YIMA KARGIR BNALAR N DEPREME DAYANIKLI TASARIM KURALLARI 1.

KAPSAM Deprem blgelerinde yaplacak olan ve hem dey, hem de yatay ykler iin tm tayc sistemi doal veya yapay malzemeli tayc duvarlar ile oluturulan yma kargir binalarn veya bina tr yaplarn boyutlandrlmas ve donatlmas, bu konuda yrrlkte olan ilgili standart ve ynetmeliklerle birlikte, ncelikle bu blmde belirtilen kurallara gre yaplacaktr.. 2. GENEL KURALLAR 2.1 - Yma kargir binalar iin bu blmde verilen tm kurallara uyulmas durumunda, Blm 6ya gre ayrca deprem hesab yaplmas gerekli deildir. Ancak, deprem hesab yaplmas durumunda, bu blmde verilen kurallarn tmne uyulmas koulu ile, S(T1) = 2.5 ve Ra(T1) = 2.5 alnr. 2.2 - Aadaki 5.2de belirtilen durum dnda, yma kargir binalar iin yapmna izin verilen en fazla kat saylar, deprem blgelerine gre Tablo 1de verilmitir. 2.3 - Tablo 1de verilen en fazla kat saylar, zemin kat ile stndeki tam katlarn toplamna kar gelmekte olup bunlara ek olarak, brt kat alan temeldeki bina brt alannn %25inden az olmak koulu ile, tek bir at kat ve ayrca tek bir bodrum kat yaplabilir. Minimum %25 koulunu salamayan at kat, tam kat olarak saylacaktr. Birden fazla bodrum yaplmas durumunda ise, Tablo 1de verilen en fazla kat says bir kat azaltlacaktr. 2.4 - Yma kargir binalarda her bir katn ykseklii, deme stnden deme stne 3 mden fazla olmayacaktr. 2.5 - Yma kargir binalarn tayc duvarlar, planda olabildiince dzenli ve ana eksenlere gre simetrik veya simetrie yakn biimde dzenlenecektir. Ksmi bodrum yaplmasndan olabildiince kanlmaldr. 2.6 - Tm tayc duvarlar planda mutlaka st ste gelecek biimde yaplacaktr. TABLO 10.1 - ZN VERLEN EN FAZLA KAT SAYISI (Tek bodrum kat hari) Deprem Blgesi 1 2, 3 4 3. TAIYICI DUVARLAR 3.1. Tayc Duvar Malzemesi En Fazla Kat Says 2 3 4

3.1.1 - Tayc duvar yapmnda yma kargir malzemeleri olarak Trk Standardlarna uygun doal ta, dolu tula, TS-2510 ve TS-705te tanmlanan maksimum boluk oranlarn salayan dey boluklu tulalar, dolu beton briket veya benzeri bloklar kullanlacaktr. .3.1.2 - Boluklu beton briket, curuflu briket, yatay delikli tulalar, TS-2510 ve TS-705te tanmlanan maksimum boluk oranlarn salamayan dey boluklu tulalar, TS-4377ye gre dolgu duvarlar iin imal edilen dier tulalar, blok tulalar ve benzeri biim verilmi bloklar hibir zaman tayc duvar malzemesi olarak kullanlmayacaktr. 3.1.3 - Doal ta tayc duvarlar, yma binalarn sadece bodrum ve zemin katlarnda kullanlacaktr. 3.1.4 - Yma binalarn sadece bodrum katlarnda beton tayc duvar yaplabilir. 3.1.5 - Tayc duvarlarda kullanlacak yma yap malzemelerinin en dk basn dayanm, brt basn alanna gre 50 kg/cm2 den daha az olmayacaktr. Bodrum katlarda kullanlacak doal talarn basn dayanm ise en az 100 kg/cm2 olacaktr. Bodrum katlarda beton duvar yaplmas durumunda, kullanlacak en dk beton kalitesi C16 (BS16) olacaktr. 3.1.6 - Tayc duvarlarda har malzemesi olarak, imento takviyeli kire harc (imento/kire/kum hacmsal oran=1/2/9) veya imento harc (imento/kum hacmsal oran =1/4) kullanlacaktr. 3.2. Minimum Tayc Duvar Kalnlklar Tayc duvarlarda uygulanmas zorunlu olan minimum duvar kalnlklar, sva kalnlklar gznne alnmamak zere, yaplacak kat saysna gre Tablo 2de verilmitir. Bodrum kat yaplmamas durumunda, zemin kat ve stndeki katlar iin tabloda verilen minimum duvar kalnlklar aynen uygulanacaktr. 2.3e gre yapmna izin verilen ek at katlarnda, bir alttaki kat iin tanmlanan duvar kalnl uygulanacaktr. 3.3. Tayc Duvarlarn Minimum Toplam Uzunluu Planda birbirine dik dorultularn her biri boyunca uzanan tayc duvarlarn, pencere ve kap boluklar hari olmak zere, toplam uzunluunun brt kat alanna (konsol demeler hari) oran (0.25 I) m/m2 den daha az olmayacaktr (ekil 1). Burada I, Blm 6da tanmlanan Bina nem Katsaysdr.

