BAB ARAH

01
1.1 Arah Mata Angin Buku Teks: m.s. 2 Cara Menentukan Arah Mata Angin
1.3
1 Arah ialah hala tuju sesuatu tempat dari tempat Menggunakan Kompas Buku Teks: m.s. 4

Bab 01
yang lain. 1 Jarum kompas sentiasa menunjuk ke arah utara
2 Terdapat lapan arah mata angin utama dan empat kerana dipengaruhi oleh tarikan magnet dari kutub
mata angin perantaraan. utara bumi.
(a) Mata angin utama : Utara(U), Selatan(S), Timur 2 Kompas terdiri daripada :
(T), Barat(B) (a) Perumah
(b) Mata angin perantaraan : Timur laut(TL), (b) Pemuka
Tenggara(TG), Barat daya(BD), Barat laut(BL). (c) Jarum kompas
Utara 3 Lapan arah mata angin ditunjukkan pada permukaan Video
kompas.
Barat laut Timur laut Pemuka

al
Perumah
Video 1.3
Barat Timur 0

iju
20
34 0
40
32
0 U
BL TL

60
260 280 30
Barat daya

80 100 1
Tenggara

D
B T

Selatan

0
TG

20
24
BD
S
40

1
0
22
Rajah 1.1: Arah mata angin
h 180 200
160

Jarum
le
kompas
Cara Menentukan Arah Mata Angin
1.2 Rajah 1.3: Kompas magnetik
Menggunakan Matahari Buku Teks: m.s. 3
Bo

1 Berdiri tegak menghadap ke arah matahari terbit

(a) Hadapan badan anda ialah arah timur
(b) Belakang badan anda ialah arah barat
2 Depakan kedua-dua tangan anda
k
Panduan Menggunakan Kompas Magnetik
Buku Teks: m.s. 5
1 Terdapat tiga langkah untuk mengorentasikan

(a) Tangan kiri anda merupakan arah utara kompas magnetik.

da

(b) Tangan kanan anda merupakan arah selatan

Langkah 1
Utara Pilih lokasi kawasan titik rujukan dan berdiri
menghadap objek atau kawasan yang anda ingin
Ti

Barat laut Timur laut

tentukan.

Barat
Timur

Barat daya Tenggara

Selatan
Rajah 1.2: Cara menentukan arah menggunakan
matahari

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 1 11/6/21 12:32 PM

 2 Tentukan titik rujukan. Titik rujukan yang dikenal
Langkah 2 pasti adalah titik B.
Letakkan kompas pada permukaan yang rata
3 Letakkan pusat jangka sudut pada titik rujukan.
dan jauhkan kompas daripada objek besi supaya
Bacaan bearing sudutan diukur dari Utara 0°hingga
bacaan kompas tepat dan tidak terpesong.
ke garisan B, iaitu 105°.
U
Bab 01

0 10
20
30
180 170
160 40
15
0
14
0

50
13
0

60
12
0

70
110
100

80
T

90
Titik A
U

80

100
B

105° U

70

110
60

12
50

0
40

13
Titik B

al
30 14

Langkah 3
20 0
0 10 15
0
160

Orentasikan kompas dengan memusingkan 180 170

iju
jarum kompas secara perlahan-lahan sehingga
jarum kompas menunjukkan ke arah utara. S
Lihat bacaan kompas dan tentukan arah objek. Rajah 1.5: Bearing sudutan kurang daripada 180°

D
h Langkah-langkah Mengukur Bearing Sudutan
Lebih daripada 180° Buku Teks: m.s. 8
le
1 Lukis garisan lurus menyambungkan titik A dan P.
2 Lukis arah mata angin pada titik A (titik rujukan).
Bo

3 Ukur sudut dari arah selatan ke titik P. Ukurannya

ialah 120°.
4 Bearing sudutan P dari A ialah 300° (180° + 120°).
T
U

S
B

U
da

Rajah 1.4: Cara mengorentasi kompas

01 0
02
Video
1.4 Bearing Sudutan Buku Teks: m.s. 6
04
03

05
1
061
071 081
Ti

P 04
1
05

1 Bearing ialah arah sesuatu objek atau tempat dari 120°

1
03
06

satu titik rujukan.

02
07

011

Video 1.4
2 Unit yang digunakan ialah darjah (°).
001
08

3 Bearing sudutan ialah bearing yang diukur dari arah

09

A
utara (0°) mengikut arah pusingan jam.
08
001

07

4 Bearing sudutan dapat ditentukan dengan

011

06
1

menggunakan jangka sudut (protraktor) dari nilai

02

05

40
180°
1
03

(0°) sehingga nilai (360°). 14

0
30
20
10
15 0
0
160
170 180

Langkah-Langkah Mengukur Bearing Sudutan

kurang daripada 180° Buku Teks: m.s. 7 S
1 Tentukan dua titik, iaitu titik A dan titik B. Lukis Rajah 1.6: Bearing sudutan lebih daripada 180°
garisan lurus yang menyambungkan kedua-dua
titik.

