeesiee, ne
lees ceesyeouee Deens pÙeeÛeer meece«eer legcner mJenmles DeieesojÛe GheueyOe keâ¤ve "sJeuesueer nesleer,
SjJner Deuueen lej DeeheuÙee oemeebJej cegUerÛe DelÙeeÛeej keâjCeeje veJns.’’ ne Øemebie
ÙeebÛÙeeJej lemeeÛe Dees{Jeuee pemee lees efHeâjDeewveJeeuÙeebJej Je lÙeebÛÙee hetJeeaÛÙee ueeskeâebJej
Dees{Jele jeefnuee Deens, keâer lÙeebveer DeuueenÛÙee mebkesâleebvee ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej efouee
DeeefCe Deuueenves lÙeebÛÙee DehejeOeeheeÙeer lÙeebvee hekeâ[ues, Deuueen MeefòeâMeeueer Je keâ"esj
efMe#ee keâjCeeje Deens. ns DeuueenÛÙee Ùee jerleerØeceeCesÛe Ie[ues keâer lees Deeheueer keâesCeleerner
ßes‰ osCeieer keâer peer lÙeeves SKeeÅee pevemecetneuee yeneue kesâuesueer Demesue leesheÙeËle yeouele
veener peesheÙeËle les ueeskeâ mJele:ÛÙee keâeÙe&heæleerle yeoue keâjerle veenerle. Deuueen meJe&keâener
SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. efHeâjDeewveJeeues Je lÙeebÛÙee hetJeeaÛÙee ueeskeâebÛÙee mebyebOeeves pes keâener
Ie[ues les ÙeeÛe efveÙeceeØeceeCes nesles. lÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee JeÛeveebvee Keesšs uesKeues,
lesJne Deecner lÙeebÛÙee DehejeOeecegUs lÙeebvee ve° keâ¤ve šekeâues DeeefCe efHeâjDeewveJeeuÙeebvee
yeg[Jetve šekeâues. ns meJe& DelÙeeÛeejer ueeskeâ nesles. (48-54)
KeefÛeleÛe DeuueenpeJeU peefceveerJej ÛeeueCeeNÙee efveefce&leerhewkeâer meJee&le peemle JeeF&š les
ueeskeâ Deensle pÙeebveer melÙe ceeveCÙeeme vekeâej efouee ceie keâesCelÙeener Øekeâejs les mJeerkeâejCÙeeme
les leÙeej veenerle. (efJeMes<ele:) lÙeebÛÙeehewkeâer les ueeskeâ pÙeebÛÙeeMeer let keâjej kesâuee ceie les ØelÙeskeâ
Øemebieer lees Yebie keâjleele DeeefCe lÙeebvee peje osKeerue F&ÕejeÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe Jeešle veener. 18
cnCetve pej ns ueeskeâ legcneuee Ùegæele meehe[ues lej lÙeebÛee Demee meceeÛeej IÙee keâer
17) DeLee&le ceoervesleerue oebefYekeâ DeeefCe Ssefnkeâ ueeuemee Je F&ÕejeÛÙee efJemcejCeeÛee jesie pÙeebvee pe[uee
neslee Demes meJe& ueeskeâ. ns heentve keâer cegmeueceeveebÛeer cet"Yej mebKÙee DeeefCe MeŒemeece«eerjefnle peceeJe
kegâjwMeemeejKÙee yeuee{Ÿe MeefòeâMeer škeäkeâj osCÙeeme efveIeeueer Deens. Deeheehemeele ns cnCele nesles keâer
ns ueeskeâ DeeheuÙee Oeeefce&keâ peesMeeheeÙeer Jes[s Peeues Deensle. Ùee ue{eF&le ÙeebÛee meJe&veeMe Deens Ùeele
MebkeâeÛe veener. lejermegæe ÙeebÛÙee hewiebyejeves ÙeebÛÙeeJej keâener DeMeer ceesefnveer Ieeleueer Deens keâer ÙeebÛeer
celeer ceejueer iesueer Deens DeeefCe GIe[Ÿee [esàÙeeves les ce=lÙetÛÙee peye[Ÿeele peele Deensle.
18) Ùee ef"keâeCeer efJeMes<ekeâ¤ve mebkesâle Deens Ùentoer ueeskeâebkeâ[s, hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeMeer lÙeebveer
keâjej kesâuesuee neslee lejer osKeerue les hewiebyej (me.) DeeefCe cegmeueceeveebÛÙeeefJe¤æ ØeÙelveMeerue nesles.
yeojÛÙee Ùegæeveblej ueiesÛe lÙeebveer met[ GieefJeCÙeemee"er kegâjwMeebvee Ye[keâefJeCÙeeÛes meg¤ kesâues nesles.
DeuedDevedHeâeue 8 270 heeje 10
lÙeebÛÙeeveblej pes ueeskeâ Demeues Jele&ve DebefiekeâejCeejs Demeleerue lÙeebÛes Yeeve njheues peeF&ue. 19
Dehes#ee Deens keâer keâjej-Yebie keâjCeeNÙeebÛÙee Ùee DeMee MesJeševes les Oe[e Iesleerue. DeeefCe pej
legcneuee SKeeÅee ueeskeâmecegoeÙeekeâ[tve oieueyeepeerÛeer Yeerleer Demesue lej lÙeebÛes keâjej peenerjheCes
lÙeebÛÙee leeW[eJej Hesâketâve Åee.20 efveef§eleÛe Deuueen efJeÕeemeIeelekeâer ueeskeâebvee hemeble keâjerle
veener. melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebveer Ùee Yeüceele he[t veÙes keâer lÙeebveer efJepeÙe efceUefJeuee.
KeefÛeleÛe les Deecneuee njJet Mekeâle veenerle. (55-59)
DeeefCe legcner ueeskeâ, ÙeLeeMeòeâer peemleerle peemle meeceLÙe& DeeefCe leÙeej yeebOetve "sJeues
peeCeejs Iees[s meppe "sJee.21 pesCeskeâ¤ve lÙeeÙeesies DeuueenÛÙee Je DeeheuÙee Me$etbvee DeeefCe lÙee
Flej JewNÙeebvee YeÙeYeerle keâjeJes pÙeebvee legcner peeCele veener hejbleg Deuueen peeCelees. DeuueenÛÙee
ceeiee&le pes keâener legcner KeÛe& keâjeue lÙeeÛeer hegjshetj legcneuee hejleHesâ[ kesâueer peeF&ue Je
legceÛÙeeJej keâoeefhe DevÙeeÙe nesCeej veener. (60)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), pej Me$etbÛee keâue, len Je Meebleleskeâ[s Demesue lej legcner osKeerue
lÙeemee"er leÙeej Jne DeeefCe DeuueenJej Yejesmee "sJee. efve:mebMeÙe leesÛe meJe&keâener SskeâCeeje Je
peeCeCeeje Deens. DeeefCe pej les oieeHeâškeâe keâjCÙeeÛeer efveÙele yeeUietve Demeleerue lej
legceÛÙeemee"er Deuueen hegjsmee Deens. leesÛe lej Deens pÙeeves DeeheuÙee ceoleerves Je
ßeæeJebleebÛÙeeÉejs legceÛes meceLe&ve kesâues. DeeefCe ßeæeJebleebÛeer ùoÙes SkeâceskeâeMeer pees[ueer. legcner
he=LJeerleueeJejerue meejer mebheòeer pejer KeÛe& kesâueer Demeleer lejermegæe Ùee ueeskeâebÛeer ùoÙes pees[t
Mekeâuee vemelee; hejbleg lees Deuueen Deens pÙeeves ÙeebÛeer ùoÙes pees[ueer. KeefÛeleÛe lees cees"e
meeceLÙe&Meeueer Je yegefæceeve Deens. ns veyeer (me.)! legceÛÙeemee"er DeeefCe legceÛÙee ßeæeJeble
19) ÙeeÛee DeLe& Demee keâer pej SKeeÅee je°^eMeer DeeceÛee keâjej Peeuee Demesue lÙeeveblejner
keâjejheeueveeÛÙee DeeheuÙee peyeeyeoeNÙee [eJeuetve les DeeceÛÙeeefJe¤æ SKeeÅee Ùegæele Yeeie Iesle
Demesue lesJne DeecnerosKeerue keâjejeÛÙee veweflekeâ peyeeyeoeNÙeeletve cegòeâ nesT Je lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ
keâjeJes ne DeeceÛee nkeäkeâ jenerue. lemesÛe pej SKeeÅee je°^eMeer DeeceÛes Ùegæ Ûeeueues Demesue DeeefCe
Deecner pÙeeÛÙeeMeer keâjej kesâuesuee Deens DeMee je°^eÛes ueeskeâmegæe Me$etyejesyej Ùegæele meeceerue Peeues
DemeuÙeeÛes Deecneuee efomeues lej Deecner lÙeebvee "ej keâjCÙeele Je Me$etmeejKeeÛe lÙeebÛÙeeMeerner
JÙeJenej keâjCÙeele ÙeeflkebâefÛebleosKeerue ceeiesheg{s heenCeej veener.
20) cnCepes lÙeeuee mhe°heCes yepeeJetve meebiee keâer DeeceÛee Je legceÛee Deelee keâesCeleener keâjej Peeuesuee
veener keâejCe legcner keâjej Yebie keâjerle Deenele.
21) DeLe& Demee keâer legceÛÙeepeJeU Ùegæmeece«eer DeeefCe Skeâ keâeÙecemJe¤heer mewvÙe meoesefole leÙeej Demeues
heeefnpes pesCeskeâ¤ve pe¤jerÛÙee JesUer leele[erÛeer keâejJeeF& keâjlee ÙeeJeer. Demes neslee keâecee veÙes keâer
mebkeâš [eskeäÙeeJej Deeues Demelee Ieeye¤ve IeeF&ieoeaves mJeÙebmesJekeâ, MeŒeeŒes DeeefCe jmeo ieesUe
keâjCÙeeÛÙee ØeÙelveeme ueeieeJes DeeefCe legceÛeer meppelee nesCÙeeDeieesoj Me$etves Deeheues keâece Gjketâve
IÙeeJes.
DeuedDevedHeâeue 8 271 heeje 10
DevegÙeeÙeebkeâefjlee lej yeme Deuueen hegjsmee Deens. (61-64)
ns veyeer (me.)! ßeæeJebleebvee ÙegæeÛes Øeeslmeenve Åee. pej legceÛÙeehewkeâer Jeerme peCe mebÙeceer
Demeleerue lej les oesveMes peCeebJej ceele keâjleerue. DeeefCe pej MebYej ceeCemes DeMeer Demeleerue lej
les melÙe veekeâejCeeNÙeebhewkeâer npeej ceeCemeebvee Yeejer "jleerue; keâejCe les Demeues ueeskeâ Deensle
pÙeebvee peeCe veener.22 yejs, Deelee Deuueenves legceÛes Yeej nuekesâ kesâues DeeefCe lÙeeuee keâUtve
Deeues keâer Depetve legceÛÙeele ogye&uelee Deens, cnCetve pej legceÛÙeehewkeâer MebYej peCe mebÙeceer
Demeleerue lej les oesveMesJej DeeefCe legceÛÙeele Demes Skeâ npeej Demeleerue lej les DeuueenÛÙee
ngkegâceeves oesve npeejebvee Yeejer "jleerue.23 DeeefCe Deuueen lÙee ueeskeâebmeceJesle Deens pes mebÙeceer
Deensle. (65-66)
keâesCelÙeener veyeermee"er ns GefÛele veener keâer lÙeeÛÙeepeJeU kewâoer DemeeJesle peesheÙeËle lees
he=LJeerleueeJejerue Me$etbvee hegjshetj "sÛetve keâe{le veener. legcner ueeskeâ ueewefkeâkeâ ueeYeeÛeer FÛÚe
keâjlee, JeemleefJekeâle: DeuueenÛÙee °ermeceesj cejCeesòej peerJeve Deens; DeeefCe Deuueen
ØeYeglJemebheVe DeeefCe yegefæceeve Deens. pej DeuueenÛes efueefKele ÙeehetJeeaÛe efueefnues iesues vemeles lej
pes keâener legcne ueeskeâebveer Iesleues Deens lÙeeheeÙeer legcneuee cees"er efMe#ee efoueer iesueer Demeleer. lej
pes keâener ceeue legcner nmleiele kesâuee Deens lees Kee keâejCe keâer lees JewOe Je Megæ Deens DeeefCe
22) DeepekeâeueÛÙee heefjYee<esle pÙeeuee ÙeLeeLe&Meefòeâ DeLeJee veweflekeâ OewÙe& (ceesjeue) cnCeleele. meJeexÛÛe
Deuueenves lÙeeÛe iees°eruee yeesOe DeeefCe efJeJeskeâ cnCetve mebyeesefOeues Deens. pÙee ceeCemeeuee DeeheuÙee
OÙesÙeeÛee ÙeesiÙe efJeJeskeâ Demesue DeeefCe Meeble efÛeòeeves Kethe mecepetveGcepetve Ùeemee"er lees Pešle Demesue
keâer pÙee iees°ermee"er lees ØeeCeheCeeuee ueeJeCÙeemee"er Deeuee Deens leer lÙeeÛÙee JewÙeefòeâkeâpeerJeveehes#ee
peemle ceewuÙeJeeve Deens Je leer ieceeJeuÙeeveblej efpeCÙeeuee DeLe& veener, lees DeefJeJeskeâerheCes ue{CeeNÙee
ceeCemeehes#ee efkeâlÙeskeâ hešerves peemle meeceLÙe& jeKelees, Meejerefjkeâ °erves GYeÙeleeb ojcÙeeve keâenerÛe
Heâjkeâ vemeuee lejer.
23) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer Deieesoj SkeâeefJe¤æ one Demes ØeceeCe nesles DeeefCe Deelee legceÛÙeele
ogye&uelee Deeueer Deens cnCetve SkeâeefJe¤æ oesve Demes ØeceeCe efveef§ele kesâues Deens. lej ÙeeÛee
JeemleefJekeâ DeLe& Demee keâer leeefòJekeâ DeeefCe Debeflece ØeceeCeevegmeej lej F&ceeveOeejkeâ DeeefCe
keâeefHeâjebÛÙee ojcÙeeve Deveg›eâces Skeâ DeeefCe one nsÛe ØeceeCe Deens. hejbleg pÙeeDeLeea DeÅeehe legcne
ueeskeâebJej veweflekeâ mebmkeâej heefjhetCe& Peeuesues veenerle Je DeÅeehe osKeerue legceÛee efJeJeskeâ Je legceÛÙee
GCeerJesvegmeej letle&lejer DeeheuÙeehes#ee oghheš MeòeâerMeer škeäkeâj osCÙeele legcner kegâÛejeF& ke⤠veÙes. ns
legceÛÙeekeâ[tve Dehesef#ele Deens. ue#eele Demeues heeefnpes keâer ns efJeOeeve efn. me. 2 Ûes Deens pesJne keâer
cegmeueceeveebhewkeâer yengleskeâ ueeskeâebveer vegkeâleeÛe Fmueece ØeJesMe kesâuee neslee Je lÙeebÛÙeeJejerue mebmkeâej
ØeeLeefcekeâ DeJemLesle nesles.
DeuedDevedHeâeue 8 272 heeje 10
DeuueenÛes YeÙe yeeUietve Demee.24 efve:mebMeÙe Deuueen #eceeMeerue DeeefCe oÙee oeKeefJeCeeje
Deens. (67-69)
ns veyeer (me.), legcne ueeskeâebÛÙee leeyÙeele pes kewâoer Deensle lÙeebvee meebiee keâer pej
Deuueenuee keâUtve Deeues keâer legceÛÙee ùoÙeele keâener ÛeebiegueheCee Deens lej lees legcneuee
lÙeehes#ee JejÛe{ osF&ue pes legceÛÙeekeâ[tve IesCÙeele Deeues Deens, DeeefCe lees legceÛes DehejeOe ceeHeâ
keâjerue, Deuueen #eceeMeerue Je oÙeeUt Deens. hejbleg les pej legPÙeeMeer efJeÕeemeIeeleeÛee ceeveme
"sJele Deensle lej ÙeehetJeea lÙeebveer DeuueenMeer ØeleejCee kesâuesueer Deens, cnCetve lÙeeÛeerÛe
Deuueenves efMe#ee lÙeebvee efoueer keâer les legPÙee leeyÙeele Deeues, Deuueen meJe&keâener peeCeCeeje Je
yegefæceeve Deens. (70-71)
pÙee ueeskeâebveer ßeæe mJeerkeâejueer DeeefCe mLeueeblej kesâues DeeefCe DeuueenÛÙee ceeiee&le
Deeheues ØeeCe heCeeuee ueeJeues Je Deeheueer ceeueceòee KeÛe& kesâueer Je pÙee ueeskeâebveer mLeueeblej
keâjCeeNÙee ueeskeâebvee DeeßeÙe efouee Je lÙeebvee ceole kesâueer; les KejesKej SkeâceskeâeÛes Jeeueer
Deensle. Gjues les ueeskeâ pÙeebveer ßeæe lej "sJeueer hejbleg pÙeebveer mLeueeblej kesâues veener lÙeebÛÙeeMeer
heeuekeâlJeeÛes legceÛes keâenerner mebyebOe veenerle peesheÙeËle les mLeueeblej keâ¤ve Ùesle veenerle. 25 hejbleg
pej les Oecee&ÛÙee yeeyeleerle legceÛÙeekeâ[tve ceole ceeieleerue lej lÙeebvee ceole keâjCes legceÛes keâle&JÙe
24) yeojÛÙee ÙegæehetJeea ÙegæemebyebOeer metjn cegncceoceOÙes pes ØeeLeefcekeâ mJe¤heeÛes DeeosMe efoues iesues
nesles, lÙeele Ùegæ kewâÅeebkeâ[tve ceesyeouee IesCÙeeÛeer hejJeeveieer lej efouesueer nesleer, hejbleg lÙeeÛeyejesyej
DeMeer Dešner Ieeleueer iesueer nesleer keâer Deieesoj Me$etÛÙee MeefòeâÛee ÛeebieuÙee Øekeâejs efyecees[ kesâuee
peeJee veblejÛe kewâoer hekeâ[CÙeekeâ[s ue#e efoues peeJes. meojnt DeeosMeevegmeej cegmeueceeveebveer yeojÛÙee
Ùegæele pes kewâoer hekeâ[ues Je veblej lÙeebÛÙeekeâ[tve pees ceesyeouee Jemetue kesâuee lees neslee lej
hejJeeveieervegmeejÛe. hejbleg Ûetkeâ DeMeer Peeueer keâer Me$etÛÙee MeefòeâÛee efyecees[ keâjCÙeeÛÙee pÙee Dešeruee
De«e›eâce efouee neslee leer Deš hetCe& keâjCÙeeDeieesojÛe Me$etbvee kewâo keâjCÙeele DeeefCe ieefvece ceeue
ieesUe keâjCÙeele cegmeueceeve ceMeietue Peeues. ner iees° meJeexÛÛe Deuueenuee hemeble he[ueer veener.
keâejCe pej Demes kesâues iesues vemeles DeeefCe cegmeueceeveebveer Me$etbÛee hee"ueeie kesâuee Demelee lej
kegâjwMeebÛÙee MeefòeâÛee lÙeeÛe JesUer efyecees[ Peeuee Demelee.
25) ‘efJeueeÙele’ ne Meyo Dejyeer Yee<esle meceLe&ve, meneÙÙe, ceole, heg°er, efce$elee, peJeUerkeâ, heeuekeâlJe
Je ÙeebÛÙeeMeer efceUlÙeepegUlÙee DeLee&mee"er Jeehejuee peelees. meojnt DeeÙeleÛÙee meboYee&le mhe°heCes
DeefYeØesle les mebyebOe Deensle pes Skeâe jepÙeeÛes DeeheuÙee veeieefjkeâebMeer DeeefCe veeieefjkeâebÛes DeeheuÙee
jepÙeeMeer DeeefCe veeieefjkeâebÛes hejmhejele SkeâceskeâeMeer Demeleele. DeMee Øekeâejs ner DeeÙele
Iešveelcekeâ DeeefCe jepeveweflekeâ ‘efJeueeÙele’uee Fmueeceer jepÙeeÛÙee ØeeosefMekeâ ceÙee&osle jeKeles Je lÙee
ceÙee&osyeensjerue cegmeueceeveebvee Ùee efJeefMe° mebyebOeyee¢e Demeuesues "jefJeles. meojnt efJeueeÙele-jefnle
DemeCÙeeÛes keâeÙeÅeelcekeâ heefjCeece Heâej efJemle=le Deensle. Ùee ef"keâeCeer lÙeebÛee leheMeerue osCÙeeme
JeeJe veener.
DeuedDevedHeâeue 8 273 heeje 10
nesÙe; hejbleg DeMee keâesCelÙeener pevemecegoeÙeeÛÙeeefJe¤æ veJns keâer pÙeebÛÙeeMeer legceÛee keâjej
Peeuesuee Deens.26 pes keâener legcner keâjlee les Deuueen heenlees. (72)
DeeefCe pes melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeejs Deensle les SkeâceskeâeÛes meneÙÙe keâjerle Demeleele. pej
legcner ns kesâues veener lej he=LJeerJej Glheele DeeefCe YeÙebkeâj efyeIee[ GÆJesue.27 pÙee ueeskeâebveer
ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer DeuueenÛÙee ceeiee&le IejoejebÛee lÙeeie kesâuee, mebIe<e& kesâuee Je
pÙeebveer DeeßeÙe efouee Je ceole kesâueer lesÛe Kejs ßeæeJeble Deensle. lÙeebÛÙeemee"er DehejeOeebÛeer
#ecee Je meJeexòece GhepeerefJekeâe Deens DeeefCe pÙee ueeskeâebveer veblej ßeæe "sJeueer DeeefCe mLeueeblej
keâ¤ve Deeues Je legceÛÙeeMeer efceUtve mebIe<e& ke⤠ueeieues, lÙeebÛeemegæe legceÛÙeele meceeJesMe Deens.
heCe DeuueenÛÙee «ebLeele jòeâeÛes veelesJeeF&keâ Deeheehemeeble Skeâ ogmeNÙeeÛes DeefOekeâ nkeäkeâoej
Deensle.28 efve:mebMeÙe Deuueen ØelÙeskeâ iees°eruee peeCelees. (73-75)
26) Jejerue efJeOeeveele Fmueeceer jepÙee (oe¤ue Fmueece) ÛÙee yeensj jenCeeNÙee cegmeueceeveebvee
jepeveweflekeâ efJeueeÙeleÛÙee mebyebOeyee¢e "jefJeues iesues nesles. Deelee meojnt DeeÙele ner iees° mhe° keâjles
keâer lÙee mebyebOeeÛÙee yeensj Demeleevee osKeerue les ‘Oeeefce&keâ yebOeglJee’ÛÙee mebyebOeeÛes yeensj veenerle. pej
SKeeÅee ef"keâeCeer lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej nesle Demesue DeeefCe lÙeebveer Fmueeceer yebOeglJeeÛÙee
mebyebOeeÛÙee DeeOeejs ‘oe¤ueFmueece’ÛÙee meòesuee Je lesLeerue jefnJeeMÙeebvee ceoleerÛeer nekeâ efoueer lej
DeeheuÙee DelÙeeÛeejheeref[le yebOetvee meneÙÙe keâjCes ns lÙeebÛes keâle&JÙe jenerue. hejbleg Ùeeveblej hegvne
mhe°erkeâjCe keâjleevee Heâcee&efJeues Deens keâer lÙeebÛÙee Oeeefce&keâ yebOegbÛÙee meneÙÙeeÛes keâle&JÙe
DebOeeOegboheCes heej hee[ues peeCeej veener lej Deeblejje°^erÙe peyeeyeoeNÙee DeeefCe veweflekeâ ceÙee&oebÛes
Deeoj Je yetpe jeKetveÛe les heej hee[ues peeF&ue. pej DelÙeeÛeej keâjCeeNÙee je°^eMeer
‘oe¤ueFmueece’Ûes keâjej-ceoejeÛes mebyebOe Demeleerue lej DeMee heefjefmLeleerle DelÙeeÛeejheeref[le
cegmeueceeveebvee Demeueer keâesCeleerner ceole kesâueer peeT MekeâCeej veener peer keâjejceoejebÛÙee veweflekeâ
peyeeyeoejerÛÙeeefJe¤æ "jle Demesue.
27) cnCepes pej ‘oe¤ue Fmueece’ceOeerue cegmeueceeve SkeâceskeâeÛes ‘Jeeueer’ yevele vemeleerue DeeefCe efnpejle
keâ¤ve oe¤ue FmueececeOÙes Ùesle vemeCeeNÙee Je ‘oe¤uekegâøeâ’ceOÙesÛe JeemleJÙe keâjCeeNÙee
cegmeueceeveebvee, oe¤ue FmueeceÛes cegmeueceeve DeeheuÙee jepeveweflekeâ efJeueeÙeleÛÙee yeensjerue ceevele
vemeleerue, DeeefCe pej yeensjÛÙee DelÙeeÛeejheeref[le cegmeueceeveebÛÙee ceoleerÛÙee nekesâveblej lÙeebvee
ceole kesâueer iesueer veener Je lÙeeÛeyejesyej, pÙee je°^eMeer Fmueeceer jepÙeeÛes keâjej-ceoej Demesue
lesLeerue cegmeueceeveebvee keâjejeefJe¤æ ceole kesâueer peeCeej veener, Ùee keâeÙeÅeeÛesner heeueve kesâues iesues
veener, DeeefCe pej cegmeueceeveebveer keâeefHeâjebMeer menkeâejeÛes mebyebOe meceehle kesâues veener lej he=LJeerJej
GheõJe DeeefCe YeÙebkeâj efyeIee[ ceepesue.
28) cnCepes Jeejmeemebheòeer Fmueeceer yebOeglJeeÛÙee DeeOeejeJej veJns lej veelÙeeÛÙee mebyebOeeÛÙee DeeOeejs
Jeešueer peeF&ue. Ùee DeeMesÛes mhe°erkeâjCe hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeeÛeer ner Dee%ee Deens keâer
kesâJeU cegefmuece veelesJeeF&keâÛe SkeâceskeâeÛes Jeejme Demeleerue. cegmeueceeve keâesCee keâeefHeâjeÛee Je
keâeefHeâj keâesCee cegmeueceeveeÛee Jeejme "jCeej veener.
Deledleewyee 9 274 heeje 10
9 metjn Deledleewyee
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 129)
cegòeâerÛeer Iees<eCee Deens,1 Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) keâ[tve lÙee DeveskesâÕejJeeoer
ueeskeâebmee"er pÙeebÛÙeeMeer legcner keâjej kesâues nesles.2 lej legcner osMeele DeeCeKeer Ûeej ceefnves mebÛeej
keâ¤ve IÙee DeeefCe peeCetve Demee keâer legcner Deuueenuee DemeHeâue keâjCeejs veenerle, DeeefCe Deuueen
melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee Deheceeefvele keâjCeeje Deens. (1-2)
Deece metÛevee Deens, Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) keâ[tve nppes Dekeâyej3 ÛÙee efoJeMeer,
leceece ueeskeâebÛÙeemee"er, keâer Deuueen DeveskesâÕejJeeoer ueeskeâebkeâ[tve peyeeyeoejerheemetve cegòeâ Deens,
1) meojnt DeeÙeleer ¤kegâDe ›eâ. 5 ÛÙee MesJešheÙeËle efn. me. 9 ceOÙes DeMeeJesUer GlejuÙee neslÙee pesJne
hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer npejle Deyetyekeâj (jefpe.) ÙeebÛeer ‘npe’ Ùee$esmee"er jJeeveieer
kesâueer nesleer. lÙeebÛÙee hee"erceeies pesJne Ùee DeeÙeleer GlejuÙee lesJne hewiebyej (me.) Ùeebveer npejle Deueer
(jefpe.) Ùeevee hee"efJeues pesCeskeâ¤ve nepeer ueeskeâebÛÙee Deece peceeJeeheg{s lÙee SskeâefJeuÙee peeJÙeele Je
ceie efvece>efueefKele Ûeej iees°eRÛeer Iees<eCee keâjeJeer. (1) peVeleceOÙes DeMeer keâesCeleerner JÙeòeâer ØeJesMe
ke⤠MekeâCeej veener peer Fmueece Oece& mJeerkeâejCÙeeheemetve Fvkeâej keâjerle Demesue, (2) Ùee Je<ee&veblej
heg{s keâesCeerner DeveskesâÕejJeeoerves npemee"er Ùeslee keâecee veÙes, (3) DeuueenÛÙee IejeYeesJeleer
veie>eJemLesle Øeoef#eCee IeeueCÙeeme ØeefleyebOe Deens. (4) pÙee ueeskeâebMeer DeuueenÛÙee hewiebyej (me.)
Ûes keâjej efMeuuekeâ Deensle DeLee&le pÙeebveer keâjejYebie kesâuesuee veener, keâjejeÛÙee cegoleerheÙeËle lÙeebÛes
heeueve kesâues peeF&ue. Ùee DeeosMeebvegmeej npejle Deueer (jefpe.) Ùeebveer meojÛÙee Iees<eCee efpeuenpe
ceefnvÙeeÛÙee 30 leejKesuee kesâuÙee.
2) metjn DevedHeâeue DeeÙele ›eâ. 58 ceOÙes ÙesTve iesues Deens keâer pesJne SKeeÅee je°^ekeâ[tve yesFceeveer
(keâjejYebie DeLeJee oieueyeepeer) Ûeer Yeerleer Demesue lej peenerjheCes lÙeeÛee keâjej lÙeeÛÙeekeâ[s Hesâketâve
Åee Je lÙeebvee meeJeOe keâje keâer Deelee DeeceÛÙee Je legceÛÙee ojcÙeeve keâesCeleeÛe keâjej Gjuesuee veener.
Ùee veerefleefveÙeceevegmeej keâjej jö keâjCÙeeÛeer meojnt peenerj Iees<eCee, keâjej Peeuesues Demeleevee
osKeerue pes vesnceer FmueeceefJe¤æ keâškeâejmLeeves keâjerle jeefnues nesles DeeefCe mebOeer efceUleeÛe
keâjejheeueve OeeyÙeeJej yemeJetve Me$eglJeemee"er lelhej nesle Demele DeMee meJe& šesàÙeebefJe¤æ kesâueer
iesueer. Ùee Iees<eCesveblej Dejye DeveskesâÕejJeeoeRmee"er ÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeleeÛe GheeÙe Gjuee veener
keâer Skeâlej ue{CÙeeme leÙeej JneJes DeeefCe Fmueeceer MeefòeâMeer cegkeâeyeuee keâ¤ve mJele:Ûee meJe&veeMe
Dees{Jetve IÙeeJee efkebâJee osMe mees[tve efveIetve peeJes DeLeJee Fmueece mJeerkeâe¤ve mJele:uee DeeefCe
DeeheuÙee ØeosMeeuee lÙee MeemeveJÙeJemLesÛÙee leeyÙeele ÅeeJes efpeves DeieesojÛe osMeeÛee yeJnbMeer ØeosMe
Fmueeceer jepÙeeÛÙee DeefOehelÙeeKeeueer DeeCeuee neslee.
3) nppes Dekeâyej (cees"e) ne Meyo nppes Demeiej (ueneve npe) ÛÙee leguevesle Deens. Dejye ueeskeâ
‘Gceje’uee ueneve npe cnCele Demele. ÙeeefJe¤æ efpeuenppe ceefnvÙeeÛÙee "juesuÙee leejKeebceOÙes
pees npe neslees, lÙeeuee nppes Dekeâyej Demes cnšues peeles.
Deledleewyee 9 275 heeje 10
DeeefCe lÙeeÛee hewiebyejmegæe. Deeleener pej legcner he§eeòeehe kesâuee lej les legceÛÙeemee"erÛe Gòece Deens
DeeefCe pej leeW[ efHeâjJeerle Deenele lej Ûeebieues ue#eele "sJee keâer legcner Deuueenuee DemeHeâue
keâjCeejs veenerle, DeeefCe ns hewiebyej (me.)! melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee keâ"esj ÙeelevesÛeer
KegMeKeyejer SskeâJee lÙee DeveskesâÕejJeeoeRKesjerpe pÙeebÛÙeeMeer legcner keâjej kesâues. DeeefCe lÙeebveer
legceÛÙeeMeer Deeheuee keâjej heeUCÙeeble keâesCeleerner keâmetj kesâueer veener Je legceÛÙeeefJe¤æ kegâCeeuee
ceolener kesâueer veener, lesJne DeMee ueeskeâebMeer legcner osKeerue keâjejeÛeer cegole hetCe& nesF&heÙeËle
ØeeceeefCekeâ jene; keâejCe Deuueen F&MehejeÙeCe ueeskeâebveeÛe hemeble keâjlees. (3-4)
ceie pesJne efveef<eæ ceefnves4 ueesšleerue lesJne lÙee DeveskesâÕejJeeoeRvee "ej keâje, pesLes
meehe[leerue lesLes lÙeebÛeer veekesâyeboer keâje Je ØelÙeskeâ heeleUerJej lÙeebÛee meceeÛeej IesCÙeemee"er
meppe jne. ceie pej lÙeebveer he§eeòeehe kesâuee Je veceepe keâeÙece kesâueer DeeefCe pekeâele efoueer lej
lÙeebvee mees[tve Åee.5 Deuueen #eceeMeerue DeeefCe oÙee oeKeefJeCeeje Deens. DeeefCe pej
DeveskesâÕejJeeoeRhewkeâer keâesCeer Fmece MejCe ceeietve legceÛÙeekeâ[s ÙesT FefÛÚle Demesue pesCeskeâ¤ve
DeuueenÛeer JeeCeer SskeâeJeer lej lÙeeuee DeeßeÙe Åee ÙesLeheeJeslees keâer lÙeeves DeuueenÛeer JeeCeer
SskeâeJeer. ceie lÙeeuee lÙeeÛÙee megjef#ele ef"keâeCeer heesnÛeJee. ns DeMeemee"er keâjeJeÙeeme heeefnpes
keâer Ùee ueeskeâebvee %eeve veener. (5-6)
Ùee DeveskesâÕejJeeÅeebmee"er Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejepeJeU keâesCeleener keâjej keâmee yejs
Demet Mekeâlees? - lÙee ueeskeâebKesjerpe pÙeebÛÙeeMeer cemeefpeosnjecepeJeU legcner keâjej kesâuee neslee. 6
cnCetve peesheÙeËle les legceÛÙeeMeer mejU jenleerue leesheÙeËle legcner osKeerue lÙeebÛÙeeMeer mejU jene,
keâejCe Deuueen F&MehejeÙeCe ueeskeâebvee hemeble keâjlees hejbleg ÙeebÛÙeeefMeJeeÙe Flej
DeveskesâÕejJeeÅeebMeer keâesCeleener keâjej keâmee yejs nesT Mekeâlees; pesJne lÙeebÛeer efmLeleer DeMeer Deens
keâer legceÛÙeeJej leeyee efceUefJeuee lej les legceÛÙeemebyebOeer veelÙeeieeslÙeeÛeener efJeÛeej keâjCeej
veenerle SKeeÅee keâjejeÛÙee peyeeyeoejerÛee? les DeeheuÙee mebYee<eCeeves legcneuee ØemeVe keâ¤
heenleele hejbleg ùoÙes lÙeebÛeer veekeâejleele Je lÙeebÛÙeehewkeâer yejsÛepeCe DeJe%eekeâejer Deensle. lÙeebveer
DeuueenÛÙee JeÛeveebÛÙee yeouÙeele Lees[erMeer efkebâcele mJeerkeâejueer, ceie DeuueenÛÙee ceeiee&le
De[LeUe yevetve GYes jeefnues. HeâejÛe JeeF&š ke=âlÙes Deensle peer ns keâjerle jeefnues Deensle.
4) Ùee ef"keâeCeer ‘njece’ ceefnvÙeeves DeefYeØesle, DeveskesâÕejJeeÅeebvee peer meJeuele efoueer iesueer nesleer les Ûeej
ceefnves Deensle. Ùee meJeueleerÛÙee keâeueeJeOeerle DeveskesâÕejJeeÅeebJej Ûeeuetve peeCes ns cegmeueceeveebmee"er
JewOe veJnles. cnCetve lÙeebvee njece ceefnves Heâcee&efJeues iesues Deens.
5) cnCepes kesâJeU kegâøeâ DeeefCe DeveskesâÕejJeeo JepÙe& kesâuÙeeves ØekeâjCe mebheles Demes veener lej lÙeebvee
veceepe keâeÙece keâjeJeer ueeiesue, pekeâele ÅeeJeer ueeiesue DevÙeLee lÙeebveer kegâøeâ šeketâve Fmueece
Debefiekeâejuee Deens Demes ceevÙe kesâues peeCeej veener.
6) cnCepes efkeâveevee JebMeerÙe, KegpeeDee JebMeerÙe DeeefCe pecejen JebMeerÙe.
Deledleewyee 9 276 heeje 10
keâesCelÙeener ßeæeJebleeÛÙee yeeyeleerle ns veelÙee-ieeslÙeeÛeener efJeÛeej keâjerle veenerle efkebâJee SKeeÅee
keâjejeÛÙee peyeeyeoejerÛeeosKeerue veener. DeeefCe Deeflejskeâ vesnceer ÙeebÛÙeekeâ[tveÛe Peeuesuee Deens.
heCe pej Ùeebveer he§eeòeehe kesâuee Je veceepe keâeÙece kesâueer Je pekeâele efoueer lej ns legceÛes Oece&yebOet
Deensle.7 DeeefCe peeCeCeeNÙee ueeskeâebmee"er Deecner DeeceÛes DeeosMe mhe° keâjerle Deenesle. DeeefCe
pej Øeefle%ee IesleuÙeeveblej Ùeebveer hegvne DeeheuÙee MeheLee cees[uÙee DeeefCe legceÛÙee Oecee&Jej nuues
keâjCÙeeme megjJeele kesâueer lej õesneÛÙee OJepeOeejkeâebMeer Ùegæ keâje keâejCe lÙeebÛÙee MeheLee
efJeÕeemehee$e veenerle, keâoeefÛele (ceie leueJeejerÛÙee peesjevesÛe) les hejeJe=òe nesleerue.8 (7-12)
keâeÙe legcner ue{Ceej veenerle DeMee ueeskeâebMeer pes DeeheuÙee Øeefle%ee Yebie keâjerle jeefnues
Je pÙeebveer hewiebyejeuee osMeeletve keâe{tve šekeâCÙeeÛee efve§eÙe kesâuee neslee Je Deeflejskeâeme ØeejbYe
keâjCeejs lesÛe nesles? legcner lÙeebvee efYelee keâeÙe? pej legcner ßeæeJeble Demeeue lej Deuueen Ùee
iees°eruee peemle hee$e Deens keâer legcner lÙeeÛeer Yeerleer yeeUieeJeer. lÙeebÛÙeeMeer ue{e. Deuueen
legceÛÙee neleeves lÙeebvee efMe#ee osF&ue DeeefCe lÙeebvee Deheceeefvele keâjerue Je lÙeebÛÙee cegkeâeyeuÙeele
legcneuee ceole keâjerue DeeefCe yeNÙeeÛeMee ßeæeJebleebÛes keâeUerpe Leb[ keâjerue Je ùoÙeeÛeer Deeie
Meeble keâjerue DeeefCe pÙeeuee FÛÚerue lÙeeuee he§eeòeehe JÙeòeâ keâjCÙeeÛeer megyegæerosKeerue osF&ue. 9
Deuueen meJe&keâener peeCeCeeje Je yegefæceeve Deens. legcner ueeskeâebveer Demee mecepe keâ¤ve Iesleuee
Deens keâeÙe keâer DemesÛe legcneuee mees[tve efoues peeF&ue? JeemleefJekeâ heenlee Deuueenves DeÅeehe
ns heeefnuesuesÛe veener keâer legcnehewkeâer les keâesCe Deensle pÙeebveer (DeuueenÛÙee ceeiee&le) ØeeCe
heCeeme ueeJeues DeeefCe Deuueen Je lÙeeÛee hewiebyej Je ßeæeJeble ÙeebÛÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeemener
7) cnCepes veceepe DeeefCe pekeâeleefJevee kesâJeU he§eeòeehe JÙeòeâ kesâuÙeeves les legceÛes Oece&yebOet "jCeej
veenerle. leLeeefhe lÙeebveer pej ner Deš hetCe& kesâueer lej ÙeeÛee heefjCeece kesâJeU FlekeâeÛe nesCeej veener
keâer legceÛÙeemee"er lÙeebÛÙeeJej nele šekeâCes Je lÙeebÛÙee peerefJele Je efJeòeeuee nele ueeJeCes njece nesF&ue
lej ÙeeGhej ÙeeÛee DeeCeKeerve Demeener HeâeÙeoe nesF&ue keâer Fmueeceer meceepeele lÙeebvee mecemeceeve
nkeäkeâ Øeehle nesleerue. keâewšgbefyekeâ, meebmke=âeflekeâ DeeefCe keâeÙeÅeelcekeâ opee&ves les Flej leceece
cegmeueceeveebÛÙee meceeve Demeleerue. keâesCeleener YesoYeeJe DeeefCe GÛÛeveerÛelee lÙeebÛÙee GVeleerÛÙee
ceeiee&le De[keâe"er "¤ MekeâCeej veener.
8) Ùee ef"keâeCeer Øeefle%ee DeeefCe MeheLee IesCÙeeves DeefYeØesle cegmeueceeve DemeCÙeeÛeer Øeefle%ee DeeefCe
FmueeceMeer Skeâefve‰ DemeCÙeeÛÙee MeheLee IesCes nesÙe. DeLe& Demee keâer pej ns ueeskeâ cegmeueceeve
PeeuÙeeveblej hegvne kegâøeâkeâ[s hejleues lej lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ kesâues peeJes. ÙeeÛe Dee%esvegmeej npejle
Deyetyekeâj (jefpe.) Ùeebveer ‘cegjefleoerve’ - Oece&yee¢e PeeuesuÙeeb-efJe¤æ Ùegæ kesâues nesles.
9) cegmeueceeve Yeerle nesles keâer meojnt Iees<eCee neslee#eCeerÛe DejyemleeveÛÙee ÛeewHesâj JeCeJee Ye[kesâue Je
Deecneuee Skeâe YeÙebkeâj jòeâjbefpele Ùegæeuee meeceesjs peeJes ueeiesue. meJeexÛÛe Deuueenves Ùee DeeÙeleerle
legceÛeer ner Yeerleer DeÙeesiÙe Deens Je heefjCeece ÙeeÛee Gueš efveIesue DeMeer Kee$eer hešefJeueer Deens.
Deledleewyee 9 277 heeje 10
efpeJeueie efce$e yeveefJeues veener. pes keâener legcner keâjlee Deuueen lÙeeÛee peeCekeâej Deens.
(13-16)
DeveskesâÕeJeeoeRÛes ns keâece veJns keâer lÙeebveer DeuueenÛÙee ceefmpeoerÛes mesJekeâ yeveeJes
pÙeeDeLeea keâer DeeheuÙeeefJe¤æ les mJele:Ûe õesneÛeer mee#e osle Deensle, ÙeebÛeer meJe& keâcex JeeÙee
iesueerle DeeefCe vejkeâeceOÙes Ùeebvee meowJe jeneJeÙeeÛes Deens. DeuueenÛÙee ceefmpeoerceOÙes efveÙeefcele
Gheemevee keâjCeejs lej kesâJeU lesÛe ueeskeâ nesT Mekeâleele pÙeebveer Deuueen DeeefCe hejueeskeâeuee
ceeveeJes DeeefCe veceepe keâeÙece keâjeJeer, pekeâele ÅeeJeer Je DeuueenJÙeefleefjòeâ keâesCeeÛeerner Yeerleer
yeeUiet veÙes. ÙeebÛÙeekeâ[tveÛe Dehes#ee Deens keâer les mejUceeiee&Jej Ûeeueleerue. npe Ùee$eskeâ¤bvee
heeCeer heepeCes DeeefCe cemeefpeosnjece (keâeyee cemeefpeo) Ûeer mesJee keâjCes Ùeeuee legcner lÙee
JÙeòeâerÛÙee keâeceeyejesyej "jefJeues Deens keâeÙe pÙeeves ßeæe "sJeueer DeuueenJej Je ‘cejCeesòej’
peerJeveeJej Je pÙeeves ØeeCe JesÛeues DeuueenÛÙee ceeiee&le,10 DeuueenheeMeer lej ns oesIes meceeve
veenerle Je Deuueen DelÙeeÛeejer ueeskeâebvee ceeie& oeKeJeerle veener. DeuueenÛÙee ÙesLes lej lÙeeÛe
ueeskeâebÛee opee& cees"e Deens pÙeebveer ßeæe "sJeueer Je pÙeebveer DeuueenÛÙee ceeiee&le Iejsoejs
mees[ueer DeeefCe peerefJele Je efJeòeeefveMeer Oece&Ùegæ (efpeneo) kesâues, lesÛe ÙeMemJeer Deensle. lÙeebÛee
heeuevekeâlee& lÙeebvee Deeheueer ke=âhee Je ØemeVelee DeeefCe DeMee mJeiee&Ûeer MegYeJeelee& oslees pesLes
lÙeebÛÙeemee"er efÛejmLeeÙeer SsÕeÙee&Ûee mejbpeece Deens. lÙeebÛÙeele les meowJe jenleerue. efveef§eleheCes
DeuueenpeJeU mesJesÛes HeâU osCÙeemee"er yejsÛe keâener Deens. (17-22)
ns ßeæeJebleebvees! Deeheues Je[erue Je Deeheues yebOet Ùeebvee osKeerue Deeheues efce$e yeveJet vekeâe
pej les ßeæsJej Deßeæsuee ØeeOeevÙe osle Demeleerue. legcnehewkeâer pes lÙeebvee Deeheues mvesner
yeveJeleerue lesÛe DelÙeeÛeejer "jleerue ns hewiebyej (me.)! meebietve šekeâe keâer pej legceÛes Je[erue,
legceÛeer cegues DeeefCe legceÛes yebOet Je legceÛÙee helveeR Je legceÛes Deehles° Je veelesJeeF&keâ Je legceÛeer leer
Oeve-oewuele peer legcner keâceeefJeueer Deens Je legceÛes les JÙeeheej-Goerce pÙeebÛÙee ceboeJeCÙeeÛeer
legcneuee Yeerleer Jeešles DeeefCe legceÛeer leer Iejs peer legcneuee hemeble Deensle, legcneuee Deuueen Je
lÙeeÛes hewiebyej (me.) DeeefCe DeuueenÛÙee ceeiee&le Oece&Ùegæe (efpeneo) hes#ee DeefOekeâ efØeÙe
Demeleerue lej Jeeš hene FLeheÙeËle keâer Deuueenves Deeheuee efveCe&Ùe legceÛÙee mece#e DeeCeeJee,
DeeefCe Deuueen DeJe%eekeâejer ueeskeâebvee ceeie& oeKeJeerle vemelees. (23-24)
Deuueenves ÙeehetJeea Deveskeâ Øemebieer legcneuee ceole kesâuesueer Deens. vegkeâlesÛe ngvewveÛÙee
10) Ùee efJeOeeveeves Demee Hewâmeuee keâ¤ve šekeâuee keâer DeuueenÛÙee IejeÛeer JÙeJemLeehevee Deelee
DeveskesâÕejJeeoerkeâ[s jent Mekeâle veener. DeveskesâÕejJeeoer kegâjwMe npeÙee$eskeâ¤bÛeer mesJee keâjleele kesâJeU
Ùee DeeOeejeJej les JÙeJemLeehevesme hee$e "¤ Mekeâle veenerle.
Deledleewyee 9 278 heeje 10
ÙegæeÛÙee efoJeMeer (lÙeeves kesâuesuÙee ceoleerÛes JewYeJe legcner heeefnues Deens)11 lÙee efoJeMeer
legcneuee DeeheuÙee cees"Ÿee mebKÙesÛee ieJe& neslee, heCe leer legceÛÙee keâenerÛe GheÙeesieer he[ueer veener
Je peceerve efJemle=le DemetveosKeerue legceÛÙeekeâefjlee lebie Peeueer Je legcner hee" oeKeJetve heUle
megšuee. ceie Deuueenves Deeheueer ‘mekeâervele’ (ceve:Meebleer) DeeheuÙee hewiebyejeJej Je ßeæeJebleebJej
GlejefJeueer; DeeefCe les ue<keâj GlejefJeues pes legcneuee efomele veJnles DeeefCe melÙeeÛee Fvkeâej
keâjCeeNÙeebvee efMe#ee efoueer keâer neÛe yeouee Deens lÙeebÛÙeekeâefjlee pes melÙeeÛee Fvkeâej keâjleerue.
ceie (legcner ns megæe heeefnues Deens keâer) DeMee Øekeâejs efMe#ee efouÙeeveblej Deuueen pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeuee he§eeòeeheeÛeer megyegæermegæe Øeoeve keâjlees.12 Deuueen #eceeMeerue Je oÙee
oeKeefJeCeeje Deens. (25-27)
ns ßeæeJebleebvees! DeveskesâÕejJeeoer DeheefJe$e Deensle, cnCetve Ùee Je<ee&veblej ns
cemeefpeosnjecepeJeU efHeâjkeâleeosKeerue keâecee veÙes13 Je pej legcneuee nueeKeerÛeer efmLeleer ÙesCÙeeÛes
YeÙe Jeešle Demesue lej otj veJns keâer Deuueenves FefÛÚues lej lÙeeves DeeheuÙee ke=âhesves legcneuee
ßeerceble keâjeJes. Deuueen meJe&%e DeeefCe yegefæceeve Deens. (28)
Ùegæ keâje «ebLeOeejkeâebhewkeâer lÙee ueeskeâebefJe¤æ pes DeuueenJej Je cejCeesòej peerJeveeJej
ßeæe "sJele veenerle, DeeefCe Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeves pes keâener efveef<eæ "jefJeues Deens
lÙeeuee efveef<eæ keâjerle veenerle, DeeefCe melÙe Oecee&uee Deeheuee Oece& yeveJeerle veenerle.
11) ‘ngvewve’Ûes Ùegæ efn. me. 8 ÛÙee MeJJeeue ceefnvÙeele Ùee DeeÙeleer GlejCÙeeÛÙee kesâJeU 12/13
ceefnves Deieesoj, cekeäkeâe DeeefCe leeF&Heâ Ùee MenjebÛÙee ojcÙeeve ‘ngvewve’ KeesNÙeele Peeues nesles. meojnt
Ùegæele cegmeueceeveebkeâ[tve 12 npeej mewvÙe nesles lej ogmejerkeâ[s keâeefHeâj lÙeebÛÙeehes#ee HeâejÛe keâceer
nesles. hejbleg Demes Demetve osKeerue nJeepetve šesUerÛÙee eflejboepeebveer cegmeueceeveebÛes leeW[ JeUJetve
šekeâues DeeefCe Fmueeceer ue<keâj mewjeJewje nesTve ceeIeejer iesues. lÙeeØemebieer kesâJeU hewiebyej cegncceo
(me.) DeeefCe peerJeeÛeer yeepeer ueeJeCeejs keâener cet"Yej meneyee nesles pes YekeäkeâceheCes DeeheuÙee peeieer
heeÙe jesJetve nesles. lÙeeÛÙeeÛe KebyeerjlesÛee heefjCeece neslee keâer hegvne mewvÙe efMemleyeæ nesT Mekeâues
DeeefCe mejlesMesJešer efJepeÙeßeer cegmeueceeveebvee ueeYeueer, DevÙeLee cekeäkesâÛÙee efJepeÙeeves pes keâener Øeehle
Peeues nesles lÙeehes#ee efkeâleerlejer peemle ‘ngvewve’ceOÙes ieceJeeJes ueeieues Demeles.
12) mebkesâle Ùee iees°erkeâ[s Deens keâer ngvewveÛÙee Ùegæele pÙee keâeefHeâjebveer nej Keeuueer nesleer, les meJe& veblej
cegmeueceeve Peeues.
13) cnCepes Ùeeheg{s lÙeebÛee npe DeeefCe lÙeebÛÙee Ùee$esJejÛe kesâJeU yeboer Deens Demes veener lej
ceefmpeosnjeceÛÙee meercesle lÙeebÛÙee ØeJesMeeJej osKeerue yeboer Deens.
Deledleewyee 9 279 heeje 10
(lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ keâje) FLeheeJeslees keâer lÙeebveer mJenmles efpeefPeÙee ÅeeJee Je Úesšs yevetve jneJes. 14
Ùentoer cnCeleele keâer ‘G]pewj’ DeuueenÛee heg$e Deens, DeeefCe ‘F&meeF&’ cnCeleele keâer cemeern
(ÙesMet) DeuueenÛee heg$e Deens. Ùee DeJeemleJe iees°er Deensle pÙee les DeeheuÙee leeW[eletve
keâe{leele, ns lÙee ueeskeâebÛes DebOeevegkeâjCe Deens, pes lÙeebÛÙeehetJeea õesneceOÙes iegjHeâšues nesles.
DeuueenÛee keâeshe lÙeebÛÙeeJej. keâes"tve ns yenkeâefJeues peele Deensle. Ùeebveer DeeheuÙee Oece&hebef[leebvee
Je peesieeRvee DeuueenefMeJeeÙe Deeheuee heeuevekeâlee& yeveefJeues Deens,15 DeeefCe DeMeeÛeØekeâejs
ceefjÙeceheg$e cemeernuee osKeerue. JeemleefJekeâ heenlee lÙeebvee Skeâ GheemÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeeÛeerner
Yeòeâer keâjCÙeeÛee DeeosMe efouee iesuee veJnlee, lees pÙeeÛÙeefMeJeeÙe Flej keâesCeerner YeòeâerÛee
DeefOekeâejer veener, heefJe$e Deens lees lÙee DeveskesâÕejJeeoer iees°eRheemetve pÙee ns ueeskeâ keâjerle Deensle.
ns ueeskeâ FefÛÚleele keâer DeuueenÛÙee ØekeâeMeeuee DeeheuÙee Hegbâkeâjebveer efJePeJetve šekeâeJes, heCe
Deuueen DeeheuÙee ØekeâeMeeuee heefjhetCe& kesâuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener, ceie les Deßeæebvee
efkeâleerner Deme¢e keâe nesF&vee! lees DeuueenÛe Deens pÙeeves DeeheuÙee hewiebyejeuee ceeie&oMe&ve Je
melÙe Oecee&men hee"efJeues Deens pesCeskeâ¤ve lÙeeves Ùee melÙe Oecee&Ûes meJe& Oece& heæleeRJej JeÛe&mJe
14) cnCepes ÙegæeÛee nslet lÙeebveer F&ceeve DeeCeeJes DeeefCe melÙe Oecee&Ûes DevegÙeeÙeer yeveeJesle Demee cegUerÛe
veener lej lÙeebÛes Meemeve mebheg°ele ÙeeJes, lÙeebveer YetleueeJej Meemekeâ DeeefCe meòeeefOekeâejer yevetve jent
veÙes efkebâyengvee YetleueeJejerue peerJeveJÙeJemLesÛeer Oegje, Meemeve DeeefCe vesle=lJeeÛes DeefOekeâej
melÙeOecee&ÛÙee DevegÙeeÙeebÛÙee neleele DemeeJesle DeeefCe «ebLeOeejkeâ lÙeebÛÙee JeÛe&mJeeKeeueer leeyesoej
DeeefCe Dee%eebefkeâle yevetve jeneJesle. Ùeeveblej lÙeebÛÙeehewkeâer pÙeeÛeer FÛÚe Demesue lÙeeves mJeKegMeerves
cegmeueceeve yeveeJes DevÙeLee ‘efpeefPeÙee’ osle jeneJes. ‘efpeefPeÙee’ ceesyeouee Deens lÙee DeYeÙeoeveeÛee
DeeefCe j#eCeeÛee pees ‘efpecceer’ ueeskeâebvee Fmueeceer jepÙeele ÅeeJee ueeiele Demes. lemesÛe les Øeleerkeâ
Demeles Ùee iees°erÛes keâer Dee%eeOeerve yevetve jenCes Ùee ueeskeâebvee ceevÙe Deens.
15) ‘noerme’ceOÙes Deens keâer hetJee&ßeceerÛes ef¡emleer DemeCeejs npejle Deoer efyeve neeflece Ùeebveer pesJne npejle
cegncceo (me.) ÙeebÛÙee mesJesle npej nesTve FmueeceÛee mJeerkeâej kesâuee lesJne lÙeebveer hewiebyej (me.)
Ùeebvee ØeMve kesâuee keâer meojnt DeeÙeleerle DeecneJej DeeceÛÙee Oece&hebef[leebvee Je meeOetmebleebvee F&Õej
yeveefJeCÙeeÛee pees Deejeshe ueeJeuee iesuee Deens lÙeeÛeer JeemleJelee keâeÙe Deens, Gòejele hewiebyej (me.)
Ùeebveer Heâcee&efJeues, keâeÙe ner JemlegefmLeleer veener keâer pes keâener ns ueeskeâ njece "jefJeleele les legcner njece
ceevelee DeeefCe pes keâener ns ueeskeâ nueeue "jefJeleele les legcner nueeue ceevelee? lÙeebveer meebefieleues,
Demes lej efveef§eleÛe Deecner keâjlees. Heâcee&efJeues, yeme nsÛe lÙeebvee jye-F&Õej yeveefJeCes nesÙe. ÙeeJe¤ve
Demes keâUues keâer F&Õejer «ebLeeÛÙee ØeceeCeeefJevee pes ueeskeâ ceeveJeer peerJeveemee"er JewOe Je DeJewOeÛÙee
ceÙee&oe "jJeerle Demeleele, JeemleefJekeâheCes les DeeheuÙee"eÙeer DenbYeeJeeves F&ÕejeÛes mLeeve Iesle
Demeleele. lemesÛe pes lÙeebÛee Ùee keâeÙeos jÛeCÙeeÛee DeefOekeâej ceevÙe keâjleele les lÙeebvee F&MJej
yeveefJeleele.
Deledleewyee 9 280 heeje 10
ØemLeeefhele keâjeJes.16 ceie DeveskesâÕejJeeoeRvee ns efkeâleerner Deme¢e keâe nesF&vee! ns ßeæeJebleebvees! Ùee
«ebLeOeejkeâebÛÙee yengleskeâ Oece&hebef[le Je meeOeg-mebvÙeemeer ueeskeâebÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer les
ueeskeâebÛee ceeue ueyee[erves Keeleele DeeefCe lÙeebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeleele.
og:KeoeÙekeâ efMe#esÛeer KegMeKeyej Åee lÙeebvee pes meesves DeeefCe Ûeeboer mee"Jetve "sJeleele DeeefCe les
DeuueenÛÙee ceeiee&le KeÛe& keâjerle veenerle. Skeâ efoJeme ÙesF&ue keâer ÙeeÛe meesves DeeefCe ÛeeboerJej
vejkeâeÛeer Deeie OeieOeieerle kesâueer peeF&ue DeeefCe veblej ÙeevesÛe lÙee ueeskeâebÛes keâheeU, yeepet
DeeefCe hee"eRvee, [eieues peeF&ue - ne Deens lees Keefpevee pees legcner mJele:mee"er mee"efJeuee
neslee, IÙee Deelee DeeheuÙee mee"JeuesuÙee mebheòeerÛee DeemJeeo. (29-35)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer, ceefnvÙeebÛeer mebKÙee, pÙee efoJemeeheemetve Deuueenves he=LJeer
Je DeekeâeMeebvee efvecee&Ce kesâues Deens, DeuueenÛÙee uesKeer yeejeÛe Deensle DeeefCe lÙeehewkeâer Ûeej
ceefnves DeJewOe Deensle.17 neÛe ÙeesiÙe keâeÙeoe Deens cnCetve Ùee Ûeej ceefnvÙeele mJele:Jej peguetce
ke⤠vekeâe Je meJe& efceUtve DeveskesâÕejJeeÅeebMeer ue{e Åee, pemes les meJe& efceUtve legceÛÙeeMeer
ue{leele. DeeefCe mecepetve Demee keâer Deuueen - F&MehejeÙeCeebÛÙee meceJesleÛe Deens.18 vemeer
(ceefnves yeoueCes) lej õesneceOÙes DeeCeKeerÛe Skeâ õesner ke=âleer Deens, pÙeecegUs ns DeßeæeJeble
16) cetU Dejyeer Meyo ‘Deöerve’Ûee DevegJeeo Dener ‘Oece&cee$e’ kesâuee Deens. oerve ne Meyo Dejyeer Yee<esle
DeMee peerJeve JÙeJemLesuee DeLeJee peerJeveØeCeeueermee"er Jeehejuee peelees efpeÛeer ØemLeehevee
keâjCeeNÙeeuee ØeceeCe DeeefCe Meemekeâ ceevÙe keâ¤ve lÙeeÛes Dee%eeheeueve kesâues peeJes. cnCetve hewiebyej
(me.) vee hee"efJeCÙeeÛee nslet meojnt DeeÙeleerle Demee meebefieleuee iesuee Deens keâer pÙee ceeie&oMe&veeuee
Je melÙeOecee&uee lÙeeves F&Õejekeâ[tve DeeCeues Deens lÙeeÛes Oece&cee$e cnCetve DemeuesuÙee meJe& heæleer
DeeefCe JÙeJemLesJej JeÛe&mJe ØemLeeefhele keâjeJes. Øesef<eleebÛeer hee"JeCetkeâ keâOeerner Ùee nsletheesšer Peeueer
veener keâer peer peerJeveJÙeJemLee lees IesTve Deeuee Deens leer Flej ogmeNÙee peerJeveJÙeJemLesÛÙee
Dee%eeOeerve Je Debefkeâle yevetve jeneJeer lemesÛe lÙeebveer yeneue kesâuesuÙee mebOeer Je meJeueleerle mebkegâefÛele
nesTve jeneJeer, lej Øesef<ele he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee meceüešeÛee ØeefleefveOeer cnCetve Ùeslees. lees DeeheuÙee
meceüešeÛÙee melÙeJÙeJemLesves JeÛe&mJe heent FefÛeÚlees. pej SKeeoer ogmejer peerJeveJÙeJemLee peieele
jeefnueer lejer efleuee F&Õejer JÙeJemLesves Øeoeve kesâuesuÙee meJeueleerle mebkegâefÛele yevetve jeefnues heeefnpes.
pemes ‘efpeefPeÙee’ Deoe keâjCÙeeÛÙee mJe¤heele ‘efpecceer’ (Fmueeceer jepÙeeleerue hejOeceeaÙe veeieefjkeâeb)
Ûeer peerJeveJÙeJemLee Demeles. Demes veJns keâer keâeefHeâjebÛes JeÛe&mJe jeneJes DeeefCe melÙeOecee&ÛÙee
DevegÙeeÙeebveer ‘efpecceer’ yevetve jeneJes.
17) Ûeej njece ceefnvÙeebveer DeefYeØesle Deensle efpeuekeâDeo, efpeuenppee DeeefCe cegnj&ce, npe efJeOeermee"er
DeeefCe jppeye Gcejemee"er.
18) cnCepes DeveskesâÕejJeeoer pej Ùee ceefnvÙeelemegæe ue{CÙeeheemetve hejeJe=òe nesle vemeleerue lej
pÙeeØeceeCes les Skeâpetš nesTve legceÛÙeeMeer ue{leele lÙeeÛeØeceeCes legcnermegæe Skeâpetš nesTve
lÙeebÛÙeeMeer ue{e. metjn yekeâje DeeÙele ›eâ. 194 ner meojnt DeeÙeleÛes Yee<Ùe keâjles.
Deledleewyee 9 281 heeje 10
ueeskeâ ceeie&Yeü° kesâues peeleele. SKeeÅee Je<eea SKeeÅee ceefnvÙeeuee JewOe "jefJeleele Je SKeeÅee
Je<eea lÙeeuee DeJewOe keâ¤ve šekeâleele, pesCeskeâ¤ve Deuueenves efveef<eæ "jefJeuesuÙee ceefnvÙeebÛeer
mebKÙeener hetCe& keâjlee ÙeeJeer Je Deuueenves pÙeeuee efveef<eæ kesâuesues Deens lÙeeuee JewOemegæe
keâ¤ve Ieslee ÙeeJes19 lÙeebÛeer Deheke=âlÙeW lÙeebÛÙeemee"er MeesefYeJeble keâjCÙeele Deeuesueer Deensle, Je
Deuueen melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee ceeie&oMe&ve keâjerle vemelees. (36-37)
ns ßeæeJebleebvees!20 legcneuee Peeues lejer keâeÙe keâer pesJne legcneuee DeuueenÛÙee ceeiee&le
efveIeCÙeemee"er meebieCÙeele Deeues lesJne legcner peefceveerMeer efKeUtve jeefnueele? legcner cejCeesòej
peerJeveeÛÙee leguevesle ueewefkeâkeâ peerJeveeuee hemeble kesâues Deens keâeÙe? Demes Demesue lej legcneuee
ceenerle DemeeJes keâer Ssefnkeâ peerJeveeÛee ne meJe& mejbpeece cejCeesòej peerJeveeceOÙes HeâejÛe Lees[e
Yejsue. legcner G"Ceej veener lej Deuueen legcneuee og:KeoeÙekeâ efMe#ee osF&ue, DeeefCe legceÛÙee
peeieer ogmeNÙee SKeeÅee mecetneuee GYes keâjerue DeeefCe legcner F&ÕejeÛes keâenerner JeeF&š keâ¤
MekeâCeej veener, lees ØelÙeskeâ Jemletuee meceLe& Deens. pej legcner hewiebyejeuee ceole kesâueer veener lej
keâener heJee& veener. Deuueenves lÙeeuee lÙeeØemebieer ceole kesâueer Deens pesJne DeßeæeJebleebveer lÙeeuee
keâe{tve šekeâues nesles. pesJne lees Heâòeâ oesvehewkeâer - ogmeje neslee, pesJne les oesIes iegnsle nesles, lesJne
lees DeeheuÙee meeLeeroejeuee meebiele neslee, ‘‘og:Keer nesT vekeâesme. Deuueen DeeceÛÙeemeceJesle
Deens.’’21 lÙeeJesUer Deuueenves DeeheuÙeekeâ[tve lÙeeÛÙeeJej ceve:Meebleer GlejefJeueer DeeefCe
lÙeeuee DeMee ue<keâjeÉejs ceole kesâueer pes legcneuee efomele veJnles Je DeßeæeJebleebÛes JeÛeve
19) Dejyemleeveele ‘vemeer’ oesve ØekeâejÛeer nesleer. Skeâ Øekeâej Demee neslee keâer Ùegæ Je ceejeceejer DeeefCe
KegveeÛee met[ GieefJeCÙeemee"er SKeeÅee njece ceefnvÙeeuee nueeue "jJetve Iesle Demele Je lÙeeSsJePeer
SKeeÅee nueeue ceefnvÙeeuee njece "jJetve lÙeebÛeer mebKÙee hetCe& keâjerle Demele. ogmeje Øekeâej Demee
neslee keâer Ûebõ Je<ee&uee meewj Je<ee&vegmeej keâjCÙeemee"er lÙeele ‘keâyeermee’ cnCetve Skeâe ceefnvÙeeÛeer Yej
keâjerle Demele pesCeskeâ¤ve npe vesnceer SkeâeÛe $e+letle Ùesle jeneJee, ÛebõeÛÙee efnMeesyeevegmeej npeÛes
efvejefvejeàÙee $e+letle YeüceCe keâjerle jenCÙeeves lÙeebvee De[ÛeCeeRvee meeceesjs peeJes ueeiele Demes,
lÙeeheemetve lÙeebÛeer megškeâe JneJeer. DeMeeØekeâejs 33 Je<eeËheÙeËle nppe DeeheuÙee cetU JesUsefJ e¤æ
Flej leejKesle nesle Demes. Heâòeâ 34 JÙee Je<eea Skeâoe cetU efpeuenppeeÛÙee 9 Je 30 leejKeeble heej
he[le Demes. hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer pÙeeJe<eea nppelegue efJeoeDe (efvejesheeÛes npe) Deoe
kesâues lÙeeJe<eea npe DeeheuÙee cetU leejKeeble Deeuee neslee Je lÙeeÛe JesUsheemetve vemeerÛÙee heæleerme
yeboer kesâueer iesueer.
20) Ùee DeeÙeleer ®kegâDe 9 ÛÙee MesJešheÙeËle leyetkeâ ÙegæeÛÙee leÙeejerÛÙee keâeUele GlejuÙee Deensle.
21) ne lÙee ØemebieeÛee GuuesKe Deens pesJne cekeäkesâÛÙee keâeefHeâjebveer hewiebyej (me.) ÙeebÛeer nlÙee keâjCÙeeÛee
mebkeâuhe kesâuee neslee DeeefCe hewiebyej (me.) Ssve lÙee je$eer peer lÙeebÛÙee nlÙesmee"er efveef§ele kesâuesueer
nesleer, cekeäkesântve efveIetve meewjiegnsle leerve efoJemeebheÙeËle uehetve nesles Je veblej ceoerveskeâ[s efnpejle kesâueer
nesleer. lÙeeJesUer iegnsle Heâòeâ npejle Deyetyekeâj (jefpe.) lÙeebÛÙeemeesyele nesles.
Deledleewyee 9 282 heeje 10
Keeueer hee[ues Je DeuueenÛes JeÛeve lej GÛÛeÛe Deens, Deuueen peyejomle DeeefCe õ°e Je
yegefæceeve Deens. (38-40)
efveIee, ceie legcner nuekesâ Demee Deiej yeespe[ Demee Je mebIe<e& keâje DeuueenÛÙee ceeiee&le
DeeheuÙee peerefJele Je efJeòeeefveMeer, ns legceÛÙeemee"er Gòece Deens pej legcner peeCele Demeeue.
(41)
ns hewiebyej (me.), pej HeâeÙeoe menpe meeOÙe Demelee Je ØeJeeme meeshee Demelee lej les
pe¤j legceÛÙeeceeies ÛeeueCÙeeme leÙeej Peeues Demeles, hejbleg lÙeebÛÙeemee"er ne ceeie& lej DelÙeble
efyekeâš Peeuesuee Deens.22 Deelee les DeuueenÛeer MeheLe IesTve IesTve meebieleerue keâer pej Deecner
efveIet Mekeâuees Demelees lej KeefÛeleÛe legceÛÙeeyejesyej efveIeeuees Demelees, les mJele:uee efJeveeMeeble
Peeskeâle Deensle. Deuueen ÛeebieuesÛe peeCelees keâer les ueyee[ Deensle. (42)
ns hewiebyej (me.), Deuueen legcneuee #ecee keâjes. legcner lÙeebvee hejJeeveieer keâe efoueer?
(legcner Kegö lÙeebvee hejJeeveieer ÅeeJeÙeeme vekeâes nesleer) pesCeskeâ¤ve keâesCe Kejs Deensle ns legcneJej
GIe[ Peeues Demeles Je KeesšŸeebvee osKeerue legcner DeesUKeues Demeles. pes ueeskeâ DeuueenJej Je
Debeflece efoveeJej ßeæe "sJeleele les lej keâoeefhe legceÛÙeekeâ[s DeMeer efJevebleer keâjCeej veenerle keâer
lÙeebvee DeeheuÙee peerefJele Je efJeòeeefveMeer Ùegæ keâjCÙeeheemetve ceeHeâ kesâues peeJes. Deuueen
F&MehejeÙeCe ueeskeâebvee ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCelees. DeMeer efJeveJeCeer lej lesÛe ueeskeâ keâjleele pes
Deuueen DeeefCe Debeflece efoveeJej ßeæe "sJele veenerle, lÙeebÛÙee ùoÙeeble Mebkeâe Deens DeeefCe les
DeeheuÙee MebkesâleÛe efÉOee«emle Peeues Deensle. (43-45)
pej KejesKejÛe lÙeebÛee efveIeCÙeeÛee Fjeoe Demelee lej lÙeemee"er lÙeebveer keâener lejer
leÙeejer kesâueer Demeleer, hejbleg Deuueenuee lÙeebÛes GlLeeve hemebleÛe veJnles, cnCetve lÙeeves lÙeebvee
DeeUMeer keâ¤ve šekeâues DeeefCe meebefieleues iesues keâer, yemetve jene yemeCeeNÙeebÛÙee yejesyej. pej
les legceÛÙeeyejesyej efveIeeues Demeles lej legceÛÙeele JeeF&šheCee Jee{efJeCÙeeheueerkeâ[s lÙeebveer keâenerner
kesâues vemeles. lÙeebveer legceÛÙee ojcÙeeve GheõJe ceepeefJeCÙeemee"er OeeJeheU kesâueer Demeleer DeeefCe
legceÛÙee peceeleerÛeer efmLeleer lej DeMeer Deens keâer lÙeele DeÅeehe heg<keâUmes Demes ueeskeâ GheefmLele
Deensle pes lÙeebÛÙee iees°er keâeve ueeJetve Sskeâleele, Deuueen Ùee DelÙeeÛeeNÙeebvee ÛeebieuesÛe
peeCelees. ÙeehetJeeamegæe Ùee ueeskeâebveer GheõJe hemejefJeCÙeeÛes ØeÙelve kesâues Deensle DeeefCe legcneuee
DeheÙeMeer yeveefJeCÙeemee"er meJe& ØekeâejÛÙee keäèhlÙeebÛeer Guee{eue kesâueer Deens, ÙesLeheeJeslees keâer
lÙeebÛÙee FÛÚsefJe¤æ melÙe Øekeâš Peeues Je DeuueenÛes keâeÙe& efmeæerme iesuÙeeefMeJeeÙe jeefnues
22) cnCepes ns heentve keâer meecevee jescemeejKÙee MeefòeâMeer Deens DeeefCe keâeU keâ[keâ GvneàÙeeÛee Deens,
osMeele og<keâeU hemejuee Deens, DeeefCe vetleve Je<ee&Ûeer efhekesâ, pÙeebÛÙeeJej DeeMee ueeieuÙee neslÙee,
leer keâeheCeerÛÙee leeW[eJej Deeueer Deensle, lÙeevee leyetkeâÛee ØeJeeme HeâejÛe pe[ Jeešt ueeieuee.
Deledleewyee 9 283 heeje 10
veener. (46-48)
lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer Demee Deens pees cnCelees keâer ‘‘ceuee hejJeeveieer Åee Je ceuee mebkeâšele
šeketâ vekeâe.’’ Ssketâve IÙee! GheõJeeleÛe lej ns ueeskeâ iegjHeâšues Deensle DeeefCe vejkeâeves Ùee
DeßeæeJebleebvee Jes{tve "sJeues Deens. (49)
legceÛes Yeues Peeues lej Ùeebvee og:Ke nesles Je legcnebJej SKeeos mebkeâš Ùesles lesJne ns leeW[
efHeâjJetve KegMe nesTve hejleleele Je cnCele peeleele keâer yejs Peeues. Deecner DeieesojÛe DeeceÛee
ceeceuee "erkeâ"ekeâ kesâuee neslee. Ùeebvee meebiee, ‘‘Deecneuee keâoeefhe keâenerner (Ûeebieues-JeeF&š)
heesnÛele veener hejbleg les pes Deuueenves DeeceÛÙeemee"er efueefnues Deens. DeuueenÛe DeeceÛee Jeeueer
Deens. DeeefCe ßeæeJebleebveer lÙeeÛÙeeJejÛe efYemle "sJeueer heeefnpes.’’ (50-51)
Ùeebvee meebiee, ‘‘legcner DeeceÛÙeeyeeyeleerle pÙee iees°erÛeer Jeeš heenele Deenele leer
ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâeÙe Deens keâer oesve ÛeebieuÙee iees°eRhewkeâer Skeâ Ûeebieueer iees° Deens.23 DeeefCe
Deecner legceÛÙeeyeeyeleerle pÙee iees°erÛeer Øeleer#ee keâjerle Deenesle leer DeMeer keâer Deuueen mJele:Ûe
legcneuee efMe#ee keâjlees keâer DeeceÛÙee nmles keâjefJelees? yejs lej Deelee legcnerner Jeeš hene DeeefCe
DeecnerosKeerue legceÛÙeeyejesyej Øeleer#esle Deenesle.’’ (52)
Ùeebvee meebiee, ‘‘legcner Deeheueer mebheòeer jepeerKegMeerves KeÛe& keâje efkebâJee veejepeerves leer
keâesCelÙeener heefjefmLeleerle mJeerkeâejueer peeCeej veener. keâejCe legcner DeJe%eekeâejer ueeskeâ Deenele.
Ùeebveer efouesueer mebheòeer mJeerke=âle ve nesCÙeeÛes keâejCe ÙeeefMeJeeÙe ogmejs keâener veener keâer Ùeebveer
Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeMeer õesn kesâuee Deens. veceepekeâjerlee Ùesleele lej cejieUle
Ùesleele DeeefCe DeuueenÛÙee ceeiee&le KeÛe& keâjleele lesner DeefveÛÚehetJe&keâ KeÛe& keâjleele, ÙeebÛeer
Oeveoewuele DeeefCe ÙeebÛeer mebleleer - efJeheguelee heentve Heâmet vekeâe. Deuueen lej Demes FefÛÚlees keâer
ÙeeÛe JemlegÉejs Ùeebvee Ssefnkeâ peerJeveele osKeerue keâeshe«emle keâjeJes DeeefCe Ùeebvee ce=lÙet Deeuee lejer
lees melÙeeÛÙee FvkeâejeÛÙee efmLeleerleÛe ÙeeJee. (53-55)
les DeuueenÛeer MeheLe IesTve IesTve meebieleele keâer Deecner legceÛÙeehewkeâerÛe Deenesle,
JeemleefJekeâ heenlee les cegUerÛe legceÛÙeehewkeâer veenerle. Kejslej les Demes ueeskeâ Deensle pes
legcneheemetve YeÙeYeerle Deensle. pej lÙeebvee SKeeos DeeßeÙemLeeve efceUeues DeLeJee SKeeoer iegne
efkebâJee uehetve yemeCÙeemee"er SKeeoer peeiee, lej heUle peeTve lÙeele ueheleerue. (56-57)
ns hewiebyej (me.), ÙeebÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâ oeveeÛÙee24 JeešheemebyebOeer legceÛÙeeJej Dee#eshe
Iesleele, pej Ùee ceeueeceOetve keâener Ùeebvee efoues iesues lej ns KegMe nesleele DeeefCe efoues iesues veener
lej veekeâ cegj[t ueeieleele. efkeâleer Úeve Peeues Demeles keâer Deuueen DeeefCe hewiebyejeves pes keâener
23) cnCepes DeuueenÛÙee ceeiee&le Meneole- newleelcÙe efkebâJee FmueeceÛee efJepeÙe.
24) cnCepes pekeâeleÛee ceeue.
Deledleewyee 9 284 heeje 10
lÙeebvee efoues nesles lÙeeJej les mebleg° jeefnues Demeles Je meebefieleues Demeles keâer, ‘‘Deuueen
DeeceÛÙeemee"er hegjsmee Deens, lees DeeheuÙee ke=âhesves Deecneuee DeeCeKeer Kethemes osF&ue DeeefCe
lÙeeÛee hewiebyejosKeerue DeeceÛÙeeJej cesnjyeeveer keâjerue. Deecner Deuueenkeâ[sÛe [esUs ueeJetve
yemeuesuees Deenesle.’’ ns oeve lej KeNÙee DeLeea Heâkeâerj DeeefCe ieesjieefjyeebmee"er Deens.25 DeeefCe
lÙee ueeskeâebmee"er pes oeve JemegueerÛÙee keâeceeJej vesceues Deensle DeeefCe lÙee ueeskeâebkeâefjlee pÙeebÛeer
efouepeceeF&26 Dehesef#ele Deens. lemesÛe ns, iegueeceebÛÙee cegòeâlesmee"er27 Je keâpe&oejebvee ceole
keâjCÙeemee"er Je F&Õejer ceeiee&le28 DeeefCe Jeešme¤bÛÙee mesJesmee"er29 GheÙeesieele DeeCeCÙeekeâefjlee
Deens. Skeâ keâle&JÙe Deens Deuueenkeâ[tve DeeefCe Deuueen meJe&keâener peeCeCeeje õ°e Je
yegefæceeve Deens. (58-60)
ÙeebÛÙeehewkeâer keâenerpeCe Deensle pes DeeheuÙee Meyoebveer Øesef<eleeuee og:Ke osleele DeeefCe
25) Heâkeâerjves leer JÙeòeâer DeefYeØesle Deens peer DeeheuÙee GojefveJee&nemee"er FlejebÛeer iejpeJeble Demesue.
efcemekeâerve (ieesjiejerye) les ueeskeâ Deensle pes meJe&meeceevÙe iejpeJebleebÛÙee leguevesle DeefOekeâ
oeefjõŸeeJemLesle Demeleerue.
26) leeueerHesâ keâuye (efouepeceeF&) Ûee DeLe& ùoÙeekeâ<e&Ce Demee neslees, Ùee Dee%esÛee GösMe Demee keâer pes
ueeskeâ FmueeceÛÙeeefJe¤æ ØeÙelveMeerue Demeleerue Je mebheòeer osTve lÙeebÛÙee És<eeÛeer leer›elee
MeceefJeueer peele Demesue, efkebâJee pes ueeskeâ keâeefHeâjebÛÙee kebâhetle Demes Demeleerue keâer pej mebheòeerves lÙeebvee
lees[ues iesues lej legštve les cegmeueceeveebÛes meneÙekeâ yevet Mekeâle Demeleerue, efkebâJee pÙee ueeskeâebveer
vegkeâleeÛe Fmueece ØeJesMe kesâuee Demesue Je lÙeebÛÙeeleerue GCeerJee heenlee pej lÙeebvee DeeefLe&keâ meneÙÙe
efoues iesues veener lej les hegvne kegâøeâkeâ[s hejleCÙeeÛeer Yeerleer Demesue, DeMee ueeskeâebvee keâeÙecemJe¤heer
DeLeJee leelkeâeefuekeâ mJe¤heeÛÙee osCeiÙee osTve FmueeceÛes efnceeÙeleer Je ceoleieej DeLeJee
Dee%eeOeerve, DeLeJee keâceerle keâceer efve®heõJeer Me$et yeveefJeues peeJes.
27) ceeve mees[efJeCÙeeves DeefYeØesle iegueeceebvee cegòeâ keâjefJeCes nesÙe.
28) F&Õejceeiee&le, ne Meyo meJe&meeceevÙe Deens. DeMeer meJe& melkeâcex pÙeeveer Deuueen ØemeVe nesle Demesue,
Ùee MeyoeÛÙee DeLee&le cees[leele. Fmueeceer efJeÉeveebÛÙee Skeâe mecetneves Demes cele JÙeòeâ kesâues Deens
keâer Ùee Dee%esvegmeej ‘pekeâele’Ûee ceeue meJe& ØekeâejÛÙee melke=âlÙeele KeÛe& kesâuee peeT Mekeâlees, hejbleg
lÙeebÛÙee cees"Ÿee yengmebKÙesÛÙee celes Ùee ef"keâeCeer ‘Heâermeyeerefueuueen’ves DeefYeØesle ‘efpeneo
Heâermeyeerefueuueen’ ‘DeuueenÛÙee ceeiee&le efpeneo’ÛÙee DeLee&le Deens. cnCepes keâeefHeâj
peerJeveJÙeJemLesuee ve° keâ¤ve efleÛÙee peeieer Fmueeceer peerJeveJÙeJemLesÛeer ØemLeehevee keâjCes Ùee nsletves
pes ØeÙelve kesâues peeJesle les. Ùee ØeÙelveeble pes ueeskeâ me›eâerÙe Demeleerue lÙeebÛÙee ØeJeeme KeÛee&mee"er,
meJeejeRmee"er, MeŒe meeefnlÙe DeeefCe Flej mejbpeece GheueyOe keâjCÙeemee"er pekeâeleves ceole kesâueer
peeT Mekeâles, ceie les mJele: megefmLeleerÛes ueeskeâ keâe Demesveele Je DeeheuÙee iejpeebmee"er lÙeebvee
lÙeebÛÙee ceoleerÛeer iejpe keâe vemesvee.
29) Jeešme¤ ceie lees DeeheuÙee Iejer ßeerceble keâe Demesvee hejbleg ØeJeemeeÛÙee efmLeleerle lÙeeuee meneÙÙeeÛeer
iejpe Yeemeueer lej lÙeeÛeer ceole pekeâeleves kesâueer peeF&ue.
Deledleewyee 9 285 heeje 10
cnCeleele keâer ne ceeCetme keâeveeÛee nuekeâe Deens, meebietve šekeâe, ‘‘lees legceÛÙee YeuÙeemee"er lemee
Deens, DeuueenJej ßeæe "sJelees Je ßeæeJebleebJej efJeÕeeme keâjlees, DeeefCe meJe&mJeer ke=âhee Deens
lÙee ueeskeâebmee"er pes legcnehewkeâer ßeæeJeble Deensle. DeeefCe pes ueeskeâ DeuueenÛÙee hewiebyejeuee
og:Ke osleele lÙeebÛÙeemee"er og:KeoeÙekeâ efMe#ee Deens.’’ (61)
ns ueeskeâ legceÛÙeemeceesj MeheLee Iesleele pesCeskeâ¤ve legcneuee ØemeVe keâjeJes, JeemleefJekeâ
heenlee ns pej ßeæeJeble Deensle lej Deuueen DeeefCe hewiebyej Ùee iees°erÛes peemle nkeäkeâoej Deensle
keâer Ùeebveer lÙeebvee ØemeVe keâjCÙeeÛeer keâeUpeer IÙeeJeer. Ùeebvee ceenerle veener keâer pees Deuueen Je
lÙeeÛÙee hewiebyejeÛee cegkeâeyeuee keâjlees lÙeeÛÙeemee"er vejkeâeÛeer Deeie Deens pÙeele lees meowJe
jenerue? ner Heâej cees"er veeceg<keâer Deens. (62-63)
ns oebefYekeâ Yeerle Deensle keâer SKeeos JesUsme cegmeueceeveeJej SKeeoe Demee DeOÙeeÙe
DeJele¤ veÙes keâer pÙeeves lÙeebÛÙee ùoÙeeleerue Yeso GIe[ nesF&ue. ns hewiebyej (me.) Ùeebvee meebiee,
‘‘Gheneme keâje. Deuueen leer iees° GIe[ keâjCeej Deens peer GIe[ nesCÙeeÛeer legcneuee Yeerleer
Jeešles.’’ pej Ùeebvee efJeÛeejues keâer legcner keâeÙe yeesuele neslee lej les ueiesÛe Gòej osleele keâer,
‘‘Deecner lej Leóe cemkeâjer DeeefCe ceveesjbpeve keâjerle neslees.’’30 Ùeebvee meebiee, ‘‘keâeÙe legceÛeer
Leóe cemkeâjer Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee JeÛeveebMeer Je lÙeeÛÙee hewiebyejeMeerÛe nesleer?’’ Deelee
efveefceòe MeesOet vekeâe. legcner ßeæe "sJeuÙeeveblej melÙe veekeâejues Deens. Deecner legceÛÙeehewkeâer Skeâe
mecetneme ceeHeâ pejer kesâues lejer ogmeNÙee mecetneuee Deecner DeJeMÙe efMe#ee osT keâejCe lees
DehejeOeer Deens. (64-66)
oebefYekeâ heg®<e Je oebefYekeâ efŒeÙee meJe& SkeâceskeâeMeer meejKesÛe Deensle. og<keâcee&Ûee DeeosMe
osleele DeeefCe melkeâcee&heemetve hejeJe=òe keâjleele DeeefCe Deeheues nele melkeâcee&heemetve jesKeleele, ns
Deuueenuee efJemejues cnCetve Deuueen osKeerue Ùeebvee efJemejuee. efveef§eleheCes ns oebefYekeâÛe
DeJe%eekeâejer Deensle. Ùee oebefYekeâ heg®<e, efŒeÙee Je DeßeæeJebleebÛÙeekeâefjlee Deuueenves vejkeâeie>erÛes
30) leyetkeâÛÙee ÙegæeÛÙee keâeUele oebefYekeâ vesnceer DeeheuÙee yew"keâerle yemetve hewiebyej (me.) DeeefCe
cegmeueceeveebÛeer šj-šJeeUer keâjerle Demele DeeCe pes ueeskeâ meÆeJevesves efpeneomee"er leÙeej
DemeCÙeeÛes lÙeebvee Dee{Ule Demele, DeeheuÙee Ghenemeeves les lÙeebÛes OewÙe& KeÛeefJeCÙeeÛee ØeÙelve
keâjerle Demele. leÉle noermeeRle lÙeebÛeer Deveskeâ efJeOeeves efveJesefoueer iesueer Deensle. Goe. Skeâe yew"keâerle
keâener iehhee iees°er keâjerle yemeues nesles. Skeâeves cnšues, ‘‘Denes, jesceve ueeskeâebvee osKeerue legcner keâener
DejyeebmeejKes mecepeuee Deenele keâer keâeÙe? GÅee heeneÛe keâer Ùegæemee"er Deeuesues ns meJe& Metj Jeerj
oesjKeb[eves yebefomle Demeleerue.’’ ogmeNÙeeves meebefieleues, ‘‘ÙeeGhej pej MebYej MebYej keâesj[s
Dees{CÙeeÛee ngketâce Peeuee lej efkeâleer cepee Jeešsue.’’ DeeefCe Skeâe oebefYekeâeves hewiebyej (me.) Ùeebvee
ÙegæeÛeer peÙÙele leÙeejer keâjleevee heentve DeeheuÙee efce$eceb[Uer Je oesmleebvee meebefieleues,
‘‘ceneMeÙeebkeâ[s hene, jesce DeeefCe meerefjÙeeÛes efkeâuues efpebkeâCÙeemee"er meensye efveIeeues Deensle.’’
Deledleewyee 9 286 heeje 10
JeÛeve efoues Deens, pÙeele ns meowJe jenleerue, leesÛe ÙeebÛÙeemee"er ÙeesiÙe Deens. ÙeebÛÙeeJej
DeuueenÛee efOekeäkeâej Deens Je ÙeebÛÙeemee"er keâeÙece jenCeejer Ùeelevee Deens. - legcne ueeskeâebÛes
jbie{bie lej lesÛe Deensle pes legceÛÙee hetJe&peebÛes nesles. les legceÛÙeehes#ee DeefOekeâ MeòeâerMeeueer Je
legceÛÙeehes#ee peemle mebheòeer Je mebleleerJeeues nesles. ceie lÙeebveer peieeleÛe DeeheuÙee JeešŸeeÛee
Deevebo uegšuee Je legcnerosKeerue DeeheuÙee JeešŸeeÛee Deevebo lÙeeÛeØeceeCes uegšuee pemee lÙeebveer
uegšuee neslee. DeeefCe leMeeÛe efJeJeeoele legcner osKeerue he[ueele peMee efJeJeeoele les he[ues nesles,
cnCetve lÙeebÛee MesJeš Demee Peeuee keâer Ùee ueeskeâele Je hejueeskeâele lÙeebÛes kesâues meJejues meJe&
JeeÙee iesues DeeefCe lesÛe leesšŸeele Deensle. - Ùee ueeskeâeheÙeËle ÙeebÛÙee hetJe&peebÛee Fefleneme
heesnÛeuee veener keâeÙe? vetn (De.) Ûes ueeskeâ Deeo, meceto, FyeÇenerce (De.) Ûes ueeskeâ, ceoÙeveÛes
ueeskeâ DeeefCe lÙee JemlÙee pÙeebvee GueLetve šekeâues iesues,31 lÙeebÛes Øesef<ele lÙeebÛÙeeheeMeer GIe[
GIe[ mebkesâle IesTve Deeues, ceie ns DeuueenÛes keâece veJnles keâer lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej keâjeJee,
lej les mJele:Ûe DeeheuÙeeJej DelÙeeÛeej keâjCeejs nesles. (67-70)
ßeæeJeble heg®<e Je ßeæeJeble efŒeÙee ns meJe& Skeâ ogmeNÙeeÛes efce$e Deensle, YeuesheCeeÛee
DeeosMe osleele Je JeeF&š iees°erheemetve jesKeleele, veceepe keâeÙece keâjleele, pekeâele osleele DeeefCe
Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛes Dee%eeOeejkeâ Deensle, ns les ueeskeâ Deensle pÙeebÛÙeeJej DeuueenÛee
ke=âheeJe<ee&Je nesCeejÛe. KeefÛeleÛe Deuueen meJeeËJej ØeYeeJeer DeeefCe Ûeletj Je yegefæceeve Deens. Ùee
ßeæeJeble heg®<e DeeefCe efŒeÙeebmee"er DeuueenÛee JeeÙeoe Deens keâer lÙeebvee DeMee yeeiee Øeoeve
keâjerue pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue, DeeefCe les lÙeeÛÙeele meowJe jenleerue, lÙee
meoeyenej yeeieeble lÙeebÛÙeekeâefjlee mJeÛÚ efveJeememLeeves Demeleerue, DeeefCe meJee&le ßes‰ iees°
cnCepes DeuueenÛeer ØemeVelee lÙeebvee Øeehle nesF&ue. nsÛe cees"s ÙeMe Deens. (71-72)
ns veyeer (me.)!32 DeßeæeJeble DeeefCe oebefYekeâ oesIeebÛee meJe& MeefòeâefveMeer meecevee keâje
DeeefCe lÙeebÛÙeeMeer keâ"esj JÙeJenej keâje. mejlesMesJešer ÙeebÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens DeeefCe les
DelÙeble JeeF&š efveJeememLeeve Deens. ns ueeskeâ DeuueenÛeer MeheLe IesTve IesTve meebieleele keâer
Deecner leer iees° meebefieleueer veener, JeemleefJekeâ heenlee lÙeebveer pe¤j leer efJeõesner iees° meebefieleueer
31) cnCepes uetle ueeskeâebÛÙee JemlÙee pÙee GueLeeheeueLe keâ¤ve šekeâuÙee iesuÙee.
32) ÙesLetve lÙee DeeÙeleeRvee ØeejbYe nesle Deens pÙee leyetkeâÛÙee Ùegæeveblej GlejuÙee neslÙee.
Deledleewyee 9 287 heeje 10
Deens.33 lÙeebveer Fmueece mJeerkeâejuÙeeveblej melÙeeÛee Fvkeâej kesâuee DeeefCe lÙeebveer les meJe&keâener
keâjCÙeeÛee efve§eÙe kesâuee pes ke⤠Mekeâues veenerle.34 ne meJe& lÙeebÛee jeie ÙeeÛe iees°erJej Deens
vee keâer Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeves DeeheuÙee ke=âhesves Ùeebvee ßeerceble kesâues Deens! Deelee pej ns
DeeheuÙee Ùee Jele&veeheemetve hejeJe=òe Peeues lej ns ÙeebÛÙeemee"erÛe Gòece Deens, DeeefCe pej ns
hejeJe=òe Peeues veenerle lej Deuueen Ùeebvee DelÙeble og:KeoeÙekeâ efMe#ee keâjerue. Fnueeskeâele Je
hejueeskeâelemegæe. Je he=LJeerJej keâesCeerner veener pees ÙeebÛee mebj#ekeâ Je meneÙekeâ Demesue.
(73-74)
ÙeebÛÙeehewkeâer keâenerpeCe Demesner Deensle pÙeebveer DeuueenMeer Øeefle%ee kesâueer nesleer keâer pej
lÙeeves DeeheuÙee ke=âhesves Deecneuee Gheke=âle kesâues lej Deecner oeveOece& ke⤠DeeefCe meoeÛeejer
yevetve jent. heCe pesJne Deuueenves DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebvee OeveJeeve kesâues lesJne ns kebâpet<eheCeeuee
ØeJe=òe Peeues. DeeefCe DeeheuÙee Øeefle%esheemetve Demes efHeâjues keâer Ùeebvee lÙeeÛeer heJee&megæe veener.
heefjCeece Demee Peeuee keâer lÙeebÛÙee Ùee Øeefle%eeYebieeheeÙeer peer lÙeebveer DeuueenMeer kesâueer Je lÙee
DemelÙeecegUs pes les yeesuele jeefnues, Deuueenves ÙeebÛÙee ùoÙeeble obYe ®peefJeuee pees lÙeeÛÙee
"eÙeer ns npej nesCÙeeÛÙee efoJemeeheÙeËle ÙeebÛee efheÛÚe mees[Ceej veener. Ùee ueeskeâebvee ceenerle
veener keâeÙe keâer Deuueenuee ÙeebÛes ieghle jnmÙe DeeefCe ÙeebÛÙee ieghle keâeveiees°ermegæe ceenerle
Deensle DeeefCe lees leceece hejes#eebÛÙee iees°eRÛee ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCekeâej Deens? (lees ÛeebieuÙee
Øekeâejs DeesUKelees lÙee kebâpet<e ßeercebleebvee) pes, mJesÛÚsves DeeefCe DeeJe[erves osCeeNÙee
ßeæeJebleebÛÙee DeeefLe&keâ kegâyee&veerJej yeelee ceejleele DeeefCe lÙee ueeskeâebÛeer Leóe G[efJeleele
33) Ùee ef"keâeCeer efpeÛÙeekeâ[s efveoxMe kesâuesuee Deens leer iees° keâesCeer nesleer Ùee mebyebOeeves keâesCeleerner
Kee$eerueeÙekeâ ceeefnleer DeecneØele heesnÛeuesueer veener. leLeeefhe efveJesoveele Deveskeâ DeMee keâeefHeâjer
iees°eRÛee GuuesKe Deeuee Deens pÙee keâeefHeâjebÛeer lÙee keâeUer GÛÛeejuÙee neslÙee. Goe. Skeâe
oebefYekeâeves Skeâe cegefmuece ÙegJekeâeMeer yeesueleebvee meebefieleues nesles keâer, ‘‘ner JÙeòeâer DeLee&le hewiebyej
cegncceo (me.) pÙee iees°er Øemlegle keâjerle Deens lÙee meJe& melÙe Deensle lej Deecner meJe& iee{Jeebhes#eener
peemle legÛÚ Deenesle.’’ DeeCeKeer Skeâe efveJesoveele Deens keâer leyetkeâÛÙee ØeJeemeele Skeâe ef"keâeCeer
hewiebyej (me.) ÙeebÛeer meeb[Ceer njJeueer. lÙeeJesUer oebefYekeâeÛÙee Skeâe šesUerves DeeheuÙee yew"keâerle
yemetve Kethe Leóe G[efJeueer, DeeefCe Deeheehemeele meebefieleues keâer, ‘‘ns ceneMeÙe DeekeâeMeeÛÙee
yeelecÙee lej SskeâJeerle Demeleele hejbleg lÙeebÛÙee mJele:ÛÙee meeb[CeerÛeer keâenerÛe yeeleceer veener keâer leer
ÙeeJesUer keâes"s Deens.’’
34) ne mebkesâle, oebefYekeâebveer leyetkeâ ÙegæeÛÙee keâeUele peer keâškeâejmLeeves kesâueer nesleer lÙeebÛÙeekeâ[s Deens.
Skeâe Øemebieer lÙeebveer DeMeer Ùeespevee DeeKeueer keâer je$eer ØeJeemeeÛÙee JesUer hewiebyej (me.) ÙeebÛee
keâ[sueesš keâjeJee. lÙeebveer Deeheehemeele Demesner "jefJeues nesles keâer leyetkeâ ÙesLes pej cegmeueceeveebÛee
hejeYeJe Peeuee lej ceoervesle Deyoguueen efyeve GyyeFÛÙee [eskeäÙeeJej lelkeâeU jepecegkegâš "sJeuee
peeJee.
Deledleewyee 9 288 heeje 10
pÙeebÛÙeepeJeU (F&ÕejeÛÙee ceeiee&le osCÙeemee"er) lÙeeefMeJeeÙe keâenerÛe veener pes les mJele:Jej keâ°
Dees{Jetve osleele Deuueen Ùee Leóe G[efJeCeeNÙeebÛee Gheneme keâjlees Je lÙeebÛÙeemee"er
ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee Deens. ns hewiebyej (me.)! ceie legcner DeMee ueeskeâebmee"er #ecesÛeer ÙeeÛevee keâje
DeLeJee ve keâje, pej legcner meòej JesUe osKeerue lÙeebvee #ecee keâjCÙeeÛeer efJeveJeCeer keâjeue lejer
Deuueen lÙeebvee keâoeefhe #ecee keâjCeej veener. keâejCe lÙeebveer Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee
hewiebyejeMeer õesn kesâuee Deens, DeeefCe Deuueen DeJe%eekeâejer ueeskeâebvee cegefòeâ-ceeie& oeKeJeerle
vemelees. (75-80)
pÙee ueeskeâebvee ceeies jenCÙeeÛeer hejJeeveieer osCÙeele Deeueer nesleer, les DeuueenÛÙee
hewiebyejeuee meeLe ve osCÙeeJej Je Iejele yemetve jenCÙeeJej KegMe Peeues. DeeefCe lÙeebvee ns Deme¢e
Jeešues keâer DeuueenÛÙee ceeiee&le peerefJele Je efJeòeeefveMeer Ùegæ keâjeJes. lÙeebveer ueeskeâebvee meebefieleues
keâer, ‘‘Ùee keâ[keâ GvneàÙeele efveIet vekeâe.’’ Ùeebvee meebiee keâer vejkeâeÛeer Deeie ÙeeÛÙeener hes#ee
DeefOekeâ G<Ce Deens, efkeâleer Úeve Peeues Demeles pej Ùeebvee ÙeeÛee efJeJeskeâ Demelee! Deelee Ùee
ueeskeâebveer nmeCes keâceer kesâues heeefnpes Je DeefOekeâ j[ues heeefnpes, keâejCe pÙee og°lesÛeer keâceeF& ns
keâjerle jeefnues Deensle lÙeeÛee ceesyeouee DemeeÛe Deens (keâer Ùeebveer lÙeeJej j[ues heeefnpes.) pej
Deuueenves legcneuee lÙeebÛÙeele hejle vesues DeeefCe Ùeeheg{s lÙeebÛÙeehewkeâer SKeeÅee ieševes Ùegæemee"er
efveIeCÙeeÛeer legceÛÙeekeâ[tve hejJeeveieer ceeefieleueer lej mhe° meebiee, ‘‘Deelee legcner ceePÙeeyejesyej
cegUerÛe efveIet Mekeâle veener DeeefCe ceePÙee meesyele osKeerue keâesCee Me$etMeer ue{t MekeâCeej veener.
legcner heefnuÙeeboe yemetve jenCes hemeble kesâues nesles lej Deelee ceeies jenCeeNÙeebÛÙeeyejesyej ceeies
jene.’’ (81-83)
DeeefCe Ùeeheg{s ÙeebÛÙeehewkeâer pees keâesCeer ce=lÙet heeJesue lÙeeÛÙee peveepeeÛeer veceepe megæe
legcner cegUerÛe he{t vekeâe Je lÙeebÛÙee keâyejerpeJeU osKeerue keâOeer GYes jent vekeâe. keâejCe lÙeebveer
Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeMeer õesn kesâuee Deens. DeeefCe les ce=lÙet heeJeues Deensle DeMee
DeJemLesle keâer les DeJe%eekeâejer nesles. ÙeebÛÙee ßeercebleer Je efJehegue mebleleerves legceÛeer Heâmeiele neslee
keâecee veÙes. Deuueenves lej efve§eÙe kesâuee Deens keâer Ùee mebheòeer Je mebleleerÛÙeeÉejs Ùee peieeleÛe
Ùeebvee efMe#ee ÅeeJeer DeeefCe ÙeebÛes ØeeCe Ùee DeJemLesle efveIeeJes keâer ns õesn keâjCeejs Demeleerue.
(84-85)
pesJne keâOeer SKeeoer metjle Ùee DeeMeÙeeÛeer DeJelejueer keâer Deuueenuee ceevee DeeefCe
lÙeeÛÙee hewiebyejeÛÙee mebieleerves Ùegæ keâje lesJne legcner heeefnues keâer ÙeebÛÙeehewkeâer pes #ecelee
yeeUieCeejs nesles lesÛe legcneuee efJeveJet ueeieues keâer lÙeebvee ÙegæeceOÙes meeceerue nesCÙeeheemetve ceeHeâ
kesâues peeJes Je lÙeebveer meebefieleues keâer Deecneuee mees[e keâer Deecner yemeCeeNÙeeyejesyej yemetve
jeneJes. Ùee ueeskeâebveer Iejer yemeCeeNÙeele meeceerue nesCes hemeble kesâues DeeefCe lÙeebÛÙee ùoÙeebJej
Deledleewyee 9 289 heeje 11
cegnj ueeJeCÙeele Deeueer, cnCetve lÙeebÛÙee ue#eele Deelee keâenerÛe Ùesle veener. ÙeeGueš hewiebyej
(me.) ves Je lÙee ueeskeâebveer pÙeebveer lÙeebÛÙeeyejesyej ßeæe "sJeueer nesleer, DeeheuÙee peerefJele Je
efJeòeeefveMeer Ùegæ (efpeneo) kesâues DeeefCe Deelee meJe& YeueeF& lÙeebÛÙeemee"erÛe Deensle DeeefCe lesÛe
meHeâue nesCeejs Deensle. Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er Demeues yeeie leÙeej keâ¤ve "sJeues Deensle keâer
pÙeebÛÙeeKeeuetve keâeueJes Jeenele Deensle. lÙeele les meowJe jenleerue, ns Deens ceneve ÙeMe.
(86-89)
yeoeJeer Dejyeebhewkeâer osKeerue yejsÛemes ueeskeâ Deeues pÙeebveer efveefceòes kesâueer pesCeskeâ¤ve
lÙeebveener ceeies jenCÙeeÛeer hejJeeveieer efoueer peeJeer. DeMee Øekeâejs yemetve jeefnues les ueeskeâ pÙeebveer
Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeMeer (me.) ßeæsÛeer Keesšer Øeefle%ee kesâueer nesleer. Ùee yeoeJeeRhewkeâer pÙee
ueeskeâebveer efJeõesneÛeer heæle Debefiekeâejueer Deens, ueJekeâjÛe lÙeebvee og:KeoeÙekeâ efMe#esuee leeW[
ÅeeJes ueeiesue. (90)
DeMeòeâ Je Deepeejer ueeskeâ Je les pÙeebvee Oece& Ùegæele ØeJesMeekeâefjlee meece«eer Øeehle veener,
pej ceeies jeefnues lej keâenerner njkeâle veener, pej les mJeÛÚ ceveeves Deuueen Je hewiebyejebMeer
Skeâefve‰ Demeleerue.35 DeMee melkeâceeAJej Dee#eshe IesCÙeeme keâesCeleerner peeiee veener DeeefCe
Deuueen #ecee keâjCeeje Je oÙee oeKeefJeCeeje Deens. DeMeeÛe Øekeâejs lÙee ueeskeâebJejosKeerue
Dee#esheeme keâesCelesner mLeeve veener pÙeebveer mJele: ÙesTve legcneuee efJevebleer kesâueer nesleer keâer
Deecneuee mJeejer GheueyOe keâ¤ve efoueer peeJeer DeeefCe pesJne legcner meebefieleues keâer ceer
legceÛÙeemee"er mJeejerÛeer JÙeJemLee ke⤠Mekeâle veener lesJne les efve®heeÙe nesTve hejle iesues DeeefCe
efmLeleer DeMeer nesleer keâer lÙeebÛÙee [esàÙeeletve Deßet Jeenele nesles Je lÙeebvee Ùee iees°erÛes Deleesveele
og:Ke nesles keâer lesmJeKeÛee&ves Ùegæ ØeJesMeeÛeer Sshele yeeUiele veJnles. leLeeefhe Dee#eshe DeMee
ueeskeâebJej Deens pes OeveJeeve Deensle DeeefCe lejerosKeerue legceÛÙeeheeMeer efJeveJeCeer keâjleele keâer
lÙeevee Ùegæ-ØeJesMeeÛeer ceeHeâer osCÙeele ÙeeJeer, lÙeebveer Iejer yemetve jenCeeNÙeebceOÙes meeceerue nesCes
hemeble kesâues Je Deuueenves lÙeebÛeer ùoÙes cegnj kesâueer. cnCetve Deelee lÙeebvee keâener mecepele veener
(keâer DeuueenpeJeU lÙeebÛÙee Ùee JeeieCegkeâerÛee keâeÙe heefjCeece efveIeCeej Deens.) (91-93)
legcner pesJne hejletve lÙeebÛÙeekeâ[s heesnÛeeue lesJne les efvejefvejeUer efveefceòes meeoj keâjleerue
hejbleg legcner mhe° meebietve šekeâe, efveefceòe heg{s ke⤠vekeâe! Deecner legceÛÙee keâesCelÙeener iees°erÛee
35) ÙeeJe¤ve keâUues keâer pes ueeskeâ meke=âledoMe&veer DemeceLe& Demeues lÙeebÛÙeeyeeyeleerle osKeerue efveJJeU
JeeOe&keäÙe Je DeepeejheCe DeLeJee kesâJeU veeoejer #ecÙe DemeCÙeeme hegjsmes keâejCe "jle veener lej lÙeebÛes
ns efve®heeÙe kesâJeU DeMeeÛe mJe¤heele lÙeebÛÙeemee"er ceeHeâerÛes keâejCe "¤ Mekeâleele pesJne les
Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeMeer KeNÙeeDeLeea Skeâefve‰ DemeeJesle. DevÙeLee Skeâefve‰ vemeuesuÙee
efmLeleerle keâle&JÙehetle&lesÛÙee Øemebieer lees Deepeejer DeLeJee veeoej neslee, kesâJeU Ùee keâejCeemleJe
SKeeÅee Fmeceeuee ceeHeâ kesâues peeT Mekeâle veener.
Deledleewyee 9 290 heeje 11
efJeÕeeme "sJeCeej veener. Deuueenves Deecneuee legceÛÙee nkeâerieleer oeKeefJeuÙee Deensle. Deelee
Deuueen DeeefCe lÙeeÛee hewiebyej legceÛes Jele&ve heenerue. ceie legcner lÙeeÛÙeekeâ[s hejleefJeues peeue,
pees hejes#e Je Dehejes#e meJe&keâener peeCeCeeje Deens. DeeefCe lees legcneuee oeKeJetve osF&ue keâer legcner
keâeÙe keâjerle neslee. legcner hejleuÙeeJej les legceÛÙeemeceesj DeuueenÛÙee MeheLee Jeenleerue
pesCeskeâ¤ve legcner lÙeebÛÙeekeâ[s keâevee[esUe keâjeue. lej yesueeMekeâ legcner lÙeebÛÙeekeâ[s
keâevee[esUeÛe keâje, keâejCe ns DeheefJe$e Deensle Je lÙeebÛes Kejs ef"keâeCe vejkeâ Deens. - pes
lÙeebÛÙee keâceeF&ÛÙee ceesyeouÙeele lÙeebÛÙee veefMeyeer ÙesF&ue. les legceÛÙeemeceesj MeheLee Jeenleerue
pesCeskeâ¤ve legcner ÙeebÛÙeeMeer ØemeVe JneJes. JeemleefJekeâle: legcner ÙeebÛÙeeMeer ØemeVe Peeuee lejer
Deuueen keâoeefhe DeMee DeJe%eÇekeâejer ueeskeâebMeer ØemeVe nesCeej veener. (94-96)
ns yeoeJeer Dejye õesn Je oebefYekeâlesle DeefOekeâ keâ"esj Deensle Je ÙeebÛÙeeyeeyeleerle Ùee
iees°erÛeer MekeäÙelee peemle Deens keâer lÙee Oecee&ÛÙee ceÙee&oeheemetve DeheefjefÛele Demeleerue pees Oece&
Deuueenves DeeheuÙee hewiebyejeJej DeJelejuee Deens.36 Deuueen meJe&keâener peeCeCeeje Je yegefæceeve
Deens Ùee yeoeJeeRceOÙes Demes Demes ueeskeâ GheefmLele Deensle pes DeuueenÛÙee ceeiee&le keâener KeÛe&
keâjleele lej lÙeeuee DeeheuÙeeJej peyejomleerÛee YegoË[ mecepeleele DeeefCe legceÛÙeeyeeyeleerle
DeeheòeerÛeer Jeeš heenele Deensle (keâer legcner SKeeÅee Ûe›eâele De[keâeJes lesJne lÙeebveer DeeheuÙee
ceeveiegšerJejerue Ùee JÙeJemLesÛÙee leeyesoejerÛes pet PegieejeJes pÙeele legcner lÙeebvee peKe[ues Deens.)
36) yeoeJeer Dejyeves DeefYeØesle les Kes[tle DeeefCe meKeue ØeosMeer Dejye Deensle pes ceoervesÛÙee meYeesJeleer
Jemleer keâ¤ve nesles. ns ueeskeâ ceoervÙeele Skeâe yeuee{Ÿe DeeefCe mebIeefšle MeefòeâÛee GoÙe nesleevee heentve
ØeLecele: lej ØeYeeefJele Peeues, ceie Fmueece DeeefCe kegâøeâÛÙee mebIe<ee&ÛÙee keâeUele Skeâe cegoleerheÙeËle,
meOeermeeOegheCee DeeefCe kegbâheCeeJejÛe jenCÙeeÛeer Ûeeue Ûeeuele jeefnues. ceie pesJne efnpeepe DeeefCe
vepoÛÙee Skeâe cees"Ÿee YeeieeJej Fmueeceer jepÙeeÛeer meòee efmLejeJeueer Je efJejesOeer šesàÙeebÛee peesj
lÙeebÛÙeeheg{s Deesme¤ ueeieuee lesJne FmueeceÛÙee Jeleg&Uele ØeJesMe keâjeJee ÙeeleÛe Ùee ueeskeâebvee
keâeuevegketâue efnle efomeues. hejbleg Ùee Oecee&uee melÙeOece& mecepetve Megæ Deble:keâjCeeves F&ceeve DeeCeues
DemeeJes Je ØeeceeefCekeâheCes lÙeeÛÙee Dehes#ee hetCe& kesâuÙee DemeeJÙeele Demes ueeskeâ lÙeebÛÙeele keâceerÛe
nesles. lÙeebÛÙee Ùee efmLeleeruee Ùee ef"keâeCeer DeMee Øekeâejs JeefCe&uesues Deens keâer Menjer ueeskeâebÛÙee
leguevesle Kes[tle Je meKeue ØeosMeer ueeskeâ oebefYekeâer Jele&ve peemle keâjleele DeeefCe melÙeeÛÙee FvkeâejeÛeer
ØeJe=òeer lÙeebÛÙeele peemle Dee{Ules. ceie ÙeeÛes keâejCener meebefieleues Deens keâer Menjer ueeskeâ lej efJeÉeve
DeeefCe melÙeefØeÙe ueeskeâebÛÙee menJeemeeÛee ueeYe IesTve keâener ØeceeCeele Oece& Je Oece&ceÙee&o ebvee
peeCetvener Iesleele hejbleg ns yeoeJeer DeeÙeg<ÙeYej efveJJeU Skeâe DeeefLe&keâ heMetØeceeCes je$evedefoJeme
GhepeerefJekesâÛÙee Ûe›eâeleÛe De[keâuesues Demeleele DeeefCe heeMeJeer peerJeveeÛÙee iejpeshes#ee GÛÛelej
DeMee keâesCelÙeener iees°erkeâ[s ue#e osCÙeeÛeer lÙeebvee meJe[Ûe efceUle veener. cnCetve Oece& DeeefCe
lÙeeÛÙee ceÙee&oebheemetve lÙeebÛes DeheefjefÛele jenCÙeeÛÙee mebYeeJeveeve peemle Deensle. heg{s DeeÙele ›eâ.
122 ceOÙes lÙeebÛÙee Ùee jesieeJej GheeÙe megÛeefJeuee iesuee Deens.
Deledleewyee 9 291 heeje 11
JeemleefJekeâheCes og°lesÛes Ûe›eâ Kegö ÙeebÛÙeeÛe ceeveiegšerJej Deens. DeeefCe Deuueen meJe&keâener
Sskeâlees Je peeCelees. DeeefCe ÙeeÛe yeoeJeerceOÙes keâener ueeskeâ Demesmegæe Deensle pes Deuueen Je
Debeflece efoveeJej ßeæe "sJeleele, DeeefCe pes keâener les KeÛe& keâjleele lÙeeuee DeuueenÛÙee heeMeer
meeefVeOÙe Je lÙeeÛÙee hewiebyejekeâ[tve ke=âhesÛeer ogDee efceUefJeCÙeeÛes meeOeve yeveefJeleele. nesÙe, les
DeJeMÙe lÙeebÛÙeekeâefjlee peJeUerkeâerÛes meeOeve Deens, DeeefCe Deuueen DeJeMÙe lÙeebvee DeeheuÙee
ke=âhesle oeKeue keâjerue. efve:mebMeÙe Deuueen #eceeMeerue Je oÙee oeKeefJeCeeje Deens.
(97-99)
les cegneefpej Je Devmeej pÙeebveer meJe&ØeLece ßeæsÛÙee nekesâuee Dees osCÙeele heg{ekeâej Iesleuee
Je lemesÛe pes ØeebpeUheCes lÙeebÛÙee ceeies Deeues, Deuueen lÙeebÛÙeeMeer ØemeVe Peeuee Je les
DeuueenMeer ØemeVe Peeues. Deuueenves lÙeebÛÙeekeâefjlee DeMee yeeiee GheueyOe kesâuÙee Deensle
pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue Je les lÙeebÛÙeele meowJe jenleerue, nsÛe ceneve ÙeMe
Deens. (100)
legceÛÙee meYeesJeleer pes yeoeJeer jenleele lÙeebÛÙeehewkeâer yejsÛemes oebefYekeâ Deensle, DeeefCe
ÙeeÛeØeceeCes Kegö ceoerveeJeeefmeÙeeblemegæe oebefYekeâ Deensle, pes oebefYekeâheCeeceOÙes hešeF&le Peeuesues
Deensle, legcner lÙeebvee DeesUKele veener, Deecner lÙeebvee DeesUKelees. peJeU Deens leer JesU pesJne
Deecner lÙeebvee ognsjer efMe#ee osT, ceie les peemle cees"Ÿee efMe#esmee"er hejle DeeCeues peeleerue.
(101)
DeeCeKeer keâener ueeskeâ Deensle pÙeebveer DeeheuÙee Ûegkeâe keâyegue kesâuÙee Deensle. lÙeebÛes
ke=âlÙe efceefßele Deens, keâener ØeeceeefCekeâ Deensle lej keâener og°. DeMekeäÙe veJns keâer Deuueen
ÙeebÛÙeeJej hegvne cesnjyeeve nesF&ue keâejCe Deuueen #eceeMeerue Je oÙee oeKeefJeCeeje Deens ns
hewiebyej (me.), legcner ÙeebÛÙee ceeueceòesletve oeve IesTve Ùeebvee Megæ keâje DeeefCe (meodJele&veeÛÙee
ceeiee&le) Ùeebvee heg{s keâje DeeefCe ÙeebÛÙeemee"er ke=âhesÛeer ogDee keâje keâejCe legceÛeer ogDee
ÙeebÛÙeemee"er meceeOeevekeâejkeâ "jsue, Deuueen meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees. keâeÙe Ùee ueeskeâebvee
ceenerle veener keâer lees DeuueenÛe Deens pees DeeheuÙee YeòeâebÛee he§eeòeehe mJeerkeâejlees, DeeefCe
lÙeebÛÙee oeveOecee&uee mJeerke=âleer Øeoeve keâjlees, DeeefCe ns keâer Deuueen DelÙeble #eceeMeerue Je
oÙeeUt Deens? DeeefCe ns hewiebyej (me.)! Ùee ueeskeâebvee meebiee keâer legcner keâce& keâje, Deuueen
DeeefCe lÙeeÛee hewiebyej Je ßeæeJeble meJe& heenleerue keâer legceÛeer keâeÙe&heæleer Deelee keâMeer jenles,
ceie legcner lÙeeÛÙeekeâ[s hejleefJeues peeue pees ÂMÙe DeeefCe DeÂMÙe meJe& iees°er peeCelees, DeeefCe
lees legcneuee oeKeJetve osF&ue keâer legcner keâeÙe keâjerle jeefnuee neslee. (102-105)
keâener ogmejs ueeskeâ Deensle pÙeebÛee ceeceuee Depetve DeuueenÛÙee ngketâceeJe¤ve mLeefiele
Deens. JeešuÙeeme lÙeebvee efMe#ee keâjerue DeeefCe JeešuÙeeme lees hegvejefhe lÙeebÛÙeeJej cesnjyeeve
Deledleewyee 9 292 heeje 11
nesF&ue. Deuueen meJe&keâener peeCelees DeeefCe lees yegefæceeve Deens. (106)
keâener DevÙe ueeskeâ Deensle pÙeebveer Skeâ cemeefpeo yeveefJeueer Ùee nsletheesšer keâer (melÙeeÛÙee
DeeJeenveeuee) neveer heesnesÛeJeeJeer, DeeefCe (F&ÕejeÛeer Yeòeâer keâjCÙeeSsJepeer) õesn keâjeJee DeeefCe
ßeæeUtbceOÙes Hetâš hee[eJeer, Je (lÙee meke=âleoMe&veer ØeeLe&veeie=neme) lÙee JÙeòeâermee"er heeUleerÛeer
peeiee yeveJeeJeer pees ÙeehetJeea Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeefJe¤æ ue{CÙeemee"er leÙeej jeefnuee
Deens. les efveef§eleÛe MeheLee IesTve IesTve meebieleerue keâer DeeceÛee nslet lej YeueeF&Kesjerpe ogmeje
keâesCelÙeener iees°erÛee veJnlee, heCe Deuueen mee#eer Deens keâer les hegjles ueyee[ Deensle legcner lÙee
Fceejleerle keâoeefhe GYes jent vekeâe. peer cemeefpeo ØeLece efoveeheemetve F&MehejeÙeCelesJej mLeeheve
keâjCÙeele Deeueer nesleer leerÛe Ùeemee"er DeefOekeâ ÙeesiÙe Deens keâer legcner efleÛÙeele (Gheemevesmee"er)
GYes jeneJes; efleÛÙeele Demes ueeskeâ Deensle pes Megæ jenCes hemeble keâjleele, DeeefCe Deuueenuee
mJeÛÚlee yeeUieCeejsÛe hemeble Deensle.37 ceie legceÛeer keâeÙe keâuhevee Deens keâer Gòece ceveg<Ùe lees
Deens pÙeeves DeeheuÙee FceejleerÛee heeÙee DeuueenÛes YeÙe Je lÙeeÛeer ØemeVelee Øeehle keâjCÙeeJej
"sJeuee Deens DeLeJee lees pÙeeves Deeheueer Fceejle Skeâe ojerÛÙee heeskeâU Je efvejeOeej keâ[ŸeeJej
GYeejueer DeeefCe leer lÙeeuee IesTve mejU vejkeâeÛÙee Deeieerle peeTve keâesmeUueer? DemeuÙee
DelÙeeÛeejer ueeskeâebvee Deuueen keâOeerner mejUceeie& oeKeJeerle vemelees. ner Fceejle peer lÙeebveer
yeveefJeueer Deens meowJe lÙeebÛÙee ùoÙeeble DeefJeÕeemeeÛes cetU yevetve jenerue. (pÙeeÛÙee
GÛÛeešveeÛeer Deelee keâesCeleerÛe MekeäÙelee veener) ÙeeefMeJeeÙe keâer lÙeebÛÙee ùoÙeebÛeer Mekeâues
nesleerue. Deuueen DelÙeble peeCekeâej Je yegefæceeve Deens. (107-110)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueenves ßeæeJebleebkeâ[tve mJele: lÙeebvee Je lÙeebÛÙee
37) ceoervesle lÙeeJesUer oesve ceefmpeoer neslÙee. MenjeÛÙee GheefJeYeeieele Demeuesueer ceefmpeoskegâyee ner Skeâ
DeeefCe ogmejer Menjele Demeuesueer ceefmpeosveyeJeer. Ùee oesve ceefmpeoer ceewpeto Demeleevee Skeâ eflemejer
ceefmpeo yeveefJeCÙeeÛeer keâener iejpe veJnleer. hejbleg oebefYekeâebveer Demes efveefceòe heg{s kesâues keâer
heeJemeeàÙeele DeeefCe efnJeeàÙeeÛÙee je$eerle Deece ueeskeâebvee efJeMes<ekeâ¤ve Je=æ DeeefCe ueeÛeejebvee pes
Ùee oesvner ceefmpeoerheemetve ueebye jenleele, lÙeebvee heeÛe JesUe npej nesCes keâ"erCe peeles. cnCetve
kesâJeU veceepeeRÛÙee meJeueleermee"er ner Skeâ veJeerve ceefmpeo Deecner yeebOet FefÛÚlees. DeMee Øekeâejs
lÙeebveer leer yeebOeCÙeeÛeer hejJeeveieer efceUefJeueer Je efleuee DeeheuÙee keâš keâejmLeeveebÛee Deñe
yeveefJeuee. lÙeebÛeer FÛÚe nesleer keâer hewiebyej (me.) Ùeebvee HeâmeJetve lÙeebÛÙee nmles efleÛes GodIeešve
keâjJeeJes. hejbleg meJeexÛÛe Deuueenves hewiebyej (me.) vee lÙeebÛÙee FjeÅeeheemetve DeieesojÛe meeJeOe kesâues
leÉle leyetkeântve hejleuÙeeveblej hewiebyejebveer lÙee neveerkeâejkeâ ceefmpeouee GodOJemle keâ¤ve šekeâues.
Deledleewyee 9 293 heeje 11
ceeueceòesuee mJeiee&ÛÙee ceesyeouÙeele Kejerefoues Deens.38 les DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{leele DeeefCe
ceejleele Je cejleele. lÙeebÛÙeeMeer (mJeiee&Ûes DeefYeJeÛeve) DeuueenÛÙee heeMeer Skeâ hekeäkesâ
DeefYeJeÛeve Deens leewjele, Fbpeerue DeeefCe kegâjDeeveceOÙes. DeeefCe keâesCe Deens pees Deuueenhes#ee
DeefOekeâ Deeheueer Øeefle%ee hetCe& keâjCeeje Demesue? lej Deevebo meepeje keâje DeeheuÙee Ùee
meewÅeeJej pees legcner DeuueenMeer hetCe& kesâuee Deens, nsÛe meJee&le ceneve ÙeMe Deens Deuueenkeâ[s
hegvne hegvne JeUCeejs,39 lÙeeÛeer Yeòeâer keâjCeejs, lÙeeÛes ceefnceeieeve keâjCeejs, lÙeeÛÙeemee"er
he=LJeerJej YeüceCe keâjCeejs,40 lÙeeÛÙeemeceesj PegkeâCeejs Je velecemlekeâ nesCeejs melkeâcee&Ûee ngketâce
osCeejs Je og<keâcee&heemetve jesKeCeejs DeeefCe DeuueenÛÙee ceÙee&oebÛes j#eCe keâjCeejs, (DeMeer Meeve
Demeles lÙee ßeæeJebleebÛeer pes DeuueenMeer Kejsoer-efJe›eâerÛee ne meewoe Ûegkeâlee keâjleele) DeeefCe ns
hewiebyej (me.)! Ùee ßeæeJebleebvee MegYeJeelee& Åee. (111-112)
veyeer DeeefCe lÙee ueeskeâebmee"er pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, ns GefÛele veener keâer
DeveskesâÕejJeeoeRmee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâjeJeer; ceie les lÙeebÛes veelesJeeF&keâ keâe Demesveele, pÙeeDeLeea
ner iees° lÙeebÛÙeeJej GIe[ Peeuesueer Deens keâer les vejkeâeÛÙee ueeÙekeâerÛes Deensle. FyeÇenerce (De.)
ves DeeheuÙee Jeef[ueebkeâefjlee peer #ecesÛeer ØeeLe&vee kesâueer nesleer leer lej lÙee JeÛeveecegUs nesleer pes
lÙeeves DeeheuÙee Jeef[ueebvee efouesues nesles, heCe pesJne ner iees° lÙeeÛÙeeJej GIe[ Peeueer keâer
lÙeeÛee efhelee DeuueenÛee Me$et Deens lesJne lees lÙeeheemetve Deefuehle jeefnuee. melÙe Demes Deens
keâer FyeÇenerce (De.) cees"e keâesceueùoÙeer F&MehejeÙeCe DeeefCe meefn<Cet ceeCetme neslee.
(113-114)
DeuueenÛeer ner jerle veJns keâer ueeskeâebvee ceeie&oMe&ve efouÙeeveblej hegvne ceeie&&Yeü° keâjeJes -
peesheÙeËle keâer lÙeebvee mhe°heCes ns oeKeefJeues peele veener keâer lÙeebveer keâesCelÙee iees°erheemetve
38) Ùee ef"keâeCeer F&Õej DeeefCe oemee ojcÙeeve F&ceeveÛee pees JÙeJenej Demelees lÙeeuee meewoe cnCetve
mebyeesefOeues iesues Deens. ÙeeÛee DeLe& Demee F&ceeve JeemleefJekeâheCes Skeâ keâjej Deens. lÙeevegmeej oeme
mJele:Ûeer DeeefCe DeeheuÙee ceeueceòesÛeer F&Õejeuee efJe›eâer keâjlees Je lÙeeÛÙee ceesyeouÙeele F&Õejekeâ[tve
lÙeeÛee ne JeeÙeoe mJeerkeâejlees keâer ce=lÙetveblej ogmeNÙee peerJeveele lees lÙeeuee mJeie& Øeoeve keâjerue.
39) cegUele ‘DeòeeF&yetve’ Demee Meyo ØeÙeesie Peeuee Deens. lÙeeÛee Meeefyokeâ DevegJeeo ‘he§eeòeehe keâjCeejs’
Demee Deens. hejbleg pÙee Yee<eeMewueerle ne Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens lÙeeJe¤ve he§eeòeehe JÙeòeâ keâjCes
F&ceeveOeejkeâebÛee keâeÙecemJe¤heer iegCeOece& Deens ns Deieoer mhe° nesles. cnCetve ÙeeÛee Keje DeLe& Demee
keâer les SkeâoeÛe he§eeòeehe JÙeòeâ keâjleele Demes veener lej meowJe he§eeòeehe JÙeòeâ keâjerle Demeleele.
he§eeòeehe (leewyee) Ûee cetU DeLe& ¤pet keâjCes DeLeJee JeUCes Demee Deens. cnCetve Ùee MeyoeÛes cetU
mJe¤he Øekeâš keâjCÙeemee"er Deecner lÙeeÛee mhe°erkeâjCeelcekeâ DevegJeeo ‘les Deuueenkeâ[s hegvne
hegvne JeUCeejs’ Demee kesâuee Deens.
40) ogmeje DevegJeeo ‘jespes keâjCeejs’ Demee osKeerue nesT Mekeâlees.
Deledleewyee 9 294 heeje 11
Deefuehle jeefnues heeefnpes. JeemleefJekeâ heenlee Deuueen meJe&%e Deens. DeeefCe ner osKeerue
JemlegefmLeleer Deens keâer DeuueenÛÙeeÛe leeyÙeele he=LJeer Je DeekeâeMeebÛes jepÙe Deens, lÙeeÛÙeeÛe
DeefOekeâejeble peerJeve Je cejCe Deens DeeefCe legceÛee keâesCeerner meceLe&keâ Je meneÙekeâ Demee veener pees
legcneuee lÙeeheemetve JeeÛeJet Mekesâue. (115-116)
Deuueenves #ecee kesâueer veyeeruee Je lÙee cegneefpejerve Je Devmeej ueeskeâebvee (osMeeblej
keâjCeeNÙee Je lÙeebÛeer ceole keâjCeeNÙee ueeskeâebvee) pÙeebveer cees"Ÿee efJeheòeerÛÙee Øemebieer veyeeruee
meeLe efoueer. ÙeÅeefhe lÙeebÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâebÛeer ùoÙes [UceUt ueeieueer nesleer.41 (hejbleg
pesJne lÙeebveer veyeeruee meeLe efoueer lesJne) Deuueenves lÙeebvee #ecee kesâueer. efve:mebMeÙe lÙeeÛee
JÙeJenej Ùee ueeskeâebMeer DelÙeble ØesceU Je ke=âhesÛee Deens - DeeefCe lÙee efleIeebveeosKeerue lÙeeves ceeHeâ
kesâues pÙeebÛes ØekeâjCe heg{s {keâueues iesues nesles - pesJne peceerve meJe&LewJe efJemleerCe& DemetveosKeerue
lÙeebÛÙeeJej lebie Peeueer DeeefCe lÙeebÛÙee mJele:Ûes peerJeosKeerue lÙeebvee Yeejer Jeešt ueeieues DeeefCe
lÙeebveer peeCetve Iesleues keâer Deuueenheemetve JeeÛeCÙeemee"er keâesCelesner DeeßeÙemLeeve Kegö
DeuueenÛÙee ke=âheeÚ$eeefMeJeeÙe veener; lesJne Deuueen DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebÛÙeekeâ[s JeUuee
pesCeskeâ¤ve lÙeebveer lÙeeÛÙeekeâ[s hejle ÙeeJes. efve:mebMeÙe Deuueen DelÙeble #eceeMeerue Je hejce
oÙeeUt Deens.42 (117-118)
ns ßeæeJebleebvees! DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe melÙeJeeoer ueeskeâebvee meeLe
Åee. ceoerveeefveJeemeer Je meYeesJeleeueÛÙee yeoeJeeRvee ns cegUerÛe MeesYeues veener keâer DeuueenÛÙee
hewiebyejeuee mees[tve Iejer yemetve jeneJes DeeefCe lÙeebÛÙeeheemetve yesheJee& nesTve DeeheeheuÙee
peerJeeÛeerÛe keâeUpeer IesCÙeele ueeieues DemeeJes keâejCe Demes keâOeerner Ie[Ceej veener keâer
41) cnCepes keâener Skeâefve‰ ‘meneyee’ osKeerue lÙee keâ"erCe Øemebieer ÙegæeJej peeCÙeeheemetve keâener vee
keâener ØeceeCeele peerJe JeeÛeJet ueeieues nesles hejbleg lÙeebÛÙee ùoÙeele F&ceeve nesles Deeefce les Megæ
Deble:keâjCeeves melÙeOecee&Meer Øesce keâjerle nesles. cnCetve mejlesMesJešer lÙeeveer DeeheuÙee Ùee ogye&uelesJej
efJepeÙe Øeehle kesâuee.
42) ns eflevner ie=nmLe, keâDeye efyeve ceeefuekeâ (jefpe.), efnueeue efyeve GceÙÙee (jefpe.) DeeefCe cegjeje efyeve
jyeerDe (jefpe.) nesles. eflevner meÛÛes F&ceeveOeejkeâ nesles. ÙeehetJeea Deeheueer Skeâefve‰lee lÙeebveer Deveskeâoe
efmeæ kesâueer nesleer, lÙeeie kesâues nesles hejbleg lÙeebÛÙee FlekeäÙee mesJee Demetve osKeerue leyetkeâÛÙee
ÙegæeÛÙee veepetkeâ Øemebieer pesJne meJe& F&ceeveOeejkeâebvee ue{CÙeemee"er ÙegæeJej efveIeCÙeeÛee ngketâce
efouesuee neslee, Ùee ie=nmLeeveer DeeUMeerheCee oeKeefJeuee. lÙeeJej keâ"esjlesves peeye efJeÛeejCee kesâueer
iesueer. hewiebyej (me.) Ùeebveer leyetkeântve hejle ÙesleeÛe cegmeueceeveebvee Dee%ee kesâueer keâer keâesCeerner Ùee
eflevner peCeebMeer yeesueÛeeue Je meueece keâjlee keâecee veÙes. 40 efoJemeebveblej lÙeebÛÙee helveeRvee osKeerue
lÙeebÛÙeeheemetve otj jenCÙeeÛeer leekeâero efoueer iesueer. ceoervesÛÙee Jemleerle De#ejMe: lÙeebÛeer peer oMee
Peeueer nesleer efleÛesÛe efÛe$e Ùee DeeÙeleerle efÛeleejuesues Deens. mejlesMesJešer pesJne lÙeebÛÙee yeefn<keâejeuee
50 efoJeme Peeues lesJne ceeHeâerÛeer meojnt Dee%ee Glejueer.
Deledleewyee 9 295 heeje 11 Deledleewyee 9 296 heeje 11

DeuueenÛÙee ceeiee&le Yetkeâ, leneve DeeefCe Meejerefjkeâ keâ°eÛee SKeeoe $eeme lÙeebveermeesmeeJee cejsheÙeËle DeßeæsceOÙesÛe iegjHeâštve jeefnues. keâeÙe ns ueeskeâ heenele veenerle keâer ØelÙeskeâ Je<eea Skeâ
DeeefCe melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee pees ceeie& DeefØeÙe Deens, lÙeeJej SKeeos heeTue lÙeebveer oesveoe ns hejer#esle šekeâues peele Demeleele46 hejbleg lejer osKeerue ns he§eeòeehener keâjerle veenerle Je
šekeâeJes DeeefCe SKeeÅee Me$etJej lÙeebveer (melÙeeMeer Me$eglJeeÛee) met[ GieJeeJee DeeefCe ÙeeÛÙee keâener yeesOener Iesle veenerle. pesJne SKeeoer metjle DeJelejles lesJne ns ueeskeâ vepejsvesÛe
ceesyeouÙeele lÙeebÛÙee efnMesyeer SKeeos melke=âlÙe efueefnues peeT veÙes. efve:mebMeÙe DeuueenpeJeU SkeâogmeNÙeeMeer yeesueleele keâer, SKeeos JesUer legcneuee kegâCeer heenele lej veener vee? ceie
hejeshekeâejeRÛÙee mesJesÛee nkeäkeâ efnjeJeuee peele veener. DeMeeÛe Øekeâejs ns osKeerue keâOeer Ie[Ceej iegheÛegheheCes efvemešleele. Deuueenves ÙeebÛeer ùoÙes efHeâjefJeueer Deensle keâejCe ns DepeeCe ueeskeâ
veener keâer (DeuueenÛÙee ceeiee&le) lÙeebveer Lees[e efkebâJee Heâej KeÛe& meesmeeJee DeeefCe (ÙegæeÛeer Deensle. (123-127)
hejekeâe‰e keâjleevee) lÙeebveer SKeeoer ojer heej keâjeJeer DeeefCe lÙeebÛÙee efnMesyeer lÙeeÛeer veeWo nesT hene! legcne ueeskeâebpeJeU Skeâ hewiebyej Deeuee Deens pees Kegö legcnehewkeâerÛe Deens. legcneuee
veÙes, pesCeskeâ¤ve Deuueen lÙeebÛÙee Ùee Glòece keâeceefiejerÛes HeâU lÙeebvee Øeoeve keâjerue. vegkeâmeeve heesnÛeCes lÙeeuee pe[ Jeešles. legceÛÙee keâuÙeeCeeÛee lees FÛÚgkeâ Deens. ßeæeJebleebmee"er
(119-120) lees ØesceU DeeefCe oÙeeUt Deens. - Deelee pej ns ueeskeâ legceÛÙeeMeer efJecegKe nesle Deensle lej ns
DeeefCe ns keâener DeeJeMÙekeâ veJnles keâer meJe&ÛesmeJe& ßeæeJeble efveIeeues Demeles, hejbleg Demes hewiebyej (me.) Ùeebvee meebietve šekeâe keâer, ‘‘ceePÙeemee"er Deuueen hegjsmee Deens. lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe
keâe Ie[ues veener keâer lÙeebÛÙee Jemleerleerue ØelÙeskeâ Yeeieeletve keâener ueeskeâ efveIeeues Demeles DeeefCe keâesCeerner F&Õej veener lÙeeÛÙeeJejÛe ceer efYemle "sJeueer DeeefCe lees mJeeceer Deens ceneve
Oecee&Ûee yeesOe Øeehle kesâuee Demelee, DeeefCe hejle peeTve DeeheuÙee ØeosMeeleerue jefnJeeMeebvee jepeefmebnemeveeÛee.’’ (128-129)
meeJeOe kesâues Demeles, pesCeskeâ¤ve (cegefmueceslej Jele&ve) lÙeebveer JepÙe& kesâues Demeles.43
(121-122)
ns ßeæeJebleebvees! Ùegæ keâje lÙee melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebMeer pes legceÛÙee efvekeâš
Deensle.44 DeeefCe ns DeeJeMÙekeâ Deens keâer lÙeebvee legceÛÙeele keâ"esjheCee Dee{UeJee,45 Je
mecepetve Demee keâer Deuueen F&MehejeÙeCe ueeskeâebmeceJesle Deens. pesJne SKeeoer veJeerve ‘metjle’
DeJelejles, lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer keâenerpeCe (efšbieue cnCetve cegmeueceeveebvee) efJeÛeejleele keâer,
‘‘meebiee, legcnebhewkeâer keâesCeeÛÙee ßeæsceOÙes ÙeecegUs Jee{ Peeueer?’’ pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer
Deens lÙeebÛÙee ßeæsceOÙes lej KejesKej (ØelÙeskeâ DeJelejuesuÙee metjleves) Jee{Ûe kesâuesueer Deens
DeeefCe les efleÛÙeecegUs meceeOeeveer Deensle. hejbleg pÙee ueeskeâebÛÙee ùoÙeebvee (oebefYekeâlesÛee) jesie
pe[uesuee neslee, lÙeebÛÙee hetJe&Jele ceueervelesJej DeeCeKeer Skeâe ceueervelesÛeer Yej he[ueer DeeefCe les

43) DeefYeØesle Demes keâer leceece yeoeJeeRÛes ceefovee Menjer ÙesCes keâener pe¤jerÛes veJnles. ØelÙeskeâ Jemleer DeeefCe
ØeosMeeÛÙee ueeskeâebhewkeâer keâenerÛe ueeskeâebveer ceoervÙeele ÙesTve Oece&%eeve Øeehle kesâues Demeles Je hejle
peeTve DeeheuÙee ØeosMeeleerue ueeskeâebvee Oece& efMekeâefJeuee Demelee lej yeoeJeeRvee pÙeecegUs oebefYekeâlesÛee
jesie pe[uee Deens Je pÙeecegUs FmueeceÛee mJeerkeâej kesâuee Demeleevee osKeerue les cegmeueceeve
DemeCÙeeÛes keâle&JÙe heej hee[erle veenerle, les De%eeve lÙeebÛÙeele "jues vemeles.
44) DeeÙeleÛÙee meboYee&Jej efJeÛeej kesâuee Demelee Ùee ef"keâeCeer ‘kegâHeäHeâej’ ves DeefYeØesle les oebefYekeâ ueeskeâ
Deensle pÙeebÛÙee melÙeeÛee Fvkeâej hetCe&heCes Øekeâš Peeuesuee neslee Je Fmueeceer meceepeele efcemeUtve
jenCÙeecegUs meceepeeuee Deleesveele neveer heesnÛele nesleer, ner iees° mhe°heCes Øekeâš nesles. 46) cnCepes keâesCelesner Je<e& Demes ueesšle veener pesJne Skeâoe DeLeJee oesveoe DeMeer heefjefmLeleer meceesj Ùesle
45) cnCepes DeeleeheÙeËle lÙeebÛÙeeMeer pees ce=ot JÙeJenej nesle Deeuee Deens, Deelee lees mebheg°ele Deeuee veener pÙeele lÙeebÛÙee F&ceeveÛes oeJes hejer#esÛÙee keâmeesšerJej ueeJeues peele veener Je lÙee oeJÙeebÛes efheleU
heeefnpes. GIe[s he[le veener.
Ùetvegme 10 297 heeje 11
10 metjn Ùetvegme
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 109)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ ueeÓÓce je. ner lÙee «ebLeeÛeer JeÛeves Deensle peer efJeJeskeâ Je yeesOehetCe& Deensle.
(1)
ueeskeâebkeâefjlee ner Skeâ Depeye iees° Peeueer keâeÙe keâer Deecner Kegö lÙeebÛÙeeleerueÛe Skeâe
ceeCemeeJej efoJÙe Øekeâšve (Je¢e) hee"efJeues keâer (ieHeâueleerle he[uesuÙee) ueeskeâebvee meeJeOe
keâjeJes, DeeefCe pes ßeæe "sJeleerue lÙeebvee MegYeJeelee& ÅeeJeer keâer lÙeebÛÙeemee"er lÙeebÛÙee
heeuevekeâlÙee&peJeU KejeKegje ceevemevceeve Je Øeefle‰e Deens? (ÙeeJej) Fvkeâej keâjCeeNÙeebveer
cnšues keâer ner JÙeòeâer lej GIe[heCes - peeotieej Deens.1 (2)
JemlegefmLeleer lej DeMeer Deens keâer legceÛee heeuevekeâlee& leesÛe F&Õej Deens pÙeeves
DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee mene efoJemeeble efvecee&Ce kesâues ceie jepeefmebnemeveeJej efJejepeceeve nesTve
me=°erÛeer JÙeJemLee ÛeeueJeerle Deens. keâesCeerner efMeHeâejme keâjCeeje veener lÙeeÛÙee
hejJeeveieerefMeJeeÙe. neÛe Deuueen legceÛee heeuevekeâlee& Deens, cnCetve legcner lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâje.
ceie keâeÙe legcner MegæerJej ÙesCeej veener? (3)
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcne meJeeËvee hejleeJeÙeeÛes Deens, ns DeuueenÛes hekeäkesâ JeÛeve Deens.
efve:mebMeÙe efveefce&leerÛee ØeejbYe leesÛe keâjlees, ceie leesÛe ogmeNÙeeboe efvecee&Ce keâjerue pesCeskeâ¤ve pÙee
ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Je pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer lÙeebvee vÙeeÙehetCe& ceesyeouee ÅeeJee, DeeefCe
pÙeebveer DeßeæsÛeer heæle DeJeuebefyeueer lÙeebveer GkeâUles heeCeer hÙeeJes Je og:KeoeÙekeâ efMe#ee
YeesieeJeer, melÙeeÛÙee lÙee FvkeâejeheeÙeer pes les keâjerle jeefnues. (4)
leesÛe Deens pÙeeves metÙee&uee lespemJeer yeveefJeues Je Ûebõeme keâebefleceeve yeveefJeues DeeefCe
ÛebõkeâuesÛes šhhes ÙeesiÙejerlÙee megefveef§ele kesâues keâer pesCeskeâ¤ve legcner Je<e& Je leejKeebÛes efnMesye
ceenerle keâjeJes. Deuueenves ns meJe&keâener melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâuesues Deens. lees Deeheues mebkesâle
GIe[ keâ¤ve keâ¤ve Øemlegle keâjerle Deens lÙee ueeskeâebmee"er pÙeebvee %eeve Deens efve:mebMeÙe je$e Je
efoJemeeÛÙee Deeueštve heeueštve ÙesCÙeele Je lÙee ØelÙeskeâ JemletceOÙes peer Deuueenves he=LJeer Je
DeekeâeMeeble efvecee&Ce kesâueer Deens lÙee ueeskeâebkeâefjlee mebkesâle Deensle pes (ÛegkeâerÛeer °er Je
1) hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee les Ùee DeLee&ves peeotieej cnCele Demele keâer pees keâesCeer kegâjDeeve Ssketâve
Je lÙeebÛÙee ØeÛeejeves ØeYeeefJele nesTve F&ceeve DeeCele Demes lees ØeeCeehe&Ceemee"er Je meJe& peieeuee
cegkeâCÙeemee"er Je meJe& mebkeâšs PesueCÙeemee"er leÙeej nesle Demes.
Ùetvegme 10 298 heeje 11
Ûeeueerheemetve) otj jent FefÛÚleele.2 (5-6)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pÙee ueeskeâebvee DeeceÛeer Yesš Dehesef#ele veener DeeefCe pes
Ssefnkeâ peerJeveeJej mebleg° Je meceeOeeveer yeveues Deensle Je pes ueeskeâ DeeceÛÙee mebkesâleebheemetve
ieeHeâerue Deensle - lÙeebÛes MesJešÛes ef"keâeCe vejkeâ Demesue lÙee og°lesheeÙeer pÙeebÛeer keâceeF& les
(DeeheuÙee Ùee ÛegkeâerÛÙee ßeæscegUs Je ÛegkeâerÛÙee DeeÛejCeecegUs) keâjerle jeefnues. (7-8)
DeeefCe ner osKeerue JemlegefmLeleer Deens keâer pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe melke=âlÙes
keâjerle jeefnues lÙeebvee lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebÛÙee ßeæscegUs mejUceeieea yeveJeerue, SsÕeÙe&mebheVe
mJeieeËceOÙes, lÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenleerue, lesLes lÙeebÛeer Iees<eCee DeMeer Demesue keâer,
‘‘heefJe$e Deensme let ns hejcesÕeje!’’ lÙeebÛeer ØeeLe&vee DeMeer Demesue, ‘‘Meebleer Je megjef#elelee Demees’’
DeeefCe lÙeebÛÙee ØelÙeskeâ iees°erÛee MesJeš Demee Demesue, ‘‘meJe& mlegleer meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&
Deuueenmee"erÛe Deens.’’ (9-10)
pej SKeeos JesUer Deuueenves ueeskeâebMeer JeeF&š JÙeJenej keâjCÙeele eflelekeâerÛe IeeF& kesâueer
Demeleer efpelekeâer les ueeskeâ Ssefnkeâ Yeues ceeieCÙeemee"er IeeF& keâjleele lej lÙeebÛeer keâeÙe&cegole
kesâJneÛe mebheg°ele DeeCeueer iesueer Demeleer. (hejbleg ner DeeceÛeer jerle veJns) cnCetve Deecner lÙee
ueeskeâebvee pÙeebvee Deecneuee YesšCÙeeÛeer Dehes#ee veener lÙeebÛÙee efMejpeesjerleÛe Yeškeâle jenCÙeeÛeer
metš osle Demelees. ceeCemeeÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer pesJne lÙeeÛÙeeJej SKeeoe efyekeâš Øemebie
Dees{Jelees lesJne GYee Demelee, - yemelee Je heng[uee Demelee DeeceÛee OeeJee keâjlees, heCe pesJne
Deecner lÙeeÛes mebkeâš efveJeejCe keâjlees lesJne DeMeeØekeâejs lees Ûeeuelee neslees peCetkeâener lÙeeves
keâOeerner lÙeeÛÙee keâesCelÙeener efyekeâš Øemebieer DeeceÛee OeeJee kesâueeÛe veJnlee DeMee Øekeâejs ceÙee&oe
Deesueeb[CeeNÙeemee"er lÙeebÛeer ke=âlÙes MeesefYeJeble yeveefJeueer iesueer Deensle. ueeskeânes! legceÛÙee
hetJeeaÛÙee pevemecetnebvee3 Deecner ve° keâ¤ve šekeâues pesJne lÙeebveer DevÙeeÙeeÛes Jele&ve DeJeuebefyeues
2) cnCepes Ùee KegCeebveer JeemleJelesØele kesâJeU lesÛe ueeskeâ heesnÛet Mekeâleele pÙeebÛÙeele ns iegCe Deensle.
Skeâ Demee keâer De%eeveeÛÙee hetJe&«enoes<eeheemetve heekeâ nesTve, %eeve Øeehle keâjCÙeeÛeer Deuueenves
ceeveJeeuee peer meeOeves efoueer Deensle lÙeebÛee lÙeeves GheÙeesie keâjeJee. ogmeje Demee keâer Ûegkeâebheemetve
mJele:uee JeeÛeJeeJes DeeefCe ÙeesiÙeceeiee&Ûee DeJeuebye keâjeJee, lÙeebÛÙeele mJele: DeMeer FÛÚe Demeueer
heeefnpes.
3) cetUele ‘keâce&’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. meJe&meeceevÙele: Dejyeer Yee<esle lÙeeves ‘Skeâe Ùegieeleerue
ueeskeâ’ DeefYeØesle Demeles. hejbleg efoJÙe kegâjDeeveele pÙee heæleerves efvejefvejeàÙee Øemebieer Ùee MeyoeÛee
ØeÙeesie kesâuee iesuee Deens lesCeskeâ¤ve Demes Jeešles keâer ‘keâve&’ves DeefYeØesle, DeeheuÙee keâeUele pÙeeves
Glkeâ<e& iee"ues DemeeJes Demes les je°^ nesÙe, DeMee je°^eÛÙee efJeveeMeeÛee DeLe& nceKeeme kesâJeU
FlekeâeÛe veJns keâer cegUemekeâš lÙeeÛee JebMeefJeÛÚso kesâuee peeJee lej Glkeâ<ee&ÛÙee mLeeveeheemetve lÙeeÛes
sheleve nesCes, lÙeeÛÙee mebmke=âleerÛes ve° nesCes, lÙeeÛes JesieUs DeefmlelJe veenermes nesCes Je lÙeeÛes Ieškeâ
efJeKe¤ve ogmeNÙee je°^eble efJeueerve nesCes, nsmegæe efJeveeMeeÛesÛe Øekeâej Deensle.
Ùetvegme 10 299 heeje 11
DeeefCe lÙeebÛes hewiebyej lÙeebÛÙeeheeMeer GIe[GIe[ mebkesâle IesTve Deeues DeeefCe lÙeebveer ßeæe
"sJeueerÛe veener. DeMee Øekeâejs Deecner iegvnsieejebvee lÙeebÛÙee iegv¢eeÛee yeouee osle Demelees. Deelee
lÙeebÛÙeeveblej Deecner legcneuee YetleueeJej lÙeebÛeer peeiee efoueer Deens pesCeskeâ¤ve heeneJes, legcner
keâMeer ke=âlÙes keâjlee. (11-14)
pesJne DeeceÛÙee mhe° iees°er lÙeebvee SskeâefJeuÙee peeleele lesJne les ueeskeâ pes Deecneuee
YesšCÙeeÛeer Dehes#ee keâjerle veenerle, cnCeleele, ‘‘ÙeeÛÙeeSsJepeer SKeeoe DevÙe kegâjDeeve DeeCee
DeLeJee ÙeeÛÙeele keâener yeouee keâje.’’ ns hewiebyej (me.) lÙeebvee meebiee, ‘‘ceePes ns keâece veJns keâer
ceer DeeheuÙeekeâ[tve ÙeeÛÙeele keâener Hesâjyeoue keâjeJee. ceer lej kesâJeU lÙee efoJÙe ØekeâšveeÛes
DevegmejCe keâjCeeje Deens, pes ceePÙeekeâ[s hee"efJeues peeles. pej ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer
DeJe%ee kesâueer lej ceuee Skeâe cees"Ÿee YeÙebkeâj DeMee efoJemeeÛÙee ÙeelevesÛeer Yeerleer Deens.’’ DeeefCe
meebiee, ‘‘pej DeuueenÛeer DeMeerÛe FÛÚe Demeleer lej ceer ne kegâjDeeve legcneuee keâOeerÛe
SskeâefJeuee vemelee DeeefCe Deuueenves legcneuee ÙeeÛeer Keyejmegæe efoueer vemeleer. lemes heeefnues lej
ceer ÙeehetJeea legceÛÙeeleÛe DeeÙeg<Ùe JÙeleerle kesâues Deens, legcner yegæerÛee GheÙeesie keâjerle veener
keâeÙe?4 ceie lÙeeÛÙeehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer DevÙe keâesCe Demesue pees Skeâ DemelÙe iees° jÛetve
DeuueenMeer efleÛee mebyebOe pees[erue DeLeJee DeuueenÛÙee melÙe mebkesâleebvee Keesšs "jJeerue
efve:mebMeÙe iegvnsieej keâOeerÛe meHeâue nesT Mekeâle veenerle.’’ (15-17)
ns ueeskeâ DeuueenefMeJeeÙe lÙeebÛeer Gheemevee keâjerle Deensle pes Ùeebvee vegkeâmeeve DeeefCe
HeâeÙeoeosKeerue heesnÛeJet Mekeâle veenerle, DeeefCe cnCeleele keâer ns DeuueenÛÙee ÙesLes DeeceÛes
efMeHeâejmeer Deensle. ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘legcner Deuueenuee lÙee iees°erÛeer Keyej
oslee keâeÙe efpeuee lees DeekeâeMeeblener peeCele veener Je he=LJeerJejner?5’’ heefJe$e Deens lees DeeefCe
ßes‰ Je GÛÛelej Deens lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ keâjleele. (18)
ØeejbYeer meJe& ceeveJe SkeâÛe Oece&mecegoeÙeer nesles, veblej lÙeebveer efJeefJeOe ßeæe Je hebLe
4) cnCepes ceer legceÛÙeemee"er keâener DeheefjefÛele ceeCetme veJns, legceÛÙeeÛe Menjele pevceuees,
legceÛÙeeceOÙesÛe yeeueheCeeheemetve les Ùee JeÙeeheÙeËle Jee{uees. Deelee ceePes GYes peerJeve heenlee
FceevesFleyeejs legcner Demes cnCet Mekeâlee keâe keâer ne kegâjDeeve ceePes mJejefÛele meeefnlÙe Demet Mekeâlees.
lemesÛe DeeheuÙee ceveeves SKeeoer iees° jÛeeJeer Je ner Deuueenkeâ[tve ceePÙeeJej Glejueer Deens Flekesâ
Oe[Oe[erle Keesšs ceer yeesuesve DeMeer legcner ceePÙeekeâ[tve Dehes#ee keâjlee keâeÙe?
5) SKeeÅee JemletÛes Deuueenuee %eeve vemeCes cnCepes cegUeleÛe leer Jemlet DeefmlelJeeleÛe vemeCes Demee
lÙeeÛee DeLe& neslees keâejCe DeefmlelJeele Demeuesues meJe&keâener Deuueenuee %eele Deens. cnCetve
efMeHeâejmeeRÛes DeefmlelJeele vemeCÙeemee"er ner Skeâ DelÙeble ceeefce&keâ JeCe&veMewueer Deens keâer meJe&ßes‰
Deuueen lej peeCele veener keâer keâesCeer he=LJeer Je DeekeâeMeeble lÙeeÛÙee ngpegjele legceÛeer efMeHeâejme
keâjCeeje Deens, ceie ner legcner keâesCelÙee efMeHeâejmeeRÛeer lÙeeuee Keyej osle Deenele?
Ùetvegme 10 300 heeje 11
yeveefJeues, DeeefCe pej legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeieesojÛe Skeâ iees° efveef§ele kesâueer iesueer
vemeleer lej pÙee iees°erle les hejmhej celeYeso keâjerle Deensle, efleÛee efveCe&Ùe ueeJeuee iesuee
Demelee.6 (19)
DeeefCe ns pes les meebiele Deensle keâer Ùee hewiebyejeJej ÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve SKeeos
mebkesâleJeÛeve keâe DeJelejues iesues veener. lej Ùeebvee meebiee, ‘‘hejes#eÛee mJeeceer Je cegKelÙeej lej
DeuueenÛe Deens, yejs lej Øeleer#ee keâje, ceer osKeerue legceÛÙeeyejesyej Øeleer#ee keâjerle jenlees.’’
(20)
ueeskeâebÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer mebkeâševeblej pesJne Deecner lÙeebvee ke=âhesÛee mJeeo
ÛeeKeefJelees lesJne les ueiesÛe DeeceÛÙee mebkesâleebÛÙee yeeyeleerle keäèhlÙee meg¤ keâjleele.7 Ùeebvee
meebiee, ‘‘Deuueen DeeheuÙee Ûeeueerle legceÛÙeehes#ee DeefOekeâ ÛeheU Deens, lÙeeÛes HeâefjMles
legceÛÙee meJe& kegâefšuelesÛeer veeWo keâjerle Deensle.’’ lees DeuueenÛe Deens pees legcneuee Keg<keâer Je
heeCÙeeJej ÛeeueefJelees leÉleÛe pesJne legcner veewkesâle mJeej nesTve Devegketâue JeeNÙeele Deeveboer Je
Gunefmele ØeJeeme keâjerle Demelee, DeeefCe ceie Dekeâmceele Øeefleketâue JeeNÙeeÛee peesj Jee{lees
DeeefCe meJe& yeepetbveer ueešebÛee ceeje yemet ueeielees DeeefCe ØeJeeMeebvee keâUtve Ûegkeâles keâer DeeheCe
JeeoUeble Jes{ues iesuees, lÙeeØemebieer meJe&peCe Deuueenmee"erÛe DeeheuÙee Oecee&uee efveYexU keâ¤ve
DeuueenpeJeU ØeeLe&vee keâjleele keâer, ‘‘pej let Deecneuee Ùee mebkeâšeletve leejuesme lej Deecner
ke=âle%e oeme yevet.’’ hejbleg pesJne lees lÙeebvee JeeÛeefJelees lej lesJne lesÛe ueeskeâ melÙeeheemetve efJecegKe
nesTve he=LJeerleueeJej yeb[ ke⤠ueeieleele, ueeskeânes, legceÛes ns yeb[ legceÛÙeeÛeefJe¤æ nesle Deens.
Ssefnkeâ peerJeveeÛeer keâener efoJemeeÛeer ceewpecepee Deens (uegštve IÙee) veblej DeeceÛÙeekeâ[s legcneuee
hejle ÙeeJeÙeeÛes Deens, lÙeeJesUer Deecner legcneuee oeKeJetve osT keâer legcner keâeÙe keâeÙe keâjerle
neslee. peieeleerue ns peerJeve (pÙeeÛÙee veMesle cemle nesTve legcner DeeceÛÙee mebkesâleebkeâ[s ogue&#e
keâjerle Deenele) ÙeeÛes GoenjCe Demes Deens keâer pemes DeekeâeMeebletve Deecner heeCÙeeÛee Je<ee&Je
kesâuee lej peefceveerÛes heerkeâ pes ceeCemes Je peveeJejs meJe&peCe Keele Demeleele Kethe Ieveoeš Peeues,
ceie Ssve JesUer pesJne peceerve DelÙeble yenjuesueer nesleer DeeefCe Mesles veštve Leštve GYeer nesleer
DeeefCe lÙeebÛes ceeuekeâ DeMee keâuhevesle nesles keâer Deecner Deelee ÙeeÛee GheYeesie IesCÙeeme meceLe&
Deenesle, Dekeâmceele je$eer efkebâJee efoJemee DeeceÛeer Dee%ee Deeueer DeeefCe Deecner efleuee Demes ve°
6) cnCepes pej meJeexÛÛe Deuueenves DeieesojÛe ne efveCe&Ùe Iesleuee vemelee keâer efveJee[e keâÙeeceleÛÙee
efoJeMeer ueeiesue lej ÙesLesÛe lÙeebÛee efvekeâeue ueeieuee Demelee.
7) cnCepes mebkeâš meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve Skeâ efveMeeCeer Demeles. leer ceeCemeeuee peeCeerJe osles keâer
ØelÙe#eele DeuueenefMeJeeÙe lÙeeÛes efveJeejCe keâjCeeje keâesCeerÛe veener. hejbleg pesJne les mebkeâš ÛeUles
DeeefCe Ûeebieueer JesU Ùesles lesJne ceie ns cnCet ueeieleele keâer ne DeeceÛÙee osJeosJelesÛee Je
efMeHeâejmeeRÛÙee cesnjyeeveerÛee heefjCeece Deens.
Ùetvegme 10 301 heeje 11
keâ¤ve šekeâues peCetkeâener keâeue lesLes keâenerÛe veJnles DeMee Øekeâejs Deecner mebkesâle GIe[ keâ¤ve
keâ¤ve oeKeefJelees lÙee ueeskeâebmee"er pes efJeÛeej keâjCeejs Deensle. (legcner Ùee veÕej peerJeveeÛÙee
ceesnheeMeele he[uee Deenele) DeeefCe Deuueen legcneuee MeebefleYegJeve (oe®mmeueece) keâ[s
Deecebef$ele keâjerle Deens.8 (ceeie&oMe&ve lÙeeÛÙee DeefOekeâejele Deens) lees pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee
mejUceeie& oeKeefJelees. pÙee ueeskeâebveer YeueeF&Ûeer heæle Debefiekeâejueer lÙeebÛÙeemee"er Yeues Deens
DeeefCe ke=âheeosKeerue. Je lÙeebÛÙee cegKeeJej keâeefUcee Je ceeveneveer hemejCeej veener, les mJeiee&mee"er
hee$e Deensle, pesLes les meowJe jenleerue DeeefCe pÙee ueeskeâebveer og<keâce& Øeehle kesâues lÙeebÛes pemes
og<keâce& Demesue lemeeÛe lÙeebvee ceesyeouee efceUsue. ceeveneveer lÙeebÛÙeeJej hemejueer Demesue.
Deuueenheemetve lÙeebvee keâesCeerner JeeÛeefJeCeeje DemeCeej veener. lÙeebÛÙee ÛesnNÙeeJej Demee
keâeefUcee hemejuee Demesue peCet je$eerÛes ke=â<Cehešue lÙeebÛÙeeJej he[ues Demeleerue. les vejkeâeuee
hee$e Deensle pesLes les meowJe jenleerue. pÙee efoJeMeer Deecner lÙee meJeeËvee (DeeheuÙee
vÙeeÙeeueÙeele) Skeâ$e pecee keâ¤, ceie lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer DeveskesâÕejJeeoeÛee Debefiekeâej kesâuee
- meebiet keâer, Leebyee legcner DeeefCe legceÛes "jefJeuesues YeeieeroejosKeerue, ceie Deecner lÙeebÛÙeeceOeerue
DeveesUKeerheCeeÛee he[oe otj keâ¤9 DeeefCe lÙeebÛes Yeeieeroej cnCeleerue keâer, ‘‘legcner DeeceÛeer
Yeòeâer lej keâjerle veJnlee. DeeceÛÙee DeeefCe legceÛÙee ojcÙeeve DeuueenÛeer iJeener hegjsMeer Deens
keâer (legcner DeeceÛeer Yeòeâer keâjerle Demeeue lejer) Deecner legceÛÙee lÙee Yeòeâerheemetve hetCe&heCes
DeveefYe%e neslees.’’ lÙeeJesUer ØelÙeskeâpeCe DeeheuÙee keâcee&Ûeer HeâUs ÛeeKeerue, meJe&peCe DeeheuÙee
KeNÙee mJeeceerkeâ[s hejleefJeues peeleerue DeeefCe les meJe& DemelÙe pes lÙeebveer jÛeues nesles njJeleerue.
(21-30)
Ùeebvee efJeÛeeje, keâesCe legcneuee DeekeâeMe Je he=LJeerletve GhepeerefJekeâe oslees? Ùee
SskeâCÙeeÛÙee Je heenCÙeeÛÙee Meòeâer keâesCeeÛÙee DeefOekeâejele Deensle? keâesCe efvepeeaJeceOetve mepeerJe
DeeefCe mepeerJeebceOetve efvepeeaJe keâe{lees? keâesCe Ùee efJeÕeJÙeJemLesÛeer GheeÙeÙeespevee keâjerle Deens?
les DeJeMÙe cnCeleerue keâer Deuueen. meebiee, ceie legcner lÙeeÛÙeeMeer hejeÙeCe keâe jnele veener?
lesJne neÛe Deuueen legceÛee Keje heeuevekeâlee& Deens. ceie melÙeeveblej heLeYeü°lesefMeJeeÙe DeeCeKeer
8) cnCepes peieele peerJeve peieCÙeeÛÙee lÙee heæleerkeâ[s yeesueJeerle Deens peer hejueeskeâeleerue peerJeveele
legcneuee ‘oe¤mmeueece’Ûee DeefOekeâejer yeveJeerue. ‘oe®mmeueece’ves DeefYeØesle Deens pevvele, Je
lÙeeÛee DeLe& neslees ‘MeebleerYetJeve’, leer peeiee pesLes keâesCeleerner Deeheòeer, keâesCeleerner neveer, keâesCelesner
og:Ke DeeefCe keâesCeleerner Ùeelevee Demele veener.
9) cnCepes DeveskesâÕejJeeÅeebvee lÙeebÛes GheemÙe DeesUKetve Iesleerue keâer ns les ueeskeâ Deensle pes DeeceÛeer
Gheemevee keâjerle nesles DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer DeeheuÙee GheemÙeebvee DeesUKeleerue keâer ns Deensle lesÛe
pÙeebÛeer Deecner Gheemevee keâjerle neslees.
Ùetvegme 10 302 heeje 11
keâeÙe Gjues Deens? MesJešer legcner keâes"s JeUefJeues peele Deenele?10 (ns hewiebyej (me.) hene)
DeMee Øekeâejs DeJe%esÛee Debefiekeâej keâjCeeNÙeeJej legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes JeÛeve melÙeØeceeefCele
Peeues, keâer les ceevÙe keâjCeej veenerle. (31-33)
Ùeebvee efJeÛeeje legcner "jefJeuesuÙee Yeeieeroejebhewkeâer keâesCeer Deens pees efveefce&leerÛee ØeejbYemegæe
keâjerle Demesue DeeefCe ceie lÙeeÛeer hegvejeJe=òeerosKeerue keâjerle Demesue? meebiee, lees kesâJeU
Deuueen Deens pees efveefce&leerÛee ØeejbYener keâjlees Je lÙeeÛeer hegvejeJe=òeerosKeerue, ceie legcner Ùee
keâesCelÙee GuešŸee ceeiee&Jej ÛeeueefJeues peele Deenele? (34)
Ùeebvee efJeÛeeje keâer legcner "jefJeuesuÙee Yeeieeroejebhewkeâer keâesCeer Demee Deens pees melÙeekeâ[s
ceeie&oMe&ve keâjerle Deens? meebiee, lees kesâJeU DeuueenÛe Deens pees melÙeekeâ[s ceeie&oMe&ve keâjlees.
ceie meebiee, pees melÙeekeâ[s ceeie&oMe&ve keâjlees lees ÙeeÛee DeefOekeâ nkeäkeâoej Deens keâer lÙeeÛes
DevegkeâjCe kesâues peeJes DeLeJee lÙeeÛes pÙeeuee mJele:uee ceeie& meehe[le veener, ÙeeefMeJeeÙe keâer
lÙeeuee ceeie&oMe&ve kesâues peeF&ue? MesJešer legcneuee Peeues lejer keâeÙe Deens, keâmeues efJehejerle
efveCe&Ùe Iesle Deenele? (35)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ ueeskeâ kesâJeU Devegceeve Je keâuheveebÛÙee
hee"erceeies peele Deensle,11 JeemleefJekeâ heenlee keâuhevee, melÙeeÛeer iejpe ÙeeflkebâefÛelener YeeieJeerle
veener. pes keâener ns keâjerle Deensle Deuueen les ÛeebieuesÛe peeCelees. (36)
DeeefCe ne kegâjDeeve leer Jemlet veJns peer DeuueenÛÙee efoJÙe-Øekeâšvee Je %eeveeefJevee
jÛeueer peeJeer. Gueš ne lej pes keâener hetJeeaÛe Deeuesues Deens lÙeeÛes meceLe&ve DeeefCe lÙee efJeefMe°
10) ue#eele DemeeJes keâer peenerj mebyeesOeve ueeskeâebvee Deens DeeefCe lÙeebvee meJeeue Demee kesâuee peele veener
keâer, ‘‘legcner keâes"s yenkeâle Deenele’’ lej Demee Deens keâer, ‘‘legcner keâes"s JeUefJeues peele Deenele.’’
ÙeeJe¤ve ns Deieoer mhe° nesles keâer keâesCeer Demee efoMeeYetue keâjCeeje ceeCetme DeLeJee ieš DeefmlelJeele
Deens pees ueeskeâebvee ÙeesiÙe efoMesheemetve ogmejerkeâ[s JeUJetve ÛegkeâerÛÙee efoMesves vesle Deens. ÙeeÛe
keâejCeemleJe ueeskeâebvee cnšues peele Deens keâer legcner DeebOeUs yevetve ÛegkeâerÛes ceeie&oMe&ve
keâjCeeNÙeeÛÙee ceeies keâe Yejkeâšle Deenele? DeeheuÙee [eskeäÙeeleerue yegæerÛee GheÙeesie keâ¤ve efJeÛeej
keâe keâjerle veener keâer JemlegefmLeleer pesJne DeMeer Deens lej ceie legcneuee keâesCeerkeâ[s ÛeeueefJeues peele
Deens.
11) cnCepes pÙeebveer Oece& yeveefJeues, pÙeebveer leòJe%eeve jÛeues, DeeefCe pÙeeveer peerJeve keâeÙeos Ùeesefpeues,
lÙeeveer osKeerue ns meJe&keâener %eeveeÛÙee DeeOeejs kesâues veener lej leke&â Je DevegceeveeÛÙee DeeOeejs kesâues.
DeeefCe pÙeebveer lÙee Oeeefce&keâ Je Yeeweflekeâ veslÙeebÛes DevegkeâjCe kesâues lÙeebveer osKeerue peeCetve Je mecepetve
IesTve veJns lej kesâJeU lekeâe&ÛÙee DeeOeejs DevegkeâjCe helkeâjues keâer Flekesâ cees"s cees"s ueeskeâ pesJne Demes
cnCeleele Je Jee[Je[erue osKeerue lÙeebvee ceevele Deeues Deensle Je meJe& peie lÙeebÛes DevegkeâjCe keâjerle
Deens, cnCetve efveef§eleheCes les ÙeesiÙeÛe cnCele Demeleerue.
Ùetvegme 10 303 heeje 11
«ebLeeÛee leheMeerue Deens. Ùeele keâenerÛe Mebkeâe veener keâer ne efJeÕeeÛÙee DeefOeheleerkeâ[tve Deens.
(37)
ns ueeskeâ Demes cnCeleele keâeÙe keâer hewiebyejebveer mJele: ne jÛeuee Deens? meebiee, ‘‘pej
legcner Ùee DeeheuÙee Deejesheele Kejs Demeeue lej Skeâ DeOÙeeÙe Ùee meejKee jÛetve DeeCee, DeeefCe
Skeâ Deuueenuee mees[tve Flej pÙeebvee pÙeebvee yeesueefJeCes MekeäÙe Demesue lÙeebvee ceoleeruee
yeesueJee.’’ cegUele Demes Deens keâer peer iees° ÙeebÛÙee %eevekeâ#esle Deeueer veener DeeefCe pÙeeÛee
MesJešner ÙeebÛÙeemeceesj Deeuee veener, Ùeeuee lÙeebveer Keesšs "jefJeues. DeMeeÛe Øekeâejs ÙeebÛÙee
hetJeeaÛÙee ueeskeâebveerosKeerue Keesšs "jefJeues Deens, ceie hene lÙee DelÙeeÛeejeRÛee MesJeš keâmee
Peeuee. ÙeebÛÙeehewkeâer keâenerpeCe ßeæe "sJeleerue DeeefCe keâenerpeCe "sJeCeej veenerle, DeeefCe legPee
heeuevekeâlee& Ùee GheõJeer ueeskeâebvee ÛeebieuesÛe peeCelees. (38-40)
ns leguee pej Keesšs "jJeerle Demeleerue lej let Ùeebvee meebietve šekeâ keâer, ‘‘ceePes keâce&
ceePÙeemee"er Deensle Je legceÛes keâce& legceÛÙeemee"er. pes keâener ceer keâjlees lÙeeÛÙee peyeeyeoejerletve
legcner cegòeâ Deenele Je pes keâener legcner keâjerle Deenele lÙeeÛÙee peyeeyeoejerletve ceer cegòeâ
Deens.’’12 (41)
ÙeebÛÙeele yejsÛemes ueeskeâ Demes Deensle pes legPÙee iees°er Sskeâleele, heCe keâeÙe let yeefnNÙeebvee
SskeâefJeCeej ceie les keâenerÛe keâe mecepele vemeleerue?13 ÙeebÛÙeele yejsÛemes ueeskeâ Deensle pes leguee
heenleele hejbleg keâeÙe let DeebOeàÙeebvee ceeie& oeKeJeMeerue pej lÙeebvee keâenerÛe Gcepele vemesue
lejer? JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueen ueeskeâebJej DelÙeeÛeej keâjerle veener, ueeskeâ mJele:Ûe
DeeheuÙeeJej DelÙeeÛeej keâjleele. (Deepe ns Ssefnkeâ peerJeveele cemle Deensle) DeeefCe pÙee efoJeMeer
Deuueen Ùeebvee Skeâ$e keâjerue lesJne (nsÛe Ssefnkeâ peerJeve Ùeebvee Demes Jeešt ueeiesue) peCet ns
kesâJeU Skeâ IeškeâeYej Deeheehemeele DeesUKe keâ¤ve IesCÙeemee"er Leebyeues nesles. (lÙee Øemebieer
melÙelee hešsue keâer) KejesKejer YeÙebkeâj leesšŸeele Deeues les ueeskeâ pÙeebveer DeuueenÛÙee Yesšeruee
Keesšs "jefJeues DeeefCe cegUerÛe les mejU ceeiee&Jej veJnles. pÙee JeeF&š heefjCeeceeÛes YeÙe Deecner
Ùeebvee oeKeJeerle Deenesle, lÙeeleerue keâener DebMe legPÙee efpeJebleheCeerÛe Deecner oeKeJeeJes DeLeJee
lÙee DeieesojÛe leguee GÛeuetve IÙeeJes, keâesCelÙeener heefjefmLeleerle Ùeebvee ÙeeJeÙeeÛes DeeceÛÙeekeâ[sÛe
12) cnCepes efJeveekeâejCe Yeeb[Ce DeeefCe efJeleb[Jeeo Ieeuele yemeCÙeeÛeer keâenerÛe pe¤jer veener. pej ceer
kegâYeeb[ jÛeerle Deens lej DeeheuÙee ke=âlÙeeÛee ceer mJele: peyeeyeoej Deens, legceÛÙeeJej lÙeeÛeer keâenerÛe
peyeeyeoejer veener. hejbleg pej legcner KeNÙee iees°eruee Keesšs "jJeerle Deenele lej ceePes keâener JeeF&š
keâjerle veener, mJele:ÛesÛe keâener JeeF&š keâjerle Deenele.
13) Skeâ SskeâCes lej DeMee ØekeâejÛes Demeles pemes heMet ossKeerue nekeâ Sskeâleele. ogmeNÙee ØekeâejÛes SskeâCes
les Demeles pÙeele DeLee&keâ[s ue#e Demeles DeeefCe iees° pej ÙeesiÙe Demeueer lej efleuee ceevÙe kesâues peeF&ue
DeMeer lelhejlee lÙeele Dee{Ules.
Ùetvegme 10 304 heeje 11
Deens DeeefCe pes keâener ns keâjerle Deensle Ùeeuee Deuueen mee#eer Deens. (42-46)
ØelÙeskeâ pevemecegoeÙee (Gccele) keâefjlee Skeâ Øesef<ele Deens14 ceie pesJne SKeeÅee
ueeskeâmecetnepeJeU lÙeeÛee Øesef<ele Ùeslees, lesJne hetCe& vÙeeÙeeefveMeer lÙeebÛee efveCe&Ùe ueeJeuee peelees
DeeefCe lÙeebÛÙeeJej efleUcee$e osKeerue DelÙeeÛeej kesâuee peele veener. (47)
cnCeleele, pej legceÛeer ner Oecekeâer Kejer Demesue lej leer hetCe& lejer kesâJne nesF&ue? meebiee,
‘‘ceePÙee DeKelÙeejerle lej ceePeer mJele:Ûeer neveer Je ueeYe osKeerue veener meJe&keâener DeuueenÛÙee
FÛÚsJej DeJeuebyetve Deens. ØelÙeskeâ ueeskeâmecetnekeâefjlee Skeâ keâeueeJeOeer Deens. pesJne ner cegole
Ye¤ve Ùesles lesJne #eCeYej osKeerue leer heg{s ceeies nesle veener.’’ Ùeebvee meebiee, keâOeer legcner ÙeeÛee
efJeÛeej lejer kesâuee keâeÙe keâer pej DeuueenÛee Øekeâeshe Dekeâmceele je$eer DeLeJee efoJemee ÙesTve
"sheuee (lej legcner keâeÙe ke⤠Mekeâeue?) yejs ner DeMeer keâesCeleer iees° Deens efpeÛÙeekeâefjlee
DehejeOÙeebveer IeeF& keâjeJeer? pÙee JesUsme lees legcneJej keâesmeUsue lesJneÛe legcner lÙeeuee ceeveCeej
keâeÙe? Deelee JeeÛet FefÛÚlee? Jemlegle: legcner mJele:Ûe lees ueJekeâj ÙesCÙeekeâefjlee leieeoe
ueeJeerle neslee. ceie DelÙeeÛeeNÙeebvee meebefieleues peeF&ue keâer Deelee keâeÙecemJe¤heer ØekeâesheeÛee
DeemJeeo IÙee, pes keâener legcner keâceJeerle jeefnuee Deenele lÙeemee"er Ùee ceesyeouÙeeefMeJeeÙe DevÙe
keâesCelee yeouee legcneuee efouee peeT Mekeâlees?’’ (48-52)
ceie efJeÛeejleele, KejesKejÛe ns melÙe Deens keâeÙe pes legcner meebiele Deenele? meebiee,
‘‘ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer MeheLe, ns meJe&mJeer melÙe Deens. DeeefCe legceÛÙeele Flekesâ meeceLÙe& veener
keâer Øekeâš nesCÙeeheemetve lÙeeuee legcner jesKeeJes.’’ pej lÙee ØelÙeskeâ JÙeòeâerpeJeU efpeves DelÙeeÛeej
kesâuee Deens, he=LJeerÛeer mebheòeer pejer Demeueer lejer lÙee Øekeâesheeheemetve JeeÛeefJeCÙeemee"er leer meJe&
ceesyeouee cnCetve osCÙeeme leÙeej nesF&ue. pesJne ns ueeskeâ lÙee Øekeâesheeuee heenleerue lesJne
ceveeleuÙee ceveele he§eeòeehe keâjleerue. hejbleg lÙeebÛÙee ojcÙeeve hetCe& vÙeeÙeeefveMeer efveCe&Ùe ueeJeuee
14) ‘Gccele’ ne cetU Dejyeer Meyo Ùee ef"keâeCeer kesâJeU Skeâe mecegoeÙeeÛÙee DeLee&leÛe Deens Demes veener
lej Skeâe Øesef<eleeÛÙee Deeieceveeveblej lÙeeÛes DeeJeenve pÙee pÙee ueeskeâebØele heesnÛesue les mej& lÙeeÛeer
‘Gccele’ Deensle. lemesÛe Ùeemee"er Øesef<ele lÙeebÛÙee ojcÙeeve nÙeeleÛe DemeeJee ns osKeerue DeeJeMÙekeâ
veener lej Øesef<eleeveblej osKeerue peesheÙeËle lÙeeÛeer efMekeâJeCe GheueyOe Deens Je lees JeemleefJekeâheCes pÙee
iees°erÛeer efMekeâJeCe osle neslee ns ceenerle keâ¤ve IesCes ØelÙeskeâ Fmeceemee"er MekeäÙe Deens lees JesUheÙeËle
peieeleerue meJe& ueeskeâ lÙeeÛeer ‘Gccele’ cnCetveÛe "jleerue Je heg{s peer Dee%ee meebefieleueer iesueer Deens,
leer lÙee meJeeËvee ueeiet he[sue. Ùee Deveg<ebieeves hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee Deeieceveeveblej
peieeleerue meJe& ceeveJe lÙeebÛeer Gccele Deensle Je peesheÙeËle kegâjDeeve DeeheuÙee cetU mJe¤heele efveYexU
Deens leesheÙeËle les meJe& lÙeebÛeer GcceleÛe "jleerue. ÙeeÛe keâejCeemleJe DeeÙeleerle Demes Heâcee&efJeuesues
veener keâer, ‘‘ØelÙeskeâ je°^ele Skeâ Øesef<ele Deens’’ lej Heâcee&efJeuesues Demes Deens, ‘‘ØelÙeskeâ Gccele-
je°^emee"er Skeâ Øesef<ele Deens.’’
Ùetvegme 10 305 heeje 11
peeF&ue. keâmeueener DelÙeeÛeej lÙeebÛÙeeJej nesCeej veener. Sskeâe, DeekeâeMeele DeeefCe he=LJeerle pes
keâener Deens DeuueenÛes Deens. DeuueenÛes JeÛeve melÙe Deens, hejbleg yengleskeâ ueeskeâ peeCele
veenerle leesÛe peerJeve Øeoeve keâjlees Je leesÛe ce=lÙet oslees DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcne meJeeËvee
hejleeJeÙeeÛes Deens. (53-56)
ueeskeânes! legceÛÙeeheeMeer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve GheosMe Deeuesuee Deens, ner leer iees°
Deens peer Deble:keâjCeele pees efJekeâej Deens lÙeeJej GheeÙe Deens DeeefCe pes keâesCeer ÙeeÛee mJeerkeâej
keâjleerue lÙeebÛÙeekeâefjlee ceeie&oMe&ve DeeefCe ke=âhee Deens. ns hewiebyej (me.)! meebiee keâer, ‘‘ner
DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeÛeer cesnsjyeeveer Deens keâer ner iees° lÙeeves hee"efJeueer ÙeeJej lej ueeskeâebveer
Deevebo JÙeòeâ kesâuee heeefnpes. ns lÙee meJe& Jemlethes#ee Gòece Deens, pÙeebvee ueeskeâ ieesUe keâjerle
Deensle.’’ ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee meebiee, ‘‘legcner ueeskeâebveer keâOeer ÙeeÛee efJeÛeej lejer kesâuee Deens
keâer peer GhepeerefJekeâe15 Deuueenves legceÛÙeekeâefjlee GlejefJeueer nesleer lÙeehewkeâer legcner mJele:Ûe
kegâCeeuee efveef<eæ Je kegâCeeuee JewOe16 "jefJeues?’’ Ùeebvee efJeÛeeje Deuueenves ÙeeÛeer legcneuee
hejJeeveieer efoueer nesleer? keâer legcner DeuueenJej kegâYeeb[ jÛeerle Deenele?17 pes ueeskeâ
DeuueenJej ns efceLÙee kegâYeeb[ jÛeerle Deensle lÙeebÛeer keâeÙe keâuhevee Deens keâer hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer ÙeebÛÙeeMeer keâmee JÙeJenej nesF&ue, Deuueen lej ueeskeâebJej ke=âhee°er "sJelees hejbleg
yengleskeâ ueeskeâ Demes Deensle pes ke=âle%elee oeKeJeerle veenerle. (57-60)
ns hewiebyej (me.)! legcner pÙee DeJemLesle Demelee DeeefCe kegâjDeeveceOetve pes keâener SskeâefJelee
DeeefCe ueeskeânes! legcner osKeerue pes keâener keâjlee lÙee meJe& keâeUele Deecner legcneuee heenele
Demelees keâesCeleerner efleUcee$e Jemlet he=LJeer Je DeekeâeMeeble DeMeer veener ve ueneve, ve cees"er, peer
legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee °erheemetve ueheuesueer Deens DeeefCe Skeâe mhe° ohlejele veeWo kesâuesueer
veener. Sskeâe, pes DeuueenÛes efce$e Deensle, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Je pÙeebveer F&MehejeÙeCe Jele&ve
15) Ùee ef"keâeCeer ‘efjpkeâ’ (jespeer) Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. DeeceÛÙee ÙesLes efjpkeâ ne Meyo kesâJeU
KeeCÙeeefheCÙeeÛÙee JemlegbveeÛe ueeiet neslees, hejbleg Dejyeer Yee<esle efjppekeâ kesâJeU DeVeeÛÙee DeLee&vesÛe
meerefcele veener lej osCeieer, ye#eerme DeeefCe ‘YeeiÙe’ DeMee meJe& DeLeeËveer lees Deece Deens. meJeexÛÛe
Deuueenves peieele ceeveJeeuee pes pes keâener efoues Deens les meJe& lÙeeÛes efjpkeâ Deens.
16) cnCepes DeeheuÙeemee"er mJele:Ûe keâeÙeos keâjCÙeeme Je MejerDeleÛeer jÛevee keâjCÙeeme cegKelÙeej
yeveuesle. JeemleefJekeâle: pÙeeÛee efjpkeâ Deens, lÙeeÛeeÛe ne DeefOekeâej Deens keâer lÙeeves lÙeeÛee GheÙeesie
IesCÙeeÛÙee JewOe Je DeJewOe mJe¤heemee"er meercee Je efveÙece "jJeeJes.
17) kegâYeeb[eÛes leerve Øekeâej Deensle. Skeâ Demee keâer, ns DeefOekeâej Deuueenves ceeveJeebvee meesheJetve šekeâues
Deens Demes SKeeÅee JÙeòeâerves mecepeeJes. ogmeje Demee keâer, DeuueenÛes ns keâeceÛe veJns keâer lÙeeves
DeeceÛÙeemee"er keâeÙeoe Je MejerDeleÛeer jÛevee keâjeJeer, Demes SKeeÅeeves cnCeeJes. eflemeje Øekeâej Demee
keâer JewOe Je DeJewOe (nueeue Je njece) ÛÙee Ùee Dee%ee lÙeeves DeuueenMeer mebyebefOele keâjeJÙeele,
JeemleefJekeâheCes ØeceeCeeoeKeue lÙeeuee DeuueenÛee keâesCeleener «ebLe Øemlegle keâjlee ÙesT veÙes.
Ùetvegme 10 306 heeje 11
Debefiekeâejues, lÙeebÛÙeekeâefjlee keâmeuesÛe YeÙe DeLeJee og:KeeÛee Øemebie veener, Fnueeskeâ Je hejueeskeâ
oesvner peerJeveeble lÙeebÛÙeekeâefjlee DeeveboeÛÙee Jeelee& Deensle, DeuueenÛeer JeÛeves yeouet Mekeâle
veenerle, nsÛe cees"s ÙeMe Deens. ns hewiebyej (me.)! pÙee iees°er ns legPÙeeJej jÛeleele, lÙee leguee
og:Keer ke⤠veÙesle, Øeefle‰e meJe&mJeer DeuueenÛÙee DeefOekeâejele Deens DeeefCe lees meJe&keâener
Sskeâlees Je peeCelees. (61-65)
meeJeOeeve! DeekeâeMeele JeemleJÙe keâjCeejs Demeesle DeLeJee he=LJeerJej, meJe&Ûes meJe&
DeuueenÛÙee ceeuekeâerÛes Deensle. DeeefCe pes ueeskeâ DeuueenefMeJeeÙe keâener (Deeheues mJejefÛele)
YeeieeroejebÛee OeeJee keâjerle Deensle, les efveJJeU efceLÙee Je Yeüecekeâ keâuhevesÛes DevegÙeeÙeer Deensle,
Je kesâJeU keâuheveeefJeueeme keâjerle Deensle. lees DeuueenÛe Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er je$e
yeveefJeueer keâer efleÛÙeele meblees<e Øeehle keâjeJee, Je efoJemeeuee ØekeâeMeceeve yeveefJeues, Ùeele mebkesâle
Deensle lÙee ueeskeâebkeâefjlee pes (GIe[Ÿee keâeveebveer hewiebyejeÛes DeeJeenve) Sskeâleele. (66-67)
ueeskeâ cnCeleele keâer, Deuueenves SKeeÅeeuee heg$e yeveefJeues Deens. heefJe$e Deens Deuueen!
lees lej efvemhe=n Deens, DeekeâeMeeble Je he=LJeerle pes keâener Deens meJe& lÙeeÛÙee ceeuekeâerÛes Deens,
legceÛÙeeheeMeer Ùee keâLeveeÛes keâeÙe yejs ØeceeCe Deens? legcner DeuueenmebyebOeer lÙee iees°er meebielee
keâeÙe pÙeeÛes %eeve legcneuee veener? ns hewiebyej (me.)! meebiee, pes ueeskeâ DeuueenJej Keesšs kegâYeeb[
jÛeleele les keâoeefhe meHeâue nesT Mekeâle veenerle. peieeleerue keâener efoJemeeÛÙee peerJeveeble
ceewpecepee keâ¤ve IÙee, ceie DeeceÛÙeekeâ[s lÙeebvee hejleeJeÙeeÛes Deens, ceie lÙee õesneÛÙee
yeouÙeele pes les keâjerle Deensle Deecner lÙeebvee keâ"esj ÙeelevesÛee DeemJeeo ÛeeKeJet. (68-70)
Ùee ueeskeâebvee vetn (De.) Ûeer keâLee SskeâJee, lÙee JesUsÛeer keâLee pesJne lÙeeves DeeheuÙee
ueeskeâebvee meebefieleues nesles keâer, ‘‘ns osMeyebOegbvees, pej ceePes legceÛÙee ojcÙeeve jenCes Je
DeuueenÛeer JeÛeves SskeâJetve SskeâJetve legcneuee ieeefHeâueheCeeletve peeies keâjCes legcneuee Deme¢e
Peeues Deens lej ceePee efJeÕeeme DeuueenJej Deens, legcner DeeheuÙee ceeveuesuÙee Yeeieeroejebvee
yejesyej IesTve SkeâcegKeer efveCe&Ùe IÙee DeeefCe peer Ùeespevee legceÛÙee °ermeceesj Demesue efleÛÙeeJej
Kethe efJeÛeejefJeefveceÙe keâje pesCeskeâ¤ve efleÛee keâesCeleener hewuet legceÛÙee °erletve megšt veÙes, ceie
leer ceePÙeeefJe¤æ Debceueele DeeCee DeeefCe ceuee cegUerÛe meJe[ osT vekeâe. legcner ceePÙee
GheosMeeheemetve leeW[ efHeâjefJeues (lej ceePes keâesCeles vegkeâmeeve kesâues?) ceer legceÛÙeeheemetve
keâesCelÙeener ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veJnlees, ceePee ceesyeouee lej DeuueenheeMeer Deens DeeefCe
ceuee Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer (ceie kegâCeer ceevÙe keâjes Jee ve keâjes) ceer mJele: cegefmuece
(Dee%eekeâejer) yevetve jeneJes.’’ lÙeebveer lÙeeuee Keesšs "jefJeues DeeefCe heefjCeece Demee Peeuee keâer
Deecner lÙeeuee Je lÙee ueeskeâebvee pes lÙeeÛÙeeyejesyej veeJesle nesles JeeÛeefJeues DeeefCe lÙeebveeÛe
YetleueeJej GòejeefOekeâejer yeveefJeues DeeefCe lÙee meJe& ueeskeâebvee yeg[Jetve šekeâues pÙeebveer DeeceÛÙee
mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues nesles. lej ceie hene pÙeebvee meeJeOe kesâues iesues nesles (DeeefCe lejer
Ùetvegme 10 307 heeje 11
osKeerue lÙeebveer ceevÙe kesâues veener) lÙeebÛee keâmee MesJeš Peeuee. (71-73)
ceie vetn (De.) veblej Deecner JesieJesieàÙee hewiebyejebvee lÙeebÛÙee ueeskeâmecetnekeâ[s hee"efJeues
DeeefCe les lÙeebÛÙeekeâ[s GIe[-GIe[ mebkesâle IesTve Deeues, hejbleg pÙee iees°eruee lÙeebveer Deieesoj
Keesšs "jefJeues nesles lÙeeuee hegvne ceeveues veener. DeMee Øekeâejs Deecner ceÙee&osÛes GuuebIeve
keâjCeeNÙeebÛÙee ùoÙeeJej ceesnj ueeJelees. (74)
ceie lÙeeÛÙeeveblej Deecner cetmee (De.) DeeefCe ne¤ve (De.) Ùeebvee DeeheuÙee
mebkesâleebmeefnle efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee mejoejebkeâ[s hee"efJeues hejbleg lÙeebveer DeeheuÙee
cees"sheCeeÛeer IeceW[ kesâueer DeeefCe les DehejeOeer ueeskeâ nesles. ceie pesJne DeeceÛÙeekeâ[tve melÙe
lÙeebÛÙeemeceesj Deeues lesJne lÙeebveer meebefieleues keâer ner lej GIe[ peeot Deens. cetmee (De.) ves
meebefieleues keâer, ‘‘legcner melÙeeuee Demes yeesuelee pesJne les legceÛÙeemeceesj Deeues? ner peeot Deens
keâeÙe? Kejs heenlee peeotieej meHeâue nesle vemeleele.’’18 lÙeebveer Gòejele meebefieleues, ‘‘let
Ùeekeâefjlee Deeuee Deensme keâeÙe keâer Deecneuee lÙee heæleerheemetve hejeJe=òe keâjeJesme pÙeeJej
DeeceÛes hetJe&pe Deecneuee Dee{Uues DeeefCe he=LJeerJej cees"sheCee legcne oesIeebÛee ÛeeueeJee? legceÛes
cnCeCes lej Deecner SskeâCeejs veenerÛe.’’ DeeefCe efHeâjDeewve ves (DeeheuÙee ceeCemeebvee) meebefieleues
keâer, ‘‘ØelÙeskeâ keâueeefvehegCe peeotieejeme ceePÙeemeceesj npej keâje.’’ pesJne peeotieej Deeues lesJne
cetmee (De.) veer lÙeebvee meebefieleues, ‘‘pes keâener legcneuee HesâkeâeJeÙeeÛes Deens Hesâkeâe.’’ ceie pesJne
lÙeebveer Hesâkeâues lesJne cetmee (De.) veer meebefieleues, ‘‘ns pes keâener legcner Hesâkeâues Deens leer peeot
Deens, Deuueen DeeleeÛe Ùeebvee jöyeeleue keâjerle Deens.’’ GheõJeer ueeskeâebÛÙee keâeceeuee Deuueen
megOee¤ osle veener. DeeefCe Deuueen DeeheuÙee DeeosMeeves melÙeeuee melÙe keâ¤ve oeKeefJelees ceie
DehejeOÙeebvee les efkeâleerner DeefØeÙe keâe Jeešsvee.’’ (75-82)
18) DeLe& Demee keâer meke=âleoMe&veer peeot DeeefCe Ûecelkeâej (ceesefpepee) ÙeebÛÙee ojcÙeeve peer meeÂMÙelee
Demeles lÙee DeeOeejeJej legcne ueeskeâebveer efve:mebkeâesÛeheCes Ùeeuee peeot "jefJeues hejbleg veeoeveebvees,
peeotieej keâesCelÙee veerleer Je Ûeeefj$ÙeeÛes ueeskeâ Demeleele DeeefCe keâmeuÙee iejpesheesšer les peeogefiejer
keâjerle Demeleele ns legcner heeefnues veener. peeotieejeÛes nsÛe keâece Demeles keâe keâer efve:mJeeLe& DeeefCe
yesojkeâejheCes Skeâe peyejomle jepeeÛÙee ojyeejele ÙeeJes DeeefCe lÙeeuee lÙeeÛÙee ceeie&Yeü°lesJej lebyeer
ÅeeJeer Je lÙeeuee F&ÕejYeòeâer DeeefCe DeelceMegæerÛee Debefiekeâej keâjCÙeeÛes DeeJeenve keâjeJes?
Ùetvegme 10 308 heeje 11
(ceie hene keâer) cetmee (De.) vee lÙeebÛÙee ueeskeâebhewkeâer keâener le®CeebKesjerpe19 keâesCeerner
ceeveues veener, efHeâjDeewveÛÙee Yeerleerves DeeefCe DeeheuÙee ueeskeâebleerue ßes‰peveebÛÙee YeerleerheeÙeer
(pÙeebvee YeÙe nesles keâer) efHeâjDeewve lÙeebÛee ÚU keâjerue. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer efHeâjDeewve
YetleueeJej JeÛe&mJe yeeUiele neslee DeeefCe lees lÙee ueeskeâebhewkeâer neslee pes keâesCelÙeener ceÙee&osJej
Leebyele veenerle.20 (83)
cetmee (De.) veer DeeheuÙee ueeskeâebvee meebefieleues keâer, ‘‘ueeskeânes! legcner KejesKejÛe
DeuueenJej ßeæe "sJele Demeeue lej lÙeeÛÙeeJej efJeÕeeme "sJee, pej legcner cegmeueceeve
Demeeue.’’ lÙeebveer Gòej efoues,21 ‘‘Deecner DeuueenJejÛe efYemle "sJeueer, ns DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&! DelÙeeÛeejer ueeskeâebÛÙee mJeeOeerve keâ¤ve DeeceÛeer hejer#ee IesT vekeâesme. DeeefCe
DeeheuÙee ke=âhesves Deecneuee DeßeæeJebleebheemetve cegòeâer os.’’ (84-86)
DeeefCe Deecner cetmee (De.) DeeefCe lÙeeÛÙee yebOetuee mebkesâle efouee keâer, ‘‘efceœeceOÙes keâener
Iejs DeeheuÙee ueeskeâebkeâefjlee GheueyOe keâje DeeefCe DeeheuÙee lÙee Iejebvee Gheemevee-efoMee "jJee
19) cetU Dejyeer Meyo pegjeaÙeleve ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& mebleleer Demee neslees. Deecner ‘le®Ce’
Demee lÙeeÛee DevegJeeo kesâuee Deens. cegUele Ùee efJeefMe° MeyoeÛÙee ØeÙeesieeÉejs efoJÙe kegâjDeeve peer
iees° efJe<eo ke⤠FefÛÚlees leer DeMeer keâer lÙee OeeskeâeoeÙekeâ efmLeleerle melÙeeuee meeLe osCÙeeÛes DeeefCe
melÙeeÛeer heleekeâe GbÛeeJeCeeNÙeeuee Deeheuee veslee ceeveCÙeeÛes Oee[me keâener cegueecegueeRveer lej kesâues
hejbleg ceelee Je efhelÙeebvee lemesÛe je°^eÛÙee Je[erueOeejer ueeskeâebvee lÙeeÛeer megyegæer ueeYeueer veener.
lÙeebÛÙeeJej efnlemeeOetheCee, mJeeLeeaJe=òeer DeeefCe keâele[eryeÛeeTheCeeÛee keâener DeMee Øekeâejs heie[e
yemeuee neslee keâer lÙee melÙeeuee meeLe osCÙeemee"er les leÙeej Peeues veenerle pÙeeÛee ceeie& lÙeebvee
mebkeâšebveer Yejuesuee efomele neslee. FlekesâÛe veJns lej Gueš les le®CeebveeÛe jesKele jeefnues keâer cetmee
(De.) ÛÙee peJeU peeT vekeâe DevÙeLee legcner mJele: osKeerue efHeâjDeewveÛÙee keâesheeÛes ue#Ùe yeveeue
Je DeeceÛÙeeJejner Deeheòeer Dees{Jetve DeeCeeue.
20) cnCepes Deeheues efnle meeOeCÙeemee"er keâesCelÙeener JeeF&šeleuÙee JeeF&š heæleerÛee osKeerue DeJeuebye
keâjCÙeele mebkeâesÛe yeeUiele veenerle. keâmeuesner DelÙeeÛeej, keâmeueerner Deveweflekeâlee, DeeefCe
keâmeueerner ›etâjlee Je heeMeJeerheCee oeKeefJeCÙeele Ûegkeâle veenerle. DeeheuÙee JeemevesÛÙee ceeies ØelÙeskeâ
heefjmeercee iee"t Mekeâleele. SKeeÅee ef"keâeCeer peeTve Leebyet MekeâeJesle DeMeer keâesCeleerner meercee lÙeebvee
"jueer veener.
21) ns Gòej, cetmee (De.) Ùeebvee meeLe osCÙeemee"er pes leÙeej Peeues nesles lÙee le®CeebÛes nesles. Ùee ef"keâeCeer
Dejyeer Meyo ‘keâeuet’ - lÙeebveer meebefieleues - Ùeeleerue meJe&veece je°^emee"er veJns lej pegjeaÙeleve -
le®Ceemee"er Ùeespeuesuee Deens, meboYee&ves ner iees° Deieoer mhe<š nesles.
Ùetvegme 10 309 heeje 11
DeeefCe veceepe keâeÙece keâje22 DeeefCe ßeæeJebleebvee Ket<eKeyej Åee.’’ (87)
cetmee (De.) ves ØeeLe&vee kesâueer, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&! let efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee
mejoejebvee Ssefnkeâ peerJeveele SsÕeÙe& Je ceeueceòesves Gheke=âle kesâues Deensme, ns heeuevekeâlÙee&, keâeÙe
ns DeMeekeâefjlee Deens keâer - lÙeebveer ueeskeâebvee legPÙee ceeiee&heemetve yenkeâJeeJes? ns heeuevekeâlÙee&!
ÙeebÛeer mebheòeer ve° keâj DeeefCe ÙeebÛÙee ùoÙeebJej DeMeer ceesnj ueeJe keâer Ùeebveer ßeæe "sJet veÙes
peesheÙeËle keâer les og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe heenele veenerle.’’23 meJe&ßes‰ Deuueenves GòejeoeKeue
Heâcee&efJeues, ‘‘legcne oesIeebÛeer ØeeLe&vee mJeerkeâejueer iesueer, Â{ jne DeeefCe lÙee ueeskeâebÛÙee
heæleerÛes cegUerÛe DevegkeâjCe ke⤠vekeâe pÙeebvee %eeve veener.’’ (88-89)
DeeefCe Deecner yeveerFœeeF&uevee mecegõheej vesues. ceie efHeâjDeewve Je lÙeeÛes mewvÙe peguetce Je
DelÙeeÛeejeÛÙee nsletves lÙeebÛÙee ceeies efveIeeues ÙesLeheeJeslees keâer pesJne efHeâjDeewve yeg[t ueeieuee lesJne
Godieejuee, ‘‘ceer ceevÙe kesâues keâer Keje F&Õej lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner veener pÙeeJej
yeveerFœeeF&ueveer ßeæe "sJeueer DeeefCe ceer osKeerue Dee%eeOeejkeâebhewkeâerÛe Deens.’’ (Gòej efoues
iesues) ‘‘Deelee ßeæe "sJeleesme? SjJner Ùee DeeieesojheÙeËle lej DeJe%ee keâjerle jeefnueeme DeeefCe
GheõJe ceepeefJeCeeNÙeebhewkeâer nesleeme Deelee lej Deecner legPÙee kesâJeU ØesleemeÛe JeeÛeJet pesCeskeâ¤ve
let veblejÛÙee efhe{Ÿeebkeâefjlee GodyeesOe-efÛevn "jeJes. pejer yejerÛeMeer ceeCemes DeMeer Deensle pes
DeeceÛÙee mebkesâleekeâ[s ogue&#e keâjerle Deensle. (90-92)
Deecner yeveerFœeeF&uevee Heâej Ûeebieues ef"keâeCe efoues Je Heâej Gòece GhepeerefJekeâe Øeoeve
kesâueer ceie lÙeebveer Deeheehemeele celeYeso kesâues veener hejbleg lÙeeJesUer pesJne %eeve lÙeebÛÙeeheÙeËle
22) efceœe osMeele Meemeveekeâ[tve nesCeeje YeÙebkeâj ÚU DeeefCe Kegö yeveerFœeeF&ueeRÛÙee F&ceeveeÛÙee
ogye&uelescegUs FœeeF&ueer Je efceefœe cegmeueceeveebÛÙee ÙesLes meecegoeefÙekeâ veceepeÛeer JÙeJemLee ve° Peeueer
nesleer. lÙeebÛeer Skeâelcelee efJeKegjueer peeCÙeeÛes Je lÙeebÛÙee Oeeefce&keâ DeelcÙeeJej ce=lÙet Dees{JeCÙeeÛes
ns Skeâ Heâej cees"s keâejCe nesles. cnCetve npejle cetmee (De.) Ùeebvee Dee%ee efoueer iesueer keâer Ùee
JÙeJemLesuee hegvne ØemLeeefhele keâjeJes Je efceœeceOÙes keâener Iejs Ùee nsletves yeebOee efkebâJee efveef§ele keâje keâer
lesLes meecegefnkeâheCes veceepe he{ueer peeJeer. Ùee Iejebvee Gheemevee-efoMee "jefJeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer
lÙee Iejebvee meJe& ueeskeâmecetnemee"er keWâõ DeeefCe ®pet nesCÙeeÛes ef"keâeCe "jefJeues peeJes Je lÙeeveblej
ueiesÛe ‘veceepe keâeÙece keâje’ cnCeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer JesieJesieUs nesTve DeeheeheuÙee peeieer
veceepe he{CÙeeSsJepeer ueeskeâebveer efveef§ele kesâuesuÙee ef"keâeCeebJej Skeâ$e nesTve veceepe he{eJeer.
23) ner ØeeLe&vee npejle cetmee (De.) Ùeebveer efceœeÛÙee JeemleJÙeeÛÙee Deieoer MesJešÛÙee keâeUele kesâueer nesleer
Je DeMee heefjefmLeleerle kesâueer nesleer pesJne Skeâehee"eshee" Skeâ efveMeeCÙee heeefnuÙeeveblej DeeefCe
Oece&yeesOe ØeceeCeeÛÙee hetle&lesveblej osKeerue efHeâjDeewve Je lÙeeÛÙee jepÙeeÛes mejoej, ojkeâoej,
Me$eglJeeJej DelÙeble nóeves De[tve yemeues. DeMee Øemebieer Øesef<ele peer MeeheJeeCeer GÛÛeejerle Demelees leer,
kegâøeâÛee nó OejCeeNÙeebÛÙee yeeyeleerle meJeexÛÛe DeuueenÛee pees efvekeâeue Demelees, ÙeLeemebieleÛe
Demelees. cnCepes Demes keâer lÙeebvee F&ceeveÛeer megyegæer Øeoeve kesâueer peeT veÙes.
Ùetvegme 10 310 heeje 11
Deeues nesles. efve:mebMeÙe legPee heeuevekeâlee& hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙeebÛÙee ojcÙeeve lÙee
iees°erÛee efveCe&Ùe ueeJeerue pÙeeceOÙes les celeYeso keâjerle jeefnues Deensle. (93)
Deelee pej leguee Ùee ceeie&oMe&veemebyebOeer keâener osKeerue Mebkeâe Demesue pes Deecner legPÙeeJej
DeJelejues Deens lej let lÙee ueeskeâebvee efJeÛee¤ve Ies pes Deieesojheemetve «ebLe JeeÛeerle Deensle,
ØelÙe#eele legPÙeepeJeU ns melÙeÛe Deeues Deens, legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve. cnCetve let Mebkeâe
IesCeeNÙeebhewkeâer yevet vekeâesme. DeeefCe lÙee ueeskeâebceOÙes meeceerue nesT vekeâesme pÙeebveer DeuueenÛeer
JeÛeves Keesšer "jefJeueer, DevÙeLee let vegkeâmeeve meesmeCeeNÙeebhewkeâer nesMeerue.24 (94-95)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pÙee ueeskeâebJej legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes JeÛeve Kejs "jues
25
Deens lÙeebÛÙeemeceesj ceie keâesCeles keâe mebkesâle ÙesJeesle les keâoeefhe ßeæe "sJeCeej veenerle peesheÙeËle
og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe meceesj Ùesleevee les heenCeej veenerle heCe Demes SKeeos GoenjCe Deens keâeÙe
keâer Skeâe Jemleerves Øekeâeshe heentve ßeæe "sJeueer DeeefCe efleÛeer ßeæe efleuee ueeYeoeÙekeâ efmeæ
Peeueer? Ùegvetme (De.) ÛÙee ueeskeâebKesjerpe (DevÙe keâesCelesner Demes GoenjCe veener) lÙee ueeskeâebveer
pesJne ßeæe "sJeueer nesleer Deueyele lesJne Deecner lÙeebÛÙeeJejerue Ssefnkeâ peerJeveele Deheceevepevekeâ
Øekeâeshe šeUuee neslee.26 DeeefCe lÙeebvee Skeâe keâeueeJeOeerheÙeËle peerJeveeÛee GheYeesie IesCÙeeÛeer
mebOeer efoueer nesleer. (96-98)
pej legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer FÛÚe DeMeer Demeleer (keâer he=LJeerleueeJej meJe& ßeæeJeble Je
Dee%eeOeejkeâÛe DemeeJesle) lej meJe& YetleueJeemeerÙeebveer ßeæe "sJeueer Demeleer. ceie let ueeskeâebvee
Yeeie hee[Meerue keâe keâer les ßeæeJeble yeveleerue? keâesCeleener peerJe DeuueenÛÙee Dee%esefJevee ßeæe
"sJet Mekeâle veener, DeeefCe DeuueenÛee ØeIeele Demee Deens keâer pes ueeskeâ yegæerÛee GheÙeesie keâjerle
24) ns mebyeesOeve meke=âleoMe&veer DemeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeMeer Deens hejbleg cegUele nslet lÙee
ueeskeâebvee iees° SskeâefJeCÙeeÛee Deens pes lÙeebÛÙee DeeJeenveemebyebOeer Mebkeâe Iesle nesles. «ebLeOeejkeâebÛee
nJeeuee DeMeemee"er efouee iesuee Deens keâer Dejyemleeveeleerue pevemeeceevÙe lej efoJÙe «ebLeeÛÙee
%eeveeuee heejKes nesles. lÙeebÛÙeemee"er ne DeeJeepe Skeâ veJee DeeJeepe neslee. hejbleg «ebLeOeejkeâebÛÙee
Oece&hebef[leebhewkeâer pes melÙeeefve‰ DeeefCe vÙeeÙeerJe=òeerÛes nesles les Ùee iees°erÛeer melÙelee ØeceeefCele keâ¤
Mekeâle nesles keâer pÙee iees°erÛes DeeJeenve kegâjDeeve osle Deens leer leerÛe iees° Deens efpeÛes DeeJeenve hetJeea
meJe& Øesef<ele osle jeefnues Deensle.
25) cnCepes ns efJeOeeve keâer pes ueeskeâ mJele: melÙeeÛes FÛÚgkeâ vemeleele DeeefCe pes DeeheuÙee ùoÙeebJej,
Dee«en, hetJe&«enoes<e DeeefCe nóerheCeeÛeer kegâueghes "esketâve Demeleele, lemesÛe pes Yeeweflekeâ Deemeòeâerle ceie>
Demeleele Je Debeflece heefjCeeceeheemetve yesefHeâkeâerj Demeleele, lÙeebvee F&ceeveÛeer megyegæer ueeYele vemeles.
26) Yee<Ùekeâejebveer ÙeeÛes keâejCe Demes meebefieleues Deens keâer npejle Ùetvegme (De.) Ùeebveer ØekeâesheeÛeer Jeelee&
efouÙeeveblej meJeexÛÛe DeuueenÛÙee hejJeeveieerefJeveeÛe les Deeheues efveJeememLeeve mees[tve efveIetve iesues
nesles. cnCetve ØekeâesheeÛeer efÛevns heentve pesJne DemeerefjÙeve ueeskeâebveer he§eeòeehe Je #eceeÙeeÛevee kesâueer
lesJne meJeexÛÛe Deuueenves lÙeebvee #ecee kesâueer.
Ùetvegme 10 311 heeje 11 Ùetvegme 10 312 heeje 11

veenerle, lees lÙeebÛÙeeJej ceeie&Yeü°lee šeketâve oslees. (99-100) lÙeeÛÙeemee"erÛe efnleeÛes nesÙe DeeefCe pees ceeie&Yeü° jenerue lÙeeÛeer ceeie&Yeü°lee lÙeeÛÙeemee"erÛe
Ùeebvee meebiee, ‘‘he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeble pes keâener Deens les [esUs GIe[tve hene.’’ DeeefCe efJeveeMekeâejer Deens. DeeefCe ceer legceÛÙeeJej keâener nJeeueoej veener.’’ DeeefCe ns hewiebyej (me.)
pes ueeskeâ ßeæe "sJetÛe FefÛÚle veenerle lÙeebÛÙeekeâefjlee mebkesâle DeeefCe metÛevee keâeÙe ueeYeoeÙekeâ legcner ceeie&oMe&veeÛes DevegmejCe keâjerle jne pes legceÛÙeekeâ[s efoJÙe Øekeâšve (Je¢e) Éejs hee"efJeues
nesT Mekeâleele? Deelee ns ueeskeâ ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCelÙee iees°erÛÙee Øeleer#esle Deensle keâer lesÛe peele Deens, DeeefCe mebÙece jeKee FLeheeJeslees keâer Deuueen efveCe&Ùe keâjerue DeeefCe leesÛe meJeexòece
JeeF&š efoJeme heneJesle pes lÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebveer heeefnues Deensle? Ùeebvee meebiee, efveCe&Ùe ueeJeCeeje Deens. (108-109)
‘‘yejs lej Øeefle#ee keâje, ceer osKeerue legceÛÙeeyejesyej Øeefle#ee keâjlees.’’ ceie (pesJne Demee Øemebie
Ùeslees lesJne) Deecner DeeheuÙee hewiebyejebvee Je lÙee ueeskeâebvee JeeÛeefJelees pÙeebveer ßeæe "sJeueer
Demesue, DeeceÛee DemeeÛe ØeIeele Deens. DeeceÛes ns keâle&JÙe Deens keâer Deecner ßeæeJebleebvee
JeeÛeJeeJes. (101-103)
ns hewiebyej (me.) meebietve šekeâe keâer, ‘‘ueeskeânes, pej DeÅeehener ceePÙee Oecee&mebyebOeer legcner
SKeeÅee Mebkesâle Demeeue lej Ssketâve IÙee keâer legcner DeuueenefMeJeeÙe pÙeebÛeer Yeòeâer keâjlee ceer
lÙeebÛeer Yeòeâer keâjerle veener lej kesâJeU lÙeeÛe F&ÕejeÛeer Yeòeâer keâjlees pÙeeÛÙee DeefOekeâejele legceÛee
ce=lÙet Deens. ceuee Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer ceer ßeæeJebleebhewkeâer JneJes. DeeefCe ceuee
Heâcee&efJeues iesues Deens keâer Skeâe«e yevetve DeeheuÙee mJele:uee "erkeâ "erkeâ Ùee Oecee&Jej keâeÙece
keâjeJes27 DeeefCe keâoeefhe osKeerue DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer Demet veÙes. DeeefCe Deuueenuee mees[tve
DeMee keâesCelÙeener DeefmlelJeeÛee OeeJee keâ¤ve vekeâesme pees leguee HeâeÙeoener heesnÛeJet Mekeâle veener
DeeefCe vegkeâmeevener veener. pej let Demes keâjMeerue lej DelÙeeÛeeNÙeebhewkeâer yeveMeerue. pej
Deuueenves leguee SKeeÅee mebkeâšele Ieeleues lej mJele: lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeer veener pees
mebkeâš efveJeejCe keâjerue. DeeefCe pej lÙeeves legPÙeemee"er SKeeÅee keâuÙeeCeeÛee Fjeoe kesâuee lej
lÙeeÛÙee ke=âhesuee jö keâjCeeje osKeerue keâesCeer veener. lees DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees
lÙeeuee DeeheuÙee ke=âhesves Gheke=âle keâjlees, DeeefCe lees #ecee keâjCeeje Je oÙee keâjCeeje Deens.’’
(104-107)
ns cegncceo (me.) meebietve šekeâe keâer, ‘‘ueeskeânes! legceÛÙeeheeMeer legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve melÙe Deeuesues Deens. Deelee pees mejU ceeie& Devegmejerue lÙeeÛes meodJele&ve

27) cetU Dejyeer Meyo ‘Deefkeâce Jepenkeâ efueöerves nveerHeâe’ Demes Deensle. ‘Deefkeâce Jepenkeâ’Ûee Meeefyokeâ
DeLe& ‘Deeheues cegKe Â{ keâj’ Demee neslees. ÙeeÛee ceefLeleeLe& Demee keâer legPee jesKe SkeâeÛe efoMesves
keâeÙece DemeeJee, [UceUerle DeeefCe ÛeueefyeÛeue keâjCeeje Demet veÙes. keâOeer heg{s lej keâOeer ceeies,
keâOeer GpeJeer lej keâOeer [eJeerkeâ[s nesle jent veÙes, efyeuekegâue veekeâeÛÙee mejU efoMesves lÙeeÛe ceeiee&Jej
°er efmLejeJetve Ûeeue pees leguee oeKeefJeuee iesuee Deens. DeeheuÙee peeieer mJele:Ûe ne efveyeËOe Heâej
megÂ{ neslee hejbleg lÙeeJejÛe hegjs kesâues iesues veener. lÙeeJej DeeCeKeer Skeâ efveyeËOe ‘@nveerHeâe’Ûee
hee"efJeuee iesuee. ‘nveerHeâe’ lÙeeuee cnCeleele pees meJeeËkeâ[tve leeW[ JeUJetve SkeâeÛe yeepetÛee yeveuee
DemeeJee.
nto 11 313 heeje 12
11 metjn nto
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 123)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ, ueeÓÓce, je. Heâcee&ve1 Deens, pÙeeÛeer JeÛeves heefjhekeäJe Je leheMeerueJeej
meebefieleueer iesueer Deensle, Skeâ %eeveer Je peeCelÙee DeefmlelJeekeâ[tve keâer legcner Yeòeâer ke⤠veÙes
hejbleg kesâJeU DeuueenÛeer, ceer lÙeeÛÙeeleHexâ legcneuee Keyejoej keâjCeeje osKeerue Deens Je
MegYeJeelee& osCeejeosKeerue. DeeefCe legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer #eceeÙeeÛevee keâje DeeefCe
lÙeeÛÙeekeâ[s hejletve Ùee lej lees legcneuee Skeâe efJeefMe° cegoleerheÙeËle Ûeebieueer peerJevemeece«eer 2
osF&ue DeeefCe ØelÙeskeâ ßes‰eruee lÙeeÛes ßes‰lJe Øeoeve keâjerue.3 hejbleg pej legcner leeW[ efHeâjefJeues
lej ceer legceÛÙeemebyebOeer Skeâe cees"Ÿee YeÙebkeâj efoJemeeÛÙee Øekeâesheeheemetve Ieeyejlees. legcne meJeeËvee
Deuueenkeâ[s hejleeJeÙeeÛes Deens DeeefCe lees meJe&keâener ke⤠Mekeâlees. (1-4)
hene, ns ueeskeâ Deeheueer Úeleer JeUefJeleele keâer pesCeskeâ¤ve lÙeeÛÙeeheemetve ueheeJes.4
Keyejoej, pesJne ns JeŒeebveer mJele:uee Peekeâleele, Deuueen lÙeebÛÙee iegefheleebvee peeCelees Je
Øekeâš iees°eRveeosKeerue, lÙeeuee lej jnmÙeebÛesosKeerue %eeve Deens pes ceveele Deensle YetleueeJej
ÛeeueCeeje keâesCeleener ØeeCeer Demee veener pÙeeÛÙee GhepeerefJekesâÛeer peyeeyeoejer DeuueenJej veener
DeeefCe pÙeeÛÙeemebyebOeer lees peeCele veener keâer lÙeeÛes JeemleJÙe keâes"s Deens? meJe&keâener Skeâe mhe°
ohlejeble veeWouesues Deens. (5-6)
DeeefCe leesÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee mene efoJemeeble efvecee&Ce kesâues DeeefCe
1) efkeâleeye- «ebLe Ûes Yee<eeblej Ùee ef"keâeCeer JeCe&veMewueerÛÙee Deveg<ebieeves ‘Heâcee&ve’ kesâuesues Deens. Dejyeer
Yee<esle meojnt Meyo kesâJeU «ebLe DeeefCe uesKeeÛÙeeÛe DeLee&le Ùesle Demelees Demes veener lej DeeosMe
DeeefCe Meener Heâcee&ve Ùee DeLee&ves osKeerue Ùesle Demelees. Kegö kegâjDeeveelemegæe ne Meyo ÙeeÛe DeLee&ves
Deveskeâ Øemebieer ØeÙegòeâ Peeuee Deens.
2) cnCepes peieele legceÛÙee cegkeäkeâeceemee"er peer JesU efveef§ele Deens, lÙeeJesUsheÙeËle lees legcneuee JeeF&š
Øekeâejs veJns lej ÛeebieuÙee Øekeâejs "sJeerue. lÙeeÛÙee osCeiÙeebÛee legceÛÙeeJej Je<ee&Je nesF&ue. lÙeeÛÙee
mece=æerves legcner Gheke=âle Jneue. megefmLele DeeefCe meblees<e Je meceeOeeveeves jeneue. peerJeveele megKe Je
Meebleer veebosue. DeJeceeefvele nesTve veJns lej ceevemevceeveevesÛe Øeefle‰sves peieeue.
3) cnCepes pees ceeCetme veerleer Je melkeâcee&le efpelekeâe heg{s peeF&ue Deuueen lÙeeuee eflelekeâeÛe cees"e opee&
yeneue keâjerue, pees ceveg<Ùener DeeheuÙee meoeÛeejeves mJeLe:uee pÙee Øeefle‰sme hee$e efmeæ keâjerue lees
Øeefle‰e lÙeeuee DeJeMÙe Øeoeve kesâueer peeF&ue.
4) cekeäkesâleerue keâeefHeâjebÛeer efmLeleer DeMeer nesleer keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee heentve lÙeebÛÙeekeâ[tve
les Deeheues leeW[ efHeâjJeerle Demele keâer lÙeebÛÙeeMeer meecevee nesT veÙes.
nto 11 314 heeje 12
lÙeeÛes efmebnemeve (DeMe&) heeCÙeeJej nesles5 pesCeskeâ¤ve legcneuee DepeceeJetve heeneJes legceÛÙeele
keâesCe Gòece keâece keâjCeeje Deens.6 Deelee pej ns hewiebyej (me.), legcner cnCelee, keâer ueeskeânes,
ce=lÙetveblej legcner hegvne G"efJeues peeue lej Fvkeâej keâjCeejs Godieejleele, ner lej mhe° peeotefiejer
Deens.7 DeeefCe pej Deecner Skeâe efJeefMe° cegoleerheÙeËle lÙeebÛeer efMe#ee šeUueer lej les cnCet
ueeieleele keâer yejs keâesCelÙee iees°erves efleuee LeesheJetve "sJeues Deens? Sskeâe! pÙee efoJeMeer lÙee
efMe#esÛeer JesU ÙesTve "shesue lesJne leer keâesCeeÛÙeener hejleefJeCÙeeves hejleCeej veener DeeefCe leerÛe
iees° lÙeebvee Jes{tve šekeâerue efpeÛeer Ûes°e les keâjerle Deensle. (7-8)
pej SKeeosJesUer Deecner ceeCemeeuee DeeheuÙee ke=âhesves Gheke=âle kesâuÙeeveblej hejle
lÙeeheemetve JebefÛele keâjlees lej lees efvejeMe neslees DeeefCe ke=âleIvelee oeKeJet ueeielees. DeeefCe pej
lÙee mebkeâševeblej pes lÙeeÛÙeeJej Deeues nesles lÙeeuee Deecner osCeieerÛee DeemJeeo oslees lesJne lees
cnCelees keâer ceePes lej meJe& DeMegYe otj Peeues ceie lees n<eexvceeefole neslees Je Ssšerle efcejJelees Ùee
oes<eeheemetve pej keâesCeer cegòeâ Deensle lej kesâJeU les ueeskeâ nesle pes mebÙeceer Je meoeÛeejer Deensle
DeeefCe lesÛe nesle pÙeebÛÙeemee"er #eceener Deens Je cees"e ceesyeoueeosKeerue. (9-11)
lej ns hewiebyej (me.)! Demes nesT veÙes keâer legcner lÙee iees°eRhewkeâer SKeeÅee iees°eruee (ve
meebielee) mees[tve ÅeeJes pÙee legceÛÙeekeâ[s efoJÙe Øekeâšveeves hee"efJeuÙee peele Deensle DeeefCe Ùee
iees°erves mebkegâefÛele ùoÙeer nesTve lÙeebveer cnCeeJes keâer, ‘‘Ùee JÙeòeâerJej SKeeoe Keefpevee keâe
GlejefJeuee iesuee veener? DeLeJee ÙeeÛÙee yejesyej SKeeoe otle keâe Deeuee veener?’’ legcner lej
kesâJeU meeJeOe keâjCeejs Deenele, veblej ØelÙeskeâ JemletÛeer osKejsKe keâjCeeje Deuueen Deens.
(12)
keâeÙe ns cnCeleele keâer hewiebyejeves ne «ebLe mJele: jÛeuee Deens? meebiee, ‘‘Demes Demesue
lej ÙeemeejKÙee jÛeuesuÙee one metjleer legcner jÛetve DeeCee DeeefCe DeuueenJÙeefleefjòeâ pes pes
(legceÛes GheemÙe) Deensle lÙeebvee meneÙÙeemee"er yeesueJet Mekeâle Demeeue lej yeesueJetve IÙee, pej
legcner (lÙeebvee GheemÙe mecepeCÙeele) Kejs Demeeue. Deelee pej les (legceÛes GheemÙe) legceÛÙee
ceoleeruee heesnÛele vemeleerue lej peeCetve Demee keâer ne DeuueenÛÙee %eeveeves Glejuee Deens
5) Ùee heeCÙeeves keâeÙe DeefYeØesle Deens? Deecner pÙee veeJeeves DeesUKelees nsÛe les heeCeer Deens? DeLeJee
efJeÅeceeve ¤heele DeeCeCÙeehetJeea õJÙeeÛeer peer heeleU efmLeleer nesleer lÙeemee"er kesâJeU ¤hekeâ Meyo
cnCetve ÙeeÛee ØeÙeesie kesâuee iesuee Deens? ns Deecner meebiet Mekeâle veener. ‘DeMe&’ (jepeefmebn emeve) Jej
DemeCÙeeÛee DeLe& osKeerue efveef§ele keâjCes keâ"erCe Deens. lÙeeJesUer F&ÕejeÛeer meòee heeCÙeeJej nesleer
Demeener ÙeeÛee DeLe& DemeCÙeeÛeer MekeäÙelee Deens.
6) cnCepes peieele ceeveJeeuee efvecee&Ce keâ¤ve lÙeeÛeer hejer#ee Iesleueer peeJeer, Demee mepe&veeÛee nslet neslee.
7) cnCepes ce=lÙetveblej ueeskeâebÛes hegvne efpeJeble nesCes lej MekeäÙe veener, hejbleg Deecner ner DemebYeJeveerÙe iees°
ceevÙe keâjeJeer cnCetve DeeceÛÙee DekeâuesJej peeot kesâueer peele Deens.
nto 11 315 heeje 12
DeeefCe Demes keâer DeuueenefMeJeeÙe DevÙe keâesCeerner Keje F&Õej veener. ceie keâeÙe legcner (Ùee melÙe
iees°erheg{s) meceefhe&le nesCeej?’’ (13-14)
pes ueeskeâ kesâJeU Ùee peieeleerue peerJeve Je lÙeeÛÙee MeesYesÛes FÛÚgkeâ Demeleele lÙeebÛÙee
keâle=&lJeeÛes mebhetCe& HeâU Deecner lÙeebvee ÙesLesÛe osTve šekeâlees DeeefCe ÙeeÛÙeele lÙeebÛÙeemee"er
keâesCeleerner GCeerJe kesâueer peele veener. hejbleg hejueeskeâele DemeuÙee ueeskeâebmee"er Deie>eer fMeJeeÙe
keâenerner veener (lesLes keâUtve Ûegkesâue keâer) pes keâener lÙeebveer peieele kesâues les meJe& OegUerme efceUeues
DeeefCe Deelee lÙeebÛes meJe& kesâues meJejues kesâJeU efceLÙee Deens. (15-16)
ceie yejs leer JÙeòeâer peer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâ mhe° mee#e8 yeeUiele nesleer,
Ùeeveblej Skeâ mee#eeroej osKeerue heeuevekeâlÙee&keâ[tve (lÙee mee#eerÛÙee meceLe&veeLe&) Deeuee,9 DeeefCe
DeieesojÛe cetmee (De.) Ûee «ebLe ceeie&oMe&keâ Je ke=âhee cnCetve Deeuesuee osKeerue GheefmLele neslee,
(leesmegæe YeeweflekeâJeeÅeebØeceeCes ÙeeÛee Fvkeâej ke⤠Mekeâlees keâeÙe?) Demeues ueeskeâ lej lÙeeÛÙeeJej
ßeæe "sJeleerue. DeeefCe ceeveJemecetnehewkeâer pees keâesCeer lÙeeÛee Fvkeâej keâjerue lÙeeÛÙeemee"er pÙee
peeiesÛee JeeÙeoe Deens leer vejkeâeie>er nesÙe. cnCetve ns hewiebyej (me.), legcner Ùee iees°erÛÙee yeeyeleerle
keâesCelÙeener Mebkesâle he[t vekeâe, ns melÙe Deens legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve hejbleg yengleskeâ ueeskeâ
ceevele veenerle. (17)
DeeefCe lÙee JÙeòeâerhes#ee DeefOekeâ DelÙeeÛeejer DevÙe keâesCe Deens pees DeuueenJej DemelÙe
jÛelees?10 Demeues ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer meeoj nesleerue DeeefCe mee#eeroej
8) cnCepes, Ùee peieeÛee mepe&vekeâlee&, DeeefCe Meemekeâ Je DeefOeheleer kesâJeU Skeâ F&Õej Deens Ùee
JeemleJelesÛeer mee#e pÙeeuee mJele:ÛÙee DeefmlelJeele, he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee jÛevesle DeeefCe me=°erÛÙee
JÙeJemLesle efceUle Demeles. lemesÛe ÙeeÛe hegjeJÙeebvee heentve, Ùee peerJeveeveblej DevÙe SKeeos Demes
peerJeve nceKeeme Demeues heeefnpes pÙeele ceeCemeeves DeeheuÙee F&Õejemeceesj DeeheuÙee keâcee&Ûee efnMesye
ÅeeJee Je DeeheuÙee ke=âlÙeeÛee ceesyeouee DeLeJee efMe#ee Øeehle keâjeJeer, DeieesojÛe pÙeeÛes Deble:keâjCe
DeMeer iJeener osle DemeeJes.
9) cnCepes kegâjDeeve, pÙeeves ÙesTve Ùee Øeeke=âeflekeâ DeeefCe yeewefækeâ mee#eerÛes meceLe&ve kesâues Je lÙeeuee
meebefieleues keâer ØelÙe#eele pÙeeÛeer KetCe me=°er Je Deble:keâjCeele leguee Dee{Uueer Deens JeemleJelee leerÛe
Deens.
10) cnCepes Demes meebieeJes keâer Deuueenyejesyej F&MelJeele DeeefCe yeboieer-DeefOekeâej, jeKeCÙeele Flej
osKeerue Yeeieeroej Deensle. DeLeJee Demes meeieeJes keâer F&Õejeuee DeeheuÙee oemeebÛÙee mejUceeieea Je
heLeYeü° DemeCÙeeMeer keâenerÛe keâle&JÙe veener Je lÙeeves keâesCeleeÛe «ebLe DeeefCe Øesef<ele DeeceÛÙee
ceeie&oMe&veemee"er hee"efJeuesuee veener lej Deecneuee ceeskeâUs mees[ues Deens keâer nJes les {bie DeeheuÙee
peerJeveele Debefiekeâej keâjeJesle. DeLeJee Demes meebieeJes keâer F&Õejeves Deecneuee GieerÛeÛe KesU cnCetve
efvecee&Ce kesâues Deens Je lemesÛe Deecneuee ve° osKeerue keâjerue. lÙeeÛÙeemeceesj Deecneuee keâesCeleener
peeye ÅeeJee ueeieCeej veener Je keâesCeleener ceesyeouee DeLeJee efMe#ee veener.
nto 11 316 heeje 12
mee#e osleerue keâer ns Deensle les ueeskeâ pÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej DemelÙe jÛeues nesles.
Sskeâe! Deuueen efOekeäkeâej keâjerle Deens DelÙeeÛeeNÙeebÛee,11 lÙee DelÙeeÛeeNÙeebÛee pes
DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve ueeskeâebvee jesKeleele, lÙeeÛÙee ceeiee&me Jeekeâ[e yeveJet FefÛÚleele,
DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛee Fvkeâej keâjleele, les he=LJeerJej Deuueenuee Deieeflekeâ keâjCeejs veJnles
DeeefCe DeuueenÛÙeeefJe¤æ lÙeebÛee mebj#ekeâosKeerue keâesCeer veJnlee. lÙeebvee Deelee ognsjer Ùeelevee
efoueer peeF&ue, les keâesCeeÛes Ssketâ osKeerue Mekeâle veJnles DeeefCe lÙeebvee mJele:ueener keâener Gcepele
veJnles ns les ueeskeâ Deensle pÙeebveer mJele: DeeheuÙeeuee leesšŸeele šekeâues DeeefCe les meJe&keâener
ÙeebÛÙeekeâ[tve njefJeues iesues pes Ùeebveer jÛeues nesles. efve:mebMeÙe lesÛe cejCeesòej peerJeveeceOÙes meJee&le
DeefOekeâ leesšŸeele jenleerue. Gjues les ueeskeâ pÙeebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer
DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛesÛe yevetve jeefnues lej efveef§eleÛe les mJeieeaÙe ueeskeâ nesle DeeefCe
mJeiee&ceOÙes les meowJe jenleerue. Ùee oesvner he#eebÛes GoenjCe Demes Deens pemes Skeâ ceveg<Ùe Deens
DeebOeUe-yeefnje DeeefCe ogmeje heenCeeje Je SskeâCeeje, ns oesIes meceeve Demet Mekeâleele keâeÙe?
legcner (Ùee GoenjCeeves) keâesCeleener yeesOe Iesle veener keâeÙe? (18-24)
(DeeefCe DeMeerÛe heefjefmLeleer nesleer pesJne) Deecner vetn (De.) uee lÙeeÛÙee ueeskeâebkeâ[s
hee"efJeues nesles. (lÙeeves cnšues) ‘‘ceer legcne ueeskeâebvee mhe°heCes Keyejoej keâjlees, keâer
DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCeeÛeer Yeòeâer ke⤠vekeâe DevÙeLee ceuee Yeerleer Deens keâer legcnebJej Skesâ
efoJeMeer og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe keâesmeUsue.’’ GòejeoeKeue lÙeeÛÙee mecegoeÙeeÛes heg{ejer pÙeebveer
lÙeeÛes cnCeCes SskeâCÙeeme vekeâej efouee neslee, cnCeeues, ‘‘DeeceÛÙee °erle lej legcner Ùeehes#ee
JesieUs keâener veener keâer legcner kesâJeU Skeâ ceveg<Ùe Deenele DeeceÛÙeemeejKes DeeefCe Deecner heenele
Deenesle keâer DeeceÛÙeehewkeâer kesâJeU lÙee ueeskeâebveer pes DeeceÛÙee ÙesLes keâefve‰ nesles lÙeebveer efJeÛeej
ve keâjlee legceÛes DevegkeâjCe mJeerkeâejues Deens DeeefCe Deecneuee DeMeer keâesCeleerner iees° Dee{Ule
veener keâer pÙeeble legcner ueeskeâ DeeceÛÙeehes#ee keâener heg{ejuesues Deenele, Gueš Deecner lej
legcneuee Keesšs mecepelees.’’ lÙeeves cnšues ‘‘ns osMeyebOegbvees, peje efJeÛeej lejer keâje pej ceer
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâe mhe° mee#eerJej DešU neslees DeeefCe lÙeeves ceuee DeeheuÙee
efJeMes<e ke=âhesves osKeerue Gheke=âle kesâues. hejbleg leer legcneuee efomeueer veener lej MesJešer
DeeceÛÙeepeJeU keâesCeles meeOeve Deens keâer legcner ceevÙe ke⤠FefÛÚle veener DeeefCe Deecner
peyejomleerves legceÛÙee ceeLeer ceejeJes? DeeefCe ns osMeyebOegbvees, ceer Ùee keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve
keâesCeleener ceeue ceeiele veener, ceePee ceesyeouee lej DeuueenheeMeer Deens, DeeefCe ceer lÙee
ueeskeâebvee efhešeUt Mekeâle veener pÙeebveer ceePes Sskeâues Deens, les mJele:Ûe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee heg{s npej nesCeej Deensle hejbleg ceer heenele Deens keâer legcner De[eCeerheCee keâjerle
11) JeCe&veMewueerJe¤ve Demes mhe° nesles keâer ner iees° hejueeskeâele lÙeebvee npej nesCÙeeÛÙee Øemebi eer
meebefieleueer peeF&ue.
nto 11 317 heeje 12
Deenele. DeeefCe ns osMeyebOegbvees, pej ceer Ùee ueeskeâebvee nekeâuetve ueeJeues lej DeuueenÛÙee
leeJe[erletve ceuee JeeÛeefJeCÙeemee"er keâesCe ÙesF&ue? legcne ueeskeâebvee SJe{er iees° osKeerue keâUle
veener keâe? DeeefCe ceer legcneuee meebiele veener keâer ceePÙeepeJeU DeuueenÛes Keefpeves Deensle, ns
osKeerue meebiele veener keâer ceuee hejes#eeÛes %eeve Deens, nemegæe ceePee oeJee veener keâer ceer otle
Deens DeeefCe nsosKeerue ceer meebiet Mekeâle veener keâer pÙee ueeskeâebvee legceÛes [esUs legÛÚlesves heenleele
lÙeebvee Deuueenves keâesCeleeÛe YeuesheCee efouee veener, lÙeebÛeer ceve:efmLeleer DeuueenÛe DeefOekeâ
Ûeebieueer peeCelees, pej ceer Demes cnšues lej DelÙeeÛeejer "jsve.’’ (25-31)
mejlesMesJešer les ueeskeâ cnCeeues keâer, ‘‘ns vetn (De.) legcner DeeceÛÙeeMeer Yeeb[Ce kesâues
DeeefCe Deelee Kethe Peeues. Deelee lej Heâòeâ lees Øekeâeshe IesTve Ùee pÙeeÛeer legcner Deecneuee Oecekeâer
osle Deenele, pej legcner Kejs Demeeue.’’ vetn (De.) ves Gòej efoues, ‘‘lees lej DeuueenÛe
DeeCeerue pej lÙeeves FefÛÚues DeeefCe legceÛÙeele les meeceLÙe& veener keâer legcner lÙeeuee jesKet
Mekeâeue. Deelee pej ceer legceÛes keâener efnleefÛebleve ke⤠FefÛÚues lejer ceePes efnleefÛebleve legcneuee
keâesCelesÛe ueeYe osT MekeâCeej veener pesJne DeuueenvesÛe legcneuee YeškeâefJeCÙeeÛee Fjeoe kesâuee
Demesue.12 leesÛe legceÛee heeuevekeâlee& Deens DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s legcneuee hejleeJeÙeeÛes Deens.’’
(32-34)
ns hewiebyej (me.), ns ueeskeâ cnCeleele keâeÙe keâer Ùee JÙeòeâerves ns meJe&keâener mJele:Ûe jÛeues
Deens? Ùeebvee meebiee, ‘‘pej ceer mJele: ns jÛeues Demesue lej ceePÙeeJej ceePÙee DehejeOeeÛeer
peyeeyeoejer Deens DeeefCe pees DehejeOe legcner keâjerle Deenele lÙeeÛÙee peyeeyeoejerletve ceer cegòeâ
Deens.’’ (35)
vetn (De.) keâ[s efoJÙe Øekeâšve kesâues iesues keâer legceÛÙee ueeskeâebhewkeâer pÙee ueeskeâebveer ßeæe
"sJeueer, yemme lÙeebveerÛe "sJeueer, Deelee keâesCeer ceeveCeej veener, lÙeebÛÙee ke=âlÙeebJej og:Ke
keâjCÙeeÛes mees[tve Åee DeeefCe DeeceÛÙee osKejsKeerle DeeceÛÙee efoJÙe Øekeâšveevegmeej Skeâ veewkeâe
yeveefJeCÙeeme ØeejbYe keâje. DeeefCe hene pÙee ueeskeâebveer DelÙeeÛeej kesâuee Deens lÙeebÛÙeemebyebOeer
ceePÙeekeâ[s keâesCeleerner efMeHeâejme ke⤠vekeâe, ns meJe&ÛÙeemeJe& Deelee yeg[Ceejs Deensle.
(36-37)
vetn (De.) veewkeâe yeveJeerle neslee DeeefCe lÙeeÛÙee pevemecetneÛÙee mejoejebhewkeâer pees keâesCe r
lÙeeÛÙee peJeUtve peele Demes lees lÙeeÛeer efšbieue G[Jeerle Demes. lÙeeves meebefieleues, ‘‘pej legcner
12) cnCepes Deuueenves pej legceÛeer nskesâKeesjer, og°lee DeeefCe hegCÙeeF& yeöue DeveemLee heentve Demee
efveCe&Ùe Iesleuee Deens keâer legcneuee meodJele&veeÛeer megyegæer osTÛe veÙes Je pÙee ceeieeËveer legcner Yešketâ
FefÛÚle Deenele lÙeebÛÙeeleÛe legcneuee YeškeâJeeJes lesJne Deelee legceÛÙee YeuÙeemee"er ceePes keâesCelesÛe
ØeÙelve meHeâue "¤ Mekeâle veener.
nto 11 318 heeje 12
DeeceÛÙeeJej nmele Deenele lej Deecner osKeerue legceÛÙeeJej nmele Deenesle, ueJekeâjÛe legcneuee
mJele: keâUtve Ûegkesâue keâer keâesCeeJej lees Øekeâeshe ÙesF&ue pÙeeves lÙeeÛeer veeceg<keâer nesF&ue DeeefCe
keâesCeeJej leer Deeheòeer keâesmeUsue peer šeUlee šUCeej veener.’’13 (38-39)
ÙesLeheeJeslees keâer pesJne DeeceÛee ngketâce Deeuee DeeefCe lees legHeâeve GHeâeUuee14 lesJne
Deecner meebefieleues, ‘‘ØelÙeskeâ peeleerÛÙee ØeeCÙeeÛeer Skeâ, Skeâ pees[er veeJesle "sJee, DeeheuÙee
kegâšgbefyeÙeebveeosKeerue, lÙee JÙeòeâeRvee mees[tve pÙeebÛee efveoxMe DeieesojÛe kesâuee iesuee Deens. 15
efleÛÙeele mJeej Jne DeeefCe lÙee ueeskeâebveemegæe yemeJee pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens.’’ DeeefCe
Lees[sÛe ueeskeâ nesles pÙeebveer vetn (De.) yejesyej ßeæe "sJeueer nesleer. vetn (De.) Ùeebveer meebefieleues,
‘‘mJeej Jne Ùeele, DeuueenÛÙee veeJeevesÛe Deens efnÛes ÛeeueCes DeeefCe efnÛes LeebyeCesmegæe, ceePee
heeuevekeâlee& cees"e #eceeMeerue Je ke=âheeUt Deens.’’ (40-41)
Ùee ueeskeâebvee IesTve veewkeâe Ûeeueueer nesleer DeeefCe Skeâ, Skeâ ueeš heJe&leemeceeve GmeUle
nesleer. vetn (De.) Ûee cegueiee otj DeblejeJej neslee. vetn (De.) ves nekeâ osTve meebefieleues, ‘‘heg$ee,
DeeceÛÙeeyejesyej mJeej nes, DeßeæeJebleebyejesyej jent vekeâesme.’’ lÙeeves Gueš Gòej efoues, ‘‘ceer
DeeleeÛe Skeâe heJe&leeJej Ûe{tve peelees pees heeCÙeeheemetve ceePes j#eCe keâjerue.’’ vetn (De.) ves
meebefieleues, ‘‘Deepe keâesCeleerner Jemlet DeuueenÛÙee Dee%esletve JeeÛeefJeCeejer veener, ÙeeefMeJeeÙe keâer
13) ne cees"e Depeye ceeceuee Deens. lÙeeJej efJeÛeej kesâuÙeeves Demes keâUles keâer ceveg<ÙeeÛeer peieeÛÙee
yee¢e¤heeves efkeâlehele HeâmeJeCetkeâ nesle Demeles. pesJne vetn (De.) veoerheemetve otj DeblejeJej YetceerJej
Deeheues penepe yeveJeerle Demeleerue lesJne ØelÙe#eele ueeskeâebvee les Skeâ DelÙeble nemÙeemheo ke=âlÙe
Jeešle Demesue Je les nmele nmele cnCele Demeleerue keâer cneleejyegJeeÛee yeeJeUšheCee MesJešer Ùee
Lejeuee heesnÛeuee keâer Deelee ceneMeÙe KegMekeâerJej penepe ÛeeueJeleerue, lÙeeJesUer, keâenerÛe
efoJemeeveblej KejesKejÛe ÙesLes penepe Ûeeuesue ner iees° keâesCeeÛÙee mJehe>elemegæe ÙesT Mekeâle vemeeJeer.
hejbleg pÙee ceeCemeeuee JemlegefmLeleerÛes %eeve nesles Je GÅee Ùee ef"keâeCeer penepeeÛeer keâeÙe iejpe JeešCeej
Deens pÙeeuee ns ceenerle nesles lÙeeuee lÙee ueeskeâebÛÙee De%eeveeÛes Je ceie lÙeebÛÙee cetKe&heCeeÛes Gueš
lÙeeuee nmet Ùesle DemeeJes. cnCele Demesue, efkeâleer veeoeve Deensle ns ueeskeâ keâer ogozJe ÙeebÛÙee efMejeJej
ÙesTve "sheues Deens, ceer Ùeebvee meeJeOeeve kesâuesuess Deens keâer yemme, les keâesmeUt heenele Deens Je lÙeebÛÙee
[esàÙeeosKeleÛe lÙeeheemetve JeeÛeCÙeeÛÙee leÙeejerle osKeerue ueeieuees Deens hejbleg ns efveef§eble yemeues
Deensle Je Gueš ceueeÛe KegàÙeele keâe{erle Deensle.
14) ÙeemebyebOeer Yee<ÙekeâejebÛeer keâLeves JesieJesieUer Deensle hejbleg DeeceÛÙeepeJeU ÙeesiÙe lesÛe Deens les
kegâjDeeveÛÙee Meyoebveer ue#eele Ùesles keâer JeeoUeme ØeejbYe Skeâe efJeefMe° lebotjeves Peeuee. lÙee
lebotjeÛÙee Keeuetve heeCÙeeÛee œeesle GHeâeUuee, ceie Skeâerkeâ[s DeekeâeMeeletve cegmeUOeej heeTme
keâesmeUt ueeieuee Je ogmejerkeâ[s peefceveerletve peeieespeeieer œeesle GHeâeUt ueeieues.
15) cnCepes legceÛÙee Iejeleerue pÙee JÙeefòebâmebyebOeer meebefieleues iesues Deens keâer les keâeefHeâj Deensle Je meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee ke=âhesme hee$e veenerle lÙeevee veeJesle yemeJet vekeâe.
nto 11 319 heeje 12
Deuueen SKeeÅeeJej oÙee oeKeJeerue.’’ FlekeäÙeele Skeâ ueeš oesIeebÛÙeeceOÙes Deeueer DeeefCe lees
osKeerue yeg[CeeNÙeebceOÙes meeceerue Peeuee. (42-43)
Dee%ee Peeueer, ‘‘ns he=LJeer, Deeheues mebhetCe& heeCeer efieUtve šekeâ DeeefCe ns DeekeâeMee,
Leebye.’’ ÙeeJej heeCeer peefceveerle Deesmejues, efveCe&Ùe ueeJeCÙeele Deeuee, veewkeâe pegoerJej16 "sheueer
DeeefCe cnšues iesues keâer otj Peeuee DelÙeeÛeeNÙeebÛee mecetoeÙe. (44)
vetn (De.) ves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee hegkeâejues. meebefieleues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! ceePee
cegueiee ceePÙee kegâšgbefyeÙeebhewkeâer Deens DeeefCe legPee JeeÙeoe Keje Deens DeeefCe let meJe&
meòeeOeerMeehes#ee cees"e Je ßes‰ meòeeOeerMe Deensme.’’ Gòejele Heâcee&efJeues iesues, ‘‘ns vetn (De.)!
lees legPÙee kegâšgbefyeÙeebhewkeâer veener, lees lej Skeâ ogjeÛeejer Deens.17 cnCetve let lÙee iees°erÛeer ÙeeÛevee
ceePÙeekeâ[s ke⤠vekeâesme pÙeeÛeer JeemleefJekeâlee leguee ceenerle veener, ceer leguee GheosMe keâjlees keâer
DeeheuÙee mJele:uee De%eevÙeeØeceeCes yeveJet vekeâesme.’’ vetn (De.) ves ueiesÛe efJeveefJeues, ‘‘ns
ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceer legPee DeeßeÙe ceeielees Ùeeheemetve keâer leer iees° legPÙeepeJeU ceeieeJeer
efpeÛes %eeve ceuee veener.18 ]pej let ceuee ceeHeâ kesâues veenerme DeeefCe oÙee kesâueer veenerme lej ceer
ve° nesTve peeF&ve.’’ (45-47)
Dee%ee Peeueer, ‘‘ns vetn (De.) Glej, DeeceÛÙeekeâ[tve megj#ee Je mece=æer Deens legPÙeeJej
DeeefCe lÙee mecegneJej pes legPÙeemeceJesle Deensle, DeeefCe keâener mecetn Demes osKeerue Deensle,
pÙeebvee Deecner keâener keâeU peerJevemeece«eer Øeoeve ke⤠ceie lÙeebvee DeeceÛÙeekeâ[tve og:KeoeÙekeâ
Ùeelevee heesnÛesue.’’ (48)
ns hewiebyej (me.), Ùee hejes#eeÛÙee Jeelee& Deensle pÙee Deecner legceÛÙeekeâ[s efoJÙeØekeâšve
keâjerle Deenesle. ÙeehetJeea legcner lÙeebvee peeCele veJnlee DeeefCe legceÛes ueeskeâ osKeerue. cnCetve
16) ‘petoer’ heJe&le kegâo&mleeveÛÙee FueeKÙeele Fye>sGcej yesšeÛÙee F&MevÙesme efmLele Deens. Deepemegæe les
petoer Ùee veeJeeves Øeefmeæ Deens.
17) ns DemesÛe Deens pemes SKeeÅee JÙeòeâerÛÙee Mejerjeleerue SKeeoe DeJeÙeJe me[uee DemeeJee Je [e@keäšjeves
lees keâehetve šekeâCÙeeÛee efveCe&Ùe Iesleuee DemeeJee. Deelee lees ®iCe [e@keäšjeuee cnCele Deens keâer ne
lej ceePÙee MejerjeÛee DebMe Deens Ùeeuee keâe keâehelee? lesJne [e@keäšj lÙeeuee Gòejele meebiele Deens
keâer ne legPÙee MejerjeÛee DebMe jeefnuesuee veener keâejCe ne veemeuee Deens. cnCetve Skeâe meoeÛeejer
efhelÙeeMeer lÙeeÛÙee veeueeÙekeâ cegueemebyebOeer Demes meebieCes keâer ns efyeIe[uesues keâece Deens, ÙeeÛee DeLe&
Demee keâer legcner ÙeeÛÙee heeuevehees<eCeeÛes pes ßece Iesleuesle les JeeÙee iesuesle Je ns keâece efyeIe[ues.
18) cnCepes DeMeer efJevebleer keâjeJeer peer ÙeesiÙe DemeCÙeeÛes ceuee %eeve veener.
nto 11 320 heeje 12
mebÙece yeeUiee, keâeÙee&Ûee MesJeš lej F&MehejeÙeCe ueeskeâebmee"erÛe Deens.19 (49)
DeeefCe ‘Deeo’keâ[s Deecner lÙeeÛes yebOet nto (De.) uee hee"efJeues, lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns
osMeyebOegbvees, DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeer F&Õej veener, legcner kesâJeU
DemelÙe jÛeues Deens ns osMeyebOegbvees, Ùee keâeÙee&mee"er ceer legceÛÙeekeâ[tve keâenerner ceesyeouee FefÛÚle
veener, ceePee ceesyeouee lej lÙeeÛÙee heeMeer Deens pÙeeves ceuee efvecee&Ce kesâues, legcner pejeosKeerue
yegefæÛee GheÙeesie keâjerle veener keâeÙe? ns ceePÙee osMeyebOegbvees, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s ceeHeâer
ceeiee, veblej lÙeeÛÙeekeâ[sÛe hejleCeej Deenele, lees legceÛÙeeJej DeekeâeMeeÛeer oejs GIe[er keâjerue
DeeefCe legceÛÙee meÅeMeòeâerle DeefOekeâ MeòeâerÛeer Jee{ keâjerue. iegvnsieej yevetve (Yeòeâerheemetve) leeW[
efHeâjJet vekeâe.’’ (50-52)
lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘ns nto (De.) let DeeceÛÙeepeJeU keâesCeleerner mhe° mee#e IesTve
Deeuesuee veenerme DeeefCe legPÙee meebieCÙeeJe¤ve Deecner DeeceÛÙee GheemÙeebvee mees[t Mekeâle veener
DeeefCe legPÙeeJej Deecner ßeæe "sJeCeejs veener. Deecner lej Demes mecepelees keâer legPÙeeJej DeeceÛÙee
GheemÙeebhewkeâer keâesCeeÛes lejer Deefj° keâesmeUues Deens.’’20 (53-54-)
nto (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceer DeuueenÛeer mee#e Øemlegle keâjlees DeeefCe legcner mee#eer jne
keâer ns pes DeuueenefMeJeeÙe Flejebvee legcner F&MelJeele Yeeieeroej "jefJeues Deens Ùeeheemetve ceer cegòeâ
Deens. legcner meJe&ÛÙee meJe& efceUtve ceePÙeeefJe¤æ DeeheuÙee keâejJeeF&le keâmetj "sJet vekeâe DeeefCe
ceuee ÙeeflkebâefÛeleosKeerue meJe[ osT vekeâe, ceePeer efYemle DeuueenJej Deens pees ceePeener
heeuevekeâlee& Deens DeeefCe legceÛee heeuevekeâlee&osKeerue. keâesCeleener ØeeCeer Demee veener pÙeeÛÙee
efPebpÙee lÙeeÛÙee neleele vemeleerue. efve:mebMeÙe ceePee heeuevekeâlee& mejU ceeiee&Jej Deens. pej
legcner leeW[ efHeâjJeerle Demeeue lej efHeâjJee. pees mebosMe osTve ceer legceÛÙeekeâ[s hee"efJeuee iesuees
neslees lees ceer legcneØele heesnÛeefJeuee Deens. Deelee ceePee heeuevekeâlee& legceÛÙee peeieer ogmeNÙee
ueeskeâebvee G"Jeerue, DeeefCe legcner lÙeeÛes keâenerner efyeIe[Jet MekeâCeej veener. KeefÛeleÛe ceePee
heeuevekeâlee& ØelÙeskeâ iees°erÛee efvejer#ekeâ Deens.’’ (-54-57)
ceie pesJne DeeceÛeer Dee%ee Deeueer lesJne Deecner DeeceÛÙee ke=âhesves nto (De.) Ûeer DeeefCe
19) cnCepes pÙeeØekeâejs vetn (De.) DeeefCe lÙeebÛÙee meeLeeroejebÛeeÛe mejlesMesJešer yeesueyeeuee Peeuee,
lÙeeÛeØekeâejs legceÛee DeeefCe legceÛÙee meeLeeroejebÛee osKeerue nesF&ue. cnCetve ÙeeJesUer peer mebkeâšs Je pes
keâ"erCe Øemebie legceÛÙeeJej iegojle Deensle lÙeecegUs efJe<eCCe yevet vekeâe lej OewÙe& DeeefCe mebÙeceeves
Deeheues keâece keâjerle jene.
20) cnCepes let SKeeÅee osJe osJelesÛÙee DeLeJee SKeeÅee npejleÛÙee mLeeveeJej keâener DeeieUerkeâ kesâueer
Demesue lÙeeÛeerÛe ner efMe#ee Deens peer leguee YeesieeJeer ueeiele Deens, keâer let yenkeâuesuÙee iees°er keâjerle
Deensme DeeefCe lÙeeÛe Jemleerle keâeueheÙeËle pÙeebÛÙeele let mevceeveeves jenle nesleeme, Deepe lesLes
efMeJeerieeU DeeefCe OeeW[sceejerves legPee melkeâej nesle Deens.
nto 11 321 heeje 12
lÙee ueeskeâebÛeer pÙeebveer lÙeebÛÙeeyejesyej ßeæe "sJeueer nesleer, megškeâe kesâueer DeeefCe Skeâe keâ"esj
Øekeâesheeheemetve lÙeebvee JeeÛeefJeues. (58)
ns Deensle Deeo, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee JeÛeveebÛee Ùeebveer Fvkeâej kesâuee, lÙeebÛÙee
hewiebyejebÛes Sskeâues veener, DeeefCe melÙeeÛÙee ØelÙeskeâ peyejomle Me$etÛes DevegkeâjCe keâjerle jeefnues.
mejlesMesJešer Ùee peieele osKeerue lÙeebÛee efOekeäkeâej kesâuee iesuee DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeermegæe. Sskeâe! Deeoveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer efJeõesn kesâuee. Sskeâe! otj Hesâkeâues iesues
Deeo, nto (De.) ÙeebÛÙee je°^eÛes ueeskeâ. (59-60)
DeeefCe mecetokeâ[s Deecner lÙeebÛee YeeT meeuesn (De.) uee hee"efJeues. lÙeeves meebefieleues,
‘‘ns ceePÙee osMeyebOegbvees, DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeerner F&Õej veener.
leesÛe Deens pÙeeves legcneuee Yetceerheemetve efvecee&Ce kesâues DeeefCe ÙesLes legcneuee JemeefJeues, cnCetve
legcner lÙeeÛeer #eceeÙeeÛevee keâje DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s hejletve Ùee. efveef§eleÛe ceePee heeuevekeâlee&
peJeUÛe Deens DeeefCe lees ØeeLe&veebvee Gòej osCeeje Deens.’’21 (61)
lÙeebveer meebefieleues, ‘‘ns meeuesn (De.)! ÙeeÛÙeehetJeea let DeeceÛÙeeceOÙes Demee Fmece nesleeme
pÙeeÛÙeeMeer cees"Ÿee Dehes#ee efveieef[le neslÙee. let Deecneuee lÙee GheemÙeebÛÙee Gheemevesheemetve
21) Ùee ueneveMee JeekeäÙeele npejle meeuesn (De.) Ùeebveer DeveskesâÕejJeeoeÛÙee meJe& keâejYeejeÛes cetU keâehetve
keâe{ues Deens. DeveskesâÕejJeeoer mecepeleele Je ÛeeCee#e ueeskeâebveer lÙeebvee leMeer mecepe IeeueCÙeeÛee
ØeÙelve ner kesâuee Deens keâer, mekeâue peieebÛÙee ØeYetÛes heefJe$e mLeeve lej meeceevÙepeveebÛÙee heesnÛeheemetve
HeâejÛe otj Deens. lÙeeÛÙee ojyeejeheÙeËle meeceevÙe ceeCemeeÛeer heesnesÛe keâMeer nesT Mekeâles yejs.
lesLeheÙeËle ØeeLe&vesÛes heesnÛeCes Je ceie lÙeeÛes Gòej efceUCes lej keâesCelÙeener Øekeâejs MekeäÙe nesTÛe
Mekeâle veener peesheÙeËle keâer heefJe$e DeelcÙeebÛee JeefMeuee MeesOeuee peele veener Je peesheÙeËle Yesš Je vewJesÅe
DeeefCe efJeveJeCeer heesnÛeefJeCÙeeÛeer heæle pes peeCeleele lÙee Oeeefce&keâ heoeefOekeâeNÙeebÛeer mesJee Øeehle
kesâueer peele veener. nerÛe leer efoMeeYetue Deens pesCeskeâ¤ve F&Õej Je lÙeeÛÙee oemeebojcÙeeve Deveskeâ
ueneve Leesj osJe-osJelee DeeefCe efMeHeâejMeeRÛeer Skeâ cees"erÛe ieoea GYeer Peeueer Deens. npejle meeuesn
(De.) De%eeveeÛÙee Ùee meJe& ceeÙesuee kesâJeU oesve Meyoebveer efve<ØeYe keâjelele. Skeâ Demee keâer Deuueen
DelÙeble peJeU Deens. ogmeje Demee keâer lees ØeeLe&vesÛes Gòej osCeeje Deens. cnCepes legceÛeer ner keâuhevee
Ûetkeâ Deens keâer lees legceÛÙeeheemetve otj Deens. lemesÛe ns osKeerue Ûetkeâ Deens keâer legcner efJeveeceOÙemLe
mejU lÙeeuee hegkeâe¤ve DeeheuÙee ØeeLe&vesÛes Gòej Øeehle ke⤠Mekeâle veenerle. legceÛÙeeleerue ØelÙeskeâ
ceeCetme DeeheuÙeepeJeUÛe lÙeeuee Dee{Ut Mekeâlees, lÙeeÛÙeeMeer efnleietpe ke⤠Mekeâlees, DeeheuÙee
oKee&mleer mejU lÙeeÛÙee ngpetjele meeoj ke⤠Mekeâlees. lemesÛe lees DeeheuÙee ØelÙeskeâ oemeeÛÙee
ØeeLe&vesuee mJele:Ûe mejU Gòejner oslees. cnCetve pesJne me=°ermeceüešeÛee Deece ojyeej ØelÙeskeâ meceÙeer
ØelÙeskeâemee"er Keguee Deens Je ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee peJeU osKeerue ceewpeto Deens lej ceie legcner Ùee
keâmeuÙee cetKe&heCeele he[uee Deenele keâer lÙeeÛÙeemee"er ceOÙemLe, JeefMeues DeeefCe efMeHeâejMeer
Oegb[eUerle efHeâjle Deenele?
nto 11 322 heeje 12
jesKet FefÛÚleesme keâeÙe pÙeebÛeer hetpee DeeceÛes Jee[Je[erue keâjerle nesles? let pÙee heæleerkeâ[s
Deecneuee yeesueJeerle Deensme lÙeeÛÙeeyeöue Deecneuee cees"er Mebkeâe Deens efpeves Deecneuee
mebYeüceele šekeâues Deens.’’ (62)
meeuesn (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee osMeyebOegbvees! legcner keâOeer Ùee iees°erÛeeosKeerue
efJeÛeej kesâueele keâeÙe keâer pej ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâ mhe° mee#e yeeUiele neslees
DeeefCe lÙeeves DeeheuÙee ke=âhesves osKeerue ceuee Gheke=âle kesâues lesJne Ùeeveblej DeuueenÛÙee
leeJe[erletve ceuee keâesCe JeeÛeJeerue pej ceer lÙeeÛeer DeJe%ee kesâueer? legcner ceePÙee keâesCelÙee
GheÙeesieer he[t Mekeâlee ÙeeKesjerpe keâer ceuee peemle leesšŸeele Ieeueeue. ns ceePÙee osMeyebOegvb ees! hene
ner DeuueenÛeer meeb[ legceÛÙeemee"er Skeâ mebkesâle Deens. efnuee DeuueenÛÙee peefceveerle ÛejeJeÙeeme
cegòeâ mees[e. efnÛeer peje osKeerue Ús[ keâe{t vekeâe DevÙeLee keâener peemle JesU ueeieCeej veener keâer
legceÛÙeeJej DeuueenÛee Øekeâeshe ÙesF&ue.’’ (63-64)
heCe lÙeebveer meeb[Ceeruee cee¤ve šekeâues. ÙeeJej meeuesn (De.) ves lÙeebvee yepeeJeues keâer,
‘‘Deelee kesâJeU leerve efoJeme DeeCeKeer DeeheuÙee Iejele efveJeeme keâje, ner DeMeer cegole Deens peer
Keesšer "jCeej veener.’’ (65)
mejlesMesJešer pesJne DeeceÛÙee efveCe&ÙeeÛeer Ieškeâe Deeueer lesJne Deecner DeeceÛÙee ke=âhesves
meeuesn (De.) Je lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer lÙeeÛÙeeyejesyej ßeæe "sJeueer nesleer, JeeÛeefJeues DeeefCe
lÙee efoJemeeÛÙee veeceg<keâerheemetve lÙeebvee megjef#ele "sJeues. efve:mebMeÙe legPee heeuevekeâlee& Jemlegle:
MeefòeâMeeueer Je JeÛe&mJe yeeUieCeeje Deens. Gjues les ueeskeâ pÙeebveer DelÙeeÛeej kesâues, Skeâe
YeÙebkeâj efJemHeâesševes lÙeebvee Oejues DeeefCe les DeeheuÙee Jemleerle DeMee Øekeâejs efveheefÛele he[uesues
he[tveÛe jeefnues, peCetkeâener les lesLes keâOeer JemeuesÛe veJnles. (66-68-)
Sskeâe, meceto ueeskeâebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer õesn kesâuee. Sskeâe, otj Hesâkeâues iesues
meceto. (-68)
DeeefCe hene, FyeÇenerce (De.) peJeU DeeceÛes otle MegYeJeelee& IesTve heesnÛeues. cnCeeues,
‘‘legcneJej meueece Demees.’’ FyeÇenerce (De.) veer Gòej efoues, ‘‘legceÛÙeeJejosKeerue meueece
Demees.’’ ceie efJeveeefJeuebye FyeÇenerce (De.)ves Skeâ Yeepeuesues Jeeme¤ (lÙeebÛÙee cespeJeeveermee"er)
DeeCeues.22 hejbleg pesJne heeefnues keâer lÙeebÛes nele pesJeCeemee"er heg{s nesle veenerle23 lesJne lees
22) ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer HeâefjMles npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee ÙesLes ceeveJeer ¤heele heesnÛeues nesles
DeeefCe ØeejbYeer lÙeebveer mJele:Ûee heefjÛeÙe efouee veJnlee, cnCetve npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebveer efJeÛeej
kesâuee keâer ns keâesCeer DeveesUKeer heengCes Deensle Je les DeeuÙeeyejesyej lÙeebÛÙee cespeJeeveerÛeer lÙeebveer
JÙeJemLee kesâueer.
23) ÙeeJe¤ve npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebvee ceenerle Peeues keâer ns HeâefjMles Deensle.
nto 11 323 heeje 12
lÙeebÛÙeeefJe<eÙeer meeMebkeâ Peeuee DeeefCe ceveele lÙeebÛeer Yeerleer Oe¤ ueeieuee. lÙeebveer meebefieleues,
‘‘efYeT vekeâe, Deecner lej uetle (De.) ÛÙee ueeskeâebkeâ[s hee"efJeues iesuees Deenesle.’’ FyeÇenerce
(De.) Ûeer helveer osKeerue GYeer nesleer. leer ns Ssketâve nmeueer ceie Deecner efleuee Fmenekeâ (De.)
DeeefCe Fmenekeâ (De.) veblej Ùeeketâye (De.) Ûeer KegMeKeyejer efoueer. leer cnCeeueer, ‘‘ceePes
ogozJe!24 Deelee ceuee mebleleer nesF&ue keâeÙe pesJne ceer Ûekeäkeâ cneleejer Peeues DeeefCe ceePes heleer
osKeerue cneleejs Peeues? ner lej cees"er efJeefÛe$e yeeye Deens!’’ otleebveer meebefieleues, ‘‘DeuueenÛÙee
Dee%esJej Dee§eÙe& keâjlesme? FyeÇenerce (De.) ÛÙee kegâšgbefyeÙeebvees, legcneJej lej DeuueenÛeer ke=âhee
DeeefCe lÙeeÛeer mece=æer Deens DeeefCe efveef§eleÛe Deuueen DelÙeble ØeMebmesme hee$e Je JewYeJeMeeueer
Deens.’’ (69-73)
ceie pesJne FyeÇenerce (De.) Ûeer Yeer[ Ûesheueer DeeefCe (mebleeveÛÙee megJeelexves) lÙeeÛes ceve
ØemeVe Peeues lesJne lÙeeves uetleÛÙee ueeskeâebmee"er DeeceÛÙeeMeer Yeeb[Ce ceeb[ues.25 JeemleefJekeâle:
FyeÇenerce (De.) cees"e meefn<Cet DeeefCe keâesceueùoÙeer ceveg<Ùe neslee DeeefCe meJe& efmLeleerle
DeeceÛÙeekeâ[s lees ¤pet nesle Demes. (mejlesMesJešer DeeceÛÙee otleebveer lÙeeuee meebefieleues) ‘‘ns
FyeÇenerce (De.) Ùeeheemetve hejeJe=òe Jne, legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer Dee%ee Peeuesueer Deens DeeefCe
Deelee lÙee ueeskeâebJej Øekeâeshe keâesmeUuÙeeJeeÛetve jenCeej veener pees keâesCeeÛÙee hejleefJeuÙeeves hejlet
MekeâCeej veener.’’ (74-76)
DeeefCe pesJne DeeceÛes otle uetle (De.) peJeU heesnesÛeues, lej lÙeebÛÙee Deeieceveeves lees
Heâej Ieeyejuee DeeefCe mebkegâefÛele ùoÙeer Peeuee. DeeefCe cnCet ueeieuee, Deepe cees"Ÿee mebkeâšeÛee
24) ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer yeeryeer npejle meeje, ØelÙe#eele ÙeeJej Deevebefole nesCÙeeSsJepeer Gueš
lÙeeuee ogozJe mecepele neslÙee lej JeemleefJekeâheCes efŒeÙee meeceevÙele: Dee§eÙee&ÛÙee Øemebieer pes
MeyoØeÙeesie keâjleele ns lÙeehewkeâerÛe Deens.
25) ‘Yeeb[Ce’ ne Meyo ÙeeØemebieer, npejle FyeÇenerce (De.) DeeheuÙee F&ÕejeMeer pes DelÙeble Øesce Je uee[eÛes
mebyebOe yeeUiele nesles les JÙeòeâ keâjerle Deens. Ùee Meyoeves oeme Je F&Õeje ojcÙeeve oerIe& JesUsheÙeËle
JeeoefJeJeeo Peeuee DemeuÙeeÛes efÛe$e [esàÙeemeceesj GYes jenles. oeme Dee«en Oejerle Deens keâer keâmesner
keâ¤ve uetleÛÙee ueeskeâebJejerue Øekeâeshe šeUuee peeJee. F&Õej Gòejele meebiele Deens keâer les je°^ Deelee
YeuesheCeeheemetve hetCe&le: otj Peeues Deens Je lÙeeÛes DehejeOe Deelee lÙee ceÙee&osÛÙee heueerkeâ[s iesues
Deensle keâer lÙeebvee keâener meJeuele efoueer peeJeer. hejbleg oeme hegvne nsÛe cnCele Demelees keâer,
‘‘heeuevekeâlÙee&, lÙeebÛÙeele ÙeeflkebâefÛele osKeerue YeuesheCee Gjuee Demesue lej lÙeebvee peje metš os
keâoeefÛele lÙee YeuesheCeeuee ÙeMe ÙeeJes.’’
nto 11 324 heeje 12
efoJeme Deens.26 (Ùee heengCÙeebÛes Deeieceve nesleeÛe) lÙeeÛÙee peeleerÛes ueeskeâ ceeskeâešheCes lÙeeÛÙee
Iejekeâ[s OeeJeues. Deieesojheemetve les DeMee kegâkeâcee&Ûes JÙemeveer nesles. uetle (De.)ves lÙeebvee
meebefieleues, ‘‘yebOetvees, Ùee ceePÙee cegueer ceewpeto Deensle. Ùee legceÛÙeekeâefjlee efvece&U27 Deensle.
DeuueenÛes keâener lejer YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePÙee heengCÙeebÛÙee yeeyeleerle ceuee Deheceeefvele keâ¤
vekeâe, legceÛÙeele keâesCeer Yeuee ceeCetme veener keâe?’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘leguee lej ceenerleÛe
Deens keâer legPÙee cegueeRceOÙes DeeceÛee keâenerÛe Jeeše veener. DeeefCe leguee ns osKeerue ceenerle Deens
keâer Deecneuee keâeÙe nJes Deens.’’ uetle (De.) ves meebefieleues, ‘‘pej ceePÙeepeJeU Flekesâ meeceLÙe&
Demeles lej ceer legcneuee mejU kesâues Demeles, DeLeJee SKeeoe Yekeäkeâce DeeOeejÛe Demelee lej ceer
lÙeeÛee DeeßeÙe Iesleuee Demelee.’’ lesJne otleebveer lÙeeuee meebefieleues, ‘‘ns uetle (De.), Deecner
legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes hee"efJeuesues otle Deenesle, ns ueeskeâ legPes keâenerÛe efyeIe[Jet MekeâCeej
veenerle yemme let Lees[er je$e Gjueer Demelee DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee IesTve efveIetve pee. DeeefCe
hene, legceÛÙeehewkeâer kegâCeerner ceeies JeUtve heent veÙes. heCe legPeer helveer (yejesyej peeCeej veener)
keâejCe efleÛÙeeJejner lesÛe keâener Dees{JeCeej Deens pes Ùee ueeskeâebJej Dees{JeCeej Deens. ÙeebÛÙee
efJeveeMeemee"er mekeâeUÛeer JesU efveef§ele Deens, DeeefCe mekeâeU... Deelee DeJekeâeMeÛe efkeâleer
Deens! (77-81)
ceie pesJne DeeceÛÙee efveCe&ÙeeÛeer JesU Deeueer lesJne Deecner lÙee Jemleeruee GueLesheeueLes
keâ¤ve šekeâues DeeefCe efleÛÙeeJej YeepeuesuÙee ceeleerÛÙee oie[ebÛee leeye[leesye Je<ee&Je kesâuee,
pÙeehewkeâer ØelÙeskeâ oie[ legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ÙesLes efÛevnebefkeâle28 neslee. DeeefCe DelÙeeÛeeNÙeeb-
heemetve ner efMe#ee keâener otj veener. (82-83)
DeeefCe ceoÙeveJeeuÙeekeâ[s Deecner lÙeebÛee YeeT MegSsye (De.) Ùeeuee hee"efJeues. lÙeeves
meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee osMeyebOegbvees, DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeerner
26) ns HeâefjMles megboj cegueebÛÙee ¤heele npejle uetle (De.) ÙeebÛÙee ÙesLes heesnÛeues nesles. hejbleg ns HeâefjMles
Deensle Ùeeheemetve les DeveefYe%e nesles. nsÛe keâejCe nesles keâer lÙee heengCÙeeÛÙee Deeieceveeves npejle uetle
(De.) Ùeebvee DelÙeble DemJemLelee DeeefCe mebkeâesÛe Jeešt ueeieuee. Deeheues ueeskeâ efkeâleer kegâkeâceea DeeefCe
efveue&ppe yeveues Deensle ns lÙeebvee ceenerle nesles.
27) ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer npejle uetle (De.) Ùeebveer lÙeebÛÙeemeceesj DeeheuÙee cegueeRvee
JÙeefYeÛeejemee"er Øemlegle kesâues nesles. ‘Ùee legceÛÙeemee"er efvece&ueleehetJe&keâ Deensle’ ns JeekeäÙe Demeuee
ÛegkeâerÛee DeLe& IesCÙeeme JeeJe jent osle veener. npejle uetle (De.) ÙeebÛeer FÛÚe mhe°heCes DeMeer nesleer
keâer Deeheueer efJe<eÙeJeemevee lÙee vewmeefie&keâ DeeefCe JewOe jerleerves hetCe& keâje peer Deuueenves "jJetve
efouesueer Deens Je lÙeemee"er efŒeÙeebÛee legšJe[e veener.
28) cnCepes ØelÙeskeâ helLej F&Õejekeâ[tve efveÙegòeâ kesâuesuee neslee keâer lÙeeuee efJeOJebmeeÛes keâesCeles keâece heej
hee[Ces Deens Je keâesCelÙee helLeJeeuee keâesCelÙee DehejeOÙeeJej he[Ces Deens.
nto 11 325 heeje 12
F&Õej veener. DeeefCe Jepeveceeheele keâceer osle peeT vekeâe. Deepe ceer legcneuee ÛeebieuÙee efmLeleerle
heenele Deens hejbleg ceuee YeÙe Deens keâer GÅee legceÛÙeeJej Demee efoJeme ÙesF&ue pÙeeÛee Øekeâeshe
meJeeËvee Jes{tve šekeâerue. DeeefCe ns osMeyebOegbvees, "erkeâ "erkeâ vÙeeÙeeefveMeer hetCe&heCes ceespeceehe Je
Jepeve keâje DeeefCe ueeskeâebvee lÙeebÛÙee JemletbceOÙes Ieš osT vekeâe DeeefCe YetleueeJej GheõJe
ceepeJele efHe⤠vekeâe. Deuueenves efouesueer yeÛele legceÛÙeemee"er Gòece Deens pej legcner ßeæeJeble
Demeeue DeeefCe keâesCelÙeener heefjefmLeleerle ceer keâener legceÛÙeeJej efvejer#ekeâ veener.’’ (84-86)
lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘ns MegSsye (De.)! legPeer veceepe leguee nsÛe efMekeâefJeles keâeÙe keâer
Deecner lÙee meJe& GheemÙeebvee mees[eJes pÙeebÛeer Gheemevee DeeceÛes Jee[Je[erue keâjerle nesles?
DeLeJee Demes keâer Deecneuee DeeceÛÙee ceeueeÛee DeeceÛÙee FÛÚsveg¤he efJeefveÙeesie keâjCÙeeÛee
DeefOekeâej veener? kesâJeU letÛe keâe Skeâ GoejJe=òeer DeeefCe melÙeJeeoer ceveg<Ùe Gjuee Deensme!’’
(87)
MegSsye (De.) ves meebefieleues, ‘‘yebOetbvees, legcner mJele:Ûe efJeÛeej keâje keâer pej ceer DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâe mhe° mee#eerJej neslees DeeefCe ceie lÙeeves ceuee DeeheuÙeekeâ[tve Ûeebieueer
GhepeerefJekeâe osKeerue efoueer.29 (lej lÙeeveblej legceÛÙee heLeYeü°lesle DeeefCe njeceKeesjerle legceÛee
menYeeieer keâmee nesT Mekesâve?) DeeefCe ceer ns cegUerÛe FefÛÚle veener keâer pÙee iees°eRheemetve ceer
legcneuee jesKelees lÙee iees°er ceer mJele: keâjeJÙeele. ceer lej megOeejCee Ie[Jetve DeeCet FefÛÚlees
efpelekesâ ceuee MekeäÙe Deens DeeefCe ns pes keâener ceer ke⤠FefÛÚlees les meJe& DeuueenØeCeerle
meodyegæerJej DeJeuebyetve Deens, lÙeeÛÙeeJejÛe ceer efYemle "sJeueer DeeefCe ØelÙeskeâ yeeyeleerle ceer
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ¤pet neslees. DeeefCe ns osMeyebOegbvees, ceePÙeeefJe¤æ legceÛÙee Deóenemeeves SKeeos
JesUer DeMeer heeUer DeeCet veÙes keâer mejlesMesJešer legceÛÙeeJej osKeerue leesÛe Øekeâeshe keâesmeUeJee pees
vetn (De.) DeLeJee nto (De.) DeLeJee meeuesn (De.) ÙeebÛÙee ueeskeâebJej keâesmeUuee neslee. DeeefCe
uetle (De.) Ûes ueeskeâ lej legceÛÙeeheemetve keâener otjner veenerle. hene, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer
#ecee ceeiee DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s hejletve Ùee, efve:mebMeÙe ceePee heeuevekeâlee& Heâej oÙeeUt Deens
DeeefCe Øesce keâjCeeje Deens.’’ (88-90)
lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘ns MegSsye (De.)! legPÙee heg<keâUMee iees°er lej Deecneuee keâUleÛe
veenerle DeeefCe Deecner heenlees keâer let DeeceÛÙee ojcÙeeve Skeâ ogye&ue ceveg<Ùe Deensme, legPeer
peeleefyejeojer vemeleer lej Deecner leguee kesâJneÛe oie[ebveer "sÛetve ceejues Demeles. legPes meeceLÙe& lej
29) cnCepes ceePÙee jyeves ceuee melÙe DeesUKeCeeje [esUmeheCee efouee Demeleevee, lemesÛe nueeue
jespeerosKeerue Øeoeve kesâueer Demeleevee ceePÙeemee"er ns JewOe keâmes "¤ Mekeâles keâer pesJne F&Õejeves cepeJej
DeMeer ke=âhee kesâueer Deens lesJne ceer legceÛÙee heLeYeü°lee Je njeceKeesjeRvee melÙe Je nueeue "jJetve
lÙeeÛÙeeMeer ke=âleIve yeveeJes.
nto 11 326 heeje 12
Flekesâ veener keâer let Deecneuee pe[ peeJeeme.’’ (91)
MegSsye (De.) ves meebefieleues, ‘‘yebOetvees, ceePes kegâšgbye legceÛÙeeJej Deuueenhes#ee JejÛe{
Deens keâeÙe keâer legcner kegâšgbyeeÛeer Yeerleer yeeUielee DeeefCe) Deuueenuee hetCe&heCes hee"erceeies
šekeâlee? mecepetve Demee keâer pes keâener legcner keâjerle Deenele les DeuueenÛÙee hekeâ[erÛÙee yeensj
veener. ns ceePÙee meceepeeleerue ueeskeâebvees legcner DeeheuÙee heæleerves keâeÙe& keâjerle jene DeeefCe ceer
ceePÙee heæleerves keâjerle jenerve, ueJekeâjÛe legcneuee keâUtve Ûegkesâue keâer kegâCeeJej Deheceevepevekeâ
Øekeâeshe Dees{Jelees DeeefCe keâesCe Keesše Deens. legcnerner Øeleer#ee keâje DeeefCe ceer osKeerue
legceÛÙeeyejesyej Jeeš heenele Deens.’’ (92-93)
mejlesMesJešer pesJne DeeceÛÙee efveCe&ÙeeÛeer Ieškeâe Deeueer lej Deecner DeeceÛÙee ke=âhesves
MegSsye (De.) uee DeeefCe lÙeeÛes meeLeer ßeæeJebleebvee JeeÛeefJeues, DeeefCe pÙee ueeskeâebveer DelÙeeÛeej
kesâuee neslee lÙeebvee Skeâe - YeÙebkeâj mHeâesševes Demes iee"ues keâer les DeeheuÙee JemlÙeebceOÙes pes
efveheefÛele he[ues les he[tveÛe jeefnues, peCetkeâeÙe les keâOeer lesLes jeefnues, JemeuesÛe veJnles.
(94-95-)
Sskeâe, ceoÙeveJeeuesmegæe otj Hesâkeâues iesues pÙeeØeceeCes mecetoJeeues Hesâkeâues iesues nesles.
(-95)
DeeefCe cetmee (De.) uee Deecner DeeheuÙee JeÛeves Je mhe° vesceCetkeâ ØeceeCeemen, efHeâjDeewve
DeeefCe lÙeeÛÙee jepÙeeÛÙee mejoejebkeâ[s hee"efJeues heCe lÙeebveer efHeâjDeewveÛÙee ngketâceeÛes DevegmejCe
kesâues. Jemlegle: efHeâjDeewveÛee ngketâce melÙeeefOeef‰le veJnlee. hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lees DeeheuÙee
ueeskeâebÛÙee heg{s heg{s Demesue DeeefCe DeeheuÙee vesle=lJeele lÙeebvee vejkeâeie>erkeâ[s vesF&ue. efkeâleer JeeF&š
DeeiecevemLeeve Deens ns pÙeeJej SKeeoe heesnÛelees! DeeefCe lÙee ueeskeâebÛee peieeleosKeerue
efOekeäkeâej kesâuee peeF&ue Je hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeerner kesâuee peeF&ue. efkeâleer ns JeeF&š HeâU Deens
pes SKeeÅeeuee efceUsue. (96-99)
ne keâener JemlÙeebÛee Je=òeeble Deens pees Deecner legcneuee SskeâJeerle Deenesle. keâener DeÅeehener
GYÙee Deensle Je keâeneRÛes Jemleer¤he heerkeâ keâeheues iesues Deens. Deecner lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej
kesâuee veener lÙeebveer DeeheCe nesTve mJele:Jej DelÙeeÛeej kesâuee. DeeefCe pesJne DeuueenÛeer Dee%ee
Deeueer lesJne lÙeebÛes les GheemÙe pÙeebÛee les Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjerle Demele, lÙeebÛÙee
keâener GheÙeesieer he[ues veenerle DeeefCe lÙeebveer efJeveeMe Je efJeOJebmeeJÙeefleefjòeâ DevÙe keâesCeleeÛe
HeâeÙeoe lÙeebvee efouee veener. (100-101)
DeeefCe legPee heeuevekeâlee& pesJne SKeeÅee DelÙeeÛeejer Jemleeruee hekeâ[lees lesJne lÙeeÛeer
hekeâ[ DeMeerÛe Demeles, KejesKejÛe lÙeeÛeer hekeâ[ DelÙeble keâ"esj DeeefCe og:KeoeÙekeâ Demeles.
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Ùeele Skeâ mebkesâle Deens lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er pÙeeves
nto 11 327 heeje 12
hejueeskeâeleerue ÙeeleveebÛes YeÙe yeeUieues. lees Skeâ efoJeme Demesue pesJne meJe& ueeskeâ pecee nesleerue
DeeefCe ceie pes keâener lÙee efoJeMeer Ie[sue les meJeeËÛÙee [esàÙeebosKele Ie[sue. Deecner lÙeeÛÙee
DeeCeCÙeeble keâener Heâej peemle efojbieeF& keâjerle Deenesle Demes veener, yemme Skeâ "jeefJekeâ JesU
lÙeeÛÙeemee"er efveef§ele Deens. pesJne leer ÙesF&ue, lesJne keâesCeeÛeer yeesueCÙeeÛeer efyeMeeo jenCeej
veener, ÙeeKesjerpe keâer SKeeÅeeves DeuueenÛÙee Devegceleerves keâener efJevebleer keâjeJeer. ceie keâener ueeskeâ
lÙee efoJeMeer ogozJeer Demeleerue Je keâenerpeCe megowJeer. pes ogozJeer Demeleerue les vejkeâele peeleerue.
(lesLes G<Celee Je lenevesÛÙee Deeflejskeâeves) les Gmeemes šekeâleerue DeeefCe ngbkeâej osleerue DeeefCe
lÙeeÛe efmLeleerle les meowJe jenleerue peesheÙeËle DeekeâeMe Je he=LJeer efšketâve Deensle,30 ÙeeKesjerpe keâer
legPee heeuevekeâlee& peer FÛÚe keâjerue. efve:mebMeÙe legPee heeuevekeâlee& hetCe& DeefOekeâej jeKelees keâer peer
FÛÚe Demesue les keâjlees. Gjues les ueeskeâ pes YeeiÙeJeeve "jleerue les mJeiee&ceOÙes peeleerue DeeefCe
lesLes meowJe jenleerue peesheÙeËle DeekeâeMe Je he=LJeer efšketâve Deensle, ÙeeKesjerpe keâer legPÙee
heeuevekeâlÙee&ves keâener DevÙe FÛÚe keâjeJeer. Demeues ye#eerme lÙeebvee efceUsue pÙeeÛee ›eâce keâOeerner
Kebef[le nesCeej veener. (102-108)
cnCetve ns hewiebyej (me.), let lÙee GheemÙeebÛÙee yeeyeleerle keâesCelÙeener Mebkesâle he[t vekeâesme
pÙeebÛeer ns ueeskeâ Gheemevee keâjerle Deensle. ns lej (heefjhee"eÛes DebOeevegkeâjCe keâjCeejs yevetve)
lÙeeÛeØeceeCes hetpeeDeÛee& keâjerle Deensle pÙeeØeceeCes hetJeea ÙeebÛes Jee[Je[erue keâjerle nesles, DeeefCe
Deecner ÙeebÛee efnmmee Ùeebvee Yejhetj osT Flekeâe keâer lÙeele keâmeueerner keâeškeâmej kesâueer peeCeej
veener. (109)
Deecner ÙeehetJeea cetmee (De.) ueemegæe «ebLe efouesuee Deens lÙeeÛÙeeyeeyeleerle osKeerue
celeYeso kesâues iesues nesles (pÙeeØeceeCes Deepe Ùee «ebLeeyeöue kesâues peele Deensle pees legcneuee efouee
iesuee Deens.) pej legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâ iees° DeieesojÛe "jefJeueer iesueer vemeleer lej
lÙee celeYeso keâjCeeNÙeebÛÙee ojcÙeeve kesâJneÛe efvekeâeue ueeJeuee iesuee Demelee. ner JemlegefmLeleer
Deens keâer ns ueeskeâ Ùeekeâ[tve Mebkeâe Je efÉOesle he[ues Deensle DeeefCe ner osKeerue JemlegefmLeleer Deens
keâer legPee heeuevekeâlee& lÙeebvee lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛee hegjshetj ceesyeouee efouÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener,
KeefÛeleÛe lees ÙeebÛÙee meJe& keâejJeeÙeebÛeer Keyej jeKeCeeje Deens. lej ns hewiebyej (me.), legcner Je
legceÛes les meesyeleer pes (õesn DeeefCe yeb[Keesjerheemetve ßeæe Je Dee%eeheeueveekeâ[s) hejle Deeues
Deensle, "erkeâ "erkeâ mejU ceeiee&Jej Â{ jene peMeer legcneuee Dee%ee efoueer iesueer Deens DeeefCe
YeòeâerÛÙee ceÙee&oebÛes GuuebIeve ke⤠vekeâe. pes keâener legcner keâjerle Deenele les legceÛee heeuevekeâlee&
heenele Demelees. Ùee DelÙeeÛeeNÙeebkeâ[s ÙeeflkebâefÛelener Pegketâ vekeâe DevÙeLee vejkeâeÛÙee uehesšerle
Ùeeue DeeefCe legcneuee Demee keâesCeer Jeeueer efkebâJee hee"erjeKee efceUCeej veener pees legcneuee
30) JeekeäÙeØeÛeej cnCetve ns Meyo ‘keâeÙecemJe¤heer’ Ùee DeLee&ves ØeÙegòeâ nesleele.
nto 11 328 heeje 12
Deuueenheemetve JeeÛeJet Mekesâue DeeefCe keâes"tvener legcneuee ceole efceUCeej veener. DeeefCe hene,
veceepe keâeÙece keâje efoJemeeÛÙee oesvner šeskeâebJej DeeefCe Lees[er je$e GuešuÙeeJej31 Jemlegle:
hegCÙeeF& heeheebvee otj meejle Demeles ner Skeâ Dee"JeCe keâ¤ve osCeejer iees° Deens lÙee ueeskeâebmee"er
pes DeuueenÛeer Dee"JeCe "sJeCeejs Deensle. DeeefCe mebÙece jeKee, Deuueen meoeÛeej
keâjCeeNÙeebÛee ceesyeouee keâOeer JeeÙee IeeueJeerle veener. (110-115)
lÙee ueeskeâeble pes legceÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle, Demeueer Yeueer ceeCemes keâe efMeuuekeâ
jeefnueer veenerle pÙeebveer ueeskeâebvee peefceveerle efnbmeeÛeej ceepeefJeCÙeeheemetve ØeefleyebeOf ele kesâues
Demeles? Demeues ueeskeâ efveIeeues lejer HeâejÛe Lees[s pÙeebvee Deecner lÙee ueeskeâebceOetve JeeÛeefJeues,
SjJner DelÙeeÛeejer ueeskeâ lej lÙeeÛe ceewpecepesÛÙee veeoer ueeieues pÙeeÛeer meece«eer lÙeebvee efJehegue
ØeceeCeele efoueer iesueer nesleer DeeefCe les DehejeOeer yevetve jeefnues. legPee heeuevekeâlee& Demee veener keâer
JemlÙeebvee veenkeâ GOJemle keâjerle jenerue pÙeeDeLeea lÙeebÛes efveJeemeer megOeejCee keâjCeejs Demeleerue.
efve:mebMeÙe pej legPÙee heeuevekeâlÙee&ves FefÛÚues Demeles lej meJe& ceeCemeebÛee Skeâ mecegoeÙe
yeveefJeuee Demelee, hejbleg Deelee lej les efJeefYeVe heæleerJejÛe Ûeeuele jenleerue. DeeefCe
heLeYeÇ°lesheemetve kesâJeU lesÛe ueeskeâ JeeÛeleerue pÙeebÛÙeeJej legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee Deens.
ÙeeÛe (DeeJe[er Je efveJe[erÛes mJeeleb$Ùe DeeefCe hejer#es) mee"er lej lÙeeves lÙeebvee efvecee&Ce kesâues nesles
DeeefCe legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes les JeÛeve hetCe& Peeues pes lÙeeves Øeefleheeefoues nesles keâer ceer vejkeâeuee
efpeVe DeeefCe ceeCemes Ùee meJeeËveer Ye¤ve šekeâerve. (116-119)
DeeefCe ns hewiebyej (me.)! Ùee Øesef<eleebÛÙee iees°er pÙee Deecner legcneuee SskeâJeerle Deenesle,
Ùee lÙee iees°er Deensle pÙeebÛÙeeÉejs Deecner legceÛes ùoÙe yeUkeâš keâjlees. ÙeebÛÙeeÉejs legcneuee
melÙeeÛes %eeve efceUeJes DeeefCe ßeæeJebleebvee GheosMe DeeefCe peeie=leer ueeYeeJeer Gjues les ueeskeâ pes
ßeæe "sJeerle veenerle lej lÙeebvee meebietve šekeâe keâer legcner DeeheuÙee heæleerves keâeÙe& keâjerle jene
DeeefCe Deecner DeeheuÙee heæleerves keâjerle jent, heefjCeeceeÛeer legcnerosKeerue Øeleer#ee keâje DeeefCe
DeecnerosKeerue Øeleer#esle Deenesle. DeekeâeMeeble DeeefCe he=LJeerle pes keâener ueheuesues Deens les meJe&
DeuueenÛÙee DeefOekeâej#es$eele Deens. DeeefCe mebhetCe& ceeceuee lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ®pet kesâuee peelees. lej
ns hewiebyej (me.), let lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâj DeeefCe lÙeeÛÙeeJejÛe efJeÕeeme "sJe, pes keâener legcner
ueeskeâ keâjerle Deenele lÙeeheemetve legPee heeuevekeâlee& DeveefYe%e veener. (120-123)
31) efoJemeeÛÙee šeskeâebveer DeefYeØesle mekeâeU DeeefCe mebOÙeekeâeU Deens. keâener je$e GuešuÙeeveblej ves
DeefYeØesle ‘F&Mee’Ûeer JesU Deens. (veceepeÛÙee JesUsÛÙee leheMeerueemee"er hene metjn yeveerFœeeF&ue,
DeeÙele ›eâ. 78, metjn leene, DeeÙele ›eâ. 130, DeeefCe metjn ¤ce, DeeÙele ›eâ. 17-18)
ÙetmegHeâ 12 329 heeje 12
12 metjn ÙetmegHeâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 111)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ, ueeÓÓce, je. ner lÙee «ebLeeÛeer JeÛeves Deensle peer Deeheuee GösMe Deieoer
mhe°heCes JÙeòeâ keâjleele. Deecner Ùeeuee DeJelejues Deens kegâjDeeve1 yeveJetve Dejyeer Yee<esle
pesCeskeâ¤ve legcne (DejyeJeemeeRvee les) ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepet MekeâeJes. ns hewiebyej (me.), Deecner
Ùee kegâjDeeveuee legceÛÙeekeâ[s efoJÙe Øekeâšve keâ¤ve Gòece MewueerceOÙes Iešvee Je nkeâerkeâleer legcneme
meebiele Deenesle DevÙeLee ÙeeÛÙeehetJeea (Ùee iees°erheemetve) legcner hetCe&heCes DeveefYe%e neslee.
(1-3)
ns lÙeeJesUÛes JeCe&ve Deens pesJne ÙegmetHeâ (De.) ves DeeheuÙee Jeef[ueebvee meebefieleues, ‘‘ns
efhelee, ceer mJehe> heeefnues Deens keâer Dekeâje leejs Deensle Je metÙe& DeeefCe Ûebõ Deens DeeefCe les
ceePÙeeheg{s velecemlekeâ nesle Deensle.’’ Glòejele lÙeeÛÙee efhelÙeeves meebefieleues, ‘‘yeeUe, Deeheues
ns mJehe> DeeheuÙee YeeJeebvee meebiet vekeâesme DevÙeLee les $eeme osle jenleerue. 2 JemlegefmLeleer DeMeer
Deens keâer Mewleeve ceeCemeeÛee GIe[ Me$et Deens. DeeefCe DemesÛe Ie[sue (pemes let mJehe>eble heeefnues
Deensme keâer) legPee heeuevekeâlee& legPeer (DeeheuÙee keâeÙee&mee"er) efveJe[ keâjerue DeeefCe leguee
iees°eRÛÙee leUeheÙeËle heesnesÛeCÙeeÛes efMekeâJeerue.3 DeeefCe legPÙeeJej Je Ùeeketâye (De.) ÛÙee
mebleleerJej Deeheueer osCeieer lÙeeÛeØekeâejs hetCe& keâjerue pÙeeØekeâejs ÙeehetJeea lÙeeves legPes Jee[Je[erue
1) ‘kegâjDeeve’Ûee Meeefyokeâ DeLe& JeeÛeCes Demee neslees. «ebLeeuee Ùee veeJeeves mebyeesOeCÙeeÛee nslet Demee keâer
ne efJeefMe° DeeefCe meeceevÙepeve DeMee meJeeËÛÙee JeeÛeveemee"er Deens Je cees"Ÿee ØeceeCeele JeeÛeuee
peeCeeje «ebLe Deens.
2) npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛes one YeeT ogmeNÙee ceelesheemetve nesles DeeefCe Skeâ lÙeebÛÙeentve ueneve,
lÙeebÛee meKKee YeeT neslee. npejle Ùeeketâye (De.) Ùeebvee ceenerle nesles keâer meeJe$e YeeT ÙetmegHeâ (De.)
ÙeebÛee celmej keâjleele lemesÛe veweflekeâlesÛÙee °ervesosKeerue les Flekesâ meodJele&veer veenerle keâer Deeheues
efnle meeOeCÙeemee"er SKeeoer DeÙeesiÙe ke=âleer keâjCÙeele lÙeebvee mebkeâesÛe JeešeJee. cnCetve lÙeebveer
DeeheuÙee meoeÛeejer cegueeuee meeJeOe kesâues keâer lÙeebÛÙeeheemetve meeJeOe jeneJes. mJehe>eÛee mhe° DeLe&
Demee neslee keâer metÙee&ves DeefYeØesle npejle Ùeeketâye (De.), Ûebõeves DeefYeØesle lÙeeÛÙee helveer (npejle
ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛeer meeJe$e DeeF&) DeeefCe 11 leeNÙeebveer DeefYeØesle lÙeebÛes 11 YeeT Deensle.
3) cegUele ‘leeDeJeeruegue Deneoerme’, Demes Meyo ØeÙegòeâ Peeues Deensle. ÙeeÛee DeLe& kesâJeU mJehe>keâueebÛes
%eeve Demee neslees Demes veener pemee mecepe Peeuesuee Deens, lej ÙeeÛee DeLe& Demee keâer meJeexÛÛe
Deuueen leguee JÙeJenej, Deekeâueve DeeefCe melÙeeØele heesnÛeCÙeeÛes efMe#eCe osF&ue lemesÛe leguee
ØelÙeskeâ ceeceuÙeeÛÙee Keesueele efMejCÙeeÛeer Je lÙeeÛee "eJe IesCÙeeÛeer #ecelee Øeehle nesF&ue, Demee
[esUmeheCee leguee Øeoeve keâjerue.
ÙetmegHeâ 12 330 heeje 12
FyeÇenerce (De.) Je Fmenekeâ (De.) ÙeebÛÙeeJej kesâuesueer Deens. efveef§eleÛe legPee heeuevekeâlee& meJe&%e
Je yegefæceeve Deens.’’ (4-6)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ÙetmegHeâ (De.) DeeefCe lÙeebÛÙee YeeJeebÛÙee Ùee Je=òeebleeceOÙes
ØeMve keâjCeeNÙeebÛÙeekeâefjlee cees"e mebkesâle Deens. ne Je=òeeble Demee meg¤ neslees keâer, lÙeeÛÙee
yeebOeJeebveer Deeheehemeeble meebefieleues keâer, ‘‘ne ÙetmegHeâ (De.) DeeefCe ÙeeÛee YeeT4 oesIes DeeceÛÙee
Jeef[ueebvee Deecne meJeeËhes#ee DeefOekeâ efØeÙe Deensle, JeemleefJekeâ heenlee Deecner Skeâ hetCe& peLLee
Deenesle, Kejer iees° DeMeer Deens keâer DeeceÛes Je[erue hetCe&heCes yenkeâues Deensle. Ûeuee, ÙetmegHeâ
(De.) uee "ej keâje DeLeJee lÙeeuee keâes"s lejer Hesâketâve šekeâe pesCeskeâ¤ve legceÛÙee Jeef[ueebÛes
ue#e kesâJeU legceÛÙeekeâ[sÛe jeneJes. ns keâece GjkeâuÙeeJej hegvne meoeÛeejer yevetve jene.’’ ÙeeJej
lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâeves meebefieleues, ‘‘ÙetmegHeâ (De.) uee "ej ke⤠vekeâe, pej keâener keâjeJeÙeeÛesÛe
Demesue lej lÙeeuee SKeeÅee keâesj[Ÿee efJeefnjerceOÙes šeketâve Åee, SKeeoe ÙesCeeje peeCeeje
keâeefHeâuee lÙeeuee keâe{tve vesF&ue.’’ Demes "juÙeeJej lÙeebveer peeTve DeeheuÙee Jeef[ueebvee
meebefieleues, ‘‘ns efhelee, keâeÙe keâejCe Deens keâer DeeheCe ÙegmetHeâ (De.) ÛÙee yeeyeleerle DeecneJej
efJeÕeeme "sJeerle veener, JeemleefJekeâ heenlee Deecner lÙeeÛes Kejs efnleefÛeblekeâ Deenesle? GÅee lÙeeuee
DeeceÛÙeeyejesyej hee"Jetve Åee. Lees[s HeâUHeâUeJeU KeeF&ue Je5 KesUtve yeeie[tve ceveesjbpevener
keâ¤ve IesF&ue. Deecner lÙeeÛÙee j#eCeemee"er DeenesleÛe.’’ Jeef[ueebveer meebefieleues, ‘‘legceÛes lÙeeuee
IesTve peeCes ceuee pe[ peeles DeeefCe ceuee Yeerleer Deens keâer SKeeos JesUer lÙeeuee ueeb[iÙeeves
Heâe[tve KeeT veÙes pesJne legcner lÙeeÛÙeekeâ[tve ieeefHeâue Demeeue.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘pej
Deecner Demeleevee SKeeÅee ueeb[iÙeeves Keeuues pej Deecner Skeâ peLee Deenesle lÙeeDeLeea Deecner
lej DeieoerÛe efvekeâeceer "¤.’’ DeMee Øekeâejs Dee«en keâ¤ve pesJne les lÙeeuee IesTve iesues DeeefCe
lÙeebveer "jJetve Iesleues keâer lÙeeuee Skeâe keâesj[Ÿee efJeefnjerle mees[tve ÅeeJes lesJne Deecner ÙegmetHeâ
(De.) uee efoJÙe Øekeâšve kesâues keâer, ‘‘Skeâ JesU ÙesF&ue pesJne let Ùee ueeskeâebvee lÙeebÛÙee Ùee
ke=âlÙeeÛeer mecepe osMeerue, ns DeeheuÙee ke=âlÙeeÛÙee heefjCeeceeheemetve yesKeyej Deensle.’’
mebOÙeekeâeUer les j[le j[le DeeheuÙee Jeef[ueebkeâ[s Deeues DeeefCe cnCeeues, ‘‘ns efhelee, Deecner
OeeJeCÙeeÛÙee mheOexle ueeieuees neslees DeeefCe ÙetmegHeâ (De.) uee Deecner DeeceÛÙee meeefnlÙeepeJeU
mees[ues nesles, FlekeäÙeele ueeb[iÙeeves ÙesTve lÙeeuee KeeTve šekeâues. DeeheCe DeeceÛÙee
yeesueCÙeeJej efJeÕeeme "sJeCeej veener pejer Deecner Kejs Demeuees.’’ DeeefCe lÙeebveer ÙetmegHeâ (De.)
ÛÙee meoNÙeeJej Keesšsveešs jòeâ ueeJetve DeeCeues nesles. ns Ssketâve lÙeebÛÙee Jeef[ueebveer meebefieleues,
4) Ùeeves npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛes meKKes YeeT ‘efyevedÙeceerve’ DeefYeØesle Deensle, pes lÙeebÛÙeehes#ee
efkeâlÙeskeâ Je<eeËveer ueneve nesles.
5) DeeheuÙee JeekeäÙeØeÛeejele cegueiee jeveeJeveele HesâjHeâškeâe cee¤ve Je keâener HeâUs lees[tve Keele efHeâjle
Demesue lej ueeef[JeeUheCes Demeues MeyoØeÙeesie kesâues peeleele.
ÙetmegHeâ 12 331 heeje 12
‘‘efkebâyengvee legceÛÙee Jeemevesves legceÛÙeekeâefjlee Skeâ cees"s keâece meeshes yeveefJeues. yejs, mebÙece jeKeerve
DeeefCe ÛeebieuÙeeÛe Øekeâejs mebÙece yeeUieerve, peer iees° legcner jÛele Deenele lÙeeJej
Deuueenkeâ[tveÛe ceole ceeefieleueer peeT Mekeâles.’’ (7-18)
eflekeâ[s Skeâ keâeefHeâuee Deeuee DeeefCe lÙeeves DeeheuÙee heeCekeäÙeeuee heeCeer DeeCeeJeÙeeme
hee"efJeues, heeCekeäÙeeves efJeefnjerle heesnje Ieeleuee lej (ÙetmegHeâ (De.) uee heentve) hegkeâe¤ve
G"uee, ‘‘MegYe Demees, ÙesLes lej Skeâ cegueiee Deens.’’ lÙee ueeskeâebveer lÙeeuee JÙeeheejeÛee ceeue
mecepetve ueheJetve "sJeues, Kejs heenlee pes keâener les keâjerle nesles, Deuueen lÙeeÛee peeCekeâej
neslee. mejlesMesJešer lÙeebveer Lees[ŸeeMee efkeâceleerJej keâener efojnceÛÙee ceesyeouÙeele lÙeeuee efJeketâve
šekeâues DeeefCe les lÙeeÛÙee cetuÙeeÛÙee yeeyeleerle keâener DeefOekeâ hee$e veJnles. (19-20)
efceœeÛÙee pÙee JÙeòeâerves lÙeeuee Kejsoer kesâues, lÙeeves DeeheuÙee helveeruee meebefieleues,
‘‘Ùeeuee ÛeebieuÙee Øekeâejs "sJe, DeMekeäÙe veener keâer ne DeeheuÙeeuee ueeYeoeÙekeâ "jsue DeLeJee
Deecner lÙeeuee Deeheuee heg$e yeveJetve IÙeeJes.’’ DeMee Øekeâejs Deecner ÙetmegHeâ (De.) mee"er lÙee
YetYeeieele heeÙe efmLejeJeCÙeeÛee ceeie& keâe{uee, DeeefCe lÙeeuee JÙeJenej DeekeâueveeÛes efMe#eCe
osCÙeeÛeer JÙeJemLee kesâueer. Deuueen Deeheues keâece kesâuÙeeefMeJeeÙe jenele veener, hejbleg yengleskeâ
ueeskeâ peeCele veenerle. DeeefCe pesJne lees DeeheuÙee Yej lee®CÙeele heesnÛeuee lesJne Deecner lÙeeuee
efveCe&ÙeMeòeâer DeeefCe %eeve Øeoeve kesâues, DeMee Øekeâejs Deecner meoeÛeejer ueeskeâebvee ceesyeouee osle
Demelees. (21-22)
pÙee ŒeerÛÙee Iejer lees neslee leer lÙeeÛÙeeJej ceesefnveer Ieeuet ueeieueer DeeefCe Skesâ efoJeMeer
oejs yebo keâ¤ve cnCeeueer, ‘‘Ùes’’, ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeuueenÛee DeeßeÙe, ceePÙee
heeuevekeâlÙee&ves6 lej ceuee Ûeebieuee opee& yeneue kesâuee (DeeefCe ceer ns keâece keâjeJes!) Demeues
DelÙeeÛeejer keâOeerner meHeâue nesle vemeleele.’’ leer lÙeeÛÙeekeâ[s mejmeeJeueer DeeefCe ÙetmegHeâ (De.)
osKeerue efleÛÙeekeâ[s mejmeeJeuee Demelee pej lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes ØeceeCe heeefnues
6) meJe&meeceevÙeheCes Yee<Ùekeâej Je DevegJeeokeâebveer Demes mecepeues Deens keâer Ùee ef"keâeCeer ‘ceePÙee jye’ ne
Meyo npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeebveer lÙee ceeCemeeÛÙee Ûeekeâjerle les nesles lÙeeÛÙeemee"er ØeÙegòeâ kesâuee
Deens Je lÙeebÛÙee Ùee GòejeÛee DeLe& Demee neslee keâer ceePÙee mJeeceerves lej ceuee FlekeäÙee ÛeebieuÙee
Øekeâejs "sJeues Deens, ceie ceer DeMeer vecekeânjeceer keâMeer ke⤠Mekeâlees keâer lÙeeÛÙee helveerMeer JÙeefYeÛeej
keâjeJee. hejbleg ner iees° Skeâe Øesef<eleeÛÙee JewYeJeeÛÙee leguevesle DelÙeble KeeueÛÙee heeleUerÛeer Deens keâer
Skeâe heeheeheemetve Deefuehle jenCÙeemee"er lÙeeves meJeexÛÛe DeuueenSsJepeer SKeeÅee oemeeÛee Deeoj
keâjeJee. kegâjDeeveele Demes keâesCelesner GoenjCe ceewpeto veener keâer SKeeÅee Øesef<eleeves keâOeer
F&ÕejeefMeJeeÙe Flej kegâCeeuee Deeheuee ‘jye’ meebefieleues DemeeJes.
ÙetmegHeâ 12 332 heeje 12
vemeles.7 Demes Ie[ues pesCeskeâ¤ve Deecner lÙeeÛÙeeheemetve og°lee Je efveue&ppelee otj keâjeJeer. Kejs
heenlee lees DeeceÛÙee efveJe[keâ oemeebhewkeâer neslee, mejlesMesJešer ÙetmegHeâ (De.) heg{s DeeefCe leer ceeies
Demes oejekeâ[s OeeJeues DeeefCe efleves hee"erceeietve ÙetmegHeâ (De.) Ûee meoje (Dees{tve) Heâe[tve
šekeâuee. oejeJej lÙee oesIeebveer efleÛÙee heleeruee GheefmLele heeefnues. lÙeeuee heenleeÛe Œeer cnCetve
ueeieueer, ‘‘keâesCeleer efMe#ee Deens lÙee ceeCemeemee"er pÙeeves legPÙee helveerJej JeeF&š nslet "sJeeJee?
ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeleer efMe#ee Demet Mekeâles keâer lees kewâo kesâuee peeJee DeLeJee lÙeeuee keâ"esj
Ùeelevee efoueer peeJeer?’’ ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues, ‘‘nerÛe ceuee Hetâme ueeJeCÙeeÛee ØeÙelve
keâjerle nesleer’’ lÙee ŒeerÛÙee mJele:ÛÙee kegâšgbefyeÙeebhewkeâer Skeâe JÙeòeâerves (heefjefmLeleerpevÙe
hegjeJÙeeJe¤ve) mee#e Øemlegle kesâueer keâer, ‘‘pej ÙetmegHeâ (De.) Ûee meoje heg{tve Heâešuee Demesue
lej Œeer Kejer Deens DeeefCe ne Keesše DeeefCe ÙeeÛee meoje hee"erceeietve Heâešuee Demesue lej Œeer
Keesšer Je ne Keje.’’8 pesJne heleerves heeefnues keâer ÙetmegHeâ (De.) Ûee meoje hee"erceeietve Heâešuee
Deens lesJne lees cnCeeuee, ‘‘Ùee lej legcne efŒeÙeebÛÙee ‘Kemeueleer’ Deensle. KejesKej cees"Ÿee
YeÙebkeâj Demeleele legceÛÙee Ûeeueer. ÙetmegHeâ (De.)! Ùee ceeceuÙeekeâ[s ogue&#e keâj. DeeefCe ns
ceefnues! let DeeheuÙee DehejeOeeÛeer #ecee ceeie letÛe cegUele DehejeOeer nesleerme.’’ (23-29)
Menjeleerue efŒeÙee Deeheehemeele ÛeÛee& ke⤠ueeieuÙee keâer, ‘‘DepeerpeÛeer9 helveer DeeheuÙee
ÙegJekeâ iegueeceeÛÙee ceeies ueeieueer Deens. Øesceeves efleuee yesyebo keâ¤ve mees[ues Deens, DeeceÛÙee
°erves lej leer GIe[ Ûetkeâ keâjerle Deens.’’ efleves pesJne lÙeebÛÙee Oetle&heCeeÛÙee iees°er SskeâuÙee
7) cetU Dejyeer Meyo ‘yegne&ve’ves DeefYeØesle F&Õejeves metÛeefJeuesues ns ØeceeCe Deens pesCeskeâ¤ve npejle
ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛÙee ceveeves lÙeebÛÙee Jeemevesuee ner iees° ceeveeJeÙeeme ueeJeueer keâer Ùee ŒeerÛÙee
efJeueemeer Deeceb$eCeeuee mJeerkeâejCes leguee MeesYele veener. les ØeceeCe DeieesojÛÙee JeekeäÙeele ÙesTve iesues
Deens keâer, ‘‘ceePÙee jyeves lej ceuee ne opee& Øeoeve kesâuee Je ceer Demes kegâkeâce& keâjeJes, DeMee
peeefueceebvee keâOeer meHeâuelee ueeYele vemeles.’’
8) DeLe& Demee Deens keâer pej ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛee meoje mecees¤ve Heâešuee Demesue lej DeeieUerkeâ ÙetmegHeâ
(De.) keâ[tve nesleer Je Œeer mJele:Ûee yeÛeeJe keâjCÙeemee"er Pešle nesleer, ÙeeÛeer ner mhe° KetCe Deens.
hejbleg pej ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛee meoje ceeieÛÙee yeepetves Heâešuee Deens lej lÙeeves mhe°heCes Demes efmeæ
nesles keâer Œeer lÙeeÛÙee ceeies ueeieueer nesleer Je ÙetmegHeâ (De.) efleÛÙeeheemetve JeeÛet heenele neslee.
ÙeeefMeJeeÙe DeeCeKeer heefjefmLeleerpevÙe hegjeJee meojnt mee#eerle o[uesuee neslee. lees Demee keâer lÙee
mee#eeroejeves ue#e kesâJeU npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛÙee meoNÙeekeâ[sÛe JesOeues Deens. ÙeeJe¤ve ns
Deieoer GIe[ Peeues keâer ŒeerÛÙee MejerjeJej DeLeJee efleÛÙee JeŒeebJej Dee›eâceCeeÛes keâesCelesner efÛevn
cegUeleÛe Dee{Uues veJnles. JeemleefJekeâle: pej ne Kešuee yeueelkeâejeÛÙee ØeÙelveebÛee Demelee lej
ŒeerJej lÙeeÛÙee mhe° KegCee Dee{UuÙee DemelÙee.
9) ‘Depeerpe’ lÙee ceeCemeeÛes veeJe nesles Demes veener lej efceœe osMeele SKeeÅee cees"Ÿee meòeeefOekeâejer
ceeCemeemee"er heefjYee<ee cnCetve ns šesheCe veeJe Jeehejues peele Demes.
ÙetmegHeâ 12 333 heeje 12
lesJne lÙeebvee yeesueeJeCes hee"efJeues DeeefCe lÙeebÛÙeekeâefjlee lekeäÙeeÛeer yew"keâ mepeefJeueer DeeefCe
cespeJeeveerle ØelÙeskeâerÛÙee heg{Ÿeele Skeâ Skeâ megjer "sJeueer, (ceie Ssve lÙeeJesUer pesJne lÙee HeâUs
keâehetvekeâehetve Keele neslÙee) efleves ÙetmegHeâ (De.) uee FMeeje kesâuee keâer lÙeebÛÙeemeceesj yeensj Ùes.
pesJne lÙee efŒeÙeebÛeer °er lÙeeÛÙeeJej he[ueer lesJne lÙee DeJeekeâ PeeuÙee DeeefCe Deeheues nele
keâehetve Iesleues DeeefCe DeveeÙeemes GodieejuÙee, ‘‘ns Deuueen, ner JÙeòeâer ceveg<Ùe veener, ne lej
keâesCeer Øeefleef‰le otle nesÙe.’’ DepeerpeÛÙee helveerves meebefieleues, ‘‘heeefnuesle vee, nerÛe Deens leer
JÙeòeâer pÙeeÛÙeeyeeyeleerle ceePÙeeJej legcner iees°er jÛele neslee, efve:mebMeÙe ceer Ùeeuee JeMe
keâjCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee neslee hejbleg ne lÙeeletve JeeÛeuee. pej Ùeeves ceePes cnCeCes Sskeâues veener
lej kewâo kesâuee peeF&ue DeeefCe DelÙeble Deheceeefvele nesF&ue.’’ ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns
ceePÙee heeuevekeâlÙee&, leg®bieJeeme ceuee ceevÙe Deens Ùeehes#ee keâer ceer les keâece keâjeJes pes ns ueeskeâ
ceePÙeeheemetve Dehes#ee keâjleele DeeefCe pej ceePÙeeheemetve let ÙeebÛÙee ÛeeueeRvee šeUues veenerme lej
ceer lÙeebÛÙee peeàÙeele De[kesâve DeeefCe De%eeveer ueeskeâebceOÙes meeceerue nesTve peeF&ve.’’ lÙeeÛÙee
heeuevekeâlÙee&ves lÙeeÛeer ØeeLe&vee mJeerkeâejueer DeeefCe lÙee efŒeÙeebÛÙee Ûeeueer lÙeeÛÙeeheemetve
šeUuÙee, efve:mebMeÙe leesÛe Deens pees meJeeËÛes Sskeâlees DeeefCe meJe&keâener peeCelees.’’ (30-34)
ceie lÙee ueeskeâebvee keâuhevee megÛeueer keâer Skeâe keâeueeJeOeermee"er lÙeeuee kewâo keâjeJes
Jemlegle: lÙeebveer (lÙeeÛÙee efve<keâuebkeâlesÛes Je DeeheuÙee efŒeÙeebÛÙee mJewjheCeeÛes) mhe° mebkesâle
heeefnues nesles.10 (35)
leg®bieele DeeCeKeer oesve iegueece lÙeeÛÙeeyejesyej oeKeue Peeues. Skesâ efoJeMeer lÙeebÛÙeehewkeâer
Skeâeves meebefieleues, ‘‘ceer mJehe> heeefnues Deens keâer ceer oe¤ ieeUerle Deens.’’ ogmeNÙeeves meebefieleues,
‘‘ceer heeefnues keâer ceePÙee [eskeäÙeeJej Yeekeâjer "sJeuÙee Deensle DeeefCe he#eer lÙee Keele Deensle.’’
oesIeebveer meebefieleues, ‘‘Deecneuee ÙeeÛes Yeeefkeâle meebiee, Deecner heenlees keâer DeeheCe Skeâ meoeÛeejer
ceveg<Ùe Deenele.’’ ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues, ‘‘ÙesLes pes pesJeCe legcneuee efceUles les ÙesCÙeehetJeea
ceer legcneuee Ùee mJehe>ebÛes Yeeefkeâle meebiesve. ns lÙee %eeveehewkeâer Deens pes ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves
ceuee Øeoeve kesâues Deens. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ceer lÙee ueeskeâebÛee ceeie& mees[tve pes
DeuueenJej ßeæe "sJeerle veenerle Je hejueeskeâÛee Fvkeâej keâjleele, Deeheues Jeef[ueOeejer FyeÇenerce
(De.), Fmenekeâ (De.) DeeefCe Ùeeketâye (De.) ÙeebÛee ceeie& Devegmejuee Deens. DeeceÛes ns keâece
veJns keâer Deecner Deuueenyejesyej SKeeÅeeuee Yeeieeroej "jJeeJes, Kejs heenlee ner DeuueenÛeer
ke=âhee Deens DeeceÛÙeeJej Je meJe& ceeveJeebJej (keâer lÙeeves DeeheuÙeeKesjerpe DevÙe keâesCeeÛeener oeme
Deecneuee yeveefJeues veener) hejbleg yengleskeâ ueeskeâ ke=âle%e yevele veenerle. ns kewâosleerue meeLeeroejebvees,
10) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer SKeeÅee JÙeòeâeruee vÙeeÛÙee Dešervegmeej vÙeeÙeeueÙeele iegvnsieej efm eæ
kesâuÙeeefJevee lemesÛe hekeâ[tve leg®bieele hee"efJeCes yesF&ceeve meòeeOeeNÙeebÛeer pegveer ØeLee Deens. Ùeeyeeyeleerle
nuueerÛes Mewleeve Ûeej npeej Je<eeËhetJeeaÛÙee og°ebhes#ee keâener DeefOekeâ JesieUs veenerle.
ÙetmegHeâ 12 334 heeje 12
legcner mJele:Ûe efJeÛeej keâje keâer heg<keâUmes efJeefYeVe heeuevekeâlex Gòece Deensle DeLeJee lees Skeâ
Deuueen pees meJeeËJej ØeYeeJeer Deens? lÙeeuee mees[tve legcner pÙeeÛeer Yeòeâer keâjerle Deenele les
ÙeeefMeJeeÙe keâenerÛe veenerle keâer yemme keâener veeJes Deensle pes legcner Je legceÛÙee Jee[Jeef[ueebveer
"sJeueer Deensle. Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er keâesCelesner ØeceeCe DeJeleefjues veener. MeemeveeÛeer meòee
DeuueenKesjerpe Flej keâesCeemee"er veener. lÙeeÛeer Dee%ee Deens keâer lÙeeÛÙee mJele:efMeJeeÙe legcner
Flej keâesCeeÛeerner Yeòeâer ke⤠vekeâe. nerÛe Lesš mejU peerJeveheæleer Deens, heCe yengleskeâ ueeskeâ
peeCele veenerle. ns kewâosleerue meeLeeroejebvees! legceÛÙee mJehe>ebÛee DeLe& ne Deens keâer legcnehewkeâer Skeâ
lej DeeheuÙee heeuevekeâlÙee& (efceœeeefOeheleer11) uee oe¤ heepeerue. Gjuee ogmeje lej lÙeeuee
megUeJej Ûe{efJeues peeF&ue DeeefCe lÙeeÛes [eskesâ he#eer ÛeesÛe cee¤ve cee¤ve Keeleerue. efveCe&Ùe
ueeieuee lÙee iees°erÛee pes legcner efJeÛeejerle neslee.’’ (36-41)
ceie lÙeebÛÙeehewkeâer pÙeeÛÙeeefJe<eÙeer keâuhevee nesleer keâer lees cegòeâ nesF&ue lÙeeuee ÙetmegHeâ
(De.) ves meebefieleues keâer, ‘‘DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s (efceœeeefOeheleerkeâ[s) ceePee GuuesKe
keâj.’’ hejbleg Mewleeveeves lÙeeuee Demee efJemej hee[uee keâer lees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer
(efceœeeefOeheleerheeMeer) ÙeeÛee GuuesKe keâjCÙeeme efJemejuee DeeefCe ÙetmegHeâ (De.) efkeâlÙeskeâ Je<ex
leg®bieele he[tve jeefnuee. (42)
Skesâ efoJeMeer12 yeeoMeenves meebefieleues, ‘‘ceer mJehe>eble heeefnues Deens keâer meele ueú ieeÙeer
Deensle pÙeebvee meele jes[keäÙee ieeÙeer Keele Deensle DeeefCe DeVeeÛeer meele keâCemes efnjJeer Deensle
Je meele megkeâuesueer. ns ojyeejer ueeskeânes, ceuee Ùee mJehe>eÛes Yeeefkeâle meebiee pej legcneuee
mJehe>Heâue keâUle Demesue.’’ ueeskeâebveer meebefieleues, ‘‘Ùee lej ieeWOeUÙegòeâ mJehe>ebÛÙee iees°er Deensle
DeeefCe DeMeeØekeâejÛÙee mJehe>ebÛes Yeeefkeâle Deecner peeCele veener.’’ (43-44)
lÙee oesve kewâÅeebhewkeâer pees JeeÛeuee neslee DeeefCe pÙeeuee Skeâe oerIe&keâeUeveblej Deelee
Dee"JeCe Peeueer, lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer DeeheuÙeeuee ÙeeÛee DeLe& meebielees, ceuee peje (leg®bieele
ÙetmegHeâ (De.) keâ[s) hee"Jetve Åee.’’ (45)
11) DeeÙele ›eâ. 23 men meojnt DeeÙele JeeÛeueer Demelee keâUtve Ùesles keâer npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeeveer
pesJne ceePee jye cnšues lesJne lÙeebvee meJeexÛÛe DeuueenÛes DeefmlelJe DeefYeØesle nesles DeeefCe pesJne
efceŒeeefOeheleerÛÙee mesJekeâeMeer cnšues keâer let legPÙee jyeuee oe¤ heepesue lesJne lÙeeves DeefYeØesle
efceœeÛee jepee neslee, keâejCe lees efceœeeefOeheleerueeÛe Deeheuee jye mecepele neslee.
12) Ùee ojcÙeeve efkeâlÙeskeâ Je<eeËÛÙee leg®bieJeemeeÛee DenJeeue mees[tve Deelee npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛee
Yeeweflekeâ Glkeâ<e& pesLetve meg¤ Peeuee lesLetve DenJeeueMe=bKeuee pees[ueer peele Deens.
ÙetmegHeâ 12 335 heeje 12
lÙeeves peeTve meebefieleues, ‘‘ÙetmegHeâ (De.), ns cetleeaceble melÙe!13 ceuee Ùee mJehe>eÛee DeLe&
meebie keâer meele ueú ieeÙeer Deensle pÙeebvee meele jes[keäÙee ieeÙeer Keele Deensle DeeefCe meele
keâCemes efnjJeer Deensle DeeefCe meele megkeâuesueer, keâoeefÛele ceer lÙee ueeskeâebheeMeer hejle peeJes DeeefCe
keâoeefÛele lÙeebveer peeCeeJes.’’14 ÙetmegHeâ (De.) Ùeebveer meebefieleues, ‘‘meele Je<eeËheÙeËle legcner efvejblej
MesleerJee[er keâjerle jeneue. Ùee ojcÙeeve peer efhekesâ legcner keâeheeue lÙeeÛÙeeheemetve Heâòeâ Lees[emee
efnmmee, pees legceÛÙee DeVeemee"er GheÙeesieer he[sue, keâe{e DeeefCe Gjuesuee lÙeeÛÙee keâCemeebleÛe
jent Åee. veblej meele Je<ex DelÙeble efyekeâš Ùesleerue, lÙee keâeUele les meJe& OeevÙe Keeuues peeF&ue
pes legcner lÙee keâeUemee"er mee"Jeeue. pej keâener Gjsue lej kesâJeU lesÛe pes legcner megjef#ele "sJeues
Demesue. lÙeeveblej ceie Skeâ Je<e& Demes ÙesF&ue keâer pÙeeble heeTme¤heer ke=âhesves ueeskeâebÛeer ÙeeÛeveehetleea
kesâueer peeF&ue DeeefCe les jme ieeUleerue.’’ (46-49)
yeeoMeenves meebefieleues, ‘‘lÙeeuee ceePÙeepeJeU DeeCee, heCe pesJne jepeeÛee otle ÙetmegHeâ
(De.) peJeU heesnesÛeuee lesJne lees cnCeeuee, ‘‘DeeheuÙee jepeekeâ[s hejle pee DeeefCe lÙeeuee
efJeÛeej keâer lÙee efŒeÙeebÛee keâeÙe ceeceuee Deens pÙeebveer Deeheues nele keâehetve Iesleues nesles? ceePee
heeuevekeâlee& lej lÙeebÛee kegâšerueheCee ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCetve Deens.’’ ÙeeJej yeeoMeenves lÙee
efŒeÙeebkeâ[s he=ÛÚe kesâueer, ‘‘legceÛee keâeÙe DevegYeJe Deens lÙee JesUÛee pesJne legcner ÙetmegHeâ (De.)
uee ceesefnle keâjCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee neslee?’’ meJee&veer SkeâcegKeeves meebefieleues, ‘‘DeuueenÛee
DeeßeÙe, Deecneuee lej lÙeeÛÙeele og°eF&Ûee uesMecee$e osKeerue Dee{Uuee veener.’’ DepeerpeÛeer
helveer Godieejueer, ‘‘Deelee melÙe GIe[ Peeues Deens. leer ceerÛe nesles efpeves lÙeeuee Hetâme
ueeJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee neslee, efve:mebMeÙe lees Deieoer Keje Deens.’’ (50-51)
(ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues,) ‘‘Ùeeheemetve ceePee nslet Demee neslee keâer (Depeerpe) uee ns
%eele JneJes keâer ceer he[ÅeeDee[ lÙeeÛÙeeMeer efJeÕeemeIeele kesâuee veJnlee DeeefCe Demes keâer pes
efJeÕeemeIeele keâjleele lÙeebÛÙee keâejmLeeveebvee Deuueen meHeâuelesÛÙee ceeiee&Jej vesle veener ceer
DeeheuÙee ceveesJeemevesheemetve cegòeâ veener, ceveesJeemevee lej JeeF&šekeâ[s ØeJe=òe keâjerleÛe Demeles,
ÙeeKesjerpe keâer pÙeeÛÙeeJej ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee nesles. efve:mebMeÙe ceePee heeuevekeâlee&
DelÙeble #eceeMeerue Je hejce ke=âheeUt Deens.’’ (52-53)
13) cetU Dejyeer Meyo ‘efmeöerkeâ’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Dejyeer Yee<esle ne meÛeesšer DeeefCe jemleheCee ÙeebÛÙee
Debeflece opee&mee"er ØeÙegòeâ neslees. ÙeeJe¤ve leg®bieJeemeeÛÙee keâeUele npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛÙee
efvece&U Ûeeefj$ÙeeÛee lÙee ceeCemeeJej efkeâleer KeesueJej ØeYeeJe he[uee neslee Je oerIe& keâeU
ueesšuÙeeveblejmegæe lees ØeYeeJe efkeâleer Â{ neslee ÙeeÛee Deboepe kesâuee peeT Mekeâlees.
14) cnCepes Deeheuee opee& Je Øeefle‰e DeesUKeeJeer Je lÙeebvee peeCe JneJeer keâer kesâJe{Ÿee Øeefle‰emebheVe
ceeCemeeuee lÙeebveer keâes"s [ebyetve "sJeues Deens lemesÛe ceer DeeheCeeMeer kewâoKeevÙeele pes JeÛeve efoues nesles
les hetCe& keâjCÙeeÛeer mebOeer Øeehle JneJeer.
ÙetmegHeâ 12 336 heeje 13
yeeoMeenves meebefieleues, ‘‘lÙeebvee ceePÙeepeJeU DeeCee keâer pesCeskeâ¤ve ceer lÙeebvee ceePÙee
Keeme mesJesle "sJeerve’’ (54-)
pesJne ÙetmegHeâ (De.) ves lÙeeÛÙeeMeer yeesueCeer kesâueer lesJne lees cnCeeuee ‘‘Deelee DeeheCe
DeeceÛÙeeMeer ceevecejeleye jeKelee DeeefCe DeeheuÙee DeceeveleerJej hetCe& efJeÕeeme Deens.’’ ÙetmegHeâ
(De.) ves meebefieleues, ‘‘osMeeÛes Keefpeves ceePÙee mJeeOeerve keâje. ceer j#eCe keâjCeejener Deens
DeeefCe ceuee %eevener Deens.’’ (-54-55)
DeMee Øekeâejs Deecner lÙee YetYeeieele ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛÙeemee"er DeefOekeâejeÛee ceeie&
megjUerle kesâuee. lees cegKelÙeej neslee keâer lÙeele nJes lesLes Deeheues mLeeve yeveJeeJes.15 Deecner
DeeheuÙee ke=âhesves pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee Gheke=âle keâjlees meoeÛeejer ueeskeâebÛee ceesyeouee
DeeceÛÙeeheeMeer JeeÙee IeeueefJeuee peele veener, DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛee ceesyeouee lÙee
ueeskeâebmee"er peemle Gòece nesÙe pÙeebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe F&MehejeÙeCe nesTve keâeÙe& keâjerle
jeefnues. (56-57)
ÙetmegHeâ (De.) Ûes YeeT efceœeceOÙes Deeues DeeefCe lÙeebÛÙee ÙesLes npej Peeues.16 lÙeeves
lÙeebvee DeesUKeues heCe les lÙeeÛÙeeMeer DeheefjefÛele nesles. ceie pesJne lÙeeves lÙeebÛee mejbpeece leÙeej
keâjefJeuee lesJne efveIeCÙeeÛÙee JesUer lÙeebvee meebefieleues, ‘‘DeeheuÙee meeJe$e YeeJeeuee ceePÙeekeâ[s
DeeCeeJes. heenele veener keâeÙe keâer ceer keâMee Øekeâejs ceehe Ye¤ve oslees DeeefCe efkeâleer Ûeebieues
DeeojeefleLÙe keâjCeeje Deens. pej legcner lÙeeuee DeeCeues veener lej ceePÙeepeJeU legceÛÙeemee"er
15) cnCepes Deelee mebhetCe& efceœeYetceer lÙeeÛeer nesleer. lÙeeÛÙee ØelÙeskeâ peeiesuee lees Deeheueer peeiee cnCet
Mekeâle neslee. lÙeeuee pÙeeheemetve jesKeues peeT MekeâeJes Demee Skeâner Yeeie lesLes Gjuee veJnlee. ns
peCet npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeebvee lÙee osMeeJej pees hetCe& leeyee Je meJeËkeâ<e meòee Øeehle Peeueer nesleer
lÙeeÛes JeCe&ve nesÙe. pegves Yee<ÙekeâejosKeerue Ùee DeeÙeleÛes nsÛe Yee<Ùe keâjleele. leÉle Fye>s pewo ÙeeÛee
DeLe& ns meebieleele keâer, ‘‘Deecner ÙetmegHeâ (De.) uee lÙee meJe& JemlegbÛee ceeuekeâ yeveefJeues, pÙee efceœe
osMeele neslÙee. peieeÛÙee lÙee Yeeieele pesLes lÙeeuee pes keâener Jeešsue les ke⤠Mekeâle neslee. lees YetØeosMe
lÙeeÛÙee mJeeOeerve kesâuesuee neslee FLeheeJeslees keâer, efHeâjDeewveuee DeeheuÙee DeOeerve keâ¤ve lÙeeÛÙeehes#ee
JejÛe{ yeveeJes lej nsmegæe lees ke⤠Mekeâle neslee. ‘cegpeeefno ÙeebÛes cele Deens keâer efceœeÛÙee
yeeoMeenves ÙetmegHeâ (De.) keâjJeer FmueeceÛee mJeerkeâej kesâuee neslee.
16) Ùee ef"keâeCeer hegvne meele, Dee" Je<ee&leerue Iešvee ceOÙesÛe JeieUtve JeCe&ve›eâce, pesLetve yeveerFœeeF&ue
- Ùeeketâye (De.) ÙeebÛÙee mebleeveÛee efceœe ÙesLes mLeueeblejeuee ØeejbYe Peeuee lÙee ef"keâeCeeMeer pees[ues
iesues Deens.
ÙetmegHeâ 12 337 heeje 13
Deefpeyeele OeevÙe veener FlekesâÛe veJns lej legcner ceePÙee peJeUheemeosKeerue efHeâjketâ vekeâe.’’17
lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecner ØeÙelve ke⤠keâer Je[erue lÙeeuee hee"efJeCÙeeme leÙeej JneJesle,
DeeefCe Deecner Demes pe¤j keâ¤.’’ ÙetmegHeâ (De.) ves DeeheuÙee iegueeceebvee FMeeje kesâuee keâer,
‘‘Ùee ueeskeâebveer OeevÙeeÛÙee ceesyeouÙeele pees ceeue efouesuee Deens lees iegheÛeghe lÙeebÛÙee meeceeveebleÛe
"sTve Åee.’’ ÙetmegHeâ (De.) ves Demes Ùee DeeMesves kesâues keâer Iejer heesnÛeuÙeeJej Deeheuee hejle
efceUeuesuee ceeue les DeesUKeleerue (DeLeJee Ùee DeewoeÙee&Jej ke=âle%e nesleerue) DeeefCe Dee§eÙe& veJns
keâer hegvne les hejleleerue. (58-62)
pesJne les DeeheuÙee Jeef[ueebpeJeU iesues lesJne cnCeeues, ‘‘ns efhelee, Ùeeheg{s Deecneuee
OeevÙe osCÙeeme vekeâej osCÙeele Deeuee Deens cnCetve DeeheCe DeeceÛÙee YeeJeeuee DeeceÛÙeeyejesyej
hee"Jetve ÅeeJes pesCeskeâ¤ve Deecner OeevÙe IesTve ÙesT. DeeefCe lÙeeÛÙee j#eCeeÛes Deecner
peyeeyeoej Deenesle.’’ Jeef[ueebveer Gòej efoues, ‘‘ceer lÙeeÛÙeener ceeceuÙeele legceÛÙeeJej lemeeÛe
efJeÕeeme "sJet keâeÙe pemee ÙeehetJeea lÙeeÛÙee YeeJeemebyebOeer "sJeuee neslee? Deuueen Gòece j#ekeâ
Deens Je lees meJeeËhes#ee peemle oÙee keâjCeeje Deens.’’ ceie pesJne lÙeebveer Deeheues meeceeve GIe[ues
lesJne heeefnues keâer lÙeebÛee ceeuemegæe lÙeebvee hejle kesâuesuee Deens. ns heentve les hegkeâe¤ve G"ues,
‘‘ns efhelee Deecneuee DeeCeKeer keâeÙe nJes, hene, ne DeeceÛee ceeuemegæe Deecneuee hejle kesâuee
iesuee Deens. hejle Deelee Deecner peeT DeeefCe DeeceÛÙee cegueeyeeUebmee"er jmeo IesTve ÙesT.
DeeheuÙee YeeJeeÛes j#eCener ke⤠DeeefCe Skeâe GbšeÛee Yeej DeeCeKeer peemlener DeeCet. FlekeäÙee
OeevÙeeÛeer Jee{ menpe nesF&ue.’’ lÙeebÛÙee efhelÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer lÙeeuee keâoeefhe
legceÛÙeeyejesyej hee"efJeCeej veener peesheÙeËle legcner DeuueenÛÙee veeJeeves ceuee hekeäkesâ JeÛeve osle
veener keâer lÙeeuee ceePÙeepeJeU pe¤j hejle DeeCeeue ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer legcner Jes{uesÛe peeue.’’
pesJne lÙeebveer lÙeebÛÙeemeceesj DeeheeheuÙee Øeefle%ee IesleuÙee lesJne lees cnCeeuee, ‘‘hene, DeeceÛÙee
Ùee JeÛeveeJej Deuueen henele Deens.’’ ceie lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceePÙee cegueebvees efceœeÛÙee
17) ner iees° npejle ÙegmetHeâ (De.) Ùeebveer, og<keâeUecegUs efceœe osMeele OeevÙeeJej efveÙeb$eCe DemeuÙee
keâejCeeves meebefieleueer DemeeJeer, OeevÙe IesCÙeemee"er ns one yebOet Deeues nesles hejbleg les Deeheues Je[erue
Je DeeheuÙee DekeâjeJÙee Oeeke⚟ee YeeJeeÛee Jeeše osKeerue ceeiele DemeeJesle. ÙeeJej npejle ÙetmegHeâ
(De.) cnCeeues Demeleerue keâer legceÛÙee Jeef[ueebÛes mJele: ve ÙesCÙeemee"er lej les Heâej Je=æ DeeefCe DebOe
Deensle ns keâejCe ÙeesiÙe "¤ Mekeâles hejbleg YeeJeeves ve ÙesCÙeeÛeer ÙeesiÙe meyeye keâeÙe Demet Mekeâles?
Demees, ÙeeJesUer lej Deecner legceÛÙee yeesueCÙeeJej efJeÕeeme "sJetve legcneuee hetCe& OeevÙe osle Deenesle
hejbleg heg{s legcner pej lÙeeuee yejesyej DeeCeues veener lej legceÛee efJeÕeeme GjCeej veener Je legcneuee
ÙesLetve keâmeuesÛe OeevÙe efceUCeej veener.
ÙetmegHeâ 12 338 heeje 13
jepeOeeveerle SkeâeÛe ojJeepeeves oeKeue nesT vekeâe.18 lej JesieJesieàÙee ojJeepeeves pee. hejbleg ceer
DeuueenÛÙee ceveesjLeeefJe¤æ legcneuee JeeÛeJet Mekeâle veener. ngketâce lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeeÛeener
Ûeeuele veener, lÙeeÛÙeeJejÛe ceer efYemle "sJelees. DeeefCe pÙee keâesCeeuee efYemle "sJeeÙeÛeer Demesue
lÙeeves lÙeeÛÙeeJejÛe "sJeeJeer.’’ DeeefCe Ie[uesosKeerue DemesÛe keâer pesJne les Jeef[ueebÛÙee
DeeosMeevegmeej Menjele (JesieJesieàÙee ojJeepeebveer) oeKeue Peeues lesJne lÙeebÛee ne meeJeOeefiejerÛee
GheeÙe DeuueenÛÙee ceveesjLeeefJe¤æ keâenerÛe GheÙeesieer "¤ Mekeâuee veener. hejbleg kesâJeU Ùeeketâye
(De.) ÛÙee ceveele peer Skeâ Mebkeâe nesleer leer otj keâjCÙeekeâefjlee lÙeeves DeeheuÙee hejerves ØeÙelve
kesâuee. efve:mebMeÙe lees, Deecner efouesuÙee efMekeâJeCeercegUs %eeveer neslee hejbleg yengleskeâ ueeskeâ
ceeceuÙeeÛÙee JeemleJelesuee peeCele veenerle. (63-68)
ns ueeskeâ ÙetmegHeâ (De.) ÛÙee heeMeer heesnÛeues lesJne lÙeeves DeeheuÙee YeeJeeuee
DeeheuÙeepeJeU JesieUs yeesueeJetve Iesleues DeeefCe lÙeeuee keâUJeues keâer, ‘‘ceer legPee leesÛe YeeT
Deens (pees njefJeuee iesuees neslees) Deelee let lÙee iees°erÛes og:Ke ke⤠vekeâesme pes ns ueeskeâ keâjerle
jeefnues Deensle.’’19 (69)
pesJne ÙetmegHeâ (De.) lÙee YeeJeebÛes meeceeve ueeoJet ueeieuee lesJne lÙeeves DeeheuÙee
YeeJeeÛÙee meeceeveele Skeâ hesuee "sJetve efouee. ceie Skeâe hegkeâejCeeNÙeeves hegkeâe¤ve meebefieleues keâer,
‘‘ns peLLesJeeuÙeebvees, legcner Ûeesj ueeskeâ Deenele.’’ lÙeebveer ceeies efHeâ¤ve efJeÛeejues, ‘‘legceÛeer
keâesCeleer Jemlet njJeueer Deens?’’ mejkeâejer keâce&ÛeeNÙeeves meebefieleues, ‘‘yeeoMeenÛes ceehe
Deecneuee meehe[le veener.’’ (DeeefCe lÙeebÛÙee peceeoejeves meebefieleues,) ‘‘pees keâesCeer DeeCetve
osF&ue lÙeeÛÙeekeâefjlee Skeâ Gbš Jeent Mekesâue Flekesâ ye#eerme Deens ÙeeÛeer ceer nceer oslees.’’ lÙeeÛÙee
YeeJeebveer meebefieleues, ‘‘DeuueenÛeer MeheLe, legcneuee ÛeebieuesÛe ceenerle Deens keâer Deecner Ùee
osMeele GheõJe ceepeefJeCÙeemee"er Deeuesuees veener DeeefCe Deecner ÛeesNÙee keâjCeejs ueeskeâ veener.’’
lÙeebveer meebefieleues, ‘‘yejs, legceÛes cnCeCes pej Keesšs "jues lej Ûeesjeuee keâeÙe efMe#ee Deens?’’
lÙeebveer meebefieleues, ‘‘lÙeeÛeer efMe#ee? pÙeeÛÙee meeceeveeletve Jemlet efveIesue lÙeeuee mJele:Ûe
18) yengOee Ùee og<keâeUeÛÙee heefjefmLeleerle ns ueeskeâ pej Skeâ peLee yevetve efceœe osMeele oeKeue nesleerue lej
keâoeefÛele lÙeebvee mebMeÙeemheo mecepeues peeF&ue Je les uetšceej keâjCÙeeÛÙee nsletves Deeues Demeleerue
Demee mecepe nesF&ue DeMeer npejle Ùeeketâue (De.) Ùeebvee Mebkeâe Deeueer DemeeJeer.
19) yengOee Ùee yesšerle efyeveÙeceerveves SskeâefJeues DemeeJes keâer lÙeebÛÙee hee"erceeies meeJe$e YeeJeebveer lÙeeÛÙeeMeer
keâeÙe keâeÙe ogJe&le&ve kesâues DeeefCe npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeebveer YeeJeeÛes meeblJeve kesâues DemeeJes keâer Deelee
let ceePÙeeÛe peJeU jenMeerue, Ùee peeefueceebÛÙee keâÛeešŸeele leguee hegvne peeT osCeej veener.
ÙeeØemebieer oesvner YeeJeeble Demesner "jues DemeeJes keâer efyeveÙeceerveuee efceœe osMeele jesKeCÙeemee"er keâeÙe
GheeÙe Ùeespeuee peeJee keâer pesCeskeâ¤ve npejle ÙetmegHeâ (De.) efnlekeâejkeâ cnCetve pes heebIe¤Ce Ieeuet
FefÛÚle nesles les osKeerue lemesÛe jeneJes.
ÙetmegHeâ 12 339 heeje 13
DeeheuÙee efMe#esheeÙeer "sJeues peeF&ue, DeeceÛÙee ÙesLes lej DeMee DelÙeeÛeeNÙeebvee efMe#ee osCÙeeÛeer
nerÛe heæle Deens.’’ lesJne ÙetmegHeâ (De.) ves DeeheuÙee YeeJeeÛÙee Deieesoj lÙeebÛÙee LewuÙeebÛeer
Pe[leer IÙeeJeÙeeme meg¤Jeele kesâueer, ceie DeeheuÙee YeeJeeÛÙee Lewueerletve njJeuesueer Jemlet yeensj
keâe{ueer - DeMee Øekeâejs Deecner ÙetmegHeâ (De.) Ûes meceLe&ve DeeceÛÙee Ùegòeâerves kesâues. lÙeeÛes ns
keâece veJnles keâer yeeoMeenÛÙee Oecee&le (efceœeÛÙee Meener keâeÙeÅeele) DeeheuÙee YeeJeeuee hekeâ[eJes,
ÙeeefMeJeeÙe keâer DeuueenvesÛe DeMeer FÛÚe keâjeJeer.20 Deecner pÙeeÛes FefÛÚlees lÙeeÛes opex
GbÛeeJelees, DeeefCe Skeâ %eeveer Demee Deens pees ØelÙeskeâ %eeveerhes#ee GÛÛelej Deens.’’ (70-76)
lÙee YeeJeebveer meebefieleues, ‘‘Ùeeves Ûeesjer kesâueer lej keâener Dee§eÙee&Ûeer iees° veJns,
ÙeeÛÙeehetJeea ÙeeÛÙee YeeJeeves (ÙetmegHeâ (De.) ves) megæe Ûeesjer kesâueer Deens.’’ ÙetmegHeâ (De.) ves
lÙeebÛes ns cnCeCes Ssketâve les efieUues, melÙe lÙeebÛÙeeJej GIe[ kesâues veener, yemme (Dees"ebleuÙee
Dees"eble) Flekesâ meebietve Leebyeuee keâer, ‘‘HeâejÛe JeeF&š ueeskeâ Deenele legcner, (ceePÙee mece#eÛe
ceePÙeeJej) pees Deejeshe legcner keâjerle Deenele lÙeeleerue melÙe Deuueen ÛeebieuÙee Øekeâejs
peeCelees.’’ (77)
lÙeebveer meebefieleues, ‘‘ns meòeeOeerMe mejoej (Depeerpe)!21 ÙeeÛee efhelee Heâej cneleeje
ceeCetme Deens, ÙeeÛÙeeSsJepeer DeeheCe DeeceÛÙeehewkeâer keâesCeeuee lejer "sTve IÙeeJes, Deecneuee
DeeheCe HeâejÛe ØeeceeefCekeâ ceveg<Ùe Dee{Ulee. ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues, ‘‘Deuueen j#eCe
keâjes, ogmeNÙee SKeeÅee JÙeòeâeruee Deecner keâmes "sJetve IesT Mekeâlees? pÙeeÛÙeepeJeU Deecneuee
20) meeceevÙele: meojnt DeeÙeleÛee DevegJeeo Demee kesâuee peelees keâer, ‘‘ÙetmegHeâ (De.), yeeoMeeneÛÙee
keâeÙeÅeevegmeej DeeheuÙee YeeJeeuee hekeâ[t Mekeâle veJnles’’, hejbleg ÙeeÛee DeLe& Demee Iesleuee iesuee lej
iees° DeieoerÛe efvejLe&keâ nesles. yeeoMeeneÛÙee keâeÙeÅeele Ûeesjeuee ve OejCÙeeÛes keâejCe keâeÙe Demet
Mekeâles yejs? pÙeeÛee keâeÙeoe Ûeesjeuee OejCÙeeÛeer hejJeeveieer osle vemeeJee peieele DemesosKeerue SKeeos
jepÙe keâOeer jeefnues Deens keâe? lej Kejer iees° DeMeer keâer yeeoMeeneÛÙee keâeÙeÅeevegmeej ke=âleer keâjeJeer,
DeuueenÛes Øesef<ele npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛes les keâece veJnles. cnCetveÛe npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeebveer
YeeJeebvee lÙeebÛÙee lesLeerue keâeÙeoe efJeÛeejlee Je FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee MejerDelevegmeej DeeheuÙee
yebOetuee Oejues.
21) Ùee ef"keâeCeer ‘De]peer]pe’ ne Meyo npejle ÙetmegHeâ (De.) ÙeebÛÙeemee"er pees ØeÙegòeâ Peeuee Deens kesâJeU
lÙeeÛe DeeOeejeJe Yee<Ùekeâejebveer Devegceeve kesâues Deens keâer peguesKeeÛee heleer pÙee ngÅeeJej efveÙegòeâ neslee
lÙeeÛe ngÅeeJej npejle ÙetmegHeâ (De.) osKeerue efveÙegòeâ Peeues nesles hejbleg šerhe ›eâ. 9 ceOÙes Deecner
mhe°erkeâjCe kesâues Deens keâer efceœe osMeele ne keâener efJeefMe° ngöe neslee Demes veener lej kesâJeU
‘meòeeefOekeâej’ Ùee DeLee&le ØeÙegòeâ nesle Demes.
ÙetmegHeâ 12 340 heeje 13
DeeceÛee ceeue22 meehe[uee Deens lÙeeuee mees[tve ogmeNÙeeuee "sJetve Iesleues lej Deecner
DelÙeeÛeejer "¤.’’ (78-79)
pesJne les ÙetmegHeâ (De.) heemetve efvejeMe Peeues lesJne Skeâe keâesheNÙeele peeTve Deehemeele
meuuee-cemeuele ke⤠ueeieues, lÙeebÛÙeele pees Leesjuee neslee, lees cnCeeuee, ‘‘legcneuee ceenerle
veener keâeÙe keâer legceÛÙee Jeef[ueebveer legceÛÙeekeâ[tve DeuueenÛÙee veeJeeves Øeefle%ee Iesleueer Deens?
DeeefCe ÙeeÛÙeehetJeea ÙetmegHeâ (De.) ÛÙee yeeyeleerle pes keâeÙe legcner kesâues Deens les osKeerue legcneuee
ceenerle Deens. Deelee ceer lej ÙesLetve cegUerÛe peeCeej veener peesheÙeËle ceePes Je[erue ceuee hejJeeveieer
osle veenerle, DeLeJee DeuueenvesÛe ceePÙeemebyebOeer keâener efveCe&Ùe ÅeeJee, lees meJee&le Gòece vÙeeÙe
keâjCeeje Deens. legcner peeTve DeeheuÙee Jeef[ueebvee meebiee keâer, ‘‘ns efhelee DeeheuÙee megheg$eeves
Ûeesjer kesâueer Deens. Deecner lÙeeuee Ûeesjer keâjleevee heeefnues veener, pes keâener Deecneuee ceenerle
Peeues Deens kesâJeU lesÛe Deecner meebiele Deenesle DeeefCe hejes#eeJej lej Deecner efveÙeb$eCe "sJet
Mekeâle veener. DeeheCe lÙee Jemleerleerue ueeskeâebvee efJeÛee¤ve IÙeeJes keâer pesLes Deecner neslees, lÙee
keâeefHeâuÙeeuee efJeÛeeje pÙeebÛÙeemeceJesle Deecner Deeuees Deenesle. Deecner DeeceÛÙee efveJesoveele
Deieoer Kejs Deenesle.’’ (80-82)
efhelÙeeves ner keâLee Ssketâve meebefieleues, ‘‘Jemlegle: legceÛÙee Jeemevesves legceÛÙeemee"er DeeCeKeer
22) efÛeblee ue#eele IÙeeJeer keâer ‘Ûeesj’ cnCele veenerle lej cnCeleele keâer, ‘‘pÙeeÛÙeepeJeU Deecneuee
DeeceÛee ceeue Dee{Uuee Deens.’’ ÙeeueeÛe MejerDeleÛÙee heefjYee<esle ‘leewefjÙee’ cnCeleele. cnCepes
‘JemlegefmLeleerJej he[oe IeeueCes’ DeLeJee ‘JeemleefJekeâlee ueheefJeCes’. pesJne SKeeÅee
DelÙeeÛeejheeref[leeuee DelÙeeÛeejerheemetve JeeÛeefJeCÙeeÛee efkebâJee YeÙebkeâj DelÙeeÛeej šeUCÙeeÛee
keâesCeleeÛe GheeÙe ÙeeefMeJeeÙe Demet veÙes keâer keâener DeJeemleJe iees° meebefieleueer peeJeer DeLeJee SKeeoe
Keesše yeneCee kesâuee peeJee lesJne DeMee heefjefmLeleerlener heeheYeer® ceeCetme GIe[heCes Keesšs
yeesueCÙeeheemetve Deefuehle jenleevee DeMeer iees° DeLeJee GheeÙe ÙeespeCÙeeÛee ØeÙelve keâjerue
pesCeskeâ¤ve JemlegefmLeleer ueheJetve Deefj° šeUues peeT MekeâeJes. Deelee hene keâer Ùee SketâCe ØekeâjCeele
npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeebveer keâMee Øekeâejs JewOe ‘leewefjÙee’ÛÙee Dešer hetCe& kesâuÙee Deensle. YeeJeeÛÙee
Devegceleerves lÙeeÛÙee meeceeveele hesuee "sJeuee. hejbleg Ûeekeâjebvee lÙeeÛÙeeJej ÛeesjerÛee Deejeshe keâje Demes
meebefieleues veener. ceie pesJne mejkeâejer veeskeâjebveer ÛeesjerÛÙee Deejesheele lÙee ueeskeâebvee Oe¤ve DeeCeues
lesJne mleyOeheCes G"tve Pe[leer Iesleueer. ceie Deelee pesJne lÙee YeeJeebveer meebefieleues keâer efyeveÙeceerveÛÙee
peeieer DeeceÛÙeehewkeâer SKeeÅeeuee "sJetve IÙeeJes lesJne lÙeeÛÙee Gòejele osKeerue lÙeebÛesÛe Meyo
lÙeebÛÙeeJej GuešefJeues keâer pÙeeÛÙee meeceeveeletve ceeue efveIeeuee Deens lÙeeueeÛe "sJeues peeJes Demee
legceÛee HeâleJee neslee lej Deelee legceÛÙeemeceesjÛe efyeveÙeceerveÛÙee meeceeveeletve DeeceÛee ceeue efveIeeuee
Deens cnCetve ÙeeueeÛe Deecner "sJetve Iesle Deenesle, ogmeNÙeeuee lÙeeÛÙee peeieer keâmes "sJet Mekeâlees?
ÙetmegHeâ 12 341 heeje 13
Skeâe cees"Ÿee iees°eruee meeshes yeveefJeues.23 yejs, lej ceer ÙeeÛÙeeJejosKeerue mebÙece "sJeerve DeeefCe
Gòece Øekeâejs "sJeerve. keâeÙe DeMekeäÙe Deens keâer Deuueenves lÙee meJeeËvee DeeCetve ceuee YesšJeeJes,
lees meJe&keâener peeCelees DeeefCe lÙeeÛeer meJe& keâeces efJeJeskeâeJej DeeOeeefjle Deensle.’’ ceie lees
lÙeebÛÙeekeâ[tve leeW[ efHeâjJetve yemeuee DeeefCe meebiet ueeieuee keâer, ‘‘neÙe ÙetmegHeâ (De.)!’’
ceveeleuÙee ceveele lÙeeuee oeštve Ùesle nesles og:Keeves DeeefCe lÙeeÛes [esUs heeb{js Peeues nesles.
cegueebveer meebefieleues, ‘‘DeuueenÛeer MeheLe, DeeheCe lej kesâJeU ÙetmegHeâ (De.) ÛeerÛe Dee"JeCe
keâjerle Demelee, Deelee heeUer DeMeer Deeueer Deens keâer lÙeeÛÙee og:Keele DeeheCe mJele:uee #eerCe
keâ¤ve šekeâeue DeLeJee Deeheuee ØeeCeÛe ieceJeeue.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer DeeheuÙee $eemeeÛeer
DeeefCe og:KeeÛeer efHeâÙee&o DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCeekeâ[sÛe keâjerle veener, DeeefCe DeuueenMeer
pemee ceer heefjefÛele Deens lemes legcner veener. ceePÙee cegueebvees, peeTve ÙetmegHeâ (De.) DeeefCe
lÙeeÛÙee YeeJeeÛee keâener megieeJee IÙee, DeuueenÛÙee ke=âhesheemetve efvejeMe nesT vekeâe, lÙeeÛÙee
ke=âhesheemetve lej kesâJeU DeßeæeJebleÛe efvejeMe nesle Demeleele.’’ (83-87)
pesJne ns ueeskeâ efceœeuee peeTve ÙetmegHeâ (De.) ÛÙee meceesj oeKeue Peeues lesJne lÙeebveer
efJevebleer kesâueer keâer, ‘‘ns meòeeOeerMe mejoeje, Deecner DeeefCe DeeceÛes kegâšgbyepeve YeÙebkeâj mebkeâšele
Deenesle, DeeefCe Deecner keâener #eguuekeâ hegbpeer IesTve Deeuees Deenesle, DeeheCe DeecneueeYejhetj
OeevÙe osCÙeeÛeer cesnjyeeveer keâjeJeer. DeeefCe Deecneuee oeve ÅeeJes, Deuueen oeve osCeeNÙeeuee
ceesyeouee oslees.’’ (ns Ssketâve ÙetmegHeâ (De.) uee jenJeues veener) lÙeeves meebefieleues, ‘‘legcneuee ns
lejer ceenerle Deens keâe keâer legcner ÙetmegHeâ (De.) DeeefCe lÙeeÛÙee YeeJeeMeer keâeÙe kesâues nesles, pesJne
legcner veeoeve neslee?’’ les Ûeceketâve cnCeeues, ‘‘keâeÙe, legcner ÙetmegHeâ (De.) Deenele?’’ lÙeeves
meebefieleues, ‘‘nesÙe, ceer ÙetmegHeâ (De.) Deens DeeefCe ne ceePee YeeT Deens. Deuueenves
DeeceÛÙeeJej Ghekeâej kesâues. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pej SKeeÅeeves F&MehejeÙeCelee DeeefCe
mebÙeceeves Jeeieues lej DeuueenpeJeU DemeuÙee meoeÛeejer ueeskeâebÛee ceesyeouee JeeÙee IeeueefJeuee
peele veener.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deuueen MeheLe, keâer legcneuee Deuueenves DeeceÛÙeeJej
ßes‰lJe Øeoeve kesâues DeeefCe KejesKejÛe Deecner DehejeOe keâjCeejs neslees.’’ lÙeeves Gòej efoues,
‘‘Deepe legceÛeer keâmeueerÛe hekeâ[ veener. Deuueen legcneuee #ecee keâjes, lees meJee&le peemle oÙee
keâjCeeje Deens. pee, ceePee ne meoje IesTve pee DeeefCe ceePÙee Jeef[ueebÛÙee leeW[eJej šekeâe,
23) cnCepes legceÛÙee "eÙeer, ceePee heg$e pÙeeÛes GÛÛe keâesšerÛes Ûeeefj$Ùe ceer ÛeebieuesÛe peeCelees, lees Skeâe
hesuÙeeÛeer Ûeesjer ke⤠Mekeâlees, ÙeeJej efJeÕeeme keâjCes HeâejÛe meeshes Deens. hetJeea legceÛÙeemee"er DeeheuÙee
Skeâe yebOetuee nsleghetJe&keâ njefJeCes Je lÙeeÛÙee meoNÙeeJej Keesšsveešs jòeâ Heâemetve DeeCeCes Heâej meeshes
keâece Peeues nesles. Deelee Skeâe ogmeNÙee yebOetuee KejsÛe Ûeesj ceeveCes Je ÙesTve ceuee lÙeeÛeer Keyej osCes
osKeerue lemesÛe meeshes Peeues Deens.
ÙetmegHeâ 12 342 heeje 13
lÙeebÛeer °er hejle ÙesF&ue, DeeefCe DeeheuÙee meJe& cegueeyeeUebvee ceePÙeepeJeU IesTve Ùee.’’
(88-93)
pesJne ne keâeefHeâuee (Fefpehlentve) jJeevee Peeuee lesJne lÙeebÛÙee efhelÙeeves (‘keâveDeeve’ Ùee
ef"keâeCeer) meebefieleues, ‘‘ceuee ÙetmegHeâ (De.) Ûee megiebOe peeCeJele Deens, legcner SKeeos JesUer
Demes meebiet veÙes keâer ceer JeeOe&keäÙeeves mee"Uuees Deens.’’ Iejeleerue ueeskeâ cnCeeues, ‘‘DeuueenÛeer
MeheLe, DeeheCe DeÅeehe DeeheuÙee lÙee pegvÙee efJeef#ehleheCeeceOÙes he[uesues Deenele.’’
(94-95)
ceie pesJne MegYeJeelee& DeeCeCeeje Deeuee lesJne lÙeeves ÙetmegHeâ (De.) Ûee meoje Ùeeketâye
(De.) ÛÙee leeW[eJej šekeâuee DeeefCe DekeâmceeleheCes lÙeebÛeer °er hejle Deeueer. lesJne lÙeeves
meebefieleues, ‘‘ceer legcneuee meebiele veJnlees keâeÙe? ceer Deuueenkeâ[tve les peeCelees pes legcner
peeCele veener.’’ meJe&peCe Godieejues, ‘‘ns efhelee, DeeheCe DeeceÛÙee DehejeOeebÛÙee #ecesmee"er
ØeeLe&vee keâje. KejesKejÛe Deecner DehejeOe keâjCeejs neslees.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Meer legceÛÙeemee"er ceeHeâerÛeer ÙeeÛevee keâjerve, lees cees"e ceeHeâ keâjCeeje DeeefCe oÙee
oeKeefJeCeeje Deens.’’ (96-98)
ceie pesJne ns ueeskeâ ÙetmegHeâ (De.) peJeU heesnÛeues lesJne lÙeeves DeeheuÙee DeeF&Jeef[ueebvee
DeeheuÙeeyejesyej yemeJetve Iesleues DeeefCe (DeeheuÙee meJe& kegâšgbefyeÙeebvee) meebefieleues, ‘‘Ûeuee, Deelee
Menjele Ûeuee, Deuueenves FefÛÚues lej megKeemeceeOeeveeves jeneue.’’ (99)
(Menjele ØeJesMe kesâuÙeeveblej) lÙeeves DeeheuÙee ceeleeefhelÙeeuee G"Jetve DeeheuÙeeheeMeer
efmebnemeveeJej yemeefJeues DeeefCe meJe&peCe lÙeeÛÙeeheg{s Pegkeâues.24 ÙetmegHeâ (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns
efhelee, ns HeâU Deens ceePÙee lÙee mJehe>eÛes pes ceer hetJeea heeefnues nesles, ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves les
mJehe> meekeâej kesâues. lÙeeÛes Ghekeâej Deensle keâer lÙeeves ceuee leg®bieeletve yeensj keâe{ues, DeeefCe
24) ‘mepeoe’ Ùee Meyoeves heg<keâU ueeskeâebÛee ÛegkeâerÛee mecepe Peeuee Deens. ÙesLeheeJeslees keâer Skeâe ieševes lej
ÙeeueeÛe ØeceeCe Oe¤ve yeeoMeen DeeefCe heerjebmee"er mepeo-S-lenÙÙele DeeefCe mepeo-S-leepeerceer
(Deeojelcekeâ keâheeU šskeâCes) JewOe "jJetve Iesleues Deens. ogmeNÙee ueeskeâebvee Ùee Deefve°eheemetve
JeeÛeCÙeemee"er hetJeeaÛÙee Oece&MeeŒeele kesâJeU Gheemeveelcekeâ mepeoe DeuueenefMeJeeÙe Flejebmee"er
njece neslee. Gjuee GheemevesÛÙee YeeJevesefJevee kesâuesuee mepeoe lej lees F&ÕejeefMeJeeÙe FlejebveeosKeerue
kesâuee peeT Mekeâlees. leLeeefhe cegncceoer Oece&MeeŒeele DeuueenefMeJeeÙe Flejebbmee"er meJe& ØekeâejÛes
mepeososKeerue njece "jefJeues iesues Deensle, Demes keâejCe mhe° keâjeJes ueeieues Deens. hejbleg Ùee meJe&
iewjmecepegleer JeemleefJekeâheCes Ùee keâejCeemleJe GlheVe PeeuÙee Deensle keâer ‘mepeoe’ Ùee Meyoeuee
nuueerÛÙee Fmueeceer heefjYee<esÛÙee meceeveeLeea mecepeues iesues. cnCepes nele, ieg[Ies DeeefCe keâheeU
peefceveerJej šskeâCes. Kejs heenlee ‘mepeoe’Ûee cetU DeLe& kesâJeU PegkeâCes Demee neslees. Ùee ef" keâeCeer ne
Meyo ÙeeÛe DeLee&ves ØeÙegòeâ Peeuee Deens.
ÙetmegHeâ 12 343 heeje 13 ÙetmegHeâ 12 344 heeje 13

