‫جمهوري اسالمي ايران‬

‫سازمان برنامه و بودجه كشور‬

‫آييننامه بتن ايران‬

‫(تجديدنظر دوم)‬

‫جلد دوم‬

‫مصالح و اجرا‬
‫ضابطه شماره ‪021-2‬‬
‫آخرين ويرايش ‪0011/10/10‬‬

‫وزارت راه و شهرسازي‬ ‫معاونت فني‪ ،‬امور زيربنايي و توليدي‬

‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران‬
‫‪aba.bhrc.ac.ir‬‬ ‫‪nezamfanni.ir‬‬

‫‪0011‬‬
 ‫رياست جمهوري‬
‫سازمان ربانهم و بودهج کشور‬
‫رئیس سازمان‬

‫‪1400/137769‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ‪:‬‬

‫بخشنامه به دستگاه های اجرایی‪،‬مهندسان مشاور و پیمانکاران‬
‫‪1400/03/29‬‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ ‪:‬‬
‫موضوع‪ :‬آییننامه بتن ایران (آبا)‪ -‬تجدید نظر دوم‬

‫بر اساس ماده (‪ )34‬قانون احکام دائمی برنامههای توسعه كشور موضوع نظام فنی و اجرایی یکپارچه‪،‬‬
‫عمرانی‪،‬‬ ‫طرحهای‬ ‫اجرایی‬ ‫استانداردهای‬ ‫بودجه و آییننامه‬ ‫برنامه و‬ ‫قانون‬ ‫(‪)23‬‬ ‫ماده‬
‫به پیوست ضابطه شماره ‪ 120‬امور نظام فنی اجرایی‪ ،‬مشاورین و پیمانکاران با عنوان‬
‫« آييننامه بتن ايران (آبا)‪ -‬تجديد نظر دوم» در دو جلد‪:‬‬

‫جلد اول (‪ :)120-1‬تحلیل و طراحی‬

‫جلد دوم (‪ :)120-2‬مصالح و اجرا‬

‫از نوع گروه اول ابالغ میشود‪.‬‬

‫از تاریخ ‪ ،1401/01/01‬برای همه قراردادهایی كه از محل وجوه عمومی ویا به صورت مشاركت عمومی و‬
‫خصوصی منعقد میشوند‪ ،‬اجرای مفاد این ضابطه الزامی است‪.‬‬

‫برای قراردادهایی كه بعد از تاریخ ‪ 1401/01/01‬منعقد میشوند‪ ،‬بخشنامه شماره ‪105/6437-54/4855‬‬

‫مورخ ‪ 1379/09/29‬فاقد اعتبار است‪.‬‬

‫دبیرخانه دائمی آییننامه بتن ایران‪ ،‬دریافتكننده نظرات و پیشنهادهای اصالحی در مورد مفاد این ضابطه‬
‫بوده و اصالحات الزم را امور نظام فنی اجرایی‪ ،‬مشاورین و پیمانکاران این سازمان اعالم خواهد كرد‪.‬‬

‫محمد باقر نوبخت‬

‫ش ش‪4975003:‬‬ ‫صفحه‪ 1‬از ‪1‬‬

 ‫اصالح مدارك فني‬

‫خواننده گرامي‪:‬‬
‫امور نظام فني و اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران معاونت فني‪ ،‬امور زيربنايي و توليدي سازمان برنامه و بودجه كشور‪ ،‬با استفاده‬
‫از نظر كارشناسان برجسته مبادرت به تهيه اين ضابطه كرده و آن را براي استفاده به جامعه مهندسي كشور عرضه نموده است‪ .‬با‬
‫وجود تالش فراوان‪ ،‬اين اثر مصون از ايرادهايي نظير غلطهاي مفهومي‪ ،‬فني‪ ،‬ابهام‪ ،‬ايهام و اشكاالت موضوعي نيست‪.‬‬
‫از اينرو‪ ،‬از شما خواننده گرامي صميمانه تقاضا دارد در صورت مشاهده هرگونه ايراد و اشكال فني مراتب را به صورت زير‬
‫گزارش فرماييد‪:‬‬
‫‪ -0‬در سامانه مديريت دانش اسناد فني و اجرايي (سما) ثبت نام فرماييد‪sama.nezamfanni.ir :‬‬

‫‪ -2‬پس از ورود به سامانه سما و براي تماس احتمالي‪ ،‬نشاني خود را در بخش پروفايل كاربري تكميل فرماييد‪.‬‬
‫‪ -3‬به بخش نظرخواهي اين ضابطه مراجعه فرماييد‪.‬‬
‫‪ -0‬شماره بند و صفحه موضوع مورد نظر را مشخص كنيد‪.‬‬
‫‪ -5‬ايراد مورد نظر را به صورت خالصه بيان داريد‪.‬‬
‫‪ -6‬در صورت امكان متن اصالح شده را براي جايگزيني ارسال نماييد‪.‬‬
‫كارشناسان اين امور نظرهاي دريافتي را به دقت مطالعه نموده و اقدام مقتضي را معمول خواهند داشت‪.‬‬
‫پيشاپيش از همكاري و دقت نظر جنابعالي قدرداني ميشود‪.‬‬

‫تبصره‪ :‬در مورد آييننامه بتن ايران (آبا)‪ ،‬دبيرخانه مستقر در مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي به طور اختصاصي‪ ،‬عهدهدار‬
‫جمعآوري و رسيدگي به نظرات ميباشد كه نشاني آن در اين صفحه ارائه شده است‪.‬‬

‫نشاني براي مكاتبه‪ :‬تهران‪ ،‬ميدان بهارستان‪ ،‬خيابان صفي عليشاه – مركز تلفن ‪ 77233‬سازمان‬
‫برنامه و بودجه كشور‪ ،‬امور نظام فني و اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران‬
‫‪Email: nezamfanni@mporg.ir‬‬ ‫‪web: nezamfanni.ir‬‬
‫دبيرخانه آييننامه بتن ايران (آبا)‪:‬‬
‫‪aba.code@bhrc.ac.ir‬‬ ‫‪aba.bhrc.ac.ir‬‬
 ‫باسمه تعالي‬

‫پيشگفتار‬
‫با گذشتت ددود ‪ 22‬ستال از تدديد نظر قبلي آئيننامه بتن ايران (آبا) و سپريشدن بيش از ‪ 31‬سال از انتشار تفسير‬
‫جلد مصتال و مستائا اجرايي آبا و پا از ددود ‪ 6‬ستال از واگذاري امر خطير تدوين آن به مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و‬
‫تدوين مستقا محسو ميشود در‬ ‫شتهرستازي‪ ،‬به ياري خداوند متعال‪ ،‬تدديد نظر دوم آبا و تفستير آن كه در واقع ي‬
‫شتما عزيران و دستتاندركاران بتن‪ ،‬طرادان و صتنعترران‪ ،‬استتادان‪ ،‬دانشدويان دانشراه ها و مراكز آموزشي و‬ ‫دستتر‬
‫پژوهشي قرار ميگيرد‪.‬‬
‫تدديد نظر و‬ ‫در طي ستالهاي گذشتته تيييرات و پيشرفتهايي در ارتباط با بتن ديده ميشد و بهردال ضرورت ي‬
‫ميشتتد‪ .‬در اين مدت بواستتطه پژوهشهاي متعدد و تدربيات علمي و اجرايي در مراكز‬ ‫تدوين جديد ادستتا‬ ‫دتي ي‬
‫آموزشتي و پژوهشتي‪ ،‬مهندسين مشاور‪ ،‬پيمانكاران و سازندگان بتن آماده و قطعات بتني‪ ،‬پيشرفت هاي جدي در رابطه با‬
‫بتن كشور مشاهده ميشد و آئيننامه قبلي جوابروي نيازهاي اجرايي نبود‪.‬‬
‫عرضه ميشود با توجه به سوابق فوق‪« ،‬تدديدنظر دوم» ميباشد كه با تشكيا دبيرخانه آبا در مركز‬ ‫ويرايشي كه اين‬
‫تحقيقات راه‪ ،‬مستكن و شتهرستازي‪ ،‬همراه با نظرخواهي گسترده در مرادا مفتلن اندام پرووه و بررسي و تدقيق در ‪31‬‬
‫كارگروه و در دو جلد با نامهاي «تحليا و طرادي» و «مصتال و اجرا» به همراه تفسير‪ ،‬تنظيم شده است‪ .‬در اين ويرايش‬
‫تيييرات زيادي گندانده شتده كه شترآ آنها در فصتا اول جلد اول آورده شتده استت‪ .‬الزم به ذكر است كه نسخ جديد‬
‫فلسفه طرادي تبعيت ميكنند‪.‬‬ ‫مبادث مقررات ملي ساختمان نيز با اين ويرايش آبا كامال هماهنگ بوده و از ي‬
‫در اين جلد‪ ،‬كميته مصتال و اجرا تصتميم گرفت تا در ‪ 33‬فصا در ارتباط با مصال مصرفي بتن و مسايا اجرايي آن‬
‫موضوعاتي را مطرآ كند و به آنها بپردازد كه قالببندي و الزامات اجرايي آرماتورها را نيز شاما ميشود‪.‬‬
‫از آندا كه تيييرات جدي در اين تدوين ايداد شتده است‪ ،‬عمال مانند تدديد نظر اول‪ ،‬نمي توان اين تيييرات را با قرار‬
‫نمود‪ .‬در اين تدديد نظر‪ ،‬تفسير‬ ‫دادن خط در داشتيه سمت راست متن اصلي يا تفسير و توضي آن نشان داد و مشف‬
‫يا توضتيحات هر بند در روبروي آن آمده استت تا كاربر بتواند برادتي از آن استفاده كند‪ .‬همننين تصميم گرفته شد تا از‬
‫ذكر محتويات استانداردها خودداري شود و فقط به نام و شماره آنها اشاره شود‪ .‬در وهله اول سعي شد به استاندارد ايران‬
‫ارجاع داده شود و در غيا آن از استانداردهاي ‪ ASTM‬و ‪ EN‬استفاده شود‪.‬‬
‫فصا به واوههاي مورد نياز اختصاص يافت‪ .‬فصاهاي ديرر از جمله فصول مصال مصرفي‪،‬كيفيت بتن‪ ،‬مباني طرآ‬ ‫ي‬
‫مفلوط‪ ،‬دوام‪ ،‬اجرا‪ ،‬ارزيتابي و پتذيرش بتن‪ ،‬قتالببندي‪ ،‬درزها و بتنهاي ويژه با تيييرات جدي واقع گرديد و در مواردي‬
‫براي اولين بار به نكات خاصي اشاره شد كه وجه مشفصه اين تدديد نظر است‪.‬‬
‫بحث دوام يكي از مهمترين موضتوعاتي است كه به همت و پيريري استاد گرانقدر‪ ،‬شادروان پروفسور رمضانيانپور‬
‫ماندگار ارزشتمند به جامعه فني و مهندستي تقديم شتده استت و اميد است كه باعث افزايش‬ ‫در اين مدلد به عنوان ي‬
‫كيفيت و عمر ساخت و سازهاي بتني كشور شود‪.‬‬
‫با توجه به مطالب فوق‪ ،‬اين ضتابطه پا از تهيه و كسب نظر از عواما ذينفع نظام فني و اجرايي كشور به سازمان‬
‫نظام فني اجرايي يكپارچه‪ ،‬موضوع ماده ‪ 73‬قانون ادكام‬ ‫برنامه و بودجه كشتور ارستال شتد كه پا از بررستي‪ ،‬براستا‬
‫دائمي برنامههاي توستتعه كشتتور‪ ،‬ماده ‪ 27‬قانون برنامه و بودجه و آييننامه استتتانداردهاي اجرايي مصتتو هيات محترم‬
‫وزيران تصويب و ابالغ گرديد كه براي طرآهاي از محا وجوه عمومي ويا مشاركت عمومي و خصوصي الزماالجرا ميباشد‪.‬‬
‫باوجود تالش‪ ،‬دقت و وقت فراواني كه براي تهيه اين مدموعه صرف گرديده است‪ ،‬اين مدموعه مصون از وجود اشكال‬
‫و ابهام نيست‪ .‬بنابراين در راستاي تكميا و پربار شدن اين آئيننامه از كاربران محترم درخواست ميشود موارد اصالدي را‬
‫به دبيرخانه آييننامه بتن ايران (‪ )aba.bhrc.ac.ir‬ارسال كنند‪ .‬كارشناسان پيشنهادهاي دريافت شده را بررسي و در‬
‫صورت نياز‪ ،‬با همفكري نمايندگان جامعه فني كشور و كارشناسان مدر اين دوزه‪ ،‬نسبت به تهيه متن اصالدي‪ ،‬اقدام و‬
‫از طريق پايراه اطالع رساني نظام فني و اجرايي كشور (‪ )Nezamfanni.ir‬براي بهرهبرداري عموم‪ ،‬اعالم خواهند كرد‪ .‬به‬
‫همين منظور و براي تسهيا در پيدا كردن آخرين ضوابط ابالغي معتبر‪ ،‬در باالي صفحات‪ ،‬تاريخ تدوين مطالب آن صفحه‬
‫از صفحات‪ ،‬تاريخ آن نيز اصالآ خواهد شد‪ .‬از اينرو همواره‬ ‫درج شده است كه در صورت هرگونه تييير در مطالب هر ي‬
‫مطالب صفحات داراي تاريخ جديد و معتبر خواهد بود‪.‬‬
‫به اينوسيله از تمام اساتيد‪ ،‬كارشناسان و دستاندركاران اين آييننامه تقدير بعما ميآيد و آرزوي عزت و سربلندي‬
‫براي همميهنان گرامي را داريم‪.‬‬

‫حميدرضا عدل‬
‫معاون فني‪ ،‬امور زيربنايي و توليدي‬
‫بهار ‪0011‬‬
 ‫تهيه و كنترل «آيين نامه بتن ايران – جلد دوم مصالح و اجرا» ] ضابطه شماره ‪[ 021-2‬‬

‫مجري‪ :‬مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬

‫اعضاي گروه تهيهكننده (به ترتيب حروف الفبا)‪:‬‬

‫همكاري در تهيه‬ ‫مسئول تهيه‬ ‫مدرك تحصيلي‬ ‫محل اشتغال‬ ‫نام خانوادگي‬ ‫نام‬

‫فصتتول ‪ 1 ،3‬فصتتول ‪،6 ،2 ،3‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫اندمن بتن ايران‪ ،‬مهندستتتين‬ ‫تدين (مسئول‬ ‫محسن‬
‫‪ 32 ،1 ،3‬و ‪33‬‬ ‫و‪8‬‬ ‫مشاور سينا غر‬ ‫گروه تهيه)‬

‫فصتتول ‪،3 ،7 ،2‬‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مستتتكن و كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫رئيا قاسمي‬ ‫امير مازيار‬
‫‪ 1 ،8 ،6 ،1‬و ‪32‬‬ ‫شهرسازي‬ ‫(دبير)‬

‫فصا ‪ 8‬و ‪33‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مستتتكن و‬ ‫ادمدي‬ ‫باب‬
‫شهرسازي‬
‫فصا ‪33‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه رازي‬ ‫اشرفي‬ ‫دميد رضا‬
‫فصا ‪7‬‬ ‫فصا ‪3‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشتتتراه خواجه نصتتتيرالدين‬ ‫باقري‬ ‫عليرضا‬
‫طوسي‬
‫فصول ‪ 7‬و ‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫شركت آرا بتن اروند‬ ‫تدين‬ ‫محمد دسين‬
‫فصول ‪ 7‬و ‪8‬‬ ‫كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫مهندسين مشاور مها قد‬ ‫جبروتي‬ ‫محمد رضا‬
‫فصول ‪ 7‬و ‪33‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مستتتكن و‬ ‫چيني‬ ‫مهدي‬
‫شهرسازي‬
‫فصا ‪33‬‬ ‫انستتتيتو مصتتال ستتاختماني كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫ردماني‬ ‫تارا‬
‫دانشراه تهران‬
‫فصول ‪ 1‬و ‪6‬‬ ‫اندمن صتتنفي توليدكنندگان كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫ردمتي‬ ‫عليرضا‬
‫بتن آماده و قطعات بتني ايران‬
‫‪-‬‬ ‫فصا ‪6‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫رمضانيانپور‬ ‫علياكبر‬
‫(شادروان)‬
‫فصا ‪6‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه تهران‬ ‫رمضانيانپور‬ ‫امير محمد‬
‫فصتتتول ‪ 3‬و ‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫زاهدي‬ ‫مرتضي‬
‫‪3‬‬
‫فصتتتول ‪ 1 ،6‬و‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مستتتكن و‬ ‫سبحاني‬ ‫جعفر‬
‫‪32‬‬ ‫شهرسازي‬

‫فصا ‪1‬‬ ‫دانشتتراه فني درفهاي شتتهيد كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫سدادي عطار‬ ‫سيد محمد‬
‫منتظري مشهد‪ ،‬موسسه رها‬
‫و ايمن سازان‬
‫‪-‬‬ ‫فصا ‪33‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه تهران‬ ‫شكرچيزاده‬ ‫محمد‬
‫همكاري در تهيه‬ ‫مسئول تهيه‬ ‫مدرك تحصيلي‬ ‫محل اشتغال‬ ‫نام خانوادگي‬ ‫نام‬

‫‪-‬‬ ‫فصا ‪7‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشتتراه عالالدوله ستتتمناني‪،‬‬ ‫فاميلي‬ ‫هرمز‬
‫مهندسين مشاور كوبان كاو‬
‫فصتتتول ‪ 1‬و فصول ‪ 3‬و ‪33‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫قدوسي‬ ‫پرويز‬
‫‪32‬‬
‫فصا ‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫شركت شيمي ساختمان‬ ‫كلهري‬ ‫موسي‬
‫فصا ‪8‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه گيالن‬ ‫مدندوست‬ ‫ردمت‬
‫فصا ‪6‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشتتراه تحصتتيالت تكميلي‬ ‫مدني‬ ‫دسام‬
‫صتتتنعتي و فناوري پيشتتترفته‬
‫كرمان‬
‫فصا ‪3‬‬ ‫كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫مهندسين مشاور مها قد‬ ‫منوچهري دانا‬ ‫فرزاد‬
‫فصتتتول ‪ 8 ،3‬و‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مستتتكن و‬ ‫نعمتي‬ ‫مهدي‬
‫‪33‬‬ ‫شهرسازي‬

‫فصول ‪ 6‬و ‪33‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشتراه بوعليستتينا‪ ،‬دانشراه‬ ‫نيلي‬ ‫محمود‬
‫صنعتي همدان‬
‫فصول ‪8‬‬ ‫كارشنا ارشد مهندسي عمران ‪-‬‬ ‫مهندسين مشاور سانو‬ ‫واعظي‬ ‫رديم‬
‫فصا ‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫سازمان برنامه و بودجه‬ ‫هاشمي‬ ‫سيد اكبر‬

