Δονήσεις από ανατινάξεις ΚΛΜΕ Δ7 - Α - οικ.12050 - 2223 (ΦΕΚ 1227 - Β - 14.06.2011)

Signature Not
Verified
Digitally signed by
Theodoros Moumouris
Date: 2011.06.21 08:45:01
EEST
Reason: Signed PDF
(embedded)
Location: Athens, Ethniko
17463
Typografio
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 1227
14 Ιουνίου 2011
ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 7. Την απόφαση του Πρωθυπουργού με αριθμό

2876/7.10.2009 «Αλλαγή τίτλου Υπουργείων» (ΦΕΚ 2234/
Αριθμ. Δ7/Α/οικ.12050/2223 Β).
Κανονισμός Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών 8. Τις διατάξεις του Π.Δ/τος 189/2009 «Καθορισμός και
(Κ.Μ.Λ.Ε.) ανακατανομή αρμοδιοτήτων των Υπουργείων» (ΦΕΚ 221/
Α), σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Π.Δ/τος 24/2010
Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, «Ανακαθορισμός των αρμοδιοτήτων των Υπουργείων και
ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ τροποποιήσεις του π.δ. 189/2009» (ΦΕΚ 24/Α).
Έχοντας υπόψη: 9. Την με αριθ. οικ. 46098/25.10.10 κοινή απόφαση
1. Τις διατάξεις του άρθρου 162 του Ν.Δ. 210/1973 «περί του Πρωθυπουργού και της Υπουργού Περιβάλλοντος,
μεταλλευτικού κώδικος» (ΦΕΚ 277/Α), όπως τούτο αντικα− Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής «Ανάθεση αρμοδιο−
ταστάθηκε με το άρθρο 26 του ν. 1428/1984 (ΦΕΚ 43/Α). τήτων στους Υφυπουργούς Περιβάλλοντος, Ενέργειας
2. Την II−5η/Φ/17402/12−12−1984 απόφαση του Υπουρ− και Κλιματικής Αλλαγής Αθανάσιο Μωραϊτη και Ιωάννη
γού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων «Κανονισμός Μεταλ− Μανιάτη» (ΦΕΚ Β΄ 1696/27.10.10).
λευτικών και Λατομικών Εργασιών» (ΦΕΚ 931/Β), όπως 10. Την από 19−7−2010 εισήγηση σχεδίου νέου Κανο−
ισχύει. νισμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών της
3. Τις διατάξεις του Π.Δ/τος 381/1989 «Οργανισμός του ομάδας εργασίας που συγκροτήθηκε με την απόφαση
Υπουργείου Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας» του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματι−
(ΦΕΚ 168/Α), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. κής Αλλαγής υπ’ αριθ. Δ7/Α/οικ.1480/249/26−1−2010, όπως
4. Τις διατάξεις του Π.Δ/τος 92/1993 «Καθορισμός αρ− συμπληρώθηκε με την υπ’ αριθ.Δ7/οικ.3834/698/1−3−2010
μοδιοτήτων που διατηρούνται από τον Υπουργό και όμοια, το οποίο διαμορφώθηκε ύστερα από διαβούλευση
τις διανομαρχιακού επιπέδου αρχές του Υπουργείου με τους κοινωνικούς εταίρους του μεταλλευτικού – λα−
Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας» (ΦΕΚ 38/Α, τομικού τομέα.
διορθώσεις ΦΕΚ 70/Α). 11. Το έγγραφο του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλά−
5. Τις διατάξεις του Π.Δ/τος 63/05 «Κωδικοποίηση της δος υπ’ αριθ. 24459/2−2−2011 με το οποίο εξέφρασε την
νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά Όρ− γνώμη του επί του ανωτέρω σχεδίου νέου Κανονισμού
γανα» (ΦΕΚ 98/Α) και ιδιάιτερα το άρθρο 90, και το γε− Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών.
γονός ότι από την παρούσα δεν προκαλείται δαπάνη. 12. Την από 30−3−2011 αναφορά της ομάδας εργασίας
6. Τις διατάξεις του Π.Δ/τος 185/2009 «Ανασύσταση που συγκροτήθηκε με την απόφαση του Υφυπουργού
του Υπουργείου Οικονομικών, συγχώνευση του Υπουρ− Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής υπ’
γείου Οικονομίας και Οικονομικών με τα Υπουργεία αριθ. Δ7/Α/οικ.1087/152/18−1−2011 για την αξιολόγηση της
Ανάπτυξης και Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νη− δημόσιας διαβούλευσης επί του σχεδίου νέου Κανονι−
σιωτικής Πολιτικής και μετονομασία του σε «Υπουρ− σμού Μεταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών και την
γείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας», υποβολή τελικής εισήγησης.
μετατροπή του Υπουργείου Μακεδονίας − Θράκης σε 13. Την ανάγκη εκσυγχρονισμού του Κανονισμού Με−
Γενική Γραμματεία Μακεδονίας – Θράκης και υπαγωγή ταλλευτικών και Λατομικών Εργασιών ώστε να εναρμο−
στο Υπουργείο Εσωτερικών της Γενικής Γραμματείας νισθεί με τις νεώτερες εξελίξεις της σχετικής νομοθε−
Μακεδονίας – Θράκης και της Γενικής Γραμματείας Αι− σίας και να ανταποκρίνεται στα σύγχρονα τεχνολογικά
γαίου και Νησιωτικής Πολιτικής» (ΦΕΚ 213/Α), σε συνδυ− δεδομένα, αποφασίζουμε:
ασμό με τις διατάξεις του Π.Δ/τος 27/1996 «Συγχώνευση Ότι οι μεταλλευτικές και λατομικές εργασίες για τον
των Υπουργείων Τουρισμού, Βιομηχανίας, Ενέργειας και εντοπισμό ή εκμετάλλευση ή επεξεργασία των ορυκτών
Τεχνολογίας και Εμπορίου στο Υπουργείο Ανάπτυξης» πρώτων υλών, διέπονται στο εξής από άποψη ορθο−
(ΦΕΚ19/Α), όπως αυτές τροποποιήθηκαν με τις διατά− λογικής δραστηριότητας, ασφάλειας και υγείας των
ξεις του Π.Δ/τος 122/2004 «Ανασύσταση του Υπουργείου εργαζομένων και των περιοίκων και προστασίας του
Τουρισμού» (ΦΕΚ 85/Α). περιβάλλοντος από τις παρακάτω διατάξεις:
17464 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ Παραχωρήσεις Μεταλλείων, οι «Άδειες Εξόρυξης», οι

ΚΑΙ ΛΑΤΟΜΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Παραχωρήσεις Μεταλλείων με Φιρμάνια, τα Δημόσια
Μεταλλεία, οι Ερευνητέες από το Δημόσιο Περιοχές,
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι τα Γεωθερμικά Πεδία, και αυτοί που χαρακτηρίζονται
Σκοπός − Ορισμοί − Γενικές υποχρεώσεις − από την κείμενη νομοθεσία.
Γενικά κριτήρια ορθολογικής δραστηριότητας. β) Λατομικοί χώροι είναι οι ενιαίοι χώροι για τους
οποίους έχουν χορηγηθεί και βρίσκονται σε ισχύ οι
Άρθρο 1 προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία:
Σκοπός βα) εγκρίσεις διενέργειας ερευνητικών εργασιών για
1. Σκοπός του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατο− τον εντοπισμό λατομικών ορυκτών ή
μικών Εργασιών είναι η θέσπιση των κανόνων ορθο− ββ) άδειες εκμετάλλευσης λατομικών ορυκτών (ή συμ−
λογικής δραστηριότητας, ασφάλειας και υγείας των βάσεις μίσθωσης προκειμένου για αδρανή υλικά επί
εργαζομένων και των περιοίκων και προστασίας του δημοσίων εκτάσεων).
περιβάλλοντος, για τις εργασίες εντοπισμού ή εκμε− γ) Μεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες, είναι οι ερ−
τάλλευσης ή αξιοποίησης ή επεξεργασίας των ορυκτών γασίες που εκτελούνται κυρίως με διατρητικά ή γεω−
υλών, καθώς και για τις αντίστοιχες εργασίες αποκατά− τρητικά ή εξορυκτικά ή και άλλα μηχανικά μέσα και που
στασης κάθε μεταλλευτικού ή λατομικού χώρου. συμβάλλουν άμεσα ή έμμεσα, στον εντοπισμό κοιτα−
2. Ειδικότερα στον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λα− σμάτων ορυκτών υλών, όπως αυτές ορίζονται από την
τομικών Εργασιών, κείμενη νομοθεσία, καθώς και οι εργασίες που, άμεσα
α) καθορίζονται: ή έμμεσα συμβάλλουν στην εκμετάλλευση ή επεξεργα−
α.α) τα κριτήρια για την ορθολογική έρευνα, εκμε− σία ή γενικότερα αξιοποίηση των ορυκτών υλών κάθε
τάλλευση, αξιοποίηση και επεξεργασία των ορυκτών μεταλλευτικού ή λατομικού χώρου, για τις οποίες έχουν
υλών, χορηγηθεί οι απαιτούμενες από την κείμενη νομοθεσία
α.β) οι υποχρεώσεις εκμεταλλευτών, εργοδοτών, μελε− άδειες ή εγκρίσεις.
τητών, επιβλεπόντων μηχανικών και εργαζομένων, δ) Έργο, είναι το σύνολο των μεταλλευτικών ή λατομι−
α.γ) τα πλαίσια για τη μελέτη, οργάνωση, λειτουργία κών εργασιών που αναπτύσσονται σε ενιαίο μεταλλευ−
και επίβλεψη των αντίστοιχων έργων, τικό ή λατομικό χώρο ή και σε γειτονικούς ανάλογους
α.δ) τα προσόντα και η διαδικασία για την απόκτηση μεταλλευτικούς ή λατομικούς χώρους που ανήκουν στον
και ανάκληση αδειών γομωτή − πυροδότη, ίδιο εκμεταλλευτή και υπάγονται σε ενιαία Διεύθυνση
α.ε) οι όροι και τα επιβαλλόμενα μέτρα για την ασφά− που έχει τη δυνατότητα εποπτείας.
λεια της ζωής και της υγείας των εργαζομένων και ε) Εκμεταλλευτής είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο
των κάθε είδους μεταλλευτικών ή λατομικών έργων ή κοινοπραξία προσώπων που έχει, σύμφωνα με την
και εγκαταστάσεων, για την προστασία της επιφάνει− κείμενη νομοθεσία, το δικαίωμα έρευνας ή και εκμε−
ας και του περιβάλλοντος χώρου, για την εξασφάλιση τάλλευσης στο μεταλλευτικό ή λατομικό χώρο που
των περίοικων, των διερχόμενων, των οικισμών και των βρίσκεται το έργο.
μεμονωμένων κτισμάτων, των αρχαιολογικών – τουρι− στ) Εργοδότης είναι ο ίδιος ο εκμεταλλευτής, εφόσον
στικών − φυσικού κάλους και λοιπών προστατευόμενων αυτοδύναμα εκτελεί το έργο ή κάθε φυσικό ή νομι−
περιοχών, των οδών, των σιδηροδρομικών γραμμών, των κό πρόσωπο που συνδέεται με τον εκμεταλλευτή, με
γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, των δικτύων σχέση εργολαβικής ανάθεσης του συνόλου ή μέρους
ύδρευσης−αποχέτευσης και των τηλεπικοινωνιών και του έργου και περιοριστικά μόνο για τις εργασίες που
λοιπών έργων δημόσιας ωφέλειας, αναφέρονται στη σχετική σύμβαση.
α.στ) τα απαιτούμενα στοιχεία και δικαιολογητικά για ζ) Αξιοποίηση, είναι το σύνολο των εργασιών του έρ−
τον έλεγχο της εφαρμογής του. γου που γίνονται με σκοπό την παραγωγή εμπορεύσι−
β) προβλέπεται η υποχρέωση κατάρτισης, σε κάθε μων προϊόντων από τις ορυκτές ύλες που περιλαμβάνο−
έργο, μελετών και ειδικών κανονισμών με πρόσθετα νται στους αντίστοιχους μεταλλευτικούς ή λατομικούς
μέτρα ασφάλειας − προστασίας, που εγκρίνονται με χώρους καθώς και οι εργασίες, εκμετάλλευσης και δι−
απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και αχείρισης του γεωθερμικού δυναμικού.
Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). η) Εκμετάλλευση, είναι το μέρος των εργασιών του
3. Οι διατάξεις του παρόντος Κανονισμού είναι υπο− έργου από την προσπέλαση του κοιτάσματος μέχρι την
χρεωτικές για όσους προαναφέρθηκαν στην παρ. 2α.β, παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων.
αυτού του άρθρου, από τους οποίους και απαιτείται η θ) Εγκατάσταση, είναι ο συνδυασμός μηχανημάτων
σχολαστική τήρησή τους. Η παράβαση των διατάξεων ή και δικτύων που λειτουργούν μόνιμα τοποθετημένα,
αυτών επισύρει τις από το Νόμο προβλεπόμενες κυ− καθώς και η δομική κατασκευή που χρησιμοποιείται για
ρώσεις. τη στέγαση ή τοποθέτηση μηχανημάτων ή δικτύων ή ορ−
γάνων ή εργαλείων ή βοηθητικού εξοπλισμού ή υλικών
Άρθρο 2
κ.λπ. και που, σε κάθε περίπτωση, για την κατασκευή
Γενικοί Ορισμοί
και λειτουργία της απαιτείται, σύμφωνα με την κείμενη
Για την κατανόηση των εννοιών που αναφέρονται νομοθεσία, ειδική άδεια. Ειδικότερα, ως εγκατάσταση
στις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού, ορίζονται τα αποβλήτων νοείται κάθε τόπος που επιλέγεται για τη
παρακάτω: συσσώρευση ή την εναπόθεση εξορυκτικών αποβλήτων,
α) Μεταλλευτικοί χώροι είναι, οι χώροι για τους οποί− όπως ορίζεται στην παρ.16 του άρθρου 3 της με αριθ.
ους έχουν χορηγηθεί Προκαταρτικά Δικαιώματα Με− 39624/2209/Ε103/25−9−2009 (ΦΕΚ 2076/Β/25−9−2009) κοι−
ταλλειοκτησίας (Άδειες Μεταλλευτικών Ερευνών), οι νής υπουργικής απόφασης, όπως ισχύει.
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) 17465
ι) Σύστημα, είναι ο συνδυασμός μηχανημάτων ή δικτύ− Υπηρεσία. Σε περίπτωση αντικειμενικής αδυναμίας, μετά
ων ή εγκαταστάσεων, που εξυπηρετεί μία ή και περισ− από αίτηση του Επιθεωρητή Μεταλλείων, οι έλεγχοι
σότερες φάσεις του έργου. αρμοδιότητας Επιθεώρησης Μεταλλείων, μπορούν να
ια) Υπόγειες εκσκαφές είναι οι στοές, οι σήραγγες, γίνονται και από τεχνικούς, ανάλογων όπως παραπά−
τα φρέατα, τα κεκλιμένα, τα υπόγεια μέτωπα, οι εξο− νω προσόντων, του ΥΠΕΚΑ, με απόφαση του οικείου
φλήσεις κ.λπ. Υπουργού.
ιβ) Κεντρικές υπόγειες εκσκαφές, είναι οι υπόγειες 3. Στη διάρκεια του επιτόπιου ελέγχου, ο ελεγκτής
προσπελάσεις, οι στοές, τα φρέατα και τα κεκλιμένα μηχανικός της Επιθεώρησης Μεταλλείων, συνοδεύεται
της κύριας μεταφοράς, καθώς και όποια άλλη εκσκαφή από έναν εκπρόσωπο της Δ/νσης του έργου και έναν
κριθεί ότι θα εξυπηρετήσει, για μεγάλο χρονικό διάστη− εκπρόσωπο από κάθε σωματείο των εργαζομένων στο
μα, βασικές ανάγκες των υπόγειων εργασιών. έργο και μόνο για τους χώρους όπου εργάζονται μέλη
ιγ) υπαίθριες ή υπόγειες εξορυκτικές βιομηχανίες είναι του αντίστοιχου σωματείου. Σε περίπτωση που δεν
όλες οι βιομηχανίες οι οποίες εξορύσσουν, υπό την αυ− υπάρχει σωματείο εργαζομένων στο έργο, ο εκπρό−
στηρή έννοια του όρου, ορυκτές ύλες στην επιφάνεια ή σωπος εκλέγεται από τους εργαζόμενους σ’ αυτό. Η
υπογείως, ή/και προβαίνουν στην αναζήτηση κοιτασμά− απουσία ή η αναιτιολόγητη καθυστέρηση παρουσίας
των με σκοπό την εξόρυξη αυτή, ή/και προετοιμάζουν των παραπάνω εκπροσώπων κατά την ώρα που θα τους
τις εξορυγμένες ύλες για την πώληση, με εξαίρεση τις καλέσει ο ελεγκτής, δεν αναβάλλει τον από αυτόν προ−
δραστηριότητες μεταποίησης των εξορυγμένων υλών γραμματισμένο έλεγχο του έργου.
που βρίσκονται εκτός των μεταλλευτικών ή λατομικών Η γνωστοποίηση του εκπροσώπου των εργαζομένων
χώρων, εκτός από τις εξορυκτικές, δια γεωτρήσεων, και δύο (2) αναπληρωτών του στην Επιθεώρηση Μεταλ−
βιομηχανίες, που ορίζονται στο άρθρο 2 στοιχείο α) της λείων, πρέπει να γίνεται στην αρχή κάθε χρόνου.
οδηγίας 92/91/ΕΟΚ. «περί των ελαχίστων προδιαγρα− Ο ελεγκτής μηχανικός, έχει δικαίωμα να ελέγχει όλα
φών για τη βελτίωση της προστασίας, της ασφάλειας τα στοιχεία του έργου που σχετίζονται με τις μεταλ−
και της υγείας των εργαζομένων στις εξορυκτικές δια λευτικές ή λατομικές εργασίες, την ασφάλεια και υγεία
γεωτρήσεων βιομηχανίες». των εργαζομένων, την προστασία του περιβάλλοντος
ιδ) χώροι εργασίας είναι το σύνολο των χώρων που κ.λπ., καθώς και να λαμβάνει, άμεσα, αντίγραφα όλων
προορίζονται για την εγκατάσταση θέσεων εργασίας, των σχετικών εγγράφων ή σχεδίων του έργου.
που περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες καθώς και τις 4. Η Επιθεώρηση Μεταλλείων, έχει δικαίωμα να δίνει
εγκαταστάσεις που συνδέονται άμεσα η έμμεσα με τις εντολές και για πρόσθετα, πέρα από τις διατάξεις του
υπαίθριες η υπόγειες εξορυκτικές βιομηχανίες, συμπε− παρόντος Κανονισμού, μέτρα ασφάλειας − προστασίας
ριλαμβανόμενων των χώρων απόθεσης των εκβολάδων ή ορθολογικής εκμετάλλευσης, τα οποία πρέπει, μετά
και άλλων χώρων αποθήκευσης και ενδεχομένως, των την κοινοποίησή τους, να εφαρμόζονται, ανάλογα με την
καταλυμάτων, στους οποίους έχουν πρόσβαση οι ερ− περίπτωση, από τους εκμεταλλευτές ή εργολάβους ή
γαζόμενοι στο πλαίσιο της εργασίας τους. Διευθυντές ή λοιπά στελέχη της ιεραρχίας του έργου.
Σε περίπτωση που τα μέτρα απαιτούν τροποποίηση υφι−
Άρθρο 3
σταμένων εγκρίσεων (περιβαλλοντικών όρων, τεχνικής
Κρατικός έλεγχος
μελέτης κ.λπ.) ενημερώνεται, παράλληλα με τους υπό−
1. Ο έλεγχος της τήρησης των διατάξεων του παρό− χρεους για την εφαρμογή τους, και η αρμόδια Υπηρεσία
ντος Κανονισμού, ασκείται από την αρμόδια Επιθεώρηση καθώς και η αδειοδοτούσα αρχή.
Μεταλλείων, η οποία στελεχώνεται κατάλληλα και εξο− 5. Οι εντολές της Επιθεώρησης Μεταλλείων, αποστέλ−
πλίζεται με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή, ώστε λονται εγγράφως, σε εύλογο χρόνο, στον εκμεταλλευτή,
να δύναται να επιτελέσει το έργο αυτό. Η Επιθεώρηση ο οποίος υποχρεούται να αποστείλει, άμεσα, αντίγραφα
Μεταλλείων οφείλει να επιθεωρεί όλα τα έργα, όπως των εντολών στα αρμόδια στελέχη της ιεραρχίας του
αυτά ορίζονται στο άρθρο 2 παρ. δ, στα οποία εκτε− έργου και στους εργολάβους, καθώς και στα σωματεία
λούνται μεταλλευτικές και λατομικές εργασίες, όπως των εργαζομένων στο έργο.
αυτές περιγράφονται στο άρθρο 2 παρ. γ, να δίνει τις 6. Σε περίπτωση διαφωνίας του εκμεταλλευτή με
κατάλληλες εντολές και να επιβάλλει, σε περίπτωση τη σκοπιμότητα ή τη δυνατότητα εφαρμογής εντολής
μη συμμόρφωσης, τις από το Νόμο προβλεπόμενες κυ− της Επιθεώρησης, επιτρέπεται η άσκηση προσφυγής,
ρώσεις. ενώπιον του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Ειδικότερα σε θέματα προστασίας του περιβάλλο− Κλιματικής Αλλαγής. Η εν λόγω προσφυγή ασκείται,
ντος, ο έλεγχος αυτός διενεργείται και από τις καθ’ εντός ανατρεπτικής προθεσμίας τριάντα ημερών από
ύλην αρμόδιες υπηρεσίες (Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, την ημερομηνία κοινοποίησης της εντολής και σύμφω−
Κλιμάκια Ελέγχου Περιβάλλοντος κ.λπ.). να με την κείμενη νομοθεσία, γνωστοποιείται δε, στα
2. Οι σχετικοί έλεγχοι της Επιθεώρησης Μεταλλείων, σωματεία των εργαζομένων του έργου.
διενεργούνται από διπλωματούχους μηχανικούς μεταλ− 7. Για την εξέταση των συνθηκών λειτουργίας των
λείων – μεταλλουργούς μηχανικούς ή διπλωματούχους έργων, μπορεί να συγκροτούνται, με απόφαση του
μηχανικούς ορυκτών πόρων ή διπλωματούχους μηχανι− Υπουργού ΠΕΚΑ, γνωμοδοτικές επιτροπές από διπλω−
κούς άλλης ισότιμης και αντίστοιχης με τις παραπάνω ματούχους μηχανικούς της Επιθεώρησης Μεταλλείων,
ειδικότητας, όπως ορίζεται κάθε φορά από το ΤΕΕ και ειδικούς επιστήμονες άλλων Υπουργείων ή Δημόσιων
την κείμενη νομοθεσία. Φορέων και εκπροσώπους των αρμόδιων συνδικαλι−
Τους παραπάνω, σε ειδικές περιπτώσεις συνδράμουν στικών οργανώσεων (πρωτοβάθμιων, δευτεροβάθμιων,
τεχνικοί άλλων ειδικοτήτων με ανώτερη, το λιγότερο, τριτοβάθμιων), εργαζομένων και εργοδοτών και της
στάθμη εκπαίδευσης που υπηρετούν στην πιο πάνω Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων.
8. Οι αναφερόμενοι στην παρ. 2 καθώς και οι επι− την επάρκειά τους και τη δημιουργία ενός ασφαλούς
τροπές της παρ. 7, αυτού του άρθρου, έχουν, με την και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, αλλά και τη
επιφύλαξη του άρθρου 20 παρ. 2 εδαφ. β, δικαίωμα εισό− δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις
δου σ’ όλους τους χώρους του έργου χωρίς άδεια του του παρόντος κανονισμού (προηγούμενη σχετική εμπει−
εκμεταλλευτή και υποχρέωση προειδοποίησής του. ρία, υλικοτεχνική υποδομή, εξειδικευμένο προσωπικό,
9. Κατ’ εξαίρεση, ο έλεγχος για τα έργα έρευνας και κ.λπ.).
εκμετάλλευσης φυσικών υδρογονανθράκων, ασκείται Να υπογράφει σχετική σύμβαση με τον εργολάβο,
από την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ. στην οποία να στοιχειοθετείται η υποχρέωση του τε−
λευταίου για την τήρηση των διατάξεων του παρόντος
Άρθρο 4
Κανονισμού, των ειδικών κανονισμών του έργου και των
Γενικές υποχρεώσεις εκμεταλλευτή και εργοδότη
εντολών της Επιθεώρησης Μεταλλείων, καθώς και η
1. Ο εκμεταλλευτής μεταξύ των άλλων, έχει και τις υποχρέωση απασχόλησης του προβλεπόμενου από τις
παρακάτω υποχρεώσεις: διατάξεις του παρόντος Κανονισμού και την κείμενη
α) Να οριοθετήσει, με τεχνητά και μόνιμα ορόσημα, νομοθεσία, προσωπικού. Σε περίπτωση που τα παρα−
τον μεταλλευτικό ή λατομικό του χώρο, να φροντίζει πάνω δεν αναφέρονται ρητά στη σύμβαση, οι ευθύνες
για τη διασφάλισή τους και να υποβάλλει σχεδιάγραμμα του εργοδότη, για το μέρος του έργου που αναφέρει η
και τεύχη υπολογισμού της οριοθέτησης στην αρμόδια σύμβαση, παραμένουν στον εκμεταλλευτή.
Επιθεώρηση Μεταλλείων. Όμως, και στην περίπτωση που έχει υπογραφεί η σχε−
β) Να καταρτίζει και να υποβάλλει στην αρμόδια Υπη− τική σύμβαση, ο εκμεταλλευτής δεν απαλλάσσεται των
ρεσία του ΥΠΕΚΑ, πριν από την έναρξη μεταλλευτικών ευθυνών του, καθώς υποχρεούται να ελέγχει και να λαμ−
ή λατομικών εργασιών σε νέο έργο ή και νέο μέρος βάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την πιστή υλοποίηση
του έργου, το οποίο δεν είχε περιληφθεί στην αρχική των όρων της σύμβασης και των διατάξεων του ΚΜΛΕ
μελέτη, τεχνική μελέτη του έργου ή μέρους του έργου, από τον εργολάβο.
που οι προδιαγραφές της καθώς και η διαδικασία για Όταν υπάρχουν στο ίδιο έργο, περισσότερες από μία
την έγκρισή της, αναφέρονται στα άρθρα 101 και 102. εργολαβίες, οι εργοδότες οφείλουν να συνεργάζονται
Τα κριτήρια που γενικά πρέπει να ικανοποιούνται στις για την εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με την ασφά−
παραπάνω μελέτες είναι, η οικονομία του κοιτάσματος, λεια, την υγεία και την υγιεινή και λαμβάνοντας υπόψη
σε συνδυασμό με την ασφάλεια των εργαζομένων, των τη φύση των δραστηριοτήτων να συντονίζουν τις δρα−
εργασιών και των εγκαταστάσεων καθώς και με την στηριότητές τους για την προστασία των εργαζομένων
προστασία του περιβάλλοντος και γενικότερα, η ελα− και την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων, να αλ−
χιστοποίηση του κοινωνικού κόστους στα πλαίσια των ληλοενημερώνονται και να ενημερώνει ο καθένας τους
αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης. υπ’ αυτόν εργαζόμενους και τους εκπροσώπους τους
Επίσης, ο εκμεταλλευτής θα πρέπει να διαθέτει εγκε− για τους κινδύνους αυτούς. Την ευθύνη συντονισμού
κριμένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το των δραστηριοτήτων αναλαμβάνει ο εκμεταλλευτής.
μεταλλευτικό ή λατομικό έργο και να τηρεί τους εκά− Ο συντονισμός δεν θίγει την ευθύνη των μεμονωμένων
στοτε ισχύοντες περιβαλλοντικούς όρους, καθώς και εργοδοτών που προβλέπεται και από τις διατάξεις του
την εγκεκριμένη ως άνω τεχνική μελέτη. Ν. 3850/2010, όπως ισχύει.
Απαγορεύεται η έναρξη μεταλλευτικών ή λατομικών ζ) Να φροντίζει, σε περίπτωση λειτουργίας γειτονικού
εργασιών πριν από την έγκριση της τεχνικής μελέτης έργου, ώστε οι εργασίες του έργου του, να μη δημιουρ−
και την Έγκριση των Περιβαλλοντικών Όρων. γούν κινδύνους ή γενικότερα δυσμενείς επιπτώσεις, στις
γ) Να σχεδιάζει και να εκτελεί ορθολογικά, σύμφωνα εργασίες και τους εργαζόμενους του άλλου έργου. Στην
με τους κανόνες της επιστήμης και της τεχνικής, καθώς περίπτωση αυτή, οι εκμεταλλευτές οφείλουν να έρχο−
και τα κριτήρια του άρθρου 6, κάθε μεταλλευτική ή νται σε συνεννόηση για τον από κοινού προγραμματισμό
λατομική εργασία που γίνεται στο έργο του. των εργασιών στις όμορες περιοχές, ώστε, μεταξύ των
δ) Να φροντίζει για την τήρηση στο έργο του ενημε− άλλων, να γίνεται απόληψη του μεγαλύτερου δυνατού
ρωμένων, ανάλογα με το ρυθμό εκτέλεσης των εργασι− μέρους του κοιτάσματος ή του στείρου που εντοπίζεται
ών, χαρτών και σχεδιαγραμμάτων, καθώς και όλων των σ’ αυτές, με παρέκκλιση όπου χρειάζεται, των σχετικών
στοιχείων προόδου των εργασιών με τα σχετικά αποτε− διατάξεων του άρθρου 84 παρ. 2 εδ. γ, σε συνδυασμό με
λέσματα. Τα στοιχεία αυτά θα τίθενται, κάθε φορά, στη τη δημιουργία ασφαλών συνθηκών για τα έργα, τους ερ−
διάθεση των αρμόδιων Υπηρεσιών του ΥΠΕΚΑ. γαζόμενους και τον περιβάλλοντα χώρο. Σε περίπτωση
ε) Να φροντίζει, ώστε οι σχετικές δραστηριότητές του που δεν υπάρχει συμφωνία των εκμεταλλευτών για ένα,
να μην καταστρέφουν αρχαιολογικά ή άλλα αξιόλογης σύμφωνα με τα παραπάνω, διακανονισμό, αποφασίζει
σημασίας επιστημονικά ευρήματα (π.χ. απολιθώματα) σχετικά η αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων.
και να αναφέρει, άμεσα, την ανεύρεση των παραπάνω 2. Ο εργοδότης, μεταξύ των άλλων, έχει και τις πα−
στην Αστυνομική Αρχή και στην αρμόδια Επιθεώρηση ρακάτω υποχρεώσεις:
Μεταλλείων, ενώ στην περίπτωση αρχαιολογικών ευ− α) Την ευθύνη για τη διοικητική μέριμνα, καταλληλότη−
ρημάτων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, και στην τα και εκπαίδευση, καθώς και την τήρηση των μέτρων
αρμόδια Αρχαιολογική Υπηρεσία. υγιεινής και την επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων
στ) Σε περίπτωση εργολαβικής ανάθεσης του συνόλου που απασχολεί, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος
ή μέρους του έργου: Κανονισμού και της σχετικής νομοθεσίας.
Να επιλέγει τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα, στα οποία β) Την ευθύνη για την τήρηση των μέτρων προστα−
αναθέτει εργολαβικά εργασίες, έχοντας πλην του οι− σίας έργων, εργαζομένων, περιοίκων και περιβάλλο−
κονομικού κριτηρίου και άλλα κριτήρια αναφορικά με ντος που εισηγούνται, ανάλογα με την περίπτωση, οι
επιβλέποντες μηχανικοί, οι τεχνικοί ασφάλειας και οι της εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου παρατίθενται
ιατροί εργασίας. στο Παράρτημα ΙΙ του παρόντος Κανονισμού).
γ) Να προετοιμάζει ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης, • ότι θα ληφθούν τα δέοντα μέτρα για την επίτευξη
ειδικό για κάθε έργο, για την αντιμετώπιση λογικά προ− των στόχων του παρόντος Κανονισμού.
βλέψιμων βιομηχανικών και φυσικών καταστροφών. • ότι ο σχεδιασμός, η χρησιμοποίηση και η συντή−
δ) Να υπογράφει, σε περίπτωση υπεργολαβικής ρηση του χώρου εργασίας και των εξοπλισμών είναι
ανάθεσης του συνόλου ή μέρους της εργολαβίας σε ασφαλείς.
υπεργολάβο, σύμβαση υπεργολαβικής ανάθεσης με τον • ότι έχουν χορηγηθεί σε όλους τους εργαζόμενους
υπεργολάβο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την γραπτές οδηγίες ασφαλούς εργασίας, ανά ειδικότητα.
περίπτωση στ’ της παρ. 1 αυτού του άρθρου, οπότε Το έγγραφο ασφάλειας και υγείας πρέπει να συντάσ−
ανάλογα κατανέμονται και οι ευθύνες. Ο υπεργολάβος, σεται πριν αρχίσει η εργασία και να αναθεωρείται όταν
θεωρείται εργοδότης για το μέρος του έργου που αφο− στο χώρο εργασίας επέρχονται αλλαγές, επεκτάσεις η
ρά η σχετική σύμβαση. σημαντικές μετατροπές.
ε) Να προβλέπει και να εξασφαλίζει την ύπαρξη σή−
Άρθρο 5
μανσης ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία, σύμ−
Γενικές υποχρεώσεις και δικαιώματα
φωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 105/1995 (ΦΕΚ 67/Α/1995),
των εργαζομένων
όπως ισχύει.
3. Για τη διαφύλαξη της ασφάλειας και της υγείας Α. Γενικές υποχρεώσεις των εργαζομένων
των εργαζομένων, ο εργοδότης λαμβάνει τα αναγκαία 1. Κάθε εργαζόμενος φροντίζει, ανάλογα με τις δυνα−
μέτρα ώστε: τότητές του, για την ασφάλεια και την υγεία του, καθώς
α) οι χώροι εργασίας να σχεδιάζονται, να κατασκευ− και για την ασφάλεια και την υγεία των άλλων ατόμων
άζονται, να εξοπλίζονται, να τίθενται σε χρήση, να λει− που επηρεάζονται από τις πράξεις ή παραλείψεις του
τουργούν και να συντηρούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε, κατά την εργασία σύμφωνα με την εκπαίδευσή του και
οι εργαζόμενοι να μπορούν να εκτελούν τις εργασίες τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη του.
που τους ανατίθενται χωρίς κίνδυνο για την ασφάλεια 2. Για την υλοποίηση αυτών των στόχων, οι εργαζόμε−
ή και την υγεία των ιδίων ή και των άλλων εργαζομέ− νοι οφείλουν ειδικότερα, σύμφωνα με την εκπαίδευσή
νων, τους και τις κατάλληλες οδηγίες του εργοδότη τους:
β) οι εργασίες να εκτελούνται υπό την επίβλεψη υπευ− α) να τηρούν τις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού,
θύνου προσώπου, των Ειδικών Κανονισμών Ασφάλειας του έργου καθώς
γ) οι εργασίες που εγκυμονούν ιδιαίτερους κινδύνους, και τις οδηγίες ασφαλούς εργασίας που τους έχουν
να ανατίθενται μόνο σε κατάλληλα εκπαιδευμένο προ− χορηγηθεί
σωπικό και να εκτελούνται σύμφωνα με τις οδηγίες β) να χρησιμοποιούν σωστά τις μηχανές, τις συσκευές,
που έχουν δοθεί, τα εργαλεία, τις επικίνδυνες ουσίες, τα μεταφορικά και
δ) όλες οι οδηγίες ασφάλειας να είναι καταληπτές από άλλα μέσα
όλους τους εργαζόμενους τους οποίους αφορούν, γ) να χρησιμοποιούν σωστά τον ατομικό προστατευ−
ε) να υπάρχουν οι κατάλληλοι χώροι και τα μέσα για τικό εξοπλισμό που τίθεται στη διάθεσή τους και, μετά
παροχή πρώτων βοηθειών, τη χρήση, να τον τακτοποιούν στη θέση του
στ) οι απαιτούμενες ασκήσεις ασφάλειας να εκτελού− δ) να μη θέτουν εκτός λειτουργίας, αλλάζουν ή με−
νται σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με τους τατοπίζουν αυθαίρετα τους μηχανισμούς ασφάλειας
εγκεκριμένους κανονισμούς ασφάλειας. των μηχανών, εργαλείων, συσκευών, εγκαταστάσεων
4. Ο εργοδότης οφείλει να συντάσσει και να ενημε− και κτιρίων και να χρησιμοποιούν σωστά αυτούς τους
ρώνει έγγραφο σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία, μηχανισμούς ασφάλειας
στο εξής καλούμενο έγγραφο ασφάλειας και υγείας το ε) να αναφέρουν αμέσως στον εργοδότη ή/και στους
οποίο οφείλει να καλύπτει τις σχετικές απαιτήσεις του εργαζομένους που εκτελούν ειδικά καθήκοντα στον
Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει. (Ενδεικτική τομέα της προστασίας της ασφάλειας και της υγείας
Διάρθρωση Εγγράφου Ασφάλειας και Υγείας παρατίθε− των εργαζομένων, όλες τις καταστάσεις που μπορεί
ται στο Παράρτημα Ι του παρόντος Κανονισμού). να θεωρηθεί εύλογα ότι παρουσιάζουν άμεσο και σο−
Το έγγραφο ασφάλειας και υγείας μεταξύ άλλων βαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία, καθώς
αποδεικνύει: και κάθε έλλειψη που διαπιστώνεται στα συστήματα
• ότι οι κίνδυνοι στους οποίους εκτίθενται οι εργαζό− προστασίας
μενοι στο χώρο εργασίας έχουν επισημανθεί και εκτι− στ) να συντρέχουν, σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές,
μηθεί. Προς τούτο, ο εργοδότης οφείλει να έχει στη τον εργοδότη ή/και τους εργαζομένους που εκτελούν
διάθεσή του γραπτή εκτίμηση των υφιστάμενων κατά ειδικά καθήκοντα στον τομέα της προστασίας της
την εργασία κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία, ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων, όσον καιρό
συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν ομάδες χρειαστεί, ώστε να καταστεί δυνατή η εκπλήρωση όλων
εργαζομένων που εκτίθενται σε ιδιαίτερους κινδύνους. των καθηκόντων ή απαιτήσεων που επιβάλλονται από
Η εκτίμηση αυτή πραγματοποιείται από τους: τεχνικό την αρμόδια αρχή για την προστασία της ασφάλειας και
ασφάλειας, ιατρό εργασίας, Εσωτερικές Υπηρεσίες Προ− της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία
στασίας και Πρόληψης (ΕΣΥΠΠ) ή Εξωτερικές Υπηρεσίες ζ) να συντρέχουν, σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές,
Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ), σύμφωνα με τις τον εργοδότη ή/και τους εργαζομένους που εκτελούν
κείμενες διατάξεις. Στους ανωτέρω ο εργοδότης οφείλει ειδικά καθήκοντα στον τομέα της προστασίας της
να παρέχει κάθε βοήθεια σε μέσα και προσωπικό για την ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων, όσον καιρό
εκπλήρωση του σκοπού αυτού. (Οδηγίες για τη σύνταξη χρειαστεί, ώστε ο εργοδότης να μπορεί να εγγυηθεί ότι
το περιβάλλον και οι συνθήκες εργασίας είναι ασφαλείς Άρθρο 6

και χωρίς κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία Γενικά κριτήρια ορθολογικής δραστηριότητας
εντός του πεδίου δραστηριότητάς τους. 1. Στο άρθρο αυτό, αναφέρονται τα γενικά κριτήρια
η) να ενημερώνουν τον ιατρό εργασίας, για κάθε πρό− της ορθολογικής δραστηριότητας που πρέπει να τηρεί
βλημα της υγείας τους. ο εκμεταλλευτής, σε κάθε φάση ή είδος των εργασιών
θ) να συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά προγράμματα του έργου του.
και στις ασκήσεις διάσωσης, εγκατάλειψης και πυρα− 2. Στις ερευνητικές μεταλλευτικές ή λατομικές εργα−
σφάλειας του έργου. σίες, στόχος να είναι ο εντοπισμός εκμεταλλεύσιμων
ι) Απαγορεύεται η κατανάλωση οινοπνευματωδών, κοιτασμάτων ορυκτών υλών.
πριν και κατά τη διάρκεια της εργασίας καθώς και η Ο σχεδιασμός της ερευνητικής δραστηριότητας, να
χρήση φαρμάκων χωρίς ιατρική συνταγή. Σε περίπτωση γίνεται κλιμακωτά κατά τα απαραίτητα στάδια. Πριν από
διαπίστωσης αδυναμίας εκτέλεσης των καθηκόντων την έναρξη των σχετικών εργασιών, να έχουν προηγηθεί
λόγω των ανωτέρω πρέπει να γίνεται άμεση αντικα− τα προκαταρκτικά στάδια της έρευνας.
τάστασή τους και απομάκρυνσή τους από το χώρο, με Η σκοπιμότητα της προχώρησης από στάδιο σε στά−
μέριμνα του προσωπικού επιστασίας−επίβλεψης. διο, να δικαιολογείται με επιστημονικά, τεχνικά και οι−
Β. Γενικά δικαιώματα των εργαζομένων κονομικά κριτήρια, από τα δεδομένα των προηγούμενων
1. Οι εργαζόμενοι, έχουν τα εξής δικαιώματα: σταδίων και να συνδυάζεται με την αύξηση του βαθμού
α) να απευθύνονται στην αρμόδια Επιθεώρηση Με− ασφάλειας των αποθεμάτων.
ταλλείων, εάν κρίνουν ότι τα ληφθέντα μέτρα και τα 3. Οι μεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες της εκμε−
διατιθέμενα από τον εργοδότη μέσα δεν αρκούν για τάλλευσης, να βασίζονται ανάλογα με την περίπτωση
να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η υγεία κατά την ερ− σε επαρκή και αξιόπιστα στοιχεία που έχουν προκύψει
γασία. από την εκτέλεση ερευνητικών εργασιών.
β) να ζητούν και να επιτυγχάνουν να γίνονται επιθεω− Να συνδυάζεται, ο ρυθμός παραγωγής με το ρυθμό
ρήσεις και έρευνες από τον εργοδότη και την αρμόδια προετοιμασίας (προσπέλαση, αποκάλυψη ή περιχάραξη)
Επιθεώρηση Μεταλλείων, σε περίπτωση που υπάρχουν τμημάτων του κοιτάσματος ώστε να εξασφαλίζεται η
λόγοι ανησυχίας για θέματα ασφάλειας και υγείας απρόσκοπτη παραγωγική ροή της εκμετάλλευσης, σύμ−
γ) να γνωρίζουν και να ενημερώνονται για τους κινδύ− φωνα με τις εγκεκριμένες μελέτες.
νους στο χώρο εργασίας οι οποίοι μπορεί να επιδρά− Η εκμετάλλευση, δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο
σουν στην υγεία και την ασφάλειά τους στα τμήματα του κοιτάσματος που συγκριτικά έχουν
δ) να ενημερώνονται από τον εργοδότη ή την αρμόδια καλύτερη ποιότητα ή μπορούν να εξορυχθούν ευκολό−
αρχή για θέματα ασφάλειας και υγείας τους τερα και με καλύτερες συνθήκες. Αντίθετα θα πρέπει
ε) να απομακρύνονται από οποιοδήποτε σημείο του να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια για συνδυασμένη
έργου, όταν παρουσιάζονται καταστάσεις που με βάσι− εκμετάλλευση, με στόχο την βέλτιστη αξιοποίηση του
μες αιτιολογίες φαίνεται ότι θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο κοιτάσματος υπό τις επικρατούσες τεχνικοοικονομι−
την ασφάλεια ή την υγεία τους και κές συνθήκες στα πλαίσια των αρχών της βιώσιμης και
στ) να επιλέγουν συλλογικά τους εκπροσώπους σε ισόρροπης ανάπτυξης.
θέματα ασφάλειας και υγείας. Οι σχετικές εργασίες, πρέπει να γίνονται με τρόπο
ώστε, να μην καταστρέφονται τμήματα του κοιτάσμα−
2. Οι εκπρόσωποι σε θέματα ασφάλειας και υγείας, τος που έχουν καταρχήν εμπορεύσιμη ποιότητα, να μην
όπως αυτοί αναφέρονται πιο πάνω στην παράγραφο Β1 υποβαθμίζεται η ποιότητα του εξορυσσόμενου προϊό−
(στ) του παρόντος, έχουν τα εξής δικαιώματα: ντος και να μην απορρίπτονται αξιόλογες ποσότητες
α) να εκπροσωπούν τους εργαζομένους σε όλα τα χρήσιμων υλικών με τα στείρα, χωρίς να εξασφαλίζεται
ζητήματα που αφορούν στην υγεία και ασφάλεια στο η δυνατότητα άμεσης ή και μελλοντικής απόληψής τους.
χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένης, όπου αυτό είναι Γενικότερα, θα πρέπει να αποφεύγεται κάθε τρόπος
εφαρμόσιμο, της άσκησης των δικαιωμάτων που προ− κατασπατάλησης ή ευκαιριακής εκμετάλλευσης του κοι−
βλέπονται στην παράγραφο 1 του παρόντος τάσματος και η εκμετάλλευση θα πρέπει να διενεργείται
β) να συμμετέχουν σε επιθεωρήσεις και έρευνες που ορθολογικά και να στοχεύει στην μεγαλύτερη δυνατή
διεξάγονται από τον εργοδότη και από την αρμόδια αποληψιμότητα του κοιτάσματος.
αρχή στους χώρους εργασίας Οι μεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες της επεξεργα−
γ) να ελέγχουν και να ερευνούν θέματα ασφάλειας σίας, να γίνονται με τρόπο ώστε, να εξασφαλίζεται η με−
και υγείας γαλύτερη δυνατή ανάκτηση των χρήσιμων συστατικών
δ) να μπορούν να προσφεύγουν στη βοήθεια συμβού− των ορυκτών υλών που εξορύσσονται, σε συνδυασμό
λων και ανεξαρτήτων εμπειρογνωμόνων με την επίτευξη της καλύτερης δυνατής ποιότητας του
ε) να διαβουλεύονται με τον εργοδότη σε κατάλλη− παραγόμενου προϊόντος.
λο χρόνο για θέματα ασφάλειας και υγείας, συμπερι− Η διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων να γίνεται
λαμβανομένων των πολιτικών και των διαδικασιών που κατά τρόπο ώστε:
αφορούν σε αυτά τα θέματα α) να μη τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία,
στ) να απευθύνονται στις αρμόδιες αρχές για ζητήμα− β) να μη χρησιμοποιούνται μέθοδοι που μπορούν να
τα που σχετίζονται με την υγεία και ασφάλεια εργαζο− βλάψουν το περιβάλλον, και ειδικότερα τα ύδατα, τον
μένων και την προστασία του περιβάλλοντος αέρα, το έδαφος, την πανίδα και τη χλωρίδα,
ζ) να ειδοποιούνται για τα ατυχήματα και τα επικίνδυ− γ) να μην προκαλείται όχληση από θόρυβο ή οσμές
να συμβάντα τα σχετικά με την περιοχή για την οποία ούτε να επηρεάζεται αρνητικά το τοπίο και οι τοποθε−
αυτοί έχουν επιλεγεί. σίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος.
Να προβλέπεται δυνατότητα απόληψης των χρήσι− (ντους) πρέπει να έχουν επαρκή ποσότητα ζεστού και
μων συστατικών που περιέχονται στα απορρίμματα, κρύου νερού καθώς και σαπουνιού.
με ανακύκλωση ή ξεχωριστή απόθεση, για μελλοντική Σε περίπτωση που δεν απαιτούνται λουτρά (ντους)
αξιοποίηση. πρέπει να προβλέπονται σε επαρκή αριθμό κατάλληλοι
Να προβλέπεται η δυνατότητα αξιοποίησης των παρα− νιπτήρες με ζεστό και κρύο νερό και σαπούνι κοντά
προϊόντων ή υποπροϊόντων της παραγωγικής διαδικα− στις θέσεις εργασίας τους και τα αποδυτήρια. Όταν
σίας ή, στην περίπτωση που αυτό δεν είναι οικονομικά λόγοι ευπρέπειας το απαιτούν πρέπει να προβλέπονται
εφικτό, η ασφαλής απομάκρυνση, απόθεση ή φύλαξη ή χωριστοί νιπτήρες για άνδρες και γυναίκες ή χωριστή
δέσμευση κ.λπ. των παραπάνω υλών. χρήση αυτών.
Κοντά στις θέσεις εργασίας, τους χώρους ανάπαυσης,
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ τα αποδυτήρια και τα λουτρά (ντους) ή τους νιπτήρες
Διοικητική μέριμνα − Επίβλεψη υγείας εργαζομένων − πρέπει να υπάρχει σε χωριστή εγκατάσταση, επαρκής
Καταλληλότητα, απασχόληση αριθμός αποχωρητηρίων, (ένα το λιγότερο, αποχωρητή−
και εκπαίδευση προσωπικού. ριο για 30 εργαζόμενους σε κάθε βάρδια), που να είναι
κατασκευασμένα και να λειτουργούν σύμφωνα με τις
Άρθρο 7
σχετικές υγειονομικές διατάξεις.
Στέγαση − χώροι υγιεινής – χώροι ανάπαυσης
Πρέπει να υπάρχουν χωριστά αποχωρητήρια ή να
1. Απαγορεύεται η στέγαση του προσωπικού στους προβλέπεται χωριστή χρήση τους από τους άνδρες
χώρους που εκτελούνται μεταλλευτικές ή λατομικές και τις γυναίκες.
εργασίες. 5. Εφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζο−
2. Οι οικισμοί διαμονής του προσωπικού, πρέπει να γί− μένους ή αν η ασφάλεια ή η υγεία των εργαζομένων,
νονται σύμφωνα με το χωροταξικό σχέδιο της περιοχής ιδίως λόγω του είδους της ασκούμενης δραστηριότητας,
και να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες αντιλήψεις και το επιβάλλουν, οι εργαζόμενοι πρέπει να μπορούν να
προδιαγραφές για άνετη και υγιεινή στέγαση. έχουν στη διάθεσή τους ένα χώρο ανάπαυσης εύκολα
3. Στους μεταλλευτικούς και λατομικούς χώρους και προσπελάσιμο. Αυτή η διάταξη δεν εφαρμόζεται εφόσον
σε κατάλληλες θέσεις που εγκρίνονται με την τεχνική το προσωπικό εργάζεται σε γραφεία ή σε παρόμοιους
μελέτη του άρθρου 4, πρέπει να υπάρχουν, ανάλογα χώρους εργασίας, οι οποίοι προσφέρουν τις ίδιες δυνα−
με τη φύση της εργασίας, το μέγεθος και τη μονιμότη− τότητες ανάπαυσης στη διάρκεια του διαλείμματος.
τα των εργασιών του έργου, αποδυτήρια, εστιατόρια, Οι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν επαρκείς δια−
γραφεία, αποχωρητήρια, χώροι ανάπαυσης και φυλάκια. στάσεις και να είναι εφοδιασμένοι µε τραπέζια και κα−
Στα μικρά ή μικρής διάρκειας έργα και στα εργοτάξια θίσματα µε ράχη σε αριθμό ανάλογο µε τον αριθμό των
ερευνών, αντί για τα παραπάνω κτίσματα μπορεί να εργαζομένων. Επίσης, πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν
υπάρχουν πρόχειρα ή κινητά καταλύματα. οπτική επαφή µε το εξωτερικό περιβάλλον και πρέπει
4. Τα κτίσματα των αποδυτηρίων και εστιατορίων, να φωτίζονται και να αερίζονται επαρκώς. Επιπλέον,
πρέπει να είναι κατάλληλα διαρρυθμισμένα και να έχουν πρέπει ανάλογα µε τον αριθμό των εργαζομένων που
τους απαραίτητους χώρους και εξοπλισμό, ώστε να είναι δυνατόν να παρευρίσκονται ταυτόχρονα σ’ αυτούς,
εξυπηρετούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο οι ερ− να είναι εφοδιασμένοι µε τραπέζια που να καθαρίζο−
νται εύκολα, καρέκλες µε πλάτη, δοχεία απορριμμά−
γαζόμενοι.
των, κρεμάστρες ρούχων και μέσα για θέρμανση, ψύξη
Τα αποδυτήρια πρέπει να έχουν εύκολη προσπέλα−
και συντήρηση τροφίμων και ποτών. Επίσης πρέπει να
ση και να είναι εφοδιασμένα με καθίσματα. Πρέπει να
διατίθεται πόσιμο νερό. Χώρος ανάπαυσης μπορεί να
διαθέτουν ατομικά ερμάρια τα οποία να επιτρέπουν
θεωρηθεί και το εστιατόριο της επιχείρησης.
σε κάθε εργαζόμενο να κλειδώνει τα ενδύματα του
Εφόσον η φύση της εργασίας επιβάλλει τακτικές και
κατά την διάρκεια της εργασίας του. Εάν οι συνθήκες
συχνές διακοπές και δεν υπάρχουν χώροι ανάπαυσης,
εργασίας το απαιτούν (επικίνδυνες ουσίες, υγρασία,
πρέπει να τίθενται στη διάθεση των εργαζομένων άλλοι
ρύποι) πρέπει να υπάρχουν ξεχωριστά ερμάρια για τον χώροι παραμονής κατά την διάρκεια της διακοπής της
ιματισμό εργασίας και για την ιδιωτική περιβολή των εργασίας, εφοδιασμένοι µε επαρκή αριθμό καθισμά−
εργαζομένων και να προβλέπεται εξοπλισμός µε τον των.
οποίο ο εργαζόμενος θα μπορεί να στεγνώνει τα ρούχα Οι έγκυες και οι θηλάζουσες μητέρες πρέπει να έχουν
εργασίας του. τη δυνατότητα να κατακλίνονται προς ανάπαυση σε
Πρέπει να υπάρχουν χωριστά αποδυτήρια ή να προ− κατάλληλες συνθήκες.
βλέπεται χωριστή χρήση τους από τους άνδρες και τις 6. Κοντά στις υπαίθριες μεταλλευτικές και λατομι−
γυναίκες. κές εργασίες και εφόσον αυτές εκτελούνται σε μεγάλη
Πρέπει να προβλέπονται κατάλληλα λουτρά (ντους) απόσταση από τα εστιατόρια ή αποδυτήρια ή χώρους
για τους εργαζόμενους, εάν αυτό απαιτείται από τη ανάπαυσης, πρέπει να κατασκευάζονται πρόχειρα κατα−
φύση της εργασίας τους ή για λόγους υγιεινής, σε ανα− λύματα για την προφύλαξη του αντίστοιχου προσωπικού
λογία, ένα, το λιγότερο λουτρό (ντους) για 5 άτομα σε από δυσμενείς καιρικές συνθήκες καθώς και πρόχειροι
κάθε βάρδια. χώροι υγιεινής.
Πρέπει να υπάρχουν χωριστά λουτρά (ντους) ή να 7. Όταν πρόκειται για υπόγειες μεταλλευτικές ή λα−
προβλέπεται χωριστή χρήση τους από τους άνδρες τομικές δραστηριότητες ο εξοπλισμός υγιεινής που
και τις γυναίκες. αναφέρεται στο παρόν μπορεί να βρίσκεται στην επι−
Οι διαστάσεις των λουτρών (ντους) πρέπει να επι− φάνεια.
τρέπουν σε κάθε εργαζόμενο να πλένεται απρόσκοπτα 8. Κοντά σε κάθε θέση εργασίας, πρέπει να υπάρχει
κάτω από κατάλληλες συνθήκες υγιεινής. Τα λουτρά επαρκής ποσότητα πόσιμου νερού.
Άρθρο 8 χος, γυαλιά προστασίας από ηλιακή ακτινοβολία, κ.λπ.

