Биологија UwU

 Синџир на исхрана е спесифичен редослед по кој организмите како добиваат енергија и

материи во еден екосистем
 Енергија во екосистемот доаѓа во вид на сончева светлина и го напушта во вид на топлина
 Продуцент – организам кој е способен да создаде своја храна (растенијата)
 Хербивор – организам кој се храни со растенија
 Карнивор – организам кој се хрени со месо Конзументи
 Омнивор – организам кој се храни со растенија и месо
 Редуцент или разградувач
 Еколошки пирамди – шема каде најдоле се продуцентите а најгоре топ предаторот првиот
слој се продуцентите
o Пирамида на Бројност (по широк слој => повеќе на број)
o Пирамида на Енергија (по широј => повеќе енергија)
o Пирамида на Биомаса (по широк => повеќе биомаса(тежина на севкупна материја)
 Обично меѓу секој член на синџирот се пренесува 10% енергија
 Малце терминологија : Примарни, Секундарни, Терциерни, Топ Предатор се термини за
потрошувачи

 Густина на популација – Број на единки на единица простор (единки/површина)

 Абундантност – Вкупен број единки во популација
 Морталитет – Број на умрени единки
 Наталитет – Број на родени единки
 Имиграција – Број на населени
 Емиграција - Број на одселени
 Модели на раст :
o Експоненцијален – Раст во неограничена средина ∆N/∆t =rN (N-големина на
популација, r- стапка на раст (наталитет – морталитет/ N)
o Логистички – Раст во ограничена средина ∆N/∆t =rN(К-N)K (K-Капацитет на
средината)
 Почва е повершинскиот дел на литосферата кој се формира во долгата еволуција
наземјата како резултат на земјиното дејство на физичките хемиските и биолошките
фактори
 Фактори на деградација на почвата:
o Ерозија
o Поплави ( хидролошки фактори)
o Климатски фактори(суша)
o Антропогени фактори
 Пестициди – хемиско/биолошки производи наменети за заштита на растенија од
штетници и болести
o Инсектициди
o Фунгициди – габични болести
o Хербициди – заштита на плевели
o Лимациди – намалување на полжави
o Карициди – контрола на Глисти
o Авициди – против напади од птици
o Родентициди – контрола на глодари
 Вештачките ѓубрива (Минерални ) се користат како P,N,K и мешани (елементи). Со
користење на нив може да се дојде до :
o Закиселување до почвата
o Еутрофикација
1. Вештачите ѓубрива истекнуваат во водата
2. Интезивно растење на алгите на површината на водата
3. Намалување на светлина на дното на водата(од слојот алги на поршината)
4. Растенијата на дното умираат
5. Се разградуваат од страна на аербони бактерии при што го трошат О 2 и
зголемиват СО2 во водата
6. RIP животните =(
 Класивикација на езера според содржината на хранливи материи (сиромашни -> богати)
o Oligo
o Meso
o Eu

*note не знам дали се додава trophic на крај

 Причини за еутофикација:
o Истекување вештачки ѓубрива/измет од животни во вода
o Несоодветно складирање на отпадот на фармите (фрлање шталски отпад во вода)
o Испутање на комунален/ индустриски отпад што соржи хранливи материи за
растенија во вода
 Спречување :
o Контрлирано ѓубрење на земјоделите површини
o Преработка на отпадите канализациски и фармски води
o Зголемување на свесноста кај луѓето
 Атмосфера – воздушна обвивка околу земјата со дебелина од 750-800 км
o Тропосфера(0-12км)
o Стратосфера(12-50км) озонски слој
o Мезосфера(50-80км)
o Термосфера(80-600км)
o Егзосфера(600км+)
 Воздухот: N - 78%, O2 – 20.9%, Останати > 0.17%, Аргон >.09%. CO2 -0.03%
 Загадување на воздухот – промена на квалитетот на воздухот како резултат на човековата активност со
непосредно или посредно внесување на загадувачки супстанции кои можат да бидат штетни по здравјето на луѓето, штетни
по материјалните добра и ги нарушуваат природните убавини.
 Загадувачка супстанца – секоја супстанца која човаеот ја внесува во некој од медиумите
на животна средна за која постои голема веројатност дека ќе наштети врз здравјето на
животната средина
 Извори на загадување
o Природни – шумски пожари, вулкански ерупции, прашина, водена пареа и соли
o Антропогени – сообраќај, индустрија, производство на енергија, греење на
домаќинствата, земјоделството и др.
 Главни загадувачи на воздухот во надворешната средина
o Цврсти честички
o Озон
o Азотни оксиди
o Јаглеродни оксиди
o Сулфур диоксид
 Озон со фотохемиска реакција на VOCs, NO2+O2