Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

ΕΥΛΧΨΘΠΘ – ΕΩΚΩΡΘ ΕΥΛΧΨΘΠΣΡΑ – ΥΡΕΩΠΑΨΛΞΣΩ ΑΡΚΦίΥΣΩ

ΕΥΛΧΨΘΠΘ
I.Σριςμόσ

O όροσ «επιςτιμθ» (απ' το ριμα επίςταμαι = γνωρίηω καλά) ςθμαίνει πλιρθσ και ακριβισ γνϊςθ των
πραγμάτων. Υεριλαμβάνει λοιπόν το ςφνολο των γνϊςεων και των μεκόδων που απορρζουν από τθ
ςυςτθματικι μελζτθ και παρατιρθςθ διαφόρων φυςικϊν και κοινωνικϊν φαινομζνων και από το ςφνολο
των νόμων που τα διζπουν.
Βαςικόσ ςτόχοσ τθσ επιςτιμθσ είναι θ αποκάλυψθ τθσ γνϊςθσ και τθσ αλικειασ με απϊτερο ςκοπό τθ
βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ μασ. Θ επιςτιμθ δθλαδι δικαιϊνεται όταν θ γνϊςθ και θ αλικεια που
ανακφπτει από αυτι βοθκά ςτθν πνευματικι και θκικι αναβάκμιςθ τθσ κοινωνίασ, ςτθν ψυχικι θρεμία
του μζςου πολίτθ, ςτθν κοινωνικι ευρυκμία και πολιτικι ςτακερότθτα, ςτθν οικονομικι ανάπτυξθ, ςτθν
ειρινθ, τισ υγιείσ ςχζςεισ με τουσ άλλουσ λαοφσ. Διαφορετικά, θ επιςτιμθ μπορεί να είναι εξαιρετικά
επικίνδυνθ για τον άνκρωπο, εφόςον θ γνϊςθ είναι δφναμθ και ωσ τζτοια μπορεί ν' αποβεί είτε
ωφελιμότατθ είτε ολζκρια για τθν ανκρωπότθτα, ανάλογα με τθ χριςθ τθσ. Ψόςο θ επιςτιμθ όςο και θ
εφαρμογι τθσ, δθλαδι θ τεχνολογία (τεχνολογία = πρακτικι εφαρμογι των ποριςμάτων των κετικϊν
επιςτθμϊν με τθ βοικεια τθσ μθχανισ) από μόνεσ τουσ δεν αποτελοφν οφτε αξίεσ οφτε απαξίεσ. Ανάλογα με
τθ χριςθ τουσ απ' τον άνκρωπο αποτελοφν είτε ευλογία είτε κατάρα.

ΛΛ. έαρακτθριςτικά ιςτορικά παραδείγματα επιςτθμονικισ δφναμθσ

 Ψο 1943 ςτισ ΘΥΑ μία επιτροπι από επιςτιμονεσ και ςτρατιωτικοφσ ανζλαβε τθν ευκφνθ για τθν
καταςκευι τθσ πρϊτθσ ατομικισ βόμβασ. Χτο πλαίςιο του ανταγωνιςμοφ με άλλεσ χϊρεσ, αφοφ το
ςυγκεκριμζνο αυτό εγχείρθμα επιχειροφνταν και από άλλουσ και ο Β' Υαγκόςμιοσ Υόλεμοσ βριςκόταν ςε
εξζλιξθ, θ επιτροπι υλοποίθςε το ςτόχο τθσ, που πιρε ςάρκα και οςτά με τθν πρϊτθ δοκιμαςτικι ζκρθξθ
πυρθνικισ βόμβασ (16/7/1945).

 Ψον Αφγουςτο του 1945 θ Χιροςίμα και το Ραγκαςάκι επλιγθςαν από πυρθνικζσ εκριξεισ. O Β'
Υαγκόςμιοσ Υόλεμοσ ζκλειςε. Δεν ζκλειςε, όμωσ, το ηιτθμα τθσ εμπλοκισ τθσ επιςτιμθσ ςε τζτοια
γεγονότα. Αντίκετα, άνοιξε ζνα νζο κεφάλαιο αμφιςβθτιςεων για το ρόλο των επιςτθμόνων, διότι τζτοιεσ
ενζργειεσ καταδεικνφουν τθ ςυμμετοχι - ςυνενοχι των ειδικϊν ς' ζνα άχαρο παιχνίδι οικονομικϊν,
πολιτικϊν, εκνικϊν ςυμφερόντων, θ οποία αποβαίνει ολζκρια για τθν ανκρωπότθτα και τθ γενικότερθ
πρόοδο τθσ.

