Историја на цивилизации

Проф. Др. Нано Ружин

Студент: Јехона Пајазити 17304

-Античка Грција
-Римската Империја-Вториот столб на идејата за Европа
-Просветителство и Ренесанса
-Демагозите на иконографијата на 20 век - Хитлер
-Јосип Броз Тито- Иконографија
-Скопје 2014

Античка Грција

Хуманизмот на Античка Грција- Една од најзначајните европски цивилизации која ја

одбележа и историјата на целото човештво, била цивилизацијата на Античка Грција. Оваа
цивилизација се развила на островот Крит, благодарејќи на честите поморски
комуникации со Блискиот Исток и Египет. Античкото грчко наследство, пред сé е вкусот на
демократијата, власта на народот, еднаквоста на граѓаните и откривањето на човекот
(хуманизмот) во државата-град, во полисот.

Епохата на Античка Грција се протега во период од над 1900 години и е поделена на

Микенски период, Архаичен период, период во кој било измислено грчкото писмо, биле
создадени античките градови-цитадели, била извршена колонизацијата и биле одржани
Првите олимписки игри, перидот на класична Античка Грција, одбележан со
Пелопонеските војни и Македонско-хеленистичкиот период одбележан со појавата на
Александар Велики. Хуманизмот, од кој подоцна ќе се инспирира и европската идеја
настанува меѓу V и IV век и се смета за златниот век на грчката цивилизација.

Религијата на Античка Грција била заснована врз политеизмот. Улогата на боговите не се

состоела во креацијата, колку во одржувањето на нејзиниот поредок и хармонија. Култот
кон боговите се негувал и изразувал преку значајните религиозни манифестации,
наречени празници. Меѓу најголемите четири големи празници се издвојувале
олимписките игри, чија иконографија и денес е општо прифатена и збогатена.
Демократијата на Античка Грција- Атинската демократија се потпирала врз власта на
граѓаните. За да се добиел граѓанскиот статус, било неопходно да се исполнат неколку
услови, и тоа: таткото требалп да е атињанин, а кандидатот да заврши цивилно-воено
училиште кога бил на возраст меѓу 18 до 20 години. Кон -451 година, Перикле уште повеќе
ги либерализирал законите за добивање граѓански статус. Но, оваа деморатија била
поинаква од денешните демократии. Робовите биле сметани за орудија, а жените за
малолетни лица. Странец можел да добие статус на граѓанин доколку во рамките на
Еклесијата, составени од 6000 луѓе, се изгласа заради заслуги. Главни институции биле:
Еклесијата, Топката, Магистратот, Аеропажот и Хелие. Но, Античката цивилизација и
демократија не можат да се замилат без значењето на Агората, која претставувала еден
вид народно собрание, место на општ собир на граѓаните и пазар на градот. Аристотел ги
сметал за нецивилизирани и варварски сите оние градови кои немале Агора.

Иконографијата на филозофијата и уметноста- Античките филозофи играле единствена

улога во развојот на мислата и цивилизацијата преку ширењето на филозофската мисла во
школите и популаризацијата на хуманистичките вредности. Иако од тогаш изминале
повеќе од два милениума, мислата и идеите на : Аристотел, Демокрит, Диоген, Епиктет,
Леукип, Питагора, Сократ, Талес и други, сéуште предизвикуваат интерес и дебати.
Значењето на класичниот антички период се однесува на векот во кој живееле големите
поети-трагичари: Есхил, Софокле и Еврипид, потоа филозофите: Платон и Аристотел и
познатите говорници Исократ и Демосден.

Римската Империја-вториот столб на идејата за Европа

Римската Империја била вид продолжеток на цивилизацијата на Античка Грција која ги

раширила културно-уметничките и општествено-економските наследства на балканскиот
антички свет. Со векови, војните што ги воделе, Римјаните не ги сметале за геноцидни,
крвопролевачки и освојувачки, туку за ширење на енергијата на цивилизацијата.