Μέσα Ατομικής Προστασίας σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 396/1994 (ΦΕΚ 220/
1. Σε κάθε εργαζόμενο του έργου, πρέπει να χορηγού− Α/19−12−1994), όπως ισχύει.
2. Τα παραπάνω είδη και συσκευές, είναι περιουσία
νται από τον εργοδότη του, με αποδεικτικό παραλαβής,
του εργοδότη και πρέπει, με φροντίδα του προσωπικού
τα παρακάτω Μέσα Ατομικής Προστασίας τα οποία
επιστασίας ή επίβλεψης, να φορούν όλοι οι εργαζόμενοι
να είναι κατασκευασμένα σύμφωνα μα τις ισχύουσες
στις αντίστοιχες εργασίες.
προδιαγραφές:
Οι εργαζόμενοι πρέπει να φροντίζουν για την καλή
α) Ένα κράνος από συνθετική πλαστική ύλη, με εσω−
χρήση των ειδών. Η συντήρηση των ειδών προστασίας,
τερικό προστατευτικό δικτυωτό.
πρέπει να γίνεται, σε τακτά χρονικά διαστήματα, με
β) Ένα, το λιγότερο, ζευγάρι κάθε χρόνο άρβυλα αντι−
ευθύνη και δαπάνη του εργοδότη. Ειδικά η ευθύνη για
ολισθητικά, ενισχυμένα στα άκρα για τις περιπτώσεις το πλύσιμο των στολών εργασίας μπορεί να αναλαμ−
που υπάρχει κίνδυνος πτώσης υλικών ή αντικειμένων βάνεται από τον εργοδότη ή τρίτο πρόσωπο εφόσον το
στα πόδια (υπόγειες και υπαίθριες εκμεταλλεύσεις, γε− ζητήσουν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων.
ωτρύπανα κ.λπ.). 3. Ο εργοδότης, οφείλει να αντικαταστήσει άμεσα τα
γ) Ένα, το λιγότερο, ζευγάρι κάθε χρόνο ψηλές λαστι− είδη προστασίας που έχουν υποστεί φθορά και είναι
χένιες μπότες ενισχυμένες στα άκρα, για κάθε εργαζό− ακατάλληλα ή αναποτελεσματικά στη χρήση τους.
μενο σε θέσεις όπου υπάρχουν λάσπη ή νερά. 4. Μετά το τέλος της εργασίας, τα παραπάνω είδη και
δ) Μία, το λιγότερο, κάθε εξάμηνο, φόρμα εργασίας, συσκευές πρέπει, ανάλογα με την περίπτωση, να παρα−
που πρέπει να είναι ολόσωμη και εφαρμοστή, για κα− δίνονται για συντήρηση ή φύλαξη ή να τοποθετούνται
θένα που εργάζεται σε θέσεις κοντά σε στρεφόμενα μέσα στα ατομικά ντουλάπια των αποδυτηρίων. Απαγο−
μέρη μηχανών. ρεύεται η χρησιμοποίησή τους έξω από την εργασία.
ε) Ένα αδιάβροχο κατάλληλο για καθένα που απα− 5. Σε κάθε περίπτωση οι προδιαγραφές των μέ−
σχολείται σε εργασίες ή θέσεις όπου πέφτουν ή εκτο− σων ατομικής προστασίας πρέπει να είναι σύμφωνες
ξεύονται νερά ή λάσπη. με τα οριζόμενα στο Π.Δ. 396/1994 «Ελάχιστες προ−
στ) Ένα ζευγάρι κατάλληλα γάντια, ανάλογα με την διαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από
περίπτωση. τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας
ζ) Ένα ζευγάρι κατάλληλα ματογυάλια, ή κατάλληλη κατά την εργασία σε συμμόρφωση προς την οδηγία
προσωπίδα, ανάλογα με την περίπτωση, για καθένα του Συμβουλίου 89/656/ΕΟΚ (ΦΕΚ 220/Α/19−12−1994) και
που εργάζεται σε θέσεις που παράγεται σκόνη, εκ− την Β.4373/1205/1993 (ΦΕΚ 187/Β/23−3−1993)» υπουργική
σφενδονίζονται λάσπες ή άλλα υλικά, γίνονται κρού− απόφαση, όπως ισχύει.
σεις με σφύρα, εκπέμπονται σπινθήρες, διενεργούνται Άρθρο 9
οξυγονοκολλήσεις ή ηλεκτροκολλήσεις, εκτοξεύονται Απασχόληση ιατρών και βοηθητικού
διαβρωτικά ή καυστικά υγρά κ.λπ. υγειονομικού προσωπικού
η) Μία κατάλληλη μάσκα, ανάλογα με την περίπτωση,
για καθένα που εργάζεται σε θέσεις που παράγονται 1. O εργοδότης σε κάθε μεταλλευτικό ή λατομικό έργο
σκόνη ή ατμοί ή αέρια. έχει την υποχρέωση να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες ια−
τρού εργασίας, το δικαίωμα άσκησης καθηκόντων του
Επίσης πρέπει να προβλέπονται, ανάλογα με τα
οποίου καθορίζεται από την ισχύουσα νομοθεσία και
εγκεκριμένα μέτρα πυρασφάλειας ατομικά μέσα προ−
ειδικότερα από το άρθρο 16 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ
στασίας, κατάλληλα να βοηθήσουν τον εργαζόμενο να
84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει.
απομακρυνθεί από το μέτωπο σε καταστάσεις έκτακτης
Η ανάθεση και ανάληψη καθηκόντων του ιατρού ερ−
ανάγκης (π.χ. φωτιά σε μηχάνημα), μόνο όπου κάτι τέ−
γασίας γίνεται εγγράφως από τον εργοδότη και αντί−
τοιο απαιτείται από την θέση εργασίας.
γραφό της κοινοποιείται στην αρμόδια Επιθεώρηση
θ) Ένα ζευγάρι κατάλληλων ωτοασπίδων ή ωτοβυ−
Μεταλλείων.
σμάτων, για καθένα που απασχολείται σε εργασίες ή Στις περιπτώσεις που υπάρχει δυσχέρεια εξεύρεσης
θέσεις όπου η στάθμη του θορύβου ξεπερνάει τα επι− ιατρού, ο εργοδότης υποχρεώνεται να ενημερώσει σχε−
τρεπόμενα όρια. τικά την Επιθεώρηση Μεταλλείων, τη Δ/νση Υγιεινής
ι) Μία ζώνη ασφάλειας ή σχετικό σύστημα προστασίας της αρμόδιας Περιφερειακής Υπηρεσίας και τον Ιατρι−
από πτώσεις, για καθένα που απασχολείται σε θέσεις κό Σύλλογο της περιοχής, για την αντιμετώπιση του
εργασίας όπου υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος ή δυστυ− προβλήματος.
χήματος από πτώση του (μέτωπα, πύργοι γεωτρυπάνων, Οι ώρες απασχόλησης του ιατρού εργασίας ανά ερ−
φρέατα, κεκλιμένα, σιλό κ.λπ.). γαζόμενο κατ’ έτος ορίζονται στις 0,8, ενώ ο χρόνος
ια) Μία ατομική ηλεκτρική λάμπα, για καθένα που απασχόλησής του μπορεί να κατανέμεται κατά μήνα
απασχολείται σε υπόγειες εργασίες, ή όπου αλλού με κοινή συμφωνία του εργοδότη και της Επιτροπής
απαιτείται. Ασφάλειας και Υγείας της Εργασίας.
ιβ) Ένα ανακλαστικό χιτώνιο ή κατάλληλα ανακλαστικά Ο ελάχιστος πραγματικός χρόνος ετήσιας απασχό−
μέσα, για καθένα που απασχολείται σε χώρους με συχνή λησης του ιατρού εργασίας δεν μπορεί να είναι μικρό−
κυκλοφορία μηχανημάτων και με όχι καλή ορατότητα τερος των: α) 25 ωρών ετησίως για επιχειρήσεις, που
(θέσεις μη φωτιζόμενες, σκόνες, ομίχλη κ.λπ.). απασχολούν μέχρι 20 άτομα, β) 50 ωρών ετησίως για
ιγ) Οτιδήποτε άλλο απαιτείται για την αντιμετώπιση επιχειρήσεις, που απασχολούν από 21−50 άτομα και γ) 75
κινδύνων που προκύπτουν από συγκεκριμένες εργασίες ωρών ετησίως για επιχειρήσεις, που απασχολούν άνω
(π.χ. ενδυμασία προστασίας από θερμότητα ή από ψύ− των 50 ατόμων.
Ειδικότερες δεσμευτικές διατάξεις που αφορούν τον β) Η βοήθεια στον ιατρό για την εξέταση των τραυ−
υπολογισμό του ετήσιου χρόνου απασχόλησης για τον ματιών και των αρρώστων.
ιατρό εργασίας ανάλογα το μέγεθος της εκάστοτε επι− γ) Η φροντίδα, σύμφωνα με τις εντολές του ιατρού,
χείρησης ορίζονται στα άρθρα 10 και 21 του Ν. 3850/2010 για την προμήθεια των απαραίτητων φαρμάκων και
(ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει. μέσων περίθαλψης.
Η μεθοδολογία και οι δυνατότητες παροχής υπηρεσι− δ) Η διατήρηση των ιατρικών συσκευών σε καλή κα−
ών προστασίας και πρόληψης από ιατρό εργασίας ορί− τάσταση, η φροντίδα για την καθαριότητα του ιατρείου
ζονται στο άρθρο 8 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), καθώς και την ετοιμότητα του ασθενοφόρου οχήμα−
όπως ισχύει. τος.
2. Σε περίπτωση που απασχολούνται περισσότεροι ε) Η διαχείριση (προμήθεια−συντήρηση−απόσυρση) του
από 50 εργαζόμενοι, ο εργοδότης οφείλει, ανεξάρτητα φαρμακευτικού, παραφαρμακευτικού υλικού αλλά και
από την υποχρέωσή του να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες του αναλώσιμου ιατρικού υλικού, τόσο στο κεντρικό
ιατρού εργασίας, να απασχολεί μόνιμα, ένα, το λιγότερο,
φαρμακείο όσο και του τυχόν απομακρυσμένου σταθμού
εργαζόμενο, με τα προσόντα της παρ. 5 του άρθρου 16
ή των σημείων Α΄ βοηθειών.
του Ν. 3850/2010, όπως ισχύει, ως βοηθητικό υγειονομικό
στ) Η στατιστική επεξεργασία των κινήσεων στα ια−
προσωπικό.
τρεία και τους σταθμούς Α΄ βοηθειών προς εξαγωγή
Ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων και τη δια−
σπορά των εργασιών, του έργου, πρέπει να ορίζονται, σχετικών στατιστικών συμπερασμάτων.
σε κάθε βάρδια, ειδικά εκπαιδευμένοι εργαζόμενοι για ζ) Η κατάρτιση, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού,
την παροχή πρώτων βοηθειών. προγραμμάτων προληπτικών εμβολιασμών του προ−
3. Συμβουλευτικές αρμοδιότητες του ιατρού εργα− σωπικού.
σίας. η) Η φροντίδα για την αποστείρωση και η διαχείρι−
O ιατρός εργασίας παρέχει υποδείξεις και συμβουλές ση αποστειρωμένων υλικών καθώς και του αναγκαίου
στον εργοδότη, στους εργαζόμενους και στους εκπρο− ιματισμού.
σώπους τους, γραπτά ή προφορικά, σχετικά με τα μέτρα Άρθρο 10
που πρέπει να λαμβάνονται για τη σωματική και ψυχική Μέσα για παροχή πρώτων βοηθειών
υγεία των εργαζομένων. Ο ιατρός εργασίας καταχωρεί
τις γραπτές υποδείξεις σε ειδικό προς τούτο βιβλίο, 1. Σε κάθε έργο που απασχολεί περισσότερους από
θεωρημένο από τον αρμόδιο Επιθεωρητή μεταλλείων, 20 εργαζόμενους πρέπει, με ευθύνη του εκμεταλλευτή,
ενώ ο εργοδότης λαμβάνει ενυπογράφως γνώση των να υπάρχει ένα ιατρείο το οποίο διαμορφώνεται και
υποδείξεων που καταχωρούνται στο βιβλίο αυτό. εξοπλίζεται κατάλληλα, σύμφωνα με τις υποδείξεις του
Ειδικότερα, ο ιατρός εργασίας συμβουλεύει σε θέ− ιατρού εργασίας. Μέσα στο χώρο του ιατρείου πρέπει
ματα: να υπάρχουν δύο, το λιγότερο, κρεβάτια, τα απαραίτητα
α) σχεδιασμού προγραμματισμού, τροποποίησης της για τις ιατρικές εξετάσεις και παροχή πρώτων βοηθειών
παραγωγικής διαδικασίας, κατασκευής και συντήρησης εργαλεία, συσκευές και φάρμακα, καθώς και δύο, το
εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τους κανόνες ασφάλειας λιγότερο, φορεία εφοδιασμένα και με κλινοσκεπάσματα
και υγείας της εργασίας, για τη μεταφορά των τραυματιών. Στην περίπτωση που
β) λήψης μέτρων προστασίας, κατά την εισαγωγή και ο αριθμός των εργαζομένων του έργου είναι μεγαλύ−
χρήση υλών και προμήθειας μέσων εξοπλισμού, τερος από 50, πρέπει να υπάρχει και ένα, το λιγότε−
γ) φυσιολογίας και ψυχολογίας της εργασίας εργο− ρο, κατάλληλο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τις
νομίας και υγείας της εργασίας, της διευθέτησης και ισχύουσες διατάξεις, ασθενοφόρο όχημα, εξοπλισμένο
διαμόρφωσης των θέσεων και του περιβάλλοντος της σύμφωνα με τις υποδείξεις του ιατρού εργασίας, που θα
εργασίας και της οργάνωσης της παραγωγικής διαδι− προορίζεται αποκλειστικά για τη μεταφορά αρρώστων
κασίας, ή τραυματιών. Αν ο αριθμός των εργαζομένων του έρ−
δ) οργάνωσης υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθει− γου είναι μεγαλύτερος από 200, πρέπει να υπάρχει και
ών, δεύτερο, το λιγότερο, ασθενοφόρο όχημα. Ανάλογα με
ε) αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασί− τον αριθμό των εργαζομένων, τις συνθήκες εργασίας,
ας για λόγους υγείας, προσωρινά ή μόνιμα καθώς και
τη συχνότητα των ατυχημάτων και την απόσταση από
ένταξης ή επανένταξης μειονεκτούντων ατόμων στην
τα κέντρα περίθαλψης, μπορεί να επιβάλλεται μεγα−
παραγωγική διαδικασία, ακόμη και με υπόδειξη αναμόρ−
λύτερος αριθμός ασθενοφόρων οχημάτων. Για όλα τα
φωσης της θέσης εργασίας.
ασθενοφόρα οχήματα του έργου, πρέπει, με ευθύνη
Δεν επιτρέπεται ο ιατρός εργασίας να χρησιμοποι−
είται για να επαληθεύει το δικαιολογημένο ή μη λόγω της Δ/νσης να υπάρχουν διαθέσιμοι αδειούχοι οδηγοί
νόσου, απουσίας εργαζομένου. εκπαιδευμένοι στην χρήση των παραπάνω οχημάτων,
Για την επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων ο ια− για την άμεση κίνησή τους σε περίπτωση ανάγκης.
τρός εργασίας ασκεί και τα καθήκοντα που προκύπτουν Σε περίπτωση που δεν είναι υποχρεωτική η ύπαρξη
από τις διατάξεις του άρθρου 18 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ ασθενοφόρου οχήματος, ορισμένα μέσα μεταφοράς του
84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει. προσωπικού, πρέπει να είναι κατάλληλα διαρρυθμισμένα
4. Καθήκοντα του βοηθητικού υγειονομικού προσωπι− και εξοπλισμένα, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν
κού, μεταξύ των άλλων, είναι και τα παρακάτω: και για τη μεταφορά τραυματιών ή αρρώστων. Τέτοια
α) Η παροχή πρώτων βοηθειών στους τραυματίες και η οχήματα, πρέπει να υπάρχουν και σε απομακρυσμένες
φροντίδα για την, όσο το δυνατό, γρηγορότερη εξέτασή θέσεις εργασίας των έργων του παραπάνω εδαφ. α΄,
τους από τον ιατρό ή και από την πλησιέστερη μονάδα εφόσον η απόστασή τους από τις θέσεις στάθμευσης
πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. των ασθενοφόρων οχημάτων είναι μεγαλύτερη των 5
χιλιομέτρων, οπότε και επιβάλλεται η εξασφάλιση δυ− Σε κάθε τομέα, τμήμα, και λοιπές οργανωτικές βαθ−
νατότητας τηλεφωνικής ή ασύρματης επικοινωνίας με μίδες ή και απομακρυσμένη θέση εργασίας, πρέπει να
τη Δ/νση του έργου. υπάρχουν δευτερεύοντα φαρμακεία εφοδιασμένα, με
2. Σε κάθε έργο πρέπει, με ευθύνη του εκμεταλλευτή, υπόδειξη του ιατρού, με τα απαραίτητα φάρμακα και
να υπάρχει φαρμακείο για την παροχή πρώτων βοηθει− μέσα.
ών, σε θέση προσιτή, υπό την επίβλεψη εντεταλμένου 3. Για κάθε υπόγειο δίκτυο εκσκαφών και πιο συγκε−
προσώπου, που περιέχει ενδεικτικά τα είδη που πε− κριμένα σε εγκάρσιο τοποθετημένο σε στοά του ει−
ριλαμβάνονται στους παρακάτω πίνακες, με τις αντί− σερχόμενου ρεύματος αέρα, πρέπει να δημιουργείται
στοιχες ελάχιστες ποσότητες, καθώς και φυλλάδια με κατάλληλος χώρος, προστατευμένος από την υγρασία,
οδηγίες χρήσης των υλικών και συσκευών και οδηγίες που να χρησιμοποιείται για την παροχή πρώτων βοη−
παροχής πρώτων βοηθειών. θειών. Μέσα σ’ αυτόν το χώρο, πρέπει να υπάρχει το
προβλεπόμενο από την παρ. 2 αυτού του άρθρου φαρ−
Α΄ Σε απόσταση μικρότερη των 10 χλμ από Κέντρο
μακείο, καθώς και ένα, το λιγότερο, φορείο μεταφοράς
Υγείας ή νοσοκομείο
τραυματιών με τα αναγκαία κλινοσκεπάσματα.
Αριθμός εργαζομέ− Άρθρο 11
νων στο Εργοτάξιο Πρόσληψη − καταλληλότητα προσωπικού −
1−25 26−50 51−100 περιορισμοί απασχόλησης
1. Οι εργαζόμενοι που προσλαμβάνονται σε κάθε έργο,
Είδος
πρέπει να συνδυάζουν σωματική ακεραιότητα, καλή
Σκεύασμα για εγκαύματα 1 2 3 κατάσταση ψυχικής και σωματικής υγείας, κατάλληλη
(σε σωληνάρια η πακέτα) ηλικία, καθώς και πνευματική επάρκεια και νοημοσύνη,
Εισπνεύσιμη Αμμωνία 1 2 2 ανάλογα με τη θέση εργασίας, για την οποία προορί−
ζονται.
Αποστειρωμένες γάζες, κουτιά των 1 2 3 2. Η υγεία διαπιστώνεται με πιστοποιητικό δημόσιου
5εκ., 10 εκ., 15 εκ.
υγειονομικού φορέα ή του ασφαλιστικού φορέα των
Επίδεσμοι γάζας 0,10 x 2,50 m. 2 4 6 εργαζομένων, όπου παραπέμπεται ο εργαζόμενος από
τον ιατρό εργασίας. Το πιστοποιητικό αυτό, πρέπει να
Τριγωνικοί επίδεσμοι 1 1 1
αναφέρει τα αποτελέσματα των ειδικών κλινικών και πα−
Λευκοπλάστ ρολλό 2 2 2 ρακλινικών εξετάσεων. Σε κάθε περίπτωση, οι δαπάνες
που προκύπτουν από την εφαρμογή του άρθρου αυτού
Ψαλίδι 1 1
δεν βαρύνουν τον ίδιο τον εργαζόμενο.
Τσιμπίδα 1 1 1 3. Ο ιατρός εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις κατά
Ύφασμα λεπτό για καθαρισμό 1 1 1
την κρίση του απαραίτητες εξετάσεις, το ιατρικό και
(CLEANSING TISSUE) επαγγελματικό ιστορικό του εργαζόμενου, καθώς και τη
φύση και τις συνθήκες εργασίας, αποφαίνεται για την
Αντισηπτικό διάλυμα 1 1 1 καταλληλότητα της απασχόλησης στη συγκεκριμένη
Υγρό σαπούνι σε πλαστική 1 1 1 θέση εργασίας. Η αλλαγή θέσης, με σημαντικά διαφο−
συμπιέσιμη φιάλη ρετικές συνθήκες εργασίας, επιτρέπεται μόνο μετά από
γνωμάτευση του ιατρού εργασίας.
Ελαστικός επίδεσμος 1 1 1
Η απασχόληση ΑΜΕΑ ή μειονεκτούντων ατόμων, μετά
Αντισταμινική αλοιφή 1 1 1 από σχετική γνωμάτευση του ιατρού, επιτρέπεται μόνο
σε επιφανειακές εργασίες που μπορούν να εκτελέσουν
Σπασμολυτικό 1 1 1
ακίνδυνα.
Συσκευή τεχνητής αναπνοής με 1 1 1 Οι χώροι στις εργασίες αυτές πρέπει να είναι διαρρυθ−
προσωπίδα μισμένοι έτσι ώστε να λαμβάνονται υπόψη κατά περί−
Αιμοστατική λαβίδα 1 1 1 πτωση οι ειδικές ανάγκες των ανωτέρω εργαζομένων.
Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται ιδίως στις θύρες, στους
Β΄ Σε απόσταση μεγαλύτερη από 10 χλμ. από Κέντρο διαδρόμους επικοινωνίας, τα κλιμακοστάσια, τα λουτρά
Υγείας ή νοσοκομείο (ντους), τους νιπτήρες, τα αποχωρητήρια και τις θέσεις
Επί πλέον των ανωτέρω προβλεπομένων: εργασίας, που χρησιμοποιούνται ή καταλαμβάνονται
1. Φυσιολογικός ορός (NaCl 0,9%)−2 LIT από ευθείας από μειονεκτούντες εργαζόμενους.
2. Συσκευή ενδοφλέβιας χορήγησης υγρών − 3 τε− 4. Απαγορεύεται η εργασία ανηλίκων σε κάθε μεταλ−
μάχια λευτικό ή λατομικό έργο.
3. Ενέσιμο κορτιζονούχο σκεύασμα των 100 MG (αντι− Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η απασχόληση νεαρών
σόν) ατόμων ηλικίας από 15 έως 18 ετών, κατά διάρκεια της
4. Σύριγγες πλαστικές μιας χρήσης των 5 CC − 3 τε− ημέρας, εφόσον γίνεται αποδεδειγμένα για εκπαιδευτι−
μάχια κούς λόγους και μόνο στο αντικείμενο της ειδικότητάς
5. Σύριγγες πλαστικές μιας χρήσης των 10 CC − 3 τους, σύμφωνα και με τις διατάξεις των άρθρων 50 έως
τεμάχια 68 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει.
6. Δισκία αντιδιαρροϊκά Οι εργαζόμενες γυναίκες που βρίσκονται σε κατάστα−
7. Δισκία αντιόξινα ση εγκυμοσύνης ή λοχείας ή γαλουχίας, πρέπει μετά
8. Συσκευή χορήγησης οξυγόνου από έγκριση του ιατρού εργασίας να απασχολούνται σε
ελαφρές εργασίες στην επιφάνεια του έργου. Οπωσδή− διατάξεις της παρ. 9 του άρθρου 18 του Ν. 3850/2010
ποτε απαγορεύεται η απασχόληση αυτών των ατόμων (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010) όπως ισχύει, που θα περιέχει τα
σε νυχτερινές βάρδιες ή σε υπόγειες εργασίες, σύμφωνα αποτελέσματα των ιατρικών εξετάσεων και βασικά
με το Π.Δ. 176/1997 (ΦΕΚ 150/Α/15−7−1977), όπως τροπο− στοιχεία από το ιατρικό και επαγγελματικό ιστορικό
ποιήθηκε με το Π.Δ. 41/2003 (ΦΕΚ 44/Α/21−02−2003) και τους. Το ατομικό βιβλιάριο επαγγελματικού κινδύνου
ισχύει. είναι απόρρητο και μπορούν να λάβουν γνώση εκτός
5. Το ανώτατο χρονικό όριο απασχόλησης κάθε ερ− από τον άμεσα ενδιαφερόμενο μόνο όσοι εντάσσονται
γαζόμενου μέσα στο 24ωρο, καθορίζεται από την ερ− στο ιατρικό απόρρητο.
γατική νομοθεσία και υπόκειται στους περιορισμούς 3. Επιπλέον των προηγουμένων εφαρμόζονται και
των σχετικών διατάξεων του παρόντος Κανονισμού. οι διατάξεις των άρθρων 19, 20, 22, 23, 24 και 25 του
Απαγορεύεται γενικά η συνεχής απασχόληση σε δύο Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/ 2.6.2010), όπως ισχύει.
διαδοχικές βάρδιες, ακόμα και με τη θέληση του εργα− Άρθρο 13
ζόμενου. Εξαίρεση στα παραπάνω μπορεί να γίνει, με Εκπαίδευση εργαζομένων
ευθύνη του Δ/ντή του έργου, μετά από εισήγηση του
1. Με ευθύνη του εργοδότη και φροντίδα του Δ/ντή
αρμόδιου επιβλέποντα μηχανικού, αποκλειστικά μόνο
του έργου, όλοι οι εργαζόμενοι της παρ. 1 του άρθρου
για τις περιπτώσεις, προφύλαξης των εργασιών από επι−
12 πρέπει να εκπαιδεύονται περιοδικά στο αντικείμενο
κείμενο κίνδυνο ή αναγκών για διάσωση εργαζομένων ή
της ειδικότητάς τους, στη λήψη μέτρων για την απο−
παροχής πρώτων βοηθειών ή αντιμετώπισης κινδύνων
φυγή ατυχημάτων και την υγεία της εργασίας, καθώς
(πυρκαγιές, πλημμύρες, εκρήξεις, καταπτώσεις κ.λπ.).
και στην όσο το δυνατόν, καλύτερη άσκηση των καθη−
Η υπερωριακή απασχόληση των εργαζομένων πρέπει
κόντων τους.
γενικά να αποφεύγεται. Όταν όμως αυτή κριθεί απαραί−
2. Οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται στις κατάλληλες
τητη από το Δ/ντή του έργου, μετά από εισήγηση του
ενέργειες και στον τρόπο αντιμετώπισης εκτάκτων
αρμόδιου επιβλέποντα μηχανικού, πρέπει να μη ξεπερ−
αναγκών.
νάει τα προβλεπόμενα, από την εργατική νομοθεσία, 3. Ειδικά όλοι οι νεοπροσλαμβανόμενοι, πριν από την
όρια. Ειδικά, απαγορεύεται η υπερωριακή απασχόληση ανάληψη εργασίας, πρέπει να παρακολουθούν πρόγραμ−
σε υπόγειες εργασίες, καθώς και στις πυρομεταλλουργι− μα προκαταρκτικής εκπαίδευσης. Στο πρόγραμμα αυτό
κές εγκαταστάσεις, εκτός από τις περιπτώσεις επισκευ− πρέπει να περιέχονται και τα παρακάτω:
ών και αποκατάστασης ζημιών ή απρόβλεπτης απουσίας α) Ανάλυση των διατάξεων του παρόντος Κανονισμού
προσωπικού εγκαταστάσεων συνεχούς λειτουργίας. Γε− που αναφέρεται σε θέματα ασφάλειας και υγείας, με
νικά επιτρέπεται η υπερωριακή απασχόληση ακόμη και επισήμανση αυτών που σχετίζονται με τα καθήκοντα
με υπέρβαση των παραπάνω ορίων, αποκλειστικά μόνο και την εργασία τους και ανάλογη ανάλυση των ειδικών
για την αντιμετώπιση των κατά τα ανωτέρω εκτάκτων κανονισμών του έργου.
αναγκών του παραπάνω εδαφ. γ΄. β) Ανάλυση και επεξήγηση των εγγράφων οδηγιών
6. Για τις ανάγκες πρακτικής εκπαίδευσης των σπου− που έχουν δοθεί στον καθένα μαζί με την ανάθεση
δαστών, φοιτητών ή μαθητών όλων των βαθμίδων καθηκόντων.
της σχετικής τεχνικής εκπαίδευσης, ο εκμεταλλευτής γ) Ανάλυση της χρήσης των μέσων ατομικής προστα−
υποχρεώνεται, εφόσον του ζητηθεί από τα αρμόδια σίας, επισήμανση των επικίνδυνων σημείων και κατα−
Υπουργεία, Κρατικούς φορείς, εκπαιδευτικά Ιδρύματα στάσεων, ανάλυση των τρόπων και μέσων διάσωσης
και Σχολές, να απασχολεί προσωρινά, ανάλογα με τη και διαφυγής.
δυναμικότητα, τον αριθμό και τη στάθμη εκπαίδευσης δ) Οδηγίες για την παροχή πρώτων βοηθειών.
των εργαζομένων του έργου ορισμένο αριθμό από τις ε) Ανάλυση των κινδύνων για την ασφάλεια και την
πιο πάνω κατηγορίες. Ο αριθμός των εκπαιδευόμενων υγεία, που σχετίζονται με την ειδικότητά τους και τη
που οφείλει να απασχολεί κάθε έργο, φθάνει μέχρι θέση εργασίας τους, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της
το 5% του αριθμού των εργαζομένων. Η απασχόληση Εκτίμησης Επαγγελματικών Κινδύνων.
αυτή γίνεται στην παραγωγική διαδικασία και με βάση 4. Η περιοδική εκπαίδευση σε κάθε έργο που απα−
πρόγραμμα εργασιών για τον εκπαιδευόμενο, ώστε να σχολεί περισσότερους από 10 εργαζόμενους, γίνεται,
καλύπτεται, όσο το δυνατό, ευρύτερο φάσμα των αντι− το λιγότερο, μια φορά το χρόνο για κάθε ειδικότητα
κειμένων της ειδικότητάς του. και οπωσδήποτε όταν αλλάζουν οι μέθοδοι εργασίας
Άρθρο 12 ή εφαρμόζεται νέα τεχνολογία.
5. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, καταρτίζονται από
Επίβλεψη υγείας των εργαζομένων
το ειδικό τμήμα εκπαίδευσης και το γραφείο ασφάλει−
1. Το εργατοτεχνικό και τεχνικό υπαλληλικό προσωπι− ας και υγείας του έργου ή τον αρμόδιο επιβλέποντα
κό κάθε έργου, πρέπει να υποβάλλεται σε περιοδικούς μηχανικό ή τεχνικό ασφάλειας και τον ιατρό εργασίας
ιατρικούς ελέγχους, σύμφωνα με τη σχετική διαδικασία και υποβάλλονται μέσα στον πρώτο μήνα κάθε χρόνου,
που προβλέπεται από το άρθρο 11 παρ. 2. Η συχνότη− στην Επιθεώρηση Μεταλλείων ενώ κοινοποιούνται και
τα και το είδος των παραπάνω ελέγχων καθορίζονται, στα σωματεία των εργαζομένων του έργου.
ανάλογα με τις συνθήκες εργασίας. Σε κάθε περίπτωση Η προηγούμενη Υπηρεσία μπορεί μέσα, σε προθεσμία
οι εργαζόμενοι πρέπει να αμείβονται με τα ημερομίσθια τριάντα ημερών από την υποβολή του προγράμματος,
που αντιστοιχούν στις ημέρες για την εκτέλεση των να επιβάλλει έγγραφα την τροποποίηση ή συμπλήρωση
παραπάνω. του προγράμματος λαμβάνοντας υπόψη και τις προ−
2. Σε κάθε έργο, πρέπει να τηρείται, με φροντίδα του τάσεις των παραπάνω σωματείων, οι οποίες πρέπει να
ιατρού εργασίας, ατοµικό βιβλιάριο επαγγελματικού υποβληθούν στον Επιθεωρητή σε 15 ημέρες, από την
κινδύνου των παραπάνω εργαζομένων σύμφωνα με τις κοινοποίηση του προγράμματος σ’ αυτά.
Κάθε πρόγραμμα, πρέπει να περιέχει την ύλη που θα Οι μηχανολογικές εγκαταστάσεις καθώς και οι βο−
διδαχθεί, τις ώρες διδασκαλίας, τα ονόματα και τις ειδι− ηθητικές υπηρεσίες ή βαθμίδες υποστηρίξεως (όπως
κότητες των αντίστοιχων εκπαιδευτών. Οι ημερομηνίες εργαστήρια, συνεργεία συντήρησης−επισκευών, υπη−
διεξαγωγής των εκπαιδευτικών σεμιναρίων γνωστοποι− ρεσίες τοπογραφικών εργασιών, υπηρεσίες εργασιών
ούνται στην Επιθεώρηση Μεταλλείων, στην αρχή του αποκατάστασης περιβάλλοντος, γραφεία ασφάλειας
τρίμηνου, στο οποίο πρόκειται να πραγματοποιηθούν. και υγείας εργαζομένων κ.λπ.) είναι δυνατόν να αποτε−
Η εκπαίδευση για τα τεχνικά θέματα, γίνεται από τους λούν αυτόνομες διοικητικές βαθμίδες (τομείς, τμήματα
επιβλέποντες (μηχανικούς ή τεχνικούς ασφάλειας) ή από κ.λπ.).
πτυχιούχους τεχνικούς ανώτερης στάθμης εκπαίδευσης, 3. Βασικά κριτήρια για την παραπάνω υποδιαίρεση
ενώ για τα θέματα υγείας και πρώτων βοηθειών, από τον του έργου, που δεν είναι υποχρεωτική σ’ όλες τις βαθ−
αρμόδιο ιατρό ή το βοηθητικό υγειονομικό προσωπικό. μίδες, είναι:
Η εκπαίδευση για ειδικά θέματα μπορεί να γίνεται και α) Η έκταση και οι αποστάσεις των επιμέρους δρα−
από άλλους φορείς. Στη διάρκεια των εκπαιδευτικών στηριοτήτων.
μαθημάτων μπορούν να παρευρίσκονται, παρεμβαίνουν β) Το ομοειδές και οι ιδιαιτερότητες των επιμέρους
ή και αναπτύσσουν ειδικά θέματα υπάλληλοι διπλω− δραστηριοτήτων.
ματούχοι μηχανικοί του ΥΠΕΚΑ, καθώς και υπάλληλοι γ) Το ύψος της παραγωγής στις αντίστοιχες, διεθνώς
άλλων Υπουργείων ή κρατικών φορέων μετά από πρό− παραδεκτές, μονάδες μέτρησης (π.χ. τόνοι μεταλλεύμα−
σκληση του ΥΠΕΚΑ. Επίσης δικαίωμα παρακολούθησης τος και στείρου, μέτρα γεωτρήσεων).
των μαθημάτων, έχουν και οι εκπρόσωποι των αρμόδιων δ) Η ισχύς, σε ίππους (ΗP), του απασχολούμενου μη−
συνδικαλιστικών φορέων (πρωτοβάθμιων, δευτεροβάθ− χανικού εξοπλισμού, εκτός από την ιπποδύναμη των
μιων, τριτοβάθμιων) των εργαζομένων. αυτοκινήτων που εξυπηρετούν, αποκλειστικά, εξωτερι−
Σε κάθε έργο, πρέπει να τηρείται ειδικό θεωρημένο κές μεταφορές.
βιβλίο εκπαιδευτικών σεμιναρίων ή ηλεκτρονικό αρχείο, ε) Ο αριθμός των εργαζομένων στο έργο, εκτός από
όπου θα αναγράφονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα τους οδηγούς των παραπάνω αυτοκινήτων που εξαι−
που έγιναν, καθώς και τα ονόματα των εργαζομένων ρούνται.
που παρακολούθησαν κάθε πρόγραμμα. 4. Ο εκμεταλλευτής ή Διευθυντής κάθε έργου, εφόσον
Πλήρες αντίγραφο του ηλεκτρονικού αρχείου θα υποχρεούται σύμφωνα με τα ανωτέρω να απασχολεί
αποστέλλεται κάθε μήνα στην αρμόδια Επιθεώρηση μόνιμα διπλωματούχο μηχανικό μεταλλείων ή άλλης ισό−
Μεταλλείων. τιμης ειδικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του
Επιπλέον των προηγουμένων, εφαρμόζονται και οι παρόντος κανονισμού, καταρτίζει πριν από την έναρξη
διατάξεις των άρθρων 47 και 48 του του Ν. 3850/2010 της λειτουργίας του και μετά από συνεκτίμηση των
(ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει. ανωτέρω κριτηρίων, σχέδιο οργανωτικής διάρθρωσης
του έργου και το υποβάλλει προς έγκριση στην αρμόδια
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ
Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ. Η προηγούμενη Υπηρεσία, ύστερα
Οργάνωση − Ιεραρχία – Επίβλεψη
από εισήγηση της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων,
Άρθρο 14 μπορεί να εγκρίνει το σχέδιο ή να επιβάλλει αύξηση
Οργανωτικές υποδιαιρέσεις έργου των υποδιαιρέσεων του έργου, εφόσον αυτό κρίνεται
απαραίτητο για λόγους ασφάλειας ή ορθολογικής δρα−
1. Σε περίπτωση που σε ένα έργο απασχολούνται ημε− στηριότητας.
ρησίως περισσότεροι από 20 εργατοτεχνίτες και υπάλ− Σε περίπτωση αξιόλογης μεταβολής των δραστηριο−
ληλοι, ή η ισχύς του κινητού μηχανολογικού εξοπλισμού τήτων του έργου, το σχέδιο αυτό πρέπει να τροποποι−
και των εγκαταστάσεων, μη συμπεριλαμβανομένων των είται με την ίδια, όπως παραπάνω, διαδικασία.
οχημάτων μεταφοράς που εξυπηρετούν αποκλειστικά
εξωτερικές μεταφορές, υπερβαίνει τους 3.000 ίππους Άρθρο 15
(ΗΡ), ή η συνολική ημερήσια παραγωγή του υπερβαίνει Ιεραρχία έργου
τους 3.000 τόνους, ή διενεργείται υπόγεια εκμετάλ− 1. Η ιεραρχία του έργου, με την έννοια της παραγρά−
λευση, πρέπει οι εργασίες να επιβλέπονται επί τόπου φου 2 του άρθρου 14, αποτελείται από το Διευθυντή
συνεχώς από διπλωματούχο μηχανικό μεταλλείων ή του έργου, τους τυχόν τομεάρχες, τους τμηματάρχες
άλλης ισότιμης ειδικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο παραγωγής ή επίβλεψης της λειτουργίας των εγκατα−
3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού, που να συνδέεται με στάσεων, τους εργοδηγούς ή αρχιτεχνίτες και τους
σχέση μόνιμης απασχόλησης με τον εκμεταλλευτή. επιστάτες.
Σε περίπτωση που σε ένα έργο δεν συντρέχουν οι Υπό τον διοικητικό έλεγχο του Διευθυντή υπάγονται
ανωτέρω προϋποθέσεις, οι μεταλλευτικές ή λατομικές από ευθείας ο ιατρός εργασίας και ο τεχνικός ασφά−
εργασίες πρέπει να επιβλέπονται περιοδικώς από δι− λειας.
πλωματούχο μηχανικό μεταλλείων ή άλλης ισότιμης 2. Ο Διευθυντής του έργου είναι διπλωματούχος μη−
ειδικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του πα− χανικός μεταλλείων ή άλλης ισότιμης ειδικότητας, όπως
ρόντος κανονισμού. ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού,
2. Τα μεγάλης έκτασης έργα, τις εργασίες των οποίων και τα καθήκοντά του είναι η εποπτεία, ο συντονισμός
δεν μπορεί να επιβλέπει ένας μόνο μηχανικός, διαιρού− και ο έλεγχος όλων των επιμέρους εργασιών και των
νται σε τομείς. εν γένει δραστηριοτήτων του έργου.
Κάθε τομέας μπορεί να είναι αυτοτελής ή να υποδι− Κατ’ εξαίρεση και εφόσον στο έργο υφίστανται του−
αιρείται σε τμήματα ή και σε όσες άλλες οργανωτικές λάχιστον 2 οργανωτικές βαθμίδες της παραγωγικής
βαθμίδες κριθεί αναγκαίο. διαδικασίας (τομείς και τμήματα σύμφωνα με το άρθρο
14, παρ. 2), οι προϊστάμενοι των οποίων έχουν τις ειδικό− τις οδηγίες του, τους επιστάτες για το εκτελεστικό
τητες που ορίζονται στην παράγραφο 3 του παρόντος μέρος των εργασιών. Ο εργοδηγός οφείλει να επισκέ−
άρθρου, μπορεί να ορισθεί Διευθυντής του έργου χωρίς πτεται καθημερινά τουλάχιστον μια φορά τα εργοτάξια
να έχει την ως άνω ειδικότητα. για τα οποία έχει ορισθεί υπεύθυνος.
Ειδικότερα στα καθήκοντα του Διευθυντή του έργου, 6. Ο επιστάτης, εφ’ όσον απαιτείται, ορίζεται από τη
μεταξύ των άλλων, περιλαμβάνονται: Διεύθυνση του έργου και πρέπει να έχει διετή τουλά−
α) Η σύνταξη και ενημέρωση του Εγγράφου Ασφά− χιστον προϋπηρεσία, εφόσον είναι απόφοιτος σχολής
λειας και Υγείας αντίστοιχης προς το αντικείμενο απασχολήσεώς του, η
β) Προγραμματισμός όλων των εργασιών του έργου. πενταετή τουλάχιστον προϋπηρεσία, εφόσον δεν είναι
γ) Η ευθύνη για την εφαρμογή της τεχνικής μελέτης απόφοιτος σχολής.
του άρθρου 4 και της απόφασης Έγκρισης Περιβαλλο− 7. Η ανάθεση και ανάληψη των καθηκόντων για τα στε−
ντικών Όρων. λέχη της ιεραρχίας γίνεται με υπεύθυνες δηλώσεις του
δ) Η ευθύνη για τη σύνταξη σχεδίου έκτακτης ανά− Ν. 1599/86 με θεωρημένο το γνήσιο της υπογραφής, στις
γκης, όπου απαιτείται από την κείμενη νομοθεσία, και οποίες αναγράφονται τα είδη των εργασιών που ανα−
την ειδοποίηση των δημόσιων αρχών σε περιπτώσεις τίθενται. Από τις παραπάνω δηλώσεις, όσες αφορούν
έκτακτης ανάγκης. καθήκοντα επιβλεπόντων με την έννοια του άρθρου
ε) Η κατάρτιση του σχεδίου οργανωτικής διάρθρωσης 16 πρέπει να διαβιβάζονται στην αρμόδια Επιθεώρηση
του έργου. Μεταλλείων και στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ. Οι
στ) Η απόφαση για την πρόσληψη ή απόλυση προ− πιο πάνω αναθέσεις καθηκόντων, πρέπει υποχρεωτικά
σωπικού. να αντιστοιχούν στο σχέδιο οργανωτικής διάρθρωσης
ζ) Η απόφαση για την επιβολή ποινών στους παρα− που έχει εγκριθεί, ενώ η στελέχωση και των υπόλοιπων
βάτες του παρόντος Κανονισμού και των ειδικών κα− ιεραρχικών θέσεων, πρέπει να εξυπηρετεί τις ανάγκες
νονισμών του έργου. για ασφαλή και ορθολογική δραστηριότητα.
η) Η φροντίδα για την προμήθεια των απαραίτητων Κάθε ιεραρχική βαθμίδα πρέπει να αναφέρεται, με
και κατάλληλων μέσων, εξοπλισμού, συσκευών, οργά− άμεσο ή έμμεσο τρόπο, ανάλογα με την περίπτωση,
νων και υλικών για την ορθολογική εκμετάλλευση και στην αμέσως ανώτερη βαθμίδα. Με τον ίδιο τρόπο, αλλά
την ασφάλεια των εργαζομένων και των εργασιών του αντίστροφα, πρέπει να γίνεται η διαβίβαση των εντολών
έργου. και οδηγιών. Τα στελέχη κάθε ιεραρχικής βαθμίδας,
θ) Η παροχή και έκδοση οδηγιών και εντολών στο πρέπει να καταχωρούν ενυπόγραφα τις παρατηρήσεις
προσωπικό για την τήρηση του παρόντος Κανονισμού τους που σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, με συνθήκες ερ−
και των ειδικών κανονισμών του έργου και των εντολών γασίας, μέτρα προστασίας εργαζομένων και εργασιών
των Επιθεωρήσεων μεταλλείων. και ορθολογικής δραστηριότητας, στα ειδικά αντίστοι−
ι) Η συγκρότηση των απαιτούμενων συνεργείων διά− χα σελιδομετρημένα και θεωρημένα από οποιαδήποτε
σωσης, αντιμετώπισης επικίνδυνων καταστάσεων και δημόσια αρχή βιβλία του έργου.
παροχής πρώτων βοηθειών. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν στο έργο ενδιάμεσες
ια) Η φροντίδα για την ασφάλεια της επιφάνειας, την οργανωτικές υποδιαιρέσεις ή ιεραρχικές θέσεις, τα κα−
προστασία του περιβάλλοντος και την αποκατάστασή θήκοντα των στελεχών της ιεραρχίας που αντιστοιχούν
του από τις επιπτώσεις της λειτουργίας του έργου. σ’ αυτές, μεταβιβάζονται στην αμέσως ανώτερη βαθμίδα
3. Για τους προϊσταμένους των οργανωτικών βαθμί− που υπάρχει. Σε περίπτωση βραχύχρονης απουσίας (π.χ.
δων της παραγωγικής διαδικασίας, που αποτελούν και αρρώστια, κανονική άδεια) στελέχους της ιεραρχίας, η
τη βασική υποδιαίρεση του έργου, τα καθήκοντά τους αναπλήρωσή του γίνεται από άλλο στέλεχος που έχει
ορίζονται εγγράφως από το Διευθυντή του έργου. τα από τον Κανονισμό αυτόν ή την κείμενη νομοθε−
Οι υπόψη προϊστάμενοι έχουν την ειδικότητα του δι− σία, προβλεπόμενα προσόντα. Εφόσον δεν υπάρχει για
πλωματούχου μηχανικού μεταλλείων ή άλλης ισότιμης τους επιβλέποντες τέτοια δυνατότητα, η αναπλήρωσή
ειδικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του πα− τους γίνεται από το αμέσως κατώτερο στέλεχος της
ρόντος κανονισμού, με την επιφύλαξη της παρ. 4 του ιεραρχίας.
παρόντος άρθρου.
Άρθρο 16
Ο Τμηματάρχης επισκέπτεται τουλάχιστον μια φορά
Επίβλεψη εργασιών
την εβδομάδα τα υπόγεια εργοτάξια, εκτός αν ο Δι−
ευθυντής του έργου κρίνει διαφορετικά και εκδώσει 1. Η εργασία των διπλωματούχων μηχανικών της βα−
έγγραφη εντολή. σικής υποδιαίρεσης του έργου, ονομάζεται γενικά επί−
4. Για τις οργανωτικές βαθμίδες υποστήριξης, οι αντί− βλεψη. Επίσης, επίβλεψη ονομάζεται και η εργασία των
στοιχοι προϊστάμενοι πρέπει να έχουν, ανάλογα με την προϊσταμένων ή υπεύθυνων που γίνεται σύμφωνα με
περίπτωση, ειδικότητες σύμφωνα με την κείμενη νο− την κείμενη νομοθεσία.
μοθεσία. Η επίβλεψη διακρίνεται σε συνεχή επίβλεψη, όταν ο
5. Ο εργοδηγός, εφ’ όσον απαιτείται, ορίζεται από τη επιβλέπων μηχανικός απασχολείται συνεχώς με τα κα−
Διεύθυνση του έργου και πρέπει να έχει διετή τουλά− θήκοντα μιας οργανωτικής βαθμίδας, σύμφωνα με το
χιστον προϋπηρεσία επιστάτη, εφόσον είναι απόφοιτος άρθρο 15 και σε περιοδική επίβλεψη, όταν ο επιβλέπων
σχολής αντίστοιχης προς το αντικείμενο απασχολήσε− μηχανικός απασχολείται περιοδικά με τα αντίστοιχα
ώς του ή πενταετή τουλάχιστον προϋπηρεσία επιστάτη καθήκοντα. Η ανάθεση και ανάληψη καθηκόντων, καθώς
εφόσον δεν είναι απόφοιτος σχολής. η σχετική αναγγελία για περιοδική επίβλεψη, γίνεται
Ο εργοδηγός είναι άμεσος βοηθός του τμηματάρχη σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το άρθρο 15 παρ.
μηχανικού και καθοδηγεί, σύμφωνα με τις εντολές και 7 εδαφ. α΄.
2. Σε κάθε περίπτωση υπόγειας εκμετάλλευσης, επι− Ο περιοδικά επιβλέπων μηχανικός έχει, κατά την άσκη−
βάλλεται συνεχής επίβλεψη των εργασιών από διπλω− ση του έργου του, ηθική ανεξαρτησία απέναντι στον
ματούχο μηχανικό μεταλλείων ή άλλης ισότιμης ειδικό− εργοδότη και στους εργαζομένους. Τυχόν διαφωνία του
τητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του παρόντος με τον εργοδότη, για θέματα της αρμοδιότητάς του, δεν
κανονισμού. μπορεί να αποτελέσει λόγο διακοπής της συνεργασίας.
3. Η συχνότητα της περιοδικής επίβλεψης, πρέπει να Σε κάθε περίπτωση η απόλυση του περιοδικά επιβλέπο−
ανταποκρίνεται στα κριτήρια του άρθρου 14 παρ. 3, γε− ντος μηχανικού πρέπει να είναι αιτιολογημένη.
νικά όμως δεν μπορεί να είναι λιγότερη από δύο ημέρες 5. Απαγορεύεται η περιοδική επίβλεψη, από τον ίδιο
για κάθε μήνα, με πλήρη απασχόληση, ενώ ειδικά στις επιβλέποντα μηχανικό, περισσοτέρων των πέντε μικρών
περιπτώσεις υπόγειων εργασιών εντοπισμού κοιτασμά− έργων ή εργοταξίων. Ο αριθμός αυτός μπορεί να αυ−
των, επιβάλλεται συχνότητα, το λιγότερο, μιας φοράς ξάνεται μέχρι δέκα (ανάλογα με τις αποστάσεις των
για κάθε εβδομάδα. έργων ή εργοταξίων που επιβλέπονται από τον ίδιο επι−
4. Αναλυτικά, τα καθήκοντα του περιοδικά επιβλέπο− βλέποντα μηχανικό, την ύπαρξη άλλης, πλην των υπόψη
ντος μηχανικού μεταλλείων ή άλλης ισότιμης ειδικότη− επιβλέψεων, απασχόλησης του επιβλέποντος μηχανικού
τας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του παρόντος και τα κριτήρια του άρθρου 14, παρ.3) με απόφαση της
κανονισμού, είναι τα εξής: αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ μετά από γνώμη της
α. Η φροντίδα για την ορθολογική εκτέλεση των ερ− κατά περίπτωση αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων.
γασιών σύμφωνα με τους κανόνες της Επιστήμης και 6. Η περιοδική επίβλεψη, για λόγους διασφάλισης
της Τεχνικής, τις διατάξεις του Κ.Μ.Λ.Ε., των ειδικών των εργαζομένων, των περιοίκων, των έργων και του
κανονισμών του έργου και των εντολών της Επιθεώρη− περιβάλλοντος, απαγορεύεται να ασκείται σε περισ−
σης Μεταλλείων. σότερα από δύο εργοτάξια, από τους έχοντες πλήρη
β. Η πρόταση για τη λήψη μέτρων για την ασφάλεια απασχόληση σε άλλο εργοδότη με οποιαδήποτε σχέση
και την υγεία των εργαζομένων. εξηρτημένης εργασίας. Ο αριθμός αυτός μπορεί να αυ−
γ. Η εισήγηση για την πρόσληψη του κατάλληλου προ− ξάνεται μέχρι πέντε, με τη διαδικασία της προηγούμενης
σωπικού και την επιβολή ποινών σε όσους παραβαίνουν παραγράφου 5.
τις διατάξεις του Κ.Μ.Λ.Ε. και των ειδικών κανονισμών 7. Σε κάθε μεταλλευτική επιχείρηση που διενεργεί
του έργου. έρευνα ή κατέχει παραχώρηση μεταλλείων, καθώς και
δ. Η επιθεώρηση και ο έλεγχος τουλάχιστον δύο φο− σε κάθε λατομική επιχείρηση μαρμάρων ή αδρανών
ρές το μήνα, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες, όλων των υλικών, με ημερήσια παραγωγή 4.000 τον. ή με απα−
τμημάτων του έργου. σχολούμενο προσωπικό μεγαλύτερο των 25 ατόμων,
ε. Η φροντίδα για την προμήθεια των απαραίτητων επιβάλλεται η απασχόληση και γεωλόγων, σύμφωνα με
και κατάλληλων μέσων, εξοπλισμού, συσκευών, οργάνων τις διατάξεις του Π.Δ. 344/29−12−00 (ΦΕΚ 297 Α΄) «Άσκηση
και υλικών για την ορθολογική λειτουργία του έργου, του επαγγέλματος του γεωτεχνικού», όπως ισχύει.
την προστασία των εργαζομένων και την ασφάλεια των Άρθρο 17
εργασιών. Ασφάλεια και Υγεία
στ. Η παροχή και έκδοση οδηγιών σε όλο το προ−
σωπικό για την τήρηση των διατάξεων του Κ.Μ.Λ.Ε., Α. ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
των ειδικών κανονισμών του έργου και των εντολών 1. Σε κάθε έργο ο εργοδότης έχει την υποχρέωση
της Επιθεώρησης Μεταλλείων, καθώς και ο έλεγχος να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας,
εφαρμογής τους. σύµφωνα µε το άρθρο 8 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/
ζ. Η φροντίδα για την ασφάλεια της επιφάνειας, την Α/2.6.2010), όπως ισχύει.
προστασία του περιβάλλοντος, των περιοίκων και των Ως τεχνικός ασφάλειας μπορεί να ορισθεί διπλωμα−
έργων δημοσίας ωφέλειας, καθώς και την αποκατά− τούχος μηχανικός μεταλλείων ή άλλης ισότιμης ειδικό−
σταση των επιπτώσεων από τις δραστηριότητες του τητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του παρόντος
έργου. κανονισμού.
η. Η φροντίδα για την περιοδική εκπαίδευση των ερ− 2. Οι ώρες ετήσιας απασχόλησης τεχνικού ασφάλειας
γαζομένων στο αντικείμενο της ειδικότητάς τους, σε καθορίζονται στον Πίνακα που ακολουθεί:
θέματα ασφάλειας και υγείας της εργασίας.
Συνολικός αριθμός ερ− Ώρες ετήσιας απασχόλησης τεχνι−
θ. Η τακτική συμπλήρωση του ειδικού θεωρημένου
γαζομένων στο έργο κού ασφάλειας ανά εργαζόμενο
βιβλίου επίβλεψης, τουλάχιστον δύο φορές το μήνα, με
όλες τις παρατηρήσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα Μέχρι 500 3,5
με συνθήκες εργασίας και τα καθήκοντά του, (μέτρα
501−1000 3,0
προστασίας εργαζομένων, εργασιών και ορθολογικής
δραστηριότητας, κ.λπ.). 1001−5000 2,5
ι. Οι προτάσεις για την εισαγωγή ή τροποποίηση με−
θόδων και διαδικασιών καθώς και την προμήθεια εξο− Άνω των 5000 2,0
πλισμού με σκοπό τη μείωση του κόστους παραγωγής Η ως άνω κατανομή των ωρών απασχόλησης εφαρ−
και τη βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενων προ− μόζεται ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες υποχρεώσεις
ϊόντων. απασχόλησης, στην περίπτωση που ασκούνται παράλ−
ια. Επιπλέον των ανωτέρω, σε περίπτωση που ασκεί ληλα καθήκοντα τεχνικού ασφάλειας και επιβλέποντος
και καθήκοντα τεχνικού ασφάλειας, έχει συγχρόνως μηχανικού.
και τις αντίστοιχες συμβουλευτικές αρμοδιότητες και Σε κάθε περίπτωση ο ελάχιστος πραγματικός χρόνος
υποχρεώσεις, όπως αυτές ορίζονται στα άρθρα 14 και απασχόλησης του τεχνικού ασφάλειας δεν μπορεί να
15 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει. υπολείπεται των 50 ωρών κατ’ έτος.
3. Ο τεχνικός ασφάλειας παρέχει στον εργοδότη υπο− Ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση να τηρεί το
δείξεις και συμβουλές, γραπτά ή προφορικά, σε θέματα επιχειρησιακό απόρρητο.
σχετικά με την ασφάλεια και υγεία της εργασίας και 4. Στις επιχειρήσεις που έχουν υποχρέωση πλήρους
την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων. Τις γραπτές απασχόλησης τουλάχιστον δύο τεχνικών ασφάλειας
υποδείξεις ο τεχνικός ασφάλειας καταχωρεί σε ειδικό σύμφωνα με το το άρθρο 13 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/
βιβλίο της επιχείρησης, το οποίο σελιδομετρείται και Α/2.6.2010), όπως ισχύει, συνιστάται υποχρεωτικά Εσω−
θεωρείται από την Επιθεώρηση Μεταλλείων. Ο εργο− τερική Υπηρεσία Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣΥΠΠ),
δότης έχει υποχρέωση να λαμβάνει γνώση ενυπογρά− σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 9 του άρθρου 9
φως των υποδείξεων που καταχωρούνται σ’ αυτό το του ίδιου νόμου.
βιβλίο. Β. ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ
Ειδικότερα ο τεχνικός ασφάλειας: 1. Σε κάθε έργο που επιβλέπεται συνεχώς σύμφωνα
α) συμβουλεύει σε θέματα σχεδιασμού, προγραμματι− με την κείμενη νομοθεσία, πρέπει να ιδρύεται γραφείο
σμού, κατασκευής και συντήρησης των εγκαταστάσεων, ασφάλειας και υγείας.
εισαγωγής νέων παραγωγικών διαδικασιών, προμήθειας 2. Προϊστάμενος του γραφείου ασφάλειας και υγείας,
μέσων και εξοπλισμού, επιλογής και ελέγχου της απο− μπορεί να ορισθεί ο τεχνικός ασφάλειας ή ο επιβλέπων
τελεσματικότητας των ατομικών μέσων προστασίας, μηχανικός της παρ. 1 του άρθρου 16, ενώ σε περίπτω−
καθώς και διαμόρφωσης και διευθέτησης των θέσεων ση συνολικής απασχόλησης στις εργασίες του έργου,
και του περιβάλλοντος εργασίας και γενικά οργάνωσης πάνω από 100 εργατοτεχνιτών και τεχνικών υπαλλήλων,
της παραγωγικής διαδικασίας,
προϊστάμενος ορίζεται επιστήμονας με ειδικότητα δι−
β) ελέγχει την ασφάλεια των εγκαταστάσεων και των
πλωματούχου μηχανικού μεταλλείων ή άλλης ισότιμης
τεχνικών μέσων, πριν από τη λειτουργία τους, καθώς και
ειδικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του πα−
των παραγωγικών διαδικασιών και μεθόδων εργασίας
ρόντος κανονισμού, και υπερτετραετή εμπειρία στις
πριν από την εφαρμογή τους και επιβλέπει την εφαρ−
σχετικές εργασίες, που απασχολείται αποκλειστικά με
μογή των μέτρων ασφάλειας και υγείας της εργασίας
τα καθήκοντα του γραφείου. Ο πιο πάνω προϊστάμενος
και πρόληψης των ατυχημάτων, ενημερώνοντας σχετι−
αποτελεί τον άμεσο σύμβουλο της Δ/νσης του έργου
κά τους αρμόδιους προϊσταμένους των τμημάτων ή τη
σε θέματα ασφάλειας.
διεύθυνση της επιχείρησης.
3. Βασικές αρμοδιότητες του γραφείου ασφάλειας και
Για την επίβλεψη των συνθηκών εργασίας ο τεχνικός
υγείας, είναι οι παρακάτω:
ασφάλειας έχει υποχρέωση:
α) Η συνδρομή και υποστήριξη του τεχνικού ασφάλει−
α) να επιθεωρεί τακτικά τις θέσεις εργασίας από πλευ−
ας και του ιατρού εργασίας στα καθήκοντά τους.
ράς ασφάλειας και υγείας της εργασίας, να αναφέρει
στον εργοδότη οποιαδήποτε παράλειψη των μέτρων β) Η σύνταξη των ειδικών κανονισμών ασφάλειας του
ασφάλειας και υγείας, να προτείνει μέτρα αντιμετώπι− έργου, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Κανο−
σής της και να επιβλέπει την εφαρμογή τους, νισμού καθώς και της κείμενης νομοθεσίας.
β) να επιβλέπει την ορθή χρήση των ατομικών μέσων γ) Η εισήγηση για την οργάνωση σεμιναρίων εκπαίδευ−
προστασίας, σης των εργαζομένων σε θέματα ασφάλειας, σύμφωνα
γ) να ερευνά τα αίτια των εργατικών ατυχημάτων, να με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 13.
αναλύει και αξιολογεί τα αποτελέσματα των ερευνών δ) Η οργάνωση και τήρηση αρχείου με τους απαραί−
του και να προτείνει μέτρα για την αποτροπή παρό− τητους κανονισμούς ασφάλειας, τις σχετικές εντολές
μοιων ατυχημάτων. των αρμόδιων Δημόσιων Υπηρεσιών, καθώς και της Δ/
δ) να εποπτεύει την εκτέλεση ασκήσεων πυρασφά− νσης των προϊστάμενων και υπεύθυνων του έργου, τις
λειας και συναγερμού για τη διαπίστωση ετοιμότητας εκθέσεις ατυχημάτων, δυστυχημάτων και παρ’ ολίγον
προς αντιμετώπιση ατυχημάτων. ατυχημάτων και τα στοιχεία ελέγχου των εργασιακών
Για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στην επιχεί− συνθηκών. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει υποχρέωση
ρηση ο τεχνικός ασφάλειας έχει υποχρέωση: σύστασης γραφείου ασφάλειας και υγείας εργασιών,
α) να μεριμνά ώστε οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση την ευθύνη τήρησης του ανωτέρου αρχείου έχει ο ερ−
να τηρούν τους κανόνες ασφάλειας και υγείας της ερ− γοδότης.
γασίας και να τους ενημερώνει και καθοδηγεί για την ε) Ο έλεγχος της τήρησης των προγραμμάτων συ−
αποτροπή του επαγγελματικού κινδύνου που συνεπά− ντήρησης των μηχανημάτων και εγκαταστάσεων του
γεται η εργασία τους, έργου.
β) να συμμετέχει στην κατάρτιση και εφαρμογή των στ) Η επιλογή των ατομικών ειδών προστασίας, των
προγραμμάτων εκπαίδευσης των εργαζομένων σε θέ− μεθόδων και μέσων μέτρησης των εργασιακών συνθη−
ματα ασφάλειας και υγείας της εργασίας. κών σε κάθε θέση εργασίας.
Η άσκηση του έργου του τεχνικού ασφάλειας δεν ζ) Ο προγραμματισμός της εκτέλεσης των σχετικών
αποκλείει την ανάθεση σ’ αυτόν από τον εργοδότη και ελέγχων με το, σε κάθε περίπτωση, εξουσιοδοτημένο
άλλων καθηκόντων, πέρα από το ελάχιστο όριο ωρών προσωπικό, καθώς και η άμεση εκτέλεση τους σε πε−
απασχόλησής του ως τεχνικού ασφάλειας. ριπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Ο τεχνικός ασφάλειας έχει, κατά την άσκηση του η) Η στατιστική επεξεργασία των στοιχείων του αρχεί−
έργου του, ηθική ανεξαρτησία απέναντι στον εργοδότη ου, η αξιολόγησή τους και η σύνταξη εκθέσεων ή μελε−
και στους εργαζομένους. Τυχόν διαφωνία του με τον τών για τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας, καθώς
εργοδότη, για θέματα της αρμοδιότητάς του, δεν μπορεί και η άμεση ειδοποίηση της Δ/νσης του έργου και των
να αποτελέσει λόγο καταγγελίας της σύμβασής του. Σε αρμόδιων προϊστάμενων ή υπεύθυνων, σε περιπτώσεις
κάθε περίπτωση η απόλυση του τεχνικού ασφάλειας εκτάκτων αναγκών, για τη λήψη των απαιτούμενων μέ−
πρέπει να είναι αιτιολογημένη. τρων ασφάλειας που έχουν επείγοντα χαρακτήρα και ο
υπολογισμός των δεικτών σοβαρότητας και συχνότητας στις αντίστοιχες διατάξεις του παρόντος Κανονισμού
των ατυχημάτων − δυστυχημάτων σύμφωνα με τις σχε− ώστε να προβλέπεται η εκτέλεση των μεταλλευτικών
τικές διατάξεις του άρθρου 100 παρ. 1 εδ. γ΄. και λατομικών εργασιών με τον ορθολογικότερο και
θ) Η επιθεώρηση, ανάλογα με τις ανάγκες του έργου, ασφαλέστερο δυνατό τρόπο.
το λιγότερο μια φορά το μήνα, όλων των θέσεων εργα− 3. Την ευθύνη για την εφαρμογή της μελέτης που
σίας, η επισήμανση των επικίνδυνων σημείων και κατα− έχει εγκριθεί, έχουν τα αρμόδια στελέχη της ιεραρχίας
στάσεων, ο έλεγχος της σωστής χρήσης των ατομικών του έργου.
ειδών προστασίας καθώς και η διαβίβαση προτάσεων 4. Ο Δ/ντής και οι Τομεάρχες, με επιφύλαξη των δι−
στη Δ/νση του έργου για τη λήψη των αναγκαίων μέ− ατάξεων της παρ. 2 περίπτωση γ του άρθρου 15, μετά
τρων ασφάλειας − προστασίας. από σύμφωνη γνώμη των αρμοδίων επιβλεπόντων μη−
4. Οι επιχειρήσεις που έχουν συστήσει ΕΣΥΠΠ, δεν χανικών, έχουν και την υποχρέωση για την τροποποίηση
έχουν την υποχρέωση ίδρυσης γραφείου ασφάλειας των μελετών των άρθρων 103 και 105 στη διάρκεια της
και υγείας. Στην περίπτωση αυτή, η συσταθείσα ΕΣΥΠΠ εφαρμογής τους, εφόσον το κρίνουν αναγκαίο για λό−
ασκεί και τις αρμοδιότητες του γραφείου ασφάλειας και γους ασφάλειας ή ορθολογικής δραστηριότητας, οπότε,
υγείας, όπως αυτές περιγράφονται ανωτέρω. σε κάθε περίπτωση, ο αρχικός μελετητής απαλλάσσεται
Άρθρο 18 από το αντίστοιχο μέρος της ευθύνης. Σε περίπτωση
Τμήμα εκπαίδευσης που οι τροποποιήσεις είναι ουσιαστικές, ο Δ/ντής του
έργου υποχρεώνεται να ενημερώσει άμεσα την Επι−
1. Σε περίπτωση που στο έργο απασχολούνται πάνω θεώρηση Μεταλλείων και εφόσον κριθεί αναγκαίο, να
από 100 εργ/τες και τεχνικοί υπάλληλοι, οι αρμοδιότη− υποβάλει και τις σχετικές τροποποιήσεις της μελέτης.
τες της παρ. 3 αυτού του άρθρου ασκούνται από το
γραφείο ασφάλειας και υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV
2. Αν ο αριθμός των εργαζομένων της προηγούμενης Γενικά μέτρα ασφάλειας−προστασία εργαζομένων
παραγράφου ξεπερνάει τους 300, πρέπει να ιδρύεται από φυσικούς και χημικούς παράγοντες
ιδιαίτερο τμήμα εκπαίδευσης. στο εργασιακό περιβάλλον
Προϊστάμενος του τμήματος, ορίζεται επιστήμονας
ΜΕΡΟΣ Α΄
με ειδικότητα διπλωματούχου μηχανικού μεταλλείων ή
Γενικά μέτρα ασφάλειας
άλλης ισότιμης ειδικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο
3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού και υπερτετραετή Άρθρο 20
εμπειρία σε σχετικές εργασίες και αποτελεί τον άμεσο Γενικά μέτρα ασφάλειας
σύμβουλο της Δ/νσης του έργου σε θέματα εκπαίδευ−
σης. 1. Στο άρθρο αυτό, αναφέρονται τα γενικά μέτρα
3. Βασικές αρμοδιότητες του τμήματος, είναι οι πα− ασφάλειας που πρέπει να τηρούνται ανεξάρτητα από
ρακάτω: τις ιδιαιτερότητες του κάθε χώρου εργασίας.
α) Η εισήγηση για την εκπόνηση προγραμμάτων εκπαί− 2. Απαγορεύεται η είσοδος στους χώρους εργασίας
δευσης του προσωπικού σε συνεργασία με το γραφείο κάθε ατόμου που δεν έχει σχέση με τις εργασίες του
ασφάλειας και υγείας και τον ιατρό εργασίας του έργου, έργου.
σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 13, καθώς και Επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση η επίσκεψη των χώρων
η φροντίδα για την υλοποίησή τους. εργασίας από άτομα που δεν απασχολούνται στο έργο,
β) Η εισήγηση για την εκπόνηση προγράμματος ταχύ− μετά από έγκριση της Δ/νσης του έργου και εφόσον
ρυθμης εκπαίδευσης των νεοπροσλαμβανόμενων. έχουν υπογράψει δήλωση ότι έχουν λάβει γνώση για τις
γ) Η φροντίδα για τη θεωρητική και πρακτική εκ− γενικές συνθήκες του χώρου, συνοδεύονται από επαρκή
παίδευση των εργατοτεχνιτών για την απόκτηση των αριθμό των αρμόδιων στελεχών της ιεραρχίας και έχουν
προβλεπόμενων στο άρθρο 108 αδειών, ανάλογα με τις εφοδιαστεί με τα απαραίτητα ατομικά είδη προστασίας.
ανάγκες του έργου και μετά από εισήγηση των αρμό− Η προϋπόθεση υπογραφής της παραπάνω δήλωσης,
διων προϊσταμένων και υπεύθυνων. δεν ισχύει για διπλωματούχους μηχανικούς ειδικότητας
δ) Η οργάνωση και τήρηση αρχείου με σχετικά εκπαι− αντίστοιχης με το είδος του χώρου εργασίας, ενώ η
δευτικά θέματα και τα βιβλία εκπαιδευτικών σεμιναρίων, προϋπόθεση για έγκριση από τη Δ/νση, δεν ισχύει για
καθώς και η επιμέλεια για την έκδοση των απαραίτητων τους εκπροσώπους των αρμόδιων συνδικαλιστικών φο−
εκπαιδευτικών φυλλαδίων. ρέων των εργαζομένων και αυτούς που προβλέπονται
από το άρθρο 3 παρ. 8.
Άρθρο 19 3. Σε κάθε χώρο εργασίας, στον οποίο υπάρχουν ερ−
Ευθύνες μελετητών γαζόμενοι, πρέπει να υπάρχει επαρκής αριθμός εργαζο−
1. Οι μελετητές που ορίζονται για την εκπόνηση των μένων που διαθέτουν τις αναγκαίες ικανότητες, πείρα
μελετών που απαιτούνται για τη λήψη των εγκρίσεων και κατάρτιση για να εκτελούν τα καθήκοντά που τους
ή αδειών των άρθρων, 101, 103 και 105, πρέπει να διαθέ− ανατίθενται.
τουν την ειδικότητα, τη βαθμίδα εκπαίδευσης και την Μετά την είσοδο και πριν από την ανάληψη εργασί−
άδεια άσκησης επαγγέλματος που προβλέπονται από ας των εργοδηγών και του ιεραρχικά κατώτερού τους
τα παραπάνω άρθρα. προσωπικού, σε κάθε βάρδια, πρέπει να γίνονται συγκε−
2. Οι πιο πάνω μελετητές, είναι υπεύθυνοι για την, σύμ− ντρώσεις των παραπάνω σε προκαθορισμένου χώρους
φωνα με τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές, εκπόνηση για την κατάρτιση των καταλόγων των παρόντων και
των σχετικών μελετών, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία την επάνδρωση, στη συνέχεια, όλων των θέσεων ερ−
του έργου και τα κριτήρια και μέτρα που ορίζονται γασίας.
4. Για κάθε χώρο εργασίας πρέπει να υπάρχουν γρα− μπορεί, ύστερα από πρόταση σωματείου εργαζομένων
πτές οδηγίες με τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται στο έργο και αποδοχής της από τη Δ/νση του έργου, να
για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων και την γίνεται κυκλική εναλλαγή των εργαζομένων στα παρα−
ασφαλή χρήση του εξοπλισμού πάνω τμήματα, με περίοδο εναλλαγής όχι μεγαλύτερη
Στις οδηγίες αυτές πρέπει επίσης να περιλαμβάνονται από 6 μήνες.
πληροφορίες για τη χρήση του εξοπλισμού παροχής Εάν η πρόταση του σωματείου δεν γίνει αποδεκτή
άμεσης βοήθειας και τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν από τη Δ/νση του έργου ή αυτή σιωπά πέραν ευλό−
σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στο χώρο εργασίας γου χρόνου, τότε η πρόταση παραπέμπεται σε Τριμελή
ή κοντά σ’ αυτόν. επιτροπή, της οποίας προεδρεύει ο Επιθεωρητής με−
5. Ο εργοδότης οφείλει να εγκαθιστά τα συστήματα ταλλείων, τα δε άλλα δύο μέλη είναι ο Πρόεδρος του
συναγερμού και άλλα απαραίτητα μέσα επικοινωνίας ενδιαφερόμενου σωματείου ή οι νόμιμοι αναπληρωτές
που επιτρέπουν, όταν χρειασθεί, την άμεση έναρξη των του και ο Δ/ντής του έργου ή οι νόμιμοι αναπληρωτές
επιχειρήσεων αμέσου βοήθειας, εκκένωσης και διάσω− του και η οποία αποφασίζει σχετικά.
σης. Απαγορεύεται η κυκλοφορία σε σκάλες και υπερυψω−
6. Απαγορεύεται, στη διάρκεια της εργασίας, η κατοχή μένα δάπεδα, των εργαζομένων που κρατούν εργαλεία
και χρήση οινοπνευματωδών ποτών. ή άλλα βαριά αντικείμενα χωρίς να τα έχουν επαρκώς
Απαγορεύεται η εργασία στα άτομα που βρίσκονται ασφαλίσει καθώς και η εκσφενδόνιση εργαλείων και
κάτω από την επήρεια οινοπνεύματος και ναρκωτικών, υλικών.
σε αρρώστους, καθώς και σ’ αυτούς που έχουν προ− 9. Απαγορεύεται η εργασία σε συγκεκριμένη θέση,
σβληθεί από μεταδοτικά νοσήματα. κάθε εργαζόμενου που δεν είναι εφοδιασμένος με τα
7. Οι ξενόγλωσσοι εργαζόμενοι, πρέπει να απασχο− απαραίτητα, για την εκτέλεση της εργασίας του, ατο−
λούνται κοντά σε άτομα με τα οποία μπορούν να συ− μικά είδη προστασίας.
νεννοούνται. 10. Απαγορεύεται ο χειρισμός ή η επέμβαση (συντήρη−
8. Απαγορεύεται η είσοδος των εργαζομένων σε κάθε ση − επισκευή) σε μηχανήματα, μηχανές και ηλεκτρικές
χώρο ή θέση εργασίας, αν δεν έχει διαπιστωθεί, από εγκαταστάσεις, καθώς και η εκτέλεση των εργασιών του
το αρμόδιο στέλεχος της ιεραρχίας, ή τον επικεφαλής, άρθρου 108, από άτομα που δεν έχουν την απαιτούμενη
ότι υπάρχουν ασφαλείς συνθήκες. σε κάθε περίπτωση άδεια.
Επίσης απαγορεύεται η συνέχιση της εργασίας, αν Επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, η εκτέλεση των παραπάνω
διαπιστωθεί ή εκτιμηθεί η δημιουργία επικίνδυνων κα− εργασιών από άλλους εργαζόμενους, μόνο για εκπαι−
ταστάσεων μέχρι την αποκατάσταση ασφαλών συν− δευτικούς λόγους ή μέρους της όλης εργασίας από
θηκών. τους αντίστοιχους βοηθούς εργατοτεχνίτες, εφόσον οι
Όταν σε θέσεις εργασίας υπάρχουν μεμονωμένοι ερ− παραπάνω ενεργούν κάτω από την άμεση καθοδήγηση
γαζόμενοι, οι εργαζόμενοι αυτοί πρέπει να έχουν την του αρμόδιου αδειούχου χειριστή ή τεχνίτη που έχει και
κατάλληλη παρακολούθηση μέσω κάμερας ή οπτικής την ευθύνη για την ασφαλή εκτέλεση της εργασίας.
επαφής με εργαζόμενο άλλης θέσης εργασίας και την 11. Κάθε μηχάνημα, συσκευή, όργανο ή εγκατάσταση,
δυνατότητα να διατηρούν επαφή μέσω τηλεπικοινωνι− πρέπει ανάλογα με τις ώρες και τις συνθήκες λειτουρ−
ακών μέσων. γίας, να συντηρείται, σε τακτά χρονικά διαστήματα, από
Απαγορεύεται η απασχόληση ενός μόνον ατόμου σε το ειδικά εξουσιοδοτημένο και προβλεπόμενο, σύμφω−
επικίνδυνες θέσεις ή εργασίες που έχουν καθοριστεί να με την κείμενη νομοθεσία, τεχνικό προσωπικό. Στα
από τον αρμόδιο επιβλέποντα μηχανικό απευθείας ή παραπάνω, πρέπει να υπάρχει ειδικό βιβλίο ή καρτέλα
και μετά από εισήγηση των ιεραρχικά κατώτερων στε− ή ηλεκτρονικό αρχείο για την ενυπόγραφη καταχώ−
λεχών. ρηση των ημερομηνιών και των ειδών συντήρησης και
Οι εργασίες που έχουν χαρακτηρισθεί από τον Δι− επισκευής.
ευθυντή, του Έργου ή τον Επιθεωρητή μεταλλείων ότι Στο ειδικό βιβλίο ή καρτέλα ή ηλεκτρονικό αρχείο κα−
απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή ή είναι επικίνδυνες για ταχωρούνται πληροφορίες για κάθε μηχάνημα όπως:
την ασφάλεια, πρέπει να ανατίθενται αποκλειστικά σε − Προληπτικές συντηρήσεις.
έμπειρο προσωπικό, μόνιμο ή εργολαβικό και κάτω από − Βλάβες και επισκευές
στενή επίβλεψη, με σκοπό την τήρηση των απαιτούμε− − Ανταλλακτικά που χρειάστηκαν για τα παραπάνω.
νων πρόσθετων μέτρων ασφάλειας. − Ημερολόγιο μηχανήματος με τα προηγούμενα και
Οι καθ’ οιονδήποτε τρόπο επικίνδυνες ζώνες πρέπει επιπλέον ποιοί τεχνίτες εργάστηκαν και πόσο χρόνο
να επισημαίνονται ευκρινώς. Εάν οι χώροι εργασίας ανά μηχάνημα.
περιλαμβάνουν επικίνδυνες ζώνες λόγω της φύσεως της − Στοιχεία του κατασκευαστή τα οποία είναι κρίσιμα
εργασίας που ενέχει κινδύνους, μεταξύ άλλων πτώσης για τις συντηρήσεις και επισκευές.
των εργαζομένων ή κίνδυνο από την πτώση αντικειμέ− − Λίστα ελέγχου (check list) ανά μηχάνημα.
νων, οι χώροι αυτοί πρέπει να είναι εφοδιασμένοι, στο − Ιστορικό του κάθε μηχανήματος.
μέτρο του δυνατού, με σύστημα που να εμποδίζει την − Εντολές εργασίας (και σε έντυπη μορφή υπογε−
είσοδο, στις ζώνες αυτές εργαζομένων που δεν έχουν γραμμένες).
σχετική άδεια. Επίσης πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλ− − Δελτία βλαβών (και σε έντυπη μορφή υπογεγραμ−
ληλα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων που μένα).
έχουν άδεια εισόδου στις επικίνδυνες ζώνες. − Επίσης πρέπει να αρχειοθετούνται δεόντως τυχόν
Ανεξάρτητα από τις ειδικές διατάξεις του παρόντος αντίγραφα δελτίων αποστολής εξοπλισμού σε εξωτε−
Κανονισμού σε περίπτωση που στο ίδιο έργο επικρα− ρικό συνεργείο συντήρησης και τα τιμολόγια εργασιών
τούν εξαιρετικά ετεροβαρείς συνθήκες εργασίας μεταξύ και ανταλλακτικών (και σε έντυπη μορφή υπογεγραμ−
ομοειδών τμημάτων του ίδιου ή διαφορετικών τομέων μένα).
Σε περίπτωση τήρησης ηλεκτρονικού αρχείου, πλή− β) ημερήσια στάθμη έκθεσης σε θόρυβο (LΕΧ,8h) [dB(A)
ρες αντίγραφο του θα αποστέλλεται κάθε μήνα στην ως προς 20 μPa]: χρονικά σταθμισμένη μέση τιμή των
αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων. σταθμών έκθεσης σε θόρυβο για οκτάωρη ημέρα ερ−
12. Οι χειριστές μεμονωμένων εγκαταστημένων μη− γασίας όπως ορίζεται από το διεθνές πρότυπο ISO
χανημάτων ή οχημάτων ή διατρητικών μηχανημάτων 1999:1990, σημείο 3.6. Καλύπτει όλα τα είδη θορύβου
(εκτός από τις αερόσφυρες), καθώς και οι επιστάτες ή που απαντώνται στο εργασιακό περιβάλλον, περιλαμ−
επικεφαλής των θέσεων εργασίας, πρέπει να συντάσ− βανομένου και του παλμικού.
σουν καθημερινά το αντίστοιχο δελτίο εργασίας της γ) εβδομαδιαία στάθμη έκθεσης σε θόρυβο (LΕΧ,8h
κάθε βάρδιας. Στα δελτία εργασίας, πρέπει να αναγρά− πέντε οκτάωρων): χρονικά σταθμισμένη μέση τιμή των
φονται ανάλογα με την περίπτωση, το απασχολούμενο ημερήσιων σταθμών έκθεσης σε θόρυβο για εβδομάδα
προσωπικό, ο χρόνος λειτουργίας ή εργασίας, το ύψος πέντε οκτάωρων εργάσιμων ημερών όπως ορίζεται από
της παραγωγής στις αντίστοιχες μονάδες μέτρησης, οι το διεθνές πρότυπο ISO 1999:1990, σημείο 3.6 (υποση−
καταναλώσεις υλικών, ο χρόνος και τα αίτια διακοπών μείωση 2). Αναφορά στην εβδομαδιαία στάθμη έκθεσης
και κάθε άλλο στοιχείο που ορίζεται από τη Δ/νση του γίνεται στην παρ. 10 του παρόντος.
έργου. Κατά την εφαρμογή των οριακών τιμών έκθεσης, στον
Στο δελτίο εργασίας θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσδιορισμό της πραγματικής έκθεσης του εργαζομέ−
βαρύτητα στην αναγραφή βλαβών μηχανημάτων και νου συνυπολογίζεται η ηχοεξασθένηση που επιτυγχάνε−
εγκαταστάσεων σε ατυχηματικά συμβάντα και σε αστο− ται από τα μέσα ατομικής προστασίας της ακοής που
χία υπονόμων. φέρει ο εργαζόμενος. Στις τιμές έκθεσης για ανάληψη
13. Σε κάθε έργο, η εκτέλεση της όποιας εργασίας δράσης η ηχοεξασθένηση που επιτυγχάνεται από τα
πρέπει να γίνεται με τρόπο ώστε, να μη δημιουργούνται μέσα ατομικής προστασίας της ακοής που φέρει ο ερ−
δυσμενείς επιπτώσεις σε γειτονικές θέσεις εργασίας. γαζόμενος δεν συνυπολογίζεται.
Αν υπάρχουν κοντινές θέσεις εργασίας και διαφαίνε− 2. Ο εργοδότης πρέπει να έχει στη διάθεσή του μια
ται επικίνδυνος επηρεασμός της μιας πάνω στην άλλη, γραπτή εκτίμηση των κινδύνων, και να καθορίζει τα
τα αρμόδια στελέχη της ιεραρχίας πρέπει να κάνουν μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αποφυγή ή τη
τις απαραίτητες συνεννοήσεις για την ασφαλή εξέλιξη μείωση της έκθεσης και την ατομική προστασία από
των εργασιών. το θόρυβο. Η εκτίμηση των κινδύνων επανεξετάζεται
ΜΕΡΟΣ Β΄ και αναθεωρείται τακτικά, ιδίως εάν έχουν επέλθει
Προστασία εργαζομένων από φυσικούς σημαντικές μεταβολές που μπορεί να την καθιστούν
και χημικούς παράγοντες στο εργασιακό περιβάλλον ξεπερασμένη, ή όταν τα αποτελέσματα της επίβλεψης
της υγείας το καθιστούν αναγκαίο.
Άρθρο 21 Οι μέθοδοι και τα όργανα μέτρησης (ηχόμετρα, ηχο−
Προστασία των εργαζομένων από τους θορύβους δοσίμετρα κ.λπ.) πρέπει να επιτρέπουν τον προσδιο−
1. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η έκθεση ερ− ρισμό των παραμέτρων που ορίζονται στην παρ.1 του
γαζομένου σε θόρυβο ο οποίος υπερβαίνει την οριακή παρόντος άρθρου και τη διαπίστωση αν σε δεδομένη
τιμή έκθεσης (ΟΤΕ). περίπτωση έχει σημειωθεί υπέρβαση των οριακών τι−
Η οριακή τιμή έκθεσης, η ανώτερη τιμή έκθεσης για μών που επίσης καθορίζονται παραπάνω. Επίσης θα
ανάληψη δράσης και η κατώτερη τιμή έκθεσης για πρέπει να προσαρμόζονται στις επικρατούσες συνθήκες
ανάληψη δράσης, όσον αφορά τις ημερήσιες στάθμες και ειδικότερα στα χαρακτηριστικά του προς μέτρηση
έκθεσης σε θόρυβο και τις κορυφοτιμές της ηχητικής θορύβου, τη διάρκεια της έκθεσης, τους περιβαλλοντι−
πίεσης, καθορίζονται από ειδικότερη δεσμευτική διά− κούς παράγοντες και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του
ταξη και συγκεκριμένα το άρθρο 3 του ΠΔ 149/2006 οργάνου μέτρησης.
(ΦΕΚ 139/Α) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και Οι χρησιμοποιούμενες μέθοδοι είναι δυνατόν να περι−
υγείας όσον αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε λαμβάνουν δειγματοληψία αντιπροσωπευτική της ατο−
κινδύνους προερχόμενους από φυσικούς παράγοντες μικής έκθεσης του εργαζομένου.
(θόρυβος) σε εναρμόνιση με την οδηγία 2003/10/ΕΚ» Η εκτίμηση και η μέτρηση της στάθμης έκθεσης σε
(ΦΕΚ 159/Α/28−07−2006), όπως ισχύει. θόρυβο σχεδιάζονται και διενεργούνται ανά κατάλληλα
χρονικά διαστήματα. Τα στοιχεία που προκύπτουν από
Οι τιμές αυτές είναι:
την εκτίμηση ή/και τη μέτρηση της στάθμης έκθεσης
α) οριακές τιμές έκθεσης: LΕΧ,8h = 87 dB(A) και Ppeak =
σε θόρυβο φυλάσσονται υπό κατάλληλη μορφή ώστε
200 Pa, αντιστοίχως,
να είναι δυνατό να τα συμβουλευθεί κανείς.
β) ανώτερες τιμές έκθεσης για ανάληψη δράσης: Κατά την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, στην αξι−
LΕΧ,8h = 85 dB(A) και ολόγηση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων λαμβά−
Ppeak = 140 Pa, αντιστοίχως, νονται υπόψη τα σφάλματα μέτρησης, που προσδιορί−
γ) κατώτερες τιμές έκθεσης για ανάληψη δράσης: ζονται σύμφωνα με τη μετρολογική πρακτική.
LΕΧ,8h = 80 dB(A) και Κατά την εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων, ο
Ppeak = 112 Pa, αντιστοίχως. εργοδότης αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή, στα αναφε−
Ως μονάδα μέτρησης της ηχητικής έντασης χρησιμο− ρόμενα στο άρθρο 42 παρ. 8 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ
ποιείται το decibel (dB), το οποίο είναι λογαριθμική μο− 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει.
νάδα και εκφράζει το επίπεδο της ηχητικής πίεσης. 3. Με βάση την εκτίμηση των κινδύνων που προβλέ−
Επίσης α) κορυφοτιμή της ηχητικής πίεσης (Ppeak): πεται στη προηγούμενη παράγραφο 2, εάν διαπιστώνε−
μέγιστη τιμή της στιγμιαίας «C» σταθμισμένης πίεσης ται υπέρβαση των τιμών έκθεσης για ανάληψη δράσης
θορύβου, (LΕΧ,8h = 85 dB(A)), ο εργοδότης καταρτίζει και εφαρ−
μόζει πρόγραμμα, το οποίο συνίσταται σε τεχνικά ή/και Ο εργοδότης καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να
οργανωτικά μέτρα, με σκοπό τη μείωση της έκθεσης σε διασφαλίσει τη χρήση των μέσων ατομικής προστασίας
θόρυβο, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τα ακόλουθα: της ακοής και είναι υπεύθυνος για την εξακρίβωση της
α) άλλες μεθόδους εργασίας που συνεπάγονται μι− αποτελεσματικότητας των μέτρων που λαμβάνονται
κρότερη έκθεση σε θόρυβο, κατ’ εφαρμογή του παρόντος άρθρου.
β) την επιλογή κατάλληλου εξοπλισμού εργασίας, ο 5. Ο εργοδότης διασφαλίζει ότι στους εργαζόμενους,
οποίος, λαμβάνοντας υπόψη την προς εκτέλεση εργα− οι οποίοι εκτίθενται κατά την εργασία σε θόρυβο που
σία, να εκπέμπει τον ελάχιστο δυνατό θόρυβο, καθώς είναι ίσος με ή υπερβαίνει τις κατώτερες τιμές έκθεσης
και τη δυνατότητα παροχής στους εργαζόμενους εξο− για ανάληψη δράσης [LΕΧ,8h > 80 dB(A)], ή/και στους
πλισμού εργασίας σύμφωνου με τις κείμενες διατάξεις, εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με το το άρ−
επιδιώκοντας τον περιορισμό της έκθεσης σε θόρυβο, θρο 3 παρ. 1 περ. δ’ του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010),
γ) το σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των χώρων και όπως ισχύει, παρέχεται κατάλληλη ενημέρωση και εκ−
θέσεων εργασίας, παίδευση σχετικά με τους κινδύνους που προκύπτουν
δ) την επαρκή ενημέρωση, την εκπαίδευση και την από την έκθεση σε θόρυβο.
κατά περίπτωση εξάσκηση των εργαζομένων, προκει− 6. Στις θέσεις εργασίας στις οποίες αναμένεται να
μένου να χρησιμοποιούν σωστά τους εξοπλισμούς ερ− ξεπεραστούν οι ανώτερες τιμές έκθεσης για ανάληψη
γασίας για τη μείωση στο ελάχιστο της έκθεσής τους δράσης [LΕΧ,8h > 85 dB(A)], πρέπει να ληφθεί μέριμνα
σε θόρυβο, ώστε να έχουν την κατάλληλη σήμανση, να οριοθετού−
ε) τη μείωση του θορύβου με τεχνικά μέσα, όπως: νται, και αν είναι εύλογα εφικτό, η προσπέλαση σ’ αυτές
i) για τη μείωση του αερόφερτου θορύβου, π.χ. θωρα− να υπόκειται σε περιορισμούς.
κίσεις, εγκλεισμό της πηγής θορύβου (σε περιβλήματα), 7. Εργαζόμενος, του οποίου η έκθεση σε θόρυβο υπερ−
καλύψεις με ηχοαπορροφητικό υλικό, βαίνει τις κατώτερες τιμές έκθεσης για ανάληψη δράσης
ii) για τη μείωση του στερεόφερτου θορύβου, π.χ. από− [(LΕΧ,8h>80dB(Α)], δικαιούται ελέγχου της ακοής του
σβεση ή μόνωση, από τον ιατρό εργασίας ή από άλλον ιατρό και αν κριθεί
στ) κατάλληλα προγράμματα συντήρησης του εξοπλι− απαραίτητο από αυτούς από εξειδικευμένο ιατρό.
σμού εργασίας, του χώρου εργασίας και των συστημά− Σκοπός του ελέγχου αυτού, είναι η έγκαιρη διάγνωση
των στο χώρο εργασίας, και τυχόν απώλειας της ακοής που οφείλεται σε θόρυβο
ζ) την οργάνωση της εργασίας για τη μείωση του και η διαφύλαξη της ακουστικής λειτουργίας.
θορύβου με: Όταν από την επίβλεψη της ακουστικής λειτουργίας
i) περιορισμό της διάρκειας και της έντασης της έκ− διαπιστωθεί ότι ένας εργαζόμενος πάσχει από διαγνώ−
θεσης, σιμη ακουστική βλάβη, πέραν των δράσεων που αναλαμ−
ii) κατάλληλα προγράμματα εργασίας που περιλαμ− βάνει ο ιατρός εργασίας, ο εργοδότης θα πρέπει:
βάνουν περιόδους επαρκούς ανάπαυσης. − να επανεξετάζει την εκτίμηση των κινδύνων και τα
Εάν, παρά τα μέτρα που λαμβάνονται, σημειώνονται ληπτέα μέτρα που προβλέπονται για την εξάλειψη ή τη
εκθέσεις άνω των οριακών τιμών έκθεσης (ΟΤΕ), ο ερ− μείωση των κινδύνων
γοδότης οφείλει: − να λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του ιατρού εργασίας
α) να αναλάβει αμέσως δράση, για να μειώσει την και του τεχνικού ασφάλειας (άρθρο 8 του Ν. 3850/2010
έκθεση κάτω των οριακών τιμών έκθεσης, (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει), προκειμένου να εφαρ−
β) να εντοπίσει τους λόγους που προκάλεσαν την μόσει τα μέτρα τα οποία απαιτούνται για την εξάλειψη
υπέρβαση των οριακών τιμών έκθεσης και ή τη μείωση των κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της
γ) να προσαρμόσει τα μέτρα προστασίας και πρό− περίπτωσης τοποθέτησης του εργαζόμενου σε άλλη
ληψης προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν επανάληψη θέση εργασίας, όπου δεν υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω
της υπέρβασης. έκθεσής του και
4. Εάν οι κίνδυνοι που προέρχονται από την έκθε− − να μεριμνά για τη συστηματική επίβλεψη της υγείας
ση σε θόρυβο δεν είναι δυνατόν να προληφθούν με και να λαμβάνει μέτρα για την επανεξέταση της κατά−
άλλα μέσα, τίθενται στη διάθεση των εργαζομένων και στασης της υγείας κάθε άλλου εργαζομένου που έχει
χρησιμοποιούνται από αυτούς κατάλληλα και δεόντως υποστεί ανάλογη έκθεση.
προσαρμοζόμενα μέσα ατομικής προστασίας της ακοής 8. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, λόγω της φύσης
σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 396/94 «Ελάχιστες της δραστηριότητας, έχουν διατεθεί στους εργαζόμε−
προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από νους χώροι ανάπαυσης υπό την ευθύνη του εργοδότη,
τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας ο θόρυβος στους χώρους αυτούς μειώνεται σε στάθμη
κατά την εργασία» υπό τους ακόλουθους όρους: συμβατή με τον προορισμό και τις συνθήκες χρήσης
α) όταν η έκθεση σε θόρυβο υπερβαίνει τις κατώτε− τους.
ρες τιμές έκθεσης για ανάληψη δράσης, ο εργοδότης 9. Ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες κινδύνου πρέπει να
θέτει στη διάθεση των εργαζομένων μέσα ατομικής προστατεύονται από τους κινδύνους που τις αφορούν
προστασίας της ακοής, ειδικότερα. Για το σκοπό αυτό ο εργοδότης προσαρ−
β) όταν η έκθεση σε θόρυβο είναι ίση ή υπερβαίνει μόζει τα μέτρα που προβλέπονται στο παρόν άρθρο
τις ανώτερες τιμές έκθεσης για ανάληψη δράσης, η προς τις απαιτήσεις των εργαζομένων που ανήκουν σε
χρήση μέσων ατομικής προστασίας της ακοής είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες κινδύνου.
υποχρεωτική και 10. Υπό δεόντως αιτιολογημένες συνθήκες, μετά από
γ) τα μέσα ατομικής προστασίας της ακοής επιλέγο− γνωμοδότηση του Συμβουλίου Ασφάλειας και υγείας
νται κατά τρόπον ώστε να αποσοβείται ή να ελαχιστο− της Εργασίας (Σ.Υ.Α.Ε.) σύμφωνα με το άρθρο 26 του Ν.
ποιείται ο κίνδυνος για την ακοή. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει, για δραστη−
ριότητες όπου η ημερήσια έκθεση σε θόρυβο ποικίλλει χρονικά σταθμισμένη έκθεση του εργαζόμενου στον χη−
αισθητά ανά ημέρα εργασίας, προς εφαρμογή των ορια− μικό παράγοντα, κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε 8ωρης
κών τιμών έκθεσης και των τιμών έκθεσης για ανάληψη ημερήσιας και 40ωρης εβδομαδιαίας εργασίας του.
δράσης, χρησιμοποιείται η εβδομαδιαία στάθμη έκθεσης Ανώτατη οριακή τιμή έκθεσης σε χημικό παράγοντα:
σε θόρυβο αντί της ημερήσιας στάθμης έκθεσης σε νοείται η τιμή την οποία δεν επιτρέπεται να ξεπερνά
θόρυβο για να εκτιμηθούν οι στάθμες θορύβου στον η μέση χρονικά σταθμισμένη έκθεση του εργαζόμενου
οποίο εκτίθενται οι εργαζόμενοι, εφόσον: στον χημικό παράγοντα κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε
α) η εβδομαδιαία στάθμη έκθεσης σε θόρυβο, όπως δεκαπεντάλεπτης περιόδου μέσα στο χρόνο εργασίας
διαπιστώνεται με τη δέουσα παρακολούθηση, δεν υπερ− του, έστω και αν τηρείται η οριακή τιμή έκθεσης.
βαίνει την οριακή τιμή έκθεσης των 87 dB(A) και Ο χημικός παράγων μπορεί να είναι υπό μορφή αερίου,
β) λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα για την ελαχιστο− ατμού ή αιωρούμενων σωματιδίων.
ποίηση των κινδύνων που συνδέονται με τις δραστη− Σκόνη (κονιορτός): νοούνται στερεά σωματίδια αιω−
ριότητες αυτές. ρούμενα στον αέρα, παραγόμενα µε μηχανικές μεθό−
δους ή µε στροβιλισμό.
Άρθρο 22
Καπνός: νοούνται στερεά σωματίδια σε λεπτό
Προστασία των εργαζομένων από αιωρούμενες
διαμερισµό αιωρούμενα στον αέρα, παραγόμενα µε
σκόνες, αέρια, ατμούς, καπνούς και
θερμικές και/ή χημικές μεθόδους.
λοιπούς χημικούς παράγοντες
Οµίχλη: νοούνται σταγονίδια υγρού σε λεπτό διαμερι−
1. Σε κάθε θέση εργασίας που υπάρχει έκθεση των σμό αιωρούμενα στον αέρα, παραγόµενα µε τη συμπύ−
εργαζομένων σ’ ένα ή περισσότερα από τα είδη σκόνης κνωση αερίων ή µε τη διασκόρπιση υγρών.
ή αερίων ή ατμών ή καπνών που αναγράφονται στους Οι Οριακές Τιµές για τα αέρια και ατµούς εκφράζο−
παρακάτω ΠΙΝΑΚΕΣ 1, 2 και 3, οι «οριακές τιμές έκθεσης» νται σε ppm οπότε δεν εξαρτώνται από τις μεταβολές
και οι «ανώτατες οριακές τιμές έκθεσης», δεν πρέπει να της θερμοκρασίας και της ατμοσφαιρικής πίεσης ή σε
ξεπερνούν τις αναφερόμενες αντίστοιχα στον πίνακα mg/m3, οπότε εξαρτώνται από τις μεταβολές αυτές. Σ’
οριακές τιμές. αυτή την περίπτωση οι τιμές τους αναφέρονται σε θερ−
Για την κατανόηση των πιο πάνω εννοιών, ορίζονται μοκρασία 25ο C και ατµοσφαιρική πίεση 760 mmHg.
τα παρακάτω: Για τα αιωρούμενα σωματίδια εκφράζονται σε mg/m3
Έκθεση σε χημικό παράγοντα: νοείται το ατοµικό επί− για τις συνθήκες που υπάρχουν στο χώρο εργασίας.
πεδο έκθεσης του εργαζομένου σε χημικό παράγοντα Εισπνεύσιμο κλάσμα αιωρούμενων σωματιδίων (ανα−
που υπάρχει στον αέρα του χώρου εργασίας. πν.): νοείται το σύνολο των αιωρούμενων στερεών
Το επίπεδο έκθεσης αναφέρεται στη συγκέντρωση σωματιδίων το οποίο μπορεί να προσληφθεί από τον
του χηµικού παράγοντα στην οποία εκτίθεται ο εργα− εργαζόμενο µε εισπνοή από τη μύτη ή/και το στόμα.
ζόμενος σε ορισμένη χρονική περίοδο και η τιμή του Αναπνεύσιμο κλάσμα αιωρούμενων σωματιδίων (εισπν.):
εκφράζεται σε μέρη όγκου ατμού ή αερίου ανά εκατομ− νοείται το σύνολο των σωματιδίων από το εσπνεύσιμο
μύριο μέρη όγκου αέρα (ppm) ή σε χιλιοστά γραμμαρίου κλάσμα που φθάνει στις κυψελίδες των πνευμόνων.
του χηµικού παράγοντα ανά κυβικό μέτρο αέρα (mg/m3). Αεροδυναμική διάμετρος αιωρούμενου στερεού σωμα−
Για τις περιπτώσεις ινωδών σωματιδίων μπορεί να εκ− τιδίου: νοείται η διάμετρος νοητής σφαίρας, μοναδιαίας
φράζεται και σε αριθμό ινών ανά μονάδα όγκου αέρα. πυκνότητας (1gr/cm3), η οποία έχει ίση µε το υπόψη
(Για τη μέτρηση της συγκέντρωσης ινών αμιάντου στον σωματίδιο οριακή ταχύτητα πτώσεως στον αέρα.
αέρα του χώρου εργασίας, λαμβάνονται υπόψη μόνο οι Η ένδειξη δέρμα (Δ), η οποία επισημαίνεται σε ορι−
ίνες μήκους ανώτερου των 5 μικρομέτρων και πλάτους σμένους χηµικούς παράγοντες των Πινάκων 1, 2 και 3,
μικρότερου των 3 μικρομέτρων, με λόγο μήκους/πλά− υπονοεί την πιθανή συμβολή στην συνολική έκθεση του
τους μεγαλύτερο του 3:1). εργαζόμενου και της ποσότητας αυτών των χημικών
Οριακή τιμή έκθεσης σε χημικό παράγοντα: νοείται η παραγόντων που απορροφάται διαμέσου του δέρματος
τιμή την οποία δεν επιτρέπεται να ξεπερνά η μέση 8ωρη κατά την άμεση επαφή μαζί τους».
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΓΙΑ ΟΡΥΚΤΕΣ ΣΚΟΝΕΣ
χημικός χημικός Νο Chemical Ση− Οριακή Τιμή Ανώτατη Οριακή