‫اعضاي گروه هماهنگي و تلفيق آبا (به ترتيب حروف الفبا)‪:‬‬

‫مدرك تحصيلي‬ ‫محل اشتغال‬ ‫نام خانوادگي‬ ‫نام‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫اندمن بتن ايران‪ ،‬مهندسين مشاور سينا غر‬ ‫تدين (رئيا كميته مصال و اجرا)‬ ‫محسن‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫زاهدي (رئيا كميته تحليا و طرادي)‬ ‫مرتضي‬
‫كارشناسي مهندسي عمران‬ ‫سازمان برنامه و بودجه كشور‬ ‫پورسيد‬ ‫بهناز‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫رمضانيانپور (شادروان)‬ ‫علياكبر‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه تهران‬ ‫شكرچيزاده‬ ‫محمد‬
‫دانشراه عالالدوله سمناني‪ ،‬مهندسين مشاور‬ ‫فاميلي‬ ‫هرمز‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬
‫كوبان كاو‬
 ‫اعضاي كميته فني (به ترتيب حروف الفبا)‪:‬‬
‫مدرك تحصيلي‬ ‫محل اشتغال‬ ‫نام خانوادگي‬ ‫نام‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫زاهدي (رئيا)‬ ‫مرتضي‬
‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫رئيا قاسمي (دبير)‬ ‫اميرمازيار‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه خواجه نصيرالدين طوسي‬ ‫باقري‬ ‫عليرضا‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫پرهيزكار‬ ‫طيبه‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫اندمن بتن ايران‬ ‫تدين‬ ‫محسن‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه تربيت مدر‬ ‫تسنيمي‬ ‫عباسعلي‬
‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫سازمان برنامه و بودجه كشور‬ ‫توتونني‬ ‫عليرضا‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫چيني‬ ‫مهدي‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه صنعتي شرين‬ ‫خالو‬ ‫عليرضا‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه سمنان‬ ‫خيرالدين‬ ‫علي‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫رمضانيانپور (شادروان)‬ ‫علياكبر‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫رهايي‬ ‫عليرضا‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫سبحاني‬ ‫جعفر‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫پژوهشكده زلزله‬ ‫سروقد مقدم‬ ‫عبدالرضا‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه تربيت مدر‬ ‫سلطاني محمدي‬ ‫مسعود‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫شكرچيزاده‬ ‫محمد‬
‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫طادوني‬ ‫شاپور‬
‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫مهندسين مشاور ديناسيا‬ ‫طاهري بهبهاني‬ ‫علي اصير‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه عالالدوله سمناني‪ ،‬مهندسين مشاور كوبان كاو‬ ‫فاميلي‬ ‫هرمز‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫قدوسي‬ ‫پرويز‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مهندسين مشاور‬ ‫كرباسي آراني‬ ‫كاميار‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫مديد زماني‬ ‫سيد سهيا‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه گيالن‬ ‫مدندوست‬ ‫ردمت‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه صنعتي اصفهان‬ ‫مستوفي نژاد‬ ‫داود‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه تهران‬ ‫محمد صادق معرفت‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه شهيد باهنر كرمان‬ ‫مقصودي (شادروان)‬ ‫علياكبر‬
‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫دانشراه بوعليسينا‪ ،‬دانشراه صنعتي همدان‬ ‫نيلي‬ ‫محمود‬
‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫مهندسين مشاور سانو‬ ‫واعظي‬ ‫رديم‬
 ‫اعضاي كميته تاييد كننده (كميته بازنگري آيين نامه بتن ايران)‪:‬‬
‫محل اشتغال‬ ‫مدرك تحصيلي‬ ‫نام خانوادگي‬ ‫نام‬
‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫زاهدي (رئيا)‬ ‫مرتضي‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫رئيا قاسمي (دبير)‬ ‫امير مازيار‬
‫دانشراه مشهد‬ ‫دكتري عمران‬ ‫اصفهاني‬ ‫محمد رضا‬
‫دانشراه سهند تبريز‬ ‫دكتري عمران‬ ‫افشين‬ ‫دسن‬
‫دانشراه علم وصنعت‬ ‫دكتري عمران‬ ‫اميني‬ ‫فريدون‬
‫دانشراه شيراز‬ ‫دكتري عمران‬ ‫انوار‬ ‫ادمد‬
‫مهندسين مشاور‬ ‫دكتري عمران‬ ‫آقا بابايي‬ ‫عليرضا‬
‫سازمان مدري ساختمانها و تاسيسات عمومي و دولتي‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫باداميان‬ ‫رديم‬
‫دانشراه خواجه نصيرالدين‬ ‫دكتري عمران‬ ‫باقري‬ ‫عليرضا‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫پرهيزكار‬ ‫طيبه‬
‫دانشراه صنعتي امير كبير‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫پيدايش‬ ‫منصور‬
‫دانشراه اروميه‬ ‫دكتري عمران‬ ‫تاريورديلو اصا‬ ‫سعيد‬
‫شركت ايمن سازه فدك‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫تبار‬ ‫علي‬
‫اندمن بتن ايران‪ ،‬مهندسين مشاور سينا غر‬ ‫دكتري عمران‬ ‫تدين‬ ‫محسن‬
‫دانشراه تربيت مدر‬ ‫دكتري عمران‬ ‫تسنيمي‬ ‫عباسعلي‬
‫سازمان برنامه و بودجه كشور‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫توتونني‬ ‫عليرضا‬
‫دانشراه چمران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫جاسمي زرگاني‬ ‫دميد‬
‫مهندسين مشاور مها قد‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫جبروتي‬ ‫محمد‬
‫مهندسين مشاور مها قد‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫جاللزاده‬ ‫علي اصير‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫چيني‬ ‫مهدي‬
‫دانشراه فردوسي مشهد‬ ‫دكتري عمران‬ ‫داجي كاظمي‬ ‫دسن‬
‫دانشراه صنعتي شرين‬ ‫دكتري عمران‬ ‫خالو‬ ‫عليرضا‬
‫دانشراه تهران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫خان محمدي‬ ‫محمد‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫ختتواجتته ادتتمتتد‬ ‫نادر‬
‫عطاري‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫خوش كردار‬ ‫مهدي‬
‫دانشراه سمنان‬ ‫دكتري عمران‬ ‫خيرالدين‬ ‫علي‬
 ‫محل اشتغال‬ ‫مدرك تحصيلي‬ ‫نام خانوادگي‬ ‫نام‬
‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫دكتري عمران‬ ‫(شادروان)‬ ‫رمضانيانپور‬ ‫علي اكبر‬
‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫دكتري عمران‬ ‫رهايي‬ ‫عليرضا‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫سبحاني‬ ‫جعفر‬
‫پژوهشكده زلزله‬ ‫دكتراي مهندسي زلزله‬ ‫سروقد مقدم‬ ‫عبدالرضا‬
‫دانشراه تربيت مدر‬ ‫دكتري عمران‬ ‫سلطاني محمدي‬ ‫مسعود‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتراي مهندسي عمران‬ ‫شكرچيزاده‬ ‫محمد‬
‫دانشراه تربيت مدر‬ ‫دكتري عمران‬ ‫صفار زاده‬ ‫محمود‬
‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫طادوني‬ ‫شاپور‬
‫مهندسين مشاور ديناسيا‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫طاهري بهبهاني‬ ‫علي اصير‬
‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫فاميلي‬ ‫هرمز‬
‫دانشراه شهيد باهنر كرمان‬ ‫دكتري عمران‬ ‫فدايي‬ ‫محمد جواد‬
‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫قدوسي‬ ‫پرويز‬
‫دانشراه صنعتي شرين‬ ‫دكتري عمران‬ ‫كاظمي‬ ‫محمد تقي‬
‫دانشراه صنعتي اميركبير‬ ‫دكتري عمران‬ ‫كرامتي‬ ‫ابوالقاسم‬
‫مهندسين مشاور‬ ‫دكتري عمران‬ ‫كرباسي اراني‬ ‫كاميار‬
‫شركت ساخت و توسعه زيربناهاي دما و نقا‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫گودرزي‬ ‫سلمان‬
‫سازمان استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران‬ ‫دكتري شيمي‬ ‫محمد دسين ماجدي اردكاني‬
‫مركز تحقيقات راه مسكن و شهرسازي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫مديد زماني‬ ‫سيد سهيا‬
‫دانشراه تهران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫محمودزاده كني‬ ‫ايرج‬
‫دانشراه گيالن‬ ‫دكتري عمران‬ ‫مدندوست‬ ‫ردمت‬
‫دانشراه باهنر كرمان‬ ‫دكتري عمران‬ ‫مدني‬ ‫دسام‬
‫دانشراه صنعتي اصفهان‬ ‫دكتري عمران‬ ‫مستوفي نژاد‬ ‫داود‬
‫دانشراه تهران‬ ‫دكتري عمران‬ ‫معرفت‬ ‫محمد صادق‬
‫دانشراه شهيد باهنر كرمان‬ ‫دكتري عمران‬ ‫مقصودي (شادروان)‬ ‫علياكبر‬
‫شركت ساخت و توسعه زيربناهاي دما و نقا‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫مندمي‬ ‫محمد‬
‫مهندسين مشاور مها قد‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫منوچهري دانا‬ ‫فرزاد‬
‫دانشراه بوعلي سينا‬ ‫دكتري عمران‬ ‫نيلي‬ ‫محمود‬
‫مهندسين مشاور سانو‬ ‫ارشد مهندسي عمران‬ ‫كارشنا‬ ‫واعظي‬ ‫رديم‬
‫دانشراه آزاد اسالمي‬ ‫دكتري عمران‬ ‫وها كاشي‬ ‫پژمان‬
 ‫اعضاي كميته راهبري (مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي)‪:‬‬
‫رئيا مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي‬ ‫محمد شكرچيزاده (رئيا)‬
‫دانشراه علم و صنعت ايران‬ ‫مرتضي زاهدي‬
‫مهندسين مشاور ديناسيا‬ ‫علي اصير طاهري بهبهاني‬
‫معاون توسعه مديريت و منابع‬ ‫محمد علي عبدي‬

‫اعضاي گروه هدايت و راهبري (سازمان برنامه و بودجه كشور)‪:‬‬

‫رييا امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران‬ ‫سيد جواد قانعفر‬
‫رييا سابق امور نظام فني و اجرايي‬ ‫غالمحسين دمزه مصطفوي‬
‫معاون امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران‬ ‫عليرضا توتونني‬
‫امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران‬ ‫كارشنا‬ ‫سعيد مرادي‬
‫كارشنا امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران‬ ‫محمدرضا سيادت‬
‫هيأت علمي دانشراه خوارزمي‬ ‫امير مسعود صالحي‬
 ‫پيشگفتار تجديد نظر اول ‪0331‬‬

‫وجود استانداردها و آييننامههاي ملي در هر كشور نشانه رشد و توسعه آن كشور است‪ .‬سالهاست كه در ايران براي تهيه و تدوين‬
‫دستورالعماها و آييننامهها در زمينههاي مفتلن فني و مهندسي كوشش شده است و آييننامه بتن ايران "آبا" يكي از اين‬
‫دستاوردهاست‪.‬‬
‫هدف اصلي از تهيه هر آييننامه ارايه مدموعهاي از ضوابط و مقررات است كه با كم آنها بتوان به تحليا مسايا مربوط پرداخت‪،‬‬
‫و همانطور كه در ابتداي متن آييننامه آمده ‪:‬‬
‫"هدف اين آييننامه ارايه دداقا ضوابط و مقرراتي است كه با رعايت آنها ميزان مناسبي از ايمني‪ ،‬قابليت بهرهبرداري و پايايي‬
‫سازههاي موضوع آييننامه تامين ميشود‪".‬‬
‫در مورد اين آييننامه بايد به نكات زير اشاره كرد‪:‬‬
‫‪ -‬در تدوين آييننامه‪ ،‬شرايط اقليمي كشور‪ ،‬سهولت استفاده و رعايت جديدترين روشهاي تحليا و طرادي مورد نظر بودهاند‪.‬‬
‫‪ -‬مبحث اول آييننامه با عنوان "كليات و ساختمانهاي متعارف" شاما دو بفش زير است‪:‬‬
‫بفش اول‪" ،‬كليات‪ ،‬مصال و مسايا اجرائي" كه شاما نه فصا است‪.‬‬
‫بفش دوم‪ " ،‬اصول تحليا و طرادي" كه شاما يازده فصا ميباشد و شرآ آن در فهرست مندرجات آمده است‪.‬‬
‫‪ -‬مبحث دوم آييننامه با عنوان "سازههاي خاص" شاما بفشهايي است كه شرآ آنها در آينده مشف خواهد شد‪.‬‬
‫‪ -‬اولين نسفه بفش اول آييننامه در سال ‪ 3732‬و اولين نسفه بفش دوم در سال ‪ 3733‬منتشر گرديد‪ .‬در سال ‪ 3733‬كميته‬
‫تدوين آييننامه گسترش يافت و تعداد اعضاي آن به ‪ 26‬نفر بالغ شدند‪ .‬كميته مزبور به دو زير كميته تقسيم شدند‪ ،‬زير كميته‬
‫"مصال و مسايا اجرايي" و زير كميته "اصول تحليا و طرادي" كه بالفاصله كار بازنرري بفشهاي اول و دوم را آغاز نمودند‪.‬‬
‫‪ -‬عاليم اختصاري به كار رفته در اين آييننامه با پيروي از عاليم اختصاري متحدالشكا مورد تاييد سازمان بينالمللي استاندارد‬
‫(‪ )ISO‬انتفا شدهاند‪.‬‬
‫‪ -‬در نرارش آييننامه‪ ،‬معيار اصلي انتفا واوهها‪" ،‬واوهنامهبتن" بودهاست‪ .‬اين واوهنامه كه توسط "كميته تدوين آييننامه بتن ايران"‬
‫تهيه شده يكي از ضمائم آييننامه محسو ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬مشفصات و استانداردهاي ذكر شده در اين آييننامه بوسيله دفتر امور فني و تدوين معيارهاي سازمان مديريت و برنامهريزي كشور‬
‫با دروف (دت) شمارهگذاري شدهاند و تا زماني كه استانداردهاي مذكور توسط اين دفتر تدوين و ارايه نشدهاند ميتوان از ساير‬
‫استانداردهاي هم ارز آنها استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ -‬بندها و مواردي كه در اين تدديد نظر نسبت به ويرايش قبلي تييير كردهاند‪ ،‬با خطي در داشيه سمت راست مشف شدهاند‪.‬‬
‫‪ -‬بنا به تصميم كميته تدوين آييننامه بتن مدلد داضر متشكا از متنهاي بفش اول و دوم است كه در آينده نزدي تفسير‬
‫بفشهاي ياد شده نيز به آن اضافه خواهد شد‪.‬‬
‫‪ -‬كميته تدوين آييننامه بتن ايران وظيفه خود ميداند كه از پشتيبانيها و راهنماييهاي جنا آقاي مهند ادمد شفاعت معاون‬
‫وقت امور فني سازمان مديريت و برنامهريزي كشور در طول پانزده سال شكاگيري اين آييننامه تشكر و قدرداني نمايد‪ ،‬دمايتهايي‬
‫كه در مقاطع دسا راهرشاي كار تدوين آييننامه بتن ايران بوده است‪.‬‬
‫‪ -‬از سركار خانم نيكوهمت كه عهدهدار تحرير و آمادهسازي رايانهاي اين آييننامه بودهاند‪ ،‬تشكر ميشود‪.‬‬

‫دفتر امور فني و تدوين معيارها‬

‫پاييز ‪3731‬‬
‫اعضاي كميته تدوين آييننامه بتن ايران تجديد نظر سال ‪0331‬‬

‫بترتيب دروف الفبا ‪:‬‬

‫مهندسان مشاور‬ ‫‪ -3‬اسماعيا اسماعياپور‬
‫وزارت راه و ترابري‪ ،‬آزمايشراه فني و مكاني خاك‬ ‫‪ -2‬علي محمد اسماعيلي‬
‫‪ -7‬اميرمحمد اميرابراهيمي دانشراه تهران‪ ،‬دانشكده فني‬
‫دانشراه علمصنعتايران‪ ،‬دانشكدهمهندسيعمران‬ ‫‪ -3‬فريدون اميني‬
‫دانشراه شيراز‪ ،‬دانشكده مهندسي‬ ‫‪ -1‬ادمد انوار‬
‫مهندسان مشاور‬ ‫‪ -6‬امانوئا اوهاندانيان‬
‫‪ -3‬دميد جاسمي زرگاني دانشراه شهيدچمراناهواز‪ ،‬دانشكده مهندسي‬
‫دانشراه فردوسي مشهد‪ ،‬دانشكده مهندسي‬ ‫‪ -8‬دسن داج كاظمي‬
‫سازمان مديريت و برنامهريزي كشور‬ ‫‪ -1‬دميدرضاخاشعي‬
‫دانشراه صنعتي شرين‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -32‬عليرضا خالو‬
‫‪ -33‬علي اكبر رمضانيانپور دانشراه صنعتي اميركبير‪ ،‬دانشكدهمهندسي عمران‬
‫دانشراه صنعتي اميركبير‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -32‬عليرضا رهايي‬
‫دانشراه علم و صنعتايران‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -37‬مرتضي زاهدي‬
‫دانشراهصنعتي اميركبير‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -33‬شاپور طادوني‬
‫مهند محاسب‬ ‫‪ -31‬علياصيرطاهري بهبهاني (مسئول بفش دوم)‬
‫‪ -36‬هرمز فاميلي (مسئول بفش اول) دانشراه علم و صنعتايران‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬
‫دانشراه شهيد باهنر كرمان‪ ،‬دانشكده فني‬ ‫‪ -33‬محمد جواد فدايي‬
‫دانشراه تبريز‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -38‬يعقو فرزان‬
‫دانشراه تهران‪ ،‬دانشكده فني‬ ‫‪ -31‬مهدي قاليبافيان‬
‫دانشراه صنعتي اميركبير‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -22‬ابوالقاسم كرامتي‬
‫مهندسان مشاور‬ ‫‪ -23‬فريدون كيايي‬
‫دانشراه گيالن‪ ،‬دانشكده فني‬ ‫‪ -22‬ردمت مدن دوست‬
‫دانشراه صنعتي اصفهان‪ ،‬دانشكده مهندسي عمران‬ ‫‪ -27‬كمال ميرطاليي‬
‫دانشراه بوعلي سينا همدان‪ ،‬دانشكده مهندسي‬ ‫‪ -23‬محمود نيلي‬
‫مهندسان مشاور‬ ‫‪ -21‬رديم واعظي‬
‫سازمان مديريت و برنامهريزي كشور‬ ‫‪ -26‬سيداكبرهاشمي‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫فصل اول‬

‫كليات ‪3 .................................. ................................ ................................‬‬

‫فصل دوم‬

‫واژهها و تعاريف ‪00 ...................... ................................ ................................‬‬

‫فصل سوم‬

‫مشخصات مصالح بتن ‪30 ................. ................................ ................................‬‬

‫سيمانها ‪23 ............................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫مواد چسباننده جايگزين سيمان ‪22 ....................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات كاربردي ‪23 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫سنگدانهها ‪23 ......................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫سبكدانهها ‪23 ......................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫سنگدانههاي درهم‪ ،‬بازيافتي و بازفرآوري شده ‪23 ............... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و اجرا‬ ‫‪3322/23/23‬‬

‫آب مصرفي بتن ‪34 ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫مواد افزودني بتن ‪34 .............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫رنگدانهها ‪32 ........................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الياف مصرفي بتن ‪32 ............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪33 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫نگهداري سيمان ‪35 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري سنگدانهها ‪33 ......................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري سبكدانهها ‪54 ......................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري سنگدانههاي درهم‪ ،‬بازيافتي و بازفرآوري شده ‪54 .............................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري آب مصرفي بتن ‪54 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري مواد افزودني شيميايي ‪54 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري مواد افزودني پودري معدني‪ ،‬مواد جايگزين سيمان ‪54 ........................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري مواد پودري پُركننده غيرفعال (نرمهها) ‪53 ............................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري رنگدانهها ‪53 ........................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نگهداري الياف مصرفي بتن ‪53 ............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪53 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫تواتر نمونهبرداري و بازرسي ‪52 ............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل چهارم‬

‫مشخصات اجرايي آرماتورها ‪10 ........................................ ................................‬‬

‫مشخصات شيميايي فوالد آرماتورها ‪33 ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫قطر اسمي يا قطر آرماتورها ‪33 ............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫كاربرد توام آرماتورها از ردههاي مختلف ‪33 ......................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫آمادهسازي و زنگزدايي رويه آرماتورها ‪32 .......................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫برش و خم كردن آرماتورها ‪33 ............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫جاگذاري آرماتورها ‪33 ............................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫جوشپذيري آرماتورها ‪33 ...................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ميلگردهاي پيوند دهنده يا داولها ‪33 ................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫نمونهبرداري ‪37 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫رواداري وزن ميلگردها ‪34 ..................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫مقاومت آرماتورها ‪34 .............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫شكلپذيري آرماتورها ‪34 ....................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫جوشآرماتورها ‪33 .................................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ساير موارد ‪37 ......................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل پنجم‬

‫مباني طرح مخلوط بتن ‪33 ............. ................................ ................................‬‬

‫مقاومت فشاري مشخصه بتن ‪72 ......................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪73 ................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫انحراف معيار مقاومت كارگاهي ‪73 ....................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫حاشيه ايمني مقاومت ‪444 .................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫محاسبه مقاومت فشاري هدف ‪444 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪443 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫الزامات فني ‪ -‬اجرايي ‪443 .................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫اطالعات مربوط به بتن ‪445 ................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫اطالعات مصالح مصرفي در طرح مخلوط ‪445 .................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و اجرا‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫ث‬

‫اطالعات طرح مخلوط و نتايج مخلوط آزمايشي ‪443.......................................... ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل ششم‬

‫دوام يا پايايي بتن ‪003 ................. ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪447.............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫الزامات دوام بتن در برابر خوردگي ناشي از يونهاي كلريد و آب دريا ‪434........................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات دوام بتن در برابر خوردگي ناشي از كربناته شدن ‪433............................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات دوام بتن در برابر حمله سولفاتها ‪433.................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات دوام بتن در روياروئي با چرخههاي يخزدن و آب شدن ‪424.................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات دوام بتن در برابر واكنش قليايي ‪ -‬سنگدانه ‪424.................................... ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات دوام بتن در برابر سايش ‪423.................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات دوام بتن در مقابل آتش ‪425.................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل هفتم‬

‫الزامات اجرايي بتن ‪043 .............. ................................ ................................‬‬

‫نيروي انساني ‪432.................................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫آمادهسازي محل بتنريزي ‪433............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪433.............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫تجهيزات ذخيرهسازي ‪433..................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫تجهيزات توزين و پيمانه كردن ‪433..................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫مخلوطكنها و اختالط بتن ‪437............................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫بازرسي و كنترل تجهيزات توليد ‪433.................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫كليات ‪432 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫زمان مجاز بتنريزي ‪433 ...................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫انتقال بتن ‪433 ....................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫عمليات بتنريزي ‪454 ........................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪453 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫الزامات اجرايي ‪453 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪453 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫مراحل اجرايي پرداخت سطح ‪453 ........................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪457 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫عملآوري اوليه يا محافظت ‪434 .......................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫عملآوري نهايي يا مراقبت ‪434 ........................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫مدت عملآوري ‪435 ............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫پروراندن بتن ‪433 .................................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪433 ....................................................................................................................................‬‬

‫الزامات قبل از بتنريزي ‪433 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫دماي مخلوط بتن ‪433 .......................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ساير الزامات و توصيهها ‪433 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات پس از بتنريزي ‪433 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫حفاظت بتن ‪437 .................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫افت دما پس از دوره حفاظت ‪474 ........................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫قالببرداري ‪474 .................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪474 .......................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫الزامات قبل از بتنريزي ‪474 ................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ساخت بتن ‪473 ...................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫انتقال بتن ‪472 ....................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و اجرا‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫آ‬

‫بتنريزي ‪472.......................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫عملآوري ‪473........................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫قالببرداري ‪473..................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل هشتم‬

‫ارزيابي و پذيرش بتن ‪033 ............... ................................ ................................‬‬

‫محل و تواتر نمونهبرداري بتن تازه ‪344................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫محل و تواتر نمونهبرداري براي مقاومت ‪344....................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫محل و تواتر نمونهبرداري براي دوام ‪343............................. ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫پذيرش بتن تازه ‪342.............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫پذيرش مقاومت بتن ‪343....................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫پذيرش دوام بتن ‪343............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪343.............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫روشهاي تحليلي ‪343........................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫روش مغزهگيري ‪347............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫آزمايش بارگذاري سازه ‪343................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ساير اقدامات ‪342................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪342.............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫روش تحليلي ‪343................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫روش مغزهگيري ‪343............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ساير اقدامات ‪343................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل نهم‬

‫قالببندي ‪203....................... ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪333 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫بارها طراحي ‪335 ................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات طراحي ‪323 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫الزامات اجرايي قالببندي ‪323 .............. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫رواداري قالبها ‪325 .............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫الزامات اجرايي قالببرداري ‪325 ........................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫برداشتن پايه هاي اطمينان ‪325 ........................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل دهم‬

‫درزهاي سازههاي بتني ‪243......... ................................ ................................‬‬

‫درزهاي ساخت يا درز اجرايي ‪333 ....................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫درزهاي انقباض يا درزهاي جمعشدگي ‪333 ........................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫درزهاي جداكننده يا درزهاي انبساط ‪337 ............................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫درزهاي انقطاع ‪334 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫درزهاي دال متكي بر زمين ‪334 .......................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫پُر كردن درزها ‪333 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫فصل يازدهم‬

‫بتنهاي ويژه ‪253 ....................... ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪354 ....................................................................................................................................‬‬

‫مصالح مصرفي ‪354 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪353 ................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و اجرا‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫د‬

‫الزامات اجرايي ‪352................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪352 ....................................................................................................................................‬‬

‫مشخصات الياف ‪353.............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪353.................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات اجرايي ‪353................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫آزمايشهاي بتن اليافي ‪353.................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪353‬‬
‫مصالح مصرفي ‪353................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪357.................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات اجرايي ‪334................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪332........................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫مصالح مصرفي ‪333................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪333.................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ارزيابي قبل از ساخت ‪333..................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ارزيابي و پذيرش در حين ساخت ‪333................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات اجرايي ‪333................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪334 ....................................................................................................................................‬‬

‫سنگدانه مصرفي ‪333............................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪333.................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات اجرايي ‪333................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪333 ....................................................................................................................................‬‬

‫مصالح مصرفي ‪333................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪335.................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات اجرايي ‪335................................ ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪333 ....................................................................................................................................‬‬

‫مصالح مصرفي ‪333 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫طرح مخلوط ‪337 ................................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫الزامات اجرايي ‪374 ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫نمونهبرداري و آزمايش ‪373 .................. ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫كليات ‪372‬‬
‫بتنريزي با لوله ترمي ‪373 .................... ................................ ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫بتنريزي با پمپ كردن مستقيم ‪377 ................................... ................................ ................................ ................................ ................................‬‬
‫فصل اول‬

‫كليات‬
‫‪7‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا اول – كليات‬

‫‪ 0‬فصل اول‬
‫كليات‬
‫كليات‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫اين فصا‪ ،‬به شرآ مفتصري كلياتي اختصاص دارد كه در‬
‫تدوين جلد دوم آييننامه بتن ايران «آبا» رعايت شده است‪.‬‬
‫عناوين اين كليات عبارتند از‪:‬‬
‫الن‪ -‬مطالب عمومي؛‬
‫‪ -‬هدف؛‬
‫پ‪ -‬دامنه كاربرد؛‬
‫ت‪ -‬مقام قانوني مسئول؛‬
‫ث‪ -‬سيستم واددهاي اندازهگيري؛‬
‫ج‪ -‬مواد و مصال خاص يا روشها و سامانههاي اجرايي؛‬
‫چ‪ -‬مدارك و مستندات ساخت؛‬
‫آ‪ -‬منابع و مراجع مورد استفاده؛‬