Римските императори ја создале најголемата империја во историјата на Европа,

вклучувајќи ги: Иберискиот Полуостров, Галија, Британија, Западна Германија, целиот
простор на Балканот меѓу денешна Унгарија и Грција, и до Египет, околу Средноземното
Море. Римското Царство на средновековна Европа ѝ го подарил: својот јазик, култура,
своето државно-римско право, својата гардероба и модата- туниката, вечниот град со
универзални димензиии, како со специфичната архитектура, така и со оригиналноста на
духот, творбата и креацијата, естетиката и етиката, ораторството, граѓанскиот статус,
поезијата, театарот, природните науки и , пред сé, христијанството, кое настанало во
пазувите на Римското Царство.

Иконографијата на Римската Империја- Римската Империја (Imperium romanum) е името

на античката римска цивилизација која постоела меѓу -27 година пред н.е и 476 година од
нашата ера. За време на тој петвековен период, територијата на Римското Царство
достигнала 2,7 милиони км2 , протегајќи се на три континенти Мароко до Месопотамија и
од Англија до Египет. Латискиот јазик е само една од бројните цивилизациски
иконографии кои на Европа и ја оставила Римската Империја. Латинскиот јазик, кој
потекнувал од малечкото местенце Латинум, и кого го зборувал како дијалект малата
рурална заедница, тргнал, речиси, од ништо, за неколку векови подоцна да прерасне во
една од најсилните иконографски белези на идентитетот на Римската Империја, а
подоцна и на Европа.

Римското право и иконографијата на граѓанскиот статус- Управувањето со една голема

империја како што било Римското Царство, имало потреба од такво законодавство кое ќе
ги има предвид сите аспекти на општествениот живот. Рим се осудил да ги впише
обичаите на предците mos maiorum и природните облигации кон боговите, семејтвото и
градот, во законски текстови кои ја надминуваат и личноста на законодавецот и ја
гарантираат рамнотежата на меѓучовечките односи. Рисмото право се смета за првиот
правен систем во историјата. Според историчарот на правото Aldo Schiavone “доколку на
Грците им го должиме раѓањето на политиката, на Римјаните им го должиме раѓањето на
правото”. Римското право не е референца само за правниот систем на Античкиот Рим,
туку и за сите останати правни норми применети насекаде во Западна Европа, сé до крајот
на XVIII век. Во Римската Империја, граѓанскиот статус им нудел основни и проширени
права на граѓаните. Збирот на овие права го сочинувале правото на римскиот град-сите
(jus civitas/civitas). Меѓу овие права се издвојуваат: Правото на глас, Правото да биде
ангажиран во римските легии и да прима плата, Правото да биде магистрат, Правото на
сопственост, Правото на брак, Правото да ги препишува своите богатства на
наследниците.

Уметноста и културата како иконографско наследство- Римската уметност е создадена на

териториите на Античкиот Рим, од воспоставувањето на Рим (753 година пред н.е), сé до
падот на Империјата кон 476 година од н.е. Критичарите од XIX сметале дека римските
уметници ги имитирале грчките уметници. По паѓањето на Империјата, римската уметност
продолжила преку византиската и христијанската уметност. Овие силно влијаеле врз
уметниците на ренесансата, класицизмот и неокласицизмот. Цицерон, римски оратор,
државик и филозоф, се едуцирал во Атина -79 год. Тој им се воодушевувал на Грците, до
која мера тие им се одушевувале на уметничките дела на нивните уметници, кои
Римјаните не знаеле да ги почитуваат. Поетот и сатиричар, Хорацие го признава
културниот долг на латинската култура кон Грција и сметал дека е време да се измислат
нови артистички изрази во Римското Царство. Рим секогаш бил против изразот иновации
и по дефиниција Римјаните настојувале да се остане во рамките на традицијата.
Најистакната вештина на Римјаните била во доменот на архитектурата. Тие граделе
амфитеатри, театри, триумфални капии, базилики, водоводи, термални бањи, пазари,
храмови направени од камен, цемент и тули, карактеристични со новиот тоскански стил
или друг. Друг вид значајна творба биле мозаиците, како значајни внатрешни декорации
на побогатите куќи и храмови. Во процедурата на реализација се издвојуваат три школи, и
тоа: римска, сириска и африканска.

Римското сликарство претставува големо вариете, на теми: животни, мртви природа,

сцени од тековниот живот. Иновацијата на римското сликарство во однос на Античка
Грција е фигурацијата на пејсажот.