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 2 11/6/21 12:32 PM

 PRAKTIS DSKP (PENTAKSIRAN BILIK DARJAH)

1.1 Arah Mata Angin Buku Teks: m.s. 2

SP 1.1.1 Mengenal pasti lapan arah mata angin.

A Lengkapkan rajah kosong di bawah dengan arah mata angin yang betul. TP1

Bab 01
1 Utara

8 Barat Laut 2 Timur Laut

al
iju
7 Barat 3 Timur

6 Barat Daya
D 4 Tenggara
h
le
Bo

5 Selatan
k
da

TP 1 Menunjukkan arah mata angin   8

Ti

1.2 Cara Menentukan Arah Mata Angin Menggunakan Matahari Buku Teks: m.s. 3

SP 1.1.2 Menggunakan matahari sebagai panduan untuk menentukan arah mata angin.

B Isi tempat kosong di bawah ini dengan jawapan yang tepat. TP2

terbit timur utara selatan barat

Ali berdiri menghadap ke arah matahari (1)     terbit     sambil mendepakan kedua-dua belah
tangannya. Maka dengan itu di hadapan Ali ialah arah (2)     timur     dan belakang Ali ialah
(3)     barat    .Tangan kirinya menunjuk ke arah (4)     utara    , manakala tangan
kanannya menunjuk ke arah (5)     selatan    . Jawapan

TP 2 Mengenal pasti arah berpandukan matahari.   5

Kata Laluan:
arah123

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 3 11/6/21 12:32 PM

 1.3 Cara Menentukan Arah Mata Angin Menggunakan Kompas Buku Teks: m.s. 4

SP 1.1.3 Menggunakan kompas untuk menentukan arah mata angin.

C Susunkan langkah-langkah menentukan arah dengan menggunakan kompas magnetik mengikut turutan yang betul.
TP3

1 Berdiri menghadap objek atau kawasan yang anda ingin tentukan arah. 2
Bab 01

2 Pilih lokasi kawasan titik rujukan. 1

3 Anda dapat menentukan arah objek atau kawasan tersebut dengan berpandukan kompas. 5

4 Letakkan kompas pada permukaan yang rata dan jauhkan kompas daripada objek besi
3
supaya bacaan kompas tepat dan tidak terpesong.

5 Orientasikan kompas dengan memusingkan jarum kompas secara perlahan-lahan sehingga

4

al
jarum kompas menunjuk ke arah utara mata angin.

iju
TP 3 Mengorientasi kompas untuk menentukan arah dan mengenal pasti arah berpandukan matahari.   5

D
1.4 Bearing Sudutan Buku Teks: m.s. 6

SP 1.1.4 Mengukur bearing sudutan pada peta dengan menggunakan jangka sudut.
h
D Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. TP4
le
Bearing 1 Bearing ialah    arah    sesuatu objek atau tempat dari
Bo

   titik rujukan    lain.

Nilai bearing 2 Bearing sudutan diukur dalam unit    darjah    (o) dari arah utara (0o)
mengikut arah    protraktor    dan diukur menggunakan
k

   pusingan jam   .
da

Bearing sudutan
kurang daripada B
180°
Ti

3 Nilai B ialah     45°    .

A

Bearing sudutan
lebih daripada Y
180°
4 Nilai Y ialah     315°    .
X

Jawapan

TP 4 Menentukan arah berpandukan matahari, mengorientasi kompas dan mengukur bearing sudutan dengan
 
menggunakan jangka sudut. 7
Kata Laluan:
titik123

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 4 11/6/21 12:32 PM

 E Tentukan arah dan bearing sudutan bagi lokasi yang berikut dengan menggunakan arah mata angin dan jangka
sudut. Tasik sebagai titik rujukan. TP5

Bearing
Lokasi Arah
sudutan

Masjid Rumah 1 Sekolah Timur 90°

Bab 01
2 Rumah Timur Laut 45°
Tasik
Padang Sekolah 3 Masjid Barat Laut 315°

4 Balai Polis Selatan 180°

Balai Polis 5 Padang Barat 270°

al
iju
TP 5 Menentukan arah dan bearing sudutan sesuatu tempat di atas peta dengan menggunakan kompas dan
 
jangka sudut. 10

D
F Lukiskan peta kawasan tempat tinggal anda. Jadikan rumah anda sebagai titik rujukan. Tentukan arah
dan bearing sudutan bagi setiap binaan yang terdapat dalam peta tersebut. TP6
h KBAT Mengaplikasi
PAK-21: Tinjauan
le
Jawapan murid
Bo
k
da
Ti

Jawapan

TP 6 Menentukan arah dan bearing sudutan sesuatu tempat di persekitaran dengan menggunakan kompas dan
 
jangka sudut. 15
Kata Laluan:
peta123

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 5 11/6/21 12:32 PM

 PRAKTIS PT3 BAHAGIAN B (SOALAN STRUKTUR)

Soalan 1 berdasarkan Rajah 1.

