Cenelectrex®
Sposoby uziemiania
i taczenia
Kontrolowanie elektryeznosci statycznej
w obszarach zagrozonych wybuchemCenelectrex
Skuteczna kontrola elektrycznoéci statyeznej poprzez uziemianie i faczenie
Elektrycznoéé statyczna lub nagromadzone fadunki
elektrostatyczne sa obecne wszedzie, W
Codziennym 2yciu iskra elektrostatyczna to nic
wielkiego, ale w wybuchowej atmosferze moze bye
katastrofaina w skutkach. Wiele pozaréw i
wypackow na instalacjach jest spowodowane iskra,
lektrostatyczna, ktéra zapalia opary, gaz lub pyty.
Istnieja jednakze rézne érodki zepobiegawcze, Kore
mozna zastosowat, aby ochroni ludz instalacje i
procesy przed tym wszechobecnym
riebezpieczefstwem.
Pray stosowaniu srockéw bezpieczefstwa w
ppotencjainie niebezpiecznych atmosferach, nalezy
rozwazy¢ kika kwesti. Najlepiej zaczaé od
wyeliminowania potencjalnych Zrodel zaptonu. co
jest dobra praktyka w projektowaniu inzynieryinym i
‘ogéinych procedurach roboczych. Jednakze w
kazde) wybuchowel atmosferze moga istnieé ukryte
niebezpieczetistwa w formie izolowanych
przewodnikéw’. Sa to elementy przewodzace prad,
kt6re maja naturainie lub preypadkowo uziemiona,
izolacie, co powoduie, Ze ladunek elektryczny jest
gromadzony, a nie rozpraszany. Te izolowane
preewodniki to np. metalowe kolnierze, oprawy lub
Zawory w wodociagach, przenosne bebny,
pojemniki ub pojazdy: cystemy samochodowe,
Wagony lub nawet ludzie! Izolowane przewodniki sa
prawdopodobnie najezestsza przyczyna zaplonéw
‘elektrostatyeznych w preemysie.
‘Aby zrozumiet powage niebezpieczeristwa i sposdb
jego kontrolowenia, nalezy zrozumieé podstawy
‘lektrostatyki oraz sposoby je] przejawiaria sie.
Kazdym proces, w ktérym wystepuje ruch,
‘waajemne stykanie i rozlaczanie elementow, tworzy
fadunki elektrostatyczne. To moze byé ciecz
preeplywajaca przez rure, proszek przelatujacy
przez 2suwnie, proces mieszania lub osoba idaca
po podtodze. Tworzone ladunki sa zazwyczaj
bardzo male - nie wigksze nit 1x10*~ amperow.
esl element lub czesé instalagj jest w dostatecznie
€6
Serazz ee
nacre.
eae: somyaza tevez aszysen ga eam nsanoeee 9828)
Gintarondey 2 pate Sov apetoa poco ase
Aby osiagnat jeszcze wiekszy poziom
bezpieczeristwa, mozna zastosowat ublady
manitorviace, Kore nie tyko ostrzegaia operatora
sygralam wizualnym, ale sq wyposazone w
blokady, kt6re mozna polaczyé z pomparmi
‘Zaworami,alarmami lub systemami sterjacymi
Oznacza to, de nie bedzie mozna rozpoczaé
procesu, dapéki obiekt preewodzacy prad nile
Dedzie bezpieczrie uziemiony ijeli podczas pracy
ten stan zmieni sig (np. zacisk zostanie
przypadkowo zdjely), system automatycznie waczy
blokade i ztreyma proces. Systemy te 54
zazwyczaj zaslane 2 siec elektrycznej i sa
uwyposazone w atestowane samoistne bezpieczne
obwody, Kt ograniczaia do minimum energig
uutywana do monitorowania. Systemy monitoryjace
uzierienieisystemy blokujace sa zazwyczel
uuzywane w Srodowiskach gdzie bezpieczeristwo jest
bardzo waéne jak np. podczas
tadowarianwyladowywania cystem i zbiomikéw IBC,
podezas proceséw mieszania, podczas suszenia w
2lozu fluidainym oraz tam gdzie wystepuje wysokie
1y2yko akumulaciadunkow elektrostatycznych w
aimosterze wybuchowe| majace| bardzo niska
minimaina energie zeplonu (MIE)
www.newson-gale.co.ukZaciski weryfikujace uziemienie elektrostatycane i
system blokad pomageia townie? operatorom.