Просветителство и Ренесанса
Просветителство — духовно движење кое започнало некаде кон крајот на XVII век (а
официјално започнува малку подоцна - во 1715 година). Ова движење имало влијание
што се чувствувало и во XIX век. Целта на просветителството, како што и самиот збор
кажува, е расветлување на тајните кои отсекогаш биле догма за човештвото. Тоа навлегло
во речиси сите области на културата и духот.

Носител на идеите на просветителството била граѓанската класа, која почнала да се

еманципира уште во ренесансата. Токму затоа книжевноста во просветителството е
антирелигиозна и антифеудална. Во услови кога апсолутизмот на владетелите
во Европа со помошта на црквата ги потенцира класните антагонизми, граѓанската класа
со својата материјална моќ и со интелектуалната супериорност се чувствувала повикана
да го смени светот. Во литературата од овој период доминираат граѓански теми,
додека класицизмот инсистира на литература која ќе го опише животот на дворот,
односно аристократијата.

Апсолутистичките монархии (особено на Луј XIV во Франција) ги исцрпиле сопствените

народи и материјално ги осиромашиле. Англија била најнапредната земја во Европа,
бидејќи во 1688 година, во рамките на т.н. славна револуција, буржоазијата ја победила
апсолутната монархија. Значителни промени во Франција ќе внесе (по смртта на Луј
XIV) Филип Орлеански, но вистинската промена во општествениот живот на Франција ќе
се случи по француската буржоаска револуција во 1789 година. Сепак, карактеристично е
што просветителството го потпомагаат и некои од владетелите - Фридрих II, Марија
Терезија и нејзиниот син Јосип II, Катарина II, кои докажуваат со тоа дека се вистински
приврзаници на просветителскиот апсолутизам.

Еден од основните белези на просветителството е обземеноста

со науката. Осумнаесеттиот век некои го нарекуваат и век на филозофијата. Во овој
период се формираат многу науки: политичка
економија, статистика, социологија, емпириска психологија и споредбеното проучување
на културата. Меѓутоа, филозофијата во просветителството значи
социологија, право и политикологија, а не филозофија во класичната смисла на зборот.
Први придвижници на просветителството се Гротиј и Спиноза од Холандија. Томас
Хобс, Дејвид Хјум и Џон Лок од Англија ја развиваат емпириската филозофија, а Исак
Њутн се истакнува со своите пронајдоци во физиката. Теоријата за државата на Лок, како
и неговото сфаќање за природниот човек, влијаеле врз повеќе мислители на
просветителството. Просветителството во Франција се јавува под влијание на англиското,
но тоа е многу порадикално. Претставниците на просветителството се движат во насока
на материјализмот. Германското просветителство го подготвуваат Томазиус, Волф,
Лесинг и Базедов.

Во областа на правниот и општествениот живот, во XVII век се развива идејата за т.н.

„природно право’, која бара ослободување на социјалниот живот од верските,
националните и традиционалните белези. Ова отворало решение за проблемот на
жестоките верски граѓански војни кои го уништувале просперитетот на Европа,
поттикнувајќи ја основата за современото меѓународно право. Просветителството во XVIII
век врз авторитетот на Лок ја поттикнува идејата за здравиот разум во оваа област.
Филозофскиот дух, кој поттикнувал на договор и на разумна согласност на сите граѓани за
остварување на сеопштата среќа и благосостојба, всушност може да се смета како форма
на хуманистички стремеж за реализирање на достоинствен живот без насилство,
без деспотизам.

Просветителство во Македонија- Просветителството во Македонија започнало кон крајот