ΛΛΛ. Πορφζσ

Σι επιςτιμεσ διακρίνονται ςτισ Κεωρθτικζσ-Ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ (ι κοινωνικζσ), που μελετοφν

κοινωνικά φαινόμενα (π.χ. Ρομικι, Φιλοςοφία, Ξοινωνιολογία κ.λπ.) και Κετικζσ-άυςικζσ επιςτιμεσ, που
μελετοφν φυςικά φαινόμενα (π.χ. Χθμεία, Πακθματικά, Φυςικι κ.λπ.).

IV.Κετικά αποτελζςματα επιςτθμονικισ και τεχνολογικισ εξζλιξθσ

1. Αφξθςθ γνϊςεων, προςζγγιςθ αλικειασ, διεφρυνςθ πνευματικϊν οριηόντων, άνοδοσ πνευματικοφ

επιπζδου, απαλλαγι από προλιψεισ, δειςιδαιμονίεσ, αναχρονιςτικζσ αντιλιψεισ.

2. Θ άνοδοσ του πνευματικοφ επιπζδου ςυνεπάγεται και βελτίωςθ τθσ θκικισ, άρα θ εξζλιξθ τθσ επιςτιμθσ
οδθγεί ςε απαλλαγι από ςτερεότυπα και προκαταλιψεισ, με αποτζλεςμα ο άνκρωποσ να ωριμάηει και να
ςτρζφεται ευκολότερα ςε αρετζσ και αξίεσ.
 Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

3. Ψυχικι ιςορροπία - αςφάλεια που απορρζει από το αίςκθμα κατάκτθςθσ τθσ γνϊςθσ και τθσ αλικειασ.
Επίςθσ, μζςω τθσ επιςτιμθσ βρίςκονται νζοι τρόποι ψυχαγωγίασ και αξιοποίθςθσ του ελεφκερου χρόνου.

4. Εξελίςςονται και οι κοινωνικζσ επιςτιμεσ, βελτιϊνεται θ λειτουργία των κεςμϊν, ανανεϊνονται οι νόμοι,
εξαςφαλίηεται περιςςότερο θ κοινωνικι ευρυκμία.

5. Ψαχφτατθ ενθμζρωςθ - επικοινωνία λαϊν, διαμόρφωςθ ςυγκροτθμζνθσ εικόνασ του κόςμου, γνϊςεισ για
τθν πολιτικι, διεφρυνςθ διαλόγου και δθμοκρατίασ.

6. Αφξθςθ παραγωγικότθτασ, εξειδίκευςθ, υιοκζτθςθ νζων τεχνικϊν και μεκόδων που βελτιϊνουν τθν
οικονομία, εξζλιξθ Θ/Ω που ςυντελοφν ςτθν καλφτερθ οργάνωςθ, ταξινόμθςθ και αρχειοκζτθςθ τθσ γνϊςθσ.
Πε τθν επιςτθμονικι και τεχνολογικι εξζλιξθ και τισ εφαρμογζσ τουσ ςτθν Λατρικι καταπολεμϊνται
αςκζνειεσ, βελτιϊνεται θ υγεία και αυξάνεται, ο μζςοσ όροσ ηωισ.

7. Εξελίςςονται τα μζςα μεταφοράσ - ςυγκοινωνίασ, αξιοποιοφνται καλφτερα οι φυςικοί πόροι,

ικανοποιοφνται οι ανάγκεσ των ατόμων και ανεβαίνει το βιοτικό τουσ επίπεδο.

8. Επικοινωνία λαϊν - ειρινθ - κοςμοπολιτιςμόσ, ανταλλαγι πολιτιςτικϊν ςτοιχείων, νζα ρεφματα ςτθν
τζχνθ, ςυνεργαςία λαϊν κ.λπ.