Παράγοντας (Μοριακός) Abstract μεί− Έκθεσης Τιμή έκθεσης
Τύπος System (CAS) ωση
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ppm mg/m³ ppm mg/m³
Καθαρές μορφές κρυσταλλικού
Ελεύθερου διοξείδιου του πυριτίου (SiO2)
α. Χαλαζίας 0,1 (αναπν.)
β. Τριπολίτης 0,1 (αναπν.)
γ. Χριστοβαλίτης − τριδυμίτης 0,05 (αναπν.)
Άνθρακας
(<5% χαλαζία) C 68131−74−8 2 (αναπν.)
Ασβεστόλιθος CaCO3 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Βωξίτης* 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Γραφίτης* C 7782−42−5 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Γύψος* CaSO4 7778−18−9 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Καολίνης* 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Μαγνησίτης* 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Μάρμαρο* CaCO3 1317−65−3 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Σμύριδα* 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Τάλκης (χωρίς αμίαντο) Mg3Si4O10(OH)2 14807−96−6 10 (εισπν.)
2 (αναπν.)
Αμίαντος (όλων των τύπων) 0,1 (ίνες/cm3)
*χωρίς ελεύθερο κρυσταλλικό διοξείδιο του πυριτίου (SiO2)
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΓΙΑ ΣΚΟΝΕΣ, ΑΤΜΟΥΣ, ΚΑΠΝΟΥΣ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΕΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥΣ*
χημικός χημικός Νο CAS Ση− Οριακή Τιμή Ανώτατη Οριακή

Παράγοντας (Μοριακός) μεί− Έκθεσης Τιμή έκθεσης
Τύπος ωση
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Αλουμίνα, Al2O3 1344−28−1 10 (αναπν)

5 (εισπν.)
Αντιμόνιο
και ενώσεις του Sb 7440−36−0 0,5
Αργίλιο μεταλλικό Al 7429−90−5 10 (αναπν)
5 (εισπν.)
Άργυρος (διαλυτές ενώσεις ως Ag) 0,01
Αρσενικό και ενώσεις του (ως Αs) 7440−38−2 0,1
Ασβέστιο ανθρ. CaCO3 1317−65−3 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Ασβέστιο/πυριτικό CaSiO3 1344−95−2 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Ασβεστίου οξείδιο CaO 1305−78−8 5
Ασβεστίου υδροξ. Ca(OH)2 1305−62−0 5
Βάριο (διαλυτές ενώσεις ως Ba) 0,5
Κάδμιο και ενώσεις(ως Cd) Cd 7440−43−9 0,025 0,1
Κοβάλτιο(σκόνη−καπνοί) Co 7440−48−4 0,1

Κοβαλτίο−ενώσεις (ως Co) 0,1
Μαγγανίου ενώσεις (ως Mn) 5
Μαγνησίου, οξείδιο του MgO 1309−48−4 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Μολυβδένιο (αδιάλυτες ενώσεις ως Mo) 15
Μολυβδένιο (διαλυτές ενώσεις ως Mo) 5
Μολυβδος** 0,075
Νικέλιο και ενώσεις του (ως Ni) 1
Σιδήρου (διαλυτά άλατα ως Fe) 1 2
Σιδήρου (ΙΙ) οξείδιο ως Fe FeO 1345−25−1 10 10
Σιδήρου (ΙΙΙ) οξείδιο ως Fe Fe2O3 1309−37−1 10 10
Τιτανίου διοξείδιο TiO2 13463−67−7 10 (εισπν.)
5 (αναπν.)
Υδράργυρος (Hg) και ενώσεις του ως Hg
(εκτός των αλκυλενώσεων) Hg 7439−97−6 Δ 0,1
Χαλκός (καπνός) Cu 7440−50−8 0,2
Χαλκός (σκόνη) Cu 7440−50−8 1 2
Χρώμιο (μεταλλικό) Cr 7440−47−3 1
Χρωμίου (VI) διαλυτές ενώσεις (ως χρωμικό κάλιο) 0,5
Χρωμίου (VI) μη διαλυτές ενώσεις 0,5
Χρωμίου (ΙΙ) ενώσεις ως χρώμιο 0,5
Χρωμίου (ΙΙΙ) ενώσεις ως χρώμιο 0,5
Ψευδάργυρος χλωριούχος (καπνοί) ZnCl2 7646−85−7 1 2
Ψευδαργύρου Οξείδιο (καπνοί) ZnO 1314−13−2 5 10
______________________
*Οι οριακές τιμές, όπου δεν ορίζεται διαφορετικά, αναφέρονται σε μεταλλομονάδες του αντιστοίχου μετάλ−
λου.
**Ειδικά για τον μόλυβδο εφαρμόζονται οι διατάξεις του Π.Δ. 94/87 «Προστασία των εργαζομένων που εκτίθενται
στον μεταλλικό μόλυβδο και τις ενώσεις ιόντων του κατά την εργασία» (Φ.Ε.Κ. 54/Α/22−4−1987), όπως ισχύει.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3
ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΓΙΑ ΑΛΛΟΥΣ ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
χημικός χημικός Νο CAS Ση− Οριακή Τιμή Ανώτατη Οριακή

Παράγοντας (Μοριακός) μεί− Έκθεσης Τιμή έκθεσης
Τύπος ωση
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Αμμωνία H3N 7664−41−7 50 35 50 35

Άσφαλτος (βιτουμένια) 8052−42−4 5
Διοξείδιο του αζώτου NO2 10102−44−0 5 9 5 9
Διοξείδιο του άνθρακα CO2 124−38−9 5000 9000 5000 54000
Διοξείδιο του θείου SO2 7446−09−5 2 5 5 13
Θειικό οξύ Η2SO4 7664−93−9 1
Μεθάνιο CΗ4 10000
Μονοξείδιο του αζώτου NO 10102−43−9 25 30
Μονοξείδιο του άνθρακα CO 630−08−0 50 55 300 330
Νικοτίνη C10H14N2 54−11−5 Δ 0,5 1,5
Νιτρικό οξύ HNO3 7697−37−2 2 5 4 10
Οξικό οξύ C2H4Ο2 64−19−7 10 25 15 37
Υδρόθειο H2S 7783−06−4 10 15 15 21
Υδροκυάνιο HCN 74−90−8 Δ 10 11 10 11
Υδροχλώριο HCl 7647−01−0 5 7 5 7
Φθόριο F2 7782−41−4 1,25 2 1,25 2
Χλώριο Cl2 7782−50−5 1 3 1 3
___________________________________
Σημείωση: Για τους χημικούς παράγοντες που βρίσκονται στον αέρα του χώρου εργασίας και εφόσον δεν
περιλαμβάνονται στους παράγοντες του Πίνακα 3, εφαρμόζονται τα όρια που αναφέρονται στον Πίνακα της
παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Π.Δ. 307/1986, όπως τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 90/1999 «Καθορισμός οριακών
τιμών έκθεσης και ανώτατων οριακών τιμών έκθεσης 4. Όταν διαπιστώνεται υπέρβαση των οριακών τι−
των εργαζομένων σε ορισμένους χημικούς παράγοντες μών των Πινάκων 1, 2 και 3, πρέπει να λαμβάνονται, το
κατά την διάρκεια της εργασίας τους σε συμμόρφωση συντομότερο δυνατό, όλα τα αναγκαία μέτρα για τον
με τις οδηγίες 91/322/ΕΟΚ και 96/94/ΕΚ της Επιτροπής εντοπισμό των αιτίων της υπέρβασης την εξάλειψή τους
και τροποποίηση και συμπλήρωση του Π.Δ. 307/86 «Προ− και γενικά, για τη μείωση των συγκεντρώσεων στα επι−
στασία της υγείας των εργαζομένων που εκτίθενται σε τρεπόμενα όρια. Παράλληλα, πρέπει να ενημερώνονται
ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά την διάρκεια άμεσα οι εργαζόμενοι της θέσης ή του γειτονικού ή
της εργασίας τους» (135/Α) όπως τροποποιήθηκε με το και του ευρύτερου ακόμα χώρου ανάλογα με την περί−
Π.Δ. 77/93 (34/Α)», όπως ισχύει. πτωση, για τη χρήση του κατάλληλου αναπνευστικού
2. Για τις σκόνες που βρίσκονται στον αέρα του χώρου εξοπλισμού που πρέπει να φορούν όσο χρόνο διαρκεί
εργασίας και δεν περιλαμβάνονται στους πίνακες 1 και η υπέρβαση των οριακών τιμών ή να ειδοποιούνται για
2 της προηγούμενης παραγράφου, οι «Οριακές Τιμές άμεση απομάκρυνση σε περίπτωση που, παρά τη λήψη
Έκθεσης» καθορίζονται ως εξής: των προστατευτικών μέτρων, δημιουργούνται κίνδυνοι
α) Για σκόνη αδρανή, ή απλώς ενοχλητική η «οριακή για την υγεία τους.
τιμή έκθεσης» είναι: 5. Εφόσον το έγγραφο ασφάλειας και υγείας το απαι−
− για το αναπνεύσιμο κλάσμα αιωρουμένων σωματι− τεί, πρέπει να προβλέπονται συσκευές παρακολούθησης
δίων: 5 mg/m³. για την αυτόματη και συνεχή καταγραφή των συγκε−
− για το εσπνεύσιμο κλάσμα αιωρουμένων σωματιδίων: ντρώσεων αερίων σε καθορισμένες θέσεις, αυτόματα
10 mg/m³. συστήματα συναγερμού, συστήματα για την αυτόματη
β) Για σκόνη που περιέχει ελεύθερο κρυσταλλικό δι− διακοπή του ρεύματος στις ηλεκτρονικές εγκαταστά−
οξείδιο του πυριτίου (SiO2) η «Οριακή Τιμή Έκθεσης» σεις και συστήματα αυτόματης διακοπής της λειτουρ−
υπολογίζεται ως εξής: γίας των κινητήρων εσωτερικής καύσης.
− για το αναπνεύσιμο κλάσμα της σκόνης Εφόσον προβλέπονται αυτόματα μέτρα, οι μετρούμε−
Τ= 10 mg/m³ νες τιμές πρέπει να καταγράφονται και να φυλάσσο−
Χ1+2 νται όπως προβλέπεται στο έγγραφο ασφάλειας και
υγείας.
− για το εσπνεύσιμο κλάσμα της σκόνης Στις ζώνες όπου οι εργαζόμενοι ενδέχεται να δια−
τρέχουν κίνδυνο να εκτεθούν σε αέρια επικίνδυνα για
Τ= 30 mg/m³
την υγεία τους, πρέπει να υπάρχουν σε επαρκή αριθμό
Χ2+3
αναπνευστικά μηχανήματα και κατάλληλος εξοπλισμός
όπου: ανάνηψης. Στις περιπτώσεις αυτές, λαμβάνεται μέριμνα
ώστε να υπάρχει συνεχώς στον χώρο εργασίας επαρκής
Τ είναι η κατά περίπτωση οριακή τιµή έκθεσης,
αριθμός εργαζομένων που γνωρίζουν την χρήση του
X1 είναι η περιεκτικότητα (%) του ελεύθερου κρυ− εξοπλισμού αυτού. Ο εξοπλισμός αυτός θα πρέπει να
σταλλικού διοξειδίου του πυριτίου στην ποσότητα φυλάσσεται και να συντηρείται κατάλληλα.
του αναπνεύσιμου κλάσματος της σκόνης. 6. Ο εκμεταλλευτής οφείλει να παίρνει πρόσθετα ειδι−
X2 είναι η περιεκτικότητα (%) του ελεύθερου κρυ− κά μέτρα προφύλαξης, όταν οι εργαζόμενοι εκτίθενται
σταλλικού διοξειδίου του πυριτίου στην ποσότητα σε χημικούς παράγοντες των Πινάκων 1, 2 και 3 του
του εισπνεύσιμου κλάσματος της σκόνης. παρόντος άρθρου (ή του Πίνακα της παραγράφου 1 του
γ) Για σκόνη που περιέχει ίνες αμιάντου, κανένας ερ− άρθρου 3 του Π.Δ. 307/1986) που είναι επισημασμένοι
γαζόμενος δεν πρέπει να εκτίθεται σε ατμόσφαιρα με με την ένδειξη «Δ», ώστε να προλαμβάνεται επαφή του
συγκέντρωση ινών αμιάντου μεγαλύτερη της 0,1 ίνας δέρματος των εργαζομένων μ’ αυτούς.
ανά cm3 αέρα ως μέση 8ωρη χρονικά σταθμισμένη 7. Σε εργασίες για τις οποίες αναμένεται ενδεχόμενη
έκθεση. υπέρβαση των απαιτήσεων των Πινάκων 1, 2 και 3 του
Για κάθε δραστηριότητα, που μπορεί να παρουσιά− παρόντος άρθρου (ή του Πίνακα της παραγράφου 1 του
σει κίνδυνο έκθεσης στη σκόνη αμιάντου ή υλικών που άρθρου 3 του Π.Δ. 307/1986) (όπως π.χ. σε περιπτώσεις
περιέχουν αμίαντο, λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα συντήρησης ή έκτακτης ανάγκης) και για τις οποίες δεν
μέτρα σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 212/06 (ΦΕΚ είναι πρακτικά δυνατή η λήψη τεχνικών μέτρων για την
212/Α/09.10.2006) «Προστασία των εργαζομένων που τήρηση των απαιτήσεων αυτών, ο εργοδότης πρέπει να
εκτίθενται σε αμίαντο κατά την εργασία, σε συμμόρ− καθορίζει μέτρα προστασίας της υγείας των εργαζομέ−
φωση με την οδηγία 83/477/ΕΟΚ του Συμβουλίου, όπως νων πριν από την έναρξη των εργασιών. Τα μέτρα αυτά
αυτή τροποποιήθηκε με την οδηγία 91/382/ΕΟΚ του Συμ− γνωστοποιούνται στους εργαζόμενους οι οποίοι πρέπει
βουλίου και την οδηγία 2003/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού να τα τηρούν σε όλη τη διάρκεια των εργασιών.
Κοινοβουλίου και Συμβουλίου», όπως ισχύει.
Άρθρο 23
3. Οι απαραίτητες μετρήσεις για τον προσδιορισµό
της φύσης και του επιπέδου έκθεσης των εργαζομέ− Προστασία των εργαζομένων από τη θερμική κατα−
νων σε χηµικούς παράγοντες, πρέπει να γίνονται από πόνηση
εξειδικευμένο προσωπικό και τον αναγκαίο εξοπλισμό, 1. Στους υπόγειους χώρους εργασίας και στις εγκατα−
σύμφωνα με τις προδιαγραφές που περιγράφονται στο στάσεις επεξεργασίας, εφόσον επικρατούν υψηλές θερ−
Παράρτημα του Π.Δ. 77/1993 (Φ.Ε.Κ. 34/Α/18−3−1993), όπως μοκρασίες, μεγαλύτερες από 28οC, (ένδειξη σφαιρικού
ισχύει. Ειδικά για τις μετρήσεις αμιάντου εφαρμόζονται θερμομέτρου), πρέπει να γίνονται με κατάλληλα όργανα
οι προδιαγραφές του Παραρτήματος 1 του Π.Δ 212/2006 συχνές μετρήσεις, το λιγότερο μια φορά την ημέρα, για
(ΦΕΚ 212/Α/09.10.2006) τον έλεγχο του Δείκτη θερμοκρασίας − υγρασίας.
Με βάση τις τιμές των μετρήσεων του παραπάνω • Χορήγηση – χρήση κατάλληλου καλύμματος κεφα−
εδαφ. α, υπολογίζεται η τιμή του Δείκτη Θερμοκρα− λής.
σίας − Υγρασίας (Δ.Θ.Υ), σε βαθμούς Κελσίου, από την • Χορήγηση πόσιμου νερού (10 – 15˚C) και γενικά δι−
παρακάτω σχέση: άθεση προς τους εργαζόμενους άφθονης ποσότητας
Δ.Θ.Υ. (οC) = 0,7 Θ.Υ.+0,3 Θ.Σ., όπου: δροσερού νερού.
α) Θ.Υ., είναι η θερμοκρασία «υγρού» θερμομέτρου σε • Διαμόρφωση – επιλογή σκιερού μέρους ή κατασκευή
βαθμούς Κελσίου (χρησιμοποιείται ένα στατικό θερμό− κατάλληλων στεγάστρων για διαλείμματα ή την εκτέ−
μετρο «υγρού»). λεση των εργασιών, όπου τούτο είναι δυνατόν.
β) Θ.Σ., είναι η θερμοκρασία «σφαιρικού» θερμομέτρου • Σχεδιασμός του προγράμματος των εργασιών έτσι
σε βαθμούς Κελσίου. ώστε οι κοπιαστικότερες να γίνονται όταν οι θερμο−
Τα όργανα των μετρήσεων, πρέπει να είναι κατάλληλα κρασίες είναι χαμηλότερες.
τοποθετημένα στη διάρκεια της μέτρησης, ώστε οι εν− Για αποφυγή της έκθεσης σε ηλιακή ακτινοβολία, θα
δείξεις τους να είναι αντιπροσωπευτικές των συνθηκών πρέπει να γίνεται διακοπή ή μετάθεση του χρόνου εκτέ−
κάτω από τις οποίες απασχολούνται οι εργαζόμενοι λεσης της εργασίας, όταν από σχετικές μετρήσεις ή
στους συγκεκριμένους χώρους ή θέσεις εργασίας. από δελτία της αρμόδιας Μετεωρολογικής Υπηρεσίας
2. Όταν στους παραπάνω χώρους εργασίας η θερμο− διαπιστώνονται συνθήκες υπέρβασης της ενεργού θερ−
κρασία ξεπερνάει τους 28οC και η τιμή του Δ.Θ.Υ. είναι μοκρασίας (ή των συνδυασμένων τιμών θερμοκρασίας
μεγαλύτερη από 27,7οC, πρέπει η εργασία να εκτελεί− ξηρού θερμομέτρου και σχετικής υγρασίας) των τιμών
ται διακεκομμένα, με ενδιάμεσους χρόνους ανάπαυσης, του ακόλουθου πίνακα:
σύμφωνα με τα δεδομένα του παρακάτω πίνακα:
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι
ΠΙΝΑΚΑΣ Συνθήκες που απαιτούν διακοπή
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥ Δ.Ο.Υ. ή μετάθεση της εργασίας
ΜΕ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τιμή Δ.Θ.Υ. Αναλογία (%) χρόνων εργασίας Θερμοκρασία ξηρού Σχετική Ενεργός θερ−
(σε ˚C) και ανάπαυσης για κάθε ώρα Θερμομέτρου (˚C) υγρασία μοκρασία (˚C)
____________________________________________________________________________________________
Μικρότερη από 27,7 100 εργασία
27,8 − 29,0 75 εργασία 25 ανάπαυση 36 50 30
29,1 − 30,6 50 εργασία 50 ανάπαυση
37 45 30
30,7 − 32,5 25 εργασία 75 ανάπαυση
Μεγαλύτερη από 32,5 Δεν επιτρέπεται η εργασία 38 39 30
Επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, παρέκκλιση από τα πιο 39 34 30
πάνω οριζόμενα, με ευθύνη της Δ/νσης του έργου μετά
από εισήγηση του αρμόδιου επιβλέποντα μηχανικού, 40 29 30
αποκλειστικά μόνο στις παρακάτω περιπτώσεις: 41 26 30
α) Στην περίπτωση απόλυτης ανάγκης για τη διε−
νέργεια εργασιών αντιμετώπισης επικείμενου κινδύνου, 42 23 30
διάσωσης εργαζομένων, παροχής πρώτων βοηθειών και 43 20 30
εκτάκτων αναγκών από πυρκαγιές, εκρήξεις, καταπτώ−
σεις κ.λπ. Στις πιο πάνω περιπτώσεις, μπορεί να επι− Σημειώσεις: i. Η ενεργός θερμοκρασία που φαίνεται
τρέπεται προσωρινά η εργασία και σε χώρους όπου η στην τρίτη στήλη αντιστοιχεί στην Διορθωμένη Ενεργό
τιμή του Δ.Θ.Υ. ξεπερνάει τους 32,1˚C. Θερμοκρασία (ΔΕΘ) υπολογιζόμενη σε συνθήκες αμε−
β) Για εξυπηρέτηση αναπόφευκτων λειτουργικών λητέας ταχύτητας αέρα.
αναγκών του έργου, οπότε οι αναλογίες των χρόνων ii. Οι τιμές αυτές της ΔΕΘ υπολογίζονται με βάση το
εργασίας και ανάπαυσης του πίνακα, μπορεί να μην δεδομένο ότι οι εργαζόμενοι φέρουν ελαφρά καλοκαι−
εφαρμόζονται σε κάθε ώρα αλλά σε ευρύτερα χρονικά ρινή ενδυμασία. Σε περίπτωση που απαιτείται ειδική
διαστήματα ακόμη και στο σύνολο του ωραρίου. ενδυμασία για εκτέλεση εξειδικευμένης εργασίας, τότε
3. Όταν διαπιστώνεται η ανάγκη περιορισμού του χρό− οι πιο πάνω οριακές τιμές δεν ισχύουν και γίνονται
νου πραγματικής ημερήσιας εργασίας, σύμφωνα με τα αυστηρότερες.
παραπάνω, πρέπει, με ευθύνη της Δ/νσης του έργου iii. Επίσης οι τιμές αυτές της ΔΕΘ δεν ισχύουν για
μετά από εισήγηση του επιβλέποντα μηχανικού, να ενη− τους εργαζόμενους που ανήκουν σε ομάδες υψηλού
μερώνονται άμεσα οι εργαζόμενοι που απασχολούνται κινδύνου (καρδιοπαθείς, πνευμονοπαθείς, έγκυες και
στους αντίστοιχους χώρους και να τους δίδονται οδη− γαλουχούσες μητέρες, κ.λπ.) και για τους οποίους πρέ−
γίες σχετικά με τους επιτρεπόμενους χρόνους εργασίας πει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα.
και ανάπαυσης για κάθε ώρα, με βάση τις αναλογίες Σε κάθε περίπτωση, τα ληπτέα μέτρα πρέπει να προ−
του παραπάνω πίνακα. Επίσης πρέπει να καταβάλλεται βλέπονται από ιδιαίτερο κεφάλαιο της γραπτής εκτίμη−
προσπάθεια για την προγραμματισμένη εναλλαγή των σης επαγγελματικού κινδύνου και, εφ’ όσον απαιτείται,
εργαζομένων στους παραπάνω χώρους, σε, όσο το δυ− να οργανώνεται η κατάλληλη υποδομή για την αντιμε−
νατό, συχνότερα διαστήματα. τώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και την παροχή
4. Για την αντιμετώπιση της θερμικής καταπόνησης πρώτων βοηθειών.
των εργαζομένων σε υπαίθριες εργασίες, πρέπει να 5. Η θερμοκρασία στους χώρους εργασίας πρέπει να
λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα, όπως: ανταποκρίνεται στις ανάγκες του ανθρώπινου οργανι−
σμού κατά το χρόνο εργασίας, λαμβανομένων υπόψη για την ανάληψη δράσης, καθορίζονται στο Π.Δ 176/2005
των εφαρμοζόμενων μεθόδων εργασίας και της σωμα− «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας όσον
τικής προσπάθειας που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι. αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε κινδύνους προ−
6. Η θερμοκρασία των χώρων ανάπαυσης, των χώρων ερχόμενους από φυσικούς παράγοντες (κραδασμοί), σε
διαμονής του προσωπικού επιφυλακής, των εγκατα− συμμόρφωση με την οδηγία 2002/44/ΕΚ» (ΦΕΚ 227/Α/
στάσεων υγιεινής, των καντινών καθώς και των χώρων 14−09−2005), όπως ισχύει.
παροχής πρώτων βοηθειών, πρέπει να ανταποκρίνεται Οι τιμές αυτές είναι:
στον ειδικό προορισμό των χώρων αυτών. Για κραδασμούς μεταδιδόμενους στο σύστημα άκρας
7. Τα παράθυρα, οι φεγγίτες και τα γυάλινα τοιχώ− χειρός−βραχίονα:
ματα πρέπει να επιτρέπουν την αποφυγή υπερβολικού α) η ημερήσια οριακή τιμή έκθεσης, η οποία ανάγεται
ηλιασμού των χώρων εργασίας, λαμβανομένων υπόψη σε περίοδο αναφοράς 8 ωρών, καθορίζεται σε 5 m/s2.
του είδους της εργασίας και της φύσης του χώρου β) η ημερήσια τιμή έκθεσης για την ανάληψη δράσης,
εργασίας. η οποία ανάγεται σε περίοδο αναφοράς 8 ωρών, κα−
θορίζεται σε 2,5 m/s².
Άρθρο 24
Για κραδασμούς που μεταδίδονται σε ολόκληρο το
Καταχώρηση μετρήσεων
σώμα:
Οι μετρήσεις και τα αποτελέσματα των μετρήσεων α) η ημερήσια οριακή τιμή έκθεσης, η οποία ανάγε−
που προβλέπονται από τα άρθρα, 21, 22 και 23, για κάθε ται σε περίοδο αναφοράς 8 ωρών, καθορίζεται σε 1,15
θέση εργασίας και ημερομηνία, πρέπει να καταχωρού− m/s³.
νται ενυπόγραφα μαζί με τα λοιπά στοιχεία (μέθοδοι, β) η ημερήσια τιμή έκθεσης για την ανάληψη δράσης,
όργανα, χρόνοι μετρήσεων κ.λπ.) σε ειδικά θεωρημένα η οποία ανάγεται σε περίοδο αναφοράς 8 ωρών, κα−
από οποιαδήποτε δημόσια αρχή βιβλία. θορίζεται σε 0,5 m/s².
Η έκθεση των εργαζομένων σε κραδασμούς που με−
Άρθρο 25
ταδίδονται είτε στο σύστημα άκρας χειρός−βραχίονα
Προστασία των εργαζομένων από ραδιενεργές
είτε σε ολόκληρο το σώμα, εκτιμάται ή μετράται βάσει
σκόνες και ιοντίζουσες ακτινοβολίες
των διατάξεων του παραρτήματος του άρθρου 10 του
Για την προστασία των εργαζομένων σε έργα στα Π.Δ 176/2005 (μέρη Α και Β, σημείο 1 για την εκτίμηση
οποία δημιουργούνται κίνδυνοι για την υγεία τους από και σημείο 2 για την μέτρηση).
ραδιενεργές σκόνες ή ιοντίζουσες ακτινοβολίες, πρέπει, Το επίπεδο έκθεσης σε μηχανικούς κραδασμούς μπο−
πέρα από τα μέτρα που προβλέπονται στις διατάξεις ρεί να εκτιμηθεί με παρατήρηση συγκεκριμένων εργασι−
του παρόντος κανονισμού, να καταρτίζεται με ευθύνη ακών πρακτικών και με αναφορά σε κατάλληλες πληρο−
της Δ/σης του έργου, ειδικός κανονισμός μέτρων προ− φορίες σχετικά με το πιθανό μέγεθος των κραδασμών
στασίας και να υποβάλλεται για έγκριση στην αρμόδια και τον εξοπλισμό ή το είδος του εξοπλισμού υπό τις
Υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας συγκεκριμένες συνθήκες χρήσης, συμπεριλαμβανομένων
και Κλιματικής Αλλαγής, σύμφωνα με το άρθρο 6 του των πληροφοριών που προέρχονται από τον κατασκευ−
ΝΔ 181/74. αστή του εξοπλισμού. Η εν λόγω εκτίμηση διαφέρει
Άρθρο 26 από τη μέτρηση, η οποία απαιτεί τη χρησιμοποίηση
Προστασία των εργαζομένων από τους κραδασμούς συγκεκριμένων οργάνων μέτρησης και κατάλληλη με−
θοδολογία.
Σε καμία περίπτωση οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να Ο εργοδότης πρέπει να έχει στη διάθεσή του μια
είναι εκτεθειμένοι σε τιμές έκθεσης σε κραδασμούς γραπτή εκτίμηση των κινδύνων και να επισημαίνει τα
άνω των οριακών τιμών έκθεσης (ΟΤΕ). μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αποφυγή ή τη
Ως κραδασμοί νοούνται οι μηχανικές ταλαντώσεις που μείωση της έκθεσης και την ατομική προστασία από
μεταφέρονται μέσω στερεών σωμάτων πχ. χρήση μη− τους μηχανικούς κραδασμούς οι οποίοι πρέπει να εξα−
χανημάτων, φορητών εργαλείων, οχημάτων, εξοπλισμό λείφονται στην πηγή προέλευσής τους ή να περιορίζο−
εργασίας κ.λπ. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, νται στο ελάχιστο.
ο κραδασμοί κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως: Η εκτίμηση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει αιτιολόγηση
α. Κραδασμός μεταδιδόμενος στο σύστημα του άξο− εκ μέρους του εργοδότη για το ότι η φύση και η έκταση
να χειρός−βραχίονα (δόνηση άκρας χειρός−βραχίονα): των κινδύνων που σχετίζονται με μηχανικούς κραδα−
Ο μηχανικός κραδασμός ο οποίος, όταν μεταδίδεται σμούς καθιστούν μη αναγκαία μια περαιτέρω λεπτομερή
στο σύστημα άκρας χειρός−βραχίονα του ανθρώπου εκτίμηση των κινδύνων.
συνεπάγεται κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια Η εκτίμηση των κινδύνων επανεξετάζεται και αναθε−
των εργαζομένων, ιδίως διαταραχές αγγειακές, οστών ωρείται τακτικά ιδίως όταν έχουν επέλθει σημαντικές
ή αρθρώσεων, νευρολογικές ή μυϊκές. μεταβολές που μπορεί να την καθιστούν ξεπερασμένη
β. Κραδασμός μεταδιδόμενος σε ολόκληρο το σώμα ή όταν φαίνεται να το επιβάλλουν τα αποτελέσματα
(δόνηση ολόκληρου σώματος): Ο μηχανικός κραδασμός της επίβλεψης της υγείας.
ο οποίος, όταν μεταδίδεται σε ολόκληρο το σώμα, συ− Με βάση την εκτίμηση των κινδύνων που προβλέπεται
νεπάγεται κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια στην προηγούμενη παράγραφο 2, εάν η έκθεση υπερβεί
των εργαζομένων, ιδίως οσφυαλγία και τραυματισμό τις τιμές για ανάληψη δράσης όπως ορίστηκαν στην
της σπονδυλικής στήλης. παράγραφο 1 του παρόντος, ο εργοδότης καταρτίζει και
Για κραδασμούς μεταδιδόμενους στο σύστημα άξονα εφαρμόζει πρόγραμμα το οποίο συνίσταται σε τεχνικά
χειρός−βραχίονα (πηχεοκαρπικός άξονας) καθώς και για και/ή οργανωτικά μέτρα, με σκοπό την ελαχιστοποίηση
κραδασμούς που μεταδίδονται σε ολόκληρο το σώμα, οι της έκθεσης σε μηχανικούς κραδασμούς και των συνε−
ημερήσιες οριακές τιμές έκθεσης και οι τιμές έκθεσης παγομένων κινδύνων, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως:
α) άλλες μεθόδους εργασίας που συνεπάγονται μι− Εάν τα αποτελέσματα της εκτίμησης κινδύνου κα−
κρότερη έκθεση σε μηχανικούς κραδασμούς, ταδεικνύουν κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων,
β) την επιλογή κατάλληλου εξοπλισμού εργασίας, ο διενεργείται επίβλεψη της υγείας των εργαζομένων
οποίος είναι ορθά σχεδιασμένος από εργονομική άποψη σύμφωνα με τις ισχύουσες σχετικές ρυθμίσεις στην νο−
και παράγει, λαμβάνοντας υπόψη την πραγματοποιούμε− μοθεσία για την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων.
νη εργασία, τους ελάχιστους δυνατούς κραδασμούς, Η επίβλεψη της υγείας αποσκοπεί στην πρόληψη και
γ) την παροχή βοηθητικού εξοπλισμού που περιορίζει ταχεία διάγνωση κάθε πάθησης που συνδέεται με την
τους κινδύνους βλαβών που οφείλονται στους κραδα− έκθεση σε μηχανικούς κραδασμούς. Τα αποτελέσματα
σμούς, όπως π.χ. καθίσματα που μειώνουν αποτελεσμα− της επίβλεψης της υγείας πρέπει να συνεκτιμώνται κατά
τικά τους κραδασμούς που μεταδίδονται σε ολόκληρο την εφαρμογή προληπτικών μέτρων στους συγκεκριμέ−
το σώμα και λαβές που περιορίζουν τους κραδασμούς νους χώρους εργασίας.
που μεταδίδονται στο σύστημα άκρας χειρός−βραχί− Η επίβλεψη της υγείας ενδείκνυται όταν:
ονα, − η έκθεση των εργαζομένων σε κραδασμούς είναι
δ) κατάλληλα προγράμματα συντήρησης του εξοπλι− τέτοια, ώστε μια διαγνώσιμη ασθένεια ή δυσμενής επί−
σμού εργασίας, του χώρου εργασίας και των συστημά− πτωση επί της υγείας μπορεί να συνδεθεί με την έκθεση
των στο χώρο εργασίας, αυτή,
ε) το σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των χώρων και − υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες εργασίας του εργα−
θέσεων εργασίας, ζομένου, υπάρχει πιθανότητα να εμφανισθεί η εν λόγω
στ) την επαρκή ενημέρωση και την εκπαίδευση ώστε ασθένεια ή να επέλθει η δυσμενής επίπτωση και
οι εργαζόμενοι να χρησιμοποιούν ορθά και με ασφα− − υπάρχουν έγκυρες τεχνικές που επιτρέπουν την δι−
λή τρόπο τον εξοπλισμό εργασίας για να περιορίζουν άγνωση της ασθένειας ή των δυσμενών επιπτώσεων
στο ελάχιστο την έκθεσή τους σε μηχανικούς κραδα− στην υγεία.
σμούς, Σε κάθε περίπτωση, ο εργαζόμενος που εκτίθεται σε
ζ) τον περιορισμό της διάρκειας και της έντασης της μηχανικούς κραδασμούς υψηλότερους από τις τιμές που
έκθεσης, καθορίζονται στην παράγραφο 1 του παρόντος ως τιμές
η) την κατάλληλη οργάνωση του ωραρίου εργασίας έκθεσης για ανάληψη δράσης, έχει το δικαίωμα να τύχει
προβλέποντας επαρκείς περιόδους ανάπαυσης, της κατάλληλης επίβλεψης της υγείας.
θ) την παροχή στους εκτιθέμενους εργαζόμενους Όταν, ως αποτέλεσμα της επίβλεψης της υγείας, δια−
κατάλληλων ενδυμάτων προστασίας από το κρύο και πιστώνεται ότι ένας εργαζόμενος πάσχει από διαγνώ−
σιμη ασθένεια ή έχει υποστεί δυσμενή επίπτωση στην
την υγρασία.
υγεία του η οποία, κατά την εκτίμηση του ιατρού ερ−
Εάν, παρά τα μέτρα που λαμβάνονται, σημειώνονται
γασίας ή ειδικού της αρμόδιας Επιθεώρησης Εργασίας
εκθέσεις άνω των οριακών τιμών έκθεσης (ΟΤΕ), ο ερ−
ή μεταλλείων, οφείλεται στην έκθεση σε μηχανικούς
γοδότης οφείλει:
κραδασμούς κατά την εργασία, πέραν των δράσεων
α) να αναλάβει αμέσως δράση, για να μειώσει την
που αναλαμβάνει ο ιατρός εργασίας, ο εργοδότης θα
έκθεση κάτω των οριακών τιμών έκθεσης,
πρέπει:
β) να εντοπίσει τους λόγους που προκάλεσαν την
− να επανεξετάζει την εκτίμηση των κινδύνων και τα
υπέρβαση των οριακών τιμών έκθεσης και
ληπτέα μέτρα που προβλέπονται για την εξάλειψη ή τη
γ) να προσαρμόσει τα μέτρα προστασίας και πρό−
μείωση των κινδύνων
ληψης προκειμένου να αποφευχθεί τυχόν επανάληψη − να λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του ιατρού εργασίας
της υπέρβασης και του τεχνικού ασφάλειας (άρθρο 8 του Ν. 3850/2010
Ο εργοδότης διασφαλίζει ότι στους εργαζόμενους οι (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει), προκειμένου να εφαρ−
οποίοι εκτίθενται σε κινδύνους από μηχανικούς κρα− μόσει τα μέτρα τα οποία απαιτούνται για την εξάλειψη
δασμούς κατά την εργασία ή/και στους εκπροσώπους ή τη μείωση των κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της
τους, παρέχεται ενημέρωση και εκπαίδευση σε σχέση περίπτωσης τοποθέτησης του εργαζομένου σε άλλη
με το αποτέλεσμα της εκτίμησης των κινδύνων και ιδίως θέση εργασίας, όπου δεν υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω
σχετικά με: έκθεσής του και
α) τα μέτρα που λαμβάνονται κατ’ εφαρμογή του πα− − να μεριμνά για τη συστηματική επίβλεψη της υγείας
ρόντος για την εξάλειψη ή την ελαχιστοποίηση των και να λαμβάνει μέτρα για την επανεξέταση της κατά−
κινδύνων που προκύπτουν από τους μηχανικούς κρα− στασης της υγείας κάθε άλλου εργαζομένου που έχει
δασμούς υποστεί ανάλογη έκθεση.
β) τις οριακές τιμές έκθεσης και τις τιμές έκθεσης για Ιδιαίτερα ευαίσθητες ομάδες κινδύνου πρέπει να προ−
την ανάληψη δράσης στατεύονται από τους κινδύνους που τις αφορούν ειδι−
γ) τα αποτελέσματα της εκτίμησης και της μέτρησης κότερα. Για το σκοπό αυτό ο εργοδότης προσαρμόζει
των μηχανικών κραδασμών και τις βλάβες υγείας που τα μέτρα που προβλέπονται στο παρόν άρθρο προς τις
είναι δυνατόν να προκληθούν από τον χρησιμοποιού− απαιτήσεις των εργαζομένων που ανήκουν σε ιδιαίτερα
μενο εξοπλισμό εργασίας ευαίσθητες ομάδες κινδύνου.
δ) τη χρησιμότητα και τις μεθόδους εντοπισμού και Υπό δεόντως αιτιολογημένες συνθήκες, μετά από
επισήμανσης των συμπτωμάτων των βλαβών γνωμοδότηση του Συμβουλίου Ασφάλειας και υγείας
ε) τις συνθήκες υπό τις οποίες οι εργαζόμενοι έχουν της Εργασίας (Σ.Υ.Α.Ε.) σύμφωνα με το άρθρο 26 του
δικαίωμα επίβλεψης της υγείας τους Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010) όπως ισχύει, για δρα−
στ) ασφαλείς εργασιακές πρακτικές για την ελαχιστο− στηριότητες όπου η έκθεση εργαζομένου σε μηχανικούς
ποίηση της έκθεσης στους μηχανικούς κραδασμούς. κραδασμούς είναι, κατά γενικό κανόνα, κατώτερη από
τις τιμές έκθεσης για ανάληψη δράσης που καθορίζο− σιμοποιούνται διακόπτες ασφάλειας και ρευματοδότες
νται κατά περίπτωση στην παράγραφο 1 του παρόντος στεγανού τύπου, ενώ οι αγωγοί πρέπει να είναι κα−
αλλά κυμαίνεται αισθητά χρονικά και ενδέχεται περι− τάλληλα μονωμένοι ή και να τοποθετούνται μέσα σε
στασιακά να υπερβεί την οριακή τιμή έκθεσης (ΟΤΕ), στεγανές σωληνώσεις.
είναι δυνατόν κατ’ εξαίρεση να χορηγηθούν παρεκκλί− 3. Τα πλαίσια των ηλεκτρικών κινητήρων, γεννητριών,
σεις από αυτήν. μετασχηματιστών, διατρητικών και φορητών μηχανη−
Ωστόσο, η μέση τιμή έκθεσης σε κραδασμούς στο μάτων, τα κιβώτια διακοπτών και λοιπών ηλεκτρικών
διάστημα 40 ωρών πρέπει να είναι μικρότερη της ορια− συσκευών, οι σωληνώσεις και τα μεταλλικά περιβλήματα
κής τιμής έκθεσης και πρέπει να υπάρχουν αποδεικτικά των αγωγών, καθώς και κάθε μεταλλικό αντικείμενο που
στοιχεία για το ότι οι κίνδυνοι από το συγκεκριμένο μπορεί να έλθει σε επαφή με ηλεκτρικούς αγωγούς,
τύπο έκθεσης είναι μικρότεροι από τους κινδύνους που πρέπει να είναι κατάλληλα γειωμένο.
προκύπτουν από έκθεση που αντιστοιχεί στην οριακή Απαγορεύεται γενικά η γείωση με τη χρήση των δι−
τιμή. κτύων νερού και αέρα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ V Άρθρο 30
Διανομή και χρήση ηλεκτρικού ρεύματος− Φωτισμός Χρήση ηλεκτρικού ρεύματος στις υπόγειες εργασίες
1. Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση στις υπόγειες ερ−
Άρθρο 27
γασίες ηλεκτρικού ρεύματος υψηλής τάσης. Η χρησι−
Γενικές διατάξεις
μοποίηση ρεύματος μέσης τάσης, επιτρέπεται μόνο για
1. Το ηλεκτρικό δίκτυο (συμπεριλαμβανομένων και των την τροφοδοσία, μηχανικού εξοπλισμού που απαιτεί
ηλεκτρογεννητριών), καθώς και το δίκτυο φωτισμού αντίστοιχη τάση και εφόσον έχουν ληφθεί όλα τα απα−
κάθε έργου, που δεν συμπεριλαμβάνονται στις μελέτες ραίτητα μέτρα ασφάλειας.
που υποβάλλονται για την έκδοση αδειών εγκαταστάσε− 2. Εκτός από την περίπτωση της παρ. 1 αυτού του
ων των άρθρων 103 και 105, πρέπει να αποτελούν μέρος άρθρου, οι αγωγοί μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας
της μελέτης του άρθρου 4 του παρόντος κανονισμού. μέσης τάσης επιτρέπεται να φθάνουν, στις υπόγειες
2. Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις κάθε έργου, απαιτούν εργασίες, μόνο μέχρι τους μετασχηματιστές.
ειδικές άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας, σύμφωνα 3. Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις των υπογείων πρέπει,
με την κείμενη νομοθεσία. σε κάθε περίπτωση, να είναι στεγανές.
Οι εγκαταστάσεις αυτές, πρέπει να μελετούνται, κα− 4. Απαγορεύεται η εγκατάσταση μετασχηματιστών λα−
τασκευάζονται, επιβλέπονται και συντηρούνται από δι− διού κοντά σε εισόδους υπόγειων εργασιών. Οι σταθμοί
πλωματούχους ηλεκτρολόγους μηχανικούς ή άλλους των μετασχηματιστών πρέπει να τοποθετούνται μέσα
αρμόδιους διπλωματούχους ή πτυχιούχους τεχνικούς ή σε ειδικές ασφαλείς εκσκαφές, σε θέσεις με επαρκή
αδειούχους τεχνίτες, ανάλογα με την περίπτωση, όπως αερισμό και αν είναι δυνατό σε στοές, όπου διέρχεται
προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία. το ρεύμα επιστροφής του αέρα, εφόσον δεν περιέχει
3. Για τις παραπάνω εργασίες, πρέπει να λαμβάνονται εύφλεκτα αέρια. Οι πόρτες των σταθμών, πρέπει να
υπόψη οι σχετικές διατάξεις του παρόντος Κανονισμού είναι ασφαλούς κατασκευής και να κλείνουν με κλειδί
και οι διατάξεις του Κανονισμού Εσωτερικών Ηλεκτρο− ασφάλειας.
λογικών Εγκαταστάσεων, κατά το σχετικό πρότυπο του 5. Οι μετασχηματιστές που χρησιμοποιούνται στα
Ε.Λ.Ο.Τ., HD 384, όπως ισχύει. υπόγεια, πρέπει να είναι ξηρού τύπου ή να ψύχονται με
άκαυστο υγρό, ενώ οι φορητοί μετασχηματιστές, πρέπει
Άρθρο 28
να τοποθετούνται σε θέσεις όπου δεν υπάρχει κίνδυνος
Διανομή ηλεκτρικού ρεύματος
πυρκαγιάς ή ανάφλεξης.
1. Πάνω στους στύλους διανομής ηλεκτρικού ρεύματος 6. Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν
υψηλής τάσης, στα περιφράγματα και στις πόρτες των υπόγειες εργασίες, πρέπει να κατασκευάζονται ώστε
σταθμών μετασχηματισμού, στους πίνακες διανομής μέ− να παρέχουν πλήρη ασφάλεια στους εργαζόμενους και
σης ή υψηλής τάσης, πρέπει να τοποθετούνται πινακίδες στο μηχανικό εξοπλισμό που κυκλοφορεί, με καλή προ−
με τις λέξεις: «Υψηλή Τάση − Κίνδυνος − Θάνατος». σάρτηση και τοποθέτηση σε ασφαλείς θέσεις και να
2. Όλοι οι πίνακες διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, πρέ− μην εμποδίζουν την εκτέλεση των εργασιών.
πει να κατασκευάζονται από άκαυστο και ανθεκτικό 7. Απαγορεύεται μέσα στα υπόγεια η χρησιμοποίηση
υλικό και να προστατεύονται με ειδικά πλαίσια. γυμνών ηλεκτρικών αγωγών, εκτός από εκείνους που
3. Οι πιο πάνω πίνακες, πρέπει να τοποθετούνται σε προορίζονται για την κίνηση ηλεκτραμαξών.
κατάλληλες θέσεις, ώστε να μην τους αγγίζουν οι ερ− 8. Κοντά στην είσοδο κάθε υπόγειας εργασίας, πρέ−
γαζόμενοι που κυκλοφορούν ή να μην παθαίνουν ζημιές πει να υπάρχει η εγκατάσταση των γενικών διακοπτών
από το χειρισμό εργαλείων ή τη μεταφορά υλικών. του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι λοιποί διακόπτες πρέπει
Άρθρο 29 να τοποθετούνται σε ασφαλείς και προσιτές, στους
Ηλεκτρικές μηχανές – γειώσεις εργαζόμενους θέσεις.
9. Στα υπόγεια ανθρακωρυχεία ή λιγνιτωρυχεία, πρέ−
1. Οι ηλεκτρικές μηχανές και κινητήρες, πρέπει να πει να χρησιμοποιούνται ηλεκτρικές μηχανές, συσκευές
προστατεύονται από τις υπερφορτίσεις με αυτόματες και εργαλεία κλειστού τύπου.
ασφάλειες και διακόπτες, ενώ κάθε ηλεκτρικό κύκλωμα,
πρέπει να προστατεύεται, τουλάχιστον, με τις κατάλ− Άρθρο 31
ληλες ασφάλειες. Ηλεκτράμαξες
2. Σε θέσεις που υπάρχει υγρασία ή άλλα αγώγιμα 1. Οι αγωγοί ηλεκτρικού ρεύματος που τροφοδοτούν
υγρά ή εμφανίζονται εύφλεκτα αέρια, πρέπει να χρη− τις ηλεκτράμαξες πρέπει:
α) Να υποβαστάζονται με μονωμένους αναρτήρες που α.α) Η ένταση στους χώρους ή θέσεις εργασίας με
απέχουν μεταξύ τους, το πολύ 10 m. συνεχή και μόνιμη δραστηριότητα (σταθμοί φόρτωσης
β) Να είναι τεντωμένοι, ώστε το βέλος κάμψης να μεταλλεύματος, διασταυρώσεις κεντρικής μεταφοράς
μη ξεπερνάει τα 7 cm και να έχουν, όσο το δυνατό, και αντλιοστάσια, μόνιμες μηχανικές εγκαταστάσεις
ευθυγραμμία. κ.λπ.) να μην είναι μικρότερη από 60 Lux.
γ) Να είναι εφοδιασμένοι με κατάλληλα τοποθετημέ− α.β) Η ένταση στις κεντρικές υπόγειες εκσκαφές ή
νους διακόπτες στις διακλαδώσεις των σιδηροδρομικών δρόμους και στις εξόδους κινδύνου, να μην είναι μικρό−
γραμμών, καθώς και σε σημεία που να απέχουν, το πολύ, τερη από 20 Lux.
500 m για την επιφάνεια και 300 m για τα υπόγεια. α.γ) Η ένταση στους χώρους ή θέσεις εργασίας, ή
δ) Να προστατεύονται με πλευρικά περιβλήματα από δρόμους, με δευτερεύουσα σημασία από πλευράς δια−
μονωτικό υλικό σε όλο το μήκος των στοών. κίνησης προσωπικού, μηχανικού εξοπλισμού και υλικών,
ε) Να μην τοποθετούνται σε ύψος μικρότερο από 2,20 να μην είναι μικρότερη από 10 Lux.
m από τις σιδηροτροχιές. α.δ) Η ένταση του φωτισμού με κινητούς ή μόνιμους
2. Οι σιδηροτροχιές των ηλεκτραμαξών, πρέπει, στις προβολείς ή προβολείς μηχανημάτων σε θέση εργασίας
κατά μήκος μεταξύ τους συνδέσεις, να συνδέονται και επιφανειακών μετώπων, να μην είναι μικρότερη από 80
με χάλκινο αγωγό. Lux και να καλύπτει όλο το ύψος του μετώπου, καθώς
Επίσης τέτοια σύνδεση, πρέπει να έχουν και κατά και το χώρο διακίνησης μηχανημάτων και εργαζομένων
πλάτος σε αποστάσεις, το πολύ, 300 m. στη συγκεκριμένη θέση.
Άρθρο 32 β) Το είδος του συλλογικού ή ατομικού φωτισμού,
Ειδικά καθήκοντα και μέτρα ασφάλειας πρέπει να επιλέγεται με βάση τις ειδικές συνθήκες του
έργου ή της θέσης εργασίας (π.χ. κίνδυνοι δημιουργίας
1. Η επίβλεψη και η συντήρηση των ηλεκτρολογικών εκρηκτικών μιγμάτων αερίων, χρήση ηλεκτρικής πυρο−
εγκαταστάσεων, πρέπει να αποτελεί ιδιαίτερη βαθμίδα δότησης, ύπαρξη υγρασίας ή νερών), να ελαχιστοποιεί
της οργανωτικής υποδιαίρεσης κάθε έργου. Ο προϊστά− τη θάμβωση, να διαχέεται, να διευθύνεται και να κατα−
μενος ή υπεύθυνος της βαθμίδας πρέπει, μεταξύ των νέμεται σωστά.
άλλων, να ενημερώνει ανελλιπώς τα σχεδιαγράμματα γ) Η επιλογή του συνδυασμού συλλογικού και ατομικού
του ηλεκτρικού δικτύου, με τις μόνιμες επεκτάσεις και φωτισμού, πρέπει να γίνεται με βάση την έκταση των
τροποποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν λόγω σχετικών εργασιών, τη μονιμότητα των εγκαταστάσεων και των
αναγκών του έργου. θέσεων εργασίας, τη συχνότητα και τις αποστάσεις των
2. Απαγορεύεται η εγκατάλειψη μηχανήματος ή ερ− μετακινήσεων, τον αριθμό των εργαζομένων κ.λπ.
γαλείου πριν την αποσύνδεσή του από το ηλεκτρικό δ) Οι εγκαταστάσεις φωτισμού πρέπει να είναι το−
δίκτυο. ποθετημένες με τρόπο ώστε ο προβλεπόμενος τύπος
3. Σε περιπτώσεις συντηρήσεων ή επισκευών ή επε− φωτισμού να μην δημιουργεί κίνδυνο ατυχήματος για
κτάσεων δικτύου, όπως και συντηρήσεων ή επισκευών τους εργαζόμενους.
μηχανημάτων και εργαλείων, πρέπει να τοποθετείται 3. Οι χώροι εργασίας μέσα στους οποίους οι εργαζό−
πινακίδα στο σημείο αποσύνδεσης ή στο διακόπτη που μενοι εκτίθενται σε κινδύνους, σε περίπτωση βλάβης
να γράφει «Κίνδυνος − Εργάζεται άνθρωπος» και να του τεχνητού φωτισμού, πρέπει να είναι εφοδιασμένοι
ασφαλίζεται το αντίστοιχο τμήμα του δικτύου από τυ− με εφεδρικό φωτισμό ικανοποιητικής έντασης.
χόν επανατροφοδότηση πριν από την ολοκλήρωση της 4. Παράλληλα με το συλλογικό φωτισμό, επιβάλλεται
εργασίας. Πριν να γίνει επέμβαση, πρέπει να έχει προη− και η χρήση φορητού ατομικού φωτισμού σε θέσεις
γηθεί η εκφόρτιση από τυχόν παραμένοντα ηλεκτρικά εργασίας όπου υπάρχει σχετική, ανάγκη (π.χ. υπόγει−
φορτία (π.χ. δίκτυα με πυκνωτές, ηλεκτρόφιλτρα). ες εργασίες, επιφανειακές εργασίες στη διάρκεια της
4. Σε εγκαταστάσεις ή μηχανήματα που τροφοδοτού− νύχτας ή γενικότερα σε σκοτεινούς χώρους, διακοπή
νται με μέση τάση, η ζεύξη ή απόζευξη πρέπει να γίνεται ηλεκτρικού ρεύματος).
χωρίς φορτίο, με ευθύνη τεχνικού ηλεκτρολόγου που Για το φορητό ατομικό φωτισμό, πρέπει να χρησιμο−
κατέχει τη, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, άδεια ποιούνται γενικά, ηλεκτρικές λάμπες που η φωτεινή ροή
και έχει εξουσιοδοτηθεί σχετικά από τον αρμόδιο επι− τους, στη διάρκεια της εργασίας, να μην είναι μικρότερη
βλέποντα μηχανικό. από 14 Lumen.
Άρθρο 33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI
Φωτισμός Μηχανήματα− Συστήματα φόρτωσης
1. Κάθε έργο, πρέπει να διαθέτει τον κατάλληλο και και μεταφοράς – Εγκαταστάσεις
απαραίτητο, ανάλογα με τις ανάγκες του, φωτισμό με
τρόπο ώστε να δημιουργούνται συνθήκες ασφαλούς και ΜΕΡΟΣ Α΄
ορθολογικής δραστηριότητας. Μηχανήματα
2. Τα κριτήρια, που ειδικά πρέπει να λαμβάνονται υπό−
Άρθρο 34
ψη στη σύνταξη της μελέτης του άρθρου 27 παρ. 1, είναι
Γενικές διατάξεις
τα παρακάτω:
α) Η ένταση του φωτισμού, πρέπει να ανταποκρίνεται 1. Μηχανήματα μεταλλευτικών και λατομικών εργασι−
στις ιδιαιτερότητες της εργασίας και στις ιδιομορφίες ών, θεωρούνται τα μηχανήματα, απλά ή σύνθετα, που
του άμεσα περιβάλλοντος χώρου (π.χ. επιφανειακή ή συμμετέχουν, μεμονωμένα ή και σε συνδυασμό με άλλα,
υπόγεια εργασία, φυσικά χαρακτηριστικά των πετρω− σε ένα ή και περισσότερα συστήματα ή εγκαταστάσεις.
μάτων κ.λπ.). Ειδικότερα, πρέπει να εφαρμόζονται τα Τέτοια μηχανήματα είναι π.χ. τα αυτοκίνητα, οι φορ−
παρακάτω: τωτές, οι προωθητές γαιών, οι ισοπεδωτές γαιών, οι
εκσκαφείς, οι ηλεκτράμαξες, οι ντηζελάμαξες, τα ανυ− 8. Οι χειριστές των μηχανημάτων, πρέπει:

