Rrfdi - Tang Truong KTVN 1988-2010

TC NG CA FDI TI TNG TRNG KINH T VIT NAM
Trang i

D n SIDA

Nng cao nng lc nghin cu chnh sch thc hin chin lc pht trin
kinh t-x hi ca Vit Nam thi k 2001-2010

TC NG CA
U T TRC TIP NC NGOI
TI TNG TRNG KINH T
VIT NAM

TS. Nguyn Th Tu Anh (Trng nhm)
ThS. V Xun Nguyt Hng
ThS. Trn Ton Thng
TS. Nguyn Mnh Hi

H NI, THNG 2 NM 2006

Trang ii
MC LC
MC LC.................................................................................................................................. II
DANH MC TH ............................................................................................................... iii
GII THIU................................................................................................................................ 1
CHNG MT U T TRC TIP NC NGOI VIT NAM T 1988 N NAY5
I. U T TRC TIP NC NGOI TI VIT NAM V VAI TR CA KHU VC
C VN U T NC NGOI I VI NN KINH T................................................ 5
1.1. Tng quan din bin thu ht v thc hin FDI ti Vit Nam giai on 1988-2003..... 5
1.1.1 Cc giai on pht trin...................................................................................................... 5
1.1.2. Mt s c im ca FDI ti Vit Nam........................................................................... 7
1.2. Vai tr ca khu vc FDI vi nn kinh t Vit Nam......................................................... 9
1.2.1. FDI i vi vn du t x hi v tng trng kinh t ..................................................... 10
1.2.2. FDI vi vic nng cao nng lc sn xut cng nghip v xut khu .............................. 11
1.2.3. FDI i vi vic lm v ci thin ngun nhn lc .......................................................... 12
1.2.4. FDI vi ngun thu ngn sch Nh nc v cc cn i v m........................................ 12
II. TNG QUAN CHNH SCH THU HT FDI VIT NAM........................................... 13
2.1. Khung kh chnh sch thu ht FDI ................................................................................ 13
2.2. Chuyn bin v nhn thc v quan im ca Vit Nam v vai tr ca FDI ............... 15
2.3. So snh chnh sch thu ht FDI hin hnh ca Vit Nam vi mt s nc................ 16
2.4. Nhng cam kt quc t ca Vit Nam v u t nc ngoi ....................................... 20
CHNG HAI: KHUNG KH PHN TCH......................................................................... 22
I. C S L THUYT V TC NG CA FDI TI TNG TRNG ......................... 22
1.1. Cc knh tc ng............................................................................................................. 22
1.2. C s l thuyt v tc ng ca FDI ti tng trng thng qua knh u t............ 23
1.3. C s l thuyt nh gi tc ng trn ca FDI........................................................... 27
1.3.1. C ch sinh ra tc ng trn ............................................................................................ 27
1.3.2. M hnh c lng.......................................................................................................... 31
II. IM QUA MT S NGHIN CU NH LNG V TC NG CA FDI TI
TNG TRNG KINH T ..................................................................................................... 35
CHNG BA: TC NG CA FDI TI TNG TRNG QUA KNH U T..... 38
I. M HNH NH GI TC NG.................................................................................... 38
II. S LIU............................................................................................................................... 38
III. KT QU NH GI....................................................................................................... 39
CHNG BN: TC NG TRN CA U T TRC TIP NC NGOI ............ 45
I. MT S PHN TCH NH TNH..................................................................................... 45
1.1. Thng tin chung v mu iu tra .................................................................................... 45
1.2. Lao ng, vn u t v kt qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip................. 46
1.3. Nhn dng cc biu hin ca tc ng trn ................................................................... 49
II. NH GI NH LNG TC NG TRN............................................................... 56
2.1. S liu................................................................................................................................. 56
2. 2. FDI v nng sut lao ng ca doanh nghip ni chung ............................................. 58
2.2.1. M hnh........................................................................................................................... 58
Trang iii
2.2.2. Kt qu v nh gi ......................................................................................................... 60
2.3. Tc ng trn ca FDI ti nng sut lao ng ca doanh nghip trong nc ........... 66
2.3.1. M hnh............................................................................................................................ 66
2.3.2. Kt qu v nh gi ......................................................................................................... 69
2.3. Kh nng hp th tc ng trn ca doanh nghip trong nc .................................. 76
CHNG NM: KT LUN V KIN NGH CHNH SCH............................................ 81
5.1. Mt s kt lun.................................................................................................................. 81
5.2. Kin ngh chnh sch ........................................................................................................ 85
TI LIU THAM KHO......................................................................................................... 91

DANH MC TH

th 1: u t trc tip nc ngoi giai on 1988-2003........................................................ 5
th 2: Lung vn FDI vo Vit Nam v Trung Quc so vi lung FDI
vo khu vc ng, Nam v ng Nam ................................................................................. 7
th 3: C cu vn FDI phn theo ngnh................................................................................ 9
th 4: FDI thc hin so vi tng u t ton x hi v so vi GDP ) .................................. 10
th 5: Ti khon vn v dng FDI vo Vit Nam giai on 1993-2002 .............................. 13
th 6: Doanh thu /lao ng ca doanh nghip.................................................................... 48

DANH MC CC BIU

Biu 1: Nhng thay i ch yu trong chnh sch thu ht FDI trong cc thi k sa i Lut
u t nc ngoi ti Vit Nam................................................................................................ 14
Biu 2: So snh nhng chnh sch thu ht FDI ch yu gia Vit Nam v mt s
nc trong khu vc v chuyn i ............................................................................................ 17
Biu 3: Kt qu c lng tc ng ca FDI ti tng trng giai on 1988-2003................. 41
Biu 4: FDI vi tng u t v nng sut ca FDI.................................................................... 44
Biu 5: S lng doanh nghip iu tra ................................................................................... 46
Biu 6: Quy m lao ng ca doanh nghip ............................................................................. 46
Biu 7: T l vn c nh/lao ng ca cc doanh nghip....................................................... 47
Biu 8: T l lao ng chuyn i so vi tng s lao ng trung bnh trong 3 nm................. 50
Biu 9: Ngun tuyn dng lao ng ca cc doanh nghip trong nc.................................... 50
Biu 10: T l lao ng c k nng ca cc doanh nghip ...................................................... 52
Biu 11: T l chi cho R&D so vi doanh thu .......................................................................... 53
Biu 12: Ngun cung cp nguyn liu ca doanh nghip FDI.................................................. 54
Biu 13: C cu tiu th sn phm ca doanh nghip FDI ...................................................... 54
Biu 14: nh gi v sc p cnh tranh .................................................................................... 55
Biu 15: Thng tin c bn v FDI trong ngnh cng nghip ch bin...................................... 56
Biu 16: Kt qu m hnh nh gi tc ng ca FDI ti nng sut lao ng ca tt c doanh
nghip ........................................................................................................................................ 62
Biu 17: Kt qu nh gi tc ng ca FDI ti NSL ca DN trong nc vi bin tytrong 73
Biu 18: Kt qu m hnh nh gi tc ng ca FDI ti NSL ca doanh nghip trong nc
vi tytrong1 v tytrong2............................................................................................................ 74
Biu 19: Kt qu m hnh tc ng trn qua kh nng hp th................................................ 79

Trang iv
DANH MC CC HP

Hp 1: Tc ng cnh tranh ca FDI ti doanh nghip trong nc.......................................... 31

CC T VIT TT

APEC Din n hp tc kinh t Chu - Thi Bnh Dng
ASEAN Hip hi cc quc gia ng Nam
CIEM Vin Nghin cu qun l kinh t trung ng
DN Doanh nghip
DNNN Doanh nghip nh nc
DNTN Doanh nghip t nhn
EU Lin minh Chu u
FDI u t trc tip nc ngoi
GDP Tng sn phm trong nc
IMF Qu tin t quc t
JETRO T chc Ngoi thng ca Nht Bn
KCN Khu cng nghip
KH&T K hoch v u t
MFN Ch ti hu quc
R&D Nghin cu v trin khai
TCTK Tng cc Thng k
UNCTAD Hi ngh ca Lin hp quc v thng mi v pht trin
UNDP T chc pht trin Lin hp quc
USD la M
WTO T chc thng mi th gii
XNK Xut nhp khu

Trang 1
GII THIU
Trong gn 20 nm tin hnh cng cuc i mi, Vit Nam t c nhng
thnh tu kh thuyt phc v kinh t v x hi. Tc tng trng kinh t t trung bnh
7,3% giai on 1990-2004, GDP thc bnh qun u ngi tng trung bnh 5,7% hng nm
v t l ngho gim t gn 80% nm 1986 xung cn 24% vo nm 2004. Trong hn mt
thp k qua, Vit Nam lun c xp vo nhm nc c tc tng trng cao, ng thi
c thnh tch gim ngho nhanh trn th gii.
Thnh tu trn y l du hiu tt ca qu trnh chuyn i kinh t v l kt qu
ca cc chnh sch m Vit Nam v ang thc hin trc nhng thay i nhanh chng
ca nn kinh t th gii, c bit l xu th ton cu ha. Ngay t cui thp k 80, Vit
Nam thc hin ch trng hi nhp kinh t, bt u bng vic thng qua Lut u t
Nc ngoi vo nm 1987, tin hnh k kt cc hip nh thng mi song phng v a
phng, gn y nht l Hip nh thng mi Vit-M. Vit Nam tr thnh thnh vin
ca ASEAN t nm 1995, ca APEC t nm 1998, tham gia Din n kinh t -u
(ASEM) vo nm 2001 v ang chun b gia nhp WTO.
Bn cnh m ca cho thng mi, cng nh nhiu quc gia ang pht trin khc,
Vit Nam v ang tch cc ci thin mi trng u t, trc ht l khung kh php
lut nhm thu ht ngun vn u t trc tip nc ngoi. Vit Nam k hip nh song
phng v khuyn khch v bo h u t vi 45 nc v vng lnh th, trong phm vi
iu chnh ca cc hip nh u m rng hn so vi nhng qui nh hin hnh ca Lut
u t Nc ngoi ti Vit Nam. Cc n lc ca Chnh ph Vit Nam em li nhng
kt qu ng khch l v thu ht vn FDI vo Vit Nam. Tnh n 20/12/2004, Vit Nam
thu ht c 6.072 d n vi tng vn ng k t khong 49,2 t USD. n nay, khu
vc c vn u t nc ngoi c cng nhn l mt b phn cu thnh ca nn kinh t
vi ng gp vo GDP ngy cng tng, c t 14% vo nm 2004. Ngoi ra, khu vc c
vn u t nc ngoi cn to thm vic lm, gp phn tng kim ngch xut khu v
chuyn i c cu kinh t trong nc v ng gp cho Ngn sch Nh nc.
Mc d t c nhng kt qu nht nh, nhiu kin cho rng Vit Nam vn
cha tn dng ti u cc c hi thu ht FDI v cha ti a c li ch m u t trc tip
nc ngoi c th mang li. C s dn n cc nhn xt trn l din bin bt thng v
dng vn FDI chy vo Vit Nam, t l FDI thc hin so vi vn ng k cn thp, tp
Trang 2
trung FDI ch trong mt s ngnh, vng, kh nng tuyn dng lao ng cn khim tn v.v.
Phn ln cc d n FDI c quy m nh, cng ngh s dng ch yu c ngun gc t Chu
, t mc trung bnh, c bit l Vit Nam cha c chn l im u t ca phn ln
cc cng ty a quc gia c tim nng ln v cng ngh v sn sng chuyn giao cng ngh
v tri thc. Thc trng ny cng vi p lc cnh tranh ngy cng gay gt hn v thu ht
FDI ca Trung Quc v cc nc trong khu vc t ra thch thc ln cho Vit Nam.
FDI c th nh hng ti nn kinh t tt c cc lnh vc kinh t, vn ha v x
hi. Tuy nhin, i vi cc nc ang pht trin, nht l cc nc ngho, k vng ln nht
ca vic thu ht FDI ch yu l nhm mc tiu tng trng kinh t. K vng ny dng
nh c th hin trong t tng ca cc nh kinh t v cc nh hoch nh chnh sch vi
ba l do chnh: Mt l, FDI gp phn vo tng thng d ca ti khon vn, gp phn ci
thin cn cn thanh ton ni chung v n nh kinh t v m. Hai l, cc nc ang pht
trin thng c t l tch ly vn thp v v vy, FDI c coi l mt ngun vn quan
trng b sung vn u t trong nc nhm mc tiu tng trng kinh t. Ba l, FDI to
c hi cho cc nc ngho tip cn cng ngh tin tin hn, d dng chuyn giao cng
ngh hn, thc y qu trnh ph bin kin thc, nng cao k nng qun l v trnh lao
ng v.v. Tc ng ny c xem l cc tc ng trn v nng sut ca FDI, gp phn lm
tng nng sut ca cc doanh nghip trong nc v cui cng l ng gp vo tng trng
kinh t ni chung. Trn thc t khng phi nc no cng t c cng mt lc hai mc
tiu ny. Mt s nc thu ht c dng vn FDI kh ln nhng tc ng trn hu nh
khng xy ra. mt tnh th khc, vn FDI vo mt nc c th lm tng vn u t
cho nn kinh t nhng ng gp ca ngun vn ny vo tng trng l thp. C hai trng
hp trn u c coi l khng thnh cng vi chnh sch thu ht FDI hay cha tn dng
trit v lng ph ngun lc ny di gc tng trng kinh t. Thc trng ny khin
cho cc nh kinh t ngy cng quan tm nhiu hn ti vic nh gi tc ng ca FDI ti
tng trng kinh t, c bit l ca cc nc ang pht trin, thng qua hai knh tc ng
cp trn.
Vi cc lp lun v tip cn trn y, cun sch ny khng cp tt c tc ng
ca FDI ti nn kinh t, m s tp trung vo phn tch tc ng ca FDI ti tng trng
kinh t thng qua hai knh quan trng nht l vn u t v cc tc ng trn. Trong
khun kh c hn ca cun sch, cc tc gi tp trung vo nh gi tc ng trn trong
Trang 3
ngnh cng nghip ch bin, tp trung su hn vo vo ba nhm ngnh l dt-may, ch
bin thc phm v c kh-in t. Ba nhm ngnh ny va c vai ch o trong ngnh
cng nghip ch bin ca Vit Nam, va l cc ngnh thu ht mnh FDI trong thi gian
qua.
Trn th gii c kh nhiu nghin cu nh gi tc ng ca FDI ti tng trng
kinh t v thng s dng phng php phn tch nh lng kim nh v lng ha
cc tc ng ny. Vit Nam cc nghin cu v FDI ni chung l kh nhiu, tuy nhin ch
c mt s nghin cu i su xem xt tc ng ca FDI ti tng trng kinh t. Nguyn
Mi (2003), Freeman (2002) v Nguyn Th Phng Hoa (2001) nghin cu tng qut
hot ng FDI Vit Nam cho ti nm 2002 v u i n kt lun chung rng FDI c tc
ng tch cc ti tng trng kinh t thng qua knh u t v ci thin ngun nhn lc.
Tc ng trn ca FDI cng xut hin ngnh cng nghip ch bin nh di chuyn lao
ng v p lc cnh tranh. Nguyn Th Hng v Bi Huy Nhng (2003) rt ra mt s
bi hc cho Vit Nam bng cch so snh chnh sch thu ht FDI Trung Quc v Vit
Nam trong thi k 1979-2002. on Ngc Phc (2003) phn tch thc trng ca FDI trong
thi k 1988-2003 v kt lun tng trng kinh t Vit Nam ph thuc nhiu vo khu
vc c vn FDI.
Xt v phng php lun, hu ht cc nghin cu v FDI Vit Nam s dng
phng php phn tch nh tnh, tng kt tnh hnh FDI vo Vit Nam da vo s liu
thng k. Cc kt lun v tc ng ca FDI n tng trng kinh t ch yu da vo t
trng ca FDI so vi tng u t x hi v ng gp ca khu vc c vn FDI vo GDP
hoc vo tc tng gi tr sn xut ca ngnh. Nghin cu ca Nguyn Th Phng Hoa
(2004) l mt trong s rt t nghin cu dng c hai phng php nh tnh v nh lng.
Tuy nhin, nghin cu ny ch lng ha c tc ng ca FDI ti tng trng ca cc
tnh Vit Nam nhm mc ch cui cng l tm mi quan h gia FDI v xa i gim
ngho. Cc nghin cu nh lng khc kim nh tc ng trn ca FDI hu nh rt t.
S thiu vng cc nghin cu s dng phng php phn tch nh lng thng qua m
hnh ha c th l do thiu cc d liu cn thit hoc/v thiu tin tng vo s liu sn c.
Kt qu nghin cu trnh by trong Cun sch ny s khc phc phn no yu im
trn bng cch s dng cch tip cn rng hn, kt hp c hai phng php l phn tch
nh tnh s dng s liu thng k th cp v s cp v phn tch nh lng. Vic la
Trang 4
chn s dng kt hp cc phng php trn th hin s kh khn trong s dng n l cc
cng c nh lng trong trng hp ca Vit Nam do s liu dng cho phn tch thng
cha y v tin cy khng cao.
Ngoi phn gii thiu, Bo co nghin cu c thit k gm 5 chng. Chng
Mt trnh by bc tranh tng qut v FDI Vit Nam k t 1988 n nay v nh gi s
b vai tr ca FDI ti pht trin kinh t x hi. Chng ny cng nu ra nhng thay i
quan trng trong chnh sch thu ht FDI ca Vit Nam qua cc thi k khc nhau v so
snh vi mt s nc trong khu vc v trn th gii. Chng Hai trnh by phng php
lun c s dng nh gi tc ng ca FDI ti tng trng kinh t thng qua knh
u t v knh tc ng trn. Trong chng ny, cc tc gi s cp k c s l thuyt
ca mi quan h gia FDI v tng trng kinh t bng cch s dng m hnh tng trng.
Trn c s xy dng m hnh nh gi tc ng ca FDI ti tng trng kinh t thng
qua knh u t. Chng Hai cng cp ti c ch sinh ra tc ng trn, cc knh truyn
ng v a ra khung kh phn tch cc tc ng trn trn c s tip thu mt s m hnh
c s dng trn th gii. Da vo khung kh phn tch Chng Hai, ton b phn
phn tch nh lng tc ng ca FDI ti tng trng c trnh by Chng Ba.
Chng Bn tp trung vo phn tch cc yu t nh hng ti nng sut lao ng ca
doanh nghip; tc ng trn ca FDI ti nng sut lao ng ca doanh nghip trong nc
ni chung v trong 3 nhm ngnh la chn ni ring. Trc khi tin hnh phn tch nh
lng s dng s liu chnh thc t cuc iu tra Doanh nghip nm 2001 ca Tng cc
Thng k (TCTK) chng Bn cn phn tch kt qu iu tra 60 doanh nghip c vn FDI
ang hot ng trong ngnh ch bin v 33 doanh nghip trong nc cng ngnh do nhm
tc gi thc hin. Kt qu iu tra ny nhm b sung cho kt qu phn tch nh lng,
song cng l mt phng php xc nh cc biu hin ca tc ng trn v nhn dng
cc knh truyn tc ng trn trong mu iu tra. Chng Nm trnh by cc pht hin
chnh ca Nghin cu, trn c s a ra mt s kt lun v kin ngh chnh sch nhm
ti a ha li ch m FDI c th mang li v y mnh thu ht dng vn FDI vo Vit
Nam.

Trang 5
CHNG MT
U T TRC TIP NC NGOI VIT NAM
T 1988 N NAY

I. U T TRC TIP NC NGOI TI VIT NAM V VAI TR CA KHU
VC C VN U T NC NGOI I VI NN KINH T
1.1. Tng quan din bin thu ht v thc hin FDI ti Vit Nam giai on 1988-2004
1

1.1.1 Cc giai on pht trin
K t khi Lut u t nc ngoi nm 1987 c hiu lc, Vit Nam t c kt qu
kh quan trong thu ht lung vn FDI. Tnh n 31/12/2004, Vit Nam thu ht c 6.164
d n vi tng vn ng k v tng thm
2
t khong 59,8 t USD. ng ch , tng s vn
thc hin tnh n ht nm 2004 chim gn 50.1% tng vn FDI ng k v tng thm.
Tuy nhin, lung vn u t FDI hng nm vo Vit Nam din bin tht thng, khng n
nh, c bit l t nm 1997 tr li y sau khi Vit Nam t ti nh cao thu ht FDI vo
nm 1996 ( th 1).
th 1: u t trc tip nc ngoi giai on 1988-2004
0.0
2000.0
4000.0
6000.0
8000.0
10000.0
12000.0
1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
Triu USD
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
D
n
Vn ng k Vn thc hin S d n

Ngun: Tng Cc thng k (2004).

C th phn chia qu trnh thu ht vn FDI vo Vit Nam trong 15 nm qua thnh
ba giai on ch yu sau:

1
Nu khng c trch ngun khc, tt c s liu trong mc ny c ly t ngun chnh thc ca Tng cc thng
k, nin gim thng k t cc nm 2000-2004 v trn trang Website http://www.gso.gov.vn.
2
K c vn ca doanh nghip Vit Nam. Theo TCTK, ng gp ca pha Vit Nam c xu hng gim dn trong
tng vn ng k: bng 22,6% trung bnh giai on 1988-1990, 28,1% giai on 1991-1995, 27,7% giai on
1996-2000 v ch cn xp x 8% giai on 2001-2004.
Trang 6
T 1988 n 1996: Trong giai on ny, vn FDI vo Vit Nam lin tc tng
vi tc nhanh c v s d n, s vn ng k mi tng v t mc nh im gn 8,9 t
USD vo nm 1996. Kt qu ny phn no l do k vng ca cc nh u t nc ngoi
i vi mt nn kinh t mi m ca, c quy m dn s kh ln vi trn 70 triu ngi v
th trng tiu th y tim nng. c im ca giai on ny l vn thc t gii ngn tng
v tuyt i v tng i, nhng t l vn gii ngn thp, mt phn do y l giai on
u, mt phn do tc tng vn ng k cao hn.
T 1997 n 1999: c trng bi s gim st mnh ca dng vn FDI vo Vit
Nam, ch yu do tc ng ca cuc khng hong ti chnh Chu v do mi trng u
t
3
Vit Nam tr nn km hp dn hn so vi cc nc trong khu vc, nht l Trung
Quc. Mt nguyn nhn c th l do Lut u t Nc ngoi sa i nm 1996 gim i
mt s u i i vi nh u t nc ngoi
4
. Vn FDI ng k mi gim trung bnh ti
24%/nm, trong khi vn gii ngn gim vi tc chm hn, trung bnh khong 14%, gp
phn thay i s tng quan gia vn gii ngn v vn ng k. T nm 1999 tr i, vn
gii ngn lun vt vn ng k mi.
T 2000 n 2003: Vn gii ngn c xu hng tng, nhng vi tc chm, trong
khi vn v s d n ng k mi bin ng tht thng. Nm 2002 c ghi nhn l nm
c s vn ng k thp nht, nhng s d n cao nht hay quy m vn/d n l thp nht.
T nm 2004 n gia nm 2005: tng vn ng k tng trn 30% so vi nm 2003
(ca ring pha nc ngoi tng 28,4%), tng vn thc hin tuy nhin ch tng 7,6%. Tc
tng nhanh vn FDI nm 2004 v 6 thng u nm 2005 mt phn l do kt qu ca ci
thin mi trng u t bng vic sa i, b sung mt s iu ca Lut u t nc
ngoi
5
. Ngoi ra, Chnh ph cho php u t gin tip vo 35 ngnh, ng thi m ca
hn mt s ngnh do Nh nc c quyn nm gi trc y nh in lc, bo him, ngn
hng, vin thng cho u t nc ngoi v cho php chuyn i doanh nghip c vn u

3
Mi trng u t thng c s dng m t nhng kha cnh th ch c th nh hng ti vic ra quyt
nh u t v qu trnh thc hin u t ca doanh nghip. nh gi mi trng u t, thng cc ch s sau
y hay c la chn: qui nh lut php, mc tham nhng, quyn s hu, c s h tng kinh t-x hi, dch
v ti chnh. Ngoi ra, cc yu t khc nh quan liu, bt n nh v x hi v chnh tr, x l vi phm hp ng
v.v. cng c s dng nh l cc ch s nh gi (Globalization, Growth and Poverty. World bank. 2002).
4
C th xem Biu 1. Tuy nhin, y cng l mt l do gy tranh ci. Bi c kin cho rng cc doanh nghip
trong nc khng c hng u i nhiu bng doanh nghip FDI. Chnh sch u i khc nhau c th to ra
mi trng cnh tranh bt bnh ng gia cc doanh nghip trong v ngoi nc.
5
Quyn kinh doanh c m rng hn nh t do la chn d n, la chn i tc u t, hnh thc, a im u
t v n gin ha th tc cp php.
Trang 7
t nc ngoi sang cng ty c phn. Nm 2004, Vit Nam ch trng hn ti cng tc
xc tin u t trong v ngoi nc.
T sau khng hong ti chnh tin t Chu cc nc trong khu vc ci thin
mnh m mi trng u t thu ht vn FDI. Cng t mc ny, chnh sch v FDI ca
Vit Nam cng c nhiu thay i. Tuy nhin, nhiu nh u t nc ngoi cho rng, mc
d thay i nhng cc quy nh lut php ca Vit Nam vn thiu minh bch, thiu nht
qun, hiu lc thc thi php lut thp. Nhng yu t ny lm tng chi ph u t v kinh
doanh v lm cho mi trng u t Vit Nam tr nn km hp dn hn so vi trc v
so vi mt s nc trong khu vc, nht l so vi Trung Quc
6
( th 2).
th 2: Lung vn FDI vo Vit Nam v Trung Quc so vi lung FDI
vo khu vc ng, Nam v ng Nam

Ngun: UNCTAD, World Investment Report 2004,

1.1.2. Mt s c im ca FDI ti Vit Nam
V qui m vn trn 1 d n: Nhn chung cc d n FDI vo Vit Nam u c qui
m va v nh, trung bnh cho c giai on 1988-2003 ch mc 8,3 triu USD/d n.
ng ch , sau khi t mc 23 triu USD/d n vo nm 1996 t 2000 tr li y quy m
vn ca d n ngy cng nh, ch mc di 5 triu USD v n nm 2003 cn 2,5 triu
USD, nhng tng ln thnh 3,1 triu trong nm 2004. Theo thng k, hin mi c

6
Xem: Mi trng u t ti Vit Nam qua gc nhn ca nh u t nc ngoi, Tp ch Kinh t v D bo, s
1/2004. Tr. 18-19
49.3%
28.5%
45.9%
61.1%
55.2%
37.0%
47.1%
1.5%
1.4% 1.3%
0.9%
2.3%
1.8%
1.4%
-1000
19000
39000
59000
79000
99000
119000
139000
1992-1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
0.0%
10.0%
20.0%
30.0%
40.0%
50.0%
60.0%
70.0%
South, East, Southeast China Vietnam China - % of region VN -%of region
Trang 8
khong 80 trong tng s 500 cng ty xuyn quc gia hng u th gii c mt ti Vit
Nam
7
trong khi ca Trung Quc l 400 cng ty
8
.
V hnh thc s hu: Do nhiu l do trong c vic hn ch thnh lp doanh
nghip FDI vi 100% vn u t nc ngoi, cc d n FDI ng k Vit Nam cho n
gia thp k 90 ch yu di hnh thc lin doanh gia doanh nghip nh nc (DNNN)
v nh u t nc ngoi. Tnh n cui nm 1998, s d n lin doanh chim ti 59 %
tng s d n v 69% tng s vn ng k. T nm 1997, hn ch ny c xa b v
tc ng mnh ti chuyn dch c cu s d n FDI theo hnh thc s hu. Hin ti, hnh
thc lin doanh gim xung cn chim 42,5% tng vn ng k, trong khi hnh thc d
n c 100% vn nc ngoi chim 45,5%, cn li l d n BOT v hp ng hp tc kinh
doanh. Trong cc d n lin doanh, s d n lin doanh gia nh u t nc ngoi vi
doanh nghip ngoi nh nc cng tng ln ng k.
V c cu u t theo ngnh: Cc d n FDI ch yu tp trung vo lnh vc cng
nghip, gp phn khng nh vo qu trnh chuyn i c cu kinh t theo hng cng
nghip ho. th 3 m t c cu u t FDI theo ngnh tnh n cui nm 2004 cho thy
cc d n FDI thuc lnh vc cng nghip chim ti 79% tng s d n, 78% tng vn
ng k v 77,3% tng vn gii ngn. Nng nghip l ngnh thu ht c t nht d n
FDI, k c s d n, s vn ng k v vn thc hin. ng ch , nu nh trong nhng
nm 90, FDI hng vo nhng ngnh cng nghip khai thc v thay th nhp khu th k
t nm 2000 n nay, cc d n FDI vo ngnh cng nghip ch bin v nh hng xut
khu d tng nhanh, gp phn tng tng kim ngch xut khu ca Vit Nam trong nhng
nm gn y (B KHT, 2003).
V a bn u t: Cho n nay FDI c mt 62/64 tnh, thnh ph ca Vit
Nam. Tuy nhin, trong giai on va qua c cu d n FDI theo vng thay i rt chm.
Phn ln cc d n FDI tp trung cc th ln v cc khu cng nghip tp trung, ni c
iu kin h tng c s thun li, ngun lao ng di do v c trnh k nng. Ring 4
tnh Thnh ph H Ch Minh, H Ni, ng Nai v Bnh Dng trong nm 2004 thu
ht 2,61 t la, chim ti 61,7% tng vn FDI ng k ca c nc, 65,5% s d n.

7
B K hoch v u t, Chnh sch u t nc ngoi trong tin trnh Hi nhp kinh t quc t. Bo co ti
Hi Tho quc t: Vit Nam sn sng gia nhp WTO, thng 6/2003.
8
CIEM v UNDP, Chnh sch pht trin kinh t: Kinh nghim v bi hc ca Trung qc, Tp I, 2003, tr. 194.
Trang 9
Gii ngn vn FDI 4 tnh t t l 51,4%, tc cao hn so vi mc trung bnh ca c
nc. S tnh, thnh ph cn li ch thu ht c 38,3% tng vn FDI ng k. T vi
nm li y, nhiu tnh rt tch cc ci thin mi trng u t v mt s kh thnh
cng, nh mt s tnh ln cn ca H Ni v TP. H Ch Minh.
th 3: C cu vn FDI phn theo ngnh nm 2004
78.04
2.55
19.42
77.30
3.46
19.24
79.39
1.66
18.95
0%
20%
40%
60%
80%
100%
%
Vn ng k Vn thc hin S d n
Cng nghip-xy dng Nng-lm nghip Dch v

Ngun: Tng cc thng k (2004).