3.4. Tayc Duvarlarn Maksimum Mesnetlenmemi Uzunluu 3.4.1 - Herhangi bir tayc duvarn, planda kendisine dik olarak saplanan tayc duvar eksenleri arasnda kalan mesnetlenmemi uzunluu, birinci derece deprem blgesinde 5.5 myi, dier deprem blgelerinde ise 7.0 myi gemeyecektir. TABLO 2 - TAIYICI DUVARLARIN MNMUM KALINLIKLARI

Deprem Blgesi 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4

2, 3, 4

1 zin Verilen Katlar Bodrum kat Zemin kat Bodrum kat Zemin kat Birinci kat Bodrum kat Zemin kat Birinci kat kinci kat Bodrum kat Zemin kat Birinci kat kinci kat nc kat

Doal Ta (cm) 50 50 50 50 50 50 50 50

2 Beton (cm) 25 25 25 25

Tula 3 (kalnlk) 1 1 1.5 1 1 1.5 1.5 1 1 1.5 1.5 1.5 1 1

Dierleri (cm) 20 20 30 20 20 30 30 20 20 30 30 30 20 20

Deprem dorultusu

d / A 0.25 I m/m2 d : Taral alan uzunluu (m)

A : Brt kat alan (m2) I : Bina nem katsays (Blm 6)

ekil 1 3.4.2 - Yukardaki 3.4.1de belirtilen koulun salanmamas durumunda, bina kelerinde ve planda eksenden eksene aralklar 4.0 myi gememek zere aadaki 3e gre kat yksekliince betonarme dey hatllar yaplacaktr. Ancak bu tr duvarlarn mesnetlenmemi uzunluu 16 mden fazla olmayacaktr (ekil 2).

Mesnetlenmemi duvar boyu : 1, 2 ve 3 (Bkz. 10.3.4.1) 4.0 m Dey Hatl

5.5 m (1. derece deprem blgesi) 7.0 m (2,3 ve 4. derece deprem blgesi) 4.0 m

Dey Hatl 16.0 m

Dey Hatl

ekil 2 3.5. Tayc Duvar Boluklar Tayc duvarlarda braklacak boluklar iin aadaki kurallara uyulacaktr (ekil 3): 3.5.1 - Bina kesine en yakn pencere veya kap boluu ile bina kesi arasnda braklacak dolu duvar parasnn plandaki uzunluu, birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde 1.5 mden, nc ve drdnc derece deprem blgelerinde ise 1.0 mden az olmayacaktr. 3.5.2 - Bina keleri dnda, pencere ve kap boluklar arasnda kalan dolu duvar paralarnn plandaki uzunluu, birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde 1.0 mden, nc ve drdnc derece deprem blgelerinde ise 0.8 mden az olmayacaktr. 3.5.3 - Pencere veya kap boluklarnn her iki kenarnda aadaki 4.3e gre betonarme dey hatllar yaplmas durumunda, 3.5.1 ve 3.5.2de verilen minimum dolu duvar paras uzunluklar %20 azaltlabilir. 3.5.4 - Bina keleri dnda, birbirini dik olarak kesen duvarlarn arakesitine en yakn pencere veya kap boluu ile duvarlarn arakesiti arasnda braklacak dolu duvar parasnn plandaki uzunluu, tm deprem blgelerinde 0.50 mden az olmayacaktr. Aksi durumda, boluklarnn her iki kenarnda aadaki 4.3e gre kat yksekliince betonarme dey hatllar yaplmas zorunludur. 3.5.5 - Kap ve pencere boluklarnn herbirinin plandaki uzunluu 3.0 mden fazla olmayacaktr. 3.5.6 - Herhangi bir duvarn 3.4te tanmlanan mesnetlenmemi uzunluu boyunca kap ve pencere boluklarnn plandaki uzunluklarnn toplam, mesnetlenmemi duvar uzunluunun %40'ndan fazla olmayacaktr.

3.5.7 - Pencere veya kap boluklarnn her iki kenarnda aadaki 4.3e gre kat yksekliince betonarme dey hatllar yaplmas durumunda, 3.5.5te tanmlanan maksimum boluk uzunluu ve 3.5.6da tanmlanan maksimum boluk oran %20 arttrlabilir.
1.5 m 1. ve 2. Deprem Blgesi 1.0 m 3. ve 4. Deprem Blgesi 1.0 m 0.8 m