ψωτικά μηχανήματα, οι ελκυστήρες, οι αεροσυμπιεστές, α. Να τα επιθεωρούν πριν από την έναρξη λειτουργίας
οι αερόσφυρες, τα διατρητικά φορεία, τα σύνθετα μη− τους. Να διατηρούν τα παράθυρα και τους καθρέφτες
χανήματα όρυξης και μεταφοράς, οι αποξεστήρες, τα καθαρούς, να εξακριβώνουν την καλή λειτουργία των
γεωτρύπανα, οι αντλίες, οι ανεμιστήρες, τα μηχανήματα υαλοκαθαριστήρων και να ρυθμίζουν τους καθρέπτες
εγκαταστάσεων (π.χ. θραύσης και ταξινόμησης), κ.λπ. για να έχουν καλή ορατότητα. Αν στη παραπάνω επι−
2) Τα μηχανήματα που χαρακτηρίζονται και κατατάσ− θεώρηση ή στη διάρκεια εργασίας διαπιστωθεί βλάβη,
σονται ως μηχανήματα έργων σύμφωνα με τις διατάξεις οφείλουν να ειδοποιήσουν άμεσα τον ιεραρχικά ανώ−
του Ν. 2696/99 «Κύρωση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφο− τερό τους.
ρίας», όπως ισχύει, πρέπει να φέρουν: β. Να απαγορεύουν την επιβίβαση στο όχημα κάθε
α. πινακίδες αριθμού κυκλοφορίας, άλλου ατόμου.
β. άδεια κυκλοφορίας, γ. Να μη μεταφέρουν στην καρότσα ή στον κάδο του
γ. ασφαλιστήριο, οχήματος επιβάτες.
δ. αποδεικτικό πληρωμής τελών. δ. Να δίνουν προτεραιότητα στα φορτωμένα οχή−
Τα παραπάνω (β), (γ) και (δ) αποδεικτικά στοιχεία ματα.
πρέπει να τίθενται στη διάθεση των μηχανικών της ε. Να κρατάνε επαρκή απόσταση από τα προπορευ−
αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων. όμενα οχήματα για να είναι σε θέση να φρενάρουν
3. Η επιλογή των μηχανημάτων, μερών, εξαρτημάτων ασφαλώς.
και ειδικών κατασκευών τους πρέπει να γίνεται από τον στ. Να κινούνται με ταχύτητα ασφάλειας σύμφωνα
αρμόδιο, σε κάθε περίπτωση, διπλωματούχο μηχανικό, με τα χαρακτηριστικά του δρόμου και τις οδηγίες του
ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες και το σκοπό που κατασκευαστή.
πρόκειται να εξυπηρετήσουν, ώστε, με το συνδυασμό ζ. Να αποφεύγουν να κυκλοφορούν στην άκρη του
τους, να παρέχεται επαρκής βαθμός ασφάλειας και να δρόμου, δίπλα σε χαντάκια, στα άκρα των πρανών και
εξασφαλίζεται η ορθολογική λειτουργία του συστήμα− των σωρών απόθεσης (ραμπλέδων), ή σε μέρη τα οποία
τος ή της εγκατάστασης. είναι συχνά ασταθή.
4. Όλα τα μηχανήματα, πρέπει να είναι κατασκευασμέ− η. Να μένουν μέσα στην καμπίνα κατά τη διάρκεια
να με βάση έγκυρες διεθνείς προδιαγραφές και να συ− της φόρτωσης.
νοδεύονται από πιστοποιητικό CE, σύμφωνα με το Π.Δ. θ. Να φροντίζουν ώστε πριν την ανατροπή της κα−
377/1993 (ΦΕΚ 160/Α/15−9−1993), όπως ισχύει, να πληρούν ρότσας, το όχημα να είναι οριζοντιωμένο και να έχει
τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας, σύμ− εξασφαλιστεί η σταθερότητα του δαπέδου. Σε αντίθε−
φωνα με το Π.Δ. 395/94 (Φ.E.K. 220/A/19−12−1994), όπως τη περίπτωση υπάρχει κίνδυνος απώλειας ισορροπίας
ισχύει, και να συνοδεύονται από γραπτή εγγύηση του ολόκληρου του οχήματος.
κατασκευαστή τους για την καταλληλότητα εργασίας. ι. Εφ’ όσον λειτουργούν τη νύχτα, πρέπει να έχουν
Τα μεταχειρισμένα μηχανήματα, για τα οποία δεν υφί− εξασφαλίσει τον κατάλληλο φωτισμό.
σταται η παραπάνω εγγύηση, πρέπει να συνοδεύονται ια. Να μην επεμβαίνουν στα κινητά μέρη του μηχανή−
ματος όταν αυτό λειτουργεί.
από γνωμάτευση του αρμόδιου διπλωματούχου μηχα−
ιβ. Να γνωρίζουν και να ακολουθούν πάντα τις γρα−
νικού για την καλή και ασφαλή λειτουργία τους.
πτές οδηγίες χειρισμού του κατασκευαστή.
5. Κάθε μηχάνημα, πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλει−
9. Οι χειριστές των μηχανημάτων, πρέπει μετά το
στικά και μόνο για το σκοπό που έχει κατασκευαστεί.
τέλος της εργασίας τους και εφόσον δεν αρχίζει η
Απαγορεύεται αυστηρά η παραβίαση των ορίων λει−
εργασία της επόμενης βάρδιας να τα κλειδώνουν και
τουργίας και φόρτισης κάθε μηχανήματος, που υπάρ−
να τα ασφαλίζουν με όλα τα κατάλληλα και απαραί−
χουν στα επίσημα εγχειρίδια ή προδιαγραφές του κα−
τητα μέσα.
τασκευαστή. Τα σχετικά στοιχεία των προδιαγραφών
10. Η εργασία ή διέλευση των μηχανημάτων σε περι−
πρέπει να σημειώνονται σε ειδικές πινακίδες που να
οχές όπου υπάρχουν υπόγεια ή εναέρια ηλεκτροφόρα
ενσωματώνονται, σε εμφανή θέση, πάνω σε κάθε μη−
καλώδια πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και αφού
χάνημα.
ληφθούν όλα τα μέτρα για αποφυγή βραχυκυκλώματος
Κάθε μετασκευή ή συμπλήρωση μηχανήματος που
ή και ηλεκτροπληξίας.
έχει κριθεί εντελώς απαραίτητη για τη βελτίωση των Στην περίπτωση που το μηχάνημα κινείται, ο χειριστής
συνθηκών λειτουργίας του, επιτρέπεται μόνο μετά από πρέπει να καθοδηγείται, στις μετακινήσεις και ελιγμούς,
σχετική μελέτη του αρμόδιου διπλωματούχου μηχανικού από το βοηθό του και γενικά όπου ο κίνδυνος είναι έντο−
και εφόσον δεν υπάρχει παραβίαση των προδιαγραφών νος, πρέπει να διακόπτεται, στην περιοχή της σχετικής
του παραπάνω εδαφ. β΄. εργασίας, το ηλεκτρικό ρεύμα.
Κάθε μηχάνημα που, παρά τις επισκευές και συντηρή−
σεις, δεν παρέχει ασφάλεια στη λειτουργία του, πρέπει Άρθρο 35
με ευθύνη του εργοδότη, μετά από εισήγηση του επι− Αυτοκινούμενα μηχανήματα
βλέποντα μηχανικού, να αποσύρεται. 1. Όλα τα αυτοκινούμενα μηχανήματα, πρέπει να δι−
6. Όλα τα προσπελάσιμα μέρη μηχανών και μηχανημά− αθέτουν:
των που κινούνται ή στρέφονται, πρέπει να απομονώνο− α) Θάλαμο χειρισμού, εφ’ όσον το επιτρέπουν οι δια−
νται με προστατευτικά καλύμματα ή πλέγματα. στάσεις, σύμφωνα με τις προβλέψεις του κατασκευαστή,
7. Κάθε μηχάνημα, πρέπει να είναι εφοδιασμένο με τα ο οποίος να εξασφαλίζει στον χειριστή/οδηγό κατάλ−
κατάλληλα όργανα ελέγχου και μηχανισμούς αποφυγής ληλες συνθήκες εργασίας και να τον προστατεύει από
ανεξέλεγκτης λειτουργίας. τους ενδεχόμενους κινδύνους (π.χ. ακατάλληλη θερμο−
κρασία περιβάλλοντος (ψύχος – καύσωνας), σκόνη, ανε− ή δυνατότητα πλήρους ελέγχου από το χειριστή, επι−
παρκής ορατότητα, υπερβολικός θόρυβος, κραδασμοί, βάλλεται η καθοδήγησή του από τον αντίστοιχο βοηθό
πτώσεις πετρώματος, ανατροπή, παγίδευση σε κινούμε− ή το ειδικά εξουσιοδοτημένο άτομο.
να μέρη, κ.λπ.). Για τους λόγους αυτούς ο θάλαμος θα 5. Οι χειριστές, μετά το τέλος της εργασίας τους,
πρέπει να είναι καλά μονωμένος, να διαθέτει σύστημα πρέπει να αφήνουν τα μηχανήματά τους στις προκα−
κλιματισμού, σύστημα υπερπίεσης της καμπίνας για την θορισμένες θέσεις και να φροντίζουν για την πλήρη
αποφυγή εισχώρησης σκόνης, κατασκευή προστασίας ακινητοποίησή τους με κάθε πρόσφορο μέσο (πέδηση,
από ανατροπή (Roll Over Protection Structure−ROPS) και ταχύτητα, σφήνες κ.λπ.).
κατασκευή προστασίας από πτώση αντικειμένων (Falling Άρθρο 36
Object Protective Structure−FOPS), και όποιο άλλο σύ− Μηχανήματα εξόρυξης και φόρτωσης
στημα ή κατασκευή ασφάλειας απαιτείται, ανάλογα με
την επιτελούμενη εργασία. 1. Οι θέσεις εργασίας των μηχανημάτων, πρέπει να
β) Φορητό φαρμακείο, εφοδιασμένο με τα απαραίτητα επιλέγονται με τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται η σταθε−
φάρμακα και μέσα, σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού ρότητά τους, η ομαλή λειτουργία τους και η ασφαλής
εργασίας. εργασία των χειριστών και των βοηθών (προστασία
γ) Φορητό πυροσβεστήρα. από καταπτώσεις, κατολισθήσεις, ανατροπές, πτώσεις
κ.λπ.).
δ) Μηχανισμούς πέδησης, καθώς και λοιπά πρόσφορα
Σε περίπτωση εργασιών σε επικίνδυνες θέσεις (π.χ.
μέσα (π.χ. σφήνες), για την ακινητοποίησή τους στη
εξοφλήσεις με μεγάλα κενά, θέσεις επιρρεπείς σε κα−
διάρκεια στάσης.
τολισθήσεις κ.λπ.) ο χειρισμός του μηχανήματος πρέπει
ε) Ηχητικά όργανα, σήματα και φώτα, ανάλογα με
να γίνεται από ασφαλή απόσταση και στο μέτρο του
την περίπτωση.
δυνατού, με τηλεχειρισμό.
Όλα τα ελαστικοφόρα μηχανήματα, πρέπει να έχουν
2. Τα διατρητικά και εκσκαπτικά μηχανήματα πρέπει,
φώτα πορείας, διεύθυνσης, στροφής δεξιά και αριστερά
στο μέτρο του δυνατού, να βρίσκονται στη διάρκεια της
(εξαιρούνται τα μηχανήματα υπογείων τα οποία δεν εί−
παραγωγικής εργασίας, σε οριζόντια θέση.
ναι εφοδιασμένα από τον κατασκευαστή), κόκκινα φώτα
Πριν το ξεκίνημα της διάτρησης να ελέγχεται η κατά−
προπορείας, φώτα φρεναρίσματος και οπισθοπορείας
σταση των κοπτικών άκρων, των στελεχών επιμήκυνσης
και, ειδικά για τις υπαίθριες εργασίες, ηχητικό όργανο
και των ελαστικών σωλήνων. Σε περίπτωση φθοράς ή
οπισθοπορείας. Τα ερπυστριοφόρα μηχανήματα και οι
σπασίματος να ενημερωθεί ο επιστάτης για την αντι−
άμαξες έλξης, πρέπει να έχουν ηχητικά όργανα και το κατάστασή τους.
λιγότερο, φώτα εργασίας και κόκκινα φώτα προπορεί− Κατά τη διάρκεια της διάτρησης να μην υπάρχει καμία
ας. επαφή με το περιστρεφόμενο τμήμα της στήλης. Επίσης
στ) Εργαλεία και μέσα, ανάλογα με την περίπτωση, απαγορεύεται η κυκλοφορία ανάμεσα στο διατρητικό
για την άμεση αντιμετώπιση ανατροπών, εκτροχιασμών και στην άκρη της βαθμίδας.
και λοιπών βλαβών. Απαγορεύεται η διάτρηση να γίνεται ταυτόχρονα με
ζ) Ζώνη ασφάλειας σε περίπτωση που η μηχανή είναι τη γόμωση των διατρημάτων.
εφοδιασμένη με σύστημα προστασίας κατά της ανα− 3. Τα διατρητικά μηχανήματα, εφόσον δεν εκτελούν
τροπής. υγρή διάτρηση, πρέπει να είναι εφοδιασμένα με κονιο−
2. Απαγορεύεται η επιβίβαση στα μηχανήματα κάθε συλλέκτες για τη συλλογή της σκόνης που δημιουργεί−
άλλου ατόμου εκτός από το χειριστή τους και το βοηθό ται στη διάρκεια της διάτρησης. Στις υπόγειες εργασίες,
του, εφόσον υπάρχει και δεύτερη θέση στο θάλαμο πρέπει να εφαρμόζεται απαραίτητα η υγρή διάτρηση.
χειρισμού, καθώς και η επιβίβαση ή αποβίβαση κάθε 4. Δεν επιτρέπεται η εξόρυξη με εκσκαφείς και φορ−
ατόμου εφόσον το μηχάνημα βρίσκεται σε κίνηση. Κατ’ τωτές από επιφανειακά μέτωπα με ύψος μεγαλύτερο
εξαίρεση, επιτρέπεται η επιβίβαση και αποβίβαση των από την κατακόρυφη ακτίνα δράσης του κάδου.
τεχνιτών συντήρησης και επισκευής, εφόσον το μηχά− 5. Όταν γίνεται εκσκαφή σε βάθος, πρέπει η απόστα−
νημα βρίσκεται σε στάση. Η επιβίβαση και αποβίβαση, ση του μηχανήματος από το χείλος της εκσκαφής να
πρέπει να γίνεται πάντοτε από τις προκαθορισμένες είναι όσο το δυνατό, μεγαλύτερη, ανάλογα και με τη
από τον κατασκευαστή του μηχανήματος θέσεις. Η με− συνεκτικότητα του πετρώματος. Κάθε τέτοια εργασία
ταφορά προσωπικού επιτρέπεται, μόνο στην περίπτωση απαγορεύεται, εφόσον υπάρχει κίνδυνος κατολίσθη−
οχήματος ειδικά κατασκευασμένου και διαρρυθμισμέ− σης των πρανών, ενώ συνέχιση της εργασίας μπορεί
νου. να γίνει μόνο με οδηγίες του αρμόδιου επιβλέποντα
3. Τα μηχανήματα πρέπει να κυκλοφορούν μόνο σε μηχανικού.
ορισμένους δρόμους, διαδρόμους στοών και γραμμές, 6. Απαγορεύεται αυστηρά η άνοδος κάθε εργαζόμενου
που έχουν κριθεί κατάλληλα για τη διακίνηση του κάθε πάνω στον κάδο των μηχανημάτων. Κατ’ εξαίρεση επι−
είδους. Η κίνησή τους πρέπει να γίνεται με προσοχή τρέπεται, μόνο σε περίπτωση πλήρους ακινητοποίησης
και στα πλαίσια των διαδρομών και ορίων ταχύτητας για λόγους συντήρησης ή επισκευής.
που έχουν προκαθοριστεί από το αρμόδιο στέλεχος Οι χειριστές των μηχανημάτων δεν επιτρέπεται να τα
της ιεραρχίας. βάζουν σε κίνηση, εφόσον βρίσκονται άτομα μέσα στο
4. Η προς τα πίσω κίνηση των μηχανημάτων, πρέπει πεδίο δράσης. Επιτρέπεται η προσέγγιση αποκλειστικά
να γίνεται αφού πρώτα ο χειριστής διαπιστώσει τη λει− και μόνο εξουσιοδοτημένων ατόμων στα μηχανήματα
τουργία των αντίστοιχων φωτεινών ή και ηχητικών ορ− όταν αυτά βρίσκονται σε λειτουργία και εφόσον αυτό
γάνων (όπου επιβάλλονται), καθώς και ότι κανένα άτομο είναι σε γνώση του χειριστή τους.
ή γενικά κίνδυνος δεν υπάρχει στον πίσω χώρο. Ειδικά Κατά τη διακοπή της εργασίας, οι κάδοι των μηχανη−
στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει επαρκής ορατότητα μάτων πρέπει να επαναφέρονται στο έδαφος.
7. Απαγορεύεται η μεταφορά με φορτωτές, εκρηκτικών γ) Ειδικά μέτρα για την ασφαλή και ορθολογική λει−
ή ευφλέκτων υλών και φιαλών αερίου. Σε περιπτώσεις τουργία του συστήματος.
συνύπαρξης και άλλων μηχανημάτων στον ίδιο χώρο 3. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του συστήματος,
εργασίας, όταν αλλάζει δρομολόγιο ή κίνηση ένα από την έκταση και το είδος των εργασιών, καθώς το είδος
αυτά τα μηχανήματα, η αλλαγή του γνωστοποιείται στα και τη δυναμικότητα του απασχολούμενου μηχανικού
άλλα με μέριμνα του επιστάτη. Ειδικά στις περιπτώσεις εξοπλισμού, ο συντονισμός των επιμέρους εργασιών
που δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί άλλο μεταφο− του συστήματος, ανατίθεται σε ειδικά εξουσιοδοτημένο
ρικό μέσο, επιτρέπεται η μεταφορά, μόνο εκρηκτικών στέλεχος της ιεραρχίας.
υλών και όχι καψυλίων, με φορτωτή, στον κάδο του 4. Για την ασφαλή και ορθολογική λειτουργία του συ−
οποίου έχει γίνει μόνιμη σχετική μετατροπή μετά από στήματος, πρέπει γενικά να τηρούνται τα παρακάτω:
έγγραφη έγκριση του αρμόδιου επιβλέποντα μηχανικού. α) Οι στοές, διαβάσεις, πλατείες, χώροι συγκέντρω−
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις επιτρέπεται και η χρησιμο− σης, μεταφοράς και φόρτωσης υλικών, πρέπει να είναι
ποίηση των φορτωτών ως ανυψωτικών μηχανημάτων, με τέτοιο τρόπο διαρρυθμισμένα, ώστε η εργασία να
μετά από έγγραφη εντολή του επιβλέποντα μηχανικού γίνεται ανεμπόδιστα και χωρίς κίνδυνο για τους εργα−
και παρουσία εργοδηγού ή επιστάτη. ζόμενους.
Άρθρο 37 β) Στα σημεία του συστήματος που μπορεί να εμ−
Μηχανές εσωτερικής καύσης σε υπόγειες εργασίες φανιστούν κίνδυνοι για τους εργαζόμενους, πρέπει να
τοποθετούνται πινακίδες με ενδεικτικές επιγραφές.
Για τις μηχανές εσωτερικής καύσης που χρησιμοποι− γ) Οι πιο πάνω χώροι, καθώς και κάθε χώρος εργασίας,
ούνται στις υπόγειες εργασίες, πρέπει να λαμβάνονται πρέπει να διατηρούνται καθαροί με συλλογή των απορ−
τα παρακάτω μέτρα: ριμμάτων ή περιττών υλικών και γενικά κάθε αντικείμε−
α) Να έχουν ειδικά φίλτρα για τη δέσμευση των επι− νου που δεν είναι άμεσα χρήσιμο για την εργασία.
βλαβών αερίων των καυσαερίων και των καταλοίπων δ) Οι γέφυρες διέλευσης που απαιτούνται, πρέπει να
τους.
έχουν στέρεο κατάστρωμα με μόνιμο κιγκλίδωμα και
β) Να συντηρούνται σε χρονικά διαστήματα, ακόμα και
από τις δύο πλευρές ύψους, το λιγότερο, 0,80 m.
μικρότερα από αυτά που προβλέπονται στις σχετικές
ε) Για τον περιορισμό της διαφυγής της σκόνης που
οδηγίες του κατασκευαστή, ώστε να εξασφαλίζεται,
δημιουργείται στη διάρκεια της φόρτωσης και μεταφο−
όσο το δυνατό, τελειότερη καύση.
ράς, πρέπει να λαμβάνονται όλα τα δυνατά μέτρα (π.χ.
γ) Να διακόπτεται η λειτουργία τους όταν δεν εκτε−
διαβροχή υλικού και δρόμων, κάλυψη υλικού, απομόνωση
λείται εργασία.
χώρων κ.λπ.).
δ) Να χρησιμοποιείται για την τροφοδοσία τους, εφό−
σον είναι δυνατό, ειδική ποιότητα καυσίμου με μικρή Άρθρο 40
περιεκτικότητα σε επιβλαβή στοιχεία (θείο, μόλυβδος Φόρτωση και μεταφορά
κ.λπ.) με αυτοκινούμενα μηχανήματα
Άρθρο 38 1. Οι δρόμοι διακίνησης των μηχανημάτων, πρέπει να
Ειδικοί Κανονισμοί κατασκευάζονται σύμφωνα με τους κανόνες της επι−
στήμης και της τεχνικής και με τήρηση των σχετικών
Για τα σύνθετα μηχανήματα, όρυξης και μεταφοράς
διατάξεων του παρόντος Κανονισμού. Ειδικότερα, πρέ−
(π.χ. καδοφόροι εκσκαφείς, μηχανήματα ολομέτωπης
πει να εφαρμόζονται τα παρακάτω:
κοπής κ.λπ.), τα μεγάλα χωματουργικά, καθώς και τα
α. Στους διανοιγόμενους από δημόσιες οδούς προς
ειδικά εξορυκτικά μηχανήματα κοπής (πχ. συρματοκοπές
τα έργα δρόμους, η μέγιστη κλίση δεν πρέπει να υπερ−
μαρμαροφόρων όγκων, αλυσοπρίονα κ.λπ.) πρέπει, πέρα
από τα μέτρα που προβλέπονται στις διατάξεις του βαίνει το 8%.
παρόντος Κανονισμού, να καταρτίζονται, με ευθύνη της β. Στους δευτερεύοντες δρόμους, μέσα στο χώρο του
Δ/νσης του έργου, ειδικοί κανονισμοί μέτρων ασφάλειας έργου, η μέγιστη κλίση δεν πρέπει να υπερβαίνει το
− προστασίας και να υποβάλλονται για έγκριση στην 12%.
αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ. γ. Στις βαθμίδες εξόρυξης στις οποίες κινούνται τρο−
χοφόρα μηχανήματα ή οχήματα, η μέγιστη κλίση δεν
πρέπει να υπερβαίνει το 12%.
ΜΕΡΟΣ Β΄ δ. Το πλάτος καταστρώματος των δρόμων καθώς και
Συστήματα φόρτωσης και μεταφοράς η ακτίνα καμπυλότητάς τους πρέπει να είναι ανάλογα
με τις διαστάσεις των μηχανημάτων, των οχημάτων που
Άρθρο 39 διακινούνται και τη σταθερότητα του εδάφους.
Γενικές διατάξεις Το πλάτος καταστρώματος των δρόμων σε καμία πε−
1. Το σύστημα φόρτωσης και κεντρικής μεταφοράς ρίπτωση δεν πρέπει να είναι μικρότερο των 5 μέτρων.
κάθε έργου, πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ειδικής ε) Όταν ο δρόμος περνάει πάνω από απόκρημνες
μελέτης που περιλαμβάνεται στην τεχνική μελέτη του περιοχές ή πρανή με επικίνδυνες κλίσεις ή βάθη, τα
άρθρου 4. πλησιέστερα όρια του δρόμου πρέπει να απέχουν από
2. Η πιο πάνω ειδική μελέτη, πρέπει να περιλαμβά− το φρύδι του πρανούς, το λιγότερο, 2 m για την περί−
νει: πτωση συμπαγούς σταθερού πετρώματος και 4 m για
α) Γενική περιγραφή τους συστήματος. όλες τις άλλες περιπτώσεις. Επίσης, στις περιπτώσεις
β) Κατασκευαστικά σχέδια και υπολογισμούς όλων που εκτιμάται ότι υφίσταται κίνδυνος ανατροπής και
των μερών του συστήματος που δεν θεωρούνται εγκα− κατάπτωσης των οχημάτων από την άκρη του δρόμου,
ταστάσεις. να κατασκευάζονται πλευρικά αναχώματα ασφάλειας.
στ) Οι δρόμοι να έχουν προειδοποιητικές πινακίδες Β. Περίπτωση εκκένωσης οχημάτων σε μόνιμες εγκα−
για το χαρακτήρα του δρόμου (μονόδρομος κ.λπ.), τα ταστάσεις σιλό ή χοανών τροφοδοσίας:
επιτρεπόμενα όρια ταχύτητας και τις προτεραιότητες ι. Να υπάρχει εξουσιοδοτημένο άτομο («τουμπαδό−
σε σημεία διασταυρώσεων με άλλους δρόμους ή σιδη− ρος») για την καθοδήγηση του οδηγού ή
ροδρομικές γραμμές ή για επισήμανση λοιπών εμποδίων ιι. Να υπάρχει ειδική τεχνητή βαθμίδα (π.χ. τσιμεντένιο
και επικίνδυνων σημείων. Όσον αφορά τα αυτοκινούμενα στηθαίο) με ύψος ίσο με το μισό της διαμέτρου των
οχήματα, τα οποία ακινητοποιούνται κατά την παρα− ελαστικών των οχημάτων, η οποία πρέπει να καθαρί−
γωγική διαδικασία λόγω βλάβης, θα πρέπει να τοποθε− ζεται τακτικά.
τούνται ειδικές σημάνσεις και προειδοποιητικοί φάροι Στις περιπτώσεις εκφόρτωσης του οχήματος με ανα−
προς αποφυγή ατυχήματος. Επιπρόσθετα, σε ακινητο− τροπή, ο οδηγός, πριν να βάλει σε λειτουργία το μηχα−
ποιημένα οχήματα επί του οδικού δικτύου θα πρέπει να νισμό ανατροπής, πρέπει να πάρει ειδικό σήμα από το
απαγορεύονται οι εργασίες συντήρησης και επισκευών χειριστή της εγκατάστασης ή από το ειδικά εξουσιο−
κατά τη διάρκεια της νύχτας. δοτημένο άτομο, εφόσον έχει οριστεί τέτοιο σύμφωνα
ζ) Οι δρόμοι και οι διαβάσεις να συντηρούνται επαρ− με τα ανωτέρω. Στη διάρκεια της ανατροπής, δεν επι−
κώς, ώστε να πραγματοποιείται ασφαλής διακίνηση τρέπεται σε κανένα άτομο η προσέγγιση στο χώρο του
και να καταβάλλεται φροντίδα για να διατηρούνται, οι οχήματος και της ανατροπής του υλικού.
δρόμοι και γενικά οι χώροι κίνησης των μηχανημάτων, Σε περίπτωση που το μηχάνημα διαθέτει κάμερα οπι−
ελεύθεροι από κάθε εμπόδιο. σθοπορείας δεν απαιτείται η ύπαρξη «τουμπαδόρου».
η) Δεν επιτρέπεται ο χειρισμός μηχανημάτων έργου δ) Δεν επιτρέπεται η κίνηση οχήματος πριν επανέλθει
από εργαζόμενους που δεν κατέχουν την απαιτούμενη η σκάφη του στην οριζόντια θέση.
άδεια χειρισμού, καθώς και από βοηθούς χειριστών χω− ε) Το άδειασμα των κάδων μέσα σε οχήματα ή βαγό−
ρίς την εποπτεία του υπεύθυνου χειριστή. νια, γίνεται προσεκτικά και από μικρό ύψος.
2. Στις στοές μεταφοράς που διακινούνται μόνο αυ− 4. Με σκοπό την βελτιστοποίηση της ασφάλειας των
τοκινούμενα μηχανήματα, επιβάλλεται κλίση στοάς, το εργασιών με αυτοκινούμενα μηχανήματα, πρέπει να
πολύ, 70% του επιτρεπομένου ορίου κίνησης του μη− λαμβάνονται τα εξής μέτρα:
χανήματος με πλήρες φορτίο. Η κλίση αυτή, σε καμία − Η συντήρηση των οχημάτων πρέπει να γίνεται σύμ−
περίπτωση δεν μπορεί να ξεπερνά το 25%. φωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
Αν στην ίδια στοά διακινείται μηχανικός εξοπλισμός − Το σύστημα πέδησης πρέπει να ελέγχεται σε τακτι−
με διαφορετικές προδιαγραφές επιτρεπόμενων ορίων κούς περιοδικούς ελέγχους.
σε κλίση, η επιλογή της κλίσης στοάς γίνεται με βάση − Πριν από το ξεκίνημα της εργασίας πρέπει να δοκι−
το παραπάνω όριο του ασθενέστερου μηχανικά χρησι− μάζονται τα φρένα για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα
μοποιούμενου είδους. Τα πιο πάνω όρια τεκμηριώνονται ακινητοποίησης του οχήματος και να γίνεται πλήρης
από τα επίσημα τεχνικά εγχειρίδια ή προδιαγραφές του έλεγχος που πρέπει να περιλαμβάνει, κατ’ ελάχιστον:
κατασκευαστή, ή σε περίπτωση μεταχειρισμένων μηχα− • Έλεγχο στάθμης ελαίου κινητήρα.
νημάτων, από τη προβλεπόμενη γνωμάτευση ασφαλούς • Έλεγχο στάθμης ελαίου κιβωτίου ταχυτήτων.
λειτουργίας του άρθρου 34 παρ. 4. • Έλεγχο στάθμης υδραυλικού ελαίου.
Οι στοές μεταφοράς, πρέπει να συντηρούνται επαρ− • Οπτικό έλεγχο κατάστασης ελαστικών.
κώς, ώστε οι διάδρομοι διακίνησης των μηχανημάτων • Έλεγχο φρένων λειτουργίας.
να έχουν ομαλότητα και να είναι απαλλαγμένοι από • Έλεγχο φρένων στάθμευσης.
κάθε εμπόδιο. • Έλεγχο φρένων κινδύνου.
3. Για τη φόρτωση, εκφόρτωση και διακίνηση των • Έλεγχο λειτουργίας φώτων.
μηχανημάτων, πρέπει να τηρούνται τα παρακάτω: • Έλεγχο τυχόν διαρροών υδραυλικών συστημάτων.
α) Η προσέγγιση των οχημάτων κοντά στα εκσκαπτικά • κ.λπ.
ή φορτωτικά μηχανήματα, γίνεται με ειδικό σήμα του − Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρχει υπέρ−
χειριστή του ή του ειδικά εξουσιοδοτημένου ατόμου. βαση του μέγιστου επιτρεπόμενου φορτίου.
Ο τρόπος φόρτωσης με μηχανικά μέσα, ρυθμίζεται με − Το όχημα σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να μένει
εντολές του αρμόδιου στελέχους της ιεραρχίας. αφύλακτο παρά μόνο σε θέση παρκαρίσματος και με
β) Απαγορεύεται η υπερπλήρωση ή υπερχείλιση με όλα τα συστήματα ακινητοποίησης (στάσης και στάθ−
υλικό των κάδων και σκαφών των μηχανημάτων, ώστε μευσης) ενεργοποιημένα.
να αποφεύγεται η πτώση κομματιών υλικού. − Σε περίπτωση παρκαρίσματος σε δρόμο με κλίση, θα
γ) Ο τρόπος οπίσθιας ανατροπής των φορτηγών πρέπει να ακινητοποιούνται οι τροχοί (τακάρονται).
οχημάτων πρέπει να γίνεται με έναν από τους εξής − Οι δρόμοι κυκλοφορίας πρέπει να είναι συντηρημένοι
τρόπους: και σύμφωνα με τις προδιαγραφές που αναφέρθηκαν
Α. Περίπτωση αποθέσεων σε πρανή («ραμπλέδες»): πιο πάνω.
ι. Να υπάρχει εξουσιοδοτημένο άτομο («τουμπαδό− − Σε όλους τους εσωτερικούς δρόμους πρέπει να
ρος») για την καθοδήγηση του οδηγού ή υπάρχουν τοποθετημένα σήματα κυκλοφορίας καθώς
ιι. Η εκκένωση του οχήματος να γίνεται σε απόσταση και προειδοποιητικές πινακίδες με τις ανώτατες επι−
από το φρύδι του πρανούς μεγαλύτερη από το μήκος τρεπτές ταχύτητες.
του οχήματος. Στη συνέχεια το υλικό να προωθείται με −Στο τέλος της βάρδιας, όλες οι παρατηρήσεις ελέγ−
χωματουργικό μηχάνημα (μπουλντόζα). χου των χειριστών, να καταγράφονται σε ενημερωτικό
Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχει διασφαλιστεί η δελτίο με σκοπό την ενημέρωση της επόμενης βάρ−
σταθερότητα του δαπέδου. διας.
Άρθρο 41 το κεφάλι και τους ώμους τους μεταξύ των βαγονιών ή

Μεταφορά με συρμούς και βαγόνια βαγονιού και μηχανής έλξης.
1. Το σιδηροδρομικό δίκτυο, πρέπει να κατασκευάζε− ι) Απαγορεύεται η μετακίνηση περισσότερων από ένα
ται σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και της βαγονιών αν δεν είναι καλά συνδεμένα μεταξύ τους με
τεχνικής και με τήρηση των διατάξεων του παρόντος συνδέσμους ή και αλυσίδες ασφάλειας.
Κανονισμού. 3. Για την ασφαλή κίνηση μεμονωμένων βαγονιών,
Το δίκτυο, αυτό, πρέπει να διατηρείται σε καλή κατά− πρέπει να τηρούνται τα παρακάτω:
σταση και ειδικό συνεργείο πρέπει να φροντίζει ανελ− α) Απαγορεύεται η μετακίνηση βαγονιών από εργαζό−
λιπώς για την καλή συντήρησή του. Ιδιαίτερη φροντίδα μενους, χωρίς ειδική εντολή του αρμόδιου στελέχους
πρέπει να καταβάλλεται στα σημεία διακλαδώσεων και της ιεραρχίας.
σύνδεσης, ώστε να αποκλείονται οι εκτροχιάσεις αμα− β) Απαγορεύεται η κίνηση από ένα άτομο περισσότε−
ξών και βαγονιών. ρων από ένα βαγονιών.
Η κλίση των σιδηροδρομικών γραμμών πρέπει να είναι, γ) Βαγόνια που κινούνται σε γραμμές με κλίση πάνω
όσο το δυνατό, μικρότερη και σε καμία περίπτωση να από 2%, να είναι εφοδιασμένα με τα κατάλληλα μέσα
μη ξεπερνάει το 3%. ασφάλειας για την αποφυγή ανεξέλεγκτης κύλισης ή
2. Για την ασφαλή κίνηση των συρμών, πρέπει να τη− ανατροπής τους.
ρούνται τα παρακάτω: δ) Στο τέλος της διαδρομής των βαγονιών, να υπάρ−
α) Το τελευταίο βαγόνι κάθε συρμού, πρέπει να δια− χουν στέρεες κατασκευές, ώστε τα βαγόνια να μην ξε−
θέτει κόκκινα φώτα προπορείας και φώτα οπισθοπο− φεύγουν από τους σταθμούς φόρτωσης ή εκκένωσης.
ρείας. ε) Απαγορεύεται η επιβίβαση κάθε ατόμου πάνω σε
β) Τα φωτεινά σήματα κάθε συρμού, πρέπει να είναι βαγόνια, εκτός από την περίπτωση των, σύμφωνα με το
αναμμένα στη διάρκεια κίνησής του, ενώ ειδικά στις άρθρο 35 παρ. 2, ειδικά κατασκευασμένων.
υπόγειες διαδρομές, καθώς και στις υπαίθριες στη διάρ− στ) Απαγορεύεται στους εργαζόμενους που οδηγούν
κεια της νύχτας να είναι συνεχώς αναμμένα, εκτός από βαγόνια σε κατωφέρειες, να μπαίνουν μπροστά τους
την περίπτωση διακοπής λειτουργίας και στάθμευσης για την ελάττωση της ταχύτητας ή να τα αφήνουν για
σε θέση του δικτύου όπου δεν υπάρχει κυκλοφορία να κυλούν μόνα τους.
άλλων οχημάτων. Άρθρο 42
γ) Η χρήση ειδικών ηχητικών και φωτεινών σημάτων, Μεταφορά με βαρούλκα σε φρέατα ή κεκλιμένα,
πρέπει να γίνεται στις περιπτώσεις διασταυρώσεων, καθώς και με λοιπά ανυψωτικά ή ελκτικά μηχανήματα
έλλειψης καλής ορατότητας και εμποδίων ή κινδύνων.
δ) Η ταχύτητα του συρμού, καθορίζεται ανάλογα με 1. Ο κλωβός του φρέατος ή κεκλιμένου, προκειμένου
το είδος της μηχανής έλξης, τον αριθμό των βαγονιών, για μεταφορά προσωπικού, πρέπει να είναι κλειστός από
το βάρος και το είδος του φορτίου, την ποιότητα και όλες τις πλευρές, να έχει χειρολαβές, αντιολισθητικό
τις ιδιομορφίες του δικτύου, σε καμία όμως περίπτωση δάπεδο και πόρτες ασφάλειας. Επίσης πρέπει να είναι
δεν μπορεί να ξεπερνάει τα 30 χλμ. την ώρα. εφοδιασμένος με μηχανισμούς αρπάγης και ακινητο−
ε) Η κίνηση του συρμού με ώθηση, πρέπει γενικά να ποίησης για την συγκράτησή τους, σε περίπτωση που
αποφεύγεται, μπορεί όμως να εφαρμόζεται για μικρού σπάσει το συρματόσχοινο ή η ταχύτητα ξεπεράσει το
μήκους διαδρομές που είναι απαραίτητες για την ανα− επιτρεπόμενο όριο.
στροφή του συρμού. Η ταχύτητα της ώθησης δεν μπορεί Ο κλωβός ή η εξέδρα μεταφοράς που προορίζεται για
να είναι μεγαλύτερη από 5 χλμ. την ώρα, ενώ ο χειριστής μεταφορά υλικών, πρέπει να διαθέτει όλα τα κατάλληλα
πρέπει να καθοδηγείται στη διάρκειά της, από το βοη− μέσα για την ασφάλιση και πρόσδεση των υλικών, ενώ
θό του που βαδίζει σε απόσταση ασφάλειας μπροστά πρέπει να καταβάλλεται φροντίδα για τη μεγαλύτερη
από το τελευταίο βαγόνι, παράλληλα και έξω από τις δυνατή ισοκατανομή του φορτίου.
σιδηροδρομικές γραμμές. Μέσα και έξω από κάθε κλωβό, πρέπει να υπάρχει
στ) Με παρέκκλιση των διατάξεων του άρθρου 35 πινακίδα που να αναγράφει τον επιτρεπόμενο αριθμό
παρ. 2, κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επιβίβαση και με− ατόμων και το ανώτατο βάρος του φορτίου.
ταφορά άλλων ατόμων μόνο σε περίπτωση κινδύνου ή 2. Οι πόρτες του φρέατος ή κεκλιμένου στην επιφά−
ατυχήματος. νεια, αλλά και στους διάφορους ορόφους, πρέπει να
ζ) Απαγορεύεται η στάση κάθε ατόμου μεταξύ δύο διατηρούνται κλειστές με ασφαλή τρόπο (χειροκίνητα
βαγονιών ή μεταξύ βαγονιού και μηχανής έλξης ή πίσω ή αυτόματα) σ’ όλο το χρονικό διάστημα που δεν βρί−
από το τελευταίο βαγόνι. σκεται μπροστά τους ο κλωβός.
η) Η μεταφορά επιμήκους ή ογκώδους υλικού ή μη− 3. Η αντοχή των συρματόσχοινων του βαρούλκου,
χανικού εξοπλισμού, γίνεται μόνο με ειδικά βαγόνια πρέπει να υπολογίζεται με 5πλάσιο, το λιγότερο, συ−
(πλατφόρμες) και λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα ντελεστή ασφάλειας, ενώ οι συνδετήρες των συρμα−
(πρόσδεση, σφήνωση κ.λπ.) για την ασφαλή διακίνησή τόσχοινων κλωβών και κάδων με 12πλάσιο, αντίστοιχα,
του. Απαγορεύεται η υπερπλήρωση των βαγονιών με συντελεστή.
υλικό. Το μήκος του συρματόσχοινου, πρέπει να υπολογίζε−
θ) Απαγορεύεται η σύνδεση και αποσύνδεση των βα− ται με τρόπο, ώστε να παραμένουν στο τύμπανο του
γονιών όταν ο συρμός βρίσκεται σε κίνηση. Η εργασία βαρούλκου περιέλιξης τρεις, το λιγότερο, εφεδρικές
αυτή πρέπει να γίνεται, με κατάλληλα εργαλεία και περιτυλίξεις καθώς και ένα πρόσθετο τμήμα με μήκος
μέσα, μόνο όταν ο συρμός βρίσκεται σε στάση και πά− 5% το λιγότερο, του συνολικού μήκους για να κατανα−
ντα από το εξωτερικό μέρος των καμπύλων τμημάτων λώνεται μερικά σε κάθε δοκιμή αντοχής του συρματό−
της γραμμής, ενώ οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να έχουν σχοινου.
4. Το χειριστήριο του βαρούλκου, πρέπει να βρίσκεται πρέπει να τοποθετούνται στο χειριστήριο, στον κλωβό
μέσα σε θάλαμο ασφάλειας. Μέσα στο θάλαμο πρέπει και στους σταθμούς φόρτωσης και να περιλαμβάνουν
να βρίσκεται συνεχώς ο χειριστής, εφόσον λειτουργεί επιπρόσθετα, φωτεινή ένδειξη για υπερφόρτωση, ενώ
το βαρούλκο. πρέπει να υπάρχει και ειδικός μηχανισμός για την αυ−
5. Απαγορεύεται η μεταφορά εργαζομένων με τον τόματη ακινητοποίηση σε περίπτωση κινδύνου ή ανε−
κλωβό, αν μέσα σ’ αυτόν δεν υπάρχει άτομο που γνω− ξέλεγκτης λειτουργίας του κυκλώματος.
ρίζει καλά το χειρισμό και τα σήματα. 7. Στη διάρκεια λειτουργίας του κυκλώματος, πρέπει
6. Σε κάθε σταθμό φόρτωσης, πρέπει να υπάρχει ένας να τηρούνται και τα παρακάτω:
εργάτης με ειδική εκπαίδευση, ο οποίος φροντίζει για α) Απαγορεύεται αυστηρά η υπερπλήρωση των κά−
τη φόρτωση ή εκφόρτωση του κλωβού και διαβιβάζει δων ή βαγονιών. Σε κεκλιμένα, όταν δεν υπάρχει ειδι−
τα αντίστοιχα σήματα στο χειριστή του βαρούλκου, κή κατασκευή οριζοντίωσης των κάδων ή βαγονιών, η
σύμφωνα με τον κώδικα των σημάτων. Ο κώδικας γρά− πλήρωσή τους με υλικό πρέπει να ρυθμίζεται με τρόπο
φεται σε πινακίδες που τοποθετούνται σ’ όλους τους ώστε, στις μετακινήσεις, να αποφεύγονται οι πτώσεις
σταθμούς, καθώς και στο χειριστήριο του βαρούλκου. και διαρροές.
β) Απαγορεύεται η αφαίρεση της αρπάγης έλξης των
Επίσης, ο εργάτης αυτός πρέπει να αναφέρει, άμεσα,
κάδων ή βαγονιών πριν από τη διακοπή λειτουργίας του
κάθε ανωμαλία που μπορεί να παρατηρηθεί στο κύ−
κυκλώματος και την τοποθέτησή τους σε ασφαλή θέση
κλωμα, ενώ δεν επιτρέπεται να απομακρύνεται από τη
έξω από το στόμιο του φρέατος ή κεκλιμένου, εκτός κι
θέση του στη διάρκεια λειτουργίας του κυκλώματος ή
αν έχει προβλεφθεί ειδική μηχανική κατασκευή.
να διαβιβάζει σήματα χωρίς λόγο, καθώς και να διαβι−
γ) Στην αρχή της πρώτης περιόδου εργασίας και πριν
βάζονται σήματα από μη εξουσιοδοτημένο άτομο. από την έναρξη μεταφοράς ατόμων, πρέπει να γίνεται
Ο χειριστής του βαρούλκου, πρέπει να μη βάζει σε δοκιμή του κυκλώματος με την εκτέλεση μιας πλήρους
κίνηση το κύκλωμα πριν να πάρει το σχετικό σήμα και διαδρομής χωρίς φορτίο. Αμέσως μετά την αρχική εγκα−
απαντήσει με το ίδιο σήμα. Η σηματοδότηση για κίνηση τάσταση ή μετά από αλλαγή μερών ή εξαρτημάτων
του κλωβού, πρέπει να γίνεται αφού διαπιστωθεί ότι οι της ή μετά από διακοπή λειτουργίας, πάνω από ένα
πόρτες του έκλεισαν με ασφάλεια. 15νθήμερο, του κυκλώματος, πρέπει να γίνεται η πιο
Η λειτουργία του κυκλώματος, πρέπει να ρυθμίζεται πάνω δοκιμή, το λιγότερο, 20 φορές.
με βάση τον παρακάτω κώδικα φωτεινής και ηχητικής δ) Η ταχύτητα κίνησης, προκειμένου για μεταφορικά
σηματοδότησης: ατόμων, δεν επιτρέπεται να ξεπερνάει τα 6 m/sec, ενώ
α) Φως κόκκινο παρατεταμένο και ηχητικό σήμα πα− για τη μεταφορά άλλων ειδών ή υλικών τα 15 m/sec,
ρατεταμένο αντίστοιχα.
− (σημαίνει) – ε) Απαγορεύεται η ταυτόχρονη μεταφορά ατόμων και
Σταμάτημα μεταφοράς. άλλων υλικών (π.χ. μεταλλεύματος, εργαλείων, εκρη−
β) Φως κόκκινο που αναβοσβήνει και επαναλαμβανό− κτικών).
μενα ηχητικά σήματα μικρής διάρκειας στ) Απαγορεύεται η παραμονή κάθε ατόμου κοντά στα
συρματόσχοινα, όταν αυτά βρίσκονται σε τάση.
− (σημαίνει) –
ζ) Απαγορεύεται η χρήση του συρματόσχοινου όταν
Κίνδυνος − απαγορεύεται κάθε κίνηση χωρίς προφο−
σπάσουν περισσότερα από 6 συρματίδια στο ίδιο μήκος
ρική συνεννόηση.
βήματος ή όταν έχουν υποστεί προχωρημένη διάβρω−
γ) Φωτεινό βέλος πράσινο παρατεταμένο και 3 ηχη− ση ή διαπιστωθεί η ανάγκη αντικατάστασής τους από
τικά σήματα μικρής διάρκειας τους συντηρητές ή με ειδικές μεθόδους (laser κ.λπ.) ή
− (σημαίνει) – στους εξαμηνιαίους ελέγχους αντοχής σε δοκίμια του
Μεταφορά προς τα πάνω ή κάτω (ανάλογα με τη συρματόσχοινου που χρησιμοποιείται, από το σημείο
φορά του βέλους) με κανονική ταχύτητα (π.χ. μεταφορά πρόσδεσής του με τον κλωβό ή διαπιστωθεί υποβάθ−
συνηθισμένων υλικών). μιση κατά 10% του ορίου αντοχής του που δίνει ο κα−
δ) Φωτεινό βέλος πράσινο που αναβοσβήνει και 5 ηχη− τασκευαστής. Επίσης απαγορεύεται η χρησιμοποίηση
τικά σήματα μικρής διάρκειας συρματόσχοινων που συμπλήρωσαν το 70% του χρόνου
− (σημαίνει) – λειτουργίας που δίνει ο κατασκευαστής.
Μεταφορά προς τα πάνω ή κάτω (ανάλογα με τη 8. Σε κάθε κύκλωμα ανέλκυσης, πρέπει να τηρείται
φορά του βέλους) με μικρή ταχύτητα (π.χ. μεταφορά θεωρημένο ειδικό βιβλίο, όπου θα καταχωρούνται,
προσωπικού). ενυπόγραφα, οι ώρες λειτουργίας του, όπως και τα
χαρακτηριστικά των εξαρτημάτων, μερών και δικτύων
ε) Φωτεινό βέλος κίτρινο που αναβοσβήνει και 2 ηχη−
του κυκλώματος. Ειδικότερα, πρέπει να καταχωρούνται,
τικά σήματα παρατεταμένα
μεταξύ των άλλων, και τα παρακάτω:
− (σημαίνει) −
α) Για τα χαρακτηριστικά των συρματόσχοινων: όρια
Μεταφορά προς τα πάνω ή κάτω (ανάλογα με τη φορά αντοχής που δίνει ο κατασκευαστής, όνομα κατασκευ−
του βέλους) εκρηκτικών. αστή, πιστοποιητικό δοκιμής του συρματόσχοινου, ημε−
Συμπλήρωση του πιο πάνω κώδικα για την εξυπηρέ− ρομηνία τοποθέτησης ή αντικατάστασής του, επιθε−
τηση ιδιαίτερων λειτουργικών αναγκών του έργου, επι− ωρήσεις που έγιναν με αναγραφή του ονόματος του
τρέπεται μόνο μετά από σχετική έγκριση της αρμόδιας επιθεωρητή, οι δοκιμές που πραγματοποιήθηκαν στα
Επιθεώρησης Μεταλλείων. συρματόσχοινα, ημερομηνίες και συνθήκες θραύσης
Το ηλεκτρικό κύκλωμα σηματοδότησης, πρέπει να σε περίπτωση ατυχήματος, ημερομηνία και περιγραφή
είναι ανεξάρτητο από εκείνο του κεντρικού κυκλώμα− επισκευών που συντελέστηκαν, οι αλλαγές συνδετήρων
τος κίνησης και φωτισμού. Πίνακες φωτεινών σημάτων, κ.λπ.
β) Για τα χαρακτηριστικά του κυκλώματος ανέλκυ− 6. Όλα τα μέσα συνεχούς μεταφοράς, πρέπει να δια−
σης: συνδετήρας, φρένα, σφήνες, οδοντωτοί τροχοί, θέτουν συσκευή αυτόματης εκπομπής ηχητικού σήματος
βαρούλκο, κινητήρες, κλωβοί, ηλεκτρικό σύστημα και (σειρήνα) και αντίστοιχη φωτεινή ένδειξη σε επιλεγμένα
λοιπά εξαρτήματα. σημεία της εγκατάστασης, ώστε να γίνεται αντιληπτή
9. Για τη μεταφορά με αποξεστήρες, πρέπει να τη− από όλους η προειδοποίηση για την έναρξη λειτουρ−
ρούνται τα παρακάτω: γίας.
α) Απαγορεύεται η κυκλοφορία και η παραμονή ατό− 7. Απαγορεύεται η μεταφορά προσωπικού καθώς και
μων σε θέσεις που γίνεται μεταφορά με αποξεστήρες, εκρηκτικών και ευφλέκτων υλών, με κάθε μέσο συνεχούς
όταν αυτοί βρίσκονται σε κίνηση. Σ’ αυτές τις θέσεις μεταφοράς.
πρέπει να υπάρχουν προστατευτικές περιφράξεις και Εκτός από το κύριο μεταφερόμενο υλικό (μετάλλευ−
να τοποθετούνται προειδοποιητικές πινακίδες. μα, πρώτες ύλες, στείρα), επιτρέπεται και η μεταφορά
β) Ο χειριστής του αποξεστήρα, πρέπει, να βρίσκεται άλλων υλικών ή αντικειμένων (π.χ. ξυλεία, μεταλλικά
σε ασφαλή θέση και να μην απομακρύνεται από τη θέση αντικείμενα, εργαλεία), μόνο σε ειδικές περιπτώσεις,
του στη διάρκεια λειτουργίας του. μετά από σχετική εντολή και αφού ληφθούν πρόσθετα
γ) Τα συρματόσχοινα και οι τροχαλίες των αποξεστή− μέτρα ασφάλειας.
ρων, πρέπει να έχουν την προβλεπόμενη σύμφωνα με 8. Απαγορεύεται το πέρασμα προσωπικού πάνω και
τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, αντοχή. κάτω από το μηχανικό μέσο, εκτός κι αν υπάρχουν
δ) Απαγορεύεται η στήριξη των τροχαλιών σε στοι− κατάλληλες διαβάσεις με πλήρη προστασία.
χεία της υποστήριξης − συγκράτησης ή σε σαθρά πε− 9. Απαγορεύεται αυστηρά κάθε επέμβαση για επι−
τρώματα. σκευή, συντήρηση, καθάρισμα, φόρτωση και εκφόρτωση
Στη διάρκεια της μεταφοράς με αποξεστήρες, πρέπει άλλων υλικών, ή αντικειμένων, εφόσον το μέσο βρίσκε−
να λαμβάνεται ειδική φροντίδα για την αποφυγή φθοράς ται σε κίνηση. Ειδικά, επιτρέπεται με την παρουσία του
ή καταστροφής των στοιχείων της υποστήριξης από τα αρμόδιου επιστάτη, η διευθέτηση του ιμάντα και όταν
συρματόσχοινα και τους κάδους των αποξεστήρων. η ταινία βρίσκεται σε κίνηση.
10. Για τη μεταφορά υλικών ή μηχανικού εξοπλισμού με 10. Δίπλα σε απομονωμένα μηχανικά μέσα και ανά−
λοιπά ελκτικά ή ανυψωτικά μηχανήματα (π.χ. ελκυστή− λογα με το είδος και το μήκος τους, πρέπει να δημι−
ρες, γερανοί, γερανογέφυρες, μεμονωμένα βαρούλκα), ουργούνται πυροσβεστικά σημεία εφοδιασμένα με όλα
πρέπει να εξασφαλίζεται ο εφοδιασμός του μηχανήμα− τα κατάλληλα μέσα. Το προσωπικό πρέπει να γνωρίζει
τος με τα κατάλληλα μέσα ή εξαρτήματα πρόσθετης τη θέση των συστημάτων πυρόσβεσης και να είναι εκ−
και έλξης (π.χ. συρματόσχοινα, άγγιστρα, πείροι, κρίκοι παιδευμένο στη χρησιμοποίησή τους. Υπεύθυνος για
ασφάλειας) και να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα την συντήρηση των συστημάτων πυρόσβεσης είναι ο
ανάλογα με την περίπτωση, μέτρα ασφάλειας. επιστάτης ή ο εργοδηγός της μονάδας.
Άρθρο 43 Άρθρο 44
Συνεχής μεταφορά Ειδικοί κανονισμοί
1. Μέσα συνεχούς μεταφοράς θεωρούνται οι μεταφο− Σε κάθε έργο, στο οποίο χρησιμοποιούνται ειδικά συ−
ρικές ταινίες, πλακοταινίες, ταινιόδρομοι, μεταφορείς με στήματα ή μέσα μεταφοράς (π.χ. εναέριοι συρμοί, ται−
πτερυγιοφόρο αλυσίδα, κοχλιομεταφορείς, μεταφορείς νιόδρομοι, πνευματική ή υδραυλική μεταφορά), πρέπει
με κάδους, συστήματα πνευματικής και υδραυλικής με− να καταρτίζεται με ευθύνη της Διεύθυνσής του και να
ταφοράς, οχετοί βαρύτητας, δονούμενοι οχετοί κ.λπ. υποβάλλεται για έγκριση στην αρμόδια Υπηρεσία του
2. Σε χώρους που υπάρχει μεταφορά με τα παραπά− ΥΠΕΚΑ, ειδικός κανονισμός που, πέρα από τις διατάξεις
νω μέσα και στους οποίους κυκλοφορεί προσωπικό, του παρόντος Κανονισμού θα περιλαμβάνει λεπτομερέ−
πρέπει να υπάρχουν διάδρομοι που να εξασφαλίζουν στερα ή ειδικά μέτρα ασφάλειας − προστασίας.
την ελεύθερη κυκλοφορία. Σε περιπτώσεις που υπάρχει
παράλληλη κυκλοφορία προσωπικού και το μεταφορικό ΜΕΡΟΣ Γ΄
μέσο είναι ακάλυπτο, οι πιο πάνω διάδρομοι κυκλοφο− Ηλεκτρομηχανολογικές Εγκαταστάσεις
ρίας πρέπει να έχουν ελάχιστο πλάτος 60 cm. και Συναφείς Δομικές Κατασκευές
3. Στα μέσα μηχανικής μεταφοράς, πρέπει να υπάρχει
κατάλληλος μηχανισμός πέδησης, ώστε να αποφεύγο− Άρθρο 45
νται ατυχήματα σε περίπτωση βλάβης του μηχανισμού Γενικές διατάξεις
κίνησης ή από κάθε άλλη αιτία, ενώ σ’ ολόκληρο το 1. Η κατασκευή κάθε ηλεκτρομηχανολογικής εγκατά−
μήκος τους πρέπει να υπάρχει χαλινοδιακόπτης για την στασης, καθώς και των δομικών κατασκευών που απαι−
άμεση διακοπή της κίνησης. τούνται για τη στέγαση, τοποθέτηση και λειτουργία
4. Όλα τα προσπελάσιμα κινούμενα μέρη (ράουλα, της, επιτρέπεται μόνο μετά από άδεια της αρμόδιας,
τύμπανα, ιμάντες μετάδοσης κίνησης, κ.λπ.) πρέπει να σε κάθε περίπτωση, Υπηρεσίας.
απομονώνονται με προστατευτικά καλύμματα ή πλέγ− Η διαδικασία και οι προϋποθέσεις χορήγησης της ανω−
ματα. τέρω άδειας, προβλέπεται στο άρθρο 103 του παρόντος
5. Στις περιπτώσεις υπερυψωμένων μέσων συνεχούς κανονισμού.
μεταφοράς, κάτω από τα οποία κυκλοφορεί προσωπικό 2. Οι πιο πάνω εγκαταστάσεις λειτουργούν μόνο μετά
ή υπάρχουν εγκαταστάσεις, πρέπει να κατασκευάζεται από τη χορήγηση άδειας λειτουργίας από την αρμόδια,
ολόπλευρη προστατευτική κάλυψη ώστε να αποφεύγε− σε κάθε περίπτωση, Υπηρεσία, σύμφωνα με τη διαδικα−
ται κάθε πτώση ή εκτίναξη υλικών ή αντικειμένων, καθώς σία και τις προϋποθέσεις του άρθρου 104 του παρόντος
και ρύπανση του περιβάλλοντος από διαφυγή σκόνης. κανονισμού.
3. Σε κάθε εγκατάσταση, πρέπει να υπάρχει διάγραμ− ζ) Η προστασία από τις πυρκαγιές, να εξασφαλίζεται
μα ροής (flow sheet) που να αντιστοιχεί πλήρως στη με τα κατάλληλα μέσα ανίχνευσης και κατάσβεσης σύμ−
διάταξη και τον τρόπο λειτουργίας του. φωνα με την κείμενη νομοθεσία. Το προσωπικό πρέπει
4. Οι χώροι εργασίας πρέπει να σχεδιάζονται, να κα− να γνωρίζει τη θέση των συστημάτων πυρόσβεσης και
τασκευάζονται, να λειτουργούν, να επιτηρούνται και να να είναι εκπαιδευμένο στη χρησιμοποίησή τους. Υπεύθυ−
συντηρούνται, σύμφωνα τις διατάξεις του Π.Δ. 16/1996 νος για την καλή λειτουργία των συστημάτων πυρόσβε−
(ΦΕΚ 10/Α/18.1.1996), όπως ισχύει. σης είναι ο επιστάτης ή ο εργοδηγός της μονάδας.
5. Στην περίπτωση εγκαταστάσεων στις οποίες περι− η) Τα υγρά ή αέρια καύσιμα και τα λιπαντικά, να
λαμβάνονται εργασίες χημικής και θερμικής επεξεργα− αποθηκεύονται σε ειδικές δεξαμενές ή αποθήκες, που
σίας και αποθήκευσης που σχετίζεται με τις εργασίες η θέση και η κατασκευή τους επιλέγεται και γίνεται
αυτές, στις οποίες υπεισέρχονται επικίνδυνες ουσίες σύμφωνα με τις διατάξεις των σχετικών κανονισμών
όπως ορίζονται στο παράρτημα Ι του άρθρου 20 της που ισχύουν.
12044/613/2007 (ΦΕΚ 376/Β/19.3.2007) κοινής υπουργι− θ) Οι δεξαμενές νερού και απόβλητων που συνδέονται
κής απόφασης «Καθορισμός μέτρων και όρων για την λειτουργικά με εγκαταστάσεις, να σκεπάζονται ή να
αντιμετώπιση κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτα− περιφράσσονται κατάλληλα.
σης σε εγκαταστάσεις ή μονάδες, λόγω της ύπαρξης
επικίνδυνων ουσιών, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις Άρθρο 47
της οδηγίας 2003/105/ΕΚ», εφαρμόζονται οι ειδικές δι− Λειτουργία εγκαταστάσεων
ατάξεις που ορίζονται στην ως άνω κοινή υπουργική Για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων, πρέπει, μεταξύ
απόφαση. των άλλων, να τηρούνται και τα παρακάτω:
Άρθρο 46 α) Στην είσοδο κάθε εγκατάστασης να τοποθετού−
Μελέτη και κατασκευή εγκαταστάσεων νται πινακίδες που να αναγράφουν ότι απαγορεύεται
η είσοδος σε κείνους που δεν έχουν εργασία. Επίσης
Για τη μελέτη και κατασκευή των εγκαταστάσεων, σε διάφορες θέσεις εργασίας και όπου κρίνεται σκόπι−
πρέπει, μεταξύ των άλλων, να λαμβάνονται υπόψη και μο από τον αρμόδιο επιβλέποντα μηχανικό, πρέπει να
τα παρακάτω: υπάρχουν προειδοποιητικές ή κατατοπιστικές πινακίδες,
α) Όλα τα μηχανήματα να είναι εξοπλισμένα, με τα σύμφωνα με τις προδιαγραφές του π.δ. 105/95 (ΦΕΚ
σε κάθε περίπτωση, απαιτούμενα όργανα ελέγχου θερ−
67/Α/10.4.95), όπως ισχύει, και να ορίζεται υπεύθυνος
μοκρασίας, πίεσης και φορτίου, καθώς και μέτρησης
για τη συντήρησή τους.
παραγόμενων αερίων και σκόνης.
β) Η τροφοδότηση κάθε μηχανήματος, να γίνεται με
β) Τμήμα μηχανών ή εγκαταστάσεων που στη διάρκεια
τους κατάλληλους μηχανισμούς, ώστε να εξασφαλίζεται
λειτουργίας τους αναπτύσσονται ψηλές θερμοκρασί−
η ομαλή λειτουργία, και να αποφεύγεται η υπερφόρτιση,
ες ή έντονοι θόρυβοι ή υπάρχουν κίνδυνοι εκτίναξης
καθώς και οι εκτινάξεις ή διαφυγή υλικών. Ειδικά για
υλικών να φέρνουν τα κατάλληλα σε κάθε περίπτωση,
την τροφοδότηση σπαστήρων πρωτογενούς θραύσης,
προστατευτικά μέσα ή επένδυση.
πρέπει να υπάρχει ειδική σχάρα, ανάλογου ανοίγμα−
γ) Η διάταξη των μηχανημάτων, συσκευών, εργαλείων
τος, σύμφωνα με τις προδιαγραφές λειτουργίας του
και οργάνων μέσα σε κάθε εργοστασιακό ή εργαστηρι−
μηχανήματος καθώς και προστατευτική κουρτίνα από
ακό χώρο, καθώς και σε χώρους συνεργείων, να γίνεται
με τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται η ορθολογική λειτουρ− αλυσίδες.
γία της εγκατάστασης και ιδιαίτερα να υπάρχουν απο− γ) Τα δάπεδα, οι σκάλες και γενικά οι χώροι κυκλοφο−
στάσεις ασφάλειας και να παραμένουν οι απαιτούμενοι ρίας να διατηρούνται καθαρά και να παρέχουν ασφά−
ελεύθεροι χώροι ή διάδρομοι, για την άνετη και ασφαλή λεια στην κίνηση των εργαζομένων.
εργασία και κυκλοφορία των εργαζομένων. δ) Απαγορεύεται η τροφοδότηση κάθε μηχανήματος
δ) Να υπάρχουν κατάλληλοι χώροι για την ασφαλή εφόσον υπάρχει διακοπή λειτουργίας, καθώς και η επα−
παραμονή − ανάπαυση του προσωπικού, όταν αυτό απαι− νατροφοδότησή του μετά την έναρξη λειτουργίας, προ−
τείται λόγω των συνθηκών εργασίας. τού να κατεργαστεί το υλικό που τυχόν έχει παραμείνει.
ε) Σε περίπτωση που υπάρχουν κυκλώματα παρα− Πριν από κάθε ενέργεια συντήρησης ή επισκευής το
γωγής που λειτουργικά συνδέονται με οποιονδήποτε μηχάνημα πρέπει να ασφαλιστεί κατά των περιπτώσεων
τρόπο, να προβλέπονται όπου είναι εφικτό, θάλαμοι απροβλέπτου κινητοποίησης. Απαγορεύεται αυστηρά
κεντρικών χειριστηρίων (control rooms) εφοδιασμένοι κάθε επέμβαση για επισκευή, συντήρηση, καθάρισμα,
με τα κατάλληλα όργανα και μέσα λειτουργίας για την κ.λπ., σε οποιοδήποτε μηχάνημα, εφ’ όσον αυτό βρί−
εποπτεία και τον έλεγχο, με σκοπό, εκτός των άλλων και σκεται σε κίνηση.
την εξασφάλιση υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος. ε) Τα σιλό, μπορεί να καθαρίζονται από ειδικά εκπαι−
στ) Στους χώρους εργασίας, να εξασφαλίζεται υγιές δευμένο εργάτη που φέρει ζώνη ασφάλειας και είναι
εργασιακό περιβάλλον με χρησιμοποίηση των κατάλ− δεμένος με σχοινί, που το μήκος του ρυθμίζεται από
ληλων μέσων κλιματισμού, αερισμού και δέσμευσης της άλλο εργάτη που υποχρεωτικά παρακολουθεί τον κα−
εκλυόμενης σκόνης. Ειδικότερα για τον περιορισμό της θαρισμό έξω από το σιλό.
σκόνης, των ατμών, των καπνών και των αερίων που πα− Για την κάθοδο του εργαζόμενου, να χρησιμοποιούνται
ράγονται στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας, κάτω από ειδικές φορητές σκάλες. Ο καθαρισμός να προχωράει
τα επιτρεπόμενα όρια, να χρησιμοποιούνται στεγανά από πάνω προς τα κάτω και στη διάρκειά του, οι θυρίδες
μηχανήματα ή μέσα τοπικής δέσμευσης ή συγκράτη− εκκένωσης να είναι κλειστές.
σης ή διατάξεις αναρρόφησης, απαγωγής και συλλογής, στ) Για τη χρήση δεξαμενών ή αποθηκών αερίων ή
ώστε να μη διαχέονται στον εργασιακό χώρο και στο υγρών καυσίμων και λιπαντικών, να εφαρμόζονται οι
περιβάλλον. σχετικοί κανονισμοί ασφάλειας που ισχύουν.
η) Ο χειριστής της μονάδας είναι υπεύθυνος για την της Νομοθεσίας και όλων των σχετικών κανονισμών που
αποτελεσματική και συνεχή λειτουργία του συστήματος αναφέρονται στα θέματα των εκρηκτικών.
δέσμευσης της εκλυόμενης σκόνης. 3. Η Διεύθυνση του έργου, οφείλει να αναθέσει εγγρά−
φως, σε ειδικευμένα και προσεκτικά άτομα, τη διαχείρι−
Άρθρο 48
ση, φύλαξη, μεταφορά, έλεγχο και χρησιμοποίηση των
Ειδικοί κανονισμοί
εκρηκτικών υλών και των μέσων έναυσης και πυροδότη−
Με ευθύνη της Δ/νσης του έργου, πρέπει να καταρ− σης. Η ανάθεση των εργασιών αυτών, πρέπει, να γίνεται
τίζονται και υποβάλλονται για έγκριση στην αρμόδια με ταυτόχρονη επίδοση λεπτομερών οδηγιών, για κάθε
Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, ειδικοί κανονισμοί ασφάλειας ειδικότητα χωριστά, που να είναι εναρμονισμένες με τις
− προστασίας για τη λειτουργία ειδικών αυτοτελών διατάξεις του παρόντος Κανονισμού.
εγκαταστάσεων, όπως π.χ. εμπλουτισμού, καμινείας, Σε κάθε χώρο που υπάρχουν τέτοιες ύλες απαγορεύ−
μεταλλουργικής επεξεργασίας, αντλητικών συγκροτη− εται αυστηρά:
μάτων, εγκαταστάσεων φόρτωση από αποβάθρες, απο− α) Το κάπνισμα.
θήκευσης επικίνδυνων χημικών ουσιών, εργαστηρίων, β) Να γίνεται χρήση πυρός και να υπάρχουν μηχα−
συνεργείων, κ.λπ. νήματα ή συσκευές που μπορεί να προκαλέσουν την
ανάφλεξη ή πυροδότηση τους (π.χ. ηλεκροκινητήρες,
ΚΕΦΑΛΑΙΟ VII συσκευές ασύρματης επικοινωνίας ή κινητά τηλέφωνα
Αποθήκευση – Μεταφορά – Χρήση εκρηκτικών υλών σε περίπτωση χρήσης ηλεκτρικής πυροδότησης).
4. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρχει και να εφαρ−
Άρθρο 49 μόζεται ένα σχέδιο διάτρησης – γόμωσης – πυροδότη−
Γενικές διατάξεις σης (θέση, αριθμός και μέγεθος διατρημάτων, κατάλ−
ληλο είδος, ποσότητες και συνδέσεις εκρηκτικών και
1. Για τις ανάγκες του παρόντος κανονισμού, δίνονται
μέσων έναυσης), το οποίο πρέπει να έχει την έγκριση
οι ακόλουθες διευκρινίσεις:
του επιβλέποντος μηχανικού (του άρθρου 16 του πα−
α) Ως εκρηκτικές ύλες (ή εκρηκτικά), νοούνται απλές
ρόντος κανονισμού). Στο εν λόγω σχέδιο πρέπει να
ή σύνθετες ουσίες που χρησιμοποιούνται στις ανατι−
περιγράφεται γραπτώς το εύρος της ζώνης κινδύνου
νάξεις για σκοπούς εξόρυξης πετρωμάτων μετά από – αποκλεισμού διέλευσης, η διαδικασία προειδοποίησης,
κατάλληλη διέγερση. τα εμπλεκόμενα άτομα, οι θέσεις τους, ο εξοπλισμός
Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται: Το ANFO (μίγμα νιτρι− τους, ο τρόπος επικοινωνίας τους με το γομωτή – πυ−
κού αμμωνίου με καύσιμη ύλη), η μαύρη πυρίτιδα εξορύ− ροδότη, τα ακουστικά και οπτικά μέσα συναγερμού, ο
ξεων, η ζελατίνη, η ζελατινοδυναμίτιδα, ο αμμωνίτης, η συγκεκριμένος τρόπος σήμανσης συναγερμού και λήξης
αμμωνιοδυναμίτιδα, τα πολτώδη μίγματα υδραμμωνιτών επιφυλακής, και γενικά όλα τα μέτρα και οι διαδικασίες
(«ζελέ» ή «slurries»), τα γαλακτώματα ή εκρηκτικά γα− που εφαρμόζονται σύμφωνα και με τις διατάξεις του
λακτώματα («emulsions»), το νιτρικό αμμώνιο, εφόσον παρόντος κανονισμού.
περιέχει καύσιμες οργανικές ουσίες μετρούμενες σε 5. Απαγορεύεται η εκτέλεση των εργασιών γόμωσης
άνθρακα, περισσότερες του 0,2 % κ.β. και πυροδότησης, από εργαζόμενους που δεν είναι
Ως διαρρηκτικές ή ισχυρές εκρηκτικές ύλες χαρα− εφοδιασμένοι με την ειδική άδεια γομωτή – πυροδότη,
κτηρίζονται εκείνες που έχουν έντονο κρουστικό και σύμφωνα με την 2254/230/ Φ6.9/94 (ΦΕΚ 73/Β/3−2−1995),
μέτριο ωστικό κύμα και παρουσιάζουν μεγάλες ταχύ− κοινή υπουργική απόφαση όπως ισχύει. Οι γομωτές −
τητες μετάδοσης της έκρηξης. Το αντίθετο είναι οι πυροδότες βοηθούνται στις εργασίες τους από άλλους
βραδύκαυστες εκρηκτικές ύλες π.χ. πυρίτιδα. εργαζόμενους που ορίζονται, από τον επιβλέποντα μη−
β) Ως μέσα έναυσης, νοούνται όλα τα μέσα που είναι χανικό, ως βοηθοί τους.
κατάλληλα για τη διέγερση των εκρηκτικών. Πυροκρο− Η μεταφορά των εκρηκτικών υλών και των μέσων
τητής είναι οποιαδήποτε συσκευή η οποία περιλαμβάνει έναυσης και πυροδότησης γίνεται από άτομα που έχουν
ειδική γόμωση για την έναρξη της εκπυρσοκρότησης ειδικά εξουσιοδοτηθεί από τη Δ/νση του έργου.
(έναυσης) σε μία εκρηκτική ουσία. Οι γομωτές – πυροδότες είναι υπεύθυνοι για την τή−
Στα μέσα έναυσης συμπεριλαμβάνονται: οι κοινοί ρηση όλων των διατάξεων του παρόντος κανονισμού
πυροκροτητές («καψύλια»), η θρυαλλίδα ασφάλειας καθώς και των πιο ειδικών μέτρων, σε σχέση με τη
(«βραδύκαυστη»), η ακαριαία θρυαλλίδα («εκρηκτική»), χρήση των εκρηκτικών υλών και των μέσων έναυσης
οι επιβραδυντές, οι ηλεκτρικοί πυροκροτητές, οι μη και πυροδότησης στο έργο και οφείλουν:
ηλεκτρικοί πυροκροτητές (τύπου «shock tube»), οι ηλε− α) Να εφαρμόζουν το πιο πάνω σχέδιο γόμωσης −
κτρονικοί πυροκροτητές κ.λπ. πυροδότησης
Τέλος, με τον όρο «υπόνομος» νοείται γομωμένο δι− β) Να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την
άτρημα. ασφάλεια και την προστασία της ζωής άλλων εργαζο−
2. Ο Εργοδότης, η Διεύθυνση του Έργου και οι νόμιμα μένων και λοιπών προσώπων καθώς και ζώων που για
εμπλεκόμενοι με τις εργασίες που αφορούν εκρηκτικά, οποιοδήποτε λόγο βρίσκονται ή διέρχονται από τον
πρέπει να εξασφαλίζουν την εφαρμογή των ενδεδειγ− ίδιο χώρο.
μένων ασφαλών μεθόδων αποθήκευσης, μεταφοράς και γ) Να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την
χρήσης εκρηκτικών υλών στο έργο, την προμήθεια, τη προστασία του περιβάλλοντος χώρου, άλλων εγκα−
χρήση και τη συντήρηση του κατάλληλου εξοπλισμού, ταστάσεων, μηχανημάτων, οχημάτων, κτισμάτων, αρ−
την προμήθεια κατάλληλων εκρηκτικών υλών, την πρό− χαιολογικών χώρων, οδών, σιδηροδρομικών γραμμών,
σληψη και την τοποθέτηση του κατάλληλου προσωπικού δικτύων κοινής ωφελείας (ηλεκτρικής ενέργειας, τηλε−
και τη συχνή εκπαίδευσή του, τον έλεγχο ασφάλειας του πικοινωνιών, φυσικού αερίου κ.λπ.) και λοιπών δημόσιων
περιβάλλοντα χώρου και τρίτων, καθώς και την τήρηση και ιδιωτικών έργων.
6. Απαγορεύεται η χρήση ή αποθήκευση εκρηκτικών τερικά της αποθήκης, όταν μέσα υπάρχουν εκρηκτικές
υλών και μέσων έναυσης και πυροδότησης εντός με− ύλες ή υπολείμματα αυτών.
ταλλευτικών και λατομικών χώρων εφόσον δεν έχει χο− 6. Η θρυαλλίδα ασφάλειας (βραδύκαυστη), πρέπει να
ρηγηθεί και σχετική άδεια από την αρμόδια αστυνομική αποθηκεύεται στην αποθήκη καψυλίων, ενώ η εκρηκτική
αρχή, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2168/93 (ΦΕΚ θρυαλλίδα (ακαριαία) και οι μη ηλεκτρικοί πυροκρο−
147/Α/3−9−1993) όπως ισχύει. τητές (τύπου «shock tube») στην αποθήκη εκρηκτικών
7. Κάθε απώλεια ή κλοπή εκρηκτικών υλών και μέσων υλών.
έναυσης και πυροδότησης πρέπει να αναφέρεται αμέ− 7. Με ευθύνη της Δ/νσης του έργου, τηρείται στο έργο,
σως στην αρμόδια Αστυνομική Αρχή και την Επιθεώρηση ειδικό βιβλίο προμήθειας και κατανάλωσης εκρηκτικών
Μεταλλείων. υλών και μέσων έναυσης και πυροδότησης (Ενδεικτικό
Άρθρο 50 υπόδειγμα στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3), ανεξάρτητα από την
Αποθήκευση εκρηκτικών υλών και καψυλίων ύπαρξη ή όχι των αποθηκών της πιο πάνω παραγράφου
1, που είναι θεωρημένο από την αρμόδια Αστυνομική
1. Σε κάθε έργο που γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών, Αρχή ή την Επιθεώρηση Μεταλλείων και που ενημε−
πρέπει απαραίτητα να υπάρχουν ξεχωριστές αποθή− ρώνεται αμέσως για κάθε παραλαβή ή κατανάλωση ή
κες εκρηκτικών υλών και καψυλίων. Για την κατασκευή, άλλη μεταβολή.
επέκταση και χρησιμοποίηση των ως άνω αποθηκών Σε περίπτωση χρήσης νιτρικού αμμωνίου για παρα−
απαιτείται άδεια, σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του γωγή ANFO, η προμήθεια και κατανάλωσή του καταχω−
παρόντος κανονισμού ρείται με την ίδια ως άνω διαδικασία στο ειδικό βιβλίο
Απαγορεύεται αυστηρά η φύλαξη εκρηκτικών υλών ως ξεχωριστό είδος.
και καψυλίων έξω από τις πιο πάνω αποθήκες. Σε τακτά χρονικά διαστήματα, πρέπει να γίνονται απο−
2. Εξαιρούνται από την υποχρέωση διατήρησης απο− γραφές του υλικού της αποθήκης. Τα αποτελέσματα της
θηκών εκρηκτικών υλών και καψυλίων, τα έργα στα απογραφής καταχωρούνται στο ως άνω ειδικό βιβλίο.
οποία παραλαμβάνονται, από τις αντίστοιχες εταιρείες 8. Ο ορισμένος από τη Δ/νση του έργου αποθηκάριος,
παραγωγής ή εμπορίας ή διανομής εκρηκτικών, τα εκρη− είναι υπεύθυνος για τη διαφύλαξη των υλικών της απο−
κτικά και καψύλια και καταναλώνονται την ίδια ημέρα θήκης (φύλαξη κλειδιών), την απαγόρευση εισόδου σε
της παραλαβής τους. Εφόσον στο έργο δεν υπάρχουν κάθε μη εξουσιοδοτημένο άτομο, την καλή διαχείριση
αποθήκες εκρηκτικών υλών και καψυλίων, θα πρέπει των υλικών (παραδόσεις και επιστροφές), σύμφωνα με
να υπάρχει εξασφαλισμένη δυνατότητα επιστροφής τις εντολές της Δ/νσης και την ενημέρωση του ιεραρ−
αυθημερόν στον προμηθευτή, των εκρηκτικών υλών που χικά ανώτερού του για κάθε σχετικό πρόβλημα που
ενδεχομένως δεν καταναλώθηκαν. παρουσιάζεται στην αποθήκευση και κατάσταση των
3. Το εσωτερικό των αποθηκών εκρηκτικών υλών ή εκρηκτικών υλών.
καψυλίων, πρέπει να διατηρείται στεγνό (ξηρό), καθαρό, Σε περίπτωση που η διαχείριση της αποθήκης γίνεται
καλά αεριζόμενο και σε κανονική θερμοκρασία και δεν από άλλο εργαζόμενο, πλην του γομωτή – πυροδότη,
επιτρέπεται εντός αυτών η αποθήκευση, εργαλείων ή αυτός συνυπογράφει στο ειδικό βιβλίο προμήθειας και
άλλων υλικών. κατανάλωσης εκρηκτικών υλών και μέσων έναυσης.
Δεν επιτρέπεται, εντός των υπόψη αποθηκών, η εκτέ− 9. Κάθε αποθήκη εκρηκτικών υλών ή καψυλίων πρέπει
λεση οποιασδήποτε άλλης εργασίας εκτός από την επι− να φυλάσσεται επί 24ώρου βάσεως από αρμόδιο και
θεώρηση, τακτοποίηση και μεταφορά των εκρηκτικών κατάλληλο προσωπικό φύλαξης. Το υπόψη προσωπι−
υλών και καψυλίων. κό διενεργεί τη φύλαξη με κάθε αποτελεσματικό μέσο
Απαγορεύεται το άνοιγμα ή κλείσιμο κιβωτίων μέσα όπως με επιτόπια παρουσία ή με χρήση ηλεκτρονικών
σε αποθήκες. Η εργασία αυτή πρέπει να γίνεται με ερ− μέσων (τηλεοπτική παρακολούθηση και καταγραφή με
γαλεία από υλικό που δεν μπορεί να προκαλέσει σπιν− κάμερες σε συνδυασμό με ηχητικούς συναγερμούς κ.λπ.)
θήρες (ξύλινο, χάλκινο, κ.λπ.), έξω από την αποθήκη που να εξασφαλίζουν πλήρη εποπτεία του χώρου.
στον προθάλαμο, ενώ τα άδεια κιβώτια συσκευασίας Στην περίπτωση χρήσης των ως άνω ηλεκτρονικών
πρέπει να απομακρύνονται αμέσως μετά το άδειασμα μέσων αυτά πρέπει να επιτηρούνται αδιάλειπτα καθ’ όλο
του περιεχομένου τους. το 24ωρο από το αρμόδιο προσωπικό φύλαξης.
Οι κενές συσκευασίες των εκρηκτικών υλών και μέ− 10. Ειδικότερα, στην περίπτωση της αποθήκευσης υλι−
σων έναυσης, δεδομένου ότι ενδέχεται να περιέχουν κών στις οποίες περιλαμβάνονται επικίνδυνες ουσίες
υπολείμματα αυτών, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται των οποίων το είδος και οι ποσότητες ορίζονται στο
σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 62. παράρτημα Ι του άρθρου 20 της 12044/613/2007 (ΦΕΚ
4. Δεν επιτρέπεται να σύρονται κιβώτια εκρηκτικών 376/Β/19.3.2007) κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορι−
υλών, κατά τη μεταφορά η μετακίνησή τους, μέσα στην σμός μέτρων και όρων για την αντιμετώπιση κινδύνων
αποθήκη. από ατυχήματα μεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις
5. Οι εκρηκτικές ύλες και τα καψύλια διατηρούνται ή μονάδες, λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών, σε
εντός των αποθηκών στις συσκευασίες τους. Η παρά− συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/105/ΕΚ»,
δοση των εκρηκτικών και καψυλίων από την αποθήκη, εφαρμόζονται οι ειδικές διατάξεις που ορίζονται στην
πρέπει να γίνεται κυκλικά, ανάλογα με την ημερομηνία ως άνω κοινή υπουργική απόφαση.
εισαγωγής, ώστε οι πιο παλιές να χρησιμοποιούνται
πρώτες και να μην γίνεται υπέρβαση του συνιστώμενου, Άρθρο 51
από τον προμηθευτή, χρόνου χρήσης. Τυχόν διαρροές Υπαίθριες αποθήκες εκρηκτικών υλών και καψυλίων
εκρηκτικών στην αποθήκη πρέπει να αποκαθίστανται 1. Οι υπαίθριες αποθήκες εκρηκτικών υλών και καψυ−
αμέσως. Δεν επιτρέπονται επισκευές εσωτερικά ή εξω− λίων, πρέπει να βρίσκονται μακριά από κατοικημένες
περιοχές, δημόσιους δρόμους, σιδηροδρομικές γραμμές, σκυρόδεμα με αντοχή που προκύπτει από την οικο−
εγκαταστάσεις έργων, μέτωπα εξόρυξης, εργοταξιακούς νομοτεχνική μελέτη του άρθρου 105, ενώ η στέγη να
δρόμους, χώρους αποθήκευσης καυσίμων κ.λπ. αποτελείται από ελαφριά κατασκευή (που να μπορεί να
2. Στον παρακάτω πίνακα, καθορίζονται οι αποστάσεις εκτονωθεί γρήγορα σε περίπτωση έκρηξης), κατάλληλα
που πρέπει να τηρούνται, ανάλογα με τις ποσότητες μονωμένη από την υγρασία και τη θερμοκρασία και
της εκρηκτικής ύλης και τον αριθμό των καψυλίων που στην οποία να παρεμβάλλεται στρώμα άμμου πάχους,
αποθηκεύονται. το λιγότερο, 5 cm. Οπωσδήποτε απαγορεύεται η κατα−
3. Οι αποστάσεις που αναφέρονται στον παρακάτω σκευή τη στέγης από οπλισμένο σκυρόδεμα. Επίσης, η
πίνακα, μειώνονται στο μισό, εφόσον αποθηκεύονται αποθήκη πρέπει να είναι κατάλληλα γειωμένη.
πετρελαιαμμωνίτης (ΑΝFΟ), πυρίτιδες, slurries, εκρηκτικά β) Απαγορεύεται η χρήση μετάλλου στην κατασκευή
γαλακτώματα (emulsions) και νιτρικό αμμώνιο με περιε− του δαπέδου, που πρέπει να αποτελείται από υλικό που
κτικότητα σε άνθρακα πάνω από 0,2%, κατά βάρος. δεν προκαλεί σπινθήρες.
4. Οι αποστάσεις που προκύπτουν από τον πίνακα, σε γ) Να υπάρχει κατάλληλος προθάλαμος, στον οποίο
συνδυασμό με τις διατάξεις της παρ. 3 αυτού του άρ− απαγορεύεται να αποθηκεύονται εκρηκτικές ύλες.
θρου, μειώνονται στο μισό, εφόσον μεταξύ των αποθη− δ) Να υπάρχουν κατάλληλα συστήματα εξαερισμού,
κών και των οικοδομών, οδών, σιδηροδρομικών γραμμών, ώστε να αερίζεται καλά η αποθήκη και να μην υπάρχει
εγκαταστάσεων, μετώπων κ.λπ. έχουν κατασκευαστεί κίνδυνος εισόδου βροχής ή διαφόρων αντικειμένων.
τεχνητά αναχώματα ύψους τουλάχιστον 1,0 m άνωθεν ε) Η πόρτα να είναι κατασκευασμένη από ξύλο πά−
της στέγης της αποθήκης. Τα τεχνητά αναχώματα πρέ− χους, το λιγότερο, 5 cm ή να είναι μεταλλική με ξύλινη
πει να έχουν σταθερά πρανή και διατομή ισοσκελούς επένδυση και να κλείνει με κλειδιά ασφάλειας.
τραπεζίου με πλάτος στη στέψη τους τουλάχιστον 0,5 στ) Να μην υπάρχουν άλλα ανοίγματα εκτός από την
m. πόρτα και τους εξαεριστήρες.
5. Η ελάχιστη απόσταση σε μέτρα μεταξύ δύο υπαί− ζ) Να φωτίζονται κατά προτίμηση με φυσικό φωτι−
θριων αποθηκών (εκρηκτικών ή καψυλίων), δίνεται από σμό.
τον τύπο d = 2,5√ (Β/e) όπου Β το βάρος σε κιλά της Σε περίπτωση χρήσης ηλεκτρικού φωτισμού οι αγωγοί
ποσότητας εκρηκτικής ύλης που αποθηκεύεται στη και οι διακόπτες πρέπει να είναι έξω από την αποθήκη,
σπουδαιότερη από τις αποθήκες και e ο συντελεστής οι λαμπτήρες να είναι κλειστού τύπου και όλος ο εξο−
με βάση το είδος της εκρηκτικής ύλης (e = 1 για δυναμί− πλισμός (λαμπτήρες, ηλεκτρική εγκατάσταση, διακόπτες
τιδες, αμμωνίτιδες και καψύλλια και e = 2 για πυρίτιδες, κ.λπ.) πρέπει να πληροί τις προδιαγραφές ασφάλειας
πετρελαιαμμωνίτη, slurries, εκρηκτικά γαλακτώματα). που ισχύουν για «ηλεκτρολογικό υλικό σε εκρήξιμη
Ειδικά για την περίπτωση που η σπουδαιότερη από τις ατμόσφαιρα».
αποθήκες είναι εκείνη των καψυλίων, τότε στον παρα− Στην περίπτωση που δεν υπάρχει δυνατότητα πα−
πάνω τύπο το Β υπολογίζεται από τη σχέση Β = n/1.000, ροχής ηλεκτρικού ρεύματος, ο φωτισμός των αποθη−
όπου n ο αριθμός των καψυλίων. Σε κάθε περίπτωση κών μπορεί να γίνεται με ατομικές ηλεκτρικές λυχνίες
απαγορεύεται η απόσταση δύο αποθηκών να είναι μι− ασφάλειας.
κρότερη από τα 20 m. η) Να περιφράσσονται με τοίχο ή συρματοπλέγματα
6. Οι υπαίθριες αποθήκες, πρέπει να κατασκευάζονται σε ακτίνα 15 m και σε ύψος 1,8 m και να απαγορεύεται η
σε ασφαλείς θέσεις, σε σχέση με τις εισόδους των είσοδος σε κάθε αναρμόδιο άτομο, που γνωστοποιείται
υπόγειων εργασιών, από τις οποίες πρέπει να απέχουν με ευκρινή πινακίδα στην είσοδο της περίφραξης: «ΠΡΟ−
απόσταση μεγαλύτερη από τα 300 m. ΣΟΧΗ. ΑΠΟΘΗΚΗ ΕΚΡΗΚΤΙΚΩΝ ΥΛΩΝ. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ
7. Για τη μελέτη και κατασκευή των υπαίθριων απο− Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟΥΣ ΜΗ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑ». Εντός της
θηκών εκρηκτικών υλών, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη περίφραξης δεν επιτρέπεται να υπάρχουν ξερά χόρτα,
τα παρακάτω: θάμνοι, σκουπίδια, παλιές συσκευασίες και οποιοδήποτε
α) Τα τοιχώματα να κατασκευάζονται από οπλισμένο εύφλεκτο αντικείμενο.
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΩΝ ΠΟΣΟΤΗΤΩΝ ΕΚΡΗΚΤΙΚΩΝ ΥΛΩΝ ΚΑΙ ΚΑΨΥΛΙΩΝ
ΣΕ ΥΠΑΙΘΡΙΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ
Καψύλια Εκρηκτικές ύλες Αποστάσεις σε m από