legcne ueeskeâebvee Deesmee[ Yeeieeletve DeeCetve ceuee YesšefJeues, Jemlegle: Mewleeveeves ceePÙee DeeefCe Øekeâeshe šeUueeÛe peeT Mekeâle veener. (109-110)
ceePÙee YeeJeebÛÙee ojcÙeeve efyeIee[ efvecee&Ce kesâues nesles, JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ceePee hetJeeaÛÙee ueeskeâebÛÙee Ùee keâLeebceOÙes yegæer Je efJeJeskeâ yeeUieCeeNÙeebmee"er Oe[e Deens. ns
heeuevekeâlee& vekeâUle GheeÙeÙeespevesÉejs Deeheues ceveesjLe meekeâej keâjlees, efve:mebMeÙe lees meJe&%e Je pes keâener kegâjDeeveceOÙes JeefCe&ues peele Deens Ùee keâener yeveeJeš iees°er veenerle lej pes «ebLe
yegefæceeve Deens. ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, let ceuee jepÙe Øeoeve kesâues DeeefCe ceuee iees°erÛÙee ÙeeÛÙeehetJeea Deeuesues Deensle, ns lÙeebÛesÛe ØeceeefCele melÙe Deens, DeeefCe ØelÙeskeâ iees°erÛee
leUeheÙeËle heesnÛeCÙeeÛes efMekeâefJeues. he=LJeer Je DeekeâeMe yeveefJeCeeje letÛe Fnueeskeâele Je leheMeerue25 DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙeebkeâefjlee ceeie&oMe&ve Je ke=âhee Deens. (111)
hejueeskeâele ceePee Jeeueer Deensme, ceePee MesJeš FmueeceJej keâj DeeefCe heefjCeeceebleer ceuee
meoeÛeejer ueeskeâebyejesyej efceUJe.’’ (99-101)
ns hewiebyej (me.), ner keâLee hejes#eeÛÙee JeeleeËhewkeâer Deens peer Deecner legceÛÙeekeâ[s efoJÙe
Øekeâšve cnCetve hee"Jeerle Deenesle. SjJner legcner lÙeeJesUer npej veJnlee pesJne ÙetmegHeâ (De.)
ÛÙee YeeJeebveer Deeheehemeeble mebievecele keâ¤ve keâš kesâuee neslee. hejbleg legcner ceie efkeâleerner FÛÚe
kesâueerle lejer, ÙeebÛÙeeletve yengleskeâ ueeskeâ ceevÙe keâ¤ve IesCeejs veenerle. JeemleefJekeâheCes legcner Ùee
mesJesyeöue lÙeebÛÙeekeâ[tve keâener ceesyeoueener ceeiele veener. ne lej Skeâ GheosMe Deens pees
peieleJeeefmeÙeebkeâefjlee Deens. (102-104)
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeele efkeâlÙeskeâ mebkesâle Deensle pÙeeJe¤ve ns peele Demeleele DeeefCe
Lees[sosKeerue ue#e osle veenerle. ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ Deuueenuee ceeveleele hejbleg DeMee Øekeâejs
keâer lÙeeÛÙeeyejesyej les Flejebvee Yeeieeroej "jefJeleele. ns meceeOeeveer Deensle keâeÙe keâer DeuueenÛÙee
ØekeâesheeÛes SKeeos mebkeâš ÙeebÛÙeeJej Pe[he IeeueCeej veener? DeLeJee yesmeeJeOe Demelee
hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe DeÛeevekeâ ÙeebÛÙeeJej ÙesCeej veener? legcner Ùeebvee mhe° meebietve šekeâe keâer,
‘‘ceePee ceeie& lej ne Deens, ceer Deuueenkeâ[s yeesueeefJelees, ceer mJele:osKeerue hetCe& ØekeâeMeele
Deeheuee jmlee henele Deens DeeefCe ceePes meesyeleerosKeerue, DeeefCe Deuueen heefJe$e Deens Je
DeveskesâÕejJeeÅeebMeer ceePee keâenerner mebyebOe veener.’’ (105-108)
ns hewiebyej (me.), legceÛÙee Deieesoj Deecner pes Øesef<ele hee"efJeues nesles, les meJe& osKeerue
ceeCemesÛe nesles, DeeefCe pes ÙeeÛe JemlÙeebÛÙee efveJeeefmeleebhewkeâer nesles, DeeefCe lÙeebÛÙeekeâ[s Deecner
efoJÙe Øekeâšve hee"Jeerle jeefnuees neslees ceie keâeÙe Ùee ueeskeâebveer peefceveerJej mebÛeej kesâuee veener keâer
lÙee ueeskeâebÛee MesJeš lÙeebvee efomeuee veener pes ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle? efveef§eleÛe
hejueeskeâeÛes Iej lÙee ueeskeâebmee"er DeeCeKeer Gòece Deens pÙeebveer (hewiebyejebÛes cnCeCes ceevÙe
keâ¤ve) F&MehejeÙeCelesÛes Jele&ve Debefiekeâejues. keâeÙe DeeleeosKeerue legcner mecepeCeej veener?
(hetJeeaÛÙee hewiebyejebMeermegæe nsÛe nesle jeefnues Deens keâer les oerIe&keâeU GheosMe keâjerle jeefnues
25) cnCepes lÙee ØelÙeskeâ iees°erÛee leheMeerue pees ceeveJeeÛÙee ØeyeesOeveemee"er Je ceeie&oMe&veemee"er
DeeefCe ueeskeâebveer Ssketâve Iesleues veener) FLeheeJeslees keâer pesJne hewiebyej ueeskeâebheemetve efvejeMe Peeues
DeeJeMÙekeâ Deens. keâener ueeskeâ ‘ØelÙeskeâ iees°erÛee leheMeerue’ves efJeveekeâejCeÛe peieYejÛÙee iees°eRÛee
DeeefCe ueeskeâebveer osKeerue mecepetve Iesleues keâer lÙeebÛÙeeMeer Keesšs yeesueues iesues nesles lesJne leheMeerue DeefYeØesle Oejleele Je ceie lÙeebvee cees"er De[ÛeCe DeMeer Jeešt ueeieles keâer kegâjDeeveele,
Dekeâmceele DeeceÛeer ceole hewiebyejebvee heesnÛeueer. ceie pesJne Demeuee Øemebie Ùeslees lesJne DeeceÛee pebieues, JewÅekeâMeeŒe, ieefCele DeeefCe Flej keâuee Je MeeŒeebmebyebOeer keâesCeleeÛe leheMeerue Dee{Ule
keâeÙeoe Demee Deens keâer pÙeeuee Deecner FefÛÚlees JeeÛeefJelees DeeefCe DehejeOÙeeJe¤ve lej DeeceÛee veener lej Flej keâener ueeskeâ yeUsÛe ØelÙeskeâ keâuesÛee leheMeerue kegâjDeeveele keâe{t ueeieleele.
DejdjDeo 13 345 heeje 13
13 metjn DejdjDeo
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 43)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ, ueeÓÓce, ceerÓÓce, je. ner F&Õejer «ebLeeÛeer JeÛeves Deensle, DeeefCe pes keâener
legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legcnebJej DeJelejues iesues Deens les melÙe Deens, heCe (legceÛÙee
ueeskeâebhewkeâer) yengleskeâ ueeskeâ ceeveerle veenerle. (1)
lees DeuueenÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee DeMee DeeOeejeefJevee mLeeefhele kesâues pes legcneuee
efomele Deens,1 ceie lees DeeheuÙee jepeefmebnemeveeJej efJejepeceeve Peeuee DeeefCe lÙeeves metÙe& Je
Ûebõeuee Skeâe keâeÙeÅeeÛÙee DeeOeerve kesâues, Ùee meeNÙee JÙeJemLesleerue ØelÙeskeâ Jemlet Skeâe
"juesuÙee JesUsmee"er Ûeeueuesueer Deens DeeefCe DeuueenÛe Ùee meJe& keâeÙee&Ûeer lepeJeerpe keâjerle
Deens. lees mebkesâle GIe[ keâ¤ve keâ¤ve oslees2 keâoeefÛele legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee YesšerÛee
efJeÕeeme yeeUieeue. (2)
DeeefCe leesÛe Deens pÙeeves ner he=LJeer efJemle=le kesâueer Deens, efnÛÙeele heJe&leebÛÙee cesKee
jesJeuÙee Deensle DeeefCe veÅee ØeJeeefnle kesâuÙee. lÙeevesÛe ØelÙeskeâ ØekeâejÛÙee HeâUebÛÙee pees[Ÿee
efvecee&Ce kesâuÙee DeeefCe leesÛe efoJemeeJej je$e DeeÛÚeefole keâjerle Demelees. Ùee meJe& JemlegceOÙes
cees"s mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes iebYeerjheCes efJeÛeej keâjleele. (3)
DeeefCe hene! he=LJeerJej JesieJesieUs Yet-Yeeie Dee{Uleele pes SkeâceskeâebMeer mebueie> Demeuesues
Deensle. õe#eebÛÙee yeeiee Deensle, Mesles Deensle. KepegjeRÛeer Pee[s Deensle pÙeebÛÙeehewkeâer keâener
Skesâjer Deensle DeeefCe keâener ognsjer, meJeeËvee SkeâÛe heeCeer efmebefÛele keâjlees, hejbleg ÛeJeerle Deecner
keâeneRvee Gòece yeveefJelees lej keâeneRvee keâefve‰. Ùee meJe& JemletbceOÙes heg<keâUmes mebkesâle Deensle lÙee
ueeskeâebmee"er pes yegefæÛee GheÙeesie keâjleele. (4)
1) ogmeNÙee Meyoele DeekeâeMeebvee, FbefõÙe-DeiecÙe DeeefCe DeieesÛej DeMee DeeOeejebJej GYeejues.
meke=âleoMe&veer DeHeâeš DeblejeUeleerue Ùee DemebKÙe Je Deceehe «en Je ve#e$eebvee meebYeeUerue DeMeer
keâesCeleerner Jemlet veener leLeeefhe lÙeehewkeâer ØelÙeskeâeuee lÙeeÛÙee peeieer Je lÙeeÛÙee keâ#esJej jesKetve Oejues
Deens Je Ùee JewYeJeMeeueer cenekeâeÙe iees°eRvee he=LJeerJej efkebâJee SkeâceskeâeJej he[t osle veener DeMeer
FbefõÙeebvee DeiecÙe Skeâ Meòeâer Deens.
2) cnCepes Ùee iees°erÛÙee efveMeeCÙee keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) pÙee JeemleJelesÛeer Keyej osle Deensle
lÙee ØelÙe#eele KeNÙee JeemleJelee Deensle, me=°erle meJe&$e lÙeebÛeer iJeener osCeejer efÛevns ceewpeto Deensle.
ueeskeâebveer pej [esUs GIe[tve heeefnues lej kegâjDeeveele pÙee pÙee iees°erJej F&ceeve-ßeæe "sJeCÙeeÛes
DeeJeenve kesâues iesues Deens, he=LJeer Je DeekeâeMeele efJeKegjuesueer DeieefCele efÛevns lÙeebÛeer melÙelee
hešJeerle DemeuÙeeÛes lÙeebvee efometve ÙesF&ue.
DejdjDeo 13 346 heeje 13
Deelee pej legcneuee Dee§eÙe& keâjeJeÙeeÛes Demesue lej Dee§eÙe& keâjCÙeeme ÙeesiÙe ueeskeâebÛes
ns keâLeve Deens, ‘‘pesJne Deecner ce¤ve ceeleer nesT lesJne keâeÙe Deecner veJÙeeves efvecee&Ce kesâues
peeT?’’ ns les ueeskeâ Deensle pÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer õesn kesâuee Deens.3 ns les ueeskeâ
Deensle pÙeebÛÙee ceevesle peesKe[4 De[keâuesues Deensle. ns vejkeâJeemeer Deensle DeeefCe vejkeâeceOÙes
meowJe jenleerue. (5)
ns ueeskeâ YeuÙeehetJeea JeeF&šekeâefjlee IeeF& keâjerle Deensle5 Jemlegle: ÙeebÛÙeehetJeea (pÙee
ueeskeâebÛes Demes Jele&ve jeefnues Deens lÙeebÛÙeeJej DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛeer) Oe[e efMekeâefJeCeejer
GoenjCes Ie[uesueer Deensle. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& ueeskeâebÛee DelÙeeÛeej
Demeleevee osKeerue lÙeebÛÙee yeeyeleerle [esUsPeebkeâ keâjlees, DeeefCe nsner melÙe Deens keâer legPee
heeuevekeâlee& keâ"esj efMe#eener osCeeje Deens. (6)
ns ueeskeâ pÙeebveer legceÛes cnCeCes SskeâCÙeeme Fvkeâej kesâuee Deens, cnCeleele keâer, ‘‘Ùee
JÙeòeâerJej ÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve SKeeoe mebkesâle keâe DeJelejuee veener?’’ legcner lej kesâJeU
meeJeOe keâjCeejs Deenele, DeeefCe ØelÙeskeâ pevemecetnemee"er Skeâ ceeie&oMe&keâ Deens. (7)
Deuueen ØelÙeskeâ ieYe&JeleerÛÙee ieYee&MeÙeeyeöue peeCelees, pes keâener lÙeeÛÙeele leÙeej nesles
lÙeeueener peeCelees DeeefCe pes keâener lÙeele keâceer peemle nesles lÙeeÛeerner lÙeeuee ceeefnleer Demeles.
ØelÙeskeâ iees°ermee"er lÙeeÛÙeeheeMeer Skeâ ØeceeCe efveef§ele Deens. lees ieghle DeeefCe Øekeâš ØelÙeskeâ
iees<šerÛee efJe%eelee Deens, lees ceneve Deens DeeefCe ØelÙeskeâ efmLeleerle GÛÛelej jenCeeje Deens.
legcnehewkeâer keâesCeerner ceie lees cees"Ÿeeves yeesuees DeLeJee nUt DeeefCe keâesCeer je$eerÛÙee DebOe:keâejele
ueheuesuee Demees DeLeJee efoJemeeÛÙee ØekeâeMeele Ûeeuele Demees lÙeeÛÙeemee"er meJe& SkeâmeejKesÛe
Deens. ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee heg{s DeeefCe ceeies lÙeeves efveÙegòeâ kesâuesues efvejer#ekeâ ueeietve Deensle pes
@3) cnCepes lÙeebÛes hejueeskeâeÛes Fvkeâej keâjCes JeemleefJekeâheCes F&Õej Je lÙeeÛes meeceLÙe& DeeefCe ÛeelegÙe& Je
yegefæceòesÛee Fvkeâej keâjCes nesÙe. ns kesâJeU Deecner ceeleerle efcemeUuÙeeveblej ogmeNÙeeboe hegvne DeeceÛes
efvecee&Ce nesCes DeMekeäÙe Deens. FlekesâÛe cnCeleele, Demes veener lej lÙeebÛÙee ÙeeÛe keâLeveele, pÙeeves
Ùeebvee efvecee&Ce kesâues Deens, lees F&Õej ueeÛeej Je efve®heeÙe, Deieeflekeâ DeeefCe veeoeve Je efveyeg&æ Deens.
(F&Õej lÙeeheemetve JeeÛeJees) DeMeerner keâuhevee iee|Yele Deens.
4) ceevesle pet De[keâuesues DemeCes kewâoer DemeCÙeeÛeer Ketve Deens. Ùee ueeskeâebÛÙee ceevesle pet De[keâuesues
DemeCeÙeeÛee DeLe& Demee keâer ns ueeskeâ DeeheuÙee De%eeve DeeefCe nskesâKeesjerÛes lemesÛe DeeheuÙee
ceveesJeemevee Je Jee[Jeef[ueebÛÙee DebOeevegkeâjCeeÛes yebefoJeeve yeveues Deensle. ns mJeleb$eheCes efJeÛeej keâ¤
Mekeâle veenerle. Ùeebvee ÙeebÛÙee hetJe&«enoes<eeves Demes peKe[ues Deens keâer ns hejueeskeâ ceevet Mekeâle veenerle
pejer les ceeveCes meJe&mJeer ÙeesiÙe Deens. lemesÛe hejueeskeâeÛÙee FvkeâejeJej Â{ Deensle, pejer les meJe&mJeer
DeÙeesiÙe Deens.
5) cnCepes ØekeâesheeÛeer ceeieCeer keâjerle Deensle.
DejdjDeo 13 347 heeje 13
DeuueenÛÙee Dee%esves lÙeeÛÙeeJej osKejsKe keâjerle Deensle. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueen
keâesCelÙeener pevemecetneÛÙee efmLeleerle heefjJele&ve keâjerle veener peesheÙeËle lees mJele: DeeheuÙee
iegCeebvee yeouele veener DeeefCe pesJne Deuueenves SKeeÅee pevemecetneJej Deefj° DeeCeCÙeeÛee
efveCe&Ùe Iesleuee lesJne les keâesCeeÛÙeener šeUuÙeeves šUt Mekeâle veener, DeeefCe DeuueenÛÙee
efJejesOeele DeMee pevemecetneÛee keâesCeer mebj#ekeâ Je ceoleieejner Demet Mekeâle veener. (8-11)
leesÛe Deens pees legceÛÙeemeceesj efJepee ÛecekeâefJelees pÙeebvee heentve legcneuee YeÙener Jeešt
ueeieles DeeefCe DeeMeener heuueJeleele. leesÛe Deens pees heeCÙeeves Yejuesues {ie G"efJelees.
cesIeiepe&vee lÙeeÛÙee mlegleeryejesyej lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve6 keâjles DeeefCe otle lÙeeÛÙee Oeemleerves
LejLej keâehele lÙeeÛes heeefJe$Ùe JeCe&ve keâjleele. lees keâ[keâ[CeeNÙee efJepeebvee hee"efJelees (DeeefCe
efkeâlÙeskeâ JesUe) lÙeebvee pÙeeJej FefÛÚlees Deieoer leMee efmLeleerle keâesmeUefJelees pesJne ueeskeâ
DeuueenÛÙee yeeyeleerle Jeeo Ieeueerle Demeleele. KejesKej lÙeeÛeer efkeâceÙee cees"er peyejomle Deens.
(12-13)
7
lÙeeÛeeÛe OeeJee keâjCes melÙeeefOeef‰le Deens. Gjues les pÙeebÛee OeeJee ns ueeskeâ lÙeeuee
mees[tve keâjleele, les lÙeebÛÙee ØeeLe&vesuee keâenerÛe Øeeflemeeo osT Mekeâle veenerle. lÙeebÛee OeeJee
keâjCes lej Demes Deens pemes SKeeÅee ceveg<Ùeeves heeCÙeekeâ[s nele heme¤ve lÙeeuee efJevebleer keâjeJeer
keâer let ceePÙee leeW[eheÙeËle heesnesÛe. Jemlegle: heeCeer lÙeeÛÙeeheÙeËle heesnÛeCeej veener, yemme DeMeeÛe
Øekeâejs DeßeæeJebleebÛÙee ØeeLe&veeosKeerue keâenerÛe veener hejbleg Skeâ ue#enerve yeeCe. lees lej
DeuueenÛe Deens pÙeeuee DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerleerue ØelÙeskeâ Jemlet mJeKegMeerves Jee ueeÛeejerves
velecemlekeâ nesle Deens.8 DeeefCe meJe& JemletbÛÙee meeJeuÙee mekeâeU mebOÙeekeâeU lÙeeÛÙee meceesj
6) cnCepes cesIeiepe&vee ns GIe[ keâjles keâer pÙee F&Õejeves ns Jeejs JeeneÙeuee ueeJeues, ner yee<he efvecee&Ce
keâ¤ve G"efJeueer, ns pe[ {ie Skeâ$e kesâues, Ùee efJepesuee Je=°erÛes meeOeve yeveefJeues Je DeMee Øekeâejs
YetleueeÛÙee efveefce&leermee"er heeCeer GheueyOe nesCÙeeÛeer JÙeJemLee kesâueer, lees DeeheuÙee ÛeelegÙee&le Je
meeceLÙee&le heefjhetCe& Deens. DeeheuÙee iegCeJewefMe<šŸeele, oes<ecegòeâ Deens. DeeheuÙee F&MelJeele
Yeeieeroej vemeuesuee Demee SkeâcesJe Deens. peveeJejebmeceeve SskeâCeejs lej Ùee cesIeiepe&veebÛee kesâJeU
DeeJeepe lesJe{e Sskeâleele. hejbleg pes efJeJeskeâer keâeve yeeUieleele les cesIeJeeCeerves SkesâÕejJeeoeÛeer Iees<eCee
Sskeâleele.
7) OeeJee keâjCÙeeves DeefYeØesle DeeheuÙee iejpee YeeieefJeCÙeemee"er ceoleerkeâefjlee hegkeâejCes nesÙe. DeLe&
Demee keâer iejpee YeeieefJeCes Je mebkeâš efveJeejCeeÛes meJee&efOekeâej lÙeeÛÙeeÛe neleele Deens. cnCetve
kesâJeU lÙeeÛeeÛe OeeJee keâjCes melÙeeefOeef‰le Deens.
8) ‘mepeoe’ves DeefYeØesle Dee%eeheeueveeLe& PegkeâCes nesÙe. ngkeâceeÛeer DebceueyepeeJeCeer DeeefCe Dee%ee
heeUCÙeemee"er velecemlekeâ nesCes nesÙe.
DejdjDeo 13 348 heeje 13
Pegkeâleele.9 (14-15)
Ùeebvee efJeÛeeje DeekeâeMe Je he=LJeerÛee heeuevekeâlee& keâesCe Deens? meebiee, Deuueen, ceie
Ùeebvee meebiee keâer pej JemlegefmLeleer DeMeer Deens lej legcner lÙeeuee mees[tve DeMee GheemÙeebvee
Deeheues keâeÙe&meeOekeâ "jefJeues Deens keâe pes mJele: DeeheuÙeekeâefjleeosKeerue keâmeuÙeener HeâeÙeÅee-
leesšŸeeÛes DeefOekeâej yeeUiele veenerle? meebiee, keâeÙe DeebOeUe DeeefCe [esUme meceeve Demeleele?
keâeÙe ØekeâeMe Je DebOe:keâej meceeve Demeleele? DeeefCe pej Demes veener lej keâeÙe Ùeebveer
"jefJeuesuÙee Yeeieeroejebveer osKeerue DeuueenmeejKes keâener efvecee&Ce kesâues Deens keâer pesCeskeâ¤ve
ÙeebÛÙeemee"er me=peveeÛeer yeeye mebefoiOe yeveueer Deens? meebiee, ØelÙeskeâ JemletÛee me=pevekeâlee& kesâJeU
Deuueen Deens DeeefCe lees SkeâcesJe Deens, meJeeËJej ØeYeglJemebheVe! (16)
Deuueenves DeekeâeMeeletve heeCÙeeÛee Je<ee&Je kesâuee DeeefCe ØelÙeskeâ veoer DeeefCe veeuee
DeeheuÙee hee$eevegmeej les IesTve efveIeeuee. ceie pesJne hetj Deeuee lesJne he=‰YeeieeJej HesâmeosKeerue
Deeuee, DeeefCe DemesÛe Hesâme lÙee OeeletJejosKeerue Ùesle Demeleele pÙeebvee oeefieves Je Yeeb[er FlÙeeoer
yeveefJeCÙeemee"er ueeskeâ efJeleUJeerle Demeleele. ÙeeÛe GoenjCeeÉejs Deuueen melÙe DeeefCe
DemelÙeeÛÙee yeeyeeRvee mhe° keâjlees. pees Hesâme Deens lees veenermee neslees DeeefCe peer Jemlet
ceeCemeeÛÙee HeâeÙeÅeeÛeer Deens leer he=LJeerle efmLejeJeles. DeMee Øekeâejs Deuueen GoenjCeebveer
Deeheueer iees° mecepeeefJelees. (17)
pÙee ueeskeâebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes Deeceb$eCe mJeerkeâejues lÙeebÛÙeemee"er YeueeF& Deens
DeeefCe pÙeebveer lÙeeuee mJeerkeâejues veener les pej he=LJeerÛÙee meJe& mebheòeerÛes pejer ceeuekeâ Demeues Je
eflelekeâerÛe DeeCeKeer mebheòeer lÙeebveer efceUefJeueer lejer les DeuueenÛÙee hekeâ[erletve JeeÛeCÙeemee"er
leer meJe& ceesyeouÙeele osTve šekeâCÙeeme leÙeej nesleerue. ns les ueeskeâ Deensle pÙeebÛÙeekeâ[tve JeeF&š
Øekeâejs efnMesye Iesleuee peeF&ue DeeefCe ÙeebÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens, DelÙeble JeeF&š ef"keâeCe.
yejs ns keâmes MekeäÙe Deens keâer lees ceveg<Ùe pees legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Ùee «ebLeeuee pees
lÙeeves legcneJej DeJelejuee Deens, melÙe ceevelees, DeeefCe lees ceveg<Ùe pees Ùee JemlegefmLeleerMeer
DeebOeUe Deens, oesIes meceeve Deensle? GheosMe lej yegefæceeve ueeskeâÛe mJeerkeâejerle Demeleele.
DeeefCe lÙeebÛes Jele&ve Demes Demeles keâer DeuueenMeer kesâuesuÙee DeeheuÙee JeÛeveebÛeer les hetle&lee
keâjleele DeeefCe lÙeeÛeer Yekeäkeâce yeebOeeruekeâerveblej mees[tve šekeâle veenerle. lÙeebÛes Jele&ve Demes
Demeles keâer Deuueenves pÙee pÙee mebyebOeebvee keâeÙece jeKeCÙeeÛeer Dee%ee efoueer Deens lÙeebvee keâeÙece
"sJeleele. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee efYeleele DeeefCe Ùee iees°erÛes YeÙe yeeUieleele keâer SKeeos
9) meeJeueerÛes mepeoe keâjCÙeeves DeefYeØesle Demes keâer JemletbÛÙee meeJeueerÛes mekeâeU mebOÙeekeâeU heef§ece Je
hetJexkeâ[s he[Ces, cnCepes Ùee meJe& Jemlet keâesCeeÛÙee lejer Dee%eeOeerve Je kegâCeeÛÙee lejer keâeÙeÅeeuee
yeebOeerue Deensle, Ùee iees°erÛeer leer KetCe nesÙe.
DejdjDeo 13 349 heeje 13
JesUer lÙeebÛÙeekeâ[tve JeeF&š Øekeâejs efnMesye Iesleuee peeT veÙes. lÙeebÛeer DeJemLee DeMeer Demeles keâer
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ØemeVeleskeâefjlee mebÙeceeves Jeeieleele, veceepe keâeÙece keâjleele,
DeeceÛÙee efouesuÙee GhepeerefJekesâletve GIe[ Je ieghleheCes KeÛe& keâjleele DeeefCe JeeF&šeuee YeueeF&ves
veenermes keâjleele, hejueeskeâeÛes Iej lÙeeÛe ueeskeâebmee"er Deens. DeLee&le DeMeer GÅeeves peer lÙeebÛeer
efÛejkeâeueerve efveJeememLeeves Demeleerue, les mJele:osKeerue lÙeebÛÙeele ØeJesMe keâjleerue Je lÙeebÛes
Jee[Je[erue Je lÙeebÛÙee helveeR DeeefCe lÙeebÛÙee mebleleerhewkeâer pes pes meoeÛeejer Deensle lesosKeerue
lÙeebÛÙee meceJesle lesLes peeleerue. otle ÛeesneWyeepetveer lÙeebÛÙee mJeeieleekeâefjlee Ùesleerue. DeeefCe
lÙeebvee meebieleerue, ‘‘legcneJej ke=âhee Deens. legcner peieele pÙeeØekeâejs mebÙece heeUuee lÙeecegUs
Deepe legcner ÙeeÛes nkeäkeâoej "juee Deenele.’’ lej efkeâleer Úeve Deens ns hejueeskeâeÛes Iej! Gjues
les ueeskeâ pes DeuueenÛÙee JeÛeveeMeer yeebOeeruekeâer hekeäkeâer kesâuÙeeveblej lees[tve šekeâleele, pes lÙee
mebyebOeebvee lees[leele pÙeebvee Deuueenves pees[CÙeeÛeer Dee%ee efoueer Deens DeeefCe pes he=LJeerJej
GheõJe ceepeefJeleele, les efOekeäkeâejeme hee$e Deensle. lÙeebÛÙeemee"er hejueeskeâele DelÙeble JeeF&š
ef"keâeCe Deens. (18-25)
Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees efJehegue GhepeerefJekeâe Øeoeve keâjlees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees
lÙeeuee ceespekeâer GhepeerefJekeâe oslees. ns ueeskeâ Ssefnkeâ peerJeveele ceie> Deensle. Kejs heenlee Ssefnkeâ
peerJeve hejueeskeâeÛÙee leguevesle Skeâe DeuheMee meeceg«eer JÙeefleefjòeâ keâenerÛe veener. (26)
ns ueeskeâ pÙeebveer (cegncceo (me.) ÛÙee Øesef<elelJeeuee ceeveCÙeeme) vekeâej efouee Deens.
meebieleele, ‘‘Ùee JÙeòeâerJej ÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve SKeeoer efveMeeCeer keâe Glejueer veener?’’
meebiee, Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees ceeie&Yeü° keâjlees DeeefCe lees DeeheuÙeekeâ[s ÙesCÙeeÛee ceeie&
lÙeeueeÛe oeKeefJelees pees lÙeeÛÙeekeâ[s ®pet neslees. DemeuesÛe ueeskeâ Deensle les pÙeebveer (Ùee
hewiebyejeÛes DeeJeenve) ceeveues Deens DeeefCe lÙeebÛÙee ùoÙeebvee DeuueenÛÙee mcejCeeves meceeOeeve
Øeehle nesles. peeCetve Demee! DeuueenÛes mcejCeÛe leer iees° Deens pÙeeves ùoÙeeuee meceeOeeve
ueeYele Demeles. ceie pÙee ueeskeâebveer melÙe DeeJeenveeme ceeveues DeeefCe melkeâcex kesâueer, les megowJeer
Deensle DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er Ûeebieuee MesJeš Deens. (27-29)
ns hewiebyej (me.), ÙeeÛe JewYeJeeves Deecner legcneuee Øesef<ele yeveJetve hee"efJeues Deens10 Skeâe
DeMee pevemecetnele pÙeeÛÙeehetJeea Deveskeâ pevemecetn nesTve iesues Deensle, pesCeskeâ¤ve legcner Ùee
ueeskeâebvee lees mebosMe SskeâJeeJee pees Deecner legceÛÙeeJej DeJelejuee Deens, DeMee efmLeleerle keâer ns
DeeheuÙee DelÙeble cesnjyeeve DeuueenÛes õesner yeveues Deensle. Ùeebvee meebiee keâer leesÛe ceePee
heeuevekeâlee& Deens, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner F&Õej veener, lÙeeÛÙeeJejÛe ceer Yejesmee kesâuee Je
leesÛe ceePes DeeßeÙemLeeve Deens. (30)
10) cnCepes pÙeeÛeer ns ueeskeâ ceeieCeer keâjerle Deensle DeMee SKeeÅee efveMeeCeerefJevee.
DejdjDeo 13 350 heeje 13
DeeefCe keâeÙe Peeues Demeles pej SKeeoe Demee kegâjDeeve DeJelejuee iesuee Demelee
pÙeeÛÙee Meòeâerves heJe&le Ûeeuet ueeieues Demeles DeLeJee peceerve ogYebieueer Demeleer DeLeJee ce=leueeskeâ
keâyejerletve efveIetve yeesuet ueeieues Demeles? (DeMee ØekeâejÛes mebkesâle oeKeefJeCes keâener keâ"erCe
veener.) efkebâyengvee meJee&efOekeâejÛe DeuueenÛÙee DeKelÙeejerle Deens.11 ceie keâeÙe ßeæeJeble
(DeeleeheÙeËle DeßeæeJebleebÛÙee ceeieCeerÛÙee Gòejele SKeeoe mebkesâle Øekeâš nesCÙeeÛeer DeeMee
ueeJetve yemeues Deensle DeeefCe les ns mecepetve) efvejeMe Peeues veenerle keâer pej Deuueenves FefÛÚues
Demeles lej meJe& ceeveJeebvee yeesOe kesâuee Demelee?12 pÙee ueeskeâebveer DeuueenMeer õesneÛeer Jele&Cetkeâ
DeJeuebefyeueer Deens lÙeebÛÙeeJej lÙeebÛÙee ke=âlÙeecegUs keâesCeleer vee keâesCeleer Deeheòeer ÙesleÛe Demeles
DeLeJee lÙeebÛÙee IejepeJeU SKeeÅee peeieer Deeheòeer keâesmeUle Demeles. ne ›eâce Ûeeuet jenerue
ÙesLeheeJeslees keâer DeuueenÛes JeÛeve hetCe& nesF&ue. efve:mebMeÙe Deuueen DeeheuÙee JeÛeveeefJe¤æ
peele veener. legceÛÙeehetJeea osKeerue efkeâlÙeskeâ Øesef<eleebÛeer Ûes°e kesâueer iesueer Deens. hejbleg ceer meowJe
Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee {erue efoueer DeeefCe mejlesMesJešer lÙeebvee hekeâ[ues. ceie hene, ceePeer efMe#ee
efkeâleer keâ"esj nesleer. (31-32)
ceie keâeÙe lees pees Skeâ Skeâ peerJeeÛÙee keâceeF&Jej vepej "sJelees (lÙeeÛÙee efJejesOeele ns
og:meenme kesâues peele Deens keâer) ueeskeâebveer lÙeeÛes keâener Yeeieeroej "jefJeues Deensle? ns hewiebyej (me.)
Ùeebvee meebiee (pej KejesKej les Deuueenves mJele: yeveefJeuesues Yeeieeroej Deensle lej) peje lÙeebÛeer veeJes
IÙee keâer les keâesCe Deensle? keâeÙe legcner Deuueenuee Skeâe veJÙee iees°erÛeer ceeefnleer osle Deenele efpeuee
lees DeeheuÙee he=LJeerle peeCele veener? DeLeJee legcner ueeskeâ DemesÛe leeW[ele pes keâener Ùesles les meebielee?
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pÙee ueeskeâebveer melÙeeÛÙee DeeJeenveeme mJeerkeâejCÙeeme vekeâej efouee
11) cnCepes efveMeeCÙee ve oeKeefJeCÙeeÛes Kejs keâejCe Demes veener keâer lÙee oeKeefJeCÙeemee"er Deuueen
meceLe& veener lej DeMee heæleeRÛee DeJeuebye keâjCes ns DeuueenÛÙee efnlekeâejkeâ °erefJe¤æ Deens.
keâejCe cetU nslet lej ceeie&oMe&ve nesCes Demee Deens. SKeeÅee Øesef<eleeÛes Øesef<elelJe ceeveCÙeeme Yeeie
hee[Ces veJns. ueeskeâebÛÙee efJeÛeej Je °erle megOeejCee PeeuÙeeefMeJeeÙe ceeie&oMe&ve nesCes MekeäÙe veener.
12) cnCepes mecepeuÙee GcepeuÙeeefJeveeÛe SKeeos DeveekeâueveerÙe F&ceeve nJes Demeles lej lÙeeÛÙeemee"er
efveMeeCÙee oeKeefJeCÙeeÛÙee DeewheÛeeefjkeâlesÛeer iejpeÛe keâeÙe nesleer. ns keâece lej DeMee heæleerves
osKeerue nesT Mekeâle nesles keâer meJe& ceeveJeebvee Deuueenves F&ceeveOeejkeâÛe efvecee&Ce kesâues Demeles.
DejdjDeo 13 351 heeje 13
Deens lÙeebÛÙeekeâefjlee lÙeebÛÙee kegâefšueleWvee13 Deekeâ<e&keâ yeveefJeues iesues Deens. DeeefCe les
mejUceeiee&heemetve jesKeues iesues Deensle, ceie pÙeeuee Deuueen heLeYeü°lesle jent oslees lÙeeuee keâesCeer
ceeie& oeKeefJeCeeje veener DemeuÙee ueeskeâebmee"er peieeleerue peerJeveeleÛe Ùeelevee Deensle DeeefCe
hejueeskeâebleerue Ùeelevee Ùeentvener keâ"esj Deensle. keâesCeerner Demee veener keâer pees lÙeebve Deuueenheemetve
JeeÛeefJeCeeje Demesue, F&MehejeÙeCe ceeCemeebmee"er pÙee mJeiee&Ûes JeÛeve efoues iesues Deens lÙeeÛes JewYeJe
Demes Deens keâer lÙeeÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Deensle, lÙeeÛeer HeâUs efÛejbleve Deensle, DeeefCe
lÙeeÛeer meeJeueer DeveÕej. ne MesJeš Deens heeheYeer® ueeskeâebÛee DeeefCe melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛee
MesJeš Demee Deens keâer lÙeeÛÙeekeâefjlee vejkeâeie>er Deens.
(33-35)
ns hewiebyej (me.)! pÙee ueeskeâebvee Deecner hetJeea «ebLe efouee neslee les Ùee «ebLeeJej pees Deecner
legceÛÙeeJej DeJelejuee Deens, KegMe Deensle DeeefCe efJeefJeOe iešeble keâener ueeskeâ DemesosKeerue Deensle
pes Ùee «ebLeeÛÙee keâener iees°er ceevele veenerle. legcner mhe°heCes meebietve šekeâe keâer, ‘‘ceuee lej kesâJeU
DeuueenÛÙee YeòeâerÛeer Dee%ee efoueer iesueer Deens DeeefCe Ùeeheemetve ceveeF& kesâueer iesueer Deens keâer
SKeeÅeeuee lÙeeÛÙeeyejesyej ceer Yeeieeroej "jJeeJes, cnCetve ceer lÙeeÛÙeekeâ[s efvecebef$ele keâjerle Deens
DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s ceer ¤pet nesle Deens.’’ ÙeeÛe DeeosMeeefveMeer Deecner ns Dejyeer Heâcee&ve legceÛÙeeJej
DeJelejues Deens. Deelee pes %eeve legceÛÙeeheeMeer Deeuesues Deens les DemeleeveeosKeerue legcner pej
ueeskeâebÛÙee FÛÚsÛÙee ceeies Ûeeueueele lej DeuueenefJe¤æ legceÛee keâesCeer mebj#ekeâ Je ceoleieejner
veener Je lÙeeÛÙee hekeâ[erletve legcneuee keâesCeer JeeÛeJetner Mekeâle veener. (36-37)
legceÛÙeehetJeeaosKeerue Deecner Deveskeâ hewiebyej hee"efJeues Deensle DeeefCe lÙeebvee Deecner helveer Je
ceguesyeeUs DemeuesuesÛe yeveefJeues nesles.14 DeeefCe keâesCelÙeener hewiebyejeÛes ns meeceLÙe& veJnles keâer
13) Ùee DeveskesâÕejJeeoeuee kegâefšuelee cnCeCÙeeÛes keâejCe Demes keâer JeemleefJekeâle: pÙee «en Je leeNÙeebvee
DeLeJee HeâefjMlÙeebvee DeLeJee Deelces Je ceneheg®<eebvee F&Õejer iegCe Je DeefOekeâej yeeUieCeejs "jefJeues
iesues Deens Je pÙeebvee F&ÕejeÛÙee efJeefMe° nkeäkeâele Yeeieeroej ceeveues iesues Deens, lÙeehewkeâer keâesCeerner
keâOeerosKeerue Ùee iegCeebÛee oeJee kesâuee veener keâer lÙee nkeäkeâebÛeer ceeieCeer kesâueer veener. lemesÛe
DeeceÛÙeemeceesj hetpee DeejeOevesÛÙee efJeOeer heej hee[e cnCepes Deecner legceÛeer keâeces ke⤠DeMeer
efMekeâJeCener lÙeebveer ueeskeâebvee efouesueer veener. ns lej ÛeeCe#e ceeCemeebÛes keâece Deens keâer lÙeebveer
ueeskeâebJej DeeheuÙee F&MelJeeÛee pece yemeefJeCÙeemee"er Je lÙeebÛÙee keâceeF&letve Deeheuee Jeeše
GhešCÙeemee"er keâener yeveeJešer osJe Ie[efJeues, ueeskeâebvee lÙeebÛes YeeefJekeâ yeveefJeues Je DeeheuÙee
mJele:uee keâesCelÙee vee keâesCelÙee Øekeâejs lÙeebÛee ØeefleefveOeer "jJetve Deeheues mJeeLe& meeOeCes meg¤ kesâues.
14) hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej pees Dee#eshe Iesleuee peele Demes lÙeeÛes ns Skeâ Gòej Deens. les cnCele
Demele keâer ne Ûeebieuee hewiebyej Deens pees helveer Je cegues yeeUielees. yejs Øesef<eleebÛeeosKeerue
ceveesJeemeveebMeer mebyebOe Demet Mekeâlees, JeemleefJekeâheCes kegâjwMe ueeskeâ mJele:Ûe npejle FyeÇenerce (De.)
Je npejle FmceeF&ue (De.) ÙeebÛes JebMepe DemeCÙeeÛee DeefYeceeve yeeUiele Demele.
DejdjDeo 13 352 heeje 13
DeuueenÛÙee Dee%esefMeJeeÙe SKeeoe mebkesâle lÙeeves mJele:Ûe DeeCetve oeKeefJeuee Demelee. ØelÙeskeâ
Ùegieemee"er Skeâ «ebLe Deens Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee ve° keâjlees DeeefCe pÙee iees°eruee
FefÛÚlees efleuee keâeÙece "sJelees. Gccegueefkeâleeye (cetue «ebLe) lÙeeÛÙeeheeMeerÛe Deens.15
(38-39)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), pÙee JeeF&š MesJešeÛeer Oecekeâer Deecner Ùee ueeskeâebvee osle Deenesle
ceie ÙeeÛee keâener Yeeie Deecner legceÛÙee efpeJebleheCeerÛe oeKeJet efkebâJee lees ØelÙe#eele ÙesCÙeehetJeeaÛe
Deecner legcneuee GÛeuetve IesJet. keâesCelÙeener heefjefmLeleerle legceÛes keâece Heâòeâ mebosMe heesnÛeefJeCesÛe
nesÙe DeeefCe efnMesye IesCes DeeceÛes keâece nesÙe. ns ueeskeâ heenele veenerle keâer Deecner Ùee YetceerJej
Ûeeuetve Ùesle Deenesle DeeefCe efnÛes JesšesUs meJe& yeepetbveer DeeJeUle Ùesle Deenesle?16 Deuueen
jepÙe keâjerle Deens, keâesCeer lÙeeÛÙee efveCe&ÙeeJej hegveo&=°er keâjCeeje veener DeeefCe lÙeeuee efnMesye
IesCÙeeme keâener efJeuebye ueeiele veener. ÙeebÛÙeehetJeea pes ueeskeâ nesTve iesues Deensle lÙeebveerosKeerue
cees"cees"eues [eJehesÛe ue{efJeues nesles, hejbleg Keje efveCe&Ùe lej hetCe&heCes DeuueenÛÙeeÛe neleele
Deens. lees peeCelees keâer keâesCe keâeÙe keâceJeerle Deens, DeeefCe ueJekeâjÛe ns melÙeeÛee Fvkeâej
keâjCeejs heenleerue keâer keâesCeeÛee MesJeš Ûeebieuee neslees. (40-42)
ns Fvkeâej keâjCeejs cnCeleele keâer legcneuee Deuueenkeâ[tve hee"efJeuesues veener, meebiee,
‘‘ceePÙee Je legceÛÙee ojcÙeeve DeuueenÛeer iJeener hegjsMeer Deens lemesÛe lÙee JÙeòeâerÛeer mee#e
pÙeeuee «ebLeeÛes %eeve Deens.’’ (43)
15) ‘Gccegueefkeâleeye’Ûee DeLe& cetU «ebLe Demee neslees. cnCepes pÙeeÛÙeeletve meJe& owJeer «ebLe efveIeeues Deensle
les GiecemLeeve Je cetUœeesle.
16) cnCepes keâeÙe legceÛÙee efJejesOekeâebvee efometve Ùesle veener keâer FmueeceÛee ØeYeeJe Dejye YetceerÛÙee
keâeveekeâesheNÙeeheÙeËle hemejuee peele Deens DeeefCe Ûeesefnyeepetbveer Ùee ueeskeâebYeesJeleer JesšeUs DeeJeUle
peele Deens? ner lÙeebÛÙeeJejerue Deefj°ebÛeer ue#eCes veenerle lej keâeÙe Deens? meJeexÛÛe DeuueenÛes
Demes Heâcee&efJeCes ‘‘Deecner Ùee YetleueeJej Ûeeuetve Ùesle Deenesle’’ Skeâ DelÙeble ceeefce&keâ JeCe&veMewueer
Deens. melÙeeÛes DeeJeenve DeuueenleHexâ Demeles, Deuueen les Øemlegle keâjCeeNÙee ueeskeâebmeceJesle
Demelees. cnCetve SKeeoe YetleueeJej Ùee DeeJeenveeÛee Øemeej nesCes Ùeeuee meJe&ßes‰ Deuueen Demes
mebyeesefOeues keâer Deecner mJele: lÙee YetceerJej Ûeeuetve Ùesle Deenesle.
FyeÇenerce 14 353 heeje 13
14 metjn FyeÇenerce
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 52)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ, ueeÓÓce, je. ns cegncceo (me.), ne Skeâ «ebLe Deens pees Deecner legceÛÙeekeâ[s
DeJelejuee Deens pesCeskeâ¤ve legcner ueeskeâebvee DebOeejeletve keâe{tve ØekeâeMeekeâ[s vesCÙeemee"erÛe ne
«ebLe Deecner legceÛÙeeJej DeJeleerCe& kesâuee. lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee hejJeeveieerves lÙee F&ÕejeÛÙee
ceeiee&Jej (DeeCeeJes) pees mJeÙebYet1 mlegleerhee$e Deens. DeeefCe he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue meJe&
ÛejeÛejeÛee mJeeceer Deens. (1)
DeeefCe DelÙeble keâ"esj efMe#ee Deens melÙe mJeerkeâejCÙeeme vekeâej osCeeNÙeekeâefjlee pes
Ssefnkeâ peerJeveeuee heejueewefkeâkeâ peerJeveeJej ØeeOeevÙe osleele, pes DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve
ueeskeâebvee jesKele Deensle DeeefCe FefÛÚleele keâer ne ceeie& (lÙeebÛÙee FÛÚsvegmeej) Je›eâ JneJee. ns
ueeskeâ heLeYeü°lesle Heâej otj iesuesues Deensle. (2-3)
Deecner Deeheuee mebosMe osCÙeemee"er pesJne keâOeer SKeeoe Øesef<ele hee"efJeuee Deens, lÙeeves
DeeheuÙee ueeskeâebÛÙeeÛe Yee<esle mebosMe efouee Deens pesCeskeâ¤ve lÙeeves lÙeebvee Ûeebieues mhe° keâ¤ve
Deeheues cnCeCes ceeb[eJes. ceie Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees ceeie&Yeü° keâjlees DeeefCe pÙeeuee
FefÛÚlees mevceeie& oeKeefJelees, lees ØeYeglJemebheVe Je yegefæceeve Deens. (4)
Deecner ÙeehetJeea cetmee (De.) uee osKeerue DeeheuÙee mebkesâleebmenerle hee"efJeues Deens.
lÙeeueener Deecner Dee%ee efoueer nesleer keâer DeeheuÙee ueeskeâebvee DebOe:keâejeletve ØekeâeMeele DeeCe.
DeeefCe lÙeebvee DeuueenÛÙee Ssefleneefmekeâ yeesOeØeo2 Iešvee SskeâJetve GheosMe os. Ùee IešveebceOÙes
cees"s mebkesâle Deensle lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er pees mebÙece yeeUieCeeje Je ke=âle%e nesCeeje
1) ‘nceero’ ne Dejyeer Meyo ‘cenceto’ Ùee MeyoeÛeeÛe meceeveeLeea Demeuee lejer Ùee oesvner Meyoele Skeâ
met#ce Heâjkeâ Deens. SKeeÅee ceeCemeeuee ‘cenceto’ lÙeeÛe JesUer cnCelee ÙesF&ue pesJne lÙeeÛeer mlegleer
kesâueer iesueer Demesue DeLeJee kesâueer peele Demesue. hejbleg ‘nceero’ mJeÙebYet mlegleerme hee$e Deens, ceie
keâesCeer lÙeeÛeer mlegleer keâjes Jee ve keâjes.
2) ‘SsÙÙeece’ ne Meyo Dejyeer Yee<esle mcejCeerÙe Ssefleneefmekeâ Iešveebmee"er heeefjYeeef<ekeâ Meyo cnCetve
yeesueuee peelees. ‘SsÙÙeeefceuueen’ves DeefYeØesle, meJeexÛÛe Deuueenves ielekeâeUeleerue je°^ebvee efkebâJee
cees"cees"Ÿee JÙeòeâeRvee lÙeebÛÙee ke=âlÙeevegmeej ceesyeouee efkebâJee efMe#ee efoueer Deens DeMee ceeveJeer
FeflenemeeÛÙee cenlJeeÛÙee yeeyeer nesÙe.
FyeÇenerce 14 354 heeje 13
Demesue.3 (5)
mcejCe keâje pesJne cetmee (De.) ves DeeheuÙee ueeskeâebvee meebefieleues, ‘‘DeuueenÛÙee lÙee
GhekeâejeÛes mcejCe "sJee pes lÙeeves legcneJej kesâuesues Deens. lÙeeves legcneuee efHeâjDeewve
meceLe&keâebheemetve mees[efJeues pes legcneuee keâ"esj Ùeelevee osle nesles, les legceÛÙee cegueebÛeer nlÙee
keâjerle Demele DeeefCe legceÛÙee cegueeRvee efpeJeble "sJeerle Demele, Ùeele legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
legceÛeer cees"er hejer#ee nesleer. DeeefCe mcejCe "sJee, legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves meeJeOe kesâues nesles keâer
pej ke=âle%e yeveeue lej ceer legcneuee DeeCeKeer peemle Gheke=âle keâjerve DeeefCe pej ke=âleIvelee
oMe&Jeeue lej ceePeer efMe#ee HeâejÛe keâ"esj Deens.’’ DeeefCe cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘pej legcner
õesn kesâuee DeeefCe meJe& he=LJeerJeemeer osKeerue õesner Peeues lejer (osKeerue) Deuueen efvejhes#e DeeefCe
DeeheuÙee DeefmlelJeele mJeÙebYet mlegleerhee$e Deens.’’ (6-8)
legcneb4 heÙeËle lÙee pevemecetnebÛÙee nkeâerieleer heesnÛeuÙee veenerle keâeÙe pes legcnehetJeea nesTve
iesues Deensle? vetn (De.) Ûes ueeskeâ, Deeo, meceto DeeefCe lÙeebÛÙeeveblej ÙesCeejs efkeâlÙeskeâ
pevemecetn pÙeebÛeer mebKÙee kesâJeU DeuueenueeÛe ceenerle Deens? lÙeebÛes hewiebyej pesJne
lÙeebÛÙeeheeMeer mhe° iees°er Je GIe[ GIe[ efveMeeCÙee IesTve Deeues lesJne lÙeebveer DeeheuÙee
leeW[ele nele oeyeues5 DeeefCe meebefieleues keâer, ‘‘pÙee mebosMeeefveMeer legcner hee"efJeuee iesuee
Deenele, Deecner lees ceevele veener DeeefCe pÙee iees°erÛes legcner Deecneuee Deeceb$eCe oslee
lÙeemebyebOeer Deecner DelÙeble mebYeüceele Deenesle.’’ lÙeebÛÙee hewiebyejebveer meebefieleues, ‘‘keâeÙe
DeuueenÛÙee yeeyeleerle Mebkeâe Deens pees DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee efvecee&lee Deens? lees legcneuee
DeeJeenve keâjerle Deens keâer legceÛes DehejeOe ceeHeâ keâjeJesle Je legcneuee Skeâe efveef§ele
keâeueeJeOeerheÙeËle ceeskeâUerkeâ ÅeeJeer.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘legcner DeeceÛÙee meejKesÛe ceeCemeb
Deenele; lÙeehes#ee JesieUs keâener veener legcner Deecneuee lÙee efJeYetleerÛÙee Yeòeâerheemetve jesKet
FefÛÚlee pÙeebÛeer Yeòeâer hetJe&peebheemetve nesle Deeueer Deens. yejs, lej DeeCee SKeeos megmhe°
ØeceeCe.’’ lÙeebÛÙee hewiebyejebveer lÙeebvee meebefieleues, ‘‘KejesKejÛe Deecner keâenerÛe veener hejbleg
legceÛÙeeÛemeejKes ceeveJe. hejbleg Deuueen DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee Gheke=âle
3) cnCepes Ùee efveMeeCÙee lej DeeheuÙee peeieer DeefmlelJeele Deensle hejbleg lÙeebÛÙeeheemetve ueeYe IesCes
kesâJeU lÙeeÛe ueeskeâebÛes keâece Deens pes DeuueenÛÙee hejer#esletve mebÙece DeeefCe OewÙee&ves heej nesCeejs,
DeeefCe DeuueenÛÙee osCeiÙeebÛeer ÙeLeeÙeesiÙe Øekeâejs peeCeerJe "sJetve lÙeemee"er ÙeesiÙe Øekeâejs ke=âle%elee
JÙeòeâ keâjCeejs DemeeJesle.
4) npejle cetmee (De.) ÙeebÛes Yee<eCe Jejleer mebheues. Deelee ØelÙe#e cekeäkesâÛÙee keâeefHeâjebvee mebyeesOeve
keâjCÙeeme meg¤Jeele nesle Deens.
5) ner JeCe&veMewueer lÙeeÛe ØekeâejÛeer Deens pemes DeeheCe DeeheuÙee Yee<esle cnCelees, ‘keâeveeJej nele
"sJeCes’, DeLeJee ‘leeW[eble yeesš IeeueCes’.
FyeÇenerce 14 355 heeje 13
keâjlees, DeeefCe ns DeeceÛÙee DeKelÙeejerle veener keâer legcneuee SKeeos ØeceeCe DeeCetve ÅeeJes.
ØeceeCe lej DeuueenÛÙeeÛe Dee%esves ÙesT Mekeâles DeeefCe DeuueenJejÛe ßeæeJebleebveer efJeÕeeme
"sJeuee heeefnpes. DeeefCe Deecner DeuueenJej keâe efJeÕeeme "sT veÙes pÙeeves DeeceÛÙee peerJeve-
ceeiee&le ceeie&oMe&ve kesâues Deens? pÙee Ùeelevee legcner ueeskeâ Deecneuee osle Deenele lÙeeJej Deecner
mebÙece yeeUiet DeeefCe efJeÕeeme "sJeCeeNÙeebÛee efJeÕeeme DeuueenJejÛe Demeuee heeefnpes.’’
(9-12)
mejlesMesJešer Fvkeâej keâjCeeNÙeebveer DeeheuÙee hewiebyejebvee meebietve šekeâues keâer, ‘‘Skeâ lej
legcneuee DeeceÛÙee mebØeoeÙeele hejle6 ÙeeJes ueeiesue DevÙeLee Deecner legcneuee DeeheuÙee osMeebletve
ngmekeâeJetve osT.’’ lesJne lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ves lÙeebÛÙeekeâ[s efoJÙe Øekeâšve kesâues, ‘‘Deecner Ùee
DelÙeeÛeeNÙeebvee ve° keâ¤ve šeketâ. DeeefCe lÙeebÛÙeeveblej legceÛes YetleueeJej hegveJe&meve keâ¤. ns
Fveece Deens lÙeeÛÙeemee"er pees ceePÙee "eÙeer GòejoeÙeer nesCÙeeÛes YeÙe yeeUielees DeeefCe ceePÙee
FMeeNÙeeuee efYelees.’’ lÙeebvee efveCe&Ùe nJee neslee (lej Demee lÙeebÛee efvekeâeue ueeieuee) DeeefCe
melÙeeÛee ØelÙeskeâ Gvcele Me$et leeW[IeMeer he[uee. Ùeeveblej lÙeebÛÙeemee"er vejkeâ Deens. pesLes lÙeeuee
jòeâ het meejKes õJe efheCÙeeme efoues peeleerue, pÙeeuee lees peyejomleerves IeMeeKeeueer GlejefJeCÙeeÛee
ØeÙelve keâjerue DeeefCe cees"Ÿee keâ°eves GlejJet Mekesâue. ce=lÙet lÙeeÛÙeeJej meJe& yeepetbveer DeeÛÚeefole
jenerue hejbleg lees ce¤ MekeâCeej veener Je heg{s Skeâ keâ"esj Ùeelevee lÙeeÛÙee efpeJeeMeer ueeietve
jenerue. (13-17)
pÙee ueeskeâebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer õesn kesâuee Deens, lÙeebÛÙee ke=âlÙeeÛes GoenjCe
lÙee jeKesØeceeCes Deens efpeuee Skeâe JeeoUer efoJemeeÛÙee JeeJešUerves, G[efJeues DemeeJes. lÙeebveer
kesâuesuÙee ke=âlÙeebÛes lÙeebvee keâenerner HeâU efceUt MekeâCeej veener, nsÛe hejkeâesšerÛes njefJeCes nesÙe.
legcner heenle veener keâeÙe Deuueenves DeekeâeMe Je he=LJeerÛeer efveefce&leer melÙeeefOeef‰le kesâueer Deens?
lÙeeves FefÛÚues lej lees legcne ueeskeâebvee IesTve peeF&ue DeeefCe legceÛÙee peeieer veJeefveefce&leer keâjerue.
Demes keâjCes lÙeeÛÙeemee"er keâenerÛe keâ"erCe veener. (18-20)
DeeefCe ns ueeskeâ pesJne SkeâeÛeJesUer Deuueenmeceesj GIe[s he[leerue lej lÙeeJesUer
6) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer Øesef<elepeve (De.) DeeheuÙee heoeJej efveÙegòeâ nesCÙeehetJeea DeeheuÙee heLeYeü°
mebØeoeÙeele meeceerue nesle Demele, lej ÙeeÛee DeLe& Demee keâer Øesef<elelJeeDeieesoj les Skeâe ØekeâejÛes
mleyOe peerJeve peiele DemeuÙeeÛes keâejCeeves SKeeÅee Oecee&Ûee ØeÛeej efkebâJee ØeÛeefuele Oecee&Ûes Keb[ve
keâjerle vemele. cnCetve les DeeceÛÙeeÛe mebØeoeÙeele Deensle DemesÛe lÙeebÛÙee ueeskeâmecetneuee Jeešle Demes
Je Øesef<elelJeeÛes keâeÙe& meg¤ kesâuÙeeveblej, les Jeef[ueesheeefpe&le mebØeoeÙeeletve yeensj he[ues Deensle Demee
Deejeshe lÙeebÛÙeeJej kesâuee peele Demes. JeemleefJekeâheCes Øesef<ele nesCÙeeDeieesoj keâOeer les DeveskesâÕejJeeoer
mebØeoeÙeele meeceerue Peeues veJnles keâer lÙeeletve yeensj he[CÙeeÛee Deejeshe lÙeebÛÙeeJej kesâuee peeT
MekeâeJee.
FyeÇenerce 14 356 heeje 13
lÙeebÛÙeehewkeâer pes ogefveÙesle efveye&ue nesles les yeueJeeveebvee meebieleerue, ‘‘ogefveÙesle Deecner legceÛÙee
Dee%esle neslees, Deeleener legcner DeuueenÛÙee Øekeâesheeheemetve Deecneuee JeeÛeefJeCÙeemee"er keâener
ke⤠Mekeâlee keâeÙe?’’ les Gòej osleerue, ‘‘pej Deuueenves Deecneuee cegòeâerÛee SKeeoe ceeie&
oeKeefJeuee Demelee lej DeecnerosKeerue pe¤j legcneuee oeKeefJeuee Demelee. Dee›eâesMe keâjCes
efkebâJee OewÙe& oeKeJeCes meJe&keâener meejKesÛe Deens, keâesCelÙeener heefjefmLeleerle DeeceÛÙee JeeÛeCÙeeÛee
ceeie& veener.’’ (21)
DeeefCe pesJne efvekeâeue efouee peeF&ue lesJne Mewleeve cnCesue, ‘‘Kejs Demes Deens keâer
Deuueenves legcneuee peer JeÛeves efoueer nesleer leer meJe& Kejer nesleer DeeefCe ceer efpelekeâer JeÛeves efoueer
lÙeehewkeâer keâesCelesner hetCe& kesâues veener. ceePee legceÛÙeeJej keâener peesj lej veJnlee. ceer ÙeeefMeJeeÙe
keâenerÛe kesâues veener keâer DeeheuÙee ceeiee&keâ[s legcneuee Deecebef$ele kesâues Je legcner ceePÙee nekesâuee
Dees efoueer. Deelee ceePeer efveYe&lme&vee ke⤠vekeâe, DeeheuÙee mJele:ÛeerÛe efveYe&lme&vee keâje. ÙesLes lej
ve ceer legceÛeer oeo ueeJet Mekeâlees Je ve legcner ceePeer, ÙeehetJeea pees legcner ceuee osJelJeele Yeeieeroej
yeveefJeues nesles.7 ceer lÙee peyeeyeoejerletve cegòeâ Deens, DeMee DelÙeeÛeeNÙeebmee"er lej og:KeoeÙekeâ
efMe#ee efveef§ele Deens.’’ (22)
ÙeeGueš pÙee ueeskeâebveer peieele ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe pÙeebveer meoeÛejCe kesâues
Deens, les DeMee yeeiesle oeKeue kesâues peeleerue pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue. lesLes
les DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves meowJe jenleerue, DeeefCe lesLes lÙeebÛes mJeeiele meueeceleerÛÙee
DeefYeveboveeves nesF&ue. legcner heenle veener keâeÙe keâer Deuueenves ‘heefJe$e JeÛevee’uee keâMeeÛeer Ghecee
efoueer Deens? lÙeeÛeer Ghecee DeMeer Deens peCet Skeâe ÛeebieuÙee peeleerÛee Je=#e pÙeeÛes cetU
peefceveerle KeesueJej ®peues Deens DeeefCe HeâebÅee DeekeâeMeeuee efYe[uÙee Deensle, ØelÙeskeâ #eCeer les
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves HeâUs osle Deens. ner GoenjCes Deuueen Ùeekeâefjlee osle Deens
keâer ueeskeâebveer Ùeeheemetve yeesOe IÙeeJee. DeeefCe ogJe&ÛeveeÛeer Ghecee Skeâe nuekeäÙee ØeleerÛÙee
Pee[emeejKeer Deens pes peefceveerÛÙee he=‰eJe¤ve Gheštve Hesâkeâues peeles, lÙeebÛÙeemee"er keâmeueerÛe
Â{lee veener. ßeæeJebleebvee Deuueen Skeâe Â{ JeÛeveeÛÙee DeeOeejeJej Fnueeskeâ Je hejueeskeâ
oesneWceOÙes mLewÙe& Øeoeve keâjlees DeeefCe DelÙeeÛeeNÙeebvee Deuueen heLeYeü° keâjlees, Deuueenuee
DeefOekeâej Deens pes nJes les keâjlees. (23-27)
legcner heeefnues lÙee ueeskeâebvee pÙeebvee DeuueenÛeer osCeieer ueeYeueer DeeefCe efleuee lÙeebveer
ke=âleIvelesves yeouetve šekeâues (DeeefCe DeeheuÙee meesyele) DeeheuÙee ueeskeâ mecetneuee megæe
7) Mewleeveeuee, ßeæe cnCetve lej keâesCeerner F&MelJeele Yeeieeroej "jJeerle veener Je lÙeeÛeer hetpeener keâjerle
veener ns Deieoer GIe[ Deens. Gueš meJe& lÙeeÛee efOekeäkeâejÛe keâjleele leLeeefhe lÙeeÛes Dee%eeheeueve Je
iegueeceer DeeefCe lÙeeÛÙee heæleerÛes DebOeevegkeâjCe pe¤j kesâues peele Deens, ÙeeueeÛe Ùee ef"keâeCeer
‘DeveskesâÕejJeeo’ Ùee Meyoeves mebyeesefOeues iesues Deens.
FyeÇenerce 14 357 heeje 13
efJeveeMeeÛÙee KeeF&le Peesketâve efoues DeLee&le vejkeâ pÙeele les nesjheUues peeleerue DeeefCe les DelÙeble
JeeF&š ef"keâeCe Deens. DeeefCe DeuueenÛÙee keâener mecekeâ#e (oeJesoejebveer) lepeJeerpe kesâues Deens
keâer, lÙeebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve heLeYeü° keâjeJes. Ùeebvee meebiee, yejs lej, ceewpe keâje,
mejlesMesJešer legcneuee hejle vejkeâeleÛe peeJeÙeeÛes Deens. (28-30)
ns hewiebyej (me.), ceePÙee pÙee oemeebveer ßeæe "sJeueer Deens lÙeebvee meebiee keâer veceepe
keâeÙece keâjeJeer DeeefCe pes keâener Deecner lÙeebvee efoues Deens lÙeeÛÙeeletve peenerj DeeefCe ieghleheCes
(mevceeiee&le) KeÛe& keâjeJes lees efoJeme ÙesCÙeehetJeea pÙeele Kejsoer-efJe›eâerner nesCeej veener DeeefCe
efce$elJeeÛee JÙeJenejner nesCeej veener. (31)
Deuueen leesÛe lej Deens pÙeeves he=LJeer Je DeekeâeMeebvee efvecee&Ce kesâues DeeefCe DeekeâeMeeletve
peue Je<ee&Je kesâuee ceie lÙeeÛÙeeÉejs legcneuee GhepeerefJekeâe GheueyOe keâ¤ve osCÙeemee"er efJeefJeOe
ØekeâejÛeer HeâUs efvecee&Ce kesâueer. pÙeeves veeJesuee legceÛÙeemee"er Debkeâerle kesâues keâer mecegõele lÙeeÛÙee
Dee%esves ÛeeueeJes DeeefCe veÅeebvee legceÛÙeemee"er JeMeerYetle kesâues pÙeeves metÙe& DeeefCe Ûebõeuee
legceÛÙeemee"er JeMeerYetle kesâues keâer melele les JeešÛeeue keâjerle Deensle DeeefCe je$e DeeefCe
efoJemeeuee legceÛÙeemee"er JeMeerYetle kesâues.8 lÙeeves les meJe&keâener efoues pes legcner ceeefieleues.9 pej
legcner DeuueenÛÙee osCeieerÛeer ieCevee ke⤠heneue lej ke⤠MekeâCeej veener. JemlegefmLeleer DeMeer
Deens keâer ceveg<Ùe cees"eÛe DevÙeeÙeer DeeefCe ke=âleIve Deens. (32-34)
Dee"Jee leer JesU pesJne FyeÇenerce (De.) ves ØeeLe&vee kesâueer nesleer, ‘‘ns heeuevekeâlee&! Ùee
veiejeuee (cekeäkeäÙeeuee) MeebleerÛes veiej yeveJe DeeefCe ceuee Je ceePÙee mebleleeruee cetleeahetpesheemetve
JeeÛeJe. ns heeuevekeâlee&! Ùee cetleeAveer yengleskeâebvee heLeYeü°lesle šekeâues Deens (mebYeJe Deens keâer
ceePÙee mebleleerueeosKeerue lÙee heLeYeü° keâjleerue, cnCetve lÙeebÛÙeehewkeâer) pees ceePÙee heæleerJej
Ûeeuesue lees ceePee Deens DeeefCe pees ceePÙeeefJe¤æ heæle mJeerkeâejerue lej efveef§eleÛe let ceeHeâ
keâjCeeje cesnjyeeve Deensme. ns heeuevekeâlee&! ceer Skeâe efvepe&ue Je Deesmee[ KeesNÙeele DeeheuÙee
mebleleerhewkeâer keâeneRvee legPÙee DeeojCeerÙe IejepeJeU DeeCetve JemeefJeues Deens, ns heeveuekeâlee&!
8) ‘legceÛÙeekeâefjlee JeMeerYetle kesâues’ ÙeeÛee meJe& meeceevÙeheCes ueeskeâ ‘legceÛÙee Dee%eebefkeâle kesâues’ Demee
DeLe& Iesleele Je ceie Ùee DeeMeÙeeÛÙee DeeÙeleerÛes cees"s efJeefÛe$e DeLe& ueeJet ueeieleele FLeheeJeslees keâer
he=LJeer Je DeekeâeMeebvee JeMeerYetle keâjCes nsÛe ceeveJeeÛes Debeflece OÙesÙe Deens, DemesÛe keâener ueeskeâ
mecepetve yemeues. JeemleefJekeâheCes ceeveJeekeâefjlee Ùee Jemlet JeMeerYetle keâjCÙeeÛee DeLe& ÙeeefMeJeeÙe
keâenerÛe veener keâer meJeexÛÛe Deuueenves Ùeebvee DeMee efveÙeceele yeæ keâ¤ve "sJeues Deens pesCeskeâ¤ve
ceeveJeekeâefjlee Ùee Jemlet ueeYeoeÙekeâ yeveefJeuÙee iesuÙee Deensle.
9) cnCepes legceÛÙee Øeke=âleerÛÙee meJe& ceeieCÙee hetCe& kesâuÙee, pes keâener legceÛÙee peerJeveemee"er Dehesef#ele
nesles les GheueyOe kesâues, legceÛÙee DeefmlelJeemee"er Je legceÛÙee efJekeâemeemee"er pÙee meeOevemeece«eerÛeer
iejpe nesleer, meJe& GheueyOe kesâueer.
FyeÇenerce 14 358 heeje 13
Demes ceer DeMeemee"er kesâues Deens keâer Ùee ueeskeâebveer ÙesLes veceepe keâeÙece keâjeJeer, cnCetve let
ueeskeâebÛÙee ùoÙeebvee ÙeebÛÙeekeâ[s Deekeâef<e&le keâj Je Ùeebvee KeeJeÙeeme HeâUs os, keâoeefÛele ns ke=âle%e
nesleerue. heeuevekeâlee&! let peeCeleesme pes keâener Deecner ueheefJelees DeeefCe pes keâener Øekeâš keâjlees.’’
DeeefCe KejesKejÛe Deuueenheemetve keâenerner ueheuesues veener, peefceveerlener veener DeeefCe
DeekeâeMeelener veener ‘‘OevÙeJeeo lÙee F&Õejeuee pÙeeves ceuee Ùee JeeOe&keäÙeele FmceeF&ue (De.)
DeeefCe Fmenekeâ (De.) meejKeer cegues efoueer, JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ceePee heeuevekeâlee&
KeefÛeleÛe ØeeLe&vee Sskeâlees. ns heeuevekeâlÙee&! ceuee veceepe keâeÙece keâjCeeje yeveJe Je ceePÙee
mebleleerheemetveosKeerue (Demes ueeskeâ GYes keâj pes ns keâece keâjleerue) heeuevekeâlÙee&! ceePeer ØeeLe&vee
mJeerkeâej keâj, ns heeuevekeâlÙee&! ceuee DeeefCe ceePÙee DeeF&-Jeef[ueebvee10 DeeefCe meJe&
ßeæeJebleebvee lÙee efoJeMeer ceeHeâ keâj pesJne efnMesye ØemLeeefhele nesF&ue.’’ (35-41)
Deelee ns DelÙeeÛeejer ueeskeâ pes keâener keâjerle Deensle Deuueenuee lÙeeheemetve legcner
yesmeeJeOe mecepet vekeâe. Deuueen lej lÙeebvee šeUerle Deens, lÙee efoJemeemee"er pesJne DeJemLee
DeMeer Demesue keâer [esUs efJemHeâejues les efJemHeâejuesuesÛe jenleerue. [esUs Jej ueeJetve heUle megšues
Demeleerue. vepeje Jej efKeUuesuÙee DeeefCe ùoÙes G[ueer peele Demeleerue. ns hewiebyej (me.), lÙee
efoJemeeÛes Ùeebvee YeÙe oeKeJee pesJne Øekeâeshe Ùeebvee ÙesTve iee"erue. lÙeeJesUer ns DelÙeeÛeejer
meebieleerue, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlee&! Deecneuee DeeCeKeer Lees[er meJeuele os, Deecner legPÙee
DeeJeenveeme neskeâej osT DeeefCe hewiebyejebÛes DevegkeâjCe keâ¤.’’ (heCe Ùeebvee mhe° Gòej efoues
peeF&ue keâer) ‘‘legcner lesÛe ueeskeâ veenerle keâeÙe pes ÙeehetJeea MeheLee IesTve IesTve meebiele nesles keâer
DeeceÛee lej keâOeer Nneme nesCeejÛe veener? JeemleefJekeâle: legcner lÙee ueeskeâebÛÙee Jemleerle
JeemleJÙe keâ¤ve Ûegkeâuee neslee pÙeebveer mJele:Ûe DeeheuÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee neslee DeeefCe
heeefnues nesles keâer Deecner lÙeebÛÙeeMeer keâmee JÙeJenej kesâuee DeeefCe lÙeebÛeer GoenjCes osTve
legcneuee Deecner mecepeeefJeuesosKeerue nesles lÙeebveer Deeheueer meJe& keâškeâejmLeeves keâ¤ve heeefnueer
heCe lÙeebÛÙee ØelÙeskeâ keâejmLeeveeuee DeuueenheeMeer Gòej nesles lÙeebÛeer keâejmLeeves Flekeâer YeÙebkeâj
nesleer keâer heJe&lener ceeies mejeJesle’’ (42-46)
lej ns hewiebyej (me.), legcner keâoeefhe Demee mecepe keâ¤ve IesT vekeâe keâer Deuueen keâOeer
DeeheuÙee hewiebyejebvee efouesuÙee JeÛeveebÛÙeeefJe¤æ Jeeiesue. Deuueen ceneve Deens DeeefCe efMe#eebner
keâjCeeje Deens. meeJeOe keâje Ùeebvee lÙee efoJemeeheemetve pesJne he=LJeer Je DeekeâeMeeÛes cetU ¤he
10) npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebveer meojnt #ecesÛÙee ØeeLe&vesle DeeheuÙee efhelÙeeuee lÙee JeÛeveemee"er meeceerue
kesâues nesles pes lÙeebveer mJeosMelÙeeie keâjlesJesUer efoues nesles. ‘legPÙeemee"er ceePÙee jyekeâ[s ceer
#eceeÙeeÛevee keâjerve’ (metjn ceÙe&ce, DeeÙele ›eâ. 47) hejbleg lees lej DeuueenÛee Me$et neslee ÙeeÛeer
pesJne lÙeebvee peeCeerJe Peeueer lesJne lÙeeheemetve lÙeebveer mJeÛÚheCes peyeeyeoejerletve cegòeâ DemeCÙeeÛes
peenerj kesâues. (metjn leewyee, DeeÙele ›eâ. 114)
FyeÇenerce 14 359 heeje 13
yeoueues peeF&ue,11 DeeefCe meJe&ÛÙee meJe& SkeâcesJe ceneve Meefòeâceeve Deuueenmeceesj GIe[s he[tve
npej nesleerue. lÙee efoJeMeer legcner DehejeOÙeebvee heeneue keâer meeKeUob[eves neleheeÙe peKe[uesues
Demeleerue, efJeleUuesuÙee efmeMeeÛee hees<eeKe kesâuesuee Demesue DeeefCe DeeieerÛÙee pJeeuee lÙeebÛÙee
ÛesnNÙeeJej DeeÛÚeouÙee peele Demeleerue. ns DeMeemee"er Ie[sue keâer Deuueenves ØelÙeskeâ peerJeeuee
lÙeeves kesâuesuÙee ke=âlÙeebÛee yeouee ÅeeJee. Deuueenuee efnMesye IesCÙeeme keâener JesU ueeiele veener.
(47-51)
ne Skeâ mebosMe Deens meJe& ceeveJeebmee"er DeeefCe ne hee"efJeuee iesuee Deens Ùeemee"er keâer
lÙeebvee ÙeeÛÙeeÉejs meeJeOe kesâues peeJes DeeefCe lÙeebveer peeCeeJes keâer Jemlegle: F&Õej kesâJeU SkeâÛe
Deens DeeefCe pes yegefæceeve Deensle lÙeebveer (ÙeeJej) efÛebleve keâjeJes. (52)
11) Ùee DeeÙeleerves Je kegâjDeeveÛÙee Flej mebkesâleeÉejs Demes keâUles keâer efkeâÙeeceleceOÙes he=LJeer Je DeekeâeMe
hetCe&heCes vesmleveeyeto nesleerue Demes veener lej kesâJeU efJeÅeceeve vewmeefie&keâ JÙeJemLee DemleeJÙemle kesâueer
peeF&ue. lÙeeveblej efMebie Hegâkeâues peeF&ue. heefnuÙee DeeefCe MesJešÛÙee Hegbâkeâjer ojcÙeeveÛÙee Skeâe
efJeefMe° cegoleerle, peer meJeexÛÛe DeuueenÛe peeCelees, he=LJeer Je DeekeâeMeebÛes efJeÅeceeve ¤he yeoueues
peeF&ue Je Skeâ JesieUerÛe JÙeJemLee ogmeNÙee vewmeefie&keâ efveÙeceeefveMeer GYeejueer peeF&ue. lesÛe hejueeskeâ
Demesue. ceie efMebieeÛÙee MesJešÛÙee Hegbâkeâjer yejesyejÛe, ØeLece ceeveJe-DeeoceÛÙee efveefce&leerheemetve les
keâÙeeceleheÙeËle efpelekesâ ceeveJe efvecee&Ce Peeues nesles les hegvne efpeJeble kesâues peeleerue Je meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee ngpetjele meeoj nesleerue. kegâjDeeveÛÙee Meyoele ÙeeÛesÛe veeJe ‘nße’ Demes Deens. pÙeeÛee
Meeefyokeâ DeLe& Skeâ$e keâjCes efkebâJee ieesUe keâjCes Demee neslees.
Deuedefn»e 15 360 heeje 14
15 metjn Deuedefn»e
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 99)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ, ueeÓÓce, je. ner JeÛeves Deensle F&Õejer «ebLeeÛeer Je mhe° kegâjDeeveÛeer.1 (1)
ogjeheemle veener, pesJne les ueeskeâ pÙeebveer Deepe (FmueeceÛes DeeJeenve mJeerkeâejCÙeeme)
Fvkeâej kesâuee Deens, he§eeòeehe keâ¤ve meebieleerue keâer, Deecner FmueeceÛee mJeerkeâej kesâuee Demelee
lej yejs Peeues Demeles! mees[e Ùeebvee, KeeT-efheT Åee, ceewpe-cepee ke⤠Åee DeeefCe KeesšŸee
DeeMesÛÙee mebYeüceele jent Åee, ueJekeâjÛe Ùeebvee keâUtve Ûegkesâue. Deecner ÙeehetJeea pÙee keâesCee
Jemleeruee ve° kesâues Deens efleÛÙeemee"er Skeâ efJeefMe° keâeÙe&keâeueeJeOeer efueefnueer iesueer nesleer.
keâesCeleener pevemecetn DeeheuÙee efveef§ele JesUshetJeea ve°ner nesT Mekeâle veener DeeefCe lÙeeveblej
megštner Mekeâle veener. (2-5)
ns ueeskeâ cnCeleele, ‘‘ns DeMee ceeCemee, pÙeeJej ns mcejCe2 DeJelejues3 Deens let
KeefÛeleÛe Jes[e Deensme. pej let Keje Deensme lej Deecnemeceesj otleebvee IesTve keâe Ùesle
veenerme?’’ Deecner otleebvee DemesÛe DeJelejerle vemelees. les pesJne DeJelejleele lesJne melÙeeefveMeer
DeJelejleele DeeefCe ceie ueeskeâebvee meJe[ efoueer peele veener.4 Gjues ns mcejCe, lej ns Deecner
DeJelejues Deens DeeefCe Deecner mJele: ÙeeÛes mebj#ekeâ Deenesle. (6-9)
1) kegâjDeevemee"er ‘cegyeerve’ (mhe°) ne Dejyeer Meyo efJeMes<eCe cnCetve ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe&
Demee keâer pees Deeheuee GösMe Deieoer mhe°heCes JÙeòeâ keâjlees DeMee lÙee kegâjDeeveÛÙee Ùee DeeÙeleer
Deensle.
2) ‘efpekedâj’ (mcejCe) ne Meyo kegâjDeeveele F&Õejer JeeCeermee"er heeefjYeeef<ekeâ Meyo cnCetve ØeÙegòeâ Peeuee
Deens. F&ÕejerJeeCeer meJe&mJeer GheosMe cnCetve Ùesles. hetJeea efpelekesâner «ebLe Øesef<eleebJej Glejues nesles les
meJe&Ûe ‘efpekedâj’ nesles DeeefCe ne kegâjDeeveosKeerue ‘efpekedâj’ Deens. ‘efpekedâj’Ûee cetU DeLe& ‘Dee"JeCe
keâ¤ve osCes, meeJeOe keâjCes, DeeefCe GheosMe osCes’ Demee neslees.
3) ns JeekeäÙe les ueeskeâ šesceCee cnCetve yeesuele Demele. ne efpekedâj hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej
Glejuee Deens ns lej lÙeebvee ceevÙeÛe veJnles. lemes ceevÙe kesâuÙeeveblej les hewiebyej (me.) Ùeevee Jes[e
cnCet Mekeâle veJnles. JeemleefJekeâheCes lÙeebÛÙee yeesueCÙeeÛee DeLe& ‘lees ceeCetme Deens pÙeeÛee oeJee
Demee Deens keâer ceePÙeeJej efpekedâj Glejuee Deens’; Demee Deens.
4) cnCepes HeâefjMles kesâJeU leceeMee oeKeefJeCÙeemee"er GlejefJeues peele veener keâer, pesJne SKeeÅee je°^eves
meebefieleues keâer yeesueJee HeâefjMlÙeebvee lej les ueiesÛe npej JneJesle. HeâefjMles hee"efJeCÙeeÛeer JesU lej
leer MesJešÛeer JesU Demeles pesJne SKeeÅee je°^eÛee efvekeâeue ueeJeCÙeeÛes "jefJeues peeles. ‘melÙeeefveMeer
Glejleele’ cnCepes melÙe IesTve GlejCes nesÙe. DeLee&le les DeuueenÛee melÙeeefOeef‰le efveCe&Ùe IesTve
Ùesleele Je lees Debceueele DeeCeuÙeeefMeJeeÙe jenele veenerle.
Deuedefn»e 15 361 heeje 14
ns hewiebyej (me.), Deecner legceÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee yeNÙeeÛeMee pevemecetnele Øesef<ele
hee"efJeues Deensle. keâOeer Demes Ie[ues veener keâer lÙeebÛÙeepeJeU SKeeoe Øesef<ele Deeuee DeeefCe
lÙeebveer lÙeeÛeer Ûes°e G[efJeueer veener. DehejeOÙeebÛÙee ùoÙeeble lej Deecner Ùee mcejCeeuee DeMeeÛe
Øekeâejs (keâebyeerØeceeCes) Deejheej keâjlees.5 les ÙeeJej ßeæe "sJeerle vemeleele. DeMee ØeJe=òeerÛÙee
ueeskeâebÛeer nerÛe heæle hetJee&heej Deeueer Deens. pej Deecner lÙeebÛÙeeJej DeekeâeMeeÛes SKeeos oej
GIe[ues Demeles, DeeefCe les efoJemee{JeàÙee DeekeâeMe jesnCe ke⤠ueeieues Demeles, lejerosKeerue
lÙeebveer nsÛe meebefieleues Demeles keâer DeeceÛÙee [esàÙeebÛeer Heâmeiele nesle Deens efkebâyengvee
DeeceÛÙeeJej peeot kesâueer iesueer Deens. (10-15)
ner DeeceÛeer efkeâceÙee Deens keâer DeekeâeMeele Deecner yejsÛeMes cepeyetle ie[ yeveefJeues,6 les
heenCeeNÙeebmee"er (leeNÙeebveer) megMeesefYele kesâues. DeeefCe ØelÙeskeâ efOe:keâeefjle Mewleeveeheemetve lÙeebvee
megjef#ele kesâues. keâesCeleener Mewleeve lÙeele ceeie& Øeehle ke⤠Mekeâle veener ÙeeKesjerpe keâer lÙeeves
keâener keâeveesmee IÙeeJee7 DeeefCe pesJne lees keâeveesmee IesCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees lesJne Skeâ Øeoerhle
5) cegUele ‘vemeuegkegânt’ ne Dejyeer Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens, ‘meuekeâ’Ûee DeLe& Dejyeer Yee<esle SKeÅee
Jemletuee ogmeNÙee Jemletle ØeefJe° keâjCes, heej keâjCes DeeefCe DeesJeCes Demee neslees. pemes Oeeiee megF&ÛÙee
efÚõeletve heej keâjCes. cnCetve DeeÙeleÛee DeLe& Demee keâer F&ceeveOeejkeâebÛÙee ùoÙeele lej ns mcejCe
ceve:Meebleer DeeefCe DeelcÙeeÛee Deenej yevetve efMejle Demeles. hejbleg DehejeOÙeebÛÙee ùoÙeele les heefuelee
yevetve ueeiele Demeles. les Ssketâve lÙeebÛÙee Deble:keâjCeele Demee Deiveer Ye[keâlees peCet SKeeoer
leeheuesueer meUF& nesleer peer lÙeebÛee Tj Yesotve heej Peeueer.
6) cetU Dejye Meyo ‘yeg¤pe’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Dejyeer Yee<esle ‘yeg¤pe’ MeyoeÛee DeLe& efkeâuuee, keâesš
DeeefCe Yekeäkeâce Fceejle Demee neslees. veblejÛÙee cepekegâjeJej efJeÛeej kesâuÙeeves Demes Jeešles keâer
keâoeefÛele JejÛÙee peieeleerue lees ØeosMe DeefYeØesle Deens pÙeeÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâ ØeosMeeuee DelÙeble
Yekeäkeâce meerceebveer ogmeNÙee ØeosMeeheemetve efJeueie keâ¤ve "sJeues Deens. Ùee DeLee&veg<ebieeves ‘yeg¤pe’ Ùee
Meyoeuee megjef#ele ØeosMeeÛÙee DeLee&le IesCes Deecner DeefOekeâ ÙeesiÙe mecepelees.
7) cnCepes les Mewleeve pes DeeheuÙee efce$eebvee hejes#eeÛÙee Jeelee& DeeCetve osCÙeeÛee ØeÙelve keâjleele
JeemleefJekeâheCes hejes#eeÛÙee %eeveeÛeer meeOeves lÙeebÛÙeepeJeU Deefpeyeele veenerle. me=°er lÙeebÛÙeemee"er
ceeskeâUs jeve veener keâer nJes lesLes peeJes Je DeuueenÛeer jnmÙes ceenerle keâ¤ve IÙeeJeer. les keâeveesmee
IesCÙeeÛee ØeÙelve pe¤j keâjleele hejbleg ØelÙe#eele lÙeeÛÙee heojer keâenerÛe he[le veener.
Deuedefn»e 15 362 heeje 14
pJeeuee lÙeeÛee hee"ueeie keâjles.8 (16-18)
Deecner YetleueeÛee efJemleej kesâuee, efleÛÙeele heJe&le jesJeues, efleÛÙeele ØelÙeskeâ peeleerÛeer
Jevemheleer ÙeLeeÙeesiÙe ceespeceehe kesâuesuÙee ØeceeCeebefveMeer GieefJeueer DeeefCe efleÛÙeele GojefveJee&neÛeer
meeOeves GheueyOe kesâueer, legceÛÙeemee"erner Je lÙee heg<keâUMee efveefce&leermee"erosKeerue pÙeebvee
GhepeerefJekeâe osCeejs legcner veener. keâesCeleerner Jemlet DeMeer veener efpeÛes Keefpeves DeeceÛÙeepeJeU
veenerle. DeeefCe pÙee JemletueeosKeerue Deecner GlejefJelees Skeâe "jeefJekeâ ØeceeCeele GlejefJelees.
HeâueoeÙeer JeeNÙeebvee DeecnerÛe hee"efJelees, ceie DeekeâeMeeletve heeJemeeÛee Je<ee&Je keâjlees, DeeefCe
lÙee heeCÙeeves legcneuee le=hle keâjlees, Ùee oewueleerÛes Keefpeveoej legcner veenerle. peerJeve DeeefCe
cejCe Deecner oslees DeeefCe DeecnerÛe meJeeËÛes Jeejme9 nesCeej Deenesle. hetJeea pes ueeskeâ legceÛÙeehewkeâer
nesTve iesues Deensle lÙeebveener Deecner heentve "sJeues Deens DeeefCe veblej ÙesCeejsosKeerue DeeceÛÙee
vepejsle Deensle KeefÛeleÛe legceÛee heeuevekeâlee& lÙee meJeeËvee Skeâ$e keâjerue, lees yegefæceevener Deens
Je meJe&%eosKeerue. (19-25)
Deecner ceeveJeeuee kegâpeuesuÙee ceeleerÛÙee megkeäÙee ieeNÙeeheemetve efvecee&Ce kesâues10 DeeefCe
8) Dejyeer Meyo ‘efMeneyescegyeerve’ ÙeeÛee Øeoerhle pJeeuee Demee DeLe& neslees. efoJÙe kegâjDeeveele ogmeNÙee
ef"keâeCeer Ùeekeâefjlee ‘efMeneyes meeefkeâye’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. cnCepes DebOe:keâejeÛee
GÛÚso keâjCeejer pJeeuee, Ùeeves DeefYeØesle kesâJeU legštve keâesmeUCeejs leejs, pÙeebvee DeeceÛÙee
heefjYee<esle Gukeâe cnšues peeles nceKeeme lesÛe DemeeJesle Demes veener lej leer DevÙe SKeeÅee ØekeâejÛeer
efkeâjCesner Demet Mekeâleerue. Goe. Debleefj#eeleerue efkeâjCes DeLeJee lÙeebÛÙeenerhes#ee leer›e DevÙe SKeeos
Øekeâej DemeeJes pes DeeceÛÙee ceeefnleerle Deeues vemeeJes leLeeefhe keâOeer peefceveerkeâ[s keâesm eUleevee pÙee
DeeceÛÙee °erme he[le Demeleele lÙeeÛe Ùee Gukeâe DemeeJÙeele Je Jejerue peieekeâ[s GñeCe keâjleebvee
lÙeeÛe MewleeveebÛÙee ceeiee&le De[mej yevele DemeeJÙeele ÙeeÛeer osKeerue mebYeeJevee Deens.
9) cnCepes legceÛÙeeveblej DeecnerÛe GjCeej Deenesle. legcneuee pes keâener efceUeues Deens les kesâJeU
leelhegjlÙee GheÙeesieemee"er efceUeues Deens. mejlesMesJešer Deecner efouesuÙee ØelÙeskeâ Jemletuee lemesÛe
mees[tve efjkeâecÙee neleebveer legcner efvejeshe IÙeeue Je Ùee meJe& Jemlet peMeeÛÙee leMee DeeceÛÙee KeefpevÙeele
efMeuuekeâ jenleerue.
10) Ùee ef"keâeCeer kegâjDeeve Ùee iees°erÛee Deieoer mhe°heCes Gueie[e keâjerle Deens keâer ceveg<Ùe heMet ÙeesveerÛÙee
šhhÙeeletve efJekeâeme heeJele ceveg<Ùe ÙeesveerÛÙee #es$eele Deeuee Deens Demes cegUerÛe veener pemes DeeOegefvekeâ
keâeUeÛÙee [eefJe&veer efJeÛeejmejCeerves ØeYeeefJele Peeuesues kegâjDeeveÛes keâener Yee<Ùekeâej efmeæ keâjCeÙeeÛee
ØeÙelve keâjerle Deensle, lej ceveg<ÙeeÛÙee efveefce&leerÛee ØeejbYe ØeLeceheemetveÛe ØelÙe#eheCes YetõJÙeebveer
Peeuee Deens. lÙeeÛeer nkeâeriele meJe&ßes‰ Deuueenves, ‘kegâpeuesuÙee ceeleerÛÙee JeeUuesuÙee ieeNÙee’ Ùee
Meyoele JeefCe&ueer Deens. Ùee Meyoebveer ns mhe°heCes JÙeòeâ nesle Deens keâer Keceerj DeeuesuÙee ceeleerves Skeâ
hegleUe yeveefJeuee iesuee neslee, hetCe& PeeuÙeeveblej lees JeeUuee Je ceie lÙeele Deelcee Hegbâkeâuee iesuee.
Deuedefn»e 15 363 heeje 14
lÙeehetJeea efpeVeebvee Deecner Deie>erÛÙee pJeeuesheemetve efvecee&Ce kesâues nesles.11 ceie Dee"Jee lees Øemebie
pesJne legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves osJeotleebvee meebefieleues keâer, ‘‘ceer meWõerÙe Meg<keâ ce=eòf ekesâheemetve Skeâ
ceveg<Ùe efvecee&Ce keâjerle Deens. pesJne ceer lÙeeuee hetCe&heCes yeveJeerve DeeefCe lÙeeceOÙes DeeheuÙee
DeelcÙeelettve keâener Hegbâkesâve lej ceie legcner meJe& lÙeeÛÙee meceesj velecemlekeâ Jne. lÙeeØeceeCes meJe&
otle velecemlekeâ Peeues. ‘Fyeueerme’Kesjerpe lÙeeves velecemlekeâ nesCeeNÙeebÛeer meeLe osCÙeeme vekeâej
efouee. heeuevekeâlÙee&ves efJeÛeejues, ‘‘ns Fyueerme! leguee keâeÙe Peeues, let velecemlekeâ nesCeeNÙeebÛeer
meeLe efoueer veenerme?’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceePes ns keâece veJns keâer ceer lÙee ceveg<Ùeeheg{s
velecemlekeâ JneJes pÙeeuee let meWefõÙe Meg<keâ ceeleerheemetve efvecee&Ce kesâues Deens.’’ heeuevekeâlÙee&ves
Heâcee&efJeues, ‘‘yejs, lej Ûeeuelee nes ÙesLetve keâejCe let yeefn<ke=âle Deensme DeeefCe Deelee yeouÙeeÛÙee
efoJemeeheÙeËle legPÙeeJej efOekeäkeâej Deens.’’ lÙeeves efJevebleer kesâueer, ‘‘ceePÙee heeuevekeâlee&! pej
DeMeer iees° Deens lej ceie ceuee lÙee efoJemeeheÙeËle meJe[ os pesJne meJe& ceeCemes hegvne G"efJeueer
peeleerue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘yejs, lej leguee meJe[ Deens lÙee efoJemeeheÙeËle pÙeeÛeer JesU Deecneuee
ceenerle Deens.’’ lees cnCeeuee, ‘‘ceePÙee heeuevekeâlÙee&! pemes let ceuee YejkeâšefJeuesme lemesÛe
Deelee ceer he=LJeerle lÙeebÛÙeemee"er Deekeâ<e&Ces efvecee&Ce keâ¤ve lÙee meJeeËvee YejkeâšJetve šekeâerve.
legPÙee lÙee oemeebKesjerpe pÙeebvee let lÙeebÛÙeehewkeâer efveJe[keâ kesâuesues DemeMeerue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘ne
jmlee Deens pees Lesš ceePÙeeheÙeËle heesnÛelees.12 efvemmebosn pes ceePes Kejs oeme Deensle lÙeebÛÙeeJej
legPeer keâenerner cee$ee ÛeeueCeej veener. legPeer lej cee$ee kesâJeU lÙee YejkeâšuesuÙee ueeskeâebJejÛe
Ûeeuesue pes legPes DevegkeâjCe keâjleerue,13 DeeefCe Ùee meJeeËmee"er vejkeâeÛeer OecekeâeJeCeer Deens.’’
(26-43)
ne vejkeâ (pÙeeÛeer Oecekeâer FyueermeÛÙee DevegÙeeÙeebvee efoueer iesueer Deens) ÙeeÛeer meele oejs
11) ‘mecetce’ Ùee Dejyeer MeyoeÛee DeLe& ‘G<Ce nJee’ Demee neslees. ‘veej’ (Deie>) uee lÙeeÛÙeeMeer mebyebefOele
kesâuÙee mJe¤heele lÙeeÛee DeLe&, Deefie>SJs epeer leer›e G<Celee Demee neslees. ÙeeÉejs kegâjDeeveele pÙee
ef"keâeCeer Demes Heâcee&efJeues iesues Deens keâer efpeVeebvee Deefie>heemetve efvecee&Ce kesâues iesues Deens, lÙee meJe&
ef"keâeCeebÛes mhe°erkeâjCe nesles.
12) ‘nepee efmejeletve DeueÙÙee cegmelekeâerce’ ÙeeÛes oesve DeLe& nesT Mekeâleele. Skeâ DeLe&, Deecner Jej pes
Yee<eeblej kesâues Deens lees DeeefCe ogmeje Demee ‘ner iees° Kejer Deens. ceer osKeerue ÙeeÛes efveÙeceerle heeueve
keâjerve.’
13) Ùee JeekeäÙeeÛee ogmeje DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer ceePÙee oemeeJej (DeLee&le Deece ceeveJeebJej)
legPeer keâenerÛe meòee DemeCeej veener keâer yeUsÛe let lÙeebvee DeJe%eekeâejer yeveJeeJes, leLeeefhe pes mJele:Ûe
yenkeâues Demeleerue Je mJele: nesTve legPes DevegkeâjCe ke⤠FefÛÚleerue lÙeebvee legPÙee ceeieea
ueeieCÙeemee"er ceeskeâUs mees[ues peeF&ue, lÙeebvee peyejomleerves Deecner hejeJe=òe keâjCÙeeÛee ØeÙelve
keâjCeej veener.
Deuedefn»e 15 364 heeje 14
Deensle, ØelÙeskeâ oejemee"er lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ Yeeie Keeme kesâuee iesuee Deens.14 ÙeeGueš
F&MehejeÙeCe ueeskeâ yeeiesle DeeefCe PeNÙeebÛÙeeceOÙes jenleerue. DeeefCe lÙeebvee meebefieleues peeF&ue keâer
ØeJesMe keâje Ùeele megKe¤heheCes DeeefCe efveYe&ÙeheCes Je efyeveOeeskeâheCes. lÙeebÛÙee ùoÙeele peer keâener
Lees[er Heâej Keesš-keâheš Demesue leer Deecner keâe{tve šeketâ, les Deeheehemeeble YeeT-YeeT yevetve
meceesjemeceesj leKleebJej yemeleerue. lÙeebvee lesLes keâesCelÙeener keâ°euee meeceesjs peeJes ueeieCeej veener
DeeefCe les lesLetve efve<keâeMeerle kesâues peeCeej veenerle. (44-48)
ns hewiebyej (me.)! ceePÙee oemeebvee Keyej Åee keâer ceer Heâej #eceeMeerue DeeefCe hejce ke=âheeUt
Deens, hejbleg ÙeeyejesyejÛe ceePee ØekeâesheosKeerue DelÙeble og:KeoeÙeer Deens. (49-50)
DeeefCe Ùeebvee peje FyeÇenerce (De.) ÛÙee heengCÙeebÛeer keâneCeer SskeâJee. pesJne les Deeues
lÙeeÛÙee ÙesLes DeeefCe cnCeeues, ‘‘meueece Demees legcnebJej,’’ lesJne lÙeeves meebefieleues, ‘‘Deecneuee
legceÛes YeÙe Jeešles.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘efYeT vekeâe, Deecner legcneuee Skeâe cees"Ÿee %eeveer
cegueeÛeer KegMeKeyej osle Deenesle.’’15 FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘legcner Ùee cneleejheCeer
ceuee mebleleerÛeer megJeelee& oslee keâeÙe? Lees[s efJeÛeej lejer keâje keâer keâmeueer megJeelee& legcner ceuee
osle Deenele?’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘Deecner legcneuee melÙeeefOeef‰le megJeelee& osle Deenesle,
legcner efvejeMe nesT veÙes.’’ FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
ke=âhesheemetve efvejeMe lej kesâJeU heLeYeü° ueeskeâÛe nesle Demeleele.’’ ceie FyeÇenerce (De.) ves
efJeÛeejues, ‘‘ns DeuueenÛÙee otleebvees! leer keâesCeleer ceesnerce Deens pÙeemleJe Deeheues Deeieceve
Peeues Deens?’’ les cnCeeues, ‘‘Deecner Skeâe DehejeOeer pevemecegnekeâ[s hee"efJeues iesuees Deenesle.
kesâJeU uetle (De.) Ûes kegâšgbyeerÙe Ùeeuee DeheJeeo Deensle, lÙee meJeeËvee Deecner JeeÛeJet, lÙeeÛÙee
helveerJÙeefleefjòeâ keâer efpeÛÙeemee"er (Deuueen Heâcee&efJelees keâer) Deecner efveÙeesefpele kesâues Deens keâer
leer hee"erceeies jenCeeNÙeeble meceeefJe° Demesue.’’ (51-60)
ceie pesJne ns otle uetle (De.) heeMeer heesnÛeues, lej lÙeeves meebefieleues, ‘‘DeeheCe
DeveesUKeer efomelee.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘veener, lej Deecner leerÛe iees° IesTve Deeuesuees
14) vejkeâeÛeer ner oejs yengOee lÙee heLeYeü°les DeeefCe DeJe%esvegmeej Demeleerue pÙeebÛÙee DevegmejCeeheeÙeer
ceveg<Ùe mJele:mee"er vejkeâeÛee ceeie& GIe[ keâjerle Demelees. Goe. keâesCeer veeefmlekeâlesÛÙee ceeiee&ves
oespeKekeâ[s peelees, keâesCeer DeveskesâÕejJeeoeÛÙee ceeiee&ves, keâesCeer oebefYekeâlesÛÙee ceeiee&ves lej keâesCeer
JeemeveebÛÙee Deenejer peeTve, DeeefCe DeJe%ee Je ogjeÛeejeÛÙee ceeiee&ves, keâesCeer peguetce Je
DelÙeeÛeejeÛÙee ceeiee&ves DeeefCe ueeskeâÚUCegkeâerÛÙee ceeiee&ves, keâesCeer ceeie&Yeü°lesÛee ØeÛeej DeeefCe
kegâøeâÛÙee ØemLeehevesÛÙee ceeiee&ves lej keâesCeer DeMueeruelee Je efveue&ppelesÛÙee ceeiee&ves, pÙee ceeCemeeÛee
pees iegCe DeefOekeâ "Ukeâ Demesue lÙeevegmeejÛe penVecekeâ[s peeCÙeemee"er lÙeeÛee ceeie& efveef§ele nesF&ue.
15) cnCepes npejle Fmenekeâ (De.) pevceeuee ÙesCÙeeÛeer KegMeKeyej, pemes keâer metjn ntoceOÙes mhe°heCes
meebefieleues Deens.
Deuedefn»e 15 365 heeje 14
Deenesle efpeÛÙee ÙesCÙeele ns ueeskeâ Mebkeâe Iesle nesles. Deecner legcneuee Kejs meebielees keâer Deecner
melÙeeefveMeer legceÛÙeeheeMeer Deeuesuees Deenesle. cnCetve Deelee keâener je$e Gjueer Demelee DeeheuÙee
kegâšgbefyeÙeebvee IesTve efveIetve pee DeeefCe mJele: lÙeebÛÙee ceeieesceeie Ûeuee. legceÛÙeehewkeâer keâesCeerner
ceeies JeUtve heent veÙes. yemme, mejU Ûeeuele pee efpekeâ[s peeCÙeeÛeer legcneuee Dee%ee efoueer peele
Deens.’’ DeeefCe lÙeeuee Deecner DeeceÛee ne efveCe&Ùe heesnÛeefJeuee keâer Gpee[leeÛe ÙeebÛes mecetU
GÛÛeešve kesâues peeF&ue. (61-66)
FlekeäÙeele MenjeÛes ueeskeâ n<eexvceeefole nesTve uetle (De.) ÛÙee IejeJej Ûeeuetve Deeues.
uetle (De.) ves meebefieleues, ‘‘yebOetvees! ns ceePes heengCes Deensle, ceePeer Heâefpeleer ke⤠vekeâe,
DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee, ceuee Deheceeefvele ke⤠vekeâe.’’ les cnCeeues, ‘‘Deecner
JeejbJeej legcneuee ceveeF& kesâueer veener keâeÙe keâer meeNÙee peieeÛes ceòesâoej yevet vekeâe?’’ uetle
(De.) ves (pesjerme ÙesTve) meebefieleues, ‘‘pej legcneuee keâener keâjeJeÙeeÛesÛe Demesue lej Ùee ceePÙee
cegueer npej Deensle.’’16 (67-71)
legPÙee peerJeeÛeer MeheLe ns hewiebyej (me.), lÙeeJesUer lÙeebÛÙeeJej Skeâ ØekeâejÛeer Oegboer
Ûe{ueer nesleer pÙeeceOÙes les DeefveÙebef$ele nesle Ûeeueues nesles. mejlesMesJešer leebye[s HegâšleeÛe Skeâe
YeÙebkeâj mHeâesševes lÙeebvee iee"ues DeeefCe Deecner lÙee Jemleeruee GueLesheeueLes keâ¤ve šekeâues
DeeefCe lÙeebÛÙeeJej YeepeuesuÙee ceeleerÛÙee oie[ebÛee Je<ee&Je kesâuee. (72-74)
Ùee Iešvesle cees"s mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes °s (%eeveer) Deensle. DeeefCe lees
ØeosMe (pesLes ner Iešvee Ie[ueer nesleer) ncejmlÙeeJej efmLele Deens.17 ÙeebÛÙeele yeesOe-meece«eer Deens
lÙee ueeskeâebmee"er pes ßeæeJeble Deensle. (75-77)
DeeefCe Sskeâe Jeeues18 DelÙeeÛeejer nesles, lej hene keâer DeecnerosKeerue lÙeebÛÙeeJej met[
GieefJeuee, DeeefCe Ùee oesvner pevemecetnebÛes GOJemle ØeosMe KeguÙee jmlÙeeJej efmLele Deensle.19
(78-79)
efn»eÛÙee ueeskeâebveerosKeerue hewiebyejebvee Keesšs "jefJeues Deens. Deecner DeeceÛeer JeÛeves
lÙeebÛÙeeheeMeer hee"efJeueer, DeeceÛeer JeÛeves lÙeebvee oeKeefJeueer hejbleg les meJeeËkeâ[s ogue&#eÛe keâjerle
16) mhe°erkeâjCeemee"er hene metjn nto, šerhe ›eâ. 26, 27
17) cnCepes efnpeepe les meerefjÙee DeeefCe Fjekeâ les Fefpehleuee peeleebvee ne GodOJemle ceguetKe Jeešsle
ueeielees. meeceevÙele: Ùee meJe& ceguegKeele DeepeleeieeÙele "UkeâheCes efomeCeeNÙee lÙee efJeveeMe
efÛevnebvee keâeefHeâuÙeeÛes ueeskeâ heenele Demeleele.
18) cnCepes npejle MegSys e (De.) ÙeebÛÙee je<š^eÛes ueeskeâ. ‘Sskeâe’ ns leyetkeâÛes ØeeÛeerve veeJe nesles.
19) ceoÙeve DeeefCe ‘Sskeâe’ JeeuÙeeÛee ceguetKe osKeerue efnpeepentve Heâuemleerve Je meerefjÙeekeâ[s peeleevee
Jeešsle ueeielees.
Deuedefn»e 15 366 heeje 14
jeefnues. les heJe&le keâes¤ve Iejs yeveJeerle Demele DeeefCe DeeheuÙee"eÙeer Deieoer efveOee&mle DeeefCe
meceeOeeveer nesles mejlesMesJešer Skeâe YeÙebkeâj mHeâesševes mekeâeU nesleeÛe lÙeebvee iee"ues. DeeefCe
lÙeebÛeer mebheòeer lÙeebÛÙee keâenerner GheÙeesieer he[ueer veener. (80-84)
Deecner peceerve DeeefCe DeekeâeMeebvee DeeefCe lÙeebÛÙeele DeefmlelJeele DemeuesuÙee meJeeËvee
melÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCelÙeener DeeOeejeJej efvecee&Ce kesâues veener. DeeefCe efveCe&ÙeeÛeer Ieškeâe
efveef§eleÛe ÙesCeej Deens, ceie ns hewiebyej (me.)! legcner (Ùee ueeskeâebÛÙee DeefMe°lesJej) meYÙelesves
ogue&#e keâjerle jne. efveef§eleÛe legceÛee heeuevekeâlee& meJeeËÛee efvecee&lee Deens DeeefCe lees meJe&keâener
peeCelees. Deecner legcneuee meele JeÛeves DeMeer efoueer Deensle peer hegvejesòeâer keâjCÙeeme ÙeesiÙe
Deensle,20 DeeefCe legcneuee ceneve kegâjDeeve Øeoeve kesâuee Deens. legcner lÙee Ssefnkeâ meece«eerkeâ[s
Âef°#esheosKeerue ke⤠vekeâe, peer Deecner ÙeebÛÙeehewkeâer JesieJesieàÙee ØekeâejÛÙee ueeskeâebvee osTve
šekeâueer Deens, DeeefCe ÙeebÛÙee efmLeleerJejosKeerue Deeheues ceve og:Keer nesT osT vekeâe. Ùeebvee
mees[tve ßeæeJebleebkeâ[s JeUe. DeeefCe ve ceeveCeeNÙeebvee meebiee, ‘‘ceer lej GIe[GIe[ metÛevee
osCeeje Deens.’’ ner lÙeeÛe ØekeâejÛeer metÛevee Deens peMeer Deecner lÙee Hetâš hee[CeeNÙee ueeskeâebkeâ[s
hee"efJeueer nesleer, pÙeebveer DeeheuÙee kegâjDeeveuee legkeâ[slegkeâ[s kesâues Deens.21 lej MeheLe Deens
legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer Deecner pe¤j lÙee meJeeËvee efJeÛee¤ keâer legcner keâeÙe keâjerle nesleele?
(85-93)
lej ns hewiebyej (me.), legcneuee pÙee iees°erÛeer Dee%ee efoueer peele Deens leer hegkeâe¤ve
meebiee DeeefCe DeveskesâÕejJeeÅeebÛeer Deefpeyeele heJee& ke⤠vekeâe. legceÛÙeeleHexâ Deecner lÙee Ûes°e
keâjCeeNÙeebÛee meceeÛeej IesCÙeeme hegjsmes Deenesle, pes Deuueenyejesyej DevÙe Flejebvee osKeerue F&Õej
"jefJeleele, ueJekeâjÛe lÙeebvee ceenerle nesF&ue. (94-96)
Deecneuee ceenerle Deens pÙee iees°er ns legceÛÙeeJej jÛeleele, lÙeecegUs legceÛes Deble:keâjCe
og:Keer nesle Deens. (lÙeeÛee Fueepe Demee Deens keâer) DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mlegleeryejesyej
lÙeeÛes heeefJe$eieeve keâje, lÙeeÛÙee "eÙeer velecemlekeâ Jne, DeeefCe lÙee MesJešÛÙee IeškesâheÙeËle
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer Yeòeâer keâjerle jne efpeÛes Deeieceve efveef§ele Deens. (97-99)
20) cnCepes metjn HeâeefleneÛÙee DeeÙeleer. DeieesojÛÙee Fmueeceer efJeÉeveebÛÙee yengmebKÙesÛes Skeâcele Deens.
efkebâyengvee Fceece yegKeejer (jn.) Ùeebveer lej oesve DeØelÙe#e efveJesoves osKeerue Ùee iees<šerÛÙee
ØeceeCeeoeKeue Øemlegle kesâueer Deensle keâer mJele: hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebveer ‘meele DeeÙeleer’
ÙeebÛÙeeheemetve metjn Heâeeflene DeefYeØesle DemeuÙeeÛes meebefieleues Deens.
21) cnCepes lÙee «ebLeeuee pees kegâjDeeve ØeceeCesÛe lÙeebvee efouee iesuee neslee, lÙeeÛes legkeâ[s legkeâ[s keâ¤ve
šekeâues. lÙeeÛÙee SKeeÅee YeeieeÛes DevegmejCe kesâues lej DevÙe SKeeÅeekeâ[s lÙeebveer hee" efHeâjefJeueer.
Devedvendue 16 367 heeje 14
16 metjn Devedvendue
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 128)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ÙesTve "sheuee DeuueenÛee efveCe&Ùe,1 Deelee lÙeeÛÙeemee"er IeeF& ke⤠vekeâe.
DeveskesâÕejJeeoeheemetve lees heefJe$e Deens DeeefCe ßes‰ Deens. lees pÙee oemeeuee FefÛÚlees lÙeeJej
DeeheuÙee Dee%esves otleeÉejs Ùee DeelcÙeeuee2 DeJeleerCe& keâjlees. (Ùee metÛevesmen keâer ueeskeâebvee)
‘‘meeJeOe keâje, ceePÙeeefMeJeeÙe ogmeje keâesCeerner F&Õej veener, cnCetve legcner ceePÙee keâesheeÛeer Yeerleer
yeeUiee.’’ lÙeeves DeekeâeMeeuee Je peefceveeruee melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâues Deens, lees Heâej GÛÛe
Je ßes‰ Deens lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ keâjerle Deensle. (1-3)
lÙeeves ceeveJeeuee Skeâe ueneveMee LeWyeeheemetve efvecee&Ce kesâues DeeefCe heenlee heenlee lees
Yeeb[Keesj yeveuee.3 lÙeeves peveeJejs efvecee&Ce kesâueer pÙeebÛÙeele legcnekeâefjlee hees<eeKener Deens
DeeefCe DeVeosKeerue DeeefCe leNnsleNnsÛes ogmejs HeâeÙeosmegæe lÙeebÛÙeele legcnemee"er meeQoÙe& Deens,
pesJne mekeâeUer legcner lÙeebvee ÛejeJeÙeeme hee"efJelee DeeefCe pesJne mebOÙeekeâeUer legcner lÙeebvee hejle
DeeCelee, les legceÛÙeemee"er DeesPes Jeentve DeMee DeMee ef"keâeCeer IesTve peeleele pesLes legcner
efpeJeehee[ heefjßeceeefMeJeeÙe heesnÛet Mekeâle veener. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legceÛee
heeuevekeâlee& Heâej ceeÙeeUt Je cesnjyeeve Deens. lÙeeves Iees[s Je KesÛejs DeeefCe iee{Jes efvecee&Ce kesâueer
keâer pesCeskeâ¤ve legcner lÙeebÛÙeeJej mJeej JneJes DeeefCe leer legceÛÙee peerJeveeÛeer MeesYee JneJeer. lees
heg<keâUMee DevÙe Jemlet (legceÛÙee HeâeÙeÅeemee"er) efvecee&Ce keâjlees pÙeeÛes legcneuee %eeveosKeerue
1) cnCepes lees Øekeâš nesCÙeeÛeer Je Debceueele ÙesCÙeeÛeer JesU peJeU Deeueer Deens. yengOee Ùee HewâmeuÙeeves
DeefYeØesle hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes cekeäkesântve efnpejle keâjCes Deens. Lees[ŸeeÛe
keâeueeJeOeerveblej lemee ngkegâcener efouee iesuee. kegâjDeeveÛÙee DeOÙeÙeveeves keâUles keâer Øese f<ele pÙee
ueeskeâebceOÙes efveÙegòeâ kesâuee peelees, les pesJne FvkeâejeÛeer meercee iee"leele lesJne Øesef<eleeuee efnpejle-
mJeosMe lÙeeieeÛeer Dee%ee efoueer peeles Je neÛe ngketâce lÙeebÛÙee YeeiÙeeÛee efvekeâeue ueeJelees. lÙeeveblej
lÙee ueeskeâebJej Skeâlej efJeveeMekeâejer Øekeâeshe Ùeslees efkebâJee Øesef<ele Je lÙeeÛÙee DevegÙeeÙeebkeâjJeer lÙeebÛes
cetU keâehetve šekeâues peeles.
2) DeelcÙeeves DeefYeØesle Øesef<eleelcee DeeefCe efoJÙe Øekeâšve nesÙe pÙeebveer mece=æ nesTve Øesef<ele ke=âleer Je
Gòeâer keâjerle Demelees.
3) ÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele Je yengOee oesvner DeefYeØesle Deensle. Skeâ DeLe& Demee keâer Deuueenves
JeerÙee&ÛÙee #egõ DeMee LeWyeeheemetve lees ceveg<Ùe pevceeme Ieeleuee, pees Jeeo-efJeJeeoeÛeer #ecelee yeeUielees
Je DeeheuÙee GösMeemee"er ÙegefòeâJeeo ke⤠Mekeâlees. ogmejs Demes keâer pÙee ceeCemeeuee F&Õejeves
JeerÙee&meejKÙee #egõ õJÙeeves pevceeme Ieeleues Deens, lÙeeÛÙee DeenbYeeJeeÛee Deeflejskeâ lej hene keâer Kegö
F&ÕejeefJe¤æÛe Yeeb[CÙeemee"er lees lelhej yeveuee Deens.
Devedvendue 16 368 heeje 14
veener.4 DeeefCe DeuueenJejÛe Deens mejUceeie& oeKeefJeCes pesJne keâer Jeekeâ[s ceeie& osKeerue
DeefmlelJeele Deensle. pej lÙeeves FefÛÚues Demeles lej legcne meJeeËvee ceeie& oeKeefJeues Demeles.
(4-9)
leesÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebletve legceÛÙeemee"er hepe&vÙeJe=°er kesâueer pÙeeves legcner
mJele:osKeerue le=hle neslee DeeefCe legceÛÙee peveeJejebmee"ermegæe Ûeeje GlheVe neslees. lees lÙee
heeCÙeeÉejs Mesleer HegâueefJelees DeeefCe pewletve Je Kepetj Je õe#es DeeefCe leNnsleNnsÛeer Flej HeâUs
efvecee&Ce keâjlees. Ùeele Skeâ cees"e mebkesâle Deens lÙee ueeskeâebmee"er pes ieebefYeÙee&ves efJeÛeej keâjleele.
(10-11)
lÙeeves legceÛÙee keâuÙeeCeemee"er je$e Je efoJemeeuee DeeefCe metÙe& Je Ûebõeuee JeMe kesâues
Deens DeeefCe meJe& ve#e$esner lÙeeÛÙeeÛe Dee%esves JeMeerYetle Deensle, Ùeele Kethe mebkesâle Deensle lÙee
ueeskeâebmee"er pes yegæerÛee GheÙeesie keâjleele. DeeefCe Ùee pÙee heg<keâUMee jbieeryesjbieer Jemlet lÙeeves
legceÛÙeemee"er peefceveerle GlheVe keâ¤ve "sJeuÙee Deensle, ÙeebÛÙeelemegæe efveef§eleÛe mebkesâle Deensle
lÙee ueeskeâebmee"er pes yeesOe IesCeejs Deensle. (12-13)
leesÛe Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er mecegõeuee JeMe kesâues Deens pesCeskeâ¤ve legcner lÙeeheemetve
leepes ceebme IesTve KeeJes DeeefCe lÙeeÛÙeeheemetve DeuebkeâejeÛÙee Jemlet keâe{eJÙeele pÙee legcner
heefjOeeve keâjlee. legcner heenlee keâer veewkeâe mecegõeÛes Tj Heâe[erle Ûeeueles, ns meJe& keâener Ùeemee"er
Deens keâer legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesÛee MeesOe keâjeJee5 Je lÙeeÛes ke=âle%e JneJes.
(14)
lÙeeves OejleerJej heJe&leebÛÙee cesKee iee[uÙee pesCeskeâ¤ve he=LJeerves legcneuee IesTve {Ut
veÙes. lÙeeves veÅee ØeJeeefnle kesâuÙee Je vewmeefie&keâ ceeie& yeveefJeues pesCeskeâ¤ve legcneuee ceeie&oMe&ve
Øeehle JneJes. lÙeeves peefceveerle ceeie& oeKeefJeCeejer efÛevns "sJeueer DeeefCe ve#e$eebheemetve osKeerue
ueeskeâ ceeie&oMe&ve Øeehle keâjleele. (15-16)
ceie lees, pees efvecee&Ce keâjlees Je les, pes keâenerner efvecee&Ce keâjerle veenerle, oesIes Skeâ meceeve
Deensle keâeÙe? keâeÙe legcner efÛebleve keâjerle veener? pej legcner DeuueenÛÙee osCeiÙeebÛeer ieCevee
ke⤠FefÛÚues lej ieCevee ke⤠Mekeâle veener, JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lees HeâejÛe #eceeMeerue
Je oÙeeUt Deens. Kejs heenlee lees legceÛÙee ØekeâšÛesner %eeve jeKelees Je DeØekeâšÛesner.
(17-19)
4) cnCepes yeNÙeeÛeMee DeMee Jemlet Deensle pÙee ceveg<ÙeeÛÙee YeuÙeemee"er keâeÙe&Meerue Deensle Je
ceeCemeeuee ceenerleÛe veener keâer keâesCekeâesCelÙee ef"keâeCeer efkeâleer mesJekeâ lÙeeÛeer mesJee keâjCÙeele
ueeieues Deensle Je keâesCeleer mesJee heej hee[erle Deensle.
5) cnCepes JewOe heæleerves Deeheueer jespeer Øeehle keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâje.
Devedvendue 16 369 heeje 14
esDeeefCe lÙee ogmeNÙee efJeYetleer pÙeebÛee Deuueenuee mees[tve ueeskeâ OeeJee keâjleele les
keâesCelÙeener JemletÛes efvecee&les veenerle lej les mJele:Ûe efvecee&Ce kesâues iesues Deensle. ce=le Deensle,
efpeJeble veenerle DeeefCe lÙeebvee keâenerner ceenerle veener keâer lÙeebvee kesâJne (ogmeNÙeeboe efpeJeble
keâ¤ve) G"efJeues peeF&ue.6 (20-21)
legceÛee F&Õej lej kesâJeU SkeâÛe F&Õej Deens. hejbleg pes ueeskeâ hejueeskeâeuee ceevele veenerle
lÙeebÛÙee ceveele vekeâej JeemleJÙe keâ¤ve Deens. DeeefCe les IeceW[erle he[ues Deensle. Deuueen
efveef§eleÛe ÙeebÛeer meJe& ke=âlÙes peeCelees, DeØekeâšmegæe Je ØekeâšosKeerue, lees lÙee ueeskeâebvee cegUerÛe
hemeble keâjerle veener pes Denbkeâejele he[ues Demeleerue. (22)
DeeefCe pesJne SKeeoe lÙeebvee efJeÛeejlees keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves ner keâeÙe Ûeerpe
DeJelejueer Deens.7 lej cnCeleele, ‘‘Denes, lÙee lej pegvÙee keâeUeleerue hegjeCekeâLee Deensle.’’ Ùee
iees°er les DeMeemee"er keâjerle Deensle keâer hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Deeheues DeesPesner hetCe&heCes
GÛeueleerue DeeefCe lÙeeÛeyejesyej lÙee ueeskeâebÛee Yeej osKeerue GÛeueleerue pÙeebvee ns De%eeveeheeÙeer
heLeYeü° keâjerle Deensle, hene, efkeâleer keâ"erCe peyeeyeoejer Deens ner. efpeuee les DeeheuÙee
[eskeäÙeeJej Iesle Deensle? ÙeebÛÙeehetJeeaosKeerue yejsÛemes ueeskeâ (melÙeeuee hejemle keâjCÙeekeâefjlee)
DeMeerÛe kegâefšuelee keâjerle jeefnues Deensle. lej heentve IÙee keâer Deuueenves lÙeebÛÙee kegâefšuelesÛee
Fceuee heeÙeemekeâš GKe[tve šekeâuee DeeefCe lÙeeÛes Úhhej lÙeebÛÙee [eskeäÙeeJej keâesmeUues DeeefCe
DeMee efoMesves lÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe Deeuee efpekeâ[tve lÙeeÛes Deeieceve lÙeebÛÙee keâuheveslener veJnles.
ceie Debeflece efoveer Deuueen lÙeebvee Kepeerue Je Deheceeefvele keâjerue DeeefCe lÙeebvee meebiesue,
‘‘oeKeJee Deelee keâes"s Deensle ceePes les Yeeieeroej pÙeebÛÙeemee"er legcner (melÙeJeeoeRMeer) Yeeb[Ces
keâjerle neslee?’’ %eeveerpeve cnCeleerue, ‘‘Deepe veeceg<keâer Je ogozJe Deens DeßeæeJebleebmee"er
(keâeefHeâjebmee"er).’’ nesÙe, lÙeeÛe DeßeæeJebleebmee"er pes DeeheuÙee mJele:Jej DelÙeeÛeej keâjleevee
pesJne otleebÛÙee neleer hekeâ[ues peeleele (lesJne efMejpeesjer mees[tve) ueiesÛe ueesšebieCe Ieeueleele
DeeefCe cnCeleele, ‘‘Deecner lej keâener DehejeOe keâjerle veJnlees.’’ otle Gòej osleele, ‘‘keâjerle
veJnlee! Deuueen legceÛeer ke=âlÙes ÛeebieuÙeeÛe Øekeâejs peeCelees. Deelee pee, vejkeâeÛÙee oejeble
efMeje, lesLesÛe legcneuee meowJe jeneJeÙeeÛes Deens.’’ lej JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer les DelÙeble
JeeF&š ef"keâeCe Deens Denbkeâejer ueeskeâebkeâefjlee. (23-29)
ogmejerkeâ[s pesJne F&MehejeÙeCe ueeskeâebvee efJeÛeejues peeles keâer ner keâeÙe Jemlet Deens peer
6) ns Meyo mhe°heCes Demes oMe&Jeerle Deensle keâer Ùee ef"keâeCeer efJeMes<ekeâ¤ve pÙee yeveeJešer osJ eebÛes Keb[ve
kesâues peele Deens les ce=le ceeCemes Deensle keâejCe HeâefjMles lej ce=le vemetve efpeJeble Deensle. lemesÛe
ueekeâ[er Je oie[er cetleeAÛÙeemebyebOeer ogmeNÙeeboe efpeJeble G"efJeuÙee peeCÙeeÛee ØeMveÛe GÆJele veener.
7) Dejyemleeveele pesJne hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛeer ÛeÛee& nesT ueeieueer lesJne yeensjÛes ueeskeâ
cekeäkeâeJeeefmeÙeebMeer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Je kegâjDeevemebyebOeer ØeMve efJeÛeejerle Demele.
Devedvendue 16 370 heeje 14
legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeJelejueer Deens lej les Gòej osleele, ‘‘Gòece Jemlet DeJelejueer
Deens.’’ DeMee ØekeâejÛÙee hegCÙekeâceea ueeskeâebmee"er Ùee peieelener keâuÙeeCe Deens DeeefCe
hejueeskeâeleerue Iej lej nceKeeme lÙeebÛÙeemee"er Gòece Deens. HeâejÛe Ûeebieues Iej Deens.
F&MehejeÙeCe ueeskeâebÛes. efÛejbleve efveJeemeeÛes mJeie& pÙeeÛÙeele les oeKeue nesleerue, Keeuetve keâeueJes
Jeenele Demeleerue DeeefCe meJe& keâener lesLes Deieoer FÛÚsØeceeCes Demesue. Demee ceesyeouee oslees
Deuueen F&MehejeÙeCe ueeskeâebvee. lÙee F&MehejeÙeCeebvee pÙeebÛes Deelces MegefÛeYet&le DeJemLesle pesJne
otle njCe keâjleele lesJne cnCeleele meueece Demees legcnebJej Ùee mJeiee&ceOÙes DeeheuÙee keâcee&ÛÙee
ceesyeouÙeele.’’ (30-32)
ns hewiebyej (me.), Deelee pes ns ueeskeâ Jeeš heenele Deensle lej ÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Deelee keâeÙe
Gjues Deens keâer otleebveerÛe IesTve heesnÛeeJesle DeLeJee legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûee efvekeâeue ueeiet
JneJee? DeMeeÛe ØekeâejÛeer efOešeF& ÙeebÛÙeehetJeea heg<keâUMee ueeskeâebveer kesâueer Deens, ceie pes keâener
lÙeebÛÙeeMeer Ie[ues les lÙeebÛÙeeJej DeuueenÛee DelÙeeÛeej veJnlee lej lÙeebÛÙee mJele:Ûee
DelÙeeÛeej neslee pees lÙeebveer DeeheuÙee mJele:Jej kesâuee. lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛes og<heefjCeece
mejlesMesJešer lÙeebÛÙeeÛe Debieueš Deeues DeeefCe leerÛe iees° lÙeebÛÙeeJej Dees{JeuÙeeefJevee jeefnueer
veener efpeÛeer Ûes°e les keâjerle nesles. (33-34)
ns DeveskesâÕejJeeoer cnCeleele, ‘‘pej Deuueenves FefÛÚues Demeles lej Deecnerner DeeefCe
DeeceÛÙee hetJe&peebveerosKeerue lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeeÛeer Gheemeveener kesâueer vemeleer DeeefCe
lÙeeÛÙee Dee%esefMeJeeÙe SKeeÅee Jemletuee efveef<eæosKeerue "jefJeues vemeles.’’ DemeuesÛe efveefceòe
ÙeebÛÙeehetJeeaÛes ueeskeâ osKeerue keâjerle jeefnues Deensle, lej hewiebyejeJej mhe° iees°er
heesnÛeefJeCÙeeJÙeefleefjòeâ keâener peyeeyeoejer Deens keâeÙe? Deecner ØelÙeskeâ pevemecetnele Skeâ hewiebyej
hee"efJeuee, DeeefCe lÙeeÛÙeeÉejs meJeeËvee Keyejoej keâ¤ve šekeâues keâer, ‘‘DeuueenÛeer Yeòeâer keâje
DeeefCe DeefveyeËOe yeveuesuÙee (leeietle) ÛÙee Gheemevesheemetve Deefuehle jene.’’ lÙeeveblej
lÙeebÛÙeehewkeâer kegâCeeuee Deuueenves ceeie&oMe&ve efoues DeeefCe kegâCeeJej heLeYeü°lee Dees{Jeueer. ceie
peje OejleerJej Ûeeuetve efHeâ¤ve heene keâer Keesšs "jefJeCeeNÙeebÛee MesJeš keâmee Peeuee Deens. ns
Øesef<ele, legcner lÙeebvee mejU ceeiee&Jej DeeCeCÙeemee"er efkeâleerner FÛÚgkeâ Demee hejbleg pes heLeYeü°
nesleele lÙeebvee Deuueen ceeie&oMe&ve keâjerle veener. DeeefCe DeMee ueeskeâebvee keâesCeerner ceole keâ¤
Mekeâle veener. (35-37)
ns ueeskeâ DeuueenÛÙee veeJeeves keâ"esj MeheLee IesTve meebieleele, ‘‘Deuueen keâesCelÙeener
cejCeeNÙeeuee hegvne efpeJeble keâ¤ve G"efJeCeej veener’’ keâe G"efJeCeej veener? ns lej Skeâ JeÛeve
Deens pÙeeuee hegjs keâjCes lÙeeves mJele:mee"er DeefveJeeÙe& "jefJeues Deens, heCe yengleskeâ ueeskeâ
peeCele veenerle. DeeefCe Demes Ie[Ces Ùeemee"er DeeJeMÙekeâ Deens keâer Deuueenves ÙeebÛÙeemeceesj ner
JemlegefmLeleer GIe[ keâjeJeer efpeÛÙeemebyebOeer ns celeYeso keâjerle Deensle. DeeefCe melÙeeÛee Fvkeâej
Devedvendue 16 371 heeje 14
keâjCeeNÙeebvee ns keâUeJes keâer les Keesšej[s nesles. (Gjueer lÙeeÛeer MekeäÙelee, lej) Deecneuee
keâesCeleerner Jemlet DeefmlelJeele DeeCeCÙeemee"er Ùeehes#ee DeefOekeâ keâener keâjeJes ueeiele veener keâer
efleuee DeeosMe oslees, ‘‘Ie[es.’’ DeeefCe yemme lemes Ie[les. (38-40)
pes ueeskeâ DelÙeeÛeej menve kesâuÙeeveblej DeuueenKeelej osMelÙeeie keâ¤ve iesues Deensle
lÙeebvee Deecner peieeleÛe Ûeebieues ef"keâeCe osT DeeefCe hejueeskeâeleerue ceesyeouee lej Heâej cees"e
Deens.8 ceenerle JneJes lÙee DelÙeeÛeejheeref[leebvee pÙeebveer mebÙece jeKeuee Deens Je pes DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee YejJeMeeJej keâece keâjerle Deensle. (keâer efkeâleer Ûeebieuee MesJeš lÙeebÛÙee Øeleer#esle
Deens.) (41-42)
ns hewiebyej (me.), Deecner legceÛÙee DeieesojosKeerue pesJne keâOeer hewiebyej hee"efJeues Deensle,
ceeCemeebceOetveÛe hee"efJeues Deensle pÙeebÛÙeekeâ[s Deecner DeeceÛÙee mebosMeeÛes efoJÙe Øekeâšve keâjerle
neslees, mcejCeOeejer ueeskeâebvee9 efJeÛeeje pej legcner ueeskeâ mJele: peeCele vemeeue. hetJeeaÛÙee
hewiebyejebvee osKeerue Deecner GppJeue mebkesâle Je «ebLe osTve hee"efJeues nesles DeeefCe Deelee ns
hegve:mcejCe legceÛÙeeJej DeJelejues Deens keâer pesCeskeâ¤ve legcner ueeskeâebÛÙeemeceesj lÙee efMe#eCeeÛes
mhe°erkeâjCe keâjerle jeneJes pes lÙeebÛÙeemee"er DeJelejues iesues Deens,10 DeeefCe pesCeskeâ¤ve ueeskeâ
(mJele:osKeerue) ieebefYeÙee&ves efJeÛeej keâjleerue. (43-44)
ceie les ueeskeâ pes (hewiebyejeÛÙee DeeJeenveeefJe¤æ) JeeF&šele JeeF&š Ûeeueer KesUle Deensle
Ùee iees°eRheemetve DeieoerÛe efveYe&Ùe Peeues Deensle keâeÙe keâer Deuueenves lÙeebvee peefceveerle KeÛeJeeJes
DeLeJee DemeuÙee efoMesves Øekeâeshe DeeCeeJes efpekeâ[tve lees ÙesCÙeeÛes lÙeebÛÙee keâuheveslener vemesue.
DeLeJee Dekeâmceele Ûeeuelee efHeâjlee lÙeebvee OejeJes, efkebâJee DeMee efmLeleerle lÙeebvee hekeâ[eJes pesJne
lÙeebvee mJele:Ûe ÙesCeeNÙee mebkeâšeÛeer Oeemleer ueeieueer Demesue Je lÙeeheemetve JeeÛeCÙeeÛÙee
keâeUpeerle les o#e Demeleerue? lÙeeves nJes les keâjCÙeeÛeer FÛÚe keâjleerue. ns ueeskeâ lÙeeuee pesjerme
DeeCeCÙeeÛeer Meòeâer yeeUiele veenerle. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& cees"e
ce=otmJeYeeJeer DeeefCe oÙeeJeeve Deens. (45-47)
8) ne mebkesâle, keâeefHeâjebÛÙee Deme¢ekeâejkeâ ÚUeuee Jewleeietve pÙeeveer nyMekeâ[s efnpejle kesâueer nesleer lÙee
cegneefpejervekeâ[s Deens.
9) cnCepes pÙee ueeskeâebvee owJeer «ebLeeÛes %eeve Deens lÙeebvee efJeÛeeje keâer Øesef<ele ceeveJeÛe Demele DeLeJee
DevÙe keâener Demele?
10) cnCepes DeuueenÛes hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej «ebLe DeMeemee"er GlejefJeuee iesuee neslee keâer les
DeeheuÙee Gòeâer Je ke=âleerves lÙee «ebLeeÛÙee efMekeâJeCeer Je Dee%eebÛes mhe°erkeâjCe DeeefCe efJ eMues<eCe
keâjleele. ÙeeJe¤ve hewiebyej (me.) ÙeebÛeer heæle kegâjDeeveÛes meveoMeerj DeefOeke=âle mhe°erkeâjCe Deens ner
iees° DeeheesDeeheÛe efmeæ nesles.
Devedvendue 16 372 heeje 14
DeeefCe keâeÙe ns ueeskeâ Deuueenves efvecee&Ce kesâuesuÙee keâesCelÙeeÛe Jemletuee heenele veenerle
keâer efleÛeer meeJeueer keâMee Øekeâejs DeuueenÛÙee "eÙeer velecemlekeâ nesle GpeJÙee Je [eJÙee yeepetuee
he[les?11 meJe&Ûes meJe& DeMee Øekeâejs ueeÛeejer JÙeòeâ keâjerle Deensle. he=LJeer Je DeekeâeMeeble
efpelekeäÙee ØeceeCeele mepeerJe efveefce&leer Deens DeeefCe efpelekesâ otle, meJe& DeuueenÛÙeemeceesj
velecemlekeâ nesle Deensle, les keâoeefhe efMejpeesjer keâjerle veenerle, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer pees
lÙeeÛÙee Jejleer Deens, efYeleele DeeefCe peer keâener Dee%ee efoueer peeles lÙeeÛeØeceeCes keâece keâjleele.
(48-50)
12
DeuueenÛee Heâcee&ve Deens, ‘‘oesve GheemÙe yeveJet vekeâe, GheemÙe lej kesâJeU SkeâÛe
Deens cnCetve legcner ceePÙeeÛe keâesheeÛes YeÙe yeeUiee.’’ lÙeeÛesÛe Deens les meJe&keâener pes DeekeâeMeeble
Deens Je pes keâener peefceveerle Deens DeeefCe hetCe&le: lÙeeÛeeÛe Oece& (meJe& me=°erle) Ûeeuele Deens. 13
ceie keâeÙe Deuueenuee mees[tve legcner DevÙe keâesCeeÛeer Yeerleer yeeUieeue? (51-52)
legcneuee peer keâener osCeieer Øeehle Deens Deuueenkeâ[tveÛe Deens. ceie pesJne SKeeoe
efyekeâš Øemebie legceÛÙeeJej Dees{Jelees lesJne legcner ueeskeâ Deeheueer ieeNneCeer IesTve lÙeeÛÙeekeâ[s
OeeJe Ieslee. heCe pesJne Deuueen lees Øemebie šeUlees lesJne Dekeâmceele legceÛÙeehewkeâer Skeâ ieš
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&yejesyej ogmeNÙeebvee (Ùee cesnjyeeveerØeleerÛÙee ke=âle%elesle) Yeeieeroej yeveJet
ueeielees pesCeskeâ¤ve DeuueenÛÙee ke=âhesyeöue ke=âleIve yeveeJes. yejs, cepee keâje, ueJekeâjÛe legcneuee
keâUsue. (53-55)
ns ueeskeâ pÙeebÛeer JeemleJelee peeCele veenerle lÙeebÛes efnmmes, Deecner efouesuÙee DeVeele
"jefJeleele - DeuueenÛeer MeheLe, pe¤j legcneuee efJeÛeejues peeF&ue keâer ner DemelÙes legcner keâMeer
jÛeueer nesleer? (56)
11) cnCepes meJe& Deekeâejelcekeâ JemletbÛÙee meeJeuÙee Ùee iees°erÛes Øeleerkeâ Deens keâer heJe&le Demeesle keâer Je=#e,
heMet Demeesle keâer ceeveJe, meJe&Ûes meJe& Skeâe meJe&JÙeeheer keâeÙeÅeeÛÙee hekeâ[erle peKe[ues Deensle.
meJeeËÛÙee keâheeUeJej yeboieerÛee "mee ueeieuesuee Deens. F&MelJeele keâesCeeÛee ÙeeflkebâefÛele osKeerue Yeeie
veener. meeJeueer he[Ces ns SKeeÅee JemletÛes Yeeweflekeâ Jemlet DemeCÙeeÛes GIe[ efÛevn Deens, lej Yeeweflekeâ
DemeCes ns oeme Je efveefce&leer DemeCÙeeÛes mhe° ØeceeCe Deens.
12) oesve F&Õej DemeCÙeeÛÙee vekeâejele oesvehes#ee peemle F&ÕejebÛee Fvkeâej meceeefJe° DemeCes ›eâceØeehleÛe
Deens.
13) ogmeNÙee Meyoele, lÙeeÛÙeeÛe Dee%eeOeejkeâlesJej Ùee meJe& pewefJekeâ keâeÙe&MeeuesÛeer JÙeJemLee efšketâve
Deens.
Devedvendue 16 373 heeje 14
ns Deuueenmee"er cegueer efveef§ele keâjleele.14 heefJe$e Deens Deuueen! DeeefCe ÙeebÛÙeemee"er
les pes Ùeebvee nJes Deens?15 pesJne ÙeebÛÙeehewkeâer SKeeÅeeuee cegueerÛÙee pevceeÛeer KegMeKeyej osCÙeele
Ùesles lesJne lÙeeÛÙee ÛesnNÙeeJej keâeefUcee hemejlees Je lees jòeâemeceeve Ieesš efieUtve yemelees.
ueeskeâebÛÙeeheemetve uehele Úhele efHeâjlees keâer Ùee JeeF&š yeeleceerveblej keâesCeeuee keâeÙe leeW[
oeKeJeeJeÙeeÛes, efJeÛeej keâjlees keâer Deheceeefvele nesTve cegueeruee IesTve jneJes DeLeJee ceeleerle
iee[eJes? hene, keâmes JeeF&š efveCe&Ùe Deensle, pes ns F&ÕejemebyebOeer ueeJeleele.16 JeeF&š efJeMes<eCes
ueeJeCÙeeueeÙekeâ lej les ueeskeâ Deensle pes cejCeesòej peerJeveeJej efJeÕeeme "sJele veenerle,
Deuueenmee"er meJee&le GÛÛe efJeMes<eCes Deensle, leesÛe lej meJeeËJej ØeYeglJemebheVe DeeefCe
yegefæceòesle heefjhetCe& Deens. (57-60)
pej SKeeos JesUer ueeskeâebvee Deuueenves lÙeeÛÙee DelÙeeÛeejeyeöue ueiesÛe hekeâ[ues Demeles
lej YetleueeJej keâesCelÙeener mepeerJeeuee mees[ues vemeles. hejbleg lees meJeeËvee Skeâe "jeefJekeâ
keâeueeJeOeerheÙeËle meJe[ oslees, ceie pesJne leer JesU ÙesTve "sheles lesJne efleÛÙeehes#ee keâesCeerner Skeâ
#eCeYej osKeerue ceeies heg{s nesT Mekeâle veener. Deepe ns ueeskeâ lÙee iees°er Deuueenmee"er Ùeespeerle
Deensle pÙee DeeheuÙee mJele:mee"er Ùeebvee veehemeble Deensle, lÙeebÛÙeemee"er meJe&keâener "erkeâ
DemeuÙeeÛes lÙeebÛÙee efpeJne Keesšs keâLeve keâjleele. ÙeebÛÙeemee"er lej SkeâÛe iees° Deens DeeefCe leer
Deens vejkeâeÛee Deie>er. efveef§eleÛe ns meJeeËÛÙee Deieesoj efleÛÙeele heesnÛeefJeues peeleerue.
(61-62)
DeuueenÛeer MeheLe, ns hewiebyej (me.)! legceÛÙee DeieesojosKeerue Deveskeâ pevemecetneble
Deecner hewiebyej hee"efJeues Deensle (DeeefCe hetJeeamegæe DemesÛe nesle jeefnues Deens keâer) Mewleeveves
lÙeebÛeer JeeF&š ke=âlÙes lÙeebvee megMeesefYele keâ¤ve oeKeefJeueer (DeeefCe hewiebyejeÛes cnCeCes lÙeebveer
ceeveues veener.) leesÛe Mewleeve Deepe Ùee ueeskeâebÛeeosKeerue Jeeueer yeveuee Deens DeeefCe ns og:KeoeÙeer
efMe#esme hee$e yevele Deensle. Deecner ne «ebLe legcneJej Ùeemee"er DeJelejuee Deens keâer legcner lÙee
celeYesoebÛeer JeemleJelee ÙeebÛÙeeJej mhe° keâjeJeer pÙeeceOÙes ns iegjHeâšues Deensle. ne «ebLe
ceeie&oMe&ve Je ke=âhee yevetve Glejuee Deens lÙee ueeskeâebmee"er pes Ùeeuee ceeveleele. (63-64)
(legcner ØelÙeskeâ heeJemeeàÙeele heenlee keâer) Deuueenves DeekeâeMeebletve heeJemeeÛee Je<ee&Je
14) Dejye DeveskesâÕejJeeÅeebÛÙee GheemÙeeble osJe keâceer nesles, Je osJelee peemle neslÙee Je lÙee F&Õej keâvÙee
Deensle DeMeer lÙee osJeleebmebyebOeer lÙeebÛeer OeejCee nesleer. lÙeeÛeØeceeCes HeâefjMlÙeebvee osKeerue les
F&ÕejeÛÙee cegueer "jJeerle Demele.
15) DeLee&le cegues.
16) cnCepes mJele:mee"er pÙee cegueer DemeCÙeeuee ns ueeskeâ Flekesâ ueppeemheo Je Deheceeveemheo
mecepeleele, F&Õejemee"er lesÛe efve:mebkeâesÛeheCes Ùeespeleele.
Devedvendue 16 374 heeje 14
kesâuee DeeefCe Dekeâmceele ce=le he[uesuÙee peefceveerle lÙeeÛÙeecegUs ØeeCe Deesleues17 efveef§eleÛe
ÙeeÛÙeele Skeâ mebkesâleefÛevn Deens SskeâCeeNÙeebmee"er. (65)
DeeefCe legceÛÙeemee"er ØeeCeercee$eebleosKeerue Skeâ yeesOe Deens. lÙeebÛÙee heesšebleerue MesCe Je
jòeâeceOetve Deecner legcneuee Skeâ heoeLe& heepelees cnCepes efveYexU otOe pes efheCeeNÙeemee"er
DeeuneooeÙekeâ Deens. (66)
(DeMeeÛe Øekeâejs) KepetjerÛÙee Pee[eheemetve Je õe#eeÛÙee JesueeRheemetve Deecner Skeâ heoeLe&
legcneuee heepelees pÙeeheemetve legcner ceeokeâner yeveefJelee DeeefCe Megæ DeVeosKeerue.18 efveef§eleÛe
ÙeebÛÙeele Skeâ mebkesâle Deens yegefæÛee GheÙeesie keâjCeeNÙeemee"er. (67)
DeeefCe hene, legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves ceOeceeMeerJej ner iees° efoJÙe Øekeâšve kesâueer19 keâer
heJe&leeceOÙes DeeefCe Je=#eeceOÙes DeeefCe ceeb[JeeJej Ûe{efJeuesuÙee Jesueerle Deeheues ceesnU yeveJe Je
ØelÙeskeâ ØekeâejÛÙee HeâUebÛes jme Mees<etve Ies DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee megjUerle kesâuesuÙee
ceeiee&Jej Ûeeuele jene. Ùee ceeMeerceOetve jbieeryesjbieer Skeâ mejyele efveIeles pes ueeskeâebkeâefjlee
DeejesiÙeoeÙeer Deens, efveef§eleheCes ÙeeleosKeerue mebkesâle Deens lÙee ueeskeâebkeâefjlee pes ieebefYeÙee&ves
efJeÛeej keâjleele. (68-69)
DeeefCe hene, Deuueenves legcneuee efvecee&Ce kesâues, ceie lees legcneuee ce=lÙet oslees DeeefCe
legceÛÙeehewkeâer SKeeoe Je=æ pepe&j JeÙeeheÙeËle heesnÛeefJeuee peelees pesCeskeâ¤ve meJe&keâener
peeCeuÙeeveblejner lÙeeuee keâener keâUle veener. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer DeuueenÛe %eeveelener
17) cnCepes ns ÂMÙe ØelÙeskeâ Je<eea legceÛÙee [esàÙeemeceesjÙesle Demeles keâer peceerve hetCe&heCes efvepeeaJe,
meheeš cewoeve Peeuesueer Deens, ÛewlevÙeeÛeer keâesCeleerÛe ue#eCes efleÛÙeele DeefmlelJeele veenerle. vee ieJele
vee jeshešer, vee Jesueer vee Jevemheleer, vee Hegâues vee heekeâàÙee, vee keâesCelÙeener ØekeâejÛes efpeJeeCet.
DeMeeleÛe heeJemeeUe Deeuee Je Skeâ oesveoe leg<eej he[ues ve he[ues leesÛe lÙeeÛe peefceveerletve
ÛewlevÙeeÛes Pejs GHeâeUt ueeieues. peefceveerÛÙee Lejele o[uesueer DemebKÙe cegUs Dekeâmceele efpeJeble Peeueer
DeeefCe DeieesojÛÙee heeJemeeàÙeeveblej pÙee ce=le PeeuÙee neslÙee lÙeeÛe Jevemheleer hegvne ØelÙeskeâeletve
GlheVe PeeuÙee. GvneàÙeele pÙeebÛee ceeiecetme osKeerue jeefnuee veJnlee Demes DeieefCele efpeJeeCet
DekeâmceeleheCes hegvne lÙeeÛe Leeševes Øekeâš Peeues pemes ceeieÛÙee heeJemeeàÙeele efomele nesles. ns
meJe&keâener JejÛesJej legcner DeeheuÙee peerJeveele heenele Demelee lejermegæe hewiebyejebÛÙee cegKeeves ns Ssketâve
keâer Deuueen meJe& ceeveJeebvee ogmeNÙeeboe hegvne efpeJeble keâjerue, legcneuee Dee§eÙe& Jeešle Demeles.
18) Ùeele Skeâ DeØelÙe#e mebkesâle oe¤ÛÙee efveef<eæleskeâ[sosKeerue Deens keâer leer heekeâ GhepeerefJekeâe veener.
19) Je¢e (efoJÙe Øekeâšve) Ûee Meeefyokeâ DeLe& Demee ieghle DeeefCe ceeefce&keâ mebkesâle neslees pes mebkesâle osCeeNÙee
Je mebkesâle efceUefJeCeeNÙeeKesjerpe Flej keâesCeemener keâUt veÙes. ÙeeÛe Deveg<ebieeves Ùee MeyoeÛee Jeehej
šeUCes, GlejefJeCes (iees° ceveele GlejefJeCes) DeeefCe iet{ yeesOe (ieghle efMekeâJeCe Je GheosMe) Ùee
DeLee&ves ØeÙegòeâ neslees.
Devedvendue 16 375 heeje 14
heefjhetCe& Deens DeeefCe meeceLÙee&leosKeerue. (70)
DeeefCe hene, Deuueenves legceÛÙeehewkeâer keâeneRvee keâeneRJej GhepeerefJekesâle JeÛe&mJe efoues
Deens. ceie pÙee ueeskeâebvee ns JeÛe&mJe efoues iesues Deens les Demes veenerle keâer Deeheueer GhepeerefJekeâe
DeeheuÙee iegueeceebvee osleele pesCeskeâ¤ve oesIes lÙee GhepeerefJekesâle yejesyejerÛes Jeešskeâjer nesleerue. lej
keâeÙe DeuueenÛes Ghekeâej ceeveCÙeeme Ùee ueeskeâebÛee vekeâej Deens?20 (71)
DeeefCe lees DeuueenÛe Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er legceÛÙee menÛeeefjCeer helveer yeveefJeuÙee.
DeeefCe lÙeevesÛe Ùee helveeRheemetve legcneuee heg$eheew$e Øeoeve kesâues DeeefCe ÛeebieuÙee ÛeebieuÙee Jemlet
legcneuee KeeJeÙeeme efouÙee. ceie keâeÙe ns ueeskeâ (ns meJe&keâener heenle Je peeCele Demeleevee
osKeerue) DemelÙeeuee ceeveleele21 DeeefCe DeuueenÛes Ghekeâej veekeâejleele. DeeefCe Deuueenuee
mees[tve DeMeebvee hetpeleele pÙeebÛÙee neleele DeekeâeMeeletvener lÙeebvee keâener GhepeerefJekeâe osCes veener
DeeefCe peefceveerletveosKeerue veener DeeefCe ns keâeceosKeerue les keâ¤Ûe Mekeâle veenerle? lej ceie
Deuueenkeâefjlee GoenjCes yevet vekeâe.22 Deuueen peeCelees legcner peeCele veener. (72-74)
Deuueen Skeâ GoenjCe oslees. Skeâ lej Deens iegueece pees ogmeNÙeeÛÙee ceeuekeâerÛee Deens
20) Jele&ceevekeâeUele keâener ueeskeâebveer Ùee DeeÙeleerletve Demee DeLe& keâe{uee Deens keâer pÙee ueeskeâebvee
Deuueenves jespeerle ßes‰lJe Øeoeve kesâues Demesue lÙeeveer Deeheueer jespeer Deeheues veeskeâj Je DeeheuÙee
oemeebkeâ[s nceKeeme JeUefJeueer heeefnpes. pej lÙeebveer JeUefJeueer veener lej les DeuueenÛeer osCeieer
veekeâejCeejs "jleerue. Jemlegle: Deieesojheemetve meJe& Yee<eCe DeveskesâÕejJeeoeÛes Keb[ve DeeefCe
SkesâÕejJeeoeÛÙee meceLe&veeLe& nesle Deeues Deens Je heg{sner melele neÛe efJe<eÙe Ûeeuele Deens. meboYe&
°ermeceesj "sJetve heeefnues Demelee, legcner mJele: DeeheuÙee ceeueceòesle pesJne DeeheuÙee veeskeâjebvee Je
oemeebvee yejesyejerÛee opee& osle veener lesJne Deuueenves pes Ghekeâej legceÛÙeeJej kesâues Deensle lÙeeÛes
DeeYeej JÙeòeâ keâjCÙeele Deuueenyejesyej lÙeeÛÙee DeefOekeâejMetvÙe oemeebveeosKeerue meeceerue keâjeJes
DeeefCe DeeheuÙee peeieer Demes mecepetve DemeeJeer keâer DeefOekeâejele DeeefCe nkeäkeâ jeKeCÙeele DeuueenÛes
ns oemeosKeerue lÙeeÛÙee yejesyejerÛes Jeešskeâjer Deensle, ner iees° legcner ÙeesiÙe keâMeer mecepelee, Demee
ÙegefòeâJeeo kesâuee DemeuÙeeÛes mhe°heCes keâUles.
21) cnCepes efvejeOeej DeeefCe DeJeemleJe ßeæe yeeUieleele keâer lÙeebÛes YeeiÙe GpeUefJeCes efkebâJee les
efyeIe[efJeCes, lÙeebÛes veJeme hetCe& keâjCes Je ØeeLe&vee keâjCes, lÙeebvee mebleleer osCes, lÙeebvee jespeer GheueyOe
keâ¤ve osCes, lÙeebÛÙee ÛeeueuesuÙee KešuÙeele peÙe efceUJetve osCes, efpeleJeCes Je lÙeebvee jesiejeF&heemetve
JeeÛeefJeCes, ns osJe-osJeleWÛÙee DeeefCe efpeVe Je Deieesoj Je veblejÛÙee efJeYetleeRÛÙee DeefOekeâejele Deens.
22) cnCepes Deuueenuee Yeeweflekeâ yeeoMeen DeeefCe jepes Je cenejepesØeceeCes mecepet vekeâe keâer pÙeeØeceeCes
keâesCeer lÙeebÛee meJebie[er DeeefCe efvekeâšJeleea veeskeâjebÛÙee ceeOÙeceeefJevee lÙeebÛÙeeØele Deeheues Depe& Je
efJevebleer heesnÛeJet Mekeâle veener. lÙeeÛeØeceeCes DeuueenmebyebOeerosKeerue legcner DeMeer keâuhevee keâ¤
ueeieeJes keâer lees DeeheuÙee jepeceneueele HeâefjMles DeeefCe DeJeefueÙeW Je Flej efvekeâšJeleeAÛÙee ieoeaceOÙes
yemeuee Deens Je keâesCeeÛes Je keâesCelesner keâece lÙee ceOÙemLeeefJevee lÙeeÛÙee ÙesLes nesT Mekeâle veener.
Devedvendue 16 376 heeje 14
DeeefCe mJele: keâenerÛe DeefOekeâej yeeUiele veener. ogmeje ceveg<Ùe Deens pÙeeuee Deecner
DeeceÛÙeekeâ[tve Glke=â° GhepeerefJekeâe efoueer Deens DeeefCe lees lÙeeletve GIe[ Je ieghleheCes Kethe
KeÛe& keâjlees. meebiee ns oesvner meceeve Deensle keâeÙe? mlegleer Deuueenmee"erÛe Deens.23 hejbleg
yengleskeâ ueeskeâ (Ùee mejU iees°erme) peeCele veenerle. (75)
Deuueen DeeCeKeer Skeâ GoenjCe oslees. oesve ceeCemes Deensle, Skeâ cegkeâe-yeefnje Deens,
keâesCelesner keâece ke⤠Mekeâle veener, DeeheuÙee ceeuekeâeJej Yeej yeveuesuee Deens. efpekeâ[sner lÙeeves
lÙeeuee hee"JeeJes keâesCelesner Yeues keâece lÙeeÛÙeekeâjJeer nesle veener. ogmeje ceveg<Ùe Demee Deens keâer
vÙeeÙeeÛee DeeosMe oslees Je mJele: mejU ceeiee&Jej keâeÙece Deens. meebiee, ns oesvner meceeve Deensle
keâeÙe? (76)
DeeefCe he=LJeer Je DeekeâeMeebleerue melÙeeÛes Deble%ee&ve lej DeuueenueeÛe Deens DeeefCe
hegve®lLeeve GÆJeCÙeeÛÙee ceeceuÙeeme keâenerÛe efJeuebye ueeieCeej veener. hejbleg kesâJeU ceeCemeeÛÙee
[esàÙeeÛes heeles ueJeCÙeeSJe{sÛe efkebâyengvee Ùeehes#eener keâceer, JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer,
Deuueen meJe&keâener ke⤠Mekeâlees. (77)
Deuueenves legcneuee legceÛÙee ceeleebÛÙee Gojebletve efveefce&ues DeMee DeJemLesle keâer legcner
keâenerÛe peeCele veJnlee. lÙeeves legcneuee keâeve efoues, [esUs efoues DeeefCe efJeÛeej keâjCeejs ùoÙe
efoues, Ùeekeâefjlee keâer legcner ke=âle%e yeveeJes. (78)
keâeÙe Ùee ueeskeâebveer keâOeer he#eebvee heeefnues veener keâer veYeesceb[Uele JeeleeJejCeeÛÙee keâMee
Øekeâejs DeOeerve Deensle? DeuueenKesjerpe keâesCeer lÙeebvee hesueues Deens? Ùeele Deveskeâ mebkesâle
Deensle lÙee ueeskeâebkeâefjlee pes ßeæe "sJeleele. (79)
Deuueenves legceÛÙeemee"er legceÛÙee Iejebvee efJeßeebleermLeeve yeveefJeues. lÙeeves peveeJejebÛÙee
keâele[Ÿeeheemetve legceÛÙeemee"er DeMeer Iejs efvecee&Ce kesâueer peer legcneuee ØeJeeme Je cegkeäkeâece oesvner
heefjefmLeleerle nuekeâer Dee{Uleele.24 lÙeeves peveeJejebÛeer ueeskeâj, ueJe DeeefCe kesâmeeheemetve
legceÛÙeekeâefjlee heefjOeeve keâjCÙeeÛÙee Je JeehejeJeÙeeÛÙee Deveskeâ Jemlet efvecee&Ce kesâuÙee pÙee
peerJeveeÛÙee efveef§ele keâeueeJeOeerheÙeËle legcneuee GheÙeesieer he[leele lÙeeves DeeheuÙee efvecee&Ce
kesâuesuÙee yeNÙeeÛeMee Jemletbheemetve legceÛÙeekeâefjlee meeJeueerÛeer JÙeJemLee kesâueer, heJe&leele
legceÛÙeemee"er DeeßeÙemLeeve yeveefJeues, DeeefCe legcneuee Demes heesMeeKe Øeoeve kesâues pes legcneuee
G<Celesheemetve megjef#ele "sJeleele DeeefCe keâener Flej heesMeeKe pes hejmhejeleerue Ùegæele legceÛes
mebj#eCe keâjleele. DeMee Øekeâejs legcnebJej lees DeeheuÙee osCeiÙeebÛeer heefjhetCe&lee keâjlees keâoeefÛele
23) Ùee ØeMveeÛÙee Gòejele oesvner yejesyej Deensle Demes DeveskesâÕejJeeoer cnCet Mekeâues veenerle. cnCetve
Heâcee&efJeues, mlegleer Deuueenmee"erÛe Deens, Flekeâer iees° lej legceÛÙee ue#eele Deeueer.
24) cnCepes keâele[er lebyet, Dejyemleeveele lesÛe ØeÛeefuele nesles.
Devedvendue 16 377 heeje 14
legcner Dee%eeOeejkeâ yeveeJes. Deelee pej ns ueeskeâ efJecegKe nesle Demeleerue lej ns hewiebyej (me.),
legceÛÙeeJej melÙeeÛee mebosMe mhe°heCes heesnÛeJeCÙeeKesjerpe Flej keâesCeleerÛe peyeeyeoejer veener. ns
DeuueenÛes Ghekeâej DeesUKeleele, ceie lÙeeÛee Fvkeâej keâjleele DeeefCe ÙeebÛÙeeleerue yengleskeâ
ueeskeâ Demes Deensle pes melÙe mJeerkeâejCÙeeme leÙeej veenerle. (80-83)
(Ùeebvee ÙeeÛes keâener Yeeve lejer Deens keâer lÙee efoJeMeer keâeÙe oMee nesF&ue?) pesJne Deecner
ØelÙeskeâ pevemecetoeÙeeletve Skeâ mee#eeroej GYee keâ¤, ceie DeßeæeJebleebvee Jeeo IeeueCÙeeme mebOeer
efoueer peeCeej veener25 Je lÙeebÛÙeekeâ[tve he§eeòeehe Je #eceeÙeeÛevesÛeer ceeieCeerosKeerue kesâueer
peeCeej veener. DelÙeeÛeejer ueeskeâ pesJne Skeâoe efMe#ee heenleerue lej lÙeeveblej lÙeebÛÙee efMe#esle
keâheele kesâueer peeCeej veener DeeefCe lÙeebvee Skeâe #eCeeÛeer meJe[osKeerue efoueer peeCeej veener.
DeeefCe pesJne les ueeskeâ pÙeebveer peieele DeveskesâÕejJeeo helkeâjuee neslee DeeheuÙee "jefJeuesuÙee
Yeeieeroejebvee heenleerue lesJne meebieleerue, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! nsÛe Deensle DeeceÛes les Yeeieeroej
pÙeebÛee Deecner leguee mees[tve OeeJee keâjerle neslees.’’ ÙeeJej lÙeebÛes les GheemÙe lÙeebvee mhe° Gòej
osleerue, ‘‘legcner Keesšej[s Deenele.’’26 lÙee JesUsme ns meJe& Deuueenmeceesj ueerve nesleerue DeeefCe
lÙeebÛes les meJe& jÛeuesues kegâYeeb[ hejeieboe nesleerue pes ns peieele jefÛele nesles pÙee ueeskeâebveer mJele:
õesneÛee ceeie& DeJeuebefyeuee DeeefCe Flejebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeues lÙeebvee Deecner
ÙeelevesJej Ùeelevee osT, lÙee GheõJeeyeöue pes les peieele ceepeJeerle Demele. (84-88)
(ns hewiebyej (me.), Ùeebvee lÙee efoJemeemebyebOeer meeJeOe keâje) pesJne Deecner ØelÙeskeâ
pevemecegoeÙeeletve Kegö lÙeebÛÙeeceOetveÛe Skeâ mee#eeroej GYee ke⤠pees lÙeebÛÙeeefJe¤æ mee#e
osF&ue, DeeefCe Ùee ueeskeâebefJe¤æ mee#e osCÙeemee"er Deecner legcneuee meceesj DeeCet DeeefCe (ner
lÙeeÛe mee#eerÛeer leÙeejer Deens keâer) Deecner ne «ebLe legceÛÙeeJej GlejefJeuee Deens pees ØelÙeskeâ
iees°erÛee Deieoer mhe°heCes Kegueemee keâjCeeje Deens DeeefCe ceeie&oMe&ve, ke=âhee DeeefCe KegMeKeyejer
Deens lÙee ueeskeâebkeâefjlee pÙeebveer Dee%eeheeueveeLe& ceeve legkeâefJeueer Deens. (89)
Deuueen vÙeeÙe, YeueeF& DeeefCe veelesJeeF&keâebÛes nkeäkeâ Deoe keâjCÙeeÛeer Dee%ee oslees,
DeeefCe og<keâce& Je mJewjeÛeej DeeefCe DevÙeeÙe Je DelÙeeÛeejeÛeer ceveeF& keâjlees, lees legcneuee
GheosMe keâjlees pesCeskeâ¤ve legcner yeesOe IÙeeJee. DeuueenÛes keâjej hetCe& keâje pesJne legcner
lÙeeÛÙeeMeer SKeeoe keâjej kesâuesuee Demesue DeeefCe DeeheuÙee MeheLee hekeäkeäÙee kesâuÙeeveblej cees[tve
25) lÙeebvee Deeheueer yeepet ceeb[CÙeeÛeer hejJeeveieer efoueer peeCeej veener Demee DeLe& veJns lej DeLe& Demee
keâer lÙeebvee Deeheueer yeepet ceeb[CÙeeme peeieeÛe jenCeej veener, DeMee Deieoer mhe° DeeefCe DeKeb[veerÙe
Je efve:mebefoiOe mee#eerÉejs lÙeebÛes DehejeOe Meeyeerle kesâues peeleerue.
26) Ket<ener veJnlees, efkebâyengvee Deecneuee lej ceenerleosKeerue veJnles keâer legcner Deecneuee hegkeâejerle
Deenele.
Devedvendue 16 378 heeje 14
šeketâ vekeâe pÙeeDeLeea legcner Deuueenuee DeeheuÙeeJej mee#eeroej yeveefJeues Deens. Deuueenuee
legceÛeer meJe& ke=âlÙes ceeefnle Deensle. legceÛeer efmLeleer lÙee ŒeermeejKeer nesT veÙes efpeves mJele:Ûe
heefjßecehetJe&keâ metle keâeleues DeeefCe ceie mJele:Ûe lÙeeÛes legkeâ[s legkeâ[s keâ¤ve šekeâues. legcner
DeeheuÙee MeheLeebvee Deehemeeleerue JÙeJenejele uegyee[CÙeeÛes MeŒe yeveefJelee keâer pesCeskeâ¤ve Skeâe
mecetneves ogmeNÙee mecetnehes#ee peemle ueeYe GÛeueeJee. JeemleefJekeâheenlee Deuueen Ùee
keâjejceoejebÛÙeeÉejs legceÛeer hejer#ee Ieslees DeeefCe efveef§eleÛe lees hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer legceÛÙee
leceece celeYesoebÛeer JeemleefJekeâlee legceÛÙeeJej GIe[ keâjerue. pej DeuueenÛee nslet Demee Demelee
(keâer legceÛÙeele keâesCelesner celeYeso nesT veÙesle) lej lÙeeves legcne meJeeËvee SkeâÛe mecetn yeveefJeues
Demeles, hejbleg lees pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee heLeYeü°lesle šekeâlees Je pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee
mejU ceeie& oeKeefJelees DeeefCe efveef§eleÛe legceÛÙeekeâ[s legceÛÙee ke=âlÙeemebyebOeer efJeÛeejCee
PeeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. (90-93)
(DeeefCe ns cegmeueceeveebvees!) legcner DeeheuÙee MeheLeebvee Deeheehemeele Skeâ ogmeNÙeeuee
HeâmeefJeCÙeeÛes meeOeve yeveJet vekeâe. SKeeos JesUer Demes nesT veÙes keâer SKeeoe heeÙee Yekeäkeâce
PeeuÙeeveblej lees IemejeJee DeeefCe Ùee DehejeOeeheeÙeer keâer legcner, ueeskeâebvee DeuueenÛÙee
ceeiee&heemetve jesKeues, og<heefjCeece heneJee Je keâ"esj efMe#ee YeesieeJeer.27 DeuueenÛÙee keâjejeuee
DeuheMee ueeYeemee"er efJeketâ vekeâe, pes keâener DeuueenheeMeer Deens les legceÛÙeemee"er DeefOekeâ Gòece
Deens pej legcner peeCele Demeeue, pes keâener legceÛÙeeheeMeer Deens les KeÛe& nesTve peeCeej Deens
Je pes keâener DeuueenpeJeU Deens lesÛe GjCeej Deens DeeefCe Deecner pe¤j mebÙece
yeeUieCeeNÙeebvee lÙeeÛes ceesyeoues lÙeebÛÙee Gòece keâcee&vegmeej osT. pees keâesCeer melkeâce& keâjerue ceie
lees heg®<e Demees DeLeJee Œeer cee$e lees ßeæeJeble DemeeJee, lÙeeÛÙeekeâ[tve Deecner peieele efvece&U
peerJeve JÙeleerle keâjJet DeeefCe (hejueeskeâele) DeMee ueeskeâebvee lÙeebÛee ceesyeouee lÙeebÛÙee Gòece
ke=âlÙeevegmeej Øeoeve keâ¤. (94-97)
ceie pesJne legcner kegâjDeeveÛes he"Ce ke⤠ueeieeue lesJne efOekeäkeâejuesuÙee Mewleeveeheemetve
27) cnCepes Demes neslee keâecee veÙes keâer SKeeÅee ceeCemeeuee FmueeceÛeer melÙelee hešuÙeeveblej legceÛeer
Deveweflekeâlee heentve lÙeeuee Ùee Oecee&Ûee Jeerš ÙeeJee DeeefCe Ùee mecetneÛÙee pÙee pÙee ueeskeâebMeer lÙeeÛeer
iee" he[ueer les Ûeeefj$Ùeele Je JÙeJenejele lÙeeuee keâeefHeâjebhes#ee JesieUs Dee{Uues vemeeJes, Ùee
keâejCeeves lees F&ceeveOeejkeâebÛÙee mecetnele meeceerue nesCÙeeheemetve otj jeneJee.
Devedvendue 16 379 heeje 14
DeuueenÛes DeeßeÙe ceeiee.28 lÙeeuee lÙee ueeskeâebJej meòee Øeehle nesle veener pes ßeæe "sJeleele Je
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej efJeÕeeme "sJeleele. lÙeeÛee peesj lej lÙeeÛe ueeskeâebJej Ûeeuelees pes
lÙeeuee Deeheuee Jeeueer yeveefJeleele Je lÙeeÛÙee yenkeâefJeCÙeeves DeveskesâÕejJeeo helkeâjleele.
(98-100)
pesJne Deecner Skeâe JeÛeveeÛÙee peeieer ogmejs JeÛeve DeJeleerCe& keâjlees DeeefCe Deuueen
Gòece peeCelees keâer lÙeeves keâeÙe DeJelejeJes - lesJne ns ueeskeâ cnCeleele keâer legcner mJele: ns
kegâjDeeve jÛelee. Kejer iees° DeMeer Deens keâer ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe melÙeeheemetve DeveefYe%e
Deensle. Ùeebvee meebiee keâer lÙeeuee lej heefJe$e DeelcÙeeves "erkeâ "erkeâ ceePÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
›eâceMe: DeJeleerCe& kesâues Deens.29 keâer pesCeskeâ¤ve ßeæe "sJeCeeNÙeeÛÙee ßeæsuee Â{ keâjeJes
DeeefCe Dee%eeheeueve keâjCeeNÙeebvee peerJeveeÛÙee JÙeJenejele mejUceeie& oeKeJeeJee Je lÙeebvee ÙeMe
Je meewYeeiÙeeÛeer MegYeJeelee& ÅeeJeer. (101-102)
Deecneuee ceenerle Deens ns ueeskeâ legceÛÙeeefJe<eÙeer Demes cnCeleele keâer Ùee JÙeòeâeruee Skeâ
ceveg<Ùe mee#ej keâjlees Jemlegle: pÙee ceveg<Ùeekeâ[s ÙeebÛee mebkesâle Deens lÙeeÛeer Yee<ee Dejyeer veener
DeeefCe ner mhe° Dejyeer Yee<ee Deens. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pes ueeskeâ DeuueenÛÙee
mebkesâleebvee ceeveerle veenerle Deuueen keâOeerÛe lÙeebvee KeNÙee iees°erheÙeËle heesnÛeCÙeeÛeer meodyegæer
osle veener DeeefCe DeMee ueeskeâebmee"er og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe Deens. (KeesšŸee iees°er hewiebyej jÛeerle
veener lej) DemelÙe les ueeskeâ jÛeerle Deensle pes DeuueenÛÙee JeÛeveebvee ceeveerle veenerle.30
28) ÙeeÛee DeLe& kesâJeU FlekeâeÛe veener keâer leeW[eves ‘‘DeDepet efyeuueeefn efceveMedMewleeefvej&peerce’’– ‘‘ceer
yeefn<ke=âle Mewleeveeheemetve DeuueenÛee DeeßeÙe Ieslees’’ GÛÛeejeJes. lej ÙeeyejesyejÛe ØelÙe#eele
ceve:hetJe&keâ DeuueenMeer DeMeer ØeeLe&vee osKeerue kesâueer heeefnpes keâer kegâjDeeveÛes JeeÛeve keâjleevee lÙeeuee
MewleeveeÛÙee efoMeeYetue keâjCeeNÙee Yeüceeheemetve megjef#ele "sJeeJes keâejCe pÙeeuee ÙesLetve yeesOe Øeehle
Peeuee veener lÙeeuee ceie keâes"tvener yeesOe Øeehle nesCeej veener Je pÙeeves Ùee «ebLeeheemetve efoMeeYetue
keâjJetve Iesleueer lÙeeuee ceie ceeie&&Yeü°lesÛÙee Ûe›eâeletve peieeÛeer kegâ"ueerner iees° cegòeâ ke⤠MekeâCeej
veener.
29) cetU Dejyeer Meyo ‘¤nguekegâogme’Ûee Meeefyokeâ DeLe& ‘heefJe$e Deelcee’ efkebâJee ‘heeefJe$ÙelesÛee Deelcee’
Demee neslees. heefjYee<esle ne efkeâleeye npejle efpeyeÇF&ue (De.) Ùeebvee efouee iesuee Deens. Ùee ef"keâeCeer
efoJÙe yeesOe (Je¢e) DeeCeCeeNÙee HeâefjMlÙeeÛes veeJe IesCÙeeSsJepeer lÙeeÛee efkeâleeye ØeÙegòeâ keâjCÙeeÛee
nslet ßeeslÙeebvee Ùee JeemleJelesmebyebOeer meeJeOe keâjCes nesÙe keâer ner JeeCeer Skeâ Demee Deelcee IesTve Ùesle
Deens pees ceeveJeer oes<e DeeefCe GCeerJeebheemetve cegòeâ Deens. lees DelÙeble meÛeesšerves Je ØeeceeefCekeâheCes
DeuueenÛee mebosMe heesnÛeefJelees.
30) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees ‘DemelÙe lej les ueeskeâ jÛeerle Demeleele pes DeuueenÛÙee
DeeÙeleeRJej F&ceeve DeeCele veenerle.’
Devedvendue 16 380 heeje 14
JeemleefJekeâ heenlee lesÛe Keesšs Deensle. (103-105)
pees ceeCetme ßeæe "sJeuÙeeveblej õesn keâjerue (lees pej) Deieeflekeâ kesâuee iesuee Demesue
DeeefCe ßeæsJej ceve mebleg° Demesue (lej keâener njkeâle veener) hejbleg pÙeeves ceveeheemetve Deßeæe
mJeerkeâejueer lej lÙeeÛÙeeJej DeuueenÛee keâeshe Deens. DeMee meJe& ueeskeâebmee"er cees"e Øekeâeshe
Deens.31 ns Ùeekeâefjlee keâer Ùeebveer hejueeskeâeSsJepeer Ssefnkeâ peerJeveeuee hemeble kesâues DeeefCe
DeuueenÛee keâeÙeoe Demee Deens keâer lees lÙee ueeskeâebvee cegòeâerÛee ceeie& oeKeJeerle vemelees pÙeebveer
lÙeeÛÙee osCeieerMeer ke=âleIvelee kesâueer Deens. ns les ueeskeâ Deensle pÙeebÛÙee ùoÙeeJej, keâeveebJej Je
[esàÙeebJej Deuueenves ceesnj ueeJeuesueer Deens, ns ieHeâueleerle yeg[tve iesues Deensle. nsÛe
hejueeskeâele vegkeâmeeveerle jneleerue.32 ÙeeGueš pÙee ueeskeâebÛeer DeMeer efmLeleer Deens keâer pesJne
(ßeæe "sJeCÙeecegUs) les ÚUues iesues lesJne lÙeebveer Iejsoejs mees[ueer, mLeueeblej kesâues,
DeuueenÛÙee ceeiee&le keâ° meesmeues DeeefCe OewÙe& oeKeefJeues, lÙeebÛÙeemee"er KeefÛeleÛe legPee
heeuevekeâlee& #eceeMeerue Je ke=âheeUt Deens. (Ùee meJeeËÛee Hewâmeuee lÙee efoJeMeer nesF&ue) pesJne
ØelÙeskeâ ØeeCeer DeeheuÙeeÛe yeÛeeJeeÛÙee keâeUpeerle he[uesuee Demesue DeeefCe ØelÙeskeâeme lÙeeves
kesâuesuÙee ke=âlÙeebÛee ceesyeouee hegjshetj efouee peeF&ue DeeefCe keâesCeeJejner efleUcee$e osKeerue
DevÙeeÙe nesCeej veener. (106-111)
Deuueen Skeâe JemleerÛes GoenjCe osle Deens. leer megKeemeceeOeeveeÛes peerJeve JÙeleerle
keâjerle nesleer DeeefCe Ûentkeâ[tve efleuee efJehegue GhepeerefJekeâe heesnÛele nesleer keâer efleves DeuueenÛÙee
osCeiÙeebMeer ke=âleIvelee oMe&efJeCÙeeme ØeejbYe kesâuee. lesJne Deuueenves efleÛÙee jefnJeeMeebvee lÙeebÛÙee
ke=âlÙeebÛeer HeâUs DeMeer ÛeeKeefJeueer keâer Yetkeâ Je YeÙeeÛes mebkeâš lÙeebÛÙeeJej hemejues. lÙeebÛÙeeheeMeer
mJele: lÙeebÛÙee ueeskeâmecetneletveÛe Skeâ hewiebyej Deeuee, hejbleg lÙeebveer lÙeeuee Keesšs "jefJeues.
31) meojnt DeeÙele lÙee cegmeueceeveebmebyebOeer Deens pÙeebÛee lÙeeJesUer YeÙebkeâj ÚU kesâuee peele neslee DeeefCe
Deme¢e Ùeelevee osTve lÙeebvee kegâøeâmee"er efJeJeMe kesâues peele nesles. lÙeebvee meebefieleues iesues Deens keâer
pej SKeeÅee JesUer DelÙeeÛeejebheeÙeer efJeJeMe nesTve kesâJeU peerJe JeeÛeefJeCÙeemee"er legcner ‘kegâøeâÛes
JeÛeve leeW[eves GÛÛeejues, DeeefCe legceÛeer ceves cee$e kegâøeâÛÙee ßeæsheemetve Deefuehle jeefnueer lej #ecee
kesâueer peeF&ue. hejbleg pej ceveeheemetve legcner kegâøeâÛee mJeerkeâej kesâuee lej peieele YeuesÛe legcner Deeheues
ØeeCe JeeÛeJee, F&ÕejeÛÙee Øekeâesheeheemetve legcner JeeÛet MekeâCeej veener.
32) ne mebkesâle lÙee ueeskeâebmebyebOeer Deens pÙeebveer F&ceeveÛee ceeie& keâ"erCe DemeuÙeeÛes heentve lees JepÙe& kesâuee
neslee Je hegvene DeeheuÙee keâeefHeâj Je DeveskesâÕejJeeoer je°^eme peeTve efceUeues nesles.
Devedvendue 16 381 heeje 14 Devedvendue 16 382 heeje 14