V. Αρνθτικι χριςθ τθσ επιςτιμθσ

Χτισ μζρεσ μασ θ επιςτιμθ εξακολουκεί ςε μεγάλο βακμό να χρθςιμοποιείται ανεφκυνα και λανκαςμζνα.
Υρϊτα πρϊτα βιϊνουμε ςυχνά τθν εμπορευματοποίθςθ τθσ επιςτιμθσ. Ηοφμε ςτθν εποχι τθσ
υλικοευδαιμονιςτικισ αντίλθψθσ. Κεωροφμε ότι τα υλικά αγακά, το κζρδοσ, το χριμα, αποτελοφν φψιςτεσ
αξίεσ. Χτο βωμό λοιπόν αυτϊν των «υπζρτατων αξιϊν» ο ςφγχρονοσ επιςτιμονασ κυςιάηει τθ γνϊςθ του,
τθν ανκρωπιά του, το ικοσ του. Χε κάκε επιςτθμονικό κλάδο ςυναντάμε αργυραμοιβοφσ και κολλυβιςτζσ,
ανκρϊπουσ που ςτο όνομα του κζρδουσ απομακρφνονται απ' τθν ευγενικι τουσ αποςτολι, θ οποία πρζπει
να ςτοχεφει ςτθν υγεία, τθν παιδεία, τθν ειρινθ, τθν ανάπτυξθ. Για παράδειγμα, αρκετοί επιςτιμονεσ
δελεάηονται από τισ τεράςτιεσ αμοιβζσ, ϊςτε ν' αποκρφψουν τα μειονεκτιματα ενόσ προϊόντοσ, το οποίο
είναι πολλζσ φορζσ επικίνδυνο για τθ δθμόςια υγεία. Χφγχρονοι διαφθμιςτζσ, δθμοςιογράφοι, γιατροί κ.λπ.
εκποιοφν τθν ψυχι τουσ, γιατί επιδιϊκουν τον πλουτιςμό, κακϊσ θ ςθμερινι κοινωνία δεν διοχετεφει
πρότυπα πνευματικά και θκικά, αντίκετα, χαρακτθρίηεται από τθν αδιαφορία για το ςυνάνκρωπο, από τθν
απαιδευςία και τον αμοραλιςμό. Σ βίοσ παφει να εκπνευματϊνεται από υψθλά ιδεϊδθ και αξίεσ. Χ' αυτό το
πλαίςιο, επομζνωσ, θ επιςτιμθ δεν μπορεί παρά να δοκιμάηεται.

Άλλοτε, πάλι, ςυναντάμε τθν ιδεολογικι χειραγϊγθςθ τθσ επιςτιμθσ. Υιο ςυγκεκριμζνα, ενϊ θ
επιςτιμθ υπθρετεί τον πολιτιςμό, ςυχνά ςτρατεφεται ςτθν υπθρεςία εκνικϊν, πολιτικϊν, κρθςκευτικϊν
ςκοπιμοτιτων, με αποτζλεςμα να παγιδεφεται θ ίδια και ταυτόχρονα να υπονομεφει τθν ουςιαςτικι
πρόοδο. Εξαιτίασ του φανατιςμοφ των ειδικϊν αλλά και τθσ εμπλοκισ των επιςτθμόνων ςε πολιτικζσ
ςκοπιμότθτεσ, απειλθτικόσ ενεδρεφει ο κίνδυνοσ τθσ υποταγισ ςε εντολζσ, που ςυντελεί ςτθν
ετεροκατεφκυνςθ του επιςτιμονα και ςτον εγκλωβιςμό του ςε αμφιβόλου ποιότθτοσ ιδεολογίεσ και
ςτρατθγικζσ.

Βζβαια, εδϊ πρζπει να ςθμειϊςουμε τθν τεράςτια πολιτικι ευκφνθ, κακϊσ οι πολιτικοί επεμβαίνουν ςε
ςθμαντικό βακμό ςτο χϊρο τθσ επιςτιμθσ. Τμωσ, θ ςυνευκφνθ του επιςτιμονα είναι ακζραιθ. Αν
ευκυγραμμιςτεί με τζτοιου είδουσ ςυμφζροντα, παφει να είναι αντικειμενικόσ και αμερόλθπτοσ. Αντίκετα, θ
επιςτιμθ χρθςιμοποιείται για να προπαγανδίςει ιδζεσ, για να τεκμθριϊςει προκαταςκευαςμζνεσ κεωρίεσ,
για να καταλιξει ςε επιςτθμονικά πορίςματα, ικανά να καταςτρζψουν τον κόςμο (π.χ. εξελιγμζνα πυρθνικά
όπλα κ.λπ.).
Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