σε τεμ x 103 σε κιλά
Μέτωπα
Γραμμές ΔΕΗ Σιδ. γραμμές Εγκαταστάσεις
από έως από έως Οικοδομές Δημ. δρόμους Δρόμους έργου
5 − − 15 10 10
5 10 − − 25 20 15
10 25 − 25 60 35 25
25 50 25 50 90 55 35
50 100 50 100 140 75 45
100 200 100 200 200 120 75

200 300 200 300 260 155 90
300 400 300 400 290 170 105
400 500 400 500 310 185 120
500 600 500 600 325 195 135
600 800 600 800 355 215 140
800 1.000 800 1.000 375 225 155
1.000 1.500 1.000 1.500 415 250 170
1.500 2.000 1.500 2.000 445 265 180
2.000 3.000 485 295 190
3.000 4.000 515 310 200
4.000 5.000 550 330 210
5.000 7.000 600 355 225
7.000 10.000 660 400 250
10.000 15.000 720 435 270
15.000 20.000 820 490 290
20.000 25.000 880 525 320
25.000 30.000 950 570 340
30.000 35.000 1.010 595 360
35.000 40.000 1.070 620 380
40.000 45.000 1.130 650 400
45.000 50.000 1.200 670 420
Άρθρο 52 Β η ποσότητα της αποθηκευμένης εκρηκτικής ύλης σε