mejlesMesJešer lÙeebvee Øekeâesheeves iee"ues pesJne les DelÙeeÛeejer yeveuesues nesles.33 (112-113) lÙeebÛÙeemee"er #eceeMeerue Je oÙeeUt Deens. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer FyeÇenerce (De.)
cnCetve ns ueeskeânes! Deuueenves peer keâener JewOe DeeefCe Megæ GhepeerefJekeâe legcneuee efoueer DeeheuÙee DeefmlelJeevesÛe Skeâ mebhetCe& pevemecegoeÙe neslee, DeuueenÛee Dee%eeOeejkeâ Je Skeâe«e.
Deens leer Kee DeeefCe DeuueenÛÙee Ghekeâejeyeöue ke=âle%e Jne pej legcner KejesKej lÙeeÛeerÛe Yeòeâer lees keâOeerner DeveskesâÕejJeeoer veJnlee. DeuueenÛÙee osCeiÙeebØeleer ke=âle%elee JÙeòeâ keâjCeeje neslee.
keâjCeejs Demeeue. Deuueenves pes keâener legceÛÙeemee"er efveef<eæ "jefJeues Deens les ce=le ØeeCeer Deuueenves lÙeeuee efveJe[ues DeeefCe lÙeeuee mejUceeie& oeKeefJeuee. peieele lÙeeuee YeueeF& efoueer
DeeefCe jòeâ Je [gkeâjeÛes ceebme DeeefCe lees ØeeCeer pÙeeÛÙeeJej DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCeeÛes veeJe DeeefCe hejueeskeâele lees efveefMÛeleheCes meoeÛeejer ueeskeâebhewkeâer Demesue. ceie legceÛÙeekeâ[s Deecner ns
GÛÛeejuesues Demesue. leLeeefhe Yegkesâves efJeJeMe Je JÙeekegâU nesTve pej SKeeÅeeves Ùee Jemlet efoJÙe Øekeâšve hee"efJeues keâer Skeâe«elesves FyeÇenerce (De.) ÛÙee heæleerÛes DevegkeâjCe keâje DeeefCe
KeeuuÙee, DeeefCe lÙeeuee DeuueenÛeer DeJe%ee efkebâJee ceÙee&oe Yebie keâjCÙeeÛeer FÛÚe vemesue lej lees DeveskesâÕejJeeÅeehewkeâer veJnlee. Gjuee ‘meyle’ lej lees Deecner lÙee ueeskeâebJej ueeouee neslee
Deuueen efveef§eleÛe #eceeMeerue Je oÙeeJeble Deens DeeefCe Ùee pÙee legceÛÙee efpeYee KeesšŸee Dee%ee pÙeebveer lÙeeÛÙee Dee%eeceOÙes celeYeso efvecee&Ce kesâues nesles DeeefCe efveef§eleheCes legPee heeuevekeâlee&
keâe{erle Demeleele keâer ner Jemlet JewOe Deens Je leer efveef<eæ34 lej DeMee Dee%ee keâe{tve DeuueenJej hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙee meJe& iees°eRÛee efveCe&Ùe ueeJeerue pÙeeceOÙes les celeYeso keâjerle jeefnues
DemelÙe jÛet vekeâe, pes ueeskeâ DeuueenJej Keesšs kegâYeeb[ jÛeleele les keâoeefhe ÙeMe Øeehle keâjerle Deensle. (118-124)
vemeleele. ogefveÙesleerue Ûewve #eCeYebietj Deens, mejlesMesJešer lÙeeÛÙeemee"er og:KeoeÙekeâ efMe#ee ns hewiebyej (me.), DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ceeiee&keâ[s Deecebef$ele keâje ceglmeösefiejerves Je
Deens. (114-117) Gòece GheosMeemeefnle, DeeefCe ueeskeâebMeer efJeJeeo keâje DeMee heæleerves peer Gòece Demesue. legceÛee
lÙee Jemlet Deecner efJeMes<ekeâ¤ve Ùentoer ueeskeâebmee"er efveef<eæ "jefJeuÙee neslÙee pÙeeÛee heeuevekeâlee& DeefOekeâ Gòece peeCelees keâer keâesCe lÙeeÛÙee ceeiee&heemetve Yeü° Peeuee Deens DeeefCe
GuuesKe ÙeehetJeea Deecner legceÛÙeekeâ[s kesâuesuee Deens. DeeefCe ne DeeceÛee lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej keâesCe mejU ceeiee&Jej Deens. DeeefCe pej legcne ueeskeâebvee yeouee IÙeeÙeÛee Demesue lej Heâòeâ lÙee
veJnlee lej lÙeebÛee mJele:ÛeeÛe DelÙeeÛeej neslee pees les mJele:Jej keâjerle nesles. leLeeefhe pÙee ØeceeCeebleÛe IÙeeJee efpelekeâe legceÛÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee iesuee Demesue. hejbleg pej legcner mebÙece
ueeskeâebveer De%eeveecegUs JeeF&š ke=âlÙes kesâueer DeeefCe veblej he§eeòeehe keâ¤ve DeeheuÙee ke=âlÙeele yeeUieuee lej efveef§eleheCes mebÙece yeeUieCeeNÙeebmee"er Gòece Deens. ns hewiebyej (me.), mebÙeceeves
megOeejCee kesâueer. lej KeefÛeleÛe he§eeòeehe Je megOeejCee kesâuÙeeveblej legPee heeuevekeâlee& keâeÙe& keâjerle jene DeeefCe legceÛes ns mebÙece Deuueenves efo}suÙee megyegæercegUsÛe Deens, Ùee
ueeskeâebÛÙee ke=âlÙeebJej og:Keer nesT vekeâe DeeefCe lÙeebÛÙee kegâefšue keâejJeeÙeebJej mebkegâefÛele Je=òeer
33) npejle Fye> Deyyeeme (jefpe.) ÙeebÛes keâLeve Deens keâer Ùee ef"keâeCeer Kegö cekeäkeâe veiejeruee veeJe ve yeeUiet vekeâe. Deuueen lÙee ueeskeâebmeceJesle Deens pes F&MehejeÙeCelesves Jeeieleele DeeefCe hejeshekeâej
GÛÛeejlee GoenjCe cnCetve Øemlegle kesâuesues Deens. meojnt Yee<Ùeevegmeej YeÙe DeeefCe YegkesâÛes pes Deefj° keâjerle Demeleele. (125-128)
hemejCÙeeÛee Ùee ef"keâeCeer GuuesKe Deens lÙeeves, hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee efveÙegòeâerveblej
Skeâe oerIe& keâeueeJeOeerheÙeËle pees og<keâeU hemejuee neslee, lees DeefYeØesle Deens.
34) ner DeeÙele Deieoer mhe° Gueie[e keâjles keâer JewOe Je DeJewOe "jefJeCÙeeÛee DeefOekeâej F&ÕejeKesjerpe
Flej keâesCeeueeÛe veener. ogmeje keâesCeleener Fmece JewOe DeeefCe DeJewOeÛee efveCe&Ùe osCÙeeÛes Oee[me
keâjerue, lees DeceÙee&o "jsue ÙeeKesjerpe keâer F&Õejer keâeÙeÅeeuee ØeceeCe ceevetve lÙeeÛÙee DeeosMeebvee
DeeOeejYetle Oe¤ve Decegkeâ Jemlet efkebâJee Decegkeâ ke=âlÙe JewOe Deens Je Decegkeâ DeJewOe DemeuÙeeÛes lÙeeves
meebieeJes. mJeÛÚboheCes JewOeJe DeJewOe "jefJeCÙeeme DeuueenJej DemelÙe Je kegâYeeb[ jÛeCes DeMeemee"er
Heâcee&efJeues iesues Deens keâer pees Fmece DeMee ØekeâejÛes ngketâce mees[lees, lÙeeÛes meojnt ke=âlÙe oesve
ØekeâejÛÙee DeJemLesheemetve JeeÛet Mekeâle veener. Skeâ lej lees Demee oeJee meebielees keâer lees F&Õejer «ebLeeÛÙee
ØeceeCeeÛeer Ghes#ee keâ¤ve lees pÙeeuee JewOe DeLeJee DeJewOe cnCele Deens les F&ÕejevesÛe JewOe Je DeJewOe
"jefJeues Deens. efkebâJee lÙeeÛee oeJee Demee keâer JewOe Je DeJewOe "jefJeCÙeeÛÙee DeefOekeâejeheemetve
Deefuehle nesTve Deuueenves ceeveJeeuee mJele: DeeheuÙee cepeeavegmeej keâeÙeos efvecee&Ce keâjCÙeemee"er
cegòeâ mees[ues Deens. Ùeehewkeâer pees keâesCelee oeJee lees DeheefjneÙe&le: DemelÙe DeeefCe DeuueenJej kegâYeeb[
"jlees.
yeveerFœeeF&ue 17 383 heeje 15
17 metjn yeveerFœeeF&ue
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 111)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
heefJe$e Deens lees pees IesTve iesuee Skeâe je$eer DeeheuÙee Yeòeâeuee ceefmpeosnjece (keâeyee
ceefmpeo) heemetve otjÛÙee lÙee ceefmpeoheÙeËle efpeÛÙee JeeleeJejCeeuee lÙeeves mece=æer efoueer Deens
pesCeskeâ¤ve lÙeeuee DeeheuÙee keâener mebkesâleebÛes efvejer#eCe Ie[JeeJes.1 JeemleefJekeâheCes leesÛe Deens
meJe&keâener SskeâCeeje Je heenCeeje. (1)
Deecner ÙeehetJeea cetmee (De.) uee «ebLe efouee neslee DeeefCe lÙeeuee yeveer FœeeF&uemee"er
ceeie&oMe&veeÛes meeOeve yeveefJeues nesles Ùee DeeosMeemen keâer ceePÙeeefMeJeeÙe keâesCeeueener Deeheuee
Jekeâerue yeveJet veÙes.2 legcner lÙee ueeskeâebÛes JebMepe Deenele pÙeebvee Deecner vetn (De.) men veeJesJej
mJeej kesâues nesles DeeefCe vetn (De.) Skeâ ke=âle%e oeme neslee. ceie Deecner DeeheuÙee «ebLeele3
1) Fmueeceer heeefjYeeef<ekeâ Meyoele ‘cesDejepe’ Ùee veeJeeves Øeefmeæ Demeuesueer leerÛe ner Iešvee Deens.
yeNÙeeÛeMee Je efJeÕeemeen& DeMee efveJesoveebvegmeej efnpejleÛÙee Skeâ Je<e& Deieesoj meojnt Iešvee
Ie[ueer. noerme DeeefCe hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Ûeefj$ehej «ebLeele Ùee IešvesÛee leheMeerue meneyee (jefpe.)
ÙeebÛÙee Skeâe cees"Ÿee mebKÙesÉejs efveJesefole Peeuee Deens. DeMee efveJesoveebÛeer mebKÙee 25 heÙeËle iesueer
Deens. efoJÙe kegâjDeeve kesâJeU ceefmpeos njece (keâeyee ceefmpeo) les ceefmpeos Dekeämee (yewleguecekedâefome-
pejesMeuesce) ÙesLeheÙeËleÛe hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee ØeJeemeeÛes JeCe&ve keâjlees lej yewleguecekedâefome les Jejerue
peieleeÛÙee hejceesÛÛemLeeveer heesnÛetve meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ngpetjele lÙeebÛÙee npesjerÛee meefJ emlej
GuuesKe noermeerle kesâuee iesuee Deens. meojÛÙee ØeJeemeeÛeer kewâefHeâÙele keâeÙe nesleer? les mJehe>eJemLesle
Ie[ues nesles keâer peeie=leeJemLesle? lemesÛe hewiebyej (me.) Ùeebveer JÙeefkeâMe: mJele: ØeÙeeCe kesâues nesles keâer
DeeheuÙee peeieer yemeuÙee yemeuÙee kesâJeU DeOÙeeeflcekeâ mJe¤heeleÛe lÙeebvee meojnt efvejer#eCe
Ie[efJeues iesues nesles? efoJÙe kegâjDeeveeÛes Meyo mJele:Ûe Ùee ØeMveebÛeer Gòejs osle Deensle. ‘heefJe$e Deens
lees pÙeeves vesues.’ DeMee Øekeâejs JeCe&veeÛeer meg®Jeele nsÛe oeKeJeerle Deens keâer meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
DemeeceevÙe DeMee meeceLÙee&ves meekeâej Peeuesueer ner SKeeoer DelÙeble ceneve DeMeer DemeeceevÙe Iešvee
nesleer. mJehe>ele SKeeÅee JÙeòeâerÛes DeMee ØekeâejÛÙee iees°er heenCes, DeLeJee Deebleefjkeâ Â<šŸee cnCetve
heenCes Ùee iees°eruee Flekesâ cenlJe Øeehle nesle veener keâer leer JeCe&ve keâjCÙeemee"er meJe& GCeerJee DeeefCe
oes<eeheemetve heefJe$e Deens. les DeefmlelJe pÙeeves DeeheuÙee oemeeuee ns mJehe> oeKeefJeues DeLeJee
Deebleefjkeâ °eJÙeele ns meJe& oeKeefJeues. DeMee ØemleeJevesÛeer iejpe YeemeeJeer, ns Deieoer mhe° Deens.
lemesÛe ns MeyoosKeerue ‘Skeâe je$eer DeeheuÙee oemeeuee vesues’ osner ØeJeeme Ie[uÙeeÛes Åeeslekeâ Deensle.
mJehe>eJemLesleerue ØeJeeme DeLeJee Deebleefjkeâ °eJÙeeleerue ØeJeemeemee"er ns Meyo keâesCelÙeener Øekeâejs
ÙeLeeLe& "¤ Mekeâle veenerle. cnCetve ner kesâJeU Skeâ DeeOÙeeeflcekeâ DevegYetleer veJnleer lej meJeexÛÛe
Deuueenves Debeflece hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee Ie[efJeuesuee Skeâ osner ØeJeeme DeeefCe mee#eele
efvejer#eCe nesles, ns ceevÙe kesâuÙeeefMeJeeÙe Deecneuee ielÙeblej veener.
yeveerFœeeF&ue 17 384 heeje 15
yeveerFœeeF&uevee Ùee iees°erJejmegæe meeJeOeeve kesâues nesles keâer legcner he=LJeerJej oesve JesUe cees"s
GheõJe ceepeJeeue DeeefCe cees"er efMejpeesjer oeKeJeeue. mejlesMesJešer pesJne lÙeehewkeâer heefnuÙee
efMejpeesjerÛeer JesU Deeueer, lesJne ns yeveer FœeeF&ue! Deecner legceÛÙee efJejesOeele DeeceÛes Demes oeme
GYes kesâues pes Heâej meeceLÙe&Jeeve nesles DeeefCe les legceÛÙee osMeele meJe&$e hemejues,4 ns Skeâ JeÛeve
nesles pes meekeâej nesCeejÛe nesles. lÙeeveblej Deecner legcneuee lÙeebÛÙeeJej JeÛe&mJe ØemLeeefhele
keâjCÙeeÛeer mebOeer efoueer DeeefCe legcneuee mebheòeer DeeefCe mebleleerÉejs ceole kesâueer DeeefCe legceÛeer
mebKÙee heefnuÙeehes#ee Jee{efJeueer hene! legcner YeueeF& kesâueer lej leer legceÛÙee mJele:mee"erÛe YeueeF&
nesleer DeeefCe JeeF&š kesâues lej les legceÛÙee mJele:mee"er JeeF&š efmeæ Peeues. ceie pesJne ogmeNÙee
JeÛeveeÛeer JesU Deeueer lesJne keâener ogmeNÙee Me$egbvee legceÛÙeeJej ueeoues pesCeskeâ¤ve lÙeebve r legceÛes
Ûesnjs efJeõghe keâjeJesle DeeefCe cemeefpeo (yewleguecekedâefome) ceOÙes lemesÛe efMejeJes pemes heefnues Me$et
efMejues nesles DeeefCe pÙee JemletJej lÙeebÛes nele he[leerue efleuee ve° keâ¤ve šekeâeJes.5 MekeäÙe
Deens keâer Deelee legceÛee heeuevekeâlee& legceÛÙeeJej oÙee oeKeJeerue, hejbleg pej legcner hegvne
DeeheuÙee pegvÙee ÛeeueerÛeer hegvejeJe=òeer kesâueer lej DeecnerosKeerue hegvne DeeheuÙee efMe#esÛeer
hegvejeJe=òeer ke⤠DeeefCe osCeieeruee ueheefJeCeeNÙeebmee"er vejkeâele leg®bie yeveJetve "sJeues Deens.
(2-8)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ne kegâjDeeve lees ceeie& oeKeefJelees pees Deieoer mejU Deens,
pes ueeskeâ Ùeeuee ceevÙe keâ¤ve Yeueer ke=âlÙes ke⤠ueeieleerue lÙeebvee ne MegYeJeelee& oslees keâer
lÙeebÛÙeemee"er cees"e ceesyeouee Deens. DeeefCe pes ueeskeâ cejCeesòej peerJeveeuee ceevele vemeleerue
lÙeebvee ner Jeelee& oslees keâer lÙeebÛÙeemee"er Deecner og:KeoeÙekeâ efMe#ee leÙeej "sJeueer Deens.
(9-10)
ceveg<Ùe Deefj° Demes ceeielees pemes Yeues ceeefieleues heeefnpes. ceveg<Ùe HeâejÛe GleeJeerU
2) cnCepes efJeÕeeme DeeefCe YejJeMeeÛeer ceoej, pÙeeJej efYemle "sJeueer peeJeer, pÙeeÛÙee mJeeOeerve Deeheues
meJe& ceeceues kesâues peeJesle, pÙeeÛÙeekeâ[s ceeie&oMe&ve DeeefCe ceoleermee"er ¤pet kesâues peeJes.
3) «ebLeeÛes Ùee ef"keâeCeer leewjele DeefYeØesle Deens Demes veener lej efoJÙe kegâjDeeveele pÙeemee"er
‘Deueefkeâleeye’ (lees «ebLe) ns veeJe heeefjYeeef<ekeâ Meyo cnCetve Deveskeâ ef"keâeCeer ØeÙeesefpeues iesues Deens,
lees owJeer uesKemeb«en DeefYeØesle Deens.
4) ÙeeÛÙeeves, yeveerFœeeF&ue ueeskeâebJej DemesefjÙeve DeeefCe yesefyeueesefveÙeve ueeskeâebkeâjJeer pees ceneYeÙebkeâj
efJeveeMe Dees{Jeuee, lees meJe&veeMe DeefYeØesle Deens.
5) Ùeeves DeefYeØesle, les ‘jesceve’ ueeskeâ Deensle pÙeebveer yewleguecekedâefome hetCe&heCes GodOJemle keâ¤ve šekeâues,
‘yeveer FœeeF&ue’vee Pees[hetve ‘Heâuemleerve’ yeensj IeeueefJeues Je lÙeeveblej Deepe oesve npeej Je<eeËheemetve
les peieYejele hejeieboe DeeefCe efJemkeâUerleeJemLesle Deensle.
yeveerFœeeF&ue 17 385 heeje 15
"juee Deens.6 (11)
hene, Deecner je$e DeeefCe efoJeme Demes oesve mebkesâle yeveefJeues Deensle. je$eerÛee mebkesâle
Deecner ØekeâeMenerve yeveefJeuee, DeeefCe efoJemeeÛÙee mebkesâleeuee ØekeâeMeceeve kesâues pesCeskeâ¤ve legcner
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee MeesOeeJeer DeeefCe ceefnvee Je Je<ee&Ûee efnMesye ceenerle keâ¤ve
IÙeeJee. DeMeeÛe Øekeâejs Deecner ØelÙeskeâ iees°erÛes he=Le:keâjCe kesâues Deens. (12)
ØelÙeskeâ ceeCemeeÛee Meketâve Deecner lÙeeÛÙee mJele:ÛÙee ieàÙeele ueškeâefJeuesuee Deens.7
DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Deecner Skeâ uesKe lÙeeÛÙeemee"er keâe{t pees lÙeeuee GIe[
hegmlekeâeØeceeCes Dee{Usue. JeeÛe, DeeheuÙee ke=âlÙeebÛeer veeWo, Deepe mJele:Ûee efnMesye
keâjCÙeemee"er let mJele:Ûe hegjsmee Deensme. (13-14)
pees keâesCeer mejU ceeiee&Ûee DeJeuebye keâjerue lÙeeÛes mejU ceeiee&Jej ÛeeueCes lÙeeÛÙee
mJele:mee"erÛe ueeYeoeÙekeâ Deens. DeeefCe pees heLeYeü° nesF&ue lÙeeÛÙee heLeYeü°lesÛee og<heefjCeece
lÙeeÛÙeeJejÛe nesCeej Deens. SKeeoe DeesPes GÛeueCeeje ogmeNÙeeÛes DeesPes GÛeueCeej veener.8
DeeefCe Deecner efMe#ee osCeej veener peesheÙeËle keâer (ueeskeâebvee melÙe-DemelÙeeÛee Heâjkeâ
mecepeeefJeCÙeemee"er) Deecner Skeâ hewiebyej hee"Jeerle veener. (15)
pesJne Deecner SKeeÅee Jemleeruee ve° keâjCÙeeÛee Fjeoe keâjlees lesJne efleÛÙee megKeJemlet
6) ceòesâleerue keâeHeâerj, hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee JejÛesJejj pes Demes cnCele Demele keâer, ‘yemme,
DeeCee lees Øekeâeshe pÙeeÛes Deecneuee legcner YeÙe oeKeefJelee’ DeMee lÙeebÛÙee cetKe&heCeeÛÙee iees°erÛes ns
Gòej Deens. DeieesojÛÙee JeCe&veeveblej ueiesÛe ns JeekeäÙe Øeefleheeove keâjCÙeeÛee nslet Ùee iees°erJej lebyeer
osCÙeeÛee Deens keâer, cetKee&vees! F° ceeieCÙeeSsJepeer Øekeâeshe ceeielee? F&Õejer Øekeâeshe pesJne SKeeÅee
je°^eJej keâesmeUlees lesJne lÙeeÛeer keâeÙe ieleo nesles ÙeeÛeer legcneuee keâener keâuhevee lejer Deens?
ÙeeÛeyejesyej keâeefHeâjebÛes peguetce Je DelÙeeÛeej DeeefCe lÙeebÛÙee nskesâKeesjeruee $eemetve keâOeer keâOeer
lÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe keâesmeUefJeCÙeeÛeer pes cegmeueceeve ØeeLe&vee ke⤠ueeiele Demele,– JeemleefJekeâ
heenlee DeÅeehe lÙeeÛe keâeefHeâjeble Demes ueeskeâner ceewpeto nesles pes veblej YeeJeer keâeUele F&ceeve DeeCeCeejs
DeeefCe mebhetCe& peieele FmueeceÛee PeW[e GbÛeeJeCeejs nesles.– DeMee ØeeLe&vee keâjCeeNÙee
cegmeueceeveebmee"erosKeerue lebyeer nesleer. ÙeeJej meJeexÛÛe Deuueen Heâcee&efJelees keâer ceveg<Ùe HeâejÛe DeOeerj
"juee Deens. DeMeer ØelÙeskeâ JemletÛeer ceeieCeer keâjlees leelkeâeefuekeâ efpeÛeer iejpe Jeešt ueeieeJeer,
JeemleefJekeâheCes veblej lÙeeuee mJele:Ûe DevegYeJeeves keâUtve Ùesles keâer pej lÙeeJesUer lÙeeÛeer ØeeLe&vee
mJeerkeâejueer iesueer Demeleer lej leer lÙeeÛÙeemee"er F° "jueer vemeleer.
7) cnCepes ØelÙeskeâ ceeCemeeÛes megowJe DeLeJee ogozJe DeeefCe lÙeeÛÙee MesJešeÛes Yeues DeLeJee JeeF&šeÛeer
keâejCes Je meyeyeer Kegö lÙeeÛÙee DeefmlelJeeleÛe ceewpeto Deensle.
8) DeLe& Demee keâer ØelÙeskeâ ceveg<Ùe mJele:mee"er keâeÙecemJe¤heer Skeâ veweflekeâ peyeeyeoejer yeeUielees. lees
DeeheuÙee JewÙeefòeâkeâ mJe¤heele meJeexÛÛe Deuueenmeceesj GòejoeÙeer Deens. meojnt JÙeefòeâiele
peyeeyeoejerle Flej keâesCeerner JÙeòeâer lÙeeÛeer menYeeieer veener.
yeveerFœeeF&ue 17 386 heeje 15
ueeskeâevebe ngketâce oslees DeeefCe les efleÛÙeele DeJe%ee ke⤠ueeieleele. lesJne ØekeâesheeÛee efveCe&Ùe lÙee
JemleerJej ueeiet neslees DeeefCe Deecner efleuee GodOJemle keâ¤ve šekeâlees.9 heentve IÙee, efkeâlÙeskeâ
DeMee efhe{Ÿee Deensle pÙee vetn (De.) veblej DeeceÛÙee Dee%esves ve° PeeuÙee. legPee heeuevekeâlee&
DeeheuÙee oemeebÛÙee heeheebÛeer hegjshetj Keyej jeKeCeeje Deens DeeefCe meJe&keâener heenele Deens.
(16-17)
pees keâesCeer (Ùee peieele) Pešheš ueeYeeÛee FÛÚgkeâ Demesue lÙeeuee pes ÅeeÙeÛes les Deecner
ÙesLesÛe osTve šekeâlees. ceie lÙeebÛÙee veMeeryeer vejkeâ efueefnlees. pÙeele lees nesjheUsue efveYe&eqlme&le
DeeefCe ke=âhesuee JebefÛele nesTve, DeeefCe pees cejCeesòej peerJeveeÛee FÛÚgkeâ Demesue Je lÙeemee"er
ØeÙelve keâjerue pemes lÙeemee"er ØeÙelve keâjCes DeeJeMÙekeâ Deens DeeefCe lees ßeæeJeble Demesue lej
DeMee ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee ØeÙelveebÛeer keâoj kesâueer peeF&ue.10 Ùeebveener Je lÙeebveener GYeÙehe#eebvee
Deecner (peieele) peerJevemeece«eer osle Deenesle, ner legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer osCeieer Deens DeeefCe
legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee osCeieeruee ØeefleyebOe keâjCeeje keâesCeerner veener. hejbleg hene, peieeleÛe
Deecner Skeâe iešeuee ogmeNÙeeJej keâmes ßes‰lJe efouesues Deens.11 DeeefCe cejCeesòej peerJeveeceOÙes
9) pÙee JemlegefmLeleermebyebOeer meojnt DeeÙeleerle yepeeJeues iesues Deens leer DeMeer keâer mejlesMesJešer meceepeeuee
meJe&veeMe keâjCeejer iees° cnCepes lÙee meceepeeleerue megKeJemlet DeeefCe GÛÛe JeieeaÙeebÛes efyeIe[Ces nesÙe.
pesJne SKeeÅee je°^eJej Deefj° ÙeeJeÙeeÛes Demeues lesJne lÙeeÛes ßeerceble DeeefCe meòeeOeejer ueeskeâ
DeJe%eekeâejer nesT ueeieleele. peguetce Je DelÙeeÛeej DeeefCe ogjeÛeej Je Kees[meeUheCee keâ¤
ueeieleele, Je mejlesMesJešer neÛe GheõJe mebhetCe& je°^ yeg[Jetve šekeâlees. cnCetve pees meceepe mJele:Ûe
Deeheuee Me$et yeveuee vemesue lÙeeves meòeemet$es DeeefCe mebheòeerÛÙee efkeâuuÙee nuekeâš Je=òeerÛÙee DeeefCe
Deveweflekeâ ueeskeâebÛÙee neleele peeT oslee keâecee veÙes.
10) cnCepes lÙeeÛÙee keâeceeÛeer keâoj kesâueer peeF&ue. efpelekesâ DeeefCe pemes ØeÙelve lÙeeves hejueeskeâeleerue
ÙeMeemee"er kesâues Demeleerue lÙeebÛeer HeâUs lÙeeuee DeJeMÙe efceUleerue.
11) cnCepes peieeleÛe ne Heâjkeâ "UkeâheCes efometve Ùeslees keâer hejueeskeâeÛes FÛÚgkeâ, Fnueewefkeâkeâ Øesceerhes#ee
ßes‰ Demeleele. ns ßes‰lJe Ùee °erves veJns keâer ÙeeÛes DeVe Je hees<eeKe DeeefCe ÙeebÛeer Iejs Je mJeeNÙee
Je ÙeeÛÙee mebmke=âleer Je jenCeerceeveeÛeer Ssš lÙee ueeskeâebhes#ee JejÛe{ Deens lej Ùee °erves keâer ns ueeskeâ
pes keâener efceUefJeleele les meÛeesšer, ØeeceeefCekeâheCee Je F&ceeveoejerves efceUJeerle Deensle, DeeefCe lÙeebvee
pes keâener Øeehle nesle Deens les DevÙeeÙeeves, yesF&ceevÙee keâ¤ve Je veevee leNnsÛÙee njeceKeesNÙee keâ¤ve
Øeehle nesle Deens. ceie Ùeebvee pes keâener efceUles, les leejlecÙe jeKetve KeÛe& nesle Demeles. lÙeeleerue
nkeäkeâoejebÛes nkeäkeâ Deoe nesleele, lÙeeletve ÙeeÛekeâ DeeefCe DeeÛeJeuesuÙeebÛeener Jeeše keâe{uee peelees
Je lÙeeletve F&ÕejeÛÙee ØemeVelesmee"er Flej hegCÙe keâeÙee&mee"erosKeerue õJÙe KeÛe& kesâues peeles. ÙeeGueš
Fnueewefkeâkeâ ØesceeRvee pes keâener efceUles les peemleerle peemle Ûewveerle DeeefCe kegâkeâcee&le Je leNnsleNnsÛÙee
efyeIee[eÛÙee Je GheõJepevekeâ keâeceele heeCÙeemeejKes KeÛe& kesâues peeles. DeMeeÛe Øekeâejs hejueeskeâ
FÛÚgkeâebÛes peerJeve FnueeskeâØesceeRÛÙee peerJeveehes#ee meJe&mJeer GÛÛelej Demeles.
yeveerFœeeF&ue 17 387 heeje 15
lÙeeÛes opex DeeCeKeer peemle nesleerue DeeefCe lÙeeÛeer Øeefle‰e DeeCeKeer JejÛe{ Demesue.
(18-21)
let Deuueenyejesyej keâesCeer ogmeje F&Õej yeveJet vekeâesme veenerlej efOekeäkeâejuesuee Je
Deieeflekeâ yevetve jenMeerue. (22)
legPÙee heeuevekeâlÙee&ves efveCe&Ùe efouesuee Deens keâer legcner ueeskeâebveer Flej keâesCeeÛeerner Yeòeâer
ke⤠veÙes hejbleg kesâJeU lÙeeÛeer. DeeF&-Jeef[ueebMeer meodJele&ve keâje, pej legceÛÙeeheeMeer
lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer Skeâ DeLeJee oesIes Je=æ nesTve jeefnues lej lÙeebÛÙeemee"er ‘yeÇ’ MeyoosKeerue
keâe{t vekeâe Je lÙeebvee efPe[keâe¤ve ØelÙegòejosKeerue osT vekeâe. lej lÙeebÛÙeeMeer DeeojhetJe&keâ
yeesuee, DeeefCe vejceer Je oÙeeõ&lesves lÙeebÛÙeemeceesj vecetve jne. DeeefCe ØeeLe&vee keâjerle pee keâer, ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&, ÙeebÛÙeeJej oÙee keâj pÙeeØeceeCes Ùeebveer oÙee Je JeelmeuÙeeves yee}heCeer ceePes
mebieesheve kesâues.’’ legceÛee heeuevekeâlee& ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees keâer legceÛÙee ceveele keâeÙe Deens.
pej legcner meoeÛeejer yevetve jneue lej lees DeMee meJe& ueeskeâebvee #ecee keâjCeeje Deens pes DeeheuÙee
DehejeOeemebyebOeer meeJeOe nesTve YeòeâerÛÙee Jele&veekeâ[s hejleleerue. veelesJeeF&keâeuee lÙeeÛee nkeäkeâ
Åee DeeefCe iejerye Je Jeešme¤uee lÙeeÛee nkeäkeâ. JeeÙeHeâU KeÛe& ke⤠vekeâe. JeeÙeHeâU KeÛe&
keâjCeejs MewleeveÛes yebOet nesle, DeeefCe Mewleeve DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer ke=âleIve Deens pej
lÙeebÛÙeehewkeâer (DeLee&le iejpet veelesJeeF&keâ, iejerye Je Jeešme¤bhewkeâer keâesCeeme) legcneuee
šeUeJeÙeeÛes Demesue Ùee meyeyeerJej keâer DeÅeehe legcner DeuueenÛÙee lÙee ke=âhesuee efpeÛes legcner
GcesoJeej Deenele, MeesOele Deenele lej lÙeebvee meewcÙe Gòej Åee. Deeheuee nele ieàÙeele De[keâJet
vekeâe DeeefCe lÙeeuee Skeâoce ceeskeâUsosKeerue mees[t vekeâe keâer legcner efveYe&eqlme&le Je ueeÛeej yevetve
jeneJes.12 legPee heeuevekeâlee& pÙeeÛÙeemee"er FefÛÚlees, efJehetue GhepeerefJekeâe keâjlees DeeefCe
pÙeeÛÙeemee"er FefÛÚlees lebie keâjlees, lees DeeheuÙee oemeebÛÙee efmLeleerÛeer Keyej "sJeCeeje Deens
DeeefCe lÙeebvee henele Deens. DeeheuÙee mebleleeruee oeefjõŸeeÛÙee Yeerleerves "ej ke⤠vekeâe. Deecner
lÙeebveener GhepeerefJekeâe osT DeeefCe legcneueemegæe. Jemlegle: lÙeebvee "ej keâjCes Skeâ cees"e
DehejeOe Deens. JÙeefYeÛeejeÛÙee peJeUheeme efHeâjketâ vekeâe, les Heâej JeeF&š ke=âlÙe Deens DeeefCe
DelÙeble JeeF&š ceeie&. keâesCeeÛeerner nlÙee ke⤠vekeâe efpeuee Deuueenves efveef<eæ "jefJeues Deens,
hejbleg melÙeeefveMeer DeeefCe peer JÙeòeâer DevÙeeÙeeves "ej kesâueer iesueer Demesue efleÛÙee Jeejmeeme
Deecner efkeâmeeme (yeouee) ÛÙee ceeieCeerÛee nkeäkeâ efouee Deens.13 cnCetve lÙeeves nlÙee keâjCÙeele
12) ‘nele yeebOetve IesCes’ ner kebâpet<eheCeemee"er Ghecee Deens Je nele ceeskeâUs mees[CÙeeves JeeÙeHeâU KeÛe&
DeefYeØesle Deens.
13) cetU Meyo ‘lÙeeÛÙee Jeeueeruee Deecner meguleeve Øeoeve kesâues Deens’ Demes Deensle. meguleeveves Ùee
ef"keâeCeer ‘ØeceeCe’ DeefYeØesle Deens pÙeeÛÙee DeeOeejs lees efkeâmeeme (yeouee) Ûeer ceeieCeer ke⤠Mekeâlees.
yeveerFœeeF&ue 17 388 heeje 15
ceÙee&oe Deesueeb[t veÙes14 lÙeeuee ceole efoueer peeF&ue.15 DeveeLeeÛÙee mebheòeerpeJeU efHeâjketâ vekeâe
hejbleg Gòece jerleerves, ÙesLeheeJeslees keâer lees DeeheuÙee lee®CÙeeheÙeËle heesnÛesue. JeÛeveeÛes heeueve
keâje. efve:mebMeÙe JeÛeveeyeöue legcneuee peeye ÅeeJee ueeiesue. ceeheeves Åeeue lesJne hetCe& Ye¤ve Åee
DeeefCe Jepeve keâjeue lesJne "erkeâ lejepetves Jepeve keâje ner Ûeebieueer heæle Deens DeeefCe
heefjCeeceeÛÙee °ervesosKeerue nerÛe Gòece Deens. SKeeÅee DeMee iees°erceeies ueeiet vekeâe efpeÛes
legcneuee %eeve vemesue.16 efveef§eleÛe [esUs, keâeve Je ùoÙe Ùee meJeeËÛÙeekeâ[s peeye efJeÛeejuee
peeF&ue. he=LJeerJej IeceW[erle Ûeeuet vekeâe, legcner he=LJeeruee Heâe[tner Mekeâle veener efkebâJee heJe&leeÛÙee
GbÛeeruee iee"t Mekeâle veener. (23-37)
Ùee iees°eRhewkeâer ØelÙeskeâeÛee JeeF&š hewuet legPÙee heeuevekeâlÙee&peJeU DeefØeÙe Deens.17 Ùee
lÙee efJeJeskeâeÛÙee iees°er Deensle pÙeebvee legPÙee heeuevekeâlÙee&ves legPÙeeJej efoJÙeØekeâšve kesâues Deens.
(38)
DeeefCe hene! Deuueenyejesyej keâesCeer ogmeNÙeeuee F&Õej yeveJet vekeâesme veenerlej let vejkeâele
Ieeleuee peeMeerue, efOekeäkeâejuesuee DeeefCe ØelÙeskeâ ÛeebiegueheCeeheemetve JebefÛele nesTve,18 efkeâleer
Ûecelkeâeefjkeâ yeeye Deens keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves lej legcneuee heg$emebleleerves Gheke=âle kesâues
DeeefCe DeeheuÙee mJele:mee"er otleebvee cegueer yeveefJeuÙee? cees"er DemelÙe iees° Deens peer legcner
ueeskeâ GÛÛeejlee. (39-40)
Deecner Ùee kegâjDeeveele JesieJesieàÙee Øekeâejs ueeskeâebvee mecepeeefJeues keâer MegæerJej Ùee,
hejbleg les melÙeeheemetve DeefOekeâÛe otj heUtve peele Deensle. ns, hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee pej
14) nlÙee keâjCÙeele ceÙee&oe Deesueeb[CÙeeÛes Deveskeâ Øekeâej Demet Mekeâleele Je lÙee meJeeËÛeer ceveeF& Deens.
Goe. meg[eÛÙee DeeJesMeele DehejeOÙeeefMeJeeÙe Flejebveener "ej keâjCes, efkebâJee DehejeOÙeeuee Ùeelevee
osTve ceejCes, DeLeJee "ej kesâuÙeeveblej lÙeeÛÙee MeJeeJej jeie keâe{Ces, DeLeJee KegveeÛee ceesyeouee
Jemetue kesâuÙeeveblej hegvne lÙeeuee "ej keâjCes, F.
15) lÙeeJesUheÙeËle Fmueeceer jepÙe ØemLeeefhele Peeues veJnles cnCetve, lÙeeuee ceole keâesCe keâjerue Ùee
iees°erÛee Gueie[e kesâuesuee veener. efnpejleveblej pesJne Fmueeceer jepÙe ØemLeeefhele Peeues lesJ ne lÙeeuee
ceole keâjCes lÙeeÛÙee efce$eebÛes efkebâJee lÙeeÛÙee peeleefyejeojerÛes keâece veJns lej Fmueeceer jepÙe Je
lÙeeÛÙee vÙeeÙemebmLesÛes keâece Deens, Demes efveef§ele kesâues iesues. keâesCelÙeener JÙeòeâeruee Deiej mecegneuee
mJele:Ûe met[ IesCÙeeÛee DeefOekeâej veener lej ns DeefOekeâejmLeeve Fmueeceer jepÙeeÛes Deens keâer vÙeeÙe
efceUefJeCÙeemee"er lÙeeÛeer ceole ceeefieleueer peeJeer.
16) Demes Heâcee&efJeCÙeeceeieerue DeeMeÙe Demee keâer ueeskeâebveer DeeheuÙee JÙeefòeâiele DeLeJee meecetefnkeâ
peerJeveele «en DeeefCe keâuheveeSsJepeer ‘%eevee’Ûes DevegmejCe keâjeJes.
17) cnCepes Ùee Dee%eebhewkeâer keâesCeleerner Dee%ee pej Yebie kesâueer iesueer lej les DeefØeÙe Deens.
18) Ùee Heâcee&veÛes mebyeesOeve ØelÙeskeâ ceeCemeeuee Deens. DeLe& Demee keâer ns ceeveJee, let ns keâece ke⤠vekeâesme.
yeveerFœeeF&ue 17 389 heeje 15
Deuueenyejesyej ogmejsosKeerue GheemÙe Demeles pemes ns ueeskeâ cnCeleele, lej jepeefmebnemeveeÛÙee
mJeeceerÛÙee mLeeveeJej heesnÛeCÙeeÛee lÙeebveer pe¤j ØeÙelve kesâuee Demelee. heefJe$e Deens lees DeeefCe
Heâej GÛÛe Je ßes‰ Deens lÙee iees°erheemetve, pÙee ns ueeskeâ meebiele Deensle. lÙeeÛes heeefJe$Ùe lej
mehle DeekeâeMe DeeefCe he=LJeer Je lÙee meJe& Jemlet JeCe&ve keâjerle Deensle pÙee DeekeâeMe Je he=LJeerle
Deensle.19 keâesCeleerner Jemlet DeMeer veener peer lÙeeÛÙee mlegleeryejesyej lÙeeÛes heeefJe$Ùe-ieeve keâjerle
veener, hejbleg legcneuee lÙeebÛes heeefJe$Ùe-ieeve mecepele veener. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lees
DelÙeeefOekeâ meefn<Cet Je #ecee keâjCeeje Deens. (41-44)
pesJne legcner kegâjDeeve he"Ce keâjlee lesJne Deecner legceÛÙee DeeefCe cejCeesòej peerJeveeJej
ßeæe ve "sJeCeeNÙeebojcÙeeve Skeâ he[oe GYee keâjlees, DeeefCe lÙeebÛÙee ùoÙeeJej Demes DeJejCe
Ieeuelees keâer lÙeebvee keâener mecepele veener, DeeefCe lÙeebÛes ßeJeCeWefõÙe yeefOej keâjlees.20 DeeefCe
pesJne legcner kegâjDeeveceOÙes DeeheuÙee SkeâcesJe heeuevekeâlÙee&Ûee GuuesKe keâjlee lesJne les
eflejmkeâejeves leeW[ efHeâjefJeleele.21 Deecneuee ceenerle Deens keâer pesJne les keâeve ueeJetve legceÛÙee
iees°er Sskeâleele lej KejesKej keâeÙe Sskeâleele. DeeefCe pesJne yemetve Deeheehemeele keâeve iees°er
keâjleele lesJne keâeÙe cnCeleele. ns DelÙeeÛeejer Deeheehemeele cnCeleele keâer ne lej Skeâ peeot«emle
19) cnCepes mebhetCe& me=°er Je lÙeeleerue ØelÙeskeâ Jemlet DeeheuÙee hetCe& DeefmlelJeeefveMeer DeMeer mee#e osle Deens
keâer pÙeeves efleuee efvecee&Ce kesâues Deens Je pees efleÛes heeuevehees<eCe Je osKejsKe keâjerle Deens, lÙeeÛes
DeefmlelJe ØelÙeskeâ oes<e DeeefCe GCeerJe DeeefCe JÙebieeheemetve heefJe$e Deens, lemesÛe F&MelJeele lÙeeÛee
keâesCeer menYeeieer Je Jeešskeâjer DemeeJee Ùeeheemetvener lees hetCe&heCes heefJe$e Deens.
20) cnCepes kegâjDeeve pes DeeJeenve keâjerle Deens lÙeemee"er ceeCemeeÛÙee ceveeJej kegâuehes ueeieeJeerle Je
lÙeeÛes keâeve yebo keâjeJesle, ne hejueeskeâeJej F&ceeve ve DeeCeCÙeeÛee mJeeYeeefJekeâ heefjCeece nesÙe.
kegâjDeeveeÛes lej DeeJeenveÛe Ùee DeeOeejeJej Deens keâer Ssefnkeâ peerJeveeÛÙee oMe&veer Debieeuee heentve
Heâmet vekeâe. melÙe Je DemelÙeeÛes efveCe&Ùe Ùee peieele veJns lej hejueeskeâele nesleerue. hegCÙe les Deens
pÙeeÛee F° heefjCeece hejueeskeâele efveIesue, ceie peieele lÙeecegUs ceeCemeeuee efkeâleerner $eeme keâe nesle
veener DeeefCe og°eF& leer Deens efpeÛee heefjCeece hejueeskeâele KeefÛeleÛe JeeF&š efveIesue, ceie peieele leer
efkeâleerner ®Ûekeâj DeeefCe GheÙegòeâ keâe Demele veener. Deelee pees Fmece hejueeskeâÛe ceevele veener lees
kegâjDeeveÛÙee meojnt DeeJeenveekeâ[s keâmes ue#e osT Mekeâlees yejs?
21) cnCepes legcner SkeâcesJe DeuueenueeÛe kesâJeU mJeeceer Je cegKelÙeej "jefJelee Je lÙeeÛesÛe mlegleerieeve
keâjlee. ner iees° lÙeebvee DelÙeble Deme¢e nesles. les cnCeleele, ne Depeye ceeCetme Deens pÙeeÛÙeepeJeU,
hejes#e%eeve Deens lej Deuueenuee, meeceLÙe& Deens lej DeuueenÛes, ke=âleer DeeefCe DeKelÙeej Deensle
lej yemme kesâJeU DeuueenÛesÛe, Denes, DeeceÛes ns "eCekeâeefOeef‰le, pÙeeÛÙeekeâ[tve Deecneuee
mebleleer Øeehle nesles, DeepeeNÙeebvee jesiecegòeâer ueeYeles, JÙeeheej-Oebos Ûeceketâ ueeieleele, kesâuesues veJeme
hetCe& nesleele, Ùeebveener keâener cenlJe Deens keâer veener?
yeveerFœeeF&ue 17 390 heeje 15
ceveg<Ùe Deens pÙeeÛÙee hee"erceeies legcner ueeskeâ peele Deenele.22 hene! keâMee iees°er Deensle pÙee
ns ueeskeâ legceÛÙeeJej jÛeleele, ns Yeškeâuesues Deensle. Ùeebvee ceeie& meehe[le veener. (45-48)
les cnCeleele, ‘‘pesJne Deecner kesâJeU ne[s DeeefCe ceeleer yevetve jent lesJne keâeÙe DeeceÛes
hegveefve&cee&Ce Je hegve®lLeeve kesâues peeF&ue?’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘legcner oie[ DeLeJee ueesKeb[ pejer
Peeueele, DeLeJee lÙeentvemegæe keâ"erCe SKeeoer Jemlet peer legceÛÙee ceveele peerJeOeejCesheemetve otj
Demesue.’’ (lejermegæe legcner hegve®lLeeveeheemetve JeeÛeCeej veener) les pe¤j efJeÛeejleerue, ‘‘keâesCe
Deens lees pees Deecneuee hegvne peerJeve osF&ue?’’ GòejeoeKeue meebiee, ‘‘leesÛe, pÙeeves legcneuee
heefnuÙeeboe efvecee&Ce kesâues.’’ les [eskesâ nueJetve nueJetve efJeÛeejleerue,23 ‘‘yejs lej ns Ie[Ceej
kesâJne?’’ legcner meebiee, ‘‘keâeÙe Dee§eÙe& keâer leer Ieškeâe peJeUÛe ÙesTve "sheueer Demesue. pÙee
efoJeMeer lees legcneuee hegkeâejerue lej legcner lÙeeÛeer mlegleer keâjerle lÙeeÛÙee nekesâuee Dees cnCetve
efveIetve Ùeeue DeeefCe legceÛeer keâuhevee lÙeeJesUer DeMeer Demesue keâer Deecner lej kesâJeU Lees[ŸeeÛe
JesUsheÙeËle Ùee efmLeleerle he[tve jeefnuees Deenesle.’’24 (49-52)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), ceePÙee oemeebvee (cnCepes ßeæeJeble oemeebvee) meebiee keâer cegKeeves
leer iees° keâe{le pee, peer Gòece Demesue.25 Kejs heenlee ne Mewleeve Deens pees ceeCemeebÛÙee
ojcÙeeve GheõJe efvecee&Ce keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Mewleeve
22) cekeäkesâÛÙee keâeefHeâjebÛeer DeJemLee DeMeer nesleer keâer uehetveÚhetve kegâjDeeve Sskeâle Demele Je ceie lÙeeJej
lees[iee keâesCelee Demeuee heeefnpes Ùeemee"er Deeheehemeele meuueecemeuele keâjerle Demele. yengleskeâ JesUe
les DeeheuÙeeÛe ceeCemeebhewkeâer SKeeÅeeJej DeMeer Mebkeâener Iesle Demele keâer keâoeefÛele kegâjDeeve
SskeâCÙeeÛee Ùee ceeCemeeJej keâenerlejer heefjCeece Peeuee DemeeJee, cnCetve les meJe& efceUtve lÙeeÛee mecepe
Ieeuet ueeiele Demele keâer Denes! legcner ns kegâCeeÛÙee HesâNÙeele De[keâle Dene, ne ceeCetme lej peeot«emle
Deens, cnCepes keâesCee Me$etves lÙeeJej peeot kesâueer Deens, cnCetve yenkeâuÙeemeejKÙee iees°er keâ¤
ueeieuee Deens.
23) cetU Dejyeer Meyo ‘Fvieepe’ (nueefJeCes) ÙeeÛee [eskeäÙeeuee Je¤ve Keeueer DeeefCe Keeuetve JejÛÙee
yeepetme nueefJeCes Demee DeLe& neslees. pÙeeØeceeCes Dee§eÙe& JÙeòeâ keâjCÙeemee"er, DeLeJee Gheneme
keâjCÙeemee"er cnCetve keâjlees.
24) cnCepes peieele ce=lÙet heeJeuÙeeheemetve les keâÙeeceleÛÙee efoJeMeer GlLeeefhele nesCÙeeÛÙee JesUsheÙeËleÛee
keâeueeJeOeer legcneuee keâener leemeebhes#ee peemle JeešCeej veener. Deecner keâener JesU Peeshe Iesle neslees keâer
Dekeâmceele Ùee GlLeehevesÛÙee ieesieeševes Deecner Ke[ye[tve G"ueess, DemesÛe lÙeeJesUer legcner
mecepeeue.
25) cnCepes efJejesOekeâebveer keâMeener DeefØeÙe iees°er kesâuÙee lejer keâesCelÙeener heefjefmLeleerle cegmeueceeveebveer
keâesCeleerner DemelÙe iees° leeW[eJeešs keâe{t veÙes, keâer ›eâesOeele mebÙece mees[tve DemeYÙelesÛes Gòej
DemeYÙelesves efoues peeT veÙes lej Meeble efÛeòeeves peer iees° ÙeLeeÙeesiÙe Demes, melÙeeefOeef‰le Demesue
DeeefCe lÙeebÛÙee DeeJeenveeÛÙee Øeefle‰suee meepesMeer Demesue leerÛe iees° yeesueueer peeJeer.
yeveerFœeeF&ue 17 391 heeje 15
ceeveJeeÛee GIe[ Me$et Deens. legceÛee heeuevekeâlee& legceÛÙee efmLeleerMeer ÛeebieueeÛe heefjefÛele Deens,
lÙeeves FefÛÚues lej legceÛÙeeJej oÙee keâjeJeer DeLeJee FefÛÚues lej legcneuee Ùeelevee ÅeeJeer,26
DeeefCe ns hewiebyej (me.), Deecner legcneuee ueeskeâebJej nJeeueoej keâ¤ve hee"efJeuesues veener.
(53-54)
legPee heeuevekeâlee& he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue me=peveebvee DeefOekeâ peeCelees. Deecner keâener
hewiebyejebvee keâeneRhes#ee JejÛe{ opex efoues. DeeefCe DeecnerÛe oeTo (De.) uee ‘peyetj’ («ebLe)
efouee neslee. (55)
Ùeebvee meebiee, ‘‘Deuueen JÙeefleefjòeâ pÙeebÛee legcner OeeJee keâjlee les keâesCeleener $eeme
legceÛÙeeheemetve otjner ke⤠Mekeâle veenerle DeLeJee yeouetosKeerue Mekeâle veenerle.27 pÙeebÛee OeeJee
ns ueeskeâ keâjleele les lej mJele:Ûe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer heesnÛeCÙeemee"er JeefMeuee
MeesOele Deensle keâer keâesCe lÙeebÛÙee DeefOekeâ peJeUÛee neslees DeeefCe les lÙeeÛÙee ke=âhesÛes FÛÚgkeâ
DeeefCe lÙeeÛÙee Øekeâesheeheemetve YeÙeYeerle Deensle.28 JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPÙee
heeuevekeâlÙee&Ûee Øekeâeshe DeensÛe Yeerleer OejCÙeeueeÙekeâ. (56-57)
DeeefCe keâesCeleerner Jemleer DeMeer veener efpeuee Deecner hegve®lLeeveehetJeea ve° keâjCeej veener
DeLeJee YeÙebkeâj Ùeelevee osCeej veener. ns F&Õejer uesKeele veceto kesâuesues Deens. (58)
DeeefCe Deecneuee mebkesâle hee"efJeCÙeeme ØeefleyebOe kesâuee veener, hejbleg Ùee iees°erves keâer
26) cnCepes, Deecner peVeleer Deenesle Je Decegkeâ JÙeòeâer Deiej mecetn, oespeKeer-vejkeâeme hee$e Deens.
Demeues oeJes F&ceeveJeeuÙeeveer keâoeefhe meebiet veÙesle. ÙeeyeeyeleÛee efveCe&Ùe DeuueenÛÙeeÛe DeKelÙeejerle
Deens. leesÛe meJe& ceeCemeebÛes Deblejbie Je yee¢ejbie DeeefCe lÙeebÛes Jele&ceeve Je YeefJe<Ùe peeCelees. kegâCeeJej
ke=âhee keâjeJeer Je kegâCeeuee Ùeelevee ÅeeJeer ÙeeÛee efveCe&Ùe leesÛe IesCeej Deens. leeeflJekeâÂ<šŸee
DeuueenÛÙee «ebLeeÛÙee DeeOeejs, keâesCelÙee ØekeâejÛeer ceeCemes ke=âhesme hee$e Deensle Je keâesCelÙee
ØekeâejÛeer ceeCemes Ùeelevesme hee$e, Demes cnCeCÙeeÛee SKeeÅee cegmeueceeveeuee DeefOekeâej pe¤j Deens
hejbleg Decegkeâ ceeCemeeuee Ùeelevee efoueer peeF&ue Je Decegkeâ ceeCemeeuee #ecee efceUsue Demes cnCeCÙeeÛee
kegâCeemener DeefOekeâej veener.
27) kesâJeU DeuueenefMeJeeÙe Flejebveener mepeoe keâjCes DeveskesâÕejesheemevee Deens Demes veener lej
DeuueenefMeJeeÙe SKeeÅee ogmeNÙee keâesCeeÛeer ØeeLe&vee keâjCes efkebâJee lÙeeuee ceoleermee"er hegkeâejCes
neosKeerue DeveskesâÕejJeeo Deens, ner iees° ÙeeJe¤ve Deieoer mhe°heCes keâUles.
28) ns Meyo Deieoer mhe°heCes efveoMe&veeme DeeCele Deens keâer DeveskesâÕejJeeÅeebÛÙee pÙee GheemÙeebÛee DeeefCe
efHeâÙee&o SskeâCeeNÙeebÛee Ùee ef"keâeCeer GuuesKe kesâuee peele Deens, lÙeeÛÙeeves oie[er cetleea DeefYeØesle
Deensle Demes veener lej Skeâlej HeâefjMles Deensle efkebâJee iele keâeUeleerue Øeefleef‰le ceeCemes Deensle.
yeveerFœeeF&ue 17 392 heeje 15
ÙeebÛÙeehetJeeaÛÙee ueeskeâebveer lÙeebvee Keesšs "jefJeues Deens.29 (cnCetve hene) meceto ueeskeâebvee Deecner
peeefnjjerlÙee meeb[Ceer DeeCetve efoueer DeeefCe lÙeebveer efleÛÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee. Deecner mebkesâle
ÙeeÛemee"er hee"Jeerle Demelees keâer ueeskeâebveer les heentve YeÙeYeerle JneJes. mcejCe keâje ns hewiebyej
(me.), Deecner legcneuee meebietve šekeâues nesles keâer legPÙee heeuevekeâlÙee&ves Ùee ueeskeâebvee Jes{tve
šekeâues Deens. DeeefCe ns pes keâener Deecner legcneuee Deelee oeKeefJeues Deens30 Ùeeuee DeeefCe lÙee
Pee[euee pÙeeuee kegâjDeeveceOÙes efOekeäkeâejues iesues Deens,31 Deecner Ùee ueeskeâebmee"er kesâJeU Skeâ
GheõJe yeveJetve "sJeues Deens.32 Deecner Ùeebvee FMeeNÙeeJej FMeeje osle jeefnuees Deenesle, hejbleg
ØelÙeskeâ FMeeje lÙeebÛÙee efMejpeesjerle Jee{ keâjerle jeefnuee Deens. (59-60)
DeeefCe mcejCe keâje pesJne Deecner otleebvee meebefieleues keâer, Deeoceheg{s velecemlekeâ Jne
lesJne meJe& velecemlekeâ Peeues heCe Fyueerme (Mewleeve) velecemlekeâ Peeuee veener. lÙeeves meebeif eleues,
‘‘keâeÙe ceer lÙeeÛÙeeheg{s velecemlekeâ nesT pÙeeuee let ceeleerves yeveefJeues Deensme?’’ ceie lees
cnCeeuee, ‘‘hene lej Kejs, keâeÙe ne ceePÙeeJej ßes‰lJe Øeoeve keâjCÙeeÙeesiÙe neslee? pej let
ceuee hegve®lLeeveeÛÙee efoJemeeheÙeËle meJe[ efoueerme lej ceer ÙeeÛÙee mebhetCe& JebMeeÛes mecetU
GÛÛeešve keâ¤ve šekeâerve. kesâJeU Lees[sÛe ueeskeâ ceePÙeeheemetve JeeÛeleerue.’’ meJe&ßes‰ Deuueenves
Heâcee&efJeues, ‘‘yejs lej pee, ÙeebÛÙeehewkeâer pes keâesCeer legPes DevegkeâjCe keâjleerue legPÙeemen lÙee
29) keâeefHeâjebÛeer ner ceeieCeer keâer hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebveer lÙeebvee SKeeoe Ûecelkeâej oeKeJeeJee, lÙeeÛes
ns Gòej Deens. meebieCÙeeÛee DeeMeÙe Demee keâer Demee Ûecelkeâej heeefnuÙeeveblej pesJne ueeskeâ lÙeeuee
Keesšs "jefJeleele, lesJne ceie DeheefjneÙe&heCes lÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe keâesmeUefJeCes DeeJeMÙekeâ nesles Je
DeMee ueeskeâmecetneuee ve° kesâuÙeeefJevee mees[ues peele veener. Deelee ner DeuueenÛeer meJe&mJeer ke=âheeÛe
Deens keâer lees Demeues keâesCelesner Ûecelkeâej Oee[erle veener. hejbleg ÛecelkeâejeÛeer ceeieCeer keâ¤ve meceto
ueeskeâebØeceeCes mJele:Ûeer ogie&le yeveJet FefÛÚlee, Flekesâ legcner cetKe& ueeskeâ Deenele.
30) mebkesâle ‘cesDejepe’keâ[s Deens. Ùee ef"keâeCeer cetU Dejyeer Meyo ‘®DedÙee’ mJehe>eÛÙee DeLee&le veener lej
[esàÙeebveer heenCÙeeÛÙee DeLee&le Deens.
31) DeLee&le ‘pekeäkegâce’ Je=#e, pÙeemebyebOeer kegâjDeeveele keâUefJeues iesues Deens keâer lees vejkeâeÛÙee leUele
GlheVe nesF&ue Je vejkeâJeemeeRvee les KeeJes ueeiesue. lÙeeÛee efOekeäkeâej keâjCÙeeves, lÙeeÛes DeuueenÛÙee
ke=âhesheemetve otj nesCes DeefYeØesle Deens.
32) cnCepes lÙeebÛÙee YeuÙeemee"er Deecner legcneuee ‘cesDejepe’Ûes efvejer#eCe Ie[efJeues, pesCeskeâ¤ve
legceÛÙeemeejKÙee melÙeefve‰ DeeefCe efJeÕeemeen& ceeCemeeÉejs Ùee ueeskeâebvee cetU JeemleJelesÛes %eeve Øeehle
JneJes DeeefCe meeJeOe nesTve lÙeebveer mejU ceeiee&Jej ÙeeJes. hejbleg Ùee ueeskeâebveer Gueš Ùeemee"er legceÛee
Gheneme kesâuee. Deecner legceÛÙeekeâjJeer Ùeebvee meeJeOe kesâues keâer ÙesLeerue njeceKeesNÙee mejlesMesJešer
legcneuee ‘pekeäkegâce’Ûes Ieeme efieUefJeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener, hejbleg lÙeebveer ÙeeÛeer šj G[efJeueer
DeeefCe cnCet ueeieues, peje ne ceeCetme hene, Skeâerkeâ[s cnCelees keâer vejkeâele YeÙebkeâj Deie>er Ye[keâle
Demesue lej ogmejerkeâ[s ceeefnleer meebielees keâer lesLes Pee[s Gieleerue.
yeveerFœeeF&ue 17 393 heeje 15
meJeeËmee"er vejkeâeleÛe Yejhetj ceesyeouee Deens. let pÙeeuee pÙeeuee DeeheuÙee Deeceb$eCeeves Hetâme
ueeJet Mekeâlees, ueeJe. lÙeebÛÙeeJej Deeheues mJeej Je hÙeeos Ûeeuetve DeeCe, mebheòeer DeeefCe
mebleleerceOÙes lÙeebÛÙeeyejesyej Yeeieeroejer keâj DeeefCe lÙeebvee DeeÕeemeveeÛÙee peeàÙeele De[keâJe
DeeefCe MewleeveeÛes DeeÕeemeve Skeâe HeâmeJeCegkeâerefMeJeeÙe keâenerner veener, efve:mebMeÙe ceePÙee
oemeebJej leguee keâesCeleener DeefOekeâej Øeehle nesCeej veener DeeefCe efYemle "sJeCÙeemee"er legPee
heeuevekeâlee& hegjsmee Deens.’’ (61-65)
legceÛee (Keje) heeuevekeâlee& lej lees Deens, pees mecegõele legceÛeer veewkeâe JeunefJelees
pesCeskeâ¤ve legcner lÙeeÛÙee ke=âhesÛee MeesOe IÙeeJee. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lees legceÛÙee
efmLeleerJej DelÙeble cesnjyeeve Deens. pesJne mecegõele legceÛÙeeJej mebkeâš Ùesles, lesJne lÙee
SkeâeefMeJeeÙe DevÙe pÙeebÛee legcner OeeJee keâjerle Demelee les meJe& njJeuesues Demeleele. hejbleg pesJne
lees legcneuee JeeÛeJetve Keg<keâerJej heesnÛeefJelees lesJne legcner lÙeeÛÙeeheemetve efJecegKe neslee. ceveg<Ùe
KejesKejÛe cees"e ke=âleIve Deens. yejs lej keâeÙe legcner Ùee iees°erheemetve DeieoerÛe efveYe&Ùe Deeneble
keâer Deuueenves legcneuee SKeeos JesUer Keg<keâerJejÛe peefceveerle KeÛeJeeJes efkebâJee legceÛÙeeJej
oie[ebÛee Je<ee&Je keâjCeejs JeeoU hee"JeeJes DeeefCe lÙeeheemetve legcneuee JeeÛeefJeCeeje keâesCeerner
mebj#ekeâ meehe[t veÙes? DeeefCe keâeÙe legcneuee ÙeeÛeer Yeerleer veener keâer Deuueenves hegvne
SKeeosJesUer legcneuee mecegõele vÙeeJes DeeefCe legceÛÙee ke=âleIvelesyeöue YeÙebkeâj JeeoUer Jeeje
hee"Jetve legcneuee yeg[Jetve šekeâeJes DeeefCe legceÛÙee Ùee ogo&MesÛeer Keyejyeele efJeÛeejCeeje keâesCeerÛe
meehe[t veÙes, ner lej DeeceÛeer cesnjyeeveer Deens keâer Deecner ceeveJepeeleeruee cees"sheCe efoues DeeefCe
lÙeebvee Keg<keâer Je peueceeiee&Jej Jeenves efoueer DeeefCe lÙeebvee efvece&ue heoeLee&Ûes DeVe efoues Je
DeeheuÙee yeNÙeeÛeMee efveefce&leerJej mhe° ßes‰lJe Øeoeve kesâues. ceie efJeÛeej keâje lÙee efoJemeeÛee
pesJne Deecner ØelÙeskeâ ceeveJeiešeuee lÙeeÛÙee veslÙeemen yeesueJet lÙeeJesUer pÙee ueeskeâebvee lÙeebÛee
ke=âefle-uesKe GpeJÙee neleele efouee iesuee les Deeheueer keâeÙe&veeWo JeeÛeleerue DeeefCe lÙeebÛÙeeJej
efleUcee$eosKeerue DevÙeeÙe nesCeej veener. DeeefCe pees Ùee peieele DebOe yevetve jeefnuee lees
hejueeskeâelemegæe ves$enerveÛe jenerue, efkebâyengvee ceeie&Øeehleerle ves$enerveentveosKeerue DeefOekeâ
DeheÙeMeer. (66-72)
ns hewiebyej (me.), Ùee ueeskeâebveer Ùee ØeÙelveeble keâesCeleerner GCeerJe jent efoueer veener keâer
legcneuee GheõJeele šeketâve lÙee efoJÙe Øekeâšveeheemetve hejeJe=òe keâjeJes, pees Deecner legceÛÙeekeâ[s
hee"efJeuee Deens, pesCeskeâ¤ve legcner DeeceÛÙee veeJeeves mJele:keâ[tve SKeeoer iees° jÛeeJeer. pej
legcner Demes kesâues Demeles lej lÙeebveer pe¤j legcneuee Deeheues efce$e yeveefJeues Demeles. DeeefCe pej
Deecner legcneuee Â{ "sJeues vemeles lej legcner lÙeebÛÙeekeâ[s keâener vee keâener DebMeer Pegkeâuee
Demelee. hejbleg pej legcner Demes kesâues Demeles lej Deecner legcneuee peieelemegæe ognsjer Ùeelevee
ÛeeKeeJeÙeeme ueeJeueer Demeleer DeeefCe hejueeskeâelemegæe ognsjer Ùeelevee, ceie DeeceÛÙeeefJe¤æ
yeveerFœeeF&ue 17 394 heeje 15
legcneuee keâesCeerÛe meneÙekeâ efceUeuee vemelee. (73-75)
DeeefCe ns ueeskeâ Ùee iees°erueemegæe lelhej jeefnuesues Deensle keâer legceÛes heeÙe Ùee
YetceerJe¤ve GKe[tve šekeâeJesle Je legcneuee ÙesLetve yeensj IeeueJetve ÅeeJes, hejbleg ns pej Demes
keâjleerue lej legceÛÙeeveblej ns mJele: ÙesLes keâener peemle keâeU efšketâ MekeâCeej veenerle. (76)
ne DeeceÛee keâeÙeceÛee efMejmlee Deens, pees lÙee meJe& hewiebyejebmebyebOeer Deecner DeJeuebefyeuee
Deens, pÙeebvee legceÛÙeehetJeea Deecner hee"efJeues nesles DeeefCe DeeceÛÙee efMejmlÙeele legcneuee
keâesCeleener yeoue Dee{UCeej veener. (77)
veceepe keâeÙece keâje ceOÙeevnerveblej les je$eerÛÙee DebOeejeheÙeËle.33 DeeefCe Øeele:keâeueerve
kegâjDeeve (he"Ce) osKeerue DeeJeMÙekeâ keâje. keâejCe Øeele:keâeueerve kegâjDeeve mee#eele Demelees. 34
ceOÙeje$eer ‘lenppeto’ (efJeefMe° veceepe) he"Ce keâje,35 ner legcnemee"er ‘veHeäue’ (Deefleefjòeâ)
osCeieer Deens. pesCeskeâ¤ve legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legcneme mleglÙemLeeveeJej Dee¤{ keâjeJes.36
(78-79)
DeeefCe ØeeLe&vee keâje, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, ceuee pesLes keâes"s let vesMeerue melÙeeefveMeer ves
DeeefCe pesLetve keâe{eJeÙeeÛes Demesue, melÙeeefveMeer keâe{ DeeefCe DeeheuÙeekeâ[tve Skeâe
meòeeefOekeâejeme ceePes meneÙekeâ yeveJe.37 (80)
DeeefCe Iees<eCee keâj keâer, ‘‘melÙe Deeues DeeefCe DemelÙe ve° Peeues. DemelÙe lej ve°
nesCeejÛe Deens.’’ (81)
Deecner Ùee kegâjDeeveÛÙee DeJelejCe›eâceele les keâener GlejefJele Deenesle pes lÙeeÛÙee
DevegÙeeÙeebmee"er lej jesieefveJeejkeâ DeeefCe ke=âhee Deens, hejbleg DelÙeeÛeeNÙeebkeâefjlee neveerJÙeefleefjòeâ
33) Ùeele ogheejÛÙee ‘pegnj’heemetve les je$eerÛÙee ‘F&Mee’heÙeËleÛÙee Ûeejner veceepe Ùesleele.
34) henešsÛÙee kegâjDeeveves, henešsÛÙee veceepeerle kegâjDeeve he"ve keâjCes DeefYeØesle Deens. Øeele: kegâjDeeveÛes
mee#eer DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer F&ÕejeÛes HeâefjMles efJeMes<e keâ¤ve lÙeeÛes mee#eeroej yeveleele keâejCe
lÙeeuee Skeâ efJeMes<e cenlJe Øeehle Deens.
35) ‘lenppego’Ûee DeLe& Peeshe cees[tve G"Ces Demee neslees. cnCetve je$eerÛÙee JesUer lenppego keâjCÙeeÛee DeLe&
Demee keâer je$eerÛee Skeâ Yeeie Peeshesle keâe{uÙeeveblej ceie G"tve veceepe he{ueer peeJeer.
36) cnCepes Fnueeskeâele Je hejueeskeâele legcneuee DeMee opee&Jej heesnÛeJeeJes pesLes legcner efveefce&leerkeâjJeer
mleglÙe yevetve jeneJes. Ûeesnerkeâ[tve legcneJej ØeMebmee DeeefCe JeeKeeCeCeerÛee Je<ee&Je JneJee DeeefCe legceÛes
DeefmlelJe Skeâ ØeMebmeveerÙe DeefmlelJe "jeJes.
37) cnCepes Skeâlej Kegö ceueeÛe meòee Øeoeve keâj efkebâJee SKeeÅee meòesuee ceePeer meneÙekeâ yeveJe
pesCeskeâ¤ve, efleÛÙee Meòeâerves ceer peieeleerue ns efyeIee[ og®mle ke⤠MekeâeJes, DeMueeruelee DeeefCe
DeJe%esÛes ns cenehetj LeesheJet MekeâeJes Je legPee vÙeeÙehetCe& keâeÙeoe ØeÛeefuele ke⤠MekeâeJes.
yeveerFœeeF&ue 17 395 heeje 15
DevÙe keâesCelÙeeÛe iees°erle Jee{ keâjerle veener. ceeveJeeÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer Deecner pesJne
lÙeeuee osCeieer Øeoeve keâjlees lesJne lees Ssšerle Ùeslees Je hee" oeKeJelees DeeefCe pesJne peje
mebkeâšele meehe[lees lesJne efvejeMe nesT ueeielees. ns hewiebyej (me.), Ùee ueeskeâebvee meebiee keâer,
‘‘ØelÙeskeâ DeeheuÙee heæleerves keâece keâjerle Deens, Deelee legceÛee heeuevekeâlee&Ûe ns Gòece peeCelees
keâer mejU ceeiee&Jej keâesCe Deens.’’ (82-84)
ns ueeskeâ legcneuee DeelcÙeeefJe<eÙeer efJeÛeejleele, meebiee, ‘‘ne Deelcee ceePÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves Ùeslees, heCe legcne ueeskeâebvee Deuhe%eeve efceUeues Deens.’’38 DeeefCe ns
hewiebyej (me.), Deecner FefÛÚues lej les meJe&keâener legceÛÙeekeâ[tve efnjeJetve IesT, pes Deecner
legcneuee efoJÙe ØekeâšveeÉejs Øeoeve kesâues Deens. ceie DeeceÛÙeeefJe¤æ legcneuee keâesCeer meceLe&keâ
efceUCeej veener, pees les hejle efceUJetve osT Mekesâue. ns lej pes keâener legcneuee Øeehle Peeues Deens
legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesves efceUeues Deens, JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lÙeeÛeer ke=âhee
legcneJej Heâej cees"er Deens. meebietve šekeâe keâer ceeveJe DeeefCe efpeve (DeÂMÙe efveefce&leer) meJe&ÛÙee
meJe&peCeebveer efceUtve pejer Ùee kegâjDeevemeejKeer SKeeoer Jemlet DeeCeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee lejer
DeeCet MekeâCeej veener, ceie les meJe& Skeâ ogmeNÙeeÛes meneÙekeâ keâe Demesveele. (85-88)
Deecner Ùee kegâjDeeveele ueeskeâebvee JesieJesieàÙee heæleerves mecepeeefJeues heCe yengleskeâ ueeskeâ
vekeâej osCÙeeJejÛe Â{ jeefnues. DeeefCe lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecner legPes cnCeCes ceevÙe keâjCeej
veener, peesheÙeËle let DeeceÛÙeemee"er peceerve efÛe¤ve Skeâ Peje ØeJeeefnle keâjerle veenerme. DeLeJee
legPÙeemee"er Kepetj Je õe#eebÛeer Skeâ yeeie efvecee&Ce JneJeer DeeefCe let lÙeele keâeueJes ØeJeeefnle
keâejeJesme. DeLeJee let DeekeâeMeeÛes legkeâ[s-legkeâ[s keâ¤ve DeeceÛÙeeJej keâesmeUJeeJesme pemee keâer
legPee oeJee Deens. DeLeJee Deuueen DeeefCe otleebvee DeeceÛÙee mece#e meceesjemeceesj DeeCeeJes.
DeLeJee legPÙeemee"er meesvÙeeÛes Skeâ Iej yeveJeeJes. DeLeJee let DeekeâeMeeJej Ûe{tve peeJes DeeefCe
38) Ùee ef"keâeCeer ‘®n’ Ùee Meyoeves Deelcee DeefYeØesle Deens Demes meJe&meeceevÙeheCes mecepeues peeles. cnCepes
ueeskeâebveer hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeekeâ[s peerJeve DeelcÙeemebyebOeer efJeÛeejues nesles keâer
lÙeeÛeer JeemleJelee keâeÙe Deens, lej lees DeuueenÛÙee Dee%esves Ùesle Demelees, Demes lÙeeÛes Gòej efoues
iesues. hejbleg DeeÙeleerÛee meboYe& °ermeceesj "sJetve heeefnuÙeeme Ùee ef"keâeCeer DeelcÙeeves DeefYeØesle
Øesef<elelJeeÛee Deelcee DeLeJee efoJÙeyeesOe (Je¢e) DemeuÙeeÛes mhe°heCes keâUles. nerÛe iees° metjn
vendue, DeeÙele ›eâ. 2 DeeefCe metjn ceesefceve, DeeÙele ›eâ. 15 Je metjn Metje DeeÙele ›eâ. 52 ceOÙes
Heâcee&efJeueer iesueer Deens. ØeejbefYekeâ keâeUeleerue efJeÉeveebhewkeâer Fye>s Deyyeeme (jefpe.), keâleeoe Je nmeve
yemejer (jn.) ÙeebveerosKeerue nsÛe Yee<Ùe mJeerkeâejues Deens. ‘jnguedceDeeveer’keâej Ùeebveer ‘nmeve yemejer’
Je ‘keâleeoe’ ÙeebÛes keâLeve GodOe=le kesâues keâer, ‘®n-Deelceeves DeefYeØesle npejle efpeyeÇF&ue (De.) Deensle
Je les keâmes Glejleele DeeefCe keâMee Øekeâejs hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ùoÙeele efoJÙeyeesOe
šekeâleele, cetU ØeMve Demee neslee.’
yeveerFœeeF&ue 17 396 heeje 15
legPÙee Ûe{CÙeeJejosKeerue Deecner efJeÕeeme keâjCeej veener, peesheÙeËle let DeeceÛÙeeJej Skeâ Demee
uesKe GlejJetve DeeCele veenerme pÙeeme Deecner JeeÛeeJes,’’ ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee,
‘‘heefJe$e Deens ceePee heeuevekeâlee& keâeÙe Skeâ mebosMe DeeCeCeeNÙee ceeveJeeefMeJeeÙe ceer DevÙe keâener
Deens?’’ (89-93)
ueeskeâebmeceesj pesJne keâOeer ceeie&oMe&ve Deeues lesJne lÙeeÛÙeeJej ßeæe "sJeCÙeemee"er lÙeebvee
keâesCelÙeener iees°erves jesKeues veener hejbleg lÙeebÛÙee ÙeeÛe JeÛeveeves keâer, ‘‘keâeÙe Deuueenves
ceeveJeeuee hewiebyej yeveJetve hee"efJeues?’’ Ùeebvee meebiee, pej YetleueeJej F&Meotle meceeOeeveeves
JeeJe¤ ueeieues Demeles, lej pe¤j Deecner DeekeâeMeeletve SKeeÅee F&MeotleeueeÛe lÙeebÛÙeemee"er
hewiebyej yeveJetve hee"efJeues Demeles. (94-95)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebietve šekeâe keâer ceePÙee Je legceÛÙee ojcÙeeve kesâJeU Skeâ
DeuueenÛeer mee#e hegjsMeer Deens. lees DeeheuÙee oemeebÛÙee efmLeleerÛeer Keyej jeKeCeeje Deens DeeefCe
meJe& keâener henele Deens. (96)
pÙeeuee Deuueenves yeesefOele kesâues leesÛe ceeie&oMe&ve efceUefJeCeeje Deens, DeeefCe pÙeeuee lees
ceeie&Yeü° keâjerue lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DeMee ueeskeâebmee"er leguee keâesCeerÛe meceLe&keâ Je meneÙekeâ efceUt
Mekeâle veener. Ùee ueeskeâebvee Deecner hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer leeW[IeMeer HeâjHeâšle DeeCet.
DeebOeUs, cegkesâ DeeefCe yeefnjs, ÙeebÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens. pesJne pesJne efleÛeer Deeie cebo he[t
ueeiesue Deecner efleuee DeeCeKeerve Øeefohle keâ¤. ne yeouee Deens lÙeebÛÙee Ùee ke=âlÙeebÛee keâer
lÙeebveer DeeceÛÙee DeeÙeleeRÛee Fvkeâej kesâuee DeeefCe cnšues, ‘‘Deecner pesJne kesâJeU ne[s Je ceeleer
yevetve peeT lesJne veJÙeeves Deecneuee efvecee&Ce keâ¤ve GYes kesâues peeF&ue keâeÙe?’’ keâeÙe lÙeebvee
ns Gceieues veener keâer pÙee Deuueenves DeekeâeMe Je he=LJeer efvecee&Ce kesâueer lees Ùee meejKÙeebvee
efvecee&Ce keâjCÙeeÛes meeceLÙe& DeJeMÙe jeKelees? lÙeeves ÙeebÛÙee hegve®lLeeveeÛeer Skeâ JesU efveef§ele
kesâueer Deens efpeÛes ÙesCes efve:mebMeÙe Deens, heCe DelÙeeÛeeNÙeebÛee nó Deens keâer les lÙeeÛee FvkeâejÛe
keâjleerue. (97-99)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘pej SKeeos JesUer ceePÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesÛes
Keefpeves legceÛÙee leeyÙeele Demeles lej legcner KeÛe& nesCÙeeÛÙee Yeerleerves lÙeebvee pe¤j jesKetve "sJeues
yeveerFœeeF&ue 17 397 heeje 15
Demeles, KejesKejÛe ceveg<Ùe cees"e mebkegâefÛele ceveeÛee Deens.39 (100)
Deecner cetmee (De.) uee veT mebkesâleefÛevns Øeoeve kesâueer nesleer, leer mhe°heCes efomele
40
nesleer. Deelee legcner mJele: yeveer FœeeF&uevee ns efJeÛeeje keâer pesJne cetmee (De.) lÙeebÛÙeekeâ[s
Deeues lesJne efHeâjDeewveves nsÛe meebefieleues nesles vee keâer, ‘‘ns cetmee (De.) ceer mecepelees keâer let
pe¤j Skeâ peeotheeref[le Deensme.’’ cetmee (De.) ves lÙeeÛÙee GòejeoeKeue meebefieleues, ‘‘leguee
ÛeebieuesÛe ceenerle Deens keâer, ns °er Je=æeRiele keâjCeejs mebkesâle peceerve Je DeekeâeMeeÛÙee
heeuevekeâlÙee&efMeJeeÙe keâesCeerner GlejefJeuesues veenerle,41 DeeefCe ceePeer keâuhevee DeMeer Deens keâer ns
efHeâjDeewve let pe¤j Skeâ Meeefhele ceveg<Ùe Deensme.’’ mejlesMesJešer efHeâjDeewveves yesle kesâuee keâer cetmee
(De.) DeeefCe yeveerFœeeF&ueÛes he=LJeerJe¤ve GÛÛeešve keâ¤ve šekeâeJes hejbleg Deecner lÙeeuee Je
lÙeeÛÙee meesyelÙeebvee Skeâef$eleheCes yeg[Jetve šekeâues. DeeefCe lÙeeveblej yeveerFœeeF&uevee meebefieleues
keâer Deelee legcner OejleerJej jne, ceie pesJne cejCeesòej peerJeveeÛÙee JeÛeveeÛÙee hetle&lesÛeer JesU
ÙesTve "shesue lej Deecner legcne meJeeËvee Skeâ$e DeeCetve npej keâ¤. (101-104)
Ùee kegâjDeeveuee Deecner melÙeeefveMeer GlejefJeues Deens DeeefCe melÙeeefveMeerÛe ne DeJelejuee
Deens DeeefCe ns hewiebyej (me.)! legcneuee Deecner ÙeeJÙeefleefjòeâ Flej keâesCelÙeener keâeceekeâefjlee
hee"efJeues veener keâer (pees ceevÙe keâjerue lÙeeuee) MegYeJeelee& Åee DeeefCe (pees ceevÙe keâjCeej veener
lÙeeuee) leekeâero Åee. DeeefCe Ùee kegâjDeeveuee Deecner Lees[s Lees[s keâ¤ve GlejefJeues Deens
pesCeskeâ¤ve legcner Leebyetve Leebyetve meeJekeâeMeheCes les ueeskeâebvee SskeâJeeJes, DeeefCe Ùeeuee Deecner
39) cekeäkesâÛes DeveskesâÕejJeeoer pÙee ceeveefmekeâ keâejCeebveer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Øesef<elelJeeÛee Fvkeâej keâjerle
Demele, lÙeehewkeâer Skeâ cenlJeeÛes keâejCe Demes keâer lemes ve kesâuÙeeves lÙeebvee hewiebyej (me.) ÙeebÛes
ßes‰lJe ceevÙe keâjeJes ueeiele nesles hejbleg DeeheuÙee SKeeÅee mecekeâeueerve DeLeJee meceJeieeaÙeeÛes
ßes‰lJe ceevÙe keâjCÙeele ceeCetme cegefMkeâueervesÛe leÙeej nesle Demelees. Ùeemee"erÛe Heâcee&efJeues peele
Deens keâer, keâesCeeÛesner JeemleefJekeâ ßes‰lJe ceevÙe keâjCÙeele ùoÙes og:Keer JneJeerle Ùee DeJemLesuee
pÙeebÛeer ke=âheCelee heesnÛeueer Deens DeMee ueeskeâebvee pej SKeeÅee JesUer F&Õejeves DeeheuÙee ke=âhesÛÙee
KeefpevÙeeÛÙee efkeâuuÙee megheto& kesâuÙee DemelÙee lej lÙeebveer kegâCeeuee Hegâškeâer keâJe[er osKeerue efoueer
vemeleer.
40) Ùee 9 efveMeeCÙeebÛee leheMeerue metjn DeeDejeHeâ ceOÙes ÙesTve iesuee Deens.
41) npejle cetmee (De.) Ùeebveer ner iees° DeMeemee"er Heâcee&efJeueer keâer Skeâe mebhetCe& osMeele ogMkeâeU he[Ces,
DeLeJee ue#eeJeOeer Ûeewjme cewue YetYeeie JÙeehle DemeuesuÙee ceguetKeele yes[keâebÛee Skeâ DeeheòeerÛÙee
¤heele megUmegUeš nesCes, DeLeJee mebhetCe& osMeeleerue OeevÙemee"Ÿeebvee keâer[ ueeieCes, Je DeMeeÛe
ØekeâejÛeer Flej meeJe&ef$ekeâ Deefj°s keâesCee peeotieejeÛÙee peeot, DeLeJee keâesCee ceeveJeer MeòeâerÛÙee
ØeÙeesieebveer Øekeâš nesT Mekeâle veenerle. peeotieej kesâJeU Skeâe ceÙee&efole ef"keâeCeer Skeâe peceeJeeÛÙee
vepejebJej peeot keâ¤ve lÙeebvee keâener Ûecelkeâej oeKeJet Mekeâlees, lesosKeerue JeemleefJekeâ Demeleele Demes
veener lej kesâJeU °erÛeer HeâmeJeCetkeâ keâCeejs Demeleele.
yeveerFœeeF&ue 17 398 heeje 15
(JesUesJesUer) ›eâceMe: GjleefJeues Deens. ns hewiebyej (me.)! Ùee ueeskeâebvee meebiee, legcner Ùeeuee ceevee
DeLeJee ceevet vekeâe. pÙee ueeskeâebvee ÙeehetJeea %eeve efoues iesues Deens lÙeebvee pesJne ne SskeâefJeuee
peelees lesJne les mee°ebie velecemlekeâ nesleele, DeeefCe cnCeleele, ‘‘heefJe$e Deens DeeceÛee
heeuevekeâlee& lÙeeÛes JeÛeve lej hetCe& nesCeejÛe nesles.’’ DeeefCe les ®ove keâjle mee°ebie Ieeueleele
DeeefCe Ùeeuee Ssketâve lÙeebÛeer efJeveceülee DeeCeKeer Je=efæbiele nesles. (105-109)
ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee meebiee, ‘‘Deuueen cnCetve meeo Ieeuee DeLeJee ke=âheeJeble cnCetve,
pÙee veeJeevesosKeerue legcner meeo Ieeueeue lÙeeÛÙeekeâefjlee meJe& ÛeebieueerÛe veeJes Deensle.’’42
DeeefCe Deeheueer veceepe Heâej cees"Ÿee DeeJeepeevesner Deoe ke⤠vekeâe ve Heâej KeeueÛÙee
DeeJeepeele, Ùee oesnes ojcÙeeve ceOÙece mJe¤heeÛÙee mJejeÛee DeJeuebye keâje.43 DeeefCe cnCee,
mlegleer Deens lÙee Deuueenmee"er pÙeeves kegâCeeuee mJele:Ûee heg$ener yeveefJeues veener Je keâesCeer
lÙeeÛÙee meeceüepÙeele lÙeeÛee Yeeieeroej veener DeeefCe lees ueeÛeejner veener keâer SKeeoe lÙeeÛee
hee"erjeKee DemeeJee. DeeefCe lÙeeÛee ceefncee JeCe&ve keâje. keâceeue opee&Ûee ceefncee.
(110-111)
42) cekeäkesâleerue DeveskesâÕejJeeÅeebÛee ne Dee#eshe keâer me=pevekeâlÙee&mee"er ‘Deuueen’ Demes veeJe lej Deecner
Sskeâues nesles, hejbleg ‘jnceeve’ ns veeJe legcner keâes"tve DeeCeues? lÙeeÛes ns Gòej Deens. lÙeebÛÙee ÙesLes
meJeexÛÛe Deuueenmee"er ‘jnceeve’ ns veeJe ØeÛeefuele vemeuÙee keâejCeeves les Ùee veeJeeJej veekeâ cegj[erle
Demele.
43) npejle Fye>s Deyyeeme (jefpe.) ÙeebÛes keâLeve Deens keâer cekeäkesâle pesJne hewiebyej cegncceo (me.) efkebâJee Flej
meneyee (jefpe.) veceepe he{leebvee cees"Ÿeeves kegâjDeeve he"ve keâjerle Demele lesJne keâeefHeâj ieeWOeU
ceepeJet ueeiele DeeefCe heg<keâUoe efMeJeerieeUerÛeener Je<ee&Je ke⤠ueeiele. Ùeemee"er Dee%ee Peeueer keâer
FlekeäÙee cees"Ÿeevesner he"ve ke⤠vekeâe keâer pes Ssketâve keâeefHeâjebveer ieeWOeU IeeueeJee Je FlekeäÙee
OeercesheCesosKeerue he"ve ke⤠vekeâe keâer les legceÛÙee meesyelÙeebveener Ssketâ ÙesT veÙes. meojnt Dee%ee kesâJeU
lÙeeÛe heefjefmLeleerhegjleer ceÙee&efole nesleer. ceoervesle pesJne heefjefmLeleer heeuešueer lesJne meojnt Dee%ee
Gjueer veener. leLeeefhe pesJne keâOeer cegmeueceeveebvee cekeäkesâmeejKÙee lÙee heefjefmLeleeruee meeceesjs peeJes
ueeiesue lÙeebveer ÙeeÛe DeeosMeevegmeej Jeeieues heeefnpes.
DeuedkeânHeâ 18 399 heeje 15
18 metjn DeuedkeânHeâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 110)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
mleJeve Deuueenmee"er Deens, pÙeeves DeeheuÙee YeòeâebJej ne «ebLe DeJelejuee DeeefCe lÙeele
keâener Je›eâlee "sJeueer veener. ÙeLeeÙeesiÙe mejU iees° meebieCeeje «ebLe, pesCeskeâ¤ve lÙeeves ueeskeâebvee
DeuueenÛÙee keâ"esj Øekeâesheeheemetve meeJeOe keâjeJes DeeefCe ßeæe "sJetve melke=âlÙes keâjCeeNÙeebvee
KegMeKeyej ÅeeJeer keâer lÙeebÛÙeekeâefjlee Ûeebieuee ceesyeouee Deens, pÙeeble les meowJe jenleerue, DeeefCe
lÙee ueeskeâebvee YeÙe oeKeJeeJes pes meebieleele keâer Deuueenves keâesCee Skeâeuee cegueiee yeveefJeuee
Deens. Ùee iees°erÛes Ùeebveener keâener %eeve veener Je lÙeebÛÙee hetJe&peebveeosKeerue veJnles, YeÙebkeâj iees°
Deens peer lÙeebÛÙee leeW[eletve efveIeles, les efveJJeU Keesšs yejUleele. (1-5)
yejs lej ns hewiebyej (me.)! keâoeefÛele legcner ÙeebÛÙee ceeies og:KeeheeÙeer Deeheues ØeeCe
ieceeJeCeej Deenele, pej Ùeebveer Ùee efMekeâJeCegkeâerJej ßeæe "sJeueer veener? JemlegefmLeleer DeMeer
Deens keâer ne pees keâener mejbpeece he=LJeerJej Deens, Ùeeuee Deecner he=LJeerÛee Me=bieej yeveefJeuee Deens
pesCeskeâ¤ve Ùee ueeskeâebÛeer hejer#ee IÙeeJeer keâer ÙeebÛÙeehewkeâer keâesCe DeefOekeâ Ûeebieueer ke=âlÙes keâjCeeje
Deens. mejlesMesJešer ns meJe& Deecner Skeâ meheeš cewoeve yeveJeCeej Deenesle. (6-8)
keâeÙe legcner mecepele Deenele keâer iegne Je efMeueeuesKeJeeues1 DeeceÛÙee SKeeÅee cees"Ÿee
Ûecelkeâeefjkeâ mebkesâleebhewkeâer nesles? pesJne les keâener veJeÙegJekeâ iegnsle Deeefßele Peeues Je lÙeebveer
meebefieleues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! Deecneuee DeeheuÙee efJeMes<e ke=âhesves Deveg«enerle keâj DeeefCe
DeeceÛee ceeceuee og®mle keâj.’’ lej Deecner lÙeebvee lÙeeÛe iegnsle LeebyeJetve Je<ee&vegJe<ex efveõeJemLesle
"sJeues ceie Deecner lÙeebvee G"efJeues, pesCeskeâ¤ve heneJes lÙeebÛÙee oesve iešebhewkeâer keâesCe DeeheuÙee
DeefmlelJecegoleerÛeer yejesyej ieCevee keâjlees. (9-12)
Deecner lÙeebÛeer Kejer keâLee legcneuee SskeâefJelees, les keâener veJeÙegJekeâ nesles pÙeebveer
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej ßeæe "sJeueer nesleer DeeefCe Deecner lÙeebvee ceeie&oMe&veele ieleer Øeoeve
kesâueer2 nesleer. Deecner lÙeebÛes ceve lÙeeJesUer Â{ kesâues pesJne les GYes jeefnues DeeefCe lÙeebveer ner
Iees<eCee kesâueer keâer, ‘‘DeeceÛee heeuevekeâlee& lej kesâJeU leesÛe Deens pees DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee
heeuevekeâlee& Deens. Deecner lÙeeuee mees[tve Flej keâesCelÙeeÛe GheemÙeeÛee OeeJee keâjCeej veener.
1) cnCepes Deeheuee F&ceeve JeeÛeefJeCÙeemee"er pÙeebveer iegnsle DeeßeÙe Iesleuee neslee Je veblej pÙeebÛÙee
iegnsJej mce=leerefÛevn cnCetve efMeueeuesKe ueeJeuee iesuee neslee les le®Ce.
2) efveJesoveeJe¤ve Demes keâUles keâer ns le®Ce npejle ÙesMet cemeern (De.) ÙeebÛes ØeeLeefcekeâ keâeUeleerue
DevegÙeeÙeebhewkeâer nesles. les jesceve jepÙeeleerue Øepeepeve nesles. lÙeekeâeUer jesceve meòee DeveskesâÕejJeeoer
Demetve SkesâÕejJeeoeRMeer efleves YeÙebkeâj Me$eglJe ceeb[ues nesles.
DeuedkeânHeâ 18 400 heeje 15
pej Deecner Demes ke⤠lej Deieoer DevegefÛele iees° keâ¤.’’ (ceie lÙeebveer Deehemeele Skeâceskeâeuee
meeefieleues) ‘‘ns DeeceÛes ueeskeâ lej me=°erÛÙee heeuevekeâlÙee&uee mees[tve Flejebvee GheemÙe yeveJetve
yemeues Deensle, ns ueeskeâ lÙeebÛÙee GheemÙe DemeuÙeeyeöue SKeeoe mhe° hegjeJee keâe DeeCele
veenerle? yejs lÙee Fmeceehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer DevÙe keâesCe Demet Mekeâlees pees DeuueenJej
kegâYeeb[ jÛelees? Deelee pÙeeDeLeea legcner lÙeebÛÙeeheemetve Je lÙeebÛÙee DeuueenJÙeefleefjòeâ
GheemÙeebheemetve Deefuehle Peeuee Deenele lej, Ûeuee Deelee Decegkeâ iegnsle peeTve DeeßeÙe IÙee.
legceÛee heeuevekeâlee& legceÛÙeemee"er DeeheuÙee ke=âhesÛes Ú$e efJemle=le keâjerue DeeefCe legceÛÙee
keâeÙee&mee"er mejbpeece GheueyOe keâ¤ve osF&ue.’’ (13-16)
legcner lÙeebvee iegnsle heeefnues Demeles3 lej legcneuee Demes efometve Deeues Demeles keâer
metÙeexoÙe neslees lesJne lÙeebÛÙee iegnsuee mees[tve GpeJÙee yeepetuee Ûe{lees DeeefCe pesJne Demleeuee
peelees lesJne lÙeebvee ÛegkeâJetve [eJÙee yeepetuee Keeueer Glejlees DeeefCe les iegnsle Skeâe efJemle=le
peeieer he[tve Demeleele ne DeuueenÛÙee mebkesâleebhewkeâer Skeâ Deens, pÙeeuee Deuueen ceeie&
oeKeefJelees leesÛe ceeie& Øeehle keâjCeeje Deens DeeefCe pÙeeuee Deuueenves YeškeâefJeues lÙeeÛÙeemee"er
legcneuee keâesCeleener ceeie&oMe&keâ, Jeeueer Dee{UCeej veener. legcner lÙeebvee heentve Demes mecepeuee
Demelee keâer les peeies Deensle, Jemlegle: Peesheuesues nesles. Deecner lÙeebÛÙee GpeJÙee [eJÙee kegâMeer
yeoueJeerle neslees DeeefCe lÙeebÛee kegâ$ee iegnsÛÙee leeW[eMeer nele-heeÙe heme¤ve yemeuee neslee. pej
SKeeos JesUer legcner lÙeebvee [eskeâeJetve heeefnues Demeles lej GuešheeJeueer heUle megšuee Demelee
DeeefCe legceÛÙeeJej Ùee ojeNÙeeves pejye yemeueer Demeleer. (17-18)
DeeefCe ÙeeÛe Depeye Ûecelkeâejeves Deecner lÙeebvee G"Jetve yemeefJeues,4 pesCeskeâ¤ve lÙeebveer
Deeheehemeeble Lees[er efJeÛeejhetme keâjeJeer. lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâeves efJeÛeejues, ‘‘meebiee, efkeâleer JesU Ùee
efmLeleerle jeefnuee?’ Flejebveer meebefieleues, ‘‘keâoeefÛele efoJemeYej DeLeJee lÙeehes#ee keâener keâceer
jeefnuees Demet.’’ ceie les cnCeeues, ‘‘DeuueenÛe Gòece peeCelees keâer DeeceÛee efkeâleer keâeU Ùee
DeJemLesle iesuee. Ûeuee, Deelee DeeheuÙeehewkeâer SKeeÅeeuee ÛeeboerÛes ns veeCes osTve Menjele hee"Jet
Ùee DeeefCe lÙeeves heeneJes keâer meJeeËle Gòece pesJeCe keâes"s efceUles. lesLetve lÙeeves keâener lejer
KeeJeÙeeme DeeCeeJes heCe lÙeeves peje meeJeOeefiejerves keâece kesâues heeefnpes. Demes nesT veÙes keâer lÙeeves
DeeheCe ÙesLes Deenesle cnCetve keâesCeeuee keâUt ÅeeJes. pej SKeeos JesUer lÙee ueeskeâebÛee nele
3) ceOÙeblejer ÙeeÛee GuuesKe mees[CÙeele Deeuee Deens keâer Deehemeele "juÙeevegmeej ns ueeskeâ MenjeÛÙee
yeensj he[tve heJe&lee ojcÙeeveeleerue Skeâe iegnsle peeTve ueheues pesCeskeâ¤ve oie[ceeNÙeeves "ej
nesCÙeeheemetve DeLeJee Oece&efJecegKe nesCÙeeme Yeeie he[CÙeeheemetve JeeÛelee ÙeeJes.
4) cnCepes ÛÙee Ûecelkeâeefjkeâ heæleerves les PeesheefJeues iesues nesles Je lÙeebÛÙee efmLeleerheemetve peieeuee
DeveefYe%e "sJeues iesues nesles lemesÛe Skeâe ØeoerIe& keâeueeJeOeerveblej lÙeebÛes peeies nesCesosKeerue efveÙeleerÛee
DeÆtle Ûecelkeâej neslee.
DeuedkeânHeâ 18 401 heeje 15
DeeceÛÙeeJej he[uee lej yemme, oie[ebveerÛe "sÛetve "ej keâjleerue, DeLeJee yeUsÛe Deecneuee
DeeheuÙee Oecee&le hejle vesleerue, DeeefCe Demes Ie[ues lej Deecner keâOeerner meHeâue nesCeej veener.
DeMeeØekeâejs Deecner MenjJeeefmeÙeebvee lÙeebÛÙee efmLeleeryeöue ceeefnleer efoueer5 pesCeskeâ¤ve ueeskeâebvee
keâUeJes keâer DeuueenÛes JeÛeve melÙe Deens DeeefCe Demes keâer hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe efve:mebMeÙe
DeeuÙeeJeeÛetve jenCeej veener. (heCe peje keâuhevee keâje keâer pesJne efJeÛeej keâjCÙeemeejKeer iees°
KejesKej DeMeer nesleer) lÙeeJesUer les Deeheehemeeble Ùeeyeöue Yeeb[Ce keâjerle nesles keâer ÙeebÛÙee
(iegneefveJeeefmeÙeebÛÙee) yeeyeleerle keâeÙe kesâues peeJes. keâener ueeskeâebveer meebefieleues, ‘‘ÙeebÛÙeeJej Skeâ
efYeble GYeeje, ÙeebÛee heeuevekeâlee&Ûe ÙeebÛÙee yeeyeleerle Gòece peeCelees.’’6 heCe pes ueeskeâ lÙeebÛÙee
yeeyeleerle ØeYeeJeer nesles lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecner lej ÙeebÛÙeeJej Skeâ ØeeLe&veeie=n yeveJet.’’ 7
(19-21)
keâener ueeskeâ cnCeleerue keâer les leerve nesles Je ÛeewLee lÙeebÛee kegâ$ee neslee. DeeCeKeer keâener
FlejpeCe meebieleerue keâer les heeÛe nesles Je meneJee lÙeebÛee kegâ$ee neslee. ns meJe& JÙeLe& ye[ye[
keâjerle Deensle. keâener Flej ueeskeâ cnCeleele keâer les meele nesles DeeefCe Dee"Jee lÙeebÛee kegâ$ee
5) cnCepes pesJne lees Fmece pesJeCe efJekeâle DeeCeCÙeemee"er Menjele iesuee lesJne peie heej yeoueues nesles.
cetefle&hetpekeâ jesce ef¡emleer yevetve oerIe& keâeueeJeOeer Guešuee neslee. Yee<ee, mebmke=âleer, heesMeeKe ØelÙeskeâ
yeeyeleerle mhe° ØeceeCeele Heâjkeâ Peeuesuee neslee. oesveMes Je<eeËhetJeeaÛee ne ceeCetme Deeheuee Leešceeš,
JeŒeeuebkeâej DeeefCe Yee<ee ØelÙeskeâ iees°erÛÙee °erves lelkeâeU lees Skeâ iebcele "juee. ceie pesJne lÙeeves
DeVeheoeLe& KejeroCÙeemee"er hegjeleve keâeUeleerue veeCes osT kesâues lesJne ogkeâeveoejeÛes [esUs
Dee§eÙee&ves efJemHeâejues. ÛeewkeâMeerDebleer, ne ceveg<Ùe lej ÙesMet cemeernÛÙee lÙee DevegÙeeÙeebhewkeâer Skeâ Deens
pees oesveMes Je<eeËhetJeea Deeheuee F&ceeve JeeÛeefJeCÙeemee"er heUtve iesuee neslee Demes keâUues. meojnt
yeeleceer #eCeeOee&le Menjeleerue ef¡emleer Jemleerle hemejueer Je heoeefOekeâeNÙeebyejesyejÛe meeceevÙepeveebveer
lÙee iegnsJej ieoea kesâueer. Deelee iegneefveJeemeer (Demeneyes keânHeâ) vee pesJne ceenerle Peeues keâer les
Peeshesletve leyyeue oesveMes Je<ee&veblej G"ues Deensle lesJne DeeheuÙee ef¡emleer yeebOeJeebvee meueece keâ¤ve
les peefceveerJej efvepeues Je ieleØeeCe Peeues.
6) JeCe&veMewueer heenlee ns meoeÛeejer ef¡emleerÛes keâLeve nesles, Demes keâUles. lÙeebÛes cele Demes nesles keâer,
‘iegneJeemeer’ pÙeeØeceeCes iegnsle ueJeb[ues Deensle lÙeebvee lemesÛe ueJeb[uÙee efmLeleerle jent Åee DeeefCe
iegnsÛes leeW[ yebo keâ¤ve šekeâe. ns keâesCe ueeskeâ Deens, Ùee ceeCemeeÛee opee& keâeÙe Deens Je les keâmeuÙee
ceesyeouÙeeme hee$e Deensle, ner iees° lÙeebÛÙee jyeueeÛe Ûeebieueer ceenerle Deens.
7) lÙeeJesUer ef¡emleer ueeskeâebleosKeerue DeveskesâÕejJeeoer efJeÛeej hemejues nesles. hetJeeaÛÙee cetleeAÛÙee peeieer
hetpesmee"er lÙeebvee Ùee veJeerve cetleea meehe[uÙee neslÙee, cnCetve ns Demes Ie[ues.
DeuedkeânHeâ 18 402 heeje 15
neslee.8 meebiee ceePee heeuevekeâlee&Ûe Gòece peeCelees keâer les efkeâleer nesles. Lees[sÛe ueeskeâ lÙeeÛeer Kejer
mebKÙee peeCeleele. cnCetve mLetue ÛeÛexhes#ee DeefOekeâ lÙeebÛÙee mebKÙesmebyebOeer kegâCeeMeer keâener
efJeÛee¤osKeerue vekeâe.9 DeeefCe hene,10 keâesCelÙeener iees°erefJe<eÙeer keâOeerner Demes cnCele peeT
vekeâe keâer ceer ns keâece GÅee keâ¤ve šekeâerve. (legcner keâenerner ke⤠Mekeâle veener) ÙeeKesjerpe keâer
pej Deuueen FefÛÚue, pej efJemcejCeeves Demeueer iees° leeW[eletve efveIeeueer lej ueiesÛe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer Dee"JeCe keâje DeeefCe cnCee, ‘‘DeeMee Deens keâer ceePee heeuevekeâlee& Ùee
yeeyeleerle mevceeiee&ÛÙee DeefOekeâ peJeUÛÙee iees°erkeâ[s ceePes ceeie&oMe&ve keâjerue.’’ DeeefCe les
DeeheuÙee iegnsle leerveMes Je<ex jeefnues DeeefCe (keâener ueeskeâ keâeueieCevesle) 9 Je<ex heg{s iesues
Deensle. legcner cnCee, Deuueen lÙeebÛÙee cegkeäkeâeceeÛee keâeueeJeOeer DeefOekeâ peeCelees.11
DeekeâeMeeÛes Je he=LJeerÛes meJe& ieghle DenJeeue lÙeeueeÛe ceenerle Deensle. efkeâleer Úeve Deens lees
heenCeeje Je SskeâCeeje! he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue efveefce&leerÛeer Keyejoejer IesCeeje, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe
DevÙe keâesCeer veener. DeeefCe lees DeeheuÙee jepÙeele keâesCeemener Yeeieeroej keâjerle veener.
(22-26)
ns hewiebyej (me.), legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee «ebLeeletve les keâener legceÛÙeekeâ[s efoJÙe yeesOe
hee"efJeues iesues Deens les (pemesÛÙee lemes) SskeâJee, lÙeeÛeer Øeefleheeoves yeoueCÙeeÛee keâesCeemener
DeefOekeâej veener. (DeeefCe pej legcner keâesCeemee"er lÙeele Hesâjyeoue keâjeue lej) lÙeeÛÙeeheemetve
8) ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer meojnt IešvesÛÙee heeJeCes leerveMes Je<eeËveblej kegâjDeeveÛÙee
DeJelejCekeâeUele Ùee IešvesÛÙee leheMeerueemebyebOeer Deveskeâ keâLee ef¡emleer ueeskeâeble hemejuÙee neslÙee,
Je meJe&meeOeejCeheCes efJeÕemeveerÙe DeMeer ceeefnleer ueeskeâebvee GheueyOe veJnleer, lejer heCe pÙeeDeLeea
eflemeNÙee efJeOeeveeÛes meJeexÛÛe Deuueenves Keb[ve kesâues veener, cnCetve Kejer mebKÙee meeleÛe DemeeJeer
Demee keâÙeeme kesâuee peeT Mekeâlees.
9) DeLe& Demee keâer Kejer cenlJeeÛeer iees° lÙeebÛeer mebKÙee veJns, lej meojnt keâLesÉejs pes yeesOe Øeehle nesleele
lÙeebvee Kejs cenlJe Deens.
10) DeieesojÛÙee DeeÙeleerÛÙee efJe<eÙeeveg<ebieeves JeòeâJÙeDeesIeeÛÙee ›eâceeojcÙeeve Heâcee&efJeues iesuesues Demes ns
Skeâ mJeleb$e JeekeäÙe Deens. DeieesojÛÙee DeeÙeleerle metefÛele kesâues iesues nesles keâer iegneJeemeer - Demeneyes
keânHeâ - Ûeer Kejer mebKÙee DeuueenueeÛe ceenerle Deens. lÙeeÛee MeesOe IesCes Skeâ DeveeJeMÙekeâ keâece
Deens. Ùee mebyebOeeves heg{erue iees° Heâcee&efJeCÙeeDeieesoj Skeâ DeewheÛeeefjkeâ JeekeäÙe cnCetve, Je DeeCeKeer
Skeâ metÛevee hewiebyej (me.) DeeefCe F&ceeveJeeuÙeebvee efoueer iesueer, leer DeMeer keâer, ceer GÅee Decegkeâ keâece
keâ¤ve šekeâerve, Demee oeJee legcner keâOeerÛe meebiet vekeâe. ns keâece legcner ke⤠Mekeâeue efkebâJee veener ns
legcneuee keâeÙe ceenerle?
11) cnCepes Demeneyes keânHeâÛÙee mebKÙesØeceeCesÛe lÙeebÛÙee efveJeeme keâeueeJeOeerÛÙee yeeyeleerleosKeerue
ueeskeâeble celeYeso Deens hejbleg lÙeeÛee MeesOe IesCÙeeÛeer legcneuee keâener pe¤jer veener. les efkeâleer keâeU
lÙee efmLeleerle jeefnues ner iees° DeuueenÛe peeCelees.
DeuedkeânHeâ 18 403 heeje 15
yeÛeeJe keâ¤ve heU keâe{CÙeeme keâesCelesner DeeßeÙemLeeve legcneuee efceUCeej veener. DeeefCe
DeeheuÙee ceveeuee lÙee ueeskeâebÛÙee menÛeÙee&le mebleg° keâje pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
ØemeVelesÛes FÛÚgkeâ yevetve mekeâeU Je mebOÙeekeâeUer lÙeeÛee OeeJee keâjleele DeeefCe lÙeebÛÙeekeâ[tve
keâoeefhe °er JeUJet vekeâe. keâeÙe legcner Yeeweflekeâ MeesYee hemeble keâjlee? keâesCelÙeener DeMee
JÙeòeâerÛeer Dee%ee heeUt12 vekeâe, pÙeeÛÙee ùoÙeeuee Deecner DeeceÛÙee mcejCeeheemetve yesmeeJeOe
kesâues Deens DeeefCe pÙeeves ceveceeveer DevegmejCe Debefiekeâejues Deens DeeefCe pÙeeÛeer keâeÙe&heæleer
vÙetveeefOekeäkeäÙeeJej DeeOeejuesueer Deens. mhe° meebietve šekeâe, ns melÙe Deens legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve, Deelee pÙeeÛeer FÛÚe Demesue ceevÙe keâjeJes DeeefCe pÙeeÛeer FÛÚe Demesue
lÙeeves veekeâejeJes. Deecner (Fvkeâej keâjCeeNÙee) DelÙeeÛeeNÙeebmee"er Skeâ Deie>er leÙeej "sJeuee Deens
pÙeeÛÙee pJeeueebveer lÙeebvee Jes{tve Iesleues Deens. lesLes pej lÙeebveer heeCeer ceeefieleues lej DeMee
heeCÙeeves lÙeebÛes DeeefleLÙe kesâues peeF&ue pes lesueeJejerue heehegõŸeemeejKes Demesue DeeefCe lÙeebÛes
leeW[ nesjheUtve šekeâerue, efveke=â° hesÙe heoeLe& DeeefCe DelÙeble JeeF&š efJeßeebleermLeeve! Gjues les
ueeskeâ pes ßeæeJeble Demeleerue DeeefCe melke=âlÙes keâjleerue, lej efveef§eleÛe Deecner melke=âlÙes
keâjCeeNÙee ueeskeâebÛee ceesyeouee JeeÙee IeeueJeerle vemelees. lÙeebÛÙeemee"er meoeyenej mJeie& Deensle
pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue, lesLes les megJeCe& kebâkeâCeebveer efJeYetef<ele kesâues peeleerue 13
leuece jsMece DeeefCe Yejpejer efnjJeer JeŒes les heefjOeeve keâjleerue DeeefCe GÛÛeemeveeJej uees[
ueeTve yemeleerue. Gòece ceesyeouee DeeefCe Glke=â° opee&Ûes efveJeememLeeve! (27-31)
ns hewiebyej (me.), lÙeebÛÙeemeceesj Skeâ GoenjCe Øemlegle keâje. oesve JÙeòeâer neslÙee,
lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâeuee Deecner õe#eebÛÙee oesve yeeiee efouÙee DeeefCe lÙeebÛÙeeYeesJeleer KepegjerÛÙee
Pee[ebÛeer kegbâheCes ueeJeueer DeeefCe lÙeebÛÙee ojcÙeeve Meslepeceerve "sJeueer. oesvner yeeiee Yejhetj
HeâUe-Hegâueebveer yenjuÙee DeeefCe HeâUOeejCesme lÙeebveer pejeosKeerue GCeerJe "sJeueer veener. lÙee
yeeieeble Deecner Skeâ keâeueJee ØeJeeefnle kesâuee. DeeefCe lÙeeuee Kethe veHeâe Øeehle Peeuee. ns meJe&
efceUeuÙeeJej Skesâ efoJeMeer DeeheuÙee MespeeNÙeeMeer yeesueleevee lees cnCeeuee, ‘‘ceer legPÙeehes#ee
DeefOekeâ ßeerceble Deens Je legPÙeehes#ee DeefOekeâ meeceLÙe&Jeeve ceveg<ÙeyeU jeKelees.’’ ceie lees
DeeheuÙee mJeiee&le ØeefJe° Peeuee DeeefCe mJele:yeöue DelÙeeÛeejer yevetve cnCet ueeieuee, ‘‘ceuee
12) cnCepes lÙeeÛeer iees° Ssketâ vekeâe, lÙeeÛÙee heg{s vecet vekeâe, lÙeeÛes ceveesjLe hetCe& ke⤠vekeâe DeeefCe
lÙeeÛÙee cnCeCÙeevegmeej Ûeeuet vekeâe. Ùee ef"keâeCeer ‘Dee%eeheeueve’ ne Meyo lÙeeÛÙee JÙeehekeâ
mJe¤heele ØeÙegòeâ Peeuee Deens.
13) ØeeÛeerve keâeUele jepes cenejepes megJeCe& kebâkeâCes Ieeueerle Demele. peVeleJeemeeRÛÙee JeŒeeuebkeâejele Ùee
JemletbÛee GuuesKe keâjCÙeeÛee nslet Demes efveoMe&veeme DeeCeeJeÙeeÛee Deens keâer, lesLes lÙeebvee Meener
heesMeeKe hesnjefJeues peeleerue, keâeefHeâj Je DeJe%eekeâejer jepeeefOejepe lesLes Kepeerue Je Deheceeefvele kesâuee
peeF&ue lej F&ceeveOeejkeâ meoeÛeejer cepetj lesLes jepeMeener Leeševes Je JewYeJeeves jenerue.
DeuedkeânHeâ 18 404 heeje 15
Jeešle veener keâer ner oewuele keâOeer ve° nesF&ue DeeefCe hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe keâOeer ÙesF&ue,
leLeeefhe pej SKeeos JesUer ceePÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer ceuee hejleefJeues iesues lejer ÙeebÛÙeehes#ee
DeefOekeâ JewYeJeMeeueer peeiee ceer pe¤j Øeehle keâjerve.’’ lÙeeÛÙee MespeeNÙeeves yeesueleevee lÙeeuee
meebefieleues, ‘‘keâeÙe let õesn keâjleesme lÙee DeefmlelJeeMeer pÙeeves leguee ceeleerves Je veblej JeerÙee&ves
efvecee&Ce kesâues DeeefCe leguee Skeâ heefjhetCe& ceeveJe yeveefJeues? jeefnuees ceer, lej ceePee heeuevekeâlee&
lej leesÛe Deuueen Deens DeeefCe ceer lÙeeÛÙeeyejesyej keâesCeemener Yeeieeroej keâjerle veener. DeeefCe
pesJne let DeeheuÙee mJeiee&le ØeJesMe keâjerle nesleeme lesJne legPÙee leeW[eletve Demes keâe efveIeeues veener
keâer, ‘peMeer DeuueenÛeer FÛÚe, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeleerner Meòeâer veener!’14 pej leguee
ceer mebheòeer Je mebleleerle legPÙeehes#ee keâceer Dee{Ule Deens lej otj veener keâer ceePee heeuevekeâlee&
ceuee legPÙee mJeiee&hes#ee Gòece Øeoeve keâjerue DeeefCe DeekeâeMeeletve legPÙee mJeiee&Jej SKeeos
Deefj° hee"Jeerue pÙeecegUs leer meheeš cewoeve yevetve jenerue, DeLeJee lÙeeÛes heeCeer peefceveerle cegjsue
DeeefCe ceie les leguee keâesCelÙeener Øekeâejs Jej keâe{lee ÙesCeej veener.’’ mejlesMesJešer lÙeeÛes meJe&
HeâU ve° Peeues DeeefCe lees DeeheuÙee õe#eebÛÙee yeeiesuee ceeb[JeeJej GueLetve he[uÙeeÛes heentve
DeeheCe kesâuesuÙee ueeieJe[eryeöue neleJeejs keâjerle yemeuee DeeefCe Kesoeves cnCet ueeieuee keâer,
‘‘ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee keâesCeer Yeeieeroej "jefJeuee vemelee.’’ - DeuueenefMeJeeÙe lÙeeÛeer
ceole keâjCeeje Skeâner peLee lÙeeÛÙee peJeU veJnlee Je lees mJele:osKeerue Ùee DeeheòeerÛee
cegkeâeyeuee ke⤠Mekeâuee veener. lÙeeJesUer keâUues keâer keâeÙe&efmeæerÛee DeefOekeâej kesâJeU melÙecesJe
Deuueenmee"erÛe Deens. lees osF&ue lesÛe meJeexòece Fveece Je lees oeKeefJeue leesÛe efnleeJen MesJeš.
(32-44)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), Ùeebvee peieeleerue peerJeveeÛeer nkeâeriele Ùee °ebleeÉejs mecepeeJetve
Åee keâer Deepe Deecner DeekeâeMeeletve hepe&vÙeJe=°er kesâueer cnCetve peefceveerÛeer Peg[ghes Kethe Ieveoeš
Peeueer, DeeefCe GÅee lÙeeÛe Jevemheleer Yegmee yevetve jenleerue pÙeeuee Jeeje G[Jeerue, Deuueen
ØelÙeskeâ iees°erJej meeceLÙe&mebheVe Deens. ner ceeueceòee Je ner mebleleer kesâJeU Ssefnkeâ peerJeveeÛeer
nbieeceer MeesYee Deens. JeemleefJekeâ yeekeâer jenCeejer melke=âlÙesÛe legPÙee heeuevekeâlÙee&peJeU
heefjCeeceeÛÙee °erves Gòece Deensle DeeefCe lÙeebÛÙeeheemetveÛe ÛeebieuÙee DeeMee efveieef[le kesâuÙee
peeT Mekeâleele. lÙee efoJemeeÛeer keâeUpeer nJeer, pesJne Deecner heJe&leebvee ÛeeueJet DeeefCe he=LJeer
legcne}e hetCe&heCes efJeJeŒe efomesue DeeefCe Deecner meJe& ceeCemeebvee DeMee Øekeâejs Ies¤ve ieesUe
ke⤠keâer (Deieesoj Je veblejÛÙeehewkeâer) SkeâosKeerue megšCeej veener. DeeefCe meJe&ÛÙee meJe& legceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer DeesUer DeesUerle npej kesâues peeleerue, ns hene, Deeueele vee legcner
14) cnCepes peMeer keâener DeuueenÛeer FÛÚe Demesue lemesÛe Ie[sue. ceePee efkebâJee DevÙe kegâCeeÛee keâmeueener
peesj veener. DeeceÛee pej keâener DeefOekeâej Ûeeuet Mekeâuee lej DeuueenkeâjJeer megyegæer DeeefCe lÙeeÛÙee
meceLe&veevesÛe Ûeeuet Mekeâlees.
DeuedkeânHeâ 18 405 heeje 15
DeeceÛÙeeheeMeer lÙeeÛeØeceeCes pemes Deecner legcneuee heefnuÙeeboe efvecee&Ce kesâues nesles. legcner lej
Demes mecepeuee neslee keâer Deecner legceÛÙeemee"er JeÛeveeÛeer keâesCeleerner JesU efveef§ele kesâuesueer
veener. DeeefCe keâce&veeWo heg{s "sJeueer peeF&ue. lÙeeJesUer legcner heneue keâer DehejeOeer }eskeâ
DeeheuÙee peerJeve hegmlekeâeleerue veeWoeruee Yeerle Demeleerue DeeefCe cnCele Demeleerue keâer, ‘‘DeeceÛes
ogozJe! ns keâmeues hegmlekeâ Deens keâer DeeceÛeer ueneve cees"er keâesCeleerner ke=âleer DeMeer Gjueer veener
peer ÙeeceOÙes veeWoueer iesueer veener. pes pes keâener lÙeebveer kesâues nesles les meJe& lÙeebÛÙee heg{Ÿeele lÙeebvee
Dee{Usue DeeefCe legPee heeuevekeâlee& keâesCeeJej efleUcee$e DevÙeeÙe keâjCeej veener. (45-49)
mcejCe keâje, pesJne Deecner otleebvee meebefieleues keâer, Deeoceheg{s velecemlekeâ Jne, lesJne
les velecemlekeâ Peeues hejbleg Fyueerme velecemlekeâ Peeuee veener, lees efpevehewkeâer neslee, cnCetve
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ngkeâceeÛÙee yeensj iesuee.15 Deelee keâeÙe legcner ceuee mees[tve lÙeeuee
Je lÙeeÛÙee mebleleeruee Deeheuee heeuekeâ yeveefJelee? JeemleefJekeâ les legceÛes Me$et Deensle? HeâejÛe
JeeF&š yeoue Deens pÙeeme DelÙeeÛeejer ueeskeâ DeJeuebefyele Deensle. ceer DeekeâeMe Je he=LJeer efvecee&Ce
keâjleevee lÙeebvee yeesueefJeues veJnles DeeefCe lÙeebÛÙee mJele:ÛÙee efveefce&leerlemegæe lÙeebvee meeceerue
kesâues veJnles, ceePes keâece ns veJns keâer Yeü°keâlÙeeËvee Deeheuee meneÙekeâ yeveJeerle jent.16
(50-51)
ns ueeskeâ keâeÙe keâjleerue lÙee efoJeMeer pesJne lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebvee cnCesue keâer nekeâ
ceeje lÙee efJeYetleeRvee pÙeebvee legcner ceePes Yeeieeroej mecepetve yemeuee neslee. ns lÙeebÛee OeeJee
keâjleerue hejbleg les lÙeebÛÙee ceoleeruee ÙesCeej veenerle DeeefCe Deecner lÙeebÛÙee ojcÙeeve efJeveeMeeÛee
SkeâÛe Keñe meceeF&keâ keâ¤ve šeketâ. meJe& DehejeOeer lÙee efoJeMeer Deie>er heenleerue DeeefCe mecepetve
Iesleerue keâer Deelee lÙeele lÙeebÛes heleve Deens DeeefCe lÙeebvee lÙeeheemetve JeeÛeefJeCÙeemee"er
keâesCelesner DeeßeÙemLeeve efceUCeej veener. (52-53)
Deecner Ùee kegâjDeeveele ueeskeâebvee JesieJesieàÙee heæleerves mecepeeefJeues hejbleg ceveg<Ùe HeâejÛe
Yeeb[Keesj "juee Deens. lÙeeÛÙee meceesj pesJne ceeie&oMe&ve Deeues lesJne les ceevÙe keâjCes DeeefCe
15) cnCepes ‘Fyueerme’ ne HeâefjMlÙeebhewkeâer veJnlee lej efpeVeebhewkeâer neslee. cnCetveÛe Dee%eeOeervelesÛÙee yeensj
peeCes lÙeeuee MekeäÙe Peeues. HeâefjMlÙeebhewkeâer Demelee lej DeJe%ee keâ¤Ûe Mekeâle veJnlee. ÙeeTueš
‘efpeVe’ ceeveJeeØeceeCesÛe mJeleb$eeefOekeâej yeeUieCeejer efveefce&leer Deens. lÙeebvee pevcepeele Dee%eeOeerve
efvecee&Ce kesâuesues veener lej kegâøeâ Je F&ceeve - ßeæe Je vekeâej DeeefCe Dee%eeOeejkeâlee Je DeJe%ee oesvner
iees°eRÛes mJeeleb$Ùe Øeoeve kesâuesues Deens.
16) DeLe& Demee keâer ns Mewleeve legceÛÙee Dee%eeOeejkeâlesÛes Je yeboieerÛes DeefOekeâejer keâmes "jues yejs? yeboieer
keâjCÙeeme hee$e lej kesâJeU mepe&vekeâlee&Ûe Demet Mekeâlees. Ùee MewleeveebÛeer DeJemLee lej DeMeer Deens keâer
DeekeâeMeebÛÙee Je he=LJeerÛÙee efveefce&leerle menYeeieer DemeCes lej otjÛe jenes, ns lej mJele:Ûe efveefce&leer
Deensle.
DeuedkeânHeâ 18 406 heeje 15
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee& heg{s #eceeÙeeÛevee keâjCÙeeheemetve lÙeebvee yejs keâesCelÙee iees°erves jesKeues?
ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veener keâer les Øeleer#esle Deensle keâer lÙeebÛÙeeyejesyej lemesÛe keâener JneJes
pemes hetJeeaÛÙee ueeskeâmecetneyejesyej Ie[ues Deens DeLeJee Demes, keâer lÙeebveer Øekeâeshe meceesj Ùesleevee
heneJee. (54-55)
hewiebyejebvee Deecner Ùee keâeceeJÙeefleefjòeâ DevÙe keâesCelÙeener GösMeeves hee"Jeerle vemelees keâer
lÙeebveer MegYeJeelee& DeeefCe FMeeje osCÙeeÛeer peyeeyeoejer heej hee[eJeer. heCe ßeæenerveebÛeer efmLeleer
DeMeer Deens keâer les DemelÙeeÛeer MeŒes IesTve melÙeeuee legÛÚ uesKeCÙeeÛee ØeÙelve keâjleele.
DeeefCe lÙeebveer ceePÙee JeÛeveebvee Je lÙeebvee efouÙee iesuesuÙee OecekeäÙeebvee Ûes°sÛes meeOeve yeveefJeues
Deens. DeeefCe lÙee Fmeceehes#ee DeefOekeâ DelÙeeÛeejer DevÙe keâesCe Deens pÙeeuee lÙeeÛÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer JeÛeves SskeâJetve GheosMe kesâuee peeJee DeeefCe lÙeeves lÙeeheemetve heje*cegKe JneJes
DeeefCe lÙee JeeF&š heefjCeeceeuee efJemejeJes pÙeeÛeer JÙeJemLee lÙeeves mJele:mee"er Kegö DeeheuÙee
neleebveer kesâueer Deens? (pÙee ueeskeâebveer ner heæle DeJeuebefyeueer Deens) lÙeebÛÙee ùoÙeeJej Deecner
DeeJejCes Ûe{efJeueer Deensle, pes lÙeebvee kegâjDeeveÛes cnCeCes mecepet osle veenerle DeeefCe lÙeebÛÙee
keâeveeble Deecner yeefOejlee DeeCeueer Deens. legcner lÙeebvee ceeie&oMe&veekeâ[s efkeâleerner yeesueJee, les Ùee
efmLeleerle keâOeerner ceeie&oMe&ve Øeehle ke⤠MekeâCeej veenerle. (56-57)
legPee heeuevekeâlee& #eceeMeerue Je oÙeeUt Deens, lÙeeves ÙeebÛÙee ke=âleerJej Ùeebvee hekeâ[t
FefÛÚues Demeles lej ueJekeâjÛe Øekeâeshe hee"efJeuee Demelee hejbleg ÙeebÛÙeemee"er efveCe&ÙeeÛeer Skeâ
JesU "juesueer Deens, DeeefCe lÙeebÛÙeeheemetve JeeÛetve heU keâe{CÙeeÛee Ùeebvee keâesCeleeÛe ceeie&
meehe[Ceej veener. (58)
Ùee Øekeâeshe«emle JemlÙee legceÛÙeemeceesj npej Deensle. Ùeebveer pesJne DelÙeeÛeej kesâues lesJne
Deecner Ùeebvee ve° kesâues DeeefCe ÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâeÛÙee efJeveeMeemee"er Deecner JesU efveef§ele
keâ¤ve "sJeueer nesleer. (59)
(peje Ùeebvee leer nkeâeriele SskeâJee peer cetmee (De.) Jej Dees{Jeueer nesleer) pesJne cetmee
(De.) ves DeeheuÙee mesJekeâeuee meebefieleues nesles keâer, ‘‘ceer ceePee ØeJeeme hetCe& keâjCeej veener
peesheÙeËle oesvner veÅeebÛÙee mebieceeJej heesnÛele veener. DevÙeLee ceer Skeâe oerIe& keâeUeheÙeËle
ÛeeueleÛe jenerve.’’17 ceie pesJne les lÙeebÛÙee mebieceeJej heesnÛeues lesJne les DeeheuÙee (peJeUerue)
17) npejle cetmee (De.) ÙeebÛee meojnt ØeJeeme keâesCelÙee keâeUele Ie[uee neslee lemesÛe pÙeebÛÙee mebieceeJej
meojnt Iešvee Ie[ueer lÙee oesve veÅee keâesCelÙee, ns keâesCelÙeener Kee$eerueeÙekeâ DeMee ceeOÙeceeves keâUt
Mekeâues veener. hejbleg Ùee keâLesJej efJeÛeejefÛebleve kesâuÙeeves Demes Jeešles keâer ner Iešvee npejle cetmee
(De.) ÙeebÛÙee efceœe ÙesLeerue JeemleJÙeeÛÙee keâeUeleerue Deens, pesJne lÙeebÛee efHeâjDeewveyejesyej mebIe<e&
meg¤ neslee. lej oesve veÅeebveer DeefYeØesle efveUmej veeF&ue Je heeb{jš veeF&ue Deensle. pÙeebÛÙee
mebieceeJej nuueerÛes Keešt&ce Menj Jemeues Deens. DeeceÛÙee Ùee lekeâe&Ûeer keâejCes osleevee Deecner
leHeânercetue kegâjDeeve, Keb[ eflemeje Ùeeble metjn keânHeâÛes Yee<Ùe keâjleevee meefJemlej ÛeÛee& kesâueer Deens.
DeuedkeânHeâ 18 407 heeje 16 DeuedkeânHeâ 18 408 heeje 16

ceeMeeheemetve ieeefHeâue Peeues DeeefCe lees efveIetve DeMee Øekeâejs veoerle iesuee peCet SKeeoe meg¤bie lej DeeheCe ceuee yejesyej "sT vekeâe. IÙee, Deelee lej ceePÙeekeâ[tve DeeheuÙeeuee efveefceòe
ueeieuee DemeeJee. heg{s peeTve cetmee (De.) ves DeeheuÙee mesJekeâeuee meebefieleues, ‘‘DeeCee, meehe[ues.’’ (74-76)
DeeceÛeer vÙeenejer, DeepeÛÙee ØeJeemeele lej Deecner YeÙebkeâj Lekeâuees Deenesle.’’ mesJekeâeves ceie les heg{s efveIeeues ÙesLeheeJeslees keâer Skeâe Jemleerle heesnÛeues DeeefCe lesLeerue ueeskeâebheeMeer
meebefieleues, ‘‘DeeheCe heeefnues! ns keâeÙe Ie[ues? pesJne Deecner lÙee Ke[keâepeJeU Leebyeuees neslees pesJeCe ceeefieleues. hejbleg lÙeebveer lÙee oesIeebÛÙee heengCeÛeejeuee vekeâej efouee, lesLes lÙeebveer Skeâ
lesJne ceuee ceeMeeÛeer Dee"JeCe jeefnueer veener DeeefCe Mewleeveeves ceuee Flekesâ ieeefHeâue keâ¤ve efYeble heeefnueer peer {emeUt heenele nesleer. lÙee JÙeòeâerves lÙee efYebleerme hegvne hetJe&heoeJej DeeCeues.
šekeâues keâer lÙeeÛee GuuesKe (DeeheuÙeemeceesj keâjCÙeeme) efJemejuees. ceemee lej cetmeeves meebefieleues, ‘‘pej DeeheCe FefÛÚues Demeles lej Ùee keâeceeÛeer cepegjer IesT Mekeâuee
ÛecelkeâeefjkeâjerlÙee veoerle iesuee.’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘ÙeeÛeeÛe lej MeesOe Deecner keâjerle Demelee.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘hegjs, Deelee ceePes DeeefCe legceÛes menÛeÙe& mebheues. Deelee ceer
neslees.’’18 cnCetve les oesIes DeeheuÙee heoefÛevneJe¤ve hejle efHeâjues. DeeefCe lesLes lÙeebvee DeeceÛÙee
legcneuee lÙee iees°eRÛeer nkeâeriele meebielees pÙeeJej legcner Oeerj Oe¤ Mekeâuee veener. lÙee veeJesÛeer
oemeebhewkeâer Skeâ oeme Yesšuee pÙeeuee Deecner DeeheuÙee ke=âhesves Gheke=âle kesâues nesles DeeefCe
nkeâeriele DeMeer Deens keâer leer keâener iejerye ceeCemeebÛeer nesleer. les oÙee&ceOÙes keâeyee[keâ° keâjerle
DeeheuÙeeleHexâ Skeâ efJeMes<e %eeve Øeoeve kesâues nesles.19 (60-65)
nesles. ceer efleuee meoes<e yeveJeues keâejCe heg{s Skeâe DeMee yeeoMeenÛee ceguegKe neslee pees ØelÙeskeâ
cetmee (De.) ves lÙeeuee meebefieleues, ‘‘keâeÙe ceer DeeheuÙee meceJesle jent Mekeâlees pesCeskeâ¤ve veeJe yeUpeyejerves efnjeJetve Iesle neslee. lÙee cegueeÛeer iees° DeMeer keâer lÙeeÛes DeeF&Je[erue ßeæeJeble
DeeheCe ceueeosKeerue lees meg%eheCee efMekeâJeeJee pees DeeheCeeuee DeJeiele kesâuee iesuee Deens.’’ nesles, Deecneuee YeÙe Jeešues keâer ne cegueiee DeeheuÙee Deeflejskeâ Je õesnecegUs lÙeebvee $emle
lÙeeves Gòej efoues, ‘‘DeeheCe ceePÙee yejesyejerves Oeerj Oe¤ MekeâCeej veener, DeeefCe pÙee iees°erÛeer keâjerue. cnCetve Deecner FefÛÚues keâer lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&ves lÙeeÛÙeeSsJepeer lÙeebvee DeMeer mebleleer
ceeefnleer DeeheuÙeeuee vemesue DeeheCe lÙeeJej Oeerj lejer keâmee OejeJee yejs?’’ cetmee (De.) ves ÅeeJeer peer Ûeeefj$Ùeevesmegæe lÙeebÛÙeehes#ee Gòece DemeeJeer DeeefCe pÙeeÛÙeekeâ[tve veelesJeeF&keâebMeer
meebefieleues, ‘‘pej Deuueenves FefÛÚues lej ceer DeeheuÙeeuee mebÙeceer Dee{Usve DeeefCe keâesCelÙeener meodJele&veosKeerue peemle Ûeebieues DemeeJes DeeefCe Ùee efYebleerÛeer nkeâeriele DeMeer Deens keâer ner oesve
yeeyeleerle ceer Deeheueer DeJe%ee keâjCeej veener.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘yejs! pej DeeheCe DeveeLe cegueebÛeer Deens. les Ùee Menjele jenleele. Ùee efYebleerKeeueer Ùee cegueebmee"er Skeâ Keefpevee
ceePÙeeyejesyej Ùesle Deenele lej ceuee keâesCeleerner iees° DeeheCe efJeÛee¤ veÙes, peesheÙeËle ceer hegjuesuee Deens DeeefCe ÙeebÛee yeehe Skeâ meoeÛeejer ceveg<Ùe neslee. cnCetve legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves
mJele:Ûe lÙeeÛee GuuesKe DeeheCeemeceesj keâjerle veener.’’ (66-70) FefÛÚues keâer ner oesve cegues Øeew{ JneJeerle Je Deeheuee Keefpevee keâe{tve IÙeeJee. ns legceÛÙee
Deelee ns oesIes jJeevee Peeues ÙesLeheeJeslees keâer les Skeâe veewkesâle mJeej Peeues lesJne lÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesÛÙee DeeOeejs kesâues iesues Deens, ceer keâener DeeheuÙee mJele:ÛÙee DeefOekeâejele
JÙeòeâerves veewkesâle efÚõ hee[ues, cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeeheCe Ùeele efÚõ hee[ues keâer
pesCeskeâ¤ve veeJesleerue meJe& ueeskeâ yeg[tve peeJesle? ner lej DeeheCe Skeâ YeÙebkeâj iees° kesâueer
Deens.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer legcneuee meebefieleues veJnles keâer legcner ceePÙee meesyele Oeerj Oe¤
MekeâCeej veener?’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘ÛetkeâYetuemee"er DeeheCe ceuee Oe¤ vekeâe,
ceePÙee yeeyeleerle DeeheCe keâ"esjlee oeKeJet vekeâe.’’ (71-73)
hegvne les oesIes efveIeeues ÙesLeheeJeslees keâer lÙeebvee Skeâ cegueiee Yesšuee DeeefCe lÙee JÙeòeâerves
lÙeeuee "ej keâ¤ve šekeâues. cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeeheCe Skeâe efvejhejeOÙeeÛes ØeeCe
Iesleues, Jemlegle: lÙeeves kegâCeeÛee Ketve kesâuee veJnlee. ns ke=âlÙe lej DeeheCe HeâejÛe JeeF&š kesâues.’’
lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer legcneuee meebefieleues veJnles keâer ceePÙee yejesyejerves legcner Oeerj Oe¤
MekeâCeej veener?’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘Ùeeveblej pej ceer DeeheuÙeeuee keâener efJeÛeejues

18) cnCepes Debeflece Gefö°ebÛeer nerÛe KetCe lej Deecneuee meebieCÙeele Deeueer nesleer.
19) meJe& efJeÕemeveerÙe nefomeerle lÙee oemeeÛes veeJe ‘efKe»e’ Demes meebefieleues iesues Deens.
DeuedkeânHeâ 18 409 heeje 16
kesâuesues veener, DeMeer Deens nkeâeriele lÙee iees°eRÛeer pÙeeJej legcner Oeerj Oe¤ Mekeâuee veener.’’ 20
(77-82)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), ns ueeskeâ legcneheeMeer peguekeâjvewve mebyebOeer efJeÛeejCee keâjleele.
Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer lÙeeÛee keâener DenJeeue legcneuee SskeâefJelees. (83)
Deecner lÙeeuee Yetleueele meòeeefOekeâej Øeoeve kesâuesuee neslee DeeefCe lÙeeuee meJe& ØekeâejÛes
mejbpeece Je meeOeves Øeoeve kesâueer nesleer. lÙeeves (ØeLece heef§eceskeâ[erue Skeâe ceesefncesÛes) DeeÙeespeve
kesâues. ÙesLeheeJeslees keâer pesJne lees ceeJeUleerheÙeËle heesnÛeuee,21 lesJne lÙeeves keâeàÙee heeCÙeele
metÙee&mle nesleevee heeefnuee,22 DeeefCe lesLes lÙeeuee Skeâ ueeskeâmecetn Dee{Uuee. Deecner
meebefieleues, ‘‘ns peguekeâjvewve, leguee ns meeceLÙe&osKeerue Øeehle Deens keâer lÙeebvee $eeme ÅeeJee DeeefCe
nsosKeerue keâer lÙeebÛÙeeMeer meodJÙeJenej keâjeJee.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘pees lÙeebÛÙeehewkeâer
DelÙeeÛeej keâjerue lÙeeuee Deecner efMe#ee ke⤠ceie lees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s hejleefJeuee
peeF&ue. DeeefCe lees lÙeeuee DeeCeKeerve keâ"esj Ùeelevee osF&ue. DeeefCe pees lÙeebÛÙeehewkeâer ßeæe
"sJeerue DeeefCe meoeÛejCe keâjerue lÙeeÛÙeemee"er Ûeebieuee ceesyeouee Deens DeeefCe Deecner lÙeeuee
ceJeeU DeeosMe osT.’’ (83-88)
20) Ùee keâLesle npejle efKe»e Ùeebveer peer leerve keâeces kesâueer nesleer leer DeuueenÛÙee Dee%esvesÛe kesâueer nesleer ns
Deieoer mhe° Deens. hejbleg lÙeehewkeâer heefnueer oesve keâeces DeMeer nesleer pÙeebÛeer hejJeeveieer F&Õejeves
hee"efJeuesuÙee keâesCelÙeener MejerDele-DeeÛeejmebefnlesle keâesCelÙeener ceeCemeeuee keâOeerÛe efouesueer
veener, ner iees°osKeerue mhe° Deens. FLeheeJeslees keâer Fuenece-owJeer ØesjCesÛÙee DeeOeejsosKeerue,
SKeeÅeeÛÙee ceeuekeâerÛÙee veewkesâuee YeefJe<Ùeele SKeeoe yeUpeyejerves efnjeJetve IesF&ue cnCetve efleuee
efvekeâeceer keâjCes DeeefCe SKeeÅee cegueeuee, cees"e PeeuÙeeJej lees efMejpeesj DeLeJee keâeefHeâj nesF&ue
cnCetve "ej keâjeJes, keâesCelÙeener ceeCemeeuee DeMeer hejJeeveieer Øeehle veener. cnCetve npejle efKe»e
Ùeebveer meojnt keâeces MejerDeleÛÙee Dee%esJe¤ve kesâueer Demes veJns lej F&Õejer ceveesjLeevegmeej kesâueer nesleer
Je DeMee ØekeâejÛÙee Dee%esmee"er meJe&ßes‰ Deuueen ceeveJeeJÙeefleefjòeâ Skeâe ogmeNÙeeÛe ØekeâejÛÙee
efveefce&leerkeâjJeer keâece Iesle Demelees, ner iees° ceevÙe kesâuÙeeefMeJeeÙe ielÙeblej veener. meJeexÛÛe Deuueenves
npejle cetmee (De.) Ùeebvee DeeheuÙee lÙee oemeepeJeU Ùeemee"er hee"efJeues nesles keâer Ùee F&ÕejsÛÚsÛÙee
keâejKeevÙeele pÙee cemeueleervegmeej keâece Ûeeuele Demeles lÙeebÛes Deekeâueve ceveg<ÙeeÛÙee DeeJeekeäÙee
heueerkeâ[Ûes Deens, Dee[he[oe ve jeKelee lÙeebvee Skeâ Âef°#eshe Ie[JeeJee, ns keâLesÛÙee
mJe¤heeJe¤veÛe mhe° nesles. meJeexÛÛe Deuueenves npejle efKe»emee"er ‘oeme’ Demee Meyo ØeÙegòeâ
kesâuee Deens. lÙeebvee ceveg<Ùe "jefJeCÙeemee"er kesâJeU FlekeâeÛe DeeOeej hegjsmee Gjle veener. metjn
DebefyeÙee, DeeÙele ›eâ. 26 DeeefCe metjn pegKe®Heâ, DeeÙele ›eâ. 19 DeeefCe Flej Deveskeâ ef"keâeCeer
HeâefjMlÙeebmee"er osKeerue ne Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens.
21) cnCepes heef§ecesÛÙee Debeflece meercesheÙeËle.
22) cnCepes lesLes metÙee&mleeÛÙee JesUer Demes Jeešle nesles keâer metÙe& mecegõeÛÙee keâeUheš ie{tU heeCÙeele
Demle heeJele Deens.
DeuedkeânHeâ 18 410 heeje 16
ceie lÙeeves (Skeâe ogmeNÙee ceesefncesÛeer) leÙeejer kesâueer, ÙesLeheeJeslees keâer lees GieJeleerheÙeËle
peeTve heesnesÛeuee23 lesLes lÙeeves heeefnues keâer metÙe& Skeâe DeMee pevemecetneJej GieJele Deens
pÙeeÛÙeemee"er Gvneheemetve yeÛeeJeeÛeer keâesCeleerner JÙeJemLee Deecner kesâuesueer veener. DeMeer efmLeleer
nesleer lÙeebÛeer, DeeefCe pegukeâjvewvepeJeU pes keâener nesles les Deecner peeCele neslees. (89-91)
ceie lÙeeves (DeeCeKeer Skeâe ceesefncesÛes) DeeÙeespeve kesâues. ÙesLeheeJeslees keâer pesJne oesve
heJe&leebÛÙee ojcÙeeve heesnesÛeuee lesJne lÙeeuee lÙeebÛÙeeheeMeer Skeâ ueeskeâmecetn Yesšuee lees
cenlØeÙelveevesÛe SKeeoer iees° mecepele neslee. lÙee ueeskeâebveer meebefieleues keâer, ‘‘ns pegukeâjvewve,
Ùeepetpe Je ceepetpe24 Ùee YetØeosMeele GheõJe ceepeefJeleele. lej keâeÙe Deecner leguee Ùee keâeceemee"er
keâener keâj ÅeeJee keâer let DeeceÛÙee DeeefCe lÙeebÛÙee ojcÙeeve SKeeoe leš yeebOeMeerue?’’ lÙeeves
meebefieleues, ‘‘pes keâener ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves ceuee efouesues Deens les Kethe Deens. legcner Heâòeâ
cesnveleerefveMeer ceuee meneÙÙe keâje, ceer legceÛÙee DeeefCe lÙeebÛÙee ojcÙeeve leš yeebOetve oslees. ceuee
ueesKeb[er Ûeeojer DeeCetve Åee,’’ MesJešer pesJne oesvner [eWiejeceOeerue heeskeâUer lÙeeves Ye¤ve
keâe{ueer lesJne ueeskeâebvee meebefieleues keâer Deelee Deie>er ØepJeefuele keâje. ÙesLeheeJeslees keâer (pesJne ner
ueesKeb[er efYeble) Deieoer Deefie>ØeceeCes ueeueyetbo keâ¤ve šekeâueer lesJne lÙeeves meebefieleues, ‘‘DeeCee,
Deelee ceer ÙeeJej efJeleUuesues leebyes Deesleerve.’’ (ner lešyeboer DeMeer nesleer keâer) Ùeepetpe DeeefCe
ceepetpe lÙeeJej Ûe{tve osKeerue ÙesT Mekeâle veJnles DeeefCe lÙeeuee Yeieoe[ hee[Ces lÙeebvee lej
DeefOekeâÛe keâ"erCe nesles. peguekeâjvewveves meebefieleues, ‘‘ner ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee Deens hejbleg
pesJne ceePÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee DeefYeJeÛeveeÛeer Ieškeâe ÙesF&ue lesJne lees efnuee peceerveoesmle
keâjerue DeeefCe ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûes DeefYeJeÛeve melÙeeefOeef‰le Deens.’’ (92-98)
DeeefCe25 lÙee efoJeMeer Deecner ueeskeâebvee mees[tve osT keâer (mecegõeÛÙee ueešeØeceeCes) Skeâ
23) cnCepes hetJexÛÙee Debeflece meercesheÙeËle.
24) Ùeepetpe ceepetpe ves DeefYeØesle, ØeeÛeerve keâeUeheemetve megmebmke=âle osMeeJej pes efJeOJebmekeâ nuues Ie[Jeerle
jeefnues Deensle DeeefCe DeOetveceOetve pÙeebÛÙee šesUOee[er G"tve DeeefMeÙee Je Ùegjeshe oesvnerkeâ[s jesKe
keâjerle jeefnuÙee Deensle les DeeefMeÙee Keb[eÛÙee F&MeevÙe ØeosMeeleerue ueeskeâmecetn Deensle. nspkesâue
(yeeÙeyeue) ÛÙee hegefmlekesâle (DeOÙeeÙe 38, 39) lÙeebÛee ceguegKe jefMeÙee DeeefCe leesyeue (nuueerÛes
leesyeeefumekeâ) DeeefCe efcemkeâ (nuueerÛes ceemkeâes) meebefieleuesues Deens. FœeeF&ueer Feflenemekeâej
‘ÙegefmeHeâesme’ lÙeeves DeefYeØesle meWefLeÙeve ueeskeâmecetn Ùeslees. meojnt ueeskeâmecetneÛee ØeosMe keâeàÙee
mecegõeÛÙee Gòejsme Je hetJexme efmLele neslee. ‘pes®ce’ÛÙee cnCeCÙeevegmeej ‘ceepegpe’ ueeskeâ
keâekesâefMeÙeeÛÙee Gòejsme Kepedj mecegõepeJeU Deeyeeo nesles.
25) DeefYeØesle Deens keâÙeeceleÛee efoJeme. ‘peguekeâjvewve’ves pees mebkesâle keâÙeeceleÛÙee melÙeeefOeef‰le
JeÛeveekeâ[s kesâuee neslee lÙee Deveg<ebieeves meojnt DeeÙele lÙeebÛÙee keâLeveeJej Yej osleevee Heâcee&efJeueer
iesueer Deens.
DeuedkeânHeâ 18 411 heeje 16
ogmeNÙeeMeer ueieš nesF&ue DeeefCe efMebie Hegbâkeâues peeF&ue. DeeefCe Deecner meJe& ceeveJeebvee Skeâ$e
pecee keâ¤. DeeefCe lees efoJeme Demesue pesJne Deecner vejkeâeuee ßeæenerveebmeceesj DeeCet, pes
ceePÙee GheosMeeheemetve DebOe yeveues nesles DeeefCe keâener SskeâCÙeekeâefjlee cegUerÛe leÙeej veJnles.
(99-101)
lej keâeÙe ns ueeskeâ pÙeebveer õesn DeJeuebefyeuee Deens, DeMeer keâuhevee yeeUieleele keâer ceuee
mees[tve ceePÙee oemeebvee Deeheues keâeÙe&meeOekeâ "jJeeJes? Deecner DeMee ßeæenerveebÛÙee
heengCeÛeejemee"er vejkeâ leÙeej keâ¤ve "sJeuee Deens. (102)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, keâeÙe Deecner legcneuee meebieeJes keâer DeeheuÙee ke=âlÙeeceOÙes
meJee&le peemle DeheÙeMeer DeeefCe efJeHeâue ueeskeâ keâesCe Deensle? peieeleerue peerJeveele pÙeebÛeer meJe&
OeeJeheU mejU ceeiee&heemetve Yeü° jeefnueer DeeefCe les mecepele jeefnues keâer les meJe&keâener ÙeLeeÙeesiÙe
keâjerle Deensle. ns les ueeskeâ Deensle pÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer JeÛeves ceeveCÙeeme vekeâej
efouee DeeefCe lÙeeÛÙee heg{s npej nesCÙeeÛee efJeÕeeme kesâuee veener. cnCetve lÙeebÛeer meJe& ke=âlÙes
JeeÙee iesueer, hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Deecner lÙeebvee keâenerÛe Jepeve osCeej veener. lÙeebÛee
ceesyeouee vejkeâ Deens lÙee õesneÛÙee yeouÙeele pes lÙeebveer kesâues DeeefCe lÙee GhenemeeheeÙeer pees les
ceePÙee DeeÙeleeRMeer DeeefCe ceePÙee hewiebyejebMeer keâjerle jeefnues. leLeeefhe les ueeskeâ pÙeebveer ßeæe
"sJeueer DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer lÙeebÛÙee heengCeÛeejemee"er efHeâjoewmeÛÙee (mJeiee&ÛÙee) yeeiee
Demeleerue, pÙeeble les meowJe jenleerue DeeefCe keâOeerner Flej$e peeCÙeeÛeer lÙeebÛeer FÛÚe nesCeej
veener. (103-108)
ns hewiebyej (me.), meebiee keâer, pej mecegõ ceePÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee iees°er efueefnCÙeemee"er
MeeF& yeveuee lej lees mebhesue hejbleg ceePÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee iees°er mebheCeej veenerle. FlekesâÛe veJns
lej eflelekeâerÛe MeeF& Deecner DeeCeKeerve DeeCeueer lej leerosKeerue hegjsMeer "jCeej veener.26
(109)
ns hewiebyej (me.)! meebiee, ceer lej Skeâ ceveg<Ùe Deens legcnemeejKeeÛe, ceePÙeekeâ[s
‘efoJÙeyeesOe’ hee"efJeuee peelees keâer legceÛee hejcesÕej kesâJeU SkeâÛe hejcesÕej Deens. cnCetve peess
keâesCeer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee YesšerÛeer DeeMee keâjerue lÙeeves melke=âlÙes keâjeJeerle DeeefCe
YeòeâerceOÙes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&meceJesle Flej keâesCeeuee Yeeieeroej ke⤠veÙes. (110)
26) meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ‘iees°er’ves DeefYeØesle lÙeeÛeer keâeÙex Je keâewMeuÙes, DeeefCe meeceLÙe& Je efnkeâceleeRÛes
Ûecelkeâej Deensle.
cejÙece 19 412 heeje 16
19 metjn cejÙece
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 98)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
‘‘keâeÓÓHeâ, neÓ, ÙeeÓ, SsÓÓve, mee@ÓÓo.’’ GuuesKe Deens lÙee ke=âhesÛee peer legPÙee
heeuevekeâlÙee&ves Deeheuee Yeòeâ pekeâefjÙÙeeJej kesâueer nesleer, pesJne lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee
nUgJeejheCes hegkeâejues. (1-3)
lÙeeves efJeveefJeues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! ceePeer ne[sosKeerue efKeUefKeUer Peeueer Deensle
DeeefCe [eskesâ JeeOe&keäÙeeves Ye[keâues Deens. ns heeuevekeâlÙee&, ceer keâOeer legPÙeepeJeU ØeeLe&vee keâ¤ve
efve<HeâU jeefnuees veener. ceuee ceePÙee hee"erceeies DeeheuÙee YeeF&yeboebÛÙee og°lesÛes YeÙe Deens
DeeefCe ceePeer helveer JeebPe Deens. let ceuee DeeheuÙee efJeMes<e ke=âhesves Skeâ Jeejme Øeoeve keâj, pees
ceePee JeejmeosKeerue DemeeJee Je pÙeeuee Ùeeketâye JebMeerÙeeÛee JeejmeeosKeerue efceUeJee. DeeefCe ns
heeuevekeâlÙee&! lÙeeuee meJe&efØeÙe ceveg<Ùe yeveJe.’’ (Gòej efoues iesues), ‘‘ns pekeâefjÙÙee, Deecner
leguee Skeâe cegueeÛeer megJeelee& oslees pÙeeÛes veeJe ‘ÙeenÙee’ Demesue, Deecner Ùee veeJeeÛee keâesCeer
ceveg<Ùe ÙeehetJeea efvecee&Ce kesâuee veener.’’ meebefieleues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&! ceePÙee ÙesLes heg$e keâmee yejs
nesF&ue, pÙeeDeLeea ceePeer helveer JeebPe Deens DeeefCe ceer JeÙeesJe=æ Peeuees Deens?’’ Gòej Deeues,
‘‘DemesÛe Ie[sue.1 legPee heeuevekeâlee& Heâcee&efJelees keâer ner lej ceePÙeemee"er #eguuekeâMeer iees° Deens.
yejs ÙeehetJeea lej ceer leguee efvecee&Ce kesâuesÛe Deens pesJne let keâenerÛe veJnleeme.’’ pekeâefjÙÙeeves
meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceePÙeekeâefjlee SKeeoer KetCe efveef§ele keâj.’’ Heâcee&efJeues,
‘‘legPÙeemee"er KetCe ner Deens keâer let melele leerve efoJeme ueeskeâebMeer yeesuet MekeâCeej veenerme.’’
lÙeeØeceeCes lees keâceeveerceOetve efveIetve DeeheuÙee ueeskeâebmeceesj Deeuee DeeefCe lÙeeves mebkesâleeves lÙeebvee
metÛevee efoueer keâer mekeâeU mebOÙeekeâeU heeefJe$Ùeieeve keâje. (4-11)
‘‘ns ÙeenÙee! F&Me«ebLeeuee YekeäkeâceheCes OeejCe keâj.’’2 (12-)
Deecner lÙeeuee yeeueheCeeleÛe ngkegâceeves Gheke=âle kesâues.3 DeeefCe DeeheuÙeekeâ[tve lÙeeuee
keâesceue ùoÙe, efvece&uelee Øeoeve kesâueer DeeefCe lees cees"e heeheYeer¤, DeeefCe DeeheuÙee
1) cnCepes let Je=æ Je legPeer helveer JeebPe Demeleeveemegæe legPÙee ÙesLes heg$e pevce IesF&ue.
2) ojcÙeeveÛÙee keâeUele ne leheMeerue keâer Ùee F&Õejer Heâcee&veevegmeej npejle ÙeenÙee (De.) pevceues Je les
le®Ce JeÙeeme heesnÛeues, mees[uee iesuee Deens.
3) ‘nkeâce’ cnCepes efveCe&ÙeMeòeâer, ‘Fefpleneo’ (DeLee&le Oecee&Ûeer cetueleòJes Je efveÙece DeeefCe
efMekeâJeCeerveg®he DeeJeMÙekeâlesvegmeej JÙeehekeâ efveÙece Je keâeÙeos jÛeCÙeeÛeer) Meòeâer, Oecee&Ûee Øeiee{
yeesOe JÙeJenej, ceeceuÙeele ÙeLeeÙeesiÙe cele ØemLeeefhele keâjCÙeeÛeer #ecelee, DeeefCe DeuueenleHexâ
ceeceuÙeebÛee efvekeâeue osCÙeeÛee DeefOekeâej nesÙe.
cejÙece 19 413 heeje 16
DeeF&Jeef[ueebÛes nkeäkeâ peeCeCeeje neslee. lees ogJe&le&veerner veJnlee Je DeJe%eekeâejerosKeerue veener.
meueece lÙeeJej pÙee efoJeMeer lees pevceuee Je pÙee efoJeMeer lees ce=lÙet heeJesue DeeefCe pÙee efoJeMeer
lees efpeJeble keâ¤ve G"efJeuee peeF&ue. (-12-15)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), Ùee «ebLeele cejÙeceÛee Je=òeeble JeCe&ve keâje pesJne leer DeeheuÙee
ueeskeâebheemetve Deefuehle nesTve hetJe& efoMesme SkeâebleJeeefmeveer Peeueer nesleer.4 DeeefCe Dee[he[oe
keâ¤ve lÙeebÛÙeeheemetve uehetve yemeueer nesleer.5 Ùee efmLeleerle Deecner efleÛÙeepeJeU DeeheuÙee
DeelcÙeeme (cnCepes otleebme) hee"efJeues DeeefCe lees efleÛÙeemeceesj Skeâe hetCe& ceeveJeeÛÙee ¤heele
Øekeâš Peeuee. cejÙece Dekeâmceele Godieejueer, ‘‘pej let SKeeoe F&MehejeÙeCe ceveg<Ùe Deensme lej
ceer hejceoÙeeUt F&ÕejeÛes DeeßeÙe ceeieles legPÙeeheemetve.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer lej legPÙee
heeuevekeâlÙee&Ûee Øesef<ele Deens DeeefCe Ùeemee"er hee"efJeuee iesuesuees Deens keâer leguee Skeâ efvece&U
cegueiee ÅeeJee.’’ cejÙeceves meebefieleues, ‘‘ceePÙee"eÙeer keâmee cegueiee nesF&ue lej ceuee keâesCelÙeener
heg®<eeves mheMe&osKeerue kesâuesuee veener DeeefCe ceer keâener JÙeefYeÛeeefjCeer veener.’’ otleeves meebefieleues,
‘‘DemesÛe Ie[sue.’’6 legPÙee heeuevekeâlÙee&ves Heâcee&efJeues keâer Demes keâjCes ceePÙeemee"er Heâej meeshes
Deens DeeefCe Deecner Demes Ùeemee"er ke⤠keâer lÙee cegueeuee ueeskeâebmee"er Skeâ mebkesâle yeveJeeJes, 7
DeeefCe DeeheuÙeekeâ[tve Skeâ ke=âhee. DeeefCe ns keâece nesCeejÛe Deens.’’ (16-21)
cejÙeceves lÙee cegueeÛee ieYe& OeejCe kesâuee. DeeefCe leer lees ieYe& IesTve Skeâe otjJejÛÙee
ef"keâeCeer iesueer. ceie Øemetleer Jesovesves efleuee Skeâe KepegjerÛÙee Pee[eKeeueer heesnÛeefJeues. leer cnCet
ueeieueer, ‘‘ceer ÙeehetJeeaÛe cesues Demeles DeeefCe ceePee ceeiecetmener Gjuee vemelee.’’8 otleeves
ÛejCeekeâ[tve nekeâ cee¤ve efleuee meebefieleues, ‘‘og:Ke ke⤠vekeâesme, legPÙee heeuevekeâlÙee&ves
legPÙeeKeeueer Skeâ Peje ØeJeeefnle kesâuee Deens. DeeefCe let Lees[s Ùee Pee[eÛÙee Kees[euee nueJe,
legPÙeeJej leepÙee jmeeU Kepegjer he[leerue. lej let Kee DeeefCe heer DeeefCe Deeheues [esUs Leb[ keâj,
ceie pej leguee SKeeoe ceveg<Ùe °erme he[uee lej lÙeeuee meebie keâer ceer hejceoÙeeUtmee"er
GheJeemeeÛes ›ele kesâues Deens, cnCetve ceer Deepe keâesCeeMeerner yeesueCeej veener.’’ (22-26)
4) cnCepes yewlegue cekedâefome-ÙejesMeuesceÛÙee hetJe& Yeeieele.
5) cnCepes ‘SeflekeâeHeâ’ Skeâebleele OÙeevemLe yemeuÙee neslÙee.
6) cnCepes ÙeeefJeveeÛe keâer SKeeÅee heg®<eeves leguee mheMe& keâjeJee, let heg$e ØemeJeMeerue.
7) cnCepes Deecner lÙee cegueeuee Skeâ efpeJeble Ûecelkeâej yeveJet FefÛÚlees.
8) meojnt Godieej pÙee heefjefmLeleer Je ØemebieeÛes Deensle lÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer yeeryeer cejÙece (De.)
Ùeebveer ner iees° ØemetleerÛÙee Ùeelevesheesšer Godieejueer Deens Demes veJns lej DeMeemee"er GÛÛeejueer Deens
keâer yeeheeefJevee pees cegueiee ØemeJeuee Deens lÙeeuee IesTve keâes"s peeJes. ÙeeÛe keâejCeeves lÙee ieYee&j
DeJemLesle Ske⚟eeÛe otjJejÛÙee ef"keâeCeer iesuÙee neslÙee, JeemleefJekeâheCes lÙeebÛÙee DeeF& Je
kegâšgbyeeleerue Flej ueeskeâ ieeJeele ceewpeto nesles.
cejÙece 19 414 heeje 16
ceie leer lÙee cegueeuee IesTve DeeheuÙee ueeskeâeble Deeueer. ueeskeâ cnCet ueeieues, ‘‘ns
cejÙece, ns lej let cees"s heehe kesâuesme. ns ne¤veÛÙee Yeefieveer.9 legPee yeehener keâener JeeF&š ceveg<Ùe
veJnlee DeeefCe legPeer DeeF&osKeerue keâener JÙeefYeÛeeefjCeer veJnleer.’’ cejÙeceves cegueekeâ[s FMeeje
kesâuee. ueeskeâebveer meebefieleues, ‘‘Deecner ÙeeÛÙeeMeer keâeÙe yeesueeJes pes heeUCÙeele Demeuesues Skeâ
cetue Deens?’’ cetue Godieejues, ‘‘ceer DeuueenÛee oeme Deens.10 lÙeeves ceuee «ebLe efouee DeeefCe
Øesef<ele yeveefJeues, DeeefCe mece=æMeeueer yeveefJeues, pesLes keâes"s ceer Demesve, DeeefCe veceepe Je
pekeâele megefveÙeefcele keâjCÙeeÛeer Dee%ee efoueer peesheÙeËle ceer efpeJeble Demesve, DeeefCe DeeheuÙee
DeeF&mebyebOeer keâle&JÙeheeueve keâjCeeje yeveefJeues.11 DeeefCe ceuee ogJe&le&veer DeeefCe keâ"esj yeveefJeues
veener. meueece Deens ceePÙeeJej pesJne ceer pevceuees DeeefCe pesJne ceer cejsve DeeefCe pesJne efpeJeble
keâ¤ve ceuee G"efJeues peeF&ue.’’12 (27-33)
ne Deens cejÙeceheg$e F&mee DeeefCe ner Deens lÙeeÛÙeemebyebOeer leer melÙe iees° pÙeele ueeskeâ
mebMeÙe Iesle Deensle. DeuueenÛes ns keâece veJns keâer lÙeeves SKeeÅeeuee heg$e yeveJeeJes. lees heefJe$e
DeefmlelJe Deens. lees pesJne SKeeÅee iees°erÛee efveCe&Ùe Ieslees lesJne cnCelees keâer DeefmlelJeele Ùes,
9) cnCepes ne¤ve IejeCÙeeÛeer cegueieer, SKeeÅee IejeCÙeeÛÙee JÙeòeâeruee lÙee IejeCÙeeÛee YeeT cnšues
peeJes Demee Dejyeer Yee<esleerue JeekeäÙeØeÛeej Deens. lÙee ueeskeâebÛÙee Ùee iees°erÛee DeLe& Demee neslees keâer,
DeeceÛÙee meJee&le GÛÛe IejeCÙeeÛeer cegueer, let ns keâeÙe keâ¤ve yemeueerme.
10) nerÛe leer KetCe pÙeeÛee GuuesKe Ùee Deieesoj DeeÙele ›eâ. 21 ceOÙes Deeuee Deens. veJepeele cegueeves
heeUCÙeeleÛe he[uÙee he[uÙee yeesueCes ØeejbYe kesâues, cnCetve les keâmeuÙeener heeheeÛeer heefjCeleer veJns
lej Deuueenves oeKeefJeuesuee Skeâ Ûecelkeâej Deens ns GIe[ Peeues. metjn Deeues Fceüeve, DeeÙele ›eâ.
46 DeeefCe metjn ceeFoe, DeeÙele ›eâ. 110 Ùeele osKeerue npejle F&mee-ÙesMet (De.) Ùeebveer
heeUCÙeele mebYee<eCe kesâues nesles cnCetve Heâcee&efJeues Deens.
11) ceelee efhelÙeeÛes nkeäkeâ peheCeeje veJns lej kesâJeU ceelesÛes nkeäkeâ peheCeeje cnCetve Heâcee&efJeues Deens.
neosKeerue, npejle F&mee (De.) ÙeebÛee keâesCeerner efhelee veJnlee, Ùee iees°erÛee hegjeJee Deens. lemesÛe
ÙeeÛe iees°erÛee Deieoer mhe° hegjeJee cnCepes kegâjDeeveele lÙeebvee ØelÙeskeâ ef"keâeCeer ‘cejÙeceheg$e F&mee’
DemesÛe cnšues iesues Deens.
12) ner efveMeeCeer oeKeJetve meJeexÛÛe Deuueenves lÙeeJesUer yeveer FœeeF&ue ueeskeâebmee"er ØeyeesOeveØeceeCe
heefjhetCe& kesâues nesles. lesÛe keâejCe Deens keâer pesJne le®Ce JeÙeele ÙesTve npejle F&mee (De.) Ùeebveer
Øesef<elelJeeÛÙee keâeÙee&me ØeejbYe kesâuee Je lÙee ueeskeâebveer kesâJeU lÙeebÛee FvkeâejÛe kesâuee Demes veJns lej
lÙeebÛÙee efpeJeeJej les G"ues Je lÙeebÛÙee DeeojCeerÙe ceelesJej JÙeefYeÛeejeÛee DeeU ueeJeCÙeemener les
Ûegkeâues veener, lesJne meJeexÛÛe Deuueenves lÙee ueeskeâebvee DeMeer efMe#ee kesâueer peer Flej keâesCelÙeener
ueeskeâmecetneme efoueer iesueer veener.
cejÙece 19 415 heeje 16
DeeefCe leer DeefmlelJeele Ùesles.13 (34-35)
(DeeefCe F&meeves cnšues nesles keâer) ‘‘Deuueen ceePeener heeuevekeâlee& Deens DeeefCe legceÛee
heeuevekeâlee&megæe, cnCetve legcner lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâje, neÛe mejUceeie& Deens.’’ hejbleg veblej
JesieJesieUs ieš Deeheehemeele efJejesOe ke⤠ueeieues. cnCetve lÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee
lÙeebÛÙeemee"er leer JesU DelÙeble efJeveeMeeÛeer Demesue pesJne les Skeâ YeÙebkeâj cees"e efoJeme
heenleerue. pesJne les DeeceÛÙeemeceesj GheefmLele nesleerue lÙee efoJeMeer lej lÙeebÛes keâeveosKeerue
Ûeebieues Sskeâle Demeleerue DeeefCe lÙeebÛes [esUsmegæe Ûeebieues henele Demeleerue. hejbleg Deepe ns
DelÙeeÛeejer GIe[ ceeie&Yeü°lesle iegjHeâšuesues Deensle. ns heQiebyej (me.), DeMee efmLeleerle pesJne ns
ueeskeâ yesmeeJeOe Deensle DeeefCe ßeæe "sJeerle veenerle, Ùeebvee lÙee efoJemeeÛeer Yeerleer oeKeJee pesJne
efveCe&Ùe kesâuee peeF&ue DeeefCe he§eeòeeheeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeleeÛe GheeÙe GjCeej veener.
mejlesMesJešer DeecnerÛe he=LJeer Je efleÛÙee meJe& JemletbÛes Jeejme "¤ DeeefCe meieUs DeeceÛÙeekeâ[s
hejleefJeues peeleerue. (36-40)
DeeefCe Ùee «ebLeele FyeÇenerce (De.) Ûeer iees° JeCe&ve keâje. efve:mebMeÙe lees Skeâ melÙeJeeoer
ceveg<Ùe DeeefCe veyeer neslee. (Ùeebvee peje lÙee ØemebieeÛeer Dee"JeCe keâ¤ve Åee.) pesJne lÙeeves
DeeheuÙee efhelÙeeuee meebefieleues keâer, ‘‘ns efhelÙee, DeeheCe keâe lÙee JemletbÛeer Gheemevee keâjlee pÙee
Sskeâlener veenerle DeeefCe henelener veenerle DeeefCe Deeheues keâesCelesner keâece heej hee[t Mekeâle
veenerle? yeeyee, ceePÙeepeJeU Skeâ Demes %eeve Deeues Deens pes DeeheuÙeepeJeU Deeues veener.
DeeheCe ceePes DevegkeâjCe keâjeJes. ceer DeeheuÙeeuee mejUceeie& oeKeJeerve. yeeyee, MewleeveÛeer Yeòeâer
ke⤠veÙes. Mewleeve lej ‘hejce oÙeeUt’Ûeer DeJe%ee keâjCeeje Deens. yeeyee, ceuee Yeerleer Deens keâer
SKeeosJesUer legcner ‘hejce oÙeeUt’ÛÙee Øekeâesheele De[ketâ veÙes DeeefCe MewleeveÛes meesyeleer yevetve
jneJes.’’ efhelÙeeves meebefieleues, ‘‘FyeÇenerce (me.), keâeÙe let ceePÙee GheemÙeeheemetve heje*cegKe
Peeuee Deensme? pej let hejeJe=òe Peeuee veenerme lej ceer leguee oie[ebÛee Je<ee&Je keâ¤ve "ej
keâjerve. yemme, let ceePÙeeheemetve keâeÙeceÛee JesieUe nes.’’ FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘meueece
Deens legcneuee, ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&peJeU ØeeLe&vee keâjerve keâer lÙeeves DeeheuÙeeuee #ecee
keâjeJeer. ceePee heeuevekeâlee& ceePÙeeJej HeâejÛe ke=âheeJeble Deens. ceer legcne meJeeËveemegæe mees[lees
DeeefCe lÙeebveeosKeerue pÙeebÛee legcner Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjlee. ceer lej ceePÙee
heeuevekeâlÙee&ueeÛe hegkeâejerve, DeeMee Deens keâer ceer ceePÙee heeuevekeâlÙee&uee hegkeâe¤ve efJeHeâue
"jCeej veener.’’ ceie pesJne lees lÙee ueeskeâebheemetve DeeefCe lÙeebÛes DeuueenKesjerpe DemeuesuÙee
GheemÙeeheemetve JesieUe Peeuee, lesJne Deecner lÙeeuee Fmenekeâ (De.) DeeefCe Ùeeketâye (De.)
13) ef¡emleer ueeskeâebmee"er ØeyeesOeveØeceeCeeÛeer ner heefjhetCe&lee Deens. kesâJeU Ûecelkeâejeves SKeeÅeeÛes pevceeme
ÙesCes ns Ùee iees°erÛes ØeceeCe "jle veener keâer lÙeeuee F&Meheg$e (Deuueen lÙeeheemetve j#eCe keâjes)
"jJeeJes.
cejÙece 19 416 heeje 16
meejKeer mebleleer efoueer DeeefCe ØelÙeskeâeuee Øesef<ele yeveefJeues. DeeefCe lÙeebvee DeeheuÙee ke=âhesves
Gheke=âle kesâues DeeefCe lÙeebvee Keje veeJeueewefkeâkeâ Øeoeve kesâuee. (41-50)
DeeefCe JeCe&ve keâje Ùee «ebLeele cetmee (De.) Ûes. lees Skeâ efveJe[uesuee ceeCetme neslee DeeefCe
lees Øesef<ele (veyeer) neslee.14 Deecner lÙeeuee letj heJe&leeÛÙee GpeJÙee yeepetves hegkeâejues DeeefCe
jnmÙes meebietve lÙeeuee peJeUerkeâ Øeoeve kesâueer, DeeefCe DeeheuÙee ke=âhesves lÙeeÛee YeeT ne¤ve
(De.) uee veyeer yeveJetve lÙeeuee (ceoleveerme cnCetve) efoues. (51-53)
DeeefCe Ùee «ebLeele FmceeF&ue (De.) Ûee GuuesKe keâje. lees JeÛeveeÛee Keje neslee DeeefCe
Øesef<ele (veyeer) neslee. lees DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee veceepe DeeefCe pekeâeleÛeer Dee%ee osle neslee
DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer lees Skeâ efØeÙe ceveg<Ùe neslee. (54-55)
DeeefCe Ùee «ebLeele Fodjerme (De.) Ûee GuuesKe keâje. lees Skeâ melÙeefve‰ ceveg<Ùe Je Skeâ
veyeer neslee. DeeefCe Deecner lÙeeuee Skeâ GÛÛemLeeveer GÛeueues nesles. (56-57)
14) Dejyeer Meyo ‘jmetue’Ûee DeLe& ‘Øesef<ele’ hee"efJeuesuee Demee neslees. Dejyeer Meyo ‘veyeer’ ÙeeÛÙee
DeLe&efveef§eleerle MeyoMeeŒehebef[leele celeefYeVelee Deens. keâeneRÛÙee celes ‘veyeer’Ûee DeLe& Keyej osCeeje
Demee Deens lej keâeneRÛÙee celes ‘veyeer’ MeyoeÛee DeLe& ‘GÛÛe opee& yeeUieCeeje’ DeeefCe ‘GÛÛe heomLe’
Demee neslees. cnCetve jmetueveyeer’ Øesef<ele veyeer Demes SKeeÅee Fmeceeuee cnCeCÙeeÛee DeLe& Skeâlej
‘GÛÛe heomLe Øesef<ele’ Deens, efkebâJee meJeexÛÛe DeuueenleHexâ Jeelee& osCeeje Øesef<ele, Demee Deens. efoJÙe
kegâjDeeveele ns oesvner Meyo meeceevÙeheCes meceeveeLeea ØeÙegòeâ Peeues Deensle. hejbleg keâener ef"keâeCeer
jmetue, DeeefCe veyeer ns Meyo DeMee leNnsvesosKeerue ØeÙegòeâ Peeues Deensle pesCeskeâ¤ve lÙee GYeÙe
Meyoele opee& DeLeJee keâeÙee&ÛÙee °erves keâener heeefjYeeef<ekeâ Deblej DemeuÙeeÛes efveoMe&veele Ùesles. Goe.
metjn npe, DeeÙele ›eâ. 53 ceOÙes Heâcee&efJeuesues Deens, ‘Deecner legceÛÙeehetJeea hee"efJeues veener keâesCeer
jmetue DeeefCe keâesCeer veyeer hejbleg’ Ùee MeyoeÉejs mhe°heCes Demes JÙeòeâ nesles keâer jmetue DeeefCe veyeer,
ns oesve JesieJesieUs heeefjYeeef<ekeâ Meyo Deensle. lÙeebÛÙee ojcÙeeve keâenerlejer DeLee&lcekeâ Heâjkeâ
efveef§eleÛe Deens. ÙeeÛe keâejCeemee"er Yee<ÙekeâejebojcÙeeve, meojnt Heâjkeâ keâesCelÙee mJe¤heeÛee Deens
Demee Jeeo efvecee&Ce Peeuee Deens. hejbleg JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer efveCee&Ùekeâ ØeceeCeeefveMeer jmetue-
Øesef<ele, DeeefCe veyeer ÙeebÛÙeeleerue JesieJesieàÙee mLeeveeÛeer efveef§eleer keâesCeerner ke⤠Mekeâuesuee veener.
peemleerle peemle efJeÕeemehetCe& jerleerves peer iees° meebefieleueer peeT Mekeâles leer kesâJeU DeMeer keâer ‘jmetue’
ne Meyo veyeer Ùee MeyoeÛÙee leguevesves efJeMes<e Deens. cnCepes ØelÙeskeâ jmetue, veyeerosKeerue Demelees
hejbleg ØelÙeskeâ veyeer jmetue Demele veener. ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej veyeer (DebefyeÙee) hewkeâer
meJe&meeceevÙe veyeerhes#ee pÙeebvee DeefOekeâ cenlJeeÛes cevmeye meesheefJeues iesues nesles DeMee cenelespemJeer
efJeYetleeRmee"er yeesueuee iesuee Deens. ÙeeÛes meceLe&ve lÙee noermeÉejsner nesles pÙeele DeuueenÛÙee Debeflece
Øesef<ele (me.) Ùeebvee pesJne Øesef<ele-jmetueebÛeer mebKÙee efJeÛeejueer iesueer lesJne DeeheCe 313 DeLeJee
315 meebefieleueer DeeefCe DebefyeÙee (veyeer) Ûeer mebKÙee efJeÛeejueer iesueer lesJne DeeheCe Skeâ ue#e
ÛeesJeerme npeej Flekeâer meebefieleueer.
cejÙece 19 417 heeje 16
ns les hewiebyej Deensle pÙeebvee Deuueenves Fveece yeneue kesâues. Deeoce (De.) ÛÙee
mebleleerhewkeâer, DeeefCe lÙee ueeskeâebÛÙee JebMeeheemetve pÙeebvee Deecner vetn (De.) ÛÙee meceJesle veewkesâle
mJeej kesâues nesles, DeeefCe FyeÇenerce (De.) ÛÙee JebMeeheemetve, DeeefCe FœeeF&ueÛÙee JebMeeheemetve -
DeeefCe ns lÙee ueeskeâebhewkeâer nesles pÙeebvee Deecner ceeie&oMe&ve Øeoeve kesâues Deens DeeefCe lÙeebvee
efveJe[ues Deens. lÙeebÛeer DeJemLee DeMeer nesleer keâer pesJne lÙee hejce oÙeeUtÛeer mebkesâleJeÛeves lÙeebvee
SskeâefJeueer peele lesJne meeßet veÙeveebveer velecemlekeâ nesle Demele. (58)
lÙeebÛÙeeveblej les og°heg$e lÙeebÛes GòejeefOekeâejer yeveues pÙeebveer veceepe JÙeLe& IeeueefJeueer
DeeefCe ceveesJeemevesÛÙee Deenejer iesues. lej efvekeâšÛe Deens, keâer lÙeebvee heLeYeü°lesÛÙee heefjCeeceebvee
meeceesjs peeJes ueeiesue. leLeeefhe pÙeebveer he§eelleehe kesâuee DeeefCe ßeæe "sJeueer DeeefCe meoeÛejCe
DeJeuebefyeues les mJeiee&ceOÙes oeKeue nesleerue. DeeefCe lÙeebÛes efleUcee$eosKeerue nkeäkeâ ceejues
peeCeej veenerle. lÙeebÛÙeemee"er meowJe jenCeejs mJeie& Deensle pÙeebÛes hejceoÙeeUtves DeeheuÙee
oemeebvee Dee[he[Åeele JeÛeve efoues Deens DeeefCe KeefÛeleÛe les JeÛeve hetCe& nesTveÛe jenCeej
Deens. lesLes les keâesCeleerner Jee¢eele iees° SskeâCeej veenerle. pes keâener Sskeâleerue ÙeesiÙeÛe Sskeâleerue
DeeefCe lÙeebÛeer GhepeerefJekeâe lÙeebvee melele mekeâeU-mebOÙeekeâeU efceUle jenerue. neÛe Deens lees
mJeie& pÙeeÛee Jeejme DeeceÛÙee oemeebhewkeâer Deecner kesâJeU lÙeeueeÛe yeveJet pees heeheYeer¤ Deens.
(59-63)
ns hewiebyej (me.), Deecner legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ngkegâceeefJevee Glejle vemelees.15 pes
keâener DeeceÛÙeemeceesj Deens Je pes keâener DeeceÛÙee ceeies Je pes keâener lÙeebÛÙee ojcÙeeve Deens,
ØelÙeskeâ JemletÛee leesÛe mJeeceer Deens, DeeefCe legceÛee heeuevekeâlee& efJemejCeeje veener. lees
heeuevekeâlee& Deens DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee DeeefCe lÙee meJe& JemletbÛee pÙee DeekeâeMe Je he=LJeer
ojcÙeeve Deens, cnCetve legcner lÙeeÛeer Yeòeâer keâje DeeefCe lÙeeÛÙeeÛe YeòeâerJej De{U jne,
legceÛÙee ceeefnleerØeceeCes lÙeeÛÙee meceeve keâesCeer Deens keâeÙe? (64-65)
ceveg<Ùe cnCelees, keâeÙe KejesKejÛe pesJne ceer cesuees Demesve lesJne hegvne efpeJeble keâ¤ve
yeensj DeeCeuee peeF&ve? keâeÙe ceveg<Ùeeuee Dee"Jele veener Deecner hetJeea lÙeeuee efvecee&Ce kesâues
Deens pesJne lees keâenerÛe veJnlee? legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer MeheLe Deecner DeJeMÙe Ùee meJeeËvee
DeeefCe ÙeebÛÙeemeceJesle Mewleeveebvee osKeerue Ies¤ve DeeCet. ceie vejkeâeÛÙee meYeesJeleer DeeCetve Ùeebvee
ieg[IÙeeJej Keeueer hee[t, ceie ØelÙeskeâ iešeletve DeMee ØelÙeskeâ JÙeòeâeruee efveJe[tve keâe{t pees
‘hejceoÙeeUt’ÛÙee efJejesOeele peemle ogJe&le&veer yeveuee neslee, ceie ns Deecneuee ceenerle Deens keâer
15) Ùee ef"keâeCeer Meyo meJeexÛÛe DeuueenÛesÛe Demeues lejer yeesueCeejs HeâefjMles Deensle, cnCepes HeâefjMles
DeuueenÛes Øesef<ele (me.) Ùeebvee meebiele Deensle keâer Deecner mJeDeefOekeâejeves Ùesle vemelees lej pesJne
Deuueen hee"efJelees lesJneÛe Ùesle Demelees.
cejÙece 19 418 heeje 16
lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCe vejkeâeceOÙes Hesâkeâuee peeCÙeeÛÙee ueeÙekeâerÛee Deens. legceÛÙeehewkeâer Demee
keâesCeerner veener pees vejkeâele ÙesCeej veener. ner lej Skeâ "juesueer iees° Deens efpeuee hetCe& keâjCes
legPÙee heeuevekeâlÙee&Jej Deens. ceie Deecner lÙee ueeskeâebvee JeeÛeJet pes (peieele) F&MehejeÙeCe nesles
DeeefCe DelÙeeÛeeNÙeebvee lÙeeÛe efmLeleerle mees[tve osT. (66-72)
Ùee ueeskeâebvee pesJne DeeceÛeer GIe[GIe[ JeÛeves SskeâefJeueer peeleele lesJne Fvkeâej keâjCeejs
ßeæeJebleebvee cnCeleele, ‘‘meebiee, Deecne GYeÙe he#eebhewkeâer keâesCe Gòece efmLeleerle Deens DeeefCe
keâesCelÙee cewHeâueer peemle JewYeJeMeeueer Deensle?16 Jemlegle: ÙeebÛÙeehetJeea Deecner efkeâlÙeskeâ DeMee
ueeskeâmecegoeÙeebvee ve° kesâuesues Deens pes ÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ meeOeve-meeceg«eer yeeUiele nesles
DeeefCe meke=âledoMe&veer JewYeJeele ÙeebÛÙeehes#ee JejÛe{ nesles Ùeebvee meebiee, pees ceeCetme ceeie&Yeü°lesle
iegjHeâšlees lÙeeuee hejce oÙeeUt meJeuele osle Demelees ÙesLeheeJeslees keâer pesJne Demeues ueeskeâ leer
iees° heentve Iesleele efpeÛÙeemebyebOeer lÙeebvee JeÛeve efoues iesues Deens - ceie lees DeuueenÛee Øekeâeshe
Demees DeLeJee hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe - lesJne lÙeebvee keâUtve Ûegkesâue keâer kegâCeeÛeer efmLeleer JeeF&š
Deens DeeefCe kegâCeeÛee ieš ogye&ue! ÙeeGueš pes ueeskeâ mejUceeie& DeJeuebefyeleele, Deuueen lÙeebvee
mevceeiee&le ieleer Øeoeve keâjlees, DeeefCe yeekeâer jenCeejer melke=âlÙesÛe legPÙee heeuevekeâlÙee&peJeU
ceesyeouee Je MesJešeÛÙee °erves Gòece Deensle. (73-76)
ceie let heeefnuesme keâe lÙee ceeCemeeuee pees DeeceÛes mebkesâle ceeveCÙeeme vekeâej oslees, DeeefCe
cnCelees keâer ceer lej mebheòeer Je mebleleerves Deveg«enerle nesleÛe jenerve? keâeÙe lÙeeuee hejes#eeÛeer
ceeefnleer Peeueer Deens DeLeJee keâeÙe lÙeeves hejceke=âheeUtkeâ[tve SKeeos JeÛeve Iesleues Deens?
cegUerÛe veener, pes keâener ne yejUle Deens les Deecner efuentve IesT DeeefCe lÙeeÛÙeemee"er efMe#esle
DeeCeKeer DeefOekeâ Jee{ keâ¤. pÙee meeOeve-meeceg«eer Je HeâewpeHeâešŸeeÛee ne GuuesKe keâjerle Deens,
les meJe& DeeceÛÙeeÛe peJeU jenCeej DeeefCe ne SkeâšeÛe DeeceÛÙeemeceesj npej nesF&ue.
(77-80)
Ùee ueeskeâebveer Deuueenuee mees[tve Deeheues keâener GheemÙe yeveJetve "sJeues Deensle keâer les
ÙeebÛes hee"erjeKes yeveleerue. keâesCeerner hee"erjeKee DemeCeej veener. les meJe& ÙeebÛÙee GheemevesÛee
Fvkeâej keâjleerue, DeeefCe Gueš ÙeebÛes efJejesOekeâ yeveleerue. (81-82)
16) cekeäkesâleerue keâeefHeâjebÛee ÙegefòeâJeeo Demee neslee keâer heentve IÙee, keâesCe DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeÛÙee
osCeiÙeebveer veJeeefpeuee peele Deens? keâesCeebÛeer Iejs DeefOekeâ Meeveoej Deensle? kegâCeeÛes jenCeerceeve
DeefOekeâ GÛÛe Deens? keâesCeeÛÙee cenefHeâueer peemle Leeševes Yejleele? pej ns meJe&keâener Deecneuee
Øeehle Deens Je cegmeueceeve lÙeeuee DeeÛeJeues DemeeJesle lej mJele:Ûe efJeÛeej keâje keâer Deecner pej
DemelÙeeJej DemeleeveeosKeerue Demeueer ceewpecepee keâjeJeer Je legcner melÙeeefOeef‰le Demeleeveener
DeMeeØekeâejs Heâeškesâ Je ogo&Mesle jeneJes ns MekeäÙe lejer nesles keâe?
cejÙece 19 419 heeje 16
keâeÙe legcner henele veener keâer Deecner melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeeJej Mewleeve mees[uesues
Deensle pes Ùeebvee Kethe-Kethe (melÙeeÛÙee efJejesOeemee"er) Gòesefpele keâjerle Deensle? lej Deelee
ÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe keâesmeUCÙeemee"er yesÛewve nesT vekeâe. Deecner ÙeebÛes efoJeme ceespeerle Deenesle. lees
efoJeme ÙesCeej Deens pesJne F&MehejeÙeCe ueeskeâebvee Deecner DeefleLeerØeceeCes ‘hejceoÙeeUt’ÛÙee "eÙeer
meeoj keâ¤. DeeefCe iegvnsieejebvee Deecner le=<eele& peveeJejeØeceeCes vejkeâekeâ[s neketâve vesT.
lÙeeJesUer ueeskeâ keâesCeleerner efMeHeâejme DeeCeCÙeeme meceLe& DemeCeej veenerle, lÙeeKesjerpe pÙeeves
‘hejceoÙeeUt’ÛÙee "eÙeer hejJeevee efceUefJeuee Demesue. (83-87)
les cnCeleele keâer hejceoÙeeUtves SKeeÅeeuee heg$e yeveefJeues Deens. DelÙeble Jee¢eele iees°
Deens peer legcner Ie[tve DeeCeueer Deens. efvekeâšÛe Deens keâer DeekeâeMeeves HeâešeJes, he=LJeerves ogYebieeJes
DeeefCe heJe&leeves {emeUeJes. Ùee iees°erJej keâer ueeskeâebveer hejceoÙeeUtuee DehelÙe DemeuÙeeÛee oeJee
kesâuee. hejceoÙeeUtÛes JewYeJe Demes veener keâer lÙeeves SKeeÅeeme heg$e yeveJeeJes. he=LJeer Je DeekeâeMeeble
pes keâener Deens meJe& lÙeeÛÙee "eÙeer oeme cnCetve npej nesCeej Deensle. lees meJe&JÙeeheer Deens
DeeefCe lÙeeves lÙeebÛeer ceespeoeo keâ¤ve "sJeueer Deens. hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer meJe& lÙeeÛÙeemeceesj
Skeâ Skeâšs npej nesleerue. (88-95)
efveef§eleÛe pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe melke=âlÙes keâjerle Deensle, ueJekeâjÛe
hejceoÙeeUt lÙeebÛÙeemee"er Flejebvee meùoÙe keâjerue.17 cnCetve ns hewiebyej (me.)! Ùee JeeCeeruee
Deecner meeshes yeveJetve legceÛÙee Yee<esle Ùeemee"er DeJelejues Deens keâer legcner heeheYeer¤ ueeskeâebvee
DeeveboJeelee& ÅeeJeer Je nóer ueeskeâebvee YeÙemetÛevee ÅeeJeer. ÙeehetJeea Deecner efkeâlÙeskeâ pevemecegoeÙeebvee
ve° keâ¤ve šekeâues Deens, ceie keâeÙe Deepe legcneuee kegâ"s lÙeebÛeer efÛevns Dee{Uleele DeLeJee
lÙeebÛeer kegâpeyetpener keâes"s Ssketâ Ùesles? (96-98)
17) cnCepes Deepe cekeäkesâleerue jmlÙeebJej lÙeebvee Deheceeefvele kesâues peele Deens hejbleg ner efmLeleer keâeÙece
jenCeej veener. Deeheueer melke=âlÙes DeeefCe DeeheuÙee GÛÛe veerleerceòescegUs pesJne les ueeskeâefØeÙe
yeveleerue, ùoÙeW lÙeebÛÙeekeâ[s Deekeâef<e&ueer peeleerue. peie lÙeebÛÙeeheg{s ueesšebieCe Ieeueerue, leer JesU
peJeU Deens. og°lee Je ogjeÛeej, Denbkeâej DeeefCe ieJe&, ueyee[er Je heeKeb[erheCee ÙeebÛÙee DeeOeejs peer
meòee DeeefCe pes heg{ejerheCe Ûeeuele Demesue lÙeecegUs ceevee pejer legkeâefJeuÙee peele DemeuÙee hejbleg ceves
cee$e lÙeecegUs efpebkeâlee ÙesT Mekeâle veener. ÙeeGueš pes ueeskeâ meÛeesšer Je oevele, melÙeefve‰lee DeeefCe
GÛÛe veerleerceòesefveMeer mejUceeiee&Ûes DeeJeenve keâjleerue, ØeLecele: peieeuee lÙeebÛee efkeâleerkeâe
efleškeâeje ÙesT veÙes mejlesMesJešer ceves lÙeebÛÙeekeâ[s Deekeâef<e&ueer peeleele. ueyee[ ueeskeâebÛee
Keesšej[sheCee peemle keâeUheÙeËle lÙeebÛee ceeie& jesKet Mekeâle veener.
lee@ne 20 420 heeje 16
20 metjn lee@ne
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 135)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
lee@ne. Deecner ns kegâjDeeve legceÛÙeeJej Ùeemee"er DeJelejues veener keâer legcner mebkeâšele
he[eJes. ns lej Skeâ hegve:mcejCe nesÙe DeMee ØelÙeskeâ Fmeceemee"er pÙeeves Yeerleer yeeUieeJeer.1
DeJelejues iesues Deens lÙeeÛÙeekeâ[tve pÙeeves efvecee&Ce kesâues he=LJeer DeeefCe Gòegbie DeekeâeMeebvee. lees
hejceoÙeeUt (me=°erÛÙee) jepeefmebnemeveeJej efJejepeceeve Deens. mJeeceer Deens lÙee meJe& JemletbÛee
pÙee DeekeâeMeeble Je he=LJeerle Deensle, pÙee he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee ojcÙeeve Deensle DeeefCe pÙee
ceeleerKeeueer Deensle. legcner JeešuÙeeme Deeheues cnCeCes cees"Ÿeeves meebiee, lees lej nUtÛe
meebefieleuesueer iees° efkebâyengvee lÙeeÛÙeehes#eener DeefOekeâ ieghle iees°osKeerue peeCelees. lees Deuueen
Deens, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeerÛe hejcesÕej veener, lÙeeÛeer Glke=â° veeceeJeueer Deens.
(1-8)
DeeefCe legcneuee keâener cetmee (De.) Ûeer Jeelee&ner efceUeueer Deens keâe? pesJne lÙeeves Skeâ
Deie>er heeefnuee2 DeeefCe DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee meebefieleues keâer, ‘‘Lees[s Leebyee, ceer Skeâ Deie>er
heeefnuee Deens. keâoeefÛele ceer legceÛÙeemee"er SKeeoe efveKeeje DeeCeeJee DeLeJee Ùee Deie>erJej ceuee
(jmlÙeeefJe<eÙeer) SKeeos ceeie&oMe&ve Øeehle JneJes.’’3 (9-10)
lesLes heesnÛeuee lesJne nekeâ efoueer iesueer, ‘‘ns cetmee (De.)! ceerÛe legPee heeuevekeâlee& Deens.
heeo$eeCes keâe{tve "sJe. let ‘legJee’ Ùee heefJe$e KeesNÙeele Deensme DeeefCe ceer leguee efveJe[ues Deens.
Sskeâ, pes keâener efoJÙe Øekeâšve kesâues peele Deens. ceerÛe Deuueen Deens. ceePÙeeefMeJeeÙe keâesCeerÛe
1) cnCepes ns hewiebyej (me.) ne kegâjDeeve DeJeleefjle keâ¤ve Deecner SKeeos DeIeefšle keâece legceÛÙeekeâ[tve
IesT FefÛÚlees Demes veener. pes ueeskeâ ceevele veenerle lÙeebvee ceeveeJeÙeeme Yeeie hee[eJes Je F&ceevemee"er
pÙeebÛeer ùoÙeW yebefomle Peeueer Deensle lÙeebÛÙeele F&ceeveÛee efMejkeâeJe kesâuÙeeefJevee jent veÙes Demes keâece
legceÛÙee megheto& kesâuesues veener. ns lej Skeâ mcejCe DeeefCe Dee"JeCe Deens Je DeMeekeâefjlee hee"efJeues
Deens keâer pÙeeÛÙee ceveele F&MeYeÙe Deens, ns Ssketâve lÙeeves MegæerJej ÙeeJes.
2) ner lÙeeJesUÛeer Iešvee Deens pesJne npejle cetmee (De.) ceoÙeve Menjele keâener Je<ex osMeeblejeÛÙee
DeJemLesle peerJeve JÙeleerle kesâuÙeeveblej DeeheuÙee helveer (efpeÛÙeeMeer ceoÙeve ÙesLes efJeJeen Peeuee
neslee) men efceœekeâ[s hejle peele nesles.
3) Demes Jeešles keâer ner je$eerÛeer JesU DeeefCe efnJeeUe neslee. npejle cetmee (De.) meervee efÉhekeâuheeÛÙee
oef#eCeer ØeosMeeletve peele nesles. og¤ve Skeâ Deie>er ØepJeefuele heentve lÙeebveer efJeÛeej kesâuee keâer lesLetve
Lees[e Deie>er lejer Øeehle nesF&ue pesCeskeâ¤ve cegueeyeeUebvee je$eYej Tye osCÙeeÛeer JÙeJemLee nesF&ue
DeLeJee keâceerle keâceer heg{s ceeie& keâesCelÙee efoMesves Deens ÙeeÛeer lejer ceeefnleer efceUsue. efJeÛeej kesâuee
neslee peieeleerue ceeie& Øeehle keâjCÙeeÛee Je lesLes Øeehle Peeuee hejueeskeâeÛee ceeie&.
lee@ne 20 421 heeje 16
F&Õej veener. cnCetve let ceePeerÛe Yeòeâer keâj DeeefCe ceePÙee mcejCeekeâefjlee veceepe keâeÙece keâj.
hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe DeJeMÙe ÙesCeej Deens. ceer leer JesU ieghle "sJet FefÛÚlees pesCeskeâ¤ve ØelÙeskeâ
mepeerJeeuee DeeheuÙee ØeÙelveevegmeej ceesyeouee efceUeJee, lej Demee keâesCeleener Fmece pees lÙeeJej
ßeæe "sJeerle veener DeeefCe DeeheuÙee ceveesJeemeveebÛee oeme yeveuee Deens lÙeeves leguee lÙee
#eCeeÛÙee keâeUpeerheemetve jesKelee keâecee veÙes DevÙeLee let efJeveeMeele he[Meerue. DeeefCe ns cetmee,
ns legPÙee neleele keâeÙe Deens?’’ cetmee (De.). ves Gòej efoues, ‘‘ner ceePeer keâe"er Deens. ceer ÙeeJej
DeeOeej IesTve Ûeeuelees, Ùeeves DeeheuÙee MesàÙeebmee"er heeves Pee[lees, DeeCeKeerner Deveskeâ keâeces
Deensle peer efnÛÙee mee¢eeves heej hee[lees.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘Hesâketâve os efnuee cetmee (De.).’’ lÙeeves
Hesâketâve efoueer, DeeefCe Dekeâmceele lees Skeâ mehe& neslee pees heUle neslee. Heâcee&efJeues, ‘‘hekeâ[
Ùeeuee DeeefCe efYeT vekeâesme, Deecner Ùeeuee hegvne leMeerÛe ke⤠peMeer ner nesleer. DeeefCe peje
Deeheuee nele DeeheuÙee keâeKesle oeye, leUhele efveIesue keâesCelÙeener $eemeeefJevee.4 ne ogmeje
mebkesâle Deens Ùeemee"er keâer Deecner leguee Deeheues cees"s mebkesâle oeKeefJeCeej Deenesle. Deelee let
efHeâjDeewvepeJeU pee, lees ogJe&le&veer Peeuee Deens.’’ cetmee (De.) ves efJeveefJeues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&,
ceePes ùoÙe efJemle=le keâj. DeeefCe ceePes keâeÙe& ceePÙeemee"er megueYe keâj. DeeefCe ceePeer efpeJne«ebLeer
Gueie[tve os, pesCeskeâ¤ve ueeskeâebvee ceePes yeesueCes keâUsue, DeeefCe ceePÙeemee"er ceePÙee
IejeCÙeeletve Skeâ Jepeerj vescetve os ne¤ve pees ceePee YeeT Deens, lÙeeÛÙeeÉejs ceePes nele yeUkeâš
keâj, DeeefCe lÙeeuee ceePÙee keâeceele menYeeieer keâj, pesCeskeâ¤ve Deecner Kethe legPÙee heeefJe$ÙeeÛes
JeCe&ve keâ¤, DeeefCe legPeer ÛeÛee& keâ¤. let vesnceer DeeceÛÙee efmLeleerJej Âef° jeKeCeeje Deensme.’’
Heâcee&efJeues, ‘‘efoues iesues pes keâener let ceeefieleuesme, ns cetmee (De.), Deecner hegvne Skeâoe
legPÙeeJej Ghekeâej kesâues. Dee"Je leer Ieškeâe pesJne Deecner legPÙee DeeF&uee FMeeje kesâuee, Demee
FMeeje pees efoJÙe ØekeâšveeÉejsÛe kesâuee peelees keâer Ùee yeeUeuee hesšerle "sJe DeeefCe hesšer veoerle
mees[tve os. veoer efleuee keâe"eJej Hesâketâve osF&ue DeeefCe efleuee ceePee Me$et DeeefCe Ùee yeeUeÛee Me$et
GÛeuetve IesF&ue.’’ (11-39-)
‘‘ceer ceePes Øesce legPÙeeJej heebIejues DeeefCe DeMeer JÙeJemLee kesâueer keâer legPes mebieesheve
ceePÙee osKejsKeerle JneJes. mcejCe keâj pesJne legPeer yenerCe Ûeeuele nesleer, ceie peeTve meebieles keâer
ceer legcneuee efleÛee heòee osT peer Ùee yeeUeÛes heeuevehees<eCe ÛeebieuÙee Øekeâejs keâjerue.5 DeMee
Øekeâejs Deecner leguee hegvne legPÙee DeeF&peJeU heesnÛeefJeues pesCeskeâ¤ve efleÛes [esUs Leb[ jneJesle
DeeefCe leer og:Keer nesT veÙes. DeeefCe (nsner Dee"Je keâer) let Skeâe JÙeòeâeruee "ej kesâues neslesme,
4) cnCepes ØekeâeMeceeve Demee nesF&ue pemee metÙe&, hejleg legcneuee lÙeeÛee keâenerÛe $eeme nesCeej veener.
5) cnCepes veoerÛÙee keâe"eves šesheueer yejesyej Ûeeuele nesleer. ceie pesJne efHeâjDeewveÛÙee kegâšgbefyeÙeebveer
cegueeme GÛeuetve Iesleues Je lesLes lÙeeÛÙeemee"er oeF&Ûee MeesOe nesT ueeieuee lesJne npejle cetmee (De.)
ÛÙee yeefnCeerves lesLes peeTve lÙeebvee ner iees° meebefieleueer.
lee@ne 20 422 heeje 16
Deecner leguee lÙee HebâÅeeletve keâe{ues DeeefCe leguee efvejefvejeàÙee hejer#eebletve iegbleefJeues Je let
ceoÙeveÛÙee ueeskeâebojcÙeeve Deveskeâ Je<ex JeemleJÙe keâ¤ve jeefnueeme. ceie Deelee let ÙeLeeÙeesiÙe
JesUsJej Deeuesuee Deensme. ns cetmee, ceer leguee DeeheuÙee keâeceeme ÙeesiÙe yeveefJeues Deens. pee, let
DeeefCe legPee YeeT ceePÙee mebkesâleemen. DeeefCe ns hene legcner ceePÙee mcejCeele keâmetj ke⤠vekeâe
pee legcner oesIes efHeâjDeewvepeJeU lees efMejpeesj yeveuee Deens. lÙeeÛÙeeyejesyej vejceeF&ves yeesuee,
keâoeefÛele lees GheosMe mJeerkeâejerue DeLeJee Yeerleer yeeUieerue?’’ (-39-44)
oesIeebveer efJeveefJeues,6 ‘‘ns heeuevekeâlÙee& Deecneuee YeÙe Deens keâer lees DeecneJej
DelÙeeÛeej keâjerue DeLeJee legštve he[sue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘efYeT vekeâe, ceer legceÛÙeemeceJesle Deens,
meJe&keâener Sskeâle Deens DeeefCe henele Deens pee lÙeeÛÙeepeJeU DeeefCe meebiee keâer Deecner legPÙee
heeuevekeâlÙee&Ûes Øesef<ele Deenesle, yeveerFœeeF&uevee DeeceÛÙeemeceJesle peeCÙeemee"er cegòeâ keâj DeeefCe
lÙeebvee $eeme osT vekeâesme, Deecner legPÙeepeJeU legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebkesâle IesTve Deeuees
Deenesle DeeefCe Meebleer Je megjef#elelee Deens lÙeeÛÙeemee"er pees mejU ceeiee&Ûes DevegmejCe keâjerue.
Deecneuee efoJÙe yeesOeeÉejs keâUefJeues iesues Deens keâer Øekeâeshe Deens lÙeeÛÙeemee"er pees Keesšs
"jJeerue DeeefCe leeW[ efHeâjJeerue.’’ (45-48)
efHeâjDeewveves meebefieleues,7 ‘‘yejs lej ceie legcne oesIeebÛee heeuevekeâlee& keâesCe Deens ns cetmee
(De.)?’’ cetmee (De.) ves Gòej efoues, ‘‘DeeceÛee heeuekeâlee& lees Deens pÙeeves ØelÙeskeâ Jemletuee
efleÛes mJe¤he Øeoeve kesâues ceie efleuee ceeie& oeKeefJeuee.’’8 efHeâjDeewve cnCeeuee, ‘‘DeeefCe hetJeea
pÙee efhe{Ÿee nesTve iesuÙee Deensle lÙeebÛeer ceie keâeÙe efmLeleer nesleer?’’9 cetmee (De.) cnCeeuee,
6) ner lÙeeJesUÛeer Iešvee Deens pesJne npej cetmee (De.) efceœe heesnÛeues Je npejle ne¤ve (De.)
ØelÙe#eheCes lÙeebÛes menkeâejer yeveues. lÙeeJesUer efHeâjDeewvepeJeU peeCÙeeDeieesoj oesvnerveer meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee ngpetjele DeMeer efJevebleer kesâueer DemeeJeer.
7) Deelee lÙeeJesUÛee efkeâmmee ØeejbYe neslees pesJne oesvner YeeT efHeâjDeewveÛÙee ÙesLes heesnÛeues.
8) cnCepes peieeleerue ØelÙeskeâ Jemlet peMeer keâener yeveuesueer Deens, lÙeevesÛe yeveefJeuÙeecegUs yeveueer Deens.
ceie ØelÙeskeâ Jemletuee lÙeeÛee efJeefMe° Deekeâej osTve lemesÛe mees[ues iesues DemeeJes Demes lÙeeves kesâuesues
veener lej lÙeeveblej leesÛe lÙee meJe& Jemletbvee ceeie&oMe&ve keâjerle Demelees. peieeleerue kegâ"ueerner Jemlet
DeMeer veener efpeuee DeeheuÙee jÛevesÛee GheÙeesie DeeefCe DeeheuÙee jÛevesceeieerue Gefö° hetCe&
keâjCÙeeÛeer heæle lÙeeves efMekeâefJeueer vemeeJeer. keâeveeuee SskeâCes, [esàÙeeme heenCes, ceeMeeuee heesnCes
DeeefCe efÛeceCeeruee GñeCe keâjCÙeeÛes lÙeevesÛe efMekeâefJeues Deens. lees ØelÙeskeâ JemletÛee kesâJeU
efvecee&leeÛe Deens Demes veener lej lÙeeyejesyej lees ceeie&oMe&keâ Je efMe#ekeâosKeerue Deens.
9) cnCepes jye kesâJeU leesÛe Skeâ F&Õej Deens DeMeerÛe pej iees° Deens lej ceie ns Deecne meJeeËÛes
Jee[Je[erue pes MelekeâevegMelekesâ efhe{Ÿeebveblej efhe{Ÿeebveer Flej yeNÙeeÛeMee osJeebÛeer Gheemevee keâjerle
Deeues Deensle, lÙeebÛes legceÛÙeeheeMeer keâesCeles mLeeve Deens? keâeÙe les meJe& Øekeâesheeme hee$e Deensle?
keâeÙe lÙee meJeeËÛÙee Dekeâuee ceejuÙee iesuÙee neslÙee?
lee@ne 20 423 heeje 16
‘‘lÙeeÛes %eeve ceePÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer Skeâe uesKeele megjef#ele Deens. ceePee heeuevekeâlee&
Ûegkeâlener veener DeeefCe efJemejlener veener’’10 leesÛe,11 pÙeeves legceÛÙeemee"er peefceveerÛeer Ûeeoj
DebLejueer, DeeefCe efleÛÙeele legceÛÙeemee"er ceeie& yeveefJeues, Je Je¤ve hepe&vÙeJe=°er kesâueer, ceie
lÙeeÉejs efJeefJeOe ØekeâejÛes GlheVe keâe{ues Kee DeeefCe DeeheuÙee peveeJejebveemegæe Ûeeje. efveef§eleÛe
Ùeele yejsÛe mebkesâle Deensle yegæer yeeUieCeeNÙeebmee"er. ÙeeÛe peefceveerletve Deecner legcneuee efvecee&Ce
kesâues, efnÛÙeeleÛe Deecner legcneuee hejle vesT DeeefCe efnÛÙeeletveÛe legcneuee ogmeNÙeeboe yeensj
keâe{t. (49-55)
Deecner efHeâjDeewveuee DeeceÛes meJe&Ûe mebkesâle oeKeefJeues. hejbleg lees KeesšsÛe "jJeerle iesuee
DeeefCe ceeveues veener. cnCet ueeieuee, ‘‘ns cetmee (De.), let DeeceÛÙeepeJeU Ùeemee"er Deeuesuee
Deensme keâe keâer DeeheuÙee peeotÛÙee peesjeJej Deecneuee DeeceÛÙee osMeeletve yeensj keâe{eJes? yejs,
Deecnermegæe legPÙee cegkeâeyeuÙeele leMeerÛe peeot DeeCelees. "jJe, kesâJne DeeefCe keâes"s cegkeâeyeuee
keâjeJeÙeeÛee. Deecnerner Ùee keâjejeheemetve efHeâjCeej veener DeeefCe letmegæe efHe⤠vekeâesme. KeguÙee
cewoeveele meceesj Ùes.’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘GlmeJeeÛee efoJeme "juee, DeeefCe
efoJemeeGpes[er ueeskeâebveer pecee JneJes.’’12 efHeâjDeewveves hejletve Deeheues meJe& [eJehesÛe Skeâef$ele
kesâues DeeefCe cegkeâeyeuÙeemee"er Deeuee. cetmee (De.) ves (SsveJesUer efJejesOeer oueeme mebyeesOetve)
meebefieleues, ‘‘ns ogozJeer ueeskeâebvees, Keesšs DeeU jÛet vekeâe DeuueenJej.13 veenerlej lees Skeâe
10) efHeâjDeewveÛÙee ØeMveebceeieÛee nslet ßeeslÙeebÛÙee Je lemesÛe lÙeebÛÙeeÉejs meJe& ueeskeâmecetneÛÙee ùoÙeeble
hetJe&«enoes<eeÛee Deie>er Ye[keâefJeCes Demee neslee. npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee Ùee GòejecegUs lÙeeÛes meJe&
efJe<eejer oele legšues, keâer les ueeskeâ pemes keâener nesles, Deeheues keâece Gjketâve F&Õejekeâ[s iesues Deensle.
lÙeebÛeer ØelÙeskeâ ke=âleer, lÙee ceeieÛee nslet F&Õejeuee ceenerle Deens, lÙeebÛÙeeMeer pees keâener JÙeJenej
F&Õejeme keâjeJeÙeeÛee Deens lÙeeuee leesÛe peeCelees.
11) Yee<eeMewueerÉejs mhe°heCes Demes peeCeJeles keâer npejle cetmee (De.) ÙeebÛes Gòej ‘efJemejle veener ÙesLesÛe
mebheues Deens,’ ÙesLetve DeeÙele ›eâ. 55 heÙeËle mebhetCe& efueKeeCe meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve mhe°erkeâjCe
DeeefCe Dee"JeCe cnCetve Øeefleheeefole Peeues Deens.
12) efHeâjDeewveÛee nslet Demee neslee keâer SkeâoeÛes peeotieejebkeâjJeer oesjeRvee Je keâe"eRvee mehe& yeveJetve
oeKeefJeues cnCepes cetmee (De.) ÛÙee ÛecelkeâejeÛee ueeskeâebÛÙee ceveeJej pees ØeYeeJe Peeuesuee Deens lees
veenermee nesF&ue. ner lej npejle cetmee (De.) ÙeebÛeer ceveeskeâecevee nesleer. lÙeebveer Heâcee&efJeues keâer SKeeoe
JesieUe efoJeme DeeefCe JesieUs mLeU "jefJeCÙeeÛeer iejpeÛe keâeÙe Deens, meceejbYeeÛee efoJeme peJeU
Deens. lÙeele osMeeleerue meJe& ueeskeâ jepeOeeveerle Skeâef$ele nesleele. lesLesÛe Ùee$esÛÙee cewoeveele cegkeâeyeuee
Jneje pesCeskeâ¤ve meJe& ueeskeâebveer heeneJes. lemesÛe JesUmegæe efoJemeeÛÙee mebhetCe& Gpes[eÛeer Demeueer
heeefnpes cnCepes Mebkeâe jenCÙeeme JeeJeÛe "¤ veÙes.
13) cnCepes Ùee Ûecelkeâejeuee peeot DeeefCe les oeKeefJeCeeNÙee Øesef<eleeme ueyee[ peeotieej "jJet vekeâe.
lee@ne 20 424 heeje 16
YeÙebkeâj Øekeâesheeves legceÛee meJe&veeMe keâjerue. pÙeeves keâesCeer Keesšs jÛeues lees efve<HeâU "juee.’’
(56-61)
ns Ssketâve lÙeebÛÙee ojcÙeeve celeYeso GÆJeues DeeefCe les iegheÛegheheCes Deeheehemeele
meuueecemeuele ke⤠ueeieues.14 mejlesMesJešer keâener ueeskeâebveer meebefieleues keâer, ‘‘ns oesIes lej
kesâJeU peeotieej Deensle. ÙeebÛee GösMe Demee Deens keâer DeeheuÙee peeotÛÙee yeUeJej legcneuee
legceÛÙee Yetceerletve nöheej keâjeJes DeeefCe legceÛÙee DeeoMe& peerJeveheæleerÛes GÛÛeešve keâjeJes.
DeeheuÙee meJe& ÙegkeälÙee ØeÙegkeälÙee Deepe Skeâ$e keâje DeeefCe Skeâpegšerves cewoeveele Ùee. cee$e ns
mecepetve Demee keâer Deepe pees keâesCeer JejÛe{ "juee leesÛe ÙeMemJeer Peeuee.’’ (62-64)
peeotieej cnCeeues, ‘‘cetmee (De.) legcner Hesâkeâlee keâer Deecner Deieesoj HesâkeâeJes?’’ cetmee
(De.) cnCeeuee, ‘‘veener, legcnerÛe Hesâkeâe,’’ SkeâeSkeâer lÙeebÛÙee oesNÙee DeeefCe keâe"Ÿee peeotÛÙee
yeUeJej cetmee (De.) uee heUle DemeuÙeeÛes Yeemet ueeieuÙee. DeeefCe cetmee (De.) DeeheuÙee
ceveele YeÙeYeerle Peeuee.15 Deecner meebefieleues, ‘‘efYeT vekeâesme, letÛe JejÛe{ "jMeerue. Hesâkeâ pes
14) ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer lÙee ueeskeâebvee Deeheuee ogyeUsheCee mJele:Ûe DeeheuÙee ceveele peeCeJele
neslee. lÙeebvee ceenerle nesles keâer npejle cetmee (De.) Ùeebveer efHeâjDeewveÛÙee ojyeejele pes keâener oeKeefJeues
nesles, les peeot veJnles. les DeieesojÛe Ùee cegkeâeyeuÙeele Yeerle Yeerle DeeefCe mebkeâesÛe yeeUietveÛe Deeues
nesles. ceie Ssve JesUer pesJne npejle cetmee (De.) veer lÙeebvee ueuekeâe¤ve lebyeer efoueer lesNne lÙeebÛes OewÙe&
Dekeâmceele KeÛeues. lÙeebÛÙeele celeYeso Ùeeyeeyeleerle GÆJeues DemeCeej keâer Ùee cees"Ÿee meCeeÛÙee
Øemebieer pesJne keâer osMeYejeletve ÙesCeejs ueeskeâ Skeâef$ele Deensle, KeguÙee cewoeveele DeeefCe efoJeMeeÛÙee
hetCe& Gpes[ele cegkeâeyeuee keâjCes ÙeesiÙe Deens efkebâJee veener. pej Ùee ef"keâeCeer Deecner nej Keeuueer
DeeefCe peeot Je Ûecelkeâejeleerue Heâjkeâ GIe[ Peeuee lej ceie ØekeâjCe meeJejlee meeJejues peeT
MekeâCeej veener.
15) cnCepes npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee leeW[tve ‘Hesâkeâe’ Demee Meyo yeensj he[uÙeeyejesyej peeotieejebveer
Dekeâmceele DeeheuÙee keâe"Ÿee Je oesNÙee lÙeebÛÙee efoMesves HesâkeâuÙee Je DekeâmceeleheCes, Meskeâ[es mehe&
OeeJele lÙeebÛÙeeJej Ûeeuetve Ùesle Deensle Demes lÙeebvee efomeues. Ùee ÂMÙeecegUs lelkeâeU Skeâe ØekeâejÛeer
onMele npejle cetmee (De.) Ùeebvee DeeheuÙee Deble:keâjCeele peeCeJeueer Demeueer lej Ùeele keâenerveJeue
Deens DeMeeleueer iees° veJns. ceeveJe keâesCelÙeener heefjefmLeleerle ceeveJeÛe Demelees, ceie lees Øesef<ele keâe
Demet veÙes. ceeveJeer JewefMe<šŸes lÙeeheemetve efJeYeòeâ nesT Mekeâle veener. Ùee ef"keâeCeer ner iees°
GuuesKeveerÙe Deens keâer, meeceevÙe ceeCemeebØeceeCesÛe Øesef<eleosKeerue peeotves ØeYeeefJele nesT Mekeâlees,
peeot pejer lÙeeÛÙee Øesef<elelJeeÛÙee keâeÙee&le De[LeUe DeeCet Mekeâle veener lejer lÙeeÛÙee ceeveJeer
FbefõÙeeJej heefjCeece pe¤j ke⤠Mekeâles. Ùee iees°erÛeer JeemleJelee Ùee ef"keâeCeer kegâjDeeve ØeceeefCekeâ
keâjerle Deens. ÙeeJe¤ve DeMee ueeskeâebÛÙee efJeÛeejebleerue Ûetkeâ GIe[keâerme Ùesles pes noermeerle, hewiebyej
cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej peeotÛee heefjCeece PeeuÙeeÛeer efveJesoves JeeÛetve kesâJeU lÙeeÛe efveJesoveebvee
Keesšs "jefJeleele Demes veener lej lÙeeÛÙeener heg{s peeTve meJe&Ûe noermeeRvee DeefJeÕemeveerÙe "jJet
ueeieleele.
lee@ne 20 425 heeje 16
keâener legPÙee neleele Deens, DeeleeÛe ÙeebÛÙee meJe& yeveeJešer Jemletbvee efieUtve šekeâerue. Ùeebveer pes
keâener Ie[Jetve DeeCeues Deens ner lej peeotieejebÛeer HeâmeJesefiejer Deens, DeeefCe peeotieej keâoeefhe
ÙeMemJeer nesT Mekeâle veener ceie lees efkeâleerner Leešele ÙesJees.’’ MesJešer DemesÛe Ie[ues keâer meJe&
peeotieej velecemlekeâ efmLeleerle DeeCeues iesues16 DeeefCe lÙeebveer hegkeâejues, ‘‘ceeveues Deecner ne¤ve
DeeefCe cetmee (De.) ÛÙee heeuevekeâlÙee&uee.’’ efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘legcner lÙeeÛÙeeJej ßeæe
"sJeueer ÙeehetJeea keâer ceer legcneuee leMeer hejJeeveieer ÅeeJeer? keâUtve Ûegkeâues keâer ne legceÛee ieg¤
Deens pÙeeves legcneuee peeotefiejer efMekeâefJeueer nesleer. yejs, Deelee ceer legceÛes nele heeÙe efJe¤æ
efoMesves keâeheeJeÙeeme ueeJelees DeeefCe KepegjeÛÙee Kees[eJej legcneuee megUer oslees, ceie legcneuee
keâUsue keâer Deecne oesIeebhewkeâer keâesCeeÛee Øekeâeshe DeefOekeâ keâ"esj DeeefCe ØeoerIe& Deens.’’ (cnCepes
ceer legcneuee DeefOekeâ keâ"esj efMe#ee osT Mekeâlees keâer cetmee (De.)) peeotieejeves Gòej efoues,
‘‘MeheLe Deens lÙeeÛeer pÙeeves Deecneuee efvecee&Ce kesâues Deens. ns keâoeefhe mebYeJe veener keâer Deecner
GppJeue mebkesâle meceesj DeeuÙeeveblejosKeerue (melÙeeJej) leguee ØeeOeevÙe ÅeeJes, leguee pes keâener
keâjeJeÙeeÛes Demesue les keâ¤ve šekeâ. let peemleerle peemle ÙeeÛe peieeleerue peerJeveeÛeeÛe kesâJeU
efveCe&Ùe ke⤠Mekeâleesme. Deecner lej DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&Jej ßeæe "sJeueer pesCeskeâ¤ve lÙeeves
DeeceÛes DehejeOe ceeHeâ keâjeJes DeeefCe Ùee peeotefiejerheemetve, pÙeemee"er let Deecneuee Yeeie hee[ues
nesles, #ecee keâjeJeer. DeuueenÛe Ûeebieuee Deens DeeefCe lees yeekeâer GjCeej Deens.’’ JemlegefmLeleer
DeMeer Deens keâer17 pees DehejeOeer yevetve DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer npej nesF&ue
lÙeeÛÙeemee"er vejkeâ Deens keâer efpeÛÙeele lees efpeJeblener jenCeej veener Je cejCeejner veener. DeeefCe
pees lÙeeÛÙee "eÙeer ßeæeJeble cnCetve npej nesF&ue, pÙeeves melke=âlÙes kesâueer Demeleerue DeMee meJe&
ueeskeâebmee"er GÛÛe opex Deensle, meoeyenej GÅeeves Deensle pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jenele
Demeleerue, lÙeebÛÙeele les meowJe jenleerue, ne ceesyeouee Deens lÙee JÙeòeâermee"er pÙeeves
heeefJe$Ùe mJeerkeâejues. (65-76)
Deecner18 cetmee (De.) Jej efoJÙe Øekeâšve kesâues keâer Deelee je$eerÛÙee je$eer ceePÙee oemeebvee
16) cnCepes pesJne lÙeebveer npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee keâe"erÛeer keâeceefiejer heeefnueer lesJne ueiesÛe lÙeebÛee
efJeÕeeme yemeuee keâer KeefÛeleÛe ne Ûecelkeâej Deens. lÙeebÛÙee keâuesmeejKeer iees° cegUerÛe veener cnCetve
les Dekeâmceele Je DeveeÙeemes DeMee Øekeâejs mepeÅeele he[ues peCet SKeeÅeeves lÙeebvee GÛeuetve hee[ues
DemeeJes.
17) peeotieejebÛÙee keâLeveele meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve mJele: ner Jee{ Deens. Yee<eeMewueerJe¤ve, ns Meyo
peeotieejebÛÙee keâLeveeÛee Yeeie veener, Demes mhe° nesle Deens.
18) ceOÙeblejer, ÙeeveblejÛÙee efceœe ÙesLeerue oerIe&keâeueerve JeemleJÙeele pÙee heefjefmLeleerletve peeJes ueeieues
nesles lÙeeÛee leheMeerue mees[uee iesuee Deens. Deelee lÙeeJesUÛee GuuesKe ØeejbYe nesle Deens pesJ ne
npejle cetmee (De.) Ùeebvee Dee%ee Peeueer keâer yeveerFœeeF&uevee IesTve efceœentve ketâÛe keâjeJes.
lee@ne 20 426 heeje 16
IesTve efveIetve pee, DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er mecegõeletve Meg<keâ ceeie& yeveJe, leguee keâesCeeÛÙee
hee"ueeieeÛeerner ÙeeflkebâefÛele Oeemleer Jeešt veÙes DeeefCe (mecegõeceOetve peele Demeleevee) Yeerleerner
Jeešt veÙes. (77)
hee"erceeietve efHeâjDeewve Deeheues mewvÙe IesTve heesnÛeuee, DeeefCe ceie mecegõ lÙeebÛÙeeJej
Demee DeeÛÚeefole Peeuee pemes ÙeLeeÙeesiÙe nesles. efHeâjDeewveves DeeheuÙee ueeskeâebvee ceeie&Yeü°Ûe
kesâues nesles. keâener melÙe ceeie&oMe&ve kesâues veJnles. (78-79)
ns19 yeveerFœeeF&ue, Deecner legcneuee legceÛÙee Me$etheemetve cegòeâer efoueer DeeefCe letj
heJe&leeÛÙee GpeJÙee yeepetuee legceÛÙee npesjermee"er JesU efveef§ele kesâueer DeeefCe legcneJej ceVe Je
meueJee GlejefJeues. Kee, Deecner efouesues Megæ Devve DeeefCe les KeeTve ogJe&le&ve ke⤠vekeâe,
veenerlej legcneJej ceePee Øekeâeshe keâesmeUsue DeeefCe pÙeeÛÙeeJej ceePee Øekeâeshe Peeuee, ceie lees
keâesmeUuÙeeefJevee jeefnuee veener. leLeeefhe pees he§eeòeehe keâjerue DeeefCe ßeæe "sJeerue Je melke=âlÙes
keâjerue, ceie mejU Jeeš Ûeeuele jenerue lÙeeÛÙeemee"er ceer Heâej #ecee keâjCeeje Deens.
(80-82)
DeeefCe keâesCelÙee iees°erves DeeheuÙee ueeskeâebÛÙee Deieesoj leguee DeeCeues ns cetmee
(De.)?20 lÙeeves meebefieleues, ‘‘les keâeÙe ceePÙee hee"eshee" ÙesleÛe Deensle. ceer IeeF& keâ¤ve legPÙee
"eÙeer Deeuesuees Deens, ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, pesCeskeâ¤ve let ceePÙeeJej ØemeVe JneJes.’’
Heâcee&efJeues, ‘‘yejs lej Sskeâe, Deecner legceÛÙee hee"erceeies legceÛÙee ueeskeâebvee hejer#esle šekeâues
DeeefCe meecejerves lÙeebvee ceeie&Yeü° keâ¤ve šekeâues.’’21 (83-85)
cetmee (De.) leer›e jeieeÛÙee Je og:KeeÛÙee efmLeleerle DeeheuÙee ueeskeâebkeâ[s hejleuee. peeTve
lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee peeleeryeebOeJeebvees, legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legcneuee Ûeebieues JeÛeve
19) mecegõ Deesueeb[CÙeeheemetve les meervee heJe&leeÛÙee heefjmejele heesnÛesheÙeËleÛee Je=òeeble ceOÙeblejer mees[uee
iesuee Deens. ÙeeÛee leheMeerue metjn DeeDejeHeâ Keb[ 16 Je 17 Ùeele Deeuesuee Deens.
20) Deelee lÙee ØemebieeÛÙee GuuesKeeme ØeejbYe nesle Deens pesJne npejle cetmee (De.) letj heJe&leeÛÙee
heefjmejele yeveerFœeeF&uevee mees[tve ‘MejerDele’ÛÙee Dee%ee IesCÙeemee"er letj heJe&leeJej iesues nesles.
meJeexÛÛe DeuueenÛÙee Ùee Heâcee&efJeCÙeeÉejs Demes keâUles keâer npejle cetmee (De.) DeeheuÙee
ueeskeâmecetneuee JeešsleÛe mees[tve DeeheuÙee jyeÛeer Yesš IesCÙeeÛÙee Gueš FÛÚsves heg{s efveIeeues nesles.
21) cnCepes meesvÙeeÛes Jeeme¤ yeveJetve lÙeebvee lÙeeÛÙee hetpesle ueeJeues.
lee@ne 20 427 heeje 16
efoues veJnles keâeÙe?22 legcneuee Kethe efoJeme ueeieues Deensle keâeÙe? DeLeJee legcner DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûee ØekeâesheÛe DeeheuÙeeJej Dees{Jetve IesT FefÛÚle neslee keâer legcner ceePÙeeMeer
JeÛeveYebie kesâuee?’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘Deecner DeeheuÙeeMeer JeÛeveefJejesOe keâener
mJeDeefOekeâejeves kesâuee veener, ceeceuee Demee Peeuee keâer ueeskeâebÛÙee oeefievÙeebÛÙee DeesPÙeeves Deecner
ueeouees neslees DeeefCe Deecner yemme, lÙeebvee Hesâketâve efoues nesles.’’23 ceie24 DeMeeÛe Øekeâejs
meecejervesosKeerue keâener šekeâues. DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er Skeâe JeemejeÛeer cetleea yeveJetve yeensj
DeeCeueer efpeÛÙeeletve yewueemeejKee DeeJeepe efveIele neslee. ueeskeâ Deesj[ues, ‘‘neÛe Deens legceÛee
F&Õej DeeefCe cetmee (De.) Ûee F&Õej, cetmee (De.) uee ÙeeÛee efJemej he[uee.’’ keâeÙe les henele
veJnles keâer lees lÙeebÛÙee yeesueCÙeeÛes Gòejner osle veener DeeefCe lÙeebÛÙee ueeYeneveerÛee keâener
DeefOekeâejosKeerue jeKele veener. ne¤ve (De.) ves (cetmee (De.) ÛÙee Deeiecevee) hetJeea lÙeebvee
meebietve šekeâues nesles keâer, ‘‘ueeskeânes! legcner ÙeeÛÙeecegUs GheõJeele meehe[uee Deenele, legceÛee
heeuevekeâlee& lej ‘jnceeve’ (hejceoÙeeUt) Deens, cnCetve legcner ceePes DevegkeâjCe keâje DeeefCe ceePes
cnCeCes ceevÙe keâje.’’ hejbleg lÙeebveer lÙeeuee meebefieleues, ‘‘Deecner lej ÙeeÛeerÛe hetpee keâjerle jent
peesheÙeËle keâer cetmee (De.) DeeceÛÙeele hejle Ùesle veener.’’ (86-91)
cetmee (De.) (DeeheuÙee ueeskeâebvee oj[eJeuÙeeveblej ne¤vekeâ[s JeUuee DeeefCe)
cnCeeuee, ‘‘ne¤ve (De.), pesJne let heeefnues neslesme keâer ns ceeie&Yeü° Deensle lesJne keâesCelÙee
iees°erves legPes nele jesKeues nesles keâer ceePÙee heæleerÛes DevegmejCe ke⤠veÙes. let ceePeer Dee%ee Yebie
22) cnCepes DeepeleeieeÙele legceÛÙee jyeves legcneuee efpelekeâer heCe YeueeF&Ûeer JeÛeves efoueer Deensle, ner meJe&
legcneuee efceUle jeefnueer Deensle. legcneuee efceœeletve megKe¤heheCes yeensj keâe{ues, iegueeceerletve
legceÛeer megškeâe kesâueer, legceÛÙee Me$etÛeer oeCeeoeCe G[efJeueer, legceÛÙeemee"er Ùee JewjeCe DeeefCe
Ke[keâeU ØeosMeele meeJeueer DeeefCe DeenejeÛee yeboesyemle kesâuee. ner meJe& Ûeebieueer JeÛeves keâeÙe hetCe&
Peeueer veenerle? lÙeeves legcneuee ‘MejerDele’ DeeefCe ceeie&oMe&keâ uesKe Øeoeve keâjCÙeeÛes pes JeÛeve efoues
nesles, legceÛÙeepeJeU les Skeâšs keâuÙeeCe DeeefCe YeuÙeeÛes JeÛeve veJnles keâe?
23) pes ‘meecejer’ÛÙee GheõJeele meehe[ues nesles, lÙee ueeskeâebÛes ns efveefceòe Deens. lÙeebÛes cnCeCes Demes nesles
keâer Deecner oeieoeefieves Hesâketâve efoues nesles. DeeceÛeer efveÙele keâener Jeeme¤ yeveefJeCÙeeÛeer veJnleer Je
keâeÙe yeveCeej Deens nsosKeerue Deecneuee ceenerle veJnles. Ùeeveblej Iešvee peer keâener Ie[ueer leer nesleerÛe
keâener DeMeer keâer leer heentve Deecner DeveeÙeemesÛe efMeke&â (DeveskesâÕejesheemevee) ceOÙes iegjHeâšuees.
24) FLeheemetve les DeeÙele ›eâ. 91 ÛÙee MesJešheÙeËleÛÙee efueKeeCeeJej meKeesue efJeÛeej kesâuÙeeves mhe°heCes
peeCeJeles keâer ueeskeâebÛes Gòej ‘Hesâketâve efoues nesles’ ÙesLes mebheues Deens. veblejÛee leheMeerue meJeexÛÛe
Deuueen mJele:Ûe meebiele Deens.
lee@ne 20 428 heeje 16
kesâueerme?’’25 ne¤veves Gòej efoues, ‘‘ns ceePÙee DeeF&ÛÙee ceguee! ceePeer oe{er Oe¤ vekeâesme
DeeefCe ceePÙee [eskeäÙeeÛes kesâme Dees{t vekeâesme. ceuee Ùee iees°erÛes YeÙe nesles keâer let ÙesTve
meebieMeerue keâer letÛe yeveerFœeeF&ueceOÙes Hetâš hee[ueerme DeeefCe ceePÙee cnCeCÙeeÛee ceeve jeKeuee
veenerme.’’26 cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeeefCe meecejer legPee keâeÙe ceeceuee Deens?’’ lÙeeves
Gòej efoues, ‘‘ceer leer iees° heeefnueer peer Ùee ueeskeâebvee efomeueer veener. ceie ceer Øesef<eleebÛÙee
heoefÛevneheemetve Skeâ cet" Ye¤ve GÛeueueer Je leer šekeâueer. ceePÙee ceveeves ceuee keâener DemesÛe
megÛeefJeues,’’27 cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘yejs lej pee, Deelee DeepeerJeve leguee nsÛe Deesj[eJes
25) ‘Dee%es’ves DeefYeØesle leer Dee%ee Deens peer heJe&leeJej peeleevee, DeeefCe DeeheuÙee peeieer npejle ne¤ve
(De.) Ùeebvee yeveerFœeeF&ueÛeer mejoejer meesheefJeCÙeemeceÙeer npejle cetmee (De.) veer efoueer nesleer. metjn
DeeDejeHeâ DeeÙele ›eâ. 142 ceOÙes ÙeeÛee GuuesKe Peeuesuee Deens keâer npejle cetmee (De.) Ùeebveer
peeleevee Deeheues yebOet, npejle ne¤ve (De.) vee meeeEieleues keâer legcner ceePÙee ueeskeâmecetnele ceePes
GòejeefOekeâejer cnCetve jene, DeeefCe hene megOeejCee keâjeJeer, DeJe%eekeâejeRÛÙee heæleerÛes DevegmejCe
ke⤠veÙes.
26) npejle ne¤ve (De.) ÙeebÛÙee GòejeÛee DeLe& Demee cegUerÛe veener keâer ueeskeâebÛes SkeâeshÙeeves jenCes,
lÙeebÛÙee mejUceeiee&Jej jenCÙeehes#ee peemle cenlJeeÛes Deens, lemesÛe Skeâelcelee ceie leer
DeveskesâÕejJeeoeJej DeeOeeefjle keâe Demet veÙes, HeâešeHetâšhes#ee yesnlej Deens. meojnt DeeÙeleÛee Demee
DeLe& pej SKeeoe Fmece IesF&ue lej kegâjDeeveeheemetve ceeie&oMe&ve Øeehle keâjCeDeÙeeSsJepeer ceeie&Yeü°lee
Øeehle keâjerue. npejle ne¤ve (De.) ÙeebÛes cnCeCes hetCe&heCes mecepeCÙeemee"er meojnt DeeÙele metjn
DeeDejeHeâ ÛÙee DeeÙele ›eâ. 150 yejesyej pees[tve JeeÛeues heeefnpes. lÙee ef"keâeCeer npejle ne¤ve
(De.) Heâcee&efJeleele, ‘‘ceePÙee DeeF&ÛÙee ceguee, Ùee ueeskeâebveer ceuee oeyetve šekeâues DeeefCe peJeUÛe
nesles keâer ceuee cee¤ve šekeâues Demeles. cnCetve let Me$etbvee ceePes nmes G[efJeCÙeeÛeer mebOeer osT vekeâesme
DeeefCe Ùee DelÙeeÛeejer mecetnele ceePeer ieCevee ke⤠vekeâesme.’’ Deelee ÙeeJe¤ve JemlegefmLeleerÛe Demes
efÛe$e meceesj Ùesles keâer npejle ne¤ve (De.) Ùeebveer ueeskeâebvee meojnt ceeie&Yeü°lesheemetve jesKeCÙeeÛee
hegjshetj ØeÙelve kesâuee, hejbleg lÙee ueeskeâebveer lÙeebÛÙeeefJe¤æ obieue ceepeJeueer Je lÙeebvee "ej ceejCÙeeme
lelhej Peeues. veeFueepeemleJe, SKeeÅee JesUsme npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee DeeieceveehetJeea Ùee
ef"keâeCeer ÙeeoJeer ceepet veÙes Je veblej ÙesTve lÙeebveer Dee#eshe IÙeeJee keâer lemesÛe efvecee&Ce PeeuesuÙee
heefjefmLeleeruee legcner pej DeešeskeäÙeele DeeCet Mekeâle veJnlee lej heefjefmLeleeruee legcner FlekeäÙee
šeskeâeheÙeËle keâe efyeIe[Jet efoues? ceePÙee DeeieceveeÛeer Jeeš keâe heeefnueer veener? Ùee Yeerleerheesšer les
mleyOe jeefnues.
27) Øesef<ele ves DeefYeØesle yengOee Ùee ef"keâeCeer Kegö npejle cetmee (De.) Deensle. meecejer Skeâ Oetle& ceeCetme
neslee. npejle cetmee (De.) Ùeebvee osKeerue DeeheuÙee kegâefšuelesÛÙee peeàÙeele De[keâJet heeefnues.
lÙeebvee lees cnCeeuee keâer npejle, ner DeeheuÙeeÛe ÛejCemheefMe&le ceeleerÛeer yejkeâle Deens keâer ceer pesJne
lÙee ceeleerme efJeleUuesuÙee meesvÙeele šekeâues lesJne DeMee JewYeJeeÛes Jeeme¤ lÙeeletve yeensj Deeues.
lee@ne 20 429 heeje 16
ueeieCeej Deens keâer ceuee mheMe& ke⤠vekeâe.28 DeeefCe legPÙeemee"er peeye efJeÛeejCÙeeÛeer Skeâ
Ieškeâe efveef§ele Deens peer keâoeefhe šUCeej veener DeeefCe hene DeeheuÙee Ùee GheemÙeekeâ[s pÙeeJej
let YeeUuee nesleeme Deecner Deelee Ùeeuee peeUtve šeketâ DeeefCe Yegkeâšer keâ¤ve veoerle ØeJeeefnle
keâ¤. ueeskeânes! legceÛee F&Õej lej kesâJeU Skeâ DeuueenÛe Deens pÙeeÛÙeeJÙeefleefjòeâ Flej keâesCe r
F&Õej veener. ØelÙeskeâ JemletJej lÙeeÛes %eeve JÙeehle Deens.’’ (92-98)
ns hewiebyej (me.)! DeMeeØekeâejs Deecner hetJeea Ie[uesuÙee ØemebieeÛÙee Jeelee& legcneuee
SskeâJeerle Deenesle. DeeefCe Deecner Keeme DeeheuÙeeheemetve legcneuee Skeâ GheosMehee" (efpe›eâ)
Øeoeve kesâues Deens. pees keâesCeer Ùeeheemetve heje*cegKe nesF&ue lees hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer heeheeÛes
YeÙebkeâj DeesPes GÛeuesue, DeeefCe Demes meJe& ueeskeâ meowJe lÙeeÛÙee Deefj°ele iegjHeâštve jenleerue
DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙeebÛÙeemee"er (Ùee DehejeOeeÛÙee peyeeyeoejerÛes DeesPes) YeÙebkeâj
$eemeoeÙekeâ DeesPes Demesue. lÙeeefoJeMeer pesJne efMebie Hegbâkeâues peeF&ue DeeefCe Deecner DehejeOÙeebvee
DeMee efmLeleerle Ies¤ve DeeCet keâer lÙeebÛes [esUs (YeerleercegUs) efLepeuesues Demeleerue, Deeheehemeeble
nUtnUt cnCeleerue keâer, ‘‘peieele legcner cegefMkeâueerves keâener oneÛe efoJeme IeeueefJeuesDemeleerue.’’
Deecneuee ÛeebieuesÛe ceenerle Deens keâer les keâeÙe yeesuele Demeleerue. (Deecneuee nsosKeerue ceenerle
Deens keâer) lÙeeJesUer lÙeebÛÙeehewkeâer pees peemleerle peemle pehetve Deboepe ueeJeCeeje Demesue lees
cnCesue keâer veJns, legceÛes peieeleerue peerJeve kesâJeU Skeâe efoJemeeÛes nesles. ns ueeskeâ legcneuee
efJeÛeejleele keâer yejs, lÙee efoJeMeer ns heJe&le peeleerue lejer kegâ"s? meebiee keâer ceePee heeuevekeâlee&
lÙeebvee OetU yeveJetve G[Jetve osF&ue. DeeefCe he=LJeeruee Demes meheeš megjUerle cewoeve yeveJetve
šekeâerue, keâer lÙeele legcneuee SKeeoemegæe JeUmee DeeefCe megjkegâleer efomeCeej veener. lÙee
efoJeMeer meJe& ueeskeâ nekeâ osCeeNÙeeÛÙee nekesâJej mejU Ûeeuele Ùesleerue, keâesCeer Lees[emegæe
lee"heCee oeKeJet MekeâCeej veener DeeefCe DeeJeepe ke=âheeJebleeÛÙee heg{s oyetve peeleerue, Skeâe
ÛeentueerJÙeefleefjòeâ legcneuee keâenerner Ssketâ ÙesCeej veener. lÙeeefoJeMeer efMeHeâejme GheÙegòeâ "jCeej
veener ÙeeefMeJeeÙe keâer SKeeÅeeuee ke=âheeJeble leMeer hejJeeveieer osF&ue DeeefCe lÙeebÛes cnCeCes Ssketâve
IesCes hemeble keâjerue, lees ueeskeâebÛeer ceeieerue heg{erue meJe& efmLeleer peeCelees DeeefCe ogmeNÙeebvee lÙeeÛes
hetCe& %eeve veener. ueeskeâebÛeer cemlekesâ lÙee efÛejbpeerJe Je efÛejmLeeÙeerÛÙeemeceesj veceü nesleerue. efve<HeâU
"jsue lees, pÙeeves lÙeeJesUer SKeeÅee DelÙeeÛeejeÛes heeheDeesPes GÛeueuesues Demesue, DeeefCe
keâmeueener DelÙeeÛeej DeLeJee nkeäkeâ ceejuee peeCÙeeÛeer Yeerleer vemesue lÙee JÙeòeâeruee peer melke=âlÙes
keâjerue DeeefCe ÙeeÛeyejesyej leer ßeæeJeblemegæe Demesue. (99-112)
28) cnCepes kesâJeU FlekesâÛe veJns keâer GYÙee peerJeveemee"er meceepeeMeer lÙeeÛes mebyebOe lees[ues iesues Je
lÙeeuee Demhe=MÙe yeveJetve mees[ues iesues, lej ØelÙeskeâ ceeCemeeuee lÙeeves mJele:Ûe DeeheuÙee
Demhe=MÙelesÛeer ceeefnleer ÅeeJeer Je og¤veÛe ueeskeâebvee meebiele jeneJes keâer ceer Demhe=MÙe Deens, ceuee efMeJet
vekeâe, DeMeer peyeeyeoejerosKeerue lÙeeÛÙeeJejÛe šekeâueer iesueer.
lee@ne 20 430 heeje 16
DeeefCe ns hewiebyej (me.), DeMeeÛe Øekeâejs Deecner Ùeeuee Dejyeer Yee<esle kegâjDeeve DeJelejues
Deens29 DeeefCe Ùeele JesieJesieàÙee Øekeâejs FMeejs efoues Deensle keâoeefÛele Ùee ueeskeâebveer eflejkeäÙee
Ûeeueerheemetve otj jeneJes DeLeJee lÙeebÛÙeele keâener MegæerJej ÙesCÙeeÛeer efÛevns ÙeeÛÙeecegUs
efomeeJeerle. (113)
lej GÛÛe Je ßes‰ Deens Deuueen, Keje yeeoMeen,30 DeeefCe hene, kegâjDeeve he"Ceele
IeeF& keâjle peeT vekeâe peesheÙeËle legceÛÙeekeâ[s lÙeeÛes efoJÙe Øekeâšve heefjhetCe&lJeeuee heesnÛele
veener, DeeefCe ØeeLe&vee keâje keâer ns heeuevekeâlÙee&, ceePes %eeve Je=efæbiele keâj.31 (114)
Deecner ÙeehetJeea Deeoceuee Skeâ Dee%ee efoueer nesleer hejbleg lees efJeme¤ve iesuee DeeefCe
Deecneuee lÙeeÛÙeele efveOee&j Dee{Uuee veener.32 Dee"Jee leer JesU pesJne Deecner otleebvee
meebefieleues nesles keâer Deeoceheg{s velecemlekeâ Jne. les meJe& lej velecemlekeâ Peeues heCe Skeâ Fyueerme
(Mewleeve) ves vekeâej efouee. ÙeeJej Deecner Deeoceuee meebefieleues keâer, ‘‘hene, ne legceÛee DeeefCe
legceÛÙee helveerÛee Jewjer Deens, Demes neslee keâecee veÙes keâer Ùeeves legcneuee mJeiee&ceOetve ngmekeâeJetve
ÅeeJes DeeefCe legcner mebkeâšele he[eJes. ÙesLes lej legcneuee DeMee megKemeesÙeer GheueyOe Deenesle keâer
legcner GheeMeer Je JeŒenerve jnelener veener keâer leneve Je Tvener legcneuee $eeme osle veener.’’ hejbleg
Mewleeveves lÙeeuee Hetâme ueeJeueer, cnCet ueeieuee, ‘‘ns Deeoce, oeKeJet keâe leguee les Pee[
pÙeeheemetve efÛejbleve peerJeve Je efÛejkeâeue meòee Øeehle nesles?’ mejlesMesJešer lÙee GYeÙelee (heleer-
helveer) veer lÙee Pee[eÛes HeâU KeeTve šekeâues. heefjCeece Demee Peeuee keâer ueiesÛe lÙeebÛes ieghleebie
29) cnCepes DeMeeÛe ØekeâejÛes efJe<eÙe, efMekeâJeCeer DeeefCe GheosMeebveer DeesleØeesle. kegâjDeeveele peer
meebefieleueer iesueer Deensle lÙee meJe& efJe<eÙeekeâ[s ne mebkesâle Deens.
30) DeMee ØekeâejÛeer JeekeäÙes kegâjDeeveele meeceevÙele: Skeâe JÙeeKÙeeveeÛeer meebielee keâjleevee Heâcee&efJeueer
peele Demeleele. lÙee ceeieÛee nslet Demee keâer JÙeeKÙeeveeÛeer meebielee meJeexÛÛe DeuueenÛÙee mlegleer Je
iegCeieeveeves JneJeer. JeCe&veMewueer DeeefCe heg{erue Je ceeieerue meboYe& ue#eele Ieslee Demes mhe°heCes keâUles
keâer Ùee ef"keâeCeer Skeâ JÙeeKÙeeve mebheues Deens DeeefCe ‘Jeuekeâo Deefnodvee Fuee Deeoce’ (Deecner
ÙeehetJeea Deeoceuee Skeâ Dee%ee efoueer nesleer) heemetve ogmejs JÙeeKÙeeve meg¤ nesle Deens.
31) Ùee MeyoeÉejs mhe°heCes Demes keâUle Deens keâer hewiebyej cegncceo (me.) efoJÙeyeesOe (Je¢e) Øeehle keâjerle
Demeleevee les hee" keâjCÙeeÛee Je hegve®ÛÛeejeÛee ØeÙelve keâjerle DemeeJesle, cnCetve mebosMe SskeâCÙeeJej
ue#e hetCe&heCes keWâefõle nesle vemeeJes. ner DeJemLee heentve lÙeebvee metÛevee efoueer iesueer keâer efoJÙe yeesOe
DeJelejle Demeleevee DeeheCe les hee" keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle peeT veÙes.
32) ns mhe° Peeues keâer veblej npejle Deeoce (De.) keâ[tve meojnt Dee%esÛee pees Yebie Peeuee lees nsleghegjmmej
efMejpeesjer cnCetve Peeuee veener lej ieHeâuele DeeefCe YetueÛetkeâerves DeeefCe Fjeoe Je efveOee&j eÛÙee
ogye&uelesuee yeUer he[uÙeecegUs Ie[uee neslee.
lee@ne 20 431 heeje 16
Skeâceskeâebmeceesj GIe[ Peeues DeeefCe ueeieues les mJele:uee mJeiee&ÛÙee heeveebveer PeekeâeJeÙeeme. 33
Deeoce (De.) ves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer DeJe%ee kesâueer DeeefCe mejU ceeiee&Je¤ve Yejkeâšuee
veblej lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&ves efveJe[ kesâueer DeeefCe lÙeeÛÙee he§eeòeeheeÛee mJeerkeâej kesâuee. DeeefCe
lÙeeuee ceeie&oMe&ve Øeoeve kesâues.34 DeeefCe Heâcee&efJeues, ‘‘legcner oesIes (he#e, cnCepes ceeveJe DeeefCe
Mewleeve) ÙesLetve Keeueer Gleje. legcner SkeâceskeâeÛes Me$et jneue. Deelee pej ceePÙeekeâ[tve SKeeos
ceeie&oMe&ve heesnÛeues lej pees keâesCeer ceePÙee Ùee ceeie&oMe&veeÛes DevegmejCe keâjerue lees YeškeâCeejner
veener DeeefCe ogYee&iÙeele iegjHeâšCeejner veener. DeeefCe pees ceePes ‘efpe›eâ’ (GheosMehee") heemetve
leeW[ efHeâjJeerue lÙeeÛÙeemee"er lÙeeÛes peerJeve De[ÛeCeerÛes nesF&ue.35 DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer Deecner lÙeeuee DebOe G"Jet.’’ lees cnCesue, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, peieele lej ceer [esUme
neslees, ÙesLes ceuee DeebOeUe cnCetve keâe G"efJeues?’’ meJe&ßes‰ Deuueen Heâcee&Jeerue, ‘‘nesÙe,
DeMeeÛe Øekeâejs lej DeeceÛÙee JeÛeveebvee, pesJne lÙee legPÙeeheeMeer DeeuÙee neslÙee let efJemejuee
nesleeme, lÙeeÛeØekeâejs Deepe let efJemejuee peele Deensme.’’ DeMee leNnsves Deecner ceÙee&osyeensj
peeCeeNÙeebvee DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mebkesâleebvee ve ceeveCeeNÙeebvee (peieele) yeouee
osle Demelees. DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛee Øekeâeshe DeefOekeâ leer›e DeeefCe DeefOekeâ oerIe&keâeueerve
Deens. (115-127)
ceie keâeÙe lÙee ueeskeâebvee (FeflenemeeÛÙee Ùee Oe[Ÿeeves) keâesCelesner ceeie&oMe&ve efceUeues
veener keâer ÙeebÛÙeehetJeea efkeâlÙeskeâ ueeskeâmecegoeÙeebvee Deecner ve° keâ¤ve šekeâues Deens pÙeebÛÙee
(GodOJemle) JemlÙeebceOÙes ns Deepe JeeJejle Deensle? JeemleefJekeâle: ÙeebÛÙeele heg<keâU mebkesâle
Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes meodyegæer yeeUieCeejs Deensle. (128)
pej legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve hetJeeaÛe Skeâ iees° efveef§ele kesâueer iesueer vemeleer DeeefCe
meJeueleerÛeer Skeâ cegole "jefJeueer iesueer vemeleer lej DeJeMÙe ÙeebÛeemegæe efvekeâeue ueeJeuee iesuee
Demelee. cnCetve ns hewiebyej (me.), pÙee iees°er ns jÛele Deensle lÙeeJej mebÙece yeeUiee DeeefCe
33) ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej DeJe%ee neslee#eCeerÛe, mejkeâejer Fleceeceeves lÙeebvee pes SsÕeÙe& Øeehle
nesles les efnjeJetve Iesleues iesues. meJe&ØeLece lÙeebÛeer DeefYeJÙeòeâer mejkeâejer heesMeeKe efn jeJetve IesCÙeeÛÙee
¤heevesÛe Peeueer. DeVe, heeCeer DeeefCe efveJeeNÙeeÛeer heeUer lej veblej ÙesCeej nesleer.
34) cnCepes MewleeveeØeceeCes yeefn<ke=âle Je efOekeäkeâej«emle kesâues veener lej pesJne ueefppele nesTve lÙeeves
he§eeòeehe JÙeòeâ kesâuee lesJne Deuueenves lÙeebÛÙeeMeer DeMee cesnjyeeveerÛee JÙeJenej kesâuee.
35) peieele peerJeve lebie DemeCÙeeÛee DeLe&, lÙeeuee lebieer Je šbÛeeF& ueeietve jenerue Demes veJns lej DeLe&
Demee keâer ÙesLes lÙeeuee Meebleer ueeYeCeej veener. keâjes[heleer Demeuee lejer yesÛewve jenerue. ef$eYegJeveebÛee
meceüeš Demeuee lejer DemJemLelee DeeefCe yesÛewveerheemetve lees cegòeâ nesCeej veener. lÙeeÛes peieeleerue ÙeMe
menœeeJeOeer DeÙeesiÙe GheeÙeÙeespeveebÛee heefjCeece Demesue pesCeskeâ¤ve DeeheuÙee Deble:keâjCeeheemetve les
meYeesJeleer DemeuesuÙee mebhetCe& meecetefnkeâ JeeleeJejCeeheÙeËle ØelÙeskeâ JemletMeer lÙeeÛee keâeÙeceÛee mebIe<e&
nesle jenerue. lÙeecegUs megKe Je Meebleer DeeefCe Keje Deevebo lÙeeuee keâoeefhe ueeYeCeej veener.
lee@ne 20 432 heeje 16
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ieewjJe Je mlegleermeceJesle lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâje metÙeexoÙeehetJeea Je
metÙee&mleehetJeea DeeefCe je$eerÛÙee JesUer osKeerue heeefJe$Ùeieeve keâje DeeefCe efoJemeeÛÙee ceOÙeebJej, 36
keâoeefÛele legcner mebleg° JneJes.37 DeeefCe vepejosKeerue osT vekeâesme ueewefkeâkeâ peerJeveeleerue lÙee
JewYeJeekeâ[s pes Deecner Ùeehewkeâer efJeefJeOe ØekeâejÛÙee ueeskeâebvee osTve "sJeues Deens, les lej Deecner
lÙeebÛeer hejer#ee heenCÙeemee"er efoues Deens, DeeefCe legPÙee heeuevekeâlÙee&ves efouesueer JewOe GhepeerefJekeâeÛe
Gòece DeeefCe efÛejmLeeÙeer Deens.38 DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee veceepeÛee DeeosMe Åee DeeefCe mJele:
osKeerue lÙeeÛes heeueve keâjerle jne. Deecner legceÛÙeeheemetve keâmeueerner GhepeerefJekeâe FefÛÚle veener,
GhepeerefJekeâe lej DeecnerÛe legcneuee osle Deenesle DeeefCe Debleerce keâuÙeeCe lej F&MehejeÙeCelesmee"erÛe
Deens. (129-132)
les cnCeleele, ne Fmece DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve SKeeoe mebkesâle (Ûecelkeâej) keâe
DeeCele veener? DeeefCe lÙeebÛÙeeheeMeer hetJeeaÛÙee Oece&«ebLeeÛÙee meJe& efMekeâJeCegkeâerÛes JeCe&ve mhe°heCes
Deeues veener keâe?39 pej Deecner lÙeeÛÙee ÙesCÙeehetJeea Ùeebvee SKeeÅee Øekeâesheeves ve° kesâues Demeles lej
ceie Ùee ueeskeâebveerÛe meebefieleues Demeles keâer ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, let DeeceÛÙeekeâ[s SKeeoe
Øesef<ele keâe hee"efJeuee veenerme keâer Deheceeefvele nesCÙeehetJeea Je veeceg<keâer ÙesCÙeeDeieesojÛe Deecner legPÙee
mebkesâleebÛes DevegmejCe kesâues Demeles? ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ØelÙeskeâpeCe DeeheuÙee keâcee&ÛÙee
heefjCeeceebÛÙee Øeleer#esle Deens, cnCetve Deelee Øeleer#esle jne, ueJekeâjÛe legcneuee keâUsue keâer keâesCe
mejU ceeiee&Jej ÛeeueCeejs Deensle DeeefCe keâesCe yeesOe ueeYeuesues Deensle. (133-135)
36) jyeÛeer mlegleer Je iegCeieeveeyejesyej lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjCÙeeves DeefYeØesle veceepe Deens. veceepeÛÙee
JesUemebyebOeer Ùee ef"keâeCeerosKeerue mhe° FMeeje kesâuesuee Deens. metÙeexoÙeehetJeea ‘Heâ»e’ veceepe,
metÙee&mleehetJeea ‘Demej’ veceepe DeeefCe je$eerÛÙee JesUsle ‘FMee’ Je ‘lenppego’ Ùee veceepe. Gjues
efoJemeeÛes šeskeâ lej les leerveÛe Demet Mekeâleele. Skeâ šeskeâ mekeâeUÛes Deens, ogmejs šeskeâ metÙee&Ûes
keâueCes nesÙe DeeefCe eflemejs šeskeâ cnCepes mebOÙeekeâeU Deens. cnCetve efoJemeeÛÙee šeskeâebveer DeefYeØesle
›eâceMe: Heâ»e, pegnj DeeefCe ceieefjye, ÙeeÛe veceepe Demet Mekeâleele.
37) ÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. Skeâ Demee keâer DeeheuÙee OÙesÙeemee"er legcneuee veevee leNnsÛÙee pÙee
Deme¢e iees°er menve keâjeJÙee ueeiele Deensle lÙee DeeheuÙee efJeÅeceeve efmLeleerJej mebleg° jene. ogmeje
Demee keâer legcner ns keâece peje keâ¤ve yeIee lej Kejs, ÙeeÛee heefjCeece Demee keâener meceesj ÙesF&ue
pesCeskeâ¤ve legceÛes ceve ØemeVe nesF&ue.
38) Dejyeer Meyo ‘efjpkeâ’Ûee DevegJeeo Deecner ‘nueeue jespeer’ kesâuee Deens keâejCe meJeexÛÛe Deuueenves
‘njece ceeueeme’ jyeÛeer jespeer cnCetve keâes"sÛe mebyeesefOeuesues veener.
39) cnCepes ÙeebÛÙeehewkeâerÛe Skeâe efvej#ej Fmeceeves lees «ebLe meeoj kesâuee Deens pÙeele ØeejbYeeheemetve les
DeeleeheÙeËleÛÙee meJe& owJeer «ebLeeÛes efJe<eÙe DeeefCe efMekeâJeCeerÛes melJe keâe{tve "sJeues iesues Deens.
ceeveJeeÛÙee ceeie&oMe&veemee"er lÙee «ebLeele pes keâener nesles, les meJe&Ûe kesâJeU Ùee «ebLeele SkeâJešuesues
Deens Demes veener lej lÙeebÛee Gueie[e keâ¤ve Flekesâ mhe° kesâuesues Deens keâer ieebJe{U ‘yeöÏ’osKeerue
les mecepetve, lÙeeheemetve ueeYe IesT Mekeâleele, keâeÙe ne Ûecelkeâej Lees[e Deens?
DeuedDebefyeÙee 21 433 heeje 17
21 metjn DeuedDebefyeÙee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 112)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
peJeU ÙesTve "sheueer Deens ueeskeâebÛÙee efnMeesyeeÛeer Ieškeâe DeeefCe les ieeHeâerue Deensle.
lÙeebÛÙeepeJeU pees keâener veJeerve GheosMe lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Ùeslees, lÙeeuee mebkeâesÛeeves
Sskeâleele DeeefCe KesUeble ueeieuesues jneleele. lÙeebÛes ceve (ogmeNÙeeÛe efÛeblesle) obie Deens.
(1-3-)
DeeefCe DelÙeeÛeejer Deeheehemeeble keâeveiees°er keâjleele keâer, ‘‘ne Fmece Kejs
legceÛÙeemeejKeeÛe Skeâ ceveg<Ùe lej Deens, ceie keâeÙe legcner [esàÙeeosKele peeotÛÙee HebâÅeele
De[keâCeej?’’ (-3)
hewiebyejeves meebefieleues, ceePee heeuevekeâlee& leer ØelÙeskeâ iees° peeCelees peer DeekeâeMe DeeefCe
he=LJeerle kesâueer peeles, lees SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens.1 (4)
ns cnCeleele, ‘‘efkebâyengvee ns mJehe> efJeYeüce Deens, efkebâJee mJejefÛele Deens, SJe{sÛe veJns
lej ner JÙeòeâer keâJeer Deens. DevÙeLee DeeCeeJes Ùeeves SKeeos mebkesâleefÛevn pÙeeØeceeCes hetJe&keâeueerve
hewiebyej mebkesâleefÛevnebmen hee"efJeues iesues nesles.’’ Jemlegle: ÙeebÛÙeehetJeea keâesCelÙeener Jemleerves,
efpeuee Deecner ve° kesâues, ßeæe "sJeueer veJnleer. Deelee keâeÙe ns ßeæe "sJeleerue? (5-6)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), legceÛÙee Deieesojmegæe Deecner ceeCemeebveeÛe hewiebyej cnCetve
hee"efJeues nesles, pÙeebÛÙeeJej Deecner efoJÙeyeesOe Øekeâš keâjerle neslees. legcneuee pej ÙeeÛes %eeve
vemesue lej «ebLeOeejkeâebvee efJeÛee¤ve IÙee lÙee hewiebyejebvee Deecner Deenej efJejefnle Mejerj mebheoe
efoueer veJnleer. lemesÛe les Decej osKeerue veJnles. ceie hene, keâer mejlesMesJešer Deecner lÙeebÛÙeeMeer
kesâuesues JeÛeve hetCe& kesâues, DeeefCe lÙeebvee Je pÙeebvee pÙeebvee Deecner FefÛÚues, JeeÛeefJeues, DeeefCe
ceÙee&oe Yebie keâjCeeNÙeebvee Deecner "ej kesâues. (7-9)
ueeskeânes, Deecner legceÛÙeekeâ[s Demee Skeâ «ebLe hee"efJeuee Deens pÙeeceOÙes legceÛeeÛe
1) cnCepes hewiebyejeves Ùee KeesšŸee ØeÛeejeÛes Je keâeveiees°erÛÙee Ùee ceesefncesÛes Gòej ÙeeefMeJeeÙe keâoeefhe efoues
veener keâer legcner ueeskeâ pÙee keâener yeelee yeveefJelee lÙee meJe& F&Õej Sskeâlees DeeefCe peeCelees, ceie
cees"Ÿeeves GÛÛeeje keâer hegšhegšle keâeveele Hegbâkeâe. DevÙeeÙeer Me$etbÛÙee cegkeâeyeuÙeele keâOeerner peMeeme lemes
Gòej osCÙeeme lees lelhej Peeuee veener.
DeuedDebefyeÙee 21 434 heeje 17
GuuesKe Deens, legcneuee keâUle veener keâeÙe?2 (10)
efkeâlÙeskeâ DelÙeeÛeejer Jemeenleer Deensle, pÙeebvee Deecner efÛej[tve šekeâues DeeefCe
lÙeebÛÙeeveblej ogmeNÙee SKeeÅee pevemecegoeÙeeme GYes kesâues. pesJne lÙeebvee DeeceÛee Øekeâeshe
peeCeJeuee lesJne ueeieues lesLetve heU keâe{eÙeuee (cnšues iesues) ‘‘heUt vekeâe, pee DeeheuÙee
lÙeeÛe Iejele DeeefCe SsÕeÙee&ÛÙee meeOeveeble pÙeele legcner Ûewve keâjerle neslee, keâoeefÛele legcneuee
efJeÛeejues peeF&ue.’’3 cnCet ueeieues, ‘‘DeeceÛes ogozJe! efve:MebkeâheCes Deecner DehejeOeer Deenesle.’’
DeeefCe les DemeeÛe hegkeâeje keâjerle jeefnues ÙesLeheeJeslees keâer Deecner lÙeebÛes KeUs kesâues. DeeefCe
lÙeebÛÙeele DeeÙeg<ÙeeÛeer ef"Ceieer megæe efMeuuekeâ "sJeueer veener. (11-15)
Deecner ns DeekeâeMe DeeefCe he=LJeer Je pes keâener lÙeeÛÙeele Deens, keâener KesU cnCetve
yeveefJeuesues veener. pej Deecneuee SKeeos KesUCes yeveJeeÙeÛes Demeles DeeefCe pej DemesÛe keâener
Deecneuee keâjeJeÙeeÛes Demeles lej DeeheuÙeeheemetveÛe keâ¤ve Iesleues Demeles.4 hejbleg Deecner lej
DemelÙeeJej melÙeeÛee Øenej keâjlees, pees lÙeeÛes keâheeUcees#e keâjlees DeeefCe lees heenlee heenlee ve°
neslees DeeefCe legcnemee"er efJeveeMe Deens lÙee iees°ercegUs pÙee legcner jÛelee. (16-18)
he=LJeer Je DeekeâeMeeble peer keâener me=°er Deens leer DeuueenÛeerÛe Deens. DeeefCe pes (otle)
lÙeeÛÙeepeJeU Deensle les DeeheuÙeeuee cees"s mecepetve lÙeeÛÙee Yeòeâerheemetve yeb[ keâjerle veenerle
2) cnCepes ÙeeÛÙeele keâener keâuheveeefJeueemeeÛÙee iees°er lej veener, legceÛÙee mJele:ÛeeÛe GuuesKe Deens,
legceÛÙeeÛe ceeveefmekeâ Je JÙeeJeneefjkeâ peerJeveeÛeer ÛeÛee& Deens. legceÛÙeeÛe Øeke=âleer Je jÛevesJej DeeefCe
ØeejbYe Je MesJeš Jej iegHeäleiet Deens. legceÛÙeeÛe meYeesJeleer DemeuesuÙee lÙee efveMeeCÙee efveJe[tve Øemlegle
kesâuesuÙee Deensle pÙee JeemleJeleskeâ[s efveoxMe keâjerle Deensle, DeeefCe legceÛÙeeÛe veweflekeâ iegCeehewkeâer
Glke=â° Je efveke=â° Ùeebleerue Heâjkeâ mhe° keâ¤ve oeKeefJeues peele Deens Je les ÙeesiÙe DemeCÙeeyeöue
legceÛÙee mJele:ÛeerÛe Deble:keâjCes iJeener osle Deensle. Ùee meJe& iees°erle keâesCeleer iees° DeMeer Demhe°
DeeefCe iegbleeiegbleerÛeer Deens keâer efpeÛÙee Deekeâueveeme legceÛeer yegæer efve®heeÙeer "jueer DemeeJeer?
3) ÙeeÛes Deveskeâ DeLe& Demet Mekeâleele. Goe. peje ÛeebieuÙee Øekeâejs Ùee ØekeâesheeÛes efvejer#eCe keâje cnCepes
GÅee SKeeÅeeves ÙeeÛee DenJeeue efJeÛeejuee lej meebielee ÙeeJes. DeeheuÙee lÙeeÛe Leeševes hegvne
cenefHeâueer jbieJee, keâoeefÛele Deeleener legceÛÙee efKepeceleieejebveer nele yeebOetve efJeÛeejeJes keâer mJeeceer
keâeÙe Dee%ee Deens. Deeheueer leerÛe ceb[Us Je meefcelÙee mLeehetve yemee, keâoeefÛele Deelee osKeerue legceÛes
JewÛeeefjkeâ meuues DeeefCe Oetle& celeeheemetve ueeYe IesCÙeemee"er ueeskeâebveer npej JneJes.
4) cnCepes Deecneuee KesUeJeÙeeÛesÛe Demeles lej KesUCes yeveJetve Deecner mJele:Ûe KesUuees Demelees. lÙee
mJe¤heele ne peguetce lej keâoeefhe kesâuee iesuee vemelee keâer GieerÛeÛe Skeâ mebJesoveMeerue, efJeJeskeâer DeeefCe
peyeeyeoej efveefce&leer pevceeme DeeCeueer iesueer Demeleer. efleÛÙee ojcÙeeve melÙe Je DemelÙeeÛee mebIe<e&
DeeefCe Dees{eleeCe ueeJeueer iesueer Demeleer Je kesâJeU DeeheuÙee ceewpe Je ceveesjbpevesKeelej meoeÛeejer
oemeebvee efJeveekeâejCe Deecner Ùeelevesle šekeâues Demeles.
DeuedDebefyeÙee 21 435 heeje 17
DeeefCe efMeefLeuemegæe5 nesle veenerle. je$ebefoJeme lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle jenleele, efJeßeebleer
Iesle veenerle. (19-20)
keâeÙe Ùee ueeskeâebÛes he=LJeerJejerue yeveefJeuesues GheemÙe Demes Deensle (pes efvepeeaJeeuee mepeerJe
keâ¤ve) GYes keâjleele? (21)
pej DeekeâeMe Je he=LJeerle Skeâe DeuueenefMeJeeÙe ogmejs GheemÙe Demeles lej (he=LJeer Je
DeekeâeMe) oesneWÛeer JÙeJemLee efyeIe[ueer Demeleer. cnCetve heefJe$e Deens jepeefmebnemeveeÛee mJeeceer
Deuueen lÙee iees°erheemetve pes ns ueeskeâ jÛeerle Deensle. lees DeeheuÙee keâeceemee"er (keâesCeemeceesj)
GòejoeÙeer veener Je meJe&peCe GòejoeÙeer Deensle. (22-23)
lÙeeuee mees[tve Ùeebveer ogmejs GheemÙe yeveefJeues Deensle keâeÙe? ns hewiebyej (me.), Ùeebvee
meebiee, ‘‘DeeCee Deeheues ØeceeCe, ne «ebLe Deens lÙeebÛee pes ceePÙeemeesyele Deensle DeeefCe lÙeebÛeener
«ebLe Deens pes ceePÙee hetJeea nesTve iesues Deensle.’’ hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ ueeskeâ
JemlegefmLeleerheemetve DeveefYe%e Deensle, cnCetve les efJecegKe Peeuesues Deensle. Deecner legceÛÙeehetJeeaner
pees hewiebyej hee"efJeuee lÙeeuee neÛe efoJÙe yeesOe efouee Deens keâer ceePÙeeJÙeefleefjòeâ DevÙe keâesCeerÛe
GheemÙe veener, cnCetve legcner ceePeerÛe Yeòeâer keâje. (24-25)
ns cnCeleele, ‘‘jnceeve mebleleer yeeUielees.’’ ‘‘Deuueen heefJe$e Deens, les (cnCepes otle)
lej oeme Deensle pÙeebvee Øeefle‰e efoueer iesueer Deens. lÙeeÛÙee heeMeer heg{s nesTve yeesuele veenerle
DeeefCe Heâòeâ lÙeeÛÙee Dee%esÛeer DebceueyepeeJeCeer keâjleele. pes keâener lÙeebÛÙeemeceesj Deens lesner lees
peeCelees DeeefCe pes keâener lÙeebÛÙee °erDee[ Deens lesmegæe lees peeCelees, les kegâCeeÛeerner efMeHeâejme
keâjerle veenerle, lÙeeJÙeefleefjòeâ keâer pÙeeÛÙeeyeeyeleerle efMeHeâejme SskeâCÙeeme Deuueen mencele
neslees, DeeefCe les lÙeeÛÙee YeÙeeves uešhešleele, DeeefCe pej lÙeebÛÙeehewkeâer kegâCeer meebefieleues keâer
DeuueenefMeJeeÙe ceerosKeerue Skeâ GheemÙe Deens lej Deecner lÙeeuee vejkeâeÛeer efMe#ee osT.
DeeceÛÙee ÙesLes DelÙeeÛeeNÙeebÛee neÛe yeouee Deens. (26-29)
keâeÙe les ueeskeâ pÙeeveer (hewiebyejeÛes cnCeCes SskeâCÙeeme) vekeâej efouee Deens, efJeÛeej
keâjerle veener keâer ns meJe& DeekeâeMe Je he=LJeer hejmhej SkeâmebIe nesles, ceie Deecner lÙeebvee efJeYeòeâ
kesâues, DeeefCe heeCÙeeheemetve ØelÙeskeâ mepeerJe efvecee&Ce kesâuee? keâeÙe les (DeeceÛÙee Ùee efveefce&leerme)
ceevele veenerle? DeeefCe Deecner he=LJeerle heJe&le jesJeues pesCeskeâ¤ve efleves Ùeebvee IesTve keâueb[t veÙes,
DeeefCe lÙeele ØeMemle ceeie& yeveefJeues, keâoeefÛele ueeskeâebveer Deeheuee ceeie& peeCetve IÙeeJee. DeeefCe
Deecner DeekeâeMeeuee Skeâ megjef#ele DeeÛÚeove yeveefJeues. hejbleg ns me=°erÛÙee mebkesâleebkeâ[s ue#eÛe
osle veenerle. DeeefCe lees DeuueenÛe Deens pÙeeves je$e DeeefCe efoJeme yeveefJeues DeeefCe metÙe& Je Ûebõ
5) cnCepes F&ÕejeÛeer yeboieer keâjCes lÙeebvee DeefØeÙener veener keâer efveefjÛÚsves yeboieer keâjlee keâjlee les ceuetue
nesle DemeeJesle DeeefCe F&Õejer Dee%esÛes heeueve keâjleevee lÙeebvee LekeâJeeosKeerue Ùesle veener.
DeuedDebefyeÙee 21 436 heeje 17
efvecee&Ce kesâues, meJe& SkeâeÛe veYeesceb[Uele lejbiele Deensle.6 (30-33)
DeeefCe ns hewiebyej! (me.) legceÛÙeehetJeea Deecner keâesCeeuee megæe efÛejkeâeue "sJeues veener.
pej legcner celÙe& Peeuee lej ns ueeskeâ keâeÙe DecelÙe& jent Mekeâleerue? ØelÙeskeâ peerJeerleeme ce=lÙetÛeer
ÛeJe ÛeeKeeJeÙeeÛeer Deens. DeeefCe Deecner ÛeebieuÙee Je JeeF&š efmLeleerle DeeCetve legcne meJeeËÛeer
hejer#ee Iesle Deenesle. mejlesMesJešer legcneuee DeeceÛÙeekeâ[sÛe ®pet JneÙeÛes Deens. (34-35)
ns melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeejs pesJne legcneuee heenleele lesJne legcneuee LeósÛee efJe<eÙe
yeveefJeleele. cnCeleele, ‘‘ne Deens keâe lees Fmece pees legceÛÙee GheemÙeebÛee GuuesKe keâjerle
Demelees?’’ DeeefCe lÙeebÛeer mJele:Ûeer efmLeleer DeMeer Deens keâer les ke=âheeJebleeÛÙee mcejCeeme vekeâej
osleele. (36)
ceeCemeeuee (mJeYeeJele:Ûe) GleeJeerU yeveefJeCÙeele Deeues Deens. Deelee ceer legcneuee
Deeheues mebkesâle oeKeJetve osle Deens, IeeF& ke⤠vekeâe. ns ueeskeâ cnCeleele, ‘‘DeKesj ner Oecekeâer
hetCe& keâOeer nesCeej, pej legcner Kejs Demeeue?’’ Ùee F&Meões¢eebvee lÙee JesUsÛes keâener %eeve Demeles
pesJne ns Deeheues leeW[ner Deeieerheemetve JeeÛeJet MekeâCeej veenerle ve DeeheuÙee hee"er DeeefCe Ùeebvee
keâes"tve ceolener heesnÛeCeej veener. leer Deeheòeer Dekeâmceele ÙesF&ue DeeefCe lÙeebÛÙeeJej DeMeeØekeâejs
Skeâoce Pe[he Ieeueerue keâer ns efleuee hejleJetner MekeâCeej veenerle keâer Ùeebvee #eCeYej meJeuelener
efceUCeej veener. Gheneme legceÛÙee hetJeeaÛÙee hewiebyejebÛeeosKeerue kesâuee iesuee Deens. hejbleg lÙeebÛee
Gheneme keâjCeejs lÙeeÛe iees°erÛÙee HesâNÙeele Deeues pÙeeÛee Gheneme les keâjerle Demele.
(37-41)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘keâesCe Deens pees legcneuee je$eer DeLeJee efoJemee
ke=âheeJebleeheemetve JeeÛeJet Mekesâue?’’ hejbleg ns DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee GheosMeeheemetve leeW[
efHeâjJeerle Deensle. keâeÙe ns keâener Demes GheemÙe yeeUieleele pes DeeceÛÙee efJejesOeele Ùeebvee meneÙÙe
keâjleerue? les lej DeeheuÙee mJele:ÛeerosKeerue ceole ke⤠Mekeâle veenerle DeeefCe lÙeebvee DeeceÛes
meceLe&veosKeerue Øeehle veener. Kejer iees° DeMeer Deens keâer Ùee ueeskeâebvee DeeefCe ÙeebÛÙee
Jee[Jeef[ueebvee Deecner peerJeveeÛeer meeOevemeeceg«eer osle jeefnuees ÙesLeheeJeslees keâer Ùeebvee oerIe&keâeU
6) ‘Heâuekeâ’ ne Dejyeer Meyo DeblejeU DeeefCe ceb[ueeÛÙee Deieoer meceeveeLeea Deens. Dejyeer Yee<esleerue
DeekeâeMeeÛÙee meJe& heefjefÛele veeJeebhewkeâer Skeâ veeJe Deens. ‘meJe& Skeâ Skeâe veYeesceb[Uele lejbiele
Deensle’ ÙeeJe¤ve oesve iees°er mhe°heCes ue#eele Ùesleele. Skeâ DeMeer keâer ner meJe& ve#e$es SkeâeÛe Heâuekeâ
(veYeesceb[U) ceOÙes Deens Demes veener lej ØelÙeskeâeÛee ‘Heâuekeâ’ JesieUe Deens. ogmejer iees° DeMeer keâer
‘Heâuekeâ’ keâener DeMeer Jemlet veener keâer pÙeele ner ve#e$es KegbšŸeeØeceeCes pe[efJeuesueer DemeeJeerle Je lees
mJele:Ûe lÙeebvee IesTve YeüceCe keâjerle DemeeJee, lej lees SKeeoe õJÙe heoeLe& Deens efkebâJee JeeleeJejCe
DeeefCe Debleefj#e mJe¤heeÛeer SKeeoer iees° Deens, pÙeele Ùee ve#e$eebÛeer neueÛeeue lejbieCÙeeÛÙee
ke=âleerMeer meecÙe jeKeles.
DeuedDebefyeÙee 21 437 heeje 17
Peeuee. hejbleg keâeÙe Ùeebvee efomele veener keâer Deecner peefceveeruee efJeefJeOe efoMesves DeekegbâefÛele keâjerle
jeefnuees Deenesle?7 ceie keâeÙe ns JejÛe{ "jleerue? Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer lej efoJÙe yeesOeeÛÙee
DeeOeejeJej legcneuee meeJeOe keâjerle Deens’’ hejbleg yeefnjs nekeâ Sskeâle vemeleele pesJne lÙeebvee
meeJeOe kesâues peeles DeeefCe legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙeeØekeâesheeÛee Lees[eosKeerue mheMe& Ùeebvee Peeuee
cnCepes ueiesÛe Dee›eâesMe ke⤠ueeieleerue keâer, DeeceÛes ogozJe! efve:mebMeÙe Deecner DehejeOeer neslees.
(42-46)
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Deecner "erkeâ"erkeâ Jepeve keâjCeejs lejepet "sJet. ceie keâesCelÙeener
JÙeòeâerJej ÙeeflkebâefÛeleosKeerue DelÙeeÛeej nesCeej veener. pÙeeves ceesnjerÛÙee oeCÙeeyejesyejosKeerue
keâener kesâues meJejues Demesue les Deecner meceesj DeeCet DeeefCe efnMesye ueeJeCÙeeme Deecner hegjsmes
Deenesle. (47)
hetJeea Deecner cetmee DeeefCe ne¤ve (De.) Ùeebvee keâmeesšer, ØekeâeMe DeeefCe ‘Dee"JeCe’
Øeoeve kesâueer Deens lÙee F&MehejeÙeCe ueeskeâebÛÙee keâuÙeeCeekeâefjlee pÙeevee ve yeIelee DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer Yeerleer Jeešles DeeefCe pÙeebvee (efnMeesyeeÛÙee) lÙee IeškesâÛes YeÙe ueeietve jeefnues
Deens, DeeefCe Deeleener mece=æMeeueer ‘Dee"JeCe’ Deecner (legceÛÙeemee"er) DeJelejueer Deens. ceie
keâeÙe legcner efnuee mJeerkeâejCÙeeme vekeâej oslee? (48-50)
lÙeeÛÙeener hetJeea Deecner FyeÇenerce (De.) Ùeeuee met%eheCee Øeoeve kesâuee neslee. DeeefCe
Deecner lÙeeuee ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCele neslees. Dee"Jee, lees Øemebie pesJne lÙeeves DeeheuÙee Je[erue
Je DeeheuÙee ueeskeâebvee meebefieleues nesles keâer, ‘‘Ùee cetlÙee& keâmeuÙee Deensle pÙeeJej legcner ceesefnle
nesle Deenele?’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘Deecneuee DeeceÛes Jee[Je[erue lÙeebÛeer Gheemevee keâjleevee
Dee{Uues Deensle.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘legcner osKeerue heLeYeü° Deenele DeeefCe legceÛes
Jee[Je[erueosKeerue mhe°heCes ceeie&Yeü°lesle iegjHeâšues nesles.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘keâeÙe let
DeeceÛÙeemeceesj Deeheues Kejs efJeÛeej ceeb[le Deensme keâer Leóe keâjerle Deensme?’’ lÙeeves Gòej
efoues, ‘‘veener, efkebâyengvee KejesKejÛe legceÛee heeuevekeâlee& leesÛe Deens pees DeekeâeMe DeeefCe
he=LJeerÛee mJeeceer DeeefCe lÙeebÛee œe°e Deens. ÙeeJej ceer legcnemece#e iJeener oslees DeeefCe Deuueen
MeheLe ceer legceÛÙee iewjnpesjerle legceÛÙee cetleeAÛee pe¤j meceeÛeej IesF&ve.’’ lÙeeØeceeCes lÙeeves
7) cnCepes he=LJeerJej DeeceÛÙee ØeYeeJeer MeòeâerÛÙee keâeÙe&MeeruelesÛeer ner efÛevns GIe[heCes efomeleele keâer
Dekeâmceele keâOeer og<keâeUeÛÙee mJe¤heele, keâOeer jesieeÛÙee meeLeerÛÙee mJe¤heele, keâOeer cenehetjebÛÙee
mJe¤heele, keâOeer YetkebâheeÛÙee mJe¤heele, keâOeer Leb[er Je G<cÙeeÛÙee mJe¤heele SKeeoer Deeheòeer DeMee
Øekeâejs keâesmeUles peer ceeCemeeÛes meJe& kesâues meJejues JeeÙee IeeueefJeles, npeejes Je ueeKees ceeCemes
cejleele, JemlÙee ve° nesleele, GYeer Demeuesueer Mesles ieejo nesleele, GlheVe Iešles, JÙeeheejele ceboer
ÙesT ueeieles. leelheÙe& Demes keâer ceeveJeer peerJeveeÛÙee meeOevemeeceg«eerle keâOeer keâesCelÙeekeâ[tve keâceer nesles
lej keâOeer keâesCelÙee yeepetves. ceveg<Ùe Deeheues meJe& yeU ueeJetveosKeerue DeMee neveer jesKet Mekeâle veener.
DeuedDebefyeÙee 21 438 heeje 17
lÙeebvee efÚVeefJeefÚVe keâ¤ve šekeâues DeeefCe kesâJeU lÙeebÛÙee cees"Ÿeeuee mees[tve efoues pesCeskeâ¤ve
keâoeefÛele lÙeebveer lÙeeÛÙeekeâ[s ¤pet JneJes. (lÙeebveer ÙesTve cetleeAÛeer ner oMee heeefnueer lesJne)
cnCet ueeieues, ‘‘DeeceÛÙee GheemÙeebÛeer ner oMee keâesCeer kesâueer? YeueleeÛe keâesCeer DelÙeeÛeejer
neslee lees.’’ (keâener ueeskeâ) cnCeeues, ‘‘Deecner Skeâe le®Ceeuee ÙeebÛee GuuesKe keâjleevee Sskeâues
nesles pÙeeÛes veeJe FyeÇenerce (De.) Deens.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘lej Oe¤ve DeeCee lÙeeuee
meJeeËmece#e, pesCeskeâ¤ve ueeskeâebveer heeneJes (lÙeeÛee keâmee meceeÛeej Iesleuee peelees.)’’
(FyeÇenerceÛÙee Deeieceveeveblej) lÙeebveer efJeÛeejues, ‘‘FyeÇenerce (De.), let DeeceÛÙee GheemÙeebMeer ns
ke=âlÙe kesâues Deensme keâe?’’ lÙeeves Gòej efoues, ‘‘efkebâyengvee, ns meJe&keâener ÙeebÛÙee Ùee mejoejeves
kesâues Demesue, ÙeebveeÛe efJeÛeeje pej ns yeesuele Demeleerue.’’8 ns Ssketâve les DeelceeefYecegKe Peeues
Je (ceveeleuÙee ceveele) cnCet ueeieues, ‘‘KejesKej legcner mJele:Ûe DelÙeeÛeejer Deenele.’’ hejbleg
hegvne lÙeebÛeer yegefæ efHeâjueer, DeeefCe cnCeeues, ‘‘leguee ceenerle Deens keâer ns yeesuele veenerle.’’
FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceie keâeÙe legcner Deuueenuee mees[tve lÙee Jemletbvee hetpele
Deenele pÙee legceÛee keâener HeâeÙeoe keâjCÙeemener meceLe& veenerle Je vegkeâmeeveermee"erner veenerle.
efOe:keâej Demees legcneJej DeeefCe legceÛÙee Ùee GheemÙeebJej, pÙeebÛeer legcner Deuueenuee mees[tve
Gheemevee keâjerle Deenele. keâeÙe legcneuee pejeosKeerue Dekeäkeâue veener?’’ lÙeebveer meebefieleues,
‘‘peeUtve šekeâe Ùeeuee, DeeefCe meneÙÙe keâje DeeheuÙee GheemÙeebÛes pej legcneuee keâener
keâjeJeÙeeÛes Demesue.’’ Deecner meebefieleues, ‘‘ns Deie>er! Leb[ nes DeeefCe Meebleer Je megj#ee nes
FyeÇenercemee"er.’’9 les FefÛÚle nesles keâer FyeÇenerceMeer og°heCee keâjeJee. hejbleg Deecner lÙeebvee
oe¤Ce DeheÙeMeer kesâues. DeeefCe Deecner lÙeeuee DeeefCe uetle (De.) uee JeeÛeJetve lÙee Yetceerkeâ[s
keâe{tve vesues, pÙeele Deecner peieJeeefmeÙeebkeâefjlee YejYeješ "sefJeueer Deens, DeeefCe Deecner lÙeeuee
8) Ùee MeyoebveerÛe ns Deieoer mhe° nesle Deens keâer, lÙee ueeskeâebveer GòejeoeKeue mJele:Ûe ns keâyetue keâjeJes
keâer lÙeebÛes ns GheemÙe meJe&mJeer ueeÛeej Deensle Je lÙeebÛÙeekeâ[tve keâesCelÙeener ke=âleeRÛeer Dehes#eeosKeerue
kesâueer peeT Mekeâle veener, cnCetveÛe ner iees° npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebveer meebefieleueer nesleer. DeMee
Øemebieer SKeeoe Fmece ÙegefòeâJeeoemee"er JemlegefmLeleerefJe¤æ pes yeesuelees lÙeeuee Keesšs cnCetve "jefJeues
peeT Mekeâle veener keâejCe lees mJele:ner KeesšsheCeeÛÙee efveÙÙeleves Demes cnCele veener Je pÙeebvee lees
meebiele Demelees lesosKeerue les Keesšs cnCetve mecepele veenerle. yeesueCeeje lemes yeesOe ØeceeCeeÛeer
heefjhetCe&lee cnCetve meebiele Demelees Je SskeâCeejeosKeerue ÙeeÛe DeLee&ves les Iesle Demelees.
9) DeeuesuÙee Meyoebveer DeeefCe lÙeeÛÙee ceeieÛes Je heg{Ûes meboYe& osKeerue Ùee DeLee&uee heg°er osle Deensle
keâer lÙeeveer KejesKejÛe DeeheuÙee meojnt efveCe&Ùeeuee Debceueele DeeCeues, Je pesJne Deie>erKeeF& leÙeej
keâ¤ve lÙeebveer npejle FyeÇenerce (De.) vee lÙeele Peeskeâues lesJne meJeexÛÛe Deuueenves Deie>eruee Dee%ee
kesâueer keâer FyeÇenercemee"er leer Leb[ JneJeer Je Fpeejefnle yevetve jeneJeer. DeMeeØekeâejs efoJÙe kegâjDeeveele
pÙeebÛee GuuesKe Deeuee Deens lÙeebÛÙeehewkeâerÛe neosKeerue Skeâ Ûecelkeâej Deens, ns Deieoer mhe° Deens.
DeuedDebefyeÙee 21 439 heeje 17
Fmenekeâ (De.) Øeoeve kesâuee Je Ùeeketâye (De.), lÙeeveblej DeefOekeâ.10 DeeefCe ØelÙeskeâeuee
meoeÛeejer yeveefJeues. DeeefCe Deecner lÙeebvee veslee yeveefJeues pes DeeceÛÙee Dee%esves ceeie&oMe&ve keâjerle
nesles DeeefCe Deecner lÙeebvee efoJÙe yeesOeÉejs hegCÙekeâcee&Ûee DeeefCe veceepe keâeÙece keâjCÙeeÛee
DeeefCe pekeâele osCÙeeÛee DeeosMe efouee, DeeefCe les DeeceÛÙee Yeòeâerle jenCeejs nesles.
(51-73)
DeeefCe uetle (De.) uee Deecner DeefOekeâej Je %eeve Øeoeve kesâues DeeefCe lÙeeuee lÙee
Jemleerletve JeeÛeJetve vesues peer (meceefuebieer) JÙeefYeÛeej keâjerle nesleer. KejesKej lees DelÙeble JeeF&š,
DeJe%eekeâejer ueeskeâmecetn neslee DeeefCe uetle (De.) uee Deecner DeeheuÙee ke=âheeÚ$eele oeKeue
kesâues, lees meoeÛeejer ueeskeâebhewkeâer neslee. (74-75)
DeeefCe nerÛe osCeieer Deecner vetn (De.) uee efoueer. Dee"Jee, pesJne Ùee meJeeËÛÙee Deieesoj
lÙeeves DeeceÛee OeeJee kesâuee neslee. Deecner lÙeeÛeer ØeeLe&vee mJeerkeâejueer DeeefCe lÙeeÛeer Je lÙeeÛÙee
kegâšgbefyeÙeebÛeer ceneheer[sletve megškeâe kesâueer. DeeefCe lÙee ueeskeâebÛÙeeefJe¤æ lÙeeuee meneÙÙe kesâues,
pÙeebveer DeeceÛes mebkesâle Keesšs "jefJeues nesles les DelÙeble JeeF&š ueeskeâ nesles cnCetve Deecner lÙee
meJeeËvee yeg[Jetve šekeâues. (76-77)
DeeefCe ÙeeÛe osCeieerves Deecner oeTo (De.) DeeefCe meguesceeve (De.) Ùeebvee Yet<eefJeues.
Dee"Jee, lees Øemebie pesJne les oesIes Skeâe MeslepeefceveerÛÙee KešuÙeeÛee efveCe&Ùe keâjerle nesles, pÙeele
je$eerÛÙee JesUsme Flej ueeskeâebÛÙee MesàÙee HewâueeJeuÙee neslÙee DeeefCe Deecner lÙeebÛÙee
vÙeeÙeefveJee[Ÿeekeâ[s mJele: heenele neslees. lÙeeJesUer Deecner DeÛetkeâ efveCe&Ùe meguewceeveuee
GceieefJeues. Jemlegle: DeefOekeâej Je %eeve Deecner oesIeebveener Øeoeve kesâues nesles. (78-79-)
oeTo (De.) meceJesle Deecner heJe&le Je he#Ùeebvee DeOeerve kesâues nesles pes heeefJe$Ùeieeve
keâjerle nesles. Ùee keâeÙee&Ûes keâlex DeecnerÛe neslees. DeeefCe Deecner lÙeeuee legceÛÙee HeâeÙeÅeemee"er
efÛeueKele yeveefJeCÙeeÛee GÅeesie efMekeâefJeuee neslee pesCeskeâ¤ve legcneuee SkeâceskeâeÛÙee
ceeNÙeeheemetve JeeÛeJeeJes. ceie keâeÙe legcner ke=âle%e Deenele? DeeefCe meguewceeve (De.) mee"er Deecner
JesieJeeve JeeNÙeeuee DeOeerve kesâues nesles pees lÙeeÛÙee Dee%esves lÙee Yetceerkeâ[s Jeenele Demes pÙeele
Deecner mece=æer "sJeueer nesleer. Deecner ØelÙeskeâ iees°erÛes %eeve jeKeCeejs neslees. DeeefCe Mewleeveebhewkeâer
Deecner DeMee yeNÙeeÛeMeebvee lÙeeÛee leeyesoej yeveefJeues nesles pes lÙeeÛÙeemee"er metj ceejerle DeeefCe
ÙeeefMeJeeÙe Flej keâeces keâjerle Demele. Ùee meJeeËÛeer osKejsKe keâjCeejs DeecnerÛe neslees.
(-79-82)
DeeefCe nerÛe (megpeeCeheCee DeeefCe DeefOekeâej Je %eeveeÛeer osCeieer) Deecner DeÙÙetye (De.)
10) cnCepes cegueeveblej veeletner Demee Peeuee pÙeeuee Øesef<elelJeeves Yet<eefJeues iesues.
DeuedDebefyeÙee 21 440 heeje 17
uee efoueer nesleer. Dee"Jee, pesJne lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee OeeJee kesâuee keâer, ‘‘ceer
Ùeelevee«emle Deens. DeeefCe let meJee&efOekeâ oÙeeJeeve Deensme.’’ Deecner lÙeeÛeer ØeeLe&vee mJeerkeâejueer
DeeefCe pees $eeme lÙeeueeneslee lees otj kesâuee DeeefCe kesâJeU lÙeeÛeer ceguesyeeUsÛe lÙeeuee efoueer Demes
veener lej lÙeebÛÙeeyejesyej eflelekesâÛe DeeCeKeerve efoues, Deeheueer efJeMes<e ke=âhee cnCetve, DeeefCe
Ùeemee"er keâer ne Skeâ Oe[e "jeJee Yeòeâerle jenCeeNÙeebmee"er. (83-84)
DeeefCe nerÛe osCeieer FmceeF&ue (De.) Je Fõerme (De.) DeeefCe pegefukeâHeäue (De.) Ùeebvee
efoueer keâer ns meJe& mebÙeceer ueeskeâ nesles. DeeefCe lÙeebvee Deecner DeeheuÙee ke=âheeÚ$eele oeKeue kesâues
keâejCe les meoeÛeejeRhewkeâer nesles. (85-86)
DeeefCe ceemesJeeuÙeeueeosKeerue11 Deecner Gheke=âle kesâues, Dee"Jee, pesJne lees ¤metve efveIetve
iesuee neslee.12 DeeefCe mecepeuee neslee keâer Deecner lÙeeuee hekeâ[Ceej veener, mejlesMesJešer lÙeeves
DebOeejeletve OeeJee kesâuee,13 ‘‘veener DevÙe keâesCeer hejcesÕej hejbleg letÛe, heefJe$e Deens legPes
DeefmlelJe, efve:mebMeÙe ceer DehejeOe kesâuee.’’ lesJne Deecner lÙeeÛeer ØeeLe&vee mJeerkeâejueer DeeefCe
og:Keeheemetve lÙeeÛeer cegòeâlee kesâueer, DeeefCe DeMeeÛe Øekeâejs Deecner ßeæeJebleebvee JeeÛeJeerle
Demelees. (87)
DeeefCe ]pekeâefjÙÙee (De.) uee, pesJne lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee OeeJee kesâuee keâer,
‘‘ns heeuevekeâlÙee&, ceuee Skeâše mees[t vekeâesme, DeeefCe meJeexòece Jeejme lej letÛe Deensme.’’ lej
Deecner lÙeeÛeer ØeeLe&vee mJeerkeâejueer DeeefCe lÙeeuee ÙeenÙee (De.) Øeoeve kesâuee DeeefCe lÙeeÛÙee
helveeruee lÙeeÛÙeemee"er megOee¤ve efoues. ns ueeskeâ melke=âlÙeeble OeeJeheU keâjerle Demele DeeefCe
DeeJe[erves Je Yeerleerves DeeceÛee OeeJee keâjerle Demele DeeefCe DeeceÛÙee heg{s efJeveceü nesle.
(88-90)
14
DeeefCe leer Œeer efpeves DeeheuÙee MeerueeÛes j#eCe kesâues nesles. Deecner efleÛÙeele Deeheuee
11) npejle ÙetmegHeâ (De.) DeefYeØesle Deensle. keâes"s lÙeebÛes veeJe Iesleues iesues Deens lej keâes"s ‘pegVetve’ Je
‘meeefnyetuentle’ DeLee&le ‘ceemesJeeuee’ Ùee efkeâleeyeeves mebyeesefOeues iesues Deens. ceemesJeeuee lÙeebvee
DeMeemee"er cnšues iesuesues veener keâer les ceemes hekeâ[le nesles efkebâJee efJekeâle nesles lej meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee Dee%esves Skeâe ceeMeeves lÙeebvee efieUbke=âle kesâues nesles. pemes keâer metjn ‘meeHeäHeâele’ DeeÙele
›eâ. 142 ceOÙes meebefieleues iesues Deens.
12) cnCepes les DeeheuÙee ueeskeâmecetneJej veejepe nesTve efveIetve iesues ÙeeDeieesoj keâer F&Õejekeâ[tve efnpejle
- osMelÙeeieeÛeer Dee%ee efceUeJeer Je lÙeebvee DeeheuÙee keâle&JÙehetle&lesÛÙee peeiesheemetve otj nesCes JewOe
"jues Demeles.
13) cnCepes ceeMeeÛÙee heesšeletve pes mJele:Ûe DebOeejceÙe nesles DeeefCe Je¤ve mecegõeleerue DebOekeâejeÛeer
DeefOekeâ Yej.
14) DeefYeØesle Deensle yeeryeer npejle cejÙece (De.)
DeuedDebefyeÙee 21 441 heeje 17 DeuedDebefyeÙee 21 442 heeje 17