на XVII век и траело се до крајот на XIX век. Главна карактеристика на македонското
просветителство биле отворањето на училишта на народен македонски јазик во црквите и
манастирите. Покрај отворањето на училиштата, во текот на просветителството
во Македонија за првпат се започнати собирањето на народно творештво, пишување и
печатење на драмска, уметничка и поучна литература на народен јазик. Најпознати
предводници на просветитетлството во Македонија се: Кирил Пејчиновиќ, Јоаким
Крчовски, Јордан Хаџи Константинов-Џинот, Теодосиј Синаитски, Григор Прличев и други.
Првата печатница била отворена во Солун 1838 година.
Во овој период, во Македонија, се забележува зголемување на градското население од
кое подоцна произлегла граѓанската класа, класното раслојување, еснафското
здружување, изградбата на печатници и појава на световната книжевност, создавање
црковно-училишни општини, а особено се карактеристични борбите за отфрлање на
грчката духовна власт и воведувањето на народен јазик во наставата. Положбата на
Македонија во овој период била таква, што Македонците се наоѓале под тројно ропство:
политичко, духовно и просветно. Во одделни подрачја и места, управата на Османлиите
преминувала во безвластие, поради самоволијата на локалните моќници; Цариградската
патријаршија силно го проповедала грцизмот и се залагала за погрчување на
македонското население; малку подоцна, истата ја заменила бугарската Егзархија, која не
само што ја наметнала својата духовна власт, туку отворила и голем број училишта во кои
се учело на бугарски јазик. Во такви услови започнало просветителското движење, чија
основа била иста кај сите народи: борба за народен јазик, описменување на народот,
конституирање на државноста.

Демагозите на иконографијата на 20 век - Хитлер

Адолф Хитлер беше назначен за канцелар на Германија во 1933 година по низата изборни
победи на нацистичката партија. Тој владееше апсолутно до својата смрт во април 1945
година. По постигнувањето на власта, Хитлер ги разби демократските институции на
нацијата и ја претвори Германија во воена држава со намера да ја освои Европа во корист
на т.н. аријска раса. Неговата инвазија на Полска на 1 септември 1939 година ја
иницираше Втората Светска Војна. За време на војната, нацистичките воени сили
заокружија и егзекутираа 11 милиони жртви за кои сметаа дека се инфериорни или
непожелни - „недостојни за живот “, од кои Евреи, Словени, хомосексуалци и Јеховини
сведоци.

Хитлер имал врховен авторитет како Фирер (водач), но не можел да се искачи на власт
или да изврши вакви злосторства самостојно. Тој имаше активна поддршка од моќната
германска офицерска класа и на милиони граѓани секојдневно кои гласаа за
Националната Социјалистичка Германска Работничка Партија (нацистичка) и го поздравија
како национален спасител на гигантски митинзи на стадиони.

Хитлер се искачи на власт преку нацистичката партија, организација која ја основал откако
се вратил како ранет ветеран на војската од Првата Светска Војна. Тој и другите
патриотски Германци биле налутени и понижени од грубите услови на Версајскиот
Договор, што Сојузниците ја принудија новата германска влада, Република Вајмар, да
прифати заедно со обврската да плати 33 милијарди американски долари воени
репарации. Германија, исто така, мораше да се откаже од своите ценети прекуокеански
колонии и да ги предаде вредните парцели од домашна територија на Франција и Полска.
Германската армија беше радикално намалена и на нацијата и беше забрането да има
подморници или воздушни сили.Плаќањето на поправките за уништување ја
дестабилизираа економијата, создавајќи разорна инфлација. До септември 1923 година,
четири милијарди германски марки имаа еднаква вредност од еден американски долар.
На потрошувачите им требале колички за да носат доволно пари од хартија за да купат
леб.

Хитлер се обрати на политичките состаноци во Минхен, повикувајќи на нов Германски Ред

да го замени она што го сметаше како некомпетентен и неефикасен демократски режим.
Овој нов поредок се одликуваше со авторитарен политички систем базиран на лидерска
структура во која власта течеше надолу од врховниот национален лидер. Во новата
Германија, сите граѓани несебично би му служеле на државата, демократијата би била
укината; и индивидуалните права се жртвувани за доброто на државата. Крајната цел на
нацистичката партија беше да ја искористи власта преку германскиот еврејски систем, да
го инсталира Хитлер како диктатор и да создаде заедница на расно чисти христијани
лојални на својот фирер, кои ќе ги водат во кампања за расно чистење и светско
освојување.