Ψζλοσ, ςυχνότατα επιςθμαίνουμε να κυριαρχοφν γφρω μασ φαινόμενα που ανάγονται και ςυνδζονται με
τθν αντίλθψθ «Θ επιςτιμθ για τθν επιςτιμθ». Ωςτόςο, ςκοπόσ και δικαίωςθ τθσ επιςτιμθσ δεν είναι θ
επιςτιμθ. Ξαι τθσ επιςτθμονικισ δραςτθριότθτασ, όπωσ και κάκε άλλθσ ςθμαντικισ δραςτθριότθτασ,
ατομικισ και ςυλλογικισ, ςκοπόσ και δικαίωςθ είναι ο άνκρωποσ, ο εξευγενιςμόσ του, θ ευτυχία του, θ
αυτοπραγμάτωςθ του. Αυτι θ αντίλθψθ ςυχνά παρακεωρείται από κείνουσ που κεωροφν τθν επιςτιμθ
αυτοςκοπό. Ροιάηονται περιςςότερο για τθν επιςτθμονικι εξζλιξθ και τθν προςωπικι δόξα, τουσ απαςχολεί
θ ξζφρενθ κοφρςα προσ το «ρεκόρ», γι' αυτό πιςτεφουν ότι θ επιςτιμθ και τα επιτεφγματα τθσ είναι θκικά,
κοινωνικά και πολιτικά ουδζτερα. Χυνεπϊσ, δεν προχωροφν ςτθν απόςυρςθ των ποριςμάτων των ερευνϊν
τουσ, όταν αυτά είναι επιβλαβι, οφτε ενδιαφζρονται αν τα πορίςματα τουσ κα γίνουν αφετθρία για τθν
καταςτροφι. Επιςτιμθ που δεν δζχεται θκικι και πολιτικι κριτικι είναι αυτι που δρα ανεξζλεγκτα, ςυχνά
αυκαιρετεί και ςτοχεφει μόνο ςτθν προϊκθςθ τθσ γνϊςθσ, ανεξάρτθτα απ' το αν λειτουργεί ςε βάροσ του
ανκρϊπου.

VI. Αρνθτικά αποτελζςματα τθσ κακισ χριςθσ τθσ επιςτιμθσ

1. Ξακι χριςθ των ΠΠΕ (παραπλθροφόρθςθ, προπαγάνδα, υπερπλθροφόρθςθ, μαηοποίθςθ κ.λπ.).

2. Υροςκόλλθςθ ςτθν ειδίκευςθ και πνευματικι μονομζρεια.

3. Χρθςιμοκθρικι αντίλθψθ για τθ ηωι, ωφελιμιςτικό πνεφμα απ' τθν προςιλωςθ ςτθ ςτείρα τεχνοκρατικι
γνϊςθ.

4. Άγχοσ για να προλάβουμε τθ ραγδαία επιςτθμονικι ανάπτυξθ. Σ άνκρωποσ γίνεται προοδόπλθκτοσ και
παραγκωνίηει άλλεσ υψθλζσ αξίεσ του παρελκόντοσ, όπωσ γλϊςςα, παράδοςθ κ.λπ.

5. Χτείροσ ανταγωνιςμόσ για το ποιοσ κα προςεταιριςτεί τα αγακά τθσ επιςτιμθσ και τθσ τεχνολογίασ.

6. Θ κακι χριςθ των ΠΠΕ μπορεί ςε πολιτικό επίπεδο να ενιςχφςει το λαϊκιςμό και τον τυφλό κομματιςμό.

7. Ωποδοφλωςθ του ανκρϊπου ςτθν τεχνολογία που είναι θ εφαρμογι τθσ επιςτιμθσ, τυποποίθςθ του.

8. Υολιτιςτικι διείςδυςθ και επεκτατιςμόσ των αναπτυγμζνων χωρϊν που ελζγχουν τθν τεχνολογία ςτισ
λιγότερο αναπτυγμζνεσ χϊρεσ, οι οποίεσ οδθγοφνται ςτθν ξενομανία.

9. Απομφηθςθ των φυςικϊν πόρων - ρφπανςθ φφςθσ.

10. Ψρομακτικοί εξοπλιςμοί που απειλοφν ανά πάςα ςτιγμι τθν ίδια τθν φπαρξθ μασ ςτον πλανιτθ.