Theo i tc u t: n nay c 74 nc v vng lnh th c d n FDI ti Vit
Nam, trong Singapore, i loan, Nht bn v Hn quc l nhng nh u t ln nht,
chim 63,3% tng s d n v 63% tng vn ng k. Hu nh cha c thay i ng k
v c cu FDI theo i tc v cc nc Chu vn l nh u t ln nht c v t trng s
d n v t trng vn ng k. trong khi cc i tc t chu u ch gi v tr khim tn vi
t l tng ng 16% v 24%. u t t Hoa k tng ng k trong vi nm gn y sau
khi Vit Nam k Hip nh thng mi Vit M (2001), hin chim khong 4% tng s
d n v 2,7% tng vn ng k
9
.
1.2. Vai tr ca khu vc FDI vi nn kinh t Vit Nam
Khu vc kinh t c vn u t nc ngoi ngy cng khng nh vai tr quan trng
trong nn kinh t Vit Nam. Trc ht, FDI l ngun vn b sung quan trng vo tng u
t x hi v gp phn ci thin cn cn thanh ton trong giai on va qua. Cc nghin
cu gn y ca Freeman (2000), B K hoch v u t (2003), Nguyn Mi (2004) u
rt ra nhn nh chung rng khu vc c vn u t nc ngoi ng gp quan trng vo
GDP vi t trng ngy cng tng. Khu vc ny gp phn tng cng nng lc sn xut v

9
Tng cc thng k (2004).
Trang 10
i mi cng ngh ca nhiu ngnh kinh t, khai thng th trng sn phm (c bit l
trong gia tng kim ngch xut khu hng ho), ng gp cho ngn sch nh nc v to
vic lm cho mt b phn lao ng. Bn cnh , FDI c vai tr trong chuyn giao cng
ngh v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi to sc p buc cc doanh nghip
trong nc phi t i mi cng ngh, nng cao hiu qu sn xut. Cc d n FDI cng c
tc ng tch cc ti vic nng cao nng lc qun l v trnh ca ngi lao ng lm
vic trong cc d n FDI, to ra knh truyn tc ng trn tch cc hu hiu. Phn di
y s khi qut vai tr ca FDI n tng th nn kinh t.
1.2.1. FDI i vi vn du t x hi v tng trng kinh t
Vit Nam tin hnh cng cuc i mi vi xut pht im rt thp. Do vy, xt v
nhu cu vn, FDI c coi l mt ngun vn b sung quan trng cho vn u t trong
nc, nhm p nhu cu u t cho pht trin. ng gp ca FDI trong u t x hi bin
ng ln, mt phn phn nh din bin tht thng ca ngun vn ny nh phn tch
trn, mt phn th hin nhng thay i v u t ca cc thnh phn kinh t trong nc.
Giai on 1994-1995, t trng ca FDI trong tng u t x hi ln ti 30-31 %, l mc
cao nht cho n nay. T l ny gim dn v nm 2004, FDI thc hin c cn chim
15,5 % trong tng u t ton x hi ( th 4).

th 4: FDI thc hin so vi tng u t ton x hi v ng gp ca khu vc c
vn u t nc ngoi trong GDP (gi hin hnh)
17
23
26
31
30.4
26
28
20.8
17.3
18 17.6 17.5
16.3
15.5
2
2.6
6.1
6.4 6.3
7.4
9.1
15.2
14.5
13.8
13.8
13.3
12.2
10
0
5
10
15
20
25
30
35
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
%
0
2
4
6
8
10
12
14
16
%
% so vi tng u t x hi % ng gp trong GDP

Ngun: Tng cc thng k (2000 n 2004). .
Trong sut mt thp k qua, khu vc c vn FDI chim t trng ngy cng tng
trong GDP. Nm 2004, khu vc FDI ng gp 15,2 % vo GDP so vi t l ng gp
Trang 11
6,4% ca khu vc ny nm 1994
10
. Bn cnh , khu vc c vn FDI lun dn u v tc
tng gi tr gia tng so vi cc khu vc kinh t khc v l khu vc pht trin nng ng
nht. Tc tng gi tr gia tng ca khu vc ny lun cao hn mc trung bnh ca c
nc
11
.
1.2.2. FDI vi vic nng cao nng lc sn xut cng nghip v xut khu
Nh trn cp, FDI vo Vit Nam ch yu tp trung vo lnh vc cng nghip.
Nh , trong hn mt thp k qua Vit Nam ci thin c nhiu ngnh kinh t quan
trng nh thm d, khai thc du kh, bu chnh vin thng, in t, xy dng h tng v.v.
Nm 2004, khu vc c vn FDI ng gp ti 35,68% (gi so snh nm 1994) tng gi tr
sn xut cng nghip c nc, trong khi t l ny ch l 25,1% nm 1995. n nay, khu
vc c vn FDI ng gp 100% sn lng ca mt s sn phm cng nghip nh du kh,
t, my git, iu ho, t lnh, thit b my tnh; 60% cn thp; 28% xi mng; 33% my
mc thit b in, in t; 76% dng c y t chnh xc; 55% sn lng si; 49% sn lng
da giy; 25% thc phm ung
12
... Nhn chung, tc tng gi tr sn xut cng nghip
ca khu vc c vn FDI lun duy tr mc cao, cao hn tc tng trng chung ton
ngnh trong sut giai on 1995-2003, tr nm 2001. Nm 2004, gi tr sn xut cng
nghip ca khu vc ny tuy cao, t 15,7% nhng thp hn mc chung ca ton ngnh,
ch yu do tc tng rt cao ca khu vc kinh t ngoi quc doanh trong nc (22,8%).
Trong mt thp k tr li y, tc tng kim ngch xut khu ca khu vc FDI
lun cao hn so vi tc tng trung bnh ca c nc. Nm 1991, kim ngch xut khu
ca Vit Nam t 2 t USD, trong khi nm 2004 con s ny l 26,5 t la, tng
gp 13,5 ln so vi nm 1991. Khu vc FDI chim t trng ngy cng tng trong tng gi
tr xut khu, t 4% nm 1991 ln 54,6 %
13
nm 2004. Cn lu rng, mc d FDI c t
trng xut khu cao song gi tr xut khu rng ca khu vc c vn FDI khng cao. S d
nh vy v cc d n FDI trong cng nghip vn ch yu s dng cc dy chuyn lp rp
c qui m nh v s dng ngun u vo t nhp khu l chnh.

10
Xem Bo co Kinh t Vit Nam nm 2000 v 2003-2004, Vin Nghin cu Qun l Kinh t Trung ng.
11
Chng hn, nm 2000, kinh t c vn u t FDI tng trng 11,4% so vi mc tng trng 6,8% ca c nc;
Nm 200: tng ng l 7,2% so vi 6,9%; Nm 2002: 8,0% so vi 7,04%; Nm 2003: 8,1% so vi 7,2% - Xem
Bng II.3, Bo co Kinh t Vit Nam nm 2003, Vin Nghin cu Qun l Kinh t T, tr.26
12
B K hoch v u t, Chnh sch u t nc ngoi trong tin trnh Hi nhp kinh t quc t. Bo co ti
Hi Tho quc t: Vit Nam sn sng gia nhp WTO, thng 6/2003
13
K c du th.
Trang 12
1.2.3. FDI i vi vic lm v ci thin ngun nhn lc
Hin ti, cc d n c vn FDI ti Vit Nam ang s dng khong 730 ngn lao
ng, ch chim 1,5% tng lao ng c vic lm ti Vit Nam so vi t trng ny nm
1996 l 0,7%. iu cho thy FDI vn xut hin ch yu trong cc ngnh tp trung vn
v s dng lao ng c trnh k nng cao. cng l mt cch l gii cho mc thu
nhp trung bnh ca lao ng trong khu vc ny cao gp 2 ln so vi cc doanh nghip
khc cng ngnh
14
. Hn na, s lao ng ny c tip cn vi cng ngh hin i, c k
lut lao ng tt, hc hi c cc phng thc lao ng tin tin. c bit, mt s
chuyn gia Vit Nam lm vic ti cc doanh nghip FDI c th thay th dn cc chuyn
gia nc ngoi trong vic m nhim nhng chc v qun l doanh nghip v iu khin
cc qui trnh cng ngh hin i
15
.
Bn cnh s vic lm trc tip do FDI to ra ni trn, khu vc FDI cn gin tip to
thm vic lm trong lnh vc dch v v c th to thm lao ng trong cc ngnh cng
nghip ph tr trong nc vi iu kin tn ti mi quan h mua bn nguyn vt liu hoc
hng ha trung gian gia cc doanh nghip ny. Tuy nhin, cho n nay cha c s liu
thng k chnh thc v s lao ng gin tip c to ra bi khu vc FDI ti Vit Nam.
1.2.4. FDI vi ngun thu ngn sch Nh nc v cc cn i v m
Cng vi s pht trin, khu vc c vn FDI ng gp ngy cng tng vo ngun
thu ngn sch ca Nh nc. Theo tnh ton ca Tng cc Thu, nm 2002, khu vc FDI
ng gp khong 480 triu USD vo ngn sch Nh nc, tng 4,2 ln so vi nm 1994.
Tnh ring giai on 1996-2002, khu vc ny ng gp (trc tip) vo ngn sch trung
bnh mc khong 6%
16
. T trng ng gp nh l do cc doanh nghip FDI c hng
chnh sch khuyn khch ca Chnh ph thng qua gim thu thu nhp trong nhng nm
u hot ng. Tuy nhin, nu tnh c thu t du th th t trng ny c khong 20%.
Bn cnh , FDI gp phn quan trng vo vic tng thng d ca ti khon
vn, gp phn ci thin cn cn thanh ton ni chung. ng thi ca cn cn vn trong

14
Chng hn, lng ca lao ng thng thng trong khu vc c vn FDI hin khong 75-80USD/thng, lng
ca k s khong 220-250 USD/thng v ca cn b qun l khong 490-510 USD/thng- Ngun t B K
hoch v u t.
15
n nay, cha c nghin cu tng th no c thc hin a ra nhng con s c th chng minh nhn nh
ny. Tuy vy, c nhiu dn chng l t mt s doanh nghip v trn cc din n chnh thc c t chc
ti Vit Nam.
16
Khng k thu t du th, bao gm cc loi thu trc thu t doanh nghip c vn FDI.
Trang 13
thi k 1994-2002 cho thy c mi quan h kh r gia s d ti khon vn v dng vn
FDI vo Vit Nam hng nm ( th 5).
th 5: Ti khon vn v dng FDI vo Vit Nam giai on 1993-2002

Ngun: Ngn hng Nh nc, Kinh t Vit Nam 2002
II. TNG QUAN CHNH SCH THU HT FDI VIT NAM
2.1. Khung kh chnh sch thu ht FDI
Chnh sch thu ht vn FDI ti Vit Nam c thc hin ngay t khi Vit Nam
tin hnh ci cch kinh t v c th ch ha thng qua ban hnh Lut u t Nc
ngoi nm 1987. Cho n nay, Lut u t Nc ngoi c sa i v hon thin 4
ln vo cc nm 1990, 1992, 1996 v gn y nht l nm 2000. Biu 1 khi qut li
nhng thay i quan trng trong chnh sch thu ht FDI qua cc k sa i Lut u t
Nc ngoi ti Vit Nam. Xu hng chung ca thay i chnh sch Vit Nam l ngy cng
ni rng quyn, to iu kin thun li hn cho cc nh u t nc ngoi v thu hp s
khc bit v chnh sch u t gia u t nc ngoi v u t trong nc. Nhng thay
i ny th hin n lc ca Chnh ph trong ci thin, to mi trng u t chung theo xu
hng hi nhp ca Vit Nam
17
.
Bn cnh din bin v thu ht vn FDI v thc tin hot ng ca khu vc c vn
FDI, nhng thay i trong chnh sch thu ht FDI ca Vit Nam trong 17 nm qua cn
xut pht t ba yu t khc, l: (1) s thay i v nhn thc v quan im ca ng v
Nh nc i vi khu vc c vn FDI; (2) chnh sch thu ht FDI ca cc nc trong khu
vc v trn th gii, to nn p lc cnh tranh i vi dng vn u t FDI vo Vit Nam
v; (3) nhng cam kt quc t ca Vit Nam v u t nc ngoi. Phn tch di y s
cp ti tng yu t , ng thi nu ln nhng thch thc i vi vic tip tc hon
thin chnh sch v lut php v FDI ti Vit Nam trong nhng nm ti.

17
Xem thm trong Mi trng u t ti Vit Nam qua gc nhn ca nh u t nc ngoi ca L Th Gii,
Tp ch Kinh t v D bo, s 1/2004.
-1000
-500
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
t
r
i
u

U
S
D
Ti khon vn (cn cn vn)
Vn FDI
Trang 14
Biu 1: Nhng thay i ch yu trong chnh sch thu ht FDI trong cc thi k sa
i Lut u t nc ngoi ti Vit Nam

Lnh
vc c/s
Lut sa i
nm 1992 n 1995
Lut sa i
nm 1996 n ht 1999
Lut sa i
nm 2000 n nay
Trnh
t
ng
k
+ D n FDI c nhn giy
php u t trong vng 45
ngy;
+ Sau khi c giy php,
DNFDI vn phi xin ng k
hot ng.
+ DNFDI c t la
chn loi hnh u t, t
l gp vn, a im u
t, i tc u t.
+ DN xut khu sn
phm trn 80% c u
tin nhn giy php sm;

+ Ban hnh danh mc DNFDI
c ng k kinh doanh,
khng cn xin giy php;
+ B ch thu ph ng k
u t FDI
Lnh
vc u
t
+ Khuyn khch cc d n
lin doanh vi doanh nghip
trong nc; hn ch d n
100% vn nc ngoi;

+ Khuyn khch DNFDI
u t vo nhng lnh
vc nh hng xut
khu, cng ngh cao.

+ Ban hnh danh mc d n
ku gi u t FDI cho giai
on 2001-2005
+ M rng lnh vc cho php
FDI u t xy dng nh ;
+ a dng ho hnh thc u
t; c mua c phn ca cc
doanh nghip trong nc
t ai + Pha Vit Nam chu trch
nhim n b gii phng mt
bng cho cc d n c vn
u t nc ngoi;
+ D n c vn FDI c
thu t hot ng, nhng
khng c cho cc doanh
nghip khc thu li.
+ UBND a phng to
iu kin mt bng kinh
doanh khi d n c
duyt; DN thanh ton tin
gii phng mt bng cho
UBND
+ c quyn cho thu
li t thu ti cc khu
CN, khu ch xut;
+ c th chp ti sn gn
lin vi t v gi tr quyn s
dng t;

T gi,
ngoi t
+ Cc d n FDI u t h
tng v thay th nhp khu
c nh nc bo m cn
i ngoi t;
+ Cc DNFDI thuc cc lnh
vc khc phi t lo cn i
ngoi t; Nh nc khng
chu trch nhim v cn i
ngoi t i vi cc d n
ny.

+ T bo m cn i
nhu cu v ngoi t cho
hot ng ca mnh;
+ p dng t l kt hi
ngoi t do tc ng
khng hong ti chnh
khu vc (80%), sau
ni dn t l ny.
+ DN c th mua ngoi t
vi s cho php ca Ngn
hng nh nc
+ c mua ngoi t ti
NHTM p ng nhu cu
giao dch theo lut nh;
+ Bi b yu cu chun y khi
chuyn nhng vn; gim
mc ph chuyn li nhun ra
nc ngoi.
+ Gim t l kt hi ngoi t
t 80% xung 50% n 30%
v 0%
Xut
nhp
khu
+ DN phi bo m t l XK
theo ghi trong giy php
u t;
+ Sn phm ca DNFDI
khng c bn th trng
VN qua i l
+ DNFDI khng c lm i
l XNK
+ Bi b hon ton vic
duyt k hoch xut khu
ca doanh nghip FDI;
+ Ci tin th tc xut
nhp khu hng ho i
vi xt xut x hng ho
XNK
+ Thu hp lnh vc yu cu t
l xut khu 80% sn lng;
+ DN FDI c tham gia dch
v i l XNK
Trang 15
Lnh
vc c/s
Lut sa i
nm 1992 n 1995
Lut sa i
nm 1996 n ht 1999
Lut sa i
nm 2000 n nay
Thu + p dng thu u i cho
cc d n u t vo cc lnh
vc c bit u tin vi mc
thu thu nhp 10% trong
vng 15 nm k t khi hot
ng;
+ Mc thu thu nhp ca DN
100% vn nc ngoi khng
bao gm phn b tr li
nhun ca nm sau b cho
l ca cc nm trc;
+ Khng c tnh vo chi
ph sn xut mt s khon chi
nht nh;
+ Thu nhp khu c p
vi mc gi thp trong khung
gi do B Ti chnh qui nh;
+ Min thu nhp khu
i vi thit b, my mc,
vn ti chuyn dng,
nguyn liu vt t...;
+Min thu nhp khu
i vi DN u t vo
nhng lnh vc u tin,
a bn u tin trong 5
nm u hot ng;
+ DN xut khu c
min thu nhp khu
nguyn vt liu XK
sn phm;
+ DN cung ng sn phm
u vo cho DN Xkhu
cng c min thu
nhp khu nguyn vt
liu trung gian vi t l
tng ng;
+ Bi b qui nh bt buc
DNFDI trch qu d phng;
+ Tip tc ci cch h thng
thu, tng bc thu hp
khong cch v thu gia u
t trong nc v u t nc
ngoi
Ngun: Tng hp ca nhm nghin cu
2.2. Chuyn bin v nhn thc v quan im ca Vit Nam v vai tr ca u t trc
tip nc ngoi
Cho n nay, quan im ca ng v Nh nc Vit Nam v vai tr ca u t
nc ngoi ni chung, FDI ni ring c nhiu thay i. Nhng thay i ny xut pht t
thc tin ca nn kinh t v do thay i v bi cnh kinh t trong khu vc v th gii. Nu
nh trc nm 2000, cc doanh nghip FDI cha c coi nh mt ch th c lp trong
nn kinh t th t i hi ng ln th IX (nm 2001) tr li y, khu vc FDI c
khng nh l mt trong 6 thnh phn cng tn ti trong nn kinh t. Di y nu cc
mc quan trng nh du s thay i v quan nim v nhn thc ca ng v Nh nc v
vai tr ca FDI i vi nn kinh t.
i hi ng ln th VII (1991) v i hi VIII (1996) tuy khng tch ring khu
vc c vn u t trc tip nc ngoi thnh mt thnh phn kinh t trong nn kinh t
nhiu thnh phn ca Vit Nam, song ghi nhn s hp tc lin doanh gia kinh t nh
nc v t bn nc ngoi, khng nh khu vc u t nc ngoi c vai tr to ln trong
ng vin v vn, cng ngh, kh nng t chc qun l...
18
. Vi quan im nh vy,
chnh sch i vi khu vc c vn FDI trong thi k ny ch yu hng vo vic khuyn

18
Vn kin i hi ng ton quc ln th VIII, 1996.
Trang 16
khch cc nh u t lin doanh vi cc DNNN ca Vit Nam, hot ng trong nhiu lnh
vc kinh t, tr nhng lnh vc c tm quan trng c bit i vi nn kinh t quc dn v
an ninh quc phng.
Nm 2001, ln u tin khu vc kinh t c vn u t nc ngoi c cng nhn
l mt thnh phn kinh t vi vai tr hng vo xut khu, xy dng kt cu h tng
kinh t - x hi, gn vi thu ht cng ngh hin i, to thm nhiu vic lm...
19
. Ti Hi
ngh T ng ln th 9 (kho IX), ng CS Vit Nam ra nhim v phi to
chuyn bin c bn trong thu ht vn u t trc tip nc ngoi
20
. Theo , chnh sch
thu ht FDI trong thi gian ti s tp trung vo nng cao cht lng FDI vo Vit Nam
thng qua vic thu ht mnh hn na cc tp on xuyn quc gia u t vo cc ngnh,
lnh vc quan trng ca nn kinh t, c bit l cc lnh vc cng ngh cao, cng ngh
ngun. Thay i trong nhn thc v quan im ca ng v Nh nc i vi khu vc
kinh t c vn u t nc ngoi l c s quan trng Chnh ph sa i v hon thin
cc vn bn php lut v c ch chnh sch thu ht vn FDI v i vi hot ng ca cc
doanh nghip FDI trong nhng nm gn y.
2.3. So snh chnh sch thu ht FDI hin hnh ca Vit Nam vi mt s nc
Nh trnh by trong Biu 1, so vi nhng thi k trc y, chnh sch thu ht
u t nc ngoi ca Vit Nam hin tr nn thng thong hn, thun li hn i vi
cc nh u t nc ngoi. Biu 2 so snh mt vi chnh sch u i ch yu i vi nh
u t nc ngoi ti mt s nc trong khu vc v cc nc c nn kinh t chuyn i,
qua , c th rt ra mt s nhn xt nh sau:
Th nht, v nguyn tc, cc chnh sch u i ca Vit Nam i vi nh u t
trc tip nc ngoi l tng i cnh tranh so vi mt s nc (nu ti Biu 2) v mt s
mt nh hnh thc u t, th tc cp php. Mc d vy, so vi mt s nc chuyn i v
trong khu vc nh Balan, Hungary, CH Sc, Thi lan, Philippin, Innexia th mc u
i ca Vit Nam v Trung Quc v nhng mt ny vn cn thp;
Th hai, so vi cc nc khc trong khu vc v cc nc ang chuyn i th nh
u t nc ngoi khi vo Vit Nam vn gp phi nhng kh khn nht nh trong thi k
hu giy php u t, nht l vn t ai, gii phng mt bng thc hin d n (tr

19
Vn kin i hi ng ton quc ln th IX, 2001.
20
Ti liu ca Hi ngh ton quc ln th 9 (kho IX) ca ng CS Vit Nam, 2004
Trang 17
trng hp nu u t vo khu cng nghip, khu ch xut). Trong nhiu trng hp lm
ko di thi gian chun b v xy dng, lm chm tr thi im d n bt u i vo sn
xut, v lm mt thi c ca nh u t.
Th ba, khu vc ngn hng cn km pht trin, ng tin cha chuyn i, chnh
sch tin t v nhng qui nh v qun l ngoi hi hin nay ca Vit Nam l nhng yu t
cha thun tin cho cc nh u t, km cnh tranh hn so vi cc nc trong khu vc v
ang chuyn i.
Th t, so vi hn mt thp k trc, mi trng u t Vit Nam c hon
thin hn theo hng ngy cng to iu kin thun li hn cho cc nh u t nc ngoi
lm n kinh doanh trn t nc Vit Nam. Tuy h thng lut php, chnh sch lin quan
ti hot ng u t FDI ti Vit Nam c b sung, hon thin trong nhng nm qua
song vn cn thiu tnh ng b v hay thay i, cn thiu minh bch v kh d on
trc. Mt iu tra gn y i vi cc doanh nghip c vn FDI ti Vit Nam
21
cho thy
chnh sch i vi FDI hin ti ca Vit Nam vn ang to ra nhng ro cn bt hp l,
gy kh khn cho cc nh u t. C th l, nhng qui nh v hn ch ngnh ngh cho
php FDI u t, vic b sung danh mc FDI c iu kin, p t t l xut khu i vi
doanh nghip FDI, nng gi t v gi n b gii to ang l nhng yu t lm tng tnh
bt n nh trong chnh sch FDI ca Vit Nam. cng l yu im v chnh sch ca
Vit Nam so vi mt s nc khc.
Biu 2: So snh nhng chnh sch thu ht FDI ch yu gia Vit Nam
v mt s nc trong khu vc v chuyn i

Tn
nc
Hn ch i vi loi
hnh cng ty v lnh
vc hot ng
Qui nh v cp
php u t
Tip cn v t
ai
Chnh sch t gi v
qun l ngoi t
Vit
Nam
M rng quyn cho
DN t la chn hnh
thc u t, cho php
DN 100% vn, tr
mt s lnh vc quan
trng v nhy cm;
c chuyn i sang
cng ty c phn; c
t do la chn i tc
u t
Mt s lnh vc ch
cn ng k u t,
cn li vn phi xin
php T;
Phn cp cho a
phng, khu CN cp
php i vi d n
va v nh;

DN khng c
s hu t; c
thu t trong
khu CN hay thu
mt bng kinh
doanh theo qui
hoch; c
chuyn nhng,
th chp vay vn
Kim sot ti khon
vng lai; p dng
ph/thu chuyn tin
ra nc ngoi; yu
cu xin php khi
chuyn tin ra nc
ngoi.

21
Mi trng u t ti Vit Nam qua gc nhn ca nh u t nc ngoi L Th Gii, Tp ch Kinh t v
D bo, s 1/2004, tr. 19.
Trang 18
Tn
nc
Hn ch i vi loi
hnh cng ty v lnh
vc hot ng
Qui nh v cp
php u t
Tip cn v t
ai
Chnh sch t gi v
qun l ngoi t
Trung
Quc
DN 100% vn FDI
phi xin php, ch
trong lnh vc nh
hng XK; mt s
lnh vc qui nh mc
u t ti thiu trong
nc; c chuyn
i hnh thc u t;
nh u t t do la
chn hnh thc T
Yu cu c giy php
T, phn cp cho a
phng xt d n qui
m nh v va
Khng cho php
s hu t; nh
u t gp kh
khn v a im,
t ai; quyn s
dng t c
chuyn nhng,
th chp vay vn
Khng hn ch mc
chuyn ngoi t, vn
duy tr chnh sch
kim sot ti khon
vng lai; chuyn tin
ra nc ngoi phi
c php.
Philippi
n
Cho php DN c
100% vn FDI rng
ri nhiu lnh vc,
ch hn ch t l ti
a vn FDI i vi
mt vi lnh vc; nh
u t t la chn i
tc trong nc.
Ch yu cu giy
php nu mun
hng chnh sch
khuyn khch (trong
3 tun); cn li th
tc u t thc hin
ging nh cc nh
u t trong nc
khc (ch phi ng
k).
DNFDI c trn
40% vn nc
ngoi khng c
s hu t; m
phi thu t cng
ty bt ng sn;
c di 40% vn
nc ngoi c
thu t trong 50
nm, c
chuyn nhung,
th chp
Ch qun l ngoi
t t do, khng hn
ch vn vay ngoi t,
mc chuyn ngoi t,
khng qui nh mc
lu ngoi t trong ti
khon ca DN.
Thi lan Khng hn ch u t
vo cc lnh vc, v
DN t la chn hnh
thc u t , tr mt
s rt t lnh vc cm
FDI hay hn ch FDI
Ch yu cu giy
php nu mun
hng chnh sch
khuyn khch. Nh
u t ch phi ng
k vi B thng mi
v Cc thu.
c thu t 50
nm, sau thi
hn t ng ko
di khi ht hn;
hp ng thu
c dng th
chp vay vn.
Ch t do ngoi
hi, khng hn ch
vay ngoi t, chuyn
ngoi t, lu ngoi t
ti ti khon ca DN.
Hn
quc
Lc u rt kht khe,
nhng thay i. V
c bn khng hn ch
u t FDI tr mt s
ngnh cng nghip
nhy cm. nh u
t c th s hu ti
33% vn ca DNNN;
c t do la chn
i tc trong nc
Trnh t th tc kh
phc tp, nhng
c ci thin nhiu
sau khi xy ra khng
hong tin t khu
vc.
c thu t s
hu NN trong 50
nm, c th dng
quyn s dng
t th chp
hay vay NH; vn
u tin hn cho
cc lin doanh
vi DN
trongnc
Ch t do ngoi
hi, khng hn ch
vay ngoi t, chuyn
ngoi t, lu ngoi t
ti ti khon ca DN.
Indonx
ia
Mt s t lnh vc
cm DN 100% vn
FDI, tuy nhin nh
u t c t do la
chn hnh thc u t
v lnh vc u t, tr
mt s t ngnh nhy
cm.
Qui trnh phc tp,
tnh trng tham
nhng ph bin trong
qu trnh cp php
T; i hi s ng
ca Tng thng nu
d n trn 100 triu
USD; cn nhiu loi
DNFDI c th
u t vo khu
CN c d
dng thu t,
nhng khng d;
phn ln l thu
t trong 30 nm.
Quyn s dng
Khng c hn ch
ng k g v ch
ngoi hi.
Trang 19
Tn
nc
Hn ch i vi loi
hnh cng ty v lnh
vc hot ng
Qui nh v cp
php u t
Tip cn v t
ai
Chnh sch t gi v
qun l ngoi t
giy php sau khi DN
c cp php
T;
t c chuyn
i, th chp
vay vn.
Malaixi
a
Ch cho php DN
100% vn FDI i
vi d n nh hng
XK, cn hn ch i
vi cc lnh vc khc.
Mi d n FDI u
phi xin php (thi
hn 6-8 tun). i
vi mt s d n i
hi thi gian xem xt
di hn.
DNFDI c th la
chn mua hay
thu t trong 99
99 nm; c th
chuyn i, th
chp vay vn.
Sau khng hong ti
chnh, p dng ch
thu thu chuyn
tin ra nc ngoi.
Hungar
y
Khng hn ch g i
vi hnh thc v loi
hnh DN FDI
Khng yu cu giy
php, tr i vi mt
s t lnh vc
C th mua v s
hu t;
Ch t do ngoi
hi, ng tin chuyn
i
Balan Khng hn ch g i
vi hnh thc v loi
hnh DN FDI
Khng yu cu giy
php, tr i vi mt
s t lnh vc
C th mua v s
hu t; tuy
nhin phi c
php.
Ch t do ngoi
hi, ng tin chuyn
i
Cng
ho Sc
Khng hn ch g i
vi hnh thc v loi
hnh DN FDI
Khng yu cu giy
php, tr i vi mt
s t lnh vc
C th mua v s
hu t;
Ch t do ngoi
hi, ng tin chuyn
i
Ngun: Tng hp ca nhm tc gi t nhiu ngun: Vietnam Attracting More and Better FDI, FIAS IFC at the
World Bank, 1999 i vi cc nc ngoi Vit Nam v Trung Quc; Chnh sch pht trin kinh t: Kinh nghim
v bi hc t Trung Quc, Vin NCQLKT T, 2003 cho thng tin v Trung Quc; thng tin v Vit Nam ly t
Biu 1.

Bn cnh hiu lc thc thi php lut ca Vit Nam cn thp, to ra khong cch
gia chnh sch v thc tin thc hin. Mt s yu t khc cng nh hng ti hiu qu
u t FDI nh: thc trng c s h tng v cc dch v h tr kinh doanh cn yu km,
y chi ph kinh doanh ln cao (nh ph dch v vin thng, in, th tc hnh chnh). Cc
yu t ny nh hng ti nng lc cnh tranh quc t ca sn phm do cc d n FDI to
ra. Nm 2003, Bo co thng nin ca t chc JETRO so snh chi ph sn xut ca cc
doanh nghip Nht bn ti mt s thnh ph ca mt s nc trong khu vc cho thy so
vi nhng nm trc, chi ph i vi mt s dch v Vit Nam vn cao so vi nhiu
nc khc nh chi ph vn chuyn ng thu, gi thng tin lin lc quc t, gi thu vn
phng, chi ph in cho sn xut
22
. Chng hn, gi cc 3 pht in thoi quc t gi i
Nht bn t thnh ph H Ch Minh v H ni hin cao gp 2,5 ln so vi mc cc gi t

22
Xem The 13
th
Survey of Investment Related Cost Comparision In Major Cities and Regions Citiesand
Regions in Asia, Overseas Research Department, JETRO, March 2003.
Trang 20
cc thnh ph ca Trung Quc, gp 3,5 ln t Seoul (Hn quc) v Bankok (Thi lan), gp
4 ln t Kuala Lumpur (Malai xia), gp 5 ln t Singapore, v.v.
23
.
2.4. Nhng cam kt quc t ca Vit Nam v u t nc ngoi
Cng vi vic xy dng v tng bc hon thin h thng lut php, chnh sch v
u t nc ngoi, trong nhng nm gn y Vit Nam k kt, tham gia mt s iu
c quc t song phng v a phng v u t nc ngoi. y c th c coi l mt
trong nhng bc i khng th tch ri trong l trnh hi nhp kinh t quc t v trong
tng th chnh sch khuyn khch v bo h u t nc ngoi ti Vit Nam.
n nay, Vit Nam k kt Hip nh song phng v khuyn khch v bo h
u t vi 45 nc v vng lnh th. Theo , phm vi iu chnh ca cc hip nh ny
u m rng hn so vi nhng qui nh hin hnh ca Lut u t nc ngoi ti Vit
Nam. Chng hn, cc hip nh ny c nhng iu khon qui nh i vi nhiu loi hnh
u t: trc tip, gin tip, cc quyn theo hp ng, ti sn hu hnh, ti sn v hnh,
quyn s hu tr tu, v cc quyn khc theo qui nh ca php lut. Tuy nhin, hin ti
Vit Nam mi ch cam kt v i x theo quy ch ti hu quc, ng thi cam kt thc
hin cc bin php khuyn khch v bo h u t ph hp vi nhng tiu chun v tp
qun thng dng
24
.
T nm 1995 n nay Vit Nam k kt, tham gia mt s iu c v din n
quc t nh: i) Hip nh khung v khu vc u t ASEAN (AIA); ii) Din n hp tc
kinh t chu Thi bnh dng (APEC) vi vic a ra k hoch hnh ng nhm t do
ho v m ca u t trong khu vc; iii) Din n hp tc - u, trong c vic trin
khai thc hin chng trnh hnh ng v xc tin u t (IPAP). c bit, Vit Nam ang
trong giai on tch cc m phn sm tr thnh thnh vin chnh thc ca T chc
thng mi quc t (WTO). Trong , vic cam kt thc hin Hip nh TRIMS l mt
yu cu tt yu trong tin trnh m phn gia nhp t chc ny.