Υπόγειες αποθήκες εκρηκτικών υλών και καψυλίων κιλά, ε ο συντελεστής με βάση το είδος της εκρηκτικής
1. Οι κεντρικές υπόγειες αποθήκες που είναι ανεξάρ− ύλης (ε = 2 για δυναμίτιδες και αμμωνίτιδες και ε = 1 για
τητες από τις λοιπές υπόγειες εκσκαφές του έργου, πετρελαιαμμωνίτη, slurries, εκρηκτικά γαλακτώματα και
πρέπει να κατασκευάζονται μακριά από θέσεις, στις πυρίτιδες) και Σ ο συντελεστής ποιότητας του εδάφους
οποίες διαμένουν, εργάζονται ή κυκλοφορούν άνθρωποι. (Σ = 1,20 για μαλακά πετρώματα, Σ = 2 για συνήθη ημί−
Στην επιφάνεια και μπροστά στην είσοδο των απο− σκληρα πετρώματα και Σ = 3 για σκληρά πετρώματα).
θηκών, πρέπει να κατασκευάζεται ανάχωμα με ύψος Εφόσον υπάρχει κατανομή των εκρηκτικών υλών σε
μεγαλύτερο από κείνο της στοάς, πλάτος διπλάσιο από μήκος, το λιγότερο, τριπλάσιο από το ελάχιστο πάχος
το άνοιγμά της και πάχος ανάλογο με τη χωρητικότητα που υπολογίζεται από τον παραπάνω τύπο, τότε το
της αποθήκης. πάχος αυτό μπορεί να μειώνεται στα 2/3.
Για τις αποστάσεις της εισόδου της στοάς από μέ− Απαγορεύεται η κατασκευή υπόγειων αποθηκών εκρη−
τωπα, δρόμους, εγκαταστάσεις κ.λπ. ισχύουν τα ανα− κτικών υλών σε απόσταση μικρότερη των 100 m από
φερόμενα στο άρθρο 50. φρέατα κεντρικής μεταφοράς και αερισμού και από
Για το πάχος των περιβαλλόντων πετρωμάτων, καθώς κεκλιμένα και κεντρικές στοές.
και για τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες, διατάξεις 3. Κάθε υπόγεια αποθήκη εκρηκτικών υλών, πρέπει να
κ.λπ. ισχύουν όσα παρακάτω αναφέρονται. επικοινωνεί με την επιφάνεια ή με τις υπόγειες εκσκα−
Σ’ αυτές τις αποθήκες, πρέπει να εξασφαλίζεται επαρ− φές με μια ή και περισσότερες στοές. Οι άξονες των
κές κύκλωμα αερισμού με τρόπο ώστε να ανανεώνεται στοών επικοινωνίας πρέπει να ακολουθούν τεθλασμένη
πλήρως ο αέρας σε κάθε ώρα. γραμμή με δύο, το λιγότερο, ορθές γωνίες.
2. Οι υπόγειες αποθήκες εκρηκτικών υλών που επι− Οι εκρηκτικές ύλες, αποθηκεύονται σε παράλληλα
κοινωνούν με υπόγειες εκσκαφές, πρέπει να βρίσκονται εγκάρσια που ο αριθμός τους εξαρτάται από την πο−
μακριά από μέτωπα, κεντρικές στοές, φρέατα ή κεντρικά σότητα της εκρηκτικής ύλης που αποθηκεύεται και που
κεκλιμένα. μεταξύ τους παρεμβάλλεται στύλος πάχους, το λιγό−
Το ελάχιστο πάχος σε m των πετρωμάτων, που περι− τερο 5 m.
βάλλουν την αποθήκη, μέχρι την επιφάνεια ή τα πλησιέ− Αξονικά και απέναντι από τα εγκάρσια αποθήκευσης
στερα έργα, δίνεται από τον τύπο Λ = 2 3√ (ε x Β/Σ), όπου και τις ορθές γωνίες που σχηματίζουν οι άξονες των
στοών επικοινωνίας, καθώς και απέναντι από τα ση− 8. Για τη διαρρύθμιση των χώρων προσωρινής φύλα−
μεία επικοινωνίας των στοών με τα υπόλοιπα έργα, ξης εκρηκτικών και καψυλίων των παραγράφων 6 και
πρέπει να διαμορφώνονται εγκάρσια, ανάλογου όγκου, 7, ισχύουν τα αναφερόμενα στην παρ. 4 του παρόντος
για την εκτόνωση των αερίων σε περίπτωση τυχαίας άρθρου.
έκρηξης. Καθήκοντα αποθηκάριου στις προσωρινές αποθήκες,
4. Οι υπόγειες αποθήκες, πρέπει να ορύσσονται σε ασκεί ο αντίστοιχος εργοδηγός ή επιστάτης.
συνεκτικά υγιή και ξηρά πετρώματα, ενώ το εσωτερικό
Άρθρο 53
τους να στεγανοποιείται και επενδύεται κατάλληλα.
Παρασκευή εκρηκτικών με κινητές μονάδες
Το δάπεδο των αποθηκών, πρέπει να αποτελείται από
υλικό που να μην προκαλεί σπινθήρες. 1. Η παρασκευή ANFO, slurries ή γαλακτωμάτων με
Η πόρτα, πρέπει να είναι ξύλινη πάχους, το λιγότερο, εγκαταστάσεις πάνω σε οχήματα, επιτρέπεται κατόπιν
5 cm ή μεταλλική με ξύλινη επένδυση και να κλείνει με αδείας σύμφωνα με τα οριζόμενα στην οικ.13127/3645
κλειδιά ασφάλειας. (ΦΕΚ 1005/Β/18.7.2005) υπουργική απόφαση περί καθο−
Η αποθήκη, πρέπει να φωτίζεται μόνο με ηλεκτρικό ρισμού των δικαιολογητικών που απαιτούνται για τη
ρεύμα, ενώ οι λάμπες φωτισμού να είναι κλειστού τύπου, χορήγηση άδειας λειτουργίας εγκαταστάσεων πα−
η ηλεκτρική εγκατάσταση με χωνευτές σωληνώσεις, ο ραγωγής ANFO και SLURRIES ευρισκόμενων πάνω σε
διακόπτης έξω από τα εγκάρσια όπου αποθηκεύονται οχήματα, εντός μεταλλευτικών και λατομικών χώρων,
εκρηκτικές ύλες και όλος ο εξοπλισμός (λαμπτήρες, όπως ισχύει.
ηλεκτρική εγκατάσταση, διακόπτες κ.λπ.) πρέπει να 2. Κατά την λειτουργία των εγκαταστάσεων αυτών
πληροί τις προδιαγραφές ασφάλειας που ισχύουν για πρέπει να λαμβάνονται τα εξής μέτρα:
«ηλεκτρολογικό υλικό σε εκρήξιμη ατμόσφαιρα». α. Η παραγωγή θα γίνεται μόνο στο σημείο χρησιμο−
Στις αποθήκες αυτές, πρέπει να εξασφαλίζεται επαρ− ποίησης των εκρηκτικών απαγορευομένης της αποθή−
κής αερισμός με αυτοδύναμο κύκλωμα ή με σύνδεση με κευσης ετοίμων προϊόντων.
το κύκλωμα αερισμού των υπόγειων εργασιών, οπότε β. Η παραγωγή των ανωτέρω εκρηκτικών από κινη−
στην τελευταία περίπτωση, οι αποθήκες πρέπει να επι− τά συνεργεία πρέπει να πραγματοποιείται από ειδικά
κοινωνούν με τις στοές επιστροφής του αέρα. εκπαιδευμένα για το σκοπό αυτό άτομα πνευματικώς
Επίσης, οι αποθήκες πρέπει να είναι κατάλληλα γει− και σωματικώς υγιή και αρτιμελή και ηλικίας άνω των
ωμένες. 18 ετών. Ο χειριστής του οχήματος−συνεργείου πρέ−
5. Η αποθήκευση καψυλίων, πρέπει να γίνεται σε ειδικά πει να έχει άδεια οδηγήσεως κατάλληλης κατηγορίας
εγκάρσια που δεν επηρεάζονται από την υγρασία και τα και άδεια χειριστού μηχανημάτων εκτελέσεως τεχνι−
επαγωγικά ρεύματα και που απέχουν απόσταση μεγαλύ− κών έργων Γ΄ ομάδας, σύμφωνα με τις διατάξεις του
τερη των 20 m από το πλησιέστερο εγκάρσιο αποθήκευ− Π.Δ. 31/1990 (ΦΕΚ 11/Α/5−2−1990), όπως ισχύει.
σης εκρηκτικών υλών. Η απόσταση αυτή υπολογίζεται γ. Tο όχημα και ο υπόλοιπος εξοπλισμός για την πα−
πάνω στον άξονα των στοών επικοινωνίας. Μεταξύ των ραγωγή του ANFO, των SLURRIES ή των γαλακτωμάτων
δύο εγκάρσιων, πρέπει να παρεμβάλλεται φυσικός στύ− πρέπει να είναι ειδικώς κατασκευασμένα και πιστοποι−
λος πετρώματος πάχους, το λιγότερο, 5 m. ημένα για τον σκοπό αυτό.
Οι άξονες των στοών επικοινωνίας οποιασδήποτε δ. Τα διάφορα μέρη του οχήματος να κατασκευάζο−
αποθήκης (εκρηκτικών ή καψυλίων) με άλλη ανάλογη νται από μη αναφλέξιμα υλικά.
αποθήκη πρέπει να ακολουθούν τεθλασμένη γραμμή με ε. Το όχημα πρέπει να είναι κατάλληλης ισχύος ώστε
δύο, το λιγότερο, ορθές γωνίες. να μπορεί να μεταφέρει ευχερώς το φορτίο και να
6. Για την προσωρινή φύλαξη εκρηκτικών υλών ποσό− διατηρείται σε καλή μηχανική κατάσταση. Η μέγιστη
τητας μέχρι 500 κιλά, εφόσον πρόκειται να καταναλω− μεταφερόμενη ποσότητα πρώτων υλών (π.χ. νιτρικού
θούν εντός του επόμενου 24ώρου, μπορούν να διαρρυθ− αμμωνίου) δεν θα πρέπει να ξεπερνά τους 15 τόνους.
μίζονται, χωρίς άδεια, βοηθητικές αποθήκες μέσα στα στ. Η εργασία αναμείξεως για την παραγωγή των
υπόγεια και κοντά στις εργασίες της εκμετάλλευσης. εκρηκτικών αρχίζει μόνο μετά το σταμάτημα του οχή−
Οι αποθήκες αυτές πρέπει να ορύσσονται σε σχήμα Γ ματος και εφ’ όσον τηρούνται οι πιο κάτω προϋποθέ−
και να πλαισιώνονται από τα προβλεπόμενα από την σεις:
παρ. 3 εδ. γ΄ αυτού του άρθρου, εγκάρσια. Μεταξύ της ι) Οι τροχοί του οχήματος να ασφαλίζονται με κατάλ−
προσωρινής αποθήκης και των γειτονικών εργασιών, ληλους αναστολείς (τάκους).
εγκαταστάσεων, κεντρικών στοών και φρεάτων, πρέπει ιι) Το όχημα και τα άλλα μηχανήματα που βρίσκονται
να μεσολαβεί φυσικός στύλος πετρώματος πάχους, το πάνω σ’ αυτό να γειώνονται κατάλληλα.
λιγότερο, 20 m. Οι αποθήκες αυτές πρέπει να βρίσκο− ζ. Οι εργαζόμενοι απαγορεύεται να καπνίζουν και να
νται σε ακτίνα μεγαλύτερη των 70 m από θέσεις όπου φέρουν μαζί τους πυροδοτικούς μηχανισμούς. Η απα−
γίνεται εξόρυξη με εκρηκτικές ύλες και, εφόσον είναι γόρευση αυτή καθίσταται γνωστή με ευδιάκριτη πινα−
δυνατό, να επικοινωνούν με τις στοές επιστροφής του κίδα. Στο όχημα να υφίσταται μονίμως ένας φορητός
αέρα. πυροσβεστήρας.
7. Για την προσωρινή φύλαξη μέχρι 200 καψυλίων, 3. Το νιτρικό αμμώνιο που χρησιμοποιείται για την
εφόσον πρόκειται να καταναλωθούν εντός του επόμε− παρασκευή εκρηκτικών πρέπει να είναι ειδικά παρα−
νου 24ώρου, μπορούν να διαρρυθμίζονται, χωρίς άδεια, σκευασμένο για τέτοια χρήση. Απαγορεύεται η χρήση
ειδικά εγκάρσια. Μεταξύ αυτών και των προσωρινών νιτρικού αμμωνίου που προορίζεται για λίπασμα.
χώρων φύλαξης εκρηκτικών υλών της παρ. 6 αυτού 4. Επιπλέον των προηγουμένων εφαρμόζονται και οι
του άρθρου, πρέπει να παρεμβάλλεται φυσικός στύλος διατάξεις του παραρτήματος 4.3. «Ειδικός Κανονισμός
πάχους, το λιγότερο 5 m. για την παραγωγή ANFO και SLURIES σε εγκαταστάσεις
ευρισκόμενες πάνω σε οχήματα» της 3329/15.2.1989 κοι− πυροδότησης, πρέπει να ελέγχει την ποιότητα και την
νής υπουργικής απόφασης «Κανονισμοί για την παραγω− καλή κατάστασή τους. Σε περίπτωση που διαπιστώσει
γή, αποθήκευση και διάθεση σε κατανάλωση εκρηκτικών οποιαδήποτε ατέλεια, πρέπει άμεσα να αναφερθεί στον
υλών» (ΦΕΚ 132/Β/21.2.1989), όπως ισχύει. ιεραρχικά ανώτερό του για τη λήψη των κατάλληλων
οδηγιών και μέτρων.
Άρθρο 54
2. Για την επιλογή εκρηκτικής ύλης (είδος, συσκευασία,
Μεταφορά εκρηκτικών υλών και καψυλίων
διαστάσεις), πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτη−
1. Κατά τη μεταφορά των εκρηκτικών υλών και καψυ− ριστικά του πετρώματος, η διάμετρος του διατρητικού
λίων εντός των έργων, δηλαδή, στα μέτωπα ή στις βοη− εξοπλισμού και η γενική κατάσταση του περιβάλλοντος
θητικές αποθήκες, πρέπει να τηρούνται τα παρακάτω: χώρου.
α) Όταν η μεταφορά γίνεται από εργάτες, η μεταφε− 3. Η γόμωση των διατρημάτων πρέπει να γίνεται με
ρόμενη ποσότητα, από κάθε εργάτη, δεν πρέπει να είναι προσοχή και με τέτοιο τρόπο, ώστε οι υπόνομοι να
μεγαλύτερη από 25 κιλά. Η μεταφορά πρέπει να γίνεται είναι έτοιμοι για πυροδότηση στην προκαθορισμένη
με τη συσκευασία του εμπορίου ή μέσα σε εδικά ξύλινα ώρα που γίνεται γνωστή στο προσωπικό, το λιγότερο,
και ασφαλή κιβώτια. με την έναρξη εργασίας της βάρδιας.
β) Απαγορεύεται η σύγχρονη μεταφορά εκρηκτικών 4. Στη διάρκεια της γόμωσης, πρέπει να απομακρύ−
υλών, εργαζομένων και άλλων ατόμων ή υλικών μέσα νονται από το μέτωπο όλα τα άτομα εκτός από το
σε κλωβούς φρεάτων και κεκλιμένων. Δεν επιτρέπεται γομωτή − πυροδότη, το βοηθό του και το προσωπικό
η μεταφορά των εκρηκτικών υλών, μέσα σε κεκλιμένα επιστασίας − επίβλεψης.
ή φρέατα, εφόσον κυκλοφορούν σε αυτά εργαζόμενοι 5. Απαγορεύεται αυστηρά η χρησιμοποίηση κάθε
ή άλλα άτομα. σιδερένιου εργαλείου κατά τη χρήση των εκρηκτικών
γ) Όταν η μεταφορά εκρηκτικών υλών γίνεται με μη− υλών. Οι τακαδόροι πρέπει να είναι πάντοτε ξύλινοι,
χανές έλξης, πρέπει αυτές να τοποθετούνται σε ειδικό ή ορειχάλκινοι ή από άλλο ειδικό αντιστατικό υλικό.
βαγόνι επενδυμένο εσωτερικά με ξύλο ή άλλη αντιστα− Πριν από την επισκευή τους, πρέπει να καθαρίζονται
τική ύλη και να μην μεταφέρονται εργαζόμενοι με τον εσωτερικά και εξωτερικά από τυχόν υπολείμματα εκρη−
ίδιο συρμό. κτικής ύλης.
δ) Όταν η μεταφορά των εκρηκτικών υλών γίνεται 6. Η προσαρμογή των καψυλίων στη θρυαλλίδα ασφά−
με φορτηγά αυτοκίνητα, η σκάφη τους πρέπει να είναι λειας πρέπει να γίνεται μόνο με ειδική πένσα. Η προσαρ−
επενδυμένη εσωτερικά από ξύλο ή άλλη αντιστατική μογή του καψυλίου στην εκρηκτική θρυαλλίδα, καθώς
ύλη. Επιτρέπεται η μεταφορά των εκρηκτικών υλών με και η σύνδεση τμημάτων ακαριαίας θρυαλλίδας μεταξύ
ειδικά ρυμουλκούμενα κλειστά οχήματα, εφόσον είναι τους, πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά με συγκολλητική
επενδυμένα εσωτερικά με ξύλο ή άλλη αντιστατική ύλη. ταινία. Απαγορεύεται η τοποθέτηση των καψυλίων στη
Απαγορεύεται σε κάθε περίπτωση, η σύγχρονη μετα− θρυαλλίδα, καθώς και ο οπλισμός φυσιγγίων μέσα ή
φορά προσωπικού και εκρηκτικών με το ίδιο όχημα ή κοντά στις αποθήκες εκρηκτικών υλών ή καψυλίων ή
μέσο. σε θέσεις που βρίσκονται άνθρωποι.
ε) Τα ειδικά βαγόνια ή ο συρμός ή τα οχήματα μετα− 7. Ο οπλισμός (αρμάτωμα) των φυσιγγίων, πρέπει να
φοράς εκρηκτικών υλών, πρέπει να φέρουν πινακίδες με γίνεται με τη βοήθεια ειδικής ξύλινης ή ορειχάλκινης
την ένδειξη «ΠΡΟΣΟΧΗ ΕΚΡΗΚΤΙΚΑ», καθώς και ειδικό βελόνας. Η θρυαλλίδα ή οι αγωγοί των ηλεκτρικών κα−
περιστρεφόμενο φωτεινό σήμα σε ευδιάκριτη θέση. ψυλίων πρέπει να προσδένονται στο φυσίγγιο εναύ−
στ) Για τη μεταφορά των καψυλίων, πρέπει να διαρ− σματος.
ρυθμίζονται ειδικοί χώροι, ανάλογης χωρητικότητας με 8. Το μήκος της θρυαλλίδας ασφάλειας, για κάθε υπό−
τις ανάγκες της βάρδιας, κατάλληλα απομονωμένοι από νομο, πρέπει να είναι ρυθμισμένο, έτσι ώστε, να παρέ−
τον υπόλοιπο χώρο της σκάφης του ειδικού οχήματος χεται στον πυροδότη αρκετό χρονικό διάστημα για να
ή βαγονιού μεταφοράς των εκρηκτικών υλών. απομακρυνθεί σε ασφαλή θέση κατά την έναυση και του
ζ) Η μεταφορά των εκρηκτικών υλών στις υπόγειες τελευταίου υπονόμου. Το μήκος αυτό, προσδιορίζεται
εργασίες, δεν πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα με τη με− ανάλογα με τη μεγαλύτερη ταχύτητα καύσης που έχει
ταφορά προσωπικού. προκύψει από τις δοκιμές, καθώς και από την απόστα−
η) Η φόρτωση−εκφόρτωση των εκρηκτικών από τα ση του μετώπου από την ασφαλή θέση του γομωτή
οχήματα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, σβη− − πυροδότη και του βοηθού του. Σε κάθε περίπτωση, το
στό κινητήρα, χωρίς σύρσιμο ή πέταγμα των κιβωτίων. μήκος της θρυαλλίδας κάθε υπονόμου πρέπει να μην
Όπου απαιτείται χρήση εργαλείων αυτά πρέπει να είναι είναι μικρότερο από τα 1,20 m., ενώ έξω από το στόμιο
υποχρεωτικά αντιστατικού τύπου. της υπονόμου να εξέχει, το λιγότερο, 20 cm.
2. Κατά τη μεταφορά των εκρηκτικών υλών και κα− 9. Εφόσον για τη γόμωση διατρημάτων με υγρασία
ψυλίων εκτός των έργων, δηλαδή από τις κεντρικές χρησιμοποιείται πυρίτιδα, πρέπει αυτή να τοποθετείται
αποθήκες σε σημεία κατανάλωσης, όπου απαιτείται να στο διάτρημα με μορφή φυσιγγίων που έχουν προστα−
γίνεται χρήση δημόσιου οδικού δικτύου, πρέπει, επι− τευτικό, από την υγρασία, περίβλημα. Σε κάθε άλλη
πλέον των οριζόμενων στην πιο πάνω παράγραφο 1, περίπτωση, η γόμωση πρέπει να γίνεται χύμα με ειδικά
να εφαρμόζονται οι διατάξεις σχετικά με τις οδικές χωνιά από ψευδάργυρο ή άλλο αντιστατικό υλικό.
μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων. 10. Στην περίπτωση γόμωσης των διατρημάτων με
δυναμίτιδα, πρέπει να μεταφέρονται επιτόπια μόνο τα
Άρθρο 55
προκαθορισμένα και απόλυτα αναγκαία φυσίγγια. Τα
Γόμωση των διατρημάτων φυσίγγια δυναμίτιδας, πρέπει να τοποθετούνται στο
1. Ο γομωτής − πυροδότης πριν από τη χρησιμοποίηση διάτρημα όπως είναι και με ελαφριά ώθηση από τον
των εκρηκτικών υλών, καθώς και των μέσων έναυσης και τακαδόρο.
11. Απαγορεύεται αυστηρά η διεύρυνση του πυθμένα δυσχερειών κατά τη φάση της γόμωσης, κ.λπ.), παράλ−
των διατρημάτων με εκρηκτικές ύλες (παράκαμα). ληλα με τα μέτρα που περιγράφονται στις επόμενες
12. Σε περίπτωση πνευματικής ή συνεχούς ή χύδην παραγράφους, πρέπει να έχουν ειδοποιηθεί όλοι οι άμε−
γόμωσης, πρέπει τα μηχανήματα γόμωσης να πληρούν σα και έμμεσα εμπλεκόμενοι καθώς και οι εργαζόμενοι
τις προδιαγραφές του κατασκευαστή, ιδιαίτερα σε ότι των γειτονικών έργων ή επιχειρήσεων για το νέο χρόνο
αφορά στη μη δημιουργία στατικών ή παράσιτων ρευ− της ανατίναξης, καθώς και για τον τρόπο ειδοποίησης
μάτων (γείωση, αντιστατικοί σωλήνες γόμωσης κ.λπ.). για την έναρξη και λήξη της ανατίναξης.
13. Η επιγόμωση πρέπει να γίνεται με χώμα ή άλλο 2. Πριν από την πυροδότηση, πρέπει να ειδοποιού−
λεπτό άφλεκτο υλικό, χωρίς χαλίκια. Κατ’ εξαίρεση σε νται όλοι οι εργαζόμενοι που βρίσκονται σε επικίνδυνη
ειδικές περιπτώσεις (κατακλυσμένα από νερό ή υπο− ακτίνα, για να προφυλαχτούν σε ασφαλείς και προ−
θαλάσσια διατρήματα), ρόλο επιγόμωσης μπορεί να καθορισμένες από τον επιβλέποντα θέσεις, καθώς και
παίξει και το νερό. Η επιγόμωση πρέπει να γίνεται με εκείνοι που εργάζονται σε γειτονικά έργα. Η φυλασ−
προσοχή για την αποφυγή φθοράς της θρυαλλίδας ή σόμενη περιοχή – χώρος ανατίναξης, εξαρτάται από
των καλωδίων. Σε οριζόντια ή ανερχόμενα διατρήματα, το σχέδιο γόμωσης – πυροδότησης, το ανάγλυφο της
το υλικό επιγόμωσης πρέπει να τοποθετείται σε ειδικά περιοχής, τη γεωλογία και τον πιθανό τεκτονισμό του
φυσίγγια. πετρώματος, κ.λπ.
Εντεταλμένοι εργαζόμενοι, οι οποίοι θα πρέπει να
Άρθρο 56 έχουν λάβει σαφείς οδηγίες, θα πρέπει να φρουρούν
Εκτίναξη πετρώματος όλες τις πιθανές διόδους ή δρόμους προς τον χώρο
1. Με τον όρο εκτίναξη πετρώματος ή εκτόξευση πε− ανατίναξης, υποβοηθούμενοι με σήματα, πινακίδες, μπά−
τρώματος ή εκτόξευση τεμαχίων πετρώματος, εννοούμε ρες και γενικά κάθε πρόσφορο μέσο, απαγορεύοντας
την εκτίναξη του πετρώματος σε αποστάσεις μεγαλύ− τη διέλευση.
τερες από τις αναμενόμενες. 3. Δεν επιτρέπεται η πυροδότηση πριν να εξακριβωθεί
2. Προκειμένου να αποφευχθεί η εκτίναξη πετρώμα− ότι όλοι έχουν προφυλαχτεί, οι δίοδοι για απομάκρυνση
τος, πρέπει των γομωτών− πυροδοτών, μετά το τέλος της πυροδό−
α) Να έχει εξασφαλιστεί ότι η απόσταση των δια− τησης, είναι ελεύθερες και έχει δοθεί το κατάλληλο, σε
τρημάτων από την ελεύθερη επιφάνεια είναι η ενδε− κάθε περίπτωση, ειδικό σήμα έναρξης της πυροδότησης
δειγμένη. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να εφαρμόζεται (ηχητικό υποχρεωτικά μόνο για τα υπαίθρια, ενώ με
αυστηρά το σχέδιο διάτρησης−γόμωσης−πυροδότησης όποιο άλλο πρόσφορο τρόπο για τα υπόγεια).
του άρθρου 49 παρ. 4. Ο αρμόδιος επιβλέπων μηχανικός 4. Όλο το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την
πρέπει να ελέγχει την εφαρμογή του και να το τροπο− πυροδότηση και μέχρι να δοθεί από τον πυροδότη το
ποιεί, σε περίπτωση ακανόνιστου μετώπου. ειδικό σήμα τέλους των εκρήξεων (που πρέπει να γίνεται
β) Να ελέγχεται η πιθανή απόκλιση των διατρημάτων, με τον τρόπο της παρ. 3 αυτού του άρθρου, αλλά να
ειδικά σε περιπτώσεις μικρής διαμέτρου και μεγάλου είναι διαφορετικό από κείνο της έναρξης), πρέπει να φυ−
λάσσονται με φρουρούς όλες οι δίοδοι και να δίνονται
βάθους.
από αυτούς πρόσθετα κατάλληλα σήματα.
γ) Να λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της γόμωσης ιδι−
5. Για την προστασία των εργαζομένων από τις εκρή−
αίτερη μέριμνα για την αποφυγή ανομοιογενούς κα−
ξεις πρέπει να επιλέγονται φυσικά καταφύγια, και, εφό−
τανομής του εκρηκτικού στο διάτρημα. Σε περίπτωση
σον δεν υπάρχουν τέτοια, να κατασκευάζονται τεχνητά
ύπαρξης καρστικών, σπηλαιωμάτων, κ.λπ. να γίνεται
καταφύγια.
διακεκομμένη γόμωση, προκειμένου να αποφευχθεί η
6. Μετά την έκρηξη των υπονόμων, ο γομωτής − πυρο−
τοπική ενίσχυση του διατρήματος.
δότης πρέπει να εξετάσει το αποτέλεσμα των εκρήξε−
δ) Η επιγόμωση να γίνεται σύμφωνα με τα οριζόμενα ων και να αναφέρει την κατάσταση του μετώπου στον
στο άρθρο 55 και το μήκος της σε καμία περίπτωση να ιεραρχικά ανώτερό του. Εφόσον διαπιστωθεί ότι όλοι
μην είναι μικρότερο από τα 7/10 της απόστασης των οι υπόνομοι έχουν εκραγεί, το αρμόδιο στέλεχος της
διατρημάτων από το μέτωπο («φορτίο»), με σκοπό την ιεραρχίας μπορεί να δώσει οδηγίες και εντολές για την
ελαχιστοποίηση πιθανότητας «ντουφεκισμού». ασφαλή συνέχιση της εργασίας καθώς και να σημάνει
ε) Να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ορθή τοπο− το ειδικό σήμα τέλους των εκρήξεων. Απαγορεύεται η
θέτηση των χρόνων επιβράδυνσης, κυρίως στην πε− αποχώρηση του γομωτή − πυροδότη και του βοηθού
ρίπτωση ύπαρξης άνω της μίας σειράς διατρημάτων του, εφόσον η εργασία γίνεται σε μια βάρδια ή η επό−
στο μέτωπο. μενη βάρδια δεν διαθέτει γομωτή − πυροδότη, πριν να
Άρθρο 57 εξακριβώσουν ότι όλοι οι υπόνομοι, που έχουν γομω−
Προετοιμασία πυροδότησης των υπονόμων − θεί από αυτούς, έχουν εκραγεί κανονικά. Σε περίπτω−
Εκκένωση περιοχής ση συνεχούς λειτουργίας, απαγορεύεται η αποχώρηση
του γομωτή − πυροδότη πριν αυτός να ενημερώσει τον
1. Μετά από την ολοκλήρωση της φάσης της γόμω− αντικαταστάτη του.
σης, ακολουθεί η πυροδότηση των υπονόμων από τον
αδειούχο γομωτή − πυροδότη. Απαγορεύεται να παρα− Άρθρο 58
μείνουν γομωμένα διατρήματα, που δεν πυροδοτήθηκαν Πυροδότηση με θρυαλλίδας ασφάλειας
μετά το τέλος της βάρδιας. Η πυροδότηση είναι σκόπι− 1. Απαγορεύεται η σύγχρονη πυροδότηση περισσότε−
μο να γίνεται πάντοτε την ίδια ώρα της ημέρας, κατά ρων από 15 υπονόμων με θρυαλλίδα ασφάλειας. Επίσης
προτίμηση στο τέλος της βάρδιας. Εάν λόγοι ανωτέρας απαγορεύεται η πυροδότηση των υπονόμων με θρυαλ−
βίας επιβάλλουν τη διαφοροποίηση του χρόνου πυροδό− λίδα ασφάλειας κατά την όρυξη φρεάτων ή κεκλιμένων
τησης, (π.χ. επερχόμενη καταιγίδα, καθυστέρηση λόγω με κλίση μεγαλύτερη από 30˚.
2. Μαζί με την έναρξη της πυροδότησης των υπονό− προς τη θέση ελέγχου και πυροδότησης του κυκλώμα−
μων με θρυαλλίδα ασφάλειας, πρέπει να ανάβεται και τος. Η θέση αυτή πρέπει να παρέχει πλήρη ασφάλεια.
ένα κομμάτι, από την ίδια θρυαλλίδα (τέμπο), που το Μετά την οπισθοχώρηση του στην πιο πάνω θέση, ο
μήκος του δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερο από το μισό γομωτής − πυροδότης βεβαιώνεται για την απομάκρυνση
της μικρότερης θρυαλλίδας που έχει χρησιμοποιηθεί του προσωπικού, σύμφωνα με το άρθρο 57.
σε υπόνομο. Μετά το τέλος της καύσης του τέμπο, ο 7. Πριν από την πυροδότηση, γίνεται έλεγχος του
πυροδότης και ο βοηθός πρέπει να απομακρύνονται κυκλώματος με ειδικό ωμόμετρο. Σε κάθε κύκλωμα δεν
ακόμα και αν δεν έχει τελειώσει η πυροδότηση όλων επιτρέπεται η πυροδότηση των υπονόμων, εάν η ένδειξη
των υπονόμων. του ωμόμετρου είναι διαφορετική από την προβλεπό−
3. Για κάθε ανατίναξη των υπονόμων με θρυαλλίδα μενη συνολική αντίσταση της συνδεσμολογίας για το
ασφάλειας, πρέπει δύο άτομα να μετρούν τον αριθμό συγκεκριμένο τύπο του ηλεκτρικού καψυλίου που χρη−
των εκρήξεων. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η σιμοποιείται στο κύκλωμα, συμπεριλαμβανομένων και
επιστροφή του γομωτή στο μέτωπο πριν να περάσουν των αγωγών πυροδότησης, ώστε να διασφαλίζεται ότι
30 min, το λιγότερο, από την τελευταία έκρηξη. δεν υπάρχει διαρροή ή βραχυκύκλωμα ή διακοπή του
Άρθρο 59 κυκλώματος. Σε περίπτωση που τα αίτια της πιο πάνω
Ειδικά μέτρα για την πυροδότηση απόκλισης δεν είναι εμφανή, σύμφωνα με τα παραπάνω,
με ηλεκτρικά καψύλια πρέπει να ειδοποιείται άμεσα ο ιεραρχικά ανώτερος.
Για κάθε κύκλωμα, ο έλεγχος και η πυροδότηση των
1. Η επιλογή των ηλεκτρικών καψυλίων, των οργάνων υπονόμων πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις ειδικές
ελέγχου και των συσκευών πυροδότησης, καθώς και γραπτές οδηγίες του επιβλέποντα μηχανικού.
ο σχεδιασμός του κυκλώματος, γίνονται από τον επι− 8. Ο γομωτής − πυροδότης μετά τον έλεγχο του κυ−
βλέποντα μηχανικό και περιγράφονται αναλυτικά στο κλώματος και εφόσον βεβαιωθεί ότι έχουν ληφθεί όλα
σχέδιο διάτρησης−γόμωσης−πυροδότησης που προβλέ− τα μέτρα για την απαγόρευση κάθε κυκλοφορίας προς
πεται από το άρθρο 49 παρ. 4 του παρόντος κανονισμού. το μέτωπο, εκτελεί την πυροδότηση.
Ο επιβλέπων μηχανικός οφείλει να δίνει γραπτές και 9. Σε κάθε έργο ή υποδιαίρεσή του, όπου εκτελούνται
αναλυτικές οδηγίες στους γομωτές − πυροδότες. ηλεκτρικές πυροδοτήσεις, όλα τα μηχανήματα εκτός
2. Στην επιλογή των ηλεκτρικών καψυλίων, εκτός από από τα αυτοκινούμενα μέσα, πρέπει να γειώνονται με
τα τεχνικά χαρακτηριστικά των πετρωμάτων, καθώς και αγωγό αντίστασης μικρότερης από 1 Ω. Οι μηχανές
εκείνα του περιβάλλοντος χώρου, πρέπει να λαμβάνεται παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τα μεταλλικά δίκτυα
ιδιαίτερα υπόψη η πιθανότητα δημιουργίας ανεξέλε− σωληνώσεων, οι σιδηροδρομικές γραμμές και γενικά
γκτων ηλεκτρικών ρευμάτων (διαρροές, παράσιτα − επα− κάθε εγκατάσταση με καλή ηλεκτρική αγωγιμότητα,
γωγικά ρεύματα, στατικά φορτία, ιονισμός, κ.λπ.). πρέπει να γειώνονται κατάλληλα σε μικρά διαστήμα−
Στις πιο πάνω περιπτώσεις όπως και κοντά σε γραμ− τα.
μές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή κεραίες πάσης 10. Ειδικά, κατά τη χρήση ηλεκτρονικών πυροκροτητών
φύσεως, περιπτώσεις πνευματικής γόμωσης, περιοχές λαμβάνονται τα αντίστοιχα μέτρα για την αποτροπή
επιδεκτικές σε κεραυνούς κ.λπ., πρέπει να χρησιμοποι− πρόωρης ή ανεπιθύμητης πυροδότησης, σύμφωνα με
ούνται καψύλλια με μειωμένη ηλεκτρική ευαισθησία, τις οδηγίες του κατασκευαστή, λόγω κεραυνών, φωτιάς
των οποίων η απαιτούμενη για την έναυση ενέργεια ή κρούσεων επαρκούς ισχύος.
ανά μονάδα αντίστασης της γέφυρας του ηλεκτρικού
καψυλίου, να μην είναι μικρότερη από 5 mWsec/Ω. Για Άρθρο 60
την ανίχνευση των παραπάνω ρευμάτων μπορεί να χρη− Ειδικά μέτρα για την πυροδότηση με
σιμοποιούνται ειδικές συσκευές. μη ηλεκτρικά καψύλια
3. Πριν από τη χρησιμοποίηση των ηλεκτρικών καψυ− 1. Όλες οι συνδέσεις του κυκλώματος, τόσο των πλα−
λίων, πρέπει να γίνεται έλεγχος της ηλεκτρικής τους στικών αγωγών μεταξύ τους όσο και μεταξύ αυτών και
αντίστασης, με ειδικό ωμόμετρο, δειγματοληπτικά ή στο θρυαλλίδας, πρέπει να γίνονται με τη χρήση των κα−
σύνολό τους. Τα ηλεκτρικά καψύλλια κάθε κυκλώματος, τάλληλων ειδικών συνδετήρων που προβλέπει ο κατα−
πρέπει να έχουν την ίδια αντίσταση. σκευαστής.
4. Οι αγωγοί πυροδότησης πρέπει να έχουν ισχυρή 2. Οι αγωγοί των μη ηλεκτρικών καψυλίων πρέπει να
μόνωση, ώστε να αποφεύγονται, στο μέτρο του δυνα− μην κάμπτονται απότομα, να μην πιέζονται με φορτία
τού οι επιδράσεις των ρευμάτων της παρ. 2 αυτού του και να μην κόβονται από τις αρχικές τους διαστάσεις.
άρθρου. Μέχρι την τελική σύνδεση τα καλώδια των 3. Αν το αρχικό καψύλιο ενεργοποίησης του κυκλώμα−
ηλεκτρικών καψυλίων πρέπει να είναι βραχυκυκλωμέ− τος είναι ηλεκτρικό, εφαρμόζονται όλες οι διατάξεις και
να και στη περίπτωση καψυλίων με μεγάλη ηλεκτρική τα μέτρα ασφάλειας περί ηλεκτρικής πυροδότησης.
ευαισθησία, μονωμένα.
Άρθρο 61
5. Μετά το τέλος της γόμωσης, ακολουθεί η σύνδεση
Αποτυχημένοι υπόνομοι
των καψυλίων μεταξύ τους, καθώς και με τους αγωγούς
πυροδότησης. Οι συνδέσεις αυτές, πρέπει να γίνονται 1. Εάν υπάρχει υποψία για αποτυχία της ανατίναξης ή
με προσοχή και να εξασφαλίζουν τη συνέχεια του κυ− και ύπαρξη αποτυχημένων υπονόμων, απαγορεύεται η
κλώματος. προσέγγιση του γομωτή στο μέτωπο, πριν περάσουν 30
6. Σε κάθε αγωγό πυροδότησης παρεμβάλλονται δύο, λεπτά, αν γίνεται πυροδότηση με θρυαλλίδα ασφάλειας,
το λιγότερο, διακοπές, με ζεύγη ρευματοληπτών − ρευ− ή 15 λεπτά, αν γίνεται ηλεκτρική πυροδότηση.
ματοδοτών, που αποκαθίστανται διαδοχικά κατά την 2. Αν μετά την έκρηξη ή κατά την απομάκρυνση των
οπισθοχώρηση του γομωτή − πυροδότη από το μέτωπο προϊόντων της έκρηξης, διαπιστωθεί ύπαρξη υπονόμων
που δεν έχουν εκραγεί, ο γομωτής − πυροδότης πρέπει σμα πάνω στη γόμωση που δεν έχει εκραγεί. Μετά
να τοποθετήσει ενδεικτική πινακίδα στο μέτωπο. Η θέση προστίθεται νέο υλικό επιγόμωσης και τελικά γίνεται
και ο αριθμός των υπονόμων που δεν έχουν εκραγεί, η πυροδότηση. Η απογόμωση, επιγόμωση και πυροδό−
το ονοματεπώνυμο εκείνου στον οποίον ανατέθηκε η τηση, γίνονται με τα μέσα και τον τρόπο που καθορίζει
επέμβαση, η αιτία, ο τρόπος και τα αποτελέσματα της ο παραπάνω επιβλέπων μηχανικός.
επέμβασης καθώς και κάθε συμπληρωματικό στοιχείο, β) Αφαιρείται προσεκτικά η επιγόμωση και η γόμωση
(μέθοδος καταστροφής υπολειμμάτων της ανατίναξης, με νερό ή νερό και πεπιεσμένο αέρα που διοχετεύεται
υποψίες για ακαταλληλότητα προϊόντων σε περίπτωση από κατάλληλα διαμορφωμένο σωλήνα που έχει κατα−
επανειλημμένων αποτυχιών, προτάσεις για λήψη μέτρων σκευαστεί από ορείχαλκο ή άλλη αντιστατική ύλη, μέχρι
με σκοπό την αποφυγή επανάληψης αποτυχημένων την καθολική εκκένωση του διατρήματος.
υπονόμων, κ.λπ.) καταχωρούνται ενυπόγραφα, από το γ) Ανοίγεται ένα καινούργιο παράλληλο διάτρημα σε
αρμόδιο στέλεχος της ιεραρχίας, στο θεωρημένο ειδικό απόσταση ασφάλειας από την αποτυχημένη υπόνομο
Βιβλίο Αποτυχημένων Υπονόμων που τηρείται σε κάθε που ορίζεται στο δεκαπλάσιο, το λιγότερο, της διαμέ−
έργο όπου γίνονται πυροδοτήσεις. τρου του διατρήματος. Το διάτρημα αυτό, στη συνέχεια,
Στις περιπτώσεις μη εμφανούς αφλογιστίας και τυχόν γομώνεται και πυροδοτείται κανονικά.
εύρεσης εκρηκτικών υλών ή και καψυλίων που δεν έχουν 6. Απαγορεύεται η εκβάθυνση ή διεύρυνση του υπόλοι−
εκραγεί στα προϊόντα της έκρηξης, όλοι οι εμπλεκόμε− που διατρήματος που απομένει μετά την έκρηξη.
νοι όπως, χειριστές φορτωτών, προωθητών, χειριστές Άρθρο 62
θραυστήρων, οδηγοί, εργάτες επιφορτισμένοι με την Καταστροφή εκρηκτικών υλών και καψυλίων
εκκένωση των αυτοκινήτων («τουμπαδόροι») σε πλατείες
απόθεσης, θα πρέπει να έχουν τεταμένη την προσοχή 1. Ακατάλληλες εκρηκτικές ύλες και καψύλλια, πρέπει,
τους και να ειδοποιούν άμεσα τον αρμόδιο προϊστάμενο, στο μέτρο του δυνατού, να επιστρέφονται στον προμη−
διακόπτοντας την εργασία. θευτή με παράδοση στον τόπο του έργου. Σε περίπτωση
3. Για την αποτροπή ύπαρξης αποτυχημένων υπο− όμως που αυτό δεν είναι δυνατό, οι εκρηκτικές ύλες
νόμων, πρέπει να λαμβάνονται τα εξής προληπτικά πρέπει να καταστρέφονται, με ελεγχόμενη καύση, σε
μέτρα: απομακρυσμένη και ασφαλή θέση στο χώρο του έργου
α. Να εξασφαλίζεται ότι το ρεύμα πυροδότησης είναι και σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή και υπό
επαρκές. την εποπτεία του επιβλέποντα μηχανικού.
β. Να μην χρησιμοποιούνται ακαριαία θρυαλλίδα ή 2. Καψύλια κοινά και ηλεκτρικά, μπορούν να καταστρέ−
αγωγοί μη ηλεκτρικών καψυλίων, εάν έχουν «στρίψει» ή φονται και με έκρηξη σε λάκκο βάθους τουλάχιστον
υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει διακοπεί η συνέχεια τους. 50 cm, αφού προηγουμένως έχουν κοπεί, με ειδικούς
γ. Να συνδέονται προσεκτικά οι επιβραδυντές. κοπτήρες, τα υπόλοιπα της θρυαλλίδας ή οι αγωγοί σε
δ. Σε περίπτωση ύπαρξης νερού, εντός του διατρή− απόσταση 10 cm από τον κάλυκα του καψυλίου.
3. Επειδή οποιαδήποτε καύση για καταστροφή εκρη−
ματος να μην χρησιμοποιείται ΑΝFΟ χύμα, το οποίο
κτικών ή καψυλίων μπορεί να μετατραπεί από αστάθ−
ενδέχεται να αδρανοποιηθεί.
μητους παράγοντες σε έκρηξη, πρέπει να λαμβάνονται
στ. Να μην χρησιμοποιούνται παρτίδες εκρηκτικών ή
τα απαραίτητα μέτρα ασφάλειας που αντιστοιχούν σε
καψυλίων μετά την ημερομηνία λήξης τους.
έκρηξη.
ζ. Σε καμία περίπτωση να μην χρησιμοποιούνται ιδιο−
4. Η ποσότητα εκρηκτικής ύλης που καταστρέφεται
παρασκευασθέντα εκρηκτικά, εκτός από την περίπτω−
κάθε φορά δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 25 κιλά.
ση των εκρηκτικών που έχουν παρασκευασθεί κατόπιν
Στην περίπτωση ισχυρών εκρηκτικών διαρρηκτικών υλών
αδείας, σύμφωνα με το άρθρο 53.
(π.χ. δυναμίτιδα) η ποσότητα αυτή δεν επιτρέπεται να
η. Όλα τα ηλεκτρικά καψύλια πρέπει να είναι από τον
υπερβαίνει τα 5 κιλά.
ίδιο κατασκευαστή και με ίδια χαρακτηριστικά.
5. Η ποσότητα καψυλίων που καταστρέφονται κάθε
4. Στο μέτωπο όπου υπάρχουν αποτυχημένες υπόνο−
φορά δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 20 τεμάχια.
μοι, απαγορεύεται κάθε εργασία εκτός από κείνη για την
6. Η ακαριαία θρυαλλίδα δεν επιτρέπεται να κατα−
καταστροφή των υπονόμων. Η εργασία αυτή γίνεται με
στρέφεται σε κουλούρες αλλά πρέπει να κόβεται σε
μεγάλη προσοχή από το γομωτή − πυροδότη που έχει
τεμάχια μήκους 1 έως 2 μέτρων.
κριθεί ο καταλληλότερος από τη Δ/νση του έργου για
7. Μετά από κάθε καταστροφή εκρηκτικών υλών ή
τις σχετικές εργασίες και οπωσδήποτε με την παρουσία
καψυλίων πρέπει να συμπληρώνεται και σχετικό πρω−
του αρμόδιου προϊστάμενου, ή και εφόσον υπάρχει ανά−
τόκολλο καταστροφής.
γκη, του επιβλέποντα μηχανικού. Εάν η γόμωση που δεν
έχει εκραγεί, περιέχει ηλεκτρικά καψύλλια με άθικτους ΚΕΦΑΛΑΙΟ VΙΙΙ
αγωγούς, ελέγχεται η δυνατότητα νέας πυροδότησης. Υπόγειες εκσκαφές και εργασίες
Αν όμως διαπιστωθεί ότι αυτό δεν είναι δυνατό, οι αγω−
γοί των καψυλίων, πρέπει να βραχυκυκλώνονται και να Άρθρο 63
μονώνεται η σύνδεσή τους. Γενικές διατάξεις
5. Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατή η πυροδότηση 1. Για τις υπόγειες εκσκαφές και εργασίες πέραν
με την εφαρμογή της διαδικασίας της προηγούμενης των οριζομένων στα άρθρα του παρόντος κεφαλαίου
παραγράφου, η καταστροφή των υπονόμων, πρέπει να εφαρμόζονται και οι διατάξεις του Π.Δ. 225/1989 «Υγι−
γίνεται, κατά την κρίση του επιβλέποντα μηχανικού, εινή και Ασφάλεια στα Υπόγεια Τεχνικά Έργα» (ΦΕΚ
σύμφωνα με έναν από τους παρακάτω τρόπους: 106/Α/2.5.1989).
α) Απομακρύνεται προσεκτικά το υλικό επιγόμωσης 2. Οι υπόγειες εκσκαφές, πρέπει να αποτελούν αντι−
και στη συνέχεια τοποθετείται ένα κατάλληλο έναυ− κείμενο ειδικής μελέτης που περιλαμβάνονται, ανάλογα
με την περίπτωση, στο αντίστοιχο μέρος της τεχνικής μα συνεχούς ενδοεπικοινωνίας. Η παραπάνω διάταξη
μελέτης του άρθρου 4. Η πιο πάνω ειδική μελέτη, πρέπει δεν έχει εφαρμογή για τους χειριστές φορτωτικών και
να περιλαμβάνει: μεταφορικών αυτοκινούμενων, μηχανημάτων, εφόσον
α) Σχεδιαγράμματα, περιγραφή και υπολογισμούς των η διαδρομή και οι θέσεις φόρτωσης και εκφόρτωσης
κεντρικών εκσκαφών. έχουν κριθεί ασφαλείς από το προσωπικό επιστασίας
β) Αναλυτική περιγραφή των υπόγειων μεθόδων για που στην περίπτωση αυτή οφείλει να πραγματοποιεί
εντοπισμό κοιτασμάτων ή και εκμετάλλευσης, που συ− συχνότερους ελέγχους.
νοδεύεται από τα απαραίτητα λεπτομερή σχεδιαγράμ− ζ) Απαγορεύεται η είσοδος σε παλιές ή εγκαταλειμ−
ματα και υπολογισμούς. μένες εκσκαφές, χωρίς εντολή του αρμόδιου επιστάτη.
γ) Αναλυτική περιγραφή των μεθόδων, μέσων και υλι− Οι δίοδοι των εκσκαφών που εγκαταλείπονται, να κλεί−
κών υποστήριξης − συγκράτησης που συνοδεύεται από νονται αποτελεσματικά με στείρα ή τοίχους ή κιγκλι−
τους απαραίτητους υπολογισμούς και σχέδια. δώματα και να τοποθετούνται απαγορευτικές, για την
δ) Αναλυτικό υπολογισμό του κυκλώματος αερισμού, είσοδο, πινακίδες.
που περιλαμβάνει και τα απαραίτητα σχέδια, το είδος, η) Οι εργαζόμενοι σ’ επικλινή δάπεδα ή σε σωρούς
τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις θέσεις του εξοπλι− μεταλλεύματος ή στείρων όπου υπάρχει κίνδυνος κα−
σμού, καθώς και τα αποτελέσματα που αναμένονται τολίσθησης, πρέπει να φέρνουν ειδική ζώνη ασφάλειας
(ποσότητες και ταχύτητες του αέρα στις στοές και και να δένονται από καλά στερεωμένο σχοινί που να
στα μέτωπα). αντέχει σε φόρτιση, το λιγότερο 500 κιλών.
ε) Περιγραφή των τρόπων προστασίας των υπόγειων θ) Η οροφή και οι πλευρές όλων των σε λειτουργία,
εργασιών από τα νερά, που συνοδεύεται από τους απα− προσπελάσεων, φρεάτων − κεκλιμένων κύριας μεταφο−
ραίτητους υπολογισμούς, σχέδια και σχεδιαγράμματα ράς, διελεύσεων προσωπικού και εξόδων ή καταφυγίων
των αντλιοστασίων, δεξαμενών, δικτύων κ.λπ. κινδύνου, να ελέγχονται καθημερινά από τον αρμόδιο
3. Για την ασφαλή εργασία και διακίνηση στις υπόγειες επιστάτη, τρεις, το λιγότερο, φορές τη βδομάδα από
εργασίες πρέπει να τηρούνται τα παρακάτω: τον εργοδηγό, μία, το λιγότερο, φορά τη βδομάδα από
α) Η συγκέντρωση των εργαζομένων πριν από την τον άμεσα επιβλέποντα μηχανικό και να λαμβάνονται
ανάληψη εργασίας να γίνεται κοντά στην είσοδο κάθε όλα τα μέτρα για την κατάρριψη, όπου είναι ανάγκη, των
υπόγειας εργασίας και στους αντίστοιχους καταλόγους επισφαλών όγκων ή και τη συμπληρωματική υποστήριξη
παρόντων να αναγράφεται για τον καθένα και ο χρόνος − συγκράτηση.
ι) Σε καθορισμένες, με φροντίδα της Δ/νσης του έργου,
εισόδου − εξόδου.
θέσεις του υπόγειου δικτύου (π.χ. αποθήκες εκρηκτικών,
β) Να υπάρχει σε κάθε υπόγεια είσοδο ειδικό βιβλίο
καυσίμων, λιπαντικών και γενικά ευφλέκτων υλικών,
για την αναγραφή του ονοματεπώνυμου και του χρόνου
αντλιοστάσια, ανεμιστήρες) και ανάλογα με τις συνθή−
εισόδου − εξόδου, κάθε ατόμου που δεν περιλαμβάνεται
κες που επικρατούν, να δημιουργούνται πυροσβεστικά
στους πιο πάνω καταλόγους.
σημεία εφοδιασμένα με όλα τα απαραίτητα μέσα.
γ) Η διακίνηση των εργαζομένων μέσα στους υπόγει−
4. Ειδικά στις υπόγειες εργασίες μετά από εκδήλωση
ους χώρους, να γίνεται μόνο από τις προκαθορισμένες
σεισμού, πρέπει να λαμβάνονται τα παρακάτω μέτρα:
διαδρομές και διαβάσεις. Επίσης από τις εξόδους και
α) Να γίνεται απομάκρυνση των εργαζομένων από
τα καταφύγια που έχουν προκαθοριστεί, να γίνεται,
χώρους που βρίσκονται σε άμεση επαφή με υπάρχοντα
αντίστοιχα, η διαφυγή ή παραμονή σε περίπτωση κιν−
κενά.
δύνου. β) Στη συνέχεια, να γίνεται έλεγχος, το λιγότερο, για
δ) Οι υπόγειοι χώροι εργασίας, ανάλογα με την έκταση ένα 24ωρο μετά την εκδήλωση του σεισμού, της κατά−
και την απόστασή τους, να επικοινωνούν, μεταξύ τους στασης των υπόγειων εκσκαφών για την εκτίμηση της
και με την επιφάνεια, με ενσύρματο ή ασύρματο τηλε− δυνατότητας ασφαλούς εισόδου και παραμονής των
φωνικό δίκτυο. Το δίκτυο της ενσύρματης επικοινωνίας εργαζομένων. Ο πιο πάνω έλεγχος να είναι συχνότερος
πρέπει να ακολουθεί την πρόοδο της εκμετάλλευσης και εντατικότερος για τα πρώτα 50 m από την κεντρική
σε αποστάσεις από τα μέτωπα που δεν υπερβαίνουν τα είσοδο των εργαζομένων.
200 m. Επιπρόσθετα, σε ολόκληρο το υπόγειο δίκτυο 5. Η χρησιμοποίηση καυσίμων υλικών στις υπόγειες
που βρίσκεται σε λειτουργία να υπάρχουν συσκευές εκ− εργασίες πρέπει να περιορίζεται στην αυστηρά ανα−
πομπής ειδικών οπτικοακουστικών σημάτων, καθώς και γκαία ποσότητα.
κατατοπιστικές πινακίδες για τη σήμανση των εξόδων Όταν είναι αναγκαία η χρήση υδραυλικών υγρών,
στην επιφάνεια και των καταφυγίων. (υγρών για τη μετάδοση μηχανικής, υδροστατικής ή/και
Οι πιο πάνω συσκευές, δεν πρέπει να είναι συνδεμένες υδροκινητικής ενέργειας), πρέπει να χρησιμοποιούνται
με το δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά να στο μέτρο του δυνατού, δυσκόλως αναφλεγόμενα υγρά
έχουν αυτοτελή λειτουργία. για να προληφθεί ο κίνδυνος πυρκαγιάς και εξάπλωσής
ε) Σ’ όλες τις υπόγειες εργασίες, με φροντίδα της της.
Δ/νσης του έργου, να γίνεται, το λιγότερο, μία φορά Τα υδραυλικά υγρά πρέπει να πληρούν τις προδια−
το χρόνο, άσκηση εγκατάλειψης και πυρασφάλειας του γραφές και τις συνθήκες δοκιμής όσον αφορά την αντί−
υπόγειου χώρου. σταση κατά του πυρός, καθώς και υγειονομικά κριτήρια.
στ) Η εργασία ενός ατόμου, επιτρέπεται μόνο αν η Όταν χρησιμοποιούνται υδραυλικά υγρά τα οποία δεν
θέση του είναι ορατή από τις γειτονικές θέσεις εργα− πληρούν τις προδιαγραφές, τις συνθήκες και τα κριτήρια
σίας και η απόστασή του από αυτές δεν ξεπερνάει τα που προαναφέρθηκαν, πρέπει να λαμβάνονται συμπλη−
20 m, ή τα 200 m σε περίπτωση που η θέση εργασίας ρωματικές προφυλάξεις για να προληφθεί ο αυξημένος
ελέγχεται από μόνιμο οπτικό σύστημα και φέρει σύστη− κίνδυνος πυρκαγιάς και εξάπλωσής της.
6. Στις ζώνες όπου ενδέχεται να υπάρξει ακαριαία τις πιο πάνω κύριες προσπελάσεις και επαρκής αριθμός
έκλυση αερίων με ή χωρίς εκτόξευση μεταλλεύματος βοηθητικών εξόδων κινδύνου.
ή πετρώματος, διάρρηξη πετρώματος, ή είσοδο νερών, 6. Γύρω από ολόκληρο το μήκος των κεντρικών εκ−
πρέπει να εκπονείται πρόγραμμα εκμετάλλευσης το σκαφών, πρέπει να έχουν προβλεφτεί και αφεθεί στύλοι
οποίο να ακολουθείται με τον κατάλληλο τρόπο ώστε ασφάλειας για την εξασφάλισή τους.
να διασφαλίζεται, στο μέτρο του δυνατού, ένα ασφαλές Άρθρο 65
σύστημα εργασίας καθώς και η προστασία των εργα− Γεωμετρικά χαρακτηριστικά
ζομένων. Επίσης πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την και διαρρύθμιση εκσκαφών
αναγνώριση των επικινδύνων ζωνών για την προστασία
1. Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά των εκσκαφών,
των εργαζομένων που απασχολούνται στα έργα που
πρέπει να καθορίζονται με τρόπο, ώστε η διακίνηση
προχωρούν ή εκτελούνται προς τις ζώνες αυτές και για
και εργασία εργαζομένων και μηχανημάτων να είναι
τον έλεγχο των κινδύνων.
ευχερής και ασφαλής.
7. Για την ασφαλή εργασία πρέπει να λαμβάνονται
2. Στις κεντρικές εκσκαφές μεταφοράς που κυκλο−
μέτρα για την πρόληψη και ενδεχομένως έγκαιρη ανί− φορούν συρμοί ή υπάρχει εγκατάσταση συνεχούς με−
χνευση των αναφλέξεων. ταφοράς, πρέπει να διαμορφώνονται κατά μήκος δύο
8. Οι εργαζόμενοι πρέπει, για να έχουν την δυνατότητα παράλληλοι δρόμοι κυκλοφορίας.
να απομακρυνθούν ασφαλώς, ανάλογα με τον ενδεχό− Ο ένας διάδρομος θα προορίζεται για την κίνηση ή
μενο κίνδυνο, να διαθέτουν ανατομικές αναπνευστικές λειτουργία του παραπάνω μηχανικού εξοπλισμού και ο
συσκευές προστασίας, τις οποίες οφείλουν να διατη− άλλος για την κυκλοφορία του προσωπικού. Το πλά−
ρούν συνεχώς κοντά τους και να εκπαιδεύονται στην τος του τελευταίου διαδρόμου πρέπει να επιτρέπει την
χρήση τους. ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, ώστε να μην
Οι συσκευές αυτές πρέπει να παραμένουν στο ορυχείο έρχονται σε επαφή με κανένα τμήμα του διακινούμενου
και η καλή τους κατάσταση να ελέγχεται τακτικά. ή εγκαταστημένου μηχανικού εξοπλισμού.
Στις υπόγειες εκσκαφές μεταφοράς, εφόσον δεν
ΜΕΡΟΣ Α΄ υπάρχει ο παραπάνω διάδρομος κυκλοφορίας, πρέπει
Υπόγειες εκσκαφές να διακόπτεται η κίνηση του μηχανικού εξοπλισμού
στη διάρκεια προσέλευσης και αποχώρησης των ερ−
Άρθρο 64 γαζομένων (αλλαγή βάρδιας) και να κατασκευάζονται
Προσπελάσεις σε αποστάσεις το πολύ 50 m, εγκάρσια καταφύγια με
διαστάσεις, το λιγότερο, 3,00 m x 3,00 m και ύψος 2,5
1. Στις υπόγειες εργασίες, πρέπει να ορύσσονται απα− m, για την προστασία ατόμων που κυκλοφορούν στη
ραίτητα δύο, το λιγότερο, κύριες προσπελάσεις που σ’ διάρκεια κίνησης του μηχανικού εξοπλισμού. Τέτοια κα−
ολόκληρο το μήκος τους δεν πρέπει, να τέμνονται και η ταφύγια πρέπει επίσης να κατασκευάζονται και κοντά
απόσταση των αξονικών τους σημείων να υπολογίζεται στις διακλαδώσεις των σιδηροδρομικών γραμμών.
στην τεχνική μελέτη του άρθρου 4, με βάση τα μηχανικά 3. Για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας προσωπικού
χαρακτηριστικά των πετρωμάτων την τεκτονική της πε− και την αποφυγή κινδύνων πρόσκρουσης του μηχανικού
ριοχής και τη μέθοδο για την εκμετάλλευση, έτσι ώστε εξοπλισμού, όλοι οι αγωγοί ηλεκτρικού ρεύματος, οι
να παραμένουν ασφαλείς σ’ όλη τη διάρκεια της εκμε− σωλήνες αερισμού, τα δίκτυα και οι έξοδοι των λουκιών,
τάλλευσης. Η πιο πάνω απόσταση, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διατάσσονται στα ψηλότερα πλευρικά σημεία
δεν επιτρέπεται να είναι μικρότερη από 20 m. κατά μήκος των στοών και κεκλιμένων καθώς και σε
Όταν η κυκλοφορία μέσω των εν λόγω εξόδων απαιτεί ασφαλή σημεία των φρεάτων. Για τους ίδιους λόγους,
σημαντική προσπάθεια από τους εργαζομένους, τότε οι τα δίκτυα υδροδότησης, άντλησης και πεπιεσμένου
έξοδοι πρέπει να είναι εξοπλισμένες με μηχανικά μέσα αέρος πρέπει να τοποθετούνται σε ασφαλείς θέσεις
μεταφοράς των εργαζομένων. που καθορίζονται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των
2. Τα δίκτυα των υπόγειων εκσκαφών που εξαρτώ− εκσκαφών, του διακινούμενου εξοπλισμού, του είδους
νται από τις ίδιες προσπελάσεις πρέπει να συνδέονται και των διαστάσεων των σωλήνων των δικτύων.
και μεταξύ τους, ώστε το σύνολό τους να έχει δύο, Άρθρο 66
το λιγότερο, εξόδους στην επιφάνεια. Η σύνδεση των Φρέατα και κεκλιμένα
νέων μετώπων πρέπει να γίνεται το συντομότερο δυ−
1. Τα φρέατα και κεκλιμένα κάθε έργου, πρέπει να
νατό, ώστε να εξασφαλίζεται επικοινωνία με δύο, το
ορύσσονται όσο το δυνατό, μέσα σε στέρεα και συμπα−
λιγότερο, εξόδους και ταυτόχρονα να διευκολύνεται γή πετρώματα και να εξασφαλίζονται αποτελεσματικά
ο αερισμός. από κινδύνους κατολίσθησης ή εισροής μεγάλων πο−
3. Η επικοινωνία όλων των υπόγειων χώρων στους σοτήτων νερού.
οποίους γίνονται εργασίες, με δύο εξόδους, πρέπει να 2. Τα στόμια φρεάτων και κεκλιμένων που βρίσκονται
διατηρείται μέχρι το τέλος της υπόγειας εκμετάλλευ− στην επιφάνεια, πρέπει να προφυλάσσονται με σκεπή
σης. και προπετάσματα για την προστασία τους από τις
4. Υπόγειες εργασίες επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, να καιρικές συνθήκες.
έχουν μία μόνο έξοδο στην επιφάνεια αν γίνονται απο− 3. Στις βάσεις φρεάτων και κεκλιμένων, επιβάλλεται η
κλειστικά μόνο για εντοπισμό κοιτάσματος ή την όρυξη όρυξη ειδικού καταφυγίου που να χωράει, το λιγότερο,
προσπέλασης. 5 άτομα.
5. Όπου διαφαίνεται η ύπαρξη αυξημένων κινδύνων Σε κάθε διασταύρωση στοών και φρεάτων ή κεκλιμέ−
και ανάλογα με τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά της νων, πρέπει να υπάρχει κατάλληλο κιγκλίδωμα ασφά−
υπόγειας εκμετάλλευσης, πρέπει να υπάρχει, εκτός από λειας.
4. Σε κάθε φρέαρ, επιβάλλεται η κατασκευή και χρη− η κυκλοφορία προσωπικού πάνω ή κάτω από το σημείο
σιμοποίηση από το προσωπικό, μόνιμων μεταλλικών της επέμβασης.
σκαλών με μεταλλικές χειρολαβές. Η κλίση κάθε σκάλας, Άρθρο 67
για κάθε 10 m κατακόρυφου ύψους, δεν πρέπει να είναι Λούκια
μεγαλύτερη από 80˚.
Επίσης κάθε 10 m, πρέπει να κατασκευάζονται εξέδρες 1. Τα λούκια, πρέπει να ορύσσονται, με την επιφύλαξη
με σκοπό τη διαδοχική αλλαγή της διεύθυνσης των του άρθρου 65 παρ. 3, στις πλευρές των στοών ή κεκλι−
σκαλών και την προσωρινή ανάπαυση των εργαζομένων. μένων και το στόμιό τους να καλύπτεται με σχάρα για
Τα σκαλοπάτια κάθε σκάλας πρέπει να είναι ασφαλώς την προστασία των εργαζομένων και να περιφράσσεται
προσαρμοσμένα και να μην έχουν ύψος μεγαλύτερο κατάλληλα. Για λόγους ειδικών συνθηκών εκμεταλλεύ−
από 25 cm. Στο στόμιο του φρέατος, οι σκάλες πρέπει σεως είναι δυνατή η μη κάλυψη του στομίου με σχάρα
να ξεπερνούν το δάπεδο, το λιγότερο 1 m. κατόπιν σχετικής έγκρισης του Επιθεωρητή μεταλλείων.
Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται σε Κατ’ εξαίρεση και εφόσον προβλέπεται από την εγκε−
ερευνητικά ή βοηθητικά φρέατα (καμινέτα) βάθους, το κριμένη τεχνική μελέτη του άρθρου 4, τα λούκια μπορεί
πολύ 10 m, μεταλλικές σκάλες που τα άκρα τους, στην να ορύσσονται και στην οροφή των στοών.
κορυφή, πρέπει να είναι ασφαλώς στερεωμένα. 2. Απαγορεύεται η είσοδος στα λούκια, χωρίς την
5. Σε κεκλιμένα με κλίση 20˚ − 45˚, στα οποία κυκλο− εντολή του αρμόδιου επιστάτη και προηγούμενη συνεν−
φορεί προσωπικό, πρέπει να υπάρχουν σκαμμένα σκα− νόηση με τους εργάτες της μεταφοράς. Όσοι μπαίνουν
λοπάτια ύψους, το πολύ, 25 cm με μόνιμη κατασκευή στα λούκια, πρέπει να φορούν ζώνη ασφάλειας και να
κατάλληλων χειρολαβών, σ’ όλο το μήκος της διαδρομής δένονται με σχοινί. Το μήκος του σχοινιού, πρέπει να
ή οι σκάλες του παραπάνω εδαφ. β΄, ενώ κάθε 20 m, το ρυθμίζεται, ανάλογα με την προχώρηση, από άλλο ερ−
πολύ, υψομετρικής διαφοράς να υπάρχουν κατάλληλα γάτη που υποχρεωτικά θα βρίσκεται στη διάρκεια της
σχετικής εργασίας, έξω από το λούκι.
αναπαυτήρια.
3. Ειδικά στα λούκια που προορίζονται για φόρτωση
Αν η κλίση ξεπερνάει τις 45˚, πρέπει να υπάρχει μό−
με φυσική ροή, πρέπει να λαμβάνονται και τα παρακάτω
νιμη κατασκευή σκαλών από μέταλλο ή σκυρόδεμα με
μέτρα:
κατάλληλες μεταλλικές ή πλαστικές χειρολαβές και
α) Η κλίση των λουκιών να επιτρέπει τη φυσική ροή
σκαλοπάτια ύψους το πολύ 25 cm, ενώ κάθε 15 m, το
του υλικού και να παρέχει ασφάλεια στην εκφόρτωση.
πολύ, υψομετρικής διαφοράς, πρέπει να υπάρχουν κα−
β) Η εκφόρτωση του υλικού να γίνεται από ασφα−
τάλληλα αναπαυτήρια.
λή κατασκευή εφοδιασμένη και με τους κατάλληλους
Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται σε
μηχανισμούς για την ευχερή εκκένωση ή διακοπή της
ερευνητικά ή βοηθητικά κεκλιμένα μήκους, το πολύ 20
ροής του.
m, σκαμμένα σκαλοπάτια, σύμφωνα με το παραπάνω
εδάφ. α΄ ή προσωρινά κλιμακοστάσια με πρόχειρη κα− Άρθρο 68
τασκευή χειρολαβών. Μέτωπα εξόρυξης
Στα μεταλλεία πυριτών και εφόσον δημιουργούνται 1. Η εργασία στα μέτωπα εξόρυξης, πρέπει να γίνεται
διαβρωτικά υγρά ή αέρια από την εξαλλοίωση του με− με μεγάλη προσοχή, λόγω των αυξημένων κινδύνων
ταλλεύματος, επιτρέπεται και η χρησιμοποίηση ξύλινων που μπορεί να παρουσιαστούν κύρια, από το δυναμι−
σκαλών και χειρολαβών. κό χαρακτήρα της κατάστασης και τους αστάθμητους
6. Απαγορεύεται η στάση ή διάβαση, χωρίς λόγο, του παράγοντες.
προσωπικού στα στόμια των προσβάσεων ή της βάσης 2. Σε κάθε βάρδια, πριν από την είσοδο των εργα−
φρέατος ή κεκλιμένου. ζομένων στα μέτωπα εξόρυξης στοών, κεκλιμένων και
Απαγορεύεται η κυκλοφορία προσωπικού στις δια− ανιόντων φρεάτων, πρέπει, με φροντίδα του αρμόδιου
σταυρώσεις στοών και φρεάτων ή κεκλιμένων, εκτός επιστάτη, να δοκιμάζεται από τον υπεύθυνο για την
κι αν υπάρχει ειδική διαρρύθμιση που παρέχει πλήρη αποκόλληση επισφαλών όγκων («ξεσκαρωτή») η στα−
ασφάλεια. θερότητα της οροφής, των πλευρών, των στύλων και
Επιτρέπεται η κυκλοφορία προσωπικού γύρω από τη του μετώπου. Ο «ξεσκαρωτής» πρέπει επίσης να πραγ−
βάση φρέατος ή κεκλιμένου μόνο εφόσον έχει γίνει ματοποιεί και την κατάρριψη των επισφαλών όγκων
σχετική προειδοποίηση στο χειριστή του βαρούλκου και που διαπιστώνονται από τη δοκιμή. Απαγορεύεται η
διακοπεί πλήρως η λειτουργία του κυκλώματος. έναρξη εργασίας, αν δεν έχει προηγηθεί η δημιουργία
7. Οι συντηρήσεις και επισκευές των φρεάτων, πρέπει ασφαλών συνθηκών.
να γίνονται από ειδικά εξουσιοδοτημένους εργαζόμε− Η παραπάνω δοκιμή γίνεται με κρούση, με χρησιμο−
νους με την άμεση καθοδήγηση του αρμόδιου επιστά− ποίηση ειδικής χαλύβδινης ράβδου. Σε περιπτώσεις που
τη, από ειδικές ανεξάρτητες εξέδρες ή εξέδρες προ− υπάρχει δυσκολία, λόγω ύψους ή κλίσης, πρέπει να χρη−
σαρμοσμένες με ασφάλεια πάνω στο κλωβό (εφόσον σιμοποιούνται σκάλες ή ειδικές εξέδρες ή μηχανικοί
υπάρχει), που σε κάθε περίπτωση θα είναι εφοδιασμέ− αποκολλητές. Η εργασία αυτή, πρέπει να προχωράει
νες με ασφαλές κάλυμμα. Στα καμινέτα και ερευνητικά διαδοχικά από τα ασφαλή σημεία σ’ εκείνα που πρέπει
φρέατα βάθους, το πολύ, 10 m, οι πιο πάνω εργασίες να ελεγχθούν και προς το μέτωπο.
μπορούν κατ’ εξαίρεση, να γίνονται από εργαζόμενους Ο αρμόδιος επικεφαλής, σ’ όλη τη διάρκεια της ερ−
που φορούν ζώνες ασφάλειας προσδεμένες από ασφα− γασίας, πρέπει να παρακολουθεί της σταθερότητα των
λή σημεία. εκσκαφών και των υποστηρίξεων των θέσεων εργασίας
Στη διάρκεια των εργασιών του παραπάνω εδαφ. α΄, του, και να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα, όπως π.χ.
καθώς και στις ανάλογες εργασίες στα κεκλιμένα, απα− κατάρριψη όγκων και ενίσχυση υποστήριξης − συγκρά−
γορεύεται η εκτέλεση κάθε άλλης εργασίας, καθώς και τησης για τη διατήρηση ασφαλών συνθηκών.
3. Το ύψος των κενών που δημιουργούνται στη διάρ− παρ. 5 σκαλοπάτια και καταφύγια, για την προφύλαξη
κεια της παραγωγικής εργασίας (εξόρυξη, προχώρηση, των εργαζομένων στη διάρκεια κίνησης του κάδου ή
οπισθοχώρηση), πρέπει να καθορίζεται ανάλογα με τα βαγονιού.
μηχανικά χαρακτηριστικά του πετρώματος και του με− 5. Στις περιπτώσεις που, παρά τη λήψη των παραπάνω
ταλλεύματος, ώστε να δημιουργούνται ασφαλείς συνθή− μέτρων, διαφαίνονται κίνδυνοι από ξαφνική ή ανεξέλε−
κες εργασίας. Το ύψος αυτό, πρέπει να διατηρείται, όσο γκτη διαταραχή στο χώρο του μετώπου ή και σε γει−
το δυνατό, μικρότερο και να μη ξεπερνάει τα 10 m. τονικούς χώρους, πρέπει να λαμβάνονται τα παρακάτω
Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται εξόρυξη με κενά ύψους ειδικά μέτρα:
μεγαλύτερου των 10 m, εφ’ όσον επιβάλλεται από την α) Να καλείται άμεσα ο αρμόδιος επιστάτης ή και ο
μέθοδο εκμετάλλευσης που θα εφαρμοστεί και υπο− εργοδηγός για τη συνεχή καθοδήγηση της εργασίας.
στηρίζεται από τα χαρακτηριστικά του μηχανικού εξο− β) Να απομακρύνονται, αν υπάρχει ανάγκη, οι εργα−
πλισμού που θα χρησιμοποιηθεί. Αναγκαία προϋπόθε− ζόμενοι από τις επικίνδυνες θέσεις.
ση για την ανωτέρω εξαίρεση, είναι η έγκριση ειδικής γ) Σε περιπτώσεις που η αντιμετώπιση της κατάστα−
γεωτεχνικής μελέτης από το Υπουργείο ΠΕΚΑ. Στην σης απαιτεί τη λήψη μέτρων πέρα από τις οδηγίες που
ειδική γεωτεχνική μελέτη θα περιγράφονται αναλυτικά έχουν δοθεί στα παραπάνω στελέχη της ιεραρχίας, να
και όλα τα αναγκαία μέτρα ελέγχου της οροφής (roof απομακρύνεται το προσωπικό, να τοποθετούνται προει−
control plan), προκειμένου οι εργασίες να διενεργούνται δοποιητικές πινακίδες και να καλείται, όσο το δυνατόν
με ασφάλεια. συντομότερα, ο άμεσα επιβλέπων μηχανικός.
Η ανωτέρω ειδική γεωτεχνική μελέτη θα αποτελεί
Άρθρο 69
αναπόσπαστο τμήμα της τεχνικής μελέτης του άρθρου
Εξοφλήσεις
4 του ΚΜΛΕ.
Εκτός από τις περιπτώσεις που αναφέρονται στο προ− 1. Οι εργασίες εξόφλησης και τα εξοφλημένα τμήματα,
ηγούμενο εδάφιο, αν στη διάρκεια της εργασίας, το πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή.
ύψος των κενών πρόκειται να ξεπεράσει τα 10 m, πρέπει, Η είσοδος στα εξοφλημένα τμήματα, απαγορεύεται.
ανάλογα και με τη μέθοδο υπόγειας εκμετάλλευσης που Για το λόγο αυτό, οι πιο πάνω χώροι πρέπει να περι−
εφαρμόζεται, το αντίστοιχο τμήμα του κοιτάσματος να φράσσονται και να τοποθετούνται προειδοποιητικές πι−
χωρίζεται σε ορόφους ή να γίνεται πλήρωση των κενών νακίδες. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η είσοδος σ’ αυτούς
με λιθογόμωση ή κατακρήμνιση οροφής. τους χώρους στο προσωπικό επίβλεψης και επιστασίας
Η εκτέλεση των εργασιών σε κάθε μέτωπο, πρέπει να για τη διενέργεια των ελέγχων της παρακάτω παρ. 4.
προγραμματίζεται με τρόπο, ώστε να μη δημιουργούνται 2. Στα τμήματα του κοιτάσματος που εξοφλούνται
κίνδυνοι κατάρρευσης σε άλλους ορόφους. με μεθόδους κατακρήμνισης, η κλίση του πρανούς του
Απαγορεύεται η πλήρωση των κενών εξόφλησης με υλικού που προέκυψε από αυτή, πρέπει να ρυθμίζεται με
υλικά που χαρακτηρίζονται από: α) δυνατότητα αυτα− τρόπο, ώστε να αποκλείεται η κατάρρευσή του.
νάφλεξης, β) αποδεδειγμένη τοξικότητα, γ) θετικό δυνα− 3. Για την προστασία των υπόλοιπων χώρων εργα−
μικό όξινης απορροής. Ιδιαίτερη προσοχή επιβάλλεται σίας, οι χώροι εξοφλήσεων, εφόσον κρίνεται απαραί−
στις περιπτώσεις ανθρακωρυχείων, λιγνιτωρυχείων και τητο, πρέπει να απομονώνονται με φυσικά ή τεχνητά
μεταλλείων θειούχων μεταλλευμάτων. φράγματα.
4. Ειδικά στα μέτωπα όρυξης φρεάτων ή κεκλιμένων, 4. Τα κενά των εξοφλήσεων, πρέπει να επιθεωρούνται
πρέπει, μεταξύ των άλλων, να λαμβάνονται και τα πα− και να ελέγχονται σε τακτά, ανάλογα με την περίπτωση,
ρακάτω μέτρα: χρονικά διαστήματα από το αρμόδιο προσωπικό, επι−
α) Στα κατιόντα φρέατα, πρέπει να υπάρχουν στο στασίας και επίβλεψης. Για την παρακολούθηση αυτή
στόμιο κάθε φρέατος, καθώς και 2,50 m, περίπου, πάνω πρέπει, όπου κρίνεται απαραίτητο, να χρησιμοποιούνται
από το δάπεδο εργασίας, διαφράγματα ασφάλειας που ειδικά όργανα (δονησιογράφοι, συγκλισιόμετρα κ.λπ.)
μπορούν να ανοιγοκλείνουν για να επιτρέπεται το πέρα− με σκοπό την καταγραφή των μικροδονήσεων του πε−
σμα του κλωβού ή του κάδου. Για την ασφαλή εκτέλεση τρώματος ή της μετακίνησης της οροφής. Τα όργανα
της εργασίας το τμήμα του φρέατος που έχει ορυχθεί, αυτά θα είναι εφοδιασμένα και με συσκευή εκπομπής
πρέπει, ανάλογα με τα μηχανικά χαρακτηριστικά του οπτικοακουστικών σημάτων, για τη σήμανση συναγερ−
πετρώματος, να επενδύεται κατά διαστήματα και να μού σε περίπτωση ανάγκης.
ακολουθεί η προσθήκη των οδηγών ολίσθησης του κλω− Αν παρόλα τα πιο πάνω, αρχίζει να διαφαίνεται κίν−
βού και των μόνιμων σκαλών που προβλέπονται από το δυνος διαταραχής, πρέπει να ειδοποιείται, όσο το δυ−
άρθρο 66 παρ. 4 εδ. α΄. Επίσης κινητή μεταλλική σκάλα, νατόν συντομότερα, ο άμεσα επιβλέπων για τη λήψη
πρέπει να συνδέει, σ’ όλη τη διάρκεια της εργασίας, των απαραίτητων μέτρων.
τη θέση εργασίας με την μόνιμη σκάλα. Κατ’ εξαίρεση, 5. Ιδιαίτερη προσοχή, πρέπει να δίνεται στη λήψη μέ−
για τα μικρού βάθους ερευνητικά φρέατα μπορεί να τρων για την αποφυγή επικίνδυνου ρεύματος αέρα από
χρησιμοποιούνται οι προβλεπόμενες από το άρθρο 66 καταρρεύσεις ή καταπτώσεις. Αν διαφαίνεται τέτοιος
παρ. 4 εδ. β΄ σκάλες. κίνδυνος, πρέπει να έχει προβλεφθεί επαρκής αριθμός
β) Στα ανιόντα φρέατα, κύρια ή βοηθητικά, πρέπει εξόδων διαφυγής στην επιφάνεια, τυφλών εγκάρσιων
το δάπεδο εργασίας να βρίσκεται σε ειδική εξέδρα στοών και κατάλληλης αντοχής φραγμάτων, ώστε το
εφοδιασμένη με κατάλληλους μηχανισμούς στήριξης ρεύμα του αέρα, από ενδεχόμενη κατάρρευση, να μη
και να λαμβάνονται όλα τα μέτρα ασφάλειας για την μπορεί να παρασύρει τους εργαζόμενους σε κάθε χώρο
αντιμετώπιση τυχόν καταπτώσεων. εργασίας.
γ) Στα κεκλιμένα, πρέπει να ορύσσονται ανάλογα με 6. Οι εκτεταμένες κατακρημνίσεις οροφής ή τμημάτων
την προχώρηση, τα προβλεπόμενα από το άρθρο 66 του κοιτάσματος που προβλέπονται από το σχεδιασμό
της υπόγειας εκμετάλλευσης για την απόληψη του με− Στοιχεία υποστήριξης − συγκράτησης που, λόγω της
ταλλεύματος ή που εκτιμάται ότι είναι αναγκαίες για την φύσης τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν προ−
πλήρωση των κενών, πρέπει να γίνονται προγραμματι− ειδοποιητικά για ενδεχόμενη διαταραχή, πρέπει να πα−
σμένα και με τρόπο ώστε, να διατηρούνται ασφαλείς ρακολουθούνται, ανάλογα με την περίπτωση, συνεχώς
συνθήκες εργασίας, να εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη ή περιοδικά.
δυνατή απόληψη του μεταλλεύματος και να αποφεύγε− 6. Η υποστήριξη − συγκράτηση εκσκαφών, για τις οποί−
ται, όσο το δυνατό, η υποβάθμιση της ποιότητάς του, ες υπάρχει πρόβλεψη ανάκτησης των στοιχείων της
λόγω αραίωσης. υποστήριξης, πρέπει να γίνεται με τρόπο που να μην
Άρθρο 70 προκαλεί δυσχέρειες στις εργασίες ανάκτησης.
Ειδικοί Κανονισμοί Η ανάκτηση των στοιχείων της υποστήριξης − συγκρά−
τησης, πρέπει να γίνεται με τα κατάλληλα μηχανικά
Με φροντίδα της Δ/νσης, του έργου, πρέπει να καταρ−
μέσα από τους εκπαιδευμένους υποστηρικτές και από
τίζονται και υποβάλλονται για έγκριση στην αρμόδια
ασφαλείς θέσεις. Στη διάρκεια της σχετικής εργασίας,
Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, ειδικοί κανονισμοί για την όρυξη
βαθειών φρεάτων ή κεκλιμένων μεγάλης κλίσης (πάνω πρέπει να υπάρχει ισχυρός φωτισμός της οροφής.
από 45˚) ή την εφαρμογή νέων μεθόδων για υπόγεια εκ− 7. Μετά την αφαίρεση των υποστηρίξεων εκσκαφής,
μετάλλευση, που πρέπει να περιλαμβάνουν, πέρα από τα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα για
προβλεπόμενα στις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού την προστασία των γειτονικών εργασιών, όπου είναι
και ειδικά μέτρα ασφάλειας − προστασίας. απαραίτητο, με ενίσχυση της υποστήριξής τους ή με
μείωση των πιέσεων που ασκούνται, με κατακρήμνιση,
ολική ή μερική, της οροφής των τμημάτων που εγκα−
ΜΕΡΟΣ Β΄ ταλείπονται.
Υποστήριξη − συγκράτηση υπόγειων εκσκαφών. Οι παραπάνω εργασίες, πρέπει να γίνονται με την
Άρθρο 71 άμεση καθοδήγηση επιστάτη ή και εργοδηγού.
Γενικές διατάξεις Άρθρο 72
1. Οι μέθοδοι υποστήριξης − συγκράτησης που απο− Υποστύλωση
τελούν μέρος της ειδικής μελέτης του άρθρου 63 παρ. 1. Η υποστύλωση, είναι απαραίτητη, στις περιπτώσεις
2, πρέπει να επιλέγονται ανάλογα με το είδος και τα υποστήριξης μεγάλων κενών, προστασίας κεντρικών
μηχανικά χαρακτηριστικά των πετρωμάτων, το βάθος, εκσκαφών και αντιμετώπισης αναγκών προσωρινής
και τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και το χρόνο δια− υποστήριξης.
τήρησης των εκσκαφών και την επιλεγμένη μέθοδο για 2. Για την επιλογή της θέσης και διεύθυνσης των
την υπόγεια εκμετάλλευση. στύλων, πρέπει να εξετάζεται, μεταξύ των άλλων, με
Για κάθε μέθοδο υποστήριξης − συγκράτησης πρέπει, ιδιαίτερη προσοχή η αντοχή της οροφής.
με φροντίδα της Δ/νσης του έργου, να συντάσσονται και 3. Ειδικά για τους φυσικούς στύλους, πρέπει να λαμ−
μοιράζονται στους αρμόδιους εργοδηγούς, επιστάτες βάνονται και τα παρακάτω μέτρα:
και επικεφαλής ειδικές οδηγίες. α) Να γίνεται συστηματικός έλεγχος για την κατάρ−
2. Για τις κεντρικές εκσκαφές και τους μεγάλους
ριψη των επισφαλών όγκων τους και την αντιμετώπιση
χώρους μόνιμων εγκαταστάσεων, πρέπει να υπάρχει
τυχόν υποβάθμισης της αντοχής τους με ειδικά μέτρα
μόνιμη ασφαλής υποστήριξη που πρέπει να ελέγχεται
(ήλωση, κοχλίωση, περιμετρικό δέσιμο με πλέγμα ή συρ−
συστηματικά από τον επιβλέποντα εργοδηγό, επιστά−
ματόσχοινο κ.λπ.).
τη και τους ειδικά εξουσιοδοτημένους εκπαιδευμένους
β) Να μη γίνεται μείωση των διαστάσεων τους (λι−
υποστηρικτές.
3. Ειδικά μέτρα για ενίσχυση της υποστήριξης − συ− άνισμα) χωρίς την άδεια, το λιγότερο, του αρμόδιου
γκράτησης, πρέπει να λαμβάνονται στα σημεία που εργοδηγού.
αναμένονται ή ασκούνται ισχυρές πιέσεις, όπως π.χ. 4. Απαγορεύεται η απόληψη στύλου χωρίς την άδεια,
διασταυρώσεις έργων, περιοχές μετώπων, διαρρηγμέ− το λιγότερο, του αρμόδιου εργοδηγού, εκτός από την
νες ή κατακερματισμένες ζώνες, περιοχές με σαθρά ή περίπτωση φυσικών στύλων προστασίας κεντρικών εκ−
πλαστικά πετρώματα. σκαφών ή τμημάτων του κοιτάσματος, που γίνεται μόνο
Σε περίπτωση που, παρά τη λήψη των πιο πάνω μέ− μετά από σχετικό προγραμματισμό και ειδική εντολή
τρων, δεν είναι δυνατή η διατήρηση των γεωμετρικών του Δ/ντή του έργου.
χαρακτηριστικών υπόγειας εκσκαφής, πρέπει να προ− Άρθρο 73
γραμματιστεί η παράκαμψή της με την όρυξη άλλης σε Ξυλοδεσία
περιοχή με ευνοϊκότερες συνθήκες.
4. Απαγορεύεται η προχώρηση των εργαζομένων σε 1. Η ξυλεία που χρησιμοποιείται σαν υλικό υποστήρι−
χώρους με τεχνητή υποστήριξη − συγκράτηση, πέρα από ξης, πρέπει να ανταποκρίνεται στις παρακάτω προδι−
το τελευταίο υποστηριζόμενο − συγκρατούμενο σημείο, αγραφές:
εκτός κι’ αν υπάρχει επαρκής προσωρινή υποστήριξη ή α) Πρέπει να προέρχεται από ανθεκτικούς και υγιείς
αν δεν απαιτείται τέτοια, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις κορμούς και κλάδους δέντρων. Απαγορεύεται σε κάθε
του ελέγχου της οροφής και των πλευρών. περίπτωση, η χρησιμοποίηση ξυλείας από τα είδη λεύκα,
5. Στοιχεία υποστήριξης − συγκράτησης που έχουν συκιά και μουριά.
φθαρεί ή καταστραφεί ή που για κάθε λόγο δεν λειτουρ− β) Απαγορεύεται η χρησιμοποίηση, για υποστήριξη,
γούν αποτελεσματικά, πρέπει, ανάλογα με την περίπτω− ξυλείας, πριν να περάσουν 3, το λιγότερο, μήνες, καθώς
ση, να αντικαθίστανται ή ενισχύονται ή συμπληρώνονται και μετά την παρέλευση 3, το πολύ, χρόνων, από την
ή επισκευάζονται. υλοτόμηση.
γ) Η ξυλεία μετά την προμήθειά της και πριν από τη στασία των εργαζομένων από καταπτώσεις κομματιών
χρησιμοποίησή της, για την αποφυγή σήψης, πρέπει μικρού μεγέθους, πρέπει να τοποθετείται κατάλληλο
να αποφλοιώνεται και να αποθηκεύεται σε σωρούς, με μεταλλικό πλέγμα. Κατ’ εξαίρεση και μόνο στις εργασίες
σταυροειδή τοποθέτηση, πάνω σε κατάλληλα τεχνητά εξόφλησης που γίνονται με τηλεχειριζόμενα μηχανή−
δάπεδα, ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το έδα− ματα χωρίς τη παρουσία εργαζομένων, το παραπάνω
φος. πλέγμα μπορεί να παραλείπεται.
δ) Επιπρόσθετα, ανάλογα με τα φορτία που πρόκει− Μετά την τοποθέτηση των κοχλιών, πρέπει να γίνεται
ται να παραληφθούν, τη χρονική διάρκεια της χρήσης η αρχική φόρτιση και μετά από την παρέλευση χρονικού
και τις συνθήκες των υπόγειων εργασιών από πλευράς διαστήματος που έχει προκαθοριστεί στη μελέτη, να
υγρασίας και θερμοκρασίας, μπορεί να επιβάλλεται γίνεται η συμπληρωματική φόρτιση.
εμβάπτιση της πιο πάνω ξυλείας, πριν από τη χρησι− 2. Για την υποστήριξη με μεταλλικά πλαίσια πρέπει,
μοποίησή της, σε κατάλληλο αντισηπτικό διάλυμα ή μεταξύ των άλλων να τηρούνται και τα παρακάτω:
προστασία της με άλλες μεθόδους. α) Να γίνεται επιλογή, ανάλογα με την περίπτωση,
ε) Η υγρασία της ξυλείας που πρόκειται να χρησιμο− των κατάλληλων υλικών από πλευράς ποιότητας δια−
ποιηθεί, πρέπει να είναι γύρω στο 15% και σε καμία πε− στάσεων μορφής και σχήματος.
ρίπτωση να μην είναι πάνω από 30% ή κάτω από 5%. β) Να γίνεται ασφαλής συναρμολόγηση με πρόβλε−
στ) Η ξυλεία που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ψη αντιμετώπισης ή αξιοποίησης των διαστολών και
πλαισίων, πρέπει να έχει διάμετρο όχι μικρότερη από συστολών.
12 cm, ενώ για ξύλινους στύλους επιπρόσθετα να έχει γ) Να γίνεται ασφαλής τοποθέτηση, σύμφωνα με ότι
λόγο μήκους προς διάμετρο μικρότερο από 11,7. σχετικά προβλέπεται από τις περιπτώσεις β, γ και δ
2. Για την κατασκευή και τοποθέτηση των ξύλινων του άρθρου 73 παρ. 2.
πλαισίων πρέπει, μεταξύ των άλλων, να τηρούνται και 3. Για την υποστήριξη με τσιμεντένιους δακτύλιους
τα παρακάτω: πρέπει, μεταξύ των άλλων, να τηρούνται και τα παρα−
α) Να γίνεται κατάλληλη διαμόρφωση των μερών του κάτω:
πλαισίου, ώστε να μπορούν να αποτελέσουν ασφαλές α) Να γίνεται επιλογή, ανάλογα με την περίπτωση,
σύνολο για την αποτελεσματική παραλαβή και κατανομή των κατάλληλων υλικών από πλευράς ποιότητας, δια−
των φορτίων. στάσεων και σχήματος.
β) Να γίνεται ασφαλής τοποθέτηση του πλαισίου, με β) Να γίνεται ασφαλής προκατασκευή των δακτυλίων
τρόπο ώστε τα μέρη του να βρίσκονται στο ίδιο επίπε− με κατάλληλη σύνθεση σκυροδέματος και να μη χρη−
δο και να υπάρχει σταθεροποίησή του με κατάλληλη σιμοποιούνται οι δακτύλιοι πριν από την απόκτηση της
έδραση στο δάπεδο και σφήνωση, ανάλογα με τη θέση προβλεπόμενης αντοχής.
γ) Να γίνεται ασφαλής τοποθέτησης, σύμφωνα με την
εμφάνισης και ένταση των πιέσεων, στην οροφή ή και
περίπτωση γ της παρ. 2 αυτού του άρθρου.
στις πλευρές.
4. Για ειδικές μεθόδους υποστήριξης − συγκράτησης
γ) Να εξασφαλίζεται η συνεργασία κάθε πλαισίου με
όπως π.χ. βηματίζουσα, υδραυλική, επένδυση με οπλι−
τα γειτονικά του, με κατάλληλη σύνδεση των αντίστοι−
σμένο σκυρόδεμα, πρέπει με φροντίδα της Δ/νσης του
χων μερών τους. Ειδικά στα κεκλιμένα με κλίση πάνω
έργου, να καταρτίζονται και υποβάλλονται για έγκριση
από 25%, ανεξάρτητα από τη φαινομενική αντοχή των
στην αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, ειδικοί Κανονισμοί
πλευρών, να υπάρχει κατάλληλη σύνδεση των πλευρι−
που, πέρα από τα προβλεπόμενα στις διατάξεις του
κών μερών των πλαισίων.
παρόντος Κανονισμού, πρέπει να περιλαμβάνουν και
δ) Να εξασφαλίζεται, ανάλογα με τις ανάγκες, πύ−
ειδικά μέτρα ασφάλειας − προστασίας.
κνωση των μέσων σύνδεσης ή και πλήρωση των κενών
μεταξύ πλαισίου και οροφής ή και πλευρών, με κατάλ− ΜΕΡΟΣ Γ΄
ληλα υλικά. Αερισμός υπόγειων εργασιών
Άρθρο 74 Άρθρο 75
Ήλωση − κοχλίωση και υποστήριξη − συγκράτηση Απαιτήσεις σε αερισμό
με ειδικά υλικά και μεθόδους
1. Στις υπόγειες εργασίες, πρέπει να κυκλοφορεί επαρ−
1. Για την ήλωση − κοχλίωση, το είδος και οι δια− κές ρεύμα καθαρού αέρα για την άνετη αναπνοή των
στάσεις των υλικών πρέπει να ανταποκρίνονται στις εργαζομένων σε κάθε θέση, καθώς και την αραίωση και
απαιτήσεις της μελέτης και πριν από τη χρησιμοποίη− απομάκρυνση από το εργασιακό περιβάλλον των κάθε
σή τους, επιβάλλεται ο δειγματοληπτικός έλεγχος της είδους επικίνδυνων αερίων (ευφλέκτων, εκρηκτικών, το−
καταλληλότητάς τους. ξικών κ.λπ.), των καπνών και της σκόνης.
Το μήκος των ήλων και των κοχλιών, πρέπει να επι− 2. Ο εισερχόμενος στις υπόγειες εργασίες αέρας,
τρέπει την ασφαλή αγκύρωση μέσα στο υγιές μέρος πρέπει να είναι καθαρός και απαλλαγμένος από σκό−
του πετρώματος. νη, καπνούς και επικίνδυνα αέρια κάθε είδους και να
Για την ασφαλή τοποθέτηση των ήλων και των κο− διοχετεύεται, με τη συντομότερη διαδρομή, μέχρι και
χλιών, πρέπει να χρησιμοποιούνται, ανάλογα με την τις τελευταίες θέσεις εργασίας.
περίπτωση, κατάλληλα διατρητικά μηχανήματα ή και 3. Ο όγκος του καθαρού αέρα σ’ όλες τις θέσεις ερ−
εξέδρες για την ανύψωση του δαπέδου εργασίας, καθώς γασίας, πρέπει να είναι το λιγότερο, 5,66 m3 για κάθε
και τα κατάλληλα όργανα και εργαλεία. πρώτο λεπτό και εργαζόμενο και 2,3 m3 για κάθε πρώ−
Σε περίπτωση που, παρά την πιο πάνω συγκράτηση το λεπτό και ίππο μηχανών εσωτερικής καύσης, ανε−
υπάρχουν καταπτώσεις μικρών κομματιών πετρώματος ξάρτητα από τον ετεροχρονισμό στη λειτουργία των
ή το ύψος του κενού ξεπερνάει τα 6 m, για την προ− μηχανημάτων.
4. Η ταχύτητα του εισερχόμενου ρεύματος αέρα, πρέ− δικτύου πρέπει να λειτουργούν με πεπιεσμένο αέρα ή
πει να ρυθμίζεται κατάλληλα, ώστε να συντελεί στην με ηλεκτροκινητήρες αντιεκρηκτικού τύπου. Οι εγκατα−
αποτελεσματική ανανέωση του αέρα σ’ όλες τις θέσεις στάσεις παραγωγής του πεπιεσμένου αέρα, πρέπει να
εργασίας, στη διατήρηση της θερμοκρασίας και υγρα− βρίσκονται έξω από τις υπόγειες εργασίες.
σίας σε επιτρεπόμενα όρια, αλλά και στην αποφυγή Άρθρο 77
δημιουργίας κονιορτού. Η ταχύτητα δεν πρέπει να είναι Έλεγχοι αερισμού
μικρότερη από 0,1 m/sec και δεν πρέπει να ξεπερνάει,
σε κάθε θέση εργασίας, τα 6 m/sec. 1. Το κεντρικό κύκλωμα αερισμού, πρέπει, με φροντίδα
5. Η περιεκτικότητα σε οξυγόνο του αέρα σ’ όλους του άμεσα επιβλέποντα μηχανικού, να ελέγχεται από το
τους χώρους εργασίας δεν πρέπει να είναι μικρότερη ειδικά εξουσιοδοτημένο προσωπικό, με τις κατάλληλες
από 19,5% σε όγκο, ενώ για τα υπόλοιπα είδη αερίων, συσκευές και όργανα, μία φορά το λιγότερο, το μήνα.
καπνών και σκόνης, ισχύουν τα αναφερόμενα στο άρ− Οι έλεγχοι αφορούν την ποσότητα, ταχύτητα και την
θρο 22. περιεκτικότητα σε οξυγόνο του εισερχομένου και εξερ−
χομένου ρεύματος αέρα, τις συγκεντρώσεις στα επιβλα−
Άρθρο 76
βή αέρια της παρ. 3 αυτού του άρθρου του εξερχόμενου,
Κυκλώματα, εγκαταστάσεις και δίκτυα αερισμού
καθώς και τις πιέσεις, τις θερμοκρασίες και την υγρασία,
1. Το κύκλωμα αερισμού, πρέπει να σχεδιάζεται με στις περιπτώσεις που υπάρχει σχετική ανάγκη.
τρόπο ώστε να διαχωρίζονται, με απόλυτη ασφάλεια, Τα αποτελέσματα των ελέγχων, πρέπει να καταχω−
το εισερχόμενο ρεύμα καθαρού αέρα από το εξερχό− ρούνται ενυπόγραφα στο ειδικό θεωρημένο βιβλίο κε−
μενο ρεύμα. ντρικού κυκλώματος αερισμού.
2. Οι προβλεπόμενες για την κυκλοφορία του αέρα 2. Στα μέτωπα και στις θέσεις εργασίας, πρέπει επί−
εγκαταστάσεις, πρέπει να λειτουργούν, όσο το δυνατό, σης να ελέγχονται η ποσότητα και η ταχύτητα του
αυτόματα. Η υποπίεση των κύριων ανεμιστήρων πρέ− αέρα, καθώς και η περιεκτικότητα του σε οξυγόνο και
πει να ελέγχεται συνεχώς και πρέπει να προβλέπεται οι συγκεντρώσεις στα επιβλαβή αέρια της παρακάτω
αυτόματος συναγερμός για να ειδοποιεί για τις απρό− παρ. 3. Οι πιο πάνω έλεγχοι πρέπει να γίνονται, το
βλεπτες διακοπές. λιγότερο, κάθε δεκαπενθήμερο για κάθε μέτωπο και
3. Το κύκλωμα αερισμού, πρέπει να περιλαμβάνει, για θέση εργασίας. Οι έλεγχοι αυτοί, πρέπει να εκτελού−
τις περιπτώσεις απόλυτης ανάγκης ή βλάβης ή συντή− νται όπως σχετικά προβλέπεται από την παρ. 1 εδαφ.
ρησης των κύριων ανεμιστήρων και επαρκή αριθμό εφε− α΄ αυτού του άρθρου.
δρικών ανεμιστήρων έτοιμων για χρήση. Τα αποτελέσματα των πιο πάνω ελέγχων, πρέπει να
Ειδικά στα λιγνιτωρυχεία ή ανθρακωρυχεία ή εύφλε− καταχωρούνται στο ειδικό βιβλίο που προβλέπεται από
κτα μεταλλεία, για κάθε ανεμιστήρα του κυκλώματος το άρθρο 24.
αερισμού που λειτουργεί μόνιμα, πρέπει να υπάρχει και 3. Σε κάθε υπόγεια εργασία, πρέπει να ελέγχονται οι
ένας το λιγότερο, εφεδρικός ανεμιστήρας. συγκεντρώσεις το λιγότερο, του διοξείδιου και μονοξεί−
Η δυναμικότητα κάθε εφεδρικού ανεμιστήρα του διου του άνθρακα, διοξείδιου του θείου και διοξείδιου
παραπάνω εδαφίου πρέπει να είναι ίση με εκείνη του του αζώτου.
μονίμου. Στα λιγνιτωρυχεία και ανθρακωρυχεία πρέπει, πέρα
Οι ηλεκτροκινητήρες των κύριων και εφεδρικών ανε− από τα παραπάνω, να ελέγχονται και οι συγκεντρώσεις
μιστήρων στα λιγνιτωρυχεία, ανθρακωρυχεία και εύ− του μεθανίου, υδροθείου, καθώς και της σκόνης άνθρα−
φλεκτα μεταλλεία, πρέπει να τοποθετούνται έξω από κα που αιωρείται.
τις υπόγειες εργασίες και να είναι μυζητικού τύπου. Στα μεταλλεία, ή ορυχεία πυριτών, γύψου και θείου,
Κατ’ εξαίρεση η πιο πάνω διάταξη δεν έχει εφαρμογή πρέπει να ελέγχονται, πέρα από τα προβλεπόμενα στο
για τα τμήματα, περιορισμένου χώρου, εύφλεκτων με− εδαφ. α΄ αυτής της παραγράφου και οι συγκεντρώσεις
ταλλείων. υδροθείου.
Η λειτουργία των εφεδρικών ανεμιστήρων ακόμα και 4. Ειδικά στα λιγνιτωρυχεία και ανθρακωρυχεία όλοι
στην περίπτωση που δεν χρησιμοποιούνται, πρέπει να οι έλεγχοι που αναφέρονται στο άρθρο αυτό πρέπει να
ελέγχεται τακτικά σε συχνά διαστήματα. γίνονται, το λιγότερο, μία φορά την ημέρα.
4. Για τον αερισμό τυφλών εκσκαφών, καθώς και κάθε
Άρθρο 78
θέση εργασίας όπου δεν είναι δυνατή η παροχή επαρ−
Προστασία εργαζομένων
κούς ποσότητας αέρα, επιβάλλεται η ύπαρξη δικτύων
βοηθητικού αερισμού που πρέπει να λειτουργούν μέχρι 1. Όταν διαπιστωθεί ότι η περιεκτικότητα σε οξυγόνο
να εξασφαλιστεί η κάλυψη των απαιτήσεων σε αερισμό, του αέρα σ’ ένα χώρο εργασίας είναι μικρότερη από
σύμφωνα με το άρθρο 75. 19,5% ή ότι οι συγκεντρώσεις των αερίων του άρθρου
Ο βοηθητικός αυτός αερισμός πρέπει να περιορίζε− 77 παρ. 3 έχουν ξεπεράσει τις αντίστοιχα αναφερόμενες
ται στις προπαρασκευαστικές εργασίες της εκμετάλ− Μέγιστες Οριακές Τιμές του Πίνακα 3 του άρθρου 22 ή
λευσης και στις εργασίες κατακρήμνισης καθώς και έχει διαταραχτεί ο κανονικός αερισμός σε επικίνδυνο
στους χώρους που συνδέονται απευθείας με το ρεύμα βαθμό, πρέπει να δοθεί εντολή για να φορέσουν οι
του κύριου αερισμού. Τα εργοτάξια εκμετάλλευσης δεν εργαζόμενοι τα μέσα ατομικής προστασίας (μάσκες
επιτρέπεται να αερίζονται με δευτερεύοντα αερισμό, κ.λπ.), ενώ παράλληλα να λαμβάνονται όλα τα απαραί−
εκτός αν έχουν ληφθεί κατάλληλα συμπληρωματικά τητα μέτρα για την όσο πιο σύντομη αποκατάσταση
μέτρα που να εξασφαλίζουν την ασφάλεια και την υγεία κανονικών συνθηκών αερισμού (περιορισμός εργασιών,
των εργαζομένων. ενίσχυση του ρεύματος εισερχόμενου αέρα κ.λπ.) ή την
Στα λιγνιτωρυχεία και ανθρακωρυχεία καθώς και στα άμεση απομάκρυνση των εργαζομένων εφόσον δεν είναι
εύφλεκτα μεταλλεία, οι ανεμιστήρες του βοηθητικού εφικτή η εφαρμογή των πιο πάνω μέτρων.
Παράλληλα, πρέπει, όσο το δυνατό συντομότερα, α) Ότι το μετάλλευμα που εξορύσσεται αυταναφλέ−
να ειδοποιηθεί ο άμεσα επιβλέπων μηχανικός και με γεται, ή
φροντίδα του να παρθούν μέτρα για τον εντοπισμό β) Έκλυση εύφλεκτων αερίων που δεν δημιουργούν
των αιτίων της υπέρβασης και την εξάλειψη τους και εκρηκτικό μίγμα, μετά από σειρά μετρήσεων.
ακόμη για την απομόνωση των εστιών εκπομπής των Ένα λιγνιτωρυχείο ή ανθρακωρυχείο ή τμήμα του, χα−
επικίνδυνων αερίων. ρακτηρίζεται εύφλεκτο, όταν, εκτός από τα παραπάνω,
Το προσωπικό που απαιτείται να εργαστεί στους διαπιστωθεί με σειρά μετρήσεων:
παραπάνω χώρους για την αποκατάσταση βλάβης α) Περιεκτικότητα σε μεθάνιο μεγαλύτερη από 0,5%,
στο κύκλωμα αερισμού ή γενικά για τον εντοπισμό και ή
εξάλειψη των αιτίων της υπέρβασης ή για ενδεχόμενη β) Αιωρούμενη σκόνη άνθρακα περισσότερη από 80
διάσωση, πρέπει να φοράει κατάλληλο ατομικό ανα− γραμμάρια για κάθε m3 αέρα.
πνευστικό εξοπλισμό προστασίας. 2. Ένα εύφλεκτο μεταλλείο ή τμήμα του, χαρακτηρί−
Η είσοδος των υπόλοιπων εργαζομένων, πρέπει να ζεται επικίνδυνο, όταν διαπιστωθεί με σειρά μετρήσεων
επιτρέπεται μόνο ύστερα από άδεια του παραπάνω ότι:
επιβλέποντα, μετά την αποκατάσταση σύμφωνα με το α) Η αυτανάφλεξη του μεταλλεύματος, κάνει την ερ−
άρθρο 75, των κανονικών συνθηκών αερισμού.
γασία εξαιρετικά επικίνδυνη ή ανθυγιεινή από πλευρά
2. Σε περιπτώσεις υπόγειων εργασιών όπου εκλύονται
συχνότητας και έκτασης πυρκαγιών, θερμοκρασιών και
δηλητηριώδη αέρια ή ο επιστρεφόμενος αέρας έχει
σύστασης του αέρα, ή
συγκεντρώσεις σε επιβλαβή αέρια μεγαλύτερες από
β) Εκλύονται εύφλεκτα αέρια που δημιουργούν εκρη−
τις Μέσες Οριακές, Τιμές του πίνακα 3 του άρθρου 22,
κτικό μίγμα.
το ρεύμα επιστροφής του αέρα, πρέπει να εξέρχεται
από ιδιαίτερη έξοδο, από την οποία θα απαγορεύεται Ένα εύφλεκτο λιγνιτωρυχείο ή ανθρακωρυχείο ή τμή−
η κυκλοφορία του προσωπικού και που θα ελέγχεται μα του, χαρακτηρίζεται επικίνδυνο, όταν, πέρα από τα
σε συχνότερα διαστήματα, από ειδικό συνεργείο που παραπάνω, διαπιστωθεί με σειρά μετρήσεων:
πρέπει να φέρνει κατάλληλες ατομικές αναπνευστικές α) Περιεκτικότητα σε μεθάνιο μεγαλύτερη από 1% ή
συσκευές. β) Αιωρούμενη σκόνη άνθρακα περισσότερη από 100
Στις πιο πάνω περιπτώσεις, πρέπει κοντά στην είσοδο γραμμάρια για κάθε m³ αέρα.
των υπόγειων εργασιών να φυλάγεται επαρκής αριθμός 3. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι συντρέχει ένας,
ατομικών αναπνευστικών συσκευών. το λιγότερο, από τους λόγους που αναφέρονται στις
3. Απαγορεύεται αυστηρά η είσοδος εργαζομένων παρ. 1 και 2 αυτού του άρθρου, ο Δ/ντής του έργου
σε χώρους όπου έχουν διακοπεί, για μεγάλο χρονικό οφείλει άμεσα να ειδοποιήσει την αρμόδια Επιθεώρηση
διάστημα, οι εργασίες ή έχουν εγκαταλειφθεί, αν δεν Μεταλλείων.
έχει προηγούμενα εξακριβωθεί, με σχετικές μετρήσεις Ο χαρακτηρισμός μεταλλείου, λιγνιτωρυχείου, ανθρα−
ότι δεν υπάρχει υπέρβαση των Οριακών Τιμών του πί− κωρυχείου ή τμήματός τους, σαν εύφλεκτου ή επικίνδυ−
νακα 3 του άρθρου 22, η περιεκτικότητα του αέρα σε νου, γίνεται από την αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων
οξυγόνο δεν είναι μικρότερη από 19,5% και γενικά ότι μετά από τη διαπίστωση ότι συντρέχει ένας, το λιγότε−
δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τους εισερχόμενους. ρο, από τους λόγους που αναφέρονται αντίστοιχα στις
Ο έλεγχος του αέρα στους παραπάνω χώρους, πρέπει παραπάνω παρ. 1 και 2.
να γίνεται σε χρόνο, όχι μεγαλύτερο από τρεις ώρες 4. Εάν σε λιγνιτωρυχείο ή ανθρακωρυχείο ή τμήμα
πριν από την είσοδο των εργαζομένων. Η είσοδος θα τους, συντρέχει ένας, το λιγότερο, από τους λόγους
επιτρέπεται μόνο ύστερα από εντολή του άμεσα επι− που αναφέρονται στην παρ. 1 αυτού του άρθρου, πρέπει
βλέποντα μηχανικού. με φροντίδα της Δ/νσης του έργου, να λαμβάνονται τα
Στις περιπτώσεις που διαπιστωθεί υπέρβαση των παρακάτω μέτρα:
οριακών τιμών στους πιο πάνω χώρους, η είσοδος σ’ α) Να τοποθετούνται σε κάθε θέση όπου εμφανίζεται
αυτούς θα επιτρέπεται μόνο στο αρμόδιο για τη διενέρ− μεθάνιο ή μονοξείδιο ή σκόνη ή λοιπά επικίνδυνα, για
γεια των εργασιών συντήρησης ή επισκευών προσωπικό τη δημιουργία εκρηκτικού μίγματος, αέρια, ειδικοί κατα−
και εφόσον φοράει τον κατάλληλο ατομικό αναπνευ− γραφικοί ανιχνευτές με δυνατότητα εκπομπής φωτεινού
στικό εξοπλισμό προστασίας. Στις περιπτώσεις αυτές και ηχητικού σήματος σε περίπτωση υπέρβασης των
ειδικά εξουσιοδοτημένο άτομο θα περιμένει κοντά στην ορίων που προβλέπονται από την παραπάνω παρ. 2
είσοδο του χώρου, μέχρι την έξοδο του παραπάνω προ− και τα αντίγραφα των διαγραμμάτων καταγραφής να
σωπικού. τηρούνται σε ειδικό αρχείο.
Υπόγειες εκσκαφές που εγκαταλείπονται οριστικά και
Εφόσον το έγγραφο, ασφάλειας και υγείας το απαιτεί,
εφόσον υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης του αέρα στις εργα−
πρέπει να προβλέπονται συσκευές παρακολούθησης για
σίες που διεξάγονται, από αναθυμιάσεις που προέρχο−
την αυτόματη και συνεχή καταγραφή των συγκεντρώσε−
νται από αυτές, πρέπει να απομονώνονται αεροστεγώς.
ων αερίων σε καθορισμένες θέσεις, αυτόματα συστήμα−
Ειδικά στα λιγνιτωρυχεία, ανθρακωρυχεία και εύφλεκτα
τα συναγερμού, συστήματα για την αυτόματη διακοπή
μεταλλεία, η απομόνωση πρέπει να γίνεται με κτιστά
βύσματα και να αεροστεγανοποιείται με τσιμεντενέσεις του ρεύματος στις ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και
ή άλλα κατάλληλα υλικά. συστήματα αυτόματης διακοπής της λειτουργίας των
κινητήρων εσωτερικής καύσης.
Άρθρο 79 Εφόσον προβλέπονται αυτόματα μέτρα, οι μετρούμενες
Εύφλεκτα μεταλλεία, λιγνιτωρυχεία τιμές πρέπει να καταγράφονται και να φυλάσσονται όπως
και ανθρακωρυχεία προβλέπεται στο έγγραφο ασφάλειας και υγείας.
1. Ένα μεταλλείο ή τμήμα του, χαρακτηρίζεται εύφλε− β) Να ειδοποιείται άμεσα, σε περίπτωση υπέρβασης
κτο όταν διαπιστωθεί: των ορίων, η Επιθεώρηση Μεταλλείων και να δίνεται
η εντολή για άμεση εγκατάλειψη των επικίνδυνων χώ− και κάθε άλλο σχετικό μέτρο της παρ. 4 που θα κριθεί
ρων, διακοπή όλου του ηλεκτροκίνητου εξοπλισμού απαραίτητο.
των υπόγειων εργασιών και ενίσχυση του κυκλώματος 6. Εφόσον μεταλλείο ή λιγνιτωρυχείο ή ανθρακω−
αερισμού. ρυχείο χαρακτηριστεί ως επικίνδυνο, επιβάλλεται με
Η επιστροφή των εργαζομένων επιτρέπεται μόνο ύστε− απόφαση της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων, η
ρα από άδεια του επιβλέποντα μηχανικού και μετά από διακοπή της λειτουργίας τους.
την αποκατάσταση ασφαλών συνθηκών εργασίας. Σε περίπτωση που τμήμα μεταλλείου ή λιγνιτωρυχείου
γ) Οι εργαζόμενοι να φορούν ατομικές μάσκες με ή ανθρακωρυχείου χαρακτηριστεί ως επικίνδυνο, επι−
ειδικά φίλτρα δέσμευσης των αερίων και της σκόνης ή βάλλεται, με απόφαση της Επιθεώρησης Μεταλλείων,
ατομικές αναπνευστικές συσκευές και να περιορίζεται η διακοπή της λειτουργίας του, καθώς και η λήψη των
ο χρόνος της πραγματικής ημερήσιας εργασίας τους, αναγκαίων μέτρων για την απομόνωσή του, έτσι ώστε,
με επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 23 παρ. 2 εδ. οι υπόλοιπες εργασίες να γίνονται με ασφάλεια.
α΄, κατά 25%. ΜΕΡΟΣ Δ΄
δ) Για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος, να μη χρη− Υπόγεια νερά
σιμοποιούνται μέθοδοι κατακρήμνισης της οροφής.
ε) Εφόσον χρησιμοποιείται εξοπλισμός με μηχανές Άρθρο 80
εσωτερικής καύσης, αυτός είναι υποχρεωτικά αντιε− Αντιμετώπιση νερών στις υπόγειες εργασίες
κρηκτικού τύπου. 1. Οι υπόγειες εκσκαφές, πρέπει να διευθετούνται ή
στ) Η πυροδότηση των υπονόμων, να γίνεται μόνο με και να προστατεύονται με τρόπο ώστε να αποτρέπεται
ηλεκτρικά καψύλλια ασφάλειας και να χρησιμοποιούνται όσο το δυνατό, η εισροή των επιφανειακών νερών.
εκρηκτικές ύλες που προβλέπονται ειδικά γι’ αυτήν την Αν κοντά στην είσοδο των υπόγειων εργασιών ρέουν
χρήση. ή υπάρχουν μεγάλες ποσότητες νερού (χείμαρροι, ποτά−
ζ) Να λαμβάνονται όλα τα μέτρα για την πρόληψη μια, λίμνες κ.λπ.), πρέπει να κατασκευάζονται κατάλληλα
έκρηξης από αιωρούμενη σκόνη, όπως διαβροχή, το− φράγματα ή άλλα υδραυλικά έργα, για την αποφυγή
ποθέτηση σανίδων στην οροφή των στοών με τέφρα κατάκλυσης των εκσκαφών λόγω υπερχείλισης ή αλ−
ή άργιλο ή άλλο κατάλληλο αδρανές απορροφητικό λαγής ροής.
υλικό κ.λπ. 2. Η αποχέτευση των υπόγειων νερών, πρέπει να γί−
η) Να δίνεται εντολή για άμεση έξοδο των εργαζο− νεται με φυσική ροή μέσα από χαντάκια, κατάλληλου
μένων στην επιφάνεια, σε περίπτωση που διακοπεί η πλάτους και κλίσης, που ορύσσονται κατά μήκος των
λειτουργία του κεντρικού κυκλώματος αερισμού για στοών.
χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 5 λεπτά και δεν Αν δεν είναι αποτελεσματική η απομάκρυνση των νε−
λειτουργήσει το εφεδρικό δίκτυο. Η είσοδος των εργα− ρών με φυσική ροή, τότε πρέπει να γίνεται και με άντλη−
ζομένων στους υπόγειους χώρους, θα επιτρέπεται μόνο ση. Τα νερά που πρέπει να αντληθούν, συγκεντρώνονται
μετά από άδεια του επιβλέποντα μηχανικού, μετά την σε υπόγειες δεξαμενές με επαρκή χωρητικότητα, που
επαναλειτουργία του κεντρικού κυκλώματος και την πρέπει κατάλληλα να περιφράσσονται για την αποφυγή
αποκατάσταση κανονικών συνθηκών αερισμού. πτώσης των εργαζομένων.
θ) Να υπάρχουν αυξημένα μέσα πυροπροστασίας και Η δυναμικότητα του δικτύου άντλησης, πρέπει να υπο−
κατάσβεσης πυρκαγιών και να γίνονται μια, το λιγότερο, λογίζεται, το λιγότερο, διπλάσιο, από την απαιτούμενη
φορά τον μήνα ασκήσεις εγκατάλειψης και πυρασφά− για την άντληση της συνηθισμένης ποσότητας νερών
λειας του χαρακτηρισμένου υπόγειου χώρου. που παρουσιάζονται στη διάρκεια της χειμερινής περι−
ι) Να απαγορεύεται το κάπνισμα, η κατοχή καπνού για όδου. Παράλληλα, πρέπει να προβλέπεται και εφεδρικό
κάπνισμα και κάθε αντικειμένου που παρέχει φωτιά. αντλητικό δίκτυο με δυναμικότητα, το λιγότερο, υποδι−
ια) Να απαγορεύεται να εκτελούνται εργασίες με πλάσια από κείνη του κύριου δικτύου.
φλόγιστρο, συγκολλητικό μηχάνημα ή άλλα παρόμοια Άρθρο 81
μηχανήματα, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και Διαπίστωση ύπαρξης υπόγειων νερών −
αφού ληφθούν ειδικά μέτρα τα οποία εγγυώνται την προστασία εργαζομένων
ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων. 1. Η διαπίστωση της ύπαρξης υπόγειων οριζόντων ή
5. Εάν σε μεταλλείο ή τμήμα του συντρέχει ένας το θυλάκων ή οχετών νερού μέσα στα πετρώματα που
λιγότερο, από τους λόγους που αναφέρονται στην παρ. περιβάλλουν τη μεταλλοφορία ή σε παλαιές εκσκαφές,
1 εδ. α΄ αυτού του άρθρου, πρέπει με φροντίδα της καθώς και ο υπολογισμός του δυναμικού, της παροχής
Δ/νσης του έργου, να λαμβάνονται τα παρακάτω πρό− και της ποιότητάς τους, πρέπει να γίνονται με ειδικό
σθετα μέτρα: γεωτρητικό πρόγραμμα και τα σχετικά αποτελέσματα
α) Να αποφεύγεται η εφαρμογή μεθόδων για υπόγεια να αξιοποιούνται στο μέρος της μελέτης που αναφέρε−
εκμετάλλευση που ευνοούν την αυτανάφλεξη του με− ται στην περίπτωση ε του άρθρου 63 παρ. 2.
ταλλεύματος, δηλ. δημιουργούν συνθήκες τεμαχισμού Σε περίπτωση ανεξέλεγκτης εισροής στις υπόγειες
σε μικρά κομμάτια και παραμονής του εξορυγμένου εργασίες, πρέπει να απομακρύνεται το προσωπικό σε
μεταλλεύματος για πολύ χρόνο σε στενό χώρο, όπως ασφαλείς θέσεις και να καλείται, το συντομότερο δυ−
π.χ. η μέθοδος του συμπτυσσόμενου μετώπου. νατό, ο άμεσα επιβλέπων μηχανικός για τη λήψη των
β) Να γίνεται συχνότερος, από τον προβλεπόμενο στο σχετικών μέτρων.
άρθρο 23 παρ. 1 εδ. α΄, έλεγχος θερμοκρασιών. 2. Σε περιπτώσεις που, παρά τη λήψη των παραπάνω
γ) Να λαμβάνονται τα προβλεπόμενα από τις περι− μέτρων, υπάρχουν δυσμενείς συνθήκες, λόγω συνεχούς
πτώσεις στ, η και θ της παρ. 4 αυτού του άρθρου μέτρα διαβροχής των εργαζομένων με καταρρέοντα νερά ή
αναπόφευκτης παρουσίας νερών σε μεγάλα χρονικά πλάτους, για ερευνητικούς σκοπούς και ειδικές χρήσεις
διαστήματα και με στάθμη νερού πάνω από 30 cm στο (π.χ. κατασκευή υπόγειων δικτύων νερού, ηλεκτρικού
δάπεδο εργασίας ή αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης, ρεύματος, αποχέτευσης) με παρέκκλιση από τα οριζόμε−
πρέπει, μεταξύ των άλλων και ανάλογα με την περί− να στα πιο πάνω εδάφια γ΄ και δ’, εφόσον στη διάρκεια
πτωση, να εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 20 της όλης εργασίας έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα
παρ. 8 εδ. ζ’. για την ασφάλεια των εργαζομένων (π.χ. η απαραίτητη
3. Η διάθεση των νερών που προέρχονται από τις στύλωση ή στήριξη των πρανών) και μετά το τέλος της,
υπόγειες εργασίες, πρέπει να γίνεται σύμφωνα με την η εκσκαφή επιχωματωθεί ή γίνει σταθεροποίηση των
εγκεκριμένη τεχνική και περιβαλλοντική μελέτη. πρανών της, με κατάλληλη επένδυση ή στήριξη όπου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΧ αυτό είναι αναγκαίο, σε περίπτωση που χρειάζεται να
Επιφανειακές εκσκαφές − Ασφάλεια επιφάνειας − παραμείνει ανοικτή.
Προστασία περιβάλλοντος 3. Κάθε εκσκαφή, πρέπει να σχεδιάζεται ή και να προ−
στατεύεται με τρόπο ώστε να αποτρέπεται, όσο το
Άρθρο 82 δυνατό, η εισροή των επιφανειακών νερών.
Γενικές διατάξεις Κάθε εκσκαφή κλειστού τύπου που περιβάλλεται από
επιφάνειες εσωτερικής απορροής, πρέπει να προστα−
Κάθε επιφανειακή εκσκαφή που εντάσσεται σε έργο
τεύεται από την εισροή νερών με την όρυξη περιμετρι−
εντοπισμού κοιτάσματος ή εκμετάλλευσης, καθώς και
κής τάφρου κατάλληλων διαστάσεων και κλίσης. Στις
η λήψη μέτρων για την ασφάλεια της επιφάνειας και
την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον που εκσκαφές ανοιχτού τύπου, πρέπει να ορύσσεται κατάλ−
σχετίζονται με τη λειτουργία του έργου, πρέπει να απο− ληλη τάφρος προστασίας, μόνο στις περιπτώσεις κινδύ−
τελούν αντικείμενο ειδικής μελέτης που περιλαμβάνεται, νων απότομης εισροής μεγάλων ποσοτήτων νερού.
ανάλογα με την περίπτωση, στο αντίστοιχο μέρος της Σε περίπτωση που κοντά στην εκσκαφή ρέουν ή υπάρ−
τεχνικής μελέτης του άρθρου 4. χουν μεγάλες ποσότητες νερού (χείμαρροι, ποτάμια,
λίμνες κ.λπ.), πρέπει να κατασκευάζονται τα κατάλληλοι
ΜΕΡΟΣ Α΄ υδραυλικά έργα (π.χ. φράγματα, έργα εκτροπής ροής)
Επιφανειακές εκσκαφές για την αποφυγή κινδύνων κατάκλυσης.
Στις εκσκαφές κλειστού τύπου, πρέπει να γίνεται απο−
Άρθρο 83 στράγγιση των νερών που εισρέουν, με όρυξη υπόγειων
Γενικά μέτρα για την ασφάλεια των εκσκαφών εκσκαφών (π.χ. στοά αποστράγγισης) ή και με άντληση
1. Για τον καθορισμό των γεωμετρικών χαρακτηρι− με κατάλληλο αντλητικό δίκτυο. Η δυναμικότητα της
στικών των εκσκαφών, κάθε είδους και τύπου, πρέπει αποστράγγισης ή της άντλησης, καθορίζεται με βάση
να λαμβάνονται υπόψη, μεταξύ των άλλων, και τα πα− τις περιπτώσεις γ και δ της παρ. 1 αυτού του άρθρου.
ρακάτω: Άρθρο 84
α) Το είδος και τα μηχανικά χαρακτηριστικά του πε− Επιφανειακά μέτωπα
τρώματος.
β) Τα επίπεδα ολίσθησης στο χώρο της εκσκαφής και 1. Κάθε εκσκαφή, για την ασφαλή και ορθολογική
στο γειτονικό χώρο. εκτέλεση της εργασίας, πρέπει να υποδιαιρείται σε
γ) Τα υδρολογικά χαρακτηριστικά του χώρου της εκ− βαθμίδες ύψους, το πολύ, 15 m. Η γωνία πρανούς κάθε
σκαφής και του περιβάλλοντος χώρου. βαθμίδας καθορίζεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα
δ) Τα κλιματολογικά στοιχεία της περιοχής. από το άρθρο 83 παρ. 1 και παρ. 2 εδ. α΄ και β΄. Ειδικά
2. Ιδιαίτερη προσοχή, πρέπει να δίνεται στον καθο− για τα πετρώματα του εδαφίου στ’ της παραγράφου
ρισμό της γωνίας πρανούς σε σχέση με το οριζόντιο 2 του άρθρου 83 η μέγιστη γωνία πρανούς βαθμίδας
επίπεδο, σ’ όλες τις φάσεις της εργασίας, εφόσον δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 70˚, συνεκτιμώντας και το
αυτή γίνεται σε μία μόνο βαθμίδα ή στις ενδιάμεσες ύψος της βαθμίδας.
και τελική φάση, αν η εργασία γίνεται σε περισσότε− Ο καθορισμός του πλάτους της βαθμίδας, γίνεται
ρες βαθμίδες. Η γωνία πρανούς πρέπει να είναι τέτοια, με βάση το κριτήριο της ασφαλούς και ορθολογικής
ώστε να μη δημιουργείται κίνδυνος κατολίσθησης ή λειτουργίας του μηχανικού εξοπλισμού που απασχο−
κατακρήμνισης. λείται. Στις ενδιάμεσες φάσεις εργασίας, το πιο πάνω
Απαγορεύεται, σε κάθε περίπτωση, η εκσκαφή με πλάτος δεν μπορεί να είναι μικρότερο, για την περί−
γωνία πρανούς μεγαλύτερη από 90˚ (αρνητική κλίση πτωση απασχόλησης τροχοφόρων μηχανημάτων, από
πρανούς). 12 m, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις, από 6 m. Ειδικά
Η γωνία πρανούς της εκσκαφής για συνεκτικά και στα λατομεία μαρμάρου, στα οποία η εξόρυξη γίνεται
υγιή πετρώματα, δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από αποκλειστικά με συρματοκοπή, το πλάτος της εγκα−
60˚. Κατ’ εξαίρεση, η γωνία αυτή μπορεί να αυξάνεται ταλειπόμενης βαθμίδας μπορεί, ανάλογα με το βαθμό
μέχρι τις 70˚, εφόσον εφαρμόζονται ειδικά μέτρα ή μέ− τεκτονισμού και τη συνεκτικότητα του πετρώματος,
θοδοι (π.χ. πρότμηση απαλή όρυξη κ.λπ.) με βάση την να περιοριστεί στα 4 m. Η βαθμιδωτή διαμόρφωση, θα
εγκεκριμένη τεχνική μελέτη του άρθρου 4. διατηρείται και μετά το τέλος του έργου.
Η γωνία πρανούς της εκσκαφής, σε όλες τις φάσεις Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται ο καθορισμός ύψους βαθμί−
εργασίας, για σαθρά, αμμώδη, προσχωσιγενή και γενικά δας μεγαλύτερου από το προβλεπόμενο στο παραπάνω
επιρρεπή σε κατολίσθηση πετρώματα, δεν πρέπει να εδαφ. α΄, μόνο στις παρακάτω περιπτώσεις:
είναι μεγαλύτερη από 45˚. α) Η εκσκαφή εκτελείται με εκσκαπτικά μηχανήματα
Επιτρέπεται, κατ’ εξαίρεση, η όρυξη επιμήκων τα− που έχουν μεγαλύτερη από 15 m ακτίνα κατακόρυφης
φροειδών εκσκαφών, βάθους μέχρι 1,70 m και μικρού δράσης, σύμφωνα με τα επίσημα εγχειρίδια ή πιστο−
ποιητικά του κατασκευαστή. Εξυπακούεται, ότι το ύψος Σε περίπτωση που, παρά τα πιο πάνω, εξορύσσονται
του μετώπου και στην περίπτωση αυτή δεν μπορεί να όγκοι μεγαλύτερων διαστάσεων, τότε πρέπει να γίνεται
ξεπερνάει την παραπάνω ακτίνα δράσης του μηχανή− δευτερογενής θραύση τους με μηχανικά μέσα.
ματος. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η δευτερογενής θραύση με
β) Η εκσκαφή εκτελείται για την αποκάλυψη κοιτάσμα− χρήση εκρηκτικών υλών, μόνο όταν η παραγωγή τέτοιων
τος σε σταθερά και συμπαγή πετρώματα και εφόσον όγκων είναι μικρή και σποραδική και δεν υπάρχει κατάλ−
εφαρμόζονται ειδικά μέτρα ή μέθοδοι για τη σταθερο− ληλο μηχανικό μέσο. Στην περίπτωση αυτή, η θραύση
ποίηση των πρανών, με βάση την εγκεκριμένη τεχνική πρέπει να γίνεται μόνο στο χώρο του μετώπου και αφού
μελέτη του άρθρου 4, οπότε το ύψος της βαθμίδας προηγούμενα έχουν ληφθεί τα κατάλληλα μέτρα ασφά−
μπορεί να αυξάνεται μέχρι τα 20 m. λειας που προβλέπονται από το κεφάλαιο VΙΙ.
2. Η διαμόρφωση των βαθμίδων, σε κάθε περίπτωση,
αρχίζει από τα υψηλότερα σημεία της εκσκαφής και ΜΕΡΟΣ Β΄
προχωράει διαδοχικά στα χαμηλότερα. Ασφάλεια επιφάνειας
Για τον προσανατολισμό των μετώπων εξόρυξης σε
κάθε βαθμίδα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι περι− Άρθρο 85
πτώσεις α, β, γ και δ του άρθρου 83 παρ. 1. Χωροθέτηση μεταλλευτικών και λατομικών εργασιών
Η εξόρυξη στη ψηλότερη βαθμίδα, πρέπει να σταμα− 1. Στην εκπόνηση της τεχνικής μελέτης του άρθρου
τάει σε απόσταση, το λιγότερο, 8 m από τα όρια του 4 για μεταλλευτικές ή λατομικές εργασίες κάτω από ή
μεταλλευτικού ή λατομικού χώρου. Με φροντίδα της κοντά σε, οικήματα, έργα δημόσιας ωφέλειας, πυλώνες
Δ/νσης του έργου, στο παραπάνω τελευταίο τμήμα, πρέ−
ή στύλους γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος ή
πει να γίνεται απομάκρυνση των επισφαλών όγκων και
τηλεπικοινωνιών, ανεμογεννήτριες, περιοχές αρχαιολο−
να δημιουργούνται βαθμίδες ασφάλειας μικρού ύψους
γικού ή τουριστικού ενδιαφέροντος ή φυσικού κάλους,
ή πρανή μικρής κλίσης.
καθώς και στην διάρκεια της εκτέλεσής τους πρέπει να
3. Αν για την εξόρυξη γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών,
πρέπει να ορύσσονται, σε κάθε μέτωπο, διατρήματα με προβλέπονται και να λαμβάνονται, μεταξύ των άλλων
κατάλληλη κλίση για τη δημιουργία και διατήρηση της και ειδικά μέτρα προστασίας των πιο πάνω περιοχών
επιθυμητής γωνίας πρανούς της βαθμίδας. ή κατασκευών.
Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η όρυξη οριζόντιων ή πα− 2. Για τη χωροθέτηση επιφανειακών μεταλλευτικών
ραοριζόντιων διατρημάτων (ντούκια), μόνο στις περι− ή λατομικών εργασιών και χώρων απόθεσης κοντά σε
πτώσεις της αρχικής διαμόρφωσης των βαθμίδων, της βιομηχανικά κτίσματα και εγκαταστάσεις, οικίες, έργα
εξόρυξης όγκων μαρμάρου με χρήση πυρίτιδας ή ειδικού κοινής ωφέλειας, πλατείες, γυμναστήρια, νεκροταφεία
εξοπλισμού, της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων με ειδικά και λοιπούς κοινόχρηστους χώρους και εφόσον δεν χρη−
γεωμετρικά χαρακτηριστικά, της ανατίναξης αποτυχη− σιμοποιούνται για την εκτέλεσή τους εκρηκτικές ύλες,
μένων υπονόμων και της διαμόρφωσης του δαπέδου πρέπει να αφήνεται απόσταση ασφάλειας, το λιγότε−
βαθμίδας ή της εκσκαφής κατόπιν έγγραφης εντολής ρο, 250 m από κείνες που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις
του επιβλέποντος μηχανικού. (π.χ. κατολισθήσεις πρανών, ρωγματώσεις, δονήσεις από
Απαγορεύεται, σε κάθε περίπτωση στη διάρκεια της μηχανήματα, σκόνη από εκσκαφές ή αποθέσεις) στο
νύχτας, κάθε εργασία που έχει σχέση με εκρηκτικές γειτονικό και ευρύτερο χώρο.
ύλες (μεταφορά τους στα μέτωπα, γόμωση, πυροδό− Σε περίπτωση που γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών,
τηση). το πιο πάνω όριο διπλασιάζεται.
4. Η απομάκρυνση των επισφαλών όγκων από τα μέ− Εφόσον δε δημιουργούνται δυσμενείς επιπτώσεις,
τωπα, πρέπει να γίνεται με μηχανικά μέσα. όπως αυτές ενδεικτικά αναφέρονται στο πρώτο εδά−
Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται το ξεσκάρωμα με ειδικά φιο της παραγράφου αυτής, και δε ανακύπτουν θέ−
εργαλεία από τον «ξεσκαρωτή» ή και με χρήση εκρη− ματα ασφάλειας, δεν αποκλείεται η χωροθέτηση των
κτικών υλών, από τον αδειούχο γομωτή, μόνο σε περί− εργασιών αυτών και σε αποστάσεις μικρότερες από τις
πτωση ανάγκης για απομάκρυνση επισφαλών όγκων που καθοριζόμενες στο άρθρο αυτό. Προς τεκμηρίωση των
βρίσκονται κοντά στο φρύδι του πρανούς και δεν είναι ανωτέρω απαιτείται σχετική τεχνική έκθεση αρμόδιου
δυνατή η απομάκρυνση τους με το μηχανικό μέσο που
μηχανικού που υποβάλλεται προς έγκριση στην Επιθε−
χρησιμοποιείται ή και με ξεσκάρωμα, αντίστοιχα, καθώς
ώρηση Μεταλλείων.
και στην περίπτωση εξόρυξης όγκων μαρμάρου.
3. Για τη χωροθέτηση των εργασιών της παρ. 2 εδ.
Στις πιο πάνω περιπτώσεις, πρέπει να λαμβάνονται
α΄ αυτού του άρθρου κοντά σε εθνικούς, επαρχιακούς
όλα τα μέτρα, ανάλογα με την περίπτωση, για την
ασφαλή εκτέλεση της εργασίας, όπως απομάκρυνση και δημοτικούς δρόμους και εφόσον επιτρέπεται από
σε απόσταση ασφάλειας του προσωπικού και των μη− τα τεχνικά χαρακτηριστικά των εκσκαφών σε σχέση
χανημάτων, πρόσδεση του «ξεσκαρωτή» με ζώνη εξάρ− με τη γεωμορφολογία της περιοχής, η πιο πάνω ελά−
τησης ασφάλειας τριών σημείων και σχοινί αντοχής σε χιστη απόσταση καθορίζεται σε 50 m. Τα παραπάνω
φόρτιση, το λιγότερο, 2500 κιλών, από δύο τουλάχιστον δεν ισχύουν για δρόμους που έχουν ανοιχτεί για την
σημεία διασφάλισης ή και τα προβλεπόμενα από το εξυπηρέτηση του έργου και δεν έχουν καμιά αστική ή
κεφάλαιο VΙΙ. κοινοτική προσπέλαση.
5. Σε κάθε εκσκαφή, πρέπει να επιλέγεται ο τρόπος Σε περίπτωση που γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών, το
εξόρυξης, έτσι ώστε, το υλικό που εξορύσσεται να έχει πιο πάνω όριο καθορίζεται σε 300 m, ενώ αν χρησιμο−
διαστάσεις που επιτρέπουν την ασφαλή φόρτωση και ποιείται μόνο ακαριαία θρυαλλίδα ή και περιορισμένη
μεταφορά του με τα μηχανικά μέσα που χρησιμοποι− ποσότητα πυρίτιδας, το όριο αυτό περιορίζεται στα
ούνται. 150 m.
4. Για τη χωροθέτηση των εργασιών της παρ. 2 εδ. άρθρου 4 να ενημερώνονται συνεχώς για την πρόοδο
α΄ του παρόντος άρθρου κοντά σε θέσεις στύλων και των εργασιών και τις επιπτώσεις στην επιφάνεια και
γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τά− να υποβάλλονται, σε τακτά χρονικά διαστήματα, στην
σης η πιο πάνω ελάχιστη απόσταση καθορίζεται σε αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων.
70Μ, ενώ κοντά σε θέσεις πυλώνων ανεμογεννητριών 2. Απόκρημνες περιοχές που δημιουργούνται στη διάρ−
ή γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσης− κεια λειτουργίας του έργου, πρέπει να απομονώνονται
χαμηλής τάσης και τηλεπικοινωνιών ή κεραιών, η πιο περιφερειακά με φράχτη από συρματόπλεγμα ή άλλη
πάνω ελάχιστη απόσταση καθορίζεται σε 50 m. μόνιμη κατασκευή, ύψους, το λιγότερο, 1,20 m. Η περί−
Σε περίπτωση που γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών, η φραξη πρέπει να γίνεται σε απόσταση, το λιγότερο, 8 m
ελάχιστη απόσταση καθορίζεται σε 150 m. από το φρύδι του πρανούς, ενώ κατά διαστήματα πρέπει
Τα προβλεπόμενα από τα παραπάνω εδάφια α΄ και να τοποθετούνται προειδοποιητικές πινακίδες.
β΄, δεν ισχύουν για τις γραμμές μεταφοράς που εξυπη− 3. Λοιπές επιφανειακές εκσκαφές, (π.χ. τρανσέρες,
ρετούν τη λειτουργία του έργου, με την προϋπόθεση ορύγματα) ή φρέατα ή κεκλιμένα ή χώροι επικίνδυνοι
ότι δεν επηρεάζουν την ασφάλεια και λειτουργία των για ρωγματώσεις ή καθιζήσεις, που δημιουργούν κιν−
εξωτερικών δικτύων. δύνους για την ασφάλεια ανθρώπων ή ζώων, πρέπει
5. Κατ’ εξαίρεση για περιπτώσεις περιορισμένης χρή− να σκεπάζονται ή να περιφράσσονται ανάλογα με την
σης εκρηκτικών υλών σε περιστασιακές ή υποβοηθη− περίπτωση, με μόνιμη και ασφαλή κατασκευή και να
τικές ή μικρής έκτασης και διάρκειας εργασίας (π.χ. τοποθετούνται προειδοποιητικές πινακίδες.
διάνοιξη δρόμων, κατάρριψη επισφαλών όγκων από το 4. Γεωτρήσεις που προορίζονται για αξιοποίηση, πρέ−
φρύδι πρανούς) η ελάχιστη επιτρεπόμενη απόσταση πει να περιφράσσονται με μόνιμη κατασκευή, να σωλη−
από κτίσματα που κατοικούνται, έργα κοινής ωφέλειας νώνονται και να απομονώνεται το στόμιό τους με ασφα−
και κοινόχρηστους δρόμους καθορίζεται σε 50 m. λή συνδυασμό βανών. Αντίθετα, στόμια γεωτρήσεων που
Ειδικά, για διάνοιξη δρόμων προσπέλασης από κύριο πρόκειται να εγκαταλειφθούν πρέπει να σφραγίζονται
δρόμο επιτρέπεται η περιορισμένη χρήση εκρηκτικών με μόνιμο κάλυμμα σκυροδέματος επαρκούς πάχους.
υλών και για αποστάσεις μικρότερες από 100 m μετά 5. Κατασκευές του έργου με μεγάλο ύψος (π.χ. πύρ−
από ειδική άδεια της αρμόδιας Αστυνομικής Αρχής και γοι, καμινάδες σιλό), πρέπει να είναι εφοδιασμένες με
αφού παρθούν με φροντίδα της Δ/νσης του έργου, και φωτεινά σήματα ασφάλειας και να προστατεύονται από
όλα τα απαραίτητα, για την ασφάλεια των περίοικων τους κεραυνούς με ειδικά μέσα.
και διερχόμενων, πρόσθετα μέτρα. 6. Σε περίπτωση σύνδεσης ή διασταύρωσης δρόμων
6. Για τη χωροθέτηση των υπόγειων εργασιών, πρέ− του έργου με σιδηροδρομικές γραμμές ή ασφαλτοστρω−
πει να γίνεται κατάλληλος σχεδιασμός στην τεχνική μένους δημόσιους δρόμους, πρέπει μετά από έγκριση
μελέτη του άρθρου 4, καθώς και εκτέλεσή τους ώστε του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος ή της αρμόδιας
ανάλογα με την έκταση του κοιτάσματος, τα μηχανικά Υπηρεσίας του Υπουργείου Δημοσίων Έργων αντίστοι−
χαρακτηριστικά των πετρωμάτων, τη μέθοδο για την χα, να εφαρμόζονται ειδικές κυκλοφοριακές διατάξεις ή
υπόγεια εκμετάλλευση και το βάθος των εργασιών, να και να κατασκευάζονται τα απαιτούμενα έργα.
μη δημιουργούνται επιπτώσεις στην επιφάνεια (π.χ. ρωγ− 7. Η ευθύνη του εκμεταλλευτή για την ασφάλεια της
μές, καθιζήσεις, κατολισθήσεις). επιφάνειας, συνεχίζεται και μετά το τέλος του έργου,
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται για τη χωροθέ− μέχρι τη συμμόρφωση με τα μέτρα που θα καθορίσει
τηση των εξόδων στην επιφάνεια των υπόγειων εργα− η αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων.
σιών λιγνιτωρυχείων, ανθρακωρυχείων και εύφλεκτων Παλιές μεταλλευτικές ή λατομικές εκσκαφές, πρέπει
μεταλλείων, ώστε να μη δημιουργούνται κίνδυνοι σε να προστατεύονται σύμφωνα με τα παραπάνω, από τον
κτίσματα, οικισμούς, έργα κοινής ωφέλειας, εγκαταστά− εκμεταλλευτή ή στην περίπτωση που δεν υπάρχουν
σεις, δασικές εκτάσεις κ.λπ. μεταλλευτικά ή λατομικά δικαιώματα, από τον ιδιοκτήτη
Άρθρο 86 του εδάφους.
Γενικά μέτρα για την ασφάλεια της επιφάνειας Άρθρο 87
1. Στη διάρκεια λειτουργίας κάθε έργου, πρέπει να Αποθέσεις υλικών – Διαχείριση
λαμβάνονται όλα τα μέτρα για την ασφάλεια και προ− εξορυκτικών αποβλήτων
στασία της επιφάνειας και γενικότερα του περιβάλλο− 1. Η διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων πρέπει να
ντος χώρου, που προβλέπονται στην τεχνική μελέτη γίνεται κατά τα προβλεπόμενα από τις διατάξεις της
του άρθρου 4. 39624/2209/Ε103/25−9−2009 (ΦΕΚ2076/Β΄/25−9−2009) κοι−
Αν ωστόσο στην εξέλιξη του έργου, αρχίζουν να δη− νής υπουργικής απόφασης που εκδόθηκε σε συμμόρφω−
μιουργούνται επιπτώσεις στην επιφάνεια (π.χ. ρωγμές, ση με τις διατάξεις της οδηγίας 2006/21/ΕΚ «σχετικά με
καθιζήσεις, κατολισθήσεις), που δεν είχαν προβλεφθεί την διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομη−
στη μελέτη ή που ο τρόπος αντιμετώπισής τους δεν χανίας και την τροποποίηση της οδηγίας 2004/35/ΕΚ.
αποδείχτηκε αποτελεσματικός, πρέπει άμεσα η Δ/νση Ο χώρος και ο τρόπος απόθεσης καθώς και η τελική
του έργου να πάρει πρόσθετα μέτρα ασφάλειας (δια− διαμόρφωση των αποθέσεων των εξορυκτικών απο−
κοπή εργασιών, απομόνωση περιοχής, απομάκρυνση βλήτων, πρέπει να επιλέγονται στην εκπόνηση της τε−
του προσωπικού, έναρξη μετρήσεων με κλισιόμετρα, χνικής μελέτης του άρθρου 4, ώστε να εξασφαλίζονται
κ.λπ.), και να ειδοποιήσει την αρμόδια Επιθεώρηση Με− η ορθολογική λειτουργία του έργου, η ευστάθεια των
ταλλείων. πρανών (με συμπίεση του υλικού, όπου απαιτείται) ή
Στις πιο πάνω περιπτώσεις, πρέπει τα σχεδιαγράμ− των φραγμάτων, κατά περίπτωση, και η δυνατότητα
ματα που προβλέπονται από την περίπτωση δ του αποκατάστασης του τοπίου.
Τα γενικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται, μεταξύ 4. Η εργασία προσωπικού και μηχανημάτων σε σωρούς
άλλων, υπόψη στη παραπάνω μελέτη είναι: και αποθέσεις, επιτρέπεται μόνο όταν υπάρχουν ασφα−
α) να μην τίθεται σε κίνδυνο η ανθρώπινη υγεία. λείς συνθήκες με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων, για
β) να μη χρησιμοποιούνται μέθοδοι που μπορούν να την αποφυγή ενδεχόμενων καθιζήσεων, κατολισθήσεων,
βλάψουν το περιβάλλον, και ειδικότερα τα ύδατα, τον αναφλέξεων κ.λπ.
αέρα, το έδαφος την πανίδα και την χλωρίδα. 5. − Για τον σχεδιασμό, κατασκευή, λειτουργία και
γ) να μην προκαλείται όχληση από θόρυβο ή οσμές αποκατάσταση του φράγματος τελμάτων πρέπει να
ούτε να επηρεάζεται αρνητικά το τοπίο και οι τοποθε− λαμβάνονται και τα εξής μέτρα:
σίες ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. − Το φράγμα πρέπει να είναι εξοπλισμένο με τα κα−
δ) Ύπαρξη τμήματος κοιτάσματος που βρίσκεται στον τάλληλα όργανα (βάθρα μέτρησης μικρομετακινήσεων,
ίδιο χώρο με εκείνο που θα γίνει η απόθεση (επιφανει− κλισιόμετρα, πιεζόμετρα κτλ.). Οι μετρήσεις των οργά−
ακά ή υπόγεια) ή και σε γειτονικό χώρο. νων πρέπει να γίνονται σε τακτά διαστήματα σύμφωνα
ε) Η μορφολογία και η χλωρίδα του χώρου απόθε− με καθορισμένο πρόγραμμα, τα δε αποτελέσματα να
σης. καταχωρούνται και σε διαγράμματα συναρτήσει του
στ) Τα πετρολογικά, εδαφολογικά, υδρολογικά και χρόνου, ώστε να είναι αμέσως αντιληπτές κάποιες δι−
κλιματολογικά χαρακτηριστικά του χώρου απόθεσης. αφοροποιήσεις των μετρουμένων μεγεθών. Το φράγμα
ζ) Τα φυσικά, χημικά και μηχανικά χαρακτηριστικά, πρέπει να επιθεωρείται, το λιγότερο, σε ετήσια βάση,
καθώς και ποσότητα των προς απόθεση εξορυκτικών από εξειδικευμένο τεχνικό ώστε να πιστοποιείται η
αποβλήτων. ασφάλεια και ο ορθός τρόπος λειτουργίας του.
η) Η δυνατότητα επαναφοράς ή απόθεσης των εξορυ− − Το φράγμα τελμάτων πρέπει να διαθέτει κανονισμό
κτικών αποβλήτων στα κενά της εκμετάλλευσης. λειτουργίας, ο οποίος πρέπει να παραδίδεται στους
θ) Γειτνίαση με οικισμούς, δρόμους, έργα κοινής ωφέ− εργαζόμενους κατά την εκπαίδευσή τους στις σχετικές
λειας αρχαιολογικούς ή τουριστικούς χώρους κ.λπ.
εργασίες. Επίσης, το προσωπικό επίβλεψης πρέπει να
2. Πέρα από τα παραπάνω, για άλλα υλικά που δεν κα−
είναι ενήμερο για τα σχεδιαστικά όρια του φράγμα−
τατάσσονται στην κατηγορία των εξορυκτικών αποβλή−
τος ώστε να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα και να
των, με τη στενή έννοια του όρου, όπως μεταλλεύματα
αποφεύγονται φαινόμενα στατικής ή δυναμικής ρευ−
με χαμηλή ποιότητα ή πετρώματα που συνεξορύσσονται
στοποίησης.
με το μετάλλευμα ή το χρήσιμο πέτρωμα και για τα
− Πρέπει επίσης να υπάρχουν σχέδια εκτάκτου ανά−
οποία διαφαίνονται προοπτικές μελλοντικής αξιοποί−
γκης για την περίπτωση αστοχίας του φράγματος. Σε
ησης πρέπει να γίνεται ξεχωριστή απόθεση, σύμφωνα
αυτά πρέπει να περιλαμβάνονται τα μέτρα ανάταξης
με τις διατάξεις της κοινής υπουργικής απόφασης της
παρ. 1 και γενικά να λαμβάνονται μέτρα για την ευχερή της αστοχίας και η διαδικασία ειδοποίησης των κατοί−
απόληψή τους όταν το επιτρέψουν οι οικονομοτεχνικές κων των περιοχών που επηρεάζονται από την ροή των
συνθήκες. εξερχόμενων του φράγματος υλικών.
3. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται για την απόθε− Άρθρο 88
ση υλικών (π.χ. λιγνίτης, άνθρακας, πυρίτες) που παρου−
Προστασία περιβάλλοντος χώρου από τις δονήσεις,
σιάζουν κίνδυνο αυτανάφλεξης, κύρια στην κατεύθυνση
το ωστικό κύμα των εκρήξεων και τους θορύβους
αποτροπής του πιο πάνω κινδύνου και αποφυγής της
1. Σε κάθε έργο που γίνεται χρήση εκρηκτικών υλών,
εξάπλωσής του στο γειτονικό και ευρύτερο χώρο.
πρέπει να ρυθμίζονται με τέτοιο τρόπο οι παράμετροι
Ειδικότερα πρέπει να λαμβάνονται, μεταξύ των άλλων,
των ανατινάξεων (χρόνοι πυροδότησης, ποσότητα εκρη−
και τα παρακάτω μέτρα:
κτικών ανά χρόνο πυροδότησης, αριθμός – διάταξη – μή−
α) Ο χώρος απόθεσης να βρίσκεται μακριά από οικι−
σμούς, κτίσματα, δημόσιους δρόμους, εγκαταστάσεις, κος – διάμετρος – γόμωση – μέσα έναυσης διατρημάτων,
δασικές εκτάσεις κ.λπ. διεύθυνση έναυσης, κ.λπ.), ώστε να ελαχιστοποιούνται,
β) Η επιφάνεια του χώρου απόθεσης καθώς και της στο μέτρο του δυνατού, οι επιπτώσεις στον περιβάλλο−
ευρύτερης περιοχής, να είναι αποψιλωμένη και καθαρή ντα χώρο. Ειδικότερα, κατά την έκρηξη των υπονόμων,
από υλικά που μπορούν να μεταδώσουν πυρκαγιά (π.χ. απαγορεύεται:
καύσιμα λιπαντικά, χαρτιά, ξυλεία). α) Η εκτίναξη κομματιών πετρώματος έξω από τα
γ) Οι αποθέσεις των υλικών, να γίνονται σε μικρό ύψος όρια του εργοταξίου με μεταλλευτική δραστηριότητα
και μεγάλη επιφάνεια. ή έξω από το λατομικό χώρο, αντίστοιχα. Κατ’ εξαίρεση
δ) Η απόληψη του υλικού από τις αποθέσεις, να γίνεται η προηγούμενη διάταξη δεν έχει εφαρμογή για συνεχό−
προγραμματισμένα, ώστε να προηγείται, διαδοχικά η μενους λατομικούς χώρους ή μεταλλευτικά εργοτάξια
απομάκρυνση του υλικού που έχει αποτεθεί πρωτύ− άλλου εκμεταλλευτή, με την προϋπόθεση τήρησης των
τερα. σχετικών διατάξεων της περίπτωσης ζ του άρθρου 4
ε) Να γίνεται, όπου είναι δυνατό, συχνή αναμόχλευση παρ. 1.
των σωρών. β) Η πρόκληση υψηλού επιπέδου δονήσεων από ανα−
στ) Να γίνεται συστηματικός έλεγχος της θερμοκρα− τινάξεις που μπορούν να προξενήσουν οχλήσεις ή ζη−
σίας του σωρού ή κάθε άλλου δείκτη που μπορεί να μιές σε παρακείμενα κτίσματα. Η μέγιστη ταχύτητα
λειτουργήσει προειδοποιητικά. δονήσεως των σωματιδίων του εδάφους στη θέση του
ζ) Να λαμβάνονται, σε περίπτωση ανάφλεξης, όλα τα κτίσματος (σε mm/sec) σε συνάρτηση με τη συχνότητα
αναγκαία μέτρα για την απομάκρυνση της εστίας ή την και ανάλογα με το είδος της κατασκευής δεν πρέπει να
απομόνωση του σωρού για την κατάσβεση της φωτιάς υπερβαίνει τα όρια που καθορίζονται στον παρακάτω
και την παρεμπόδιση εξάπλωσής της στο γύρω χώρο πίνακα, σε συνδυασμό με το διάγραμμα που ακολουθεί
(π.χ. διαβροχή με νερό, φράγμα άμμου ή χώματος). (σύμφωνα με το γερμανικό πρότυπο DIN 4150−3/1999).
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΜΕΓΙΣΤΩΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΔΟΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΩΜΑΤΙΔΙΩΝ
ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ, ΓΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΙΔΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ
Είδος Κατασκευής Ταχύτητα δονήσεως (mm/sec)