11. Διεφρυνςθ χάςματοσ μεταξφ χωρϊν Βορρά - Ρότου. Σι αναπτυγμζνεσ χϊρεσ που ελζγχουν τθν επιςτιμθ
- τεχνολογία ζχουν τθ δφναμθ (γιατί δφναμθ ςιμερα είναι θ γνϊςθ), ενϊ παράλλθλα δεν βοθκοφν τισ
τριτοκοςμικζσ χϊρεσ ν' ανεβάςουν το επίπεδο τουσ μεταδίδοντασ ς' αυτζσ τθν επιςτθμονικι - τεχνολογικι
γνϊςθ.

VI. Υροχποκζςεισ ανάπτυξθσ τθσ ανκρωποκεντρικισ επιςτιμθσ

Σ Αϊνςτάιν ζλεγε πωσ «θ επιςτιμθ χωρίσ κρθςκεία είναι χωλι», εννοϊντασ φυςικά το θκικό βάροσ που
πρζπει να διακρίνει τον επιςτιμονα-επαΐοντα, πζρα από τθν επιςτθμονικι του ευκφνθ. Γιατί, όςο
ςθμαντικό είναι το πϊσ εφάρμοςε τθ γνϊςθ του (ζξω από μονολικικότθτα, υποκειμενικότθτα, πλάνθ ι
γενίκευςθ), άλλο τόςο ςοβαρι είναι και θ ευκφνθ, θκικι και πολιτικι, για τα δθμιουργιματα του. Ξαι εδϊ θ
πράξθ του κα κρικεί, όχι με βάςθ το αντικειμενικό επιςτθμονικό κριτιριο, αλλά με άξονα το θκικό και
πολιτικό κριτιριο, δθλαδι κάκε πόριςμα ι ανακάλυψθ ι εφεφρεςθ δεν ςυνδζεται πλζον με τθ γνϊςθ αλλά
με τθ βοφλθςθ, τθν ευκιξία, τθν ωριμότθτα και το θκικό του ςτίγμα.
 Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

Επειδι, λοιπόν, κάκε πράξθ ςτθν κοινωνία είναι βακφτατα πολιτικι και ζχει αντίκτυπο ςτθ ηωι μασ, θ
επιςτθμονικι πράξθ πρζπει να κατευκφνεται προσ το ενάρετο, το αγακό. Ξαι αυτό κα ςυμβεί, όταν φυςικά
θ επιςτθμονικι κοινότθτα αποκτιςει ςυνείδθςθ του εαυτοφ τθσ και τθσ δφναμθσ τθσ, όταν απεμπλακεί από
τθν αντίλθψθ ότι μόνο αυτι (θ επιςτιμθ) είναι το μοναδικό μζςο για τθ γνϊςθ και τθν ποιότθτα ηωισ, και
όταν διαποτιςτεί από τθ δφναμθ τθσ παιδείασ που κα οδθγιςει τθν επιςτιμθ ςε δρόμουσ χριςιμουσ και
ωφζλιμουσ για το ανκρϊπινο γζνοσ
Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου
 Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

ΕΩΚΩΡΘ ΑΟΟίΡ άΣΦΕίΡ ΓΛΑ ΨΘ έΦΘΧΘ ΨΘΧ ΕΥΛΧΨΘΠΘΧ

 Θγεςία - πολιτικό κακεςτϊσ

Σι θγεςίεσ ζχουν φψιςτο χρζοσ να περιορίςουν τουσ άγονουσ ανταγωνιςμοφσ, κζτοντασ το οικουμενικό
πάνω από το ςτενά εννοοφμενο εκνικό ςυμφζρον.

1. Ψο πολιτικό κυβερνθτικό κακεςτϊσ ζχει χρζοσ να χρθματοδοτεί επιςτθμονικζσ ζρευνεσ που υπθρετοφν
τθν ειρινθ και τον άνκρωπο.

2. Σι πολιτικοί θγζτεσ ςτα δθμοκρατικά πολιτεφματα είναι εκπρόςωποι του λαοφ και πρζπει να
αναδεικνφονται ςυνεπείσ ςτισ εξαγγελίεσ τουσ, προςτατεφοντασ τα δικαιϊματα και τισ ελευκερίεσ των
πολιτϊν από τθν παράτολμθ χριςθ των επιςτθμονικϊν επιτευγμάτων.

3. Ψο πολιτικό - κυβερνθτικό κακεςτϊσ ζχει χρζοσ και μπορεί να ελζγχει νομικά τουσ επιςτιμονεσ.