Хитлер ја обвини слабоста на Република Вајмар за влијанието на германските еврејски и

комунистички малцинства, кои успеаја да се обидат да ја преземат земјата. „Има само две
можности “, рече пред публиката во Минхен во 1922 година. „Или победа на Ариевците,
или уништување на Ариевците и победа на Евреи “. Младиот Хитлер ја гледаше
историјата како процес на расната борба, со силната трка - аријската трка - на крајот
преовладува со сила на оружјето. „Човештвото порасна одлично во вечна војна “, напиша
Хитлер.

Нацистичката партија за надворешна политика имаше за цел да ја ослободи Европа од

Евреите и другите „инфериорни “народи, да ги апсорбира чистокрвните Аријци во
големата експанзија на Германија и „Третиот Рајх “и да спроведе неостварлива војна на
словенските „орди “на Русија. После освојувањето, Советскиот Сојуз би управувал од
германската мастерс трка, која би истребувала или потчинила милиони Словени за да
создадат лебенсарум (простор за живеење) за сопствените фарми и заедници. Во освоена
и расно расчистена Русија, тие би работеле на модел фарми и фабрики поврзани со
татковината преку нови автопати, наречени автобани. Хитлер беше идеолог, како и главен
организатор на нацистичката партија. До 1921 година, партијата имаше весник, службено
знаме и приватна армија - Sturmabteilung SA (трупи војници) кои привлекуваа главно
невработени и обесхрабрени ветерани од Втората Светска Војна. До 1923 година, SA
порасна на 15.000 луѓе и има пристап до скриени продавници за оружје. Таа година,
Хитлер и херојот на Втората Светска Војна, генерал Erich Ludendorff, се обидоа да ја
соборат затрупаната регионална влада на Баварија во пуч познат како „Пит сала “.
Редовната армија го сруши бунтот и Хитлер помина една година во затвор. Во затворот
Ландсберг, Хитлер го диктирал најголемиот дел од првата книга од својата политичка
автобиографија, Mein Kampf (Мојата борба). Книгата ги обедини расистичките и
експанзионистичките идеи што ги пропагираше во неговите популарни аранжмани.

Откако беше ослободен од затвор, Хитлер вети дека ќе работи во рамките на

парламентарниот систем за да избегне повторување на неуспехот на „Пит сала“ пучот. Во
1920-тите, сепак, нацистичката партија беше сè уште важна група на ултратекстремисти со
мала политичка моќ. Таа доби само 2,6 проценти од гласовите на изборите во Рајхстаг во
1928 година. Нацистите се хранат со банкарски неуспеси и невработеност - доказ, рече
Хитлер, за неефикасноста на демократската влада. Хитлер вети дека ќе го врати
просперитетот, ќе создаде граѓански поредок (со уништување на индустриски штрајкови и
улични демонстрации од страна на комунистите и социјалистите), ќе го елиминира
влијанието на еврејските финансиери и ќе ја направи татковината уште еднаш светска
моќ.

Новоименуваната Национална Социјалистичка Германска Работничка Партија или

нацистичката партија ја усвои верзијата на античкиот симбол на хакекеруз или накитен
крст, како свој амблем. Печатена во бел круг на црвена позадина, свастиката на Хитлер ќе
ја преземе застрашувачката симболичка моќ во наредните години.

До 1932 година, нацистите беа најголемата политичка партија во Рајхстагот. Во јануари

следната година, без ниеден друг водач способен да командува, претседателот Paul von
Hindenburg го назначи Хитлер канцелар на Германија. Набргу после тоа, избувнал пожар
во зградата на Рајхстагот во Берлин, а властите уапсиле еден млад холандски комунист,
кој го признал делото. Хитлер ја искористи оваа епизода за да го убеди претседателот
Hindenburg да прогласи итен декрет со кој се суспендираат многу граѓански слободи низ
цела Германија, вклучително и слободата на печатот, слободата на изразување и правото
на одржување јавни собири. Полицијата беше овластена да ги приведе граѓаните без
причина, и овластувањата што обично ги практикуваат регионалните власти станаа под
контрола на националниот режим на Хитлер.

Скоро веднаш, Хитлер започна со демонтирање на демократските институции во

Германија и убивање на неговите главни противници. Кога Hindenburg почина следната
година, Хитлер ја зеде титулита Фирер, канцелар и главен командант на армијата. Тој ја
прошири армијата неверојатно и повторно воведе регрутирање и започна да развива
нова воздушна сила - спротивно на Версајскиот Договор.