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ: <10 Hz 10 – 50 Hz 50 – 100 Hz >100Hz
1. Κτίρια γραφείων και Εργοστάσια 20 20−40 40−50 50
2. Συνήθεις κατασκευές οικιών 5 5−15 15−20 20
3. Κατασκευές που λόγω της ιδιαίτερης ευαισθη−
σίας τους στις δονήσεις δεν εντάσσονται στις κα− 3 3−8 8−10 10
τηγορίες 1 και 2 (π.χ. διατηρητέα)
γ) Η πρόκληση σοβαρών οχλήσεων ή ζημιών στις γει− ΜΕΡΟΣ Γ΄

τονικές κατοικημένες περιοχές από το αέριο ωστικό Προστασία Περιβάλλοντος
κύμα που προέρχεται από τις ανατινάξεις. Για το λόγο
αυτό: Άρθρο 89
ι. Οι εκρήξεις δεν πρέπει να πραγματοποιούνται στις Γενικές διατάξεις
ώρες κοινής ησυχίας. 1. Οι μεταλλευτικές και λατομικές εργασίες, πρέπει
ιι. Η πίεση του αέριου ωστικού κύματος (υπερπίεση να σχεδιάζονται και εκτελούνται με ορθολογικό τρό−
του ατμοσφαιρικού αέρα) στις κατοικημένες περιοχές πο σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης και της
απαγορεύεται να υπερβαίνει τα 134 DbL. τεχνικής ώστε να αποφεύγεται η υποβάθμιση του πε−
2. Σε κάθε έργο, πρέπει να ρυθμίζεται με τέτοιο τρόπο ριβάλλοντος, πέρα από το απόλυτα αναγκαίο μέτρο,
ή λειτουργία του χωματουργικού/μηχανολογικού εξο− σύμφωνα με τον Ν. 1650/1986 (ΦΕΚ160 Α΄) και τον Ν.
πλισμού (εκσκαφείς, φορτωτές, προωθητές, λοιπά μηχα− 3010/2002 (ΦΕΚ 91 Α΄), όπως ισχύουν, και να λαμβάνο−
νήματα) και να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα, νται μέτρα, για την πρόληψη ή μείωση παντός είδους
ώστε να περιορίζονται οι στάθμες του περιβαλλοντικού δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ιδιαίτερα στον
θορύβου στα όρια κατοικημένων περιοχών, σύμφωνα με αέρα, στο νερό, στο έδαφος, στην πανίδα, στη χλωρίδα,
τα προβλεπόμενα στο ΠΔ 1180/81, όπως ισχύει, ή άλλη στο τοπίο, καθώς και τυχόν επακόλουθων κινδύνων για
σχετική διάταξη. την ανθρώπινη υγεία.
2. Η προστασία του περιβάλλοντος, αποτελεί υποχρέ− στ) Η φόρτωση μεταφορά και αποθήκευση προϊόντων,
ωση του εκμεταλλευτή που επιβάλλεται να λαμβάνει πρώτων υλών και απορριμμάτων, πρέπει να γίνεται με
όλα τα απαραίτητα σχετικά μέτρα, σε συνεργασία με τρόπο ώστε να αποφεύγεται η ρύπανση ή μόλυνση του
τους αρμόδιους φορείς του Κράτους και της Τοπικής περιβάλλοντος. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να προβλέ−
Αυτοδιοίκησης. Για τη συντομότερη δυνατή επίτευξη πονται κατάλληλα μέσα διαβροχής ή επικάλυψης των
αποτελέσματος, τα παραπάνω μέτρα πρέπει να συμ− υλικών, καθώς και κατασκευή αποθηκών στεγασμένων
βαδίζουν με την εξέλιξη των εργασιών. ή χωροθετημένων σε υπήνεμα μέρη.
3. Ειδικότερα: ζ) Η τελική μορφή της αποκατάστασης, πρέπει να
α) Υποχρέωση του εκμεταλλευτή είναι η Εφαρμογή εναρμονίζεται με το ευρύτερο περιβάλλον και. στις περι−
των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών (Best Available πτώσεις δημόσιων ή δημοτικών ή κοινοτικών εκτάσεων,
Techniques, BAT) κατά την έρευνα, την εξόρυξη και να προβλέπεται η κάλυψη των τοπικών αναγκών, για ει−
την απόθεση−διαχείριση των αποβλήτων (εξορυκτικών δικές χρήσεις γης, σύμφωνα με τις έγγραφες υποδείξεις
και μη). της Περιφερειακής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
β) Πριν από την έναρξη νέου έργου ή την επέκταση η) Η αποκατάσταση των βαθμίδων εκμετάλλευσης
του έργου ή την τροποποίηση του τρόπου εκμετάλλευ− να πραγματοποιείται σταδιακά και δεν επιτρέπεται η
σης ή απόθεσης−διαχείρισης των στείρων, ο εκμεταλ− καταστροφή της μετά το πέρας του έργου.
λευτής υποχρεώνεται να τηρήσει όλες τις διαδικασίες θ) Πριν την έναρξη των εξορυκτικών εργασιών πρέπει
περιβαλλοντικής αδειοδότησης. να οριοθετηθούν τυχόν υδατορέματα που υπάρχουν
γ) Στην Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εντός του λατομικού ή μεταλλευτικού χώρου, σύμφωνα
(ΠΠΕ) και στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με το άρθρο 5 του Ν. 3010/2002 «Εναρμόνιση του Ν.
(ΜΠΕ), οι οποίες κατατίθενται στις αρμόδιες υπηρεσίες, 1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., δι−
συμπεριλαμβάνονται και όλα τα έργα, τα οποία έχουν αδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα
χαρακτηριστεί αρμοδίως ως συνοδά, των μεταλλευτικών υδατορέματα και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 91/Α/2002),
και λατομικών εργασιών (π.χ συγκροτήματα θραύσης όπως ισχύει.
και ταξινόμησης, μονάδες παραγωγής σκυροδέματος, ι) Η εκμετάλλευση και η απόθεση στείρων θα πρέπει
μονάδες παραγωγής ασφαλτομίγματος, εμπλουτισμού να πραγματοποιούνται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να δι−
μεταλλεύματος, υποσταθμοί της ΔΕΗ, εργαστήρια, απο−
ασφαλίζεται η δίαιτα των επιφανειακών και υπογείων
θήκες εκρηκτικών, συνεργεία συντήρησης, εξωτερικοί
υδάτων.
χώροι απόθεσης στείρων κ.λ.π)
ια) Η διαχείριση των υπογείων υδάτων που εντοπίζο−
Άρθρο 90 νται κατά την εκμετάλλευση πρέπει να γίνεται σύμφωνα
Ειδικά μέτρα προστασίας και αποκατάστασης με τις ισχύουσες σχετικές διατάξεις και με απώτερο
Για τη σύνταξη των πιο πάνω μελετών, πρέπει μεταξύ στόχο την περαιτέρω αξιοποίηση τους.
άλλων, να εφαρμόζονται και τα παρακάτω: ιβ) Πριν από τη χορήγηση των πάσης φύσεως εγκρί−
α) Η χωροθέτηση κάθε επέμβασης (θέση και προ− σεων για την εκτέλεση μεταλλευτικών και λατομικών
σανατολισμός) πρέπει να επιλέγεται με τέτοιο τρόπο, εργασιών σε χώρους που απέχουν λιγότερο από 100
ώστε να προκαλείται η μικρότερη δυνατή αισθητική m από την ακτογραμμή, πρέπει να προηγείται η έκδο−
αλλοίωση του τοπίου. Σε περίπτωση που η επιλογή ση, αρμοδίως, απόφασης περί καθορισμού των ορίων
θέσης δεν μπορεί να δώσει ικανοποιητικό αποτέλεσμα, αιγιαλού και παραλίας, σύμφωνα με τις διατάξεις του
πρέπει να γίνεται προσπάθεια τεχνητής απόκρυψης της Ν.2971/2001 (ΦΕΚ 285/Α/19−12−2001), όπως ισχύει.
επέμβασης (ζώνες πράσινου, αναχώματα κ.λπ.). ιγ) Να υποβάλλονται οι απαιτούμενες εκθέσεις, κατ’
β) Κάθε επιφανειακή εκσκαφή, πρέπει να γίνεται με εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 166/2006 του Ευ−
βαθμίδες κατάλληλων γεωμετρικών χαρακτηριστικών, ρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης
ώστε να δημιουργείται η μικρότερη δυνατή αισθητική Ιανουαρίου 2006 «για τη σύσταση ευρωπαϊκού μητρώου
αλλοίωση του τοπίου και να διασφαλίζεται η αποκατά− έκλυσης και μεταφοράς ρύπων και για την τροποποίηση
στασή του κατά στάδια και στο σύνολο. των οδηγιών 91/689/ΕΟΚ και 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου»,
γ) Πρέπει να γίνεται ξεχωριστή εξόρυξη και απόθεση όπως ισχύει.
της φυτικής γης και να διατηρείται αυτή κατάλληλη για
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Χ
μελλοντική επαναχρησιμοποίηση.
δ) Η διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων θα πρέπει Γεωτρήσεις
να πραγματοποιείται σύμφωνα με την ΚΥΑ 39624/2209/ Άρθρο 91
Ε103 (ΦΕΚ 2076/Β/25−9−2009) «Μέτρα, Όροι και περιορι− Γενικές διατάξεις
σμοί για τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής
βιομηχανίας, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδη− 1. Οι γεωτρήσεις είναι μεταλλευτικές ή λατομικές ερ−
γίας 2006/21/ΕΚ της 15ης Μαρτίου 2006» σχετικά με τη γασίες που εντάσσονται και εκτελούνται:
διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας α) Στα προγράμματα για τον εντοπισμό εκμετάλλευση
και την τροποποίηση της οδηγίας 2004/35/ΕΚ» του Συμ− και αξιοποίηση των ορυκτών υλών.
βουλίου της 15ης Μαρτίου 2006», όπως ισχύει. β) Στις ειδικές μελέτες για τη γνώση της δομής του
ε) Η διαχείριση των λοιπών αποβλήτων (λύματα, υγρά υπεδάφους με σκοπό τη θεμελίωση κατασκευών του
και αέρια απόβλητα, ορυκτέλαια, ελαστικά τροχών αυ− έργου.
τοκινούμενων οχημάτων και μηχανημάτων, ηλεκτρικοί γ) Σε κάθε εργασία που γίνεται με στόχο την εξυ−
συσσωρευτές, άχρηστα ανταλλακτικά και μηχανήματα πηρέτηση διαφόρων αναγκών του έργου (εξασφάλιση
κ.λπ.) θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις εκάστοτε υδάτινων πόρων, αποστραγγίσεις, βοηθητικός αερισμός
ισχύουσες σχετικές διατάξεις. κ.λπ.).
2. Οι γεωτρήσεις της περίπτωσης α της παρ. 1 αυτού αποψίλωση, ισοπέδωση και οριζοντίωση. Στη συνέχεια
του άρθρου, τοποθετούνται και εκτελούνται με βάση και όπου χρειάζεται, πρέπει να γίνεται η κατασκευή
σχετικό πρόγραμμα που αποτελεί τμήμα της τεχνικής κατάλληλης βάσης για έδραση, καθώς και η διάνοιξη
μελέτης του άρθρου 4. των απαραίτητων λάκκων νερού ή λάσπης.
3. Για την κατασκευή των γεωτρυπάνων πρέπει, πέρα 9. Η διάταξη των μηχανημάτων, υλικών, εργαλείων,
από τα προβλεπόμενα από τα άρθρα 34, 35, 36 και 37, κτισμάτων και λάκκων στο χώρο εργασίας, πρέπει να
να λαμβάνεται ειδικά υπόψη ότι: γίνεται με βάση το κριτήριο της παρ. 7 αυτού του άρ−
α) Ο πύργος και τα μηχανικά μέσα έδρασης, εφόσον θρου. Ειδικότερα, η διάταξη πρέπει να εξασφαλίζει την
δεν έχουν σχεδιαστεί από τον κατασκευαστή, πρέπει ελεύθερη πρόσβαση σε κάθε μηχάνημα από όλες τις
να κατασκευάζονται με βάση μελέτη που υπογράφεται πλευρές, την ευχέρεια εργασίας και διακίνησης προσω−
από τον αρμόδιο, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, πικού και υλικών και την τήρηση αποστάσεων ασφάλει−
διπλωματούχο μηχανικό. ας μεταξύ των διαφόρων μηχανημάτων.
β) Η μηχανική αντοχή του πύργου, πρέπει να υπολο− 10. Η αποθήκευση καυσίμων και λιπαντικών, πρέπει
γίζεται κατά 30%, το λιγότερο, μεγαλύτερη από κείνη να γίνεται σε ακτίνα, το λιγότερο, 20 m από τα σημεία
που αντιστοιχεί στη δυναμικότητα του γεωτρυπάνου, όπου μπορεί να προκληθούν σπινθήρες, καθώς και τα
ενώ η αντοχή της έδρασης, με τρόπο ώστε, να μπορεί καταλύματα εξυπηρέτησης του προσωπικού. Ο χώρος
να δεχτεί όλες τις καταπονήσεις από τη λειτουργία της αποθήκευσης, πρέπει να είναι κατάλληλα διαμορ−
του συστήματος. φωμένος και αποψιλωμένος σε ακτίνα, το λιγότερο, 10
4. Ο διατρητικός εξοπλισμός πρέπει να έχει κατασκευ− m.
αστεί σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές. 11. Η θέση έδρασης του πύργου, πρέπει να επιλέγεται,
ώστε να βρίσκεται μακριά από ηλεκτρικούς αγωγούς και
Άρθρο 92
γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος και με τρόπο
Μεταφορά γεωτρυπάνου
που κάθε σημείο του να βρίσκεται σε απόσταση, το λι−
και γεωτρητικού εξοπλισμού − τοποθέτηση μηχανικού
γότερο, 25 m από το κατακόρυφο επίπεδο των αγωγών.
εξοπλισμού και διάταξη συστήματος
Η απόσταση αυτή μπορεί να μειωθεί μετά από έγκριση
1. Για την ασφαλή μεταφορά του γεωτρυπάνου στη της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων.
θέση της γεώτρησης, πρέπει να διαμορφώνεται, όπου Ο πύργος, πρέπει να εδράζεται σταθερά πάνω στο
δεν υπάρχει, ο κατάλληλος, για κάθε περίπτωση, δρόμος γεωτρύπανο, ενώ το τμήμα του που ακουμπάει στο
ή διάδρομος. έδαφος, πρέπει να θεμελιώνεται επαρκώς, ώστε, σε
2. Αν η μεταφορά του γεωτρυπάνου γίνεται με έλξη κάθε περίπτωση να εξασφαλίζεται η διάτρηση ακόμα
από ελκυστήρα ή όχημα, δεν πρέπει οι εργαζόμενοι να και κάτω από τις δυσμενέστερες καιρικές και λειτουρ−
βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο από το γεωτρύπανο γικές συνθήκες.
και το μέσο έλξης, ούτε και μεταξύ ελκτικού μέσου και Πύργοι που έχουν ύψος μεγαλύτερο από 15 m, πρέ−
γεωτρυπάνου. Οι εργαζόμενοι, πρέπει να βρίσκονται σε πει να προστατεύονται από τους κεραυνούς με ειδικά
αρκετή απόσταση από το γεωτρύπανο, ώστε να μην μέσα.
κινδυνεύουν από τυχόν ανατροπή του ή εκτίναξη του 12. Για τις γεωτρήσεις από τις υπόγειες εκσκαφές,
συρματόσχοινου πρόσδεσης. ισχύουν, από τις πιο πάνω διατάξεις αυτού του άρ−
3. Αν η μεταφορά γίνεται πάνω σε όχημα, το γεωτρύ− θρου, όσες μόνο αναφέρονται στην ασφαλή έδραση
πανο πρέπει να είναι καλά δεμένο με συρματόσχοινο και θεμελίωση, καθώς και στη διάταξη του μηχανικού
και εξασφαλισμένο με σφήνες, με τρόπο, ώστε να μην εξοπλισμού, μέσα στα πλαίσια του διαθέσιμου χώρου.
κινδυνεύει η ισορροπία του συστήματος. Πρόσθετα εφαρμόζονται, σ’ όλες τις φάσεις εργασίας,
4. Σε περίπτωση αυτομεταφοράς του γεωτρυπάνου, τα σχετικά μέτρα ασφάλειας που αναφέρονται στο κε−
το συρματόσχοινο του βαρούλκου πρέπει να προσδένε− φάλαιο VΙΙΙ.
ται σε σταθερά σημεία (π.χ. δέντρα, πάσσαλοι, βράχοι) 13. Πριν από την έναρξη λειτουργίας, ο μηχανικός εξο−
και να λαμβάνονται, τα ανάλογα με την παρ. 2 αυτού πλισμός πρέπει να οριζοντιώνεται (αλφάδιασμα) και να
του άρθρου, μέτρα προστασίας. σταθεροποιείται κατάλληλα στις θέσεις τοποθέτησης
5. Στη διάρκεια της μεταφοράς, ο πύργος, εφόσον που έχουν επιλεχτεί.
είναι πρόσθετος, πρέπει να έχει αποσυναρμολογηθεί, Ιδιαίτερη φροντίδα, πρέπει να λαμβάνεται για το γε−
ενώ αν είναι ενσωματωμένος, να μη βρίσκεται σε θέση ωτρύπανο.
λειτουργίας και να είναι καλά πακτωμένος. 14. Η ανύψωση του ιστού (πύργος, γάβρια), πρέπει να
6. Όλα τα υλικά του εξοπλισμού, στη διάρκεια της γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και με όλα τα απαραίτητα
μεταφοράς τους, πρέπει να προσδένονται, κατάλληλα, μέσα, για την αποφυγή πτώσης του ή και ανατροπής
ώστε να αποφεύγονται οι μετατοπίσεις και η φθορά του γεωτρυπάνου. Ο ιστός πρέπει να ασφαλίζεται στην
τους. τελική θέση λειτουργίας.
Επίσης, στη διάρκεια φόρτωσης και εκφόρτωσης πρέ− 15. Τα όργανα, οι συσκευές και τα υλικά που τοποθε−
πει να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα για την τούνται στον πύργο, πρέπει να στερεώνονται με ασφά−
αποφυγή φθοράς και ατυχημάτων. λεια, ώστε να αποφεύγεται γενικά η πτώση τους, καθώς
7. Η επιλογή της θέσης εργασίας του συστήματος, και τυχόν ατυχήματα στο προσωπικό.
γίνεται με βάση το κριτήριο της ασφαλούς και ορθο− 16. Οι λάκκοι λάσπης και νερού, πρέπει να περιφράσ−
λογικής λειτουργίας. σονται, σύμφωνα με το άρθρο 86 παράγραφος 3.
8. Πριν από την τοποθέτηση του μηχανικού εξοπλι− 17. Για τις γεωτρήσεις μικρού βάθους με πλωτά μέσα,
σμού σε κάθε επιφανειακή θέση γεώτρησης, πρέπει να πρέπει να λαμβάνεται ειδική φροντίδα για τη μεταφο−
γίνεται η αναγκαία διαμόρφωση του χώρου, εργασίας με ρά και τοποθέτηση του μηχανικού εξοπλισμού και τα
σχετικά μέτρα, πρέπει να αναφέρονται στο αντίστοιχο Αν όμως προκύψει έκλυση που δεν έχει προβλεφθεί,
μέρος της τεχνικής μελέτης του άρθρου 4. τότε ειδοποιείται άμεσα ο επιβλέπων, καλείται ο ερ−
Στην εκπόνηση της πιο πάνω μελέτης, πρέπει να λαμ− γοδηγός του έργου και με ευθύνη του λαμβάνονται τα
βάνεται υπόψη ότι, η επιφάνεια της εξέδρας επιβάλ− άμεσα μέτρα προστασίας.
λεται να είναι, το λιγότερο, 6πλάσια από τη συνολική Οπωσδήποτε όμως, πρέπει να σταματάει η εργασία,
επιφάνεια κάλυψης του εξοπλισμού και η εξέδρα να να απομακρύνεται το προσωπικό, να περιφράσσεται ο
είναι περιμετρικά περιφραγμένη, αγκυρωμένη και στα− χώρος εργασίας στην απαραίτητη ακτίνα ασφάλειας και
θεροποιημένη για κυματισμούς που δημιουργούνται από να τοποθετούνται προειδοποιητικές πινακίδες.
ανέμους με ταχύτητα, το λιγότερο, 5 μποφόρ. Επανάληψη της εργασίας μπορεί να γίνει, αφού πρώτα
Η πρόσδεση και σήμανση παρόμοιων γεωτρητικών έχουν ληφθεί όλα τα ειδικά μέτρα προστασίας για την
διατάξεων πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις ασφαλή εργασία και παρεμπόδιση ή ακίνδυνη διοχέτευ−
της σχετικής νομοθεσίας για την αποφυγή συγκρούσε− ση της έκλυσης στην αναγκαία απόσταση.
ων στη θάλασσα. 10. Οι μεταλλικοί ή ελαστικοί σωλήνες υψηλής πίεσης
Άρθρο 93 για την κυκλοφορία αέρα, λάσπης και νερού, καθώς
Λειτουργία συστήματος γεώτρησης και οι τροχαλίες, τα άγγιστρα και τα συρματόσχοινα,
πρέπει να επιθεωρούνται καθημερινά για τη διαπίστω−
1. Πριν από την έναρξη κάθε φάσης λειτουργίας, πρέ−
ση της καλής τους κατάστασης. Απαγορεύεται κάθε
πει να γίνεται απομάκρυνση όσων δεν έχουν σχετική
επέμβαση σ’ αυτά (εκτός από την αναγκαία μετακίνηση
εργασία, καθώς και των εργαλείων και υλικών που δεν
των παραπάνω σωλήνων), στη διάρκεια λειτουργίας
είναι απαραίτητα.
του συστήματος.
2. Απαγορεύεται η παρουσία ατόμων κάτω από τον
Η επέμβαση για την αποκατάσταση του κανονικού
πύργο, εφόσον γίνονται πάνω σ’ αυτόν, διάφορες ερ−
τυλίγματος του συρματόσχοινου πάνω στο τύμπανο,
γασίες.
μπορεί να γίνεται αφού έχει σταματήσει ή λειτουρ−
3. Απαγορεύεται η πρόσθετη φόρτιση του πύργου, με
εξαρτήματα ή συσκευές, πάνω από τα όρια αντοχής του γία του συστήματος και μόνο από ασφαλή απόσταση.
που δίνει ο κατασκευαστής ή ο μελετητής της παρ. 3 Επίσης πρέπει να γίνεται αντικατάσταση των συρμα−
του άρθρου 91. τόσχοινων, όταν έχει σπάσει το 10% των συρματιδίων
4. Οι εργασίες κοχλίωσης, αποκοχλίωσης, χρήσης τους σε μήκος ενός βήματος.
αντίβαρου και εξαγωγής δείγματος, πρέπει να γίνο− 11. Μετά το τέλος της καθημερινής εργασίας, πρέπει
νται με ιδιαίτερη προσοχή και με τα κατάλληλα μέσα, να ασφαλίζεται προσωρινά η τρύπα της γεώτρησης, ενώ
ώστε να αποφεύγονται ανεξέλεγκτες αποσυνδέσεις και μετά το τέλος της γεώτρησης, πρέπει να γίνεται μόνιμη
πτώσεις, καθώς και θραύσεις και εκτινάξεις υλικών. σφράγιση ή εξασφάλιση, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα
5. Πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τη από το άρθρο 86 παρ. 4.
χρήση ή αντικατάσταση ή επισκευή στον κατάλληλο Άρθρο 94
χρόνο, των κοπτικών, στελεχών, σωλήνων, καθώς και τη Καθήκοντα γεωτρυπανιστή
ρύθμιση της σύνθεσης της λάσπης, ώστε να συντελείται
1. Σε κάθε γεώτρηση επικεφαλής της ομάδας διάτρη−
η επιθυμητή διάτρηση και να αποφεύγονται, στο μέτρο
σης, ορίζεται αδειούχος γεωτρυπανιστής που έχει και
του δυνατού, οι φθορές και απώλειες υλικών, καθώς και
τα φρακαρίσματα. τα παρακάτω ειδικά καθήκοντα:
6. Σε κάθε γεώτρηση, πρέπει να εξασφαλίζεται, η α) Συγκέντρωση, φόρτωση και μεταφορά του επιλεγ−
σταθεροποίηση των διαστάσεων της τρύπας. Για μη μένου εξοπλισμού.
συμπαγή και μη σταθερά πετρώματα, τα πρώτα μέτρα β) Τοποθέτηση του μηχανικού εξοπλισμού.
πρέπει να σωληνώνονται. Το μήκος της αρχικής σω− γ) Έλεγχο της καλής κατάστασης και λειτουργίας του
λήνωσης (περιφραγματική σωλήνωση), πρέπει να επι− μηχανικού εξοπλισμού.
λέγεται ανάλογα με τη διάμετρο και το τελικό βάθος δ) Xειρισμό του γεωτρυπάνου και επιμέλεια για τις
της τρύπας, την αντοχή των πετρωμάτων, το είδος της βοηθητικές εργασίες.
διάτρησης κ.λπ. ε) Φροντίδα για τη συντήρηση ή επισκευή του εξο−
7. Στο χώρο εργασίας, πρέπει να υπάρχουν τα κα− πλισμού.
τάλληλα εργαλεία και μέσα για την αντιμετώπιση των στ) Φροντίδα για έγκαιρο εφοδιασμό του συστήματος
προβλημάτων αλίευσης ή φρακαρίσματος της διατρη− με υλικά, εργαλεία και πρόσθετο εξοπλισμό.
τικής στήλης. ζ) Αποσυναρμολόγηση του εξοπλισμού μετά το τέλος
8. Υλικά και εργαλεία που έχουν υποστεί φθορά ή της γεώτρησης.
αλλοίωση και έχουν κριθεί από τον επιβλέποντα ακα− η) Σφράγιση του στομίου της γεώτρησης και εκτέλεση
τάλληλα για χρήση ή έχουν καταστραφεί, πρέπει να ξε− εργασιών προστασίας του περιβάλλοντος και αποκα−
χωρίζονται από τα κατάλληλα για χρήση και να γίνεται, τάστασης των επιπτώσεων.
σε εύλογο χρονικό διάστημα, αντικατάστασή τους, ώστε 2. Ο γεωτρυπανιστής, πρέπει να υποστηρίζεται στην
να εξυπηρετείται η ασφαλής και ορθολογική λειτουργία εργασία του από έναν, το λιγότερο, βοηθό και να πα−
του συστήματος. ραμένει στο χειριστήριο του γεωτρυπάνου όλο το χρο−
9. Σε περίπτωση που υπάρχει εκτίμηση ότι από τη νικό διάστημα που το σύστημα βρίσκεται σε λειτουρ−
γεώτρηση θα δημιουργηθεί έκλυση επικίνδυνων αερίων γία. Απαγορεύεται ο χειρισμός του γεωτρυπάνου και
ή θερμού νερού ή ατμού ή νερού με πίεση, πρέπει να βαρούλκου από άλλο εργαζόμενο, εκτός κι’ αν γίνεται
προβλέπονται ειδικά μέτρα προστασίας στην τεχνική για εκπαιδευτικούς λόγους και μόνο με την άμεση κα−
μελέτη του άρθρου 4. θοδήγηση του γεωτρυπανιστή.
Άρθρο 95 οποία πρέπει, για τις περιπτώσεις της παρ. 1 εδ. α΄ και
Ειδικοί κανονισμοί παρ. 2 εδ. α΄ του άρθρου 96, απαραίτητα να περιλαμ−
Για τις γεωτρήσεις εντοπισμού και αξιοποίησης κοι− βάνονται ο χρόνος, η θέση και το είδος του συμβάντος,
τασμάτων φυσικών υδρογονανθράκων και γεωθερμικού τα στοιχεία και η ιδιότητα κάθε τραυματία, καθώς και
δυναμικού, πρέπει, πριν από την έναρξη των εργασιών, η κατάστασή του, μετά το συμβάν, εφόσον υπάρχει
πέρα από τα προβλεπόμενα στις διατάξεις του πα− σχετική ιατρική γνωμάτευση μέχρι τη στιγμή αποστο−
ρόντος Κανονισμού και του Κανονισμού Γεωθερμικών λής της τηλεομοιοτυπίας. Για τις περιπτώσεις της παρ.
Εργασιών (Δ9Β/Φ166/οικ20076/ΓΔΦΠ5258/329/2005, ΦΕΚ 1 εδ. β΄ και παρ. 2 εδ. β΄ του άρθρου 96, πρέπει ειδικά
1530/Β/7−11−2005), να καταρτίζονται με ευθύνη της Δ/ να αναφέρονται τα στοιχεία του μέρους του έργου
νσης του έργου και να υποβάλλονται για έγκριση στην ή λοιπών έργων ή χώρων κ.λπ. που έπαθαν βλάβη ή
αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ, ειδικοί κανονισμοί με τα καταστράφηκαν, καθώς και η κατάστασή τους μετά
πρόσθετα μέτρα ασφάλειας − προστασίας. το συμβάν.
γ) Να διακοπεί άμεσα, σε περίπτωση δυστυχήματος,
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΙ
κάθε εργασία στη θέση του συμβάντος που πρέπει
Ατυχήματα − δυστυχήματα
να μείνει αναλλοίωτη μέχρι την άφιξη του πραγμα−
Άρθρο 96 τογνώμονα της αρμόδιας Επιθεώρησης Μεταλλείων.
Ορισμοί Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η επέμβαση για τη διάσωση
εργαζομένων ή την πρόληψη καταστροφής των έργων
1. Ατύχημα σε κάθε έργο, θεωρείται κάθε τραυματι− ή χώρων κ.λπ., ή την αποτροπή νέων δυστυχημάτων. Σε
σμός ανθρώπου που προέρχεται, από όποια αιτία στη γειτονικούς χώρους του έργου, μπορεί να συνεχιστεί
διάρκεια της εργασίας ή λόγω της λειτουργίας του η εργασία ή λειτουργία ή χρήση, εφόσον δεν υπάρχει
έργου ή γενικότερα λόγω της μεταλλευτικής ή λατο− κίνδυνος επίδρασης της θέσης του δυστυχήματος ή
μικής δραστηριότητας, ακόμα και μετά τη διακοπή της
αλλοίωσης των στοιχείων και συνθηκών.
λειτουργίας του έργου και μέχρι τη λήψη των μέτρων
δ) Να επισημανθούν, σε περίπτωση δυστυχήματος, οι
του άρθρου 86 παρ. 7 εδ. α΄.
αυτόπτες μάρτυρες και να ειδοποιηθούν ότι δεν πρέπει
Ατύχημα επίσης θεωρείται και κάθε βλάβη ή κατα−
να απομακρυνθούν από την περιοχή, για ένα δεκαήμερο,
στροφή μέρους του έργου ή γειτονικού έργου που ανή−
από την ημέρα του συμβάντος.
κει σε άλλον εκμεταλλευτή, που οφείλεται στις αιτίες
Οι μάρτυρες αυτοί, πρέπει να τεθούν στη διάθεση του
που αναφέρονται στο παραπάνω εδάφιο και επιφέρει
πραγματογνώμονα της Επιθεώρησης Μεταλλείων, στον
προσωρινή διακοπή λειτουργίας ή εκμετάλλευσης ή
οποίο πρέπει επίσης να δοθεί και κάθε δυνατή βοήθεια
χρήσης τους.
για την εκτέλεση της εργασίας του.
2. Δυστύχημα χαρακτηρίζεται το, σύμφωνα με την παρ.
ε) Να υποβληθεί, σε περίπτωση δυστυχήματος, καθώς
1 εδ. α΄ αυτού του άρθρου, συμβάν που επιφέρει σοβαρό
τραυματισμό ή ακρωτηριασμό ή θάνατο ατόμου. και σε κάθε άλλη περίπτωση που θεωρηθεί αναγκαίο
Δυστύχημα επίσης χαρακτηρίζεται και κάθε, σύμφωνα από την αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων, μέσα σε 5
με την παρ. 1 εδ. β΄ αυτού του άρθρου, σοβαρή βλάβη μέρες από τη μέρα πραγματοποίησής του, στην αρμό−
ή καταστροφή, που επιφέρει μακροχρόνια διακοπή της δια Επιθεώρηση Μεταλλείων, λεπτομερής έκθεση των
λειτουργίας ή εκμετάλλευσης ή χρήσης των έργων. συνθηκών κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε, που
3. Ο χαρακτηρισμός ενός συμβάντος σαν ατυχήματος συνοδεύεται από τα απαραίτητα σχεδιαγράμματα και
ή δυστυχήματος και ο καθορισμός του είδους του, γί− υπογράφεται από τον αρμόδιο επιβλέποντα μηχανικό.
νεται με βάση τα διαθέσιμα σχετικά στοιχεία. Άρθρο 98
Άρθρο 97 Ειδικά καθήκοντα Αστυνομικής Αρχής
Ειδικά καθήκοντα Δ/νσης του έργου 1. Η Αστυνομική Αρχή μόλις ειδοποιηθεί για το δυ−
1. Σε περίπτωση ατυχήματος ή δυστυχήματος, η Δ/νση στύχημα, πρέπει να μεταβεί, χωρίς καθυστέρηση, στο
του έργου όπου έγινε το συμβάν, πρέπει, μεταξύ των τόπο του δυστυχήματος για την πιστοποίηση του συμ−
άλλων, να φροντίζει, ανάλογα με την περίπτωση, για βάντος.
τα παρακάτω: Εφόσον γίνει πιστοποίηση, πρέπει να ακολουθήσει
α) Να παρασχεθούν άμεσα, για τις περιπτώσεις των άμεσα η αποστολή σχετικής τηλεομοιοτυπίας (fax) στην
παρ. 1 εδ. α΄ και παρ. 2 εδ. α΄ του άρθρου 96, οι πρώτες αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων. Στην τηλεομοιοτυπία
βοήθειες στους τραυματίες από το υγειονομικό προ− (fax) αυτή, πρέπει να αναφέρονται και τα απαραίτητα,
σωπικό ή το συνεργείο διάσωσης, να μεταφερθούν στο ανάλογα με την περίπτωση, στοιχεία, όπως ο χρόνος, η
ιατρείο και να ειδοποιηθεί ο ιατρός εργασίας. θέση και το είδος του συμβάντος, τα σχετικά στοιχεία
Εφόσον ο ιατρός γνωματεύσει ότι απαιτείται νοσο− και η κατάσταση των τραυματιών, των έργων, χώρων
κομειακή περίθαλψη, πρέπει να γίνει άμεση αποστολή κ.λπ. και τα πιθανά, σύμφωνα με την κρίση της, αίτια.
των τραυματιών στο νοσοκομείο ή κλινική. 2. Η Αστυνομική Αρχή, παράλληλα με την άσκηση του
β) Να ειδοποιηθεί εντός 24 ωρών, σύμφωνα με τα ανακριτικού της έργου, φροντίζει για να διατηρηθεί άθι−
προβλεπόμενα από τις διατάξεις του άρθρου 43 του κτος ο χώρος και τα στοιχεία που σχετίζονται με το
Ν.3850/2010, η επιτόπια Αστυνομική αρχή, ο ασφαλιστι− συμβάν, μέχρι την άφιξη του πραγματογνώμονα της
κός φορέας στον οποίο υπάγεται ο εργαζόμενος καθώς Επιθεώρησης Μεταλλείων.
και η αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων. Η ειδοποίηση Σε περίπτωση αναπόφευκτης ανακριτικής ανάγκης, η
της Επιθεώρησης Μεταλλείων γίνεται οπωσδήποτε από Αστυνομική Αρχή φροντίζει για την ακινητοποίηση των
τη Διεύθυνση του έργου με τηλεομοιοτυπία (fax) στην μηχανημάτων ή εγκαταστάσεων που προκάλεσαν το
δυστύχημα με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο (σφρά− α. ΓΕΝΙΚΑ: Πληροφορίες σχετικά με τον χρόνο ει−
γιση, κατάσχεση κλειδιών) ή τοποθετεί φρουρό, στη δοποίησης της Υπηρεσίας από την εταιρεία ή/και το
θέση του δυστυχήματος, που πρέπει να παραμένει σε Αστυν. Τμήμα, καθώς και τις προηγηθείσες ενέργειες
ασφαλές μέρος σύμφωνα με τις υποδείξεις της Δ/νσης πριν από την αυτοψία.
του έργου, χωρίς να εξουδετερώνεται ο σκοπός της β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΘΟΝΤΟΣ: Ονοματεπώνυμο, Ειδικότητα,
εκεί παρουσίας του. Επαγγελματικές άδειες, Προϋπηρεσία (στο συγκεκριμέ−
3. Η Αστυνομική Αρχή, οφείλει να παρέχει κάθε δυνα− νο έργο, σε άλλες εργασίες), κ.λπ.
τή βοήθεια στον πραγματογνώμονα της Επιθεώρησης γ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ: Ημερομηνία, Ώρα, Θέση
Μεταλλείων για την εκτέλεση της εργασίας του. εργασίας, Περιγραφή του χώρου, Είδος ατυχήματος
(Θανατηφόρο, ακρωτηριασμός, τραυματισμός, κ.λπ.),
Άρθρο 99 Στοιχεία ιατρικής γνωμάτευσης (αν υπάρχει), λοιπές
Ειδικά καθήκοντα Επιθεώρησης Μεταλλείων επιπτώσεις, σε έργα, χώρους, μηχανήματα, κ.λπ.
1. Ο Επιθεωρητής μεταλλείων, μόλις ειδοποιηθεί για δ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ
το συμβάν, αποφασίζει, το συντομότερο δυνατό, για τη ε. ΑΠΟΨΕΙΣ: Αστυνομικής Αρχής, Εκμεταλλευτή/Δι−
διενέργεια ή μη, σχετικής πραγματογνωμοσύνης. εύθυνσης έργου, Προσωπικού επίβλεψης/επιστασίας,
Σε κάθε περίπτωση, ο Επιθεωρητής, το συντομότερο αυτοπτών μαρτύρων, εκπροσώπων εργαζομένων, κ.λπ.
δυνατό, πρέπει να ειδοποιήσει και να δώσει σχετικές στ. ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ: Άμεση αιτία, δημι−
οδηγίες στη Δ/νση του έργου και στην επιτόπια Αστυ− ουργία επικίνδυνων συνθηκών, έμμεσα αίτια, παραλεί−
νομική Αρχή που οφείλει, στη συνέχεια, να ενημερώσει ψεις ή λανθασμένες ενέργειες υπευθύνων, ελαττώματα
αντίστοιχα και τους λοιπούς ανάλογα με την περίπτωση εξοπλισμού, ελλιπής προληπτική συντήρηση, ελλείψεις
ενδιαφερόμενους (π.χ. ιδιοκτήτες γειτονικών χώρων, της Διοίκησης σε επίπεδο πολιτικής σε θέματα ασφά−
άλλες τοπικές ή δημόσιες αρχές, οικογένειες παθό− λειας, κ.λπ. και συγκεκριμένα όλα τα πιθανά αίτια και
ντων) και να πάρει τα προβλεπόμενα από το άρθρο συνθήκες που συνέβαλαν στην δημιουργία του ατυχή−
98 μέτρα. ματος.
Στην περίπτωση που αποφασιστεί ότι απαιτείται η ζ. ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΕΙΣΕΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ: Συγκεκριμένων δι−
διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, αυτή ανατίθεται με ατάξεων του Κ.Μ.Λ.Ε. και της λοιπής νομοθεσίας, των
απόφαση του Επιθεωρητή, σε έναν, το λιγότερο, από εγκεκριμένων Ειδικών Κανονισμών και οδηγιών ασφα−
τους διπλωματούχους μηχανικούς της Υπηρεσίας του. λούς εργασίας και προηγούμενων εντολών της Επιθε−
Σε περίπτωση που δεν υπηρετούν στην Επιθεώρηση ώρησης Μεταλλείων.
Μεταλλείων, διπλωματούχοι μηχανικοί με ειδικότητα η. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ − ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΥΘΥΝΩΝ Την κα−
τανομή των ευθυνών, σε κάθε κατεύθυνση και την επι−
ανάλογη με τη φύση του συμβάντος, ή οι υπηρετού−
σήμανση τυχόν σημείων, που πρέπει να διαλευκανθούν
ντες δεν επαρκούν, ο Επιθεωρητής εφόσον το κρίνει
στην ανάκριση, για τα αίτια του συμβάντος και την
αναγκαίο, απευθύνεται με επείγον τηλεφωνικό σήμα
απόδοση των αντίστοιχων ευθυνών.
στη Δ/νση Διοικητικού του ΥΠΕΚΑ που οφείλει, την ίδια
Τέλος αναπόσπαστα στοιχεία της Έκθεσης πρέπει
μέρα, να ορίσει έναν ή περισσότερους από τους διπλω−
να είναι τα εξής συνημμένα στοιχεία (εφ’ όσον υφίστα−
ματούχους μηχανικούς του Υπουργείου. Σε εξαιρετικές
νται): Φωτογραφίες, αντίγραφο αναγγελίας ατυχήματος,
περιπτώσεις, είναι δυνατό ο Επιθεωρητής μεταλλείων
αντίγραφο Έκθεσης του αρμόδιου επιβλέποντα μηχα−
να εισηγηθεί στον αρμόδιο Υπουργό επικουρικά τη συν−
νικού, σχετικά αποσπάσματα εγκεκριμένου Κανονισμού
δρομή ειδικών πραγματογνωμόνων.
Ασφάλειας, Οδηγιών Ασφαλούς Εργασίας, Εκτίμησης
2. Οι πραγματογνώμονες που ορίζονται, σύμφωνα με Κινδύνων, κ.λπ.
τα παραπάνω οφείλουν, το συντομότερο δυνατό και Αντίγραφο της πιο πάνω έκθεσης, πρέπει να διαβι−
το πολύ μέσα σε 10 μέρες, να μεταβούν στον τόπο του βάζεται, μέσα σε 5 μέρες από την υποβολή της, στον
συμβάντος και να εξετάσουν και να διερευνήσουν κάθε αρμόδιο εισαγγελέα και την αρμόδια Υπηρεσία του
σχετικό στοιχείο. Ειδικά σε περίπτωση δυστυχήματος η ΥΠΕΚΑ, μαζί και με τις τυχόν απόψεις της Επιθεώρη−
παραπάνω προθεσμία δεν μπορεί να ξεπερνά τις πέντε σης Μεταλλείων περιοριστικά μόνο σε ότι αφορά τα
μέρες. συμπεράσματα και την κατανομή ευθυνών.
Ειδικότερα, αφού ακούσουν τις απόψεις της Αστυ− 4. Σε περίπτωση δυστυχήματος, η λειτουργία ή εκμε−
νομικής Αρχής, του εκμεταλλευτή, ή της Δ/νσης και τάλλευση ή χρήση μέρους έργων, χώρων, κτισμάτων,
του αρμόδιου προσωπικού επίβλεψης και επιστασίας εγκαταστάσεων κ.λπ. που έχει διακοπεί, μπορεί να επα−
του έργου, των εκπροσώπων των εργαζομένων, των ναληφθεί μόνο όταν:
αυτοπτών μαρτύρων, και λοιπών, ανάλογα με την πε− α) Σταλεί ειδοποίηση από την Επιθ/ση μεταλλείων
ρίπτωση ενδιαφερόμενων, πραγματοποιούν εκτίμηση ότι δεν πρόκειται να ακολουθήσει διενέργεια πραγμα−
ή και αναπαράσταση του τρόπου με τον οποίον έγινε τογνωμοσύνης.
το συμβάν. Επίσης έχουν δικαίωμα να δώσουν άμεσα β) Δεν εμφανιστούν, παρά την ειδοποίηση για διενέρ−
εντολές για την εκτέλεση των απαραίτητων εργασιών γεια πραγματογνωμοσύνης, μέσα στο προβλεπόμενο
ασφάλειας και προστασίας των έργων, γειτονικών χώ− από την παρ. 2 εδ. α΄ αυτού του άρθρου χρονικό διά−
ρων, εργαζομένων, περίοικων κ.λπ. στημα, οι πραγματογνώμονες.
3. Οι πραγματογνώμονες αμέσως μετά την επιστροφή γ) Έχει πραγματοποιηθεί, σε κάθε περίπτωση η λήψη
στην έδρα τους, οφείλουν μέσα σε 15 μέρες, να συντά− μέτρων για την ασφαλή λειτουργία ή εκμετάλλευση ή
ξουν και να υποβάλουν στην Επιθεώρηση Μεταλλείων, χρήση τους.
σχετική έκθεση πραγματογνωμοσύνης. 5. Στοιχεία των ατυχημάτων δημοσιοποιούνται με
Η έκθεση πραγματογνωμοσύνης, πρέπει να περιλαμ− σκοπό την ευαισθητοποίηση των ενδιαφερομένων στην
βάνει: πρόληψη αντίστοιχων συμβάντων.
Άρθρο 100 ΕΓΣΑ 1987), για έκταση μέχρι 500 στρέμ. και 1:20.000 ή
Στατιστικός έλεγχος ατυχημάτων − δυστυχημάτων 1:25.000 για μεγαλύτερη έκταση. Το τοπογραφικό σχε−
1. Με φροντίδα της Δ/νσης του έργου, πρέπει να υπο− διάγραμμα πρέπει να είναι πρόσφατο και οι τεχνικές
βάλλεται το πρώτο δίμηνο κάθε έτους στην αρμόδια προδιαγραφές του να εναρμονίζονται πλήρως με τις
Επιθεώρηση Μεταλλείων και στην αρμόδια υπηρεσία προδιαγραφές που προβλέπονται στην υπουργική από−
του ΥΠΕΚΑ, μαζί με το σχετικό Δελτίο Δραστηριότητας, φαση με αριθμό 71154/4228/12.7.1995 (ΦΕΚ 639/Δ/19.7.1995)
πίνακας των ατυχημάτων − δυστυχημάτων που έγιναν και τη νομοθεσία περί σύνταξης τοπογραφικών δια−
στη διάρκεια του προηγούμενου έτους. γραμμάτων, όπως ισχύει.
Στον πίνακα, πρέπει να αναφέρονται οι ημερομηνίες, δ. β) Γεωλογικά στοιχεία και γεωλογική χαρτογρά−
η θέση ή οι χώροι κάθε συμβάντος, το είδος του, τα φηση του χώρου, στην αντίστοιχη, όπως παραπάνω,
αίτια και οι συνθήκες που συνέβαλαν στην πραγματο− κλίμακα που συνοδεύονται από τις σχετικές τομές.
ποίησή του περιληπτικά, καθώς και οι ημέρες διακοπής Υδρογεωλογικά στοιχεία και ενδεχόμενα προβλήματα
εργασίας των παθόντων και των εργασιών. λόγω υπογείων νερών.
Όλα τα πιο πάνω στοιχεία, υποβάλλονται σε στα− δ. γ) Στόχος των σχετικών ερευνητικών εργασιών.
τιστική επεξεργασία από την αρμόδια Υπηρεσία του δ. δ) Δρόμοι προσπέλασης.
ΥΠΕΚΑ που υπολογίζει, τους δείκτες σοβαρότητας (Δ.Σ.) δ. ε) Καθορισμός και περιγραφή των σχετικών ερευ−
και συχνότητας (δ.σ.) των ατυχημάτων − δυστυχημάτων νητικών εργασιών (θέση, αριθμός, έκταση, σχεδιαγράμ−
του ανθρώπινου παράγοντα που έγιναν στη διάρκεια ματα, κλίμακας ανάλογης, όπως παραπάνω, με κατόψεις
του προηγούμενου χρόνου, με βάση τους παρακάτω και τομές για όλες τις εργασίες).
τύπους: δ. στ) Περιγραφή μηχανικού εξοπλισμού, αριθμός ερ−
α) Δ.Σ. = ημεραργίες (δηλ. αριθμός χαμένων ημερομι− γαζομένων ανάλογα με την ειδικότητα και το είδος
σθίων) x 106/σύνολο ωρών εργασίας εργασίας, μέτρα για το μεγαλύτερο δυνατό περιορισμό
β) δ.σ. = αριθμός συμβάντων x 106/σύνολο ωρών ερ− των επιπτώσεων στο περιβάλλον, μέτρα για την υγεία
γασίας. των εργαζομένων και την ασφάλεια εργασιών, εργαζο−
2. Σε κάθε έργο, πρέπει να τηρείται ειδικό θεωρημένο μένων και περιοίκων.
βιβλίο ατυχημάτων − δυστυχημάτων, όπου καταχωρού− δ. ζ) Χρονοδιάγραμμα εξέλιξης των παραπάνω εργα−
νται ενυπόγραφα από το Δ/ντή του έργου ή το γρα− σιών και ύψος προϋπολογιζόμενης δαπάνης.
φείο ασφάλειας, όλα τα σχετικά συμβάντα, καθώς και δ. η) Χρονοδιάγραμμα εργασιών αποκατάστασης του
τα μέτρα που πάρθηκαν για την αποφυγή επανάληψής περιβάλλοντος, εφόσον δεν επακολουθήσει, σε εύλογο
τους. Η καταχώρηση των στοιχείων αυτών μπορεί να χρονικό διάστημα, εκμετάλλευση.
γίνεται και με ηλεκτρονική μορφή. ε) Κεφάλαιο μεταλλευτικών ή λατομικών εργασιών
εκμετάλλευσης.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΙΙ ε. α) Περιγραφή του χώρου εκμετάλλευσης του κοιτά−
Εγκρίσεις − Άδειες σματος, καθώς και της ευρύτερης περιοχής, σε ακτίνα,
το λιγότερο 1 χλμ. από τα όρια του χώρου, με πλήρες
ΜΕΡΟΣ Α΄ τοπογραφικό σχεδιάγραμμα, όπως παραπάνω.
Έγκριση τεχνικής μελέτης ε. β) Γεωλογικά και κοιτασματολογικά στοιχεία του
χώρου, με βάση τις ερευνητικές εργασίες που έχουν
Άρθρο 101 γίνει, που συνοδεύονται από γεωλογικούς χάρτες αντί−
Περιεχόμενο μελέτης στοιχης, όπως παραπάνω, κλίμακας και τομές. Υδρο−
1. Η τεχνική μελέτη του άρθρου 4, πρέπει να περιέχει γεωλογικά στοιχεία και ενδεχόμενα προβλήματα λόγω
τα παρακάτω στοιχεία και κεφάλαια: υπογείων νερών.
α) Στοιχεία Επιχείρησης: επωνυμία, έδρα, ταχυδρο− ε. γ) Υπολογισμός αποθεμάτων ορυκτών υλών, ανάλο−
μική δ/νση, αριθμό τηλεφώνου, Αστυνομικό Τμήμα και γα με το είδος τους και κατάταξή τους σε συγκεκριμένη
στοιχεία του Νόμιμου εκπρόσωπου της. κατηγορία με βάση τα ορυκτολογικά, πετρολογικά, μη−
β) Στοιχεία έργου: Ονομασία, έδρα, δ/νση, αριθμό τη− χανικά κτλ χαρακτηριστικά τους, τις φυσικοχημικές ιδι−
λεφώνου, Αστυνομικό Τμήμα και Δ/ντής έργου. ότητες, την περαιτέρω επεξεργασία και χρήση τους.
γ) Στοιχεία μέρους έργου: επωνυμία, έδρα, ταχυδρο− ε. δ) Επιλογή μεθόδου για την εκμετάλλευση του
μική δ/νση, αρ. τηλεφώνου μεταλλευτικός ή λατομικός κοιτάσματος και υπολογισμός των απολήψιμων απο−
χώρος όπου ανήκει, επιβλέποντες μέρους έργου (εφό− θεμάτων.
σον πρόκειται για έργο πού ήδη λειτουργεί), και διοι− ε. ε) Προσπέλαση από το κύριο οδικό δίκτυο, στο χώρο
κητική υπαγωγή. της εκμετάλλευσης του κοιτάσματος και απαιτούμενα
δ) Κεφάλαιο ερευνητικών εργασιών για εντοπισμό έργα υποδομής.
κοιτασμάτων: ε. στ) Αναλυτική περιγραφή ή ειδική μελέτη (όπου
Το υπόψη κεφάλαιο υποβάλλεται αυτοτελώς, χωρίς απαιτείται λόγω ειδικών συνθηκών) για κάθε φάση και
το επόμενο κεφάλαιο ε, εφόσον η τεχνική μελέτη αφο− είδος εργασίας (εσωτερική προσπέλαση, προπαρα−
ρά αποκλειστικά ερευνητικές εργασίες, ενώ αποτελεί σκευή, υποστήριξη, κύριες εξορυκτικές εργασίες, φόρ−
μέρος της τεχνικής μελέτης σε περίπτωση που αυτή τωση – μεταφορά, φωτισμός, αερισμός, αντιμετώπιση
αφορά και εργασίες εκμετάλλευσης. υπογείων και επιφανειακών νερών, αποθέσεις, ασφάλεια
δ. α) Περιγραφή του χώρου και της ευρύτερης περι− επιφάνειας κ.λπ.). Στην περίπτωση της αντιμετώπισης
οχής, σε ακτίνα 1 χλμ. από τα όρια του χώρου, με πλή− των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των εγκατα−
ρες τοπογραφικό σχεδιάγραμμα κλίμακος 1:5.000, στο στάσεων αποβλήτων, που αποτελούν αντικείμενο της
Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (σύστημα Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, γίνεται μόνο
περιληπτική αναφορά και παραπομπή στη Μελέτη Πε− Τα τμήματα των υποπεριπτώσεων δ. β, δ. γ, δ. ε, ε.β και
ριβαλλοντικών Επιπτώσεων. ε.γ της παρ. 1 αυτού του άρθρου, πρέπει να συνυπογρά−
ε. ζ) Χρονοδιάγραμμα εξέλιξης των παραπάνω ερ− φονται από γεωλόγους μέλη του Γεωτεχνικού Επιμελη−
γασιών. τηρίου Ελλάδος (ΓΕΩΤΕΕ) ή άλλη ισότιμη και αντίστοιχη
ε. η) Αριθμός εργαζομένων, ανάλογα με την ειδικότη− ειδικότητα σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
τα, φάση και είδος εργασίας. 4. Τα τοπογραφικά σχεδιαγράμματα που προβλέπο−
ε. θ) Προβλεπόμενη ημερήσια και ετήσια παραγωγή νται από τις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού πρέ−
ακατέργαστου υλικού (“tout venant”). πει να υπογράφονται από επιστήμονες σύμφωνα με τη
ε. ι) Κύριες εγκαταστάσεις επεξεργασίας (σπαστηρο− κείμενη νομοθεσία.
τριβείων, εμπλουτισμού, καμινείας, χύτευσης, εξέλασης, 5. Οι τεχνικές μελέτες πρέπει να υποβάλλονται και σε
μορφοποίησης κ.λπ.): ηλεκτρονικό αρχείο. Οι προδιαγραφές των ηλεκτρονι−
ε. ι.α) Θέση εγκαταστάσεων στα αντίστοιχα τοπο− κών αρχείων, όπως η δομή και ο μορφότυπος του αρ−
γραφικά σχεδιαγράμματα (για όσες υπάρχουν ή και χείου, το σύστημα αναφοράς καθώς και οι απαιτήσεις
προβλέπονται). ακρίβειας της γεωπληροφορίας, καθορίζονται από την
ε. ι.β) Γενική περιγραφή της μεθόδου επεξεργασίας, κείμενη νομοθεσία. Σε κάθε περίπτωση, η γεωχωρική
αντίστοιχο διάγραμμα ροής. πληροφορία που περιλαμβάνεται θα είναι γεωαναφερ−
ε. ι.γ) Δυναμικότητα κάθε εγκατάστασης και συνολική μένη.
ισχύς μηχανικού και ηλεκτρικού εξοπλισμού. Άρθρο 102
ε. ι.δ) Προϊόντα που παράγονται (ποσότητες και ποι− Διαδικασία για την έγκριση της τεχνικής μελέτης
ότητες) και ισοζύγιο μάζας μεταξύ τροφοδοσίας της
εγκατάστασης και παραγόμενων προϊόντων – παρα− 1. Ο εκμεταλλευτής πρέπει να υποβάλει για έγκριση
προϊόντων − αποβλήτων. την τεχνική μελέτη στην αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ,
ε. ι.ε) Αριθμός εργαζομένων, ανάλογα με την ειδικό− πριν από την έναρξη των εργασιών που προβλέπονται
τητα και το είδος εργασίας. σε αυτή.
ε. ια) Βοηθητικές εγκαταστάσεις (αποθήκες εκρηκτι− Το χρονικό διάστημα για την έγκριση της μελέτης
κών πρώτων υλών, προϊόντων, εργαλείων, καυσίμων, από την πιο πάνω Υπηρεσία, δεν μπορεί να ξεπερνάει
λιπαντικών, εγκαταστάσεις φόρτωσης, συνεργεία, ερ− τις εξήντα μέρες από την υποβολή της.
γαστήρια, γραφεία, αποδυτήρια, εστιατόρια, ιατρεία Σε περίπτωση, που η μελέτη κριθεί ανεπαρκής ή
ανακριβής, τότε επιστρέφεται στον εκμεταλλευτή που
κ.λπ.).
μπορεί να την υποβάλει εκ νέου, αφού προηγούμενα
ε. ια. α) Θέση εγκαταστάσεων στα αντίστοιχα τοπογρ.
η μελέτη συμπληρωθεί ή διορθωθεί, σύμφωνα με τις
σχεδιαγράμματα (για όσες υπάρχουν ή και προβλέπο−
οδηγίες της Υπηρεσίας που έχουν εγγράφως διατυ−
νται).
πωθεί. Η προθεσμία για την έγκριση της μελέτης, στην
ε. ια. β) Περιγραφή εγκαταστάσεων.
περίπτωση αυτή, περιορίζεται σε τριάντα μέρες από
ε. ια. γ) Αριθμός εργαζομένων, ανάλογα με την ειδι−
την επανυποβολή της.
κότητα και το είδος εργασίας.
2. Τα στοιχεία της τεχνικής μελέτης που περιέχονται
ε. ιβ) Αναλυτικός προϋπολογισμός του ύψους της
στις παραγράφους ε.ι έως και ε.ιστ.γ του προηγούμενου
επένδυσης (συμπεριλαμβανομένου του ποσού που αντι−
άρθρου για τις εγκαταστάσεις, είναι περιγραφικά, και
στοιχεί στην αποκατάσταση περιβάλλοντος) και του
αντιστοιχούν στα σχετικά στοιχεία των μελετών για
κόστους λειτουργίας (“operation cost”).
τη λήψη της αντίστοιχης άδειας, εφόσον υπάρχουν και
ε. ιγ) Στοιχεία για τη δυνατότητα διάθεσης των προ−
οπωσδήποτε δεν υπόκεινται στην παραπάνω έγκριση.
ϊόντων και έρευνα της αγοράς, όπου απαιτείται.
στ) Υπεύθυνες δηλώσεις του άρθρου 8 παρ. 4 Ν. ΜΕΡΟΣ Β΄
1599/1986, για ανάθεση και ανάληψη εκπόνησης της Άδειες ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων
μελέτης από τους μελετητές της παρ. 3 αυτού του
άρθρου. Άρθρο 103
ζ) Αποδείξεις κατάθεσης των αμοιβών μελετητών, Άδεια εγκατάστασης
των δικαιωμάτων του Δημοσίου και Ταμείων και πάσης 1. Για την έκδοση των προβλεπόμενων από τα άρθρα
φύσεως τελών, φόρων κ.λπ., σύμφωνα με τη κείμενη 27 παρ. 2 και 45 παρ. 1 αδειών εγκατάστασης, εντός με−
νομοθεσία. ταλλευτικού ή λατομικού χώρου, απαιτείται η υποβολή
2. Ανάλογα με τη φύση των εργασιών του έργου ή από τον εκμεταλλευτή, στην αρμόδια Υπηρεσία, των
μέρους του έργου, στην αντίστοιχη τεχνική μελέτη, πρέ− παρακάτω στοιχείων:
πει να περιέχονται τα απαραίτητα στοιχεία, κεφάλαια α) Τοπογραφικό σχεδιάγραμμα κλίμακας 1:5.000, στο
και τμήματα. Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (σύστη−
3. Οι τεχνικές μελέτες, πρέπει να υπογράφονται από μα ΕΓΣΑ 1987), στο οποίο απεικονίζονται η θέση της
διπλωματούχους μηχανικούς, όπως ορίζεται στο άρθρο εγκατάστασης και των λοιπών εγκαταστάσεων ή τε−
3 παρ. 2 του παρόντος κανονισμού. Οι Μελέτες Περι− χνικών έργων (δρόμοι, γραμμές ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΟΣΕ κ.λπ.)
βαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), οι μελέτες Προκα− ή κτισμάτων ή τουριστικών εγκαταστάσεων ή προστα−
ταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης τευόμενων περιοχών ή αρχαιολογικών χώρων και μνη−
(Π.Π.Ε.Α.) και οι ειδικές μελέτες της υποπερίπτωσης ε. μείων σε ακτίνα, το λιγότερο 1 χλμ. από το χώρο της
στ της παρ. 1 αυτού του άρθρου, εφόσον απαιτούνται, εγκατάστασης, καθώς και τα όρια του μεταλλευτικού ή
πρέπει πλην των ανωτέρω μηχανικών να συνυπογράφο− λατομικού χώρου του εκμεταλλευτή. Σε περίπτωση που
νται και από άλλες ειδικότητες επιστημόνων, σύμφωνα η παραπάνω κλίμακα δεν επαρκεί για την απεικόνιση
με τη κείμενη νομοθεσία. των ορίων του χώρου, πρέπει να συνυποβάλλεται, από
το συντάκτη του σχεδιαγράμματος, υπεύθυνη δήλωση εξοπλισμού, δεξαμενές και μεταλλικές εν γένει κατα−
του Ν.1599/1986 ότι η θέση της εγκατάστασης βρίσκεται σκευές για την στήριξη ταινιοδρόμων κ.λπ., με αναλυ−
μέσα στα όρια του χώρου. τικό προϋπολογισμό της δαπάνης κατασκευής. Η με−
Το Υπόμνημα του τοπογραφικού σχεδιαγράμματος, λέτη αυτή θα συνοδεύεται από υπεύθυνη δήλωση του
θα περιέχει: Ν.1599/86, όπως ισχύει, του μηχανικού που την εκπόνησε,
α1. Πίνακα με τις συντεταγμένες των ορίων του με− στην οποία θα αναφέρεται ότι κατά την εκπόνηση της
ταλλευτικού ή λατομικού χώρου. στατικής μελέτης:
α2. Πίνακα με τις συντεταγμένες των κορυφών του ε1) τηρήθηκαν οι όροι δόμησης της περιοχής του έρ−
συνολικού χώρου που χρησιμοποιείται για την εγκα− γου, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, όλοι οι σχε−
τάσταση. τικοί ισχύοντες κανονισμοί ασφάλειας της εθνικής νο−
α3. Γενική περιγραφή της εγκατάστασης. μοθεσίας και οι αντίστοιχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
α4. Χαρτογραφικά στοιχεία, κλίμακα, συντάκτη κ.λπ. ε2) όλοι οι υπολογισμοί έγιναν με την παραδοχή της
β) Αποδεικτικά στοιχεία, για το δικαίωμα εδαφοχρησί− μέγιστης δυνατής θεωρητικής καταπόνησης για την
ας (εφόσον δεν προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ εξαγωγή του συντελεστού ασφάλειας.
άδειες, εγκρίσεις κ.λπ.) του χώρου της εγκατάστασης. στ) Απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (εφό−
γ) Έγκριση του Ν. 998/79, όπως ισχύει, σε περίπτωση σον δεν προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ άδειες,
που η εγκατάσταση χωροθετείται σε δασική έκταση εγκρίσεις κ.λπ.).
(εφόσον δεν προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ ζ) Προέγκριση μελέτης διάθεσης υγρών απόβλητων,
άδειες, εγκρίσεις κ.λπ.). όπου απαιτείται, σύμφωνα με τις σχετικές ισχύουσες
δ) Οικονομοτεχνική μελέτη της εγκατάστασης, που υγειονομικές διατάξεις.
εκπονείται με βάση τα σχετικά κριτήρια των κεφαλαί− η) Ειδικός κανονισμός πυρασφάλειας, όπου απαιτεί−
ων V και VI του παρόντος κανονισμού και περιέχει τα ται, εγκεκριμένος από την αρμόδια Πυροσβεστική Υπη−
παρακάτω τμήματα: ρεσία σύμφωνα με την ΚΥΑ των Υπουργών Δημόσιας
δ. α) Σκοπός της εγκατάστασης. Τάξης και Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας, με
δ. β) Έκθεση, που να τεκμηριώνει ότι η χωροθέτηση αριθμό Δ7/Φ1/4817/15−3−1990 (ΦΕΚ Β΄ 188 “Λήψη μέτρων
της εγκατάστασης δεν παρεμποδίζει την εκμετάλλευση πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις μεταλλείων και
τμήματος κοιτάσματος. λατομείων”), όπως ισχύει. Επιπροσθέτως για επιμέρους
δ. γ) Αποτελέσματα χημικών αναλύσεων, εργαστηρια− εγκαταστάσεις, όπως δεξαμενές καυσίμων, δεξαμενές
κών εξετάσεων και δοκιμών (εμπλουτισμού, μεταλλουρ−
υγραερίου, κ.λπ., απαιτείται εγκεκριμένος ειδικός κανο−
γίας κ.λπ.), για τη διαπίστωση της καταλληλότητας της
νισμός πυρασφάλειας, σύμφωνα με την ισχύουσα ειδική
ορυκτής ύλης για τροφοδότηση της εγκατάστασης και
νομοθεσία γι’ αυτές τις εγκαταστάσεις.
την παραγωγή προϊόντων, σύμφωνα με τις ισχύουσες
θ) Μελέτη αντικεραυνικής προστασίας των δεξαμενών
προδιαγραφές.
αποθήκευσης καυσίμων, σύμφωνα με τις διατάξεις του
δ. δ) Αναλυτικό διάγραμμα ροής, που συνοδεύεται από
Π.Δ. 44/1987 (ΦΕΚ 15 Α΄), όπως ισχύει και τους αντί−
ειδική μελέτη υπολογισμού των ποσοτήτων και ποιοτή−
στοιχους ισχύοντες ειδικούς και γενικούς κανονισμούς
των των υλικών (πρώτες ύλες, αντιδραστήρια, προϊόντα,
ασφάλειας.
απόβλητα, νερό, κ.λπ.) που διακινούνται ή παράγονται,
ι) Βεβαίωση της ΔΕΗ ότι οι αποστάσεις των δικτύων
σε κάθε φάση, καθώς και των αντίστοιχων ενεργειακών
της από το χώρο των προς αδειοδότηση εγκαταστάσε−
καταναλώσεων (ισοζύγια μάζας και ενέργειας).
δ. ε) Αναλυτική περιγραφή της εγκατάστασης (τύπος, ων, είναι απόλυτα επαρκείς και ασφαλείς, σύμφωνα με
ισχύς, προορισμός κάθε μηχανήματος κ.λπ.), που συνο− την ισχύουσα νομοθεσία και τους αντίστοιχους ισχύο−
δεύεται από κάτοψη, όψεις και τομές ανάλογης, με το ντες ειδικούς και γενικούς κανονισμούς ασφάλειας.
μέγεθος της εγκατάστασης, κλίμακας. ια) Υπεύθυνες δηλώσεις του Ν.1599/86, όπως ισχύει, για
δ. στ) Αριθμός εργαζομένων, ανάλογα με την ειδικό− ανάθεση και ανάληψη εκπόνησης της οικονομοτεχνικής
τητα και το είδος εργασίας. και της στατικής μελέτης από τους μελετητές της παρ.
δ. ζ) Μέτρα ασφάλειας για την προστασία των ερ− 3 του παρόντος άρθρου.
γαζομένων, περιοίκων, διερχομένων και του περιβάλ− ιβ) Υπεύθυνες δηλώσεις του Ν.1599/86, όπως ισχύει, για
λοντος. ανάθεση και ανάληψη της επίβλεψης κατασκευής της
δ. η) Αναλυτικός προϋπολογισμός του ύψους της σχε− εγκατάστασης, από τους σύμφωνα με το Νόμο, διπλω−
τικής επένδυσης (συμπεριλαμβανομένου του ποσού που ματούχους ή πτυχιούχους ή αδειούχους τεχνικούς.
αντιστοιχεί στα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος) ιγ) Αποδείξεις κατάθεσης των δικαιωμάτων του Δη−
και του κόστους λειτουργίας. μοσίου και των ασφαλιστικών Ταμείων, των αμοιβών
δ. θ) Στάθμιση της εκτιμώμενης ωφέλειας στο φυσικό των μελετητών, των φόρων, των τελών κ.λπ., σύμφωνα
και ανθρωπογενές περιβάλλον, σε τοπικό, περιφερειακό με την κείμενη νομοθεσία.
ή εθνικό επίπεδο κατά περίπτωση σε συνδυασμό, με τις ιδ) Άδεια χρήσης αιγιαλού και παραλίας ή ζώνης λι−
ενδεχόμενες και εκτιμώμενες περιβαλλοντικές επιπτώ− μένα, εφόσον απαιτείται, σύμφωνα με το Ν.2971/2001,
σεις από την υλοποίηση της επένδυσης. όπως ισχύει.
δ. ι) Στοιχεία βιωσιμότητας της επένδυσης, όπως δυ− 2. Τα τοπογραφικά σχεδιαγράμματα πρέπει να υπο−
νατότητα διάθεσης των προϊόντων, έρευνα της αγο− γράφονται όπως προβλέπεται από το άρθρο 101 παρ.
ράς, πρόβλεψη για την επόμενη τουλάχιστον πενταετία 4 του παρόντος κανονισμού.
κ.λπ. 3. Οι μελέτες του παρόντος άρθρου υπογράφονται
ε) Στατική μελέτη για συναφή δομικά έργα των εγκα− ως εξής:
ταστάσεων όπως ράμπες συντήρησης των μηχανημά− α) Η οικονομοτεχνική μελέτη πρέπει να υπογράφεται
των, σιλό, βάθρα, βάσεις έδρασης του μηχανολογικού από πτυχιούχο ή διπλωματούχο τεχνικό, σύμφωνα με
την κείμενη περί ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστά− φερόμενα στην παρ.1θ του άρθρου 103 του παρόντος
σεων νομοθεσία. κανονισμού και μπορούν να λειτουργούν με ασφάλεια.
β) Τα τμήματα δ.α, δ.β, δ.γ, δ.δ, δ.στ, δ.ζ, δ.θ και δ.ι θ) Αποδείξεις κατάθεσης των δικαιωμάτων του Δημο−
της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου πρέπει να συνυ− σίου, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
πογράφονται ανάλογα με το είδος της εγκατάστασης ι) Το δικαιολογητικό της παρ. 1ιδ του άρθρου 103 του
από διπλωματούχο μηχανικό, όπως ορίζεται στο άρθρο παρόντος κανονισμού, εφόσον απαιτείται και έληξε η
3 παρ. 2 του παρόντος κανονισμού. ισχύς του.
γ) Η στατική μελέτη, πρέπει να υπογράφεται από 2. Για την ανανέωση των ως άνω αδειών λειτουργίας,
αρμόδιους, σύμφωνα με το νόμο, διπλωματούχους ή απαιτείται η υποβολή από τον εκμεταλλευτή, στην αρ−
πτυχιούχους τεχνικούς. μόδια Υπηρεσία, των παρακάτω δικαιολογητικών:
δ) Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων πρέπει να α) Υπεύθυνες δηλώσεις του Ν.1599/86, όπως ισχύει,
υπογράφεται από επιστήμονες του εδ. α΄ της παρούσης για την ανάθεση και ανάληψη της επίβλεψης καλής λει−
παραγράφου και να συνυπογράφεται ανάλογα με το τουργίας και συντήρησης της εγκατάστασης από τους
είδος της εγκατάστασης από επιστήμονες του εδ. β΄ σύμφωνα με το Νόμο, διπλωματούχους ή πτυχιούχους
της παρούσης παραγράφου ή και διπλωματούχο χημικό ή αδειούχους τεχνικούς.
μηχανικό. β) Υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599/86, όπως ισχύει, από
4. Οι αποδείξεις της περίπτωσης ι.γ της παρ. 1 αυ− τον επιβλέποντα, σύμφωνα με το Νόμο διπλωματούχο
τού του άρθρου, πρέπει να υποβάλλονται, μετά από ή πτυχιούχο ή αδειούχο τεχνικό, ότι δεν έγινε καμία
τις εγκρίσεις των πιο πάνω προϋπολογισμών από την αλλαγή στην εγκατάσταση.
αρμόδια Υπηρεσία. γ) Αποδείξεις κατάθεσης των δικαιωμάτων του Δημο−
Άρθρο 104 σίου, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Άδεια λειτουργίας δ) Τα δικαιολογητικά των παρ. 1γ, 1δ, 1ε και 1ζ του
1. Για την έκδοση των προβλεπόμενων από τα άρθρα παρόντος άρθρου, εφόσον έληξε η ισχύς τους.
27 παρ. 2 και 45 παρ. 2 αδειών λειτουργίας, εντός με− ε) Το δικαιολογητικό της παρ. 1ιδ του άρθρου 103 του
ταλλευτικού ή λατομικού χώρου, απαιτείται η υποβολή παρόντος κανονισμού, εφόσον απαιτείται και έληξε η
από τον εκμεταλλευτή, στην αρμόδια Υπηρεσία, των ισχύς του.
παρακάτω δικαιολογητικών: 3. Η χρονική ισχύς των αδειών των παρ.1 και 2 του
α) Υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599/86, όπως ισχύει, από παρόντος άρθρου, χορηγείται σε συνάρτηση με την
τους επιβλέψαντες, σύμφωνα με το Νόμο, την κατα− ημερομηνία λήξης της μεταλλευτικής ή λατομικής δρα−
σκευή της εγκατάστασης, διπλωματούχους ή πτυχιού− στηριότητας που εξυπηρετούν.
χους ή αδειούχους τεχνικούς, ότι η εγκατάσταση έγινε Άρθρο 105
σύμφωνα με τους όρους της σχετικής άδειας και ότι Άδειες κατασκευής αποθηκών εκρηκτικών υλών
αυτή είναι στατικώς επαρκής και μπορεί να λειτουργεί και καψυλίων
με ασφάλεια.
β) Υπεύθυνες δηλώσεις του Ν.1599/86, όπως ισχύει, Για την έκδοση των προβλεπομένων από το άρθρο
για την ανάθεση και ανάληψη της επίβλεψης καλής λει− 50 παρ. 1 αδειών κατασκευής αποθηκών εκρηκτικών
τουργίας και συντήρησης της εγκατάστασης από τους υλών και καψυλίων, απαιτείται η υποβολή από τον εκ−
σύμφωνα με το Νόμο, διπλωματούχους ή πτυχιούχους μεταλλευτή, στην αρμόδια Υπηρεσία, των παρακάτω
ή αδειούχους τεχνικούς. στοιχείων:
γ) Πιστοποιητικό πυρασφάλειας, από την αρμόδια Πυ− α) Τριγωνομετρικό τοπογραφικό σχεδιάγραμμα, κλί−
ροσβεστική Υπηρεσία, σύμφωνα με την κοινή υπουργική μακος 1:2.000, στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Ανα−
απόφαση των Υπουργών Δημόσιας Τάξης και Βιομηχανί− φοράς 1987 (σύστημα ΕΓΣΑ 1987), όπου σημειώνεται η
ας Ενέργειας και Τεχνολογίας, με αριθμό Δ7/Φ1/4817/15− θέση της αποθήκης με ακριβή απεικόνιση του λατομικού
3−1990 (ΦΕΚ Β΄ 188 “Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις χώρου και της γύρω περιοχής σε ακτίνα ανάλογη με την
εγκαταστάσεις μεταλλείων και λατομείων”), όπως ισχύει ποσότητα εκρηκτικών και καψυλίων που αποθηκεύεται,
και αντίστοιχο για τις επιμέρους εγκαταστάσεις της σύμφωνα με τον Πίνακα «Συσχετισμού επιτρεπομένων
παρ. 1η του άρθρου 103 του παρόντος κανονισμού. εκρηκτικών υλών και καψυλίων σε υπαίθριες αποθήκες»
δ) Προσωρινή ή οριστική άδεια διάθεσης υγρών από− του άρθρου 51 του παρόντος κανονισμού. Ειδικά για τις
βλητων. υπόγειες αποθήκες, πρέπει να συνυποβάλλεται και σχε−
ε) Απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (εφόσον διάγραμμα ανάλογης κλίμακας, στο οποίο σημειώνεται
δεν προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ άδειες, η θέση της αποθήκης και να απεικονίζονται οι υπόγειες
εγκρίσεις κ.λπ.). εργασίες σε κάτοψη, με τις αντίστοιχες υψομετρικές
στ) Οικοδομικές άδειες, όπου απαιτείται. θέσεις. Το τοπογραφικό σχεδιάγραμμα πρέπει να είναι
ζ) Πιστοποιητικά ελέγχου καταλληλότητας αναγνω− πρόσφατο και οι τεχνικές προδιαγραφές του καθώς
ρισμένου και πιστοποιημένου οίκου, σύμφωνα με τις και τα δικαιώματα υπογραφής του να εναρμονίζονται
εθνικές προδιαγραφές πιστοποίησης, για ανυψωτικά πλήρως με τις προδιαγραφές που προβλέπονται στη με
μηχανήματα, δεξαμενές αποθήκευσης καυσίμων, γερα− αριθ. 71154/4228/12.7.1995 (ΦΕΚ 639/Δ/19.7.1995) υπουργική
νογέφυρες, αποθέτες υλικών κ.λπ. απόφαση και τη νομοθεσία περί σύνταξης τοπογραφι−
η) Υπεύθυνη δήλωση του Ν.1599/86, όπως ισχύει, του κών διαγραμμάτων, όπως ισχύει.
επιβλέψαντα την κατασκευή της αντικεραυνικής προ− β) Αποδεικτικά στοιχεία, για το δικαίωμα εδαφοχρη−
στασίας των δεξαμενών αποθήκευσης καυσίμων, ότι σίας του χώρου όπου πρόκειται να κατασκευαστεί η
οι εγκαταστάσεις ανταποκρίνονται πλήρως στα ανα− αποθήκη.
γ) Οικονομοτεχνική μελέτη, με βάση τα γενικά κρι− Άρθρο 106