Zapewniaja dodatkowe .sprawdzenie” podczas
Procesu przemysiowego, pozwalaja wzmocni¢é
oziom bezpieczenstwa w fimie. Krétko mowiac
{est bardziej prawdopodobne, ze operator bedzie
rzestrzegat odpewiednich procedur poniewaz wie,
2e codziennie musi sprawdzat elektrycznosé
statyczna,.
Zawsze nalezy wykonywae regularne okresowe:
testy stosowanych srodk6w zapoblegawczych,
nalezy sprawdzaé stan zaciskéw i kabl oraz bardzo
watnego polaczenia z punktem uziemiajacym
(szyny zbioreze), Mozna uzyé urzadzen mierzacych
‘0pér lub miernikéw uniwersalnych, ale musialyby
cone mie¢ atest urzadzeh samoistnie bezpiecanych,
aby mogly byé uzyte w potencjalnie wybuchowe}
aimosterze. Zapisywanie wynikow testu jest
‘dobrym sposobem na utrzymanie standardéw.
(Czestotivosé testowania zalezy od rogzaju
prowadzonych proces6w preemysiowych i
Zastosowanych zabezpiecze’: zazwycza)
Urzadzenia, ktére nie sa monitorowane, musza byé
kontrolowane czescie| niz zaciski samotestujace lub
waajemnie spragtone urzadzenia,
Oprécz tego typu srockow sprawdzajacych
bezpieczeristwo elektrostatycane, naledy rowniez
‘BwrOcié uwage na materialy uzywane w fabryce iw
zagrozonym obszarze. Coraz czesciel stosuje sie
‘specjalne ,niemetaliczne, rozpraszajace ladunki
elektrostatyczne" materialy do produkci bebnéw,
elastycenych zbiomnikow, okladzin i wezy w
rzypackach, adzie nie mozna u2y¢ 2wykiyeh
materiaibw takich jak stal. Sa one bezpiecane w
Uzyeiu w wybuchowych atmosferach jesli sa,
‘traktowane w taki sam sposéb jak przewodniki i
‘edpowiednio. Nalezy pamigtaé, 2e izolowanie
‘worzyw sztucanych uzywenych w niektorych
zbiornikach IBC mode grozi¢ zaplonem z powodu
fadunku elektrostatycznego. Materiatow tych nie
‘mona bezpiecznie uziemi. W preypacku
‘modtiwosci wystapienia atmostery wybuchowe| nie
zaleca sig ich uzywania.
\Nalezy rowniez pamieta¢, 2e tacunek moze zbieraé
sig na surowcach, ktore sa przetwarzane (ciecz,
proszek, gaz), wiec nalezy upewni sie, 2 maja,
‘one wystarczajacy kontakt z uziemionymi,
Przewodzacymi rurami, pojazdami i budynkami, co
‘Zapewini bezpiecany spos6b neutralizagi tadunku,
Praewodzace materialy bedace w dobrym kontakcie
2 Ziemig nie powinny zaromadzié zbyt duze| ilosci
fadunkéw elektrostatycznych. Poniewat jednak
wiele 2 tych materiaiow ma wysoki opor, moze 2ajéé
potreeba dodania antystatycznych érockéw do
ieczy tworzenia praerw w przebiegu procesu tak
aby ladunek elektrostatyczny .rozladowal sie" -
szczegélnie w preypadku proszkéw.