‫مطالب عمومي‬ ‫مطالب عمومي‬

‫‪ 3-2-3‬اين جلد آييننامه مربوط به الزامات ساخت و اجراي‬
‫بتن و آرماتور در قطعات بتنآرمه‪ ،‬همراه با قالببندي‬
‫آنهاست‪.‬‬
‫در اين جلد عالوه بر بروز رساني اين الزامات‪ ،‬در مقايسه با‬
‫ويرايش قبلي (‪ ،)3731‬دو فصا زير اضافه شده است‪.‬‬
‫الن‪ -‬در فصا ششم به موضوع دوام يا پايايي بتن و فوالد‬
‫پرداخته شده و در آن ضمن معرفي شرايط محيطي نامناسب‪،‬‬
‫روشهاي رويارويي با آنها ارايه شده است‪.‬‬
‫‪ -‬در فصا يازدهم تعدادي از بتنهاي ويژه مانند «بتن‬
‫پُرمقاومت» معرفي شده و الزامات مربوط به هر ي آورده شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪ 3-2-2‬در پرووههايي كه از محا وجوه عمومي ساخته‬
‫ميشوند ويا به صورت مشاركت عمومي و خصوصي هستند‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و اجرا‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪3‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫(موضوع ماده ‪ 73‬قانون ادكام دائمي برنامههاي توسعه) براي‬
‫طرادي قطعات و سازههايي كه در محدوده كاربرد اين‬
‫آييننامه قرار دارند‪ ،‬بايد فقط از ضوابط اين آييننامه استفاده‬
‫شود‪ .‬لذا در كاربري الزامات اين آييننامه بايد تنها از موارد و‬
‫محدوديتها و آزمايشهاي عنوان شده استفاده شود و از‬
‫اختالط آنها با ساير آييننامههاي ملي يا بينالمللي‪ ،‬هرچند‬
‫معتبر‪ ،‬مرر با رعايت بند ‪ ،3-0‬خودداري شود‪ .‬در مواردي كه‬
‫اين آييننامه مسكوت است‪ ،‬استفاده از ساير آييننامهها با ارايه‬
‫مدارك معتبر در چارچو بند ‪ 3-0‬مداز ميباشد‪.‬‬

‫هدف‬ ‫هدف‬
‫‪ 3-7-3‬هدف اين جلد آييننامه ارايه ضوابط و الزاماتي در‬
‫بكارگيري مصال مصرفي و روشهاي اجرايي ساخت است كه‬
‫با رعايت آنها دداقا مقاومت‪ ،‬پايداري و دوام در عمر‬
‫پيشبيني شده براي بهرهبرداري‪ ،‬در سازههاي بتني موضوع‬
‫آييننامه تامين ميشود‪.‬‬

‫دامنه كاربرد‬ ‫دامنه كاربرد‬

‫ت ‪ 3-3-3‬ضوابط اين آييننامه براي بتنهايي با رده كمتر از ‪C20‬‬ ‫‪ 3-3-3‬ضوابط و الزامات اين جلد آييننامه عمدتا براي‬
‫بهصورت محافظهكارانه قابا استفاده است‪ .‬براي بتنهاي پركننده‬ ‫ساختمانها بتنآرمه است اما ميتواند در بسياري از موارد‪،‬‬
‫يا بتنساده و غيرمسل نياز به آييننامه جداگانهاي ميباشد‬ ‫سازههاي ديرر بتنآرمه را كه داراي رده بتن ‪ C20‬تا ‪ C50‬و‬
‫دتي تا ‪ C70‬مي باشند‪ ،‬نيز پوشش دهد‪.‬‬
‫‪ 2-3-3‬ضوابط و الزامات اين جلد آييننامه ميتواند‪ ،‬تا ددي‬
‫كه كاربرد داشته باشد در سازههاي خاص زير بهكار برده شوند‪.‬‬
‫بديهي است براي اين سازههاي‪ ،‬ممكن است نياز به ضوابط و‬
‫الزامات ديرري باشد كه براي آنها بايد به آييننامه مربوط‬
‫مراجعه شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬سازههاي بتني ساده و كم آرماتور؛‬
‫‪ -‬سازههاي بتني پيشتنيده؛‬
‫پ‪ -‬سازههاي بتني پيشساخته؛‬
‫ت‪ -‬سازههاي بتني ساخته شده با بتن اسفندي يا متفلفا‬
‫يا هوادار شده؛‬
‫ث‪ -‬سازههاي بتني اليافدار؛‬
‫ج‪ -‬سازههاي بتني دديم؛‬
‫چ‪ -‬سيلوها و انبارهاي بتني غالت و مواد دانهاي يا پودري؛‬
‫‪1‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا اول – كليات‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫آ‪ -‬مفازن آ و فاضال و سازههاي فرآيندي تصفيه آ و‬
‫فاضال ؛‬
‫خ‪ -‬سازههاي بتني كه در معرض دماي زياد قرار دارند؛‬
‫د‪ -‬سقنهاي پوستهاي و ورقهاي تا شده؛‬
‫ذ‪ -‬سازههاي مقاوم در برابر انفدار؛‬
‫ر‪ -‬سازههاي مقاوم در برابر عبور پرتوهاي هستهاي؛‬
‫ز‪ -‬رويههاي بتني راهها‪.‬‬

‫مقامهاي قانوني‬ ‫مقامهاي قانوني مسئول‬

‫‪ 3-1-3‬مقامهاي قانوني مسئول در اين آييننامه به افراد‬

‫دقيقي يا دقوقي به شرآ زير اطالق ميشود و هر كدام‬
‫متناسب با قرارداد منعقده‪ ،‬متعهد به رعايت مسئوليت خود‬
‫در پرووه ميباشد‪:‬‬
‫كارفرما‪ :‬مال يا سفارش دهنده؛‬
‫مشاور‪ :‬مسئول طرادي سازه؛‬
‫دستراه نظارت‪ :‬مسئول نظارت بر اجرا؛‬
‫پيمانكار‪ :‬مسئول اجرا؛‬
‫(دسب نياز پرووه)‪ :‬مسئول تاييد‪.‬‬ ‫بازر‬

‫سيستم واحدهاي اندازهگيري‬ ‫سيستم واحدهاي اندازهگيري‬

‫‪ 3-6-3‬در اين جلد آييننامه‪ ،‬واددهاي اندازهگيري‪ ،‬سيستم‬
‫بينالمللي ‪ SI‬است‪ .‬واددهاي مورد استفاده به شرآ زيراند‪:‬‬
‫الن‪ -‬طول‪ :‬متر؛‬
‫‪ -‬زمان‪ :‬ثانيه؛‬
‫پ‪ -‬جرم‪ :‬كيلوگرم؛‬
‫ت‪ -‬وزن‪ :‬نيوتن؛‬
‫ث‪ -‬تنش يا فشار‪ :‬نيوتن بر مترمربع (پاسكال) يا نيوتن بر‬
‫ميليمتر (مراپاسكال)؛‬
‫ج‪ -‬شدت جريان الكتريكي‪ :‬آمپر؛‬
‫چ‪ -‬بار الكتريكي‪ :‬آمپر ثانيه (كولن يا كولمب)؛‬
‫آ‪ -‬دما‪ :‬درجه سلسيو ؛‬
‫خ‪ -‬پتانسيا الكتريكي‪ :‬ولت؛‬
‫د‪ -‬مقاومت الكتريكي‪ :‬اهم؛‬
‫ذ‪ -‬مقاومت ويژه الكتريكي‪ :‬اهم متر؛‬
‫ر‪ -‬رسانايي (هدايت) الكتريكي‪ :‬زيمنا؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و اجرا‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪6‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ز‪ -‬رسانايي (هدايت) ويژه الكتريكي‪ :‬زيمنا برمتر؛‬
‫و‪ -‬انروي ‪ ،‬كار‪ ،‬گرما‪ :‬وول (نيوتن متر)‬
‫‪ -‬بسامد (تواتر)‪ :‬هرتز؛‬
‫ش‪ -‬توان‪ :‬وات (وول بر ثانيه)‪.‬‬

‫مواد مصالح خاص يا روشها و سامانههاي‬ ‫مواد مصالح خاص يا روشها و سامانههاي‬
‫خاص اجرايي‬ ‫خاص اجرايي‬
‫‪ 3-3-3‬در موارديكه استفاده از مصال خاص يا بكارگيري‬
‫روشها و سامانههاي خاص اجرايي‪ ،‬متفاوت با آننهكه در اين‬
‫آييننامه ارايه شده‪ ،‬ولي در دامنهكاربرد آن قرار دارد‪ ،‬نياز‬
‫باشد‪ ،‬ارايه دهندگان بايد نسبت به اخذ گواهينامه فني از‬
‫دبيرخانه دائمي آييننامه بتن ايران اقدام نمايد‪.‬‬

‫مدارك و مستندات ساخت‬ ‫مدارك و مستندات ساخت‬

‫‪ 3-8-3‬ارايه مدارك و مستندات ساخت به شرآ زير بايد‬
‫توسط پيمانكار تهيه و به تاييد دستراه نظارت برسد‪ .‬اين‬
‫مدارك سراندام بايد به كارفرما تحويا و در پايراه اطالعرساني‬
‫قراردادها (در دوزه وجوه عمومي ويا مشاركت عمومي و‬
‫خصوصي) درج شود‪.‬‬
‫الن‪ -‬پرونده گزارش آزمايشهاي اندام شده بر روي بتن و‬
‫آرماتورها؛‬
‫‪ -‬گزارش نهايي طرآ مفلوط بتن براي ردههاي مفتلن؛‬
‫پ‪ -‬نقشههاي «چون ساخت» همراه با جزئيات اجرا شده در‬
‫كارگاه؛‬
‫ت‪ -‬تصاوير و فيلمهاي اجرايي‪ ،‬به ويژه قبا و بعد از بتنريزي‬
‫هر قطعه مورد نظر مشاور‪.‬‬

‫منابع و مراجع مورد استفاده‬ ‫منابع و مراجع مورد استفاده‬

‫الن‪ -‬استانداردهاي ملي؛‬
‫‪ -‬آييننامه بتن ايران – ويرايش اول و دوم؛‬
‫پ‪ -‬استانداردهاي اندمن امريكايي مصال و آزمايشها‬
‫(‪)ASTM‬؛‬
‫ت‪ -‬روش ملي طرآ مفلوط بتن‪ ،‬نشريه شماره ض ‪-313‬‬
‫مركز تحقيقات راه ‪ ،‬مسكن و شهرسازي ويرايش سوم؛‬
3 3322/23/23 ‫فصا اول – كليات‬

‫توضيح‬/‫تفسير‬ ‫متن اصلي‬

ACI Manual ( ‫ جلدي دستنامه بتن آمريكا‬6 ‫ مدموعه‬-‫پ‬
‫)؛‬of concrete practice
‫)؛‬ACI 318-19( ‫ آييننامه بتن آمريكا‬: ‫چ‬
Concrete - Specification, . ‫ آييننامه بتن اروپا‬: ‫آ‬
performance, production and conformity, BS EN 206:
‫؛‬2013
‫؛‬EN ‫ استانداردهاي اروپايي‬: ‫خ‬
Standard Specification for Concrete Structures, :‫د‬
Materials and Construction, JSCE 2007.
‫فصل دوم‬

‫واژهها و تعاريف‬
 ‫‪33‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫‪ 2‬فصل دوم‬
‫واژهها و تعاريف‬

‫تعاريف‬

‫واژه فارسي و تعريف آن‬ ‫واژه انگليسي‬

‫‪ adhesive‬چسب‪ ،‬ماده شيميايي مركب از پليمرهاي آلي يا مواد غير آلي است‪.‬‬
‫‪ admixture‬افزودني‪ ،‬ماده افزودني‪ ،‬ماده اضافه شونده سيماني كه به بتن‪ ،‬گروت و مالت‪ ،‬قبا يا در دين اختالط‬
‫اضافه ميشود؛ و مشفصات بتن تازه و يا بتن سفت شده را اصالآ مينمايد‪.‬‬
‫‪ aggregate‬سنردانه‪ ،‬مصال دانهاي مانند شن‪ ،‬ماسه كه به همراه سيمان و آ براي ساختن بتن به كار برده‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪ agitating Speed‬سرعت همزدن‪ ،‬سرعت كند چرخش ديگ كاميون مفلوطكن (كه معموال بين ‪ 2‬تا ‪ 1‬دور در دقيقه)‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪ all lightweight aggregate‬بتن تمام سبكدانه‪ ،‬بتن با سبكدانههاي ريز و درشت‪.‬‬
‫‪concrete‬‬
‫‪ all-in aggregates‬سنردانههاي درهم‪ ،‬به سنردانههاي مفلوط ريز و درشت گفته ميشود كه از بستر رودخانهها يا‬
‫زمينهاي برداشت ميشود‪.‬‬
‫باشد و نبايد در هنرام قالببرداري قطعات‬ ‫‪ back-shoring‬گذاشتن پايه اطمينان كه از ابتدا بايد محا آن مشف‬
‫خمشي برداشته شود‪.‬‬
‫‪ bar support, bar chair‬نشيمن ميلررد‪ ،‬خرك‪ ،‬تكيهگاه و نشيمني است كه براي نرهداشتن شبكه ميلرردها در جاي مناسب‬
‫خود به كار ميرود تا از جابدا شدن آن‪ ،‬در دين بتنريزي جلوگيري كند‪.‬‬
‫‪ batching plant‬ايستراه توليد بتن‪ ،‬كارگاههايي هستند كه بتن را با مقيا صنعتي يا تحت شرايط ويژه تهيه كرده‬
‫و به مصرفكننده عرضه ميكنند‪ .‬اين ايستراه ميتواند ثابت يا متحرك باشد‪.‬‬
‫‪ cementitious materials‬مواد سيماني يا مواد چسباننده‪ ،‬موادي با خاصيت چسبانندگي اجزاي بتن به يكديرر كه شاما؛‬
‫سيمان پرتلند‪ ،‬سيمان آميفته‪ ،‬سيمان انبساطي و يا با تركيب ساير مواد مانند خاكستر بادي‪،‬‬
‫پوزوالنهاي طبيعي خام يا فرآوري شده‪ ،‬دودهسيليا و سرباره‪ ،‬ارزش چسبانندهايي پيدا ميكنند‪.‬‬
‫‪ compliance requirement‬الزامات انطباق‪ ،‬الزامات مربوط به ساخت كه تا دد كاربرد بايد در مدارك ساخت‪ ،‬توسط مهند‬
‫طراآ‪ ،‬به پيمان كار ابالغ يا توصيه شود‪.‬‬
‫‪ concrete‬بتن‪ ،‬مفلوط مواد سيماني يا هر چسباننده‪ ،‬دانههاي ريز و درشت‪ ،‬آ با يا بدون مواد افزودني و‬
‫الياف‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪32‬‬

‫واژه فارسي و تعريف آن‬ ‫واژه انگليسي‬

‫‪ concrete cover‬پوشش بتني روي ميلررد‪ ،‬ضفامت پوشش بتني روي فوالدهاي جاگذاري شده و آرماتورهاي نزدي‬
‫سط قطعه بتني‪.‬‬
‫‪ concrete strength,‬مقاومت فشاري مشفصه بتن‪ ،‬مقاومت فشاري بتن كه در طرادي سازه مورد استفاده قرار ميگيرد‬
‫) ‪ specified compressive,(f’c‬و بر اسا ضوابط اين آييننامه ارزيابي ميشود‪.‬‬
‫طرآ‬ ‫‪ construction documents‬مدارك و نقشههاي ساخت مربوط به محا‪ ،‬طرادي‪ ،‬مصال و خصوصيات فيزيكي اعضا در ي‬
‫كه براي گرفتن مدوز ساخت الزم است‪.‬‬
‫‪ contraction joint‬درز انقباض‪ ،‬درز جمعشدگي‪ ،‬شياري كه در قطعه بتني براي متمركز كردن تركخوردگيهاي ناشي‬
‫از جمعشدگي بتن در آن محا‪ ،‬ايداد ميشود‪.‬‬
‫‪ design information‬اطالعات طرادي‪ ،‬اطالعات خاص پرووه كه تا دد كاربرد بايد در مدارك ساخت‪ ،‬توسط مهند‬
‫طراآ‪ ،‬آورده شود‪.‬‬
‫‪ durability‬دوام يا پايايي‪ ،‬توانايي عضو بتني براي مقابله با شرايط محيطي كه موجب ايداد خسارت‪ ،‬اختالل در‬
‫بهرهبرداري و كاهش طول عمر آن ميگردند‪.‬‬
‫‪ embeded‬قطعات جايدهي شده در بتن‪ ،‬قطعاتي به جز ميلرردها و مهارها كه در بتن جاگذاري ميشوند‪.‬‬
‫ميلرردها و ساير وسايلي كه براي تثبيت قطعات در بتن جاگذاري ميشوند‪ ،‬آرماتور به دسا‬
‫ميآيند‪.‬‬
‫‪ finishing‬پرداخت سط ‪ ،‬تسطي نهايي سط فوقاني بتن است‪.‬‬
‫‪ finishing Class‬رده پرداخت‪ ،‬كيفيت بافت سطحي بتن كه قالببندي نشده است‪.‬‬
‫‪ flexural (bending) tensile‬مقاومت خمشي‪ ،‬يا مدول گسيفتري مشفصهاي از بتن است كه تنش نهايي گسيفتري بن را تحت‬
‫‪strength, modulas of ruptur‬‬
‫شرايط خمش اندازهگيري ميكند‪ .‬مدول گسيفتري در دالت سه نقطهاي اندازهگيري ميشود‪.‬‬
‫در بتن و در اختالط با‬ ‫‪ free water, effective water‬آ آزاد يا موثر‪ ،‬آبي است كه بيرون از سنردانههاي اشباع از سط خش‬
‫مواد سيماني و پودرها وجود دارد‪.‬‬
‫‪ isolation joint‬درز انقطاع يا درز جدايي‪ ،‬درزهايي كه براي جدا كردن دو سازه پيشبيني ميشود‪ .‬گاه درز انبساط‬
‫نيز در اين تعرين ميگندد‪.‬‬
‫‪ lightweight aggregate‬سبكدانه‪ ،‬سنردانه با چرالي ددمي مساوي يا كمتر از ‪ 3222‬كيلوگرم بر متر مكعب‪ .‬به استاندارد‬
‫ملي ‪ 3181‬مراجعه شود‪.‬‬
‫دانه)‪ ،‬بتن با سبكدانه درشت يا ريز يا تركيبي از سبكدانه و سنردانه‬ ‫‪ lightweight or semi‬بتن سبكدانه (نيمه سب‬
‫‪lightweight aggregate‬‬
‫‪ concrete‬معمولي‪.‬‬

‫‪ matrix‬خميره‪ ،‬خمير مواد سيماني يا مفلوط خمير مواد سيماني و ماسه‪.‬‬

‫‪ mixing Speed‬سرعت اختالط‪ ،‬سرعت تند چرخش ديگ كاميون مفلوط كن (كه معموال بين ‪ 32‬تا ‪ 33‬دور در‬
‫دقيقه) ميباشد‪.‬‬
‫‪ modulus of‬مدول (ضريب) االستيسيته‪ ،‬مدول (ضريب) ارتداعي‪ ،‬نسبت تنش به كرنش در تنشهاي كمتر از‬
‫‪ elasticity‬مقاومت دد تناسب ماده‪.‬‬
‫‪ normal weight concrete‬بتن با چرالي معمولي‪ ،‬بتن با سنردانههاي با چرالي معمولي‪.‬‬
‫‪ over vibration‬لرزاندن بيش از دد بتن كه موجب جداشدگي و رو زدن شيره بتن ميشود‪.‬‬
 ‫‪37‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه فارسي و تعريف آن‬ ‫واژه انگليسي‬

‫‪ pedestal‬ستون پايه يا ستوننه‪ ،‬ستون كوتاه كه در آن نسبت ارتفاع به كمترين بعد مقطع‪ ،‬كوچ تر يا مساوي‬
‫‪ 7‬باشد‪ .‬در ستونهاي هرمي كمترين بعد‪ ،‬متوسط ابعاد مقاطع در باال و پايين ستون است‪.‬‬
‫‪ permanent form‬قالب ماندگار‪ ،‬قالب گمشده كه به دو صورت توكار (مدفون) و روكار تقسيم ميشود‪.‬‬
‫‪ plain concrete‬بتن ساده‪ ،‬بتن بدون آرماتور يا با آرماتور كمتر از دداقا تعيين شده براي بتن آرمه‪.‬‬
‫‪ pop out concrete‬بيرون پريدگي مواد يا اجزا بتن از سط آن‪.‬‬
‫‪ precast concrete‬بتن پيش ساخته‪ ،‬قطعه بتني كه در محا ديرري‪ ،‬غير از مكان نهايياش در سازه‪ ،‬ساخته ميشود‪.‬‬
‫‪ reinforced concrete‬بتن آرمه‪ ،‬بتني كه با آرماتور يا الياف‪ ،‬به ميزان دداقا تعيين شده در اين آييننامه‪ ،‬تقويت شده‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ reinforcement‬آرماتور‪ ،‬ميلررد يا مسل كنندههاي فوالدي جاي گذاري شده در بتن كه با مشفصات فصا ‪ 3‬تطابق‬
‫داشته باشند‪.‬‬
‫‪ reinforcement, deformed‬آرماتور آجدار‪ ،‬آرماتور با بدنه شكا داده شده غير صاف‪.‬‬
‫‪ reinforcement, dowel‬آرماتور انتظار‪ ،‬آرماتوري كه براي اتصال دو قطعه از ي عضو و يا ي عضو به شالوده در بتن جاي‬
‫گذاري ميشود‪ .‬اين آرماتور بايد بتواند از عهده انتقال بارها در اتصال برآيد‪.‬‬
‫‪ reinforcement, plain‬آرماتور ساده‪ ،‬آرماتور با بدنه صاف‪.‬‬
‫عضو ميلهاي فوالدي يا پليمري است كه براي مسل كردن (آرماتورگذاري) بتن به كار‬ ‫‪ reinforcing bar‬ميلررد‪ ،‬ي‬
‫ميرود‪.‬‬
‫‪ reshoring‬زدن (گذاشتن) پايه بعنوان پايه اطمينان (پشتيبان) كه محا آن از ابتدا مشف نيست و پا از‬
‫برداشتن پايههاي زيرين قطعات خمشي‪ ،‬مددداً بالفاصله در محا مورد نظر قرار ميگيرد‪.‬‬
‫‪ saw-cutting joint‬بريدن درز با اره كه به دو صورت خش بر و تربر اندام ميشود‪.‬‬
‫‪ screed‬شمشه‪ ،‬وسيلهاي كه براي رساندن سط بتن به تراز خاص به كار ميرود‪ .‬شمشه بصورت دستي يا‬
‫مكانيكي (ماشيني) وجود دارد‪.‬‬
‫‪ screeding‬شمشهكشي‪ ،‬عما استفاده از شمشه براي رساندن به تراز خاص را ميگويند‪.‬‬
‫‪ spacer‬فاصله نرهدار يا لقمه‪ ،‬وسيله و ابزاري است كه براي نرهداشتن ميلرردها و تامين پوشش بتني روي‬
‫ميلرردها بين رويه قالب و ميلرردها و همننين دفظ فاصله قالب نيز قرار داده ميشود‪.‬‬
‫‪ spacing, clear‬فاصله خال ‪ ،‬فاصله پشت به پشت دو جزء مداور‪.‬‬
‫همپوشاني‪ ،‬جوش‪ ،‬همبند‬ ‫ميلررد به ميلررد ديرر به كم‬ ‫‪ splice‬وصله ميلررد‪ ،‬اتصال (همبندي) ي‬
‫مكانيكي يا هر شيوه مداز ديرر است‪.‬‬
‫) 𝑡𝑐𝑓( ‪ splitting tensile strength‬مقاومت كششي شكافتي‪ ،‬مقاومت كششي بتن بصورت شكافتي به شكا دو نيم يا شقه شدن‬
‫(آزمايش برزيلي)‪.‬‬
‫‪ steel fiber‬بتن مسل به الياف فوالدي‪ ،‬بتن داوي مقدار معيني الياف فوالدي پراكنده غير پيوسته در راستاهاي‬
‫‪ reinforced concrete‬مفتلن‪.‬‬
‫شمشهگيري يا خطكش سرزن‬ ‫‪ striking off‬سرزني‪ ،‬دذف اضافات بتن به كم‬
‫‪ structural concrete‬بتن سازهاي‪ ،‬بتني كه براي تحما بار بكار برده ميشود‪.‬‬
‫‪ truck mixer‬كاميوني كه براي دما بتن استفاده ميشود و داراي ديگ چرخان مفلوطكن است‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪33‬‬