23
Ti liu dn, tr.17
24
Chng hn, tun th nguyn tc cng bng, khng phn bit i x; thc hin bin php bo h u t nh
khng trng thu, trng dng ti sn; bo m quyn chuyn vn, li nhun, v cc khon thu nhp hp php ca
nh u tv nc; bo m quyn ca nh u t trong vic a cc tranh chp vi c quan nh nc ra to
hnh chnh, trng ti v.v.- Xem chi tit trong Bo co ca B K hoch v u t v Chnh sch u t nc
ngoi trong tin trnh Hi nhp kinh t quc t ti Hi Tho quc t: Vit Nam sn sng gia nhp WTO,
thng 6/2003

Trang 21
Phn tch trn y cho thy, trong qu trnh tip tc thc y hi nhp kinh t quc
t ti y, Vit Nam s phi hon thin hn na h thng php lut u t hin hnh cho
ph hp vi cc iu c quc t v hip nh v u t m Vit Nam k hoc cam kt.
Trang 22

CHNG HAI:
KHUNG KH PHN TCH

I. C S L THUYT V TC NG CA FDI TI TNG TRNG
1.1. Cc knh tc ng
FDI tc ng ti tng trng kinh t thng qua nhiu knh khc nhau. Theo cch
tip cn hp, tc ng i vi tng trng ca FDI thng c thng qua knh u t v
gin tip thng qua cc tc ng trn. Theo cch tip cn rng, FDI gy p lc buc nc
s ti phi nng cao nng lc cnh tranh quc gia m trc ht l ci thin mi trng u
t, qua lm gim chi ph giao dch cho cc nh u t nc ngoi, tng hiu sut ca
vn v rt cuc l tc ng tch cc ti tng trng kinh t. Mt s kin cn cho rng
FDI c th lm tng u t trong nc thng qua tng u t ca cc doanh nghip trong
nc, c bit l nhng doanh nghip trong nc cung cp nguyn liu cho doanh nghip
FDI hc tiu th sn phm t cc doanh nghip FDI. ng thi, cc chnh sch ci thin
c s h tng ca chnh ph nhm thu ht nhiu vn FDI hn cng thc y cc doanh
nghip trong nc hnh thnh v pht trin.
Tri li cng c mt s kin lo ngi v tc ng tiu cc ca FDI ti tng trng
kinh t, cho rng s xut hin ca doanh nghip c vn FDI c th gy cnh tranh khc lit
vi cc doanh nghip trong nc m phn thua thit thng l cc doanh nghip trong
nc. Cc doanh nghip trong nc b mt th trng, mt lao ng c k nng v v vy
c th dn n ph sn. Ngoi ra, vn FDI c th lm cho u t trong nc b thu hp do
nhiu doanh nghip b mt c hi u t hc u t khng hiu qu do trnh cng
ngh thp km, vn t. iu ny xy ra khi xut hin tc ng ln t u t ca doanh
nghip FDI.
Nghin cu ny ch tp trung phn tch tc ng ca FDI ti tng trng theo cch
tip cn hp, da vo khung kh phn tch c vn dng trn th gii. Cc tc ng
trc tip ca FDI ti tng trng thng c truyn qua knh u t v c th c lng
bng cch s dng m hnh tng trng cp v m. Tri li, tc ng gin tip trong
c tc ng trn c th c xem xt c tm v m v vi m. Trn thc t, vic nh gi
tc ng trn tm vi m rt c ngha cho hoch nh chnh sch nn c quan tm
Trang 23
nhiu hn. tm vi m hay cp doanh nghip, vic nh gi loi tc ng ny i hi
phi xem xt t nht hai kha cnh: th nht l xc nh cc knh tc ng v c ch truyn
tc ng v th hai l nh gi mc ca cc tc ng ny. Phn tip theo s trnh by
su hn phng php lun nh gi cc tc ng ca FDI ti tng trng thng qua
knh u t tm v m v thng qua tc ng trn cp vi m.
1.2. C s l thuyt v tc ng ca FDI ti tng trng thng qua knh u t
nghin cu mi quan h gia FDI v tng trng kinh t, cng nh nh gi
c tc ng ca n, phn ny trnh by mt khung kh l thuyt s dng m hnh tng
trng ni sinh
25
. Trong m hnh ny Y l sn phm u ra ca nn kinh t c to ra bi
khu vc sn xut sn phm cui cng bng cng ngh sn xut tng qut, s dng cc yu
t u vo l vn vt cht K v vn con ngi H
26
:
)) ( ), ( ( ) ( ) ( t H t K f t A t Y =
Gi s tin b cng ngh, gi l A(t), tng trng vi tc khng i a (hay
at
e A t A ) 0 ( ) ( = vi ) 0 ( A l mc cng ngh ti thi im gc), th vi hm sn xut gi
nh trn trnh cng ngh A s nh hng tch cc ti c hai yu t u vo ) (t K v
) (t H . Kt qu ca c ch ny l tin b cng ngh s tc ng gin tip ti sn phm u
ra ) (t Y . Gi s nn kinh t ch c mt h gia nh i din
27
, sn xut u ra Y(t) v dnh
mt phn thu nhp t sn phm duy nht Y(t) cho tiu dng. H ny c thc tit kim
u t v dnh mt phn thu nhp cho chi tiu ) (t C vi hm tha dng c tha dng
bin gim dn theo tiu dng
28
l:

25
Phn ny trnh by m hnh l thuyt khi qut da trn nhiu ti liu khc nhau. Mt m hnh l thuyt c th
hn v s dng hm sn xut Cobb-Douglas c th tham kho nghin cu ca Borensztein et al. (1995).
26
ngn gn y gi tt K l vn vt cht. Trong phn tch tng trng v m hnh tng trng K thc cht
l ti sn vn v c hnh thnh qua qu trnh u t v tch ly nh my mc, nh xng v.v phc v cho qu
trnh sn xut. Khi nim vn con ngi c s dng rt nhiu trong l thuyt v m hnh tng trng v c
nhiu nh ngha khc nhau. Song c th hiu chung l vn con ngi l nng lc ca con ngi c s dng
vo qu trnh sn xut mang li nng sut cao hn v mt kinh t. Do vy, vn con ngi l kt qu ca qu
trnh u t v tch ly nn cn c gi l ti sn vn con ngi. u t cho gio dc, o to v y t s gp
phn lm tng vn con ngi.
27
Trn thc t, mt nn kinh t gm v s h gia nh khc nhau. Tuy nhin, n gin ho m hnh v tp
trung vo trng tm ca bi, gi nh y l cc h gia nh ng nht. Ngoi ra, gi ca sn phm u ra Y
c chun ho v coi nh nhn gi tr 1.
28
Gi nh ny l st vi thc t, tc l li ch ca tiu dng thm 1 n v hng ho no c xu hng gim i.
V bn cht khi nim ny khng khc vi sn phm bin hoc chi ph bin. Trong phng trnh (1), ) (t U l
hm tha dng, C(t) l chi tiu dng, l co dn li ch bin theo tiu dng v l mt hng s ; l t l a
thch v thi gian khi xt v li ch ca tiu dng. T l cao tc l ngi tiu dng nh gi li ch ca tiu
dng hin ti cao hn so vi tng lai v ngc li.
Trang 24
(1) Max
|
|
.
|
\
|
dt e
C
t U
t t
0
1
1
1
) ( vi 0 , > ; 1 v
0
) (
t
t C
ti a ho hm tha dng trong khun kh gii hn v thu nhp, tiu dng ca
h gia nh c xc nh bi mi quan h sau phng trnh (2), trong
C
g l tc
tng tiu dng, * r l t l li sut th trng khi nn kinh t trong trng thi cn bng tng
trng
29
:
(2)

( )
= *
1
r g
C

Do nn kinh t trong trng thi cn bng tng trng nn tc tng tiu dng phi
bng tc tng sn phm u ra- gi l
Y
g - ca c nn kinh t hay:
(3) ( )
= = *
1
r g g
C Y

tp trung nh gi tc ng ca FDI ti tng trng, phn ny gi nh vn con
ngi l cho trc, trong khi vn vt cht c o bng tng s hng ho vn c to ra
trong nn kinh t. Do , ti thi im t vn vt cht c hnh thnh thng qua s lng
hng ho vn tng ln ca nn kinh t ti thi im v c m t qua phng trnh
sau:
(4)
=
N
t
i d i x t K
0
) ( ) ( ) ( vi ; 0 ) ( > i x ; 0 ) ( > t K | | , 0 N
Trong phng trnh (4), ) (t K l tng (ti sn) vn vt cht ca nn kinh t, ) (i x l
hng ho vn th i v N l tng s hng ho vn trong nn kinh t. Nu a l s hng ho
vn c sn xut bi cc doanh nghip trong nc v b l s lng sn xut bi cc
doanh nghip c vn u t nc ngoi, th N chnh l tng ca a v b (N=a+b). Gi s
cc doanh nghip chuyn mn ho to ra hng ho vn, sau cho cc doanh nghip sn
xut sn phm cui cng thu vi gi l z(i). Do doanh nghip sn xut sn phm cui
cng hot ng trong mi trng cnh tranh v cc th trng nhn t l hon ho nn iu
kin cn bng gia gi cho thu hng ho vn v sn phm bin ca vn phi c tho
mn, tc l:

29
Cch gii bi ton ti u trong m hnh tng trng ni sinh c th xem chi tit ti nhiu ti liu khc nhau nh
Economic Growth ca tc gi Barro, R. and Sala-i-Martin, X. (Cambridge, MA: McGraw-Hill, 1994). Lu
rng vic ti a ha tha dng ch xy ra nu iu kin
c
g ) 1 ( > c tha mn.
Trang 25
(5) K H K Y i z = / ) , ( ) (
T phng trnh (4) v (5) c th thy z(i) cng ph thuc vo cu v hng ho vn
th i, hay x(i). i vi cc nc chm pht trin, sn xut mt loi hng ho vn mi
th con ng nhanh nht l p dng cng ngh tin tin hn do cc cng ty nc ngoi,
c bit l cc cng ty a quc gia, ang nm gi v truyn b vo trong nc thng qua
FDI. Tuy nhin, cc cng ty ch quyt nh u t ra nc ngoi sau khi mt s iu kin
v c s h tng thit yu nc nhn FDI c tho mn. Ni cch khc, qu trnh
u t v sn xut hng ha vn nc ngoi cn mt khon chi ph c nh nht nh v
chi ph ny t l nghch vi s hng ho vn c to ra bi cc DNFDI.
Lp lun trn y cng c ngha l, i vi nc ngho th vic sn xut mt loi
hng ho vn
30
c l r hn so vi sn xut mt loi hng ho vn cha h c trn th
trng th gii. Ngoi ra, chi ph c nh ban u qu trnh ph bin tin b cng ngh
din ra cn ph thuc vo mc chnh lch v s lng v cht lng ca hng ho vn
c sn xut trong nc so vi hng ho vn c sn xut nc ngoi. Thng thng,
mc chnh lch ny t l thun vi chi ph c nh p dng cng ngh. Tc l chi
ph c nh p dng cng ngh s cao hn i vi nc sn xut t hng ho vn hn
hay chi ph ci tin mt hng ho vn c hm lng cht xm cao hn s t hn chi
ph ci tin mt loi hng c hm lng cht xm thp hn. Nh vy, nu xy ra tc ng
bt kp v cng ngh th chi ph c nh p dng cng ngh thng qua cc cng ty
nc ngoi s gim i khi s lng hng ho vn c sn xut trong nc tng ln.
Gi s s hng ho vn c sn xut trn th gii l N* v gi F l chi ph c
nh, mi quan h gia chi ph c nh, s hng ho vn do cc cng ty nc ngoi sn
xut ti nc nhn (b) v t l gia hng ho vn c sn xut trong nc so vi s sn
xut nc ngoi (N/N*) ca cc cng ty nc ngoi c th c m t mt cch n
gin nh sau:
(6) *) / , ( N N b F F = vi 0 / < b F v 0 *) / ( / < N N F

Ngoi chi ph c nh, sn xut ra mt n v hng ho vn doanh nghip FDI
cn cn mt khon chi ph lu ng v chi ph c hi ca khon vn ny chnh l t l li

30
C th hiu hng ho vn ny l c so vi cc nc pht trin hn nhng l mi i vi nc s ti.
Trang 26
sut r. n gin ho, cho rng chi ph lu ng l c nh, hay chi ph bin sn xut
mt n v sn phm l 1 v t l li sut ti im cn bng tng trng l khng i
31
, vn
t ra vi doanh nghip FDI l ti a ho li nhun sau
32
:
(7) ( ) *) / , ( ) ( ) ( * ) ( ) , (
) (
N N b F e i x i x i z t i
ds t s r
t
=

Cho rng cc doanh nghip sn xut hng ho vn hot ng trong mi trng cnh
tranh hon ho, thay z(i) t phng trnh (5) vo (7) v gii iu kin ti a ho li
nhun
33
s c mc cu v hng ho th i ti im cn bng ) ( * i x . Sau khi thay ) ( * i x
vo phng trnh (5) s tnh c mc gi cho thu hng ho vn th i ti im cn bng
l ) ( * i m . Trong mi trng cnh tranh hon ho, vic gia nhp th trng l t do nn chi
ph c hi ca vn vay s mc tng doanh thu b p c tng chi ph
34
. Trn c s
tnh c t l li sut vn ti im cn bng:
(8)
1
*)) / , ( ( *

= N N b F r vi ( ) 1 ) ( * ) ( * = i m i x
Gi s u ra Y l tng sn phm quc ni GDP, thay phng trnh (8) vo (3) s
thu c tc tng trng kinh t l:
(9) | |
= =
1
*)) / , ( (
1
N N b F g g
GDP Y

Kt qu thu c t m hnh trn cho thy tng trng ca mt nn kinh t c
xc nh bi nhiu yu t khc nhau. Song, iu quan trng nht rt ra t m hnh l tn
ti mi quan h trc tip gia FDI v tng trng kinh t. Thng qua FDI, khng nhng
nhiu hng ho vn mi c to ra (tng ti sn vn vt cht ca nn kinh t) m chi ph
sn xut ra chng cn gim i, qua tc ng tch cc ti tng trng kinh t. Ngoi
ra, tc tng trng cn t l nghch vi mc chnh lch v cng ngh- trong bi ny
c o bng t l gia s hng ho vn mi sn xut trong nc v hng ho vn sn
xut cc nc pht trin- gia nc nhn FDI v cc nc pht trin. Tc ng ny biu

31
iu kin ny c biu th ton hc l 0 / = t r .
32
Biu thc th hai v phi ca phng trnh (7) l chi ph c nh. Biu thc th nht biu th tng doanh thu
t mt n v hng ho vn sau khi tr i chi ph lu ng v khu tr li sut.
33
iu kin ti a ho li nhun l doanh nghip s chn s lng sn phm sao cho doanh thu bin bng chi
ph bin. iu kin ny l: 0
) (
) (
) (
) ( ) 1 ) ( (
) (
=

i x
i z
i z
i x i z
i x
. Sau khi gii ta s thu c ) ( * i x l s
lng c th hng ho th i trng thi cn bng.
34
Tc l iu kin 0 ) , ( = t i phi c tho mn.
Trang 27
th cho hin tng bt kp v tng trng kinh t ca nc ngho hn so vi nc giu
hn. Cc tc ng trn y l l do khin tt c cc nc u rt n lc thu ht ngun vn
u t trc tip nc ngoi, nht l cc nc ngho v m hnh (9) l c s l thuyt
nh gi tc ng ca FDI ti tng trng kinh t tm v m.
Do ng gp ca FDI ti tng trng i vi cc nc ang pht trin l rt c
ngha nn cc nh phn tch cng hay quan tm ti vic xc nh cc yu t tc ng n
thu ht v thc hin dng vn ny. Vn ny s c xem xt c th trong phn phn
tch nh lng nhm b sung cho mc tiu chnh m ti a ra ban u.
1.3. C s l thuyt nh gi tc ng trn ca FDI
1.3.1. C ch sinh ra tc ng trn
Bn cnh tc ng trc tip ti tng trng ca c nn kinh t, s c mt ca cc
doanh nghip FDI cn tc ng gin tip ti cc doanh nghip trong nc nh tng p lc
cnh tranh, buc cc doanh nghip trong nc phi tng hiu qu kinh doanh, thc y qu
trnh ph bin v chuyn giao cng ngh v.v. Cc tc ng ny cn c gi l tc ng
trn ca FDI. S xut hin ca tc ng trn ca FDI c th l gii qua s chnh lch v
trnh pht trin gia cc doanh nghip nc ngoi v doanh nghip trong nc v v
vy u th thuc v cc cng ty a quc gia- l cc cng ty c th mnh v vn v cng
ngh. Nh cc cng ty con hoc lin doanh do cc cng ty a quc gia thnh lp thng
c li th v cnh tranh so vi cc doanh nghip trong nc, c bit l cc nc km pht
trin. S xut hin ca cc doanh nghip nc ngoi trc ht lm mt cn bng trn th
trng v buc cc doanh nghip trong nc phi iu chnh hnh vi ca mnh nhm duy
tr th phn v li nhun. V vy, tc ng trn c th c coi l kt qu ca hot ng
ca cc cng ty nc ngoi din ra ng thi vi qu trnh iu chnh hnh vi ca cc
doanh nghip trong nc.
C th phn ra bn loi tc ng trn: (1) tc ng lin quan ti c cu u ra-u
vo ca doanh nghip
35
, (2) tc ng lin quan n ph bin v chuyn giao cng ngh
36
,
(3) tc ng lin quan n th phn trong nc hay tc ng cnh tranh
37
v (4) tc ng
lin quan n trnh lao ng (hay vn con ngi). Cc tc ng trn nu trn c th nh
hng ti nng sut ca cc doanh nghip trong nc. Do gi tr gia tng ca c nn kinh

35
Backward-forward effects.
36
Demonstration effects.
37
Competition effect.
Trang 28
t c to ra ch yu bi cc doanh nghip, nn c th hnh dung ra mi quan h gin tip
gia tng trng v tc ng trn ca FDI.
Tc ng trn loi th nht xut hin khi c s trao i/hoc mua bn nguyn vt
liu hoc hng ho trung gian gia cc doanh nghip FDI v cc doanh nghip trong nc.
Loi tc ng ny c th sinh ra theo hai chiu: tc ng xui chiu (forward effect) xut
hin nu doanh nghip trong nc s dng hng ho trung gian ca doanh nghip FDI v
ngc li tc ng ngc chiu (backward effect) c th xut hin khi cc doanh nghip
FDI s dng hng ha trung gian do cc doanh nghip trong nc sn xut. Vic cc
doanh nghip trong nc cung cp hng ho trung gian cho doanh nghip FDI s to iu
kin cho cc doanh nghip ny m rng sn xut v gim chi ph trn 1 n v sn phm
38
.
ng thi duy tr mi quan h bn hng lu di, cc doanh nghip trong nc phi p
ng yu cu ca cc doanh nghip FDI, nht l v cht lng sn phm nn c xu hng
p dng cc tiu chun cht lng mi trong sn xut. Chnh hnh vi ny gip doanh
nghip trong nc tng kh nng cnh tranh trn th trng sn phm trong trung v di
hn. Nhiu nghin cu thc tin cho rng hu ht cc doanh nghip trong nc kh tr
thnh nh cung cp nguyn liu/hng ho trung gian u vo cho doanh nghip FDI do
khng p ng c yu cu do pha cu a ra. Tuy nhin, nu tc ng ngc chiu xy
ra th cc doanh nghip trong nc c kh nng bt ln v tin hnh xut khu hoc chim
lnh dn th phn sn phm m trc y do cc doanh nghip FDI thng lnh. V vy, tc
ng ngc chiu ny l mong mun v rt c ngha i vi cc nc chm pht trin.
Tc ng trn lin quan n ph bin v chuyn giao cng ngh thng c coi l
mt mc tiu quan trng ca cc nc ngho. Thng qua FDI, cc cng ty nc ngoi s
em cng ngh tin tin hn t cng ty m vo sn xut ti nc s ti thng qua thnh lp
cc cng ty con hay chi nhnh. S xut hin ca cc cng ty nc ngoi tuy nhin xut
pht t mc tiu li nhun trn c s tn dng nhng li th c c t cng ty m sn
sng cnh tranh vi doanh nghip trong nc. V vy, hot ng ca cc doanh nghip
FDI s khuyn khch nhng cng gy p lc v i mi cng ngh nhm tng nng lc
cnh tranh i vi cc doanh nghip trong nc. V pha doanh nghip trong nc, mt
mt do nng lc yu km v i mi cng ngh, mt khc cng ngh tin tin u do cc

38
y l kt qu ca hiu sut tng dn theo qui m.
Trang 29
cng ty qui m ln c tim nng cng ngh trn th gii nm gi
39
, vt qua yu im
ny h c xu hng mun c p dng ngay cng ngh tin tin hoc trc tip thng qua
thnh lp cc lin doanh vi i tc nc ngoi hoc gin tip thng qua ph bin v
chuyn giao cng ngh t cc doanh nghip FDI. Cc doanh nghip FDI mc d khng
mun tit l b quyt cng ngh cho i th trong nc nhng cng sn sng bt tay vi
i tc trong nc thnh lp lin doanh, qua din ra qu trnh r r cng ngh. Tuy
nhin, vn t ra i vi cc nc ngho l liu cc iu kin trong nc c n
nhn ph bin v chuyn giao cng ngh hay khng. Kt qu t nhiu m hnh l thuyt
40

cng rt ra l mc ph bin v chuyn giao cng ngh cn ph thuc vo kh nng hp
th ca doanh nghip trong nc
41
.
Loi tc ng trn tip theo cng c coi l rt quan trng i vi cc nc chm
pht trin l s c mt ca doanh nghip FDI to ra tc ng cnh tranh cho cc doanh
nghip trong nc. Tuy nhin, tc ng ny li ph thuc vo cu trc th trng v trnh
cng ngh ca nc nhn u t. i vi cc nc chm pht trin, trong nhiu trng
hp tc ng cnh tranh ca FDI l rt khc lit trc khi n mang li tc ng trn tch
cc khc. V d, cc doanh nghip FDI tung ra th trng mt loi sn phm mi c tnh
cht thay th cho sn phm trc y sn xut bi doanh nghip trong nc, qua nh
hng ln ti s tn ti ca doanh nghip trong nc. S hin din ca FDI chnh l mt
tc nhn thc y cnh tranh v trong nhiu trng hp, tc ng trn c th dn n tnh
trng gim sn lng ca doanh nghip trong nc trong ngn hn (Hp 1). Kt qu l cc
doanh nghip trong nc b tc ng hoc phi ri khi th trng hoc sng st nu vt
qua c giai on iu chnh c cu thch nghi vi mi trng cnh tranh.
Ngoi vic to thm vic lm, FDI cn l mt tc nhn truyn b kin thc qun l
v k nng tay ngh cho lao ng ca nc nhn FDI. Tc ng trn ny xut hin khi cc
doanh nghip FDI tuyn dng lao ng nc s ti m nhn cc v tr qun l, cc cng

39
Lu l th trng cng ngh thng l khng hon ho v trong nhiu trng hp l khng tn ti. Nguyn
nhn chnh l tht bi ca th trng bi nhng thng tin khng cn xng. Chnh v vy m ngi mua v ngi
bn thng khng i n bt c tho thun no v dn n hnh vi mun cng chia s cng ngh thng qua thnh
lp lin doanh hoc chuyn giao cng ngh cho doanh nghip trong nc ca cng ty nc ngoi.
40
C th tham kho Blomstroem M. v Sjoehlm (1999); Haddad Mona v Harrison A. (1993) v nhiu ti liu
khc.
41
Theo Marin A. v Bell M. (2003), kh nng hp th ca doanh nghip trong nc c th c nh ngha l
nng lc ca doanh nghip trong s dng mt cch hiu qu tri thc bn ngoi t cc nghin cu c bn, ng
dng k thut ti trin khai dy chuyn sn xut mi.
Trang 30
vic chuyn mn hoc tham gia nghin cu v trin khai. Vic truyn b kin thc cng
din ra thng qua knh o to cng nhn k thut trong nc v ti cng ty m. Tc
ng trn tuy nhin ch pht huy tc dng khi i ng lao ng c trnh ny ra khi
doanh nghip FDI v chuyn sang lm vic ti cc doanh nghip trong nc hoc t thnh
lp doanh nghip v s dng nhng kin thc tch lu c trong qu trnh lm vic cho
cc cng ty con hoc lin doanh vi nc ngoi vo cng vic kinh doanh tip . Song
mc di chuyn lao ng cn ph thuc vo nhiu yu t khc nh s pht trin ca th
trng lao ng, cu v lao ng c trnh k nng cng nh cc iu kin gia nhp th
trng khi mun khi s doanh nghip. y cng chnh l cn tr ln m cc nc chm
pht trin ang phi i mt
42
. Trn thc t, loi tc ng trn do di chuyn lao ng tuy
nhin rt kh nh gi vi nhiu l do. Chng hn, doanh nghip trong nc tip nhn lao
ng chuyn sang khng c iu kin hoc khng to iu kin cho s lao ng ny pht
huy nng lc ca mnh. Nng sut lao ng ca doanh nghip tng ln cn do nhiu yu t
khc, ph thuc vo quy m vn, c hi th trng v nng lc cnh tranh ca doanh
nghip.

42
Trn thc t kh nh gi tc ng trn do di chuyn lao ng. Chng hn, mt vi nh gi nh lng ch xc
nhn mi quan h tch cc gia kt qu kinh doanh ca doanh nghip nhn lao ng chuyn t doanh nghip FDI
cng ngnh. Tri li, mi quan h ny khng c xc nhn i vi lao ng trc y c cc cng ty FDI o
to (d di hnh thc no, v d t o to hoc c i o to) v lm trong cc doanh nghip FDI khc ngnh.
C th xem Goerg H. v Strobl E. (2002).
Trang 31
Hp 1: Tc ng cnh tranh ca FDI ti doanh nghip trong nc

Hnh trn l mt v d th hin phn ng (hay l kt qu ca tc ng trn) ca doanh nghip
trong nc trc s xut hin ca doanh nghip FDI cng ngnh trong ngn hn. S ln t th
trng ca doanh nghip FDI lm thu hp th phn ca doanh nghip trong nc v y chi ph
c nh ln cao. Trc tc ng ny, doanh nghip trong nc c xu hng iu chnh gim chi
ph trung bnh (t
1
AC xung
2
AC ). Nhng nu p lc cnh tranh ban u t doanh nghip FDI
mnh, doanh nghip s buc phi gim sn lng (t
1
Q xung
2
Q ) v tc ng cui cng l
lm tng gi thnh trn 1 n v sn phm (chuyn dch t v tr 1 ln 2).

Ngun: Aitken v Harrison (1999).

1.3.2. M hnh c lng
nh gi tc ng trn ca FDI c th c thc hin bng c hai phng php
nh tnh v nh lng hoc kt hp c hai. Tuy nhin, kt qu ca nh gi nh tnh ch
yu mang tnh m t, xc nh kh nng c hay khng c cc biu hin c th to ra tc
ng trn, nhng khng nh gi c tc ng trn c thc s xut hin hay khng v
mc ca cc tc ng . nh gi bng phng php nh lng khc phc im yu
ny trn c s p dng cc m hnh kinh t lng c s dng ngy cng nhiu. T
c th rt ra nhng kt qu c th hn v v vy c ngha i vi cc nh hoch nh
chnh sch.
Nh nu trn, s xut hin ca FDI c th sinh ra tc ng trn thng qua
nhiu knh khc nhau. Tuy nhin, cc tc ng ny thng ch c th nhn bit c thng
qua thay i v kt qu sn xut, c th o bng nng sut ca doanh nghip. V l thuyt,
s xut hin ca FDI c th lm thay i nng sut lao ng ca tt c doanh nghip trong
nc, chng hn do p lc cnh tranh. kim nh s tn ti ca tc ng trn cn trc
ht xem xt mi quan h gia mc tham gia ca pha nc ngoi v s thay i nng
sut lao ng ca cc doanh nghip trong nc. Trong phn tch nh lng, c th s
dng nhiu ch s khc nhau c lng cho mc tham gia ca pha nc ngoi, cc
AC1
AC2
Sn lng
Q1
Q2
1
2
Gi
thnh
mt
n v
sn
phm
Trang 32
tiu ch o v th ca doanh nghip hay c s dng l doanh thu c to ra bi cc
doanh nghip FDI trong ngnh, t trng vn FDI trong ngnh hoc mt tiu ch v lao
ng
Nhiu phng php khc nhau c vn dng, ty thuc vo s liu c c
nu s dng phn tch nh lng. V d, Haddad v Harision (1993) tin hnh nh gi
tc ng trn ca FDI ti cc doanh nghip trong ngnh cng nghip ch tc ca Ma-rc-
k bng cch kim nh thay i khong cch v nng sut gia cc doanh nghip ni
chung v doanh nghip c nng sut cao nht trong cng ngnh
43
. Kt qu cho thy, tc
ng trn ch xut hin khi mc chnh lch nng sut gia cc doanh nghip trong nc v
doanh nghip FDI khng qu ln. Nhng ngnh c t trng FDI ln hn cng ng thi l
ngnh c chnh lch v mc nng sut thp hn v cc doanh nghip trong nc thu
hp dn khong cch v nng sut ch yu do p lc cnh tranh to ra bi FDI ch khng
phi do tc ng trn t chuyn giao cng ngh. Da vo phng php lun trn, Barrios
(2000) kim nh tc ng trn ca FDI ti cc doanh nghip trong cng ngnh ch
bin ca Ty-Ban Nha. Tc gi m rng m hnh nh lng bng vic a vo mt s
bin gi th hin c im ring ca tng ngnh ngh v s dng chi tiu cho hot ng
nghin cu v pht trin (R&D) ca doanh nghip nh l mt i lng o nng lc cng
ngh ca cc doanh nghip trong nc. Gi thuyt y l nu trnh cng ngh ca
doanh nghip khng t c mt mc nht nh th tc ng cnh tranh ca doanh nghip
FDI s ln t hn v h qu l tc ng trn tch cc s khng xut hin. Gi thuyt ny
c chng minh qua trng hp ca Ty-Ban Nha cho cc nhm ngnh c mc chi tiu

43
Cc tc gi s dng cch tip cn hm sn xut ca doanh nghip tin hnh kim nh. Gi s trong
ngnh j c N doanh nghip ang hot ng v mc nng sut ca doanh nghip th i (i=1,2,N) l
ij
a v gi
) max(
j j
a a = l mc nng sut cao nht trong ngnh j. Gi
ij
u l mc (tnh theo gi tr tuyt i) chnh lch
nng sut ca doanh nghip i so vi mc cao nht trong ngnh, ta c th tnh c i lng ny theo cng thc:
( )

/ a a a u
ij ij
= . Gi s
ij
u l mt hm s ca t trng ti sn vn FDI trong doanh nghip i- nh ngha l
ij
tytrongFDI1 -, t trng ti sn vn FDI trong ngnh j - nh ngha l
ij
tytrongFDI 2 - v qui m ca doanh
nghip c o bng t l doanh s bn ca doanh nghip i so vi mc doanh s bn cao nht trong ngnh j gi
l
ij
quimo . Tc ng ca t trng ti sn vn FDI v qui m doanh nghip ti
ij
u c th hin qua hm
) , 2 , 1 (
ij j ij ij
quimo tytrongFDI tytrongFDI f u = . Hm ny c vn dng kim nh tc ng thun
chiu ca
ij
tytrongFDI1 ti
ij
u v mi quan h tch cc ca
ij
tytrongFDI 2 ti gim chnh lch v nng
sut.
Trang 33
cho nghin cu v trin khai (R&D) thp
44
hay nng lc cng ngh thp. Ngoi ra, t trng
vn FDI trong cc doanh nghip FDI c quan h thun chiu vi mc v tc tng gi tr
gia tng ca doanh nghip.
Mc d phng php ca Haddad v Harision c nhiu u im, nhng ch thc
hin c khi c s liu cn thit, trong khi iu kin ca Vit Nam khng cho php c
c nhng thng tin chi tit v doanh nghip. Do , cun sch ny s dng khung kh
phn tch ca Blomstrom v Sjoholm
45
(1999) v m rng m hnh da vo cch tip cn
ca Barrios (2000). xem xt nh hng ca FDI ti nng sut lao ng ca doanh
nghip ni chung, Blomstrom v Sjoholm bt u bng mt hm sn xut gi nh, theo
nng sut lao ng ca doanh nghip i hot ng trong ngnh j ph thuc vo cng
vn, lao ng c trnh , quy m ca FDI (v d do bng t trng vn ca FDI trong
doanh nghip), mt s i lng c trng cho doanh nghip v mt s i lng c
trng cho ngnh. Gi Y, K, L v FDI ln lt l gi tr gia tng, ti sn vn (vt cht), s
lao ng, ng gp ca pha nc ngoi trong tng ti sn vn ca doanh nghip i, mi
quan h trn y c th hin qua hm nng sut ca doanh nghip i, ngnh j:
(10)
|
|
.
|
\
|
=
j ij ij j
ij
ij
ij
ij
nganh quimo trinhdo FDI
L
K
F
L
Y
, , , ,
Trong hm nng sut trn,
ij
trinhdo v
ij
quimo l hai bin biu th c trng ca
doanh nghip, vi
ij
trinhdo o lng lao ng c trnh v
ij
quimo biu th cho qui m
hoc v th ca doanh nghip trong ngnh c th o bng nhiu ch tiu khc nhau nh
nu trn.
j
nganh l bin gi c trng cho nhm ngnh c th trong ngnh j. Gi thuyt
cn kim nh thng qua m hnh ny l thay i v mc tham gia ca pha nc ngoi
FDI
ij
nh hng nh th no ti nng sut lao ng ca doanh nghip.
M hnh trn y cng c s dng xc nh v nh gi tc ng trn ca FDI
ti cc doanh nghip trong nc. Nh nu trn, mc d s xut hin ca FDI trong
ngnh ny c th tc ng gin tip ti kt qu hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip
trong ngnh khc, nhng i tng chu nh hng trc tip vn l cc doanh nghip trong

44
Kt qu ny khng c ngha v mt thng k i vi ngnh ngh c hm lng R&D cao v Barrios
khng a ra c li l gii no.
45
u im ca m hnh Blomstroem v Sjoholm (1999) s dng l n gin, ph hp cho trng hp ca Vit
Nam do thiu s liu chi tit, v nh khng c thng tin v mc nng sut cao nht ca doanh nghip trong
ngnh.
Trang 34
nc cng ngnh. Do , tc ng trn c th nhn bit qua s thay i v nng sut lao
ng ca cc doanh nghip trong nc khi xut hin u t trc tip nc ngoi vo ngnh
m doanh nghip ang hot ng. m hnh ny vitheFDI l i lng phn nh v th
ca pha nc ngoi trong ngnh
46
v di l k hiu ca doanh nghip trong nc. Vi s
hin din ca doanh nghip FDI trong ngnh j, nng sut lao ng ca doanh nghip trong
nc trong ngnh c th ph thuc vo cc yu t th hin phng trnh (11):
(11)
|
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
=
|
.
|
\
|
dij dij j dij dij
trinhdo nghiencuu vitheFDI
L
K
F
L
Y
,
, ,
Hm nng sut (11) c th dng nghin cu tc ng trn ca FDI ti doanh
nghip trong nc v c th bin i xem xt tc ng trn th hin qua vic la chn
i lng o v th ca doanh nghip FDI trong ngnh. Tc ng trn ch xem nh xut
hin nu bin v th ny c nh hng ti nng sut, th hin qua du v mc ngha
thng k ca bin trong cc phn tch nh lng. Trn thc t c xc nh v tch bch
tc ng trn ca cc knh truyn tc ng l rt kh.
Ngoi o lng tc ng trc tip, m hnh (11) cho php xem xt nh hng ca
mt s yu t khc biu th kh nng hp th tc ng trn ca doanh nghip. C s
kim nh da vo kt qu ca nhiu nghin cu cho rng, tc ng trn cng nh mc
ca n ph thuc nhiu vo kh nng hp th hay kh nng iu chnh ca doanh nghip
khi xut hin pha nc ngoi. Hai yu t quan trng hay c nhc n l trnh cng
ngh v lao ng c trnh . Trong m hnh (11),
dij
nghiencuu l chi tiu cho nghin cu
v trin khai ca doanh nghip trong nc trong ngnh c dng o nng lc cng
ngh ca doanh nghip. Ngoi ra, chi tiu cho nghin cu v trin khai cn th hin R&D
l mt i lng tc ng trc tip ti nng sut lao ng ca doanh nghip. Bin
dij
trinhdo cng c ngha tng t nh bin
dij
nghiencuu , va tc ng ti nng sut, va
kim sot vai tr ca lao ng k nng ti qu trnh to ra tc ng trn.
Khung kh phn tch trnh by trn l c s tin hnh phn tch nh lng
Chng 4. Do kh nng p dng ca cc m hnh l thuyt ph thuc ln vo s liu thu
thp c, nn cc m hnh nh lng s c nhng bin i nht nh ph hp vi Vit
Nam v tn dng ti a s liu m nhm tc gi thu thp c.