U

Masjid Kampung
Merbuk
Bab 01

Pejabat Pos

Kampung
Merpati Klinik
Sekolah Taman
Intan
Pasar
raya

Balai Hospital
Polis

al
Taman

iju
Mutiara

Rajah 1

D
1 (a) Apakah maksud bearing? Buku Teks: m.s. 6 OMG m.s. 4 DSKP D S1, TP4 ARAS : R

(F1) [Apa] Bearing ialah arah sesuatu objek atau tempat dari satu titik rujukan.
h [1 markah]
le
(b) Bagaimanakah bearing sudutan diukur? Buku Teks: m.s. 6 OMG m.s. 4 DSKP D S2, TP4 ARAS : S

(F1) [Bagaimana] Bearing sudutan diukur dari arah utara (0°) sehingga (360°) mengikut arah pusingan
Bo

jam dan menggunakan alat jangka sudut atau protraktor.

[1 markah]
(c) Ukurkan bearing sudutan pada Rajah 1 dan nyatakan kedudukan lokasi di bawah, sekolah sebagai titik
k

rujukan. Buku Teks: m.s. 7 OMG m.s. 5 DSKP E, TP5 ARAS : S

da

i. Pasar raya: 105°

11°
Penerapan Teknik 5W1H + Contoh

ii. Masjid:
Ti

iii. Balai Polis: 235°

iv. Pejabat Pos: 342°

[4 markah]
(d) Pada pendapat anda, senaraikan pekerjaan yang banyak memerlukan alat untuk menentukan arah mata
angin? Nyatakan alasan anda. KBAT Menilai ARAS : T
(F1) [Siapa] Pekerjaan seperti tentera/juruterbang/pelayar/pemandu arah. (H1) [Mengapa]
Mengelakkan daripada tersesat dan perlu mencari arah yang tepat ke sesuatu lokasi atau kawasan
kerana pekerjaan tersebut dijalankan di lokasi terpencil atau pedalaman. (H2) [Bagaimana] Kompas dan
GPS digunakan untuk menentukan arah dengan tepat. (C1) [Contoh] Juruterbang perlu sampai ke
Jawapan
sesuatu lokasi yang telah ditetapkan.
[4 markah]

Kata Laluan:
alat123

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 6 11/6/21 12:32 PM

 Soalan 2 berdasarkan Rajah 2. Penerapan Teknik 5W1H + Contoh
5W1H
i. Apa yang berlaku? Mengapa ia berlaku?
Bila ia berlaku? Siapa yang terlibat?
Di mana ia berlaku? Bagaimana ia berlaku?
+
Contoh yang berkait dengan peristiwa.

Bab 01
iii. ii.

iv.
Rajah 2

al
2 (a) Apakah arah mata angin utama dalam Rajah 2? Buku Teks: m.s. 4 OMG m.s. 3 DSKP A, TP1 ARAS : R

iju
i. Utara
ii. Timur

D
iii. Barat

iv. Selatan h [4 markah]

le
(b) Sekiranya tidak mempunyai kompas untuk menentukan arah, bagaimanakah anda dapat menentukan
arah? Buku Teks: m.s. 4 OMG m.s. 3 DSKP B, TP2 ARAS : S
Bo

(F1) [Bagaimana] Arah boleh ditentukan menggunakan matahari, secara berdiri menghadap matahari
terbit. (H1) [Bagaimana] Apabila berdiri menghadap matahari terbit, arah matahari terbit ialah timur.
(C1) [Contoh] Anda boleh berjalan ke arah belakang jika ingin ke barat, sebelah kiri jika ke utara dan
k

kanan jika ke selatan.

da

[3 markah]

Ti

(c) Bagaimanakah kemajuan teknologi dapat membantu menentukan sesuatu arah dengan tepat? Bincangkan.
Buku Teks: m.s. 5 KBAT Mengaplikasi ARAS : T

(F1) [Bagaimana] Arah sesuatu tempat pada masa kini boleh ditentukan dengan tepat dalam waktu yang
singkat dengan menggunakan aplikasi mudah alih. (H1) [Bagaimana] Teknologi semakin berkembang
dengan penciptaan alat penentu arah secara digital. (C1) [Contoh] Contohnya Alat GPS (sistem
kedudukan sejagat) merupakan sistem navigasi secara satelit. Sistem ini digunakan secara digital dan
lebih mudah. Kini, sistem aplikasi ini terdapat dalam setiap telefon mudah alih.

[4 markah]
Jawapan

Kata Laluan:
waktu123

OMG 6 Geografi Tg 1 - Bab 01.indd 7 11/6/21 12:32 PM