Podsumowujac. zagrozenie elektrycenoscia,
statycana w niebezpiecanych obszarach, wymaga
kompleksowego rozwiazania, aby zapewnic
bezpieczeristwo pracownikom | instalaci Kazde
Stodki bezpieczeristwa sa tak dobre jak ich
najstabsze ogniwo. Poniewaz zwieksza Sie
szybko8¢ i zakres wspdiczesnych tect
produkcyjnych oraz zwieksza sig lose uzywanych
surowcéw, to stosowanie podstawowych 2asad
Dezpieczeristwa bedzie coraz wainiejsze.
Podsumowanle zasad bezpleczenstwa
clektrostatyeznego
1. Nelezy zawsze stosowat odpowiednie
atestowane zaciski uziemiajace itaczace, kable |
urzadzenia,
2. Naledy sprawdzi¢ wszystkie wiasciwosci
Uuziemienia, aw migjscach, adzie wymagane jest
wy2sze bezpieczeristwo, nalezy uzyé systeméw
Sprawdzania prawidlowego uziemienia i
waajemnych blokad.
3. Upewni sie, 2e wszyscy operatorzy pracujacy w
‘zagrozonym obszarze rozumieja ryzyko Zaplonu
‘Z powodu ladunku elektrostatycznego i stosuja,
rawidlowe procedury bezpieczefstwa.
4. Zapewnié prawidlowy program konserwacli w
ccelu utrzymania prawidlowego uziemienia i
taczenia,
\Wieee|informacii na ten temat mona znalesé w
nnastepujacych publikacjach:
Cenelec CLCITR 50404 Elektrostatyka Opis
‘czynnosei pomagajacych unikna¢ niebezpieczenstw
zwiazanych z ladunkami elektrostatycenymi
Gzerwiec 2003 (Europa).
Naredowe stowarzyszenie ochrony
przeciwpozarowej NFPATT - Zalecane praktyki
otyezace statyezne| elektrycznosci. Edycia 2000
(usa).
Norma brytyiska BS5958 Czeéé2 Preepisy
technicane dotyezace kontrolowania niepazadane}
elektrycznosei statyeznej. Ostatnie wydanie 1991 r.
(Anglia,
Uwaga: poradnik ten zaklada, Ze pracownicy 0Cenelectrex
Rysunki przedstawiajace sposoby zastosowania Cenelectrexu (CA)
Na dalszych 12 stronach zneldula sie rysunki
pokazujace, w jaki spos6b osiagnat niezawodne:
Uziemienie réznych czgsci ruchomych znajdujacych
‘sig w fabrykach w przemysie chemicznym,
farmaceutycznym i spozywezym,
Wiekszosé z tych prayktadéw wymaga specjainego
lub wylacznego punktu uziemienia lub sieci
uziomiajace). Zazwyczaj maja one forme pretéw
biegnacych wadlud Scian, ktore sa podigczone do
retow uziemiajacych, dotéw lub rusztéw
‘zakopanych w ziemi. Urzadzenia uziemiajace moga,
bby6 podiaczone do tej sieci, aby utworzyé element
posredniczacy pomigdzy siecia a ruchomym
‘biektem instalacji. Nalezy zawsze doktadnie
praestrzegaé instrukcji producenta przy instalowaniv
system, urzadzen uziemiajacych i laczacych.
Rysunki CAO1 do CAOS praedstawiala
rniemonitorowane zacisk Kable, ktore malac
‘odpowiednia budowe i ste mechanicena pozwalaja
Zapewni¢ niskooparowe potaczenie pomiedzy
elementam instalacj, a ziemia, Europejskiei
‘amerykafiskie praepisy techniczne zawieraja,
rrastepujace instrukcje w stosunku do tyen
urzadzeh
CLEITR 50404 (Europa!