‫واژه فارسي و تعريف آن‬ ‫واژه انگليسي‬

‫‪ vacuum dewatering‬آبكشي مكشي‪ ،‬روشي است كه براي جمعآوري آ روزده و افزايش كيفيت سط بتن‪ ،‬استفاده‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪ vibrating screed‬شمشه لرزان‪ ،‬يكي از انواع شمشه مكانيكي است كه همزمان با لرزاندن سط بتن عما مالهكشي و‬
‫تراز كردن را نيز اندام ميدهد‪.‬‬
‫‪ water cementitious‬نسبت آ به مواد سيماني‪ ،‬نسبت آ آزاد بتن به وزن مواد سيماني مفلوط در آن اين نسبت به‬
‫‪ materials ratio‬صورت اعشاري بيان ميشود‪.‬‬

‫واژهنامه‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫اَ‬
‫‪edging‬‬ ‫ابزار زني‪-‬لبهبري‬
‫‪zinc rich resin epoxy‬‬ ‫اپوكسي رزين غني شده با روي‬
‫‪butt joint‬‬ ‫اتصال نوك به نوك‪ ،‬لب به لب‬
‫‪load effects‬‬ ‫اثرات بار‬
‫‪over vibration‬‬ ‫ارتعاش بيش از دد‪ ،‬لرزاندن بيش از اندازه‬
‫‪effective depth of section‬‬ ‫ارتفاع مؤثر مقطع‬
‫‪early-entry dry-cut saw‬‬ ‫اره خش بر درز بتن تازه‬
‫‪Saw-Cutting Joint‬‬ ‫اره درز بُر‬
‫‪field-cured cylinder‬‬ ‫استوانه عماآوري شده در شرايط (واقعي) كارگاهي‬
‫‪target slump‬‬ ‫اسالمپ هدف‬
‫‪design information‬‬ ‫اطالعات طرادي‬
‫‪slump loss‬‬ ‫افت رواني‪ ،‬افت اسالمپ‬
‫‪workability loss‬‬ ‫افت كارائي‬
‫‪tempering‬‬ ‫افزودن آ (به مفلوط بتن) و مفلوط كردن‬
‫‪re-tempering‬‬ ‫افزودن مددد آ و مفلوط كردن آن‬
‫‪viscosity modifying admixture‬‬ ‫افزودني اصالآ كننده گرانروي (لزجت)‬
‫‪corrosion inhibitor admixture‬‬ ‫افزودني بازدارنده خوردگي‬
‫‪rapid hardening admixture‬‬ ‫افزودني زودسفت كننده (تندگير)‬
‫‪water-reducing admixture‬‬ ‫افزودني كاهنده آ‬
‫‪admixture‬‬ ‫افزودني‪ ،‬ماده افزودني‬
‫‪addition‬‬ ‫افزونه‪ ،‬ماده مكما (در ادبيات اروپايي)‬
‫‪fiber‬‬ ‫الياف‬
‫‪macro fiber‬‬ ‫الياف درشت (بلند)‪ ،‬الياف ماكرو‬
 ‫‪31‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪microfiber‬‬ ‫الياف ريز (كوتاه)‪ ،‬الياف ميكرو‬
‫‪steel fiber‬‬ ‫الياف فوالدي‬
‫‪coating‬‬ ‫اندود‪ ،‬پوشش‬
‫‪ponding‬‬ ‫ايداد دوضنه‪ ،‬دوضنهسازي‬
‫‪batching plant, central mixing plant‬‬ ‫ايستراه توليد بتن‪ ،‬مركز تهيه بتن‬
‫آ‬
‫‪mixing water‬‬ ‫آ اختالط‬
‫‪bleeding‬‬ ‫آ انداختن‪ ،‬رو زدن آ ‪ ،‬آ آوري‬
‫‪free water‬‬ ‫آ آزاد‬
‫‪adsorbed water‬‬ ‫آ سطحي جذ شده‬
‫‪effective water, total water‬‬ ‫آ موثر‪ ،‬آ كا‬
‫‪sealer‬‬ ‫آ بند كننده درز‬
‫‪wash-out‬‬ ‫آ شستري‬
‫‪vacuum dewatering‬‬ ‫آبكشي مكشي‬
‫‪reinforcement‬‬ ‫آرماتور‬
‫‪reinforcement, dowel‬‬ ‫آرماتور انتظار‬
‫‪reinforcement, deformed‬‬ ‫آرماتور آجدار‬
‫‪reinforcement, supplementary‬‬ ‫آرماتور تكميلي‬
‫‪spiral reinforcement‬‬ ‫آرماتور دورپيچ‬
‫‪hoop reinforcement‬‬ ‫آرماتور دورگير‬
‫‪reinforcement, plain‬‬ ‫آرماتور ساده‬
‫‪reinforcement, welded wire‬‬ ‫آرماتور سيمي جوشي‬
‫‪longitudinal reinforcement‬‬ ‫آرماتور طولي‬
‫‪transverse reinforcement‬‬ ‫آرماتور عرضي‬
‫‪reinforcement, anchor‬‬ ‫آرماتور مهار‬
‫‪pull-out test‬‬ ‫آزمايش بيرون كشيدن‬
‫‪wide wheel test‬‬ ‫آزمايش چرخ پهن (سايش بتن)‬
‫‪Bohme test‬‬ ‫آزمايش سايش بتن به روش بوهم‬
‫‪non-destructive test‬‬ ‫آزمايش غير مفر‬
‫‪pull-off test‬‬ ‫آزمايش كشيدن از سط ‪ ،‬آزمايش قلوهكن كردن‪ ،‬آزمايش همبند‪،‬‬
‫آزمايش كشش مستقيم‬
‫‪methylene blue test‬‬ ‫آزمايش متيلن بلو (آزمايش تعيين ر )‬
‫‪rock cylinder test‬‬ ‫آزمايشاستوانه سنري (در بررسي واكنش قليايي)‬
‫‪corrosion threshold‬‬ ‫آستانه خوردگي‬
‫‪free lime‬‬ ‫زنده سيمان)‬ ‫آزاد (آه‬ ‫آه‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪36‬‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪quick lime‬‬ ‫هيدارته نشده‬ ‫نشكفته‪ ،‬آه‬ ‫زنده‪ ،‬آه‬ ‫آه‬
‫‪hydrated lime‬‬ ‫شكفته‪ ،‬كلسيم هيدروكسيد‬ ‫آبديده‪ ،‬آه‬ ‫هيدراته‪ ،‬آه‬ ‫آه‬
‫‪bleeding rate‬‬ ‫آهنگ (نرخ) آ انداختن‬

‫ب‬
‫)‪blister (bump‬‬ ‫بادكردگي و تورم سط ‪ ،‬طبله‬
‫‪demolding‬‬ ‫باز كردن قالب‪ ،‬قالب برداري‬
‫‪yield of concrete‬‬ ‫بازدهي بتن‬
‫‪mixer efficiency‬‬ ‫بازدهي مفلوطكن‬
‫‪texture‬‬ ‫بافت‪ ،‬بافت سطحي‬
‫‪aerated concrete, cellular concrete, gas concrete‬‬ ‫بتن اسفندي‪ ،‬بتن هوادار شده‪ ،‬بتن گازي‬
‫‪reinforced concrete‬‬ ‫بتن آرمه‬
‫‪normal weight concrete‬‬ ‫بتن با چرالي معمولي‬
‫‪air-entrained concrete‬‬ ‫بتن با دبا هوا‪ ،‬بتن دبا دار‬
‫‪no-slump concrete‬‬ ‫بتن بدون اسالمپ‬
‫‪no-fines concrete, pervios concrete‬‬ ‫بتن بدون ريزدانه‪ ،‬بتن بدون ماسه‪ ،‬بتن متفلفا‬
‫‪shotcrete, gunite concrete, sprayed concrete‬‬ ‫بتن پاششي‪ ،‬بتن پاشيده‪ ،‬بتن پاشيدني‬
‫‪rich concrete‬‬ ‫بتن پُر مايه‪ ،‬بتن پُر سيمان‬
‫‪preplaced-aggregate concrete, prepacked concrete,‬‬ ‫بتن پيش آكنده‪ ،‬بتن با سنردانه پيش آكنده‬
‫‪injected aggregate concrete‬‬
‫‪precast concrete‬‬ ‫بتن پيشساخته‬
‫‪green concrete‬‬ ‫بتن تازه گرفته‪ ،‬بتن جوان‪ ،‬بتن نار‬
‫‪fresh concrete‬‬ ‫بتن تازه‪ ،‬بتن خميري‬
‫‪Tremie concrete‬‬ ‫بتن ترمي‪ ،‬بتن با قين و لوله (براي زير آ )‬
‫‪all lightweight concrete‬‬ ‫بتن تمام سبكدانه‬
‫‪spun concrete, centrifuged concrete‬‬ ‫بتن چرخيده‪ ،‬بتن ريفتهشده با نيروي گريز از مركز‬
‫‪sand-light weight concrete‬‬ ‫بتن داوي ماسه سبكدانه‪ ،‬بتن نيمه سبكدانه‬
‫‪mass concrete‬‬ ‫بتن دديم‬
‫‪in-situ concrete,cast in place concrete‬‬ ‫بتن درجا‬
‫‪plain concrete‬‬ ‫بتن ساده‪ ،‬بتن غيرمسل‬
‫‪lightweight concrete‬‬ ‫بتن سبكدانه‪ ،‬بتن نيمه سبكدانه‬
‫‪hardened concrete‬‬ ‫بتن سفت شده‬
‫‪lean concrete‬‬ ‫بتن كم سيمان‪ ،‬بتن كم مايه‪ ،‬بتن مرر‬
‫‪steel fiber reinforced concrete‬‬ ‫بتن مسل با الياف فوالدي‬
‫‪vacuum concrete‬‬ ‫بتن مكيده‬
‫‪tie rod‬‬ ‫بست قالب‪ ،‬ميا مهار‪ ،‬كش قالب‬
 ‫‪33‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪maturity of concrete‬‬ ‫بلوغ بتن‪ ،‬رسيدگي بتن‬
‫‪surface treatment‬‬ ‫بهسازي سطحي‪ ،‬آمادهسازي سط‬
‫‪pop out‬‬ ‫بيرون پريدگي سطحي‬

‫پ‬
‫‪kicker‬‬ ‫پاخور‪ ،‬پاشنه‪ ،‬رامكا‬
‫‪back shoring‬‬ ‫پايه اطمينان (در قالب)‬
‫‪shore‬‬ ‫پايه‪ ،‬شمع‬
‫‪curing blanket‬‬ ‫پتوي عماآوري‪ ،‬پوشينه مراقبت‬
‫‪chamfer‬‬ ‫پَخ‪ ،‬پَفي‬
‫‪finishing‬‬ ‫پرداخت‬
‫‪broom finish‬‬ ‫پرداخت جارويي‬
‫‪finishing‬‬ ‫پرداخت سط‬
‫‪trowel finish‬‬ ‫پرداخت مالهاي‪ ،‬پرداخت ليسهاي‬
‫‪joint filler‬‬ ‫پركننده درز‬
‫‪filler‬‬ ‫پُركننده‪ ،‬نرمه‬
‫‪stud‬‬ ‫پشتبند‬
‫‪spalling‬‬ ‫پكيدن‪ ،‬طبله كردن و خرد شدن‬
‫‪dusting‬‬ ‫پودرشدگي سط‬
‫‪scaling‬‬ ‫پوسته پوسته شدن‪ ،‬پولكي شدن سطحي‪ ،‬پوستري سط‬
‫‪delamination‬‬ ‫پوستهشدگي‪ ،‬ورقهشدگي سط‬
‫‪concrete cover‬‬ ‫پوشش بتني روي ميلررد‬
‫‪form coating‬‬ ‫پوشش قالب‬
‫‪concrete lining‬‬ ‫پوشش نهايي بتني‬
‫‪presoaking, pre-saturation‬‬ ‫پيش اشباع سازي‬
‫‪precooling‬‬ ‫پيش سرمايش‬
‫‪batch‬‬ ‫پيمانه‪ ،‬هر نوبت اختالط‪ ،‬بهر‬
‫‪volume batching‬‬ ‫پيمانهكردن ددمي‬
‫‪weight batching‬‬ ‫پيمانهكردن وزني‬
‫‪bond breaker‬‬ ‫پيوستري زُدا‪ ،‬پيوند شكن‪ ،‬جداكننده‬
‫‪bond‬‬ ‫پيوستري‪ ،‬پيوند‬

‫ت‬
‫‪curling‬‬ ‫تا برداشتن‪ ،‬پينيدن‬
‫‪cumulative‬‬ ‫تدمعي‪ ،‬سرهمي‬
‫‪bull float‬‬ ‫تفته ماله با دسته بلند‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪38‬‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪wood bull float‬‬ ‫تفته ماله چوبي دسته بلند‬
‫‪darby‬‬ ‫و بلند (دسته كوتاه يا بلند)‬ ‫تفته ماله دستي باري‬
‫‪mechanical float‬‬ ‫تفته ماله مكانيكي‬
‫‪float‬‬ ‫تفته ماله‪ ،‬مال‬
‫‪floating‬‬ ‫تفته مالهكشي‬
‫‪tamper‬‬ ‫تفماق‪ ،‬كوبه‬
‫‪consolidation‬‬ ‫تراكم‬
‫‪permeability‬‬ ‫تراوايي‪ ،‬نفوذپذيري‬
‫‪plastic cracking‬‬ ‫تركخوردگي پالستي ‪ ،‬تركخوردگي خميري‬
‫‪pattern cracking‬‬ ‫تركخوردگي سطحي گسترده‪ ،‬تركخوردگي پندهغازي‬
‫‪random cracks‬‬ ‫تركهاي درهم‪ ،‬تركهاي اتفاقي‬
‫‪crazing cracks‬‬ ‫تركهاي سطحي ريز‬
‫‪hairline cracking‬‬ ‫تركهاي موئي‬
‫‪plastic shrinkage cracks‬‬ ‫تركهاي ناشي از جمعشدگي خميري‪ ،‬تركهاي تكيدگي پالستي‬
‫‪tremie‬‬ ‫ترمي‪ ،‬قين و لوله‪ ،‬لوله ناودان شكا‬
‫‪infrared radiation‬‬ ‫تششع مادون قرمز‬
‫)‪delayed ettringate formation (DEF‬‬ ‫تشكيا تاخيري اترينرايت‬
‫‪quality assurance‬‬ ‫تضمين كيفيت‬
‫‪proportioning‬‬ ‫تعيين نسبتها‬
‫‪discoloration‬‬ ‫تييير رنگ‪ ،‬دو رنره شدن‬
‫‪tie‬‬ ‫تنگ‪ ،‬خاموت بسته‪،‬كش‬
‫‪frequency of testing‬‬ ‫تواتر آزمايش‪ ،‬تكرر آزمايش‬
‫ث‬
‫‪robustness‬‬ ‫ثبات‪ ،‬بقا‪ ،‬پايداري‬

‫ج‬
‫‪bucket, skip‬‬ ‫جام بتن‪ ،‬باكت‬
‫‪embedded‬‬ ‫جايگذاري شده‬
‫‪sheathing‬‬ ‫جدار قالب‬
‫‪segregation‬‬ ‫جداشدگي‪ ،‬جداشدن مواد از يكديرر‬
‫‪absorption‬‬ ‫جذ‬
‫‪adsorbtion‬‬ ‫جذ سطحي‬
‫‪slump flow‬‬ ‫جريان اسالمپ‬
‫‪autogenous shrinkage‬‬ ‫جمع شدگي ذاتي يا خودبفودي‪ ،‬تكيدگي خودبفودي‬
‫‪drying shrinkage‬‬ ‫شدن‬ ‫جمعشدگي (تكيدگي) ناشي از خش‬
 ‫‪31‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫چ‬
‫‪hessian‬‬ ‫چتايي‬
‫‪adhesive‬‬ ‫چسب‬
‫‪binder‬‬ ‫چسباننده‬
‫‪rebound hammer‬‬ ‫چكش برجهندگي (چكش اشميت)‬

‫ح‬
‫‪margin of safety‬‬ ‫داشيه ايمني‬
‫)‪saturated surface dry (SSD‬‬ ‫دالت اشباع با سط خش‬
‫‪entrained air‬‬ ‫دبا هواي عمدي يا خواسته‬
‫‪absolute volume‬‬ ‫ددم مطلق‬
‫‪nominal minimum size of aggregate‬‬ ‫دداقا (كمينه) اندازه اسمي سنردانه‬
‫‪nominal maximum size of aggregate‬‬ ‫دداكثر (بيشينه) اندازه اسمي سنردانه‬
‫‪sensor‬‬ ‫دسرر‬
‫‪moisture sensor‬‬ ‫دسرر رطوبتي‬
‫‪cathodic protection‬‬ ‫دفاظت كاتدي‬
‫‪surface air voids‬‬ ‫دفرات هواي سطحي‬
‫‪pitting‬‬ ‫دفرهدفره شدن‪ ،‬آبلهرويي‬
‫‪slump retention‬‬ ‫دفظ اسالمپ‪ ،‬نرهداري اسالمپ‬
‫‪workability retention‬‬ ‫دفظ كارائي‪ ،‬نرهداري كارائي‬
‫‪sulfate attack‬‬ ‫دمله سولفاتي‬

‫خ‬
‫‪fly ash‬‬ ‫خاكستر بادي‬
‫‪bar chair‬‬ ‫خرك‬
‫‪chair‬‬ ‫خرك‪ ،‬نرهدارنده ميلررد‬
‫‪cavitation‬‬ ‫خال زايي‪ ،‬دفرهزايي‬
‫‪matrix‬‬ ‫خمير در برگيرنده‪ ،‬خميره‪ ،‬ماتريا‬
‫‪self-desiccation‬‬ ‫خودخش شدگي‪ ،‬خش شدگي دروني‬
‫‪corrosion‬‬ ‫خوردگي‬
‫د‬
‫‪scaffold‬‬ ‫داربست‬
‫‪false work‬‬ ‫داربست موقت‪ ،‬دايا موقت‪ ،‬قالب سقن‬
‫‪water- repellent‬‬ ‫دافع آ ‪ ،‬آ گريز‬
‫‪elongated piece‬‬ ‫دانه طويا‪ ،‬دانه سوزني يا كشيده‬
‫‪grading‬‬ ‫دانهبندي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪22‬‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪continuous grading‬‬ ‫دانهبندي پيوسته‬
‫‪expansion joint‬‬ ‫درز انبساط‬
‫‪contraction joint‬‬ ‫درز انقباض‪ ،‬درز جمعشدگي‬
‫‪isolation joint‬‬ ‫درز انقطاع‪ ،‬درز جدايي‬
‫‪dowelled joint‬‬ ‫درز با ميله پيوند دهنده‬
‫‪movement joint‬‬ ‫درز دركتي‪ ،‬درز دركت‬
‫‪construction joint‬‬ ‫درز ساخت‪ ،‬درز اجرايي‬
‫‪cold joint‬‬ ‫درز سرد‬
‫‪keyed joint‬‬ ‫درز كام و زبانه‬
‫‪control joint‬‬ ‫درز كنترل‬
‫‪joint sealant‬‬ ‫درزبند‪ ،‬درز پركن‬
‫‪sealant‬‬ ‫درزگير‬
‫‪sealing‬‬ ‫درزگيري‬
‫‪ambient temperature‬‬ ‫دماي محيط (مداور)‬
‫‪characteristic durability‬‬ ‫دوام مشفصه‬
‫‪target durability‬‬ ‫دوام هدف‬
‫‪durability‬‬ ‫دوام‪ .،‬پايايي‬
‫‪silica fume‬‬ ‫دودهسيليا‪ ،‬ميكروسيليا‬
‫‪silica fume slurry‬‬ ‫دوغا دودهسيليا‬
‫‪grout‬‬ ‫دوغا ‪ ،‬روان مالت‬
‫ذ‬
‫ر‬
‫‪finishing Class‬‬ ‫رده پرداخت‬
‫‪specific electrical conductivity‬‬ ‫رسانايي ويژه الكتريكي‪ ،‬هدايت ويژه الكتريكي‬
‫‪free moisture‬‬ ‫رطوبت آزاد‪ ،‬رطوبت سطحي‬
‫‪rheology‬‬ ‫رفتار شناسي‪ ،‬رئولووي‬
‫‪pigment‬‬ ‫رنردانه‬
‫‪mineral pigment‬‬ ‫رنردانه معدني‬
‫‪construction tolerances‬‬ ‫رواداريهاي اجرايي‪ ،‬رواداريهاي ساخت‬
‫‪plasticizer‬‬ ‫روانساز‪ ،‬روانكننده‪ ،‬خميريكننده‬
‫‪consistency of concrete‬‬ ‫رواني بتن‪ ،‬قوام بتن‬
‫‪plastic consistency‬‬ ‫رواني خميري‪ ،‬دالت خميري‬
‫‪form oil‬‬ ‫روغن قالب‬
‫‪form lining‬‬ ‫روكش دروني قالب‬
 ‫‪23‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪micro crack‬‬ ‫ريز ترك‬

‫ز‬
‫‪compliance requirement‬‬ ‫الزامات اجرايي‬
‫‪dewatering‬‬ ‫زدودن آ‬
‫‪delay time, lag time‬‬ ‫زمان تاخير‬
‫‪setting time‬‬ ‫زمان گيرش‬
‫‪rust‬‬ ‫زنگ ناشي از خوردگي فلزات‬
‫‪silica gel‬‬ ‫ول دودهسيليا‬
‫‪gel‬‬ ‫ول‪ ،‬لعا‬