Deelcee Hegbâkeâuee Je efleuee DeeefCe efleÛÙee heg$eeme meeNÙee ogefveÙesmee"er mebkesâle yeveefJeues. (91) Jeelee& Deens YeòeâerceOÙes jenCeeNÙee ueeskeâebmee"er. (104-106)
ne legceÛee mecetn JeemleefJekeâle: SkeâÛe mecetn Deens DeeefCe ceer legceÛee heeuevekeâlee& Deens. ns hewiebyej (me.), Deecner lej legcneuee peieJeeefmeÙeebmee"er ke=âhee yeveJetve hee"efJeues Deens.
cnCetve legcner ceePeer Yeòeâer keâje. hejbleg (ns ueeskeâebÛes keâejmLeeve Deens keâer) lÙeebveer Deehemeele lÙeebvee meebiee, ‘‘ceePÙeeheeMeer pees efoJÙe yeesOe Ùeslees lees Demee Deens keâer legceÛee hejcesÕej kesâJeU
Deeheuee Oece& legkeâ[s legkeâ[s keâ¤ve šekeâuee. meJeeËvee DeeceÛÙeekeâ[s hejleeJeÙeeÛes Deens. ceie pees SkeâÛe hejcesÕej Deens, ceie legcner Dee%eeheeueveemee"er ceeve legkeâefJelee keâeÙe?’’ pej lÙeebveer leeW[
hegCÙekeâce& keâjerue, ßeæeJeble Demesue lej lÙeeÛes keâeÙe& veekeâejues peeCeej veener DeeefCe lÙeeÛeer efHeâjefJeues lej lÙeebvee meebietve šekeâe keâer, ‘‘ceer peeefnjheCes legcneuee meeJeOe kesâues Deens. Deelee ns
Deecner veeWo Iesle Deenesle. DeeefCe MekeäÙe veener keâer pÙee Jemleeruee Deecner ve<š kesâues Deens leer ceuee ceenerle veener keâer leer iees° efpeÛes JeÛeve legcneuee efoues peele Deens, peJeU Deens keâer otj.
hegvne hejlet Mekesâue. ÙesLeheeJeslees keâer pesJne Ùeepetpe DeeefCe ceepetpe cegòeâ kesâues peeleerue DeeefCe Deuueen lÙee iees°erosKeerue peeCelees pÙee cees"Ÿee DeeJeepeele meebefieleuÙee peeleele DeeefCe
ØelÙeskeâ GbÛeerJe¤ve les efveIetve Ùesleerue. DeeefCe melÙeJeÛeveeÛeer hetle&lee15 nesCÙeeÛeer JesU pesJne lÙeeosKeerue pÙee legcner ueheJetve keâjlee. ceer lej Demes mecepelees keâer keâoeefÛele ne (GMeerj)
efvekeâš ÙesTve "shesue lesJne DekeâmceeleheCes lÙee ueeskeâebÛes [esUs efJemHeâjuesuesÛe jenleerue pÙeebveer legceÛÙeemee"er Skeâ GheõJe Deens. DeeefCe legcneuee Skeâe efJeefMe° DeJeOeerheÙeËle cepee keâjCÙeeÛeer
õesn kesâuee neslee. cnCeleerue, ‘‘DeeceÛes ogozJe, Deecner Ùee iees°erheemetve yesmeeJeOe jeefnuees neslees, mebOeer efoueer peele Deens.’’ (107-111)
efkebâyengvee Deecner DehejeOeer neslees.’’ efve:mebosn legcner DeeefCe legceÛes les GheemÙe pÙeebÛeer legcner (mejlesMesJešer) hewiebyej (me.) veer meebefieleues keâer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&! melÙeeefveMeer
Deuueenuee mees[tve Gheemevee keâjlee vejkeâeÛes FbOeve nesle, lesLesÛe legcneuee peeJeÙeeÛes Deens.16 efveCe&Ùe keâj DeeefCe ns ueeskeânes, legcner pÙee iees°er jÛeerle Deenele lÙeebÛÙee efJejesOeele DeeceÛee
pej ns KejesKej F&Õej Demeles lej lesLes iesues vemeles, Deelee meJeeËvee meowJe lÙeeleÛe jeneJeÙeeÛes oÙeeUt heeuevekeâlee& DeeceÛÙeemee"er ceoleerÛee DeeOeej Deens.’’ (112)
Deens. lesLes les Gmeemes šekeâleerue Je efmLeleer DeMeer yevesue keâer lÙeele keâenerner Ssketâ ÙesCeej veener.
Gjues les ueeskeâ pÙeebÛÙeemee"er DeeceÛÙeekeâ[tve keâuÙeeCeeÛee DeieesojÛe efveCe&Ùe Peeuee Deens, lej
les efveef§eleÛe lÙeeheemetve otj "sJeues peeleerue, efleÛes meUmeUCesosKeerue les SskeâCeej veenerle DeeefCe
les meoemeJe&oe DeeheuÙee DeeJe[lÙee JemletbÛÙee ojcÙeeve jenleerue, lees DelÙeble YeerleerÛee #eCe,
lÙeebvee Lees[smegæe DemJemLe keâjCeej veener, DeeefCe otle lÙeebvee heg{s nesTve Yesšleerue Je
cnCeleerue, ‘‘ne legceÛee leesÛe efoJeme Deens pÙeeÛes legcneuee JeÛeve efoues peele nesles.’’
(92-103)
lees efoJeme pesJne DeekeâeMeeuee Deecner Demes iegb[eUtve "sJet pemes keâeieoeÛÙee iegb[eUerceOÙes
keâeieo iegb[eUues peeleele. pÙeeØeceeCes hetJeea Deecner efveefce&leerÛee ØeejbYe kesâuee neslee lÙeeÛeØeceeCes
Deecner hegvne lÙeeÛeer hegvejeJe=òeer keâ¤. ns Skeâ JeÛeve Deens DeeceÛÙeekeâ[tve. DeeefCe ns keâece
Deecneuee keâesCelÙeener heefjefmLeleerle keâjeJeÙeeÛes Deens. DeeefCe peyetjceOÙes GheosMeeveblej Deecner ns
efuentve "sJeues Deens keâer he=LJeerÛes Jeejme DeeceÛes meoeÛeejer oeme "jleerue.17 Ùeele Skeâ cees"er
15) cnCepes keâÙeecele GÆJeCÙeeÛeer JesU.
16) ‘efveJesoveele’ Deeues Deens keâer, meojnt DeeÙeleJej DeveskesâÕejJeeoeRÛÙee mejoejebhewkeâer Skeâeves Dee#eshe
Iesleuee keâer, DeMeeØekeâejs lej kesâJeU DeeceÛes GheemÙeÛe veJns lej, ÙesMet cemeern, Gpewj DeeefCe
HeâefjMlesosKeerue penVececeOÙes peeleerue, keâejCe peieele lÙeebÛeerner Gheemevee kesâueer peeles. ÙeeJej hewiebyej
cegncceo (me.) Ùeebveer Heâcee&efJeues, ‘‘nesÙe, DeMeer ØelÙeskeâ JÙeòeâer efpeves DeuueenSsJepeer efleÛeer yeboieer
kesâues peeCes hemeble kesâues, leer lÙee ueeskeâebmeceJesle Demesue pÙeebveer efleÛeer yeboieer kesâueer.’’
17) meojnt DeeÙele mecepeCÙeemee"er metjn pegcej, DeeÙele ›eâ. 73-74 hene.
Deuednpe 22 443 heeje 17
22 metjn Deuednpe
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 78)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ueeskeânes, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesheeheemetve mJele:uee JeeÛeJee, JemlegefmLeleer DeMeer
Deens keâer hegve®lLeeveeÛee neoje cene (YeÙebkeâj) iees° Deens. pÙee efoJeMeer legcner heeneue, keâer
ØelÙeskeâ otOe heepeCeejeruee DeeheuÙee otOe efheCeeNÙee yeeUeÛee efJemej he[sue. ØelÙeskeâ ieYe&JeleerÛee
ieYe&heele nesF&ue, DeeefCe ueeskeâ legcneuee veMesle efomeleerue, JeemleefJekeâ heenlee lÙeebveer veMee kesâueer
vemesue lej lees DeuueenÛee YeÙebkeâj ØekeâesheÛe Demesue. (1-2)
keâener ueeskeâ Demes Deensle pes %eeveeefJevee DeuueenmebyebOeer Jeeo Ieeueleele, DeeefCe ØelÙeskeâ
Göece-MewleeveÛes DevegkeâjCe ke⤠ueeieleele. Jemlegle: lÙeeÛÙee lej veefMeyeeleÛe Demes efueefnues
Deens keâer pees lÙeeuee efce$e yeveJeerue lÙeeuee lees heLeYeü° keâjCeejÛe DeeefCe vejkeâeÛÙee ØekeâesheeÛee
ceeie& oeKeJeerue. ueeskeânes, pej legcneuee cejCeesòej peerJeveemebyebOeer keâener Mebkeâe Demesue lej
legcneuee ceenerle Demeues heeefnpes keâer Deecner legcneuee ceeleerheemetve efveefce&ues Deens, ceie
JeerÙee&heemetve, veblej jòeâeÛÙee ieesàÙeeheemetve ceie ceebmeeÛÙee legkeâ[Ÿeeheemetve peer DeekeâejÙegòeâner
Demeles DeeefCe Deekeâejnervemegæe. (ns Deecner DeMeemee"er meebiele Deenesle) keâer pesCeskeâ¤ve
legceÛÙeeJej melÙe mhe° keâjeJes. Deecner pÙee (JeerÙee&) uee FefÛÚlees Skeâe efJeefMe°
keâeueeJeOeerheÙeËle ieYee&MeÙeele LeebyeJetve "sJelees, ceie legcneuee Skeâe DeYe&keâeÛÙee ¤heele keâe{tve
DeeCelees (ceie legceÛes mebieesheve keâjlees) pesCeskeâ¤ve legcner Deeheues lee®CÙe iee"eJes, DeeefCe
legceÛÙeehewkeâer keâesCeer DeieesojÛe hejle yeesueeefJeuee peelees DeeefCe keâesCeer efveke=â°lece JeÙeekeâ[s
hejleefJeuee peelees pesCeskeâ¤ve meJe&keâener peeCetve IesleuÙeeveblej ceie keâenerner ve keâUCÙeeÛeer
DeJemLee Øeehle nesles. DeeefCe legcner heenlee keâer peceerve keâesj[er he[ueer Deens ceie pÙee#eCeer
Deecner efleÛÙeeJej heeTme hee[uee lesJne Dekeâmceele leer leje¤ve iesueer Je Hegâueueer DeeefCe efleves
meJe& ØekeâejÛÙee veÙevejcÙe Jevemheleer GieefJeCÙeeme ØeejbYe kesâuee. ns meJe&keâener Ùee keâejCeecegUs
Deens keâer DeuueenÛe melÙe Deens, DeeefCe lees ce=leebvee peerefJele keâjlees Je lees meJe& iees°eRJej ØeYeglJe
jeKelees. DeeefCe ns (Ùee iees°erÛes ØeceeCe Deens) keâer hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe DeeuÙeeefMeJeeÙe
jenCeej veener, ÙeeceOÙes keâesCelÙeener Mebkesâuee JeeJe veener. DeeefCe Deuueen DeJeMÙe lÙee
ueeskeâebvee G"Jeerue pes keâyejeRceOÙes heesnÛeuesues Deensle. (3-7)
keâener DevÙe ueeskeâ Demes Deensle pes keâesCelÙeener %eeve DeeefCe ceeie&oMe&ve Je ØekeâeMe Øeoeve
keâjCeeNÙee «ebLeeefJevee lee" ceeve keâ¤ve DeuueenÛÙee yeeyeleerle Jeeo Ieeueleele, pesCeskeâ¤ve
ueeskeâebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve Yeü° keâjeJes, DeMee JÙeòeâermee"er peieele veeceg<keâer Deens
DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer Deecner lÙeeuee Deie>erÛÙee ØekeâesheeÛeer ÛeJe ÛeeKeJet. ns Deens legPes
Deuednpe 22 444 heeje 17
les YeefJe<Ùe pes legPÙee mJele:ÛÙee neleeveer legPÙeekeâefjlee leÙeej kesâues Deens, SjJner Deuueen
DeeheuÙee oemeeJej DevÙeeÙe keâjCeeje veener. (8-10)
DeeefCe ueeskeâeble keâesCeer Demeener Deens pees keâe"eJej jentve DeuueenÛeer Yeòeâer keâjlees,1
pej ueeYe Peeuee lej mebleg° neslees DeeefCe pej SKeeos mebkeâš Deeues lej hejle efHeâjlees, lÙeeÛes
Fnueeskeâner iesues Je hejueeskeâosKeerue, ne Deens GIe[ leesše. ceie lees Deuueenuee mees[tve lÙeebÛee
OeeJee keâjlees pes lÙeeuee vegkeâmeevener heesnÛeJet Mekeâle veenerle Je HeâeÙeoener veener. ner Deens
ceeie&Yeü°lesÛeer heefjmeercee lees lÙeebÛee OeeJee keâjlees pÙeebÛee leesše lÙeebÛÙee HeâeÙeÅeehes#ee DeefOekeâ
Deens efveke=â°lece Deens lÙeeÛee Jeeueer DeeefCe DelÙeble JeeF&š Deens lÙeeÛee meesyeleer. (ÙeeGueš)
Deuueen lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer ßeæe "sJeueer Je melke=âlÙes kesâueer, efveef§eleÛe DeMee mJeiee&ceOÙes
oeKeue keâjerue pÙeebÛÙeeKeeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue, Deuueen pes keâener FefÛÚlees les
keâjlees. pÙee JÙeòeâerÛeer keâuhevee DeMeer Demesue keâer Deuueen Fnueeskeâele Je hejueeskeâele lÙeeuee
keâenerner ceole keâjCeej veener lej lÙeeves SKeeÅee oesjerÉejs DeekeâeMeeheÙeËle heesnÛetve Yeieoe[
hee[eJes. ceie heeneJes keâer lÙeeÛeer Ùegòeâer SKeeÅee DeMee iees°eruee jö ke⤠Mekeâles keâe peer lÙeeuee
DeefØeÙe Deens. (11-15)
DeMeeÛe GIe[ GIe[ iees°ermen Deecner Ùee kegâjDeeveuee DeJeleefjle kesâues Deens, DeeefCe
Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee ceeie&oMe&ve keâjlees. (16)
pes ueeskeâ ßeæeJeble Deensle DeeefCe pes Ùengoer Deensle lemesÛe meeyeer, ef¡emleer Je cepetMe
(Deie>erhetpekeâ Deensle) lemesÛe pes DeveskesâÕejJeeoer Deensle lÙee meJeeËÛÙee ojcÙeeve Deuueen efveCe&Ùe
keâjerue hegve®lLeeveeÛÙeeÛÙee efoJeMeer. ØelÙeskeâ iees° DeuueenÛÙee °erle Deens. legcner henele veener
keâer pes keâener DeekeâeMeele Deens DeeefCe pes he=LJeerJej Deens lemesÛe metÙe&, Ûebõ, leejs, heJe&le DeeefCe
Je=#e Je peveeJejs DeeefCe yengleskeâ ueeskeâ osKeerue Deuueemeceesj velecemlekeâ nesle Deensle
yejsÛemes les ueeskeâosKeerue Deensle pes Øekeâesheeme hee$e Peeues Deensle? DeeefCe pÙeeuee Deuueenves
Deheceeefvele Je ueefppele kesâues lÙeeuee hegvne keâesCeer ceeve osCeeje veener, Deuueen pes keâener
FefÛÚlees les keâjlees. (17-18)
1) cnCepes õesn DeeefCe FmueeceÛÙee mejnöerJej GYes jentve Gheemevee keâjlees, pemes SKeeoe efÉOee
DeJemLesleerue ceeCetme SKeeÅee HeâewpesÛÙee keâe"eMeer GYee DemeeJee, pej efJepeÙe nesle Demeleevee heeefnues
lej lÙeele meeceerue JneJes DeeefCe hejeYeJe nesle DemeuÙeeÛes heeefnues lej iegheÛethe meškeâeJes.
Deuednpe 22 445 heeje 17
ns oesve he#e Deensle pÙeebÛÙee ojcÙeeve DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&mebyebOeer efJeleb[Jeeo2 Deens,
ÙeebÛÙeehewkeâer les ueeskeâ pÙeebveer melÙe veekeâejues, lÙeebÛÙeemee"er Deie>erÛee hees<eeKe leÙeej kesâuee iesuee
Deens. lÙeebÛÙee [eskeäÙeeJej GkeâUles heeCeer šekeâues peeF&ue pÙeecegUs lÙeebÛeer kesâJeU lJeÛeeÛe veJns
lej heesšeÛÙee Deeleerue YeeieosKeerue efJeleUsue DeeefCe lÙeebÛee meceeÛeej IesCÙeemee"er ueesKeb[er IeCe
Demeleerue. pesJne pesJne les Ieeye¤ve vejkeâeceOetve yeensj he[CÙeeÛee ØeÙelve keâjleerue hejle
lÙeeleÛe {keâuetve efoues peeleerue keâer ÛeeKee Deelee peUCÙeeÛÙee efMe#esÛeer ÛeJe. (ogmejerkeâ[s) pÙee
ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer lÙeebvee Deuueen DeMee mJeieeËceOÙes oeKeue
keâjerue pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue. lesLes les meesvÙeeÛÙee kebâkeâCeebveer DeeefCe
ceeslÙeebveer efJeYetef<ele kesâues peeleerue. DeeefCe lÙeebÛes hees<eeKe jsMeceeÛes Demeleerue. lÙeebvee heefJe$e
iees° mJeerkeâejCÙeeÛeer megyegæer Øeoeve kesâuesueer Deens DeeefCe lÙeebvee mleJeveerÙe iegCemebheVe F&ÕejeÛee
ceeie& oeKeefJeuee iesuee Deens. (19-24)
pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee DeeefCe pes (Deepe) DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve ØeefleyebOe keâjerle
Deensle DeeefCe lÙee DeeojCeerÙe ceefmpeoÛÙee Ùee$esle De[ÛeCe DeeCeerle Deensle peer Deecner meJe&
ueeskeâebmee"er yeveefJeueer Deens,3 pÙeele mLeeefvekeâ jefnJeeMeer Je yeens¤ve ÙesCeeNÙeebÛes nkeäkeâ meceeve
Deensle. (lÙeebÛes Jele&ve efveef§eleÛe efMe#esme hee$e Deens.) Ùee (DeeojCeerÙe ceefmpeo) ceOÙes pees
keâesCeer melÙeeheemetve otj peeTve DelÙeeÛeejeÛee ceeie& DeJeuebyeerue lÙeeuee Deecner ÙeeleveeoeÙekeâ
ØekeâesheeÛeer ÛeJe ÛeeKeJet. (25)
Dee"Jee leer JesU pesJne Deecner FyeÇenerce (De.) mee"er Ùee Ieje (keâeyeeie=ne) Ûeer peeiee
Ùeesefpeueer nesleer (Ùee DeeosMeemen) keâer ceePÙeemeceJesle keâesCeemener Yeeieeroej ke⤠vekeâe DeeefCe
ceePÙee Iejeuee heefJe$e Øeoef#eCee IeeueCeeNÙee, GYes jenCeeNÙee DeeefCe PegkeâCeeNÙee Je velecemlekeâ
nesCeeNÙeebmee"er heefJe$e "sJee, DeeefCe ueeskeâeble npeÛeer Deece Iees<eCee keâje keâer lÙeebveer
legceÛÙeeheeMeer ØelÙeskeâ ueebyeJejÛÙee ef"keâeCeentve heeÙeer Je GbšeJej mJeej nesTve ÙeeJes, cnCepes
lÙeebveer les HeâeÙeos heeneJesle pes ÙesLes lÙeebÛÙeemee"er "sJeuesues Deensle. DeeefCe keâener "jeefJekeâ
efoJeMeer lÙee peveeJejebJej DeuueenÛes veeJe IÙeeJes yeUer ÅeeJes (kegâyee&veer keâjeJeer) peer lÙeeves lÙeebvee
Øeoeve kesâuesueer Deensle, mJele:osKeerue KeeJes DeeefCe De[ÛeCeerle DemeuesuÙee JebefÛele
ueeskeâebveemegæe ÅeeJes. ceie Deeheueer DemJeÛÚlee otj keâjeJeer DeeefCe Deeheues veJeme Hesâ[eJes DeeefCe
2) Ùee ef"keâeCeer F&ÕejemebyebOeer Peie[CeeNÙee meJe& mecetnebÛeer, les cees"Ÿee ØeceeCeele DemeleeveeosKeerue oesve
he#eele efJeYeeieCeer kesâuesueer Deens. Skeâ he#e lees pees Øesef<eleebÛes cnCeCes ceevÙe keâ¤ve F&ÕejeÛeer
ÙeLeeÙeesiÙe oemÙelJe mJeerkeâejlees. ogmeje he#e lees pees Øesef<eleebÛes cnCeCes DeceevÙe keâ¤ve kegâøeâÛee ceeie&
mJeerkeâejlees. ceie lÙeebÛÙee Deehemeele efkeâleerner celeYeso keâe Demet veÙes Je lÙeebÛÙee õesneves efJeefYeVe ¤hes
keâe DeJeuebefyeueer Demet veÙesle.
3) cnCepes hewiebyej cegncceo (me.) Je lÙeebÛÙee DevegÙeeÙeebvee npe DeeefCe Gceje Deoe ke⤠osle veenerle.
Deuednpe 22 446 heeje 17
Ùee ØeeÛeerve ie=neÛeer Øeoef#eCee keâjeJeer. (26-29)
Demee neslee (keâeyee GYeejCÙeeÛee GösMe) DeeefCe pees keâesCeer Deuueenves mLeeefheuesuÙee
DeeojeÛee ceeve jeKeerue lej ns lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer lÙeeÛÙee mJele:mee"erÛe Gòece Deens.
(30-)
4
DeeefCe legceÛÙeemee"er heeUerJe peveeJejs JewOe "jefJeueer iesueerle lÙee peveeJejebKesjerpe pes
legcneuee meebefieleues iesues Deensle. cnCetve cetleeAÛÙee Ie=Ceemheo iees°erheemetve Deefuehle jene.
KeesšŸee iees°er JepÙe& keâje. Skeâe«e nesTve DeuueenÛes oeme yevee, lÙeeÛÙeeyejesyej keâesCeemener
Yeeieeroej yeveJet vekeâe. DeeefCe pees keâesCeer Deuueenyejesyej DevÙe kegâCeeme menYeeieer keâjerue lej
lees peCet keâener DeekeâeMeeJe¤ve keâesmeUsue. Skeâ lej lÙeeuee he#eer GÛeuetve vesleerue DeLeJee Jeeje
lÙeeuee DeMee peeieer vesTve Hesâkeâerue pesLes lÙeeÛÙee efÛebOe[Ÿee G[leerue.5 (-30-31)
ner Deens JemlegefmLeleer (leer mecepetve IÙee) DeeefCe pees DeuueenÛÙee vescetve efouesuÙee
ØeeflekeâebÛee Deeoj keâjerue ner ùoÙeeÛeer F&MehejeÙeCelee.6 Deens. (32)
4) Ùee Øemebieer heeUerJe peveeJejebÛes nueeue DemeCÙeeÛee GuuesKe keâjCÙeeceeieÛee nslet oesve ÛegkeâerÛÙee
mecepetleeRÛes efveJeejCe keâjCes nesÙe. heefnueer DeMeer keâer kegâjwMe DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer Dejye ueeskeâ,
‘yenerje’, ‘meeF&yee’, ‘Jemeeruee’ DeeefCe ‘nece’ ÙeebÛeerosKeerue Deuueenves JepÙe& "jefJeuesuÙee Jemletle
ieCevee keâjerle Demele. cnCetve Heâcee&efJeues iesues keâer lÙeeves JepÙe& "jefJeuesues ns veenerle efkebâyengvee lÙeeves
meJe& heeUerJe peveeJejs nueeue "jefJeueer Deensle. ogmejs Demes keâer npe Jes<e OeejuesuÙee (Snjece)
DeJemLesle pÙeeØeceeCes efMekeâej efveef<eæ Deens lÙeeÛeØeceeCes SKeeÅee JesUer Demee mecepe nesT veÙes keâer
lÙee DeJemLesle heeUerJe peveeJejs keâeheCes Je lÙeebÛes Ye#eCeosKeerue njece Deens. cnCetve meebefieleues iesues
Deens keâer ns DeuueenkeâjJeer efveef<eæ "jefJeuesuÙeehewkeâer veener.
5) Ùee Ghecesle DeekeâeMeeves DeefYeØesle ceeveJeeÛeer Øeeke=âeflekeâ DeJemLee nesÙe. lÙeele lees Skeâe F&ÕejeKesjerpe
DevÙe kegâCeeÛeener oeme Demele veener lemesÛe lÙeele SkesâÕejJeeoeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeleeÛe Oece& lÙeeÛeer
Øeke=âleer peeCele vemeles. pej ceeCemeeves Øesef<eleebveer kesâuesues ceeie&oMe&ve ceevÙe kesâues lej lees ÙeeÛe
Øeeke=âeflekeâ DeJemLesJej %eeve DeeefCe [esUmeheCes Â{ neslees Je heg{sner lÙeeÛeer Yejejer GbÛe GbÛeÛe nesle
jenles, DeOeesieleeruee peele veener. hejbleg DeveskesâÕejJeeo (kesâJeU DeveskesâÕejJeeoÛe veJns lej
veeefmlekeâJeeo DeeefCe heeKeb[osKeerue) mJeerkeâejuÙeeyejesyej lees DeeheuÙee mJeeYeeefJekeâ DeekeâeMeeletve
Dekeâmceele keâesmeUlees Je lÙeeJej oesve DeJemLeshewkeâer keâesCeleerner Skeâ nceKeeme Dees{Jeles. Skeâ DeMeer
keâer Mewleeve DeeefCe ceeie&Yeü° keâjCeejer ceeCemes lÙeeJej Peshe Iesleele Je ØelÙeskeâ lÙeeuee GÛeuetve
vesCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees. ogmejer DeMeer keâer lÙeeÛÙee mJele:ÛÙee ceveesJeemevee Je YeeJevee Je keâuhevee
lÙeeuee G[Jeerle efHeâjle Demeleele Je mejlesMesJešer lÙeeuee SKeeÅee Keesue ojerle vesTve Hesâkeâleele.
6) cnCepes ne DeeojYeeJe Deble:keâjCeeleerue F&MeYeÙeeÛee heefjCeece nesÙe. ns Ùee iees°erÛes Øeleerkeâ Deens keâer
ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeele keâener vee keâener lejer F&MeefYe¤lee Deens. cnCetveÛe lej lees lÙeeÛÙee
ØeeflekeâebÛee Deeoj keâjerle Deens.
Deuednpe 22 447 heeje 17
legcneuee Skeâe "jeefJekeâ cegoleerheÙeËle lÙee (yeUer osCÙeeÛÙee peveeJeje) heemetve ueeYe
IesCÙeeÛee nkeäkeâ Deens,7 ceie lÙeebÛeer (yeUer osCÙeeÛeer) peeiee ÙeeÛe ØeeÛeerve IejepeJeU Deens.
(33)
ØelÙeskeâ pevemecetnemee"er Deecner yeUer osCÙeemebyebOeerÛee keâeÙeoe "jJetve efouee Deens
pesCeskeâ¤ve (lÙee pevemecetneÛÙee) ueeskeâebveer lÙee peveeJejeJej DeuueenÛes veeJe IÙeeJes peer lÙeeves
lÙeebvee Øeoeve kesâuesueer Deensle.8 (Ùee efvejefvejeàÙee heæleerle GösMe SkeâÛe Deens) lej legceÛee
hejcesÕej SkeâÛe hejcesÕej Deens DeeefCe lÙeeÛesÛe legcner Dee%eeOeejkeâ yevetve jene, DeeefCe ns
hewiebyej, MegYeJeelee& os, efJeveceülesÛee DeJeuebye keâjCeeNÙeebvee. pÙeebÛeer DeJemLee DeMeer Deens keâer
DeuueenÛee GuuesKe SskeâleeÛe lÙeeÛÙee ùoÙeebÛee Lejkeâehe neslees, pes keâener mebkeâš lÙeebÛÙeeJej
Ùesles lÙeeJej les mebÙece "sJeleele veceepe keâeÙece keâjleele DeeefCe peer keâener GhepeerefJekeâe Deecner
lÙeebvee efoueer Deens lÙeeletve KeÛe& keâjleele. (34-35)
DeeefCe (yeUerÛÙee) Gbšebvee Deecner legceÛÙeemee"er DeuueenÛÙee mebkesâleefÛevnebceOÙes
meeceerue kesâues Deens, legceÛÙeemee"er lÙeebÛÙeele keâuÙeeCe Deens. cnCetve lÙeebvee GYes keâ¤ve
lÙeebÛÙeeJej DeuueenÛee veeceesÛÛeej keâje,9 DeeefCe pesJne (yeUer efouÙeeJej) lÙeebÛÙee hee"er
peefceveerJej efmLejeJeleerue10 lesJne lÙeeletve mJele: Kee DeeefCe lÙeebveeosKeerue KeeT Ieeuee pes
JebefÛele jeefnues Deensle DeeefCe lÙeebveemegæe pes iejpeJeble Deensle. Ùee peveeJejebvee Deecner DeMee
Øekeâejs legceÛÙeemee"er DeOeerve kesâues Deens keâer pesCeskeâ¤ve legcner ke=âle%elee JÙeòeâ keâjeJeer. lÙeebÛes
7) heefnuÙee DeeÙeleerle DeuueenÛÙee ØeeflekeâebÛes Deeoj keâjCÙeeÛÙee Dee%esveblej ns JeekeäÙe Skeâe ÛegkeâerÛÙee
mecepegleerÛes efveJeejCe keâjCÙeemee"er Heâcee&efJeues Deens. DeuueenÛÙee Øeeflekeâele yeUerÛeer
peveeJejsosKeerue meceeefJe° Deensle. Dejye ueeskeâebÛee Demee mecepe neslee keâer meojnt peveeJejs
keâeyeeie=nekeâ[s vesle Demeleevee lÙeebÛÙeeJej mJeej neslee keâecee veÙes. lemesÛe lÙeebÛÙeeJej DeesPesner ueeoues
peeT veÙes, Ùee ÛegkeâerÛÙee mecepegleerÛes efveJeejCe keâjCÙeemee"er Heâcee&efJeues iesues keâer ÙeebÛÙeekeâjJeer peer
keâeces IesCÙeeÛeer iejpe ueeiesue leer Iesleueer peeT Mekeâleele.
8) Ùee DeeÙeleerJe¤ve oesve iees°er ceenerle PeeuÙee. Skeâ DeMeer keâer ‘kegâyee&veer’ ner meJe& F&ÕejerÙe MeeŒeebleerue
GheemeveeJÙeJemLesÛes Skeâ DeeJeMÙekeâ Ieškeâ cnCetve jeefnues Deens. ogmejer DeMeer keâer cegUele
DeuueenÛÙee veeJeeves kegâyee&veer nesÙe, keâer peer meJe& MeeŒeeble Skeâmeceeve jeefnueer Deens. jeefnuee efleÛee
JesU DeeefCe Øemebie Je Flej leheMeerue lej lÙeebÛÙeele efJeefJeOe keâeUeleerue MeeŒeebleerue Dee%ee
efvejefvejeàÙee jeefnuÙee Deensle.
9) ÙeebÛÙeeJej DeuueenÛes veeceesÛÛeejCeeves DeefYeØesle lÙeebÛee ieUe efÛejleebvee DeuueenÛes veeJe GÛÛeejCes
nesÙe. Gbšeuee ØeLece GYes keâ¤ve lÙeeÛÙee vej[Ÿeele Yeeuee Keghemeuee peelees. Ùeeuee ‘venj’ Demes
cnCeleele.
10) hee"erÛes peefceveerJej efmLejeJeCes ÙeeÛee DeLe& kesâJeU les peefceveerJej keâesmeUeJesle Demes veener lej les
keâesmeUtve Meeble JneJesle. cnCepes lÙeebÛes le[Heâ[Ces yebo JneJes Je hetCe&heCes ØeeCe efveIeeJes Demee Deens.
Deuednpe 22 448 heeje 17
ceebmener Deuueenuee heesnÛele veener DeeefCe lÙeebÛes jòeâosKeerue veener hejbleg lÙeeuee legceÛeer efve‰e
heesnÛeles. lÙeeves Ùeebvee legceÛÙeemee"er DeMeeØekeâejs DeOeerve kesâues Deens keâer pesCeskeâ¤ve lÙeeves Øeoeve
kesâuesuÙee ceeie&oMe&veeJej legcner lÙeeÛee ceefncee JeCee&Jee.11 DeeefCe ns hewiebyej (me.), MegYeJeelee& Åee
meoeÛeejer ueeskeâebvee. (36-37)
KeefÛeleÛe Deuueen Øeeflekeâej keâjlees lÙee ueeskeâebÛÙee yeepetves pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens.
efveef§eleÛe Deuueen kegâCee Dehenej keâjCeeNÙee ke=âleIveeuee hemeble keâjerle vemelees. hejJeeveieer efoueer
iesueer lÙee ueeskeâebvee pÙeebÛÙeeefJe¤æ Ùegæ meg¤ Deens, keâejCe les DelÙeeÛeejheeref[le Deensle.12
DeeefCe Deuueen efveef§eleheCes lÙeebÛÙee ceoleeruee meceLe& Deens. ns les ueeskeâ Deensle pes DeeheuÙee
Iejebletve veenkeâ yeensj keâe{ues iesues, kesâJeU Ùee DehejeOeeheeÙeer keâer les cnCele nesles,
‘‘DeeceÛee heeuevekeâlee& Deuueen Deens.’’ pej Deuueen ueeskeâebvee Skeâ ogmeNÙeekeâjJeer nšJeerle
vemelee lej ce", DeeefCe ÛeÛe& Je ‘efmevesiee@ie’ DeeefCe ceefmpeoer pÙeeble DeuueenÛes veeJe cees"Ÿee
ØeceeCeele Iesleues peeles, meJe& GodOJemle kesâueer iesueer Demeleer. Deuueen pe¤j lÙee ueeskeâebvee
meneÙÙe keâjerue pes lÙeeuee meneÙÙe keâjleerue.13 Deuueen cees"e MeòeâerMeeueer DeeefCe peyejomle
Deens. ns les ueeskeâ Deensle pÙeebvee Deecner pej he=LJeerJej meòee yeneue kesâueer lej les veceepe keâeÙece
keâjleerue, pekeâele osleerue, melkeâcee&Ûee DeeosMe osleerue DeeefCe JeeF&šeuee ØeefleyebOe keâjleerue,
DeeefCe meJe& yeeyeeRÛee Debeflece heefjCeece DeuueenÛÙee DeKelÙeejerle Deens. (38-41)
11) cnCepes ceveeheemetve lÙeeÛeer cenevelee Je ßes‰lee ceevÙe keâje DeeefCe ke=âleerves lemes peeefnjheCes oMe&Jee.
lemesÛe ‘kegâyee&veer’ÛÙee Dee%esceeieÛee nslet Je keâejCeekeâ[sner ne mebkesâle Deens. peveeJejebÛes JeMeerYetle kesâues
peeCÙeeÛÙee osCeieeryeöue DeuueenØeleer ke=âle%elee JÙeòeâ JneJeer kesâJeU ÙeeÛe keâejCeemleJe kegâyee&veer
DeeJeMÙekeâ "jefJeuesueer Deens Demes veener lej pÙeeÛeer ner peveeJejs Deensle Je pÙeeves leer DeeceÛÙeemee"er
JeMeerYetle kesâueer Deensle lÙeeÛes ceeuekeâer nkeäkeâ Deecner ceveeheemetve DeeefCe meke=âledoMe&veerosKeerue ceevÙe
keâjeJes pesCeskeâ¤ve, ns meJe&keâener DeeceÛes Deens Demee iewjmecepe keâoeefhe nesT veÙes, Ùee
keâejCeemleJeosKeerue kegâyee&veer DeeJeMÙekeâ "jefJeuesueer Deens.
12) DeuueenÛÙee ceeiee&le Ùegæ keâjCÙeeyeeyeleerle meJe&ØeLece Glejuesueer DeMeer ner DeeÙele Deens. meojnt
DeeÙeleerle leMeer kesâJeU hejJeeveieer efouesueer nesleer. veblej metjn yekeâje DeeÙele ›eâ. 190 les 193
DeeefCe 216 DeeefCe 224 Ùee ÙegæeÛee DeeosMe osCeeNÙee DeeÙeleer GlejuÙee. Ùee DeeosMeeojcÙeeve
keâener ceefnvÙeebÛesÛe lesJe{s Deblej Deens. DeeceÛÙee mebMeesOeveeØeceeCes efpeuenppe efn. me. 1 ceOÙes
hejJeeveieer Glejueer lej Dee%ee, yeojÛÙee ÙegæeÛÙee keâener Deieesoj jpeye DeLeJee Meeyeeve, efn. me.
2 ceOÙes Glejueer.
13) ne efJe<eÙe efoJÙe kegâjDeeveele Deveskeâ ef"keâeCeer JeefCe&uee iesuee Deens keâer pes ueeskeâ ceeveJepeeleerme
SkesâÕejJeeoeÛes Deeceb$eCe osCÙeemee"er DeeefCe melÙeOece& ØemLeeefhele keâjCÙeemee"er lemesÛe og°eF&ÛÙee
peeieer YeueeF&ÛÙee Øemeejemee"er ØeÙelveMeerue Demeleele les DeuueenÛes ceoleieej Deensle keâejCe ns
DeuueenÛes keâeÙe& Deens pes heej hee[CÙeele les lÙeeuee meeLe osle Demeleele.
Deuednpe 22 449 heeje 17
ns hewiebyej (me.), pej les (cnCepes Deßeæ) legcneuee Keesšs "jJeerle Demeleerue lej
lÙeebÛÙeehetJeea vetn (De.) Ûes ueeskeâ Je Deeo ueeskeâ DeeefCe meceto ueeskeâ DeeefCe FyeÇenerce (De.) Ûes
ueeskeâ Je uetle (De.) Ûes ueeskeâ DeeefCe ceefoÙeveefveJeemÙeebveer osKeerue Keesšs uesKeues Deens DeeefCe
cetmee (De.) ÙeebveeosKeerue Keesšs uesKeues iesues Deens. lÙee meJe& melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee ceer
Deieesoj meJe[ efoueer, ceie hekeâ[ues, Deelee heentve IÙee keâer ceePeer efMe#ee keâMeer nesleer. efkeâlÙeskeâ
DehejeOeer JemlÙee Deensle pÙeebvee Deecner ve° kesâues Deens DeeefCe Deepe lÙee DeeheuÙee Úleemen
heeueLÙee he[uesuÙee Deensle, efkeâlÙeskeâ efJeefnjer efve®heÙeesieer DeeefCe efkeâlÙeskeâ ceneue Yeie>eJeMes<e
yeveues Deensle. keâeÙe ns ueeskeâ YetleueeJej JeeJejle veenerle keâer pesCeskeâ¤ve ÙeebÛeer ùoÙes yeesOe
IesCeejer Je ÙeebÛes keâeve SskeâCeejs yeveues Demeles? JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer [esUs DeebOeUs
vemeleele lej leer ùoÙes DeebOeUer yeveleele peer Gjele efmLele Deensle. (42-46)
ns ueeskeâ Øekeâesheemee"er IeeF& keâjerle Deensle, Deuueen keâoeefhe DeeheuÙee JeÛeveeÛÙeeefJe¤æ
keâjCeej veener, heCe legPÙee heeuevekeâlÙee&peJeUerue Skeâ efoJeme legceÛÙee ieCevesleerue npeej
Je<eeËyejesyej Demelees.14 efkeâlÙeskeâ JemlÙee pÙee DelÙeeÛeejer neslÙee, ceer lÙeebvee ØeLece meJe[
efoueer, ceie hekeâ[ues, DeeefCe meJeeËvee hejle lej ceePÙeekeâ[sÛe ÙeeJeÙeeÛes Deens. (47-48)
ns hewiebyej (me.), meebietve šekeâe keâer, ‘‘ueeskeânes, ceer lej legceÛÙeemee"er kesâJeU leer JÙeòeâer
Deens peer (JeeF&š JesU ÙesCÙeehetJeea) mhe°heCes Keyejoej keâjCeejer Deens.’’ ceie pes ßeæe "sJeleerue
Je melke=âlÙes keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er #ecee Deens Je ceeveeÛeer GhepeerefJekeâe. DeeefCe pes DeeceÛÙee
mebkesâleebÛes JewYeJe ve° keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjleerue les vejkeâeÛes meesyeleer Deensle. (49-51)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), legceÛÙeehetJeea Deecner keâesCeer Demee Øesef<elener hee"efJeuee veener ve
veyeerosKeerue (pÙeeÛÙee yeeyeleerle ne ceeceuee meceesj Deeuee veener keâer) pesJne lÙeeves FÛÚe kesâueer,
Mewleeve lÙeeÛÙee FÛÚsle efJeIvekeâlee& Peeuee veener. DeMee Øekeâejs Mewleeve peer keâener efJeIves DeeCelees,
Deuueen lÙeebvee veenermes keâjlees, DeeefCe DeeheuÙee mebkesâleebvee megÂ{ keâ¤ve šekeâlees, Deuueen
meJe&%e Deens Je yegefæceeve. (lees Ùeemee"er Demes nesT oslees) keâer pesCeskeâ¤ve Mewleeveeves DeeCeuesuÙee
De[LeàÙeeuee GheõJe yeveJeeJes lÙee ueeskeâebmee"er pÙeebÛÙee ùoÙeebvee (oebefYekeâlesÛee) jesie pe[uee
14) cnCepes ceeveJeer Feflenemeele F&Õejer efveCe&Ùe legceÛÙee Ie[ŸeeUevegmeej Je peb$eervegmeej nesle vemeleele keâer
Deepe SKeeos ÛegkeâerÛes DeLeJee ÙeesiÙe Jele&ve DebefiekeâejuÙeeyejesyej GÅeeÛe lÙeeÛes Ûeebieues efkebâJee JeeF&š
heefjCeece meceesj Øekeâš Peeues. SKeeÅee ueeskeâmecetneuee pej Demes meebefieleues iesues keâer Decetkeâ SKeeos
Jele&ve DebefiekeâejCÙeeÛes he[meeo legceÛÙee efJeveeMeeÛÙee mJe¤heele Gcešleerue lej Gòejele, Demes
Jele&ve Debefiekeâej keâ¤ve Deecneuee one, Jeerme DeLeJee heVeeme Je<ex ueesšueer Deensle DeeleeheÙeËle
DeeceÛes keâenerÛe JeeF&š Peeuesues veener, pej lÙeebveer Demee ÙegefòeâJeeo meebefieleuee lej lees ueeskeâmecetn
HeâejÛe cetKe& cnCeeJee keâejCe Ssefleneefmekeâ heefjCeece GcešCÙeemee"er efoJeme, ceefnves DeeefCe Je<ex lej
otjÛe jenes MelekesâosKeerue keâener cees"er iees° veener.
Deuednpe 22 450 heeje 17
Deens DeeefCe lÙeebÛeer ùoÙes Keesšer Deensle. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ns DelÙeeÛeejer ueeskeâ
És<eeble Heâej otj efveIeeues Deensle DeeefCe %eeveeves efJeYetef<ele ueeskeâebveer peeCetve IÙeeJes keâer ns melÙe
Deens legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeeefCe lÙeebveer ÙeeJej ßeæe "sJeeJeer Je lÙeebÛeer ùoÙes
ÙeeÛÙeemeceesj veceeJeerle, efveef§eleÛe Deuueen ßeæeJebleebvee vesnceer mejUceeie& oeKeefJelees.15
(52-54)
veekeâejCeejs lej MebkesâleÛe he[uesues jenleerue ÙesLeheeJeslees keâer lÙeebÛÙeeJej hegve®lLeeveeÛeer
Ieškeâe Dekeâmceele ÙesF&ue, DeLeJee Skeâ DeMegYe efoveeÛee Øekeâeshe keâesmeUsue. lÙee efoJeMeer jepÙe
DeuueenÛesÛe Demesue, DeeefCe lees lÙeebÛÙee ojcÙeeve efveCe&Ùe keâjerue. pes ßeæe yeeUCeejs DeeefCe
melke=âlÙes keâjCeejs Demeleerue les SsÕeÙe&mebheVe mJeiee&le peeleerue DeeefCe pÙeebveer õesn kesâuee Demesue
Je DeeceÛÙee mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues Demesue lÙeebÛÙeekeâefjlee Deheceevepevekeâ Øekeâeshe Demesue.
DeeefCe pÙee ueeskeâebveer DeuueenÛÙee ceeiee&le efnpejle (osMe lÙeeie) kesâueer ceie "ej kesâues iesues
DeLeJee ce=lÙet heeJeues, Deuueen lÙeebvee Gòece GhepeerefJekeâe osF&ue DeeefCe efve:mebMeÙe DeuueenÛe
meJeexòece GhepeerefJekeâe osCeeje Deens. lees lÙeebvee DeMee ef"keâeCeer heesnÛeJeerue pesCeskeâ¤ve les
Deevebefole nesleerue. efve:mebMeÙe Deuueen meJe&%e Je meefn<Cet Deens. ne lej Deens lÙeebÛee MesJeš,
15) DeLe& Demee keâer MewleeveÛÙee Ùee Kees[meeU ke=âlÙeebvee Deuueenves ueeskeâebmee"er hejer#ee DeeefCe KeNÙeeuee
KeesšŸeeheemetve JesieUs keâjCÙeeÛes Skeâ meeOeve yeveefJeues Deens. efJeke=âle yegæerÛes ueeskeâ ÙeeÛe iees°erheemetve
ÛegkeâerÛes efveCe&Ùe Iesleele Je Ùee iees°er lÙeebvee ceeie&Yeü° keâjCÙeeÛes meeOeve "jleele. GpeU ceveeÛÙee
ueeskeâebvee ÙeeÛe iees°er hewiebyej DeeefCe efoJÙe «ebLeeÛes melÙeeefOeef‰le DemeCÙeeyeöue Kee$eer hešefJeleele.
les peeCetve Iesleele keâer Ùee meJe& MewleeveeÛÙee Kees[Ÿee Deensle. Ùee iees°ercegUs lÙeebÛes Demes meceeOeeve nesles
keâer ns DeeJeenve KeefÛeleÛe keâuÙeeCe DeeefCe meÛeesšerÛes DeeJeenve Deens DevÙeLee MewleeveÛee
ÙeeÛÙeeyeeyeleerle Flekeâe Deešeefheše Peeuee vemelee. hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛes DeeJeenve lÙeeJesUer
pÙee DeJemLesle nesles les heentve, hewiebyej (me.) DeeheuÙee Gefö°ele DeÙeMemJeer Peeues DemelÙeeÛeer
efoMeeYetue, JejkeâjCeer o=°er yeeUieCeeNÙeebÛeer nesle nesleer. heenCeejs pes keâener heenele nesles les lej
kesâJeU nsÛe nesles keâer DeeheuÙee ueeskeâmecetneves DeeheuÙeeJej F&ceeve DeeCeeJes DeMeer ceveeskeâecevee
yeeUieCeeje Skeâ Fmece, mejlesMesJešer lÙeeuee efnpejle-mJeosMe lÙeeie keâjeJes ueeieues DeeefCe
cekeäkeâeJeemeer DeßeæeJeble ÙeMemJeer Peeues Deensle. DeMee heefjefmLeleerle ueeskeâ, hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Ùee
efveJesoveeuee keâer ceer DeuueenÛee Øesef<ele Deens, lÙeeÛes meceLe&ve ceePÙee hee"erMeer Deens lemesÛe
kegâjDeeveÛÙee Ùee Iees<eCee keâer Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeCeeNÙee ueeskeâmecetneJej Øekeâeshe keâesmeUle
Demelees. pesJne Sskeâle Demele lesJne lÙeebvee hewiebyej (me.) DeeefCe efoJÙe kegâjDeeveÛeer melÙelee
Mebkeâemheo Jeešle Demes. hewiebyej (me.) ÙeebÛes efJejesOekeâ ns heentve G[Ÿee ceejerle keâuhevee keâjerle Demele
keâer keâes"s iesues les F&ÕejeÛes meceLe&ve, DeeefCe keâeÙe Peeues lÙee ØekeâesheeÛÙee OecekeäÙeebÛes pÙeeÛes Deecneuee
YeÙe oeKeefJeues peele nesles, Deelee keâe lees Øekeâeshe keâesmeUle veener, DeMeeÛe iees°eRÛes Gòej meojÛÙee
DeeÙeleerle efoues iesues Deens.
Deuednpe 22 451 heeje 17
DeeefCe pees keâesCeer yeouee IesF&ue lej SJe{eÛe pesJe{e lÙeeÛÙeeJej kesâuee iesuee Demesue DeeefCe ceie
veblejner lÙeeÛÙeeJej DeeieUerkeâ Peeueer lej Deuueen lÙeeuee DeJeMÙe meneÙÙe keâjerue. Deuueen
ceeHeâ keâjCeeje Je #eceeMeerue Deens. (55-60)
ns Ùeemee"er keâer je$eerletve efoJeme Je efoJemeebletve je$e keâe{Ceeje DeuueenÛe Deens, DeeefCe
lees meJe&keâener SskeâCeeje Je heenCeeje Deens. ns Ùeemee"er keâer DeuueenÛe melÙe Deens DeeefCe les
meJe& efceLÙee Deensle pÙeebÛee Deuueenuee mees[tve ns OeeJee keâjleele, DeeefCe DeuueenÛe JeÛe&mJe
yeeUieCeeje DeeefCe ceneve Deens. keâeÙe legcner ns heenele veener keâer Deuueen DeekeâeMeeletve
heeCÙeeÛee Je<ee&Je keâjlees pÙeecegUs he=LJeer efnjJeerieej yeveles? JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lees
met#ceoMeea Je peeCeCeeje Deens.16 lÙeeÛesÛe Deens pes keâener DeekeâeMeeble Deens DeeefCe pes keâener
he=LJeerle Deens. efve:mebosn leesÛe efvejhes#e Je mleglÙe Deens. keâeÙe legcner heenele veener keâer lÙeeves les
meJe&keâener legceÛÙee DeOeerve kesâues Deens pes he=LJeerle Deens DeeefCe lÙeevesÛe veeJesuee efveÙeceyeæ kesâues
Deens keâer leer lÙeeÛÙee Dee%esves mecegõele Ûeeueles, DeeefCe lÙeevesÛe DeekeâeMeeuee DeMeeØekeâejs
meebYeeUues Deens keâer lÙeeÛÙee Dee%esefMeJeeÙe les peefceveerJej he[t Mekeâle veener? JemlegefmLeleer DeMeer
Deens keâer Deuueen ueeskeâebmee"er Heâej ØesceU Je oÙeeUt Deens. leesÛe Deens pÙeeves legcneuee peerJeve
Øeoeve kesâues, leesÛe legcneuee cejCe osF&ue DeeefCe leesÛe hegvne legcneuee efpeJeble keâjerue. Kejs Demes
Deens keâer ceveg<Ùe HeâejÛe, melÙe veekeâejCeeje Deens.17 (61-66)
ØelÙeskeâ ueeskeâmecegoeÙee (Gccele) keâefjlee Deecner Skeâ Gheemeveeheæleer efveef§ele kesâueer
Deens, pÙeeÛes DevegkeâjCe lees keâjlees, lej ceie ns hewiebyej (me.)! lÙeebveer Ùeeyeeyeleerle legceÛÙeeMeer
Yeeb[Ce ke⤠veÙes.18 legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s efveceb$eCe Åee. efve:mebMeÙe legcner mejU
ceeiee&Jej Deenele. DeeefCe pej les legceÛÙeeMeer Yeeb[ues lej meebiee keâer, ‘‘pes keâener legcner keâjerle
Deenele, Deuueenuee ÛeebieuesÛe ceenerle Deens. Deuueen hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer legceÛÙee
ojcÙeeve lÙee meJe& iees°eRÛee efveCe&Ùe ueeJeerue pÙeebÛÙeeMeer legcner celeYeso keâjerle jeefnuee
Deenele.’’ keâeÙe legcneuee ceenerle veener keâer DeekeâeMe Je he=LJeerleerue ØelÙeskeâ Jemlet DeuueenÛÙee
16) cnCepes õesn DeeefCe DevÙeeÙeeÛes Jele&ve DebefiekeâejCeeNÙeebJej Øekeâeshe keâesmeUefJeCes, ßeæeJeble DeeefCe
meodJele&veer oemeebvee Fveece osCes, DelÙeeÛeejheeref[le, melÙeefØeÙe ueeskeâebÛeer oeo efHeâÙee&o SskeâCes DeeefCe
MeòeâerefveMeer DevÙeeÙeeÛee cegkeâeyeuee keâjerle DemeuesuÙee melÙeØesceer ueeskeâebÛeer ceole keâjCes ns meJe&
ÙeecegUs Deens keâer DeuueenÛeer iegCeJewefMe<šŸes DeMeer DeMeer Deensle.
17) cnCepes ns meJe&keâener heentvemegæe Øesef<eleebveer peer JeemleJelee Øemlegle kesâueer Deens efleÛee Fvkeâej kesâuee
peelees.
18) cnCepes pÙeeØekeâejs hetJeeaÛÙee Øesef<eleebveer DeeheeheuÙee keâeUeleerue ueeskeâmecetnebmee"er Skeâ Gheemevee
JÙeJemLee DeeKeueer nesleer, lÙeeÛeØekeâejs Ùee keâeUeleerue ueeskeâmecetnemee"er legcner Skeâ Gheemeveeheæleer
DeeKeueer Deens. Deelee legceÛÙeeMeer Jeeo IeeueCÙeeÛee DeefOekeâej keâesCeemener Øeehle veener keâejCe Ùee
keâeUeleerue melÙeeefOeef‰le Gheemeveeheæleer nerÛe Deens.
Deuednpe 22 452 heeje 17
ceeefnleerle Deens? meJe&keâener Skeâe hegmlekeâele veesWouesues Deens. Deuueenmee"er ns keâenerner keâ"erCe
veener. (67-70)
ns ueeskeâ Deuueenuee mees[tve lÙeebÛeer Gheemevee keâjerle Deensle pÙeebÛÙeemebyebOeer lÙeeves
SKeeos ØeceeCener DeJelejerues veener DeeefCe ns mJele:osKeerue lÙeemebyebOeer keâener %eevener yeeUiele
veenerle. Ùee DelÙeeÛeeNÙeebmee"er keâesCeerner meneÙekeâ veener. DeeefCe pesJne Ùeebvee DeeceÛeer megmhe°
JeÛeves SskeâefJeueer peeleele lesJne legcner heenlee keâer, melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeeÛes Ûesnjs efJeke=âle
nesT ueeieleele DeeefCe Demes Jeešles keâer Deelee les lÙee ueeskeâebJej legštve he[leerue pes DeeceÛeer
JeÛeves Ùeebvee SskeâefJeleele. Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer oeKeJet keâe legcneuee keâer ÙeeÛÙeehes#ee DeefOekeâ
JeeF&š iees° keâesCeleer Deens? Deeie, Deuueenves efleÛeeÛe JeeÙeoe lÙee ueeskeâebmee"er keâ¤ve "sJeuee
Deens pes melÙe ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej osleerue, DeeefCe les HeâejÛe JeeF&š ef"keâeCe Deens.’’
(71-72)
ueeskeânes, Skeâ GoenjCe efoues peele Deens. ue#ehetJe&keâ Sskeâe, pÙee GheemÙeebÛee legcner
Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjlee les meJe&peCe efceUtve Skeâ ceeMeerosKeerue efvecee&Ce ke⤠FefÛÚle
Demeleerue lej ke⤠MekeâCeej veenerle efkebâyengvee pej ceeMeerves lÙeebÛÙeekeâ[tve SKeeoer Jemlet
efnmekeâeJetve Iesleueer lej les leer mees[JetosKeerue Mekeâle veenerle. ceole FefÛÚCeejsner ogyeUs DeeefCe
pÙeebÛÙeekeâ[tve ceole FefÛÚueer peeles lesner ogyeUs Ùee ueeskeâebveer DeuueenÛeer keâojÛe DeesUKeueer
veener peMeer lÙeebveer DeesUKeeÙeuee nJeer nesleer. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Meefòeâceeve Je
Øeefle‰eJeeve lej DeuueenÛe Deens. (73-74)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueen (DeeheuÙee Dee%ee hee"efJeCÙeemee"er)
otleebhewkeâermegæe mebosMeJeenkeâ efveJe[lees DeeefCe ceeveJeebhewkeâermegæe. lees SskeâCeeje Je heenCeeje
Deens, pes keâener ueeskeâebÛÙee meceesj Deens lesner lees peeCelees DeeefCe pes keâener lÙeebÛÙee heueerkeâ[s
Deens lÙeeÛeerner lÙeeuee ceeefnleer Deens. DeeefCe meJe& iees°er lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ¤pet nesleele.
(75-76)
ns ßeæeJebleebvees, Pegkeâe Je velecemlekeâ Jne, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer Yeòeâer keâje DeeefCe
melke=âlÙes keâje. ÙeecegUsÛe Dehes#ee kesâueer peeT Mekeâles keâer legcneuee ÙeMe ueeYesue. DeuueenÛÙee
ceeiee&le ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâje peMeer leer keâjeÙeuee nJeer. lÙeeves legcneuee DeeheuÙee
keâeÙee&mee"er efveJe[ues Deens DeeefCe Oecee&ceOÙes legceÛÙeeJej keâesCeleerner De[ÛeCe "sJeueer veener. Â{
Jne DeeheuÙee efhelee FyeÇenerce (De.) ÛÙee hejbhejs (efceuuele) Jej. Deuueenves hetJeeamegæe legceÛes
veeJe cegefmuece "sJeues nesles DeeefCe Ùee (kegâjDeeve) ceOÙesmegæe (legceÛes DemesÛe veeJe Deens)
pesCeskeâ¤ve hewiebyejeves legceÛÙeeJej mee#eer jeneJes DeeefCe legcner ueeskeâebJej mee#eeroej. cnCetve veceepe
keâeÙece keâje, pekeâele Åee DeeefCe DeuueenMeer Â{efve‰ Jne. lees Deens legceÛee Jeeueer, HeâejÛe
Ûeebieuee Deens lees Jeeueer DeeefCe HeâejÛe Ûeebieuee Deens lees meneÙekeâ. (77-78)
DeuedcegDedefcevetve 23 453 heeje 18
23 metjn DeuedcegDedefcevetve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 118)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
efveef§eleÛe ÙeMe Øeehle kesâues Deens ßeæeJebleebveer, pes DeeheuÙee veceepeceOÙes veceülee
Debefiekeâejleele, JÙeLe& iees°eRheemetve otj jenleele, pekeâeleÛÙee heæleerÛeer DebceueyepeeJeCeer
keâjleele, DeeheuÙee ieghleebieebÛes j#eCe keâjleele.1 DeeheuÙee helveer Je lÙee efŒeÙeebKesjerpe pÙee
lÙeebÛÙee DeefOeke=âle ceeuekeâerle2 Deensle pÙeebÛÙeeheemetve (megjef#ele ve "sJeCÙeele) les efveboveerÙe
veenerle, hejbleg pes lÙeeKesjerpe DevÙe keâener FefÛÚle Demeleerue lej lesÛe DeeieUerkeâ keâjCeejs
Deensle. DeeheuÙee Deceeveleer DeeefCe DeeheuÙee JeÛeveebÛee Je keâjejebÛee ceeve jeKeleele. DeeefCe
DeeheuÙee veceepeÛes j#eCe keâjleele. nsÛe ueeskeâ les Jeejme Deensle pes JeejMeele veboveJeve Øeehle
keâjleerue DeeefCe lÙeele meowJe jenleerue. (1-11)
Deecner ceeveJeeuee ceeleerÛÙee melJeeheemetve yeveefJeues, ceie lÙeeuee Skeâe megjef#ele peeieer
ef"yekeâuesuÙee LeWyeele heefjJeefle&le kesâues. ceie lÙee LeWyeeuee ieesàÙeeÛee Deekeâej efouee, veblej
ieesàÙeeuee ceebme yeveefJeues ceie ceebmeeÛeer ne[s yeveefJeueer, veblej ne[eJej ceebme Ûe{efJeues ceie
lÙeeuee Skeâ ogmejerÛe efveefce&leer yeveJetve GYes kesâues.3 lej cees"e ÙeMeoeÙeer Deens Deuueen meJe&
efvecee&lÙeebhes#ee Ûeebieuee efvecee&lee. ceie lÙeeveblej legcneuee DeJeMÙe cejeJeÙeeÛes Deens. veblej
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer efveef§eleheCes legcner G"efJeues peeue. (12-16)
DeeefCe legceÛÙeeJej Deecner meele jmles yeveefJeues.4 efveefce&leerkeâeÙee&heemetve Deecner DepeeCe
1) ÙeeÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer DeeheuÙee MejerjeÛÙee ueppeemheo efJeYeeieebvee ieghle "sJeleele.
cnCepes veie>lee JepÙe& ceeveleele Je Deeheueer ieghleebies Flejebmeceesj GIe[le veenerle. ogmeje Demee keâer les
Deeheues Meerue peheleele. cnCepes ueQefiekeâ yeeyeleerle mJewj Jele&veer Demele veenerle DeeefCe
efJe<eÙeJeemevesÛÙee GheYeesieele ceeskeâeš nesle veenerle.
2) cnCepes oemeer, pÙee Ùegæele hekeâ[uÙee iesuÙee DemeeJÙeele DeeefCe ÙegækewâÅeebÛeer Deoueeyeoue Peeueer
vemeuÙee keâejCeeves Fmueeceer Meemeveekeâ[tve SKeeÅeeÛÙee ceeuekeâerle efouÙee iesuÙee DemeeJÙeele.
3) cnCepes nsÛe meJe&keâener heMetØeeCÙeebÛÙee efveefce&leerle pejer Ie[le Demeues lejer ÙeeÛe mepe&veke=âleerves
heMethes#ee Deieoer JesieUer DeMeer Skeâe DeewjÛe ØekeâejÛeer efveefce&leer ¤heele ceeCemeeuee Deuueenves GYes
kesâues Deens.
4) yengOee ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle «enebÛÙee YeüceCeebÛes ceeie& Deensle. lÙee keâeUeleerue ceeveJeeuee meeleÛe «en
ceenerle nesles. cnCetve meeleÛe ceeieeËÛee GuuesKe kesâuesuee Deens. lÙeeÛÙeeJÙeefleefjòeâ DevÙe ceeie& veenerle
Demee DeLe& veener.
DeuedcegDedefcevetve 23 454 heeje 18
veJnlees,5 DeeefCe DeekeâeMeeletve Deecner "erkeâ efnMesyeevegmeej Skeâe efJeefMe° ØeceeCeele heeCeer
GlejefJeues DeeefCe lÙeeuee he=LJeerle efmLejeJeues, Deecner lÙeeuee nJes lemes veenermes ke⤠Mekeâlees.
ceie lÙee heeCÙeeÉejs Deecner legceÛÙeemee"er Kepetj Je õe#eeÛÙee yeeiee GlheVe kesâuÙee,
legceÛÙeemee"er Ùee yeeieebceOÙes heg<keâUMeer mJeeefo° HeâUs Deensle DeeefCe ÙeebÛÙeeheemetve legcner
GhepeerefJekeâe efceUefJelee. DeeefCe lees Je=#eosKeerue Deecner efvecee&Ce kesâuee pees legjsmeervee (heJe&le)
ceOetve efveIelees.6 lesuemegæe IesTve GieJelees DeeefCe KeeCeeNÙeemee"er keâeueJeCemegæe.
(17-20)
DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legceÛÙeemee"er peveeJejebleosKeerue Skeâ yeesOe Deens.
lÙeebÛÙee heesšele pes keâener Deens lÙeeÛÙeeletveÛe Skeâ heoeLe& (cnCepes otOe) Deecner legcneuee
heepelees. DeeefCe legceÛÙeemee"er lÙeele yejsÛemes DevÙe HeâeÙeosmegæe Deensle. lÙeebvee legcner Keelee,
DeeefCe lÙeebÛÙeeJej Je nes[ŸeebJej mJeejosKeerue kesâues peelee. (21-22)
Deecner vetn (De.) uee lÙeeÛÙee ueeskeâmecetnekeâ[s hee"efJeues. lÙeeves cnšues, ‘‘ns ceePÙee
yeebOeJeevees! DeuueenÛeer Yeòeâer keâje lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛÙeemee"er keâesCeerner F&Õej veener, legcner
Yeerle veener keâe?’’ lÙeeÛÙee ueeskeâmecetneÛÙee pÙee mejoejebveer ceeveCÙeeme vekeâej efouee les cnCet
ueeieues keâer, ‘‘ne JÙeòeâer keâenerÛe veener hejbleg Skeâ ceveg<Ùe legceÛÙeemeejKee. ÙeeÛee nslet Demee
Deens keâer legceÛÙeeJej JeÛe&mJe Øeehle keâjeJes. Deuueenuee pej hee"JeeJeÙeeÛes Demeles lej otle
hee"efJeues Demeles. ner iees° lej Deecner keâOeer DeeheuÙee Jee[Jeef[ueebÛÙee JesUer SskeâueerÛe veener
5) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees ‘DeeefCe efveefce&leerkeâ[tve Deecner ieeHeâerue veJnlees. DeLeJee,
veener’ heefnuÙee DevegJeeoevegmeej DeeÙeleÛee DeLe& Demee keâer ns meJe&keâener pes Deecner yeveefJ eues Deens,
ns menpeÛe SKeeÅee De[eCÙeeÛÙee nmles Dekeâefuhele Ie[ues Deens Demes veener lej Skeâe efJeÛeejhetJe&keâ
Ùeespevesvegmeej hetCe& %eeveeefveMeer yeveefJeuesues Deens. cenlJehetCe& efveÙece Ùeele keâeÙe&jle Deensle.
legÛÚeheemetve les Deefle GÛÛeeheÙeËle meJe& me=°erJÙeJemLesle heefjhetCe& SkeâJeekeäÙelee Dee{Ules. Ùee
efJeMeeue keâeÙe&MeeUsle meJe&$e Skeâe ØekeâejÛeer Gefö°lee efometve Ùesles Je mepe&vekeâlÙee&Ûeer leer yegefæceòee
efmeæ keâjerle Deens. ogmeNÙee DevegJeeoevegmeej DeLe& Demee neslees keâer Ùee me=°erle efpelekeäÙeener efveefce&leer
Deecner mepe&ve kesâuÙee Deensle, lÙeebÛÙee keâesCelÙeener iejpesmebyebOeer Deecner keâOeerÛe ieeefHeâue DeeefCe
keâesCelÙeener DeJemLesheemetve keâOeerner DeveefYe%e jeefnuees veener. keâesCelÙeener Jemletuee Deecner DeeceÛÙee
ÙeespevesefJe¤æ Ie[t efoues veener Je peeT efoues veener. keâesCelÙeener Jemletuee, DeeJeMÙekeâ DemeuesuÙee
efleÛÙee vewmeefie&keâ iees°er GheueyOe keâjCÙeele Deecner kegâÛejeF& kesâuesueer veener. Skeâ Skeâ keâCe efve keâCe
DeeefCe heeveebÛÙee efmLeleerheemetve Deecner heefjefÛele jeefnuees Deens.
6) DeefYeØesle ‘pewletve’-‘DeeefueJn’ Deens. ns jesce mecegõeÛÙee meYeesJeleeueer ØeosMeeleerue GlheVeehewkeâer
meJee&le peemle cenlJeeÛeer Jemlet Deens. legjsmeerveekeâ[s Ùeeuee mebyebefOele keâjCÙeeÛes keâejCe yengOee Demes
Deens keâer leesÛe ØeosMe pÙeeleerue DeefleØeefmeæ DeeefCe efyeveerÛes ef"keâeCe letjsmeervee Deens, lesÛe Ùee Je=#eeÛes
cetU pevcemLeeve Deens.
DeuedcegDedefcevetve 23 455 heeje 18
(keâer ceeveJe hewiebyej cnCetve ÙeeJee). keâenerÛe veener. kesâJeU Ùee ceeCemeeuee peje Jes[ ueeieues
Deens. keâener keâeU DeeCeKeer Jeeš hene (keâoeefÛele yeje nesF&ue).’’ vetn (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&, Ùee ueeskeâebveer pes ceuee Keesšs "jefJeues Deens ÙeeJej Deelee letÛe ceuee meneÙÙe os.’’
Deecner lÙeeÛÙeekeâ[s efoJÙe yeesOe kesâuee keâer DeeceÛÙee osKejsKeerle Je DeeceÛÙee efoJÙe yeesOeevegmeej
veewkeâe leÙeej keâj. ceie pesJne DeeceÛeer Dee%ee ÙesF&ue DeeefCe lees peueØeueÙe GmeUt ueeiesue lesJne
ØelÙeskeâ ØekeâejÛÙee ØeeCÙeebhewkeâer Skeâ Skeâ pees[er IesTve efleÛÙeele mJeej nes. DeeefCe DeeheuÙee
kegâšgbefyeÙeebveeosKeerue meesyele Ies, lÙeebÛÙeeJÙeefleefjòeâ pÙeebÛÙeeefJe¤æ Deieesoj efveCe&Ùe Peeuee Deens
DeeefCe DelÙeeÛeeNÙeebÛÙee mebyebOeele ceuee keâener meebiet vekeâesme. ns Deelee yeg[Ceejs Deensle. ceie
pesJne let DeeheuÙee meesyelÙeebmeceJesle veewkesâJej mJeej nesMeerue lesJne cnCe, ‘‘OevÙe Deens lees
Deuueen pÙeeves Deecneuee DelÙeeÛeejer ueeskeâebheemetve cegòeâer efoueer DeeefCe cnCe, ns heeuevekeâlÙee&,
ceuee mece=æMeeueer peeieer GlejJe DeeefCe letÛe meJeexòece peeiee osCeeje Deensme!’’ (23-29)
Ùee keâLesle cees"s mebkesâle Deensle DeeefCe hejer#ee lej Deecner Iesle DemeleesÛe. (30)
lÙeebÛÙeeveblej Deecner Skeâ ogmeNÙee Ùegieeleerue ueeskeâmecetn GYee kesâuee. ceie lÙeebÛÙeele
Kegö lÙeebÛÙeeÛe ueeskeâebleerue Skeâ Øesef<ele hee"efJeuee. (pÙeeves lÙeebvee efveceb$eCe efoues) keâer
DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, legceÛÙeemee"er lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeer GheemÙe veener, legcner Yeerle
veener keâeÙe? lÙeeÛÙee ueeskeâmecetneÛÙee pÙee mejoejebveer ceeveCÙeeme vekeâej efouee DeeefCe
hejueeskeâeÛÙee DeefmlelJeeme Keessšs "jefJeues, pÙeebvee Deecner peieeleerue peerJeveele megKeer "sJeues
nesles, les cnCet ueeieues, ‘‘ner JÙeòeâer keâesCeer veener hejbleg Skeâ ceveg<Ùe legceÛÙeeÛe meejKee. pes
keâener legcner Keelee lesÛe ne Keelees DeeefCe pes keâener legcner efhelee lesÛe ne efhelees. Deelee pej legcner
DeeheuÙee meejKÙeeÛe Skeâe ceeCemeeÛeer Dee%eeOeejkeâlee mJeerkeâejueer lej legcner vegkeâmeeveerleÛe
jeneuee. ne legcneuee keâUefJelees keâer pesJne legcner cesuÙeeveblej ceeleer Jneue DeeefCe pesJne ne[ebÛee
meebiee[e yevetve jeneue lesJne legcner (keâyejerletve) keâe{ues peeue. DemebYeJe, hetCe&le: DemebYeJe Deens
ns JeÛeve, pes legceÛÙeeMeer kesâues peele Deens. peerJeve keâenerÛe veener hejbleg kesâJeU Ùee peieeleerueÛe
peerJeve, ÙesLesÛe Deecneuee cejeJeÙeeÛes Je peieeJeÙeeÛes Deens DeeefCe Deecner keâoeefhe G"efJeues
peeCeej veener. ne ceeCetme kesâJeU DeuueenÛÙee veeJeeves DemelÙe jÛeerle Deens, DeeefCe Deecner
keâoeefhe ÙeeÛes ceeveCeejs veener.’’ Øesef<eleeves meebefieleues, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, Ùee ueeskeâebveer pes ceuee
Keesšs "jefJeues Deens ÙeeJej Deelee letÛe ceuee meneÙÙe keâj.’’ Gòejele Heâcee&efJeues iesues, ‘‘peJeU
Deens leer Ieškeâe pesJne les DeeheuÙee ke=âlÙeeJej he§eeòeehe keâjleerue.’’ mejlesMesJešer lebleesleble
melÙeeyejngkegâce Skeâe ceneve keâuueesUeves lÙeebvee iee"ues DeeefCe Deecner lÙeebvee keâÛeje yeveJetve
Hesâketâve efoues, otj nes DelÙeeÛeejer ueeskeâmecetne! (31-41)
ceie Deecner lÙeeÛÙeeveblej ogmejs ueeskeâmecetn G"efJeues. keâesCeleener pevemecetn DeeheuÙee
JesUshetJeeaner ve° Peeuee veener keâer lÙeeveblej leie Oe¤ Mekeâuee veener. ceie Deecner ueeieeshee"
DeuedcegDedefcevetve 23 456 heeje 18
Deeheues hewiebyej hee"Jeerle jeefnuees. pÙee kegâCee mecetneheeMeer lÙeeÛee hewiebyej Deeuee lÙeeves lÙeeme
Keesšs "jefJeues, DeeefCe Deecner Skeâehee"eshee" Skeâe ueeskeâmecegoeÙeeme ve° keâjerle iesuees,
ÙesLeheeJeslees keâer Deecner lÙeebvee kesâJeU Skeâ keâLee yeveJetve mees[ues. efOekeäkeâej Demees lÙee ueeskeâebÛee
pes ßeæe "sJele veenerle! (42-44)
ceie Deecner cetmee (De.) Je lÙeeÛee YeeT ne¤ve (De.) Ùeebvee Deeheueer mebkesâleJeÛeves
DeeefCe GIe[ ØeceeCeemeefnle efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee menkeâeNÙeebkeâ[s hee"efJeues, hejbleg lÙeebveer
ieJe& kesâuee DeeefCe ye[speeJe kesâuee cnCet ueeieues, ‘‘keâeÙe Deecner DeeceÛÙeeÛe meejKÙee oesve
ceeCemeebJej ßeæe "sJeeJeer? DeeefCe ceeCemesner leer, pÙeebÛee ueeskeâmecetn DeeceÛee iegueece Deens?’’
cnCetve lÙeebveer oesIeebvee Keesšs "jefJeues DeeefCe ve° nesCeeNÙeebvee peeTve efceUeues DeeefCe cetmee
(De.) uee Deecner «ebLe Øeoeve kesâuee keâer pesCeskeâ¤ve ueeskeâebveer lÙeeheemetve ceeie&oMe&ve Øeehle
keâjeJes. (45-49)
DeeefCe cejÙeceheg$eeuee Je lÙeeÛÙee DeeF&me Deecner Skeâ mebkesâle yeveefJeues DeeefCe lÙeebvee
Skeâe he"ejeJej "sJeues peer meceeOeeveeÛeer peeiee nesleer DeeefCe Pejs lÙeele Jeenele nesles. (50)
ns hewiebyejevees! Megæ heoeLe& Kee DeeefCe Ûeebieueer keâces& keâje, legcner pes keâener keâjlee ceer
les ÛeebieuesÛe peeCelees DeeefCe legceÛee ne ueeskeâmecetoeÙe (Gccele) SkeâÛe ueeskeâmecetoeÙe Deens
DeeefCe ceer legceÛee heeuevekeâlee& Deens, cnCetve legcner ceePeerÛe Yeerleer yeeUiee. (51-52)
hejbleg veblej ueeskeâebveer DeeheuÙee oerve-Oecee&Ûes Deeheehemeeble legkeâ[s legkeâ[s keâ¤ve šekeâues.
ØelÙeskeâ iešepeJeU pes keâener Deens lÙeeÛÙeeleÛe lees ceie> Deens, lej mees[tve Åee Ùeebvee, yeg[vt e jent
Åee DeeheuÙee DemeeJeOeevelesle Skeâe efJeefMe° JesUsheÙeËle. (53-54)
keâeÙe Ùeebvee Jeešles keâer Deecner Ùeebvee mebheòeer Je mebleleerves ceole keâjerle Deenesle lej
peCetkeâeÙe Ùeebvee keâuÙeeCekeâejer iees°er osCÙeele Glmeener Deenesle? veJns, JemlegefmLeleerÛeer Ùeebvee
peeCe veener. JeemleefJekeâle: pes ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Oeemleerves YeÙeYeerle nesCeejs
Demeleele, pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mebkesâleebJej ßeæe "sJeleele, pes DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&yejesyej keâesCeeuee Yeeieeroej yeveJeerle veener, DeeefCe pÙeebÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer
osleele pes keâener osleele DeeefCe ùoÙeeÛee lÙeebÛee Ùee efJeÛeejeves Lejkeâebhe nesle Demelees keâer
Deecneuee DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s hejleeJeÙeeÛes Deens, lesÛe YeuÙee iees°erkeâ[s OeeJe IesCeejs
DeeefCe Dencenefcekeâe keâ¤ve lÙeebvee Øeehle keâjCeejs Deensle. Deecner keâesCelÙeener Fmeceeuee
lÙeeÛÙee DeeJeekeäÙeehes#ee peemle DeepeceeJele vemelees DeeefCe DeeceÛÙeepeJeU Skeâ «ebLe Deens pees
(ØelÙeskeâeÛeer efmLeleer) ÙeLeeÙeesiÙe oeKeefJeCeeje Deens,7 DeeefCe ueeskeâebJej DelÙeeÛeej keâesCelÙeener
heefjefmLeleerle kesâuee peeCeej veener. hejbleg ns ueeskeâ Ùee iees°erheemetve DepeeCe Deensle DeeefCe lÙeebÛeer
7) cnCepes ØelÙeskeâ JÙeòeâerÛeer ke=âleerveeWo, pÙeele lÙeeÛes meJe& kesâuesmeJejuesueWÛeer veeWo Deens.
DeuedcegDedefcevetve 23 457 heeje 18
ke=âlÙesmegæe lÙee heæleer (efpeÛee Jej GuuesKe kesâuee iesuee Deens) heemetve JesieUer Deensle. les
Deeheueer ner ke=âlÙes keâjerle jenleerue ÙesLeheeJeslees keâer pesJne Deecner lÙeebÛÙee efJeueemeer ueeskeâebvee
Øekeâesheele hekeâ[t lesJne les ceoleermee"er Deesj[t ueeieleerue, Deelee yebo keâje ceoleermee"er
ieÙeeJeÙee, DeeceÛÙeekeâ[tve Deelee keâesCelesner meneÙÙe legcneuee efceUCeej veener. ceePes mebkesâle
SskeâefJeues peele Demele lesJne legcner (hewiebyejeÛee DeeJeepe SskeâleeÛe) hejle heeJeueer heUle megšle
neslee. DeeheuÙee ohee&le lÙeeÛeer heJee& keâjerle veJnlee, ÛeJnešŸeeJej ¢eeefJe<eÙeer yeelee ceejerle neslee
DeeefCe yekeâJeeme keâjerle neslee. (55-67)
ceie Ùee ueeskeâebveer keâOeer Ùee JeeCeerJej efJeÛeej kesâuee veener? DeLeJee lÙeeves SKeeoer DeMeer
iees° DeeCeueer Deens peer keâOeer lÙeebÛÙee hetJe&peebheÙeËle Deeueer veJnleer? DeLeJee ns DeeheuÙee
hewiebyejeMeer keâOeer heefjefÛele veJnles keâer (DeveesUKeer ceveg<Ùe DemeuÙeecegUs) lÙeeuee efyeÛekeâleele?
DeLeJee ÙeebÛes cnCeCes Demes Deens keâer lees Jes[e Deens? veJns efkebâyengvee lÙeeves lej melÙe DeeCeues
Deens DeeefCe melÙeÛe lÙeeÛÙeeleerue yengleskeâebvee DeefØeÙe Deens - DeeefCe melÙe pej keâes"s lÙeebÛÙee
FÛÚsceeies Ûeeueues Demeles lej DeekeâeMe Je he=LJeer DeeefCe lÙeebÛÙee meJe& JemleerÛeer JÙeJemLee
keâesuece[ueer Demeleer - veJns, lej Deecner lÙeebÛee mJele:ÛeeÛe GuuesKe lÙeebÛÙeeheeMeer DeeCeuee
Deens DeeefCe les DeeheuÙee GuuesKeeheemetve leeW[ efHeâjJeerle Deensle. (68-71)
let lÙeebÛÙeekeâ[tve keâener ceeiele Deensme keâeÙe? legPÙeemee"er lej legPÙee heeuevekeâlÙee&ves
efouesuesÛe Gòece Deens DeeefCe lees Gòece GhepeerefJekeâe osCeeje Deens. let lej lÙeebvee mejU
ceeiee&keâ[s yeesueeJeerle Deensme, hejbleg pes ueeskeâ cejCeesòej peerJeveeuee ceevele veenerle les mejU
ceeiee&heemetve otj jentve Ûeeuet FefÛÚleele. (72-74)
pej Deecner ÙeebÛÙeeJej oÙee kesâueer DeeefCe lees $eeme pÙeele ns nuueer iegjHeâšuesues
8
Deensle, otj kesâuee, lej ns DeeheuÙee ogjeÛeejele hetCe&heCes yenkeâleerue ÙeebÛeer efmLeleer lej DeMeer
Deens keâer Deecner Ùeebvee Ùeelevesle iegjHeâšefJeues lejermegæe ns DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee heg{s
Pegkeâues veenerle DeeefCe veceüleeosKeerue mJeerkeâejerle veenerle. leLeeefhe pesJne DeJemLee Ùee efMeiesuee
ÙesF&ue keâer Deecner ÙeebÛÙeeJej YeÙebkeâj ØekeâesheeÛes Éej GIe[t lej Dekeâmceele legcner heeneue keâer lÙee
heefjefmLeleerle ns ØelÙeskeâ YeuÙee iees°erheemetve efvejeMe Demeleerue. (75-78)
lees DeuueenÛe lej Deens pÙeeves legcneuee SskeâCÙeeÛeer Je heenCÙeeÛeer Meòeâer efoueer DeeefCe
efJeÛeej keâjCÙeemee"er ceve efoues. hejbleg legcner ueeskeâ keâceerÛe ke=âle%e neslee. leesÛe Deens pÙeeves
legcneuee he=LJeerleueeJej hemejefJeues DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner Skeâ$e kesâues peeue. leesÛe peerJeve
Øeoeve keâjlees DeeefCe leesÛe ce=lÙet oslees, je$e Je efoJemeeÛes YeüceCe lÙeeÛÙeeÛe meeceLÙe&keâ#esle Deens.
8) DeefYeØesle, hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛeer Øesef<ele cnCetve efveÙegòeâerveblej keâener Je<eeËheÙeËle DeefmlelJeele
Demeuesuee og<keâeU nesÙe.
DeuedcegDedefcevetve 23 458 heeje 18
legceÛÙee ue#eele ner iees° Ùesle veener keâe? hejbleg ns ueeskeâ lesÛe keâener meebieleele pes ÙeebÛÙee
hetJe&peebveer meebietve "sJeues Deens. ns cnCeleele, ‘‘Deecner pesJne ce¤ve ceeleer yevet DeeefCe ne[ebÛes
meebheUs yevetve jent lesJne Deecneuee hejle efpeJeble keâ¤ve G"efJeues peeF&ue keâeÙe? Deecner megæe
Demeueer JeÛeves Kethe Sskeâueer Deensle DeeefCe DeeceÛÙeehetJeea DeeceÛes Jee[Je[eruemegæe Sskeâle
jeefnues Deensle. Ùee kesâJeU hegjeCekeâLee Deensle.’’ (79-83)
Ùeebvee meebiee, oeKeJee pej legcneuee ceenerle Demesue keâer ner he=LJeer Je efnÛeer meJe& Jemleer
kegâCeeÛeer Deens? ns pe¤j cnCeleerue, DeuueenÛeer. meebiee, ceie legcner MegæerJej keâe Ùesle veener?
Ùeebvee efJeÛeeje, mehle DeekeâeMe DeeefCe ceneve efmebnemeveeÛee mJeeceer keâesCe Deens? ns pe¤j
cnCeleerue, Deuueen. meebiee, ceie DeuueenMeer hejeÙeCe keâe nesle veener? Ùeebvee meebiee, oeKeJee
pej legcner peeCele Demeeue keâer ØelÙeskeâ JemletJej meòee kegâCeeÛeer Deens? DeeefCe keâesCe Deens pees
DeeßeÙe oslees DeeefCe lÙeeÛÙeeefJe¤æ keâesCeer DeeßeÙe osT Mekeâle veener? ns pe¤j cnCeleerue keâer
ner iees° lej Deuueenmee"erÛe Deens. meebiee, ceie keâes"tve legceÛeer Heâmeiele nesle Deens? peer melÙe
yeeye Deens leer Deecner ÙeebÛÙeemeceesj DeeCeueer Deens DeeefCe keâener Mebkeâe veener keâer ns ueeskeâ
Keesšej[s Deensle.9 Deuueenves keâesCeemener Deeheueer mebleleer yeveefJeues veener,10 DeeefCe keâesCeer
ogmeje F&Õej lÙeeÛÙeemeceJesle veener. pej Demes Demeles lej ØelÙeskeâ F&Õej DeeheuÙee me=°eruee IesTve
JesieUe Peeuee Demelee, DeeefCe ceie les SkeâogmeNÙeeJej Ûeeuetve Deeues Demeles. heefJe$e Deens
Deuueen lÙee iees°eRheemetve pÙee ns ueeskeâ jÛeleele. ÂMÙe Je DeÂMÙeeÛes %eeve jeKeCeeje lees
9) cnCepes DeeheuÙee Ùee keâLeveele Keesšs Deensle keâer DeuueenefMeJeeÙe DevÙe kegâCeeueeosKeerue F&Õejer
iegCe, DeefOekeâej DeeefCe nkeäkeâ efkebâJee lÙeebÛee keâener DebMe Øeehle Deens. lemesÛe DeeheuÙee Ùee keâLeveele
Keesšs keâer cejCeesòej peerJeve DemebYeJeveerÙe Deens. lÙeebÛee KeesšsheCee lÙeebÛÙee mJele:ÛÙeeÛe keâyetueerÉejs
efmeæ nesle Deens. Skeâerkeâ[s, he=LJeer Je DeekeâeMeebÛee mJeeceer DeeefCe me=°erleerue ØelÙeskeâ JemletÛee
DeefOekeâejer Deuueen Deens, Demes ceevÙe keâjCes, lej ogmejerkeâ[s, F&MelJe lÙee Ske⚟eeÛes Deens Demes
veener lej FlejosKeerue (pes DeheefjneÙe&heCes lÙeeÛeer efveefce&leer DeeefCe oemeÛe Demeleerue) lÙeeble Jeešskeâjer
Deensle, Ùee oesvner iees°er hejmhejebMeer Deieoer efJemebiele Deensle. ns Deieoer mhe° Deens. lÙeeÛeØeceeCes
Skeâerkeâ[s Deecneuee Je Ùee Deefle YeJÙe me=°eruee Deuueenves efvecee&Ce kesâues Deens Demes cnCeCes lej
ogmejerkeâ[s, mJele:Ûe efvecee&Ce kesâuesuÙee me=°eruee ogmeNÙeeboe efvecee&Ce ke⤠Mekeâle veener Demes cnCeCes
DekeâuesÛÙeeefJe¤æ Deens nsosKeerue GIe[Ûe Deens. cnCetve ÙeebÛÙee mJele:Ûe ceevÙe kesâuesuÙee
melÙelesvegmeej lÙeebveer mJeerkeâejuesuee DeveskesâÕejJeeo DeeefCe hejueeskeâeÛee Fvkeâej Ùee oesvner KeesšŸee
ßeæe Deensle, ns efmeæ nesles.
10) ns keâLeve kesâJeU ef¡eefmlelJeeÛÙee Keb[veemee"erÛe Deens Demee SKeeÅeeÛee Ùee ef"keâeCeer ÛegkeâerÛee mecepe
nesT veÙes. veJns, Dejye DeveskesâÕejJeeoerosKeerue DeeheuÙee GheemÙeebvee F&ÕejeÛeer mebleleer cnCetve
"jJeerle Demele. peieeleerue yengleskeâ DeveskesâÕejJeeoer Ùee ceeie&Yeü°lesle lÙeebÛÙeeMeer meceeveeJemLesle
jeefnues Deensle.
DeuedcegDedefcevetve 23 459 heeje 18
meJeexÛÛe Deens lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ Ùeespeerle Deensle. (84-92)
ns hewiebyej (me.)! ØeeLe&vee keâje, ‘‘ns heeuevekeâlÙee&, pÙee ØekeâesheeÛeer Ùeebvee Oecekeâer osCÙeele
Ùesle Deens lees ceePÙee GheefmLeleerle pej let DeeCeuee, lej ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&! Ùee DelÙeeÛeejer
ueeskeâeble ceePee meceeJesMe ke⤠vekeâesme.’’11 DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deecner legceÛÙee
[esàÙeebosKeleÛe leer iees° DeeCeCÙeeÛes hetCe& meeceLÙe& jeKelees pÙeeÛeer Oecekeâer Deecner Ùeebvee osle
Deenesle. (93-95)
ns hewiebyej (me.)! JeeF&šeÛes efveJeejCe meJeexlke=â° heæleerves keâje. pÙee keâener iees°er les
legcneJej jÛeleele lÙee Deecneuee hegjshetj ceenerle Deensle. DeeefCe ØeeLe&vee keâje keâer, ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&! ceer MewleeveeÛÙee og<ØesjCesheemetve legPee DeeßeÙe ceeielees, FlekesâÛe veJns lej ns ceePÙee
heeuevekeâlÙee&, ceer lej ÙeeheemetveosKeerue legPee DeeßeÙe ceeielees keâer les ceePÙeeheeMeer Ùesleerue.
(96-98)
(ns ueeskeâ DeeheuÙee ke=âlÙeeheemetve hejeJe=òe nesCeej veenerle) FLeheeJeslees keâer pesJne
ÙeebÛÙeehewkeâer SKeeÅeeuee cejCe ÙesF&ue lesJne meebiet ueeiesue keâer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceuee
lÙeeÛe peieele hejle hee"Je, pes ceer mees[tve Deeuees Deens, DeeMee Deens keâer ceer Deelee melkeâce&
keâjerve.’’ cegUerÛe veener, ner lej kesâJeU Skeâ iees° Deens peer lees yejUle Deens. Deelee Ùee meJe&
(cejCeeNÙeebÛÙee) ceeies Skeâ Dee[ (yej]peKe) Deens. cejCeesòej peerJeveeÛÙee efoJemeeheÙeËle.12 ceie
pÙee #eCeer efMebie Hegbâkeâues peeF&ue lÙeebÛÙeele ceie keâesCelesner veeles GjCeej veener DeeefCe les
Skeâceskeâeuee efJeÛeejCeejosKeerue veenerle. lÙeeJesUsme pÙeebÛes heej[s pe[ Demesue lesÛe ÙeMe mebheeove
keâjleerue DeeefCe pÙeebÛes heej[s nuekesâ Demesue lesÛe ueeskeâ Demeleerue pÙeebveer DeeheuÙee mJele:uee
leesšŸeele Ieeleues, les vejkeâele meowJe jenleerue. Deie>er lÙeebÛÙee cegKeeÛes Ûeece[s Ye#e keâ¤ve
šekeâerue DeeefCe lÙeebÛes peye[s yeensj efveIeleerue. ‘‘keâeÙe legcner lesÛe ueeskeâ veenerle keâer ceePes mebkesâle
legcneuee SskeâefJeues peele nesles lesJne legcner lÙeebvee Keesšs "jJeerle neslee?’’ les meebieleerue, ‘‘ns
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙee ogozJeeves Deecneuee JÙeeefheues nesles. Deecner KejesKejÛe heLeYeü°
11) lÙee Øekeâesheele hewiebyej (me.) ns De[keâCÙeeÛee KejesKejer keâener Oeeskeâe neslee DeLeJee DeeheCe DeMeer
ØeeLe&vee kesâueer vemeleer lej lÙeele lesner iegjHeâšues Demeles (Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees) Demee ÙeeÛee
DeLe& veener lej meojnt JeCe&veMewueer, DeMeer keâuhevee ÙesCÙeemee"er GheÙeesefpeueer iesueer Deens keâer
DeuueenÛee Øekeâeshe DeensÛe cegUele efYeleer yeeUieCÙeeueeÙekeâ iees°, leer DeMeer YeÙebkeâj Ûeerpe Deens keâer
iegvnsieejebveerÛe veJns lej meoeÛejCeer ueeskeâebveer Deeheueer hegCÙeeF& DemeleeveeosKeerue lÙeemebyebOeer
F&ÕejeÛee DeeßeÙe Iesleuee heeefnpes.
12) cetU Dejyeer Meyo, ‘yepe&Ke’ ne ‘heoe&’ (he[oe) Ùee Heâejmeer MeyoeÛee DeheYeübMe Deens. DeeÙeleerÛee
DeLe& Demee keâer Deelee ÙeebÛÙee Je peieeÛÙee ojcÙeeve Skeâ he[oe Dee[ Deens pees lÙeebvee hejle peeT
osCeej veener DeeefCe keâÙeeceleheÙeËle ns Fnueeskeâ Je hejueeskeâ ojcÙeeveÛÙee Ùee mejnöerJej Leebyetve
Demeleerue.
DeuedcegDedefcevetve 23 460 heeje 18
ueeskeâ neslees. ns heeuevekeâlÙee&! Deelee Deecneuee Ùeeletve yeensj keâe{. ceie pej Deecner DehejeOe
kesâuee lej DelÙeeÛeejer "¤.’’ meJe&ßes‰ Deuueen Gòej osF&ue, ‘‘otj Jne ceePÙee mecees¤ve,
he[tve jene lÙeeceOÙesÛe DeeefCe ceePÙeeMeer yeesuet vekeâe. legcner lesÛe ueeskeâ lej Deenele keâer ceePes
keâener oeme pesJne meebiele nesles keâer ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, Deecner ßeæe "sJeueer, Deecneuee
#ecee keâj DeecneJej oÙee oeKeJe, let meJe& oÙee oeKeJeCeeNÙeentve Gòece oÙeeUt Deensme, lesJne
legcner lÙeebÛee Gheneme kesâuee ÙesLeheeJeslees keâer lÙeebÛÙee nóeheeÙeer legcner nsosKeerue efJemejuee keâer
ceerosKeerue keâesCeer Deens, DeeefCe legcner lÙeebÛÙeeJej nmele jeefnuee. Deepe lÙeebÛÙee lÙee mebÙeceeÛes
ceer ns HeâU efoues Deens keâer lesÛe ÙeMemJeer Deensle.’’ ceie meJe&ßes‰ Deuueen lÙeebvee efJeÛeejerue,
‘‘meebiee, he=LJeerleueeJej legcner efkeâleer Je<ex jeefnueele? les meebieleerue, ‘‘Skeâ efoJeme DeLeJee
efoJemeeÛeener keâener DebMe Deecner lesLes jeefnuees Deenesle, ieCevee keâjCeeNÙeebvee efJeÛee¤ve IÙee.’’
Heâcee&efJeues peeF&ue, ‘‘Lees[eÛe JesU jeefnuee Deenele vee, lÙeeÛeJesUer legcner ns peeCeues Demeles.
keâeÙe legcner ns mecepetve yemeuee neslee keâer Deecner legcneuee JÙeLe&Ûe efvecee&Ce kesâues Deens DeeefCe
legcneuee DeeceÛÙeekeâ[s keâOeer hejleeJeÙeeÛesÛe veener?’’ (99-115)
cnCetve meJeexÛÛe Deens Deuueen, Keje yeeoMeen, keâesCeer hejcesÕej lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe veener,
mJeeceer Deens ceneve efmebnemeveeÛee DeeefCe pees keâesCeer Deuueenmeefnle SKeeÅee DevÙe GheemÙeeÛee
OeeJee keâjerue pÙeeÛÙeemebyebOeer lÙeeÛÙeepeJeU keâesCeleeÛe hegjeJee veener,13 lej lÙeeÛee efnMesye
lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU Deens. Demeues õesner keâOeerÛe ÙeMe mebheeove ke⤠Mekeâle veenerle.
(116-117)
ns hewiebyej (me.)! meebiee, ceePÙee heeuevekeâlÙee&! #ecee keâj DeeefCe oÙee oeKeJe DeeefCe let
meJe& oÙee oeKeefJeCeeNÙeebhes#ee Gòece oÙeeUt Deensme. (118)
13) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees keâer ‘pees keâesCeer Deuueenyejesyej Flej kegâCee osJeeÛee OeeJee
keâjlees, lÙeeÛÙeepeJeU DeeheuÙee Ùee ke=âlÙeemee"er keâesCelesner ØeceeCe veener.
Devedvetj 24 461 heeje 18
24 metjn Devedvetj
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 64)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ne Skeâ DeOÙeeÙe Deens pees Deecner DeJelejuee Deens, DeeefCe Ùeeuee Deecner DeefveJeeÙe&
"jefJeuee Deens DeeefCe Ùeele Deecner megmhe° GheosMehej JeÛeves1 DeJelejueer Deensle, keâoeefÛele
legcner yeesOe IÙeeJee. (1)
JÙeefYeÛeejer Œeer Je JÙeefYeÛeejer heg®<e oesneWhewkeâer ØelÙeskeâeme MebYej Heâškesâ ceeje.2 DeeefCe
lÙeebÛeer keâerJe ke⤠vekeâe, DeuueenÛÙee Oecee&ÛÙee yeeyeleerle pej legcner meJe&ßes‰ Deuueen DeeefCe
Debeflece efoveeJej ßeæe yeeUiele Demeeue. DeeefCe lÙeebvee efMe#ee osles JesUsme ßeæeJebleebÛee Skeâ
mecetn GheefmLele DemeeJee.3 (2)
JÙeefYeÛeeNÙeeves efJeJeen keâjlee keâecee veÙes hejbleg kesâJeU JÙeefYeÛeeefjCeeryejesyej DeLeJee
DeveskesâÕejJeeoer ŒeerMeer, DeeefCe JÙeefYeÛeejerCeer ŒeerMeer efJeJeen keâjlee keâecee veÙes hejbleg kesâJeU
1) cnCepes meojÛÙee metjlesle pÙee iees°er meebefieleuesuÙee Deensle lÙee kesâJeU efMeHeâejMeer cnCetve
DemeeJÙeele keâer ceveele Deeues lej ceeveeJÙeele DevÙeLee Jeešsue les keâjerle jeneJes, Demes veener lej Ùee
efveefmÛele mJe¤heer Je lÙeebÛes heeueve DeefveJeeÙe& Deens. pej legcner F&ceeveOeejkeâ Demeeue lej lÙeebÛes
DevegkeâjCe legceÛes keâle&JÙe Deens.
2) ‘JÙeefYeÛeeje’mebyebOeer ØeeLeefcekeâ Dee%ee metjn efvemee DeeÙele ›eâ. 15 ceOÙes ÙesTve iesueer Deens. Deelee
ner lÙeeÛeer efveef§ele mJe¤heer efMe#ee "jefJeueer Deens. ner efMe#ee DeMee efmLeleermee"er Deens pesJne keâer
JÙeefYeÛeejer heg®<e DeefJeJeeefnle DeLeJee JÙeefYeÛeejer Œeer DeefJeJeeefnle Demesue. efoJÙe
kegâjDeeveeleosKeerue DeMee mJe¤heemebyebOeer mebkesâle ceewpeto Deens. pemes keâer metjn efvemee DeeÙele ›eâ. 25
Je¤ve keâUles. lemesÛe Deveskeâ noermeer, hewiebyej (me.) DeeefCe mevceeieea KeefueHeâebÛeer ke=âleer hejbheje
DeeefCe cegefmuece ueeskeâmecetneÛes celewkeäÙe (Fpcee) ÙeeÉejs osKeerue, efJeJeeefnle DemeuÙeeÛÙee efmLeleerle
JÙeefYeÛeejeÛeer efMe#ee ‘jpce’ - oie[ebveer "sÛetve ceejCes Demes efmeæ Deens.
3) cnCepes efMe#ee GIe[heCes meJeeËmece#e efoueer peeJeer pesCeskeâ¤ve iegvnsieejeÛeer HeâšHeâefpeleer DeeefCe Flej
ueeskeâebmee"er Oe[e Je yeesOeØele "jeJeer Je Ùee iegv¢eeÛee cegefmuece meceepeele HewâueeJe nesT veÙes.
Devedvetj 24 462 heeje 18
JÙeefYeÛeejer DeLeJee DeveskesâÕejJeeoer heg®<eeves DeeefCe ns efveef<eæ kesâues iesues Deens ßeæeJebleebmee"er. 4
(3)
5
DeeefCe pes ueeskeâ ceÙee&oeMeerue efŒeÙeebJej DeeU Iesle Demeleerue ceie Ûeej mee#eeroej
IesTve Ùesle vemeleerue, lÙeebvee SWMeer Heâškesâ ceeje DeeefCe lÙeebÛÙee mee#eer keâOeer mJeerkeâe¤ vekeâe,
DeeefCe les mJele:Ûe DeJe%eekeâejer Deensle. lÙee ueeskeâebJÙeefleefjòeâ pes Ùee ke=âleerveblej he§eeòeehe
keâjleerue Je megOeejCee Ie[Jetve DeeCeleerue keâejCe keâer Deuueen DeJeMÙe (lÙeebÛÙee yeeyeleerle)
#eceeMeerue Je hejce oÙeeUt Deens.6 (4-5)
DeeefCe pes ueeskeâ DeeheuÙee helveeRJej Deejeshe "sJeleerue7 DeeefCe lÙeebÛÙeeheeMeer lÙeebÛÙee
mJele:Kesjerpe Flej keâesCeerner mee#eeroej vemesue lej lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe JÙeòeâerÛeer mee#e (DeMeer
DemeeJeer keâer lÙee JÙeòeâerves) Ûeej JesUe DeuueenÛeer MeheLe IesTve mee#e ÅeeJeer keâer lees (DeeheuÙee
Deejesheele Keje Deens.) DeeefCe heeÛeJÙee JesUsme meebieeJes keâer lÙeeÛee Deuueen efOekeäkeâej keâjes,
pej lees (DeeheuÙee Deejesheele) Keesše Demesue. DeeefCe ŒeerÛeer efMe#ee DeMeeØekeâejs šUt Mekesâue keâer
4) cnCepes DeelceMegæ ve PeeuesuÙee JÙeefYeÛeejermee"er ÙeesiÙe Deens lej JÙeefYeÛeeefjCeerÛe ÙeesiÙe Deens
DeLeJee ceie DeveskesâÕejJeeoer Œeer, keâesCelÙeener F&ceeveOeejkeâ MeerueJeeve Œeermee"er lees ÙeesiÙe veener.
F&ceeveJeeuÙeemee"er ns ‘njece’ Deens keâer lÙeebveer ceeefnleer DemeleeveeosKeerue DeeheuÙee cegueer DeeheuÙee
DeJe%eekeâejeRvee ÅeeJÙeele. lÙeeÛeØeceeCes JÙeefYeÛeeefjCeer efŒeÙeeb (DeelceMegæ ve PeeuesuÙee) mee"er pej
ÙeesiÙe Deensle lej lÙeebÛÙeeÛemeejKes JÙeefYeÛeejer efkebâJee DeveskesâÕejJeeoer keâesCelÙeener F&ceeveOeejkeâ
meoeÛeejermee"er lÙee ÙeesiÙe veenerle. F&ceeveJeeuÙeemee"er ns ‘njece’ Deens keâer pÙee efŒeÙeebÛÙee
yeoHewâueerÛeer efmLeleer lÙeebvee ceenerle DemeeJeer lÙeebÛÙeeMeer lÙeebveer yegefæhegjmmej efJeJeen keâjeJee. meojnt
Dee%ee, DeMeeÛe Œeer Je heg®<eemebyebOeer ueeiet he[les pes DeeheuÙee kegâJele&veeJej keâeÙece DemeeJesle. pÙee
ueeskeâebveer ØeeÙeef§eòe keâ¤ve Deeheueer megOeejCee kesâueer Demesue lÙeebÛÙeeJej ne ngketâce ueeiet nesle veener
keâejCe ØeeÙeef§eòe DeeefCe DeelceMegæer kesâuÙeeveblej ‘JÙeefYeÛeejer’ DemeCÙeeÛee ogieg&Ce lÙeebvee efÛekeâštve
jenele veener.
5) cnCepes JÙeefYeÛeejeÛee DeeU, neÛe ngketâce MeerueJeeve heg®<eebJej JÙeefYeÛeejeÛee DeeU
IesCÙeemebyebOeerosKeerue Deens. Fmueeceer MeeŒeeÛÙee heefjYee<esle Demeuee DeeU IesCÙeeme ‘]keâpeHeâ’ cnšues
peeles.
6) Ùee iees°erJej Fmueeceer MeeŒeer (Hegâkeâne) Ûes celewkeäÙe Deens keâer leewyee-he§eeòeehe kesâuÙeeves
‘]keâpeHeâ’mebyebOeer efMe#ee jö nesle veener lemesÛe ÙeeJejner celewkeäÙe Deens keâer ‘leewyee’ keâjCeeje
DeJe%eekeâejer jenCeej veener, meJeexÛÛe Deuueen lÙeeuee ceeHeâ keâjerue. leLeeefhe Ùeele celeYeso Deens keâer
leewyee kesâuÙeeveblej lÙeeÛeer mee#e ceevÙe kesâueer peeCeej keâer veener. lÙeeÛeer mee#e mJeerkeâejueer peeCeej
veener nveHeâer MeeUsleerue MeeŒeer Demes ceeveleele lej Fceece MeeHeâF& (jn.), Fceece ceeefuekeâ (jn.)
DeeefCe Fceece Denceo (jn.) DemeuÙee JÙeòeâerÛeer mee#e mJeerkeâejen& ceeveleele.
7) cnCepes JÙeefYeÛeejeÛee Deejeshe "sJele DemeeJesle.
Devedvetj 24 463 heeje 18
Ûeej JesUe efleves DeuueenÛeer MeheLe IesTve mee#e ÅeeJeer keâer ne heg®<e (DeeheuÙee Deejesheele)
Keesše Deens. DeeefCe heeÛeJÙee JesUsme meebieeJes keâer efleÛÙeeJej DeuueenÛee Øekeâeshe keâesmeUes pej lees
(DeeheuÙee Deejesheele) Keje Deens.8 legcne ueeskeâebJej DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeÛeer cesnsjyeeveer
Peeueer vemeleer DeeefCe ner iees° vemeleer keâer Deuueen cees"e keâ®Ceekeâj Je yegefæceeve Deens (lej
helveerJej oes<eejesheeÛÙee ceeceuÙeeves legcneuee cees"Ÿee hesÛeele DeeCeues Demeles.) (6-10)
pÙee ueeskeâebveer ns kegâYeeb[ jÛetve DeeCeues Deens les legceÛÙeeleerueÛe Skeâ šesUkesâ Deens.9 Ùee
Iešvesme DeeheuÙeemee"er Deefj° mecepet vekeâe efkebâyengvee nsosKeerue legceÛÙeeyeeyeleerle
keâuÙeeCekeâejerÛe Deens.10 pÙeeves ÙeeÛÙeele pesJe{e Jeeše GÛeueuee lÙeeves lÙeele eflelekesâÛe heehe
keâceefJeues. DeeefCe pÙee JÙeòeâerves ÙeeÛÙee peyeeyeoejerÛee cees"e Jeeše DeeheuÙee efMejeJej11 Iesleuee
lÙeeÛÙeekeâefjlee lej YeÙebkeâj Øekeâeshe Deens. pÙee JesUsme legcne ueeskeâebveer les Sskeâues nesles lÙee
JesUsmeÛe ßeæeJeble heg®<eebveer Je ßeæeJeble efŒeÙeebveer DeeheuÙee mJele:MeerÛe meodefJeÛeej keâe kesâuee
veener?12 DeeefCe keâe meebietve šekeâues veener keâer ne lej mhe° DeeU Deens? lÙee ueeskeâebveer
8) ‘MejerDele’ÛÙee heefjYee<esle Ùeeuee ‘ueDeeve’ Demes cnCeleele. ‘ueDeeve’Ûeer ner ke=âleer IejyemeuÙee
Gjkeâueer peeT Mekeâle veener lej Fmueeceer vÙeeÙeeueÙeele heej hee[ueer heeefnpes. ‘ueDeeve’Ûeer ceeieCeer
heg®<eekeâ[tvener kesâueer peeT Mekeâles Je Œeerkeâ[tveosKeerue. Deejeshe "sJeuÙeeveblej pej ‘ueDeeve’uee
heg®<e yeieue osle Demesue, efkebâJee Œeer MeheLee JeenCÙeeuee vekeâej osle Demesue lej peesheÙeËle Deejesheer
‘ueDeeve’ keâjerle veener leesheÙeËle lÙeeuee ‘kewâos’Ûeer efMe#ee Deens Demes nveHeâer MeeŒeeRÛes cele Deens.
GYeÙe he#eekeâ[tve ‘ueDeeve’ Ie[uÙeeveblej Œeer Je heg®<e Skeâceskeâemee"er njece "jleele.
9) ÙesLeheemetve les DeeÙele ›eâ. 26 heÙeËle, Feflenemeele ‘FHedâkeâ’ Ùee veeJeeves peer Iešvee Øeefmeæ Deens lÙee
ØekeâjCeemebyebOeer yeesueues iesues Deens. lÙee Iešvesle oebefYekeâebveer npejle DeeÙeMee efmeefökeâe (jefpe.)
ÙeebÛÙeeJej JÙeefYeÛeejeÛee, Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees, DeeU Iesleuee neslee Je lÙeeÛee Flekeâe ØeÛeej
kesâuee neslee keâer keâener cegmeueceeveosKeerue lÙeele iegjHeâšues nesles.
10) DeLe& Demee keâer Ieeye¤ vekeâe, oebefYekeâebveer lej DeeheuÙee mecepetleerØeceeCes cees"e Jeceea DeeIeele
legceÛÙeeJej kesâuee Deens hejbleg FvMeeDeuueen ne lÙeebÛÙeeJejÛe Guešsue Je legceÛÙeemee"er ueeYeoeÙekeâ
"jsue.
11) cnCepes Deyoguueen efyeve GyyeF, leesÛe meojÛee DeeU jÛeefÙelee DeeefCe GheõJeeÛee Keje pevekeâ
neslee.
12) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees keâer, DeeheuÙee ceeCemeebmebyebOeer, DeLeJee Deeheues Oece&yeebOeJe Je
DeeheuÙee meceepeeleerue ueeskeâebmebyebOeer meodyegæer keâe yeeUieueer veener. DeeÙeleerÛes Meyo oesvner DeLeeËvee
JÙeehle Deensle. hejbleg Deecner pes Yee<eeblej mJeerkeâejues Deens, les DeefOekeâ DeLe&hetCe& Deens. ÙeeÛee DeLe&
Demee keâer legceÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâeves Demee efJeÛeej keâe kesâuee veener keâer npejle DeeÙeMee (jefpe.) Ùeebvee
pÙee heefjefmLeleeruee meeceesjs peeJes ueeieues nesles pej leMeeÛe heefjefmLeleeruee lÙeeueener leeW[ ÅeeJes
ueeieues Demeles lej keâeÙe lÙeeÛÙeeves JÙeefYeÛeej Ie[uee Demelee?
Devedvetj 24 464 heeje 18
(DeeheuÙee oes<eejesheCeeÛÙee hegjeJÙeele) 33eej mee#eeroej keâe DeeCeues veenerle? Deelee pÙeeDeLeea
lÙeebveer mee#eeroej DeeCeues veenerle DeuueenpeJeU lesÛe Keesšs Deensle,13 pej legcneJej
Fnueeskeâele Je hejueeskeâele DeuueenÛeer ke=âhee, oÙee Je cesnsjyeeveer vemeleer lej pÙee iees°erle legcner
iegbleuee neslee lÙeeheeÙeer legceÛÙeeJej cees"e Øekeâeshe Dees{Jeuee Demelee. (peje efJeÛeej lej keâje lÙee
JesUsme legcner efkeâleer YeÙebkeâj Ûetkeâ keâjerle neslee.) pesJne legceÛÙeehewkeâer SkeâeÛÙee leeW[tve
ogmeNÙeeÛÙee leeW[er leer Keesšer iees° hemejueer DeeefCe legcner DeeheuÙee leeW[eves les meJe&keâener yeesueues
pÙeeÛÙeemebyebOeer legcneuee cegUerÛe ceeefnleer veJnleer. legcner Ùeeuee Skeâ #eguuekeâ iees° mecepele
neslee, Jemlegle: DeuueenheeMeer ner Skeâ cees"er iees° nesleer. (11-15)
ner Sskeâlee#eCeerÛe legcner Demes keâe cnšues veener, ‘‘Deecneuee DeMeer iees° leeW[eves
GÛÛeejCes MeesYele veener, heefJe$e Deens Deuueen, ns lej Skeâ YeÙebkeâj kegâYeeb[ Deens.’’ Deuueen
legcneuee GheosMe oslees keâer Ùeeheg{s keâOeerner Demes ke=âlÙe cegUerÛe keâjlee keâecee veÙes pej legcner
ßeæeJeble Demeeue. Deuueen legcneuee megmhe<° metÛevee osle Deens DeeefCe lees meJe&%e DeeefCe
yegefæceeve Deens (16-18)
13) Ùee ef"keâeCeer keâesCeeÛee Demee ÛegkeâerÛee mecepe nesT veÙes keâer ÙesLes Deejeshe Keesše DemeCÙeeÛee DeeOeej
DeeefCe ØeceeCe kesâJeU meeLeeroejebÛÙee DevegheefmLeleeruee "jefJeuee peele Deens, DeeefCe cegmeueceeveebvee
meebefieleues peele Deens keâer legcnerosKeerue kesâJeU ÙeeÛe keâejCeemleJe Ùeeuee GIe[ DeeU cnCetve ceevee
keâer Deejeshe ueeJeCeeNÙeebveer Ûeej mee#eeroej DeeCeuesues veener. Demee ÛegkeâerÛee mecepe ØelÙe#eele lesLes peer
heefjefmLeleer GodYeJeueer nesleer lÙee heefjefmLeleeruee °ermeceesj ve "sJeuÙeecegUsÛe efvecee&Ce neslees. Deejeshe
"sJeCeeNÙeebveer Deejeshe DeMeemee"er ueeJeuesuee veener keâer lÙeebveer DeLeJee lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCee Skeâeves,
(Deuueen lÙeeheemetve megjef#ele "sJees), mJele:ÛÙee [esàÙeebveer leer iees° heeefnueer nesleer efpeuee les
leeW[eJeešs keâe{le nesles, veJns, lej kesâJeU Ùee DeeOeejs Flekesâ YeÙebkeâj Deejeshe jÛeues nesles keâer
ÙeesieeÙeesies npejle DeeÙeMee (jefpe.) keâeefHeâuÙeeheemetve ceeies he[uÙee neslÙee Je veblej npejle meHeâJeeve
(jefpe.) Ùeebveer lÙeebvee DeeheuÙee GbšeJej mJeej keâ¤ve keâeefHeâuÙeele DeeCeues nesles. npejle DeeÙeMee
(jefpe.) ÙeebÛes Demes ceeies he[Ces, (Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees), SKeeÅee mebieveceleeÛeer heefjCeleer
nesleer, lÙee Øemebieer keâesCeleerner megyegæ JÙeòeâer DeMeer keâuheveeosKeerue ke⤠Mekeâle veJnleer. mebievecele
keâjCeejs DeMee heæleerves lej mebievecele keâjerle vemeleele keâer mewvÙe ØecegKeeÛÙee helveerves iegheÛetheheCes
keâeefHeâuÙeeceeies Skeâe Fmeceeyejesyej jeneJes DeeefCe ceie lÙeeÛe Fmeceeves DeeheuÙee GbšeJej yemeJetve
efoJemee{JeàÙee Ssve ogheejÛÙee JesUer GIe[heCes efleÛÙeemeceJesle ue<keâjeÛÙee he[eJeele heesnÛeJeeJes.
meojnt JemlegefmLeleer lÙee GYeÙeleebÛÙee efve<heehe DemeCÙeeÛee mJele:Ûe hegjeJee osle nesleer. DeMee
heefjefmLeleerle pej Deejeshe "sJeuee peeT Mekeâle neslee lej kesâJeU ÙeeÛe DeeOeejeJej "sJeuee peeT
Mekeâle neslee keâer yeesue ueeJeCeeNÙeebveer mJele:ÛÙee [esàÙeebveer SKeeoe ceeceuee heeefnuee DemeeJee,
SjJner heefjefmLeleerpevÙe hegjeJes, pÙeebÛÙee DeeOeejs peeefueceebveer DeejesheeÛee heeÙee jÛeuee neslee,
lÙeebÛÙeele keâmeuÙeener MebkeâekegâMebkesâuee JeeJe veJnlee.
Devedvetj 24 465 heeje 18
pes ueeskeâ FefÛÚleele keâer ßeæeJebleebÛÙee mecegoeÙeele DeMueeruelee hemejeJeer les ueeskeâ
Fnueeskeâele Je hejueeskeâele og:KeoeÙeer efMe#esme hee$e Deensle. Deuueen peeCelees DeeefCe legcner
peeCele veener. pej DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeÛeer oÙee DeeefCe cesnjyeeveer legceÛÙeeJej vemeleer DeeefCe
ns Demes vemeles keâer Deuueen cees"e ØesceU DeeefCe oÙeeUt Deens, (lej Ùee iees°erves peer vegkeâleerÛe
legceÛÙeele hemejefJeueer iesueer nesleer DelÙeble JeeF&š heefjCeece oeKeefJeues Demeles.) (19-20)
ns ßeæeJebleebvees, MewleeveÛÙee heeJeueebÛes DevegmejCe ke⤠vekeâe. lÙeeÛes DevegkeâjCe keâesCeer
keâjerue lej lees DeMueeruelee DeeefCe ogjeÛeejeÛeerÛe Dee%ee osF&ue. pej DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeÛeer
oÙee DeeefCe cesnjyeeveer legceÛÙeeJej vemeleer lej legceÛÙeehewkeâer keâesCeerner heefJe$e nesT Mekeâuee
vemelee, hejbleg DeuueenÛe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee heefJe$e keâjlees, DeeefCe Deuueen SskeâCeeje Je
peeCeCeeje Deens. (21)
legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ ke=âheeefJeYetef<ele Je Sshele yeeUieCeejs Deensle lÙeebveer DeMeer MeheLe
IesT veÙes keâer DeeheuÙee veelesJeeF&keâ, ieesjiejerye Je DeuueenÛÙee ceeiee&le efnpejle (osMelÙeeie)
keâjCeeNÙee ueeskeâebvee ceole keâjCeej veener. lÙeebvee ceeHeâ kesâues heeefnpes DeeefCe lÙeekeâ[s
keâevee[esUe kesâuee heeefnpes, keâeÙe legcneuee DeeJe[le veener keâer Deuueenves legcneuee ceeHeâ
keâjeJes? DeeefCe DeuueenÛee iegCe Demee Deens keâer lees #eceeMeerue Je oÙeeUt Deens.14 (22)
pes ueeskeâ MeerueJeeve, DepeeCe ßeæeJeble efŒeÙeebJej DeeU Iesleele lÙeebÛee Fnueeskeâ Je
hejueeskeâele efOekeäkeâej kesâuee iesuee DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er cees"e Øekeâeshe Deens. lÙeebveer lÙee
efoJemeeuee efJeme¤ veÙes keâer pesJne lÙeebÛÙee mJele:ÛÙee efpeYee, lÙeebÛes nele, heeÙe lÙeebÛÙee
ke=âlÙeebÛeer mee#e osleerue. lÙee efoJeMeer Deuueen lees yeouee lÙeebvee hegjshetj osF&ue pÙeeuee les hee$e
Deensle DeeefCe lÙeebvee ceenerle nesF&ue keâer DeuueenÛe melÙe Deens, KeNÙeeuee Kejs keâ¤ve
oeKeefJeCeeje. (23-25)
DeheefJe$e efŒeÙee DeheefJe$e heg®<eebmee"er Deensle DeeefCe DeheefJe$e heg®<e DeheefJe$e
efŒeÙeebmee"er. heefJe$e efŒeÙee heefJe$e heg®<eebmee"er Deensle DeeefCe heefJe$e heg®<e heefJe$e efŒeÙeebmee"er. les
efve<keâuebkeâ Deensle lÙee iees°erheemetve pes DeeU IesCeejs Iesleele. lÙeebÛÙeemee"er #ecee Deens DeeefCe
mevceevehetJe&keâ GhepeerefJekeâe. (26)
14) meojnt DeeÙele Ùeeyeeyeleerle Glejueer Deens keâer Deejeshe "sJeCeeNÙee ueeskeâeble pes keâener YeesUsYeeye[s
cegmeueceeve meeceerue Peeues nesles lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ npejle Deyetyekeâj (jefpe.) ÙeeÛes peJeUÛes
veelesJeeF&keâosKeerue nesles. lÙeebÛÙeeJej npejle Deyetyekeâj (jefpe.) vesnceer Ghekeâej keâjerle jenele
Demele. Ùee ÙeeleveeoeÙekeâ Iešvesveblej npejle Deyetyekeâj (jefpe.) Ùeebveer MeheLe Iesleueer nesleer keâer
Ùeeheg{s les lÙeebÛÙeeMeer keâmeuesner Ghekeâejer Jele&ve "sJeCeej veener. meJeexÛÛe Deuueenuee ner iees°
DeeJe[ueer veener keâer Deyetyekeâj efmeöerkeâ (jefpe.) ÙeebÛÙeemeejKÙee ceeCemeeves #eceeMeeruelee oeKeJet
veÙes.
Devedvetj 24 466 heeje 18
ns ueeskeânes! 15 pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeeheuÙee IejeefMeJeeÙe ogmeNÙeebÛÙee Iejele
ØeJesMe keâjerle peeT vekeâe peesheÙeËle lÙee Iejeleerue ueeskeâebÛeer mecceleer efceUle veener DeeefCe lÙee
Iejeleerue ueeskeâebvee legcner meueece keâjerle veener. ner heæle legceÛÙeemee"er Gòece Deens. Dehes#ee
Deens keâer legcner ns ue#eele "sJeeue. ceie pej lesLes keâesCeer Dee{Uuee veener lej ØeJesMe ke⤠vekeâe
peesheÙeËle legcneuee hejJeeveieer efoueer peele veener, DeeefCe pej legcneuee meebefieleues iesues keâer, 16
hejle pee lej efveIetve pee. ner legceÛÙeemee"er DeefOekeâ heefJe$e heæle Deens.17 DeeefCe pes keâener legcner
keâjlee les Deuueen ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. leLeeefhe legceÛÙeemee"er Ùeele keâener njkeâle veener keâer
DeMee Iejele ØeJesMe keâjeJee pes keâesCeeÛÙee jenCÙeeÛes mLeeve veener DeeefCe pÙeele legceÛÙee
ueeYeeÛeer (DeLeJee keâeceeÛeer) SKeeoer Jemlet Demesue.18 legcner pes keâener peenerj keâjlee DeeefCe pes
keâener ueheefJelee meJeeËÛes Deuueenuee %eeve Deens. (20-29)
ns hewiebyej (me.), ßeæeJeble heg®<eebvee meebiee keâer lÙeebveer DeeheuÙee Â<šeRÛeer peheCetkeâ
15) meojnt metjnÛÙee ØeejbYeer pÙee Dee%ee efouÙee iesuÙee neslÙee, lÙee DeMeemee"er neslÙee keâer meceepeele
og°eF&Ûee HewâueeJe Peeuee DemeuÙeeme lÙeeÛes efveJeejCe keâmes kesâues peeJes. Deelee DeMee Dee%ee efouÙee
peele Deensle pÙeebÛee nslet meceepeele cegUeheemetve og°eÛeerF& GlheòeerÛe LeebyeefJeueer peeJeer DeeefCe
meebmke=âeflekeâ Ûeeueerjerleerle megOeejCee Ie[Jetve DeeCetve, pÙeecegUs DeMee ØekeâejÛes efyeIee[ GlheVe nesle
Demeleele, lÙee JeešeÛe yebo kesâuÙee peeJÙeele.
16) cnCepes keâesCeeÛÙee efjkeâecÙee Iejele ØeJesMe keâjCesÛe ÙeesiÙe veener ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer Iejceeuekeâeves
mJele:Ûe ceeCemeeuee leMeer hejJeeveieer efoueer DemeeJeer. Goe. lÙeeves DeeheCeeme meebefieleues DemeeJes keâer
pej ceer npej vemeuees lej DeeheCe ceePÙee Keesueerle yemetve jene DeLeJee lees DevÙe SKeeÅee ef"keâeCeer
DemeeJee Je DeeheCeekeâ[tve keâUefJeuÙeeveblej lÙeeves meebieeJee hee"JeeJee keâer DeeheCe Leebyetve Demee, ceer
ueiesÛe Ùeslees.
17) SKeeoe ceveg<Ùe keâeceeceOÙes JÙemle DemeuÙeeme DeLeJee YesšCÙeeÛeer lÙeeÛeer FÛÚe vemeuÙeeme Fvkeâej
ke⤠Mekeâlees. lÙeeuee lemee DeefOekeâej Deens. ÙeeJej JeeF&š JeešCÙeeÛes keâenerÛe keâejCe veener.
18) Ùeeves DeefYeØesle Deensle ne@šsume, Oece&MeeUe, DeefleLeerie=ns, ogkeâeve DeeefCe cegMeeefHeâjKeeves, pesLes
ueeskeâebvee ØeJesMe keâjCÙeeÛeer Deece hejJeeveieer Demeles.
Devedvetj 24 467 heeje 18
keâjeJeer.19 DeeefCe DeeheuÙee ueppeemLeeveebÛes j#eCe keâjeJes, ner lÙeebÛÙeemee"er DeefOekeâ heefJe$e
heæle Deens. pes keâener les keâjleele Deuueen lÙeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens. (30)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), ßeæeJeble efŒeÙeebvee meebiee keâer, lÙeebveer DeeheuÙee °eRÛeer
peheCetkeâ keâjeJeer DeeefCe DeeheuÙee ueppeemLeeveebÛes j#eCe keâjeJes.20 DeeefCe Deeheuee meepeMe=bieej
oMe&Jet veÙes lÙeeJÙeefleefjòeâ pes menpeemenpeer Øekeâš nesF&ue DeeefCe DeeheuÙee ÚeleerJej DeeheuÙee
Dees{CeerÛee heoj Ieeuetve "sJeeJee. lÙeebveer Deeheuee meepeMe=bieej Øekeâš ke⤠veÙes hejbleg Ùee
ueeskeâebmeceesj, heleer, efhelee, heleerÛes Je[erue,21 Deeheueer cegues, heleerÛeer cegues,22 YeeT,23
YeeJeebÛeer cegues, yeefnCeeRÛeer cegues24 DeeheuÙee cesueefceueeHeâeÛÙee efŒeÙee,25 DeeheuÙee oemeer,
19) JeemleefJekeâheCes ‘]ie]ppeyemedj’ DeMeer Dee%ee efoueer iesueer Deens. meojnt Dejyeer MeyoeÛes Yee<eeblej
meJe&meeOeejCeheCes °er Keeueer keâjCes efkebâJee "sJeCes Demee kesâuee peelees. hejbleg Kejs heenlee Ùee Dee%esÛee
DeLe& meowJe KeeueerÛe henele jenCes Demee veener lej hetCe&heCes °er jesKetve ve heenCes DeeefCe
heenCÙeemee"er vepeje Deieoer ceeskeâeš ve mees[Ces Demee neslees. ne DeLe& ‘vepejebÛeer peheCetkeâ’ves
hetCe&heCes JÙeòeâ neslees. cnCepes pÙee Jemletuee heenCes ÙeesiÙe vemesue lÙeeheemetve °er JeUefJeueer peeJeer
ns efJeÛeejele ve Ieslee keâer ceeCemeeves °er Keeueer keâjeJeer DeLeJee Flej ogmeNÙee yeepetves efleuee JeUJetve
IÙeeJes. GheueyOe meboYee&Éejs osKeerue Demes keâUles keâer ns yebOeve pÙee iees°ermee"er Ieeleues iesues Deens
les cnCepes heg®<eebÛes efŒeÙeebvee heenCes, DeLeJee Flej ueeskeâebÛÙee ieghle DebieeJej °er šekeâCes efkebâJee
DeMueerue ÂMÙeebJej °er jesKeCes nesÙe.
20) ner iees° ue#eele Demet ÅeeJeer keâer efoJÙe MejerDeleÛeer efŒeÙeebkeâ[tve, Dehes#ee kesâJeU eflelekeâerÛe Deens
efpelekeâer heg®<eebkeâ[tve Deens. cnCepes vepejebÛeer peheCetkeâ DeeefCe ieghleebieebÛes j#eCe, Demes veJns lej
lÙeebÛÙeekeâ[tve MejerDele Flej keâener DeMee Dehes#eeosKeerue yeeUieles pÙee heg®<eebkeâ[tve Dehesef#ele
veenerle. ÙeeJe¤ve Œeer DeeefCe heg®<e ns meceeve veenerle ns Deieoer mhe° nesle Deens.
21) Jeef[ueebÛÙee DeLee&le Deepeesyee Je heCepeesyee lemesÛe DeeF&Ûes Je[erue DeeefCe Deepeesyee nsosKeerue meeceerue
Deensle. cnCetve Œeer Deeheues Je[erue DeeefCe meemeNÙeemeceesj pÙeeØeceeCes ÙesT Mekeâles lÙeeÛeØeceeCes leer
DeeheuÙee Deepeesyee DeeefCe DeeheuÙee heleerÛÙee DeepeesUerÛÙee ceeCemeemeceesjosKeerue ÙesT Mekeâles.
22) cegueeble, veelet Je heCelet meJeeËÛee meceeJesMe Deens. Ùeeyeeyeleerle meKKes DeeefCe meeJe$e Demeuee
keâesCeleeÛe Heâjkeâ veener. DeeheuÙee meeJe$e cegueebÛÙee mebleleermeceesjner Œeer leMeeÛe ceeskeâàÙeeheCes Me=bieej
ØeoefMe&le ke⤠Mekeâles pÙeeØeceeCes DeeheuÙee mJele:ÛÙee mebleleer Je cegueebÛÙee mebleleermeceesj keâ¤
Mekeâles.
23) ‘YeeJee’le meKKes Je meeJe$e DeeefCe DeeF&Je[erue YeeT meJe& meceeefJe° Deensle.
24) YeeJeb[ebves DeefYeØesle eflevner ØekeâejÛes YeeT Je yeefnCeer Deensle lemesÛe lÙeebÛeer cegues, veeleer Je veelet ns
meJe& lÙeebÛÙee mebleleerle cees[leele.
25) ÙeeJe¤ve DeeheesDeeheÛe ns mhe° nesles keâer mJewj DeeefCe kegâceeieea efŒeÙeebÛÙee meceesj kegâueerve cegefmuece
Œeerves Deeheuee Me=bieej ØeoefMe&le ke⤠veÙes.
Devedvetj 24 468 heeje 18
iegueece, les neleeKeeueÛes heg®<e pes SKeeoe DevÙe ØekeâejÛee nslet yeeUiele vemeleerue26 DeeefCe leer
cegues peer efŒeÙeebÛÙee ieghle iees°eRMeer DeÅeehe heefjefÛele Peeueer vemeleerue lÙeebveer Deeheues heeÙe
peefceveerJej Deehešle Ûeeuet veÙes keâer pesCeskeâ¤ve lÙeebveer pees Deeheuee Me=bieej ueheefJeuesuee Deens
lÙeeÛes %eeve ueeskeâebvee nesF&ue. (31-)
ns ßeæeJebleebvees, legcner meJe&peCe efceUtve DeuueenpeJeU he§eeòeehe JÙeòeâ keâje, Dehes#ee
Deens keâer meHeâue Jneue. (-31)
legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ DeefJeJeeefnle Demeleerue DeeefCe legceÛÙee oeme-oemeeRhewkeâer pes
meoeÛeejer Demeleerue lÙeebÛes efJeJeen keâ¤ve Åee. pej les iejerye Demeleerue lej Deuueen lÙeebvee
DeeheuÙee ke=âhesves ßeerceble yeveJeerue. Deuueen efJeMeeue DeeefCe meJe&%e Deens. DeeefCe pÙeebvee
efJeJeeneÛeer mebOeer GheueyOe vemesue lÙeebveer mebÙece DebefiekeâejeJee ÙesLeheeJeslees keâer Deuueen DeeheuÙee
ke=âhesves lÙeebvee mece=æ yeveJeerue. (32-33-)
DeeefCe legceÛÙee oemeoemeeRhewkeâer pes keâjej keâjCÙeeÛeer efJevebleer keâjleerue lÙeebÛÙeeMeer keâjej
keâje pej legcneuee ceenerle Demesue keâer lÙeeÛÙeeble YeuesheCee Deens28 DeeefCe lÙeebvee lÙee
27
ceeueceòesletve Åee peer Deuueenves legcneuee efoueer Deens.29 (-33-)
DeeefCe DeeheuÙee oemeeRvee DeeheuÙee Ssefnkeâ ueeYeeheesšer JesMÙee JÙeJemeeÙeemee"er Deieeflekeâ
ke⤠vekeâe30 pesJne lÙee mJele: meÛÛeefj$e jent FefÛÚle Demeleerue31 DeeefCe pej keâesCeer
26) cnCepes neleeKeeueÛes DemeuÙee keâejCeeves les lÙee Iejeleerue efŒeÙeebmebyebOeer SKeeoer DeheefJe$e DeefYeuee<ee
yeeUieCÙeeÛes Oee[me ke⤠Mekeâleerue DeMeer Mebkeâe IesCÙeeme keâenerÛe JeeJe jent veÙes.
27) ‘keâjej’Ûee DeLe& Demee keâer kegâCeer oeme efkebâJee oemeer DeeheuÙee cegueeRmee"er DeeheuÙee mJeeceeruee pej
ceesyeouee Ûegkeâlee keâjCÙeeÛes oMe&Jeerle Demeleerue Je pej mJeeceer les ceevÙe keâjerle Demesue lej lÙee
GYeÙeleeb ojcÙeeve "juesuÙee DešeRÛeer uesKeehe{er JneJeer.
28) ‘YeuesheCee’ves DeefYeØesle oesve iees°er Deensle. Skeâ DeMeer keâer iegueeceeÛeer, uesKeehe{er ceesyeouee Ûegkeâlee
keâjCÙeeÛeer Sshele DemeeJeer. ogmejer DeMeer keâer lÙeeÛÙeele Flekeâer meÛeesšer Je oevele ceewpeto DemeeJeer keâer
lÙeeÛÙee JeÛeveeJej efJeÕeeme "sJetve keâjej kesâuee peeJet MekeâeJee.
29) Deece ngketâce Deens. mJeeceervesosKeerue keâener vee keâener jkeäkeâce ceeHeâ keâjeJeer. cegmeueceeveebveerosKeerue
ceole keâjeJeer, yewlegueceeuee (mejkeâejer Keefpevee) letvener lÙeebvee meneÙÙe efoues peeJes.
30) De%eevecetuekeâ keâeUele Dejye ueeskeâ DeeheuÙee oemeeRkeâ[tve JesMÙee JÙeJemeeÙe keâjJeerle Demele Je
lÙeebÛeer keâceeF& Keele Demele. Fmueeceele ne JÙeJemeeÙe efveef<eæ "jefJeuee iesuee.
31) DeLe& Demee keâer pej oemeer mJesÛÚsves yeoHewâueer keâjerle Demesue lej DeeheuÙee DehejeOeemee"er leer mJele:Ûe
peyeeyeoej Deens. keâeÙeoe efleÛÙee DehejeOeeyeeyele efleuee Oejsue. hejbleg efleÛee ceeuekeâ yeUpeyejerves
efleÛÙeekeâ[tve JesMÙee JÙeJemeeÙe keâjJetve Iesle Demesue lej peyeeyeoejer ceeuekeâeÛeer Deens Je leesÛe Oejuee
peeF&ue.
Devedvetj 24 469 heeje 18
yeUpeyejer kesâueer lej Ùee peyejomleerveblej Deuueen lÙeebÛÙeemee"er #ecee keâjCeeje DeeefCe hejce
ke=âheeUt Deens. (-33)
Deecner Deieoer mhe° ceeie&oMe&ve keâjCeejer mebkesâleJeÛeves legceÛÙeeheeMeer hee"efJeueer Deensle.
DeeefCe lÙee ueeskeâmecegoeÙeebÛeer yeesOeØeo GoenjCesosKeerue Deecner legceÛÙeemeceesj Øemlegle kesâueer
Deensle, pes legceÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle Je les GheosMe Deecner efouesues Deensle, pes Yeerleer
yeeUieCeeNÙeebmee"er Demeleele. (34)
Deuueen DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee ØekeâeMe32 Deens. (me=°erceOÙes) lÙeeÛÙee ØekeâeMeeÛeer
Ghecee DeMeer Deens peCet Skeâe keâesCee[ŸeeceOÙes efoJÙeeÛeer pÙeesle lesJele Demesue. lees Skeâe
keâeÛesceOÙes "sJeuesuee. ceeslÙeeØeceeCes ÛecekeâCeeje leeje. DeeefCe lees Skeâe DeMee MegYeü pewlegveÛÙee
Je=#eeÛÙee lesueeves lesJele Deens. pees heewJee&lÙener veener keâer heeef§eceelÙener veener. Deie>erÛee mheMe&
osKeerue Peeuee vemeuee lejer lees lespemJeer neslees. ØekeâeMeeJej ØekeâeMe (Jee{CÙeeÛeer meJe& meeOeves
SkeâJešueer Demeleerue)33, Deuueen DeeheuÙee ØekeâeMeekeâ[s pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee ceeie&oMe&ve
keâjlees, lees ueeskeâebvee °eble osTve iees° mecepeeJetve oslees. ØelÙeskeâ iees° lÙeeuee ÛeebieuÙee Øekeâejs
ceenerle Deens. (lÙeeÛÙee ØekeâeMeekeâ[s ceeie& Øeehle keâjCeejs) lÙee Iejele Dee{Uleele pÙeebvee GbÛe
keâjCÙeeÛeer Je pÙeebÛÙeele Deeheues veecemcejCe keâjCÙeeÛee Deuueenves DeeosMe efouesuee Deens.
lÙeebÛÙeele Demeues ueeskeâ Øeele:-meebpe lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjleele, pÙeebvee JÙeeheej DeeefCe
Kejsoer-efJe›eâer DeuueenÛÙee mcejCeeheemetve Je veceepe keâeÙece keâjCÙeeheemetve Je pekeâele Deoe
keâjCÙeeheemetve yesmeeJeOe "sJeerle veener. les lÙee efoJemeeÛeer Yeerleer yeeUiele Demeleele pÙee efoJeMeer
ùoÙeele KeUyeU ceepeCÙeeÛeer Je [esUs efmLejeJeCÙeeÛeer heeUer ÙesF&ue, (DeeefCe les ns meJe&keâener
32) cnCepes me=°erle pes keâener ØeoefMe&le Deens les lÙeeÛÙeeÛe lespeecegUs Deens.
33) Ùee GoenjCeele ‘efoJee’ves meJeexÛÛe DeuueenÛes DeefmlelJe DeeefCe ‘cesnjeye’ves me=°eruee Ghecee efouesueer
Deens. lemesÛe ‘Heâevetme’ves DeefYeØesle, lÙee melÙe DeefmlelJeeves mJele:uee me=°erÛÙee vepejsheemetve pes
DeÂMÙe "sJeues Deens leer DeÂMÙelee nesÙe. peCet ner DeÂMÙelee JeemleefJekeâheCes ieghlelesÛeer vemetve
hejekeâe‰sÛÙee ØekeâšerkeâjCeeÛeer DeÂMÙelee Deens. me=°erÛeer vepej les heenCÙeeme DemeceLe& Deens keâer
ØekeâeMe Flekesâ peepJeuÙeceeve, efJeMeeue DeeefCe DeefYeJÙeehekeâ Deens pÙeeÛes DeJeueeskeâve ceÙee&efole
vepeje ke⤠Mekeâle veener. Gjues ns JeCe&ve keâer ‘efoJee Skeâe DeMee pewletve-Dee@efueJn Je=#eeÛÙee
lesueeheemetve ØekeâeefMele kesâuee peele DemeeJee pees heewJee&lÙener vemeeJee Je heeef§eceelÙeosKeerue.’ lej
kesâJeU efoJÙeeÛÙee ØekeâeMeeÛeer hejekeâe‰e Je GÛÛeebkeâeÛeer keâuhevee IesCÙeemee"er Deens. keâejCe ØeeÛeerve
keâeUer peemleerle peemle ØekeâeMe pewletveÛÙee lesueeÛÙee efoJÙeeveer Øeehle kesâuee peele Demes, lÙeehewkeâer pees
efoJee GÛÛe DeeefCe KeguÙee peeiesleerue Je=#eeheemetve keâe{uesuÙee lesueeves ØekeâeefMele kesâuee peele Demes lees
meJee&efOekeâ ØekeâeMeceÙe Demes. lemesÛe ns pes Heâcee&efJeues Deens keâer ‘lÙeeÛes lesue DeeheesDeeheÛe Ye[keâe Iesle
DemeeJes ceie lÙeeuee Deie>ermheMe& ve Ie[uesuee keâe Demesvee’, ÙeeÛÙeevesosKeerue efoJÙeeÛee ØekeâeMe
hejekeâe‰sÛee peepJeuÙeceeve DemeCÙeeÛeer keâuhevee osCes, Demee nslet Deens.
Devedvetj 24 470 heeje 18
Ùeemee"er keâjleele) pesCeskeâ¤ve Deuueenves lÙeebÛÙee Glke=â° ke=âlÙeebÛee ceesyeouee lÙeebvee ÅeeJee
DeeefCe ÙeeGhej DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebvee Gheke=âle keâjeJes, Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee
yesefnMesye oslees. (ÙeeÛÙee Gueš) pÙeebveer melÙeeÛee Fvkeâej kesâuee lÙeebÛÙee ke=âlÙeeÛes GoenjCe Demes
Deens pemes efvepe&ue JeeUJebšeleerue ce=iepeU, keâer leneveuesuee lÙeeuee heeCeer mecepetve neslee, hejbleg
lees pesJne lesLes heesnÛeuee lesJne keâenerner Dee{Uues veener, lej lesLes lÙeeuee Deuueen Demeuesuee
Dee{Uuee, pÙeeves lÙeeÛee efnMesye hegjshetj Ûegkeâlee kesâuee DeeefCe Deuueenuee efnMesye Iesleevee
efJeuebye ueeiele veener. DeLeJee lÙeeÛes GoenjCe Demes Deens pemes SKeeÅee Keesue mecegõeleerue
DebOeej keâer Jej Skeâ ueeš DeeÛÚefoueer Deens, lÙeeJej DeeCeKeer Skeâ ueeš, DeeefCe efleÛÙeeJej
{ie, DebOe:keâejeJej DebOe:keâej DeeÛÚeefole Deens, ceeCemeeves nele keâe{ues lej lesner lÙeeuee
heenlee ÙesT veÙes. pÙeeuee DeuueenvesÛe ØekeâeMe Øeoeve kesâuee veener lÙeeÛÙeemee"er ceie keâesCeleener
ØekeâeMe veener. (35-40)
keâeÙe legcner heenele veener keâer DeuueenÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle Deensle les meJe&peCe pes
DeekeâeMeeble DeeefCe he=LJeerle Deensle DeeefCe les he#eer pes hebKe heme¤ve G[le Deensle? ØelÙeskeâ
peCe Deeheueer Yeòeâer DeeefCe heeefJe$Ùeieeve keâjCÙeeÛeer heæle peeCelees, DeeefCe ns meJe&peCe pes
keâener keâjerle Deensle, Deuueenuee lÙeeÛeer ceeefnleer Deens DeekeâeMe Je he=LJeerÛes jepÙe
Deuueenmee"erÛe Deens DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe meJeeËvee hejleeJeÙeeÛes Deens. (41-42)
keâeÙe legcner heenele veener keâer Deuueen {ieeuee nUt nUt ÛeeueefJelees, ceie lÙeeÛÙee
legkeâ[Ÿeebvee hejmhejebMeer pees[lees, ceie lÙeeuee SkeâJeštve Skeâ oeš cesIe yeveefJelees, ceie legcner
heenlee keâer lÙeeÛÙee DeeJejCeeletve heeJemeeÛes LeWye ef"yekeâle Ùesleele. DeeefCe lees DeekeâeMeebletve, lÙee
heJe&leebÛÙeecegUs pes lÙeebÛÙeele GbÛeeJeues Deensle,34 ieejebÛee Je<ee&Je keâjefJelees, ceie pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeuee neveer heesnÛeefJelees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee JeeÛeefJelees. lÙeeÛÙee efJepesÛee
ueKeueKeeš [esUs efoheefJelees. je$e Je efoJemeeÛeer GueLeeheeueLe leesÛe keâjerle Deens. ÙeeÛÙeele Skeâ
yeesOe Deens, [esUme ueeskeâebmee"er. (43-44)
DeeefCe Deuueenves ØelÙeskeâ peerJecee$e Skeâ ØekeâejÛÙee heeCÙeeves efvecee&Ce kesâuee. kegâCeer
heesšeJej Ûeeuele Deens lej kegâCeer oesve heeÙeebJej DeeefCe kegâCeer Ûeej heeÙeebJej. pes keâener lees
FefÛÚlees efvecee&Ce keâjlees, lees ØelÙeskeâ iees°erJej meceLe& Deens. (45)
Deecner Deieoer mhe° JemlegefmLeleer oMe&efJeCeejer JeÛeves DeJelejueer Deensle. heg{s mejU
34) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Leb[erves iees"uesues {iener Demet Mekeâleele pÙeebvee uee#eefCekeâ jerleerves DeekeâeMeeleerue
heJe&le meebefieleues iesues DemeeJes, DeeefCe pes DeekeâeMeele GbÛeeJeues Deensle, he=LJeerJejerue les heJe&lener
Demet Mekeâleele pÙeebÛÙee efMeKejebJejerue iees"uesuÙee yeHeâe&ÛÙee heefjCeeceecegUs keâOeer keâOeer nJee Flekeâer
Leb[ nesles keâer {ie ieej"t ueeieleele Je ieejebÛÙee ¤heele Je=°er nesT ueeieles.
Devedvetj 24 471 heeje 18
ceeiee&keâ[s ceeie&oMe&ve DeuueenÛe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee keâjlees. (46)
ns ueeskeâ cnCeleele keâer Deecner ßeæe "sJeueer Deuueen Je hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeJej DeeefCe
Deecner Dee%eeOeejkeâlee mJeerkeâejueer, hejbleg Ùeeveblej ÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ ieš (Dee%eeOeejkeâlesheemetve)
leeW[ efHeâjefJelees, Demeues ueeskeâ cegUerÛe ßeæeJeble veenerle. pesJne lÙeebvee yeesueeefJeues peeles
Deuueen DeeefCe hewiebyejekeâ[s pesCeskeâ¤ve hewiebyejeves lÙeebÛÙee hejmhejebleerue lebšŸeeÛee efvekeâeue
ueeJeeJee, lesJne ÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ he#e lÙeeuee yeieue oslees. leLeeefhe pej melÙe lÙeebvee Devegketâue
Demesue lej cees"s efJeveceü yevetve hewiebyejebkeâ[s Ùesleele. keâeÙe ÙeebÛÙee ùoÙeebvee (oebefYekeâlesÛee) jesie
pe[uesuee Deens? DeLeJee ns Mebkesâle iegjHeâšuesues Deensle? efkebâJee Ùee ueeskeâebvee DeMeer Yeerleer Deens
keâer Deuueen Je lÙeeÛee hewiebyej lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej keâjerue? Kejer iees° DeMeer Deens keâer
DelÙeeÛeejer lej ns ueeskeâ mJele:Ûe Deensle. ßeæeJebleebÛes keâle&JÙe lej Demes Deens keâer pesJne lÙeebvee
Deuueen Je hewiebyej (me.) keâ[s yeesueeefJeues peeF&ue keâer hewiebyej lÙeebÛÙee ØekeâjCeele efvekeâeue
osleerue lesJne lÙeebveer meebieeJes keâer Deecner Sskeâues Je Dee%ee heeUueer. DemeuesÛe ueeskeâ meHeâuelee
Øeehle keâjCeejs Deensle, DeeefCe ÙeMemJeer lesÛe Deensle pes Deuueen DeeefCe hewiebyejebÛes Dee%eeheeueve
keâjleerue DeeefCe DeuueenÛes YeÙe yeeUieleerue Je lÙeeÛÙee DeJe%esheemetve mJele:uee JeeÛeJeleerue.
(47-52)
ns (oebefYekeâ) DeuueenÛÙee veeJeeves keâ"esj MeheLee IesTve IesTve meebieleele, ‘‘DeeheCe pej
Dee%ee efoueer lej Deecner Iejeletve yeensj he[t.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘MeheLee IesT vekeâe, legceÛÙee
Dee%eeheeueveeÛeer efmLeleer ceenerle Deens. legceÛÙee ke=âlÙeeheemetve Deuueen DeveefYe%e veener.’’ meebiee,
‘‘DeuueenÛes Dee%eeOeejkeâ yevee DeeefCe hewiebyejeÛes Dee%eebefkeâle yevetve jene, hejbleg pej legcner leeW[
efHeâjJeerle Demeeue lej Ûeebieues mecepetve Demee keâer hewiebyejebJej pÙee keâle&JÙeeÛee Yeej šekeâuee iesuee
Deens, lÙeeuee peyeeyeoej lees Deens DeeefCe legceÛÙeeJej pÙee keâle&JÙeeÛee Yeej šekeâuee iesuee Deens,
lÙeeuee peyeeyeoej legcner. lÙeeÛes Dee%eeheeueve keâjeue lej mJele:Ûe mevceeie& Øeehle keâjeue,
hewiebyejeÛeer peyeeyeoejer Ùeehes#ee DeefOekeâ keâener veener keâer lÙeeves mhe°heCes Dee%ee heesnÛeJeeJÙeele.’’
(53-54)
Deuueenves JeÛeve efoues Deens legceÛÙeehewkeâer lÙee ueeskeâebvee pes ßeæe "sJeleerue DeeefCe
melke=âlÙes keâjleerue. lees lÙeebvee he=LJeerleueeJej lÙeeÛeØeceeCes KeueerHeâe (Deeheuee veeÙeye) yeveJeerue
pÙeeØeceeCes lÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebvee yeveefJeuesues Deens, lÙeebÛÙeemee"er lÙeebÛÙee lÙee
Oecee&Ûeer Yekeäkeâce heeÙeeJej GYeejCeer keâjerue, pÙee Oecee&uee meJe&ßes‰ Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er
hemeble kesâues Deens, DeeefCe lÙeebÛeer (bnuueerÛeer) YeerleerÛeer DeJemLee Meeblelesle heefjJeefle&le keâjerue,
Devedvetj 24 472 heeje 18
Heâòeâ lÙeebveer ceePeer Yeòeâer keâjeJeer DeeefCe ceePÙeemeceJesle keâesCeeueener Yeeieeroej yeveJet veÙes 35
DeeefCe ÙeeGhej pes, õesn36 keâjleerue lej DemeuesÛe ueeskeâ DeJe%eekeâejer nesle. veceepe keâeÙece
keâje, pekeâele Åee DeeefCe hewiebyej (me.) ÙeebÛeer Dee%ee heeUe, DeeMee Deens keâer legceÛÙeeJej oÙee
kesâueer peeF&ue. pes ueeskeâ õesn keâjerle Deensle, lÙeebÛÙeemebyebOeer iewjmecepe keâ¤ve IesT vekeâe keâer les
he=LJeerJej Deuueenuee veceefJeleerue. lÙeebÛes mLeeve vejkeâ Deens DeeefCe les DelÙeble JeeF&š mLeeve
Deens. (55-57)
ns ßeæeJebleebvees, ns DeeJeMÙekeâ Deens keâer legceÛes oeme, oemeer DeeefCe legceÛeer leer cegues peer
DeÅeehe me%eeve veenerle, DeMeebveer leerve Ieefškesâle hejJeeveieer IesTve legceÛÙeepeJeU Ùesle peeJes.
mekeâeUÛÙee veceepehetJeea DeeefCe ogheejÛÙee JesUer pesJne legcner keâhe[s Gle¤ve "sJelee, DeeefCe
je$eerÛÙee veceepeveblej. Ùee leerve JesUe legceÛÙeemee"er he[ÅeeÛÙee JesUe Deensle. ÙeebÛÙeeveblej les
efJevee hejJeeveieer Deeues lej legceÛÙeeJejner keâener iegvne veener DeeefCe lÙeebÛÙeeJejner veener. legcneuee
Skeâ ogmeNÙeekeâ[s JejÛesJej ÙeeJesÛe ueeieles. DeMeeØekeâejs Deuueen legceÛÙeemee"er DeeheuÙee
DeeosMeebÛes mhe°erkeâjCe keâjlees DeeefCe lees meJe&%e Je yegefæceeve Deens. DeeefCe pesJne legceÛeer cegues
me%eeve nesleerue lesJne ns DeeJeMÙekeâ Deens keâer lÙeebveer leMeeÛe Øekeâejs hejJeeveieer IesTve ÙeeJes pemes
lÙeebÛeer cees"er ceeCemes hejJeeveieer Iesle jeefnueer Deensle. DeMeeØekeâejs Deuueen Deeheueer JeÛeves
legceÛÙeemeceesj Gueie[lees DeeefCe lees meJe&%e Je yegefæceeve Deens. (58-59)
DeeefCe pÙee efŒeÙee lee®CÙe Deesueeb[tve yemeuÙee Demeleerue, efJeJeeneÛÙee GcesoJeej
vemeleerue, lÙeebveer pej DeeheuÙee Ûeeojer Gle¤ve "sJeuÙee lej lÙeebÛÙeeJej keâesCeleener iegvne veener
hejbleg Deš DeMeer keâer lÙee Me=bieejeÛes ØeoMe&ve keâjCeeNÙee vemeeJÙeele leLeeefhe lÙeebveermegæe ueppee
yeeUietve Jeeieues lej lÙeebÛÙeemee"erÛe Gòece nesÙe, DeeefCe Deuueen meJe&keâener Sskeâlees DeeefCe
peeCelees. (60)
keâener njkeâle veener pej SKeeoe DeebOeUe efkebâJee heebieUe DeLeJee Deepeejer DeeefCe
legceÛÙeemee"er Ùeele keâenerner njkeâle veener keâer DeeheuÙee Iejeletve Kee DeLeJee DeeheuÙee
Jee[Jeef[ueebÛÙee Iejeletve, DeLeJee DeeheuÙee DeeF&-DeepeerÛÙee Iejebletve, DeLeJee DeeheuÙee
YeeJeebÛÙee Iejebletve efkebâJee DeeheuÙee yeefnCeeRÛÙee Iejebletve DeLeJee DeeheuÙee ÛeguelÙeebÛÙee Iejebletve
efkebâJee DeeheuÙee DeelÙeebÛÙee Iejebletve DeLeJee DeeheuÙee ceeceebÛÙee Iejebletve, efkebâJee DeeheuÙee
35) keâener ueeskeâ ÙeeÛee Demee DeLe& mecepetve yemeues Deensle keâer pÙee keâesCeeuee peieele meòee Øeehle Deens
lÙeeuee efKeueeHeâle-F&Õejer GòejeefOekeâej Øeehle Deens. JeemleefJekeâheCes DeeÙeleerle Heâcee&efJeues iesues Demes
Deens keâer pes F&ceeveOeejkeâ Demeleerue, Deuueen lÙeebvee efKeueeHeâle Øeoeve keâjerue.
36) ÙeeÛee DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer ‘efKeueeHeâle’ Øeehle keâ¤ve ke=âleIvelee oeKeJeeJeer DeeefCe
DemeeosKeerue nesT Mekeâlees keâer oebefYekeâer Jele&veeuee lelhej yeveeJesle, keâer efoKeeTheCes F&ceeveOeejkeâ
DemeeJes DeeefCe ØelÙe#eele F&ceeveMetvÙe.
Devedvetj 24 473 heeje 18
ceeJeMeeRÛÙee Iejebletve DeLeJee lÙee Iejebletve pÙeebÛÙee efkeâuuÙee legceÛÙee megheto& Demeleerue efkebâJee
DeeheuÙee efce$eebÛÙee Iejebletve. Ùeelemegæe keâener njkeâle veener keâer legcner ueeskeâ efceUtve Kee DeLeJee
JesieUs-JesieUs. leLeeefhe pesJne Iejeble ØeJesMe keâjeue lesJne DeeheuÙee ueeskeâebvee meueece keâjerle pee
- DeefYe°efÛebleve, Deuueenkeâ[tve efveef§ele kesâues iesuesues, cees"Ÿee mece=æerÛes DeeefCe heefJe$e.
DeMeeØekeâejs meJe&ßes‰ Deuueen legceÛÙeemeceesj mebkesâle JeCe&ve keâjlees, Dehes#ee Deens keâer legcner
mecepegleoejheCee oeKeJeeue. (61)
ßeæeJeble lej Jemlegle: lesÛe ueeskeâ Deensle pÙeebveer Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeuee
ceveeheemetve ceeveues DeeefCe pesJne SKeeÅee meecetefnkeâ keâeÙee&Øemebieer hewiebyej (me.) meceJesle les
Demeleerue lesJne lÙeebÛeer hejJeeveieer IesleuÙeeKesjerpe lÙeebveer peeT veÙes. ns hewiebyej (me.), pes ueeskeâ
legceÛÙeeheemetve hejJeeveieer ceeieleele, lesÛe Deuueen Je hewiebyejeuee ceeveCeejs Deensle. ceie pesJne
les DeeheuÙee SKeeÅee keâeceeefveefceòe hejJeeveieer ceeieleerue lej legcner lÙeeuee hejJeeveieer osle pee,
DeeefCe DeMee ueeskeâebmee"er DeuueenpeJeU #ecee-ÙeeÛevee keâjerle pee. Deuueen efveef§eleÛe
#eceeMeerue Je ke=âheeUt Deens. (62)
cegmeueceeveebvees, DeeheuÙee ojcÙeeve hewiebyej (me.) ÙeebÛes yeesueeefJeCes DeeheuÙeeleerue Skeâ
ogmeNÙeeÛes yeesueeefJeCÙeemeejKes mecepet vekeâe. Deuueen lÙee ueeskeâebvee ÛeebieuÙeeÛe Øekeâejs peeCelees
pes legceÛÙeehewkeâer Demes Deensle pes Skeâ ogmeNÙeeÛee Dee[esmee IesTve iegheÛegheheCes efvemešleele.
hewiebyej (me.) Ûeer Dee%ee Yebie keâjCeeNÙeebvee Yeerleer Demeueer heeefnpes keâer lÙeebveer SKeeÅee GheõJeele
De[ketâ veÙes DeLeJee lÙeebÛÙeeJej og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe keâesmeUt veÙes. meeJeOe jene, DeekeâeMe Je
he=LJeerle pes keâener Deens les DeuueenÛes Deens. legcner pÙee keâesCelÙee Jele&veeJej Deenele, Deuueen
les peeCelees. pÙee efoJeMeer ueeskeâ lÙeeÛÙeekeâ[s hejleefJeues peeleerue lesJne lees lÙeebvee oeKeJeerue pes
keâener les keâ¤ve Deeues Deensle. lÙeeuee ØelÙeskeâ iees°erÛes %eeve Deens. (63-64)
DeuedHegâj]dkeâeve 25 474 heeje 18
25 metjn DeuedHegâjd]keâeve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 77)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DelÙeble mece=æMeeueer Deens lees pÙeeves ne Hegâjd]keâeve (efvekeâ<e) DeeheuÙee oemeebJej
DeJelejuee pesCeskeâ¤ve meJe& peieJeeefmeÙeebmee"er Keyejoej keâjCeeje "jeJee. lees pees he=LJeer Je
DeekeâeMeebÛee mJeeceer Deens pÙeeves keâesCeeuee heg$e yeveefJeuesues veener, meeceüepÙeeceOÙes pÙeeÛÙeeyejesyej
keâesCeerner Yeeieeroej veener, pÙeeves ØelÙeskeâ Jemlet efvecee&Ce kesâueer, ceie efleÛes Skeâ ceespeceehe
(lekeâoerj) efveef§ele kesâues ueeskeâebveer lÙeeuee mees[tve Demeues GheemÙe yeveefJeues pes keâesCelÙeener
JemletÛeer efveefce&leer keâjerle veenerle lej pes mJele: efveefce&ues peeleele. pes Kegö DeeheuÙeemee"ermegæe
keâesCelÙeener veHeâe Je vegkeâmeeveerÛee DeefOekeâej yeeUiele veenerle. pes cee¤ Mekeâle veenerle, ÛewlevÙe
osT Mekeâle veenerle DeeefCe ce=leebvee hegvne GlLeeefhelener ke⤠Mekeâle veenerle. (1-3)
pÙee ueeskeâebveer hewiebyejebÛeer iees° ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej efouesuee Deens les meebieleele keâer,
‘ne kegâjDeeve’ Skeâ mJejefÛele iees° Deens peer Ùee JÙeòeâerves mJele:Ûe jÛeueer Deens DeeefCe DevÙe
keâener ueeskeâebveer Ùee keâeceele Ùeeuee ceole kesâueer Deens.’’ cees"e DelÙeeÛeej DeeefCe DeefleMeÙe
KeesšsheCee Deens pÙeeJej ns ueeskeâ G"ues Deensle. cnCeleele, ‘‘Ùee pegvÙee ueeskeâebveer efueefnuesuÙee
iees°er Deensle pÙee ne ceeCetme GodOe=le keâjefJelees. DeeefCe lÙee Ùeeuee mekeâeU-mebOÙeekeâeU
SskeâefJeuÙee peele Demeleele.’’ ns hewiebyej (me.) Ùeebvee meebiee, ‘‘Ùeeuee DeJelejues Deens lÙeeves, pees
he=LJeer Je DeekeâeMeebÛes jnmÙe peeCelees.’’ JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lees DelÙeble #eceeMeerue,
oÙeeJeeve Deens. (4-6)
les cnCeleele, ‘‘keâmee ne Øesef<ele Deens pees DeVe Keelees DeeefCe yeepeejele efnb[lees
efHeâjlees? ÙeeÛÙeepeJeU SKeeoe otle keâe hee"efJeuee iesuee veener pees ÙeeÛÙeemeesyele jeefnuee
Demelee Je (vekeâej osCeeNÙeebvee) lÙeeves OecekeâeJeues Demeles? DeLeJee ÙeeÛÙeemee"er SKeeoe
KeefpeveeÛe GlejefJeuee iesuee Demelee DeLeJee ÙeeÛÙeeheeMeer SKeeoer yeeieÛe Demeleer efpeÛÙeeheemetve
(meceeOeeveeÛeer) Ùeeves GhepeerefJekeâe Øeehle kesâueer Demeleer?’’ DeeefCe ns DelÙeeÛeejer cnCeleele,
‘‘legcner ueeskeâ lej Skeâe peeot kesâuÙee iesuesuÙee ceeCemeeÛÙee veeoer ueeieuee Deeneble.’’ hene,
keâMee keâMee ngppeleer ns ueeskeâ legceÛÙeemeceesj Ieeueerle Deensle. Demes yenkeâues Deensle keâer
keâesCeleerner GefÛele iees° Ùeebvee Gcepele veener. DelÙeble mece=æ Deens lees, pÙeeves FefÛÚues lej
lÙeebveer megÛeefJeuesuÙee Jemlegbhes#eener JejÛe{ lees legcneuee osT Mekeâlees, (Skeâ veJns) Deveskeâ
GÅeeves, pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue, DeeefCe cees"cees"eues ceneue. (7-10)
cegUele iees° DeMeer Deens keâer Ùee ueeskeâebveer lÙee Ieškesâuee Keesšs ceeveues Deens.1 DeeefCe
1) DeLee&le Debeflece Øe}Ùeeuee.
DeuedHegâj]dkeâeve 25 475 heeje 18
pees lÙee Ieškesâuee Keesšs "jJeerue lÙeeÛÙeemee"er Deecner Ye[keâuesueer Deeie GheueyOe keâ¤ve
"sJeueer Deens. leer pesJne og¤ve Ùeebvee heenerue lesJne ns efleÛÙee ›eâesOeeÛes Je DeeJesMeeÛes DeeJeepe
Ssketâve Iesleerue. DeeefCe pesJne ns nelee-heeÙeebveer yebefomle efleÛÙeele Skeâe De®bo peeiesle Iegme[ues
peeleerue lesJne DeeheuÙee ce=lÙetuee hegkeâe¤ ueeieleerue. (lesJne lÙeebvee meebefieleues peeF&ue) Deepe
Skeâe ce=lÙetuee veJns lej Deveskeâ ce=lÙetbvee hegkeâeje. (11-14)
Ùeebvee efJeÛeeje, ne MesJeš Ûeebieuee Deens keâer lees MeeÕele mJeie& pÙeeÛes JeÛeve F&MehejeÙeCe
heeheYeer¤bMeer kesâues iesues Deens? pes lÙeebÛÙee ke=âleeRÛee ceesyeouee Je lÙeebÛÙee meHeâjerÛeer MesJešÛeer
cepeue Demesue, pÙeele lÙeebÛeer ØelÙeskeâ FÛÚe hetCe& nesF&ue, pÙeele les meoemeJe&oe jenleerue, peer
Øeoeve keâjCes legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâ hetle&leeÙeesiÙe JeÛeve Deens. (15-16)
DeeefCe leesÛe efoJeme Demesue pesJne (legceÛee heeuevekeâlee&) Ùee ueeskeâebveeosKeerue Ies¤ve
DeeCeerue DeeefCe ÙeebÛÙee lÙee DeejeOÙe owJeleebveemegæe yeesueeJetve IesF&ue Deuueenuee mees[tve
pÙeebvee Deepe ns hetpele Deensle, ceie lees lÙeebvee efJeÛeejerue, ‘‘keâeÙe legcner ceePÙee Ùee oemeebvee
ceeie&Yeü<š kesâues nesles? DeLeJee ns mJele:Ûe mejU ceeiee&heemetve Yeškeâues nesles?’’ les meebieleerue,
‘‘heefJe$e Deens Deeheues DeefmlelJe, DeeceÛeer lej DeMeerosKeerue efnbcele kesâueer veJnleer keâer
DeeheuÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeeme DeeceÛee Jeeueer yeveJeeJes. hejbleg DeeheCe Ùeebvee Je ÙeebÛÙee
Jee[Jeef[ueebvee Yejhetj peerJeve-meece«eer efoueer ÙesLeheeJeslees keâer ns hee" efHeâjJetve iesues DeeefCe
Deefj°heeref[le nesTve jeefnues.’’ Demes Keesšs "jJeleerue les (legceÛes owJele) legceÛÙee lÙee iees°er
pÙee Deepe legcner yeesuele Deenele,2 ceie legcner DeeheuÙeeJejerue Deefj° šeUt MekeâCeej veener keâer
legcner keâes"tve ceolener efceUJet MekeâCeej veener. DeeefCe legceÛÙeehewkeâer pees keâesCeer DelÙeeÛeej keâjerue
lÙeeuee Deecner keâ"esj ØekeâesheeÛeer ÛeJe ÛeeKeJet. (17-19)
ns hewiebyej (me.), legceÛÙeehetJeea pes keâesCelesner hewiebyej Deecner hee"efJeues nesles, les meJe&ner
DeVe KeeCeejs DeeefCe yeepeejele efnb[Ceejs, efHeâjCeejs ueeskeâÛe nesles. Jemlegle: Deecner legcne
ueeskeâebvee Skeâ ogmeNÙeemee"er hejer#esÛes ceeOÙece yeveefJeuesues Deens.3 keâeÙe legcner menveMeeruelee
yeeUielee?4 legceÛee heeuevekeâlee& meJe&keâener heenlees. (20)
2) meojnt DeeÙeleerle owJeleebveer DeefYeØesle cetleea DeLeJee Ûebõ Je metÙe& F. veenerle lej F&çeotle DeeefCe pÙeebvee
peieele osJe cnCetve ceeveues iesues nesles leer veskeâ ceeCemes nesle. ner iees° efJe<eÙeeJe¤ve mJele:Ûe
efveoMe&veele Ùesle Deens.
3) cnCepes Øesef<ele DeeefCe ßeæeJebleebmee"er Fvkeâej keâjCeejs hejer#ee cnCetve Deensle lemesÛe Fvkeâej
keâjCeeNÙeebmee"er Øesef<ele Je ßeæeJeble hejer#ee cnCetve Deensle.
4) cnCepes ne ieefYe&le nslet mecepetve IesleuÙeeveblej keâeÙe Deelee legceÛes meeblJeve Peeues Deens keâer pÙee
Gefö°ebmee"er legcner keâece keâjerle Deenele, lÙee keâuÙeeCekeâejer Gefö°emee"er hejer#ee IesCeejer ner efmLeleer
DelÙeeJeMÙekeâ Deens?
DeuedHegâj]dkeâeve 25 476 heeje 19
pes ueeskeâ DeeceÛÙee heg{s npej nesCÙeeÛeer MekeäÙelee yeeUiele veenerle les cnCeleele,
‘‘DeeceÛÙeeheeMeer otle keâe hee"efJeues peele veenerle? ceie Deecner DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&uee
heent.’’ cees"e Denbkeâej yeeUieuee Deens Ùeebveer DeeheuÙee ceveele, DeeefCe meercee Deesueeb[ueer Ùeebveer
DeeheuÙee ogjeÛeejele. pÙee efoJeMeer ns otleebvee heenleerue lees iegvnsieejebmee"er keâener MegYe efoJeme
vemesue. efkebâÛeeUtve G"leerue keâer hejcesÕejeÛee DeeßeÙe Demees, DeeefCe pes keâener Ùeebveer kesâues
meJejues Deens les IesTve Deecner OegUermeejKes G[Jetve osT. yemme, lesÛe ueeskeâ pes mJeiee&uee hee$e
Deensle lÙee efoJeMeer ÛeebieuÙee peeiee efceUJeleerue DeeefCe ogheej IeeueefJeCÙeemee"er Ûeebieueer peeiee
efceUJeleerue. DeekeâeMeeuee keâeheerle Skeâ {ie lÙee efoJeMeer Øekeâš nesF&ue DeeefCe otleebÛes LeJesÛÙee
LeJes GlejefJeues peeleerue. lÙee efoJeMeer Kejer yeeoMeener kesâJeU ke=âheeJebleeÛeerÛe Demesue DeeefCe lees
Fvkeâej keâjCeeNÙeebmee"er DelÙeble keâ"esj efoJeme Demesue. DelÙeeÛeejer ceveg<Ùe DeeheuÙee neleeÛee
ÛeeJee IesF&ue DeeefCe Kesoeves cnCesue, ‘‘ceer hewiebyejebvee meeLe efoueer Demeleer! ceePes ogozJe! ceer
Decetkeâ Fmeceeuee efce$e yeveefJeues vemeles! lÙeeÛÙee yenkeâefJeCÙeecegUs ceer lees GheosMe ceeveuee veener
pees ceePÙeekeâ[s Deeuee neslee, Mewleeve ceeCemeemee"er cees"e Ieelekeâer "juee.’’ DeeefCe hewiebyej
cnCesue keâer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceePÙee ueeskeâebveer Ùee kegâjDeeveuee LeósÛes ue#Ùe yeveefJeues
nesles.’’ (21-30)
ns hewiebyej (me.), Deecner lej DeMeeÛe Øekeâejs iegvnsieejebvee ØelÙeskeâ hewiebyejeÛes Me$et
yeveefJeues Deens. DeeefCe legceÛÙeemee"er legceÛee heeuevekeâlee& ceeie&oMe&veemee"er Je meneÙÙeemee"er
hegjsmee Deens. (31)
Fvkeâej keâjCeejs cnCeleele, ‘‘Ùee FmeceeJej mebhetCe& kegâjDeeve SkeâeÛe JesUer keâe DeJelejuee
iesuee veener?’’ - nesÙe, Demes Ùeemee"er kesâues iesues Deens keâer Ùeeuee ÛeebieuÙee Øekeâejs Deecner
legceÛÙee ceveele efyebyeJeerle Deenesle. DeeefCe (ÙeeÛe nsletves) Deecner Ùeeuee Skeâe efJeefMe° ›eâceeves
JesieJesieàÙee efJeYeeieebÛes ¤he efoues Deens. DeeefCe (Ùeele ne ieefYe&le GösMener Deens) keâer
pesJnekeâOeer les legceÛÙeemeceesj SKeeoer efvejeUer iees° (DeLeJee Ûecelkeâeefjkeâ ØeMve) IesTve Deeues
lÙeeÛes ÙeesiÙe Gòej JesUerÛe Deecner legcneuee osTve šekeâues DeeefCe Gòece Øekeâejs iees°erÛeer Gkeâue
kesâueer. - pes ueeskeâ leeW[IeMeer vejkeâekeâ[s ueesšues peeCeej Deensle lÙeebÛeer Yetefcekeâe DelÙeble JeeF&š
Deens DeeefCe lÙeeÛee ceeie& hejekeâesšerÛee ÛegkeâerÛee Deens. (32-34)
DeuedHegâj]dkeâeve 25 477 heeje 19
Deecner cetmee (De.) uee «ebLe efouee5 DeeefCe lÙeeÛÙeeyejesyej lÙeeÛee YeeT ne¤ve (De.)
uee ceoleeruee efoues. DeeefCe lÙeebvee meebefieleues keâer pee, lÙee ueeskeâmecetnekeâ[s pÙeeves DeeceÛÙee
JeÛeveebvee Keesšs "jefJeues Deens. mejlesMesJešer lÙee ueeskeâebvee Deecner ve° keâ¤ve mees[ues. nerÛe
efmLeleer vetn (De.) ÛÙee ueeskeâmecetneÛeer Peeueer, pesJne lÙeebveer hewiebyejebvee Keesšs "jefJeues, Deecner
lÙeebvee yeg[Jetve šekeâues DeeefCe peieYejeleerue ueeskeâebmee"er SkeâOe[e osCeejs mebkesâle yeveefJeues,
DeeefCe Ùee DelÙeeÛeeNÙeebmee"er Deecner Skeâ JesoveeoeÙekeâ Øekeâeshe GheueyOe keâ¤ve "sJeuee Deens.
DeMeeØekeâejs Deeo Je meceto DeeefCe Demeneyegj&mme6 DeeefCe ojcÙeeveÛÙee Melekeâeleerue yejsÛe ueeskeâ
ve° kesâues iesues. lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâeuee Deecner (Deieesoj ve° nesCeeNÙeebÛeer) GoenjCes osTve
osTve mecepeeefJeues DeeefCe mejlesMesJešer ØelÙeskeâeuee ieejo keâ¤ve šekeâues. DeeefCe lÙee
JemleerJe¤ve lej ns ueeskeâ iesuesÛe Deensle pÙeeJej DelÙeble JeeF&š Je=°er kesâueer iesueer nesleer. 7 Ùeebveer
efleÛeer efmLeleer heeefnueer vemesue keâeÙe? hejbleg ns ce=lÙetveblej ogmeNÙee peerJeveeÛeer Dehes#eeÛe keâjerle
veenerle. (35-40)
ns ueeskeâ pesJne legcneuee heenleele lesJne legceÛeer kegâÛes°e keâjleele, (cnCeleele) ‘‘neÛe
keâe lees pÙeeuee Deuueenves hewiebyej yeveJetve hee"efJeues Deens? Ùeeves lej Deecneuee heLeYeü° keâ¤ve
DeeceÛÙee GheemÙeebheemetve hej*cegKeÛe kesâues Demeles pej Deecner lÙeebÛÙeeJejerue ßeæsJej "ece
jeefnuees vemelees.’’ leer Ieškeâe otj veener pesJne Øekeâeshe heentve Ùeebvee Kegö keâUtve ÙesF&ue keâer keâesCe
heLeYeü°lesle otj Yejkeâšuee iesuee neslee. (41-42)
keâOeer legcner lÙee ceeCemeeÛÙee efmLeleerÛee efJeÛeej kesâuee Deens keâeÙe pÙeeves DeeheuÙee
ceveesJeemevesuee Deeheuee osJe yeveefJeuee Deens? legcner DeMee ceeCemeeuee mejU ceeiee&Jej
DeeCeCÙeeÛeer peyeeyeoejer IesT Mekeâlee keâeÙe? keâeÙe legcneuee Demes Jeešles keâer Ùeehewkeâer yengleskeâ
ueeskeâ Sskeâleele Je mecepeleele? ns lej heMegØeceeCes Deensle efkebâyengvee lÙeebÛÙeentvener heg{s
efveIeeuesues. (43-44)
5) Ùee ef"keâeCeer «ebLeeves DeefYeØesle yengOee lees «ebLe veener, efceœe yeensj he[leevee, pees npejle cetmee (De.)
Ùeebvee efouee iesuee neslee lej Øesef<eleheoeJej efveÙegòeâ PeeuÙeeheemetve les efceœeÛÙee yeensj he[sheÙeËle npejle
cetmee (De.) vee pes DeeosMe efoues iesuesle les DeeosMe nesle. Ùeele DeuueenÛÙee ngkeâceeves npejle cetmee
(De.) Ùeebveer efHeâjDeewveÛÙee jepeojyeejele peer Yee<eCes kesâueer nesleer lÙeeÛeener meceeJesMe Deens Je
efHeâjDeewveÛÙeeefJe¤æ mebIe<e& keâjlesJesUer lÙeebvee pÙee metÛevee efouÙee peele neslÙee lÙeebÛeener meceeJesMe
Deens. efoJÙe kegâjDeeveele peeieespeeieer Ùee iees°eRÛee GuuesKe Deens hejbleg yeJnbMeer Ùee iees°er leewjeleceOÙes
meeceerue kesâuesuÙee veenerle. leewjeleÛee ØeejbYe lÙee one Dee%esves neslees pÙee efveie&ceveeveblej ‘letjsmeervee’
heJe&leeJej efMeueeuesKeebÛÙee mJe¤heele lÙeebvee efouÙee iesuÙee neslÙee.
6) Dejyeer Yee<esle ‘jmme’ DebOe ketâheeuee cnCeleele. ‘Demeneyegj&mme’ (DebOeketâheJeeues) les ueeskeâ nesles
pÙeebveer DeeheuÙee Øesef<eleeuee efJeefnjerle Peesketâve DeLeJee ueškeâeJetve "ej keâ¤ve šekeâues nesles.
7) cnCepes uetle ueeskeâebÛeer Jemeenle. DelÙeble JeeF&š Je<ee&Jeeves DeefYeØesle helLejebÛee Je<ee&Je Deens.
DeuedHegâj]dkeâeve 25 478 heeje 19
legcner heeefnues veener keâer legceÛee heeuevekeâlee& keâMeeØekeâejs meeJeueer hemejefJelees? pej lÙeeves
FefÛÚues Demeles lej efleuee lÙeeves keâeÙecemJe¤heer meeJeueer yeveefJeues Demeles. Deecner metÙee&uee
lÙeeJej hegjeJee yeveefJeues.8 ceie (pemepemee metÙe& Jej Ùesle peelees) Deecner lÙee meeJeueeruee nUtnUt
DeeceÛÙeekeâ[s DeeJeUerle peelees.9 (45-46)
DeeefCe lees DeuueenÛe Deens pÙeeves je$eeruee legceÛÙeemee"er heesMeeKe, DeeefCe Peeshesuee
ce=lÙet-Meebleer, DeeefCe efoJemeeuee efpeJeble nesCÙeeÛeer Ieškeâe yeveefJeues. (47)
DeeefCe leesÛe Deens pees DeeheuÙee ke=âhesÛÙee heg{sheg{s JeeNÙeebvee MegYeJeelee& yeveJetve hee"efJelees.
ceie DeekeâeMeebletve mJeÛÚ heeCeer GlejefJelees pesCeskeâ¤ve lÙeeÉejs Skeâe ce=le YetYeeieeuee peerJeveoeve
ÅeeJes. DeeefCe DeeheuÙee efveefce&leerhewkeâer Deveskeâ peveeJejs Je ceeveJeebvee le=hle keâjeJes. ne Ûecelkeâej
Deecner JejÛesJej lÙeebÛÙeemeceesj DeeCelees pesCeskeâ¤ve lÙeebveer keâener yeesOe IÙeeJee, hejbleg yengleskeâ
ueeskeâ Fvkeâej Je ke=âleIvelesefMeJeeÙe DevÙe keâesCelesner Jele&ve DebefiekeâejCÙeeme vekeâej osleele.
(48-50)
pej Deecner FefÛÚues Demeles lej Skeâ Skeâ Jemleerle Skeâ Skeâ meeJeOe keâjCeeje GYee
kesâuee Demelee.10 lej ns hewiebyej (me.), DeßeæeJebleebÛes cnCeCes cegUerÛe Ssketâ vekeâe DeeefCe Ùee
kegâjDeeveefveMeer lÙeebÛÙeeyejesyej peyejomle ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâje. (51-52)
DeeefCe leesÛe Deens pÙeeves oesve mecegõebvee efceUJetve "sJeues Deens. Skeâ ÛeJeoej Je iees[
DeeefCe ogmejs keâ[t Je Keejs, DeeefCe oesIeebÛÙee ojcÙeeve Skeâ he[oe Dee[ Deens, Skeâ De[JeCetkeâ
Deens pÙeeves lÙeebvee mejefcemeU nesCÙeeheemetve jesKeues Deens.11 (53)
8) veeefJekeâebÛÙeeheefjYee<esle‘oueerue’(Jeeše[Ÿee)DeMeeceeCemeeueecnCeleelepees veewkeâebveeceeie& oeKeJeerle
DemeeJee. meeJeueeruee metÙee&mee"er oueerue "jefJeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer meeJeueerÛes efJemleejCes Je
DeeKe[Ces ns metÙee&Ûes GbÛeeJeCes Je {UCes DeeefCe GoÙe Je Demle heeJeCes ÙeeÛÙee Debefkeâle Deens.
9) DeeheuÙeekeâ[s DeeJeUCÙeeves DeefYeØesle DeÂMÙe Je veenermes keâjCes nesÙe, keâejCe ØelÙeskeâ Jemlet peer ve°
nesles leer Deuueenkeâ[sÛe hejleles. ØelÙeskeâ Jemlet lÙeeÛÙeekeâ[tve Ùesles Je lÙeeÛÙeekeâ[sÛe peeles.
10) cnCepes Demes keâjCes DeeceÛÙee meeceLÙee& heueerkeâ[Ûes nesles Demes veener. Jeešues Demeles lej peeieespeeieer
Øesef<ele efvecee&Ce kesâues Demeles hejbleg Dener lemes kesâues vemetve peieYejemee"er SkeâÛe hewiebyej efveÙegòeâ kesâuee.
pÙeeØeceeCes SkeâÛe metÙe& meeNÙee peieemee"er hegjsmee "jle Deens lÙeeÛeØeceeCes ne ceeie&oMe&ve¤heer metÙe&Ûe
meeNÙee peieemee"er hegjsmee Deens.
11) ner efmLeleer DeMee ØelÙeskeâ peeieer GÆJeles pesLes SKeeoer cees"er veoer mecegõeuee ÙesTve efceUle DemeeJeer.
ÙeeefMeJeeÙe Kegö mecegõeleosKeerue efvejefvejeàÙee ef"keâeCeer iees[ heeCÙeeÛes Pejs Dee{Uleele. Ùee
PeNÙeebÛes heeCeer mecegõeleerue DelÙeble Keejš heeCÙeeojcÙeeveosKeerue DeeheuÙee iees[JÙeeuee mees[le
veener. Goe. yenjerve Je Flej ef"keâeCeer Heâeefjme mecegõOegveerÛÙee leUeMeer Demes Deveskeâ Pejs efveIeeues
Deensle. lÙeebÛÙeeletve ueeskeâ iees[ heeCeer Øeehle keâjerle Demeleele.
DeuedHegâj]dkeâeve 25 479 heeje 19
DeeefCe leesÛe Deens pÙeeves heeCÙeeheemetve ceveg<Ùe efvecee&Ce kesâuee, ceie lÙeeÛÙeeheemetve JebMe
Je meemejÛÙee oesve JesieàÙee Me=bKeuee ÛeeueefJeuÙee. legPee heeuevekeâlee& cees"eÛe meeceLÙe&Jeeve Deens.
(54)
lÙee GheemÙeeuee mees[tve ueeskeâ DeMeebÛeer Gheemevee keâjerle Deensle pes lÙeebÛee HeâeÙeoener
ke⤠Mekeâle veenerle Je neveerner veener. DeeefCe ÙeeGhej DeefOekeâ Demes keâer DeßeæeJeble, DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee efJejesOeele ØelÙeskeâ yeb[KeesjeÛee meneÙekeâ yeveuesuee Deens. (55)
ns hewiebyej (me.), legcneuee lej Deecner kesâJeU Skeâ KegMeKeyej osCeeje Je meeJeOe
keâjCeeje yeveJetve hee"efJeues Deens.12 Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer Ùee keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve keâener
ceesyeouee ceeiele veener. ceePee ceesyeouee kesâJeU neÛe Deens keâer pÙeeÛeer FÛÚe Demesue lÙeeves
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ceeiee&Ûee DeJeuebye keâjeJee.’’ (56-57)
ns hewiebyej (me.), lÙee hejcesÕejeJej efJeÕeeme "sJee pees efpeJeble Deens DeeefCe keâOeerner
cejCeej veener, lÙeeÛÙee mlegleermeceJesle lÙeeÛes heeefJe$eieeve keâje. DeeheuÙee oemeebÛÙee
DehejeOeeheemetve kesâJeU lÙeeÛesÛe ceeefnleieej DemeCes hegjsmes Deens. leesÛe pÙeeves mene efoJemeele
he=LJeer Je DeekeâeMe DeeefCe lÙee meJe& Jemlet efvecee&Ce kesâuÙee pÙee he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee
ojcÙeeve Deensle, ceie mJele:Ûe DeMe& (F&Me-Deemevee) Jej efJejepeceeve Peeuee - ke=âheeJeble lÙeeÛeer
Meeve yemme kegâCee peeCekeâejeueeÛe efJeÛeeje. (58-59)
Ùee ueeskeâebvee pesJne meebefieleues peeles keâer lÙee ke=âheeJebleeuee mepeoe keâje (velecemlekeâ Jne), lej
meebieleele, ‘‘ke=âheeJeble keâeÙe Demelees? let pÙeeuee meebieMeerue lÙeeuee Deecner mepeoe keâjerle
jeneJes keâe?’’ ns DeeJeenve lÙeebÛÙee eflejmkeâejele Gueš DeeCeKeer Yej šekeâles. (60)
Heâej mece=æ Deens lees pÙeeves DeekeâeMeeble yeg¤pe GYeejues DeeefCe lÙeele Skeâ efoJee Je
Skeâ ÛecekeâCeeje Ûebõ ØekeâeefMele kesâuee. leesÛe Deens pÙeeves je$e Je efoJemeeuee SkeâceskeâeÛee
GòejeefOekeâejer yeveefJeues lÙee ØelÙeskeâ ceeveJeemee"er pees yeesOe IesT FefÛÚlees DeLeJee ke=âle%e nesT
FefÛÚlees. (61-62)
ke=âheeJebleeÛes (Demmeue) oeme les Deensle pes peefceveerJej veceüheCes Ûeeueleele13 DeeefCe
12) cnCepes legceÛes keâece kegâCee F&ceeveJeeuÙeeme ceesyeouee osCes DeLeJee kegâCee Fvkeâej keâjCeeNÙeeme efMe#ee
keâjCÙeeÛes veener. legcner kegâCee Skeâeuee F&ceevekeâ[s Dees{tve DeeCeCes efkebâJee Fvkeâejeheemetve
peyejomleerves hejeJe=òe keâjCÙeeJej efveÙegòeâ veener. legceÛeer peyeeyeoejer Ùeentve peemle keâenerÛe veener keâer
pees mejUceeie& mJeerkeâejerle Demesue lÙeeuee F°heefjCeeceeÛeer Keg<eKeyej ÅeeJeer DeeefCe pees DeeheuÙee
kegâceeiee&Jej Â{ jenele Demesue lÙeeuee Deuueenkeâ[tve Oejues peeCÙeeÛes YeÙe oeKeJeeJes.
13) cnCepes Denbkeâejeves Dekeäkeâ[ Je Ssš oeKeJeerle Ûeeuele veenerle. peyyej DeeefCe GheÉJekeâejer
ueeskeâebØeceeCes DeeheuÙee Ûeeueerves Deeheues yeU ØeoefMe&le keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle veenerle lej lÙeebÛes
ÛeeueCes Skeâe meppe, meodØeJe=òeer Je megmJeYeeJeer ceeCemeeÛÙee ÛeeueermeejKes Demeles.
DeuedHegâj]dkeâeve 25 480 heeje 19
De[eCeer lÙeebÛÙee leeW[er ueeieues lej cnCeleele keâer legcneuee meueece. les DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer velecemlekeâ nesCÙeele Denesje$e GYes jenleele. pes ØeeLe&vee keâjerle Demeleele
keâer, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, vejkeâeÛÙee Ùeeleveebheemetve Deecneuee JeeÛeJe, lÙeeÛÙee Ùeelevee
lej peerJeIesCÙee Deensle, les lej HeâejÛe JeeF&š efveJeeme Je ef"keâeCe Deens.’’ pees KeÛe& keâjleele lees
ve Heâepeerue KeÛe& keâjleele ve kebâpeg<eheCee, lÙeebÛee KeÛe& oesvner šeskeâebÛÙee ojcÙeeve meblegueveeJej
DeeOeeefjle Demelees. pes DeuueenefMeJeeÙe Flej keâesCelÙeener GheemÙeeÛee OeeJee keâjerle veenerle,
Deuueenves efveef<eæ "jefJeuesuÙee keâesCelÙeener efpeJeeuee nkeâveekeâ "ej keâjerle veenerle DeeefCe
JÙeefYeÛeejner keâjerle veenerle, ns ke=âlÙe pees keâesCeer keâjerue lees DeeheuÙee iegv¢eeÛes HeâU Yeesieerue,
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙeeuee melele Ùeelevee efoueer peeF&ue DeeefCe lÙeeleÛe lees meowJe
Deheceeefvele he[tve jenerue. ÙeeefMeJeeÙe keâer SKeeÅeeves (Ùee DehejeOeeveblej) he§eeòeehe kesâuesuee
Demesue DeeefCe ßeæe "sJetve lees melke=âlÙes ke⤠ueeieuee Demesue. DeMee ueeskeâebÛÙee JeeF&š iees°eRvee
Deuueen YeuÙee iees°eRveer yeouetve šekeâerue, DeeefCe lees DelÙeble #eceeMeerue, oÙeeJeeve Deens. pees
ceveg<Ùe he§eeòeehe keâ¤ve meoeÛeejebÛee DeJeuebye keâjlees lees lej Deuueenkeâ[s hejle Ùeslees pemee keâer
KeNÙee DeLee&ves hejleeJeÙeeme nJes. (DeeefCe ke=âheeJebleeÛes oeme les Deensle) pes DemelÙeeÛes mee#eer
yevele veenerle DeeefCe SKeeÅee JeeÙeHeâU iees°erpeJeUtve iesuÙeeme les meppeveeØeceeCes efveIetve
peeleele. pÙeebvee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebkesâle SskeâJetve pej GheosMe kesâuee iesuee lej les lÙeeJej
DeebOeUs Je yeefnjs yevetve jenele veenerle. pes ØeeLe&vee keâjerle Demeleele, ‘‘ns DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&, Deecneuee DeeceÛÙee helveeR Je mebleleerheemetve ves$emegKe Øeoeve keâj DeeefCe Deecneuee
heeheYeer¤bÛee veslee (ceeie&oMe&keâ) yeveJe.’’14 - ns Deensle les ueeskeâ pes DeeheuÙee mebÙeceeÛes HeâU
Gòegbie cepeuÙeebÛÙee ¤heeves Øeehle keâjleerue. MegYeefÛebleve Je meueeceeves lÙeebÛes mJeeiele nesF&ue
les meoemeJe&oe lesLes jenleerue, efkeâleer Úeve Deens les efveJeeme Je les ef"keâeCe! (63-76)
ns hewiebyej (me.), ueeskeâebvee meebiee, ‘‘ceePÙee heeuevekeâlÙee&uee legceÛeer keâeÙe iejpe he[ueer
14) cnCepes Deecner F&Õejer keâesheeÛes YeÙe Je Dee%eeheeueveele meJeeËÛÙee heg{s jeneJes. YeueeF& Je melkeâcex
keâjCÙeele De«esmej JneJes. kesâJeU veskeâÛe yeveeJes Demes veener lej veskeâerÛes heg{ejer DemeeJes Je
DeeceÛÙeecegUs Deuece ogefveÙesle veskeâerÛee HewâueeJe JneJee. Ùee iees°erÛee GuuesKe Ùee ef"keâeCeer
JeemleefJekeâheCes ns oMe&efJeCÙeemee"er kesâuee iesuee Deens keâer pes Oeveoewuele DeeefCe Øeleehe Je Øeefle‰sle
veJns lej veskeâer Je heeheefYe¤lesle Skeâ ogmeNÙeebhes#ee mejme "jCÙeeÛee ØeÙelve keâjleele, ns les ueeskeâ
Deensle.
DeuedHegâj]dkeâeve 25 481 heeje 19
Deens pej legcner lÙeeÛee OeeJee keâjerle vemeeue.15 Deelee pÙeeDeLeea legcner Keesšs uesKeuesÛe Deens,
ueJekeâjÛe leer efMe#ee Yeesieeue keâer peerJe JeeÛeefJeCes keâ"erCe nesF&ue.’’ (77)
15) cnCepes pej legcner Deuueenkeâ[s ØeeLe&vee kesâueer veener Je lÙeeÛeer yeboieer kesâueer veener DeeefCe DeeheuÙee
iejpeebÛÙee hetle&lesle meneÙÙeemee"er lÙeeÛee OeeJee kesâuee veener lej legceÛes keâenerÛe Jepeve meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee vepejsle veener pesCeskeâ¤ve keâe[ercee$eosKeerue lÙeeves legceÛeer heJee& keâjeJeer. efveJJeU
efveefce&leer cnCetve legceÛÙeele DeeefCe helLejeble keâesCeleener Heâjkeâ veener. legceÛÙeeJeeÛetve DeuueenÛes
keâener De[uesues veener keâer legcner yeboieer keâjCeej vemeeue lej lÙeeÛes keâece Leebyesue. lÙeeÛÙee
cesnjvepejsme peer iees° legceÛÙeekeâ[s JeUefJeles, les legceÛes lÙeeÛÙeemeceesj nele hemejefJeCes Je
lÙeeÛÙeekeâ[s ØeeLe&vee keâjCesÛe nesÙe. ns keâece keâjerle vemeeue lej kesâjkeâÛeNÙeemeceeve šekeâues peeue.
DeMedMegDeje 26 482 heeje 19
26 metjn DeMedMegDeje
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 227)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
leeÓmeerÓÓced - ceerÓced.1 Ùee mhe° «ebLeeÛÙee DeeÙeleer Deensle. (1-2)
ns hewiebyej (me.), keâoeefÛele legcner Ùee og:Keeves Deeheues ØeeCe ieceeJetve yemeeue keâer ns
ueeskeâ ßeæe "sJele veenerle. Deecner FefÛÚues lej DeekeâeMeeletve DeMeer JeÛeves DeJele¤ Mekeâlees keâer
ÙeebÛÙee ceevee lÙeeheg{s veceleerue.2 Ùee ueeskeâebheeMeer ke=âheeJebleekeâ[tve pees keâesCelee veJeerve GheosMe
Ùeslees ns lÙeeÛÙeeMeer efJecegKe nesleele. Deelee pÙeeDeLeea Ùeebveer Keesšs "jefJeues Deens, ueJekeâjÛe
Ùeebvee lÙee iees°erÛeer (efJeefJeOe ceeiee&ves) JeemleefJekeâlee ceenerle nesF&ue pÙeeÛeer ns efšbieue keâjerle
Deeues Deensle. (3-6)
DeeefCe keâeÙe Ùeebveer he=LJeerleueeJej keâOeer Âef°#eshe šekeâuee veener keâer Deecner efkeâleer efJehetue
ØeceeCeele meJe& ØekeâejÛeer Glke=â° Jevemheleer lÙeeJej efvecee&Ce kesâueer Deens? efveef§eleÛe Ùeele Skeâ
mebkesâle Deens,3 hejbleg Ùeehewkeâer yengleskeâpeCe ceeveCeejs veenerle. DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer
1) cnCepes lÙee «ebLeeÛÙee DeeÙeleer pÙee Deeheues cnCeCes mhe°heCes GIe[ keâ¤ve meebieleele. lÙee JeeÛetve
efkebâJee Ssketâve ØelÙeskeâ ceeCetme mecepet Mekeâlees keâer lÙee keâesCelÙee iees°erkeâ[s yeesueeJeerle Deensle.
keâesCelÙee iees°erÛeer ceveeF& keâjerle Deensle. kegâCeeuee melÙe DeeefCe kegâCeeuee DemelÙe "jJeerle Deensle.
ceeveCes efkebâJee ve ceeveCes ner iees° JesieUer hejbleg Ùee «ebLeeÛeer efMekeâJeCe lÙeeÛÙee ue#eele Deeueer veener
DeeefCe keâeÙe lÙepeCes Je keâeÙe mJeerkeâejCÙeeÛes Deeceb$eCe osle Deens, ns lÙeeuee lÙeeheemetve keâUt
Mekeâuesues veener. keâesCeleener Fmece Demes efveefceòe meebiet Mekeâle veener.
2) cnCepes SKeeoer DeMeer efveMeeCeer GlejefJeueer Demeleer pesCeskeâ¤ve leceece DeßeæeJebleebvee ßeæe DeeefCe
Dee%eeheeueveeÛes Jele&ve DebefiekeâejCes Yeeie he[ues Demeles. meJeexÛÛe Deuueenmee"er ns keâenerÛe
cegefMkeâueerÛes veener. lees pej Demes keâjerle veenerle lej ÙeeÛes keâejCe Demes veener keâer ns keâece lÙeeÛÙee
meeceLÙee&heueerkeâ[Ûes Deens lej DemeuÙee ØekeâejÛes yeUpeyejerÛeer ßeæe lÙeeuee vekeâes Deens, ns lÙeeÛes
keâejCe Deens.
3) cnCepes melÙe MeesOeemee"er kegâCeeuee pej SKeeÅee efveMeeCeerÛeer DeeJeMÙekeâlee Jeešle Demesue lej
lÙeeuee ueebye peeCÙeeÛeer keâener pe¤jer veener. [esUs GIe[tve peje peefceveerÛeer Ghepe heeneJeer. lÙeeuee
keâUtve ÙesF&ue keâer me=°er JÙeJemLesÛeer peer JeemleJelee (SkesâÕejJeeo) Øesef<ele Øemlegle keâjerle Deensle, leer
ÙeesiÙe Deens keâer DevekesâÕejJeeoer Je veeefmlekeâ meebiele Demeleele lÙee keâuhevee.
DeMedMegDeje 26 483 heeje 19
legPee heeuevekeâlee& meeceLÙe&-mebheVener Deens DeeefCe oÙeeJeeveosKeerue.4 (7-9)
Ùeebvee lÙee JesUÛeer iees° SskeâJee, pesJne legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves cetmee (De.) uee
hegkeâeefjues, ‘‘DelÙeeÛeejer pevemecegoeÙeekeâ[s pee - efHeâjDeewveÛÙee ueeskeâmecegnekeâ[s - keâeÙe les Yeerle
veenerle?’’ lÙeeves efJeveefJeues, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee& ceuee YeÙe Deens keâer les ceuee Keesšs
"jJeleerue. ceePes ceve oyeues peeles Je ceePeer peerYe Ûeeuele veener. DeeheCe ne¤vekeâ[s Øesef<elelJe
hee"JeeJes, DeeefCe ceePÙeeJej lÙeebÛÙee ÙesLes Skeâe DehejeOeeÛes DeejesheosKeerue Deens, cnCetve Yeerleer
Jeešles keâer les ceuee "ej ceejleerue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘cegUerÛe veener, legcner oesIes pee DeeceÛes mebkesâle
IesTve, Deecner legcneyejesyej meJe&keâener Sskeâle jent. efHeâjDeewveheeMeer pee DeeefCe lÙeeuee meebiee,
Deecneuee meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&ves Ùeemee"er hee"efJeues Deens keâer let yeveerFœeeF&uevee
DeeceÛÙeeyejesyej peeT ÅeeJesme.’’ (10-17)
efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘keâeÙe Deecner legPes DeeheuÙee ÙesLes cegueeØeceeCes heeuevehees<eCe
kesâues veJnles? let DeeheuÙee DeeÙeg<ÙeeÛeer Deveskeâ Je<ex DeeceÛÙee ojcÙeeve IeeueefJeueerme, DeeefCe
lÙeeveblej let keâ¤ve iesueeme pes keâener keâ¤ve iesuee. let Heâej ke=âleIve ceveg<Ùe Deensme.’’ cetmee
(De.) ves Gòej efoues, ‘‘lÙeeJesUer les keâece ceer DepeeCeheCes kesâues nesles. ceie ceer legceÛÙee Yeerleerves
heUtve iesuees. lÙeeveblej ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves ceuee ngkegâce Øeoeve kesâuee DeeefCe ceuee hewiebyejeble
meceeefJe° kesâues. Gjues legPes Ghekeâej pÙeebÛee "hekeâe let ceePÙeeJej "sJeuee Deensme, lej lÙeeÛeer
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer let yeveerFœeeF&uevee iegueece yeveefJeues nesles.’’5 efHeâjDeewveves
meebefieleues, ‘‘DeeefCe peieleebÛee heeuevekeâlee& keâeÙe Demelees?’’ cetmee (De.) ves Gòej efoues,
‘‘DeekeâeMeebÛee DeeefCe he=LJeerÛee heeuevekeâlee& DeeefCe lÙee meJe& JemletbÛee heeuevekeâlee& pÙee DeekeâeMe
Je he=LJeerÛÙee ojcÙeeve Deensle, pej legcner efJeÕeeme yeeUieCeejs Demeeue.’’ efHeâjDeewveves DeeheuÙee
meYeesJeleerÛÙee ueeskeâebvee meebefieleues, ‘‘Sskeâuesle vee?’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘legceÛeener
heeuevekeâlee& DeeefCe legceÛÙee lÙee Jee[Jeef[ueebÛee heeuevekeâlee&osKeerue pes hetJeea nesTve iesues
Deensle.’’ efHeâjDeewveves (GheefmLeleebvee) meebefieleues, ‘‘legceÛes ns hewiebyej meensye pes legceÛÙeekeâ[s
4) cnCepes lÙeeÛes meeceLÙe& lej Flekesâ peyejomle Deens keâer pej SKeeÅeeuee efMe#ee ke⤠FefÛÚues lej
#eCeYejele lÙeeuee ve° keâ¤ve šekeâeJes. hejbleg Demes DemeleeveeosKeerue efMe#ee keâjCÙeele IeeF& keâjerle
veener, Je<ee&vegJe<ex Je MelekeâevegMelekesâ {erue osle Demelees, efJeÛeej keâjCÙeeÛeer, mecepetve IesCÙeeÛeer
DeeefCe meeJejCÙeeÛeer meJeuele osle peelees, lemesÛe DeeÙeg<ÙeYejeleerue DeJe%eebvee SkeâoeÛÙee he§eeòeehe
Je #eceeÙeeÛevesJej ceeHeâ keâjCÙeeme leÙeej Demelees, ner meJe&mJeer lÙeeÛeer oÙeeõ&lee Deens.
5) cnCepes legPÙee Iejele heeuevehees<eCeemee"er keâe Deeuees Demelees pej let yeveerFœeeF&ueJej DelÙeeÛeej kesâues
vemeles. legPÙee DelÙeeÛeejecegUsÛe lej ceePÙee DeeF&ves ceuee šesheueerle šeketâve veoerle mees[ues nesles.
SjJner ceePÙee heeuevehees<eCeemee"er ceePes mJele:Ûes Iej veJnles keâe? cnCetve lÙee mebieesheveeÛÙee
GhekeâejeÛee "hekeâe "sJeCes leguee MeesYele veener.
DeMedMegDeje 26 484 heeje 19
hee"efJeues iesues Deensle, DeieoerÛe Jes[s efomeleele.’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘hetJe& Je heef§ece
DeeefCe pes keâener lÙeebÛÙee ojcÙeeve Deens meJeeËÛee heeuevekeâlee&, pej DeeheCe keâener yegæer yeeUiele
Demeeue.’’
efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘pej let ceePÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeeme GheemÙe ceeveues lej
legueener lÙee ueeskeâeble meeceerue keâjerve pes leg®bieele efKelehele he[ues Deensle.’’ cetmee (De.) ves
meebefieleues, ‘‘ceer legPÙeemeceesj Skeâ mhe° iees° DeeCeueer lejer?’’ efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘yejs
lej IesTve Ùes pej let Keje DemeMeerue.’’ (18-31)
(lÙeeÛÙee leeW[eletve ner iees° he[lee#eCeerÛe) cetmee (De.) ves Deeheueer keâe"er Hesâkeâueer
DeeefCe Dekeâmceele leer - Skeâ Depeiej yeveueer. ceie lÙeeves Deeheuee nele (yeieuesletve) keâe{uee
DeeefCe lees meJe& heenCeeNÙeebmeceesj Ûekeâekeâle neslee.6 (32-33)
efHeâjDeewve DeeheuÙee meYeesJeleerÛÙee mejoejebvee cnCeeuee, ‘‘ne ceeCetme efveef§eleÛe Skeâ
efve<Ceele peeotieej Deens. FefÛÚlees keâer DeeheuÙee peeotÛÙee peesjeJej legcneuee legceÛÙee osMeeletve
nekeâuetve ÅeeJes.7 Deelee meebiee, legcner keâeÙe Dee%ee oslee?’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Ùeeuee DeeefCe
ÙeeÛÙee YeeJeeuee LeebyeJetve "sJee DeeefCe Menjele oJeb[er osCeejs hee"Jee keâer ØelÙeskeâ MeneCÙee
peeotieejeme lÙeebveer DeeheuÙeekeâ[s IesTve ÙeeJes.’’ lÙeeØeceeCes Skesâ efoJeMeer "juesuÙee JesUer
peeotieejebvee Skeâ$e keâjCÙeele Deeues DeeefCe ueeskeâebvee meebefieleues iesues, ‘‘legcner cesUeJÙeele Ùeeue
6) pÙee#eCeer npejle cetmee (De.) Ùeebveer yeieuesletve nele yeensj keâe{ues, Dekeâmceele meJe& heefjmej
Ûekeâeketâve G"ues DeeefCe peCet metÙe&Ûe GieJeuee Deens Demee Yeeme Peeuee.
7) oesvner ÛecelkeâejebÛÙee cenevelesÛeer keâuhevee ÙeeJe¤ve kesâueer peeT Mekeâles keâer keâes"s Skeâe #eCeehetJeea lees
DeeheuÙee jÙeleshewkeâer Skeâe JÙeòeâeruee Yejojyeejer Øesef<elelJeeÛÙee iees°er DeeefCe yeveerFœeeF&ue
ueeskeâebÛÙee megškesâÛeer ceeieCeer keâjleevee heentve KegàÙeele keâe{le neslee DeeefCe pej let ceePÙeeefMeJeeÙe
Flej kegâCeeme GheemÙe cnCetve ceeveues lej ceer leguee yeboerJeemeele efKelehele "sJetve "ej keâjerve DeMeer
OecekeâeJeCeer osle neslee lej keâes"s Deelee Ùee efveMeeCÙee heenlee#eCeerÛe Deeheues jepÙe Je Deeheuee osMe
efnjeJetve Iesleues peeCÙeeÛee Oeeskeâe lÙeeuee Jeešt ueeieuee, Flekeâer Oeemleer lÙeeves Keeuueer.
DeMedMegDeje 26 485 heeje 19
vee? keâoeefÛele Deecner peeotieejebÛÙeeÛe Oecee&Jej jent pej les JejÛe{ "jues.’’8 (34-40)
pesJne peeotieej cewoeveele Deeues lesJne les efHeâjDeewveuee cnCeeues, ‘‘Deecneuee ye#eerme lej
efceUsue vee pej Deecner JejÛe{ "juees?’’ lees cnCeeuee, ‘‘nesÙe, DeeefCe legcner lej lÙeeJesUer
efvekeâšJeleeaÙe ueeskeâeble meeceerue Jneue.’’ cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘šekeâe, pes keâener legcneuee
šekeâeJeÙeeÛes Deens.’’ lÙeebveer ueiesÛe DeeheuÙee oesNÙee Je keâe"Ÿee šekeâuÙee Je cnCeeues,
‘‘efHeâjDeewveÛÙee Øeleeheeves DeecnerÛe JejÛe{ "¤.’’ ceie cetmee (De.) ves Deeheueer keâe"er Hesâkeâueer,
lej Dekeâmceele leer lÙeebÛÙee KeesšŸee Ûecelkeâejebvee efieUbke=âle keâjerle Ûeeueueer nesleer. ÙeeJej meJe&
peeotieej mJele:ntve GlmHetâle&heCes velecemlekeâ Peeues DeeefCe yeesueles Peeues keâer, ‘‘ceeveues Deecner
meJe& peieeÛÙee heeuevekeâlÙee&uee, cetmee (De.) DeeefCe ne¤ve (De.) ÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&uee.’’
efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘legcner cetmee (De.) Ûes cnCeCes Sskeâues ÙeehetJeea keâer ceer legcneuee leMeer
hejJeeveieer ÅeeJeer! efveef§eleÛe ne legceÛee pÙes‰ Deens pÙeeves legcneuee peeot efMekeâefJeueer Deens,
yejs, FlekeäÙeeleÛe legcneuee keâUsue. ceer legceÛes neleheeÙe efJe¤æ yeepetves keâeheCeej DeeefCe legcne
meJeeËvee megUeJej Ûe{efJeCeej.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘keâener heJee& veener, Deecner DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee "eÙeer heesnÛet DeeefCe Deecneuee Dehes#ee Deens keâer DeeceÛee heeuevekeâlee& DeeceÛes
DehejeOe ceeHeâ keâjerue keâejCe meJe&ØeLece Deecner ßeæe "sJeueer Deens.’’ (41-51)
Deecner9 cetmee (De.) uee efoJÙeyeesOe (Je¢e) hee"efJeuee keâer, ‘‘je$eerÛÙee je$eerÛe ceePÙee
oemeebvee IesTve efveIetve pee, legceÛee hee"ueeie kesâuee peeF&ue.’’ ÙeeJej efHeâjDeewveves (mewvÙe ieesUe
keâjCÙeekeâefjlee) Menjele oJeb[er osCeejs hee"efJeues. ‘‘ns keâener cet"Yej ueeskeâ Deensle, DeeefCe
8) cnCepes kesâJeU oJeb[er Je peeefnjeleerJejÛe yemme kesâues iesues Demes veener lej ueeskeâebvee Øeeslmeenve osTve
meecevee heenCÙeemee"er DeeCeeJes Ùee nsletves ceeCemes efhešeUueer iesueer. ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer
YejuÙee ojyeejer pes Ûecelkeâej npejle cetmee (De.) Ùeebveer oeKeefJeues nesles, lÙeeÛeer yeeleceer Deece
ueeskeâeble hemejueer nesleer Je lÙeecegUs osMeJeemeer ØeYeeefJele nesle Ûeeueues DemeuÙeeÛeer efHeâjDeewveuee Yeerleer
Jeešle nesleer. pÙee GheefmLeleebveer ojyeejele npejle cetmee (De.) ÙeebÛee Ûecelkeâej heeefnuee neslee Je
yeensj pÙee ueeskeâebheÙeËle lÙeeyeöue efJeÕemeveerÙe yeelecÙee heesnÛeuÙee neslÙee, lÙee ueeskeâebÛÙee DeeheuÙee
Jeef[ueesheeefpe&le Oecee&Je¤ve ßeæe [UceUt ueeieuÙee neslÙee. DeeefCe Deelee lÙeeÛÙee Oecee&Ûeer ceoej
kesâJeU Ùee iees°erJejÛe keâeÙece nesleer keâer keâmesner keâ¤ve cetmee (De.) Ùeebveer peer keâeceefiejer keâ¤ve
oeKeefJeueer Deens, peeotieejebveerosKeerue leer keâ¤ve oeKeJeeJeer. efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛes jepÙeeefOekeâejer
Kegö lÙeeuee Skeâ efveCee&Ùekeâ meecevee mecepele nesles. lÙeebveer mJele: efhešeUuesueer ceeCemes Deece
pevelesÛÙee ceveele ner iees° ®peJeerle efnb[le nesles keâer pej peeotieej ÙeMemJeer "jues lej Deecner cetmee
(De.) ÛÙee Oecee&le ØeJesMe keâjCÙeeheemetve megjef#ele jent DevÙeLee DeeceÛÙee Oecee&Ûeer Je ßeæsÛeer keâener
Oe[iele veener.
9) Deelee Skeâe oerIe& keâeUeleerue Ie[uesuÙee Iešveebvee mees[tve pesJne npejle cetmee (De.) Ùeebvee efceœentve
efnpejle (osMelÙeeie) keâjCÙeeÛeer Dee%ee Peeueer nesleer, lÙeeJesUÛee GuuesKe kesâuee peele Deens.
DeMedMegDeje 26 486 heeje 19
Ùeebveer Deecneuee Kethe veejepe kesâues Deens DeeefCe Deecner Skeâ Demee mecegoeÙe Deenesle pÙeebÛee
yeeCee vesnceer meeJeOe jenCes nesÙe.’’ DeMeeØekeâejs Deecner lÙeebvee lÙeebÛÙee yeeieebletve Je lÙeebÛÙee
PeNÙeebletve, DeeefCe Keefpeves Je lÙeebÛÙee Gòece efveJeememLeeveebletve keâe{tve DeeCeues. ns lej Ie[ues
lÙeebÛÙeeMeer (DeeefCe ogmejerkeâ[s) yeveerFœeeF&uevee Deecner Ùee meJe& JemletbÛes Jeejme yeveefJeues.
(52-59)
mekeâeU nesleeÛe ns ueeskeâ lÙeebÛÙee hee"ueeieemee"er efveIeeues, pesJne oesvner peceeleerÛee
Deecevee meecevee Peeuee lesJne cetmee (De.) Ûes meesyeleer Deesj[ues, ‘‘Deecner lej Oejues iesuees.’’
cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘keâoeefhe veener, ceePÙeeyejesyej ceePee heeuevekeâlee& Deens. lees
efveef§eleÛe ceuee ceeie&oMe&ve keâjerue.’’ Deecner cetmee (De.) uee efoJÙe yeesOeeÉejs Dee%ee efoueer,
‘‘ceej Deeheueer keâe"er mecegõeJej.’’ Dekeâmceele mecegõ ogYebieuee DeeefCe lÙeeÛee ØelÙeskeâ Yeeie Skeâ
YeJÙe heJe&leeØeceeCes Peeuee. lÙeeÛe peeieer Deecner ogmeNÙee peceeleerueeosKeerue peJeU IesTve
Deeuees. cetmee (De.) DeeefCe lÙee meJe& ueeskeâebvee pes yejesyej nesles, Deecner JeeÛeefJeues, DeeefCe
ogmeNÙeebvee yeg[efJeues. (60-66)
Ùee Iešvesle Skeâ mebkesâle Deens hejbleg Ùee ueeskeâebhewkeâer yengleskeâpeCe ceeveCeejs veenerle DeeefCe
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe oÙeeUtosKeerue.
DeeefCe Ùeebvee FyeÇenerce (De.) Ûee efkeâmmee SskeâJee pesJne lÙeeves Deeheues Je[erue Je
DeeheuÙee ueeskeâmecetneuee efJeÛeejues nesles keâer, ‘‘Ùee keâeÙe Jemlet Deensle pÙeebÛeer legcner hetpee
keâjlee?’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘keâener cetlÙee& Deensle pÙeebÛeer Deecner hetpee keâjlees DeeefCe
lÙeebÛÙeeÛe mesJesle Deecner ueeieuesuees Demelees.’’ lÙeeves efJeÛeejues, ‘‘ns legceÛes Sskeâleele keâe pesJne
legcner ÙeebÛee OeeJee keâjlee? DeLeJee ns legceÛee keâener HeâeÙeoe efkebâJee vegkeâmeeve keâjleele keâe?’’
lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘veener, efkebâyengvee Deecneuee DeeceÛes Jee[Je[erue DemesÛe keâjleevee
Dee{Uues Deensle.’’ ÙeeJej FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘keâOeer legcner ([esUs GIe[tve) lÙee
Jemletbvee heeefnues lejer keâeÙe pÙeebÛeer Gheemevee legcner DeeefCe legceÛÙee hetJeeaÛes Jee[Je[erue keâjerle
jeefnues Deensle? ceePes lej ns meJe& Me$et Deensle, meJe& peieebÛÙee Skeâe heeuevekeâlÙee&JÙeefleefjòeâ,
pÙeeves ceuee efvecee&Ce kesâues ceie leesÛe ceuee ceeie&oMe&ve keâjlees. pees ceuee KeeT Je efheT Ieeuelees.
(67-79)
DeeefCe pesJne Deepeejer he[lees lesJne leesÛe ceuee yejs keâjlees. lees ceuee ce=lÙet osF&ue DeeefCe
ceie hegvne ceuee peerJeve Øeoeve keâjerue. DeeefCe pÙeeÛÙeeheemetve ceer DeeMee yeeUielees keâer lees
ceesyeouÙeeÛÙee efoJeMeer ceePeer Ûetkeâ ceeHeâ keâjerue.’’ (Ùeeveblej FyeÇenerce (De.) ves ØeeLe&ve kesâueer)
‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceuee ngketâce Øeoeve keâj DeeefCe ceuee meoeÛeejer ueeskeâebMeer efceUJe
DeeefCe veblejÛÙee ÙesCeeNÙeeble ceuee Kejs veeJeueewefkeâkeâ Øeoeve keâj DeeefCe ceuee SsÕeÙe&mebheVe
DeMedMegDeje 26 487 heeje 19
mJeiee&ÛÙee JeejmeoejebceOÙes meeceerue keâj DeeefCe ceePÙee yeeheeme #ecee keâj keâer efve:mebMeÙe lees
ceeie&Yeü° ueeskeâebhewkeâer Deens. DeeefCe ceuee lÙee efoJeMeer Kepeerue nesT osT vekeâesme pesJne meJe&
ueeskeâ efpeJeble keâ¤ve G"efJeues peeleerue, pesJne ceeueceòeener keâener HeâeÙeoe heesnÛeJet MekeâCeej
veener Je mebleleerosKeerue veener, ÙeeefMeJeeÙe keâer SKeeoer JÙeòeâer Megæ ceveeves DeuueenÛÙee "eÙeer
npej nesF&ue.’’ (80-89)
(lÙeeefoJeMeer)10 mJeie&, heeheYeer¤bpeJeU DeeCeuee peeF&ue DeeefCe vejkeâ YeškeâuesuÙee
ueeskeâebmeceesj GIe[uee peeF&ue, DeeefCe lÙeebvee efJeÛeejues peeF&ue keâer, ‘‘Deelee keâes"s Deensle les,
pÙeebÛeer legcner F&Õejeuee mees[tve Gheemevee keâjerle neslee, les legcneuee keâener meneÙÙe keâjerle Deensle
keâe? DeLeJee mJele:Ûee yeÛeeJe ke⤠Mekeâleele keâeÙe?’’ ceie les GheemÙe Je ns yenkeâuesues ueeskeâ
DeeefCe MewleeveeÛeer mesvee meJe&ÛÙee meJe& efleÛÙeele KeesueJej {keâueues peeleerue. lesLes ns meJe&
Deeheehemeeble Yeeb[leerue DeeefCe yenkeâuesues ueeskeâ meebieleerue, ‘‘F&ÕejeÛeer MeheLe, Deecner lej
GIe[heCes ceeie&Yeü°lesle iegjHeâšuesuees neslees, pesJne legcneuee meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
yejesyejerÛee opee& osle neslees. DeeefCe les DehejeOeer ueeskeâÛe nesles pÙeebveer Deecneuee Ùee ceeie&Yeü°lesle
šekeâues. Deelee keâesCeer DeeceÛee efMeHeâejMeerner veener DeeefCe keâesCeer efpeJeueie efce$ener veener. pej
Deecneuee Skeâoe hejleCÙeeÛeer mebOeer efceUeueer lej Deecner ßeæeJeble yevet.’’ (90-102)
efveef§eleÛe ÙeeÛÙeele Skeâ cees"e mebkesâle Deens11 hejbleg Ùeehewkeâer yengleskeâpeCe ßeæe "sJeCeejs
veenerle. DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe hejce
ke=âheeUtmegæe. (103-104)
vetn (De.) ÛÙee ueeskeâmecetneves Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeues. mcejCe keâje pesJne lÙeebÛee
YeeT vetn (De.) ves lÙeebvee meeeEieleues nesles, ‘‘keâeÙe legcner Yeerle veener? ceer legceÛÙeemee"er Skeâ
efJeÕemeveerÙe Øesef<ele Deens, cnCetve legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePes Dee%eeheeueve
keâje. ceer Ùee keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve keâesCelÙeener ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener. ceePee
ceesyeouee lej meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s Deens. cnCetve legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee
DeeefCe (efveOee&mleheCes) ceePÙee Dee%esle jene.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘Deecner leguee ceeveeJes
keâeÙe? JeemleefJekeâle: legPes DevegkeâjCe #egõlece ueeskeâebveer mJeerkeâejues Deens.’’ vetn (De.) ves
meebefieleues, ‘‘ceuee keâeÙe ceenerle keâer lÙeebÛeer ke=âlÙes keâMeer Deensle lÙeebÛee efnMesye lej ceePÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s Deens. pej legcner efJeJeskeâ yeeUieuee Demelee! ceePes ns keâece veJns keâer pÙeebveer
ßeæe "sJeueer lÙeebvee ceer efPe[keâejeJes. ceer lej kesâJeU Skeâ mhe°heCes meeJeOe keâjCeeje ceveg<Ùe
Deens.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘ns vetn (De.) pej let hejeJe=òe Peeuee veenerme lej efPe[keâejuesuÙee
10) ÙesLetve les DeeÙele ›eâ. 102 heÙeËleÛee cepeketâj npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee keâLeveeÛee Yeeie veener
lej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve lÙeele Yej cnCetve Deens.
11) cnCepes npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee keâLesle.
DeMedMegDeje 26 488 heeje 19
ueeskeâeble meceeefJe° nesTve jenMeerue.’’ vetn (De.) ves ØeeLe&vee kesâueer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&!
ceePÙee ueeskeâebveer ceuee Keesšs "jefJeues. Deelee ceePÙee DeeefCe ÙeebÛÙee ojcÙeeve efveCee&Ùekeâ Hewâmeuee
keâj DeeefCe ceuee Je pes ßeæeJeble ceePÙeemeceJesle Deensle, lÙeebvee JeeÛeJe.’’ mejlesMesJešer Deecner
lÙeeuee Je lÙeeÛÙee meesyelÙeebvee Skeâe YejuesuÙee veeJesle JeeÛeefJeues12 DeeefCe Ùeeveblej GjuesuÙee
ueeskeâebvee yeg[Jetve šekeâues. (105-120)
efveef§eleÛe ÙeeÛÙeele Skeâ mebkesâle Deens hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe ceeveCeejs veenerle.
DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer, legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe
hejceke=âheeUtosKeerue. (121-122)
‘Deeo’veer hewiebyejebvee Keesšs uesKeues. mcejCe keâje pesJne lÙeebÛee YeeT nto (De.) ves
lÙeebvee meebefieleues nesles, ‘‘legcner Yeerle veener keâeÙe? ceer legceÛÙeemee"er Skeâ efJeÕemeveerÙe Øesef<ele
Deens, cnCetve legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePes Dee%eebefkeâle nesTve jene, ceer Ùee
keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve keâmeuÙeener ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener. ceePee ceesyeouee lej meJe&
peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s Deens. ner legceÛeer keâeÙe DeJemLee Deens keâer ØelÙeskeâ GbÛe mLeUer JÙeLe&
Skeâ mceejkeâ Fceejle yeebOetve šekeâlee, DeeefCe cees"cees"eues ceneue GYeejlee peCet legcner meowJe
jenCeejs Deenele. DeeefCe pesJne SKeeÅeeJej nele šekeâlee lesJne keâ"esj yevetve šekeâlee, cnCetve
legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePes Dee%eebefkeâle jene. YeÙe yeeUiee lÙeeÛes pÙeeves les
meJe&keâener legcneuee efoues Deens pes legcner peeCelee, legcneuee peveeJejs efoueerle, mebleleer efoueer,
GÅeeves efoueerle DeeefCe Pejs efouesle. ceuee legceÛÙeeyeeyeleerle Skeâe YeÙebkeâj efoJemeeÛÙee ØekeâesheeÛeer
Yeerleer Deens.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘let GheosMe keâj DeLeJee ke⤠vekeâesme, DeeceÛÙeemee"er meJe&
Skeâmeceeve Deens. Ùee iees°er lej DeMeeÛe Ûeeuele DeeuesuÙee Deensle. DeeefCe Deecner Øekeâesheele
iegjHeâšCeejs veener.’’ mejlesMesJešer lÙeebveer lÙeeuee Keesšs "jefJeues DeeefCe Deecner lÙeebvee ve°
keâ¤ve šekeâues. (123-139-)
efveef§eleÛe Ùeele Skeâ mebkesâle Deens hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe ceeveCeejs veenerle.
DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe
hejceke=âheeUtosKeerue. (-139-140)
mecetoveer Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeues. Dee"Jee pesJne lÙeebÛee yebOet mee@uesn (De.) ves lÙeebvee
meebefieleues, ‘‘legcner Yeerle veener keâeÙe? ceer legceÛÙeemee"er Skeâ efJeÕemeveerÙe hewiebyej Deens. cnCetve
legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePeer Dee%ee heeUerle jene. ceer Ùee keâeceemee"er
12) ‘Yejuesueer veeJe’ves DeefYeØesle Demes keâer leer veeJe ßeæeJeble ceeCemeebveer DeeefCe Flej peveeJejebveer Yejueer
nesleer. lÙee peveeJejebÛes Skeâ Skeâ pees[hes yejesyej IesCÙeeÛee DeeosMe efouesuee neslee. metjn, nto,
DeeÙele ›eâ. 40 ceOÙes ÙeeÛee GuuesKe Deens.
DeMedMegDeje 26 489 heeje 19
legceÛÙeekeâ[tve keâesCelÙeener ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener. ceePee ceesyeouee lej meJe& peieebÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s Deens. legcneuee lÙee meJe& JemletbceOÙes, pÙee ÙesLes Deensle, yemme, DeMeeÛe Øekeâejs
meceeOeeveeves jent efoues peeF&ue keâeÙe? Ùee yeeiee DeeefCe PeNÙeeble? Ùee Mesleele DeeefCe KepetjeRÛÙee
yeeieeble keâer pÙeebÛes Ie[ jmeeU Deensle? legcner [eWiej KeCetveKeCetve Deeveboeves lÙeebÛÙeele
Fceejleer GYeejlee, DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePeer Dee%ee heeUerle jene. lÙee ceeskeâeš
ueeskeâebÛes Dee%eeheeueve ke⤠vekeâe, pes he=LJeerleueeJej GheõJe ceepeefJeleele DeeefCe keâesCeleerner
megOeejCee keâjerle veenerle.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘let kesâJeU Skeâ peeotheeref[le ceveg<Ùe Deensme. let
DeeceÛÙeemeejKeeÛe Skeâe ceeCemeehes#ee DevÙe keâeÙe Deensme? DeeCe SKeeoe mebkesâle pej let Keje
DemeMeerue.’’ mee@uesn (De.) ves meebefieleues, ner GbšerCe Deens, Skeâ efoJeme efleÛÙee efheCÙeemee"er
Je Skeâ efoJeme legcner meJeeËveer heeCeer IesCÙeemee"er efnuee keâoeefhe $eeme osT vekeâe, veenerlej Skeâe
YeÙebkeâj efoJemeeÛee Øekeâeshe ÙesTve legcneuee iee"erue.’’ hejbleg lÙeebveer efleÛÙee heeÙeeÛÙee OeeW[efMeje
keâehetve šekeâuÙee. DeeefCe mejlesMesJešer he§eeòeehe keâjerle jeefnues. Øekeâesheeves lÙeebvee ÙesTve iee"ues.
(141-158-)
efveef§eleÛe ÙeebÛÙeele Skeâ mebkesâle Deens hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe ceeveCeejs veenerle.
DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe
hejceke=âheeUtosKeerue. (-158-159)
uetle (De.) ÛÙee ueeskeâebveer Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeues. mcejCe keâje pesJne lÙeebÛee YeeT
uetle (De.) ves lÙeebvee meebefieleues nesles, ‘‘keâeÙe legcner Yeerle veener? ceer legceÛÙeemee"er Skeâ
efJeÕemeveerÙe hewiebyej Deens. cnCetve legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePeer Dee%ee heeUle
jene. ceer Ùee keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve keâesCelÙeener ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener. ceePee
ceesyeouee lej meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s Deens. keâeÙe legcner peieeleerue efveefce&leerhewkeâer
heg®<eepeJeU peelee? DeeefCe legceÛÙee helveeRceOÙes legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legceÛÙeemee"er pes keâener
efvecee&Ce kesâues Deens les mees[tve oslee? efkebâyengvee legcner ueeskeâ lej ceÙee&oe Deesueeb[tve iesuee
Deenele.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘ns uetle (De.), pej let Ùee iees°erheemetve hejeJe=òe Peeuee veenerme
lej pes ueeskeâ DeeceÛÙee Jemleerletve keâe{ues iesues Deensle, let megæe lÙeebÛÙeele meeceerue nesTve
jenMeerue.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘legceÛÙee ke=âlÙeeves pes ueeskeâ kegâ{le Deensle, lÙeebÛÙeele ceer
meeceerue Deens. ns heeuevekeâlÙee&, ceuee Je ceePÙee kegâšgbefyeÙeebvee ÙeebÛÙee Deheke=âlÙeeheemetve cegòeâer
os.’’ mejlesMesJešer Deecner lÙeeuee Je lÙeeÛÙee meJe& kegâšgbefyeÙeebvee JeeÛeefJeues. Skeâe cneleejeruee
JeieUtve peer ceeies jenCeeNÙeebhewkeâer nesleer.13 ceie GjuesuÙee ueeskeâebvee Deecner ve° keâ¤ve šekeâues
DeeefCe lÙeebÛÙeeJej Skeâ DelÙeble JeeF&š Je<ee&Je kesâ}e, pees lÙee IeeyejCeeNÙeebJej keâesmeUuee neslee.
(160-173)
13) Ùeeves DeefYeØesle npejle uetle (De.) ÙeebÛeer helveer Deens.
DeMedMegDeje 26 490 heeje 19
efveef§eleÛe ÙeebÛÙeele Skeâ mebkesâle Deens, hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe ceeveCeejs veenerle
DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe
hejceke=âheeUtosKeerue. (174-175)
‘SskeâeJeeuÙeeb’veer Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeues.14 mcejCe keâje pesJne MegSsye (De.) ves lÙeebvee
meebefieleues, ‘‘keâeÙe legcner Yeerle veener? ceer legceÛÙeemee"er Skeâ efJeÕemeveerÙe Øesef<ele Deens. cnCetve
legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePeer Dee%ee heeUle jene. ceer Ùee keâeceemee"er
legceÛÙeekeâ[tve keâesCelÙeeÛe ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener. ceePee ceesyeouee lej meJe& peieebÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s Deens. ceehe "erkeâ Yeje DeeefCe keâesCeeueener keâceer osT vekeâe. KeNÙee lejepetves
Jepeve keâje DeeefCe ueeskeâebvee lÙeebÛÙee Jemlet keâceer osT vekeâe. he=LJeerleueeJej GheõJe hemejJeerle
efHe⤠vekeâe DeeefCe lÙeeÛe DeefmlelJeeÛes YeÙe yeeUiee pÙeeves legcneuee DeeefCe hetJeeaÛÙee efhe{Ÿeebvee
efveefce&ues Deens.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘let kesâJeU Skeâ peeotheeref[le ceveg<Ùe Deensme, let DevÙe
keâener veenerme kesâJeU Skeâ ceveg<Ùe DeeceÛÙeemeejKee DeeefCe Deecner lej leguee Deieoer Keesše
ceevelees. pej let Keje Deensme lej DeeceÛÙeeJej DeekeâeMeeÛee SKeeoe legkeâ[e hee[.’’ MegSsye
(De.) ves meebefieleues, ‘‘ceePee heeuevekeâlee& peeCelees pes keâener legcner keâjerle Deenele.’’ lÙeebveer
lÙeeuee Keesšs uesKeues, mejlesMesJešer Ú$eerJeeuÙee efoJemeeÛee Øekeâeshe lÙeebÛÙeeJej keâesmeUuee.15
DeeefCe lees HeâejÛe YeÙeeJen efoJemeeÛee Øekeâeshe neslee. (176-189)
efveef§eleÛe Ùeele Skeâ efveMeeCeer Deens hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ ceeveCeejs veenerle. DeeefCe
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& peyejomlener Deens DeeefCe hejceke=âheeUtoKs eerue.
(190-191)
ner meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeJelejuesueer Jemlet Deens.16 ner IesTve legPÙee
ùoÙeeJej efJeÕemeveerÙe Deelcee17 Glejuee Deens pesCeskeâ¤ve let lÙee ueeskeâeble meeceerue JneJesme pes
(F&Õejekeâ[tve lÙeeÛÙee efveefce&leerme) meeJeOe keâjCeejs Deensle. Deieoer mhe° Dejyeer Yee<esle DeeefCe
14) ‘SskeâeJeeues’ (Demedneyetue Sskeâe) ÙeebÛee GuuesKe hetJeea metjn Deuednpe, DeeÙele ›eâ. 78-84 ceOÙes
Deeuee Deens.
15) Ùee MeyoeJe¤ve peer iees° ue#eele Ùesles leer DeMeer keâer lÙee ueeskeâebveer Demceeveer ØekeâesheeÛeer ceeieCeer kesâueer
DemeuÙeekeâejCeeves meJeexÛÛe Deuueenves lÙeebÛÙeekeâ[s Skeâ {ie hee"efJeuee. lÙeebÛÙeeJej lees {ie
Ú$eermeceeve leesheÙeËle DeeÛÚeefole jeefnuee peesheÙeËle Øekeâeshe-Je=°erves lÙeebvee hetCe&heCes ve° keâ¤ve
šekeâues veener. ner iees°osKeerue ue#eele DemeeJeÙeeme nJeer keâer npejle MegSys e (De.) ceoÙeve
osMeekeâ[sner hee"efJeues iesues nesles Je Sskeâekeâ[sosKeerue. oesvner ueeskeâebJej Øekeâeshe oesve efvejefvejeàÙee
mJe¤heele keâesmeUuee.
16) cnCepes ne kegâjDeeve pÙeeÛÙee DeeÙeleer SskeâefJeuÙee peele Deensle.
17) cnCepes efpeyeÇF&ue (De.)
DeMedMegDeje 26 491 heeje 19
hetJeeaÛÙee ueeskeâebÛÙee «ebLeelemegæe ns Dee{Utve Ùesles.18 keâeÙe Ùee (cekeäkeâeJeemeer) ueeskeâebmee"er ne
mebkesâle veener keâer Ùeeme yeveerFœeeF&ue (Ùentoer) Ûes efJeÉeve peeCeleele?19 (hejbleg ÙeebÛÙee
nóe«eneÛeer efmLeleer lej DeMeer Deens keâer) pej Ùeeuee Deecner SKeeÅee Dejyeslej ceeCemeeJej pejer
DeJelejuee Demelee DeeefCe ner (Øeemeeefokeâ Dejyeer JeeCeer) lÙeeves Ùeebvee he"Ce keâ¤ve SskeâefJeueer
Demeleer lejermegæe Ùeebveer ceevÙe kesâues vemeles. DeMeeÛe Øekeâejs Deecner Ùee (mcejCee) uee
iegvnsieejebÛÙee ùoÙeeble Ieeleues Deens.20 les ÙeeJej ßeæe "sJeCeej veenerle peesheÙeËle ÙeeleveeoeÙekeâ
Øekeâeshe heenele veenerle. ceie pesJne lees ÙeebÛÙeeJej yesmeeJeOe Demelee keâesmeUsue, lesJne les
cnCeleerue, ‘‘Deelee Deecneuee Lees[er meJe[ efceUt Mekesâue keâe?’’ (192-203)
ceie keâeÙe ns ueeskeâ DeeceÛÙee Øekeâesheemee"er IeeF& keâjerle Deensle? legcner keâOeer efJeÛeej
kesâuee, pej Deecner Ùeebvee Je<ee&vegJe<ex Ûewve keâjCÙeeÛeer meJe[ pejer efoueer DeeefCe ceie hegvne leerÛe
iees° ÙeebÛÙeeJej keâesmeUueer efpeÛes Ùeebvee YeÙe oeKeefJeues peele Deens lejer leer peerJeve-meece«eer peer
Ùeebvee efceUeueer Deens ÙeebÛÙee keâeÙe GheÙeesieer he[Ceej? (204-207)
peesheÙeËle Deecner keâesCelÙeener JemleerceOÙes GheosMe keâjCeejs hee"efJeues veenerle leesheÙeËle
Deecner keâesCelÙeener Jemleeruee ve° kesâues veener. DeeefCe Deecner DelÙeeÛeej keâjCeejs veJnlees.
(208-209)
ne (GppJeue «ebLe) IesTve Mewleeve Glejuesues veenerle, ve ner ke=âleer lÙeebvee meepesMeer Deens.
DeeefCe les Demes keâ¤ner Mekeâle veenerle. les lej ÙeeÛÙee ßeJeCeeheemetveosKeerue otj "sJeues iesues
Deensle.21 (210-212)
cnCetve ns hewiebyej (me.), Deuueenyejesyej DevÙe keâesCeener GheemÙeeÛee OeeJee ke⤠vekeâe,
DevÙeLee legcnermegæe efMe#ee YeesieCeeNÙeebceOÙes meeceerue Jneue. DeeheuÙee efvekeâšlece veelesJeeF&keâebvee
18) cnCepes nsÛe mcejCe, nsÛe DeJelejCe DeeefCe nerÛe efoJÙe efMekeâJeCe hetJeeaÛÙee owJeer «ebLeeleosKeerue
ceewpeto Deens.
19) cnCepes yeveerFœeeF&ueÛÙee Oece&hebef[leebvee ner iees° ceenerle Deens keâer peer efMekeâJeCe efoJÙe kegâjDeeveele
efouesueer Deens, leer hetCe&heCes leerÛe efMekeâJeCe Deens peer hetJeeaÛÙee owJeer «ebLeele efoueer iesueer nesleer.
hetJeeaÛÙee «ebLeebÛeer efMekeâJeCe Ùeehes#ee efJeefYeVe nesleer Demes les cnCetve Mekeâle veener.
20) cnCepes ner JeeCeer melÙeJeeoer ueeskeâebmeceeve lÙeebÛÙee Deble:keâjCeele Deeeflcekeâ Meebleer DeeefCe ceeveefmekeâ
mJeemLÙe yevetve efMejle veener lej Skeâ lehle ueesn-meUer yevetve DeMeeØekeâejs efMejles keâer les hesštve
G"leele Je lÙeeleerue cepekegâjeJej efJeÛeej keâjCÙeeSsJepeer efleÛes Keb[ve keâjCÙeemee"er keäèhlÙee MeesOet
ueeieleele.
21) cnCepes pÙeeJesUer ne kegâjDeeve hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej Glejle neslee lÙeeJesUer Mewleeve
lÙeeuee Ssketâner Mekeâle veJnles, ns lej jenesÛe keâer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeJej keâesCeleer iees° DeJelejle
Deens ns lÙeebvee keâUt MekeâeJes.
DeMedMegDeje 26 492 heeje 19
YeÙe oeKeJee. DeeefCe ßeæeJebleebhewkeâer pes ueeskeâ legceÛes DevegkeâjCe keâjleerue, lÙeebÛÙeeMeer
DeeojYeeJeeves Jeeiee. hejbleg pej lÙeebveer legceÛeer DeJe%ee kesâueer lej lÙeebvee meebiee keâer, pes keâener
legcner keâjerle Deenele lÙee peyeeyeoejerheemetve ceer cegòeâ Deens. DeeefCe lÙee peyejomle DeeefCe
hejceke=âheeUtJej efYemle "sJee, pees legcneuee lÙeeJesUer heenele Demelees pesJne legcner G"lee.22
DeeefCe velecemlekeâ nesCeeNÙee ueeskeâeble legceÛÙee neueÛeeueeRJej °er "sJelees. lees meJe&keâener
SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. (213-220)
ueeskeânes, keâeÙe legcneuee ceer meebiet keâer, Mewleeve keâesCeeJej Glejle Demeleele? les ØelÙeskeâ
yeveeJešefiejer keâjCeeNÙee ogjeÛeeNÙeebJej Glejle Demeleele. SskeâerJe iees°er keâeveeble Hegbâkeâleele DeeefCe
lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ Keesšs Demeleele.23 (221-223)
Gjues keâJeer,24 lej lÙeebÛÙee hee"erceeies yenkeâuesues ueeskeâ Ûeeuele Demeleele. keâeÙe legcner
heenele veener keâer les ØelÙeskeâ KeesNÙeele Yeškeâleele DeeefCe DeMee iees°er meebieleele pÙee les keâjerle
veenerle lÙee ueeskeâebJÙeefleefjòeâ pÙeebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Je DeuueenÛes
heg<keâU mcejCe kesâues DeeefCe pesJne lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee iesuee lesJne kesâJeU yeouee
Iesleuee.25 DeeefCe DelÙeeÛeej keâjCeeNÙeebvee ueJekeâjÛe keâUsue keâer lÙeebvee keâesCelÙee heefjCeeceebme
leeW[ ÅeeJes ueeiesue.26 (224-227)
22) G"CÙeeves DeefYeØesle je$eer veceepemee"er G"Cesner Demet Mekeâles DeeefCe Øesef<elelJeeÛes keâle&JÙe heej
hee[CÙeemee"er G"CesosKeerue.
23) cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebÛÙee lÙee DeejesheeÛes ns Gòej Deens keâer les DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee
pÙeesefle<eer cnCele Demele.
24) nsosKeerue lÙeebÛÙee Ùee DeejesheeÛes Gòej Deens keâer les hewiebyej (me.) Ùeebvee keâJeer cnCele Demele.
25) Ùee ef"keâeCeer Deieesoj kesâuesuÙee keâJeeRÛÙee meJe&meeceevÙe efveYe&lme&vesves DeMee keâJeeRvee JeieUues iesues
Deens pÙeebÛÙee "eÙeer Ûeej JewefMe<šŸes DemeeJeerle. ØeLece Demes keâer les ßeæeJeble DemeeJesle, ogmejs Demes
keâer, JÙeeJeneefjkeâ peerJeveele les meoeÛeejer DemeeJesle, eflemejs Demes keâer DeuueenÛes cees"Ÿee ØeceeCeele
mcejCe keâjCeejs DemeeJesle Je ÛeewLes cnCepes lÙeebveer JewÙeefòeâkeâ mJeeLee&heesšer kegâCeeÛeer šJeeUer lej keâ¤
veÙes leLeeefhe pesJne DelÙeeÛeeNÙeebefJe¤æ melÙeeÛÙee meceLe&veeÛeer iejpe Yeemesue lesJne Skeâ Ùeesæe,
yeeCe Je leueJeejerves pes keâece Ieslees lesÛe keâece lÙeeves DeeheuÙee JeeCeerkeâjJeer IÙeeJes.
26) DelÙeeÛeej keâjCeeNÙeeheemetve DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer les ueeskeâ Deensle pes ‘melÙeuee hejeYetle
keâjCÙeemee"er meje&me nóerheCeeves hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeJej keâJeer, pÙeesefle<eer, peeotefiejer DeeefCe
Jes[sheCeeÛee DeeU Iesle efnb[le nesles. pesCeskeâ¤ve De%eeveer ueeskeâebÛee hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee
DeeJeenveeefJe<eÙeer iewjmecepe JneJee Je lÙeebveer lÙeebÛÙee efMekeâJeCeerkeâ[s ue#e osT veÙes.
Devedvecue 27 493 heeje 19
27 metjn Devedvecue
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 93)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
leeÓ-meerÓÓved. ns mebkesâle Deensle kegâjDeeve DeeefCe mhe°1 «ebLeeÛes ceeie&oMe&ve DeeefCe
KegMeKeyej, lÙee ßeæeJebleebmee"er pes veceepe keâeÙece keâjleele DeeefCe pekeâele osleele, DeeefCe
efMeJeeÙe les Demes ueeskeâ Deensle pes cejCeesòej peerJeveeJej hetCe& efJeÕeeme "sJeleele. Jemlegemf Leleer
DeMeer Deens keâer pes ueeskeâ cejCeesòej peerJeve ceeveerle veenerle lÙeebÛÙeemee"er Deecner lÙeebÛÙee
ke=âlÙeebvee Deekeâ<e&keâ yeveefJeues Deens, cnCetve les Yeškeâle efHeâjle Demeleerue. ns les ueeskeâ Deensle
pÙeebÛÙeemee"er JeeF&š efMe#ee Deens, DeeefCe cejCeesòej peerJeveele nsÛe meJee&le peemle leesšŸeele
jenCeejs Deensle. DeeefCe ns hewiebyej (me.), efve:mebMeÙe legcner ne kegâjDeeve Skeâe yegefæceeve Je %eeveer
DeefmlelJeekeâ[tve Øeehle keâjerle Deenele. (1-6)
(Ùeebvee lÙeeJesUÛeer keâLee SskeâJee) pesJne cetmee (De.) ves DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee
meebefieleues, ‘‘ceuee Skeâ Deie>ermeejKee efomeuee Deens. ceer Deelee lesLetve SKeeoer yeeleceer DeeCelees
DeLeJee SKeeoe efveKeeje JesÛetve DeeCelees, pesCeskeâ¤ve legcner Tye IÙeeJeer.’’ lesLes pesJne heesnÛeuee
lesJne nekeâ Deeueer, ‘‘OevÙe Deens lees pees Ùee Deie>erle Deens DeeefCe pees ÙeeÛÙee heefjmejeble Deens.
heefJe$e Deens Deuueen meJe& peieefVeJeemeeRÛee heeuevekeâlee&, ns cetmee (De.), ne ceer Deens Deuueen
peyejomle DeeefCe yegefæceeve. DeeefCe šekeâ lej peje Deeheueer uee"er.’’ pÙee#eCeer cetmee (De.) ves
heeefnues uee"er mehee&ØeceeCes JeUJeUle Deens lesJne hee" efHeâjJetve lees heUeuee DeeefCe ceeies
JeUtvemegæe heeefnues veener. ‘‘ns cetmee (De.) efYeT vekeâesme, ceePÙee heg{s hewiebyej Yeerle vemeleele,
ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer SKeeÅeeves Ûetkeâ kesâueer Demesue. ceie pej JeeF&ševeblej lÙeeves ÛeebiegueheCeeves
(DeeheuÙee ke=âlÙeeme) yeouetve šekeâues lej ceer ceeHeâ keâjCeeje cesnsjyeeve Deens. DeeefCe peje
Deeheuee nele DeeheuÙee ÚeleerpeJeU lej Oej, Ûekeâekeâle efveIesue keâesCelÙeener De[ÛeCeerbefMeJeeÙe
ns (oesve mebkesâle) veT mebkesâleebhewkeâer Deensle, efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee ueeskeâebkeâ[s (IesTve
peeCÙeemee"er), les cees"s ogjeÛeejer ueeskeâ Deensle.’’ (7-12)
hejbleg pesJne DeeceÛeer GIe[ GIe[ mebkesâleefÛevns lÙee ueeskeâebmeceesj Deeueer lesJne lÙeebveer
meebefieleues keâer, ner lej GIe[ peeot Deens. lÙeebveer meje&me DelÙeeÛeej DeeefCe IeceW[erÛÙee ceeiee&ves
lÙee mebkesâleefÛevnebÛee Fvkeâej kesâuee, Jemlegle: lÙeebÛÙee ceveeuee les hešues nesles. Deelee hene, lÙee
GheõJeer ueeskeâebÛee MesJeš keâmee Peeuee. (13-14)
1) cnCepes lÙee «ebLeeÛÙee DeeÙeleer pees Deeheueer efMekeâJeCe DeeefCe DeeheuÙee Dee%ee Je metÛevee Deieoer mhe°
jerleerves JeCe&ve keâjlees.
Devedvecue 27 494 heeje 19
(ogmejerkeâ[s) Deecner oeTo (De.) Je meguewceeve (De.) Ùeebvee %eeve Øeoeve kesâues, DeeefCe
lÙeebveer meebefieleues keâer, ‘‘ke=âle%e Deenesle lÙee DeuueenÛes pÙeeves Deecneuee heg<keâUMee DeeheuÙee
ßeæeJeble oemeebJej ßes‰lJe Øeoeve kesâues.’’ DeeefCe oeTo (De.) Ûee Jeejme meguewceeve (De.)
Peeuee, DeeefCe lÙeeves meebefieleues, ‘‘ueeskeânes, Deecneuee he#eebÛÙee Yee<ee efMekeâefJeuÙee iesuÙee
Deensle DeeefCe Deecneuee meJe& ØekeâejÛÙee Jemlet efouÙee iesuÙee Deensle,2 efve:mebMeÙe ner
(DeuueenÛeer) {U{Uerle ke=âhee Deens.’’ meguewceeve (De.) mee"er efpeVeebÛes, ceeCemeebÛes DeeefCe
he#eebÛes ue<keâj peceefJeues iesues nesles DeeefCe les hetCe& efveÙeb$eCeeKeeueer "sJeues peele nesles. (Skeâoe
lees lÙeebÛÙeemeceJesle ketâÛe keâjerle neslee) ÙesLeheeJeslees keâer ns meJe& pesJne cegbiÙeebÛÙee KeesNÙeele
heesnÛeues, lesJne Skeâe cegbieerves meebefieleues, ‘‘ns cegbiÙeevees, DeeheuÙee efyeUele efMeje, keâoeefÛele
Demes nesT veÙes keâer, meguewceeve (De.) DeeefCe lÙeeÛÙee ue<keâjeves legcneuee leg[Jetve šekeâeJes DeeefCe
lÙeebvee ÙeeÛeer Keyejmegæe vemeeJeer.’’ meguewceeve (De.) efleÛÙee yeesueCÙeeJej efmcele keâ¤ve nmeuee
DeeefCe cnCeeuee, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceuee efveÙeb$eCeele "sJe keâer3 ceer legPÙee lÙee
Ghekeâejeyeöue ke=âle%elee JÙeòeâ keâjerle jenerve pes let ceePÙeeJej Je ceePÙee ceeleeefhelÙeeJej kesâues
Deensme, DeeefCe Demes melke=âlÙe keâjeJes pes leguee DeeJe[sue DeeefCe DeeheuÙee ke=âhesves ceuee
DeeheuÙee meoeÛeejer oemeebceOÙes meeceerue keâj.’’ (15-19)
(DeeCeKeer Skeâe Øemebieer) meguewceeve (De.) ves he#eebÛes efvejer#eCe kesâues DeeefCe cnCeeuee,
‘‘keâeÙe Peeues Deens keâer Decegkeâ megleej he#eer efomele veener? lees kegâ"s yesheòee Peeuee Deens keâeÙe?
ceer lÙeeuee keâ"esj efMe#ee osF&ve, DeLeJee lÙeeÛee yeUer osF&ve DevÙeLee lÙeeuee ceePÙeemeceesj ÙeesiÙe
keâejCe ÅeeJes ueeiesue.’’ keâener peemle JesU iesuee veener keâer lÙeeves ÙesTve meebefieleues, ‘‘ceer leer
ceeefnleer efceUefJeueer Deens peer DeeheuÙeeuee %eele veener. ceer meyee4ÛÙee mebyebOeer efJeÕemeveerÙe yeeleceer
IesTve Deeuees Deens. ceer lesLes Skeâ Œeer heeefnueer peer lÙee ueeskeâebÛeer Meemekeâ Deens. efleuee meJe&
ØekeâejÛeer meeOevemeece«eer Øeoeve kesâueer iesueer Deens DeeefCe efleÛes efmebnemeve Heâej JewYeJeMeeueer Deens.
ceer heeefnues keâer leer Je efleÛes ueeskeâ DeuueenSsJepeer metÙee&meceesj velecemlekeâ nesleele.’’ Mewleeveeves 5
2) cnCepes Deuueenves efouesues meJe&keâener DeeceÛÙeepeJeU ceewpeto Deens.
3) cnCepes pÙee JewYeJeMeeueer Meòeâer Je kegâJeleer let ceuee efouÙee Deensme lÙee DeMee Deensle keâer ceer
pejeosKeerue yesmeeJeOeheCeele jeefnuees lej yeboieerÛes meerceesuuebIeve nesTve DeeheuÙee cees"sheCeeÛÙee
KegUele ve peeCees keâes"sÛÙee keâes"s Yejkeâšerve. cnCetve ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, let ceuee efveÙeb$eCeele
"sJe pesCeskeâ¤ve ceer osCeieeryeöue ke=âleIve yeveCÙeeSsJepeer lÙeeyeöue meowJe ke=âle%elee oeKeJeerle
jeneJeer.
4) ‘meyee’ ne oef#eCe DejyemleeveeÛee Øeefmeæ JÙeeheej JÙeJemeeÙeer ueeskeâmecetn neslee. lÙeeÛÙee jepeeÛes keWâõ
ceDeeefjye (mevedDeeheemegtve 55 cewue DeblejeJej) nesles.
5) JeCe&veMewueerJe¤ve mhe° nesle Deens keâer ÙesLetve DeeÙele ›eâ. 26 ÛÙee MesJešheÙeËle ‘ngongo’-
megleejhe#eerÛÙee keâLeveele meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve mJele: kesâuesueer Jee{ Deens.
Devedvecue 27 495 heeje 19
lÙeebÛeer ke=âlÙes lÙeebÛÙeemee"er Deekeâ<e&keâ yeveefJeueerle DeeefCe lÙeebvee mejUceeiee&heemetve jesKeues. Ùee
keâejCeemleJe lÙeebvee ne mejU ceeie& ueeYele veener keâer Deuueenheg{s velecemlekeâ JneJes, pees
DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerleerue o[uesuÙee Jemlet keâe{lees, DeeefCe les meJe&keâener peeCelees pes legcner
ueheefJelee DeeefCe Øekeâš keâjlee, Deuueen pÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner GheemÙe veener, pees ceneve
jepeefmebnemeve (DeMe&) Ûee ceeuekeâ Deens. (20-26)
meguewceeve (De.) ves meebefieleues, ‘‘DeeleeÛe Deecner heentve Ieslees keâer let Kejs cnšues Deensme
DeLeJee let Keesšs yeesueCeeNÙeebhewkeâer Deensme. ceePes ns he$e IesTve pee DeeefCe Ùeeuee lÙee ueeskeâebkeâ[s
šeketâve os DeeefCe ceie otj jentve hene keâer les keâesCeleer Øeefleef›eâÙee JÙeòeâ keâjleele.’’ (27-28)
jeCeer6 cnCeeueer, ‘‘ns ojyeejer ueeskeânes, ceePÙeekeâ[s Skeâ Heâej cenlJeeÛes he$e hee"efJeues
iesues Deens les meguewceeve (De.) keâ[tve Deens DeeefCe les ke=âheeJeble Je oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
meg¤ kesâues iesues Deens. cepeketâj Demee Deens keâer, ‘‘ceePÙee efJejesOeele ogJe&le&ve ke⤠vekeâe DeeefCe
Dee%eeOeejkeâ7 yevetve ceePÙeemeceesj npej Jne.’’ (29-31)
(he$e SskeâJetve) jeCeer cnCeeueer, ‘‘ns mejoejebvees, Ùeeyeeyeleerle ceuee meuuee Åee, ceer
keâesCelÙeener ceeceuÙeeÛee efveCe&Ùe legceÛÙeeefMeJeeÙe Iesle vemeles.’’ lÙeebveer Gòej efoues, ‘‘Deecner
Meefòeâceeve DeeefCe ue{JeÙÙes ueeskeâ Deenesle. heg{erue efveCe&Ùe IesCes DeeheuÙee neleer Deens, DeeheCe
mJele: hene keâer DeeheCeeme keâesCelee DeeosMe ÅeeJeÙeeÛee Deens.’’ jeCeer cnCeeueer, ‘‘jepes pesJne
SKeeÅee osMeele Iegmetve Ùesleele lesJne les lÙeeÛes JeešesUs keâjleele DeeefCe lÙeeleerue Øeefleef‰leebvee
Deheceeefvele keâjleele, DemesÛe keâener les keâjerle Demeleele. ceer lÙee ueeskeâebkeâ[s Skeâ Yesš hee"efJeles,
ceie heenles keâer ceePes otle keâesCeles Gòej IesTve hejle Ùesleele.’’ (32-35)
pesJne lees (jeCeerÛee otle) meguewceeve (De.) keâ[s Deeuee lesJne lees cnCeeuee, ‘‘legcner
ueeskeâ mebheòeerves ceePeer ceole ke⤠FefÛÚlee keâeÙe? pes keâener Deuueenves ceuee osTve "sJeues Deens
lÙeeÛÙeehes#ee Heâej peemle Deens pes legcneuee efoues iesues Deens. legceÛeer Yesš legcneueeÛe ueKeueeYe
nesJees. (ns otlee!) hejle pee DeeheuÙee hee"efJeCeeNÙeekeâ[s! Deecner lÙeebÛÙeeJej DeMee mewvÙeemen
ÙesT pÙeebÛee cegkeâeyeuee les ke⤠MekeâCeej veenerle. DeeefCe Deecner lÙeebvee Demes Deheceeefvele
keâ¤ve lesLetve keâe{t keâer les ueeÛeej yevetve jenleerue.’’ (36-37)
meguewceeve (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns ojyeejer ueeskeâebvees! legceÛÙeehewkeâer keâesCe efleÛes
efmebnemeve ceePÙeeheeMeer DeeCeerue lÙee Deieesoj keâer les ueeskeâ Dee%eeOeejkeâ yevetve ceePÙeemeceesj
npej nesleerue?’’ efpeVeebhewkeâer Skeâe meMeòeâeves meebefieleues, ‘‘ceer les npej keâjerve ÙeehetJeea keâer
6) ceOeueer keâLee mees[tve pesJne ‘ngongo’ves he$e jeCeerÛÙee heg{Ÿeele šekeâues lÙee ØemebieeÛee GuuesKe nesle
Deens.
7) cnCepes Fmueece mJeerkeâe¤ve DeLeJee Dee%eebefkeâle yevetve.
Devedvecue 27 496 heeje 19
DeeheCe DeeheuÙee peeiesJe¤ve G"eue. ceer ÙeeÛes meeceLÙe& yeeUielees DeeefCe efJeÕemle Deens.’’ pÙee
JÙeòeâerpeJeU «ebLeeÛes Skeâ %eeve nesles, lees cnCeeuee, ‘‘ceer Deeheueer heeheCeer ueJeCÙeehetJeea les
DeeCetve oslees.’’ pÙee#eCeer meguewceeve (De.) ves les efmebnemeve DeeheuÙeepeJeU "sJeuesues heeefnues,
lees Godieejuee, ‘‘ne ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûee ke=âheeØemeeo Deens pesCeskeâ¤ve lees ceePeer hejer#ee Iesle
Deens keâer ceer ke=âle%e yevelees keâer ke=âleIvelee oeKeefJelees DeeefCe pees kegâCeer ke=âle%e yevelees DeeefCe
ke=âle%elee oeKeefJelees lÙeeÛÙeemee"erÛe ueeYekeâejer Deens, DevÙeLee SKeeÅeeves ke=âleIvelee oMe&efJeueer
lej ceePee heeuevekeâlee& efvejhes#e DeeefCe mJeÙebefmeæ Øeefle‰eJeeve Deens.’’ (38-40)
meguewceeve (De.) ves meebefieleues,8 ‘‘DeheefjefÛele jerleerves efleÛes efmebnemeve efleÛÙeemeceesj "sTve
Åee, heent Ùee efkeâleer KeNÙee iees°erheÙeËle leer heesnÛeles DeLeJee lÙee ueeskeâebhewkeâer nesles pÙeebvee
mejUceeie& heeJele veener.’’ jeCeer pesJne npej Peeueer lesJne efleuee meebieCÙeele Deeues legPes
efmebnemeve DemesÛe Deens keâe? leer cnCet ueeieueer, ‘‘ns lej peCet lesÛe Deens. Deecner lej
DeieesojÛe peeCetve Iesleues nesles DeeefCe Deecner Dee%esle ceeve legkeâefJeueer nesleer. (DeLeJee Deecner
cegmeueceeve9 yeveuees neslees)’’ (efleuee ßeæe "sJeCÙeeheemetve) pÙee iees°erves jesKetve "sJeues nesles leer
lÙee GheemÙeebÛeer DeejeOevee nesleer pÙeebÛeer leer DeuueenefMeJeeÙe hetpee keâjerle nesleer keâejCe leer Skeâe
DeßeæeJeble ueeskeâmecegoeÙeehewkeâer nesleer. (41-43)
efleuee meebefieleues iesues keâer, ceneueele ØeJesMe keâj. efleves pes heeefnues lej efleuee Jeešues
keâer, heeCÙeeÛee newo Deens DeeefCe GlejCÙeekeâefjlee efleves DeeheuÙee efJepeejerÛee KeeueÛee Yeeie Jej
GÛeueuee. meguewceeve (De.) ves meebefieleues, ‘‘ner keâeÛesÛeer iegUiegUerle Heâjmeyeboer Deens.’’ ÙeeJej
leer Godieejueer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee& (DeepeheÙeËle) ceer mJele: DeeheuÙeeJej cees"e DevÙeeÙe
keâjerle jeefnues DeeefCe Deelee ceer meguewceeve (De.) meceJesle meJe& peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&
DeuueenÛeer Dee%eeOeejkeâlee mJeerkeâejueer.’’ (44)
DeeefCe meceto ueeskeâebkeâ[s Deecner lÙeebÛee YeeT mee@uesn (De.) uee (ne mebosMe osTve)
hee"efJeues keâer, DeuueenÛeer Yeòeâer keâje, lej SkeâeSkeâer les hejmhejefJejesOeer oesve he#e yeveues.
mee@uesn (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee osçeyeebOeJeebvees, YeuÙeeÛÙee Deieesoj yegjeF&mee"er keâe
IeeF& keâjlee? keâe yejs DeuueenÛeer #ecee ceeiele veener? keâoeefÛele legceÛÙeeJej oÙee kesâueer
peeF&ue.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecneuee lej legcner DeeefCe legceÛes meesyeleer DeheMekegâveeÛes Øeleerkeâ
Dee{Uuee Deenele.’’ mee@uesn (De.) ves Gòej efoues, ‘‘legceÛÙee MegYe Je DeMegYe MekegâveebÛes met$e
8) Deelee lÙee ØemebieeÛee GuuesKe meg¤ nesle Deens pesJne meyeeÛeer jeCeer npejle meguewceeve (De.) ÙeebÛeer
Yesš IesCÙeemee"er npej Peeueer.
9) cnCepes ne Ûecelkeâej heenCÙeeDeieesojÛe meguewceeve (De.) ÙeebÛes iegCe Je lÙeebÛÙeeyeöue ceeefnleer
Deecneuee keâUeueer nesleer. lÙee DeeOeejs les DeuueenÛes Øesef<ele Deensle, kesâJeU Skeâe meòesÛes DeefOeheleer
veenerle DeMeer DeeceÛeer Kee$eer Peeueer nesleer.
Devedvecue 27 497 heeje 20
lej DeuueenpeJeU Deens. Kejer iees° DeMeer Deens keâer legcne ueeskeâebÛeer hejer#ee nesle Deens.’’
(45-47)
lÙee Menjele veT peLesoej nesles pes osMeele GheõJe ceepeJeerle DeeefCe keâesCelesner
megOeejCesÛes keâece keâjerle vemele. lÙeebveer Deeheehemeeble meebefieleues, ‘‘DeuueenÛeer MeheLe IesTve
Øeefle%ee keâje keâer Deecner mee@uesn (De.) DeeefCe lÙeeÛÙee kegâšgbefyeÙeebJej Úehee cee¤ DeeefCe ceie
lÙeebÛÙee mejoejeuee10 meebiet keâer Deecner lÙeeÛÙee kegâšgbefyeÙeebÛÙee nlÙesÛÙee JesUer npej veJnlees,
Deecner Deieoer Kejs meebielees. ‘‘ne [eJe lej les KesUues DeeefCe ceie Skeâ [eJe Deecner KesUuees
pÙeeÛeer lÙeebvee ceeefnleer veJnleer. Deelee hene keâer lÙeebÛÙee [eJeeÛee MesJeš keâmee Peeuee. Deecner
ve° keâ¤ve šekeâues lÙeebvee DeeefCe lÙeebÛÙee meJe& ueeskeâebvee. lÙeebÛeer Iejs Deesme he[ueer Deensle lÙee
DelÙeeÛeejeheeÙeer pes les keâjerle nesles. Ùeele Skeâ yeesOeØeo mebkesâle Deens lÙee ueeskeâebmee"er pes %eeve
yeeUieleele. DeeefCe JeeÛeefJeues Deecner lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer ßeæe "sJeueer nesleer. DeeefCe
DeJe%esheemetve otj jenele nesles. (48-53)
DeeefCe uetle (De.) uee Deecner hee"efJeues. Dee"Jee leer JesU pesJne lÙeeves DeeheuÙee
mecetneuee meebefieleues, ‘‘legcner [esàÙeebosKele JÙeefYeÛeej11 keâjlee keâeÙe? keâeÙe legceÛeer nerÛe
hejbheje Deens keâer efŒeÙeebvee mees[tve heg®<eepeJeU mebYeesieemee"er peelee? JemlegefmLeleer DeMeer Deens
keâer legcner ueeskeâ Ieesj De%eevecetuekeâ ke=âlÙe keâjerle Deenele.’’ hejbleg lÙeebÛÙee ueeskeâmecetneÛes Gòej
ÙeeefMeJeeÙe keâener veJnles keâer lÙeebveer meebefieleues, ‘‘keâe{tve šekeâe uetle (De.) ÛÙee kegâšgbefyeÙeebvee
DeeheuÙee Jemleerletve. ns cees"s heeefJe$ÙeJeeve yeveleele.’’ mejlesMesJešer Deecner JeeÛeefJeues lÙeeuee Je
lÙeeÛÙee kegâšgbefyeÙeebvee, lÙeeÛÙee helveerKesjerpe efpeÛes hee"erceeies jenCes Deecner efveef§ele kesâuesues
nesles, DeeefCe Je<e&efJeueer lÙeebÛÙeeJej Skeâ Je=°er, DelÙeble JeeF&š Je=°er nesleer leer lÙeebÛÙeemee"er
pÙeebvee leekeâero efoueer iesueer nesleer. (54-58)
(ns hewiebyej (me.)!) meebiee, mlegleer Deens Deuueenmee"er DeeefCe meueece Deens lÙeeÛÙee
lÙee oemeebJej pÙeebvee lÙeeves efveJe[ues. (59-)
(Ùeebvee efJeÛeeje) Deuueen Gòece Deens keâer les GheemÙe pÙeebvee ns ueeskeâ lÙeeÛee Yeeieeroej
10) cnCepes npejle mee@uesn (De.) ÙeebÛÙee peceeleerÛÙee mejoejeMeer pÙeeme ØeeÛeerve šesUerJeeuÙeebÛÙee
JeefnJeešervegmeej lÙeebÛÙee Kegveeyeöue oeJÙeeÛee DeefOekeâej neslee. hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee
keâeUele lÙeebÛes Ûegueles Deyetleeefueye Ùeebvee pes mLeeve Øeehle nesles, lesÛe ns mLeeve nesÙe. kegâjwMeebleerue
DeßeæeJebleosKeerue ÙeeÛe Yeerleerheesšer nele DeeJe¤ve nesles keâer pej lÙeebveer hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee
"ej kesâues lej neefMece JebMeeÛes mejoej Deyetleeefueye DeeheuÙee šesUerÛÙee yeepetves Kegveeyeöue
oeJÙeemee"er GYes "ekeâleerue.
11) cnCepes Skeâ ogmeNÙeemeceesj JÙeefYeÛeej keâjleele. ÙeeÛes mhe°erkeâjCe heg{s metjn Devekeâyetle, DeeÙele ›eâ.
29 ceOÙesner kesâues iesues Deens keâer les DeeheuÙee YejmeYesle Demeues kegâkeâce& keâjerle Demele.
Devedvecue 27 498 heeje 20
yeveJeerle Deensle? lees keâesCe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee efvecee&Ce kesâues DeeefCe
legceÛÙeemee"er DeekeâeMeeletve heeCÙeeÛee Je<ee&Je kesâuee, ceie lÙeeÛÙeeÉejs lÙee efØeÙeoMe&veer yeeiee
GieefJeuÙee pÙeebÛÙee Pee[ebvee GieefJeCes legceÛÙee DeeJeekeäÙeele veJnles? Deuueenyejesyej keâesCeer
ogmeje GheemÙeosKeerue (Ùee keâeceebceOÙes meeceerue) Deens keâeÙe? (veener) efkebâyengvee nsÛe ueeskeâ
mejU ceeiee&heemetve otj nesTve Yejkeâšle Ûeeueues Deensle. (-59-60)
DeeefCe lees keâesCe Deens pÙeeves he=LJeeruee efveJeememLeeve yeveefJeues DeeefCe lÙeele veÅee
ØeJeeefnle kesâuÙee Je lÙeele (heJe&leebÛÙee) KegbšŸee jesJeuÙee DeeefCe heeCÙeeÛÙee oesve mee"ŸeebÛÙee
ojcÙeeve De[mej GYeejues? keâeÙe DeuueenmeceJesle SKeeoe DevÙe GheemÙe megæe (Ùee keâeceele
menYeeieer) Deens? veener, lej ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ ueeskeâ veeoeve Deensle. (61)
keâesCe Deens pees DemJemLe PeeuesuÙeeÛeer ØeeLe&vee Sskeâlees pesJne lees lÙeeÛee OeeJee keâjlees
DeeefCe keâesCe lÙeeÛee $eeme otj keâjlees? DeeefCe (keâesCe Deens pees) legcneuee he=LJeerÛee veeÙeye
yeveefJelees? keâeÙe DeuueenmeceJesle keâesCeer DevÙe GheemÙe megæe (ns keâeÙe& keâjCeeje) Deens? legcner
ueeskeâ keâceerÛe efJeÛeej keâjlee. (62)
DeeefCe lees keâesCe Deens pees Keg<keâer Je mecegõeÛÙee DebOekeâejele legcneuee ceeie& oeKeefJelees
DeeefCe keâesCe DeeheuÙee ke=âhesheg{s JeeNÙeebvee megJeelee& IesTve hee"efJelees? keâeÙe DeuueenmeceJesle
keâesCeer ogmeje GheemÙe megæe (ns keâeÙe& keâjerle) Deens? Heâej GÛÛe Je ßes‰lej Deens Deuueen lÙee
efMeke&â (DeveskesâÕejJeeoe) heemetve pes ns keâjerle Deensle. (63)
DeeefCe lees keâesCe Deens pees efveefce&leerme ØeejbYe keâjlees DeeefCe ceie efleÛeer hegvejeJe=òeer
keâjlees? DeeefCe keâesCe legcneuee DeekeâeMe Je he=LJeerheemetve GhepeerefJekeâe oslees? keâeÙe
DeuueenmeceJesle keâesCeer DevÙe GheemÙe megæe (Ùee keâeceele Yeeieeroej) Deens? meebiee keâer DeeCee
Deeheues ØeceeCe pej legcner Kejs Demeeue. (64)
Ùeebvee meebiee, DeuueenefMeJeeÙe DeekeâeMeebceOÙes Je he=LJeerle keâesCeer hejes#eeÛes %eeve yeeUiele
veener Je les (legceÛes GheemÙe lej nsmegæe) peeCele veenerle keâer kesâJne les G"efJeues peeleerue.
(65)
efkebâyengvee cejCeesòej peerJeveeÛes lej %eeveÛe Ùee ueeskeâebkeâ[tve njJeues Deens, efkebâyengvee
lÙeemebyebOeer meeMebkeâ Deensle, efkebâyengvee ns lÙee yeeyeleerle DeebOeUs Deensle. ns Fvkeâej keâjCeejs
cnCeleele, ‘‘keâeÙe pesJne Deecner Je DeeceÛes Jee[Je[erue ceeleer yeveuesueer Demet, lesJne KejesKej
Deecneuee Le[iÙeebceOetve keâe{ues peeF&ue? Ùee yeelecÙee Deecneueemegæe Kethe efouÙee iesuÙee
Deensle DeeefCe hetJeea DeeceÛÙee Jee[Jeef[ueebveemegæe efouÙee peele jeefnuÙee Deensle, hejbleg Ùee lej
yemme keâLeeÛe Deensle pÙee hetJe& keâeUeheemetve Sskeâle Deeuesuees Deenesle.’’ meebiee, Lees[s he=LJeerJej
HesâjHeâškeâe cee¤ve hene keâer iegvnsieejebÛee keâmee MesJeš Peeuesuee Deens. ns hewiebyej (me.), ÙeebÛÙee
Devedvecue 27 499 heeje 20
oMesJej og:Ke ke⤠vekeâe DeeefCe ÙeebÛÙee [eJehesÛeeJej keâ°erner nesT vekeâe. les cnCeleele keâer, ns
JeÛeve kesâJne meekeâej nesF&ue pej legcner Kejs Demeeue.’’ meebiee, Ùeele keâeÙe veJeue keâer pÙee
Øekeâesheemee"er legcner IeeF& keâjerle Deenele lÙeeÛee Skeâ Yeeie legceÛÙeepeJeU ÙesTve "sheuee Deens.
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legPee heeuevekeâlee& lej ueeskeâebJej Heâej cesnsjyeeveer keâjCeeje Deens
hejbleg yengleskeâ ueeskeâ ke=âle%elee oMe&Jeerle veenerle. efve:mebMeÙe legPee heeuevekeâlee& ÛeebieuÙeeÛe Øekeâejs
peeCelees pes keâener lÙeebÛÙee ceveebceOÙes o[uesues Deens DeeefCe pes keâener les JÙeòeâ keâjleele.
DeekeâeMe Je he=LJeerÛeer keâesCeleerner ieghle iees° DeMeer veener, peer Skeâe mhe° «ebLeele veceto
Demeuesueer veener.12 (66-75)
ner JemlegefmLeleer Deens keâer ne kegâjDeeve yeveerFœeeF&uevee yengleebMeer lÙee iees°erÛeer
JeemleefJekeâlee oMe&efJelees pÙeele les celeYeso yeeUieleele, DeeefCe ne ceeie&oMe&ve Je ke=âhee Deens
ßeæeJebleebmee"er. efveef§eleÛe (DeMeeØekeâejs) legPee heeuevekeâlee& Ùee ueeskeâebÛÙee ojcÙeevemegæe
DeeheuÙee DeeosMeeves efveJee[e keâjerue13 DeeefCe lees peyejomle DeeefCe meJe&keâener peeCeCeeje Deens.
lej ns hewiebyej (me.), DeuueenJej Yejesmee "sJee, KeefÛeleÛe legcner GIe[ melÙeeJej Deenele, legcner
ce=leebvee14 SskeâJet Mekeâle veener, Je lÙee yeefnNÙeebheÙeËlener Deeheueernekeâ heesnÛeJet Mekeâle veener pes
hee" efHeâjJetve heUle megšues Deensle, DeeefCe DeebOeàÙeebveener ceeie& oeKeJetve YeškeâCÙeeheemetve
JeeÛeJet Mekeâle veener. legcner lej Deeheues cnCeCes lÙeebveeÛe SskeâJet Mekeâlee pes DeeceÛÙee JeÛeveebJej
ßeæe "sJeleele DeeefCe ceie Dee%eeOeejkeâ yeveleele. (76-81)
DeeefCe pesJne DeeceÛes JeÛeve hetCe& nesCÙeeÛeer JesU lÙeebÛÙeeJej ÙesTve "shesue lesJne Deecner
lÙeebÛÙeemee"er Skeâ peerJe peefceveerletve keâe{t pees lÙeebÛÙeeMeer mebYee<eCe keâjerue keâer ueeskeâ DeeceÛÙee
12) mhe° «ebLeeves DeefYeØesle Deens efJeefOeuesKe.
13) cnCepes kegâjwMeeleerue DeßeæeJeble DeeefCe ßeæeJebleebÛÙee ojcÙeeve.
14) cnCepes DeMee ueeskeâebvee pÙeebÛeer meodmeodefJeJeskeâyegæer ce=le Peeueer Deens Je pÙeebÛÙeele nskesâKeesjer,
nóe«eneves lemesÛe ¤{erefØeÙelesves melÙe Je DemelÙe ÙeebÛÙeeleerue Heâjkeâ mecepeCÙeeÛeer keâesCeleerner #ecelee
jent efoueer veener.
Devedvecue 27 500 heeje 20
JeÛeveebJej efJeÕeeme "sJeerle veJnles.15 DeeefCe peje keâuhevee keâje lÙee efoJemeeÛeer pesJne Deecner
ØelÙeskeâ ueeskeâmecegoeÙeeletve Skeâ HeâewpeÛeer Heâewpe lÙee ueeskeâebÛeer Ies¤ve DeeCet pes DeeceÛÙee
mebkesâleebvee Keesšs "jJeerle nesles, ceie lÙeebÛeer (lÙeebÛÙee Øekeâejevegmeej ÙeLeeßesCeer) Jeie&Jeejer kesâueer
peeF&ue ÙesLeheeJeslees keâer pesJne meJe&peCe Ùesleerue lesJne (lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebvee) efJeÛeejerue
keâer, ‘‘legcner ceePÙee mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues, JeemleefJekeâ legcner lÙeebvee %eevekeâ#esle DeeCeues
veJnles? pej Demes veener lej ogmejs legcner keâeÙe keâjerle neslee?’’ DeeefCe lÙeeÛÙee DelÙeeÛeejecegUs
ØekeâesheeÛes JeÛeve lÙeebÛÙeeJej hetCe& nesF&ue lesJne les keâenerner yeesuet MekeâCeej veenerle. lÙeebvee
Gceiele veJnles keâe keâer Deecner je$e lÙeebvee efJeßeebleer IesCÙeemee"er yeveefJeueer nesleer DeeefCe
efoJemeeuee ØekeâeMeceeve kesâues nesles? Ùeele yejsÛe mebkesâle nesles lÙee ueeskeâebmee"er pes ßeæe "sJeerle
Deensle. (82-86)
DeeefCe keâeÙe Ie[sue lÙee efoJeMeer pesJne efMebie Hegbâkeâues peeF&ue DeeefCe Oemekeâe Iesleerue les
meJe& pes DeekeâeMeeble DeeefCe he=LJeerle Deensle, lÙee ueeskeâebKesjerpe pÙeebvee Deuueen lÙee
Oeemleerheemetve JeeÛeJet FefÛÚue DeeefCe meJe& efvecetšheCes lÙeeÛÙee ngpegjele npej nesleerue. Deepe let
heJe&leebvee heenleesme DeeefCe mecepeleesme keâer Kethe Â{ Deensle heCe lÙeeJesUer ns {ieebØeceeCes G[le
Demeleerue, ne DeuueenÛÙee meeceLÙee&Ûee Ûecelkeâej Demesue, pÙeeves ØelÙeskeâ Jemletuee heefjhetCe&
Ie[efJeues Deens. lees YeuÙeeØekeâejs peeCelees keâer legcner ueeskeâ keâeÙe keâjlee, pees ceveg<Ùe YeuesheCee
IesTve ÙesF&ue lÙeeuee lÙeeÛÙeehes#ee DeefOekeâ Ûeebieuee ceesyeouee efceUsue DeeefCe Demeues ueeskeâ lÙee
15) npejle Deyoguueen efyeve Gcej (jefpe.) ÙeebÛes keâLeve Deens keâer ns lÙeeJesUer Ie[sue pesJne he=LJeerJej
keâesCeer veskeâerÛee DeeosMe osCeeje Je yegjeF&heemetve jesKeCeeje GjCeej veener. Skeâ noerme npejle
DeyetmeF&o Kegojer (jefpe.) ÙeebÛÙeekeâ[tve efveJesefole Deens. lÙeele les Heâcee&efJeleele keâer nerÛe iees° lÙeebveer
mJele: hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee cegKeeves Sskeâueer nesleer. lÙeeJe¤ve ns mhe° nesles keâer pesJne ceeCemes veskeâerÛes
DeeosMe DeeefCe yegjeF&heemetve jesKeCÙeeÛes keâece mees[tve osleerue lesJne Øe}Ùe GÆJeCÙeeDeieesoj
meJeexÛÛe Deuueen Skeâe peveeJejeÉejs MesJešÛÙee JesUer yeesOe ØeceeefCele keâjerue. meojnt peveeJej
SkeâÛe Demesue keâer Skeâe efJeefMe° ØekeâejÛee ØeeCeercee$e Demesue, keâer pÙeeÛes Deveskeâ JebMepe
he=LJeerleueeJej HewâueeJeleerue ner iees° mhe° veener. ‘oeyyelece efceveueDeo&’ Ùee Dejyeer Meyoele oesvner
DeLe& meceeefJe° Deensle. meojnt peveeJejeÛeer yeensj ÙesCÙeeÛeer JesU keâesCeleer Demesue? Ùee mebyebOeeves
hewiebyej (me.) ÙeebÛes keâLeve Demes, ‘metÙe& heef§eceskeâ[tve GieJesue, Je SkesâefoJeMeer efoJemee{JeàÙee ns
peveeJej yeensj efveIesue.’ Gjues SKeeÅee peveeJejeÛes ceeCemeeyejesyej ceeveJeer Yee<esle mebYee<eCe keâjCes
lej ne DeuueenÛÙee meeceLÙee&Ûee Ûecelkeâej Deens. lees nJes lÙeeuee JeekedâMeòeâer Øeoeve ke⤠Mekeâlees.
Øe}ÙeehetJeea lej lees kesâJeU Skeâe peveeJejeueeÛe JeekedâMeòeâer yeneue keâjerue. hejbleg pesJne Øe}Ùe meekeâej
nesF&ue lesJne DeuueenÛÙee vÙeeÙeeueÙeele ceeCemeeÛes [esUs Je keâeve, Je lÙeeÛÙee MejerjeÛeer
lJeÛeeosKeerue JeeÛee Heâes[sue, pemes efoJÙe kegâjDeeveele mhe°heCes meebefieleues Deens. (ne ceerce
Demmepeoe, DeeÙele ›eâ. 20, 21)
Devedvecue 27 501 heeje 20
efoJemeeÛÙee Oeemleerheemetve megjef#ele jenleerue, DeeefCe pees JeeF&šheCee IesTve ÙesF&ue Demeues meJe&
ueeskeâ heeueLÙee leeW[er Deie>erle Hesâkeâues peeleerue. keâeÙe legcner ÙeeJÙeefleefjòeâ DevÙe SKeeoe
ceesyeouee Øeehle ke⤠Mekeâlee keâer, pemes legcner keâjeue lemesÛe legcneuee ueeYesue. (87-90)
(ns hewiebyej (me.) Ùeebvee meebiee,) ‘‘ceuee lej nerÛe Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer Ùee
(cekeäkeâe) MenjeÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer Yeòeâer keâjeJeer pÙeeves Ùeeuee (DeeojCeerÙe) yeveefJeues Deens
DeeefCe pees ØelÙeskeâ iees°erÛee mJeeceer Deens. ceuee Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer ceer cegefmuece-
Dee%eeOeejkeâ yevetve jeneJes DeeefCe ne kegâjDeeve he"Ce keâ¤ve SskeâJeeJes.’’ Deelee pees ceeie&oMe&ve
mJeerkeâejerue lees DeeheuÙeeÛe YeuÙeemee"er ceeie&oMe&ve mJeerkeâejerue DeeefCe pees ceeie&Yeü° Demesue
lÙeeuee meebiee keâer, ‘‘ceer lej kesâJeU meeJeOe keâjCeeje Deens.’’ Ùeebvee meebiee, mlegleer
Deuueenmee"erÛe Deens. ueJekeâjÛe lees legcneuee Deeheues mebkesâle oeKeJetve osF&ue DeeefCe legcner
lÙeebvee DeesUKeeue, DeeefCe legPee heeuevekeâlee& DeveefYe%e veener lÙee ke=âlÙeebheemetve peer legcner ueeskeâ
keâjerle Deenele. (91-93)
Deued]keâmeme 28 502 heeje 20
28 metjn Deued]keâmeme
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 88)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
lee@Ó meerÓÓced ceerÓÓce. ner mhe° «ebLeeÛeer JeÛeves Deensle. Deecner cetmee (De.) DeeefCe
efHeâjDeewveÛee keâener Je=òeeble Keje Keje legcneuee SskeâefJelees. DeMee ueeskeâebÛÙee ueeYeemee"er pes ßeæe
"sJeleerue. (1-3)
nkeâerkeâle DeMeer Deens keâer efHeâjDeewveves YetleueeJej ogJe&le&ve kesâues DeeefCe efleÛÙee
efveJeemeeRÙeebvee iešeiešeble efJeYeeieues. lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe iešeuee lees Deheceeefvele keâjerle Demes,
lÙeebÛÙee cegueebvee "ej keâjerle Demes Je lÙeebÛÙee cegueeRvee efpeJeble "sJeerle Demes. KejesKejÛe lees
efnbmeeÛeejer ueeskeâebhewkeâer neslee. DeeefCe Deecner Demee Fjeoe yeeUiele neslees keâer cesnsjyeeveer keâjeJeer
lÙee ueeskeâebJej, pÙeebvee YetleueeJej ogye&ue yeveJetve "sJeues iesues nesles DeeefCe lÙeebvee vesles yeveJeeJes
DeeefCe lÙeebveeÛe Jeejme yeveJeeJes DeeefCe YetleueeJej lÙeebvee meòee Øeoeve keâjeJeer DeeefCe
lÙeebÛÙeekeâ[tve efHeâjDeewve DeeefCe neceeve DeeefCe lÙeebÛÙee mewvÙeebvee lesÛe meJe&keâener oeKeJeeJes.
pÙeebÛes lÙeebvee YeÙe Jeešle nesles. (4-6)
Deecner cetmee (De.) ÛÙee DeeF&uee mebkesâle1 efouee keâer, ‘‘Ùeeuee otOe heepe, ceie pesJne
leguee lÙeeÛÙee efpeJeeÛes YeÙe Jeešsue lesJne lÙeeuee veoerle mees[tve os DeeefCe keâmeuesner YeÙe DeeefCe
og:Ke yeeUiet vekeâesme Deecner lÙeeuee legPÙeeheeMeerÛe hejle IesTve ÙesT DeeefCe lÙeeuee hewiebyejeble
meceeefJe° keâ¤.’’ mejlesMesJešer efHeâjDeewveÛÙee kegâšgbefyeÙeebveer lÙeeuee (veoerletve) keâe{tve Iesleues keâer
pesCeskeâ¤ve lees lÙeebÛee Me$et DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er og:KeeÛes keâejCe "jsue. KejesKejÛe efHeâjDeewve
DeeefCe neceeve Je lÙeebÛes ue<keâj (DeeheuÙee ÙegòeâerceOÙes) cees"s ogjeÛeejer nesles. efHeâjDeewveÛÙee
helveerves (lÙeeuee) meebefieleues, ‘‘ne ceePÙee DeeefCe legPÙeemee"er ves$emegKe Deens, Ùeeuee "ej keâ¤
vekeâesme, keâoeefÛele ne DeeceÛÙeemee"er ueeYeoeÙekeâ "jsue DeLeJee Deecner Ùeeuee heg$eÛe ceevet.’’
DeeefCe les (heefjCeeceeheemetve) yesmeeJeOe nesles. (7-9)
eflekeâ[s cetmee (De.) Ûeer DeeF& nJeeueefoue nesle nesleer. efleves efleÛes jnmÙe GIe[ kesâues
Demeles pej Deecner efleÛes OewÙe& Â{ kesâues vemeles pesCeskeâ¤ve leer (DeeceÛÙee JeÛeveeJej) ßeæe
"sJeCeeNÙeebhewkeâer nesleer. efleves yeeUeÛÙee yeefnCeeruee meebefieleues, ÙeeÛÙee ceeiesceeies pee, cnCetve leer
Deueie jentve lÙeeuee DeMee Øekeâejs heenele jeefnueer keâer (Me$etbvee) les keâUues veener. DeeefCe Deecner
mleveheeve keâjefJeCeeNÙeebvee yeeUeJej efveef<eæ kesâues nesles. (ner efmLeleer heentve) lÙee cegue rves lÙeebvee
meebefieleues, ‘‘ceer legcneuee DeMee IejeÛee heòee osT keâe pesLeerue ueeskeâ ÙeeÛÙee mebieesheveeÛeer
1) ceOÙeblejer ne GuuesKe JeieUuee iesuee Deens keâer ÙeeÛe heefjefmLeleerle Skeâe FœeeF&ueer kegâšgbyeele les cetue
pevceues pÙeeme peieeves cetmee (De.) Ùee veeJeeves DeesUKeues.
Deued]keâmeme 28 503 heeje 20
peyeeyeoejer Iesleerue DeeefCe lÙeeÛes efnleefÛeblekeâ nesleerue?’’ DeMeeØekeâejs Deecner cetmee (De.) uee
lÙeeÛÙee DeeF&keâ[s hejle DeeCeues pesCeskeâ¤ve efleÛes ves$e megKeeJeues peeJesle. DeeefCe leer og:Keer
nesT veÙes Je efleves peeCeeJes keâer DeuueenÛes JeÛeve Kejs nesles, hejbleg yengleskeâ ueeskeâ ner iees°
peeCele veenerle. (10-13)
pesJne cetmee (De.) ves lee®CÙe iee"ues DeeefCe lees meceLe& Peeuee lesJne Deecner lÙeeuee
ngketâce DeeefCe %eeve Øeoeve kesâues, Deecner meoeÛeejer ueeskeâebvee DemeeÛe ceesyeouee osle Demelees.
(Skesâ efoJeMeer) lees Menjele DeMeeJesUer ØeefJe° keâjlee Peeuee pesJne MenjJeemeer yesmeeJeOe he[ues
nesles. lesLes lÙeeves heeefnues keâer oesve ceeCemes Yeeb[le Deensle. Skeâ lÙeeÛÙee ueeskeâebhewkeâer neslee DeeefCe
ogmeje lÙeeÛÙee Me$etMeer mebyebefOele neslee. lÙeeÛÙee mJekeâerÙeebhewkeâer ceeCemeeves Me$et ueeskeâebleerue
ceeCemeebefJe¤æ lÙeeuee ceoleermee"er nekeâ efoueer. cetmee (De.) ves lÙeeuee Skeâ "esmee ceejuee
DeeefCe lÙeeÛee MesJeš kesâuee. (ns ke=âlÙe Ie[leeÛe) cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘ner MewleeveeÛeer
keâeceefiejer nesÙe, lees keâój Me$et DeeefCe mhe°heCes ceeie&Yeü° keâjCeeje Deens.’’ ceie lees cnCet
ueeieuee, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceer DeeheuÙee mJele:Jej DelÙeeÛeej kesâuee, ceuee #ecee keâj’’
cnCetve Deuueenves lÙeeuee #ecee kesâueer,2 lees #ecee keâjCeeje ke=âheeUt Deens. cetmee (De.) ves
Øeefle%ee kesâueer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ne Ghekeâej pees let ceePÙeeJej kesâuee Deensme,3 Ùeeveblej
Deelee keâOeerner ceer DehejeOÙeebÛee ceoleveerme yeveCeej veener.’’ (14-17)
ogmeNÙee efoJeMeer lees mekeâeUerÛe YeerleYeerle DeeefCe meJe& yeepetbveer OeeskeäÙeeÛeer Ûeentue Iesle
Menjeletve peele Demelee lÙeeves Dekeâmceele keâeÙe heeefnues keâer leesÛe Fmece pÙeeves keâeue lÙeeuee
ceoleermee"er nekeâ efoueer nesleer, Deepe hegvne lÙeeuee nekeâ osle Deens. cetmee (De.) ves meebefieleues,
‘‘let lej cees"e yenkeâuesuee ceveg<Ùe Deensme.’’ ceie pesJne cetmee (De.) ves Fjeoe kesâuee keâer Me$et
ueeskeâebÛÙee ceeCemeeJej nuuee Ûe{JeeJee lesJne lÙeeves Deesj[tve4 meebefieleues, ‘‘ns cetmee (De.)
keâeÙe Deepe let ceuee lÙeeÛeØeceeCes "ej ke⤠heenele Deensme pÙeeØekeâejs keâeue Skeâe Fmeceeuee
2) Dejyeer Meyo ‘ce]ieefHeâjle’Ûee DeLe& ogue&#e keâjCes Je #ecee keâjCes Demeener neslees DeeefCe ueppesJej
heebIe¤Ce IeeueCes DemeeosKeerue neslees. npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee ØeeLe&vesÛee DeLe& Demee neslee keâer
ceePee ne DehejeOe (pees leguee ceenerle Deens keâer ceer lees nsleghegjmmej kesâuesuee veener) ceeHeâner keâj DeeefCe
lÙeeJej heebIe¤Cener Ieeue pesCeskeâ¤ve Me$etbvee lees keâUt veÙes.
3) cnCepes Demes keâer ceePes ns ke=âlÙe ieghle jeefnues DeeefCe Me$et ueeskeâebÛÙee keâesCelÙeener JÙeòeâerves ceuee
heeefnues veener Je ceuee megjef#eleheCes efveIetve peeCÙeeÛeer mebOeer efceUeueer.
4) ne hegkeâejCeeje leesÛe FœeeF&ueer neslee pÙeeÛÙee ceoleermee"er npejle cetmee (De.) heg{s mejmeeJeues nesles.
lÙeeuee ošeJeCeer efouÙeeveblej pesJne les efceœeer ceeCemeeuee ceejCÙeemee"er mejmeeJeues lesJne
FœeeF&ueerÛee Demee mecepe Peeuee keâer ns ceueeÛe ceejCÙeemee"er Ùesle Deensle. cnCetve lÙeeves Deesj[Ces
ØeejbYe kesâues Je DeeheuÙee cetKe&heCeecegUs DeeouÙee efoJeMeerÛÙee KegveeÛes iegefhele GIe[ keâ¤ve šekeâues.
Deued]keâmeme 28 504 heeje 20
"ej kesâues Deensme? let Ùee osMeele keâ"esj yevetve jent FefÛÚlees, megOeej ke⤠FefÛÚle veenerme.’’
Ùeeveblej Skeâ ceveg<Ùe veiejeÛÙee heueerkeâ[erue šeskeâekeâ[tve OeeJele Deeuee DeeefCe cnCeeuee,5 ‘‘ns
cetmee! mejoej ueeskeâeble leguee "ej ceejCÙeeÛeer meuueecemeuele nesT ueeieueer Deens. ÙesLetve efveIetve
pee, ceer legPee efnleefÛeblekeâ Deens.’’ ner Jeelee& SskeâleeÛe cetmee (De.) Yeerle Je Ieeyejle efveIeeuee
DeeefCe lÙeeves ØeeLe&vee kesâueer keâer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceuee DelÙeeÛeeNÙeebheemetve JeeÛeJe.’’
(18-21)
(Fefpehlentve efveIetve) pesJne cetmee (De.) ves ceoÙeveÛeer Jeeš Oejueer lesJne lees cnCeeuee,
‘‘DeeMee Deens keâer ceePee heeuevekeâlee& ceuee ÙeesiÙe ceeiee&Jej ueeJeerue.’’6 DeeefCe pesJne lees
ceoÙeveÛÙee efJeefnjerJej heesnÛeuee lesJne lÙeeves heeefnues keâer yejsÛemes ueeskeâ DeeheuÙee peveeJejebvee
heeCeer heepele Deensle DeeefCe lÙeebÛÙeeheemetve Deueie Skeâe yeepetuee oesve efŒeÙee DeeheuÙee
peveeJejebvee LeesheJeerle Deensle. cetmee (De.) ves lÙee efŒeÙeebvee efJeÛeejues, ‘‘legcneuee keâeÙe
De[ÛeCe Deens?’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecner DeeheuÙee peveeJejebvee heeCeer heepet Mekeâle veener.
peesheÙeËle ns ceW{heeU Deeheueer peveeJejs IesTve peele veenerle DeeefCe DeeceÛes Je[erue cneleejs
ie=nmLe Deensle.’’ ns Ssketâve cetmee (De.) ves lÙeebÛÙee peveeJejebvee heeCeer efoues, veblej Skeâe
meeJeueerÛÙee peeieer peeTve yemeuee DeeefCe cnCeeuee, ‘‘ns heeuevekeâlee&, pes keâener F° let
ceePÙeeJej DeJelejMeerue ceer lÙeeÛee iejpeJeble Deens.’’ (keâener peemle JesU iesueer veJnleer keâer)
lÙee oesvner efŒeÙeebhewkeâer Skeâ ueepele ueepele lÙeebÛÙeepeJeU Deeueer DeeefCe cnCet ueeieueer, ‘‘ceePes
Je[erue DeeheCeeme yeesueJeerle Deensle pesCeskeâ¤ve DeeheCe DeeceÛÙeemee"er peveeJejebvee pes heeCeer
heepeues Deens lÙeeÛee ceesyeouee DeeheCeeme ÅeeJee.’’ cetmee (De.) pesJne lÙeeÛÙeepeJeU heesnÛeuee
DeeefCe Deeheuee meJe& efkeâmmee lÙeeuee meebefieleuee lesJne lees cnCeeuee, ‘‘keâener YeÙe yeeUiet
vekeâesme, Deelee let DelÙeeÛeejer ueeskeâebheemetve JeeÛetve Deeuee Deensme.’’ (22-25)
lÙee oesvner efŒeÙeebhewkeâer Skeâerves DeeheuÙee Jeef[ueeme meebefieleues, ‘‘ns efhelee, Ùee
ceeCemeeuee veeskeâj cnCetve "sJetve IÙee. Gòece ceeCetme pÙeeuee DeeheCe veeskeâj cnCetve "sJeeJes Demee
leesÛe Demet Mekeâlees pees Oe°heg° DeeefCe efJeÕeemet Demesue.’’ efleÛÙee Jeef[ueeves (cetmee (De.) uee)
meebefieleues, ‘‘ceer FefÛÚlees keâer DeeheuÙee Ùee oesve cegueeRhewkeâer SkeâerÛee efJeJeen DeeheuÙeeMeer keâjeJee
Ùee DešerJej keâer legcner ceePÙeekeâ[s Dee" Je<ex veeskeâjer keâjeJeer, DeeefCe pej one Je<ex hetCe& kesâueerle
lej ns legceÛÙee cepeeaJej Deens. ceer legceÛÙeeJej meòeâer ke⤠FefÛÚle veener. Deuueenves FefÛÚues
lej ceer legcneuee ØeeceeefCekeâ ceveg<Ùe Dee{Usve.’’ cetmee (De.) ves Gòej efoues, ‘‘ner iees° ceePÙee
5) cnCepes Ùee ogmeNÙee Peie[Ÿeele pesJne KegveeÛes iegefhele GIe[ Peeues Je lÙee efceœeer ceeCemeeves peeTve
leer ceeefnleer efoueer lesJne ner Iešvee Ie[ueer.
6) cnCepes DeMee ceeiee&Je pesCeskeâ¤ve ceer ‘ceoÙeve’uee megKe®heheCes heesnÛeeJes.
Deued]keâmeme 28 505 heeje 20
Je DeeheuÙee ojcÙeeve "jueer. Ùee oesvner cegoleeRhewkeâer peer keâesCeleer ceer hetCe& keâjerve lÙeeveblej hegvne
keâesCeleerner DeeieUerkeâ cepeJej nesT veÙes DeeefCe pees keâener keâjej - ceoej Deecner keâjerle
Deenesle, Deuueen lÙeeJej j#ekeâ Deens.’’ (26-28)
pesJne cetmee (De.) ves cegole hetCe& kesâueer DeeefCe lees DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee IesTve efveIeeuee
lesJne letj heJe&leeÛÙee efoMesves lÙeeuee Skeâ Deie>er °erme he[uee. lÙeeves DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee
meebefieleues, ‘‘Leebyee, ceer Skeâ Deie>er heeefnuee Deens, keâoeefÛele ceer lesLetve SKeeoer Keyej DeeCeerve
efkebâJee lÙee Deie>erheemetve SKeeoe efveKeeje lejer DeeCeerve keâer pÙeeves legcner Tye IesT Mekeâeue.’’
lesLes heesnÛeuee lej KeesNÙeeÛÙee GpeJÙee efkeâveeNÙeeJej7 MegYe#es$eele Skeâe Je=#eeheemetve hegkeâejues
iesues keâer, ‘‘ns cetmee (De.), ceerÛe Deuueen Deens, meJe& peieJeeuÙeebÛee mJeeceer.’’ DeeefCe (Dee%ee
efoueer iesueer keâer) ‘‘šekeâ, Deeheueer keâe"er.’’ pÙee#eCeer cetmee (De.) ves heeefnues keâer leer keâe"er
mehee&ØeceeCes JeUmes Iesle Deens lesJne lees hee" efHeâjJetve heUle megšuee. DeeefCe lÙeeves JeUtvemegæe
heeefnues veener. (Heâcee&efJeues iesues) ‘‘cetmee (De.), hejle Ùes DeeefCe efYeT vekeâesme. let hetCe&heCes
megjef#ele Deensme. Deeheuee nele ÚeleerpeJeU ves, Ûekeâekeâle efveIesue keâesCelÙeener De[ÛeCeerefMeJeeÙe
DeeefCe Yeerleerheemetve JeeÛeCÙeemee"er Deeheuee yeent DeeJeUtve Ies8 oesve GppJeue mebkesâle Deensle
legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee ojyeejer ueeskeâebÛÙeemeceesj Øemlegle
keâjCÙeemee"er. les cees"s DeJe%eekeâejer ueeskeâ Deensle.’’ cetmee (De.) ves efJeveefJeues, ‘‘ns mJeeceer, ceer
lej lÙeebÛee Skeâ ceeCetme "ej kesâuesuee Deens. YeÙe Jeešles keâer les ceuee "ej keâjleerue. DeeefCe
ceePee YeeT ne¤ve ceePÙeehes#ee peemle JeekeäÛelegj Deens. lÙeeuee ceePÙeemeceJesle meneÙekeâ cnCetve
hee"Je keâer pesCeskeâ¤ve lees ceePes meceLe&ve keâjerue. ceuee YeÙe Deens keâer les ueeskeâ ceuee Keesšs
"jJeleerue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘Deecner legPÙee YeeJeeÛÙee meneÙÙeeves legPes nele cepeyetle ke⤠DeeefCe
legcne oesIeebvee Demee Øeleehe yeneue ke⤠keâer les legceÛes keâenerner JeeF&š ke⤠MekeâCeej veenerle.
DeeceÛÙee mebkesâleebÛÙee peesjeJej JeÛe&mJe legceÛes Je legceÛÙee DevegÙeeÙeebÛesÛe nesF&ue.’’ (29-35)
ceie pesJne cetmee (De.) lÙee ueeskeâebpeJeU DeeceÛes GIe[ GIe[ mebkesâle IesTve heesnÛeuee
lesJne les cnCeeues keâer, ‘‘ns DevÙe keâener vemetve Skeâ yeveeJešer peeot Deens. DeeefCe Ùee iees°er lej
Deecner DeeheuÙee Jee[Jeef[ueebÛÙee keâeUele keâOeerner SskeâuÙee veenerle.’’ cetmee (De.) ves Gòej
efoues, ‘‘ceePee heeuevekeâlee& lÙee ceeCemeeÛÙee efmLeleerMeer Ûeebieuee heefjefÛele Deens pees
lÙeeÛÙeekeâ[tve ceeie&oMe&ve IesTve Deeuee Deens DeeefCe leesÛe Gòece peeCelees keâer DeKesjerme
keâesCeeÛee MesJeš Ûeebieuee nesCeej Deens, melÙe Demes Deens keâer DelÙeeÛeejer keâOeerner meHeâue nesle
7) cnCepes npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee GpeJÙee neleekeâ[s pees efkeâveej neslee lÙeeJej.
8) cnCepes pesJne keâOeer SKeeoe OeeskeâeoeÙekeâ Øemebie Demee Deeuee keâer pesCeskeâ¤ve legceÛÙee ceveele Yeerleer
GlheVe JneJeer lesJne Deeheuee yeent DeeJeUtve Iesle pee, lÙeecegUs legceÛes ùoÙe Kebyeerj yevesue Je Yeer[
DeeefCe onMeleerÛeer keâmeueerner efmLeleer legceÛÙeeJej GjCeej veener.
Deued]keâmeme 28 506 heeje 20
veenerle.’’ (36-37)
DeeefCe efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘ns ojyeejer ueeskeânes, ceer lej mJele: Kesjerpe legceÛÙee
keâesCelÙeener GheemÙeeuee peeCele veener. neceeve, peje efJeše YeepeJetve ceePÙeemee"er Skeâ GbÛe
Fceejle yeveJe lej Kejs. keâoeefÛele lÙeeJej Ûe{tve ceer cetmee (De.) ÛÙee F&Õejeuee heent Mekesâve. ceer
lej lÙeeuee Keesše mecepelees.’’ (38)
lÙeeves DeeefCe lÙeeÛÙee ue<keâjebveer he=LJeerJej keâesCelÙeener DeefOekeâejeefJevee DeeheuÙee
cees"sheCeeÛeer IeceW[ kesâueer DeeefCe keâuhevee kesâueer keâer lÙeebvee keâOeerner DeeceÛÙeekeâ[s hejleeJeÙeeÛes
veener. mejlesMesJešer Deecner lÙeeuee Je lÙeeÛÙee ue<keâjebvee hekeâ[ues DeeefCe mecegõele Hesâketâve efoues.
Deelee hene keâer Ùee DelÙeeÛeeNÙeebÛee keâmee MesJeš Peeuee. Deecner lÙeebvee vejkeâekeâ[s efvecebef$ele
keâjCeejs cnesjkesâ yeveefJeues, DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer les keâes"tvener keâesCeleerner ceole Øeehle
ke⤠MekeâCeej veenerle. Deecner Ùee peieele lÙeebÛÙeeceeies efOekeäkeâej ueeJeuee. DeeefCe
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer les cees"Ÿee Ie=Cesle iegjHeâšuesues Demeleerue. (39-42)
hetJeeaÛÙee efhe{Ÿeebvee ve° kesâuÙeeveblej Deecner cetmee (De.) uee «ebLe Øeoeve kesâuee,
ueeskeâebkeâefjlee [esUmeheCeeÛes meeOeve yeveJetve, ceeie&oMe&ve Je ke=âhee yeveJetve, pesCeskeâ¤ve ueeskeâ
keâoeefÛele yeesOe Iesleerue. (ns hewiebyej (me.), legcner lÙeeJesUer heef§eceer keâesheNÙeeble9 npej veJnlee,
pesJne Deecner cetmee (De.) uee «ebLe Øeoeve kesâuee, DeeefCe legcner mee#eeroejeblener meeceerue veJnlee.
efkebâyengvee lÙeeveblej (legceÛÙee keâeUeheÙeËle) Deecner Deveskeâ efhe{Ÿee GYÙee kesâuÙee Deensle DeeefCe
lÙeebÛÙeeJej oerIe&keâeU ueesšuee Deens. legcner ceoÙeveÛÙee efveJeeefmeÙeebojcÙeeveosKeerue npej veJnlee
keâer legcner lÙeebvee DeeceÛes mebkesâle SskeâJeerle jeefnuee Demeleele. hejbleg (lÙeeJesUÛÙee Ùee Jeelee&)
hee"efJeCeejs Deecner Deenesle. DeeefCe legcner letjÛÙee heeÙeLÙeeMeermegæe lÙeeJesUer npej veJnlee
pesJne Deecner (cetmee (De.) uee heefnuÙeeboe) hegkeâejues nesles, hejbleg ner legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer
ke=âhee Deens (keâer legcneuee ner ceeefnleer efoueer peele Deens) pesCeskeâ¤ve legcner lÙee ueeskeâebvee meeJeOe
keâjeJes, pÙeeÛÙeepeJeU legceÛÙeehetJeea keâesCeerner meeJeOe keâjCeeje Deeuee veener, keâoeefÛele les peeies
nesleerue (DeeefCe Deecner ns DeMeemee"er kesâues keâer) SKeeos JesUer Demes nesT veÙes keâer lÙeebveer
kesâuesuÙee DeeheuÙee ke=âlÙeeheeÙeer SKeeos mebkeâš pej lÙeebÛÙeeJej Deeues lej meebieleerue keâer, ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&, let DeeceÛÙeekeâ[s SKeeoe hewiebyej keâe hee"efJeuee veenerme keâer Deecner legPÙee
JeÛeveebÛes DevegmejCe kesâues Demeles DeeefCe ßeæeJebleebhewkeâer yeveuees Demelees.’’ (43-47)
hejbleg pesJne DeeceÛÙee ÙesLetve melÙe lÙeebÛÙeeheeMeer Deeues lesJne les cnCet ueeieues, ‘‘keâe
yejs efoues iesues veener Ùeeuee lesÛe keâener pes cetmee (De.) uee efoues iesues nesles?’’ keâeÙe Ùee
9) heef§eceer keâesheNÙeeves DeefYeØesle legjsmeervee (heJe&le) Deens. lees efnpee]peÛÙee heef§eceskeâ[s efmLele Deens.
Deued]keâmeme 28 507 heeje 20
ueeskeâebveer lÙeeÛee Fvkeâej kesâuee veener, pes ÙeehetJeea cetmee (De.) uee efoues iesues nesles?10 lÙeebveer
meebefieleues, ‘‘oesvner peeot11 Deensle pÙee Skeâceskeâeuee ceole keâjleele.’’ DeeefCe cnCeeues,
‘‘Deecner keâesCeeuee ceevele veener.’’ (ns hewiebyej (me.)) Ùeebvee meebiee, ‘‘yejs lej DeeCee,
Deuueenkeâ[tve SKeeoe «ebLe pees Ùee oesIeebhes#ee peemle ceeie&oMe&ve keâjCeeje Demesue. pej legcner
Kejs Demeeue, ceer lÙeeÛesÛe DevegÙeeefÙelJe mJeerkeâejerve.’’ Deelee pej les legceÛeer ner ceeieCeer hetCe&
keâjCeej vemeleerue lej mecepee keâer cetuele: ns DeeheuÙee FÛÚebÛes DevegmejCe keâjCeejs Deensle.
DeeefCe lÙee JÙeòeâerhes#ee peemle keâesCe ceeie&Yeü° Demesue peer DeuueenÛÙee ceeie&oMe&veeefJevee kesâJeU
DeeheuÙee FÛÚebÛes DevegkeâjCe keâjerle Demesue? Deuueen DemeuÙee DelÙeeÛeeNÙeebvee keâoeefhe
ceeie&oMe&ve keâjerle veener. DeeefCe (GheosMeeÛeer) iees° ueeieeshee" Deecner lÙeebÛÙeeheÙeËle heesnÛeefJeueer
Deens pesCeskeâ¤ve Ùeebveer ieHeâueleerletve peeies JneJes. (48-51)
pÙee ueeskeâebvee ÙeebÛÙeehetJeea Deecner «ebLe efouee neslee les Ùee (kegâjDeeve) Jej ßeæe
"sJeleele.12 DeeefCe pesJne ns lÙeebvee SskeâefJeues peeles lesJne les cnCeleele keâer, ‘‘Deecner ÙeebÛÙeeJej
ßeæe "sJeueer, ne KejesKejÛe melÙe Deens DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve. Deecner lej
heefnuÙeeheemetveÛe cegefmuece Deenesle.’’ ns les ueeskeâ Deensle pÙeebvee lÙeebÛee ceesyeouee oesve JesUe
efouee peeF&ue,13 lÙee Â{lesyeöue peer lÙeebveer oeKeefJeueer. les JeeF&šeÛes YeuÙeeves efveJeejCe
keâjleele DeeefCe peer keâener GhepeerefJekeâe lÙeebvee Deecner efoueer Deens,lÙeeletve les KeÛe& keâjleele,
DeeefCe pesJne lÙeebveer yee<keâU iees° Sskeâueer lesJne ns meebietve lÙeeheemetve Deefuehle Peeues keâer,
‘‘DeeceÛeer ke=âlÙes DeeceÛÙeemee"er DeeefCe legceÛeer ke=âlÙes legceÛÙeemee"er, legcneuee meueece Deens.
10) cnCepes cekeäkesâleerue keâeefHeâjebveer cetmee (De.) ÙeebveeÛe keâes"s ceeveues nesles keâer Deelee, ‘‘cegncceo (me.)
Ùeebvee les Ûecelkeâej keâe efoues iesues veenerle pes npejle cetmee (De.) Ùeebvee efoues iesues nesles’’, Demes
meebieleele.
11) cnCepes kegâjDeeve DeeefCe leewjele oesvner.
12) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demes veener keâer meJe& «ebLeOeejkeâ (Ùentoer Je FmeeF&) ÙeeJej F&ceeve DeeCeleele lej ne
mebkesâle JeemleefJekeâheCes lÙee Iešveskeâ[s Deens peer ne metjn GlejCÙeeÛÙee keâeUele Ie[ueer nesleer Je
ÙeeÛÙeeves cekeäkeâeJeemeeRvee ueefppele keâjCeÙeeÛee nslet Deens keâer legcner DeeheuÙee Iejer DeeuesuÙee
osCeieeruee "eskeâjerle Deenele. JeemleefJekeâheCes otjotjÛes ueeskeâ ÙeeÛeer Keyejyeele Ssketâve Ùesle Deensle Je
efleÛeer keâoj DeesUKetve lÙeeheemetve ueeYe Iesle Deensle. leer Iešvee efpeÛÙeekeâ[s ne mebkesâle Deens, DeMeer
keâer peJeUpeJeU 20 ef¡emleer ueeskeâ nyeMentve hewiebyej cegncceo (me.) peJeU Deeues Je lÙeebÛÙeekeâ[tve
kegâjDeeve Ssketâve lÙeebveer F&ceeve DeeCeues.
13) cnCepes Skeâ ceesyeouee hetJeeaÛÙee «ebLeeJej F&ceeve DeeCeCÙeeÛee Je ogmeje ceesyeouee kegâjDeeveJej F&ceeve
DeeCeCÙeeÛee.
Deued]keâmeme 28 508 heeje 20
Deecner DemeYÙe ueeskeâebmeejKeer heæle Devegme¤ FefÛÚle veener.’’14 ns hewiebyej (me.), legcneuee
pees nJee Deens lÙeeuee legcner ceeie&oMe&ve ke⤠Mekeâle veener hejbleg Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees
lÙeeuee ceeie&oMe&ve keâjlees DeeefCe lees lÙee ueeskeâebvee ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCelees, pes ceeie&oMe&ve
mJeerkeâejCeejs Deensle. (52-56)
les meebieleele, ‘‘pej Deecner legceÛÙeeyejesyej Ùee ceeie&oMe&veeÛes DevegmejCe mJeerkeâejues lej
Deecneuee DeeceÛÙee Yetceerletve efnjeJetve šekeâues peeF&ue.’’15 keâeÙe ner JemlegefmLeleer veener keâer
Deecner Skeâe MeebleerhetCe& ‘njce’uee ÙeebÛÙeekeâefjlee efveJeememLeeve yeveefJeues, pÙeeÛÙeekeâ[s
njØekeâejÛeer HeâUs DeeCeueer peeleele, DeeceÛÙeekeâ[tve GhepeerefJekeâe cnCetve? hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer
yengleskeâ ueeskeâ peeCele veenerle.16 (57)
DeeefCe efkeâlÙeskeâ DeMee JemlÙee Deecner ve° kesâuÙee Deensle, pÙeebÛÙeeleerue ueeskeâ
DeeheuÙee GhepeerefJekesâJej ieJe& keâjerle nesles, lej hene, leer lÙeebÛeer efveJeememLeeves he[uesueer Deensle
pÙeele lÙeebÛÙeeveblej keäJeefÛeleÛe keâesCeer Jemeues Deens, mejlesMesJešer DeecnerÛe Jeejme nesTve
jeefnuees.17 (58)
DeeefCe legPee heeuevekeâlee& keâesCelÙeener Jemleeruee leesheÙeËle ve° keâjerle veener peesheÙeËle
lÙeeceOÙes lees SKeeoe Øesef<ele hee"efJele veener, pees lÙeebvee DeeceÛeer JeÛeves SskeâJeerue. DeeefCe
14) pesJne Ùee ueeskeâebveer F&ceeve DeeCeues lesJne Deyetpenueves lÙeebvee efMeJÙee efouÙee. ÙeeÛe iees°erÛee ÙesLes
GuuesKe nesle Deens.
15) DeßeæeJeble kegâjwMe Fmueece ve mJeerkeâejCÙeemee"er efveefceòe cnCetve peer iees° heg{s keâjerle Demele leerÛe
ner iees° Deens. lÙeebÛÙee cnCeCÙeeÛee DeLe& Demee neslee keâer Deepe lej Deecner Dejye DeveskesâÕejJeeoeRÛes
Oeeefce&keâ vesles yeveuees Deenesle hejbleg pej Deecner cegncceo (me.) ÙeebÛes cnCeCes ceevÙe kesâues lej meeje
Dejyemleeve DeeceÛee Me$et yevesue.
16) meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve lÙeebÛÙee efveefceòeeJej ns heefnues Gòej Deens. ÙeeÛee DeLe& Demee keâer ns ‘njce’
(keâeyeeie=n) pÙeeÛÙee Meebleer Je megjef#elelescegUs DeeefCe pÙeeÛÙee keWâõerÙelescegUs Deepe legcner Ùee
ueeÙekeâerÛes yeveuee Deenele keâer peieYejeleerue JÙeeheejer ceeue Ùee veeefhekeâ KeesNÙeele IesTve Ùesle Deens.
keâeÙe Ùeeuee ner Meebleer Je megjef#elelee DeeefCe ns keWâõerÙe mLeeve legceÛÙee SKeeÅee GheeÙeÙeespevescegUs
efceUeues Deens?
17) lÙeebveer heg{s kesâuesuÙee efveefceòeeÛes ogmejs Gòej Deens. ÙeeÛee DeLe& Demee keâer pÙee Oeveoewueleer DeeefCe
KegMeeueerJej legcner Ssšerle Deeuee Deenele Je pes njJeues peeCÙeeÛÙee Yeerleerheesšer DemelÙeeJej Â{
jenCes Je melÙeeheemetve efJecegKe nesT FefÛÚlee, nerÛe iees° keâOeerkeâeUer Deeo DeeefCe meceto
ueeskeâebveeosKeerue Øeehle nesleer, ceie keâeÙe ner iees° lÙeebvee JeeÛeJet Mekeâueer?
Deued]keâmeme 28 509 heeje 20
Deecner keâesCeleerner Jemleer ve° keâjerle veener, peesheÙeËle lesLeerue ueeskeâ DelÙeeÛeejer nesle veenerle. 18
(59)
legcne ueeskeâebvee pes keâener efoues Deens les kesâJeU Ssefnkeâ peerJeveeÛeer meeceg«eer Je lÙeeÛeer
MeesYee Deens DeeefCe pes keâener DeuueenpeJeU Deens les Ùeehes#ee Gòece Je Mes<elece Deens. keâeÙe
legcner yegæerÛee GheÙeesie keâjerle veener? yejs, lees ceveg<Ùe pÙeeuee Deecner Ûeebieues JeÛeve efoues
Demesue Je lees lÙeeuee Øeehle keâjCeeje Demesue, keâOeer lÙee ceeCemeemeejKee nesT Mekesâue keâeÙe
pÙeeuee Deecner kesâJeU Ssefnkeâ peerJeveeÛeer meeceg«eer efoueer Demesue DeeefCe ceie lees hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer efMe#eskeâefjlee npej kesâuee peeCeej Demesue? (60-61)
DeeefCe (efJeme¤ veÙes Ùee ueeskeâebveer) lÙee efoJemeeuee, pesJne lees Ùeebvee hegkeâejerue DeeefCe
efJeÛeejerue, ‘‘keâes"s Deensle les ceePes Yeeieeroej pÙeebÛÙeemebyebOeer legcner keâuhevee yeeUiele neslee?’’
ns keâLeve pÙeebvee ueeiet he[sue les cnCeleerue, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&! efve:mebMeÙe nsÛe les
ueeskeâ Deensle pÙeebvee Deecner heLeYeü<š kesâues nesles, Ùeebvee Deecner lÙeeÛeØekeâejs heLeYeü° kesâues
pÙeeØekeâejs Deecner mJele: ceeie&Yeü° Peeuees,19 Deecner DeeheuÙeemeceesj ÙeebÛÙee peyeeyeoejerletve cegòeâ
DemeuÙeeÛes peenerj keâjlees. ns DeeceÛeer lej Yeòeâer keâjerle veJnles.’’20 ceie Ùeebvee meebefieleues
peeF&ue keâer OeeJee keâje Deelee DeeheuÙee ceeveuesuÙee YeeieeroejebÛee. ns lÙeebvee nebkeâe ceejleerue
hejbleg les Ùeebvee keâenerÛe Gòej osCeej veenerle. DeeefCe ns ueeskeâ Øekeâeshe heentve Kesoeves cnCeleerue
keâer ns ceeie&oMe&ve mJeerkeâejCeejs Demeles lej! (62-64)
DeeefCe (efJeme¤ veÙes Ùee ueeskeâebveer) lÙee efoJemeeuee, pesJne lees Ùeebvee hegkeâejerue DeeefCe
efJeÛeejerue keâer, ‘‘pes Øesef<ele hee"efJeues iesues nesles lÙeebvee legcner keâeÙe Gòej efoues nesles?’’
lÙeeJesUsme keâesCelesner Gòej Ùeebvee metÛeCeej veener DeeefCe ns hejmhej SkeâceskeâebMeer efJeÛee¤osKeerue
MekeâCeej veenerle. leLeeefhe pÙeeves Deepe leewyee (he§eeòeehe) kesâueer DeeefCe ßeæe "sJeueer Je
18) ns lÙeebÛÙee efveefceòeeÛes eflemejs Gòej Deens. hetJeea pes ueeskeâmecetn ve° Peeues lÙeebÛes ueeskeâ DelÙeeÛeejer
yeveues nesles. hejbleg F&Õejeves lÙeebvee ve° keâjCÙeeDeieesoj Deeheues Øesef<ele hee"Jetve lÙeebvee meeJeOe kesâues.
lÙeebÛÙee lebyeerveblejosKeerue les DeeheuÙee Je›eâ Ûeeueerheemetve hejeJe=òe Peeues veener lesJne lÙeebvee ve°
kesâues. neÛe ceeceuee Deelee legceÛÙee heg{Ÿeelener Deens.
19) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle ceeveJe DeeefCe efpeVeebhewkeâer les Mewleeve nesle pÙeebvee peieele F&ÕejeÛes menYeeieer ceeveues
iesues nesles. pÙeebÛÙee JeÛeveeheg{s F&Õej Je lÙeeÛÙee Øesef<eleebÛeer JeÛeves DeceevÙe kesâueer iesueer nesleer Je
pÙeebÛÙee YejJebMeeJej mejUceeie& mees[tve peerJeveeÛes ÛegkeâerÛes ceeie& mJeerkeâejues iesues nesles. DeMee
ueeskeâebvee keâesCeer F&Õej DeeefCe jye cnšues Demees keâer vemees keâesCelÙeener efmLeleerle pesJne lÙeebÛes
DevegkeâjCe DeeefCe Dee%eeheeueve lÙeeØeceeCes kesâues iesues pÙeeØeceeCes F&ÕejeÛes kesâues heeefnpes lesJne
KeefÛeleÛe lÙeebvee F&MelJeele menYeeieer kesâues iesues.
20) cnCepes ns DeeceÛes veJns lej DeeheuÙee JeemeveebÛes oeme yeveues nesles.
Deued]keâmeme 28 510 heeje 20
melke=âlÙes kesâueer leesÛe ner Dehes#ee ke⤠Mekeâlees keâer lees lesLes meHeâuelee Øeehle keâjCeeNÙeebhewkeâer
Demesue. (65-67)
legPee heeuevekeâlee& efvecee&Ce keâjlees pes keâener FefÛÚlees DeeefCe (lees mJele:Ûe DeeheuÙee
keâeÙee&keâefjlee pÙeeuee FefÛÚlees) efveJe[ keâjlees, ner efveJe[ keâjCes Ùee ueeskeâebÛes keâece veJns.
Deuueen heefJe$e Deens DeeefCe Heâej GÛÛelece Deens lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ
keâjleele. legPee heeuevekeâlee& peeCelees pes keâener ns ceveeble ueheJetve "sJeleele DeeefCe pes keâener ns
Øekeâš keâjleele. leesÛe Skeâ Deuueen Deens pÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeer Yeòeâeruee hee$e veener.
lÙeeÛÙeeÛekeâefjlee mlegleer Deens Fnueeskeâeblener Je hejueeskeâeleosKeerue. Meemeve lÙeeÛesÛe Deens DeeefCe
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner meJe& hejleefJeues peeCeej Deenele. ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee meebiee, keâOeer
legcner ueeskeâebveer efJeÛeej kesâuee Deens keâeÙe? pej Deuueenves hegve®lLeeveeheÙeËle meowJe legceÛÙeeJej
je$e hemejefJeueer lej DeuueenKesjerpe lees keâesCe Demee F&Õej Deens pees legcnemee"er ØekeâeMe
DeeCeerue? legcner Sskeâle veener keâeÙe? Ùeebvee efJeÛeeje keâOeer legcner efJeÛeej kesâuee Deens keâer
Deuueenves hegve®lLeeveeheÙeËle legcneJej meowJe efoJeme jent efouee lej DeuueenKesjerpe lees keâesCe
F&Õej Deens pees legceÛÙeekeâefjlee je$e DeeCeerue pesCeskeâ¤ve legcner lÙeele efJeßeebleer IÙeeue? keâeÙe
legcneuee Gceiele veener? ner lÙeeÛeerÛe ke=âhee Deens keâer lÙeeves legcnekeâefjlee je$e Je efoJeme yeveefJeues
pesCeskeâ¤ve legcner (je$eer) efJeßeebleer efceUJeeue DeeefCe (efoJemee) DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee
ke=âheeØemeeo MeesOeeue. keâoeefÛele legcner ke=âle%e Jneue. (68-73)
(ue#eele "sJeeJee Ùee ueeskeâebveer) lees efoJeme pesJne lees Ùeebvee hegkeâejerue ceie efJeÛeejerue,
‘‘keâes"s Deensle ceePes les Yeeieeroej pÙeebÛeer FÛÚe legcner yeeUiele neslee?’’ DeeefCe Deecner ØelÙeskeâ
ueeskeâmecegoeÙeeletve Skeâ mee#eeroej yeensj DeeCet, ceie meebiet, ‘‘DeeCee Deelee Deeheues ØeceeCe’’
lÙee JesUsme Ùeebvee keâUtve Ûegkesâue keâer melÙe DeuueenÛÙee yeepetves Deens, DeeefCe ve° nesF&ue lÙeebÛes
les meieUs Keesšsveešs pes Ùeebveer jÛeues nesles. (74-75)
ner Skeâ nkeâerkeâle Deens keâer keâe¤ve ne cetmee (De.) ÛÙee ueeskeâmecetneleerue Skeâ ceeCetme
neslee, ceie lees DeeheuÙee ueeskeâmecetneefJe¤æ ogJe&le&veer Peeuee, DeeefCe lÙeeuee Deecner Flekesâ
Keefpeves osTve "sJeues nesles keâer lÙeebÛÙee efkeâuuÙee yeueJeeve ceeCemeeÛeer Skeâ peceele cees"Ÿee
keâ°eves GÛeuet Mekeâle nesleer. Skeâoe pesJne lÙeeÛÙee ueeskeâebveer lÙeeuee meebefieleues, ‘‘ieJe& keâ¤
peeT vekeâesme. Deuueen ieJe& keâjCeejebvee hemeble keâjerle veener. peer mebheòeer Deuueenves legue efoueer
Deens lÙeeheemetve cejCeesòej peerJeveeÛes Iej yeveefJeCÙeeÛeer keâeUpeer Ies DeeefCe peieeleeruener Deeheuee
Jeeše efJeme¤ vekeâesme. Ghekeâej keâj pÙeeØekeâejs Deuueenves legPÙeeJej Ghekeâej kesâues Deensle DeeefCe
peefceveerJej GheõJe ceepeefJeCÙeeÛee ØeÙelve ke⤠vekeâesme. Deuueenuee GheõJeer DeeJe[le veenerle.
‘‘lesJne lees cnCeeuee, ‘‘ns meJe&keâener lej ceuee lÙee %eeveecegUs efoues iesues Deens pes ceuee DeJeiele
Deens.’’ keâeÙe lÙeeuee ns ceenerle veJnles keâer Deuueenves lÙeeÛÙeehetJeea Deveskeâ DeMee ueeskeâebvee ve°
Deued]keâmeme 28 511 heeje 20 Deued]keâmeme 28 512 heeje 20