11.4.1 Kable do uzier
Urzadzania uziemiajace powinny bye solidne,
NFPAT? (Us
6.4.1.4 Gay sa stosowane preewodniki w formie
Rysunki CA0S do CA08 orzedstawiaja samo
testujace sie zacisk’ i Kable sygnalizujace, ze opér
poriedzy uziemianym elementem a punktem
iemiajacym wynosi mnie) nit 10 oméw. Take
urzadzenia moga bye uzywane w praypadkach, dy
potrzebny jest wy2szy poziom bezpieczefstwa, lub
‘ody na urzadzeniu znajdue sie warstwa
Zenieczyszczef lub danego produktu
brzeszkadzajaca w dobrym polaczeniv, Praepisy
techniczne okresiaja Ze polaczenie systemu
‘Sprzggajacego / uzlemiajacego musi byé w calym
zakresie metalowe.
NFPAT7 (USA
3 opr w ciagiym polgczeniu bedzie wynosit
aj mnie| nid 10 omow. Wiekszy opér
za, 8 potaczenie metal rie j
8 Np. luzny styk lub korozie.
jtorowania czesto podaje
w zakresie od 10.¢0
Rysunki CAO do CA13 przedstawiaja uzycie
systemow monitorowania uziemienia, kiére moga
byé spragdone z elementami takimi jak pompy,
Zawory, mieszalniki lub spraet do kontroll proces
W takich zastosowaniach proces nie moze byé
rozpoczety, dopbki uziemienie nie zostanie
Prawidiowo podlaczone do chronionego obiektu i nie
Dedzie moglo byé monitorowane przy podanym
chores. Praeolay tectnicenc‘ocniere ea
wzajemnie spraezonych urzadzeh monitorujacych
uziemienia w preypadku zastosowaf o bardzo
wysokim stopniu bezpieczefstwa. W preypadku
cystem samochodouych:
ia blokad, kiore nie
Pozwola na zatadunek, gdy kabel uziemiziacy nie
Jest poctaszony.
NPAT? (USA)
Tabela 7.8: Zal
Zalacunku wszystkie sprzezenia | uziemienia maja
lecane Srodki ostroznosei pray
spragzone z systeriem napeiniania, aby
Www.newson-gale.co.uCenelectrex
CA01 Uziemianie
beczek i zbiornikow
‘stosujac niemonitorowane zaciski i kable
Rucheme metalowe obiekty moga byé wziemione
opraez pret laczacy za pomaca praedstawionych
Zacisk6w i kabli. Zac's powinien pewnie uchuycié
Pojemnik i przebi sig praez warstny fary lub dz. To
‘mechaniczne urzadzenie powinno mieé atest do
stosowania w danej potencjainie wybuchowe}
atmosterze, Srodek kabla i polaczenia powinien byé na
tyle wytreymaly, aby uniknaé uszkodzenia z powody
omtarzajacych sig ruchéw, gey zacisk est zakladany |
Sciagany ze zbiorika
WCLCITR 50404 znajduje sie zdanie: Istieja elementy
takie jak beczki, lek i wOzki ktérych nle mozna uziemié
1a stale prey pomocy podstawowego wyposazenia
instalagi. Nalezy zastosowa¢ odpowiecnie tymezasowe
polaezenia (11.3.1.2).Cenelectrex
CA02 Uziemianie beczek
i zbiornikow z regatem
magazynowym
stosujac niemonitorowane zaciski i kable
Przed rozpoczgciem transferu produktu, nalezy NFPA77 mowi: Nalezy polaczyé elementy uzywajac
sprawazié, czy te zbiomiki sa uziemione. Mozna je zaciskow 2 punktami z utwardzonej sal, ktére preebije
ziemi¢ uzywajae zaciskéw i kabl biegnacych jak sig przez farbe. Korozie lub nagromadzony materiah
pokazano do preta uziemiajaceoo. Alternatywne uzywajac slinego preykrecenia sruba lub mocne}
‘metoda jest preedstawiona w CA03, spredyny, (7.13.3).Cenelectrex
CA03 Uziemienie
przenogsnych pojemnikow
i matych zbiornikow
‘stosujac niemonitorowane zaciski i kable
Moana uziemié oba pojemniki poprzez podiaczenie NFPATT mowi: Podczas napetniania, pojemniki
‘glownego pojemnika do punktu uziemienia i potaczenie metalowe i urzadzenia napetniajace powinny byé