‫س‬
‫‪compatibility‬‬ ‫سازگاري‬
‫‪lightweight aggregate‬‬ ‫سبكدانه‬
‫‪blast-furnace slag‬‬ ‫سرباره كوره آهنردازي‬
‫‪striking off‬‬ ‫سرزني‪ ،‬برداشتن مواد اضافي‬
‫‪chute‬‬ ‫سرسره‪ ،‬ناوه‬
‫‪mixing speed‬‬ ‫سرعت اختالط‪ ،‬سرعت دوران تند جام كاميون مفلوط كن‬
‫‪agitating speed‬‬ ‫سرعت همزدن‪ ،‬سرعت دوران كند جام كاميون مفلوط كن‬
‫‪brushed surface‬‬ ‫خورده‬ ‫سط بر‬
‫‪efflorescence‬‬ ‫سفيدك‪ ،‬شوره‬
‫‪platform‬‬ ‫سكوي كار‬
‫‪soundness‬‬ ‫سالمت (سنردانه يا سيمان)‪ ،‬انبساط‬
‫‪aggregate‬‬ ‫سنردانه‬
‫‪flaky aggregate‬‬ ‫سنردانه پولكي‪ ،‬دانه پولكي‬
‫‪flat aggregate‬‬ ‫سنردانه پولكي‪ ،‬دانه پولكي‬
‫‪coarse aggregate‬‬ ‫سنردانه درشت‪ ،‬درشتدانه‬
‫)‪lightweight expanded clay aggregate (leca‬‬ ‫منبسط شده‬ ‫سنردانه ر‬
‫‪fine aggregate‬‬ ‫سنردانه ريز‪ ،‬ريزدانه‬
‫‪combined aggregate‬‬ ‫سنردانه مفلوطشده‬
‫‪gap-graded aggregate‬‬ ‫سنردانهبا دانهبندي گسسته‬
‫‪all-in aggregate‬‬ ‫سنردانههاي درهم‬
‫‪petrography‬‬ ‫سنگنراري‬
‫‪heavyweight aggregate‬‬ ‫سنريندانه‪ ،‬سنردانه سنرين‬
‫‪bug holes‬‬ ‫سوراخهاي ريز سطحي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪22‬‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪low-heat cement‬‬ ‫سيمان با گرمازايي كم‪ ،‬سيمان كم درارت‬
‫‪high-early-strength cement‬‬ ‫سيمان با مقاومت زودر ‪ ،‬سيمان با تا اوليه زياد‬
‫‪bulk cement‬‬ ‫سيمان فله‬
‫‪low-alkali cement‬‬ ‫سيمان كم قليا‬
‫‪hydraulic cement‬‬ ‫سيمان هيدروليكي‪ ،‬سيمان آبي‬
‫ش‬
‫‪evaporation rate‬‬ ‫شدت تبفير‪ ،‬آهنگ يا نرخ تبفير‬
‫‪exposure conditions‬‬ ‫شرايط روياروئي‪ ،‬شرايط محيطي‪ ،‬شرايط در معرض قرار گرفتن‬
‫‪corrosion initiation‬‬ ‫شروع خوردگي‬
‫‪leaching‬‬ ‫شسته شدن در اثر نشت آ‬
‫‪action radius‬‬ ‫شعاع عما‪ ،‬شعاع اثر‬
‫‪screed‬‬ ‫شمشه‬
‫‪tamper screed‬‬ ‫شمشه كوبهاي‬
‫‪vibrating screed‬‬ ‫شمشه لرزان‬
‫‪screeding‬‬ ‫شمشهكشي‬
‫‪reshoring‬‬ ‫شمع زني مددد‪ ،‬پايه اطمينان (پشتيبان)‬
‫‪shoring‬‬ ‫شمعزني‪ ،‬گذاشتن پايه‬
‫‪groover‬‬ ‫شيارزن‪ ،‬درزساز‬
‫‪laitance‬‬ ‫شيره ضعين سطحي‬

‫ص‬
‫‪baffle plate‬‬ ‫صفحه مانع‬

‫ض‬
‫‪compliance criterion‬‬ ‫ضابطه انطباق‬
‫)‪layer thickness (depth‬‬ ‫ضفامت اليه‪ ،‬ارتفاع اليه‬
‫ط‬
‫‪toughness‬‬ ‫طاقت‪ ،‬چقرمري‬
‫‪mix design‬‬ ‫طرآ مفلوط‬

‫ظ‬
‫ع‬
‫‪curing‬‬ ‫عماآوري‬
‫‪initial curing‬‬ ‫عماآوري اوليه (محافظت)‬
‫‪steam curing‬‬ ‫عماآوري با بفار‬
‫‪fog curing‬‬ ‫عماآوري با مه‬
 ‫‪27‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪accelerated curing‬‬ ‫عماآوري تسريع شده‬
‫‪membrane curing‬‬ ‫عماآوري غشايي‬
‫‪final curing‬‬ ‫عماآوري نهايي (مراقبت)‬

‫غ‬
‫‪concentration‬‬ ‫غلظت‬
‫‪critical concentration‬‬ ‫غلظت بحراني‬
‫‪spacer‬‬ ‫فاصلهنرهدار‪ ،‬وادار‪ ،‬لقمه‪ ،‬اندازه نرهدار‬
‫‪erosion‬‬ ‫فرسايش (در اثر جريان آ يا ضربه)‬
‫‪vacuum mat‬‬ ‫فرش مكش‬
‫‪form pressure‬‬ ‫فشار وارد بر قالب‬
‫‪superplasticizer‬‬ ‫فوقروان كننده‪ ،‬روانكننده ممتاز‪ ،‬روانكننده قوي‬
‫‪placeability‬‬ ‫قابليت جايدهي‬
‫‪form‬‬ ‫قالب‬
‫‪mould, mold‬‬ ‫قالب‬
‫‪climbing form‬‬ ‫قالب باالرونده‬
‫‪slip form‬‬ ‫قالب ليزان‪ ،‬قالب ليزنده‬
‫‪permanent form‬‬ ‫قالب ماندگار‪ ،‬قالب گمشده‬
‫‪removal of forms‬‬ ‫قالببرداري‬
‫‪striking of formworks‬‬ ‫قالببرداري‬
‫‪shuttering, formwork‬‬ ‫قالببندي‬
‫‪casting‬‬ ‫قالبگيري‪ ،‬بتنريزي‬
‫‪thickener‬‬ ‫قوامآور‪ ،‬غلظت دهنده‪ ،‬افزاينده گرانروي‬
‫‪restraint‬‬ ‫قيد‪ ،‬درگيري‬
‫ك‬
‫‪workability‬‬ ‫كارائي‬
‫‪concrete truck‬‬ ‫كاميون دما بتن‬
‫‪truck mixer‬‬ ‫كاميون مفلوطكن‬
‫‪carbonation‬‬ ‫كربناته شدن‬
‫‪honeycombing‬‬ ‫كرمو شدن‪ ،‬شن نما شدن‪ ،‬النه زنبوري شدن‬
‫‪tie‬‬ ‫كالف‪ ،‬مهاركننده‪ ،‬ميله مهاري‬
‫‪capping‬‬ ‫گذاري‬ ‫كاله‬
‫‪cement lump‬‬ ‫كلوخه سيمان‬
‫‪shear key‬‬ ‫كليد برشي‪ ،‬بند برشي‬
‫‪clinker‬‬ ‫كلينكر‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪23‬‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪dump truck‬‬ ‫كمپرسي (دامپ تراك)‬
‫‪wale‬‬ ‫كمركش‬
‫‪compliance control‬‬ ‫كنترل انطباق‬
‫‪quality control‬‬ ‫كنترل كيفيت‬
‫‪evaporation retardant‬‬ ‫كندكننده تبفير‬
‫‪evaporation retardant‬‬ ‫كندكننده تبفير‬
‫‪retarder‬‬ ‫كندگير كننده‪ ،‬ديرگير كننده‬
‫‪tamper‬‬ ‫كوبه پهن‬

‫گ‬
‫‪silica flour‬‬ ‫گرد يا پودر سيليا‪ ،‬آرد سيليا‬
‫‪specific heat‬‬ ‫گرماي ويژه‪ ،‬ظرفيت گرمايي (ويژه)‬
‫‪heat of hydration‬‬ ‫گرماي هيدارتهشدن‬
‫‪balling‬‬ ‫گلوله شدگي‬
‫‪burlap‬‬ ‫گوني‪ ،‬كربا‬
‫‪initial setting‬‬ ‫گيرش اوليه‬
‫‪final setting‬‬ ‫گيرش نهايي‬

‫ل‬
‫‪latex‬‬ ‫مصنوعي‬ ‫التكا‪ ،‬امولسيون آبي الستي‬
‫‪protective layer‬‬ ‫اليه محافظ‬
‫‪passive layer‬‬ ‫اليه محافظ‪ ،‬اليه انفعالي‬
‫‪slurry‬‬ ‫لدن‪ ،‬دوغا‬
‫‪re-vibration‬‬ ‫لرزاندن مددد‪ ،‬باز لرزاني‬
‫‪poker vibrator‬‬ ‫لرزاننده خرطومي‬
‫‪surface vibrator‬‬ ‫لرزاننده سطحي‬
‫‪vibrator‬‬ ‫لرزاننده‪ ،‬ويبراتور‬
‫‪external vibration‬‬ ‫لرزش بيروني يا خارجي‪ ،‬ارتعاش بيروني‬
‫‪internal vibration‬‬ ‫لرزش دروني‪ ،‬ارتعاش داخلي‬
‫‪cover block‬‬ ‫لقمه‪ ،‬فاصله نرهدار‪ ،‬فاصله دهنده‬
‫م‬
‫‪admixture‬‬ ‫ماده افزودني‬
‫‪accelerating admixture‬‬ ‫ماده افزودني زودگير كننده‪ ،‬زود سفت كننده‬
‫‪active ground mineral material‬‬ ‫ماده پودري معدني فعال‬
‫‪absorbent‬‬ ‫ماده جاذ‬
‫‪adhesive‬‬ ‫ماده چسباننده‪ ،‬مواد پيوندساز‬
 ‫‪21‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪air-entrained admixture‬‬ ‫ماده دبا ساز‪ ،‬ماده دبا زا‬
‫‪release agent, mould oil, form oil‬‬ ‫ماده رهاساز‪ ،‬روغن قالب‬
‫‪anti-wash-out admixture‬‬ ‫ماده ضد آ شستري‬
‫‪curing compound‬‬ ‫ماده عماآوري‬
‫‪additive‬‬ ‫ماده مضاف‬
‫‪de-icing agent, deicer‬‬ ‫ماده يخزدا‬
‫‪power float, rotary float‬‬ ‫ماله برقي چرخان (هليكوپتري)‬
‫‪Fresno trowel‬‬ ‫ماله فلزي دسته بلند با گوشههاي نيمدايره‬
‫‪trowel‬‬ ‫ماله فلزي‪ -‬كمنه‬
‫‪angle float‬‬ ‫ماله گوشهدار‬
‫‪power trowel‬‬ ‫ماله مكانيكي‬
‫‪double riding trowel‬‬ ‫ماله هليكوپتري نفربر‬
‫‪trowel‬‬ ‫ماله‪ ،‬ماله فلزي‬
‫‪troweling‬‬ ‫مالهكشي‬
‫‪gunman‬‬ ‫متصدي مالتپاش‬
‫‪hydration products‬‬ ‫محصوالت هيدارته شدن‪ ،‬هيدراتها‬
‫‪air chamber‬‬ ‫هوا‬ ‫محفظه هوا‪ ،‬اطاق‬
‫‪nominal mix‬‬ ‫مفلوط اسمي‬
‫‪trial batch‬‬ ‫مفلوط آزمايشي‪ ،‬مفلوط آزمون‬
‫‪harsh concrete‬‬ ‫مفلوط خشن‬
‫‪horizontal-axis mixer‬‬ ‫مفلوطكن با محور افقي‪ ،‬مفلوطكن افقي‬
‫‪inclined-axis mixer‬‬ ‫مفلوطكن با محور مايا‬
‫‪paddle mixer‬‬ ‫مفلوطكن پرهايي‪ ،‬مفلوطكن تييهايي‬
‫‪continuous mixer‬‬ ‫مفلوطكن پيوسته‬
‫‪pan mixer‬‬ ‫مفلوطكن تياري‬
‫‪single shaft mixer‬‬ ‫محوره‬ ‫مفلوطكن ت‬
‫‪twin-shaft mixer‬‬ ‫مفلوطكن دو محوره‬
‫‪gravity mixer‬‬ ‫مفلوطكن گرانشي‬
‫‪compulsatory mixer‬‬ ‫مفلوطكن نيرويي (اجباري)‬
‫‪prescribed mixes‬‬ ‫مفلوطهاي تدويزي‬
‫‪construction documents‬‬ ‫مدارك ساخت‬
‫‪modulus of elasticity‬‬ ‫مدول (ضريب) االستيسيته‪ ،‬مدول (ضريب) ارتداعي‬
‫‪fineness modulus‬‬ ‫مدولنرمي‪ ،‬مدولريزي‬
‫‪acceptance criterion‬‬ ‫معيار (ضابطه) پذيرش‬
‫‪core‬‬ ‫ميزه‪ ،‬هسته‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪26‬‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪target (mean) strength‬‬ ‫مقاومت (ميانرين) هدف‬
‫‪bulk electrical resistivity‬‬ ‫مقاومت الكتريكي ددمي‬
‫‪surface electrical resistivity‬‬ ‫مقاومت الكتريكي سطحي‬
‫‪cube strength‬‬ ‫مقاومت آزمونه مكعبي‬
‫‪anchor pullout strength‬‬ ‫مقاومت بيرون كشيدگي مهار‬
‫‪yield strength‬‬ ‫مقاومت تسليم يا جاري شدن‬
‫‪compressive strength‬‬ ‫مقاومت فشاري‪ ،‬تا فشاري‬
‫) 𝑡𝑐𝑓( ‪splitting tensile strength‬‬ ‫مقاومت كششي شكافتي (برزيلي)‬
‫) 𝑐‪characteristic strength, specified strength (𝑓′‬‬ ‫مقاومت مشفصه‪ ،‬تنش مشفصه‪ ،‬تنش مقرر‬
‫‪specific electrical resistivity‬‬ ‫مقاومت ويژه الكتريكي‬
‫‪ingredients‬‬ ‫مواد تشكيا دهنده‬
‫‪cementitious materials‬‬ ‫مواد سيماني‬
‫‪inactive mineral materials, neutral mineral materials‬‬ ‫مواد معدني غير فعال يا خنثي‬
‫‪supplementary materials‬‬ ‫مواد مكما‪ ،‬مواد جايرزين (سيمان)‬
‫‪mineral admixture‬‬ ‫مواد افزودني معدني‬
‫‪wax‬‬ ‫موم‬
‫‪fog spray‬‬ ‫مه افشاني‬
‫‪migration‬‬ ‫مهاجرت‬
‫‪vibrating table‬‬ ‫ميز لرزان‬
‫‪reinforcing bar‬‬ ‫ميلررد‬
‫‪dowel‬‬ ‫ميلررد اتصال‪ ،‬ميلررد انتظار‪ ،‬زبانه‬
‫ن‬
‫‪splash zone‬‬ ‫ناديه پاشش (در سازههاي سادلي)‬
‫‪tidal zone‬‬ ‫ناديه جزر و مدي‬
‫‪convection zone‬‬ ‫ناديه همرفت‬
‫‪drop chute‬‬ ‫ناوه سقوطي‪ ،‬لوله قائم‬
‫‪fineness‬‬ ‫نرمي‪ ،‬ريزي‬
‫‪water-cementitious materials ratio‬‬ ‫نسبت آ به مواد سيماني‬
‫‪bar support, bar chair‬‬ ‫نشيمن ميلررد‪ ،‬خرك‬
‫‪impermeability‬‬ ‫نفوذ ناپذيري‪ ،‬ناتراوايي‬
‫‪impervious‬‬ ‫نفوذناپذير‪ ،‬ناتراوا‬
‫‪conveyor‬‬ ‫نقاله‬
‫‪test specimen‬‬ ‫نمونه آزمايشي‪ ،‬آزمونه‬
‫‪sampling‬‬ ‫نمونهبرداري‪ ،‬نمونهگيري‬
‫‪consecutive samples‬‬ ‫نمونههاي متوالي‬
 ‫‪23‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دوم – واوهها و تعارين‬

‫واژه انگليسي‬ ‫واژه فارسي‬

‫‪water stop‬‬ ‫نوار آ بند‬

‫و‬
‫‪alkali aggregate reaction‬‬ ‫واكنش قليايي سنردانه‬
‫‪splice‬‬ ‫وصله ميلررد‬
‫ه‬
‫‪entrapped air‬‬ ‫غير عمدي يا ناخواسته‬ ‫هواي محبو‬
‫‪hydration‬‬ ‫هيدارته شدن‪ ،‬آبريري‬

‫ي‬
‫‪flaky ice‬‬ ‫يخ پولكي‬
‫‪crushed ice‬‬ ‫يخ خرد‪ ،‬خرده يخ‬
‫‪lift‬‬ ‫مردله بتنريزي قائم (بتن واقع بين دو درز اجرايي افقي)‬ ‫ي‬
‫فصل سوم‬

‫مشخصات مصالح بتن‬

 ‫‪73‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫‪ 3‬فصل سوم‬
‫مشخصات مصالح بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫‪7‬‬ ‫گستره‬

‫ضوابط اين فصا به مواد و مصال بتن (در برگيرنده سيمانها‪،‬‬
‫سنردانهها‪ ،‬آ مصرفي و افزودنيها) اختصاص دارد و شاما‬
‫موارد زير است‪:‬‬
‫الن – كليات؛‬
‫‪ -‬ويژگيهاي مصال ؛‬
‫پ‪ -‬انبار كردن و نرهداري مصال ؛‬
‫ت‪ -‬كنترل كيفيت‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫‪ 3-2-7‬مصال مورد استفاده در توليد بتن بايد بهگونهاي‬
‫انتفا و بهكار گرفته شود كه ضوابط طرادي‪ ،‬عملكرد سازهاي‬
‫و عمر بهرهدهي مناسبي داشته و همننين شكا ظاهري‬
‫قطعات را‪ ،‬با توجه به شرايط محيطي و اقتصادي‪ ،‬دفظ كند‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-7‬منظور از استانداردها‪ ،‬در وهله اول استانداردهاي ملي‬ ‫‪ 2-2-7‬همه مصال مصرفي در بتن بايد منطبق با الزامات‬
‫است و در صورت برآورده نكردن الزامات طرادي‪ ،‬با توجه به‬ ‫ارايه شده در استانداردها بوده و مدارك و مستندات آنها‬
‫مشفصات خصوصي پرووه‪ ،‬به ساير استانداردهاي معتبر بينالمللي‬ ‫نرهداري شود‪.‬‬
‫مراجعه ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-7‬در مواردي كه عالوه بر الزامات ارايه شده در اين‬ ‫‪ 7-2-7‬الزامات اين جلد از آييننامه جهت افزايش ايمني‪،‬‬
‫آييننامه‪ ،‬در مشفصات خصوصي پرووه نيز الزاماتي ذكر شده باشد‪،‬‬ ‫دوام و پايداري سازه در شرايط اقليمي و منطقهاي‪ ،‬مطابق‬
‫نبايد الزامات يا مقادير ذكر شده در مشفصات خصوصي با موارد‬ ‫فصل ‪ ،6‬بوده و در مواردي كه نياز به ضوابط ديرري باشد‪،‬‬
‫اين آئيننامه متناقض بوده و يا الزامات سهاگيرانهتري داشته باشد‪.‬‬ ‫بايد از منابع و مدارك معتبر ملي يا بينالمللي و مشفصات‬
‫همننين در صورت عدم ارايه الزامات يا مشفصاتي در اين آئيننامه‬
‫خصوصي پرووه استفاده شود‪.‬‬
‫و منابع بينالمللي‪ ،‬رعايت الزامات ذكر شده در مشفصات خصوصي‬
‫پرووه الزامي است‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪72‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-2-7‬عملكرد ك وتاه مدت در علم بتن و اجرا گاه مرتبط با‬ ‫‪ 3-2-7‬انتفا مصال مناسب بهلحاظ اطمينان از عملكرد‬
‫مدت زمان عمليات اجرايي بتن و يا دوره اجراي پرووه است‪ .‬در‬ ‫كوتاهمدت و درازمدت آن اهميت بسيار دارد‪ .‬در مواردي كه‬
‫صورتي كه عملكرد درازمدت نيز داراي مفاهيم مفتلفي است‪ .‬گاه‬ ‫امكان ارزيابي تاريفنه عملكرد بتن و مصال بهكار رفته در‬
‫عملكرد درازمدت با عمر مفيد بتن يا سازه بتني در ارتباط است و‬ ‫آن مقدور است و عملكردها مورد قبول ميباشد‪ ،‬استفاده از‬
‫گاه دوره بهرهبرداري مدنظر قرار ميگيرد‪ .‬براي مثال ممكن است‬
‫آنها بالمانع است‪ .‬در غير اين صورت بايد با اندام آزمايشهاي‬
‫زمان گيرش سيمان يا بتن در انتفا آنها نقش داشته باشد و يا‬
‫كنترل كيفيت‪ ،‬انطباق خواص آنها با الزامات مورد نظر نشان‬
‫براي تامين دوام بتن در دوره بهرهبرداري‪ ،‬استفاده از سيمان خاصي‬
‫داده شود‪ .‬همننين بهمنظور اطمينان از يكنواختي خواص‬
‫مورد نظر باشد‪ .‬در مورد سنردانهها نيز ميتوان مثالهايي را در‬
‫مورد عملكرد كوتاه مدت‪ ،‬مانند نقش آنها در كارايي بتن يا عملكرد‬ ‫مصال بايد با آزمايشهاي كنترل كيفيت‪ ،‬در تواتر مشف‬
‫دراز مدت ارايه كرد‪ .‬مانند سايش يا واكنشزايي با قلياييها يا پايايي‬ ‫شده‪ ،‬نتايج را كنترل نمود‪ .‬نتايج آزمايشها بايد ثبت و‬
‫در برابر يخ زدن و آ شدن‪.‬‬ ‫نرهداري شود‪.‬‬
‫‪ 1-2-7‬دستراه نظارت ميتواند عالوه بر آننه در مدارك و‬
‫مشفصات فني اجرايي پيشبيني شده‪ ،‬آزمايشها و يا تواتر‬
‫ديرري را براي هر ي از مصال ‪ ،‬درخواست نمايد و به هردال‬
‫بايد از تطابق خواص مصال با مشفصات الزامي اطمينان‬
‫داصا شود‪.‬‬
‫‪ 6-2-7‬دستراه نظارت بايد تا خاتمه دوره تضمين و دداقا‬
‫تا ي سال پا از پايان كار هر پرووه‪ ،‬سوابق كاما نتايج‬
‫آزمايشهاي اندام شده را نرهداري و سپا به كارفرما تحويا‬
‫دهد‪.‬‬
‫‪ 3-2-7‬با توجه به دامنه كاربرد اين آييننامه‪ ،‬كه محدود به‬
‫سازههاي متعارف‪ ،‬طبق بند ‪ 0-0‬ميشود‪ ،‬الزامات مربوط به‬
‫برخي از مواد و مصال ارايه نشده است‪ .‬در موارديكه نياز به‬
‫استفاده از چنين مواد و مصالحي در سازه باشد‪ ،‬بايد با توجه‬
‫به نظر مشاور و يا دستراه نظارت‪ ،‬الزامات مربوط به انتفا ‪،‬‬
‫كنترل كيفيت و نكات اجرايي آنها‪ ،‬بر مبناي يكي از‬
‫استانداردها و آييننامههاي معتبر ملي يا بينالمللي رعايت‬
‫شود‪.‬‬