46
C th s dng cc ch tiu khc nhau o v th nh t trng doanh thu ca tt c doanh nghip FDI so
vi tng doanh thu ca ngnh v.v.
Trang 35

II. IM QUA MT S NGHIN CU NH LNG V TC NG CA FDI
TI TNG TRNG KINH T

Cc nghin cu nh gi tc ng ca FDI ti tng trng kinh t trn th gii kh
phong ph v a dng, v a ra nhiu kt lun khng thng nht v tc ng ca FDI ti
nn kinh t. Laura Alfaro (2003) s dng phng php hi qui vi s liu hn hp (pannel
data) kho st mi quan h gia FDI v nng sut lao ng cc ngnh khc nhau cho
47 nc trong giai on 1981-1999. Nghin cu i n kt lun, FDI c tc ng tch cc
ti tng nng sut ca doanh nghip ngnh ch bin, nhng ng thi li tc ng tiu cc
ti tng trng ca cc ngnh nng nghip v khai khong. Nghin cu ca Kokko (1994)
ch ra mi quan h tng quan thun gia FDI v tng trng kinh t M-hi-c. Tc
ng tch cc ca FDI ti tng trng cng c kim nh trong nghin cu ca Kumar
v Pradhan (2002) s dng s liu hn hp cho 107 nc ang pht trin trong thi k
1980-1999.
Trong Nghin cu ca Mencinger (2003) v vai tr ca FDI ti tng trng ca 8
nc chuyn i ng u s dng s liu hn hp cho thi k 1994-2001 li ch ra rng
FDI lm gim kh nng bt kp v tng trng ca cc nc ny vi EU. Nguyn nhn c
th l do quy m nh ca cc nn kinh t ny v FDI qu tp trung vo thng mi v ti
chnh nn lm gim tc ng trn v nng sut trong cc ngnh kinh t ni chung. FDI
cng khng nht thit tng p lc cnh tranh do cc i th cnh tranh ca nc nhn u
t hu ht l mi v nh, do vy d b y ra khi cuc chi.
V tc ng trn Gorge (2004) cho rng FDI c sinh ra tc ng trn v cng ngh,
tuy nhin vic xut hin tc ng trn ph thuc vo rt nhiu yu t khch quan v ch
quan, thm ch ph thuc c vo phng php c lng. Kokko (1994), Blomstrom
(1985) nghin cu trng hp ca Mehico a ra mt kt lun rt ng quan tm l tc
ng trn dng nh t xy ra i vi cc ngnh c bo h. Cng theo cc tc gi ny,
nng lc hp th cng ngh v khong cch v cng ngh ca nc u t v nc nhn
u t l hai yu t nh hng ti vic xut hin tc ng trn. Trong mt nghin cu v
Trung Quc, Xiang Li (2001) cho rng hnh thc s hu ca doanh nghip trong nc
cng l mt yu t quyt nh n s xut hin ca tc ng trn. Theo tc gi, tc ng
trn thng qua bt chc, sao chp cng ngh khng xut hin cc DNNN, m cc
Trang 36
doanh nghip t nhn (DNTN). Tri li, tc ng trn do cnh tranh li xut hin
DNNN, nhng khng gy p lc ln cho DNTN. mt nghin cu khc, Sjoholm (1999)
khi nghin cu v Indonexia khng tm thy s khc nhau v mc ca tc ng trn
theo hnh thc s hu ca cc doanh nghip FDI . Trong khi , mt s nghin cu khc
cng Indonexia, v d nh Taki (2001) li cho rng doanh nghip c 100% vn nc
ngoi to ra tc ng trn mnh hn l doanh nghip lin doanh.
Haskel v ng s (2002) ch ra mi tng quan thun gia FDI v nng sut tng
hp nhn t (TFP) ca cc doanh nghip trong nc. Kt qu ny cng c kim chng
cho trng hp ca Lithuania trong mt nghin cu ca Smarzynska B.K (2002). Tc gi
cho rng cc doanh nghip nc ngoi sn xut hng vo th trng ni a c tc ng
tch cc mnh hn ti nng sut ca doanh nghip trong nc so vi cc doanh nghip
nc ngoi hng vo xut khu. Nghin cu ca Haddad v Harrison (1993) v ngnh
cng nghip ch bin ca Ma-rc cng tm thy bng chng ca tc ng trn v nng
sut, nhng mc tc ng yu hn nhng ngnh c nhiu doanh nghip nc ngoi.
Nhn chung, nhiu nghin cu a ra bng chng v s tn ti ca mi quan h thun
chiu gia FDI v nng sut lao ng ca cc x nghip trong nc, tuy nhin tc ng
nghch chiu cng c kim nh mt s trng hp.
Vit Nam c kh nhiu nghin cu v FDI ni chung, nhng cn rt t cc
nghin cu su v mi quan h gia FDI v tng trng kinh t, nht l s dng phng
php phn tch nh lng. Nghin cu ca Nguyn Mi (2003) xem xt tc ng ca FDI
n tng trng kinh t c v chiu rng v chiu su bng vic s dng s liu thng k
v FDI ca Vit Nam trong thi k 1988-2003, d bo n 2005 v trn c s
xut cc gii php ch yu thc y tnh hnh thu ht FDI Vit Nam. Theo tc gi,
FDI c tc ng tch cc n tng trng kinh t mc quc gia v cho rng thu ht
vn FDI, Vit Nam cn m rng th trng v tm i tc mi.
Freeman (2002) nghin cu tng qut v FDI Vit Nam cho n nm 2002. Tc
gi im li nhng kinh nghim gn y trong vic thu ht FDI v nu nhng im yu
trong khung kh chnh sch v FDI Vit Nam, cng nh rt ra nhng yu t tc ng ti
FDI Vit Nam. Tc gi kt lun rng cc chnh sch ci cch kinh t v t do ho kinh
doanh thc hin c tc ng tch cc n mi trng kinh doanh cho cc nh u t.
Trang 37
Tuy nhin, thc y lung vn FDI, Vit Nam cn tng cng vic iu phi v hon
thin hn cc chnh sch .
Nghin cu ca Nguyn Th Phng Hoa (2004) kho st tc ng ca FDI n
tng trng v nng sut ca c nn kinh t, trong khun kh ca phn tch v quan h
gia FDI v i ngho kt lun rng FDI c tc ng tch cc ti tng trng kinh t ca
cc a phng thng qua hnh thnh v tch ly ti sn vn v c s tng tc tch cc
gia FDI v ngun vn nhn lc. Theo tc gi, tc ng trn tch cc ca FDI ch xut
hin cp quc gia i vi nhm ngnh ch bin nng-lm sn. Cc tc ng ny xy
ra ch yu thng qua knh di chuyn lao ng. Cc kt lun ny tuy nhin cha tht thuyt
phc, bi di chuyn lao ng l iu kin cn nhng cha c c tc ng trn ca
FDI.
Mt s nghin cu khc ca Nguyn Th Lin Hoa (2002) phn tch v xc nh l
trnh u t thu ht FDI ti Vit Nam trong thi k 1996-2001. Nguyn Th Hng v Bi
Huy Nhng (2003) phn tch so snh tnh hnh thu ht FDI Trung Quc v Vit Nam
trong thi k 1979-2002 lm c s rt ra nhng bi hc cho Vit Nam. Cc tc gi nh
gi FDI ng mt vai tr quan trng i vi s pht trin ca t nc ni chung nh tng
trng kinh t, chuyn i c cu kinh t, thu ngn sch, gii quyt vic lm .v.v thu
ht vn u t nc ngoi, tt c cc tc gi u nht tr cn ng b ha t vic ban hnh
chnh sch, lut php, qui hoch pht trin cc ngnh v.vNghin cu ca on Ngc
Phc (2003) phn tch thc trng, nhng vn t ra v trin vng ca FDI vo Vit Nam
trong thi k kho st 1988-2003. Tc gi cho rng tng trng kinh t Vit Nam ph
thuc nhiu vo khu vc c vn u t nc ngoi. Bin ng ca khu vc ny v vy nh
hng trc tip n tc tng trng kinh t ca t nc. c bit FDI c ng gp
ng k vo gi tr sn lng cng nghip, b sung ngun vn u t pht trin, to thm
nhiu vic lm, thc y sn xut hng ho, xut khu, ci thin cn cn thanh ton v
nng cao nng lc cnh tranh ca nn kinh t.
Trang 38
CHNG BA:
TC NG CA FDI TI TNG TRNG QUA KNH U T

I. M HNH NH GI TC NG

Tc ng ca FDI ti tng trng kinh t thng qua knh u t c thc hin
da vo c s l thuyt trnh by phng trnh (9) trong Chng Hai. M hnh cn
xem xt nh hng ca vic Vit Nam hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii, bt
u bng vic gia nhp ASEAN vo thng 7/1995 ti tng trng, th hin qua bin
t
hoinhapkt . M hnh c th vit nh sau:
(12) ( )
t t t t t t
X hoinhapkt FDIxH H FDI f g , , ) ( , , =
Bin ph thuc
t
g biu th cho tng trng kinh t, o bng tc tng GDP thc
t trn u ngi v l hm s ca mt lot bin c lp. Tc ng ca cc bin c lp ti
tng trng kinh t c th hin qua cc h s c lng, du ca chng v mc ngha
thng k.
t
FDI l bin th hin u t trc tip nc ngoi, o bng t l vn FDI thc
hin so vi GDP.
t
H l bin biu th cho ti sn vn con ngi nhm nh gi tc ng ca
vn con ngi ti tng trng. Bin t FDIxH) ( rt c ngha trong m hnh ny nhm
kim nh mi tng tc gia FDI v vn con ngi cng nh vai tr ca vn con ngi
i vi mc ng gp ca FDI ti tng trng. Bin ny c a vo m hnh da
vo gi thuyt c kim nh nhiu nc, l ng gp ca FDI ti tng trng
cn ph thuc vo lao ng c trnh ca mt nc. Trong m hnh ny, bin t FDIxH) (
c coi l mt i lng biu th kh nng hp th FDI ca nn kinh t .
t
X l tp hp
ca cc bin c lp khc c nh hng ti tng trng, v d chi tiu ca chnh ph, vn
u t trong nc vi t cch l mt i lng xc nh tng trng v kt qu ca hot
ng xut nhp khu phn nh m ca nn kinh t v.v.

II. S LIU

S liu s dng cho m hnh l b s liu theo chui thi gian t 1988-2003 ly t
nhiu ngun khc nhau. S liu v tc tng GDP thc t trn u ngi
t
g v s liu
Trang 39
t
FDI (thc hin
47
) c thu thp v tnh ton da vo s liu chnh thc do Tng Cc
thng k v Cc u t Nc ngoi-B K hoch v u t cung cp.
Di gc l thuyt, vn con ngi l i lng phn nh trnh ca lc lng lao
ng, c hnh thnh qua nhiu knh khc nhau, nhng ch yu vn qua knh gio dc.
Tuy nhin, trong phn tch nh lng, n nay vn cha c s thng nht trong cch xc
nh vn con ngi. L do chnh thng thy cc nc ang pht trin l h thng thng
k km, thng thiu s liu cn thit v khng c cp nht u n. Cho nn khng c
mt i lng chun cho vn con ngi. Nh cp trn, vn con ngi c th
tng tc vi FDI v v vy nh hng ti ng gp ca FDI ti tng trng. V vy, m
hnh (12) s kim nh gi thuyt ny bng cch s dng ba bin vn con ngi khc nhau
c th so snh nhng tc ng c th xy ra. Ba bin l:
t
HP ,
t
HS v
t
HBC . Bin
th nht c o bng t l lao ng ang lm vic trong nn kinh t tt nghip cp tiu
hc, bin th hai l t l ca lao ng tt nghip ph thng c s, bin th ba l t l
dn s bit ch. Cc bin ny c ly t ngun ca B Lao ng-Thng binh v X hi
v nhiu ngun khc.
Cc bin c lp khc tc ng ti tng trng c a vo m hnh gm
t
ns chi _ l
chi thng xuyn t ngn sch nh nc so vi GDP v
t
hoinhapkt l bin gi biu th cho
hi nhp kinh t. Bin
t
hoinhapkt nhn gi tr 1 t qu III nm 1995 v gi tr 0 cho cc
nm tr v trc. S liu v
t
ns chi _ c ly t ngun Tng cc Thng k v Bo co
kinh t Vit Nam nm 2003 ca Vin Nghin cu qun l kinh t T. Do thi gian nh
gi bt u tnh t nm 1988 l nm u tin thc hin Lut u t Nc ngoi- nn s
quan st theo nm ch l 16. khc phc nhc im ny, s liu s dng cho m hnh
c tch theo s liu qu.
III. KT QU NH GI

M hnh trn y c c lng bng phng php bnh phng nh nht hai bc
(2SLS) c ch n tng quan chui v tnh dng ca chui khi s dng chui s liu

47
Nhm nghin cu khng c c vn FDI thc hin ca ring pha nc ngoi theo chui s liu. Hn na,
vic bc tch nu khng chnh xc c th dn n sai lch nhiu hn. V vy, n gin y gi nh t l vn
thc hin ca pha nc ngoi so vi tng vn FDI thc hin l khng i. Vi gi nh ny th kt qu hi qui s
dng s liu FDI thc hin tng l c th chp nhn i vi phng php phn tch lng.
Trang 40
theo thi gian
48
. Xt v phng php lun, mt khi c du hiu ca tng quan chui th
phng php bnh phng nh nht thng thng (OLS) khng hiu qu v phng php
2SLS l mt la chn tt hn. Ngoi ra, s dng phng php 2SLS c ch n tng
quan chui cn cho php s dng cc gi tr tr ca bin c lp v bin ph thuc lm cc
bin cng c cho m hnh. Do , m hnh ny cn kim sot c tc ng tr ca cc
bin a vo ti tng trng. M hnh s dng hai bin
49
cng c l GDP thc t trn u
ngi di dng logarit (k hiu l ) log( n GDPbinhqua ) v chi u t pht trin t ngn
sch (k hiu l dautupt ). tha mn iu kin chn bin cng c, hai bin ny c gi
nh l c nh hng ti bin ph thuc v bin gii thch, nhng khng c nh hng ti
phn sai s. Trn thc t, hai bin ) log( n GDPbinhqua v dautupt c th p ng cc iu
kin v v vy c la chn trong m hnh. Kt qu c lng m hnh s dng vn
con ngi l bin
t
HS c trnh by t c lng I n c lng IV ca Biu 3. M
hnh s dng vn con ngi l bin
t
HBC v
t
HP vi kt qu trnh by c lng V v
VI.
Theo cc c lng t I n VI, chi thng xuyn ca Chnh ph c tc ng tch
cc ti tng trng kinh t trong thi gian qua tuy mc c xu hng gim khi Vit
Nam hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii. Xu hng ny tuy c phn tri ngc
vi kt qu nghin cu ca mt s nc khc, nhng khng mu thun i vi mt nn
kinh t chuyn i t k hoch tp trung sang kinh t th trng nh Vit Nam. Kt qu
ny mt phn l do nn kinh t Vit Nam c qui m tng i nh, t trng chi thng
xuyn
50
so vi GDP tng lin tc, t 15,5% nm 2003 mc d t l ny gim trong tng
chi ngn sch, khong 56,8% nm 2003. c bit l trong chi thng xuyn, chi cho gio
dc v y t t t trng cao, v vy c nh hng trc tip ti u t vo vn con ngi.
T thp k 90, chi u t t ngn sch nh nc
51
tng tng i so vi tng chi ngn
sch v theo nhiu nh gi nh tnh, iu c tc ng tch cc ti tng trng kinh t.
Bn cnh , cc c lng c thc hin cho chui thi gian ngn t 1988-2003, do

48
Trc khi tin hnh c lng m hnh, cc kim nh Augmented Dickey-Fuller
48
(ADF) c thc hin.
Kt qu cho thy hu ht cc bin a vo m hnh u c tch hp bc 1 hoc bc 2. Cc kim nh Breusch-
Godfrey (BG) cng c thc hin v cho thy c hin tng tng quan chui (serial corelation).
49
Lu l theo phng php 2SLS, hng s lun l mt cng c v c t ng a vo c lng.
50
Khng k chi tr n v vin tr.
51
Lu l y khng cp ti vn tn dng v u t ca doanh nghip nh nc.
Trang 41
cc kt qu thu c m t cc tc ng trung hn ti tng trng hn l di hn. Tuy
nhin, trong di hn tng t trng chi tiu dng ca Chnh ph lm gim chi u t v v
vy c th nh hng tiu cc ti tng trng kinh t.

Biu 3: Kt qu c lng tc ng ca FDI ti tng trng giai on 1988-2003
(S dng cc bin cng c theo phng php TSLS)
Bin ph thuc- Logarit GDP thc t bnh qun trn u ngi

I II III IV V VI
t
HS
0.26
(1.18)
0.16
(0.97)
0.14
(0.83)
-0.32*
(-1.96)

t
HBC
0.30**
(2.21)

t
HP
0.36***
(2.66)
t
ns chi _
0.54***
(4.33
0.48***
(3.38)
0.48***
(3.41)
0.31***
(2.3)
0.41***
(4.42
0.42***
(4.4)
FDI
t

0.16
(1.19)
0.33**
(2.51)
-8.1**
(-2.61)
26.35***
(3.02)
5.1***
(3.66)
t
hoinhapkt
-0.005***
(-2.47)
-0.005***
(-2.55)
-0.006***
(-2.99)
-0.0008
(-0.54)
0.0004
(0.25)
(FDI* HS )
t

1.02**
(2.51)
25.88***
(2.74)

(FDI* HBC )
t

-27.9***
(-2.99)

(FDI* HP)
t

-18.7***
(-3.53)
R hiu chnh
0.586 0.633 0.64 0.69 0.72 0.75
S quan st
60 60 60 60 60 60
Ghi ch:
1. Thng k t c ghi trong du ngoc.
2. Cc du *, **, *** th hin h s c ngha v mt thng k mc ngha tng ng 10%; 5% v 1%.
3. Tt c cc kim nh s dng sai s chun iu chnh phng sai khng ng u White
52
.

Kim nh m hnh vi gi nh nn kinh t ng
53
(c lng I) cho thy vn con
ngi v FDI u khng c tc ng r rt ti tng trng kinh t, mc d c hai h s u
mang du dng. Hi nhp kinh t ca Vit Nam, nh du bng vic gia nhp ASEAN t
qu III nm 1995, va c tc ng tiu cc, va tch cc ti tng th nn kinh t, th hin
m hnh II n IV. Tc ng tch cc th hin qua s tng v s tuyt i ca h s ca

52
Phng sai khng ng u (Heteroskedasticity) l hin tng mt bin c lp trong m hnh c quan h mt
cch h thng vi sai s ca m hnh. Vic tn ti phng sai khng ng u trong m hnh tuy khng lm nh
hng ti kt qu h s c lng tc l h s c lng vn thng nht (consistent) v khng chch (unbiased)
nhng li lm nh hng ti phng sai ca h s v v vy lm cho kim nh F v kim nh t t c ngha.
Hin tng ny kh ph bin vi chui s liu cho.
53
Xin lu , y l ch nn kinh t ng ca theo ngha chnh thc. V trn thc t Vit Nam m ca t
trc, th hin qua ban hnh Lut u t nc ngoi v m rng kinh t i ngoi ngay sau khi tin hnh i
mi.

Trang 42
bin FDI
t

v ngha thng k ca h s c lng, tc l FDI c tc ng tch cc ti tng
trng kinh t. Kt qu ny khng nh li nhng nh gi nh tnh trc y cho rng,
hi nhp mang li c hi thun li, nhng cng c kh khn, thch thc cho nn kinh t.
Theo kt qu c lng Bng 3 th tc ng tiu cc l rt nh v tc ng tch cc l
ln, th hin qua h s dng v c ngha thng k ca bin FDI.
c lng III kim nh mi tng tc gia FDI v vn con ngi v tc ng ca
mi tng tc ny ti tng trng kinh t, do vy c lng ny khng kim sot bin
FDI
t.

Kt qu khng nh tn ti mi tng tc ny i vi FDI Vit Nam cng nh tc
ng ca mi tng tc ti tng trng kinh t mc ngha 5%. Nh vy, kt qu
c lng cng trng vi mt s kt lun rt ra t mt s nghin cu khc trn th gii. V
d Borensztein v ng s (1995) cng i n mi quan h tch cc gia FDI v vn con
ngi trong mt nghin cu cho 69 nc ang pht trin s dng s liu hn hp.
c lng IV kim sot ng thi tc ng ring ca tng bin v mi tng tc
gia FDI v vn con ngi ti tng trng. Kt qu cho thy c s i du ca h s ca
bin
t
HS v bin
t
FDI t dng sang m v c hai u c ngha thng k, trong khi
mi tng tc tch cc gia hai bin ny tip tc c khng nh. iu ny cho thy,
trong trng hp ca Vit Nam, vn con ngi l mt i lng xc nh ng gp ca
FDI vo tng trng kinh t. S i du ca h s c lng cho hai bin
t
FDI v
t
HS
cho bit trnh ca lc lng lao ng Vit Nam ang l mt yu t lm hn ch ng
gp ca FDI ti tng trng. Kt qu ny trng hp vi nh gi ca Borensztein (1995)
khi cho rng li ch m FDI mang li cho nc nhn u t, trc ht l ng gp ca FDI
vo tng trng, cn ph thuc vo kh nng hp th ca mt nc (o bng s tng tc
gia FDI v
t
HS ) v tip thu c li ch (v d cng ngh tin tin) th vn con
ngi cn t c mt ngng ti thiu nht nh. Ni cch khc, trnh lao ng qu
thp s gii hn tc ng ca FDI ti tng trng.
tip tc kim nh kt qu rt ra kim nh IV, trong cc c lng tip theo
cc bin
t
HP v
t
HBC c ln lt thay cho bin
t
HS , trong
t
HP biu th trnh lao
ng mc thp hn so vi
t
HS , trong khi
t
HBC biu th vn con ngi gic chung
cho c nc (k c lc lng lao ng v dn s khng i lm) ch l tham kho. So
snh kt qu c lng IV v c lng VI cho thy, nu xt ring tng yu t th vn
con ngi (l
t
HP ) v
t
FDI u ng gp vo tng trng, tuy nhin s tng tc gia
Trang 43
hai yu t ny khng c li cho tng trng. iu ny khng nh li mt ln na, trnh
lao ng thp l mt yu t hn ch tc ng ca FDI ti tng trng kinh t. mt gc
khc c th ni rng, vn FDI vn pht huy tc ng trong trng hp trnh lao ng
qu thp, nhng cc tc ng trn tch cc (nh chuyn giao cng ngh, di chuyn lao
ng hoc lin kt theo kiu cung ng v tiu th sn phm trung gian) kh xy ra hn.
ng thi tc ng tiu cc (nh gy p lc cnh tranh cho cc doanh nghip trong nc
khi FDI xut hin) c th mnh hn v h qu ny l khng tt cho c nn kinh t. Mt s
nhn xt ny s c kim nh li trong phn nh gi tc ng trn Chng Bn.
kim nh s xut hin cu FDI ln t hay b sung cho ngun vn u t trong
nc cng nh ng gp ca FDI vo tng trng cao hay thp hn so vi ng gp u
t trong nc, hai c lng tip theo c thc hin da vo phng php phn tch nh
lng trong nghin cu ca Borenzstein v cc ng nghip. (1995). M hnh th nht
(m hnh I) nh gi tc ng ca FDI ti tng u t x hi so vi GDP da vo h s
c lng ca bin FDI. Do tng u t x hi bao gm FDI, nn h s c lng ca
bin FDI dng v bng 1 c ngha l FDI khng c nh hng ti tng u t x hi. Nu
h s c lng dng v khc 1 th c th l bng chng cho tc ng b sung vn
cho u t trong nc. Chng ti cng xem xt tc ng ca mt s bin khc nh vn
con ngi v hi nhp kinh t ca Vit Nam ti tng u t qua bin
t
hoinhapkt . M hnh
th hai (m hnh II) cho php kim nh mc ng gp ca FDI so vi u t trong
nc ti tng trng bng cch so snh h s c lng ca hai bin FDI v tng u t
x hi. Nu h s ca bin FDI cao hn ca bin tng u t v cc h s c ngha thng
k th c th a ra bng chng ng h thm v ng gp tch cc ca FDI ti tng trng.
Kt qu kim nh trnh by Biu 4.
Theo Biu 4 m hnh I, h s c lng ca bin FDI dng, khc 1 v c ngha
thng k chng t FDI c tc ng b sung vn cho u t trong nc. Kt qu ny trng
vi nh gi nh tnh Chng I v nhiu nh gi khc cho rng Vit Nam l nc nhn
u t v FDI l ngun vn b sung cho u t trong nc. M hnh II vi h s ca bin
FDI cao hn h s ca bin tng u t cng l mt bng chng cho thy hiu qu ca vn
FDI cao hn so vi vn trong nc. V vy, s xut hin ca loi vn ny gp phn thc
y tng trng kinh t. H s c lng ca vn con ngi mang du m, nhng khng
c ngha thng k chng t tc ng ca bin ny ti bin ph thuc hai m hnh bng
0 hoc khng r rng
54
.

54
Mt nguyn nhn mang tnh k thut l c th xut hin hin tng a cng tuyn. V vy, m hnh ny ch ch
n h s c lng ca bin
t
I v
t
FDI .
Trang 44
Biu 4: FDI vi tng u t v nng sut ca FDI

M hnh I M hnh II
Bin ph thuc: Tng u t
x hi so vi GDP
Bin ph thuc: Tc tng
GDP thc t trn u ngi
t
HS -3.5 (-1.2) -0.04 (-0.83)

) log( n GDPbinhqua 0.09 (1.41)
t
I 0.25*** (5.4)
FDI
t

1.3*
(2.21)
0.51*** (3.8)

t
hoinhapkt

0.02 (0.16) -0.05*** (-3.8)

R hiu chnh
S quan st
0.74
15
0.44
15
Ghi ch:
1. Thng k t c ghi trong du ngoc.
2. Cc du *, **, *** th hin h s c lng c ngha v mt thng k mc ngha tng ng 10%; 5% v 1%.
3. Tt c cc kim nh s dng iu chnh sai s chun theo phng sai khng ng u White. Cc kim nh Wald c
thc hin v bc b gi thuyt h s ca bin FDI bng 1 m hnh I v h s FDI bng 0 m hnh II. Cc bin HS ,
hinhapkt khng i so trc. Bin It l tng u t x hi so vi GDP.
5. M hnh 1 s dng phng php TSLS v cc bin cng c l tc tng GDP thc t bnh qun u ngi.

Kt qu nh lng trn y chng t Vit Nam c hng li hn t hi nhp
kinh t m c th l ng gp tch cc ca FDI ti tng trng trong giai on va qua.
FDI khng ch cung cp vn u t v tng ti sn vn, m cn c tc ng lm tng hiu
qu u t chung ca nn kinh t. Tuy nhin, trnh lao ng thp l mt yu t ang cn
tr ng gp nhiu hn ca ngun vn ny vo tng trng.

Trang 45

CHNG BN:
TC NG TRN CA U T TRC TIP NC NGOI

I. MT S PHN TCH NH TNH

Kt qu phn tch ca phn ny da vo s liu t iu tra doanh nghip nm 2001
ca Tng cc Thng k. B s liu ny, tuy nhin, khng a ra c cc thng tin chi tit
phn tch su v hnh thc ca tc ng trn. Nhm nghin cu tin hnh iu tra 33
doanh nghip trong nc v 60 doanh nghip c vn u t nc ngoi xem xt cc du
hiu v tc ng trn cc knh khc nhau. Tuy nhin do mu iu tra nh, s liu iu tra
ny ch cho p dng cho phn tch nh lng, nhm a ra mt bc tranh khi qut v cc
knh khc nhau ca tc ng trn. Phn phn tch nh lng hon ton s dng s liu
iu tra doanh nghip ca Tng cc thng k. Thng tin chi tit v s liu ny c th xem
phn sau:
1.1. Thng tin chung v mu iu tra

iu tra do Vin Nghin cu Qun l Kinh t Trung ng thc hin t thng 9 n
thng 12 nm 2004 tin hnh i vi cc doanh nghip FDI v doanh nghip trong nc
thuc ba nhm ngnh ch bin thc phm, dt may-da giy, c kh v in t ti hai a
phng l TP.H Ch Minh, H ni v mt s tnh, thnh ph xung quanh hai trung tm
kinh t ln ny. y l ni cc hat ng kinh t din ra rt si ng v tc ng trn ca
doanh nghip FDI ti doanh nghip trong nc c cho rng s th hin r nht do
khong cch v khng gian gia cc doanh nghip c hn ch. Ba nhm ngnh trn
c la chn v nhm nghin cu mun xem xt 3 loi cng ngh khc nhau i din cho
ngnh cng nghip ch bin: (1) cng ngh s dng nhiu nguyn liu a phng;
(2)cng ngh s dng nhiu lao ng v; (3) cng ngh s dng nhiu vn.
Hai mu phiu hi khc nhau c s dng cho hai loi hnh doanh nghip tuy
nhin c nhiu cu hi ging nhau c t ra cho c hai to iu kin khi so snh.
Phng php chn mu ngu nhin-phn t c p dng da trn danh sch cc doanh
nghip hin ang cn hat ng ti thi im thng 8 nm 2004 do Cc u t Nc
Trang 46
ngoi v Cc Pht trin Doanh nghip thuc B K hoch v u t cung cp. Nhm
nghin cu chn la 300 doanh nghip FDI v 300 doanh nghip trong nc tin
hnh iu tra bng phng php gi th phng vn, tng s phiu phn hi l 93, c cu
th hin Biu 5 .
Biu 5: S lng doanh nghip iu tra
Trong nc FDI
S DN % S DN %
C kh-in t 12 36.36 22 36.67
May mc-da giy 10 30.3 21 35
Ch bin thc phm 11 33.33 17 28.33
Tng s 33 100.00 60 100.00
Ngun: iu tra doanh nghip ca CIEM
1.2. Lao ng, vn u t v kt qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip

Nhn chung c s khc bit rt r gia nhm doanh nghip trong nc v doanh
nghip FDI v quy m lao ng theo nhm ngnh (Biu 6). Trong nhm ngnh c kh-in
t, s lao ng bnh qun ca mt doanh nghip trong nc ch bng mt na so vi cc
doanh nghip FDI. iu ngc li xy ra i vi cc doanh nghip trong nc thuc nhm
ngnh dt may, da giy. Trong nhm ngnh ch bin thc phm, s chnh lch v s lao
ng bnh qun l khng ng k gia cc doanh nghip.
Biu 6: Quy m lao ng ca doanh nghip
VT: Lao ng/1 doanh nghip
Doanh nghip FDI Doanh nghip trong nc
2001 2002 2003 2001 2002 2003
C kh-in t 245.0 300.0 363.0 125 126 146
Dt may-da giy 640.0 627.0 748.0 1723 1403 1574
Thc phm 264.0 254.0 324.0 279 290 323
iu ng ch l quy m lao ng ca cc doanh nghip iu tra bin ng kh
nhiu qua cc nm, c bit l i vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. S lao
ng ca mt doanh nghip FDI tng bnh qun 21% hng nm t 2001-2003 trong nhm
ngnh c kh-in t, v xp x 10% i vi hai nhm ngnh cn li. Tc tng lao ng
ca cc doanh nghip trong nc c phn chm hn, c bit cn gim i vi cc doanh
nghip thuc nhm ngnh dt may. Xu hng gim lao ng trong nhm dt may c rt
nhiu nguyn nhn, c th nhm gim chi ph lao ng v tng nng sut, nhng cng c
th cc doanh nghip phi thu hp quy m sn xut trc p lc cnh tranh v sn phm
Trang 47
v/hoc th phn ca cc doanh nghip FDI. Xu hng tng quy m lao ng ca doanh
nghip FDI l biu hin tch cc, chng t cc doanh nghip ny m rng c th
trng tiu th sn phm trong nc hoc xut khu
55
.
Xt v quy m vn, vn c nh trung bnh ca doanh nghip FDI ln gp 18 ln so
vi cc doanh nghip trong nc nhm ngnh ch bin thc phm, 10 ln nhm ngnh
c kh-in t v khong 3,3 ln nhm ngnh dt may-da giy. Kt qu ny cho thy mt
bng chng thc t l cc doanh nghip FDI s dng cng ngh c trnh cao hn so vi
cc doanh nghip trong nc v mc chnh lch cng cao nu nh ngnh cng tp
trung nhiu vn
56
.
Vi hai ch tiu trn c th so snh t trng vn c nh/lao ng- l i lng th
hin cng vn hay mc tp trung vn- ca cc loi hnh doanh nghip theo nhm
ngnh khc nhau. Biu 7 cho thy cc doanh nghip FDI trong ngnh c kh in t v ch
bin thc phm c mc tp trung vn cao hn rt nhiu so vi cc doanh nghip trong
nc, bnh qun cao hn gn 3 ln. Chnh lch v ch tiu ny thp nht trong ngnh dt
may, da giy v nh vy ph hp vi s liu trn v quy m lao ng kh cao ca nhm
ngnh ny.
Biu 7: T l vn c nh/lao ng ca cc doanh nghip
VT: Triu VN/lao ng
2002 2003 Tng (%)
2002 2003 Tng (%)
C khi-in t 1537.13 1545.96 0.57
471.10 405.35 -13.96
May mc-da giy 181.10 183.21 1.16
116.32 129.66 11.21
Ch bin thc phm 1002.33 989.84 -1.25
400.59 447.62 11.74
Tng s 924.25 924.71 0.05
308.08 309.91 0.60
Ngun: iu tra ca CIEM 2004
Trong vng ba nm qua, t l vn/lao ng ca cc doanh nghip trong nc thuc
nhm ngnh dt may v ch bin thc phm tng vi tc trn 11%, trong khi gim gn
14% nhm c kh, in t. Nu so snh Biu 7 v 8, xu hng gim cng vn cc
doanh nghip ny thuc nhm ngnh c kh in t v tng nhm dt may c v l do

55
Nhn chung, nhiu doanh nghip FDI cha s dng ht cng sut hot ng. Do vy, tng lao ng khng nht
thit l biu hin ca m rng sn xut.
56
Nhn xt ny cng c khng nh qua kt qu iu tra khc do CIEM thc hien nm 2004 v i mi cng
ngh ca cc doanh nghip. Kt qu cho thy, gn 50% s doanh nghip t nhn v 42% doanh nghip nh nc
s dng cng ngh ca nhng nm 80 tr v trc, trong khi con s tng ng ca doanh nghip FDI ch l
13%.