τήρια των άρθρων 50, 51 και 52. Η μελέτη αυτή, πρέπει Άδειες λειτουργίας αποθηκών εκρηκτικών υλών
να υπογράφεται από διπλωματούχο μηχανικό όπως και καψυλίων. Ανανέωση αδειών
ορίζεται στο άρθρο 3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού 1. Για την έκδοση των προβλεπομένων από το άρθρο
καθώς και από τον συντάκτη της στατικής μελέτης 50 παρ. 1 αδειών λειτουργίας αποθηκών εκρηκτικών
όπως ορίζεται παρακάτω, στην παρ. γ.γ. του παρόντος υλών και καψυλίων, απαιτείται η υποβολή από τον εκ−
άρθρου και περιέχει τα παρακάτω κεφάλαια: μεταλλευτή, στην αρμόδια Υπηρεσία, των παρακάτω
γ. α) Σκοπός της κατασκευής. στοιχείων:
γ. β) Έκθεση με περιγραφή των κατασκευαστικών στοι− α) Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986, από τον επι−
χείων της αποθήκης, με κατόψεις και τομές, ανάλογης βλέψαντα την κατασκευή της αποθήκης, ότι αυτή έγινε
κλίμακας και καθορισμό του είδους και της ποσότητας σύμφωνα με τους όρους της σχετικής άδειας.
της εκρηκτικής ύλης ή των καψυλίων, ώστε να δικαιο− β) Υπεύθυνες δηλώσεις του ν. 1599/1986 για την ανά−
λογείται η χωρητικότητα και η θέση της αποθήκης. θεση και ανάληψη της επίβλεψης λειτουργίας της απο−
γ. γ) Στατική μελέτη της κατασκευής. Οι στατικές θήκης από διπλωματούχο μηχανικό, όπως ορίζεται στο
μελέτες εκπονούνται και υπογράφονται από διπλωμα− άρθρο 3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού, ο οποίος θα
τούχο μηχανικό ή πτυχιούχο τεχνικό, σύμφωνα με την δηλώνει και ότι οι αποθήκες μπορούν να λειτουργήσουν
κείμενη νομοθεσία. σύμφωνα με τον Κανονισμό Μεταλλευτικών και Λατο−
γ. δ) Αναλυτικός προϋπολογισμός της δαπάνης κα− μικών Εργασιών.
τασκευής. γ) Απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (εφόσον
δ) Ειδικό κανονισμό πυρασφαλεία εγκεκριμένος από δεν προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ άδειες,
την αρμόδια Πυροσβεστική Υπηρεσία, όταν πρόκειται εγκρίσεις κ.λπ.).
για υπαίθριες αποθήκες εκρηκτικών. Δεν απαιτείται η δ) Πιστοποιητικό πυρασφάλειας, από την αρμόδια
υποβολή μελέτης και πιστοποιητικού πυροπροστασίας Πυροσβεστική Υπηρεσία, όταν πρόκειται για υπαίθριες
για τις αποθήκες εκρηκτικών και καψυλίων σε υπόγεια αποθήκες. Για τις υπόγειες αποθήκες ισχύουν τα ανα−
μεταλλευτικά έργα μη «εύφλεκτων» μεταλλείων. Για τις φερόμενα στο άρθρο 105, παρ. δ.
εγκαταστάσεις αυτές, δηλ. σε υπόγεια μεταλλευτικά 2. Για την ανανέωση των σχετικών αδειών λειτουργί−
έργα, πρέπει να λαμβάνονται τα προληπτικά μέτρα πυ− ας, απαιτείται η υποβολή από τον εκμεταλλευτή στην
ροπροστασίας που προβλέπονται στην Δ7/Φ1/4817/1990 αρμόδια Υπηρεσία, των παρακάτω στοιχείων:
(ΦΕΚ 188/Β/21−3−1990) κοινή υπουργική απόφαση «Λήψη α) Υπεύθυνες δηλώσεις ν. 1599/1986, για την ανάθεση
μέτρων πυροπροστασίας στις εγκαταστάσεις μεταλ− και ανάληψη της επίβλεψης λειτουργίας της αποθήκης
λείων και λατομείων», όπως ισχύει. από τον επιβλέποντα της παρ. 1 περίπτωση β αυτού
ε) Έγκριση του Ν. 998/79, όπως ισχύει, σε περίπτωση του άρθρου.
που η αποθήκη χωροθετείται σε δασική έκταση και β) Υπεύθυνη δήλωση ν. 1599/1986 από τον πιο πάνω
απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (εφόσον δεν επιβλέποντα, ότι δεν έγινε καμία αλλαγή στην κατα−
προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ άδειες, εγκρί− σκευή και στον περιβάλλοντα χώρο σε ακτίνα που προ−
σεις κ.λπ.). βλέπεται από τον σχετικό πίνακα του άρθρου 51 του
στ) Υπεύθυνες δηλώσεις του ν. 1599/1986 για ανάθε− παρόντος κανονισμού.
ση και ανάληψη της εκπόνησης της μελέτης από τους γ) Απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (εφόσον
μελετητές της παρ. γ αυτού του άρθρου. δεν προκύπτει από τις υφιστάμενες σε ισχύ άδειες,
ζ) Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 του εκπονήσα− εγκρίσεις κ.λπ.).
ντος τις στατικές μελέτες διπλωματούχου μηχανικού
ή άλλου αρμόδιου τεχνικού ότι κατά τη σύνταξη των Άρθρο 107
στατικών μελετών τηρήθηκαν οι ισχύοντες κανονισμοί Άδειες λειτουργίας εγκαταστάσεων παραγωγής
για το οπλισμένο σκυρόδεμα καθώς και όροι δόμησης ANFO, SLURRIES ή γαλακτωμάτων ευρισκόμενων
που ισχύουν για την περιοχή του λατομείου. πάνω σε οχήματα
η) Υπεύθυνες δηλώσεις του ν. 1599/1986 για ανάθεση 1. Για την έκδοση των προβλεπομένων από το άρθρο
και ανάληψη της επίβλεψης κατασκευής της αποθήκης 53 αδειών λειτουργίας εγκαταστάσεων παραγωγής
από διπλωματούχο μηχανικό όπως ορίζεται στο άρθρο ANFO και SLURRIES ευρισκόμενων πάνω σε οχήματα,
3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού, για την περίπτω− απαιτείται η υποβολή από τον εκμεταλλευτή, στην αρ−
ση υπογείων αποθηκών, ενώ σε περίπτωση υπαίθριων μόδια Υπηρεσία, των εξής δικαιολογητικών:
αποθηκών, από τους διπλωματούχους μηχανικούς ή α. Πιστοποιητικό καταλληλότητας από την κατασκευ−
πτυχιούχους τεχνικούς, σύμφωνα με την κείμενη νο− άστρια εταιρεία ή άλλο κατάλληλο φορέα, σύμφωνα
μοθεσία. με το οποίο, το μηχάνημα πληροί μεταξύ άλλων και
θ) Αποδείξεις κατάθεσης των δικαιωμάτων δημοσίου, τις προδιαγραφές της κοινής υπουργικής απόφασης
ταμείων και αμοιβών μελετητών σύμφωνα με την κεί− 3329/1989 (ΦΕΚ 132/Β/21.2.1989), συνοδευόμενο από τα
μενη νομοθεσία που υποβάλλονται, όπως αντίστοιχα κατασκευαστικά σχέδια, υπογεγραμμένα από μηχανο−
προβλέπεται από το άρθρο 103 παρ. 4. Οι αποδείξεις λόγο μηχανικό, καθώς και τα τεχνικά χαρακτηριστικά
αυτές θα υποβάλλονται μετά την έκδοση από την αρ− του μηχανήματος.
μόδια υπηρεσία εγγράφου, με το οποίο θα εγκρίνεται β. Έγκριση τύπου και πινακίδες κυκλοφορίας μηχανή−
ο προϋπολογισμός του έργου και θα υπολογίζονται οι ματος έργων (Μ.Ε.).
αμοιβές των μελετητών και αυτών που θα επιβλέψουν γ. Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων λειτουργίας του
την κατασκευή διπλωματούχων μηχανικών ή άλλων αρ− μηχανήματος, εκτός εάν η λειτουργία αυτή έχει ειδι−
μοδίων τεχνικών. κώς αποτελέσει αντικείμενο αρχικής ή εκ των υστέρων
συνταχθείσας συνολικής μελέτης περιβαλλοντικών επι− 4. Οι εργασίες γόμωσης – πυροδότησης χωρίζονται:

πτώσεων από την λειτουργία του λατομείου ή μεταλ− α. Από πλευράς είδους εργασίας σε:
λείου. Απλές πυροδοτήσεις
δ. Πιστοποιητικό πυρασφάλειας. Ηλεκτρικές πυροδοτήσεις
ε. Υπεύθυνες δηλώσεις του ν.1599/1985 σχετικά με την β. Από πλευράς θέσης εργασίας σε:
ανάθεση και ανάληψη επίβλεψης της λειτουργίας του Υπόγειες εργασίες και
μηχανήματος από χημικό ή χημικό μηχανικό, σύμφωνα Επιφανειακές εργασίες
με τις διατάξεις του άρθρου 4.3.2.2 του παραρτήματος Άρθρο 109
4 της κοινής υπουργικής απόφασης 3329/1989. Τυπικά προσόντα για την απόκτηση αδειών
στ. Παράβολο 150 € σύμφωνα με τις διατάξεις της γομωτή – πυροδότη
υπ’ αριθμ. Δ7/Β/οικ.13803/ΓΔΦΠ 4213/4.8.2004 (ΦΕΚ1228/
Β/11.8.04) υπουργικής απόφασης, όπως ισχύει. 1. Στο άρθρο αυτό, καθορίζονται τα τυπικά προσόντα
2. Εντός τριών μηνών από την ημερομηνία έκδοσης που απαιτούνται για την απόκτηση των ειδικών αδειών
της απόφασης, ο δικαιούχος οφείλει να υποβάλλει προς γομωτή−πυροδότη.
2. Όλοι οι υποψήφιοι για την απόκτηση των παραπάνω
έγκριση, στην αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου ΠΕΚΑ,
αδειών, πρέπει να έχουν ηλικία μεταξύ 18−65 ετών.
Ειδικό Κανονισμό Ασφάλειας, σύμφωνα με τις διατάξεις
3. Οι υποψήφιοι για την απόκτηση αδείας γομωτή−πυ−
του άρθρου 48.
ροδότη πρέπει να διαθέτουν προϋπηρεσία βοηθού στην
3. Πριν από την έναρξη λειτουργίας της εγκατάστασης
αντίστοιχη θέση και είδος εργασίας, 400 ημερομισθίων
εντός του συγκεκριμένου μεταλλευτικού ή λατομικού
και σε περίπτωση κατοχής ή απόκτησης πιστοποιητικού
χώρου, ο δικαιούχος πρέπει να εφοδιαστεί και με άδεια
επαγγελματικής εκπαίδευσης ή πτυχίου κατώτερης τε−
παρασκευής εκρηκτικών υλών από την αρμόδια Υπηρε−
χνικής εκπαίδευσης, προϋπηρεσία όπως παραπάνω 200
σία του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, σύμφωνα με τις
ημερομισθίων, ενώ σε περίπτωση κατοχής ή απόκτησης
διατάξεις του Ν.2168/93 και των υπουργικών αποφάσεων
πτυχίου μέσης τεχνικής σχολής, σχετικής ειδικότητας,
3329/89 και 3009/2/23α/Β696/1994, όπως ισχύουν.
προϋπηρεσία 100 ημερομισθίων. Οι προαναφερόμενες
ΜΕΡΟΣ Γ΄ προϋποθέσεις μειώνονται στο ήμισυ προκειμένου για
Άδειες προσωπικού για την εκτέλεση υποψήφιους προς απόκτηση αδείας γομωτή−πυροδότη,
μεταλλευτικών και λατομικών εργασιών οι οποίοι κατέχουν ήδη άδεια, από αυτές που αναφέ−
ρονται στο άρθρο 108 παρ. 4.
Άρθρο 108 4. Τα παραπάνω τυπικά προσόντα, αποδεικνύονται με
Εργασίες που για την εκτέλεσή τους τα ακόλουθα δικαιολογητικά ή στοιχεία:
απαιτείται άδεια α) Η ηλικία, με τα σχετικά στοιχεία της αστυνομικής
1. Οι εργαζόμενοι που ορίζονται για την εκτέλεση ερ− ταυτότητας ή με το πιστοποιητικό γέννησης.
β) Οι γραμματικές γνώσεις ή η επαγγελματική κατάρ−
γασιών που απαιτούν ειδίκευση, πρέπει να είναι κάτοχοι
τιση, με το αντίστοιχο απολυτήριο ή πτυχίο ή πιστοποι−
της αντίστοιχης ειδικής άδειας, εφ’ όσον προβλέπεται
ητικό σπουδών ή την τυχόν απαιτούμενη άδεια.
από την κείμενη νομοθεσία (χειριστές μηχανημάτων,
γ) Η προϋπηρεσία, με τα πιστοποιητικά προϋπηρεσίας
τεχνίτες, κ.λπ.).
των εργοδοτών, που είναι θεωρημένα για το γνήσιο της
2. Οι εργαζόμενοι που εκτελούν εργασίες για τις οποί−
υπογραφής και την ακρίβεια του περιεχόμενου, από τον
ες δεν απαιτείται άδεια (ξεσκάρωμα, χειρισμός εγκατα−
επόπτη εργασίας ή σε περίπτωση που δεν υπάρχει, από
στάσεων επεξεργασίας, επιστασία, κ.λπ.) οφείλουν να
την επιτόπια Αστυνομική Αρχή. Στα πιστοποιητικά αυτά,
διαθέτουν τις απαραίτητες γνώσεις και να έχουν απο−
πρέπει να αναφέρονται η ειδικότητα της εργασίας και
κτήσει επαρκή εμπειρία για την ασφαλή εκτέλεση των
ο ακριβής χρόνος απασχόλησης, σε κάθε ειδικότητα, με
καθηκόντων τους. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει, πριν
αναγραφή των αντίστοιχων ημερομηνιών.
αναλάβουν υπηρεσία, να μαθητεύσουν δίπλα σε κάποιον
Σε περίπτωση αδυναμίας θεώρησης των ως άνω
έμπειρο εργαζόμενο, για χρονική περίοδο τουλάχιστον
πιστοποιητικών προϋπηρεσίας, η αποδοχή τους ή μη
ενός έτους. Η μαθητεία αυτή αποδεικνύεται από τις
αποφασίζεται από την αρμόδια Επιτροπή του άρθρου
σχετικές καταγραφές του βιβλίου εκπαίδευσης (έναρ− 110 παρ. 3.
ξης−λήξης). Στη συνέχεια οι εργαζόμενοι αυτοί μπορούν 5. Για τους διπλωματούχους μηχανικούς του άρθρου
να εκτελέσουν τις σχετικές εργασίες εφ’ όσον: 3 παρ.2 του παρόντος κανονισμού, δεν απαιτείται η
Έχουν εκπαιδευτεί σύμφωνα με αντίστοιχο πρόγραμ− απόκτηση των ειδικών αδειών του άρθρου 108, για την
μα εκπαίδευσης. εκτέλεση των αντίστοιχων, με την ειδικότητά τους ερ−
Έχουν παραλάβει οδηγίες ασφαλούς εργασίας. γασιών, που όμως πρέπει να γίνονται αποκλειστικά για
Έχουν ενημερωθεί για τους κινδύνους σύμφωνα με τα δοκιμαστικούς ή πειραματικούς λόγους ή σε περίπτωση
συμπεράσματα της γραπτής εκτίμησης. σοβαρών επικινδύνων καταστάσεων ή κινδύνων.
Έχουν οριστεί από τη Δ/νση του έργου και έχουν
αποδεχθεί τα σχετικά καθήκοντα με υπεύθυνη δήλωση Άρθρο 110
ανάθεσης – ανάληψης εργασιών του Ν. 1599/86. Διαδικασία απόκτησης αδειών γομωτή –πυροδότη
3. Οι εργαζόμενοι που κάνουν χρήση εκρηκτικών υλών 1. Η απόκτηση άδειας για τις εργασίες του άρθρου
πρέπει να κατέχουν άδεια γομωτή – πυροδότη, η οποία 108, γίνεται μετά από ειδική εξέταση που διενεργείται
χορηγείται σύμφωνα και με τις διατάξεις της κείμενης από την αρμόδια Επιθεώρηση Μεταλλείων.
νομοθεσίας και τα προβλεπόμενα στα άρθρα 109 και Όσοι ενδιαφέρονται σχετικά, πρέπει να υποβάλλουν
110 του παρόντος κανονισμού. αίτηση εξέτασης στην αρμόδια Περιφέρεια (άρθρο 186,
παράγραφος Γ.β.7. του Ν. 3852/2010 – ΦΕΚ 87/Α/10), που Άρθρο 111

ανήκει το έργο που τους απασχολεί ή, εφόσον δεν ερ− Διαδικασία ανάκλησης αδειών
γάζονται, ο τόπος της μόνιμης κατοικίας τους. 1. Για παραβάσεις, από τον κάτοχο της άδειας, των
Για την απόκτηση της αδείας εφαρμόζονται οι διατάξεις διατάξεων του παρόντος Κανονισμού ή των ειδικών κα−
της κοινής υπουργικής απόφασης Οικ. 2254)230)Φ6.9)95 νονισμών του έργου που σχετίζονται με το αντικείμενο
«Προϋποθέσεις, διαδικασία και τα απαιτούμενα δικαι− της εργασίας του ή και των διατάξεων της σχετικής
ολογητικά για τη χορήγηση άδειας γομωτή πυροδότη νομοθεσίας περί εκρηκτικών, καθώς και για ενέργειες
διατρημάτων με εκρηκτικές ύλες» (ΦΕΚ 73/Β/3.2.95), που επισύρουν κινδύνους για την ασφάλεια του ίδιου,
όπως ισχύει,. των άλλων εργαζομένων και του έργου, επιβάλλονται
Οι διαδικασίες για την έκδοση της αδείας γομωτή διοικητικές κυρώσεις προσωρινής ή οριστικής ανάκλη−
– πυροδότη 2ης κατηγορίας εφαρμόζονται και στην πε− σης της άδειας με την παρακάτω διαδικασία.
ρίπτωση της αντίστοιχης αδείας 1ης κατηγορίας, όπως 2. Η διαπίστωση των παραβάσεων γίνεται από την
οι κατηγορίες αυτές ορίζονται στην πιο πάνω κοινής αρμοδία Επιθεώρηση Μεταλλείων, σύμφωνα με τη δια−
υπουργικής απόφασης. δικασία των άρθρων 3 και 99 παράγραφος 3. Η προανα−
Μαζί με την αίτηση, πρέπει να συνυποβάλλονται τα φερόμενη Υπηρεσία, εφόσον κρίνει σκόπιμη την επιβολή
προβλεπόμενα από το άρθρο 109 δικαιολογητικά, 2 φω− διοικητικής ποινής απευθύνει σχετική έγγραφη πρόταση
τογραφίες και παράβολο Δημοσίου Ταμείου. στην επιτροπή του άρθρου 110.
2. Οι υποψήφιοι που κατέχουν τα προβλεπόμενα από 3. Η επιτροπή του άρθρου 110 συνεδριάζει μετά από
το άρθρο 109 τυπικά προσόντα καλούνται για εξέταση, πρόσκληση του Επιθεωρητή μεταλλείων. Η απαρτία και
σε καθορισμένη ημερομηνία, από την αρμόδια Επιθεώ− η λήψη αποφάσεων γίνεται όπως σχετικά προβλέπεται
ρηση Μεταλλείων. από το άρθρο 110 παρ. 4. Πριν από την εξέταση κάθε
Η σχετική ειδοποίηση γίνεται έγγραφα, το λιγότερο, υπόθεσης, ειδοποιείται έγγραφα ο εγκαλούμενος κά−
20 ημέρες πριν από την ημερομηνία εξέτασης. τοχος αδείας, το λιγότερο 20 ημέρες πριν από την
3. Σε κάθε Επιθεώρηση Μεταλλείων, με απόφαση του ημερομηνία της σχετικής συνεδρίασης, για να παρα−
Επιθεωρητή μεταλλείων, συγκροτείται τριμελής επιτρο− βρεθεί σ’ αυτή και να απολογηθεί. Η μη παρουσίαση
πή χορήγησης αδειών γομωτών – πυροδοτών, αποτελού− του εγκαλούμενου στην πιο πάνω συνεδρίαση μπορεί,
μενη από δύο τουλάχιστον μηχανικούς μεταλλείων. κατά την κρίση της επιτροπής, να μη σταματήσει τη
4. Η επιτροπή συνεδριάζει κάθε τρίμηνο, εφόσον υπάρ− διαδικασία.
χουν αιτήσεις για εξέταση ή και συχνότερα, εφόσον Η επιτροπή, μετά την πλήρη εξέταση της υπόθεσης,
έχουν υποβληθεί πάνω από 10 νέες αιτήσεις. Βρίσκεται προχωρεί στη σύνταξη σχετικού πρακτικού και ειση−
σε απαρτία με πλήρη σύνθεση και οι αποφάσεις της γείται στον Επιθεωρητή μεταλλείων για απαλλαγή ή
λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία. επιβολή ποινής, ανάλογα με τη σοβαρότητα ή και τη
5. Η εξέταση των υποψηφίων γίνεται ανάλογα με την συχνότητα της παράβασης, ο οποίος αποφαίνεται σχε−
κρίση της επιτροπής και με βάση το είδος της άδειας τικά.
που ζητάει, στην αίτησή του, ο υποψήφιος. 4. Κατά των ανωτέρω σχετικών αποφάσεων του Επι−
Τα θέματα της εξέτασης, αναφέρονται στο αντικείμε− θεωρητή μεταλλείων επιτρέπεται προσφυγή ενώπιον
νο της εργασίας για την οποία ζητείται η άδεια και στις του Υπουργού ΠΕΚΑ μέσα σε τριάντα μέρες από την
διατάξεις του παρόντος Κανονισμού που σχετίζονται επίδοσή τους.
με το πιο πάνω αντικείμενο, αλλά και με τα γενικότερα Οι ποινές προσωρινής ή οριστικής ανάκλησης ανα−
μέτρα ασφάλειας και υγείας. γράφονται με σύντομη αιτιολόγηση από τον Πρόεδρο
6. Η επιτροπή, εφόσον ο υποψήφιος αντεπεξέλθει με της Επιτροπής, στο αντίστοιχο φύλλο του βιβλιαρίου
επιτυχία στις εξετάσεις, εγκρίνει τη χορήγηση της αντί− αδείας του κατόχου, που οφείλει να το καταθέσει στην
στοιχης άδειας με σχετικό πρακτικό, αντίγραφο του επιτροπή.
οποίου διαβιβάζεται στην αρμόδια Περιφέρεια. Στην περίπτωση αυτή το πιο πάνω βιβλιάριο αφαι−
Η χορήγηση της άδειας, εφόσον ο υποψήφιος έχει ρείται από τον κάτοχο και κρατείται, με ευθύνη της
κριθεί ικανός, γίνεται με ειδικό βιβλιάριο που εκδίδε− επιτροπής, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ποινή
ται από την αρμόδια Περιφέρεια, όπου αναγράφεται με που του επιβλήθηκε, ενώ γίνεται και σχετική έγγραφη
σαφήνεια το είδος της εργασίας, για την οποία χορη− ειδοποίηση της Διεύθυνσης του έργου, στο οποίο απα−
γήθηκε η άδεια, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το σχολείται ο κάτοχος της άδειας.
άρθρο 108 παρ.4. και το άρθρο 5 της κοινής υπουργικής
απόφασης Οικ. 2254/230/Φ6.9/95. Άρθρο 112
Η άδεια αυτή, έχει ισχύ για ολόκληρη την επικρά− Ειδικές παρεκκλίσεις
τεια. 1. Οι στοές που είχαν ορυχθεί πριν από την 1−3−1985 και
7. Αν ο υποψήφιος αποτύχει στις εξετάσεις, έχει δικαί− δεν έχουν διαρρυθμισθεί σύμφωνα με τα προβλεπόμενα
ωμα επανεξέτασης, εφόσον υποβάλει ξανά νέα αίτηση από το άρθρο 65 παρ. 2 εδ. α΄ με παρέκκλιση της πιο
με τα τυχόν συμπληρωματικά σχετικά δικαιολογητικά πάνω διάταξης, μπορούν να χρησιμοποιούνται και για
και το παράβολο Δημοσίου Ταμείου. Η πρώτη επανεξέ− την κυκλοφορία των εργαζόμενων με την προϋπόθεση
ταση μπορεί να γίνει μετά ένα δίμηνο, η δεύτερη μετά 2 διακοπής της κίνησης του μηχανικού εξοπλισμού κατά
δίμηνα, η τρίτη μετά 4 δίμηνα η τέταρτη μετά 8 δίμηνα την προσέλευση και αποχώρηση του προσωπικού (αλ−
και η πέμπτη μετά 12 δίμηνα, από το δίμηνο της αρχικής λαγή βάρδιας).
εξέτασης και από κει και πέρα μετά ένα δίμηνο από την Στις πιο πάνω στοές, πρέπει απαραίτητα τα χαντάκια
προηγούμενη επανεξέταση. αποστράγγισης των υπόγειων να σκεπάζονται με κατάλ−
ληλης αντοχής κινητά επίπεδα αντιολισθητικά καλύμματα, και με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει αντίθετη κρίση
ώστε να υποβοηθείται η διέλευση των εργαζομένων. της Επιθεώρησης Μεταλλείων.
2. Οι στοές μεταφοράς που ορύχτηκαν και οι σιδηρο− 4. Οι μεταλλευτικές και λατομικές εργασίες που, πριν
δρομικές γραμμές που κατασκευάστηκαν πριν από την από την 1−3−1985, είχαν χωροθετηθεί με διαφορετικό
1−3−1985 και έχουν κλίση μεγαλύτερη από την προβλε− τρόπο από τον προβλεπόμενο από το άρθρο 85 παρ.
πόμενη, αντίστοιχα, από τα άρθρα 40 παρ. 2 εδ. α΄ και 2, 3 και 4, ή για τις οποίες είχε δοθεί έγκριση επέμβα−
41 παρ. 1 εδ. γ΄, με παρέκκλιση των πιο πάνω διατάξεων, σης του Ν. 998/79 πριν από την 31−12−1984, μπορούν, με
μπορούν να παραμένουν σε χρήση. παρέκκλιση των πιο πάνω διατάξεων, να συνεχιστούν,
Οι στοές μεταφοράς που ορύχθηκαν πριν από την εφόσον δεν δημιουργούν κινδύνους στον περιβάλλοντα
1−3−1985 και που δεν έχουν διαθέσιμο ύψος για την εφαρ− χώρο.
μογή της διάταξης της περίπτωσης ε του άρθρου 31 5. Για τις επιφανειακές και κεντρικές υπόγειες αποθή−
παρ. 1, μπορούν, με παρέκκλιση της πιο πάνω διάταξης, κες εκρηκτικών υλών και καψυλίων που είναι ανεξάρτη−
να παραμένουν σε χρήση. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει τες από τις υπόγειες εκσκαφές της εκμετάλλευσης και
να εξαντλείται όλο το διαθέσιμο ύψος για την ανύψωση λειτουργούσαν με άδεια την 1−3−1985 χωρίς να έχουν
των αγωγών, μέσα σε προθεσμία ενός εξάμηνου. τηρηθεί στην κατασκευή τους οι αποστάσεις που προ−
3. Οι κύριες προσπελάσεις που ορύχθηκαν πριν από βλέπονται από τα άρθρα 51 παρ. 2 και 5 και 52 παρ. 1
την 1−3−1985 και σε αποστάσεις μικρότερες από κείνες εδ. α΄ και β΄ αντίστοιχα, επιτρέπεται, με παρέκκλιση
που προβλέπονται από το άρθρο 64 παρ. 1, μπορούν, με των πιο πάνω διατάξεων, η συνέχιση της λειτουργίας
παρέκκλιση της πιο πάνω διάταξης, να χρησιμοποιού− τους μέχρι τη λήξη του έργου με την προϋπόθεση χο−
νται για το σκοπό αυτό, εφόσον από την τεχνική μελέτη ρήγησης των από το άρθρο 106 παρ. 2 προβλεπόμενων
αποδεικνύεται ότι παρέχουν την απαιτούμενη ασφάλεια ανανεώσεων.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΕΓΓΡΑΦΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ : ……………………………………
ΕΡΓΟΤΑΞΙΟ : …………………………………….
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ : …………………………………….
Το ακόλουθο έγγραφο συντάχθηκε από τους …………………………….(τεχνικό ασφάλειας), …………………………………(ιατρό εργασίας)

και υπογράφεται από τον υπεύθυνο της επιχείρησης.
Η γραπτή εκτίμηση των επαγγελματικών κινδύνων έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις οδηγίες του άρθρου 43 του
Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010) όπως ισχύει και έχει ολοκληρωθεί στις …………..
Στη συνέχεια περιγράφονται όλα τα μέτρα που λαμβάνονται με σκοπό την ασφάλεια των εργαζομένων καθώς
και περιοίκων ή/και διερχομένων, σε εφαρμογή των διατάξεων τόσο του Κανονισμού Μεταλλευτικών και Λατομι−
κών Εργασιών όσο και της υφιστάμενης εργατικής νομοθεσίας, έχοντας υπ’ όψιν και τα πορίσματα της γραπτής
εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου.
Υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας

Η επιχείρηση χρησιμοποιεί τις Υπηρεσίες του τεχνικού ασφάλειας ο οποίος απασχολείται στην επιχείρηση
…….ώρες ανά μήνα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 17 του ΚΜΛΕ.
Συν.: 8α. Θεωρημένο Βιβλίο Επίβλεψης.

8β. Θεωρημένο Βιβλίο Ατυχημάτων−Παρ’ ολίγον ατυχημάτων.
8γ. …….
Μέσα Ατομικής Προστασίας

Σε όλους τους εργαζόμενους χορηγούνται όλα τα απαραίτητα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) για την ερ−
γασία τους και ακολουθούνται οι διαδικασίες που προβλέπονται από τις διατάξεις του Π.Δ.396/94.
Συν.: 1α. Έκθεση Επιλογής−Καταλληλότητας για π.χ. κράνη

1β. Ενυπόγραφες κατάσταση παραλαβής ΜΑΠ από όλους τους εργαζόμενους για τα τρία τελευταία
έτη.
1γ. Αντίγραφα τιμολογίων αγοράς ΜΑΠ.
1δ. …
Γραπτές Οδηγίες Ασφάλειας.

− Υφίστανται Εγκεκριμένοι Κανονισμοί Ασφάλειας οι οποίοι διανέμονται σε όλους τους σχετικούς εργαζόμε−
νους.
− Έχουν συνταχθεί πίνακες κινδύνων και γραπτές οδηγίες ασφαλούς εργασίας για όλους τους εργαζόμενους.
− Έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά τα αντίστοιχα κεφάλαια του Βιβλίου του Κατασκευαστή για τα εξής μηχα−
νήματα (π.χ. Φορτωτής CAT 980, κ.λπ.) και έχουν διανεμηθεί στους αντίστοιχους εργαζόμενους.
− Έχουν μεταφραστεί π.χ. στα Αλβανικά, Πολωνικά, κ.λπ. τα σχετικά Κεφάλαια του ΚΜΛΕ και των αντίστοιχων
κανονισμών και έχουν διανεμηθεί σε όλους τους αλλοδαπούς εργαζόμενους.
Συν.: 2α. Εγκεκριμένος Κανονισμός Ασφάλειας

2β. Πίνακες Κινδύνων για όλες τις ειδικότητες (π.χ. οδηγοί, χειριστές, γομωτές, επιστάτες, κ.λπ.)
2γ. Οδηγίες ασφαλούς εργασίας για τις εξής ειδικότητες…
2δ. Οδηγίες σε άλλες γλώσσες πλην των Ελληνικών…
2ε. Ενυπόγραφες καταστάσεις παραλαβής των προηγουμένων.
2στ. …….
Εκπαίδευση
Στα πλαίσια των ετήσιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων όλοι οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται για θέματα Ασφά−
λειας και Υγείας Εργασίας.
Συν.: 3α. Πρόγραμμα εκπαίδευσης για τα έτη ….

3β. Ενυπόγραφες Καταστάσεις συμμετεχόντων.
3γ. …….
Επίβλεψη
Η επιχείρηση λειτουργεί σύμφωνα με το (εγκεκριμένο) οργανόγραμμα και σύμφωνα με τα καθήκοντα και τις
υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό με βάση και τις διατάξεις του ΚΜΛΕ.
Συν.: 4α. Οργανόγραμμα.

4β. …….
Υγεία της Εργασίας

Η επιχείρηση συνεργάζεται με τον ιατρό εργασίας ο οποίος λαμβάνει τα εξής προληπτικά μέτρα ελέγχου της
υγείας όλων η αντιστοίχων ομάδων εργαζομένων:
Ετήσιο τσεκ−απ.
Ακοομετρικό τεστ.
Ακτινογραφία.
κ.λπ.
Έχουν ολοκληρωθεί οι μετρήσεις ελέγχου επιπέδων θορύβου−σκόνης σε όλους τους χώρους και τις θέσεις
εργασίας, έχουν τοποθετηθεί προειδοποιητικές πινακίδες σε όλους τους χώρους (Π.Δ.105/95) και εφαρμόζονται
οι διατάξεις της νομοθεσίας (θόρυβος: Π.Δ. 85/91 και Π.Δ. 149/06, σκόνη: Π.Δ.307/86, Π.Δ.77/93, Π.Δ.90/99, Π.Δ.
338/01). Επιπλέον έχουν γίνει μετρήσεις στα χωματουργικά μηχανήματα σχετικά με το επίπεδο κραδασμών (Π.Δ.
176/05).
Έχουν γνωστοποιηθεί τα αποτελέσματα σε όλους τους εργαζόμενους.
Ειδικά για τον περιορισμό των κινδύνων από την έκθεση στο θόρυβο κατά την εργασία λαμβάνονται τα εξής
μέτρα:
− Έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες μόνωσης όλων των χειριστηρίων.
− κ.λπ.
Για τον περιορισμό των κινδύνων από την έκθεση στη σκόνη κατά την εργασία λαμβάνονται τα εξής μέτρα:
− Λειτουργεί φίλτρο (υγρό−ξηρό) περιορισμού της σκόνης σε όλες τις εγκαταστάσεις και υπεύθυνος συντήρησης
είναι ο…………………..
− κ.λπ.
Συν.: 5α. Διαγράμματα διαβάθμισης χώρων με βάση τα επίπεδα θορύβου−σκόνης σε όλους τους χώρους ερ−
γασίας.
5β. Αποτελέσματα μετρήσεων επιπέδου κραδασμών σε όλα τα χωματουργικά μηχανήματα.
5γ. …
Εξοπλισμός εργασίας
Ο εξοπλισμός εργασίας που τίθεται στη διάθεση των εργαζομένων πρέπει να είναι ο κατάλληλος, σύμφωνα με
όσα προβλέπονται από τις διατάξεις των Π.Δ. 395/94, Π.Δ.89/99, Π.Δ. 304/00, Π.Δ. 155/04.
Σε όλα τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται εφαρμόζονται οι προδιαγραφές ασφάλειας και γίνεται προληπτική
συντήρηση σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
Σε όλες τις εγκαταστάσεις υπάρχουν οι απαραίτητοι μηχανισμοί ασφάλειας (χαλινοδιακόπτες μεταφορικών
ταινιών, προστατευτικά πλέγματα κινουμένων μερών κ.λπ.) οι οποίοι ελέγχονται περιοδικά για τη σωστή λει−
τουργία τους.
Συν.: 6α. Πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης όλων των μηχανημάτων.

6β. Πρόγραμμα προληπτικού περιοδικού ελέγχου (check−list) όλων των μηχανισμών ασφάλειας (Κινητά
μηχανήματα, εγκαταστάσεις)
6γ. Θεωρημένο βιβλίο Συντήρησης μηχανημάτων υπογεγραμμένο από τον υπεύθυνο του συνεργείου ή/και
του εξωτερικού συνεργείου.
6δ. …….
Διαμόρφωση χώρων−περιβάλλοντος εργασίας

Όλοι οι χώροι εργασίας πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές του Κεφαλαίου ΙΙ του παρόντος Κανονισμού,
κ.λπ.
Συν.: 7α. Θεωρημένο Βιβλίο Αερισμού.

7β. Κατάσταση Συστημάτων Πυρασφάλειας
7γ. …….
Λήψη συμπληρωματικών μέτρων ασφάλειας

Η επιχείρηση λαμβάνει τα εξής επιπλέον μέτρα για την βελτίωση ασφάλειας και υγείας των εξής ομάδων
εργαζομένων:
− Ανηλίκων, μαθητευομένων κ.λπ. ( άρθρα 50 − 68 του Ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει).
− Εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών (Π.Δ. 176/97, Π.Δ.41/03)
− Εργαζομένων σε χειρονακτική διακίνηση φορτίων (Π.Δ. 397/94)
− Εργαζομένων σε οθόνες οπτικής απεικόνισης (Π.Δ. 398/94)
Συν.: 9α. ………………………
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ………………..
ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ
Ο ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
(υπογραφή) (υπογραφή)
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
(υπογραφή − σφραγίδα)
Οδηγίες για την Εκτίμηση Επαγγελματικών Κινδύνων (σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 43 του Ν.
3850/2010 (ΦΕΚ 84/Α/2.6.2010), όπως ισχύει).
1. Ορισμοί
Πηγή κινδύνου: Είναι οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει σωματική βλάβη (π.χ. υλικά εργασίας, εξοπλισμός, μέ−
θοδοι ή πρακτικές εργασίας).
Κίνδυνος: Είναι το ενδεχόμενο, με μεγάλη ή μικρή πιθανότητα, να υποστεί κάποιος σωματική ή άλλη βλάβη
από κάποια πηγή κινδύνου.
Εκτίμηση κινδύνου (ΕΚ): Είναι η διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των
εργαζομένων, που προκύπτουν από υπαρκτές πηγές κινδύνου. Πρόκειται για μια συστηματική εξέταση όλων των
πτυχών της εργασίας, που αναλύεται στη συνέχεια.
2. Σκοπός της εκτίμησης κινδύνου

Σε κάθε χώρο εργασίας, οι εργοδότες έχουν το γενικό καθήκον να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την υγεία
των εργαζομένων σε σχέση με κάθε παράμετρο της εργασίας. Ο σκοπός διεξαγωγής της ΕΚ είναι να επιτρέπει
στους εργοδότες να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ασφάλειας και της υγείας των
εργαζομένων.
3. Πώς διεξάγεται η εκτίμηση κινδύνου

Η παρακάτω προσέγγιση της ΕΚ σε πέντε βήματα, είναι συνήθως επιτυχής για μικρές και μεσαίες επιχειρή−
σεις.
Βήμα 1. Προσδιορισμός των πηγών κινδύνων καθώς και των ατόμων που απειλούνται από αυτές.
α) Ο προσδιορισμός των πηγών κινδύνων σε όλες τις πτυχές της εργασίας πρέπει να γίνει:
εξετάζοντας συστηματικά όλες τις πτυχές και τις διαδικασίες της εργασίας (αποτύπωση σε σχετικό διάγραμ−
μα ροής των παραγωγικών διαδικασιών).
περπατώντας στον χώρο εργασίας και παρατηρώντας τι θα μπορούσε να προκαλέσει τραυματισμό ή βλάβη.
συζητώντας με τους εργαζομένους (συνέντευξη−συμπλήρωση ερωτηματολογίου) ή/και τους εκπροσώπους τους
για οποιαδήποτε προβλήματα έχουν αντιμετωπίσει.
εξετάζοντας τις πηγές κινδύνου με μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, όπως είναι τα υψηλά επίπεδα θορύ−
βου ή η έκθεση σε βλαβερές ουσίες, αλλά και πιο περίπλοκων ή λιγότερο ορατών κινδύνων όπως είναι οι ψυχο−
κοινωνικοί κίνδυνοι ή οι παράγοντες οργάνωσης της εργασίας που ενέχουν κινδύνους
εξετάζοντας τα αρχεία της εταιρείας ή στατιστικά στοιχεία του κλάδου, σχετικά με ατυχήματα ή προβλήμα−
τα υγείας των εργαζομένων
αναζητώντας πληροφορίες από άλλες πηγές, όπως εγχειρίδια οδηγιών και δελτία δεδομένων, ιστοσελίδες σχε−
τικά με την επαγγελματική ασφάλεια και την υγεία, εθνικούς και διεθνείς φορείς για την ασφάλεια στην εργα−
σία, συνδικαλιστικές ενώσεις ή σωματεία, νομικούς κανονισμούς και τεχνικές προδιαγραφές, κ.ά,
χρησιμοποιώντας κατάλληλα εργαλεία όπως καταλόγους ελέγχου (check list), μεθόδους στατιστικής και πι−
θανοτήτων κ.λπ.
β) Ο προσδιορισμός όλων όσων ενδέχεται να εκτίθενται σε πηγές κινδύνου:
Για κάθε πηγή κινδύνου είναι σημαντικό να είναι απολύτως σαφές σχετικά με το ποιος διατρέχει κίνδυνο να
υποστεί βλάβη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε:
− ζητήματα φύλου
− εργαζόμενους με αναπηρίες
− μετανάστες εργαζόμενους με δυσκολία στη γλώσσα
− νεαρούς και ηλικιωμένους εργαζόμενους
− εγκυμονούσες και θηλάζουσες μητέρες
− προσωπικό που στερείται εκπαίδευσης ή εμπειρίας
− προσωρινά και μερικώς απασχολούμενους εργαζόμενους
Βήμα 2. Αξιολόγηση της επικινδυνότητας και καθορισμός προτεραιοτήτων

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα για κάθε κίνδυνο ξεχωριστά:
• την πιθανότητα εκδήλωσής του: πόσο πιθανόν είναι να εκδηλωθεί ένας κίνδυνος (π.χ. κατά πόσον είναι εντελώς
απίθανο, δυνατό αλλά όχι ιδιαιτέρως πιθανό, λίαν πιθανό ή αναπόφευκτο με την πάροδο του χρόνου)
• τη σοβαρότητα: πόσο σοβαρή ενδέχεται να είναι η βλάβη (π.χ. να καταλήξει σε μικρή ζημία, σε συμβάν χωρίς
τραυματισμό, σε μικροτραυματισμό (μώλωπες, εκδορές), σε σοβαρό τραυματισμό (θλάση, ακρωτηριασμό, χρόνια
ασθένεια), σε απώλεια ζωής ή απώλεια πολλών ζωών).
• τη συχνότητα ή διάρκεια έκθεσης των εργαζομένων: πόσο συχνά εκτίθενται στον κίνδυνο οι εργαζόμενοι.
Όλοι οι κίνδυνοι που έχουν εντοπισθεί, πρέπει να αξιολογηθούν κατάλληλα, ως αποτέλεσμα συνδυασμού της
Πιθανότητας, της Σοβαρότητας και της Συχνότητας που προαναφέρθηκαν.
Βήμα 3. Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση

Το επόμενο βήμα είναι η λήψη προληπτικών και προστατευτικών μέτρων. Μεταξύ άλλων, στο στάδιο αυτό θα
πρέπει να εξεταστούν τα εξής:
1. Κατά πόσον οι κίνδυνοι μπορούν να προληφθούν ή να αποφευχθούν με:

• εξέταση του εάν η δραστηριότητα ή η εργασία είναι απαραίτητη
• απομάκρυνση της πηγής κινδύνου
• χρήση διαφορετικών ουσιών ή διαδικασιών εργασίας.
2. Σε περίπτωση που οι κίνδυνοι δεν μπορούν να αποφευχθούν ή να προληφθούν, τον τρόπο με τον οποίο θα
μειωθούν οι κίνδυνοι σε ένα επίπεδο στο οποίο δεν θα διακυβεύεται η υγεία και η ασφάλεια των ατόμων που
εκτίθενται σε αυτούς.
3. Κατά τη χάραξη μιας στρατηγικής για τη μείωση και τον έλεγχο των κινδύνων, οι εργοδότες θα πρέπει να
εφαρμόζουν τις παρακάτω γενικές αρχές πρόληψης:
• αντιμετώπιση του κινδύνου στην πηγή του
• προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο, ειδικότερα όσον αφορά τη διαμόρφωση των θέσεων εργασίας
καθώς και την επιλογή του εξοπλισμού και των μεθόδων εργασίας και παραγωγής, προκειμένου ιδίως να μετρι−
ασθεί η μονότονη και ρυθμικά επαναλαμβανόμενη εργασία.
• αντικατάσταση του επικίνδυνου με το ασφαλές ή το λιγότερο επικίνδυνο
• χάραξη συνολικής πολιτικής πρόληψης η οποία θα καλύπτει την τεχνολογία, την οργάνωση και τις συνθήκες
εργασίας, τις κοινωνικές σχέσεις και την επίδραση των παραγόντων που σχετίζονται με το εργασιακό περιβάλ−
λον
• λήψη συλλογικών προστατευτικών μέτρων έναντι ατομικών (λ.χ. αντιμετώπιση της έκθεσης σε αέρια με επι−
τόπιο σύστημα εξαερισμού και όχι με ατομικούς αναπνευστήρες)
• παροχή κατάλληλων οδηγιών στους εργαζομένους.
4. Για τις αποφάσεις σχετικά με τον έλεγχο του κινδύνου, θα πρέπει να γίνεται χρήση των προδιαγραφών, της
εθνικής νομοθεσίας, των εθνικών και διεθνών πρότυπων, των δημοσιευμένων έγγραφων καθοδήγησης από τις
αρμόδιες αρχές κ.λπ.
Βήμα 4. Ανάληψη δράσης

Για την αποτελεσματική ανάληψη δράσης απαιτείται να καθορισθούν:
• τα μέτρα που πρόκειται να εφαρμοστούν
• τα διαθέσιμα μέσα (χρόνος, έξοδα κ.λπ.)
• ποιος θα κάνει τι και πότε
• την ημερομηνία αναθεώρησης των μέτρων ελέγχου.
Βήμα 5. Παρακολούθηση και αναθεώρηση

Την EK πρέπει να την συνοδεύουν ρυθμίσεις για την παρακολούθηση και την αναθεώρηση των προστατευτι−
κών και προληπτικών μέτρων και τον έλεγχο εμφάνισης ενδεχόμενων νέων κινδύνων ώστε να διασφαλιστεί η
συνεχιζόμενη αποτελεσματικότητα των μέτρων.
4. Καταγραφή της εκτίμησης κινδύνου

Η καταγραφή της Εκτίμησης Κινδύνου περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα στοιχεία:
• όνομα και ιδιότητα του ατόμου (ή των ατόμων) που διεξάγει την εξέταση
• περιγραφή της διαδικασίας προσδιορισμού των πηγών κινδύνου και αξιολόγησης των κίνδυνων που εντοπί−
σθηκαν
• ομάδες εργαζομένων που εκτίθενται σε συγκεκριμένους κινδύνους
• τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και προστασίας που αποφασίστηκαν
• αποδεικτικά στοιχεία που αφορούν τη θέσπιση μέτρων, όπως το όνομα του υπευθύνου και η ημερομηνία
• λεπτομέρειες για τις ρυθμίσεις παρακολούθησης και αναθεώρησης, συμπεριλαμβανομένων των ημερομηνιών
και των ατόμων που είναι αρμόδια για αυτές
• λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους σε όλη τη δια−
δικασία εκτίμησης κινδύνου.
• στοιχεία ότι κάθε εργαζόμενος έχει παραλάβει με αποδεικτικό παραλαβής την καταγραφή της ΕΚ, έχει ενη−
μερωθεί για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει κατά την εργασία του και έχει εκπαιδευθεί στα εφαρμοζόμενα
μέτρα για τον περιορισμό τους.
17540
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΟΥ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΚΡΗΚΤΙΚΩΝ ΥΛΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΥΠΟΛΟΙΠΑ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΓΡ.
ΔΕΛΤΙΟΥ Α Β Γ Δ Ε ΣΤ Α Β Γ Δ Ε ΣΤ Α Β Γ Δ Ε ΣΤ ΥΠΕΥΘ.
ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
1. Στα διάφορα ΕΙΔΗ Α έως ΣΤ αναγράφονται όλα τα χρησιμοποιούμενα είδη εκρηκτικών υλών και μέσων έναυσης (1 σε κάθε στήλη)
2. Τα διάφορα είδη εκρηκτικών υλών μετρώνται σε κιλά
3. Οι θρυαλλίδες μετρώνται σε μέτρα
4. Τα καψύλλια μετρώνται σε τεμάχια
5. Υπεύθυνος είναι ο γομωτής - πυροδότης
148
Με την έκδοση της παρούσας καταργείται η προηγού− Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της
μενη απόφαση του Υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Κυβερνήσεως.
Πόρων με ΑΠ ΙΙ−5η/Φ/17402/12.12.1984 (ΦΕΚ 931/Β) καθώς Aθήνα, 23 Μαΐου 2011
και κάθε άλλη σχετική απόφαση που την τροποποι− Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ούσε. ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ
ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ
øîñì õðì÷ì÷ úùððò øì÷ êúìñêöîç÷ øì÷ ïùèêöòì÷ê÷
Σε έντυπη μορφή:
• Για τα Φ.Ε.Κ. από 1 έως 16 σελίδες σε 1 € προσαυξανόμενη κατά 0,20 € για κάθε επιπλέον οκτασέλιδο ή μέρος αυτού.
• Για τα φωτοαντίγραφα Φ.Ε.Κ. σε 0,15 € ανά σελίδα.
Σε μορφή DVD/CD:
Τεύχος Ετήσια έκδοση Τριμηνιαία έκδοση Μηνιαία έκδοση Τεύχος Ετήσια έκδοση Τριμηνιαία έκδοση Μηνιαία έκδοση
Α΄ 150 € 40 € 15 € Α.Α.Π. 110 € 30 € -
Β΄ 300 € 80 € 30 € Ε.Β.Ι. 100 € − -
Γ΄ 50 € − − Α.Ε.Δ. 5€ − -
Υ.Ο.Δ.Δ. 50 € − − Δ.Δ.Σ. 200 € − 20 €
Δ΄ 110 € 30 € − Α.Ε.−Ε.Π.Ε. − − 100 €
• Η τιμή πώλησης μεμονωμένων Φ.Ε.Κ. σε μορφή cd−rom από εκείνα που διατίθενται σε ψηφιακή μορφή και μέχρι 100 σελίδες, σε 5 €
προσαυξανόμενη κατά 1 € ανά 50 σελίδες.
êøì÷îê÷ ÷ùòöôñê÷ ú.ê.ï.
Τεύχος Έντυπη μορφή Τεύχος Έντυπη μορφή Τεύχος Έντυπη μορφή

Α΄ 225 € Δ΄ 160 € Α.Ε.−Ε.Π.Ε. 2.250 €
Β΄ 320 € Α.Α.Π. 160 € Δ.Δ.Σ. 225 €
Γ΄ 65 € Ε.Β.Ι. 65 € Α.Σ.Ε.Π. 70 €
Υ.Ο.Δ.Δ. 65 € Α.Ε.Δ. 10 € Ο.Π.Κ. −
• Το τεύχος Α.Σ.Ε.Π. (έντυπη μορφή) θα αποστέλλεται σε συνδρομητές ταχυδρομικά, με την επιβάρυνση των 70 €, ποσό το οποίο αφορά
τα ταχυδρομικά έξοδα.
• Η καταβολή γίνεται σε όλες τις Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ.). Το πρωτότυπο διπλότυπο (έγγραφο αριθμ. πρωτ. 9067/28.2.2005
2η Υπηρεσία Επιτρόπου Ελεγκτικού Συνεδρίου) με φροντίδα των ενδιαφερομένων, πρέπει να αποστέλλεται ή να κατατίθεται
στο Εθνικό Τυπογραφείο (Καποδιστρίου 34, Τ.Κ. 104 32 Αθήνα).
• Σημειώνεται ότι φωτοαντίγραφα διπλοτύπων, ταχυδρομικές Επιταγές για την εξόφληση της συνδρομής, δεν γίνονται δεκτά
και θα επιστρέφονται.
• Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τα μέλη της Ένωσης Ιδιοκτητών Ημερησίου Τύπου
Αθηνών και Επαρχίας, οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, η Ε.Σ.Η.Ε.Α, τα τριτοβάθμια συνδικαλιστικά όργανα και οι τρι−
τοβάθμιες επαγγελματικές ενώσεις δικαιούνται έκπτωσης πενήντα τοις εκατό (50%) επί της ετήσιας συνδρομής.
• Το ποσό υπέρ ΤΑ.Π.Ε.Τ. (5% επί του ποσού συνδρομής), καταβάλλεται ολόκληρο (Κ.Α.Ε. 3512) και υπολογίζεται πριν την έκ−
πτωση.
• Στην Ταχυδρομική συνδρομή του τεύχους Α.Σ.Ε.Π. δεν γίνεται έκπτωση.
Πληροφορίες για δημοσιεύματα που καταχωρίζονται στα Φ.Ε.Κ. στο τηλ.: 210 5279000.
Φωτοαντίγραφα παλαιών Φ.Ε.Κ.: Μάρνη 8, τηλ.: 210 8220885, 210 8222924, 210 5279050.
Τα φύλλα όλων των τευχών της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως διατίθενται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή
από την ιστοσελίδα του Εθνικού Τυπογραφείου (www.et.gr)
Hλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.et.gr − e−mail: webmaster.et@et.gr
ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΑΠΟ 08:00 ΜΕΧΡΙ 13:00
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ

*02012271406110080* ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ 34 * ΑΘΗΝΑ 104 32 * ΤΗΛ. 210 52 79 000 * FAX 210 52 21 004

Δονήσεις από ανατινάξεις ΚΛΜΕ Δ7 - Α - οικ.12050 - 2223 (ΦΕΚ 1227 - Β - 14.06.2011)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Δονήσεις από ανατινάξεις ΚΛΜΕ Δ7 - Α - οικ.12050 - 2223 (ΦΕΚ 1227 - Β - 14.06.2011)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Signature Not

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ 7. Την απόφαση του Πρωθυπουργού με αριθμό

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ Παραχωρήσεις Μεταλλείων, οι «Άδειες Εξόρυξης», οι

το περιβάλλον και οι συνθήκες εργασίας είναι ασφαλείς Άρθρο 6

Άρθρο 8 χος, γυαλιά προστασίας από ηλιακή ακτινοβολία, κ.λπ.

χημικός χημικός Νο Chemical Ση− Οριακή Τιμή Ανώτατη Οριακή

χημικός χημικός Νο CAS Ση− Οριακή Τιμή Ανώτατη Οριακή

Αλουμίνα, Al2O3 1344−28−1 10 (αναπν)

Κοβάλτιο(σκόνη−καπνοί) Co 7440−48−4 0,1

χημικός χημικός Νο CAS Ση− Οριακή Τιμή Ανώτατη Οριακή

Αμμωνία H3N 7664−41−7 50 35 50 35

εκσκαφείς, οι ηλεκτράμαξες, οι ντηζελάμαξες, τα ανυ− 8. Οι χειριστές των μηχανημάτων, πρέπει:

Άρθρο 41 το κεφάλι και τους ώμους τους μεταξύ των βαγονιών ή

Καψύλια Εκρηκτικές ύλες Αποστάσεις σε m από

100 200 100 200 200 120 75

Άρθρο 52 Β η ποσότητα της αποθηκευμένης εκρηκτικής ύλης σε

Είδος Κατασκευής Ταχύτητα δονήσεως (mm/sec)

γ) Η πρόκληση σοβαρών οχλήσεων ή ζημιών στις γει− ΜΕΡΟΣ Γ΄

γ) Οικονομοτεχνική μελέτη, με βάση τα γενικά κρι− Άρθρο 106

συνταχθείσας συνολικής μελέτης περιβαλλοντικών επι− 4. Οι εργασίες γόμωσης – πυροδότησης χωρίζονται:

παράγραφος Γ.β.7. του Ν. 3852/2010 – ΦΕΚ 87/Α/10), που Άρθρο 111

ΕΓΓΡΑΦΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ

Το ακόλουθο έγγραφο συντάχθηκε από τους …………………………….(τεχνικό ασφάλειας), …………………………………(ιατρό εργασίας)

Υπηρεσίες τεχνικού ασφάλειας

Συν.: 8α. Θεωρημένο Βιβλίο Επίβλεψης.

Μέσα Ατομικής Προστασίας

Συν.: 1α. Έκθεση Επιλογής−Καταλληλότητας για π.χ. κράνη

Γραπτές Οδηγίες Ασφάλειας.

Συν.: 2α. Εγκεκριμένος Κανονισμός Ασφάλειας

Συν.: 3α. Πρόγραμμα εκπαίδευσης για τα έτη ….

Συν.: 4α. Οργανόγραμμα.

Υγεία της Εργασίας

Συν.: 6α. Πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης όλων των μηχανημάτων.

Διαμόρφωση χώρων−περιβάλλοντος εργασίας

Συν.: 7α. Θεωρημένο Βιβλίο Αερισμού.

Λήψη συμπληρωματικών μέτρων ασφάλειας

Συν.: 9α. ………………………

Ο ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο ΙΑΤΡΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Ο ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

2. Σκοπός της εκτίμησης κινδύνου

3. Πώς διεξάγεται η εκτίμηση κινδύνου

Βήμα 2. Αξιολόγηση της επικινδυνότητας και καθορισμός προτεραιοτήτων

Βήμα 3. Λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση

1. Κατά πόσον οι κίνδυνοι μπορούν να προληφθούν ή να αποφευχθούν με:

Βήμα 4. Ανάληψη δράσης

Βήμα 5. Παρακολούθηση και αναθεώρηση

4. Καταγραφή της εκτίμησης κινδύνου

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΥΠΟΛΟΙΠΑ

ούσε. ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΙΑΤΗΣ

øîñì õðì÷ì÷ úùððò øì÷ êúìñêöîç÷ øì÷ ïùèêöòì÷ê÷

êøì÷îê÷ ÷ùòöôñê÷ ú.ê.ï.

Τεύχος Έντυπη μορφή Τεύχος Έντυπη μορφή Τεύχος Έντυπη μορφή

Hλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.et.gr − e−mail: webmaster.et@et.gr

ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΑΠΟ 08:00 ΜΕΧΡΙ 13:00

ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ

You might also like

øîñì õðì÷ì÷ úùððò øì÷ êúìñêöîç÷ øì÷ ïùèêöòì÷ê÷

êøì÷îê÷ ÷ùòöôñê÷ ú.ê.ï.