‫ويژگيهاي مصالح تشكيل دهنده بتن‬ ‫ويژگيهاي مصالح تشكيل دهنده بتن‬

‫سيمانها‬ ‫سيمانها‬
‫با توجه به تاثير مشفصات فيزيكي‪ ،‬شيميايي و مكانيكي سيمان بر‬ ‫سيمانهاي مصرفي در بتن بايد با توجه به مقاومت مورد نظر‪،‬‬
‫خواص بتن تازه و سفتشده‪ ،‬بهويژه عملكرد درازمدت بتن در‬ ‫شرايط محيطي و ابعاد سازه انتفا شوند‪.‬‬
‫شرايط محيطي مهاجم‪ ،‬الزم است عالوه بر كنترل مشفصات‬
 ‫‪77‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫سيمان با الزامات استانداردهاي مربوط‪ ،‬در انتفا نوع سيمان‬ ‫الزامات سيمانهاي پرتلند بايد مطابق با استاندارد ملي ‪781‬‬
‫مناسب با توجه به شرايط محيطي و كاربري سازه اقدام شود‪.‬‬ ‫باشد‪ ،‬در اين استاندارد‪ ،‬سيمانهاي پرتلند به ‪ 6‬نوع تقسيم‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ممكن است مشفصات فيزيكي و شيميايي ي سيمان بتواند‬
‫با مشفصات استاندارد دو يا سه نوع سيمان انطباق داصا‬
‫كند‪ .‬بنابراين الزم است بررسي ويژگيهاي سيمان با توجه به‬
‫مشفصات مورد نياز براي آن منطقه گزندبار در دستور كار‬
‫قرار گيرد‪ .‬جزئيات گروهبندي سيمانهاي پرتلند در جدول‬
‫‪ 0-3‬و سيمانهاي آميفته در جدول ‪ 2-3‬ارايه شدهاند‪.‬‬

‫مواد چسباننده جايگزين سيمان‬ ‫مواد چسباننده جايگزين سيمان‬

‫ت ‪ 3-2-7-7‬از مواد پوزوالني به عنوان جايرزين بفش از سيمان‬ ‫‪ 3-2-7-7‬استفاده از مواد چسباننده جايرزين سيمان شاما‬
‫استفاده ميشود‪ .‬دداكثر مقدار مصرف توصيه شده در جدول ت‬ ‫انواع زير در بتن مداز است‪ .‬مشفصات و الزامات هر ي در‬
‫‪ 0-3‬ارايه شده است‪.‬‬ ‫بند ‪ 3-8-3-3‬ارايه شده است‪.‬‬
‫الن – پوزوالنهاي طبيعي؛‬
‫‪ -‬دودهسيليا (ميكروسيليا)؛‬
‫پ – خاكستر بادي؛‬
‫ت – متاكائولين؛‬
‫ث – سرباره؛‬
‫جدول ‪ 0-3‬انوع سيمان پرتلند و رده مقاومتي آنها‬

‫رده مقاومتي‬ ‫كاربرد‬ ‫نوع‬

‫اين نوع سيمان در مواردي كاربرد دارد‪ ،‬كه مشفصات ويژهاي‪ ،‬مطابق‬
‫‪12/1 ،32/1 ،72/1‬‬ ‫(پ–‪،)3‬‬ ‫سيمان پرتلند نوع ي‬
‫آنچه كه براي ديرر انواع سيمان مشف شده است‪ ،‬مورد نياز نباشد‪.‬‬
‫براي كاربردهاي عمومي‪ ،‬بهخصوص در مواردي كه مقاومت شيميايي‬
‫‪12/1 ،32/1 ،72/1‬‬ ‫سيمان پرتلند نوع دو (پ‪)2-‬‬
‫متوسط در برابر سولفاتها مورد نياز است‪.‬‬
‫براي كاربردهاي عمومي و دريايي‪ ،‬بهخصوص در مواردي كه مقاومت‬ ‫سيمان پرتلند نوع دو دريايي (پ‪2-‬‬
‫‪12/1 ،32/1 ،72/1‬‬
‫شيميايي توام در برابر يون هاي كلريد و سولفات مورد نياز است‪.‬‬ ‫د)‬
‫براي استفاده در مواردي كه مقاومت فشاري اوليه زيادي مورد نياز‬
‫‪12/1 ،32/1 ،72/1‬‬ ‫سيمان پرتلند نوع سه (پ‪،)7-‬‬
‫است‪.‬‬
‫‪22/1‬‬ ‫براي استفاده در مواردي كه گرماي هيدراتهشدن كمي مورد نياز است‪.‬‬ ‫سيمان پرتلند نوع چهار (پ‪،)3-‬‬
‫براي استفاده در مواردي كه مقاومت شيميايي زيادي در برابر سولفاتها‬
‫‪32/1 ،72/1 ،22/1‬‬ ‫سيمان پرتلند نوع پنج (پ‪،)1-‬‬
‫مورد نياز است‪.‬‬

‫جدول ‪ 2-3‬انوع سيمان آميخته و رده مقاومتي آنها‬

‫رده مقاومتي‬ ‫توضيح‬ ‫نوع‬

‫‪ 72/1 ،22/1‬و ‪32/1‬‬ ‫سيمان پرتلند داوي دداكثر ‪ 32‬درصد سربارهاي كوره آهنردازي‬ ‫سيمان نوع ‪IS‬‬
‫‪ 72/1 ،22/1‬و ‪32/1‬‬ ‫سيمان پرتلند داوي دداكثر ‪ 32‬درصد انواع پوزوالن‬ ‫نوع ‪IP‬‬
‫‪ 72/1‬و ‪32/1‬‬ ‫سيمان پرتلند داوي دداكثر ‪ 31‬درصد سنگ آه‬ ‫نوع ‪IL‬‬
‫‪ 22/1‬و ‪72/1‬‬ ‫سيمان آميفته داوي دداكثر ‪ 11‬درصد مواد جايرزين (‪ 32‬درصد آن بايد سرباره باشد)‬ ‫نوع ‪IT‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪73‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 2-2-7-7‬در محاسبه نسبت آ به مواد سيماني (‪ )w/cm‬در‬
‫مفلوط بتن‪ ،‬مدموع وزن سيمان و مواد جايرزين آنها بايد‬
‫منظور شود‪.‬‬

‫الزامات كاربردي‬ ‫الزامات كاربردي‬

‫‪ 3-7-7-7‬در مواردي كه گزينهاي جز استفاده از سنردانههاي‬

‫داراي پتانسيا واكنشقليائي در اعضا با رطوبت كافي براي‬
‫بروز اين واكنش‪ ،‬مانند شالودهها‪ ،‬ديوارهاي برشي‪ ،‬ستونها و‬
‫تيرهاي محيطي در زير زمينها وجود نداشته باشد ميتوان از‬
‫راهكارهاي كنترل واكنش قليائي استفاده كرد‪ .‬از جمله اين‬
‫راهكارها ميتوان از سيمانهاي آميفته مناسب يا سيمانهايي‬
‫با قلياي معادل كمتر از ‪ 2/6‬درصد‪ ،‬براي سنردانههايي كه‬
‫قابليت واكنش «قليائي سيليسي» دارند يا ‪ 2/3‬درصد‪ ،‬براي‬
‫سنردانههايي كه قابليت واكنش «قليائي كربناتي» دارند‪،‬‬
‫استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ 2-7-7-7‬در موارديكه با توجه به مالدظات دوام و يا كنترل‬
‫گرماي هيدراته شدن و آهنگ رشد مقاومت‪ ،‬نياز به استفاده‬
‫از سيمانهاي آميفته و يا مواد جايرزين سيمان باشد‪ ،‬بايد بر‬
‫اسا نتايج آزمايشراهي و يا بررسي عملكرد كوتاهمدت و‬
‫درازمدت‪ ،‬تاثير استفاده از سيمان آميفته يا مواد جايرزين‬
‫سيمان در بهبود رفتار و عملكرد بتن به تاييد دستراه نظارت‬
‫برسد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-7-7‬استفاده از سيمان سفيد بنايي در ساخت بتن مداز‬ ‫‪ 7-7-7-7‬استفاده از سيمان پرتلند سفيد براي ساخت بتن‬
‫نيست‪.‬‬ ‫بالمانع است‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-7-7‬چناننه عملكرد بتن از نظر دوام مطرآ نباشد‪ ،‬استفاده‬ ‫‪ 3-7-7-7‬در مواردي كه از دو يا چند نوع سيمان در بتن‬
‫از چند نوع سيمان در ي بتن مانعي ندارد‪ ،‬بديهي است در اين‬ ‫استفاده ميشود‪ ،‬بايد بر اسا مطالعات آزمايشراهي و بررسي‬
‫موارد بايد طرآ مفلوط نيز با توجه به خواص تركيبي چند نوع‬ ‫عملكرد كوتاهمدت و درازمدت‪ ،‬استفاده همزمان آنها به تاييد‬
‫سيمان مورد بررسي قرار گيرد و ارايه شود‪ .‬همننين مقصود از دو‬ ‫دستراه نظارت برسد‪.‬‬
‫يا چند نوع سيمان‪ ،‬دو يا چند كارخانه مفتلن نيست‪.‬‬

‫سنگدانهها‬ ‫سنگدانهها‬
‫‪ 3-3-7-7‬سنردانههاي مورد استفاده در بتن بايد بهگونهاي‬
‫باشند كه بتوان با آنها بتني با مقاومت‪ ،‬دوام كافي در شرايط‬
‫محيطي مهاجم‪ ،‬كارائي و رواني مناسب ساخت‪.‬‬
 ‫‪71‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-3-7-7‬سنردانههاي بزرگتر از ‪ 3/31‬ميليمتر را سنردانه‬ ‫‪ 2-3-7-7‬انتفا سنردانهها بايد با منظور كردن ضوابط‬
‫درشت (كه عموماً شن گفته ميشود) و سنردانههاي كوچ تر از‬ ‫استاندارد ملي ‪ :722‬دانهبندي‪ ،‬درصد دانههاي پولكي و‬
‫‪ 3/31‬ميليمتر را سنردانه ريز (كه بهطور معمول ماسه ناميده‬ ‫كشيده‪ ،‬مواد زيان آور‪ ،‬سالمت و دوام و مقاومت سايشي‪،‬‬
‫ميشود) مينامند‪.‬‬ ‫صورت گيرد‪.‬‬
‫طبق تعرين «بزرگترين اندازه اسمي سنردانه» معموال عبارت‬
‫است از اندازه كوچ ترين الكي كه دداكثر ‪ 32‬درصد وزني‬
‫سنردانه روي آن باقي بماند (يا ‪ 12‬درصد سنردانهها از آن عبور‬
‫كنند)‪ .‬كوچ ترين اندازه اسمي سنردانه معموال بزرگترين الكي‬
‫است كه دداقا ‪ 12‬درصد سنردانه روي آن باقي ميماند يا‬
‫بهعبارت ديرر دداكثر ‪ 32‬درصد سنردانه از آن ميگذرد‪ .‬با مراجعه‬
‫به استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 722‬مشاهده ميشود كه در تعرين‬
‫بزرگترين اندازه اسمي‪ ،‬مقادير ‪ 12‬درصدي كه در اين جا مورد‬
‫اشاره قرار گرفت‪ ،‬بين ‪ 81‬تا ‪ 11‬درصد در نوسان است‪.‬‬
‫در صورتيكه دانهبندي سنردانهها با منحنيهاي ارايه شده در‬
‫استاندارد ملي ايران انطباق كاما نداشت‪ ،‬طي بررسيها و‬
‫آزمايشهايي ميتوان با آن سنردانهها‪ ،‬بتني را توليد و اجرا نمود‬
‫كه الزامات مورد نظر را برآورده نمايد‪ .‬اين بتن بايد شرايط زير را‬
‫دارا باشد‪ :‬در طول مدت دما‪ ،‬ريفتن (و يا انتقال با پمپ) و تراكم‬
‫انسدام خود را از دست نداده‪ ،‬دچار جداشدگي نشود و همننين‬
‫مقاومت و دوام مورد نياز را تامين كند‪ .‬از آندا كه اثبات اين موارد‬
‫نيازمند اندام آزمايشهاي متعددي است‪ ،‬توصيه ميشود از‬
‫سنردانههايي استفاده شود كه الزامات استاندارد ملي ايران به شماره‬
‫‪ 722‬را برآورده مينمايند‪.‬‬
‫از آندائيكه وجود مواد ريزدانهتر از ‪ 2/6‬ميليمتر (‪ 622‬ميكرومتر)‬
‫در سنردانههاي ريز در انسدام و قوام بتن و همننين پمپپذيري‬
‫بتن اهميت دارد‪ ،‬بايد دتياالمكان سعي شود در فرآيند توليد‬
‫سنردانههاي ريز اين دسته از دانهها دذف نشوند‪ .‬در غير اينصورت‬
‫توصيه ميشود با استفاده از مواد ريزدانه مناسب فقدان اين دسته‬
‫از ذرات جبران شود‪ .‬توجه شود كه وجود بيش از ددّ ذرات ريز‬
‫باعث افزايش نياز به آ و ادتمال افزايش جمعشدگي در بتن‬
‫خواهد شد‪.‬‬
‫سنردانههايي با چرالي كم و جذ آ زياد (بهطور معمول بيش از‬
‫‪ 7/1‬درصد براي ماسه و ‪ 7/2‬درصد براي شن) ميتواند نشان دهنده‬
‫تفلفا زياد و مقاومت كم سنردانه باشد‪ .‬استفاده از سنردانههايي‬
‫با مقاومت كم باعث افزايش نياز به مواد چسباننده يا كاهش در‬
‫نسبت آ به مواد سيماني خواهد شد‪ .‬افزايش ميزان خمير ادتمال‬
‫افزايش جمعشدگي و تركخوردگي بتن را بهدنبال دارد‪ .‬بر اين‬
‫اسا توصيه ميشود در موارديكه بتن در معرض چرخههاي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪76‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫متوالي يخزدن و آ شدن قرار دارد‪ ،‬از سنردانههايي با مقاومت كم‬
‫و تفلفا زياد استفاده نشود‪.‬‬
‫اگرچه براي استفاده از سنردانههاي ريز شكسته يا تيزگوشه در بتن‬
‫منعي وجود ندارد‪ ،‬ولي بايد توجه شود كه استفاده از اين سنردانهها‬
‫ميتواند نياز به آ يا مواد روانكننده (يا فوقروانكننده) را براي‬
‫دستيابي به رواني مورد نظر افزايش دهند‪ .‬شكا ذرات شكسته كه‬
‫ميتواند متاثر از جنا سنگ مادر و يا فرآيند خردايش باشد‪ ،‬تاثير‬
‫زيادي بر نياز به آ بتن داوي سنردانههاي ريز شكسته يا تيزگوشه‬
‫دارد‪ .‬بايد توجه داشت بدليا كمبود منابع سنردانه ريز گردگوشه‪،‬‬
‫دسترسي به آن ممكن است دشوار باشد‪.‬‬
‫در صورتيكه مقدار يون كلريد و سولفات موجود در سنردانه از دد‬
‫مداز بيشتر باشد‪ ،‬ولي بتوان نشان داد كه مقدار هر ي از اين مواد‬
‫در بتن‪ ،‬با توجه به طرآ مفلوط بتن از دد مداز كمتر است‪،‬‬
‫سنردانه مورد نظر قابا قبول خواهد بود‪.‬‬
‫‪ 7-3-7-7‬در مواردي كه بتن در مدت قابامالدظهاي در‬
‫زمان بهرهبرداري‪ ،‬در معرض رطوبت يا آ محيط اطراف قرار‬
‫ميگيرد‪ ،‬مانند شالودهها‪ ،‬ديوارهاي برشي‪ ،‬ستونها و تيرهاي‬
‫محيطي در زير زمين‪ ،‬اندام مطالعات شناسائي قابليت واكنش‬
‫قليائي سنردانهها‪( ،‬سيليسي يا كربناتي)‪ ،‬الزامي است‪.‬‬
‫در اين خصوص اندام بررسيهاي الزم‪ ،‬طبق ي يا چند‬
‫استاندارد ملي زير بنا به مورد‪ ،‬الزامي است‪:‬‬
‫الن‪ -‬سنگ شناسي ‪ ..........‬استاندارد ملي ‪37112‬؛‬
‫‪ -‬آزمايشهاي تسريعشده مالت منشوري ‪.......................‬‬
‫استانداردهاي ‪ 8317‬و ‪33326‬؛‬
‫پ‪ -‬آزمايش درازمدت منشور بتني ‪ ..............‬استاندارد ملي‬
‫‪8331‬؛‬
‫ت‪ -‬آزمايش استوانه سنري ‪ .........‬استاندارد ملي ‪3616‬؛‬
‫ث‪ -‬آزمايش تييير طول منشور بتني ناشي از واكنش قليايي‬
‫كربناتي ‪ .........‬استاندارد ‪ASTM C1105‬؛‬
‫ت ‪ 3-3-7-7‬مشفصات سنردانههاي درشت ميتواند بر مقاومت‬ ‫‪ 3-3-7-7‬عملكرد سنردانهها در بتن بايد از نظر دوام در برابر‬
‫در برابر آتش بسيار موثر باشد‪ .‬توصيه ميشود از سنردانههاي‬ ‫آتش و واكنشهاي شيميائي مفر مورد بررسي قرارگيرند‪.‬‬
‫گرانيتي‪ ،‬كوارتزي و كوارتزيتي در اين موارد استفاده نشود‪.‬‬
‫استفاده از سنردانههايي كه واكنشهاي شيميايي مفربي به غير از‬
‫موارد بند ‪ 3-0-3-3‬را در بتن ايداد ميكنند (مانند موارد زير)‬
‫مداز نيست‪ ،‬مرر آنكه بر اسا نتايج آزمايشراهي يا تاريفنه‬
‫عملكرد درازمدت اثبات شود كه راهكارهاي جلوگيري از واكنش‬
‫مفر نتايج رضايت بفشي داشته است‪.‬‬
 ‫‪73‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ ‬سنردانههاي داوي برخي از سولفيدها از جمله پيريت‪،‬‬
‫پيروتيت و ماركازيت؛‬
‫‪ ‬سنردانههاي داوي برخي از سولفاتها؛‬
‫زنده (‪ )CaO‬يا اكسيد منيزيم (‪)MgO‬‬ ‫‪ ‬سنردانههاي داوي آه‬
‫آزاد‪.‬‬

‫سبكدانهها‬ ‫سبكدانهها‬

‫ت ‪ 0-5-3-3‬كليات‬ ‫‪ 3-1-7-7‬كليات‬
‫ت ‪ 3-3-1-7-7‬خصوصيات سبكدانهها وابسته به جنا و ساختار‬ ‫‪ 3-3-1-7-7‬سبكدانهها بر اسا نحوه ايداد آنها به دو‬
‫متفلفا‪ ،‬مواد اوليه و فرآيند توليد است‪ .‬سبكدانههاي طبيعي مانند‬ ‫دسته طبيعي و مصنوعي تقسيم ميشوند‪ .‬نوع طبيعي در‬
‫پوميا‪ ،‬اسكوريا يا توف مواد آتشفشاني هستند كه از سرد شدن و‬ ‫طبيعت وجود دارد و فقط با اندام عمليات مكانيكي مانند‬
‫نيز هوازده شدن گدازههاي آتشفشاني بوجود آمدهاند‪ .‬همننين‬ ‫شكستن‪ ،‬دانهبندي و نظاير آن آماده مصرف ميشود‪ .‬نوع‬
‫كلوخههاي دياتومهاي بهعنوان سبكدانه طبيعي غير آتشفشاني‬ ‫مصنوعي محصوالت جانبي يا زائد صنايع مفتلن هستند و با‬
‫شناخته ميشوند‪.‬‬
‫اندام عمليات خاص از جمله درارتي‪ ،‬فرآوري ميگردند‪.‬‬
‫سبكدانه مصنوعي شاما سرباره متفلفا (اسفندي)‪ ،‬ر منبسط‬
‫شده يا پوك‪ ،‬خاكستر بادي همدوش شده‪ ،‬شيا يا سنگ لوآ‬
‫منبسط شده‪ ،‬شيشه يا سيليا اسفندي است‪ .‬همننين پرليت را‬
‫ميتوان سبكدانه مصنوعي قلمداد كرد‪ .‬خرده آجر و سفال هم‬
‫ميتوانند از جمله سبكدانهها محسو شوند‪ .‬دانههاي پليمري و‬
‫پالستيكي نيز از اين جمله هستند‪ ،‬مانند دانههاي پلياستايرن‬
‫منبسط شده‪.‬‬
‫‪ 2-3-1-7-7‬سبكدانهها بر اسا كارايي آنها به دو گروه‬
‫سازهاي و غير سازهاي تقسيم ميشوند‪ .‬گروه اول در ساخت‬
‫سازههاي بتني و گروه دوم در ساخت بتن‪ ،‬مالتها‪ ،‬گروتها‬
‫و بلوكهاي بنايي بكار برده ميشوند‪.‬‬

‫ت ‪ 2-5-3-3‬الزامات كاربردي‬ ‫‪ 2-1-7-7‬الزامات كاربردي‬

‫ت ‪ 3-2-1-7-7‬استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 3181‬خصوصيات‬ ‫‪ 3-2-1-7-7‬در كاربرد سبكدانهها بسته به مورد‪ ،‬بايد الزامات‬
‫سبكدانهها را براي استفاده در بتن سب سازهاي ارايه ميدهد‪ .‬دو‬ ‫استانداردهاي ملي «الن» تا «پ» زير برآورده شوند‪:‬‬
‫نوع اصلي سبكدانه در اين استاندارد توضي داده شده است‪:‬‬ ‫الن‪ -‬براي بتنهاي سازهاي ‪ ..........‬استاندارد ملي ‪3181‬؛‬
‫سبكدانههاي تهيه شده از انبساط و همجوش كردن محصوالتي‬ ‫‪ -‬براي بتنهاي غير سازهاي‪ ،‬مالتها و گروتها ‪..........‬‬
‫مانند سرباره‪ ،‬ر ‪ ،‬دياتومه‪ ،‬خاكستربادي‪ ،‬شيا و سنگ لوآ؛‬
‫استاندارد ملي ‪33831-3‬؛‬
‫سبكدانههاي طبيعي فراوري شده‪ ،‬مانند پوميا‪ ،‬اسكوريا و توف‪.‬‬
‫پ‪ -‬براي بلوكهاي بنايي بتني ‪ ..........‬استاندارد ملي ‪3613‬‬
‫استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 33831-3‬سبكدانههايي با منشأ‬
‫معدني و با چرالي دانهاي معادل يا كمتر از ‪ 2222‬كيلوگرم بر‬
‫مترمكعب و يا چرالي انبوهي فلهاي معادل يا كمتر از ‪3222‬‬
‫كيلوگرم بر مترمكعب را در بر ميگيرد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪78‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اين سبكدانهها شاما‪ :‬سبكدانههاي طبيعي‪ ،‬دانههاي تهيه شده از‬
‫مواد طبيعي‪ ،‬محصوالت فرعي فرايندهاي صنعتي و يا سبكدانههاي‬
‫بازيافت شده هستند‪.‬‬
‫استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 3613‬به معرفي سبكدانههاي مصرفي‬
‫در بلوكهاي بنايي براي كاهش چرالي آنها ميپردازد و شاما سه‬
‫نوع اصلي سبكدانه است‪:‬‬
‫سبكدانههاي تهيه شده از انبساط و همجوشكردن محصوالتي‬
‫مانند سرباره‪ ،‬ر ‪ ،‬دياتومه‪ ،‬خاكستر بادي‪ ،‬شيا و سنگ لوآ؛‬
‫سبكدانههاي تهيه شده از فراوري مواد طبيعي مانند پوميا‪،‬‬
‫اسكوريا و توف؛‬
‫سبكدانههاي تهيه شده از سوزاندن محصوالت نهايي زغال سنگ و‬
‫يا ك ‪.‬‬