Trang 48
thay i v quy m lao ng. Ring nhm ngnh ch bin thc phm, mc tp trung
vn tng c l l do tng u t mi, i i vi m rng sn xut v v vy y l mt du
hiu tt.
Nng sut lao ng c th c o bng gi tr gia tng bnh qun trn mt nhn
cng ca doanh nghip. Tuy nhin s liu iu tra v ga tr gia tng ca doanh nghip
khng chnh xc v vy nhm nghin cu phi s dng s liu v doanh thu ca doanh
nghip thay cho gi tr gia tng, mc d ch s ny khng phn nh y nng sut lao
ng do c cu sn phm do doanh nghip sn xut ra v chi ph u vo c th thay i.
Tuy nhin nu nh xem xt qu trnh sn xut trong khong thi gian ngn l 3 nm v so
snh xu hng hn l gi tr tuyt i, mt mc nht nh ch s v doanh thu trn
nhn cng c th dng thay th cho ch s v gi tr gia tng. th 6 cho thy c s
chnh lch ln v doanh thu bnh qun/lao ng gia doanh nghip FDI v doanh nghip
trong nc gia cc nganh v trong cng nhm ngnh.
th 6: Doanh thu /lao ng ca doanh nghip

C kh-in t
0
200
400
600
800
1000
1200
2001 2002 2003
T
r
.
V
N
/
n
g
i
FDI
Trong nc

Ch bin thc phm
0
200
400
600
800
1000
1200
2001 2002 2003

Dt may-da giy
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
2001 2002 2003


Xt v hnh thc s hu, doanh thu bnh qun ca doanh nghip FDI trong hai
ngnh tp trung vn tng nhanh trong nm 2003 so vi 2002, trong khi li gim nh i
vi cc doanh nghip trong nc cng ngnh. Xu hng ny c phn ngc li i vi
ngnh tp trung lao ng. Tc l, ch tiu ny tng lin tc i vi cc doanh nghip trong
nc, trong khi gim mnh khu vc FDI trong nm 2002 v ch tng nh tr li trong
Trang 49
nm 2003. Lu l trong nm 2003, quy m lao ng tng mnh trong doanh nghip FDI
v ch tng nh trong doanh nghip trong nc thuc hai nhm ngnh tp trung vn. Do
, s chnh lch ln v s tuyt i v tc tng ca doanh thu bnh qun chng t cc
doanh nghip FDI hot ng t hiu qu cao hn cc doanh nghip trong nc, c th do
tng nng sut v/hoc tng th phn tiu th. Tuy nhin, s chnh lch v doanh thu bnh
qun thp hn nhm ngnh tp trung vn cao nht l c kh-in t.
Cng theo th 6, nhm ngnh dt may dng nh cng c biu hin ca tc
ng trn ch cc doanh nghip trong nc ang iu chnh hnh vi sn xut, trc ht
l gim s lao ng v nh tng doanh thu bnh qun. Khong cch v doanh thu bnh
qun gia doanh nghip FDI v doanh nghip trong nc thu hp dn t mc 4,3 ln trong
nm 2001 gim xung cn 2,7 ln trong nm 2003.
1.3. Nhn dng cc biu hin ca tc ng trn

t mc tiu ra phn ny, bng hi c thit k da vo cc knh truyn
tc ng trn trnh by phn l thuyt. Kt qu sau y s tp trung vo xc nh biu
hin ca tc ng trn theo bn knh chnh nu. Cn lu l, phn tch nh tnh cho
php pht hin v nhn dng cc loi tc ng trn c th xy ra thng qua mt s biu
hin th hin hnh vi iu chnh ca doanh nghip hoc di chuyn lao ng, chuyn giao
cng ngh v.v. . Nhng da vo kt qu nghin cu loi ny kh c th khng nh c
s xut hin ca tc ng trn v mc nh hng ca cc tc ng , mt khc vi s
lng mu iu tra khng nhiu nu tnh i din thp. V vy, kt qu phn ny l nhm
b sung cho phn phn tch nh lng trong phn sau.
Knh di chuyn lao ng: Lao ng c k nng chuyn t doanh nghip FDI ti
doanh nghip trong nc c coi l mt knh quan trng c th to ra tc ng trn tch
cc. Tc ng trn xy ra nu nh s lao ng ny s dng kin thc hc c trong
thi gian lm vic ti cc doanh nghip FDI vo cng vic trong doanh nghip trong nc.
C hai cch to ra tc ng trn l s lao ng ny t thnh lp cng ty ring hoc
lm thu cho cc doanh nghip trong nc, nht l trong cng ngnh m doanh nghip FDI
ang hot ng. Biu 8 cho bit t l lao ng chuyn i trong thi gian t 2001-2003 so
vi mc mc lao ng bnh qun trong nm ca doanh nghip c tnh ton t kt qu
Trang 50
iu tra bng hi. C th thy ch tiu ny rt cao khu vc doanh nghip FDI (43,4%) v
cao nht nhm ngnh may mc v da giy. Trong s chuyn i, khong 42% l lao ng
c k nng
57
, t l thp nht trong nhm ngnh dt may-da giy (37%) v cao nht l
nhm ngnh ch bin thc phm (50,3%). Nu so snh ch tiu ny th kh nng c th
sinh ra tc ng trn ngnh ch bin thc phm cao hn l dt may
58
.

Biu 8: T l lao ng chuyn i so vi tng s lao ng trung bnh trong 3 nm
VT: %
C khi-in t 48,4 8,0
Dt may -da giy 53,4 5,8
Ch bin thc phm 27,2 5,5
Tng s 43,4 6,5
Ngun: iu tra doan nghip ca CIEM
Tuy nhin, 32% s doanh nghip FDI c hi cho rng lao ng chuyn i
khi ch yu chuyn ti cc doanh nghip FDI khc, 23% cho rng s lao ng ny t m
cng ty v 18% tr li lao ng chuyn i lm cho cc doanh nghip trong nc (s cn li
tr li khng bit). Nh vy, tuy tnh linh hot v di chuyn lao ng kh cao ca khu vc
doanh nghip FDI trong ba nhm ngnh trn Vit Nam, nhng 1/3 s lao ng ch di
chuyn trong ni b khu vc doanh nghip FDI v rt c th phn ln trong s h l lao
ng c k nng. Kt qu ny c phn ng h cho nhn nh v hin tng co cm v lao
ng ca khu vc FDI hay thy cc nc ang pht trin.
Trn gc tuyn dng lao ng ca doanh nghip trong nc cho thy s lao
ng c tuyn dng t nm 2001-2003 c ngun gc t khu vc dn c chim t trng
cao nht trong s tuyn mi (Biu 9).

Biu 9: Ngun tuyn dng lao ng ca cc doanh nghip trong nc
VT: % s tr li

57
S lao ng c k nng trong nghin cu ny c nh ngha l s lao ng t bc 3 tr ln hoc qua cc
lp o to ngh t nht l 6 thng tr ln
58
Kt qu ny c l ph hp vi nhn nh ca Nguyn Th Phng Hoa (2003) cho rng c rt nhiu lao ng
thnh lp cng ty ring ca mnh nh kin thc v vn tch ly c trong qu trnh lm thu cho doanh
nghip nc ngoi ngnh ch bin thc n gia sc.
Trang 51
C khi-
in t
May mc-
da giy
Ch bin
thc phm
Tng s
T DN FDI 0,00 0,00 4,6 2,0
T DN trong nc 14,3 23,1 31,8 24,5
C quan nh nc 7,1 0,00 13,6 8,2
Khu vc dn c 42,9 53,9 40,9 44,9
Khc 35,7 23,1 9,1 20,4
Tng s 100 100 100 100

Ch c 4,6% doanh nghip trong nc thuc nhm ngnh ch bin thc phm tr
li tip nhn lao ng t doanh nghip FDI, trong khi khng doanh nghip no trong
hai nhm cn li tuyn c lao ng t cc doanh nghip FDI chuyn sang.
Tm li, phn tch kt qu t hai gc : (1) lao ng chuyn i khi doanh nghip
FDI v (2) ngun gc lao ng mi tuyn dng ca doanh nghip trong nc- u cho
thy c hin tng di chuyn lao ng gia doanh nghip FDI v trong nc, nhng
mc rt thp. Ngay c khi cha tnh n k nng ca s lao ng di chuyn ny, iu
cng c ngha l kh nng xut hin tc ng trn cng rt thp theo knh ny.
Knh ph bin v chuyn giao cng ngh l mt knh rt quan trng to ra tc
ng trn tch cc ca FDI. Tuy nhin, iu tra ti 93 doanh nghip ca CIEM khng thu
c kt qu kh quan, mt phn c th lp lun qua kh nng tip cn cng ngh mi ca
chnh cc doanh nghip FDI.
Nhiu nghin cu cho rng cng ngh mi ch yu do cc cng ty m to ra, trong
khi cc cng ty con cc nc ang pht trin hu nh ch tp trung vo khu sn xut
chim lnh th trng da trn cc li th v cng ngh do cng ty m cung cp. V vy,
kh nng tip cn cng ngh mi ca cc cng ty con hot ng nc nhn u t cng
cao, cng c li cho qu trnh sinh ra tc ng trn tch cc qua r r cng ngh. Tuy
nhin, kt qu iu tra cho thy ti 70% doanh nghip FDI rt t khi tip cn vi cng ngh
t cng ty m chuyn giao v 36% cho rng tng i mi cng ngh bt ngun t nhu
cu thc tin ca sn xut. Nh vy, thc t l cc doanh nghip FDI Vit Nam hot
ng kh c lp vi cng ty m nc ngoi, c bit l trong u t i mi cng ngh
v t tip cn vi cng ngh ca cng ty m. C 2 cch l gii cho iu ny. Mt l bn
thn cc cng ty m cng l cng ty nh, do nng lc cho hot ng R&D khng cao v
khng th h tr nhiu cho cc cng ty con. L gii ny ph hp vi nhn nh kh ph
Trang 52
bin hin nay l cc cng ty nc ngoi u t vo Vit Nam ch yu l cc cng ty va
v nh. Cch l gii th hai l Vit Nam cha phi l th trng u t trng tm, hoc
trnh cng ngh trong nc yu dn n khng cn thit phi u t vi cng ngh cao
hn. kin v ph thuc nhiu vo nhu cu v cng ngh c trnh cao hn ca cng ty
con. Thc t ny cng lm hn ch tc ng trn nh vo r r cng ngh v hn ch kh
nng bt chc cng ngh i vi cc cng ty trong nc.
Tuy nhin cng phi nhn mnh l tc ng trn cn ph thuc vo kh nng hp
th cng ngh ca doanh nghip trong nc v mc chnh lch v cng ngh gia doanh
nghip FDI v doanh nghip trong nc. Vic xc nh chnh xc c hai ch tiu ny khng
n gin. Cho n nay, ch tiu hay c dng o kh nng hp th cng ngh l trnh
hc vn hoc chuyn mn ca lao ng trong doanh nghip v ch tiu biu th cho i
mi cng ngh ca doanh nghip th hin qua chi tiu cho cc hot ng R&D. Kt qu
iu tra cho thy, nm 2003 cc doanh nghip trong nc c t l lao ng c k nng
thp hn rt nhiu so vi t trng lao ng k nng ca doanh nghip FDI. ng quan tm
hn t trng ny cn c xu hng gim i theo cc nm (Biu 10).

Biu 10: T l lao ng c k nng ca cc doanh nghip
VT: %
2001 2002 2003 2001 2002 2003
C khi-in t
73,1 72,3 73,2 56,2 55,6 52,1
May mc-da giy
62,9 58,6 58,1 46,6 35,0 36,7
Ch bin thc phm
38,1 41,0 39,9 41,7 47,7 45,9
Chung
59,5 57,9 57,8 48,8 47,7 46,4
Lao ng k nng c xc nh l lao ng qua cc lp o to ngh t nht 6 thng.

Biu 11 th hin t l chi tiu cho R&D so vi doanh thu. Trong nghin cu ny chi
tiu cho R&D c nh ngha l cc khon chi cho nghin cu, th nghim nhm ci tin
v/hoc to ra sn phm mi. Cc doanh nghip FDI chi tiu cho hat ng R&D cao gp
gn 3 ln so vi cc doanh nghip trong nc, trong mc chnh lch cao nht nhm
ngnh c kh-in t. Nu tnh c ch tiu mc tp trung vn th c th thy sn phm
c kh in t ca khu vc doanh nghip FDI c hm lng cng ngh cao hn nhiu v v
vy kh nng xy ra tc ng trn l thp.

Trang 53
Biu 11: T l chi cho R&D so vi doanh thu
VT: %
2001
2002 2003 2001 2002 2003
C kh-in t
9,0
8,4 5,6 0,98 0,9 0,8
May mc-da giy
3,9
2,1 1,4 2,02 2,3 1,04
Ch bin thc phm
0,6
0,6 0,8 0,6 0,5 2,9
Tng s
6,9
4,8 3,2
1,3 1,02 1,14

Chi cho R&D nhm ngnh dt may cao hn hn so vi ngnh ch bin thc phm
v mc chnh lch gia doanh nghip trong v nc ngoi l thp. iu ny c th l do
sn phm dt may ca doanh nghip trong nc chu sc p cnh tranh (c trong v ngoi
nc) cao hn, v vy buc cc doanh nghip phi lin tc i mi, ci tin sn phm
thch ng vi th trng. ng lu l xu hng gim t trng chi tiu bnh qun cho
R&D so vi doanh thu trong khu vc doanh nghip FDI, c bit trong nhm ngnh c
kh, in t. iu ny c th c nhiu nguyn nhn, chng hn cc doanh nghip khng c
i th cnh tranh trong nc.
Nh vy, d phn tch di gc no, kt qu iu tra mu 93 doanh nghip phn
no phn nh thc t Vit Nam l t thy biu hin v tc ng trn tch cc thng qua
knh chuyn giao cng ngh, r r cng ngh v nu xut hin th cc tc ng cng ch
mc thp. Theo nh kt qu iu tra th tc ng ny d xy ra hn i vi nhm ngnh
dt may v ch bin thc phm.
Knh lin kt sn xut: Nh phn tch, lin kt sn xut l mt knh quan trng
to ra tc ng trn . Tc ng ngc chiu c th xut hin nu cc doanh nghip trong
nc cung cp nguyn liu hoc phn phi sn phm ca cc doanh nghip nc ngoi.
Mc ca tc ng cng cao nu khi lng sn phm phn phi hoc nguyn liu cung
cp cng nhiu, tc l quan h t l thun. Kt qu iu tra cho thy, ch 31% nguyn liu
sn xut m cc doanh nghip FDI s dng c mua t cc doanh nghip trong nc, s
cn li mua t doanh nghip FDI, nhp khu hoc mua trc tip t h gia nh. Quan trng
hn, ch s ny hu nh khng thay i qua 3 nm t 2001-2003 (biu 12). V l do nhp
khu nguyn liu, c ti 42,6% doanh nghip FDI cho rng nguyn liu khng c
Vit Nam, 15% cho rng c nhng gi cao hn nhp ngoi, 25% cho rng cht lng
khng tt bng nguyn liu ngoi nhp. Kt qu cng tng t khi xem xt c cu ngun
Trang 54
cung cp nguyn liu ca cc doanh nghip trong nc. Trung bnh cho c 3 ngnh ch 8%
- 13% tng gi tr nguyn liu m doanh nghip s dng c mua t cc doanh nghip
FDI.

Biu 12: Ngun cung cp nguyn liu ca doanh nghip FDI
VT: %
2001 2002 2003
Chung cho c 3 ngnh
T doanh nghip trong nc 31,65 31,05 31,70
T doanh nghip FDI 16,20 17,85 16,89
T ngun khc(nhp khu) 51,96 51,10 51,41
C kh-in t
T ngun khc 74,47 71,56 69,25
Dt may-da giy
T ngun khc (nhp khu) 39,62 41,30 39,50
Ch bin thc phm
T ngun khc (nhp khu) 33,18 32,31 39,11
Ngun: iu tra doanh nghip FDI ca Vin nghin cu qun l kinh t TW

Xem xt knh phn phi sn phm cho thy t l sn phm m cc doanh nghip
FDI phn phi thng qua cc doanh nghip trong nc tng i thp, nht l nhm ngnh
dt may (Biu13). Mt nguyn nhn khch quan quan trng c th l chnh sch p t t
l xut khu bt buc i vi doanh nghip FDI.

Biu 13: C cu tiu th sn phm ca doanh nghip FDI

2001 2002 2003
C kh-in t
Xut khu 25.34 25.14 24.36
Tiu th ni a 74.66 74.86 75.64
Bn cho DN trong nc
42.64 42.98 43.83
Bn cho DN FDI
21.34 20.49 20.32
T phn phi
36.02 36.53 35.84
Dt may-da giy
Xut khu 79.96 79.43 79.81
Tiu th ni a 20.04 20.57 20.19
Trang 55

2001 2002 2003
Bn cho DN trong nc
35.79 33.97 34.11
Bn cho DN FDI
3.16 2.78 2.78
T phn phi
61.06 63.25 63.11
Thc phm
Xut khu 25.8 27.76 23.21
Tiu th ni a 74.2 72.24 76.79
Bn cho DN trong nc
60.08 48.39 48.39
Bn cho DN FDI
13.06 13.48 13.03
T phn phi
26.85 38.14 38.58

Knh cnh tranh: S xut hin ca cc doanh nghip FDI c th to p lc cnh
tranh ln cho cc doanh nghip trong nc, trc ht l i vi doanh nghip trong cng
nhm ngnh. thu c biu hin ca knh tc ng ny, Bng hi thu thp thng tin
v sc p cnh tranh trn th trng ca doanh nghip
59
do doanh nghip t nh gi. Kt
qu cho thy, trong khi khu vc doanh nghip FDI chu sc p cnh tranh ln nht gia
cc doanh nghip ny vi nhau, th cc doanh nghip trong nc li cho rng h ang chu
sc p cnh tranh mnh ngang nhau t doanh nghip FDI v chnh cc doanh nghip trong
nc (Biu 14). Trong khi doanh nghip FDI chu p lc mnh nht v sn phm (chng
loi, mu m mi), th doanh nghip trong nghip trong nc li nh gi cao nht sc p
v cng ngh c trnh cao hn t pha doanh nghip FDI.
Biu 14: nh gi v sc p cnh tranh
(Sc p cnh tranh cao nht=10, thp nht =1)


DNNN DN
TN
DN
FDI
H gia
nh
DN trong
nc
DN
FDI
H gia
nh
V th phn 4.18 4.88 7.00 2.81 6.02 6.62 2.85
V sn phm 4.00 5.00 7.24 2.90 6.12 6.41 2.62
V cng ngh 3.47 4.59 7.14 2.45 6.11 7.43 2.75
V lao ng c tay ngh 3.97 4.47 6.25 2.36 5.76 7.00 3.23
iu ny cng phn nh phn no vic cc doanh nghip FDI lin tc tung cc sn
phm mi ra th trng, trong khi cc doanh nghip trong nc dng nh vn ang phi
dn sc lc vo dy chuyn v cng ngh sn xut hin c.

59
Cc doanh nghip ln lt cho im v sc p cnh tranh trn cc gc v th phn, cht lng sn phm,
cng ngh sn xut, v thu ht lao ng c k nng.
Trang 56
Tm li, tt c cc thng tin thu c t kt qu iu tra c phn tch theo bn
knh c th sinh ra tc ng trn trn y cho thy t c biu hin xy ra tc ng trn tch
cc qui m doanh nghip. Kt qu bc u tuy nhin cho thy dng nh khng c
biu hin ca tc ng trn tiu cc, t ra l cc doanh nghip iu tra u tng doanh thu
trong cc nm qua. Theo nh kt qu iu tra ny, tc ng trn nu xut hin th kh nng
s ln hn nhm ngnh ch bin thc phm so vi nhm ngnh c kh in t v dt
may. Trong s cc l do gii thch cho kh nng hn ch ca tc ng trn, dng nh s
chnh lch v trnh cng ngh (th hin qua ch tiu cng vn v chi cho R&D) v
s thiu lin kt gia hai khu vc doanh nghip l nhng cn tr ln c th xut hin
tc ng trn trong ba nhm ngnh iu tra. Tuy nhin, c nhiu nguyn nhn khc m cc
nh gi nh tnh ny cha th th hin ht, v d v tr a l, hnh thc s hu ca doanh
nghip v.v.. Mt khc do nhng hn ch v mc i din thng k nn cc bng chng
v kt lun trong phn ny c th cha phn nh hon ton thc tin ang din ra m ch
mang tnh tham kho. Phn tip theo tip tc kim nh s xut hin v mc ca tc
ng trn bng phn tch nh lng s dng mu iu tra ln hn.

II. NH GI NH LNG TC NG TRN
2.1. S liu
iu tra doanh nghip nm 2001
60
thc hin vi mu ln gm trn 56 ngn doanh
nghip v bao trm hu ht cc hat ng ca nn kinh t quc dn, c chia lm 20
nhm ngnh (2 s) khc nhau. Ngnh cng nghip ch bin c m ngnh t 15 ti 37, gm
13.238 doanh nghip, chim 23,4% tng s doanh nghip v chim ti trn 53% tng vn
FDI thc hin tnh n thi im 2001 (Biu 15).

Biu 15: Thng tin c bn v FDI trong ngnh cng nghip ch bin

Ngnh 2 s
Doanh nghip trong
ngnh
Lao ng
trong doanh
T trng vn c
nh ca doanh

60
iu tra doanh nghip ca TCTK l mt cuc iu tra ln thc hin vo ngy 1 thng 7 hoc 1 thng 4 hng
nm. T 2001 n nay c 3 cuc iu tra nh vy vi s mu ln trn 50 ngn doanh nghip. Tuy mu ln
nhng im yu ca 3 cuc iu tra ny l cc n v trong mu v ni dung iu tra khng hon ton ng nht
v vy hn ch rt nhiu cho ngi s dng. S liu s dng cho nghin cu ny l s liu ca nm 2001 c
iu tra vo thng 7 nm 2002 theo Quyt nh s 05/2002/Q-TTg ngy 04/01/2002 ca Th tng Chnh ph.
So vi s liu 2 nm 2002 v 2003, s liu nm 2001 p ng tt hn cc cc yu cu i hi v mc chi tit
ca thng tin m nghin cu t ra.
Trang 57
Doanh nghip trong
ngnh
S lng T trng
(%)

D15. Sn xut thc phm v ung 3765 28.44 0.154 0.507
D16. Sn xut cc sn phm thuc l, th.lo 28 0.21 0.015 0.013
D17. Dt 539 4.07 0.275 0.523
D18. May trang phc, thuc,nhum da l.th 823 6.22 0.265 0.431
D19. SX vali, ti xch, yn m v giy dp 325 2.46 0.281 0.412
D20. C.bin g v SX phm t g, tre, na 991 7.49 0.104 0.307
D21. Sn xut giy v sn phm t giy 513 3.88 0.132 0.416
D22. Xut bn, in, sao bn ghi cc loi 444 3.35 0.025 0.022
D23. Sn xut than cc, sn phm du m 12 0.09 0.386 0.835
D24. SXho cht v cc sn phm ho cht 552 4.17 0.218 0.668
D25. SX cc sn phm t cao su v plastic 652 4.93 0.284 0.542
D26. SX thu tinh, gm s, vt liu xy dng 1305 9.86 0.135 0.621
D27. Sn xut kim loi 182 1.37 0.314 0.588
D28. Sn xut cc sn phm kim loi 984 7.43 0.208 0.609
D29. Sn xut my mc thit b 344 2.60 0.139 0.407
D30. Sn xut thit b vn phng v my tnh 7 0.05 0.946 0.996
D31. Sn xut my mc v thit b in 202 1.53 0.422 0.757
D32. Sn xut radio, ti vi v t.b truyn thng 109 0.82 0.495 0.718
D33. SX dng c y t, dng c chnh xc, dng
c quang hc v ng h cc loi
55 0.42 0.446 0.841
D34. Sn xut xe c ng c , r moc 232 1.75 0.402 0.768
D35. Sn xut phng tin vn ti khc 344 2.60 0.293 0.748
D36. SX ging, t, bn, gh; sn xut cc sn
phm khc
816 6.16 0.365 0.682
D37. Ti ch 14 0.11 0.000 0.000
Ngun: iu tra doanh nghip 2001 ca TCTK.
Ngnh 2 s-theo bng phn ngnh ca Tng ccThng k
Sau khi loi b mt s quan st do thiu thng tin cn thit v c mu thun v s
liu, mu cn li c a vo x l gm 12.024 doanh nghip. Mu c 4.895 DNNN
61

(chim 40,7%), 5.673 DNTN
62
(chim 47,18%) v 1.456 doanh nghip FDI (11,43%) bao

61
Cc DNNN trong mu ny l cc doanh nghip 100% vn nh nc do trung ng v a phng qun l,
cng ty TNHH mt thnh vin ca nh nc, cc cng ty c phn trong nh nc nm gi t l c phn chi
phi. Do b tr ca mu iu tra, cc n v trc thuc cc Tng cng ty 90 v 91 c tnh l cc doanh nghip
ring v c x l nh l mt quan st c lp do cc thng tin v vn lao ng, doanh thu ca cc n v ny
c thu thp mt cch c lp.
62
Cc doanh nghip t nhn trong mu iu tra l doanh nghip hat ng theo lut Doanh nghip bao gm cng
ty t nhn, cng ty TNHH, cng ty hp danh, cng ty c phn, ngoi ra cn c cc doanh nghip tp th (HTX)
hat ng theo lut HTX (cc n v ny c a vo trong mu bi chng hat ng nh mt doanh nghip,
c bt trong lnh vc sn xut phi nng nghip).

Trang 58
gm hnh thc 100% vn nc ngoi v lin doanh vi DNNN hoc DNTN. Cc loi hnh
u t nc ngoi khc khng th hin trong mu iu tra. S lng doanh nghip trn y
c th thay i phn tnh ton nh lng trong tng m hnh c th do tip tc loi b
mt s quan st thiu thng tin.
so snh vi kt qu nh gi nh tnh qua iu tra ca CIEM, phn tch nh
lng cng s thc hin theo 3 nhm ngnh ch bin thc phm, dt may v c kh-in
t. Trong tng s 23 phn ngnh v 12 ngn doanh nghip, nhm ngnh cng nghip ch
bin thc phm (m s 15) c 3.765 doanh nghip; nhm dt, da giy v may mc (m s
17, 18, 19) c 1.687 doanh nghip v c kh v in t (m s 29, 34, 30, 32, 35) gm
1.026 doanh nghip.
2. 2. FDI v nng sut lao ng ca doanh nghip ni chung
2.2.1. M hnh
Trc ht nhm nghin cu tin hnh kim nh cc yu t tc ng ti nng sut
ca cc doanh nghip thng qua m hnh c thc hin trn c s l thuyt m t
Chng Hai, m hnh c dng nh sau:
) , det , , , , _ , , , ( Ddientu may D Dluongthuc Dsohuu Dtinh hd F trinhdo quimo cuongdovon f nangsuat =

Trong m hnh ny, bin ph thuc nangsuat l i lng o nng sut lao ng
ca doanh nghip c tnh bng gi tr gia tng/lao ng. Bin trinhdo th hin cht
lng ca lao ng trong doanh nghip, o bng t l lao ng c bng cao ng v trung
cp dy ngh tr ln so vi s lao ng cn li trong doanh nghip. Bin ny c hy vng
l s c du dng v ng gp vo tng nng sut lao ng ca doanh nghip. Bin quimo
biu th cho quy m doanh nghip trong ngnh, o bng t l doanh thu ca doanh nghip
trong tng doanh thu ca phn ngnh 4 s. Ngoi ra, bin quimo cn th hin mc c
quyn ca doanh nghip trong ngnh v mc ny c th c kim nh c qua m
hnh. Gi thuyt y l doanh nghip c t trng doanh thu ca trong ngnh ln s c li
th v quy m v v vy s c nng sut cao hn. Ni cch khc bin quimo c quan h
thun chiu vi nng sut lao ng. Bin cuongdovon o cng s dng vn trn 1 lao
Trang 59
ng ca doanh nghip, c tnh bng vn c nh bnh qun trn 1 lao ng
63
. Bin ny
cng c coi l i lng o ti sn vn vt cht m doanh nghip to ra trong qu trnh
u t v v vy nh hng trc tip ti nng sut lao ng theo quan h thun chiu.
Ton b cc bin cn li l bin gi, trong cc bin Dluongthuc, Ddetmay v
Ddientu c s dng cc phn phn tch nh lng Chng Ba nhm kim sot
nh hng ca tng phn ngnh ti nng sut chung ca khu vc doanh nghip trong mu
s liu cho. Bin gi Dtinh c gi tr l 1 nu doanh nghip c tr s chnh ti cc tnh c
mt u t nc ngoi cao v nhn gi tr 0 nu thuc cc vng khc. Cc tnh ny bao
gm H Ni, TP.H Ch Minh, Nng v cc tnh xung quanh cc trung tm cng
nghip ln (bao gm Hng yn, Hi dng, Hi phng, H Ty, Quang Ninh, B ra Vng
tu, ng Nai v Bnh Dng)
64
. Bin Dtinh c a vo nhm hai mc ch: (1) kim
sot nh hng ca thay i v vng kinh t v (2) kim sot nh hng ca mc tp
trung FDI ln tp trung hat ng cng nghip. Ngoi ra, kim sot cc yu t c th
ca tng phn ngnh nh, 22 bin gi th hin cc nhm ngnh 2 s c tn t nganh1 n
nganh22 cng c a vo m hnh.
Bin gi Dsohuu th hin hnh thc s hu ca doanh nghip FDI, c s dng
trong phn tch Chng Ba. Tuy nhin, trong m hnh ny, bin Dsohuu c s dng
kim nh v so snh nh hng ca hnh thc s hu khc nhau ti nng sut lao ng
ca doanh nghip theo ba trng hp. Trng hp th nht, bin Dsohuu s biu th cho
loi hnh s hu nc ngoi ca doanh nghip, nhn gi tr 1 nu l doanh nghip FDI
(lin doanh hoc 100% vn nc ngoi) v nhn gi tr 0 nu thuc doanh nghip trong
nc. Trong m hnh ny, bin Dsohuu kim sot nh hng ca doanh nghip FDI
(khng k lin doanh hay 100% vn nc ngoi) ti nng sut lao ng ca doanh nghip
ni chung. Trng hp th hai, bin Dsohuu s l chiphoi1 v nhn gi tr 1 nu doanh
nghip nc ngoi l lin doanh nhm kim sot nh hng ca hnh thc s hu ny ti

63
Nhiu nghin cu ch ra rng bin cuongdovon l bin ni sinh trong m hnh trn v nng sut lao ng cng
c tc ng ngc li ti mc tch ly v v vy nh hng ti t l s dng vn/lao ng. Tuy nhin trong
nghin cu ny bin cuongdovon c s dng nh mt bin ngoi sinh do s dng s liu cho v ti mt thi
im nht nh. Bin cuongdovon c th l ni sinh i vi phn tch s dng s liu chui thi gian

64
Vic xc nh cc tnh ny hon ton da vo s liu c trong cuc iu tra ny m khng da vo phn
vng kinh t trng im ca cc bo co khc. Theo tnh ton t kt qu iu tra doanh nghip cc tnh nu tn
chim ti 80% vn FDI u t vo Vit Nam trong nm 2001.
Trang 60
NSL. Trng hp th ba, bin Dsohuu s l chiphoi2 v nhn gi tr 1 nu doanh nghip
nc ngoi l doanh nghip c 100% vn nc ngoi, nhm kim sot nh hng ca hnh
thc s hu ny ti NSL. C hai bin chiphoi1 v chiphoi2 s c a vo thay cho
bin Dsohuu trong m hnh th hai. Ngoi ra, hai bin ny cn nhm kim nh gi thuyt
cho rng cc doanh nghip 100% vn nc ngoi do c t ch hn khng ph thuc vo
cc bn i tc ca nc ch nh nn hat ng hiu qu hn. Cc doanh nghip ny
thng mang n cng ngh tin tin hn do kim sot c dy chuyn cng ngh, v vy
nng sut lao ng thng cao hn so vi cc lin doanh
65
.
M hnh c c lng cho tt c cc doanh nghip sau chy ring cho tng
ngnh trong 3 phn ngnh nu trn. Hin tng phng sai khng ng u c khc
phc bng cch s dng sai s iu chnh.
2.2.2. Kt qu v nh gi
Biu 16 trnh by kt qu m hnh hi quy c lng cho tt c cc doanh nghip v
ring cho 3 nhm ngnh ch bin thc phm, dt may v c kh in t. S khc bit duy
nht ca bn c lng u tin l m hnh s dng bin Dsohuu, trong khi bn c lng
tip theo s dng hai bin chiphoi1 v chiphoi2 thay cho bin Dsohuu vi mc ch nu
trn.
Kt qu c lng cho thy cc bin a vo m hnh ch gii thch cho nng sut
lao ng ca doanh nghip mt mc nht nh do cc gi tr R-hiu chnh thu c
mc trung bnh
66
. Kt qu c lng I v V cho thy, cng vn, lao ng c tay
ngh, v th hay qui m ca doanh nghip trong ngnh, a im ti cc trung tm cng
nghip ln nh hng tch cc, hay lm tng nng sut ca doanh nghip ni chung (trong
v nc ngoi). Kt qu ny cng c ghi nhn hon ton nhm ngnh ch bin thc
phm, nhng ch phn no hai nhm cn li. c bit l phn ln cc bin ny khng c
tc ng ti NSL nhm ngnh dt may ngoi tr ng gp ca yu t nc ngoi v
a im doanh nghip. Nu nhn chung, ngnh dt may cn lm gim NSL chung (c
lng I v V). iu ny c th gii thch phn no qua c im tp trung lao ng ca
ngnh, trong khi yu cu v vn v lao ng k nng thp hn hai nhm ngnh cn li.