Воената потрошувачка на Хитлер и амбициозните програми за јавни работи, вклучително

и изградбата на германски автопатишта, помогнаа да се врати просперитетот. Неговиот
режим исто така ја задуши Комунистичката партија и ги прочисти своите паравоени
војници, чии насилни улични демонстрации ја отуѓија германската средна класа.

Во 1938 година, Хитлер започна со долго ветеното проширување на националните

граници за вклучување на етничките Германци. Тој се судри со австриските нацисти за да
го оркестрира Anschluss, анекс на Австрија во Германија. И во најжестокиот агресивен чин
уште на Хитлер, Чехословачка беше принудена да го предаде Sudetenland, планински
пограничен регион населен претежно од етнички Германци. Чесите погледнаа кон Велика
Британија и Франција за помош, но надевајќи се дека ќе избегнат војна - тие беа бели во
белата светска војна - овие нации избраа политика на привлечност. На конклавата што се
одржа во Минхен во септември 1938 година, претставници на Велика Британија и
Франција ги принудија чешките водачи да го отстапат Sudetenland, како замена за залогот
на Хитлер да не бара дополнителна територија. Следната година германската армија го
проголта преостанатиот дел од Чехословачка. Една година подоцна, германските трупи
упаднаа во Полска.

Јосип Броз Тито- Иконографија

Главниот лик околу кој се градеше југословенската иконографија беше ликот на Тито,
водачот на југословенската револуција и НОВ. Во текот на целиот живот ќе го следи
позитивната слика на решителен, храбар, рационален, интелигентен, способен и
принципиелен водач и државник. Јосип Броз беше популарен меѓу народите на
Југославија, но и меѓу светските лидери. Американците го нарекувале доминантна фигура
на светската сцена, Африканците, патријарх на неврзаните, Англичаните, симбол на
дваесеттиот век, а Вили Брант го нарекол дар на судбината.

Првите иконографски елементи датираат од 1943 година, каде во малото босанско градче
Јајце, Јосип Броз бил избран за Претседател на привремената Југословенска влада од
страната на воениот Парламент, позната како АВНОЈ и прогласен за првиот и единствен
Маршал, како Врховен командант на Народноослободителната воска и ПОЈ. Славата за
Тито и за неговата иконографија, почнала да расте по Четвртата и Петтата непријателска
офанзива, познати како Битката на Неретва за спас на ранетите и Битка на Сутјеска, каде
тој активно учествувал и ја повредил раката.

Напоредно со неговата иконографија, се развиваше и иконографијата за партизаните-

пролетери, за младите бомбаши Бошко Буха и Пинки, за Сава Ковачевиќ, за Сутјеска,
Неретва, Дрвар, за песот Лукс, кој го спасил при ранувањето на Сутјеска, за братството и
единството, за партизанската петокрака.

Титовата иконографија се популаризираше низ сите републики преку: радиото, весниците,

партиските и народните собири. Тој беше херој од војната, водач на ослободителното и
револуционерното движење, легендарен војсководител, победник на Германците и
народните издајници, ослободител на Југославија, без советска помош, пријател на
Черчил и Сталин.

Едно од значајните иконографски манифестации и иновации во градењето на Титовиот

култ и авторитет била Штафетата на младоста, воспоставена од 1945 г. Била осмислена од
страна на еден професор и неговите ученици во времето кога државата сéуште не била
ослободена од Германската окупација. Тито, кој бил роден во 1892, во 1945 наполнил 53
години. Слично како што Сталин бил третиран како единствен и неповторлив и авторите
на Штафетата сакале да покажат дека Тито е неповторлив херој.

Меѓутоа, за разлика од Сталин кој никогаш не бил на бојното поле, Тито бил ранет во
војната. Во војната бил толку широкогад и алтруист што во услови на недостаток на храна,
одбил прв да се послужи и им дал предност 40-те борци и последен се послужил.
Претставен како совршен човек, незаменлив водач, иконографијата од Маршалот Тито
правела една личност со натпросечни квалитети. Тој е над-човек, Херкулов херој, еден
полу-бог. Тој е идеолог на Партијата, воен командант, организатор и лидер на
работничките класи на патот кон социјализмот. Тито е првиот заеднички народен херој на
цела Југославија. Го сакаат подеднакво и Србите, и Хрватите, и Словенците, и
Македонците, и Босанците и Црногорците и Албанците, независно од нивната културна и
етничка хетерогеност, затоа тој е иконографија која обединува.