kesâues Deens pes lÙeeÛÙeehes#ee DeefOekeâ Meòeâer DeeefCe peceeJe yeeUiele nesles? DehejeOÙeebvee lej legcneJej «ebLe DeJelejuee peeF&ue. ne lej kesâJeU legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesves (legceÛÙeeJej
lÙeebÛes DehejeOe efJeÛeejues peele veenerle.21 (76-78) DeJelejuee Deens) cnCetve legcner DeßeæeJebleebÛes meneÙekeâ yevet vekeâe. DeeefCe Demes keâOeer Ie[lee
Skesâ efoJeMeer lees DeeheuÙee ueeskeâebÛÙeemeceesj efoceeKeele efveIeeuee, pes ueeskeâ Ssefnkeâ keâecee veÙes keâer DeuueenÛes mebkesâle pesJne legceÛÙeeJej DeJelejues peeleerue lej DeßeæeJebleebveer
peerJeveeÛes FÛÚgkeâ nesles les lÙeeuee heentve cnCet ueeieues, ‘‘Deecneueemegöe les meJe&keâener efceUeues legcneuee lÙeeheemetve hejeJe=òe keâjeJes. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s efvecebef$ele keâje DeeefCe keâoeefhe
Demeles pes keâe¤veuee efoues iesues Deens, ne lej cees"e YeeiÙeJeeve Deens.’’ hejbleg pes ueeskeâ %eeve DeveskesâÕejJeeÅeeble meeceerue nesT vekeâe, DeeefCe Deuueenmen keâesCelÙeener DevÙe GheemÙeeÛee OeeJee
yeeUieCeejs nesles les cnCet ueeieues, ‘‘Keso Deens legceÛÙee efmLeleerJej, DeuueenÛee ceesyeouee Gòece ke⤠vekeâe. lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe ogmeje keâesCeer GheemÙe veener. ØelÙeskeâ Jemlet veÕej Deens kesâJeU lÙee
Deens lÙee ceeCemeemee"er pees ßeæe "sJeerue DeeefCe melke=âlÙes keâjerue DeeefCe ner mebheòeer mebÙece DeefmlelJeeKesjerpe, meòeeefOekeâej lÙeeÛeeÛe Deens DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner meJe& hejleefJeues
yeeUieCeeNÙeebveeÛe Øeehle nesles.’’ (79-80) peeCeej Deenele. (85-88)
mejlesMesJešer Deecner lÙeeuee DeeefCe lÙeeÛÙee Iejeuee peefceveerle OemeJetve šekeâues, ceie
keâesCelÙeener lÙeeÛÙee meceLe&keâeÛee Demee mecetn veJnlee pees DeuueenÛÙeeefJe¤æ lÙeeÛÙee
ceoleermee"er OeeJeuee Demelee DeeefCe lees mJele:osKeerue Deeheueer ceole ke⤠Mekeâuee veener. Deelee
lesÛe ueeskeâ pes keâeue lÙeeÛÙee mLeeveeÛeer ceveer<ee yeeUiele nesles, cnCet ueeieues, ‘‘Keso Deens,
Deecner efJeme¤ve iesuees neslees keâer Deuueen DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeÛeer
GhepeerefJekeâe cegyeuekeâ keâjlees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee yesleeÛeerÛe oslees. pej Deuueenves
DeeceÛÙeeJej Ghekeâej kesâues vemeles lej Deecneueemegæe peefceveerle OemeefJeues Demeles. Keso Deens keâer
DeeceÛÙee mcejCeele jeefnues veener keâer DeßeæeJebleebvee ÙeMe Øeehle nesle vemeles.’’ (81-82)
les cejCeesòej peerJeveeÛes22 Iej lej Deecner lÙee ueeskeâebmee"er Keeme ke⤠pes he=LJeerJej
Deeheueer MesKeer efcejJet FefÛÚle veenerle DeeefCe GheõJeosKeerue ceepeJet FefÛÚle veenerle DeeefCe
MesJešer Yeues F&MehejeÙeCeebmee"erÛe Deens. pees keâesCeer YeuesheCee IesTve ÙesF&ue lÙeeÛÙeemee"er
lÙeehes#ee ßes‰ YeueeF& Deens DeeefCe pees JeeF&š IesTve ÙesF&ue lej Deheke=âlÙes keâjCeeNÙeebvee lemeeÛe
ceesyeouee efceUsue pemes ke=âlÙe les keâjerle Deensle. (83-84)
ns hewiebyej (me.), efJeÕeeme "sJee keâer pÙeeves ns kegâjDeeve legceÛÙeemee"er DeefveJeeÙe&
"jefJeues23 Deens lees legcneuee Skeâe Gòece heefjCeleerheÙeËle heesnÛeefJeCeeje Deens. Ùee ueeskeâebvee
meebiee, ‘‘ceePee heeuevekeâlee& YeuÙeeØekeâejs peeCelees keâer ceeie&oMe&ve IesTve keâesCe Deeuesue Deens
DeeefCe keâesCe GIe[ heLeYeü°lesle iegjHeâšuesuee Deens. legcner Ùee iees°erÛes cegUerÛe hee$e veenerle keâer
21) cnCepes DehejeOeer lej DemeeÛe oeJee ceeb[erle Demeleele keâer Deecner Heâej Ûeebieues ueeskeâ Deenesle.
lÙeebÛÙeele og°eF& Deens ns keâes"s les ceevÙe keâjerle Demeleele. hejbleg lÙeebÛeer efMe#ee lÙeebÛÙee mJele:
keâyegueerJej DeJeuebyetve Demele veener. lÙeebvee pesJne Oejues peeles lesJne lÙeebvee efJeÛee¤ve Oejues peele
veener keâer meebiee legceÛes DehejeOe keâesCeles Deensle.
22) DeefYeØesle Deens mJeie&, JeemleefJekeâ meHeâuelesÛes pes ef"keâeCe Deens.
23) cnCepes ¢ee kegâjDeeveves F&ÕejeÛÙee efveefce&leerheÙeËle heesnÛeefJeCÙeeÛeer DeeefCe lÙeeÛeer efMekeâJeCe osCÙeeÛeer
Je lÙeeÛÙee DeeosMeevegmeej peieeÛeer megOeejCee keâjCÙeeÛeer peyeeyeoejer legceÛÙeeJej šekeâueer Deens.
DeuedDevedkeâyetle 29 513 heeje 20
29 metjn DeuedDevedkeâyetle
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 69)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ ueeÓÓce ceerÓÓce. keâeÙe ueeskeâ Demes mecepetve yemeues Deensle keâer lÙeebvee kesâJeU
Flekesâ cnšuÙeeJej mees[tve efoues peeF&ue keâer, ‘‘Deecner ßeæe "sJeueer.’’ DeeefCe lÙeebvee
DepeceeefJeues peeCeej veener? Jemlegle: Deecner lÙee meJe& ueeskeâebÛeer hejer#ee Iesleueer Deens pes
ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle. Deuueenuee lej ns DeJeMÙe heeneJeÙeeÛes Deens keâer Kejs keâesCe
Deensle DeeefCe Keesšs keâesCe. (1-3)
DeeefCe keâeÙe les ueeskeâ peer JeeF&š ke=âlÙes keâjerle Deens1 ns mecepetve yemeues Deensle, keâer les
DeecneJej ceele keâjleerue? cees"s ÛegkeâerÛes Devegceeve Deens pees les ueeJeerle Deensle. (4)
pees keâesCeer DeuueenMeer Yesš nesCÙeeÛeer Dehes#ee yeeUielees (lÙeeuee ceenerle JneJes keâer)
Deuueenves efveef§ele kesâuesueer JesU ÙesCeejÛe Deens, DeeefCe Deuueen meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees.
pees keâesCeer ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjerue, mJele:ÛÙeeÛe keâuÙeeCeekeâefjlee keâjerue.2 Deuueen
efveef§eleÛe peieJeeefmeÙeebheemetve efvejhes#e Deens.3 DeeefCe pes ueeskeâ ßeæe "sJeleerue DeeefCe melke=âlÙes
keâjleerue lÙeebÛÙeeleerue JeeF&š Deecner otj ke⤠DeeefCe lÙeebvee lÙeebÛÙee meJeexlke=â° ke=âlÙeebÛee
ceesyeouee osT. (5-7)
Deecner ceeveJeeuee DeeosMe efouee keâer lÙeeves DeeheuÙee DeeF&Jeef[ueebMeer meodJÙeJenej
keâjeJee. hejbleg pej lÙeebveer legPÙeeJej oyeeJe DeeCeuee keâer let ceePÙeeyejesyej SKeeÅee DeMee
(GheemÙee) uee Yeeieeroej "jJeeJes pÙeeuee let (ceePee Yeeieeroej cnCetve) peeCele veenerme lej
lÙeebÛeer Dee%ee heeUt vekeâesme.4 ceePÙeekeâ[sÛe legcne meJeeËvee hejletve ÙeeJeÙeeÛes Deens. ceie ceer
1) JeCe&veMewueerves ns mhe° nesles keâer Ùee ueeskeâeves DeefYeØesle les DelÙeeÛeejer nesle, pes F&ceeve DeeCeCeeNÙeebJej
DelÙeeÛeej keâjerle nesles DeeefCe Fmueeceer DeeJeenveeuee hejeYetle keâjCÙeemee"er JeeF&šeleueer JeeF&š
meeOeves GheÙeesieele DeeCeerle nesles.
2) ‘cegpeeefno’ (ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle DeßeæeJebleebÛÙee cegkeâeyeuÙeele melÙeOecee&Ûeer
heleekeâe GÛÛe keâjCÙee Je jeKeCÙeemee"er ØeeCeheCee}e ueeJeCeeje.
3) cnCepes Deuueen legceÛÙeekeâ[s DeMee ØeÙelveebÛÙee hejekeâe‰sÛeer ceeieCeer DeMeemee"er keâjerle Deens keâer
lÙeeÛeer keâener iejpe lÙeecegUs De[keâuesueer DemeeJeer (ceDeepeuueen) Demes veener lej ns legceÛÙee
mJele:ÛÙee veweflekeâ DeeefCe DeOÙeeeflcekeâ GVeleerÛes meeOeve Deens.
4) pÙee le®Ceebveer cekeäkesâle F&ceeve DeeCeues nesles lÙeebÛes DeeF&Je[erue lÙeebÛÙeeJej Demee oyeeJe DeeCeerle
nesles keâer lÙeebveer F&ceeveheemetve hejeJe=òe JneJes. Ùeemee"er Heâcee&efJeues iesues keâer DeeF& Je Jeef[ueebÛes nkeäkeâ
DeeheuÙee peeieer hejbleg F&ÕejeÛÙee ceeiee&heemetve lÙeebveer jesKeeJes Demee nkeäkeâ lÙeebvee Øeehle veener.
DeuedDevedkeâyetle 29 514 heeje 20
legcneuee oeKeJeerve keâer legcner keâeÙe keâjerle jeefnuee Deenele. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer
Demesue Je pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Demeleerue, lÙeebvee Deecner pe¤j meoeÛeejeRceOÙes meceeefJe°
keâ¤. (8-9)
ueeskeâebhewkeâer keâesCeer Demee Deens pees cnCelees keâer Deecner ßeæe "sJeueer DeuueenJej hejbleg
pesJne lees DeuueenÛÙee yeeyeleerle meleeefJeuee iesuee lesJne ueeskeâebveer IesleuesuÙee hejer#esuee lÙeeves
DeuueenÛÙee ØekeâesheeØeceeCes uesKeues. Deelee pej legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve efJepeÙe Je meneÙÙe
Deeues lej neÛe ceveg<Ùe meebiesue keâer, ‘‘Deecner lej legceÛÙeeyejesyej neslees.’’ keâeÙe peieJeeefmeÙeebÛeer
ceve:efmLeleer Deuueenuee ÛeebieuÙeeØekeâejs ceenerle veener? DeeefCe Deuueenuee lej ns DeJeMÙe
heeneJeÙeeÛes Deens keâer ßeæeJeble keâesCe Deensle DeeefCe oebefYekeâ keâesCe? (10-11)
ns DeßeæeJeble ueeskeâ ßeæeJebleebvee cnCeleele keâer, legcner DeeceÛÙee heæleerÛes DeJeuebye
keâje DeeefCe legceÛes DehejeOe Deecner DeeceÛÙeeJej IesT. Jemlegle: lÙeebÛÙee DehejeOeebhewkeâer les
keâenerner DeeheuÙeeJej IesCeej veenerle. les Deieoer Keesšs yeesuele Deensle. nesÙe, DeJeMÙe les Deeheues
DeesPesner GÛeueleerue DeeefCe DeeheuÙee DeesPÙeeyejesyejÛe DevÙe yejsÛemes DeesPesmegæe.5 DeeefCe
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer efveef§eleÛe lÙee kegâYeeb[ jÛeCÙeeefJe<eÙeer lÙeebÛeer efJeÛeejCee nesF&ue, pes les
keâjerle jeefnues Deensle. (12-13)
Deecner vetn (De.) uee lÙeeÛÙee ueeskeâmecetnekeâ[s hee"efJeues DeeefCe lees heVeeme keâceer Skeâ
npeej Je<ex lÙeebÛÙeeceOÙes jeefnuee mejlesMesJešer lÙee ueeskeâebvee JeeoUeves ÙesTve Iesjues Ùee efmLeleerle
keâer les DelÙeeÛeejer nesles. ceie vetn (De.) uee DeeefCe ieueyeleJeeuÙeebvee Deecner JeeÛeefJeues DeeefCe
lÙeeuee peieJeeefmeÙeebmee"er yeesOeØele mebkesâle yeveJetve "sJeues.6 (14-15)
DeeefCe FyeÇenerce (De.) uee hee"efJeues pesJne lÙeeves DeeheuÙee ueeskeâmecetneuee meebefieleues,
‘‘DeuueenÛeer Yeòeâer keâje Je lÙeeÛes YeÙe yeeUiee. ns legceÛÙeemee"er Gòece Deens pej legcner
peeCeues. legcner Deuueenuee mees[tve pÙeebÛeer hetpee keâjerle Deenele les kesâJeU hegleUs Deensle DeeefCe
legcner Skeâ DemelÙe Ie[Jeerle Deenele, JeemleefJekeâle: DeuueenefMeJeeÙe pÙeebÛeer legcner Gheemevee
keâjlee les legcneuee keâesCeleerner GhepeerefJekeâe osCÙeeÛeer Sshele yeeUiele veenerle. DeuueenpeJeU
GhepeerefJekeâe ceeiee DeeefCe lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâje DeeefCe lÙeeÛÙeeØeleer ke=âle%elee oeKeJee DeeefCe
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner hejleefJeues peeCeej Deenele. DeeefCe pej legcner Keesšs "jJeerle Demeeue lej
legceÛÙeehetJeea Deveskeâ ueeskeâmecegoeÙeebveer Keesšs "jefJeues Deens. DeeefCe hewiebyej (me.) Jej mhe°heCes
mebosMe heesnÛeefJeCÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeleerner peyeeyeoejer veener. (16-18)
5) cnCepes Skeâ DeesPes mJele: ceeie&Yeü° DemeCÙeeÛes DeeefCe ogmejs DeesPes Flejebvee ceeie&Yeü° keâjCes DeLeJee
ceeie&Yeü° keâjCÙeeme Yeeie hee[CÙeeÛes.
6) cnCepes lÙee veeJesuee DeLeJee vetn (De.) ÙeebÛÙee pevemecetneJejerue ØekeâesheeÛÙee Ùee Iešvesuee yeesOeØele
efveMeeCeer yeveefJeues.
DeuedDevedkeâyetle 29 515 heeje 20
keâeÙe Ùee ueeskeâebveer keâOeer heeefnuesÛe veener keâer keâMeeØekeâejs Deuueen me=°erÛee ØeejbYe keâjlees
ceie lÙeeÛeer hegvejeJe=òeer keâjlees? KeefÛeleÛe ner (hegvejeJe=òeer lej) Deuueenmee"er DeefOekeâ megueYe
Deens. Ùeebvee meebiee keâer YetleueeJej efnb[e, efHeâje DeeefCe hene keâer lÙeeves keâMeeØekeâejs me=°erÛee
ØeejbYe kesâuee Deens. ceie Deuueen ogmeNÙeeboeosKeerue peerJeve Øeoeve keâjerue. efveef§eleÛe Deuueen
ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deens, Jeešsue lÙeeuee efMe#ee keâjerue Je Jeešsue lÙeeJej ke=âhee keâjerue.
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner JeUefJeues peeCeej Deenele. legcner YetleueeJejner efJeJeMe keâjCeejs veener Je
DeekeâeMeeblemegæe veener. DeeefCe Deuueenheemetve JeeÛeefJeCeeje keâesCeer j#ekeâ DeeefCe meneÙekeâ
legceÛÙeemee"er veener. pÙee ueeskeâebveer DeuueenÛÙee mebkesâleebÛee DeeefCe lÙeeÛÙee YesšerÛee Fvkeâej
kesâuee Deens les ceePÙee ke=âhesmebyebOeer efvejeMe Peeues Deensle,7 DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er ÙeeleveeoeÙekeâ
efMe#ee Deens. (19-23)
ceie FyeÇenerce (De.) ÛÙee ueeskeâebÛes Gòej ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâenerner veJnles keâer, les
cnCeeues, ‘‘"ej keâje Ùeeuee DeLeJee peeUtve šekeâe Ùeeuee’’ mejlesMesJešer Deuueenves lÙeeuee
Deie>erheemetve JeeÛeefJeues, efveef§eleheCes Ùeele mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes ßeæe "sJeCeejs
Deensle. DeeefCe lÙeeves meebefieleues, ‘‘legcner Ssefnkeâ peerJeveele lej Deuueenuee mees[tve cetleeAvee
DeeheuÙeeojcÙeeve ØesceeÛes meeOeve yeveefJeues Deens,8 heCe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer legcner
SkeâceskeâeÛee Fvkeâej DeeefCe Skeâ ogmeNÙeeÛee efOekeäkeâej keâjeue, DeeefCe Deie>er legceÛes ef"keâeCe
Demesue, DeeefCe keâesCeer legceÛee meneÙekeâ vemesue.’’ lÙeeJesUer uetle (De.) ves lÙeeuee ceeveues,
DeeefCe FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceer ceePÙee heeuevekeâlee&keâ[s osMeeblej keâjlees. lees
peyejomle Deens DeeefCe yegefæceeve Deens. DeeefCe Deecner lÙeeuee Fmenekeâ (De.) Je Ùeeketâye (De.)
(meejKeer mebleleer) Øeoeve kesâueer DeeefCe lÙeebÛÙee JebMeele Øesef<elelJe DeeefCe «ebLe "sJeues Je lÙeebvee
peieele lÙeeÛee ceesyeouee efouee DeeefCe cejCeesòej peerJeveeceOÙes lees efveef§eleheCes meoeÛeeNÙeebhewkeâer
Demesue. (24-27)
7) cnCepes lÙeebÛÙeemee"er keâmeueener Jeeše ceePÙee ke=âhesle veener. lÙeebveer ceePÙee ke=âhesle Jeeše
efceUefJeCÙeeÛeer DeeMee OejeJeer Ùeeyeeyeleerle lÙeebÛÙeemee"er keâesCeleener JeeJe veener. lÙeebveer pesJne
hej}eskeâeÛee Fvkeâej kesâuee Deens Je lÙeebvee keâOeer F&Õejemeceesj npej JneJeÙeeÛes Deens, ns lÙeebveer
ceevÙeÛe kesâuesues veener lesJne ÙeeÛee DeLe& Demee keâer lÙeebveer F&Õejekeâ[tve ceeHeâerÛeer Je ye#eermeeÛeer cegUele
DeeMeeÛe Oejueer veener.
8) cnCepes legcner F&ÕejesheemevesSJs epeer cetefle&hetpesÛÙee DeeOeejeJej DeeheuÙee meecetefnkeâ peerJeveeÛeer GYeejCeer
kesâuesueer Deens pesCeskeâ¤ve ueewefkeâkeâ peerJeveehegjles legceÛÙee je°^erÙelJeeÛeer Ie[er veerš ueeJeueer peeT
Mekeâles keâejCe ÙesLes keâmeuÙeener ßeæsJej ueeskeâ Skeâ$e nesT Mekeâleele, ceie les melÙe Demees keâer
DemelÙe, DeeefCe Demeues meJe&Ûe Skeâeshes DeeefCe Skeâ$eerkeâjCe, ceie les efkeâleerner ÛegkeâerÛÙee ßeæsÛÙee
DeeOeejs keâe Demet veÙes, hejmhejeleerue efce$elJe, veelesJeeF&keâer, YeeTyebokeâer DeeefCe Flej meJe& Oeeefce&keâ,
meeceeefpekeâ, meebmke=âeflekeâ, DeeefLe&keâ Je jepekeâerÙe mebyebOe ØemLeeefhele keâjCÙeeÛes meeOeve yevet Mekeâleele.
DeuedDevedkeâyetle 29 516 heeje 20
DeeefCe Deecner uetle (De.) uee hee"efJeues. lees DeeheuÙee ueeskeâebvee cnCeeuee, ‘‘legcner lej
les DeMueerue ke=âlÙe keâjlee pes legceÛÙeehetJeea peieeleerue ueeskeâebhewkeâer keâesCeerÛe kesâuesues veener. keâeÙe
legceÛeer ner DeJemLee Deens keâer heg®<eepeJeU peelee, DeeefCe Jeešceejer keâjlee Je DeeheuÙee meYesle
JeeF&š ke=âlÙes keâjlee?’’ ceie keâesCelesner Gòej lÙeeÛÙee ueeskeâebheeMeer ÙeeefMeJeeÙe veJnles keâer lÙeebveer
meebefieleues, ‘‘IesTve Ùes DeuueenÛee Øekeâeshe pej let Keje DemeMeerue.’’ uetle (De.) ves meebefieleues,
‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, Ùee GheõJeer ueeskeâebÛÙeeefJe¤æ ceuee meneÙÙe keâj.’’ (28-30)
DeeefCe pesJne DeeceÛes otle FyeÇenerce (De.) peJeU megJeelee& IesTve heesnÛeues lesJne lÙeebveer
lÙeeuee meebefieleues, ‘‘Deecner Ùee JemleerÛÙee ueeskeâebvee ve° keâjCeej Deenesle.9 Ùee JemleerÛes ueeskeâ
YeÙebkeâj DevÙeeÙeer yeveuesues Deensle.’’ FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘lesLes lej uetle GheefmLele
Deens.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecner Ûeebieues peeCelees keâer lesLes keâesCe keâesCe Deensle.’’ Deecner
JeeÛeefJeues lÙeeuee Je lÙeeÛÙee kegâšgbefyeÙeebvee lÙeeÛÙee helveeruee JeieUtve, lÙeeÛeer helveer ceeies
jenCeeNÙeebhewkeâer nesleer. (31-32)
ceie pesJne DeeceÛes otle, uetle (De.) heeMeer heesnÛeues lesJne lees lÙeebÛÙee Deeieceveeves
DelÙeble DemJemLe Je lebieùoÙeer yeveuee, lÙeebveer meebefieleues, ‘‘efYeT vekeâe Je og:KeosKeerue keâ¤
vekeâe. Deecner legcneuee Je legceÛÙee kegâšgbefyeÙeebvee JeeÛeJet, legceÛÙee helveerKesjerpe keâer peer ceeies
jenCeeNÙeebhewkeâer Deens. Deecner Ùee Jemleerleerue ueeskeâebJej DeekeâeMeebletve Øekeâeshe keâesmeUefJeCeej
Deenesle lÙee ogjeÛeejeyeöue pes ns keâjerle jeefnues Deensle.’’ DeeefCe Deecner lÙeeJemleerÛeer Skeâ
GIe[ KetCe "sJeueer Deens,10 lÙee ueeskeâebmee"er pes yegæerÛee Jeehej keâjleele. (33-35)
DeeefCe Deecner ceoÙevekeâ[s lÙeebÛes YeeT MetSsye (De.) uee hee"efJeues. lÙeeves meebefieleues,
‘‘ns ceePÙee ueeskeâebvees, DeuueenÛeer Yeòeâer keâje DeeefCe Debeflece efoveeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe
he=LJeerJej GheõJeer yevetve Deeflejskeâ keâjerle efHe⤠vekeâe.’’ hejbleg lÙeebveer lÙeeuee Keesšs "jefJeues.
9) ‘Ùee Jemleer’Ûee mebkesâle uetle (De.) ÛÙee ueeskeâmecetneÛÙee ØeosMeekeâ[s neslee. npejle FyeÇenerce (De.)
lÙeeJesUer HeâuemleerveÛÙee efnye¤ve (nuueerÛes DeueKeueerue) Menjer jenele Demele. lÙee MenjeÛÙee
Deeie>sÙe efoMesle keâener cewue DeblejeJej ce=le DeblejeJej lees Yeeie efJeÅeceeve Deens pesLes hetJeea uetle (De.)
Ûee ueeskeâmecetn yemeuesuee neslee. nuueer lÙeeJej mecegõeÛes heeCeer hemejues Deens. ne ØeosMe meKeue
Yeeieele efmLele Demetve efnye¤veÛÙee GÛÛe heJe&leebJe¤ve mhe°heCes efomelees. cnCetveÛe HeâefjMlÙeebveer
lÙeekeâ[s efveoxMe keâ¤ve npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebvee meebefieleues keâer, ‘‘Deecner ner Jemleer ve°
keâjCeej Deenesle.’’
10) Ùee GIe[ efveMeeCeerves DeefYeØesle ce=lemecegõ Deens, Ùeeuee uetle mecegõ Demesner cnšues peeles. efoJÙe
kegâjDeeveele Deveskeâ ef"keâeCeer cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebvee GösMetve Heâcee&efJeues iesues Deens keâer lÙee
DelÙeeÛeejer ueeskeâmecetneJej lÙeeÛÙee ke=âlÙeebheeÙeer pees Øekeâeshe keâesmeUuee neslee, lÙeeÛeer Skeâ efveMeeCeer
Deepener Deece jepeceeiee&Jej ceewpeto Deens. efleuee legcner meerefjÙeekeâ[s DeeheuÙee JÙeeheejer ØeJeemeele
peeleevee je$eved efoJeme heenele Demelee.
DeuedDevedkeâyetle 29 517 heeje 21
mejlesMesJešer Skeâe YeÙebkeâj Yetkebâheeves lÙeebvee iee"ues DeeefCe les DeeheuÙee Iejeble he[ues les he[tveÛe
jeefnues. (36-37)
DeeefCe Deeo Je meceto ueeskeâebvee Deecner ve° kesâues. legcner leer mLeUs heeefnueer Deensle pesLes
les jenele nesles. lÙeebÛÙee ke=âlÙeebvee Mewleeveeves lÙeebÛÙeemee"er MeesefYeJeble yeveefJeues DeeefCe lÙeebvee
mevceeiee&heemetve otj kesâues, JeemleefJekeâle: les meg%e nesles. DeeefCe keâe¤ve, efHeâjDeewve Je neceeve
Ùeebvee Deecner ve° kesâues. cetmee (De.) lÙeebÛÙeepeJeU GppJeue mebkesâle IesTve Deeuee, hejbleg
he=LJeerJej lÙeebveer DeeheuÙee cees"sheCeeÛee Denbkeâej kesâuee, JeemleefJekeâle: les ceele ke⤠MekeâCeejs
veJnles. mejlesMesJešer Deecner ØelÙeskeâeuee lÙeeÛÙee iegv¢eeble hekeâ[ues. ceie lÙeebÛÙeehewkeâer kegâCeeJej
Deecner oie[ebÛee Je<ee&Je keâjCeejs PebPeeJeele hee"efJeues DeeefCe kegâCeeuee YeÙebkeâj mHeâesševes iee"ues
lej kegâCeeuee Deecner peefceveerle OemeefJeues DeeefCe kegâCeeuee yeg[Jetve šekeâues. Deuueen lÙeebÛÙeeJej
DelÙeeÛeej keâjCeeje veJnlee heCe les mJele:Ûe DeeheuÙeeJej DelÙeeÛeej keâjerle nesles. (38-40)
pÙee ueeskeâebveer Deuueenuee mees[tve Flejebvee Jeeueer yeveefJeues Deens, lÙeebÛes GoenjCe
keâesàÙeemeejKes Deens, pees Deeheues Skeâ Iej yeveefJelees DeeefCe meJe& Iejebhes#ee peemle ogye&ue
keâesàÙeeÛes IejÛe Demeles. Ùeebvee %eeve Demeles lej! ns ueeskeâ Deuueenuee mees[tve pÙee keâesCee
JemletÛee OeeJee keâjleele, Deuueen lÙeeuee ÛeebieuesÛe peeCelees DeeefCe leesÛe peyejomle DeeefCe
yegefæceeve Deens. ner GoenjCes DeecneR ueeskeâebÛÙee ØeyeesOeveemee"er osle Demelees, hejbleg Ùeebvee lesÛe
ueeskeâ mecepeleele pes %eeve yeeUieCeejs Deensle. Deuueenves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee
melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâues Deens. Jemlegle: Ùeele Skeâ mebkesâle Deens ßeæeJebleebmee"er.
(41-44)
ns hewiebyej (me.), he"ve keâje Ùee «ebLeeÛes pees legceÛÙeekeâ[s efoJÙeyeesOeÉejs hee"efJeuee iesuee
Deens DeeefCe veceepe keâeÙece keâje, efveef§eleÛe veceepe, DeMueerue Je Deheke=âlÙeebheemetve jesKeles
DeeefCe DeuueenÛes mcejCe Ùeentvener cees"er iees° Deens.11 Deuueen peeCelees legcner ueeskeâ pes keâener
keâjlee. (45)
DeeefCe «ebLeOeejkeâebMeer Jeeo Ieeuet vekeâe hejbleg Gòece jerleerves, lÙee ueeskeâebKesjerpe pes
11) DeLe& Demee keâer DeMueerue ke=âlÙeebheemetve jesKeCes lej Skeâ ueneve iees° Deens, DeuueenÛes mcejCe
cnCepes veceepeÛes ueeYe Ùeentve Heâej peemle Deensle.
DeuedDevedkeâyetle 29 518 heeje 21
lÙeebÛÙeehewkeâer DevÙeeÙeer Demeleerue12 DeeefCe lÙeebvee meebiee, ‘‘Deecner ßeæe "sJeueer Deens lÙee
JemletJejner peer DeeceÛÙeekeâ[s hee"efJeueer iesueer Deens DeeefCe lÙee JemlegJejosKeerue peer legceÛÙeekeâ[s
hee"efJeueer iesueer nesleer, DeeceÛee F&Õej legceÛee F&Õej SkeâÛe Deens DeeefCe Deecner lÙeeÛesÛe
(Dee%eeOeejkeâ) cegefmuece Deenesle.’’ (ns hewiebyej (me.)) Deecner ÙeeØeceeCesÛe legceÛÙeekeâ[s «ebLe
DeJelejuee Deens,13 cnCetve les ueeskeâ pÙeebvee Deecner hetJeea «ebLe efouee neslee les ÙeeJej ßeæe
"sJeleele.14 DeeefCe Ùee ueeskeâebhewkeâerosKeerue yejsÛemes ÙeeJej ßeæe "sJeerle Deensle15 DeeefCe
DeeceÛÙee mebkesâleebÛee Fvkeâej kesâJeU DeßeæeJebleÛe keâjleele. (46-47)
ns hewiebyej (me.), legcner ÙeehetJeea keâesCelesner «ebLe JeeÛelener veJnlee DeeefCe DeeheuÙee
neleebveer efuenerlener veJnlee. pej Demes Demeles lej DemelÙeJeeoer Mebkesâle he[t Mekeâle nesles. Jemlegle:
ns GppJeue mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebÛÙee Deble:keâjCeele pÙeebvee %eeve Øeehle kesâues iesues Deens, 16
DeeefCe DeeceÛÙee mebkesâleebÛee Fvkeâej keâjerle veenerle hejbleg les, pes DevÙeeÙeer Deensle. ns ueeskeâ
cnCeleele, ‘‘keâe GlejefJeues iesues veenerle Ùee JÙeòeâerJej mebkesâleefÛevns ÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&-
keâ[tve?’’ meebiee, ‘‘mebkesâleefÛevns lej DeuueenheeMeer Deensle DeeefCe ceer kesâJeU meeJeOe keâjCeeje
12) cnCepes pes ueeskeâ DelÙeeÛeejer Jele&ve Debefiekeâejleerue lÙeebÛÙeeMeer lÙeeÛÙee DevÙeeÙeeÛÙee mJe¤heevegmeej
efJeefYeVe Jele&vesner mJeerkeâejueer peeT Mekeâleele. DeLe& Demee keâer ØelÙeskeâ JesUer, ØelÙeskeâ efmLeleerle DeeefCe
ØelÙeskeâ ØekeâejÛÙee ueeskeâebÛÙee cegkeâeyeuÙeele ce=ot DeeefCe iees[Ûe yevetve jent veÙes keâer peieeves melÙeeÛes
DeeJeenve keâjCeeNÙeebÛÙee meppevelesuee ogyeUsheCee DeeefCe ueeÛeejer mecepetve yemeeJes. Fmueece
DeeheuÙee DevegÙeeÙeebvee meYÙelee Je meppeveheCee DeeefCe mecebpemeheCee lej pe¤j efMekeâefJelees hejbleg
ueeÛeejer DeeefCe ogyeUsheCee helkeâjCes efMekeâJeerle veener keâer lÙeebveer ØelÙeskeâ DelÙeeÛeejeRmee"er ce=otIeeme
yevetve jeneJes.
13) ÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. Skeâ Demee keâer pÙeeØeceeCes hetJeeaÛÙee Øesef<eleebJej Deecner «ebLe
GlejefJeues nesles; lÙeeÛeØeceeCes Deelee ne «ebLe legceÛÙeeJej GlejefJeuee Deens. ogmeje Demee keâer DeeceÛÙee
DeieesojÛÙee «ebLeebÛee Fvkeâej keâ¤ve veJns lej lÙee meJeeËvee ceevÙe keâ¤ve Ùeeuee ceeveeJes ÙeeÛe
efMekeâJeCeermen Deecner ne «ebLe GlejefJeuee Deens.
14) ceeieerue Je heg{erue meboYee&Je¤ve ns Deieoer mhe° nesle Deens keâer ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle meJe&Ûe «ebLeOeejkeâ
Deensle Demes veener lej pÙeebvee F&Õejer «ebLeeÛes Kejs %eeve DeeefCe Deekeâueve ueeYeues nesles, pes KeNÙee
DeLee&ves «ebLeOeejkeâ nesles lesÛe «ebLeOeejkeâ Deensle.
15) ‘Ùee ueeskeâeb’Ûee mebkesâle DejyeJeeefmeÙeebkeâ[s Deens. DeLe& Demee keâer melÙeefØeÙe ueeskeâ ØelÙeskeâ peeieer ÙeeJej
ßeæe "sJele Deensle ceie les «ebLeOeejkeâebhewkeâer Demeesle keâer «ebLeOeejkeâ vemeuesuÙeebhewkeâer Demeesle.
16) cnCepes Skeâe efvej#ejekeâ[tve kegâjDeevemeejKee «ebLe Øemlegle keâjCes DeeefCe DekeâmceeleheCes DeMee
DevevÙemeeOeejCe ÙeesiÙelesÛes ØeoMe&ve keâjCes pÙeebÛÙeemee"er keâmeuÙeener hetJe& leÙeejerÛeer ue#eCes keâOeer Je
kegâCeeÛÙeener efveoMe&veeme Deeueer veenerle, ÙeeÛe yegæer Je [esUmeheCee yeeUieCeeNÙeebÛÙee °erle lÙeeÛes
Øesef<elelJe ØeeceeCÙe "jefJeCeeNÙee GppJeuelece efveMeeCÙee Deensle.
DeuedDevedkeâyetle 29 519 heeje 21
Deens GIe[heCes.’’ DeeefCe keâeÙe Ùee ueeskeâebmee"er ns mebkesâleefÛevn hegjsmes veener keâer Deecner
legceÛÙeeJej «ebLe DeJelejuee pees Ùeebvee JeeÛetve oeKeefJeuee peelees? JeemleefJekeâ heenlee Ùeele pes
ueeskeâ ßeæe "sJeleele lÙee ueeskeâebkeâefjlee ke=âhee DeeefCe GheosMe Deens. (ns hewiebyej (me.)) meebiee
keâer, ‘‘ceePÙee DeeefCe legceÛÙee ojcÙeeve Deuueen mee#eerkeâefjlee hegjsmee Deens. lees DeekeâeMeebleerue
Je he=LJeerJejerue meJe&keâener peeCelees. pes ueeskeâ DemelÙeeuee ceeveleele DeeefCe DeuueenMeer õesn
keâjleele lesÛe leesšŸeele jenCeejs Deensle.’’ (48-52)
ns ueeskeâ legceÛÙeekeâ[s Øekeâeshe ueJekeâj DeeCeCÙeeÛeer ceeieCeer keâjleele. pej ØekeâesheeÛeer Skeâ
JesU efveef§ele kesâueer iesueer vemeleer lej ÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe Deeuee Demelee. DeeefCe efveef§eleÛe
("juÙee JesUer) lees ÙesCeejÛe, DeMee heefjefmLeleerle DekeâmceeleheCes keâer Ùeebvee heòeener ueeieCeej
veener ns ueeskeâ legceÛÙeeheeMeer Øekeâeshe ueJekeâj DeeCeCÙeeÛeer ceeieCeer keâjleele, Jemlegle: vejkeâeves
Ùee DeßeæeJebleebvee efJeUKee Ieeleuee Deens. (DeeefCe Ùeebvee keâUtve Ûegkesâue) lÙee efoJeMeer pesJne
Øekeâesheeves Ùeebvee Je¤vener DeeÛÚeefoues Demesue DeeefCe heeÙeeKeeuetveosKeerue, DeeefCe meebiesue, keâer
Deelee ÛeeKee ÛeJe lÙee ke=âlÙeebÛeer peer legcner keâjerle neslee. (53-55)
ns ceePÙee oemeebvees, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, ceePeer Yetceer efJeMeeue Deens, cnCetve
legcner ceePeerÛe Yeòeâer keâjerle jene.17 ØelÙeskeâ mepeerJeeuee ce=lÙetÛee DeemJeeo IÙeeJee ueeieCeej
Deens. ceie legcner meJe& DeeceÛÙeekeâ[sÛe hejleJetve DeeCeues peeCeej Deenele pÙee ueeskeâebveer ßeæe
"sJeueer Deens DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Deensle, lÙeebvee Deecner mJeiee&ÛÙee GÛÛe Je yeguebo
Fceejleerle "sJet pÙeebÛÙeeKeeuetve keâeueJes Jeenele Demeleerue. lesLes les meowJe jenleerue, efkeâleer Úeve
ceesyeouee Deens keâce& keâjCeeNÙeebmee"er - lÙee ueeskeâebkeâefjlee pÙeebveer mebÙece jeKeuee Deens, DeeefCe
pes ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej efJeÕeeme "sJeleele. efkeâlÙeskeâ peveeJejs Deensle peer Deeheues DeVe
IesTve efHeâjle veenerle. Deuueen lÙeebvee DeVe oslees DeeefCe legceÛeeosKeerue DeVeoelee leesÛe Deens.
lees meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees. (56-60)
pej18 legcner Ùee ueeskeâebvee efJeÛeejues keâer he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebvee keâesCeer efvecee&Ce kesâues
Deens, DeeefCe Ûebõ Je metÙee&uee keâesCeer DeOeerve kesâues Deens lej DeJeMÙe cnCeleerue keâer
Deuueenves,ceie keâes"tve ns Heâmeiele keâ¤ve Iesle Deensle? DeuueenÛe Deens pees DeeheuÙee
oemeebhewkeâer pÙeeÛeer FefÛÚlees GhepeerefJekeâe efJehegue keâjlees Je pÙeeÛeer FefÛÚlees mebkegâefÛele keâjlees.
efveef§eleÛe Deuueen ØelÙeskeâ iees° peeCeCeeje Deens. DeeefCe pej legcner Ùeebvee efJeÛeejues, keâesCeer
DeekeâeMeebletve heeCeer Je<e&efJeues DeeefCe lÙeeÉejs ce=le he[uesuÙee peefceveeruee efpeJeble kesâues lej les
17) ne mebkesâle Deens efnpejlekeâ[s. DeLe& Demee keâer pej cekeäkesâle F&ÕejeÛeer yeboieer keâjCes cegefMkeâueerÛes peele
Deens lej osMelÙeeie keâje, F&ÕejeÛeer Yetceer leeskeâ[er veener. pesLes keâes"s legcneuee F&ÕejeÛes oeme yevetve
jenlee Ùesle Demesue lesLes pee.
18) ÙesLetve Yee<eCeeÛee jesKe hegvne cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebkeâ[s JeUle Deens.
DeuedDevedkeâyetle 29 520 heeje 21
DeJeMÙe cnCeleerue, Deuueenves. meebiee, mlegleer Deuueenmee"erÛe Deens,19 hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer
yengleskeâpeCe mecepele veenerle. (61-63)
DeeefCe ns ueewefkeâkeâ peerJeve keâener veener hejbleg Skeâ KesU DeeefCe ceveesjbpeve. JeemleefJekeâ
peerJeveeÛes Iej lej heejueewefkeâkeâ Iej Deens, neÙe, Ùee ueeskeâebveer peeefCeues Demeles pesJne ns ueeskeâ
veeJesle mJeej nesleele lesJne Deeheuee Oece& DeuueenkeâefjleeÛe efveKeeueme "sJetve lÙeeÛeer efJeveJeCeer
keâjleele, ceie pesJne lees Ùeebvee JeeÛeJetve Keg<keâerJej DeeCelees lesJne Dekeâmceele ns DeveskesâÕejJeeo
ke⤠ueeieleele pesCeskeâ¤ve Deuueenves efouesuÙee megškesâyeöue lÙeeÛÙeeMeer ke=âleIvelee oeKeefJeleele
DeeefCe (ueewefkeâkeâ peerJeveeÛeer) ceewpe uegšleele. ueJekeâjÛe Ùeebvee keâUtve Ûegkesâue. keâeÙe ns heenele
veenerle keâer Deecner Skeâ MeebleerhetCe& ‘njce’ yeveefJeues Deens. JeemleefJekeâ heenlee ÙeebÛÙee meYeesJeleer
ueeskeâ KesÛetve vesues peele Deensle.20 lejermegæe ns ueeskeâ DemelÙeeuee ceeveleele Je DeuueenÛÙee
osCeieerMeer ke=âleIvelee oeKeefJeleele? lÙee JÙeòeâerhes#ee DeefOekeâ DelÙeeÛeejer keâesCe Demesue peer
DeuueenMeer Keesšsveešs jÛeerle Demesue DeLeJee melÙeeuee Keesšs "jJeerle Demesue pesJne les lÙeeÛÙee
mece#e Deeues Demesue? DeMee DeßeæeJebleebÛes ef"keâeCe vejkeâÛe veener keâeÙe? pes ueeskeâ
DeeceÛÙeekeâefjlee ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e keâjleerue lÙeebvee Deecner DeeceÛes ceeie& oeKeJet21 DeeefCe
efveef§eleÛe Deuueen melkeâceeAÛÙeeÛe meceJesle Deens. (64-69)
19) Ùee ef"keâeCeer ‘Deuencogefueuueen’– mlegleer Deuueenmee"erÛe Deens. ns Meyo oesve DeLe& meebiele
Deensle. Skeâ Demee keâer pÙeeDeLeer& ner meJe& keâeces DeuueenÛeer Deensle lÙeeDeLeer& mlegleerme hee$ener kesâJeU
leesÛe Deens. Flejebvee mlegleerÛeer hee$elee keâes"s Øeehle Peeueer. ogmeje Demee keâer F&ÕejeÛes DeeYeejer
Deenesle, Ùee iees°erÛeer keâyegueer legcner mJele:osKeerue osle Deenele.
20) cnCepes keâeÙe ÙeebÛes Menj cekeäkesâuee pÙeeÛÙee DeeßeÙeele Ùeebvee hejekeâesšerÛes DeYeÙe Øeehle Deens, kegâCee
‘ueele’ DeLeJee ‘ngyeue’ Ùee leLeekeâefLele osJeebveer DeeojCeerÙe yeveefJeues Deens? keâeÙe kegâCee osJe
osJelesÛes ns meeceLÙe& nesles keâer De[erÛe npeej Je<eeËheemetve Dejyemleeveeleerue DelÙeble DeMeeblelesÛÙee
JeeleeJejCeele Ùee ef"keâeCeeuee meJe& GheõJe DeeefCe ieeWOeUeheemetve megjef#ele "sJeeJes? ÙeeÛes Deeoj
DeyeeefOele "sJeCeejs Deecner pej veJnlees lej DevÙe keâesCe neslee?
21) DeLe& Demee keâer pes ueeskeâ DeuueenÛÙee ceeiee&le Megæ Deble:keâjCeeves peieYejeMeer Pegbpe osCÙeeÛee Oeeskeâe
helkeâjleele lÙeebvee Deuueen lÙeebÛÙee oMesJej mees[tve oslees Demes veener lej lees lÙeebvee neleer Oejlees Je
lÙeebÛes ceeie&oMe&ve keâjlees Je DeeheuÙeekeâ[s ÙesCÙeeÛes lÙeebÛes ceeie& Kegues keâjlees. lees heoesheoer lÙeebvee
oeKeefJelees keâer DeeceÛeer ØemeVelee legcner keâMee leNnsves Øeehle ke⤠Mekeâlee. ØelÙeskeâ JeUCeeJej lÙeebvee
ØekeâeMe oeKeefJelees keâer mejU ceeie& kegâCeerkeâ[s Deens DeeefCe ÛegkeâerÛes ceeie& keâesCeles Deensle. efpelekeâer
meodYeeJevee, F&çehejeÙeCelee DeeefCe FÛÚe lÙeebÛÙeele Demeles eflelekeâerÛe DeuueenÛeer ceole DeeefCe
megyegæer Je ceeie&oMe&ve lÙeebÛÙeemeceJesle Demeles.
Dejd®ce 30 521 heeje 21
30 metjn Dejd¤ce
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 60)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ ueeÓÓce ceerÓÓce. ‘jesceve’ ueeskeâ peJeUÛÙee YetceerJej hejeYetle Peeues Deensle
DeeefCe DeeheuÙee Ùee hejeYeJeeveblej keâener Je<eeËÛÙee Deele les efJepeÙeer nesleerue.1 DeuueenÛeeÛe
DeefOekeâej Deens Deieesojmegæe Je veblejosKeerue, DeeefCe lees efoJeme Demee Demesue pesJne
Deuueenves Øeoeve kesâuesuÙee efJepeÙeeJej cegmeueceeve Deevebo JÙeòeâ keâjleerue.2 Deuueen ceole
keâjlees, pÙeeuee FefÛÚlees DeeefCe lees peyejomle Je oÙeeJeeve Deens. ns JeÛeve Deuueenves efoues
Deens. Deuueen keâOeerner Deeheues JeÛeve Yebie keâjerle vemelees. hejbleg yengleskeâ ueeskeâ peeCele veenerle.
(1-6)
ueeskeâ Ssefnkeâ peerJeveeÛee kesâJeU oMe&veer hewuet peeCeleele DeeefCe cejCeesòej peerJeveeefJe<eÙeer
les mJele:Ûe ieeefHeâue Deensle. Ùeebveer keâOeer DeeheuÙee mJele:Meer ceveve-efÛebleve kesâues veener keâeÙe?
Deuueenves he=LJeer Je DeekeâeMeebvee DeeefCe lÙee meJe& Jemlet pÙee lÙeebÛÙee ojcÙeeve Deensle,
melÙeeefOeef‰le Je Skeâe "jeefJekeâ cegoleermee"erÛe efvecee&Ce kesâuÙee Deensle. hejbleg yengleskeâ ueeskeâ
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee YesšerÛee Fvkeâej keâjCeejs Deensle.3 DeeefCe ns ueeskeâ keâOeer he=LJeerJej
efnb[ues-efHeâjues veenerle keâeÙe keâer pesCeskeâ¤ve Ùeebvee lÙee ueeskeâebÛee MesJeš heeneJeÙeeme efceUeuee
Demelee, pes ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle? les ÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ MeòeâerMeeueer nesles, lÙeebveer
peefceveerÛeer Kethe ceMeeiele kesâueer nesleer DeeefCe lÙeebveer efleuee Flekesâ JemeefJeues nesles keâer efpelekesâ
Ùeebveer JemeefJeuesues veJnles. lÙeebÛÙeeheeMeer lÙeebÛes hewiebyej efoJÙe mebkesâle IesTve Deeues, ceie
Deuueen lÙeebÛÙeeJej DevÙeeÙe keâjCeeje veJnlee hejbleg les mJele:Ûe DeeheuÙeeJej DevÙeeÙe keâjerle
1) lÙee keâeUer jesce DeeefCe F&jeve Ùee oesve meòeebÛÙee ojcÙeeve pes Ùegæ meg¤ nesles lÙeekeâ[s ne mebkesâle
Deens. lÙeeJesUer jesceveebÛee oe¤Ce hejeYeJe Peeuee neslee. les hegvne GYes jent Mekeâleerue DeMeer keâesCeer
keâuheveeosKeerue ke⤠Mekeâle veJnlee. hejbleg meJeexÛÛe Deuueenves meojnt DeeÙeleerle DeMeer
YeefJe<ÙeJeeCeer kesâueer keâer keâener Je<eeËveblej jesceve hegvne efJepeÙeer nesF&ue.
2) ner Skeâ ogmejer YeefJe<ÙeJeeCeer nesleer. efnÛee DeLe& ueeskeâebÛÙee ue#eele lÙeeJesUer Deeuee pesJ ne yeojÛÙee
Ùegæele Fkeâ[s cegmeueceeveebvee efJepeÙe Øeehle Peeuee DeeefCe jesce Je F&jeve ÙeebÛÙee ojcÙeeveÛÙee Ùegæele
eflekeâ[s jesceveebvee JeÛe&mJe Øeehle Peeues.
3) cnCepes pej ceeCemeeves me=°er JÙeJemLesuee meKeesue °erves heeefnues lej lÙeeuee oesve JeemleJelee
"UkeâheCes efomeleerue. Skeâ DeMeer keâer ner keâener Skeâe efKeuee[tÛes KesUCes veJns lej yegefæceòesJej
DeeOeeefjle OÙesÙehetCe& DeMeer JÙeJemLee Deens. ogmejer DeMeer keâer ner Deveeoer Deveble DeMeer JÙeJemLee veJns
lej Skeâe JesUer efveef§eleÛe leer mebheg°ele ÙesCeej Deens. Ùee oesvner iees°er DeeefKejle-hejueeskeâuee
ØeeceeCÙe "jefJeleele hejbleg ueeskeâ ns meJe&keâener heentveosKeerue lÙeeÛee Fvkeâej keâjleele.
Dejd®ce 30 522 heeje 21
nesles. mejlesMesJešer pÙee ueeskeâebveer JeeF&š ke=âlÙes kesâueer nesleer lÙeebÛee MesJeš Heâej JeeF&š Peeuee Ùee
keâejCeemleJe keâer lÙeebveer DeuueenÛÙee mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues nesles DeeefCe les lÙeebÛeer Leóe
keâjerle nesles. (7-10)
DeuueenÛe me=°erÛee ØeejbYe keâjlees ceie leesÛe efleÛeer hegvejeJe=òeer keâjerue, ceie
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner hejleefJeues peeue. DeeefCe pesJne leer Ieškeâe GÆJesue lÙeeefoJeMeer iegvnsieej
Lekeäkeâ nesleerue.4 lÙeebÛÙee ceeveuesuÙee Yeeieeroejebhewkeâer keâesCeerner lÙeebÛee efMeHeâejMeer DemeCeej
veener, DeeefCe les DeeheuÙee YeeieeroejebÛee Fvkeâej keâjCeejs yeveleerue.5 pÙee efoJeMeer leer Ieškeâe
GÆJesue lÙee efoJeMeer (meJe& ceeveJecee$e) JesieàÙee iešeble efJeYeeieues peeleerue. pÙee ueeskeâebveer
ßeæe "sJeueer Deens Je pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Deensle les Skeâe yeeiesle Deeveboerle Je ØeHegâequuele
"sJeues peeleerue, DeeefCe pÙeebveer Fvkeâej kesâuee Deens DeeefCe DeeceÛÙee mebkesâleebvee Je cejCeesòej
peerJeveeÛÙee Yesšeruee Keesšs "jefJeues Deens les Øekeâesheeble npej "sJeues peeleerue. (11-16)
cnCetve heeefJe$Ùeieeve keâje DeuueenÛes pesJne legcner mebOÙeekeâeUer keâjerle Demelee Je pesJne
mekeâeUer keâjerle Demelee. DeekeâeMeeble Je he=LJeerJej lÙeeÛÙeemee"erÛe mlegleer Deens. DeeefCe
(heeefJe$Ùeieeve keâje lÙeeÛes) eflemeNÙee Øenjer DeeefCe pesJne ogheejÛeer JesU nesles.6 lees peerefJeleeuee
ce=leebletve keâe{lees. Je ce=leeuee peerefJeleeletve keâe{tve DeeCelees. DeeefCe peefceveeruee efleÛÙee ce=lÙetveblej
peerJeve Øeoeve keâjlees. DeMeeÛe Øekeâejs legcner megæe (ce=leeJemLesletve) keâe{tve DeeCeues peeue.
(17-19)
lÙeeÛÙee mebkesâleefÛevnebhewkeâer ns Deens keâer lÙeeves legcneuee ceeleerheemetve efvecee&Ce kesâues. ceie
DekeâmceeleheCes legcner ueeskeâ (he=LJeerJej) hemejle Ûeeueuee Deenele. (20)
DeeefCe lÙeeÛÙee mebkesâleefÛevnebhewkeâer ner Deens keâer lÙeeves legceÛÙeemee"er legceÛÙeeceOetve helveeR
yeveefJeuÙee, pesCeskeâ¤ve legcner lÙeebÛÙeeheeMeer meblees<e Øeehle keâjeJee. DeeefCe legceÛÙee ojcÙeeve Øesce
DeeefCe keâ®Cee GlheVe kesâueer, efveef§eleÛe Ùeele yejerÛe mebkesâleefÛevns Deensle, lÙee ueeskeâebmee"er pes
ceveve Je efÛebleve keâjleele. (21)
DeeefCe lÙeeÛÙee mebkesâleefÛevnebhewkeâer DeekeâeMeebÛeer Je he=LJeerÛeer Glheòeer, DeeefCe legceÛÙee
4) cetU Dejyeer Meyo ‘cegyeefuemetve’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ‘Fyeueeme’Ûee DeLe& efvejeMee DeeefCe og:KeecegUs
SKeeÅee ceeCemeeÛes megVe nesCes, Lekeäkeâ nesCes Demee neslees.
5) cnCepes lÙeeJesUer ns DeveskesâÕejJeeoer mJele: ner iees° ceevÙe keâjleele keâer Deecner lÙeebvee F&ÕejeÛes
Yeeieeroej "jefJeCÙeele cees"er Ûetkeâ kesâueer nesleer.
6) meojnt DeeÙeleerle veceepeÛÙee Ûeej JesUskeâ[s mhe° mebkesâle Deens. Heâpej, ce]ieefjye, Demej, pegnj.
ÙeebÛÙeeyejesyej metjn nto DeeÙele ›eâ. 114, metjn yeveerFœeeF&ue, DeeÙele ›eâ. 78, DeeefCe metjn
lee@Óne DeeÙele ›eâ. 130 JeeÛeueer iesuÙeeme veceepeÛÙee heeÛener JesUebÛÙee Dee%ee meceesj Ùesleele.
Dejd®ce 30 523 heeje 21
Yee<ee Je legceÛÙee jbieebÛeer efYeVelee Deens. efveef§eleÛe Ùeele yejerÛe mebkesâleefÛevns Deensle yegefæceeve
ueeskeâebmee"er. (22)
DeeefCe lÙeeÛÙee mebkesâleefÛevnebhewkeâer legceÛes je$eer Je efoJemee PeesheCes DeeefCe legceÛes lÙeeÛÙee
ke=âheeØemeeoeÛee MeesOe IesCes nesÙe, efveef§eleÛe Ùeele yejsÛe mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes
(OÙeevehetJe&keâ) Sskeâleerue. (23)
DeeefCe lÙeeÛÙee mebkesâleebhewkeâer ner Deens keâer lees legcneuee efJepesÛeer Ûecekeâ oeKeefJelees,
YeerleeryejesyejÛe DeeMee heuueJeerle keâjCeejer, DeeefCe DeekeâeMeeletve heeCÙeeÛee Je<ee&Je keâjlees, ceie
lÙeeÛÙeeÉejs lees Yetceeruee efleÛÙee ce=lÙetveblej peerJeve Øeoeve keâjlees. efveef§eleÛe ÙeeÛÙeele yejsÛe
mebkesâle Deensle. lÙee ueeskeâebmee"er pes yegefæÛee GheÙeesie keâjleele. (24)
DeeefCe lÙeeÛÙee mebkesâleebhewkeâer ns Deens keâer DeekeâeMe Je he=LJeer lÙeeÛÙee Dee%esves mLeeÙeer
Deensle. ceie pÙee#eCeer lees legcneuee Yetceerletve hegkeâejerue kesâJeU SkeâeÛe nebkesâle Dekeâmceele legcner
efveIetve Ùeeue. DeekeâeMeeble DeeefCe he=LJeerle pes pes Deensle lÙeeÛes oeme Deensle. meJe&ÛÙee meJe&
lÙeeÛÙee Dee%eeOeerve Deensle. leesÛe Deens pees me=°erÛee ØeejbYe keâjlees, ceie leesÛe efleÛeer hegvejeJe=òeer
keâjerue DeeefCe ns lÙeeÛÙeemee"er DeefOekeâ megueYe Deens. DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerle lÙeeÛes
iegCeJewefMe<"Ÿe meJee&le JejÛe{ Deens, DeeefCe lees peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. (25-27)
lees legcneuee Kegö legceÛÙee mJele:ÛesÛe GoenjCe oslees. legceÛÙee lÙee oemeebhewkeâer pes
legceÛÙee ceeuekeâerÛes Deensle, keâener oeme Demesmegæe Deensle keâe keâer pes Deecner efouesuÙee
ceeueceòesle legceÛes meceeve Jeešskeâjer cnCetve Deensle? DeeefCe legcner lÙeebvee Demes efYelee keâe
Deeheehemeele DeeheuÙee leguÙeyeUebvee efYelee?7 DeMee Øekeâejs Deecner mebkesâle GIe[ keâ¤ve Øemlegle
keâjlees, lÙee ueeskeâebmee"er pes yegefæÛee GheÙeesie keâjleele. hejbleg ns DelÙeeÛeejer keâenerner ve
mecepelee-Gcepelee DeeheuÙee keâuheveebÛÙee ceeies ueeieues Deensle. Deelee lÙee Fmeceeuee keâesCe
ceeie& oeKeJet Mekeâlees pÙeeuee Deuueenves ceeie&Yeü° kesâues Deens? DeMee ueeskeâebÛee lej keâesCeerner
meneÙekeâ yevet Mekeâle veener. (28-29)
ceie (ns hewiebyej (me.) DeeefCe hewiebyejebÛÙee DevegÙeeÙeebvees) Skeâe«e nesTve Deeheues ue#e Ùee
Oecee&ÛÙee efoMesle efmLej keâje. Â{ yevee lÙee Øeeke=âeflekeâ mJeYeeJeeJej pÙeeJej meJe&ßes‰ Deuueenves
7) metjn venue DeeÙele ›eâ. 62 ceOÙes pees efJe<eÙe ÙesTve iesuee Deens leesÛe ne efJe<eÙe Deens. oesvner
ef"keâeCeer ÙegefòeâJeeo Demee Deens, pesJne DeeheuÙee ceeueceòesle DeeheuÙee oemeebvee Yeeieeroej yeveJeerle
veenerle lesJne legceÛÙee yegæeruee ns keâmes hešles keâer F&Õej DeeheuÙee F&MelJeele DeeheuÙee oemeebvee
Yeeieeroej yeveJeerue?
Dejd®ce 30 524 heeje 21
ceeveJepeeleeruee efvecee&Ce kesâues Deens. Deuueenves kesâuesueer jÛevee yeoueueer peeT Mekeâle veener, 8
neÛe Deieoer jemle DeeefCe ÙeesiÙe Oece& Deens hejbleg yengleskeâ ueeskeâ peeCele veenerle. (Â{ yevee Ùee
iees°erJej) Deuueenkeâ[s ®pet nesle Demeleevee, DeeefCe YeÙe yeeUiee lÙeeÛÙee ØekeâesheeÛes, Je veceepe
keâeÙece keâje, DeeefCe yevet vekeâe lÙee DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer pÙeebveer Deeheeheuee Oece& JesieUe
yeveefJeuee Deens DeeefCe iešeiešele efJeYeeieues iesues Deensle, ØelÙeskeâ iešeheeMeer pes keâener Deens
lÙeele lees ceie> Deens. (30-32)
ueeskeâebÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer pesJne lÙeebvee SKeeoe $eeme neslees lesJne les DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s ®pet nesTve lÙeeÛee OeeJee keâjleele, ceie pesJne lees DeeheuÙee ke=âhesÛee keâener
DeemJeeo oslees lesJne Dekeâmceele lÙeebÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâ DeveskesâÕejJeeo DeJeuebyet ueeieleele
pesCeskeâ¤ve Deecner kesâuesuÙee Ghekeâejeyeöue ke=âleIvelee oeKeJeeJeer. yejs, ceewpe keâje. ueJekeâjÛe
legcneuee keâUtve Ûegkesâue. keâeÙe Deecner SKeeoer meveo DeeefCe ØeceeCe ÙeebÛÙeeJej GlejefJeuee Deens
keâer pees mee#e osle Demesue lÙee DeveskesâÕejJeeoeÛÙee melÙelesÛeer pes ns keâjerle Deensle?
(33-35)
pesJne Deecner ueeskeâebvee ke=âhesÛee DeemJeeo oslees lesJne les lÙeeÛÙeeJej Hegâuetve peeleele
DeeefCe pesJne lÙeebveer DeeheCe kesâuesuÙee ke=âlÙeecegUs lÙeebÛÙeeJej SKeeos mebkeâš Ùesles lesJne les
Dekeâmceele efvejeMe nesT ueeieleele. keâeÙe ns ueeskeâ heenele veenerle keâer DeuueenÛe GhepeerefJekeâe
efJehetue keâjlees pÙeeÛeer FefÛÚlees DeeefCe mebkegâefÛele keâjlees (pÙeeÛeer FefÛÚlees)? efveef§eleÛe Ùeele
heg<keâU mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes ßeæe "sJeleele. cnCetve (ns ßeæeJeblee) veelesJe F&keâeme
lÙeeÛee nkeäkeâ os DeeefCe iejerye Je Jeešme¤uee (lÙeeÛee nkeäkeâ9), ner heæle Gòece Deens lÙee
ueeskeâebmee"er pes DeuueenÛeer ØemeVelee FefÛÚle Demeleele. DeeefCe lesÛe meHeâue nesCeej Deensle. pes
JÙeepe legcner oslee pesCeskeâ¤ve ueeskeâebÛÙee ceeueceòesle efcemeUtve lÙeeÛeer Jee{ JneJeer, DeuueenÛÙee
peJeU les Jee{le veener.10 DeeefCe peer pekeâele legcner DeuueenÛeer ØemeVelee Øeehle keâjCÙeeÛÙee
8) cnCepes F&Õejeves ceeveJeeuee Deeheuee oeme yeveefJeuee Deens Je DeeheuÙeeÛe oemÙelJeemee"er lÙeeuee
efvecee&Ce kesâues Deens. ner jÛevee keâesCeeÛÙee yeoueCÙeeves yeouet Mekeâle veener. ceeCetme oemeeÛee
iewjoemener yevet Mekeâle veener Je kegâCee iewj F&Õejeuee F&Õej ceeveCÙeeves lees JeemleefJekeâheCes lÙeeÛee F&Õej
yevetner Mekeâle veener. ceeCemeeves Deeheues efkeâleerkeâe osJe ceevet veÙes hejbleg ner JemlegefmLeleer DeeheuÙee peeieer
DešU Deens keâer lees Skeâe F&ÕejeKesjerpe kegâCeeÛeeÛe oeme veener. Ùee DeeÙeleerÛee ogmeje DevegJeeo
Demeener nesT Mekeâlees keâer ‘Deuueenves kesâuesuÙee jÛevesle yeoue kesâuee peeT veÙes’ cnCepes Deuueenves
pÙee me=°erJej ceeCemeeuee efvecee&Ce kesâues Deens leer efyeIe[efJeCes DeLeJee efJeke=âle keâjCes ÙeesiÙe veener.
9) Demes Heâcee&efJeues veener keâer veelesJeeF&keâ, ieesjiejerye DeeefCe Jeešme¤uee oeve keâj, mebkesâle Demee Peeuee
keâer ne lÙeeÛee nkeäkeâ Deens, lees let efouee heeefnpes DeeefCe nkeäkeâ mecepetveÛe let lÙeeuee os.
10) ‘JÙeepe’ÛÙee efve<esOeele Glejuesueer ner heefnueerÛe DeeÙele nesÙe. veblejÛÙee Dee%esmee"er hene. metjn
DeeuesFceüeve, DeeÙele ›eâ. 130, metjn yekeâje, DeeÙele ›eâ. 275 les 281.
Dejd®ce 30 525 heeje 21
FÛÚsves oslee, leer osCeejsÛe JeemleefJekeâle: DeeheuÙee ceeueceòesle Jee{ keâjleele. (36-39)
DeuueenÛe Deens pÙeeves legcneuee efvecee&Ce kesâues, ceie legcneuee GhepeerefJekeâe efoueer, ceie
lees legcneuee ce=lÙet osF&ue. ceie lees legcneuee efpeJeble keâjerue. keâeÙe legcner ceeveuesuÙee
Yeeieeroejebhewkeâer keâesCeer Demee Deens pees Ùeehewkeâer keâesCelesner keâece ke⤠Mekesâue? heefJe$e Deens lees
DeeefCe Heâej GÛÛe Je ßes‰lece Deens lees lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ keâjerle Deensle.
Keg<keâer Je mecegõeJej GheõJe ceepeues Deensle, ueeskeâebÛÙee DeeheuÙee neleebÛÙee keâceeF&ves11
pesCeskeâ¤ve ÛeJe ÛeeKeJeeJeer lÙeebvee lÙeebÛÙee keâener ke=âlÙeebÛeer, keâoeefÛele les hejeJe=òe nesleerue. (ns
hewiebyej (me.)) Ùeebvee meebiee keâer he=LJeerJej YeüceCe keâ¤ve hene keâer hetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebÛee
MesJeš keâmee Peeuee Deens, lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ DeveskesâÕejJeeoerÛe nesles. lej (ns hewiebyej (me.))
Deeheues ue#e Â{lesves efmLej keâje Ùee jemle Oecee&ÛÙee efoMesves, ÙeehetJeea keâer lees efoJeme ÙesF&ue pees
šeUCÙeeÛee keâesCeleener ceeie& Deuueenkeâ[tve efMeuuekeâ jenCeeje veener. lÙeeefoJeMeer ueeskeâ Hegâštve
Skeâ ogmeNÙeeheemetve efJeYeòeâ nesleerue. pÙeeves õesn kesâuee Deens lÙeeÛÙee õesneÛes Deefj°
lÙeeÛÙeeJejÛe Deens, DeeefCe pÙee ueeskeâebveer melkeâeÙe& kesâues Deens les mJele:mee"erÛe (keâuÙeeCeeÛee
ceeie&) efJemle=le keâjerle Deensle pesCeskeâ¤ve Deuueen ßeæeJebleebvee Je melke=âlÙes keâjCeeNÙeebvee
DeeheuÙee ke=âhesves ceesyeouee osF&ue efveef§eleÛe lees DeßeæeJebleebvee hemeble keâjerle veener.
(40-45)
lÙeeÛÙee mebkesâleebhewkeâer ner Skeâ Deens keâer lees Jeejs hee"Jeerle Demelees MegYeJeelee& osCÙeemee"er
DeeefCe legcneuee DeeheuÙee ke=âhesves Gheke=âle keâjCÙeemee"er DeeefCe Ùeemee"er keâer veewkeâe lÙeeÛÙee
Dee%esves ÛeeueeJÙeele DeeefCe legcner lÙeeÛeer ke=âhee MeesOeeJeer DeeefCe lÙeeÛes ke=âle%e yeveeJes. DeeefCe
Deecner legceÛÙeehetJeea hewiebyejebvee lÙeebÛÙee pevemecetnebkeâ[s hee"efJeues DeeefCe les lÙeebÛÙeeheeMeer
GppJeue mebkesâle IesTve Deeues. ceie pÙeebveer DehejeOe kesâuee, lÙeebÛee Deecner met[ Iesleuee. DeeefCe
DeecneJej ne nkeäkeâ neslee keâer Deecner ßeæeJebleebÛeer ceole keâjeJeer. (46-47)
DeuueenÛe Deens pees JeeNÙeebvee hee"efJelees DeeefCe les {ie GÛeueleele DeeefCe ceie lees Ùee
{ieebvee DeekeâeMeele hemejefJelees pemes FefÛÚlees DeeefCe lÙeebvee legkeâ[erle efJeYeeielees, ceie let
heenleesme keâer heeJemeeÛes LeWye {ieeletve ef"yeketâ ueeieleele. ne heeTme pesJne lees DeeheuÙee
oemeebhewkeâer pÙeebÛÙeeJej FefÛÚlees Je<e&efJelees, lesJne les Dekeâmceele n<e&Yeefjle nesleele. Jemlegle:
lÙeeÛÙee keâesmeUCÙeehetJeea les efvejeMe nesle nesles. hene, DeuueenÛÙee ke=âhesÛes heefjCeece keâer ce=le
he[uesuÙee peefceveeruee lees keâMeeØekeâejs peerefJele keâjlees. efve:mebMeÙe lees ce=leebvee peerJeve Øeoeve
keâjCeeje Deens Je lees ØelÙeskeâ iees°erJej meceLe& Deens DeeefCe pej Deecner Skeâ Demee Jeeje
hee"efJeuee keâer pÙeeÛÙee ØeYeeJeeves lÙeebvee Deeheueer Mesleer efheJeUer Dee{Uueer lej les õesn keâjerle
11) mebkesâle lÙee Ùegæekeâ[s Deens, pes lÙee keâeUÛÙee peieeleerue oesve yeuee{Ÿe Meòeâer F&jeve DeeefCe jesce
ÙeebÛÙee ojcÙeeve meg¤ nesles.
Dejd®ce 30 526 heeje 21
yemeleele.12 (ns hewiebyej (me.)) legcner ce=leebvee SskeâJet Mekeâle veener. lÙee yeefnNÙeebveeosKeerue
Deeheueer nekeâ SskeâJet Mekeâle veener.13 pes hee" efHeâjJetve Ûeeuet ueeieues Demeleerue DeeefCe legcner
DeebOeàÙeebveeosKeerue lÙeebÛÙee heLeYeü°lesletve keâe{tve mejUceeie& oeKeJet Mekeâle veener. legcner lej
Heâòeâ lÙeebveeÛe SskeâJet Mekeâlee pes DeeceÛÙee mebkesâleebJej ßeæe "sJeleele Je Dee%eeheeueveeLe& ceeve
legkeâefJeleele. (48-53)
DeuueenÛe lej Deens pÙeeves ogye&ue DeJemLesheemetve legceÛÙee efveefce&leerme ØeejbYe kesâuee, ceie
lÙee ogye&uelesveblej legcneuee Meòeâer Øeoeve kesâueer. ceie lÙee Meòeâerveblej legcneuee ogye&ue Je Je=æ
kesâues. lees pes keâener FefÛÚlees efvecee&Ce keâjlees. DeeefCe lees meJe&keâener peeCeCeeje Je ØelÙeskeâ
iees°eruee meceLe& Deens. DeeefCe pesJne leer Ieškeâe14 GÆJesue lesJne DehejeOeer MeheLee IesTve IesTve
meebieleerue keâer Deecner Skeâe Ieškesâhes#ee DeefOekeâ Leebyeuees veener. DeMeeÛe Øekeâejs les ueewefkeâkeâ
peerJeveelener Oeeskeâe Keele Demele hejbleg pÙeebvee %eeve Je ßeæsves Gheke=âle kesâues iesues nesles, les
cnCeleerue keâer DeuueenÛÙee uesKeele lej legcner GlLeeheveeÛÙee efoJemeeheÙeËle he[tve jeefnuee
Deenele, lej neÛe lees GlLeeheveeÛee efoJeme (jespes nße) Deens, hejbleg legcner peeCele veJnlee. lej
lees efoJeme Demesue pÙeele DelÙeeÛeeNÙeebvee lÙeeÛes efveefceòe heg{s keâjCes keâenerÛe ueeYeoeÙeer "jCeej
veener DeeefCe lÙeebvee ceeHeâer ceeieCÙeeyeöuener meebieCÙeele ÙesCeej veener.15 (54-57)
DeecneR Ùee kegâjDeeveele ueeskeâebvee efYeVeefYeVe Øekeâejs mecepeeefJeues Deens. ceie legcner
keâesCeleener mebkesâle DeeCee, pÙee ueeskeâebveer ceeveCÙeeme vekeâej efouee Deens. les nsÛe cnCeleerue keâer
legcner DemelÙeeJej Deenele. DeMeeØekeâejs ceesnj ueeJelees Deuueen lÙee ueeskeâebÛÙee ùoÙeeJej pes
%eevejefnle Deensle. cnCetve (ns hewiebyej (me.)) mebÙece yeeUiee. efveef§eleÛe DeuueenÛes JeÛeve melÙe
Deens. DeeefCe keâoeefhe legcner ogyeUs Dee{Ut veÙes lÙee ueeskeâebvee pes efJeÕeeme "sJeerle veenerle. 16
(58-60)
12) cnCepes ceie F&Õejeuee ot<eCes osT ueeieleele Je lÙeeJej Deejeshe "sJet ueeieleele keâer lÙeeves keâmeuÙee
mebkeâšele Deecneuee šekeâues Deens. JeemleefJekeâheCes pesJne lÙeebÛÙeeJej DeeheuÙee osCeieerÛee Je<ee&Je
kesâuee neslee, lÙeeJesUer lÙeebveer ke=âle%elee oeKeefJeCÙeeSsJepeer lÙeebÛee Deveeoj kesâuee neslee.
13) cnCepes lÙee ueeskeâebvee pÙeebÛeer meodmeodefJeJeskeâyegæer ce=le Peeueer Deens.
14) cnCepes Debeflece Øe}Ùe, pÙeeÛÙee DeeieceveeÛeer Keyej efoueer peele Deens.
15) ogmeje DevegJeeo, Demeener nesT Mekeâlees ‘lÙeebÛÙeekeâ[tve Demes FefÛÚuesner peeCeej veener keâer DeeheuÙee
hee}vekeâlÙee&uee jepeer keâje.’
16) cnCepes Me$etuee legcner Demes Dee{Ut veÙes keâer lÙeebÛÙee Deej[eDeesj[ercegUs legcner veceles JneJes, DeLeJee
lÙeebÛÙee DeeU ueeJeCÙeeÛÙee Je kegâYeeb[ jÛeCÙeeÛÙee ceesefncesves legcner Yeer[«emle JneJes DeLeJee
lÙeebÛÙee veeJes "sJeCÙeecegUs, lÙeebÛÙee šesceCes DeeefCe Ûes°e cemkeâjercegUs legceÛes OewÙe& KeÛeeJes efkebâJee
lÙeebÛÙee Oecekeâer DeeefCe MeòeâerØeoMe&veecegUs DeeefCe peguetce Je DelÙeeÛeejecegUs legcner YeÙeYeerle JneJes
DeLeJee lÙeebveer oeKeefJeuesuÙee Deeefce<eebvee legcner yeUer he[eJes.
ueg]keâceeve 31 527 heeje 21
31 metjn ueg]keâceeve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 34)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ ueeÓÓce ceerÓÓce. ns yegefæceòeehetCe& «ebLeeÛes mebkesâle Deensle,1 ceeie&oMe&ve Je ke=âhee
meoeÛeejer ueeskeâebmee"er pes veceepe keâeÙece keâjleele, pekeâele osleele, DeeefCe cejCeesòej peerJeveeJej
efJeÕeeme "sJeleele. nsÛe ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve mejUceeiee&Jej Deensle DeeefCe nsÛe
meHeâue nesCeej Deensle. (1-5)
DeeefCe ceeCemeehewkeâer keâesCeer Demeener Deens keâer ceveceesnkeâ keâLee Kejsoer keâ¤ve DeeCelees, 2
pesCeskeâ¤ve ueeskeâebvee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve %eeveeefJevee YeškeâJeeJes DeeefCe Ùee ceeiee&Ûes
DeeJeenve Ûes°sle G[JeeJes. DeMee ueeskeâebmee"er YeÙebkeâj Deheceevepevekeâ efMe#ee Deens. lÙeeuee
pesJne DeeceÛes mebkesâle SskeâefJeues peeleele lesJne lees cees"Ÿee ieJee&ves DeMeeØekeâejs Deeheues leeW[
efHeâjefJelees peCet lÙeeves lÙee SskeâuÙeeÛe veenerle, peCet lÙeeÛes keâeve yeOeerj Deensle. MegYeJeelee&
SskeâJee lÙeeuee Skeâe ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#esÛeer. leLeeefhe pes ueeskeâ ßeæe "sJeleerue Je melke=âlÙes
keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er SsÕeÙe&mebheVe mJeie& Deens, pÙeele les mebowJe jenleerue, ns DeuueenÛes hekeäkesâ
JeÛeve Deens DeeefCe lees peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. (6-9)
lÙeeves DeekeâeMeebvee efvecee&Ce kesâues KeebyeeefJevee pes legcneuee efomeles. lÙeeves he=LJeerle
heJe&leebvee Â{ kesâues pesCeskeâ¤ve efleves legcneuee IesTve keâueb[t veÙes. lÙeeves njØekeâejÛes ØeeCeer
he=LJeerJej hemejefJeues DeeefCe DeekeâeMeeletve heeCeer Je<e&efJeues DeeefCe peefceveerletve efYeVeefYeVe ØekeâejÛÙee
Gòece Jemlet GieefJeuÙee. ner lej Deens DeuueenÛeer efveefce&leer, Deelee ceuee oeKeJee heent Flejebveer
keâeÙe efveefce&ues Deens? - Kejer iees° DeMeer Deens keâer ns DelÙeeÛeejer ueeskeâ GIe[ heLeYeü°lesle
he[uesues Deensle. (10-11)
Deecner uegkeâceeveuee yegefæceòee Øeoeve kesâueer nesleer keâer lÙeeves DeuueenÛes ke=âle%e yeveeJes.
pees keâesCeer ke=âle%elee oMe&Jeerue lÙeeÛeer ke=âle%elee lÙeeÛÙeemee"erÛe ueeYeØeo Deens pees melÙeeÛee
1) cnCepes DeMee «ebLeeÛÙee DeeÙeleer pÙee yegæerceòesves DeesleØeesle Deensle, pÙeeÛeer ØelÙeskeâ iees° yegæeruee
Oe¤ve Deens.
2) cetU Dejyeer Meyo ‘uendJeuednoerme’ Demes Deensle. cnCepes Demeueer iees° peer ceeCemeeuee DeeheuÙeele
ceMeietue "sJetve Flej ØelÙeskeâ iees°erheemetve ieeefHeâue keâjerle DemeeJeer. efveJesoveeble GuuesKe Deens keâer
pesJne hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ØeÛeejeÛee ØeYeeJe kegâjwMeebÛÙee meJe& ØeÙelveebefJe¤æner,
hemejCÙeeJeeÛetve jeefnuee veener lesJne lÙeebveer F&jeve osMeeletve ®mlegce Je DemeHebâoÙeej ÙeebÛÙee keâLee
ceeieJetve keâLee SskeâefJeCÙeeÛee ›eâce meg¤ kesâuee Je ieeÙeve Je Jeeove keâjCeeNÙee oemeeRÛeer JÙeJemLee
kesâueer pesCeskeâ¤ve ueeskeâebveer ÙeeÛe iees°erle ceMeietue jentve hewiebyej (me.) ÙeebÛeer iees° Ssketâ veÙes.
ueg]keâceeve 31 528 heeje 21
Fvkeâej keâjerue lej JeemleefJekeâle: Deuueen efvejhes#e Deens DeeefCe lees mJeÙebmleJeveerÙe Deens.
(12)
mcejCe keâje pesJne uegkeâceeve DeeheuÙee heg$eeuee GheosMe keâjerle neslee lesJne lÙeeves
meebefieleues, ‘‘heg$ee! DeuueenmeceJesle keâesCeeueener menYeeieer "jJet vekeâesme, melÙe Demes Deens keâer
efMeke&â (Oecee&le Deuueenmeesyele keâesCeeueener menYeeieer "jefJeCes) Heâej cees"e DevÙeeÙe Deens.’’ -
DeeefCe ner JemlegefmLeleer Deens keâer Deecner ceeveJeeuee DeeheuÙee ceeleeefhelÙeebÛee nkeäkeâ
DeesUKeCÙeeÛeer mJele: leekeâero kesâueer Deens. lÙeeÛÙee DeeF&ves Ùeeleveeceeietve Ùeelevee menve keâ¤ve
lÙeeuee DeeheuÙee Gojele "sJeues DeeefCe oesve Je<ex efleÛes otOe mees[efJeCÙeeme ueeieues. (cnCetveÛe
Deecner lÙeeuee GheosMe efouee keâer) ceePÙeeØeleer ke=âle%elee oeKeJe DeeefCe DeeheuÙee ceeleeefhelÙeebMeer
ke=âle%e jne, ceePÙeekeâ[sÛe leguee hejleeJeÙeeÛes Deens. hejbleg pej lÙeebveer legPÙeeJej oyeeJe DeeCeuee
keâer ceePÙeemeceJesle let DeMee SKeeÅeeuee Yeeieeroej "jJeeJesme keâer pÙeeuee let peeCele veener,3 lej
lÙeebÛes cnCeCes Deefpeyeele Ssketâ vekeâesme. peieele lÙeebÛÙeeMeer meodJÙeJenej keâjerle jene hejbleg
DevegkeâjCe lÙee JÙeòeâerÛÙee ceeiee&Ûes keâj pees ceePÙeekeâ[s ®pet Peeuee Deens. ceie legcne meJeeËvee
hejleeJeÙeeÛes ceePÙeekeâ[sÛe Deens, lÙeeJesUer ceer legcneuee oeKeJeerve keâer legcner keâmeueer ke=âlÙes
keâjerle nesleele. (13-15)
(DeeefCe uegkeâceeveves meebefieleues nesles keâer) ‘‘yesše, keâesCeleerner Jemlet leer ceesnjerÛÙee
oeCÙeeyejesyej keâe Demesvee DeeefCe keâesCelÙeener Ke[keâele efkebâJee DeekeâeMeele DeLeJee he=LJeerle
keâes"sner ueheuesueer keâe Demesvee, Deuueen leer keâe{tve DeeCeerue. lees met#ceoMeea Je Keyej
jeKeCeeje Deens. yesše, veceepe keâeÙece keâj, melke=âlÙeebÛee DeeosMe os, og<ke=âlÙeebÛeer ceveeF& keâj,
DeeefCe peer keâener Deeheòeer ÙesF&ue lÙeeJej mebÙece jeKe. Ùee lÙee iees°er Deensle pÙeebÛeer leekeâero
efoueer iesueer Deens,4 DeeefCe ueeskeâebMeer leeW[ efHeâjJetve yeesuet vekeâesme, he=LJeerJej Ssšerle
ÛeeuetosKeerue vekeâesme, Deuueen keâesCelÙeener Denbkeâejer Je ieJe& keâjCeeNÙee JÙeòeâeruee hemeble keâjerle
veener. DeeheuÙee Ûeeueerle ceOÙeceheCee jeKe DeeefCe Deeheuee DeeJeepe Lees[e efOecee "sJe, meJe&
DeeJeepeebhes#ee DeefOekeâ JeeF&š DeeJeepe iee{JeeÛee Demelees.’’ (16-19)
keâeÙe legcner ueeskeâ heenele veener keâer Deuueenves he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee meJe& Jemlet
3) cnCepes pees legPÙee ceeefnleerle ceePee Yeeieeroej veener.
4) ogmeje DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer ns cees"Ÿee Oee[meeÛÙee keâeceehewkeâer Deens.
ueg]keâceeve 31 529 heeje 21
legceÛÙeemee"er DeOeerve keâ¤ve "sJeuÙee Deensle5 DeeefCe DeeheuÙee Øekeâš Je DeØekeâš osCeiÙee
legcneJej hetCe& kesâuÙee Deensle? ÙeeGhej efmLeleer DeMeer Deens keâer ceeCemeebhewkeâer keâener ueeskeâ Deensle
pes DeuueenÛÙeeyeeyeleerle Yeeb[Ce keâjleele, keâesCelesner %eeve DeLeJee ceeie&oMe&ve efkebâJee ØekeâeMe
osCeeNÙee «ebLeeefJevee. DeeefCe pesJne lÙeebvee meebieCÙeele Ùesles keâer DevegkeâjCe keâje lÙee iees°erÛes, peer
Deuueenves DeJelejueer Deens, lej les cnCeleele keâer Deecner lej lÙee iees°erÛes DevegkeâjCe keâ¤
pÙeeJej DeeceÛes hetJe&pe Deecneuee Dee{Uues Deensle. keâeÙe ns lÙeebÛesÛe DevegkeâjCe keâjleerue pejer
Mewleeve lÙeebvee Ye[keâlÙee Deeieerkeâ[sÛe yeesueeJeerle jeefnuee Demesue? (20-21)
pÙee ceeCemeeves, DeeheuÙee mJele:uee DeuueenÛÙee mJeeOeerve kesâues DeeefCe DeeÛejCeeves lees
veskeâ Demesue, lÙeeves JeemleefJekeâle: Skeâ efJeÕemeveerÙe DeeOeej Oejuee, DeeefCe meJe& ceeceuÙeebÛee
Debeflece efveCe&Ùe DeuueenÛÙeeÛe neleer Deens. Deelee pees melÙeeÛee Fvkeâej keâjlees lÙeeÛÙee õesneves
legcneuee og:Keele ueesšt veÙes. lÙeebvee hejletve ÙeeJeÙeeÛes lej DeeceÛÙeekeâ[sÛe Deens, ceie Deecner
lÙeebvee oeKeJetve osT keâer les keâeÙe keâeÙe keâ¤ve Deeuesues Deensle. efveef§eleÛe Deuueen Gjeble
ueheuesueer iegefhelesmegæe peeCelees. Deecner Lees[Ÿee cegoleermee"er lÙeebvee ogefveÙesle cepee uegšCÙeeÛeer
mebOeer osle Deenesle, ceie lÙeebvee DemeneÙe keâ¤ve Skeâe YeÙebkeâj Ùeeleveskeâ[s Dees{tve vesT.
(22-24)
pej legcner Ùeebvee efJeÛeejues keâer, he=LJeer Je DeekeâeMeebvee keâesCeer efvecee&Ce kesâues Deens lej ns
pe¤j cnCeleerue keâer, Deuueenves. cnCee, meJe& mlegleer Deuueenmee"erÛe Deens hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer
yengleskeâpeCe peeCele veenerle. DeekeâeMeeble DeeefCe he=LJeerle pes keâener Deens les DeuueenÛes Deens,
efve:mebMeÙe Deuueen efvejhes#e Je mJeÙebmleJeveerÙe Deens. he=LJeerJej efpelekeâer Pee[s Deensle pej leer
meJe&ÛÙee meJe& uesKeCÙee yeveueer DeeefCe mecegõ (oewle yeveues) pÙeeuee DeeCeKeerve meele mecegõebveer
5) SKeeÅee Jemletuee keâesCeemee"er JeMeerYetle keâjCes oesve mJe¤heeÛes Demet Mekeâles. Skeâ Demes keâer leer Jemlet
lÙeeÛÙee Dee%eebefkeâle kesâueer peeJeer Je lÙeeuee DeefOekeâej efouee peeJee keâer nJes lemes lÙeeÛee GheYeesie
Iesleuee peeJee Je nJes lemes leer GheÙeesieele DeeCeueer peeJeer. ogmejs Demes keâer lÙee Jemleguee DeMee
efveÙeceebveer efveÙebef$ele keâjeJes keâer pÙeecegUs leer Jemlet lÙee ceeCemeemee"er GheÙegòeâ "jeJeer Je lÙeeÛÙee
efnleemee"er keâeÙe&jle jeneJeer. he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee meJe& Jemlet meJeexÛÛe Deuueenves ceeveJeemee"er
SkeâeÛe DeLee&ves JeMeerYetle kesâuÙee Deensle Demes veener lej keâener Jemlet, heefnuÙee DeLee&veg¤he JeMeerYetle
kesâuÙee Deensle Je keâener ogmeNÙee DeLee&veg¤he. Goe. Jeeje, heeTme, ceeleer, Deie>er, Jevemheleer,
Keefvepes, peveeJejs F. DemebKÙe Jemlet heefnuÙee DeLee&veg¤he DeeceÛÙeemee"er JeMeerYetle Deensle, DeeefCe
Ûebõ, metÙe& F. ogmeNÙee DeLee&ØeceeCes.
ueg]keâceeve 31 530 heeje 21
MeeF& hegjefJeueer lejermegæe DeuueenÛÙee iees°er (efuentve) mebheCeej veenerle,6 efve:mebMeÙe Deuueen
peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. legcne meJe& ceeCemeebvee efvecee&Ce keâjCes ceie ogmeNÙeeboe efpeJeble
GYes keâjCes lej (lÙeeÛÙeemee"er) yemme Demes Deens pemes Skeâe efpeJeeuee (efvecee&Ce keâjCes DeeefCe
ogmeNÙeeboe efpeJeble GYes keâjCes) JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueen meJe&keâener SskeâCeeje Je
heenCeeje Deens. (25-28)
keâeÙe legcner heenele veener keâer Deuueen je$eeruee efoJemeele DeesJeerle DeeCelees DeeefCe
efoJemeeuee je$eerle? lÙeeves metÙe& DeeefCe Ûebõeuee DeOeerve keâ¤ve "sJeues Deens, meJe& Skeâe "jeefJekeâ
DeJeOeerheÙeËle JeešÛeeue keâjerle Deensle7 DeeefCe (legcner peeCele veener keâeÙe) keâer pes keâener legcner
keâjlee Deuueen lÙeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens? ns meJe& keâener ÙeecegUs Deens keâer DeuueenÛe
melÙe Deens, DeeefCe lÙeeuee mees[tve pÙee ogmeNÙeebÛee ns ueeskeâ OeeJee keâjleele les meJe& DemelÙes
Deensle, DeeefCe (Ùee keâejCeeves keâer) DeuueenÛe ceneve Je GÛÛelej Deens. (29-30)
keâeÙe legcner heenele veener keâer veewkeâe mecegõele DeuueenÛÙee ke=âhesves Ûeeueles pesCeskeâ¤ve
lÙeeves legcneuee Deeheues keâener mebkesâle oeKeJeeJesle? Jemlegle: Ùeele KetheMeer mebkesâleefÛevns Deensle,
lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er pees mebÙece DeeefCe ke=âle%elee oMe&efJeCeeje Deens. DeeefCe pesJne
(mecegõele) Ùee ueeskeâebJej Skeâ ueeš Ú$eeØeceeCes DeeÛÚeefole nesles lesJne ns DeuueenÛee OeeJee
keâjleele, DeeheuÙee Oecee&uee Deieoer lÙeeÛÙeemee"erÛe efveYexU keâ¤ve, ceie pesJne lees lÙeebvee
JeeÛeJetve Keg<keâerheÙeËle heesnÛeefJelees, lesJne lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer ceOÙececeeie&8 DeJeuebefyelees, DeeefCe
DeeceÛÙee mebkesâleebÛee Fvkeâej keâjlees lees ØelÙeskeâ ceveg<Ùe pees efJeõesner Je ke=âleIve Deens.
(31-32)
ueeskeânes! mJele:uee JeeÛeJee, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesheeheemetve DeeefCe Yeerleer
yeeUiee lÙee efoJemeeÛeer pesJne keâesCeleener efhelee DeeheuÙee heg$eeleHexâ yeouee osCeej veener DeeefCe
6) neÛe efJe<eÙe Lees[Ÿee JesieàÙee Meyoele metjn keânHeâ, DeeÙele ›eâ. 109 Ùeele Deeuesuee Deens.
ÙeeÛÙeeves DeMeer keâuhevee osCÙeeÛee nslet Deens keâer pÙee F&Õejeves FlekeäÙee efJeMeeue me=°eruee DeefmlelJeele
DeeCeues Deens keâer lÙeeÛÙee meeceLÙee&ÛÙee Ûecelkeâejebvee keâener meerceeÛe veener, lÙeeÛÙee F&MelJeele kegâCeer
efveefce&leer keâMeer Yeeieeroej Demet Mekeâles yejs?
7) cnCepes ØelÙeskeâ JemletÛeer peer DeeÙeg<ÙeceÙee&oe Ieeuetve efouesueer Deens lÙeeÛe DeJeOeerhegjleer leer neueÛeeue
keâjerle Deens. keâesCeleerner Jemlet Deeoerner veener Je DeveeoerosKeerue veener.
8) ÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. ‘ceOÙece ceeie&’uee pej mejUceeieeaÛÙee DeLee&ves Iesleues iesues lej
lÙeeÛee DeLe& Demee keâer lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer leer JesU šUuÙeeveblejner SkesâÕejJeeoeJej Â{ jenlees,
heCe pej les ceOÙe DeeefCe meceleesueheCee Ùee DeLee&ves Iesleues iesuÙeeme DeLe& Demee nesF&ue keâer keâener ueeskeâ
DeeheuÙee DeveskesâÕejer Je veeefmlekeâlesÛÙee ßeæsle lÙee ØeceeCeele peneue jenele veenerle DeLeJee keâener
ueeskeâeble Megæ Deble:keâjCeeÛeer peer efmLeleer lÙeeJesUer efvecee&Ce Peeueer nesleer, leer cebo he[les.
ueg]keâceeve 31 531 heeje 21
keâesCeleener heg$emegæe DeeheuÙee efhelÙeeleHexâ keâesCeleener yeouee osCeej veener. KejesKejÛe DeuueenÛes
JeÛeve melÙe Deens,9 cnCetve Ùee ueewefkeâkeâ peerJeveeves legcneuee HeâmeJet veÙes DeeefCe
Oeeskesâyeepeebveermegæe legcneuee DeuueenÛÙee yeeyeleerle HeâmeJet veÙes. (33)
lÙee IeškesâÛes %eeve DeuueenheeMeerÛe Deens, leesÛe hepe&vÙeJe=°er keâjlees, leesÛe peeCelees keâer
DeeF&ÛÙee Gojele keâeÙe Jee{le Deens, keâesCeleerner JÙeòeâer peeCele veener keâer GÅee lees keâeÙe keâceeF&
keâjCeej Deens DeeefCe keâesCelÙeener JÙeòeâeruee ns ceenerle veener keâer GÅee lÙeeuee keâesCelÙee YetceerJej
ce=lÙet ÙesCeej Deens, DeuueenÛe meJe&keâener peeCeCeeje Je ceeefnleieej Deens. (34)
9) DeLee&le keâÙeecele (hegve®ppeerJeve) Ûes JeÛeve.
Demedmepeond 32 532 heeje 21
32 metjn Demmepedond
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 30)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeefueHeâ ueeÓÓce ceerÓÓce. Ùee «ebLeeÛes DeJelejCe efve:mebMeÙe mekeâue peieebÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve Deens. keâeÙe ns ueeskeâ cnCeleele keâer Ùee JÙeòeâerves ne mJele: jÛeuee Deens?
veJns, lej ns melÙe Deens legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve pesCeskeâ¤ve let meeJeOe keâjeJes Skeâe DeMee
pevemecetneuee pÙeeÛÙeepeJeU legPÙeehetJeea keâesCeerner meeJeOe keâjCeeje Deeuee veener. keâoeefÛele
lÙeebvee ceeie&oMe&ve Øeehle nesF&ue. (1-3)
lees DeuueenÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee DeeefCe lÙee meJe& Jemletbvee, pÙee
lÙeeÛÙee ojcÙeeve Deensle, mene efoJemeeble efvecee&Ce kesâues DeeefCe lÙeeveblej DeMe& (jepeefmebnemevee)
Jej efJejepeceeve Peeuee. lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legceÛee keâesCeer meceLe&keâ Je meneÙekeâner veener DeeefCe
keâesCeer lÙeeÛÙeeheg{s efMeHeâejme keâjCeejeosKeerue veener, ceie keâeÙe legcner MegæerJej ÙesCeej veener?
lees DeekeâeMeeheemetve he=LJeerheÙeËle peieeÛÙee ceeceuÙeebÛeer lepeJeerpe keâjlees DeeefCe lÙee lepeefJepeerÛee
DenJeeue Jej lÙeeÛÙee "eÙeer meeoj neslees, Skeâe DeMee efoJemeele pÙeeÛes ØeceeCe legceÛÙee
ieCevesvegmeej Skeâ npeej Je<ex Deens.1 leesÛe Deens ØelÙeskeâ ieghle Je Øekeâš iees°erÛee peeCeCeeje,
peyejomle DeeefCe hejceke=âheeUt peer peer Jemlet lÙeeves efvecee&Ce kesâueer GòeceÛe efvecee&Ce kesâueer. lÙeeves
ceeCemeeÛÙee efveefce&leerÛee ØeejbYe efÛeKeueceeleerheemetve kesâuee, ceie lÙeeÛee JebMe Skeâe DeMee melJeeves
ÛeeueefJeuee pes #egõ heeCÙeemeceeve Deens. ceie lÙeeuee veKeefMeKeeble JÙeJeefmLele kesâues DeeefCe
lÙeeÛÙeele Deeheuee Deelcee Hegbâkeâuee DeeefCe legcneuee keâeve efoues, [esUs efoues Je ùoÙe efoues.
legcner ueeskeâ keâceerÛe ke=âle%e yevelee. (4-9)
DeeefCe ns ueeskeâ cnCeleele, ‘‘pesJne Deecner ceeleerle efcemeUtve iesuesues Demet lesJne keâeÙe
Deecner hegvne veJÙeevesÛe efvecee&Ce kesâues peeT?’’ Kejer iees° DeMeer Deens keâer ns DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee YesšerÛee Fvkeâej keâjCeejs Deensle, Ùeebvee meebiee, ‘‘ce=lÙetÛee lees otle pees legcneJej
efveÙegòeâ kesâuee iesuee Deens, legcneuee hegjshetj DeeheuÙee leeyÙeele IesF&ue DeeefCe ceie legcner DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s hejle DeeCeues peeue.’’ (10-11)
legcner leer Ieškeâe heneJeer pesJne ns DehejeOeer ceeve Keeueer Ieeuetve DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee heg{s GYes Demeleerue (lÙeeJesUer ns cnCele Demeleerue) ‘‘ns DeeceÛÙee
1) cnCepes legceÛÙeepeJeU pees Skeâ npeej Je<eeËÛee Fefleneme Deens lees F&ÕejeÛÙee ÙesLes peCet Skeâe efoJemeeÛes
keâece Deens. lÙeeÛeer Ùeespevee Deepe efJeefOeuesKe Debceueele DeeCeCeeNÙee keâce&ÛeeNÙeebÛÙee megheto& kesâueer
peeles Je GÅee les efleÛee DenJeeue lÙeeÛÙee ngpetjele meeoj keâjleele keâer pesCeskeâ¤ve ogmeNÙee efoJemeeÛes
(legceÛÙee efnMesyeeØeceeCes Skeâ npeej Je<eeË) Ûes keâece lÙeebÛÙee megheto& kesâues peeJes.
Demedmepeond 32 533 heeje 21 Demedmepeond 32 534 heeje 21

heeuevekeâlÙee&, Deecner Kethe heeefnues DeeefCe Sskeâues, Deelee Deecneuee hejle hee"Jetve os DeeefCe keâeÙe Ùee ueeskeâebvee (Ùee Ssefleneefmekeâ IešveeceOÙes) keâesCelesner ceeie&oMe&ve ueeYeues
pesCeskeâ¤ve Deecner melke=âlÙes keâjeJeerle, Deecneuee Deelee Kee$eer hešueer Deens.’’ (Gòejele veener keâer ÙeebÛÙeehetJeea efkeâlÙeskeâ pevemecegoeÙeebvee Deecner ve° kesâues Deens pÙeebÛÙee efveJeememLeeveele
meebefieleues peeF&ue) ‘‘pej Deecner FefÛÚues Demeles lej Deecner DeieesojÛe ØelÙeskeâ peerJeeme lÙeeÛeer Deepe ns mebÛeej keâjerle Deensle? Ùeele cees"s mebkesâle Deensle, keâeÙe ns Sskeâle veenerle? DeeefCe
megyegæer efoueer Demeleer, hejbleg ceePes les keâLeve hetCe& Peeues pes ceer kesâues nesles keâer vejkeâeuee efpeVe keâeÙe Ùee ueeskeâebveer ns ÂMÙe keâOeer heeefnues veener keâer Deecner Skeâe Deesmee[ Yetceerkeâ[s heeCeer Jeentve
(DeÂMÙeÙeesveer) DeeefCe ceeCemes Ùee meJeeËveer Ye¤ve šekeâerve. lej Deelee ÛeeKee ÛeJe DeeheuÙee Ùee DeeCelees, DeeefCe ceie lÙeeÛe peefceveerletve les heerkeâ GieefJelees pÙeeheemetve ÙeebÛÙee iegjebveener Ûeeje
ke=âlÙeeÛeer keâer legcner Ùee efoJemeeÛÙee Yesšeruee efJeme¤ve iesuee. Deecnerner Deelee legcneuee efJemejuees efceUlees Je ns mJele:ner Keeleele, lej keâeÙe Ùeebvee keâenerÛe Gcepele veener? ns ueeskeâ cnCeleele
Deenesle. ÛeeKee efÛejkeâeueerve ØekeâesheeÛeer ÛeJe DeeheuÙee ke=âlÙeeheeÙeer.’’ (12-14) keâer, ‘‘ne efveCe&Ùe kesâJne ueeiesue pej legcner Kejs Demeeue?’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘efveCe&ÙeeÛÙee efoJeMeer
DeeceÛÙee JeÛeveebJej lej les ueeskeâ ßeæe "sJeleele pÙeebvee ner JeÛeves SskeâJetve pesJne ßeæe "sJeCes lÙee ueeskeâebmee"er ÙeeflkebâefÛelener ueeYeoeÙeer nesCeej veener pÙeebveer melÙeeÛee Fvkeâej
GheosMe efouee peelees lesJne les velecemlekeâ nesleele DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ØeMebmesmen kesâuee Deens DeeefCe ceie lÙeebvee keâesCeleerner meJe[ efceUCeej veener.’’ yejs, Ùeebvee ÙeebÛÙee efmLeleerle
lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjleele Je ieJe& keâjerle veenerle. lÙeebÛÙee hee"er DebLe®Ceeheemetve Deueie mees[tve Åee DeeefCe Øeleer#ee keâje, nsmegæe Øeleer#esle Deensle. (26-30)
jenleele, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes YeÙe Je DeeMee yeeUietve hegkeâejleele, DeeefCe peer keâener
GhepeerefJekeâe Deecner lÙeebvee efoueer Deens, efleÛÙeeletve KeÛe& keâjleele. ceie peMeer ves$emegKeeÛeer
meece«eer lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛÙee ceesyeouÙeele lÙeebÛÙeemee"er ueheJetve "sJeueer Deens, efleÛeer keâesCelÙeener
ØeeCÙeeuee Keyej veener. yejs Demes kegâ"s nesT Mekeâles keâer peer JÙeòeâer ßeæeJeble Demesue leer lÙee
JÙeòeâermeceeve nesF&ue peer ceÙee&oebÛes GuuebIeve keâjCeejer Demesue? Ùee oesvner meceeve nesT Mekeâle
veenerle. pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Deens Je pÙee ueeskeâebveer melke=âlÙes kesâueer Deensle,
lÙeebÛÙeemee"er lej mJeiee&Ûeer efveJeememLeeves Deensle, DeeojeefleLÙe cnCetve lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛÙee
ceesyeouÙeele. DeeefCe pÙeebveer ceÙee&oebÛes GuuebIeve Debefiekeâejues Deens, lÙeebÛes ef"keâeCe vejkeâ
Deens, pesJne keâOeer les lÙeeletve yeensj he[t FefÛÚleerue efleÛÙeeleÛe {keâuetve efoues peeleerue DeeefCe
lÙeebvee meebefieleues peeF&ue keâer IÙee, Deelee lÙeeÛe Deie>er-ØekeâesheeÛee DeemJeeo pÙeeuee
legcner Keesšs "jJeerle neslee. (15-20)
lÙee cees"Ÿee ØekeâesheehetJeea Deecner ÙeeÛe peieele (keâesCelÙee vee keâesCelÙee ueneve)
ØekeâesheeÛee DeemJeeo Ùeebvee osle jent. keâoeefÛele (DeeheuÙee efJeõesner ØeJe=òeerheemetve) ns hejeJe=òe
JneJesle. DeeefCe lÙeeÛÙeehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer keâesCe Demesue pÙeeuee lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
mebkesâleeves GheosMe kesâuee peeF&ue DeeefCe ceie lees lÙeeheemetve heje*cegKe nesF&ue. DeMee DehejeOeeRÛee
lej Deecner met[ IesleuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. (21-22)
ÙeehetJeea cetmee (De.) uee Deecner «ebLe efouee Deens, cnCetve leerÛe Jemlet efceUCÙeeJej
legcneuee keâmeueerner Mebkeâe Demet veÙes. lÙee «ebLeeuee Deecner yeveerFœeeF&uekeâefjlee ceeie&oMe&ve
yeveefJeues nesles, DeeefCe pesJne lÙeebveer mebÙece heeUuee DeeefCe DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebJej efJeÕeeme
yeeUiele jeefnues, lesJne lÙeebÛÙeeceOÙes Deecner Demes vesles efvecee&Ce kesâues pes DeeceÛÙee DeeosMeeves
ceeie&oMe&ve keâjerle nesles. efve:mebMeÙe legPee heeuevekeâlee&Ûe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙee iees°erÛee
efveJee[e keâjerue pÙeeble (yeveerFœeeF&ue) hejmhej celeYeso keâjerle jeefnues Deensle. (23-25)
DeuedDen]peeye 33 535 heeje 21
33 metjn DeuedDend]peeye
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 73)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns veyeer (me.)! DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛes Je
oebefYekeâebÛes Dee%eeheeueve ke⤠vekeâe. JeemleefJekeâle: meJe&%e Je yegefæceeve lej DeuueenÛe Deens.
DevegkeâjCe keâje lÙee iees°erÛes pÙeeÛee FMeeje legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legcneuee efouee peele
Deens. Deuueen lÙee ØelÙeskeâ iees°erÛeer ceeefnleer jeKeCeeje Deens peer legcner ueeskeâ keâjlee.
DeuueenJej efYemle "sJee, DeuueenÛe efYemle "sJeCÙeeme hegjsmee Deens. (1-3)
Deuueenves keâesCelÙeener JÙeòeâerÛÙee Gjeble oesve ùoÙes "sJeuesueer veenerle, Je legcne
ueeskeâebÛÙee lÙee helveeRvee pÙeebÛÙeeMeer legcner ceelesmeceeve Jele&ve keâjlee1 lÙeeves legceÛeer DeeF&
yeveefJeueer veener DeeefCe lÙeeves legceÛÙee ceeveuesuÙee heg$eebveener legceÛes Kejs cegueies yeveefJeuesues veener.
Ùee lej lÙee iees°er Deensle, pÙee legcner ueeskeâ DeeheuÙee leeW[eves keâe{lee hejbleg Deuueen leer iees°
meebielees peer melÙeeefOeef‰le Deens, DeeefCe leesÛe ÙeesiÙe ceeiee&keâ[s ceeie&oMe&ve keâjlees. oòekeâ heg$eebvee
lÙeebÛÙee efhelÙeebMeer mebyebefOele keâ¤ve yeesueeJeerle pee, ner DeuueenheeMeer DeefOekeâ vÙeeÙemebiele iees°
Deens. DeeefCe pej legcneuee ceenerle vemesue keâer lÙeebÛes Je[erue keâesCe Deensle lej les legceÛes Oece&yebOet
DeeefCe efce$e Deensle. ve keâUle peer iees° legcner meebieeue lÙeeyeöue legceÛÙeeJej keâener Dee#eshe
veener hejbleg lÙee iees°erÛeer pe¤j efJeÛeejCee nesF&ue efpeÛee legcner ùoÙeeheemetve efve§eÙe keâjeue.
Deuueen #eceeMeerue DeeefCe hejceke=âheeUt Deens. (4-5)
efve:mebMeÙe veyeer lej ßeæeJebleebmee"er lÙeebÛÙee DeeheuÙee mJele:Jej De«e›eâce jeKelees.
DeeefCe veyeerÛÙee helveer lÙeebÛÙee ceelee Deensle. hejbleg DeuueenÛÙee «ebLeevegmeej meJe&meeceevÙe
ßeæeJeble Je mLeueeblej keâ¤ve Deeuesues, ÙeebÛÙeehes#ee veelesJeeF&keâ SkeâceskeâeÛes DeefOekeâ nkeäkeâoej
Deensle. leLeeefhe DeeheuÙee efce$eebMeer legcner SKeeoer YeueeF& (ke⤠FefÛÚle Demeeue lej) keâ¤
Mekeâlee, ner Dee%ee DeuueenÛÙee «ebLeele efueefnuesueer Deens. (6)
DeeefCe (ns hewiebyej (me.)) Dee"JeCe "sJee lÙee keâjejceoejeÛeer pees Deecner meJe&
hewiebyejebkeâ[tve lemesÛe legceÛÙeekeâ[tve osKeerue keâ¤ve Iesleuee Deens, vetn (De.), Je FyeÇenerce (De.)
1) ‘efpenej’ helveeruee DeeF&Ûeer Ghecee osCes nesÙe.
DeuedDen]peeye 33 536 heeje 21
DeeefCe cetmee (De.) Je cejÙeceheg$e F&mee (De.) keâ[tveosKeerue, meJeeËkeâ[tve Deecner hekeäkesâ JeÛeve 2
Iesleues Deens. (7)
pesCeskeâ¤ve KeNÙee ueeskeâebvee (lÙeebÛee heeveuekeâlee&) lÙeebÛÙee meÛeesšermebyebOeer efJeÛeejCee
keâjerue. DeeefCe DeßeæeJebleebmee"er lej lÙeeves ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâeshe leÙeej "sJeueeÛe Deens. ns
ueeskeânes3 pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, mcejCe keâje DeuueenÛÙee GhekeâejeÛes pes (vegkeâlesÛe) lÙeeves
legcneJej kesâues Deens. pesJne Heâewpee legcneJej Ûeeuetve DeeuÙee lesJne Deecner lÙeebÛÙeeJej Skeâ
YeÙebkeâj JeeoU hee"efJeues. DeeefCe DeMee Heâewpee jJeevee kesâuÙee pÙee legcneuee efomele veJnlÙee. 4
Deuueen les meJe&keâener heenele neslee pes legcner ueeskeâ lÙeeJesUer keâjerle neslee. pesJne Je¤ve Je
Keeuetve legcneJej Me$et Ûeeue keâ¤ve Deeues, pesJne Yeerleerheesšer [esUs efLepeues, keâeUerpe leeW[eMeer
Deeues DeeefCe legcner ueeskeâ DeuueenmebyebOeer leNnsleNnsÛes «en ke⤠ueeieuee, lÙeeJesUer
ßeæeJebleebÛeer ÛeebieueerÛe hejer#ee Iesleueer iesueer DeeefCe YeÙebkeâjheCes neojJetve mees[ues iesues.
(8-11)
mcejCe keâje leer JesU pesJne oebefYekeâ DeeefCe les meJe& ueeskeâ pÙeebÛÙee ùoÙeeble jesie neslee,
mhe°heCes meebiele nesles keâer Deuueen DeeefCe lÙeeÛes hewiebyej (me.) Ùeebveer pes JeÛeve Deecneuee efoues
nesles les HeâmeJeCegkeâerefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veJnles. pesJne lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe ieševes meebefieleues
keâer, ‘‘ns Ùemeefjye (ceoervee) ÛÙee ueeskeâebvees, legceÛÙeemee"er Deelee LeebyeCÙeeÛee keâesCeleener Øemebie
veener, hejle efHeâje.’’ pesJne lÙeebÛee Skeâ ieš Demes cnCetve veyeer (me.) keâ[tve hejJeeveieer ceeiele
neslee keâer, ‘‘DeeceÛeer Iejs OeeskeäÙeele Deensle.’’ Jemlegle: les OeeskeäÙeele veJnles, Kejs lej les (Ùegæ
DeeIee[erheemetve) heU keâe{t FefÛÚle nesles. pej MenjeÛÙee YeesJeleerves Me$et Iegmetve Deeues Demeles
DeeefCe lÙeeJesUer Ùeebvee GheõJeekeâ[s Deecebef$ele kesâues iesues Demeles lej ns lÙeele meeceerue Peeues
Demeles DeeefCe cegefMkeâueervesÛe Ùeebvee GheõJeele meeceerue nesCÙeele mebkeâesÛe Jeešuee Demelee. Ùee
2) meojÛÙee DeeÙeleerle meJeexÛÛe Deuueen hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee Ùee iees°erÛeer Dee"JeCe keâ¤ve
osle Deens keâer meJe& Øesef<eleeØeceeCesÛe legceÛÙeekeâ[tvener meJeexÛÛe Deuueenves hekeäkesâ JeÛeve Iesleuesues Deens
pÙeeÛes legcner keâše#eeves heeueve kesâues heeefnpes. Deieesojheemetve GuuesKeeÛee pees ›eâce meg¤ Deens lÙeeJej
meKeesue efJeÛeej kesâuee Demelee ns mhe°heCes keâUles keâer les hekeäkesâ JeÛeve Demes keâer hewiebyej, meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee ØelÙeskeâ Dee%eÇsÛes mJele:osKeerue heeueve keâjer} DeeefCe Flejebkeâ[tvener keâjJetve IesF&ue.
DeuueenÛeer JeÛeves keâceer peemle ve keâjlee heesÛeleer keâjerue Je leer Debceueele DeeCeCÙeeÛÙee ØeÙelveeble
keâmetj "sJeCeej veener. efoJÙe kegâjDeeveele Ùee ‘JeÛevee’Ûee GuuesKe Deveskeâ ef"keâeCeer kesâuee iesuee Deens.
Goe. metjn yekeâje, DeeÙele ›eâ. 83, DeeuesFceüeve, DeeÙele ›eâ. 187, DeuedceeFoe, DeeÙele ›eâ.
7, Deued DeeDejeHeâ, DeeÙele ›eâ. 169 les 171, DeMedMetje, DeeÙele ›eâ. 13.
3) ÙesLetve les DeeÙele ›eâ. 27 heÙeËle Denpeeye ÙegæeÛee Je yeveerkegâjwpee ÙegæeÛee GuuesKe kesâuesuee Deens.
4) cnCepes F&çeotleebÛÙee Heâewpee.
DeuedDen]peeye 33 537 heeje 21
ueeskeâebveer ÙeehetJeea DeuueenMeer keâjej kesâuee neslee keâer ns hee" oeKeefJeCeej veenerle DeeefCe
DeuueenMeer kesâuesuÙee keâjejeÛeer efJeÛeejhetme lej nesCeejÛe nesleer. (12-15)
ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee meebiee, pej legcner ce=lÙet DeLeJee "ej nesCÙeeheemetve heU keâe{uee
lej ns heU keâe{Ces legceÛÙeemee"er keâenerner ueeYeoeÙekeâ "jCeej veener. Ùeeveblej peerJeveeÛee Deevebo
uegšCÙeeÛeer Lees[erÛe mebOeer legcneuee efceUt Mekesâue. Ùeebvee meebiee, keâesCe Deens pees legcneuee
Deuueenheemetve JeeÛeJet Mekesâue pej lÙeeves legcneuee vegkeâmeeve heesnÛeefJeCÙeeÛes FefÛÚues? DeeefCe
keâesCe lÙeeÛÙee ke=âhesuee jesKet Mekeâlees pej lÙeeves legceÛÙeeJej cesnjyeeveer ke⤠FefÛÚues?
DeuueenÛÙeeefJe¤æ lej ns ueeskeâ keâesCeleener meceLe&keâ Je meneÙekeâ Øeehle ke⤠Mekeâle veenerle.
(16-17)
Deuueen legceÛÙeehewkeâer lÙee ueeskeâebvee ÛeebieuesÛe peeCelees pes (Ùegæ keâeÙee&le) De[LeUs
DeeCeCeejs Deensle, pes DeeheuÙee yebOetvee cnCeleele keâer, ‘‘Ùee DeeceÛÙeekeâ[s’’ pes Ùegæele pejer
Yeeie Iesleele lejer kesâJeU veeJeehegjlesÛe, pes legcneuee meeLe osCÙeele DelÙeble kebâpet<e Deensle.
OeeskeäÙeeÛeer JesU Deeueer keâer legceÛÙeekeâ[s DeMee Øekeâejs yeenguÙee efHeâjJetve efHeâjJetve heenleele peCet
SKeeÅee cejCeeNÙeeuee yesMegæer Ùesle DemeeJeer hejbleg pesJne Oeeskeâe šUtve peelees lesJne nsÛe ueeskeâ
HeâeÙeÅeeÛes ueesYeer yevetve keâe$eerØeceeCes ÛeeueCeeNÙee efpeYee IesTve legceÛÙee mJeeieleemee"er Ùesleele.
Ùee ueeskeâebveer cegUerÛe ßeæe "sJeueer veener, cnCetveÛe Deuueenves ÙeebÛeer meJe& keâeÙex JeeÙee
IeeueefJeueer DeeefCe Demes keâjCes Deuueenmee"er HeâejÛe meeshes Deens. ns mecepele Deensle keâer
nuuesKeesj šesàÙee DeÅeehe iesuesuÙee veenerle DeeefCe pej lÙeebveer hegvne Dee›eâceCe kesâues lej ÙeebÛeer
FÛÚe nesles keâer lÙeeØemebieer Ùeebveer keâes"s lejer JeeUJebšele yeöt ueeskeâebÛÙee ojcÙeeve peeTve yemeeJes
DeeefCe lesLetveÛe legceÛÙee neuenJeeueeÛeer efJeÛeejCee keâjerle jeneJes. leLeeefhe pej ns legceÛÙee
ojcÙeeve jeefnues lejermegæe ns Ùegæele keâceerÛe Yeeie Iesleerue. (18-20)
Jemlegle: legcne ueeskeâemee"er DeuueenÛes hewiebyej Skeâ Glke=â° DeeoMe& Deens,5 lÙee ØelÙeskeâ
ceeCemeemee"er pees Deuueen Je cejCeesòej peerJeveeÛÙee efoJemeeÛee GcesoJeej Demesue DeeefCe
yengleebMeer DeuueenÛes mcejCe keâjerle Demesue, DeeefCe KeNÙee ßeæeJebleebÛeer (DeJemLee lÙeeJesUer
DeMeer nesleer keâer) pesJne lÙeebveer Dee›eâcekeâ ue<keâjebvee heeefnues lesJne lÙeebveer hegkeâejues, ‘‘ner leerÛe
iees° Deens efpeÛes Deuueen Je lÙeeÛee hewiebyej (me.) Ùeebveer Deecneuee JeÛeve efoues nesles, Deuueen
Je lÙeeÛee hewiebyej (me.) ÙeebÛes cnCeCes Deieoer Kejs nesles.’’ Ùee Iešvesves lÙeebÛÙee ßeæsuee Je
lÙeebÛÙee mecehe&Ceeuee DeefOekeâ Je=efæbiele kesâues. ßeæe "sJeCeeNÙeeble Demeues ueeskeâ npej Deensle
pÙeebveer DeuueenMeer kesâuesuÙee keâjejeuee Kejs keâ¤ve oeKeefJeues Deens. lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer
Deeheues veJeme hegjs kesâues Deens lej keâesCeer JesU ÙesCÙeeÛÙee Øeleer#esle Deensle. lÙeebveer DeeheuÙee
5) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees ‘Glke=â° DeeoMe& nesles.’
DeuedDen]peeye 33 538 heeje 22
Jele&veeble keâesCelesner heefjJele&ve kesâues veener. (ns meJe&keâener Ùeekeâefjlee Ie[ues) pesCeskeâ¤ve Deuueen
KeNÙeebvee lÙeebÛÙee meÛeesšerÛee ceesyeouee osF&ue DeeefCe oebefYekeâebvee nJes lej efMe#ee keâjerue DeeefCe
nJes lej lÙeebÛeer leewyee (he§eeòeehe) keâyetue keâjerue. efve:mebMeÙe Deuueen #eceeMeerue Je ke=âheeUt
Deens. (21-24)
Deuueenves DeßeæeJebleebvee hejleJetve ueeJeues, les keâesCeleener ueeYe Øeehle kesâuÙeeefJevee
DeeheuÙee ceveeÛÙee peUHeâUešeefveMeer DemesÛe ceeies hejleues, DeeefCe ßeæeJebleebkeâ[tve DeuueenÛe
ue{CÙeemee"er hegjsmee "juee, Deuueen ceneve Meefòeâceeve DeeefCe peyejomle Deens. ceie
«ebLeOeejkeâebhewkeâer pÙee ueeskeâebveer Ùee nuuesKeesjebvee meeLe efoueer nesleer.6 Deuueenves lÙeebvee lÙeebÛÙee
ie{erletve GlejJetve Keeueer DeeCeues Deens lÙeebÛÙee ùoÙeeble lÙeeves Demee JeÛekeâ yemeefJeuee keâer
Deepe lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe iešeuee legcner "ej keâjerle Deenele DeeefCe ogmeNÙee iešeuee kewâo keâjerle
Deenele. lÙeeves legcneuee lÙeebÛÙee peefceveerÛes DeeefCe lÙeebÛÙee IejebÛes Je lÙeeÛÙee ceeueceòesÛes Jeejme
yeveefJeues DeeefCe lees ØeosMe legcneuee Øeoeve kesâuee pÙeeuee legcnber keâOeerner leg[efJeues veJnles.
Deuueen ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deens. (25-27)
ns veyeer (me.), DeeheuÙee helveeRvee meebiee, pej legcner ns Yeeweflekeâ peie DeeefCe lÙeeÛes
SsÕeÙe& FefÛÚle Demeeue lej Ùee, ceer legcneuee keâener osTve ÛeebieuÙee heæleerves efvejeshe oslees. 7
DeeefCe pej legcner Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛÙee IejeÛes FÛÚgkeâ
Demeeue lej peeCetve Demee keâer legcnehewkeâer pÙee melkeâceea Deensle; Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er cees"e
ceesyeouee leÙeej "sJeuee Deens. (28-29)
veyeer (me.) ÛÙee helveeRvees, legceÛÙeehewkeâer peer SKeeÅee GIe[ DeMueerue ke=âleerÛÙee Deenejer
peeF&ue efleuee ognsjer Ùeelevee efoueer peeF&ue.8 Deuueenmee"er ns HeâejÛe meeshes keâece Deens DeeefCe
legceÛÙeehewkeâer peer Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyej (me.) ÙeebÛeer Dee%ee heeUerue DeeefCe melkeâce&
keâjerue efleuee Deecner oghheš ceesyeouee osT, DeeefCe efleÛÙeemee"er Deecner mevceeveeÛeer
GhepeerefJekeâe GheueyOe "sJeueer Deens. (30-31)
veyeer (me.) ÛÙee helveeRvees! legcner meeceevÙe efŒeÙeebØeceeCes veenerle, pej legcner DeuueenÛes YeÙe
yeeUieCeeNÙee Demeeue lej nUt DeeJeepeele yeesuele peeT vekeâe keâer efJeke=âle ùoÙeeÛee SKeeoe ceeCetme
6) cnCepes yeveerkegâjwpee Ùentoer.
7) meojnt DeeÙele lÙee keâeUele Glejueer nesleer pesJne hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee ÙesLes Gheemeceej nesle
nesleer, lÙeecegUs hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee heefJe$e helvÙeebÛeer neueDehes°e nesle nesleer.
8) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee heefJe$e helvÙeebkeâ[tve SKeeÅee DeMueerue ke=âlÙeeÛeer
(F&Õej lÙeeheemetve JeeÛeJees) efYeleer nesleer lej lÙeebvee DeMeer peeCe keâ¤ve ÅeeJeÙeeÛee nslet neslee keâer
legcner DeefKeue cegefmuece mecegoeÙeeÛÙee ceelee Deenele, cnCetve DeeheuÙee Øeefle‰suee
KeeueeJeCÙeemeejKes keâesCelesÛe keâece ke⤠vekeâe.
DeuedDen]peeye 33 539 heeje 22
ueeuemesle he[sue, lej mhe° mejU yeesueCes yeesuee. DeeheuÙee Iejeble ceÙee&osves jene DeeefCe iele
De%eevecetuekeâ keâeUeØeceeCes Me=bieejeÛes ØeoMe&ve keâjerle efHe⤠vekeâe. veceepe keâeÙece keâje, pekeâele Åee,
Deuueen DeeefCe lÙeeÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛes Dee%eeheeueve keâje, Deuueen lej ns FefÛÚlees keâer legcner
hewiebyejebÛÙee IejJeeuÙeebheemetve heehe otj keâjeJes DeeefCe legcneuee hetCe&heCes heefJe$e keâjeJes. Dee"JeCe "sJee
DeuueenÛÙee mebkesâleebÛeer DeeefCe yegefæceòesÛÙee lÙee iees°eRÛeer pÙee legceÛÙee Iejeble SskeâefJeuÙee peeleele.
efve:mebMeÙe Deuueen met#ceoMeea9 DeeefCe Keyej jeKeCeeje Deens. (32-34)
KeefÛeleÛe pes heg®<e DeeefCe pÙee efŒeÙee cegefmuece Deensle, ßeæeJeble Deensle, Dee%eeOeejkeâ
Deensle, melÙeeefve‰ Deensle, mebÙeceer Deensle, DeuueenÛÙee meceesj PegkeâCeejs Deensle, oeveOece&
keâjCeejs Deensle, GheJeeme keâjCeejs Deensle, DeeheuÙee MeerueebÛes j#eCe keâjCeejs Deensle, DeeefCe
cees"Ÿee ØeceeCeele DeuueenÛes mcejCe keâjCeejs Deensle, Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er #ecee DeeefCe ceneve
ceesyeouee leÙeej "sJeuee Deens. (35)
keâesCelÙeener ßeæeJeble heg®<eeuee DeeefCe keâesCelÙeener ßeæeJeble Œeeruee ne DeefOekeâej veener keâer
pesJne Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) Ùeebveer SKeeÅee yeeyeleerle efveCe&Ùe efouee Demesue lej ceie
DeeheuÙee lÙee yeeyeerle mJele: efveCe&Ùe IesCes lÙeeÛÙee DeKlÙeejerle Demesue DeeefCe pees keâesCeer Deuueen
Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛeer DeJe%ee keâjerue lej lees GIe[heCes ceeie&Yeü°lesle he[sue. (36)
ns hewiebyej (me.), mcejCe keâje lees Øemebie pesJne legcner lÙee ceeCemeeuee cnCele neslee
pÙeeÛÙeeJej Deuueenves DeeefCe legcner Ghekeâej kesâues nesles, ‘‘DeeheuÙee helveeruee mees[t vekeâes DeeefCe
DeuueenÛes YeÙe yeeUie.’’10 lÙeeJesUer legcner DeeheuÙee ceveele leer iees° ueheJetve "sJeueer nesleer efpeuee
Deuueen GIe[ ke⤠FefÛÚle neslee, legcner ueeskeâebvee Yeerle neslee, Jemlegle: Deuueen Ùee iees°erÛee
peeoe nkeäkeâoej Deens keâer legcner lÙeeÛÙee keâesheeuee YÙeeJes.11 ceie pesJne pewo (jefpe.) ves efleÛee
9) cnCepes ieghleeleueer ieghle iees°osKeerue peeCeCeeje.
10) lÙee Fmeceeves DeefYeØesle Deensle npejle pewo efyeve neefjmee. ns hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛes cegòeâ kesâuesues
iegueece DeeefCe lÙeebÛes ceeveuesues heg$e nesles. lÙeebÛÙee helveerves DeefYeØesle Deensle npejle pewveye (jefpe.).
lÙee hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee DeelesyenerCe neslÙee. hewiebyej (me.), Ùeebveer lÙeebÛee efJeJeen npejle pewo
ÙeebÛÙeeMeer ueeJeuee neslee hejbleg GYeÙelee, heleer Je helveerle meueesKee jenele veJnlee, cnCetve npejle
pewo (jefpe.) lÙeebvee leueekeâ osCÙeeme efveIeeues nesles.
11) cnCepes meJeexÛÛe DeuueenÛeer FÛÚe DeMeer nesleer keâer pesJne npejle pewo (jefpe.) Ùeebveer npejle pewveye
(jefpe.) Ùeebvee ‘leueekeâ’ ÅeeJee lesJne hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebveer mJele: lÙeebÛÙeeMeer efJ eJeen keâ¤ve
Dejye ueeskeâebÛÙee pÙee ØeeÛeerve ¤{ervegmeej ceeveuesuÙee heg$eeuee meKKee heg$e mecepeues peele nesles, leer
¤{er cees[tve šekeâCÙeele ÙeeJeer, hejbleg hewiebyej (me.), Ùee efYeleerheesšer keâer DejyeJeemeer ÙeeJej keâ[keâ
šerkeâe keâjleerue, Ùee hejer#esle GlejCÙeeheemetve otj jent FefÛÚle nesles. ÙeeÛe keâejCeemleJe, pewo
(jefpe.) veer DeeheuÙee helveerme IešmHeâesš osT veÙes cnCetve les ØeÙelve keâjerle nesles.
DeuedDen]peeye 33 540 heeje 22
GheYeesie Iesleuee12 lesJne Deecner efleÛee (IešmHeâesefšle ŒeerÛee) legceÛÙeeMeer efJeJeen kesâuee, keâer
pesCeskeâ¤ve F&ceeveOeejkeâebJej DeeheuÙee ceeveuesuÙee heg$eebÛÙee helveeRÛÙee ceeceuÙeele keâesCeleerner
De[ÛeCe jent veÙes pesJne keâer lÙeebveer lÙeebÛee GheYeesie Iesleuee Demesue. DeeefCe DeuueenÛee ngketâce lej
Debceueele DeeueeÛe heeefnpes neslee. hewiebyej (me.) Jej keâesCelÙeener DeMee keâeÙee&le keâmeueener De[LeUe
veener pes Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er "jefJeues Demesue neÛe DeuueenÛee efMejmlee lÙee meJe& Øesef<eleebÛÙee
yeeyeleerle jeefnuee Deens pes hetJeea nesTve iesues Deensle DeeefCe DeuueenÛeer Dee%ee hetCe&le: Skeâ "juesuee
efveCe&Ùe Deens. (ne DeuueenÛee efMejmlee Deens lÙee ueeskeâebkeâefjlee) pes DeuueenÛes mebosMe
heesnÛeefJeleele DeeefCe lÙeeÛÙeeÛe keâesheeÛes YeÙe yeeUieleele DeeefCe Skeâ DeuueenJÙeefleefjòeâ
keâesCeeÛÙeener keâesheeÛes YeÙe yeeUiele veenerle. DeeefCe efnMesye IesCÙeemee"er lej DeuueenÛe hegjsmee
Deens. (37-39)
(ueeskeânes!) cegncceo (me.) legceÛÙee heg®<eebhewkeâer keâesCeeÛes efhelee veenerle hejbleg les
DeuueenÛes Øesef<ele DeeefCe Debeflece Øesef<ele Deensle, DeeefCe Deuueen ØelÙeskeâ JemletÛes %eeve
jeKeCeeje Deens.13 (40)
ns ßeæeJebleebvees! DeuueeÛes Kethe mcejCe keâje DeeefCe mekeâeU mebOÙeekeâeU lÙeeÛes
12) cnCepes leueekeâ osCÙeeÛeer peer FÛÚe yeeUietve nesles leer lÙeebveer hetCe& kesâueer Je DeeheuÙee IešmHeâesefšle
ŒeerMeer lÙeebÛee keâesCeleener mebyebOe Gjuee veener.
13) efJejesOekeâ hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Ùee efJeJeeneJej pes Dee#eshe Iesle nesles lÙee meJeeËÛes Ùee JeekeäÙeele cetU
keâeheues iesues Deens. lÙeebÛee heefnuee Dee#eshe Demee neslee keâer hewiebyej (me.) Ùeebveer DeeheuÙee megvesMeer
efJeJeen kesâuee Deens. ÙeeÛÙee Gòejele Heâcee&efJeues iesues, ‘‘cegncceo (me.) legceÛÙee heg®<eebhewkeâer
kegâCeeÛesner efhelee veener’’, cnCepes lees heg$e nesleeÛe keâes"s keâer lÙeeÛÙee IešmHeâesefšlesMeer efJeJeen ‘njece’
"juee? ogmeje Dee#eshe Demee neslee keâer ceeveuesuee heg$e pejer KejeKegje heg$e veener lejer lÙeeves
keâe[ercees[ efouesuÙee ŒeerMeer efJeJeen keâjCes keâener pe¤jerÛes veJnles. ÙeeÛÙee Gòejele Heâcee&efJeues iesues,
‘‘hejbleg les DeuueenÛes Øesef<ele Deensle’’ cnCepes Øesef<ele cnCetve DemeuÙeeves pÙee JewOe iees°eruee legceÛÙee
¤{eRveer efJeveekeâejCeÛe njece "jefJeuesues Deens lÙeemebyebOeeves meJe& hetJe&«enoes<e mebheg°ele DeeCeeJes Je leer
JewOe DemeCÙeeÛÙee mebyebOeeves keâesCelÙeener MebkeâekegâMebkesâuee lÙeeveer JeeJe G¤ osT veÙes, ns lÙeebÛes
keâle&JÙe nesles. ceie DeefOekeâ leekeâero cnCetve Heâcee&efJeues, ‘DeeefCe les Debeflece Øesef<ele Deensle’ cnCepes
lÙeebÛÙeeveblej keâesCeer hewiebyej lej jenesÛe keâesCeer veyeer (Øesef<ele) osKeerue 31esCeej veener keâer pej keâeÙeoe
Je meceepe megOeejCesÛeer SKeeoer yeeye lÙeebÛÙee keâeUele ueeiet nesCÙeeheemetve jeefnueer DemeuÙeeme
veblejÛÙee ÙesCeeNÙee veyeerves leer GCeerJe Ye¤ve keâe{eJeer, cnCetve meojnt De%eevecetuekeâ ¤{erÛes lÙeebveer
mJele:Ûe GÛÛeešve keâ¤ve peeCes ns DeeCeKeerveÛe pe¤jerÛes "jues nesles. Ùeeveblej DeefOekeâ Yej osleebvee
Heâcee&efJeues iesues, ‘‘Deuueen ØelÙeskeâ iees°erÛes %eeve jeKeCeeje Deens’’ cnCepes Deuueenuee ceenerle
Deens keâer ÙeeJesUer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee nmles Ùee De%eevecetuekeâ ¤{eRÛes mecetU GÛÛeešve keâjefJeCes
pe¤jerÛes keâe nesles Je lemes ve keâjCÙeele keâesCeleer DeÙeesiÙelee nesleer.
DeuedDen]peeye 33 541 heeje 22
heeefJe$Ùeieeve keâjerle jene. leesÛe Deens pees legcneJej ke=âhee keâjlees DeeefCe lÙeeÛes otle legceÛÙeemee"er
ke=âhesÛeer ØeeLe&vee keâjerle Demeleele pesCeskeâ¤ve lÙeeves legcneuee DebOekeâejeletve ØekeâeMeele DeeCeeJes,
lees ßeæeJebleebJej Heâej cesnsjyeeve Deens. pÙee efoJeMeer les lÙeeuee Yesšleerue lÙeebÛes mJeeiele
meueeceves nesF&ue DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er Deuueenves cees"e mevceeveveerÙe ceesyeouee leÙeej "sJeuee
Deens. (41-44)
ns veyeer (me.)! Deecner legcneuee hee"efJeues Deens mee#eeroej yeveJetve, MegYeJeelee& osCeeje
DeeefCe YeÙe oeKeefJeCeeje yeveJetve. DeuueenÛÙee Deveg%esves lÙeeÛÙeekeâ[s DeeJeenve keâjCeeje
yeveJetve DeeefCe ØekeâeMeceeve oerhe yeveJetve, DeeveboJeelee& Åee lÙee ueeskeâebvee; pÙeebveer (legcneJej)
ßeæe "sJeueer Deens, lÙeebÛÙeemee"er Deuueenkeâ[tve ceneve ke=âheeØemeeo Deens DeeefCe keâoeefhe oyet
vekeâe DeßeæeJeble Je oebefYekeâeMeer, keâener heJee& ke⤠vekeâe lÙeebÛÙee ÙeelevesÛeer14 DeeefCe efJeÕeeme
"sJee DeuueenJej, DeuueenÛe Ùeekeâefjlee hegjsmee Deens keâer ceeCemeeves Deeheues ceeceues lÙeeÛÙee
mJeeOeerve keâjeJes. (45-48)
ns ßeæeJebleebvees! pesJne legcner ßeæeJeble efŒeÙeebMeer efJeJeen keâjeue DeeefCe ceie lÙeebvee
mheMe& keâjCÙeeDeieesoj Heâejkeâle Åeeue lej legceÛÙeekeâ[tve lÙeebÛÙeeJej keâmeueerner ‘Föle’Ûeer cegole
DeeJeMÙekeâ veener, efpeÛeer ieCevee hetCe& nesCÙeeÛeer ceeieCeer legcner keâjeue. cnCetve lÙeebvee keâener
Oeve osTve YeuÙee heæleerves efvejeshe Åee. (49)
ns veyeer (me.)! Deecner legceÛÙeemee"er JewOe "jefJeuÙee Deensle legceÛÙee lÙee helveeR pÙeebÛes
cenj legcner Deoe kesâues Deensle,15 DeeefCe lÙee efŒeÙee pÙee Deuueenves Øeoeve kesâuesuÙee
oemeeRhewkeâer, legceÛÙee ceeuekeâerle DeeuÙee DeeefCe lÙee legceÛÙee Ûeguele yeefnCeer DeeefCe Deeles yeefnCeer
Je ceeces yeefnCeer DeeefCe ceeJeme yeefnCeer pÙeebveer legceÛÙeeyejesyej mLeueeblej kesâues Deens DeeefCe leer
ßeæeJeble Œeer efpeves mJele:uee veyeer (me.) mee"er Dehe&Ce kesâuesues Demesue pej veyeer (me.) efleuee
mJele:ÛÙee efJeJeenyebOeveele IesT FefÛÚle Demeleerue.16 ner meJeuele kesâJeU legceÛÙeemee"er Deens
DevÙe ßeæeJebleebmee"er veener. Deecneuee ceenerle Deens keâer DevÙe ßeæeJebleebJej lÙeebÛÙee helveer Je
14) cnCepes ns ueeskeâ lÙee efJeJeeneJej peer šerkeâe keâjerle Deensle lÙeeÛeer.
15) Kejs heenlee ns Gòej Deens lÙee ueeskeâebÛÙee Dee#esheeÛes, pes cnCele nesles keâer cegncceo (me.) Flej
ueeskeâebmee"er lej SkeâeÛe JesUer Ûeej hes#ee peemle helvÙee "sJeCes efveef<eæ "jefJeleele hejbleg lÙeebveer mJele:
ner heeÛeJeer helveer keâMeer kesâueer? ns ue#eele DemeeJes keâer lÙeeJesUer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Iejele, npejle
DeeÙeMee (jefpe.), npejle meewoe (jefpe.), npejle nHedâmee (jefpe.) DeeefCe npejle Gcces meuecee
(jefpe.) Ùee Ûeej helvÙee DeieesojÛe ceewpeto neslÙee.
16) cnCepes meojnt heeÛe helvÙeebefMeJeeÙe, pÙeebÛee Ùee DeeÙeleerle GuuesKe Deens, lÙee ØekeâejÛÙee
DeeCeKeerve efm$eÙeebveeosKeerue DeeheuÙee oebhelÙeeble DeeCeCÙeeÛeer hewiebyej (me.) Ùeebvee hejJeeveieer efoueer
iesueer Deens.
DeuedDen]peeye 33 542 heeje 22
oemeeRÛÙee yeeyeleerle keâesCelÙee ceÙee&oe IeeleuesuÙee Deensle. (legcneuee Ùee ceÙee&oebletve Deecner
Ùeemee"er JeieUues Deens) pesCeskeâ¤ve legceÛÙeemee"er keâesCeleerner De[ÛeCe jent veÙes. DeeefCe
Deuueen #eceeMeerue Je hejceke=âheeUt Deens. legcneuee DeefOekeâej efouee Deens keâer DeeheuÙee
helveeRhewkeâer nJes efleuee DeeheuÙeeheemetve Deueie "sJee DeeefCe nJes efleuee DeeheuÙee peJeU "sJee
DeeefCe nJes efleuee Deueie "sJeuÙeeveblej DeeheuÙee peJeU yeesueeJetve IÙee, Ùeeyeeyeleerle legcneuee
keâenerner njkeâle veener. DeMee Øekeâejs ns peeoe Dehesef#ele Deens keâer lÙeebÛes [esUs DeefOekeâ
megKeeJeleerue DeeefCe lÙee og:Keer jenCeej veenerle, DeeefCe pes keâener legcner lÙeebvee Åeeue lÙeeJej
lÙee meJe& mebleg° jenleerue. Deuueen peeCelees pes keâener legcne ueeskeâebÛÙee ùoÙeele Deens DeeefCe
Deuueen meJe&%e Je meefn<Cet Deens. Ùeeveblej legceÛÙeemee"er DevÙe efŒeÙee JewOe veenerle, DeeefCe
ÙeeÛeerner hejJeeveieer veener keâer ÙeebÛÙee peeieer DevÙe helveer DeeCeeJÙeele, ceie lÙeebÛes meeQoÙe&
legcneuee efkeâleer keâe hemeble Demesvee17 leLeeefhe oemeeRÛeer legcneuee hejJeeveieer Deens.18 Deuueen
ØelÙeskeâ iees°erJej ue#e "sJeCeeje Deens. (50-52)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, veyeer (me.) ÛÙee Iejeble efJevee hejJeeveieer ØeJesMe
ke⤠vekeâe. pesJeCeeÛÙee JesUsJejner vepej jeKetve Demet vekeâe, pej legcneuee pesJeeÙeuee yeesueeefJeues
iesues lej DeJeMÙe Ùee. hejbleg pesJeCe Gjkeâues keâer efveIetve pee. iees°er keâjCÙeele ueeiet vekeâe.
legceÛÙee Ùee ke=âleer veyeer (me.) Ùeebvee $eeme osleele, hejbleg les mebkeâesÛeeves keâener yeesuele veenerle,
DeeefCe Deuueenuee Kejer iees° meebieCÙeele mebkeâesÛe Jeešle veener. veyeer (me.) ÛÙee helveeRheemetve
pej legcneuee keâener ceeieeJeÙeeÛes DemeuÙeeme he[Åeeceeietve ceeiele pee, ner legceÛÙee DeeefCe
lÙeebÛÙee ùoÙeeÛÙee efvece&Ulesmee"er DeefOekeâ GefÛele heæleer Deens. legceÛÙeekeâefjlee ns keâoeefhe JewOe
veener keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee legcner $eeme ÅeeJee, DeeefCe nsosKeerue JewOe veener keâer
lÙeebÛÙee he§eele lÙeebÛÙee helveeRMeer efJeJeen keâjeJee. ne DeuueenpeJeU Heâej cees"e iegvne Deens.
legcner Yeues keâesCeleerner iees° Øekeâš keâje DeLeJee ieghle jeKee, Deuueenuee ØelÙeskeâ iees°erÛes %eeve
17) Ùee keâLeveeÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer Jejerue DeeÙele ›eâ. 50 vegmeej hewiebyej (me.)
ÙeebÛÙeemee"er pÙee efŒeÙee nueeue "jefJeuesuÙee Deensle, lÙeebÛÙeeKesjerpe Flej keâesCeleerner Œeer
lÙeebÛÙeemee"er JewOe veener. ogmeje DeLe& Demee keâer pesJne hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee heefJe$e helveeR Ùee
iees°ermee"er mJeKeg<eerves leÙeej PeeuÙee Deensle keâer DeeefLe&keâ De[ÛeCeerÛÙee heefjefmLeleerlener lÙeebvee meeLe
ÅeeJeer DeeefCe DeeefKejlemee"er Ssefnkeâ megKeebJej heeCeer mees[eJes, lemesÛe ÙeeJejner Ket<e Deensle keâer
hewiebyej (me.) Ùeebveer nJes lemes Jele&ve lÙeebÛÙeeMeer "sJeeJes, lesJne Deelee legceÛÙeemee"er ns JewOe veener keâer
ÙeebÛÙeehewkeâer kegâCeeme IešmHeâesš osJetve efleÛÙee peeieer kegâCeer ogmejer helveer DeeCeeJeer.
18) meojnt DeeÙele ner yeeye mhe° keâjerle Deens keâer efJeJeenele DemeuesuÙee helveerefMeJeeÙe ceeuekeâerle
DemeuesuÙee oemeeRÛee GheYeesie IesCÙeeÛeerosKeerue hejJeeveieer Deens. lÙeebÛÙeemebyebOeer mebKÙesÛeer
keâesCeleerner ceÙee&oe veener. ÙeeÛe efJe<eÙeeÛes mhe°erkeâjCe metjn efvemee DeeÙele ›eâ. 3, metjn ceesefcevetve
DeeÙele ›eâ. 6, DeeefCe metjn meDeeefjpe DeeÙele ›eâ. 30, ÙeebÛÙeelener kesâuesues Deens.
DeuedDen]peeye 33 543 heeje 22
Deens. (53-54)
hewiebyej (me.) ÛÙee helveeRmee"er Ùeele keâener njkeâle veener keâer lÙeebÛes efhelee, lÙeebÛes heg$e,
lÙeebÛes yebOet, lÙeebÛes hegleCes lÙeebÛes YeeÛes, lÙeebÛÙee cesueefceueeHeâeleerue efŒeÙee DeeefCe lÙeebÛÙee
ceeuekeâerÛes oeme-oemeer Iejeble ÙeeJesle. (ns efŒeÙeebvees!) legcneuee DeuueenÛÙee DeJe%esheemetve otj
jeefnues heeefnpes. Deuueen ØelÙeskeâ iees°erJej °er "sJelees. (55)
Deuueen DeeefCe lÙeeÛes otle Øesef<eleebJej o¤o (MegYeefÛebleve) hee"efJeleele, ns ueeskeânes!
pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, legcnermegæe lÙeebÛÙeeJej o¤o (MegYeefÛebleve) DeeefCe meueece
hee"Jee.19 (56)
pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe lÙeeÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee $eeme osleele, lÙeebÛee Deuueenves
peieele DeeefCe hejueeskeâele efOekeäkeâej kesâuee Deens DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er veeceg<keâer DeeCeCeejer
Ùeelevee GheueyOe kesâueer Deens. DeeefCe pes ueeskeâ ßeæeJeble efvejhejeOe heg®<eebvee Je efŒeÙeebvee Fpee
heesÛeefJeleele. lÙeebveer Skeâe cees"Ÿee kegâYeeb[eÛes Je GIe[ iegv¢eeÛes Deefj° DeeheuÙee efMejeJej Iesleues
Deens. (57-58)
ns veyeer (me.), DeeheuÙee helveer Je cegueer DeeefCe ßeæeJebleebÛÙee efŒeÙeebvee meebiee keâer
DeeheuÙee ÛeeojerÛes heoj DeeheCeeJej DeeÛÚeotve "sJele pee.20 ner DeefOekeâ ÙeesiÙe heæle nesÙe
pesCeskeâ¤ve lÙee DeesUKeuÙee peeJÙeele DeeefCe $eeme efouee peeT veÙes.21 meJe&ßes‰ Deuueen
#eceeMeerue Je hejceke=âheeUt Deens. (59)
pej oebefYekeâ DeeefCe les ueeskeâ pÙeebÛÙee ùoÙeeble jesie Deens DeeefCe les pes ceoervesle Øe#eesYekeâ
DeHeâJee hemejefJeCeejs Deensle, DeeheuÙee keâejJeeÙeeheemetve hejeJe=òe Peeues veener lej Deecner
19) Deuueenkeâ[tve DeeheuÙee hewiebyejemee"er ‘o¤o’ (MegYeefÛebleve) Ûee DeLe& Demee keâer lees lÙeebÛÙeeJej
DelÙeble cesnjyeeve Deens, lÙeebÛeer ØeMebmee keâjlees, lÙeebÛÙee keâeÙee&le mece=æer oslees. lÙeebÛes veeJe GÛÛe
keâjlees Je lÙeebÛÙeeJej DeeheuÙee ke=âhesÛee Je<ee&Je keâjlees. F&çeotleebkeâ[tve lÙeebÛÙeemee"er MegYeefÛebleveeÛee
DeLe& Demee keâer les hewiebyejeJej DeefleMeÙe Øesce keâjleele Je lÙeebÛÙeemee"er Deuueenkeâ[s ØeeLe&vee keâjleele
keâer lÙeeves lÙeebÛes opex DeefOekeâeefOekeâ GÛÛe keâjeJes. ßeæeJebleebkeâ[tve hewiebyejeJej o¤o hee"efJeCÙeeÛee
DeLe& Demee keâer lÙeebveerosKeerue lÙeebÛÙeemee"er Deuueenkeâ[s ØeeLe&vee keâjeJeer keâer lÙeeves lÙeebÛÙeeJej
DeeheuÙee ke=âhesÛee Je<ee&Je keâjeJee.
20) cnCepes Ûeeoj heebIe¤ve Je¤ve Iegbieš Iesle peeJes. ogmeNÙee Meyoele leeW[ GIe[s keâ¤ve efHe⤠veÙes.
21) ‘DeesUKeuÙee peeJÙeele’ ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demes keâer lÙeevee DeMee meeOÙeemegOÙee DeeefCe ueppee
"sJeCeeNÙee heesMeeKeele heentve ØelÙeskeâ heenCeeNÙeeme keâUeJes keâer lÙee kegâueerve DeeefCe megMeerue efŒeÙee
Deensle. mJewj DeeefCe leceemeieerj veenerle keâer lÙeebÛÙeekeâ[s Jeemevee°erves heneJes. ‘meleeJeuÙeener peeT
veÙesle’ ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demes keâer lÙeebÛeer Ús[ keâe{ueer peeT veÙes, lÙeebvee ue#Ùe yeveefJeues peeT
veÙes.
DeuedDen]peeye 33 544 heeje 22
lÙeebÛÙeeefJe¤æ keâejJeeF& keâjCÙeemee"er legcneuee GYes keâ¤, ceie les Ùee Menjeble legceÛÙeemeceJesle
cegef<keâueervesÛe jent Mekeâleerue. lÙeebÛÙeeJej ÛeesneWkeâ[tve efOekeäkeâejeÛee ceeje nesF&ue, pesLes keâes"s les
meehe[leerue hekeâ[ues peeleerue DeeefCe YeÙebkeâjjerlÙee "ej ceejues peeleerue. ne DeuueenÛee
efMejmlee Deens pees DeMee ueeskeâebÛÙee yeeyeleerle hetJee&heej Ûeeuele Deeuesuee Deens DeeefCe legcneuee
DeuueenÛÙee heefjhee"eble keâesCeleener yeoue Dee{UCeej veener. (60-62)
ueeskeâ legcneuee efJeÛeejleele keâer hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe kesâJne ÙesF&ue. meebiee, lÙeeÛes %eeve
lej DeuueenueeÛe Deens. legcneuee keâeÙeKeyej keâoeefÛele leer peJeUÛe ÙesTve "sheueer Demesue.
keâesCelÙeener heefjefmLeleerle ner yeeye efveef§ele Deens keâer Deuueenves melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛee
efOekeäkeâej kesâuee Deens DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er Ye[keâuesueer Deeie leÙeej "sJeueer Deens, pÙeele les
meowJe jenleerue. keâesCeleener meceLe&keâ Je meneÙekeâ les efceUJet MekeâCeej veener. pÙee efoJeMeer lÙeebÛes
Ûesnjs DeeieerJej GueLesheeueLes kesâues peeleerue, lÙeeJesUer les Kesoeves cnCeleerue keâer, ‘‘Deecner
Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛes Dee%eeheeueve kesâues Demeles!’’ DeeefCe cnCeleerue, ‘‘ns
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, Deecner DeeceÛÙee mejoejebÛes Je DeeheuÙee pÙes‰ebÛes Dee%eeheeueve kesâues
DeeefCe lÙeebveer Deecneuee mejU ceeiee&heemetve ceeie&Yeü° kesâues. ns heeuevekeâlÙee&, Ùeebvee oghg heš
Ùeelevee os DeeefCe ÙeebÛee YeÙebkeâj efOekeäkeâej keâj.’’ (63-68)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, lÙee ueeskeâebØeceeCes yevet vekeâe pÙeebveer cetmee (De.)
uee $eeme efouee neslee, ceie Deuueenves lÙeebveer jÛeuesuÙee iees°erheemetve lÙeeuee cegòeâ kesâues, DeeefCe
lees DeuueenheeMeer Øeefleef‰le neslee. ns ßeæeJebleebvees, DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe
jemle iees° keâjerle pee. Deuueen legceÛes DeeÛejCe megOeejerue DeeefCe legceÛÙee DehejeOeebvee #ecee
keâjerue. pÙeeves Deuueen DeeefCe lÙeeÛee hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Dee%ee heeUuÙee lÙeeves cees"s ÙeMe
Øeehle kesâues. (69-71)
Deecner Ùee Deceeveleeruee22 DeekeâeMe, he=LJeer Je heJe&leemeceesj "sJeues lej les GÛeueCÙeeme
leÙeej Peeues veenerle DeeefCe efleÛÙeeves YeÙeYeerle Peeues hejbleg ceeveJeeves leer GÛeueueer. efve:mebMeÙe lees
cees"e DelÙeeÛeejer DeeefCe De%eeveer23 Deens. (Ùee DeceeveleerÛes DeesPes GlejJeCÙeeÛee DeheefjneÙe&
heefjCeece Deens) keâer pesCeskeâ¤ve Deuueenves oebefYekeâ heg®<eebvee Je efŒeÙeebvee DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer
heg®<eebvee Je efŒeÙeebvee efMe#ee ÅeeJeer DeeefCe ßeæeJeble heg®<eebÛee DeeefCe efŒeÙeebÛee he§eeòeehe
mJeerkeâejeJee, Deuueen #eceeMeerue DeeefCe hejceke=âheeUt Deens. (72-73)
22) ‘Deceevele’ves DeefYeØesle Deens lÙee peyeeyeoejerÛes DeesPes, pes meJeexÛÛe Deuueenves DeeheuÙee he=LJeerJej,
DeefOekeâej DeeefCe yegæer osTve ceeCemeeJej šekeâues Deens.
23) cnCepes Ùee DeceeveleeRÛes Yeej GÛeueues DemeleeveeosKeerue Deeheueer peyeeyeoejer DeesUKele veener Je
yesF&ceeveer keâ¤ve DeeheCe nesTve mJele:Jej peguetce keâjlees.
meyee 34 545 heeje 22
34 metjn meyee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 54)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
mlegleer lÙee Deuueenmee"er Deens pees DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerleerue ØelÙeskeâ JemletbÛee ceeuekeâ
Deens DeeefCe heejueewefkeâkeâ peerJeveeceOÙesner lÙeeÛÙeemee"erÛe mlegleer Deens. lees yegefæceeve DeeefCe
ceeefnleieej Deens. pes keâener peefceveerle peeles DeeefCe pes keâener efleÛÙeeletve efveIeles DeeefCe pes keâener
DeekeâeMeeletve Glejles DeeefCe pes keâener lÙeeÛÙeele Ûe{les, ØelÙeskeâ Jemletuee lees peeCelees, lees
hejceke=âheeUt DeeefCe #eceeMeerue Deens. (1-2)
melÙe veekeâejCeejs cnCeleele keâer keâeÙe keâejCe Deens keâer ØeueÙe DeeceÛÙeeJej Ùesle veener!
meebiee, ‘‘MeheLe Deens hejes#e-%eeveer ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer, leer legceÛÙeeJej DeeuÙeeefMeJeeÙe
jenCeej veener. lÙeeÛÙeeheemetve keâCecee$e keâesCeleerner Jemlet DeekeâeMeelener ueheuesueer veener Je
peefceveerleosKeerue veener, keâCeehes#ee cees"erner veener Je lÙeehes#ee ueneveosKeerue veener. meJe&keâener
Skeâe mhe° ohlejele veceto Deens.’’ DeeefCe ne ØeueÙe Ùeemee"er ÙesF&ue keâer ceesyeouee ÅeeJee
Deuueenves lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe melkeâce& keâjerle jeefnues Deensle.
lÙeebÛÙeemee"er #ecee Deens DeeefCe ceeveeÛeer GhepeerefJekeâe. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer DeeceÛÙee
mebkesâleebvee Keesšs "jefJeCÙeemee"er peesj ueeJeuee Deens, lÙeebÛÙeemee"er DelÙeble JeeF&š ØekeâejÛee
ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâeshe Deens. ns hewiebyej (me.), %eeve jeKeCeejs ÛeebieuesÛe peeCeleele keâer pees keâener
legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve legceÛÙeeJej DeJelejuee iesuee Deens lees hetCe&heCes melÙe Deens DeeefCe
ØeYeglJemebheVe Je mleglÙe F&ÕejeÛee ceeie& oeKeefJelees. (3-6)
melÙe veekeâejCeejs ueeskeâebvee meebieleele, ‘‘Deecner legcneuee oeKeJeeJee Demee ceveg<Ùe pees
yeeleceer oslees keâer pesJne legceÛÙee MejerjeÛee keâCe ved keâCe efJeKegjuee iesuee Demesue lesJne legcner
veJÙeeves efvecee&Ce kesâues peeue? ve peeCees ne ceveg<Ùe DeuueenÛÙee veeJeeJej kegâYeeb[ jÛelees DeLeJee
Ùeeuee Jes[ ueeieues Deens.’’ (7-8-)
veener! efkebâyengvee pes ueeskeâ hejueeskeâeuee ceeveerle veenerle les Øekeâesheele iegjHeâšues peeCeej
Deensle Je lesÛe JeeF&š Øekeâejs yenkeâuesues Deensle. keâeÙe Ùeebveer keâOeer lÙee DeekeâeMeeuee Je he=LJeeruee
heeefnues veener pÙeeves Ùeebvee heg{tve Je ceeietve Jes{ues Deens? Deecner FefÛÚues lej Ùeebvee peefceveerle
OemeJet DeLeJee DeekeâeMeeÛes keâener legkeâ[s ÙeebÛÙeeJej keâesmeUJet. JeemleefJekeâ heenlee Ùeele Skeâ
mebkesâle Deens lÙee ØelÙeskeâ oemeekeâefjlee pees F&Õejekeâ[s ®pet nesCeeje Demesue. (-8-9)
Deecner oeTo (De.) uee DeeheuÙeekeâ[tve cees"e ke=âheeØemeeo Øeoeve kesâuee neslee. (Deecner
Dee%ee efoueer keâer) ns heJe&leevees, lÙeeÛÙeemeesyele veecemcejCe keâje (DeeefCe nerÛe Dee%ee Deecner)
he#eebvee efoueer. Deecner ueesKeb[euee lÙeeÛÙeemee"er ceT kesâues, Ùee DeeosMeeefveMeer keâer efÛeueKele
meyee 34 546 heeje 22
yeveJe Je lÙeebÛÙee keâ[Ÿee "erkeâ DeboepeeJej "sJe, (ns oeToÛeer mebleeve) melkeâce& keâje, pes keâener
legcner keâjlee les ceer heenele Deens. (10-11)
DeeefCe meguewceeve (De.) keâefjlee Deecner JeeNÙeeuee DeOeerve kesâues. mekeâeUÛÙee JesUsme
lÙeeÛes JeenCes Skeâe ceefnvÙeeÛÙee ceeiee&heÙeËle DeeefCe mebOÙeekeâeUÛÙee JesUer lÙeeÛes JeenCes Skeâ
ceefnvÙeeÛÙee ceeiee&heÙeËle. Deecner lÙeeÛÙeekeâefjlee efJeleUuesuÙee leebyÙeeÛee Peje ØeJeeefnle kesâuee
DeeefCe Demes efpeVeebvee lÙeeÛÙee DeOeerve kesâues pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves lÙeeÛÙeeheg{s
keâece keâjerle Demele. lÙeebÛÙeehewkeâer pees keâesCeer DeeceÛÙee Dee%esheg{s efMejpeesjer oeKeJeerle Demes,
lÙeeuee Deecner Ye[keâlÙee Deie>erÛeer ÛeJe ÛeeKeJeerle neslees. les lÙeeÛÙeekeâefjlee yeveJeerle Demele pes
keâener lees FefÛÚle Demes, Gòegbie Fceejleer, efÛe$es,1 cees"cees"Ÿee newoemeceeve hejeleer DeeefCe
DeeheuÙee peeiesJe¤ve ve nšCeeNÙee Yeejomle [siee - ns oeToÛeer mebleeve, keâce& keâje
ke=âle%elesÛÙee2 YeeJevesves, ceePÙee oemeebceOÙes Lees[sÛe ueeskeâ ke=âle%e Deensle. (12-13)
ceie pesJne meguewceeve (De.) Jej Deecner ce=lÙetÛee efveCe&Ùe ueeiet kesâuee lesJne efpeVeebvee
lÙeeÛÙee ce=lÙetÛeer ceeefnleer osCeejer keâesCeleerner iees° lÙee JeeUJeer Kesjerpe veJnleer, peer
lÙeeÛÙeekeâe"eruee Keelenesleer. DeMeeØekeâejs pesJne meguewceeve (De.) Keeueer keâesmeUuee lesJne
efpeVeebJej ner iees° GIe[ Peeueer keâer pej les hejes#e peeCeCeejs Demeles lej les (efpeVe) Ùee
Deheceevepevekeâ Øekeâesheele iegjHeâštve jeefnues vemeles. (14)
‘meyee’keâefjlee Kegö lÙeebÛÙee efveJeememLeeveeleÛe Skeâ mebkesâle GheefmLele neslee, oesve GÅeeves
GpeJÙee Je [eJÙee yeepetme.3 Kee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ves efouesueer GhepeerefJekeâe DeeefCe ke=âle%e
yevetve jene lÙeeÛes, ØeosMe Deens Glke=â° Je mJeÛÚ DeeefCe heeuevekeâlee& Deens #eceeMeerue. hejbleg
les heje*cegKe Peeues. mejlesMesJešer Deecner lÙeebÛÙeeJej YeÙebkeâj cenehetj hee"efJeuee. DeeefCe lÙeebÛÙee
hetJeeaÛÙee oesve GÅeeveebÛÙee peeieer DeeCeKeerve oesve GÅeeves efoueer pÙeele keâ[t Je yesÛeJe HeâUs Je
PeeTÛeer Pee[s nesleer Je keâener DeuheMeer yeesjer. ne neslee lÙeebÛÙee õesneÛee yeouee pees Deecner
lÙeebvee efouee DeeefCe ke=âleIve ceeCemeeKesjerpe Demee yeouee Deecner Flej keâesCeeuee osle veener.
(15-17)
1) ‘efÛe$ee’mee"er ns DeeJeMÙekeâ veener keâer les ceeveJeebÛes DeLeJee peveeJejebÛesÛe DemeeJes. npejle meguewceeve
(De.) ns cetmeJeer MejerDeleÛes DevegÙeeÙeer nesles. npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙee MejerDeleerle mepeerJeeÛes efÛe$e
jsKeešCes lÙeeÛeØeceeCes efveef<eæ nesles pÙeeØekeâejs hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee MejerDeleerle efveef<eæ
Deens.
2) cnCepes ke=âle%e oemeebØeceeCes keâece keâje.
3) ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer meyebOe osMeele oesveÛe yeeiee neslÙee lej ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demes keâer ‘meyee’
ueeskeâebÛee meJe& YetØeosMe yenjuesuee neslee. ceeCetme pesLes keâes"s GYee jenele Demes lÙeeuee DeeheuÙee
GpeJeerkeâ[sner yeeie efomele Demes DeeefCe [eJeerkeâ[sosKeerue.
meyee 34 547 heeje 22
DeeefCe Deecner lÙeebÛÙee Je lÙee JemlÙeebÛÙee ojcÙeeve pÙeebvee Deecner mece=æer Øeoeve kesâueer
nesleer, G"eJeoej JemlÙee JemeefJeuÙee neslÙee DeeefCe lÙeebÛÙeele ØeJeemeeÛes šhhes efveÙeesefpele kesâues
nesles.4 mebÛeej keâje Ùee ceeiee&Jej je$e Je efoJeme hetCe& megj#esves. hejbleg lÙeebveer meebefieleues, ‘‘ns
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙee ØeJeemeeÛÙee šhhÙeeceOÙes5 Jee{ keâj. lÙeebveer mJele:Ûe
DeeheuÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee. mejlesMesJešer Deecner lÙeebvee keâLee yeveJetve mees[ues. DeeefCe lÙeebvee
hegjshetj ve° keâ¤ve šekeâues. efveef§eleÛe Ùeele mebkesâle Deensle lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeekeâefjlee pees cees"e
mebÙeceer Je ke=âle%e Demesue. lÙeebÛÙee mebyebOeeves ‘Fyueerme’ (Mewleeve) uee Deeheueer keâuhevee KejerÛe
Dee{Uueer DeeefCe lÙeebveer lÙeeÛesÛe DevegkeâjCe kesâues, Skeâe DeuheMee iešeuee JeieUlee pees
ßeæeJeble neslee. Fyueermeuee lÙeebÛÙeeJej keâesCeleener DeefOekeâej Øeehle veJnlee. hejbleg pes keâener
Ie[ues les DeMeemee"er Ie[ues keâer Deecner ns heent FefÛÚle neslees keâer keâesCe cejCeesòej peerJeveeuee
ceeveCeeje Deens DeeefCe keâesCe lÙeeÛÙeeyeöue Mebkesâle he[uesuee Deens. legPee heeuevekeâlee& ØelÙeskeâ
iees°erÛeer osKejsKe keâjCeeje Deens. (18-21)
(ns hewiebyej (me.), Ùee DeveskesâÕejJeeoeRvee) meebiee keâer, ‘‘hegkeâe¤ve hene legcner DeeheuÙee
lÙee GheemÙeebvee pÙeebvee legcner Deuueenuee mees[tve Deeheues GheemÙe mecepetve yemeuee Deenele. les
DeekeâeMeelener keâesCelÙee keâCecee$e JemletÛes ceeuekeâ veenerle DeeefCe peefceveerJejmegæe veenerle. les
DeekeâeMe DeeefCe peefceveerÛÙee ceeuekeâerlener Yeeieeroej veenerle. lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer DeuueenÛee
meneÙekeâosKeerue veener. DeeefCe DeuueenÛÙee ngpegjele SKeeoer efMeHeâejmeosKeerue kegâCeeuee
ueeYeoeÙekeâ "¤ MekeâCeej veener kesâJeU lÙee JÙeòeâerKesjerpe pÙeemee"er Deuueenves efMeHeâejmeerÛeer
hejJeeveieer efouesueer Demesue. ÙesLeheeJeslees keâer pesJne ueeskeâebÛÙee ceveebleerue Yeer[ Ûeshesue lesJne les
(efMeHeâejme keâjCeeNÙeebvee) efJeÛeejleerue keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves keâeÙe Gòej efoues? les
cnCeleerue keâer ÙeesiÙe Gòej efceUeues Deens DeeefCe lees ceneve DeeefCe GÛÛelej Deens.’’
(22-23)
4) ‘mece=æ JemlÙeeb’veer DeefYeØesle meerefjÙee DeeefCe HeâuemleerveÛee ØeosMe Deens. ‘G"eJeoej Jemleer’veer
DeefYeØesle DeMee Jemeenleer Deensle pÙee Deece jepeceeieeËJej efmLele DemeeJÙeele, keâeveekeâesheNÙeele
o[uÙee vemeeJÙeele DeeefCe ØeJeemeeÛÙee cepeuee efveÙeesefpele keâjCÙeeves DeefYeØesle Demes keâer Ùeceveheemetve
les meerefjÙeeheÙeËleÛee mebhetCe& ØeJeeme DeeKeb[heCes Deeyeeo DemeuesuÙee ØeosMeeletve nesle neslee. lÙeeÛÙee
ØelÙeskeâ cepeuÙeeheemetve ogmeNÙee cepeueheÙeËleÛee ØeJeeme heefjefÛeleerÛee Je efveef§ele mJe¤heeÛee neslee.
5) lÙeebveer leeW[evesÛe ner ØeeLe&vee kesâueer Demesue ns DeeJeMÙekeâ veener. keâener JesUe ceeCetme DeMeer ke=âleer
keâjlees pesCeskeâ¤ve keâUles keâer peCet lees DeeheuÙee F&Õejeuee meebiele Deens keâer ner osCeieer peer let ceuee
efoueer Deensme; ceer Ùeeme hee$e veener. DeeÙeleÛÙee MeyoeJe¤ve ner iees° mhe°heCes peeCeJeles keâer les ueeskeâ
DeeheuÙee ueeskeâmebKÙesÛÙee DeeefOekeäÙeeuee DeeheuÙeemee"er mebkeâš cnCetve mecepele nesles. lÙeebÛeer FÛÚe
DeMeer nesleer keâer ueeskeâmebKÙee Flekeâer keâceer JneJeer pesCeskeâ¤ve ØeJeemeeÛÙee cepeuee ueebye heuuÙeeÛÙee
JneJÙeele.
meyee 34 548 heeje 22
(ns hewiebyej (me.)) Ùeebvee efJeÛeeje, ‘‘keâesCe legcneuee DeekeâeMe Je peefceveerheemetve DeVe
oslees?’’ meebiee, ‘‘Deuueen. Deelee DeefveJeeÙe&heCes DeeceÛÙee Je legceÛÙeehewkeâer keâesCeer lejer SkeâÛe
mejU ceeiee&Jej Deens DeLeJee GIe[ heLeYeü°lesle iegjHeâšuee Deens.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘pees DehejeOe
Deecner kesâuee Demesue lÙeeÛeer keâesCeleerner efJeÛeejCee legceÛÙeekeâ[s nesCeej veener DeeefCe pes keâener
legcner keâjerle Deenele lÙeeÛeer keâesCeleerner efJeÛeejCee Deecneme kesâueer peeCeej veener.’’ ‘‘meebiee,
‘‘DeeceÛee heeuevekeâlee& Deecneuee Skeâ$e keâjerue, ceie DeeceÛÙee ojcÙeeve ÙeLeeÙeesiÙe efveCe&Ùe
ueeJeerue. lees Demee peyejomle Meemekeâ Deens pees meJe&keâener peeCelees.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘peje ceuee
oeKeJee lÙee keâesCe efJeYetleer Deensle pÙeebvee legcner lÙeebÛÙeemeceJesle Yeeieeroej cnCetve ueeJeuesues
Deens?’’ cegUerÛe veener, peyejomle Je yegefæceeve lej kesâJeU lees DeuueenÛe Deens. (24-27)
DeeefCe (ns hewiebyej (me.)), Deecner legcneuee DeefKeue ceeveJepeeleermee"er MegYeJeelee& osCeeje
DeeefCe meeJeOeeve keâjCeeje yeveJetve hee"efJeues Deens, hejbleg yengleskeâ ueeskeâ peeCele veenerle.
(28)
ns ueeskeâ legcneuee meebieleele keâer, ‘‘les (cejCeesòej peerJeveeÛes) JeÛeve kesâJne hetCe& nesF&ue
pej legcner Kejs Deenele?’’ meebiee, ‘‘legceÛÙeekeâefjlee Skeâe DeMee efoJemeeÛee #eCe efveef§ele Deens
pÙeeÛÙee ÙesCÙeele Skeâ IeškeâeYej legcner GMeerjner ke⤠Mekeâle veener DeLeJee Skeâ IeškeâeYej
Deieesojner lÙeeme DeeCet Mekeâle veener.’ (29-30)
ns DeßeæeJeble cnCeleele keâer, ‘‘Deecner keâoeefhe Ùee kegâjDeeveuee ceeveCeej veener DeeefCe
Ùee Deieesoj DeeuesuÙee keâesCelÙee «ebLeeueener ceevÙe keâjCeej veener.’’ legcner heneue ÙeebÛeer oMee
lÙeeJesUer pesJne ns DevÙeeÙeer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee heg{s GYes jenleerue. lÙeeJesUsme ns
SkeâogmeNÙeeJej oes<eejeshe keâjleerue. ns ueeskeâ peieele ogye&ue mecepeues iesues nesles les IeceW[er
ueeskeâebvee meebieleerue, ‘‘pej legcner vemelee lej Deecner ßeæeJeble yeveuees Demelees.’’ les IeceW[er
ueeskeâ ogye&ue ueeskeâebvee Gòej osleerue, ‘‘keâeÙe Deecner legcneuee lÙee ceeie&oMe&veeheemetve jesKeues
nesles pes legceÛÙeeheeMeer Deeues nesles? veener, efkebâyengvee legcner mJele:Ûe DehejeOeer neslee.’’ les ogye&ue
ueeskeâ lÙee IeceW[er ueeskeâebvee meebieleerue, ‘‘veener, efkebâyengvee leer je$e efoJemeeÛeer keâejmLeeves nesleer,
pesJne legcner Deecneuee meebiele neslee keâer Deecner DeuueenÛee Fvkeâej keâjeJee DeeefCe Flejebvee
lÙeeÛee mecekeâ#e "jJeeJee.’’ mejlesMesJešer pesJne ns ueeskeâ Øekeâeshe heenleerue lesJne DeeheuÙee
ceveele he§eeòeehe keâjleerue, DeeefCe Deecner Ùee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛÙee ieàÙeele peesKe[ Ieeuet -
keâeÙe ueeskeâebvee ÙeeKesjerpe Flej keâesCelee yeouee efouee peeJet Mekeâlees keâer peMeer ke=âlÙes lÙeebÛeer
nesleer lemee ceesyeouee lÙeebvee efceUsue? (31-33)
keâOeer Demes Ie[ues veener keâer Deecner SKeeÅee Jemleerle Skeâ meeJeOe keâjCeeje hee"efJeuee
Demesue DeeefCe lÙee JemleerÛÙee megKeJemleg ueeskeâebveer ns cnšues veener keâer, ‘‘pees mebosMe legcner
IesTve Deeueele lees Deecner ceevele veener.’’ lÙeebveer meowJe DemesÛe cnšues keâer, ‘‘Deecner
meyee 34 549 heeje 22
legceÛÙeehes#ee DeefOekeâ mebheòeer Je mebleleer yeeUielees DeeefCe Deecner keâoeefhe efMe#ee YeesieCeej
veener.’’ ns hewiebyej (me.) Ùeebvee meebiee, ceePee heeuevekeâlee& pÙeeuee FefÛÚlees efJehegue GhepeerefJekeâe
oslees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees yesleeÛeer Øeoeve keâjlees hejbleg yengleskeâ ueeskeâ ÙeeÛeer JemlegefmLeleer
peeCele veenerle. ner legceÛeer mebheòeer DeeefCe legceÛeer mebleleer veener peer legcneuee DeeceÛÙee peJeU
keâjerle Demesue. nesÙe, hejbleg pes ßeæe "sJeleerue DeeefCe melke=âlÙes keâjleerue, nsÛe ueeskeâ Deensle
pÙeebÛÙeekeâefjlee lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛee oghheš ceesyeouee Deens, DeeefCe les GbÛe Je Gòebgie Fceejleerle
meceeOeeveeves jenleerue. Gjues les ueeskeâ pes DeeceÛÙee mebkesâleebvee Keesšs "jefJeCÙeemee"er OeeJeheU
keâjerle Demeleerue lej les Øekeâesheele iegjHeâšues peeleerue. (34-38)
ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee meebiee, ceePee heeuevekeâlee& DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees
efJehegue GhepeerefJekeâe oslees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees yesleeÛeer oslees. pes keâener legcner KeÛe& keâjlee
lÙeeÛÙee peeieer leesÛe legcneuee DeeCeKeerve oslees. lees meJe& GhepeerefJekeâe osCeeNÙeebhes#ee DeefOekeâ
Ûeebieueer GhepeerefJekeâe osCeeje Deens. (39)
DeeefCe pÙee efoJeMeer lees DeefKeue ceeveJeebvee Skeâ$e keâjerue ceie otleebvee efJeÛeejerue,
‘‘keâeÙe ns ueeskeâ legceÛeerÛe Gheemevee keâjerle nesles?’’ lej les Gòej osleerue, ‘‘heefJe$e Deens Deeheues
DeefmlelJe, DeeceÛee mebyebOe lej DeeheuÙeeMeer Deens, Ùee ueeskeâebMeer veener. Kejs heenlee ns DeeceÛeer
veJns lej efpeVeebÛeer Gheemevee keâjerle nesles. ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ lÙeebÛÙeeJejÛe ßeæe "sJeuesues
nesles.’’6 (lÙee JesUsme Deecner cnCet keâer), Deepe legceÛÙeehewkeâer keâesCeer keâesCeeuee ueeYener heesnÛeJet
Mekeâle veener DeLeJee vegkeâmeeve. DeeefCe DelÙeeÛeeNÙeebvee Deecner meebiet keâer Deelee ÛeeKee lÙee
vejkeâeÛÙee ØekeâesheeÛeer ÛeJe, pÙeeuee legcner Keesšs "jJeerle neslee. (40-42)
Ùee ueeskeâebvee pesJne DeeceÛes mhe° mebkesâle SskeâefJeues peeleele lesJne ns meebieleele, ‘‘ne
ceveg<Ùe lej kesâJeU nsÛe FefÛÚlees keâer, legcneuee lÙee GheemÙeeheemetve heje*cegKe keâjeJes pÙeebÛeer
Gheemevee legceÛes Jee[Je[erue keâjerle Deeues Deensle.’’ DeeefCe meebieleele keâer, ‘‘ne (kegâjDeeve)
kesâJeU Skeâ Leesleeb[ Deens jÛeuesuee.’’ Ùee DeßeæeJebleebmeceesj pesJne melÙe Deeues, lesJne Ùeebveer
meebietve šekeâues keâer, ‘‘ner lej GIe[ peeot Deens.’’ JeemleefJekeâ heenlee Deecner Ùee ueeskeâebvee
hetJeeaner keâesCeleeÛe «ebLe efouee veJnleeÛe keâer pÙeeuee les JeeÛele nesles DeeefCe legceÛÙeehetJeea
ÙeebÛÙeekeâ[s keâesCeer meeJeOe keâjCeejener hee"efJeuee veJnlee. ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebveer
Keesšs "jefJeues Deens pes keâener Deecner lÙeebvee efoues nesles, lÙeeÛÙee Skeâ MeleebMeeheÙeËle ns
6) DeveskesâÕejJeeoer Dejye, F&çeotleebvee GheemÙe "jJeerle DemeuÙeekeâejCeeves meJeexÛÛe Deuueenves
meebefieleues Deens keâer Øe}ÙeeÛÙee efoJeMeer pesJne F&çeotleebvee efJeÛeejues peeF&ue lesJne les Gòej osleerue
keâer Jemlegle: ns DeeceÛeer veener lej DeeceÛÙee veeJeeves MewleeveeÛeer yeboieer keâjerle nesles, keâejCe
MewleeveebveerÛe Ùeebvee ne ceeie& oeKeefJeuee neslee keâer F&Õejeuee mees[tve ogmeNÙeebvee DeeheuÙee iejpee
hegjefJeCeejs mecepee Je lÙeebÛÙee heg{s Yesšer Je veJeme Dehe&Ce keâjerle jene.
meyee 34 550 heeje 22
heesnÛeuesues veenerle. hejbleg pesJne lÙeebveer ceePÙee Øesef<eleebvee Keesšs uesKeues lej hene keâer ceePeer
efMe#ee efkeâleer keâ"esj nesleer. (43-45)
ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee meebiee keâer,‘‘ceer legcneuee kesâJeU Skeâe iees°erÛee GheosMe oslees.
Deuueenkeâefjlee legcner SkeâSkeâšs Je oesveoesve efceUtve efJeÛeej efJeefveceÙe keâje, legceÛÙee
meesyelÙeele7 keâesCeleer iees° Deens peer Jes[sheCeeÛeer Deens? lees lej Skeâe YeÙebkeâj ØekeâesheeÛÙee
DeeieceveehetJeea legcneuee meeJeOe keâjCeeje Deens.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘pej ceer legceÛÙeekeâ[s keâener
ceesyeouee ceeefieleuee Demesue lej lees legcneueeÛe ueKeueeYe Demees. ceePee ceesyeouee lej
Deuueenkeâ[s Deens DeeefCe lees ØelÙeskeâ JemletJej mee#eer Deens.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘ceePee heeuevekeâlee&
(ceePÙeeJej) melÙeeÛes DeJelejCe keâjlees DeeefCe lees meJe& DeÂMÙe melÙes peeCeCeeje Deens.’’
meebiee, ‘‘melÙeeÛes Deeieceve Peeues DeeefCe Deelee efceLÙeemee"er keâenerÛe nesT Mekeâle veener.’’
meebiee, ‘‘pej ceer heLeYeü° Peeuees Demesve lej ceePÙee heLeYeü°lesÛes Deefj° ceePÙeeJej Deens DeeefCe
pej ceer mejUceeiee&Jej Demesve lej lÙee efoJÙeyeesOeecegUs Deens pees ceePee heeuevekeâlee& ceePÙeeJej
DeJelejerle Demelees. lees meJe&keâener Sskeâlees DeeefCe peJeUÛe Deens.’’ (46-50)
legcner heeneue Ùee ueeskeâebvee, lÙeeJesUer pesJne ns ueeskeâ YeÙeYeerle efHeâjle Demeleerue, DeeefCe
JeeÛetve keâess"s peeJet MekeâCeej veenerle efkebâyengvee peJeUtveÛe hekeâ[ues peeleerue. lÙeeJesUsme ns
meebieleerue keâer Deecner lÙeeJej ßeæe "sJeueer. Jemlegle: Deelee ueebye iesuesueer Jemlet keâes"s neleer
ueeiet Mekeâles! ÙeehetJeea Ùeeveer õesn kesâuesuee neslee DeeefCe MeesOe ve IesleeÛe cees"cees"s leke&âefJeleke&â
ue{Jeerle nesles. lÙeeJesUsme ns pÙee JemlegÛeer DeefYeuee<ee yeeUiele Demeleerue lÙeeheemetve JebeÛf ele
kesâues peeleerue pÙeeØekeâejs ÙeebÛes meceefJeÛeejer heg{s iesuesues JebefÛele Peeues Demeleerue. ns cees"Ÿee
ceeie&Yeü° keâjCeeNÙee Mebkesâle iegjHeâšues nesles. (51-54)
7) DeefYeØesle Deensle hewiebyej cegncceo (me.), lÙeebÛÙeemee"er ‘lÙeebÛes meesyeleer’ ne Meyo DeMeemee"er
Jeehejuee iesuee Deens keâer les lÙeebÛÙeemee"er DeheefjefÛele veJnles efkebâyengvee lÙeebÛÙeeÛe Menjeleerue
jefnJeeMeer DeeefCe lÙeebÛes meceJebMeerÛe nesles.
Heâeeflej 35 551 heeje 22
35 metjn Heâeeflej
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 45)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
mlegleer lÙee Deuueenmee"erÛe Deens pees DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee yeveefJeCeeje DeeefCe
otleebvee ‘mebosMe heesnÛeefJeCeeje’ efveÙegòeâ keâjCeeje Deens, (Demes otle) pÙeebÛes oesve-oesve, leerve-
leerve DeeefCe Ûeej-Ûeej yeent Deensle. lees DeeheuÙee efveefce&leerÛÙee jÛevesle pemes FefÛÚlees Jee{
keâjlees. efveef§eleÛe Deuueen ØelÙeskeâ iees°erJej meceLe& Deens. Deuueen pÙee keâesCelÙeener ke=âhesÛes Éej
ueeskeâebmee"er Kegues keâjerue lÙeeuee keâesCeer jesKeCeeje veener, DeeefCe pÙeeuee lees yebo keâjerue lÙeeuee
Deuueenveblej ceie keâesCeerner GIe[Ceeje veener. lees peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. (1-2)
ueeskeânes, legcneJej DeuueenÛes pes Ghekeâej Deensle lÙeebÛeer Dee"JeCe "sJee, keâeÙe
DeuueenefMeJeeÙe SKeeoe DevÙe efvecee&lee Deens? pees legcneuee DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerletve
GhepeerefJekeâe osle Demesue? keâesCeer GheemÙe lÙeeÛÙeeKesjerpe veener. ceie legcner keâes"s Yejkeâšle
Deenele? Deelee pej (ns hewiebyej (me.)) ns ueeskeâ legcneuee Keesšs "jJeleerue. (lej ner keâener
veJeerve iees° veener) legceÛÙeehetJeeaosKeerue yejsÛemes Øesef<ele Keesšs uesKeues iesues Deensle DeeefCe meJe&
ØekeâjCes mejlesMesJešer Deuueenkeâ[sÛe ¤pet nesCeej Deensle. (3-4)
ueeskeânes! DeuueenÛes JeÛeve efveef§eleheCes melÙe Deens, cnCetve Ssefnkeâ peerJeveeves legceÛeer
DeelceJebÛevee nesT veÙes. DeeefCe lÙee cees"Ÿee OeeskesâyeepeevesosKeerue legcneuee DeuueenmebyebOe r Oeeskeâe
oslee keâecee veÙes. JeemleefJekeâheCes Mewleeve legceÛee Me$et Deens cnCetve legcnermegæe lÙeeuee Deeheuee
Me$etÛe ceevee. lees lej DeeheuÙee DevegÙeeÙeebvee DeeheuÙee ceeiee&Jej Ùeemee"er yeesueefJele Deens keâer les
vejkeâJeeefmeÙeeble meceeefJe° JneJesle. pes ueeskeâ melÙeeÛee Fvkeâej keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er keâ"esj
Ùeelevee Deensle DeeefCe pes ßeæe "sJeleerue Je melke=âlÙes keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er #ecee Je cees"e
ceesyeouee Deens. (5-7)
(yejs keâener "eJe Deens lÙee ceeCemeeÛÙee heLeYeü°lesÛee) pÙeeÛÙeemee"er lÙeeÛes og<keâce&
Deekeâ<e&keâ yeveefJeues iesues Deens DeeefCe lees lÙeeuee Ûeebieues mecepele Deens? JemlegefmLeleer DeMeer
Deens keâer Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee heLeYeü°lesle šekeâlees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee
mejUceeie& oeKeefJelees, cnCetve (ns hewiebyej (me.)), legceÛee peerJe Ùee ueeskeâebmee"er og:Keele Je
Meeskeâele ieceeJet vekeâe. pes keâener ns keâjerle Deensle, Deuueen les ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. lees
DeuueenÛe lej Deens pees Jeejs ØeJeeefnle keâjlees. ceie les {ieebvee pees[leele. veblej Deecner lÙeeuee
Skeâe Deesmee[ ØeosMeekeâ[s veslees DeeefCe lÙeeÉejs Deecner lÙee Oejleeruee veJepeerJeve oslees peer ce=le
he[uesueer nesleer, efoJebiele ceeCemeeÛes hegve®lLeeve megæe lÙeeÛeØekeâejs Demesue. (8-9)
pÙee keâesCeeme Øeefle‰e nJeer Demesue lÙeeuee ns keâUeJes keâer mevceeve hetCe&le: DeuueenÛee
Heâeeflej 35 552 heeje 22
Deens, lÙeeÛÙee ÙesLes peer iees° Jej Ûe{les leer kesâJeU heefJe$e JeÛeve Deens DeeefCe melkeâce& lÙeeuee
Jej Ûe{efJeles. Gjues les ueeskeâ pes JeeF&š [eJehesÛe ue{efJeleele lÙeebÛÙeemee"er YeÙebkeâj Ùeelevee Deens
DeeefCe lÙeebÛeer kegâefšuelee mJele:Ûe ve° nesCeej Deens. (10)
Deuueenves legcneuee ceeleerheemetve efvecee&Ce kesâues, ceie JeerÙee&heemetve. ceie legceÛÙee pees[Ÿee
yeveefJeuÙee (cnCepes heg®<e DeeefCe Œeer) DeuueenÛÙee %eeveeyeensj keâesCeleerner Œeer ieYe&Jeleerner nesle
veener DeeefCe yeeUblener nesle veener. keâesCeer DeeÙeg<Ùe Øeehle keâjCeeje DeeÙeg<Ùe Øeehle keâjerle veener
DeeefCe keâesCeeÛÙee DeeÙeg<Ùeelener keâener Ieš nesle veener heCe ns meJe&keâener Skeâe «ebLeele efueefKele
Demeles. Deuueenmee"er ns Deieoer meeshes keâece Deens, DeeefCe heeCÙeeÛes oesvner mee"s meceeve
veenerle, Skeâ iees[ DeeefCe leneve YeeieefJeCeejs, efheCÙeeme DeeuneooeÙekeâ; DeeefCe ogmejs YeÙebkeâj
Keejš keâer Iemee meesuetve šekeâCeejs. hejbleg oesvnerheemetve legcner leepes-leepes ceemes Øeehle keâjlee,
JeehejCÙeemee"er Me=bieejeÛes meeefnlÙe keâe{lee DeeefCe lÙeeÛe heeCÙeele legcner heenlee keâer nes[Ÿee
heeCeer keâeheerle peele Demeleele keâer pesCeskeâ¤ve legcner DeuueenÛee ke=âheeØemeeo MeesOeeJee DeeefCe
lÙeeÛes ke=âle%e yeveeJes. lees efoJemeeceOÙes je$e DeeefCe je$eerceOÙes efoJemeeuee DeesJeerle DeeCelees. Ûebõ
DeeefCe metÙee&uee lÙeeves DeOeerve keâ¤ve "sJeues Deens. ns meJe&keâener Skeâe "jeefJekeâ JesUsheÙeËle
Ûeeueuesues Deens. leesÛe Deuueen (pÙeeÛes ns meJe& keâeÙe& Deens) legceÛee heeuevekeâlee& Deens. jepÙe
lÙeeÛesÛe Deens. lÙeeuee mees[tve pÙee FlejebÛee legcner OeeJee keâjerle Deenele, les Skeâe keâmhešeÛes
osKeerue ceeuekeâ veenerle. lÙeebÛee OeeJee kesâuee lej les legceÛeer ØeeLe&vee Ssketâ Mekeâle veenerle DeeefCe
Sskeâueer lejer efleÛee legcneuee keâener Øeeflemeeo osT Mekeâle veenerle. DeeefCe hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer les legceÛÙee DeveskesâÕejJeeoeÛee Fvkeâej keâjleerue. JemlegefmLeleerÛeer DeMeer DeÛetkeâ ceeefnleer
Skeâe ceeefnleieejeefMeJeeÙe Flej keâesCeerner legcneuee osT Mekeâle veener. (11-14)
ueeskeânes! legcnerÛe DeuueenÛes iejpeJeble Deenele DeeefCe Deuueen lej efvejhes#e DeeefCe
mleglÙe Deens. lÙeeves FefÛÚues lej legcneuee otj mee¤ve SKeeoer veJeefveefce&leer legceÛÙeeSsJepeer
DeeCeerue. Demes keâjCes Deuueenuee keâenerÛe keâ"erCe veener. keâesCeer DeesPes GÛeueCeeje kegâCee
ogmeNÙeeÛes DeesPes GÛeueCeej veener. DeeefCe keâesCeer DeesPes ueeouesuee peerJe Deeheues DeesPes
GÛeueCÙeemee"er nekeâ osF&ue lej lÙeeÛÙee DeesPÙeeÛee #eguuekeâ YeejosKeerue GÛeueCÙeekeâefjlee
keâesCeer ÙesCeej veener ceie lees DeeflepeJeUÛee veelesJeeF&keâ keâe Demes vee. (ns hewiebyej (me.)!) legcner
kesâJeU lÙeeÛe ueeskeâebvee meeJeOe ke⤠Mekeâlee, pes ve heenlee DeeheuÙee heeuevekeâlee&ÛÙee keâesheeÛes
YeÙe yeeUieleele, DeeefCe veceepe keâeÙece keâjleele. pees keâesCeer MegefÛelesÛee Debefiekeâej keâjlees, lees
mJele:ÛÙee YeuÙeemee"erÛe keâjlees DeeefCe meJeeËveeÛe Deuueenkeâ[s ¤pet JneÙeÛes Deens. ves$enerve Je
[esUme meceeve veenerle, DebOekeâej Je ØekeâeMener meceeve veenerle, Meerleue meeJeueer Je GvneÛeer
PeU Skeâmeceeve veener. DeeefCe efpeJeble Je ce=le osKeerue meceeve veenerle. Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees
Heâeeflej 35 553 heeje 22
SskeâefJelees. hejbleg (ns hewiebyej (me.)) legcner ueeskeâebvee SskeâJet Mekeâle veener pes keâyejerle oHeâve 1
Deensle. legcner lej kesâJeU Skeâ meeJeOe keâjCeejs Deenele. Deecner legcneuee melÙeeefveMeer hee"efJeues
Deens. MegYeJeelee& osCeeje Je FMeejs osCeeje yeveJetve. DeeefCe keâesCeleener ueeskeâmecegoeÙe Demee
nesTve iesuee veener pÙeele keâesCeer meeJeOe keâjCeeje Deeuee veener. Deelee pej ns ueeskeâ legcneuee
Keesšs "jJeerle Demeleerue, lej ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebveerosKeerue Keesšs uesKeues Deens.
lÙeebÛÙeeheeMeer lÙeebÛes hewiebyej, mhe° ØeceeCe, mebosMe DeeefCe GppJeue DeeosMe keâjCeeje «ebLe
IesTve Deeues nesles. ceie pÙee ueeskeâebveer ceevÙe kesâues veener lÙeebvee ceer hekeâ[ues. DeeefCe heentve IÙee
ceePeer efMe#ee efkeâleer keâ"esj nesleer. (15-26)
keâeÙe legcner heenle veener keâer Deuueen DeekeâeMeebletve peueJe<ee&Je keâjlees. ceie lÙeeÉejs
efJeefJeOe jbieeÛeer efJeefJeOe ØekeâejÛeer HeâUs GieefJelees. heJe&leeceOÙes osKeerue OeJeue, leebye[s Je ie[o
keâeUs efYeVe jbieer heós Dee{Uleele. ÙeeÛeØekeâejs ceveg<Ùe, peveeJejs Je ØeeCeercee$eebÛes jbiemegæe efYeVe
efYeVe Deensle. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer DeuueenÛÙee oemeebhewkeâer kesâJeU %eeve jeKeCeejs
ueeskeâÛe lÙeeÛes YeÙe yeeUieleele2 efve:mebMeÙe Deuueen peyejomle DeeefCe #eceeMeerue Deens.
(27-28)
pes ueeskeâ DeuueenÛÙee «ebLeeÛes he"ve keâjleele DeeefCe veceepe keâeÙece keâjleele, DeeefCe peer
keâener GhepeerefJekeâe Deecner lÙeebvee efoueer Deens. lÙeeletve GIe[ DeeefCe ieghleheCes KeÛe& keâjleele,
efveef§eleheCes lÙeebvee Skeâe DeMee JÙeeheejeÛeer DeeMee Deens pÙeeble keâoeefhe leesše nesCeej veener. (Ùee
JÙeeheejele lÙeebveer Deeheues meJe&mJe DeMeemee"er KeefÛe&ues Deens) pesCeskeâ¤ve Deuueenves lÙeeÛee
ceesyeouee hegjshetj lÙeebvee ÅeeJee. DeeefCe DeeheuÙee ke=âhesves lÙeebvee DeefOekeâ Øeoeve keâjeJes. efve:mebMeÙe
Deuueen #eceeMeerue Je iegCe«eenkeâ Deens. (ns hewiebyej (me.)!) pees «ebLe Deecner legceÛÙeekeâ[s
efoJÙeyeesOeeÉejs hee"efJeuee Deens leesÛe melÙe Deens, melÙelee ØeceeefCele keâjerle Deeuee Deens lÙee
«ebLeebÛeer pes lÙeeÛÙeehetJeea Deeues nesles. efve:mebMeÙe Deuueen DeeheuÙee oemeebÛÙee efmLeleerÛe r ceeefnleer
jeKeCeeje DeeefCe ØelÙeskeâ iees°erJej ue#e "sJeCeeje Deens. Deecner DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeebvee
efveJe[ues DeMeebveeÛe Ùee «ebLeeÛes GòejeefOekeâejer kesâues. lÙeehewkeâer keâesCeer mJele:Jej DelÙeeÛeej
keâjCeeje Deens, DeeefCe keâesCeer ceOÙeceeieea Deens, DeeefCe keâesCeer DeuueenÛÙee hejJeeveieerves
1) cnCepes DeuueenÛÙee ceveesjLeeÛeer lej iees°Ûe JesieUer Deens. lÙeeves FefÛÚues lej oie[ebveeosKeerue
ßeJeCeMeòeâer Øeoeve keâjeJeer hejbleg hewiebyejebÛÙee DeeJeekeäÙeeleerue ns keâece veJns keâer pÙee ueeskeâebÛeer ceveb
meodmeodefJeJeskeâyegæerÛeer Le[ieer "jueer DemeeJeer lÙeebÛÙee ùoÙeele lÙeeves Deeheues cnCeCes "meJet
MekeâeJes DeeefCe pes iees° SsketâÛe FefÛÚle vemeeJesle, lÙeebÛÙee yeefOej keâCeeËvee melÙeeÛeer nekeâ SskeâJet
MekeâeJeer. lees lej DeMeeÛe ueeskeâebvee SskeâJet Mekeâlees pes ÙeesiÙe iees° SskeâCÙeeme leÙeej DemeeJesle.
2) ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer efJeÉeve kesâJeU «ebLe JeeÛeCeeNÙeeme cnšues peele veener lej pees F&Õejer
keâesheeÛes YeÙe yeeUieCeeje Demelees, leesÛe efJeÉeve Deens.
Heâeeflej 35 554 heeje 22
melkeâeÙee&le heg{ekeâej IesCeeje Deens. neÛe ceneve ke=âheeØemeeo Deens. meowJe jenCeejs mJeie& Deensle
pÙeele ns ueeskeâ ØeJesMe keâjleerue. lesLes Ùeebvee meesvÙeeÛÙee kebâkeâCeebveer Je ceeslÙeebveer Me=bieeefjle kesâues
peeF&ue. lesLes lÙeebÛee heesMeeKe jsMeceer Demesue, DeeefCe les cnCeleerue, ‘‘OevÙeJeeo lÙee
Deuueenuee pÙeeves Deecneheemetve og:Ke otj kesâues, efve:mebMeÙe DeeceÛee heeuevekeâlee& #eceeMeerue Je
keâoj keâjCeeje Deens. pÙeeves Deecneuee DeeheuÙee ke=âhesves efÛejbleve JeemleJÙeebÛÙee ef"keâeCeer
JemeefJeues. Deelee ÙesLes Deecneuee kegâ"ueener $eeme meesmeeJee ueeiele veener DeeefCe keâmeuee
LekeâJeeosKeerue Ùesle veener. (29-35)
DeeefCe pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee lÙeebÛÙeekeâefjlee vejkeâeÛee Deie>er Deens. lÙeebvee
efvekeâeueelener keâe{ues peeCeej veener DeeefCe lÙeebÛÙee vejkeâeÛÙee efMe#esleosKeerue keâesCeleer keâheele
kesâueer peeCeej veener. DeMeeØekeâejs Deecner ceesyeouee osle Demelees ØelÙeskeâ Fmeceeuee pees melÙeeÛee
Fvkeâej keâjCeeje Deens. les lesLes SkeâoeÛe Deesj[tve cnCeleerue, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&!
ÙesLetve Deecneuee yeensj keâe{ pesCeskeâ¤ve Deecner melke=âlÙes keâ¤. lÙee ke=âlÙeeheemetve efYeVe pes hetJeea
keâjerle neslees.’’ (lÙeebvee Gòej efoues peeF&ue) ‘‘keâeÙe Deecner legcneuee Flekesâ DeeÙeg<Ùe efoues
veJnles pÙeele SKeeÅeeuee yeesOe IÙeeÙeÛee Demelee lej lÙeeves Iesleuee Demelee? DeeefCe
legceÛÙeeheeMeer meeJeOe keâjCeejeosKeerue Deeuee neslee. Deelee ÛeJe ÛeeKee, DelÙeeÛeeNÙeebÛee ÙesLes
keâesCeerner meneÙekeâ veener.’’ (36-37)
efve:mebMeÙe Deuueen DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerleerue ØelÙeskeâ DeÂ<Ùe Jemletheemetve heefjefÛele
Deens. lees lej Deble:keâjCeeleerue ieghle jnmÙeosKeerue peeCelees. leesÛe lej Deens pÙeeves legcneuee
he=LJeerleueeJej KeueerHeâe (GòejeefOekeâejer) yeveefJeues Deens. Deelee pees keâesCeer õesn keâjlees, lÙeeÛÙee
õesneÛes Deefj° lÙeeÛÙeeJejÛe Deens. DeeefCe DeßeæeJebleebvee lÙeebÛee õesn ÙeeJÙeefleefjòeâ keâmeueerner
Jee{ osCeej veener keâer lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Øekeâeshe lÙeebÛÙeeJej peemleerle peemle Ye[keâle
peeF&ue DeßeæeJebleebmee"er neveerle Jee{erefMeJeeÙe keâesCeleerner Je=æer veener. (38-39)
(ns hewiebyej (me.)) Ùeebvee meebiee, ‘‘keâOeer legcner heeefnues lejer Deens keâe DeeheuÙee lÙee
Yeeieeroejebvee pÙeebÛee legcner Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjlee? ceuee oeKeJee lÙeebveer peefceveerle
keâeÙe efvecee&Ce kesâues Deens? DeLeJee DeekeâeMeele lÙeebÛeer keâesCeleer Yeeieeroejer Deens?’’ (pej ns
oeKeJet Mekeâle vemeleerue lej Ùeebvee efJeÛeeje) ‘‘Deecner Ùeebvee keâener cepeketâj efuentve efouee Deens?
keâer pÙeeÛÙee DeeOeejs ns (DeeheuÙee Ùee DeveskesâÕejJeeoemee"er) SKeeos mhe° ØeceeCe yeeUiele
Demeleerue?’’ veener, efkebâyengvee ns DelÙeeÛeejer Skeâceskeâebvee kesâJeU nguekeâeJeCÙee osle Deensle.
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer lees DeuueenÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee
{UCÙeeheemetve meeJejues Deens. DeeefCe pej les {Uues lej Deuueenveblej ogmeje keâesCeer lÙeebvee
meeJe¤ MekeâCeej veener. efve:mebMeÙe Deuueen cees"e meefn<Cet DeeefCe #eceeMeerue Deens.
(40-41)
Heâeeflej 35 555 heeje 22
ns ueeskeâ keâ"esj MeheLee IesTve IesTve meebiele Demeleele keâer pej SKeeoe meeJeOe keâjCeeje
lÙeebÛÙeekeâ[s Deeuee Demelee lej ns peieeleerue Flej ØelÙeskeâ pevemecetnehes#ee DeefOekeâ mejUceeieea
yeveues Demeles. hejbleg pesJne meeJeOe keâjCeeje ÙeebÛÙeekeâ[s Deeuee lesJne lÙeeÛÙee Deeieceveeves
ÙeebÛÙeele melÙeeheemetve heU keâe{CÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCelÙeener iees°erle Jee{ kesâueer veener. ns
he=LJeerJej DeeCeKeerve peemleÛe ogJe&le&ve ke⤠ueeieues DeeefCe og° keâejmLeeves ke⤠ueeieues,
JeemleefJekeâle: og° keâejmLeeves, les keâjCeeNÙeebÛÙeeÛe Debieueš Ùesle Demeleele. Deelee keâeÙe ns
ueeskeâ ÙeeÛeer Øeleer#ee keâjerle Deensle keâer hetJeeaÛÙee pevemecetnebMeer DeuueenÛeer peer jerle jeefnueer
Deens leerÛe ÙeebÛÙeemee"ermegæe DeJeuebefyeueer peeJeer? DemesÛe Demesue lej legcneuee DeuueenÛÙee
jerleerle keâesCeleener yeoue Dee{UCeej veener DeeefCe legcner keâOeerner heenCeej veener keâer
DeuueenÛÙee efMejmlÙeeuee lÙeeÛÙee "juesuÙee ceeiee&heemetve SKeeoer Meòeâer JeUJet Mekesâue. keâeÙe
Ùee ueeskeâebveer keâOeer he=LJeerJej mebÛeej kesâuesuee veener keâer pesCeskeâ¤ve Ùeebvee lÙee ueeskeâebÛee MesJeš
efomeuee Demelee pes ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle DeeefCe ÙeebÛÙeehes#ee Heâej Meòeâerceeve nesles?
he=LJeer Je DeekeâeMeeble lÙeeuee keâesCeleerner iees° veceJet Mekeâle veener. lees meJe&%e Deens. DeeefCe
ØelÙeskeâ iees°erJej meeceLÙe& yeeUielees pej keâe lÙeeves ueeskeâebvee lÙeebÛÙee kesâuesuÙee ke=âlÙeebJej
hekeâ[ues Demeles lej he=LJeerJej keâesCelÙeener mepeerJeeuee efpeJeble mees[ues vemeles hejbleg lees lÙeebvee
Skeâe efveef§ele JesUsheÙeËle DeJeOeer osle Deens, ceie pesJne lÙeebÛeer Ieškeâe Yejsue lesJne Deuueen
DeeheuÙee oemeebvee yeIetve IesF&ue. (42-45)
ÙeeÓmeerve 36 556 heeje 22
36 metjn ÙeeÓmeerÓÓve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 83)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ÙeeÓmeerÓÓve. MeheLe Deens Øeyegæ kegâjDeeveÛeer keâer legcner efve:mebMeÙe Øesef<eleebhewkeâer Deenele.
mejU ceeiee&Jej Deenele. (DeeefCe ns kegâjDeeve) ØeYeglJeMeeueer DeeefCe oÙeeJeeve DeefmlelJeekeâ[tve
DeJeleefjle Deens pesCeskeâ¤ve legcner meeJeOe keâjeJes DeMee pevemecegoeÙeeuee pÙeeÛes hetJe&pe meeJeOe
kesâues iesues veJnles Je Ùee keâejCeeves les ieeHeâerue he[uesues Deensle. (1-6)
ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ ueeskeâ efMe#esme hee$e "jues Deensle, ÙeeÛe keâejCeemleJe les ßeæe
"sJele veenerle.1 Deecner lÙeebÛÙee ceevesle peesKe[ Ieeleues Deens pÙeecegUs les nvegJešerheÙeËle
peKe[ues iesues Deensle, cnCetve les [eskesâ Jej keâ¤ve GYes Deensle.2 Deecner Skeâ efYeble lÙeebÛÙeeheg{s
GYeer kesâueer Deens DeeefCe Skeâ efYeble lÙeebÛÙeeceeies, Deecner lÙeebvee DeÛÚeoues Deens, lÙeebve Deelee
keâener megÛele veener.3 ÙeebÛÙeekeâefjlee meceeve Deens; legcner Ùeebvee meeJeOe keâje DeLeJee ke⤠vekeâe;
ns ceeveCeej veenerle. legcner lej lÙeeÛe ceeCemeeuee meeJeOe ke⤠Mekeâlee; pees GheosMeeÛes
DevegmejCe keâjerue DeeefCe ve heenlee cesnjyeeve F&Õejeuee Yeerle Demesue lÙeeuee #ecee DeeefCe
mevceevÙe ceesyeouÙeeÛeer MegYeJeelee& Åee. (7-11)
Deecner efveef§eleÛe Skesâ efoJeMeer ce=leebvee efpeJeble keâjCeej Deenesle. peer keâener ke=âlÙes lÙeebveer
kesâuesueer Deensle, leer meJe& Deecner efueefnle Deenesle DeeefCe pes keâener DeJeMes<e lÙeebveer ceeies mees[ues
Deensle lesmegæe Deecner Debefkeâle keâjerle Deenesle. ØelÙeskeâ iees° Deecner Skeâe GIe[ «ebLeele veeWo
keâ¤ve "sJeueer Deens. (12)
1) ne GuuesKe hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee DeeJeenveeefJe¤æ pes nó DeeefCe De[sueleóÒheCee
oeKeJeerle nesles DeeefCe hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛes cnCeCes kegâ"uÙeener heefjefmLeleerle ceeveeJeÙeeÛes
veenerÛe Demes pÙeebveer "jefJeuesues nesles, DeMee ueeskeâebÛee Deens. lÙeebÛÙeemebyebOeer Heâcee&efJeues iesues Deens,
‘ns ueeskeâ Øekeâeshe-efveCe&Ùeeme hee$e "jues Deensle cnCetve ns ßeæe "sJele veenerle.’
2) ‘peesKe[’ves DeefYeØesle lÙeebÛee nóer DeeefCe De[sueleóÒheCee Deens. melÙe mJeerkeâejCÙeeÛÙee ceeiee&le lees
Dee[ Ùesle neslee. ‘nvegJešerheÙeËle peKe[Ces’ DeeefCe ‘[eskesâ Jej keâ¤ve GYes DemeCes’ ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle
ieJe& DeeefCe DenbkeâejeÛee heefjCeece cnCetve ceevesuee peer lee"jlee Ùesles leer nesÙe.
3) Skeâ efYeble heg{s DeeefCe Skeâ ceeies GYeer keâjCÙeeves DeefYeØesle Demes keâer lÙeeÛe De[sueleóÒheCee DeeefCe
ieJee&Ûee heefjCeece Demee efveIeeuee keâer ns ueeskeâ iele Feflenemeeheemetvener Oe[e Iesle veenerle DeeefCe YeeJeer
heefjCeeceebJejner efJeÛeej keâjerle veenerle. ÙeebÛÙee hetJe&«enoes<eeves Ùeebvee meJe& yeepetbveer DeMee Øekeâejs
JÙeehetve šekeâues Deens Je ÙeebÛÙee iewjmecepetleeRveer ÙeebÛÙee [esàÙeebJej DeMeer Peehe[ yemeefJeueer Deens keâer
ØelÙeskeâ melÙeefve‰, meppeve DeeefCe efve:he#eheeleer ceeCemeeuee peer GIe[ GIe[ melÙes efomeleele,
leermegæe Ùeebvee efomele veenerle.
ÙeeÓmeerve 36 557 heeje 23
Ùeebvee GoenjCeeLe& lÙee JemleerJeeuÙeebÛeer keâLee SskeâJee, pesJne lÙeele Øesef<ele Deeues nesles.
Deecner lÙeebÛÙeekeâ[s oesve Øesef<ele hee"efJeues DeeefCe lÙeebveer oesIeebvee Keesšs "jefJeues. ceie Deecner
eflemeje ceoleermee"er hee"efJeuee DeeefCe lÙee meJeeËveer meebefieleues, ‘‘Deecner legceÛÙeekeâ[s Øesef<ele
cnCetve hee"efJeues iesuees Deenesle.’’ JemleerJeeuÙeebveer meebefieleues, ‘‘legcner keâenerÛe veener hejbleg
DeeceÛÙeeÛemeejKeer keâener ceeCemes DeeefCe hejceke=âheeUt F&Õejeves keâesCeleerÛe Jemlet cegUerÛe
GlejefJeueer veener, legcner efveJJeU Keesšs yeesuele Deenele.’’ (13-15)
Øesef<eleebveer meebefieleues, ‘‘DeeceÛee heeuevekeâlee& peeCelees keâer Deecner efveef§eleÛe legceÛÙeekeâ[s
Øesef<ele cnCetve hee"efJeues iesuees Deenesle, DeeefCe DeeceÛÙeeJej mhe°heCes mebosMe
heesnÛeefJeCÙeeJÙeefleefjòeâ keâesCeleerner peyeeyeoejer veener.’’ JemleerJeeues cnCet ueeieues, ‘‘Deecner lej
legcneuee DeeceÛÙeemee"er DeheMeketâve ceeveerle Deenesle. pej legcner hejeJe=òe Peeuee veener lej Deecner
legcneuee oie[ebveer cee¤ve šeketâ DeeefCe DeeceÛÙeekeâ[tve legcner YeÙebkeâj ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee
Yeesieeue.’’ Øesef<eleebveer Gòej efoues, ‘‘legceÛes DeMegYe Heâefuele lej legceÛÙee mJele:yejesyejÛe Deens.
keâeÙe Ùee iees°er legcner Ùeemee"er keâjerle Deenele keâer legcneuee DeeosMe kesâuee iesuee? Jemlegle: iees°
DeMeer Deens keâer legcner ceÙee&osheueerkeâ[s iesuesues ueeskeâ Deenele.’’ (16-19)
FlekeäÙeele Menjeleerue otjJejÛÙee keâesheNÙeentve Skeâ ceveg<Ùe OeeJele Deeuee DeeefCe
cnCeeuee, ‘‘ns ceePÙee osçeyeebOeJeebvees, Øesef<eleebÛes DevegkeâjCe keâje. DevegkeâjCe keâje lÙee ueeskeâebÛes
pes legceÛÙeekeâ[tve keâesCeleener ceesyeouee FefÛÚle veenerle DeeefCe ÙeesiÙe ceeiee&Jej Deensle. ceer lÙee
DeefmlelJeeÛeer Yeòeâer keâe ke⤠veÙes pÙeeves ceuee efvecee&Ce kesâues DeeefCe pÙeekeâ[s legcne meJeeËvee ®pet
JneÙeÛes Deens? keâeÙe ceer lÙeeuee mees[tve ogmeNÙeebvee GheemÙe yeveJeeJes? JeemleefJekeâle: pej
hejceke=âheeUt F&Õejeves ceuee keâener neveer heesnÛeJet FefÛÚueer lej lÙeebÛeer efMeHeâejmener ceePÙee keâener
GheÙeesieer he[Ceej veener efkebâJee les ceuee mees[JetosKeerue MekeâCeej veenerle. pej ceer Demes kesâues lej
ceer mhe° heLeYeü°lesle iegjHeâštve peeF&ve. ceer lej legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Jej ßeæe "sJeueer, legcner
megæe ceePes cnCeCes Sskeâe.’’ (20-25)
(mejlesMesJešer lÙee ueeskeâebveer lÙeeuee "ej ceejues DeeefCe) lÙee ceeCemeeuee meebefieleues iesues
keâer ØeJesMe keâj mJeiee&ceOÙes. lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceePÙee peeleeryeebOeJeebvee ns ceenerle Peeues Demeles!
keâer ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves keâesCelÙee keâejCeemleJe ceuee #eceeoeve kesâues DeeefCe ceuee Øeefleef‰le
ueeskeâeble meeceerue kesâues.’’ (26-27)
lÙeeveblej lÙeeÛÙee peeleeryeebOeJeebJej Deecner DeekeâeMeebletve SKeeos ue<keâj GlejefJeues veener.
Deecneuee ue<keâj hee"efJeCÙeeÛeer keâener iejpe veJnleer. kesâJeU Skeâ efJemHeâesš Peeuee DeeefCe
Dekeâmceele les meJe& efJePeues. Keso Deens oemeebÛÙee oMesJej pees keâesCeer Øesef<ele lÙeeÛÙeeheeMeer Deeuee
lÙeeÛeer les LeóeÛe keâjerle jeefnues. keâeÙe Ùeebveer heeefnues veener keâer ÙeebÛÙeehetJeea Deecner efkeâlÙeskeâ
pevemecetnebvee ve° keâ¤ve šekeâues Deens DeeefCe lÙeeveblej les hegvne keâOeerner lÙeebÛÙeekeâ[s hejletve
ÙeeÓmeerve 36 558 heeje 23
Deeues veenerle? lÙee meJeeËvee Skesâ efoJeMeer DeeceÛÙeemeceesj npej kesâues peeCeej Deens.
(28-32)
Ùee ueeskeâebkeâefjlee efvepeeaJe peceerve Skeâ mebkesâle Deens. Deecner efleuee peerJeve Øeoeve kesâues
DeeefCe efleÛÙeeheemetve OeevÙe GlheVe kesâues pes ns Keeleele. Deecner efleÛÙeele KepegjerÛÙee Je
õe#eebÛÙee yeeiee efvecee&Ce kesâuÙee DeeefCe efleÛÙeeletve Pejs ØeJeeefnle kesâues pesCeskeâ¤ve Ùeebveer efleÛeer
HeâUs KeeJeerle. ns meJe&keâener ÙeebÛÙee mJele:ÛÙee neleebveer efvecee&Ce kesâuesues veener. lejerner keâeÙe ns
ke=âle%elee oeKeJele veenerle? heefJe$e Deens les DeefmlelJe pÙeeves meJe& ØekeâejÛÙee pees[Ÿee efvecee&Ce
kesâuÙee, ceie lÙee peefceveerleerue JevemheleeRhewkeâer Demeesle DeLeJee Kegö ÙeebÛÙee mJepeeleerÙe (DeLee&le
ceveg<Ùe) hewkeâer, DeLeJee lÙee Jemletbhewkeâer pÙeebÛeer Ùeebvee ceeefnleerosKeerue veener. (33-36)
ÙeebÛÙeekeâefjlee DeeCeKeerve Skeâ mebkesâle je$e Deens, Deecner efleÛÙeeJe¤ve efoJeme nšefJelees
lesJne ÙeebÛÙeeJej DebOekeâej hemejlees. DeeefCe metÙe&, lees DeeheuÙee mLeeveekeâ[s JeešÛeeue keâjerle
Deens. peyejomle meJe&%e DeefmlelJeekeâ[tve megefveef§ele kesâuesuee ne efnMeesye Deens. DeeefCe Ûebõemee"er
Deecner cepeue "jefJeuÙee Deensle ÙesLeheeJeslees keâer lees lÙeeletve JeešÛeeue keâjerle hegvne KepegjerÛÙee
Meg<keâ Heâeboermeceeve Gjlees. metÙee&ÛÙee DeeJeekeäÙeele ns veener keâer lÙeeves peeTve Ûebõeuee iee"eJes
DeeefCe je$ener efoJemeeJej ceele ke⤠Mekeâle veener. meJe& Skeâ-Skeâe veYeesceb[Uele lejbiele Deensle.
(37-40)
ÙeebÛÙeemee"er nemegæe Skeâ mebosMe Deens keâer Deecner ÙeebÛÙee JebMepeebvee YejuesuÙee veewkesâle
mJeej kesâues.4 DeeefCe ceie ÙeebÛÙeekeâefjlee leMeeÛe ØekeâejÛÙee veewkeâe DeeCeKeerve efvecee&Ce kesâuÙee
pÙeeJej ns mJeej nesle Demeleele. Deecner FefÛÚues lej Ùeebvee yeg[Jetve šeketâ, keâesCeerner ÙeebÛeer oeo
IesCeeje vemesue DeeefCe keâesCelÙeener Øekeâejs lÙeebÛee yeÛeeJe nesCeej veener. DeeceÛeer ke=âheeÛe Deens peer
Ùeebvee leejles DeeefCe Skeâe efJeefMe° JesUsheÙeËle peerJeveeÛee GheYeesie IesCÙeeÛeer mebOeer yeneue
keâjles. (41-44)
Ùee ueeskeâebvee pesJne meebieCÙeele Ùesles keâer mJele:uee JeeÛeJee lÙee heefjCeeceeheemetve pees
legceÛÙeeheg{s Ùesle Deens DeeefCe legceÛÙeehetJeea Dees{eJeuee neslee. keâoeefÛele legceÛÙeeJej oÙee kesâueer
peeF&ue, (lej ns SskeâuÙee ve SskeâuÙeemeejKes keâjleele) ÙeebÛÙeemeceesj ÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
mebkesâleeceOetve pees keâesCelee osKeerue mebkesâle Ùeslees ns lÙeekeâ[s ue#e osle veenerle. DeeefCe pesJne Ùeebvee
meebefieleues peeles keâer Deuueenves peer GhepeerefJekeâe legcneuee Øeoeve kesâueer Deens efleÛÙeehewkeâer keâener
DeuueenÛÙee ceeiee&lemegæe KeÛe& keâje, lej ns ueeskeâ pÙeebveer õesn kesâuee Deens, ßeæe
"sJeCeeNÙeebvee Gòej osleele, ‘‘Deecner lÙee ueeskeâebvee pesJet IeeueeJes keâeÙe pÙeebvee Deuueenves
4) ‘veeJes’ves DeefYeØesle npejle vetn (De.) ÙeebÛeer veewkeâe Deens.
ÙeeÓmeerve 36 559 heeje 23
FefÛÚues Demeles lej mJele: pesJet Ieeleues Demeles? legcner lej hetCe&heCes yenkeâuesues Deenele.’’
(45-47)
ns ueeskeâ cnCeleele keâer, ‘‘ner hegve®lLeeveeÛeer Oecekeâer hetjer lejer kesâJne nesCeej? meebiee,
pej legcner Kejs Demeeue.’’ JeemleefJekeâle: ns pÙee iees°erÛeer Jeeš heenele Deensle lees Skeâ mHeâesš
Deens pees Dekeâmceele Ùeebvee DeMee efmLeleerle iee"erue pesJne ns (DeeheuÙee Ssefnkeâ JÙeJenejeble)
Yeeb[le Demeleerue, DeeefCe lÙeeJesUer ns ce=lÙethe$eosKeerue ke⤠MekeâCeej veenerle, DeeheuÙee
IejerosKeerue hejlet MekeâCeej veenerle. ceie Skeâ vejefmebIe Hegbâkeâues peeF&ue DeeefCe Dekeâmceele ns
DeeheuÙee heeuevekeâlÙeeËÛÙee heg{s npej nesCÙeekeâefjlee DeeheeheuÙee keâyejerletve yeensj he[leerue.
Ieeye¤ve cnCeleerue, ‘‘ns Deecneuee DeeceÛÙee MeÙeveie=neletve keâesCeer G"efJeues?’’ - ‘‘ner leerÛe
iees° Deens efpeÛes hejceoÙeeUt F&Õejeves JeÛeve efoues nesles DeeefCe Øesef<eleebÛes Øeefleheeove melÙe
nesles.’’5 SkeâÛe ØeÛeb[ cees"e DeeJeepe nesF&ue DeeefCe meJe&ÛÙee meJe& DeeceÛÙeemeceesj npej kesâues
peeleerue. (48-53)
Deepe keâesCeeJej ÙeeflkebâefÛelener DevÙeeÙe kesâuee peeCeej veener DeeefCe legcneuee lemeeÛe
ceesyeouee efouee peeF&ue peMeer legcner ke=âlÙes keâjerle neslee. Deepe mJeiee&leerue ueeskeâ ceewpe keâjCÙeele
ceie> Deensle. lÙeebÛeer pees[heer ie[o ÚeÙesle Deensle. DeemeveeJej uees[ ueeJetve, nj leNnsÛes
mJeeefo° heoeLe& KeeCÙeeefheCÙeemee"er lÙeebÛÙeekeâefjlee lesLes GheueyOe Deensle, pes keâener les
ceeieleerue lÙeebÛÙeemee"er npej Deens. hejceke=âheeUt heeuevekeâlÙee&keâ[tve lÙeebvee meueece meebefieleuee
iesuee Deens. DeeefCe ns iegvnsieejebvees, Deepe legcner efJeYeòeâ Jne, DeeoceÛÙee cegueebvees, ceer legcneuee
DeeosMe efouee veJnlee keâeÙe keâer MewleeveeÛeer Yeòeâer ke⤠vekeâe, lees legceÛee GIe[ Me$et Deens
DeeefCe ceePeerÛe Yeòeâer keâje, ne mejUceeie& Deens? hejbleg Demes DemetveosKeerue lÙeeves legceÛÙeehewkeâer
Skeâe cees"Ÿee iešeuee ceeie&Yeü° kesâues. legcneuee megyegæer veJnleer keâeÙe? ne leesÛe vejkeâ Deens
pÙeeÛeer legcneuee Yeerleer oeKeefJeueer peele nesleer, pees õesn legcner keâjerle neslee lÙeeheeÙeer Deelee
lÙeeÛes FbOeve yevee. (54-64)
Deepe Deecner ÙeebÛeer leeW[s yebo keâ¤ve šekeâle Deenesle, ÙeebÛes nele Deecneuee meebieleerue
DeeefCe ÙeebÛes heeÙe iJeener osleerue keâer ns peieele keâesCeleer keâceeF& keâjerle nesles. (65)
Deecner FefÛÚues lej ÙeebÛes [esUs yebo keâ¤ve šeketâ, ceie Ùeebveer jmlÙeekeâ[s OeeJe IesTve
heeneJes, kegâ"tve Ùeebvee jmlee Gceiesue? Deecner FefÛÚues lej Ùeebvee ÙeebÛÙee peeieerÛe DeMeeØekeâejs
5) ns Gòej lÙeebvee ßeæeJebleebveer ÅeeJes Demesner MekeäÙe Deens. DeMeerner MekeäÙelee Deens keâer keâener JesUsveblej
lÙee ueeskeâebvee mJele:Ûe keâUeJes keâer ne lej leesÛe efoJeme ÙesTve "sJeuee pÙeeÛeer Jeelee& Øesef<ele Deecneuee
osle nesles. Demesner Ie[t Mekeâles keâer F&çeotleebveer lÙeebvee ns Gòej ÅeeJes DeLeJee Øe}ÙeeÛÙee SketâCe
JeeleeJejCeeves lÙeebÛÙee efveoMe&veele ns DeeCeeJes.
ÙeeÓmeerve 36 560 heeje 23
efJeke=âle keâ¤ve šeketâ keâer Ùeebvee heg{sner peelee ÙesT veÙes DeeefCe ceeiesner efHeâjlee ÙesT veÙes. pÙee
ceeCemeeuee Deecner oerIee&Ùeg<Ùe oslees lÙeeÛee heeÙee Deecner GKe[tve šekeâlees, (ner oMee heentve)
Ùeebvee megyegæer Ùesle veener keâeÙe? (66-68)
Deecner Ùee (hewiebyej (me.)) uee keâeJÙe efMekeâefJeues veener DeeefCe Ùeeuee keâeJÙejÛevee
MeesYelener veener. ne lej Skeâ GheosMe Deens DeeefCe mhe° JeeÛeuee peeCeeje «ebLe, pesCeskeâ¤ve
lÙeeves lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeeuee meeJeOe keâjeJes pees efpeJeble Demesue. DeeefCe Fvkeâej keâjCeeNÙeebJej
ØeceeCe efmeæ nesF&ue. (69-70)
keâeÙe ns ueeskeâ henele veenerle keâer Deecner DeeheuÙee neleeves yeveefJeuesuÙee Jemletbhewkeâer
ÙeebÛÙeemee"er ØeeCeercee$e efvecee&Ce kesâues Deensle DeeefCe ns Deelee lÙeebÛes ceeuekeâ Deensle? Deecner
lÙeebvee DeMeeØekeâejs ÙeebÛÙee DeOeerve kesâues Deens keâer lÙeebÛÙeehewkeâer kegâCeeJej ns mJeej nesleele, lej
keâesCeeÛes ceebme Keeleele, DeeefCe lÙeeÛÙeele ÙeebÛÙeemee"er veevee ØekeâejÛes ueeYe DeeefCe hesÙes Deensle.
ceie keâeÙe ns ke=âle%e nesle veenerle? ns meJe&keâener Demetvemegæe Ùeebveer DeuueenefMeJeeÙe Flej
GheemÙe yeveefJeues Deensle DeeefCe ns DeeMee yeeUieleele keâer Ùeebvee ceole efoueer peeF&ue. les Ùeebvee
keâesCeleerÛe ceole ke⤠Mekeâle veenerle efkebâyengvee ns ueeskeâ Gueš lÙeebÛÙeemee"er Ke[s ue<keâj
yeveuesues Deensle. yejs pÙee iees°er ns jÛele Deensle lÙeebveer legcneuee og:Keer yeveJet veÙes. ÙeebÛÙee
Debleyee&¢e iees°eRvee Deecner peeCelees. (71-76)
keâeÙe ceveg<Ùe heenele veener keâer Deecner lÙeeuee JeerÙee&heemetve efvecee&Ce kesâues DeeefCe ceie lees
Yeeb[Keesj yevetve GYee "ekeâuee? Deelee lees DeecneJej °eble ueeJeerle Deens DeeefCe DeeheuÙee
efveefce&leerme efJemejle Deens. meebielees, ‘‘keâesCe Ùee ne[ebvee efpeJeble keâjerue pesJne leer peerCe& Peeueer
Demeleerue?’’ lÙeeuee meebiee, Ùeebvee leesÛe efpeJeble keâjerue pÙeeves Ùeebvee hetJeea efveefce&ues nesles DeeefCe
lees efveefce&leerÛes ØelÙeskeâ keâeÙe& peeCelees. leesÛe pÙeeves legcnebkeâefjlee efnjJÙeeieej Pee[eheemetve Deie>er
GlheVe kesâuee DeeefCe legcner lÙeeheemetve DeeheuÙee Ûegueer ØepJeefuele keâjlee. keâeÙe lees, pÙeeves
DeekeâeMe DeeefCe he=LJeer efvecee&Ce kesâues; ÙeeJej ØeYeglJe jeKele veener keâer ÙeemeejKÙeebvee efvecee&Ce
ke⤠Mekesâue? keâe veener, pÙeeDeLeea lees efveefce&leerle efve<Ceele Deens. lees lej pesJne SKeeÅee
JemletÛee mebkeâuhe keâjlees lesJne lÙeeÛes keâece Heâòeâ SJe{sÛe keâer efleuee Dee%ee ÅeeJeer keâer DeefmlelJe
OeejCe keâj, DeeefCe leer DeefmlelJeele Ùesles. heefJe$e Deens lees pÙeeÛÙee neleer ØelÙeskeâ JemletÛes mebhetCe&
DeefOehelÙe Deens, DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner ®pet kesâues peeCeej Deenele. (77-83)
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 561 heeje 23
37 metjn DemmeeÓÓHeäHeâele
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 182)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
jebieejebieebveer keâleejyeæ nesCeeNÙeebÛeer MeheLe, ceie lÙeebÛeer MeheLe pes oceoešer keâjCeejs
Deensle, ceie lÙeebÛeer MeheLe pes GheosMe-JeÛeve SskeâefJeCeejs Deensle,1 legceÛee Keje F&Õej Heâòeâ
SkeâÛe Deens, lees pees he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛee DeeefCe lÙee meJe& JemletbÛee ceeuekeâ Deens pÙee
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeble Deensle, DeeefCe meJe& hetJeeËÛee ceeuekeâ.2 (1-5)
Deecner Deveble DeekeâeMeeuee3 ve#e$eebÛÙee Meb=ieejeves megMeesefYele kesâues Deens DeeefCe ØelÙeskeâ
efMejpeesj Mewleeveeheemetve lÙeeuee megjef#ele kesâuesues Deens. ns Mewleeve otleueeskeâerÛÙee4 iees°er Ssketâ
Mekeâle veenerle, meJe& yeepetbveer ceejues DeeefCe efhešeUues peeleele Je lÙeebÛÙeemee"er efvejblej Øekeâeshe
Deens. leLeeefhe pej lÙeebÛÙeehewkeâer SKeeÅeeves keâener nsjuesÛe lej Skeâ ØeKej pJeeuee lÙeeÛee
hee"ueeie keâjles. (6-10)
Deelee Ùeebvee efJeÛeeje, ÙeebÛeer efveefce&leer DeefOekeâ keâ"erCe Deens DeLeJee lÙee JemletbÛeer pÙee
Deecner efvecee&Ce keâ¤ve "sJeuÙee Deensle? Ùeebvee lej Deecner efÛeJeš ceeleerheemetve efvecee&Ce kesâues
Deens. legcner DeuueenÛÙee meeceLÙee&ÛÙee ÛecelkeâejeJej Ûeefkeâle Deenele DeeefCe ns lÙeeÛee Gheneme
keâjerle Deensle. mecepeeJetve efoues peeles lej mecepetve Iesle veenerle. SKeeoe mebkesâle heeefnuee lej
lÙeeÛee Gheneme keâjleele DeeefCe cnCeleele, ‘‘ner lej GIe[ peeot Deens, yejs Demes keâOeer nesT
Mekeâles keâeÙe keâer ce=lÙetveblej DeeceÛeer ceeleer nesTve (kesâJeU) ne[ebÛee meebiee[e Gjle Demesue,
leodveblej Deecneuee hegve®ppeerefJele kesâues peeF&ue? DeeefCe DeeceÛÙee hetJe&peebÛes (megæe) hegve®lLeeve
1) yeJnbMeer Yee<ÙekeâejebÛes Ùee iees°erJej Skeâcele Deens keâer Ùee eflevner mecetnebveer DeefYeØesle F&çeotleebÛes mecetn
Deensle pes meJeexÛÛe DeuueenÛeer Dee%ee heeUCÙeeme meowJe lelhej Demeleele. lÙeeÛeer DeJe%ee
keâjCeeNÙeebvee oceoešer keâjleele DeeefCe efvejefvejeàÙee heæleerves DeuueenÛeer Dee"JeCe keâ¤ve osleele
Je GheosMehej JeeCeer SskeâefJeleele.
2) metÙe& vesnceer SkeâeÛe ef"keâeCeentve efveIelees Demes veener lej ØelÙeskeâ efoJeMeer Skeâ veJeerve keâesve yeouetve
lees GoÙe heeJele Demelees. lemesÛe mebhetCe& he=LJeerJej lees SkeâeÛe JesUer GoÙeeme Ùesle Demelees Demes veener
lej he=LJeerÛÙee efvejefvejeàÙee YeeieebJej efvejefvejeàÙee JesUer lees GoÙe heeJele Demelees. Ùee keâejCeemleJe
hetJe& SsJepeer ‘hetJee&’ Demee Meyo Jeehejuesuee Deens. ÙeeÛÙeeyejesyej ‘heef§eceebÛee’ GuuesKe kesâuee iesuee
veener keâejCe hetJee& ne Meyo mJele:Ûe heef§eceebvee ØeceeefCele keâjlees.
3) peeieeflekeâ DeekeâeMeeves DeefYeØesle peJeU Demeuesues DeekeâeMe nesÙe pÙeeÛes efvejer#eCe keâesCelÙeener
ogefye&CeerefJevee Deecner efveJJeU [esàÙeebveer keâjlees.
4) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Jejerue peieleeÛeer efveefce&leer DeLee&le otle nesÙe.
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 562 heeje 23
nesF&ue.’’ Deelee meebiee, ‘‘nesÙe.’’ DeeefCe legcner (Deuueenmeceesj) DemeneÙÙe Demeeue.
(11-18)
kesâJeU SkeâÛe ošeJeCeer Demesue DeeefCe Dekeâmceele ns DeeheuÙee [esàÙeebveer (les meJe&keâener
pÙeeÛeer ceeefnleer efoueer peele Deens) henele Demeleerue.’’ lÙeeJesUer ns meebieleerue, ‘‘efkeâleer DeeceÛes
ogozJe! ne lej ceesyeouÙeeÛee efoJeme Deens’’ - ne leesÛe efveCe&ÙeeÛee efoJeme Deens pÙeeuee legcner
Keesšs "jJeerle neslee,5 (Dee%ee nesF&ue) ‘‘Ies¤ve DeeCee meJe& DelÙeeÛeeNÙeebvee DeeefCe lÙeebÛÙee
meeLeeroejebvee Je lÙee GheemÙeebvee6 pÙeebÛeer les Deuueenuee mees[tve Yeòeâer keâjerle nesles, ceie Ùee
meJeeËvee vejkeâeÛee jmlee oeKeJee. DeeefCe Lees[s LeebyeJee Ùeebvee, keâener efJeÛeejeJeÙeeÛes Deens Ùeebvee,
keâeÙe Peeues legcneuee? Deelee keâe Skeâceskeâeuee ceole keâjerle veener? Deepe lej ns DeeheuÙee
mJele:uee (DeeefCe Skeâceskeâeuee) nJeeueer keâ¤ve šekeâerle Deensle!’’ Ùeeveblej ns Skeâceskeâebkeâ[s
JeUleerue DeeefCe Deeheehemeeble le›eâej meg¤ keâjleerue. (DevegkeâjCe keâjCeejs DeeheuÙee veslÙeebvee)
cnCeleerue, ‘‘legcner DeeceÛÙeepeJeU GpeJÙee7 yeepetves Ùesle neslee.’’ les Gòej osleerue, ‘‘veener,
efkebâyengvee legcner mJele: ßeæe "sJeCeejs veJnlee. DeeceÛee legceÛÙeeJej keâener peesj veJnlee, legcner
mJele:Ûe ogJe&le&veer nesleele. mejlesMesJešer Deecner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Ùee Heâcee&veeuee hee$e
"juees keâer Deecner ÙeelevesÛeer ÛeJe ÛeeKeCeej Deenesle. lesJne Deecner legcneuee yenkeâeefJeues,
Deecner mJele: osKeerue yenkeâuesues neslees.’’ (19-32)
5) ner iees° lÙeebvee ßeæeJebleebveer cnCeeJeer DeMeerner MekeäÙelee Deens. Demesner MekeäÙe Deens keâer ns otleebÛes
keâLeve DemeeJes. ÙeeÛeerner MekeäÙelee Deens keâer nßeÛÙee cewoeveeÛes SketâCe JeeleeJejCeÛe DeeheuÙee
Jele&ceeveeefveMeer peCet Demes cnCele DemeeJes, DeeefCe DeMeerner MekeäÙelee Deens keâer Kegö lÙeeÛe ueeskeâebÛeer
mJele:ÛeerÛe ogmejer Øeefleef›eâÙee DemeeJeer. cnCepes DeeheuÙee ceveele les mJele:ueeÛe mebyeesOeve keâ¤ve
meebieeJes keâer peieele DeeÙeg<ÙeYej lej Deecner Demes mecepele jeefnuees keâer keâmeuÙeeÛe efveCe&ÙeeÛee efoJeme
ÙeeJeÙeeÛee veener, Deelee Deeues keâe legceÛÙeeJej Deefj°, pÙee efoJemeeuee Keesšs "jJeerle neslee; leesÛe
meceesj Deeuee.
6) Ùee ef"keâeCeer GheemÙeebveer DeeferYeØesle HeâefjMles, DeJeefueÙee Je Øesef<ele Deensle Demes veener lej oesve
ØekeâejÛes GheemÙe Deensle. Skeâ les, ceveg<Ùe DeeefCe Mewleeve pÙeebÛeer mJele:Ûeer FÛÚe Je pÙeebÛes ØeÙelve
Demes nesles keâer ueeskeâebveer F&Õejeuee mees[tve lÙeebÛeer Yekeäleer keâjeJeer. ogmejs lÙee cetleea F. Deensle, pÙeebvee
peieele hetpeues peele nesles.
7) cetU Dejyeer Meyo ‘Ùeceerve’ ØeÙegòeâ Peeuee Deens. JeekedâØeÛeejevegmeej pej Ùeeuee Meòeâer Ùee DeLee&ves Iesleues
iesues lej DeLe& Demee nesF&ue keâer legcner DeeheuÙee peesjeJej Deecneuee heLeYeü°leskeâ[s Dees{tve vesuesle.
pej Yeues Je keâuÙeeCe Ùee DeLee&ves Iesleues iesues lej legcner efnleefÛeblekeâ yevetve Deecneuee HeâmeefJeues Demee
lÙeeÛee DeLe& nesF&ue DeeefCe pej ‘MeheLe’ Demee DeLe& ueeJeuee iesuee lej legcner MeheLee IesTve DeeceÛeer
Kee$eer hešefJeueer nesleer keâer pes legcner Øemlegle keâjerle Deenele lesÛe melÙe Deens, Demee lÙeeÛee DeLe&
nesF&ue.
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 563 heeje 23
DeMeeØekeâejs les meJe& lÙee efoJeMeer Øekeâesheele Yeeieeroej Demeleerue. Deecner iegvnsieejebMeer
DemesÛe keâener keâjerle Demelees. ns les ueeskeâ nesles keâer pesJne Ùeebvee cnšues peele Demes,
‘‘DeuueenefMeJeeÙe keâesCeer Keje GheemÙe veener.’’ lej les IeceW[erle Ùesle Demele DeeefCe cnCele
Demele, ‘‘Deecner Skeâe Jes[Ÿee keâJeermee"er DeeceÛÙee GheemÙeebvee mees[tve ÅeeJes?’’ Jemlegle: lees
melÙeefveMeer Deeuee neslee DeeefCe lÙeeves Øesef<eleebÛeer melÙelee ØeceeefCele kesâueer nesleer. (Deelee Ùeebvee
meebefieleues peeF&ue keâer) legcner KeefÛeleÛe ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#esÛee DeemJeeo IesCeejs Deenele DeeefCe
legcneuee pees keâener yeouee efouee peele Deens lees lÙeeÛe ke=âlÙeebÛee efouee peele Deens peer legcner
keâjerle neslee. (33-39)
heCe DeuueenÛes efveJe[keâ oeme (Ùee JeeF&š MesJešeheemetve) megjef#ele Demeleerue.
lÙeebÛÙeemee"er %eele GhepeerefJekeâe Deens. njleNnsÛes mJeeefo° heoeLe& DeeefCe SsÕeÙe&mebheVe mJeiee&ceOÙes
les mevceevehetJe&keâ jenleerue. leKleebJej meceesjemeceesj yemeleerue. hesÙeeÛes hee$e Ye¤ve Ye¤ve lÙeebÛÙee
ojcÙeeve efHeâjefJeues peeleerue. ÛekeâekeâCeejs hesÙe pes efheCeeNÙeebmee"er mJeeefo° Demesue. lÙeebÛÙee
Mejerjeueener lÙeeheemetve keâener DeheeÙe nesCeej veener Je lÙeebÛeer yegæerosKeerue Yeü° nesCeej veener.
DeeefCe lÙeebÛÙeeheeMeer vepeje peheCeeNÙee megboj ves$eebÛÙee efŒeÙee Demeleerue, DeMee veepegkeâ
peCetkeâener Deb[ŸeeÛÙee Deeleerue heehegõe? (40-49)
ceie les Skeâceskeâekeâ[s JeUtve neue-DenJeeue efJeÛeejleerue. lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâ cnCesue,
‘‘peieele ceePee Skeâ menJeemeer neslee pees ceuee cnCele Demes, keâeÙe legcnerosKeerue Kejs
ceeveCeeNÙeebhewkeâer Deenele, keâeÙe KejesKejÛe pesJne Deecner cejCeesòej ceeleer Peeuesues Demet, DeeefCe
ne[ebÛee meebiee[e yevetve jent, lesJne Deecneuee efMe#ee Je ceesyeouee efouee peeF&ue? Deelee keâeÙe
DeeheCe heent FefÛÚlee keâer les ceneMeÙe keâes"s Deensle?’’ Demes cnCetve pÙee#eCeer lees Pegkesâue lesJne
vejkeâele KeesueJej lees lÙeeuee efomesue DeeefCe lÙeeuee mebyeesOetve cnCesue, ‘‘Deuueen MeheLe, let
lej ceePee veeMeÛe keâ¤ve šekeâCeeje nesleeme. ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee ceePÙeeJej vemeleer lej
Deepe ceerosKeerue lÙee ueeskeâebmeceJesle Demelees pes hekeâ[tve DeeCeues iesues Deensle. yejs lej Deelee
Deecner cejCeej veener keâeÙe?8 ce=lÙet pees Deecneuee ÙesCeej neslee lees kesâJeU hetJeeaÛe ÙesTve iesuee
keâeÙe? Deelee Deecneuee keâener Ùeelevee nesCeej veener vee?’’ (50-59)
KejesKej nsÛe JewYeJemebheVe ÙeMe Deens. DeMeeÛe ÙeMeekeâefjlee keâce& keâjCeeNÙeebveer keâce& kesâues
heeefnpes. meebiee, ne heengCeÛeej Ûeebieuee Deens keâer ‘pekeäketâce’Ûes Pee[? Deecner lÙee Pee[euee
8) JeCe&veMewueerÉejs mhe°heCes Demes efveoMe&veele Ùesle Deens keâer lÙee vejkeâJeemeer efce$eeMeer yeesuelee yeesuelee
ne peVeleJeemeer ceveg<Ùe mJele:MeerÛe yeesuet ueeielees Je ner JeekeäÙes lÙeeÛÙee leeW[eletve DeMeeleNnsves
efveIele Deensle peCet kegâCeer Fmece DeeheuÙee mJele:uee meJe&, Deboepes Je Dehes#eshes#ee GÛÛelej efmLeleerle
Dee{Utve DelÙeble Dee§eÙe& Je n<e&Yejeves mJele:MeerÛe yeesuele DemeeJee.
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 564 heeje 23
DelÙeeÛeejer ueeskeâebmee"er GheõJe yeveefJeuesues Deens.9 les Skeâ Pee[ Deens pes vejkeâeÛÙee leUeletve
efveIeles. lÙeeÛÙee keâàÙee DeMee Deensle peCetkeâener MewleeveeÛeer [eskeâer. vejkeâeÛes ueeskeâ les Keeleerue
DeeefCe lÙeevesÛe heesš Yejleerue, ceie lÙeeJej lÙeebvee efheCÙeemee"er GkeâUles heeCeer efceUsue. DeeefCe
lÙeeveblej lÙeebÛeer jJeeveieer lÙeeÛe vejkeâeie>erkeâ[s nesF&ue. ns les ueeskeâ nesle pÙeebvee Deeheues hetJe&pe
ceeie&Yeü° Dee{Uues, DeeefCe lÙeebÛÙeeÛe heoefÛevnebJej OeeJeues. JemlegefmLeleer DeMeer nesleer keâer
ÙeebÛÙeehetJeea yejsÛemes ueeskeâ ceeie&Yeü° Peeuesues nesles. DeeefCe lÙeebÛÙeeceOÙes Deecner leekeâero osCeejs
Øesef<ele hee"efJeues nesles. Deelee hene lÙee leekeâero efouesuÙee ueeskeâebÛee MesJeš keâmee Peeuee. Ùee
JeeF&š MesJešeheemetve DeuueenÛes kesâJeU lesÛe oeme JeeÛeues Deensle, pÙeebvee lÙeeves DeeheuÙeemee"er
efJeMes<e cnCetve "sJeues Deens. (60-74)
Deecneuee (Ùee hetJeea) vetn (De.) ves hegkeâejues nesles. lej hene keâer Deecner keâmes Úeve Gòej
osCeejs neslees, Deecner lÙeeuee Je lÙeeÛÙee kegâšgbefyeÙeebvee YeÙebkeâj Ùeelevesletve JeeÛeefJeues, DeeefCe
lÙeeÛÙeeÛe JebMeeuee yeekeâer "sJeues, Je veblejÛÙee efhe{Ÿeele lÙeeÛeer mlegleer Je iegCeieeve jent efoues.
meueece Deens vetn (De.) uee meJe& peieJeeefmeÙeebceOÙes. Deecner veskeâer keâjCeeNÙeebvee DemeeÛe
ceesyeouee osle Demelees. JeemleefJekeâheCes lees DeeceÛÙee ßeæeJeble oemeebhewkeâer neslee. ceie
Øeeflehe#eeuee Deecner yeg[Jetve šekeâues. (75-82)
DeeefCe vetn (De.) ÛÙeeÛe jerleerØeceeCes ÛeeueCeeje FyeÇenerce (De.) neslee. pesJne lees
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ngpegjeble Megæ ceveeves Deeuee, pesJne lÙeeves DeeheuÙee efhelÙeeuee Je
DeeheuÙee ueeskeâmecegoeÙeeuee meebefieleues, ‘‘Ùee keâeÙe Jemlet Deensle pÙeebÛeer legcner Gheemevee keâjerle
Deenele? keâeÙe Deuueenuee mees[tve efceLÙee GheemÙe legcner FefÛÚlee? yejs mekeâue peieebÛÙee
heeuevekeâlÙee&mebyebOeer legceÛeer keâeÙe keâuhevee Deens?’’ (83-87)
ceie lÙeeves ve#e$eebJej Skeâ vepej šekeâueer.10 DeeefCe cnCeeuee, ceePeer leyÙesle yejer
11
veener. cnCetve les ueeskeâ lÙeeuee mees[tve efveIetve iesues. lÙeebÛÙee hee"erceeies lees iegheÛethe lÙeebÛÙee
osJeUele efMejuee DeeefCe cnCeeuee, ‘‘DeeheCe keâe Keele veener? Peeues lejer keâeÙe DeeheCe
yeesuelemegæe veener?’’ lÙeeveblej lees lÙeebÛÙeeJej legštve he[uee DeeefCe GpeJÙee neleeves Kethe
9) cnCepes ner iees° Ssketâve Fvkeâej keâjCeeNÙeebvee kegâjDeeveuee šesceCes osCÙeeÛeer Je hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee
efšbieue šJeeUerÛeer Skeâ veJeerve mebOeer meehe[les. lÙeeJej Deóneme keâ¤ve cnCeleele, IÙee Deelee
veJeerveÛe Sskeâe, vejkeâeÛÙee OeieOeielÙee Deie>erletve Pee[ GieJeCeej.
10) Dejyeer Yee<esle ns Meyo JeekedâØeÛeej cnCetve yeesueues peeleele keâer lÙeeves efJeÛeej kesâuee DeLeJee lees Fmece
efJeÛeej ke⤠ueeieuee.
11) kegâ"uÙeener ceeOÙeceeÉejs Deecneuee ÙeeÛeer ceeefnleer veener keâer lÙeeJesUer npejle FyeÇenerce (De.) Ùeevee
keâesCelÙeener ØekeâejÛee $eeme nesle veJnlee. cnCetve npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebveer JemlegefmLeleerÛÙee
Gueš Demee yeneCee kesâuee neslee Demes cnšues peeT Mekeâle veener.
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 565 heeje 23
DeeIeele kesâues. (hejle ÙesTve) les ueeskeâ OeeJele OeeJele lÙeeÛÙeepeJeU Deeues. lÙeeves meebefieleues,
‘‘legcner mJele:Ûe Ie[efJeuesuÙee Jemletbvee hetpelee keâeÙe? JeemleefJekeâheCes DeuueenvesÛe legcneueener
efvecee&Ce kesâues Deens DeeefCe Ùee JemletbveeosKeerue pÙee legcner yeveefJelee.’’ lÙeebveer Deeheehemeele
meebefieleues, ‘‘ÙeeÛÙeemee"er Skeâ Deie>erKeeF& leÙeej keâje DeeefCe Ùeeuee OeieOeielÙee DeeieerÛÙee
ef{ieeNÙeele Hesâketâve Åee.’’ lÙeebveer lÙeeÛÙeeefJe¤æ Skeâ keâeÙe&Jeener ke⤠FefÛÚueer nesleer, hejbleg
Deecner lÙeebÛesÛe heleve kesâues. (88-98)
FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s peele12 Deens, leesÛe
ceePes ceeie&oMe&ve keâjerue. ns heeuevekeâlÙee&, ceuee Skeâ heg$e Øeoeve keâj pees meoeÛeeNÙeebhewkeâer
Demesue.’’ (Ùee ØeeLe&vesÛÙee Gòejele) Deecner lÙeeuee Skeâ menveMeerue heg$eeÛeer MegYeJeelee& efoueer. 13
lees cegueiee pesJne lÙeeÛÙeemeceesj OeeJeheU keâjCÙeeÛÙee JeÙeele Deeuee lesJne (Skesâ efoJeMeer)
FyeÇenerce (De.) ves lÙeeuee meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee ceguee, ceer mJehe>eble heenlees keâer ceer leguee yeUer
osle Deens, Deelee let meebie legPee keâeÙe efJeÛeej Deens?’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns efhelÙee, peer keâener
Dee%ee DeeheCeeme efoueer peele Deens lemesÛe keâje, Deuueenves FefÛÚues lej DeeheCeeme ceer
OewÙe&Meerue Dee{Usve.’’ mejlesMesJešer pesJne Ùee oesIeebveer Dee%eeheeueveele ceeve legkeâefJeueer DeeefCe
FyeÇenerce (De.) ves heg$eeuee heeueLes kesâues, DeeefCe Deecner hegkeâejues, ‘‘ns FyeÇenerce, let mJehe>
meekeâej kesâuesme.14 Deecner melkeâce& keâjCeeNÙeebvee DemeeÛe ceesyeouee osle Demelees. efveef§eleÛe ner
Skeâ GIe[ hejer#ee nesleer.’’ Deecner Skeâ cees"s yeefueoeve15 Øeefleoeveele osTve lÙee cegueeÛeer
megškeâe kesâueer. DeeefCe lÙeeÛeer ØeMebmee Je iegCeieeve YeeJeer efhe{Ÿeeble meowJe "sJeues. meueece Deens
FyeÇenerce (De.) Jej. Deecner melkeâce& keâjCeeNÙeebvee DemeeÛe ceesyeouee osle Demelees. efveef§eleÛe lees
DeeceÛÙee ßeæeJeble oemeebhewkeâer neslee. DeeefCe Deecner lÙeeuee Fmenekeâ (De.) Ûeer MegYeJeelee&
12) cnCepes DeeheuÙee hee}vekeâlÙee&mee"er Iej DeeefCe mJeosMe lÙeeie keâjerle Deens.
13) DeefYeØesle Deensle npejle FmceeF&ue (De.)
14) peyen keâ¤ve šekeâues Deens. mJehe>ele Demes oeKeefJeuesues vemetve, peyen keâjerle Deens kesâJeU FlekesâÛe
oeKeefJeuÙee DemeuÙeekeâejCeeves pesJne npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebveer peyen keâjCÙeeÛeer leÙeejer hetCe&
kesâueer lesJne Heâcee&efJeues keâer let Deeheues mJehe> meekeâej keâ¤ve oeKeefJeuesme.
15) ‘cees"Ÿee yeef}oevee’ves DeefYeØesle Skeâ ceW{e Deens pÙeeuee lÙeeJesUer meJeexÛÛe DeuueenÛÙee otleeves
npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙeemeceesj npej kesâues pesCeskeâ¤ve cegueeÛÙee yeouÙeele lÙeeÛee yeUer ÅeeJee.
Ùeeuee cees"er kegâyee&veer cnCetve Ùeekeâefjlee mebyeesefOeues Deens keâer lees npejle FyeÇenerce (De.)
ÙeebÛÙeemeejKÙee Skeâefve‰ oemeemee"er FyeÇenerce heg$e FmceeF&ue (De.) meejKÙee meefn<Cet Je ØeeCeehe&Ce
keâjCeeNÙee cegueeÛee efHeâefoÙee-yeoue neslee. ÙeeefMeJeeÙe lÙeeuee ‘cees"s yeef}oeve’ "jefJeCÙeeÛes Skeâ
keâejCe DemesosKeerue Deens keâer Øe}ÙeeheÙeËle meJeexÛÛe Deuueenves Demee heeÙeb[e Ieeuetve efouee keâer
lÙeeÛe leejKesuee meJe& ßeæeJebleebveer peieYejele peveeJejs yeUer ÅeeJesle DeeefCe Skeâefve‰lee Je
ØeeCeehe&CeeÛÙee Ùee JewYeJeMeeueer IešvesÛÙee Dee"JeCeeRÛeer GpeUCeer keâjeJeer.
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 566 heeje 23
efoueer,16 meoeÛeejeRhewkeâer Skeâ hewiebyej. DeeefCe lÙeeuee Je Fmenekeâ (De.) uee mece=æer efoueer.
Deelee lÙee oesIeebÛÙee JebMeehewkeâer keâesCeer hejeshekeâejer Deens lej keâesCeer DeeheuÙee mJele:Jej mhe°
DelÙeeÛeej keâjCeeje Deens. (99-113)
DeeefCe Deecner cetmee (De.) Je ne¤ve (De.) ÙeebÛÙeeJej Ghekeâej kesâues. lÙeebvee Je lÙeebÛÙee
ueeskeâmecetneuee cees"Ÿee Ùeelevesletve cegòeâ kesâues. lÙeebvee meneÙÙe Øeoeve kesâues keâer pÙeecegUs lesÛe
efJepeÙeer "jues, lÙeebvee Deieoer mhe° «ebLe Øeoeve kesâues, lÙeebvee mevceeie& oeKeefJeuee, DeeefCe
veblejÛÙee efhe{Ÿeeble lÙeebÛes F° mcejCe yeekeâer "sJeues. meueece Deens cetmee (De.) Je ne¤ve (De.)
Jej. Deecner melkeâce& keâjCeeNÙeebvee DemeeÛe ceesyeouee osle Demelees, JeemleefJekeâle: les DeeceÛÙee
‘cegDedefceve’ (ßeæeJeble) oemeebhewkeâer nesles. (114-122)
DeeefCe FefueÙeeme (De.) osKeerue efveef§eleÛe Øesef<eleebhewkeâer neslee. mcejCe keâje pesJne lÙeeves
DeeheuÙee ueeskeâmecetneuee meebefieleues nesles, ‘‘legcner Yeerle veener keâe? keâeÙe legcner ‘yeDeue’ (meeceer
peceeleerÛee leLeekeâefLele GheemÙe) Ûee OeeJee keâjlee. DeeefCe pees legceÛÙee hetJe&peebÛee Je YeeJeer
efhe{ŸeebÛee heeuevekeâlee& Deens lÙee meJeexòece efvecee&CekeâlÙee& Deuueenuee mees[tve oslee?’’ hejbleg
lÙeebveer lÙeeuee Keesšs "jefJeues, cnCetve Deelee les efveef§eleÛe efMe#esmee"er npej kesâues peeCeej
Deensle, DeuueenÛÙee lÙee oemeebKesjerpe pÙeebvee efJeMes<e jeKeues iesues nesles. DeeefCe FefueÙeeme
(De.) Ûes megmcejCe Deecner veblejÛÙee efhe{Ÿeeble yeekeâer "sJeues. meueece Deens FefueÙeeme (De.) Jej.
Deecner melkeâce& keâjCeeNÙeebvee DemeeÛe ceesyeouee osle Demelees. KejesKejÛe lees DeeceÛÙee ßeæeJeble
oemeebhewkeâer neslee. (123-132)
DeeefCe uetle (De.) ner lÙeeÛe ueeskeâebhewkeâer neslee pÙeebvee Øesef<ele cnCetve hee"efJeues iesues
Deens. mcejCe keâje pesJne Deecner lÙeeÛeer Je lÙeeÛÙee meJe& kegâšgbefyeÙeebÛeer megškeâe kesâueer, Skeâe
Je=æsKesjerpe peer hee"erceeies jenCeeNÙeehewkeâer nesleer. ceie GjuesuÙee meJeeËvee Deecner GodOJemle
keâ¤ve šekeâues. Deepe legcner je$ebefoJeme lÙeebÛÙee GodOJemle DeJeMes<eebJe¤ve peele Demelee, keâeÙe
legcneuee megyegæer Ùesle veener? (133-138)
DeeefCe KeefÛeleÛe Ùetvegme (De.) megæe Øesef<eleebhewkeâer neslee. mcejCe keâje pesJne lÙeeves Skeâe
YejuesuÙee penepeekeâ[s heU keâe{uee, ceie Heâemes šekeâCÙeele meeceerue Peeuee DeeefCe lÙeele ceele
16) cnCepes yeef}oeveeÛÙee meojnt Iešvesveblej npejle Fmenekeâ (De.) ÙeebÛÙee pevceeÛeer Keg<eKeyej efoueer.
DemmeeÓÓHeäHeâele 37 567 heeje 23 DemmeeÓÓHeäHeâele 37 568 heeje 23

Keeuueer. mejlesMesJešer ceeMeeves lÙeeuee efieUbke=âle kesâues DeeefCe lees efveYe&eflme&le neslee.17 Deelee pej cnCeleele keâer,) ‘‘Deuueen lÙee iegCeebheemetve cegòeâ Deens pes lÙeeÛÙee efvece&U oemeebKesjerpe Flej
lees heeefJe$Ùeieeve keâjCeeNÙeebhewkeâer vemelee lej hegve®lLeeveeÛÙee efoJemeeheÙeËle lees ceeMeeÛÙee ueeskeâ lÙeeÛÙeeMeer pees[leele. lej legcner DeeefCe legceÛes ns GheemÙe Deuueenheemetve keâesCeeueener
heesšebleÛe jeefnuee Demelee.18 mejlesMesJešer Deecner lÙeeuee DelÙeble ogo&Mesle Skeâe Ke[keâeU YejkeâšJet Mekeâle veenerle hejbleg kesâJeU lÙeeuee pees vejkeâeÛÙee Ye[keâCeeNÙee Deeieerle nesjheUCeej
peefceveerJej Hesâketâve efoues DeeefCe lÙeeJej Skeâ Je=#euelee GieefJeueer. Ùeeveblej Deecner lÙeeuee Skeâ Demesue. DeeefCe DeeceÛeer efmLeleer lej DeMeer Deens keâer DeeceÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâeÛes Skeâ mLeeve
ue#e DeLeJee lÙeehes#ee peemle ueeskeâebkeâ[s19 hee"efJeues. lÙeebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe Deecner Skeâe efveef§ele Deens, DeeefCe Deecner hebòeâeryeæ mesJekeâ Deenesle DeeefCe heeefJe$Ùeieeve keâjCeejs Deensle.’’
efJeefMe° JesUsheÙeËle lÙeebvee jent efoues. (139-148) (158-166)
ceie peje Ùee ueeskeâebvee efJeÛeeje, keâeÙe (ÙeebÛÙee ceveeuee ner iees° hešles) keâer legceÛÙee ns ueeskeâ hetJeea lej meebiele Demele, DeeceÛÙeeheeMeer les ‘mcejCe’ Demeles pes hetJeeaÛÙee
heeuevekeâlÙee&mee"er lej DemeeJÙeele cegueer DeeefCe ÙeebÛÙeemee"er DemeeJeerle cegues? keâeÙe KejesKejÛe ueeskeâebvee efceUeues nesles, lej Deecner DeuueenÛes efveJe[keâ oeme Demelees. hejbleg (pesJne les Deeues)
Deecner otleebvee efŒeÙeeÛe yeveefJeues Deens DeeefCe ns ‘DeebKees osKeer’ iees° meebiele Deensle? Ûeebieues lesJne Ùeebveer lÙeeÛee Fvkeâej kesâuee, Deelee ueJekeâjÛe Ùeebvee (Ùee Jele&veeÛeer heefjCeleer) ceenerle
Ssketâve IÙee, JeemleefJekeâheCes ns ueeskeâ DeeheuÙee ceveeves ner iees° cnCele Deensle keâer Deuueen nesF&ue. DeeheuÙee hee"efJeuesuÙee oemeebvee Deecner hetJeeaÛe JeÛeve efoues Deens, keâer efveef§eleÛe lÙeebvee
mebleleer yeeUielees DeeefCe ØelÙe#eele ns Keesšej[s Deensle. keâeÙe Deuueenves heg$eeSsJepeer cegueer ceole efoueer peeF&ue. DeeefCe DeeceÛesÛe mewvÙe efJepeÙeer "jsue. lej ns hewiebyej (me.)! Ùeebvee peje
DeeheuÙeemee"er hemeble kesâuÙee? legcneuee Peeues lejer keâeÙe, keâmeues efveCe&Ùe ueeJelee? keâeÙe legcner keâener DeJeOeerkeâjerlee ÙeebÛÙee efmLeleerJej mees[tve Åee. DeeefCe hene, ueJekeâjÛe ns mJele: osKeerue
MegæerJej Ùesle veener? DeLeJee legceÛÙeepeJeU DeeheuÙee Ùee iees°ermebyebOeer SKeeos mhe° ØeceeCe heenleerue. keâeÙe ns DeeceÛÙee Øekeâesheemee"er IeeF& keâjerle Deensle? pesJne lees ÙeebÛÙee ØeebieCeeble
Demesue lej DeeCee lees Deeheuee «ebLe pej legcner Kejs Demeeue. (149-157) keâesmeUsue lesJne lees efoJeme DeMee ueeskeâebkeâefjlee HeâejÛe JeeF&š Demesue pÙeebvee leekeâero efouesueer
Ùeebveer Deuueen DeeefCe otleebÛÙee20 ojcÙeeve JebMe-mebyebOe pees[uesues Deens. JeemleefJekeâle: Deens lej peje Ùeebvee keâener DeJeOeermee"er mees[tve Åee. DeeefCe hene, ueJekeâjÛe ns mJele:osKeerue
otle ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCeleele keâer ns ueeskeâ DehejeOeer cnCetve npej nesCeej Deensle. (DeeefCe les heenleerue. (167-179)
heefJe$e Deens legPee heeuevekeâlee&, ieewjJeeÛee mJeeceer, lÙee meJe& iees°eRheemetve pÙee ns ueeskeâ
17) meojnt JeekeäÙeeJej efJeÛeej kesâuÙeeveblej peer JemlegefmLeleer ue#eele Ùesles leer DeMeer : (1) npejle Ùetvegme
yeveJeerle Deensle. DeeefCe meueece Deens Øesef<eleebJej, DeeefCe meJe& mlegleer mekeâue peieebÛÙee
(De.) pÙee veeJesle mJeej Peeues nesles, leer DeeheuÙee #eceleshes#ee peemle Yejuesueer nesleer. (2) Heâemes
veeJesleÛe šekeâues iesues, DeeefCe yengOee lÙeeJesUer šekeâues iesues pesJne mecegõØeJeemeeÛÙee JesUer Yeej heeuevekeâlÙee& DeuueenkeâefjleeÛe Deens. (180-182)
peemle Peeuee DemeuÙeekeâejCeeves meJe&Ûe ØeJeeMeebÛes ØeeCe OeeskeäÙeele Deeues DemeuÙeeÛes Jeešt ueeieues.
cnCetve Heâemes Ùee nsletves šekeâues iesues keâer pÙeeÛÙee veeJeeves les efveIeleerue lÙeeuee heeCÙeele šekeâues
peeJes. (3) Heâemes šekeâCÙeele npejle Ùetvegme (De.) ÙeebÛesÛe veeJe efveIeeues cnCetve lÙeevee mecegõele
Hesâkeâues iesues Je Skeâe ceeMeeves lÙeebvee efieUtve šekeâues. (4) Ùee hejer#esle npejle Ùetvegme (De.)
DeMeemee"er meehe[ues keâer les Deeheuee mJeeceer (meJeexÛÛe Deuueen) ÛÙee hejJeeveieerefJeveeÛe DeeheuÙee
efveÙegòeâerÛÙee peeiesletve Heâjej Peeues nesles. neÛe DeLe& Dejyeer Meyo ‘Deyekeâ’ ØeceeefCele keâjlees, keâejCe
Dejyeer Yee<esle heUtve peeCeeNÙee oemeemee"er lees Jeehejuee peelees.
18) cnCepes Øe}ÙeeheÙeËle ceeMeeÛes heesš npejle Ùetvegme (De.) ÙeebÛeer keâyej yevetve jeefnues Demeles.
19) ‘Skeâ ue#e efkebâJee lÙeehes#ee peemle’ cnCeCÙeeÛee DeLe& meJeexÛÛe Deuueenuee lÙeeÛÙee ueeskeâmebKÙesle
Mebkeâe nesleer Demes cegUerÛe veener lej pej SKeeÅeeves lÙee Jemleeruee heeefnues Demeles lej lÙeeves DemeeÛe
Deboepe kesâuee Demelee keâer Ùee MenjeÛeer ueeskeâJemleer Skeâ ueeKeehes#ee peemleÛe Demesue, keâceer
DemeCeej veener, Demee DeLe& Deens.
20) pejer efpeVe Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens lejer veblejÛÙee JeCe&veeves ns mhe° nesles keâer otle DeefYeØesle
Deensle. efpeVeÛee Meeefyokeâ DeLe& ieghle efveefce&leer Demee neslees.
mee@ÓÓo 38 569 heeje 23
38 metjn mee@ÓÓo
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 88)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
mee@ÓÓo, MeheLe Deens GheosMehetCe& kegâjDeeveÛeer, efkebâyengvee nsÛe ueeskeâ, pÙeebveer
ceeveCÙeeme vekeâej efouee Deens DelÙeble Denbkeâej Je nóele iegjHeâšuesues Deensle1 ÙeebÛÙeehetJeea
Deecner DeMee efkeâlÙeskeâ pevemecetnebvee ve° keâ¤ve šekeâues Deens (DeeefCe pesJne lÙeebÛÙeeJej Deefj°
Deeues Deens) lesJne les Dee›eâesMe keâ¤ve G"ues Deensle, hejbleg ner yeÛeeJeeÛeer JesU veener.
(1-3)
Ùee ueeskeâebvee Ùee iees°erÛes cees"s Dee§eÙe& Jeešles keâer Skeâ YeÙe oeKeefJeCeeje Kegö
ÙeebÛÙeeletveÛe Deeuee, Fvkeâej keâjCeejs cnCet ueeieues keâer, ‘‘ne peeotieej Deens, DelÙeble Keesše
Deens, Ùeeves meeNÙee F&ÕejebSsJepeer kesâJeU SkeâÛe F&Õej yeveefJeuee keâeÙe? ner lej Heâej
Dee§eÙe&keâejkeâ iees° Deens.’’ DeeefCe pevemecetneÛes mejoej Demes cnCetve efveIetve iesues keâer, ‘‘Ûeuee
DeeefCe Â{ jne DeeheuÙee GheemÙeebÛÙee GheemevesJej, ner iees° lej keâener JesieàÙeeÛe nsletves
cnšueer peele Deens,2 ner iees° Deecner efvekeâšJeleea keâeUeleerue Oece&mecegoeÙeebhewkeâer keâesCeekeâ[tvener
Sskeâueer veener, ner Flej keâenerÛe veener hejbleg Skeâ keâheesuekeâefuhele iees°. keâeÙe DeeceÛÙee ojcÙeeve
kesâJeU neÛe Skeâ ceveg<Ùe Gjuee neslee pÙeeÛÙeeJej DeuueenÛes mcejCe DeJelejues iesues?’’
(4-8-)
Kejer iees° DeMeer Deens keâer ns ceePÙee ‘mcejCe’Jej Mebkeâe Iesle3 Deensle. DeeefCe Ùee
meeNÙee iees°er DeMeemee"er keâjerle Deensle keâer Ùeebveer ceePÙee ØekeâesheeÛee DeemJeeo Iesleuesuee veener.
keâeÙe legPÙee ØeYeglJemebheVe DeeefCe oelÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesÛes Keefpeves ÙeebÛÙee leeyÙeele
Deensle? keâeÙe ns DeekeâeMe Je he=LJeer DeeefCe lÙeeÛÙee ojcÙeeveeleerue JemletbÛes ceeuekeâ Deensle?
lej Ùeebvee lÙeebÛÙee meJe& meeOeveebefveMeer ØeÙelve ke⤠os! (-8-10)
1) cnCepes Ùee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛÙee FvkeâejeÛes keâejCe pees Oece& lÙeebÛÙeemeceesj Øemlegle kesâuee peele Deens
lÙeele keâener efJeke=âleer Deens Demes veener lej ÙeebÛeer Keesšer ye{eF&, ÙeebÛee De%eevehej Denbkeâej DeeefCe
ÙeebÛee nóerheCee kesâJeU nsÛe lÙeeÛes keâejCe Deens.
2) lÙeebÛÙee cnCeCÙeeÛee DeLe& Demee neslee keâer ÙeeÛÙeele keâener keâeUsyesjs efomeles, Kejs heenlee ns Deeceb$eCe
Ùee nsletheesšer efoues peele Deens keâer Deecner meJe& cegncceo (me.) ÛÙee Dee%eebefkeâle yeveeJes DeeefCe Ùeeves
DeecneJej Deeheuee ngketâce ÛeeueJeeJee.
3) ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej meJeexÛÛe Deuueen Heâcee&efJelees keâer ns cegncceo (me.), ns ueeskeâ
JeemleefJekeâheCes legcneuee Keesšs "jJeerle veenerle lej ceuee Keesšs "jJeerle Deensle. Ùeebvee Mebkeâe legceÛÙee
melÙelesJej veJns lej ceePÙee efMekeâJeCeerJej Deens.
mee@ÓÓo 38 570 heeje 23
ne lej peLÙeebhewkeâer Skeâ uenevemee peLLee Deens pees ÙeeÛe ef"keâeCeer hejeYetle nesCeej
Deens.4 ÙeebÛÙeehetJeea vetn (De.) Ûee pevemecetn, DeeefCe ‘Deeo’ DeeefCe cesKeeJeeuee ‘efHeâjDeewve’
DeeefCe ‘meceto’, Je ‘uetle’ (De.) Ûee pevemecetn, DeeefCe ‘SskeâeJeeues’ Ùeebveer Keesšs "jefJeues Deens.
peLLes les nesles. lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâeves Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeues DeeefCe ceePÙee ØekeâesheeÛee
efveCe&Ùe lÙeeÛÙeeJej ueeiet PeeuÙeeefJevee jeefnuee veener. ns ueeskeâmegæe kesâJeU Skeâe efJemHeâesšeÛÙee
Øeleer#esle Deensle pÙeeveblej keâesCeleener ogmeje efJemHeâesš nesCeej veener, DeeefCe ns cnCeleele keâer ns
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, efnMesyeeÛÙee efoJemeehetJeeaÛe DeeceÛee efnmmee Deecneuee ueJekeâj osTve
šekeâ. (11-16)
ns hewiebyej (me.), mebÙece jeKee lÙee iees°eRmee"er pÙee ns ueeskeâ jÛeerle Deensle, DeeefCe
ÙeebÛÙeemeceesj DeeceÛes oeme oeTo (De.) ÙeebÛee efkeâmmee meebiee, pees ØeÛeb[ MeòeâeRÛee ceeuekeâ
neslee. ØelÙeskeâ yeeyeleerle Deuueenkeâ[s OeeJe IesCeeje neslee. Deecner heJe&leebvee lÙeeÛÙee DeOeerve
keâ¤ve "sJeues nesles keâer mekeâeU-mebOÙeekeâeU les lÙeeÛÙeemeceJesle heeefJe$Ùeieeve keâjerle Demele. he#eer
Skeâ$e Ùesle Demele, meJe&ÛÙee meJe& lÙeeÛÙee heeefJe$Ùeieeveekeâ[s ue#e keWâefõle keâjerle Demele. Deecner
lÙeeÛes jepÙe yeUkeâš kesâues nesles, lÙeeuee ØeyeesOe Øeoeve kesâuee neslee DeeefCe efveCee&Ùekeâ iees°
meebieCÙeeÛeer #ecelee Øeoeve kesâueer nesleer. ceie legcneuee keâener Jeelee& heesnÛeueer Deens lÙee Jeeoer-
ØeefleJeeoeRÛeer pes efYeble Ûe{tve Deele efMejues nesles? pesJne les oeTo (De.) peJeU heesnÛeues nesles
lesJne lees lÙeebvee heentve Ieeyejuee. lÙeebveer meebefieleues, ‘‘efYeT vekeâe, Deecner oesIes KešuÙeeleerue
he#ekeâej Deenesle pÙeebÛÙeehewkeâer Skeâeves ogmeNÙeeÛeer DeeieUerkeâ kesâueer Deens. Deelee DeeceÛÙee
ojcÙeeve "erkeâ"erkeâ melÙeeefveMeer efveJee[e keâje, DevÙeeÙe ke⤠vekeâe DeeefCe Deecneuee mejUceeie&
oeKeJee. ne ceePee YeeT Deens, ÙeeÛÙeepeJeU veJÙeeCCeJe ceW{Ÿee Deensle DeeefCe ceePÙeepeJeU
kesâJeU SkeâÛe ceW{er Deens. Ùeeves ceuee meebefieleues keâer ner Skeâ ceW{ermegæe ceePÙee nJeeueer keâj
DeeefCe Ùeeves yeesueeÛeeueerle ceePÙeeJej o[heCe DeeCeues.’’5 oeTo (De.) ves Gòej efoues, ‘‘Ùee
JÙeòeâerves DeeheuÙee ceW{ŸeemeceJesle legPeer ceW{er meeceerue keâjCÙeeÛeer ceeieCeer keâ¤ve efveef§eleÛe
legPÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee, DeeefCe JemlegefmLeleer lej DeMeer Deens keâer efceUtve efcemeUtve Skeâ$e
jenCeejs ueeskeâ yengOee Skeâ ogmeNÙeeÛeer DeeieUerkeâ keâjerle Demeleele, kesâJeU lesÛe ueeskeâ Ùeeheemetve
4) ‘ÙeeÛe ef"keâeCeer’Ûee mebkesâle cekeäkeâe Menjekeâ[s Deens. cnCepes pÙee ef"keâeCeer ns ueeskeâ Ùee yeelee ceejerle
Deensle, ÙeeÛe peeieer Skesâ efoJeMeer ns hejeYetle nesCeej Deensle DeeefCe ÙeeÛe peeieer leer JesU ÙesCeej Deens
pesJne ns leeW[ Jeemetve lÙeeÛe ceeCemeeheg{s GYes Demeleerue pÙeeuee Deepe ns legÛÚ ceevetve, Øese<f ele cnCetve
ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej osle Deensle.
5) Jeeoerves Demes cnšues veener keâer ceePeer ceW{er efnmekeâeJetve Iesleueer lej ceePÙee ceW{erÛeer osKeerue
ceePÙeekeâ[s ceeieCeer kesâueer DeeefCe leer ceer lÙeeÛÙee mJeeOeerve keâjeJeer Demes FefÛÚues. ne Yeejomle
ceeCetme DemeuÙeekeâejCeeves ceePÙeeJej ÙeeÛes o[heCe Ùesle Deens Demes meebefieleues.
mee@ÓÓo 38 571 heeje 23
JeeÛeuesues Deensle pes ßeæeJeble Deensle Je melkeâce& keâjleele, DeeefCe Demes ueeskeâ keâceerÛe Deensle.’’
(ner iees° meebielee meebielee) oeTo (De.) uee keâUtve Ûegkeâues keâer ner lej Deecner JeemleefJekeâle:
lÙeeÛeer hejer#ee Iesleueer Deens, cnCetve lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s #eceeÙeeÛevee kesâueer 6
DeeefCe velecemlekeâ Peeuee DeeefCe ®pet Peeuee. lesJne Deecner lÙeeÛeer leer Ûetkeâ ceeHeâ kesâueer DeeefCe
efveef§eleÛe DeeceÛÙeeheeMeer lÙeeÛÙeemee"er efvekeâšJeleea mLeeve DeeefCe DeefOekeâ Ûeebieuee MesJeš Deens.
(Deecner lÙeeuee meebefieleues) ‘‘ns oeTo, Deecner leguee he=LJeerJej KeueerHeâe (F&ÕejeÛee
GòejeefOekeâejer) yeveefJeues Deens, cnCetve let ueeskeâebojcÙeeve melÙeeefveMeer jepÙe keâj DeeefCe
ceveesJeemevesÛÙee Deenejer peeT vekeâesme. leer leguee DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve otj keâjerue. pes ueeskeâ
DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve Yeškeâleele. efveef§eleÛe lÙeebÛÙeekeâefjlee keâ"esj efMe#ee Deens keâejCe
efnMeesyeeÛee efoJeme les efJeme¤ve iesues.’’ (17-26)
Deecner Ùee DeekeâeMeeuee Je he=LJeeruee DeeefCe Ùee peieeuee pes lÙeeÛÙee ojcÙeeve Deens JÙeLe&
efvecee&Ce kesâues veener. ner lej lÙee ueeskeâebÛeer keâuhevee Deens pÙeebveer õesn kesâuee Deens, DeeefCe DeMee
DeßeæeJebleebÛee meJe&veeMe Deens vejkeâeÛÙee Deie>erÉejs. keâeÙe Deecner DeMee ueeskeâebvee pes ßeæe
"sJeleele Je melke=âlÙes keâjleele DeeefCe lÙee ueeskeâebvee pes he=LJeerJej GheõJe ceepeefJeCeejs Deensle,
Skeâmeceeve keâjeJes? keâeÙe F&MehejeÙeCeebvee ogjeÛeeNÙeebØeceeCes keâjeJes? ne Skeâ cees"e mece=æMeeueer
«ebLe Deens pees (ns hewiebyej (me.)) Deecner legceÛÙeekeâ[s DeJeleefjle kesâuee Deens, pesCeskeâ¤ve Ùee
ueeskeâebveer lÙeeÛÙee JeÛeveebJej efJeÛeej keâjeJee DeeefCe yegæer Je efJeJeskeâ jeKeCeeNÙeebveer Ùeeheemetve
yeesOe IÙeeJee. (27-29)
DeeefCe oeTo (De.) uee Deecner meguewceeve (De.) meejKee heg$e Øeoeve kesâuee, Gòece
oeme, cees"Ÿee ØeceeCeele DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s ®pet nesCeeje. GuuesKeveerÙe Deens lees Øemebie
pesJne mebOÙeekeâeUÛÙee JesUer lÙeeÛÙeemeceesj Kethe ØeefMeef#ele Iees[s meeoj kesâues iesues. lesJne lees
cnCeeuee, ‘‘ceer Ùee ceeueeÛes Øesce DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mcejCeecegUs mJeerkeâejues Deens.’’
ÙesLeheeJeslees pesJne les Iees[s Âef°Dee[ Peeues lesJne (lÙeeves Dee%ee efoueer keâer) lÙeebvee ceePÙeekeâ[s
hejle DeeCee. ceie ueeieuee lÙeebÛÙee heeÙeeJej Je ceevesJej nele efHeâjJeeÙeuee. DeeefCe (hene keâer)
meguewceeve (De.) ueener Deecner keâmeesšeruee ueeJeues DeeefCe lÙeeÛÙee KegÛeeaJej Skeâ osn DeeCetve
6) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer npejle oeTo (De.) ÙeebÛÙee neletve pe¤j keâener Ûetkeâ Peeueer nesleer Je leer
Ûetkeâ keâener DeMee mJe¤heeÛeer nesleer keâer efleÛes ceW{er yeeyeleÛÙee KešuÙeeMeer keâener meeÂMÙe nesles,
cnCetveÛe lÙeeÛee efveJee[e keâjleevee Dekeâmceele lÙeebÛÙee ue#eele Deeues keâer ner ceePeer hejer# ee Iesleueer
peele Deens, hejbleg lÙee ÛegkeâerÛes mJe¤he Demes YeÙebkeâj veJnles keâer leer ceeHeâ kesâueer iesueer vemeleer DeLeJee
ceeHeâ kesâueer iesueer Demeleer lejer lÙeebvee DeeheuÙee GÛÛe mLeeveeheemetve Keeueer DeeCeues iesues Demeles.
meJeexÛÛe Deuueen Ùeeef"keâeCeer mJele:Ûe mhe° keâjle Deens keâer pesJne lÙeebveer velecemlekeâ nesTve ceeHeâer
ceeefieleueer lesJne lÙeebvee kesâJeU ceeHeâÛe kesâues iesues Demes veener lej peieele Je hejueeskeâele lÙeebÛes pes
GÛÛemLeeve nesles, lÙeelener keâener Heâjkeâ he[uee veener.
mee@ÓÓo 38 572 heeje 23
šekeâuee. ceie lÙeeves ®pet kesâues. DeeefCe cnšues keâer, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceuee #ecee keâj
DeeefCe ceuee les jepÙe Øeoeve keâj pes ceePÙeeveblej keâesCeemee"erner hee$e "¤ veÙes, efve:mebosn letÛe
Keje oelee Deensme.’’7 lesJne Deecner lÙeeÛÙeemee"er JeeNÙeeuee DeOeerve kesâues pees lÙeeÛÙee Dee%esves
vejceeF&ves lees FefÛÚue eflekeâ[s ØeJeeefnle nesle Demes. DeeefCe Mewleeveebvee DeOeerve kesâues, nj ØekeâejÛes
ieJeb[er DeeefCe heeCeyeg[s. DeeefCe DevÙe pes meeKeàÙeeves peKe[uesues nesles. (Deecner lÙeeuee
meebefieleues) ‘‘ns DeeceÛes ye#eerme Deens. leguee ne DeefOekeâej Deens keâer let pÙeeuee nJes lÙeeuee ÅeeJes
Je nJes lÙeeheemetve jesKetve OejeJes, keâener efnMesye veener.’’ efveef§eleÛe lÙeeÛÙeemee"er DeeceÛÙeepeJeU
efvekeâšJeleea mLeeve Je DeefOekeâ Ûeebieuee MesJeš Deens. (30-40)
DeeefCe DeeceÛee oeme DeÙÙetye (De.) Ûeer Dee"JeCe keâje pesJne lÙeeves DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&uee hegkeâejues keâer Mewleeveeves ceuee $eeme DeeefCe Ùeelevesle šekeâues Deens.8 (Deecner
lÙeeuee Dee%ee efoueer) Deeheuee heeÙe peefceveerJej DeeoU, ns Deens Meerleue peue mveeveemee"er Je
efheCÙeekeâefjlee. Deecner lÙeeuee lÙeeÛes kegâšgbye hejle efoues DeeefCe lÙeebÛÙeeyejesyej eflelekesâÛe DevÙe
DeeheuÙeekeâ[tve ke=âhee cnCetve, DeeefCe yegæer Je efJeJeskeâ yeeUieCeeNÙeebmee"er yeesOe cnCetve, (DeeefCe
7) JeòeâJÙe›eâceevegmeej mhe°heCes Demes keâUles keâer Ùee ef"keâeCeer, meJeexÛÛe Deuueenves npejle oeTo
(De.) Je npejle meguewceeve (De.) ÙeemeejKÙee GÛÛe opee&Ûes Øesef<ele DeeefCe DeeheuÙee efØeÙe
oemeebveeosKeerue peeye efJeÛeejuÙeeefJevee mees[ues veener, ns oeKeefJeCÙeeÛee nslet Deens. pÙee hejer#esÛee
Ùeeef"keâeCeer GuuesKe Deens, Yee<ÙekeâejebÛes pÙeeJej Skeâcele DemeeJes Demee keâesCeleener Kee$eerueeÙekeâ
leheMeerue DeeceÛÙee ceeefnleerle veener. hejbleg npejle meguewceeve (De.) ÙeebÛÙee ØeeLe&vesÛes ns Meyo ‘‘ns
ceePÙee heeuevekeâlÙee&! ceuee ceeHeâ keâj Je ceuee Demes DeefOehelÙe yeneue keâj pes ceePÙeeveblej kegâCeeueeÛe
Øeehle "¤ veÙes,’’ pej yeveerFœeeF&ueerÛÙee FeflenemeeÛÙee ØekeâeMeele JeeÛeues iesues lej meke=âleoMe&veer
Demes Jeešles keâer, lÙeebÛÙeeveblej lÙeebÛee heg$e lÙeebÛee GòejeefOekeâejer JneJee DeeefCe jepÙe Je meòeeefOekeâej
heg{s lÙeebÛÙeeÛe JebMeele jeneJesle, yengOee DeMeer lÙeebÛeer FÛÚe nesleer. ÙeeÛe iees°eruee meJeex ÛÛe
Deuueenves lÙeebÛÙee yeeyeleerle GheõJe cnCetve "jefJeues. Ùee iees°ermebyebOeer les meeJeOe lÙeeJesUer Peeues
pesJne lÙeebÛee jepeheg$e ‘®peDeece’ ne Demeuee veeueeÙekeâ le®Ce efveIeeuee pÙeeÛes DeJeiegCe mhe°heCes
efveoxMe keâjerle nesles keâer lees oeTo DeeefCe meguewceeve (De.) ÙeebÛes jepÙe Ûeej efoJemeosKeerue meebYeeUt
MekeâCeej veener. lÙeebÛÙee DeemeveeJej Skeâ osn DeeCetve šekeâCÙeeÛee DeLe& yengOee DemeeÛe Deens keâer
pÙee heg$eeuee les DeeheuÙee DeemeveeJej DeeCet FefÛÚle nesles, lees Skeâ ieesyejieCesMe neslee.
8) ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer Mewleeveeves ceuee Deepeejer hee[ues Deens Je ceePÙeeJej mebkeâšs DeeCeueer
Deensle lej ÙeeÛee Keje DeLe& Demee keâer DeepeejeÛeer leer›elee, ceeueceòesÛeer neveer DeeefCe Deehles° Je
veelesJeeF&keâebÛÙee leeW[ efHeâjefJeCÙeecegUs ceer pÙee mebkeâšele Je Ùeelevesle iegjHeâšuees Deens, lÙeentvener
peemle $eeme Je Ùeelevee ceuee Ùee iees°erves nesle Deens keâer Mewleeve ceuee DeeheuÙee efJeke=âle efJeÛeejebveer
ÚUle Deens. lees DeMee efmLeleerle ceuee DeeheuÙee hee}vekeâlÙee&keâ[tve efvejeMe keâjCÙeeÛee ØeÙelve
keâjlees, ceuee DeeheuÙee hee}vekeâlÙee&Ûee ke=âleIve yeveJet heenlees DeeefCe mebÙeceeÛeer keâeme ceePÙee neletve
megšeJeer DeMee ØeÙelveveele lees Deens.
mee@ÓÓo 38 573 heeje 23
Deecner lÙeeuee meebefieleues) cet"Yej ieJele Ies DeeefCe lÙeeves ceej, Deeheueer MeheLe cees[t vekeâesme 9
Deecneuee lees menveMeerue Dee{Uuee, Gòece oeme, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s Heâej ®pet
nesCeeje. (41-44)
DeeefCe DeeceÛes oeme FyeÇenerce (De.), Fmenekeâ (De.) Je Ùeeketâye (De.) ÙeebÛes JeCe&ve
keâje, ØeÛeb[ keâeÙe&Meòeâer yeeUieCeejs DeeefCe õ°s ueeskeâ nesles. Deecner lÙeebvee efveJJeU Skeâe
iegCeJewefMe°ŸeeÛÙee DeeOeejeJej efveJe[ues nesles DeeefCe les hejueeskeâeÛÙee IejeÛes mcejCe keâjCeejs
nesles. efveef§eleÛe DeeceÛÙee ÙesLes lÙeebÛeer ieCevee efveJe[uesuÙee hegCÙeMeerue ueeskeâeble Deens. DeeefCe
FmceeF&ue (De.) Je DeueÙemeDe (De.) DeeefCe pegueefkeâHeäue (De.) Ûes JeCe&ve keâje, ns meJe&
hegCÙeMeerue ueeskeâebhewkeâer nesles. (45-48)
ner Skeâ Dee"JeCe nesleer. (Deelee Sskeâe keâer) F&MehejeÙeCeebmee"er efveef§eleÛe Gòece ef"keâeCe
Deens, meowJe jenCeeNÙee mJeiee&le pÙeebÛeer Éejs lÙeebÛÙeemee"er Kegueer Demeleerue. lÙeele les uees[
ueeJetve yemeues Demeleerue, Kethe Kethe cesJes Je hesÙes ceeieJeerle Demeleerue, DeeefCe lÙeeÛÙeepeJeU
ueepeNÙee meceJeÙemkeâ helveeR Demeleerue. Ùee lÙee iees°er nesle pÙee efnMesyeeÛÙee efoJeMeer Øeoeve
keâjCÙeeÛes legcneuee JeÛeve efoues peele Deens. ner DeeceÛeer meece«eer Deens peer keâOeerner mebheCeej
veener. (49-54)
ne lej Deens F&MehejeÙeCeebÛee MesJeš DeeefCe ogjeÛeeNÙeebmee"er DelÙeble JeeF&š ef"keâeCe Deens,
vejkeâ pÙeele les nesjheUues peeleerue, HeâejÛe JeeF&š ef"keâeCe. ns Deens lÙeebÛÙeemee"er, yemme lÙeebveer
ÛeJe IÙeeJeer GkeâUles heeCeer DeeefCe het, jòeâ Je DeMeeÛe ØekeâejÛÙee keâšglesÛeer. (les vejkeâekeâ[s DeeheuÙee
DevegÙeeÙeebvee Ùesleevee heentve Deeheehemeeble cnCeleerue) ‘‘ner Skeâ Heâewpe legceÛÙeekeâ[s Iegmetve Ùesle Deens,
keâesCelesner mJeeiele ÙeebÛÙeemee"er veener, ns Deeieerle nesjheUCeejs Deensle.’’ les lÙeebvee Gòej osleerue,
‘‘veener, efkebâyengvee legcnerÛe nesjheUues peele Deenele, keâesCelesner mJeeiele legceÛÙeemee"er veener.
legcnerÛe lej ne MesJeš DeeceÛÙee heg{Ÿeele Jee{uee Deens, efkeâleer JeeF&š Deens ns efveJeememLeeve.’’ ceie
9) Ùee MeyoebJej efJeÛeej kesâuÙeeves ner iees° Deieoer mhe° nesles keâer npejle DeÙÙetye (De.) Ùeebveer
DeepeejeÛÙee efmLeleerle veejepeerves kegâCeeme ceej osCÙeeÛeer MeheLe Iesleueer nesleer, (efveJesoveeble Demes Deens
keâer helveeruee ceej osCÙeeÛeer MeheLe Iesleueer nesleer) Je lÙee MeheLesleÛe lÙeebveer Demesner cnšues nesles keâer
leguee Flekesâ keâesj[s ceejerve, pesJne meJeexÛÛe Deuueenves lÙeebvee hetCe&heCes jesiecegòeâ kesâues DeeefCe
DeepeejeÛÙee efmLeleerleerue lees jeie Meceuee pÙeeÛÙee Iejele meojnt MeheLe Iesleueer iesueer nesleer, lesJne
lÙeebvee keâeUpeer he[ueer keâer MeheLe hetCe& keâjlees lej efJeveekeâejCeÛe Skeâe efvejhejeOÙeeuee ceej ÅeeJee
ueeiesue DeeefCe MeheLe cees[lees lej nsosKeerue Skeâ heehekeâce& "jles. Ùee cegefMkeâueerletve meJeexÛÛe
Deuueenves lÙeebvee DeMeeØekeâejs yeensj keâe{ues keâer lÙeebvee Dee%ee kesâueer, Skeâ kesâjmegCeer Ies. lÙeele
eflelekeäÙeeÛe keâe[Ÿee DemeeJÙeele efpelekesâ keâesj[s ceejCÙeeÛeer let MeheLe Jeeefnueer nesleer Je lÙee
kesâjmegCeerves lÙee JÙeòeâerJej Heâòeâ SkeâÛe DeeIeele keâj pesCeskeâ¤ve legPeer MeheLener hetCe& JneJeer Je efleuee
DeÙeesiÙe $eemener nesT veÙes.
mee@ÓÓo 38 574 heeje 23
les cnCeleerue, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, pÙeeves Deecneuee Ùee MesJešeheÙeËle heesnÛeefJeCÙeeÛeer
JÙeJemLee kesâueer lÙeeuee vejkeâeie>erÛeer ognsjer efMe#ee os.’’ DeeefCe les Deeheehemeele cnCeleerue, ‘‘keâeÙe
Peeues Deens, Deecneuee les ueeskeâ keâes"sner efomele veenerle pÙeebvee Deecner peieele JeeF&š mecepele
neslees? Deecner efJeveekeâejCeÛe lÙeebvee GhenemeeÛee efJe<eÙe yeveefJeuee neslee DeLeJee les kegâ"s Âef°Dee[
Peeues Deensle?’’ efve:mebosn ner iees° melÙe Deens, vejkeâJeeefmeÙeeble DeMeeÛe ØekeâejÛes lebšs nesCeej
Deensle. (55-64)
(ns hewiebyej (me.)) Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer lej kesâJeU meeJeOe keâjCeeje Deens. keâesCeer Keje
GheemÙe veener. hejbleg Deuueen, pees SkeâcesJe Deens meJeeËJej ØeYeglJemebheVe, DeekeâeMeebÛee DeeefCe
he=LJeerÛee mJeeceer DeeefCe lÙee meJe& JemletbÛee mJeeceer pÙee lÙeebÛÙee ojcÙeeve Deensle, ceneve DeeefCe
#eceeMeerue.’’ Ùeebvee meebiee, ‘‘ner Skeâ cees"er Jeelee& Deens peer Ssketâve legcner leeW[ JeWieeUlee.’’
(65-68)
(Ùeebvee meebiee) ‘‘ceuee lÙee ØemebieeefJe<eÙeer keâener %eeve veJnles pesJne GÛÛeueesefkeâÙeeble lebše
meg¤ neslee. ceuee lej efoJÙeyeesOeeves Ùee iees°er kesâJeU DeMeemee"er keâUefJeuÙee peeleele keâer ceer
mhe°heCes meeJeOe keâjCeeje Deens.’’ pesJne legPÙee heeuevekeâlÙee&ves otleebvee meebefieleues, ‘‘ceer
ceeleerheemetve Skeâ ceeveJe yeveefJeuee Deens, ceie pesJne ceer lÙeeuee hetCe&heCes yeveJeerve DeeefCe lÙeele
ceePee Deelcee Hegbâkeâerve lesJne legcner lÙeeÛÙeemeceesj velecemlekeâ Jne! Ùee Dee%esvegmeej otle meJe&ÛÙee meJe&
velecemlekeâ Peeues, hejbleg Fyueermeves DeeheuÙee cees"sheCeeÛeer IeceW[ kesâueer DeeefCe lees DeßeæeJebleebhewkeâer
yeveuee. heeuevekeâlÙee&ves Heâcee&efJeues, ‘‘ns Fyueerme, leguee keâesCeleer iees° lÙeeÛÙeemeceesj velecemlekeâ
nesCÙeeme yeeOekeâ "jueer pÙeeuee ceer DeeheuÙee oesvner neleebveer yeveefJeues Deens? let cees"e yevet ueeieuee
Deensme DeLeJee let GÛÛe opee&ÛÙee JÙeefòeâlJeebhewkeâer Deensme?’’ lÙeeves Gòej efoues, ‘‘ceer lÙeeÛÙeehes#ee
ßes‰ Deens. DeeheCe ceuee Deie>erheemetve efvecee&Ce kesâues Deens DeeefCe Ùeeuee ceeleerheemetve.’’ Heâcee&efJeues,
‘‘efveIetve pee ÙesLetve, let yeefn<ke=âle Deensme DeeefCe yeouÙeeÛÙee efoJemeeheÙeËle legPee efOekeäkeâej Deens.’’
lees cnCeeuee, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, DeMeer pej iees° Demesue lej ceie lÙee JesUsheÙeËle ceuee meJe[
os pesJne ns ueeskeâ ogmeNÙeeboe G"efJeues peeleerue.’’ Heâcee&efJeues, ‘‘yejs, leguee lÙee efoJemeeheÙeËleÛeer
meJe[ Deens, pÙeeÛeer JesU ceuee ceenerle Deens.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘legPÙee Øeefle‰sÛeer MeheLe, ceer
Ùee meJe& ueeskeâebvee yenkeâeJetve mees[erve, lÙee legPÙee oemeebKesjerpe pÙeebvee let ØeeceeefCekeâ kesâues Deensme.’’
Heâcee&efJeues, ‘‘lej melÙe Demes Deens DeeefCe ceer melÙeÛe yeesuele Demelees keâer ceer vejkeâeuee legPÙeeves
DeeefCe lÙee meJeeËveer Ye¤ve šekeâerve pes Ùee ceeCemeebhewkeâer legPes DevegmejCe keâjleerue.’’ (69-85)
(ns hewiebyej (me.)) Ùeebvee meebiee keâer ceer Ùee ØeÛeejeyeöue legceÛÙeekeâ[s keâesCeleener ceesyeouee
ceeiele veener, DeeefCe ceer yeveeJeš ueeskeâebhewkeâerner veener. ne lej Skeâ GheosMe Deens meJe&
peieJeeefmeÙeebmee"er DeeefCe Lees[eÛe DeJeOeer ueesšsue pesJne legcne mJele:uee ÙeeÛeer efmLeleer keâUtve
Ûegkesâue. (86-88)
De]ped]pegcej 39 575 heeje 23
39 metjn De]pedpegcej
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 75)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
Ùee «ebLeeÛes DeJelejCe ceneve Je yegefæceeve Deuueenkeâ[tve Deens. (ns hewiebyej (me.)) ne «ebLe
Deecner legceÛÙeekeâ[s melÙeeefOeef‰le DeJelejuee Deens. cnCetve legcner DeuueenÛeerÛe Yeòeâer keâje,
Oecee&uee lÙeemee"er efveYexU keâjleevee. meeJeOeeve, efJeMegæ Oece& ne DeuueenÛee DeefOekeâej Deens. Gjues
les ueeskeâ pÙeebveer lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flejebvee Jeeueer yeveJetve "sJeues Deens (DeeefCe DeeheuÙee Ùee ke=âleerÛes
meceLe&ve Demes keâjleele keâer) Deecner lej lÙeebÛeer Gheemevee kesâJeU SJe{Ÿeemee"erÛe keâjlees keâer
Deecneuee DeuueenÛes meeefVeOÙe ueeYeeJes. Deuueen efveef§eleÛe lÙeebÛÙeeojcÙeeve lÙee meJe& iees°eRÛee
efveCe&Ùe ueeJeerue pÙeele les celeYeso oMe&Jeerle Deensle. Deuueen DeMee keâesCelÙeener Fmeceeuee
ceeie&oMe&ve keâjerle vemelees pees Keesše DeeefCe melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeje Demelees. (1-3)
pej Deuueen SKeeÅeeuee heg$e yeveJet FefÛÚle Demelee lej DeeheuÙee efveefce&leerhewkeâer nJes lÙeeuee
efveJe[ues Demeles, heefJe$e Deens lees Ùeeheemetve (keâer SKeeoe lÙeeÛee heg$e DemeeJee), lees Deuueen Deens
SkeâcesJe DeeefCe meJeeËJej ØeYeglJemebheVe. lÙeeves DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâues
Deens. leesÛe efoJemeeJej je$e DeeefCe je$eerJej efoJemeeuee iegb[eUlees. lÙeevesÛe metÙe& DeeefCe Ûebõeuee
DeMeeØekeâejs DeOeerve keâ¤ve "sJeues Deens keâer ØelÙeskeâ Skeâe efveef§ele JesUsheÙeËle YeüceCe keâjerle Deens.
ue#eele "sJee, lees ceneve DeeefCe #eceeMeerue Deens. lÙeevesÛe legcneuee Skeâe peerJeeheemetve efvecee&Ce
kesâues, ceie leesÛe Deens pÙeeves lÙee peerJeeheemetve lÙeeÛeer pees[er yeveefJeueer. DeeefCe lÙeevesÛe
legceÛÙeemee"er peveeJejebhewkeâer Dee" vej1 Je ceeÅee efvecee&Ce kesâuÙee. lees legceÛÙee ceeleebÛÙee heesšeble
leerve-leerve DebOekeâejÙegòeâ he[Åeele legcneuee Skeâeveblej Skeâ Deekeâej osle peelees.2 neÛe Deuueen
(pÙeeÛeer ner keâeces Deensle) legceÛee heeuevekeâlee& Deens. yeeoMeener lÙeeÛeer Deens, keâesCeerner GheemÙe
lÙeeÛÙeeKesjerpe veener, ceie legcneuee keâesCe efJecegKe keâjle Deens? (4-6)
pej legcner melÙeeÛee Fvkeâej kesâuee lej Deuueen legceÛÙeekeâ[tve efvejhes#e Deens, hejbleg lees
DeeheuÙee oemeebmee"er õesn hemeble keâjerle veener, DeeefCe pej legcner ke=âle%elee JÙeòeâ kesâueer lej lees
legceÛÙeemee"er les hemeble keâjlees. keâesCeer YeejJeenkeâ ogmeNÙeeÛee Yeej GÛeueCeej veener. MesJešer legcne
meJeeËvee DeeheuÙee heeuevekeâlÙeeËkeâ[s ®pet JneÙeÛes Deens. ceie lees legcneuee oeKeefJeue legcner keâeÙe
keâjle neslee. lees lej DebleÙee&ceer Deens. (7)
1) peveeJejebveer DeefYeØesle, Gbš, ieeÙe, ceW{er DeeefCe MesUer nesle. lÙeebÛes Ûeej vej DeeefCe Ûeej ceeÅee
efceUtve Dee" vej Je ceeÅee nesleele.
2) leerve he[Åeebveer DeefYeØesle heesš, ieYe& DeeefCe ieYee&JejCe (les DeeJejCe pÙeele cetue iegb[eUuesues Demeles)
Deensle.
De]ped]pegcej 39 576 heeje 23
ceeCemeeJej pesJne SKeeoer Deeheòeer Ùesles lesJne lees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s ®pet nesTve
lÙeeÛee OeeJee keâjlees. ceie pesJne lÙeeÛee heeuevekeâlee& lÙeeuee DeeheuÙee osCeieerves Gheke=âle keâjlees lesJne
lees leer Deeheòeer efJeme¤ve peelees pÙeemee"er hetJeea lees OeeJee keâjerle neslee, DeeefCe ogmeNÙeebvee
DeuueenÛee leguÙeyeU "jefJelees pesCeskeâ¤ve lÙeebvee ceeie&Yeü° keâjeJes. (ns hewiebyej (me.)) lÙeeuee
meebiee keâer keâener efoJeme DeeheuÙee õesneÛeer ceewpe Ies. efveef§eleÛe let vejkeâeie>erle peeCeej Deensme. (Ùee
ceeCemeeÛeer JeeieCetkeâ DeefOekeâ Ûeebieueer Deens keâe lÙee ceeCemeeÛeer) pees Dee%eebefkeâle Deens, je$eerÛÙee
Øenjer GYee Demelees DeeefCe velecemlekeâ neslees. hejueeskeâeÛeer Yeerleer yeeUielees DeeefCe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesmebyebOeer DeeMeeJeeoer Demelees. Ùeebvee efJeÛeeje, peeCeCeejs DeeefCe ve peeCeCeejs
oesIes keâOeer Skeâmeceeve nesT Mekeâleele keâeÙe? GheosMe lej yegæer DemeuesuesÛe «enCe keâjerle Demeleele.
(8-9)
(ns hewiebyej (me.)) meebiee keâer ns ceePÙee oemeebvees, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûes YeÙe yeeUiee. pÙee ueeskeâebveer Ùee peieele meodJele&ve Debefiekeâejues Deens, lÙeebÛÙeemee"er
keâuÙeeCe Deens DeeefCe DeuueenÛeer he=LJeer efJeMeeue Deens,3 mebÙece yeeUieCeeNÙeebvee lej lÙeebÛee
ceesyeouee yesefnMeesyeer osCÙeele ÙesF&ue. (10)
(ns hewiebyej (me.)) Ùeebvee meebiee, ceuee Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer Oecee&uee Deuueenmee"er
efJeMegæ jeKetve ceer lÙeeÛeer Yeòeâer keâjeJeer, DeeefCe ceuee Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer meJeeËle ØeLece
ceer mJele: cegefmuece (Dee%eeOeejkeâ) yeveeJes. meebiee, pej ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer DeJe%ee kesâueer
lej ceuee Skeâe cees"Ÿee efoJemeeÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe Deens. meebiee ceer lej DeeheuÙee Oecee&uee
Deuueenmee"er efJeMegæ keâ¤ve lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâjerve. legcner lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe pÙeeÛeer pÙeeÛeer Yeòeâer
ke⤠FefÛÚle Demeeue keâjerle jne. meebiee, Kejs efoJeeUKeesj lej lesÛe nesle pÙeebveer hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer mJele:uee Je DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebvee vegkeâmeeveerle šekeâues. Ûeebieues Ssketâve IÙee, nerÛe GIe[
efoJeeUKeesjer nesÙe. lÙeebÛÙeeJej Je¤ve Keeuetve Deie>erÚle DeeÛÚeouesues Demesue. ne lees MesJeš Deens
pÙeeÛeer Deuueen DeeheuÙee oemeebvee Yeerleer oeKeefJelees, cnCetve ns ceePÙee oemeebvees, ceePÙee
keâesheeheemetve otj jne. ÙeeefJe¤æ pes ueeskeâ ‘leeietle’ (ceÙee&osÛes GuuebIeve keâjCeeje) ÛÙee Yeòeâerheemetve
Deefuehle jeefnues DeeefCe Deuueenkeâ[s ®pet Peeues lÙeebÛÙeemee"er KegMeKeyej Deens. cnCetve (ns hewiebyej
(me.)) KegMeKeyej Åee ceePÙee lÙee oemeebvee pes cnCeCes ue#ehetJe&keâ Sskeâleele DeeefCe lÙeeleerue Gòece
hewuetbÛes DevegmejCe keâjleele. ns les ueeskeâ nesle pÙeebvee Deuueenves ceeie&oMe&ve Øeoeve kesâues Deens DeeefCe
nsÛe yegefæceeve Deensle. (11-18)
(ns hewiebyej (me.)) lÙee ceeCemeeuee keâesCe JeeÛeJet Mekeâlees pÙeeÛÙeeJej ØekeâesheeÛee efveCe&Ùe
ueeiet Peeuee Demesue? keâeÙe legcner lÙeeuee JeeÛeJet Mekeâlee pees Deeieerle he[uee Deens? leLeeefhe pes
3) cnCepes pej Skeâ Menj DeLeJee ØeosMe DeLeJee osMe DeuueenÛeer Yekeäleer keâjCeeNÙeebmee"er lebie Peeuee
Deens lej ogmeNÙee ef"keâeCeer efveIetve pee pesLes DeMeer mebkeâšs vemeeJeerle.
De]ped]pegcej 39 577 heeje 23
ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer efYeTve jeefnues lÙeebÛÙeemee"er Gòegbie Fceejleer Deensle, cepeuÙeeJej
cepeues Ûe{efJeuesuÙee, pÙeebÛÙee Keeueer keâeueJes Jenele Demeleerue, ns DeuueenÛes JeÛeve Deens,
Deuueen keâOeerner DeeheuÙee JeÛeveeefJe¤æ peele vemelees. (19-20)
keâeÙe legcner henele veener keâer Deuueenves DeekeâeMeeletve heeCeer Je<e&efJeues, ceie lÙeeuee œeesle,
Pejs DeeefCe veÅeebÛÙee ¤heele4 he=LJeerÛÙee Deele ceeie&mLe kesâues, ceie lÙee heeCÙeeÉejs lees leNnsleNnsÛeer
Mesles GieefJelees pÙeebÛes Øekeâej JesieJesieUs Deensle, ceie leer Mesles efheketâve JeeUtve peeleele, ceie legcner
heenlee keâer leer efheJeUer he[leerue, ceie mejlesMesJešer Deuueen lÙeebÛee Yegmee keâ¤ve šekeâlees.
JeemleefJekeâle: Ùeele Skeâ yeesOe Deens yegefæJebleebmee"er. Deelee keâeÙe lees Fmece pÙeeÛes ùoÙe Deuueenves
Fmueecemee"er GIe[s kesâues DeeefCe lees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâe ØekeâeMeeJej Ûeeuele Deens
(lÙee JÙeòeâermeceeve Demet Mekesâue pÙeeves Ùee iees°erheemetve keâesCeleener yeesOe Iesleuee veener?) meJe&veeMe
Deens lÙee ueeskeâebmee"er pÙeebÛeer ùoÙes DeuueenÛÙee GheosMeeves DeeCeKeer peemle keâ"esj Peeueer. les
GIe[ heLeYeü°lesle he[ues Deensle. (21-22)
Deuueenves Gòece JeeCeer DeJelejueer Deens, Skeâ Demee «ebLe pÙeeÛes meJe& Yeeie lÙee meejKesÛe
Deensle DeeefCe pÙeele JejÛesJej efJe<eÙeebÛeer hegvejeJe=òeer kesâueer iesueer Deens. lÙeeÛÙee ßeJeCeeves lÙee
ueeskeâebÛÙee DebieeJej Menejs GYes jenleele pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes YeÙe yeeUieCeejs Deensle DeeefCe
ceie lÙeebÛes Mejerj DeeefCe lÙeebÛeer ùoÙes ce=ot nesTve DeuueenÛÙee mcejCeekeâ[s Deekeâef<e&le nesleele. ns
DeuueenÛes ceeie&oMe&ve Deens. lees pÙeeuee FefÛÚlees mevceeiee&Jej DeeCelees DeeefCe pÙeeuee DeuueenvesÛe
ceeie&oMe&ve kesâues veener lej lÙeeÛÙeemee"er ceie keâesCeerner ceeie&oMe&keâ veener. Deelee lÙee FmeceeÛÙee
ogo&MesÛeer legcner keâeÙe keâuhevee ke⤠Mekeâlee pees hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer ØekeâesheeÛee YeÙebkeâj ceej
DeeheuÙee leeW[eJej IesF&ue? DeMee DelÙeeÛeeNÙeebvee lej meebefieleues peeF&ue keâer Deelee IÙee DeemJeeo
lÙee keâceeF&Ûee pes legcner keâjerle jeefnuee neslee. ÙeeÛÙeehetJeeamegæe yeNÙeeÛeMee ueeskeâebveer DeMeeØekeâejs
Keesšs "jefJeuesues Deens. mejlesMesJešer lÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe DeMee efoMesves Deeuee efpekeâ[s lÙeebÛes
ue#eosKeerue peeT Mekeâle veJnles. ceie Deuueenves lÙeebvee Ssefnkeâ peerJeveeleÛe veeceg<keâerÛeer ÛeJe
IÙeeJeÙeeme ueeJeueer, DeeefCe hejueeskeâebleerue Øekeâeshe lej ÙeeÛÙeehes#ee leer›e Deens, Ùee ueeskeâebvee lÙeeÛeer
peeCeerJe Demeleer lej? (23-26)
Deecner Ùee kegâjDeeveele ueeskeâebvee JewefJeOÙehetCe& °eble efoues Deensle keâer Ùeebveer MegæerJej ÙeeJes.
Demee kegâjDeeve pees Dejyeer Yee<esle Deens, pÙeele keâmeueerner Je›eâlee veener, pesCeskeâ¤ve Ùeebveer JeeF&š
MesJešeheemetve yeÛeeJe keâjeJee. Deuueen Skeâ GoenjCe osle Deens, Skeâ JÙeòeâer lej leer Deens efpeÛes
Oeveer nesCÙeemee"er yejsÛemes JeeF&š ØeJe=òeerÛes ceeuekeâ meeceerue Deensle pes efleuee DeeheeheuÙeekeâ[s
Dees{le Demeleele DeeefCe ogmejer JÙeòeâer hetCe&heCes SkeâeÛe mJeeceerÛeer oeme Deens. keâeÙe Ùee oesIeebÛeer
efmLeleer Skeâmeceeve Demet Mekeâles? mlegleer Deens Deuueenmee"er, hejbleg yengleskeâ ueeskeâ De%eeveele
4) cegUele ‘ÙeveeyeerDe’ Demee Dejyeer Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. lÙeele Ùee eflevner iees°er cees[leele.
De]ped]pegcej 39 578 heeje 24
iegjHeâšuesues Deensle.5 (ns hewiebyej (me.)) legcnerner keâeueJeMe nesCeej Deenele Je ns ueeskeâmegæe
cejCeej Deensle. mejlesMesJešer Øe}ÙeeÛÙee efoJeMeer legcner meJe&peCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer
Deeheeheuee oeJee ceeb[Ceej Deenele. ceie lÙee Fmeceehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer keâesCe Demet Mekesâue
pÙeeves DeuueenJej kegâYeeb[ jÛeues DeeefCe pesJne melÙe lÙeeÛÙeemeceesj Deeues lesJne lÙeeuee Keesšs
uesKeues. DeMee ueeskeâebmee"er vejkeâeceOÙes SKeeos ef"keâeCe veener keâeÙe? DeeefCe pees Fmece melÙe IesTve
Deeuee DeeefCe pÙeebveer les Kejs ceeveues lesÛe Øekeâesheeheemetve JeeÛeCeej Deensle. lÙeebvee DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&heeMeer les meJe&keâener efceUsue pÙeeÛeer les FÛÚe keâjleerue. ne Deens hegCÙe keâeÙe&
keâjCeeNÙeebÛee ceesyeouee. pesCeskeâ¤ve peer JeeF&š ke=âlÙes lÙeebveer kesâueer nesleer lÙeebvee Deuueenves lÙeebÛÙee
efnMesyeeletve JeieUeJes DeeefCe peer Gòece ke=âlÙes les keâjerle jeefnues lÙeevegmeej lÙeebvee ceesyeouee Øeoeve
keâjeJee. (27-35)
(ns hewiebyej (me.)) keâeÙe Deuueen DeeheuÙee oemeebmee"er hegjsmee veener? ns ueeskeâ
lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe legcneuee ogmeNÙeebÛes YeÙe oeKeefJeleele. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueenves
pÙeeuee heLeYeü° kesâues lÙeeuee keâesCeerner ceeie& oeKeefJeCeej veener, DeeefCe pÙeeuee lÙeeves ceeie&oMe&ve
kesâues lÙeeuee heLeYeü° keâesCeerner keâjCeej veener. keâeÙe Deuueen peyejomle DeeefCe met[ GieefJeCeeje
veener? Ùee ueeskeâebvee pej legcner efJeÛeejues keâer peceerve DeeefCe DeekeâeMeebvee keâesCeer efvecee&Ce kesâues lej
ns mJele:Ûe cnCeleerue keâer Deuueenves. Ùeebvee efJeÛeeje, pesJne melÙe Demes Deens lej legceÛeer keâeÙe
keâuhevee Deens keâer Deuueenves pej ceuee keâener vegkeâmeeve heesnÛeefJeCÙeeÛes FefÛÚues lej keâeÙe legceÛes
ns GheemÙe pÙeebÛee legcner Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjlee, ceuee lÙeeves heesnÛeefJeuesuÙee
vegkeâmeeveeheemetve JeeÛeJeleerue? DeLeJee Deuueenves pej ceePÙeeJej ke=âhee keâjCÙeeÛes FefÛÚues lej keâeÙe
ns lÙeeÛÙee ke=âhesuee jesKet Mekeâleerue? yejs Ùeebvee meebietve šekeâe keâer ceePÙeemee"er DeuueenÛe hegjsmee
Deens. efJeÕeeme keâjCeejs lÙeeÛÙeeJejÛe efve‰e "sJeleele. Ùeebvee mhe° meebiee, ‘‘ns ceePÙee
peeleeryeebOeJeebvees! legcner DeeheuÙee peeieer Deeheues keâeÙe& keâjerle jne. ceer Deeheues keâeÙe& keâjerle jenerve,
ueJekeâjÛe legcneuee keâUtve Ûegkesâue keâer keâesCeeJej Deheceevepevekeâ Øekeâeshe Ùeslees DeeefCe keâesCeeuee leer
efMe#ee efceUles, peer keâOeerner šUCeejer veener.’’ (ns hewiebyej (me.)) Deecner meJe& ceeCemeebmee"er ne
melÙeeefOeef‰le «ebLe legcneJej GlejefJeuee Deens. Deelee pees mejU ceeiee&Ûee DeJeuebye keâjerue lees
DeeheuÙeemee"erÛe keâjerue DeeefCe pees Yeškesâue lÙeeÛÙee YeškeâCÙeeÛes Deefj° lÙeeÛÙeeJejÛe ÙesF&ue,
legcner lÙeebÛes peyeeyeoej veener. (36-41)
lees DeuueenÛe Deens pees ce=lÙetmeceÙeer Deelces leeyÙeele Ieslees DeeefCe pees Deelee cejCe
heeJeuesuee veener lÙeeÛee Deelcee Peeshesle leeyÙeele Ieslees, ceie pÙeeÛÙeemee"er lees ce=lÙetÛee efveCe&Ùe peejer
5) cnCepes SkeâeÛe mJeeceerÛes oemÙelJe DeeefCe Deveskeâ mJeeceeRÛes oemÙelJe ÙeebÛÙeeleerue Heâjkeâ lej
ÛeebieuÙeeØekeâejs mecepeleele. hejbleg SkeâeÛe F&ÕejeÛeer Yekeäleer DeeefCe Deveskeâ osJeebÛeer Yekeäleer Ùeeleerue
Heâjkeâ pesJne mecepeeJetve osCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peelees lesJne DepeeCe yeveleele.
De]ped]pegcej 39 579 heeje 24
keâjlees lees jesKetve "sJelees DeeefCe FlejebÛes Deelces Skeâe efveef§ele JesUsmee"er hejle hee"Jelees. Ùeeble cees"s
mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes iebYeerjlesves efJeÛeej keâjleele. keâeÙe lÙee Deuueenuee mees[tve Ùee
ueeskeâebveer ogmeNÙeebvee efMeHeâejmeer yeveJetve "sJeues Deens?6 Ùeebvee meebiee, keâeÙe les efMeHeâejme keâjleerue,
pÙeeÛÙee DeKlÙeejerle ceie keâener Demees Jee vemees DeeefCe les mecepeleosKeerue vemeleerue? meebie , mebhetCe&
efMeHeâejme DeuueenÛÙee DeKlÙeejerle Deens.7 DeekeâeMeebÛÙee Je he=LJeerÛÙee meeceüepÙeeÛee leesÛe mJeeceer
Deens, ceie lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ®pet kesâues peeCeej Deenele. (42-44)
pesJne Ske⚟ee DeuueenÛeeÛe veeceesuuesKe kesâuee peelees lesJne cejCeesòej peerJeveeJej ßeæe ve
"sJeCeeNÙeebÛeer ùoÙes JÙeekegâU nesleele, DeeefCe pesJne lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe FlejebÛee GuuesKe neslees lesJne
les Dekeâmceele ØeHegâefuuele nesleele.8 meebiee, ns Deuueen! DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee efvecee&Ce
keâjCeeNÙee, Dehejes#e DeeefCe hejes#eeÛes %eeve jeKeCeeNÙee, letÛe DeeheuÙee oemeebÛÙee ojcÙeeve lÙee
iees°erÛee efveJee[e keâj pÙeele les celeYeso keâjerle jeefnues Deensle, pejer Ùee DelÙeeÛeeNÙeebÛÙee peJeU
he=LJeerÛeer meejer mebheòeer Demeueer DeeefCe eflelekeâerÛe DeeCeKeerveosKeerue, lejer ns hegve®lLeeveeÛÙee
efoJemeeÛÙee JeeF&š Øekeâesheeheemetve JeeÛeCÙeemee"er meJe&keâener Keb[Ceer cnCetve osCÙeeme leÙeej nesleerue.
lesLes Deuueenkeâ[tve Demes keâener ÙesF&ue pÙeeÛeer lÙeebveer keâOeer keâuheveener kesâueer veener. lesLes DeeheuÙee
6) cnCepes Skeâlej Ùee ueeskeâebveer DeeheCe nesTve mJele:Ûe DeMeer OeejCee kesâueer Deens keâer keâener efJeYetleer
Deuueen ÙesLes Heâej Yeejomle Deensle. lÙeebÛeer efMeHeâejme kegâ"uÙeener Øekeâejs HesâšeUueer peeT Mekeâle
veener, JeemleefJekeâheCes lÙee efMeHeâejmeer cnCetve DemeCÙeeÛes keâmeuesner ØeceeCe veener Je meJeexÛÛe
DeuueenvesosKeerue keâOeer Demes Heâcee&efJeues veener keâer Ùeebvee ceePÙee ÙesLes Demee opee& Øeehle Deens, lÙee
efJeYetleerveerosKeerue keâOeer Demee oeJee kesâuee veener keâer Deecner mJeyeUeJej legceÛeer meJe& keâeces keâjJetve
osT. ÙeeGhej DeefOekeâ cetKe&heCee Ùee ueeskeâebÛee Demee keâer KeNÙee mJeeceeruee mees[tve Ùee keâheesuekeâefuhele
efMeHeâejmeeRveeÛe meJe&keâener mecepetve yemeues Deensle, ÙeebÛÙee meJe& YeeefJekeâlee lÙeebÛÙeemee"erÛe Deefhe&le
Deensle.
7) cnCepes Demes yeU kegâCeeueeÛe veener keâer meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ngpetjele mJele:Ûe efMeHeâejmeer yevetve
jent MekeâeJes, ns lej otjÛe keâer Deeheueer efMeHeâejme ceevÙe keâjJetve IesCÙeeÛes yeU lÙeeÛÙeele DemeeJes.
ner iees° mebhetCe&le: DeuueenÛÙee DeKlÙeejerle Deens keâer nJes lÙeeuee efMeHeâejme keâjCÙeeÛeer hejJeeveieer
ÅeeJeer DeeefCe nJes lÙeeuee osT veÙes. lemesÛe nJes lÙeeÛÙeemebyebOeer kegâCeeuee efMeHeâejme ke⤠ÅeeJeer Je nJes
lÙeeÛÙeemee"er efMeHeâejme ke⤠osT veÙes.
8) ner iees° peJeU peJeU meeNÙeeÛe peieeleerue DeveskeâÕejJeeoeÛeer DeeJe[ DemeCeeNÙee ueeskeâeble
meeceeefÙekeâ Deens, ÙesLeheeJeslees keâer ogozJeeves cegmeueceeveebhewkeâerner pÙeebvee ne jesie pe[uee Deens
lesosKeerue Ùee oes<eeheemetve cegòeâ veenerle. leeW[eves cnCeleele keâer Deecner Deuueenuee ceevelees hejbleg
JemlegefmLeleer DeMeer keâer Ske⚟ee DeuueenÛee veeceesuuesKe keâjeJee lej lÙeebÛes Ûesnjs efyeIe[t ueeieleele,
cnCeleele, vekeäkeâerÛe ne ceeCetme yegpegie& DeeefCe DeJeefueÙeebvee ceeveerle veener, cnCetveÛe lej Deuueen,
DeuueenÛÙeeÛe iees°er keâjerle Deens, hejbleg pej FlejebÛeener GuuesKe keâjeJee lej lÙeebÛeer ceves
ØeHegâefuuele nesleele Je n<e&Yejeves lÙeebÛes Ûesnjs GpeUtve efveIeleele.
De]ped]pegcej 39 580 heeje 24
keâceeF&Ûes meJe& JeeF&š heefjCeece lÙeebÛÙeeJej GIe[ nesleerue DeeefCe leerÛe iees° lÙeebÛÙeeJej Guešsue,
efpeÛeer ns Leóe keâjerle jeefnues Deensle. (45-48)
neÛe ceveg<Ùe, pesJne Ùeeuee pejeosKeerue mebkeâš mheMe& keâjles, lesJne lees DeeceÛee OeeJee
keâjlees, DeeefCe pesJne Deecner DeeceÛÙeekeâ[tve osCeieer osTve lÙeeuee HegâueefJelees lesJne cnCelees keâer ns
lej ceePÙee %eeveeyeöue efoues iesues Deens! veJns, lej nerÛe hejer#ee nesÙe, hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer
yengleskeâpeCe peeCele veenerle. nerÛe iees° ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebveerosKeerue meebefieleueer
Deens, hejbleg pes keâener les keâceJeerle nesles les lÙeebÛÙee keâenerner GheÙeesieer he[ues veener. ceie DeeheuÙee
keâceeF&Ûeer keâšt HeâUs lÙeebveer ÛeeKeueer DeeefCe Ùee ueeskeâebhewkeâermegæe pes DelÙeeÛeejer Deensle les
ueJekeâjÛe DeeheuÙee keâceeF&Ûeer keâšt HeâUs ÛeeKeleerue, ns Deecneuee pesjerme DeeCeCeejs veenerle. DeeefCe
keâeÙe Ùeebvee ceenerle veener keâer Deuueen FefÛÚlees lÙeeÛeer GhepeerefJekeâe efJehegue keâjlees DeeefCe FefÛÚlees
lÙeeÛeer lebie keâjlees? Ùeele mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes ßeæe "sJeleele. (49-52)
(ns hewiebyej (me.)) meebietve šekeâe keâer ns ceePÙee oemeebvees,9 pÙeebveer DeeheuÙee mJele:MeerÛe
DeeieUerkeâ kesâueer Deens, DeuueenÛÙee ke=âheskeâ[tve efvejeMe nesT vekeâe, efveef§eleÛe Deuueen meJe& iegvns
ceeHeâ keâ¤ve šekeâlees, lees lej #eceeMeerue hejceke=âheeUt Deens, hejletve Ùee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s
DeeefCe Dee%eeOeerve yevetve pee lÙeeÛes, ÙeehetJeea keâer legceÛÙeeJej Øekeâeshe ÙesF&ue DeeefCe ceie kegâ"tvener
legcneuee ceole efceUCeej veener. DeeefCe DevegmejCe Debefiekeâeje DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
hee"efJeuÙee iesuesuÙee «ebLeeÛÙee Gòece hewuetÛes,10 ÙeehetJeea keâer legceÛÙeeJej Dekeâmceele Øekeâeshe ÙesF&ue
DeeefCe legcneuee Keyejmegæe vemesue. SKeeos JesUer Demes nesT veÙes keâer SKeeÅeeves veblej cnCeeJes,
9) keâener ueeskeâebveer meojÛÙee MeyoebÛee cees"e DepeyeÛe Demee DeLe& ueeJeuee Deens keâer meJeexÛÛe Deuueenves
hewiebyej cegncceo (me.) Ùeebvee mJele:Ûe ‘ns ceePÙee oemeebvees’ Demes cnCetve mebyeesOeve keâjCÙeeÛeer Dee%ee
efoueer Deens. cnCetve meJe& ceeveJe hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛes oeme Deensle. JeemleefJekeâheCes ns DeLe&
ueeJeCes vemetve DeveLe& keâjCes efkebâyengvee kegâjDeeveele DelÙeble JeeF&š leNnsves yeoue DeeefCe DeuueenÛÙee
JeeCeerMeer KesU Deens Demes cnšues heeefnpes. Demeues DeLe& ueeJeCes pej ÙeLeeLe& Demesue lej ceie mebhetCe&
kegâjDeeveÛe DeÙeesiÙe "¤ ueeielees keâejCe kegâjDeeve lej ØeLeceheemetve les MesJešheÙeËle ceeveJeebvee kesâJeU
meJeexÛÛe DeuueenÛesÛe oeme "jefJelees DeeefCe legcner Skeâ DeuueenKesjerpe Flej kegâCeeÛeerner yeboieer
ke⤠vekeâe nsÛe lÙeeÛes mebhetCe& DeeJeenve Deens.
10) DeuueenÛÙee «ebLeeleerue Gòece hewuetÛes DevegmejCe keâjCÙeeÛee DeLe& Demee keâer meJeexÛÛe Deuueenves pÙee
keâeceeÛeer Dee%ee kesâueer Deens, ceeCemeebveer efleÛes heeueve keâjeJes, pÙee keâeceeÛeer lÙeeves ceveeF& kesâueer Deens
lÙeeheemetve Deefuehle jeneJes, DeeefCe GoenjCes Je efkeâmmes-keâneCÙeele lÙeeves pes keâener meebefieleues Deens
lÙeeheemetve yeesOe IÙeeJee Je GheosMe «enCe keâjeJee. ÙeeGueš pees ceveg<Ùe DeeosMeebheemetve leeW[
efHeâjefJelees, ceveeF& kesâuesueer keâeces keâjlees DeeefCe DeuueenÛÙee GheosMeebheemetve keâenerÛe yeesOe Iesle
veener, lees DeuueenÛÙee «ebLeeleerue DelÙeble JeeF&š hewuetJej DeJeuebye keâjlees, cnCepes lees hewuet
Debefiekeâejlees pÙeeuee F&Õejer «ebLe DelÙeble JeeF&š "jefJelees.
De]ped]pegcej 39 581 heeje 24
‘‘Keso Deens ceePÙee lÙee DeeieefUkeâerJej peer ceer DeuueenÛÙee ngpetjele keâjerle jeefnuees, efkebâyengvee ceer
lej Gueš efšbieue keâjCeeNÙeeble meeceerue neslees.’’ DeLeJee Kesoeves cnCeeJes, ‘‘Deuueenves pej ceuee
ceeie&oMe&ve Øeoeve kesâues Demeles lej ceermegæe F&MeYeer¤hewkeâer Demelees.’’ DeLeJee Øekeâeshe heentve cnCeeJes,
‘‘efkeâleer Úeve nesF&ue pej ceuee DeeCeKeerve Skeâ mebOeer efceUsue DeeefCe ceermegæe hegCÙekeâce& keâjCeeNÙeeble
meeceerue nesF&ve.’’ (DeeefCe lÙeeJesUer lÙeeuee ns Gòej efceUsue keâer) ‘‘keâoeheer veener, ceePeer
mebkesâleJeÛeves legPÙeepeJeU Deeueer nesleer, ceie let lÙeebvee Keesšs "jefJeues DeeefCe ieJe& kesâuee DeeefCe let
melÙe veekeâejCeeNÙeebhewkeâer nesleeme. Deepe pÙee ueeskeâebveer DeuueenJej kegâYeeb[ jÛeues Deens,
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer legcner heeneue keâer lÙeebÛeer leeW[s keâeUer Demeleerue. vejkeâeceOÙes ieefJe&‰ebmee"er
hegjsMeer peeiee veener keâeÙe? ÙeeGueš pes ueeskeâ ÙesLes F&MehejeÙeCe Deensle lÙeebÛÙee meHeâuelee osCeeNÙee
keâejCeecegUs Deuueen lÙeebvee cegòeâer osF&ue, lÙeebvee keâener Fpeener heesnÛeCeej veener DeeefCe les og:Keerner
nesCeej veenerle. (53-61)
Deuueen ØelÙeskeâ JemletÛee efvecee&lee Deens DeeefCe leesÛe ØelÙeskeâ JemletJej osKejsKe "sJeCeeje
Deens. he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee KeefpevÙeeÛÙee efkeâuuÙee lÙeeÛÙeeÛe peJeU Deensle. DeeefCe pes
ueeskeâ DeuueenÛÙee mebkesâleebMeer õesn keâjleele lesÛe leesšŸeele jenCeejs Deensle. (ns hewiebyej (me.))
Ùeebvee meebiee, ‘‘ceie keâeÙe ns De%eeveer ueeskeânes, legcner DeuueenefMeJeeÙe DevÙe SKeeÅeeÛeer Yeòeâer
keâjCÙeeme ceuee meebielee?’’ (ner iees° legcner Ùeebvee mhe°heCes meebieeÙeuee nJeer keâejCe keâer)
legceÛÙeekeâ[s DeeefCe legceÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee meJe& hewiebyejebkeâ[s Demee efoJÙeyeesOe kesâuee iesuee
Deens keâer pej legcner DeveskesâÕejJeeo mJeerkeâejuee lej legcner kesâues meJejuesues JeeÙee peeF&ue DeeefCe legcner
leesšŸeele jneue. cnCetve (ns hewiebyej (me.)) legcner kesâJeU DeuueenÛeer Yeòeâer keâje DeeefCe ke=âle%e
oemeebhewkeâer yevee. (62-66)
Ùee ueeskeâebveer DeuueenÛeer keâojÛe kesâueer veener peMeer lÙeeÛeer keâoj keâjCÙeeÛee nkeäkeâ Deens.
(lÙeeÛÙee heefjhetCe& meeceLÙee&Ûeer efmLeleer lej DeMeer Deens keâer) hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer mebhetCe& he=LJeer
lÙeeÛÙee ceg"erle Demesue DeeefCe DeekeâeMe lÙeeÛÙee GpeJÙee neleele iegb[eUuesues Demeleerue.11 heefJe$e
DeeefCe GÛÛelej Deens lees lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ keâjleele. DeeefCe lÙee efoJeMeer
vejefmebIe Hegbâkeâues peeF&ue DeeefCe les meJe& ce¤ve he[leerue pes DeekeâeMeele DeeefCe he=LJeerle Deensle;
11) he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeJej F&ÕejeÛes hetCe& ØeYetlJe oMe&efJeCÙeemee"er (lÙeeÛÙee) ceg"erceOÙes DemeCÙeeÛes
DeeefCe neleeceOÙes meeceeJeCÙeeÛes ¤hekeâ GheÙeesieele DeeCeues Deens. pÙeeØeceeCes Skeâ ceveg<Ùe Skeâe
ÚesšŸeeMee ÛeW[tuee ceg"erceOÙes oeyetve "sJelees DeeefCe lÙeeÛÙeemee"er les menpe keâeÙe& Demeles efkebâJee Skeâ
JÙeòeâer SKeeÅee ®ceeueeuee iegb[eUtve neleeceOÙes Oejles DeeefCe efleÛÙeemee"er les DeMekeäÙe keâeÙe& vemeles,
lÙeeÛeØeceeCes keâÙeecele-hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer meJe& ueeskeâ (pes Deepe F&ÕejeÛÙee cenevelesÛes DeeefCe
LeesjJeerÛes Deekeâueve keâjCÙeeceOÙes DemeceLe& Deensle) DeeheuÙee [esàÙeebveer heenleerue keâer he=LJeer DeeefCe
DeekeâeMe F&ÕejeÛÙee meeceLÙee&heg{s Skeâ #egõ ÛeW[tÛÙee DeeefCe Skeâe ueneveMee ®ceeueeØeceeCes Deensle.
De]ped]pegcej 39 582 heeje 24
lÙeebÛÙeeKesjerpe pÙeebvee Deuueen efpeJeble jeKet FefÛÚue. ceie DeeCeKeerve ogmejs vejefmebIe Hegbâkeâues
peeF&ue DeeefCe Dekeâmceele meJe&ÛÙee meJe& G"tve heent ueeieleerue. he=LJeer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
lespeeves GpeUtve efveIesue, keâcee&Ûeer veeWoJener DeeCetve "sJeueer peeF&ue, meJe& veyeer (Øesef<ele) DeeefCe meJe&
mee#eeroej GheefmLele kesâues peeleerue. ueeskeâebÛÙee ojcÙeeve "erkeâ "erkeâ melÙeeefOeef‰le efveCe&Ùe efouee
peeF&ue lÙeebÛÙeeJej keâesCeleener DevÙeeÙe nesCeej veener, DeeefCe ØelÙeskeâpeCeeuee peer keâener keâcex lÙeeves
kesâueer nesleer lÙeebÛee hegjshetj yeouee efouee peeF&ue. ueeskeâ pes keâener keâjleele, Deuueen les ÛeebieuÙee
Øekeâejs peeCelees. (67-70)
(Ùee efveCe&Ùeeveblej) les ueeskeâ pÙeebveer õesn kesâuee neslee, vejkeâekeâ[s šesàÙeešesàÙeebveer nekeâues
peeleerue FLeheeJeslees keâer pesJne les lesLes heesnÛeleerue lesJne efleÛeer oejs GIe[ueer peeleerue DeeefCe efleÛes
keâce&Ûeejer lÙeebvee cnCeleerue, ‘‘legceÛÙeepeJeU legceÛÙeehewkeâer Demes Øesef<ele Deeues veJnles keâeÙe pÙeebveer
legcneuee legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer JeÛeves SskeâefJeueer DeeefCe legcneuee Ùee iees°erÛes YeÙe oeKeefJeues keâer
Skeâe JesUer legcneuee Demee efoJemeosKeerue heneJee ueeiesue?’’ les Gòej osleerue, ‘‘nesÙe, Deeues nesles,
hejbleg ØekeâesheeÛee efveCe&Ùe DeßeæeJebleebvee ueeiet Peeuee.’’ meebefieleues peeF&ue, oeKeue Jne vejkeâeÛÙee
ojJeepeele, ÙesLes Deelee legcneuee meowJe jeneJeÙeeÛes Deens, DelÙeble JeeF&š mLeeve Deens ns
ieefJe&‰ebmee"er. (71-72)
DeeefCe pes ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee DeJe%esheemetve Deefuehle jenele nesles les
peLÙeepeLÙeeves mJeiee&keâ[s vesues peeleerue ÙesLeheeJeslees keâer pesJne les lesLes heesnÛeleerue DeeefCe lÙeeÛeer oejs
DeieesojÛe GIe[ueer iesueer Demeleerue lesJne lÙeeÛes JÙeJemLeehekeâ lÙeebvee cnCeleerue keâer, ‘‘meueece
Demees legceÛÙeeJej, HeâejÛe Ûeebieues jeefnuee legcner, oeKeue Jne Ùeele vesnceermee"er.’’ DeeefCe les
cnCeleerue, ‘‘ke=âle%e Deenesle lÙee DeuueenÛes pÙeeves DeeceÛÙeeMeer kesâuesues JeÛeve melÙe keâ¤ve
oeKeefJeues DeeefCe Deecneuee he=LJeerÛes Jeejme yeveefJeues, Deelee Deecner mJeiee&ceOÙes nJes lesLes DeeceÛeer
peeiee yeveJet Mekeâlees.’’ lej Gòece ceesyeouee Deens keâce& keâjCeeNÙeebmee"er. (73-74)
DeeefCe legcner heeneue keâer otle DeMe& (F&Meefmebnemevee) YeesJeleer Jele&gU yeveJetve DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer mlegleer Je heeefJe$Ùeieeve keâjerle Demeleerue. DeeefCe ueeskeâebÛÙee ojcÙeeve "erkeâ"erkeâ
melÙeeefOeef‰le efveCe&Ùe efouee peeF&ue. DeeefCe Ieesef<ele kesâues peeF&ue keâer mlegleer Deens mekeâue efJeÕeeÛÙee
heeuevekeâlÙee& Deuueenmee"erÛe. (75)
DeuedcegDedefceve 40 583 heeje 24
40 metjn DeuedcegDedefceve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 85)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neÓceerÓÓce. Ùee «ebLeeÛes DeJelejCe Deuueenkeâ[tve Deens pees peyejomle Deens, meJe&keâener
peeCeCeeje Deens. iegvne ceeHeâ keâjCeeje DeeefCe he§eeòeehe mJeerkeâejCeeje Deens, keâ"esj efMe#ee
osCeeje DeeefCe cees"e Goejnmle Deens, keâesCeer GheemÙe lÙeeÛÙeeJÙeefleefjòeâ veener. lÙeeÛÙeekeâ[sÛe
meJeeËvee ®pet JneÙeÛes Deens. (1-3)
DeuueenÛÙee JeÛeveeble Jeeo Ieeueerle jenleerue kesâJeU les ueeskeâ pÙeebveer õesn kesâuee Deens.
Ùeeveblej peieeÛÙee osMeeleerue lÙeebÛÙee JeeJejCÙeeves legceÛeer Heâmeiele nesT veÙes. ÙeebÛÙeehetJeea vetn
(De.) ÛÙee je°^evesmegæe Keesšs "jefJeues Deens, DeeefCe lÙeebÛÙeeveblej yeNÙeeÛeMee DevÙe
peceeleeRveermegæe ns keâece kesâues Deens. ØelÙeskeâ ueeskeâmecetneves DeeheuÙee Øesef<eleeJej Pe[he Ieeleueer
pesCeskeâ¤ve lÙeeuee hekeâ[eJes. lÙee meJeeËveer DemelÙeeÛÙee nlÙeejeves melÙeeuee veceefJeCÙeeÛee ØeÙelve
kesâuee hejbleg mejlesMesJešer ceer lÙeebvee hekeâ[ues, ceie hene, ceePeer efMe#ee efkeâleer keâ"esj nesleer.
DeMeeÛe Øekeâejs legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûee ne efveCe&Ùemegæe lÙee meJe& ueeskeâebJej ueeiet Peeuee Deens
pÙeebveer, melÙeeÛee Fvkeâej kesâuee Deens, les vejkeâJeemeer nesCeej Deensle. (4-6)
F&Me-efmebnemeveOeejer otle DeeefCe pes F&Me-efmebnemeveeÛÙee meYeesJeleer GheefmLele jenleele, les
meJe& DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mlegleeryejesyejÛe lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle Deensle. les
lÙeeÛÙeeJej ßeæe "sJeleele DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙeebmee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâjleele. les cnCeleele,
‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, let Deeheueer ke=âhee Je DeeheuÙee %eeveeefveMeer ØelÙeskeâ ÛejeÛejeme
JÙeeefheues Deensme, cnCetve #ecee keâj DeeefCe vejkeâeÛÙee Ùeelevesheemetve JeeÛeJe, lÙee ueeskeâebvee
pÙeeveber he§eeleehe JÙeòeâ kesâuee Deens DeeefCe legPee ceeie& mJeerkeâejuee Deens. ns DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&, DeeefCe oeKeue keâj lÙeebvee meowJe jenCeeNÙee lÙee mJeiee&ceOÙes pÙeebÛes let lÙeebvee
JeÛeve efoues Deensme, DeeefCe lÙeebÛÙee DeeF&Je[erue DeeefCe helveeR Je mebleleerhewkeâer pes meoeÛeejer
Demeleerue (lÙeebveemegæe lesLes lÙeebÛÙeeyejesyej heesnÛeJe) let efve:mebMeÙe meeceLÙe&mebheVe DeeefCe
yegefæceeve Deensme. DeeefCe JeeÛeJe lÙeebvee JeeF&š iees°eRheemetve. pÙeeuee let JeeF&š iees°erheemetve
hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer JeeÛeefJeues lÙeeJej let cees"er cesnjyeeveer kesâueerme, nsÛe ceneve ÙeMe
Deens.’’ (7-9)
pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuesuee Deens, hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer lÙeebvee nebkeâ cee¤ve
meebefieleues peeF&ue, ‘‘Deepe legcneuee efpelekeâe YeÙebkeâj jeie mJele:Jej Ùesle Deens, Deuueen
legcneJej lÙeehes#ee peemle ›eâesefOele lÙeeJesUer nesleDemes pesJne legcneuee ßeæskeâ[s yeesueefJeCÙeele
Ùesle nesles DeeefCe legcner õesn keâjerle neslee.’’ les cnCeleerue, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, let
DeuedcegDedefceve 40 584 heeje 24
KejesKej Deecneuee oesve JesUe ce=lÙet DeeefCe oesve JesUe peerJeve efoues,1 Deelee DeecnerDeeheues
iegvns ceevÙe keâjlees, Deelee ÙesLetve efveIeCÙeeÛee SKeeoe ceeie& Deens keâeÙe?’’ (Gòej efceUsue) ‘‘ner
efmLeleer pÙeeceOÙes legcner iegjHeâšuesues Deenele, DeMee keâejCeeves Deens keâer pesJne Ske⚟ee
Deuueenkeâ[s yeesueeefJeues peele nesles lesJne legcner ceeveCÙeeme vekeâej osle neslee, DeeefCe pesJne
lÙeeÛÙeeyejesyej ogmeNÙeebvee yeesueeefJeues peele Demes lesJne legcner ceevÙe keâjerle neslee, Deelee efveCe&Ùe
ßes‰ Je GÛÛelej DeuueenÛÙee neleer Deens.’’ (10-12)
leesÛe Deens pees legcneuee Deeheues mebkesâle oeKeJeerle Demelees DeeefCe DeekeâeMeebletve
legceÛÙeekeâefjlee GhepeerefJekeâe GlejJeerle Demelees.2 hejbleg (Ùee mebkesâleebÛÙee efvejer#eCeeves) yeesOe
kesâJeU leesÛe ceveg<Ùe Ieslees; pees Deuueenkeâ[s ®pet nesCeeje Demesue. (cnCetve ns ®pet
nesCeeNÙeebvees!) DeuueenÛeeÛe OeeJee keâje, Deeheuee Oece& lÙeeÛÙeekeâefjlee efJeMegæ jeKetve. ceie
legceÛes ns ke=âlÙe DeßeæeJebleebvee efkeâleerner DeefØeÙe Jeešes. (13-14)
lees GÛÛe opex jeKeCeeje, efmebnemevee (DeMe&) Ûee mJeeceer Deens. DeeheuÙee oemeebhewkeâer
pÙeeJej FefÛÚlees lÙeeJej DeeheuÙee Dee%esves Deelcee DeJelejlees pesCeskeâ¤ve YesšerÛÙee efoJemeeheemetve
lÙeeves meeJeOe keâjeJes. lees efoJeme, pesJne meJe&peCe GIe[s Demeleerue, Deuueenheemetve lÙeebÛeer
keâesCeleerner iees° ueheuesueer vemesue. (lÙee efoJeMeer hegkeâe¤ve efJeÛeejues peeF&ue.) Deepe meeceüepÙe
keâesCeeÛes Deens? (meJe& peie cees"Ÿeeves Godieejsue) SkeâcesJe ceneØeleeheer DeuueenÛes. meebefieleues
peeF&ue Deepe ØelÙeskeâ mepeerJeeuee lÙee keâceeF&Ûee yeouee efouee peeF&ue peer lÙeeves kesâueer nesleer,
Deepe keâesCeeJej keâmeueener DelÙeeÛeej nesCeej veener, DeeefCe Deuueen efnMesye IesCÙeele Heâej
lelhej Deens. ns hewiebyej (me.), YeÙe oeKeJee Ùee ueeskeâebvee lÙee efoJemeeÛes pees peJeU ÙesTve
"sheuee Deens. pesJne keâeUerpe leeW[eMeer Ùesle Demeleerue DeeefCe ueeskeâ efvecetšheCes og:KeeÛes Ieesš
efieUtve GYes Demeleerue, DelÙeeÛeeNÙeebÛee keâesCeer ØesceU efce$ener vemesue DeeefCe keâesCeer efMeHeâejme
keâjCeejeosKeerue vemesue keâer pÙeeÛes cnCeCes ceevÙe kesâues peeJes. Deuueen, °erÛÙee
ÛeesjerueeosKeerue peeCelees DeeefCe les jnmÙemegæe peeCelees pes ceveebveer ueheJetve "sJeues Deensle.
DeeefCe Deuueen "erkeâ"erkeâ efve:he#eheCes efveCe&Ùe osF&ue. Gjues les pÙeebÛee (ns DeveskesâÕejJeeoer)
Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjleele, les keâesCelÙeener iees°erÛee efveCe&Ùe ueeJeCeej veenerle,
efve:mebMeÙe DeuueenÛe meJe&keâener SskeâCeeje Je heenCeeje Deens. (15-20)
ns ueeskeâ he=LJeerJej keâOeer efvejer#eCe keâjerle veenerle keâeÙe keâer Ùeebvee lÙee ueeskeâebÛee MesJeš
efomeuee Demelee pes ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle? les ÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ Meefòeâceeve nesles
1) oesve JesUe ce=lÙet DeeefCe oesve JesUe peerJeveeves leerÛe iees° DeefYeØesle Deens efpeÛee GuuesKe metjn yekeâje,
DeeÙele ›eâ. 28 ceOÙes kesâuesuee Deens.
2) cnCepes heeTme hee[lees, pees jespeerÛes meeOeve Deens, G<cee DeeefCe Leb[er hee[lees, jespeer GlheVe
nesCÙeele Ùeebvee cees"s mLeeve Deens.
DeuedcegDedefceve 40 585 heeje 24
DeeefCe ÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ ØeyeU DeJeMes<e he=LJeerJej mees[tve iesues Deensle. hejbleg Deuueenves
lÙeebÛÙee DehejeOeebyeöue lÙeebvee hekeâ[ues DeeefCe lÙeebvee Deuueenheemetve JeeÛeefJeCeeje keâesCeerner
veJnlee. Demee lÙeebÛee MesJeš ÙeecegUs Peeuee keâer lÙeebÛÙeepeJeU lÙeeÛes Øesef<ele mhe° ØeceeCe3
IesTve Deeues DeeefCe lÙeebveer ceeveCÙeeme vekeâej efouee. mejlesMesJešer Deuueenves lÙeebvee hekeâ[ues.
efveef§eleÛe lees cees"e meeceLÙe&Jeeve DeeefCe efMe#ee osCÙeele DelÙeble keâ"esj Deens. (21-22)
Deecner cetmee (De.) uee efHeâjDeewve, DeeefCe neceeve Je keâe¤vekeâ[s Deeheues mebkesâle DeeefCe
efveÙegòeâerÛÙee mhe° meveoermen hee"efJeues hejbleg lÙeebveer meebefieleues, ‘‘ueyee[ DeeefCe peeogieej
Deensle.’’ pesJne lÙeebveer DeeceÛÙeekeâ[tve melÙe lÙeebÛÙeemeceesj "sJeues lesJne lÙeebveer meebefieleues,
‘‘pes ueeskeâ ßeæe "sJetve ÙeeÛÙeeyejesyej meeceerue Peeues Deensle, lÙeebÛÙee meJe& cegueebvee "ej ceeje
DeeefCe cegueeRvee efpeJeble mees[e.’’ hejbleg DeßeæeJebleebÛeer keâejmLeeves Heâesue "jueer. (23-25)
Skesâ efoJeMeer efHeâjDeewveves DeeheuÙee ojyeejer ueeskeâebvee meebefieleues, ‘‘mees[e ceuee, ceer Ùee
cetmee (De.) uee "ej keâ¤ve šekeâlees, DeeefCe hegkeâe¤ve heneJes Ùeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ue .
ceuee Yeerleer Deens keâer ne legceÛee Oece& yeouetve šekeâerue, DeLeJee osMeele GheõJe ceepeJeerue.’’
(26)
cetmee (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceer lej lÙee ØelÙeskeâ ieefJe&‰ebefJe¤æ pees efnMesyeeÛÙee
efoJemeeJej ßeæe "sJeerle veener, Deeheuee heeuevekeâlee& Je legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee DeeßeÙe Iesleuee
Deens.’’ (27)
lÙeeØemebieer efHeâjDeewveJebefMeÙeebhewkeâer Skeâ ceeCetme pÙeeves Deeheueer ßeæe ueheJetve "sJeueer
nesleer, cnCeeuee, ‘‘keâeÙe legcner Skeâe ceeCemeeuee kesâJeU Ùee keâejCeeves "ej keâjeue keâer lees
meebielees, ceePee heeuevekeâlee& Deuueen Deens? Jemlegle: lees legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
legceÛÙeeheeMeer mhe° ØeceeCe IesTve Deeuee, pej lees Keesše Demesue lej lÙeeÛes DemelÙe lÙeeÛÙeeÛe
Debieueš ÙesF&ue, hejbleg pej lees Keje Demesue lej pÙee YeÙebkeâj heefjCeeceebÛeer lees legcneuee Yeerleer
oeKeJeerle Deens lÙeehewkeâer keâener lej pe¤j legceÛÙeeJej Ùesleerue. Deuueen keâesCelÙeener DeMee
ceeCemeeuee ceeie&oMe&ve keâjerle veener pees ceÙee&oe Deesueeb[Ceeje DeeefCe cees"e ueyee[ Demesue. ns
ceePÙee je°^yeebOeJeebvees! Deepe legcneuee jepÙe Øeehle Deens DeeefCe he=LJeerJej legceÛee JejÛe<cee Deens
hejbleg pej DeuueenÛee Øekeâeshe DeeceÛÙeeJej keâesmeUuee lej ceie keâesCe Deens pees Deecneuee
3) mhe° ØeceeCeeves leerve iees°er DeefYeØesle Deensle. Skeâ DeMeer mhe°, efÛevns Je efveMeeCÙee pÙee lÙeebÛes
Deuueenkeâ[tve efveÙegòeâ DemeCÙeeJej mee#e cnCetve neslÙee. ogmejer, Demes GppJeue ÙegòeâerJeeo pes,
lÙeebveer Øemlegle kesâuesueer efMekeâJeCe melÙe DemeCÙeeÛes hegjeJes osle nesles. eflemejer, peerJeveeÛÙee mecemÙee
DeeefCe ceeceuÙeebmebyebOeer Demes mhe° DeeosMe pÙeebvee heentve ØelÙeskeâ meg%e ceeCemeeuee Demes Jeešt Mekeâles
keâer DeMeer heefJe$e efMekeâJeCe kegâCeer ueyee[ Je mJeeLeea ceveg<Ùe meebiet Mekeâle veener.
DeuedcegDedefceve 40 586 heeje 24
ceole ke⤠Mekesâue?’’ (28-29-)
efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘ceer lej legcne ueeskeâebmeceesj lesÛe cele JÙeòeâ keâjerle Deens pes
ceuee ÙeesiÙe efomeles, DeeefCe ceer lÙeeÛe ceeiee&keâ[s legceÛes ceeie&oMe&ve keâjlees pees ÙeLeeÙeesiÙe
Deens.’’ (-29)
lees ceveg<Ùe pÙeeves ßeæe "sJeueer nesleer lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee je°^yeebOeJeebvees, ceuee
YeÙe Deens keâer SKeeos JesUer legceÛÙeeJejmegæe lees efoJeme ÙesF&ue pees ÙeehetJeea yeNÙeeÛeMee peLÙeebJej
Deeuesuee Deens, pemee efoJeme vetn (De.) ÛÙee ueeskeâebJej DeeefCe Deeo Je meceto Je lÙeebÛÙee
veblejÛÙee ueeskeâmecetnebJej Deeuee neslee. DeeefCe ner JemlegefmLeleer Deens keâer Deuueen DeeheuÙee
oemeebJej DelÙeeÛeejeÛee keâmeueener Fjeoe yeeUiele veener. ns je°^yeebOeJeebvees, ceuee YeÙe Deens keâer
SKeeos JesUer legcneJej ieÙeeJeÙee keâjCÙeeÛee efoJeme ÙesT veÙes. pesJne legcner Skeâceskeâeuee nekeâe
ceejeue DeeefCe OeeJele efHeâjeue, hejbleg lÙeeJesUer Deuueenheemetve JeeÛeefJeCeeje keâesCeerner DemeCeej
veener. melÙe Demes Deens keâer pÙeeuee Deuueenves YeškeâefJeues lÙeeuee ceie ceeie& oeKeefJeCeeje
keâesCeerner vemesue. ÙeehetJeea ÙetmegHeâ (De.) legcneheeMeer mhe° ØeceeCe IesTve Deeues nesles, hejbleg legcner
lÙeebveer DeeCeuesuÙee efMekeâJeCeermebyebOeer meeMebkeâ jeefnuee. ceie pesJne lÙeeÛes efveOeve Peeues lesJne
legcner meebefieleues, Deelee lÙeebÛÙeeveblej Deuueen keâesCeleener Øesef<ele keâoeefhe hee"efJeCeej veener.’’
- DeMeeÛe Øekeâejs4 Deuueen lÙeemeJe& ueeskeâebvee heLeYeü°lesle šekeâlees pes ceÙee&oe GuuebIeve keâjCeejs
DeeefCe MebkeâeKeesj Demeleele, DeeefCe DeuueenÛÙee mebkesâleele lebšs keâjleele ÙeeefJevee keâer
lÙeebÛÙeekeâ[s SKeeos ØeceeCe DeLeJee meveo Deeuesueer vemeleeveener ns Jele&ve Deuueen DeeefCe ßeæe
"sJeCeeNÙeebpeJeU DelÙeble JeeF&š Deens. DeMeeÛe Øekeâejs Deuueen ØelÙeskeâ ieefJe&‰ DeeefCe keâ"esj
JÙeòeâerÛeer ùoÙes ceesnjyebo keâjlees. (30-35)
efHeâjDeewveves meebefieleues, ‘‘ns neceeve, ceePÙeemee"er Skeâ Gòegbie Fceejle yeveJe pesCeskeâ¤ve
ceer ceeiee&heÙeËle heesnÛet Mekesâve, DeekeâeMeebÛÙee ceeiee&heÙeËle, DeeefCe cetmee (De.) ÛÙee F&Õejeuee ceer
[eskeâeJetve heenerve. ceuee lej ne cetmee (De.) Keesšej[eÛe Jeešlees.’’ - DeMeeØekeâejs
efHeâjDeewvemee"er lÙeeÛee ogjeÛeej Deekeâ<e&keâ yeveefJeuee iesuee DeeefCe mejU ceeiee&heemetve lees jesKeuee
iesuee. efHeâjDeewveÛeer mebhetCe& kegâefšuelee (lÙeeÛÙee mJele:ÛÙee) meJe&veeMeeÛÙee ceeiee&le KeÛeea he[ueer.
(36-37)
lees ceveg<Ùe pÙeeves ßeæe "sJeueer nesleer, cnCeeuee, ‘‘ns ceePÙee je°^yeebOeJeebvees, ceePes
cnCeCes Sskeâe, ceer legcneuee mejUceeie& oeKeJeerle Deens. ns je°^yebOegvees, ns Ssefnkeâ peerJeve lej
#eCeYebietj Deens, vesnceerÛÙee efveJeemeeÛeer peeiee lej hejueeskeâÛe Deens. pees ogjeÛeej keâjerue lÙeeuee
4) yee¢ele: Demes Jeešles keâer heg{Ûeer ner keâener JeekeäÙes meJeexÛÛe Deuueenves efHeâjDeewveJebMeer ßeæeJebleeÛÙee
JeÛeveele Yej Je lÙeeÛes mhe°erkeâjCe cnCetve Heâcee&efJeuesueer Deensle.
DeuedcegDedefceve 40 587 heeje 24
lesJe{eÛe yeouee efceUsue efpelekeâe Ùeeves ogjeÛeej kesâuee Demesue DeeefCe pees melkeâce& keâjerue, ceie
lees heg®<e Demees DeLeJee Œeer, lees ßeæeJeble DemeeJee, Demes meJe& ueeskeâ mJeiee&ceOÙes ØeefJe°
nesleerue. lesLes lÙeebvee Deceehe GhepeerefJekeâe efoueer peeF&ue. ns yebOetbvees, DeKesj ner keâeÙe iees° Deens
keâer ceer lej legcne ueeskeâebvee cegòeâerkeâ[s yeesueeJeerle Deens DeeefCe legcner ceuee Deie>erkeâ[s Deecebef$ele
keâjerle Deenele! legcner ceuee Ùee iees°erÛes Deeceb$eCe osle Deeneble keâer ceer DeuueenMeer õesn keâjeJee
DeeefCe lÙeeÛÙeeyejesyej DeMee peCeebvee Yeeieeroej "jJeeJes pÙeebvee ceer peeCele veener.5
JeemleefJekeâle: ceer legcneuee lÙee peyejomle #eceeMeerue F&Õejekeâ[s yeesueeJeerle Deens. veJns, melÙe
Demes Deens, DeeefCe ÙeeÛÙeeefJe¤æ Demet Mekeâle veener keâer pÙeebÛÙeekeâ[s legcner ceuee yeesueeJeerle
Deenele, lÙeebÛÙeemee"er peieelener kegâ"ues DeeJeenve veener DeeefCe hejueeskeâceOÙes megæe veener.6
DeeefCe Deecne meJeeËvee hejleCes Deuueenkeâ[sÛe Deens, DeeefCe ceÙee&oe Deesueeb[Ceejs Deie>erle
peeCeej Deensle. Deepe pes keâener ceer cnCele Deens, ueJekeâjÛe leer JesU ÙesF&ue pesJne legcner les
Dee"Jeeue. DeeefCe Deeheues ØekeâjCe ceer DeuueenÛÙee mJeeOeerve keâjlees. lees DeeheuÙee oemeebÛeer
keâeUpeer IesCeeje Deens.’’ (38-44)
mejlesMesJešer lÙee ueeskeâebveer pÙee JeeF&šeleuÙee JeeF&š Ûeeueer lÙee ßeæeJebleebefJe¤æ
ue{efJeuÙee, Deuueenves lÙee meJeeËheemetve lÙeeuee JeeÛeefJeues,7 DeeefCe efHeâjDeewveÛes meesyeleer mJele:
DelÙeble JeeF&š ØekeâesheeÛÙee Ûe›eâele meehe[ues. vejkeâeie>er Deens pÙeeÛÙeeheg{s les mekeâeU-
mebOÙeekeâeU hesMe kesâues peeleerue. DeeefCe pesJne hegve®lLeeveeÛeer Ieefškeâe ÙesTve "shesue lesJne Dee%ee
nesF&ue keâer efHeâjDeewveer ueeskeâebvee keâ"esjlece Øekeâesheele oeKeue keâje. ceie peje keâuhevee keâje lÙee
JesUsÛeer pesJne ns ueeskeâ vejkeâeble SkeâogmeNÙeeMeer Yeeb[le Demeleerue. peieele pes ueeskeâ ogye&ue nesles
les cees"s yeveCeeNÙeebvee meebieleerue, ‘‘Deecner legceÛÙee DeOeerve neslees, Deelee ÙesLes legcner
5) cnCepes F&MelJeele ÙeebÛeerner keâener Yeeieeroejer Deens, ns ceePÙee ceeefnleerle veener.
6) Ùee JeekeäÙeeÛes Deveskeâ DeLe& nesT Mekeâleele. Skeâ ne keâer lÙeebvee Fnueeskeâer ne DeefOekeâej veener DeeefCe
hejueeskeâerner veener keâer lÙeeÛes F&MelJe mJeerkeâej keâjCÙeeÛes ueeskeâevee DeeJeenve keâjCÙeele ÙeeJes. ogmeje
(DeLe&) ne keâer lÙeebvee ueeskeâeveer yeUsÛe F&Õejheo yeneue kesâues Deens. JeemleefJekeâ les mJele:ntve
Fnueeskeâerner DeeheuÙee F&MelJeeÛes hegjmkeâlex veJnles DeeefCe hejueeskeâerner les ns Øeefleheeove keâjCeej
veenerle keâer Deecnerner F&Õej neslees, legcner Deecneuee lemes keâe ceeveues veener? eflemeje ne keâer lÙeebvee
meekeâ[s IeeueCÙeeves ve Fnueeskeâer keâener ueeYe ve hejueeskeâer, keâejCe lÙeebvee Demee keâesCeleener DeefOekeâej
veener. lÙeebvee meekeâ[s IeeueCes efveef§eleÛe JÙeLe& Deens.
7) ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer lÙee ceveg<Ùeeuee efHeâjDeewveÛÙee jepÙeele Flekesâ cenlJe Øeehle nesles keâer
Yejojyeejele efHeâjDeewveÛÙee leeW[eJej Demes keâšt melÙe meebefieleuÙeeveblejosKeerue GIe[heCes lÙeeuee
efMe#ee osCÙeeÛes Oee[me kesâues peeT Mekeâle veJnles. cnCetve efHeâjDeewve Je lÙeeÛÙee meceLe&keâebvee lÙeeuee
"ej keâjCÙeemee"er ieghle keâejmLeeves ÙeespeeJeer ueeieueer hejbleg leer keâejmLeevesosKeerue Deuueenves Ûeeuet
efoueer veenerle.
DeuedcegDedefceve 40 588 heeje 24
vejkeâeie>erÛÙee Ùeeleveshewkeâer keâener DebMeer Deecneuee JeeÛeJeeue keâeÙe?’’ les cees"s yeveCeejs Gòej
osleerue, ‘‘Deecner meJe&peCe ÙesLes SkeâeÛe heefjefmLeleerle Deenesle, DeeefCe Deuueenves oemeebÛÙee
ojcÙeeve efveCe&Ùe keâ¤ve šekeâuee Deens.’’ ceie ns vejkeâeie>erle he[uesues ueeskeâ vejkeâeÛÙee
keâce&ÛeeNÙeebvee meebieleerue, ‘‘DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ØeeLe&vee keâje keâer DeeceÛÙee Ùeelevee lÙeeves
kesâJeU Skeâe efoJemeeves keâceer keâjeJÙeele.’’ les efJeÛeejleerue, ‘‘legceÛÙeepeJeU Øesef<ele mhe° ØeceeCe
IesTve Ùesle jeefnues veJnles keâeÙe?’’ les cnCeleerue, ‘‘nesÙe.’’ vejkeâeÛes keâce&Ûeejer cnCeleerue,
‘‘ceie lej legcnerÛe ØeeLe&vee keâje, DeeefCe DeßeæeJebleebÛeer ØeeLe&vee JeeÙeeÛe peeCeej Deens.’’
(45-50)
Kee$eer yeeUiee keâer Deecner DeeheuÙee Øesef<eleebÛeer DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙeebÛeer ceole Ùee
peieeÛÙee peerJeveeblemegæe efveef§eleheCes keâjerle Demelees, DeeefCe Ùee efoJeMeermegæe ke⤠pesJne
mee#eeroej GYes jenleerue, pesJne DelÙeeÛeeNÙeebvee lÙeebÛes efveefceòe oeKeefJeCes keâenerÛe ueeYeoeÙeer
"jCeej veener DeeefCe lÙeebÛee efOekeäkeâej nesF&ue DeeefCe DelÙeble JeeF&š ef"keâeCe lÙeebÛÙee JeešŸeeme
ÙesF&ue. MesJešer hene, cetmee (De.) uee Deecner ceeie&oMe&ve kesâues DeeefCe yeveerFœeeF&uevee lÙee
«ebLeeÛes Jeejme yeveefJeues, pees yegæer DeeefCe efJeJeskeâ yeeUieCeeNÙeebmee"er ceeie&oMe&ve DeeefCe GheosMe
neslee. cnCetve ns hewiebyej (me.), mebÙece jeKee, DeuueenÛes JeÛeve melÙeeefOeef‰le Deens, DeeheuÙee
Ûegkeâeryeöue #ecee-ÙeeÛevee keâje8 DeeefCe mekeâeU-mebOÙeekeâeU DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
mlegleeryejesyejÛe lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle jene. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pes ueeskeâ SKeeoer
meveo DeLeJee ØeceeCeeefJevee pees lÙeebÛÙeepeJeU Deeuesuee Deens, DeuueenÛÙee mebkesâleebceOÙes Yeeb[le
Deensle, lÙeebÛÙee ceveeble ieJe& Yejuesuee Deens, hejbleg les lÙee cees"sheCeeØele heesnÛeCeej veenerle
pÙeeÛee les DeefYeceeve yeeUieleele. cnCetve DeuueenÛee DeeßeÙe ceeiee, lees meJe&keâener heenlees
8) pÙee meboYee&le ner iees° Heâcee&efJeuesueer Deens, lÙeeÛÙeeJej efJeÛeej kesâuee Demelee mhe°heCes Demes
peeCeJeles keâer Ùee ef"keâeCeer ‘Ûegkeâer’ves DeefYeØesle GleeJeerUheCeeÛeer leer efmLeleer nesÙe peer leer›e
efJejesOeeÛÙee lÙee heefjefmLeleerle efJeMes<ele: DeeheuÙee meeLeeroejebÛeer ÚUCetkeâ heentve heentve heQiebyej
(me.) ÙeebÛÙeele efvecee&Ce nesle nesleer. hewiebyej (me.) FefÛÚle nesles keâer efJeveeefJeuebye SKeeoe Ûecelkeâej
Demee oeKeefJeuee peeJee pesCeskeâ¤ve DeßeæeJeble ceeveles JneJesle DeLeJee Deuueenkeâ[tve SKeeoer
DeMeer iees° peueoheCes Øekeâš JneJeer pesCeskeâ¤ve efJejesOeeÛes ns JeeoU Meeble JneJes. DeMeer FÛÚe
DeeheuÙee peeieer keâener iegvne neslee keâer pÙeemee"er #eceeÙeeÛevee Je he§eeòeehe JÙeòeâ keâjCes DeeJeMÙekeâ
nesles Demes KeefÛeleÛe veener. hejbleg meJeexÛÛe Deuueenves hewiebyej (me.) Ùeebvee GÛÛemLeeveeves Gheke=âle
kesâues nesles, pees peyejomle efveOee&j Je KebyeerjheCee lÙee mLeeveemee"er DeeJeMÙekeâ neslee, lÙee Âef°ves ne
efkebâefÛelemee GleeJeerUheCeeosKeerue meJeexÛÛe Deuueenuee lÙeebÛÙee Øeefle‰sÛÙee ceeveeves KeeueÛÙee
opee&Ûee Jeešuee. cnCetve Heâcee&efJeues iesues keâer Ùee GCeerJesyeöue DeeheuÙee jyeÛeer #ecee ceeiee DeeefCe
heJe&leemeceeve DeefJeÛeuelesefveMeer DeeheuÙee YetefcekesâJej Â{ jene pemes keâer legceÛÙeemeejKÙee
ceneØeefleef‰le ceeCemeeuee Demeues heeefnpes.
DeuedcegDedefceve 40 589 heeje 24
DeeefCe Sskeâlees. (51-56)
DeekeâeMeebvee DeeefCe he=LJeeruee efvecee&Ce keâjCes ceeveJeeuee efvecee&Ce keâjCÙeeÛÙee leguevesle
KeefÛeleÛe DeefOekeâ cees"s keâeÙe& Deens, hejbleg yengleskeâpeCe peeCele veenerle. DeeefCe Demes nesT
Mekeâle veener keâer DeebOeUe DeeefCe [esUme Skeâmeceeve nesleerue DeeefCe ßeæeJeble Je meoeÛeejer
DeeefCe ogjeÛeejer Skeâmeceeve "jleerue. hejbleg legcner ueeskeâ keâenermes keâceerÛe mecepelee. efveef§eleÛe
hegve®lLeeveeÛeer Ieefškeâe ÙesCeej Deens, efleÛÙee Deeieceveele keâesCeleerÛe Mebkeâe veener, hejbleg yengleskeâ
ueeskeâ ceevele veenerle. (57-59)
legceÛee heeuevekeâlee& meebielees, ‘‘ceePee OeeJee keâje. ceer legceÛÙee ØeeLe&vee mJeerkeâejerve.9 pes
ueeskeâ ieJeeËle ÙesTve ceePÙee Gheemevesheemetve leeW[ efHeâjefJeleele, efveef§eleÛe les Deheceeefvele nesTve
vejkeâeceOÙes oeKeue nesleerue.’’10 (60)
lees DeuueenÛe lej Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er je$e yeveefJeueer pesCeskeâ¤ve legcner lÙeele
Meebleer Je meceeOeeve Øeehle keâjeJes DeeefCe efoJemeeuee ØekeâeMeceeve kesâues. JemlegefmLeleer DeMeer Deens
keâer Deuueen ueeskeâebJej cees"er cesnsjyeeveer keâjCeeje Deens hejbleg yengleskeâ ueeskeâ ke=âle%elee ceeveerle
veenerle. leesÛe Deuueen (pÙeeves legceÛÙeemee"er ns meJe&keâener kesâues Deens) legceÛee heeuevekeâlee&
Deens. ØelÙeskeâ JemletÛee efvecee&lee. lÙeeÛÙee JÙeefleefjòeâ keâesCeerner GheemÙe veener. ceie legcner
keâesCeerkeâ[tve yenkeâefJeues peele Deenele? DeMeeÛe Øekeâejs les meJe& ueeskeâ yenkeâefJeues peele jeefnues
Deensle, pes DeuueenÛÙee mebkesâleebÛee Fvkeâej keâjerle Demeleele. (61-63)
lees DeuueenÛe lej Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er he=LJeeruee efveJeememLeeve yeveefJeues DeeefCe
Ùee DeekeâeMeeÛes Iegceš yeveefJeues. pÙeeves legceÛes ¤he yeveefJeues DeeefCe HeâejÛe Ûeebieues yeveefJeues.
pÙeeves legcneuee Megæ JemletbÛeer GhepeerefJekeâe efoueer, leesÛe Deuueen (pÙeeÛeer ner keâeces Deensle)
legceÛee heeuevekeâlee& Deens, DeefleMeÙe mece=æMeeueer Deens lees me=°erÛee heeuevekeâlee&, leesÛe efpeJeble
Deens, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner F&Õej veener, lÙeeÛeeÛe legcner OeeJee keâje, DeeheuÙee Oecee&uee
9) cnCepes ØeeLe&vee mJeerkeâejCÙeeÛes meJee&efOekeâej ceePÙeepeJeU Deensle, cnCetve legcner Flejebkeâ[s ØeeLe&vee
ke⤠vekeâe lej ceePÙeekeâ[s keâje.
10) Ùee DeeÙeleerle oesve iees°er efJeMes<ekeâ¤ve ue#e osCÙeemeejKÙee Deensle. Skeâ DeMeer keâer ØeeLe&vee Je
Gheemevee oesvneRvee ÙesLes meceeveeLeea Meyo cnCetve Jeehejues iesues Deens keâejCe heefnuÙee JeekeäÙeele pÙee
iees°eruee ØeeLe&vee Ùee Meyoeves mebyeesOeues Deens, lÙeeueeÛe ogmeNÙee JeekeäÙeele Gheemevee cnCet ve
meebefieleuesues Deens. ÙeeJe¤ve ns mhe° Peeues keâer ØeeLe&vee meJe&mJeer Gheemevee Je Gheemevesleerue Deelcee
nesÙe, ogmejer DeMeer keâer Deuueenkeâ[s ØeeLe&vee ve keâjCeeNÙeebmee"er ‘ieJee&le ÙesTve ceePÙee
Gheemevesheemetve leeW[ efHeâjefJeleele’ Demes Meyo Jeehejues iesues Deens. ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer
Deuueenkeâ[s ØeeLe&vee keâjCes YekeäleerÛeer DeeJeMÙekeâ efvekeâ[ Deens Je lÙeeheemetve leeW[ efHeâjefJeCes cnCepes
ceeCemeeÛes ieJee&le ÙesCes nesÙe.
DeuedcegDedefceve 40 590 heeje 24
lÙeeÛÙeemee"erÛe efJeMegæ jeKetve. meJe& mlegleer mekeâue peieebÛee heeuevekeâlee& Deuueenmee"erÛe Deens.
(64-65)
ns hewiebyej (me.), Ùee ueeskeâebvee meebiee keâer ceuee lej lÙee DeefmlelJeebÛÙee GheemevesÛeer
ceveeF& kesâueer iesueer Deens, pÙeebÛee legcner Deuueenuee mees[tve OeeJee keâjlee (ceer ns keâece keâmes
ke⤠Mekeâlees) pesJne ceePÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve ceePÙeekeâ[s mhe° ØeceeCe Deeues Deensle, ceuee
Dee%ee efoueer iesueer Deens keâer ceer mekeâue peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&heg{s velecemlekeâ JneJes. (66)
leesÛe lej Deens pÙeeves legcneuee ceeleerheemetve efvecee&Ce kesâues, ceie JeerÙee&heemetve, ceie
jòeâeÛÙee ieesàÙeeheemetve, ceie lees legcneuee DeYe&keâeÛÙee ¤heeble keâe{lees, ceie legcneuee Jee{efJelees
pesCeskeâ¤ve legcner DeeheuÙee hetCe& MeòeâerØele heesnesÛelee. ceie DeeCeKeer Jee{efJelees pesCeskeâ¤ve legcner
Je=æeJemLee iee"eJeer. DeeefCe legceÛÙeehewkeâer SKeeoe DeieesojÛe hejle yeesueeefJeuee peelees. ns
meJe&keâener DeMeemee"er kesâues peeles keâer legcner Deeheueer "juesueer JesU iee"eJeer DeeefCe DeMeemee"er
keâer legcneuee JemlegefmLeleer keâUeJeer. leesÛe Deens peerJeve osCeeje DeeefCe leesÛe ce=lÙet osCe je Deens.
lees pesJne keâesCelÙee iees°erÛee efveCe&Ùe Ieslees, kesâJeU Skeâ Dee%ee oslees keâer leer nesJees DeeefCe leer
nesles. (67-68)
legcner heeefnues keâeÙe lÙee ueeskeâebvee pes DeuueenÛÙee JeÛeveebceOÙes Jeeo Ieeueleele, keâes"tve
les efHeâjefJeues peele Deensle? ns ueeskeâ pes Ùee «ebLeeme DeeefCe lÙee meJe& «ebLeebme Keesšs uesKele
Deensle, pes Deecner DeeceÛÙee Øesef<eleebyejesyej hee"efJeues nesles, ueJekeâjÛe Ùeebvee keâUtve ÙesF&ue,
pesJne peesKe[ ÙeebÛÙee ceevesle Demeleerue DeeefCe meeKeàÙee, pÙeebveer hekeâ[tve les GkeâUlÙee
heeCÙeekeâ[s HeâjHeâšues peeleerue DeeefCe veblej vejkeâeie>erle ueesšues peeleerue. ceie Ùeebvee efJeÛeejues
peeF&ue, ‘‘Deelee keâes"s Deensle DeuueenJÙeefleefjòeâ les Flej GheemÙe pÙeebvee legcner Yeeieeroej
keâjerle neslee?’’ les Gòej osleerue, ‘‘njJeues iesues les Deecnekeâ[tve efkebâyengvee Deecner ÙeehetJeea
keâesCelÙeener JemletÛee OeeJee keâjerle veJnlees.’’ DeMee Øekeâejs Deuueen, DeßeæeJebleebÛes ceeie&Yeü°
DemeCes ØeceeefCele keâjerue. lÙeebvee meebieCÙeele ÙesF&ue, ‘‘ne Demee legceÛee MesJeš Ùeemee"er Peeuee
Deens keâer legcner he=LJeerle DemelÙeeJej ceie> neslee DeeefCe efMeJeeÙe lÙeeJej legcner ieJe& keâjerle neslee
Deelee pee vejkeâeÛÙee oejeble ØeefJe° Jne, meowJe legcneuee lesLesÛe jeneJeÙeeÛes Deens, HeâejÛe JeeF&š
ef"keâeCe Deens ieefJe&‰ebÛes.’’ cnCetve ns hewiebyej (me.), mebÙece jeKee, DeuueenÛes JeÛeve
melÙeeefOeef‰le Deens. Deelee Skeâ lej Deecner legceÛÙeemeceesjÛe Ùeebvee lÙee JeeF&š heefjCeeceebÛee
keâener Yeeie oeKeJet, pÙeebÛeer Yeerleer Deecner Ùeebvee oeKeJeerle Deenesle, DeLeJee (lÙeehetJeea) legcneuee
ogefveÙesletve GÛeuetve IÙeeJes, hejletve ÙeeJeÙeeÛes lej Ùeebvee DeeceÛÙeekeâ[sÛe Deens. (69-77)
ns hewiebyej (me.), legceÛÙeehetJeea Deecner Deveskeâ Øesef<ele hee"Jetve efouesues Deensle,
pÙeebÛÙeehewkeâer keâeneRÛeer ceeefnleer Deecner legcneuee meebefieleueer Deens Je keâeneRÛeer meebefieleuesueer
veener. keâesCelÙeener Øesef<eleeÛes ns meeceLÙe& veJnles keâer DeuueenÛÙee Dee%esefJevee mJele:Ûe SKeeoe
DeuedcegDedefceve 40 591 heeje 24
mebkesâle IesTve ÙeeJee. ceie pesJne DeuueenÛee DeeosMe Deeuee lesJne melÙeeyejngkegâce efveCe&Ùe
ueeJeuee iesuee DeeefCe lÙeeJesUer efceLÙeekeâejer ueeskeâ leesšŸeele Deeues. DeuueenvesÛe legceÛÙeemee"er
ner Ûeleg<heeo peveeJejs yeveefJeueer Deensle pesCeskeâ¤ve lÙeebÛÙeehewkeâer keâeneRJej legcner mJeej JneJes
DeeefCe keâeneRÛes ceebme KeeJes. lÙeebÛÙeele legcnemee"er DevÙe heg<keâUmes ueeYe Deensle. les Ùee
keâeceermegæe Ùesleele keâer legceÛÙee ceveele pesLes peeCÙeeÛeer iejpe Demesue, lesLes legcner lÙeebÛÙeeJej
mJeej nesTve heesnÛet Mekeâeue. lÙeebÛÙeeJejmegæe DeeefCe veewkeâebJejmegæe legcner mJeej kesâues peelee.
Deuueen Deeheues ns mebkesâle legcneuee oeKeJeerle Deens, yejs legcner lÙeeÛÙee keâesCekeâesCelÙee
mebkesâleebÛee Fvkeâej keâjeue? (78-81)
ceie keâeÙe ns he=LJeerJej JeeJejues veenerle keâer Ùeebvee lÙee ueeskeâebÛee MesJeš efomeuee Demelee
pes ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle? les mebKÙesle ÙeebÛÙeehes#ee peemle nesles, ÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ
MeefòeâMeeueer nesles DeeefCe he=LJeerJej ÙeebÛÙeehes#ee peemle JewYeJeMeeueer DeJeMes<e mees[tve iesues Deensle.
peer keâener keâceeF& lÙeebveer kesâueer nesleer, MesJešer leer lÙeebÛÙee keâesCelÙee GheÙeesieer he[ueer yejs?
pesJne lÙeebÛes Øesef<ele lÙeebÛÙeekeâ[s mhe° ØeceeCe IesTve Deeues lesJne les lÙee %eeveeleÛe ceie> jeefnues
pes lÙeebÛÙee mJele:peJeU nesles DeeefCe ceie lÙee iees°erÛÙee HesâNÙeele Deeues efpeÛeer les Leóe keâjerle
Demele. pesJne lÙeebveer DeeceÛee Øekeâeshe heeefnuee lesJne les cnCeeues keâer Deecner pÙeeÛee keâesCeerner
Yeeieeroej veener DeMee SkeâcesJe Deuueenuee ceeveues DeeefCe Deecner Fvkeâej keâjlees lÙee meJe&
GheemÙeebÛee pÙeebvee Deecner lÙeeÛee Yeeieeroej "jJeerle neslees. hejbleg DeeceÛee Øekeâeshe heeefnuÙeeveblej
lÙeebÛeer ßeæe lÙeebÛÙeemee"er keâenerner ueeYeoeÙekeâ "¤ Mekeâle veJnleer, keâejCe neÛe DeuueenÛee
"juesuee efMejmlee Deens pees meowJe lÙeeÛÙee oemeebceOÙes peejer jeefnuee Deens, DeeefCe lÙeeJesUer
DeßeæeJeble ueeskeâ leesšŸeele Deeues. (82-85)
neceerÓÓce Demmepeoe 41 592 heeje 24
41 metjn neceerÓÓce Demmepeoe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 54)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neceerÓÓce, ner hejceoÙeeUt Je hejceke=âheeUt F&Õejekeâ[tve DeJelejuesueer Jemlet Deens, Skeâ
Demee «ebLe efpeÛeer mebkesâleJeÛeves Kethe GIe[ keâ¤ve meebefieleueer iesueer Deensle, Dejyeer Yee<esleerue
kegâjDeeve, lÙee ueeskeâebmee"er pes %eeve yeeUieleele, KegMeKeyejer osCeeje Je YeÙe oeKeefJeCeeje.
(1-4-)
hejbleg Ùee ueeskeâebhewkeâer yengleskeâebveer lÙeekeâ[tve leeW[ efHeâjefJeues DeeefCe les Ssketâve Iesle veenerle.
cnCeleele, ‘‘pÙee iees°erkeâ[s let Deecneuee yeesueJeerle Deensme; lÙeeÛÙeemee"er DeeceÛÙee ùoÙeebJej
DeeJejCes Ûe{uesueer Deensle, DeeceÛes keâeve yeOeerj Peeues Deensle, DeeefCe DeeceÛÙee Je legPÙee
ojcÙeeve Skeâ he[oe Dee[ Deens. let Deeheues keâece keâj, Deecner Deeheues keâece keâjerle jent.’’
(-4-5)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer lej Skeâ ceveg<Ùe Deens legcnemeejKee. ceuee
efoJÙeyeesOeeÉejs meebieCÙeele Ùesles keâer legceÛee GheemÙe lej kesâJeU SkeâÛe GheemÙe Deens, cnCetve
legcner mejU lÙeeÛÙeekeâ[sÛe jesKe "sJee, DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s #eceeÙeeÛevee keâje. efJeveeMe Deens
lÙee DeveskesâÕejJeeÅeebmee"er, pes pekeâele osle veenerle DeeefCe hejueeskeâeÛee Fvkeâej keâjCeejs Deensle.
Gjues les ueeskeâ pÙeebveer ceevÙe kesâues DeeefCe melke=âlÙes kesâueer, lÙeebÛÙeemee"er efveef§eleheCes Demee
ceesyeouee Deens pÙeeÛee ›eâce keâOeerner Kebef[le nesCeej veener. (6-8)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, keâeÙe legcner lÙee F&ÕejeMeer õesn keâjlee DeeefCe ogmeNÙeebve
lÙeeÛee leguÙeyeU "jefJelee pÙeeves he=LJeeruee oesve efoJemeeble yeveJetve šekeâues? leesÛe lej meJe&
peieJeeefmeÙeebÛee heeuevekeâlee& Deens. lÙeeves (he=LJeeruee DeefmlelJeele DeeCeuÙeeveblej) Je¤ve
efleÛÙeeJej heJe&le jesJeues DeeefCe efleÛÙeele mece=æer "sJeueer DeeefCe efleÛÙeele meJe& ceeieCeeNÙeebmee"er 1
ØelÙeskeâeÛÙee ceeieCeer Je iejpesØeceeCes ÙeesiÙe Deboepeeves DeVeOeevÙeeÛeer meeOeves GheueyOe keâ¤ve
efoueer. ner meJe& keâeces Ûeej efoJemeeble Gjkeâueer. ceie lÙeeves DeekeâeMeekeâ[s ue#e efoues2 pes
lÙeeJesUer kesâJeU Oegjemeceeve nesles. lÙeeves DeekeâeMe Je he=LJeeruee meebefieleues, ‘‘DeefmlelJeele Ùee,
ceie legceÛeer FÛÚe Demees Jee vemees.’’ oesIeebveer meebefieleues, ‘‘Deecner Deeuees
Dee%eeOeejkeâebØeceeCes.’’ lesJne lÙeeves oesve efoJemeebÛÙee Deele meele DeekeâeMe yeveJetve šekeâues,
1) cnCepes lÙee meJe& efveefce&leermee"er efpeuee DeenejeÛeer DeeJeMÙekeâlee Deens.
2) DeLe& Demee veener keâer he=LJeer yeveefJeuÙeeveblej Je lÙeele JeemleJÙeeÛeer JÙeJemLee kesâuÙeeveblej lÙeeves
DeekeâeMeebvee yeveefJeues, ÙesLes ceie ne Meyo keâeU›eâce cnCetve veJns lej JeCe&ve›eâceemee"er Deeuesuee
Deens, veblejÛÙee JeekeäÙeeÉejs ner iees° mhe° nesles.
neceerÓÓce Demmepeoe 41 593 heeje 24
DeeefCe ØelÙeskeâ DeekeâeMeeble lÙeeÛee keâeÙeoe efoJÙeyeesOe kesâuee. DeeefCe ogefveÙesÛÙee DeekeâeMeeuee
Deecner efoJÙeebveer megMeesefYele kesâues Je lÙeeuee Kethe megjef#ele kesâues. ns meJe&keâener Skeâe peyejomle
%eeveer DeefmlelJeeÛeer Ùeespevee Deens. (9-12)
Deelee pej ns ueeskeâ leeW[ efHeâjJeerle Demeleerue lej Ùeebvee meebiee, ceer legcneuee lÙeeÛe
ØekeâejÛÙee Skeâe Dekeâmceele keâesmeUCeeNÙee ØekeâesheeÛes YeÙe oeKeefJeues pemee Deeo Je mecetoJej
keâesmeUuee neslee. pesJne Øesef<ele lÙeebÛÙeepeJeU heg{tve Je hee"erceeietve meJe& yeepetbveer Deeues DeeefCe
lÙeebvee mecepeeefJeues keâer DeuueenefMeJeeÙe keâesCeeÛeerner Yeòeâer ke⤠vekeâe lesJne lÙeebveer meebefieleues,
‘‘DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves FefÛÚues Demeles lej otle hee"efJeues Demeles, cnCetve Deecner lÙee
iees°eruee ceeveerle veener pÙeemee"er legcner hee"efJeues iesues Deenele.’’ (13-14)
DeeoÛeer efmLeleer DeMeer nesleer keâer les he=LJeerceOÙes keâesCelÙeener DeefOekeâejeefMeJeeÙe cees"s
yevetve yemeues. DeeefCe cnCet ueeieues, ‘‘keâesCe Deens DeeceÛÙeehes#ee peemle yeueJeeve.’’ lÙeebvee ns
megÛeues veener keâer pÙee Deuueenves lÙeebvee efvecee&Ce kesâues Deens, lees lÙeebÛÙeehes#ee DeefOekeâ yeueJeeve
Deens? ns DeeceÛÙee mebkesâleebÛee Fvkeâej keâjerle jeefnues, mejlesMesJešer Deecner keâener DeMegYe
efoJemeeble YeÙebkeâj JeeoUer Jeejs lÙeebÛÙeeJej hee"efJeues, pesCeskeâ¤ve lÙeebvee Ssefnkeâ peerJeveeleÛe
Deheceeve Je veeceg<keâerÛÙee ØekeâesheeÛee DeemJeeo ÅeeJee, DeeefCe hejueeskeâeÛee Øekeâeshe lej lÙeentvener
peemle Deheceevepevekeâ Deens, lesLes keâesCeerner lÙeebvee ceole keâjCeeje vemesue. (15-16)
Gjues meceto lej lÙeebÛÙeemeceesj Deecner mejUceeie& Øemlegle kesâuee hejbleg lÙeebveer ceeiee&uee
heenCÙeeSsJepeer DebOe yevetve jenCesÛe hemeble kesâues. mejlesMesJešer lÙeebÛÙee keâle&=lJeecegUs
Deheceevepevekeâ Øekeâeshe lÙeebÛÙeeJej keâesmeUuee. DeeefCe Deecner lÙee ueeskeâebvee JeeÛeefJeues pÙeebveer
F&ceeve DeeCeues nesles DeeefCe heLeYeü°lee Je ogjeÛeejeheemetve Deefuehle jenle nesles. (17-18)
DeeefCe peje lÙeeJesUsÛeer keâuhevee keâje pesJne DeuueenÛes ns Me$et vejkeâeie>erkeâ[s peeCÙeemee"er
Ies¤ve DeeCeues peeleerue.3 ÙeebÛÙeeheg{s iesuesuÙeebvee veblej ÙesCeeNÙeebÛÙee DeeieceveeheÙeËle jesKetve Oejues
peeF&ue,4 ceie pesJne meJe&peCe lesLes heesnÛeleerue lesJne lÙeebÛes keâeve Je lÙeebÛes [esUs DeeefCe lÙeebÛÙee
3) cegUele pesJne les DeuueenÛÙee vÙeeÙeeueÙeele npej nesCÙeemee"er Ies¤ve DeeCeues peeleerue, Demee
meebieCeÙeeÛee GösMe Deens, hejbleg ns cnCeCes DeMee Meyoeble meebefieleues iesues Deens keâer oespeKe-
vejkeâkeâ[s peeCÙeemee"er Ies¤ve DeeCeues peeleerue, keâejCe lÙeebÛee MesJeš mejlesMesJešer oespeKeele
peeCes DemeeÛe nesCeej Deens.
4) cnCepes Demes Ie[Ceej veener keâer Skesâkeâ JebMe Je Skesâkeâe efhe{erÛee efnMesye keâ¤ve lÙeebÛee efvekeâeue
Skeâeceeietve Skeâ efouee peele jenerue lej DeieesojÛÙee Je veblejÛÙee meJe& efhe{Ÿee SkeâeÛe JesUer ieesUe
kesâuÙee peeleerue Je lÙee meJeeËÛee Skeâef$eleheCes efnMesye Iesleuee peeF&ue, keâejCe veblej ÙesCeeNÙee ØelÙeskeâ
efhe{erÛes melkeâceea DeLeJee og<keâceea DemeCÙeele efleÛÙee Deieesoj nesTve iesuesuÙee efhe{erves ceeies
mees[uesuÙee Oeeefce&keâ Je veweflekeâ JeejmeeÛÙee DebMeeÛee meceeJesMe Demelees.
neceerÓÓce Demmepeoe 41 594 heeje 24
MejerjeÛeer lJeÛee lÙeebÛÙeeJej mee#e osleerue keâer les peieele keâeÙe keâeÙe keâjerle jeefnues Deensle. les
DeeheuÙee MejerjeÛÙee lJeÛeebvee cnCeleerue, ‘‘legcner DeeceÛÙeeefJe¤æ mee#e keâe efoueer?’’ lÙee Gòej
osleerue, ‘‘Deecneuee lÙeeÛe Deuueenves JeeCeer efoueer Deens pÙeeves ØelÙeskeâ Jemletuee yeesuekesâ kesâues
Deens. lÙeevesÛe legcneuee heefnuÙeeboe efvecee&Ce kesâues nesles DeeefCe Deelee lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner hejle
DeeCeues peele Deenele. legcner peieele DehejeOe keâjlesJesUer pesJne uehele neslee lesJne legcneuee ÙeeÛee
efJeÛeej veJnlee keâer keâOeer legceÛes mJele:Ûes keâeve, DeeefCe legceÛes [esUs Je legceÛÙee MejerjeÛÙee lJeÛee
legcneJej mee#e osleerue efkebâyengvee legcner lej Demes mecepeuee neslee keâer legceÛÙee heg<keâUMee ke=âl1eebÛeer
Deuueenueemegæe Keyej veener. legceÛeer nerÛe OeejCee peer legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&mebyebOe r kesâueer
nesleer, eflevesÛe legcneuee yeg[efJeues DeeefCe efleÛÙeeÛecegUs legcner leesšŸeele Deeuee.’’ DeMee efmLeleerle les
menve keâjes (DeLeJee ve keâjes); Deie>erÛe lÙeebÛes ef"keâeCe Demesue DeeefCe pej ®pet nesCÙeeÛeer mebOeer
FefÛÚleerue lej keâesCeleerner mebOeer lÙeebvee efoueer peeCeej veener. Deecner lÙeebÛÙeeJej Demeues meesyeleer
efveÙegòeâ kesâues nesles, pes lÙeebvee heg{s Je ceeies ØelÙeskeâ Jemlet MeesefYeJeble yeveJetve oeKeJeerle nesles.
mejlesMesJešer lÙeebÛÙeeJejmegæe leesÛe ØekeâesheeÛee efveCe&Ùe ueeiet PeeuÙeeefMeJeeÙe jeefnuee veener pees
lÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee efpeVe DeeefCe ceeCemeeÛÙee mecetneJej ueeiet Peeuee neslee, efve f§eleÛe les
leesšŸeele jenCeejs nesles. (19-25)
ns melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeejs cnCeleele, ‘‘Ùee kegâjDeeveuee keâoeefhe Ssketâ vekeâe DeeefCe pesJne
ne SskeâefJeuee peeF&ue lesJne lÙeele JÙelÙeÙe DeeCee, keâoeefÛele DeMeeØekeâejs legcner JeÛe&mJe
efceUJeeue.’’ Ùee melÙe veekeâejCeeNÙeebvee Deecner keâ"esj efMe#esÛee DeemJeeo osCeejÛe DeeefCe pÙee
DelÙeble JeeF&š keâejJeeÙee ns keâjerle jeefnues Deensle, lÙeebÛee hegjshetj yeouee Ùeebvee osT. lees vejkeâ Deens
pees DeuueenÛÙee Me$etbvee yeouÙeele efceUsue. lÙeeleÛe meoemeJe&oe lÙeebÛes JeemleJÙe jenerue. ner efMe#ee
Deens lÙee DehejeOeeÛeer keâer les DeeceÛÙee mebkesâleebÛee Fvkeâej keâjerle jeefnues lesLes ns DeßeæeJeble
cnCeleerue keâer, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, Deecneuee oeKeJe peje lÙee efpeVeebvee Je ceeCemeebvee
pÙeebveer Deecneuee ceeie&Yeü° kesâues nesles, Deecner lÙeebvee heeÙeeKeeueer leg[Jetve šeketâ pesCeskeâ¤ve les Kethe
HeâšHeâpeerle Je Deheceeefvele nesleerue.’’ (26-29)
pÙee ueeskeâebveer meebefieleues keâer, Deuueen DeeceÛee heeuevekeâlee& Deens DeeefCe ceie les lÙeeJej
Â{ jeefnues,5 efveef§eleÛe lÙeebÛÙeeJej otle Glejle Demeleele DeeefCe lÙeebvee cnCeleele keâer,
5) cnCepes kesâJeU ÙeesieeÙeesies SKeeos JesUer Deuueenuee Deeheuee hee}vekeâlee& meebietve Leebyeues Demes veener,
lemesÛe Deuueenuee Deeheuee hee}vekeâlee& cnCetve meebielener jeneJes DeeefCe lÙeeÛÙeeyejesyej Flejebvee
Deeheuee hee}vekeâlee& "jJeerlener jeneJes DemeuÙee ÛegkeâerleosKeerue les he[ues veenerle. lej SkeâoeÛeer ner
ßeæe ceevÙe kesâuÙeeveblej ceie GYÙee DeeÙeg<Ùeele les lÙeeJej "ece jeefnues. lÙeeefJe¤æ Demeuesueer
keâesCeleerner ßeæe mJeerkeâejueer veener keâer lÙee ßeæsyejesyej DemelÙe ßeæsÛeer mejefcemeU kesâueer veener.
lemesÛe DeeheuÙee JÙeJenejer peerJeveeleosKeerue SkesâÕejJeeoemebyebOeerÛÙee DeeJeMÙekeâ iees°er heej hee[erle
jeefnues.
neceerÓÓce Demmepeoe 41 595 heeje 24
‘‘efYeTner vekeâe Je og:KeosKeerue ke⤠vekeâe DeeefCe KetMe Jne lÙee mJeiee&ÛÙee KegMeKeyejerves efpeÛes
JeÛeve legcneuee efoues iesues Deens. Deecner Ùee peieeÛÙee peerJeveelemegæe legceÛes meesyeleer Deenesle
DeeefCe hejueeskeâelemegæe. lesLes peer keâener FÛÚe keâjeue legcneuee efceUsue DeeefCe ØelÙeskeâ iees°
efpeÛeer legcner ceefve<ee yeeUieeue, leer legceÛeer nesF&ue, Demee Deens cespeJeeveermejbpeece lÙee
DeefmlelJeekeâ[tve pees #eceeMeerue Je oÙeeJeeve Deens.’’ (30-32)
DeeefCe lÙee ceeCemeeÛÙee JeÛeveehes#ee Ûeebieues JeÛeve DevÙe keâesCeeÛes Demesue pÙeeves
Deuueenkeâ[s yeesueeefJeues DeeefCe melkeâce& kesâues DeeefCe cnšues keâer ceer ‘cegefmuece’ (Dee%eeOeejer)
Deens. (33)
DeeefCe ns hewiebyej (me.), YeueeF& DeeefCe og°lee Skeâmeceeve veenerle. legcner og°lesÛes lÙee
YeueeF&Éejs efvejmeve keâje peer DelÙegòece Demesue. legcner heeneue keâer legceÛÙeeMeer pÙeeÛes Me$eglJe
nesles, lees efpeJeueie efce$e yeveuee Deens. ne iegCe ueeYele Demelees lÙee ueeskeâevee pes mebÙece
yeeUieleele, DeeefCe ns mLeeve Øeehle nesle Demeles lÙee ueeskeâebvee pes cees"s YeeiÙeJeeve Demeleele.
DeeefCe pej Mewleevekeâ[tve SKeeoer ÛesleJeCetkeâ nesle DemeuÙeeÛes legcneuee Jeešle Demesue lej
DeuueenÛee DeeßeÙe ceeiee.6 lees meJe&keâener Sskeâlees Je peeCelees. (34-36)
DeuueenÛÙee mebkesâleebhewkeâer Deensle ner je$e DeeefCe efoJeme Je metÙe& DeeefCe Ûebõ. metÙe& DeeefCe
Ûebõeheg{s velecemlekeâ nesT vekeâe, lÙee Deuueenheg{s velecemlekeâ Jne pÙeeves Ùeebvee efvecee&Ce kesâues
Deens, pej KejesKejerÛe legcner lÙeeÛeer Gheemevee keâjCeejs Deenele. hejbleg pej ns ueeskeâ ieJee&le
ÙesTve DeeheuÙeeÛe iees°erJej De[tve yemeues lej heJee& veener. pes otle legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
peJeU Deensle les je$ebefoJeme lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle Deensle DeeefCe keâOeerner Lekeâle veenerle.
(37-38)
DeeefCe DeuueenÛÙee mebkesâleebhewkeâer Skeâ nsner Deens keâer, peceerve Deesmee[ he[uesueer Deens,
ceie Deecner efleÛÙeeJej heeCÙeeÛee Je<ee&Je keâjleeÛe DekeâmceeleheCes leer lepesueoej nesles DeeefCe
Hegâueles. efveef§eleÛe pees F&Õej ce=le peefceveeruee peerefJele keâjlees, lees ce=leebveeosKeerue peerJeve Øeoeve
keâjCeeje Deens. efveef§eleheCes lees ØelÙeskeâ JemletJej ØeYeglJe jeKelees. (39)
pes ueeskeâ DeeceÛÙee mebkesâleefÛevnebvee Gueš DeLe& osleele, les Deecneheemetve keâener ueheuesues
veenerle. mJele:Ûe efJeÛeej keâje keâer lees ceveg<Ùe DeefOekeâ Ûeebieuee Deens pees Deie>erle šekeâuee peeCeej
6) MewleeveeÛÙee ÛesleJeCegkeâerves DeefYeØesle ›eâesefOele keâjCes nesÙe. pesJne ceeCemeeuee Demes Jeešle Demesue keâer
efMeJeerieeU keâjCeeNÙee DeeefCe oes<eejesheCe keâjCeeNÙee efJejesOekeâebÛÙee iees°ercegUs ceveele ›eâesOe GlheVe
nesle Deens Je peMeele lemes Gòej osCÙeemee"er ØeJe=òeer lelhej nesle Deens lesJne legjble Demes mecepeeJes keâer
ne Mewleeve Deens pees lÙeeuee lÙeeÛÙee DemeYÙe efJejesOekeâebÛÙee mlejeheÙeËle Keeueer ÙesCÙeeÛes Øeeslmeenve
osle Deens.
neceerÓÓce Demmepeoe 41 596 heeje 24
Deens DeLeJee lees, pees hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer DeYeÙe efmLeleerle npej nesF&ue? keâjerle jene pemes
keâener legcneuee Jeešsue lemes, legceÛÙee meJe& keâejJeeÙee Deuueen heenele Deens ns les ueeskeâ Deensle
pÙeebÛÙeemeceesj GheosMeJeeCeer Deeueer lej Ùeebveer leer ceeveCÙeeme vekeâej efouee, hejbleg JemlegefmLeleer
DeMeer Deens keâer ne Skeâ peyejomle «ebLe Deens, DemelÙe mecees¤vener ÙeeÛÙeeJej ÙesT Mekeâle veener
DeeefCe hee"erceeietvemegæe.7 ner Skeâe yegefæceeve Je mleglÙekeâ[tve DeJelejuesueer Jemlet Deens.
(40-42)
ns hewiebyej (me.), legcneuee pes keâener meebefieleues peele Deens lÙeehewkeâer keâesCeleerner DeMeer
iees° veener peer legceÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee Øesef<eleebvee meebefieleueer iesuesueer veener. efve:mebosn
legceÛee heeuevekeâlee& cees"e #eceeMeerue Deens, DeeefCe ÙeeÛeyejesyej YeÙebkeâj ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee
osCeejemegæe Deens. (43)
pej Deecner Ùeeuee Dejyeer JÙeefleefjòeâ Yee<esÛee kegâjDeeve yeveJetve hee"efJeues Demeles lej ns
ueeskeâ cnCeeues Demeles, ‘‘ÙeebÛeer JeÛeves mhe° keâ¤ve keâe meebefieleueer iesueer veenerle? keâeÙe Depeye
iees° Deens keâer JeeCeer lej Dejyeslej Deens DeeefCe ßeeslee Dejyeer.’’8 Ùeebvee meebiee, ne kegâjDeeve
7) ‘mecees¤vener’ ve ÙesT MekeâCÙeeÛee DeLe& Demee keâer kegâjDeeveJej meceesjemeceesj nuuee keâ¤ve pej
SKeeoe ceveg<Ùe lÙeeleerue SKeeÅee iees°eruee Ûetkeâ DeeefCe SKeeÅee efMekeâJeCeeruee DemelÙe Je JeeF&š
efmeæ ke⤠FefÛÚle Demesue lej lÙeele lees ÙeMemJeer nesT Mekeâle veener. ‘hee"erceeietve’ ve ÙesT
MekeâCÙeeÛee DeLe& Demee keâer keâÙeecele-Debeflece efoveeheÙeËle keâOeerner Je keâesCelesner melÙe Demes GIe[
nesT Mekeâle veener pes kegâjDeeveves Øemlegle kesâuesuÙee melÙeeefJe¤æ DemeeJes. keâesCeleerner DevegYetleer Jee
efvejer#eCe Demes Demet Mekeâle veener pes kegâjDeeveves ßeæe, veerleer-efveÙece Je keâeÙeos, mebmke=âleer,
DeLe&keâejCe Je meceepekeâejCe DeeefCe veeiejer JÙeJemLesyeeyeleerle ceeCemeeuee pes ceeie&oMe&ve kesâues Deens
les Ûetkeâ Deens, Demes efmeæ keâjeJes.
8) hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛee cegkeâeyeuee pÙee nskesâKeesjebefveMeer kesâuee peele neslee, lÙeeÛee ne
Skeâ vecegvee Deens. DeßeæeJeble cnCele Demele keâer cegncceo (me.) Dejye Deensle. ns pej Dejyeer Yee<esle
kegâjDeeve Øemlegle keâjerle Deensle lej ner JeeCeer lÙeebveer mJele:Ûe jÛeuesueer vemetve F&Õejeves ÙeebÛÙeeJej
GlejefJeueer Deens ns keâmes ceevÙe kesâues peeT Mekeâles. ner JeeCeer F&Õejekeâ[tve DeJeleefjle Peeuesueer JeeCeer
lej lÙeeÛeJesUer ceevÙe kesâueer peeT Mekeâles pesJne keâer efpeuee ns peeCele veenerle DeMee SKeeÅee Yee<esle
DekeâmceeleheCes Heâj[s Yee<eCe keâjCÙeeme Ùeebveer ØeejbYe kesâuee Demelee, Goe. Heâejmeer, DeLeJee jesceve
DeLeJee «eerkeâ. ÙeeJej meJeexÛÛe Deuueen Heâcee&efJelees keâer, Deelee ÙeebÛÙee mJele:ÛÙee Yee<esle kegâjDeeve
hee"efJeuee iesuee Deens keâer pÙeeuee ns mecepet MekeâeJesle lej ne Demee Dee#eshe Iesle Deensle keâer Skeâe
DejyeÉejs Dejyeer Yee<esle ner JeeCeer keâe GlejefJeueer iesueer? hejbleg pej SKeeÅee ogmeNÙee Yee<esle ne
kegâjDeeve hee"efJeuee iesuee Demelee lej lÙeeJesUer ÙeeÛe ueeskeâebveer Dee#eshe Iesleuee Demelee keâer ne
ceeceueener DepeyeÛe Deens. Dejye ueeskeâeble Skeâe Dejye ceeCemeeuee Øesef<ele yeveJetve hee"efJeues iesues
Deens hejbleg JeeCeer lÙeeJej DeMee Yee<esle GlejefJeueer iesueer Deens, efpeuee Øesef<elener mecepele veener Je
ueeskeâner veener.
neceerÓÓce Demmepeoe 41 597 heeje 25 neceerÓÓce Demmepeoe 41 598 heeje 25