65
C th xem thm nghin cu ca Sjoholm (1998).
66
Tuy nhin cn ch vi mu ln gn 10 ngn doanh nghip, vic thu c gi tr R-bnh phng cao l rt
kh.
Trang 61
Ngoi ra, trn gc thng k cho thy phng sai ca bin biu th cng vn rt ln
hay c s chnh lch ln v cng vn ca tng doanh nghip vi gi tr trung bnh ca
nhm ngnh ny
67
.
S xut hin ca cc doanh nghip FDI c tc ng tch cc ti NSL ca doanh
nghip ni chung ca khu vc doanh nghip (c lng I). Nu xt tng th, iu c
ngha l FDI c tc ng lm tng nng sut chung ca nn kinh t. iu ny ng h thm
cho kt qu nh gi v tc ng trc tip ca FDI ti tng trng Chng Ba. Tuy
nhin, mc tc ng ca FDI khc nhau gia cc ngnh, th hin qua h s ca bin

67
Phng sai ca bin ln lm cho khong tin cy (confident interval) ln v h s c lng kh c th chp
nhn mt mc ngha thng k hp l.

Trang 62
Biu 16: Kt qu m hnh nh gi tc ng ca FDI ti nng sut lao ng ca tt c doanh nghip

Vi bin Dsohuu Vi bin chiphoi1 v chiphoi2
I II III IV V VI VII VIII
Bin CHUNG THC PHM DT MAY C KH IN T CHUNG THC PHM DT MAY C KH IN T
cuongdovon
.159* .165*** 0.1831 .277*** .1597* .165*** 0.18 0.297565

(6.39) (162.97) (3.31) (2.85) (6.95) (382.23) (4.66) (1.76)
Trinhdo
.2896** .258** 0.221 .5907*** .289** .258** 0.2218 .6093**

(21.48) (19.27) (5.54) (4.94) (33.2) (17.53) (5.44) (18.51)
Quimo
.380** .38666** 0.3171 1.243*** .38099*** .386** 0.319 1.299**

(47.66) (43.52) (6.03) (15.14) (63.76) (52.45) (6.16) (14.69)
Dsohuu
1.028** .7412** .8351* 3.251***

(43.41) (44.93) (12.38) (5.38)
Dtinh
.16708** .01965* .24326** 0.1891 .16812** 0.0201 .246* 0.2723

(22.73) (6.33) (14.44) (0.57) (37.71) (3.88) (10.14) (5.62)
Chiphoi1
1.02** .73543** .8172** 3.1675**

(47.87) (55.84) (15.02) (14.45)
Chiphoi2
1.048*** .7554** .97895* 4.5405**

(78.55) (52.58) (11.93) (15.85)
Dluongthuc
0.0321 0.034
(1.92) (3.67)
Ddetmay
-.1857* -.185*

(-12.38) (-9.74)
Ddientu
4.21* 4.216*

(7.44) (8.42)
nganh
c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh
H s t do
5.7478*** 5.7986** 4.363** 15.692*** 5.745*** 5.7958*** 4.363** 15.58***

(302.01) (59.83) (15.08) (19.52) (1651.93) (65.23) (12.83) (91.15)
S quan st
10591 2994 1389 429 10591 2994 1389 429
R-bnh phng
0.6328 0.4887 0.4595 0.5568 0.6386 0.4857 0.4599 0.553
Gi tr p
0.1721 0.0681 0.1074 0.0311
Ch thch:
1. Bin ph thuc l nng sut lao ng bnh qun, tnh bng gi tr gia tng/s nhn cng. M hnh c c lng di dng logarit
2. Gi tr trong ngoc pha di mi dng l gi tr kim nh t, da trn iu chnh sai s chun cho phng sai khng ng u.
3. Cc du *, **, *** th hin mc ngha tng ng 10%, 5% v 1%;
4. gi tr p l gi tr xc sut ca kim nh F khi kim nh s bng nhau ca hai bin chiphoi1, chiphoi2.
Trang 63
ny trong c lng t II-IV. H s cao nht nhm ngnh c kh in t cho bit ng
gp ln ti NSL ca cc doanh nghip FDI cho nng sut ca ngnh. Kt qu ny tng
i ph hp vi kt qu iu tra phn trn. Hu ht cc doanh nghip FDI trong ngnh
c kh in t u c trnh cng ngh cao hn nhiu so vi doanh nghip trong nc v
nh hng tt ti NSL. Tnh ton gi tr nng sut trung bnh ca ton ngnh cng
nghip ch bin cho thy, vi mc ngha thng k 1% nng sut lao ng bnh qun ca
cc doanh nghip nc ngoi cao hn so vi doanh nghip trong nc 33,3%, ring cho
ngnh ch bin thc phm l 25,8%, dt may khong 20% v c kh v in t khong
70%.
H s ca bin cuongdovon trong m hnh c mc ngha cao v khi p dng Chow-
test so snh cc h s ca cc phng trnh khc nhau cho thy ngnh s dng nhiu
vn hn th mc ng gp ca bin cuongdovon cao hn. Kt qu c phn nh r
nht ngnh c kh in t, l ngnh m ng gp ca bin ny l ln nht. Tuy nhin,
nu so vi cc bin khc th mc gii thch NSL ca bin ny li khng cao. L do c
th l do cc doanh nghip mi s dng cng sut mc thp dn n nng sut lao ng
thp mc d u t vn ln. Ngoi ra, NSL trong nm cn l kt qu ca u t trong
qu kh. Do vy, ti sn vn tng mnh trong nm phn tch cha chc ng gp ngay
vo tng nng sut. cng l mt im yu khi s dng s liu cho.
Bin quimo c h s c lng dng v c ngha thng k hu ht cc nhm
ngnh trong m hnh c bin Dsohuu. iu c ngha l, cc doanh nghip ln (xt di
gc doanh thu) ang lm tng NSL chung ca doanh nghip Vit Nam. Di gc
ngnh tuy nhin kt lun ny cha hn ng, v d vi ngnh dt may theo nh kt qu
c lng III. Trong phn ngnh ny, quy m hay v th ca doanh nghip khng c nh
hng ti NSL ca cc doanh nghip trong ngnh. iu ny phn no phn nh thc t
Vit Nam l cc doanh nghip dt may s dng nhiu lao ng, NSL thp v hot ng
trong mi trng cnh tranh. Do vy, cc doanh nghip nh xt v quy m vn c c
im hot ng linh hot hn, nhng cha chc thua km v NSL so vi doanh nghip
ln.
Trang 64
Trong nhiu trng hp c th xem xt tc ng cnh tranh ca cc doanh nghip
ln n cc doanh nghip nh th hin qua bin quimo. Tuy nhin, trong trng hp ca
Vit Nam khng thy xut hin tc ng ny. Kt qu ny cho thy dng nh cc doanh
nghip ln v nh hot ng kh c lp vi nhau. Ngoi ra, doanh thu ln khng ng
ngha hon ton vi s chim lnh th trng trong nc do nhiu doanh nghip ln c lin
quan n hot ng xut khu v v vy cha ln t th phn tiu th trong nc ca cc
doanh nghip nh.
H s ca bin Dtinh c du dng v ngha thng k cho php kt lun rng nhn
chung cc doanh nghip cc vng tp trung FDI c nng sut lao ng cao hn so vi
cc doanh nghip khng thuc cc vng ny. iu ny c th gii thch thng qua cc yu
t v c s h tng, khong cch khng gian v th trng tiu th v mi trng kinh
doanh tt hn so vi cc vng cn li. Nh , doanh nghip c th tit kim c chi ph
v tng nng sut lao ng. Tuy nhin, tc ng ny c v c ngha hn cho nhm ngnh
dt-may, trong khi khng c nh hng ti nhm ngnh c kh in t. iu ny c th l
do th trng tiu th sn phm ca cc doanh nghip dt may ch yu l cc th ln,
trong khi phm vi tiu th ca cc doanh nghip c kh-in t rng hn, c trong v ngoi
nc. Mt khc thc tin Vit Nam cho thy, cc doanh nghip c kh-in t cng
thng cc vng th hn l cc vng nng thn hoc vng su vng xa, v th khng
c s khc nhau nhiu v c s h tng gia cc doanh nghip ny trong vng kinh t
trng im v ngoi vng kinh t trng im
Cc c lng t V-VIII cho php so snh nh hng ca hnh thc s hu ca
doanh nghip FDI ti thay i NSL chung v ca tng ngnh kho st. Cc h s c
lng ca 2 bin chiphoi1 v chiphoi2 u c ngha thng k v u mang du dng
tt c cc nhm ngnh khng nh li kt qu c lng I-IV cho rng s xut hin ca
doanh nghip FDI d di hnh thc s hu no cng tc ng lm tng NSL. C hai
loi hnh doanh nghip ny u c mc thay i v NSL cao hn so vi cc doanh
nghip trong nc, song thay i ln nht nhm ngnh c kh-in t. iu ny c th l
do phn ln cc doanh nghip c kh in t ln u l cc doanh nghip FDI, v vy hu
nh thay i v NSL trung bnh ca ngnh ny l do cc doanh nghip ny quyt nh.
Trang 65
Kt qu c lng, tuy nhin, cho thy mc tc ng ti NSL ca hai loi hnh doanh
nghip FDI chnh lch rt thp hai ngnh ch bin thc phm v c kh-in t, trong
khi gn bng nhau nhm ngnh dt may
68
. Nh vy, gi thuyt cho rng cc doanh
nghip c 100% vn FDI c t ch hn s c th c NSL cao hn cc x nghip lin
doanh khng c chng minh qua phn tch mu iu tra ny. Kt lun ny dng nh
trng vi kt qu phn tch ca Sjhom (1998) khi nghin cu v In--n-xia. Vit
Nam, kt qu ny c th c l gii bng nhiu cch. Chng hn cc lin doanh mc d
c s rng buc nht nh vi doanh nghip trong nc nhng do mc ng gp vn
ca pha Vit Nam thp nn vai tr ra quyt nh nghing v pha nh u t nc ngoi
69
.
Tc l, nu xt trn kha cnh ra quyt nh sn xut v u t th s khng c s khc bit
ln gia doanh nghip 100% vn v lin doanh, thm ch lin doanh c th c li th hn
v mt thng tin th trng trong nc. Cch l gii th hai l trong iu kin Vit Nam,
cc doanh nghip c 100% vn nc ngoi cha thc s hot ng hiu qu so vi hiu
qu c th t c. Nu iu c kim chng th s c ngha cho xem xt chnh
sch. Tuy nhin, do thiu thng tin nn Bo co ny khng th i su tm hiu vn ny.
Cc kt qu c lng cp vi m trn y u khng nh s xut hin ca khu
vc doanh nghip FDI c tc ng lm tng NSL chung ca tt c doanh nghip Vit
Nam. Kt qu ny ph hp v lm r hn cho kt qu phn tch Chng Ba v tc ng
tch cc ca FDI ti tng trng kinh t, xt v tng th nn kinh t hay cp v m. Mt
trong nhng l do ca tc ng ny l cc doanh nghip FDI ng gp vo tng hng ha
vn mi, qua ng gp vo tng trng. Cc kt qu trn y tuy nhin khng cho php
xc nh tc ng tng NSL ca cc doanh nghip ni chung c cn do ng gp ca tc
ng trn tch cc na hay khng. Phn tip theo s nghin cu v vn ny.

68
Kim nh F cho php kim nh v s bng nhau ca h s c lng ca hai bin chiphoi1 v chiphoi2. Kt
qu cho thy rng chung cho ton b cc doanh nghip th s khc bit trn khng c ngha thng k, ch c
ngha mc 5% vi nhm ngnh c kh v 10% vi nhm ngnh ch bin thc phm. Vi mc 1% th khng c
s khc bit no v nng sut lao ng gia hai loi hnh doanh nghip ny.
69
Tnh ton t mu s liu ny cho thy c ti 78% s doanh nghip lin doanh c mc ng gp vn ca nc
ngoi trn 65%. C th xem thm v thc trng cc loi hnh lin doanh ny Nguyn V Hng v cc ng
nghip, 2003.
Trang 66
2.3. Tc ng trn ca FDI ti nng sut lao ng ca doanh nghip trong nc
2.3.1. M hnh
Trn thc t, phn tch tc ng trn thng thng c hai dng m hnh hay
c s dng. Dng th nht xem xt tc ng trn quy m ngnh
70
. Trong trng hp
, cc bin trong m hnh c tnh trung bnh cho ngnh
71
. im yu ca cc c lng
quy m ngnh l c th nh gi qu cao hoc qu thp tc ng trn thc t. iu ny xy
ra khi c tc ng hai chiu gia nng sut ca ngnh v nng sut ca doanh nghip FDI.
Cc doanh nghip FDI c th tp trung vo cc ngnh c nng sut lao ng cao v cng
vn ln. Do vy NSL ca c ngnh tng khi xut hin doanh nghip FDI trong nhm
cha chc l do tc ng trn, m do ngnh c nng sut cao. kha cnh khc, cc
doanh nghip FDI u t vo mt nhm ngnh no c th lm cho cnh tranh trong
ngnh tng ln lm cho mt s doanh nghip b ph sn, v vy lm tng nng sut trung
bnh ca ngnh. Trong trng hp ny, t nht doanh nghip FDI gy ra tc ng trn
tiu cc nhng nng sut trung bnh ca ngnh vn c th tng ln. Nh vy, c hai trng
hp trn u kh phn nh c tc ng trn ca FDI ti nng sut lao ng trung bnh
ca ngnh. Ngoi ra cn c rt nhiu yu t khc nh hng ti nng sut lao ng ca
doanh nghip m quy m ngnh khng phn nh ht c
72
.
trnh c cc im yu trn, trong cun sch ny chng ti la chn s dng
m hnh phn tch tc ng trn quy m doanh nghip, da trn b s liu ca TCTK,
m hnh phn tch lng y c xy dng da vo c s l thuyt nu Chng
Hai v c dng nh sau:
) , , , , , , ( n
i i i i i i i ij
Dnganh Dtinh hopdong quimo trinhdo tytrong cuongdovon f angsuat =
im khc bit ln nht ca m hnh ny so vi m hnh phn nng sut l bin
c lp tytrong th hin s c mt v quy m ca doanh nghip FDI trong cng phn
ngnh 4 s j .

70
Thng s dng phn ngnh nh 3, 4, hoc 5 s xem tc ng trn ti tng ngnh c th.
71
C th tham kho c lng vi quy m ngnh trong cc nghin cu ca Kokko (1993), Findlay(1978).
72
Xem Smarzynska (2002), Aitken v Harison (1999), Grg v Greenaway (2004).

Trang 67
Vic s dng cc ch tiu khc nhau i din cho bin tytrong thng phn nh
mc sn c ca s liu
73
. Trong iu kin ca Vit Nam, s dng bin doanh thu c th
kh phn tch tc ng trn do nhiu doanh nghip FDI trong ba nhm ngnh kho st c
t trng xut khu cao. S dng t l vn c nh trong ngnh tt hn, nhng mt mt kh
c s liu, mt khc do cc doanh nghip FDI thng u t vo cc ngnh tp trung vn
v thng khng s dng ht cng sut dn n nh gi qa cao tc ng trn. Nghin
cu ny s dng t trng lao ng ca cc doanh nghip FDI trong ngnh 4 s biu th cho
bin tytrong. Ngoi khc phc c hai nhc im k trn, s dng t trng lao ng cn
cho php th hin tc ng trn qua knh lao ng c k nng.
Trong m hnh ny t trng lao ng c tnh theo trng s. Trng s y l
thi gian trung bnh (theo nm) ca cc doanh nghip FDI trong ngnh 4 s j nhm xem
xt c tc ng ca tui th doanh nghip FDI c th c. iu ny da vo gi nh cho
rng vi cc ch tiu khc nh nhau, trong hai doanh nghip FDI khc nhau doanh nghip
no c thi gian hot ng trong ngnh j lu hn s c th to ra tc ng trn ln hn.
Tc ng ny c a vo m hnh bng cch tnh trng s, tc l thi gian m doanh
nghip tn ti trong ngnh. y l im khc bit ca nghin cu ny vi cc nghin cu
trc v tc ng trn s dng t l lao ng lm bin th hin s c mt ca doanh
nghip FDI trong cng ngnh.
Bin hopdong l bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip c quan h vi bt k
mt i tc nc ngoi no v 0 nu ngc li. Bin ny c a vo nhm kim sot tc
ng trn thng qua xut khu
74
(Gorge v Greenaway, 2004). Tuy nhin cn ch rng
bin ny ch th hin doanh nghip c hay khng c quan h vi i tc nc ngoi m
khng th hin c quan h l nhiu hay t, quan h loi g.
Tt c cc bin khc trong m hnh (17) c ngha ging nh m hnh (16) nhm
kim nh ng gp ca cc nhn t (vn, lao ng), quy m hay v th ca doanh nghip

73
Nh nu Chng Hai, rt nhiu nghin cu s dng cc bin khc nhau th hin cho bin tytrong. Mt
s s dng t trng v doanh thu ca doanh nghip FDI, mt s khc s dng t trng vn c nh, hoc t trng
lao ng th hin cho s c mt ca FDI trong ngnh i vi doanh nghip trong nc trong ngnh .
74
Nu doanh nghip trong nc c quan h vi i tc nc ngoi, h c th hc hi v ci thin c hat ng
xut khu, m rng c sn xut hoc c ng lc hn ci tin cng ngh ca mnh. Tc ng trn qua xut
khu t c cp cc nc pht trin nhng li c nhn mnh cc nc ang pht trin c bit
nhng nc c nh hng xut khu.
Trang 68
trong ngnh v c trng ca doanh nghip ti thay i NSL ca doanh nghip trong
cng ngnh. V vy, xc nh tc ng trn, phn ny s tp trung nhiu hn vo bin
tytrong.
Nh vy, trong m hnh ny tc ng trn c xc nhn nu nh h s ca bin
tytrong c ngha v mt thng k v loi tc ng tch cc hay tiu cc ph thuc vo
du dng hay m ca h s c lng. Nu hai trng hp trn khng xy ra (nu bin
tytrong khng c ngha v mt thng k) c ngha l s xut hin ca doanh nghip FDI
khng c nh hng ti NSL ca doanh nghip trong nc, nht l trong cng ngnh.
Mt im ang lu l c lng m hnh trn y da trn gi nh cho rng tc ng
trn t l thun v tuyn tnh vi s c mt ca doanh nghip FDI. iu ny tuy nhin c
th khng hon ton ng bi trong thc tin tc ng trn c th c quan h phi tuyn vi
u t nc ngoi (Blomstrom, Kokko 2000).
M hnh s dng s liu cho (cross-sectional data) do TCTK cung cp v y
cng l mt hn ch khi nh gi kt qu. Grge v Greenaway (2004) tng kt cc
nghin cu v nh gi tc ng trn s dng nhiu chui s liu khc nhau v kt lun
rng, s dng s liu cho kim nh tc ng trn c th ch a ra c tc ng ngn
hn trong khi tc ng trn xut hin c th l kt qu mt qu trnh di hn din ra trc
75
. Hn ch v mt k thut ny cn c ch khi phn tch kt qu c lng.
Sau khi loi b cc doanh nghip khng c y s liu, mu s liu c s
dng cho phn ny gm 9590 doanh nghip trong nc, trong c 2865 doanh nghip
ch bin thc phm, 1121 doanh nghip dt-may v 381 doanh nghip thuc nhm ngnh
c kh- in t. Cch phn loi ny c s dng cho cc c lng t I-IV Biu 17
v 18. Ngoi ra, cc doanh nghip cn c phn thnh hai nhm l DNNN v DNTN
nhm nghin cu tc ng trn ca FDI ti hai nhm doanh nghip trong nc c hnh
thc php l khc nhau k trn. Kt qu c lng cho khu vc DNNN th hin c
lng V-VIII v cho khu vc DNTN th hin c lng IX-XII Biu 17 v 18.

75
Nng sut lao ng ca doanh nghip ti mt thi im c th chu tc ng ca nhiu yu t xy ra trc
mt hoc vi nm. Trong trg hp ny c th s dng bin tr vi tr t 1 n 2 nm kim sot tc ng
ny. Tuy nhin, iu ny khng th p dng vi s liu cho. Do vy, trong ngn hn, FDI c th c tc ng m
hoc khng tc ng g ca ti nng sut ca doanh nghip trong, nhng trong di hn th kt qu ny cha hn l
ng.
Trang 69
Cng nh phn trc, phn ny cng xem xt tc ng ring ca doanh nghip c
100% vn nc ngoi v doanh nghip lin doanh kt qu Biu 18. im khc bit c
bn l bin tytrong th hin s c mt ca cc doanh nghip FDI trong nhm ngnh m
hnh (17) s c thay th bng 2 bin mi l tytrong1 and tytrong2. Bin tytrong1 v bin
tytrong2 ln lt c o bng t trng lao ng ca doanh nghip lin doanh v t trng
lao ng ca doanh nghip c 100% vn nc ngoi trong ngnh 4 s. Cc bin ny cng
c s dng trng s nh p dng vi bin share
76
nh trnh by trn.
2.3.2. Kt qu v nh gi
Trc ht kt qu Biu 17 cho thy, ch 18%-30% thay i NSL ca doanh
nghip trong nc ni chung v ca tng nhm ngnh ni ring c th gii thch c qua
cc bin a vo m hnh
77
. i vi nhm DNNN, mc gii thch ca cc bin cn
thp hn nhiu, chng t NSL trong nhm ny ph thuc vo nhiu yu t khc nm
ngai s kim sot ca m hnh v y cng l mt im ng lu mc d hn ch ca
m hnh s dng s liu cho. mt bng chung, ngoi tr bin hopdong, tt c cc bin
khc u c tc ng dng ti thay i NSL. Tuy nhin, tng nhm ngnh v tng
nhm doanh nghip, ng gp ca cc bin l khc nhau. c bit ch l lao ng c tay
ngh khng nh hng ti thay i v NSL ca cc nhm ngnh phn tch v ca nhm
DNTN trong nc. i vi DNTN trong nc ngnh dt-may v c kh-in t thm ch
c vn v lao ng k nng u khng c tc ng r rt ti thay i NSL ca doanh
nghip. Kt qu ny phn nh phn no thc trng Vit Nam l cc DNTN ch yu s
dng lao ng ph thng l chnh v doanh nghip dt may v c kh in t cng l cc
doanh nghip nh xt v vn. Biu 20 v 21 cng cho thy a im nhng th ln c

76
V mt nguyn tc c th tch 2 bin trn 2 phng trnh khc nhau v s dng cc kim nh cho v s
bng nhau ca 2 bin 2 phng trnh khc nhau nhm trnh hin tng 2 bin tytrong1 and tytrong2 cng c
quan h tng quan vi nhau. Tuy nhin sau khi c lng cc phng trnh nh vy v so snh vi phng
trnh kt hp cho thy khng c s khc bit v ln v mc ngha thng k ca 2 cch tip cn. Do vy, c
th tytrong1 and tytrong2 c quan h tng quan vi bin tytrong ch khng phi l gia chng vi nhau. Thc
t tnh ton cho thy h s tng quan thu c gia 2 bin ny l 0.04 trong khi vi bin tytrong ln ti 0.48 v
0.82. V vy vic kt hp 2 bin trn trong m hnh l hon ton chp nhn c trong Bo co ny.
77
M hnh c c lng c s dng sai s chun c iu chnh do hin tng phng sai khng ng u kh cao
trong m hnh. Sau khi chuyn v dng tuyn tnh thng thng v dng phng php chun ha s liu ti gi tr trung bnh
mu, nhn chung cc kim nh cho phng sai khng ng u a ra c kt qu kh quan hn. Mc d khng loi b
c hon ton nhng kt qu kim nh bng phng php th v tham kho kin chuyn gia cho thy m hnh c th
chp nhn c sau khi dng sai s iu chnh.

Trang 70
nh hng tch cc i vi cc doanh nghip thuc nhm dt may ni chung v thuc
nhm DNNN, nhng li khng c nh hng n nhm DNTN trong nc. iu ny c
th l do sn phm ca cc DNTN kh cnh tranh c vi cng loi sn phm do cc
doanh nghip khc sn xut ti cc th ln. Do vy, DNTN thng cung cp sn phm
cho cc th trng c sc mua thp hn, chng hn vng nng thn.
Kt qu kim nh c lng I, Biu 17 cho bit s xut hin ca doanh nghip
FDI lm thay i NSL ca cc doanh nghip trong nc theo hng tch cc hay cho
thy du hiu ca vic xut hin tc ng trn tch cc. gc ngnh, bin tytrong c
du dng tt c cc nhm ngnh, c hai nhm doanh nghip nhng ch c ngha
nhm ngnh ch bin thc phm. Xt trn gic loi hnh doanh nghip, s xut hin ca
doanh nghip FDI dng nh khng c nh hng g ti NSL ca DNNN cng ngnh
ni chung v trong tng nhm kho st ni ring, trong khi li c tc ng lm tng
NSL ca cc DNTN ni chung v DNTN ngnh dt-may v ch bin thc phm ni
ring.
Vic xut hin tc ng trn tch cc nhm ngnh ch bin thc phm (c lng
II) dng nh ng h cho kt qu rt ra t iu tra do CIEM tin hnh, l kh nng xy
ra tc ng trn cao nht nhm ngnh ny. Ngoi cc biu hin c th dn n tc ng
trn nu phn nh gi kt qu iu tra ca CIEM, c th thy qua mu iu tra ca
TCTK l s DNTN trong ngnh ch bin thc phm rt ng v s ny hu nh mi ni
ln trong nhng nm gn y. S ra i mun mn ca cc doanh nghip ny trong mt
mi trng hot ng cnh tranh d sao cng l mt bng chng v kh nng tn ti cao
ca h.
Tc ng trn khng xy ra nhm dt may ni chung nhng li xy ra nhm
DNTN cng ngnh nhn chung kh l gii hn. Nu cho rng tc ng trn c quan h
ngc chiu vi khong cch chnh lch v cng ngh th iu ny khng c kim
chng cho nhm doanh nghip thuc ngnh dt may
78
. Nu gi thuyt ny ng th tc
ng trn phi xy ra trc tin trong nhm DNNN ch khng phi DNTN. Do vy, c th

78
Trong mt tnh ton khc cng s dng b s liu iu tra doanh nghip xem xt tc ng trn trn quy m
ngnh li cho thy cc ngnh c chnh lch ln v trnh cng ngh vi FDI li c nhiu tc ng trn hn.
Trang 71
l gii l cc DNNN dt may vn chim s ng, c tui i cao v trc y hu nh
chim lnh ton b th trng. V vy, s xut hin ca doanh nghip FDI trc ht gy ra
tc ng cnh tranh, buc cc DNNN phi iu chnh hnh vi cho ph hp vi iu kin
hot ng mi. Qu trnh ny c th din ra t lu v do vy ti thi im iu tra nm
2001 tc ng ny tr nn khng cn r rng. Trong khi , cc DNTN trong nhm dt
may ra i mun hn, c ngha l cc doanh nghip ny chp nhn mi trng hot
ng trong c c DNNN v doanh nghip FDI. Hn na, nhiu doanh nghip trong
ngnh dt may sn xut gia cng cho cc cng ty nc ngoi v thng qua knh ny
xut hin tc ng trn. Tuy nhin, tc ng ny ch xy ra DNTN nn l do c th hiu
c l cc doanh nghip ny s dng ngun lc hiu qu hn so vi DNNN. ng thi
c thm hp ng h phi bt ln v nhiu mt, nh tun th cc yu cu cht lng
sn phm, qua kch thch hot ng nghin cu i mi mu m, cng ngh v.v.
Cch gii thch trn tuy nhin li khng p dng c cho nhm ngnh c kh in
t, bi tc ng trn khng xut hin nu gp chung tt c hai loi hnh u t nhm
ny. Lu l so vi hai ngnh dt may v ch bin thc phm, nhm c kh-in t c
mc tp trung vn cao, do vy chnh lch ln v quy m vn v trnh lao ng c
th hn ch s xut hin v mc ca tc ng trn.
Nh vy, pht hin ca phn tch ny ngc vi nhiu kin cho rng DNNN c
iu kin tip cn vi cc doanh nghip FDI cao hn do c li th hn v vn, trnh
cng ngh v lao ng c tay ngh so vi DNTN v v th c th nhn c tc ng trn
nhiu hn. Xt chung cho khu vc DNNN (c lng V-VIII, Biu 20), tc ng trn
khng xy ra c th cn do cc nguyn nhn sau y:
(i) C ch u t i mi trang thit b khc nhau: DNTN linh hat hn rt nhiu so
vi doanh nghip nh nc trong vic s dng vn v i mi trang thit b do khng b
rng buc v cc quy nh s dng vn ca nh nc. Bn cnh , vic ra quyt nh
nhanh hn, tc l tn dng cc c hi mua bn, trao i cc hp ng chuyn giao cng
ngh nhanh hn. Tuy nhin, yu im l cc DNTN hu nh nh xt v quy m vn v
iu ny hn ch mc ca tc ng trn tch cc c th xy ra.
(2) C ch qun l lao ng khc nhau v chi ph cho lao ng: Trong khi DNNN
kh iu chnh s lng v cht lng lao ng theo yu cu sn xut, th DNTN li linh
Trang 72
hat hn trong tuyn dng, s dng, iu chuyn hc sa thi lao ng. T lu c nhiu
kin cho rng tnh trng tha lao ng din ra nhiu DNNN nhng khng th gim
c do nhiu l do khc nhau. cng l mt nguyn nhn hn ch tc ng trn ca
FDI thng qua knh di chuyn lao ng c k nng t cc doanh nghip nc ngoi. Thm
ch ngc li, DNNN ang mt i lao ng c tay ngh.
Tuy nhin, so vi DNTN, cc DNNN thng tun th tt hn cc quy nh v hp
ng lao ng, tin cng, tin lng, trch nhim ng bo him...v vy c th phi chu
chi ph lao ng cao hn so vi DNTN. l mt nguyn nhn lm cho cc DNNN km
linh hot trc s xut hin ca doanh nghip FDI..
(3) Chnh sch bo h sn xut trong nc: nhiu DNNN hat ng trong cc nhm
ngnh c bo h cao, thiu ng lc i mi nng lc sn xut nng cao tnh cnh
tranh ca sn phm. Do , cc doanh nghip ny vn tn ti v t chu nh hng ca cc
tc ng t pha doanh nghip FDI ni chung.

