<PERKENALAN>

SLIDE 2
<Pendahuluan>
Busana tradisional/adat daerah minangka busana adat sing biasane dianggo klompok
etnis utawa warga daerah kasebut amarga kuwi busana adat nduweni fungsi minangka alat
kanggo nyebut identitas. Busana adat dhewe biasane ana gandhengane karo wilayah geografis
lan uga bisa nuduhake status sosial. Biasane, busana adat dienggo nalika nganakake , acara
resmi lan santai.
Klambi tradisional Jawa, sing asring diarani klambi kejawen, duwe pasemon tartamtu, utamane
kanggo wong Jawa asli sing nganggo. Busana jawa kebak piwulang sinandhi lan sugih piwulang
tersirat sing ana gandhengane karo filsafat Jawa.

<IDENTIFIKASI BUSANA ADAT SURAKARTA>

Busana adat Surakarta dikelompokake dadi loro, yaiku busana kanggo kerabat kraton
( bangsawan ) lan masyarakat biasa.
Kajaba iku, jinis busana adat Surakarta uga dibedakake adhedhasar kabutuhan utawa prastawa
sing bakal dirawuhi panganggo. Contone:

1. Busana adat kanggo acara midodareni calon panganten kakung yaiku busana jawi
tangkep , dene calon penganten kejawen kanthi warna sawit;
2. Busana adat kanggo ijab panganten wanita yaiku kain kebaya lan jarik , dene panganten
lanang nganggo busana basahan ;
3. Busana adat kanggo acara panggih penganten kakung yaiku busana basahan ;
4. Busana adat kanggo acara kasebut sawise panganten putri yaiku busana kanigaran ,
dene panganten lanang nganggo busana kepangeran ;
5. Busana adat masyarakat umum lanang yaiku clono dowo ireng, kaos lengan panjang,
sabuk gedhe (timang), ikat kepala, lan sarung (ing wayah sore); uga
6. Busana saben dina wanita yaiku tapih pinjung, kemben, lan rambut ing sanggul.

1. Jawi Jangkep

Jawi Jangkep minangka busana adat bangsawan ing kraton Surakarta sing dianggo nalika nekani
acara kraton. Perangane buasana iki yaiku: klambi beskap pola, kain jarik, stagen, blangkon
utawa ikat kepala, cemila (alas kaki) lan keris.

Makna sinandhine, saben bagean jawi jangkep ngemot teges jero. Minangka blangkon tegese
teteg pamikirane lan ora gampang owah. Blangkon Solo mung duweni 2 helai ing kiwa lan
tengen banjur dikaitke ning mburi. Beskap kanthi kancing ing sisih tengen lan kiwa duweni
tandha manawa wong priya Jawa kudu ngati-ati kabeh tumindake.

Sauntara kuwi, nggunakake jarik kanthi lempitan ing sisih kanthi vertikal supaya ora uwal saka
wirune. Iki tegese priya Jawa kudu ngati-ati supaya ora kliru tumindak. Kabeh prekara kudu
dikonfirmasi yen pengin asil sing apik.

Keris kasebut bisa diarani simbol saka priya Jawa. Ing jawi jangkep, keris dilebokake ing sisih
mburi pinggang kanggo nunjukake manawa manungsa kudu tansah wedi marang Gusti Kang
Maha Kuwasa. Dheweke kudu bisa nguatake awake dhewe saka kabeh godhaan setan.

2.Kebaya Jawa

Kebaya minangka busana wanita tradisional Jawa. Ing kasus iki ana rong jinis kebaya, cendhak
lan dawa. Kebaya cendhak (Kebaya Kartini) yaiku busana saben dinane. Biasane digawe saka
katun warna polos lan dihiasi kembang sulaman. Gabungan karo batik jarik, kemben, lan konde.

Dene Kebaya sing dawa digunakake kanggo acara resmi. Klambi iki digawe saka brokat peteng
lan dihiasi nganggo pita emas. Pelengkape padha karo kebaya sing cendhak. Utamane biasane
ditambah jepit rambut emas lan tali kembang melathi ing sanggul.

Kebaya duweni makna sinandhi yaiku nglambangake kepribadian wong wadon jawa, sing
manut, sabar, lemah lembut. Kain jarik sing dibalut kanggo mbatesi gerak awak nggambarake
manawa wong wadon Jawa ngati-ati babagan kasuciane dhewe. Dene stagen nggambarake
paraga sing gampang adaptasi.

3. Kanigaran

Kanigaran uga minangka salah sawijining jeneng busana adat Surakarta sing biasane dianggo
panganten nalika nganakake manten. Ciri khas sing saka klambi iki yaiku kanthi wujud kuluk uga
meh padha karo Blankon, kuluk minangka tutup sirah sing dhuwur lan kaku. Kuluk biasane
duwe rambut ing mburi. Tegese mirip pangeran amarga biyen, pangeran duweni rambut
dawa.

Busana iki digawe saka buludru amarga beludru ing kain bisa menehi efek mengkilap mewah
lan elegan. Iki duweni makna supaya tetep menehi kharisma lan pesona kanggo wong sing
nyawang.
Werna ireng kanthi motif benang emas uga dadi identitas utama busana adat iki.
Kanggo bawahan, diarani Kampuh utawa Dodotan, beda karo bawahan jarik.
Dodotan luwih abot lan cara nganggo ora mung dibungkus, nanging uga dipasang ing tangan.
Dodotan duweni makna nggawa pangarep-arep kanggo urip kluwarga sing dienggo bareng lan
ngrasa abot tetep kebak rasa tresna lan diwenehi urip sing makmur kaya raja. Lan
dilengkapi keris.

4. Surjan

Surjan minangka busana kanggo priya. Biyen, surjan mung bisa digunakake kanggo bangsawan
lan abdi istana.

Jeneng Surjan dhewe dijupuk saka gabungan rong tembung yaiku suraksa lan janma saengga
dicekak dadi surjan. Suraksa-janma tegese manungsa, nanging ora asring diarani surjan asale
saka tembung siro lan jan sing tegese lampu. Surjan mbiyen kerep dianggo karo wong biasa lan
ora bangsawan iki duweni teges yen senatiyasa urip sederhana.

Surjan duwe sawetara kancing sing dipasang ing krah, dhadha kiwa lan tengen, lan dhadha
cedhak weteng sing duwe macem-macem kancing ing saben panggonan.

Saben kancing duwe arti dhewe, yaiku:

• Ing krah ana 6 kancing sing nglambangake 6 rukun iman.

• Ing dhadha kiwa lan tengen ana 2 kancing sing nglambangake 2 ukara Syahadat.
• Ing dhadha cedhak weteng ana 3 kancing sing nglambangake hawa nafsu manungsa sing
kudu dikendhaleni.

5. Beskap
Beskap minangka busana adat sing asline kalebu bagean jawi jangkep. Nanging, bareng perkembangane,
beskap luwih asring digunakake kanthi kapisah. Ing sisih tengen lan kiwa beskap biasane disematke
kancing sawetara kanthi miring. Kaya jawi jangkep, sisih mburi beskap luwih dhuwur kanggo nyelehake
kerise. Beskap gaya Surakarta, yaitu beskap sing diilhami karo standar budaya Keraton Kasunanan.