Доградувањето на официјалната Титова иконографија настојуваше Тито да го претстави

како обичен и исклучителен државник. Имиџот на обичен граѓанин се фокализирал на
деновите од неговото детство и адолесценција, како и за време на неговиот секојдневен
државнички живот: трчал бос низ Кумровец и јадел чорба од свинска глава како дете, бил
и чирак на мајстор Карас во Загреб. Како претседател на Југославија, шетал низ паркот
уште во 7 часот наутро, ручал во 12.30. За разонода и физичка кондиција правел
гимнастика и одел на лов, додека навечер Тито свирел на пиано, играл шах или билијард
со пријателите. За таков човек не постои никаква вредност, освен љубовта на народот.

Тој, истотака инвестирал многу во својата држава. Во 1946 година, отпочнала изградбата
на Автопатот Братство и Единство кој требало да ги поврзи Јесеница на север во
Словенија, со Гевгелија на југот во Македонија. Во 1950 година, била завршена делницата
Загреб-Белград, а во 1963 целата траса Удово-Гевгелија. Во овој фараонски зафат
учествувале: акцијаши, бригадири, работници, доброволци, Југословенската народна
армија, односно околу 300.000 ангажирани градители од цела Југославија.

По прекинот на тесната соработка со СССР во 1948, кога Информационото биро го осуди

Титовиот ревизионизам, доаѓа до пренасочување на југословенската иконографија.
Црвениот руски патријарх беше решен да не му прости на Тито, кој решил сам да ја
раководи Југославија. За да се оствари таа идеја, морал да се ослободи од оние соборци
кои се колебале помеѓу него и Сталин. Одлуката за нивна изолација била донесена во
пролетта 1949, кога низ Југославија почнале масовните апсења и нивното спроведување
во еден од четирите логори на Голи Оток.

По разидувањето со Сталин, Југословените го имале ексклузивното право меѓу сите

комунистички народи единствени слободно да патуваат во државите на целиот свет.
Југословенскиот пасош стана најпобаруваниот пасош на криминалните берзи заради
големиот број држави кои ја прифатија Југославија за сопствен партнер. Полека,
Југославија почна да се американизира. Во 1953 во заводите на Црвена застава во
Крагуевац било склопено првото југословенско возило-фиќо. Во истата година биле
склопени 162 фиќа, следната година почнало производството на на воените џипови Jeep
Villis и Fiat Kampanela. На улиците на поголемите градови почнале да се возат
амблематичните веспи, да се слушаат американските џез-оркестри, да се гледаат
големите холивудски спектакли и вестерн филмови, да се носат шпиц-чевли и шушкавци.

За претседател на државата бил прогласен на Конгресот на СКЈ во 1974 година без

ограничување на траењето на мандатот. На 4 мај 1980, на југословенската јавност и беше
соопштена тажната вест дека починал Другарот Тито. Целата нација беше во шок, но тој
беше долго запамтен и по неговата смрт. Неговиот дух беше присутен во различни песни,
поезии, дури и во именувањето на различни институции со неговото име.