4. Υρζπει οι θγζτεσ να περιορίςουν τισ επεκτατικζσ τουσ βλζψεισ, που τουσ οδθγοφν ςυχνά ςτθν αςυδοςία.

 Εκπαίδευςθ, οικογζνεια και άλλοι βαςικοί φορείσ διαπαιδαγϊγθςθσ

1. Απομάκρυνςθ του ςχολείου από τεχνοκρατικά και μόνο πρότυπα. Χτόχοσ μιασ υγιοφσ και
ολοκλθρωμζνθσ εκπαίδευςθσ είναι θ γενικότερθ μόρφωςθ και καλλιζργεια των νζων, ϊςτε ν' αποκτιςουν
το απαραίτθτο ικοσ, πολφτιμο και για τθν πορεία τουσ αργότερα ωσ επιςτθμόνων.

2. Θ οικογζνεια χρειάηεται να προβάλλει το νόθμα του ανκρωπιςμοφ, μεταδίδοντασ ςτα νεαρά μζλθ τισ
κατάλλθλεσ αξίεσ και αρχζσ, γιατί μόνον αν γαλουχθκοφν τα άτομα κατάλλθλα από νωρίσ, κα ςτραφοφν ςτα
γνιςια - υψθλά ιδεϊδθ και γενικότερα ςτθ ηωι τουσ και κατά τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ τουσ.

3. Ψα ΠΠΕ, που αποτελοφν εξουςία ςιμερα, απαιτείται να καταδεικνφουν τα βλαπτικά ζωσ φονικά
αποτελζςματα τθσ κακισ χριςθσ τθσ επιςτιμθσ - τεχνολογίασ, ευαιςκθτοποιϊντασ τουσ απλοφσ πολίτεσ και
ςτθλιτεφοντασ τθν ανεφκυνθ ςυμπεριφορά όλων των άμεςα αρμοδίων, ςχετικά με τθ χριςθ των
επιςτθμονικϊν - τεχνολογικϊν επιτευγμάτων.

 Υολίτθσ

1. Ξακζνασ από εμάσ ζχει χρζοσ να βρίςκεται ςε διαρκι εγριγορςθ ςχετικά με το κοινωνικό γίγνεςκαι,
διαδραματίηοντασ ρόλο πρωταγωνιςτικό και όχι ρόλο τυφλοφ αποδζκτθ των οποιωνδιποτε καταςτάςεων.

2. Σι νζοι, ιδιαίτερα, οι πιο ιδεαλιςτζσ και δραςτιριοι, οφείλουν να γίνουν κιαςϊτεσ τθσ παγκόςμιασ
ειρινθσ - ςυναδζλφωςθσ και υπεραςπιςτζσ μιασ επιςτιμθσ - τεχνολογίασ με ενοποιθτικό χαρακτιρα, που
κα υπθρετεί τον άνκρωπο και κ' αναβακμίηει ουςιαςτικά τθ ηωι του.
Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

ΕΥΛΧΨΘΠΣΡΑΧ - ΥΡΕΩΠΑΨΛΞΣΧ ΑΡΚΦίΥΣΧ

Ωσ πνευματικόσ άνκρωποσ ορίηεται το πρόςωπο ςτο οποίο υπεριςχφει θ χριςθ τθσ διάνοιασ, ο
διανοοφμενοσ που ζχει μια ζκδθλθ ι υπερβολικι προτίμθςθ για τα πνευματικά ηθτιματα, ςε αντίκεςθ με
τον άνκρωπο που αςκεί χειρωνακτικι εργαςία.

I. Ψο χρζοσ του πνευματικοφ ανκρϊπου

α. Ψο παιδαγωγικό ->Σ πνευματικόσ άνκρωποσ οφείλει:

• Ρα μεταδίδει τισ γνϊςεισ που κατζχει δίνοντασ απάντθςθ ςτισ απορίεσ των ανκρϊπων, προτείνοντασ
λφςεισ ςτα προβλιματα τουσ, καταπολεμϊντασ με κάκε μζςο τθν αμάκεια και το ςκοταδιςμό.
 Ρα αναπτφςςει τον ορκό λόγο.
 Ρα εμπνζει ςτουσ ανκρϊπουσ αξίεσ, οράματα, ιδανικά και τθν πίςτθ ς' αυτά.
 Ρα δυναμϊνει τθ κρθςκευτικι τουσ πίςτθ.
 Ρα εμπνζει το ςεβαςμό ςτθν ανκρϊπινθ ηωι και ςτα ανκρϊπινα δθμιουργιματα.
 Ρα καλλιεργεί τθν καλαιςκθςία τουσ.
 Ρα εμπνζει τθν αγάπθ και το ςεβαςμό ςτο φυςικό και πολιτιςτικό περιβάλλον.
 Ρα διαμορφϊνει φιλελεφκερο και ενάρετο ικοσ.
β. Ψο κοινωνικό ->Σ πνευματικόσ άνκρωποσ οφείλει να προφυλάςςει τθν κοινωνία από:

• Υροκαταλιψεισ και προλιψεισ.

