GEOMETRIJA U RAVNI

Osnovni i izvedeni pojmovi i stavovi u geometriji.

Geometrija je nauka koja izučava oblik, veličinu i položaj geometrijskih figura.Njen naziv
potiče od grčkih riječi: geo-zemlja i metreo-mjeriti.

Poseban značaj razvoju geometrije dao je grčki matematičar Euklid(oko 325.godine pr.n.e).

Geometriju dijelimo na: planimetriju(u ravni) i stereometriju( u prostoru).

Pojmovi koji se smatraju poznatim i ne definišu se nazivaju se osnovni pojmovi.

Osnovni pojmovi u geometriji su:tačka, prava i ravan.

Osnovne relacije u geometriji su:između i podudarno.

Svi ostali pojmovi moraju se definisati. Tačke označavamo velikim slovima latinice
A , B , C ,... , P , Q , R ,.. . a prave malim slovima latinice a , b , c ,... , p , q , r ,... ,dok ravan
označavamo sa grčkim slovima α , β , φ , δ , ... , π , ...

Rečenice kojima se objašnjavaju nepoznati pojmovi nazivamo definicija.

Svaki pojam, osim osnovnog, ima svoju definiciju. Definicija je ispravna ako se pojam
definiše samo pomoću pojmova koji su prethodno definisani ili su osnovni. Ostali pojmovi
zovu se izvedeni.

Tačke označavamo velikim slovima latinice A , B , C ,... , P , Q , R ,.. . a prave malim slovima
latinice a , b , c ,... , p , q , r ,... ,dok ravan označavamo sa grčkim slovima α , β , φ , δ , ... , π , ...

Primjeri definicija:

Def.1. Dvije prave a i bsijeku se ako imaju jednu zajedničku tačku P .

Def.2. Dvije prave a i bparalelne su ako pripadaju istoj ravni (a=b) ilia ∩b=∅i označavamo
sa a∨¿ b .

Def.3. Prava a paralelna je ravni α ako je a a ⊂α ili a ∩ α=∅ i pišemo a||α.

Def.4. Dvije ravni α i β paralelne su ako je α =β ili α ∩ β=∅ i pišemo α||β.

Def.5. Neprazan skup tačaka nazivamo geometrijska figura.

Def.6. Iskaz koji smatramo istinitim bez dokazivanja nazivamo aksioma.

Def.7. Iskaz čiju istinitost dokazujemo na osnovu aksioma nazivamo teorema.

Def.8. Postupak obrazlaganja istinitosti neke teoreme naziva se dokaz.

Svaka teorema ima svoj dokaz. Neke teoreme imaju više različitih dokaza.

Tačku, pravu i ravan smo uzeli kao osnovne pojmove i nedefinišemo ih. Ipak, oblik, uzajamni
polođaj i osobine ovih figura određene su aksiomama koje ćemo navesti.

Aksiome geometrije su:

-aksiome pripadanja

-aksiome rasporeda i

-aksioma paralelnosti

Aksioma 1. (aksioma određenosti prave): Dvije različite tačke uvijek pripadaju jednoj i
samo jednoj pravoj.

( Aksiomu možemo iskazati i riječima: prava je potpuno određena dvjema različitim

tačkama)

Aksioma 2. Svaka prava sadrži bar dvije tačke.

Definicija. Tačke koje pripadaju jednoj istoj pravoj nazivaju se kolinearne tačke.

Aksioma 3. Postoje tri tačke koje nisu na istoj pravoj.

Iz ovog aksioma neposredno zaključujemo da za svaku pravu postoji bar jedna tačka koja nije
na njoj.

Definicija. Tačke koje ne pripadaju jednoj istoj pravoj nazivaju se nekolinearne tačke.

Aksioma 4. (aksioma određenosti ravni) Svake tri nekolinearne tačke pripadaju jednoj i
samo jednoj ravni.

Aksioma 5. Svaka ravan sadrži bar tri nekolinearne tačke.

Definicija. Tačke koje pripadaju jednoj istoj ravni nazivaju se komplanarne tačke.

Aksioma 6. Postoje 4 tačke koje nisu u jednoj istoj ravni.

Definicija: Tačke koje ne pripadaju jednoj istoj ravni nazivaju se nekomplanarne tačke.

Aksioma 6 se sada može iskazati ovako: postoje 4 nekomplanarne tačke.

Teorema 1. Dvije različite prave a i b mogu imati najviše jednu zajedničku tačku.

Aksioma 7. (odnos prave i ravni) Ako dvije tačke prave pripadaju ravni, onda sve tačke te
prave pripadaju toj ravni.

Aksioma 8. (aksiom dviju ravni) Ako dvije ravni imaju jednu zajedničku tačku, tada imaju
zajedničku pravu (tj. njihov presjek je prava).
Zadaci:

1) Ako su A,B,C i D četiri različite tačke ravni, koliko pravih je određeno ovim tačkama?
Napiši te prave.

2) Neka su a,b i c tri različite prave u ravni. Koliko zajedničkih tačaka mogu imati ove tri
prave?

3) Dat je skup od 5 tačaka. Koliko najviše različitih pravih mogu odrediti ove tačke?