0.5 m

b1

b2

b1 ve b2 3.0 m (b1 + b2) 0.40 n n (Mesnetlenmemi duvar boyu) ekil 3 4. LENTOLAR VE HATILLAR 4.1. Lentolar 4.1.1 - Pencere ve kap lentolarnn duvarlara oturan ksmlarnn her birinin uzunluu, serbest lento aklnn %15inden ve 20 cmden az olmayacaktr. 4.1.2 - Lento enkesit boyutlar ile boyuna ve enine donatlar, yatay hatllar iin aada 4.2.1de verilen deerlerden daha az olmayacaktr. 4.2. Yatay Hatllar 4.2.1 - Merdiven sahanlklar da dahil olmak zere, her bir demenin tayc duvarlara oturduu yerlerde, betonarme deme ile birlikte (monolitik olarak) dklmek zere, aadaki koullar salayan betonarme yatay hatllar yaplacaktr. (a) Yatay hatllarn genilii tayc duvar geniliine eit olacak, ykseklii ise 20 cmden az olmayacaktr. (b) Hatllarda beton kalitesi en az C16 (BS16) olacak, ilerine ta duvarlarda en az altta, stte olmak zere 610, dier tayc duvarlarda ise en az 410 boyuna donat ile birlikte en fazla 25 cm ara ile 8lik etriye konulacaktr. Boyuna donatlar kelerde ve kesime noktalarnda sreklilii salayacak biimde bindirilecektir (ekil 4).

 25 cm

8 40

25 cm

40

min 10 25 cm

40

25 cm

min 10

ekil 4 4.2.2 - Moloz ta duvarlarda, deme ve merdiven sahanlklar dnda, deyde eksenden eksene aralklar 1.5 myi gememek zere 4.2.1deki kurallara uygun olarak betonarme yatay hatl yaplacaktr. 4.3. Dey Hatllar 4.3.1 - Yma kargir binalarn depreme dayankllklarn arttrlmas amac ile bina kelerinde, tayc duvarlarn dey arakesitlerinde, kap ve pencere boluklarnn her iki yannda kat yksekliince betonarme dey hatllar yaplmas uygundur. 4.3.2 - Dey hatllar, her iki yandan gelen tayc duvarlarn rlmesinden sonra duvarlara paralel olarak konulacak kalplarn arasndaki ksmn donatlarak betonlanmas ile yaplacaktr (ekil 5).

4.3.3 - Bina kelerinde ve tayc duvarlarn arakesitlerinde dey hatllarn enkesit boyutlar kesien duvarlarn kalnlklarna eit olacaktr. Pencere ve kap boluklarnn her iki yanna yaplacak dey hatllarda ise, hatln duvara dik enkesit boyutu duvar kalnlndan, dier enkesit boyutu ise 20 cmden az olmayacaktr. 4.3.4 - Dey hatllarda beton kalitesi en az C16 (BS16) olacak, ilerine ta duvarlarda her iki duvar yzne paralel en az adet olmak zere 612, dier tayc duvarlarda ise en az 412 boyuna donat ile birlikte en fazla 20 cm ara ile 8lik etriye konulacaktr. Boyuna donatlar iin temelde ve katlar arasnda filiz braklacak, donat ular sreklilii salamak zere uygun ekilde kenetlenecektir (ekil 5). 5. DEMELER 5.1 -Yma kargir binalarda, TS-500deki kurallara gre boyutlandrlarak donatlan betonarme plak demeler veya dili demeler kullanlacaktr. 5.2 - Demeleri yukardaki 5.1e uymayan yma binalar, btn deprem blgelerinde, varsa bodrum kat hari olmak zere, en fazla iki katl olarak yaplacaktr. Bu tr binalarda da, demelerin oturduu yatay hatllar 4.2ye gre yaplacaktr. 5.3 - Konsol eklindeki balkonlar, korniler ve at saaklar sadece kat demelerinin devam olarak yaplacak ve serbest konsol uzunluu 1.5 mden fazla olmayacaktr. Konsol eklinde yaplan merdivenlerin serbest konsol uzunluu ise en fazla 1.0 m olacaktr.

20 cm

20 cm 20 cm

ekil 5

6. ATILAR 6.1 - Yma kargir binalarn atlar; betonarme teras at, ahap veya elik oturtma at olarak yaplabilir. 6.2 - Ahap at donanmnn deme ve tayc duvarlarn stndeki yatay hatllar ile balantlar TS-2510da verilen kurallara gre yaplacaktr. 6.3 - En st kattaki yatay hatla oturan at kalkan duvarnn yksekliinin 2 myi gemesi durumunda, dey ve eik hatllar yaplacaktr (ekil 6).

Betonarme Hatl

ekil 6 7. TAIYICI OLMAYAN DUVARLAR 7.1 - Tayc olmayan blme duvarlarnn kalnl en az 1/2 tula veya tula d malzemelerde en az 10 cm olacaktr. Bu duvarlar, her iki uta tayc duvarlara dey arakesit boyunca balanarak rlecektir. Tayc olmayan duvarlarn st ile tavan demesinin alt arasnda en az 1 cm boluk braklacak, ancak dzlemine dik deprem yklerinin etkisi altnda duvarn devrilmemesi iin gerekli nlemler alnacaktr. 7.2 - Teraslarda yma duvar malzemesi ile yaplan korkuluklarn ykseklii 60 cmden fazla olmayacaktr. 7.3 - Yma duvar malzemesi ile yaplan bahe duvarlarnn ykseklii, kaldrm dzeyinden itibaren 1.0 mden fazla olmayacaktr.