• Ψθν προπαγάνδα.
• Ψο φανατιςμό, το δογματιςμό, τθν ιδεολθψία και τθ μιςαλλοδοξία.
• Ψθ δθμαγωγία και το λαϊκιςμό.
• Ψισ αυκαιρεςίεσ τθσ εξουςίασ.
• Ψθ ςφγχυςθ και τθν αλλοτρίωςθ.
• Ψθν πολιτιςτικι εξάρτθςθ.

Τλα αυτά ο πνευματικόσ άνκρωποσ μπορεί να τα πετφχει:

 Δίνοντασ με τθ ηωι του το παράδειγμα ςτουσ άλλουσ.
 Δθμοςιεφοντασ τισ γνϊςεισ, τισ απόψεισ, τισ κρίςεισ του με τθ ςυγγραφι βιβλίων, μελετϊν και άρκρων.
 Δίνοντασ διαλζξεισ, ςυμμετζχοντασ ςε δθμόςιεσ ςυηθτιςεισ.
 Πε τθ ςυμμετοχι του ςτο δθμόςιο βίο, ςτα κοινά.
 Πε το ζργο ςτο οποίο επιδίδεται
 Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

Ξριτιριο Αξιολόγθςθσ
Ψα όρια τθσ επιςτιμθσ

Α' Θ επιςτιμθ παίηει ςυνεχϊσ αυξανόμενο ρόλο ςτθν κοινωνία. Θ όλθ μοίρα τθσ ανκρϊπινθσ φυλισ
μπορεί να κακοριςτεί από τθν εξζλιξθ τθσ επιςτιμθσ. Πια τζτοια περίπτωςθ είναι θ ανάπτυξθ των
πυρθνικϊν όπλων ςτθ διάρκεια του Β' Υαγκόςμιου πολζμου και θ κοφρςα των πυρθνικϊν εξοπλιςμϊν ςτθν
περίοδο του «ψυχροφ πολζμου». Ψα πυρθνικά οπλοςτάςια που ςυςςωρεφτθκαν από τισ ΘΥΑ και τθ
Χοβιετικι Ζνωςθ ιταν αρκετά για να εξαφανίςουν ολόκλθρο το ανκρϊπινο - είδοσ- ςε μερικζσ περιπτϊςεισ
φτάςαμε πολφ κοντά ςτθν τελικι καταςτροφι.
Β' Θ ανθςυχία ςιμερα είναι ότι άλλα όπλα μαηικισ, καταςτροφισ, ίςωσ πιο ευκολόχρθςτα από τα
πυρθνικά, μπορεί να εφευρεκοφν από τουσ επιςτιμονεσ. Χτθν πραγματικότθτα πρζπει να κεωριςουμε ότι
κα εφευρεκοφν, εκτόσ και λθφκοφν προλθπτικά μζτρα. Είναι προφανϊσ αδφνατον να πεισ ςε ποιον τομζα
τθσ επιςτιμθσ κα ςυμβεί αυτό, αλλά οι κεαματικζσ και τρομοκρατικζσ εξελίξεισ ςτθ γενετικι μθχανικι μασ
υποδείχνουν ζναν πικανό τομζα.