Скопје 2014

Значењето на изграденото опкружување никогаш не било неутрално, и одамна е

утврдено дека неговата конструкција е секогаш политички чин и израз на односите на
моќ. Неодамнешниот обид да се создаде историско Скопје, главен град облик на оној
како што се појави во деветнаесеттиот или осумнаесеттиот век или дури и порано, јасно ја
потврдува централната улога на политиката во создавање културни пејзажи и места за
наследство. Меѓутоа, не смееме да заборавиме дека „историјата е вметната во урбаниот
пејзаж на градот “, не само виси во музеите. Оваа урбана историја, и покрај намерите на
проектот „Скопје 2014“, е мултивакална, надвор од синхронизација со неа, па дури и
хаотична, но жива и постојано се менува, не статична и стерилна како бронзените и
мермерните статуи. Секојдневната перспектива на улично ниво инаугурирана од Де Серто
засекогаш ќе ги прогонува тие големи наративи на национализмот и другите хегемониски
дискурси. Проектот „Скопје 2014“и едностраната, горе-долу верзија на историјата и
наследството, чија цел е да произведе идентитет поврзан со антикитетот, иако според
Hugh Poulton корените на македонскиот идентитет треба да се барат подоцна од
антикитетот и судир со мултиетничката, мултирелигиозната и мултилингвистичката
реалност на Македонија. Од своето основање овој проект стана учебник пример за
оспорувано културно наследство. Ваквата „измислица на наследство “инсистира на
величието на македонскиот народ, но Македонија е земја со мноштво етникуми и
култури; така што се чини дека со „Скопје 2014“ни се прикажува случај на екстремно лошо
управување со различностите.

Сликите од минатото отсекогаш биле важен елемент за создавање визија за нацијата.

Начинот на кој се однесува државата со минатото отсекогаш бил важен, но во случајот
„Скопје 2014“станува од огромно значење. Проектот „Скопје 2014“не е толку проект за
зачувување, или конзервација, туку реконструкција на наследството и чуден изум на
наследство. Тоа се однесува на минатото со активно производство на наменето
наследство изградено во сегашноста и на тој начин ова селективно производство на
наследство е еднакво на „производство на селективна традиција од страна на државниот
систем “. Понатаму, наместо да се зачува постојното културно и архитектонско
наследство, овој проект воведува стил, барок, што во целост отсуствуваше во Македонија,
заедно со некоја верзија на неокласицизам, која постоеше само во неколку автентични
случаи. Целиот напор го надминува архитектонското заживување, враќање на стиловите
на оддалечените времиња и места. Додека „Скопје 2014“служи како мост на
западноевропската цивилизација, тој исто така е обид да се надминат пет векови на
отоманското владеење. Како и другите проекти за детоманизација, толку распространети
на Балканот, селективниот пристап на владата за заштита на наследството вклучува
создавање зид на фасади за да се скрие стариот дел на градот и високите минариња на
бројни џамии. Проектот исто така ги повикува жителите на Скопје да го заборават
модернистичкиот период што доминирал во реконструкцијата на градот по
катастрофалниот земјотрес во 1963 година, бидејки тој стил е јасен потсетник за
достигнувањата на социјализмот. Новата реторика на владата, сепак, тврди дека само
лоши работи доаѓале од рацете на комунистите кои владееле со земјата од крајот на
Втората светска војна до падот на Југославија во 1991 година. Новото Скопје ќе мора да
изгледа постаро и ова има цел. Архитектонската преродба не е ниту роман, ниту
единствен за Скопје, но овој конкретен проект е различен во времето на неговото
спроведување и во неговото бесрамно лажење на архитектонската историја, што го
претвори градот надвор од признавање. Додека обидот да се воспостават, да се
конструираат или да се измислат врски до минати слави и идеали не се невообичаени во
светот на нациите и државните практики за воспоставување и одржување на вакви
политички нарачки, ваквите заживувања се случиле во минатите векови, не во овој
милениум. Така, анахронистичкото друштво заслужува подлабоко и потемелно
испитување.
Овој проект за откривање и измислување на наследство на една земја не е толку
едноставен и директен зафат како што можеби замислувале неговите изумители.
Напротив, произведува многу противречности, повеќето од нив не толку непредвидливи и
за среќа, пожелни. Во земја што излезе од работ на граѓанска војна во 2001 година,
влошувањето на веќе напнатите меѓуетнички односи е еднакво на невнимателното, или
барем нелегалното лидерство. Мора да имаме во предвид дека етнонационализмот не е
само омилен начин за мобилизација кај македонските националисти, туку е и
примарната, ако не и само алатка, што ја користат и албанските политичари во
Македонија. Како резултат, територијата на Македонија е поредена со национални
знамиња, национални споменици, национални споменици и верски и други културни
обележја на етнонационалистичката поделба. Оваа апсурдна логика за етнички поделба
на територијата, која е особено вознемирувачка кога се применува во урбаните населби,
започна пред децении, но сега е донесена во кулминација со проектот „Скопје 2014“.