lej ßeæeJebleebmee"er ceeie&oMe&ve Je DeejesiÙeoeÙeer Deens, hejbleg pes ueeskeâ ßeæeJeble veenerle ceeCemeehes#ee cees"e heLeYeü° DevÙe keâesCe yejs Demesue pees ÙeeÛÙee efJejesOeele otjJej efveIetve iesuee
lÙeebÛÙeemee"er keâeveeÛee yeefnjsheCee DeeefCe [esàÙeebÛes DebOelJe Deens. lÙeebÛeer efmLeleer lej DeMeer Demesue? (52)
Deens peCet lÙeebvee og¤ve nebkeâ efoueer peele Demesue. ÙeehetJeea cetmee (De.) uee Deecner «ebLe efouee ueJekeâjÛe Deecner Ùeebvee DeeceÛes mebkesâle yee¢epeieleelener oeKeJet DeeefCe lÙeebÛÙee
neslee Je lÙeeÛÙeeyeeyeleerlemegæe nsÛe celeYeso efvecee&Ce Peeues nesles. pej legPÙee heeuevekeâlÙee&ves Deblejbieelemegæe, ÙesLeheeJeslees keâer ÙeebÛÙeeJej ner iees° GIe[ nesF&ue keâer ne kegâjDeeve KejesKejerÛe
DeieesojÛe Skeâ iees° "jJetve šekeâuesueer vemeleer lej Ùee celeYeso keâjCeeNÙeebÛÙee ojcÙeeve efveCe&Ùe melÙeeefOeef‰le Deens. keâeÙe ner iees° hegjsMeer veener keâer legPee heeuevekeâlee& ØelÙeskeâ iees°erÛee mee#eer
ueeJeuee iesuee Demelee. DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ns ueeskeâ lÙeeÛÙeekeâ[tve DelÙeble Deens? peeCetve Demee, ns ueeskeâ DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee YesšermebyebOeer Mebkeâe yeeUieleele.
Mebkesâle iegjHeâšuesues DemeuÙeeves DemJemLe Peeues Deensle. (44-45) Ssketâve Demee, lees ØelÙeskeâ Jemletuee Jes{tve Deens.10 (53-54)
pees keâesCeer melkeâce& keâjerue mJele:mee"erÛe Ûeebieues keâjerue, pees og<keâce& keâjerue lÙeeÛes
Deefj° lÙeeÛÙeeJejÛe ÙesF&ue, DeeefCe legPee heeuevekeâlee& oemeebmee"er DelÙeeÛeejer veener. (46)
lÙee IešvesÛes %eeve9 Deuueenkeâ[sÛe ®pet nesles, leesÛe lÙee meJe& HeâUebvee peeCelees pes
DeeheuÙee ceesnesjebletve efveIeleele, lÙeeueeÛe ceenerle Deens keâer keâesCeleer ceeoer ieYe&Jeleer Peeueer Deens
DeeefCe keâesCe yeeUble Peeueer Deens. ceie lÙee efoJeMeer lees Ùee ueeskeâebvee nebkeâ osF&ue keâer keâes"s
Deensle les ceePes Yeeieeroej? ns cnCeleerue, ‘‘Deecner meebefieleues Deens, Deepe DeeceÛÙeehewkeâer
keâesCeer ÙeeÛeer mee#e osCeej veener.’’ lÙeeJesUer les meJe& GheemÙe ÙeebÛÙeekeâ[tve njJeues peeleerue
pÙeebÛee ns lÙeehetJeea OeeJee keâjerle nesles. DeeefCe ns ueeskeâ mecepetve Iesleerue keâer ÙeebÛÙeemee"er Deelee
keâesCelesner DeeßeÙemLeeve veener. (47-48)
ceveg<Ùe keâOeerner DeeheuÙee YeuÙeemee"er ØeeLe&vee keâjleevee Lekeâle veener, DeeefCe pesJne
lÙeeÛÙeeJej SKeeos Deefj° Ùesles lesJne lees efvejeMe DeeefCe nleeMe neslees. hejbleg mebkeâškeâeU efveIetve
peelee#eCeerÛe pesJne Deecner lÙeeuee DeeceÛÙee ke=âhesÛee DeemJeeo oslees lesJne lees cnCelees, ‘‘ceer
ÙeeueeÛe hee$e Deens. DeeefCe ceuee veener Jeešle keâer hegve®lLeeve keâOeer ÙesF&ue. hejbleg pej
KejesKejerÛe ceer ceePÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s hejleefJeuee iesuees lej lesLes megæe ceewpecepee keâjerve.’’
JeemleefJekeâle: õesn keâjCeeNÙeebvee Deecner KeefÛeleÛe ns oeKeefJeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener keâer les
keâeÙe keâ¤ve Deeues Deensle DeeefCe lÙeebvee Deecner cees"Ÿee Ie=Ceemheo ØekeâesheeÛee DeemJeeo osT.
(49-50)
ceeCemeeuee pesJne Deecner osCeieer oslees lesJne lees leeW[ efHeâjefJelees DeeefCe Ssšerle Ùeslees.
DeeefCe pesJne lÙeeuee SKeeos mebkeâš mheMe& keâjles lesJne lees ueebyeueÛekeâ ØeeLe&vee ke⤠ueeielees.
(51)
ns hewiebyej (me.) Ùeebvee meebiee, keâOeer legcner Demeener efJeÛeej kesâuee keâer pej KejesKejÛe ne
kegâjDeeve Deuueenkeâ[tveÛe Demeuee DeeefCe legcner ÙeeÛee Fvkeâej keâjerle jeefnuee lej lÙee
10) cnCepes keâesCeleerner iees° lÙeeÛÙee hekeâ[erÛÙee yeensjner veener Je lÙeeÛÙee %eeveeheemetve uehet vener
9) DeefYeØesle Deens Øe}Ùe. Demeuesueer veener.
DeMedMetje 42 599 heeje 25
42 metjn DeMedMetje
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 53)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neceerÓÓce. SsÓÓve meerÓÓve ]keâeÓÓHeâ, DeMeeÛe Øekeâejs ØeYeglJemebheVe Je yegefæceeve
Deuueen legceÛÙeekeâ[s Je legceÛÙeehetJeea nesTve iesuesuÙee (Øesef<eleeb) keâ[s efoJÙeyeesOe1 hee"Jeerle
jeefnuee Deens. DeekeâeMeele DeeefCe he=LJeerle pes pes keâener Deens lÙeeÛesÛe Deens, lees GÛÛelej Je
ceneve Deens. otj veJns keâer DeekeâeMe Je¤ve Heâešues Demesue.2 otle DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
mlegleeryejesyejÛe heeefJe$Ùeieeve keâjerle Demeleerue DeeefCe he=LJeerJeeefmeÙeebmee"er #ecesÛeer ÙeeÛevee keâjerle
Demeleerue. peeCetve Demee keâer KejesKejÛe Deuueen #eceeMeerue Je oÙeeJeeve Deens. pÙee ueeskeâebve r
lÙeeuee mees[tve keâener DevÙe Deeheues Jeeueer yeveefJeues Deensle,3 DeuueenÛe lÙeebÛÙeeJej efvejer#ekeâ
Deens, legcner lÙeebÛes nJeeueoej veener. (1-6)
nesÙe, DeMeeÛe Øekeâejs ns hewiebyej (me.), ne Dejyeer kegâjDeeve Deecner legceÛÙeekeâ[s ‘Je¢e’
(efoJÙeyeesOe) kesâuee Deens, pesCeskeâ¤ve legcner JemlÙeebÛes keWâõ (cekeäkeâe Menj) DeeefCe lÙeeÛÙee
YeesJeleer jenCeeNÙeebvee Keyejoej keâjeJes, DeeefCe Skeâ$e nesCÙeeÛÙee efoJemeeÛes YeÙe oeKeJeeJes,
1) cnCepes pÙee iees°er kegâjDeeveele meebefieleuÙee peele Deensle ÙeeÛe iees°er Deuueenves efoJÙeyeesOeeÉejs
DeeheuÙee Øesef<ele npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej GlejefJeuÙee Deensle. hetJeeaÛÙee hewiebyejebJ ejosKeerue
lees ÙeeÛe iees°er GlejJeerle jeefnuee Deens.
2) cnCepes F&ÕejeÛÙee F&MelJeele keâesCelÙeener efveefce&leeruee kegâ"uÙeener mJe¤heele Yeeieeroej "jefJeCes ner
keâener #eguuekeâ yeeye veJns. ner DeMeer YeÙebkeâj iees° Deens keâer Ùeemee"er lej DeekeâeMeeÛes Heâeštve he[Ces
ner iees°osKeerue ogjeheemle veener.
3) cetU Dejyeer Yee<esle ‘DeJeefueÙee’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. lÙee Yee<esle Ùee MeyoeÛee DeLe& Heâej
JÙeehekeâ Deens. KeesšŸee GheemÙeebmebyeOeer ceeie&Yeü° ceeCemeebÛÙee pÙee efJeefYeVe ßeæe DeeefCe yeNÙeeÛeMee
JesieJesieàÙee keâeÙe&ØeCeeueer Deensle, lÙee meJeeËvee ceneve kegâjDeeveele ‘DeuueenefMeJeeÙe Flejebvee
Deeheues Jeeueer yeveJeCes’ Demes mebyeesefOeues iesues Deens. kegâjDeevevegmeej ceveg<Ùe lÙee JÙeòeâeruee Deeheuee
Jeeueer (Jeueer) yeveefJelees (1) pÙeeÛÙee meebieCÙeevegmeej lÙeeves ÛeeueeJes, pÙeeÛÙee DeeosMeeÛeer
DebceueyepeeJeCeer keâjeJeer, pÙeeÛÙee "jJetve efouesuÙee heæleer, jmece, efjJeepe DeeefCe keâeÙeos keâevetveÛes
DevegkeâjCe keâjeJes. (2) pÙeeÛÙee ceeie&oMe&veeJej lÙeeves efJeÕeeme "sJeeJee Je lees lÙeeuee mejUceeie&
oeKeefJeCeeje Je Ûegkeâerheemetve JeeÛeefJeCeeje Deens Demes ceeveeJes. (3) pÙeemebyebOeer lÙeeÛee mecepe Demee
DemeeJee keâer ceer peieele nJes les keâjerle jeneJes, lees ceuee lÙeeÛÙee JeeF&š heefjCeeceebheemetve Je pej F&Õej
Deens Je DeeefKejle-hejueeskeâosKeerue Ie[Ceej Deens lej, lees lÙeeleerue Øekeâesheeheemetve JeeÛeJeerue,
DeeefCe (4) pÙeeÛÙeemebyebOeer lÙeeÛee Demee mecepe DemeeJee keâer lees peieele efvemeiee&leerue heæleerves
lÙeeuee meneÙÙe keâjlees, Deeheòeer Je mebkeâšebheemetve lÙeeÛes mebj#eCe keâjlees, lÙeeuee jespeieej Øeehle
keâ¤ve oslees, mebleleer oslees, veJeme hetCe& keâjlees DeeefCe Flej meJe& ØekeâejÛÙee iejpee YeeieefJelees.
DeMedMetje 42 600 heeje 25
pÙeeÛÙee Deeieceveele keâesCeleerner Mebkeâe veener. Skeâe iešeuee mJeiee&ceOÙes peeJeÙeeÛes Deens DeeefCe
ogmeNÙee iešeuee vejkeâele. (7)
pej Deuueenves FefÛÚues Demeles lej Ùee meJeeËvee SkeâÛe ‘Oeeefce&keâ mecegoeÙe’ yeveefJeues
Demeles, hejbleg lees pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee DeeheuÙee ke=âheeÚ$eeKeeueer Ieslees, DeeefCe
DelÙeeÛeeNÙeebÛee keâesCeer Jeeueerner veener Je meneÙekeâner veener. keâeÙe ns (Flekesâ veeoeve Deensle keâer)
Ùeebveer lÙeeuee mees[tve Flej Jeeueer yeveJetve "sJeuesues Deensle? Jeeueer lej DeuueenÛe Deens. leesÛe
ce=leebvee peerefJele keâjlees DeeefCe lees ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deens. (8-9)
legceÛÙee4 ojcÙeeve pÙee yeeyeleerlener celeYeso Demesue, lÙeeÛee efveCe&Ùe ueeJeCes DeuueenÛes
keâece nesÙe. leesÛe Deuueen ceePee heeuevekeâlee& Deens, lÙeeÛÙeeJejÛe ceer efYemle "sJeueer DeeefCe
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ceer ®pet neslees. DeekeâeMeebuee Je he=LJeeruee yeveefJeCeeje, pÙeeves legceÛÙee
mepeeleerheemetve legceÛÙeemee"er Ùegieue efvecee&Ce kesâueer DeeefCe lÙeeÛeØeceeCes Ûeleg<heeoebveemegæe
(lÙeebÛesÛe mepeeleerÙe) Ùegieue yeveefJeueer DeeefCe DeMee Øekeâejs lees legceÛes JebMe hemejefJelees.
me=°erleerue keâesCeleerner Jemlet lÙeeÛÙee meceeve veener, lees meJe&keâener SskeâCeeje Je heenCeeje Deens.
DeekeâeMeebÛÙee Je he=LJeerÛÙee KeefpevÙeebÛÙee efkeâuuÙee lÙeeÛÙeepeJeU Deensle, pÙeeuee FefÛÚlees
efJehetue GhepeerefJekeâe oslees DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee yesleeÛeer oslees. lÙeeuee ØelÙeskeâ
iees°erÛes %eeve Deens. (10-12)
lÙeeves legceÛÙeemee"er Oecee&Ûeer leerÛe heæle efveef§ele kesâueer Deens efpeÛeer Dee%ee lÙeeves vetn
(De.) uee efoueer nesleer DeeefCe efpeuee (ns cegncceo (me.)) Deelee legceÛÙeekeâ[s Deecner
efoJÙeyeesOeeÉejs hee"efJeues Deens, DeeefCe efpeÛee DeeosMe Deecner FyeÇenerce (De.) DeeefCe cetmee
(De.) Je F&mee (De.) Ùeebvee efouesuee Deens, Ùee leekeâeromen keâer ØemLeeefhele keâje Ùee Oecee&uee
DeeefCe Ùeele HeâešeHetâš nesT osT vekeâe. nerÛe iees° Ùee DeveskesâÕejJeeÅeebvee DelÙeble DeefØeÙe Peeueer
Deens, efpeÛes (ns cegncceo (me.)) legcner Ùeebvee Deeceb$eCe osle Deenele. Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees
Deeheuee yeveefJelees DeeefCe lees DeeheuÙeekeâ[s ÙesCÙeeÛee ceeie& lÙeeueeÛe oeKeefJelees pees lÙeeÛÙeekeâ[s
®pet nesle Demelees. (13)
ueeskeâeble peer HeâešeHetâš GÆJeueer leer Ùeeveblej GÆJeueer keâer lÙeebÛÙeeheeMeer %eeve Deeuesues
nesles, DeeefCe ns ÙeecegUs Peeues keâer les Deehemeele Skeâ ogmeNÙeeÛeer DeeieUerkeâ ke⤠FefÛÚle nesles.
4) ÙesLetve DeeÙele ›eâ. 12 heÙeËle meeje cepeketâj pejer meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve efoJÙeyeesOe Demeuee lejer
lÙeeleerue Jeòeâe meJeexÛÛe Deuueen vemetve DeuueenÛes hewiebyej cegncceo (me.) Deensle. peCet
ØeleeheMeeueer Deuueen DeeheuÙee hewiebyejeuee DeeosMe osle Deens keâer legcner Demes Ieesef<ele keâje. ÙeeÛes
Goe. metjn Heâeeflene Deens. leer JeeCeer lej DeuueenÛeer Deens hejbleg oeme DeeheuÙeeleHexâ leer ØeeLe&vee
cnCetve DeuueenÛÙee ngpetjele meeoj keâjleele.
DeMedMetje 42 601 heeje 25
pej legPÙee heeuevekeâlÙee&ves DeieesojÛe ns Heâcee&efJeues vemeles keâer Skeâe efveef§ele JesUsheÙeËle efveCe&Ùe
mLeefiele "sJeuee peeF&ue lej lÙeebÛee fefveCe&Ùe kesâJneÛe kesâuee iesuee Demelee DeeefCe JemlegefmLeleer
DeMeer Deens keâer Deieesoj nesTve iesuesuÙeeveblej pes ueeskeâ «ebLeeÛes Jeejme yeveefJeues iesues, les
lÙeekeâ[tve cees"Ÿee DemJemLepevekeâ Mebkesâle iegjHeâšuesues Deensle.5 (14)
(pÙee DeLeea DeMeer efmLeleer efvecee&Ce Peeueer Deens) cnCetve ns cegncceo (me.), Deelee legcner
lÙeeÛe Oecee&keâ[s Deecebef$ele keâje DeeefCe peMeer legcneuee Dee%ee efoueer iesueer Deens lÙeeJej
YekeäkeâceheCes keâeÙece jene DeeefCe Ùee ueeskeâebÛÙee FÛÚsÛes DevegmejCe ke⤠vekeâe, DeeefCe Ùeebvee
meebiee keâer, ‘‘Deuueenves pees «ebLener DeJelejuee Deens, ceer lÙeeJej ßeæe "sJeueer. ceuee Dee%ee
efoueer iesueer Deens keâer ceer legceÛÙee ojcÙeeve vÙeeÙe keâjeJee. DeuueenÛe DeeceÛeener heeuevekeâlee&
Deens DeeefCe legceÛee heeuevekeâlee&megæe. DeeceÛeer ke=âlÙes DeeceÛÙeemee"er Deensle Je legceÛeer ke=âlÙes
legceÛÙeemee"er. DeeceÛÙee ojcÙeeve keâesCeleener lebše veener.6 Deuueen Skesâ efoJeMeer Deecne
meJeeËvee Skeâ$e keâjerue DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[sÛe meJeeËvee peeJeÙeeÛes Deens.’’ (15)
DeuueenÛÙee Deeceb$eCeeuee meeo efouÙeevebblej pes ueeskeâ (meeo osCeeNÙeebMeer) DeuueenÛÙee
yeeyeleerle Jeeo Ieeueerle Demeleele, lÙeebÛeer ngppeleKeesjer lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&peJeU Keesšer Deens
DeeefCe lÙeebÛÙeeJej lÙeeÛee ›eâesOe Deens DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er YeÙebkeâj Øekeâeshe Deens. (16)
lees DeuueenÛe Deens pÙeeves melÙeeefveMeer ne «ebLe DeeefCe lejepet DeJelejuee Deens.7 DeeefCe
legcneuee keâeÙe ceenerle keâoeefÛele efveCe&ÙeeÛeer Ieškeâe peJeUÛe ÙesTve "sheueer Demesue. pes ueeskeâ
efleÛÙee ÙesCÙeeJej ßeæe "sJeerle veenerle; les lej efleÛÙeemee"er IeeF& keâjleele, hejbleg pes efleÛÙeeJej
ßeæe "sJeleele les efleuee efYeleele DeeefCe peeCeleele keâer leer efveef§eleheCes ÙesCeej Deens. Ûeebieues
Ssketâve IÙee, pes ueeskeâ lÙee IeškesâÛÙee Deeieceveele Mebkeâe efvecee&Ce keâjCeejs JeeoefJeJeeo keâjleele,
les ceeie&Yeü°lesle Heâej otjJej iesues Deensle. (17-18)
Deuueen DeeheuÙee oemeebJej Heâej cesnjyeeve Deens. pÙeeuee pes keâener FefÛÚlees oslees,
5) cnCepes veblejÛÙee efhe{Ÿeebvee DeMeer Kee$eer jeefnueer veener keâer pes «ebLe lÙeebvee heesnÛeues Deensle les efkeâleer
ØeceeCeele DeeheuÙee cetU Je KeNÙee mJe¤heele Deensle lemesÛe efkeâleer ØeceeCeele lÙeebÛÙeele YesmeU nesle
iesueer Deens. lÙeebÛÙee Øesef<eleebveer keâesCeleer efMekeâJeCe DeeCeueer nesleer, nsosKeerue les efJeÕeemehetCe& jerleerves
peeCele veenerle. lÙeebÛÙee ÙesLeerue ØelÙeskeâ iees° Mebkeâemheo Deens Je ceveele ieeWOeU efvecee&Ce keâjerle
Deens.
6) cnCepes ÙeesiÙe les ØeceeCe Je ÙegòeâerJeeoebveer iees° mecepeeefJeCÙeeÛes pes keâle&JÙe nesles les Deecner hetCe& kesâues
Deens. Deelee GieerÛeÛe keâeLÙeekegâš keâjerle yemeCÙeeves keâeÙe nMeerue! legcner Yeeb[Ce kesâues lejerheCe
Deecner Yeeb[Ceeuee leÙeej veener.
7) ‘lejepet’ves DeefYeØesle DeuueenÛeer ‘MejerDele’ Deens. leer lejepet, meceeve Jepeve keâ¤ve DeÛetkeâ DeeefCe
Ûetkeâ, melÙe Je DemelÙe, DevÙeeÙe DeeefCe vÙeeÙe, jemle DeeefCe Je›eâ ÙeebÛÙeeleerue Heâjkeâ mhe° keâjles.
DeMedMetje 42 602 heeje 25
DeeefCe lees cees"e MeefòeâMeeueer DeeefCe peyejomle Deens. pees keâesCeer hejueeskeâeÛeer Mesleer FefÛÚlees
lÙeeÛÙee Mesleerle Deecner Jee{ keâjlees, DeeefCe pees peieeÛeer Mesleer FefÛÚlees lÙeeuee peieeletveÛe
oslees. hejbleg hejueeskeâele lÙeeÛee keâesCeleener Jeeše veener. (19-20)
keâeÙe ns ueeskeâ keâener F&ÕejeÛes Demeues Yeeieeroej "sJeleele pÙeebveer ÙeebÛÙeemee"er Oecee&Ûes
mJe¤he Demeuesueer Skeâ DeMeer heæle efveef§ele kesâueer Deens pÙeeÛeer Deuueenves hejJeeveieer efouesueer
veener?8 pej efveCe&ÙeeÛeer iees° "jueer iesueer vemeleer lej ÙeebÛee Kešuee efvekeâeueele keâe{uee iesuee
Demelee. KeefÛeleÛe Ùee DelÙeeÛeeNÙeebmee"er ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâeshe Deens. legcner heeneue keâer ns
DelÙeeÛeejer lÙeeJesUer lÙeebveer peer ke=âlÙes kesâueer lÙeebÛÙee heefjCeeceeheemetve Yeerle Demeleerue Je lees
lÙeebÛÙeeJej yesleuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. ÙeeGueš pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe
pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Deensle les mJeiee&ÛÙee GÅeeveele jenleerue. pes pes keâener les FefÛÚleerue les
lÙeebvee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ÙesLes Øeehle nesF&ue. nerÛe cees"er ke=âhee Deens. ner Deens leer iees°
pÙeeÛeer MegYeJeelee& Deuueen DeeheuÙee lÙee oemeebvee oslees pÙeebveer ceeveues DeeefCe melke=âlÙes kesâueer.
ns hewiebyej (me.), Ùee ueeskeâebvee meebiee keâer, ‘‘ceer Ùee keâeceemee"er legceÛÙeekeâ[tve keâmeuÙeener
8) meojnt DeeÙeleerle ‘MegjkeâeDe’ Yeeieeroej ves DeefYeØesle, ueeskeâ pÙeebÛÙeekeâ[s ØeeLe&vee keâjleele efkebâJee
pÙeebÛÙee heg{Ÿeele Yesšer Je veJeme Dehe&Ce keâjleele DeLeJee pÙeebÛÙeemeceesj hetpee Je DeÛe&vesÛÙee efJeOeer
heej hee[leele Demeues Yeeieeroej veenerle, ns GIe[ Deens. lej DeheefjneÙe&heCes lÙeebÛÙeeves DeefYeØesle,
Demeues Yeeieeroej Deensle, ueeskeâebveer pÙeebvee Dee%eehevesle Yeeieeroej "jefJeues Deens, pÙeebÛes
efMekeâefJeuesues efJeÛeej Je ßeæe DeeefCe Âef°keâesve Je leòJe%eeveebvee ueeskeâ ceevÙelee osleele, pÙeebÛÙee
meebefieleuesuÙee veerleercetuÙeebvee ueeskeâ ceeveleele. pÙeebveer Øemlegle kesâuesues veweflekeâ efveÙece DeeefCe
mebmke=âleerÛes ØeceeCe ueeskeâ mJeerkeâejleele, pÙeebveer "jefJeuesues keâevetve-keâeÙeos DeeefCe heæleer Je efveÙece,
ueeskeâ DeeheuÙee Oeeefce&keâ efJeOeer DeeefCe Gheemevesle, DeeheuÙee JÙeefòeâiele peerJeveele, DeeheuÙee
meeceeefpekeâ peerJeveele, DeeheuÙee mebmke=âleerle, Deeheues JÙeJenej DeeefCe osJeeCe Je IesJeeCeele, DeeefCe
DeeheuÙee jepekeâejCeele Je Meemeveele DeMeeØekeâejs Debefiekeâejleele keâer peCet nerÛe leer ‘MejerDele’ Deens
efpeÛes DevegkeâjCe lÙeebveer kesâues heeefnpes.
DeMedMetje 42 603 heeje 25
ceesyeouÙeeÛee FÛÚgkeâ veener, leLeeefhe Deehles° mebyebOeeÛes Øesce efveef§eleÛe FefÛÚlees.9 pees keâesCeer
YeuesheCee keâceJeerue, Deecner lÙeeÛÙeemee"er lÙee YeuesheCeeble GòecelesÛeer Yej keâ¤. efve:mebosn
Deuueen cees"e #eceeMeerue DeeefCe iegCe«eenkeâ Deens. (21-23)
keâeÙe ns ueeskeâ Demes cnCeleele keâer Ùee JÙeòeâerves DeuueenJej Keesšs kegâYeeb[ jÛeues Deens?
9) Ùee DeeÙeleerÛeer leerve Yee<Ùes kesâueer iesueer Deensle. (1) ‘ceer legceÛÙeekeâ[s Ùee keâeceeyeöue keâesCeleener
ceesyeouee ceeiele veener hejbleg ns pe¤j FefÛÚlees keâer legcne ueeskeâebveer (DeLee&le kegâjwMeebveer) keâceerle keâceer
lÙee veelesmebyebOeeÛee lejer Deeoj keâjeJee pes ceePÙee Je legceÛÙeele Deens. meJeeËhes#ee peemle ceePÙee
Me$eglJeeuee legcnerÛe hesšuee Deenele, ne keâeÙe peguetce Deens.’ (2) ‘ceer legceÛÙeekeâ[s Ùee keâeceeyeöue
keâesCeleener ceesyeouee ÙeeefMeJeeÙe FefÛÚle veener keâer legceÛÙeele DeuueenMeer peJeefUkeâerÛeer DeeJe[
efvecee&Ce JneJeer.’ (3) eflemejs Yee<Ùe pÙee Yee<Ùekeâejebveer kesâues Deens lÙeebÛÙeehewkeâer keâener ‘Deehles°e’ves
meJe& Deyogue cegòeefueye JebMeerÙe DeefYeØesle DemeuÙeeÛes ceeveleele, lej keâener kesâJeU npejle Deueer
(jefpe.) Je yeeryeer Heâeeflecee (jefpe.) DeeefCe lÙeebÛÙee mebleleerheÙeËleÛe ceÙee&efole DemeuÙeeÛes ceeveleele.
hejbleg Deveskeâ keâejCeebveer meojÛes Yee<Ùe keâesCelÙeener Øekeâejs ceevÙe keâjCÙeeueeÙekeâ "¤ Mekeâle veener.
ØeLece lej pÙeeJesUer cekeäkeâe Menjele metjn Metje Glejueer lÙeeJesUer npejle Deueer Je Heâeeflecee (jefpe.)
ÙeebÛee efJeJeenosKeerue Peeuee veJnlee. lÙeebÛÙee mebleleerÛee lej ØeMveÛe veener. lemesÛe Deyogue cegòeefueye
JebMeerÙeeleerue meJe&Ûes meJe& hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee meeLe osle veJnles lej lÙeebÛÙeehewkeâer
keâener GIe[heCes Me$etbÛes meeLeeroej nesles. Deyet uenyeÛes Me$eglJe lej peiepeenerj Deens. ogmejs Demes keâer
hewiebyej (me.) ÙeebÛes veelesJeeF&keâ kesâJeU Deyogue cegòeefueye JebMeerÙeÛe nesles Demes veener. lÙeebÛes
DeeojCeerÙe ceeleeefhelee lemesÛe lÙeebÛÙee DeeojCeerÙe helveer yeeryeer npejle Keoerpee (jefpe.) ÙeebÛÙee
mebyebOeeves kegâjwMeebÛÙee meJe& IejeCÙeebMeer lÙeebÛes veelesmebyebOe pegUle nesles. lÙee meJe& IejeCÙeele lÙeebÛes
Gòece meceLe&keâner nesles Je keâój Me$etosKeerue. eflemejer iees°, peer meJee&le peemle cenlJeeÛeer Deens, leer
DeMeer keâer SKeeoe Øesef<ele pÙee GÛÛemLeeveer GYes jentve F&Õejer DeeJeenveeÛee hegkeâeje keâjlees, lÙee GÛÛe
mLeeveeJe¤ve Ùee ceneve keâeÙee&Ûee ne ceesyeouee ceeieCes keâer ceePÙee veelesJeeF&keâebMeer Øesce keâje, FlekeäÙee
KeeueÛÙee opee&Ûeer iees° Deens keâer kegâCeer meppeve ie=nmLe DeMeer keâuheveemegæe ke⤠Mekeâle veener keâer
Deuueenves DeeheuÙee hewiebyej (me.) Ùeebvee DeMeer iees° efMekeâefJeueer Demesue Je hewiebyejeveer kegâjwMe
ueeskeâeble GYes jentve DeMeer iees° GÛÛeejueer DemeeJeer. ÙeeefMeJeeÙe ner iees° DeeCeKeerve peemle
Devee"eÙeer Jeešles pesJne Deecner heenlees keâer Ùee JeeCeerÛes mebyeesOekeâ ßeæeJeble vemetve DeßeæeJeble
Deensle. Deieesojheemetve meJe& Yee<eCe lÙeebveeÛe mebyeesOetve nesle Deeues Deens Je heg{sosKeerue yeesueCÙeeÛee
jesKe lÙeebÛÙeekeâ[sÛe Deens. Ùee Yee<eCe›eâceele efJejesOekeâebkeâ[s keâesCelÙeener ØekeâejÛee ceesyeouee
ceeieCÙeeÛee yejs ØeMveÛe keâes"s efvecee&Ce neslees? ceesyeouee lej lÙee ueeskeâebkeâ[s ceeefieleuee peele Demelees
lÙeeÛÙee °erle lÙee keâeceeuee keâener efkebâcele Demesue, pes SKeeÅee ceeCemeeves lÙeeÛÙeemee"er heej
hee[ues DemeeJes.
DeMedMetje 42 604 heeje 25
pej Deuueenves FefÛÚues lej legceÛÙee ùoÙeebJej ceesnesj keâjerue.10 lees DemelÙeeuee ve° keâjlees
DeeefCe melÙeeuee DeeheuÙee DeeosMeebveer Kejs keâ¤ve oeKeefJelees. lees Gjebleerue ueheuesueer iegefheles
peeCelees. leesÛe Deens pees DeeheuÙee oemeebkeâ[tve he§eeòeehe ceevÙe keâjlees DeeefCe JeeF&š iees° ceeHeâ
keâjlees, JeemleefJekeâle: legcne ueeskeâebÛÙee meJe& ke=âleerÛes lÙeeuee %eeve Deens. lees ßeæe "sJeCeeNÙee
Je melke=âlÙes keâjCeeNÙeebÛeer ØeeLe&vee ceevÙe keâjlees DeeefCe DeeheuÙee cesnjyeeveerves lÙeebvee DeefOekeâ
peemle oslees. Gjues Fvkeâej keâjCeejs lej lÙeebÛÙeemee"er keâ"esj efMe#ee Deens. (24-26)
pej Deuueenves DeeheuÙee meJe& oemeebvee efJehegue GhepeerefJekeâe efoueer Demeleer lej lÙeebveer
YetleueeJej ogJe&le&veeÛes legHeâeve ceepeefJeues Demeles hejbleg lees Skeâe efnMesyeeves efpelekesâ FefÛÚlees eflelekesâ
GlejefJelees, efve:mebosn lees DeeheuÙee oemeebÛeer Keyej jeKeCeeje Deens DeeefCe lÙeebÛÙeeJej vepej
"sJelees. leesÛe Deens pees, ueeskeâ efvejeMe PeeuÙeeveblej hepe&vÙeJe=°er keâjlees DeeefCe Deeheueer ke=âhee
hemejefJelees, DeeefCe leesÛe ØeMebmesme ÙeesiÙe Jeeueer Deens. lÙeeÛÙee mebkesâleebhewkeâer Deens Ùee
DeekeâeMeeÛeer Je he=LJeerÛeer efveefce&leer DeeefCe ner ØeeCeercee$e efveefce&leer, efpeÛee lÙeeves oesvner ef"keâeCeer
efJemleej kesâuee Deens. lees nJes lesJne lÙeebvee Skeâef$ele ke⤠Mekeâlees. legcne ueeskeâebJej pes pes
keâesCeles mebkeâš Deeues DeensÊ11 les legcner mJele:Ûe Dees{Jeuesues Deens, DeeefCe yeNÙeeÛeMee
Ûegkeâebkeâ[s lees menpe ogue&#e keâjerle Demelees. legcner he=LJeerJej DeeheuÙee F&Õejeuee pesjerme DeeCeCeejs
veenerle. DeeefCe DeuueenÛÙeeefJe¤æ legceÛee keâesCeleener meceLe&keâ Je meneÙekeâ veener. lÙeeÛÙee
mebkesâleebhewkeâer Deensle ¢ee veewkeâe pÙee mecegõele heJe&leemeceeve efomele Demeleele. Deuueenves nJes
lesJne JeeNÙeeuee efmLej keâjeJes DeeefCe Ùeebveer mecegõeÛÙee hee"erJej GYesÛÙee GYes jeneJes, Ùeele cees"s
mebkesâle Deensle lÙee ØelÙeskeâ JÙeòeâermee"er peer peemleerle peemle mebÙece Je ke=âle%elee oeKeefJeCeejer
Demesue. DeLeJee (lÙeebÛÙeeJej mJeej nesCeeNÙeebÛÙee) heg<keâUMee DehejeOeebkeâ[s ogue&#e keâjerle
lÙeebÛÙee Lees[ŸeeÛe ke=âlÙeebÛÙeeheeÙeer lÙeebvee yeg[Jetve šekeâerue, DeeefCe lÙeeJesUer DeeceÛÙee
JeÛeveebceOÙes Jeeo IeeueCeeNÙeebvee keâUsue keâer lÙeebÛÙeemee"er keâesCelesner DeeßeÙemLeeve veener.
(27-35)
pes keâener legcne ueeskeâebvee efoues iesues Deens les kesâJeU peieeÛÙee #eCeYebietj peerJeveeÛee
mejbpeece Deens, DeeefCe pes keâener DeuueenheeMeer Deens les Gòece Deens DeeefCe meowJe
jenCeejsosKeerue. les lÙee ueeskeâebmee"er Deens pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe pes DeeheuÙee
10) DeLe& Demee keâer, ns veyeer (me.) Ùee ueeskeâebveer legcneueeosKeerue DeeheuÙeeÛe Je=òeerÛee ceeCetme mecepeuesues
Deens. pÙeeØekeâejs ns mJele: DeeheuÙee efnleemee"er cees"Ÿeeleues cees"s ØelÙeskeâ DemelÙe yeesuetve peeleele,
legcnerosKeerue Deeheues ogkeâeve LeešCÙeemee"er Skeâ DemelÙe Ie[Jetve DeeCeues Deens DeMeer ÙeebÛeer
keâuhevee Deens. hejbleg ner DeuueenÛeer cesnjyeeveer Deens keâer lÙeeves legceÛÙee ceveeJej leer ceesnj ueeJeueer
veener peer ÙeebÛÙee ceveeJej lÙeeves ueeJeuesueer Deens.
11) cekeäkeâe Menjele lÙeekeâeUer pees og<keâeU neslee, lÙeekeâ[s mebkesâle Deens.
DeMedMetje 42 605 heeje 25
heeuevekeâlÙee&Jej Yejesmee "sJeleele, pes YeÙebkeâj heehe DeeefCe DeMueerue ke=âlÙeebheemetve Deefuehle
jenleele DeeefCe pej jeie Deeuee lej #ecee keâjleele, pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer Dee%ee
heeUleele, veceepe keâeÙece keâjleele, Deeheues JÙeJenej Deeheehemeeleerue meuueecemeueleerves
ÛeeueefJeleele, Deecner peer keâener GhepeerefJekeâe lÙeebvee efoueer Deens efleÛÙeeletve KeÛe& keâjleele DeeefCe
pesJne lÙeebÛÙeeJej DelÙeeÛeej kesâuee peelees lesJne lÙeeÛee cegkeâeyeuee keâjleele,12 JeeF&š ke=âlÙeebÛee
yeouee lesJe{ŸeeÛe ØeceeCeele Deens ceie pees keâesCeer ceeHeâ keâjerue DeeefCe megOeejCee keâjerue lÙeeÛee
ceesyeouee Deuueenkeâ[s Deens. Deuueen DelÙeeÛeeNÙeebvee hemeble keâjerle veener. DeeefCe pes ueeskeâ
DelÙeeÛeej PeeuÙeeveblej yeouee Iesleerue lÙeebÛeer efveYe&lme&vee kesâueer peeT Mekeâle veener,
efveYe&lme&vesueeÙekeâ lej les Deensle pes ogmeNÙeeJej DelÙeeÛeej keâjleele DeeefCe he=LJeerJej nkeâveekeâ
DeeieUerkeâ keâjleele. DeMee ueeskeâebmee"er ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâeshe Deens. leLeeefhe pees ceveg<Ùe mebÙeceeves
Jeeiesue DeeefCe #ecee keâjerue lej ns cees"Ÿee meenmeer keâceeËhewkeâer nesÙe. (36-43)
pÙeeuee DeuueenvesÛe heLeYeü°lesle Hesâkeâues, lÙeeÛee meebYeeU keâjCeeje keâesCeer
DeuueenefMeJeeÙe veener. legcner heeneue keâer ns DelÙeeÛeejer pesJne Øekeâeshe heenleerue lesJne meebieleerue
keâer Deelee hejleCÙeeÛeener SKeeoe ceeie& Deens? DeeefCe legcner heeneue keâer ns vejkeâeÛÙee meceesj
pesJne DeeCeues peeleerue lesJne DeheceeveecegUs les Jeekeâues peele Demeleerue DeeefCe lÙeeuee vepej
ÛegkeâJetve keâše#eeves heenele Demeleerue, lÙeeJesUer les ueeskeâ pÙeebveer ßeæe "sJeueer nesleer meebieleerue
keâer ØelÙe#eele Kejs efoJeeUKeesj lesÛe ueeskeâ nesle pÙeeveer Deepe hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer DeeheuÙee
mJele:uee Je DeeheuÙee mebyebefOeleebvee leesšŸeele Ieeleues. meeJeOe jene, DelÙeeÛeejer ueeskeâ keâeÙeceÛes
Øekeâesheele jenleerue. DeeefCe lÙeebÛes keâesCeer meceLe&keâ DeeefCe Jeeueer vemeleerue pÙeebveer
DeuueenefJe¤æ lÙeebÛÙee ceoleerme ÙeeJes. pÙeeuee Deuueenves heLeYeü°lesle Hesâkeâues lÙeeÛÙeemee"er
yeÛeeJeeÛee keâesCeleener ceeie& veener. (44-46)
ceevÙe keâje DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes cnCeCes ÙeehetJeea keâer lees efoJeme šUCÙeeÛee
keâesCeleener GheeÙe Deuueenkeâ[tve nesCeej veener. lÙeeefoJeMeer legceÛÙeemee"er keâesCelesner
DeeßeÙemLeeve DemeCeej veener, DeeefCe legceÛÙee heefjefmLeleerle heefjJele&ve Ie[Jetve DeeCeCÙeeÛee
ØeÙelve keâjCeejemegæe keâesCeer vemesue.13 Deelee pej ns ueeskeâ leeW[ efHeâjJeleerue lej ns hewiebyej
12) ÙesLetve les DeeÙele ›eâ. 43 ÛÙee MesJešheÙeËleÛee cepeketâj Ùee DeieesojÛÙee DeeÙeleeRÛes mhe°erkeâjCe
cnCetve Deens.
13) cetU Dejyeer Meyo ‘ceeuekegâceefceVekeâerj’ Demes Deensle. Ùee JeekeäÙeeÛes DeeCeKeerve Flej Deveskeâ DeLe&
Deensle. Skeâ Demee keâer legcner DeeheuÙee ke=âlÙeebhewkeâer kegâCeeÛeener Fvkeâej ke⤠MekeâCeej veener. ogmejs
Demes keâer legcner JesMe heeueštve keâes"sner uehet MekeâCeej veener. eflemejs Demes keâer legceÛÙeeMeer pes keâener
kesâues peeF&ue lÙeeJej legcner Deeheuee efJejesOe DeeefCe veehemebleer JÙeòeâ ke⤠MekeâCeej veener. ÛeewLee Demee
keâer pÙee heefjefmLeleerle legcneuee šekeâues iesues Deens leer yeouet MekeâeJeer ns legceÛÙee DeJeekeäÙeeyeensjÛes
DemeCeej veener.
DeMedMetje 42 606 heeje 25
(me.), Deecner legcneuee ÙeebÛÙeeJej j#ekeâ cnCetve lej hee"efJeuesues veener. legceÛÙeeJej lej kesâJeU
iees° heesnÛeefJeCÙeeÛeer peyeeyeoejer Deens. ceeCemeeÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer pesJne Deecner
lÙeeuee DeeheuÙee ke=âhesÛee DeemJeeo oslees lej lÙeeJej Hegâuetve peelees DeeefCe pej lÙeeÛÙee mJele:ÛÙee
nmles kesâues-meJejuesues SKeeÅee mebkeâšeÛÙee ¤heeves lÙeeÛÙee Debieueš Ùesles lej DelÙeble ke=âleIve
yevelees. (47-48)
Deuueen, he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee jepÙeeÛee ceeuekeâ Deens, pes keâener FefÛÚlees efvecee&Ce
keâjlees, pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee cegueer oslees, pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee cegues oslees, pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeuee cegues Je cegueer oesvner oslees. DeeefCe pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee DehelÙenerve
yeveefJelees. lees meJe&keâener peeCelees DeeefCe ØelÙeskeâ iees°erJej meceLe& Deens. (49-50)
keâesCelÙeener ceveg<ÙeeÛee ne opee& veener keâer Deuueenves lÙeeÛÙeeMeer mece#e yeesueCeer
keâjeJeer. lÙeeÛeer yeesueCeer Skeâ lej Je¢e14 (mebkesâlee) ÛÙee mJe¤heele nesles, DeLeJee
he[Åeeceeietve,15 DeLeJee ceie lees SKeeoe mebosMeJeenkeâ (HeâefjMlee) hee"efJelees DeeefCe lees lÙeeÛÙee
Dee%esves pes keâener FefÛÚlees ‘Je¢e’ (yeesOe) keâjlees,16 lees GÛÛelej DeeefCe yegefæceeve Deens. DeeefCe
DeMeeÛe Øekeâejs (ns hewiebyej (me.)) Deecner DeeheuÙee Dee%esves Skeâ ‘¤n’ legceÛÙeekeâ[s ‘Je¢e’
(efoJÙeyeesOe) kesâueer Deens.17 legcneuee keâener ceenerle veJnles keâer «ebLe keâeÙe Demelees Je ßeæe keâeÙe
Deens. hejbleg lÙee ‘¤n’uee Deecner Skeâ ØekeâeMe yeveefJeues pÙeeÉejs Deecner ceeie& oeKeefJelees
DeeheuÙee oemeebhewkeâer pÙeeuee FefÛÚlees. efveef§eleÛe legcner mejU ceeiee&keâ[s ceeie&oMe&ve keâjerle
Deenele, lÙee F&ÕejeÛÙee ceeiee&keâ[s pees he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeleerue ØelÙeskeâ JemlegÛee ceeuekeâ
Deens. meeJeOeeve, meJe& yeeyeer Deuueenkeâ[sÛe ®pet nesleele. (51-53)
14) Ùee ef"keâeCeer ‘Je¢e’ves DeefYeØesle Deens Fukeâe, Funece, ceveele SKeeoer iees° šekeâCes DeLeJee mJehe>ele
keâener oeKeefJeCes. pemes npejle FyeÇenerce (De.) Je npejle ÙetmegHeâ (De.) Ùeebvee oeKeefJeues iesues.
15) DeefYeØesle Deens keâer oemeeves Skeâ nekeâ SskeâeJeer hejbleg nekeâ osCeeje lÙeeuee efomet veÙes. pÙeeØekeâejs
npejle cetmee (De.) ÙeebÛÙeemeceJesle Ie[ues keâer letj heJe&leeÛÙee heeÙeLÙeeMeer Skeâe Je=#eeletve
DekeâmceeleheCes lÙeevee nekeâ Ssketâ ÙesCes meg¤ Peeues hejbleg yeesueCeeje lÙeebÛÙee Âef°Dee[ neslee.
16) ns efoJÙeyeesOe-Je¢e ÙesCÙeeÛes les mJe¤he Deens pÙeeÉejs meJe& owJeer «ebLe Øesef<eleebheÙeËle heesnÛeues Deensle.
17) ‘DeMeeÛe Øekeâejs’ves DeefYeØesle kesâJeU Debeflece heæle Deens Demes veener lej Jejerue DeeÙeleerle pÙeeÛee
GuuesKe Peeuee Deens les eflevner Øekeâej Deensle, efMeJeeÙe ‘¤n’ves DeefYeØesle ‘Je¢e efoJÙeyeesOe’ DeLeJee
‘Je¢e’Éejs hewiebyej (me.) Ùeebvee peer efMekeâJeCe efoueer iesueer Deens, leer efMekeâJeCe nesÙe.
De]pe]pegKe®Heâ 43 607 heeje 25
43 metjn De]ped]peg]Ked¤Heâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 89)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neceerÓÓce. MeheLe Deens Ùee mhe° «ebLeeÛeer. keâer Deecner Ùeeuee Dejyeer Yee<esle kegâjDeeve
yeveefJeuee Deens pesCeskeâ¤ve legcner ueeskeâebveer les mecepeeJes.1 DeeefCe JeemleefJekeâle: ne ‘Gccetue
efkeâleeye’2 (Deeefo «ebLe) ceOÙes veceto Deens, DeeceÛÙee ÙesLeerue Heâej GÛÛe opee&Ûee DeeefCe efJeJeskeâeves
DeesleØeesle «ebLe. (1-4)
Deelee keâeÙe Deecner legceÛÙeekeâ[tve yespeej nesTve ne GheosMe-hee" legceÛÙeekeâ[s hee"efJeCes
mees[tve ÅeeJes kesâJeU Ùeemee"er keâer legcner ceÙee&oe yeensj iesuesues Deenele? hetJeea nesTve iesuesuÙee
pevemecegnele megæe Deveskeâoe Deecner veyeer hee"efJeues Deensle. keâOeer Demes Ie[ues veener keâer SKeeoe
veyeer lÙeebÛÙeekeâ[s Deeuee DeeefCe lÙeebveer lÙeeÛee Gheneme kesâuee veener. ceie pes ueeskeâ ÙeebÛÙeehes#ee
efkeâlÙeskeâ hešerves DeefOekeâ MeefòeâMeeueer nesles, lÙeebveeDeecner ve° kesâues, hetJeeaÛÙee je°^ebÛeer GoenjCes
ÙesTve iesueer Deensle. (5-8)
pej legcner Ùee ueeskeâebvee efJeÛeejues keâer he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebvee keâesCeer efvecee&Ce kesâues Deens
lej ns mJele: cnCeleerue, ‘‘Ùeebvee lÙeeÛe peyejomle meJe&%e Deuueenves efvecee&Ce kesâues Deens.’’ leesÛe
vee pÙeeves legceÛÙeemee"er Ùee he=LJeeruee heeUCee yeveefJeuee DeeefCe Ùeele legceÛÙeemee"er jmles yeveefJeues 3
1) ceneve kegâjDeeveÛeer MeheLe pÙee iees°ermee"er Iesleueer iesueer Deens, leer DeMeer keâer ne «ebLe jÛeCeejs
‘Deecner’ Deenesle, cegncceo (me.) ns veenerle. efMeJeeÙe MeheLe IesCÙeemee"er kegâjDeeveÛÙee pÙee iegCeeÛeer
efveJe[ Peeueer Deens lees Demee keâer ne ‘GppJeue «ebLe’ Deens. Ùee iegCeeefveMeer kegâjDeeveÛes owJeer «ebLe
DemeCÙeeJej Kegö kegâjDeeveeÛeerÛe MeheLe JeenCÙeecegUs DeeheesDeeheÛe Demee DeLe& JÙeòeâ nesle Deens keâer
ueeskeânes, ne GIe[ «ebLe legceÛÙeemeceesj ceewpeto Deens, Ùeeme [esUs GIe[tve hene, ÙeeÛÙeeleerue efJe<eÙe,
ÙeeÛeer efMekeâJeCe, ÙeeÛeer Yee<ee Je meJe& iees°er, Ùee «ebLeeÛee jefÛeÙelee, efJeÕeeÛee mJeeceerKesjerpe Flej
keâesCeerner Demet Mekeâle veener Ùee melÙelesÛeer mhe°heCes mee#e osle Deensle.
2) ‘Gccetueefkeâleeye’ves DeefYeØesle Deens ‘Deeefo «ebLe’. cnCepes lees «ebLe pÙeeÛÙeeletve meJe& Øesef<eleeb (De.) Jej
GlejCeejs «ebLe efvecee&Ce Peeues Deensle. lÙeeÛÙeemee"er metjn yeg¤pe ceOÙes ‘ueewns cenHetâpe’ Demes Meyo
Jeehejues iesues Deensle. cnCepes Demes heš pÙeeleerue uesKe hegmeues peeT Mekeâle veenerle Je pes meJe&
ØekeâejÛÙee {JeUe{JeUerheemetve megjef#ele Deens.
3) heJe&leebÛÙee DeOetveceOetve DemeuesuÙee oNÙee Je efMeJeeÙe [eWiejeU Je cewoeveer ØeosMeeleerue veÅee, les
vewmeefie&keâ ceeie& Deensle pes Deuueenves YetleueeJej yeveefJeuesues Deensle. ceeveJe ÙeebÛÙeeÛe meneÙÙeeves
he=LJeerieesueeJej hemejuee Deens. ÙeeefMeJeeÙe meJe& Yetleue Deuueenves Skeâmeceeve yeveJetve "sJeues Deens
Demes veener lej DeeCeKeerve DeMeerner lÙeeves ke=âhee kesâueer keâer lÙeele efvejefvejeàÙee ØekeâejÛÙee DeMee
efJeMes<e KegCee ØemLeeefhele kesâuÙee pÙeeÛÙee meneÙÙeeves ceveg<Ùe efvejefvejeUs ØeosMe DeesUKelees DeeefCe
Skeâe Je ogmeNÙee ØeosMeeceOeerue Heâjkeâ peeCetve Ieslees.
De]pe]pegKe®Heâ 43 608 heeje 25
pesCeskeâ¤ve legcneuee DeeheuÙee Debeflece OÙesÙeeÛee ceeie& efceUt Mekesâue? pÙeeves Skeâe efJeefMe° ØeceeCeeble
DeekeâeMeebletve heeCeer GlejefJeues DeeefCe lÙeeÛÙeeÉejs ce=le peefceveeruee ÛewlevÙe efoues, DeMee Øekeâejs Skesâ
efoJeMeer legcner peefceveerletve yeensj keâe{ues peeue. leesÛe pÙeeves ner meJe& pees[heer efvecee&Ce kesâueer, DeeefCe
pÙeeves legceÛÙeemee"er veewkeâe Je peveeJejebvee Jeenve yeveefJeues pesCeskeâ¤ve legcner lÙeebÛÙee hee"erJej mJeej
JneJes DeeefCe pesJne lÙeebÛÙeeJej mJeej Jneue lesJne DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes Ghekeâej mcejCe keâjeJes
DeeefCe cnCeeJes keâer, ‘‘heefJe$e Deens lees pÙeeves DeeceÛÙeemee"er Ùee iees°er DeOeerve kesâuÙee. SjJner
Deecner Ùeebvee leeyÙeele DeeCeCÙeeÛes meeceOÙe& yeeUiele veJnlees. DeeefCe Skesâ efoJeMeer Deecneuee
DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s hejleeJeÙeeÛes Deens.’’ (9-14)
(ns meJe&keâener peeCetve Je ceevetvemegæe) Ùee ueeskeâebveer lÙeeÛÙee oemeebhewkeâer keâeneRvee lÙeeÛee
DebMe yeveJetve šekeâues. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ceveg<Ùe GIe[ ke=âleIve Deens. (15)
keâeÙe Deuueenves DeeheuÙee efveefce&leerhewkeâer mJele:mee"er cegueerÛeer efveJe[ kesâueer DeeefCe legcneuee
cegues efoueerle? DeeefCe efmLeleer DeMeer Deens keâer pÙee mebleleeruee ns ueeskeâ lÙee hejceoÙeeUt F&ÕejeMeer
mebyebefOele keâjleele, efleÛÙee pevceeÛeer MegYeJeelee& pesJne Kegö ÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeeuee efoueer peeles lesJne
lÙeebÛÙee leeW[eJej keâeefUcee hemejlees DeeefCe lees og:Keeves Ye¤ve peelees. keâeÙe DeuueenÛÙee JeešŸeeuee
leer mebleleer Deeueer peer oeieoeefievÙeeble heesmeueer peeles DeeefCe JeeoefJeJeeoeble Deeheuee cegöe hetCe&heCes
mhe°megæe ke⤠Mekeâle veener? (16-18)
Ùeebveer otleebvee, pes hejceoÙeeUt F&ÕejeÛes oeme Deensle, efŒeÙee "jefJeues, Ùeebveer lÙeebÛeer Mejerj-
jÛevee heeefnueer Deens keâeÙe? ÙeebÛeer iJeener efuentve Iesleueer peeF&ue DeeefCe Ùeebvee lÙeeÛee peeye ÅeeJee
ueeiesue. (19)
ns cnCeleele, ‘‘pej hejceoÙeeUt F&Õejeves FefÛÚues Demeles (keâer Deecner lÙeebÛeer Gheemevee keâ¤
veÙes) lej Deecner keâOeerner lÙeebvee hetpeues vemeles.’’4 ns Ùee ceeceuÙeeleerue nkeâeriele cegUerÛe peeCele
veenerle. kesâJeU leke&â-efJeleke&â ue{efJeleele. keâeÙe Deecner ÙeehetJeea Ùeebvee SKeeoe «ebLe efouee neslee
pÙeeÛeer meveo (HeâefjMlÙeebÛÙee hetpeveemee"er) ns DeeheuÙeeheeMeer "sJeleele, veJns lej ns cnCeleele keâer
Deecneuee DeeceÛes Jee[Je[erue Skeâe heæleerJej Dee{Uues Deensle DeeefCe Deecner lÙeebÛÙee
heeTueKegCeebJej Ûeeuele Deenesle. DeMeeØekeâejs legceÛÙee Deieesoj pÙee pÙee kegâCee Jemleerle Deecner
SKeeoe YeÙe oeKeefJeCeeje hee"efJeuee, lÙeeleerue megKeJemlet ueeskeâebveer nsÛe meebefieleues keâer Deecneuee
DeeceÛes Jee[Je[erue Skeâe heæleerJej Dee{Uues Deensle DeeefCe Deecner lÙeebÛÙeeÛe heeTueKegCeebÛes
DevegmejCe keâjerle Deenesle. ØelÙeskeâ veyeerves lÙeebvee efJeÛeejues, keâeÙe legcner lÙeeÛe JeefnJeešerJej Ûeeuele
jenCeej, ceer pejer legcneuee lÙee ceeiee&hes#ee ÙeesiÙelece ceeie& oeKeJeeJee, pÙeeJej legcneuee Deeheues
4) vesnceerheemetve kegâkeâceea ueeskeâebÛeer DeeheuÙee heLeYeü°lesmee"er owJeeÛee ÙegefòeâJeeo ceeb[CÙeeÛeer peer ØeJe=òeer
jeefnueer Deens leesÛe lÙeebÛee ne ÙegefòeâJeeo Deens.
De]pe]pegKe®Heâ 43 609 heeje 25
Jee[Je[erue Dee{Uues Deensle? lÙeebveer meJe& Øesef<eleebvee nsÛe Gòej efoues keâer pÙee Oecee&keâ[s
yeesueefJeCÙeemee"er legcner hee"efJeuee iesuee Deenele Deecner lÙeeÛes veekeâejCeejs Deenesle. mejlesMesJešer
Deecner lÙeebÛee meceeÛeej Iesleuee DeeefCe hene keâer Keesšs "jefJeCeeNÙeebÛee MesJeš keâmee Peeuee.
(20-25)
mcejCe keâje leer JesU pesJne FyeÇenerce (De.) ves DeeheuÙee efhelÙeeuee Je DeeheuÙee meceepeeuee
meebefieleues nesles keâer, ‘‘legcner pÙeebÛeer Yeòeâer keâjlee ceePee lÙeeÛÙeeMeer keâenerner mebyebOe veener. ceePee
mebyebOe kesâJeU lÙeeÛÙeeMeer Deens pÙeeves ceuee efvecee&Ce kesâues. leesÛe ceuee ceeie&oMe&ve keâjerue.’’ DeeefCe
FyeÇenerce (De.) ves nsÛe JeÛeve DeeheuÙee hee"erceeies DeeheuÙee JebMeeme osTve iesuee pesCeskeâ¤ve lÙeebveer
lÙeeÛÙeekeâ[s ®pet JneJes.5 (Demes Demeleeveemegæe pesJne ns ueeskeâ FlejebÛeer Yeòeâer ke⤠ueeieues lesJne
ceer Ùeebvee ve° kesâues Demes veener.) lej ceer Ùeebvee DeeefCe ÙeebÛÙee Jee[Jeef[ueebvee peerJeve-meece«eer osle
jeefnuees, ÙesLeheeJeslees keâer ÙeebÛÙeepeJeU melÙe DeeefCe mhe°heCes meebieCeeje hewiebyej (me.) Deeuee. hejbleg
pesJne les melÙe ÙeebÛÙeepeJeU Deeues lesJne Ùeebveer meebefieleues keâer ner lej peeot Deens DeeefCe Deecner ner
ceeveCÙeeme vekeâej oslees. (26-30)
cnCeleele, ne kegâjDeeve oesvner MenjebÛÙee cees"Ÿee ceeCemeebhewkeâer kegâCeeJej keâe DeJelejuee
iesuee veener?6 legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesÛeer JeešCeer ns ueeskeâ ceeieleele keâeÙe? Ssefnkeâ peerJeveele
lej ÙeebÛÙee GhepeerefJekesâÛeer meeOeves lej Deecner ÙeebÛÙee ojcÙeeve Jeešueer Deens, DeeefCe ÙeebÛÙeehewkeâer
keâener ueeskeâebvee keâener Flej ueeskeâebJej Deveskeâ hešerves ßes‰lJe efoues Deens pesCeskeâ¤ve Ùeebveer
Skeâceskeâekeâ[tve mesJee IÙeeJeer, DeeefCe legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee (cnCepes Øesef<elelJe) lÙee
mebheòeerhes#ee DeefOekeâ ceewuÙeJeeve Deens peer (ÙeebÛes ßeerceble) ieesUe keâjerle Deensle. pej DeMeer Mebkeâe
vemeleer keâer meJe& ueeskeâ SkeâeÛe JeefnJeešerÛes nesleerue lej Deecner hejceoÙeeUt F&ÕejeÛee Fvkeâej
keâjCeeNÙeebÛÙee IejebÛeer Úles DeeefCe lÙeebÛes efpeves pÙeeÉejs les DeeheuÙee JejÛÙee cepeuÙeeJej Ûe{leele,
DeeefCe lÙeebÛes ojJeepes Je lÙeebÛeer Deemeves pÙeebÛÙeeJej les lekeäkesâ ueeJetve yemeleele, meJe& Ûeeboer DeeefCe
meesvÙeeÛes yeveefJeues Demeles. ner lej kesâJeU Ssefnkeâ peerJeveeÛeer meece«eer Deens, DeeefCe cejCeesòej peerJeve
5) cnCepes pesJne pesJne mejU ceeiee&heemetve heeTue Lees[s keâe nšt veÙes, ns JeÛeve lÙeebÛÙee
ceeie&oMe&veemee"er ceewpeto Deens, lÙeebveer lÙeeÛÙeekeâ[sÛe hejleeJes. ner Iešvee pÙee nsletves Ùeeef"keâeCeer
meebefieleuesueer Deens leer Deçeer keâer DeßeæeJeble kegâjwMeebvee Ùee iees°erÛeer Mejce JeešeJeer keâer legcner
DeeheuÙee hetJe&peebÛes DevegkeâjCe kesâues lejer lÙeemee"er Deeheues Gòece hetJe&pe FyeÇenerce (De.) Je FmceeF&ue
(De.) Ùeebvee mees[tve DeeheuÙee DelÙeble JeeF&š hetJe&peebÛeer efveJe[ kesâueer.
6) oesvner Menjebveer DeefYeØesle cekeäkeâe Je leeFHeâ Deensle. DeßeæeJebleebÛes cnCeCes Demes nesles keâer pej
KejesKejÛe F&Õejeuee kegâCeer Øesef<ele hee"JeeJeÙeeÛee neslee DeeefCe lÙeeves lÙeeJej Deeheuee «ebLe
GlejefJeCÙeeÛee Fjeoe kesâuee Demelee lej DeeceÛÙee Ùee ØecegKe Menjeleerue SKeeÅee cees"Ÿee ceeCemeeuee
Ùee nsletmee"er efveJe[ues Demeles.
De]pe]pegKe®Heâ 43 610 heeje 25
lej legPÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer kesâJeU F&MehejeÙeCeebmee"er Deens. (31-35)
pees ceveg<Ùe jnceeve (hejceoÙeeUt) ÛÙee mcejCeeÛeer Ghes#ee keâjlees, Deecner lÙeeÛÙeeJej Skeâ
Mewleeve efveÙegòeâ keâjlees DeeefCe lees lÙeeÛee efce$e yevelees. ns Mewleeve DemeuÙee ueeskeâebvee mejU ceeiee&Jej
ÙesCÙeeheemetve jesKeleele, DeeefCe les DeeheuÙee peeieer Demes mecepeleele keâer Deecner veerš Ûeeueuees
Deenesle. mejlesMesJešer pesJne ne ceveg<Ùe DeeceÛÙee ÙesLes heesnÛesue lesJne DeeheuÙee Mewleeveeuee cnCesue,
‘‘Dejsjs! legPÙee DeeefCe ceePÙee ojcÙeeve hetJe& DeeefCe heef§eceÛes Deblej Demeles! let lej DelÙeble JeeF&š
meesyeleer efveIeeueeme.’’ lÙeeJesUer Ùee ueeskeâebvee meebefieleues peeF&ue keâer pesJne legcner DevÙeeÙe kesâuesuee
Deens lesJne ner iees° Deepe legcneuee pejeosKeerue ueeYeoeÙekeâ veener keâer legcner DeeefCe legceÛes Mewleeve
Øekeâesheele meeceeefÙekeâ Deenele. Deelee keâeÙe ns veyeer (me.), legcner yeefnNÙeebvee SskeâJeeue DeLeJee
DeebOeàÙee DeeefCe GIe[ heLeYeü°lesle iegjHeâšuesuÙee ueeskeâebvee ceeie& oeKeJeeue? Deelee lej Deecneuee
Ùeebvee efMe#ee keâjeJeÙeeÛeer Deens, ceie Deecner legcneuee peieeletve yeesueeJetve keâe IesT veÙes. DeLeJee
legcneuee [esàÙeebveer ÙeebÛee lees MesJeš oeKeJeeJee; pÙeeÛes Deecner Ùeebvee JeÛeve efoues Deens, Deecneuee
ÙeebÛÙeeJej hetCe& ØeYetlJe Øeehle Deens. keâenerner Peeues lejer legcner lees «ebLe Â{leehetJe&keâ Oe¤ve Demee pees
efoJÙeyeesOeeves legceÛÙeekeâ[s hee"efJeuee iesuee Deens, KeefÛeleÛe legcner mejU ceeiee&Jej Deenele.
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ne «ebLe legceÛÙeemee"er DeeefCe legceÛÙee je°^emee"er Skeâ Heâej cees"e
mevceeve Deens, DeeefCe ueJekeâjÛe legcne ueeskeâebvee ÙeeÛee peeye ÅeeJee ueeiesue.7 legceÛÙee hetJeea Deecner
efpelekesâ Øesef<ele hee"efJeues nesles, lÙee meJeeËvee efJeÛee¤ve hene, keâeÙe Deecner hejceoÙeeUt F&ÕejeefMeJeeÙe
keâener Flej GheemÙemegæe efveÙegòeâ kesâues nesles keâer lÙeebÛeer Yeòeâer kesâueer peeJeer?8 (36-45)
Deecner cetmee (De.) Ùeeuee DeeheuÙee mebkesâleebmeceJesle efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee mejoejebkeâ[s
hee"efJeues DeeefCe lÙeeves peeTve meebefieleues keâer ceer efJeÕeheeuevekeâlÙee&Ûee Øesef<ele Deens. ceie pesJne
lÙeeves DeeceÛes mebkesâle lÙeebÛÙeemeceesj Øemlegle kesâues lesJne ns Leóe G[Jet ueeieues. Deecner SkeâeJej Skeâ
Demes mebkesâle lÙeebvee oeKeJeerle iesuees keâer pes heefnuÙeehes#ee JejÛe{ nesles DeeefCe Deecner lÙeebvee
Øekeâesheele Oejues keâer lÙeebveer DeeheuÙee Jele&veeheemetve hejeJe=òe JneJes. ØelÙeskeâ Øekeâeshe ÛÙee JesUer les
meebiele Demele, ns peeotieej! DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve pes heo leguee Øeehle Deens lÙeeÛÙee DeeOeejs
7) cnCepes Ùeentve DeefOekeâ kegâCeener ceeCemeeÛes keâmeuesner megowJe Demet Mekeâle veener keâer meJe& ceveg<ÙeebceOetve
lÙeebÛeerÛe Deuueenves Deeheuee «ebLe GlejefJeCÙeemee"er efveJe[ keâjeJeer, lemesÛe peieeleerue Flej meJe&
je°^s mees[tve meJeexÛÛe Deuueenves pÙee kegâCee je°^ele Deeheuee Øesef<ele pevceeme DeeCeeJee Je lÙeeÛÙee
Yee<esle Deeheuee «ebLe GlejJeeJee Je lÙee je°^euee peieele F&Õejer mebosMeOeejkeâ cnCetve GYes jenCÙeeÛeer
mebOeer ÅeeJeer, DeMee je°^emee"er Ùeentve cees"er megowJeeÛeer keâuheveeosKeerue kesâueer peeT Mekeâle veener. Ùee
ceneve mevceeveeÛeer pej kegâjwMe Je DejyeJeemeeRvee peeCeerJe veener Je les ÙeeÛeer Ghes#ee ke⤠FefÛÚleele
lej Ùeebvee ÙeeÛee peeye ÅeeJee ueeiesue, DeMeer Skeâ JesU DeeuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener.
8) Øesef<eleebvee efJeÛeejCÙeeÛee DeLe& lÙeebveer DeeCeuesuÙee «ebLeeletve ceeefnleer IesCes nesÙe.
De]pe]pegKe®Heâ 43 611 heeje 25
DeeceÛÙeemee"er lÙeeÛÙeekeâ[s ØeeLe&vee keâj, Deecner pe¤j mejU ceeiee&Jej ÙesT. hejbleg pÙee#eCeer
Deecner lÙeebÛÙeeJe¤ve Øekeâeshe nšJeerle Demet les DeeheuÙee Meyoebheemetve efHeâjle Demele. Skesâ efoJeMeer
efHeâjDeewveves DeeheuÙee je°^ebojcÙeeve hegkeâeje keâ¤ve meebefieleues, ‘‘ueeskeânes, ‘efceœe’ (Fefpehle) Ûeer
yeeoMeener ceePeer veJns keâeÙe, DeeefCe ns keâeueJes ceePÙeeKeeuetve Jeenele veenerle? legcne ueeskeâebvee
efomele veener keâeÙe? ceer ßes‰lej Deens keâer ne ceveg<Ùe pees Deheceeefvele DeeefCe nerve Deens DeeefCe
Deeheues cnCeCesmegæe mhe° keâ¤ve meebiet Mekeâle veener? ÙeeÛÙeeJej megJeCe& kebâkeâCe keâe GlejefJeues iesues
veenerle? DeLeJee F&MeotleebÛes Skeâ heLekeâ lÙeeÛÙee efoceleeruee keâe Deeues veener?’’ (46-53)
lÙeeves DeeheuÙee je°^euee nuekesâ mecepeues DeeefCe lÙeebveer lÙeeÛes cnCeCes ceevÙe kesâues,
JeemleefJekeâle: les neslesÛe DeJe%eekeâejer ueeskeâ.9 mejlesMesJešer pesJne lÙeebveer Deecneuee ›eâesefOele kesâues
lesJne Deecner lÙeebÛÙeeJej met[ GieefJeuee DeeefCe lÙeebvee Skeâef$ele yeg[Jetve šekeâues. DeeefCe veblejÛÙee
ueeskeâebmee"er De«eieeceer Je yeesOeØeo GoenjCe yeveJetve mees[ues. (54-56)
DeeefCe pÙee#eCeer cejÙece heg$e (De.) Ûes GoenjCe efoues iesues, legceÛÙee ueeskeâmecetneves lÙeeJej
nemÙekeâuueesU ceepeefJeuee. DeeefCe cnCet ueeieues keâer DeeceÛes GheemÙe Ûeebieues Deensle keâer lees? 10
ns GoenjCe lÙeebveer legceÛÙeemeceesj kesâJeU efJeleb[Jeeoemee"er DeeCeues Deens. JemlegefmLeleer DeMeer Deens
9) Ùee ueneveMee JeekeäÙeele Skeâ Heâej cees"s melÙe meebefieleues iesues Deens. pesJne SKeeoe ceveg<Ùe SKeeÅee
osMeele Deeheueer efvejbkegâMe meòee ÛeeueefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees Je lÙeemee"er GIe[ GIe[ njleNnsÛÙee
Ûeeueer KesUt ueeielees, meJe& ØekeâejÛeer ueyee[er DeeefCe kegâefšuelee Je HeâmeJesefiejerÛee GheÙeesie keâjlees,
KeguÙee yeepeejele efve‰sÛÙee Kejsoer efJe›eâerÛee GÅeesie ÛeeueefJelees Je efJekeâle Iesleues peele veener lÙeebvee
efyeveOeemleheCes ÚUlees Je heeÙeoUer leg[efJelees, lesJne lees leeW[eves pejer ner iees° GÛÛeejle vemeeJee
lejerheCe DeeheuÙee ke=âleerves lees ØelÙe#eele Demes oeKeJetve oslees keâer JeemleefJekeâheCes lees Ùee osMeeleerue
JeeefmeÙeebvee, yeewefækeâ, veweflekeâ DeeefCe heew®<eeÛÙee °erves nuekeâš mecepelees DeeefCe lÙeebÛÙeemebyebOeer
lÙeeves Demes cele yeveefJeues Deens keâer ceer Ùee cetKe&, efve‰enerve DeeefCe Yeskeâ[ ueeskeâebvee nJes eflekeâ[s
JeUJetve vesT Mekeâlees. ceie pesJne lÙeeÛÙee keäèhlÙee ÙeMemJeer "jleele Je osMeeleerue efveJeemeer
lÙeeÛÙeeheg{s ueesšebieCe Ieeuetve lÙeeÛes oeme yeveleele lesJne DeeheuÙee ke=âleerves les Demes efm eæ keâjleele
keâer lÙee KeJeermeeves lÙeebvee pes keâener mecepeues nesles KejesKej les lemesÛe Deensle. lÙee ueeskeâebÛÙee DeMee
Deheceeefvele efmLeleerle ÙesCÙeeÛes Kejs keâejCe cnCepes cegUeleÛe les ueeskeâ ‘DeJe%eekeâejer’ Demeleele.
10) Ùee Deieesoj DeeÙele ›eâ. 45 ceOÙes ner iees° meebefieleueer Deens keâer ‘legceÛÙee hetJeea pes Øesef<ele nesTve
iesues Deensle, lÙee meJeeËvee efJeÛee¤ve hene, keâeÙe Deecner hejce ke=âheeUt F&ÕejeefMeJeeÙe keâener Flej
GheemÙeosKeerue "jefJeues nesles keâer lÙeebÛeer yeboieer kesâueer peeJeer?’ ns Yee<eCe pesJne
cekeäkeâeJeeefmeÙeebmeceesj nesle nesles lesJne Skeâe ceeCemeeves šerkeâe kesâueer keâer Denes ceneMeÙe, ef¡emleer
ueeskeâ cejÙece (De.) ÛÙee heg$eeuee F&ÕejeÛee heg$e ceevetve lÙeeÛeer Gheemevee keâjleele keâer veener? ceie
DeeceÛesÛe GheemÙe JeeF&š keâe? Demes GoenjCe Øemlegle neslee#eCeerÛe DeßeæeJebleebÛÙee peceeJeele
cees"Ÿeeves nMee efhekeâuee DeeefCe ÙeeÛes keâeÙe Gòej Deens? DeMee Iees<eCee meg¤ PeeuÙee.
De]pe]pegKe®Heâ 43 612 heeje 25
keâer ns DeensleÛe Yeeb[Keesj ueeskeâ. cejÙece heg$e (De.) ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veJnlee keâer Skeâ oeme
neslee pÙeeuee Deecner Deveg«eefnle kesâues DeeefCe yeveerFœeeF&uemee"er lÙeeuee DeeceÛÙee meeceLÙee&Ûee Skeâ
vecetvee yeveefJeues. Deecner pej FefÛÚues lej legceÛÙeeheemetve F&Meotle efvecee&Ce ke⤠les he=LJeerJej legceÛes
GòejeefOekeâejer nesleerue DeeefCe lees (DeLee&le cejÙece heg$e) JeemleefJekeâle: hegve®lLeeveeÛeer Skeâ KetCe
nesÙe, cnCetve legcner lÙeele mebMeÙe ke⤠vekeâe11 DeeefCe ceePes cnCeCes ceevÙe keâje, neÛe mejU ceeie&
Deens, Demes Ie[t veÙes keâer Mewleeveeves legcneuee lÙeeheemetve jesKeeJes, lees legceÛee GIe[ Me$et Deens.
DeeefCe pesJne F&mee (De.) mhe° mebkesâle IesTve Deeuee neslee lesJne lees cnCeeuee neslee keâer, ‘‘ceer
legceÛÙeepeJeU efJeJeskeâ IesTve Deeuees Deens, DeeefCe DeMee keâejCeemleJe Deeuesuees Deens keâer legcneJej
lÙee keâener iees°eRÛÙee nkeâerieleeRÛee Gueie[e keâjeJee, pÙeele legcner celeYeso oMe&Jeerle Deenele. cnCetve
legcner DeuueenÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe ceePes Dee%eeheeueve keâje. JemlegefmLeleer DeMeer Deenskeâer
DeuueenÛe ceePee heeuevekeâlee& Deens DeeefCe legceÛee megæe. lÙeeÛeerÛe legcner Gheemevee keâje, neÛe
mejU ceeie& Deens.’’12 hejbleg (lÙeeÛeer DeMeer mhe° efMekeâJeCe Demeleeveemegæe) ueeskeâebveer Deeheehemeeble
11) Demeener DevegJeeo nesT Mekeâlees ‘lees Øe}ÙeeÛÙee ceeefnleerÛes Skeâ meeOeve Deens’ Ùee ef"keâeCeer Demee
ØeMve efvecee&Ce neslees keâer hewiebyej ÙesMet (De.) Ùeebvee keâÙeeceleÛeer efveMeeCeer DeLeJee Øe}ÙeeÛÙee
ceeefnleerÛes meeOeve keâesCelÙee DeLee&ves meebefieleues iesues Deens? yengleskeâ Yee<Ùekeâej cnCeleele keâer
ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle npejle F&mee-ÙesMet (De.) ÙeebÛes hegvejeieceve Deens, ÙeeÛeer Jeelee& cees"Ÿee ØeceeCeele
noermeerle Deeuesueer Deens. hejbleg meojnt DeeÙele veblejÛeer DeeÙele heenlee Demee DeLe& keâjlee Ùesle veener.
lÙeebÛes hegvejeieceve lej Øe}ÙeeÛÙee ceeefnleerÛes meeOeve kesâJeU DeMeeÛe ueeskeâebmee"er "¤ Mekeâles pes lÙee
keâeUele ceewpeto Demeleerue efkebâJee lÙeeveblej pevceleerue. cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebmee"er yejs lees
ceeefnleerÛes meeOeve keâmes "¤ Mekeâle neslee keâer lÙeebvee mebyeesOetve Demes cnCeCes ÙeesiÙe "jues Demeles
‘cnCetve legcner Ùeele Mebkeâe IesT vekeâe?’ cnCetve DeeceÛÙeepeJeU, keâener Flej Yee<Ùekeâejebveer pes Yee<Ùe
kesâues Deens lesÛe yejesyej Deens. npejle F&mee-ÙesMet (De.) ÙeebÛes efJeveeyeeheeÛes pevceeme ÙesCes, ceeleerÉejs
lÙeebÛes he#eer yeveefJeCes DeeefCe ce=leebvee efpeJeble keâjCes Ùee iees°eRvee Øe}ÙeeÛÙee mebYeeJevesÛes Skeâ ØeceeCe
"jefJeues iesues Deens. F&ÕejeÛes Demes Heâcee&efJeCÙeeceeieerue nslet Demee keâer, pees F&Õej efheleeefJevee cetue
efvecee&Ce ke⤠Mekeâlees, Je pÙee F&ÕejeÛee Skeâ oeme ceeleerÛÙee hegleàÙeele peerJe šeketâ Mekeâlees Je
ce=leebvee efpeJeble ke⤠Mekeâlees, lÙee F&Õejemee"er yejs legcner ner iees° keâe DeMekeäÙe ceevelee keâer lees
legcneuee DeeefCe meJe& ceeveJeebvee ce=lÙetveblej hegvne efpeJeble keâjerue.
12) cnCepes ef¡emleer ueeskeâ Jeešsue les keâjerle Je yeesuele jenes, npejle F&mee (De.) Ùeebveer mJele: keâOeer Demes
cnšues veJnles keâer ceer F&Õej Deens efkebâJee F&ÕejeÛee heg$e Deens Je legcner ceePeer Gheemevee keâje, lej Flej
meJe& Øesef<eleebÛes pes DeeJeenve nesles Je Deelee pÙeeÛes hewiebyej cegncceo (me.) legcneuee DeeJeenve keâjerle
Deensle, lesÛe lÙeebÛesner DeeJeenve nesles.
De]pe]pegKe®Heâ 43 613 heeje 25
celeYeso oMe&efJeues,13 lej efJeveeMe Deens DevÙeeÙe keâjCeeNÙee lÙee ueeskeâebÛee ÙeeleveeceÙe efMe#esÛÙee
efoJeMeer. (57-65)
keâeÙe ns ueeskeâ Deelee kesâJeU Ùee iees°erÛÙee Øeleer#esle Deensle keâer Dekeâmceele ÙeebÛÙeeJej
hegve®lLeeve ÙeeJes DeeefCe Ùeebvee keâUtmegæe veÙes? lees efoJeme pesJne ÙesF&} F&MeYeer¤bJÙeefleefjòeâ Flej
meJe& efce$e SkeâceskeâeÛes Me$et yeveleerue. lÙee efoJeMeer lÙee ueeskeâebvee, pÙeebveer DeeceÛÙee JeÛeveebJej ßeæe
"sJeueer nesleer DeeefCe Dee%eeOeejkeâ yevetve jeefnues nesles, meebefieleues peeF&ue keâer, ‘‘ns ceePÙee oemeebvees,
Deepe legceÛÙeemee"er keâesCelesner YeÙe veener legcneuee keâesCelesner og:Ke efMeJeCeej veener. ØeefJe° Jne
mJeiee&ceOÙes, legcner DeeefCe legceÛÙee helveeR, legcneuee Deevebefole kesâues peeF&ue.’’ lÙeebÛÙeemeceesj
meesvÙeeÛÙee LeeUer DeeefCe hesues efHeâjefJeues peeleerue. DeeefCe ØelÙeskeâ cevehemeble Je Deekeâ<e&keâ Jemlet lesLes
GheueyOe Demesue. lÙeebvee meebefieleues peeF&ue, ‘‘legcner Deelee ÙesLes meowJe jeneue. legcner Ùee mJeiee&Ûes
Jeejme DeeheuÙee lÙee keâcee&cegUs yeveuee Deenele, pes legcner peieele keâjerle jeefnueele. legceÛÙeemee"er
ÙesLes efJehegue ØeceeCeeble HeâUHeâUeJeU GheueyOe Deens peer legcner Keeue.’’ Gjues DehejeOeer lej les
meowJe vejkeâeÛÙee Øekeâesheele iegjHeâšuesues jenleerue, keâOeerner lÙeebÛÙee Øekeâesheele Ieš nesCeej veener
DeeefCe les lÙeele efvejeMe he[uesues Demeleerue. lÙeebÛÙeeJej Deecner DevÙeeÙe kesâuee veener lej les mJele:Ûe
DeeheuÙeeJej DevÙeeÙe keâjerle jeefnues. les hegkeâejleerue, ‘‘ns ceeuekeâe,14 legPÙee heeuevekeâlÙee&ves
Deecneuee efvekeâeueele keâe{ues lej Ûeebieues nesF&ue.’’ lees Gòej osF&ue, ‘‘legcner DemesÛe he[tve jeneue,
Deecner legceÛÙeepeJeU melÙe IesTve Deeuees neslees hejbleg legceÛÙeehewkeâer heg<keâUMeebvee melÙeÛe DeefØeÙe
nesles.’’15 (66-78)
Ùee ueeskeâebveer SKeeos heeTue GÛeueCÙeeÛee efveCe&Ùe Iesleuee Deens keâeÙe?16 yejs lej ceie
Deecnermegæe Skeâ efveCe&Ùe Ieslees. keâeÙe Ùeebveer Demee mecepe keâ¤ve Iesleuee Deens keâer Deecner ÙeebÛÙee
ieghle iees°er DeeefCe ÙeebÛÙee keâeveiees°er Sskeâle veener? Deecner meJe&keâener Sskeâle Deenesle DeeefCe DeeceÛes
13) cnCepes Skeâe mecetneves lÙeebÛee Fvkeâej kesâuee lej efJejesOeele lÙee mecetneves Flekeâer meercee iee"ueer keâer
lÙeebÛÙeeJej DeveweflekeâheCes pevceeme ÙesCÙeeÛes DeeU ueeJeues. ogmeNÙee mecegneves lÙeebvee ceevÙe kesâues lej
ßeæsle yesÚtšheCes DeefleMeÙeesòeâer keâ¤ve lÙeebvee F&Õej ceevetve Iesleues. ceie Skeâe ceeveJeeÛes F&Õej
DemeCÙeeÛee ØeMve lÙee mecegnemee"er Flekesâ efJeÛekeâš keâes[s "jues keâer lÙeeÛee Gueie[e keâjlee keâjlee
lÙee mecetnele DeieefCele ieš efvecee&Ce Peeues.
14) ceeuekeâeves DeefYeØesle Deens vejkeâeÛee ØecegKe, pemes keâer Yee<eCeeÛÙee DeesIeeves mJele:Ûe JÙeòeâ nesle Deens.
15) vejkeâeÛÙee ØecegKeeÛes ns ‘JeÛeve’ keâer ‘Deecner legceÛÙeekeâ[s melÙe IesTve Deeuees neslees’ lemesÛe Deens
pemes SKeeoe MeemekeâerÙe DeefOekeâejer MeemeveeleHexâ yeesueleevee ‘Deecner’ Demee Meyo GÛÛeejlees Je
lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demes Demeles keâer DeeceÛÙee Meemeveeves ns keâece kesâues DeLeJee ne ngketâce efouee.
16) mebkesâle lÙee iees°erkeâ[s Deens pÙee kegâjwMeebÛes mejoej DeeheuÙee ieghle yew"keâerle DeuueenÛes hewiebyej
npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeefJe¤æ SKeeos efveCee&Ùekeâ heeTue GÛeueCÙeemee"er keâjerle nesles.
De]pe]pegKe®Heâ 43 614 heeje 25
otle ÙeebÛÙeepeJeU veeWo Iesle Deensle. (79-80)
Ùeebvee meebiee, ‘‘pej KejesKej jnceeve (hejceoÙeeUt) Ûeer SKeeoer mebleleer Demeleer lej
meJeeËÛÙee Deieesoj Gheemevee keâjCeeje ceerÛe Demelees. ‘‘heefJe$e Deens DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee Meemekeâ
DeMe& (jepeefmebnemeve) Ûee mJeeceer, lÙee meJe& iees°eRheemetve pes ns ueeskeâ lÙeeÛÙee mebyebefOele keâjleele.
"erkeâ, Ùeebvee DeeheuÙee efceLÙee keâuhevesle ieke&â DeeefCe DeeheuÙee KesUeble ceie> jent Åee, ÙesLeheeJeslees keâer
ns Deeheuee lees efoJeme heenleerue pÙeeÛes Ùeebvee YeÙe oeKeefJeues peele Deens. (81-83)
leesÛe Skeâše DeekeâeMeeblener F&Õej Deens DeeefCe he=LJeerJejner F&Õej, DeeefCe leesÛe yegefæceeve
DeeefCe meJe&%e Deens. Heâej GÛÛe Je ßes‰lej Deens lees pÙeeÛÙee leeyÙeele he=LJeer Je DeekeâeMeebÛes Je lÙee
ØelÙeskeâ JemletÛes jepÙe Deens pes he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee ojcÙeeve Dee{Ules. DeeefCe leesÛe
hegve®lLeeveeÛÙee IeškesâÛes %eeve "sJelees. DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s legcner meJe& hejleefJeues peeCeej Deenele.
(84-85)
lÙeeuee mees[tve ns ueeskeâ pÙeebÛee OeeJee keâjleele les keâesCelÙeener efMeHeâejmeerÛee DeefOekeâej
yeeUiele veenerle, ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer SKeeÅee ceeefnleerÛÙee DeeOeejs melÙeeÛeer mee#e osleerue.17
(86)
DeeefCe pej legcner Ùeebvee efJeÛeejues keâer Ùeebvee keâesCeer efvecee&Ce kesâues Deens lej ns mJele:
cnCeleerue keâer Deuueenves.18 ceie keâes"tve ns HeâmeefJeues peele Deensle, MeheLe Deens hewiebyej (me.) ÛÙee
Ùee keâLeveeÛeer keâer ns heeuevekeâlÙee&, ns les ueeskeâ nesle pes ceevÙe keâjerle veenerle.19
(87-88)
yejs, ns veyeer (me.), ÙeebÛÙeekeâ[s ogue&#e keâje DeeefCe meebiee keâer meueece legcneuee, ueJekeâjÛe
Ùeebvee keâUtve ÙesF&ue. (89)
17) cnCepes SKeeoe ceveg<Ùe pej Demes cnCelees keâer lÙeeves pÙee JÙeòeâeRvee GheemÙe yeveefJeuesues Deens, les
efveef§eleheCes efMeHeâejmeerÛes DeefOekeâej yeeUieleele Je nJes lÙeeuee les ceeHeâer efceUJetve osJ et Mekeâleele,
Flekesâ yeU lÙeebvee meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ÙesLes Øeehle Deens lej lÙeeves meebieeJes keâer keâeÙe lees %eeveeÛÙee
DeeOeejeJej Ùee iees°erÛes melÙeeefOeef‰le DemeCÙeeÛeer mee#e osT Mekeâlees?
18) Ùee DeeÙeleerÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer, pej legcner Ùeebvee efJeÛeejues keâer Kegö Ùeebvee keâesCeer
efvecee&Ce kesâues Deens lej cnCeleerue keâer Deuueenves. ogmeje Demee keâer pej legcner Ùeebvee efJ eÛeejues keâer
legceÛÙee Ùee GheemÙeebÛee efvecee&Cekeâlee& keâesCe Deens lej ns cnCeleerue keâer Deuueen.
19) DeLe& Demee keâer MeheLe Deens hewiebyejeÛÙee Ùee JeÛeveeÛeer keâer ‘ns hee}vekeâlÙee&, ns les ueeskeâ Deensle pes
ceevÙe keâjerle veenerle’ efkeâleer efJeefÛe$e Deens Ùee ueeskeâebÛeer HeâmeJeCetkeâ keâer mJele:Ûe ceevÙe keâjleele keâer
ÙeebÛee Je ÙeebÛÙee osJeebÛee efvecee&Cekeâlee& meJeexÛÛe DeuueenÛe Deens lejerheCe efvecee&CekeâlÙee&uee mees[tve
efveefce&leerÛÙeeÛe GheemevesÛee Dee«en keâjerle Deensle.
DeodogKeeve 44 615 heeje 25
44 metjn Deodo]Keeve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 59)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neceerÓÓce. MeheLe Deens Ùee GppJeue «ebLeeÛeer keâer Deecner Ùeeuee Skeâe DelÙeble
keâuÙeeCekeâejer Je mece=æMeeueer je$eerle DeJelejuee Deens.1 keâejCe Deecner ueeskeâebvee meeJeOe
keâjCÙeeÛee Fjeoe yeeUiele neslees. ner leer je$e nesleer pÙeele ØelÙeskeâ ceeceuÙeeÛee efJeJeskeâhetCe&
efveCe&Ùe DeeceÛÙee Dee%esves meeoj kesâuee peelees.2 Deecner Skeâ Øesef<ele hee"efJeCeej neslees, legPÙee
heeuevekeâlÙee&Ûeer ke=âhee cnCetve, efveef§eleheCes leesÛe meJe&keâener SskeâCeeje DeeefCe peeCeCeeje Deens,
DeekeâeMeebÛee Je he=LJeerÛee heeuevekeâlee& DeeefCe lÙee ØelÙeskeâ JemletÛee heeuevekeâlee& peer DeekeâeMeebÛÙee
Je he=LJeerÛÙee ojcÙeeve Deens, pej legcner ueeskeâ KejesKej efJeÕeeme yeeUieCeejs Demeeue. keâesCeerner
lÙeeÛÙeeJÙeefleefjòeâ GheemÙe veener,3 leesÛe peerJeve Øeoeve keâjlees DeeefCe leesÛe ce=lÙet oslees. legceÛee
heeuevekeâlee& DeeefCe legceÛÙee lÙee hetJe&peebÛee heeuevekeâlee& pes hetJeea nesTve iesues Deensle. (hejbleg Kejs
heenlee Ùee ueeskeâebvee efJeÕeeme veener) lej ns DeeheuÙee Mebkesâle «emle, KesUle Deensle. (1-9)
"erkeâ, lej Øeleer#ee keâje lÙee efoJemeeÛeer pesJne mhe° Oetjemeceeve Demeuesues DeekeâeMe
ÙesF&ue DeeefCe les ueeskeâebJej hemejsue, ner Deens ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee. (Deelee cnCeleele keâer), ‘‘ns
heeuevekeâlÙee&, DeecneJe¤ve ne Øekeâeshe otj keâj, Deecner ßeæe "sJelees.’’4 ÙeebÛeer ieHeâuele kegâ"ueer
otj nesles? ÙeebÛeer efmLeleer lej DeMeer Deens keâer ÙeebÛÙeepeJeU lespemJeer Øesef<ele5 Deeuee, lejermegæe
ns lÙeeÛÙeekeâ[s JeUues veenerle DeeefCe cnšues keâer, ‘‘ne lej efçekeâefJe}s}e-he{efJeuesuee Jes[mej
Deens.’’ Deecner peje Øekeâeshe nšefJelees, legcner ueeskeâ hegvne lesÛe keâener keâjeue pes hetJeea keâjerle
neslee. pÙeeefoJeMeer Deecner cees"e DeeIeele ke⤠lees efoJeme Demesue pesJne Deecner legceÛÙeeJej met[
GieJet. (10-16)
1) DeefYeØesle ‘uewuelegue keâõ’ Deens. ‘uewuelegue keâõ’ cnCepes jcepeeve ceefnvÙeeleerue MesJešÛÙee one
efoJeMeebleerue efJe<ece leejKeebleueer Skeâ je$e. lÙeeÛe je$eer kegâjDeeveeÛes DeJelejCe meg¤ Peeues.
2) ÙeeJe¤ve Demes keâUles keâer meJeexÛÛe DeuueenÛÙee jepÙeJÙeJemLesle ner Skeâ DeMeer je$e Deens pÙeele lees,
JÙeòeâer, je°^s DeeefCe osMeebÛÙee YeeiÙeeÛes Hewâmeues keâ¤ve DeeheuÙee HeâefjMlÙeebÛÙee mJeeOeerve keâjlees,
ceie les ÙeeÛe HewâmeuÙeevegmeej DebceueyepeeJeCeer keâjerle Demeleele.
3) ‘GheemÙe’ves DeefYeØesle Deens Keje GheemÙe. lÙeeÛee nkeäkeâ Demee keâer lÙeeÛeer Gheemevee (yeboieer Je Yeòeâer)
kesâueer peeJeer.
4) Ùee DeeÙeleer DeeefCe DeeÙele ›eâ. 16 ceOÙes Øe}ÙeeÛÙee ØekeâesheeÛee GuuesKe Deens lej DeeÙele ›eâ. 15
ceOÙes pÙee ØekeâesheeÛee GuuesKe Deens lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle, cekeäkeâeJeemeer Ùee DeeÙeleerÛÙee GlejCÙeeÛÙee
keâeUele pÙee og<keâeUele meehe[ues nesles, les og<keâeUer Øekeâeshe nesÙe.
5) DeLee&le Demee Øesef<ele pÙeeÛes Øesef<ele nesCes ØelÙe#ele: Øekeâš nesles.
DeodogKeeve 44 616 heeje 25
Deecner ÙeebÛÙeehetJeea efHeâjDeewveÛÙee ueeskeâmecetneuee DeMeeÛe keâmeesšerle Ieeleues Deens.
lÙeeÛÙeepeJeU Skeâ DelÙeble meppeve Øesef<ele Deeuee, DeeefCe lees cnCeeuee, ‘‘DeuueenÛÙee
oemeebvee ceePÙee nJeeueer keâje, ceer legceÛÙeemee"er Skeâ efJeÕemeveerÙe Øesef<ele Deens.
DeuueenÛÙeeefJe¤æ efMejpeesjer ke⤠vekeâe. ceer legceÛÙeemeceesj (DeeheuÙee efveÙegòeâerÛeer) mhe°
meveo Øemlegle keâjlees. DeeefCe ceer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes Je legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûes DeeßeÙe
Iesleuesues Deens Ùeeheemetve keâer legcner ceePÙeeJej Dee›eâcekeâ JneJes. pej legcner ceePes cnCeCes Sskeâle
vemeeue lej ceePÙeeJej nele šekeâCÙeeheemetve otj jne.’’ mejlesMesJešer lÙeeves DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûee OeeJee kesâuee keâer ns ueeskeâ DehejeOeer Deensle. (Gòej efoues iesues), ‘‘"erkeâ, lej
jeleesjele ceePÙee oemeebvee IesTve efveIetve pee legcne ueeskeâebÛee hee"ueeie kesâuee peeF&ue. mecegõeuee
lÙeeÛÙee efmLeleerle ceeskeâUs mees[. ns mebhetCe& ue<keâj yeg[Ceej Deens.’’ efkeâlÙeskeâ GÅeeves Je Pejs
DeeefCe Mesles Je JewYeJeMeeueer jepeJee[s nesles pes les mees[tve iesues Je efkeâleerlejer efJeueemeeÛee mejbpeece
pÙeele les efJeueeme keâjerle Demele, lÙeebÛÙee hee"erceeies lemeeÛe he[tve jeefnuee. Demee Peeuee lÙeebÛee
MesJeš DeeefCe Deecner ogmeNÙeebvee Ùee JemletbÛes Jeejme yeveefJeues ceie vee DeekeâeMe lÙeebÛÙeemee"er
j[ues Je vee he=LJeer, DeeefCe Lees[erMeer meJe[megæe lÙeebvee efoueer iesueer veener. DeMee Øekeâejs
yeveerFœeeF&uevee Deecner DelÙeble Deheceeveemheo Ùeelevee osCeeNÙee efHeâjDeewveheemetve cegòeâer efoueer,
pees ceÙee&osheueerkeâ[s peeCeeNÙeebhewkeâer KejesKejÛe cees"e GuuebIevekeâejer ceveg<Ùe neslee. DeeefCe lÙeebÛeer
efmLeleer peeCetve lÙeebvee peieeÛÙee Flej ueeskeâmecetneJej ØeeOeevÙe efoues, DeeefCe lÙeebvee Demes mebkesâle
oeKeefJeues pÙeeceOÙes GIe[ hejer#ee nesleer. (17-33)
ns ueeskeâ cnCeleele, ‘‘DeeceÛÙee heefnuÙee ce=lÙetefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veener, lÙeeveblej
ogmeNÙeeboe Deecner G"efJeues peeCeej veener pej legcner Kejs Demeeue lej G"Jetve DeeCee DeeceÛÙee
Jee[Je[erueebvee.’’ ns ßes‰lej Deensle keâer legyyeDeÛes6 je°^ DeeefCe lÙeeÛÙee hetJeeaÛes ueeskeâ? Deecner
lÙeebvee ÙeeÛe keâejCeemleJe ve° kesâues keâer les DehejeOeer yeveues nesles. ns DeekeâeMe Je he=LJeer DeeefCe
lÙeebÛÙee ojcÙeeveeleerue Jemlet Deecner keâener KesU cnCetve yeveefJeuÙee veenerle. Ùeebvee Deecner
melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâues Deens hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe peeCele veenerle. Ùee meJeeËÛÙee
G"efJeCÙeemee"er "juesueer JesU efveCe&ÙeeÛee efoJeme Deens. lees efoJeme pesJne SKeeoe efvekeâš mvesner
DeeheuÙee efvekeâš mvesnerÛÙee keâesCelÙeener GheÙeesieer he[Ceej veener DeeefCe keâes"tvener Je keâmeueerner
ceole lÙeebvee heesnÛeCeej veener, ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer DeuueenvesÛe SKeeÅeeJej oÙee keâjeJeer, lees
peyejomle DeeefCe hejceke=âheeUt Deens. (34-42)
6) ‘legyyeDe’ efncewj JebMeerÙe jepeebÛes GheveeJe nesles, pemes efkeâmeje, kewâmej, efHeâjDeewve F. GheveeJes efJeefJeOe
osMeebÛÙee jepeebmee"er efJeMes<e jeefnues Deensle. efncewj JebMeerÙe ueeskeâ meyee je°^eÛÙee Skeâe MeeKesMeer
meyebefOele nesles DeeefCe MelekeâevegMelekesâ Dejyemleeveele ns jepes cnCetve jeefnues.
DeodogKeeve 44 617 heeje 25
pekeäketâceÛes Je=#e iegvnsieejebÛes KeeÅe Demesue, lesueeÛÙee GkeâUerØeceeCes, heesšeble les
DeMeeØekeâejs GkeâUsue pemes GkeâUles heeCeer GmeUle Demeles, ‘‘Oeje Ùeeuee DeeefCe HeâjHeâšle vÙee
Ùeeuee vejkeâeÛÙee ceOeesceOe. DeeefCe Deeslee ÙeeÛÙee [eskeäÙeeJej GkeâUlÙee heeCÙeeÛee Øekeâeshe. ÛeeKe
ÙeeÛeer ÛeJe, cees"e peyejomle mevceeveveerÙe ceveg<Ùe Deensme let. ner leerÛe iees° Deens efpeÛÙee
ÙesCÙeele legcner ueeskeâ Mebkeâe yeeUiele neslee.’’ (43-50)
F&MeYeer¤ ueeskeâ MeebleerÛÙee mLeUer Demeleerue. GÅeeveele Je PeNÙeeble, leuece jsMeerce Je
pejleejer JeŒes heefjOeeve keâ¤ve meceesjemeceesj yemeues Demeleerue, Demes Demesue lÙeebÛes JewYeJe.
DeeefCe Deecner ieesNÙeeheeve ce=ieveÙeveer efŒeÙeeMeer lÙeebÛÙee pees[Ÿee yeveJet. lesLes les meceeOeevehetJe&keâ
njleNnsÛÙee ÛeefJe° Jemlet ceeieleerue. lesLes ce=lÙetÛeer ÛeJe les keâOeerner IesCeej veenerle. yemme, peieele
pees ce=lÙet Deeuee leesÛe Deeuee. DeeefCe Deuueen DeeheuÙee cesnsjyeeveerves lÙeebvee vejkeâeÛÙee
Øekeâesheeheemetve JeeÛeJeerue. nsÛe cees"s ÙeMe nesÙe. (51-57)
ns hewiebyej (me.), Deecner Ùee «ebLeeuee legceÛÙee Yee<esle megueYe yeveefJeues Deens pesCeskeâ¤ve
Ùee ueeskeâebveer GheosMe IÙeeJee. Deelee legcnerner Øeleer#ee keâje DeeefCe nsosKeerue Øeleer#esle Deensle.
(58-59)
DeuedpeeefmeÙend 45 618 heeje 25
45 metjn DeuedpeeefmeÙend
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 37)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neceerÓÓce. Ùee «ebLeeÛes DeJelejCe Deuueenkeâ[tve Deens pees peyejomle DeeefCe yegefæceeve
Deens. (1-2)
JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer, DeekeâeMeeble Je he=LJeerle DeieefCele mebkesâle Deensle ßeæe
"sJeCeeNÙeebmee"er DeeefCe legceÛÙee mJele:ÛÙee efveefce&leerle, DeeefCe lÙee peveeJejeble pÙeebvee Deuueen
(he=LJeerJej) hemejJeerle Deens, cees"s mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes efJeÕeeme keâjCeejs Deensle,
DeeefCe je$e Je efoJemeebleerue Heâjkeâ Je efYeVelesle, DeeefCe lÙee GhepeerefJekesâle peer Deuueen
DeekeâeMeebletve GlejefJelees, efleÛÙeeÉejs ce=le peefceveeruee efpeJeble keâjlees. DeeefCe JeeNÙeeÛÙee YeüceCeeble
heg<keâUmes mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes yegæerÛee GheÙeesie keâjleele. ns DeuueenÛes mebkesâle
Deensle pÙeebÛes Deecner legceÛÙeemeceesj "erkeâ"erkeâ JeCe&ve keâjerle Deenesle. Deelee MesJešer Deuueen
DeeefCe lÙeeÛÙee JeÛeveebveblej DevÙe keâesCeleer iees° Deens efpeÛÙeeJej ns ueeskeâ ßeæe "sJeleerue.
(3-4)
efJeveeMe Deens lÙee ØelÙeskeâ Keesšej[Ÿee, ogjeÛeejer ceeCemeemee"er, pÙeeÛÙeemeceesj
DeuueenÛÙee JeÛeveebÛes he"Ce nesles DeeefCe lees les Sskeâlees, ceie hetCe& ieJee&efveMeer DeeheuÙee
melÙeeÛÙee FvkeâejeJej DeMeeØekeâejs De[tve yemelees peCetkeâener lÙeeves les SskeâuesÛe veenerle. DeMee
ceeCemeeuee ÙeeleveeoeÙekeâ ØekeâesheeÛeer MegYeJeelee& SskeâJee. DeeceÛÙee mebkesâleebhewkeâer SKeeoer iees°
pesJne lÙeeuee keâUles lesJne lees efleuee LeósÛee efJe<eÙe yeveefJelees. DeMee meJe& ueeskeâebmee"er
Deheceevepevekeâ Øekeâeshe Deens. lÙeebÛÙeeheg{s vejkeâ Deens. pes keâener lÙeebveer peieele keâceefJeues Deens
lÙeehewkeâer keâesCeleerner Jemlet lÙeebÛÙee keâesCelÙeener GheÙeesieer he[Ceej veener, lÙeebÛes les Jeeueermegæe
lÙeebÛÙeemee"er keâener ke⤠MekeâCeej veenerle; pÙeebvee lÙeebveer Deuueenuee mees[tve Deeheues mebj#ekeâ
yeveJetve "sJeues Deens, lÙeebÛÙeemee"er ceneve Øekeâeshe Deens. (5-10)
ne kegâjDeeve meJe&mJeer ceeie&oMe&ve Deens, DeeefCe lÙee ueeskeâebmee"er YeÙebkeâj ÙeeleveeoeÙekeâ
Øekeâeshe Deens pÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes mebkesâle ceeveCÙeeme vekeâej efouee. (11)
lees DeuueenÛe lej Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er mecegõeme DeOeerve kesâues pesCeskeâ¤ve lÙeeÛÙee
ngketâceeves veewkeâe lÙeeÛÙeele Ûeeueleerue DeeefCe legcner lÙeeÛee ke=âheeØemeeo MeesOeeJee Je ke=âle%e yeveeJes.
lÙeeves he=LJeer Je DeekeâeMeebleerue meJe&Ûe Jemlet legceÛÙee DeOeerve kesâuÙee. meJe&keâener DeeheuÙee
DeuedpeeefmeÙend 45 619 heeje 25
peJeUtve,1 Ùeele cees"s mebkesâle Deensle lÙee ueeskeâebmee"er pes iebYeerjleehetJe&keâ efJeÛeej keâjCeejs
Deensle. (12-13)
ns hewiebyej (me.), ßeæeJebleebvee meebiee keâer pes ueeskeâ Deuueenkeâ[tve JeeF&š efoJeme
ÙesCÙeeÛeer keâmeueerner mebYeeJevee ceeveerle veenerle, lÙeebÛÙee ke=âlÙeebkeâ[s ogue&#e keâje pesCeskeâ¤ve
Deuueenves Kegö Skeâe mecegneuee lÙeeÛÙee keâceeF&Ûee yeouee ÅeeJee. pees keâesCeer melke=âlÙes keâjerue
mJele:mee"erÛe keâjerue, DeeefCe pees JeeF&š keâjerue lees mJele:Ûe lÙeeÛes og<heefjCeece Yeesiesue. veblej
peeÙeÛes lej meJeeËvee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[sÛe Deens. (14-15)
ÙeehetJeea yeveerFœeeF&uevee Deecner «ebLe Je ngketâce DeeefCe Øesef<elelJe Øeoeve kesâues nesles. lÙeebvee
Deecner Gòece peerJevemeeceg«eerves Gheke=âle kesâues. peieYejeleerue ueeskeâebJej lÙeebvee ßes‰lJe Øeoeve
kesâues, DeeefCe Oecee&ÛÙee yeeyeleerle lÙeebvee mhe° DeeosMe efoues. ceie pes celeYeso lÙeebÛÙee ojcÙeeve
GÆJeues les (De%eeveecegUs veJns lej) %eeve Øeehle PeeuÙeeveblej GÆJeues DeeefCe ÙeecegUs Peeues keâer
les Deeheehemeeble Skeâ ogmeNÙeeJej DeeieUerkeâ ke⤠FefÛÚle nesles, Deuueen hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer lÙee ceeceuÙeebÛes efveCe&Ùe osF&ue pÙeele les celeYeso oMe&Jeerle jeefnues Deensle, Ùeeveblej
Deelee ns hewiebyej (me.), Deecner legcneuee Oecee&ÛÙee yeeyeleerle Skeâe mhe° jepeceeiee& (MejerDele)
Jej keâeÙece kesâues Deens. cnCetve legcner lÙeeJej Ûeeuee DeeefCe lÙee ueeskeâebÛÙee FÛÚsÛes DevegmejCe
ke⤠vekeâe pÙeebvee %eeve veener. DeuueenÛÙee efJe¤æ les legceÛÙee keâenerner GheÙeesieer he[t Mekeâle
veenerle.2 DelÙeeÛeejer ueeskeâ SkeâceskeâebÛes meeLeeroej Deensle, F&MehejeÙeCeebÛee meeLeeroej Deuueen
Deens. ns [esUmeebÛes ØekeâeMe Deensle meJe& ueeskeâebmee"er DeeefCe ceeie&oMe&ve DeeefCe ke=âhee Deens lÙee
ueeskeâebmee"er pes efJeÕeeme keâjleerue. (16-20)
keâeÙe les ueeskeâ pÙeebveer Deheke=âlÙes kesâueer Deensle, Demee mecepe keâ¤ve yemeues Deensle keâer
Deecner lÙeebvee, DeeefCe ßeæeJebleebvee Je melke=âlÙes keâjCeeNÙeebvee Skeâmeceeve yeveJet keâer lÙeebÛes efpeCes
Je cejCes SkeâmeejKes JneJes? Heâej JeeF&š ngketâce Deens pes ns ueeskeâ ueeJeerle Deensle. Deuueenves
lej DeekeâeMeebvee Je he=LJeeruee melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâues Deens, DeeefCe DeMeemee"er kesâues Deens
1) ÙeeÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer DeuueenÛes ns ye#eerme, peieeleerue yeeoMeenebÛÙee
yeef#emeermeejKes veener pes jÙelekeâ[tve Jemetue kesâuesueer mebheòeer jÙelehewkeâerÛe keâener ueeskeâebvee Øeoeve
keâjleele lej me=°erleerue Ùee meJe& osCeiÙee Deuueenves mJele:Ûe efvecee&Ce kesâuesuÙee Deensle Je lÙeeves
DeeheuÙeekeâ[tve lÙee ceeveJeeuee Øeoeve kesâuÙee Deensle. ogmeje Demee keâer Ùee osCeiÙeebÛÙee efveefce&leerle
kegâCeer DeuueenÛee Yeeieeroejner veener Je lÙee osCeiÙeebvee ceeveJeemee"er JeMeerYetle keâjCÙeele DevÙe
kegâCee JÙeòeâerÛee menYeeiener veener. Skeâše DeuueenÛe lÙeebÛee efvecee&Cekeâlee& Deens Je lÙeevesÛe
mJele:keâ[tve lÙee osCeiÙee ceeCemeeuee Øeoeve kesâuÙee Deensle.
2) cnCepes legcner pej Ùeebvee Keg<e keâjCÙeemee"er DeuueenÛÙee Oecee&le keâesCelÙeener ØekeâejÛee HesâjHeâej
keâjeue lej legcneuee DeuueenÛÙee hekeâ[erheemetve les JeeÛeJet MekeâCeej veenerle.
DeuedpeeefmeÙend 45 620 heeje 25
keâer ØelÙeskeâeuee lÙeeÛÙee keâceeF&Ûee yeouee efouee peeJee. ueeskeâebJej DevÙeeÙe keâoeefhe kesâuee peeCeej
veener. (21-22)
ceie keâeÙe legcner keâOeer lÙee ceeCemeeÛÙee efmLeleerÛeener efJeÛeej kesâuee pÙeeves DeeheuÙee
ceveesJeemevesuee Deeheuee GheemÙe yeveefJeuee, DeeefCe Deuueenves %eeve Demeleeveemegæe3 lÙeeuee
heLeYeü°lesle Hesâketâve efoues, DeeefCe lÙeeÛÙee ùoÙeeJej Je keâeveeJej ceesnj ueeJeueer DeeefCe lÙeeÛÙee
[esàÙeeJej he[oe Ieeleuee? DeuueenJÙeefleefjòeâ Deelee DevÙe keâesCe Deens pees lÙeeuee ceeie&oMe&ve
keâjerue? keâeÙe legcner ueeskeâ keâmeueener yeesOe Iesle veener? (23)
ns ueeskeâ cnCeleele keâer, ‘‘peerJeve kesâJeU nsÛe DeeceÛes peieeleerue peerJeve nesÙe, ÙesLesÛe
DeeceÛes cejCes Je peieCes Deens, DeeefCe keâeueÛe›eâeJÙeefleefjòeâ keâesCeleerner iees° veener peer Deecneuee
ve° keâjerue. JeemleefJekeâ Ùeeyeeyeleerle ÙeebÛespeJeU keâesCelesÛe %eeve veener. ns kesâJeU keâuhevesÛÙee
DeeOeejs Ùee iees°er keâjleele. DeeefCe pesJne DeeceÛeer mhe° JeÛeves Ùeebvee SskeâefJeueer peeleele lesJne
ÙeeÛÙeepeJeU keâesCeleener ÙegefòeâJeeo ÙeeefMeJeeÙe DemeCeej veener keâer G"Jetve DeeCee DeeceÛÙee
Jee[Je[erueebvee pej legcner Kejs Demeeue. ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, DeuueenÛe legcneuee
peerJeve Øeoeve keâjlees, ceie leesÛe legcneuee ce=lÙet osF&ue. ceie leesÛe legcneuee lÙee hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer Skeâef$ele keâjerue pÙeeÛÙee ÙesCÙeele keâesCeleener mebosn veener, hejbleg yengleskeâ ueeskeâ peeCele
veenerle. he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛes jepÙe DeuueenÛesÛe Deens, DeeefCe pÙee efoJeMeer
hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe ÙesTve "shesue lÙee efoJeMeer efceLÙeeJeeoer leesšŸeele Ùesleerue. (24-27)
lÙeeJesUer legcner ØelÙeskeâ mecetneuee ieg[Ies šsketâve he[uesues heeneue. ØelÙeskeâ mecetneuee nekeâ
efoueer peeF&ue keâer lÙeeves ÙeeJes Je Deeheueer ke=âefle-veeWo heeneJeer. lÙeebvee meebefieleues peeF&ue, ‘‘Deepe
legcne ueeskeâebvee lÙee ke=âlÙeebÛee yeouee efouee peeF&ue pees legcner keâjerle jeefnuee neslee. ner Deecner
leÙeej keâjefJeuesueer ke=âefle-veeWo Deens peer legceÛÙeeJej "erkeâ"erkeâ mee#e osle Deens, pes pes keâener
legcner keâjerle neslee, les Deecner efuenJeerle peele neslees.’’ ceie pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer nesleer
DeeefCe melke=âlÙes keâjerle jeefnues nesles, lÙeebvee lÙeebÛee heeuevekeâlee& DeeheuÙee ke=âhesle oeKeue keâjerue
DeeefCe nsÛe GppJeue ÙeMe Deens. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee neslee (lÙeebvee meebefieleues
peeF&ue), ‘‘ceePeer JeÛeves legcneuee SskeâefJeueer peele veJnleer keâeÙe? hejbleg legcner ieJe& kesâuee DeeefCe
DehejeOeer yevetve jeefnueele, DeeefCe pesJne meebefieleues peele nesles keâer DeuueenÛes JeÛeve
melÙeeefOeef‰le Deens Je hegve®lLeeveeÛÙee ÙesCÙeele keâesCeleerner Mebkeâe veener lesJne legcner meebiele
3) cetU Dejyeer Meyo ‘Depeuueentuueent Deuee Fueefceve’ Demes Deensle. Ùee MeyoebÛee Skeâ DeLe& Demee
nesT Mekeâlees keâer lees ceveg<Ùe efJeÉeve DemeleeveeosKeerue Deuueenkeâ[tve heLeYeü°lesle šekeâuee iesuee,
keâejCe lees ceveesJeemevesÛee oeme yeveuee neslee. ogmeje DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer Deuueenves
DeeheuÙee Ùee ceeefnleerÛÙee DeeOeejs keâer lÙeeves DeeheuÙee ceveesJeemevesuee Deeheuee F&Õej yeveefJeuesuee
Deens, lÙeeuee heLeYeü°lesle Hesâkeâues.
DeuedpeeefmeÙend 45 621 heeje 25
neslee keâer Deecneuee ceenerle veener keâer hegve®lLeeve keâeÙe Demeles, Deecner lej keâeneRMeer keâuheveeÛe
lesJe{er yeeUielees, Kee$eer Deecneuee veener.’’ lÙeeJesUer lÙeebÛÙeeJej lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛes Deefj°
GIe[ nesF&ue DeeefCe les lÙeeÛe iees°erÛÙee HesâNÙeele Ùesleerue efpeÛeer les efšbieue-šJeeUer keâjerle nesles.
DeeefCe lÙeebvee meebefieleues peeF&ue keâer, ‘‘Deepe Deecnermegæe lÙeeÛeØeceeCes legcneuee efJeme¤ve
peelees pÙeeØeceeCes legcner Ùee efoJemeeÛeer Yesš efJeme¤ve iesuee neslee. legceÛes ef"keâeCe Deelee vejkeâ
Deens DeeefCe keâesCeerner legcneuee ceole keâjCeeje veener. Demee legceÛee MesJeš ÙeecegUs Peeuee keâer
legcner DeuueenÛÙee mebkesâleebvee LeósÛee efJe<eÙe yeveefJele neslee DeeefCe Ssefnkeâ peerJeveeves legceÛeer
Heâmeiele kesâueer nesleer, cnCetve Deepe ns ueeskeâ vejkeâeceOetve keâe{uesner peeCeej veenerle DeeefCe
Ùeebvee meebefieleuesner peeCeej veener keâer #eceeÙeeÛevee keâ¤ve DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee ØemeVe
keâje.’’4 (28-35)
cnCetve ØeMebmee Deuueenmee"erÛe Deens pees he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛee mJeeceer DeeefCe
mekeâue peieJeeefmeÙeebÛee heeuevekeâlee& Deens. he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeeble cees"sheCee lÙeeÛÙeemee"erÛe
Deens DeeefCe leesÛe peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. (36-37)
4) ns MesJešÛes JeekeäÙe DeMee Mewueerle Deens pemes kegâCeer mJeeceer DeeheuÙee keâener mesJekeâebÛeer Kej[heóer
kesâuÙeeveblej Flejebvee mebyeesOetve meebielees keâer, ‘DeÛÚe, Deelee Ùee veeueeÙekeâebvee ner efMe#ee Deens.’
DeuedDend]keâeHeâ 46 622 heeje 26
46 metjn DeuedDend]keâeHeâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 35)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
neceerÓÓce. Ùee «ebLeeÛes DeJelejCe peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deuueenkeâ[tve Deens.
(1-2)
Deecner he=LJeeruee Je DeekeâeMeebvee DeeefCe lÙee meJe& Jemletbvee pÙee lÙeebÛÙee ojcÙeeve
Deensle, melÙeeefOeef‰le DeeefCe Skeâe efJeefMe° cegoleerÛÙee efveef§eleermen efvecee&Ce kesâues Deens. hejbleg
ns DeßeæeJeble ueeskeâ lÙee JemlegefmLeleerheemetve leeW[ efHeâjJetve Deensle pÙeeheemetve Ùeebvee meeJeOe kesâues
iesues Deens. (3)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee meebiee, ‘‘keâOeer legcner [esUs GIe[tve heeefnues keâer lÙee JÙeòeâer
Deensle lejer keâesCe keâer Deuueenuee mees[tve pÙeebÛee OeeJee legcner keâjlee? peje ceuee oeKeJee lej
Kejs keâer peefceveerle lÙeebveer keâeÙe efvecee&Ce kesâues Deens? DeLeJee DeekeâeMeebÛÙee efveefce&leer Je
efveÙeespeveele lÙeebÛee keâener Jeeše Deens? ÙeeÛÙeehetJeea Deeuesuee SKeeoe «ebLe DeLeJee %eeveeÛes
SKeeos DeJeMes<e (Ùee ßeæsÛÙee hegjeJÙeeoeKeue) legceÛÙeepeJeU DemeuÙeeme lesÛe IesTve Ùee, pej
legcner Kejs Demeeue. yejs lÙee ceeCemeehes#ee DeefOekeâ yenkeâuesuee ceeCetme Flej keâesCe Demesue pees
Deuueenuee mees[tve lÙeebvee hegkeâejlees pes hegve®lLeeveeheÙeËle lÙeeuee Gòej osT Mekeâle veenerle? 1
efkebâyengvee Ùeeheemetvener DeveefYe%e Deensle keâer hegkeâejCeejs lÙeebvee hegkeâejerle Deensle, DeeefCe pesJne
meJe& ceeCemes Skeâ$e kesâueer peeleerue lÙeeJesUer les DeeheCeeme hegkeâejCeeNÙeebÛes Me$et DeeefCe lÙeebÛÙee
GheemevesÛee les Fvkeâej keâjCeejs Demeleerue.2 (4-6)
Ùee ueeskeâebvee pesJne DeeceÛeer mhe° JeÛeves SskeâefJeueer peeleele DeeefCe melÙe ÙeebÛÙeeheg{s Ùesles
lesJne ns DeßeæeJeble ueeskeâ lÙeemebyebOeer cnCeleele keâer ner lej GIe[ peeot Deens. keâeÙe lÙeebÛes
cnCeCes Demes Deens keâer Øesef<eleeves ns mJele:Ûe jÛeues Deens? Ùeebvee meebiee, ‘‘pej ceer ns mJele:
jÛeuesues Demesue lej legcner ceuee DeuueenÛÙee hekeâ[erletve pejemegæe JeeÛeJet MekeâCeej veener, pÙee
iees°er legcner jÛelee Deuueen lÙee ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees, ceePÙee DeeefCe legceÛÙee ojcÙeeve
1) Gòej osCÙeeves DeefYeØesle SKeeÅeeÛÙee efJevebleerJej efveCe&Ùe osCes nesÙe. DeLe& Demee keâer Ùee GheemÙeebpeJeU
les DeefOekeâejÛe veenerle pÙeebÛÙee DeeOeejs les ÙeebÛÙee ØeeLe&vee Je efJeveJeCeerJej SKeeoe efveCe&Ùe meeoj
ke⤠MekeâeJesle.
2) cnCepes les mJeÛÚheCes meebieleerue keâer Deecner legceÛÙee iejpee YeeieefJeCeejs Deenesle, cnCetve legcner
meneÙÙeemee"er DeeceÛee OeeJee keâjerle pee, Demes keâOeerner Deecner Ùeebvee cnšues veJnles Je ns DeeceÛee
OeeJee keâjerle Demele ÙeeÛeerner Deecneuee ceeefnleer veJnleer. Ùeebveer mJele:Ûe Deecneuee iejpee
YeeieefJeCeeje cnCetve ceeveues Je mJele:Ûe DeeceÛee OeeJee keâjCes ØeejbYe kesâues.
DeuedDend]keâeHeâ 46 623 heeje 26
leesÛe mee#e osCÙeeme hegjsmee Deens, DeeefCe lees DelÙeble #eceeMeerue Je hejceke=âheeUt Deens.’’3
(7-8)
4
Ùeebvee meebiee, ‘‘ceer keâesCeer efvejeUe Øesef<ele veener, ceuee ceenerle veener keâer GÅee
legceÛÙeeMeer keâeÙe Ie[sue Je ceePÙeeMeer keâeÙe, ceer lej kesâJeU lÙee efoJÙeyeesOeeÛes DevegmejCe keâjlees
pes ceePÙeekeâ[s hee"efJeues peeles DeeefCe ceer Skeâ mhe°heCes meeJeOe keâjCeeNÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâener
veener.’’ ns hewiebyej (me.) Ùeebvee meebiee, ‘‘keâOeer legcner efJeÛeej lejer kesâuee keâer pej ner JeeCeer
Deuueenkeâ[tveÛe Demeueer DeeefCe legcner efleÛee Fvkeâej keâ¤ve yemeuee lej (legceÛee MesJeš keâmee
nesF&ue) DeeefCe ÙeemeejKÙee Skeâe JeeCeerÛeer lej yeveerFœeeF&uehewkeâer Skeâe mee#eeroejeves mee#emegæe
efouesueer Deens, lÙeeves ßeæe "sJeueer DeeefCe legcner DeeheuÙee ieJee&le iegjHeâštve jeefnueele,5 DeMee
DelÙeeÛeeNÙeebvee Deuueen ceeie&oMe&ve keâjerle vemelees.’’ (9-10)
pÙee ueeskeâebveer ceevÙe keâjCÙeeme vekeâej efosuesuee Deens les ßeæeJebleebmebyebOeer cnCeleele, pej
Ùee «ebLeeme ceeveCes keâener Ûeebieues keâece Demeles lej ns ueeskeâ Ùeeyeeyeleerle DeeceÛÙeeJej ceele keâ¤
Mekeâues vemeles.6 pÙeeDeLeea Ùeebveer lÙeeheemetve ceeie&oMe&ve Øeehle kesâues veener, lÙeeDeLeea ns Deelee
3) Ùee ef"keâeCeer meojnt JeekeäÙeeletve oesve DeLe& efveIele Deensle. Skeâ Demee keâer KejesKejerÛe ner DeuueenÛeer
ke=âhee Je lÙeeÛes ogue&#e keâjCesÛe nesÙe keâer pÙeecegUs, F&MeJeeCeeruee pes ueeskeâ Leesleeb[ cnCetve "jefJeleevee
Yeerle veenerle Demeues ueeskeâ peefceveerJej ÕeemeesÛÚJeeme keâjerle Deensle SjJeer pej kegâCeer efveo&Ùeer Je
keâ"esj F&Õej Ùee me=°erÛee mJeeceer Demelee lej Demes Oee[me keâjCeeNÙeebvee Skeâe Õeemeeveblej ogmeje Õeeme
IesCes ueeYeues vemeles. ogmeje DeLe& Ùee JeekeäÙeeÛee Demee neslees keâer DelÙeeÛeeNÙeebvees! Deelee lejer Ùee
nskesâKeesjerheemetve hejeJe=òe Jne keâer F&ÕejeÛÙee ke=âhesÛes Éej legceÛÙeemee"er Kegues Deens Je DeeleeheÙeËle
legcner pes keâener kesâuesues Deens ceeHeâ nesT Mekeâles.
4) cnCepes pÙeeØekeâejs hetJeea meJe& Øesef<ele ceveg<ÙeÛe Demele Je F&Õejer iegCe Je lÙeeÛÙee DeefOekeâejele lÙeebÛee
keâmeueener Jeeše Demele vemes, lÙeeÛe ØekeâejÛee Øesef<ele ceerosKeerue Deens.
5) ÙesLes mee#eeroejeves DeefYeØesle kegâCeer efJeefMe° Fmece veJns lej yeveerFœeeF&uehewkeâer Skeâ meeceevÙe ceveg<Ùe
Deens. F&ÕejeÛÙee meebieCÙeeÛee nslet Demee keâer ceneve kegâjDeeve legceÛÙeemeceesj peer efMekeâJeCe Øemlegle
keâjerle Deens, leer peieele ØeLeceÛe legceÛÙeemeceesj Øemlegle kesâuesueer DemeeJeer Je lÙeecegUs
ceeveJepeeleermeceesj keâOeer ve DeeuesuÙee DeMee efvejefvejeàÙee iees°er keâMee ceevÙe keâjeJÙee cnCetve legcner
efveefceòe meebieeJes, DeMee ØekeâejÛeer peieeJesieUer ner iees° veJns. ÙeehetJeea DeMeerÛe efMekeâJeCe
DeMeeÛeØekeâejs Jener-efoJÙeyeesOeeÉejs yeveerFœeeF&ueermeceesj leewjele-yeeÙeyeue DeeefCe Flej ogmeNÙee owJeer
«ebLeeÛÙee mJe¤heele Deeuesueer Deens Je lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe meeceevÙe ceeCemeeves leer efMekeâJeCe ceevÙe
kesâuesueer Deens.
6) lÙeebÛee nslet Demee neslee keâer Ùee kegâjDeeveJej keâener veemecepe ueeskeâebveer F&ceeve DeeCeues Deens, SjJeer
pej ns Ûeebieues keâece Demeles lej DeecnemeejKes yegefæceeve ueeskeâ les ceeveCÙeele ceeies keâmes jent Mekeâues
Demeles.
DeuedDend]keâeHeâ 46 624 heeje 26
DeJeMÙe meebieleerue keâer ns lej pegves Leesleeb[ Deens. JeemleefJekeâheCes ÙeeÛÙeehetJeea cetmee (De.) Ûee
«ebLe ceeie&oMe&keâ DeeefCe ke=âhee cnCetve Deeuesuee Deens, DeeefCe ne «ebLe lÙeeÛeer melÙelee ØeceeefCele
keâjCeeje Dejyeer Yee<esle Deeuee Deens pesCeskeâ¤ve DelÙeeÛeeNÙeebvee leekeâeroner ÅeeJeer DeeefCe mevceeie&
mJeerkeâejCeeNÙeebvee MegYeJeelee& ÅeeJeer. efveef§eleÛe pÙeebveer meebefieleues keâer DeuueenÛe DeeceÛee
heeuevekeâlee& Deens, ceie lÙeeJej Â{ jeefnues, lÙeebÛÙeemee"er keâesCelesner YeÙe veener DeeefCe les
og:Keerner nesCeej veenerle. Demeues ueeskeâ mJeiee&ceOÙes peeCeejs Deensle pesLes les meowJe jenleerue,
DeeheuÙee lÙee melkeâcee&yeöue pes les peieele keâjerle jeefnues Deensle. (11-14)
Deecner ceveg<Ùeeuee DeeosMe efouee keâer lÙeeves DeeheuÙee DeeF&Jeef[ueebMeer meodJÙeJenej
keâjeJee, lÙeeÛÙee DeeF&ves keâ° meesmetve lÙeeuee heesšele yeeUieues DeeefCe keâ° keâ¤ve lÙeeuee
ØemeJeues, DeeefCe lÙeeÛee ieYe& Je lÙeeÛes otOe mees[efJeCÙeele leerme ceefnves ueeieues ÙesLeheeJeslees keâer
lees pesJne DeeheuÙee hetCe& Meòeâeruee heesnÛeuee DeeefCe ÛeeUerme Je<eeËÛee Peeuee lesJne lees cnCeeuee,
‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceuee meodyegæer os keâer ceer legPÙee lÙee osCeiÙeebyeöue ke=âle%elee oMe&JeeJeer
pÙee let ceuee Je ceePÙee DeeF&Jeef[ueebvee Øeoeve kesâuÙee DeeefCe Demes melke=âlÙe keâjeJes pÙeeves let
ØemeVe JneJes, DeeefCe ceePÙee mebleleerueemegæe meoeÛeejer yeveJetve ceuee megKe os. ceer legPÙee heg{s
he§eeòeehe JÙeòeâ keâjlees DeeefCe Dee%eeOeejkeâ (cegefmuece) oemeebhewkeâer Deens.’’ DeMeeØekeâejÛÙee
ueeskeâebkeâ[tve Deecner lÙeebÛÙee Gòece ke=âlÙeebÛee mJeerkeâej keâjlees DeeefCe lÙeebÛÙee JeeF&š iees°eRkeâ[s
ogue&#e keâjlees. ns mJeie&mLe ueeskeâebceOÙes meeceerue nesleerue, lÙee KeNÙee JeÛeveevegmeej pes lÙeebvee
efoues peele jeefnues Deens. DeeefCe lÙee ceeCemeeves DeeheuÙee DeeF&Jeef[ueebvee meebefieleues, ‘‘neÙe!
$emle keâ¤ve šekeâues legcner, keâeÙe legcner ceuee Demeueer Yeerleer oeKeefJelee keâer ceer cesuÙeeveblej
Le[iÙeeletve keâe{uee peeF&ve? JeemleefJekeâle: ceePÙeehetJeea heg<keâUMee efhe{Ÿee nesTve iesuÙee Deensle
(lÙeebÛÙeehewkeâer lej keâesCeer G"tve Deeuee veener)’’ DeeF& DeeefCe Je[erue DeuueenÛee OeeJee keâjerle
meebieleele, ‘‘Dejs DeYeeiÙee, ceevÙe keâj, DeuueenÛes JeÛeve melÙe Deens.’’ hejbleg lees cnCelees,
‘‘Ùee meJe& hegjelevekeâeueerve pegveeš keâLee nesle.’’ ns ueeskeâ Deensle pÙeebÛÙeeJej ØekeâesheeÛee efveCe&Ùe
ueeiet Peeuesuee Deens. ÙeebÛÙeehetJeea efpeVe DeeefCe ceeCemeebÛeer peer šesUkeâer (DeMeeÛe ÛeeueerÛeer)
nesTve iesueer Deensle lÙeebÛÙeeleÛe nsmegæe peeTve meeceerue nesleerue. efve:mebMeÙe ns leesšŸeele
jenCeejs ueeskeâ nesle. oesvner iešebhewkeâer ØelÙeskeâeÛes opex lÙeebÛÙee ke=âlÙeevegmeej Deensle pesCeskeâ¤ve
Deuueen lÙeebÛÙee keâcee&Ûee hegjshetj yeouee lÙeebvee osF&ue. lÙeebÛÙeeJej DevÙeeÙe keâoeefhe kesâuee
peeCeej veener. ceie pesJne ns Deßeæ Deie>erheg{s DeeCetve GYes kesâues peeleerue lesJne Ùeebvee meebefieleues
peeF&ue, legcner DeeheuÙee JeešŸeeÛeer meieUer SsÕeÙe&s peieeleerue DeeheuÙee peerJeveeleÛe mebheJetve
šekeâueer Deensle DeeefCe lÙeebÛee Deevebo GheYeesefieuee, DeeefCe lees ieJe& legcner he=LJeerleueeJej
keâesCelÙeener DeefOekeâejeefJevee keâjerle jeefnuee DeeefCe pÙee DeJe%ee legcner kesâuÙee lÙeeheeÙeer Deepe
legcneuee Deheceeveemheo Ùeelevee efoueer peeF&ue. (15-20)
DeuedDend]keâeHeâ 46 625 heeje 26
peje Ùeebvee ‘Deeo’Ûee YeeT (nto (De.)) Ûeer keâLee SskeâJee pesJne lÙeeves ‘Dend]keâeHeâ’ceOÙes
DeeheuÙee je°^euee meeJeOe kesâues nesles DeeefCe DeMeeØekeâejs meeJeOe keâjCeejs lÙeeÛÙee Deieesojmegæe
nesTve iesues nesles Je lÙeeÛÙeeveblejmegæe Ùesle jeefnues keâer, ‘‘DeuueenÛÙee JÙeefleefjòeâ keâesCeeÛeerner
Yeòeâer ke⤠vekeâe. ceuee legceÛÙeemebyebOeer Skeâe cees"Ÿee YeÙebkeâj efoJemeeÛÙee ØekeâesheeÛeer Yeerleer
Deens.’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘keâeÙe let Ùeemee"er Deeuee Deensme keâer Deecneuee yenkeâJetve DeeceÛÙee
GheemÙeebMeer efHeâlegjer keâjJeeJeer? yejs lej IesTve Ùes Deeheuee lees Øekeâeshe pÙeeÛes YeÙe let Deecneuee
YeÙe oeKeefJeleesme pej KejesKej let meÛÛee Deensme.’’ lÙeeves meebefieleues, ‘‘ÙeeÛes %eeve lej
Deuueenuee Deens.7 ceer kesâJeU lees mebosMe legcneheÙeËle heesnÛeJeerle Deens pees osTve ceuee
hee"efJeues iesues Deens hejbleg ceer heenele Deens keâer legcner ueeskeâ De[eCeerheCee keâjerle Deenele.’’ ceie
pesJne lÙeebveer lÙee Øekeâesheeme DeeheuÙee KeesNÙeebkeâ[s Ùesleevee heeefnues lesJne cnCet ueeieues, ‘‘ne
{ie Deens pees Deecneuee le=hle keâjerue.’’ - ‘‘veJns,8 lej ner leerÛe iees° Deens efpeÛÙeemee"er legcner
IeeF& keâjerle neslee, ns PebPeeJeele Deens, pÙeele ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâeshe Ûeeuetve Ùesle Deens,
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves ØelÙeskeâ Jemlet ve° keâ¤ve šekeâerue.’’ mejlesMesJešer lÙeebÛeer
oMee DeMeer Peeueer keâer lÙeebÛÙee jenCÙeeÛÙee peeiesefMeJeeÙe lesLes keâenerÛe efomele veJnles.
DeMeeleNnsves Deecner DehejeOÙeebvee yeouee osle Demelees. lÙeebvee Deecner les keâener efoues nesles pes
legcne ueeskeâebvee efouesues veener. lÙeebvee Deecner keâeve, [esUs Je ùoÙe, meJe&keâener efouesues nesles,
hejbleg les keâevener lÙeebÛÙee keâener GheÙeesieer he[ues veener keâer [esUs DeeefCe ùoÙeosKeerue, keâejCe
les DeuueenÛÙee mebkesâleebvee veekeâejerle nesles, DeeefCe lÙeeÛe iees°erÛÙee HesâNÙeele les Deeues pÙeeÛeer
les efšbieue G[Jeerle nesles. (21-26)
legceÛÙee meYeesJeleeueer ØeosMeeleerue Deveskeâ JemlÙeebvee Deecner ve° keâ¤ve šekeâues Deens.
Deecner DeeceÛes mebkesâle hee"Jetve JejÛesJej leNnsleNnsves lÙeebvee mecepeeefJeues keâoeefÛele lÙeebveer
hejeJe=òe JneJes. ceie lÙee JÙeòeâeRveer lÙeebvee ceole keâe kesâueer veener pÙeebvee Deuueenuee mees[tve
7) cnCepes Ùee iees°eRÛes %eeve keâer legcnebJej Øekeâeshe kesâJne hee"efJeuee peeJee Je kegâ"heÙeËle legcneuee meJe[
efoueer peeJeer.
8) lÙeebvee ns Gòej keâesCeer efoues, Ùee ef"keâeCeer lÙeemebyebOeerÛes keâesCelesner mhe°erkeâjCe veener. ØelÙe#eele
heefjefmLeleerves pes ¤he OeejCe kesâues nesles eflevesÛe lÙeevee efouesues ns Gòej nesÙe, ner iees° JeCe&veMewueerves
DeeheesDeeheÛe mhe° nesles. les mecepele nesles keâer lÙeebÛÙee KeesNÙeebvee le=hle keâjCÙeemee"erÛe ÙesCeeje ne
{ie Deens, heCe Kejslej lees neslee PebPeeJeele pees lÙeebvee GodOJemle Je ve° keâjCÙeemee"er Ûeeuetve Ùesle
neslee.
DeuedDend]keâeHeâ 46 626 heeje 26
lÙeebveer DeuueenMeer peJeefUkeâerÛes meeOeve mecepetve GheemÙe yeveefJeues nesles?9 efkebâyengvee les lej
lÙeebÛÙeekeâ[tve njJeues iesues DeeefCe ns nesles lÙeebÛÙee KeesšŸee Je lÙee yeveeJešer ßeæebÛes heefjheekeâ
pÙee lÙeebveer jÛeuÙee neslÙee. (27-28)
(DeeefCe lees Øemebiemegæe GuuesKeveerÙe Deens) pesJne Deecner efpeVeebÛÙee Skeâe mecetneuee
legceÛÙeekeâ[s IesTve Deeuees neslees pesCeskeâ¤ve lÙeebveer kegâjDeeve SskeâeJes.10 pesJne les lÙee peeieer
heesnÛeues (pesLes legcner kegâjDeeve he"Ce keâjerle neslee) lesJne lÙeebveer Deeheehemeele meebefieleues,
mleyOe jne. ceie pesJne les he"Ce hetCe& Peeues lesJne les meeJeOe keâjCeejs yevetve DeeheuÙee je°^ekeâ[s
hejleues. lÙeebvee peeTve meebefieleues, ‘‘ns DeeceÛÙee pevemecetneÛÙee efpeVeebvees, Deecner Skeâe «ebLeeÛes
ßeJeCe kesâues Deens pees cetmee (De.) ÛÙee veblej GlejefJeuee iesuee Deens, melÙe ØeceeefCele keâjCeeje
Deens DeeheuÙee Deieesoj DeeuesuÙee «ebLeebÛes, ceeie&oMe&ve keâjerle Deens melÙe DeeefCe mejU
ceeiee&keâ[s.11 ns DeeceÛÙee pevemecetneÛÙee efpeVeebvees, Deuueenkeâ[s yeesueeefJeCeeNÙeebÛes Deeceb$eCe
mJeerkeâeje DeeefCe lÙeeÛÙeeJej ßeæe "sJee, Deuueen legceÛÙee DehejeOeebvee #ecee keâjerue DeeefCe
9) cnCepes lÙee JÙeòeâeRJejerue ßeæsuee ØeejbYe lÙeebveer Ùee keâuhevesves kesâuee neslee keâer ns F&ÕejeÛes uee[kesâ
oeme Deensle, ÙeebÛÙee efMeHeâejmeercegUs F&ÕejeheÙeËle DeeceÛeer heesnesÛe nesF&ue, hejbleg lÙeebveer Kegö lÙeeÛe
JÙeòeâeRvee GheemÙe ceevetve Iesleues. ceoleermee"er lÙeebÛeeÛe OeeJee ke⤠ueeieues, Je lÙeebÛÙeekeâ[sÛe
ØeeLe&vee ke⤠ueeieues, Je nsÛe efJeefveÙeesieeÛes DeefOekeâej yeeUieCeejs Deensle. DeeceÛeer oeo efHeâÙee&o
SskeâCeejs Je DeeceÛeer efJeIves otj keâjCeejs nsÛe Deensle Demee lÙeebÛÙeemebyebOeer lÙeebveer mecepe keâ¤ve
Iesleuee. Ùee ceeie&Yeü°lesletve lÙeebvee yeensj keâe{CÙeemee"er meJeexÛÛe Deuueenves DeeheuÙee DeeÙeleer
DeeheuÙee Øesef<eleebÉejs hee"Jetve efvejefvejeàÙee Øekeâejs lÙeebvee mecepeeJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee hejbleg les
DeeheuÙee KeesšŸee osJeebÛÙee GheemevesJej De[tve jeefnues Je Dee«en Oejerle jeefnues keâer Deecner
DeuueenSsJepeer ÙeebÛeerÛe keâeme Oe¤ve jent. Deelee meebiee, Ùee DeveskesâÕejJeeoeRJej pesJne lÙeebÛÙee
ceeie&Yeü°lesheeÙeer DeuueenÛee Øekeâeshe keâesmeUuee lesJne ÙeebÛes les efJeIvenlex Je oeo efHeâÙee&o SskeâCeejs
osJe keâes"s cesues nesles? lÙee JeeF&š meceÙeer les lÙeebÛÙee ceoleermee"er keâe OeeJetve Deeues veenerle?
10) ne GuuesKe lÙee IešvesÛee Deens peer leeF&HeâÛÙee ØeJeemeeJe¤ve cekeäkesâuee hejleleebvee Jeešsle Ie[ueer
nesleer. hewiebyej (me.) veceepeceOÙes kegâjDeeve he"Ce keâjerle nesles keâer efpeVeebÛÙee Skeâe šesUerÛes eflekeâ[s
ÙesCes Peeues. les hewiebyej (me.) ÙeebÛes kegâjDeeve he"ve SskeâCÙeemee"er Leebyeues, ÙeemebyebOeeves DeeuesuÙee meJe&
efveJesoveebÛes Ùee iees°erJej Skeâcele Deens keâer lÙeeØemebieer efpeVe, hewiebyej npejle cegncceo (me.)
ÙeebÛÙeemeceesj Øekeâšner Peeues veJnles Je lÙeebÛÙee DeeieceveeÛeer hewiebyej (me.) Ùeebvee peeCeerJeosKeerue
Peeueer veJnleer lej lÙeebÛÙee DeeieceveeÛeer Je kegâjDeeve SskeâCÙeeÛeer Keyej veblej meJeexÛÛe Deuueenves
Jener-efoJÙeyeesOeeÉejs lÙeebvee efoueer.
11) ÙeeJe¤ve keâUues keâer hetJeeaheemetve Ùee efpeVeebveer hewiebyej npejle cetmee (De.) DeeefCe owJeer «ebLeeJej F&ceeve
DeeCeuesues nesles. kegâjDeeve SskeâuÙeeveblej hetJeeaÛes Øesef<ele peer efMekeâJeCe osle Deeues Deensle nerosKeerue
leerÛe efMekeâJeCe Deens ns lÙeebveer DeesUKeues. cnCetve lÙeebveer Ùee «ebLeeJej Je ne «ebLe DeeCeCeeNÙee
hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛeerner ßeæe yeeUie}er.
DeuedDend]keâeHeâ 46 627 heeje 26
legcneuee ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâesheeletve JeeÛeJeerue.’’ DeeefCe pees keâesCeer DeuueenÛÙee efveceb$ekeâeÛes
cnCeCes Sskeâle vemesue lees mJele:ner YetleueeJej Demes meeceLÙe& yeeUiele veener keâer Deuueenuee
DemeHeâue keâjleerue DeeefCe lÙeeÛes Demeues meceLe&keâ Je Jeeueerner veenerle keâer pes Deuueenheemetve
lÙeeuee JeeÛeJeleerue. Demeues ueeskeâ GIe[ heLeYeü°lesle he[uesues Deensle. (29-32)
DeeefCe keâeÙe Ùee ueeskeâebvee ns Gceiele veener keâer pÙee Deuueenves ner he=LJeer DeeefCe
DeekeâeMeebvee efvecee&Ce kesâues Je lÙeebvee efvecee&Ce keâjleevee lees Lekeâuee veener, lees KeefÛeleÛe Ùeeuee
meceLe& Deens keâer ce=leebvee efpeJeble keâjerue? keâe veener, efveef§eleÛe lees ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe&
Deens. pÙee efoJeMeer ns DeßeæeJeble Deie>ermeceesj DeeCeues peeleerue, lesJne Ùeebvee efJeÛeejues peeF&ue,
‘‘keâeÙe ns melÙe veener?’’ ns cnCeleerue, ‘‘nesÙe, DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer MeheLe (ns KejesKej
melÙe Deens).’’ Deuueen Heâcee&Jeerue, ‘‘yejs lej Deelee ØekeâesheeÛee DeemJeeo IÙee DeeheuÙee lÙee
FvkeâejeheeÙeer pes legcner keâjerle jeefnuee neslee.’’ (33-34)
ceie ns hewiebyej (me.), mebÙece jeKee pÙeeØeceeCes Â{efve§eÙeer Øesef<eleebveer mebÙece jeKeues Deens
DeeefCe ÙeebÛÙee yeeyeleerle IeeF& ke⤠vekeâe, pÙee efoJeMeer ns ueeskeâ lÙee iees°erme heenleerue pÙeeÛes
YeÙe Ùeebvee oeKeefJeues peele Deens lesJne Ùee ueeskeâebvee Demes Jeešsue peCet peieele efoJemeeÛÙee Skeâe
Ieškesâhes#ee DeefOekeâ jeefnues veJnles. cnCeCes heesnÛeefJeues iesues, Deelee keâeÙe DeJe%eekeâejer
ueeskeâebJÙeefleefjòeâ DevÙe keâesCeer ve° nesF&ue? (35)
cegncceo 47 628 heeje 26
47 metjn cegncceo
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 38)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee DeeefCe DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeues, Deuueenves lÙeebÛeer
ke=âlÙes JeeÙee IeeueefJeueer Je pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer DeeefCe leer
iees° ceevÙe kesâueer peer cegncceo (me.) Jej DeJelejueer Deens, DeeefCe leer hetCe&le: melÙe Deens
lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve, Deuueenves lÙeebÛÙee JeeF&š iees°er lÙeebÛÙeeheemetve otj kesâuÙee DeeefCe
lÙeebÛeer efmLeleer megOeejueer. ns DeMeemee"er keâer õesn keâjCeeNÙeebveer DemelÙeeÛes DevegmejCe kesâues
DeeefCe ßeæe "sJeCeeNÙeebveer lÙee melÙeeÛes DevegmejCe kesâues pes lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve
Deeuesues Deens. DeMee leNnsves Deuueen ueeskeâebvee lÙeebÛeer JeemleefJekeâ ÙeesiÙelee oeKeJetve osle
Deens. (1-3)
cnCetve pesJne Ùee DeßeæeJebleebMeer legceÛee meecevee nesF&ue lesJne heefnues keâece ceevesJej
Øenej keâjCes DeeefCe pesJne legcner lÙeebvee ÛeebieuÙee Øekeâejs "sÛetve keâe{eue lesJne lÙeebvee yeebOetve
"sJee. veblej lÙeebÛÙeeJej Deveg«en keâje efkebâJee Keb[Ceer IÙee, FLeheÙeËle keâer les MejCe Ùesleerue. 1 ns
Deens legcner keâjeJeÙeeÛes keâece. Deuueenves FefÛÚues Demeles lej mJele:Ûe lÙeebÛÙeeMeer efvehešues
Demeles, hejbleg (ner heæle lÙeeves DeMeemee"er mJeerkeâejueer Deens) pesCeskeâ¤ve legcne ueeskeâebvee Skeâ
ogmeNÙeeÛÙee Éejs DepeceJeeJes.2 DeeefCe pes ueeskeâ DeuueenÛÙee ceeiee&le ceejues peeleerue, Deuueen
1) meojnt DeeÙeleÛÙee MeyoeJe¤vener Je pÙee meboYee&le leer Deeueer Deens lÙeeJe¤veosKeerue ner iees°
mhe°heCes keâUles keâer ÙegæeÛee ngketâce DeeuÙeeveblej Je ØelÙe#e Ùegæ meg¤ nesCÙeeÛÙee Deieesoj leer
Glejueer Deens. ‘pesJne DeßeæeJebleebMeer legceÛee meecevee nesF&ue’ ns Meyo ÙeeÛes ØeceeCe osle Deensle keâer
DeÅeehe meecevee Peeuesuee veener Je lees nesCÙeehetJeea ne DeeosMe efouee peele Deens keâer pesJne meecevee
nesF&ue lesJne cegmeueceeveebveer meJe&ØeLece Deeheues ue#e Me$etÛÙee ÙegæMeòeâerÛee ÛeebieuÙee Øekeâejs efyecees[
keâjCÙeeJej hegjefJeues heeefnpes. lÙeeveblej pÙee ueeskeâebvee efiejHeâleej kesâues peeF&ue lÙeebÛÙee yeeyeleerle
cegmeueceeveebvee Demeener DeefOekeâej Deens keâer Keb[Ceer IesTve DeLeJee kewâo PeeuesuÙee DeeheuÙee
ceeCemeebÛÙee ceesyeouÙeele lÙeebvee cegòeâ keâjeJes, kewâosle "sJetve lÙeebÛÙeeMeer GhekeâejeÛes Jele&ve kesâues peeJes.
DeLeJee ÙeesiÙe Jeešle Demesue lej Ghekeâej cnCetve lÙeevee cegòeâ keâjeJes DemeeosKeerue lÙeebvee DeefOekeâej
Deens.
2) cnCepes meJeexÛÛe Deuueenuee, DemelÙeJeeoeRÛee kesâJeU efyecees[Ûe keâjeJeÙeeÛee Demelee lej Ùee
keâeceemee"er lees legceÛee DeOeerve veJnlee. ns keâece lej lÙeeÛes Skeâ OejCeerkebâhe efkebâJee JeeoU #eCeeOee&le
ke⤠Mekeâle nesles. hejbleg ceveg<Ùeehewkeâer pes melÙeJeeoer Demeleerue lÙeebÛee DemelÙeJeeoeRMeer mebIe<e& JneJee
Je lÙeebÛÙeeefJe¤æ lÙeebveer mebIe<e& keâjeJee pesCeskeâ¤ve pÙee kegâCeele pes pes keâener iegCe Deensle les Ùee
hejer#esle leeJetve megueeKetve hetCe&heCes Øekeâš JneJesle Je ØelÙeskeâpeCe DeeheuÙee DeeÛejCeevegm eej pÙee
opee&uee Je Øeefle‰suee hee$e Demesue les lÙeeuee efoues peeJes, ns lÙeeÛÙee Âef°meceesj Deens.
cegncceo 47 629 heeje 26
lÙeebÛÙee ke=âlÙeebvee keâoeefhe JeeÙee peeT osCeej veener. lees lÙeebÛes ceeie&oMe&ve keâjerue,3 lÙeebÛeer
efmLeleer megOeejsue, DeeefCe lÙeebvee lÙee mJeiee&ceOÙes oeKeuekeâjerue efpeÛÙeeMeer lÙeeves lÙeebvee
heefjefÛele kesâues Deens. (4-6)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens! pej legcner Deuueenuee meneÙÙe keâjeue lej lees
legcneuee meneÙÙe keâjerue4 DeeefCe legceÛes heeÙe cepeyetleerves Â{ keâjerue. Gjues les ueeskeâ pÙeebveer
õesn kesâuee Deens lej lÙeebÛÙeemee"er efJeveeMe Deens DeeefCe Deuueenves lÙeebÛÙee ke=âlÙeebvee
YeškeâefJeues Deens, keâejCe lÙeebveer lÙee iees°eruee veehemeble kesâues pÙeeuee Deuueenves DeJelejues
Deens, cnCetve Deuueenves lÙeebÛeer ke=âlÙes JeeÙee IeeueefJeueer. keâeÙe les YetleueeJej JeeJejues veJnles
keâer lÙeebveer lÙee ueeskeâebÛee MesJeš heeefnuee pes lÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesues Deensle? Deuueenves
lÙeebÛes meJe& keâener lÙeebÛÙeeJej GuešefJeues DeeefCe DemeuesÛe heefjCeece Ùee DeßeæeJebleebmee"er
efveÙeesefpele Deensle.5 ns DeMeemee"er keâer ßeæeJebleebÛee Jeeueer Je meneÙekeâ Deuueen Deens DeeefCe
DeßeæeJebleebÛee Jeeueer Je meneÙekeâ keâesCeerner veener. ßeæeJebleebvee Je melke=âlÙes keâjCeeNÙeebvee
Deuueen lÙee mJeiee&le oeKeue keâjerue pÙeebÛÙeeKeeueer keâeueJes Jeenleele, DeeefCe õesn keâjCeejs
yemme, peieeÛÙee #eCeYebiegj peerJeveeÛee Deevebo uegšle Deensle, Ûeleg<heeoeØeceeCes Keele-heerle
Deensle DeeefCe lÙeebÛes DeKesjÛes mLeeve vejkeâ Deens. (7-12)
ns hewiebyej (me.), efkeâlÙeskeâ JemlÙee DeMee nesTve iesuÙee Deensle pÙee legceÛÙee lÙee
Jemleerhes#ee HeâejÛe yeueJeeve neslÙee efpeves legcneuee keâe{tve šekeâues Deens.6 lÙeebvee Deecner
DeMeeØekeâejs ve° kesâues keâer keâesCeerÛe lÙeebvee JeeÛeefJeCeeje veJnlee. yejs keâOeer Demes nesT Mekesâue
keâer pees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâ mJeÛÚ Je mhe° ceeie&oMe&veeJej Demesue, lees lÙee
ueeskeâebØeceeCes yevesue pÙeebÛÙeemee"er lÙeebÛes JeeF&š ke=âlÙe efJeueesYeveerÙe yeveefJeuesues Deens DeeefCe les
DeeheuÙee JeemevesÛes DevegÙeeÙeer yeveuesues Deensle. F&MehejeÙeCe ueeskeâebmee"er pÙee mJeiee&Ûes JeÛeve
efoues iesues Deens lÙeeÛes JewYeJe lej Demes Deens keâer lÙeele keâeueJes Jeenle Demeleerue efveJeUuesuÙee
heeCÙeeÛes, DeMee ogOeeÛes pÙeeÛÙee ÛeJeerle ÙeeflkebâefÛelemegæe Heâjkeâ Deeuesuee vemesue, DeMee hesÙeebÛes
3) cnCepes vejkeâekeâ[s ceeie&oMe&ve keâjerue.
4) Deuueenuee ceole keâjCÙeeves DeefYeØesle DeuueenÛes ‘JeÛeve’ yeguebo keâjCes DeeefCe melÙeeÛÙee
JeÛe&mJeeÛÙee keâeÙee&le Yeeie IesCes nesÙe.
5) ÙeeÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer lÙee DeßeæeJebleebJej pees efJeveeMe Dees{Jeuee lemeueeÛe
efJeveeMe Deelee Ùee DeßeæeJebleebmee"erner efveef§ele Deens pes npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes DeeJeenve
ceevÙe keâjerle veenerle. ogmeje DeLe& Demee keâer lÙee ueeskeâebJejerue efJeveeMe kesâJeU peieeleerue
ØekeâesheeJejÛe Leebyeuee Deens Demes veener lej neÛe efJeveeMe lÙeebÛÙeemee"er hejueeskeâeleosKeerue "juesuee
Deens.
6) cnCepes cekeäkeâe, lesLetveÛe kegâjwMe ueeskeâebveer npejle cegncceo (me.) Ùeebvee efnpejle keâjCes Yeeie hee[ues
nesles.
cegncceo 47 630 heeje 26
pes efheCeeNÙeebmee"er mJeeefo° Demesue. keâeueJes Jeenle Demeleerue mJeÛÚ Je Megæ ceOeeÛes.7 lÙeele
lÙeebÛÙeemee"er nj ØekeâejÛeer HeâUs Demeleerue DeeefCe lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve #eceeoeve (keâeÙe
lees ceveg<Ùe pÙeeÛÙee JeešŸeeuee ne mJeie& ÙesCeej Deens) lÙee ueeskeâebmeceeve nesT Mekeâlees pes
vejkeâeceOÙes meowJe jenleerue DeeefCe pÙeebvee Demeues iejce heeCeer heepeues peeF&ue pes lÙeebÛes
Deeble[smegæe keâehetve šekeâerue? (13-15)
ÙeebÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâ Demes Deensle pes keâeve ueeJetve legceÛes cnCeCes Sskeâleele DeeefCe
ceie pesJne legceÛÙee peJeUtve efveIeleele lesJne lÙee ueeskeâebvee pÙeebvee %eeveeÛeer osCeieer Øeoeve kesâueer
iesueer Deens, efJeÛeejleele keâer Deelee FlekeäÙeele Ùeebveer keâeÙe meebefieleues nesles?8 ns les ueeskeâ Deensle
pÙeebÛÙee ùoÙeeJej Deuueenves ceesnj ueeJetve šekeâueer Deens DeeefCe ns DeeheuÙee JeemeveebÛes
DevegÙeeÙeer yeveues Deensle. Gjues les ueeskeâ pÙeebvee ceeie&oMe&ve Øeehle Peeues Deens, Deuueen lÙeebvee
DeeCeKeer peemle ceeie&oMe&ve oslees DeeefCe lÙeebvee lÙeebÛÙee efnMÙeeÛeer F&MehejeCelee Øeoeve keâjlees.
Deelee keâeÙe ns ueeskeâ yemme hegve®lLeeveeÛÙeeÛe Øeleer#esle Deensle keâer les Dekeâmceele ÙeebÛÙeeJej
ÙeeJes? lÙeeÛeer efÛevns lej Deeuesueer Deensle. pesJne les ØelÙe#e ÙesF&ue lesJne ÙeebÛÙeemee"er GheosMe
mJeerkeâejCÙeeÛeer keâesCeleer mebOeer yeekeâer Gjsue? (16-18)
lej ns hewiebyej (me.), ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCetve Demee keâer DeuueenefMeJeeÙe keâesCeerner
Gheemevesme hee$e veener, DeeefCe #eceeÙeeÛevee keâje DeeheuÙee Ûegkeâebmee"ermegæe DeeefCe ßeæeJeble
heg®<e Je efŒeÙeebmee"ermegæe.9 Deuueen legcner efpeLes JeeJejlee DeeefCe efpeLes jenlee leer ef"keâeCes
7) noermeerle ÙeeÛes mhe°erkeâjCe Demes Deeues Deens keâer les otOe peveeJejbeÛÙee mleveeletve efveIeeuesues DemeCeej
veener, les ceÅe HeâUs kegâpeJetve ieeUuesues vemesue. lees ceOe, ceOeceeMeebÛÙee heesšeletve efveIeeuesuee vemesue
lej ns meJe& heoeLe& vewmeefie&keâ PeNÙeebÛÙee ¤heele Jeenleerue.
8) hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee meYesle pes DeßeæeJeble, oebefYekeâ DeeefCe «ebLeOeejkeâ ÙesTve yemele
Demele Je hewiebyej (me.) ÙeebÛes cnCeCes efkebâJee kegâjDeeveÛÙee DeeÙeleer Sskeâle Demele hejbleg lÙeebÛes ceve
hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee cegKeeletve efveIeCeeNÙee efJe<eÙeeheemetve otj DemeuÙeekeâejCeeves meJe&keâener
Ssketâvemegæe les keâenerÛe Sskeâle vemele Je yeensj ÙesTve les cegmeueceeveebvee efJeÛeejerle Demele keâer vegkeâlesÛe
hewiebyej meensye (me.) keâeÙe Heâcee&Jeerle nesles, lÙeeÛe ueeskeâebÛee ne GuuesKe Deens.
9) Fmueeceves ceeCemeeuee pes veweflekeâ efveÙece efMekeâefJeues Deensle, lÙeehewkeâerÛe Skeâ Demeener Deens keâer
F&ÕejeÛÙee oemeeves DeeheuÙee jyeÛeer yeboieer Je Gheemevee heej hee[CÙeele Je lÙeeÛÙee Oecee&mee"er
ØeeCeheCeeuee ueeJeCÙeele DeeheuÙee hejerves efkeâleerner ØeÙelve keâe kesâues Demesvee heCe pes keâener ceer kesâues
heeefnpes nesles les ceer heej hee[ues Deens, DeMee ohee&le keâoeefhe ÙesT veÙes lej ceePÙee mJeeceerÛee
ceePÙeeJejerue pees nkeäkeâ neslee lees ceer Deoe ke⤠Mekeâuees veener DemesÛe lÙeeves meowJe ceeveues heeefnpes.
lemesÛe meowJe DeeheuÙee Ûegkeâe keâyetue keâ¤ve Deuueenkeâ[s nerÛe ØeeLe&vee keâjerle jeefnues heeefnpes keâer
legPÙee mesJesle ceePÙeekeâ[tve pÙee keâener GCeerJee jeefnuÙee Deensle lÙee ogue&#e keâj. neÛe Keje Deelcee
Deens meJeexÛÛe DeuueenÛÙee Demes Heâcee&efJeCÙeeÛee keâer, ‘‘ns veyeer (me.) DeeheuÙee DehejeOeebmee"er
#eceeÙeeÛevee keâje.’’
cegncceo 47 631 heeje 26
peeCelees. (19)
pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Deens10 les cnCele nesles keâer SKeeoer metjle keâe GlejefJeueer
peele veener (efpeÛÙeele ÙegæeÛee ngketâce efouee peeJee). hejbleg pesJne Skeâ heefjhekeäJe metjle
DeJelejueer iesueer efpeÛÙeele ÙegæeÛee GuuesKe neslee lesJne legcner heeefnues keâer pÙeebÛÙee ùoÙeebvee
jesie pe[uesuee neslee les legceÛÙeekeâ[s DeMeeØekeâejs heenele Deensle peCet SKeeÅeeJej ce=lÙet hemejuee
neslee. Keso Deens lÙeebÛÙee oMesJej. (lÙeebÛÙee efpeYesJej Deens) Dee%eeOeejkeâlesÛee mJeerkeâej DeeefCe
ÛeebieuÙee ÛeebieuÙee iees°er hejbleg pesJne efveCee&Ùekeâ ngketâce efouee iesuee lesJne les DeuueenMeer
DeeheuÙee JeÛeveeble Kejs Glejues Demeles lej lÙeebÛÙeemee"er Ûeebieues nesles. Deelee keâeÙe legcne
ueeskeâebkeâ[tve ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâener Dehes#ee kesâueer peeT Mekeâles keâer pej legcner Gueš leeW[
efHeâjefJeues lej YetleueeJej hegvne GheõJe ceepeJeeue DeeefCe Deeheehemeele SkeâceskeâebÛes ieUs
keâeheeue?11 ns ueeskeâ Deensle pÙeebÛee Deuueenves efOekeäkeâej kesâuee DeeefCe lÙeebvee DeebOeUs Je yeefnjs
keâ¤ve šekeâues. keâeÙe Ùee ueeskeâebveer kegâjDeeveJej efJeÛeej kesâuee veener, DeLeJee ùoÙeebJej lÙeebÛÙee
kegâueghes ueeieuesueer Deensle? JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pes ueeskeâ ceeie&oMe&ve mhe° PeeuÙeeveblej
lÙeeÛÙeeheemetve heje*cegKe Peeues; lÙeebÛÙeemee"er Mewleeveeves Ùee Jele&veeuee megueYe yeveefJeues Deens
DeeefCe KeesšŸee Dehes#eebÛeer ceeefuekeâe lÙeebÛÙeemee"er oerIe& kesâuesueer Deens. cnCetveÛe lÙeebveer
Deuueenves DeJelejuesuÙee Oecee&uee veehemeble keâjCeeNÙeebvee meebietve šekeâues keâer keâener yeeyeleerle
Deecner legceÛes ceevÙe keâ¤.12 Deuueen lÙeebÛÙee Ùee ieghle iees°er ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. ceie
lÙeeJesUer keâeÙe oMee nesF&ue pesJne otle ÙeebÛes ØeeCe njCe keâjleerue DeeefCe ÙeebÛÙee leeW[eJej Je
hee"erJej ceejle Ùeebvee vesleerue? ns Ùee keâejCeemleJe nesF&ue keâer Ùeebveer lÙee heæleerÛes DevegmejCe
kesâues peer Deuueenuee veejepe keâjCeejer Deens DeeefCe lÙeeÛÙee ØemeVelesÛee ceeie& DeJeuebefyeCes hemeble
10) DeLe& Demee keâer pes ueeskeâ meÛÛes cegmeueceeve nesles, Ùegæ DeeosMeemee"er les lej yesÛewve nesles, hejbleg
ßeæsefJeveeÛe pes ueeskeâ cegefmuece mecegoeÙeele meeceerue Peeues nesles, Ùegæ DeeosMe Ùeslee#eCeerÛe lÙeebvee les
ØeeCeebeflekeâ mebkeâš Jeešues.
11) Ùee keâLeveeÛee DeLe& Demee keâer, pej ÙeeJesUer legcner FmueeceÛÙee j#eCeeheemetve peerJe JeeÛeJeerle Deenele
Je npejle cegncceo (me.) DeeefCe ßeæeJeble pÙee ceneve JewYeJeMeeueer efJeOeeÙekeâ ›eâebleermee"er Pešle
Deensle lÙeeheemetve legcner leeW[ efHeâjJeerle Deenele lej ÙeeÛee heefjCeece ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâeÙe efveIet
Mekeâlees keâer lÙeeÛe De%eevecetuekeâ JÙeJemLesle pÙeele legcner MelekeâevegMelekesâ SkeâceskeâeÛes ieUs efÛejle
Deeuee Deenele, DeeheuÙee mebleleerueeosKeerue efpeJeble hegjle Deeuee Deenele DeeefCe F&ÕejeÛÙee YetceerJej
peguetce Je DelÙeeÛeej DeeefCe GheõJe ceepeJeerle Deeuee Deenele, legcner hegvne hejleeJes.
12) cnCepes ßeæsÛee mJeerkeâej DeeefCe cegmeueceeveebÛÙee mecetnele meeceerue Peeues DemeleeveeosKeerue les
DeeleuÙee Deele FmueeceÛÙee Me$etMeer pes mebievecele meeOetve jeefnues DeeefCe lÙeebvee JeÛeve osle jeefnues
keâer keâener ceeceuÙeele Deecner legcneuee meeLe osT.
cegncceo 47 632 heeje 26
kesâues veener, ÙeeheeÙeerÛe lÙeeves ÙeebÛeer meJe& ke=âlÙes JeeÙee IeeueefJeueer.13 (20-28)
keâeÙe les ueeskeâ pÙeebÛÙee ùoÙeeble jesie Deens: Demes mecepetve yemeues Deensle keâer Deuueen
lÙeebÛÙee ùoÙeebleerue oes<e GIe[ keâjCeej veener? Deecner FefÛÚues lej legcneuee les [esàÙeebveer
oeKeJet DeeefCe lÙeebÛÙee ÛesnNÙeeJe¤ve legcner lÙeebvee DeesUKetve IÙeeue hejbleg lÙeebÛÙee
yeesueCÙeeÛÙee MewueerJe¤ve lej legcner lÙeebvee DeesUKetve IÙeeueÛe. Deuueen legcne meJeeËÛÙee
ke=âlÙeeMeer Ûeebieuee heefjefÛele Deens. Deecner pe¤j legcne ueeskeâebvee keâmeesšerle Ieeuet pesCeskeâ¤ve
legceÛÙee efmLeleerÛes hejer#eCe ke⤠DeeefCe heent keâer legceÛÙeele ‘cegpeeefno’ (ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e
keâjCeeje) DeeefCe Â{lesves De{U jenCeeje keâesCe Deens. (29-31)
pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee DeeefCe DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve jesKeues Je hewiebyejeyejesyej
Yeeb[Ce kesâues, pesJne keâer lÙeebÛÙeeJej mejUceeie& mhe° Peeuee neslee, Jemlegle: les DeuueenÛeer
keâesCeleerner neveer ke⤠Mekeâle veenerle lej DeuueenÛe lÙeebÛes meJe& kesâues meJejuesues ve° keâjerue.
ns ßeæeJebleebvees, legcner DeuueenÛes Dee%eeheeueve keâje DeeefCe hewiebyejeÛes Dee%eeheeueve keâje DeeefCe
DeeheuÙee melke=âlÙeebvee ve° keâ¤ve IesT vekeâe.14 õesn keâjCeeNÙeebvee DeeefCe DeuueenÛÙee
ceeiee&heemetve jesKeCeeNÙeebvee DeeefCe cejsheÙeËle õesneJej Â{ jenCeeNÙeebvee lej Deuueen keâoeefhe
ceeHeâ keâjCeej veener. cnCetve legcner YÙee[ yevet vekeâe DeeefCe leneÛeer efJevebleer ke⤠vekeâe.15
13) ke=âlÙeebveer DeefYeØesle cegmeueceeve yevetve peer keâener keâcex les heej hee[erle jeefnues, leer meJe& ke=âlÙes Deensle.
lÙeebÛeer veceepe, lÙeebÛes jespes, lÙeebÛeer pekeâele, leelheÙe& meke=âleoMe&veer pÙeeÛee hegCÙe keâcee&le meceeJesMe
neslees lÙeebÛÙee lÙee meJe& GheemeveeefJeOeer DeeefCe melkeâcex Ùee keâejCeeves JeeÙee iesueerle keâer cegmeueceeve
DemeleeveeosKeerue lÙeebveer Deuueen Je lÙeeÛee oerve-Oece& DeeefCe Fm}eceer-je°^eMeer Skeâefve<"lee Je
ØeebpeUheCeeÛes Jele&ve "sJeues veener lej kesâJeU DeeheuÙee Ssefnkeâ mJeeLee&heesšer Oece&-Me$etbMeer les
mebievecele keâjerle jeefnues Je DeuueenÛÙee ceeiee&le mebIe<ee&Ûee Øemebie Ùeslee#eCeerÛe mJele:uee
mebkeâšebheemetve JeeÛeefJeCÙeeÛÙee keâeUpeerle ueeieues.
14) ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej Flej ke=âlÙeebÛes ueeYeoeÙeer Je heefjCeecekeâejkeâ "jCÙeeÛeer meJe& ceoej
Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeb (me.) ÛÙee Dee%eeheeueveeJej DeJeuebyetve Deens. Dee%eeheeueveeMeer
efJecegKe PeeuÙeeveblej keâesCelesÛe ke=âlÙe melke=âlÙe cnCetve jenele veener keâer ceeCetme lÙeeÛÙeemee"er
SKeeÅee ceesyeouÙeeme hee$e "¤ MekeâeJee.
15) Ùee ef"keâeCeer ner iees° °ermeceesj Demeueer heeefnpes keâer ns Meyo lÙeekeâeUer Heâcee&efJeues Deensle pesJne
ceoervesleerue ueneveMee Jemleerle oesve ÛeejMesÛÙee mebKÙesle Demeuesueer cegneefpejerve Je Devmeej Ùee
cegmeueceeveebÛÙee DelÙeuhe peceeleves FmueeceÛee OJepe GbÛeeJeuesuee neslee Je lÙee peceeleerÛee cegkeâeyeuee
kesâJeU kegâjwMeebÛÙee yeuee{Ÿe peceeleerMeerÛe neslee Demes veener lej meJe& Dejye osMeeleerue DeßeæeJeble Je
DeveskesâÕejJeeoeRMeer neslee. DeMee heefjefmLeleerle Heâcee&efJeues peele Deens keâer OewÙe& KeÛeJetve Ùee Me$etbvee
lenemee"er efJevebleer ke⤠ueeiet vekeâe lej ØeeCe heCeeuee ueeJeCÙeemee"er leÙeej Jne.
cegncceo 47 633 heeje 26
legcnerÛe JejÛe{ "jCeej Deenele. Deuueen legceÛÙeemeceJesle Deens DeeefCe legceÛÙee ke=âlÙeebvee lees
keâoeefhe JeeÙee IeeueefJeCeej veener. ns Ssefnkeâ peerJeve lej Skeâ KesU DeeefCe leceeMee Deens. pej
legcner ßeæe "sJelee DeeefCe F&MehejeÙeCeebÛee ceeie& Devegmejle jeefnuee lej Deuueen legceÛee
ceesyeouee legcneuee osF&ue DeeefCe lees legceÛeer ceeueceòee legceÛÙeekeâ[tve ceeieCeej veener.16 pej
SKeeos JesUer lÙeeves legceÛeer ceeueceòee legceÛÙeekeâ[tve FefÛÚueer DeeefCe meJe&ÛÙee meJe&
legceÛÙeekeâ[tve ceeietve Iesleueer lej legcner kebâpet<eheCee oeKeJeeue DeeefCe lees legceÛeer Ûetkeâ yeensj
DeeCeerue. hene, legcne ueeskeâebvee DeeJeenve kesâues peele Deens keâer DeuueenÛÙee ceeiee&le ceeue KeÛe&
keâje. ÙeeJej legceÛÙeehewkeâer keâenerpeCe Deensle pes kebâpet<eheCee keâjerle Deensle, JeemleefJekeâheCes pees
kebâpet<eheCee keâjlees lees Kejs heenlee DeeheuÙee mJele:MeerÛe kebâpet<eheCee keâjerle Deens. Deuueen lej
efvejhes#e Deens, legcnerÛe lÙeeÛes iejpeJeble Deenele, pej legcner leeW[ efHeâjJeeue lej Deuueen
legceÛÙee peeieer DevÙe SKeeÅee je°^euee DeeCeerue DeeefCe les legceÛÙeemeejKes DemeCeej veener.
(32-38)
16) cnCepes lees efvejhes#e Deens. lÙeeuee mJele:mee"er legceÛÙeekeâ[tve keâener IesCÙeeÛeer iejpe veener. pej lees
DeeheuÙee ceeiee&le keâener KeÛe& keâjCÙeeÛes legcneuee meebiele Deens lej les lÙeeÛÙee mJele:mee"er veJns lej
legceÛÙeeÛe YeuÙeemee"er meebiele Deens.
DeuedHeâledn 48 634 heeje 26
48 metjn DeuedHeâledn
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 29)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns hewiebyej (me.), Deecner legcneuee GIe[ efJepeÙe Øeoeve kesâuee1 pesCeskeâ¤ve Deuueenves
legceÛÙee heg{erue Je hee"erceeieerue ØelÙeskeâ DehejeOe ceeHeâ2 keâjeJes DeeefCe legceÛÙeeJej Deeheueer
osCeieer heefjhetCe& keâjeJeer Je legcneuee mejUceeie& oeKeJeeJee3 DeeefCe legcneuee peyejomle meneÙÙe
Øeoeve kesâues. leesÛe Deens pÙeeves ßeæeJebleebÛÙee ùoÙeeble ‘mekeâervele’ (Meebleer)4 GlejefJeueer
pesCeskeâ¤ve DeeheuÙee ßeæsmeceJesle lÙeebveer DeeCeKeer Skeâ ßeæe Jee{JeeJeer. he=LJeer Je DeekeâeMeebÛes
meJe& ue<keâj DeuueenÛÙee DeefOekeâejele Deens DeeefCe lees meJe&%e Je yegefæceeve Deens. (lÙeeves ns
1) ngowefyeÙeeÛÙee leneveblej pesJne efJepeÙeeÛeer ner DeeveboJeelee& SskeâefJeueer iesueer lesJne ueeskeâebvee Dee§eÙe&
Jeešle nesles keâer Ùee leneuee efJepeÙe keâmes cnšues peeT Mekeâles pÙeele meke=âleoMe&veer Deecner lÙee meJe&
Dešer ceevÙe kesâuÙee Deensle pÙee DeeceÛÙeekeâ[tve DeßeæeJeble ceevÙe keâjJetve IesT FefÛÚle nesles hejbleg
DeuheeJeOeerveblejÛe keâUtve Deeues keâer ne len KejesKejÛe Skeâ cees"e efJepeÙe neslee.
2) pÙee Øemebieer Je efmLeleerle ns meebefieleuesues Deens les °ermeceesj "sJeues lej Ùee ef"keâeCeer pÙee GCeerJeebkeâ[s
ogue&#e keâjCÙeeÛee GuuesKe Deens, lÙee cnCepes FmueeceÛes ÙeMe Je lÙeeÛÙee JeÛe&mJeemee"er keâece
keâjleevee DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee vesle=lJeele iesuÙee 19 Je<eeËheemetve
cegmeueceeve peer ØeÙelveebÛeer efMekeâmle keâjerle nesles lÙeeleerue GCeerJee nesÙe, ns mhe°heCes peeCeJeles. Ùee
GCeerJee keâesCelÙeener ceveg<Ùeeuee ceenerle veenerle efkebâyengvee ceeveJeer yegæer lej lÙee ØeÙelveebÛÙee
hejekeâe‰sle keâmeueener oes<e MeesOetve keâe{CÙeeme hetCe&heCes DemeceLe& Deens. hejbleg meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
Âef°le hetCe&lJeeÛes pes hejceesÛÛe ØeceeCe Deens lÙeevegmeej lÙeele keâener DeMee GCeerJee neslÙee pÙeecegUs
cegmeueceeveebvee Dejye DeveskesâÕejJeeoeRJej FlekeäÙee peueo efJepeÙe efceUt Mekeâle veJnlee. meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee meebieCÙeeÛee DeLe& Demee keâer lÙee GCeerJeebmen pej legcner ØeÙelveMeerue jeefnuee Demelee
lej Dejyemleeve JeÛe&mJeeKeeueer DeeCeCÙeemee"er Depetve oerIe&keâeU ueeieuee Demelee hejbleg lÙee meJe&
GCeerJee DeeefCe ogye&ueleskeâ[s ogue&#e keâ¤ve kesâJeU DeeheuÙee cesnsjyeeveerves Deecner lÙee Ye¤ve
keâe{uÙee Deensle Je ngowefyeÙeeÛÙee ef"keâeCeer legceÛÙeemee"er lÙee efJepeÙeeÛes Éej Kegues kesâues Deens pees
DeepeJejÛÙee legceÛÙee ØeÙelveebcegUs legcneuee Øeehle nesT Mekeâle veJnlee.
3) Ùee ef"keâeCeer hewiebyej (me.) Ùeebvee mejUceeie& oeKeefJeCÙeeÛee DeLe& lÙeebvee efJepeÙeØeehleerÛee ceeie&
oeKeefJeCes nesÙe.
4) ‘mekeâervele’ves DeefYeØesle Meebleer Je ceeveefmekeâ mJeemLÙe nesÙe. DeLe& Demee keâer ngowefyeÙee leneÛÙee Øemebieer
pes pes Øe#egyOe keâjCeejs Øemebie iegojues nesles Je lÙee meJee&le cegmeueceeveebÛes mebÙece jeKeCes DeeefCe
DeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee vesle=lJeeJej hetCe&heCes efJeÕeeme šekeâleevee lÙeeÛÙeeletve megKe¤he yeensj
he[Ces ns DeuueenÛÙee ke=âhesÛee heefjCeece neslee SjJeer lÙeeJesUer SKeeÅee ueneveMee ÛegkeâercegUsosKeerue
meJe& keâece efyeIe[ues Demeles.
DeuedHeâledn 48 635 heeje 26
keâece DeMeemee"er kesâues Deens) pesCeskeâ¤ve ßeæeJeble heg®<e DeeefCe efŒeÙeebvee meowJe jenCÙeemee"er
DeMee mJeiee&ceOÙes oeKeue keâjeJes pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue DeeefCe lÙeebÛÙee
JeeF&š iees°er lÙeebÛÙeeheemetve otj kesâuÙee peeleerue. Deuueen peJeU ns cees"s ÙeMe Deens DeeefCe lÙee
oebefYekeâ heg®<e DeeefCe efŒeÙeebvee DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer heg®<e DeeefCe efŒeÙeebvee efMe#ee ÅeeJeer pes
DeuueenÛÙee mebyebOeeves JeeF&š keâuhevee yeeUieleele. JeeF&šeÛÙee HesâNÙeele les mJele:Ûe Deeues,
DeuueenÛee Øekeâeshe lÙeebÛÙeeJej Peeuee DeeefCe lÙeeves lÙeebÛee efOekeäkeâej kesâuee DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er
vejkeâ GheueyOe keâ¤ve efouee pes HeâejÛe JeeF&š mLeeve Deens. he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛes ue<keâj
DeuueenÛÙeeÛe DeefOekeâejeble Deensle DeeefCe lees peyejomle Je yegefæceeve Deens. (1-7)
ns hewiebyej (me.), Deecner legcneuee mee#e osCeeje,5 MegYeJeelee& osCeeje, DeeefCe Keyejoej
keâjCeeje yeveJetve hee"efJeues Deens pesCeskeâ¤ve ns ueeskeânes legcner Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee
hewiebyejeJej ßeæe "sJeeJeer DeeefCe lÙeeuee (DeLee&le hewiebyejeuee) meeLe ÅeeJeer. lÙeeÛee Deeoj-
mevceeve keâjeJee DeeefCe mekeâeU-mebOÙeekeâeU DeuueenÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle jeneJes. (8-9)
ns hewiebyej (me.), pes ueeskeâ legceÛÙeeMeer ‘yewDele’ (Øeefle%ee) keâjerle nesles6 JeemleefJekeâle: les
DeuueenMeer ‘yewDele’ keâjerle nesles. lÙeebÛÙee neleeJej DeuueenÛee nele neslee.7 Deelee pees leer
Øeefle%ee Yebie keâjerue lÙeeÛÙee Øeefle%eeYebie keâjCÙeeÛes Deefj° lÙeeÛÙee mJele:JejÛe ÙesF&ue, DeeefCe
pees lÙee Øeefle%esÛes heeueve keâjerue peer lÙeeves DeuueenMeer kesâuesueer Deens, Deuueen ueJekeâjÛe
lÙeeuee ceneve ceesyeouee Øeoeve keâjerue. (10)
5) Meen JeefueGuueen meensye (jn.) Ùee Fmueeceer efJeÉeveebveer ‘Meeefno’Ûee DevegJeeo Heâejmeer Yee<esle
‘Fpenejs nkeâ kegâvevoe’ Demee kesâuee Deens cnCepes melÙeeÛeer iJeener osCeeje.
6) mebkesâle lÙee yewDele-Øeefle%eskeâ[s Deens peer npejle Gmceeve (jefpe.) ns cekeäkeâe Menjele Menero Peeues
DemeuÙeeÛeer Keyej Ssketâve hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer DeeheuÙee meneyee-meeLeeroejebkeâ[tve
‘ngowefyeÙee’ Ùee ef"keâeCeer Iesleueer nesleer. meojnt ‘yewDele’ Ùee iees°ermee"er Iesleueer iesueer nesleer keâer
npejle Gmceeve (jefpe.) ÙeebÛÙee Menero nesCÙeeÛeer yeeleceer pej Kejer "jueer lej cegmeueceeve ÙesLesÛe Je
ÙeeÛeJesUer kegâjwMeebMeer efveheštve Iesleerue ceie heefjCeecele: les meJe& "ej ceejues iesues lejer yesnlej.
7) cnCepes pÙee neleeJej ueeskeâ lÙeeJesUer yewDele keâjerle nessles lees Øesef<ele Ùee JÙeòeâerÛee nele veJnlee lej
DeuueenÛÙee ØeefleefveOeerÛee nele neslee Je ner yewDele-Øeefle%ee JeemleefJekeâheCes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee
ceeOÙeceeves meJeexÛÛe DeuueenMeer kesâueer peele nesleer.
DeuedHeâledn 48 636 heeje 26
ns hewiebyej (me.), «eeceerCe Dejyeebhewkeâer pes ueeskeâ hee"erceeies mees[uesues nesles8 les Deelee
ÙesTve pe¤j legcneuee meebieleerue keâer, ‘‘Deecneuee Deeheueer ceeueceòee Je kegâšgbyeeÛÙee efÛeblesves
iegbleJetve "sJeues nesles, DeeheCe DeeceÛÙeemee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâjeJeer.’’ ns ueeskeâ DeeheuÙee
efpeYeebveer lÙee iees°er meebieleele pÙee ÙeebÛÙee ùoÙeeble veenerle. Ùeebvee meebieeJes, ‘‘DeÛÚe, DeMeerÛe
iees° Demesue lej keâesCe legceÛÙee yeeyeleerle DeuueenÛee efveCe&Ùe jesKeCÙeeÛee pejemegæe DeefOekeâej
yeeUielees, pej lees legcneuee keâener vegkeâmeeve heesnÛeJet FefÛÚle Demesue DeLeJee ueeYe Øeoeve keâ¤
FefÛÚle Demesue? legceÛÙee ke=âlÙeeÛeer lej DeuueenÛe Keyej jeKeCeeje Deens. (hejbleg Kejer iees°
leer veJns peer legcner meebiele Deenele) lej legcner Demes mecepeuee keâer hewiebyej Je ßeæeJeble DeeheuÙee
kegâšgbefyeÙeeble keâoeefhe hejletve ÙesT MekeâCeej veenerle DeeefCe ner keâuhevee legceÛÙee ceveeuee Heâej
Ûeebieueer Jeešueer DeeefCe legcner Heâej JeeF&š keâuhevee ue{efJeuÙee Je legcner DelÙeble og°
Deble:keâjCeeÛes ueeskeâ Deenele. (11-12)
Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeJej pes ueeskeâ ßeæe "sJele vemeleerue DeMee
DeßeæeJebleebmee"er Deecner Ye[keâle Demeuesuee Deie>er leÙeej "sJeuee Deens. DeekeâeMeebÛÙee Je
he=LJeerÛÙee yeeoMeenerÛee mJeeceer DeuueenÛe Deens, pÙeeuee nJes lÙeeuee ceeHeâ keâjerue Je nJes
lÙeeuee efMe#ee keâjerue DeeefCe lees #eceeMeerue Je hejce ke=âheeUt Deens. (13-14)
pesJne legcner ieveerce ceeue Øeehle keâjeJeÙeeme peeT ueeieeue lesJne ns hee"erceeies
mees[CÙeele Deeuesues ueeskeâ legcneuee pe¤j meebieleerue keâer Deecneueemegæe DeeheuÙee yejesyej ÙesT
Åee.9 ns FefÛÚleele keâer DeuueenÛÙee DeeosMeeuee yeouetve šekeâeJes. Ùeebvee mhe° meebiee keâer,
‘‘legcner keâoeefhe DeeceÛÙeeyejesyej ÙesT Mekeâle veener, Deuueenves DeieesojÛe ns Heâcee&efJeues Deens.’’
ns cnCeleerue keâer, ‘‘veJns, lej legcner DeeceÛÙeeMeer celmej yeeUiele Deenele.’’ (Jemlegle: ner iees°
celmejeÛeer veJns) lej ns ueeskeâ melÙe iees° keäJeefÛeleÛe mecepeleele. Ùee hee"erceeies mees[uesuÙee
«eeceerCe Dejyeebvee meebiee keâer, ‘‘ueJekeâjÛe legcneuee DeMee ueeskeâebMeer ue{eJeÙeeuee heeÛeejCe kesâues
peeF&ue pes cees"s yeueJeeve Deensle. legcneuee lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ keâjeJes ueeiesue DeLeJee les
8) ne ceoervee MenjeÛÙee meYeesJeleeueÛÙee ØeosMeeleerue DeMee ueeskeâebÛee GuuesKe Deens pÙeebvee, Gceje
Deoe keâjCÙeeÛeer leÙeejer meg¤ keâjleevee hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer DeeheuÙeeyejesyej
ÙesCÙeeÛes Deeceb$eCe efoues nesles hejbleg F&ceeveÛee oeJee meebietveosKeerue kesâJeU Ùeemee"er les DeeheuÙee
Iejeyeensj efveIeeues veJnles keâer lÙeebvee Deeheues ØeeCe efØeÙe nesles. les mecepele nesles keâer Ùee Øemebieer
kegâjwMeebÛÙee Ssve Iejele ‘Gceje’ Deoe keâjCÙeemee"er peeCes cnCepes ce=lÙetÛÙee cegKeele efMejCes nesÙe.
9) cnCepes, ueJekeâjÛe leer JesU ÙesCeej Deens pesJne nsÛe ueeskeâ, pÙeebveer Deepe OeeskeâeoeÙekeâ ceesefncesle
legceÛÙeeyejesyej ÙesCÙeeheemetve peerJe JeeÛeefJeuee neslee, lÙeeJesUer ns Kegö Heâòeâ Ùesleerue Je cnCeleerue keâer
DeecneueeosKeerue DeeheuÙeeyejesyej IesTve Ûeuee.
DeuedHeâledn 48 637 heeje 26
Dee%eeOeejkeâ yeveleerue. lÙeeJesUer pej legcner ÙegæeÛÙee Dee%esÛes heeueve kesâues lej Deuueen
legcneuee Ûeebieuee ceesyeouee osF&ue, DeeefCe pej legcner hegvne lemesÛe leeW[ efHeâjefJeues pemes hetJeea
efHeâjefJeues Deens lej Deuueen legcneuee ÙeeleveeoeÙekeâ efMe#ee osF&ue. hejbleg pej DeebOeUe Je
uebie[e DeeefCe ®iCe; Ùegæemee"er Deeues veenerle lej keâener njkeâle veener. pees keâesCeer Deuueen
DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejebÛes Dee%eeheeueve keâjerue, Deuueen lÙeeuee lÙee mJeiee&le oeKeue keâjerue
pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue, DeeefCe pees leeW[ efHeâjJeerue lÙeeuee lees og:KeoeÙekeâ
Ùeelevee osF&ue.’’ (15-17)
Deuueen ßeæeJebleebJej ØemeVe Peeuee pesJne les Je=#eeKeeueer legceÛÙeeMeer yewDele (Øeefle%ee)
keâjerle nesles. lÙeebÛÙee ùoÙeebÛeer efmLeleer lÙeeuee ceenerle nesleer, cnCetve lÙeeves lÙeebÛÙeeJej
‘mekeâervele’ (Meebleer) GlejefJeueer.10 lÙeebvee ye#eerme cnCetve efvekeâšÛee efJepeÙe Øeoeve kesâuee DeeefCe
yejeÛemee ieveerceÛee ceeue lÙeebvee Øeoeve kesâuee pÙeeuee les (ueJekeâjÛe) Øeehle keâjleerue.11
Deuueen peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. Deuueen legcneuee heg<keâU ieveerceÛÙee ceeueeÛes
JeÛeve oslees pees legcner Øeehle keâjeue.12 letle& lej ne efJe<eÙe lÙeeves legcneuee Øeoeve kesâuee13 DeeefCe
ueeskeâebÛes nele legceÛÙeeefJe¤æ G"CÙeeheemetve jesKeues,14 pesCeskeâ¤ve ßeæeJebleebmee"er Skeâ mebkesâle
yevetve jeneJee DeeefCe Deuueenves legcneuee mejU ceeiee&keâ[s ceeie&oMe&ve keâjeJes. ÙeeÛÙee JÙeefleefjòeâ
ogmeNÙee DevÙe ieveerce ceeueebÛeemegæe lees legceÛÙeeMeer JeeÙeoe keâjlees - pÙeemee"er legcner DeÅeehe
meceLe& Peeuesues veener DeeefCe Deuueenves lÙeebvee Jes{tve "sJeues Deens. Deuueen ØelÙeskeâ iees°eruee
meceLe& Deens.15 (18-21)
10) Ùee ef"keâeCeer ‘mekeâervele’ves DeefYeØesle leer ceve:efmLeleer Deens pesCeskeâ¤ve SKeeoe Fmece SKeeÅee ceneve
nsletmee"er Meeble efÛeòeeves cees"Ÿee meblees<e Je meceeOeeveeefveMeer DeeheuÙee mJele:uee mebkeâšeÛÙee cegKeele
Peesketâve oslees Je keâmeueerner Yeerleer Je Yeer[ ve yeeUielee efveCe&Ùe Ieslees keâer keâesCelÙeener heefjefmLeleerle ns
keâece keâjeÙeÙeÛesÛe Deens ceie heefjCeece keâener keâe nesT veÙes.
11) ne mebkesâle Deens KewyejÛee efJepeÙe DeeefCe lÙeeleerue ieveerce mebheòeerkeâ[s.
12) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle les Flej efJepeÙe Deensle pes KewyejÛÙee efJepeÙeeveblej cegmeueceeveebvee melele Øeehle
nesle iesues.
13) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Deens ngowefyeÙeeÛee len, pÙeeuee metjnÛÙee ØeejbYeer GIe[ efJepeÙe "jefJeuesuee Deens.
14) cnCepes DeßeæeJeble kegâjwMeebvee ns OewÙe& lÙeeves efoues veener keâer ngowefyeÙeeÛÙee ef"keâeCeer les legceÛÙeeMeer
ue{eJesle, JeemleefJekeâheCes SketâCe yee¢e heefjefmLeleervegmeej les DeefOekeâ yesnlej efmLeleerle nesles lej
ÙegæeÛÙee °erves legceÛes heej[s lÙeebÛÙee leguevesle Heâej ogye&ue efomele nesles.
15) yengleskeâ keâ¤ve ne mebkesâle cekeäkesâÛÙee efJepeÙeekeâ[s Deens. cnCepes DeÅeehe cekeäkeâe lej legceÛÙee leeyÙeele
Deeuesues veener hejbleg Deuueenves les Jes{Ÿeele Iesleues Deens Je ngowefyeÙeeÛÙee Ùee efJepeÙeeÛÙee heefjCeeceele
lesner legceÛÙee leeyÙeele ÙesF&ue.
DeuedHeâledn 48 638 heeje 26
ns DeßeæeJeble ueeskeâ pej ÙeeJesUer legceÛÙeeMeer ue{ues Demeles lej efveef§eleÛe lÙeebveer hee"
efHeâjefJeueer Demeleer DeeefCe keâesCeerner mebj#ekeâ DeeefCe meneÙekeâ lÙeebvee Øeehle Peeuee vemelee. ne
DeuueenÛee ØeIeele Deens pees hetJee&heej Ûeeuele Deeuesuee Deens, DeeefCe legcneuee DeuueenÛÙee
efMejmlÙeeble keâesCelesner heefjJele&ve Dee{UCeej veener. leesÛe Deens pÙeeves cekeäkesâÛÙee KeesNÙeele
lÙeebÛes nele legceÛÙeeheemetve Je legceÛes nele lÙeebÛÙeeheemetve jesKeues, Jemlegle: lÙeeves legcneuee
lÙeebÛÙeeJej JeÛe&mJe Øeoeve kesâuesues nesles DeeefCe pes keâener legcner keâjerle neslee Deuueen les heenle
neslee. lesÛe ueeskeâ lej Deensle pÙeebveer õesn kesâuee DeeefCe legcneuee ‘cemeefpeos njece’ (keâeyee
ceefmpeo) heemetve jesKeues DeeefCe kegâyee&veerÛÙee Gbšebvee lÙeebÛÙee kegâyee&veerÛÙee mLeUer heesnÛet efoues
veener. pej (cekeäkesâle) Demes ßeæeJeble heg®<e Je Œeer GheefmLele vemeles p1eebvee legcner peeCele veener,
DeeefCe DeMeer Yeerleer vemeleer keâer DepeeCeheCes legcner lÙeebvee efÛej[tve šekeâeue DeeefCe lÙeecegUs
legceÛÙeeJej DeeU ÙesF&ue (lej Ùegæ jesKeues iesues vemeles, les Ùeemee"er jesKeues iesues) pesCeskeâ¤ve
Deuueenves DeeheuÙee ke=âheeÚ$eeble nJes lÙeeuee meeceeJetve IÙeeJes. les ßeæeJeble JesieUs Peeues Demeles
lej (cekeäkeâeJeemeerÙeebhewkeâer) pes DeßeæeJeble nesles lÙeebvee Deecner pe¤j keâ"esj efMe#ee efoueer
Demeleer.16 (nsÛe keâejCe Deens keâer) pesJne Ùee DeßeæeJebleebveer DeeheuÙee ùoÙeeble De%eevehetCe&
ogjeefYeceeve yeeUieuee lesJne Deuueenves DeeheuÙee hewiebyejebJej Je ßeæeJebleebJej ‘mekeâervele’
(Meebleer) GlejefJeueer,17 DeeefCe ßeæeJebleebvee F&MehejeÙeCelesÛÙee JeÛeveeJej keâeÙece "sJeues keâer lesÛe
16) meJeexÛÛe Deuueenves ngowefyeÙee ÙesLes pÙee keâejCeeves Ùegæ nesT efoues veener lÙeele ner DeMeer efnkeâcele
nesleer. cekeäkeâe Menjele lÙeeJesUer yejsÛemes cegmeueceeve Œeer Je heg®<e Demes ceewpeto nesles pÙeebveer Skeâlej
Deeheues ßeæeJeble ueheJetve "sJeuesues nesles DeLeJee pÙeebÛes ßeæeJeble meJeeËvee ceenerle nesles hejbleg les
DeeheuÙee ueeÛeejercegUs efnpejle ke⤠Mekeâle veJnles Je peguetce Je DelÙeeÛeejeme yeUer he[le nesles.
DeMee heefjefmLeleerle pej Ùegæ Peeues Demeles Je cegmeueceeve DeßeæeJebleebvee jsšle cekeäkeâe Menjele
efMejues Demeles lej DeßeæeJebleebmeceJesle meojnt cegmeueceeveosKeerue vekeâUle cegmeueceeveebÛÙee neletve
ceejues iesues Demeles. ogmeje hewuet Ùee cemeueleerÛee Demee neslee keâer meJeexÛÛe Deuueen kegâjwMeebvee Skeâe
jòeâjbefpele Ùegæele hejeYetle keâ¤ve cekeäkeâe efpebkeâJet FefÛÚle veJnlee lej oesve Je<eeËÛÙee Deele Ûeejner
yeepetbveer Jes{tve lÙeebvee DeMee Øekeâejs pesjerme DeeCeeJes keâer keâesCelÙeener ØeeflekeâejeefJevee ns hejeYetle
JneJesle Je ceie meJe&ÛÙee meJe& kegâjwMe JebMeeves FmueeceÛee mJeerkeâej keâ¤ve DeuueenÛÙee
ke=âheeÚ$eeKeeueer ÙeeJes, ns lÙeeÛÙee Âef°meceesj nesles pemes keâer veblej cekeäkesâÛÙee efJepeÙeeØemebieer Ie[ues.
17) Ùee ef"keâeCeer ‘mekeâervele’ves DeefYeØesle Deens mebÙece DeeefCe Øeleehe, pÙeemen hewiebyej npejle cegncceo
(me.) Je cegmeueceeveebveer DeßeæeJebleebÛÙee Ùee De%eevecetuekeâ DenbkeâejeÛee cegkeâeyeuee kesâuee. les lÙeebÛÙee
Ùee nskesâKeesjer DeeefCe GIe[ DeeieefUkeâerJej Øe#egyOe nesTve yesHeâece Peeues veenerle Je lÙeebÛÙee Gòejele
melÙeeÛÙee ceÙee&oe Deesueeb[Ceejer Je jemleheCeeÛÙeeefJe¤æ Demeuesueer DeLeJee pÙeecegUs ØekeâjCe F°
Je ÛeebieuÙee Øekeâejs megšCÙeeSsJepeer DeeCeKeerveÛe efÛeIeUues Demeles DeMeer keâesCeleerner iees° lÙeebveer
kesâueer veener.
DeuedHeâledn 48 639 heeje 26 DeuedHeâledn 48 640 heeje 26

lÙeeÛes DeefOekeâ nkeäkeâoej Je lÙeeme hee$e nesles. Deuueenuee meJe& iees°eRÛes %eeve Deens.
(22-26)
ØelÙe#eele Deuueenves DeeheuÙee hewiebyejeuee Kejs mJehe> oeKeefJeues nesles pes lebleesleble
melÙeeefOeef‰le nesles.18 Deuueenves FefÛÚues lej legcner pe¤j ‘cemeefpeos njece’ceOÙes hetCe&
Meeblelesves ØeefJe° Jneue,19 DeeheuÙee [eskeâerÛes cegb[ve keâjJeeue DeeefCe kesâme keâeheJeeue DeeefCe
legcneuee keâesCelesner YeÙe DemeCeej veener. lees leer iees° peeCele neslee peer legcner peeCele veJnlee,
cnCetve les mJehe> meekeâej nesCÙeehetJeea lÙeeves ne efvekeâšÛee efJepeÙe legcneuee Øeoeve kesâuee. (27)
lees Deuueen Deens pÙeeves DeeheuÙee hewiebyejeuee ceeie&oMe&ve DeeefCe melÙe Oecee&efveMeer
hee"efJeues Deens pesCeskeâ¤ve meJe& Oece& - ØekeâejebJej lÙeeÛes JeÛe&mJe yeneue keâjeJes DeeefCe Ùee
melÙelesJej DeuueenÛeer iJeener hegjsMeer Deens.20 cegncceo (me.) DeuueenÛes Øesef<ele Deensle, DeeefCe
pes ueeskeâ lÙeebÛÙeemeceJesle Deensle les DeßeæeJebleebÛÙeeefJe¤æ keâ"esj21 DeeefCe Deeheehemeeble
oÙeeUt Deensle.22 legcner pesJne heneue, lÙeebvee Jeebkeâleevee Je velecemlekeâ nesleevee DeeefCe
DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeÛÙee ØemeVelesÛÙee MeesOeeLe& efveceie> heneue. velecemlekeâ nesCÙeeÛes heefjCeece
lÙeebÛÙee ÛesnNÙeeJej efJeÅeceeve Deensle pÙeebÛÙeecegUs les JesieUs DeesUKeues peeleerue.23 Demes Deens
lÙeebÛes iegCeJewefMe<šŸe leewjeleceOÙes. DeeefCe FbpeerueceOÙes lÙeebÛee °eble Demee efouee iesuee Deens
keâer peCet Skeâ Mesleer Deens efpeves ØeLece Debkegâj yeensj keâe{ues, ceie lÙeeuee yeUkeâšer efoueer, veblej
lÙeeÛeer jeshes Peeueer ceie DeeheuÙee KeebÅeeJej GYes jeefnues, Mesleer keâjCeeNÙeebvee les KegMe keâjles
pesCeskeâ¤ve DeßeæeJebleeÛee lÙeeÛÙee yenjCÙeeves peUHeâUeš nesF&ue. Ùee pevemecetneÛes ueeskeâ
pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Deensle Deuueenves lÙeebvee #ecee Je
ceneve ceesyeouÙeeÛes JeÛeve efoues Deens. (28-29)