Trang 73
Biu 17: Kt qu nh gi tc ng ca FDI ti NSL ca doanh nghip trong nc vi bin tytrong
Doanh nghip trong nc Doanh nghip nh nc DNTN
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Variable Chung
Thc
phm
Dt-
May
C kh-
in t
Chung
Thc
phm
Dt-
May
C kh-
in t
Chung
Thc
phm
Dt-
May
C kh-
in t
cuongdovon 0.146***
0.105* 0.086** 0.070*
0.158***
0.114* 0.122*** 0.103**
0.156***
0.123** 0.097 0.051
(4.79)
(1.86) (2.76) (1.91)
(7.69)
(2.01) (4.61) (2.09)
(3.81)
(2.1) (1.57) (1.08)
Tytrong 0.290***
0.602** 0.117 0.064
0.032
0.04 0.028 0.012
0.621***
0.903*** 0.261** 0.209
(3.05)
(2.71) (1.69) (1.53)
(0.91)
(0.35) (0.42) (0.26)
(4.33)
(4.19) (2.85) (1.48)
trinhdo 0.070***
0.009 0.062 0.095
0.096***
0.044 0.063* 0.124
0.036
-0.016 0.055 0.044
(3.08)
(0.23) (1.53) (1.6)
(4.66)
(1.19) (2.03) (1.64)
(1.6)
(-0.47) (0.78) (0.56)
quimo 0.113***
0.077*** 0.101*** 0.105***
0.102***
0.075*** 0.084*** 0.104***
0.128***
0.057 0.140*** 0.081
(8.58)
(2.98) (5.74) (4.31)
(9.93)
(4.38) (4.72) (4.88)
(5.81)
(1.36) (4.98) (1.08)
hopdong -0.098
-0.067 -0.108 0
-0.139**
-0.145 -0.098** 0
-0.066
-0.049 -0.074 0
(-1.44)
(-0.58) (-1.18) (.)
(-2.23)
(-0.93) (-2.3) (.)
(-0.55)
(-0.41) (-0.28) (.)
Dtinh 0.117**
-0.118 0.147*** 0.115
0.213***
0.083 0.165*** 0.241**
0.061
-0.147 0.164 0.035
(2.22)
(-0.74) (3.47) (1.52)
(4.7)
(0.96) (4.18) (2.36)
(1.32)
(-1.46) (1.73) (0.32)
nganh c tnh c tnh
c
tnh
c tnh c tnh c tnh
c
tnh
c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh
H s t do 0.353***
0.301** -0.049 2.264***
0.49***
0.601*** -0.015 1.92***
0.12
0.216** -0.104 0.349
(2.65)
(2.81) (-0.33) (7.71)
(6.63)
(4.26) (-0.1) (7.03)
(0.66)
(2.11) (-0.45) (0.74)
S quan st
9590 2865 1121 381 4297 843 738 219 5293 2022 383 162
R-bnh phng
0.2291 0.3001 0.1790 0.2660 0.198 0.074 0.222 0.248 0.403 0.500 0.179 0.294
Ch thch:
1. Bin ph thuc l nng sut lao ng, tnh bng gi tr gia tng/s nhn cng bnh qun. Cc bin c chun ha ti gi tr trung bnh ca mu.
2. Gi tr trong ngoc pha di mi dng l gi tr kim nh t, da trn sai s iu chnh cho phng sai khng ng u.
3. Cc du *, **, *** th hin mc ngha tng ng 10%, 5% v 1%
Trang 74

Biu 18: Kt qu m hnh nh gi tc ng ca FDI ti NSL ca doanh nghip trong nc vi tytrong1 v tytrong2
Doanh nghip trong nc Doanh nghip nh nc DNTN
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Chung
Thc
phm
Dt
may-da
giy
C kh,
in t
Chung
Thc
phm
Dt may
C kh,
in t
Chung
Thc
phm
Dt
may-da
giy
C kh,
in t
cuongdovon 0.146***
0.107* 0.087** 0.065*
0.157***
0.114* 0.125*** 0.101*
0.157***
0.120** 0.096 0.044

(4.72)
(1.94) (2.78) (2.09)
(7.59)
(1.98) (4.78) (2.02)
(3.78)
(2.15) (1.53) (0.98)
Tytrong1 0.119***
0.214*** 0.065 0.045**
0.021
0.027 0.05 0.027
0.236***
0.266*** 0.108 0.115**

(2.9)
(2.9) (1.51) (2.75)
(0.95)
(0.48) (1.72) (1.73)
(4.19)
(3.37) (1.21) (2.94)
Tytrong2 0.178***
0.386* 0.075 0.008
0.016
0.017 0.014 -0.031
0.392***
0.642** 0.172** 0.077

(2.63)
(1.81) (1.64) (0.18)
(0.55)
(0.21) (0.32) (-0.76)
(3.66)
(2.81) (2.86) (0.5)
trinhdo 0.070***
0.011 0.06 0.096
0.096***
0.045 0.060* 0.127
0.037
-0.018 0.054 0.034

(3.1)
(0.28) (1.51) (1.54)
(4.7)
(1.18) (1.98) (1.63)
(1.64)
(-0.57) (0.77) (0.38)
quimo 0.111***
0.075*** 0.100*** 0.106***
0.102***
0.075*** 0.082*** 0.102***
0.125***
0.064 0.139*** 0.097

(8.77)
(3.08) (5.65) (4.69)
(10)
(4.36) (4.51) (4.86)
(5.8)
(1.49) (4.87) (1.28)
hopdong -0.099
-0.067 -0.115 0
-0.142**
-0.146 -0.111** 0
-0.056
-0.057 -0.078 0

(-1.44)
(-0.57) (-1.23) (.)
(-2.29)
(-0.94) (-2.43) (.)
(-0.47)
(-0.47) (-0.28) (.)
Dtinh 0.119**
-0.112 0.149*** 0.112
0.215***
0.088 0.169*** 0.245**
0.064
-0.159 0.165 0.011
(2.27)
(-0.66) (3.6) (1.62)
(4.83)
(0.97) (4.37) (2.77)
(1.36)
(-1.44) (1.74) (0.12)
nganh
c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh c tnh
H s t do 0.344**
0.294*** -0.058 2.235***
0.494***
0.589*** -0.032 1.970***
0.11
0.225** -0.108 0.310**
(2.58)
(3.26) (-0.4) (8.55)
(6.36)
(3.96) (-0.23) (7.86)
(0.61)
(2.61) (-0.47) (2.32)
S quan st 9590
2865 1121 381
4297
843 738 219 5293 2022 383 162
R-bnh phng
0.2316 0.3007 0.1799 0.2725 0.1897 0.0745 0.2248 0.2565 0.4037 0.5013 0.1790 0.3058
Gi tr p
0.1125 0.1204 0.1386 0.1465 0.4440 0.9128 0.3669 0.1785 0.0529 0.0676 0.1076 0.8176
Ch thch:
1. Bin ph thuc l nng sut lao ng, tnh bng gi tr gia tng/s nhn cng bnh qun. Cc bin c chun ha ti gi tr trung bnh ca mu.
2. Gi tr trong ngoc pha di mi dng l gi tr kim nh t, da trn sai s iu chnh cho phng sai khng ng u.
3. Cc du *, **, *** th hin mc ngha tng ng 10%, 5% v 1%
4. gi tr p l xc sut ca kim nh F khi so snh 2 bin tytrong1 v tytrong2.
Trang 75
Tuy nhin, vic l gii trn thc t l rt phc tp do kh tch bch rch ri tc ng
trn qua tng knh, v vy cng kh c th kt lun mt cch chnh xc v vic khng c
tc ng trn trong DNNN. Chng hn, tc ng trn tch cc c th xut hin knh ny,
nhng li l tiu cc qua knh khc v cui cng l trit tiu ln nhau, th hin qua kt qu
c lng m hnh trn.
Biu 18 cho bit tc ng trn ca FDI di gc mc s hu vn FDI. Nh
phn tch phn xy dng m hnh, doanh nghip 100% vn nc ngoi v doanh nghip
lin doanh c tch ring nhm xem xt tc ng trn ca tng lai ti thay i NSL
ca doanh nghip trong nc. Kt qu c lng cho thy, hu ht tc ng ca cc bin
biu th c im ca doanh nghip tng i thng nht vi kt qu Biu 17. Du hiu
ca tc ng trn tch cc vn c khng nh trn phm vi ton b khu vc doanh
nghip trong nc. Tc ng ny xy ra nhm DNTN ni chung v khng xut hin
nhm DNNN. Do vy, sau y s ch phn tch su thm v tc ng trn ca tng loi
hnh u t ti thay i NSL ca doanh nghip trong nc ni chung v cng nhm
ngnh. im khc bit duy nht v kt qu Biu 18 so vi Biu 17 l xut hin tc ng
trn tch cc do cc doanh nghip lin doanh to ra cho ngnh c kh in t ni chung
(c lng IV), nhng ch cho cc DNTN thuc nhm ny (c lng XII). Trong nhm
dt may, tc ng trn ch c ghi nhn nhm DNTN, to ra bi cc x nghip c 100%
vn nc ngoi (c lng XI). Khc vi hai nhm ngnh trn, tc ng trn xut hin
nhm ngnh ch bin thc phm do c hai loi hnh doanh nghip lin doanh v 100% vn
nc ngoi to ra, trong tc ng trn mnh hn t doanh nghip c 100% vn nc
ngoi theo nh kt qu kim nh F (F-test).
Theo nh kt qu phn tch, tc ng trn trong hai ngnh tng i tp trung lao
ng (ch bin thc phm) v tp trung lao ng cao (dt may) c th l thng qua knh
cnh tranh v hc hi (knh xui chiu v/hoc ngc chiu). Kt qu ny ph hp
vi d on thng qua kt qu iu tra ca CIEM trn: cc doanh nghip FDI thuc hai
nhm ngnh ny dng nh c quan h nhiu hn vi doanh nghip trong nc thng qua
mua nguyn liu v bn sn phm.
Trong nhm c kh in t, vic tng tc thng qua quan h mua bn din ra mc
thp hn. Hn na, nhn chung doanh nghip c 100% vn nc ngoi trong ngnh in
t thng tp trung vn mc cao hn so vi lin doanh. Do vy, nu cho rng trnh
cng ngh ca cc DNTN ngnh c kh-in t l thp, th kh nng xut hin tc ng
trn tch cc do cc lin doanh mang li l cao hn da vo gi thuyt khong cch v
trnh cng ngh v kh nng hp thu tc ng trn ca doanh nghip trong nc. Kt
lun ny dng nh ngc vi kt qu m Sjoholm (1998) pht hin khi nghin cu cho
Trang 76
trng hp Indonesia nm 1998, nhng s dng s liu hn hp t 1990-1995
79
. V vy
cch l gii trn y cha hn chnh xc do m hnh s dng s liu cho v thiu cc
thng tin lin quan.

2.3. Kh nng hp th tc ng trn ca doanh nghip trong nc

Nhiu nghin cu nh lng cho cc nc ang pht trin, nht l cc nc ngho
ch ra s xut hin tc ng trn qua knh tip thu cng ngh cn ph thuc vo kh
nng hp th ca doanh nghip
80
. Kokko (1993) cho rng tc ng trn ch xut hin khi
chnh lch v cng ngh l khng ln, ngc li Blomstrom (1983) li cho thy tc
ng trn t l thun vi mc khc bit v cng ngh. Tng kt cc nghin cu ny cho
thy cc kt lun tri ngc nhau c th l do phng php phn tch khc nhau, nhng
cng c th do c im ca ngnh v ca quc gia c kho st. Mc d vy hu ht cc
tc gi u cho rng vic xc nh kh nng hp th tc ng trn l kh khn, nhng li
c ngha cho xy dng chnh sch.
kim nh cc gi thuyt trn y cho trng hp ca Vit Nam, phn ny cng
tin hnh mt s c lng s dng mu s liu thng nht nh cc phn trn. Trong
phm vi s liu cho php, cc c lng ln lt c thc hin cho cc nhm doanh
nghip phn theo cht lng lao ng
81
(c s dng biu th cho kh nng hp th cng
ngh), theo qui m vn, theo quy m lao ng v theo v tr a l. T c th a ra
mt s nhn xt v mi quan h gia cc yu t nu trn vi tc ng trn.
V phng php lun, kh nng hp th tc ng trn c nh gi bng cch so
snh t nht hai nhm doanh nghip c kh nng hp th cng ngh khc nhau, y c
th hin qua trnh ca lao ng, o bng t l lao ng c chuyn mn tay ngh trn s
lao ng khng c chuyn mn tay ngh ca doanh nghip. Ch s ny c sp xp theo
th t tng dn, trong nhm 25% s quan st u tin c nh ngha l c cht lng
lao ng thp v 25% s quan st cui cng th hin mc cht lng cao. V vy, khi
nim cht lng cao v thp v t l lao ng c k nng trong phn ny mang tnh tng
i gia cc quan st vi nhau trong mu s liu.

79
Takii(2001) li cho mt kt qu ngc li v cho rng doanh nghip c t l vn nc ngoi cao hn s mang
li nhiu tc ng trn hn cho doanh nghip trong nc.
80
C th tham kho ti Cave (1974); Findlay (1978), Blomstrom (1983); Aitken and Harisson (1999).

81
Trong phn tch nh lng, kh nng hp th cng ngh ca doanh nghip thng c th hin qua hai tiu
thc l chi ph cho hat ng R&D v trnh chuyn mn ca cn b qun l v ngui lao ng. Tuy nhin, do
s liu v chi cho R&D Vit Nam va thiu va khng chnh xc nn ch tiu ny khng th s dng c
y.
Trang 77
Phn loi doanh nghip theo quy m vn v lao ng phn ln da vo tiu thc
hin nay ca TCTK, nhng c iu chnh nhm tm ra cc im ct hp l hn cho
nghin cu da vo ng phn b ca vn v lao ng.
Vai tr ca v tr a l c th hin qua bin Dtinh trong m hnh (16) v (17).
Phn ny s xem xt tc ng ca bin tytrong ti cc nhm doanh nghip trong v ngoi
cc th ln bng cch thc hin hai c lng khc nhau v so snh.
Kt qu c lng theo cc tiu thc trn c trnh by trong Biu 19. so snh
vi cc phn trc, doanh nghip vn c chia thnh hai nhm, nhm DNNN v nhm
DNTN. Biu 19 ch trnh by h s ca bin tytrong v mt s c lng khng c th
hin do s quan st qu t khng chy m hnh.
Kt qu Biu 19 phn nh li kt qu thu c t trc v xut hin tc ng trn
khu vc DNTN, nht l trong hai nhm ngnh dt may v ch bin thc phm. Theo nh
kt qu, dng nh cc DNTN quy m nh v va c kh nng hp th tc ng trn tch
cc mnh hn cc doanh nghip c quy m ln xt c tiu thc vn ln lao ng (c
lng I-VIII). iu ny c th l do kh nng thch nghi cao vi mi trng kinh doanh
thay i ca cc DNTN va v nh v v vy s xut hin ca doanh nghip FDI trong
cng ngnh khng lm cho cc doanh nghip ny ri b th trng. Hn na, dt may l
nhm ngnh s dng cng ngh nhiu lao ng nn cng lm gim sc p cnh tranh t
doanh nghip FDI do cc doanh nghip FDI khng hon ton pht huy c li th v
vn.
Rt ng lu l kh nng hp th tc ng trn ca DNTN c v khng ph thuc
vo cht lng ca lao ng (c lng IX-XI). Tuy nhin, mc hp th vn mnh hn
i vi doanh nghip c trnh lao ng cao hn ni chung v hai ngnh dt may v
ch bin thc phm ni ring.
Cc c lng t XIII-XVI cho thy cc DNTN ngoi cc th ln v trung tm
cng nghip li c kh nng n nhn tc ng trn tch cc mc cao hn. iu ny c
th c nhiu l do, nhng t ra cc doanh nghip ny ngoi cc th ln v trung tm
cng nghip t phi i mt trc tip vi p lc cnh tranh t pha cc doanh nghip FDI
v DNNN cng ngnh. Hn na, nh phn tch trn, hu ht cc DNTN, nht l trong
ngnh ch bin thc phm ra i mun hn cc DNNN v thm ch mun hn mt s
doanh nghip FDI trong ngnh. Tc l cc doanh nghip ny mt mt chp nhn mi
trng hot ng cnh tranh, nhng mt khc vn c th cung cp sn phm cho nhng
khc hng ring cc vng ngho hn m doanh nghip FDI hoc DNNN qui m ln
cha quan tm n. Ni cch khc, rt c th c s b sung cho nhau gia cc doanh
nghip FDI v DNTN trong ba nhm ngnh trn di gc th trng tiu th v i
tng khch hng. Mt cch l gii khc nhn t gc cc doanh nghip FDI ngoi
Trang 78
vng th ln cho rng cc doanh nghip FDI ny thng hot ng trong ngnh c th
hoc sn xut da vo vng nguyn liu. Do vy, s cnh tranh i vi cc doanh nghip
trong nc cng vng c th gim i. Trong mt s trng hp, s xut hin ca doanh
nghip FDI cn to ra mi lin kt ngang gia cc doanh nghip trong v ngoi nc v
nh xut hin tc ch trn tch cc. Tuy nhin, do nh ngha ngoi vng th
trong Nghin cu ny l qu rng nn y cha th l gii c hon ton kt qu ca
m hnh do thiu cc thng tin cn thit.
Biu 19 cng cho php phn tch su hn v tc ng trn v kh nng hp th tc
ng na ca nhm DNNN. C th thy, nu xt mt bng chung, tc ng trn khng
xut hin cc DNNN nh phn tch trn. Tuy nhin, thng qua phn loi DNNN
theo qui m, tc ng trn tch cc xut hin nhm DNNN c qui m va nu xt tiu
ch vn v nhm DNNN c qui nh nu xt tiu ch lao ng. Mc tc ng tuy nhin
rt yu so vi cc DNTN cng qui m (vn hoc lao ng) v ch c kim nh mc
ngha 10%. Tc l, mc ngha 1% v 5%, tc ng trn c th khng xy ra. Kt qu
ny khng nh li cc doanh nghip c qui m va v nh ni chung c kh nng hp th
tc ng trn cao hn so vi cc doanh nghip ln vi mt s l l nu trn ging nh
i vi cc DNTN.
Trn thc t c kin cho rng cc doanh nghip nh phn ln l DNTN nn s xut
hin tc ng trn dng nh do loi hnh doanh nghip quyt nh ch khng do qui m.
Bng cch phn loi doanh nghip theo c loi hnh s hu v quy m, nghin cu ny cho
php kt lun qui m ca doanh nghip c tnh quyt nh hn ti hp th tc ng trn
ch khng phi l loi hnh doanh nghip. Kt lun ny c th c ngha v mt chnh
sch hay pht trin cc doanh nghip va v nh s l mt s la chn di gc ti a
ha li ch m FDI mang li.
im ng lu i vi nhm DNNN c trnh lao ng thp l cc doanh nghip
ny khng nhng khng c kh nng hp th tc ng trn, nht l qua knh ph bin v
chuyn giao cng ngh, m cn phi chu tc ng trn tiu cc do cc doanh nghip FDI
to ra ni chung v trong ngnh ch bin thc phm ni ring. Mc d s lng DNTN
tng nhanh chng trong giai on va qua, nhng trong ngnh cng nghip ni chung v
cng nghip ch bin ni ring, DNNN vn chim p o v nhiu ch tiu nh gi tr sn
lng, vn v.v. Theo mu iu tra nm 2001, lao ng trong cc DNTN ch chim 20%,
ca doanh nghip FDI chim 22% v trong khi ca DNNN l trn 56%. V vy, cht
lng lao ng thp ang l bt li cho cc doanh nghip ni chung c th thu c tc
ng trn tch cc t FDI. Kt qu phn tch tm vi m ny dng nh trng vi nh
gi v mi quan h tng tc gia vn con ngi v FDI cp v m trong Chng Ba
cho rng, trnh lao ng thp ang cn tr tc ng tch cc ca FDI ti tng trng.
Trang 79
Cc c lng t XIII-XVI cho bit kh nng n nhn tc ng trn ca DNNN
trong vng th v trung tm cng nghip khng r rng, trong khi cc DNNN ngoi
cc vng trn c kh nng n nhn tt hn. i vi nhm ngnh ch bin thc phm, cc
DNNN trong cc th thm ch cn chu tc ng trn gy bt li v lm gim NSL
ca doanh nghip tuy mc tc ng khng mnh. Mt nguyn nhn nu trn l
gii cho iu ny l c doanh nghip FDI v DNNN thng tp trung cc th v trung
tm cng nghip ln. V vy, DNNN trong vng phi chu p lc cnh tranh mnh hn so
vi DNNN ngoi vng trc s xut hin ca khu vc c vn FDI. kha cnh khc, cc
DNNN ngoi vng tuy nhn tc ng trn tch cc t FDI, nhng mc cng rt thp so
vi cc DNTN. Do c th kt lun l i vi DNNN, kh nng n nhn tc ng trn
t doanh nghip FDI trong cng mt vng l rt thp. Do vy, gi thuyt v tng quan t
l thun gia tc ng trn tch cc ca FDI v khong cch ngn v khng gian nhn
chung ch c kim chng mc thp cho nhm DNNN Vit Nam. Kt qu ny phn
no phn nh p lc cnh tranh, nhng cng cho thy mt thc t l thiu s lin kt
ngang gia cc doanh nghip FDI v DNNN.

Biu 19: Kt qu m hnh tc ng trn qua kh nng hp th
Chung Thc
phm
Dt
may
C kh,
in t
Quy m vn (triu ng) I II III IV
<500
0.055 -0.016 -0.017 0.086
500-1000
0.078* 0.161 -0.02 -0.027
1000-10000
-0.021 0.099 -0.038 -0.002
DN nh
nc
>10000
0.093 0.066 0.428* NA
<500
0.565*** 0.930*** 0.196** 0.24
500-1000
0.607*** 0.863*** 0.199* NA
1000-10000
0.587*** 0.848*** 0.795** NA
DN t
nhn
>10000
0.185 NA -0.353 NA
Qui m lao ng (ngi) V VI VII VIII
<20 0.1333
-0.023 0.233** 0.116
20-50 0.0348*
-0.064 -0.022 0.004
50-100 0.1088
-0.066 -0.085 0.155
100-300 -0.30997
0.075 0.066 0.031
DN nh
nc

>300 -0.2315
-0.044 0.058 NA
<20 3.297***
0.793*** 0.229** 0.132
20-50 2.242***
0.821*** 0.333** 0.198
50-100 1.955***
0.626*** 0.514** NA
100-300 -0.371
0.519** 0.125 NA
DN t
nhn
>300 0.079
-0.044 0.058 NA
Cht lng lao ng IX X XI XII
DN nh Thp
-0.093** -0.141* -0.016 -0.057
Trang 80
Chung Thc
phm
Dt
may
C kh,
in t
nc Cao
0.023 0.019 0.165 -0.015
Thp
0.254*** 0.584*** 0.132 NA
DN t
nhn
Cao
0.515*** 0.658** 0.418** NA
V tr a l XIII XIV XV XVI
Trong vng
0.029 -0.087* 0.033 0.012
DN nh
nc
Ngoi vng
0.088*** 0.246*** 0.014 -0.059
Trong vng
0.386*** 0.502* 0.198** 0.170
DN t
nhn
Ngoi vng
0.678** 0.946*** 0.321** 0.389*
1. Gi tr trong cc l h s ca bin tytrong
2. Cc du *, **, *** th hin mc ngha tng ng 10%, 5% v 1%.
3. NA. Khi s quan st chy cho m hnh qu t c th nh hng ti kt qu
Trang 81

CHNG NM:
KT LUN V KIN NGH CHNH SCH

5.1. Mt s kt lun
Trong gn 18 nm qua k t khi Lut u t nc ngoi c ban hnh, Vit Nam
thu c nhng kt qu kh n tng v thu ht FDI. Cng vi s tng trng nhanh
v GDP chung ca c nn kinh t, khu vc c vn FDI chim t trng ngy cng tng
trong GDP. Thnh qu trn c nh gi l kt qu ca ci cch chnh sch kinh t Vit
Nam thc hin trong giai on va qua, ng thi kt qu cng cng gi m v quan
h 2 chiu gia tng trng kinh t v u t trc tip nc ngoi. Tuy nhin, cho n nay
cc knh v c ch tc ng ca FDI ti tng trng hu nh vn cha c nghin cu
mt cch k lng. Trong khi , hiu su v nh gi c tc ng ca FDI ti tng
trng c th cung cp mt s cn c c ch cho vic xy dng chnh sch nhm ti a ha
nhng li ch m FDI c th mang li cho Vit Nam. Nhng ni dung trnh by trong cun
sch ny l mt ng gp nhm b sung cho thiu ht .
Bng phng php phn tch thng k v tng hp, Chng Mt cho thy trong
giai on va qua, chnh sch u t nc ngoi ca Vit Nam c thay i theo
hng ngy cng to mi trng u t v kinh doanh thun li hn cho cc nh u t
nc ngoi. Mc d vy, din bin v thu ht FDI v FDI thc hin t nm 1988 n nay
cn nhiu im rt ng ch . Mc d t nm 2004 c du hiu hi phc, nhng nhn
chung t nm 2000 n nay, v s tuyt i vn ng k mi va thp, va khng th
hin xu hng tng gim r rt cho d nhiu thay i trong chnh sch u t nc ngoi
c thc hin xu hng tng vn thc hin v gim quy m vn trn 1 d n chng t
ang c s chuyn i v hot ng ca khu vc c vn u t nc ngoi. C th c
nhiu gi thuyt cho s chuyn i ny. Chng hn, vn gii ngn tng l tc ng ca n
gin ha th tc ng k, to mt bng v c s h tng ban u cho doanh nghip FDI.
gc khc, tng vn FDI thc hin c th l do mt s nh u t tr c Vit
Nam v mun tip tc m rng quy m sn xut. Trong khi , quy m d n nh c th l
do chnh sch phn cp ng k u t, nhng cng c th l do cc nh u t s i mt
vi ri ro trong mi trng kinh doanh lun thay i.
Chng Mt ch ra chnh sch u t nc ngoi ca Vit Nam khng km hp dn
so vi mt s nc trong khu vc v trn th gii, nhng hiu lc v tnh thc thi chnh
sch thp c th l mt nguyn nhn lm gim dng vn FDI ng k v gy kh khn cho
gii ngn ngun vn ny. D xt di gc no, bin ng tht thng v FDI ng k
s bt li cho tng trng kinh t, c bit trong bi cnh hi nhp kinh t v cnh tranh
Trang 82
trong khu vc v thu ht FDI ngy cng gay gt hn. Kt qu phn tch Chng Ba phn
no l gii cho kt lun ny.
Ngoi ra, t d n c quy m vn ln cng l mt du hiu khng tt nu xt v
chuyn giao cng ngh v ph bin kin thc. Cc cng ty ln thng c nng lc v cng
ngh, nn s hin din ca cc cng ty ny t ra cng l biu hin cho vic u t sn xut
cc hng ha vn c hm lng cng ngh cao. Cc cng ty ln cn mang li nim hy
vng cho nc nhn u t c c tc ng trn tch cc t knh chuyn giao cng ngh
v kin thc.
Mc thu nhp cao phn nh nng sut lao ng cao ca khu vc c vn FDI l mt
biu hin bnh thng cc nc ang pht trin. Nng sut lao ng cao t khu vc FDI
thng c mong i s lan to ra cc khu vc khc, v thc t mt s quc gia iu
c kim nh l c xy ra. Tuy nhin, trong trng hp ca Vit Nam cng cn
phi xem xt. Khu vc c vn FDI tp trung trong cc ngnh sn xut thay th nhp khu,
tc c bo h v trong chng mc no c sc mnh th trng. Do vy, kh nng
sinh ra tc ng trn tch cc hay tc ng lan ta chc chn b hn ch. FDI tp trung cao
trong cc ngnh c bo h, tp trung vn c th ngn cn qu trnh di chuyn lao ng
gia cc doanh nghip FDI sang doanh nghip trong nc, hoc sang cc ngnh khc, nht
l di chuyn lao ng c trnh k nng. C chng ch l di chuyn lao ng gia cc
doanh nghip FDI. Nh vy, kh nng xut hin tc ng trn tch cc do di chuyn lao
ng l rt hn ch
82
.
Mc d ghi nhn ng gp to ln ca FDI vo tng trng kinh t, tng nng lc
sn xut cng nghip v tng kim ngch xut khu, thc trng hot ng ca khu vc c
vn u t nc ngoi cho thy cc doanh nghip FDI tp trung vo cc ngnh sn xut
thay th nhp khu, s dng nguyn liu nhp khu l chnh. Nghin cu cho rng chnh
sch ny ang cn tr qu trnh to ra tc ng trn
83
Vit Nam v do vy gim tc ng
ca FDI ti tng trng kinh t. Kt lun ny phn no c kim nh qua phn tch nh
lng Chng Bn, v d cho nhm doanh nghip ngnh c kh in t.
S dng khung kh phn tch c trnh by Chng Hai, Chng Ba v Chng
Bn tin hnh cc phn tch nh lng, trc ht tm v m v tc ng ca FDI ti
tng trng kinh t qua knh hnh thnh ti sn vn, sau tm vi m nhm nh gi tc
ng trn ca FDI ti doanh nghip. Kt qu Chng Ba cho php khng nh u t