‫سنگدانههاي درهم‪ ،‬بازيافتي و بازفرآوري‬ ‫سنننگنداننه هناي درهم‪ ،‬بنازينافتي و‬

‫شده‬ ‫بازفرآوري شده‬

‫ت ‪ 0-6-3-3‬سنگدانههاي درهم‬ ‫‪ 3-6-7-7‬سنگدانههاي درهم‬

‫ت ‪ 3-3-6-7-7‬مفلوطهايي كه از بستر رودخانه و يا زمين طبيعي‬ ‫‪ 3-3-6-7-7‬سنردانههاي درهم به سنردانههاي مفلوط ريز‬
‫برداشت ميشود‪ ،‬سنردانههاي درهم ناميده شده و با سنردانههايي‬ ‫و درشت گفته ميشود كه از بستر رودخانه يا زمين‪ ،‬برداشت‬
‫كه از مفلوط كردن دانههاي ريز و درشت در هنرام ساخت بتن‬ ‫ميشود‪ .‬استفاده از اين سنردانهها در بتن آرمه مداز نيست‪.‬‬
‫بهكار ميرود‪ ،‬متفاوت است‪.‬‬
‫گاه در برخي بتنهاي كماهميت مانند بتن مرر و بتنهاي پركننده‬
‫و يا بتنهاي سازهاي با مقاومتهاي كمتر از ‪ 36‬مراپاسكال‪ ،‬اجازه‬
‫مصرف به اين نوع مفلوط درهم داده ميشود‪ ،‬اما بايد توجه داشت‬
‫كه در هنرام انبار كردن و مصرف دچار جداشدگي نشده و دانهبندي‬
‫مورد نياز داصا شود‪.‬‬
‫‪ 2-3-6-7-7‬سنردانههاي درهم را ميتوان در ساخت‬
‫بتنهاي غير مسل كم اهميت استفاده نمود‪.‬‬

‫ت ‪ 2-6-3-3‬سنگدانههاي بازيافتي‬ ‫‪ 2-6-7-7‬سنگدانههاي بازيافتي‬

‫‪ 3-2-6-7-7‬سنردانههاي بازيافتي كه داصا خرد كردن‬
‫قطعات بتن ميباشند بايد ضمن برآورده نمودن مشفصات‬
‫سنردانههاي معمولي‪ ،‬الزامات جدول ‪ 3-3‬را نيز با توجه به‬
‫چرالي‪ ،‬برآورده نمايند‪.‬‬
‫‪ 2-2-6-7-7‬سنردانههاي بازيافتي بعنوان جايرزين‬
‫سنردانههاي درشت در بتن غير مسل قابا مصرفاند‪ ،‬ولي‬
‫دداكثر جايرزيني آنها نبايد از مقادير جدول ‪ 0-3‬تداوز‬
‫نمايد‪ .‬در هر دال‪ ،‬استفاده از سنردانه بازيافتي نوع «الن» در‬
 ‫‪71‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتن با رده مقاومتي بيش از ‪ C20‬و نوع « » در بتن با رده‬
‫مقاومتي بيش از ‪ C16‬مداز نيست‪ .‬به هر دال استفاده از‬
‫سنردانههاي بازيافتي بعنوان جايرزين سنردانههاي درشت يا‬
‫بفشي از آن در بتن آرمه مداز نيست‪.‬‬

‫جدول ‪ 3-3‬الزامات سنگدانههاي بازيافتي‬

‫نوع ب‬ ‫نوع الف‬ ‫تركيبات‬

‫‪3322‬‬ ‫‪2322‬‬ ‫دداقا چرالي‪ ،‬كيلوگرم بر متر مكعب‬
‫‪32‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دداكثر ظرفيت جذ آ (درصد)‬
‫‪72‬‬ ‫‪32‬‬ ‫دداكثر مقدار آجر و سفال (درصد)‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دداكثر مقدار قير (درصد)‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫(درصد)‬ ‫دداكثر مواد سب‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫دداكثر شيشه و ساير مواد (درصد)‬
‫‪2/3‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫دداكثر سولفات (بردسب ‪ SO32-‬محلول در آ )‬

‫جدول ‪ 0-3‬مقدار مجاز مصرف سنگدانههاي درشت بازيافتي‬

‫حداكثر جايگزيني‬
‫(درصد وزني)‬ ‫شرايط رويارويي‬
‫نوع ب‬ ‫نوع الف‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫با رطوبت‬ ‫بتن بدون تما‬
‫‪22‬‬ ‫‪72‬‬ ‫بتن در معرض كربناته شدن‬
‫بتن در معرض كربناته شدن‪ ،‬غيراشباع يا چرخه‬
‫‪2‬‬ ‫‪72‬‬ ‫خش و تر و بتن در معرض خوردگي كلريدي‬
‫اتمسفري‬
‫بتن در معرض يفبندان‪ ،‬شرايط اشباع متوسط‬
‫‪2‬‬ ‫‪72‬‬ ‫بدون مواد يخزدا‪ ،‬بتن در شرايط تهاجم شيميايي‬
‫ماليم‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ساير موارد‬

‫ت ‪ 3-6-3-3‬سنگدانههاي بازفرآوري شده‬ ‫‪ 7-6-7-7‬سنگدانههاي بازفرآوري شده‬

‫ت ‪ 3-7-6-7-7‬براي مثال‪ ،‬سنردانههاي بازفرآوري شده از‬ ‫‪ 3-7-6-7-7‬سنردانههاي بازفرآوري شده كه داصا‬
‫شستشوي كاميون مفلوطكن صرفا در همان كارخانه بتن آماده‬ ‫شستشوي بتن تازه از كاميون مفلوطكن هستند‪ ،‬در صورتي‬
‫قابا استفاده است و خريد و فروش آن مداز نميباشد‪.‬‬ ‫قابا مصرف در بتن سازهاياند‪ ،‬كه فقط همان توليد كننده در‬
‫محصوالت خود از آنها بازفرآوري كرده و استفاده كند‪.‬‬
‫‪ 2-7-6-7-7‬در موارديكه اين نوع سنردانه بهصورت ريز و‬
‫درشتدانه جدا نشدهاند‪ ،‬جايرزيني دداكثر ‪ 1‬درصد وزني كا‬
‫سنردانههاي بتن مداز ميباشد‪ .‬در مواردي كه ريز و‬
‫درشتدانهها جدا شدهاند اين محدوديت به دداكثر ‪ 31‬درصد‬
‫افزايش داده ميشود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪32‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫آب مصرفي بتن‬ ‫آب مصرفي بتن‬

‫ت ‪ 3-3-7-7‬در صورتيكه مقدار يون كلريد و سولفات موجود در‬ ‫‪ 3-3-7-7‬مواد موجود در آ مصرفي براي ساخت و‬
‫آ از دد مداز بيشتر باشد‪ ،‬ولي بتوان نشان داد كه مقدار هر ي‬ ‫عماآوري بتن بايد در محدوده مداز باشد‪ ،‬بطوريكه عملكرد‬
‫از اي ن مواد در بتن‪ ،‬با توجه به طرآ مفلوط بتن از دد مداز كمتر‬ ‫مطلو بتن را در كوتاه مدت و در درازمدت‪ ،‬دچار اختالل‬
‫است‪ ،‬آ مورد نظر قابا قبول خواهد بود‪ .‬به هر دال نياز به دانستن‬
‫ننمايد‪ .‬ضوابط مربوط به محدوديتهاي آ مصرفي و آزمايش‬
‫مقدار يونهاي كلريد و سولفات در ساير اجزاي بتن وجود دارد‪.‬‬
‫هاي مربوط به آنها در استاندارد ملي شماره ‪ 33338‬ارايه‬
‫شده و همراه با الزامات تعيين شده در اين بفش‪ ،‬بايد رعايت‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 2-3-7-7‬الزامات ارايهشده براي آ ‪ ،‬شاما آ بهكار رفته‬
‫در ساخت و عماآوري بتن‪ ،‬يخ مورد مصرف براي سرد كردن‬
‫بتن يا اجزاي آن‪ ،‬آ آزاد موجود در سنردانهها‪ ،‬آ مورد‬
‫مصرف در كاميون دما بتن و آ بهكار رفته در ساخت مواد‬
‫افزودني شيميايي يا دوغا سازي مواد افزودني معدني‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫‪ 7-3-7-7‬در مواردي كه از آ آشاميدني براي ساخت و‬
‫عماآوري بتن استفاده ميشود‪ ،‬اگر آ مزه يا بوي مشفصي‬
‫نداشته‪ ،‬تميز و صاف بوده و همننين شواهدي از تاثير منفي‬
‫آن بر مشفصات بتن وجود نداشته باشد‪ ،‬نيازي به اندام‬
‫آزمايشهاي كنترل كيفيت آن نيست‪.‬‬
‫‪ 3-3-7-7‬استفاده از آ بازيافتشده كارخانههاي توليد بتن‪،‬‬
‫بهتنهايي و يا در تركيب با آ آشاميدني يا آ چاه‪ ،‬در توليد‬
‫بتن به شرطي مداز است كه داراي شرايط بند‬
‫‪ 3-3-7-7‬باشد‪.‬‬
‫‪ 1-3-7-7‬مواد زيان آور موجود در آ نبايد از مقادير داده‬
‫شده در جدول ‪ 5-3‬تداوز كند‪.‬‬
‫‪ 6-3-7-7‬ميزان ‪ pH‬آ در همه موارد بايد بين ‪ 1/1‬تا ‪8/1‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫جدول ‪ 5-3‬حداكثر مواد شيميايي مجاز در آب‬

‫حداكثر‬
‫روش آزمايش‬ ‫مواد شيميايي‬
‫مجاز‪ppm ،‬‬

‫ميزان يون كلريد‪،‬‬

‫‪ ‬براي بتن آرمه در معرض دمله‬
‫‪ ASTM C114‬يا‬ ‫‪122‬‬ ‫كلريدي‪ ،‬عرشه پا و موارد مشابه‬
‫استاندارد ملي ‪2712‬‬ ‫‪ ‬براي ديرر بتنهاي آرمه در‬
‫شرايط مرطو يا داراي قطعات‬
‫‪3222‬‬ ‫مدفون‬
‫استانداردهاي‬ ‫‪7222‬‬ ‫‪SO4‬‬ ‫سولفات بر دسب‬
‫ملي‪3612‬يا ‪2717‬‬

‫استاندارد ملي ‪3611‬‬ ‫‪622‬‬ ‫ميزان قليائيت معادل‬

‫‪Na2O+0.658K2O‬‬
‫استاندارد ملي ‪2711‬‬ ‫‪12222‬‬ ‫مدموع مواد جامد‬

‫‪ 3-3-7-7‬در مواردي كه آ مصرفي در بتن به لحاظ دارا‬

‫بودن مواد مضر موثر بر‪ :‬گيرش‪ ،‬سفت شدن‪ ،‬مقاومت‪ ،‬آهنگ‬
‫رشد مقاومت‪ ،‬تييير ددم‪ ،‬خوردگي ميلرردها و كارايي بتن‬
‫مشكوك باشد‪ ،‬ميتوان با ساخت نمونه مالت و خمير سيمان‬
‫شاهد‪ ،‬با آ مقطر يا آ آشاميدني و مقايسه آن با مالت يا‬
‫خمير سيمان داوي آ مشكوك مورد نظر‪ ،‬موارد «الن» تا‬
‫«پ» زير را كنترل نمود‪:‬‬
‫الن‪ -‬مقاومت ‪ 3‬روزه نمونه داوي آ غير آشاميدني يا غير‬
‫استاندارد بايد دداقا ‪ 12‬درصد مقاومت فشاري مالت‬
‫شاهد باشد‪.‬‬
‫‪ -‬زمان گيرش خمير سيمان داوي آ مشكوك نبايد‬
‫زودتر از ي و ديرتر از ‪ 3/1‬ساعت نسبت به مفلوط شاهد‬
‫باشد‪.‬‬
‫پ‪ -‬ميزان انبساط بهدست آمده از آزمايش سالمت سيمان در‬
‫آزمايش ساخته شده با آ مشكوك‪ ،‬از دد مداز انبساط يا‬
‫انقباض استاندارد سيمان مصرفي بيشتر نباشد‪.‬‬

‫مواد افزودني بتن‬ ‫مواد افزودني بتن‬

‫ت ‪ 0-8-3-3‬كليات‬ ‫‪ 3-8-7-7‬كليات‬
‫‪ 3-3-8-7-7‬مواد افزودني كه براي بهبود مشفصات بتن در‬
‫موارد خاص بكار برده ميشوند بايد عملكرد مطلوبشان را با‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪32‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اندام آزمايشهاي خاص به تاييد رساند‪ .‬مواد افزودني در انواع‬
‫زير توليد ميشوند‪:‬‬
‫الن‪ -‬شيميايي؛‬
‫‪ -‬مواد جايرزين سيمان (پودري معدني فعال)؛‬
‫پ‪ -‬پودري پر كننده غير فعال (نرمه)‪.‬‬