18) cegmeueceeveebÛÙee ceveele JejÛesJej pees ØeMve [eskeâeJele neslee lÙeeÛesÛe ns Gòej nesÙe. lÙeebÛes cnCeCes
Demes nesles keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebveer lej mJehe>ele heeefnues nesles keâer les ceefmpeosnjece ceOÙes
oeKeue Peeues Deensle Je DeuueenÛes Iejeuee-keâeyeeuee lÙeebveer Øeoef#eCee IeeleuÙee Deensle. ceie
Deecner Gceje Deoe kesâuÙeeefJeveeÛe hejle peele Deenesle ns Demes keâe Ie[ues?
19) ns JeÛeve heg{ÛÙee Je<eea efn. me. 7 ÛÙee efpeukeâo ceefnvÙeele hetCe& Peeues. Feflenemeele ne ‘Gceje’
‘Gcejleguekeâpee’ Ùee veeJeeves Øeefmeæ Deens.
20) Ùee ef"keâeCeer ner iees° Heâcee&efJeCÙeeÛes keâejCe Demes Deens keâer ngowefyeÙee ÙesLes pesJne leneÛee keâjej
efueefnuee peele neslee lÙeeJesUer cekeäkesâÛÙee DeßeæeJebleebveer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee MegYe veeceeyejesyej
‘jmegueguueen’-DeuueenÛes hewiebyej ne Meyo efueefnCÙeeJej Dee#eshe Iesleuee neslee. lÙeeJej Heâcee&efJeues
iesues Deens keâer hewiebyejebÛes hewiebyej DemeCes ner Skeâ JemlegefmLeleer Deens, lÙeele kegâCeeÛÙee ceevÙe DeLeJee
DeceevÙe keâjCÙeeves keâenerÛe Heâjkeâ he[le veener. Ùeeuee pej keâener ueeskeâ ceeveerle veenerle lej ve ceevees. 22) cnCepes lÙeebÛÙeeleerue keâ"esjlee peer keâener Deens Oece&Me$etbmee"er Deens, ßeæeJebleebmee"er veJns.
ner JemlegefmLeleer DemeCÙeeJej DeuueenÛeer mee#e hegjsMeer Deens. ßeæeJebleebheg{s les ce=ot Deensle, oÙeeUt Je ceeÙeeUt Deensle, keâUJeUe Je menevegYetleer yeeUieCeejs
21) Dejyeer Yee<esle cnCeleele, ‘Heâueevetve Meoerogve Deuewn’. Decetkeâ ceeCetme lÙeeJej keâ"esj Deens, cnCepes Deensle. leòJe DeeefCe OÙesÙeeleerue Skeâelcelesves lÙeebÛÙeele Skeâceskeâemee"er Øesce, Skeâ¤helee Je
lÙeeuee oeyetve šekeâCes DeLeJee keâ¢eele DeeCeCes Je DeeheuÙee JeUCeer DeeCeCes lÙeeÛÙeemee"er keâ"erCe Devegketâuelee efveefce&ueer Deens.
Deens. meneyee (jefpe.) ÙeebÛes DeßeæeJebleebJej keâ"esj DemeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer meneyee (jefpe.) 23) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle, mepeoe keâjCÙeecegUs keâener veceepeer ueeskeâebÛÙee keâheeUeJej pees Ieóe Ùeslees lees veJns
cesCeyeengues veenerle keâer lÙeevee DeßeæeJebleebveer nJes lemes JeUJeeJes. les vejceÛeeje veJnles keâer lej F&MeefYe¤lee, Goejlee, meppeveheCee DeeefCe meoeÛejCeeÛeer leer efÛevns Deensle peer F&Õejeheg{s
DeßeæeJebleebveer lÙeebvee menpeheCes efieUeJes. lÙeebvee keâesCeleerner Yeerleer oeKeJetve oeyeues peeT Mekeâle veceCÙeecegUs mJeYeeJele:Ûe ceeCemeeÛÙee ÛesnNÙeeJej Øekeâš nesleele. meJeexÛÛe DeuueenÛÙee
veener, lÙeebvee keâmeuÙeener ØeueesYeveeves efJekeâle Iesleues peeT Mekeâle veener. pÙee ceneve Gefö°emee"er Heâcee&efJeCÙeeÛee nslet Demee keâer hewieyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes ns meesyeleer lej Demes Deensle keâer
les ØeeCe heCeeuee ueeJetve npejle cegncceo (me.) Ùeebvee meeLe osCÙeemee"er GYes "ekeâues Deensle lÙee Ùeebvee heeefnuÙeeyejesyej ceveg<Ùe Skeâe Âef°#esheele ns peeCetve IesT Mekeâlees keâer ns ßes‰peve Deensle
OÙesÙeeheemetve nšJet MekeâeJes, DeßeæeJebleele Demes yeU veener. keâejCe F&MeYeefòeâÛes lespe lÙeebÛÙee cegKeeJej PeUeUle Deens.
Deuedngpegjele 49 641 heeje 26
49 metjn Deuedngpegjele
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 18)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns ueeskeânes, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛÙee heg{s
heeTue šeketâ1 vekeâe DeeefCe DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee, Deuueen meJe&keâener
SskeâCeeje Je peeCeCeeje Deens. (1)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, Deeheuee DeeJeepe veyeer (me.) ÛÙee
DeeJeepeehes#ee GbÛe ke⤠vekeâe, DeeefCe veyeer (me.) yejesyej GbÛe DeeJeepeeves yeesuetmegæe vekeâe
pÙeeØeceeCes legcner Deeheehemeeble SkeâceskeâebMeer yeesuelee, SKeeos JesUer Demes nesT veÙes keâer legcner
kesâues meJejuesues meJe& JeeÙee peeJes DeeefCe legcneuee keâUtmegæe veÙes. pes ueeskeâ DeuueenÛÙee
hewiebyejeÛÙee heeMeer yeesueleevee Deeheuee DeeJeepe Keeueer "sJeleele les JeemleefJekeâle: lesÛe ueeskeâ
nesle pÙeebÛÙee ùoÙeebvee Deuueenves F&MehejeÙeCelesmee"er heejKeues2 Deens, lÙeebÛÙeemee"er #ecee
Deens DeeefCe ceneve ceesyeouee. (2-3)
ns hewiebyej (me.), pes ueeskeâ legcneuee IejeÛÙee yeens¤ve nekeâe ceejleele; lÙeehewkeâer
yengleskeâ peCe efveyeg&æ Deensle. pej lÙeebveer legceÛÙee yeensj ÙesCÙeeheÙeËle Oeerj Oejuee Demelee
1) cnCepes Deuueen DeeefCe hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee heg{s nesTve Ûeeuet vekeâe, ceeies Ûeuee. De«esmej yevet
vekeâe, DeeOeerve yevetve jne. DeeheuÙee JÙeJenejele heg{s heeTue šeketâve DeeheuÙeehejerves mJele:Ûe
efveCe&Ùe Iesle peeT vekeâe lej Deieesoj ns hene keâer DeuueenÛee «ebLe Je lÙeeÛÙee hewiebyejebÛÙee efMejmlÙeele
Ùee mebyebOeeves keâesCeles DeeosMe Dee{Uleele.
2) cnCepes pes ueeskeâ meJeexÛÛe DeuueenÛÙee DepeceeJeCeerle Kejs "jues Deensle Je lÙee hejer#esletve heej
he[tve, KejesKejÛe lÙeebÛÙee ceveele F&MeYeÙe Deens, ns pÙeebveer efmeæ kesâuesues Deens lesÛe ueeskeâ
DeuueenÛÙee hewiebyejebÛeer Deeoye Je Øeefle‰sÛeer keâeUpeer Iesleele. Ùee keâLeveeves DeeheesDeehe ner iees°
efveIeles keâer pes ceve hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee DeeojYeeJeeuee cegkeâues Deens les Kejslej F&MeYeÙeeuee cegkeâues
Deens.
Deuedngpegjele 49 642 heeje 26
lej lÙeebÛÙeemee"er Gòece nesles,3 Deuueen #ecee keâjCeeje Je hejceoÙeeUt Deens. (4-5)
ns ueeskeânes, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens pej kegâCeer DeJe%eekeâejer legceÛÙeeheeMeer SKeeoer
yeeleceer IesTve Deeuee lej ÛeewkeâMeer keâ¤ve Iesle Ûeuee. SKeeÅee JesUer Demes Ie[t veÙes keâer
legcner SKeeÅee mecetneuee ve keâUle neveer heesnÛeJeeJeer DeeefCe ceie DeeheuÙee ke=âleerJej
he§eeòeehe keâjeJee.4 Ûeebieues peeCetve Demee keâer legceÛÙee ojcÙeeve DeuueenÛee hewiebyej npej
Deens. pej yeNÙeeÛeMee ceeceuÙeele lees legceÛes cnCeCes Sskeâle jeefnuee lej legcner mJele:Ûe
De[ÛeCeerle meehe[eue, hejbleg Deuueenves legcneuee ßeæsÛes Øesce efoues DeeefCe lÙeeuee
legceÛÙeemee"er cevehemeble yeveefJeues, DeeefCe õesn Je ceÙee&oeGuuebIeve DeeefCe DeJe%esÛee legcneuee
efleškeâeje DeeCeuee Deens. DemeuesÛe ueeskeâ DeuueenÛÙee ke=âhesves Je Ghekeâejeves mevceeieea
Deensle, DeeefCe Deuueen meJe&%e Je yegefæceeve Deens. (6-8)
DeeefCe pej ßeæeJebleebhewkeâer oesve ieš hejmhejebMeer ue{uesÛe5 lej lÙeebÛÙee ojcÙeeve
mecesš Ie[Jetve DeeCee, ceie pej lÙeebÛÙeehewkeâer Skeâe ieševes ogmeNÙee iešeÛeer DeeieefUkeâer
3) Dejye meYeesJeleeueer ØeosMeeletve ÙesCeeNÙeeble keâener Demes DeefMe° ueeskeâner Ùesle Demele pes DeuueenÛes
hewiebyej (me.) ÙeebÛeer Yesš IesCÙeemee"er ÙeeÙeÛes lesJne SKeeÅee mesJekeâekeâjJeer Deele Keyej
hee"efJeCÙeeÛeer lemeoerner Iesle vemele. hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee heefJe$e helveeRÛÙee Iejebvee HesâNÙee cee¤ve
yeens¤veÛe hewiebyej (me.) Ùeebvee nebkeâe ceejerle Demele. DeMee ueeskeâebÛÙee Jele&veecegUs hewiebyej (me.)
Ùeevee Heâej $eeme nesle Demes lejerheCe DeeheuÙee mJeYeeefJekeâ menveMeeruelescegUs les meJe& menve keâjerle
Demele, mejlesMesJešer meJeexÛÛe Deuueenves Ùee ceeceuÙeele nmle#eshe kesâuee Je Ùee DemeYÙe Jele&veeÛeer
efveYe&lme&vee keâjleevee ueeskeâebvee Demee DeeosMe efouee keâer pesJne les hewiebyejebvee YesšeJeÙeeme Deeues Je les
lÙeebvee efomeues veener lej nebkeâe cee¤ve cee¤ve lÙeevee yeesueJeCÙeeSsJepeer pÙeeJesUsme les mJele:Ûe yeensj
Ùesleerue lÙeeJesUsÛeer mebÙeceeves Øeleer#ee keâjerle yemeeJes.
4) meojnt DeeÙeleerle cegmeueceeveebvee Demee leeefòJekeâ DeeosMe efouee iesuee Deens keâer pesJne SKeeoer
cenlJeeÛeer yeeleceer, efpeÛes he[meeo cees"Ÿee ØeceeCeele efveIele Demeleerue, legcneuee efceUeueer lesJne leer
yeeleceer IesCÙeeDeieesoj yeeleceer DeeCeCeeje ceveg<Ùe keâmee Deens ns henele Ûeuee. pej lees kegâCeer
DeJe%eekeâejer Fmece Demeuee, cnCepes lÙeeÛeer yeeleceer efJeÕeemeen& veener ns lÙeeÛÙee yee¢eeJemLesJe¤ve
efomele Demesue lesJne lÙeeves DeeCeuesuÙee yeeleceerJej ke=âleer keâjCÙeeDeieesoj JemlegefmLeleer keâeÙe Deens
ÙeeÛeer MeneefveMee keâ¤ve Iesle Ûeuee.
5) Demes Heâcee&efJeues veener keâer ‘pesJne ßeæeJebleebhewkeâer oesve ieš Deeheehemeele ue{leerue’ lej Demes
Heâcee&efJeues Deens keâer, ‘pej ßeæeJebleebhewkeâer oesve ieš hejmhejeMeer ue{uesÛe’ Ùee MeyoeJe¤ve ner iees°
DeeheesDeehe efveIeles keâer hejmhejele ue{Ces cegmeueceeveebÛeer heæle veJns Je DemetosKeerue veÙes. ßeæeJeble
DemeleeveeosKeerue les Deeheehemeele ue{le jenleerue ner iees° lÙeebÛÙeekeâ[tve Dehesef#ele veener. leLeeefhe
pej SKeeÅeeJesUer Demes Ie[uesÛe lej DeMee heefjefmLeleerle heg{s pes meebefieleues peeCeej Deens lÙee
heæleerÛee DeJeuebye kesâuee iesuee heeefnpes.
Deuedngpegjele 49 643 heeje 26
kesâueer lej DeeieefUkeâer keâjCeeNÙeeMeer ue{e ÙesLeheeJeslees keâer lees DeuueenÛÙee DeeosMeekeâ[s
hejle ÙesF&ue, ceie pej lees hejle Deeuee lej lÙeebÛÙee ojcÙeeve vÙeeÙeeves mecesš keâje DeeefCe
vÙeeÙe keâje, Deuueen vÙeeÙe keâjCeeNÙeebvee hemeble keâjlees. ßeæeJeble lej Skeâ ogmeNÙeeÛes YeeT
Deensle, cnCetve DeeheuÙee YeeJeebÛÙee ojcÙeeve mebyebOe megjUerle keâje DeeefCe DeuueenÛÙee
ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee, DeeMee Deens keâer legceÛÙeeJej oÙee kesâueer peeF&ue. (9-10)
ns ueeskeânes, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, heg®<eebveer ogmeNÙee heg®<eebÛeer efšbieue G[Jet
veÙes, MekeäÙe Deens keâer les lÙeebÛÙeehes#ee Gòece Demeleerue, DeeefCe efŒeÙeebveermegæe ogmeNÙee
efŒeÙeebÛeer efšbieue G[Jet veÙes, MekeäÙe Deens keâer lÙee lÙeebÛÙeehes#ee Gòece Demeleerue.6
Deeheehemeeble Skeâceskeâebvee šesceCes cee¤ vekeâe7 DeeefCe SkeâceskeâebÛee GuuesKe JeeF&š veeJeevesner
ke⤠vekeâe.8 ßeæe "sJeuÙeeveblej ogjeÛeejeble veeJe efceUefJeCes Heâej JeeF&š iees° Deens. pes
ueeskeâ Ùee Jele&veeheemetve hejeJe=òe nesle vemeleerue les DelÙeeÛeejer nesle. (11)
ns ueeskeânes, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeefOekeâ Mebkeâe IesCÙeeheemetve otj jne keâejCe
6) Leóe G[efJeCÙeeves DeefYeØesle kesâJeU leeW[evesÛe Leóe G[efJeCes Deens Demes veener lej SKeeÅeeÛeer
vekeäkeâue keâjCes, lÙeeÛÙeekeâ[s FMeejs keâjCes, lÙeeÛeer iees° DeLeJee lÙeeÛÙee keâeceeJej efkebâJee lÙeeÛee
Ûesnje Je hees<eeKeeJej nmeCes DeLeJee lÙeeÛee oes<e DeLeJee JÙebieekeâ[s ueeskeâebÛes DeMee Øekeâejs ue#e
JesOeCes keâer Flejebveer lÙeeÛes nmes keâjeJes ns meJe&osKeerue Leóe G[efJeCÙeele meceeefJe° Deensle.
7) ÙeeÛÙee DeLee&le, šesceCes ceejCes, veeJes "sJeCes, DeeU ueeJeCes, Dee#eshe IesCes, efÚõevJes<eCe keâjCes
DeeefCe GIe[ GIe[ DeLeJee leeW[eleuÙee leeW[ele mebkesâleeves SKeeÅeeuee efveYe&lme&vesÛes ue#Ùe yeveefJeCes,
ner meJe& ke=âlÙes meceeefJe° Deensle.
8) Ùee Dee%esleerue ieefYe&le nslet Demee keâer keâesCelÙeener ceeCemeeuee DeMee veeJeeves hegkeâejues peeT veÙes
DeLeJee Demes šesheCe veeJe efoues peeT veÙes pesCeskeâ¤ve lÙeeÛeer ceeveneveer nesle DemeeJeer. Goe.
SKeeÅeeuee DeJe%eekeâejer DeLeJee oebefYekeâ cnCeCes. kegâCeeme heebieUe efkebâJee DeebOeUe DeLeJee ÛekeâCee
cnCeCes. kegâCee Skeâeuee lÙeeÛÙee mJele:ÛÙee DeLeJee lÙeeÛÙee DeeF& Je Je[erue DeLeJee kegâUeleerue
SKeeoe oes<e DeLeJee JÙebieeÛes GheveeJe "sJeCes. kegâCee Skeâeuee cegmeueceeve PeeuÙeeveblej lÙeeÛÙee
hetJeeaÛÙee Oecee&Je¤ve Ùentoer DeLeJee ef¡emleer cnCeCes. kegâCee ceveg<ÙeeÛes DeLeJee kegâUeÛes DeLeJee peele
Je mecetneÛes Demes veeJe "sJeCes pÙeele lÙeebÛeer efveYe&lme&vee DeeefCe ceeveneveerÛee hewuet DemeeJee. Ùee
Dee%esuee kesâJeU DeMeeÛe šesheCe veeJeebÛee DeheJeeo Deens pes yee¢e mJe¤heevegmeej lej kegâ¤he Deensle
hejbleg lÙeebÛee nslet efveYe&lme&vesÛee vemelees lej pÙee ueeskeâebÛee DeMee veeJeebveer GuuesKe kesâuee peelees les lÙee
ueeskeâebÛÙee DeesUKeerÛes meeOeve "jleele. Goe. DebOe nkeâerce, keâer nslet kesâJeU lÙeeÛÙee DeesUKeerÛee
Deens efveYe&lme&vesÛee veener.
Deuedngpegjele 49 644 heeje 26
keâener yeeyeleerle kegâleke&â keâjCes ns heehe Deens.9 nsjefiejer ke⤠vekeâe.10 DeeefCe legceÛÙeehewkeâer
kegâCeerner kegâCeeÛeer Ûene[er ke⤠veÙes.11 keâeÙe legceÛÙeehewkeâer SKeeoe Demee Deens keâer pees
9) leke&â keâjCÙeeme hetCe&heCesÛe ØeefleyebOe kesâuesuee Deens Demes veener lej Heâej peemle keâuhevee ue{efJeCÙeeÛeer Je
meJe& leNnsÛes Devegceeve keâjCÙeeÛeer ceveeF& kesâuesueer Deens, Je keâener Devegceeve DehejeOe Demeleele Demes lÙeeÛes
keâejCe meebefieleuesues Deens. JeemleefJekeâle: pÙee keâuhevee iegvns "jleele lÙee cnCepes ceeCemeeves
efJeveekeâejCeÛe kegâCeemebyebOeer JeeF&š keâuhevee keâjeJeer DeLeJee cele ØemLeeefhele keâjleevee vesnceer JeeF&š
keâuhevesves meg®Jeele keâjerle jeneJes. DeLeJee pÙeebÛÙee Jele&veeJe¤ve GIe[heCes ns efomele DemeeJes keâer les
meoeÛeejer Je meppeve ueeskeâ Deensle, DeMee ueeskeâebÛÙee yeeyeleerle JeeF&š keâuhevee keâjeJeer. lÙeeÛeØeceeCes
SKeeÅee ceeCemeeÛÙee SKeeÅee keâLeveeleDeLeJee ke=âleerle JeeF&š DeLeJee Ûeebieueer oesvner iees°eRÛeer mebYeeJevee
DemeeJeer hejbleg Deecner kesâJeU kegâlekeâe&ves lÙeeme JeeF&šÛe "jJeeJes ner iees°osKeerue iegvne Deens. 10)
cnCepes ueeskeâebÛÙee iegefheleebÛeer ÛeewkeâMeer ke⤠vekeâe, Skeâ ogmeNÙeebÛes oes<e MeesOet vekeâe, FlejebÛÙee efmLeleer
Je lÙeebÛÙee ceeceuÙeebÛÙee ceeieeJej jent vekeâe. ueeskeâebÛeer JewÙeefòeâkeâ he$es JeeÛeCes, oesve FmeceebÛÙee iees°eRÛee
keâeveesmee IesCes, MespeeNÙeebÛÙee Iejele [eskeâeJeCes, DeeefCe efvejefvejeàÙee heæleeRveer FlejebÛÙee keâewšgbefyekeâ
peerJeveeÛeer Je JewÙeefòeâkeâceeceuÙeebÛeer ÛeewkeâMeer keâjCes, Ùee meJeeËÛeelÙee ÛeewkeâMeerle meceeJesMe neslees pÙeebÛeer
ceveeF& kesâuesueer Deens. 11) DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee efJeÛeejues iesues keâer ‘Ûene[er’Ûeer
JÙeeKÙee keâeÙe Deens? DeeheCe Heâcee&efJeues, Ûene[er ner Deens keâer ‘‘let DeeheuÙee YeeJeeÛee GuuesKe DeMee
Øekeâejs keâjeJee pes lÙeeuee DeefØeÙe Jeešle DemeeJes.’’ meebefieleues iesues keâer, ceePÙee YeeJeele leer iees°
Dee{Ule DemeeJeer peer ceer meebiele Deens lej DeMee efmLeleerle Deeheuee keâeÙe efJeÛeej Deens? Heâcee&efJeues,
‘‘pej lÙee leer iees° Dee{Ule Demesue lej let Ûene[er kesâueerme Je pej lÙeele leer iees° Dee{Ule vemesue lej
lÙeeÛÙeeJej let kegâYeeb[ jÛeuesme.’’ Ùee efveef<eælesuee DeheJeeo kesâJeU DemesÛe Øekeâej Deensle pÙeele Skeâe
ceeCemeeÛÙee hee"erceeies, DeLeJee lÙeeÛÙee ce=lÙetveblej lÙeeÛÙeeleerue JeeF&šheCee meebieCÙeeÛeer MejerDeleÛÙee
°erves peer ÙeesiÙe Demesue DeMeerÛe SKeeoer Kejer iejpe Yeemele DemeeJeer Je leer iejpe efveboe kesâuÙeeefJevee
Yeeieueer peele vemeeJeer lemesÛe lÙeemee"er pej efveboe kesâueer iesueer veener lej lÙee eEveosÛÙee leguevesle DeefOekeâ
cees"er JeeF&š iees<š DeheefjneÙe& "jle Demesue. hewiebyej (me.) Ùeebveer ne DeheJeeo leòJele: DeMeeØekeâejs
meebefieleuee Deens, ‘‘DelÙeble JeeF&š DeeieefUkeâer kegâCee cegmeueceeveeÛÙee DeyeÇtJej veenkeâ nuuee keâjCes
nesÙe.’’ Ùee keâLeveele ‘veenkeâ’ ner ceÙee&oe ns oMe&efJeles keâer ‘nkeâ’vegmeej Demes keâjCes JewOe Deens. Goe.
DelÙeeÛeeNÙeebefJe¤æ DelÙeeÛeejheeref[leekeâ[tve DeMee ØelÙeskeâ Fmeceemeceesj le›eâej kesâueer peeCes
pÙeeÛÙeemebyebOeer Dehes#ee Demesue keâer lees DelÙeeÛeej efveJeejCeemee"er keâener ke⤠Mekeâlees. megOeejCesÛÙee
FÛÚsves kegâCee JÙeòeâer DeLeJee mecetneleerue JeeF&š iees°eRÛee GuuesKe DeMee ueeskeâebmeceesj pesÙee JeeF&š iees°er
otj keâjCÙeemee"er keâener ke⤠Mekeâleerue DeMeer lÙeebÛÙeekeâ[tve DeeMee DemeeJeer. MeeŒeerÙe Dee%ee peeCetve
IesCÙeeÛÙee nsletveskegâCee cegHeäleer-Fmueeceer MeeŒeermeceesj JemlegefmLeleer meebieCes pÙeele SKeeÅee ceeCemeeÛÙee
SKeeÅee og<ke=âlÙeeÛee GuuesKe JneJee, ueeskeâebvee SKeeoe Fmece DeLeJee FmeceebÛÙee Deefj°ebheemetve meeJeOe
keâjCes pesCeskeâ¤ve lÙeeÛÙee neveerheemetve JeeÛet MekeâeJes, DeMee ueeskeâebefJe¤æ GIe[heCes DeeJeepe G"efJeCes
Je lÙeebÛÙeeleerue JeeF&š iees°eRJej šerkeâe keâjCes pes ogjeÛeejeÛee HewâueeJe keâjerle DemeeJesle DeLeJee mJejefÛele
¤{er (efyeoDeele) DeeefCe ceeie&Yeü°lesÛee Øemeej keâjerle DemeeJesle, DeLeJee ueeskeâebvee DeOece& DeeefCe peguetce
Je DevÙeeÙeeÛÙee GheõJeele šekeâerle DemeeJesle.
Deuedngpegjele 49 645 heeje 26
DeeheuÙee ce=le YeeJeeÛes ceebme KeeCes hemeble keâjerue?12 hene, legcne mJele:uee ÙeeÛeer Ie=Cee
Jeešsue DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee, Deuueen cees"e he§eeòeehe mJeerkeâejCeeje DeeefCe
hejce ke=âheeUt Deens. (12)
ueeskeânes, Deecner legcneuee Skeâe heg®<e Je Skeâe Œeerheemetve efvecee&Ce kesâues DeeefCe ceie
legceÛeer je°^s DeeefCe peeleer yeveefJeuÙee pesCeskeâ¤ve legcner Skeâceskeâebvee DeesUKeeJes.
JeemleefJekeâle: DeuueenpeJeU legceÛÙeehewkeâer meJee&le peemle Øeefleef‰le lees Deens pees
legceÛÙeehewkeâer meJee&le peemle F&MehejeÙeCe13 Deens. efveef§eleÛe Deuueen meJe&keâener peeCeCeeje
DeeefCe Keyej jeKeCeeje Deens. (13)
12) Ûene[eruee ce=le YeeJeeÛes ceebme KeeCÙeeÛeer Ghecee DeMeemee"er efouesueer Deens keâer pÙeeÛeer Ûene[er kesâueer
peele Demeles lees efyeÛeeje hetCe&heCes DepeeCe Demelees keâer keâes"s Je kegâCeer lÙeeÛÙee DeyeÇtJ ej nuuee keâjerle
Deens.
13) Ùee DeieesojÛÙee DeeÙeleerle ßeæeJebleebvee GösMetve, cegefmuece meceepeeuee efyeIee[ebheemetve megjef#ele
"sJeCÙeemee"er DeeJeMÙekeâ DemeuesuÙee metÛevee efouÙee iesuÙee neslÙee. Deelee Ùee DeeÙeleerle DeefKeue
ceeveJepeeleeruee GösMetve, peieele meowJe efJeÕeJÙeeheer GheõJeeme keâejCeerYetle "jle Deeues Deens lÙee
ceneheLeYeü°lesÛeer megOeejCee kesâuesueer Deens. cnCepes JebMe, JeCe&, Yee<ee, osMe, DeeefCe je°^erÙelesÛee
he#eheeleerheCee. Ùee ueneveMee DeeÙeleerle meJeesÛÛe Deuueenves ceeveJeebvee mebyeesOetve leerve DelÙeble
cenlJeeÛeer leeefòJekeâ melÙes meebefieleueer Deensle. Skeâ Demes keâer legcne meJeeËÛes cetU SkeâÛe Deens. SkeâeÛe
heg®<e Je SkeâeÛe Œeerheemetve legceÛee meJe& JebMe DeefmlelJeele Deeuee Deens Je Deepe peieele legceÛes pes pes
JebMe Dee{Uleele les JeemleefJekeâheCes SkeâeÛe DeeF& Je Jeef[ueebheemetve pÙeebÛee ØeejbYe Peeuee neslee,
lÙeeÛe Skeâe JebMeeÛÙee MeeKee Deensle. ogmejs Demes keâer DeeheuÙee cetU mJe¤heeÛÙee °erves SkeâÛe
DemeleeveeosKeerue legceÛes je°^ DeeefCe peeleer Je kegâUele efJeYeeieues peeCes mJeeYeeefJekeâÛe nesles. hejbleg Ùee
mJeeYeeefJekeâ efYeVelee Je efJeefJeOelesÛeer efveJe[ DeMeer keâoeefhe veJnleer keâer Ùee DeeOeejeJej GÛÛe, veerÛe,
ßes‰ Je keâefve‰, mhe=MÙe, Demhe=MÙe Demeues YesoYeeJe keâeÙece kesâues peeJesle, Skeâe JebMeeves ogmeNÙee
JebMeeJej Deeheues ßes‰lJe ieepeJeeJes, Skeâe JeCee&ÛÙee ueeskeâebveer ogmeNÙee JeCee&ÛÙee ueeskeâebvee legÛÚ Je
#egõ ceeveeJes Je Skeâe je°^eves ogmeNÙee je°^eJej pece yemeJeeJee. efvecee&CekeâlÙee&ves pÙee keâejCeemleJe
ceeveJeer mecetnebvee je°^ DeeefCe peeleeRÛÙee mJe¤heele GYeejues nesles les kesâJeU FlekesâÛe nesles keâer lÙeebÛÙee
ojcÙeeve hejmhejeleerue menkeâej DeeefCe DeesUKeerÛeer nerÛe mJeeYeeefJekeâ Mekeäkeâue nesleer. eflemejs Demes
keâer ceeCemee ceeCemeebojcÙeeve ßes‰lee Je GÛÛelesÛee DeeOeej pej keâesCelee Deens Je Demet Mekeâlees lej
lees kesâJeU veweflekeâlesleerue ßes‰lee nesÙe.
Deuedngpegjele 49 646 heeje 26
ns yeoeJeer («eeceerCe Dejye) cnCeleele, ‘‘Deecner ßeæe "sJeueer.’’14 Ùeebvee meebiee,
legcner ßeæe "sJeueer veener, lej Demes cnCee, ‘‘Deecner meceefhe&le Peeuees.’’ ßeæe DeÅeehe
legceÛÙee ùoÙeele oeKeue Peeuesueer veener pej legcner DeuueenDeeefCe lÙeeÛes hewiebyej (me.)
ÙeebÛeer Dee%eeOeejkeâlee mJeerkeâejueer lej lees legceÛÙee keâce& ceesyeouÙeele keâesCeleerner keâcelejlee
keâjCeej veener. KeefÛeleÛe Deuueen cees"e #eceeMeerue DeeefCe hejceke=âheeUt Deens. KejesKej
ßeæeJeble lej les Deensle pÙeebveer Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeJej ßeæe "sJeueer, ceie
lÙeebveer keâesCeleerner Mebkeâe "sJeueer veener DeeefCe DeeheuÙee peerefJeleefJeòeeefveMeer DeuueenÛÙee
ceeiee&le hejekeâe‰e kesâueer lesÛe Kejs ueeskeâ nesle. (14-15)
ns hewiebyej (me.), Ùeebvee (ßeæsÛÙee oeJesoejebvee) meebiee, keâeÙe legcner Deuueenuee
DeeheuÙee Oecee&Ûeer Keyej osle Deenele? Jemlegle: Deuueen he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee
ØelÙeskeâ Jemletuee peeCelees DeeefCe lÙeeuee ØelÙeskeâ iees°erÛes %eeve Deens. ns ueeskeâ legceÛÙeeJej
Ghekeâej oMe&efJeleele keâer lÙeebveer FmueeceÛee mJeerkeâej kesâuee. Ùeebvee meebiee, DeeheuÙee
FmueeceÛes Ghekeâej ceePÙeeJej ueeot vekeâe, lej Deuueen legceÛÙeeJej Deeheues Ghekeâej "sJelees
keâer lÙeeves legcneuee ßeæsÛeer megyegæer efoueer, pej KejesKej legcner DeeheuÙee ßeæsÛÙee oeJÙeeble
Kejs Demeeue. Deuueenuee he=LJeer Je DeekeâeMeeleerue ØelÙeskeâ ieghle iees°erÛes %eeve Deens DeeefCe
pes keâener legcner keâjerle Demelee les meJe&keâener lÙeeÛÙee °erle Deens. (16-18)
14) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle meJe&Ûe yeoeJeer (Dejye Kes[tle) Deensle Demes veener lej FmueeceÛeer Jee{le
Demeuesueer Meòeâer heentve kesâJeU Ùee efJeÛeejeves pes cegmeueceeve yeveues nesles keâer les cegmeueceeveebÛÙee
ceeNÙeeheemetve megjef#elener jenleerue DeeefCe Fmueeceer efJepeÙeebÛÙee HeâeÙeÅeebÛeener GheYeesie Ieslee ÙesF&ue,
DeMee keâener efJeefMe° yeoeJeer šesàÙeebÛee Ùee ef"keâeCeer GuuesKe kesâuee peele Deens. Ùee ueeskeâebveer Kejs
cnCepes ceveeheemetve ßeæe "sJe}er veJnleer, kesâJeU leeW[er ßeæsÛeer keâyegueer osTve menslegkeâ lÙeebveer
mJele:uee cegmeueceeveeble meeceerue kesâuesues nesles.
]keâeÓÓ]Heâ 50 647 heeje 26
50 metjn ]keâeÓÓ]Heâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 45)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
]keâeÓÓ]Heâ. MeheLe Deens ceneve kegâjDeeveÛeer - efkebâyengvee Ùee ueeskeâebvee Dee§eÙe& Ùee
iees°erÛes Jeešues keâer Skeâ Keyejoej keâjCeeje Kegö ÙeebÛÙeeletveÛe ÙeebÛÙeepeJeU Deeuee.1 ceie
Fvkeâej keâjCeejs cnCet ueeieues, ‘‘ner lej Depeye iees° Deens, keâeÙe pesJne Deecner ce¤
DeeefCe ceeleer yevetve peeT (lesJne ogmeNÙeeboe G"efJeues peeT)? ns hegvejeieceve lej yegæer
heueerkeâ[Ûes2 Deens.’’ (JeemleefJekeâle:) peceerve ÙeebÛÙee Mejerjebletve pes keâener Keeles les Deecneuee
%eele Deens, DeeefCe DeeceÛÙeepeJeU Skeâ «ebLe Deens pÙeele meJe&keâener megjef#ele Deens.
(1-4)
efkebâyengvee Ùee ueeskeâebveer lej pÙeeJesUer melÙe ÙeebÛÙeeheeMeer Deeues lÙeeÛeJesUer les meeHeâ
Keesšs "jefJeues. ÙeeÛe keâejCeeves Deelee ns ieeWOeUele he[ues Deensle. (5)
yejs, lej keâeÙe Ùeebveer keâOeer DeeheuÙeeJejerue DeekeâeMeekeâ[s heeefnues veener? keâMeeØekeâejs
Deecner les yeveefJeues DeeefCe megMeesefYele kesâues, DeeefCe lÙeele keâes"s keâmeueer GCeerJe veener.
DeeefCe he=LJeeruee Deecner DebLejues DeeefCe lÙeele heJe&le jesJeues Je lÙeele njleNnsÛÙee mego=MÙe
Jevemheleer GieefJeuÙee. Ùee meJe& Jemlet [esUs GIe[efJeCeeNÙee DeeefCe yeesOeØeo Deensle lÙee
ØelÙeskeâ oemeemee"er pees (melÙeekeâ[s) ®pet nesCeeje Demesue. DeeefCe DeekeâeMeebletve Deecner
mece=æMeeueer peue GlejefJeues, ceie lÙeeheemetve yeeiee DeeefCe OeevÙeeÛeer efhekesâ, DeeefCe GbÛe
GbÛe KepegjerÛeer Pee[s efvecee&Ce kesâueer, pÙeebvee HeâUebveer Yejuesues Ie[ LejeJej Lej ueeieleele.
DeMeer JÙeJemLee Deens oemeebvee GhepeerefJekeâe osCÙeeÛeer, Ùee heeCÙeeves Deecner Skeâe ce=le
peefceveeruee peerJeve Øeoeve keâjlees (cesuesuÙee ceeCemeebÛes peefceveerletve) efveIeCesmegæe DeMeeÛe
ØekeâejsÛe Demesue. (6-11)
1) DeLe& Demee keâer cekeäkeâeJeemeeRveer npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes Øesef<elelJe SKeeÅee ÙeesiÙe DeeOeejs
DeceevÙe kesâues Deens Demes veener lej lÙeebÛÙee Skeâe mepeeleerÙe heg®<e Je lÙeebÛÙeeÛe je°^eÛÙee Skeâe
FmeceeÛes F&Õejekeâ[tve meeJeOe keâjCeeje cnCetve ÙesCes lÙeebÛÙeepeJeU DelÙeble efJeefÛe$e DeMeer iees°
Deens, Ùee hetCe&heCes DeÙeesiÙe keâejCeeves lÙeebveer DeceevÙe kesâues Deens.
2) ns lÙee ueeskeâebÛes ogmejs Dee§eÙe& nesles. heefnues Dee§eÙe& lÙeebvee Ùee iees°erÛes Jeešues keâer Skeâ ceveg<Ùe Øesef<ele
yevetve Deeuee Je lÙeeGhej peemle Dee§eÙe& lÙeebvee Ùee iees°erÛes Jeešues keâer meJe& ceeCemeW ce=lÙetveblej
veJÙeeves hegvne efpeJeble kesâues peeleerue Je lÙee meJeeËvee Skeâ$e keâ¤ve DeuueenÛÙee vÙeeÙeeueÙeele GYes
kesâues peeF&ue.
]keâeÓÓ]Heâ 50 648 heeje 26
ÙeebÛÙeehetJeea vetn (De.) Ûes je°^ DeeefCe Dej&meJeeues Je meceto, DeeefCe Deeo Je
efHeâjDeewve DeeefCe uetleÛes YeeT DeeefCe SskeâeJeeues Je legyyeDeÛÙee je°^eleerue ueeskeâebveermegæe
Keesšs "jefJeues Deens. ØelÙeskeâeves Øesef<eleebvee Keesšs "jefJeues DeeefCe mejlesMesJešer ceePeer
OecekeâeJeCeer lÙeebÛÙeeJej ueeiet Peeueer. (12-14)
heefnuÙee JesUsÛÙee efveefce&leeruee Deecner DemeceLe& neslees keâeÙe? hejbleg Skeâe veJeerve
efveefce&leermebyebOeer ns ueeskeâ Mebkeâe«emle Peeuesues Deensle. (15)
Deecner ceveg<Ùeeuee efvecee&Ce kesâues Deens DeeefCe lÙeebÛÙee ceveele GÆJeCeejs
‘JemeJemes’megæe Deecner peeCelees. Deecner lÙeeÛÙee ceevesÛÙee efMejshes#eener DeefOekeâ lÙeeÛÙeepeJeU
Deenesle, (DeeefCe DeeceÛÙee Ùee ØelÙe#e %eeveeefMeJeeÙe) oesve veeWoCeejs lÙeeÛÙee GpeJÙee Je
[eJÙee yeepetuee yemetve ØelÙeskeâ iees°erÛeer veeWo Iesle Deensle. keâesCeleener Meyo lÙeeÛÙee
leeW[eletve Demee efveIele veener pÙeeuee megjef#ele keâjCÙeemee"er Skeâ efJeÅeceeve efvejer#ekeâ npej
veener. ceie hene leer ce=lÙetkeâUe melÙeeefveMeer ÙesTve "sheueer, ner leerÛe iees° Deens pÙeeheemetve
let heU keâe{erle nesleeme. DeeefCe ceie vejefmebIe Hegbâkeâues iesues. ne Deens lees efoJeme pÙeeÛes
YeÙe leguee oeKeefJeues peele nesles. ØelÙeskeâ Fmece DeMee efmLeleerle Deeuee keâer lÙeeÛÙeeyejesyej
Skeâ nebketâve DeeCeCeeje Deens DeeefCe Skeâ mee#e osCeeje. Ùee iees°erheemetve let ieeefHeâue
nesleeme, Deecner lees he[oe otj kesâuee pees legPÙeeheg{s he[uesuee neslee DeeefCe Deepe legPeer
°er Kethe leer#Ce Deens.3 lÙeeÛÙee meeLeeroejeves meebefieleues,4 ne pees ceePÙee mJeeOeerve neslee,
npej Deens. Dee%ee efoueer iesueer, ‘‘Hesâketâve Åee vejkeâeceOÙes ØelÙeskeâ keâój DeßeæeJebleeuee
pees melÙeeÛee És<e keâjerle Demes, YeueeF&uee jesKeCeeje DeeefCe ceÙee&oebÛes GuuebIeve keâjCeeje
neslee. Mebkesâle iegjHeâšuesuee neslee. DeeefCe DeuueenÛÙee meceJesle kegâCee ogmeNÙeeuee GheemÙe
yeveJetve yemeuee neslee, šekeâe lÙeeuee keâ"esj Ùeelevesle.’’ lÙeeÛÙee meesyelÙeeves efJeveefJeues,5
‘‘ns ØeYet, ceer Ùeeuee ogJe&le&veer yeveefJeues veener lej ne mJele:Ûe hejekeâesšerÛÙee heLeYeü°lesle
he[uesuee neslee.’’ GòejeoeKeue Heâcee&efJeues iesues, ‘‘ceePÙee heg{s Yeeb[Ce ke⤠vekeâe, ceer
legcneuee DeieesojÛe JeeF&š heefjCeeceebheemetve Keyejoej kesâues nesles. ceePÙee ÙesLes Meyo yeoueuee
peele veener, DeeefCe ceer DeeheuÙee oemeebJej peguetce keâjCeeje veener.’’ (16-29)
3) cnCepes F&ÕejeÛes Øesef<ele leguee pÙeeÛeer Keyej osle nesles les meJe& Ùee ef"keâeCeer ceewpeto DemeuÙeeÛes leguee
ÛeebieuÙeeØekeâejs efomele Deens.
4) meeLeeroejeves DeefYeØesle neketâve DeeCeCeeje otle nesÙe Je leesÛe F&Õejer vÙeeÙeeueÙeele heesnÛetve meebiesue keâer
ceePÙee mJeeOeerve Demeuesuee ne ceveg<Ùe ngpetjeÛÙee mesJesle npej Deens.
5) ÙesLes meeLeeroejeves DeefYeØesle lees Mewleeve Deens pees lÙee DeJe%eekeâejer ceeCemeeyejesyej peieele ueeieuesuee
neslee.
]keâeÓÓ]Heâ 50 649 heeje 26
lees efoJeme pesJne Deecner vejkeâeuee efJeÛee¤, keâeÙe let Ye¤ve iesueerme? DeeefCe leer
cnCesue, DeeCeKeerve keâener Deens?6 DeeefCe mJeie& F&MehejeÙeCeebÛÙee peJeU DeeCeuee peeF&ue,
pejeosKeerue otj DemeCeej veener. Heâcee&efJeues peeF&ue, ‘‘ner Deens Jemlet efpeÛes legcneuee JeÛeve
efoues peele Demes, lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er pees ®pet nesCeeje7 DeeefCe Kethe Keyejoejer
IesCeeje neslee.8 pees ve heenlee ‘jnceeve’ (hejceoÙeeUt Deuueen) uee Yeerle Demesue DeeefCe
pees F&Õejemeòeâ ùoÙeeves Deeuee Demesue. oeKeue Jne mJeiee&ceOÙes megKe¤heheCes.’’ lÙee efoJeMeer
MeeÕele peerJeveeÛee efoJeme Demesue lesLes lÙeebÛÙeemee"er les meJe&keâener Demesue pes les FefÛÚleerue,
DeeefCe DeeceÛÙeepeJeU lÙeehes#eener peemle yejsÛemes lÙeebÛÙeemee"er Demesue. (30-35)
Deecner lÙeebÛÙee Deieesoj yeNÙeeÛeMee je°^ebvee ve° keâ¤ve šekeâues Deens pes
lÙeebÛÙeehes#ee Kethe DeefOekeâ Meefòeâceeve nesles DeeefCe lÙeebveer peieeÛÙee osMeebvee heeueLes Ieeleues
nesles. ceie keâeÙe les SKeeos DeeßeÙemLeeve Øeehle ke⤠Mekeâues? Ùee Feflenemeele yeesOeØeo
Je¢e Deens lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er pees ùoÙe yeeUielees DeLeJee pees ue#ehetJe&keâ cnCeCes
Sskeâlees. (36-37)
Deecner he=LJeer Je DeekeâeMeebvee DeeefCe lÙeebÛÙee ojcÙeeveÛÙee meeNÙee Jemletbvee mene
efoJemeeble efvecee&Ce kesâues. DeeefCe Deecneuee LekeâJÙeeves mheMe&megæe kesâuee veener. cnCetve ns
hewiebyej (me.), pÙee iees°er ns ueeskeâ yeveefJeleele; lÙeeJej mebÙece jeKee DeeefCe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee mlegleeryejesyej lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle jne, metÙeexoÙe DeeefCe
metÙee&mleehetJeea. DeeefCe je$eerÛÙee JesUer hegvne lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâje DeeefCe velecemlekeâ nesCes
hetCe& PeeuÙeeveblejmegæe.9 (38-40)
6) ÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. Skeâ Demee keâer, ‘ceePÙeele Deelee Ùeehes#ee peemle ceeCemeebÛeer peeiee
veener.’ ogmeje DeLe& Demee, ‘DeeCeKeerve efpelekesâner DehejeOeer Demeleerue, DeeCee.’
7) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demee Fmece Deens pÙeeves DeJe%ee DeeefCe ceveesJeemevesÛes DevegmejCe keâjCÙeeÛee ceeie&
mees[tve Dee%eeheeueve Je DeuueenÛeer ØemeVelee Øeehle keâjCÙeeÛee ceeie& mJeerkeâejuee DemeeJee, pees
cees"Ÿee ØeceeCeele DeuueenÛes mcejCe keâjCeeje Je DeeheuÙee meJe& JÙeJenejele lÙeekeâ[s ®pet nesCeeje
DemeeJee.
8) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Demee ceeCetme Deens pÙeeves Deuueenves IeeleuesuÙee ceÙee&oe, meebefieleuesueer keâle&JÙes,
"jefJeuesueer efveef<eæs DeeefCe mJeeOeerve kesâuesuÙee DeceeveleerÛes j#eCe keâjeJes, pÙeeves, ceer DeeheuÙee
Gòeâer Je ke=âleerle DeeheuÙee jyeÛeer DeJe%ee lej keâjerle veener vee, nj meceÙeer ÙeeÛes Deelcehejer#eCe keâjerle
jeneJes.
]keâeÓÓ]Heâ 50 650 heeje 26
DeeefCe Sskeâe pÙee efoJeMeer oJeb[er osCeeje (ØelÙeskeâ JÙeòeâerÛÙee) peJeUtveÛe
hegkeâejerue,10 pÙee efoJeMeer meJe& ueeskeâ GlLeeve-keâuueesU "erkeâ"erkeâ Sskeâle Demeleerue, lees
peefceveerletve ce=leebÛee efveIeCÙeeÛee efoJeme Demesue. DeecnerÛe peerJeve Øeoeve keâjlees DeeefCe
DeecnerÛe ce=lÙet oslees, DeeefCe DeeceÛÙeekeâ[sÛe meJeeËvee lÙee efoJeMeer hejleeJeÙeeÛes Deens, pesJne
peceerve Yebie heeJesue DeeefCe ueeskeâ efleÛÙeeletve efveIetve YejOeeJe heUle megšues Demeleerue. ns
GlLeeve DeeceÛÙeemee"er Heâej meeshes Deens. (41-44)
ns hewiebyej (me.), pÙee iees°er ns ueeskeâ yeveJeerle Deensle, lÙeebvee Deecner ÛeebieuesÛe
peeCelees, DeeefCe legceÛes keâece ÙeebÛÙeekeâ[tve peyejerves cnCeCes ceevÙe keâjefJeCes veJns. Heâòeâ
legcner Ùee kegâjDeeveÉejs lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeeuee GheosMe keâje pees ceePÙee leekeâeroeruee Yeerle
Demesue. (45)
9) hee}vekeâlÙee&Ûeer mlegleer Je lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeveeves DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer veceepe Deens ‘metÙeexoÙeehetJeea’
HeâpejÛeer veceepe Deens. ‘metÙee&mleehetJeea’ oesve veceepe Deensle, Skeâ pegnj (ogheej) Je ogmejer Demej
(eflemeNÙee Øenj), ‘je$eerÛÙee JesUer’ ceiejerye (mebOÙee) DeeefCe F&Mee Ùee veceepe nesle Je eflemejer
lenppego-ceOÙeje$eer veblejÛeer veceepeosKeerue je$eerÛÙee heeefJe$Ùeieeveele meceeefJe° Deens.
10) cnCepes pees ceveg<Ùe pesLes ce=le he[uesuee Demesue DeLeJee peieele pesLes keâes"s lees ce=lÙet heeJeuee Demesue
lesLesÛe F&ÕejeleHexâ nekeâ osCeeNÙeeÛeer nekeâ lÙeeuee Ssketâ ÙesF&ue keâer T" DeeefCe Ûeeuelee nes DeeheuÙee
hee}vekeâlÙee&keâ[s Deeheuee efnMeesye osCÙeemee"er. ne DeeJeepe keâener DeMee ØekeâejÛee Demesue keâer
YetleueeJejerue peeiepeeiesletve pees pees ceveg<Ùe efpeJeble nesTve G"sue lÙeeuee Demes peeCeJesue keâer nekeâ
osCeeNÙeeves peJeUtveÛe keâes"tve lÙeeuee nekeâ efoueer Deens.
De]ped]peeefjÙeele 51 651 heeje 26
51 metjn De]ped]peeefjÙeele
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 60)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens lÙee JeeNÙeebÛeer pes OetU G[efJeCeejs Deensle, ceie heeCÙeeves Yejuesues cesIe
GÛeueCeejs Deensle, ceie ÛeheUlesves JeenCeejs Deensle, ceie Skeâe cees"Ÿee keâeÙee&Ûes (heeJemeeÛes)
Jeešhe keâjCeejs Deensle, melÙe Demes Deens keâer pÙee iees°erÛes YeÙe legcneuee oeKeefJeues peele
Deens leer Kejer Deens. DeeefCe keâce&HeâUefve<heòeer KeefÛeleÛe Ie[tve ÙesCeej Deens.1 (1-6)
MeheLe Deens efYeVeefYeVe ¤hes DemeuesuÙee DeekeâeMeeÛeer, (cejCeesòej peerJeveemebyebOeer)
legceÛes cnCeCes Skeâ ogmeNÙeeheemetve efJeefYeVe Deens.2 lÙeeÛÙeeheemetve leesÛe efJecegKe neslees pees
melÙeeheemetve efJecegKe Peeuee Deens. (7-9)
efJeveeMe heeJeues keâÙeeme DeeefCe lekeâe&ves ngketâce ueeJeCeejs pes De%eeveeble ieke&â DeeefCe
1) ner Deens leer iees° efpeÛÙeemee"er MeheLe Iesleueer iesueer Deens. Ùee MeheLe IesCÙeeÛee DeLe& Demee keâer
heeJemeeÛee ne YeJÙe keâeÙeoe pÙee DeefÉleerÙe Je efveÙeefcele heæleerves legceÛÙee Âef°meceesj Ûeeueuesuee
Deens lemesÛe Ùeele pÙee JÙeJeneefjkeâlee Je peer keâewçeuÙes mhe°heCes keâeÙe&jle DemeuÙeeÛes efomele
Deensle lÙee Ùee iees°erÛeer mee#e osle Deensle keâer ns peie SKeeos efvenxlegkeâ Je efvejLe&keâ Iejkegâue
veener pÙeele ueeKees, keâjes[es Je<eeËheemetve Skeâ Heâej cees"e KesU efJeveekeâejCe DeueuešheheCes
Ûeeueuesues DemeeJes. lej JeemleefJekeâheCes ner hejekeâesšerÛeer Skeâ efJeJeskeâhetCe& JÙeJemLee Deens.
lÙeeleerue ØelÙeskeâ keâece keâesCelÙee ve keâesCelÙee nslet DeeefCe keâewçeuÙeevesÛe nesle Deens. DeMee
JÙeJemLesle ceveg<Ùeeuee DeefOekeâej yeneue keâ¤ve lemesÛe mees[ues peeJes, lÙeeves Ùee DeefOekeâejebÛee
GheÙeesie keâmee kesâuee ÙeebÛee efnMesye lÙeeÛÙeekeâ[tve keâOeer IesleueeÛe peeT veÙes, ns mebYeeJÙeÛe
veener.
2) cnCepes pÙeeØekeâejs DeekeâeMeeleerue {ie DeeefCe leejkeâehegbpeeÛÙee Deeke=âlÙee efYeVe efYeVe Deensle,
lÙeeÛÙeele keâesCelesner meecÙe Dee{Ule veener, lÙeeÛeØekeâejs hejueeskeâemebyebOeer legcner ueeskeâ efYeVe
efYeVe iees°er yeesuele Deenele Je ØelÙeskeâeÛes yeesueCes ogmeNÙeeMeer efYeVe Deens. yeesueCÙeeleer ue ner
celeeblejs mJele:Ûe Ùee iees°erÛee hegjeJee Deens keâer Øesef<elelJe DeeefCe Jener-efoJÙeyeesOe heemetve efvejhes#e
jentve ceveg<Ùeeves mJele:ÛÙee Je Ùee peieeÛÙee MesJešemebyebOeer pesJne pesJne SKeeos cele ØemLeeefhele
kesâues Deens; les %eeveebefJevee kesâues Deens SjJeer Ùeeyeeyeleerle ceeveJeepeJeU ØelÙe#eheCes %eeveeÛes
SKeeos meeOeve KejesKejerÛe pej Demeles lej Flekeâer efJeefYeVe DeeefCe hejmhejeefJe¤æ celes efvecee&Ce
Peeueer vemeleer.
De]ped]peeefjÙeele 51 652 heeje 26
ieHeâueleerle Oegbo Deensle.3 efJeÛeejCee keâjleele keâer DeKesj lees Heâueefve<heòeerÛee efoJeme ÙesCeej
lejer kesâJne? lees lÙee efoJeMeer ÙesF&ue pesJne ns ueeskeâ Deie>erJej Yeepeues peeleerue. (Ùeebvee
meebefieleues peeF&ue) Deelee IÙee DeemJeeo DeeheuÙee GheõJeeÛee. ner leerÛe iees° Deens pÙeeÛeer
legcner IeeF& keâjerle neslee.4 cee$e F&MehejeÙeCe ueeskeâ lÙee efoJeMeer GÅeeveele DeeefCe PeNÙeebÛÙee
ojcÙeeve Demeleerue, pes keâener lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeevee osF&ue les Deeveboeves Iesle Demeleerue.
les lÙee efoJemeeÛÙee ÙesCÙeehetJeea melkeâceea nesles, je$eer keâceerÛe Peeshele Demele, ceie lesÛe
je$eerÛÙee MesJešÛÙee Øenjer #eceeÙeeÛevee keâjerle Demele, DeeefCe lÙeebÛÙee ceeueceòesle nkeäkeâ
neslee ÙeeÛekeâebÛee DeeefCe JebefÛeleebÛee.5 (10-19)
he=LJeerJej yejsÛemes mebkesâle Deensle efJeÕeeme yeeUieCeeNÙeebmee"er, DeeefCe Kegö legceÛÙee
mJele:ÛÙee DeefmlelJeele Deensle. legcneuee Gceiele veener keâeÙe? DeekeâeMeebleÛe Deens legceÛeer
GhepeerefJekeâemegæe DeeefCe leer iees°megæe efpeÛes JeÛeve legcneuee efoues peele Deens.6 lej MeheLe
Deens DeekeâeMe DeeefCe he=LJeerÛÙee mJeeceerÛeer, ner iees° melÙe Deens, leMeerÛe Kee$eerueeÙekeâ
3) cnCepes DeeheuÙee ÛegkeâerÛÙee DevegceeveebcegUs les keâesCelÙee MesJešekeâ[s Ûeeueuesues Deensle ÙeeÛeer
lÙeebvee keâenerÛe keâuhevee veener JeemleefJekeâle: hejueeskeâemebyebOeer ÛegkeâerÛes cele ØemLeeefhele keâ¤ve pees
keâesCelee ceeie& mJeerkeâejuee iesuee Deens lees efJeveeMeekeâ[sÛe veslees.
4) DeßeæeJebleebÛes Demes efJeÛeejCes keâer, ‘lees ceesyeouÙeeÛee efoJeme kesâJne ÙesF&ue yejs?’ Ùeele Kegö
Demee DeLe& o[uesuee neslee keâer lÙeeÛÙee ÙesCÙeele GMeerj keâe nesle Deens? pesJne Deecner lÙeeÛee
Fvkeâej keâjerle Deenesle Je lees Keesšs "jefJeCÙeeÛeer mepee DeeceÛÙeemee"er efveef§ele Peeueer Deens
lesJne lees keâe Ùesle veener?
5) ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej, Skeâerkeâ[s les DeeheuÙee hee}vekeâlÙee&Ûee nkeäkeâ DeesUKeerle nesles
Je lees Deoe keâjerle Demele. ogmejerkeâ[s pes keâener Deuueenves lÙeevee efoues nesles ceie les Lees[s Demees
keâer yent, lÙeele les mJele:Ûes Je mJele:ÛÙee kegâšgbefyeÙeebÛesÛe nkeäkeâ ceevele nesles Demes veener lej
DeeceÛÙee Ùee ceeueceòesle meneÙÙeeÛeer iejpe DemeuesuÙee DeMee F&ÕejeÛÙee ØelÙeskeâ oemeeÛee nkeäkeâ
Deens Demes lÙeebvee Jeešle ueeskeâebMeer lÙeebÛee Demee JÙeJenej neslee.
]6) DeekeâeMeeves DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer Jejerue peiele Deens. jespeerves DeefYeØesle les meJe&keâener Deens pes
peieele ceeCemeeuee peieCÙee Je keâece keâjCÙeemee"er efoues peeles DeeefCe pÙee iees°erÛes JeÛeve efoues
peele Deens efleÛÙeeves DeefYeØesle Debeflece ØeueÙe-hegve®lLeeve, efnMesye Je peeye efJeÛeejCeer, ceesyeouee
Je efMe#ee DeeefCe mJeie& Je vejkeâ nesÙe. ns meJe& Ie[CÙeeÛes JeÛeve meJe& efoJÙe «ebLeele efoues iesues
Deens. lemesÛe kegâjDeeveelener efoues peele Deens. F&Õejer keâLeveeÛee DeLe& Demee keâer Jejerue peieleeleÛe
ÙeeÛee efveCe&Ùe neslees keâer legceÛÙeehewkeâer kegâCeeuee keâeÙe keâeÙe ogefveÙesle efoues peeJes, DeeefCe legcneuee
peeye efJeÛeejCÙeemee"er keâce& ceesyeouÙeemee"er kesâJne heeÛeejCe kesâues peeJes ÙeeÛee efveCe&ÙeosKeerue
lesLesÛe nesCeej.
De]ped]peeefjÙeele 51 653 heeje 27
peMeer legcner yeesuele Deenele. (20-23)
ns hewiebyej (me.), FyeÇenerce (De.) ÛÙee ceevÙeJej heengCÙeebÛeer keâLeener legcnebheÙeËle
heesnÛeueer Deens. pesJne les lÙeeÛÙee ÙesLes Deeues lesJne lÙeebveer meebefieleues, DeeheuÙeeuee meueece.
lÙeeves meebefieleues, ‘‘DeeheCeebmemegæe meueece - keâener DeveesUKeer ueeskeâ Deensle.’’7 ceie lees
iegheÛeghe DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebkeâ[s iesuee, DeeefCe Skeâ (Yeepeuesues) pee[pet[ Jeeme¤ DeeCetve
heengCÙeebÛÙee heg{s "sJeues. lees cnCeeuee, ceneMeÙe, DeeheCe Keele veener? ceie lees ceveeleuÙee
ceveele lÙeebvee YÙeeuee. lÙeebveer meebefieleues, efYeT vekeâe, DeeefCe lÙeeuee Skeâe %eeveer cegueeÛÙee
pevceeÛeer MegYeJeelee& SkeâefJeueer.8 ns Ssketâve lÙeeÛeer helveer Deesj[le heg{s mejmeeJeueer DeeefCe
efleves Deeheues leeW[ ye[Jetve Iesleues DeeefCe cnCet ueeieueer, Je=æe JeebPeesšer.9 les cnCeeues,
‘‘ns DemesÛe Heâcee&efJeues Deens legPÙee heeuevekeâlÙee&ves lees yegefæceeve Deens DeeefCe meJe&keâener
peeCelees.’’ FyeÇenerce (De.) ves meebefieleues, ‘‘ns F&Õejer otleebvees! keâesCeleer ceesnerce
DeeheuÙeemeceesj Deens?’’ lÙeebveer meebefieleues, ‘‘Deecneuee Skeâe iegvnsieej ueeskeâmecetnekeâ[s
hee"efJeCÙeele Deeues Deens,10 pesCeskeâ¤ve lÙeeJej KebiejebÛÙee oie[ebÛee Je<ee&Je keâjeJee. legPÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[s lÙee ueeskeâebmee"er mebkesâleefÛevns keâjCÙeele Deeueer Deensle pes ceÙee&oebÛes
7) ceeieerue Je heg{erue meboYee&vegmeej Ùee JeekeäÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. Skeâ Demee keâer npejle
FyeÇenerce (De.) Ùeebveer Kegö lÙee heengCÙeebvee Heâcee&efJeues keâer ÙeehetJeea Deeheueer Yesš Ie[uesueer veener,
Deeheues keâoeefÛele Ùee ØeosMeele veJÙeevesÛe Deeieceve Peeues Deens. ogmeje DeLe& Demee keâer lÙeebÛÙee
meueeceÛes Gòej efouÙeeveblej npejle FyeÇenerce (De.) Ùeebveer ceveeleuÙee ceveele meebefieleues DeLeJee
heengCeÛeejeÛÙee JÙeJemLesmee"er Iejele peeleevee DeeheuÙee mesJekeâebvee meebefieleues keâer ns keâenermes
DeheefjefÛele ueeskeâ Deensle, hetJeea keâOeer Ùee ØeosMeele Demes JewYeJe DeeefCe JesMeYet<esÛes ueeskeâ
heenCÙeele Deeues veenerle.
8) metjn nto Ùeelener, npejle Fmenekeâ (De.) ÙeebÛÙee pevceeÛeer KegMeKeyej nesleer, Demes mhe°erkeâjCe
Deens.
9) cnCepes Skeâ lej ceer Je=æe. ÙeeGhej JeebPe. lejer Deelee ceuee cetue nesCeej? yeeÙeyeueceOÙes
meebefieleues Deens keâer lÙeeJesUer npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛes JeÙe MebYej Je<ex DeeefCe npejle meeje
(De.) ÙeebÛes JeÙe 90 Je<eeËÛes nesles. (yeeÙeyeue, Glheòeer 18 : 17)
10) DeefYeØesle Deens uetleÛes je°^. lÙee je°^eÛes DehejeOe FlekeäÙee ØeceeCeele Jee{ues nesles keâer kesâJeU
‘DehejeOeer je°^’ neÛe Meyo ns oMe&efJeCÙeemee"er hegjsmes nesles keâer lÙeeves DeefYeØesle keâesCeles je°^
Deens.
De]ped]peeefjÙeele 51 654 heeje 27
GuuebIeve keâjerle Deensle.11 ceie Deecner12 lÙee meJe& ueeskeâebvee keâe{tve Iesleues pes lÙee Jemleerle
ßeæeJeble nesles, DeeefCe Deecneuee lesLes Skeâe IejeefMeJeeÙe F&ceeveOeejkeâebÛes keâesCelesÛe Iej
Dee{Uues veener. Ùeeveblej Deecner lesLes kesâJeU Skeâ efveMeeCeer lÙee ueeskeâebmee"er mees[ueer pes
ÙeeleveeoeÙekeâ ØekeâesheeÛeer Yeerleer yeeUiele nesles.13 (24-37)
DeeefCe (legceÛÙeemee"er efveMeeCeer Deens) cetmee (De.) ÛÙee keâLesle. pesJne Deecner
lÙeeuee mhe° ØeceeCeemeefnle efHeâjDeewveheeMeer hee"efJeues,14 lesJne lees DeeheuÙee yeUeJej ieefJe&‰
yeveuee DeeefCe cnCeeuee, ne peeotieej Deens efkebâJee Jes[e Deens. mejlesMesJešer Deecner lÙeeuee
DeeefCe lÙeeÛÙee ue<keâjebvee hekeâ[ues DeeefCe meJeeËvee mecegõele Hesâketâve efoues DeeefCe lees
efveboveerÙe yevetve jeefnuee. (38-40)
DeeefCe (legceÛÙeemee"er efveMeeCeer Deens) Deeo ceOÙes, pesJne Deecner lÙeebÛÙeeJej Skeâ
Demee keâuÙeeCejefnle Jeeje hee"efJeuee keâer pÙee pÙee JemletJe¤ve lees Jeeefnuee lÙeeuee pepe&j
keâ¤ve šekeâues. (41-42)
DeeefCe (legceÛÙeemee"er efveMeeCeer Deens) mecetoceOÙes, pesJne lÙeebvee meebefieleues iesues
nesles keâer Skeâe efJeefMe° JesUsheÙeËle cepee keâ¤ve IÙee. hejbleg Ùee leekeâeroerlemegæe lÙeebveer
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esÛeer DeJe%ee kesâueer. mejlesMesJešer lÙeebvee heenlee heenleeÛe
Skeâe Dekeâmceele keâesmeUCeeNÙee Øekeâesheeves lÙeebvee iee"ues. ceie lÙeebÛÙeele G"CÙeeÛesner $eeCe
veJnles keâer les Deeheuee yeÛeeJeosKeerue ke⤠Mekeâle veJnles. (43-45)
DeeefCe Ùee meJeeËDeieesoj Deecner vetn (De.) ÛÙee je°euee ve° kesâues keâejCe les
DeJe%eekeâejer ueeskeâ nesles. (46)
DeekeâeMeeuee Deecner mJeyeUeves yeveefJeues Deens DeeefCe Deecner ÙeeÛes meeceLÙe&
11) cnCepes Skesâkeâe helLejeJej legceÛÙee jyeves efÛevnebefkeâle kesâues Deens keâer lÙeeuee keâesCelÙee
DehejeOÙeeme ve° keâjeJeÙeeÛes Deens.
12) ceOetveÛe ner keâLee mees[tve efouesueer Deens keâer npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee peJeUtve ns otle
keâMee Øekeâejs npejle uetle (De.) ÙeebÛÙeekeâ[s heesnesÛeues Je lesLes lÙeebÛÙee Je uetle je°^ebojcÙeeve
keâeÙe keâeÙe Ie[ues.
13) Ùee efveMeeCeerves DeefYeØesle ce=le mecegõ Deens. Ùee mecegõeÛee oef#eCeer ØeosMe DeÅeehener ceneYeÙebkeâj
efJeveeMeeÛes Yeie>eJeMes<e Øemlegle keâjerle Deens.
14) cnCepes Demes mhe° Ûecelkeâej Je DeMee GIe[ GIe[ KegCeebmeefnle hee"efJeues pesCeskeâ¤ve he=LJeer Je
DeekeâeMeebÛÙee efvecee&CekeâlÙee&keâ[tve les efveÙegòeâ nesTve Deeuesues Deensle; Ùee iees°erle Mebkeâe jent
veÙes.
De]ped]peeefjÙeele 51 655 heeje 27
yeeUielees.15 he=LJeeruee Deecner DebLejues Deens DeeefCe Deecner Heâej Ûeebieues meceleesue keâjCeejs
Deenesle DeeefCe ØelÙeskeâ JemletÛes Deecner Ùegieue yeveefJeues Deensle.16 keâoeefÛele legcner ÙeeJe¤ve
yeesOe IÙeeJee.17 cnCetve OeeJe IÙee Deuueenkeâ[s, ceer legceÛÙeemee"er lÙeeÛÙeekeâ[tve GIe[GIe[
Keyejoej keâjCeeje Deens. DeeefCe yeveJet vekeâe DeuueenÛÙee meceJesle keâesCeer DevÙe GheemÙe,
ceer legceÛÙeemee"er lÙeeÛÙeekeâ[tve GIe[GIe[ Keyejoej keâjCeeje Deens.18 (47-51)
DemesÛe Ie[le Deeues Deens, ÙeebÛÙeehetJeeaÛÙee je°^ebkeâ[sosKeerue keâesCeer Demee Øesef<ele
Deeuesuee veener pÙeeuee lÙeebveer Demes cnšues veener keâer ne peeotieej Deens DeLeJee Jes[e.
Ùee meJeeËveer Deeheehemeele ÙeemebyebOeer keâener mecePeeslee kesâuee Deens keâeÙe? veJns lej ns meJe&
15) cetU Dejyeer Yee<esle ‘Je FVee ueecetefmeDegve’ Demes Meyo Deensle. ‘cegefceDe’Ûee DeLe& Meòeâer Je
meeceLÙe& jeKeCeeje Demeener nesT Mekeâlees DeeefCe efJemle=le keâjCeeje DemeeosKeerue. heefnuÙee
DeLee&vegmeej Ùee keâLeveeÛee DeLe& Demee keâer DeekeâeMeebvee Deecner kegâCeeÛÙee ceoleerves veJns lej
mJeyeUeves yeveefJeues Deens Je lÙeebÛeer Glheòeer DeeceÛÙee DeeJeekeäÙeeheueerkeâ[Ûeer veJnleer, ceie
Deecner legcneuee ogmeNÙeeboe hegvne efvecee&Ce ke⤠MekeâCeej veener, ner keâuhevee legceÛÙee [eskeäÙeele
keâMeer Deeueer yejs? ogmeje DeLe& Demee keâer Ùee ceneve me=°eruee Deecner kesâJeU SkeâoeÛes yeveJetve
yeme kesâues Deens Demes veener lej Deecner melele efleÛee efJemleej keâjerle Deenesle Je ØelÙeskeâ#eCeer
efleÛÙeele DeeceÛÙee efveefce&leerÛes veJeveJeerve Ûecelkeâej Ie[le Deensle. DeMee peyejomle
mepe&vekeâlÙee&uee legcner efveefce&leerÛeer hegvejeJe=òeer keâjCÙeele DemeceLe& DemeuÙeeÛes keâe mecepeuee
Deenele yejs?
16) cnCepes peieeleerue meJe& Jemlet mebÙeespeveeÛÙee efveÙeceeJej yeveefJeuesuÙee Deensle. ner meJe&
me=ef°JÙeJemLee Ùee efveÙeceeJej Ûeeuele Deens keâer keâener JemletbÛee ogmeNÙee JemletbMeer mebÙeesie neslees Je
ceie lÙeebÛÙee mebÙeesieecegUsÛe veevee leNnsÛÙee jÛevee DeefmlelJeele Ùesle Demeleele. ÙesLes ogmeNÙee
SKeeÅee JemletMeer efpeÛee mebÙeesie nesle vemeeJee DeMeer Skeâšer Jemlet keâesCeleerÛe veener lej ØelÙeskeâ
Jemlet DeeheuÙee pees[eroejeÛÙee mebÙeesieecegUsÛe Heâueõthe "jles.
17) cnCepes ne yeesOe keâer FnueeskeâeÛee pees[eroej hejueeskeâ Deens pÙeeefJevee ogefveÙesleerue ns peerJeve
efvejLe&keâ "jles.
18) ner JeekeäÙes DeuueenÛesÛe Meyo Demeues lejer ÙeebÛÙeele Jeòeâe Deuueen veener lej hewiebyej npejle
cegncceo (me.) Deensle, peCet Kejer iees° DeMeer keâer, OeeJe IÙee Deuueenkeâ[s, ceer legcneuee
lÙeeÛÙeekeâ[tve meeJeOe keâjlees Demes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee cegKeeves, Deuueen JeoJetve Iesle Deens.
De]ped]peeefjÙeele 51 656 heeje 27
efMejpeesj ueeskeâ Deensle.19 cnCetve ns hewiebyej (me.), ÙeebÛÙeekeâ[tve leeW[ efHeâjJee. legcneJej
keâener oes<eejesheCe veener. leLeeefhe GheosMe keâjerle jne keâejCe GheosMe ßeæeJebleebmee"er
ueeYeoeÙeer Deens. (52-55)
ceer efpeVe DeeefCe ceeCemeebvee ÙeeefMeJeeÙe keâesCelÙeener DevÙe keâeceemee"er efvecee&Ce kesâues
veener keâer lÙeebveer ceePeer Yeòeâer keâjeJeer20 ceer keâener lÙeebÛÙeekeâ[tve GhepeerefJekeâe FefÛÚle veener
DeeefCe Demesner FefÛÚle veener keâer lÙeebveer ceuee pesJet IeeueeJes. Deuueen lej mJele:Ûe
GhepeerefJekeâe osCeeje Deens, cees"e Meefòeâceeve DeeefCe peyejomle. lej pÙee ueeskeâebveer peguetce
kesâuee Deens21 lÙeebÛÙee efnMMÙeeÛee megæe lemeeÛe Øekeâeshe leÙeej Deens pemee ÙeebÛÙeeÛemeejKÙee
ueeskeâebvee lÙeebÛÙee JeešŸeeÛee efceUeuee Deens, Ùeemee"er Ùee ueeskeâebveer IeeF& ke⤠veÙes.
mejlesMesJešer, efJeveeMe Deens õesn keâjCeeNÙeebmee"er lÙee efoJeMeer pÙeeÛes YeÙe Ùeebvee oeKeefJeues
peele Deens. (56-60)
19) cnCepes menœeeJeOeer Je<ee&heÙeËle ØelÙeskeâ Ùegieele efvejefvejeàÙee osMeeÛÙee Je je°^ebÛÙee ueeskeâebÛes
hewiebyejer DeeJeenveeefJe¤æ SkeâeÛe ØekeâejÛes Jele&ve DeJeuebefyeCes keâener ÙeecegUs lej Demet Mekeâle
veJnles keâer Skeâ heefj<eo YejJetve Ùee meJe& Deieesoj Je veblejÛÙee efhe{Ÿeebveer Deeheehemeele "jefJeues
DemeeJes keâer pesJne pesJne kegâCeer Øesef<ele ÙesTve Demes DeeJeenve Øemlegle keâjerue lesJne lÙeeuee Demes
Gòej efoues peeJes. JeemleefJekeâheCes lÙeebÛÙee Jele&veeleerue Ùee meecÙeeÛes keâejCe ÙeeefMeJeeÙe Flej
keâesCelesÛe veener keâer ceÙee&oe mees[Ces Je efMejpeesjer, Ùee meJeeËÛee meeceeefÙekeâ iegCe Deens.
20) cnCepes ceer Ùeebvee FlejebÛÙee Yekeäleermee"er veJns lej mJele:ÛÙee Yekeäleermee"er efvecee&Ce kesâues Deens.
ceePeer Yekeäleer lej lÙeebveer DeMeemee"er kesâueer heeefnpes keâer ceer lÙeebÛee efvecee&Ce keâjCeeje Deens. Flej
ogmeNÙeebveer pÙee DeLeea Ùeebvee efvecee&Ce kesâuesues veener lej lÙeebvee keâesCelee DeefOekeâej heesnÛelees keâer
Ùeeveer lÙeebÛeer Yekeäleer keâjeJeer DeeefCe ÙeebÛee efvecee&Cekeâlee& lej Deens ceer Je Ùeebveer Yekeäleer keâjerle
efHeâjeJes ogmeNÙeebÛeer, ner iees° ÙeebÛÙeemee"er JewOe keâMeer "¤ Mekeâles.
21) peguetceves DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer JeemleJelee DeeefCe meÛeesšerJej peguetce keâjCes DeeefCe mJele:
DeeheuÙee Øeke=âleerJej peguetce keâjCes nesÙe.
Deledletj 52 657 heeje 27
52 metjn Deledletj
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 49)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens ‘letj’Ûeer DeeefCe DeMee Skeâe GIe[ «ebLeeÛeer pees leuece keâele[erJej
efueefnuee iesuee Deens, DeeefCe meowJe JeeJej DemeuesuÙee ie=neÛeer (keâeyeeie=neÛeer), DeeefCe GbÛe
ÚleeÛeer DeeefCe GmeUlÙee mecegõeÛeer, keâer legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Øekeâeshe efveef§eleheCes Ie[Ceej
Deens, pÙeeÛes keâesCeer efveJeejCe ke⤠MekeâCeej veener.1 lees lÙee efoJeMeer Ie[sue pesJne
DeekeâeMe YeÙebkeâjheCes [ieceiet ueeiesue DeeefCe heJe&le G[le efHeâjleerue. efJeveeMe Deens lÙee
efoJeMeer lÙee Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er pes Deepe KesU cnCetve DeeheuÙee efJeleb[Jeeoele
iegbleuesues Deensle. pÙee efoJeMeer lÙeebvee Oekeäkesâ cee¤ve cee¤ve vejkeâeie>erkeâ[s Ûeeueles kesâues
peeF&ue lÙeeJesUer lÙeebvee meebieCÙeele ÙesF&ue keâer, ‘‘ne leesÛe Deie>er Deens pÙeeuee legcner Keesšs
"jJeerle neslee. Deelee meebiee, ner peeot Deens DeLeJee legcneuee Gcepele veener? pee Deelee
nesjheUues pee ÙeeÛÙeele, ceie legcner menve keâje DeLeJee ve keâje, legceÛÙeemee"er SkeâmeejKes
Deens, legcneuee lemeeÛe yeouee efouee peele Deens pemes legcner DeeÛejCe keâjerle neslee.’’
(1-16)
F&MehejeÙeCe ueeskeâ lesLes GÅeeveeble Je SsÕeÙee&le Demeleerue. Deevebo uegšle Demeleerue
1) hee}vekeâlÙee&ÛÙee Øekeâesheeves DeefYeØesle DeeefKejle-hejueeskeâ Deens keâejCe Fvkeâej keâjCeeNÙeebmee"er les
ÙesCes cnCepes ØekeâesheÛe nesÙe. les ÙesCÙeeJej heeÛe iees°eRÛeer MeheLe Iesleueer iesueer Deens, cnCepes Ùee
iees°er les Ie[CÙeeÛes ØeceeCe osle Deensle. (1) letj, pesLes Skeâe DelÙeeÛeejheeref[le je°^euee Jej
GÛeueCÙeeÛee DeeefCe Skeâe DelÙeeÛeejer je°^euee Keeueer hee[CÙeeÛee efveCe&Ùe Peeuee. ne efveCe&Ùe
F&ÕejeÛeer ner me=°er DebOesjveiejer veJns Ùee iees°erÛes efÛevn cnCetve Deens. (2) ØeeÛeerve keâeUer heefJe$e
«ebLeebÛee meb«en leuece keâele[eRJej efueefnuee peele Demes. les Ùee iees°erÛes ØeceeCe Deens keâer ØelÙeskeâ
keâeUele F&Õejekeâ[tve ÙesCeeNÙee Øesef<eleebveer hej}eskeâerÙe peerJeveeÛes efJeJejCe Deens. (3) ‘Deeyeeo’
Iej cnCepes keâeyeeie=n, ns Skeâe efvepe&ve, Deesmee[ ØeosMeele yeveefJeues iesues, ceie Deuueenves lÙeeme
DeMeer YejYeješer Øeoeve kesâueer keâer ogefveÙesle leMeer keâesCelÙeeÛe Fceejleeruee ueeYeueer veener. ner
iees°. F&ÕejeÛes Øesef<ele JÙeLe& iees°er keâjerle vemeleele ÙeeÛeer KetCe Deens. npejle FyeÇenerce (De.)
Ùeebveer pesJne lÙee Iejeuee Deesmee[ heJe&leebÛÙee ojcÙeeve yeebOetve npemee"er nekeâ efoueer nesleer
lÙeeJesUer npeejeW Je<eeËheÙeËle lÙeekeâ[s peie Dees{ues peele jenerue DeMeer keâesCeer keâuheveeosKeerue
ke⤠Mekeâle veJnlee. (4) GbÛe Úle cnCepes DeekeâeMe DeeefCe (5) GmeUles mecegõ ner
DeuueenÛÙee meeceLÙee&Ûeer GIe[ efÛevns Demetve ÙeebÛee efvecee&Cekeâlee& hej}eskeâer peerJeve Ie[efJeCÙeeuee
DemeceLe& Demet Mekeâle veener, DeMeer les mee#e osle Deensle.
Deledletj 52 658 heeje 27
lÙee Jemletheemetve pÙee lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebvee osF&ue. DeeefCe lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebvee
vejkeâeÛÙee Øekeâesheeheemetve JeeÛeJeerue. (lÙeebvee meebefieleues peeF&ue) Kee DeeefCe hÙee cepesle
DeeheuÙee lÙee ke=âlÙeebÛÙee ceesyeouÙeele peer legcner keâjerle jeefnuee Deenele. les meceesjemeceesj
ceeb[uesuÙee DeemeveebJej lekeäkesâ ueeJetve yemeues Demeleerue DeeefCe Deecner megboj [esàÙeebÛÙee
DehmejebMeer lÙeebÛee efJeJeen keâ¤. pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeeefCe lÙeebÛÙee
mebleleervesosKeerue SKeeÅee ßeæe-ßesCeerle lÙeebÛes DevegkeâjCe kesâues Deens, lÙeebÛÙee lÙee
mebleleerueemegæe Deecner (mJeiee&ceOÙes) lÙeebÛÙeele efceUJet DeeefCe lÙeebÛÙee ke=âlÙeeble keâesCeleerner
Ieš lÙeebvee nesT osCeej veener. ØelÙeskeâpeCe DeeheuÙee keâceeF&ÛÙee ceesyeouÙeele ieneCe Deens.2
Deecner lÙeebvee njleNnsÛes HeâU DeeefCe ceebme, pÙee heoeLee&Ûeerner lÙeebvee FÛÚe nesF&ue Kethe
osle jent. les Skeâ ogmeNÙeekeâ[tve hesÙehee$es heg{s heg{s nesTve Iesle Demeleerue pÙeeble yekeâJeeme
DemeCeej veener keâer ogjeÛeej.3 DeeefCe lÙeebÛÙee mesJesle DeMeer cegues OeeJele efHeâjle Demeleerue
peer lÙeebÛÙeeÛe (mesJes) mee"er Keeme Demeleerue, Demes megboj peCet ueheJetve "sJeuesues ceesleer.
ns ueeskeâ Deeheehemeeble SkeâceskeâebMeer (peieele Dees{JeuesuÙee) ØemebieebÛeer neuenJeeue
efJeÛeejleerue, ns cnCeleerue keâer Deecner hetJeea DeeheuÙee IejJeeuÙeebceOÙes Yeerle Yeerle peerJeve
JÙeleerle keâjerle neslees,4 mejlesMesJešer Deuueenves DeeceÛÙeeJej cesnjyeeveer kesâueer DeeefCe
Deecneuee nesjheUtve šekeâCeeNÙee JeeNÙeeÛÙee Øekeâesheeheemetve JeeÛeefJeues. Deecner hetJeeaÛÙee
peerJeveele lÙeeÛeeÛe OeeJee keâjerle neslees. lees KejesKejÛe cees"e Ghekeâejer Je oÙeeJeeve Deens.
(17-28)
2) cnCepes pÙeeØeceeCes keâesCeerner Fmece keâpee&Ûeer hejleHesâ[ kesâuÙeeefMeJeeÙe ieneCe Jemlet mees[Jet Mekeâle
veener lÙeeÛeØeceeCes keâesCeerner Fmece keâle&JÙes heej hee[uÙeeefMeJeeÙe mJeLe:uee DeuueenÛÙee
hekeâ[erheemetve JeeÛeJet Mekeâle veener. mebleleer pej mJele: meoeÛeejer veener lej Jee[Je[erueebÛeer
hegCÙeeF& leeyesieneCeeletve cegòeâ keâjJet Mekeâle veener.
3) cnCepes les ceÅe veMee DeeCeCeejs vemesue keâer les ØeeMeve keâ¤ve les ceocemle JneJesle DeeefCe DemeYÙe
yekeâJeeme ke⤠ueeieeJesle DeLeJee efMeJeerieeU DeeefCe neCeeceejeruee ÙeeJesle DeLeJee peieele ceÅeheeve
keâjCeejs peMeer DeMueerue ke=âlÙes keâjleele leMeer ke=âlÙes ke⤠ueeieeJesle.
4) cnCepes Deecner lesLes efJeueemeele yeg[tve Je DeeheuÙee mebmeejele ceie> jentve ieeHeâerueheCeeÛes peerJeve
peiele veJnlees lej meowJe Deecneuee ÙeeÛeer Oeemleer Jeešle nesleer keâer SKeeos JesUer F&ÕejeÛÙee ÙesLes
DeeceÛeer hekeâ[ JneJeer Demes SKeeos keâece DeeceÛÙeekeâ[tve Ie[t veÙes. Ùee ef"keâeCeer efJeMes<e keâ¤ve
DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebojcÙeeve Yeerle Yeerle peerJeve JÙeleerle keâjCÙeeÛee GuuesKe DeMeemee"er kesâuee
iesuee Deens keâer ceveg<Ùe meJee&le peemle pÙee keâejCeeves iegv¢eele De[keâlees les cnCepes DeeheuÙee
cegueeyeeUebvee SsMeDeejeceele "sJeCesÛeer Je lÙeebÛes ogefveÙesleerue YeefJe<Ùe megOeejCÙeeÛeer keâeUpeer
nesÙe.
Deledletj 52 659 heeje 27
cnCetve ns hewiebyej (me.), legcner GheosMe keâjerle jne, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
cesnjyeeveerves legcner ceebef$ekeâner veener DeeefCe Jes[sosKeerue veener.5 (29)
keâeÙe ns ueeskeâ cnCeleele keâer ne ceveg<Ùe keâJeer Deens pÙeeÛÙeemee"er Deecner DeeheòeerÛeer
Jeeš henele Deenesle? Ùeebvee meebiee yejs, Øeleer#ee keâje, ceermegæe legceÛÙeeyejesyej Øeleer#ee
keâjlees. keâeÙe lÙeebÛeer yegæer Ùeebvee DeMeeÛe iees°er keâjCÙeeme meebieles? DeLeJee Jemlegle: ns
Me$eglJeeble ceÙee&osheueerkeâ[s iesuesues ueeskeâ Deensle?6 (30-32)
keâeÙe ns cnCeleele keâer Ùee ceeCemeeves ne kegâjDeeve mJele:Ûe jÛeuee Deens? Kejer
iees° DeMeer Deens keâer ns ueeskeâ ßeæe "sJet FefÛÚle veenerle. pej ns DeeheuÙee Ùee keâLeveele
Kejs Demeleerue lej Ùeebveer DeMeeÛe JewYeJeeÛeer JeeCeer jÛetve DeeCeeJeer. (33-34)
keâeÙe ns SKeeÅee efvecee&lÙeeefJevee mJele:Ûe pevceues Deensle? DeLeJee ns Kegö mJele:Ûes
efvecee&les Deensle? DeLeJee he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebvee Ùeebveer efveefce&ues Deens? Kejer iees° DeMeer
Deens keâer ns efJeÕeeme yeeUiele veenerle.7 (35-36)
keâeÙe legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes Keefpeves ÙeebÛÙee leeyÙeele Deensle? DeLeJee lÙeebÛÙeeJej
5) hejueeskeâeÛes efÛe$e Øemlegle kesâuÙeeveblej Yee<eCeeÛee jesKe Deelee cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebÛÙee lÙee
Deónemeekeâ[s JeUle Deens pÙeeves ns DeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee DeeJeenveeÛee cegkeâeyeuee
keâjerle nesles. meojnt DeeÙeleerle Jej Jej heenlee mebyeesOeve hewiebyej(me.) ÙeebÛÙeekeâ[s Deens hejbleg
JeemleefJekeâheCes lÙeebÛÙeeÉejs ner iees° cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebvee SskeâefJeCÙeeÛee nslet Deens.
6) Ùee mebef#ehle JeekeäÙeebÉejs efJejesOekeâebÛÙee meJe& DeheØeÛeejeÛeer nJee keâe{tve šekeâueer iesueer Deens.
ÙegefòeâJeeo mebef#ehleheCes Demee keâer ns kegâjwMeebÛes mejoej DeeefCe ßes‰er mJele:uee cees"s DekeäkeâueJeeve
cnCetve efcejefJeleele hejbleg pees ceveg<Ùe keâJeer veener lÙeeuee keâJeer cnCee, pÙeeuee meJe& ueeskeâ
yegefæceeve ceeCetme cnCetve ceeveleele lÙeeuee Jes[e cnCee, Je pÙee ceeCemeeÛee ceebef$ekeâerMeer
otjÛeeosKeerue mebyebOe veener lÙeeuee GieerÛeÛe ceebef$ekeâ "jJee, ÙeebÛÙee Dekeâuee Ùeebvee DemeeÛe ngketâce
osleele keâe? ceie DekeâuesÛÙee DeeOeejsÛe pej ns ueeskeâ efveCe&Ùe Iesle Demeleerue lej keâesCelee lejer
SkeâÛe efveCe&Ùe Iesleuee Demelee, yejsÛemes hejmhejefJe¤æ efveCe&Ùe SkeâeÛe JesUer meebieCes MekeäÙe
veJnles. SkeâeÛe JesUer ceeCetme keâJeer, Jes[e DeeefCe ceebef$ekeâ yejs keâmee Demet Mekeâlees?
7) cnCepes leeW[er keâyegueer osleele keâer lÙeebÛee Je meeNÙee efJeÕeeÛee efvecee&Cekeâlee& Deuueen Deens hejbleg
pesJne meebefieleues peeles keâer ceie Yekeäleermegæe lÙeeÛe F&ÕejeÛeer keâje lesJne ue{CÙeeme GYes
"ekeâleele. ÙeebÛee F&ÕejeJej efJeÕeeme veener ÙeeÛee ne hegjeJee Deens.
Deledletj 52 660 heeje 27
ÙeebÛee ngketâce Ûeeuelees?8 (37)
keâeÙe ÙeebÛÙeepeJeU SKeeoer efMe[er Deens efpeÛÙeeJej Ûe{tve ns ueeskeâ Jejerue peieleeÛee
keâeveesmee Iesleele? ÙeebÛÙeehewkeâer pÙeeves keâeveesmee Iesleuee Demesue lÙeeves DeeCeeJes SKeeos mhe°
ØeceeCe. keâeÙe Deuueenmee"er lej Deensle cegueer DeeefCe legcne ueeskeâebmee"er Deensle cegues?9
(38-39)
keâeÙe legcner ÙeebÛÙeeheeMeer keâener ceesyeouee ceeielee? keâer ns peyejomleerves ueeouesuÙee
YegoË[eÛÙee DeesPÙeeKeeueer oyeues peele Deensle? keâeÙe ÙeebÛÙeeheeMeer hejes#eeÛÙee nkeâerkeâleerÛes
%eeve Deens keâer lÙeeÛÙee DeeOeejs ns efuenerle Deensle?10 (40-41)
keâeÙe ns SKeeos keâejmLeeve ke⤠FefÛÚleele? (pej DeMeer iees° Deens) lej õesn
keâjCeeNÙeebJej lÙeebÛes keâejmLeeve GuešuÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener. (42)
keâeÙe DeuueenefMeJeeÙe ÙeebÛee SKeeoe DevÙe GheemÙe Deens? Deuueen heefJe$e Deens
lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pees ns ueeskeâ keâjerle Deensle. (43)
8) cekeäkesâleerue keâeefHeâjebÛee ne Dee#eshe keâer Deyoguueen heg$e cegncceo (me.) ÙeebveeÛe Øesef<ele keâe
yeveefJeues iesues ÙeeÛes ns Gòej Deens. Ùee GòejeÛee DeLe& Demee keâer Ùee ueeskeâebvee heLeYeü°lesletve yeensj
keâe{CÙeemee"er keâesCelÙeener heefjefmLeleerle kegâCeeuee lejer Øesef<ele cnCetve efveÙegòeâ keâjeJeÙeeÛes neslesÛe.
Deelee ØeMve Demee keâer, F&Õejeves Deeheuee Øesef<ele kegâCeeme keâjeJes Je kegâCeeme ke⤠veÙes ne efveCe&Ùe
IesCes keâece kegâCeeÛes Deens? pej ns ueeskeâ F&Õejeves yeveefJeuesuÙee Øesef<eleeuee ceeveCÙeeme vekeâej osle
Deensle lej ÙeeÛee DeLe& Demee keâer Skeâ lej F&ÕejeÛÙee F&MelJeeÛes ceeuekeâ ns mJele:uee mecepetve
yemeues Deensle DeLeJee DeeheuÙee F&MelJeeÛee mJeeceer lej F&ÕejÛe jeneJee hejbleg lÙeele ngketâce ÙeebÛee
ÛeeueeJee Demee Ùee ueeskeâebÛee DenbYeeJe Deens.
9) cnCepes pej legceÛee Øesef<eleeÛeer iees° SskeâCÙeeme vekeâej Deens lej legceÛÙee mJele:peJeU
JemlegefmLeleer peeCetve IesCÙeeÛes meeOeve keâeÙe Deens yejs? keâeÙe legceÛÙeehewkeâer kegâCeer Fmece Jejerue
peieleele heesnÛeuee Deens Je meJeexÛÛe Deuueen, DeLeJee lÙeeÛÙee otleebkeâ[tve ØelÙe#eheCes lÙeeves ns
ceenerle keâ¤ve Iesleues Deens keâer pÙee ßeæsJej legcner DeeheuÙee Oecee&Ûee heeÙee GYeejuesuee Deens
lÙee Deieoer JemlegefmLeleeruee Oe¤ve Deensle? Demee oeJee pej legcner meebiele veener lej ceie
mJele:Ûe efJeÛeej keâje keâer mekeâue peieebÛÙee hee}vekeâlÙee& Deuueenmee"er legcner mebleleer Ùeesefpelee
DeeefCe mebleleermegæe cegueeRÛeer, pÙeebvee legcner mJele:mee"er Kegö ueppeemheo ceevelee, Ùeentve
DeefOekeâ nemÙeemheo ßeæe Flej keâesCeleer Demet Mekeâles.
10) cnCepes keâeÙe ns ueeskeâ Demes efuentve osT Mekeâleele keâer hejes#eebÛÙee nefkeâkeâleermebyebOeer Øesef<eleeÛÙee
efveJesoveebvee ns Ùeemee"er Keesšs "jJeerle Deensle keâer Øesef<ele peer efveJesoves keâjerle Deensle,
JemlegefmLeleer leMeer veener Je ner iees° lÙeebveer hejes#eeÛÙee he[Åeeceeies [eskeâeJetve heentve Iesleueer
Deens?
Deledletj 52 661 heeje 27
Ùee ueeskeâebveer DeekeâeMeeÛes legkeâ[s keâesmeUleevee pejer heeefnues lejer cnCeleerue keâer ns
{ie Deensle pes GmeUtve Ùesle Deensle. cnCetve ns hewiebyej (me.), Ùeebvee ÙeebÛÙee oMesle mees[e
ÙesLeheeJeslees keâer ns Deeheuee lees efoJeme iee"leerue pÙeele ns neCetve hee[ues peeleerue. pÙee
efoJeMeer ÙeebÛee keâesCeleener [eJe ÙeebÛÙee keâesCelÙeener GheÙeesieer he[Ceej veener keâer kegâCeer
ÙeebÛÙee ceoleerueemegæe ÙesCeej veener. DeeefCe leer JesU ÙesCÙeehetJeeamegæe DelÙeeÛeeNÙeebmee"er Skeâ
Øekeâeshe Deens, hejbleg ÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe peeCele veenerle. (44-47)
ns hewiebyej (me.), DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee efveCe&Ùe ÙesF&heÙeËle Oeerj Oeje, legcner
DeeceÛÙee vepejsle Deenele. legcner pesJne G"eue lesJne DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
mlegleeryejesyej lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâje,11 je$eermegæe lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle pee DeeefCe
leejs pÙeeJesUer hejleleele lÙeeJesUermegæe.12 (48-49)
11) cnCepes pesJne legcner veceepemee"er GYes jeneue lesJne DeuueenÛeer mlegleer Je heeefJe$eieeveeves ØeejbYe
keâje. ÙeeÛe Dee%esÛÙee DebceueyepeeJeCeermee"er DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebveer ‘Deuueeng Dekeâyej’
DeuueenÛe ceneve Deens. Ùee ‘lekeâyeerjs lenjercee’veblej Keeueerue Meyo GÛÛeejeJesle
‘megyenevekeâuueengcce Je efyencedoerkeâ Je leyeejkeâmecegkeâ JeleDeeuee peöÒkeâ JeueeFueen iew¤keâ’- ns
Deuueen let heefJe$e Deensme Je ceer legPeer mlegleer Je ØeMebmee keâjlees. legPes veece yejkeâleJeeve Deens.
legPee ceefncee Je Øeefle‰e GÛÛe Deens Je legPÙeeefMeJeeÙe keâesCeerÛe F&Õej veener. veblej veceepeuee
ØeejbYe keâjeJee, Demee DeeosMe efouee Deens.
12) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Heâpej-henešsÛÙee veceepeÛeer JesU Deens.
Devedvepce 53 662 heeje 27
53 metjn Devedvepce
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 62)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens ve#e$eeÛeer pesJne lees Demlebiele Peeuee,1 legceÛee efce$e Yeškeâuesuee veener keâer
yenkeâuesueener veener.2 lees DeeheuÙee FÛÚsves yeesuele veener, ne lej Skeâ efoJÙeyeesOe Deens pees
lÙeeÛÙeeJej DeJelejuee peelees. lÙeeuee peyejomle yeueMeeueerves efMekeâefJeues Deens. pees cees"e
efJeJeskeâMeerue3 Deens. lees meceesj ÙesTve GYee jeefnuee pesJne lees Jejerue ef#eeflepeeJej neslee,4 ceie
peJeU Deeuee DeeefCe Jej DeOeeblejer Peeuee, ÙesLeheeJeslees keâer oesve Oeveg<ÙeeFlekesâ efkebâJee lÙeentve
keâener keâceer Deblej Gjues.5 lesJne lÙeeves DeuueenÛÙee oemeeuee efoJÙeyeesOe heesÛeefJeues pes keâener
efoJÙeyeesOe lÙeeuee heesnesÛeJeeÙeÛes nesles. Âef°ves pes keâener heeefnues, ceveeves lÙeele DemelÙe
1) cnCepes pesJne MesJešÛes ve#e$e Demle heeJetve ØekeâeefMele mekeâeU GoÙeeme Deeueer.
2) efce$eeves DeefYeØesle DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) Deensle keâejCe cekeäkesâleerue
DeßeæeJebleebmee"er les keâesCeer DeveesUKeer ceeCetme nesles Demes veener lej lÙeebÛÙeeÛe ojcÙeeve les pevceeme
Deeues, yeeueJeÙeeheemetve le®CeheCe DeeefCe lee®CÙeeheemetve ceOÙece JeÙeeme heesnÛeues. DeLe& Demee keâer
DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) legceÛÙee DeesUKeerÛes ceveg<Ùe Demetve les yenkeâuesues efkebâJee
heLeYeü° ceeCetme veenerle, ner iees° Gpee[uesuÙee mekeâeUØeceeCes mhe° Deens.
3) Ùeeves DeefYeØesle meJeexÛÛe Deuueen Deens Demes veener lej otle efpeyeÇF&ue (De.) Deensle pemes keâer veblejÛÙee
efueKeeCeeves mJele:Ûe lemes mhe° nesle Deens.
4) ef#eeflepeeves DeefYeØesle Deens DeekeâeMeeleerue leer hetJexÛeer efkeâveej pesLetve metÙe& GoÙeeme Ùeslees DeeefCe
efoJemeeÛee Gpes[ hemejlees. DeLe& Demee keâer ØeLecele: efpeyeÇF&ue (De.) pesJne hewiebyej (me.) Ùeebvee
efomeues lesJne les DeekeâeMeeleerue hetJexÛÙee efkeâveeNÙeeletve Øekeâš Peeues nesles.
5) cnCepes DeekeâeMeele hetJe& efoMesÛÙee JejÛÙee efkeâveejheóerletve Øekeâš PeeuÙeeveblej npejle efpeyeÇF&ue
(De.) Ùeebveer hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeekeâ[s heg{s ÙesCes meg¤ kesâues FLeheeJeslees keâer heg{s Ùeslee
Ùeslee les hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee [eskeäÙeeJej ÙesTve Debleefj#eele DeOeebleefjle efmLele Peeues, ceie les
lÙeebÛÙeekeâ[s Keeueer JeUues DeeefCe Flekesâ peJeU Deeues keâer hewiebyej (me.) Je lÙeebÛÙee ojcÙeeve kesâJeU
oesve Oeveg<ÙeeSJe{s DeLeJee keâener keâceer Deblej Gjues. meJe& Oeveg<Ùes meceeve Demeleele Demes veener cnCetve
GYeÙeleeceOeerue DeblejeÛeer keâuhevee ÙesCÙeemee"er oesve Oeveg<ÙeeSJe{s DeLeJee keâener keâceer Deblej Gjues
Demes Heâcee&efJeues iesues Deens.
Devedvepce 53 663 heeje 27
efcemeUues veener.6 Deelee keâeÙe legcner lÙee iees°erJej lÙeeÛÙeeMeer Yeeb[lee pÙeeuee lees [esàÙeebveer
heenlees? (1-12)
DeeefCe Skeâoe hegvne lÙeeves ‘efmeojlegue cegvlene’7 (Ûejce meercesJejerue yeesjerÛes Pee[)
peJeU lÙeeuee Glejleevee heeefnues pesLes peJeUÛe efveJeemeeÛee mJeie& (peVelegue ceeJee) Deens.
lÙeeJesUer yeesjeruee DeeÛÚeefole nesles pes keâener DeeÛÚeefole nesles. °er ve efJeÛeefuele Peeueer ve
ceÙee&osheueerkeâ[s iesueer, DeeefCe lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes cees"cees"s mebkesâle heeefnues. 8
(13-18)
Deelee peje meebiee keâer legcner keâOeer Ùee ‘ueele’ DeeefCe Ùee ‘Gppee’ DeeefCe eflemejer Skeâ osJeer
6) cnCepes efoJemeeÛÙee Gpes[ele, hetCe&heCes peeie=leeJemLesle GIe[Ÿee [esàÙeebveer npejle cegncceo (me.)
Ùeebvee ns pes efvejer#eCe Ie[ues lÙeeJej lÙeebÛÙee ceveeves, Demes cnšues veener keâer ne ceePee Âef°Yeüce Deens
efkebâJee ne SKeeoe efpeVe DeLeJee Mewleeve Deens pees ceuee efomele Deens DeLeJee ceePÙeemeceesj SKeeoer
keâeuheefvekeâ Deeke=âleer GYeer jeefnueer Deens Je ceer peeie=leeJemLesleÛe SKeeos mJehe> heenele Deens lej
lÙeebÛÙee ceveeves lebleesleble lesÛe meJe&keâener mecepeues pes lÙeebÛes [esUs heenele nesles. ØelÙe#eheCes ns
efpeyeÇF&ue (De.) Deensle DeeefCe pees mebosMe ns heesnÛeJeerle Deensle lees KejesKejÛe F&Õejekeâ[tve Jener-
efoJÙeyeesOe Deens Ùeeyeeleerle lÙeebvee keâmeueerner Mebkeâe Jeešueer veener.
7) Dejyeer Yee<esle ‘efmeoje’ yeesjerÛÙee Je=#eeuee cnCeleele DeeefCe ‘cegvlene’ Ùee MeyoeÛee ‘Debeflece šeskeâ’
Demee DeLe& neslees. ‘efmeojlegue cegvlene’Ûee Meeefyokeâ DeLe& ‘yeesjerÛes les Je=#e pes Debeflece DeLeJee hejce
šeskeâeJej efmLele Deens’ Demee neslees. Ùee Yeeweflekeâ efJeÕeeÛÙee Debeflece meercesJej les yeesjerÛes Pee[ keâmes
Deens Je lÙeeÛes Kejs JewefMe° Je nefkeâiele keâeÙe Deens ns peeCetve IesCes DeeceÛÙeemee"er keâ"erCe Deens.
F&Õejer me=°erÛes ns Demes jnmÙe Deens pes DeeceÛÙee Deekeâueveeheueerkeâ[Ûes Deens. cee$e Flekesâ Kejs keâer
leer SKeeoer DeMeer Jemlet Deens efpeÛÙeemee"er ceeveJeer Yee<esleerue Meyoele ‘efmeoje’ Ùeehes#ee DeefOekeâ
ÙeesiÙe Meyo F&ÕejepeJeU Flej keâesCelee veJnlee.
8) meojnt DeeÙele Ùee iees°erÛee GueIe[e keâjles keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebveer meJeexÛÛe Deuueenuee
veJns lej lÙeeÛÙee JewYeJeMeeueer efveMeeCÙee heeefnuÙee neslÙee. ceeieerue Je heg{erue meboYee&vegm eej, ner
ogmejer YesšosKeerue, pÙee DeefmlelJeeMeer heefnueer Yesš Ie[ueer nesleer lÙeeÛÙeeMeerÛe Ie[ueer nesleer.
cnCetve DeheefjneÙe&heCes GÛÛe ef#eeflepeeJej hewiebyej (me.) Ùeebveer pÙeeuee heeefnues nesles leesosKeerue F&Õej
veJnlee DeeefCe ogmeNÙeeboe pÙeeuee hejcemeercesJejerue yeesjerÛÙee Je=#eepeJeU heeefnues leesner F&Õej veJnlee
ns ceevÙe kesâuÙeeefMeJeeÙe ielÙeblej veener. pej hewiebyej (me.) Ùeebveer meojnt Øemebieehewkeâer keâesCelÙeener
Øemebieer hejce JewYeJeMeeueer Deuueenuee heeefnues Demeles lej ner iees° Flekeâer ceneve nesleer keâer efleÛes
mhe°erkeâjCe pe¤j kesâues iesues Demeles.
Devedvepce 53 664 heeje 27
‘ceveele’ÛÙee JemlegefmLeleerJej keâener efJeÛeej lejer kesâuee Deens?9 keâeÙe cegues legceÛÙeemee"er Deensle
DeeefCe cegueer lÙeeÛÙeemee"er?10 ner lej ceie cees"Ÿee ieeWOeUeÛeer JeešCeer Peeueer! JeemleefJekeâle: Ùee
keâenerÛe veenerle hejbleg keâener veeJes peer legcner DeeefCe legceÛÙee Jee[Jeef[ueebveer "sJeueer Deensle,
Deuueenves ÙeebÛÙee yeeyeleerle keâesCelesner ØeceeCe GlejefJeues veener. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ns
ueeskeâ kesâJeU Yeüecekeâ keâuheveebÛes DevegmejCe keâjerle Deensle DeeefCe ceveesJeemeveeÛes Debefkeâle yeveuesues
Deensle. Jemlegle: lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve lÙeebÛÙeeheeMeer ceeie&oMe&ve Deeuesues Deens. keâeÙe ceveg<Ùe
pes keâener FefÛÚue lesÛe lÙeeÛÙeekeâefjlee melÙe Deens?11 Fnueeskeâ DeeefCe hejueeskeâeÛee mJeeceer lej
DeuueenÛe Deens. (19-25)
DeekeâeMeele efkeâleerlejer otle npej Deensle, lÙeebÛeer efMeHeâejme keâenerÛe GheÙeesieer he[t Mekeâle
veener peesheÙeËle keâer Deuueen SKeeÅee DeMee FmeceeÛÙee mebyebOeer leMeer hejJeeveieer osle veener
pÙeeÛÙeemee"er lees SKeeoer efJevebleer Ssketâ FefÛÚle Demesue DeeefCe leer hemeble keâjerue. hejbleg pes ueeskeâ
hejueeskeâeJej efJeÕeeme "sJele veenerle, les otleebvee osJeerÛÙee veeJeeves mebyeesefOeleele. Jemlegle: Ùee yeeyeleerle
keâesCelesner %eeve lÙeebvee Øeehle veener. les kesâJeU keâuheveebÛes DevegmejCe keâjerle Deensle, DeeefCe keâuhevee
melÙeeÛÙee mLeeveer keâenerÛe GheÙeesieer he[t Mekeâle veener. (26-28)
cnCetve ns hewiebyej (me.), pees ceeCetme DeeceÛÙee mcejCeeheemetve leeW[ efHeâjefJelees DeeefCe Ssefnkeâ
peerJeveeefMeJeeÙe keâenerÛe FefÛÚle veener, lÙeeuee lÙeeÛÙee efmLeleerle mees[e. Ùee12 ueeskeâebÛÙee %eeveeÛeer
9) DeLe& Demee keâer npejle cegncceo (me.) legcneuee peer efMekeâJeCe osle Deensle efleuee lej legcner ueeskeâ
kegâceeie& Je ceeie&Yeü°lee cnCetve "jJeerle Deenele, JeemleefJekeâheCes ns %eeve lÙeebvee meJeexÛÛe
Deuueenkeâ[tve efoues peele Deens. efMeJeeÙe pÙee nefkeâkeâleerÛeer iJeener les legceÛÙeemeceesj osle Deensle lÙee
meJeexÛÛe Deuueenves lÙeebvee ØelÙe#eheCes oeKeefJeuesuÙee Deensle. Deelee peje legcner mJele:Ûe efJ eÛeej
keâje keâer pÙee ßeæebJej DevegmejCeeÛee legcner nó Oe¤ve yemeuee Deenele lÙee efkeâleer DeÙeesiÙe Deensle
Je lÙeebÛÙeeefJe¤æ pees ceveg<Ùe legcneuee mejUceeie& oeKeJeerle Deens lÙeeuee efJejesOe keâ¤ve legcner
kegâCeeÛes vegkeâmeeve keâjerle Deenele yejs.
10) cnCepes Ùee osJeleWvee legcner mekeâue peieebÛee jye DeuueenÛÙee cegueer cnCetve "jJetve Iesleues DeeefCe
DeMeer DemeYÙe ßeæe jÛeleebvee legcner ÙeeÛeener efJeÛeej kesâuee veener keâer cegueerÛes pevceCes lej legcner
ueppeemheo ceevelee Je legcneuee heg$e mebleleer JneJeer DeMeer FÛÚe keâjlee hejbleg Deuueenmee"er legcner
peer mebleleer Ùeespelee leerosKeerue cegueeRÛeer mebleleer?
11) Ùee DeeÙeleerÛee ogmeje DeLe& Demeener kesâuee peeT Mekeâlees keâer ‘keâeÙe ceeCemeeuee ne DeefOekeâej Deens
keâer nJes lÙeeuee lÙeeves osJe ceeveeJes?’ efMeJeeÙe eflemeje DeLe& DemeeosKeerue kesâuee peeT Mekeâlees keâer
‘keâeÙe ceveg<Ùe Ùee osJeebkeâ[tve DeeheuÙee FÛÚehetleeaÛÙee pÙee Deekeâeb#ee yeeUielees lÙee keâOeer hetCe& nesT
Mekeâleele?’es
12) Yee<eCeeÛee DeesIe ceOÙesÛe Kebef[le keâ¤ve DeieesojÛÙee iees°erÛÙee mhe°erkeâjCeeLe& Heâcee&efJeues iesuesues ns
efJe<eÙeebleefjle JeekeäÙe Deens.
Devedvepce 53 665 heeje 27
cepeue kesâJeU FlekeâerÛe Deens. ner iees° legPee heeuevekeâlee&Ûe peemle peeCelees keâer lÙeeÛÙee ceeiee&heemetve
keâesCe Yeškeâuee Deens DeeefCe keâesCe mejUceeiee&Jej Deens, DeeefCe he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee ØelÙeskeâ
JemletÛee mJeeceer DeuueenÛe Deens pesCeskeâ¤ve13 Deuueenves JeeF&š keâjCeeNÙeebvee lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛee
yeouee ÅeeJee DeeefCe lÙee ueeskeâebvee ÛeebieuÙee ceesyeouÙeeves Gheke=âle keâjeJes, pÙeebveer meodJele&ve
Debefiekeâejues Deens, pes cees"cees"eues DehejeOe DeeefCe GIe[ GIe[ Ie=Ceemheo ke=âlÙeeheemetve Deefuehle
jenleele, ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer keâener Ûegkeâe lÙeebÛÙeekeâ[tve Ie[leele. efve:mebMeÙe legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes
#ecee-Ú$e Heâej efJemle=le Deens. lees legcneuee lÙee JesUsheemetve ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees pesJne lÙeeves
peefceveerheemetve legcneuee efvecee&Ce kesâues DeeefCe pesJne legcner DeeheuÙee DeeF&ÛÙee heesšele DeÅeehe
ieYee&JemLesle neslee, cnCetve DeeheuÙee mJele:ÛÙee heeefJe$ÙeeÛes oeJes meebiet vekeâe, leesÛe Gòece peeCelees
keâer KejesKej F&MehejeÙeCe keâesCe Deens. (29-32)
ceie ns hewiebyej (me.), legcner lÙee Fmeceeueener heeefnues pees F&Meceeiee&heemetve hejeJe=òe Peeuee
DeeefCe Deuhemes osTve Leebyeuee?14 keâeÙe lÙeeÛÙeeheeMeer hejes#eeÛes %eeve Deens keâer lees
JeemleJelesuee heenle Deens? keâeÙe lÙeeuee lÙee iees°erÛeer keâenerÛe Keyej heesnÛeueer veener peer cetmee
(De.) ÛÙee hegefmlekeâe DeeefCe lÙee FyeÇenerce (De.) ÛÙee hegefmlekeâele meebefieleuÙee Deensle pÙeeves
Skeâefve‰lesÛes nkeäkeâ heefjhetCe& kesâues?15 ‘‘Demes keâer keâesCeerner DeesPes GÛeueCeeje ogmeNÙeeÛes DeesPes
GÛeueCeej veener16 DeeefCe Demes keâer ceeveJeemee"er keâenerÛe veener hejbleg les pÙeemee"er lÙeeves ØeÙelve
13) Je¤ve Yee<eCeeÛee pees ›eâce Ûeeuele Deeuesuee neslee ÙesLetve lees hegvne meg¤ neslees. ceOeues efJ e<eÙeebleefjle
JeekeäÙe JeieUlee peCetkeâeÙe cepekegâjeÛee ›eâce Demee Deens, ‘lÙeeuee lÙeeÛÙee efmLeleerJej mees[e
pesCeskeâ¤ve Deuueenves yegjeF& keâjCeeNÙeebvee lÙeebÛÙee keâcee&Ûes HeâU ÅeeJes.’
14) mebkesâle Deens Jeueero efyeved cegieerjekeâ[s. ne kegâjwMeebÛÙee cees"Ÿee mejoejebhewkeâer neslee. ne ie=nmLe Deieesoj
DeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛes DeeJeenve ceevÙe keâjCÙeemee"er leÙeej Peeuee neslee hejbleg lÙeeÛÙee Skeâe
DeveskesâÕejJeeoer efce$eeuee ns "eTkeâ Peeues keâer lees cegmeueceeve nesCÙeeÛÙee yesleele Deens lesJne lÙeeves
meebefieleues keâer let Jeef[ueesheeefpe&le Oece& mees[t vekeâesme, pej leguee hejueeskeâeleerue ÙeelevesÛeer Yeerleer Deens
lej ceuee Flekeâer jkeäkeâce os, legPÙeeSsJepeer ceer lesLes Ùeelevee Yeesieerve DeMeer ceer nceer oslees. Jeueeroves ner
iees° ceevÙe kesâueer DeeefCe F&Õejer ceeiee&Jej Ùeslee Ùeslee heje*dcegKe Peeuee. hejbleg DeeheuÙee
DeveskesâÕejJeeoer oesmleeuee peer jkeäkeâce osCÙeeÛes lÙeeves keâyetue kesâues nesles lÙeehewkeâerner Lees[erÛe efoueer
Je Gjuesueer efoueer veener.
15) heg{s npejle cetmee (De.) DeeefCe npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛÙee owJeer hegefmlekeâeble peer efMekeâJeCe
DeJelejuesueer nesleer leer mebef#ehleheCes meebefieleueer peele Deens.
16) cnCepes ØelÙeskeâ Fmece mJele:Ûe DeeheuÙee keâcee&mee"er peyeeyeoej Deens. Skeâe ceveg<ÙeeÛeer peyeeyeoejer
ogmeNÙeeJej šekeâueer peeT Mekeâle veener. kegâCee ceeCemeeves lemes FefÛÚues lejer Flej kegâCeeÛÙee
ke=âlÙeeÛeer peyeeyeoejer lees mJele:Jej IesT Mekeâle veener. Keje DehejeOeermegæe Ùee DeeOeejeJej mees[uee
peeT Mekeâle veener keâer lÙeeÛÙee peeieer efMe#ee YeesieCÙeemee"er kegâCeer Flej ceveg<Ùe mJele:uee heg{s keâjerle
Deens.
Devedvepce 53 666 heeje 27
kesâuee Deens,17 DeeefCe Demes keâer lÙeeÛee ØeÙelve ueJekeâjÛe heeefnuee peeF&ue ceie lÙeeÛee hetCe&
yeouee lÙeeuee efouee peeF&ue, DeeefCe Demes keâer mejlesMesJešer heesnÛeeJeÙeeÛes lej legPÙee
heeuevekeâlÙee&heeMeerÛe Deens, ceie Demes keâer lÙeevesÛe nmeefJeues DeeefCe lÙeevesÛe j[efJeues.18 DeeefCe
Demes keâer lÙeevesÛe ce=lÙet efouee DeeefCe lÙeevesÛe peerJeve Øeoeve kesâues, DeeefCe Demes keâer lÙeevesÛe vej
Je ceeoerÛes Ùegieue efvecee&Ce kesâues, Skeâe LeWyeeves pesJne les šhekeâeefJeues peeles. DeeefCe Demes keâer ogmejs
peerJeve Øeoeve keâjCesmegæe lÙeeÛÙeeJejÛe Deens, DeeefCe Demes keâer lÙeevesÛe OeveJeeve yeveefJeues
DeeefCe mebheòeer Øeoeve kesâueer, DeeefCe Demes keâer leesÛe ‘efMeDeje’Ûee heeuevekeâlee& Deens19 DeeefCe
Demes keâer lÙeevesÛe heefnuÙee ‘Deeo’uee ve° kesâues DeeefCe mecetouee Demes ve° kesâues keâer
lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeeme efMeuuekeâ "sJeues veener, DeeefCe lÙeebÛÙeehetJeea vetn (De.) ÛÙee je°^euee ve°
kesâues keâejCe les neslesÛe DelÙeble DelÙeeÛeejer DeeefCe ogJe&le&veer ueeskeâ, DeeefCe heeueLÙee he[CeeNÙee
JemlÙeebvee GÛeuetve Hesâkeâues. ceie DeeÛÚeefole kesâues lÙeebÛÙeeJej les keâener pes (legcneuee ceenerleÛe
Deens keâer) keâeÙe DeeÛÚeefoues.20 cnCetve ns ceeveJee, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee
osCeiÙeeble let Mebkeâe IesMeerue?’’ (33-55)
ner Skeâ leekeâero Deens hetJeea DeeuesuÙee leekeâeroeRhewkeâer. ÙesCeejer Ieškeâe peJeU ÙesTve
"sheueer Deens, DeuueenÛÙee efMeJeeÙe keâesCeerner efleuee nšefJeCeej veener. Deelee keâeÙe ÙeeÛe lÙee
iees°er nesle pÙeeJej legcner Dee§eÙe& JÙeòeâ keâjlee? nmelee DeeefCe j[le veener? DeeefCe ieeTve-
JeepeJetve lÙeebvee šeUlee? velecemlekeâ Jne DeuueenÛÙee meceesj DeeefCe lÙeeÛeerÛe Yeòeâer keâje.
(56-62)
17) cnCepes ØelÙeskeâ Fmeceeuee pes keâener efceUsue mJele:ÛÙee keâcee&Ûes HeâU efceUsue. Skeâe ceeCemeeÛÙee
keâcee&Ûes HeâU ogmeNÙeeuee efceUt Mekeâle veener. efMeJeeÙe ke=âleer Je ØeÙelve kesâuÙeeefJevee kegâCeener
ceeCemeeuee keâenerÛe efceUt Mekeâle veener.
18) cnCepes megKe Je og:Ke oesvneRÛeer meeOeves lÙeeÛÙeekeâ[tveÛe Deensle. ÛeebieuÙee Je JeeF&š YeeiÙeeÛes
meJee&efOekeâej lÙeeÛÙeeÛe neleele Deensle. kegâCeer ogmejs DeefmlelJe Ùee me=°erle Demes veener pÙeeuee YeeiÙe
Ie[efJeCÙeele DeLeJee efyeIe[efJeCÙeele keâesCelÙeener ØekeâejÛee DeefOekeâej DemeeJee.
19) ‘efMeDeje’ DeekeâeMeeleerue DelÙeble ØekeâeMeceeve ve#e$e Deens. efceœe DeeefCe Dejyemleeveeleerue ueeskeâebÛeer
DeMeer ßeæe nesleer keâer Ùee ve#e$eeÛee ceeCemeeÛÙee YeeiÙeeJej ØeYeeJe he[lees. Ùee keâejCeeves lÙeebÛÙee
osJeeble lÙee ve#e$eeÛee meceeJesMe neslee.
20) heeueLÙee he[uesuÙee JemleeRveer DeefYeØesle uetle je°^eÛÙee Jemleer Deensle. lemesÛe DeeÛÚeefoues lÙeebÛÙeeJej
pes keâener DeeÛÚeefoues ves yengOee ce=le mecegõeÛes heeCeer Deens. ns heeCeer, Ùee Jemleer peefceveerle
KeÛeuÙeeveblej lÙeebÛÙeeJej hemejues nesles Je DeepeleeieeÙele les lÙee ØeosMeeJej DeeÛÚeouesues Deens.
Deued]keâcej 54 667 heeje 27
54 metjn Deued]keâcej
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 55)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
hegve®lLeeveeÛeer Ieškeâe peJeU ÙesTve "sheueer DeeefCe Ûebõ ogYebieuee.1 hejbleg Ùee ueeskeâebÛeer
efmLeleer DeMeer Deens keâer ceie keâesCeleer keâe efveMeeCeer heent veÙes, heje*cegKe nesleele DeeefCe
cnCeleele keâer ner lej efvelÙeeÛeerÛe peeot Deens. Ùeebveer (Ùeeueener) Keesšs "jefJeues DeeefCe DeeheuÙee
ceveesJeemeveebÛes DevegmejCe kesâues. ØelÙeskeâ yeeyeeruee DeKesjerme Skeâ MesJeš iee"eJeeÛe ueeieCeej
Deens. (1-3)
Ùee ueeskeâebmeceesj (hetJeeaÛÙee je°^ebÛes) les DenJeeue Deeuesues Deensle pÙeele ogjeÛeejeheemetve
otj "sJeCÙeemee"er efJehegue yeesOemeeceg«eer Deens, DeeefCe DeMeer yegefæceòee peer GheosMeeÛee GösMe
hejekeâesšerves hetCe& keâjles. heCe OecekeâeJeCÙee ÙeebÛÙeeJej heefjCeecekeâejkeâ "jle veenerle. cnCetve ns
hewiebyej (me.), ÙeebÛÙeekeâ[tve efJecegKe Jne, pÙee efoJeMeer meeo IeeueCeeje Skeâ DelÙeble DeefØeÙe
iees°erkeâ[s nekeâ ceejerue, ueeskeâ YeÙeYeerle °erves DeeheuÙee keâyejerletve DeMeeØekeâejs efveIeleerue
peCetkeâener efJeKegjuesues šesU Deensle. hegkeâejCeeNÙeekeâ[s OeeJele megšues Demeleerue DeeefCe lesÛe
Fvkeâej keâjCeejs (pes peieele ÙeeÛee Fvkeâej keâjerle nesles) lÙeeJesUer cnCeleerue keâer ne efoJeme lej
Heâej keâ"erCe Deens. (4-8)
ÙeebÛÙeehetJeea vetn (De.) ÛÙee je°^eves Keesšs "jefJeues Deens, lÙeebveer DeeceÛÙee oemeeuee
Keesšs "jefJeues DeeefCe meebefieleues keâer ne Jes[e Deens, DeeefCe lees YeÙebkeâj jerleerves efPe[keâejuee
iesuee. mejlesMesJešer lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee OeeJee kesâuee keâer, ‘‘ceer pesjerme Deeuees Deens.
Deelee let ÙeebÛÙeeJej met[ GieJe.’’ lesJne Deecner cegmeUOeej heeJemeeves DeekeâeMeeÛeer oejs
GIe[ueer. DeeefCe peefceveeruee Heâe[tve efleuee œeesleeble heefjJeefle&le kesâues, DeeefCe ns meJe& heeCeer les
keâeÙe& hetCe& keâjCÙeeme efceUeues pes efveef§ele Peeues nesles, DeeefCe vetn (De.) uee DeecnerSkeâe
1) cnCepes ÛebõeÛes ogYebieCes Ùee iees°erÛes ue#eCe Deens keâer keâÙeecele - Debeflece ØeueÙe - peJeU Deens Je
les keâesCelÙeener #eCeer GodYeJeCÙeeÛeer mebYeeJevee Deens. ns JeekeäÙe Je veblejÛÙee cepekegâjecegUs mhe°heCes
ns GIe[ nesles keâer lÙeeJesUer Ûebõ KejesKejÛe ogYebieuee neslee. pÙee ueeskeâebveer meojnt Iešvee ØelÙe#eheCes
heeefnueer nesleer lÙeebÛes efveJesove Deens keâer heewefCe&cesÛÙee je$eer GieJeuÙeeveblej DekeâmceeleheCes Ûebõ
Heâešuee Je lÙeeÛes oesve Keb[ nesTve meceesjerue heJe&leeÛÙee oesvner yeepetbvee les efomeues, ceie #eCeeOee&leÛe
oesvner efceUeues. noermeervegmeej keâLevekeâejeÛes Demes meebieCÙeele keâenerÛe leLÙe veener keâer meojnt Iešvee
hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee FMeeNÙeeves Ie[ueer nesleer DeLeJee cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebveer ÛecelkeâejeÛeer
ceeieCeer kesâueer nesleer cnCetve ne Ûecelkeâej lÙeebvee oeefKeuee iesuee neslee.
Deued]keâcej 54 668 heeje 27
HeâàÙee Je efKeUs OeejerJej mJeej kesâues,2 peer DeeceÛÙee osKejsKeerle Jeenle nesleer. ne neslee yeouee
lÙee ceeCemeeKeelej pÙeeÛee Deveeoj kesâuee iesuee neslee. lÙee veeJesuee Deecner Skeâ efveMeeCeer
yeveJetve "sJeues, ceie Deens keâeÙe keâesCeer GheosMe IesCeeje? heentve IÙee, keâmee neslee ceePee Øekeâeshe
DeeefCe keâMee neslÙee ceePÙee OecekeâeJeCÙee. Deecner Ùee kegâjDeeveuee GheosMeemee"er megueYe meeOeve
yeveefJeues Deens,3 ceie Deens keâeÙe keâesCeer GheosMe IesCeeje? (9-17)
‘Deeo’ves Keesšs "jefJeues lej heentve IÙee keâmee neslee ceePee Øekeâeshe DeeefCe keâMee neslÙee
ceePÙee OecekeâeJeCÙee. Deecner Skeâe efvejblej DeMegYe efoJeMeer YeÙebkeâj JeeoUer Jeeje lÙeebÛÙeeJej
hee"efJeuee, pees ueeskeâebvee GÛeuetve GÛeuetve DeMeeØekeâejs Hesâkeâle neslee peCetkeâeÙe leer cegUeheemetve
Ghešuesueer KepegjerÛeer Kees[s DemeeJeerle. lej heentve IÙee keâmee neslee ceePee Øekeâeshe DeeefCe keâMee
neslÙee ceePÙee OecekeâeJeCÙee. Deecner Ùee kegâjDeeveuee GheosMeemee"er megueYe meeOeve yeveefJeues
Deens, ceie Deens keâeÙe keâesCeer GheosMe IesCeeje? (18-22)
mecetoveer leekeâeroeRvee Keesšs "jefJeues DeeefCe cnCet ueeieues, ‘‘SkeâšeÛe Skeâ ceveg<Ùe pees
DeeceÛÙeehewkeâerÛe Deens, keâeÙe Deecner Deelee lÙeeÛÙee hee"erceeies ÛeeueeJes? ÙeeÛes DevegmejCe
Deecner pej keâyetue kesâues lej ÙeeÛee DeLe& Demee nesF&ue keâer Deecner yenkeâuees Deenesle DeeefCe
DeeceÛeer Dekeäkeâue ceejueer iesueer Deens. keâeÙe DeeceÛÙee ojcÙeeve neÛe Skeâ ceveg<Ùe neslee
pÙeeÛÙeeJej F&Õej-mcejCe GlejefJeues iesues? veJns, lej ne hejekeâesšerÛee ueyee[ Je ogjeefYeceeveer
Deens.’’ (Deecner DeeheuÙee hewiebyejeuee meebefieleues) ‘‘GÅeeÛe Ùeebvee keâUsue keâer keâesCe hejekeâesšerÛee
ueyee[ DeeefCe ogjeefYeceeveer Deens. Deecner GbefšCeeruee ÙeebÛÙeemee"er GheõJe yeveJetve hee"Jeerle
Deenesle. Deelee peje Oeerjeves hene ÙeebÛee MesJeš keâeÙe neslees. Ùeebvee yepeeJetve meebie keâer heeCeer
ÙeebÛÙee Je GbefšCeerÛÙee ojcÙeeve Jeešues peeF&ue DeeefCe ØelÙeskeâ DeeheuÙee heeUerÛÙee efoJeMeer
2) DeefYeØesle Deens leer veewkeâe efpeuee JeeoUeÛÙee DeeieceveehetJeeaÛe DeuueenÛÙee DeeosMeevegmeej npejle
vetn (De.) Ùeebveer yeveefJeueer nesleer.
3) DeLe& Demee keâer GheosMeeÛes Skeâ meeOeve lej efMejpeesj je°^ebJej keâesmeUuesues YeÙebkeâj Øekeâeshe Deensle.
ogmejs meeOeve cnCepes ne kegâjDeeve, lees ØeceeCe Je hegjeJes DeeefCe GheosMe Je mecepeeJeCeerÉejs legcneuee
mejUceeie& oeKeJeerle Deens. lÙee meeOeveebÛÙee leguevesle GheosMeeÛes ns meeOeve DeefOekeâ meeshes Deens, ceie
keâe legcner ÙeeÛee ueeYe Iesle veener Je ØekeâesheÛe heenCÙeeÛee Dee«en Oejerle Deenele?
Deued]keâcej 54 669 heeje 27
heeCeJe"ŸeeJej ÙesF&ue.’’4 mejlesMesJešer lÙee ueeskeâebveer DeeheuÙee ceeCemeeuee nekeâ efoueer DeeefCe
lÙeeves Ùee keâeceeÛee efJe[e GÛeueuee DeeefCe GbefšCeeruee "ej kesâues. ceie hene keâer keâmee neslee
ceePee Øekeâeshe DeeefCe keâMee neslÙee ceePÙee OecekeâeJeCÙee. Deecner lÙeebÛÙeeJej kesâJeU SkeâÛe
efJemHeâesš mees[uee DeeefCe les kegbâheCeJeeuÙeebÛÙee leg[efJeuesuÙee kegbâheCeeØeceeCes Yegmee yevetve jeefnues. 5
Deecner Ùee kegâjDeeveuee GheosMeemee"er megueYe meeOeve yeveefJeues Deens, Deelee Deens keâesCeer
GheosMe mJeerkeâejCeeje? (23-32)
uetle (De.) ÛÙee je<š^eves leekeâeroeRvee Keesšs "jefJeues DeeefCe Deecner oie[Hesâkeâ keâjCeeje
Jeeje lÙeebÛÙeeJej hee"efJeuee, kesâJeU uetle (De.) ÛÙee IejÛes ueeskeâ lÙeeheemetve megjef#ele jeefnues.
lÙeebvee Deecner DeeheuÙee cesnjyeeveerves je$eerÛÙee MesJešÛÙee Øenjer JeeÛeJetve yeensj keâe{ues. Demee
ceesyeouee osle Demelees Deecner lÙee ceeCemeeuee pees ke=âle%elee oMe&Jeerle Demelees. uetle (De.) ves
DeeheuÙee je°^euee DeeceÛÙee hekeâ[erheemetve Keyejoej kesâues hejbleg les meeNÙee leekeâeroeRvee
mebMeÙeemheo mecepetve yeesueCÙeele G[Jeerle jeefnues. ceie lÙeebveer lÙeeuee DeeheuÙee heengCÙeebÛÙee
mebj#eCeeheemetve hejeJe=òe keâjCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee. mejlesMesJešer Deecner lÙeebÛes [esUs efcešefJeues
keâer IÙee Deelee ceePÙee ØekeâesheeÛee Je ceePÙee OecekeâerÛee DeemJeeo. mekeâeUermekeâeUerÛe Skeâe
DešU Øekeâesheeves lÙeebvee iee"ues. IÙee DeemJeeo Deelee ceePÙee ØekeâesheeÛee DeeefCe ceePÙee lebyeerÛee.
Deecner Ùee kegâjDeeveuee GheosMeemee"er megueYe meeOeve yeveefJeues Deens, lej Deens keâesCeer GheosMe
mJeerkeâejCeeje? (33-40)
DeeefCe efHeâjDeewve ueeskeâebheeMeermegæe OecekeäÙee DeeuesuÙee neslÙee hejbleg lÙeebveer DeeceÛÙee
meJe& mebkesâleebvee Keesšs "jefJeues. mejlesMesJešer Deecner lÙeebvee hekeâ[ues pÙeeØeceeCes SKeeoe
peyejomle meeceOÙe&Jeeve hekeâ[erle Demelees. (41-42)
4) ns mhe°erkeâjCe Deens Ùee keâLeveeÛes keâer ‘Deecner GbefšCeeruee lÙeebÛÙeemee"er GheõJe yeveJetve hee"Jeerle
Deenesle.’ les GheõJe Demes keâer DekeâmceeleheCes Skeâ GbšerCe DeeCetve lÙeebÛÙeemeceesj GYeer kesâueer iesueer
Je lÙeebvee meebefieleues iesues keâer Skeâ efoJeme ner Skeâšer heeCeer efheCeej DeeefCe ogmeNÙee efoJeMeer legcner
meJe&peCe mJele:mee"er Je DeeheuÙee peveeJejebmee"er heeCeer IesT Mekeâeue. efleÛÙee heeUerÛÙee efoJeMeer
legceÛÙeehewkeâer keâesCelÙeener Fmeceeves keâesCelÙeener PeNÙeeJej DeLeJee efJeefnjerJej mJele:mee"erner heeCeer
hÙeeJeÙeeme ÙesT veÙes Je DeeheuÙee peveeJejebveemegæe heeCÙeemee"er DeeCet veÙes. ns DeeJneve lÙee
ceeCemeekeâ[tve efoues iesues nesles pÙeemebyebOeer les Kegö meebiele nesles keâer ne ceveg<Ùe keâesCeleener HeâewpeHeâeše
yeeUiele veener Je SKeeoe cees"e peLeeosKeerue ÙeeÛÙee hee"erMeer veener.
5) pes ueeskeâ heMegheeueve keâjleele les DeeheuÙee peveeJejebÛÙee Jee[Ÿeebvee megjef#ele keâjCÙeemee"er ueekeâ[s Je
Pee[eRÛes Skeâ kegbâheCe yeveefJeleele. DeMee kegbâheCeeÛÙee Pee[er nUtnUt megkeâuÙee peeTve Pe[leele Je
peveeJejebÛÙee Jeo&UercegUs leg[JeuÙee peeTve lÙeeÛee Ûegje[e neslees. meceto ueeskeâebÛÙee efÛej[tve
ÛeWoeceWoe PeeuesuÙee Øesleebvee DeMeeÛe YegiejeàÙeeÛeer Ghecee efouesueer Deens.
Deued]keâcej 54 670 heeje 27
keâeÙe legceÛes DeßeæeJeble keâener lÙee ueeskeâebhes#ee Gòece Deensle?6 DeLeJee efoJÙe «ebLeele
legceÛÙeemee"er keâener #ecee efueefnuesueer Deens? DeLeJee Ùee ueeskeâebÛes Demes cnCeCes Deens keâer
Deecner Skeâ cepeyetle peLee Deenesle, mJele:Ûes j#eCe keâ¤ve IesT? ueJekeâjÛe ne peLee hejeYetle
nesF&ue DeeefCe ns meJe& hee" oeKeJetve heUleevee efomeleerue efkebâyengvee Ùeebvee efvehešCÙeemee"er cetU
JeeÙeÅeeÛeer JesU lej hegve®lLeeve Deens DeeefCe leer cees"er Deeheòeer Je DeefOekeâ keâšt Ieškeâe Deens.
ns iegvnsieej ueeskeâ JeemleefJekeâle: iewjmecepegleerle iegjHeâšuesues Deensle DeeefCe ÙeebÛeer Dekeäkeâue ve°
Peeuesueer Deens. pÙee efoJeMeer ns leeW[IeMeer HeâjHeâšues peeleerue lÙee efoJeMeer Ùeebvee meebefieleues
peeF&ue keâer Deelee ÛeeKee vejkeâeÛÙee pJeeUebÛeer iees[er. (43-48)
Deecner ØelÙeskeâ Jemlet Skeâe ÙeespevesefveMeer efvecee&Ce kesâueer Deens,7 DeeefCe DeeceÛeer Dee%ee
kesâJeU SkeâÛe Dee%ee Demeles Je heeheCeer ueJesleesheÙeËle leer Debceueele Ùesles. legcnemeejKÙee
Deveskeâebvee Deecner ve° keâ¤ve šekeâues Deens. ceie Deens keâe keâesCeer GheosMe mJeerkeâejCeeje? pes
keâener lÙeebveer kesâuesues Deens les meJe& ohlejeble veeWouesues Deens, DeeefCe ØelÙeskeâ uenevecees"er iees°
efueefnuesueer Deens. (49-53)
DeJe%esheemetve Deefuehle jenCeejs KeefÛeleÛe GÅeeveele DeeefCe keâeueJÙeeble Demeleerue, KeNÙee
Øeefle‰sÛeer peeiee, ceneve meòeeefOekeâejer yeeoMeneÛÙee meceerhe. (54-55)
6) mebyeesOeve kegâjwMeÛÙee ueeskeâebMeer Deens. DeLe& Demee keâer legceÛÙeele DeMeer keâesCeleer Kegyeer Deens. keâesCeleer
efnjs ceeCekesâ legcneuee pe[ueer Deensle keâer pÙee kegâøeâ Je Deóneme DeeefCe Keesšs "jefJeCÙeeÛÙee
Jele&veemee"er Flej je°^ebvee efMe#ee efoueer iesueer Deens lesÛe Jele&ve legcner DeJeuebefyeues lej legcneuee efMe#ee
kesâueer peeT veÙes?
7) cnCepes peieeleerue keâesCeleerner Jemlet DeUbšUbheCes efvecee&Ce kesâueer iesuesueer veener lej ØelÙeskeâ JemletÛes
efveÙeespeve Deens, lÙeevegmeej leer Skeâe efveef§ele meceÙeer yeveles, efJeefMe° Deekeâej Iesles, Skeâe efJeefMe°
ceÙee&osheÙeËle efJekeâeme heeJeles, Skeâe efJeefMe° cegoleerheÙeËle efleÛes DeefmlelJe jenles Je Skeâe efJeefMe°
JesUer leer veeMe heeJeles.
Dejdjndceeve 55 671 heeje 27
55 metjn Dejdjndceeve
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 78)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DelÙeble cesnjyeeve (F&Õeje) ves kegâjDeeveÛes efMe#eCe efoues Deens. lÙeevesÛe ceeveJeeuee
efvecee&Ce kesâues, DeeefCe lÙeeuee yeesueCes efMekeâefJeues. (1-4)
metÙe& DeeefCe Ûebõ Skeâe efnMesyeeves yeebOeuesues Deensle. DeeefCe leejs Je Je=#e meJe&
velecemlekeâ Deensle.1 DeekeâeMeeuee lÙeeves GbÛe kesâues DeeefCe meblegueve ØemLeeefhele kesâues.2 ÙeeÛeer
efvekeâ[ DeMeer Deens keâer legcner meblegueve efyeIe[T vekeâe. vÙeeÙehetCe& jerleerves "erkeâ"erkeâ Jepeve
keâje DeeefCe lejepetves leesueleevee Jepeve keâceer ke⤠vekeâe.3 (5-9)
he=LJeeruee lÙeeves mebhetCe& ØeeefCecee$eemee"er yeveefJeues. lÙeele njleNnsÛeer efJehegue ÛeJeoej
HeâUs Deensle. KepegjerÛes Je=#e Deensle pÙeeÛeer HeâUs Jes°veele iegb[eUuesueer Deensle. JesieJesieUer
OeevÙes Deensle pÙeele Yegmeener Demelees DeeefCe oeCesmegæe. lej ns efpeVe Je ceeveJe legcner
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee osCeiÙeebÛee4 Fvkeâej keâjeue? (10-13)
ceeveJeeuee lÙeeves efÛeKeueceeleerheemetve yeveefJeues DeeefCe efpeVeuee Deie>erÛÙee pJeeueeheemetve
efvecee&Ce kesâues. ceie ns efpeVe Je ceeveJe, legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee
meeceLÙe&-Dee§eÙeeËvee Keesšs "jJeeue? (14-16)
oesvner hetJe& DeeefCe oesvner heef§ece,5 meJeeËÛee mJeeceer Je heeuevekeâlee& leesÛe Deens. ceie
1) cnCepes Dee%eeOeerve Deensle. DeuueenÛÙee ngkegâceeheg{s ÙeeflkebâefÛelener efMejpeesjer keâjerle veenerle.
2) peJeU peJeU meJe&Ûe Yee<Ùekeâejebveer Ùee ef"keâeCeer ‘mebleg}vee’ves DeefYeØesle vÙeeÙe ceeveues Deens.
mebleg}ve ØemLeeefhele keâjCÙeeÛee DeLe& Demee meebefieleuee Deens keâer meJeexÛÛe Deuueenves Ùee
me=°erJÙeJemLesuee vÙeeÙeeefveMeer GYeejues Deens.
3) pÙeeDeLeea legcner Skeâe meceleesue me=°erle jenlee efpeÛeer mebhetCe& JÙeJemLee vÙeeÙeeJej DeeOeeefjle Deens
lÙeeDeLeea legcnermegæe vÙeeÙeeJej keâeÙece jeefnues heeefnpes. pÙee #es$eele legcneuee DeefOekeâej efouesues
Deensle lÙeele pej legcner DevÙeeÙe keâjeue lej ns me=°ermJeYeeJeeefJe¤æ legceÛes yeb[ "jsue.
4) cegtU Dejyeer Yee<esle ‘DeeueeÓF’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. heg{erue DeeÙeleerle hegvne hegvne Ùee
MeyoeÛeer hegvejeJe=òeer Peeuesueer Demetve efvejefvejeàÙee ef"keâeCeer lÙeeÛee DeLe& Deecner efvejefvejeàÙee
Meyoele JÙeòeâ kesâuesuee Deens. Ùee MeyoeÛee DeLe& ‘osCeieer’ Demeener neslees. ‘meeceLÙe&-Kegyeer’ Demeener
neslees DeeefCe ‘mleglÙe iegCe’ DemeeosKeerue DeLe& neslees. heg{erue ØelÙeskeâ ef"keâeCeer ceeieerue Je heg{erue
cepekegâjebMeer megmebiele Demesue DemeeÛe DeLe& Deecner Ùee MeyoeÛee keâjCeej Deenesle.
5) oesve hetJe& DeeefCe oesve heef§ece efoMeebveer DeefYeØesle efnJeeàÙeeleerue ueneveeleuÙee ueneve efoJemeeÛÙee
DeeefCe GvneàÙeeleerue cees"ŸeeleuÙee cees"Ÿee efoJemeebÛÙee hetJe& Je heef§ece efoMeener Demet Mekeâleele
DeeefCe he=LJeerieesueeÛÙee oesvner DeOe&ieesueeÛÙee hetJe& Je heef§ece efoMeeosKeerue Demet Mekeâleele.
Dejdjndceeve 55 672 heeje 27
ns efpeVe DeeefCe ceeveJe, legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer keâesCekeâesCeleer meeceLÙe&s Keesšer
"jJeeue? (17-18)
oesve mecegõebvee lÙeeves mees[ues keâer les hejmhejele efceUeJes lejerheCe lÙeebÛÙee ojcÙeeve
Skeâ he[oe Dee[ Deens pÙeeÛes GuuebIeve les keâjerle veenerle, ceie ns efpeVe DeeefCe ceeveJe,
legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee meeceLÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Ûecelkeâejebvee Keesšs "jJeeue?
Ùee mecegõeletve ceesleer DeeefCe ØeJeeU efveIeleele. lej ns efpeVe DeeefCe ceeveJe, legcner DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee meeceLÙeeËÛÙee keâesCekeâesCelÙee JewefMe<šŸeebvee Keesšs "jJeeue? (19-23)
DeeefCe ner penepes lÙeeÛeerÛe Deensle, peer mecegõele heJe&leemeceeve GbÛe iesuesueer Deensle,
cnCetve ns efpeVe Je ceeveJe, legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Ghekeâejebvee
veekeâejeue? (24-25)
ØelÙeskeâ Jemlet peer Ùee he=LJeerJej Deens ueeshe heeJeCeejer Deens DeeefCe legPÙee
heeuevekeâlÙee&Ûes Øeleeheer DeeefCe Goej ¤heÛe lesJe{s yeekeâer jenCeej Deens. ceie ns efpeVe Je
ceeveJe, legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee KegyeeRvee Keesšs "jJeeue? he=LJeer
Je DeekeâeMeele pes pes keâesCeer Deensle. meJe&peCe DeeheuÙee iejpee lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ceeiele
Deensle. ØelÙeskeâ #eCeer lÙeeÛes JewYeJe veJeveJeerveÛe.6 ceie ns efpeVe Je ceeveJe, legcner DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee mleglÙe iegCeebvee Keesšs "jJeeue? (26-30)
ns OejCeerÛÙee Yeejebvees,7 ueJekeâjÛe Deecner legceÛeer efJeÛeejCee keâjCÙeemee"er
6) cnCepes ØelÙeskeâ#eCeer Ùee me=°erJÙeJemLesle lÙeeÛÙee keâeÙe&ØeYeeJeeÛeer Skeâ Deveble ëe=bKeuee ieleerceeve Deens
Je lees DemebKÙe Je Deceehe Jemlet efJeefJeOe Deekeâej ¤he DeeefCe iegCeemeefnle efvecee&Ce keâjerle Deens. lÙeeÛes
efJeÕe vesnceer SkeâeÛe efmLeleerle jenles Demes veener lej #eCees#eCeer lÙeeÛÙeele efmLelÙeblejs Ie[le
Demeleele. lÙeeÛee efvecee&lee lÙeeuee ØelÙeskeâJesUer Skeâe veJÙee ¤heele meekeâejerle Demelees. les ¤he
DeieesojÛÙee meJe& ¤heebhes#ee DeeieUs JesieUs Demeles.
7) cetU Dejyeer Yee<esle ‘mekeâueeve’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ‘mekeâue’ cnCepes les Yeej pes
mJeejerJej ueeouesues DemeeJes. ‘mekeâueeve’Ûee Meeefyokeâ DeLe& ueeouesues oesve Yeej Demee nesF&ue. Ùee
ef"keâeCeer ne Meyo efpeVe DeeefCe ceeveJe Ùee oesvner peeleeRmee"er ØeÙegòeâ Peeuee Deens. keâejCe ns oesvner
he=LJeerJej ueeouesues Deensle. mebyeesOeve DeMee efpeVe Je ceeveJeebvee kesâues peele Deens pes DeeheuÙee
hee}vekeâlÙee&Ûeer Yekeäleer Je Dee%eeOeejkeâlesheemetve efJecegKe Deensle. cnCetve lÙeebvee ‘ns peefceveerÛÙee
Yeejebvees’ cnCetve mebyeesefOeues peele Deens peCetkeâeÙe efvecee&Cekeâlee& DeeheuÙee efveefce&leerÛÙee Ùee GYeÙe
veeueeÙekeâ mecetnebvee Heâcee&Jeerle DemeeJee keâer ‘ns lÙee ueeskeâebvees, pes ceePÙee he=LJeeruee Yeej yeveuesuee
Deenele, ueJekeâjÛe ceer legceÛee meceeÛeej IesCÙeemee"er ceeskeâUe nesCeej Deens.’
Dejdjndceeve 55 673 heeje 27
ceeskeâUs8 nesle Deenesle, (ceie heentve IesT keâer) legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
keâesCekeâesCelÙee Ghekeâejebvee Keesšs "jefJelee. ns efpeVe Je ceeveJe mecetnebvees, pej legcner he=LJeer
Je DeekeâeMeebÛÙee mejnöerletve efveIetve heU keâe{t Mekeâle Demeeue lej heUtve hene. veener heUt
Mekeâle. lÙeeÛÙeekeâefjlee cees"s yeU nJes Deens.9 DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee
meeceLÙeeËvee legcner Keesšs "jJeeue? (heU keâe{CÙeeÛee ØeÙelve kesâuee lej) legceÛÙeeJej
Deie>erpJeeUe Je Oetj mees[ues peeleerue pÙeeÛee cegkeâeyeuee legcner ke⤠MekeâCeej veener. ns
efpeVe Je ceeveJe, legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee meeceLÙeeËÛee Fvkeâej
keâjeue? (31-36)
ceie (keâeÙe yeslesue lÙeeJesUer) pesJne DeekeâeMe Heâešsue10 DeeefCe ueeue keâele[ŸeeØeceeCes
leebye[e nesF&ue? ns efpeVe Je ceeveJe (lÙeeJesUer) legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
keâesCekeâesCelÙee meeceLÙeeËvee Keesšs "jJeeue? (37-38)
lÙee efoJeMeer keâesCelÙeener ceeveJe DeeefCe efpeVeuee lÙeeÛee iegvne efJeÛeejCÙeeÛeer iejpe
YeemeCeej veener. ceie (heentve Iesleues peeF&ue keâer) legcner oesvner mecetn DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Ghekeâejebvee veekeâejlee? iegvnsieej lesLes DeeheuÙee
ÛesnNÙeeJe¤ve DeesUKetve Iesleues peeleerue DeeefCe lÙeebvee keâheeUeÛes kesâme DeeefCe heeÙe
OejOe¤ve HeâjHeâšues peeF&}. (lÙeeJesUer) legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee
meeceLÙeeËvee Keesšs uesKeeue? (lÙeeJesUer meebefieleues peeF&ue) ne leesÛe vejkeâ Deens pÙeeme
iegvnsieej Keesšs "jJeerle Demele. lÙeeÛe vejkeâ Je GkeâUlÙee heeCÙeeojcÙeeve les YeüceCe keâjerle
jenleerue. ceie DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee meeceLÙeeËvee legcner Keesšs "jJeeue?
(39-45)
8) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer ÙeeJesUer meJeexÛÛe Deuueen Flekeâe efveceie> Deens keâer lÙeeuee Ùee
DeJe%eekeâejerÛee meceeÛeej IesCÙeeme HegâjmeoÛe efceUle veener lej ÙeeÛee Keje DeLe& Demee keâer meJeexÛÛe
Deuueenves Skeâ efJeefMe° JesUehe$ekeâ efveef§ele kesâuesues Deens, lÙeevegmeej DeÅeehe ceeveJe DeeefCe
efpeVeebÛÙee Debeflece peeye efJeÛeejCÙeeÛeer JesU Deeuesueer veener.
9) he=LJeer Je DeekeâeMeebveer DeefYeØesle Deens me=°er DeLeJee ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej F&ÕejeÛes mebhetCe&
efJeÕe. DeeÙeleÛee DeLe& Demee keâer F&ÕejeÛÙee hekeâ[erletve efvemešCes legceÛÙee DeeJeekeäÙeele veener. pÙee
peeyeefJeÛeejCeerÛeer legcneuee Keyejyeele efoueer peele Deens efleÛeer JesU DeeuÙeeveblej legcner keâesCelÙeener
peeieer keâe Demet veÙes hekeâ[tve DeeCeues peeue. lÙeeheemetve JeeÛeCÙeemee"er legcneuee F&ÕejeÛÙee me=ef°letve
yeensj heUtve peeJes ueeiesue Je Demes yeU legceÛÙeele KeefÛeleÛe veener. pej legcner DeeheuÙee ceveele DeMeer
IeceW[ yeeUiele Demeeue lej Deeheues yeU DepeceeJetve hene.
10) DeekeâeMeeÛÙee Heâešues peeCÙeeves DeefYeØesle Deens veYeesceb[ueeÛeer Ie[er efJemkeâšCes, efJeÕeJÙeJemLesÛes
GodOJemle nesCes, «en Je ve#e$eebÛes efJeKegjues peeCes.
Dejdjndceeve 55 674 heeje 27
DeeefCe lÙee ØelÙeskeâ Fmeceemee"er pees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee heg{s hesMe nesCÙeeÛeer
Yeerleer yeeUiele Demesue.11 oesve GÅeeves Deensle. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee
Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? efnjJÙeeieej MeeKeebveer Yejhetj. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? oesvner GÅeeveeble oesve Pejs ØeJeeefnle.
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? oesvner GÅeeveeble
ØelÙeskeâ HeâUeÛes oesve Øekeâej.12 DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner
Keesšs "jJeeue? peVeleer ueeskeâ DeMee efyeÚeF&leerJej uees[ ueeJetve yemeleerue pÙeebÛes Demlej
oeš jsMeceeÛes Demesue DeeefCe GÅeeveeÛÙee (Pee[ebÛÙee) MeeKee HeâUebveer JeekeâuÙee peele
Demeleerue, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue. Ùee
SsÕeÙee&ojcÙeeve ueepeeUt vepejJeeuÙee13 Demeleerue, pÙeebvee Ùee mJeie&mLe ueeskeâebÛÙee Deieesoj
keâOeer keâesCee ceeveJeeves DeLeJee efpeVeeves mheMe& kesâuesuee vemesue,14 DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? DeMee megboj peCet efnjs DeeefCe ceesleer,
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee Keesšs "jJeeue? (46-59)
11) cnCepes pÙeeves peieele F&MeYeÙe yeeUietve peerJeve peieues DeeefCe Skesâ efoJeMeer ceuee DeeheuÙee
hee}vekeâlÙee&meceesj GYes jeneJeÙeeÛes Je DeeheuÙee keâcee&Ûee efnMesye ÅeeJeÙeeÛee Deens Demes Yeeve "sJetve
keâeÙe& kesâues Deens.
12) ÙeeÛee DeLe& Demee nesT Mekeâlees keâer oesvner GÅeeveebleerue HeâUebÛeer Meeve efvejeUer Demesue. Skeâe
GÅeeveele iesuÙeeJej Skeâe MeeveÛeer HeâUs lesLeerue Heâeboervee ueie[uesueer Demeleer. ogmeNÙee GÅeeveele
iesuee Demelee lÙeeÛÙee HeâUebÛeer keâener DeewjÛe Meeve Demesue. ogmeje DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer
Ùeehewkeâer ØelÙeskeâ GÅeeveeble Skeâe DeMee ØekeâejÛeer heefjefÛele HeâUs Demeleerue peer peieelener lÙeeÛÙee
DeesUKeerÛeer nesleer, ceie ÛeJeerle leer HeâUs peieeleerue HeâUebhes#ee efkeâleerner ßes‰ keâe Demet veÙes. ogmeNÙee
ØekeâejÛeer HeâUs ogefce&U Demeleerue peer peieele lÙeeÛÙee keâuheveslemegæe Deeuesueer veJnleer.
13) ŒeerÛes ns Kejs JewefMe<šŸe Deens keâer leer efveue&ppe DeeefCe efveYeea[ vemeeJeer lej [esàÙeele ueppee
yeeUieCeejer DemeeJeer. cnCetveÛe meJeexÛÛe Deuueenves peVeleerÛÙee SsÕeÙee&ojcÙeeve efŒeÙeebÛee GuuesKe
keâjleevee meJe&ØeLece lÙeebÛÙee meeQoÙee&Ûeer Je ueeJeCÙeeÛeer veJns lej lÙeebÛÙee ueepeeUtheCee Je
megMeeruelesÛeer mlegleer kesâuesueer Deens. meeQoÙe&Jeleer lej cegòeâ-keäueye DeeefCe efmeves-meeQoÙe& meYeslener ieesUe
nesle Demeleele DeeefCe meeQoÙe& Je ueeJeCÙe mheOexle lej efveJe[tve efveJe[tve Skeâentve Skeâ JejÛe{ DeMeer
ueeJeCÙeJeleer Œeer DeeCeueer peeles, hejbleg ogjeefYe¤Ûeer DeeefCe ogJe&=òe ceveg<ÙeÛe lÙeebÛÙeele jme IesT
Mekeâlees. kegâCee meYÙe ceeCemeeuee Demeues ueeJeCÙe Deekeâef<e&le ke⤠Mekeâle veener pes heeheer vepej
yeeUieCeeNÙee ØelÙeskeâeuee ueeJeCÙeeJeueeskeâveebÛes Deeceb$eCe osCeejs DemeeJes DeeefCe pes ØelÙes keâ
Deeefuebieve Yet<eefJeCÙeeme lelhej DemeeJes.
14) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer mJeiee&ceOÙes meoeÛeejer ceeCemeebØeceeCes meoeÛeejer efpeVeosKeerue ØeJesMe
keâjleerue, ceeveJeebmee"er ceeveJeefŒeÙee Demeleerue DeeefCe efpeVeebmee"er efpeVe efŒeÙee Demeleerue. efMeJeeÙe
owJeer meeceOÙee&ves lÙee meJe& kegâceeefjkeâe yeveefJeuÙee peeleerue.
Dejdjndceeve 55 675 heeje 27
meoeÛeejeÛee yeouee meoeÛeejeJÙeefleefjòeâ keâeÙe yejs Demet Mekeâlees? lej ns efpeVe Je
ceeveJe, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee ØeMebmeveerÙe iegCeebÛee legcner Fvkeâej
keâjeue? DeeefCe lÙee oesve GÅeeveebefMeJeeÙe oesve GÅeeves DeeCeKeerve Demeleerue.15 DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? šJešJeerle efnjJeer ie[o
GÅeeves. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? oesvner
GÅeeveeble oesve Pejs keâejbpeeØeceeCes GmeUle Demeuesues. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? lÙeeble efJehegue HeâUs DeeefCe Kepegjer Je
[eefUbyes. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? Ùee
SsÕeÙeeËÛÙee ojcÙeeve megÛeefj$e DeeefCe megmJe¤he helveeR. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? lebyetle "sJeuÙee iesuesuÙee Dehmeje.16
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue? Ùee mJeie&mLe
ueeskeâebhetJeea keâOeer keâesCee ceeveJeeves DeLeJee efpeVeves lÙeebvee mheMe& kesâuesuee vemesue. DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee osCeiÙeebvee legcner Keesšs "jJeeue? les mJeie&mLe ueeskeâ efnjJes
ieeueerÛes DeeefCe megboj Je ogefce&U efyeÚevÙeebJej lekeäkesâ ueeJetve yemeleerue. DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesCekeâesCelÙee Fveeceebvee legcner Keesšs "jJeeue?
(60-77)
DelÙeble mece=æMeeueer Deens legPÙee Øeleeheer Je Goej heeuevekeâlÙee&Ûes veeJe. (78)
15) yengOee heefnueer oesve GÅeeves efveJeememLeeve cnCetve Demeleerue DeeefCe ogmejer oesve GÅeeves keâjceCetkeâ
mLeU cnCetve.
16) lebyetbveer DeefYeØesle yengOee Deceerj GcejeJeebmee"er keâjceCegkeâerÛÙee ef"keâeCeer pÙeeØeceeCes lebyet GYeejues
peeleele lÙeeÛe ØekeâejÛes lebyet Deensle. lÙee keâjceCetkeâ mLeUele peeieespeeieer lebyet ueeJeuesues Demeleerue.
lÙeebÛÙeele Dehmeje lÙeebÛÙeemee"er Deevebo Je megKeesheYeesieeÛee mejbpeece GheueyOe keâjleerue.
DeuedJeeef]keâDee 56 676 heeje 27
56 metjn DeuedJeeef]keâDee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 96)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pesJne leer Ie[Ceejer Iešvee Ie[tve ÙesF&ue lesJne leer Ie[tve ÙesCÙeeme veekeâejCeeje keâesCeer
DemeCeej veener. leer GueLeeheeueLe keâjCeejer Deeheòeer Demesue. he=LJeer lÙeeJesUer Dekeâmceele
neo¤ve šekeâueer peeF&ue.1 DeeefCe heJe&le DeMeeØekeâejs ÛetjÛetj kesâues peeleerue keâer les
GOeUuesueer OetU yevetve jenleerue. legcner ueeskeâ lÙeeJesUer leerve iešele efJeYeeieues peeue,
GpeJÙee yeepetJeeues, GpeJÙee yeepetJeeuÙeeb (ÛÙee meewYeeiÙee) yeöue keâeÙe meebieeJes! DeeefCe
[eJÙee yeepetJeeues, lej [eJÙee yeepetJeeuÙeebÛes (ogYee&iÙeeÛes) keâmeues ef"keâeCe DeeefCe De«eieeceer
lej De«eieeceerÛe Deensle. lesÛe lej efvekeâšJeleea ueeskeâ Deensle, SsÕeÙe&mebheVe mJeiee&ceOÙes
jenleerue. heg{ÛÙeebÛÙeehewkeâer heg<keâU Demeleerue DeeefCe ceeieÛÙeebÛÙeehewkeâer Lees[s. ce{efJeuesuÙee
DeemeveeJej lekeäkesâ ueeJetve meceesjemeceesj yemeleerue, lÙeebÛÙee cewefHeâueerle meoesefole cegues, 2
JeenlÙee PeNÙeeleerue hesÙeeves DeesleØeesle hesues Je megjF& DeeefCe hee$es IesTve OeeJele efHeâjle
Demeleerue. pes hÙeeÙeuÙeeves lÙeebÛes [eskesâner iejiejCeej veener Je lÙeebÛeer yegefæner Yeü° nesCeej
veener. DeeefCe les lÙeebÛÙee heg{s efJeefJeOe ØekeâejÛeer mJeeefo° HeâUs npej keâjleerue keâer nJeer
leer efveJe[eJeerle, DeeefCe he#ÙeebÛes ceebme npej keâjleerue keâer nJes lÙee he#Ùeeuee GheÙeesieele
DeeCeeJes. DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er megboj ves$eebÛÙee Dehmeje Demeleerue. DeMee megboj peCet ueheJetve
"sJeuesues ceesleer. ns meJe&keâener lÙee keâcee&Ûee ceesyeouee cnCetve lÙeebvee efceUsue pes les peieele
keâjerle jeefnues nesles. lesLes les keâesCelesner DemeYÙe Meyo DeLeJee heeheeÛeer iees° SskeâCeej
veenerle. peer keâener iees° nesF&ue leer veeršvesškeâer Demesue. (1-26)
DeeefCe GpeJÙee yeepetJeeues, GpeJÙee yeepetJeeuÙee (ÛÙee meewYeeiÙee) yeöue keâeÙe
cnCeeJes! leer efve<kebâškeâ yeesjer,3 DeeefCe LejeJej Lej Demeuesueer kesâUer DeeefCe ueebyeheÙeËle
1) cnCepes lees SKeeoe mLeeefvekeâ mJe¤heeÛee OejCeerkebâhe Demesue Demes veener lej mebhetCe& he=LJeer
Skeâoce neo¤ve mees[ueer peeF&ue.
2) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Deens DeMeer cegues peer meowJe ceguesÛe jenleerue. lÙeebÛes JeÙe meowJe SkeâeÛe
DeJemLesJej efmLej jenerue.
3) cnCepes DeMeer yeesjs pÙeeÛÙee Je=#eebvee kebâškeâ vemeleerue. yeesjs efpelekeäÙee GÛÛe opee&Ûeer Demeleele
eflelekesâÛe lÙeebvee kebâškeâ keâceer Demeleele. cnCetve peVeleerleerue yeesjebÛes JewefMe<šŸe Demes meebefieleues
iesues Deens keâer les efve<kebâškeâ Demeleerue. cnCepes DeMee Gòece opee&Ûes Demeleerue pes peieele
Dee{Ule veenerle.
DeuedJeeef]keâDee 56 677 heeje 27
hemejuesuÙee meeJeuÙee, DeeefCe meowJe ØeJeeefnle heeCeer, DeeefCe keâOeerner ve mebheCeejer Je
efveefJe&IveheCes efceUCeejer DemebKÙe HeâUs DeeefCe GÛÛe yew"keâerle Demeleerue lÙeebÛÙee helveeR
Deecner efJeMes<e Øekeâejs veJÙeeves efvecee&Ce ke⤠DeeefCe lÙeebvee kegâceeefjkeâe yeveJet. DeeheuÙee
heleerÛÙee efØeÙe DeeefCe JeÙeele meceJeÙemkeâ, ns Demes GpeJÙee yeepetJeeuÙeebmee"er Deens. les
heg{ÛÙeebÛÙeehewkeâer heg<keâU Demeleerue DeeefCe ceeieÛÙeebhewkeâerosKeerue heg<keâU. (27-40)
DeeefCe [eJÙee yeepetJeeues, [eJÙee yeepetJeeuÙee (ÛÙee ogYee&iÙee) yeöue keâeÙe
efJeÛeejeJes! les nesjheUCeeNÙee JeeNÙeeÛÙee le[eKÙeele DeeefCe GkeâUlÙee heeCÙeele, DeeefCe
keâeàÙee OegjeÛÙee ÚeÙesle Demeleerue, pes ve Meerleuener Demesue ve DeeuneooeÙekeâ. ns les
ueeskeâ Demeleerue pes Ùee DebleeheÙeËle heesnesÛeCÙeehetJeea megKeJemlet nesles DeeefCe ceneheeheeÛee
Dee«en Oejerle nesles. cnCele Demele, ‘‘pesJne Deecner ce¤ve ceeleer nesTve jent DeeefCe ne[eÛes
meeheUs nesTve jent lejerheCe Deecner G"Jetve GYes kesâues peeT keâeÙe? DeeefCe keâeÙe DeeceÛes
Jee[Je[eruemegæe G"efJeues peeleerue pes hetJeea nesTve iesues Deensle?’’ ns hewiebyej (me.), Ùee
ueeskeâebvee meebiee, efve:mebMeÙe hetJeeaÛes Je veblejÛes meJe& Skesâ efoJeMeer DeJeMÙe pecee kesâues peeCeej
Deensle, pÙeeÛeer JesU efveef§ele keâjCÙeele Deeueer Deens. ceie ns heLeYeü°ebvees, DeeefCe Keesšs
"jefJeCeeNÙeebvees, legcner pekeäketâce (efveJe[gbie) ÛÙee Pee[eÛes KeeÅe KeeCeej Deenele, lÙeevesÛe
legcner heesš Yejeue DeeefCe lÙeeJej GkeâUles heeCeer, heeCe{esmeUCeer ueeieuesuÙee GbšeØeceeCes
hÙeeue. Demee Deens (Ùee [eJÙee yeepetJeeuÙeebÛÙee) cespeJeeveerÛee mejbpeece ceesyeouÙeeÛÙee
efoJeMeer. (41-56)
Deecner legcneuee efvecee&Ce kesâues Deens, ceie melÙeeÛeer keâyegueer keâe osle veener.4 keâOeer
legcner efJeÛeej kesâuee keâer ns pes JeerÙe& legcner šekeâlee lÙeeheemetve cetue legcner yeveefJelee keâer
les Ie[efJeCeejs Deecner Deenesle? Deecner legceÛÙee ojcÙeeve cejCe Jeešues Deens, DeeefCe
Deecner Ùeemee"er DemeceLe& veener keâer legceÛeer ¤hes yeouetve šekeâeJeerle DeeefCe SKeeÅee DeMee
¤heeble legcneuee efvecee&Ce keâjeJes keâer pes legcner peeCele veener. DeeheuÙee heefnuÙee pevceeuee
lej legcner peeCeleeÛe, ceie keâe yeesOe Iesle veener? (57-62)
keâOeer legcner efJeÛeej kesâuee keâer ner yeerpes peer legcner hesjlee, lÙeeheemetve efhekesâ Deecner
GieefJelees keâer leer GieefJeCeejs legcner Deenele? Deecner FefÛÚues lej Ùee MesleerÛee Yegmee keâ¤ve
šeketâ DeeefCe legcner leNnsleNnsÛÙee iees°er yeveJeerle yemeeue keâer DeeceÛÙeeJej lej Gueš YegoË[
yemeues, efkebâyengvee DeeceÛes lej YeeiÙeÛe Hegâškesâ Deens. (63-67)
4) cnCepes Ùee iees°erÛÙee melÙelesÛeer keâyegueer keâer DeecnerÛe legceÛes hee}vekeâlee& DeeefCe GheemÙe
Deenesle, DeeefCe Deecner legcneuee ogmeNÙeeboener efvecee&Ce ke⤠Mekeâlees.
DeuedJeeef]keâDee 56 678 heeje 27
keâOeer legcner [esUs GIe[tve heeefnues, ns heeCeer pes legcner efhelee Ùeeuee legcner {ieebletve
Je<e&efJeues Deens DeLeJee ÙeeÛee Je<ee&Je keâjCeejs Deecner Deenesle? Deecner FefÛÚues lej Ùeeuee
DeMegæ keâ¤ve šeketâ, ceie keâe legcner ke=âle%e yevele veener? (68-70)
keâOeer legcner efJeÛeej kesâuee, ne Deie>er pees legcner hesšefJelee, ÙeeÛes Pee[ legcner GlheVe
kesâues Deens DeLeJee ns efvecee&Ce keâjCeejs Deecner Deenesle?5 Deecner lÙeeuee Dee"JeCeerÛes
meeOeve DeeefCe iejpetbmee"er peerJevemeece«eer yeveefJeues Deens. (71-73)
cnCetve ns hewiebyej (me.), DeeheuÙee ceneve heeuevekeâlÙee&ÛÙee veeJeeÛes heeefJe$eieeve
keâje.6 (74)
lej veJns7 ceer MeheLe Ieslees leeNÙeebÛÙee mLeeveebÛeer DeeefCe pej legcner mecepetve Iesleues
lej ner Heâej cees"er MeheLe Deens keâer ne Skeâ GÛÛe keâesšerÛee kegâjDeeve Deens,8 Skeâe megjef#ele
«ebLeeble Debefkeâle, pÙeeuee heefJe$eebefMeJeeÙe keâesCeer mheMe& ke⤠Mekeâle veener.9 ne mekeâue
peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve DeJeleefjle Deens. ceie keâeÙe legcner Ùee JeeCeerÛeer Ghes#ee keâjlee,
DeeefCe Ùee osCeieerle Deeheuee Jeeše legcner Demee "sJeuee Deens keâer Ùeeuee legcner Keesšs
"jefJelee? (75-82)
Deelee pej kegâCeeÛes Dee%eebefkeâle vemeeue DeeefCe DeeheuÙee Ùee efJeÛeejeble Kejs Deenele,
5) cnCepes pÙee Je=#eebÛÙee ueekeâ[ebheemetve legcner Deie>er hesšefJelee leer Je=#es legcner efveefce&ueer Deensle keâer
Deecner.
6) cnCepes lÙeeÛes MegYe veeJe GÛÛee¤ve Demes meJe& oes<e, GCeerJee DeeefCe ogye&uelee pÙee DeßeæeJeble
DeeefCe DeveskesâÕejJeeoer lÙeeÛÙeeMeer pees[leele, pÙee efJeõesn DeeefCe DeveskesâÕejJeeoeÛÙee ØelÙeskeâ
leòJeele Je ßeæsle DeeefCe hejueeskeâeÛÙee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛÙee ØelÙeskeâ ÙegefòeâJeeoele o[uesuÙee
Deensle. lÙee meJeeËheemetve lees heefJe$e Deens Demes legcner peeefnjheCes Ieesef<ele keâje.
7) cnCepes pemes legcner mecepetve yemeuee Deenele iees° leMeer veener. Ùee ef"keâeCeer kegâjDeeve
Deuueenkeâ[tve DemeuÙeemebyebOeerÛeer MeheLe IesCÙee-Deieesoj ‘uee’ (DeLee&le ‘veJns’) Ùee MeyoeÛee
Jeehej mJele:Ûe Demes GIe[ keâjerle Deens keâer ueeskeâ Ùee heefJe$e «ebLeemebyebOeer keâener iees°er yeveJeerle
nesles Je lÙeebÛes Keb[ve keâjCÙeemee"er ner MeheLe Iesleueer peele Deens.
8) ve#e$e DeeefCe «enebÛÙee mLeeveebveer DeefYeØesle lÙeebÛeer mLeUs, lÙeebÛÙee cepeuee DeeefCe lÙeebÛÙee keâ#ee
Deensle. kegâjDeeve GÛÛe opee&Ûee «ebLe DemeCÙeemebyebOeer lÙeebÛeer MeheLe IesCÙeeÛee DeLe& Demee keâer
Jejerue peieleele veYeesceb[Ueleerue «en Je ve#e$eebÛeer JÙeJemLee pÙee Øekeâejs Yekeäkeâce Je cepeyetle
Deens lÙeeÛeØekeâejs Yekeäkeâce Je cepeyetle ner JeeCeerosKeerue Deens. pÙee F&Õejeves leer JÙeJemLee
yeveefJeueer Deens lÙeeÛe F&Õejeves ner JeeCeerner yeveefJeueer Deens.
9) cnCepes ne heefJe$e HeâefjMlÙeeÉejs Deeuee Deens, MewleeveebÛee Ùeele keâmeueener nele veener.
DeuedJeeef]keâDee 56 679 heeje 27
lej pesJne cejCeeNÙeeÛee peerJe kebâ"eheÙeËle heesnÛeuesuee Demelees DeeefCe legcner [esàÙeeves heenle
Demelee keâer lees cejle Deens lesJne lÙeeÛÙee efveIele DemeuesuÙee ØeeCeeuee hejle keâe DeeCele
veener? lÙeeJesUer legceÛÙeehes#ee lÙeeÛÙee DeefOekeâ peJeU Deecner Demelees hejbleg legcneuee efomele
veener. ceie lees cejCeeje pej efvekeâšJeleeaÙeebhewkeâer Demesue lej lÙeeÛÙeemee"er megKe DeeefCe Gòece
GhepeerefJekeâe Je SsÕeÙe&mebheVe mJeie& Deens. DeeefCe pej lees GpeJÙee yeepetJeeuÙeebhewkeâer Demesue
lej lÙeeÛes mJeeiele Demes nesF&ue keâer meueece Deens leguee, let GpeJÙee yeepetJeeuÙeebhewkeâer Deensme
DeeefCe pej lees Keesšs "jefJeCeeNÙee heLeYeü° ueeskeâebhewkeâer Demesue lej lÙeeÛÙee heengCeÛeejemee"er
GkeâUles heeCeer Deens DeeefCe vejkeâeceOÙes Peeskeâues peeCes. (83-94)
ns meJe&keâener hetCe&le: melÙe Deens, cnCetve ns hewiebyej (me.), DeeheuÙee ceneve
heeuevekeâlÙee&ÛÙee veeJeeves heeefJe$Ùeieeve keâje.10 (95-96)
10) Ùee DeeosMeevegmeej hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer veceepeeleerue ‘¤ketâ’ceOÙes ‘megyeneve
jefyyeÙeue Depeerce’ ‘heefJe$e Deens ceePee ceneve hee}vekeâlee&’ cnCeCÙeeÛeer Dee%ee efoueer Deens.
Deuednoero 57 680 heeje 27
57 metjn Deuednoero
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 29)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeuueenÛes heeefJe$Ùeieeve kesâues Deens lÙee ØelÙeskeâ Jemletves peer he=LJeer Je DeekeâeMeeble Deens,
DeeefCe leesÛe peyejomle Je yegefæceeve Deens. he=LJeer Je DeekeâeMeebÛÙee jepÙeebÛee mJeeceer leesÛe Deens,
peerJeve Øeoeve keâjlees Je ce=lÙet oslees, DeeefCe ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deens. leesÛe Deeoerner Deens
DeeefCe Debeflecemegæe. DeeefCe Øekeâšner Deens Je DeØekeâšmegæe.1 DeeefCe lÙeeuee ØelÙeskeâ iees°erÛes
%eeve Deens. leesÛe Deens pÙeeves DeekeâeMeebvee DeeefCe he=LJeeruee mene efoJemeeble efvecee&Ce kesâues,
DeeefCe ceie DeMe& (jepeefmebnemevee) Jej efJejepeceeve Peeuee. lÙeeuee %eele Deens pes keâener
peefceveerle peeles DeeefCe pes keâener lÙeeletve efveIele Demeles, DeeefCe pes keâener DeekeâeMeebletve Glejle
Demeles DeeefCe pes keâener lÙeele Ûe{le Demeles.2 lees legceÛÙeemeceJesle Deens pesLes-kegâ"s legcner
Deenele. pes keâener keâeÙe& legcner keâjlee; lees les heenle Deens. leesÛe he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee
yeeoMeenerÛee mJeeceer Deens DeeefCe meJe& ceeceues efveCe&Ùeemee"er lÙeeÛÙeekeâ[sÛe ®pet kesâues peeleele.
leesÛe je$eeruee efoJemeele DeeefCe efoJemeeuee je$eerle oeKeue keâjlees, DeeefCe ceveele ueheuesueer
jnmÙesmegæe peeCelees. (1-6)
ßeæe "sJee Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeJej3 DeeefCe KeÛe& keâje lÙee Jemletbhewkeâer
1) cnCepes pesJne keâenerÛe veJnles lesJne lees neslee Je pesJne keâenerÛe jenCeej veener lesJne lees jenerue. lees
meJe& Øekeâšebhes#ee DeefOekeâ Øekeâš Deens keâejCe peieele pes keâener Øekeâš ¤he Deens lÙeeÛÙeeÛe iegCeebÛes,
ke=âleeRÛes DeeefCe lespeeÛes Øekeâšve Deens. lees ØelÙeskeâ ieghle hes#ee DeefOekeâ ieghle Deens keâejCe %eeveWefõÙeebveer
lÙeeÛes DeefmlelJe peeCetve IesCes lej otjÛe jenes, yegæer DeeefCe keâuhevee Je efJeÛeejevesmegæe lÙeeÛee "eJe
IesCes Je nkeâerkeâle peeCetve IesCes MekeäÙe veener.
2) ogmeNÙee Meyoele meebieeJeÙeeÛes lej lees kesâJeU mece°er, mece«elesÛeeÛe %eeveer Deens Demes veener lej
JÙe°er, he=Lekeâ IeškeâebÛesner %eeve lÙeeuee Deens, ØelÙeskeâ oeCee pees peefceveerÛÙee Lejele efMejle Demelees,
ØelÙeskeâ Debkegâj DeeefCe heele peer peefceveerletve GieJeles, heeJemeeÛee ØelÙeskeâ LeWye pees DeekeâeMeeletve he[le
Demelees DeeefCe yee<heeÛes les ØelÙeskeâ ØeceeCe pes mecegõ DeeefCe mejesJejeletve efveIetve DeekeâeMeekeâ[s peele
Demeles, lÙeeÛÙee vepejsle Deens. lÙeeuee ceenerle Deens keâer kegâ"uee oeCee peefceveerle keâes"s he[uesuee
Deens, lesJneÛe lej lees lÙeeuee Heâe[tve lÙeeletve Debkegâj yeensj keâe{lees Je lÙeeÛeer peesheemevee keâ¤ve
lÙeeuee Jee{efJelees. lÙeeuee ceenerle Deens keâer yee<he efkeâleer, efkeâleer ØeceeCeeble keâes"keâes"tve efveIeeues Deens
Je keâes"s heesnÛeues Deens, lesJneÛe lej lees les meJe& Skeâ$e keâ¤ve lÙeebÛes {ie yeveefJelees Je he=LJeerÛÙee
efJeefJeOe Yeeieele Jeešhe keâ¤ve ØelÙeskeâ ef"keâeCeer Skeâe efnMesyeeves heeTme hee[lees.
3) Ùee ef"keâeCeer ßeæe "sJeCÙeeves DeefYeØesle kesâJeU FmueeceÛee leeW[er mJeerkeâej keâjCes Demes veener lej
ceve:hetJe&keâ ßeæe "sJeCes nesÙe.
Deuednoero 57 681 heeje 27
pÙeeJej lÙeeves legcneuee veeÙeye (KeefueHeâe) efveÙegòeâ kesâues Deens. pes ueeskeâ legceÛÙeehewkeâer ßeæe
"sJeleerue Je ceeue KeÛe& keâjleerue lÙeebÛÙeemee"er ceneve ceesyeouee Deens. legcneuee Peeues lejer keâeÙe
keâer legcner DeuueenJej ßeæe "sJeerle veener? Jemlegle: hewiebyej legcneuee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej
ßeæe "sJeCÙeeÛes Deeceb$eCe osle Deens,4 DeeefCe lÙeeves legcnebkeâ[tve Øeefle%ee Iesleueer Deens,5 pej
KejesKej legcner ceeveCeejs Demeeue. lees DeuueenÛe lej Deens pees DeeheuÙee oemeeJej Deieoer mhe°
JeÛeves DeJelejerle Deens pesCeskeâ¤ve legcneuee DebOeejeletve yeensj keâe{tve ØekeâeMeele DeeCeeJes,
DeeefCe JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer Deuueen legceÛÙeemee"er DelÙeble ceeÙeeUt DeeefCe cesnjyeeve
Deens. yejs keâejCe lejer keâeÙe Deens keâer legcner DeuueenÛÙee ceeiee&le KeÛe& keâjerle veener? Jemlegle:
he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛee Jeejmee Deuueenmee"erÛe Deens.6 legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ efJepeÙeeveblej
KeÛe& Je Ùegæ keâjleerue les keâOeerner lÙee ueeskeâebÛÙee yejesyejerÛes "¤ Mekeâle veenerle pÙeebveer
efJepeÙeehetJeea KeÛe& Je Ùegæ kesâues Deens. lÙeebÛee opee& veblej KeÛe& Je Ùegæ keâjCeeNÙeebhes#ee cees"e
Deens, pejer Deuueenves oesIeebveener Ûeebieueer JeÛeves efouesueer Deensle.7 pes keâener legcner keâjlee
Deuueenuee lÙeeÛeer Keyej Deens. (7-10)
keâesCe Deens pees Deuueenuee keâpe& osF&ue? Glke=â° keâpe&, pesCeskeâ¤ve Deuueen efkeâlÙeskeâ
4) ÙesLesner ßeæe "sJeCÙeeves DeefYeØesle ceveeheemetve ßeæe "sJeCes Deens.
5) cnCepes Dee%eeheeueveeÛeer Øeefle%ee.
6) ÙeeÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer ne ceeue legceÛÙeepeJeU meowJe jenerue Demes cegUerÛe veener.
Skesâ efoJeMeer KeefÛeleÛe legcneuee ns šeketâve peeJeÙeeÛesÛe Deens Je DeuueenÛe lÙeeÛee Jeejme jenCeej
Deens. ogmeje DeLe& Demee keâer DeuueenÛÙee ceeiee&le ceeue KeÛe& keâjleevee legcneuee keâmeuÙeener ieefjyeer
DeeefCe šbÛeeF&Ûeer Yeerleer Jeešt veÙes keâejCe pÙee F&ÕejeKeelej legcner les KeÛe& keâjeue, lees he=LJeer DeeefCe
DeekeâeMeebleerue meJe& KeefpevÙeebÛee ceeuekeâ Deens. lÙeeÛÙeepeJeU legcneuee osCÙeemee"er kesâJeU
eflelekesâÛe nesles efpelekesâ Deepe legcneuee efoues Deens. Demes veener lej GÅee lees Ùeehes#eener Heâej peemle
legcneuee osT Mekeâlees.
7) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer pesJne keâOeer FmueeceJej DeMeer JesU ÙeeJeer pÙeele õesn DeeefCe
DeßeæeJebleebÛes heej[s HeâejÛe pe[ Peeues DemeeJes DeeefCe meke=âleoMe&veer FmueeceÛÙee JeÛe&mJeeÛeer ue#eCes
otjJejheÙeËle keâes"sÛe efomele vemeeJeer lesJne pes ueeskeâ FmueeceÛÙee meceLe&veemee"er Deeheues ØeeCe heCeeuee
ueeJeleerue Je mebheòeer KeÛe& keâjleerue lÙeebÛÙee ceevecejeleyeeheÙeËle les ueeskeâ heesnÛet Mekeâle veenerle pes
õesn DeeefCe Fmueece ÙeebÛÙeeleerue mebIe<ee&Ûee Hewâmeuee FmueeceÛÙee yeepetves efveIeeuÙeeveblej Ùee ceeiee&le
lÙeeie keâjleerue.
Deuednoero 57 682 heeje 27
hešerves Jee{Jetve hejle keâjerue DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er Gòece ceesyeouee Demesue,8 lÙeeefoJeMeer pesJne
keâer legcner ßeæeJeble heg®<eebvee DeeefCe efŒeÙeebvee heneue keâer lÙeebÛes lespe lÙeebÛÙee heg{sheg{s DeeefCe
GpeJÙee yeepetves OeeJele Demesue.9 (lÙeebvee meebefieleues peeF&ue keâer) ‘‘Deepe KegMeKeyej Deens
legceÛÙeemee"er. ‘‘mJeie& Demeleerue pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue pÙeele les meowJe
jenleerue. nsÛe Deens cees"s ÙeMe. lÙee efoJeMeer oebefYekeâ heg®<eebÛeer DeeefCe efŒeÙeebÛeer oMee DeMeer
Demesue keâer ßeæeJebleebvee cnCeleerue, ‘‘peje DeeceÛÙeekeâ[s hene pesCeskeâ¤ve Deecner legceÛÙee
lespeeheemetve keâener ueeYe IÙeeJee,’’ hejbleg lÙeebvee meebieCÙeele ÙesF&ue, ‘‘ceeies Jne, Deeheues lespe
keâes"s DevÙe$e MeesOee.’’ ceie lÙeebÛÙee ojcÙeeve Skeâ efYeble šekeâueer peeF&ue efpeÛÙeele Skeâ oej
Demesue, lÙee oejeÛÙee Deele ke=âhee Demesue DeeefCe yeensj Øekeâeshe. les ßeæeJebleebvee Deesj[tve
Deesj[tve meebieleerue, ‘‘keâeÙe Deecner legceÛÙeemeceJesle veJnlees?’’ ßeæeJeble Gòej osleerue, ‘‘nesÙe,
hejbleg legcner mJele:Ûe mJele:uee GheõJeele Peeskeâues, mebefOemeeOetheCee kesâuee, Mebkesâle iegjHeâšuesues
jeefnueele, DeeefCe KeesšŸee Dehes#ee legcneuee HeâmeJeerle jeefnuÙee, ÙesLeheeJeslees keâer DeuueenÛee
Hewâmeuee Deeuee, DeeefCe MesJešÛÙee JesUsheÙeËle lees cees"e HeâmeJeCetkeâ keâjCeeje legcneuee
DeuueenÛÙee yeeyeleerle HeâmeJeerle jeefnuee. cnCetve Deepe legceÛÙeekeâ[tvener SKeeos Øeefleoeve
(efHeâoÙee) mJeerkeâejues peeCeej veener DeeefCe lÙee ueeskeâebkeâ[tvener veener pÙeebveer GIe[GIe[ õesn
kesâuee neslee. legceÛes mLeeve vejkeâ Deens. leesÛe legceÛeer keâeUpeer JeenCeeje Deens. DeeefCe ne
DelÙeble JeeF&š MesJeš Deens.’’ (11-15)
keâeÙe ßeæeJebleebmee"er10 DeÅeehe leer JesU Deeueer veener keâer lÙeebÛeer ùoÙes DeuueenÛÙee
8) meJeexÛÛe DeuueenÛeer ner JewYeJeMeeueer Goejlee Deens keâer lÙeevesÛe Øeoeve kesâuesueer mebheòeer pej
ceeCemeeves lÙeeÛÙee ceeiee&le KeÛe& kesâueer lej efleuee lees DeeheuÙee efpecces keâpe& cnCetve "jefJelees hejbleg
Deš DeMeer keâer les Gòece keâpe& DemeeJes. cnCepes Megæ Deble:keâjCeeefveMeer keâesCelÙeener JÙeefòeâiele
mJeeLee&efJevee efoues peeJes. Ùee keâpee&efJe<eÙeer DeuueenÛes oesve JeeÙeos Deensle. Skeâ Demee keâer lees les
Deveskeâ hešerves Jee{Jetve lÙeeÛeer hejleHesâ[ keâjerue. ogmeje Demee keâer ÙeeGhej lees DeeheuÙeekeâ[tve Gòece
ceesyeoueener Øeoeve keâjerue.
9) Ùee ef"keâeCeer ceeCemeeÛÙee ceveele pees ØeMve Mebkeâe efvecee&Ce ke⤠Mekeâlees lees Demee keâer heg{sheg{s
ØekeâeMeeÛes OeeJeCes lej mecepet Mekeâles hejbleg ØekeâeMeeÛes kesâJeU GpeJÙee yeepetves OeeJeCes cnCepes keâeÙe?
lÙeebÛÙee [eJÙee yeepetuee DebOeej Demesue keâeÙe? ÙeeÛes Gòej Demes keâer pej SKeeoe ceveg<Ùe DeeheuÙee
GpeJÙee neleele ØekeâeMe IesTve Ûeeuele Demesue lej lÙeecegUs ØekeâeefMele lej [eJeer yeepetosKeerue nesF&ue
heCe ØekeâeMe lÙeeÛÙee GpeJÙee neleele Deens nerÛe JemlegefmLeleer Demesue.
10) Ùee ef"keâeCeer ßeæe "sJeCeeNÙeebveer DeefYeØesle meJe&Ûe cegmeueceeve Deensle Demes veener lej F&ceeveÛeer
keâyegueer osTve pees DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee ceeveCeeNÙeebÛÙee mecetnele meeceerue
Peeuee neslee lejerheCe FmueeceÛÙee menevegYetleerÛee lÙeeÛÙee ceveeuee mheMe&ner veJnlee, cegmeueceeveeleerue
lees efJeefMe° mecetn DeefYeØesle Deens.
Deuednoero 57 683 heeje 27
mce=leerves õJeueer peeleerue, DeeefCe lÙeeves DeJelejuesuÙee melÙeeheg{s veceleerue, DeeefCe les lÙee
ueeskeâebØeceeCes nesT veÙesle pÙeebvee hetJeea «ebLe efouee iesuee neslee, ceie Skeâ oerIe&keâeU lÙeebÛÙeeJej
ueesšuee lej lÙeebÛeer ùoÙes keâ"esj yeveueer DeeefCe Deepe lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ DeJe%eekeâejer
yeveuesues Deensle? Ûeebieues peeCetve Demee keâer Deuueen he=LJeeruee efleÛÙee ce=lÙetveblej peerJeve Øeoeve
keâjlees,11 Deecner legcneuee Deieoer mhe°heCes mebkesâle oeKeefJeues Deensle, keâoeefÛele legcner yegefæÛee
GheÙeesie keâje. (16-17)
heg®<e DeeefCe efŒeÙeebhewkeâer pes ueeskeâ oeve keâjCeejs Deensle12 Je pÙeebveer Deuueenuee Gòece
keâpe& efouesues Deens, lÙeebvee efveef§eleÛe efkeâlÙeskeâ hešerves Jee{Jetve efoues peeF&ue DeeefCe
lÙeebÛÙeemee"er Gòece ceesyeouee Deens. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee Øesef<eleebJej
ßeæe "sJeueer Deens lesÛe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&peJeU (efmeöerkeâ) melÙeefve‰13 DeeefCe (Menero)
mee#eeroej14 Demeleerue lÙeebÛÙeemee"er lÙeebÛee ceesyeouee DeeefCe lÙeebÛes lespe Deens, DeeefCe pÙee
ueeskeâebveer õesn kesâuee Deens DeeefCe DeeceÛÙee JeÛeveebvee Keesšs "jefJeues Deens les vejkeâJeemeer
Deensle. (18-19)
ÛeebieuÙeeØekeâejs peeCetve Demee keâer ns ogefveÙesleerue peerJeve ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veener
keâer Skeâ KesU DeeefCe ceveesjbpeve Je yee¢e šehešerhe DeeefCe legceÛes Deeheehemeele SkeâceskeâeefJe¤æ
11) Ùee ef"keâeCeer ner iees° pÙee Deveg<ebieeves Heâcee&efJeuesueer Deens les ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetve Iesleues heeefnpes.
ceneve kegâjDeeveele Deveskeâ ef"keâeCeer Øesef<elelJe DeeefCe «ebLeeÛÙee GlejCÙeeme hepe&vÙeJe=°erÛÙee
mece=æeRÛeer Ghecee efouesueer Deens. keâejCe peefceveerJej hepe&vÙeJe=°ercegUs pes heefjCeece GlheVe nesle
Demeleele lemesÛe Øesef<elelJe DeeefCe «ebLe GlejCÙeeÛes ceeveJelesJej heefjCeece Gcešle Demeleele. pÙee
Yetceerle efvehepeCÙeeÛeer Lees[erMeer pejer #ecelee Demeles leer yen¤ve G"les hejbleg peer peceerve veeheerkeâ
Demeles leer peMeer nesleer leMeerÛe he[tve jenles.
12) ‘meokeâe’ ne Meyo Got& Yee<esle lej HeâejÛe JeeF&š DeLee&ves Iesleuee peelees hejbleg Fmueeceer heefjYee<esle pes
oeve ceve:hetJe&keâ DeeefCe Megæ Deble:keâjCeeves kesâJeU DeuueenÛÙee ØemeVelesmee"er efouesues Demesue Je
pÙeele keâesCelÙeener ØekeâejÛee ceeveYeeJeerheCee vemesue Je kegâCeeJej Ghekeâejner meebefieleuee peele vemesue,
DeMee oeveOecee&uee cnšues Deens.
13) ner ‘meokeâe’ Ùee MeyoeÛeer DeefleMeÙeesòeâer Deens. meeefokeâ cnCepes meÛÛee DeeefCe efmeöerkeâ cnCepes
DelÙeble meÛÛee. DeefYeØesle Deens Demee melÙeJeeoer ceveg<Ùe pÙeele keâmeuÙeener ØekeâejÛee KeesšsheCee
vemeeJee, pees keâOeerner melÙe DeeefCe meÛeesšerheemetve {Uuee vemeeJee, lees DeeheuÙee meodmeodefJ eJeskeâ
yegæerÛÙeeefJe¤æ SKeeoer iees<š GÛÛeejsue DeMeer pÙeekeâ[tve Dehes#ee kesâueer peeT Mekeâle vemesue,
pÙeeves peer keâesCeleer iees° ceeveueer Demesue leer Deble:keâjCeeheemetve ceeveueer DemeeJeer. efl eÛÙeeMeer
ØeeceeefCekeâ jenCÙeeÛÙee keâle&JÙeeÛeer hetleea kesâueer DemeeJeer DeeefCe DeeheuÙee ke=âleerves Demes efmeæ kesâues
DemeeJes keâer KejesKejer lees lemeeÛe ceeveCeeje Deens pemes SKeeÅee ceeveCeeNÙeeme Demeues heeefnpes.
14) ‘Menero’ves DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer Demee ceveg<Ùe Deens pÙeeves DeeheuÙee Gòeâer Je ke=âleerves melÙeeÛeer
iJeener efoueer DemeeJeer.
Deuednoero 57 684 heeje 27
ye[speeJe keâjCes DeeefCe mebheòeer Je mebleleerceOÙes Skeâ ogmeNÙeeJej ceele keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjCes
nesÙe. ÙeeÛeer Ghecee DeMeer nesÙe peCet Skeâ heeTme he[uee lej lÙeeves GlheVe nesCeeNÙee
JevemheleeRvee heentve Meslekeâjer Deevebefole Peeues, ceie leerÛe Mesleer efhekeâles DeeefCe leer efheJeUer
he[uÙeeÛes legcner heenlee, ceie leer Yegmee yevetve jenles. ÙeeGueš hejueeskeâ les mLeeve nesÙe pesLes
keâ"esj Ùeelevee Deens DeeefCe DeuueenÛeer #ecee Je lÙeeÛeer ØemeVelee Deens. peieeleerue peerJeve Skeâe
HeâmeJÙee meece«eerefMeJeeÙe DevÙe keâenerÛe veener. OeeJee, DeeefCe Skeâ ogmeNÙeeÛÙee heg{s peeCÙeeÛee
ØeÙelve keâje DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee #ecee DeeefCe lÙee mJeiee&keâ[s efpeÛee efJemleej DeekeâeMe
DeeefCe he=LJeermeceeve Deens,15 peer GheueyOe kesâueer iesueer Deens lÙee ueeskeâebmee"er pÙeebveer Deuueen
DeeefCe lÙeeÛÙee Øesef<eleebJej ßeæe "sJeueer Deens. ne DeuueenÛee ke=âheeØemeeo Deens, pÙeeuee
FefÛÚlees lÙeeuee Øeoeve keâjlees, DeeefCe Deuueen cees"e ke=âheeefveOeer Deens. (20-21)
keâesCeleerner efJeheòeer DeMeer veener peer he=LJeerJej DeLeJee legceÛÙee mJele:Jej keâesmeUle Demeles
DeeefCe Deecner efleuee efvecee&Ce keâjCÙeehetJeea Skeâe «ebLeele (DeLee&le efJeOeer-uesKeele) efueefnuesueer
vemeles. Demes keâjCes Deuueenmee"er DelÙeble meeshes keâece Deens. (ns meJe&keâener DeMeemee"er Deens)
pesCeskeâ¤ve peer keâener neveer legcneuee nesF&ue lÙeeJej legcner efJe<eCCe nesT veÙes DeeefCe pes keâener
Deuueen legcneuee Øeoeve keâjerue lÙeeJej legcner Hegâietve peeT veÙes. Deuueen DeMee ueeskeâebvee
hemeble keâjerle veener pes DeeheuÙee mJele:uee Heâej cees"s mecepeleele DeeefCe IeceW[ oeKeefJeleele, pes
mJele: kebâpeg<eheCee keâjleele DeeefCe ogmeNÙeebvee kebâpeg<eheCee keâjCÙeeme Øeeslmeeefnle keâjleele. Deelee
pej keâesCeer leeW[ efHeâjJeerle Demeuee lej Deuueen efvejhes#e DeeefCe mleglÙe iegCe-mebheVe Deens.
(22-24)
Deecner DeeheuÙee Øesef<eleebvee Deieoer mhe° mebkesâleefÛevns Je metÛevesmeefnle hee"efJeues, DeeefCe
lÙeebÛÙeeyejesyej «ebLe DeeefCe legUe GlejefJeueer pesCeskeâ¤ve ueeskeâebveer vÙeeÙeeefOeef‰le JneJes, 16
15) meojnt DeeÙele metjn Deeues Fceüeveeleerue DeeÙele ›eâ. 133 yejesyej efceUJetve JeeÛeueer Demelee ceveele
keâener DeMeer keâuhevee Ùesles keâer mJeiee&le ceeCemeeuee peer GÅeeves Je ceneue efceUleerue les lej kesâJeU
lÙeeÛÙee efveJeemeemee"er Demeleerue hejbleg JeemleefJekeâheCes mebhetCe& me=°erÛe lÙeeÛÙeemee"er heÙe&švemLeeve
cnCetve Demesue.
16) Ùee ueneveMee JeekeäÙeele mebhetCe& Øesef<ele Jeiee&ÛÙee ØeÛeejkeâeÙee&ÛÙee Gefö°eÛes meej hetCe&heCes meebefieleuesues
Deens. peieele F&ÕejeÛes efpelekesâner Øesef<ele meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve Deeues lÙee meJeeËveer leerve iees°er
DeeCeuÙee neslÙee. (1) GIe[ GIe[ mebkesâleefÛevns (yeÙÙeVeele), GppJeue ØeceeCe hegjeJes DeeefCe mhe°
metÛevee Je DeeosMe (2) «ebLe, pÙeele leer meJe& efMekeâJeCe efueefnuesueer nesleer peer ceeCemeeÛÙee
ceeie&oMe&veemee"er DeeJeMÙekeâ nesleer pesCeskeâ¤ve ceeie&oMe&veemee"er ueeskeâebveer lÙeekeâ[s ®pet JneJes (3)
legUe (ceerpeeve) cnCepes melÙe Je DemelÙeeceOeerue les ØeceeCe pes lejepetmeceeve leesueve keâ¤ve ns
oeKeJeerle DemeeJes keâer efJeÛeej, veerleer, DeeefCe JÙeJenejeleerue vÙetveeefOekeäkeäÙeeleerue efvejefvejeàÙee
heefjmeercesÛÙee ojcÙeeve vÙeeÙeesefÛele iees° keâesCeleer Deens.
Deuednoero 57 685 heeje 27
DeeefCe ueesKeb[ GlejefJeues pÙeele cees"s yeU Deens DeeefCe ueeskeâebmee"er HeâeÙeos Deensle,17 ns
DeMeemee"er kesâues iesues Deens keâer Deuueenuee ceenerle JneJes keâer keâesCe ve heenlee lÙeeuee Je
lÙeeÛÙee hewiebyejebvee ceole keâjlees. efveef§eleÛe Deuueen cees"e yeueJeeve DeeefCe peyejomle Deens.
(25)
Deecner vetn (De.) DeeefCe FyeÇenerce (De.) vee hee"efJeues DeeefCe lÙee oesIeebÛÙee JebMeele
Øesef<elelJe DeeefCe «ebLe "sJeues. ceie lÙeebÛÙee mebleleerhewkeâer keâeneRveer ceeie&oMe&ve mJeerkeâejues DeeefCe
yejsÛemes DeJe%eekeâejer yeveues. lÙeebÛÙeeveblej Deecner ueeieeshee" Deeheues Øesef<ele hee"efJeues, DeeefCe
lÙee meJeeËveblej cejÙece heg$e F&mee (De.) uee hee"efJeues DeeefCe lÙeeuee Fbpeerue Øeoeve kesâueer,
DeeefCe pÙee ueeskeâebveer lÙeeÛes DevegÙeeefÙelJe mJeerkeâejues lÙeebÛÙee ùoÙeeble Deecner keâ®Cee DeeefCe
oÙee Ieeleueer, DeeefCe JewjeiÙe,18 lÙeebveer mJele:Ûe keâe{ues, Deecner les lÙeebÛÙeemee"er keâle&JÙe
cnCetve "jefJeues veJnles, hejbleg DeuueenÛÙee ØemeVelesÛÙee MeesOeele lÙeebveer mJele:Ûe ner efyeoDele
(kegâØeLee) keâe{ueer DeeefCe ceie lÙeeJej keâeÙece jenCÙeeÛes pes keâle&JÙe nesles lÙeebveer les hetCe& kesâues
veener. lÙeebÛÙeehewkeâer pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer nesleer lÙeebÛee ceesyeouee Deecner lÙeebvee Øeoeve
kesâuee, hejbleg lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâpeCe DeJe%eekeâejer Deensle. (26-27)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe
lÙeeÛes hewiebyej (cegncceo (me.)) ÙeebÛÙeeJej ßeæe "sJee, Deuueen legcneuee DeeheuÙee ke=âhesÛee
ognsjer Jeeše Øeoeve keâjerue, DeeefCe legcneuee Demes lespe Øeoeve keâjerue pÙeeÛÙee ØekeâeMeele legcner
Ûeeueeue, DeeefCe legceÛes DehejeOe ceeHeâ keâjerue, Deuueen cees"e #ecee keâjCeeje DeeefCe cesnjyeeve
Deens. (legcner Demes Jele&ve DeJeuebefyeues heeefnpes) pesCeskeâ¤ve «ebLeOeejkeâebvee ns keâUeJes keâer
DeuueenÛÙee ke=âhesJej lÙeebÛeer keâener ceòesâoejer veener. DeeefCe Demes keâer DeuueenÛeer ke=âhee lÙeeÛÙee
mJele:ÛÙeeÛe neleele Deens, pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee Øeoeve keâjlees, DeeefCe lees ceneve ke=âheeefveOeer
Deens. (28-29)
17) Øesef<eleebÛÙee ØeÛeejkeâeÙee&leerue Gefö°s meebefieleuÙeeveblej ueiesÛe Demes Heâcee&efJeCes mJele:Ûe Ùee iees°erkeâ[s
efveoxMe keâjles keâer Ùee ef"keâeCeer ueesKeb[eves DeefYeØesle jepekeâerÙe DeeefCe ÙegæMeòeâer Deens. JeeCeerleerue
GösMe Demee keâer meJeexÛÛe Deuueenves DeeheuÙee Øesef<eleebvee vÙeeÙe ØemLeehevesÛeer kesâJeU Skeâ Ùeespevee
Øemlegle keâjCÙeemee"er efveÙegòeâ kesâues nesles Demes veener lej lÙeeÛÙee Gefö°ele Ùee iees°erÛeener meceeJesMe
neslee keâer leer Ùeespevee ØelÙe#e JÙeJenejele DeeCeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee peeJee Je leer Meòeâer GheueyOe
kesâueer peeJeer pesCeskeâ¤ve ØelÙe#eheCes vÙeeÙe ØemLeeefhele nesT MekeâeJee, leer Ùeespevee GOeUtve
ueeJeCeeNÙeebvee efMe#ee keâjlee ÙeeJeer DeeefCe efleuee Øeeflekeâej keâjCeeNÙeebÛes yeU veenermes keâjlee ÙeeJes.
18) JewjeiÙe ÙeeÛee DeLe& mebmeej lÙeeie keâjCes Je meebmeeefjkeâ peerJeveeletve heU keâe{tve heJe&le DeeefCe
jeveeJeveebÛee DeeßeÙe IesCes DeLeJee SkeâebleJeemeele yemetve jenCes nesÙe.
Deuedcegpeeouee 58 686 heeje 28
58 metjn Deuedcegpeeouee
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 22)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
1
Deuueenves Sskeâues lÙee ŒeerÛes cnCeCes peer DeeheuÙee heleermebyebOeer legceÛÙeeMeer le›eâej
keâjerle Deens DeeefCe Deuueenkeâ[s efHeâÙee&o keâjerle Deens. Deuueen legcne oesIeebÛes mebYee<eCe Sskeâle
Deens, lees meJe&keâener SskeâCeeje Je heenCeeje Deens. legceÛÙeehewkeâer pes ueeskeâ DeeheuÙee helveerMeer
‘efpenej’ keâjleele2 lÙeebÛÙee helveeR lÙeebÛÙee ceelee veJnsle, lÙeebÛÙee ceelee lej lÙeeÛe nesle pÙeebveer
lÙeebvee pevce efoues Deens. ns ueeskeâ Skeâ DelÙeble DeefØeÙe DeeefCe Keesšer iees° yeesuele Deensle,
DeeefCe JeemleefJekeâlee DeMeer Deens keâer Deuueen cees"e ceeHeâ keâjCeeje Je #eceeMeerue Deens.3
(1-2)
ns ueeskeâ DeeheuÙee helveeRMeer ‘efpenej’ keâjleerue DeeefCe ceie lÙee DeeheuÙee Meyoeheemetve
1) meojnt DeeÙele ‘KeJeduee efyevles meeleyee’ veeJeeÛÙee Skeâe ŒeerÛÙee ceeceuÙeele Glejueer nesleer. lÙee
ceefnuesMeer lÙeebÛÙee heleerves ‘efpenej’ kesâuee neslee cnCetve lÙee hewiebyej npejle cegncceo (me.)
ÙeebÛÙeekeâ[s efJeÛeejCÙeeme DeeuÙee neslÙee keâer Ùee mebyebOeeves Fmueece keâeÙe Dee%ee meebielees .
lÙeeJesUheÙeËle ‘efpenej’ mebyebOeeves meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve keâesCeleerÛe Dee%ee Glejuesueer vemeuÙee
keâejCeeves hewiebyej (me.) Ùeebveer meebefieleues, let DeeheuÙee heleermee"er ‘njece’ Peeueer DemeeJeer DeMeer
ceePeer keâuhevee Deens. ÙeeJe¤ve lÙee Deepe&Jes ke⤠ueeieuÙee keâer ceePes Je ceePÙee cegueebyeeUebÛes
DeeÙeg<Ùe ve° nesF&ue. pesJne lÙee j[tve j[tve hewiebyej (me.) Ùeebvee efJevebleer keâjerle neslÙee keâer ceePÙee
IejeÛes JeešesUs nesCÙeeÛes LeebyeeJes Demee SKeeoe GheeÙe meebiee, DeMee heefjefmLeleerle meJeexÛÛe
Deuueenkeâ[tve ‘Jener’ Glejueer Je Ùee yeeyeleÛee DeeosMe meebefieleuee iesuee.
2) Dejyemleeveele keâener Øemebieer pesJne heleer Je helveer ojcÙeeve Yeeb[Ce nesle Demes lesJne efmLeleer DeMeer
nesle Demes keâer jeieeÛÙee Yejele heleer, helveeruee cnCele Demes, ‘‘let ceePÙeemee"er leMeerÛe Deens peMeer
ceePÙee DeeF&Ûeer hee"’’ ÙeeÛee Keje DeLe& Demee nesle Demes, ‘‘legPÙeeMeer mebYeesie keâjCes ceePÙeemee"er
Demes Deens pemes ceer DeeheuÙee DeeF&Meer mebYeesie keâjeJee.’’ Ùee keâeUeleosKeerue keâener veeoeve ueeskeâ
helveerMeer Yeeb[tve efleuee DeeF&, yenerCe Je cegueerÛeer Ghecee osTve šekeâleele. ÙeeÛee mhe° DeLe& Demee
neslees keâer lees peCet efleuee helveer veJns lej lÙeeÛÙeemee"er pÙee efŒeÙee njece Deensle, lÙee efŒeÙeebmeceeve
ceevelees. ÙeeÛe ke=âleeruee efpenej Demes cnCeleele. De%eeveeÛÙee keâeUele DejyeJeemeeRÛÙee ÙesLes ner iees°
‘leueekeâ’ efkebâyengvee lÙeentvener peemle leer›eheCes mebyebOe lees[CÙeeÛeer Iees<eCee ceeveueer peele Demes.
3) cnCepes ns ke=âlÙe lej Demes Deens keâer pÙeemee"er ceeCemeeuee HeâejÛe keâ[keâ efMe#ee efceUeueer heeefnpes
hejbleg ØeLece lej meJeexÛÛe Deuueenves ‘efpenej’ÛÙee yeeyeleerle De%eeveeÛÙee keâeUeleerue efveÙece
jöyeeleue "jJetve legceÛes keâewšgbefyekeâ peerJeve GodOJemle nesCÙeeheemetve JeeÛeefJeues. ogmejs Demes keâer ns
ke=âlÙe keâjCeeNÙeemee"er efMe#eener leer Ùeespeueer peer Ùee DehejeOeeÛeer DelÙeble meewcÙe efMe#ee "¤ Mekeâles.
Deuedcegpeeouee 58 687 heeje 28
hejle efHeâjleerue pes lÙeebveer GÛÛeejues nesles,4 lej ÙeehetJeea keâer GYeÙeleebveer Skeâceskeâebme mheMe&
keâjeJes, Skeâ iegueece cegòeâ keâjeJee ueeiesue. ÙeeÉejs legcneuee GheosMe kesâuee peele Deens, DeeefCe
pes keâener legcner keâjlee Deuueen lÙeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens.5 DeeefCe pÙee JÙeòeâeruee iegueece
GheueyOe nesle vemesue lÙeeves oesve ceefnves efvejblej GheJeeme keâjeJesle ÙeehetJeea keâer GYeÙeleebveer
Skeâceskeâebme mheMe& keâjeJee.6 DeeefCe pÙeeuee ns meeceLÙe&ner vemesue lÙeeves mee" ieefjyeebvee pesJeCe
IeeueeJes.7 (3-4-)
ner Dee%ee DeMeemee"er efoueer peele Deens keâer legcner Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeJej ßeæe
"sJeeJeer.8 Ùee Deuueenves efveef§ele kesâuesuÙee ceÙee&oe nesle DeeefCe DeßeæeJebleebmee"er ÙeeleveeoeÙekeâ
efMe#ee Deens. pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛee efJejesOe keâjleele les lÙeeÛeØekeâejs
Deheceeefvele Je HeâšHeâefpele kesâues peeleerue pÙeeØekeâejs lÙeebÛÙee hetJeeaÛes ueeskeâ Deheceeefvele Je
HeâšHeâefpele kesâues iesues Deensle. Deecner Deieoer mhe° JeÛeves DeJelejueer Deensle, DeeefCe Fvkeâej
keâjCeeNÙeebmee"er DeheceeveeÛee Øekeâeshe Deens. lÙeeefoJeMeer (ne Deheceeveemheo Øekeâeshe nesCeej Deens)
pesJne Deuueen lÙee meJeeËvee hegvne efpeJeble keâ¤ve G"Jeerue DeeefCe lÙeebvee oeKeJeerue keâer les keâeÙe
keâeÙe keâ¤ve Deeuesues Deensle. les efJemejues Deensle hejbleg Deuueenves lÙeebÛes meJe& kesâues meJejuesues
ceespetve megjef#ele kesâues Deens, DeeefCe Deuueen ØelÙeskeâ iees°erJej mee#eer Deens. (-4-6)
keâeÙe legcneuee ceenerle veener keâer he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee ØelÙeskeâ JemletÛes Deuueenuee
4) ÙeeÛes oesve DeLe& Demet Mekeâleele. Skeâ Demee keâer lÙeebveer peer iees° GÛÛeejueer nesleer lÙeeJej
GheeÙeÙeespevee kesâueer heeefnpes. ogmeje Demee keâer ner iees° GÛÛee¤ve lÙeebveer mJele:mee"er efpeuee njece
ke⤠FefÛÚues nesles leer nueeue keâjCÙeeÛeer FÛÚe OejeJeer.
5) cnCepes ceeCemeeves pej iegheÛegheheCes Iejele helveerMeer ‘efpenej’ kesâuee Je ceie keâHeäHeâeje - ØeeÙeef§ele
kesâuÙeeefJevee heleer Je helveerÛÙee ojcÙeeve hetJeeaØeceeCes mebyebOe Ûeeuele jeefnues, lej peieele Yeuesner
kegâCeeueener ns ceenerle vemees, Deuueenuee lej KeefÛeleÛe les ceenerle DemeCeej, DeuueenÛÙee
hekeâ[erletve lÙeeÛes JeeÛeCes keâesCelÙeener Øekeâejs MekeäÙe nesCeej veener.
6) cnCepes DeKeb[heCes oesve ceefnvesheÙeËle jespes keâjeJesle, ceOÙes Skeâner jespee megšt veÙes.
7) cnCepes oesve JesUsÛes heesšYej pesJeCe efoues peeJes. ceie les efMepeJeuesues Demees keâer efMeOee mJe¤heele
Demees. 60 ceeCemeebvee SkeâeÛe efoJeMeer heesšYej pesJeCe efoues peeJes DeLeJee SkeâeÛe ceeCemeeuee 60
efoJemeebheÙeËle pesJeCe efoues peeJes.
8) ÙesLes ‘F&ceeve DeeCeCÙee’ves DeefYeØesle KeNÙee DeeefCe ØeeceeefCekeâ cegmeueceeveebmeceeve Jele&ve Debefiekeâejues
heeefnpes, Demes Deens.
Deuedcegpeeouee 58 688 heeje 28
%eeve Deens?9 Demes keâOeerner Ie[le veener keâer leerve ceeCemeebceOÙes SKeeoer keâeveiees° nesles DeeefCe
lÙeebÛÙee ojcÙeeve ÛeewLee Deuueen vemelees DeLeJee heeÛe ceeCemeebceOÙes keâeveiees° nesles DeeefCe
lÙeebÛÙee ojcÙeeve meneJee Deuueen vemelees. ieghle iees° keâjCeejs ceie les Ùeehes#ee keâceer Demeesle
efkebâJee peemle, pesLes keâes"s les Demeleerue Deuueen lÙeebÛÙee meceJesle Demelees. ceie hegve®lLeeveeÛÙee
efoJeMeer lees lÙeebvee oeKeJetve osF&ue keâer lÙeebveer keâeÙe keâeÙe kesâuesues Deens. Deuueen meJe& JemletbÛes
%eeve jeKelees. keâeÙe legcner heeefnues veener lÙee ueeskeâebvee pÙeebvee keâeveiees°er keâjCÙeeÛeer ceveeF&
kesâueer iesueer nesleer, lejermegæe les lesÛe ke=âlÙe keâjerle peele Deensle, pÙeeÛeer lÙeebvee ceveeF& kesâueer
iesueer nesleer? ns ueeskeâ uehetve Úhetve Deeheehemeeble iegvne DeeefCe DeeieefUkeâer Je hewiebyejebÛÙee
DeJe%esÛÙee iees°er keâjleele, DeeefCe pesJne legceÛÙeepeJeU Ùesleele lesJne legcneuee lÙee heæleerves
meueece keâjleele pÙee heæleerves Deuueenves legcneuee meueece kesâuesues veener.10 DeeefCe DeeheuÙee
ceveele cnCeleele keâer DeeceÛÙee Ùee iees°erJej Deuueen Deecneuee Ùeelevee keâe osle veener?
lÙeebÛÙeemee"er vejkeâÛe hegjsmee Deens. efleÛesÛe les FbOeve yeveleerue, HeâejÛe JeeF&š MesJeš Deens
lÙeebÛee. (7-8)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, pesJne legcner Deeheehemeele ieghle iees° keâjeue
lesJne heehe, DeeefCe DeeieUerkeâ Je hewiebyejebÛÙee DeJe%esÛÙee iees°er veJns lej meoeÛeej DeeefCe
F&MehejeÙeCelesÛÙee iees°er keâje DeeefCe lÙee DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiele jne pÙeeÛÙee
heg{s legcneuee Skeâ$e npej JneJeÙeeÛes Deens. keâeveiees°er lej Skeâ Mewleeveer ke=âlÙe Deens DeeefCe lÙee
Ùeemee"er kesâuÙee peeleele keâer ßeæe "sJeCeejs ueeskeâ lÙeecegUs og:Keer JneJesle. Jemlegle:
DeuueenÛÙee Dee%esefJevee lÙee lÙeebvee keâenerner neveer heesnÛeJet Mekeâle veenerle DeeefCe ßeæeJebleebveer
DeuueenJejÛe efYemle "sJeueer heeefnpes. (9-10)
9) ÙesLetve DeeÙele ›eâ. 10 heÙeËle melele oebefYekeâebÛÙee lÙee Jele&veeÛee meceeÛeej Iesleuesuee Deens pes lÙeebveer
lÙeeJesUer cegefmuece meceepeele jenleevee Debefiekeâejuesues nesles. les JejJej cegmeueceeveebÛÙee peceeleerle
meeceerue nesles hejbleg DeeleuÙee Deele lÙeebveer ßeæeJebleebheemetve JesieUe Deeheuee Skeâ ieš yeveefJeuesuee
neslee. cegmeueceeve pesJnener lÙeebvee heenele, les Deeheehemeele [eskeäÙeeuee [eskesâ efYe[Jetve kegâpeyegpele
DemeuÙeeÛes, lÙeebvee efomes. DeMeeÛe ieghle ieghle keâeveiees°eRle les cegmeueceeveebceOÙes HeâešeHetâš, GheõJe
DeeefCe onMeleerÛes JeeleeJejCe efvecee&Ce keâjCÙeemee"er veevee leNnsÛÙee Ùeespevee leÙeej keâjerle Je
veJeveJÙee DeHeâJee G"Jeerle Demele.
10) ns Ùentoer DeeefCe oebefYekeâebÛes mebÙegòeâ Jele&ve nesles. Deveskeâ efveJesoveeble Demes Deeuesues Deens keâer keâener
Ùentoer hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee mesJesle npej Peeues Je lÙeebveer ‘‘Deemceece Deuewkeâ Ùee DeJeuekeâeefmece’’
Demes GÛÛeejues, cnCepes ‘Demeece’Ûee GÛÛeej keâener DeMee heæleerves kesâuee keâer SskeâCeeNÙeeuee
JeešeJes ‘meueece’ meebefieleues Deens hejbleg JeemleefJekeâheCes lÙeebveer ‘meece’ GÛÛeejues nesles pÙeeÛee DeLe&
ce=lÙet Demee neslees.
Deuedcegpeeouee 58 689 heeje 28
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, pesJne legcneuee meebefieleues peeF&ue keâer DeeheuÙee
yew"keâeRceOÙes efJemleej DeeCee lesJne peeiee efJemle=le keâjerle pee, Deuueen legcneuee efJemle=lelee
Øeoeve keâjerue11 DeeefCe pesJne legcneuee meebefieleues peeF&ue keâer G"e, lesJne G"le pee.12
legcnehewkeâer pes ueeskeâ ßeæeJeble Deensle DeeefCe pÙeebvee %eeve Øeoeve kesâues iesues Deens - Deuueen
lÙeebvee GÛÛe opex Øeoeve keâjerue DeeefCe pes keâener legcner keâjlee; Deuueenuee lÙeeÛeer Keyej Deens.
(11)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, pesJne legcner hewiebyejebMeer Skeâebleele yeesueeue lesJne
yeesueCÙeehetJeea keâener oeve keâje,13 ns legceÛÙeemee"er Gòece DeeefCe DeefOekeâ heefJe$e Deens hejbleg pej
oeve keâjCÙeemee"er keâener GheueyOe nesle vemesue lej Deuueen #eceeMeerue Je hejceke=âheeUt Deens.
(12)
keâeÙe legcner Ùee iees°erves YeÙeYeerle Peeueele keâer Skeâebleele yeesueCeer keâjCÙeehetJeea legcneuee
oeve keâjeJes ueeiesue? yejs, pej legcner Demes kesâues veener - DeeefCe Deuueenves legcneuee ns ceeHeâ
kesâues - lej veceepe keâeÙece keâjerle jne, pekeâele osle jne DeeefCe Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejebÛeer
Dee%ee heeUerle jne, legcner pes keâener keâjlee Deuueen lÙeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens.14 (13)
keâeÙe legcner heeefnues veener lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer efce$e yeveefJeues Deens Skeâe DeMee
11) Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeves cegme}ceeveebvee pes efMe°eÛeej efMekeâefJeues Deensle lÙeehewkeâer Skeâ iees°
DeMeerner Deens keâer pesJne SKeeÅee meYesle Deieesojheemetve keâener ueeskeâ yemeuesues Demeleerue veblej
DeeCeKeerve keâener ueeskeâ Deeues lej mJele: nesTve veJeerve DeeuesuÙeebvee peeiee ÅeeJeer Je MekeäÙe eflelekesâ
DeeJeUtve Je SkeâJeštve lÙeeÛÙeemee"er peeiee efvecee&Ce keâjeJeer. Flekeâe megmebmke=âleheCee hetJeeaheemetve
yemeuesuÙee ueeskeâeble Demeuee heeefnpes lemesÛe peyejomleerves Deieesojhemeetve yemeuesuÙeebÛÙeeceOÙes efMe¤
veÙes Je kegâCeener Fmeceeves ogmeNÙeeuee G"Jetve lÙeeÛÙee peeieer yemeCÙeeÛee ØeÙelve ke⤠veÙes Flekeâer
meYÙelee veblej ÙesCeeNÙee ueeskeâele Demeueer heeefnpes.
12) cnCepes pesJne meYee yejKeemle keâjCÙeeÛes meebefieleues peeF&ue lesJne G"tve peeÙeuee heeefnpes, "eCe
ceeb[tve yemeeÙeuee vekeâes.
13) npejle Deyoguueen efyeve Deyyeeme (jefpe.) Ùee DeeosMeebÛes keâejCe Demes meebieleele keâer ueeskeâ hewiebyej
npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeekeâ[s Heâej peemle ØeceeCeele Je DeeJeMÙekeâlesefJeveeÛe Skeâebleele Yesš
IesCÙeeÛeer efJevebleer ke⤠ueeieues nesles.
14) ner ogmejer Dee%ee heefnuÙee Dee%esÛÙee Lees[Ÿee keâeUeveblej Glejueer Je lÙeecegUs ‘oeve’ osCÙeeÛeer Dee%ee
jö "jueer. ‘oeve’Ûee ne DeeosMe efkeâleer keâeUeheÙeËle jeefnuee Ùeeyeeyeleerle celeefYeVelee Deens. ‘keâleeoe’
cnCeleele keâer Skeâe efoJemeehes#eener keâceer keâeU jeefnuee, veblej jö kesâuee iesuee. cegkeâeefleue efyeve
nÙÙeeve cnCeleele keâer, ‘one efoJemeebheÙeËle jeefnuee’. ner Ùee DeeosMeeÛÙee jenCÙeeÛeer peemleerle peemle
cegole Deens peer kegâCee efveJesoveele meebefieleuesueer Deens.
Deuedcegpeeouee 58 690 heeje 28
ueeskeâmecetneuee pÙeeJej DeuueenÛee keâeshe Deens? les legceÛesner veenerle DeeefCe lÙeebÛesner veenerle,
DeeefCe les peeCetveyegpetve KeesšŸee iees°eRJej MeheLee Iesleele. Deuueenves lÙeebÛÙeemee"er YeÙebkeâj
Ùeelevee GheueyOe keâ¤ve "sJeuÙee Deensle, HeâejÛe JeeF&š ke=âlÙes Deensle leer pes les keâjerle Deensle.
lÙeebveer DeeheuÙee MeheLeebvee {eue yeveJetve šekeâues Deens pÙeebÛee Dee[esmee IesTve les DeuueenÛÙee
ceeiee&heemetve ueeskeâebvee jesKeleele. ÙeecegUs lÙeebÛÙeemee"er Deheceeveemheo Ùeelevee Deensle.
Deuueenheemetve JeeÛeefJeCÙeemee"er lÙeebÛeer ceeueceòeener keâener GheÙeesieer he[Ceej veener keâer lÙeebÛeer
mebleleer. les vejkeâeÛes meesyeleer Deensle, lÙeeleÛe les meowJe jenleerue. pÙee efoJeMeer Deuueen
lÙeemeJeeËvee G"Jeerue, les lÙeeÛÙeemeceesj leMeeÛe MeheLee Iesleerue peMee les legceÛÙeemeceesj Iesleele
DeeefCe les DeeheuÙee"eÙeer Demes mecepeleerue keâer ÙeeÛÙeeves lÙeebÛes keâener keâece meeOesue, Ûeebieues
mecepetve Demee, les hejekeâesšerÛes ueyee[ Deensle. Mewleeve lÙeebÛÙeeJej mJeej Peeuesuee Deens DeeefCe
lÙeeves lÙeebÛÙee ceveeletve DeuueenÛÙee mcejCeeÛee efJemej hee[uee Deens. les MewleeveeÛÙee heešeaÛes
ueeskeâ nesle. meeJeOe jne, MewleeveeÛÙee heešeaÛesÛe ueeskeâ leesšŸeele jenCeejs Deensle. efveef§eleÛe
veerÛelece ueeskeâebhewkeâer Deensle les ueeskeâ pes Deuueen Je lÙeeÛÙee hewiebyejeÛee cegkeâeyeuee keâjleele.
Deuueenves efuentve šekeâues Deens keâer ceer DeeefCe ceePes Øesef<eleÛe JejÛe{ "¤, KejesKejÛe
Deuueen peyejomle DeeefCe yeueJeeve Deens. (14-21)
legcneuee Demes keâOeerner Dee{UCeej veener keâer pes ueeskeâ Deuueen DeeefCe cejCeesòej
peerJeveeJej ßeæe "sJeCeejs Deensle les lÙee ueeskeâebJej Øesce keâjerle Demeleerue pÙeebveer Deuueen
DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛee efJejesOe kesâuee Deens, ceie les lÙeebÛes Je[erue Demeesle DeLeJee lÙeebÛes
heg$e, efkebâJee lÙeebÛes YeeT DeLeJee lÙeebÛeer kegâšgbyeerÙe ceb[Uer, ns les ueeskeâ nesle pÙeebÛÙee ùoÙeele
Deuueenves ßeæe Â{ kesâueer Deens DeeefCe DeeheuÙeekeâ[tve Skeâ Deelcee Øeoeve keâ¤ve lÙeebvee
Meòeâer Øeoeve kesâueer Deens. lees lÙeebvee DeMee mJeiee&ceOÙes oeKeue keâjerue pÙeebÛÙeeKeeuetve keâeueJes
Jeenle Demeleerue. lÙeebÛÙeele les meowJe jenleerue. Deuueen lÙeebÛÙeeJej ØemeVe Peeuee DeeefCe les
DeuueenMeer KegMe Peeues. les DeuueenÛÙee heešeaÛes ueeskeâ Deensle. meeJeOeeve, DeuueenÛÙee
heešeaÛesÛe ueeskeâ meHeâuelee Øeehle keâjCeejs Deensle. (22)
Deuednße 59 691 heeje 28
59 metjn Deuednße
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 24)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeuueenÛesÛe heeefJe$Ùeieeve kesâues Deens lÙee ØelÙeskeâ Jemletves peer DeekeâeMeeble Je he=LJeerle
Deens, DeeefCe leesÛe ØeYeglJemebheVe DeeefCe yegefæceeve Deens. leesÛe Deens pÙeeves «ebLeOeejer
DeßeæeJebleebvee heefnuÙeeÛe nuuÙeele lÙeebÛÙee Iejebletve keâe{tve IeeueJetve ueeJeues.1 legcneuee ÙeeÛeer
keâuheveeosKeerue veJnleer keâer les efveIetve peeleerue DeeefCe lesner Demes mecepetve yemeues nesles keâer
lÙeebÛÙee ie{Ÿee lÙeebvee Deuueenheemetve JeeÛeJeleerue hejbleg Deuueen DeMee jesKeeves lÙeebÛÙeeJej
Deeuee efpekeâ[s lÙeebÛes ue#emegæe iesues veJnles.2 lÙeeves lÙeebÛÙee ùoÙeeble JeÛekeâ yemeefJeuee.
heefjCeece Demee Peeuee keâer les mJele:osKeerue DeeheuÙee neleeves DeeheuÙee Iejebvee GodOJemle keâjerle
nesles DeeefCe ßeæeJebleebÛÙee neletvemegæe GodOJemle keâjJeerle nesles. cnCetve yeesOe IÙee ns
[esUmeheCee yeeUieCeeNÙeebvees! (1-2)
pej Deuueenves lÙeebÛÙee JeešŸeele osMeeblej efueefnues vemeles lej peieeleÛe lÙeeves
lÙeebÛÙeeJej Øekeâeshe kesâuee Demelee.3 DeeefCe cejCeesòej peerJeveeceOÙes lej lÙeebÛÙeemee"er vejkeâeie>erÛee
1) «ebLeOeejkeâ DeßeæeJebleebveer DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer ÙengoeRhewkeâer yevet vepeerj peceele Deens. ner peceele
ceoervesleerue Skeâe Yeeieele jenele Demes. lÙee peceeleerMeer hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛee keâjej
Peeuesuee neslee hejbleg JeejbJeej Ùee peceeleerves keâjejYebie kesâuee. mejlesMesJešer ceens jefyeGue DeJJeue efn.
me. 4 ceOÙes hewiebyej (me.) Ùeebveer lÙee ueeskeâebvee ceoervesletve Ûeeueles JneJes efkebâJee Ùegæemee"er leÙeej
JneJes DeMeer veesšerme yepeeJeueer. lÙeebveer ceoervee mees[CÙeeme vekeâej efouee, cnCetve hewiebyej (me.)
Ùeebveer cegmeueceeveebÛes mewvÙe IesTve lÙeebÛÙeeJej nuuee Ûe{efJeuee. DeÅeehe Ùegæeuee leeW[ner Hegâšues
veJnles keâer lÙeebveer osMeyee¢e nesCes ceevÙe kesâues Jemlegle: lÙeebÛÙee ie{er Heâej cepeyetle neslÙee. lÙeebÛeer
mebKÙeener cegmeueceeveebhes#ee keâener keâceer nesleer Demes veener. Ùegæ meeefnlÙeosKeerue lÙeebÛÙeepeJeU Yejhetj
nesles.
2) DeuueenÛes lÙeebÛÙeeJej ÙesCes Ùee DeLee&ves veJns keâer Deuueen SKeeÅee ogmeNÙee ef"keâeCeer neslee Je ceie
lesLetve lÙeebÛÙeeJej Ûeeue keâ¤ve Deeuee. lej ner Gheue#eCeelcekeâ Yee<eeMewueer Deens. cetU nslet ÙeeÛeer
keâuhevee osCes nesÙe keâer cegmeueceeveebÛÙee nuuÙeeDeieesoj lÙeebÛeer DeMeer keâuhevee nesleer keâer yeens¤ve
pej SKeeoe nuuee Peeuee lej Deecner DeeceÛÙee lešyeboerÉejs lees LeesheJetve Oe¤ hejbleg meJeexÛÛe
Deuueenves DeMee ceeiee&ves lÙeebÛÙeeJej nuuee kesâuee efpekeâ[tve SKeeoer Deeheòeer ÙesCÙeeÛeer lÙeebvee
keâesCeleerner Dehes#ee veJnleer. lees ceeie& Demee keâer lÙeeves Deeletve lÙeebÛes OewÙe& DeeefCe ØeeflekeâejMeòeâer
KeÛeJetve šekeâueer, lÙeeveblej ve lÙeebÛeer MeŒeeŒes lÙeebÛÙee keâener GheÙeesieer he[t Mekeâle nesleer ve
lÙeebÛÙee Yekeäkeâce ie{er.
3) peieeleerue Øekeâesheeves DeefYeØesle Deens lÙeebÛes veeJeefveMeeCe efcešJetve šekeâCes. pej les len keâ¤ve Deeheues
ØeeCe JeeÛeefJeCÙeeSsJepeer ue{ues Demeles lej lÙeeÛee hetCe&heCes efyecees[ Peeuee Demelee.
Deuednße 59 692 heeje 28
Øekeâeshe DeensÛe. ns meJe&keâener DeMeemee"er Ie[ues keâer lÙeebveer Deuueen DeeefCe lÙeebÛÙee hewiebyejeÛee
cegkeâeyeuee kesâuee DeeefCe pees keâesCeer DeuueenÛee cegkeâeyeuee keâjerue; Deuueen lÙeeuee efMe#ee
keâjCÙeele DelÙeble keâ"esj Deens. legcner ueeskeâebveer KepegjerÛeer peer Pee[s keâeheueer DeLeJee pÙeebvee
DeeheuÙee cegUeJej GYes jent efoues ns meJe& DeuueenÛÙee Dee%esvesÛe nesles.4 DeeefCe (Deuueenves ner
Dee%ee DeMeemee"er efoueer) pesCeskeâ¤ve DeJe%eekeâejeRvee Deheceeefvele keâjeJes.5 (3-5)
DeeefCe pes ceeue6 Deuueenves lÙeebÛÙee keâypeeletve keâe{tve DeeheuÙee hewiebyejekeâ[s
JeUefJeues7 les Demeues ceeue veJnsle pÙeebÛÙeeJej legcner Deeheues Iees[s Je Deeheues Gbš oew[efJeues
4) ne mebkesâle Deens Ùee ceeceuÙeekeâ[s keâer yevet vepeerj peceeleerÛÙee JemleerÛÙee meYeesJeleer KepegjerÛÙee pÙee
yeeiee GYÙee neslÙee lÙeebÛÙeeleerue yejsÛeMeer Pee[s cegmeueceeveebveer Jes{ŸeeÛÙee ØeejbYeer lees[tve šekeâueer
DeLeJee peeUtve šekeâueer pesCeskeâ¤ve Jes{e megueYelesves oslee ÙeeJee Je peer Pee[s mewvÙe neueÛeeueerÛÙee
Dee[ Ùesle veJnleer lÙeebvee GYes jent efoues. ÙeeJej ceoervesleerue oebefYekeâ DeeefCe ÙentoeRveer Deej[eDeesj[
kesâueer keâer cegncceo (me.) ns lej peefceveerJej GheõJe ceepeefJeCÙeeÛeer ceveeF& keâjleele. hejbleg ns hene,
efnjJeerieej, HeâUs osCeejer Pee[s lees[ueer peele Deensle. ns peefceveerJej GheõJe ceepeefJeCes veener lej DevÙe
keâeÙe Deens? cnCetve meJeexÛÛe Deuueenves meojnt Dee%ee GlejefJeueer keâer legcner ueeskeâebveer peer Pee[s
lees[ueer Je pÙeevee GYes jent efoues, lÙeehewkeâer keâesCeleerner ke=âleer DeJewOe veener lej oesvner DeuueenÛÙee
Dee%esyejngketâce Deensle. 5) cnCepes DeuueenÛee Fjeoe Demee neslee keâer Ùee Je=#elees[ervesner les
Deheceeefvele Je HeâšHeâefpele JneJesle Je ve lees[CÙeevesosKeerue. Pee[s lees[CÙeele lÙeebÛÙee Deheceeve Je
HeâšHeâefpeleerÛee hewuet Demee neslee keâer pÙee yeeiee lÙeebveer DeeheuÙee neleebveer ueeJeuÙee neslÙee Je pÙeebÛes
oerIe& keâeUeheemetve les ceeuekeâ cnCetve efcejJeerle Deeues nesles, lÙeeleerue Pee[s lÙeebÛÙee [esàÙeeosKele
lees[ueer peele nesleer Je leer lees[CeeNÙeebvee les keâesCelÙeener Øekeâejs jesKet Mekeâle veJnles. Gjuee Pee[s ve
lees[CÙeele lÙeebÛee Deheceeve Je HeâšHeâefpeleerÛee hewuet lej lees Demee keâer pesJne les ceoervesyeensj efveIeeues
lesJne DeeheuÙee [esàÙeebveer les heenele nesles keâer keâeueheÙeËle pÙee efnjJÙeeieej yeeiee lÙeebÛÙee ceeuekeâerÛÙee
neslÙee Deepe lÙee cegmeueceeveebÛÙee leeyÙeele peele Deensle. lÙeebÛÙee DeeJeekeäÙeele Demeles lej lÙeebveer leer
hetCe&heCes GodOJemle kesâueer Demeleer Je megefmLeleerle Demes Skeâner Pee[ cegmeueceeveebÛÙee leeyÙeele peeT
efoues vemeles. hejbleg efvecegšheCes meJe&keâener pemesÛÙee lemesÛe mees[tve DelÙeble efvejeMesÛÙee DeJemLesle les
efveIeeues. 6) Deelee lÙee ceeueceòesÛee Je peeÙeoeoerÛee GuuesKe nesle Deens pÙee hetJeea yevet vepeerjÛÙee
ceeuekeâerÛÙee neslÙee Je lÙeebÛes osMeeblej PeeuÙeeveblej Fmueeceer jepÙeeÛÙee leeyÙeele DeeuÙee. lÙeebÛeer
JÙeJemLee keâMee heæleerves keâjeJeer ns, ÙesLetve les DeeÙele ›eâ. 10 heÙeËle meJeexÛÛe Deuueenves meebefieleues
Deens. 7) Ùee MeyoeJe¤ve DeveeÙeemes ne DeLe& efveIelees keâer ner he=LJeer Je lÙee meJe& Jemlet pÙee ÙesLes
Dee{Uleele, Kejs lej pes JewYeJeMeeueer DeuueenMeer õesn keâjCeejs Deensle DeMee ueeskeâebÛee, lÙeebÛÙeeJej
nkeäkeâ veener, cnCetve Skeâe JewOe Je melÙeeefOeef‰le ÙegæeÛÙee heefjCeeceer peer peer ceeueceòee
DeßeæeJebleebÛÙee leeyÙeeletve efveIetve ßeæeJebleebÛÙee leeyÙeele ÙeeJeer, lej lÙee ceeueceòesÛÙee KeNÙee
ceeuekeâeves DeeheuÙee Yeü° DeeefCe õesner veeskeâjebÛÙee leeyÙeeletve keâe{tve IesTve DeeheuÙee Dee%eeOeejkeâ
veeskeâjebkeâ[s JeUefJeueer Deens Demes efleÛes Kejs mJe¤he Deens. cnCetve DeMee ceeueceòesuee Fmueeceer
keâeÙeÅeeÛÙee heefjYee<esle HeâÙed (hejle DeeCeuesueer ceeueceòee) "jefJeues iesues Deens.
Deuednße 59 693 heeje 28
DemeeJes, lej Deuueen DeeheuÙee Øesef<eleebvee pÙeeJej FefÛÚlees leeyee yeneue keâjlees, DeeefCe
Deuueenuee ØelÙeskeâ JemletJej meeceLÙe& Øeehle Deens.8 pes keâener Deuueen JemleeRÛÙee ueeskeâekeâ[tve
DeeheuÙee hewiebyejekeâ[s JeUJeerue les Deuueen DeeefCe hewiebyej Je veelesJeeF&keâ9 DeeefCe DeveeLe Je
ieesjiejerye DeeefCe ØeJeeMeebmee"er Deens pesCeskeâ¤ve les legceÛÙee ßeercebleebÛÙee ojcÙeeveÛe YeüceCe
keâjerle jent veÙes.10 pes keâener hewiebyej legcneuee osF&ue les IÙee DeeefCe pÙee iees°erÛeer lees legcneuee
ceveeF& keâjerue lÙeeheemetve Deefuehle jne. DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee, Deuueen keâ"esj
efMe#ee osCeeje Deens.11 (lemesÛe lees ceeue) lÙee iejerye mLeueeblej kesâuesuÙeebmee"er Deens pes
8) cnCepes meojnt ceeueceòesÛes cegmeueceeveebÛÙee leeyÙeele ÙesCes ØelÙe#eheCes ue{CeeNÙee HeâewpesÛÙee
yeengyeUeÛee heefjCeece veJns lej Deuueenves Deeheues hewiebyej Je lÙeeÛes je°^ Je lÙeeves ØemLeeefhele kesâuesuÙee
JÙeJemLesuee SkebâojerleheCes peer Meòeâer yeneue kesâueer Deens efleÛee ne heefjCeece nesÙe. cnCetve meojnt
ceeueceòee ieveerce ceeueeheemetve Deieoer efYeVe mJe¤heeÛeer Deens. ue{eF&veblej neleer DeeuesuÙee
ieveerceceeueeØeceeCesÛe ÙeeÛesner mewvÙeele Jeešhe kesâues peeCes Demee ue{CeeNÙee Heâewpesuee nkeäkeâ heesnÛele
veener. DeMeeØekeâejs ‘MejerDele’ves ieveerce ceeue, DeeefCe HeâÙed, ÙeebÛÙeemee"er JesieJesieUs DeeosMe efoues
Deensle. ‘ieveercele’ cnCepes DeMeer pebiece ceeueceòee nesÙe peer ÙegæeÛeer keâejJeeF& nesle Demeleevee Me$etÛÙee
mewvÙeekeâ[tve nmleiele nesles. lÙeeefMeJeeÙe Me$etÛÙee peefceveer, Iejsoejs DeeefCe Flej pebiece Je mLeeJej
ceeueceòee ieveercele ceOÙes cees[le veener leer HeâÙed ceOÙes cees[les.
9) veelesJeeF&keâebveer DeefYeØesle DeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛes veelesJeeF&keâ Deensle, DeLee&le yeveer neefMece Je
yeveer cegòeefueye. ne Jeeše Ùeemee"er "sJeuee iesuee neslee keâer hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebveer mJele:
Je mJele:ÛÙee kegâšgbefyeÙeebÛes nkeäkeâ Je peyeeyeoeNÙee heej hee[CÙeeyejesyejÛe lÙeebÛÙee DeMee veelesJeeF&keâebÛes
nkeäkeâner Hesâ[t MekeâeJesle pes lÙeebÛÙee meneÙÙeeÛes ceesnleepe DemeeJesle DeLeJee pÙeebvee meneÙÙe keâjCÙeeÛeer
lÙeebvee iejpe YeemeeJeer. hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee efveOeveeveblej ne JesieàÙee Je
keâeÙecemJe¤heer nkeäkeâeÛÙee ¤heeves Gjuee veener lej cegmeueceeveebhewkeâer Flej ieesjiejerye, DeveeLe DeeefCe
Jeešme¤bmeceJesle yeveer neefMece Je yeveer cegòeefueye JebMeeleerue ceesnleepe ueeskeâebÛes nkeäkeâosKeerue yewlegueceeue
- mejkeâejer KeefpevÙeeÛÙee efpecces ueeiet Peeues, leLeeefhe pekeâeleceOÙes lÙeebÛee Jeeše vemeuÙee keâejCeeves
FlejebÛÙee nkeäkeâeJej lÙeebvee ØeeOeevÙe efoues iesues.
10) efoJÙe kegâjDeeveeleerue cenlJehetCe& leeefòJekeâ DeeosMeebhewkeâer ns Skeâ Deens, Ùeele Fmueeceer meceepe DeeefCe
MeemeveeÛÙee DeeefLe&keâ OeesjCeemee"er ne ceewefuekeâ efveÙece meebefieleuee iesuee Deens keâer mebheòeerÛes ØeceeCe
meeNÙee meceepeele KeguesDeece Demeues heeefnpes. mebheòeer kesâJeU ßeerceble ueeskeâebÛÙee ojcÙeeveÛe YeüceCe keâjerle
jeneJeer efkebâJee ßeerceble efoJemeWefoJeme peemle ßeerceble DeeefCe iejerye efoJemebsefoJeme peemle iejerye yevele peeJesle
Demes neslee keâecee veÙes.
11) ne DeeosMe pejer yevetvepeerj peceeleerÛÙee ceeueceòesÛÙee JeešheemebyebOeer Glejuee neslee lejerheCe Dee%esleerue
Meyo meJe&meeceevÙe Deensle, cnCetve meebieCÙeeÛee GösMe Demee Deens keâer meJe& yeeyeleerle cegmeueceeveebveer
hewiebyej (me.) ÙeebÛes Dee%eeheeueve keâjeJes. Ùee GösMeeuee ner iees° DeefOekeâ ÛeebieuÙeeØekeâejs mhe° keâjles
keâer ‘pes keâener hewiebyej legcneuee osleerue’ ÙeeÛÙeeefJe¤æ ‘pes keâenerosCeej veenerle’ Demes Meyo Heâcee&efJeuesues
veenerle lej Heâcee&efJeues Deens, ‘pÙee iees°erÛeer lees legcneuee ceveeF& keâjerue lÙeeheemetve Deefuehle jne.’
Deuednße 59 694 heeje 28
DeeheuÙee Iejeletve Je ceeueceòesletve keâe{tve yeensj kesâues iesues Deensle. ns ueeskeâ DeuueenÛee
ke=âheeØemeeo DeeefCe lÙeeÛeer ØemeVelee FefÛÚleele Je Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeÛÙee
meneÙÙeemee"er meppe Demeleele. nsÛe melÙeefve‰ ueeskeâ nesle. DeeefCe (les lÙee ueeskeâebmee"ermegæe
Deens) pes Ùee mLeueeblej keâ¤ve DeeuesuÙee ueeskeâebÛÙee DeeieceveehetJeea ßeæe "sJetve mLeeveeblejerle
peeieer jenele12 Demele. ns lÙee ueeskeâebMeer Øesce keâjleele pes mLeeveeblej keâ¤ve ÙeebÛÙeepeJeU Deeues
Deensle DeeefCe pes keâener Ùeebvee efoues peeF&ue lÙeeÛeer keâener Dehes#eemegæe les DeeheuÙee ceveele
Oejerle veenerle, DeeefCe DeeheuÙee mJele:Jej Flejebvee ØeeOeevÙe osleele, ceie les mJele: iejpeJeble keâe
Demesveele. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer pes ueeskeâ ceveeÛÙee mebkegâefÛeleheCeeheemetve JeeÛeefJeues iesues
lesÛe meeHeâuÙe Øeehle keâjCeejs Deensle (DeeefCe les lÙee ueeskeâebmee"ermegæe Deens) pes Ùee
heefnuÙeebÛÙee veblej Deeues Deensle,13 pes cnCeleele keâer, ‘‘ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee& Deecneuee
DeeefCe DeeceÛÙee lÙee meJe& yeebOeJeebvee #ecee Øeoeve keâj pÙeebveer DeeceÛÙeehetJeea ßeæe "sJeuesueer
Deens. DeeefCe DeeceÛÙee ceveeceOÙes ßeæeJebleebefJe<eÙeer keâesCeleener És<e "sJet vekeâesme, ns DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&, let cees"e cesnjyeeve DeeefCe oÙeeJeeve Deensme.’’14 (6-10)
legcner heeefnues15 veener lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer oebefYekeâlesÛes Jele&ve DeJeuebefyeues Deens? les
DeeheuÙee DeßeæeJeble «ebLeOeejkeâ yebOegbvee cnCeleele, ‘‘pej legcneuee keâe{ues iesues lej Deecner
legceÛÙeeyejesyej efveIet, DeeefCe legceÛÙeeyeeyeleerle Deecner keâesCeeÛesner cnCeCes keâoeefhe SskeâCeej
12) DeefYeØesle Deensle Devmeej, cnCepes HeâÙed ceOÙes kesâJeU cegneefpejebÛeeÛe nkeäkeâ Deens Demes veener lej
hetJeeaheemetve pes cegmeueceeve oe¤ue FmueececeOÙes JeemleJÙe keâ¤ve Deensle, lesner ÙeeÛÙeele JeešskeâjerÛee
DeefOekeâej yeeUieleele.
13) cnCepes HeâÙed ceeueceòesle kesâJeU nuueerÛÙee efhe{eRÛeeÛe nkeäkeâ Deens Demes veener lej veblejÛÙee
efhe{ŸeebÛeener lÙeele nkeäkeâ Deens.
14) meojÛÙee DeeÙeleerle cegmeueceeveevee ns cenlJehetCe& veweflekeâ hee" efoues iesues Deens keâer lÙeeveer
keâesCelÙeener cegmeueceeveebmee"er DeeheuÙee ceveele És<e "sJet veÙes Je DeeheuÙee hetJeea nesTve iesuesuÙee
cegmeueceeveebmee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâjerle jeneJeer, vee keâer lÙeebÛee efOekeäkeâej keâjerle jeneJee Je
lÙeebÛÙeemee"er DeheMeyo (leyejer) GÛÛeejeJesle.
15) Ùee mebhetCe& ®ketâle oebefYekeâebÛÙee Jele&veemebyebOeer yeesueues iesues Deens. pesJne DeuueenÛes Øesef<ele npejle
cegncceo (me.) Ùeebveer yevetvepeerj Ùee Ùentoer peceeleeruee ceoervesletve efveIetve peeCÙeemee"er one efoJemeebÛeer
veesšerme efoueer nesleer Je lÙeebvee Jes{e ØeejbYe keâjCÙeeme DeÅeehe Deveskeâ efoJemeebÛee DeJekeâeMe neslee
lesJne ceoervesleerue oebefYekeâ veslÙeebveer lÙeebvee Demee meebieeJee efouee keâer Deecner oesve npeej
ceeCemeebefveMeer legceÛÙee ceoleermee"er ÙesT lemesÛe yeveer ieleHeâeve DeeefCe yeveer kegâjwpee Ùee peceeleerner
legceÛÙee meceLe&veemee"er GYÙee "ekeâleerue. cnCetve legcner cegmeueceeveebÛÙee cegkeâeyeuÙeemee"er "ece jne
Je lÙeebÛÙee heg{s keâoeefhe MeŒes Keeueer "sT vekeâe. ns legceÛÙeeMeer ue{leerue lej Deecner legceÛÙeeleHexâ
ue{t Je legcner ÙesLetve IeeueefJeuee iesueele lej Deecnermegæe legceÛÙeeyejesyej efveIet.
Deuednße 59 695 heeje 28
veener, DeeefCe pej legceÛÙeeMeer Ùegæ kesâues iesues lej Deecner legcneuee ceole keâ¤.’’ hejbleg Deuueen
mee#eer Deens keâer ns ueeskeâ hetCe&heCes Keesšs Deensle. pej les keâe{ues iesues lej ns lÙeebÛÙeeyejesyej
keâoeefhe efveIeCeej veenerle DeeefCe pej lÙeebÛÙeeMeer Ùegæ kesâues iesues lej ns lÙeebvee keâoeefhe ceole
keâjCeej veenerle, DeeefCe pej lÙeebveer ceole kesâueermegæe lej ns hee" efHeâjJeleerue DeeefCe ceie lÙeebvee
keâes"tve keâener ceole efceUCeej veener. ÙeebÛÙee ceveele Deuueenhes#ee peemle legceÛeer Yeerleer Deens Ùee
keâejCeemleJe keâer ns Demeues ueeskeâ Deensle pes mecepeGcepe yeeUiele veenerle.16 ns keâOeer Skeâef$ele
nesTve (KeguÙee cewoeveele) legceÛee cegkeâeyeuee keâjCeej veenerle. ue{leeruener lej keâ[skeâesš
Jemleerle yemetve DeLeJee efYebleerÛÙee Dee[ uehetve. ns Deeheehemeeleerue efJejesOeele DelÙeble keâ"esj
Deensle, legcner Ùeebvee Skeâef$ele mecepelee. hejbleg ÙeebÛeer ceves Skeâ ogmeNÙeeheemetve Heâešuesueer Deensle.
ÙeebÛeer ner efmLeleer DeMeemee"er Deens keâer ns efveyeg&æ ueeskeâ Deensle. ns lÙeeÛe ueeskeâebØeceeCes Deensle
pÙeebveer ÙeebÛÙee Lees[ŸeeÛe keâeUehetJeea DeeheuÙee ke=âleerÛeer HeâUs ÛeeKeueer Deensle17 DeeefCe
ÙeebÛÙeemee"er ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâeshe Deens. ÙeebÛes GoenjCe MewleeveemeejKes Deens keâer ØeLece lees
ceveg<Ùeeuee meebielees keâer õesn keâj, DeeefCe pesJne ceveg<Ùe õesn keâ¤ve Ûegkeâlees lesJne lees cnCelees
keâer ceer legPÙee peyeeyeoejerletve cegòeâ Deens, ceuee lej mekeâue peieebÛee heeuevekeâlee& DeuueenÛes YeÙe
Jeešles. ceie oesIeebÛee MesJeš Demee nesCeej Deens keâer keâeÙeceÛes vejkeâeie>erle peeleerue, DeeefCe
DelÙeeÛeeNÙeebÛee neÛe yeouee Deens. (11-17)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee DeeefCe
16) Ùee ueneveMee JeekeäÙeele Skeâ cees"s melÙe meebefieleuesues Deens. pÙee ceeCemeele mecepetleoejheCee Demesue
lÙeeuee lej ns keâUles keâer JeemleefJekeâle: pÙeeÛes YeÙe yeeUieues peeJes Ùee ÙeesiÙelesÛeer kesâJeU F&ÕejMeòeâer
Deens, ceeveJeer Meòeâer veJns. cnCetve lees DeMee ØelÙeskeâ keâeceeheemetve otj jenerue pÙeeyeöue F&Õejekeâ[tve
peeyeefJeÛeejCeerÛes YeÙe Demesue ceie SKeeoer ceeveJeer Meòeâer peeye efJeÛeejCeejer Demees Jee vemees, lemesÛe
Demes ØelÙeskeâ keâle&JÙe heej hee[CÙeemee"er lees GYee jenerue pes lÙeeJej F&Õejeves šekeâues Demesue, ceie
meeNÙee peieeleerue Meòeâer De[LeUe DeeCeCeeNÙee Je Øeeflekeâejkeâ keâe Demesveele hejbleg Demebcepeme
ceeCetme meJe& yeeyeleerle DeeheuÙee keâeÙe&heæleermebyebOeer efveCe&Ùe F&ÕejeSsJepeer ceeveJeer MeòeâerÛÙee °erves
keâjlees. SKeeÅee iees°erheemetve otj jenerue lej ÙeecegUs veJns keâer F&ÕejeÛÙee ÙesLes lÙeeuee Oejues peeCeej
Deens lej ÙeecegUs keâer meceesj kegâCeer ceeveJeer Meòeâer lÙeeÛee meceeÛeej IesCÙeemee"er npej Deens. lemesÛe
SKeeos keâece keâjsue lej Ùee keâejCeeves veJns keâer F&Õejeves lÙeemee"er Dee%ee efoueer Deens lej kesâJeU Ùee
keâejCeemleJe keâer kegâCeer ceeveJeer Meòeâer lemee ngketâce osCeejer DeLeJee hemeble keâjCeejer Deens. neÛe
mecebpeme Je DemecebpemeheCeeleerue Heâjkeâ JeemleefJekeâle: ßeæeJeble Je ßeæe vemeuesuÙee ceeCemeeÛeer
JeeieCetkeâ Je Ûeeefj$Ùeeuee Skeâceskeâeheemetve efJeueie keâjlees.
17) mebkesâle Deens DeßeæeJeble kegâjwMe DeeefCe yeveer kewâvegkeâe Ùengoerkeâ[s. ns ueeskeâ cees"er mebKÙee Je efJehegue
meeOevemeece«eer DemeleeveeosKeerue ÙeeÛe ogyeUsheCeeheeÙeer cegmeueceeveebÛÙee DeuheMee Je yesmejbpeece
peceeleerkeâ[tve hejeYetle Peeues nesles.
Deuednße 59 696 heeje 28
ØelÙeskeâ Fmeceeves ns heeneJes keâer lÙeeves GÅeemee"er keâeÙe mejbpeece kesâuee Deens.18 DeuueenÛÙee
ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiele jne. Deuueen KeefÛeleÛe legceÛÙee lÙee meJe& ke=âlÙeebÛeer Keyej jeKeCeeje
Deens peer legcner keâjlee. lÙee ueeskeâebØeceeCes yevet vekeâe pes Deuueenuee efJeme¤ve iesues lej
Deuueenves lÙeebvee mJele:Ûee efJemej hee[uee.19 nsÛe ueeskeâ DeJe%eekeâejer Deensle. vejkeâele peeCeejs
DeeefCe mJeiee&ceOÙes peeCeejs keâoeefhe Skeâmeceeve Demet Mekeâle veenerle. mJeiee&ceOÙes peeCeejsÛe
JeemleefJekeâheCes ÙeMemJeer nesle. (18-20)
pej Deecner ne kegâjDeeve SKeeÅee heJe&leeJej DeJelejuee Demelee lej legcner heeefnues Demeles
keâer les ueerve Peeues Deensle DeeefCe F&Õejer ØekeâesheeÛÙee YeÙeeves ogYebieues Demeles20 ner GoenjCes
Deecner ueeskeâebmeceesj DeMeemee"er meebiele Demelees keâer lÙeebveer (DeeheuÙee heefjefmLeleerÛee) efJeÛeej
keâjeJee. (21)
lees DeuueenÛe Deens pÙeeÛÙee JÙeefleefjòeâ keâesCeer GheemÙe veener.21 DeÂMÙe DeeefCe ÂMÙe
meJe& iees°eRvee peeCeCeeje leesÛe cesnjyeeve Je oÙeeJeeve Deens. lees DeuueenÛe Deens pÙeeÛÙee
JÙeefleefjòeâ keâesCeer GheemÙe veener, lees yeeoMeen Deens DelÙeble heefJe$e,22 meJe&mJeer Meebleer23
18) GÅee ves DeefYeØesle DeeefKejle - hejueeskeâ Deens. peCet ogefveÙesleerue ns peerJeve ‘Deepe’ DeeefCe Ùee Deepe
veblej ÙesCeeje lees Øe}ÙeeÛee efoJeme cnCepes ‘GÅee’.
19) cnCepes F&MeefJemce=leerÛes DeheefjneÙe& heefjCeece mJeefJemce=leer Deens. pesJne ceveg<Ùe ns efJemejlees keâer lees
kegâCeeÛee oeme Deens lesJne DeheefjneÙe&heCes lees peieele mJele:Ûes Skeâ ÛegkeâerÛes mLeeve "jJetve Ieslees Je
lÙeeÛes mebhetCe& peerJeve ÙeeÛe ceewefuekeâ mJe¤heeÛÙee ÛegkeâerÛÙee mecepegleercegUs ÛegkeâerÛes yeveles.
lÙeeÛeØeceeCes pesJne lees ns efJemejlees keâer SkeâcesJe F&ÕejeefMeJeeÙe lees Flej kegâCeeÛeener oeme veener lesJne
lees lÙee Ske⚟eeÛeer Yekeäleer lej keâjerleÛe veener pÙeeÛee lees KejeKegje oeme Deens, hejbleg pÙeebÛee lees
Kejslej oeme veenerÛe DeMee yengleskeâebÛeer lees Yekeäleer keâjerle Demelees.
20) meojnt °ebleeÛee DeLe& Demee keâer kegâjDeeve pÙeeØekeâejs F&ÕejeÛeer cenlee Je lÙeeÛÙee ngpetjer oemeeÛeer
peyeeyeoejer Je peeyeefJeÛeejCesuee mhe°heCes meebiele Deens lÙeeÛes Deekeâueve pej heJe&leemeceeve ceneve
efveefce&leerueener ueeYeues Demeles Je lÙeeuee keâUeues Demeles keâer lÙeeuee keâMee meJe&Meòeâerceeve
hee}vekeâlÙee&ÛÙee meceesj DeeheuÙee ke=âlÙeebyeöue peeye ÅeeJee ueeiesue lej Yeerleerves lÙeeÛeener Lejkeâebhe
G[euee Demelee.
21) cnCepes pÙeeÛÙeeKesjerpe DevÙe keâesCeeÛeerÛe ner ÙeesiÙelee Je mLeeve DeeefCe Øeefle‰e veener keâer lÙeeÛeer
Yekeäleer Je hetpee kesâueer peeJeer, pÙeeÛÙee Kesjerpe Flej kegâCeerner F&Õejer iegCe Je DeefOekeâej yeeUieleÛe
veener keâer lÙeeuee GheemÙe nesCÙeeÛee nkeäkeâ heesnÛele DemeeJee.
22) cnCepes lÙeeÛÙee DeefmlelJeele SKeeoe oes<e DeLeJee GCeerJe DeLeJee ogie&gCe DemeeJee Ùeeheemetve lees
DeefleGÛÛe Je ßes‰ Deens efkebâyengvee lÙeeÛes DeefmlelJe hejce heefJe$e Demetve lÙeemebyebOeer SKeeÅee oes<eeÛeer
keâuheveemegæe kesâueer peeT Mekeâle veener.
23) cnCepes lÙeeÛes DeefmlelJe Ùeeheemetve GÛÛe Deens keâer SKeeoer Deeheòeer DeLeJee ogye&uelee efkebâJee GCeerJe
lÙeeuee pe[eJeer DeLeJee lÙeeÛÙee Glkeâ<ee&Ûee keâOeer Nneme JneJee.
Deuednße 59 697 heeje 28
DeYeÙeoeve keâjCeeje,24 efveieenyeeve,25 meJeeËJej ØeYeeJeer Deeheueer Dee%ee yeUeves ueeiet keâjCeeje
DeeefCe cees"eÛe yevetve jenCeeje, heefJe$e Deens Deuueen lÙee DeveskesâÕejJeeoeheemetve pes ns ueeskeâ
keâjerle Deensle. lees DeuueenÛe Deens pees efveefce&leerÛeer Ùeespevee DeeKeCeeje DeeefCe leer Deceueele
DeeCeCeeje Je lÙeevegmeej jbie¤he osCeeje Deens. lÙeeÛÙeemee"er meJeexòece veeJes Deensle. ØelÙeskeâ
Jemlet peer DeekeâeMeele Je he=LJeerle Deens lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle Deens,26 DeeefCe lees peyejomle
Je yegefæceeve Deens. (22-24)
24) cnCepes lÙeeÛÙee efveefce&leeruee Ùeeheemetve DeYeÙe Deens keâer lees efleÛÙeeJej keâOeer peguetce keâjerue, efleÛes
nkeäkeâ ceejsue efkebâJee efleuee efceUCeeje ceesyeouee JeeÙee IeeueJeerue efkebâJee DeeheCe efouesu Ùee
JeÛeveebÛÙeeefJe¤æ keâjerue.
25) cetU Dejyeer Yee<esle ‘Deuecegnwefceve’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛes leerve DeLe& Deensle. Skeâ
efveieenyeeveer Je j#eCe keâjCeeje, ogmeje efvejer#ekeâ keâer keâesCe keâeÙe keâjerle Deens ns heenele DemeeJee.
eflemeje, Demes DeefmlelJe pÙeeves ueeskeâebÛÙee iejpee Je DeeJeMÙekeâlee YeeieefJeCÙeeÛeer peyeeyeoejer
GÛeueuesueer DemeeJeer.
26) cnCepes Gòeâerves Je ke=âleerves Demes meebiele Deens keâer efleuee efvecee&Ce keâjCeeje meJe& oes<e, GCeerJee,
ogye&uelee DeeefCe Ûegkeâerheemetve heefJe$e Deens.
Deuedcegcedleefnvee 60 698 heeje 28
60 metjn Deuedcegcedleefnvee
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 13)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
1
ns ueeskeânes, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, pej legcner ceePÙee ceeiee&le ØeÙelveebÛeer
hejekeâe‰e (efpeneo) keâjCÙeemee"er DeeefCe ceePeer ØemeVelee Øeehle keâjCÙeemee"er (osMe Je Iejsoejs
mees[tve) efveIeeuee Deenele lej ceePÙee DeeefCe mJele:ÛÙee Me$etbvee efce$e yeveJet vekeâe. legcner
lÙeebÛÙeeMeer cew$eerÛee heeÙeb[e hee[lee, Jemlegle: pes melÙe legceÛÙeeheeMeer Deeues Deens lÙeeuee
mJeerkeâejCÙeeme lÙeebveer vekeâej efouee Deens DeeefCe lÙeebÛeer jerle DeMeer Deens keâer hewiebyejeuee DeeefCe
Kegö legcneuee kesâJeU Ùee DehejeOeeheeÙeer osMeyee¢e keâjleele keâer legcner Deeheuee heeuevekeâlee&
DeuueenJej ßeæe "sJeueer Deens. legcner ieghlejerlÙee lÙeebvee cew$eerÛee mebosMe hee"Jelee, Jemlegle: pes
keâener legcner ieghleheCes keâjlee DeeefCe pes GIe[heCes keâjlee, ØelÙeskeâ iees° ceer ÛeebieuÙee Øekeâejs
peeCelees. pees ceveg<Ùe legceÛÙeehewkeâer Demes keâjerue lees KeefÛeleÛe mejUceeiee&heemetve Yejkeâšuee Deens.
lÙeebÛes Jele&ve lej Demes Deens keâer pej legceÛÙeeJej efveÙeb$eCe efceUefJeues lej legceÛÙeeMeer Me$eglJe
keâjerue DeeefCe neleeveer DeeefCe efpeYesves legcneuee Ùeelevee osF&ue. les lej nsÛe FefÛÚleele keâer legcner
keâmesner keâ¤ve DeßeæeJeble JneJes. hegve®lLeeveeÛÙee efoJeMeer ve legceÛes veelesmebyebOe keâener GheÙeesieer
he[leerue ve legceÛeer mebleeve.2 lÙee efoJeMeer Deuueen legceÛÙee ojcÙeeve leešeletš3 efvecee&Ce
keâjerue, DeeefCe leesÛelegceÛeer ke=âlÙes heenCeeje Deens. (1-3)
legcne ueeskeâebmee"er FyeÇenerce (De.) DeeefCe lÙeeÛÙee meeLeeroejeble Skeâ Glke=â° DeeoMe&
Deens keâer lÙeebveer DeeheuÙee je°^euee mhe° meebietve šekeâues, ‘‘Deecner legcneuee DeeefCe legceÛÙee
lÙee GheemÙeebvee pÙeebÛeer legcner Deuueenuee mees[tve hetpee keâjlee Deieoer efJešuees Deenesle, Deecner
1) Yee<ÙekeâejebÛes Ùee iees°erJej Skeâcele Deens keâer pesJne cekeäkesâleerue DeveskesâÕejJeeoeRÛÙee veeJes efueefnuesues
npejle neefleye efyeve DeeefyeyeuedleDee (jefpe.) ÙeebÛes he$e hekeâ[ues iesues nesles, lÙeeØemebieer Ùee DeeÙeleer
GlejuÙee neslÙee. meojÛÙee he$eele lÙeebveer JesUshetJeeaÛe Me$etbvee Keyej efoueer nesleer keâer DeuueenÛes
hewiebyej npejle cegncceo (me.) ns cekeäkesâJej nuuee Ûe{efJeCeej Deensle.
2) npejle neefleye efyeve DeefyeyeueleDee (jefpe.) Ùeebveer ns keâece DeMeemee"er kesâues nesles keâer cekeäkesâle lÙeebÛes
pes kegâšgbyeerÙe Deensle, les ÙegæeÛÙee Øemebieer megjef#ele jeneJesle. cnCetve Heâcee&efJeues iesues keâer pÙee
kegâšgbefyeÙeebmee"er legcner ns keâece kesâues Deens les hejueeskeâele GheÙeesieer he[Ceej veenerle.
3) cnCepes ogefveÙesleerue meJe& veelesieeslesmebyebOe DeeefCe mebheke&â lesLes lees[ues peeleerue. ØelÙeskeâ Fmece DeeheuÙee
JÙeefòeâiele mJe¤heele npej nesF&ue Je ØelÙeskeâeuee mJele:ÛeeÛe efnMesye ÅeeJee ueeiesue. cnCetve peieele
keâesCelÙeener ceeCemeeuee keâesCelÙeener veelesmebyebOe DeLeJee efce$elJe DeLeJee mebIešvesKeelej keâesCelesner
DeJewOe ke=âlÙe ve kesâues heeefnpes keâejCe DeeheuÙee ke=âlÙeeÛeer efMe#ee lÙeeuee mJele:ueeÛe YeesieeJeer ueeiesue.
lÙeeÛÙee JewÙeefòeâkeâ peyeeyeoejerle ogmeje keâesCeer menYeeieer nesCeej veener.
Deuedcegcedleefnvee 60 699 heeje 28
legceÛÙeeMeer õesn kesâuee4 DeeefCe DeeceÛÙee Je legceÛÙeele keâeÙecemJe¤heer Me$eglJe Deeues Je Jewj
Peeues peesheÙeËle legcner SkeâcesJe DeuueenJej ßeæe "sJeerle veener.’’ heCe FyeÇenerce (De.) Ûes
DeeheuÙee Jeef[ueebvee ns meebieCes (Ùeeuee DeheJeeo Deens) keâer, ‘‘ceer DeeheCeemee"er #ecesÛeer ÙeeÛevee
pe¤j keâjsve, DeeefCe Deuueenheemetve DeeheCeemee"er keâener Øeehle keâ¤ve IesCes ceePÙee DeKelÙeejerle
veener.’’5 DeeefCe FyeÇenerce Je lÙeebÛÙee meeLeeroejebÛeer ØeeLe&vee DeMeer nesleer keâer,) ‘‘ns DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee& legPÙeeJejÛe Deecner efYemle "sJeueer DeeefCe legPÙeekeâ[sÛe Deecner JeUuees Je legPÙeeÛe
ngpegjeble Deecneuee hejleeJeÙeeÛes Deens. ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, Deecneuee DeßeæeJebleebmee"er
GheõJe yeveJet vekeâesme.6 DeeefCe ns DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&, DeeceÛÙee DehejeOeebÛeer #ecee keâj,
efve:mebMeÙe letÛe peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deensme.’’ (4.-5)
lÙeeÛe ueeskeâebÛÙee keâeÙe&heæleerle legceÛÙeemee"er DeeefCe lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er Glke=â°
DeeoMe& Deens, pees Deuueen DeeefCe Debeflece efoveeÛee GcesoJeej Demesue. Ùeeheemetve keâesCeer
heje*cegKe Peeuee lej Deuueen efvejhes#e Je DeeheuÙee"eÙeer mJeÙeb ØeMebmeveerÙe Deens. (6)
otj veener keâer Deuueen kesâJne lejer legceÛÙee DeeefCe lÙee ueeskeâebÛÙee ojcÙeeve Øesce efvecee&Ce
4) cnCepes Deecner legceÛes DeßeæeJeble Deenesle, ve legcneuee melÙeeJej DemelÙeeÛes ceevelees ve legceÛÙee
Oecee&uee.
5) ogmeNÙee Meyoele ÙeeÛee DeLe& Demee Deens keâer legceÛÙeemee"er npejle FyeÇenerce (De.) ÙeebÛeer ner iees°
DevegkeâjCeerÙe Deens keâer lÙeebveer DeeheuÙee DeßeæeJeble Je DeveskesâÕejJeeoer je°^eMeer Jeerš DeeuÙeeÛeer Je
mebyebOe lees[CÙeeÛeer mJeÛÚ Je mhe°heCes Iees<eCee kesâueer hejbleg lÙeebveer DeeheuÙee DeveskesâÕejJeeoer
efhelÙeemee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâjCÙeeÛes JeÛeve efoues DeeefCe lÙeevegmeej ke=âleer keâ¤ve lÙeeÛÙeemee"er
#ecesÛeer ØeeLe&vee kesâueer, lÙeeÛeer ner iees° DevegkeâjCeerÙe KeefÛeleÛe veener.
6) DeßeæeJebleebmee"er ßeæeJebleebÛes GheõJe cnCetve "jCÙeeÛes Deveskeâ Øekeâej Demet Mekeâleele.
GoenjCeeLe&, Skeâ Demee keâer DeßeæeJebleebÛes lÙeebÛÙeeJej JeÛe&mJe ØemLeeefhele JneJes Je Deeheues JeÛe&mJe
lÙeebveer Ùee iees°erÛes ØeceeCe ceeveeJes keâer Deecner melÙeeuee Oe¤ve Deenesle Je ßeæeJeble DemelÙeeJej,
DeLeJee Demes keâer ßeæeJebleebJejerue DeßeæeJebleebÛes peguetce DelÙeeÛeej lÙeebÛÙee menveMeòeâerÛÙee yeensjÛes
nesTve mejlesMesJešer lÙeecegUs oyetve lÙeebveer DeeheuÙee Oece& Je veerleerceòesuee efJekeâCÙeeme leÙeej JneJes.
DeLeJee Demes keâer melÙe Oecee&ÛÙee ØeefleefveefOelJeeÛÙee GÛÛe heoeJej Dee¤{ DemeleeveeosKeerue Ùee
heoeÛÙee JewYeJeeuee MeesYesue Demes pes veweflekeâ ßes‰lJe Deens lÙeeuee les heejKes JneJesle Je peieeuee
lÙeebÛÙee Jele&veele Je DeeÛejCeeleosKeerue lemeuesÛe oes<e Dee{UeJesle pes De%eevecetuekeâ keâeUeleerue
meceepeele meje&meheCes HewâueeJeuesues DemeeJesle, ÙeecegUs DeßeæeJebleebvee Demes meebieCÙeeÛeer mebOeer
meehe[sue keâer Ùee Oecee&le DeMeer leer keâesCeleer Kegyeer Deens yejs peer Ùeeuee DeeceÛÙee õesneJej ßes‰lJe
yeneue keâjerle DemeeJeer?
Deuedcegcedleefnvee 60 700 heeje 28
keâjerue, pÙeebÛÙeeMeer Deepe legcner Me$eglJe helkeâjues Deens.7 Deuueen cees"s meeceLÙe& yeeUielees
DeeefCe lees #eceeMeerue Je oÙeeJeeve Deens. (7)
Deuueen legcneuee Ùee iees°erÛeer ceveeF& keâjerle veener keâer legcner lÙee ueeskeâebMeer meodJÙeJenej
DeeefCe vÙeeÙeeÛes Jele&ve keâjeJes, pÙeebveer Oecee&ÛÙee yeeyeleerle legceÛÙeeMeer Ùegæ kesâues veener DeeefCe
legcneuee legceÛÙee Iejeletve yeensj keâe{ues veener. Deuueen vÙeeÙe keâjCeeNÙeebvee hemeble keâjlees. 8 lees
legcneuee pÙee iees°erÛeer ceveeF& keâjlees leer lej ner Deens keâer legcner lÙee ueeskeâebMeer cew$eer keâjeJeer
pÙeebveer legceÛÙeeMeer Oecee&ÛÙee yeeyeleerle Ùegæ kesâues Deens DeeefCe legcneuee legceÛÙee Iejeletve yeensj
keâe{ues Deens DeeefCe legcneuee yeensj IeeueefJeCÙeele Skeâ ogmeNÙeeme ceole kesâueer Deens.
lÙeebÛÙeeMeer pes ueeskeâ cew$eer keâjleerue lesÛe DelÙeeÛeejer Deensle. (8-9)
ns ueeskeânes! pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, pesJne ßeæeJeble efŒeÙee mLeueeblej keâ¤ve
legceÛÙeeheeMeer Ùesleerue lesJne (lÙeebÛÙee ßeæeJeble DemeCÙeeÛeer) MeneefveMee keâ¤ve IÙee, DeeefCe
lÙeebÛÙee ßeæsÛeer JeemleJelee lej DeuueenÛe ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. ceie pesJne legcneuee
ceenerle nesF&ue keâer lÙee ßeæeJeble Deensle lej lÙeebvee DeßeæeJebleebkeâ[s hejle hee"Jet vekeâe.9 ve
7) Jejerue DeeÙeleerle cegmeueceeveebvee lÙeebÛÙee DeßeæeJeble veelesJeeF&keâebMeer mebyebOe lees[CÙeeÛes DeeosMe
efouÙeeveblej DeMeer DeeMeener oeKeefJeueer iesueer Deens keâer pesJne legceÛes nsÛe veelesJeeF&keâ cegmeueceeve
yeveleerue Je DeepeÛes Me$eglJe GÅee hegvne Øesceele ¤heebleefjle JneJes DeMeer JesUner ÙesT Mekeâles.
8) DeLe& Demee keâer pees ceveg<Ùe legceÛÙeeMeer Jewj keâjerle veener, legcnermegæe lÙeeÛÙeeMeer Jewj Oe¤ vekeâe,
DeMeer vÙeeÙeeÛeer efvekeâ[ Deens. Me$et DeeefCe iewjMe$et oesIeebvee SkeâeÛe keâ#eele "sJeCes Je oesvnerMeer
Skeâmeceeve Jele&ve "sJeCes vÙeeÙeesefÛele veener. legcneuee lÙee ueeskeâebMeer keâ"esj Jele&ve "sJeCÙeeÛee
DeefOekeâej Deens pÙeebveer ßeæe "sJeuÙeeheeÙeer legceÛee ÚU kesâuee Je legcneuee osMeebleefjle nesCÙeeme Yeeie
hee[ues Je keâe{uÙeeveblejner legceÛee efheÛÚe mees[uee veener hejbleg pÙee ueeskeâebveer Ùee ÚUJeCegkeâerle Yeeie
Iesleuee veener, vÙeeÙeeefOeef‰le ns Deens keâer legcner lÙeebÛÙeeMeer Ûeebieues Jele&ve "sJeeJes Je veeles mebyebOe
DeeefCe YeeTyebokeâerÛÙee °erves lÙeebÛes pes nkeäkeâ legceÛÙeeJej Ùesleele, les Deoe keâjCÙeele keâceer keâ¤
vekeâe.
9) ngowefyeÙeeÛÙee leneveblej ØeLece lej cegmeueceeve heg®<e cekeäkesâletve heUtve ceoervesuee ÙesT ueeieues Je
lÙeebvee keâjejeÛÙee DešerØeceeCes hejle hee"efJeues peele jeefnues, ceie cegefmuece efŒeÙeeb ÙesCÙeeÛee ›eâce
meg¤ Peeuee Je DeßeæeJebleebveer keâjejeleerue DešerÛee nJeeuee osTve lÙeebvee hejle keâjCÙeeÛeer
ceeieCeerner kesâueer. ÙeeJe¤ve Demee Øemve efvecee&Ce Peeuee keâer ngowefyeÙee len efŒeÙeebJejner ueeiet neslees
keâe? meJeexÛÛe Deuueenves ÙeeÛe ØeMveeÛes ÙesLes Gòej efoues Deens keâer pej lÙee cegmeueceeve Demeleerue
Je KejesKejÛe ßeæsKeelej efnpejle keâ¤ve DeeuÙee Deensle, DevÙe keâesCelÙeener keâejCeeves DeeuesuÙee
veenerle DeMeer lÙee Kee$eer hešJetve osle Demeleerue lej lÙeevee hejle kesâues peeT veÙes. ner Dee%ee Ùee
DeeOeejs efoueer iesueer keâer leneÛÙee pÙee Dešer efueefnuÙee iesuÙee neslÙee lÙeele ‘®petuetve’ DeLee&le
‘heg®<e’ Demee Meyo efueefnuesuee neslee, pemes keâer yegKeejerÛÙee efveJesoveele Deeues Deens.
Deuedcegcedleefnvee 60 701 heeje 28
lÙee DeßeæeJebleebmee"er JewOe Deensle, DeeefCe ve DeßeæeJeble lÙeebÛÙeemee"er JewOe. lÙeebÛÙee
DeßeæeJeble heleeRveer pes cenj lÙeebvee efoues nesles les lÙeebvee hejle keâje DeeefCe lÙeebÛÙeeMeer efJeJeen
keâjCÙeele legceÛee keâener DehejeOe veener pesJne keâer legcner lÙeebÛes cenj lÙeebvee Ûegkeâles keâjeue. 10
DeeefCe legcner mJele:osKeerue DeßeæeJeble efŒeÙeebvee DeeheuÙee efJeJeenele De[keâJetve "sJet vekeâe. pes
cenj legcner DeeheuÙee DeßeæeJeble helveeRvee efoues nesles les legcner hejle ceeietve IÙee DeeefCe pes cenj
DeßeæeJebleebveer DeeheuÙee cegmeueceeve helveeRvee efoues nesles les lÙeebveer hejle ceeieeJes. ner DeuueenÛeer
Dee%ee Deens. lees legceÛÙee ojcÙeeve efveCe&Ùe oslees DeeefCe lees meJe&%e DeeefCe yegefæceeve Deens.
DeeefCe pej legceÛÙee DeßeæeJeble helveeRÛeer cenjebceOetve legcneuee DeßeæeJebleebkeâ[tve keâener hejle
efceUeues veener DeeefCe ceie legceÛeer heeUer Deeueer lej pÙee ueeskeâebÛÙee helveeR eflekeâ[s jeefnuÙee
Deensle lÙeebvee eflelekeâer jkeäkeâce Ûegkeâleer keâje peer lÙeebvee efouesuÙee cenjebÛÙee ØeceeCeele Demesue.
DeeefCe lÙee DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiele jne pÙeeJej legcner ßeæe "sJeueer Deens.
(10-11)
11
ns veyeer (me.)! pesJne legceÛÙeepeJeU ßeæeJeble efŒeÙee yewDele (Øeefle%ee) keâjCÙeekeâefjlee
Ùesleerue DeeefCe Ùee iees°erÛeer Øeefle%ee keâjleerue keâer lÙee DeuueenÛÙee yejesyej keâesCelÙeener Jemletuee
meeceerue keâjCeej veenerle, Ûeesjer keâjCeej veenerle, JÙeefYeÛeej keâjCeej veenerle, DeeheuÙee
mebleleerÛeer nlÙee keâjCeej veenerle, DeeheuÙee neleeheeÙeebheg{s keâesCelesner kegâYeeb[ jÛetve DeeCeCeej
veenerle,12 DeeefCe keâesCelÙeener ÛeebieuÙee keâeceele legceÛeer DeJe%ee keâjCeej
10) DeLe& Demee keâer lÙeebÛÙee DeßeæeJeble heleeRvee lÙeebÛes pes cenj hejle kesâues peeleerue lesÛe Ùee efŒeÙeebÛes
cenj ieCeues peeCeej Demes veener lej Deelee pees keâesCeer cegmeueceeve Ùee efŒeÙeebhewkeâer kegâCee ŒeerMeer efJeJeen
ke⤠FefÛÚle Demesue lÙeeves efleÛee cenj Deoe keâjeJee Je efleÛÙeeMeer efJeJeen keâjeJee.
11) meojnt DeeÙele cekeäkesâÛÙee efJepeÙeeÛÙee keâener efoJemeeDeieesoj Glejueer nesleer. Ùeeveblej pesJ ne cekeäkeâe
efpebkeâues iesues lesJne kegâjwMe ueeskeâebÛÙee Pegb[erÛÙee Pegb[er hewiebyej (me.) Meer yewDele (Øeefle%ee) mee"er npej
nesT ueeieuÙee. hewiebyej (me.) Ùeebveer meHeâe heJe&leeJej heg®<eebÛeer Kegö yewDele Iesleueer Je npejle Gcej
(jefpe.) Ùeebvee DeeheuÙeekeâ[tve efveÙegòeâ kesâues keâer lÙeebveer efŒeÙeebkeâ[tve yewDele IÙeeJeer Je Ùee DeeÙeleerle
pÙee iees°er meebefieleuesuÙee Deensle lÙee ceevÙe DemeCÙeeÛeer keâyegueer lÙeebÛÙeekeâ[tve IÙeeJeer. ceie
ceoervesle ØeÙeeCe keâ¤ve hewiebyej (me.) Ùeebveer Devmeej efŒeÙeebvee Skeâe Iejele Skeâ$e keâjCÙeeÛeer Dee%ee
kesâueer Je lÙeebÛÙeeMeer yewDele IesCÙeemee"er npejle Gcej (jefpe.) vee hee"efJeues.
12) ÙeeÛÙeeves oesve ØekeâejÛes kegâYeeb[ DeefYeØesle Deensle. Skeâ Demee keâer keâesCelÙeener Œeerves Flej efŒeÙeebJej
hejheg®<eebMeer Deveweflekeâ mebyebOe DemeuÙeeÛee DeeU ueeJet veÙes Je DeMee ØekeâejÛÙee kebâ[Ÿee ueeskeâele
hemejJet veÙes. ogmeje Demee keâer Œeerves cetue lej ØemeJeeJes Flej kegâCeeÛes Je heleeruee Kee$eer ÅeeJeer keâer ns
legPesÛe cetue Deens.
Deuedcegcedleefnvee 60 702 heeje 28
veenerle,13 lej lÙeebÛÙeekeâ[tve ‘yewDele’ (Øeefle%ee) IÙee, DeeefCe lÙeebÛÙee yeeyeleerle DeuueenheeMeer
#ecesÛeer ØeeLe&vee keâje, efve:mebMeÙe Deuueen #ecee keâjCeeje DeeefCe oÙee keâjCeeje Deens. (12)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, lÙee ueeskeâebvee efce$e yeveJet vekeâe pÙeebÛÙeeJej
DeuueenÛee ›eâesOe Peeuee Deens, pes hejueeskeâeyeöue lÙeeÛeØekeâejs efvejeMe Deensle pÙeeØekeâejs keâyejerle
he[uesues DeßeæeJeble efvejeMe Deensle. (13)
13) Ùee ueneveMee JeekeäÙeele oesve Heâej cenlJeeÛes keâeÙeÅeelcekeâ keâuece meebefieleues iesues Deensle. Skeâ Demes
keâer hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee Dee%eeheeueveeleosKeerue YeueeF&le Dee%eeheeueveeÛeer ceÙee&oe
Ieeleueer iesueer Deens, JeemleefJekeâheCes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee yeeyeleerle, les keâOeer yegjeF&Ûee DeeosMener
osT Mekeâleele DeMee ÙeeflkebâefÛeleMee MebkesâueeosKeerue JeeJe veJnlee. ÙeeJe¤ve DeveeÙeemes Demes efmeæ
Peeues keâer peieeleerue keâesCelÙeener me=°peveeÛes Dee%eeheeueve F&Õejer keâeÙeÅeeÛÙee ceÙee&osyeensj peeTve
kesâues peeT Mekeâle veener. keâejCe pÙeeDeLeea F&ÕejeÛÙee hewiebyejebÛesosKeerue Dee%eeheeueve YeuÙee
keâeceeÛÙee Dešerves ceÙee&efole Deens lÙeeDeLeea FlejebÛee ne opee& keâmee Demet Mekeâlees keâer efyeveMele&
Dee%eeheeueveeÛee DeefOekeâej lÙeebvee heesnÛele DemeeJee Je lÙeebÛÙee SKeeÅee DeMee DeeosMeeÛes DeLeJee
keâeÙeÅeeÛes Je efveÙeceeÛes DeLeJee ¤{erÛes heeueve kesâues peeJes pes F&Õejer keâeÙeÅeeÛÙeeefJe¤æ Demesue.
ogmejer iees° peer keâeÙeÅeelcekeâ Âef°ves Heâej cenlJeeÛeer Deens DeMeer keâer meojnt DeeÙeleerle heeÛe
vekeâejelcekeâ Dee%ee meebefieleuÙeeveblej neskeâejelcekeâ Dee%ee kesâJeU SkeâÛe meebefieleuesueer Deens leer
DeMeer keâer meJe& veskeâ keâeceele hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee Dee%esÛes heeueve kesâues peeF&ue.
pesLeheeJeslees yegjeF&Ûee mebyebOe Deens lej cees"cees"Ÿee JeeF&š iees°er pÙeebÛÙeele De%eevecetuekeâ keâeUeleerue
efŒeÙee iegjHeâšuÙee neslÙee; lÙee meebefieleuÙee Je lÙee JepÙe& ceeveCÙeeÛeer lÙeebÛÙeekeâ[tve Øeefle%ee Iesleueer
iesueer, hejbleg pesLeheeJeslees YeueeF&Ûee mebyebOe Deens lÙeebÛeer keâesCeleerner Ùeeoer osTve Øeefle%ee Iesleueer iesueer
veener keâer legcner Decegkeâ Decegkeâ keâeÙex keâjeJeerle efkebâyengvee kesâJeU FlekeâerÛe Øeefle%ee Iesleueer iesueer keâer
pÙee keâesCelÙee YeuÙee keâeceeÛes hewiebyej cegncceo (me.) ngketâce osleerue lÙeeÛes heeueve legcneuee keâjeJes
ueeiesue.
DemedmeHeâ 61 703 heeje 28
61 metjn DemedmeHeâ
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 14)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeuueenÛes heeefJe$eieeve kesâues Deens lÙee ØelÙeskeâ Jemletves, peer DeekeâeMeeble DeeefCe he=LJeerle
Deens, DeeefCe lees ØeYeglJemebheVe DeeefCe yegefæceeve Deens. (1)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, legcner keâe leer iees° meebielee peer legcner keâjerle
veener? DeuueenÛÙee peJeU ns DelÙeble DeefØeÙe ke=âlÙe Deens keâer legcner meebieeJeer leer iees° peer
keâjerle veener. Deuueenuee lej efØeÙe les ueeskeâ Deensle pes lÙeeÛÙee ceeiee&le DeMeeØekeâejs HeâUer
yeebOetve ue{leele peCetkeâeÙe les efMemes heepeuesueer efYeble DemeeJesle.1 (2-4)
DeeefCe Dee"Jee cetmee (De.) Ûeer leer iees° peer lÙeeves DeeheuÙee je°^euee meebefieleueer nesleer
keâer, ‘‘ns ceePÙee je°^yeebOeJeebvees! legcner ceuee keâe Fpee oslee, Jemlegle: legcner ÛeebieuÙee Øekeâejs
peeCelee keâer ceer legceÛÙeekeâ[s hee"efJeuesuee DeuueenÛee Øesef<ele Deens?’’2 ceie pesJne lÙeebveer
Je›eâlee DeJeuebefyeueer lesJne Deuueenvesmegæe lÙeebÛeer ùoÙes Je›eâ kesâueer. Deuueen DeJe%eekeâejeRvee
ceeie&oMe&ve keâjerle vemelees.3 (5)
DeeefCe Dee"Jee cejÙeceheg$e F&meeÛeer leer iees° peer lÙeeves meebefieleueer nesleer, ‘‘ns
1) ÙeeJe¤ve meJe&ØeLece lej Demes keâUles keâer meJeexÛÛe DeuueenÛeer ØemeVelee DeMeeÛe ßeæeJebleebvee ueeYeles
pes lÙeeÛÙee ceeiee&le ØeeCe]heÙeCeeuee ueeJeCÙeemee"er Je Oeeskesâ helkeâjCÙeemee"er leÙeej DemeeJesle. ogmejer
iees° DeMeer keâer Deuueenuee pes mewvÙe efØeÙe Deens lÙeele leerve iegCe Dee{Uues heeefnpesle. Skeâ Demee
keâer ÛeebieuÙee Øekeâejs mecepetveGcepetve DeuueenÛÙee ceeiee&le ue{eJes Je DeMee keâesCelÙeener
keâejCeemee"er ue{t veÙes pes DeuueenÛÙee ceeiee&ÛÙee JÙeeKÙesle yemele vemeeJes. ogmeje Demee keâer les mewvÙe
DeJÙeJeefmLele Je efJemkeâUerleheCeele iegjHeâšues vemeeJes lej Yekeäkeâce mebIeefšleheCes HeâUer yeebOetve
ue{eJes. eflemeje iegCe Demee keâer Me$egÛÙee cegkeâeyeuÙeemee"er lÙeeÛeer efmLeleer ‘efMemes heepeuesuÙee efYebleer’
meceeve DemeeJeer.
2) ner iees° Ùeemee"er Heâcee&efJeueer iesueer Deens keâer cegmeueceeveebveer DeeheuÙee hewiebyejebMeer Demes Jele&ve
DeJeuebyet veÙes pemes yeveerFœeeF&ueeRveer DeeheuÙee hewiebyejeyejesyej "sJeues nesles. veenerlej pÙee heefjCeeceebvee
yeveerFœeeF&ueeRvee leeW[ ÅeeJes ueeieues leMeeÛe heefjCeeceebvee lÙeebveener leeW[ osCÙeeefMeJeeÙe ielÙeblej
vemesue.
3) cnCepes meJeexÛÛe DeuueenÛeer ner jerle veJns keâer pes ueeskeâ mJele: Je›eâceeiee&ves Ûeeuet FefÛÚle Demeleerue
lÙeebvee lÙeeves GieerÛeÛe mejU ceeiee&Jej vÙeeJes pes ueeskeâ lÙeeÛÙee DeJe%esuee lelhej DemeeJesle lÙeebvee
peyejomleerves ceeiee&oMe&ve Je mejUceeiee&ves Gheke=âle keâjeJes.
DemedmeHeâ 61 704 heeje 28
yeveerFœeeF&ue, ceer legceÛÙeekeâ[s hee"efJeuesuee DeuueenÛee Øesef<ele Deens,4 melÙelee ØeceeefCele
keâjCeeje Deens lÙee leewjeleÛeer peer ceePÙeehetJeea Deeuesueer npej Deens DeeefCe KegMeKeyej osCeeje
Deens Skeâe Øesef<eleeÛeer pees ceePÙeeveblej ÙesF&ue, pÙeeÛes veeJe Denceo Demesue.5 (6-)
hejbleg pesJne lees lÙeebÛÙeepeJeU GIe[GIe[ mebkesâle IesTve Deeuee lesJne les cnCeeues, ner
lej Ûekeäkeâ HeâmeJesefiejer Deens.6 Deelee yejs lÙee ceeCemeehes#ee cees"e DelÙeeÛeejer DevÙe keâesCe Demet
Mekesâue pees DeuueenJej Keesše DeeU IesF&ue7 JeemleefJekeâheCes lÙeeuee Fmueece (Deuueenmeceesj
Dee%eeheeueveeLe& ceeve legkeâefJeCes) Ûes Deeceb$eCe efoues peele Deens?8 DeMee DelÙeeÛeeNÙeebvee
Deuueen ceeie&oMe&ve keâjerle vemelees. ns ueeskeâ DeeheuÙee leeW[eÛÙee Hegbâkeâjerves DeuueenÛÙee
ØekeâeMeeuee efJePeJet FefÛÚleele, DeeefCe DeuueenÛee efveCe&Ùe ne Deens keâer lees DeeheuÙee ØekeâeMeeÛee
hetCe&heCes HewâueeJe keâjCeejÛe ceie DeßeæeJebleebvee ns efkeâleerner DeefØeÙe keâe Demesvee. leesÛe lej Deens
pÙeeves DeeheuÙee hewiebyej (me.) uee ceeie&oMe&ve DeeefCe melÙeOecee&men hee"efJeues Deens pesCeskeâ¤ve
4) yeveerFœeeF&ueeRÛÙee ogmeNÙee DeJe%esÛee ne GuuesKe Deens. Skeâ DeJe%ee leer nesleer peer lÙeebveer DeeheuÙee
Glkeâ<ee&ÛÙee ØeejbYeerÛÙee keâeUele kesâueer lej ogmejer DeJe%ee ner Deens peer lÙee keâeUeÛÙee MesJešÛÙee Je
lees hetCe&heCes meceehle nesle Demeleevee lÙeebveer kesâueer. lÙeeveblej vesnceermee"er les F&Õejekeâ[tve efOe:ke=âle
yeveues. Ùee oesvner Iešvee meebieCÙeeceeieerue nslet Demee keâer cegmeueceeveebvee F&ÕejeÛÙee hewiebyejebMeer
yeveerFœeeF&ueeRmeceeve Jele&ve DeJeuebefyeCÙeeÛÙee heefjCeeceeheemetve meeJeOe kesâues peeJes.
5) DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeemebyebOeer Øesef<ele npejle F&mee ÙesMet (De.) ÙeebÛÙee
mhe° DeMee YeefJe<ÙeJeeCeerÛee ne GuuesKe Deens. meojnt YeeefkeâleeÛee meefJemlej hegjeJee Deecner
‘leHeânercetue kegâjDeeve (kegâjDeeveÛes Got& Yee<Ùe) Keb[ 5 Jee Ùeele Ùee DeeÙeleerÛes Yee<Ùe keâjleevee efouee
Deens.
6) cegUele ‘menj’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ‘menj’ Ùee ef"keâeCeer peeot Ùee DeLee&ves veJns lej
‘HeâmeJesefiejer Je Oeeskesâyeepeer’ Ùee DeLee&le ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Dejyeer MeyokeâesMeele ‘peeot’ Ùee
DeLee&ØeceeCesÛe ÙeeÛee Demee DeLe& ØeÛeefuele Deens. DeeÙeleerÛee DeLe& Demee keâer pesJne ‘lees veyeer’
pÙeeÛÙee DeeieceveeÛeer KegMeKeyej npejle F&mee (De.) Ùeebveer efoueer nesleer, mJele:ÛÙee veyeer
DemeCÙeeÛÙee GIe[ efÛevnemeefnle Deeuee lesJne yeveerFœeeF&ue DeeefCe ef¡emleer ueeskeâebveer lÙeeÛÙee
Øesef<elelJeeÛee oeJee meebieCÙeeuee hetCe&heCes HeâmeJesefiejer "jefJeues.
7) cnCepes Deuueenves hee"efJeuesuÙee veyeeruee Keesše oeJee meebieCeeje "jefJeues Je DeuueenÛÙee JeeCeeruee
peer lÙeeÛÙee veyeerJej Glejle nesleer, veyeerÛeer mJejefÛele JeeCeer "jefJeueer.
8) cnCepes ØeLece lej meÛÛee veyeeruee Keesše oeJee meebieCeeje cnCepesÛe DeeheuÙee peeieer keâener keâceer
peguetce veener, keâes"s ÙeeGhej DeeCeKeerve peguetce Demee kesâuee peeJee keâer yeesueeefJeCeeje lej F&ÕejeÛeer
yeboieer Je Dee%eeOeejkeâleskeâ[s yeesueeefJele DemeeJee Je SskeâCeeNÙeeves lÙeeuee efMeefJeieeU keâjeJeer Je
lÙeeÛÙee DeeJeenveeuee neveer heesÛeefJeCÙeemee"er KeesšsheCee, DeeU DeeefCe kegâYeeb[ jÛeCÙeeÛeer
keâejmLeeves keâjerle jeneJeer.
DemedmeHeâ 61 705 heeje 28
lÙeeuee mecemle OeceeËJej ØeYeglJe ÅeeJes ceie DeveskesâÕejJeeÅeebvee les efkeâleerner DeefØeÙe keâe Jeešt veÙes.
(-6-9)
9
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, ceer oeKeJet legcneuee lees JÙeeheej pees legcneuee
ÙeeleveeoeÙekeâ Øekeâesheeheemetve JeeÛeJeerue? ßeæe "sJee Deuueen DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeJej DeeefCe
ØeÙelveebÛeer hejekeâe‰e (efpeneo) keâje DeuueenÛÙee ceeiee&le DeeheuÙee ceeueebefveMeer DeeefCe
DeeheuÙee ØeeCeeefveMeer. nsÛe legceÛÙeemee"er Gòece Deens pej legcner mecepetve Iesleues. Deuueen
legceÛes iegvns ceeHeâ keâjerue DeeefCe legcneuee DeMee GÅeeveele oeKeue keâjerue pÙeebÛÙee Keeuetve
keâeueJes Jeenle Demeleerue, DeeefCe efÛejbleve efveJeemeeÛÙee mJeiee&le legcneuee Gòece Iej Øeoeve
keâjerue. ns Deens cees"s ÙeMe. DeeefCe leer ogmejer iees° peer legcner FefÛÚlee leermegæe legcneuee osF&ue,
Deuueenkeâ[tve meneÙÙe DeeefCe ueJekeâjÛe Øeehle nesCeeje efJepeÙe. ns hewiebyej (me.), ßeæeJebleebvee
ÙeeÛeer KegMeKeyej Åee. (10-13)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, DeuueenÛes meneÙÙekeâ yevee pÙeeØekeâejs cejÙeceheg$e
F&meeves nJeejeRvee GösMetve meebefieleues nesles, ‘‘keâesCe Deens Deuueenkeâ[s (yeesueefJeCÙeele) ceePee
meneÙekeâ?’’ DeeefCe nJeejeRveer Gòej efoues nesles, ‘‘Deecner Deenesle DeuueenÛes meneÙekeâ.’’
lÙeeJesUer yeveerFœeeF&ueÛÙee Skeâe ieševes ßeæe "sJeueer DeeefCe ogmeNÙee ieševes Fvkeâej kesâuee. ceie
Deecner ßeæeJebleebÛes lÙeebÛÙee Me$egefJe¤æ meceLe&ve kesâues DeeefCe lesÛe efJepeÙeer "jues.10 (14)
9) JÙeeheej Demee GÅeesie Deens pÙeele ceveg<Ùe Deeheueer mebheòeer, JesU, ßece, ÛeelegÙe& DeeefCe ÙeesiÙelee
DeMeemee"er KeÛeea Ieeuelees keâer pesCeskeâ¤ve veHeâe Øeehle JneJee, ÙeeÛe Deveg<ebieeves Ùee ef"keâeCeer ßeæe
DeeefCe DeuueenÛÙee ceeiee&leerue mebIe<ee&uee JÙeeheej cnšues iesues Deens. DeLe& Demee keâer Ùee ceeiee&le
Deeheues meJe&mJe KeÛeea Ieeueeue lej legcneuee lees veHeâe Øeehle nesF&ue pees heg{s meebefieleuee peele Deens.
10) ÙesMet cemeern (De.) Ùeebvee ve ceeveCeejs Ùentoer ueeskeâ Deensle. lÙeebvee ceeveCeejs F&meeF&-ef¡emleer ueeskeâner
Deensle Je cegmeueceeveosKeerue, meJeexÛÛe Deuueenves ØeLece Ùentoer ueeskeâebJej F&meeFËÛes JeÛe&mJe
ØemLeeefhele kesâues veblej cegmeueceeveebÛesner lÙeebÛÙeeJej JeÛe&mJe ØemLeeefhele Peeues. DeMeeØekeâejs cemeern
(De.) ÙeebÛee Fvkeâej keâjCeejs oesvnerkeâ[tve hejeYetle Peeues. Ùee ceeceuÙeeuee Ùee ef"keâeCeer Ùee nsletves
meebefieleues iesues Deens keâer pÙeeØeceeCes hetJeea npejle F&mee-ÙesMet (De.) Ùeebvee ceeveCeeNÙeebÛes lÙeebÛÙee
Fvkeâej keâjCeeNÙeebJej JeÛe&mJe ØemLeeefhele Peeues Deens lÙeeÛeØekeâejs Deelee npejle cegncceo (me.)
Ùeebvee ceeveCeejs, lÙeebÛÙee Fvkeâej keâjCeeNÙeebJej JeÛe&mJe efceUJeleerue, Demee cegmeueceeveeble efJeÕeeme
efvecee&Ce JneJee.
DeuedpegcegDee 62 706 heeje 28
62 metjn DeuedpegcegDee
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 11)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeuueenÛes heeefJe$Ùe ieeve keâjerle Deens leer ØelÙeskeâ Jemlet, peer DeekeâeMeeble Deens DeeefCe
leer ØelÙeskeâ Jemlet peer peefceveerle Deens - yeeoMeen Deens DelÙeble heefJe$e, peyejomle DeeefCe
yegefæceeve. (1)
leesÛe Deens pÙeeves efvej#ej1 ueeskeâeble Skeâ Øesef<ele Kegö lÙeebÛÙeehewkeâerÛe GYee kesâuee pees
lÙeebvee lÙeeÛeer JeÛeves SskeâefJelees, lÙeebÛes peerJeve meeJejlees DeeefCe lÙeebvee «ebLeeÛeer DeeefCe
yegefæceòesÛeer efMekeâJeCe oslees, JeemleefJekeâ heenlee ÙeehetJeea les GIe[ heLeYeü°lesle he[uesues nesles.
DeeefCe (Ùee Øesef<eleebÛes GYes kesâues peeCes) lÙee ogmeNÙee ueeskeâebmee"erosKeerue Deens pes DeÅeehe lÙeebvee
efceUeuesues2 veenerle. Deuueen peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens.3 ner lÙeeÛeer ke=âhee Deens,
pÙeeuee FefÛÚlees oslees DeeefCe lees cees"e ke=âhee keâjCeeje Deens. (2-4)
pÙee ueeskeâebvee ‘leewjele’ Oeejkeâ yeveefJeues iesues nesles, lÙeebveer lÙeeÛee Yeej GÛeueuee veener,
lÙeebÛes GoenjCe lÙee iee{JeeØeceeCes Deens pÙeeÛÙeeJej hegmlekesâ ueeouesueer DemeeJeerle,
ÙeeÛÙeehes#eener DeefOekeâ JeeF&š GoenjCe Deens lÙee ueeskeâebÛes pÙeebveer DeuueenÛÙee JeÛeveebvee Keesšs
1) Ùee ef"keâeCeer ‘Gcceer’ ne Meyo ‘Ùentoer’Ûee heeefjYeeef<ekeâ Meyo cnCetve Deeuesuee Demetve Ùeele Skeâ
ceeefce&keâ šesceCee o[uesuee Deens. ÙeeÛee DeLe& Demee Deens keâer pÙee Dejyeebvee Ùentoer legÛÚlesves ‘Gcceer’
cnCeleele Je DeeheuÙee leguevesle veerÛe ceeveleele lÙeebÛÙeeleÛe ØeYeglJemebheVe Je yegefæceeve Deuueenves
Skeâ Øesef<ele GYee kesâuee lees mJele: nesTve GYee jeefnuee Deens Demes veener lej lÙeeuee GYee keâjCeeje
lees Deens pees me=ef°-meceüeš Deens, meeceLÙe&Meeueer Je yegefæceeve Deens, pÙeeÛÙee MeòeâerMeer ue{tve ns
ueeskeâ mJele:ÛesÛe les keâeÙe JeešesUs keâjleerue, lÙeeÛes keâenerÛe efyeIe[Jet Mekeâle veenerle.
2) cnCepes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes Øesef<elelJe kesâJeU Dejye je°^eheÙeËleÛe meerefcele Deens Demes
veener lej peieYejeleerue DeMeer meJe& je°^s Je efhe{Ÿeebmee"erner Deens pÙee DeÅeehe ßeæeJebleeble meceeefJe°
PeeuesuÙee veenerle hejbleg heg{s Øe}ÙeeheÙeËle Ùesle jenCeeNÙee Deensle.
3) cnCepes ne lÙeeÛÙee meeceLÙee&Ûee Je yegefæceòesÛee Ûecelkeâej Deens keâer DeMee Skeâe DeIe[, De[eCeer
je°^ele lÙeeves Demee ceneve hewiebyej efvecee&Ce kesâuee pÙeeÛeer efMekeâJeCe Je ceeie&oMe&ve FlekeäÙee GÛÛe
keâesšerÛeer ›eâebeflekeâej Deens, efMeJeeÙe Demes efJeÕeJÙeeheer Je keâeÙecemJe¤heer efveÙece yeeUieCeejer Deens
pÙeeÛÙee DeeOeejeJej meJe& ceeveJepeeleer Skeâ$e ÙesTve Skeâ je°^ yevet Mekeâles Je meoemeJe&oe lÙee leòJe
Je efveÙeceeheemetve ceeie&oMe&ve Øeehle kesâues peeT Mekeâles.
DeuedpegcegDee 62 707 heeje 28
"jefJeues Deens.4 DeMee DelÙeeÛeeNÙeebvee Deuueen ceeie&oMe&ve keâjerle vemelees. (5)
Ùeebvee meebiee, ‘‘ns ueeskeânes pes Ùengoer yeveuesues Deensle,5 pej legcneuee DeMeer IeceW[ Deens
keâer yeekeâerÛÙee meJe& ueeskeâebvee mees[tve kesâJeU legcnerÛe DeuueenÛes DeeJe[les Deenele lej ce=lÙetÛeer
DeefYeuee<ee keâje, pej legcner DeeheuÙee Ùee ohee&le Kejs Demeeue.’’6 hejbleg ns keâoeefhe lÙeeÛeer
DeefYeuee<ee keâjCeej veenerle DeeheuÙee lÙee ke=âlÙeecegUs peer Ùeebveer kesâuesueer Deensle, DeeefCe
Deuueen Ùee DelÙeeÛeeNÙeebvee ÛeebieuesÛe peeCelees. Ùeebvee meebiee, ‘‘pÙee ce=lÙetheemetve legcner heU
keâe{lee lees lej legcneuee ÙesTve jenerue. ceie legcner lÙeeÛÙeemeceesj npej kesâues peeue, pees
DeØekeâš DeeefCe ØekeâšÛee peeCeCeeje Deens DeeefCe lees legcneuee oeKeJetve osF&ue keâer legcner keâeÙe
keâeÙe keâjerle jeefnuee Deenele.’’ (6-8)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, pesJne hegkeâejues peeF&ue veceepemee"er Meg›eâJeejÛÙee
4) cnCepes ÙeebÛeer oMee iee{Jeehes#eener peemle nerve Deens, iee{Jeeuee lej mecepeGcepe vemeuÙeekeâejCeeves
lees efve®heeÙeer Deens, hejbleg Ùeebvee mecepe Deens. leewjeleÛes les mJele:ner he"ve keâjleele Je efleÛes hee"ner
osle Demeleele. lÙeeleerue DeLe& lÙeebvee ceenerle veener Demes veener lejerosKeerue ns efleÛÙee ceeie&oMe&veeMeer
efJecegKe nesle Deensle. leewjelevegmeej pees Øesef<ele hetCe&heCes Keje Øesef<ele Deens lÙeeuee ceevÙe keâjCÙeeme
ns cegöece vekeâej osle Deensle. ÙeebÛÙeele DeveefYe%elesÛeer GCeerJe Deens Demes veener lej yegefæhegjmmej
DeuueenÛÙee DeeÙeleer Keesšs "jefJeCeejs ns DehejeOeer Deensle.
5) ne cegöe ue#e osCÙeepeesiee Deens, ‘ns ÙengoeRvees’ Demes cnšuesues veenerlej ‘ns lÙee ueeskeâebvees pes Ùentoer
yeveuee Deenele’ DeLeJee ‘pÙeebveer ÙengefolJe mJeerkeâejues Deens’ Demes Heâcee&efJeues Deens. ÙeeÛes keâejCe
Demes keâer npejle cetmee (De.) Je lÙeebÛÙeehetJeea Je veblejÛÙee Øesef<eleebveer pees Keje Oece& DeeCeuee neslee
lees lej Fmueece Oece&Ûe neslee. meojnt Øesef<eleebhewkeâer keâesCeerner Ùentoer veJnlee Je lÙeebÛÙee keâeUele
ÙengefolJe efveIeeuesner veJnles. Ùentoer veeJeeÛee ne Oece& Heâej veblejÛeer Glheòeer Deens.
6) Dejyemleeveeleerue Ùentoer ueeskeâ Deeheueer mebKÙee Je MeòeâerÛÙee °erves cegmeueceeveebÛÙee leguevesle
keâesCelÙeener Øekeâejs keâceer veJnles. mejbpeeceeÛÙee Âef°ves lej Heâej JejÛe{ nesles. hejbleg Ùee DeMee
Demeceeve cegkeâeyeuÙeele pÙee iees°erves cegmeueceeveebvee efJepeÙeer Je ÙentoeRvee hejeefpele kesâues leer cnCepes
cegmeueceeve F&Meceeiee&leerue cejCeeuee efYeCÙeeÛes lej otjÛe jenes, ceveeheemetve lÙeeÛeer Glkeâš FÛÚe
yeeUieCeejs nesles. les leUneleeJej efMej IesTve ÙegæeÛÙee cewoeveele Glejle Demele, ÙeeGueš ÙentoeRÛeer
efmLeleer DeMeer nesleer keâer les keâesCelÙeener ceeiee&le ØeeCe osCÙeeme leÙeej veJnles. vee DeuueenÛÙee
ceeiee&le, vee je°^emee"er Je vee mJele:ÛÙee peerefJele Je efJeòeeÛÙee Je Fppele DeyeÇtÛÙee j#eCeemee"er.
lÙeebvee kesâJeU peerJeve nJes nesles. ceie les keâmes keâe Demesvee. ÙeeÛe iees°erves lÙeevee YÙee[ yeveefJeues nesles.
DeuedpegcegDee 62 708 heeje 28
efoJeMeer lesJne DeuueenÛÙee mcejCeekeâ[s OeeJe IÙee DeeefCe Kejsoer-efJe›eâer mees[tve Åee,7 ns
legceÛÙeemee"er DeefOekeâ Gòece Deens pej legcner peeCetve IÙeeue. ceie pesJne veceepe hetCe& nesF&ue
lesJne YetleueeJej hemejues pee DeeefCe DeuueenÛÙee ke=âheeØemeeoeÛee MeesOe IÙee.8 DeeefCe DeuueenÛes
cees"Ÿee ØeceeCeele mcejCe keâjerle jne keâoeefÛele legcneuee meHeâuelee Øeehle nesF&ue.9 (9-10)
DeeefCe pesJne lÙeebveer JÙeeheej DeeefCe KesU-leceeMes nesleevee heeefnues lesJne lÙeekeâ[s OeeJe
7) meojnt Dee%esle ‘efpe›eâ’ (mcejCe) ves DeefYeØesle Kegleyee (ØeJeÛeve) Deens. keâejCe Depeeveveblej hewiebyej
(me.) ØeLece pes keâeÙe& keâjerle Demele les veceepe vemetve Kegleyee Demes. veceepe les vesnceer Kegleyee
meebefieleuÙeeveblej Deoe keâjerle Demele. ‘DeuueenÛÙee efpe›eâ (mcejCe) keâ[s OeeJe IÙee’ ÙeeÛee DeLe&
‘heUle Ùee’ Demee veener lej ueJekeâjele ueJekeâj lesLes heesnÛeCÙeeÛee ØeÙelve keâje Demee DeLe& Deens.
‘Kejsoer efJe›eâer mees[tve’ ÙeeÛee DeLe& kesâJeU Kejsoer keâjCes Je efJekeâCes mees[tve Demee veener lej
veceepemee"er peeCÙeeÛeer keâeUpeer Je leÙeejerKesjerpe Flej meJe& JÙeJenej mees[Ces nesÙe. Fmueeceer
MeeŒeeRÛes Ùeeyeeyeleerle Skeâcele Deens keâer pegceDeeÛÙee Depeeveveblej Kejsoer Je efJe›eâer DeeefCe Flej meJe&
leNnsÛes JÙeeheej Je GÅeesie efveef<eæ Deensle. leLeeefhe noermevegmeej cegueW, efŒeÙee, ®iCe DeeefCe
Jeešme¤bvee ‘pegceDee’ÛÙee DeefveJeeÙe&lesletve JeieUues iesues Deens.
8) ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer pegceDeeÛÙee veceepeveblej he=LJeerJej hemejCes Je jespeer MeesOeCÙeeÛÙee
OeeJeheUerle ueeieCes DeeJeMÙekeâ Deens lej ne DeeosMe hejJeeveieer cnCetve Deens. pegceDeeÛeer Depeeve
Ssketâve meJe& JÙeJenej yebo keâjCÙeeÛee DeeosMe efouee DemeuÙee keâejCeeves Heâcee&efJeues iesues keâer veceepe
mebheuÙeeveblej DeeheeheuÙee ceeiee&le peeCÙeeÛeer Je Deeheueer FefÛÚle keâeces keâjCÙeeÛeer legcneuee
hejJeeveieer Deens. ns lemesÛe Deens pemes Snjece (npeÛee Jes<e) heefjOeeve kesâuesuÙee efmLeleerle efMekeâejerÛeer
ceveeF& kesâuÙeeveblej Heâcee&efJeues Deens keâer pesJne legcner Snjece mees[eue lesJne efMekeâej keâje. (metjn
ceeFoe - DeeÙele ›eâ. 2) ÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer DeJeMÙeheCes efMekeâej keâjeÛe lej DeLe& Demee
keâer Ùeeveblej legcner efMekeâej ke⤠Mekeâlee cnCetve pes ueeskeâ Ùee DeeÙeleerÛÙee DeeOeejs Demee ÙegòeâerJeeo
keâjleele keâer kegâjDeevevegmeej FmueececeOÙes Meg›eâJeejÛeer megóer veener; les ÛegkeâerÛeer iees° meebieleele.
Dee"Je[Ÿeeletve Skeâoe megóer keâjeJeÙeeÛeer Demeueer lej cegmeueceeveebveer pegceDeeÛÙee efoJeMeer kesâueer
heeefnpes pÙeeØeceeCes Ùentoer MeefveJeejer Je ef¡emleer ueeskeâ jefJeJeejer keâjleele.
9) DeMee leNnsÛÙee Øemebieer ‘keâoeefÛele’ ne Meyo GheÙeesieele DeeCeCÙeeÛee DeLe& Demee nesle veener keâer
meJeexÛÛe Deuueenuee keâener Mebkeâe Jeešle Deens (Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees) lej JeemleefJekeâheCes
ner meebieCÙeeÛeer jepemeMewueer Deens. ner Mewueer leMeerÛe Deens pemes SKeeÅee cesnsjyeeve ceeuekeâeves
DeeheuÙee mesJekeâeuee cnCeeJes keâer let Decetkeâ mesJee heej hee[ keâoeefÛele leguee ye{leer efceUeJeer. Ùeele
Skeâ ceeefce&keâ JeÛeve ieefYe&le Demeles. lÙee GcesoerJej mesJekeâ ceve ueeJetve cees"Ÿee Glmeeneves leer mesJee heej
hee[erle Demelees.
DeuedpegcegDee 62 709 heeje 28
Iesleueer DeeefCe legcneuee efoues GYes mees[tve,10 Ùeebvee meebiee, pes keâener DeuueenpeJeU Deens les
KesU-leceeMes DeeefCe JÙeeheejehes#ee Gòece Deens.11 DeeefCe Deuueen meJeeËhes#ee Gòece GhepeerefJekeâe
osCeeje Deens.12 (11)
10) ner ceoervesÛÙee ØeejbYeerÛÙee keâeUeleerue Iešvee Deens. Meece-meerefjÙeentve Skeâ JÙeeheejer keâeefHeâuee Ssve
pegceDeeÛÙee veceepeÛÙee JesUer Deeuee Je {esue leeMes ye[JeCes ØeejbYe kesâues pesCeskeâ¤ve Jemleerleerue
ueeskeâebvee lÙeeÛÙee DeeieceveeÛeer keâuhevee ÙeeJeer. DeuueenÛes hewiebyej (me.) lÙeeJesUer ØeJeÛeve osle
nesles. {esue leeMeebÛee DeeJeepe Ssketâve ueeskeâ DemJemLe Peeues Je 12 peCeebefMeJeeÙe Flej meJeeËveer
keâeefHeâuÙeekeâ[s OeeJe Iesleueer.
11) meojnt JeekeäÙeeves, meneyee (jefpe.) ÙeebÛÙeekeâ[tve peer Ûetkeâ Ie[ueer nesleer leer keâesCelÙee mJe¤heeÛeer
nesleer ns ÂiieesÛej nesle Deens. pej (Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees) F&ceeveeÛeer keâcelejlee DeeefCe
DeeefKejleJej cegöece Yeeweflekeâ meece«eeruee ØeeOeevÙe osCes Demes lÙeeceeieerue keâejCe Demeles lej meJeexÛÛe
DeuueenÛÙee Øekeâeshe DeeefCe keâeveGIe[CeerÛeer leNne keâener ogmejerÛe Demeleer. hejbleg Demee keâesCeleener
oes<e lesLes veJnlee lej pes keâener Ie[ues nesles les kesâJeU mebmkeâejeleerue DehetCe&heCeecegUs Ie[ues nesles.
cnCetve ØeLece GheosMeelcekeâ jerleerves pegceDeeÛes efMe°eÛeej meebefieleues iesues. ceie lÙee Ûegkeâeruee Oe¤ve
GheosMeelcekeâ heæleerves ue#eele DeeCeues iesues keâer pegceDeeleerue Kegleyee SskeâCes Je veceepe Deoe
kesâuÙeeJej pes keâener legcneuee F&ÕejeÛÙee ÙesLes efceUsue les Ùee ogefveÙesleerue JÙeeheej DeeefCe KesU
leceeMeehes#ee ßes‰ Deens.
12) cnCepes Ùee peieele uee#eefCekeâ Øekeâejs pes keâesCeer GojefveJee&neÛÙee ØeehleerÛes meeOeve yeveleele, lÙee
meJeeËhes#ee meJeexÛÛe Deuueen Gòece jespeer osCeeje Deens.
DeuedcegveeefHeâ]ketâve 63 710 heeje 28
63 metjn DeuedcegveeefHeâ]ketâve
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 11)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns hewiebyej (me.), pesJne ns oebefYekeâ legceÛÙeeheeMeer Ùesleele lesJne cnCeleele, ‘‘Deecner
iJeener oslees keâer DeeheCe KejesKej DeuueenÛes Øesef<ele Deenele.’’ nesÙe, Deuueen peeCelees
keâer legcner efveef§eleÛe lÙeeÛes Øesef<ele Deenele hejbleg Deuueen iJeener oslees keâer ns oebefYekeâ
hetCe&le: Keesšs Deensle.1 Ùeebveer DeeheuÙee MeheLeebvee {eue yeveJetve Iesleues Deens DeeefCe DeMee
Øekeâejs ns DeuueenÛÙee ceeiee&heemetve mJele: otj jenleele Je ogefveÙesuee jesKeleele. keâMeer JeeF&š
ke=âlÙes Deensle peer ns ueeskeâ keâjerle Deensle. ns meJe&keâener Ùee keâejCeecegUs Deens keâer Ùee
ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe ceie Fvkeâej kesâuee, cnCetve ÙeebÛÙee ùoÙeebJej ceesnj ueeJeueer
iesueer, Deelee Ùeebvee keâenerÛe mecepele veener.2 (1-3)
Ùeebvee heeefnues lej ÙeebÛeer MejerjÙe°er legcneuee Heâej Meeveoej efomesue. Ùeebveer yeesueues
lej ÙeebÛÙee iees°er legcner SskeâleÛe jeneue. hejbleg Kejs heenlee ns peCet ueekeâ[eÛes DeeW[kesâ
1) cnCepes peer iees° les leeW[eletve keâe{le Deensle leer DeeheuÙee peeieer melÙe Deens Kejer, hejbleg
leeW[eletve pes Meyo les JÙeòeâ keâjerle Deensle leMeerÛe lÙeebÛeer ßeæe vemeuÙeekeâejCeeves DeeheuÙee Ùee
JeÛeveele, keâer DeeheCe Øesef<ele DemeuÙeeÛeer Deecner iJeener oslees, les Keesšs Deensle.
2) meojnt DeeÙeleerle F&ceeve DeeCeCÙeeves DeefYeØesle ßeæsÛeer keâyegueer osTve cegmeueceeveeble meeceerue
nesCes Deens DeeefCe õesn keâjCÙeeves DeefYeØesle ceveeheemetve ßeæe ve "sJeCes DeeefCe JejJejÛÙee
DeeheuÙee efoKeeT ßeæe yeeUieCÙee Deieesoj les pÙee õesneJej Â{ nesles lÙeeJejÛe keâeÙece jenCes
nesÙe. meojnt DeeÙele Skebâojerle lÙee DeeÙeleeRhewkeâer Skeâ Deens pÙeebÛÙeele Deuueenkeâ[tve kegâCeeÛÙee
ùoÙeeJej ceesnesj ueeJeCÙeeÛee DeLe& Deieoer mhe°heCes meebefieleuesuee Deens. Ùee oebefYekeâebÛÙee
ùoÙeebJej Deuueenves ceesnesj ueeJeueer nesleer cnCetve lÙeebÛeer DeMeer efmLeleer Peeueer Deens Je Ùee
keâejCeeves ßeæe lÙeebÛÙee ceveele efMe¤Ûe Mekeâueer veener Je veeFueepe cnCetve les oebefYekeâ yeveues
Deensle Demes veener lej lÙeeves lÙeebÛÙee ùoÙeebJejner ceesnesj lÙeeJesUer ueeJeueer pesJne ßeæe JÙeòeâ
kesâuÙeeveblejmegæe lÙeebveer õesneJej keâeÙece jenCÙeeÛee efveCe&Ùe Iesleuee, lesJne lÙeebÛÙeekeâ[tve Megæ
Deble:keâjCeerÙe ßeæsÛeer megyegæer efnjeJetve Iesleueer iesueer Je lÙeeÛe oebefYekeâlesÛeer ogyeg&æer lÙeebvee
osCÙeele Deeueer peer lÙeebveer mJele: nesTveÛe helkeâjueer nesleer.
DeuedcegveeefHeâ]ketâve 63 711 heeje 28 DeuedcegveeefHeâ]ketâve 63 712 heeje 28

Deensle pes efYebleeruee pe[Jetve "sJeues DemeeJesle.3 ØelÙeskeâ peesjeÛÙee DeeJeepeeuee ns
DeeheuÙeeefJe¤æ mecepeleele, ns hekeäkesâ Me$et Deensle, ÙeebÛÙeeheemetve pehetve jne, DeuueenÛee
ceej ÙeebÛÙeeJej, ns keâesCeerkeâ[s Guešs efHeâjefJeues peele Deensle.4 (4)
DeeefCe pesJne Ùeebvee meebieCÙeele Ùesles keâer, Ùee, pesCeskeâ¤ve DeuueenÛÙee hewiebyejebveer
legceÛÙeemee"er #ecesÛeer ØeeLe&vee keâjeJeer lej les ceeve Peškeâleele DeeefCe legcner heenlee keâer
les cees"Ÿee ieJee&ves mJele:uee jesKeleele. ns hewiebyej (me.), legcner ceie ÙeebÛÙeemee"er #ecesÛeer
ØeeLe&vee keâje DeLeJee ke⤠vekeâe ÙeebÛÙeemee"er SkeâmeejKesÛe Deens. Deuueen Ùeebvee keâoeefhe
ceeHeâ keâjCeej veener, Deuueen DeJe%eekeâejer ueeskeâebvee keâoeefhe ceeie&oMe&ve keâjerle
vemelees. (5-6)
ns lesÛe ueeskeâ nesle pes cnCeleele keâer hewiebyej (me.) ÛÙee meeLeeroejebJej KeÛe&
keâjeJeÙeeÛes yebo keâ¤ve šekeâe pesCeskeâ¤ve ns efJemkeâUerle nesleerue, JeemleefJekeâle: he=LJeer Je
DeekeâeMeebÛÙee KeefpevÙeebÛee mJeeceer Deuueen Deens hejbleg ns oebefYekeâ mecepele veenerle. les
cnCeleele keâer Deecner hejle ceoervÙeeuee heesnÛet lesJne pees Øeefleef‰le Deens lees, pees
DeØeefleef‰le Deens lÙeeuee IeeueJetve ueeJeerue5 Jemlegle: Øeefle‰e lej Deuueen DeeefCe lÙeeÛes
hewiebyej (me.) Je ßeæeJebleebmee"er Deens, heCe ns oebefYekeâ peeCele veenerle. (7-8)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, legceÛeer ceeueceòee DeeefCe legceÛeer mebleleer
legcneuee DeuueenÛÙee mcejCeeheemetve ieeefHeâue keâ¤ve šeketâ veÙes. pes ueeskeâ Demes keâjleerue
lesÛe leesšŸeele jenCeejs Deensle. peer GhepeerefJekeâe Deecner legcneuee efoueer Deens efleÛÙeeletve
KeÛe& keâje ÙeehetJeea keâer legceÛÙeehewkeâer SKeeÅeeÛeer ce=lÙetIeškeâe (peJeU) ÙesF&ue DeeefCe lÙeeJesUer
lees cnCesue, ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, keâe yejs let ceuee Lees[erMeer DeeCeKeer meJe[ efoueer
veener keâer ceer meokeâe (oeve) kesâuee Demelee DeeefCe meoeÛeejer ueeskeâeble meeceerue Peeuees
Demelees.’’ JeemleefJekeâ heenlee pesJne SKeeÅeeÛee keâeÙe&keâeueeJeOeer hetCe& nesCÙeeÛeer JesU Ùesles
lesJne Deuueen keâesCelÙeener JÙeòeâeruee DeefOekeâ meJe[ osle vemelees. DeeefCe pes keâener legcner
keâjlee; Deuueen lÙeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens. (9-11)

3) cnCepes ns pes efYebleeruee lekeäkesâ ueeJetve yemeleele, ns ceeveJe vemetve ueekeâ[er "eskeâUs Deensle. lÙeebvee
ueekeâ[er "eskeâàÙeebÛeer Ghecee osTve ceeCegmekeâerÛes pes Kejs melJe Deens lÙee veweflekeâlesÛÙee
DeelcÙeeuee ns heejKes Deensle, Demes oeKeefJeuesues Deens. efMeJeeÙe lÙeebvee efYebleeRvee ueeietve
DemeuesuÙee "eskeâàÙeebÛeer Ghecee osTve, ns Deieoer efve®heÙeesieer Deensle Demes oMe&efJeues iesues Deens
keâejCe ueeketâ[osKeerue pej GheÙegòeâ "jles lej kesâJeU lÙeeÛeJesUer pesJne les SKeeÅee Úleele
DeLeJee oejele DeLeje SKeeÅee Heâefve&Ûejele ueeieues DemeeJes. efYebleeruee ueeJetve "eskeâàÙeeÛÙee
mJe¤heele pes ueeketâ[ "sJeuesues Demesue les keâenerÛe ueeYe osle veener.
4) lÙeebvee ßeæskeâ[tve oebefYekeâleskeâ[s hejle HesâjCeeje keâesCe Deens ns meebefieleuesues veener. ÙeeÛee
Kegueemee ve kesâuee DemeuÙeecegUs DeveeÙeemes DemeeÛe DeLe& efveIelees keâer lÙeebÛÙee Ùee DeMee
GHeâješŸee ÛeeueerÛes keâesCelesner SkeâÛe keâejCe veener lej lÙeele Deveskeâ keâejCes keâeÙe&jle Deensle,
Mewleeve Deens, JeeF&š efce$e Deensle, lÙeebÛÙee Jeemevee Je mJeeLe& Deens, kegâCeeÛeer helveer keâejCeerYetle
Deens, kegâCeeÛeer cegues lÙeeuee keâejCeerYetle Deensle, kegâCeeÛÙee peeleefyejeojerleerue og° JÙeòeâer
keâejCeerYetle Deensle lej kegâCeeuee celmejeves, keâheševes Je ieJee&ves Ùee ceeiee&Jej šekeâues Deens.
5) cnCepes kesâJeU ÙeeJejÛe Leebyeleele keâer hewiebyejepeJeU #eceeÙeeÛevesmee"er ve ÙeeJes, Demes veener lej
ner iees° Ssketâve ieJe& DeeefCe DeefYeceeveeves [eskeâer Peškeâleele Je hewiebyejepeJeU ÙesCes Je #ecee ceeieCes
Ùeeuee Deheceeve ceevetve DeeheuÙee peeieer efKeUtve yemetve jenleele. ns lÙeebÛes ßeæeJeble vemeCÙeeÛes
GIe[ ue#eCe Deens.
Deledle]ieeyegve 64 713 heeje 28
64 metjn Deledle]ieeyegve
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 18)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
DeuueenÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle Deens leer ØelÙeskeâ Jemlet peer DeekeâeMeeble Deens DeeefCe
leer ØelÙeskeâ Jemlet peer he=LJeerle Deens. lÙeeÛesÛe jepÙe Deens DeeefCe lÙeeÛÙeemee"erÛe ØeMebmee
Deens Je lees ØelÙeskeâ Jemletuee meceLe& Deens.1 leesÛe Deens pÙeeves legcneuee efvecee&Ce kesâues
ceie legceÛÙeehewkeâer keâesCeer melÙeeÛee Fvkeâej keâjCeeje Deens lej keâesCeer ßeæeJeble, DeeefCe
Deuueen les meJe&keâener heenle Deens pes legcner keâjlee. lÙeeves he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebvee
melÙeeefOeef‰le efvecee&Ce kesâues Deens, DeeefCe legceÛes mJe¤he yeveefJeues DeeefCe HeâejÛe Úeve
Úeve yeveefJeues Deens. DeeefCe lÙeekeâ[sÛe mejlesMesJešer legcneuee hejleeJeÙeeÛes Deens. he=LJeer
DeeefCe DeekeâeMeebÛÙee ØelÙeskeâ iees°erÛes lÙeeuee %eeve Deens. pes keâener legcner ueheefJelee DeeefCe
pes keâener legcner GIe[ keâjlee,2 meJe& lÙeeuee ceenerle Deens DeeefCe lees Deble:keâjCeeÛeer
efmLeleerosKeerue peeCelees. (1-4)
keâeÙe legcneuee lÙee ueeskeâebÛeer keâener nkeâeriele heesnÛeueer veener pÙeebveer ÙeehetJeea õesn
kesâuee DeeefCe ceie DeeheuÙee keâcee&Ûeer keâšt HeâUs ÛeeKeueer? DeeefCe heg{s lÙeebÛÙeemee"er Skeâ
og:KeoeÙekeâ Øekeâeshe Deens. Ùee heefjCeeceeuee les hee$e Ùeemee"er Peeues keâer lÙeebÛÙeepeJeU lÙeebÛes
Øesef<ele GIe[GIe[ ØeceeCe DeeefCe mebkesâle IesTve Ùesle jeefnues, hejbleg lÙeebveer meebefieleues,
‘‘keâeÙe ceeCemes Deecneuee ceeie&oMe&ve keâjleerue?’’ DeMeeØekeâejs lÙeebveer ceevÙe keâjCÙeeheemetve
Fvkeâej kesâuee DeeefCe leeW[ efHeâjefJeues, lesJne Deuueenmegæe lÙeebÛÙeekeâ[tve yesheJee& Peeuee Je
Deuueen lej DeensÛe efvejhes#e DeeefCe DeeheuÙee"eÙeer mJeÙebmleglÙe. (5-6)
Fvkeâej keâjCeeNÙeebveer cees"Ÿee oeJÙeeefveMeer cnšues Deens keâer les ce=lÙetveblej keâoeefhe
hegvne G"efJeues peeCeej veenerle, lÙeebvee meebiee, ‘‘veJns, ceePÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer MeheLe, legcner
1) cnCepes lees meJe&Meefòeâceeve Deens pes keâener ke⤠FefÛÚle Demesue, ke⤠Mekeâlees, lÙeeÛÙee
meeceLÙee&uee ceÙee&oe Ieeuet MekeâeJeer DeMeer keâesCeleerner Meòeâer veener.
2) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees keâer ‘pes keâener legcner ieghleheCes keâjerle Demelee Je pes keâener
GIe[heCes keâjerle Demelee.’
Deledle]ieeyegve 64 714 heeje 28
DeJeMÙe G"efJeues peeue,3 ceie pe¤j legcneuee oeKeefJeues peeF&ue keâer legcner (peieele) keâeÙe
keâeÙe kesâues Deens, DeeefCe Demes keâjCes Deuueenmee"er Heâej meeshes Deens.’’ (7)
lej ßeæe "sJee DeuueenJej DeeefCe lÙeeÛÙee hewiebyejeJej DeeefCe lÙee ØekeâeMeeJej pees
Deecner DeJelejuee Deens.4 pes keâener legcner keâjlee Deuueen lÙeeÛeer Keyej jeKeCeeje Deens.
(ÙeeÛee meceeÛeej legcneuee lÙee efoJeMeer keâUsue) pesJne peceJeepeceJeerÛÙee efoJeMeer lees legcne
meJeeËvee Skeâ$e keâjerue.5 lees efoJeme Demesue Skeâ ogmeNÙeeÛÙee cegkeâeyeuÙeele ueeskeâebÛÙee peÙe-
3) Ùee ef"keâeCeer ØeMve Demee GÆJelees keâer hejueeskeâeÛee Fvkeâej keâjCeeNÙeeÛÙee °erves Ùeele keâeÙe
Heâjkeâ he[t Mekeâlees yejs keâer hej}eskeâeÛÙee efveefçÛelelesÛeer Jeelee& DeeheCe lÙeeuee MeheLe IesTve
meebieeJeer DeLeJee MeheLe ve IesleeÛe meebieeJeer? pÙeeDeLeea lees Ùee iees°eruee ceeveerleÛe veener lÙeeDeLeea
kesâJeU Ùee keâejCeeves lees keâmes ceevÙe keâjsue keâer DeeheCe MeheLesJej lÙeeuee ner iees° meebiele
Deenele? Ùeeuee Gllej Demes keâer DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes mebyeesOeve DeMee
ueeskeâebvee nesles pÙeebvee %eeve Je DevegYeJeeves ÙeeÛeer ØeefÛeleer Deeueer nesleer keâer hewiebyej (me.) Ùeebveer
GYÙee nÙeeleerle keâOeerÛe Keesšs yeesueuesues veener. cnCetve les ueeskeâ cegKeeves hewiebyej (me.)
ÙeebÛÙeeefJe¤æ efkeâleerner kegâYeeb[ keâe jÛesveele. ceveele cee$e, Flekeâe meÛÛee ceeCetme F&ÕejeÛeer MeheLe
IesTve DeMeer iees°ner keâOeer GÛÛee¤ Mekeâlees peer melÙeeefOeef‰le DemeuÙeeÛes lÙeeuee %eevener
vemeeJes Je efJeÕeemeosKeerue, DeMeer keâuheveemegæe les ke⤠Mekeâle veJnles.
4) ceeieerue Je heg{erue meboYee&Éejs ner iees° Ùee ef"keâeCeer mJele:Ûe mhe° nesle Deens keâer Deuueenves
GlejefJeuesuÙee ØekeâeMeeves DeefYeØesle kegâjDeeve Deens. pÙeeØeceeCes ØekeâeMe mJeÙeb Øekeâš Demelees Je
hetJeea pÙee Jemlet DebOeejele ueheuesuÙee neslÙee, meYeesJeleer DemeuesuÙee DeMee meJe& Jemletbveener lees
Øekeâš keâjlees, lÙeeÛeØeceeCes kegâjDeeveosKeerue Skeâ Demee oerhe Deens pÙeeÛes melÙeeefOeef‰le DemeCes
ner iees° DeeheuÙeepeeieer mJeÙeb ØekeâeefMele Demetve pÙee ØeMveebÛÙee Deekeâueveele ceeveJeer yegæerÛeer Je
%eeveeÛeer meJe& meeOeves leeskeâ[er Je Dehegjer he[leele Demes meJe& ØeMveosKeerue ceveg<Ùe lÙeeÛÙee
ØekeâeMeele mecepetve IesT Mekeâlees.
5) peceJeepeceJeerÛÙee efoJemeeves DeefYeØesle Ùee ef"keâeCeer Øe}Ùe Deens lej meJeeËvee Skeâ$e keâjCÙeeves
DeefYeØesle lÙee meJe& ceeCemeebvee efpeJeble keâ¤ve SkeâeÛe JesUer ieesUe keâjCes nesÙe, pes efveefce&leerÛÙee
ØeejbYeeheemetve les Øe}ÙeeheÙeËle peieele pevceues Demeleerue.
Deledle]ieeyegve 64 715 heeje 28
hejepeÙeeÛee.6 pÙeeves DeuueenJej ßeæe "sJeueer Deens Je pees melke=âlÙes keâjlees, Deuueen
lÙeeÛes DehejeOe Pee[tve šekeâerue DeeefCe lÙeeuee DeMee mJeiee&le oeKeue keâjerue pÙeebÛÙee
Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue. ns ueeskeâ meoemeJe&oe lÙeele jenleerue. nsÛe cees"s ÙeMe
nesÙe. DeeefCe pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee Deens DeeefCe DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee Keesšs
"jefJeues Deens, les vejkeâJeemeer Demeleerue pÙeele les meowJe jenleerue, DeeefCe les DelÙeble JeeF&š
ef"keâeCe Deens. (8-10)
keâesCelesner mebkeâš keâOeerner Ùesle vemeles heCe DeuueenÛÙee Dee%esvesÛe Ùesles. pees ceveg<Ùe
DeuueenJej ßeæe "sJele Demesue, Deuueen lÙeeÛÙee ùoÙeeuee ceeie&oMe&ve keâjlees.
Deuueenuee ØelÙeskeâ JemletÛes %eeve Deens. DeuueenÛeer Dee%ee heeUe DeeefCe hewiebyej (me.)
Ûeer Dee%ee heeUe. hejbleg pej legcner Dee%eeheeueveeheemetve leeW[ efHeâjJeerle Demeeue lej DeeceÛÙee
hewiebyejeJej mhe°heCes melÙe heesnÛeefJeCÙeeefMeJeeÙe keâesCeleerner peyeeyeoejer veener. Deuueen lees
Deens pÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner F&Õej veener, cnCetve ßeæeJebleeveer DeuueenJejÛe efYemle
"sJeueer heeefnpes.7 (11-13)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, legceÛÙee helveeR DeeefCe legceÛÙee mebleleerhewkeâer
keâener legceÛes Me$et Deensle, lÙeebÛÙeeheemetve meeJeOe jne. DeeefCe pej legcner #ecee DeeefCe ogue&#e
6) cnCepes Kejs ÙeMeeheÙeMe Øe}ÙeeÛÙee efoJeMeer keâUsue. lesLes heesnÛeuÙeeJej mecepesue keâer KeNÙee
DeLee&ves vegkeâmeeve keâesCeeÛes Peeues Deens Je veHeâe keâesCeer keâceefJeuee Deens. KejesKej Heâmeiele
kegâCeeÛeer Peeueer Deens Je Ûelegj keâesCe "juee Deens. DeeheuÙee GYÙee peerJeveeÛes Yeeb[Jeue
JeemleefJekeâheCes keâesCeer Skeâe ÛegkeâerÛÙee JÙeJemeeÙeele KeÛet&ve Deeheues efoJeeUs keâe{ues Deens lej
kegâCeer DeeheuÙee Meòeâer, ÙeesiÙelee, ØeÙelve DeeefCe JesU Je ceeueceòesuee ueeYeoeÙekeâ JÙeJenejele
KeÛet&ve, les meJe& HeâeÙeos uegštve Iesleues pes heefnuÙee ceeCemeeueener uegšlee Deeues Demeles pej lÙeeves
ogefveÙesÛeer JeemleJelee mecepetve IesCÙeele Oeeskeâe Keeuuee vemelee.
7) cnCepes F&MelJeeÛes meJee&efOekeâej Ske⚟ee meJeexÛÛe DeuueenÛÙee neleele Deensle. kegâCee ogmeNÙeeves
legceÛes Ûeebieues efkebâJee JeeF&š YeeiÙe Ie[efJeCes, JeemleefJekeâheCes ner iees° cegUele lÙeeÛÙee
DeefOekeâejeleÛe veener. Ûeebieueer JesU ÙesT Mekeâles lej kesâJeU lÙeeÛÙeeÛe DeeCeCÙeeves ÙesT Mekeâles
Je JeeF&š JesU šUt Mekeâles lej kesâJeU lÙeeÛÙee šeUCÙeevesÛe šUt Mekeâles. cnCetve pees ceeCetme
Megæ ceveeves Deuueenuee SkeâcesJe F&Õej ceevele Demesue, lÙeeves DeuueenJej efJeÕeeme šekeâeJee
DeeefCe peieele Skeâe ßeæeJebleeÛÙee Yetefcekesâle Ùee efveOee&jeves Deeheues keâle&JÙe heej hee[le jeneJes keâer
keâesCelÙeener heefjefmLeleerle Yeues kesâJeU lÙeeÛe ceeiee&ves Deens pÙeekeâ[s Deuueenves ceeie&oMe&ve kesâues
Deens, Ùee ceeiee&efMeJeeÙe lÙeeÛÙeemee"er cegUeheemetve Flej keâesCeleeÛe ceeie& veener.
Deledle]ieeyegve 64 716 heeje 28
keâjCÙeeÛÙee JÙeJenejeves lÙeebvee ceeHeâ kesâues lej Deuueen #eceeMeerue Je hejceke=âheeUt Deens.8
legceÛeer ceeueceòee DeeefCe legceÛeer mebleleer lej Skeâ keâmeesšer Deens. DeeefCe DeuueenÛe lej
Deens pÙeeÛÙeepeJeU ceneve ceesyeouee Deens. cnCetve efpelekesâ legceÛÙee DeeJeekeäÙeele Deens
eflelekesâ DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiele jne DeeefCe Sskeâe Je Dee%ee heeUe, DeeefCe
Deeheueer ceeueceòee KeÛe& keâje, ns legceÛÙeemee"er Gòece Deens. pes DeeheuÙee ceveeleerue
mebkegâefÛeleheCeeheemetve megjef#ele jeefnues kesâJeU lesÛe meHeâuelee Øeehle keâjCeejs Deensle. pej
legcner Deuueenuee Gòece keâpe& efoues lej lees legcneuee efkeâlÙeskeâ hešerves Jee{Jetve osF&ue DeeefCe
legceÛÙee Ûegkeâebvee ceeHeâ keâjerue. Deuueen cees"e keâoj keâjCeeje Je menveMeerue Deens, npej
DeeefCe hejes#e ØelÙeskeâ iees° peeCelees, peyejomle DeeefCe yegefæceeve Deens. (14-18)
8) cnCepes meebmeeefjkeâ veelesieeslÙeebÛÙee °erves ns ueeskeâ Demes Deensle pes ceeCemeeuee meJee&le peemle
efØeÙe Demeleele. hejbleg Oecee&ÛÙee °erves ns ueeskeâ legceÛes Me$et Deensle. ns Me$eglJe ceie DeMee
mJe¤heele keâe Demesvee keâer les legcneuee veskeâerheemetve hejeJe=òe ke⤠heenele DemeeJesle Je yegjeF&keâ[s
JeUJeerle DemeeJesle efkebâJee DeMee mJe¤heele keâer les legcneuee ßeæsheemetve hejeJe=òe keâjerle DemeeJesle
õesnekeâ[s Dees{erle DemeeJesle. DeLeJee lÙeebÛÙee menevegYetleeR DeßeæeJebleebMeer DemeeJÙeele, keâmesner
Demees ner yeeyeÛe DeMeer Deens keâer lÙeeheemetve legcner meeJeOe Demeues heeefnpes. lÙeebÛÙee ØesceheeMeele
De[ketâve mJele:ÛÙee MesJešeÛeer JeeF&šiele neslee keâecee veÙes. leLeeefhe ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer
legcner lÙeevee Me$et ceevetve lÙeebÛÙeeMeer keâ"esj Jele&ve ke⤠ueeieeJes lej nslet kesâJeU FlekeâeÛe keâer
legcner pej lÙeebÛeer megOeejCee ke⤠Mekeâle vemeeue lej keâceerle keâceer efyeIe[CÙeeheemetve mJele:Ûes
lejer j#eCe keâje.
Deledleuee]keâ 65 717 heeje 28
65 metjn Deledleuee]keâ
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 12)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns veyeer (me.), pesJne legcner ueeskeâ efŒeÙeebvee ‘leueekeâ’ (Heâejkeâle) Åeeue lesJne lÙeebvee
lÙeebÛÙee ‘Föle’ (Øeefle#eekeâeUe) mee"er ‘leueekeâ’ osle pee.1 DeeefCe ‘Föle’ÛÙee keâeueeJeOeerÛeer
ÙeesiÙe Øekeâejs ieCevee keâje, DeeefCe DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee pees legceÛee heeuevekeâlee&
Deens,2 (‘Föle’ÛÙee keâeueeJeOeerle) ve legcner lÙeebvee lÙeebÛÙee Iejeletve keâe{e DeeefCe ve lÙeebveer
mJele: efveIeeJes.3 ÙeeJÙeefleefjòeâ keâer lÙeebÛÙeekeâ[tve SKeeoe GIe[ JÙeefYeÛeej Ie[uee Demesue.4 Ùee
Deuueenves Ieeuetve efouesuÙee ceÙee&oe Deensle. DeeefCe pees keâesCeer DeuueenÛÙee ceÙee&oebÛes GuuebIeve
keâjerue lees DeeheuÙeeJej mJele: DelÙeeÛeej keâjerue. legcner peeCele veener, keâoeefÛele Ùeeveblej
Deuueen (mecesšeÛeer) SKeeoer efmLeleer efvecee&Ce keâjerue. ceie pesJne lÙee DeeheuÙee (‘Föle’ÛÙee)
cegoleerÛÙee meceehleeruee heesnÛeleerue lesJne Skeâ lej lÙeebvee ÛeebieuÙee jerleerves (DeeheuÙee
efJeJeenyebOeveele) jesKetve "sJee DeLeJee ÛeebieuÙee jerleerves lÙeebÛÙeeheemetve efJeYeòeâ Jne DeeefCe oesve
1) ‘Föle’keâefjlee leueekeâ osCÙeeÛes oesve DeLe& Demetve les oesvner Ùee ef"keâeCeer DeefYeØesle Deensle. lÙeehewkeâer
Skeâ Demee keâer efJešeU DeeuesuÙee DeJemLesle Œeeruee leueekeâ osT vekeâe lej DeMee JesUer leueekeâ Åee
keâer pesLetve Föle DeejbYe nesT MekeâeJeer. ogmeje DeLe& Demee keâer Föle-keâeueeJeOeerÛÙee Deele ®pet
keâjCÙeeme JeeJe "sJetve leueekeâ Åee. DeMee Øekeâejs leueekeâ osT vekeâe pesCeskeâ¤ve ®pet nesCÙeeme JeeJeÛe
"¤ veÙes. meojnt DeeÙeleerÛes mhe°erkeâjCe noermeceOÙes Dee{Ules. lÙeevegmeej leueekeâÛeer heæle DeMeer
keâer efJešeU DeeuesuÙee DeJemLesle leueekeâ efoueer peeT veÙes lej Megæ PeeuesuÙee DeJemLesle DeMeeJesUer
leueekeâ efoueer peeJeer pesJne heleerves helveerMeer mebYeesie kesâuee vemeeJee efkebâJee DeMee efm Leleerle efoueer peeJeer
pesJne ŒeerÛes ieYe&Jeleer DemeCes ceenerle DemeeJes lemesÛe SkeâeÛe JesUer leerve leueekeâ efouÙee peeJet veÙesle.
2) DeLee&le leueekeâ cnCepes KesU mecepet vekeâe keâer leueekeâmeejKeer cenlJehetCe& Iešvee Ie[uÙeeveblej leer
kesâJne efoueer iesueer Deens. Föleuee kesâJne ØeejbYe Peeuee, Je leer mebheles kesâJne ÙeeÛeermegæe Dee"JeCe
"sJeueer peeT veÙes. pesJne leueekeâ efoueer peeF&ue lesJne leer osCÙeeÛeer JesU Je leejerKe OÙeeveele "sJeueer
heeefnpes. efMeJeeÙe Œeeruee keâesCelÙee DeJemLesle leueekeâ efoueer iesueer Deens lesner ue#eele "sJeues heeefnpes.
3) cnCepes vee heg®<eeves ›eâesOeele ÙesTve Œeeruee Iejeyeensj keâjeJes Je vee Œeerves mJele: nesTve jeieeÛÙee
Yejele Iej mees[eJes. FöleheÙeËle Iej efleÛesÛe Deens. GYeÙeleebveer lÙeeÛe Iejele jeefnues heeefnpes
pesCeskeâ¤ve hejmhejeMeer DevegketâuelesÛee keâener ceeie& efveIele Demesue lej lÙeeÛee ueeYe GÛeueuee peeJee.
oesvner SkeâeÛe Iejele JeeJejle Demeleerue lej leerve ceefnvÙeeheÙeËle efkebâJee leerve ceeefmekeâ heeàÙee
ueesšsheÙeËle efkebâJee ieYee&JemLesÛÙee efmLeleerle ieYe&cegòeâ nesF&heÙeËle DeMee ØekeâejÛÙee mebOeer JejÛesJej efveIet
Mekeâleele.
4) cnCepes ogjeÛeejeÛÙee Deenejer iesueer DemeeJeerle efkebâJee FöleÛÙee keâeueeJeOeerle Yeeb[Celebšs keâjerle
DemeeJeerle Je DeheMeyo GÛÛeejerle DemeeJeerle.
Deledleuee]keâ 65 718 heeje 28
DeMee Fmeceebvee mee#eeroej yeveJee pes legceÛÙeehewkeâer vÙeeÙeefve‰ Demeleerue.5 DeeefCe (ns mee#eeroej
yeveCeeNÙeebvees) mee#e "erkeâ"erkeâ Deuueenmee"er Åee. (1-2-)
Ùee iees°er Deensle pÙeebÛee legcne ueeskeâebvee GheosMe efouee peele Deens. lÙee ØelÙeskeâ
Fmeceeuee pees Deuueen DeeefCe cejCeesòej peerJeveeÛÙee efoJemeeJej ßeæe "sJeerle Demesue.6 pees
keâesCeer DeuueenÛÙee Øekeâesheeuee efYeTve keâece keâjerue, Deuueen lÙeeÛÙeemee"er De[ÛeCeerletve
efveIeCÙeeÛee SKeeoe ceeie& efvecee&Ce keâ¤ve osF&ue DeeefCe lÙeeuee DeMee ceeiee&ves GhepeerefJekeâe osF&ue
peer lÙeeÛÙee keâuhevesleosKeerue vemesue. pees DeuueenJej efYemle "sJeerue lÙeeÛÙeemee"er lees hegjsmee
Deens. Deuueen Deeheues keâeÙe& efmeæ keâ¤veÛe jenlees. Deuueenves ØelÙeskeâ Jemletmee"er Skeâ ØeceeCe
efveÙeesefpele keâ¤ve "sJeues Deens. (-2-3)
DeeefCe legceÛÙee efŒeÙeebhewkeâer pÙee efJešeUemebyebOeer efvejeMe PeeuesuÙee Demeleerue lÙeebÛÙee
yeeyeleerle pej legcne ueeskeâebvee keâener Mebkeâe Demesue lej (legcneuee ceenerle JneJes keâer) lÙeebÛeer
‘Föle’ leerve ceefnves Deens. DeeefCe nerÛe Dee%ee lÙeebÛÙeemebyebOeer Deens pÙeebvee DeÅeehe efJešeU
Deeuee vemesue.7 DeeefCe ieYe&Jeleer efŒeÙeebÛÙee ‘Föle’Ûeer meercee nerDeens keâer pesJne lÙee ieYe&cegòeâ
nesleerue.8 pees Fmece DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUieerue lÙeeÛÙeeyeeyeleerle lees meJeuele
5) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle leueekeâØemebieer lemesÛe ®pet keâjleeveener mee#eeroej keâjeJesle, Demes Deens.
6) ns Meyo mJele:Ûe Demes oMe&Jeerle Deensle keâer Jej pÙee metÛevee meebefieleuesuÙee Deensle, lÙee
keâeÙeÅeelcekeâ vemetve GheosMeelcekeâ Deensle. ceeCemeeves pej Jejerue meebefieleuesuÙee heæleerÛÙeeefJe¤æ
leueekeâ osTve šekeâueer, FöleÛeer keâeueieCevee megjef#ele "sJeueer veener, helveeruee ÙeesiÙe
keâejCeeefJeveeÛe Iejeyeensj kesâues, FölepÙee MesJešer ®pet kesâues lejer Œeeruee ÚUCÙeemee"er kesâues, Je
jpee efoueer lejer Yeeb[Celebšs keâ¤veÛe efoueer efMeJeeÙe leueekeâ, ®pet DeeefCe Heâejkeâle keâesCelÙeener JesUer
mee#eeroej "sJeues veener lej ÙeecegUs leueekeâ, ®pet DeeefCe HeâejkeâleÛÙee keâeÙeÅeelcekeâ nesCeeNÙee
heefjCeeceele keâenerner Heâjkeâ he[Ceej veener. leLeeefhe meJeexÛÛe DeuueenÛÙee GheosMeeefJe¤æ kesâuesueer
ke=âleer Ùee iees°erÛes ØeceeCe "jsue keâer lÙeeÛÙee ceveele Deuueen DeeefCe DeeefKejleÛÙee efoJemeeJejerue
KeNÙee ßeæsÛes DeefmlelJe veener Je cnCetveÛe lÙeeves SKeeÅee KeNÙee ßeæeJebleeves DebefiekeâejeÙeuee vekeâes
nesles Demes Jele&ve Debefiekeâejues Deens.
7) ceeefmekeâheeUer ceie leer DeuheJeÙeecegUs Deeueer vemees keâer keâener efŒeeÙeebvee Heâej GefMeje JeÙeele heeUer
ÙesCes meg¤ nesles, Ùee keâejCeeves Demees efkebâJee keâoeefÛele Øemebieer Demesner Ie[les keâer SKeeÅee Œeeruee
DeeÙeg<ÙeYej heeUer ÙesleÛe veener, cnCetve Demees, keâmesner Demees DeMee meJe& efmLeleerle, ceeefm ekeâ heeUer
ÙesCÙeeheemetve efvejeMe PeeuesuÙee Œeermee"er peer Föle Deens leerÛe ‘Föle’ DeMee efŒeÙeebmee"erner Deens,
DeLee&le leueekeâ efouÙeeJesUsheemetve leerve ceefnves.
8) cnCepes ŒeerÛeer ieYe&cegòeâer, ceie leer heleer efveOeveeveblej ueiesÛe JneJeer keâer Ûeej ceefnves Je one
efoJemeebhes#ee peemle keâeU Iesle DemeeJeer. keâmes keâe Demesvee, cetue pevceuÙeeyejesyej leer ‘Föle’ yee¢e
"jsue.
Deledleuee]keâ 65 719 heeje 28 Deledleuee]keâ 65 720 heeje 28

efvecee&Ce keâjlees. ner DeuueenÛeer Dee%ee Deens peer lÙeeves legceÛÙeekeâ[s DeJelejueer Deens. pees keâesCeer DeuueenJej ßeæe "sJeerue DeeefCe melkeâce& keâjerue, Deuueen lÙeeuee DeMee mJeiee&le
DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiesue, Deuueen lÙeeÛes oes<e otj keâjerue DeeefCe lÙeeuee cees"e oeKeue keâjerue pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue, ns ueeskeâ lÙeebÛÙeele meoemeJe&oe
ceesyeouee osF&ue. (4-5) jenleerue. Deuueenves DeMee Fmeceebmee"er Gòece GhepeerefJekeâe "sJeueer Deens. (8-11)
lÙeebvee (‘Föle’ÛÙee keâeUele) lÙeeÛe peeieer "sJee pesLes legcner jenlee, peMeer peeiee Deuueen lees Deens pÙeeves mehle DeekeâeMe yeveefJeues DeeefCe lÙeeÛe ØeceeCeele he=LJeer megæe
legcneuee GheueyOe Demesue. DeeefCe lÙeebvee De[ÛeCeerle DeeCeCÙeemee"er $eeme osT vekeâe. efvecee&Ce kesâueer.11 lÙeebÛÙee ojcÙeeve Dee%ee Glejle Demeles (ner iees° legcneuee DeMeemee"er
(6-) meebefieleueer peele Deens) pesCeskeâ¤ve legcner peeCetve IÙeeJes keâer Deuueen ØelÙeskeâ JemletJej ØeYeglJe
DeeefCe pej lÙee ieYe&Jeleer Demeleerue lej lÙeebÛÙeeJej lÙee JesUsheÙeËle KeÛe& keâjerle jne jeKelees, DeeefCe Demes keâer DeuueenÛes %eeve ØelÙeskeâ Jemleguee JÙeehetve Deens. (12)
peesheÙeËle lÙee ieYe&cegòeâ nesle veenerle. ceie pej lÙee legceÛÙeemee"er (yeeUeuee) otOe heepeleerue lej
lÙeeÛee ceesyeouee lÙeebvee Åee, DeeefCe YeuÙeeØekeâejs (ceesyeouÙeeÛee ceeceuee) hejmhej
meuueecemeueleerves "jJee. hejbleg pej legcner (ceesyeouee "jefJeCÙeele) Skeâceskeâeuee De[ÛeCeerle
DeeCeues lej yeeUeuee keâesCeer DevÙe Œeer otOe heepeerue. megKeJemlet ceeCemeeves DeeheuÙee megKeo
heefjefmLeleervegmeej ceesyeouee (ve]]Heâ]keâe) ÅeeJee DeeefCe pÙeeuee GhepeerefJekeâe keâceer efoueer iesueer
Demesue lÙeeves lÙeeÛe ceeueeletve KeÛe& keâjeJee pees Deuueenves lÙeeuee efouee Deens. Deuueenves
pÙeeuee efpelekesâ efouesues Deens lÙeehes#ee DeefOekeâ lÙeeuee lees peyeeyeoej Oejle veener. ns otj veJns
keâer Deuueen De[ÛeCeeRÛÙee efmLeleerveblej megyeòeeosKeerue Øeoeve keâjerue. (-6-7)
efkeâlÙeskeâ9 JemlÙee DeMee Deensle pÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlee& DeeefCe lÙeeÛÙee
Øesef<eleebÛÙee Dee%esefJe¤æ ogue&#e kesâues lej Deecner lÙeebÛee meòeâerves efnMesye Iesleuee DeeefCe lÙeebvee
JeeF&š Øekeâejs efMe#ee efoueer. lÙeebveer DeeheCe kesâuesuÙee keâceeËÛeer HeâUs ÛeeKeueer DeeefCe lÙeebÛeer
keâeÙe&heefjCeleer leesšeÛe leesše Deens, Deuueenves (hejueeskeâeble) lÙeebÛÙeemee"er leer›e Øekeâeshe
GheueyOe keâ¤ve "sJeuee Deens. cnCetve DeuueenÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUiee, ns yegefæceeve
ueeskeânes, pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, Deuueenves legceÛÙeekeâ[s Skeâ DeeosMe DeJelejuee Deens.
Skeâ Demee hewiebyej10 pees legcneuee DeuueenÛeer mhe°heCes ceeie&oMe&ve keâjCeejer JeÛeves SskeâefJelees
pesCeskeâ¤ve ßeæeJeble Je melke=âlÙes keâjCeeNÙeebvee DebOeejeletve keâe{tve ØekeâeMeele DeeCeeJes. pees