82
Ngoi ra, chnh lch v tin cng gia lao ng trong khu vc c vn FDI v khu vc cn li ca nn kinh t
c th gp phn vo tng bt bnh ng v thu nhp. Tuy nhin, vn ny khng phi l mc tiu ca Nghin
cu.
83
Bn cnh cc nhn nh lin quan n kh nng to thm vic lm thp, nng lc cnh tranh ca cc ngnh ny
km khi Vit Nam hi nhp su hn.
Trang 83
trc tip nc ngoi ng gp tch cc vo tng trng Vit Nam v mc ng
gp tng ln khi Vit Nam chnh thc hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii. Mt
kt lun rt ra t phn tch nh lng l vn con ngi c o bng trnh hc vn
ca lc lng lao ng trong Nghin cu ny- khng ch l i lng xc nh tng trng
Vit Nam, m cn lm tng ng gp ca FDI ti tng trng. Bng cch th nghim ba
ch tiu khc nhau biu th cho vn con ngi, Nghin cu cho rng vn con ngi hay
trnh thp ca lao ng ang hn ch ng gp hn na ca FDI vo tng trng. Kt
lun ny cng trng vi kt qu ca mt s nghin cu gn y cho nhiu nc ang pht
trin.
Chng Ba cng a ra bng chng cho rng FDI l ngun vn b sung cho vn
trong nc, ch khng phi l vn thay th. Kt lun ny cho php bc b tc ng ln t
u t ca FDI tng th nn kinh t, nhng khng c ngha l tc ng ln t khng xy
ra cc ngnh hoc i vi cc thnh phn kinh t khc. iu ny phn no c lm r
hn trong Chng Bn khi tin hnh phn tch tc ng trn.
Kt qu v tc ng tch cc ca chi tiu ca Chnh ph ti tng trng trong giai
on va qua phn nh phn no c im ca qu trnh chuyn i kinh t Vit Nam,
song cng c th l khim khuyt ca m hnh la chn s dng s liu chui trong mt
thi gian ngn. Tuy nhin, kt qu vn c th s dng tham kho v Nghin cu cho
rng trong di hn tng tiu dng hay qui m ca Chnh ph c th s lm gim ngun lc
cho u t v s bt li cho tng trng.
Kt qu iu tra 93 doanh nghip do Nhm tc gi tin hnh c phn tch theo
bn knh c th sinh ra tc ng trn (knh di chuyn lao ng, knh ph bin v chuyn
giao cng ngh, knh lin kt sn xut v knh cnh tranh) cho thy t c biu hin v tc
ng trn tch cc qui m doanh nghip trong cc ngnh iu tra. Nu i su so snh cho
thy nu nh xut hin tc ng trn th kh nng s ln nht nhm ngnh ch bin thc
phm, sau n nhm dt may. Vi cc biu hin quan st c, tc ng trn nhm
ngnh c kh in t s kh xut hin hn. Trong s cc l do, s chnh lch v trnh
cng ngh (th hin qua ch tiu cng vn v chi cho R&D) v s thiu lin kt gia
hai khu vc doanh nghip l nhng cn tr ln c th xut hin tc ng trn trong ba
nhm ngnh iu tra. Tuy nhin, c nhiu nguyn nhn khc vn cha th hin c qua
mu iu tra, v d v tr a l, hnh thc s hu ca doanh nghip v.v.. Mt khc do
nhng hn ch v mc i din thng k nn cc bng chng v kt lun trong phn
ny cha th phn nh hon ton thc tin ang din ra. Tuy vy, mt s kt lun rt ra t
iu tra cng b sung cho kt qu phn tch trong Chng Bn v nh vy kt qu vn c
th dng tham kho.
Trang 84
Nhng tnh ton nh lng trong Chng Bn gp phn xc nh s xut hin tc
ng trn qui m doanh nghip. Trc ht, m hnh v nng sut lao ng ca doanh
nghip a ra mt s kt lun quan trng v cc yu t nh hng ti nng sut lao ng
ca doanh nghip nh quy m doanh nghip, cht lng lao ng, cng vn, v tr a
l ca doanh nghip, trong nhn mnh ti s xut hin ca doanh nghip FDI ni
chung. Kt qu cho thy v tng th, tt c cc yu t trn u gp phn gii thch cho
thay i v NSL ca khu vc doanh nghip. Tuy nhin, mc gii thch v tc ng
ca cc yu t trn c khc nhau gia cc nhm ngnh kho st. Cc doanh nghip FDI
gp phn vo tng thay i v NSL chung ca khu vc doanh nghip theo hng tng
ln. V pha chnh sch c ngha l, tng s lng cc doanh nghip FDI s c li cho tng
trng ca doanh nghip.
M hnh v nng sut lao ng cho thy c s khc bt ln v nng sut lao ng
gia cc doanh nghip FDI v doanh nghip trong nc, nhng khng c s khc bt ln
gia cc doanh nghip FDI u t theo hnh thc khc nhau. Do vy, khng cn thit phi
nhn mnh vai tr ca lin doanh trong chnh sch thu ht u t nc ngoi ca Vit
Nam.
xc nh v nh gi tc ng trn ca FDI, m hnh (17) c s dng phn
tch cho qui m doanh nghip. Kt qu phn tch cho thy nhn chung c s xut hin ca
tc ng trn hay NSL cc doanh nghip ca Vit Nam c c ci thin khi xut hin
cc doanh nghip FDI v tc ng ny khng ph thuc vo hnh thc s hu ca doanh
nghip FDI. iu ny phn no phn nh li kt lun rt ra v ng gp tch cc ca FDI
ti tng th nn kinh t Chng Ba.
Cc phn tch tip theo tp trung vo kim nh s xut hin tc ng trn trong ba
nhm ngnh ch bin thc phm, dt-may v c kh-in t, nhng tc ng ny ch c
khng nh nhm ngnh ch bin thc phm xt di gc ngnh. Nghin cu su hn
ch ra bng chng v tc ng trn ch th hin r DNTN m khng r khu vc DNNN
theo tng ngnh trn. Kt qu ny dng nh khng thay i khi nghin cu c th cho
tng hnh thc s hu lin doanh v doanh nghip c 100% vn nc ngoi.
T cc phn tch Chng Bn c th rt ra kt lun, tc ng trn trong giai on
va qua dng nh mi xut hin thng qua hai knh: knh lin kt sn xut (gm tc
ng xui chiu v ngc chiu) v knh cnh tranh. Nghin cu cho rng, cc DNTN
tm cch tn dng c li ch t c hai knh trn. Tuy nhin dng nh cc doanh nghip
nh nc khng lm c . Cng lu rng, c th trc nhiu DNNN nhn
tc ng trn tiu cc nhng vn vt qua c khng phi v t iu chnh hnh vi m
nh mt vi u th no m DNTN khng th c c. kha cnh khc c th DNNN
Trang 85
cng c li th v c tc ng trn qua knh lin kt sn xut, nhng tc ng m ca cnh
tranh ln hn nn lm trit tiu tc ng tch cc m knh mang li.
S thiu vng tc ng trn qua knh di chuyn lao ng v chuyn giao cng ngh
(gia cng ty m v cng ty FDI con nc nhn u t v bn thn qu trnh chuyn
giao trc tip cng ngh gia doanh nghip FDI v doanh nghip trong nc) rt ra t
nghin cu ny nhn chung thng nht vi kt lun rt ra Chng Ba. l trnh ca
lao ng thp ang cn tr s tng tc tch cc gia vn FDI vi vn con ngi v ng
gp ca mi tng tc ny ti tng trng. Kt lun ny c ng h thm qua nh gi
nh tnh Chng Mt v s tp trung ca FDI trong mt s ngnh, mt s vng v kh
nng hp th FDI th hin Biu 22, c lng t XIII-XVI. cp doanh nghip, trnh
lao ng thp s hn ch (nu khng ni l cn tr) kh nng tip thu v chuyn giao
cng ngh. Tc l, thiu lao ng c trnh p ng mt mc no , vic ph bin
cng ngh s kh hoc khng xy ra. Ngoi trnh lao ng, chnh lch ln v cng
ngh v NSL cng gy kh khn cho vic di chuyn lao ng c chuyn mn gia cc
doanh nghip FDI v doanh nghip trong nc. Trn thc t, c l hin tng i khi
doanh nghip, nht l DNNN nhiu hn l i khi doanh nghip FDI n doanh nghip
trong nc. Chnh lch v cng ngh, t nht th hin qua tiu thc cng vn hay mc
tp trung vn trn u lao ng, cng gy tr ngi cho chuyn giao cng ngh cho
nhng ngnh i hi vn ln nh nhm c kh-in t. y c th l mt l do cho thy
tc ng trn dng nh khng xut hin ngnh ny hoc nu c th mc rt yu.
Kt qu nghin cu v kh nng hp th tc ng trn tch cc cng cho thy kh
nng ny c quan h ti tnh qui m hn l hnh thc php l ca doanh nghip trong
nc. ng lu l tc ng trn tch cc c ghi nhn cc doanh nghip c qui m
va v nh xt c tiu thc vn v lao ng. Hot ng ca DN FDI to ra tc ng trn
tch cc mnh hn i vi cc doanh nghip trong nc, nht l DNTN, cc vng km
pht trin hn v c t u t nc ngoi hn. Kt qu ny phn no khng nh li kt
lun cho rng tc ng trn dng nh ch xut hin qua knh lin kt sn xut v knh
cnh tranh. Tuy nhin cn thn trng hn vi nhng kt luan nh vy do nhng hn ch
v mt s liu s dng trong m hnh nh phn tch. Cc kt lun trn y d sao vn
ng h cho chnh sch khuyn khch pht trin cc doanh nghip va v nh nh tnh linh
hot cao v d thch nghi vi mi trng kinh doanh cn nhiu thay i trong iu kin
chuyn i Vit Nam.
5.2. Kin ngh chnh sch
Da vo cc kt qu phn tch, Nhm nghin cu xut mt s kin ngh, c
trnh by theo nhm di y.
Trang 86
1. Tip tc i mi t duy v i mi cch tip cn trong xy dng chnh sch
u t nc ngoi cho giai on ti.
Bn cnh cng nhn khu vc c vn u t nc ngoi l mt b phn cu thnh
ca nn kinh t, th vic thc hin cc cam kt v hi nhp v iu chnh lut l cho ph
hp vi qui nh v nguyn tc cu WTO s nh hng tch cc ti thu ht vn FDI vo
Vit Nam. Chnh sch thu ht u t trc tip nc ngoi v vy cn tnh n bi cnh
ton cu ha v cn c xy dng trn c s xc nh r cc mc tiu trung v di hn
c nhng gii php mang tnh kt hp v c tnh chuyn tip, h tr cho nhau. V d, trong
giai on ti, thu ht FDI v chiu rng cn c tip tc (do nhiu l do khc nhau).
Nhng v lu di, thu ht cc nh u t ln Vit Nam cn chun b nng cao nng lc
theo ngha rng nh ci thin mi trng u t, tng trnh ca lc lng lao ng,
tng nng lc v R&D v.v. t mc tiu ny th cn c thc hin ngay t by gi.
Chnh sch u t nc ngoi trong giai on ti vn ch trng thu ht v s lng
vn u t, nhng ng thi cn nhn mnh hn na tc ng trn tch cc (hay tc ng
lan ta) ca vn FDI, c bit l thng qua bn knh phn tch trong Nghin cu.
Tip tc m rng hot ng xc tin u t ra nc ngoi v trong nc, to mi
trng cho trao i thng tin gia cc nh u t trong v ngoi nc, gia cc nh u t
v cc c quan qun l nh nc v cc c quan lin quan.
2. Tip tc ci thin mi trng u t, tng s hp dn cho cc nh u t
nc ngoi c th cnh tranh c vi cc nc trong khu vc v thu ht FDI.
Trong bi cnh ton cu ha, p lc cnh tranh s khng gim m cn tng. So vi
cc nc trong khu vc, mi trng u t ca Vit Nam ang km cnh tranh hn
84
. V
vy, ci thin mi trng u t l ht sc quan trng v cn thit. Vic u t ra nc
ngoi ca nh u t nhm mc ch chnh l li nhun. V vy, u c iu kin thun
li hn, hp dn hn, chi ph u t v kinh doanh thp hn cho u t hiu qu (li
nhun) s thu ht FDI nhiu hn. V pha nc s ti, kha cnh to vic lm, to mi
trng cho chuyn giao cng ngh v to s n nh cho kinh doanh lu di ca cc nh
u t nc ngoi cng l mc tiu ca ci thin mi trng u t. Nghin cu cho rng
cc chnh sch cn tp trung vo ba vn :
- To mi trng kinh doanh bnh ng cho cc doanh nghip thuc mi thnh
phn kinh t. Trc ht cn nhanh chng xa b s phn bit i x v to sn chi bnh
ng cho tt c cc doanh nghip nhm gim thiu ri ro (xut hin do thay i chnh sch,
do bt n v m, do khng m bo quyn s hu, do tnh thc thi hp ng km v.v.).

84
Nhm nghin cu cho rng cn nghim tc so snh mc ci thin so vi cc nc khc, ch khng phi ci
thin i vi chnh mnh.
Trang 87
ng thi gim thiu cc ro cn i vi cnh tranh bng cch n gin ha cc th tc
gia nhp th trng v to iu kin thun li cho doanh nghip rt khi th trng vi chi
ph giao dch v chi ph c hi thp nht. Nhanh chng trin khai thc hin Lut cnh
tranh c hiu lc t 1/7/2005 v thc hin chnh sch cnh tranh thay cho chnh sch bo
h trn lan trc y.
- Nhanh chng hon thin th trng cc nhn t sn xut, trc ht l th trng
vn, th trng lao ng v th trng bt ng sn. Cc nh u t nc ngoi thng
n t cc nc c nn kinh t th trng v cc th trng nhn t vn hnh kh hiu qu.
Tc l, kh nng tip cn cc nhn t sn xut l d dng v c th s dng linh hot xt
v phm vi gi c, khng gian v thi gian. S km pht trin ca cc th trng ny
Vit Nam ang l mt yu im ln v l mt nguyn nhn y chi ph sn xut ln cao v
gim c hi tn ng thi c kinh doanh.
- y mnh ci cch hnh chnh, nht l cp a phng gn vi qu trnh phn
cp qun l Nh nc ni chung v qun l u t ni ring. Phn cp cn i i vi trch
nhim r rng ca tng c nhn trn c s ly li ch chung ca x hi lm cn c nh
gi. iu c ngha l, phn cp khng ch l vic trao quyn ch ng ra quyt nh
theo ng vi thm quyn nh nc quy nh, m cn nh gi tc ng ch thc ca vic
ra quyt nh u t sau khi d n i vo hot ng (v d i vi to vic lm, ng gp
vo tng gi tr sn lng v gi tr gia tng cho a phng v.v.) . cp a phng cn
c chnh sch nhanh chng nng cao nng lc cho i ng cn b.
3. To c hi cho xut hin tc ng trn v tng kh nng hp th cc tc ng
trn tch cc ca FDI cho cc doanh nghip trong nc.
- Thay v khuyn khch thu ht FDI vo mt s ngnh nh hin nay, c l nn quy
nh mt s lnh vc cm u t v cho php cc nh u t nc ngoi u t vo cc
lnh vc cn li. Nhanh chng thc hin chng trnh c phn ha DNNN, to c hi v
m ca hn na cho s gia nhp th trng ca doanh nghip c vn u t nc ngoi v
doanh nghip ngoi quc doanh trong nc trong mt s ngnh m hin nay vn do
DNNN ch yu nm gi. ng thi thc hin tt cam kt v gim thu quan v hng ro
phi thu quan theo l trnh hi nhp v tin trnh t do ha thng mi, qua to p lc
v cnh tranh cho tt c cc doanh nghip v gim thiu mc bo h i vi mt s
ngnh ang c u i. Cc bin php trn y s lm gim mc tp trung ca FDI
vo mt s ngnh sn xut thay th nhp khu, thu ht ngun vn ny vo tt c cc
ngnh, qua to c hi c c tc ng lan ta cho cc doanh nghip trong nc v
nn kinh t.
- Tip tc phn cp vic ra quyt nh cp php u t v tng qui m d n m cc
cp tng ng c quyt nh. Thay i ny c th tc ng ngay ti qui m d n v
Trang 88
tng tc gii ngn, ng thi to kch thch y nhanh ci cch hnh chnh ni chung v
cc tnh/thnh ph ni ring. Nh nu trn, phn cp cn gn vi trch nhim c
nhn v nh gi thng qua hiu qu kinh t-x hi ch thc ca cc d n.
- Khuyn khch thu ht FDI vo cc vng ngoi cc trung tm cng nghip v
th ln, trc ht nhm gin bt mc tp trung cao cc vng ny. Mt mt tip tc
y mnh phn cp nh nu trn, mt khc cn c chnh sch h tr cc tnh trong
xc tin u t, nhanh chng o to ngun nhn lc p ng cu v lao ng qun l
v cng nhn c tay ngh. Trong giai on ti, u th s thuc v cc tnh ln cn, tip
gip cc trung tm tp trung FDI. Chnh sch xy dng c s h tng v vy c th u tin
hn cho cc tnh ny, to mt vnh ai xung quang cc thnh ph ln m rng dn
phm vi hot ng ca cc doanh nghip FDI v mt a l.
- Kt qu phn tch nh lng v tc ng trn cho thy bng chng v tc ng
trn tch cc ca FDI i vi cc doanh nghip va v nh, k c DNNN. Do vy, cn tip
tc y mnh chnh sch pht trin cc doanh nghip va v nh, ng thi c bin php
h tr cc doanh nghip ny to mi lin kt sn xut vi cc doanh nghip FDI trong tng
nhm ngnh. Nh nc cng cn h tr cc doanh nghip va v nh tng nng lc c
th t hc hi, tip thu cng ngh mi v chuyn giao cng ngh t i tc lin kt sn
xut. Cc bin php hay c thc hin trn th gii l cung cp thng tin min ph hoc
ph rt thp cho cc doanh nghip va v nh, t chc cc cuc gp g cc doanh
nghip c th trao i trc tip vi nhau, t chc cc lp bi dng, o to cn b lm
vic trong cc doanh nghip ny.
- Tng nng lc v R&D ca doanh nghip trong nc tng kh nng hp th
cng ngh mi v thc y chuyn giao cng ngh thng qua nhiu bin php, v d Nh
nc h tr o to cn b R&D ca doanh nghip bng cch ti tr cc chng trnh trao
i chuyn gia gia cc vin nghin cu, trng i hc v.v. v doanh nghip; thc hin
cc chng trnh nghin cu (ngnh, sn phm mi) c s tham gia v ng ti tr ca cc
bn cng hng li.
- Nng nhanh t l lao ng qua o to ca c nn kinh t ni chung v ca lao
ng trong cc doanh nghip trong nc ni ring tng kh nng n nhn tin b khoa
hc k thut mi.
4. Thc hin cc bin php hu hiu nhm thu ht cc cng ty a quc gia ln
c tim nng v cng ngh v tn dng ti a th mnh v R&D ca cc cng ty nc
ngoi ang hot ng ti Vit Nam.
- Nhanh chng ci cch cc t chc R&D ca nh nc nhm tng nng lc ca
cc t chc ny, k c nhn lc sao cho kh nng tip thu kin thc v tin b cng
ngh mi.
Trang 89
- Mt mt lun cp nhp, phn tch v x l thng tin v cc cng ty ln, nht l
cng ty c kh nng v R&D hng u trn th gii, cng nh nghin cu chin lc/k
hoch v chuyn giao cng ngh, v phm vi hot ng v v i mi cng ngh ca cc
cng ty ny. Vic ny cn khuyn khch cc t chc/doanh nghip quan tm, nhng cng
cn giao cho mt c quan nht nh theo di v phn tch c h thng. ng thi cn
hc tp kinh nghim ca cc nc v thu ht cc cng ty nc ngoi c tim nng v cng
ngh.
- Trin khai thc hin nhanh Lut s hu tr tu v thc hin nghim tc quyn s
hu tr tu v bo h bn quyn theo thng l quc t.
- thu ht cc cng ty ln c tim lc v cng ngh v khuyn khch chuyn giao
cng ngh, ngoi mi trng u t chung to lng tin cho cc nh u t cng nn c
chnh sch u i u t. Cch tip cn y l khng p dng chnh sch u i u t
trn lan, m ngc li ch nn tp trung vo mt vi lnh vc tha mn cc iu kin c
hng cc u i ny. Nh nc cn m bo vic thc hin cc chnh sch u i, nhm
gim thiu chi ph giao dch lin quan. C nhiu bin php c th p dng nh u i v
thu, v c s h tng (t ai v cc dch v cung cp c s h tng), chnh sch u i
lin quan n lao ng (thu thu nhp c nhn).
- R sat v nh gi vic thc hin cc chnh sch lin quan n chuyn giao cng
ngh trong giai on va qua rt ra cc bi hc v thnh cng v tht bi. Hin nay Vit
Nam c nhiu chnh sch khuyn khch chuyn giao cng ngh t cc doanh nghip
FDI, tuy nhin kt qu thc tin hot ng thu c cn rt thp. iu chng t cc
chnh sch ny cha ph hp vi thc t. Do vy, cn tin hnh iu tra kho st c
nhng nh gi su v c th v vic thc hin cc chnh sch ny.
Tm li, FDI ng gp nhiu hn vo tng trng kinh t cng nh ti a ha
li ch m FDI c th mang li i hi c cch tip cn bao qut, hi ha hn trong xy
dng chnh sch u t trc tip nc ngoi. Bn cnh ch trng ti thu ht FDI, chnh
sch FDI trong giai on ti nn ng thi ch trng ti tc ng trn tch cc m FDI c
th mang li. Nhng ni dung ca Nghin cu ny gp phn lm r hn cch tip cn
v cung cp mt s cn c nhm t mc tiu trn.
Cc kin ngh trn y tuy nhin ch ch trng ti tc ng tch cc ca FDI ti
tng trng v nn mang tnh tham kho cho xy dng chnh sch. Ngoi ra, phn nh
gi lng v tc ng trn ch da vo s liu cho ti mt thi im nht nh nn phn
no hn ch kt qu ca Nghin cu. Cc nh gi mang tnh b sung nh thng qua
iu tra bng phiu hi mi ch dng qui m rt nh, cha mang tnh i din. Nhng
khim khuyt ca Nghin cu d sao gi m ra nhiu vn i hi cn c tip tc
nghin cu su hn v quy m rng hn trong thi gian ti.
Trang 90
PH LC: GII THCH CC BIN S DNG TRONG CC C LNG

Tn bin Gii thch
cuongdovon Cng vn, tnh bng gi tr vn/lao ng
Tytrong1 T trng lao ng ca doanh nghip FDI l cc lin doanh trong tng lao
ng ca cc ngnh 4 s
Tytrong2 T trng lao ng ca doanh nghip FDI l cc doanh nghip 100% vn nc
ngoi trong tng lao ng ca ngnh 3 s
Tytrng T trng ca lao ng ca DN FDI trong phn ngnh 4 s
Trinhdo Trnh lao ng, tnh bng t l lao ng c bng cao ng v trung cp
dy ngh tr l so vi s lao ng cn li
Quimo Quy m doanh thu ca doanh nghip, = t l doanh thu ca doanh
nghip/tng doanh thu ca ngnh 4 s.
Hopdong Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip c bt k mt quan h vi i
tcnc ngoi no. nhn gi tr l 0 nu l cc doanh nghip khc
Dtinh Bin gi, nhn gi tr bng 1 nu doanh nghip thuc nhm cc tnh c mt
FDI cao, = 0 cho cc tnh cn li
Dnganh Cc bin gi ca 22 ngnh 2 s ca cng nghip ch bin
Dsohuu Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip thuc doanh nghip c vn u
t nc ngoi, = 0 vi cc doanh nghip khc.
Chiphoi2 Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip l 100% vn nc ngoi, 0 nu
l loi khc
Chiphoi1 Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip l lin doanh, 0 nu l loi khc
Dluongthuc Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip thuc ngnh ch bin lng thc,
= 0 nu thuc cc ngnh khc
Ddetmay Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip thuc ngnh may mc, giy da, =
0 nu thuc cc ngnh khc
Ddientu Bin gi, nhn gi tr l 1 nu doanh nghip thuc ngnh c kh, in t, = 0
nu thuc cc ngnh khc
HS Vn con ngi, t l lao ng tt nghip trung hc
HBC Vn con ngi, t l dn s bit ch
HP Vn con ngi, t trng lao ng tt nghip tiu hc
chi_ns Chi ngn sch
dautupt Chi u t pht trin t ngn sch nh nc
FDI T trng vn FDI thc hin trong GDP
hoinhapkt Hi nhp kinh t, bin gi, ly gi tr l 1 cho cc quan st t qu 3 nm 2005
tr li y, gi tr l 0 cho cc nm trc
GDPbinhquan GDP trn u ngi
I u t x hi so vi GDP
nangsuat Nng sut lao ng ca doanh nghip, =gi trgia tng/lao ng

Trang 91

TI LIU THAM KHO

1. Aghion, P. et al, (2004), Competition and Innovation: an Invested U Relationship,
NBER working paper, 9296.
2. Aiken, Brian J. & Harrison, Ann E., (1999) Do domestic firms benefit from foreign
direct investment? Evidence from Venezuela, Economic Review 89, 605-668
3. Anabel Marin and Martin Bell, May 2003, Technology spillovers from foreign direct
investment (FDI): an exploration of the active role of MNC subsidiaries in the
case of Argentina in the 1990s, paper to be presented at the Workshop:
Understanding FDI - Assisted Economic Development, TIK centre, University of
Oslo, Norway 22-25 May 2003.
4. Barios,S., Strob,E., Grge,H., (2002), Foreign Direct Investment and Spillovers:
Evidence from the Spanish Experience. Weltwirtschaftlishes Archiv 138:459-81
5. Beule, D., Van, F., Bulcke,D., and Daniel Foreign Invested Enterprises and Economic
Development: the Case of China, Institute of Development Policy and
Management, University of Antwerp, Middelheimlaan 1 2020 Antwerpen.
6. Blalock, G., and Paul, J.Gertler., (2003), Technology from Foreign Direct Investment
and Welfare Gains through the Supply Chain, Working Paper, Department of
Applied Economics and Management, Cornell University.
7. Blmstrom,M. and Sjoholm,F. (1999) Technology Transfer and Spillovers: Does local
Participation with Multinationals Matter?, NEB Working paper 6816,
8. Blmstrom,M., Kokko, A. and Globerman, S. (2001)The Determinants of Host
Country Spillovers from Foreign Direct Investment: A Review And Synthesis Of
Literature, book Inward Investment, Technology change and Growth: The
impact of multinational corporations on the UK economy National institute of
Economic and social Research.
9. Blmstrom,M., Kokko, A. and Zejan, M., (2000), Foreign Direct Investment: Firm
and Host Country Strategies, St.Martins Press, INC., London, the UK.
10 Blmstrom,M., Kokko,(1998) Multinational Corporations and Spillovers. Journal of
Economic surveys 12(3):247-77
11 B K hoch v u t, 2003, Chnh sch u t nc ngoi trong tin trnh Hi
nhp kinh t quc t . Ti liu Hi Tho quc t v Vit Nam sn sng gia nhp
WTO, thng 6/2003 ti H ni.
12 B K hoh v u t,2003, Report on FDI implementation in 2003, the Ministry of
Planning and Investment, www.mpi.gov.vn
13 Brian Aitken, Gordon H. Hanson and Ann E.Harrison, 1997, Spillovers, foreign
investment, and export behavior, Journal of International Economics 43, 103-
132.
14 Brian J. Aitken and Ann E. Harrison, 1999, Do domestic firms benefit from direct
foreign investment? Evidence from Venezuela, The American Economic Review,
Vol. 89 No. 3, p 605-618.
15 Bruno Cassiman and Reinhilde Veugelers, Sep 2002, R&D cooperation and spillovers:
some empirical evidence from Belgium, The American Economic Review.
16 Caves, E.R., (1974), Multinational Firms, Competition, And Productivity In Host-
Country Market Economica 41 (1962):176-93
Trang 92
17 CIEM and UNDP, 2003, Economic Development Policy: Experience and Lesson
from China, Volume I, p. 194
18 CIEM, 2000, Bo co Kinh t Vit Nam nm 2000
19 CIEM, 2003-2004, Bo co Kinh t Vit Nam nm 2003 v 2004.
20 Djankov, S., and Hoekman, B.,(2000) Foreign Direct Investment and Productivity
Growth in Czech Enterprises, Worldbank Economic Review 14 (1): 49-64
21 on Ngc Phc (2004), u t trc tip nc ngoi vo Vit Nam Thc trng,
nhng vn t ra v trin vng, Tp ch Nghin cu kinh t s 315/2004, H
ni, Vit Nam
22 Eduardo Borensztein, Jos De Gregorio and Jong-Wha Lee, March, 1995, How does
foreign direct investment affect economic growth?, Working paper No. 5057,
NBER working paper series.
23 Ewe Ghee Lim, 2001: Determinants of, and the Relation Between FDI and Growth:
A Summary of the Recent Literaturre, The IMP Working Paper, WP/01/175
24 Fan,E.X., (2002), Technological Spillovers from Foreign Direct Investment - A
survey, ERD working paper No.33, Asian Development Bank
25 Fan E.X. (2003), Technological spillovers from foreign direct investment A Survey,
Asian Development Review, Volume 20, No.1, 2003
26 Findlay, R.,(1978), Relative Backwardness, direct Foreign Investment, and the
transfer of Technology: a simple Dynamic Model Quietly Journal of Economics
92(1):1-16
27 Frdrique Sachwald, April 2004, Foreign direct investment and technology transfer:
the experience of Asian countries, National Economics University.
28 Freeman Nick J, 2000 Foreign Direct Investment in Vietnam: An Overview. Paper
presented for the DFID workshop on Globalisation and Poverty in Vietnam,
Hanoi 23-24 September, 2000
29 Gershenberg, I., 1987. The Training and Spread of Managerial Know-how, a
Comparative Analysis
30 Girma,S. and Grge,H., (2002), Foreign Direct Investment, Spillovers and
Absorptive Capacity: Evidence from Quartiles Regressions, GEP Research Paper
02/14. University of Nottingham, the UK
31 Girma,S. et al,(2002) Are there regional Spillovers from FDI in the UK? in David
Greenaway, Richard Upward, and Katharine Wakelin, eds., Trade, Investment,
Migration and Labor markets. Basingstoke, Uk:Macmillan.
32 Grg, H. and Greenaway, D.,(2004) Much Ado About Nothing? Domestic Firms
Really Benefit from Foreign Direct Investment?, the World bank Research
Observer, vol.19, no.2,
33 Grg, H. and Strobl, E. (2000) Multinational Companies and Productivity Spillovers:
A Meta-Analysis with a Test for Publication Bias, Research Paper 2000/17,
Centre for research on globalisation and labor markets,
http://www.nottingham.ac.uk/economics/leverhulme/research_papers/00_17.pdf
34 Grg, H. et al (2002) Spillovers From Foreign Firms Through Worker Mobility: An
Empirical Investigation, Discussion Paper No. 591
http://ssrn.com/abstract_id=341480
35 Haddad M. & Harrison A. (1993), Are there positive spillovers from direct foreign
investment ? Evidence from panel data for Morocco, Journal of Development
Trang 93
Economics 42 (1993) 51-74, North-Holland
36 Harris, R. and Robinson, C.,(2004), Productivity Impacts And Spillovers From
Foreign Ownership In The United Kingdom, Economic Review No. 187
37 Haskel J.E, Pereira S.C and Slaughter M. J (2002), Does inward foreign direct
investment boost the productivity of domestic firms ? Working paper 8724,
National Bureau of Economic Research, Massachusetts, 2002
38 Holger Gorg and Eric Strobl, Oct 2002, Spillovers from foreign firms through worker
mobility: An empirical investgation.
http://www.aueb.gr/deos/EIBA2002.files/PAPERS/C152.pdf
39 JETRO, 2003 The 13
th
Survey of Investment Related Cost Comparision In Major
Cities and Regions Citiesand Regions in Asia, Overseas Research Department, .
40 Jones, Derek C., and N. Mygind. (1999), The Nature and Determinants of Ownership
Changes after privatization: Evidence from Estonia, Journal of Comparative
Economics 27, 422-441.
41 Kokko, A. (1994), Technology, Market Characteristics, and Spillovers, Journal of
Development Economics, Vol. 43, pp. 459-68
42 Kokko, A.,(1992), Foreign Direct Investment, Host Country Characteristics And
Spillovers, PhD dissertation, Stockholm school of economics
43 Kokko,A. and Sjholm, F.,(1997), Small, Medium, or Large? Some Scenarios for the
Role of the State in the Era of Industrialization and Modernization in Vietnam,
Working Paper No. 36
44 Kugler,M.(2001),The diffusion of externalities from foreign direct investment: the
sectoral pattern of technological Spillovers. Working paper, University of
Southampton, UK
45 Kumar N. &Pradhan J.P. (2002), Foreign Direct Investment, Externalities and
Economic Growth in Developing Countries: Some Empirical Explorations and
Implications for WTO Negotiations on Investment, Research and Information
System for Developing Countries, New Delhi, India
46 Laura Alfaro & Areendam Chanda (2001), FDI and Economic Growth: The role of
local financial markets, Harvard Business School, USA
47 Laura Alfaro & Areendam Chanda (2001), FDI and Economic Growth: The role of
local financial markets, Harvard Business School, USA.
48 Laura Alfaro (2003), Foreign Direct Investment and Growth: Does the sector matter?,
Harvard Business School, the USA.
49 L Th Gii, 2004 Mi trng u t ti Vit Nam qua gc nhn ca nh u t nc
ngoi, Tp ch Kinh t v D bo, s 1/2004
50 Lipsey, E. Robert., (2002), Home and Host Countries Effect of FDI, NBER Working
Paper 9293, http://www.nber.org/papers/w9293
51 MacDougall,G.D.A.(1960)The Benefit And Costs Of Private Investment From
Abroad: A Theoretical Aproach Ecnomic review, Vol.36,pp 13-35
52 Magnus Blomstrom and Ari Kokko, 1998, Multinational corporations and spillovers,
Journal of Economic Surveys Vol. 12, No. 2.
53 Magnus Blomstrom and Fredrik Sjoholm, 1999, Foreign direct investment Technology
transfer and spillovers: Does local participation with multinationals matter?,
European Economic Review 43, 915-923.
54 Martin, K. et al Vietnam: Deepening Reforms for Rapid Export Growth
Trang 94
http://siteresources.worldbank.org/INTRANETTRADE/Resources/WBI-
training/vietexports_matin.pdf
55 Mayer,E.Klaus, (2003) FDI spillovers in emerging markets: A literature Review and
New Perspectives, DRC working papers No.15, Center for New and Emerging
Markets London Business School
56 Mencinger J. (2003), Does foreign direct investment always enhance economic growth
?, EIPF and University of Ljubljana, Slovenia
57 Nauro F. Campos and Yuko Kinoshita, Nov 2003, Why does FDI go where it goes?
New evidence from the transition economies, IMF working paper, WP/03/228.
58 Nguyn Mi (2003), FDI v tng trng kinh t Vit Nam, Bo u t, 24-12-2003
59 Nguyn Mi, 2004 Chnh sch thu ht u t nc ngoi FDI ca Vit Nam: Thnh
qu v vic hon thin chnh sch. Ti liu Hi tho quc t v: Vit Nam gia
nhp WTO: C hi v Thch thc thng 3/2004 ti H ni. D n CIEM-
DANIDA.
60 Nguyn Th Hng v Bi Huy Nhng (2003), Nhng bi hc rt ra qua so snh tnh
hnh u t trc tip nc ngoi Trung Quc v Vit Nam, Tp ch Kinh t v
Pht trin, s 68-2003.
61 Nguyn Th Lin Hoa (2002), Xy dng mt l trnh u t thu ht vn u t trc tip
nc ngoi ti Vit Nam, Tp ch Pht trin Kinh t, 9/2002
62 Nguyn Thi Phuong Hoa (2004) Foreign Direct Investment and its Contributions to
Economic Growth and Poverty Reduction in Vietnam (1986-2001), Peter Lang,
Frankfurt am Main, Germany.
63 Nguyen, H. T.,Nguyen.V.H., and Meyer, E.K. (2003) Foreign Direct Investment in
Vietnam, project survey report, Institute for Technology Development Strategy,
Vietnam unpublished
64 Nick J. Freeman (2002), Foreign Direct Investment in Vietnam: An Overview
65 Oscar Bajo-Rubio and Simn Sosvilla-Rivero, 1994, An econometric analysis of
foreign direct investment in Spain, 1964-1989, SEJ 61(1), p 104- 120.
66 Overseas Research Department, JETRO, March 2003, The 13
th
Survey of Investment
Related Cost Comparision In Major Cities and Regions Citiesand Regions in
Asia.
67 Sachwald, F., (2004), Foreign Direct Investment And Technology Transfer:
Experience Of Asian Countries National Economics University, Hanoi.
68 Sadayuki Takii, Jun 2001, Productivity spillovers and characr\teristics of foreign
multinational plants in Indonesian manufacturing 1990-1995, Working paper
series Vol. 2001-14 (revised).
69 Salvador Barrios, October 2000, Foreign direct investment productivity spillovers
Evidence from the Spanish experience, Documento De Trabajo 2000-19.
70 Sinani, E. and Meyer, E.K.,(2001), Identifying Spillovers of Technology Transfer
from FDI: The case of Estonia, Centre for East European Studies, Copenhagen
Business School.
71 Sjholm, F.,(1999), Technology Gap, Competition and Spillovers from Direct Foreign
Investment: Evidence From Establishment Data, Journal of Development
Studies, Vol. 36(1), pp. 53-73.
72 Smarzynska B.K (2002), Does Foreign Direct Investment increase the productivity of
domestic firms ? In Search of spillovers through backward linkages, World Bank
Trang 95
Policy Research Working paper 2923
73 Ti liu ca Hi ngh ton quc ln th 9 (kho IX) ca ng Cng sn Vit Nam,
2004.
74 Takii,S.(2001) Productivity Spillover And Characteristics Of Foreign Multinational
Plants In Indonesian Manufacturing 1990-1995, ICSEAD Working paper series
Vol. 2001-14,
75 Tng cc thng k t 2000 n 2005: Nin gim thng k cc nm 2000- 2004 v
http://www.gso.gov.vn
76 UNCTAD,2004, World Investment Report 2004,
77 Vn kin i hi ng ton quc ln th VIII, 1996.
78 Vn kin i hi ng ton quc ln th IX, 2001.
79 Vu,N.N.(2002) The State-Owned Enterprise Reform in Vietnam: Process and
Achievements, Visiting researchers series no.4(2002) Institute of Southeast
Asian Studies, 30 Heng Mui Keng Terrace, SINGAPORE
http://www.iseas.edu.sg/vr42002.pdf
80 Wang J.Y. and Blmstrom,M., Foreign Investment and Technology Transfer: a
Simple Model, NBER working paper 2958
81 Xiaoying Li, Xiaming Liu, Parker, D. (2001) Foreign Direct Investment And
Productivity Spillovers In The Chinese Manufacturing Sector, Economic
Systems 25 (2001) 305321

Rrfdi - Tang Truong KTVN 1988-2010

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rrfdi - Tang Truong KTVN 1988-2010

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TC NG CA FDI TI TNG TRNG KINH T VIT NAM

You might also like