Γϋ Σ ζλεγχοσ τθσ επιςτιμθσ είναι ςχεδόν ςχιμα οξφμωρο. Θ επιςτθμονικι ζρευνα είναι το κυνιγι του
αγνϊςτου και από τθν ίδια τθσ τθ φφςθ πρζπει να είναι εντελϊσ ελεφκερθ. Τμωσ οι δυνθτικά
κατακλυςμιαίεσ επιπτϊςεισ τθσ επιςτθμονικισ ζρευνασ κάνουν επιτακτικι τθν επιβολι κάποιων
περιοριςμϊν, τουλάχιςτον μζχρισ ότου μάκουμε να διεξάγουμε τισ υποκζςεισ μασ ειρθνικά και να λφνουμε
τισ διαμάχεσ χωρίσ να καταφεφγουμε ςε ςτρατιωτικι αντιπαράκεςθ.
Δϋ Περικοί τομείσ τθσ ζρευνασ είναι ιδθ υπό ζλεγχο. Λατρικζσ ερευνθτικζσ προςπάκειεσ ποφ
ςυμπεριλαμβάνουν πειράματα ςε αςκενείσ πρζπει να εγκρικοφν από νοςοκομειακζσ επιτροπζσ θκολογίασ,
που μποροφν να τα απορρίψουν αν δεν καλφπτουν ςυγκεκριμζνα θκολογικά κριτιρια.

Ε' Μςωσ ζχει ζρκει θ ϊρα να επεκτείνουμε αυτι τθν πρακτικι γενικά ςτθν επιςτθμονικι ζρευνα.
ΧΨ Επειδι θ θκικι τθσ επιςτιμθσ είναι κακολικι, μπορεί να χρειαηόμαςτε τθ δθμιουργία μιασ διεκνοφσ
θκολογικισ επιτροπισ για επιμζρουσ κλάδουσ, που κα εξετάηει τα καινοφργια εγχειριματα ςφμφωνα με
διεκνι κριτιρια. Υλθκϊρα προβλθμάτων κα χρειαςτεί να λυκοφν πριν γίνει δυνατόν να εφαρμοςτοφν τα
παραπάνω. Υάνω απ' όλα, κα υπάρξει τεράςτια αντίκεςθ από τθν επιςτθμονικι κοινότθτα ςε οποιαδιποτε
ιδζα ενόσ τζτοιου ελζγχου. Τμωσ κάκε επιςτιμονασ είναι πρϊτα απ' όλα πολίτθσ και το ςυμφζρον του
κόςμου όλου πρζπει να είναι υπεράνω όλων.

Ψηόηεφ Φότμπλατ, πυρθνικόσ φυςικόσ,

Βραβείο Ρόμπελ 1995,περιοδικό «Πετρό», Απρίλιοσ 1997

Υαρατθριςεισ
Α. Υερίλθψθ
Ρα γράψετε περίλθψθ του κειμζνου (90-100 λζξεισ).

(25μονάδεσ)

Β. Αςκιςεισ

1. Υοιοσ τρόποσ πεικοφσ κυριαρχεί ςτο κείμενο; Υοια μζςα πεικοφσ χρθςιμοποιοφνται;
(10 μονάδεσ)

2.Ρα ςχολιάςετε τθ ςυλλογιςτικι πορεία τθσ πρϊτθσ παραγράφου.

(5 μονάδεσ)
Ζκφραςθ – ζκκεςθ Γενικισ Ραιδείασ Γ’ Λυκείου

3.Ρα ετυμολογιςετε τισ παρακάτω λζξεισ: «κατακλυςμιαίεσ», «επιτακτικι», «ςυμπεριλαμβάνουν»,

«θκολογικισ», «εγχειριματα».
(5 μονάδεσ)

4.«Θ όλθ μοίρα τθσ ανκρϊπινθσ φυλισ μπορεί να κακοριςτεί από τθν εξζλιξθ τθσ επιςτιμθσ». Ρα
αναπτφξετε τθν άποψθ αυτι με 80-100 λζξεισ.
(15 μονάδεσ)

Γ. Υαραγωγι κειμζνου

Ρα αναλφςετε τθ κζςθ του Ψηόςεφ Φότμπλατ: «Ξάκε επιςτιμονασ είναι πρϊτα απ’ όλα πολίτθσ και το
ςυμφζρον του κόςμου όλου πρζπει να είναι υπεράνω όλων» και να διατυπϊςετε τεκμθριωμζνα τθν άποψθ
ςασ ςχετικά με τα εξισ ερωτιματα: Υιςτεφετε ότι θ επιςτιμθ ζκανε τον κόςμο καλφτερο; Ξάτω από ποιεσ
προχποκζςεισ θ επιςτιμθ κα ςυμβάλλει ςτον ουςιαςτικό εξανκρωπιςμό τθσ κοινωνίασ; Ρα αναπτφξετε τισ
απόψεισ ςασ με τθ μορφι δοκιμίου ςε 500 -600 λζξεισ.
(40 μόρια)