9) Deelee cegmeueceeveebvee yepeeJeues peele Deens keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) DeeefCe lÙeeÛÙee «ebLeeÉejs
pÙee Dee%ee lÙeebvee efouÙee iesuÙee Deensle lÙeeÛesefJe¤æ pej les keâjleerue lej Ùee peieele DeeefCe
hejueeskeâelener lÙeebvee keâesCelÙee heefjCeeceebvee leeW[ ÅeeJes ueeiesue Je pej Dee%eeheeueveeÛee ceeie&
DeJeuebyeleerue lej lÙeebvee keâesCelee ceesyeouee efceUsue.
10) Yee<Ùekeâejebhewkeâer keâeneRveer GheosMeeves DeefYeØesle kegâjDeeve DemeuÙeeÛes ceeveues Deens lej jmetueves
DeefYeØesle cegncceo (me.). keâener Yee<Ùekeâej cnCeleele keâer GheosMeeves DeefYeØesle Kegö npejle cegncceo
(me.) nsÛe Deensle. cnCepes hewiebyej (me.) ÙeebÛes DeefmlelJe meJe&mJeer GheosMe nesles. DeeceÛÙeepeJeU
nsÛe ogmejs Yee<Ùe DeefOekeâ ÙeesiÙe Deens.
11) ‘lÙeeÛeØeceeCes’Ûee DeLe& efpelekesâ DeekeâeMe yeveefJeues eflelekeäÙeeÛe he=LJeerner yeveefJeuÙee Demee veener, lej
DeLe& Demee keâer pÙeeØeceeCes lÙeeves Deveskeâ DeekeâeMe yeveefJeues Deensle lÙeeÛeØeceeCes Deveskeâ he=LJeerner
lÙeeves yeveefJeuÙee Deensle. lemesÛe ‘he=LJeermegæe’ ÙeeÛee DeLe& Demee keâer pÙeeØekeâejs ner he=LJeer pÙeeJej
ceeveJe jenleele, DeeheuÙeeJejerue DeefmlelJeebmee"er efyeÚeÙele DeeefCe heeUCes yeveuesueer Deens
lÙeeÛeØeceeCes meJeexÛÛe Deuueenves me=°erle DeeCeKeerve he=LJeeRner yeveJetveb "sJeuÙee Deensle. lÙee
DeeheeheuÙee Jemleermee"er efyeÚeÙele DeeefCe heeUCes Deensle. ogmeNÙee Meyoeble meebieeJeÙeeÛes lej Demes
keâer DeekeâeMeele ns pes DemebKÙe «en Je ve#e$es efomeleele ns meJe& megves, Yekeâeme he[ues Deensle Demes veener
lej he=LJeerØeceeCes lÙeebÛÙeehewkeâer yengleskeâ Demes Deensle pÙeebÛÙeele peie Jemeues Deens.
Deledlendjerce 66 721 heeje 28
66 metjn Deledlendjerce
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 12)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns veyeer (me.), legcner keâe lÙee Jemletuee efveef<eæ "jefJelee peer Deuueenves legceÛÙeemee"er
JewOe kesâueer Deens?1 (keâeÙe DeMeemee"er keâer) legcner DeeheuÙee helveerÛeer cepeea meebYeeUt FefÛÚlee?2
- Deuueen ceeHeâ keâjCeeje DeeefCe oÙee keâjCeeje Deens. Deuueenves legcne ueeskeâebmee"er DeeheuÙee
MeheLeebÛÙee yebOeveebletve cegòeâ nesCÙeeÛeer heæle "jJetve efoueer Deens.3 Deuueen legceÛee Jeeueer
Deens, DeeefCe lees meJe&%e Je yegefæceeve Deens. (1-2)
(DeeefCe ne ceeceueemegæe ue#e osCÙeepeesiee Deens) veyeer (me.) Ùeebveer Skeâ iees° DeeheuÙee
Skeâe helveerMeer ieghleheCes meebefieleueer nesleer. ceie pesJne lÙee helveerves (DevÙe kegâCeeJej) les iegefhele
1) JeemleefJekeâheCes ne efJeÛeejuesuee ØeMve veener lej veehemebleer JÙeòeâ kesâuesueer Deens. cnCepes nslet hewiebyej
npejle cegncceo (me.) Ùeebvee, legcner ns keâece keâe kesâues cnCetve efJeÛeejeJeÙeeÛee veener lej Deuueenves
JewOe "jefJeuesuÙee Jemlet mJele:mee"er JepÙe& ceeveCÙeeÛeer peer ke=âleer DeeheCeekeâ[tve Ie[ueer leer meJeexÛÛe
Deuueenuee ®Ûeueer veener Ùee iees°eryeöue lÙeebvee yepeeJeCes Demee nslet Deens. hewiebyej (me.) ÙeebÛes
mLeeve kegâCee meeceevÙe ceeCemeemeceeve veener lej DeuueenÛes Øesef<ele cnCetve les nesles. efMeJeeÙe lÙeebÛes
SKeeÅee Jemletuee mJele:mee"er efveef<eæ "jefJeuÙeeves Ùee iees°erÛeer DeeMebkeâe nesleer keâer cege fmuece
meceepeosKeerue lÙee Jemletuee efveef<eæ DeLeJee keâceerle keâceer DeefØeÙe mecepet ueeiesue, cnCetve meJeexÛÛe
Deuueenves hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Ùee ke=âleerJej hekeâ[ kesâueer Je lÙeebvee Ùee JepÙe& keâjCÙeeheemetve hejeJe=òe
nesCÙeeÛeer Dee%ee efoueer. ÙeeJe¤ve ner iees°ner mhe° nesles keâer hewiebyej (me.) ÙeebveeosKeerue mJele:
nesTve keâesCelÙeener iees°eruee JewOe DeLeJee efveef<eæ "jefJeCÙeeÛee DeefOekeâej Øeehle veJnlee.
2) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer hewiebyej (me.) Ùeebveer JepÙe& keâjCÙeeÛeer ner ke=âleer DeeheuÙee mJele:ÛÙee
SKeeÅee FÛÚscegUs kesâueer nesleer Demes veener lej lÙeebÛÙee helveeRveer Demes FefÛÚues nesles keâer hewiebyej (me.)
Ùeebveer Demes keâjeJes. hewiebyej (me.) Ùeebveer kesâJeU lÙeebvee KegMe keâjCÙeemee"er Skeâe JewOe Jemletuee
DeeheuÙeemee"er efveef<eæ keâ¤ve Iesleueer nesleer. noermeÛÙee efJeÕemeveerÙe efveJesoveeJe¤ve Demes keâUles
keâer DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee Skeâ helveer (npejle pewveye-jefpe.) ÙeebÛÙee ÙesLes
kegâ"tve lejer ceOe Deeuee neslee. ceOe, hewiebyej (me.) Ùeebvee DelÙeble DeeJe[le Demes, cnCetve les lesLes
vesnceerhes#ee peemle JesU Leebyet ueeieues nesles. cnCetve lÙeebÛÙee Flej keâener helveeRvee celmej Jeešuee Je
lÙeebveer mebievecele keâ¤ve hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee ceveele lÙee ceOeemebyebOeer DeMeer Ie=Cee GlheVe kesâueer keâer
lÙeebveer lees GheÙeesieele ve DeeCeCÙeeÛee efve§eÙe keâ¤ve Iesleuee.
3) DeLe& Demee keâer keâHeäHeâeje-ØeeÙeef§ele Deoe keâ¤ve MeheLesÛÙee yebOeveeletve cegòeâ nesCÙeeÛeer peer heæle
meJeexÛÛe Deuueenves metjn ceeF&oe DeeÙele ›eâ. 89 ceOÙes "jJetve efouesueer Deens lÙeevegmeej ke=âleer
keâ¤ve, DeeheCe Skeâe JewOe Jemletuee mJele:mee"er efveef<eæ "jefJeCÙee33ee pees mebke342uhe kesâuee Deens: lees
mebkeâuhe cees[tve šekeâe.
Deledlendjerce 66 722 heeje 28
GIe[ kesâues, DeeefCe Deuueenves veyeer (me.) Ùeebvee Ùee (ieewhÙemHeâesše) Ûeer yeeleceer efoueer lesJne
veyeer (me.) Ùeebveer lÙeeJej keâener DebMeer (lÙee helveeruee) Keyejoej kesâues DeeefCe keâener DebMeer
lÙeeyeeyeleerle ogue&#e kesâues. ceie pesJne veyeer (me.) veer efleuee (ieewhÙemHeâesšeÛeer) ner iees°
meebefieleueer lesJne efleves efJeÛeejues, DeeheCeeme ÙeeÛeer yeeleceer kegâCeer efoueer? veyeer (me.) veer
meebefieleues, ‘‘ceuee lÙeeves yeeleceer efoueer pees meJe&keâener peeCelees - DeeefCe Kethe Keyej jeKeCeeje
Deens.’’4 (3)
pej legcner oesIeer Deuueenkeâ[s leewyee-he§eeòeehe keâjCeej Demeeue (lej ns legceÛÙeemee"er
Gòece Deens) keâejCe legceÛeer ceves mejU ceeiee&Je¤ve nšueer Deensle.5 DeeefCe pej veyeer (me.) ÛÙee
efJejesOeele legcner iešyeepeer kesâueer lej peeCetve Demee keâer Deuueen lÙeeÛee Jeeueer Deens DeeefCe
lÙeeveblej efpeyeÇerue DeeefCe leceece meoeÛeejer ßeæeJeble Je meJe& otle lÙeeÛes meesyeleer DeeefCe meneÙekeâ
Deensle.6 otj veJns keâer veyeer (me.) ves legcne meJe& helveeRvee leueekeâ efouee lej Deuueen lÙeeuee
4) keâesCelÙeener noermeÛÙee efveJesoveeÉejs efveef§eleheCes ns keâUle veener keâer leer ieesheveerÙe iees° keâesCeleer
nesleer. efMeJeeÙe pÙee GösMeeves meojnt DeeÙele Glejueer Deens lÙeevegmeej, leer ieesheveerÙe iees° keâesCeleer
nesleer, cegUele Ùee ØeMveeuee keâenerÛe cenlJe veener. efoJÙe kegâjDeeveele Ùee ceeceuÙeeÛee GuuesKe pÙee
keâejCeeves kesâuee iesuee Deens lÙeeleerue cetU GösMe hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee heefJe$e helveer Je
lÙeebÛÙeeceeHe&âle cegmeueceeveebÛÙee meJe& peyeeyeoej ceeCemeebÛÙee helveeRvee ner iees° yepeeJetve meebieCÙeeÛee
Deens keâer lÙeebveer iegefheleebÛÙee j#eCeemebyebOeer efve<keâeUpeerheCee oeKeJet veÙes. pees ceeCetme efpelekeäÙee
cees"Ÿee peyeeyeoejerÛÙee mLeeveer Demesue lÙeeÛÙee Iejeletve iegefheleebÛes mHeâesš nesCes eflelekesâÛe peemle
OeeskeâeoeÙeer Demeles, iees° ceie cenlJeeÛeer Demees Jee vemees. jnmÙeebÛÙee j#eCeele pej
efve<keâeUpeerheCeeÛeer meJeÙe pe[ueer lej cenlJe vemeuesuÙee iees°erØeceeCes SKeeÅee JesUsme cenlJeeÛeer
iees°ner GIe[ nesT Mekeâles.
5) Ùee oesIeeRveer DeefYeØesle, npejle Gcej (jefpe.) ÙeebÛÙee efveJesoveevegmeej, npejle DeeÙeMee (jefpe.)
DeeefCe npejle nHeâmee (jefpe.) Ùee Deensle. mejU ceeiee&heemetve otj nesCÙeeÛee, npejle Gcej (jefpe.)
Ùeebveer, pees DeLe& meebefieleuee Deens lees cnCepes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Ùee oesIeer helveeR hewiebyej (me.)
ÙeebÛÙeeMeer keâener peemle OeeršheCes Jeeiet ueeieuÙee neslÙee, meJeexÛÛe Deuueenuee les DeeJe[ues veener
cnCetve lÙeebvee lebyeer efoueer iesueer.
6) DeLe& Demee keâer DeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeefJe¤æ iešyeepeer keâ¤ve legcner mJele:ÛesÛe vegkeâmeeve
keâ¤ve IÙeeue, keâejCe pÙeeÛee Jeeueer Deuueen Deens DeeefCe efpeyeÇF&ue (De.) Je HeâefjMles DeeefCe meJe&
meoeÛeejer ßeæeJeble pÙeeÛÙeemeceJesle Deensle, lÙeeÛÙeeefJe¤æ iešyeepeer keâ¤ve keâesCeerner efpebketâ
Mekeâle veener.
Deledlendjerce 66 723 heeje 28
DeMee helveeR legceÛÙeeSsJepeer Øeoeve keâjerue pÙee legceÛÙeehes#ee Gòece Demeleerue.7 KeNÙee
cegmeueceeve, ßeæeJeble, Dee%eeOeejkeâ, he§eeòeehe JÙeòeâ keâjCeeNÙee, Gheemevee keâjCeeNÙee DeeefCe
GheJeeme keâjCeeNÙee, ceie heleerÛee mheMe& PeeuesuÙee Demeesle keâer kegâceeefjkeâe. (4-5)
ns ueeskeânes! pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, JeeÛeJee mJele:uee DeeefCe DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeebve
lÙee Deie>erheemetve efpeÛes FbOeve ceveg<Ùe DeeefCe oie[ Demeleerue,8 lÙeeJej DelÙeble leeheš Je keâ"esj
mJeYeeJeer otle vesceuesues Demeleerue pes keâOeerner DeuueenÛÙee Dee%esÛee Yebie keâjerle veenerle DeeefCe
peer keâener Dee%ee lÙeebvee efoueer peeles efleÛeer les DebceueyepeeJeCeer keâjleele. (lÙeeJesUer meebefieleues
peeF&ue keâer) ns DeßeæeJebleebvees, Deepe efveefceòes heg{s ke⤠vekeâe. legcneuee lej lemeeÛe yeouee
efouee peele Deens pemes legcner DeeÛejCe keâjerle neslee. (6-7)
ns ueeskeânes pÙeebveer ßeæe "sJeueer Deens, Deuueenheg{s he§eeòeehe keâje. efJeMegæ he§eeòeehe.
otj veJns keâer Deuueenves legceÛes oes<e otj keâjeJesle DeeefCe legcneuee DeMee mJeiee&ceOÙes oeKeue
keâjeJes pÙeebÛÙee Keeuetve keâeueJes Jeenle Demeleerue. ne lees efoJeme Demesue pesJne Deuueen
DeeheuÙee veyeer (me.) uee DeeefCe lÙee ueeskeâebvee pÙeebveer lÙeebÛÙeemeceJesle ßeæe "sJeueer Deens.
Kepeerue nesCeej veener.9 DeeefCe lÙeebÛes lespe lÙeebÛÙee heg{s heg{s lÙeebÛÙee GpeJÙee yeepetves heUle
7) ÙeeJe¤ve keâUues keâer Ûetkeâ kesâJeU npejle DeeÙeMee (jefpe.) Je npejle nHeâmee (jefpe.) ÙeebÛeerÛe nesleer
Demes veener lej hewiebyej (me.) ÙeebÛÙee Flej heefJe$e helveeRÛeeosKeerue keâenervee keâener DebMeer Ûetkeâ nesleer.
cnCetveÛe lÙee oesIeeRveblej Ùee DeeÙeleerle Flej meJe& helveeRveener lebyeer efouesueer Deens. noermeÉejs keâUles
keâer lÙee keâeUele hewiebyej (me.) DeeheuÙee helveeRMeer Flekesâ veejepe Peeues nesles keâer Skeâ ceefnvÙeebheÙeËle
les lÙeebÛÙeeMeer mebheke&â lees[tve nesles Je meneyee (jefpe.) ÙeebÛÙeele Demes Øeefmeæ Peeues nesles keâer hewiebyej
(me.) Ùeebveer lÙeebvee leueekeâ osTve šekeâuee Deens.
8) meojnt DeeÙele oMe&efJeles keâer SKeeÅee FmeceeÛeer peyeeyeoejer kesâJeU DeeheuÙee mJele:ueeÛe F&ÕejeÛÙee
Øekeâesheeheemetve JeeÛeefJeCÙeeÛÙee ØeÙelveebhegjleerÛe ceÙee&efole Deens Demes veener lej efvemeie& JÙeJemLesves pÙee
kegâšgbyeeÛÙee JÙeJemLesÛee Yeej lÙeeJej šekeâuee Deens MekeäÙe eflelekesâ lÙeebveener Demes efMe#eCe ÅeeJes Je
Demes mebmkeâej lÙeebÛÙeeJej Ie[efJeCÙeeÛee lÙeeves ØeÙelve keâjeJee, pesCeskeâ¤ve les F&ÕejeÛes DeeJe[les
oeme yeveeJesle, nsner lÙeeÛes keâle&JÙe Deens, pej les vejkeâeÛÙee ceeiee&Jej peele Demeleerue lej efpelekesâ
lÙeeuee MekeäÙe Demesue eflelekesâ lÙee ceeiee&heemetve lÙeebvee hejeJe=òe keâjCÙeeÛee ØeÙelve lÙeeves keâjeJee.
vejkeâeÛes FbOeve oie[ Demeleerue ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle yengOee oie[er keâesUmee DemeeJee. Fye>s cemeTo
(jefpe.), Fye>s Deyyeeme (jefpe.), cegpeeefno (jn), Fceece cegncceo yeekeâj (jn.) DeeefCe megöer (jn.)
cnCeleele keâer ns iebOekeâeÛes oie[ Demeleerue.
9) cnCepes lÙeebÛÙee melkeâceeËÛee ceesyeouee JeeÙee IeeueefJeCeej veener. DeßeæeJeble Je oebefYekeâebvee Demes
yeesueCÙeeÛeer mebOeer cegUerÛe osCeej veener keâer Ùee ueeskeâebveer F&MeYeòeâer kesâueer lejer lÙeeÛee ceesyeouee keâeÙe
efceUefJeuee. veecegMkeâer, yeb[Keesj DeeefCe DeJe%eekeâejeRÛÙee JeešŸeeuee ÙesF&ue, efve‰eJeeve DeeefCe
Dee%eeOeejkeâebÛÙee JeešŸeeme veener.
Deledlendjerce 66 724 heeje 28
Demesue DeeefCe les cnCele Demeleerue keâer ns DeeceÛÙee heeuevekeâlee&, DeeceÛes lespe DeeceÛÙeemee"er
hetCe& keâj DeeefCe Deecneuee #ecee keâj, let ØelÙeskeâ iees°eruee meceLe& Deensme. (8)
ns veyeer (me.), DeßeæeJebleebMeer Je oebefYekeâebMeer mebIe<e& (efpeneo) keâje DeeefCe lÙeebÛÙeeMeer
keâ"esj JÙeJenej keâje. lÙeebÛes ef"keâeCe vejkeâ Deens DeeefCe les Heâej JeeF&š ef"keâeCe Deens. (9)
Deuueen DeßeæeJebleebÛÙee mebyebOeele vetn (De.) DeeefCe uetle (De.) ÛÙee helveeRvee
GoenjCe cnCetve Øemlegle keâjlees. lÙee DeeceÛÙee oesve meoeÛeejer oemeebÛÙee oebhelÙeele neslÙee.
hejbleg lÙeebveer DeeheuÙee heleeRMeer ØeleejCee10 kesâueer, DeeefCe les DeuueenÛÙeeefJe¤æ lÙeebÛÙee
keâenerner GheÙeesieer he[t Mekeâues veener. oesIeeRvee meebefieleues iesues keâer, pee vejkeâeie>elr e
peeCeeNÙeebmeceJesle, legcnerosKeerue ÛeeuelÙee Jne. DeeefCe ßeæeJebleebÛÙee yeeyeleerle Deuueen
efHeâjDeewveÛÙee helveerÛes GoenjCe Øemlegle keâjlees pesJne keâer efleves ØeeLe&vee kesâueer, ‘‘ns ceePÙee
heeuevekeâlÙee&, ceePÙeemee"er DeeheuÙee ÙesLes mJeiee&ceOÙes Skeâ Iej yeveJe DeeefCe ceuee efHeâjDeewve Je
lÙeeÛÙee ke=âlÙeeheemetve JeeÛeJe, DeeefCe DelÙeeÛeejer meceepeeheemetve ceuee cegòeâer os.’’ DeeefCe
FcejeveÛeer cegueieer cejÙece11 Ûes GoenjCe oslees efpeves DeeheuÙee MeerueeÛes j#eCe kesâues nesles12 ceie
Deecner efleÛÙeele DeeheuÙeekeâ[tve Deelcee Hegbâkeâuee13 DeeefCe efleves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
JeÛeveebÛeer Je lÙeeÛÙee «ebLeebÛeer melÙelee ØeceeefCele kesâueer DeeefCe leer Dee%eeOeejkeâ ueeskeâebhewkeâer
nesleer.14 (10-12)
10) ner ØeleejCee, Ùee DeLee&ves veener keâer lÙeebveer yeokeâce& kesâues nesles, lej Ùee DeLee&ves Deens keâer lÙeebveer
F&ceeve-ßeæsÛÙee ceeiee&le npejle vetn (De.) Je npejle uetle (De.) Ùeebvee meeLe efoueer veJnleer
efkebâyengvee lÙeebÛÙeeefJe¤æ Oece&Me$etbvee meeLe osle neslÙee.
11) Demesner MekeäÙe Deens keâer npejle cejÙece (De.) ÙeebÛÙee Jeef[ueebÛes veeJe Fceüeve DemeeJes efkebâJee lÙee
Fceüeve JebMeerÙe neslÙee, cnCetve lÙeebvee FceüeveÛeer ueskeâ cnšues iesues DemeeJes ÙeeÛeerner MekeäÙelee Deens.
12) ns Ùentoer ueeskeâebveer ueeJeuesuÙee Ùee DeeUeÛes Keb[ve Deens keâer lÙeebÛÙee heesšer npejle F&mee-ÙesMet (De.)
ÙeebÛee pevce SKeeÅee heeheeÛeer heefjCeleer nesleer (Deuueen lÙeeheemetve JeeÛeJees). metjn efvemee DeeÙele
›eâ. 156 ceOÙes Ùee pegueceeRÛÙee ÙeeÛe ‘DeeUe’uee cenekegâYeeb[ "jefJeues iesues Deens.
13) cnCepes ÙeeefJeveeÛe keâer lÙeebÛee SKeeÅee heg®<eeMeer mebyebOe Ùeslee, lÙeebÛÙee ieYee&le mJele:keâ[tve Skeâ
ØeeCe šekeâuee.
14) npejle cejÙece Ùeebvee GoenjCe cnCetve pÙee nsletves Ùee ef"keâeCeer Øemlegle kesâues iesues Deens, les cnCepes
kegâceejer DeJemLesleÛe Ûecelkeâejeves lÙeebvee ieYe&Jeleer yeveJetve meJeexÛÛe Deuueenves lÙeebvee Skeâe keâ"esj
hejer#esle šekeâues nesles hejbleg lÙeebveer menveMeeruelesves DeuueenÛÙee FÛÚsheg{s Deeheueer ceeve legkeâefJeueer.
Deuedcegukeâ 67 725 heeje 29
67 metjn Deuedcegukeâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 3)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
hejce Øeefleef‰le Je GÛÛe Deens lees pÙeeÛÙee neleele (me=°erÛeer) meòee Deens DeeefCe
lees ØelÙeskeâ JemletJej ØeYeglJe jeKelees.1 pÙeeves ce=lÙet DeeefCe peerJeve efvecee&Ce kesâues pesCeskeâ¤ve
legcne ueeskeâebvee DepeceeJetve heneJes keâer legceÛÙeehewkeâer keâesCe DeefOekeâ Ûeebieues ke=âlÙe keâjCeeje
Deens.2 DeeefCe lees peyejomlener Deens DeeefCe #eceeMeerueosKeerue, pÙeeves LejeJej Lej Demes
meele DeekeâeMe yeveefJeues. legcneuee ke=âheeJebleeÛÙee efveefce&leerle keâesCelÙeener ØekeâejÛeer efJemebieleer
Dee{UCeej veener.3 hegvne JeUtve hene, keâes"s legcneuee keâener GCeerJe efometve Ùesles keâe?4
hegvne hegvne Âef°#eshe keâje, legceÛeer °er Leketâve efvejeMe hejle ÙesF&ue. (1-4)
Deecner legcneme peJeU DemeuesuÙee DeekeâeMeeuee5 JewYeJeMeeueer efoJÙeebveer megMeesefYele
kesâues, DeeefCe lÙeebvee Mewleeveebvee efhešeUtve ueeJeCÙeeÛeer meeOeves yeveefJeueer Deensle. Ùee
Mewleeveebmee"er Deecner Ye[keâle Demeuesuee Deie>er GheueyOe keâ¤ve "sJeuee Deens. (5)
pÙee ueeskeâebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer õesn kesâuee Deens lÙeebÛÙeemee"er vejkeâeÛee
Øekeâeshe Deens DeeefCe les HeâejÛe JeeF&š ef"keâeCe Deens. pesJne les lÙeele Hesâkeâues peeleerue
1) cnCepes nJes les ke⤠Mekeâlees, keâesCeleerner iees° lÙeeuee efve®heeÙeer ke⤠MekeâCeejer veener keâer
SKeeos keâece keâjCÙeeÛeer lÙeeÛeer FÛÚe DemeeJeer Je les lees ke⤠Mekeâle vemeeJee.
2) cnCepes peieele ceeCemeebÛÙee peerJeve Je cejCeeÛee ne ›eâce lÙeeves Ùeemee"er meg¤ kesâuee Deens keâer
lÙeebÛeer hejer#ee IÙeeJeer Je keâesCelÙee ceeCemeeÛes keâeÙe& DeefOekeâ Ûeebieues Deens ns heneJes.
3) cetU Dejyeer Yee<esle ‘leHeâeJegle’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& efJemebieleer, Skeâe
JemletÛeer ogmeNÙee JemletMeer Devegketâuelee vemeCes, yespees[ DeeefCe cesU ve nesT MekeâCes Demee neslees.
4) cetU Dejyeer Yee<esle ‘Hegâletj’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& efKeb[ej, Yeeskeâ, Heâš,
Heâešuesues DemeCes, cees[kesâ lees[kesâ DemeCes Demee neslees. DeLe& Demee keâer mebhetCe& me=°erÛeer yeebOeCeer
Flekeâer ÛeesKe Deens, lemesÛe peefceveerleerue Skeâe keâCeeheemetve les YeJÙe DeMee DeekeâeMeiebiesheÙeËle
ØelÙeskeâ Jemlet DeMee Øekeâejs yebefomle Deens keâer keâes"sner me=°erJÙeJemLesÛee ›eâce Kebef[le nesle veener.
legcner ceie efkeâleer keâe MeesOe IesT veÙes lesLes keâesCelÙeener peeieer legcneuee keâesCeleerner Heâš meehe[t
Mekeâle veener.
5) peJeUÛÙee DeekeâeMeeves DeefYeØesle les DeekeâeMe Deens pÙeeleerue ve#e$es, «en Deecner ogefye&Ceere fJeveeÛe
GIe[Ÿee [esàÙeebveer heenlees.
Deuedcegukeâ 67 726 heeje 29
lesJne les lÙeeÛÙee iepe&vesÛee YeÙebkeâj DeeJeepe Sskeâleerue,6 DeeefCe lees GmeUer Iesle Demesue,
›eâesOeeÛÙee leer›elesves lees yesYeeve nesle Demesue. ØelÙeskeâ JesUer pesJne lÙeeÛÙeele SKeeoer Pegb[
Hesâkeâueer peeF&ue, lÙeeÛes keâce&Ûeejer lÙee ueeskeâebvee efJeÛeejleerue, ‘‘legceÛÙeepeJeU keâesCeer meeJeOe
keâjCeeje Deeuesuee veJnlee keâeÙe?’’ les Gòej osleerue, ‘‘nesÙe, meeJeOe keâjCeeje
DeeceÛÙeepeJeU Deeuesuee neslee, hejbleg Deecner lÙeeuee Keesšs "jefJeues DeeefCe meebefieleues keâer
Deuueenves keâenerner DeJelejuesues veener, let cees"Ÿee heLeYeü°lesle he[uee Deensme.’’ DeeefCe
les cnCeleerue, ‘‘Dejsjs! pej Deecner Sskeâues Demeles DeLeJee mecepetve Iesleues Demeles lej Deepe
Ùee Ye[keâlÙee Deie>eruee hee$e DemeuesuÙeele meceeefJe° vemelees.’’ DeMeeØekeâejs les DeeheuÙee
DehejeOeeÛeer mJele: keâyegueer osleerue. efOekeäkeâej Deens Ùee vejkeâJeeefmeÙeebJej. (6-11)
pes ueeskeâ ve heenlee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee efYeleele, KeefÛeleÛe lÙeebÛÙeemee"er #ecee
Deens DeeefCe cees"e ceesyeouee. legcner ceie nUtÛe yeesuee DeLeJee cees"Ÿee DeeJeepeeble
(Deuueenmee"er SkeâmeejKes Deens) lees lej ceveeÛÙee efmLeleerueeosKeerue peeCelees. keâeÙe lees
peeCeCeej veener pÙeeves efvecee&Ce kesâues Deens7 Jemlegle: lees met#ceoMeea DeeefCe Keyej "sJeCeeje
Deens. (12-14)
leesÛelej Deens pÙeeves legceÛÙeemee"er he=LJeeruee DeOeervemLe keâ¤ve "sJeues Deens,
efleÛÙeeJej mebÛeej keâje DeeefCe Kee DeuueenÛeer GhepeerefJekeâe, lÙeeÛÙeeÛe heg{s legcneuee hegvne
efpeJeble nesTve peeJeÙeeÛes Deens. keâeÙe legcner Ùeeheemetve efveYe&Ùe Deenele keâer lees pees
DeekeâeMeele Deens,8 lÙeeves legcneuee peefceveerle KeÛeJeeJes DeeefCe Dekeâmceele ner he=LJeer kebâhe
6) ÙeeÛee DeLe& Demeener Demet Mekeâlees keâer ne Kegö vejkeâeÛee DeeJeepe Demesue Jee ne DeeJeepe
vejkeâeceOetve Ùesle Demesue pesLes lÙee ueeskeâebÛÙee Deieesoj šekeâuesues ueeskeâ Deesj[le Demeleerue,
Demee DeLe&ner nesT Mekeâlees.
7) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees keâer ‘keâeÙe lees DeeheuÙee efveefce&leerueeÛe peeCeCeej veener?’
8) meJeexÛÛe Deuueen DeekeâeMeele jenlees Demee ÙeeÛee DeLe& veener lej ner iees° Ùee °erves
meebefieleuesueer Deens keâer ceveg<Ùe mJeeYeeefJekeâheCes pesJne F&Õejekeâ[s JeUt FefÛÚlees lesJne
DeekeâeMeekeâ[s heenlees. ØeeLe&vee keâjlees lesJne DeekeâeMeekeâ[s nele hemejefJelees. SKeeÅee efJeheòeerÛÙee
Øemebieer pesJne lees Flej meJe& DeeOeejebkeâ[tve efvejeMe neslees lesJne DeekeâeMeekeâ[s jesKe keâ¤ve
F&ÕejeÛeer keâ®Cee Yeekeâlees. SKeeos Deekeâefmcekeâ Deefj° keâesmeUuÙeeJej les Je¤ve keâesmeUues Deens
Demes lees meebielees. DemeeceevÙeheCes Øeehle nesCeeNÙee JemlegmebyebOeer cnCelees keâer leer Jejerue peieleeletve
Deeuesueer Deens. meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve hee"efJeuesuÙee «ebLeebvee Demceeveer «ebLe cnCetve meebe fieleues
peeles. Ùee meJe& iees°erJe¤ve, ceeveJeer mJeYeeJeeleÛe ner iees° Deens keâer lees pesJne F&ÕejeÛes OÙeeve
keâjlees lesJne lÙeeÛes ue#e Keeueer peefceveerkeâ[s ve peelee Jej DeekeâeMeekeâ[s peeles, Demes mhe° nesles.
Deuedcegukeâ 67 727 heeje 29 Deuedcegukeâ 67 728 heeje 29

heeJet ueeieeJeer? keâeÙe legcner Ùeeheemetve efveYe&Ùe Deenele keâer lees pees DeekeâeMeeble Deens lees Ùeebvee meebiee, keâOeer legcner Demeener efJeÛeej kesâuee keâer Deuueen nJes lej ceuee Je
legcneJej oie[ebÛee ceeje keâjCeejs Jeejs hee"Jeerue? ceie legcneuee keâUsue keâer ceePeer Oecekeâer ceePÙee meeLeeroejebvee ve° keâjes DeLeJee DeeceÛÙeeJej oÙee keâjes, DeßeæeJebleebvee ÙeeleveeoeÙekeâ
keâMeer Demeles. ÙeebÛÙeehetJeea nesTve iesuesues ueeskeâ Keesšs "jJetve Ûegkeâues Deensle, ceie heentve Øekeâesheeheemetve keâesCe JeeÛeJeerue?12 Ùeebvee meebiee, lees cees"e oÙeeUt Deens, lÙeeÛÙeeJejÛe
IÙee keâer ceePeer hekeâ[ keâMeer keâ"esj nesleer. keâeÙe ns ueeskeâ DeeheuÙeeJe¤ve G[CeeNÙee he#eebvee Deecner ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe lÙeeÛÙeeJejÛe DeeceÛee efJeÕeeme Deens, ueJekeâjÛe legcneuee
hebKe hemejleevee Je DeeKe[leevee heenle veenerle? ke=âheeJebleeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeer veener keâer keâUsue keâer mhe<š heLeYeü°lesle keâesCe he[uesuee Deens. Ùeebvee meebiee, keâOeer legcner Demeener
pÙeeves lÙeebvee leesuetve Oejues Demesue, leesÛe ØelÙeskeâ JemletÛeer keâeUpeer IesCeeje Deens. oeKeJee, efJeÛeej kesâuee keâer pej legceÛÙee efJeefnjerÛes heeCeer peefceveerle Glejues lej keâesCe Deens pees
yejs les keâesCeles mewvÙe Deens legceÛÙeepeJeU pes ke=âheeJebleeÛÙee cegkeâeyeuÙeele legcneuee meneÙÙe Ùee JeenCeeNÙee heeCÙeeÛes œeesle legcneuee keâe{tve osF&ue? (28-30)
ke⤠Mekesâue?9 JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer ns Fvkeâej keâjCeejs HeâmeJeCegkeâerle meehe[ues
Deensle. DeLeJee meebiee keâesCe Deens pees legcneuee GhepeerefJekeâe osT Mekeâlees pej ke=âheeJebleeves
Deeheueer GhepeerefJekeâe jesKetve Oejueer? Jemlegle: ns ueeskeâ efMejpeesjer DeeefCe melÙeeheemetve
efJecegKe jenCÙeeJej De[tve yemeues Deensle. yejs efJeÛeej keâje pees Fmece leeW[ Keeueer Ieeuetve
Ûeeuele Demesue10 lees DeefOekeâ mejUceeie& Øeehle keâjCeeje Deens DeLeJee lees pees [eskesâ Jej
keâ¤ve mejU Skeâe meceleue ceeiee&Jej Ûeeuele Demesue? Ùeebvee meebiee, DeuueenÛe Deens
pÙeeves legcneuee efvecee&Ce kesâues. legcneuee SskeâCÙee Je heenCÙeeÛÙee Meòeâer efouÙee DeeefCe
mecepeGcepe yeeUieCeejer ceves efoueer, hejbleg legcner keâceerÛe ke=âle%elee oeKeefJelee.11
(15-23)
Ùeebvee meebiee, DeuueenÛe Deens pÙeeves legcneuee he=LJeerJej HewâueeJeues Deens DeeefCe
lÙeeÛÙeekeâ[sÛe legcner Skeâef$ele kesâues peeue. ns cnCeleele, ‘‘pej legcner Kejs Demeeue lej
meebiee ns JeÛeve kesâJne hetCe& nesF&ue?’’ meebiee, ‘‘ÙeeÛes %eeve lej DeuueenheeMeer Deens, ceer
lej kesâJeU mhe°heCes meeJeOe keâjCeeje Deens.’’ ceie pesJne ns lÙee iees°eruee peJeU heenleerue
lesJne lÙee meJe& ueeskeâebÛes Ûesnjs efyeIe[leerue pÙeebveer Fvkeâej kesâuee Deens DeeefCe lÙeeJesUer
lÙeebvee meebieCÙeele ÙesF&ue keâer nerÛe Deens leer iees° efpeÛee leieeoe legcner keâjerle neslee.
(24-27)
9) ogmeje DevegJeeo Demeener nesT Mekeâlees ‘ke=âheeJebleeefMeJeeÙe Demee keâesCe Deens pees legceÛes mewvÙe 12) cekeäkeâe Menjele pesJne DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee DeeJeenveeme ØeejbYe
yevetve legceÛes meceLe&ve keâjerle DemeeJee.’ Peeuee Je kegâjwMeebÛÙee efJeefJeOe kegâUebMeer mebyebefOele DemeuesuÙee JÙeòeâeRveer Fmueece mJeerkeâejCes meg¤
10) cnCepes heMegØeceeCes leeW[ Keeueer šeketâve lÙeeÛe Jeešsves Ûeeuele DemeeJee pÙeeJej kegâCeer SKeeÅeeves kesâues lesJne IejeIejeletve hewiebyej (me.) Je lÙeebÛÙee meeLeeroejebvee MeeheebÛÙee ueeKeesuÙee JeeefnuÙee
lÙeeuee nekeâuesues DemeeJes. peeT ueeieuÙee. peeot Je keâjCeer kesâuÙee peeT ueeieuÙee pesCeskeâ¤ve hewiebyej (me.) ÙeebÛee veeMe
11) cnCepes meJeexÛÛe Deuueenves %eeve, yegæer DeeefCe ßeJeCe Je °erÛÙee Ùee osCeiÙee legcneuee melÙe JneJee. FLeheeJeslees keâer "ej keâjCÙeeÛeer keâejmLeevesner efMepet ueeieueer. ÙeeJej Demes Heâcee&efJeues iesues
DeesUKeCÙeemee"er efouesuÙee neslÙee. legcner cee$e ke=âleIvelee oeKeJeerle Deenele keâer Ùee MeòeâeRÛee keâer Ùeebvee meebiee, DeeceÛee veeMe nesJees keâer F&Meke=âhesves Deecner efpeJeble jenes, Ùeeheemetve legcneuee
Flej meJe& keâeceemee"er GheÙeesie lej keâjlee hejbleg pÙee keâeceemee"er Ùee efouÙee iesuÙee neslÙee keâeÙe nMeerue nesCeej Deens? F&ÕejeÛÙee Øekeâesheeheemetve legcner keâmes JeeÛeCeej ÙeeÛeer legcner keâeUpeer
lesJe{ŸeeÛe Skeâe keâeceemee"er ÙeeÛee GheÙeesie legcner keâjerle veener. IÙee.
Deued]keâuece 68 729 heeje 29
68 metjn Deued]keâuece
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 52)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
vetÓÓve. MeheLe Deens uesKeCeerÛeer DeeefCe lÙeeÛeer pÙeeuee efueefnCeejs efuenerle Deensle,1
legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ke=âhesves Jes[s veenerle.2 DeeefCe KeefÛeleÛe legceÛÙeemee"er Demee
ceesyeouee Deens pees keâoeefhe mebheCeej veener.3 DeeefCe efve:mebMeÙe legcner veerefleceòesÛÙee GÛÛe
opee&Jej Deenele.4 ueJekeâjÛe legcnerner heeneue DeeefCe lesner heenleerue keâer legceÛÙeehewkeâer keâesCe
Jes[sheCeele iegjHeâšuesuee Deens. legceÛee heeuevekeâlee& lÙee ueeskeâebveemegæe ÛeebieuesÛe peeCelees pes
lÙeeÛÙee ceeiee&heemetve Yeškeâuesues Deensle, DeeefCe leesÛe lÙeebveener ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees pes
mejU ceeiee&Jej Deensle. cnCetve legcner Ùee Keesšs "jefJeCeeNÙeebÛÙee oyeeJeele cegUerÛe ÙesT vekeâe.
ns lej FefÛÚleele keâer Lees[s legcner veceles Iesleues lej Ùeebveermegæe veceles IÙeeJes.5 cegUerÛe oyet vekeâe,
1) Yee<ÙekeâeÙee&Ûes Fceece, cegpeeefno cnCeleele keâer uesKeCeerves DeefYeØesle leer uesKeCeer Deens efpeÛÙeeves,
mcejCe DeLee&le kegâjDeeve efueefnuee peele neslee, cnCetve peer iees° efueefnueer peele nesleer lÙeeves DeefYeØesle
efoJÙe kegâjDeeve Deens Demee efve<keâ<e& DeveeÙeemesÛe efveIelees.
2) Ùee ef"keâeCeer meke=âleoMe&veer mebyeesOeve hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeMeer pejer Demeues lejer
cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebvee, les pes hewiebyej (me.) Ùeebvee Jes[ ueeieuesues cnCetve meebiele Demele, Ùee
kegâYeeb[eÛes Gòej lÙeebvee osCes Demee ÙeeÛee cetU GösMe Deens. DeLe& Demee keâer ne kegâjDeeve, pÙee
GlejJetve IesCeeNÙeeÛÙee nmles efuentve Iesleuee peele Deens, DeeheuÙee peeieer lees mJele:Ûe Ùee kegâYeeb[eÛes
Keb[ve keâjCÙeemee"er hegjsmee Deens.
3) cnCepes legceÛÙeemee"er Ùee iees°erle Deceehe DeeefCe DeveÕej ceesyeouee Deens keâer legcner F&ÕejeÛÙee
efveefce&leerÛÙee ceeie&oMe&veemee"er pes ØeÙelve keâjerle Deenele lÙeebÛÙee Gllejele legcneuee DeMee ØekeâejÛÙee
og:KeoeÙeer iees°er SskeâeJÙee ueeiele Deensle Je lejerosKeerue legcner Deeheues ns keâle&JÙe heej hee[erle
Deenele.
4) cnCepes kegâjDeeveefMeJeeÙe legceÛes GÛÛe keâesšerleues veweflekeâ DeeÛejCeosKeerue Ùee iees°erÛes mhe° ØeceeCe
Deens keâer DeßeæeJeble, Jes[sheCeeÛee pees DeeU Iesle Deensle lees Oeeoeble Keesše Deens keâejCe GÛÛe
keâesšerÛes DeeÛejCe DeeefCe Jes[sheCe SkeâeÛe peeieer Skeâ$e jent Mekeâle veenerle.
5) cnCepes FmueeceÛÙee ØeÛeejele legcner keâener veceles Iesleues lej Ùeebveermegæe legceÛÙee efJejesOeele keâener
vejceeF& DeeCeeJeer DeLeJee lÙeebÛÙee ceeie&Yeü°leWÛÙee Deveg<ebieeves legcner DeeheuÙee Oecee&le keâener yeoue
keâjCÙeeme leÙeej Peeues lej Ùeebveer legceÛÙeeMeer mecesš keâjeJee.
Deued]keâuece 68 730 heeje 29
SKeeÅee DeMee FmeceeMeer pees heg<keâU MeheLee IesCeeje legÛÚ ceveg<Ùe Deens, šesceCes ceejlees,
Ûene[Ÿee ueeJeerle efHeâjlees, YeuÙee iees°erheemetve jesKelees, DelÙeeÛeej DeeefCe DeeieefUkeâerle
ceÙee&osheueerkeâ[s peeCeeje Deens, DelÙeble og<keâceea Deens, ÚUJeeoer Deens DeeefCe Ùee meJe& oes<eebmen
keâceDemmeue Deens, ÙeecegUs keâer lees Kethe mebheòeer Je mebleleer yeeUielees.6 pesJne DeeceÛes mebkesâle
lÙeeuee SskeâefJeues peeleele lesJne lees cnCelees, Ùee lej hetJe&keâeueerve keâLee Deensle. ueJekeâjÛe
Deecner ÙeeÛÙee veekeâeJej [eie osT.7 (1-16)
Deecner Ùee (cekeäkeâeJeemeer) vee lÙeeÛeØekeâejs keâmeesšerle Ieeleues Deens pÙeeØekeâejs Skeâe
yeeiesÛÙee ceeuekeâebvee keâmeesšerle Ieeleues nesles, pesJne lÙeebveer MeheLe Iesleueer keâer mekeâeUer mekeâeUer
efveef§eleÛe DeeheuÙee yeeiesÛeer HeâUs lees[t DeeefCe les keâesCeleener DeheJeeo "sJeerle veJnles.8 je$eer les
efveõeOeerve he[ues nesles keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Skeâ Deefj° lÙee yeeiesJej Hesâkeâues iesues
DeeefCe lÙeeÛeer oMee DeMeerPeeueer peCet keâeheuesues heerkeâ DemeeJes. mekeâeUer lÙee ueeskeâebveer
Skeâceskeâebvee nekeâ efoueer keâer pej HeâUs lees[eJeÙeeÛeer Demeleerue lej mekeâeUermekeâeUerÛe
DeeheuÙeeMesleekeâ[s efveIee. lÙeeØeceeCes les efveIeeues DeeefCe Deeheehemeele nUtnUt yeesuele nesles keâer
Deepe keâesCeerner iejerye legceÛÙeekeâ[s yeeiesle Ùeslee keâecee veÙes. les keâenerner ve osCÙeeÛee efveCe&Ùe
IesTve mekeâeUermekeâeUer DeMee Øekeâejs lesLes iesues peCet les (HeâUs lees[CÙeeme) meceLe& Deensle. hejbleg
pesJne yeeie heeefnueer lesJne meebiet ueeieues, ‘‘Deecner Jeeš Ûegkeâuees Deenesle, veJns, lej Deecner
heejKes Peeuees.’’ lÙeebÛÙeeleerue pees meJee&le Ûeebieuee ceveg<Ùe neslee, lees cnCeeuee, ‘‘ceer legcneuee
meebefieleues veJnles keâer legcner heeefJe$Ùeieeve keâe keâjerle veener?’’9 les Godieejues, ‘‘heefJe$e Deens
6) Ùee JeekeäÙeeÛee mebyebOe Deeieesojheemetve ÛeeueuesuÙee JeòeâJÙe›eâceeMeerner Demet Mekeâlees DeeefCe veblejÛÙee
JeekeäÙeeMeerosKeerue. heefnuÙee efmLeleerle DeLe& Demee nesF&ue keâer DeMee ceeCemeeÛÙee oceyeepeer uee
Ùeemee"er Yeerkeâ Ieeuet vekeâe keâer lees heg<keâU mebheòeer Je mebleleer yeeUielees. ogmeNÙee efmLeleerle DeLe& Demee
nesF&ue keâer heg<keâU mebheòeer Je mebleleer DemeuÙeecegUs lees ieefJe&‰ yeveuee Deens. pesJne DeeceÛÙee DeeÙeleer
lÙeeuee SskeâefJeuÙee peeleele lesJne cnCelees keâer Ùee hetJe&keâeueerve keâLee Deensle.
7) keâejCe lees DeeheuÙee mJele:uee cees"e GbÛe veekeâ Demeuesuee mecepele neslee, cnCetve lÙeeÛÙee veekeâeuee
meeW[ cnšues iesues Deens. lemesÛe veekeâeJej [eie osCÙeeves DeefYeØesle HeâšHeâefpeleer nesÙe. cnCepes Deecner
peieele DeeefCe hejueeskeâele lÙeeuee Demes HeâšHeâefpele ke⤠keâer DevebleeheÙeËle ne keâeefUcee lÙeeÛee
efheÛÚe mees[Ceej veener.
8) cnCepes lÙeebvee Deeheues meeceLÙe& Je DeeheuÙee DeefOekeâejeJej Flekeâe efJeÕeeme neslee keâer MeheLe IesTve
efyeveefokeäkeâleheCes meebietve šekeâues keâer Deecner GÅee pe¤j DeeheuÙee yeeiesleerue HeâUs lees[t DeeefCe Demes
meebieCÙeeÛeer lÙeebvee keâener iejpe Jeešle veJnleer keâer pej Deuueenves FefÛÚleues lej Deecner ns keâece
keâ¤.
9) cnCepes DeuueenÛeer Dee"JeCe keâe keâjerle veener? Jej heefJe$e heeuevekeâlee& ceewpeto Deens ner iees° keâe
efJemejueele?
Deued]keâuece 68 731 heeje 29 Deued]keâuece 68 732 heeje 29

DeeceÛee heeuevekeâlee&, KejesKejÛe Deecner DehejeOeer neslees.’’ ceie lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâpeCe Deensle? yejs, DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûee efveCe&Ùe meeoj nesF&heÙeËle OewÙe& jeKee DeeefCe ceemesJeeuÙee
ogmeNÙeeÛeer efveYe&lme&vee ke⤠ueeieuee. MesJešer les cnCeeues, ‘‘Keso Jeešlees DeeceÛÙee oMesJej, (Ùetvegme (De.)) meejKes yevet vekeâe.12 pesJne lÙeeves nekeâ efoueer nesleer DeeefCe lees og:Keeves
efve:mebMeÙe Deecner efMejpeesj yeveuees neslees. otj veJns keâer DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves Deecneuee Yejuesuee neslee. pej lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer cesnjyeeveer lÙeeuee ueeYeueer vemeleer lej lees
yeouÙeele ÙeeÛÙeehes#ee Gòece yeeie Øeoeve keâjerue. Deecner DeeceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s ®pet JeeUerleeJemLesle Ke[keâeU cewoeveele šekeâuee iesuee Demelee. mejlesMesJešer lÙeeÛÙee heeuevekeâlÙee&ves
neslees.’’ Demee Demelees Øekeâeshe DeeefCe hejueeskeâeÛee Øekeâeshe Ùeehes#eener cees"e Deens, Ùee ueeskeâebveer lÙeeuee efveJe[tve Iesleues DeeefCe lÙeeuee meoeÛeejer oemeebceOÙes meeceerue kesâues. (46-50)
ns peeCeues Demeles. (17-33) pesJne ns DeßeæeJeble ueeskeâ GheosMeJeeCeer (heefJe$e kegâjDeeve) Sskeâleele lesJne legcneuee
efveef§eleÛe10 F&MehejeÙeCe ueeskeâebmee"er lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer SsÕeÙe&mebheVe mJeie& DeMee °erves heenleele peCet keâeÙe les legceÛes heeÙe GKe[tve šekeâleerue. DeeefCe cnCeleele keâer ne
Deensle. keâeÙe Deecner Dee%eeOeejkeâebÛeer oMee DehejeOÙeebmeejKeer keâjeJeer? legcne ueeskeâebvee keâeÙe efveef§eleÛe Jes[e Deens, JeemleefJekeâle: ne lej meJe& peieJeeefmeÙeebmee"er Skeâ GheosMe Deens.
Peeues Deens, legcner keâmes ngketâce ueeJelee? keâeÙe legceÛÙeepeJeU SKeeoe «ebLe Deens11 pÙeele legcner (51-52)
Demes JeeÛelee keâer legceÛÙeemee"er efveef§eleÛe lesLes lesÛe keâener Deens pes legcner DeeheuÙeemee"er hemeble
keâjlee? DeLeJee ceie keâeÙe legceÛÙeemee"er hegve®lLeeveeÛÙee efoJemeeheÙeËle DeeceÛÙeeJej keâjej-
JeÛeve efmeæ Deens keâer legcneuee lesÛe keâener efceUsue pÙeeÛee ngketâce legcner ueeJeuee? Ùeebvee
efJeÛeeje, legceÛÙeehewkeâer keâesCe Ùeeyeöue peeceerve Deens? DeLeJee ceie lÙeebveer "jefJeuesues keâener
Yeeieeroej Deensle (pÙeebveer ÙeeÛeer nceer Iesleueer Demesue)? DeMeer iees° Demesue lej DeeCeeJes Ùeebveer
DeeheuÙee lÙee Yeeieeroejebvee pej ns Kejs Deensle. (34-41)
pÙee efoJeMeer keâ"erCe JesU ÙesTve "shesue DeeefCe ueeskeâebvee velecemlekeâ nesCÙeeme yeesueefJeues
peeF&ue lej ns ueeskeâ velecemlekeâ nesT MekeâCeej veenerle, ÙeebÛÙee vepeje Keeueer Demeleerue,
ceeveneveer ÙeebÛÙeeJej hemejuesueer Demesue. ns pesJne megÂ{ DeJemLesle nesles lÙeeJesUer Ùeebvee
velecemlekeâ nesCÙeeme yeesueefJeues peele Demes (DeeefCe ns Fvkeâej keâjerle Demele.) (42-43)
cnCetve ns hewiebyej (me.), legcner Ùee JeeCeeruee Keesšs "jefJeCeeNÙeebÛee ceeceuee ceePÙeeJej
mees[tve Åee. Deecner DeMee heæleerves Ùeebvee ›eâcee›eâceeves efJeveeMeekeâ[s vesT keâer Ùeebvee
keâUCeejmegæe veener. ceer ÙeebÛeer oesjer ueebyeJeerle Deens. ceePeer Ûeeue cees"er peyejomle Deens.
(44-45)
keâeÙe legcner ÙeebÛÙeekeâ[tve keâener ceesyeouee ceeiele Deenele keâer ns Ùee YetoË[eÛÙee
DeesPÙeeKeeueer oyetve peele Deensle? keâeÙe ÙeebÛÙeepeJeU hejes#eeÛes %eeve Deens pÙeeuee ns efuenerle

10) cekeäkesâleerue cees"cees"s mejoej cegmeueceeveebvee meebiele Demele keâer Deecneuee peieele Ùee pÙee osCeiÙee
efceUle Deensle, Ùee F&Õeje"eÙeer Deecner efØeÙe DemeCÙeeÛes ue#eCe Deensle. Gueš legcner pÙee ogo&Mesle
iegjHeâšuee Deenele, leer Ùee iees°erÛes ØeceeCe Deens keâer legcneJej F&ÕejeÛee Øekeâeshe Deens. cnCetve pejer
SKeeos hejueeskeâ Ie[ues Demes legcner meebielee lejer lesLesmegæe Deecner ceewpe ke⤠DeeefCe Øekeâeshe
legceÛÙeeJej nesF&ue, DeeceÛÙeeJej veJns. ÙeeÛes Gòej Ùee DeeÙeleerle efouesues Deens. 12) cnCepes Øesef<ele npejle Ùetvegme (De.) ÙeebÛÙeeØeceeCes GleeJeUsheCee oeKeJet vekeâe. les DeeheuÙee
11) cnCepes meJeexÛÛe Deuueenves hee"efJeuesuee «ebLe. GleeJeUsheCeecegUsÛe ceeMeeÛÙee heesšele heesnÛeefJeues iesues nesles.
DeuedneÓÓkeä]keâe 69 733 heeje 29
69 metjn DeuedneÓÓkeäk] eâe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 52)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
Ie[tve jenCeejer!1 keâeÙe Deens leer Ie[tve jenCeejer? DeeefCe legcneuee keâeÙe ceenerle keâer
keâeÙe Deens leer Ie[tve jenCeejer? (1-3)
meceto DeeefCe Deeo ueeskeâebveer lÙee Dekeâmceele keâesmeUCeeNÙee Deeheòeeruee2 Keesšs
"jefJeues, lesJne meceto Skeâe YeÙebkeâj ogye&uelesves ve° kesâues iesues. DeeefCe Deeo Skeâe ceneYeÙebkeâj
JeeoUer PebPeeJeeleeves GodOJemle kesâues iesues. ceneve Deuueenves lÙeeme efvejblej meele je$eer DeeefCe
Dee" efoJemeebheÙeËle lÙeebÛÙeeJej Dee¤{ "sJeues. (legcner lesLes Demelee lej) heeefnues Demeles keâer les
lesLes DeMee Øekeâejs heÚe[uesues he[ues Deensle peCet les KepetjerÛeer kegâpeuesueer Kees[s Demeleerue.
Deelee lÙeebÛÙeehewkeâer keâesCeer legcneuee yeekeâer jeefnuesuee efomelees keâeÙe? (4-8)
DeeefCe DeMeerÛe Iees[Ûetkeâ efHeâjDeewve DeeefCe lÙeeÛÙee hetJeeaÛÙee ueeskeâebveer DeeefCe
GueLeeheeueLe nesCeeNÙee JemlÙeebveer3 kesâueer. Ùee meJeeËveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee hewiebyejeÛes
cnCeCes Sskeâues veener lesJne lÙeeves lÙeebvee cees"Ÿee keâ"esjlesves Oejues. (9-10)
pesJne heeCÙeeÛes JeeoU ceÙee&osheueerkeâ[s iesues4 lesJne Deecner legcneuee veeJesle mJeej kesâues
nesles5 pesCeskeâ¤ve Ùee Iešvesuee legceÛÙeemee"er Skeâ yeesOeØeo mce=leer yeveJeeJeer DeeefCe mcejCeele
"sJeCeeNÙee keâeveebveer efleÛeer Dee"JeCe megjef#ele "sJeeJeer. (11-12)
ceie pesJne SkeâoeÛeer vejefmebieele Hetbâkeâ ceejueer peeF&ue DeeefCe he=LJeer Je heJe&leebvee GÛeuetve
SkeâeÛe Øenejeble ÛekeäkeâeÛetj kesâues peeF&ue lÙee efoJeMeer leer Ie[Ceejer Iešvee Ie[sue. lÙee efoJeMeer
DeekeâeMe Heâeštve peeF&ue DeeefCe lÙeeÛeer yeebOeCeer ef{ueer he[sue. otle lÙeeÛÙee meYeesJeleer Demeleerue
DeeefCe Dee" otleebveer lÙee efoJeMeer legPÙee heeuevekeâlÙee&Ûes jepeefmebnemeve DeeheuÙeeJej GÛeuetve
1) cetU Dejyeer Yee<esle ‘Deuednkeäkeâe’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& DeMeer Iešvee peer
efveef§eleÛe Ie[tve ÙesCeej Deens. DeLe& Demee keâer legcner Jeešsue eflelekeâe efleÛee Fvkeâej keâje, leer lej
Ie[uÙeeefMeJeeÙe jenCeej veener, legceÛÙee FvkeâejecegUs efleÛes Ie[tve ÙesCes LeebyeCeej veener.
2) ‘keâÙeecele’- Debeflece Øe}Ùeeuee Ie[tveÛe jenCeejer Iešvee meebefieleuÙeeveblej Deelee efleÛÙeemee"er ne
ogmeje Meyo efleÛÙee YeÙebkeâjheCeeÛeer keâuhevee ÙesCÙeemee"er Jeehejuee iesuee Deens.
3) DeefYeØesle Deens uetle je°^eÛÙee JemlÙee, Ùee JemlÙee GueLeeheeueLe keâ¤ve šekeâuÙee iesuÙee neslÙee.
4) mebkesâle vetnÛÙee ceneØeueÙeekeâ[s Deens.
5) veewkesâle mJeej pejer les ueeskeâ kesâues iesues Demeues pes npeejeW Je<eeËhetJeea nesTve iesues nesles lejer veblejÛÙee
meJe& ceeveJeer efhe{Ÿee, pes lÙeeJesUer ØeueÙeeletve JeeÛeefJeues iesues nesles, lÙeeÛe ueeskeâebÛes JebMepe Deensle
cnCetve, Deecner legcneuee veewkesâle mJeej kesâues, Demes Heâcee&efJeues iesues.
DeuedneÓÓkeä]keâe 69 734 heeje 29
Oejuesues Demesue.6 lees efoJeme Demesue pesJne legcner npej kesâues peeue, legceÛes keâesCelesner jnmÙe
uehetve jenCeej veener. (13-18)
lÙeeJesUer pÙeeÛeer keâceeËÛeer veeWo lÙeeÛÙee GpeJÙee neleele efoueer peeF&ue lees cnCesue,
‘‘IÙee, hene, JeeÛee ceePeer keâce&veeWo ceuee Jeešle nesles keâer pe¤j ceePee efnMesye ceuee efceUCeej
Deens.’’7 lej lees cevehemeble SsÕeÙee&le Demesue, GÛÛe mLeeveer mJeiee&le, pÙeeÛÙee HeâUebÛes Ie[
Pegkeâues peele Demeleerue. (DeMee ueeskeâebvee meebefieleues peeF&ue) cepesle Kee DeeefCe hÙee DeeheuÙee
lÙee ke=âlÙeebÛÙee ceesyeouÙeele peer legcner iele efoJemeeble kesâueer Deensle. (19-24)
DeeefCe pÙeeÛeer keâce&veeWo lÙeeÛÙee [eJÙee neleele efoueer peeF&ue. lees cnCesue, ‘‘neÙe neÙe
ceePeer keâce&veeWo ceuee efoueer iesueer vemeleer DeeefCe ceer peeCeues vemeles keâer ceePee efnMesye keâeÙe
Deens.8 ceePee leesÛe ce=lÙet (pees peieele Deeuee neslee) efveCee&Ùekeâ "juee Demelee. Deepe ceePeer
mebheòeer ceePÙee keâenerÛe GheÙeesieer he[ueer veener. ceePeer meJe& meòee mebheg°ele Deeueer.’’9 (Dee%ee
nesF&ue) Oeje Ùeeuee DeeefCe ÙeeÛÙee ceevesle peesKe[ Ieeuee, ceie Ùeeuee vejkeâeceOÙes Peesketâve Åee,
ceie Ùeeuee meòej nele ueebye meeKeUerle peKe[e. ne ßes‰ Je GÛÛelej DeuueenJej ßeæener
6) meojnt DeeÙele cegleMeeefyenele- mebefoiOe- DeeÙeleeRhewkeâer Deens. Ùee DeeÙeleerÛee DeLe& efveef§ele keâjCes
keâ"erCe Deens. ‘DeMe&’- jepeefmebnemeve keâeÙe Ûeerpe Deens, ns Deecner peeCet Mekeâle veener Je Øe}ÙeeÛÙe
efoJeMeer Dee" otleebveer les GÛeueues DemeCÙeeÛeer efmLeleer keâeÙe Demesue nsosKeerue DeeceÛÙee ue#eele ÙesT
Mekeâle veener. hejbleg meJeexÛÛe Deuueen jepeefmebnemeveeJej yemeuee Demesue Je Dee" otleebveer lÙee
meceJesle DeMe& GÛeueuesues Demesue ner iees° keâesCelÙeener Øekeâejs keâuhevee keâjCÙeemeejKeer veener.
lÙeeJesUer Deuueen efmebnemeve (DeMe&) Jej yemeuesuee Demesue, DeeÙeleerleosKeerue Demes meebefieleuesues
veener efMeJeeÙe lÙee hejce DeefmlelJeeÛeer peer keâuhevee efoJÙe kegâjDeeveele meebefieleuesueer Deens leermegæe
efJeÛeejele ner iees° DeeCeCÙeeheemetve jesKeles keâer Mejerj, efoMee DeeefCe mLeU DeMee ceÙee&oebheemetve
heefJe$e Demeuesues DeefmlelJe SKeeÅee peeieer mLeeveeheVe DemeeJes Je SKeeÅee efveefce&leerves lÙeeme GÛeueues
DemeeJes. cnCetve ÙeeÛee DeLe& efveef§ele keâjCÙeemee"er Gkeâ¤ve keâe{CÙeeÛee Je Ú[e IesCÙeeÛee ØeÙelve
keâjCes cnCepes DeeheuÙee mJele:uee ceeie&Yeü°lesÛÙee OeeskeäÙeele šekeâCes nesÙe.
7) cnCepes DeeheuÙee megowJeeÛes keâejCe lees Demes meebiesue keâer peieele lees hejueeskeâekeâ[tve ieeefHeâue veJnlee
lej Skesâ efoJeMeer lÙeeuee F&Õejemeceesj npej nesTve lÙeeheg{s Deeheuee efnMesye ÅeeJeÙeeÛee Deens Demes
mecepetve lees peerJeve JÙeleerle keâjerle jeefnuee.
8) ogmeje DeLe&, Ùee DeeÙeleerÛee Demeener nesT Mekeâlees keâer efnMesye keâeÙe Ûeerpe Demeles ns ceer keâOeer
peeCeuesÛe veJnles. Skesâ efoJeMeer ceuee mJele:Ûee efnMesyener ÅeeJee ueeiesue Je ceePes kesâues meJejuesues
meJe&keâener ceePÙee heg{Ÿeele "sJeues peeF&ue, ceePÙee ceveele Demee efJeÛeejner Deeuee veJnlee.
9) cnCepes peieele pÙee MeòeâerÛÙee peesjeJej ceer lee"heCee oeKeJeerle neslees, leer ÙesLes mebheueer Deens. Deelee
ÙesLes ceePes keâesCelesner mewvÙe veener, kegâCeer ceePeer Dee%ee heeUCeeje veener, ceer Skeâ ueeÛeej Je DemeneÙÙe
oeme cnCetve GYee Deens, DeeheuÙee j#eCeemee"er ceer keâenerÛe ke⤠Mekeâle veener.
DeuedneÓÓkeä]keâe 69 735 heeje 29
"sJeerle veJnlee Je ieefjyeebvee pesJeCe osCÙeeme ueeskeâebvee GÅegòeâner keâjerle veJnlee.10 cnCetve Deepe
ÙesLes ÙeeÛee vee keâesCeer og:KeeÛee Jeešskeâjer efce$e Deens DeeefCe vee peKeceebÛÙee het efMeJeeÙe
lÙeeÛÙeemee"er keâesCeles pesJeCe, pÙeeme DehejeOÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner Keele veener. (25-37)
11
lej veJns, ceer MeheLe Ieslees lÙee JemletÛeerner pÙee legcner heenlee DeeefCe lÙee
JemletÛeerosKeerue pÙee legcner heenle veener. ner Skeâe Øeefleef‰le Øesef<eleeÛeer JeeCeer Deens, kegâCee
keâJeerÛeer JeeCeer veJns, legcner ueeskeâ keäJeefÛele ßeæe "sJelee DeeefCe ner kegâCee pÙeesefle<eeÛeerner JeeCeer
veJns, legcner ueeskeâ keâceerÛe efJeÛeej keâjlee, ner mekeâue peieebÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve Glejueer
Deens. DeeefCe pej Ùee (hewiebyej (me.)) ves mJele: jÛetve SKeeoer iees° DeeceÛÙee veeJeeves pees[ueer
Demeleer lej Deecner ÙeeÛee GpeJee nele Oejuee Demelee DeeefCe ÙeeÛÙee ceevesÛeer Meerj keâehetve
šekeâueer Demeleer, ceie legceÛÙeehewkeâer keâesCeer (Deecneuee) Ùee keâeceeheemetve jesKeCeeje vemelee. 12
Jemlegle: ne DeuueenÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUieCeeNÙee ueeskeâebmee"er Skeâ GheosMe Deens. DeeefCe
Deecner peeCelees keâer legceÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâ Keesšs "jefJeCeejs Deensle. DeMee DeßeæeJebleebmee"er
efveef§eleÛe ner efvejeMeepevekeâ Deens. DeeefCe ns Deieoer efJeÕemeveerÙe melÙe Deens. cnCetve ns hewiebyej
(me.), DeeheuÙee ceneve heeuevekeâlÙee&ÛÙee veeJeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâje. (38-52)
10) cnCepes mJele: kegâCee SKeeÅee iejeryeeuee pesJet IeeueCes lej otjÛe jenes, kegâCeeuee Demes meebieCesner
DeeJe[le veJnles keâer F&ÕejeÛÙee YegkesâuÙee oemeebvee Yeekeâj Åee.
11) cnCepes legcne ueeskeâebveer pees keâener mecepe keâ¤ve Iesleuee Deens iees° leMeer veener.
12) cetU GösMe Demes oMe&efJeCes Deens keâer Øesef<eleeuee DeeheuÙeeleHexâ Jener - efoJÙeyeesOeele keâesCeleener keâceer
peemleheCee keâjCÙeeÛee DeefOekeâej veener Je pej lees lemes keâjerue lej Deecner lÙeeuee keâ"esj efMe#ee
keâ¤. hejbleg Ùee iees°eruee DeMee heæleerves meebefieleues iesues Deens pesCeskeâ¤ve SKeeÅee yeeoMeenkeâjJeer
efveÙegòeâ PeeuesuÙee kegâCee DeefOekeâeNÙeeves yeveeJešefiejer kesâueer lej yeeoMeenves lÙeeÛee nele Oe¤ve
lÙeeÛee efMejÛÚso keâjeJee, Demes efÛe$e °ermeceesj GYes jneJes. keâener ueeskeâebveer Ùee DeeÙeleerJe¤ve Demee
ÛegkeâerÛee ÙegòeâerJeeo kesâuee Deens keâer pÙee kegâCee ceveg<Ùeeves Øesef<ele DemeCÙeeÛee oeJee meebefieleuee
Demesue, lÙeeÛeer jesefnCeer DeLeJee ceevesleerue efMej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve pej le[keâeHeâ[keâer lees[ueer
iesueer veener lej ns lÙeeÛes Øesef<ele DemeCÙeeÛes ØeceeCe Deens. JeemleefJekeâle: Ùee DeeÙeleerle peer iees°
Heâcee&efJeuesueer Deens leer meÛÛee Øesef<eleemebyebOeer meebefieleueer Deens. Øesef<elelJeeÛee Keesše oeJee
meebieCeeNÙeemebyebOeer veJns. Keesšs oeJes meebieCeejs lej Øesef<elelJeeÛesÛe veJns lej F&MelJeeÛesosKeerue oeJes
meebieleele Je he=LJeerJej oerIe& keâeUeheÙeËle efcejJeerle jenleele, ne keâener lÙeebÛÙee KejsheCeeÛee hegjeJee
Deens Demes cegUerÛe veener.
DeuedceDeeefjpe 70 736 heeje 29
70 metjn DeuedceDeeefjpe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 44)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ceeieCeeNÙeeves Øekeâeshe ceeefieleuee Deens, (lees Øekeâeshe) pees efveef§eleheCes GÆJeCeej
Deens. DeßeæeJebleebmee"er Deens, lees šeUCeeje kegâCeerner veener. lÙee Deuueenkeâ[tve Deens
pees GbÛe mLeeveeÛee ceeuekeâ Deens. otle DeeefCe Deelcee1 Ûe{tve lÙeeÛÙee heg{s peeleele.2 Skeâe
DeMee efoJeMeer pÙeeÛes ØeceeCe heVeeme npeej Je<ex Deens.3 cnCetve ns hewiebyej (me.), OewÙe&
jeKee, MeebleleehetCe& OewÙe&4 ns ueeskeâ lÙeeuee otj mecepeleele DeeefCe Deecner lÙeeuee peJeU
heenle Deenesle, (lees Øekeâeshe lÙee efoJeMeer keâesmeUsue) pÙee efoJeMeer DeekeâeMe efJeleUuesuÙee
Ûeeboermeceeve nesF&ue5 DeeefCe heJe&le jbieeryesjbieer efhebpeuesuÙee ueeskeâjermeceeve nesleerue. DeeefCe
keâesCeer efpeJeueie oesmle DeeheuÙee efpeJeueie oesmleeuee efJeÛeejCeej veener, Jemlegle: les
Skeâceskeâeuee oeKeefJeues peeleerue. DehejeOeer FefÛÚue keâer lÙee efoJemeeÛÙee Øekeâesheeheemetve
JeeÛeCÙeemee"er DeeheuÙee mebleleeruee, DeeheuÙee helveeruee, DeeheuÙee YeeJeeuee DeeefCe DeeheuÙee
1) Deelceeves DeefYeØesle npejle efpeyeÇF&ue (De.) Deensle. Flej otleebheemetve lÙeebÛee JesieUe GuuesKe
lÙeebÛÙee cees"sheCeeÛÙee °erves kesâuee iesuee Deens.
2) ne cepeketâj cegleMeeefyenele-mebefoiOeleshewkeâer Deens. ÙeeÛee DeLe& efveef§ele kesâuee peeT Mekeâle veener.
Deecner vee otleebÛeer JeemleJelee peeCelees Je vee lÙeebÛÙeeJej Ûe{CÙeeÛÙee efmLeleeruee mecepet Mekeâlees
efMeJeeÙe ner iees°ner DeeceÛÙee ue#eele ÙesCÙeeheueerkeâ[Ûeer Deens keâer pÙeebÛÙeeJe¤ve otle Ûe{leele
les efpeves keâmes Deensle, lemesÛe meJeexÛÛe DeuueenmebyebOeerosKeerue DeMeer keâuhevee kesâueer peeT Mekeâle
veener keâer lees SKeeÅee efJeefMe° peeieer jenlees, keâejCe lÙeeÛes DeefmlelJe, mLeU Je keâeU ÙeebÛÙee
ceÙee&oebheemetve Deefuehle Deens.
3) metjn npe, DeeÙele ›eâ. 47 DeeefCe metjn Demmepeoe, DeeÙele ›eâ. 5 ÙeebÛÙeele npeej
Je<eeËSJe{Ÿee Skeâe efoJemeeÛee GuuesKe kesâuee iesuee Deens, lej Ùee ef"keâeCeer ØekeâesheeÛÙee
ceeieCeerÛÙee Gòejele meJeexÛÛe DeuueenÛÙee Skeâe efoJemeeÛes ØeceeCe 50 npeej Je<ex Flekesâ
meebefieleues Deens. DeLe& Demee keâer ueeskeâ Deeheueer yegæer DeeefCe efJeÛeej Je °erkeâ#esleerue
mebkegâefÛeleheCeecegUs F&ÕejeÛÙee JÙeJenejebvee DeeheuÙee keâeueØeceeCeeÉejs ceeheleele Je lÙeebvee MebYej
Jee heVeeme Je<eeËÛee keâeueeJeOeerosKeerue ØeoerIe& Jeešlees. hejbleg meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ÙesLes Skesâkeâ
Ùeespevee npeej npeej Je<ex DeeefCe heVeeme heVeeme npeej Je<eeËÛeer Demeles. ne keâeueeJeOeermegæe
GoenjCeeoeKeue Deens.
4) cnCepes Demes OewÙe& pes kegâCee Goej celeeÛÙee ceeCemeeuee meepesmes Deens.
5) cnCepes JejÛesJej jbie yeouesue.
DeuedceDeeefjpe 70 737 heeje 29 DeuedceDeeefjpe 70 738 heeje 29

efvekeâšlece kegâšgbyeeuee pes lÙeeuee DeeßeÙe osCeejs nesles, DeeefCe he=LJeerleueeJejerue meJe& DeeceÛÙeeJej ceele keâjCeeje veener. cnCetve Ùeebvee DeeheuÙee Jee¢eele iees°er DeeefCe DeeheuÙee
ueeskeâebvee, ceesyeouee cnCetve lees osF&ue DeeefCe Ùee ÙegòeâercegUs lÙeeuee cegòeâer efceUsue. keâoeefhe KesUeble ceie> jent Åee, ÙesLeheeJeslees keâer ns DeeheuÙee lÙee efoJemeeuee heesnesÛeleerue pÙeeÛes
veener, leer lej Ye[keâlÙee Deie>erÛeer pJeeuee Demesue peer ceebme Je keâele[eruee Ûeeštve šekeâerue. Ùeevee JeÛeve efoues peele Deens. pesJne ns DeeheuÙee Le[iÙeeletve efveIetve DeMeeØekeâejs heUle
nebkeâe cee¤vecee¤ve DeeheuÙeekeâ[s yeesueeefJeue lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeeuee pees melÙeeheemetve megšues Demeleerue peCet DeeheuÙee cetleeAÛÙee mLeeveekeâ[s heUle DemeeJesle, ÙeebÛÙee vepeje
efJecegKe Peeuee DeeefCe pÙeeves hee" efHeâjefJeueer, DeeefCe mebheòeer mebefÛele kesâueer DeeefCe PegkeâuesuÙee Demeleerue, HeâšHeâefpeleer ÙeebÛÙeeJej hemejueer Demesue, lees efoJeme Deens pÙeeÛes
pehetvepehetve "sJeueer. (1-18) Ùeebvee JeÛeve efoues peele Deens. (36-44)
ceveg<Ùe ÛebÛeue ùoÙeer6 efvecee&Ce kesâuee iesuee Deens, pesJne lÙeeÛÙeeJej mebkeâš Ùesles
lesJne lees Ieeye¤ve peelees DeeefCe pesJne lÙeeuee megefmLeleer ueeYeles lesJne kebâpeg<eheCee keâ¤
ueeielees. hejbleg les ueeskeâ (Ùee oesIeebheemetve Deefuehle Deensle) pes veceepe Deoe keâjCeejs
Deensle, pes DeeheuÙee veceepeele vesnceer efveÙeefceleheCee "sJeleele, pÙeebÛÙee ceeueceòesle ÙeeÛekeâ
Je JebefÛele DemeuesuÙeebÛee Skeâ "jeefJekeâ nkeäkeâ Deens, pes ceesyeouÙeeÛÙee efoJemeeuee
melÙeeefOeef‰le ceeveleele, pes DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ØekeâesheeÛes YeÙe yeeUieleele keâejCe
lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûee Øekeâeshe DeMeer iees° veener pÙeeheemetve SKeeÅeeves efveYe&Ùe jneJes, pes
DeeheuÙee ieghleebieeÛes j#eCe keâjleele, DeeheuÙee helveer DeeefCe DeeheuÙee ceeuekeâerÛÙee efŒeÙeebvee
JeieUtve keâer pÙeebÛÙeeheemetve megjef#ele ve "sJeCÙeeJej lÙeebÛeer keâesCeleerner efveYe&lme&vee veener.
leLeeefhe pes ÙeeKesjerpe DevÙe keâener FefÛÚleerue lesÛe ceÙee&osÛes GuuebIeve keâjCeejs nesle. pes
DeeheuÙee DeceeveleerÛes j#eCe DeeefCe DeeheuÙee JeÛeveebÛee Deeoj keâjleele, pes DeeheuÙee
mee#eerle meÛeesšerJej Â{ jenleele, DeeefCe pes DeeheuÙee veceepeÛes j#eCe keâjleele, ns ueeskeâ
Øeefle‰ehetJe&keâ mJeiee&ÛÙee GÅeeveele jenleerue. (19-35)
cnCetve ns hewiebyej (me.), keâeÙe keâejCe Deens keâer ns Fvkeâej keâjCeejs GpeJÙee Je
[eJÙee yeepetves legceÛÙeekeâ[s Pegb[er, Pegb[erves OeeJele Ùesle Deensle?7 keâeÙe ÙeebÛÙeehewkeâer
ØelÙeskeâpeCe ner ueeuemee yeeUielees keâer lees SsÕeÙe&mebheVe mJeiee&le oeKeue kesâuee peeF&ue?
keâoeefhe veener, Deecner pÙee Jemletheemetve Ùeebvee efvecee&Ce kesâues Deens lÙeeuee ns mJele:
peeCeleele. lej veJns, ceer MeheLe Ieslees hetJeXÛÙee Je heef§eceWÛÙee8 mJeeceerÛeer, Deecner Ùeeuee
meceLe& Deenesle keâer ÙeebÛÙee peeieer ÙeebÛÙeehes#ee Gòece ueeskeâ DeeCet DeeefCe keâesCeerner
6) pÙee iees°eruee Deecner DeeheuÙee Yee<esle ‘ner iees° ceeCemeeÛÙee mJeYeeJeele Deens’, DeLeJee ‘ner
ceeCemeeÛeer mJeeYeeefJekeâ GCeerJe Deens’, Demes cnCelees, efleueeÛe meJeexÛÛe Deuueen DeMee Øekeâejs
meebielees keâer, ‘ceveg<Ùe DeMee Øekeâejs efvecee&Ce kesâuee iesuee Deens.’ 8) hetJe& DeeefCe heef§ece Demes Meyo Ùeemee"er Jeehejues iesues Deensle keâer Je<e&Yejele metÙe& ØelÙeskeâ efoJeMeer
7) ne lÙee ueeskeâebÛee GuuesKe Deens pes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛes DeeJeenve ØeÛeej DeeefCe Skeâe veJeerve keâesveeletve GieJele Demelees Je veJeerve keâesveeleÛe Demle heeJele Demelees. efMeJeeÙe
kegâjDeeve he"veeÛee DeeJeepe Ssketâve Leóe G[efJeCÙeemee"er Je šesceCes ceejCÙeemee"er Ûeejner he=LJeerJejerue efvejefvejeàÙee YeeieebJej metÙe& JesieJesieàÙee JesUer efvejblejheCes GoÙe Je Demle heeJele
yeepetbveer OeeJetve Ùesle Demele. jenlees, Ùee Deveg<ebieeves hetJe& DeeefCe heef§ece Skeâ vemetve Deveskeâ Deensle.
vetn 71 739 heeje 29
71 metjn vetn
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 28)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
Deecner vetn (De.) uee lÙeeÛÙee je°^ekeâ[s hee"efJeues (Ùee DeeosMeeefveMeer) keâer
DeeheuÙee je°^eÛÙee ueeskeâebvee Keyejoej keâjeJes ÙeehetJeea keâer lÙeebÛÙeeJej Skeâ ÙeeleveeoeÙekeâ
Øekeâeshe keâesmeUsue. (1)
lÙeeves meebefieleues, ‘‘ns ceePÙee je°^yeebOeJeebvees, ceer legceÛÙeemee"er Skeâ mhe°heCes
Keyejoej keâjCeeje (hewiebyej) Deens (legcneuee meeJeOe keâjlees) keâer DeuueenÛeer Yeòeâer keâje
DeeefCe lÙeeÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUiee Je ceePeer Dee%ee heeUe. Deuueen legceÛÙee iegv¢eekeâ[s
ogue&#e keâjerue DeeefCe legcneuee Skeâe "jeefJekeâ JesUsheÙeËle yeekeâer "sJeerue,1 JeemleefJekeâlee
DeMeer Deens keâer Deuueenves efveef§ele kesâuesueer JesU pesJne ÙesTve "sheles lesJne leer šeUlee
Ùesle veener,2 pej legcneuee ÙeeÛes %eeve Peeues Demeles? (2-4)
lÙeeves efJeveefJeues,3 ‘‘ns ceePÙee heeuevekeâlÙee&, ceer DeeheuÙee je°^eleerue ueeskeâebvee
je$ebefoJeme nebkeâ efoueer hejbleg ceePÙee nebkesâves lÙeebÛÙee heueeÙeveeleÛe Je=æer kesâueer DeeefCe pÙee
pÙee JesUer ceer lÙeebvee yeesueeefJeues pesCeskeâ¤ve let lÙeebvee ceeHeâ keâjeJes, lÙeebveer keâeveele yeesšs
Keghemeueer DeeefCe DeeheuÙee JeŒeebveer leeW[s Peekeâueer4 DeeefCe DeeheuÙee ÛeeueerJej De[tve yemeues
1) cnCepes pej legcner Ùee leerve iees°er ceevÙe kesâuÙee lej legcneuee peieele lÙee JesUsheÙeËle peieCÙeeÛeer
meJe[ efoueer peeF&ue peer JesU meJeexÛÛe Deuueenves legceÛÙee vewmeefie&keâ ce=lÙetmee"er efveef§ele kesâueer
Deens.
2) Ùee ogmeNÙee JesUsves DeefYeØesle, SKeeÅee je°^eJej Øekeâeshe keâesmeUefJeCÙeemee"er Deuueenves peer JesU
"jJetve efouesueer Demesue, leer JesU Deens, Ùee mebyebOeeves Deveskeâ ef"keâeCeer efoJÙe kegâjDeeveele ner
iees° Deieoer mhe°heCes meebefielesueueer Deens keâer pesJne SKeeÅee je°^emebyebOeer Øekeâeshe
keâesmeUefJeCÙeeÛee efveCe&Ùe meeoj neslees, lÙeeveblej lÙee je°^eves F&ceeve DeeCeues lejer lÙeeuee ceeHeâer
efoueer peele veener.
3) ceOÙesÛe Skeâe ØeoerIe& keâeUeÛee Fefleneme mees[tve Deelee, npejle vetn (De.) Ùeebveer DeeheuÙee
Øesef<elelJeeÛÙee MesJešÛÙee keâeUele meJeexÛÛe DeuueenÛÙee mesJesle peer efJevebleer meeoj kesâueer nesleer
efleÛee Gleeje efouee peele Deens.
4) leeW[ PeekeâCÙeeÛee nslet Skeâlej Demee neslee keâer npejle vetn (De.) ÙeebÛeer iees° SskeâCes lej
jenesÛe, lÙeebÛes cegKe heenCesosKeerue lÙeebvee DeeJe[le veJnles. DeLeJee ner ke=âleer les DeMeemee"er
keâjerle nesles keâer lÙeebÛÙee mecees¤ve peele Demeleevee leeW[ }heJetve efveIetve peeJes Je lÙeebvee
DeesUKetve npejle vetn (De.) veer lÙeebÛÙeeMeer yeesuet ueeieeJes DeMeer heeUerÛe ÙesT osT veÙes.
vetn 71 740 heeje 29
DeeefCe cees"e ieJe& kesâuee. ceie ceer lÙeebvee hegkeâe¤ve Je nekeâ osTve DeeJeenve kesâues. ceie
ceer peenerjheCesner lÙeebÛÙeele ØeÛeej kesâuee Je iegheÛegheiegheÛegheosKeerue mecepeeefJeues. ceer
meebefieleues, ‘‘DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer #ecee ceeiee, efve:mebosn lees cees"e #eceeMeerue Deens.
lees legceÛÙeeJej DeekeâeMeebletve Kethe heeJemeeÛee Je<ee&Je keâjerue. legcneuee ceeueceòee DeeefCe
mebleleerves Gheke=âle keâjerue. legceÛÙeemee"er yeeiee efvecee&Ce keâjerue DeeefCe legceÛÙeemee"er keâeueJes
ØeJeenerle keâjerue. legcneuee Peeues lejer keâeÙe keâer Deuueenmee"er legcner keâesCelÙeener ØeleeheeÛeer
Dehes#ee Oejerle5 veener? Jemlegle: lÙeeves leNnsleNnsves legcneuee yeveefJeues Deens.6 keâeÙe heenle
veener keâer keâmes Deuueenves meele DeekeâeMe LejeJej Lej yeveefJeues DeeefCe lÙeele Ûebõeuee
ØekeâeMe Je metÙee&uee oerhe yeveefJeues? DeeefCe Deuueenves legcneuee peefceveerletve ieJeleeØeceeCes
GieefJeues,7 ceie lees legcneuee ÙeeÛe peefceveerle hejle vesF&ue DeeefCe Ùeeletve Dekeâmceele legcneuee
keâe{tve GYes keâjerue. DeeefCe Deuueenves he=LJeeruee legceÛÙeemee"er efyeÚevÙeeØeceeCes DebLejues
pesCeskeâ¤ve legcner lÙeele KeguÙee ceeiee&ves JeešÛeeue keâjeJeer.’’ (5-20)
vetn (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceePÙee heeuevekeâlÙee&, Ùeebveer ceePes cnCeCes jö kesâues
DeeefCe lÙee (ßeerceblee) Ûes DevegkeâjCe kesâues pes ceeueceòee Je mebleleer ueeYeuÙeeves DeefOekeâÛe
efJeHeâue Peeues Deensle. Ùee ueeskeâebveer ceneYeÙebkeâj kegâefšuelesÛes peeUs heme¤ve "sJeues Deens.
Ùeebveer meebefieleues, keâoeefhe mees[t vekeâe DeeheuÙee GheemÙeebvee, DeeefCe ‘Jeö’ Je ‘megJeeDe’
Ùeebveener mees[t vekeâe DeeefCe Ùeietme Je ÙeDetkeâ DeeefCe vemejueeosKeerue.8 Ùeebveer yeNÙeeÛeMee
5) DeLe& Demee keâer peieeleerue ueneve meneve mejoej, ßeercebleebÛÙee yeeyeleerle lej legcner Demes mecepelee
keâer lÙeebÛÙee Øeefle‰sefJe¤æ SKeeos keâece keâjCes OeeskeäÙeeÛes Deens. hejbleg efJeÕemJeeceermebyeOeer
legcneuee DeMeer Dehes#ee veener keâer lesner kegâCeer ØeleeheMeeueer DeefmlelJe Demesue. lÙeeÛÙeeefJe¤æ
legcner yeb[ keâjlee, lÙeeÛÙee F&MelJeele Flejebvee Yeeieeroej "jefJelee, lÙeeÛÙee Dee%ee Yebie keâjlee
DeeefCe ÙeecegUs lees legcneuee efMe#ee keâjerue DeMeer Yeerleer legcneuee Jeešle veener.
6) cnCepes efveefce&leerÛes efJeefJeOe šhhes DeeefCe heæleerletve vesle legcneuee efJeÅeceeve efmLeleerJej DeeCeues
Deens.
7) Ùee ef"keâeCeer peefceveerleerue õJÙeeheemetve ceeveJeeÛÙee efveefce&leeruee JevemheleeRÛÙee GieJeCÙeeÛeer Ghecee
efoueer iesueer Deens. pÙeeØeceeCes SkesâJesUer he=LJeerleueeJej JevemheleerÛes DeefmlelJe veJnles ceie veblej
meJeexÛÛe Deuueenves lÙeebvee GieefJeues, lÙeeÛeØeceeCes Skeâ keâeU Demee neslee pesJne YetleueeJej
ceeveJeeÛes keâesCelesner DeefmlelJe veJnles ceie meJeexÛÛe Deuueenves ÙesLes lÙeeÛes jeshe ueeJeues.
8) vetnÛÙee je°^eÛÙee GheemÙeebhewkeâer ÙesLes DeMee GheemÙeebÛeer veeJes meebefieleuesueer Deensle veblej pÙeebvee
DejyeJeemeeRveerosKeerue hetpeCes meg¤ kesâues nesles Je FmueeceÛÙee DeejbYeemeceÙeer Dejyemleeveele
peeieespeeieer lÙeeÛeer cebefojs yeebOeuesueer nesleer.
vetn 71 741 heeje 29
ueeskeâebvee ceeie&Yeü° kesâues Deens, DeeefCe letmegæe Ùee DelÙeeÛeeNÙeebvee heLeYeü°lesKesjerpe Flej
keâesCelÙeeÛe iees°erle GVeleer osT vekeâesme.’’9 (21-24)
DeeheuÙee DehejeOeeheeÙeerÛe les yeg[Jetve šekeâues iesues DeeefCe Deie>erle Peesketâve efoues
iesues, ceie lÙeebvee mJele:mee"er Deuueenheemetve JeeÛeefJeCeeje keâesCeerner meneÙekeâ Dee{Uuee
veener. DeeefCe vetn (De.) ves meebefieleues, ‘‘ceePÙee heeuevekeâlÙee&, Ùee DeßeæeJebleebhewkeâer
he=LJeerJej keâesCeer efveJeeme keâjCeeje mees[t vekeâesme. pej let Ùeebvee mees[tve efouesme lej ns legPÙee
oemeebvee heLeYeü° keâjleerue DeeefCe ÙeebÛÙee JebMeele pees keâesCeer pevcesue lees ogjeÛeejer DeeefCe
keâój DeßeæeJebleÛe DemeCeej. ceePÙee heeuevekeâlÙee& ceuee Je ceePÙee DeeF&Jeef[ueebvee DeeefCe
lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeeuee pees ceePÙee Iejele ßeæeJeble cnCetve efMejuee Deens DeeefCe meJe&
ßeæeJeble heg®<eebvee DeeefCe efŒeÙeebvee #ecee keâj, DeeefCe DelÙeeÛeeN331eebmee"er efJeveeMeeefMeJeeÙe
DevÙe keâesCelÙeener iees°erle Jee{ ke⤠vekeâesme.’’ (25-28)
9) hewiebyej npejle vetn (De.) ÙeebÛee ne Meehe keâener GleeJeUsheCeecegUs neslee Demes veener lej ne Meehe
DeMee JesUer lÙeebÛÙee cegKeeletve efveIeeuee neslee pesJne MelekeâevegMelekesâ ØeÛeejeÛeer keâle&JÙehetleea
kesâuÙeeveblej les DeeheuÙee je°^ekeâ[tve hetCe&heCes efvejeMe Peeues nesles.
DeuedefpeVe 72 742 heeje 29
72 metjn DeuedefpeVe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 28)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns hewiebyej (me.), meebiee, ceePÙeekeâ[s efoJÙeyeesOe (Jener) hee"efJeues iesues Deens keâer efpeVeebÛÙee
Skeâe legkeâ[erves ue#ehetJe&keâ Sskeâues,1 ceie (peeTve) DeeheuÙee peeleerÛÙee ueeskeâebvee meebefieleues,
‘‘Deecner Skeâ cees"e Dee§eÙe&pevekeâ kegâjDeeve Sskeâuee Deens pees mejU ceeiee&keâ[s ceeie&oMe&ve keâjlees,
cnCetve Deecner lÙeeJej ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe Deelee Deecner keâoeefhe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&yejesyej keâesCeeueener Yeeieeroej "jefJeCeej veener.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&Ûes JewYeJe cees"s GÛÛe DeeefCe ßes‰ Deens, lÙeeves kegâCeeuee helveer DeLeJee heg$e yeveefJeuesues
veener.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘DeeceÛes veeoeve ueeskeâ2 DeuueenmebyebOeer Kethe DeJeemleJe iees°er meebiele
jeefnues Deensle.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘DeeceÛee Demee mecepe neslee keâer, ceveg<Ùe DeeefCe efpeVe
DeuueenmebyebOeer keâOeer Keesšs yeesuet Mekeâle veenerle.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘ceveg<Ùeebhewkeâer keâener ueeskeâ
efpeVeebhewkeâer keâebner peCeebÛee DeeßeÙe ceeiele Demele. DeMee Øekeâejs, lÙeebveer peerVeÛee Denbkeâej DeefOekeâÛe
Je=efæbiele kesâuee.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘ceeCemeebveer megæe leMeerÛe keâuhevee kesâueer peMeer legceÛeer
keâuhevee nesleer keâer, Deuueen kegâCeeuee Øesef<ele yeveJetve hee"efJeCeej veener.’’ DeeefCe Demes keâer,
‘‘Deecner DeekeâeMeeuee ÛeeÛehe[ues lej heeefnues keâer les henejskeâNÙeebveer Ye¤ve iesues Deens, DeeefCe
GukeâebÛee Je<ee&Je nesle Deens.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘Deecner hetJeea keâeveesmee IesCÙeemee"er DeekeâeMeele
yemeCÙeemee"er peeiee efceUJet Mekeâle neslees, hejbleg Deelee pees uehetve Úhetve SskeâCÙeeÛee ØeÙelve keâjlees
lÙeeuee DeeheuÙeeJej oyee Oe¤ve yemeuesueer SKeeoer Gukeâe Dee{Ules.’’ DeeefCe Demes keâer,
‘‘DeeceÛÙee ue#eele Ùesle veJnles keâer he=LJeerJeeuÙeebMeer SKeeoe JeeF&š ceeceuee keâjCÙeeÛee yesle kesâuee
1) ÙeeÛÙeeves Demes keâUles keâer efpeVe lÙeeJesUer DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee efomele veJnles Je les
kegâjDeeve Sskeâle Deensle ns lÙeebvee ceenerle veJnles, lej veblej efoJÙeyeesOeeÉejs meJeexÛÛe Deuueenves
lÙeebvee Ùee IešvesÛeer yeeleceer efoueer. npejle Deyoguueen efyeve Deyyeeme (jefpe.) osKeerue Ùee IešvesÛes
JeCe&ve keâjleevee Kegueemee keâjleele keâer, ‘‘DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebveer efpeVeebheg{s kegâjDeeve he"ve
kesâues veJnles Je lÙeebvee heeefnuesner veJnles.’’ (cegefmuece, efleefce&peer, cegmeveo Denceo, Fye>s pejerj)
2) cetU Dejyeer Yee<esle ‘meHeâerngvee’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ne Skeâe JÙeòeâermee"erner Jeehejuee
peeT Mekeâlees Je Skeâe mecetnemee"erosKeerue. pej ‘Skeâ veeoeve Fmece’ Ùee DeLee&ves ne Iesleuee iesuee lej
DeefYeØesle Fyedueerme Demesue Je pej Skeâ mecetn Ùee DeLee&ves Iesleuee lej, efpeVeebhewkeâer heg<keâUmes cetKe&
DeeefCe yesDekeäkeâue ueeskeâ DeMee iees°er meebiele nesles, Demee DeLe& nesF&ue.
DeuedefpeVe 72 743 heeje 29
iesuee Deens keâer lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙeebvee mejU ceeie& oeKeJet FefÛÚlees.’’3 DeeefCe Demes keâer,
‘‘DeeceÛÙeehewkeâer keâener ueeskeâ meoeÛeejer Deensle DeeefCe keâener Ùeentve KeeueeJeuesues Deensle, Deecner
efJeefYeVe heæleerle efJeYeeefpele Peeuees Deenesle.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘Deecneuee mecepele nesles keâer,
Deecner vee he=LJeerJej Deuueenuee DemeHeâue ke⤠Mekeâlees vee kegâ"s heUtve lÙeeuee njJet Mekeâlees.’’ 4
DeeefCe Demes keâer, ‘‘Deecner pesJne ceeie&oMe&vehej efMekeâJeCe Sskeâueer lesJne Deecner lÙeeJej ßeæe
"sJeueer. Deelee pees pees keâesCeer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Jej ßeæe "sJeerue lÙeeuee keâesCeleener nkeäkeâ
ceejuee peeCÙeeÛeer efkebâJee DevÙeeÙeeÛeer Yeerleer vemesue.’’ DeeefCe Demes keâer, ‘‘DeeceÛÙeehewkeâer keâener
cegefmuece (DeuueenÛes Dee%eeOeejkeâ) Deensle. DeeefCe keâener melÙeeMeer efJecegKe. lej pÙeebveer Fmueece
(Dee%eeheeueveeÛee ceeie&) Debefiekeâejuee lÙeebveer cegòeâerÛee ceeie& MeesOetve keâe{uee, DeeefCe pes melÙeeMeer
efJecegKe Deensle; les vejkeâeÛes FbOeve yeveCeejs Deensle.’’5 (1-15)
DeeefCe (ns hewiebyej (me.)) meebiee, ceuee Demes efoJÙe yeesOener kesâues iesues Deens keâer, ueeskeâ pej
mejU ceeiee&Jej Â{lesves Ûeeueues Demeles lej Deecner lÙeebvee Kethe le=hle kesâues Demeles, pesCeskeâ¤ve Ùee
osCeieerves lÙeebÛeer hejer#ee IÙeeJeer, DeeefCe pees DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mcejCeeheemetve heje*cegKe
nesF&ue. lÙeeÛee heeuevekeâlee& lÙeeuee keâ"esj Øekeâesheele šekeâerue DeeefCe Demes keâer, ceefmpeoer
Deuueenmee"er Deensle cnCetve lÙeele Deuueenyejesyej Flej keâesCeeuee hegkeâe¤ vekeâe.6 DeeefCe pesJne
DeuueenÛee oeme lÙeeuee hegkeâejCÙeemee"er GYee jeefnuee lesJne ueeskeâ lÙeeÛÙeeJej legštve he[CÙeeme
leÙeej Peeues. ns hewiebyej (me.), meebiee keâer, ‘‘ceer lej DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&uee hegkeâejlees DeeefCe
3) ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer DeekeâeMeeÛeer DeMeer efmLeleer heentve ns efpeVe Ùee MeesOeele efveIeeues nesles keâer
peefceveerJej Demee keâesCelee ceeceuee GodYeJeuee Deens yejs DeLeJee GÆJeCeej Deens pÙeeÛeer yeeleceer
megjef#ele "sJeCÙeemee"er Flekesâ keâ[keâ yeboesyemle "sJeuesues Deensle keâer Deelee Deecneuee Jejerue
peieleeÛee keâeveesmee IesCÙeeÛeer keâesCeleerner mebOeer meehe[le veener Je efpekeâ[sner Deecner peelees; efhešeUues
peele Deenesle.
4) DeLe& Demee keâer DeeceÛÙee ÙeeÛe efJeÛeejeves Deecneuee cegòeâerÛee ceeie& oeKeJetve efouee. Deecner
Deuueenkeâ[tve efveYeea[ veJnlees, pej Deecner lÙeeÛeer DeJe%ee kesâueer lej lÙeeÛÙee hekeâ[erletve
keâesCelÙeener Øekeâejs Deecner JeeÛet MekeâCeej veener Demee DeeceÛee efJeÕeeme neslee. cnCetve meJeexÛÛe
Deuueenkeâ[tve mejUceeie& oeKeefJeCÙeemee"er Deeuesueer leer JeeCeer pesJne Deecner Sskeâueer lesJne melÙe
keâUtve DeeuÙeeveblejmegæe DeeceÛÙeeleerue veeoeve ueeskeâebveer DeeceÛÙeele hemejJetve "sJeuesuÙee ßeæebJej
De[tve jenCÙeeÛes Oeeefj<šŸe Deecner ke⤠Mekeâuees veener.
5) meJeeue kesâuee peeT Mekeâlees keâer kegâjDeeveevegmeej efpeVe lej mJele:Ûe DeefiveGòheefòe cnCetve Deensle ceie
penVeceÛÙee DeeieerÛee lÙeebvee keâmee $eeme nesT Mekeâlees? ÙeeÛes Gòej Demes keâer kegâjDeevevegmeej lej
ceveg<ÙeosKeerue ceeleerheemetve yeveuesuee Deens ceie ceeleerÛes {sketâU Hesâketâve ceejues Demelee lÙeeuee
DeeIeele keâe yemelees?
6) cnCepes DeuueenmeceJesle Flej kegâCeeÛeer Gheemevee ke⤠vekeâe, Flej kegâCeeÛeer ØeeLe&vee ke⤠vekeâe,
Flej kegâCeeuee ceoleermee"er hegkeâe¤ vekeâe.
DeuedefpeVe 72 744 heeje 29
lÙeeÛÙeeyejesyej kegâCeeuee Yeeefieoej "jJeerle veener.’’ meebiee, ‘‘ceer legcne ueeskeâebmee"er vee SKeeÅee
neveerÛee DeefOekeâej jeKelees vee SKeeÅee YeuÙeeÛee.’’ meebiee, ‘‘ceuee DeuueenÛÙee hekeâ[erletve kegâCeer
JeeÛeJet Mekeâle veener DeeefCe ceer lÙeeÛÙee Ú$eeefMeJeeÙe keâes"sner DeeßeÙemLeeve Øeehle ke⤠Mekeâle veener.
ceePes keâece Ùee JÙeefleefjòeâ keâenerÛe veener keâer DeuueenÛes cnCeCes DeeefCe lÙeeÛes mebosMe heesnesÛeJeeJes.
Deelee pees pees keâesCeer Deuueen Je lÙeeÛes hewiebyej (me.) Ûes SskeâCeej veener lÙeeÛÙeemee"er vejkeâeie>er
Deens DeeefCe Demeues ueeskeâ lÙeele meowJe jenleerue.’’ (16-23)
(ns ueeskeâ DeeheuÙee Ùee keâejJeeÙeebheemetve hejeJe=òe nesCeej veenerle) ÙesLeheeJeslees keâer pesJne lÙee
iees°eruee heenleerue pÙeeÛes JeÛeve efoues peele Deens, lej lÙeebvee keâUsue keâer kegâCeeÛes meneÙÙekeâ ogye&ue
Deensle DeeefCe kegâCeeÛee oue mebKÙesle keâceer Deens.7 meebiee, ‘‘ceuee ceenerle veener keâer, pÙee iees°erÛes
JeÛeve legcneuee efoues peele Deens leer peJeU Deens DeLeJee ceePee heeuevekeâlee& efleÛÙeemee"er SKeeoer
oerIe& cegole efveef§ele keâjerue. lees hejes#eeÛee %eelee Deens, Deeheues hejes#e keâesCeeJejner GIe[ keâjerle
veener, lÙee Øesef<eleeKesjerpe pÙeeuee lÙeeves (hejes#e %eeve osCÙeemee"er) hemeble kesâues Demesue. 8 lej
lÙeebÛÙee heg{s Je ceeies lees j#ekeâ "sJelees9 pesCeskeâ¤ve lÙeebveer peeCeeJes keâer lÙeebveer DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&Ûes mebosMe heesnÛeles kesâues,10 DeeefCe lees lÙeebÛÙee mebhetCe& heefjmejeuee Jes{tve Deens, DeeefCe
Skesâkeâe JemletÛeer lÙeeves ieCevee11 keâ¤ve "sJeueer Deens. (24-28)
7) lÙeekeâeUer kegâjwMeeleerue pes ueeskeâ DeuueenÛes hewiebyej (me.) ÙeebÛes Deuueenkeâ[s kesâuesues DeeJeenve
Sskeâlee#eCeerÛe lÙeebÛÙeeJej legštve he[le Demele; les Ùee ohee&le nesles keâer lÙeebÛee peLee cees"e peyejomle
Deens Je hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeyejesyej cet"Yej keâener ceeCemes Deensle, cnCetve menpeheCes
les lÙeebvee oeyetve šekeâleerue.
8) cnCepes hewiebyej mJeÙebYet hejes#e%eelee Demele veenerlej meJeexÛÛe Deuueen pesJne Øesef<elelJeeÛes keâle&JÙe heej
hee[CÙeemee"er lÙeeÛeer efveJe[ keâjlees lesJne hejes#eeÛÙee melÙeebhewkeâer pÙee iees°eRÛes %eeve lees FefÛÚlees
lÙeeuee Øeoeve keâjlees.
9) j#ekeâebveer DeefYeØesle otle Deensle. DeLe& Demee keâer pesJne meJeexÛÛe Deuueen efoJÙeyeesOeeÉejs hejes#eeÛÙee
melÙeeÛes %eeve Øesef<eleebpeJeU hee"efJelees lesJne lÙeeÛÙee j#eCeemee"er meJe&$e otle efveÙegòeâ keâjlees
pesCeskeâ¤ve %eeve DelÙeble megjef#eleheCes Øesef<eleeheÙeËle heesnÛeeJes Je lÙeele keâesCelÙeener ØekeâejÛeer YesmeU
nesT veÙes.
10) ÙeeJe¤ve keâUeues keâer Øesef<eleeuee, Øesef<elelJeeÛes keâle&JÙe heej hee[CÙeemee"er pÙee hejes#eeÛÙee %eeveeÛeer
DeeJeMÙekeâlee Demeles, hejes#eeÛes les %eeve lÙeeuee efoues peeles DeeefCe otle Ùee iees°erÛeer Keyejoejer Iesleele
keâer les %eeve Øesef<eleeheÙeËle KeNÙee mJe¤heele heesnÛeeJes, lÙeeÛeØeceeCes ÙeeÛeerner Keyejoejer Iesleele keâer
Øesef<eleeves DeeheuÙee hee}vekeâlÙee&Ûes mebosMe lÙeeÛÙee oemeebheÙeËle ÙeLeeÙeesiÙe mJe¤heele heesnÛeJeeJes.
11) cnCepes Øesef<eleeJejner Je otleebJejner meJeexÛÛe DeuueenÛes meeceLÙe& DeMeeØekeâejs JÙeehle Deens keâer pej
efleUcee$eosKeerue lÙeebveer lÙeeÛÙee cepeeaefJe¤æ neueÛeeue kesâueer lej legjble Oejues peeleerue. pes mebosMe
meJeexÛÛe Deuueen hee"efJelees lÙeeÛÙeeleerue Meyo ved Meyo ieCeuesuee Deens. lÙeele Skeâe Meyoevesm egæe
Jee{ efkebâJee keâceer keâjeJes DeMeer Øesef<ele DeeefCe otleebÛeer efyeMeeo veener.
Deuedceg]p]peefcceue 73 745 heeje 29
73 metjn Deuedcegp]peefcceue
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 20)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns heebIe¤Ce Dees{tve PeesheCeeNÙee, je$eer veceepeermee"er GYes jenele pee, hejbleg Lees[s, DeOeea
je$e efkebâJee lÙeehes#ee keâceer keâje DeLeJee lÙeehes#ee keâener DeefOekeâ Jee{Jee, DeeefCe kegâjDeeveÛes Kethe
Leebyetve Leebyetve he"Ce keâje, Deecner legceÛÙeeJej Skeâ Yeejomle JeeCeer DeJelejCeej Deenesle.
Jemlegle: je$eerÛes G"Ces DeelcemebÙece "sJeCÙeemee"er DelÙeble GheÙegòeâ DeeefCe kegâjDeeve veerš he"Ce
keâjCÙeemee"er DeefOekeâ ÙeesiÙe Deens. efoJemeeÛes JesUer lej legceÛÙeemee"er Kethe JÙeehe Deens.
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee veeceeÛes mcejCe keâjerle pee DeeefCe meJeeËheemetve legštve lÙeeÛesÛe yevetve
jne. lees hetJe& Je heef§ecesÛee mJeeceer Deens, lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe keâesCeerner F&Õej veener. cnCetve lÙeeueeÛe
Deeheuee cegKelÙeej1 yeveJee. DeeefCe pÙee iees°er ueeskeâ yeveJeerle Deensle lÙeeJej OewÙe& jeKee DeeefCe
meYÙelesves lÙeebÛÙeeheemetve JesieUs Jne.2 Ùee Keesšs "jCeeNÙee megKeJemlet ueeskeâebMeer efvehešCÙeeÛes
keâeÙe& legcner ceePÙeeJej mees[e, DeeefCe lÙeebvee keâener Lees[e JesU ÙeeÛe DeJemLesle jent Åee.
DeeceÛÙeepeJeU (ÙeebÛÙeemee"er) Yeejer yes[Ÿee Deensle DeeefCe Ye[keâle Demeuesuee Deie>er, DeeefCe
IeMeele De[keâCeejs pesJeCe Je ÙeeleveeceÙe Øekeâeshe. ns lÙee efoJeMeer Ie[sue pesJne he=LJeer DeeefCe
heJe&le neo¤ve G"leerue DeeefCe heJe&leebÛeer efmLeleer DeMeer nesF&ue peCet JeeUtÛes ef{ieejs efJeKegjues
peele Deensle. (1-14)
legcne ueeskeâebkeâ[s Deecner3 lÙeeÛe Øekeâejs Skeâ Øesef<ele legceÛÙeeJej mee#eeroej yeveJetve
hee"efJeuee Deens pemes Deecner efHeâjDeewvekeâ[s Skeâ Øesef<ele hee"efJeuee neslee. (ceie hene pesJne)
efHeâjDeewveves lÙee Øesef<eleeÛes cnCeCes Sskeâues veener lesJne Deecner lÙeeuee Heâej keâ"esjlesves Oejues. pej
1) Dejyeer Yee<esle Jekeâerue (cegKelÙeej) DeMee JÙeòeâeruee cnCeleele pÙeeJej efJeÕeeme šeketâve kegâCee
ceeCemeeves Deeheuee ceeceuee lÙeeÛÙee mJeeOeerve keâjeJee, peJeU peJeU ÙeeÛe DeLee&ves Deecner Got&
(ceje"er F.) Yee<esle Jekeâerue ne Meyo DeMee JÙeòeâermee"er Jeehejlees pÙeeÛÙee megheto& Deeheuee Kešuee
keâ¤ve SKeeoe ceveg<Ùe efveef§eble neslees keâer lÙeeÛÙee yeepetves lees ÛeebieuÙee Øekeâejs Kešuee ue{Jeerue Je
lÙeeuee mJele:uee Kešuee ue{CÙeeÛeer iejpe YeemeCeej veener.
2) JesieUs Jne, ÙeeÛee DeLe& Demee veener keâer lÙeeÛÙeeMeer mebyebOe lees[tve Deeheuee heÇÛeej yebo keâ¤ve šekeâe
lej lÙeebÛÙee leeW[er ueeiet vekeâe, lÙeebÛÙee Jee¢eele ÛeeàÙeebkeâ[s hetCe&heCes ogue&#e keâje Je lÙeebÛÙee
keâesCelÙeener DemeYÙelesuee Gòej osT vekeâe. ceie ner DeefuehleleeosKeerue SKeeos og:Ke DeLeJee ›eâesOe
Jee Jewleeieemen Demet veÙes lej kegâCeer meYÙe ceveg<Ùe kegâCee nuekeâš ceveg<ÙeeÛÙee efMeJÙee Ssketâve
pÙeeØekeâejs ogue&#e keâjlees Je ceveeble ceUmegæe ÙesT osle veener lÙeeÛe ØekeâejÛeer Deefuehlelee DemeeJeer.
3) Deelee cekeäkesâleerue lÙee DeßeæeJebleebvee mebyeesOetve meebefieleues peele Deens pes DeuueenÛes hewiebyej (me.)
Ùeebvee Keesšs "jJeerle nesles Je lÙeebÛÙee efJejesOeele ØeÙelveMeerue nesles.
Deuedceg]p]peefcceue 73 746 heeje 29
legcner ceeveCÙeeme vekeâej efouee lej lÙee efoJeMeer keâmes JeeÛeeue pees yeeuekeâebvee Je=æ yeveJeerue
DeeefCe pÙeeÛÙee keâ"esjlesves DeekeâeMe Heâešues peele Demesue? DeuueenÛes JeÛeve lej hetCe& nesCeejÛe
Deens. ne Skeâ GheosMe Deens Deelee pÙeeÛeer FÛÚe Demesue lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s
peeCÙeeÛee ceeie& mJeerkeâejeJee. (15-19)
ns hewiebyej (me.)4 legceÛee heeuevekeâlee& peeCelees keâer legcner keâOeer megceejs oesve le=efleÙeebMe je$e
DeeefCe keâOeer DeOeea je$e DeeefCe keâOeer Skeâ le=efleÙeebMe je$e Gheemevee keâjerle GYes jenlee, DeeefCe
legceÛÙee meeefLeoejebhewkeâer Skeâ ieš ke=âleer keâjlees. DeuueenÛe je$e DeeefCe efoJemeeÛÙee JesUÛs ee
efnMeesye "sJelees, lÙeeuee ceeefnle Deens keâer, legcner ueeskeâ JesUsÛeer "erkeâ ieCevee ke⤠Mekeâle veener.
cnCetve lÙeeves legceÛÙeeJej cesnsjyeeveer kesâueer, Deelee megueYelesves efpelekeâe kegâjDeeve JeeÛet Mekeâlee
JeeÛele pee.5 lÙeeuee ceeefnle Deens keâer legceÛÙeele keâener Deepeejer Demeleerue, keâener DevÙe ueeskeâ
DeuueenÛÙee ke=âheeØemeeoeÛÙee MeesOeele ØeJeeme keâjleele DeeefCe keâener DevÙe ueeskeâ DeuueenÛÙee
ceeiee&le Ùegæ keâjleele, cnCetve efpelekeâe kegâjDeeve menpeefjlÙee JeeÛelee ÙesCes MekeäÙe Deens JeeÛele
pee, veceepe keâeÙece keâje, pekeâele6 Åee DeeefCe Deuueenuee Ûeebieues keâpe& osle pee. pes keâener
hegCÙe legcner DeeheuÙeemee"er heg{s hee"Jeeue les legcneuee DeuueenheeMeer Dee{Usue, lesÛe peemle
Gòece Deens DeeefCe lÙeeÛee ceesyeouee Heâej cees"e Deens. DeuueenÛeer #eceeÙeeÛevee keâjerle jne,
efve:mebMeÙe Deuueen DelÙeble #eceeMeerue Je hejceke=âheeUt Deens. (20)
4) ne ®ketâDe-heesšYeeie heefnuÙee ®ketâDeÛÙee one Je<eeËveblej ceoervesle Glejuee.
5) veceepeeleerue oerIe&lee peemle keâ¤ve kegâjDeeveÛÙee oerIe&he"veevesÛe nesles, cnCetve Heâcee&efJeues keâer
lenppego-ceOÙeje$eer veblejÛÙee veceepeele efpelekeâe kegâjDeeve megueYelesves he"ve ke⤠Mekeâlee, he"ve
keâjerle pee. lÙeecegUs ‘veceepee’leerue ØeoerIe&lee DeeheesDeehe keâceer nesF&ue.
6) Yee<ÙekeâejebÛes Ùee iees°erJej Skeâcele Deens keâer ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle heeÛe JesUsÛeer veceepe DeeefCe
DeefveJeeÙe& pekeâele Deoe keâjCes nesÙe.
Deuedcegöefmmej 74 747 heeje 29
74 metjn Deuedcegöefmmej
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 56)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns heebIe¤Ce Dees{tve1 heng[CeeNÙee, G"e DeeefCe Keyejoej keâje. DeeefCe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee cenevelesÛeer Iees<eCee keâje. DeeefCe Deeheues keâhe[s MegefÛeYet&le "sJee DeeefCe
DeheefJe$elesheemetve otj jne. DeeefCe Ghekeâej ke⤠vekeâe DeefOekeâ Øeehle keâjCÙeemee"er DeeefCe
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&mee"er OewÙe& jeKee. (1-7)
pesJne2 vejefmebieele Hegbâkeâ ceejueer peeF&ue lees efoJeme HeâejÛe keâ"erCe efoJeme Demesue,
DeßeæeJebleebmee"er meeshee DemeCeej veener. mees[e ceuee DeeefCe lÙee ceeCemeeuee pÙeeuee ceer Skeâšs 3
efvecee&Ce kesâues, heg<keâUMeer ceeueceòee lÙeeuee efoueer. lÙeeÛÙeeyejesyej npej jenCeejs heg$e efoues,
DeeefCe lÙeeÛÙeemee"er meòesÛee ceeie& ØeMemle kesâuee, ceie lees ueeuemee yeeUielees keâer ceer lÙeeuee
DeeCeKeer DeefOekeâ ÅeeJes, keâoeefhe veener, lees DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebMeer Jewj keâjlees, ceer lej
ueJekeâjÛe Skeâ keâ"erCe Ûe{Ce Ûe{Jeerve. lÙeeves efJeÛeej kesâuee DeeefCe keâenerlejer iees°
yeveefJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee lej F&ÕejeÛee keâeshe lÙeeÛÙeeJej, keâMeer iees° yeveefJeCÙeeÛee ØeÙelve
kesâuee, nesÙe, F&ÕejeÛee keâeshe lÙeeÛÙeeJej, keâMeer iees° yeveefJeCÙeeÛee ØeÙelve kesâuee, ceie
(ueeskeâebÛÙeekeâ[s) heeefnues, ceie keâheeU DeeKe[ues DeeefCe leeW[ Jes[eJeues, ceie efHeâjuee DeeefCe
Denbkeâejele Deeuee. mejlesMesJešer cnCeeuee, ns keâenerÛe vemetve Skeâ peeot peer hetJeeaheemetve Ûeeuele
Deeueer Deens, leer lej Skeâ ceeveJeer JeeCeer Deens, ueJekeâjÛe ceer lÙeeuee vejkeâeceOÙes Peesketâve osF&ve.
1) Ùee megjleerleerue heefnuÙee meele DeeÙeleer lÙee Deensle pÙeele meJe&ØeLece FmueeceÛee ØeÛeej keâjCÙeeÛeer
hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee Dee%ee efoueer iesueer. hewiebyej (me.) ÙeebÛÙeeJej ‘Fkeâje efyeefmce
jefyyekeâue uepeer’veblej GlejCeeje ne ogmeje efoJÙeyeesOe-Jener Deens.
2) ne Yeeie ØeejbefYekeâ DeeÙeleeRÛÙee keâener ceefnvÙeeveblej lÙeeJesUer Glejuee neslee pesJne DeuueenÛes Øesef<ele
(me.) ÙeebÛÙeekeâjJeer peeefnjheCes FmueeceÛee ØeÛeej meg¤ PeeuÙeeveblej ØeLecele:Ûe nppeÛee keâeU
Deeuee Je kegâjwMeebÛÙee mejoejebveer heefj<eo YejJetve Demes "jefJeues keâer yeens¤ve ÙesCeeNÙee
npeÙee$eskeâ¤bceOÙes kegâjDeeve DeeefCe hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeefJe<eÙeer iewjmecepe
hemejefJeCÙeemee"er ØeÛeejeÛeer Skeâ peyejomle ceesnerce ÛeeueefJeueer peeJeer.
3) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Jeueero efyeved cegieerje Deens. Ùee ie=nmLeeÛeer, kegâjDeeve F&ÕejerJeeCeer DemeuÙeeÛeer
ceveeletve Kee$eer Peeuesueer nesleer hejbleg cekeäkesâle Deeheueer mejoejer keâeÙece "sJeCÙeemee"er lÙeeves Jej
GuuesefKele heefj<eosle, hewiebyej (me.) Ùeebvee peeotieej DeeefCe kegâjDeeveeuee peeot cnCetve Øeefmeæ
keâjCÙeeÛee meuuee efouee.
Deuedcegöefmmej 74 748 heeje 29
DeeefCe legcneuee keâeÙe keâuhevee keâer keâeÙe Deens lees vejkeâ? vee yeekeâer "sJeCeej vee mees[Ceej. 4
keâele[er nesjheUtve šekeâCeeje. SkeâesCeerme keâce&Ûeejer lÙeeÛÙeeJej efveÙegòeâ Deensle. Deecner5
vejkeâeie>erÛes keâce&Ûeejer Ùee otleebvee yeveefJeues Deens DeeefCe lÙeebÛÙee mebKÙesuee Je DeßeæeJebleebmee"er
GheõJe yeveefJeues Deens pesCeskeâ¤ve «ebLeOeejkeâebÛee efJeÕeeme yemeeJee DeeefCe ßeæeJebleebÛÙee
ßeæsceOÙes Jee{ JneJeer. DeeefCe «ebLeOeejkeâ Je ßeæeJebleebvee keâesCeleerner Mebkeâe jent veÙes,6 Je
cevees®iCe DeeefCe DeßeæeJebleebveer Demes cnCeeJes keâer DeuueenÛee Ùee Depeye iees°erheemetve keâeÙe
DeLe& Demet Mekeâlees. DeMee Øekeâejs Deuueen pÙeeuee FefÛÚlees lÙeeuee heLeYeü° keâjlees DeeefCe
pÙeeuee FefÛÚlees ceeie&oMe&ve Øeoeve keâjlees. DeeefCe legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee ue<keâjeuee mJele:
lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCeer peeCele veener. DeeefCe Ùee vejkeâeie>erÛee GuuesKe ÙeeefMeJeeÙe DevÙe
keâesCelÙeener nsletves kesâuee iesuee veener keâer ueeskeâebvee Ùeeheemetve GheosMe efceUeJee. keâoeefhe veener 7.
MeheLe Deens ÛebõeÛeer DeeefCe je$eerÛeer pesJne leer heeuešles, DeeefCe mekeâeUÛeer pesJne leer GpeUles,
ne vejkeâeie>ermegæe cees"Ÿee iees°eRhewkeâer Skeâ Deens,8 ceeCemeemee"er YeÙe oeKeefJeCeejer, legceÛÙeehewkeâer
lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er YeÙe oeKeefJeCeejer, pees heg{s peeT FefÛÚle Demesue DeLeJee ceeies jent
FefÛÚle Demesue. (8-37)
4) cnCepes Øekeâesheeuee hee$e "jCeeNÙeebhewkeâer kegâCeer efleÛÙee keâÛeešŸeele DeeuÙeeJeeÛetve jeneJee, kegâCeeueener
leer Demes yeekeâer "sJeCeej veener. Je pees keâesCeer efleÛÙee keâÛeešŸeele ÙesF&ue lÙeeuee Ùeelevee
efouÙeeefMeJeeÙe mees[Ceej veener.
5) ÙesLeheemetve les ‘legPÙee hee}vekeâlÙee&ÛÙee ue<keâjebvee mJele: lÙeeÛÙeeefMeJeeÙe Flej keâesCeer peeCele
veener’heÙeËleÛee meJe& cepeketâj njkeâleerÛee cegöe cnCetve Deens. Yee<eCeeÛÙee ceOÙesÛe JeòeâJÙe›eâce Kebef[le
keâ¤ve Dee#eshe IesCeeNÙeebÛÙee GòejeoeKeue lees Heâcee&efJeuee iesuee Deens. Dee#eshe IesCeeNÙeebveer
DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee leeW[eves ns Ssketâve keâer vejkeâeÛÙee keâce&ÛeejerÛeer
mebKÙee kesâJeU 19 Demesue, ÙeeÛeer Leóe G[efJeCes meg¤ kesâues nesles. lÙeebvee ner iees° cees"er efJeefÛe$e
Jeešueer keâer Skeâerkeâ[s Deecneuee Demes meebefieleues peele Deens keâer Deeoce (De.) ÛÙee keâeUeheemetve
Øe}ÙeeheÙeËle peieele efpelekeäÙeener ceveg<Ùeebveer õesn DeeefCe ceneheelekesâ kesâuesueer Deensle; les vejkeâele
šekeâues peeleerue Je ogmejerkeâ[s Deecneuee Demes keâUefJeues peele Deens keâer FlekeäÙee cees"Ÿee vejkeâele
FlekeäÙee DemebKÙe ØeceeCeeleerue ceeCemeebJej Øekeâeshe keâjCÙeemee"er kesâJeU 19 keâce&Ûeejer efveÙegòeâ
Demeleerue.
6) «ebLeOeejkeâ DeeefCe ßeæeJebleebvee otleebÛÙee DemeeceevÙe MeòeâerÛeer ceeefnleer Deens, cnCetve lÙeebvee
Ùeeyeeyeleerle keâesCeleerner Mebkeâe Demet Mekeâle veener keâer 19 otle vejkeâeÛeer JÙeJemLee jeKeCÙeemee"er
hegjsmes Deensle.
7) cnCepes ner keâener DeeJeF& iees° veJns efpeÛeer DeMeeØekeâejs Leóe G[efJeueer peeJeer.
8) cnCepes pÙeeØekeâejs Ûebõ, je$e DeeefCe efoJeme meJeexÛÛe DeuueenÛÙee meeceLÙee&Ûeer ceneve efÛevns Deensle
lÙeeÛeØekeâejs vejkeâosKeerue lÙeeÛes cenemeeceOÙe&-efÛevnebhewkeâer Skeâ Deens.
Deuedcegöefmmej 74 749 heeje 29
ØelÙeskeâ ceveg<Ùe DeeheuÙee keâceeF&ÛÙee yeouÙeele ieneCe Deens. GpeJÙee yeepetJeeuÙeeb-
Kesjerpe, les mJeiee&ceOÙes Demeleerue, les iegvnsieejebvee efJeÛeejleerue,9 ‘‘legcneuee keâesCelÙee iees°erves
vejkeâele vesues?’’ les cnCeleerue ‘‘Deecner veceepe Deoe keâjCeeNÙeebhewkeâer veJnlees DeeefCe ieefjyeebvee
pesJet Ieeuele veJnlees, DeeefCe melÙeeefJe¤æ iees°er jÛeCeeNÙeebefJe¤æ Deecnerner iees°er yeveefJeCÙeele
ueeiele neslees. DeeefCe ceesyeouÙeeÛÙee efoJemeeuee Keesšs "jJeerle neslees, ÙesLeheeJeslees keâer lÙee
efveef§ele iees°erMeer DeeceÛee Øemebie Ie[uee.’’ lÙeeJesUer efMeHeâejme keâjCeeNÙeebÛeer keâesCeleerner
efMeHeâejme lÙeebÛÙee keâenerÛe GheÙeesieer he[Ceej veener. (38-48)
MesJešer Ùee ueeskeâebvee Peeues lejer keâeÙe Deens keâer ns Ùee GheosMeeheemetve leeW[ efHeâjJeerle
Deensle, peCet ns jevešer iee{Jes nesle. pes efmebneuee efYeTve heUle megšues Deensle.10 efkebâyengvee
ÙeebÛÙeehewkeâer lej ØelÙeskeâpeCe Demes FefÛÚlees keâer lÙeeÛÙee veeJes Kegueer he$es hee"efJeueer peeJeerle. 11
keâoeefhe veener12 Kejer iees° DeMeer Deens keâer ns hejueeskeâeÛeer Yeerleer yeeUiele veener. ne lej Skeâ
GheosMe Deens, Deelee pÙeeÛeer FÛÚe Demesue lÙeeves Ùeeheemetve Oe[e IÙeeJee. DeeefCe ns keâesCeleener
Oe[e IesCeej veenerle. ÙeeKesjerpe keâer Deuueen leMeer FÛÚe keâjerue. lees ÙeeÛee nkeäkeâ jeKelees keâer
lÙeeuee efYeTve JeeieeJes. DeeefCe lees Ùee iees°eruee hee$e Deens keâer (YeÙe yeeUieCeeNÙeebvee) lÙeeves
#ecee Øeoeve keâjeJeer. (49-56)
9) cnCepes mJeiee&le yemeuÙee yemeuÙeeÛe les vejkeâeleerue ueeskeâebMeer yeesueleerue Je Demee ØeMve keâjleerue.
10) Dejyeer Yee<esleerue ne Skeâ JeekedâØeÛeej Deens. PesyeÇebÛes ns JewefMe<šŸe Demeles keâer OeeskeäÙeeÛeer Ûeentue
ueeieleeÛe les Flekesâ yesYeeve nesTve heUleele keâer Flej keâesCelesner heMet lÙeeØeceeCes heUle veenerle.
11) cnCepes ns FefÛÚleele keâer meJeexÛÛe Deuueenves KejesKejÛe pej cegncceo (me.) Ùeebvee Øesef<ele cnCetve
efveÙegòeâ kesâues Deens lej cekeäkesâleerue ØelÙeskeâ mejoej Je ØelÙeskeâ MesKeÛÙee veeJeeves lÙeeves he$e efuentve
hee"JeeJes keâer cegncceo (me.) DeeceÛes Øesef<ele Deensle, legcner lÙeebÛes DevegkeâjCe ceevÙe keâje.
12) cnCepes lÙeebÛeer Demeueer keâesCeleerner ceeieCeer keâoeefhe hetCe& kesâueer peeCeej veener.
Deuedef]keâÙeecee 75 750 heeje 29
75 metjn Deuedef]keâÙeecee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 40)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
veJns, ceer MeheLe Ieslees hegve®lLeeveeÛÙee efoJemeeÛeer2 DeeefCe veener, ceer MeheLe Ieslees
1
efveYe&lmevee keâjCeeNÙee ceveeÛeer3 keâeÙe ceeCetme Demes mecepelees keâer Deecner lÙeeÛÙee ne[ebvee ieesUe
ke⤠MekeâCeej veener? keâe veener? Deecner lej lÙeeÛÙee yeesšebÛeer hesjs hesjs megæe veerš yeveefJeCÙeeme
meceLe& Deenesle, hejbleg ceeCetme FefÛÚlees keâer heg{smegæe og<ke=âlÙes keâjerle jneJeerle.4 efJeÛeejlees, ‘‘MesJešer
kesâJne ÙesCeej Deens yejs lees hegve®lLeeveeÛee efoJeme?’’ ceie pesJne [esUs efLepetve peeleerue DeeefCe Ûebõ
efvemlespe nesTve peeF&ue DeeefCe Ûebõ metÙe& efceUtve Skeâ kesâues peeleerue DeeefCe lÙeeJesUer neÛe ceeCetme
cnCesue, ‘‘kegâ"s heUtve peeT?’’ keâoeefhe veener, lesLes keâesCelesner DeeßeÙemLeeve DemeCeej veener. lÙee
efoJeMeer legPÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee meceesjÛe peeTve LeebyeeJes ueeiesue, lÙee efoJeMeer ceeveJeeuee lÙeeÛes
meJe& heg{erue Je ceeieerue kesâues Je keâjefJeuesues oeKeefJeues peeF&ue efkebâyengvee ceeveJe mJele:Ûe mJele:uee
ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees. ceie lees efkeâleerner efveefceòes heg{s keâe keâjsvee,5 ns hewiebyej (me.)6 Ùee
1) vekeâejeves JeòeâJÙeeÛee ØeejbYe keâjCes DeeheuÙee DeeheCe Ùee iees°erÛes ØeceeCe "jles keâer hetJeeaheemetve SKeeoer
iees° Ûeeueuesueer nesleer Je efleÛes Keb[ve keâjCÙeemee"er ner metjle Glejueer Deens. cnCetve Ùee ef"keâeCeer ‘veJns’
meebieCÙeeÛee DeLe& Demee keâer pes keâener legcner mecepele Deenele les Kejs veener, ceer MeheLe IesTve meebielees
keâer Kejer iees° DeMeer Deens.
2) Øe}ÙeeÛÙee DeeieceveeJej mJele: Øe}ÙeeÛeer MeheLe DeMeemee"er Iesleuesueer Deens keâer efleÛes Deeieceve
efJeÕemeveerÙe Deens. meJe& efJeÕeJÙeJemLee mee#e osle Deens keâer ner JÙeJemLee vee Deveeoer Deens, vee Deveble.
SkesâJesUer keâener vemeleevee leer DeefmlelJeele Deeueer Deens Je SkesâJesUer leer KeefÛeleÛemebheg°ele ÙesCeej Deens.
3) DeLee&le meodmeodefJeJeskeâyegæerÛeerner; peer JeeF&š iees°erJej ceeCemeeÛeer efveYe&lme&vee keâjles. ceeCemeeleerue efleÛes
DeefmlelJe ns Ùee iees<šerÛeer iJeener osles keâer ceveg<Ùe DeeheuÙee ke=âlÙeebmee"er GòejoeÙeer Deens.
4) cnCepes Øe}ÙeeÛÙee FvkeâejeÛes Kejs keâejCe ns Deens, Flej SKeeos yeewefækeâ DeeefCe MeeŒeerÙe ØeceeCe veJns,
pÙee DeeOeejs, keâÙeecele keâoeefhe GÆJeCeej veener efkebâJee leer GÆJeCes DemebYeJeveerÙe Deens Demes ceveg<Ùe
meebiet Mekeâle DemeeJee.
5) cnCepes ceeCemeeÛeer ke=âleerveeWo lÙeeÛÙee heg{Ÿeele "sJeCÙeeÛee nslet, DehejeOeeRvee lÙeebÛes DehejeOe oeKeefJeues
peeJes, Demee veener lej Kejs cnCepes Demes keâjCes Ùeemee"er pe¤jerÛes Demesue keâer DehejeOÙeebÛes hegjeJes
vÙeeÙeeueÙeemeceesj Øemlegle kesâuÙeeefJevee vÙeeÙeeÛeer efveJe[ hetCe& nesle veener SjJeer lees keâmee Deens ns ØelÙeskeâ
ceveg<Ùe mJele: ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees.
6) ÙesLeheemetve les ‘ceie lÙeeÛee DeLe& mecepeeJetve osCesmegæe DeeceÛÙeeJejÛe Deens’ heÙeËle meJe& cepeketâj Skeâ
njkeâleerÛee cegöe cnCetve ceOÙesÛe JeòeâJÙe›eâce Kebef[le keâ¤ve Øesef<ele cegncceo (me.) Ùeebvee mebyeesOetve
Heâcee&efJeues iesues Deens. npejle efpeyeÇF&ue (De.) pesJne meojnt metjn Øesef<ele (me.) Ùeebvee SskeâJeerle nesles
lÙeeJesUer Ùee Yeerleerheesšer keâer SKeeos JesUer ceuee efJemej he[t veÙes cnCetve Øesef<ele (me.) leeW[eves lÙeeÛee
hegve®ÛÛeej keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjerle nesles.
Deuedef]keâÙeecee 75 751 heeje 29
efoJÙeyeesOeeuee IeeF&IeeF&ves hee" keâjCÙeemee"er DeeheuÙee peerYesuee Ûeeuevee osT vekeâe. Ùeeuee hee"
keâjefJeCes Je he"Ce keâjefJeCes DeeceÛÙeeJej Deens, cnCetve pesJne Deecner lÙeeÛes he"Ce keâjerle Demet
lÙeeJesUer legcner ns he"Ce ue#ehetJe&keâ Sskeâle pee. ceie ÙeeÛee DeLe& mecepeeJetve osCesmegæe DeeceÛÙeeJejÛe
Deens. keâoeefhe veener7 Kejer iees° DeMeer Deens keâer, legcner ueeskeâ lJeefjle Øeehle nesCeeNÙee iees°erMeer
(DeLee&le FnueeskeâeMeer) Øesce "sJelee, DeeefCe hejueeskeâ mees[tve oslee. lÙee efoJeMeer keâener Ûesnjs
šJešJeerle Demeleerue DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s heenele Demeleerue, DeeefCe keâener Ûesnjs Goeme
Demeleerue DeeefCe mecepele Demeleerue keâer lÙeebÛÙeeMeer kebâyej KeÛeefJeCeeje JÙeJenej nesCeej Deens.
keâoeefhe veener8 pesJne ØeeCe kebâ"eheÙeËle heesnesÛesue DeeefCe cnšues peeF&ue keâer Deens keâe keâesCeer ceb$e-
leb$e keâjCeeje, DeeefCe ceveg<Ùe mecepetve IesF&ue keâer ner peieeMeer leešeletš nesCÙeeÛeer JesU Deens, DeeefCe
heeÙeele heeÙe De[keâleerue. lees efoJeme Demesue legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s peeCÙeeÛee. (1-30)
hejbleg lÙeeves vee Kejs ceeveues Deens DeeefCe vee veceepe Deoe kesâueer,lej Keesšs "jefJeues DeeefCe
heeuešuee DeeefCe ceie efoceeKeele DeeheuÙee IejJeeuÙeekeâ[s efveIeeuee. ner Ûeeue legPÙeeÛe ueeÙekeâerÛeer
Deens DeeefCe legueeÛe MeesYee osles. nesÙe, ner Ûeeue legPÙeeÛe ueeÙekeâerÛeer Deens DeeefCe legueeÛe MeesYee
osles. (31-35)
keâeÙe ceeveJeeves Demee mecepe keâ¤ve Iesleuee Deens keâer lees DemeeÛe JÙeLe&9 mees[tve efouee
peeF&ue? keâeÙe lees legÛÚ JeerÙee&Ûee LeWye veJnlee pees (ieYee&MeÙeele) šhekeâefJeCÙeele Deeuee. ceie lees
Skeâ ieesUe yeveuee. ceie Deuueenves lÙeeÛes Mejerj yeveefJeues Je lÙeeÛes DeJeÙeJe JÙeJeefmLele kesâues ceie
lÙeeheemetve heg®<e DeeefCe ŒeerÛes oesve Øekeâej yeveefJeues. keâeÙe lees Ùeemee"er meceLe& veener keâer lees ce=leebvee
peerefJele keâjerue? (36-40)
7) ÙesLetve JeòeâJÙe›eâce, ceOeuÙee njkeâleerÛÙee cegÅeehetJeea pees efJe<eÙe meg¤ neslee hegvne lÙeeÛe efJe<eÙeeMeer
pegUlees. keâoeefhe veener ÙeeÛee DeLe& Demee keâer legcne ueeskeâebÛes hejueeskeâeÛÙee FvkeâejeÛes Kejs keâejCe ns
veener keâer legcner me=°erÛÙee efvecee&CekeâlÙee&uee Øe}Ùe Ie[Jetve DeeCeCÙeeme Je ce=lÙetveblej hegvne efpeJeble
keâjCÙeeme DemeceLe& mecepelee lej Kejs keâejCe ns Demes Deens.
8) Ùee ‘keâoeefhe veener’Ûee mebyebOe lÙeeÛe JeòeâJÙe›eâceeMeer Deens pees Deieesojheemetve Ûeeueuesuee Deens.
cnCepes legceÛeer ner keâuhevee ÛegkeâerÛeer Deens keâer ce=lÙetveblej legcner mebhetve peeue Je DeeheuÙee
hee}vekeâlÙee&meceesj npej nesCeej veener.
9) cetU Dejyeer Yee<esle ‘megoe’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. Dejyeer Yee<esle ‘Fefyeuetve megoe’ DeMee
Gbšeuee cnCeleele pees ceeskeâeš efHeâjle DemeeJee, nJes lesLes lÙeeves Ûejle efHeâjeJes, lÙeeÛeer osKejsKe
keâjCeeje kegâCeer vemeeJee, ÙeeÛe DeLee&ves Deecner Gvee[ Je ceeskeâeš peveeJej Demee Meyo Jeehejlees.
Deodondj 76 752 heeje 29
76 metjn Deodondj
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 31)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
keâeÙe ceeveJeeJej Deveble keâeUeÛeer Skeâ JesU DeMeerner ÙesTve iesueer Deens pesJne lees keâener
GuuesKeveerÙe Jemlet veJnlee?1 Deecner ceeveJeeuee Skeâe efceße JeerÙee&heemetve efvecee&Ce kesâues,
pesCeskeâ¤ve lÙeeÛeer hejer#ee IÙeeJeer DeeefCe Ùeemee"er Deecner lÙeeuee SskeâCeeje Je heenCeeje
yeveefJeuee.2 Deecner lÙeeuee ceeie& oeKeefJeuee, ceie lÙeeves ke=âle%elee ceeveCeeje yeveeJes DeLeJee õesn
keâjCeeje.3 (1-3)
õesn keâjCeeNÙeebmee"er Deecner meeKeUob[ DeeefCe peesKe[ Je Ye[keâCeeje Deie>er leÙeej
"sJeuee Deens. (4)
hegCÙeMeerue ueeskeâ (mJeiee&ceOÙes) hesÙeeÛes Demes hesues efheleerue pÙeele keâehetjeÛes efceßeCe
Demesue, ne Skeâ ØeJeeefnle Peje Demesue pÙeeÛÙee heeCÙeemeceJesle DeuueenÛes oeme hesÙeheeve
keâjleerue DeeefCe pesLes FefÛÚleerue eflekeâ[s ØeJeeefnle keâjleerue. ns les ueeskeâ Demeleerue pes (peieele)
veJeme Hesâ[leerue4 DeeefCe lÙee efoJemeeuee Ieeyejleerue pÙeeÛeer Deeheòeer meJe&$e hemejuesueer Demesue.
DeeefCe DeuueenÛÙee Øesceele iejerye DeeefCe DeveeLe Je kewâÅeebvee pesJet Ieeueleerue (DeeefCe lÙeebvee
cnCeleerue), ‘‘Deecner legcneuee kesâJeU Deuueenmee"er pesJet Ieeueerle Deenesle, Deecner
legceÛÙeekeâ[tve keâesCeleener ceesyeouee FefÛÚle veener keâer DeeYeejØeoMe&ve. Deecneuee lej DeeceÛÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[tve lÙee efoJemeeÛÙee ØekeâesheeÛeer Yeerleer ueeieuesueer Deens pees YeÙebkeâj mebkeâšeÛee
DelÙeble ØeoerIe& efoJeme Demesue.’’ cnCetve ceneve Deuueen lÙeebvee lÙee efoJemeeÛÙee mebkeâšeheemetve
JeeÛeJeerue DeeefCe lÙeebvee šJešJeerleheCee Je Guneme Øeoeve keâjerue DeeefCe lÙeebÛÙee mebÙeceeyeöue 5
1) ÙeeÛee nslet ØeMve efJeÛeejCÙeeÛee veJns lej ceeCemeekeâjJeer Ùee iees°erÛeer keâyegueer IesCes Deens keâer nesÙe,
lÙeeJej Skeâ DeMeer JesU Deeuesueer Deens. ÙeeGhej DeefOekeâ Demes keâer pÙeeDeLeea hetJeea keâener vemeleevee
lÙeeuee DeefmlelJeele DeeCeuesues Deens lÙeeDeLeea hegvne lÙeeÛes efvecee&Ce nesCes DeMekeäÙe keâe DemeeJes, Ùee
iees°erJej lÙeeuee efJeÛeej keâjeJeÙeeme ueeJeCes nesÙe.
2) cnCepes lÙeeuee met%e Je mecebpeme yeveefJeues.
3) cnCepes õesn DeeefCe ke=âle%elesÛee DeefOekeâej lÙeeuee yeneue keâjleevee ns mhe° kesâues keâer õesn eÛee ceeie&
keâesCelee Deens Je ke=âle%elesÛee ceeie& keâesCelee.
4) ‘veJeme’ keâjCÙeeÛee DeLe& F&Õejeuee Demes JeÛeve osCes Deens keâer ceeCetme lÙeeÛÙee ØemeVelesmee"er Heâpe&-
DeefveJeeÙe& keâle&JÙeentve peemle Decetkeâ hegCÙekeâce& keâjerue.
5) mebÙece ne Meyo Ùee ef"keâeCeer, ßeæe "sJeuÙeeveblej les cejsheÙeËle F&ÕejeÛÙee Dee%esÛes heeueve keâjerle
jeefnues Je lÙeeÛÙee DeJe%esheemetve otj jeefnues, Ùee DeLee&ves Jeehejuee iesuee Deens.
Deodondj 76 753 heeje 29 Deodondj 76 754 heeje 29

lÙeebvee mJeie& Je jsMeceer heesMeeKe Øeoeve keâjerue. lesLes les GÛÛe DeemeveeJej lekeäkesâ ueeJetve yemeues
Demeleerue. lÙeebvee vee GvneÛeer G<Celee $eeme osCeej vee efnJeeàÙeeÛee ieejJee. mJeiee&Ûeer ÚeÙee
lÙeebÛÙeeJej Pegketâve meeJeueer keâjerle Demesue DeeefCe lÙeeÛeer HeâUs meowJe lÙeebÛÙee DeeJeekeäÙeele
Demeleerue (leer nJes leMeer lees[tve IÙeeJeerle) lÙeebÛÙeeheg{s ÛeeboerÛeer Yeeb[er6 DeeefCe keâeÛesÛes hesues
efHeâjefJeues peele Demeleerue. hesuesner les pes ÛeeboerÛes7 Demeleerue DeeefCe les (mJeiee&ÛÙee
JÙeJemLeehekeâebveer) veerš Ùeespetve Yejues Demeleerue. lÙeebvee lesLes DeMee hesÙeeÛeer hesÙes heepeueer
peeleerue pÙeele megbšerÛes efceßeCe Demesue.8 ne mJeiee&Ûee Skeâ Peje Demesue pÙeeuee ‘meuemeyeerue’
cnšues peeles. lÙeeÛÙee mesJesmee"er DeMeer cegues OeeJele efHeâjle Demeleerue peer meowJe ceguesÛe
jenleerue. legcner lÙeebvee heeefnues lej Demes Jeešsue keâer ceesleer Deensle pes efJeKegjues iesues Deensle.
lesLes efpekeâ[s kegâCeerkeâ[s legcner °er šekeâeue eflekeâ[s osCeiÙeeÛe osCeiÙee DeeefCe Skeâe cees"Ÿee
jepÙeeÛee mejbpeece legcneuee efomesue. lÙeebÛÙeeJej leuece jsMeceeÛee efnjJee heesMeeKe Je ‘Deleueme’
DeeefCe ‘efoyee’Ûeer JeŒes Demeleerue, lÙeebvee ÛeeboerÛes keâ[s Ieeleues peeleerue,9 DeeefCe lÙeebÛee
heeuevekeâlee& lÙeebvee DelÙeble heefJe$e hesÙe heepeerue. ne Deens legceÛee ceesyeouee DeeefCe legceÛeer
keâeceefiejer keâoj keâjCÙeeueeÙekeâ "juesueer Deens. (5-22)
ns hewiebyej (me.), DeecnerÛe legceÛÙeeJej ne kegâjDeeve Lees[s Lees[s keâ¤ve DeJelejuee
Deens10 cnCetve legcner DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esJej OewÙe& jeKee11 DeeefCe ÙeebÛÙeehewkeâer
SKeeÅee ogjeÛeejer DeLeJee melÙe veekeâejCeeNÙeeÛes cnCeCes Ssketâ vekeâe. DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee
veeJeeÛes mekeâeU-mebOÙeekeâeU mcejCe keâje. je$eermegæe lÙeeÛÙeeheg{s velecemlekeâ nesle jne. DeeefCe
je$eerÛÙee ØeoerIe& JesUsle lÙeeÛes heeefJe$Ùeeieeve keâjerle jne.12 ns ueeskeâ lej lJeefjle Øeehle nesCeeNÙee
JemletbMeer (peie) Øesce "sJeleele DeeefCe heg{s pees keâ"esj efoJeme ÙesCeej Deens lÙeeuee ogue&ef#eleele.
DeecnerÛe lÙeebvee efvecee&Ce kesâues Deens DeeefCe ÙeebÛeer Mejerjmebheoe megÂ{ kesâueer Deens. DeeefCe
Deecner pesJne FÛÚe ke⤠ÙeebÛes ¤he yeouetve šeketâ ne Skeâ GheosMe Deens, Deelee pÙeeÛeer FÛÚe
Demesue lÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s peeCeeje ceeie& mJeerkeâejeJee. DeeefCe legcner FÛÚe
kesâuÙeeves keâener nesCeej veener peesheÙeËle Deuueen FefÛÚle veener. Deuueen efveef§eleÛe cees"e %eeveer
DeeefCe yegefæceeve Deens. DeeheuÙee ke=âheeÚ$eele pÙeeuee FefÛÚlees oeKeue keâjlees DeeefCe
DelÙeeÛeeNÙeebmee"er lÙeeves ÙeeleveeceÙe Øekeâeshe leÙeej "sJeuee Deens. (23-31)

6) metjn pegKed®Heâ, DeeÙele ›eâ. 71 ceOÙes Heâcee&efJeues iesues Deens keâer lÙeebÛÙeeheg{s meesvÙeeÛeer Yeeb[er
efHeâjefJeueer peele Demeleerue. ÙeeJe¤ve Demes keâUues keâer lesLes keâOeer meesvÙeeÛeer Yeeb[er Jeehejueer peeleerue
lej keâOeer ÛeeboerÛeer.
7) cnCepes leer Demesue lej Ûeeboer hejbleg keâeÛesmeceeve heejoMe&keâ Demesue.
8) DejyeJeemeeRvee ceÅeeyejesyej megb"efceefßele heeCeer efcemeUCes DeeJe[le Demes, cnCetve pÙeele megb"efceefßele
Demesue Demes hesÙe lÙeebvee lesLes heepeues peeF&ue Demes Heâcee&efJeues iesues Deens.
9) metjn nppe DeeÙele ›eâ. 23 DeeefCe metjn Heâeeflej DeeÙele ›eâ. 33 Ùeele meebefieleues Deens keâer lÙeebvee
lesLes megJeCe&kebâkeâCe Ieeleues peeleerue. ÙeeJe¤ve keâUeues keâer DeeheuÙee FÛÚe Je DeeJe[ervegmeej pesJne
lÙeebÛeer FÛÚe Demesue les megJeCe&kebâkeâCe Ieeueleerue, FÛÚe nesF&ue lesJne ÛeeboerÛeer kebâkeâCes uesleerue
DeeefCe pesJne FÛÚe nesF&ue lesJne oesvner Skeâef$eleheCes uesleerue. 12) pesJne DeuueenÛÙee mcejCeeÛeer Dee%ee JesUefveef§eleermen efoueer peeles lesJne lÙeeÛÙeeves DeefYeØesle veceepe
10) Ùee ef"keâeCeer meke=âleoMe&veer mebyebefOele Øesef<ele cegncceo (me.) Deensle hejbleg Jemlegle: Gòej Demeles. meojnt DeeÙeleerle meJe&ØeLece Heâcee&efJeues, ‘Jepekegâefjmce jefyye-keâ yegkeâjleb Je Demeeruee’ ‘yegkeâje’
DeßeæeJebleebÛÙee Skeâe Dee#esheeuee efoues peele Deens. les cnCele Demele keâer npejle cegncceo (me.) ne Dejyeer Yee<esle mekeâeUuee cnCeleele DeeefCe ‘Demeerue ne Meyo metÙe& {Ut ueeieuÙeeheemetve les
kegâjDeeve mJele:Ûe efJeÛeej keâ¤ve keâ¤ve jÛeerle Deensle SjJeer pej meJeexÛÛe Deuueenkeâ[tve SKeeos metÙee&mleeheÙeËlemee"er yeesueuee peelees. lÙeele pegnj DeeefCe Demej (ogmeje, eflemeje Øenj) ÛÙee JesUe
Heâcee&ve Deeues Demeles lej Skeâef$eleheCes SkeâeÛeJesUer les Deeues Demeles. Ùesleele. ceie ‘Je efceveueuewueer Heâmepegoueent’ Heâcee&efJeues. je$eerÛeer JesU metÙee&mleeveblej meg¤ nesles
11) cnCepes legceÛÙee hee}vekeâlÙee&ves pÙee ceneve keâeÙee&Jej legcneuee vesceues Deens; lÙeeleerue efyekeâšlee cnCetve je$eer mepeoe keâjCÙeeÛÙee Dee%esle ceieefjye (mebOÙee) Je FMee (je$e) oesvner JesUerÛÙee veceepe
DeeefCe cegefMkeâueerJej mebÙece heeUe, pes keâener legcneJej yeslesue les Â{lesves menve keâjerle jne DeeefCe meceeefJe° nesleele. Ùeeveblej Demes Heâcee&efJeCes, ‘je$eerÛÙee ØeoerIe& JesUsle lÙeeÛes heeefJe$Ùeieeve keâjerle
YekeäkeâceheCee {Ut osT vekeâe. jne’, lenppegoÛÙee veceepekeâ[s mhe° mebkesâle Deens.
Deuedcegme&ueele 77 755 heeje 29
77 metjn Deuedcegme&ueele
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 50)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens lÙee JeeNÙeebÛeer pes ueeieeshee" hee"efJeues peeleele, ceie legHeâeve Jesieeves Jeenleele
DeeefCe (cesIeebvee) GÛeuetve hemejefJeleele. ceie (lÙeebvee) Heâe[tve efJeYeòeâ keâjleele. ceie (ceveele
F&MJejeÛeer) Dee"JeCe efvecee&Ce keâjleele, keâejCe cnCetve DeLeJee Yeerleer cnCetve,1 pÙee iees°erÛes legcneuee
JeÛeve efoues peele Deens leer pe¤j Ie[Ceej Deens.2 (1-7)
ceie pesJne ve#e$es efvemlespe yeveleerue DeeefCe DeekeâeMe Heâe[tve šekeâues peeF&ue DeeefCe heJe&le
eEhepetve keâe{ueer peeleerue DeeefCe Øesef<eleebÛÙee npesjerÛeer JesU ÙesTve "shesue.3 (lÙee efoJeMeer leer iees°
Ie[sue.) keâesCelÙee efoJemeemee"er ns keâece lenketâye "sJeues iesues Deens? efveCe&ÙeeÛÙee efoJemeemee"er.
DeeefCe legcneuee keâeÙe keâuhevee keâer lees efveCe&ÙeeÛee efoJeme keâeÙe Deens? efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer
Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er. (8-15)
keâeÙe Deecner Ùee DeeOeerÛÙeebvee ve° kesâues veener. ceie lÙeebÛÙeeÛe hee"erceeies veblej lÙeebvee Ûeeueles
keâ¤. DehejeOÙeebMeer Deecner DemesÛe keâener keâjerle Demelees. efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs
"jefJeCeeNÙeebmee"er.4 (16-19)
keâeÙe Deecner Skeâe legÛÚ peueeves legcneuee efvecee&Ce kesâues veener? DeeefCe Skeâe "jeefJekeâ
keâeueeJeOeerheÙeËle lÙeeuee Skeâe megjef#ele peeieer LeebyeJetve "sJeues? lej hene Deecner Ùeeuee meceLe& neslees,
DeMeeØekeâejs Deecner Heâej Ûeebieues meeceLÙe& yeeUieCeejs Deenesle. efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs
1) cnCepes keâOeerlej lÙeebÛes ÙesCes LeebyeuÙeeves Je og<keâeUeÛeer Yeerleer efvecee&Ce PeeuÙeeves ceves õJeleele DeeefCe
ueeskeâ Deuueenkeâ[s #eceeÙeeÛevee Je he§eeòeehe JÙeòeâ ke⤠ueeieleele. keâOeer lÙeebÛÙee {ie Jeentve
DeeCeCÙeecegUs ueeskeâ Deuueenkeâ[s ke=âle%elee JÙeòeâ ke⤠ueeieleele, lej keâOeer lÙeebÛes JeeoUer
G«e¤he ceveele Yeerleer GlheVe keâjles Je efJeveeMeeÛÙee YeÙeeves ueeskeâ F&Õejekeâ[s JeUleele.
2) cnCepes JeeNÙeebÛeer ner JÙeJemLee Ùee iees°erÛeer mee#e osles keâer Skesâ JesUer Øe}Ùe DeJeMÙe GÆJeCeej,
Jeeje efveefce&leerÛÙee peerJeveeÛes Skeâ cenlJeeÛes meeOeve pejer Demeues lejer Deuueen nJes lesJne lÙeeuee
efJeveeMeeÛes meeOeve yeveJet Mekeâlees Je yeveefJelees.
3) ceneve kegâjDeeveele Deveskeâ ef"keâeCeer ner iees° meebefieleuesueer Deens keâer Skeâef$ele GlLeeheves (nße) ÛÙee
cewoeveele pesJne DeefKeue ceeveJepeeleerÛee Kešuee GYee jener} lesJne ØelÙeskeâ je°^eÛÙee Øesef<eleeuee
mee#e osCÙeemee"er heg{s kesâues peeF&ue pesCeskeâ¤ve lÙeeves DeuueenÛee mebosMe ueeskeâebØele heesn ÛeefJeuee
neslee Ùee iees°erÛeer iJeener ÅeeJeer.
4) ÙesLes meojÛes JeekeäÙe Ùee DeLee&ves meebefieleuesues Deens keâer peieele lÙeebÛee pemee MesJeš Peeuee Deens
DeLeJee heg{s nesCeej Deens leesÛe lÙeebÛeer Kejer efMe#ee Deens Demes veener lej lÙeebÛee Keje efJeveeMe
lÙeebÛÙeeJej lej HewâmeuÙeeÛÙee efoJeMeer Dees{JeCeej Deens.
Deuedcegme&ueele 77 756 heeje 29
"jefJeCeeNÙeebmee"er.5 (20-24)
keâeÙe Deecner he=LJeeruee DeeJe¤ve OejCeejer yeveefJeueer veener, peerefJeleebmee"erner DeeefCe
ce=leebmee"erosKeerue, DeeefCe efleÛÙeele GbÛeGbÛe heJe&les jesefJeueer DeeefCe legcneuee iees[ heeCeer heepeues?
efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er.6 Ûeuee7 Deelee Ùee iees°erkeâ[s efpeuee legcner Keesšs
"jJeerle nesleele. Ûeuee lÙee meeJeueerkeâ[s efpeLes leerve Yeeie Deensle.8 ve ieejJee heesnÛeefJeCeejer ve
Deie>erpJeeueeheemetve JeeÛeefJeCeejer, lees Deie>er ceneueemeceeve cees"cees"euÙee ef"CeiÙee Hesâkeâerue, (pÙee
GmeUleevee DeMee Jeešleerue) peCet lÙee efheJeUs Gbš DemeeJesle, efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs
"jefJeCeeNÙeebmee"er. (25-34)
ne lees efoJeme Deens pÙeele les ve keâener yeesueCeej DeeefCe ve lÙeebvee mebOeer efoueer peeCeej keâer keâener
efveefceòe heg{s keâjeJes.9 efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er. ne efveCe&ÙeeÛee efoJeme
Deens. Deecner legcneuee DeeefCe legceÛÙee hetJeea nesTve iesuesuÙee ueeskeâebvee Skeâ$e kesâuesues Deens. Deelee pej
ceePÙeeefJe¤æ legcner SKeeos keâejmLeeve ke⤠Mekeâle Demeeue lej ke⤠hene. efJeveeMe Deens lÙee
efoJeMeer. Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er. F&MehejeÙeCe ueeskeâ Deepe meeJeueer DeeefCe PeNÙeeÛÙee meeefVeOÙeele
Deensle. DeeefCe peer HeâUs les FefÛÚleerue (lÙeebÛÙeemee"er) npej Deensle. Kee DeeefCe hÙee cepesves
DeeheuÙee lÙee ke=âlÙeebÛÙee ceesyeouÙeele peer legcner keâjerle jeefnuee Deenele. Deecner meoeÛeejer ueeskeâebvee
DemeeÛe ceesyeouee osle Demelees. efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er. (35-45)
KeeTve10 IÙee DeeefCe ceewpe keâ¤ve IÙee Lees[s efoJeme. Jemlegle: legcner ueeskeâ DehejeOeer Deenele.
efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er. pesJne lÙeebvee meebefieleues peeles keâer, Deuueenheg{s
Pegkeâe lej Pegkeâle veenerle. efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er. Deelee Ùee (kegâjDeeve)
veblej Flej keâesCeleer JeeCeer DeMeer Demet Mekeâles efpeÛÙeeJej ns ßeæe "sJeleerue? (46-50)
5) cnCepes cejCeesòej peerJeveeÛÙee mebYeeJevesÛes ns mhe° ØeceeCe meceesj DemeleeveeosKeerue pes ueeskeâ Deepe
lÙeeuee Keesšs "jJeerle Deensle, les lÙeeefoJeMeer efJeveeMeeuee meeceesjs peeleerue. 6) cnCepes pes ueeskeâ
F&ÕejeÛÙee meeceLÙee&Ûes Je yegefæceòesÛes Demes Ûecelkeâej heentveosKeerue hejueeskeâeÛes mebYeeJÙe Je ÙeesiÙe
DemeCÙeeÛee Fvkeâej keâjerle Deensle; les DeeheuÙee Ùee DeheefjhekeäJe keâuhevesle ceie> jent FefÛÚleele lej
lÙeebveer KegMeeue jeneJes, pÙee efoJeMeer ns meJe&keâener lÙeebÛÙee Dehes#esÛÙeeefJe¤æ Ie[tve ÙesF&ue lÙee
efoJeMeer lÙeevee keâUtve Ûegkesâue keâer lÙeebveer ne cetKe&heCee keâ¤ve mJele:Ûe DeeheuÙeeJej efJeveeMe
Dees{Jetve Iesleuee Deens. 7) hejueeskeâeÛes hegjeJes efouÙeeveblej Deelee ns meebefieleues peele Deens keâer
pesJne les Ie[tve ÙesF&ue lesJne lesLes Ùee Fvkeâej keâjCeeNÙeebÛee MesJeš keâmee nesF&ue. 8) meeJeueerves
DeefYeØesle OegjeÛeer meeJeueer Deens lej ef$e-MeeKeWÛee DeLe& Demee keâer pesJne SKeeoe ceneØeÛeb[, Oetj
GmeUlees lesJne Jej peeTve lees Deveskeâ MeeKeele efJeYeeieuee peelees. 9) cnCepes lÙeebÛÙeeefJe¤æ
Kešuee DeMee Yekeäkeâce mee#e hegjeJÙeeefveMeer efmeæ kesâuee peeF&ue keâer les DeJeekeâ Je Lekeäkeâ yeveleerue
Je mJele:mee"er efveefceòe heg{s keâjCÙeeÛee lÙeebvee JeeJeÛe GjCeej veener. 10) Deelee JeòeâJÙe
mebheefJeleevee kesâJeU cekeäkesâleerue DeßeæeJebleebveeÛe veJns lej peieeleerue meJe& DeßeæeJebleebvee GösMetve
ner JeÛeves GÛÛeejueer peele Deensle.
Devedveyee 78 757 heeje 30
78 metjn Devedveyee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 40)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ns ueeskeâ keâesCelÙee iees°erefJe<eÙeer efJeÛeejhetme keâjerle Deensle? keâeÙe lÙee cees"Ÿee
yeeleceermebyebOeer efpeÛÙeeefJe<eÙeer ns Guešmegueš ÛeÛee& ke⤠ueeieues Deensle? keâoeefhe1 veener,
ueJekeâjÛe Ùeebvee keâUsue. nesÙe, keâoeefhe veener, ueJekeâjÛe Ùeebvee keâUsue. (1-5)
keâeÙe ner JemlegefmLeleer veener keâer Deecner he=LJeeruee efyeÚevee yeveefJeues, DeeefCe heJe&leebvee
cesKeebmeceeve jesJeues, DeeefCe legcneuee (heg®<e DeeefCe efŒeÙeebÛÙee) Ùegieue ®heele efvecee&Ce kesâues,
DeeefCe legceÛÙee efveõsuee efJeßeebleermee"er yeveefJeues DeeefCe je$eeruee heebIe¤Ce DeeefCe efoJemeeuee
GhepeerefJekesâÛeer JesU yeveefJeueer DeeefCe legceÛÙeeJej meele cepeyetle DeekeâeMe GYeejues DeeefCe Skeâ
DelÙeble lespemJeer Je G<Ce oerhe efvecee&Ce kesâuee.2 DeeefCe {ieebletve efvejblej heeTme Je<e&efJeuee
pesCeskeâ¤ve lÙeeÉejs OeevÙe Je Yeepeerheeuee DeeefCe Ieveoeš yeeiee GieefJeuÙee. (6-16)
efve:mebosn efveCe&ÙeeÛee efoJeme Skeâ efveef§ele JesU Deens. pÙee efoJeMeer vejefmebieele Hegbâkeâ
ceejueer peeF&ue, legcner Pegb[er Pegb[erves efveIetve Ùeeue. DeeefCe DeekeâeMe GIe[ues peeF&ue ÙesLeheeJeslees
keâer les oejsÛe oejs yevetve peeF&ue, DeeefCe heJe&le ÛeeueefJeues peeleerue, ÙesLeheeJeslees keâer les ce=iepeU
yeveleerue. (17-20)
Jemlegle: vejkeâ Skeâ3 meeheUe Deens, ogjeÛeeNÙeebÛes ef"keâeCe, pÙeele les ÙegieevegÙegies he[tve
jenleerue.4 lÙeele ieejJee DeeefCe efheCÙeeueeÙekeâ keâesCelÙeener heoeLee&Ûee DeemJeeo les IesCeej
1) cnCepes hejueeskeâemebyebOeer pÙee iees°er ns ueeskeâ yeveJeerle Deensle meJe& ÛegkeâerÛÙee Deensle. pes keâener les
mecepetve yemeues Deensle les cegUerÛe yejesyej veener.
2) DeefYeØesle Deens metÙe&. cetU Dejyeer Yee<esle ‘Jendnepe’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe&
DelÙeble G<Ce Demeener neslees DeeefCe DelÙeble lespemJeer DemeeosKeerue. cnCetve Yee<eeblejele Deecner
oesvneRÛee meceeJesMe kesâuee Deens.
3) meeheUe DeMee peeiesuee cnCeleele pees meeJepeeuee hekeâ[CÙeemee"er yeveefJeuee peele Demelees
pesCeskeâ¤ve yesmeeJeOe efmLeleerle ÙesTve lÙeeves Dekeâmceele lÙeele De[keâeJes. penVecemee"er ne Meyo
DeMeemee"er Ùeespeuee iesuee Deens keâer F&ÕejeMeer õesn keâjCeejs lÙeeÛÙeekeâ[tve efveYe&Ùe yevetve Demes
mecepetve peieele G[Ÿee ceejerle Demeleele keâer F&ÕejeÛeer me=°er lÙeebÛÙeemee"er ceeskeâUs jeve Deens, ÙesLes
hekeâ[uÙee peeCÙeeÛee keâmeueener Oeeskeâe veener, hejbleg penVece lÙeebÛÙeemee"er Skeâ Demee ieghle meeheUe
Deens pÙeele les Dekeâmceele De[keâleerue Je ceie De[keâuÙee efmLeleerleÛe jenleerue.
4) cetU Dejyeer Yee<esle ‘Denkeâeye’ Demee Meyo ØeÙegòeâ Peeuee Deens. ÙeeÛee DeLe& Skeâeceeietve Skeâ ÙesCeejs
ØeoerIe& keâeU Je ÙegieebÛee Demee DeKeb[ ›eâce keâer Skeâ Ùegie mebheleeÛe ogmeNÙee Ùegieeme ØeejbYe JneJee.
Devedveyee 78 758 heeje 30
veenerle. keâener efceUsue lej kesâJeU iejce heeCeer DeeefCe peKeceebÛee het (lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛee), Yejhetj
yeouee. les keâesCelÙeener efnMeesyeeÛeer Dehes#ee yeeUieerle veJnles DeeefCe DeeceÛÙee mebkesâleJeÛeveebvee
lÙeebveer hetCe&le: Keesšs "jefJeues nesles. DeeefCe efmLeleer DeMeer nesleer keâer Deecner ØelÙeskeâ iees° ieCevee
keâ¤ve veeWoJetve "sJeueer nesleer. Deelee ÛeeKee ÛeJe, Deecner legceÛÙeemee"er ØekeâesheeefMeJeeÙe
keâesCelÙeener iees°erle keâoeefhe Jee{ keâjCeej veener. (21-30)
efveef§eleÛe F&MehejeÙeCeebmee"er ÙeMeeÛes Skeâ mLeeve Deens. GÅeeves DeeefCe õe#es DeeefCe
meceJeÙemkeâ veJeÙegJeleer DeeefCe DeesLebyeCeejs hesues. lesLes keâesCeleerner JÙeLe& DeeefCe Keesšer iees° les
SskeâCeej veenerle. ceesyeouee DeeefCe heg<keâU Fveece.5 legceÛÙee heeuevekeâlÙee&keâ[tve lÙee DelÙeble
cesnsjyeeve F&Õejekeâ[tve pees he=LJeer DeeefCe DeekeâeMeebÛee DeeefCe lÙeebÛÙeeceOeerue ØelÙeskeâ JemletÛee
mJeeceer Deens, pÙeeÛÙeemeceesj kegâCeeÛeer yeesueCÙeeÛeer efnbcele vemesue.6 (31-37)
pÙee efoJeMeer7 Deelcee DeeefCe otle jebiesle GYes jenleerue, kegâCeerner yeesueCeej veener
ÙeeKesjerpe keâer pÙeeme ke=âheeJeble hejJeeveieer osF&ue DeeefCe pees ÙeesiÙe iees° yeesuesue. lees efoJeme
melÙeeefOeef‰le Deens. Deelee pÙeeÛeer FÛÚe Demesue lÙeebveer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s
hejleCÙeeÛee ceeie& mJeerkeâejeJee. (38-39)
Deecner legcne ueeskeâebvee lÙee ØekeâesheeÛes YeÙe oeKeefJeues Deens pees peJeU ÙesTve "sheuee
Deens. pÙee efoJeMeer ceveg<Ùe les meJe&keâener heenerue pes lÙeeÛÙee neleebveer heg{s hee"efJeues Deens.
DeeefCe DeßeæeJeble Deesj[sue keâer ceer ceeleer Demelees. (40)
5) ceesyeouÙeeveblej efJehegue Fveece osCÙeeÛÙee GuuesKeeÛee DeLe& Demee keâer DeeheuÙee melkeâcee&cegUs pÙee
ceesyeouÙeemee"er les hee$e "jleerue kesâJeU eflelekeâeÛe ceesyeouee lÙeebvee efouee peeF&ue Demes veener lej
lÙeeGhej DeefOekeâ DeeefCe cegyeuekeâ FveeceosKeerue lÙeebvee efoues peeF&ue.
6) cnCepes Skeâef$eleheCes GlLeehevesÛÙee cewoeveele F&Me ojyeejeleerue ojeje Demee Demesue keâer he=LJeerJeemeer
Demees keâer DeekeâeMeJeemeer, mJele: nesTve meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ngpetjele leeW[ GIe[eJes DeLeJee
vÙeeÙeoeveeÛÙee keâeceele nmle#eshe keâjeJes, keâesCeeÛeerosKeerue DeMeer efyeMeeo nesCeej veener.
7) ‘Deelcee’ves DeefYeØesle otle npejle efpeyeÇF&ue (De.) Deensle. meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ÙesLes lÙeebÛes pes GÛÛe
mLeeve Deens lÙee keâejCeeves Flej otleebheemetve lÙeebÛee GuuesKe JesieUe kesâuee iesuee Deens.
Devedveeef]peDeele 79 759 heeje 30 Devedveeef]peDeele 79 760 heeje 30

79 metjn Devedveeef]peDeele
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 46)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens (lÙee otleebÛeer) pes Dees{tve KesÛetve DeeCeerle Demeleele.1 DeeefCe nUtÛe keâe{tve
vesleele DeeefCe (lÙee otleebÛeer pes me=°erle) ÛeheUeF&ves PesheeJele Demeleele.2 ceie (ngkegâceeÛeer
DebceueyepeeJeCeer keâjCÙeemee"er) Ûe{eDees{ keâjleele.3 ceie (F&Õejer Dee%esvegmeej) ceeceuÙeebÛeer
JÙeJemLee ÛeeueefJeleele.4 pÙee efoJeMeer neo¤ve mees[erue YetkebâheeÛee Peškeâe, DeeefCe lÙeeÛÙee
hee"eshee" DeeCeKeer Skeâ Peškeâe yemesue, keâener ùoÙes Demeleerue pÙeebÛee lÙee efoJeMeer YeÙeeves
Lejkeâehe G[le Demesue, vepeje lÙeebÛÙee YeÙeYeerle PeeuÙee Demeleerue. (1-9)
les ueeskeâ cnCeleele, ‘‘keâeÙe KejesKej Deecner hetJeeaÛÙee efmLeleerle hegvne hejle DeeCeues
peeT? keâeÙe pesJne Deecner peerCe& ne[s yeveuesues Demet?’’ cnCet ueeieues, ‘‘ns hejleCes ceie lej
Heâej leesšŸeeÛes nesF&ue.’’5 Jemlegle: les kesâJeU Flekesâ keâece Deens keâer Skeâ peesjeÛeer o[e&JeCeer
nesF&ue DeeefCe Dekeâmceele les KeguÙee cewoeveele npej nesleerue. (10-14)
keâeÙe legcneuee cetmee (De.) ÛÙee keâLesÛeer Jeelee& heesnesÛeueer Deens? pesJne lÙeeÛÙee
heeuevekeâlÙee&ves lÙeeuee legJeeÛÙee heefJe$e KeesNÙeele nebkeâ efoueer nesleer, ‘‘efHeâjDeewve peJeU pee, lees
ogjeÛeejer Peeuee Deens, DeeefCe lÙeeuee meebie, keâeÙe let Ùeemee"er leÙeej Deensme keâer heefJe$elee Øeehle
keâjeJeer DeeefCe ceer legPÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s legPes ceeie&oMe&ve keâjeJes lej (lÙeeÛes) YeÙe legPÙeele
efvecee&Ce nesF&ue?’’ ceie cetmeeves (De.) (efHeâjDeewveheeMeer peeTve) lÙeeuee cees"e mebkesâle
oeKeefJeuee6 hejbleg lÙeeves Keesšs "jefJeues DeeefCe ceeveues veener, ceie kegâšerue keâejmLeeve
KesUCÙeemee"er hejleuee DeeefCe ueeskeâebvee ieesUe keâ¤ve lÙeeves meebefieleues, ‘‘ceer legceÛee meJe&ßes‰
heeuevekeâlee& Deens.’’ mejlesMesJešer Deuueenves lÙeeuee cejCeesòej peerJeve DeeefCe peieeÛÙee Øekeâesheele
hekeâ[ues. Jemlegle: Ùeele cees"e Oe[e Deens lÙee ØelÙeskeâ Fmeceemee"er pees Yeerle Demesue.7
(15-26)
keâeÙe legcne ueeskeâebÛeer efveefce&leer DeefOekeâ keâ"erCe keâece Deens keâer DeekeâeMeeÛeer?
Deuueenves les yeveefJeues. lÙeeÛes Úle Kethe GbÛe G"efJeues ceie lÙeebÛÙeele meblegueve ØemLeeefhele kesâues.
DeeefCe lÙeeÛeer je$e Peekeâueer DeeefCe lÙeeÛee efoJeme Gpee[uee. lÙeeveblej he=LJeeruee lÙeeves DebLejues.
efleÛÙeeletve efleÛes heeCeer Je efleÛee Ûeeje keâe{uee DeeefCe heJe&le efleÛÙeele jesJeues peerJevemeece«eer
cnCetve legceÛÙeemee"er Je legceÛÙee peveeJejebmee"er. (27-33)
ceie pesJne lees cees"e nuekeâuueesU ceepesue8 pÙee efoJeMeer ceveg<Ùe Deeheues meJe& keâce&
Dee"Jeerue DeeefCe ØelÙeskeâ heneCeeNÙeemeceesj vejkeâ GIe[tve "sJeues peeF&ue. lej pÙeeves ogjeÛeej
kesâuee neslee DeeefCe peieeleerue peerJeveeuee ØeeOeevÙe efoues nesles, vejkeâÛe lÙeeÛes ef"keâeCe Demesue.
DeeefCe pÙeeves DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&meceesj GYes jenCÙeeÛes YeÙe yeeUieues nesles DeeefCe ceveeuee
JeeF&š FÛÚsheemetve otj "sJeues nesles, mJeie& lÙeeÛes ef"keâeCe Demesue. (34-41)
ns ueeskeâ legcneuee efJeÛeejleele keâer, ‘‘DeKesj leer Ieškeâe kesâJne ÙesTve "shesue?’’ legceÛes
keâeÙe keâece, keâer efleÛeer JesU meebieeJeer. efleÛes %eeve lej DeuueenJej meceehle Deens. legcner kesâJeU
Keyejoej keâjCeejs Deenele lÙee ØelÙeskeâ Fmeceeuee pees efleÛes YeÙe yeeUieerle Demesue. pÙee efoJeMeer
ns ueeskeâ efleuee heenleerue lej lÙeebvee Demes Jeešsue keâer (peieele DeeefCe ce=leeJemLesle) ns kesâJeU
Skeâe efoJemeeÛÙee MesJešÛÙee DeLeJee heefnuÙee ØenjeheÙeËle Leebyeues Deensle. (42-46)

1) DeefYeØesle les otle Deensle pes ce=lÙetmeceÙeer ceeCemeeÛes ØeeCe, lÙeeÛÙee Mejerjele KeesueheÙeËle efMe¤ve Je
lÙeeÛÙee efMejsefMejsletve KesÛetve keâe{leele.
2) cnCepes F&Õejer Dee%esÛÙee DebceueyepeeJeCeermee"er DeMeeØekeâejs leer›eieleerves mebÛeueve keâjerle Demeleele
peCet les Debleefj#eele heesnle DemeeJesle.
3) Ûe{eDees{ keâjCÙeeves DeefYeØesle Demes keâer F&Õejer Dee%esÛee mebkesâle efceUleeÛe lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâ
efleÛÙee DebceueyepeeJeCeermee"er OeeJe Ieslees.
4) me=°erÛÙee jepÙeeleerue ns les keâce&Ûeejer Deensle pÙeebÛÙee nmles peieeÛeer meJe& JÙeJemLee meJeexÛÛe 6) cees"Ÿee efveMeeCeerves DeefYeØesle keâe"erÛes Depeiej yeveCes nesÙe. ÙeeÛee GuuesKe efoJÙe kegâjDeeveele Deveskeâ
DeuueenÛÙee Dee%esvegmeej heej he[le Deens. ef"keâeCeer Deeuesuee Deens.
5) cnCepes pesJne lÙeebvee Gòej efoues iesues keâer nesÙe DemesÛe Ie[sue lesJne les Gheneme cnCetve Deeheehemeele 7) cnCepes F&ÕejeÛÙee Øesef<eleeuee Keesšs "jefJeCÙeeÛee pees heefjCeece efHeâjDeewveuee heneJee ueeieuee; lÙee
Skeâ ogmeNÙeeuee cnCet ueeieues, ie[Ÿeebvees, pej KejesKejÛe Deecneuee hejle ogmeNÙeeboe peerJeveeJemLesle heefjCeeceeÛeer Yeerleer OejeJeer.
hejletve ÙeeJes ueeieues, lesJne lej Deecner "ej cesuees. 8) DeefYeØesle Øe}Ùe Deens.
Deyeme 80 761 heeje 30
80 metjn Deyeme
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 42)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
›eâesefOe° Peeuee DeeefCe Ghes#ee kesâueer, Ùee iees°erJej keâer lees DebOe lÙeeÛÙeepeJeU Deeuee.1
legcneuee keâeÙe keâuhevee keâoeefÛele lees megOejsue DeLeJee GheosMeeJej ue#e osF&ue DeeefCe GheosMe
keâjCes lÙeeÛÙeemee"er ueeYeoeÙeer "jsue? pees Fmece ogue&#e keâjlees lÙeeÛÙeekeâ[s lej legcner ue#e
oslee, Jemlegle: pej lees megOeejuee veener lej legcneJej lÙeeÛeer keâeÙe peyeeyeoejer? DeeefCe pees
mJele: legceÛÙeeheeMeer OeeJele Ùeslees DeeefCe Yeerle Demelees lÙeeÛeer legcner Ghes#ee keâjlee! keâoeefhe 2
veener, ne lej Skeâ GheosMe Deens. pÙeeÛeer FÛÚe Demesue lÙeeves ne mJeerkeâejeJee. ns DeMee
heef$ekeâele veceto Deensle pÙee Øeefleef‰le Deens, GÛÛekeâesšerÛÙee Deensle, heefJe$e3 Deensle,
mevceeveveerÙe DeeefCe ØeeceeefCekeâheCes efueefnCeeNÙeebÛÙee neleele Demeleerue.4 (1-16)
1) veblejÛÙee JeekeäÙeeJe¤ve keâUles keâer ner Ghes#ee DeeefCe veejepeer JÙeòeâ keâjCeejs Kegö hewiebyej npejle
cegncceo (me.) nesles. pÙee DebOe JÙeòeâerÛee Ùeeef"keâeCeer GuuesKe kesâuesuee Deens les npejle Fyves Gcces
cekeâletce nesle. les npele Keoerpee (jefpe.) ÙeebÛes DeelÙesYeeT nesles. hewiebyej (me.) lÙeeJesUer cekeäkesâleerue
DeßeæeJebleebÛÙee cees"cees"Ÿee mejoejebvee Fmueece Oecee&Ûes DeeJeenve osCÙeele ceMietue nesles keâer
FlekeäÙeele ns DebOe ie=nmLe npej Peeues Je lÙeebveer keâener ØeMve efJeÛee¤ FefÛÚues. hewiebyej (me.) Ùeebvee
Ùee Øemebieer lÙeebÛÙeekeâ[tve ceOÙesÛe nesCeeNÙee Ùee De[LeàÙeeÛes JeeF&š Jeešues.
2) cnCepes Demes keâoeefhe ke⤠vekeâe. F&Õejeuee efJemejuesuÙee Je DeeheuÙee Ssefnkeâ Øeefle‰sÛee ohe&
DemeuesuÙee ueeskeâebvee Devee"eÙeer cenlJe osT vekeâe. pes leeW[ efHeâjJeerle Demeleerue DeMeebÛÙee
meceesjosKeerue efJevebleerhetJe&keâ Øemletle ke⤠vekeâe, FmueeceÛeer efMekeâJeCe DeMeer veener. DeeefCe legceÛeer
Meeve DeMeer veener keâer Ùee ieefJe&‰ ueeskeâebvee Fmueecekeâ[s JeUefJeCÙeemee"er SKeeÅee DeMee heæleerves
ØeÙelve keâjeJes pesCeskeâ¤ve legceÛeer SKeeoer iejpe Ùeele De[keâueer Deens Je ns ceevÙe keâjleerue lesJneÛe
legceÛes DeeJeenve efJekeâeme heeJesue SjJeer les DeheÙeMeer "jsue, Demee Ùee ueeskeâebÛee iewjmecepe JneJee.
melÙe ÙeebÛÙeekeâ[tve eflelekesâÛe efvejhes#e Deens efpelekesâ ns melÙeekeâ[tve efvejhes#e Deensle.
3) cnCepes meJe&ØekeâejÛÙee YesmeUerheemetve cegòeâ Deensle. ÙeeÛÙeele Megæ melÙeeÛeer efMekeâJeCe meebefieleuesueer
Deens, keâesCelÙeener ØekeâejÛes DemelÙe DeeefCe kegâefJeÛeej Je ÛegkeâerÛÙee Âef°keâesveebvee Ùeele cegUerÛe JeeJe
efceUt Mekeâuesuee veener.
4) Ùeeves DeefYeØesle les HeâefjMles Deensle pes kegâjDeeveÛÙee Ùee heef$ekeâebvee meJeexÛÛe DeuueenÛÙee ØelÙe#e
DeeosMeevegmeej ef}nerle nesles, lÙeebÛes j#eCe keâjerle nesles Je hewiebyej npejle cegncceo (me.) heÙeËle
pemesÛÙee lemes heesnÛeJeerle nesles.
Deyeme 80 762 heeje 30
efOekeäkeâej5 Demees ceeCemeeÛee, melÙeeÛee efkeâleer keâój Fvkeâej keâjCeeje Deens ne,
keâesCelÙee Jemletves Deuueenves lÙeeme efvecee&Ce kesâues Deens? JeerÙee&ÛÙee Skeâe LeWyeeves Deuueenves
lÙeeuee efvecee&Ce kesâues, ceie lÙeeÛes YeeiÙe "jefJeues ceie lÙeeÛÙeemee"er peerJeveeÛee ceeie& meeshee
kesâuee, ceie lÙeeuee ce=lÙet efouee DeeefCe keâyejerle heesnÛeefJeues. ceie nJes lesJne lÙeeves lÙeeuee hegvne
G"Jetve GYes keâjeJes. keâoeefhe veener, Ùeeves les keâle&JÙe yepeeJeues veener pÙeeÛeer Dee%ee Deuueenves
lÙeeuee efoueer nesleer. ceie peje ceeCemeeves DeeheuÙee Deenejekeâ[s heneJes. Deecner Kethe heeCeer
Deesleues6, ceie peefceveeruee Depeye leNnsves Heâe[ues, ceie efleÛÙeele GieefJeueer OeevÙe DeeefCe õe#es
Je YeepÙee DeeefCe pewlegve Je Kepegjer DeeefCe Ieveoeš yeeiee DeeefCe efJeefYeVe ØekeâejÛeer HeâUs Je Ûeeje
legceÛÙeemee"er DeeefCe legceÛÙee peveeJejebmee"er peerJevemeece«eer cnCetve. (17-32)
mejlesMesJešer pesJne lees keâeve yeOeerj keâjCeeje DeeJeepe ogceogcesue7 lÙee efoJeMeer ceeCetme
Deeheuee YeeT DeeefCe Deeheueer DeeF& DeeefCe Deeheues Je[erue DeeefCe Deeheueer helveer Je DeeheuÙee
mebleleerheemetve otj heUsue lÙeebÛÙeehewkeâer ØelÙeskeâ ceeCemeeJej lÙee efoJeMeer DeMeer JesU ÙesTve "shesue
keâer lÙeeuee DeeheuÙeeKesjerpe kegâCeeÛesner Yeeve jenCeej veener. keâener Ûesnjs lÙee efoJeMeer Ûecekeâle
Demeleerue, ØeHegâuueerle, ØemeVe DeeefCe Deevebefole Je n<e&Yejerle Demeleerue, DeeefCe keâener
ÛesnNÙeebJej lÙee efoJeMeer OetU G[le Demesue DeeefCe keâeefUcee hemejuesuee Demesue. nsÛe
DeßeæeJeble Je ogjeÛeejer ueeskeâ Demeleerue. (33-42)
5) ÙesLetve ›eâesOeeÛee jesKe mejU lÙee DeßeæeJebleebkeâ[s JeUle Deens pes melÙeeÛeer Ghes#ee keâjerle nesles.
ÙeeDeieesoj metjnÛÙee DeejbYeeheemetve les DeeÙele ›eâ. 16 heÙeËle mebyeesOeve hewiebyej (me.) Ùeebvee kesâues
peele nesles DeeefCe DeØelÙe#e ›eâesOe DeßeæeJebleebJej JÙeòeâ kesâuee peele neslee. Ùee DeefYeJÙeòeâerÛeer heæle
DeMeer nesleer keâer ns hewiebyej (me.), Skeâe melÙe MeesOeCeeNÙeeuee mees[tve legcner Ùee DeMee keâesCelÙee
ueeskeâebkeâ[s ue#e IeeueJet ueeieuee Deenele. melÙeeÛÙee DeeJeenveeÛÙee Âef°ves ns lej Deieoer
kegâÛekeâeceeÛes Deensle. legceÛÙeemeejKÙee ceneØeleeheer hewiebyejeves kegâjDeevemeejKÙee GÛÛe keâesšerÛeer iees°
ÙeebÛÙeemeceesj Øemlegle keâjeJeer Demee ÙeebÛee opee& veener.
6) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle heeTme Deens.
7) DeefYeØesle Deens vejefmebieeleerue MesJešÛÙee HegbâkeâerÛee ØeueÙebkeâejer DeeJeepe. ne DeeJeepe efveIeeuÙeeyejesyej
cesuesueer meJe& ceeCemes efpeJeble nesleerue.
DeledlekeâJeerj 81 763 heeje 30
81 metjn DeledlekeâJeerj
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 29)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pesJne metÙe& iegb[eUtve šekeâuee peeF&ue1 DeeefCe pesJne leejs efveKeUtve he[ueerle, DeeefCe pesJne
heJe&le ÛeeueefJeues peeleerue DeeefCe pesJne one ceefnvÙeebÛÙee ieefYe&Ceer GbefšCeer DeeheuÙee oMesle mees[tve
efouÙee peeleerue.2 DeeefCe pesJne JevÙe heMet mecesštve Skeâ$e kesâues peeleerue DeeefCe pesJne mecegõ
Ye[keâefJeues peeleerue DeeefCe pesJne ØeeCe (MejerjebMeer) pees[ues peeleerue.3 DeeefCe pesJne efpeJeble
iee[uesuÙee cegueeruee efJeÛeejues peeF&ue keâer leer keâesCelÙee DehejeOeeheeÙeer "ej kesâueer iesueer? DeeefCe
pesJne keâce&veeWoer GIe[uÙee peeleerue DeeefCe pesJne DeekeâeMeeÛee he[oe otj kesâuee peeF&ue DeeefCe pesJne
vejkeâ Ye[keâefJeues peeF&ue DeeefCe pesJne mJeie& peJeU DeeCeuee peeF&ue lÙeeJesUer ØelÙeskeâ ceeCemeeuee
keâUsue keâer lees keâeÙe IesTve Deeuee Deens.4 veJns, ceer MeheLe Ieslees hejleCeeNÙee Je ueheCeeNÙee
leeNÙeeÛeer DeeefCe je$eerÛeer pesJne leer efvejeshe Iesles DeeefCe mekeâeUÛeer pesJne leer Õeeme Iesles, ns ØelÙe#eele
Skeâe Øeefleef‰le mebosMeJeenkeâeÛes5 keâLeve Deens pees cees"er Meòeâer yeeUielees, jepeefmebnemeveJeeuÙee-
heeMeer GÛÛeheomLe Deens. lesLes lÙeeÛeer Dee%ee ceeveueer peeles.6 lees efJeÕemeveerÙe Deens. DeeefCe (ns
cekeäkeâeJeeefmeÙeebvees) legceÛee efce$e Jes[e7 veener. lÙeeves lÙee mebosMeJeenkeâeuee GpeU ef#eeflepeeJej
heeefnues Deens DeeefCe lees hejes#e (ÛÙee Ùee %eeveeuee ueeskeâebheÙeËle heesnÛeefJeCÙeeÛÙee) yeeyeleerle kebâpeg<e
veener. DeeefCe ns keâesCee efOekeäkeâejuesuÙee MewleeveeÛes keâLeve veener. ceie legcner ueeskeâ kegâCeerkeâ[s
Yejkeâšle Deenele? ne lej mekeâue peieJeeefmeÙeebmee"er Skeâ GheosMe Deens. legceÛÙeehewkeâer lÙee ØelÙeskeâ
ceeCemeemee"er pees mejU ceeiee&Jej Ûeeuet FefÛÚle Demesue. DeeefCe legceÛÙee FefÛÚCÙeeves keâenerner nesle
veener peesheÙeËle meJe& peieebÛee heeuevekeâlee& Deuueen FefÛÚle veener. (1-29)
1) cnCepes metÙee&letve efveIetve pees ØekeâeMe peieele hemejlees, lees lÙeeueeÛe iegb[eUtve šekeâuee peeF&ue Je lÙeeÛes
HewâueeJeCes Leebyesue. 2) DejyeJeemeerÙeebmee"er lÙee GbefšCeerhes#ee peemle ceesueeÛeer Jemlet Flej keâesCeleerÛe
veJnleer efpeÛes JÙeeÙeves peJeU Deeues DemeeJes. DeMee efmLeleerle efleÛÙee j#eCeeÛeer Je osKejsKeerÛeer HeâejÛe
keâeUpeer Iesleueer peele Demes. DeMee GbefšCeerkeâ[tve ieeefHeâue nesCes, ÙeeÛee DeLe& peCet Demee keâer lÙeeJesUer
keâener DeMeer YeÙebkeâj Deeheòeer ueeskeâebJej keâesmeUsue keâer lÙeebvee DeeheuÙee DelÙeble efØeÙe mebheòeerÛÙee
j#eCeeÛesner Yeeve jenCeej veener. 3) cnCepes ceeCemes hegvejefhe lÙeeÛeØekeâejs efvecee&Ce kesâueer peeleerue
pÙeeØekeâejs les peieele ce=lÙet heeJeCÙeehetJeea Mejerj Je DeelcÙeeefveMeer efpeJeble nesles. 4) cnCepes legcne
ueeskeâebÛeer ner keâuhevee yejesyej veener keâer kegâjDeeveele ns pes keâener meebefieleues peele Deens les SKeeÅee Jes[
ueeieuesuÙeeÛeer ye[ye[ Deens, DeLeJee SKeeoe Mewleeveer JemeJemee Deens. 5) Ùee ef"keâeCeer ‘Øeefleef‰le
mebosMeJeenkeâ’ves DeefYeØesle efoJÙeyeesOe IesTve ÙesCeeje otle Deens pemes keâer heg{erue DeeÙeleerÉejs mhe°heCes
keâUle Deens. kegâjDeeveuee mebosMeJeenkeâeÛes keâLeve cnCeCÙeeÛee DeLe& Demee veJns keâer ns lÙee otleeÛes
mJele:Ûes keâLeve Deens, lej ‘mebosMeJeenkeâeÛes keâLeve’ ns Meyo DeeheCe nesTveÛe oMe&Jeerle Deensle keâer ner
lÙee DeefmlelJeeÛeer JeeCeer Deens pÙeeves lÙeeuee mebosMeJeenkeâ yeveJetve hee"efJeues Deens. 6) cnCepes lees
otleebÛee ØecegKe Deens. meJe& otle lÙeeÛÙee Dee%esvegmeej keâece keâjleele. 7) efce$eves DeefYeØesle DeuueenÛes
hewiebyej npejle cegncceo (me.) Deensle.
DeuedFvedefHeâleej 82 764 heeje 30
82 metjn DeuedFvedefHeâleej
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 19)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pesJne DeekeâeMe Heâešsue DeeefCe pesJne leejs efJemkeâUtve he[leerue DeeefCe mecegõ Heâe[tve
šekeâues peeleerue DeeefCe keâyejer GIe[uÙee peeleerue1 lÙeeJesUer ØelÙeskeâ ceeCemeeuee lÙeeves heg{Ûes
ceeieÛes kesâues meJejuesues meJe& keâUsue. (1-5)
ns ceeveJee, keâesCelÙee iees°erves leguee DeeheuÙee Goej heeuevekeâlÙee&ÛÙee yeeyeleerle mebYeüceele
šekeâues pÙeeves leguee efvecee&Ce kesâues, leguee veKeefMeKeeble JÙeJeefmLele kesâues, leguee ØeceeCeyeæ
yeveefJeues, DeeefCe pÙee ¤heele FefÛÚues leguee pees[tve leÙeej kesâues? keâoeefhe veener, 2 lej (Kejer
iees° DeMeer Deens keâer) legcner ueeskeâ ceesyeouee Je efMe#esuee Keesšs "jefJelee3 Jemlegle: legceÛÙeeJej
efvejer#ekeâ vesceues Deens, Demes mevceeveveerÙe efueefnCeejs pes legceÛÙee ØelÙeskeâ ke=âlÙeeuee peeCeleele.
(6-12)
KeefÛeleÛe meoeÛeejer ueeskeâ cepesle Demeleerue DeeefCe ogjeÛeejer ueeskeâ vejkeâele peeleerue.
yeouÙeeÛÙee efoJeMeer les efleÛÙeele oeKeue nesleerue DeeefCe efleÛÙeeletve cegUerÛe yeensj he[t MekeâCeej
veenerle. DeeefCe legcner keâeÙe peeCelee keâer lees yeouÙeeÛee efoJeme keâeÙe Deens? nesÙe, legcneuee
keâeÙe keâuhevee keâer yeouÙeeÛee lees efoJeme keâeÙe Deens? ne lees efoJeme Deens pesJne keâesCelÙeener
ceeCemeemee"er keâener keâjCes kegâCeeÛÙeener DeeJeekeäÙeele vemesue. efveCe&Ùe lÙee efoJeMeer DeuueenÛÙeeÛe
DeKelÙeejerle Demesue. (13-19)
1) keâyejer GIe[uÙee peeCÙeeves DeefYeØesle ueeskeâebÛes hegvejefhe veJÙeeves efpeJeble keâ¤ve G"efJeues peeCes nesÙe.
2) cnCepes Ùee mebYeüceele De[keâCÙeeÛes keâesCelesner ÙeesiÙe keâejCe veener.
3) cnCepes Kejs heenlee pÙee iees°erves legcner mebYeüceele De[keâ}s Deenele leer SKeeoe ÙeesiÙe ÙegòeâerJeeo Deens
Demes veener lej legceÛeer kesâJeU ner KegUsheCeeÛeer keâuhevee Deens keâer peieeleerue Ùee keâce&ueeskeâeveblej
keâesCelesner keâce&HeâUueeskeâ veener, ÙeeÛe ÛegkeâerÛÙee DeeefCe efvejeOeej keâuhevesves legcneuee F&Õejekeâ[tve
ieeefHeâue, lÙeeÛÙee vÙeeÙeekeâ[tve efveYe&Ùe DeeefCe DeeheuÙee veweflekeâ DeeÛejCeele yespeyeeyeoej
yeveefJeuesues Deens.
DeuedcegleefHeäHeâ]Heâerve 83 765 heeje 30
83 metjn DeuedcegleefHeäHeâ]Heâerve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 36)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
efJeveeMe Deens keâeše ceejCeeNÙeebmee"er, pÙeeÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer pesJne
ueeskeâebkeâ[tve Iesleele lesJne hegjshetj Iesleele DeeefCe pesJne lÙeeuee ceehetve efkebâJee leesuetve osleele
lesJne lÙeebvee keâceer osleele. keâeÙe Ùee ueeskeâebvee mecepele veener keâer Skeâe cees"Ÿee efoJeMeer 1
ns G"Jetve DeeCeues peeCeej Deensle? lÙee efoJeMeer pesJne meJe& ueeskeâ peieebÛÙee
heeuevekeâlÙee&meceesj GYes Demeleerue. (1-6)
keâoeefhe veener2, efveef§eleÛe ogjeÛeeNÙeebÛÙee keâceeËÛeer veeWo leg®bieeÛÙee ohlejele Deens
DeeefCe legcneuee keâeÙe ceenerle keâer keâeÙe Deens les leg®bieeÛes ohlej? les Skeâ hegmlekeâ Deens
efueefnuesues. efJeveeMe Deens lÙee efoJeMeer Keesšs "jefJeCeeNÙeebmee"er pes yeouÙeeÛÙee efoJemeeuee
Keesšs "jefJeleele DeeefCe lÙeeuee lees Keesše "jefJelees pees ceÙee&osÛes GuuebIeve keâjCeeje
ogjeÛeejer Deens. lÙeeuee pesJne DeeceÛeer JeÛeves SskeâefJeueer3 peeleele lesJne cnCelees, Ùee lej
hetJe&keâeueerve keâLee Deensle. keâoeefhe veener, efkebâyengvee Jemlegle: Ùee ueeskeâebÛÙee ùoÙeebJej ÙeebÛÙee
JeeF&š ke=âlÙeebÛee iebpe Ûe{uesuee Deens.4 keâoeefhe veener, KeefÛeleÛe lÙee efoJeMeer ns DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee oMe&veeuee heejKes "juesues Demeleerue. ceie ns vejkeâeceOÙes peeTve he[leerue,
ceie lÙeebvee meebefieleues peeF&ue ner leerÛe iees° Deens efpeuee legcner Keesšs "jJeerle neslee.
(7-17)
1) Øe}ÙeeÛÙee efoJemeeuee cees"e efoJeme Ùee keâejCeemleJe meebefieleuesuee Deens keâer lÙeele meJe&
ceeCemeebÛee lemesÛe meJe& efpeVeebÛee efnMesye F&ÕejeÛÙee vÙeeÙeeueÙeele SkeâeÛe JesUer Iesleuee peeF&ue
DeeefCe efMe#ee Je ceesyeouÙeeÛes cenlJehetCe& efvekeâeue efoues peeleerue.
2) cnCepes Ùee ueeskeâebÛeer ner keâuhevee ÛegkeâerÛeer Deens keâer peieele Demes iegvns kesâuÙeeveblej ns lemesÛe
megštve peeleerue.
3) cnCepes lÙee DeeÙeleer pÙeebÛÙeele ceesyeouÙeeÛÙee efoJemeeÛeer Jeelee& efouesueer Deens.
4) cnCepes efMe#ee Je ceesyeouee Ùeebvee keâLee cnCetve "jefJeCÙeeÛes SKeeos ÙeesiÙe keâejCe Deens Demes
veener lej pÙeekeâejCeeves ns ueeskeâ lÙeeme keâLee cnCetve meebieleele les Demes keâer pes DehejeOe ns keâjerle
jeefnues Deensle, lÙeebÛee iebpe ÙeebÛÙee ùoÙeebJej hetCe&heCes yemeuesuee Deens. cnCetve peer iees°
mebhetCe&le: ÙeesiÙe Deens; leer Ùeebvee keâLee cnCetve efomeles.
DeuedcegleefHeäHeâ]Heâerve 83 766 heeje 30
keâoeefhe veener5 efve:mebosn meoeÛeejer ceeCemeeÛeer keâce&veeWo GÛÛe opee&ÛÙee ueeskeâebÛÙee
ohlejele Deens DeeefCe legcneuee keâeÙe ceenerle keâer keâeÙe Deens les GÛÛe opee&ÛÙee ueeskeâeÛes
ohlej? Skeâ efueefnuesues hegmlekeâ, pÙeeÛeer osKejsKe peJeUerkeâ Demeuesues otle keâjleele.
efve:mebosn meoeÛeejer ueeskeâ cees"Ÿee cepesle Demeleerue. GÛÛe DeemeveebJej yemetve henele
Demeleerue. lÙeebÛÙee ÛesnNÙeeJej legcneuee DeeveboeÛes lespe peeCeJesue. lÙeebvee Megæ Je Gòece
ceesnesjyebo hesÙe heepeues peeF&ue pÙeeJej keâmlegjerÛeer ceesnj ueeieueer Demesue. pes ueeskeâ
ogmeNÙeeJej ceele ke⤠FefÛÚleele lÙeebveer ner Jemlet Øeehle keâjCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee. lÙee
hesÙeele lemeveerce6 Ûes efceßeCe Demesue. ne Skeâ Peje Deens pÙeeÛÙee heeCÙeeyejesyej peJeUÛes
ueeskeâ hesÙe ØeeMeve keâjleerue. (18-28)
DehejeOeer ueeskeâ peieele ßeæeJebleebÛeer efšbieue G[Jeerle Demele. pesJne lÙeebÛÙee peJeUtve
peele Demele lesJne eflejkeäÙee vepejsves lÙeebÛÙeekeâ[s FMeejs keâjerle Demele. DeeheuÙee Iejebkeâ[s
hejleleele lesJne cepee keâjerle hejlele Demele. DeeefCe pesJne lÙeebvee henele Demele lesJne
cnCele Demele keâer ns yenkeâuesues ueeskeâ Deensle. Jemlegle: les lÙeebÛÙeeJej efvejer#ekeâ cnCetve
hee"efJeues iesues veJnles. Deepe ßeæe "sJeCeejs DeßeæeJebleebJej nmele Deensle DeemeveebJej yemetve
lÙeebÛeer oMee henele Deensle. efceUeuee vee DeßeæeJebleebvee lÙee ke=âlÙeebÛee yeouee peer les
keâjerle nesles?7 (29-36)
5) cnCepes Ùee ueeskeâebÛee ne ÛegkeâerÛee mecepe Deens keâer keâesCeleener ceesyeouee DeLeJee efMe#ee Ie[Ceej
veener.
6) ‘lemeveerce’Ûee Dejyeer Yee<esle GbÛeer Demee DeLe& neslees lej SKeeÅee PeNÙeeuee ‘lemeveerce’ meebieCÙeeÛee
DeLe& Demee keâer lees Peje GbÛeeJe¤ve Jeenle Keeueer Ùesle DemeeJee.
7) meojÛÙee JeekeäÙeele Skeâ ceeefce&keâ šesceCee Deens. les DeßeæeJeble, hegCÙekeâeÙe& mecepetve
cegmeueceeveebvee ÚUle nesles cnCetve Heâcee&efJeues iesues keâer hejueeskeâele ßeæeJeble mJeiee&le cepesle
yemeuÙee yemeuÙee vejkeâele peUCeeNÙee Ùee DeßeæeJebleebÛeer ogo&Mee heenleerue Je DeeheuÙee ceveeble
cnCeleerue keâer Ûeebieuee ceesyeouee Ùeebvee ÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛee efceUeuee.
DeuedFvedefMe]keâe]keâ 84 767 heeje 30
84 metjn DeuedFvedefMe]keâe]keâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 25)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pesJne DeekeâeMe Heâeštve peeF&ue DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esÛeer
DebceueyepeeJeCeer keâjerue Je lÙeeÛÙeemee"er melÙe nsÛe Deens (keâer DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer
Dee%ee heeUeJeer) DeeefCe pesJne he=LJeer hemejefJeueer1 peeF&ue DeeefCe pes keâener efleÛÙeele Deens
lÙeeuee yeensj Hesâketâve efjkeâeceer nesF&ue.2 DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esÛeer
DebceueyepeeJeCeer keâjerue Je efleÛÙeemee"er melÙe nsÛe Deens keâer (lÙeeÛeer DebceueyepeeJeCeer
keâjeJeer) ns ceeveJee, let KesÛeuee peeTve DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s JeešÛeeue keâjerle Deensme
DeeefCe lÙeeuee YesšCeej Deensme. ceie pÙeeÛeer keâce&veeWo lÙeeÛÙee GpeJÙee neleele efoueer
peeF&ue. lÙeeÛÙeekeâ[tve meewcÙe efnMeesye Iesleuee peeF&ue.3 DeeefCe lees DeeheuÙee ceeCemeebkeâ[s
Deeveboeves hejlesue.4 Deelee Gjuee lees Fmece pÙeeÛeer keâce&veeWo lÙeeÛÙee hee"erceeietve efoueer
peeF&ue.5 lej lees DeeheuÙee ce=lÙetuee nebkeâ osF&ue DeeefCe Ye[keâCeeNÙee Deeieerle peeTve
1) he=LJeeruee hemejefJeCÙeeÛee DeLe& Demee keâer mecegõ DeeefCe veÅee yegpeJetve šekeâuÙee peeleerue, heJe&le
ÛegjeÛegje keâ¤ve GOeUtve šekeâues peeleerue DeeefCe peefceveerÛes meJe& KeeÛeKeUies Je GbÛeJešs
meceleue keâ¤ve meheeš cewoeve yeveefJeues peeF&ue.
2) cnCepes efpelekeâer ce=le ceeCemes efleÛÙeele he[ueer Demeleerue lÙee meJeeËvee keâe{tve leer yeensj šekesâue.
lÙeeÛeØeceeCes lÙeebÛÙee ke=âlÙeebÛes pes mee#eer hegjeJes efleÛÙeele Demeleerue les meJe&ner hetCe&heCes yeensj
Ùesleerue. lÙeeleerue keâesCeleerner iees° efleÛÙeele ueheuesueer Je o[uesueer jenCeej veener.
3) cnCepes lÙeeÛee efnMesye keâ[keâheCes efJeÛeejuee peeCeej veener. lÙeeuee Demes efJeÛeejues peeCeej veener
keâer Decetkeâ Decetkeâ keâece let keâe kesâues neslesme Je lÙee keâeceemee"er legPÙeepeJeU keâejCes keâesCeleer
Deensle. lÙeeÛÙee YeuÙee keâeceeyejesyej lÙeeÛeer og<keâcexosKeerue lÙeeÛÙee ke=âleerveeWoerle veceto pe¤j
Demeleerue hejbleg melkeâceeËÛes heej[s og<keâceeËhes#ee pe[ DemeuÙeeÛes heentve lÙeeÛÙee DehejeOeebkeâ[s
ogue&#e kesâues peeF&ue Je lÙeeuee #ecee kesâueer peeF&ue.
4) ‘Deeheueer ceeCemeb’ves DeefYeØesle ceeCemeeÛes les kegâšgbyeerÙe, veelesJeeF&keâ, DeeefCe mee#eeroej Deensle
pÙeebvee lÙeeÛÙeeÛeØeceeCes #ecee kesâueer iesueer Demesue.
5) metjn Deuenekeäkeâele Heâcee&efJeues iesues Deens keâer pÙeeÛeer ke=âleerveeWo lÙeeÛÙee [eJÙee neleele efoueer
peeF&ue, lej ÙesLes Heâcee&efJeues Deens, lÙeeÛÙee hee"erÛÙee ceeietve efoueer peeF&ue. yengOee ÙeeÛes mJe¤he
Demes Demesue keâer meJe& ueeskeâebmece#e [eJÙee neleele ke=âleerveeWo Iesleevee lÙeeuee ueppee Jeešsue,
cnCetve lees Deeheuee nele ceeies meejerue, hejbleg ke=âleerveeWo lej keâmesner keâ¤ve lÙeeÛÙee neleele
efoueer peeCeejÛe ceie lees nele heg{s keâ¤ve ÙesJees keâer hee"erÛÙee ceeies ueheJetve IesJees.
DeuedFvedefMe]keâe]keâ 84 768 heeje 30
he[sue. lees DeeheuÙee kegâšgbefyeÙeeble ceie> neslee. lÙeeÛeer mecepetle nesleer keâer lÙeeuee keâOeer
hejleeJeÙeeÛes veener. hejleCes keâmes veJnles, lÙeeÛee heeuevekeâlee& les og<ke=âlÙe henele neslee.
(1-15)
lej veJns ceer MeheLe Ieslees mebOÙee-ueeueerceeÛeer, DeeefCe je$eerÛeer Je pes keâener leer
mecesštve Iesles DeeefCe ÛebõeÛeer pesJne lees hetCe&Ûebõ yevelees, legcneuee pe¤j ›eâcee›eâceeves Skeâe
DeJemLesletve ogmeNÙee DeJemLeskeâ[s JeešÛeeue keâjerle jneJeÙeeÛes Deens.6 ceie ueeskeâebvee keâeÙe
Peeues Deens keâer ns ßeæe "sJeerle veenerle. DeeefCe pesJne kegâjDeeveÛes lÙeebÛÙee meceesj he"Ce
kesâues peeles lesJne velecemlekeâ nesle veenerle? efkebâyengvee ns Fvkeâej keâjCeejs lej Gueš Keesšs
"jefJeleele. Jemlegle: pes keâener ns (DeeheuÙee keâce&veeWoerle) pecee keâjerle Deensle, Deuueen
les ÛeebieuÙee Øekeâejs peeCelees.7 cnCetve Ùeebvee ÙeeleveeoeÙekeâ ØekeâesheeÛeer KegMeKeyejer Åee.
leLeeefhe pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer Deens DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer Deensle
lÙeebÛÙeemee"er keâOeer ve mebheCeeje ceesyeouee Deens. (16-25)
6) cnCepes legcneuee SkeâeÛe efmLeleerle jeneJeÙeeÛes veener lej lee®CÙe les JeeOe&keäÙe, JeeOe&keäÙe les ce=lÙet,
ce=lÙet les yepe&Ke - efhele=ueeskeâ, yepe&Ke - efhele=ueeskeâ les hegvepeeaJeve, hegvepeeaJeve les GlLeevesÛes
cewoeve, ceie efnMesyeleheemeCeer DeeefCe ceie ceesyeouee Je efMe#ee DeMee DemebKÙe šhhÙeeletve
nceKeemeheCes legcneuee peeJes ueeiesue. Ùee iees°erJej leerve JemletbÛeer MeheLe Iesleueer iesueer Deens. (1)
metÙee&mleeveblejÛeer leebye[ meebpe, (2) efoJemeeveblej je$eerÛee DebOeej Je lÙeele efoJemee YetleueeJej pes
HewâueeJeuesues Demeleele DeMee yeJnbMeer ceeCemeebÛes Je heMetbÛes SkeâJešCes, DeeefCe ÛebõeÛes
Øeefleheosheemetve ›eâcee›eâceeves Jee{le peeTve hetCe& ceeme nesCes. ¢ee peCet lÙee keâener Jemlet Deensle
pÙee GIe[heCes Ùee iees°erÛeer mee#e osle Deensle keâer pÙee me=°erle ceeveJe jenlees lÙeele keâes"sner
mLewÙe& veener, Skeâ efvejblej yeoue DeeefCe ›eâcee›eâceeves efmLelÙeblej meJe&$e Dee{Ules. cnCetve
DeßeæeJebleebÛeer ner keâuhevee yejesyej veener keâer ce=lÙetÛÙee Debeflece iešbieUeryejesyej Skebâojerle
ØekeâjCe Deešeshesue.
7) ogmeje DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer DeeheuÙee Gjele õesn, És<e, Jewj, JeeF&š meenme DeeefCe
efJeke=âle FÛÚsÛeer peer IeeCe lÙeebveer Ye¤ve "sJeuesueer Deens; leer Deuueenuee ÛeebieuÙeeØekeâejs ceenerle
Deens.
Deuedyeg¤pe 85 769 heeje 30
85 metjn Deuedyeg¤pe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 22)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens cepeyetle efkeâuuesOeejer DeekeâeMeeÛeer1 DeeefCe lÙee efoJemeeÛeer pÙeeÛes JeÛeve
efoues iesues Deens (DeLee&le hegve®lLeeve) DeeefCe heenCeeNÙeeÛeer Je heeefnueer peeCeeNÙee iees°erÛeer 2 keâer
ceejues iesues KeeF&Jeeues (lÙee KeeF&le) efpeÛÙeele Kethe Ye[keâCeeNÙee FbOeveeÛee Deie>er neslee pesJne
keâer les lÙee KeeF&ÛÙee keâe"eJej yemeuesues nesles DeeefCe pes keâener les ßeæeJebleebMeer keâjerle nesles les
henele nesles.3 DeeefCe lÙee ßeæeJebleebMeer lÙeebÛes Me$eglJe ÙeeefMeJeeÙe DevÙe keâesCelÙeener
keâejCeemleJe veJnles keâer lÙeebveer lÙee DeuueenJej ßeæe "sJeueer nesleer pees peyejomle DeeefCe
DeeheuÙee "eÙeer mJeÙebmleglÙe Deens, pees DeekeâeMeebÛÙee Je he=LJeerÛÙee jepÙeeÛee mJeeceer Deens,
DeeefCe lees Deuueen meJe&keâener henele Deens. pÙee ueeskeâebveer ßeæeJeble heg®<eebJej DeeefCe efŒeÙeebJej
DelÙeeÛeej kesâues DeeefCe ceie lÙeeJej he§eeòeehe kesâuee veener KeefÛeleÛe lÙeebÛÙeemee"er vejkeâeÛee
Øekeâeshe Deens DeeefCe lÙeebÛÙeemee"er peeUues peeCÙeeÛeer efMe#ee Deens. pÙee ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer
DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer KeefÛeleÛe lÙeebÛÙeemee"er mJeiee&Ûeer GÅeeves Deensle pÙeebÛÙee Keeuetve
keâeueJes Jeenle Demeleerue, ns Deens cees"s ÙeMe. (1-11)
Jemlegle: legceÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer hekeâ[ Heâej keâ"esj Deens, leesÛe heefnuÙeeboe efvecee&Ce
keâjlees Je leesÛe ogmeNÙeeboe efvecee&Ce keâjerue. DeeefCe lees #ecee keâjCeeje Deens. Øesce keâjCeeje Deens.
jepeefmebnemeveeÛee mJeeceer Deens. ieewjJeMeeueer Deens DeeefCe pes keâener FefÛÚue, keâ¤ve šekeâCeeje
Deens. keâeÙe legcneuee ue<keâjeÛeer Keyej heesnesÛeueer Deens? efHeâjDeewve DeeefCe mecetoÛÙee
(ue<keâjebÛeer)? hejbleg pÙeebveer õesn kesâuee Deens les Keesšs "jefJeCÙeeme ueeieues Deensle. Jemlegle:
Deuueenves lÙeebvee Jes{Ÿeele Iesleuesues Deens. (lÙeebÛÙee Keesšs "jefJeCÙeeves Ùee kegâjDeeveÛes keâener
efyeIe[le veener.) lej ne kegâjDeeve GÛÛekeâesšerÛee Deens. lÙee ueewnceOÙes (heešerle keâesjuesues Deens)
peer megjef#ele4 Deens. (12-22)
1) DeefYeØesle DeekeâeMeeleerue JewYeJeMeeueer «en Je leejs Deensle.
2) heenCeeNÙeeves DeefYeØesle lees ØelÙeskeâ ceveg<Ùe Deens pees Øe}ÙeeÛÙee efoJeMeer npej Demesue DeeefCe
heeefnuÙee peeCeeNÙee iees°erves DeefYeØesle Kegö Øe}Ùe Deens efpeÛes efÛeòeLejejkeâ Øemebie meJe& heenCeejs
heenleerue.
3) KeeF&JeeuÙeebveer DeefYeØesle les ueeskeâ Deensle pÙeebveer cees"cees"Ÿee KeeF&le Deie>er Ye[keâJetve ßeæe
"sJeCeeNÙee ueeskeâebvee lÙeebÛÙeele ueesšues Je lÙeebÛÙee peUCÙeeÛes ÂMÙe heeefnues nesles. ceejues iesues
ÙeebÛee DeLe& lÙeebÛee Deuueenves efOekeäkeâej kesâuee Je les Øekeâesheeme hee$e "jues.
4) DeLe& Demee keâer Ùee kegâjDeeveeleerue efueKeeCe DešU Deens. F&ÕejeÛÙee lÙee megjef#ele heešerle veceto
Deens pÙeele keâesCeleener HesâjHeâej nesT Mekeâle veener.
Deledleeefj]keâ 86 770 heeje 30
86 metjn Deledleejer]keâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 17)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens DeekeâeMeeÛeer DeeefCe je$eer Øekeâš nesCeeNÙeeÛeer. legcneuee keâeÙe ceenerle keâer lees
je$eer Øekeâš nesCeeje keâeÙe Deens? Ûecekeâle Demeuesuee leeje, keâesCeleener peerJe Demee veener
pÙeeÛÙeeJej keâesCeer efveieen jeKeCeeje veener,1 ceie peje ceeveJeeves nsÛe heentve IÙeeJes keâer lees
keâesCelÙee Jemletves efvecee&Ce kesâuee iesuee Deens. Skeâe GmeUCeeNÙee heeCÙeeheemetve efvecee&Ce kesâuee
iesuee Deens pes hee"erÛÙee DeeefCe ÚeleerÛÙee ne[ebÛÙee ojcÙeeveeletve efveIeles.2 KeefÛeleÛe lees
(efvecee&Cekeâlee&) lÙeeuee hegvne efvecee&Ce keâjCÙeeme meceLe& Deens. pÙee efoJeMeer ieghle jnmÙeebÛeer
leheemeCeer nesF&ue3 lÙeeJesUer ceeveJeepeJeU ve lÙeeÛÙee mJele:Ûes yeU Demesue DeeefCe ve keâesCeer
lÙeeuee meneÙÙe keâjCeeje Demesue. MeheLe Deens heeTme Je<e&efJeCeeNÙee DeekeâeMeeÛeer DeeefCe
(Jevemheleer GieefJeleevee) Yeie> nesCeeNÙee peefceveerÛeer, ner Skeâ leesueeceesueeÛeer ØeceeefCele iees° Deens
Leóecemkeâjer veJns.4 ns ueeskeâ (DeLee&le cekeäkeäÙeeleerue DeßeæeJeble) keâener Ûeeueer KesUle Deensle
DeeefCe ceermegæe Skeâ Ûeeue KesUle Deens. cnCetve mees[tve Åee ns hewiebyej (me.), Ùee
DeßeæeJebleebvee, efkebâefÛele, pejeMee ÙeebÛÙee efmLeleerle mees[e. (1-17)
1) ‘efveiee jeKeCeeje’ves DeefYeØesle meJeexÛÛe DeuueenÛes mJele:Ûes DeefmlelJe Deens. lesÛe DeefmlelJe he=LJeer
Je DeekeâeMeeleerue ueneve cees"er ØelÙeskeâ me=ef°Ûeer osKejsKe DeeefCe j#eCe keâjerle Deens. DeLe& Demee keâer
je$eer DeekeâeMeele ns pes DemebKÙe Je DeieefCele leejs Je «en Ûecekeâleevee efomeleele lÙeebÛÙeehewkeâer
ØelÙeskeâeÛes DeefmlelJe Ùee iees°erÛeer mee#e osle Deens keâer keâesCeerlejer Deens pÙeeves Ùeeuee yeveefJeues Deens,
ØekeâeefMele kesâues Deens, Debleefj#eele DeOeeblejer Oe¤ve "sJeues Deens Je DeMee Øekeâejs lÙeeÛes j#eCe Je
osKejsKe keâjerle Deens keâer vee lees DeeheuÙee mLeeveeheemetve Keeueer he[lees, vee DeieefCele ve#e$eebÛes
YeüceCe nesle Demeleevee lees Flej kegâCeeJej DeeoUlees Je vee ogmeje SKeeoe leeje lÙeeJej DeeoUlees,
DeMeeÛe Øekeâejs Deuueen me=ef°leerue ØelÙeskeâ JemletÛeer efveieen jeKele Deens.
2) Œeer DeeefCe heg®<e oesvnerÛes JeerÙe&, ceeveJeer Mejerjeleerue hee" DeeefCe Úeleer ÙeeÛÙee ojcÙeeve pes Oe[
Deens lÙeeletve efveIele Demeles, cnCetve, ceeveJe lÙee heeCÙeeheemetve efvecee&Ce kesâuee iesuee Deens pes hee"
Je ÚeleerÛÙee ceOetve efveIeles, Demes Heâcee&efJeues iesues Deens.
3) ieghle jnmÙeeves DeefYeØesle ØelÙeskeâ ceeCemeeÛeer DeMeer ke=âlÙesner Deensle peer peieele jnmÙes yeveuesueer nesleer
DeeefCe les ceeceuesner Deensle pes meke=âleoMe&veer lej peieemeceesj Øekeâš Peeues hejbleg lÙeebÛÙee hee"erceeies pÙee
efveÙeleer, nslet DeeefCe FÛÚe Je Deekeâeb#ee keâeÙe&jle neslÙee, lÙeebÛes Jele&ceeve ueeskeâebheemetve ieghle jeefnues.
4) cnCepes pÙeeØekeâejs DeekeâeMeeletve heeJemeeÛee Je<ee&Je DeeefCe peefceveerÛes ogYebietve Jevemheleer DeeheuÙeeletve
GlheVe keâjCes keâener Leóe veJns efkebâyengvee les Skeâ iebYeerj mJe¤heeÛes melÙe Deens, lÙeeÛeØekeâejs
kegâjDeeve pÙee iees°erÛeer Jeelee& osle Deens keâer ceeveJeeuee hegvne DeeheuÙee F&Õejekeâ[s hejleeJeÙeeÛes
Deens, neosKeerue keâener Leóe Je cemkeâjerÛee efJe<eÙe veJns lej Skeâ efveCee&Ùekeâ iees° Deens.
DeuedDeeuee 87 771 heeje 30
87 metjn DeuedDeeuee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 19)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
(ns hewiebyej (me.)) DeeheuÙee GÛÛelej heeuevekeâlÙee&ÛÙee veeJeeÛes heefJe$Ùe ieeve keâje
pÙeeves efvecee&Ce kesâues Je ØeceeCeyeælee ØemLeeefhele kesâueer.1 pÙeeves YeeiÙe2 yeveefJeues ceie ceeie&
oeKeefJeuee,3 pÙeeves Jevemheleer GieefJeuÙee, ceie lÙeebvee keâeUe kesâjkeâÛeje yeveJetve šekeâuee.
(1-5)
4
Deecner legcneuee he"Ce keâjJet ceie legcner efJemejCeej veener lÙeeKesjerpe keâer Deuueenves
1) cnCepes he=LJeerheemetve les DeekeâeMeebheÙeËle me=ef°leerue ØelÙeskeâ Jemlet efvecee&Ce kesâueer Je peer Jemlet heCe
efvecee&Ce kesâueer leer Deieoer veeršvesškeâer Je ÙeesiÙe yeveefJeueer, efleÛÙeeleerue ØeceeCeyeælee Je meblegueve
veeršvesškesâ "sJeues. leer DeMee mJe¤heele efvecee&Ce kesâueer keâer efleÛÙeemeejKÙee Jemletmee"er lÙeehes#ee
ÛeebieuÙee mJe¤heeÛeer keâuheveemegæe kesâueer peeT Mekeâle veener.
2) cnCepes ØelÙeskeâ Jemlet efvecee&Ce keâjCÙeeDeieesoj, efleuee peieele keâesCeles keâece keâjeJeÙeeÛes Deens,
lÙee keâeceemee"er leer efkeâleer ØeceeCeele DemeeJeer, efleÛes mJe¤he keâeÙe DemeeJes, efleÛes iegCeOece&
keâesCeles DemeeJesle, efleÛes ef"keâeCe keâesCelÙee peeieer DemeeJes, efkebâJee peieCÙeeÛÙee cegkeäkeâeceeÛÙee
DeeefCe keâeceeÛÙee keâesCelÙee mebOeer Je keâesCekeâesCeleer meeOeves GheueyOe kesâueer peeJeerle, keâesCelÙee
JesUer leer DeefmlelJeele ÙeeJeer, kesâJneheÙeËle DeeheuÙee JeešŸeeÛes keâece efleves keâjeJes DeeefCe kesâJne Je
keâesCelÙee Øekeâejs leer meceehle JneJeer ns meJe& efveef§ele kesâuesues Deens. Ùee mebhetCe& ÙeespevesÛes
Skeâef$eleheCes efleÛes ‘lekeâoerj-YeeiÙe’ Demes veeJe Deens.
3) cnCepes keâesCelÙee Jemletueener kesâJeU efvecee&Ce keâ¤ve mees[tve efoues Deens Demes veener lej peer Jemlet
pÙee keâeceemee"er efvecee&Ce kesâueer, efleuee les keâece heej hee[CÙeeÛeer heæle meebefieleueer.
4) DeejbYeerÛÙee keâeUele pesJne efoJÙeyeesOe ÙesCes vegkeâlesÛe meg¤ Peeues nesles lesJne keâOeer keâOeer Demes
Ie[le Demes keâer npejle efpeyeÇF&ue (De.) les SskeâJetve ceeskeâUs nesle ve nesle leesÛe hewiebyej (me.)
efJemejCÙeeÛÙee Yeerleerves ØeeLeefcekeâ YeeieeÛee hegve®ÛÛeej ke⤠ueeiele. ÙeeÛe keâejCeemleJe meJeexÛÛe
Deuueenves hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee, efoJÙeyeesOe Glejle Demeleevee legcner mleyOeheCes
Sskeâle pee, les Deecner legcneuee efçekeâT Je les vesnceermee"er legcneuee hee" jenerue, DeMeer Kee$eer
efoueer.
DeuedDeeuee 87 772 heeje 30
pÙeeÛeer FÛÚe keâjeJeer.5 lees Øekeâšner peeCelees DeeefCe pes keâener ieghle Deens les megæe.
(6-7)
DeeefCe Deecner legcneuee megueYe heæleerÛeer meJeuele oslees, cnCetve legcner GheosMe keâje,
pej GheosMe ueeYeoeÙekeâ Demesue.6 pees ceveg<Ùe efYelees lees GheosMe mJeerkeâejerue DeeefCe
lÙeeÛÙeeheemetve Deefuehle jenerue lees DelÙeble ogozJeer pees cees"Ÿee Deie>erle peeF&ue, ceie lees
cejCeejner veener Je efpeJeblener jenCeej veener. (8-13)
meHeâue Peeuee lees pÙeeves heeefJe$Ùe Debefiekeâejues DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Ûes
veecemcejCe kesâues. ceie veceepe Deoe kesâueer. hejbleg legcner ueeskeâ Ssefnkeâ peerJeveeuee ØeeOeevÙe
oslee JeemleefJekeâheCes hejueeskeâ Gòece Deens DeeefCe yeekeâer GjCeeje Deens. nerÛe iees° Deieesoj
DeeuesuÙee hegefmlekeâelemegæe meebefieleueer iesueer nesleer. FyeÇenerce (De.) DeeefCe cetmee (De.)
ÙeebÛÙee hegefmlekeâele. (14-19)
5) cnCepes mebhetCe& kegâjDeeveeleerue Meyo ved Meyo hewiebyej cegncceo (me.) ÙeebÛÙee mcejCeele megjef#ele
nesCes cnCepes ne keâener lÙeebÛee mJele:ÛÙee meeceLÙee&Ûee Ûecelkeâej neslee Demes veener lej
DeuueenÛeer ke=âhee Je lÙeeves efouesuÙee megyegæerÛee lees heefjCeece Deens, SjJeer Deuueenves FefÛÚues
Demeles lej efJemejJetve šekeâ}s Demeles.
6) cnCepes Deecner Oece&ØeÛeejeÛÙee yeeyeleerle legcneuee keâesCelÙeener De[ÛeCeerle šeketâ FefÛÚle veener
keâer legcner yeefnNÙeebvee SskeâJeeJes, DeebOeàÙeebvee ceeie& oeKeJeeJes, lej Skeâ meeshee ceeie& legceÛÙeemee"er
GheueyOe keâ¤ve osle Deenesle, lees ceeie& Demee keâer GheosMe keâje, pÙeebÛÙeemebyebOeer legcneuee Demes
Jeešle Demesue keâer kegâCeer lÙeeÛee ueeYe IesCÙeemee"er Deens. lÙee ueeskeâebÛÙee ceeies ueeieCÙeeÛeer
iejpe veener pÙeebÛÙeemebyebOeer DevegYeJeeves legcneuee keâUtve Deeues keâer keâesCeleener GheosMe les
mJeerkeâe¤ FefÛÚle veenerle.
Deued]ieeefMeÙee 88 773 heeje 30
88 metjn Deued]ieeefMeÙee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 26)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
keâeÙe legcneuee lÙee JÙeehetve šekeâCeeNÙee Deeheòeer (cnCepes hegve®lLeeveeÛeer) Keyej
heesnÛeueer Deens? keâener Ûesnjs lÙee efoJeMeer YeÙeYeerle Demeleerue,1 keâ"esj heefjßece keâjerle
Demeleerue. Leketâve peele Demeleerue. leer›e Deeieerle nesjheUtve efveIele Demeleerue. GkeâUlÙee
PeNÙeeÛes heeCeer lÙeebvee efheCÙeeme efoues peeF&ue. keâešsjer JeeUuesuÙee ieJeleeefMeJeeÙe keâesCelesner
Yeespeve lÙeebÛÙeemee"er DemeCeej veener pes vee heg° keâjerue, pes vee Yetkeâ MeceJeerue. keâener
Ûesnjs lÙee efoJeMeer ØeHegâuueerle Demeleerue. DeeheuÙee keâeceefiejerJej Deeveboerle Demeleerue,
GÛÛekeâesšerÛÙee mJeiee&ceOÙes Demeleerue. keâesCeleerner Jee¢eele iees° les lesLes SskeâCeej veenerle
lÙeele Pejs ØeJeeefnle Demeleerue, lÙeeÛÙeele GÛÛe Deemeves Demeleerue, hesues "sJeuesues
Demeleerue, uees[ebÛÙee jebiee ueeJeuesuÙee Demeleerue, DeeefCe Glke=â° efyeÚeves DebLejuesues
Demeleerue. (1-16)
(ns ueeskeâ ceeveerle veenerle) lej keâeÙe ns Gbšebvee heenele veenerle keâer keâmes yeveefJeues
iesuesle? DeekeâeMeeuee henele veenerle keâer keâmes GYeejues iesues? heJe&leebvee henele veenerle keâer
keâmes Â{ kesâues iesuesle? DeeefCe he=LJeeruee henele veenerle keâer keâMeer DebLejueer iesueer?2
(17-20)
yejs lej (ns hewiebyej (me.)), GheosMe keâjerle jne, legcner kesâJeU GheosMeÛe keâjCeejs
Deenele, ÙeebÛÙeeJej peyejomleer keâjCeejs veenerle. leLeeefhe pees Fmece efJecegKe nesF&ue DeeefCe
Fvkeâej keâjerue lej Deuueen lÙeeuee Yeejer efMe#ee osF&ue. Ùee ueeskeâebvee hejleeJeÙeeÛes
DeeceÛÙeekeâ[s Deens, ceie lÙeeÛee efnMeesye IesCes DeeceÛÙeekeâ[sÛe Deens. (21-26)
1) ‘Ûesnjs’ ne Meyo ÙesLes JÙeòeâer Ùee DeLee&ves ØeÙegòeâ Peeuesuee Deens. ceeCemeeÛÙee Mejerjeleerue meJee&efOekeâ
"Ukeâ Yeeie lÙeeÛee ÛesnjeÛe DemeuÙeekeâejCeeves ‘keâener ueeskeâ’ Demes cnCeCÙeeSsJepeer ‘keâener Ûesnjs’
Demes Meyo Jeehejues iesues Deensle.
2) cnCepes ns ueeskeâ hejueeskeâemebyebOeerÛÙee Ùee iees°er Ssketâve pej meebiele Deensle keâer ns meJe&keâener keâmes nesT
Mekeâles yejs? lej keâeÙe DeeheuÙee meYeesJeleer DemeuesuÙee peieeJej °er šeketâve Ùeebveer keâOeer heeefnues
veener Je keâOeer efJeÛeej kesâuee veener keâer ns Gbš keâmes yeveues? ns DeekeâeMe keâmes GbÛe GYeejues iesues?
ns heJe&le keâmes Â{ kesâues iesues? ner he=LJeer keâMeer DebLejueer? Ùee meJe& Jemlet pej Ie[uÙee peeT Mekeâle
neslÙee Je Ie[uesuÙee mJe¤heele ÙeebÛÙeemeceesj efJeÅeceeve Deensle lej Øe}Ùe keâe ÙesT Mekeâle veener?
hejueeskeâele Skeâ ogmejs peie keâe yeveefJeues peeT Mekeâle veener? vejkeâ DeeefCe mJeie& keâe Ie[t Mekeâle
veener?
DeuedHeâ»e 89 774 heeje 30
89 metjn Deued]Heâ»e
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 30)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens G<e:keâeUÛeer DeeefCe one je$eeRÛeer DeeefCe mece Je efJe<eceeÛeer DeeefCe
je$eerÛeer pesJne leer efvejeshe Iesle Demesue, keâeÙe Ùeele yegæer DemeuesuÙeebmee"er SKeeoer MeheLe
Deens?1 (1-5)
legcner heeefnues veener keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves keâeÙe JÙeJenej kesâuee, GbÛe
mlebYeJeeuÙee DeeosFjceMeer pÙeebÛÙee meceeve keâesCelesner je°^ peieeÛÙee ceguegKeele efvecee&Ce kesâues
iesues veJnles? DeeefCe mecetoMeer pÙeebveer KeesNÙeele Ke[keâ keâesjues nesles? DeeefCe cesKeeJeeuÙee
efHeâjDeewveMeer, ns les ueeskeâ nesles pÙeebveer peieeÛÙee ceguegKeele cees"e ogjeÛeej kesâuee neslee DeeefCe
lÙeebÛÙeele Kethe GheõJe ceepeefJeuee neslee. mejlesMesJešer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves lÙeebÛÙeeJej
ØekeâesheeÛee keâesj[e Dees{uee. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer legceÛee heeuevekeâlee& oyee Oe¤ve
yemeuee Deens.2 (6-14)
hejbleg ceeCemeeÛeer efmLeleer DeMeer Deens keâer lÙeeÛee heeuevekeâlee& lÙeeÛeer hejer#ee Ieslees
DeeefCe lÙeeuee Øeefle‰e DeeefCe osCeieer oslees, lesJne lees cnCelees keâer, ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves
ceuee Øeefleef‰le yeveefJeues. DeeefCe lees pesJne lÙeeuee keâmeesšerle Ieeuelees DeeefCe lÙeeÛeer
GhepeerefJekeâe lÙeeÛÙeemee"er lebie keâjlees lej lees cnCelees ceePÙee heeuevekeâlÙee&ves ceuee
1) heg{erue DeeÙeleerJej efJeÛeej kesâuÙeeves mhe°heCes Demes keâUles keâer DeuueenÛes Øesef<ele npejle cegncceo
(me.) DeeefCe DeßeæeJeble ÙeebÛÙee ojcÙeeve ceesyeouee Je efMe#ee Ùee ØeMveeJej JeeoefJeJeeo Ûeeueuesuee
neslee. lÙeele Øesef<ele (me.) les Kejs "jJeerle nesles DeeefCe DeßeæeJeble lÙeeÛee Fvkeâej keâjerle nesles. Ùee
iees°erJej Ûeej JemletbÛeer MeheLe IesTve Heâcee&efJeues iesues keâer, Ùee melÙe iees°erÛeer mee#e osCÙeemee"er
Ùeeveblej keâeÙe DevÙe kegâCee MeheLesÛeer iejpe Gjles?
2) oyee Oe¤ve yemeCÙeeÛeer peeiee DeMeer Demeles pesLes kegâCeer ceveg<Ùe Flej kegâCeeÛÙee Øeleer#esle Ùee nsletves
oyee Oe¤ve yemeuesuee Demelees keâer pesJne lees ceeNÙeeKeeueer Deeuee keâer yejesyej lÙeeJej nuuee keâjeJee.
heefjCeeceeheemetve yesmeeJeOe, yesheJee&F&ves lees lÙee ef"keâeCeepeJeU Ùeslees DeeefCe Dekeâmceele lÙeeÛeer
efMekeâej nesles. DeMeerÛe efmLeleer meJeexÛÛe DeuueenÛÙeeefJe¤æ lÙee peeefueceebÛeer Deens pÙeebveer peieele
GheõJeebÛes leeb[Je ceepeefJeuesues Demeles Je F&Õejner kegâCeer Deens Je lees lÙeebvee heenele Deens, ÙeeÛes
lÙeebvee keâesCelesner Yeeve jenele veener. les hetCe&heCes efveYe&Ùe yevetve efoJemeWefoJeme DeefOekeâeefOekeâ
Kees[meeàÙee keâjerle jenleele, ÙesLeheeJeslees keâer pesJne leer meercee iee"ueer peeles efpeÛÙeeheg{s meJeexÛÛe
Deuueen lÙeebvee peeT osT FefÛÚle veener lÙeeJesUer DekeâmceeleheCes lÙeebÛÙeeJej lÙeeÛÙee ØekeâesheeÛee
keâesj[e Dees{uee peelees.
DeuedHeâ»e 89 775 heeje 30
Deheceeefvele kesâues,3 keâoeefhe veener, efkebâyengvee legcner DeveeLeebMeer ceeveeÛee JÙeJenej keâjerle
veener. DeeefCe ieefjyeeuee pesJet IeeueCÙeemee"er SkeâogmeNÙeeuee Gòespeve osle veener, DeeefCe
JeejmeeÛeer meJe& ceeuecellee efieUbke=âle keâjlee, DeeefCe mebheòeerÛÙee Øesceele JeeF&šefjlÙee iegjHeâšuee
Deenele. keâoeefhe veener.4 pesJne he=LJeer efvejblej JeeUJebš keâ¤ve šekeâueer peeF&ue DeeefCe
legceÛee heeuevekeâlee& Øekeâš nesF&ue, DeMee efmLeleerle keâer otle jebieejebieeveer GYes jenleerue.
DeeefCe vejkeâ lÙee efoJeMeer meceesj DeeCeues peeF&ue, lÙee efoJeMeer ceeveJeeuee mecepe ÙesF&ue
DeeefCe lÙeeJesUer lÙeeuee mecepe ÙesCÙeeves keâeÙe nMeerue? lees cnCesue keâer, ceer DeeheuÙee
¢ee peerJeveemee"er hetJe&leÙeejer kesâueer Demeleer! ceie lÙee efoJeMeer Deuueen peer Ùeelevee osFu& e
leMeer Ùeelevee osCeeje kegâCeer veener, DeeefCe Deuueen pÙee Øekeâejs yeebOeerue lemee yeebOeCeeje
kegâCeer veener. (15-26)
(ogmejerkeâ[s Heâcee&efJeues peeF&ue) ns mebleg° peerJee!5 Ûeuee DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[s
DeMee efmLeleerle keâer let (DeeheuÙee ÛeebieuÙee MesJeševes) Deeveboerle (DeeefCe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&heeMeer) DeeJe[lee Deensme. meeceerue nes ceePÙee (meoeÛeejer oemeeble) DeeefCe
oeKeue nes ceePÙee mJeiee&ceOÙes. (27-30)
3) cnCepes Demee Deens ceeCemeeÛee YeeweflekeâJeeoer peerJeve-Âef°keâesve. Ùee peieeleÛe Oeveoewuele DeeefCe
DeefOekeâej Je meòee ueeYeCÙeeme lees Øeefle‰e DeeefCe ve efceUeuÙeeme Deeheueer DeØeefle‰e ceevelees.
JeemleefJekeâheCes Kejer JemlegefMLeleer peer lÙeeÛÙee ue#eele Ùesle veener, DeMeer Deens keâer Deuueenves pÙee
kegâCeeme peieele pes keâener efouesues Deens, hejer#ee IesCÙeemee"er efouesues Deens. ßeercebleer Je meòee Ùeelener
hejer#ee Deens, lemesÛe ieefjyeerosKeerue keâmeesšer Deens.
4) cnCepes legceÛeer ner keâuhevee ÛegkeâerÛeer Deens keâer peieele peerJeve peieleebvee legcner ns meJe&keâener keâjerle
jeneJes Je lÙeeÛÙee peeye efJeÛeejCÙeeÛeer JesU keâOeerÛe ÙesT veÙes.
5) mebleg° efpeJeeves DeefYeØesle lees ceveg<Ùe Deens pÙeeves keâmeueerner MebkeâekegâMebkeâe ve yeeUielee mebhetCe& meblees<e
DeeefCe MeebleefÛeòeeefveMeer, kegâCeerÛe Yeeieeroej vemeuesuÙee lÙee SkeâcesJe Deuueenuee Deeheuee
hee}vekeâlee&, DeeefCe Øesef<eleebveer DeeCeuesuÙee melÙeOecee&uee Deeheuee Oece& ceevÙe kesâuee Deens.
Deuedyeueo 90 776 heeje 30
90 metjn Deuedyeueo
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 20)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
veJns,1 ceer MeheLe Ieslees Ùee (cekeäkeâe) MenjeÛeer DeeefCe efmLeleer DeMeer Deens keâer
(ns hewiebyej (me.)) Ùee Menjele legcneuee JewOe2 keâ¤ve Iesleues iesues Deens. DeeefCe MeheLe
Ieslees yeehe (cnCepes Deeoce (De.)) DeeefCe lÙee mebleleerÛeer peer lÙeeÛÙeeheemetve pevceueer.
Jemlegle: Deecner ceeveJeeuee heefjßeceele efvecee&Ce kesâues Deens.3 keâeÙe lÙeeves Demee mecepe keâ¤ve
Iesleuee Deens keâer keâesCeerner lÙeeÛÙeeJej JeÛe&mJe efceUJet MekeâCeej veener? cnCelees, keâer ceer
ef{ieeves ceeue GOeUues keâeÙe lees mecepelees keâer kegâCeer lÙeeuee heeefnues veener?4 keâeÙe Deecner
lÙeeuee oesve [esUs DeeefCe Skeâ peerYe Je oesve Dees" efoues veenerle?5 DeeefCe (hegCÙe Je
heeheeÛes) oesvner mhe° ceeie& lÙeeuee (veener keâe) oeKeefJeues? hejbleg lÙeeves ogie&ce Ieešeletve
peeCÙeeÛes meenme kesâues veener. DeeefCe legcneuee keâeÙe keâuhevee keâer keâeÙe Deens lees ogie&ce
Ieeš? SKeeÅee ceevesuee iegueeceerletve cegòeâ keâjCes, DeLeJee GheemeceejerÛÙee efoJeMeer SKeeÅee
efvekeâšÛÙee DeveeLeeuee DeLeJee ceeleerle he[uesuÙee ieefjyeeuee pesJet IeeueCes. ceie (Ùeeyejesyej
Demes keâer) ceeCemeeves lÙee ueeskeâeble meeceerue JneJes pÙeebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer
Skeâceskeâeuee mebÙece DeeefCe oÙesÛee GheosMe efouee. ns ueeskeâ Deensle GpeJÙee yeepetJeeues DeeefCe
pÙeebveer DeeceÛÙee JeÛeveebvee ceeveCÙeeme vekeâej efouee les [eJÙee yeepetJeeues Deensle.6
lÙeebÛÙeeJej Deie>er hemejuee Demesue. (1-20)
1) cnCepes JemlegefmLeleer leer veener peer legcner mecepetve yemeuee Deenele.
2) cnCepes pÙee çenjele peveeJejebmee"er osKeer} DeYeÙe Deens, lesLes legceÛÙeeJejer} DelÙeeÛeej JewOe
"jefJe}s ies}s Deensle.
3) cnCepes ns peie ceeCemeemee"er ceewpecepee DeeefCe Ûewveerle yeg[tve jenCÙeeÛeer peeiee veener lej ßece Je $eeme
DeeefCe keâ° meesmeCÙeeÛeer peeiee Deens. keâesCeleener ceveg<Ùe DeMee heefjefmLeleerletve iesuÙeeJeeÛetve jent
Mekeâle veener.
4) cnCepes keâeÙe Ùee ieJe& keâjCeeNÙeeuee ns mecepele veener keâer Jej kegâCeer F&Õejner Deens pees henele Deens
keâer keâesCelÙee ceeieeËveer Ùeeves ner mebheòeer efceUefJeueer Je keâesCelÙee keâeÙee&le leer KeÛe& kesâueer?
5) DeLe& Demee keâer keâeÙe Deecner Ùeeuee %eeve DeeefCe yegefæÛeer meeOeves efoueer veenerle?
6) GpeJÙee yeepet DeeefCe [eJÙee yeepetJeeuÙeebÛÙee meefJemlej ceeefnleermee"er, metjn JeeefkeâDee, DeeÙele ›eâ.
8, 9, 27 DeeefCe 41 hene.
DeMedMecme 91 777 heeje 30 Deueduewue 92 778 heeje 30

91 metjn DeMedMecme 92 metjn Deueduewue

(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 15) (cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 21)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
metÙe& DeeefCe lÙeeÛÙee GvneÛeer MeheLe DeeefCe ÛebõeÛeer MeheLe pesJne lees lÙeeÛÙee hee"erceeies MeheLe Deens je$eerÛeer pesJne leer hemejles DeeefCe efoJemeeÛeer pesJne lees ØekeâeMeceeve
Ùeslees. DeeefCe efoJemeeÛeer MeheLe pesJne lees (metÙee&uee) mhe° keâjlees DeeefCe je$eerÛeer MeheLe pesJne neslees, DeeefCe lÙee DeefmlelJeeÛeer pÙeeves vej DeeefCe ceeoer efvecee&Ce kesâueer, Jemlegle: legcne
leer (metÙee&uee) Peeketâve Iesles, DeeefCe DeekeâeMeeÛeer Je lÙee DeefmlelJeeÛeer MeheLe pÙeeves lÙeeuee
ueeskeâebÛes ØeÙelve efJeefYeVe ØekeâejÛes Deensle.1 lej pÙeeves (F&ÕejeÛÙee ceeiee&le) Oeve efoues DeeefCe
GYeejues, DeeefCe he=LJeerÛeer Je lÙee DeefmlelJeeÛeer MeheLe pÙeeves efleuee DebLejues DeeefCe ceeveJeer
(F&ÕejeÛÙee DeJe%esheemetve) otj jeefnuee DeeefCe YeuÙee iees°eRvee Kejs ceeveues, lÙeeuee Deecner
peerJeeÛeer Je lÙee DeefmlelJeeÛeer MeheLe pÙeeves lÙeeuee veeršvesškesâ kesâues.1 ceie lÙeeÛÙeeleerue og°lee
meeshÙee ceeiee&mee"er meJeuele osT.2 DeeefCe pÙeeves kebâpeg<eheCee kesâuee DeeefCe (DeeheuÙee
Je heeheefYe¤lee lÙeeJej Øekeâš kesâueer.2 KeefÛeleÛe meHeâue Peeuee lees pÙeeves Deble:keâjCeeÛeer Megæer
F&ÕejeMeer) yesheJee&F& oeKeefJeueer DeeefCe YeuÙee iees°eRvee Keesšs "jefJeues, lÙeeuee Deecner
kesâueer DeeefCe efJeHeâue Peeuee lees pÙeeves lÙeeuee oeyetve šekeâues.3 (1-10)
keâ"erCe ceeiee&mee"er meJeuele osT.3 DeeefCe lÙeeÛeer ceeueceòee MesJešer lÙeeÛÙee keâeÙe GheÙeesieer
mecetoves DeeheuÙee ogJe&le&veeves Keesšs "jefJeues. pesJne lÙee je°^eÛee meJee&le peemle keâ"esj
he[sue pesJne keâer lees veeMe heeJesue? (1-11)
ceeCetme ÛeJeleeUtve G"uee lesJne DeuueenÛÙee Øesef<eleeves lÙee ueeskeâebvee meebefieleues keâer Keyejoej,
DeuueenÛÙee GbefšCeeruee (nele ueeJet vekeâe) DeeefCe efleÛÙee heeCeer efheCÙeele (De[LeUe yevet efve:mebosn ceeie& oeKeefJeCes DeeceÛÙeeJej Deens, DeeefCe Kejs heenlee hejueeskeâ DeeefCe
vekeâe). hejbleg lÙeebveer lÙeeÛes cnCeCes Keesšs "jefJeues DeeefCe GbefšCeeruee "ej kesâues. mejlesMesJešer Fnueeskeâ, oesvneRÛes mJeeceer DeecnerÛe Deenesle. lej ceer legcneuee Keyejoej kesâues Deens
lÙeebÛÙee DehejeOeeheeÙeer lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&ves lÙeebÛÙeeJej DeMeer Deeheòeer keâesmeUefJeueer keâer Ye[keâlÙee Deie>erheemetve. lÙeele nesjheUCeej veener hejbleg lees DelÙeble ogozJeer pÙeeves Keesšs
SkeâeÛe JesUer meJeeËvee peceerveoesmle4 kesâues DeeefCe DeeheuÙee (Ùee ke=âlÙeeÛÙee) keâesCelÙeener "jefJeues DeeefCe leeW[ efHeâjefJeues, DeeefCe lÙeeheemetve otj "sJeuee peeF&ue lees DelÙeble
og<heefjCeeceeÛeer keâesCeleerner Yeerleer veener. (11-15) heeheefYe¤, pees efvece&ue nesCÙeemee"er Deeheues Oeve oslees, lÙeeÛÙeeJej kegâCeeÛesner keâener Ghekeâej
veenerle. pÙeeÛee yeouee lÙeeves ÅeeÙeuee nJee. lees lej kesâJeU DeeheuÙee GÛÛelej
1) cnCepes lÙeeuee Demes Mejerj DeeefCe DeMeer yegæer Øeoeve kesâueer, DeMeer %eeveWefõÙes yeneue kesâueer DeeefCe
heeuevekeâlÙee&ÛÙee ØemeVelesÛÙee Øeehleermee"er ns keâeÙe& keâjlees. DeeefCe pe¤j lees (lÙeeJej) ØemeVe
DeMee Meòeâer Je ÙeesiÙelee efouÙee pesCeskeâ¤ve ceeCemeeuee peieele pes keâece keâjeJeÙeeÛes Deens les lees
keâjCÙeeueeÙekeâ yeveuee. nesF&ue. (12-21)
2) ÙeeÛes oesve DeLe& Deensle. Skeâ Demee keâer lÙeeÛÙeele, mepe&vekeâlÙee&ves veskeâer DeeefCe yegjeF& oesvnerÛÙee
ØeJe=òeer DeeefCe Dees{e "sJeuesuee Deens. ogmeje Demee keâer ØelÙeskeâ ceeCemeeÛÙee Deble:keâjCeele meJeexÛÛe
Deuueenves Ùee keâuhevee "sJeuesuÙee Deensle keâer veerleerhewkeâer keâener YeueeF& lej keâener yegjeF& Deensle.
Ûeebieueer veerleer Je Ûeebieues DeeÛejCe DeeefCe JeeF&š veerleer Je JeeF&š DeeÛejCe meceeve veenerle. ogjeÛejCe
Ie=Ceemheo iees° Deens lej meoeÛejCe Ûeebieueer iees° Deens. Ùee keâuhevee ceeveJeemee"er keâener
DeveesUKÙee veenerle lej lÙeeÛÙee mJeYeeJeeuee Ùee heefjefÛele Deensle. mepe&vekeâlÙee&ves Yeues Je yegjs
ÙeebÛÙeele Heâjkeâ keâjCes lÙeeuee pevcepeeleheCes Øeoeve kesâuesues Deens.
3) Deble:keâjCe Megæ keâjCÙeeÛee DeLe& lÙeeuee yegjeF&heemetve Megæ keâjCes Je lÙeeÛÙeele YeueeF&Ûeer Jee{ 1) cnCepes pÙeeØekeâejs je$e DeeefCe efoJeme Je vej DeeefCe ceeoer Skeâceskeâeheemetve efYeVe Deensle Je lÙeebÛeer
keâjCes nesÙe. les oeyetve šekeâCÙeeÛee DeLe& Demee keâer ceeCemeeves DeeheuÙee Deble:keâjCeeleerue JeeF&š ue#eCes Je heefjCeecener hejmhejeÛÙeeefJe¤æ Deensle lÙeeÛeØekeâejs legcner ueeskeâ pÙee ceeieeËveer Je pÙee
ØeJe=òeeRvee Ûeeuevee osTve ÛeebieuÙee ØeJe=òeer oeyetve šekeâeJÙeele. nsletmee"er Deeheues ßece KeefÛe&le Deenele lesmegæe DeeheuÙee mJe¤heele efJeefYeVe DeeefCe DeeheuÙee
heefjCeeceebÛÙee °erves hejmhejefJe¤æ Deensle.
4) keâejCe lÙee DeYeeieer ceeCemeeves je°^euee KegMe keâjCÙeemee"er, efkebâyengvee lÙeeÛÙee ceeieCeerJe¤ve
GbšerCe "ej kesâueer nesleer, Demes keâer metjn keâcej, DeeÙele ›eâ. 29 Ùeele meebefieleuesues Deens, cnCetve 2) cnCepes pees ceeie& ceeveJeer Øeke=âleeruee Oe¤ve Deens, lÙee ceeiee&Jej ÛeeueCes lÙeeuee meeshes keâ¤.
lÙee mebhetCe& je°^eJej Øekeâeshe keâesmeUefJeuee iesuee. 3) cnCepes Øeke=âleerefJe¤æ ÛeeueCes lÙeeuee meeshes keâ¤.
De]ped]pegne 93 779 heeje 30
93 metjn De]ped]pegne
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 11)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens ØekeâeMeceeve efoJemeeÛeer DeeefCe je$eerÛeer pesJne leer MeebleheCes hemejles. (ns
hewiebyej (me.),) legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves legcneuee cegUerÛe mees[uesues veener DeeefCe lees
veejepener Peeuee veener. efveef§eleÛe legceÛÙeemee"er veblejÛee keâeU DeieesojÛÙee keâeUehes#ee Gòece
Deens. ueJekeâjÛe legceÛee heeuevekeâlee& legcneuee Flekesâ osF&ue keâer legcner ØemeVe Jneue. keâeÙe
lÙeeves legcneuee DeveeLe heeefnues veener. ceie lÙeeves ef"keâeCe GheueyOe keâ¤ve efoues? DeeefCe
ceie legcner ceeie& DeveefYe%e Dee{Uuee Je ceie ceeie&oMe&ve Øeoeve kesâues. DeeefCe legcner iejerye
Dee{Uuee. DeeefCe ceie ßeerceble kesâues. cnCetve DeveeLeeJej meòeâer ke⤠vekeâe, DeeefCe
ÙeeÛekeâeuee efPe[keâe¤ vekeâe. DeeefCe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee osCeieerÛeer DeefYeJÙeòeâer
keâje. (1-11)
Deuedce veMedjend 94 780 heeje 30
94 metjn Deueced veMedjend
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 8)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
(ns hewiebyej (me.)) keâeÙe Deecner legceÛes ceve1 legceÛÙeemee"er GIe[ues veener? DeeefCe
legceÛÙeeJe¤ve les Yeejer DeesPes GlejefJeues pes legceÛeer kebâyej KeÛeJeerle nesles.2 DeeefCe
legceÛÙeeKeelej legceÛÙee ueewefkeâkeâeÛee veeo ogceogceuee. lej JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer,
De[ÛeCeeryejesyej mebheVeleener Deens. efve:mebMeÙe De[ÛeCeeRyejesyej mebheVeleener Deens.3 cnCetve
pesJne legcner ceeskeâUs Jneue lesJne GheemevesÛÙee heefjßeceele ueeiee DeeefCe DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&keâ[sÛe Dees{ "sJee.4 (1-8)
1) ceve GIe[Ces ne Meyo efoJÙe kegâjDeeveele pÙee pÙee Øemebieer Deeuesuee Deens lÙeeJej Âef°#eshe
kesâuÙeeves Demes keâUues keâer lÙeeÛes oesve DeLe& Deensle. (1) Demee keâer meJe& ØekeâejÛes ceeveefmekeâ
ieeWOeU Je efÉOeeJemLesheemetve cegòeâ nesTve ceeCemeeves, FmueeceÛeeÛe ceeie& melÙe Deens, Ùee iees°erJej
hetCe&heCes mebleg° JneJes. (2) Demee keâer ceeCemeeÛes OewÙe& GÛÛe JneJes. SKeeÅee cees"ŸeeleuÙee
cees"Ÿee ceesefncesJej peeCÙeele Je keâesCelÙeener keâef"Ceeleues keâ"erCe keâece keâjCÙeele lÙeeuee mebkeâesÛe
Jeešt veÙes. lemesÛe Øesef<elelJeeÛÙee ceneve peyeeyeoeNÙee GÛeueCÙeeÛes meenme lÙeeÛÙeele GlheVe
JneJes.
2) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle Meeskeâ Je og:Ke DeeefCe efÛeblee Je DemJemLelesÛes DeesPes Deens pes DeeheuÙee
je°^eÛee De%eeveerheCee Je De[eCeerheCee heentve heentve hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee
mebJesoveMeerue mJeYeeJeeJej he[le nesles. hewiebyej (me.) lÙeemee"er kegâ{le Demele hejbleg lees efyeIee[
otj keâjCÙeeÛee keâesCeleener ceeie& lÙeebvee efomele veJnlee. ÙeeÛe keâeUpeerves lÙeebÛeer kebâyej cees[ueer
peele Demes. lÙeebÛÙeeJejerue ns Yeejer DeesPes, meJeexÛÛe Deuueenves ceeie&ØeehleerÛeer megyegæer Øeoeve
keâ¤ve otj kesâues. lÙeebÛÙee ceveeJejerue meJe& o[heCe veenermes kesâues Je les hetCe&heCes mebleg° yeveues keâer
FmueeceÉejs les kesâJeU DejyemleeveÛe veJns lej DejyemleeveÛÙee yeensjerue meJe& peieosKeerue pÙee
efyeIee[ebveer «eemeues nesles, lÙee efyeIee[eheemetve DeefKeue ceeveJepeeleerÛeerner megškeâe ke⤠Mekeâleele.
3) Ùee iees°erÛee oesveoe hegve®ÛÛeej kesâuesuee Deens keâer pesCeskeâ¤ve hewiebyej (me.) ÙeebÛeer hetCe&heCes
Kee$eer keâ¤ve efoueer peeJeer keâer pÙee keâ"erCe heefjefmLeleerletve DeeheCeeme ÙeeJesUer peeJes ueeiele Deens
leer peemle JesU efšketâve jenCeej veener lej Ùeeveblej efvekeâšÛÙee keâeUeleÛe Ûeebieueer heefjefmLeleer
ÙesF&ue.
4) cnCepes Flej keâesCeleener JÙeehe vemesue lesJne Deeheuee ceeskeâUe JesU Gheemevesleerue efjÙeepe Je ßece
Ùeele KeÛe& keâje DeeefCe meJe& yeepetbveer ue#e keâe{tve kesâJeU DeeheuÙee hee}vekeâlÙee&Ûee OÙeeme Oeje.
Deledleerve 95 781 heeje 30
95 metjn Deledleerve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 8)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens Debpeerj Je pewlegveÛeer,1 DeeefCe legj-S-meervee DeeefCe Ùee MeebleleehetCe&
(cekeäkeâe) MenjeÛeer, Deecner ceeveJeeuee Glke=â° jÛevesle efvecee&Ce kesâues, ceie Gueš efHeâjJetve
Deecner lÙeeuee efveke=â°ele efveke=â° keâ¤ve šekeâues, lÙee ueeskeâebKesjerpe pÙeebveer ßeæe "sJeueer
DeeefCe melke=âlÙes keâjerle jeefnues keâer lÙeebÛÙeemee"er keâOeer ve mebheCeeje ceesyeouee Deens. lej
(ns hewiebyej (me.)) Ùeeveblej keâesCe ceesyeouee Je efMe#esÛÙee yeeyeleerle legcneuee Keesšs "jJet
Mekeâlees? keâeÙe Deuueen meJe& Meemekeâebhes#ee cees"e Meemekeâ veener?2 (1-8)
1) cnCepes meojnt HeâUs GlheVe keâjCeeNÙee (meerefjÙee Je Heâuemleerve) Ùee ØeosMeeÛeer pesLes cees"Ÿee
ØeceeCeele Øesef<ele pevceeme Deeues.
2) cnCepes peieeleerue uenevemeneve Meemekeâebkeâ[tvener pesJne legcner Demes FefÛÚlee DeeefCe nerÛe Dehes#ee
keâjlee keâer lÙeebveer vÙeeÙe keâjeJee, DehejeOÙeebvee efMe#ee keâjeJeer Je Ûeebieueer keâeces keâjCeeNÙeebvee
ceesyeouee Je ye#eerme ÅeeJes, lesJne F&ÕejeÛÙee mebyebOeer legceÛeer keâeÙe keâuhevee Deens? legcner mecepelee
keâer lees meJe& MeemekeâebÛee Meemekeâ keâener vÙeeÙe keâjCeej veener? keâeÙe lÙeeÛÙeekeâ[tve legcner DeMeer
Dehes#ee keâjlee keâer lees JeeF&š DeeefCe Yeues Skeâmeceeve keâjerue? keâeÙe lÙeeÛÙee peieele DelÙeble
JeeF&š ke=âlÙes keâjCeejs DeeefCe Gòece ke=âlÙes keâjCeejs oesvner ce¤ve ceeleer nesleerue DeeefCe kegâCeeueener
vee ogjeÛeejeÛeer efMe#ee efceUsue Je vee ÛeebieuÙee keâeceeÛee ceesyeouee?
DeuedDeue]keâ 96, Deued]keâõ 97 782 heeje 30
96 metjn DeuedDeue]keâ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 19)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
JeeÛee, (ns hewiebyej (me.)) DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee veeceemeefnle pÙeeves efvecee&Ce kesâues,
iees"uesuÙee jòeâeÛÙee Skeâe ieesàÙeeheemetve ceeveJeeÛeer efveefce&leer kesâueer. JeeÛee, DeeefCe legceÛee
heeuevekeâlee& cees"e Goej Deens, pÙeeves uesKeCeerÉejs %eeve efMekeâefJeues, ceeveJeeuee les %eeve efoues
pes lees peeCele veJnlee.1 keâoeefhe veener,2 ceeveJe ceÙee&oeYebie keâjlees Deens, Ùee keâejCeemleJe keâer
lees DeeheuÙee mJele:uee mJeÙebhetCe& heenlees. (Jemlegle:) DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&keâ[sÛe, lÙeeuee
hejle peeÙeÛes Deens. legcner heeefnues lÙee ceeCemeeuee pees Skeâe oemeeuee ceveeF& keâjlees, pesJne lees
veceepe he{le Demelees? legceÛee keâeÙe efJeÛeej Deens pej lees mejU ceeiee&Jej Demelee efkebâJee
F&MehejeÙeCelesÛee DeeosMe osle Demelee? legceÛee keâeÙe efJeÛeej Deens pej (ne ceveeF& keâjCeeje
ceeCetme melÙeeuee) Keesšs "jJeerle Deens Je efJecegKe nesle Deens? keâeÙe lÙeeuee ceenerle veener keâer
Deuueen henele Deens? keâoeefhe veener, pej lees hejeJe=òe Peeuee veener lej Deecner lÙeeuee,
keâheeUeÛes kesâme Oe¤ve Dees{t, lÙee keâheeUeÛes pes Keesšej[s Je cees"s iegvnsieej Deensle. lÙeeves
yeesueJeeJes DeeheuÙee meceLe&keâebÛÙee šesUeruee, Deecnermegæe ØekeâesheeÛÙee otleebvee yeesueeJetve IesT.
keâoeefhe veener, lÙeeÛes cnCeCes Ssketâ vekeâe. DeeefCe velecemlekeâ Jne. Je (DeeheuÙee heeueve-
keâlÙee&Meer) peJeUerkeâ meeOee. (1-19)
97 metjn Deued]keâõ
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 5)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
Deecner Ùeeuee (kegâjDeeveuee) keâõÛÙee je$eer DeJelejues Deens. DeeefCe legcneuee keâeÙe
ceenerle, ‘keâõ’Ûeer je$e keâeÙe Deens? keâõÛeer je$e npeej ceefnvÙeebhes#ee DeefOekeâ Gòece Deens. otle
DeeefCe ¤n (efpeefyeÇue (De.)) lÙeele DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee Dee%esves ØelÙeskeâ DeeosMe IesTve
Glejleele. leer je$e hetCe&le: ‘Meebleer’ Deens. G<e:keâeUeheÙeËle. (1-5)
1) DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙeeJej DeJelej}s}er efoJÙe kegâjDeeveeleerue Ùee
meJee&le heefnueer JeÛeves Deensle.
2) ner JeÛeves lÙeeJesUer DeJelej}er pesJne Øesef<elelJeeÛÙee heoeJej efveÙegòeâ PeeuÙeeveblej hewiebyej (me.)
Ùeebveer njce-keâeyeeie=neÛÙee DeeJeejele veceepe he{Ces meg¤ kesâues Je Deyet penueves lÙeebvee veceepe
he{CÙeeheemetve jesKet FefÛÚues.
DeuedyeefÙÙeve: 98 783 heeje 30
98 metjn DeuedyeefÙÙeve:
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 8)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
«ebLeOeejkeâ Je DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer pes ueeskeâ DeßeæeJeble nesles, (les DeeheuÙee
õesneheemetve) hejeJe=òe nesCeejs veJnles. peesheÙeËle lÙeebÛÙeeheeMeer GppJeue ØeceeCe Ùesle veener.
(DeLee&le) Deuueenkeâ[tve Skeâ Øesef<ele1 pÙeeves heefJe$e heef$ekeâe JeeÛetve oeKeJeeJÙeele, pÙeebÛÙeele
Deieoer jemle DeeefCe ÙeLeeÙeesiÙe efueKeeCe efueefnuesues Demesue.2 (1-3)
hetJeea pÙee ueeskeâebvee «ebLe efouee iesuee neslee, lÙeebÛÙeele HeâešeHetâš efvecee&Ce Peeueer
veener, hejbleg Ùeeveblej keâer lÙeebÛÙeepeJeU (mejUceeiee&Ûee) mhe° GuuesKe3 Deeuesuee neslee
DeeefCe lÙeebvee ÙeeefMeJeeÙe keâesCeleener DeeosMe efouee iesuee veJnlee keâer DeuueenÛeer Yeòeâer
keâjeJeer, DeeheuÙee Oecee&uee Megæ lÙeeÛÙeemee"erÛe "sJetve, Deieoer Skeâe«e nesTve DeeefCe
veceepe keâeÙece keâjeJeer DeeefCe pekeâele ÅeeJeer. neÛe Deieoer yejesyej DeeefCe ÙeesiÙe Oece& Deens.
(4-5)
4
«ebLeOeejkeâ DeeefCe DeveskesâÕejJeeÅeebhewkeâer pÙee ueeskeâebveer õesn kesâuee Deens les efveef§eleÛe
vejkeâeie>erle peeleerue DeeefCe meowJe lÙeele jenleerue, ns ueeskeâ og°lece efveefce&leer Deensle. pÙee
ueeskeâebveer ßeæe "sJeueer DeeefCe pÙeebveer melke=âlÙes kesâueer les efveef§eleÛe Gòece efveefce&leer Deensle.
lÙeebÛee yeouee lÙeebÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer efÛejbleve efveJeemeeÛes mJeie& Deensle pÙeebÛÙee Keeuetve
keâeueJes Jeenele Demeleerue, les lÙeele meoemeJe&oe jenleerue. Deuueen lÙeebÛÙeeJej ØemeVe Peeuee
Je les DeuueenMeer jepeer Peeuesle. ns Demes Deens lÙee ceeCemeemee"er pÙeeves DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&ÛÙee keâesheeÛes YeÙe yeeUieues. (6-8)
1) Ùee ef"keâeCeer hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee JÙeòeâerMe: mJele: GppJeue ØeceeCe meebefieleuesues
Deens.
2) cnCepes DeMee heef$ekeâe pÙeebÛÙeele keâesCelÙeener ØekeâejÛes DemelÙe, keâesCelÙeener ØekeâejÛeer
ceeie&Yeü°lee DeeefCe keâesCelÙeener DeveweflekeâlesÛeer ueeieCe ueeieuesueer vemeeJeer.
3) cnCepes ÙeeÛÙeehetJeea «ebLeOeejkeâ pes efJeefYeVe ceeie&Yeü°lesle Yejkeâštve DemebKÙe iešele efJeYeeieues iesues
lÙeeÛes keâejCe ns veJnles keâer meJeexÛÛe Deuueenves DeeheuÙeekeâ[tve lÙeebÛÙee ceeie&oMe&veemee"er
GppJeue ØeceeCe hee"efJeCÙeele keâener keâmetj kesâueer nesleer lej ns Jele&ve lÙeebveer Deuueenkeâ[tve
ceeie&oMe&ve DeeuÙeeveblej mJeerkeâejues nesles. cnCetve DeeheuÙee ceeie&Yeü°lesuee les mJele:Ûe peyeeyeoej
nesles.
4) ÙesLes õesnves DeefYeØesle npejle cegncceo (me.) Ùeebvee ceevÙe keâjCÙeeme Fvkeâej nesÙe.
De]pedef]peued]peeue 99, DeuedDeeefoÙeele 100 784 heeje 30
99 metjn De]pedef]peued]peeue
(ceoerveeueerve, JeÛeves 8)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pesJne he=LJeer DeeheuÙee mebhetCe& DeeJesMeeefveMeer neueJetve mees[ueer peeF&ue DeeefCe he=LJeer
DeeheuÙee Deeleerue meJe& DeesPes yeensj šekeâerue DeeefCe ceeveJe cnCesue keâer, efnuee ns keâeÙe nesle
Deens? lÙee efoJeMeer leer Deeheues (Jejerue Ie[uesues) DenJeeue efveJesove keâjerue keâejCe legPÙee
heeuevekeâlÙee&ves efleuee (Demes keâjCÙeeÛeer) Dee%ee efouesueer Demesue lÙee efoJeMeer ueeskeâ efJeefYeVe
efmLeleerle hejleleerue pesCeskeâ¤ve lÙeebÛeer ke=âlÙes lÙeebvee oeKeefJeueer peeleerue. ceie pÙeeves efleUcee$e
hegCÙe kesâues Demesue les lees heenerue. DeeefCe pÙeeves efleUcee$e heehe kesâues Demesue lesner lees heenerue.
(1-8)
100 metjn DeuedDeeoerÙeele
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 11)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
MeheLe Deens lÙee (Iees[ŸeebÛeer) pes Hegâlkeâej šekeâerle OeeJeleele ceie (DeeheuÙee šeheebveer)
ef"CeiÙee G[efJeleele. ceie mekeâeUer mekeâeUer Úehee ceejleele. ceie lÙee Øemebieer OegUerÛes ueesš
GmeUleele. ceie DeMee efmLeleerle SKeeÅee peceeJeele efMejleele. JemlegefmLeleer DeMeer Deens keâer
ceeveJe DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&Meer Heâej ke=âleIve Deens.1 DeeefCe lees mJele: Ùeeuee mee#eer Deens.2
DeeefCe lees OeveoewueleerÛÙee Øesceele leer›eheCes iegjHeâšuesuee Deens. lej keâeÙe lees lÙee JesUus ee
peeCele veener pesJne Le[iÙeele pes keâener (oHeâve kesâuesues Deens) les keâe{ues peeF&ue DeeefCe
ùoÙeele pes keâener (ueheuesues) Deens les keâe{ues peeTve lÙeeÛeer leheemeCeer3 kesâueer peeF&ue?
efveef§eleÛe lÙeebÛee heeuevekeâlee& lÙee efoJeMeer lÙeebÛÙeeMeer ÛeebieueeÛe heefjefÛele Demesue.4 (1-11)
1) cnCepes pÙee Meòeâer Deuueenves lÙeeuee efouÙee neslÙee lÙeebvee peguetce Je DelÙeeÛeejemee"er Jeehej keâjerle
jeefnuee.
2) cnCepes lÙeeÛeer meodmeodefJeJeskeâMeòeâer ÙeeÛeer iJeener osles, lÙeeÛeer ke=âlÙes ÙeeÛeer iJeener osleele, DeeefCe
yejerÛeMeer DeßeæeJeble ceeCemes Kegö DeeheuÙee leeW[evesosKeerue GIe[heCes ke=âleIvelee JÙeòeâ keâjleele.
3) cnCepes ùoÙeele pes Fjeos, pes nslet DeeefCe Gefö°s o[uesueer Deensle, leer meJe& GIe[ keâ¤ve "sJeueer
peeleerue Je lÙeebÛeer leheemeCeer keâ¤ve ÛeebiegueheCee JesieUe Je JeeF&šheCee JesieUe kesâuee peeF&ue.
4) cnCepes lÙeeuee ÛeebieuÙee Øekeâejs ceenerle Demesue keâer keâesCe keâmee Deens Je keâesCelÙee efMe#esme Jee
ceesyeouÙeeme hee$e Deens.
Deued]keâeefjDee 101, Deledlekeâemegj 102 785 heeje 30
101 metjn Deued]keâeefjÙee
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 11)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
ØeÛeb[ Iešvee! keâeÙe Deens leer ØeÛeb[ Iešvee? legcneuee keâeÙe "eTkeâ keâer leer ØeÛeb[
Iešvee keâeÙe Deens? lees efoJeme pesJne ueeskeâ efJeKegjuesuÙee helebiÙeebmeceeve DeeefCe heJe&le
jbieeryesjbieer efhebpeuesuÙee ueeskeâjerØeceeCes Demeleerue. ceie pÙeeÛes heej[s pe[ Demesue1 lees
cevehemeble SsÕeÙee&le Demesue, DeeefCe pÙeeÛes heej[s nuekesâ Demesue lÙeeÛes efJeßeeceOeece Keesue
KeeF& Demesue, DeeefCe legcneuee keâeÙe "eTkeâ keâer leer Jemlet keâeÙe Deens? Ye[keâCeeje Deie>er.
(1-11)
102 metjn Deledlekeâemegj
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 8)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
legcne ueeskeâebvee DeefOekeâele DeefOekeâ DeeefCe SkeâogmeNÙeehes#ee peemle Oeve Øeehle
keâjCÙeeÛÙee ceesneves yesmeeJeOe keâ¤ve šekeâues Deens FLeheeJeslees keâer (ÙeeÛe efÛeblesle) legcner
Le[iÙeeheÙeËle heesnÛelee, keâoeefhe veener, ueJekeâjÛe1 legcneuee keâUtve ÙesF&ue hegvne (Ssketâve
IÙee) keâoeefhe veener, ueJekeâjÛe legcneuee keâUtve ÙesF&ue, keâoeefhe veener, pej legcner Kee$eerÛes
%eeve cnCetve (Ùee ÛeeueerÛÙee heefjCeeceeuee) peeCele Demelee (lej legceÛes Jele&ve Demes vemeles).
legcner vejkeâ heenCeejÛe! hegvne (Ssketâve IÙee) legcner Deieoer Kee$eerves lees heneue. ceie pe¤j
lÙee efoJeMeer Ùee osCeiÙeebmebyebOeer legcneuee peeye efJeÛeejuee peeF&ue. (1-8)
Deued]keâeefjDee
1) cnCepes veskeâerÛes heej[s pe[ Demesue.
Deledlekeâemegj
1) ueJekeâjÛe ves DeefYeØesle hejueeskeâner Demet Mekeâles DeeefCe ce=lÙetner, keâejCe ce=lÙet heeJeleeÛe ner iees°
ceeCemeeJej GIe[ nesles keâer pÙee GÅeesieele lees Deeheues GYes peerJeve KeÛet&ve Deeuee Deens, les
lÙeeÛÙeemee"er megowJeeuee keâejCeerYetle nesles keâer JeeF&š MesJeš DeeefCe ogYee&iÙeeuee keâejCeerYetle.
DeuedDeœe 103, Deuedngce]pe: 104 786 heeje 30
103 metjn DeuedDeœe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 3)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
keâeUeÛeer MeheLe,1 ceeveJe Jemlegle: leesšŸeele Deens, lÙee ueeskeâebKesjerpe pÙeebveer ßeæe
"sJeueer DeeefCe melkeâcex keâjerle jeefnues. DeeefCe Skeâceskeâebvee melÙeeÛee GheosMe DeeefCe
mebÙeceeÛee DeeosMe osle jeefnues. (1-3)
104 metjn Deuedngce]pe:
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 9)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
efJeveeMe Deens lÙee ØelÙeskeâ ceeCemeemee"er pÙeeuee ueeskeâebvee šesceCes ceejCÙeeÛeer Je
(hee"erceeies) efveboe keâjCÙeeÛeer meJeÙe Deens, pÙeeves Oeve ieesUe kesâues DeeefCe ceespetve ceespetve
"sJeues. lees mecepelees keâer lÙeeÛes Oeve meowJe lÙeeÛÙeeheeMeer jenerue,1 keâoeefhe veener, lees
ceveg<Ùe lej ÛekeäkeâeÛetj keâ¤ve šekeâCeeNÙee peeieer Hesâketâve efouee peeF&ue DeeefCe legcneuee keâeÙe
ceenerle keâer keâeÙe Deens leer ÛekeäkeâeÛetj keâjCeejer peeiee? DeuueenÛee Deie>er, Kethe
Ye[keâuesuee, pees ùoÙeeheÙeËle heesnÛesue, lees lÙeebÛÙeeJej Peeketâve yebo kesâuee peeF&ue.
(DeMee DeJemLesle keâer les) GbÛeGbÛe mlebYeele (Jes{ues iesues Demeleerue)2
(1-9)
DeuedDeœe
1) ‘keâeU’ves DeefYeØesle ielekeâeUner Deens Je Jele&ceevekeâeUosKeerue. lÙeeÛeer MeheLe IesCÙeeÛee DeLe& Demee
keâer Feflenemener mee#eer Deens Je nuueer peele Demeuesuee keâeUner mee#e osle Deens keâer heg{s peer iees°
meebefieleueer peele Deens leer melÙe Deens.
Deuedngce]pe:
1) ogmeje DeLe& Demeener nesT Mekeâlees keâer lees mecepelees, lÙeeÛeer mebheòeer lÙeeuee efÛejbleve peerJeve Øeoeve
keâjerue Je lÙeeÛÙee ceveele Demee efJeÛeejner keâOeer Ùesle veener keâer SkesâJesUer lÙeeuee ns meJe&keâener mees[tve
efjkeâecÙee neleebveer peieeÛee efvejeshe IÙeeJee ueeiesue.
2) ‘Heâer Deceefoce cegcendoe’ Ùee Dejyeer MeyoeÛes Deveskeâ DeLe& nesT Mekeâleele. Skeâ Demee keâer vejkeâeÛeer
oejs yebo keâ¤ve lÙeebÛÙeeJej GbÛe GbÛe Keebye GYes kesâues peeleerue. ogmeje DeLe& Demee keâer ns DehejeOeer
GbÛe GbÛe Keebyeevee yeebOeuesues Demeleerue. eflemeje DeLe& Demee keâer lÙee Deie>erÛÙee pJeeuee GbÛe KeebyeeÛÙee
Deekeâejele GmeUle Demeleerue.
]DeuedHeâerue 105, kegâjwMe 106 787 heeje 30 DeuedceeTve 107, Deuedkeâewmej 108 788 heeje 30

105 metjn Deued]Heâerue 107 metjn DeuedceeTve

(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 5)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
legcner heeefnues veener keâer legceÛÙee heeuevekeâlÙee&ves nòeerJeeuÙeeMeer keâeÙe kesâues? keâeÙe lÙeeves
lÙeebÛeer Ùegòeâer Heâesue "jefJeueer veener? DeeefCe lÙeebÛÙeeJej he#eebÛes LeJesÛÙee LeJes hee"efJeues pes
lÙeebÛÙeeJej KebiejeÛÙee Ke[ŸeebÛee ceeje keâjerle nesles. ceie lÙeebÛeer DeMeer oMee keâ¤ve šekeâueer
pemee (peveeJejebveer) Keeuuesuee Yetmee.1 (1-5)
106 metjn ]kegâjwMe
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 4)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
pÙeeDeLeea kegâjwMe mejeJeues1 (DeLee&le) efnJeeàÙeeÛÙee Je GvneàÙeeÛÙee ØeJeemeebvee mejeJeues,
lÙeeDeLeea lÙeebvee nJes keâer Ùee IejeÛÙee2 heeuevekeâlÙee&Ûeer Gheemevee keâjeJeer pÙeeves lÙeebvee Yetkesâheemetve
JeeÛeJetve, KeeÙeuee efoues, DeeefCe YeÙeeheemetve JeeÛeJetve Meebleer Øeoeve kesâueer.3 (1-4)
DeuedHeâerue
1) DeuueenÛes hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛÙee MegYe pevceeÛÙee 50 efoJeme Deieesoj peer Iešvee
Ie[ueer nesleer lÙeeÛe IešvesÛee ne GuuesKe Deens. Ùesceve osçeeÛee nyeMeer ef¡emleer jepee Deyejne 60
npeejebÛes mewvÙe IesTve Ùee nsletves cekeäkeâe MenjeJej Ûeeuetve Deeuee neslee keâer keâeyeeie=n GodOJemle
keâ¤ve šekeâeJes. lÙee mewvÙeele Deveskeâ nòeerosKeerue nesles. pesJne lees cegpedouedHeâe Je efcevee Ùee
ef"keâeCeebÛÙee ojcÙeeve heesnÛeuee lesJne Dekeâmceele mecegõekeâ[tve he#ÙeebÛes LeJes DeeheuÙee ÛeesÛeerle Je
hebpeele Ke[s IesTve Deeues Je lÙee mewvÙeeJej DeeCeuesuÙee Ke[ŸeebÛee Je<ee&Je kesâuee. pÙee pÙee kegâCeeJej
lees Ke[e he[le Demes lÙeeÛes ceebme ieUtve ieUtve he[Ces meg¤ nesle Demes. DeMeeØekeâejs ns meJe& mewvÙe
ve° Peeues. Dejyemleeveele ner Iešvee DelÙeble Øeefmeæ nesleer. ne metjn GlejCÙeeÛÙee JesUer pÙeebÛÙee
[esàÙeemeceesj ner Iešvee Ie[ueer nesleer cekeäkesâle DeMeer npeejes ceeCemes nÙeele nesleer. meJe& DejyeJeemeer
ns ceevÙe keâjerle nesles keâer nòeerJeeuÙeebJej ne efJeveeMe kesâJeU meJeexÛÛe DeuueenÛÙee meeceLÙee&cegUs
Dees{Jeuee neslee.
kegâjwMe
1) GvneUe Je efnJeeàÙeeleerue meHeâjerveer DeefYeØesle JÙeeheejer meHeâjer Deensle. GvneàÙeele kegâjwMe ueeskeâ
meerefjÙee Je Heâuemleervekeâ[s lej efnJeeàÙeele DejyemleeveeÛÙee oef#eCeskeâ[s JÙeeheejemee"er peele Demele.
ÙeeÛe meHeâjercegUs les ßeerceble yeveues nesles. 2) Ùee ie=neves DeefYeØesle keâeyeeie=n Deens. 3) ‘cekeäkeâe’
‘njce’ DeeojCeerÙe DemeuÙee keâejCeeves kegâjwMeebvee ne Oeeskeâe veJnlee keâer lÙeebÛÙee MenjeJej kegâCeer
Deepe šesUerJeeues nuuee keâjleerue. lemesÛe kegâjwMe ueeskeâ keâeyeeie=neÛes cegpeeJej DemeuÙeecegUs lÙeebÛes
JÙeeheejer keâeefHeâues efyeveOeeskeâheCes Dejyemleeveeleerue meJe& ØeosMeeletve ØeJeeme keâjerle Demele Je lÙeebvee
keâesCeerner Ús[le vemes.
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 7)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
legcner heeefnues lÙee ceeCemeeuee pees hejueeskeâeleerue ceesyeouee Je efMe#esuee Keesšs
"jefJelees? leesÛe lej Deens pees DeveeLeeuee Oekeäkesâ oslees DeeefCe ieefjyeebvee pesJeCe osCÙeemee"er
Gòespeve osle veener.1 ceie efJeveeMe Deens lÙee veceepe he{CeeNÙeebmee"er pes DeeheuÙee veceepeele
ieHeâuele keâjleele.2 pes efoKeeTheCee keâjleele, DeeefCe #eguuekeâ iejpesÛÙee Jemlet (ueeskeâebvee)
osCÙeeme šeUešeU keâjleele. (1-7)
108 metjn Deuedkeâewmej
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 3)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
(ns hewiebyej (me.)) Deecner legcneuee keâewmej1 Øeoeve kesâues. cnCetve legcner DeeheuÙee
heeuevekeâlÙee&mee"erÛe veceepe he{e Je kegâyee&veer keâje, legceÛee Me$etÛe mebleleernerve Deens.2]
(1-3)
DeuedceeTve
1) cnCepes DeeheuÙee mJele:ueener lees Ùee keâeceemee"er GÅegòeâ keâjerle veener Je DeeheuÙee
kegâšgbefyeÙeebveeosKeerue cnCele veener keâer ieefjyeeuee pesJeCe osle jeneJes lemesÛe ueeskeâebveener ieesjieefjyeebÛÙee
ceoleermee"er Øeeslmeenve osle veener.
2) ÙeeÛÙeeves DeefYeØesle veceepe he"Ce keâjCÙeele efJemej he[Ces veJns lej veceepeemebyebOeer efve<keâeUpeerheCee
keâjCes nesÙe.
Deuedkeâewmej
1) ‘keâewmej’ves DeefYeØesle Deens peieeleerue Je hejueeskeâeleerue DeieefCele keâuÙeeCekeâejer iees°er, pÙeebÛÙeele
hegve®lLeehevesÛÙee efoJemeeleerue keâewmej newo DeeefCe mJeiee&leerue keâewmej newo DeeefCe mJeiee&leerue keâewmej
keâeueJee ÙeebÛeener meceeJesMe Deens.
2) hewiebyej npejle cegncceo (me.) Ùeebvee DeßeæeJeble ueeskeâ ‘Deyelej’ Ùee DeLee&ves cnCele Demele keâer les
DeeheuÙee ueeskeâebMeerner ogjeJeues Deensle Je lÙeebÛeer heg$e mebleleerosKeerue efpeJeble jeefnueer veener. cnCetve
hewiebyej (me.) ÙeebÛee veeJeefveMeeCe jenCeej veener Demee lÙeebÛee mecepe neslee. ÙeeJe¤ve Heâcee&efJeues iesues
keâer veeJeefveMeeCeerefJevee legcner veJns legceÛes Me$et jenleerue.
Deuedkeâeef]Heâ¤ve 109, Devedveœe 110 789 heeje 30
109 metjn Deuedkeâeef]Heâ¤ve
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 6)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
meebiee keâer, ns DeßeæeJebleebvees1 ceer lÙeebÛeer Gheemevee keâjerle veener pÙeebÛeer Gheemevee legcner
keâjlee.2 DeeefCe ve legcner lÙeeÛeer Gheemevee keâjCeejs Deenele pÙeeÛeer Gheemevee ceer keâjlees.3 DeeefCe
ve ceer lÙeebÛeer Gheemevee keâjCeeje Deens pÙeebÛeer Gheemevee legcner kesâueer Deens.4 DeeefCe ve legcner
lÙeeÛeer Gheemevee keâjCeejs Deenele pÙeeÛeer Gheemevee ceer keâjlees. legceÛÙeemee"er legceÛee Oece& Deens
DeeefCe ceePÙeemee"er ceePee Oece&.5 (1-6)
110 metjn Devedveœe
(ceoerveekeâeueerve, JeÛeves 3)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
1
pesJne DeuueenÛeer ceole Deeueer DeeefCe efJepeÙe Øeehle Peeuee DeeefCe (ns hewiebyej me.)
legcner heeefnues keâer ueeskeâ Pegb[er Pegb[erves DeuueenÛÙee Oecee&le ØeJesMe keâjerle Deensle. lesJne
DeeheuÙee heeuevekeâlÙee&ÛÙee mlegleeryejesyejÛe lÙeeÛes heeefJe$Ùe ieeve keâje, DeeefCe lÙeeÛÙeekeâ[s
#ecesÛeer ØeeLe&vee keâje.2 efve:mebosn lees cees"e he§eeòeehe mJeerkeâejCeeje Deens. (1-3)
Deuedkeâeef]Heâ¤ve
1) cnCepes ns lÙee ueeskeâebvees, pÙeebveer ceePes Øesef<elelJe Je ceer DeeCeuesueer efMekeâJeCe ceevÙe keâjCÙeeme
Fvkeâej kesâuee Deens. 2) ÙeÅeefhe DeßeæeJeble Flej GheemÙeebyejesyej DeuueenÛeerosKeerue Gheemevee
keâjerle Demele lejerheCe DeveskesâÕejJeeoemeefnle DeuueenÛeer Gheemevee cegUeheemetve DeuueenÛeer
Gheemevee "jle vemeuÙee keâejCeeves DeveskesâÕejJeeoeRÛÙee meJe& GheemÙeebÛÙee GheemevesÛee Fvkeâej kesâuee
iesuee. 3) cnCepes pÙee iegCeebveer mebheVe F&ÕejeÛeer ceer Gheemevee keâjlees legcner lÙee iegCeebveer mebheVe
F&ÕejeÛeer Gheemevee keâjCeejs veenerle. 4) cnCepes pÙee GheemÙeebÛeer hetpee ÙeeDeieesoj legcner Je
legceÛÙee Jee[Jeef[ueebveer kesâuesueer Deens, ceer lÙeebÛeer hetpee keâjCeeje veener. 5) cnCepes Oecee&ÛÙee
yeeyeleerle ceePÙee Je legceÛÙeele keâesCeleeÛe cesU veener. ceePeer Jeeš JesieUer Je legceÛeer Jeeš JesieUer
Deens.
Devedveœe
1) efJeÕemeveerÙe efveJesoveebvegmeej, kegâjDeeveeleerue ner meJee&le MesJešÛeer metjle Deens. hewiebyej npejle
cegncceo (me.) ÙeebÛÙee efveOeveeÛÙee megceejs leerve ceefnves Deieesoj ner Glejueer Deens. Ùee metjleerveblej
keâener DeeÙeleer GlejuÙee KeNÙee hejbleg keâesCeleerner heefjhetCe& metjle Glejueer veener. 2) efveJesoveeJe¤ve
Demesner keâUles keâer meojnt metjle GlejuÙeeveblej hewiebyej cegncceo (me.) DeeheuÙee MesJešÛÙee
efoJemeeble cees"Ÿee ØeceeCeele mlegleer Je heeefJe$Ùeieeve DeeefCe #eceeÙeeÛevesÛÙee JeÛeveebÛee GÛÛeej keâ¤
ueeieues nesles.
Deueduenye 111, DeuedFKedueeme 112 790 heeje 30
111 metjn Deueduenye
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 5)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
legštve iesues Deyet uenyeÛes1 nele DeeefCe efJeHeâue Peeuee lees.2 lÙeeÛeer ceeueceòee DeeefCe pes
keâener lÙeeves keâceefJeues les lÙeeÛÙee keâenerÛe GheÙeesieer he[ues veener. DeJeMÙe lees GmeUlÙee
pJeeueebÛÙee Deie>erle šekeâuee peeF&ue DeeefCe (lÙeeÛÙeeyejesyej) lÙeeÛeer helveermegæe.3
DeeieueeJesheCee keâjCeejer, efleÛÙee ceevesle KepegjerÛeer oesjer Demesue. (1-5)
112 metjn DeuedF]Kedueeme
(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 4)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
meebiee, lees Deuueen Deens2 SkeâcesJe.3 Deuueen meJeeËheemetve efvejhes#e Deens DeeefCe meJe&
1
lÙeeÛes iejpeJeble Deensle. ve lÙeeÛeer kegâCeer mebleleer Deens DeeefCe ve lees keâesCeeÛeer mebleleer. DeeefCe
kegâCeer lÙeeÛÙee meceeve veener. (1-4)
Deueduenye 1) hewiebyej npejle cegncceo (me.) ÙeebÛee ne Ûeguelee neslee Je Deyetuenye ÙeeÛe veeJeeves lees
Øeefmeæ neslee. 2) cnCepes FmueeceÛee ceeie& jesKeCÙeemee"er lÙeeves efpelekeâe peesj ueeJeuee lÙeele lees
DeheÙeMeer Je efve<HeâU "juee. meojÛÙee JeekeäÙeele pejer veblej Ie[CeeNÙee IešvesÛeer YeefJe<ÙeJeeCeer kesâuesueer
DeenslejerheCe DeMee heæleerves meebefieleuesueer Deens keâerpeCet leer Ie[ueer Deens. 3) lÙee ŒeerÛesveeJe ‘Gcces
peceerue’ Demes nesles. DeyetmegHedâÙeeveÛeer leer yenerCe nesleer Je FmueeceÛÙee Me$eglJeele leer DeeheuÙee heleerhes#ee
keâesCelÙeener yeeyeleerle keâceer veJnleer.
DeuedFKedueeme 1) DeuueenÛes hewiebyej (me.) Ùeebvee, DeßeæeJeble Je DeveskesâÕejJeeoer efJeÛeejerle Demele keâer,
legceÛee hee}vekeâlee&, pÙeeuee legcner Flej meJe& GheemÙeebvee mees[tve, SkeâcesJe GheemÙe cnCetve ceevÙe keâjJet
FefÛÚlee, keâmee Deens. lÙeeÛeer JebMeeJeU keâeÙe? keâesCelÙee heoeLee&ves lees yeveuee Deens? keâesCeekeâ[tve
lÙeeuee me=°erÛee ne Jeejmee efceUeuee Deens Je keâesCe lÙeeÛee Jeejme nesF&ue? ÙeeØeMveebÛÙee Gòejele ner metjle
Glejueer. 2) cnCepes pÙee DeefmlelJeeuee legcner ueeskeâ Kegö Deuueen Ùee veeJeeves DeesUKelee Je pÙeeuee
mJele:Ûee Je Flej meJe& me=°erÛee mepe&vekeâlee& Je heeuevekeâlee& cnCetve ceevelee; leesÛeceePee hee}vekeâlee& Deens.
Dejyemleeveeleerue DeveskesâÕejJeeoeRÛeer ßeæe meJeexÛÛe DeuueenmebyebOeer keâesCeleer nesleer leer Kegö kegâjDeeveele
ef"keâef"keâeCeer meebefieleuesueer Deens. Goe. hene, metjn Ùetvegme, DeeÙele ›eâ. 22, 23, 31
yeveerFœeeF&ue, DeeÙele ›eâ. 67, DeuedcegDedefcevetve, DeeÙele ›eâ. 84 les 89, DeuedDevkeâyetle DeeÙele ›eâ.
61 les 63 DeeefCe DepedpegKe¤Heâ, DeeÙele ›eâ. 87. 3) ‘Jeeefno’SsJepeer ‘Deno’ cetU Dejyeerle Demee
Meyo ØeÙegòeâ Peeuesuee Deens. oesvneRÛee DeLe& pejer Skeâ Demee neslees lejerheCe Dejyeer Yee<esleerue ‘Jeeefno’ ne
Meyo DeMee meJe& Jeeefno- Skeâ DemesÛe cnCeleele. pejer Ùee meJeeËlener Deveskeâlee ieCeueer peele veener
lejerheCe ‘Deno’ ne Meyo Dejyeer Yee<esle kesâJeU DeMeemee"erÛe Jeehejuee peeleespees meJe& °erveer SkeâcesJe
DemeeJee, pÙeele keâesCelÙeener ØekeâejÛeer Deveskeâlee Dee{Ule vemeeJeer. cnCetveÛe Dejyeer Yee<esle ne Meyo
kesâJeU meJeexÛÛe Deuueenmee"erÛe efJeefMe° Deens.
Deued]Heâue]keâ 113, Devedveeme 114 791 heeje 30 792 heeje

113 metjn Deued]Heâue]keâ

(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 5)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
meebiee, ceer MejCe ceeielees mekeâeUÛÙee heeuevekeâlÙee&Ûeer,1 lÙee ØelÙeskeâ JemletÛÙee
Deefj°eheemetve peer lÙeeves efvecee&Ce kesâueer Deens DeeefCe je$eerÛÙee DebOeejeÛÙee Deefj°eheemetve
pesJne keâer lees hemejlees,2 DeeefCe ieb[Ÿeeble HegbâkeâCeeNÙeebÛÙee Deefj°eheemetve3 DeeefCe celmej
keâjCeeNÙeebÛÙee Deefj°eheemetve pesJne les celmej keâjleele.4 (1-5)

114 metjn Devedveeme

(cekeäkeâekeâeueerve, JeÛeves 6)
ke=âheeJeble DeeefCe oÙeeJeble DeuueenÛÙee veeJeeves
meebiee, ceer MejCe ceeielees ceeveJeebÛÙee heeuevekeâlÙee&heeMeer, ceeveJeebÛÙee yeeoMeenheeMeer,
ceeveJeebÛÙee KeNÙee F&ÕejeheeMeer, lÙee og<ØeJe=òe keâjCeeNÙeeÛÙee Deefj°eheemetve pees hegvne hegvne
hejletve Ùeslees,1 pees ueeskeâebÛÙee ceveele og<ØeJe=òeer efvecee&Ce keâjlees, ceie lees efpeVeebhewkeâer Demees
keâer ceeveJeebhewkeâer.2 (1-6)

Deued]Heâue]keâ
1) cnCepes lÙee hee}vekeâlÙee&Ûeer pees je$eerÛee DebOekeâej otj mee¤ve ØekeâeefMele mekeâeU GieJelees.
2) keâejCe DeefOekeâlej DehejeOe Je DelÙeeÛeej je$eerÛe Ie[le Demeleele. lemesÛe DeheeÙekeâejkeâ heMet Je
peveeJejsosKeerue yeJnbMeer je$eerÛe yeensj he[leele.
3) DeefYeØesle Deensle ceebef$ekeâ heg®<e Je efŒeÙee.
4) cnCepes pesJne celmejeheesšer lÙeebveer keâener neveer heesnÛeefJeCÙeeÛee ØeÙelve keâjeJee.
Devedveeme
1) cnCepes SkeâeJesUer og<ØeJe=òeer ceveele šeketâve pesJne yenkeâefJeCÙeele ÙeMemJeer "jle veener lesJ ne otj
neslees Je ceie hegvne JemeJemee Ieeuet ueeielees. Demee ØeÙelve lees JejÛesJej meg¤ "sJelees.
2) cnCepes ns og<ØeJe=òeer šekeâCeeje ceie ceeveJeebhewkeâer Demees keâer efpeVe (Mewleeve) hewkeâer, oesvneRÛÙee
Kees[meeUheCeeheemetve ceer DeeßeÙe ceeielees.