‫ت ‪ 2-8-3-3‬مواد افزودني شيميايي‬ ‫‪ 2-8-7-7‬مواد افزودني شيميايي‬

‫ت ‪ 3-2-8-7-7‬در بسياري از آييننامهها‪ ،‬عنوان مواد افزودني‪،‬‬ ‫‪ 3-2-8-7-7‬مواد افزودني شيميايي به مواد محلول در آ‬
‫براي مواد افزودني معدني و شيميايي بكار رفته است‪ .‬معموال مقدار‬ ‫گفته ميشود كه به مقدار كمتر از ‪ 1‬درصد وزن سيمان به‬
‫مصرف مواد افزودني شيميايي بر دسب مورد از چند صدم درصد‬ ‫بتن تازه‪ ،‬در دين اختالط يا بالفاصله قبا از آن‪ ،‬اضافه‬
‫وزن مواد سيماني تا دداكثر ‪ 1‬درصد وزن مواد سيماني ميباشد‪.‬‬ ‫ميشود‪ .‬مشفصات برخي از اين مواد در استاندارد ملي ‪2172‬‬
‫اين مواد بر خالف مواد افزودني معدني جايرزين سيمان نميشوند‪.‬‬
‫آمده است‪ .‬ضمناً مشفصات برخي از مواد افزودني و‬
‫در صورت استفاده و نياز به افزودني شيميايي‪ ،‬بايد به پايه شيميايي‬
‫استانداردهاي مربوط به آنها در زير آمده است‪:‬‬
‫آن توجه شده و صرفا به نامهاي تداري اكتفا نشود‪.‬‬
‫الن‪ -‬بازدارنده خوردگي آرماتورها ‪ ...........‬استاندارد‬
‫امروزه موادي همنون انواع پليمرها و التكاها نيز بعنوان افزودني‬
‫شيميايي در بتن استفاده ميشوند اما در استاندارد ملي ‪ ،2172‬به‬ ‫‪ASTM C1582‬؛‬
‫آنها پرداخته نشده است‪ .‬اين مواد داراي استانداردهاي جداگانهاي‬ ‫‪ -‬افزودنيهاي بتنريزي در هواي سرد ‪ ...........‬استاندارد‬
‫ميباشد‪ ،‬همننين ميزان مصرف اين مواد در بتن در اغلب موارد‬ ‫‪.ASTM C1622‬‬
‫بيش از ‪ 1‬درصد وزن سيمان است‪.‬‬
‫ت ‪2-2-8-7-7‬‬ ‫‪ 2-2-8-7-7‬مشفصات و كاربري افزودنيهاي شيميايي‬
‫الف‪ -‬مواد افزودني كاهنده آب يا روانكننده‬ ‫مفتصراً به شرآ زيراند‪:‬‬
‫افزودنيهاي روانكننده هم بهشكا مايع و هم بهشكا پودري وجود‬ ‫الن‪ -‬افزودني كاهنده آ يا روانكننده‪:‬‬
‫دارند‪ .‬معموال توصيه ميشود تا اين مواد بهصورت محلول در بتن‬
‫اين ماده با كاهش مقدار آ مورد نياز بتن‪ ،‬با دفظ نسبت آ‬
‫استفاده شوند‪ .‬با توجه به مقدار كم مصرف آنها‪ ،‬بايد تدهيزات‬
‫به سيمان‪ ،‬رواني مورد نياز مفلوط را تامين ميكند و در‬
‫اختالط و نحوه مصرف بهگونهاي باشد كه مواد كامال مناسب و دقيق‬
‫اندازهگيري و يكنواخت در مفلوط پفش شوند‪ .‬روش ساده و‬ ‫نتيده‪ ،‬با دفظ مقاومت بتن‪ ،‬در مقدار سيمان مصرفي صرفه‬
‫مناسب مصرف اين مواد اضافه نمودن آنها در پايان مرادا اختالط‬ ‫جويي ميشود‪.‬‬
‫است‪ .‬همننين توصيه ميشود تا دد امكان تدهيزات خودكار براي‬
‫پيمانه كردن و افزودن به مفلوط بتن بهكار رود‪ .‬در صورت افزودن‬ ‫‪ -‬افزودني فوق كاهنده آ يا فوق روان كننده‪:‬‬
‫بهصورت دستي‪ ،‬يكي از بهترين روشها جهت اطمينان از پفش‬ ‫اين ماده خصوصيتي مشابه ماده موضوع بند «الن» باال را دارد‬
‫يكنواخت در مفلوط آن است كه ابتدا اختالط اوليه سيمان‪،‬‬ ‫ولي تاثير آن بيشتر است‪.‬‬
‫سنردانه و ‪ 12‬تا ‪ 32‬درصد آ اندام شده و سپا ماده افزودني به‬
‫مابقي آ اضافه و محلول داصا به مفلوط افزوده شود‪ .‬نحوه‬ ‫پ‪ -‬افزودني دبا ساز‪:‬‬
‫افزودن مواد روانكننده ممكن است باعث رواني متفاوت در‬
‫اين ماده موجب ايداد دبا هواي پايدار در بتن‪ ،‬طي فرايند‬
‫مفلوطهاي بتن با نسبت اجزاي مشابه شود‪ .‬مصرف بيش از دد‬
‫ساخت آن‪ ،‬ميشود و مقاومت بتن در برابر چرخههاي يخزدن‬
‫افزودني روانكننده ميتواند باعث تأخير زياد در زمان گيرش‪ ،‬آ‬
‫و آ شدن را افزايش ميدهد‪ .‬افزودني دبا ساز ميتواند‬
‫انداختن زياد‪ ،‬جداشدگي‪ ،‬كاهش مقاومت اوليه و افزايش مقدار‬
‫دبا هواي بتن شود‪.‬‬ ‫باعث كاهش نفوذ آ در بتن و كاهش آ انداختن و‬
‫جداشدگي شود‪ .‬استفاده از اين ماده فقط درصورتي مداز است‬
 ‫‪37‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫معموال استفاده از افزودنيهاي كاهنده آ ‪ ،‬مقدار آ اختالط را‬ ‫كه امكان كنترل ميزان دبا هواي ايداد شده در بتن وجود‬
‫بسته به تركيبات مواد افزودني از ‪ 1‬تا ‪ 32‬درصد كاهش ميدهد‪.‬‬ ‫داشته باشد‪.‬‬
‫مقدار معمول استفاده (بهصورت محلول و بسته به ميزان مواد جامد)‬
‫در ددود ‪ 2/2‬تا ‪ 3‬درصد وزن مواد سيماني است و معموال مقادير‬
‫ت‪ -‬افزودني زودگيركننده و زودسفت كننده يا تسريع‬
‫بيشتر‪ ،‬موجب كندگيري بتن ميشود‪.‬‬
‫كننده‪:‬‬
‫با توجه به تاثير اين مواد بر زمان گيرش‪ ،‬روانكنندهها به سه دسته‬
‫كاهنده آ معمولي‪ ،‬كاهنده آ كندگيركننده و كاهنده آ‬ ‫اين ماده با تسريع روند آبريري سيمان موجب كاهش زمان‬
‫زودگيركننده تقسيم ميشوند‪.‬‬ ‫گيرش (زودگيري)‪ ،‬افزايش آهنگ كسب مقاومت‬
‫تركيب شيميايي و مشفصات فيزيكي سيمان مصرفي ممكن است‬ ‫(زودسفتشدن) و يا هر دو آنها در بتن ميشود‪ .‬اين ماده‬
‫بر روي عملكرد ماده افزودني روانكننده تأثير برذارد‪ .‬تحقيقات‬ ‫در عمليات بتنريزي در هواي سرد و نيز در موارديكه به‬
‫نشان ميدهد كه نسبت ‪ C3A‬به ‪ C3S‬و مقدار‪ C3A‬بر تأثير مواد‬ ‫كسب مقاومت اوليه سريعتر نياز است‪ ،‬بويژه در بتنهاي پيش‬
‫افزودني روانكننده مؤثر است‪ .‬همننين برخي مواد پوزوالني‬ ‫تنيده و بتنهاي پاششي‪ ،‬كاربرد دارد‪.‬‬
‫طبيعي و دوده سيليا در مقايسه با سيمان معمولي نياز به مقدار‬
‫بيشتري از اين مواد براي رسيدن به رواني معين دارند‪.‬‬
‫ث‪ -‬افزودني ديرگير (كندگير) كننده‪:‬‬
‫در بعضي موارد ممكن است دانهبندي‪ ،‬شكا‪ ،‬بافت و خواص فيزيكي‬
‫اين ماده با كنترل و ايداد تأخير در هيدراتهشدن سيمان‪،‬‬
‫و تركيبات معدني سنردانهها بر عملكرد اين مواد اثر داشته باشند‪.‬‬
‫سرعت گيرش را بدون تأثير بر خواص مكانيكي طوالني مدت‬
‫دماي هوا و دماي ساخت بتن بر عملكرد اين مواد تاثير دارد؛ لذا‬
‫قبا از مصرف بايد مقدار دقيق آن در شرايط محيطي واقعي تعيين‬ ‫بتن‪ ،‬كاهش ميدهد‪ .‬اين افزودني بيشتر براي جبران اثرات‬
‫شود‪.‬‬ ‫هواي گرم در تسريع گيرش بتن و نيز افزايش مدت زماني كه‬
‫بعضي از انواع روانكنندهها بسته به غلظت و نوع تركيب‪ ،‬مقادير‬ ‫بتن داراي كارايي مناسبي براي جايدهي و تراكم است‪ ،‬بكار‬
‫زيادي دبا هوا در بتن ايداد ميكنند كه بايد به آن توجه شود‪.‬‬ ‫برده ميشود‪.‬‬
‫مقدار دبا هواي اين بتنها بايد با اصالآ روانكننده كنترل شود‪.‬‬
‫در صورت مصرف اين مواد بهعنوان مواد كاهنده آ ‪ ،‬آ انداختري‬ ‫ج‪ -‬افزودني اصالآ كننده گرانروي (لزجت)‪:‬‬
‫كاهش مييابد‪ .‬چناننه اين مواد بهعنوان روانكننده استفاده شوند‬ ‫اين ماده با تييير خاصيت رئولووي خمير سيمان از طريق‬
‫و نسبتهاي مناسب اجزاء مفلوط بتن انتفا نشود و يا دانهبندي‬ ‫افزايش گرانروي خميري‪ ،‬باعث توليد بتن با كاربردهاي ويژه‬
‫سنردانهها مناسب نباشد‪ ،‬ادتمال افزايش آ انداختري وجود دارد‪.‬‬
‫ميشود‪ .‬از جمله اين كاربردها‪ ،‬استفاده در ساخت بتن‬
‫در مواردي كه افزودنيهاي كاهنده آ خاصيت ديرگيري دارند‪،‬‬
‫خودتراكم‪ ،‬بتنريزي در زير آ و گروت تزريقي ميباشد‪.‬‬
‫توصيه ميشود زمان بازكردن قالبها و عماآوري متناسب‬
‫ديرگيري اعمال شده توسط مصرف افزودني افزايش يابد‪.‬‬
‫ب‪ -‬مواد افزودني فوق كاهنده آب يا فوق روانكننده‬
‫چ‪ -‬افزودني بازدارنده خوردگي‪:‬‬
‫فوق روانكنندهها معموال بهصورت محلول در آ هستند‪ .‬جهت‬ ‫اين ماده قابليت بازدارندگي خوردگي آرماتورها يا به تعويق‬
‫مصرف اين مواد معموال آنها را به آ طرآ‪ ،‬يا در مرادا پاياني‬ ‫انداختن شروع آنها را در داخا بتن فراهم ميآورد‪ .‬در كاربرد‬
‫اختالط به مفلوط اضافه ميكنند‪ .‬اضافه كردن در مرادا پاياني‬ ‫اين ماده بايد شرايط محيطي سازه در نظر گرفته شود‪ .‬استفاده‬
‫اختالط‪ ،‬سبب عملكرد بهتر اين مواد ميشود‪ .‬اين مواد گاهي به‬ ‫از اين ماده نياز به تاييد دستراه نظارت دارد‪.‬‬
‫شكا پودر مصرف شده و قبا از اضافه كردن آ مفلوط‪ ،‬به سيمان‬
‫يا سنردانه اضافه ميشود‪ .‬در اين دالت اين مواد پودري در‬
‫مالتهاي خش آماده و يا بتنهاي خش كه آ مفلوط در محا‬
‫بتنريزي اضافه ميشود‪ ،‬بهكار ميرود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪33‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫معموال استفاده از افزودنيهاي كاهنده قوي آ ‪ ،‬مقدار آ اختالط‬
‫را بسته به تركيبات مواد افزودني بيش از ‪ 32‬درصد (در برخي‬
‫موارد تا ‪ 71‬درصد) كاهش ميدهد‪ .‬در ساخت بتنهايي با كارايي‬
‫معمولي و نسبتهاي آ به مواد سيماني كم و بتنهاي روان و‬
‫خودتراكم ميتوان از اين مواد استفاده نمود‪.‬‬
‫مدت اثر اين مواد موقتي است و طول مدت اثر آن بسته به نوع و‬
‫تركيب شيميايي اين مواد متيير است‪.‬‬
‫با توجه به پايه شيميايي ماده افزودني‪ ،‬ممكن است موجب ايداد‬
‫مقدار دبا هوا در بتن شود‪ .‬همننين درصورت عدم سازگاري‬
‫ماده افزودني با مواد مصرفي در بتن (بويژه نوع سيمان مصرفي)‪،‬‬
‫ممكن است درصد دبا هواي زيادي ايداد شود‪ .‬در اين دالت بايد‬
‫صحت و سالمت مصال و افزودني شيميايي مصرفي بازبيني شود‪.‬‬
‫در برخي موارد‪ ،‬افت رواني بتنهاي داوي اين مواد بيشتر از بتن‬
‫شاهد است‪.‬‬
‫توجه شود كه استفاده از اين افزودنيها براي بهبود خواص بتن تازه‬
‫و يا خواص بتن سفتشده است و نميتوان تمام مشكالت بتن را‬
‫با كم اين مواد رفع نمود‪ .‬اگر مشفصات بتن (دانهبندي و مقدار‬
‫مواد سيماني) مناسب نباشد‪ ،‬استفاده از اين مواد ميتواند موجب‬
‫آ انداختري‪ ،‬جداشدگي و جمعشدگي بيشتر شود‪.‬‬
‫نفوذپذيري بتن بهطور مستقيم با جذ مويينه كه متأثر از نسبت‬
‫آ به مواد سيماني است‪ ،‬ارتباط دارد‪ .‬لذا با استفاده از مواد كاهنده‬
‫قوي آ ‪ ،‬نفوذپذيري بتن به مقدار زيادي كاهش مييابد‪.‬‬
‫تناسب نادرست اجزاء بتن ممكن است در بتنهاي با اسالمپ كم‬
‫آشكار نباشد‪ ،‬اما در بتنهاي روان با اسالمپ زياد اين نق ها و‬
‫كمبودها اهميت پيدا ميكنند و ميتوانند سبب جداشدگي و يا آ‬
‫انداختري شوند‪ .‬بههمين علت است كه جداشدگي در بتنهاي روان‬
‫كه با افزودنيهاي كاهنده قوي آ ساخته ميشوند‪ ،‬بيشتر قابا‬
‫مشاهده است‪ .‬ي راه براي اطمينان از عدم جداشدگي‪ ،‬افزايش‬
‫سنردانههاي ريز و توجه به دانهبندي سنردانه و مواد ريز بتن است‪.‬‬
‫بسياري از موارد ذكر شده براي روانكنندهها در مورد فوق‬
‫روانكنندهها نيز صادق است (مانند سازگاري‪ ،‬عملكرد و‬
‫دبا سازي)‪.‬‬
‫پ‪ -‬مواد افزودني حبابساز‬
‫دبا هاي عمدي با اندازهاي در ددود ‪ 12‬تا ‪ 122‬ميكرومتر بايد‬
‫بهصورتي يكنواخت در خمير سيمان پفش شده و دداكثر فاصله‬
‫مناسب آنها از يكديرر‪ ،‬طبق منابع مفتلن‪ ،‬در ددود ‪ 222‬تا ‪722‬‬
‫ميكرومتر باشد‪.‬‬
 ‫‪31‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دبا هواي غيرعمدي در بتن كه بهصورت اتفاقي بهوجود ميآيد‪،‬‬
‫اندازه بيش از ‪ 2/1‬ميليمتر دارد و موجب كاهش مقاومت و دوام‬
‫آن ميشود‪.‬‬
‫مقدار دبا هواي عمدي ايداد شده‪ ،‬به نحوه و مدت اختالط بتن‪،‬‬
‫شيوه دما و ريفتن بتن بستري دارد‪.‬‬
‫دبا هواي ايداد شده توسط افزودنيهاي ديرر‪ ،‬مانند برخي‬
‫روانكننده يا فوق روانكنندهها‪ ،‬ابعاد بزرگتري دارد و به دوام بيشتر‬
‫و كاهش نفوذپذيري بتن نمياندامد‪ .‬درصد دبا هوا و توزيع اندازه‬
‫دبا هاي توليد شده در بتن دبا دار متأثر از عواملي مانند‪:‬‬
‫ماهيت (طبيعت و جنا) و مقدار افزودني مصرفي‪ ،‬ماهيت و مقدار‬
‫مصال مصرفي در بتن دبا دار (دانهبندي‪ ،‬شكا سنردانهها‪،‬‬
‫سيمان‪ ،‬مقدار خمير‪ ،‬ميزان مواد آلي)‪ ،‬مقدار آ و سيمان مصرفي‪،‬‬
‫اسالمپ يا رواني بتن (رواني بيشتر‪ ،‬دبا بيشتر) و روش اختالط‪،‬‬
‫دما‪ ،‬تراكم‪ ،‬شرايط اجرايي بتن و برخي از ويژگيهاي سيمان‬
‫مانند ريزي و ميزان مواد قليايي است‪.‬‬
‫با توجه به شرايط محيطي همنون يخزدن‪ ،‬آ شدن و يا ساير‬
‫شرايط موجود در دين بهرهبرداري‪ ،‬در هر آييننامه‪ ،‬درصد دبا‬
‫هواي الزم مشف ميشود‪ .‬مقدار دبا هواي الزم در بتن معموال‬
‫به دداكثر اندازه سنردانه مصرفي ارتباط دارد‪ .‬معموال هرچقدر‬
‫خمير سيمان بتن كمتر باشد‪ ،‬درصد دبا هواي الزم در بتن نيز‬
‫كمتر است‪ .‬در دالي كه عمالً ممكن است درصد دبا هوا در خمير‬
‫سيمان ثابت باشد‪ .‬هر چقدر شرايط محيطي دادتر شود‪ ،‬درصد‬
‫دبا هواي الزم بتن بيشتر ميشود‪ .‬با كاهش دداكثر اندازه‬
‫سنردانه بتن‪ ،‬درصد دبا هواي الزم افزايش مييابد‪.‬‬
‫مصرف مواد دبا ساز در ي نسبت آ به مواد سيماني ثابت‪،‬‬
‫كارايي و رواني بتن را بيشتر ميكند‪ .‬دتي هنرامي كه تحت‬
‫شرايطي رواني يكسان است‪ ،‬بتن داوي مواد دبا ساز كارايي و‬
‫چسبندگي بيشتري از بتن مشابه و فاقد دبا ساز دارد‪ .‬چناننه‬
‫مقدار سيمان زياد (بيشتر از ‪ 731‬كيلوگرم بر متر مكعب) باشد‪،‬‬
‫بتن بهشدت چسبناك شده و پرداخت سط آن مشكا ميشود‪.‬‬
‫وجود دبا هاي عمدي در بتن همانند وجود دبا هاي غيرعمدي‪،‬‬
‫مقاومت بتن را كاهش ميدهد‪ ،‬اما مقدار كاهش يكسان نفواهد بود‪.‬‬
‫اين كاهش مقاومت براي بتنهاي داوي دبا هاي غيرعمدي‬
‫قدري بيشتر از بتنهاي داوي دبا هاي عمدي است‪ .‬اگر مقدار‬
‫سيمان در بتن متوسط تا زياد باشد‪ ،‬امكان كاهش مقاومت ناشي از‬
‫وجود دبا هواي عمدي افزايش مييابد‪ .‬هر چند بايد گفت اگر به‬
‫كم مواد دبا ساز از مقدار آ اختالط كاسته شود‪ ،‬مقدار نسبت‬
‫آ به مواد سيماني نيز كاهش مييابد و بفشي از كاهش مقاومت‬
‫جبران ميشود (با فرض مقدار سيمان و رواني ثابت)‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪36‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫نفوذپذيري بتن سفتشده با وجود دبا هاي ريز و پفش در خمير‬
‫سيمان (ناشي از مواد دبا ساز) كاهش مييابد كه در افزايش دوام‬
‫بتن مؤثر است‪.‬‬
‫در مالتها و بتن‪ ،‬وجود دبا باعث افزايش قابليت نرهداري آ‬
‫ميشود و جمعشدگي ناشي از خشكي مالت و بتن سفت نيز‬
‫كاهش مييابد‪ .‬به اين ترتيب شاهد تركخوردگي كمتر و افزايش‬
‫دوام خواهيم بود‪.‬‬
‫مصرف بيش از اندازه دبا ساز باعث تفلفا بيشتر و كاهش وزن‬
‫بتن ميشود‪.‬‬
‫با توجه به اينكه درصد دبا هواي توليد شده بايد در محدوده‬
‫معيني باشد‪ ،‬كنترل آن بسيار مهم است‪.‬‬
‫با توجه به اينكه مقادير مصرف اين ماده در مقايسه با ساير مواد‬
‫افزودني شيميايي بسيار كم است‪ ،‬لذا دقت و نحوه اندازهگيري مقدار‬
‫آن ميتواند تاثير بسزايي بر مقدار هواي ايداد شده برذارد‪.‬‬
‫ت‪ -‬مواد افزودني زودگيركننده و زود سخت كننده‬
‫در استاندارد ملي ايران به شماره ‪ ،2172‬مواد زودگير كننده و‬
‫زودسفت كننده داراي مشفصات جداگانهاي هستند‪ ،‬هرچند‬
‫ممكن است ي ماده شيميايي خاص بتواند هر دو نقش را نيز ايفا‬
‫كند‪ .‬نكتهاي كه بايد به آن توجه كرد اين است كه مواد زودگير‬
‫كننده نقطه اندماد آ داخا بتن را به ميزان چشمريري كاهش‬
‫نميدهند و لذا اطالق نام «ضديخ» بر آنها نادرست است‪.‬‬
‫زودگيركنندهها اثر چنداني بر كارايي اوليه و مقدار دبا هواي بتن‬
‫ندارند‪ .‬اما ممكن است افت كارايي بهوجود آورند كه بايد در طرآ‬
‫مفلوط بتن به آن توجه نمود‪ .‬مقدار مصرف بستري به نوع و تركيب‬
‫شيميايي تسريع كننده‪ ،‬نوع سيمان مصرفي‪ ،‬مقادير اجزاء مفلوط‬
‫بتن‪ ،‬دماي ساخت بتن و بتنريزي‪ ،‬دماي عماآوري و ‪ ...‬دارد‪ .‬مقدار‬
‫مصرف دقيق بايد توسط آزمايشراه و با در نظرگرفتن شرايط‬
‫محيطي واقعي مشف شده باشد‪.‬‬
‫زودگيركنندهها به شكا جامد پودري يا مايع بهكار ميروند‪ .‬بايد‬
‫دقت داشت بعضي از زودگيركنندهها بهطور مستقيم با سيمان در‬
‫تما قرار نريرند‪ ،‬زيرا ممكن است باعث گيرش ناگهاني شوند‪.‬‬
‫بنابراين توصيه ميشود اين مواد ابتدا به آ مفلوط اضافه شده و‬
‫سپا با ديرر اجزاء مفلوط تركيب شوند‪ .‬در صورتيكه انواع ديرري‬
‫از مواد افزودني نيز استفاده شود‪ ،‬بايد بهصورت جداگانه و طبق‬
‫توصيههاي سازنده و آزمايشراه به مفلوط اضافه شوند‪ ،‬مرر اينكه‬
‫از عملكرد مناسب آنها اطمينان داصا شده باشد‪.‬‬
‫زودگيركنندهها بر اسا عملكرد و كاربردشان به چهار گروه اصلي‬
‫تقسيم ميشوند‪ -3 :‬تسريعكننده گيرش‪ -2 ،‬زودسفتكننده‪-7 ،‬‬
‫زودگيركننده بتن پاششي و ‪ -3‬آنيگيركننده‪ .‬ممكن است در برخي‬
 ‫‪33‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫موارد در عملكرد اين چهار گروه اصلي همپوشانيهايي وجود داشته‬
‫باشد‪ .‬الزم به ذكر است كه استفاده از آنيگيركنندهها در بتنآرمه‬
‫مداز نيست و در كارهاي آ بندي به محض قطع نشتي بايد مالت‬
‫يا بتن ترميمي اصلي اجرا شود‪.‬‬
‫زودگيركنندههاي مناسب براي بتن پاششي‪ ،‬ميتوانند خاصيت‬
‫بازي‪ ،‬خنثي‪ ،‬يا اسيدي داشته باشند‪.‬‬
‫كلسيم كلرايد اولين زودسفتكنندهاي است كه مورد استفاده قرار‬
‫گرفته است‪ .‬امروزه اين ماده به دليا تسريع خوردگي آرماتورهاي‬
‫فوالدي‪ ،‬در بتن آرمه قابا استفاده نيست‪ .‬از زودسفتكنندههاي‬
‫بدون كلرايد ميتوان به فرمات كلسيم‪ ،‬نيتريتها و نيتراتها اشاره‬
‫كرد‪ .‬بسياري از فوقروانكنندهها‪ ،‬بهويژه پلي كربوكسيالتها‪ ،‬روند‬
‫كسب مقاومت را نيز شتا ميدهند‪.‬‬
‫افت رواني در اثر استفاده از اين مواد بيشتر از بتن شاهد است‪.‬‬
‫زودگيركنندهها سرعت و مقدار آ انداختري بتن را كاهش‬
‫ميدهند‪.‬‬
‫ث‪ -‬مواد افزودني كندگيركننده‬
‫با توجه به ميزان كندگيري الزم‪ ،‬طرآ مفلوط بتن و مقدار افزودني‬
‫كندگيركننده بايد مشف شود‪ .‬به هردال مقدار مصرف معموال‬
‫در محدوده توصيه شده توسط توليدكننده است‪ ،‬زيرا مصرف بيش‬
‫از دد كندگيركننده ممكن است اخالل جدي در گيرش بهوجود‬
‫آورد و به آ انداختن و روانشدن بتن مندر شود و دتي ممكن‬
‫است بتن را غيرقابا مصرف نمايد‪ .‬افزايش زمان گيرش به ميزان‬
‫بيش از ‪ 3‬ساعت توصيه نميشود‪.‬‬
‫نوع‪ ،‬مقدار و مردلهاي كه اين مواد به مفلوط اضافه ميشوند از‬
‫عواما تاثيرگذار بر ميزان كندگيري است‪.‬‬
‫به علت عما كندگيركنندگي‪ ،‬مقاومت ي روزه بتن كاهش‬
‫مييابد‪ .‬ولي اثر اين مواد در مقاومت فشاري درازمدت ناچيز است‪.‬‬
‫هنرام استفاده از اين مواد‪ ،‬بايد در عماآوري و محافظت‪ ،‬به علت‬
‫استعداد زياد ترك خوردگي ناشي از جمعشدگي بتن و آ انداختن‬
‫دقت بيشتري بهعما آيد‪.‬‬
‫بهعبارت ديرر‪ ،‬درصورتي كه تبفير از سط بتن زياد باشد و از مواد‬
‫كندگيركننده در بتن استفاده شود‪ ،‬ممكن است ادتمال‬
‫تركخوردگي افزايش يابد‪.‬‬
‫ج‪ -‬مواد افزودني اصالح كننده گرانروي‬
‫مواد اصالآ كننده گرانروي بهصورت پودري يا بهصورت مايع موجود‬
‫هستند‪ .‬معموال در هنرام توليد بتن‪ ،‬مواد اصالآ كننده گرانروي را‬
‫بعد از اضافه كردن سيمان به مفلوط اضافه ميكنند‪ .‬مقدار مصرف‬
‫معموال در ددود ‪ 2/3‬تا ‪ 3/1‬درصد وزن مواد سيماني‪ ،‬بسته به نوع‬
‫و ميزان مواد جامد است‪ .‬در مواردي كه مقاومت در برابر آ‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪38‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫شستري مطرآ است و يا بنا بر نوع و درصد مواد جامد‪ ،‬اين مقدار‬
‫ميتواند افزايش يابد‪.‬‬
‫از آندايي كه مقدار استفاده از اين ماده افزودني اندك است‪ ،‬بايد‬
‫مقدار آن به دقت توزين شود‪.‬‬
‫مواد افزودني اصالآ كننده گرانروي با توجه به پايه شيميايي موجب‬
‫بهبود خواص بتن از جمله كاهش جداشدگي‪ ،‬كاهش خطر‬
‫آ انداختري‪ ،‬جبران ضعن دانهبندي‪ ،‬بهخصوص كمبود ريزدانه در‬
‫ماسه و قابليت خودترازي نيز ميشوند‪.‬‬
‫استفاده زياد از دد (بيش از مقدار توصيه شده) از مواد اصالآ كننده‬
‫گرانروي ميتواند اثرات منفي مانند‪ ،‬كاهش كارايي اوليه‪ ،‬ديرگيري‪،‬‬
‫افزايش دبا هوا و دشواري در تميزكردن تدهيزات اجرايي و‬
‫كاهش مقاومت فشاري را به همراه داشته باشد‪.‬‬
‫ت مواد افزودني بازدارنده خوردگي‬
‫از آندايي كه يكي از داليا اصلي خوردگي آرماتورها نفوذ مواد‬
‫خورنده مانند يونهاي كلريد به داخا بتن است‪ ،‬لذا با كاهش‬
‫نفوذپذيري بتن از طريق روشهايي چون كاهش نسبت آ به مواد‬
‫سيماني ميتوان به اين هدف رسيد‪ .‬اين روش را معموال بازدارنده‬
‫خوردگي نميدانند‪.‬‬
‫برخي از مواد بازدارنده خوردگي ميتوانند زمان گيرش را تا ‪ 3‬ساعت‬
‫به تاخير بيندازند‪ .‬در دالي كه برخي ديرر اثر زودگيري دارند‪.‬‬
‫تحقيقات نشان ميدهد كه برخي از مواد افزودني بازدارنده خوردگي‬
‫كه مصرف آنها در دنيا رايج است‪ ،‬اثر چشمريري در كاهش‬
‫خوردگي آرماتورها در منطقه خليج فار نداشتهاند‪ .‬بنابراين‬
‫نميتوان بدون اندام آزمايشهاي الزم از اين مواد در پرووههاي‬
‫مفتلن استفاده نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-8-7-7‬برخي از مواد شيميايي خواص چندگانهاي دارند‪.‬‬ ‫‪ 7-2-8-7-7‬عملكرد و تاثير افزودنيهاي شيميايي بر خواص‬
‫به اين مفهوم كه استفاده از برخي مواد افزودني شيميايي موجب‬ ‫بتن تازه و سفتشده بايد قبا از مصرف و با توجه به نتايج‬
‫بهبود خواص بتن تازه‪ ،‬بتن سفتشده و يا هر دو ميشود‪ .‬اما در‬ ‫آزمايشراهي به تاييد دستراه نظارت برسد‪ .‬همننين با توجه‬
‫عين دال ممكن است اين مواد باعث كاهش مقاومت فشاري و يا‬ ‫به تييير شرايط محيطي دركارگاه‪ ،‬بويژه تييير دماي محيط‪،‬‬
‫افزايش جمعشدگي ناشي از خش شدن نيز بشوند‪ .‬انطباق بر‬ ‫الزم است عملكرد اين مواد مورد توجه قرار گيرد‪.‬‬
‫استاندارد موجب بينيازي از آزمايشهاي عملكردي بر طرآهاي‬
‫مفلوط كارگاهي در شرايط واقعي اجرايي نيست‪ .‬الزم به ذكر است‬
‫كه همه آزمايشهاي مندرج در استاندارد روي مفلوطهاي خاصي‬
‫از بتن يا مالت اندام ميشود كه ارتباطي با مفلوطهاي مورد‬
‫استفاده در كارگاه ندارد‪ .‬همننين سيمان مورد استفاده در‬
‫آزمايشهاي استاندارد ممكن است همان سيمان پرووه نباشد‪.‬‬
 ‫‪31‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-2-8-7-7‬در صورت استفاده از چند نوع ماده افزودني‬ ‫‪ 3-2-8-7-7‬سازگاري مواد افزودني شيميايي با ساير مصال‬
‫شيميايي در ي طرآ مفلوط‪ ،‬بايد نحوه اختالط آنها و اثر متقابا‬ ‫مصرفي در بتن‪ ،‬بويژه سيمان بايد به تاييد دستراه نظارت‬
‫آنها بر عملكرد يكديرر به تاييد دستراه نظارت برسد‪ .‬بديهي است‬ ‫برسد‪.‬‬
‫در صورت تييير هر ي از مصال مصرفي بويژه سيمان‪ ،‬بررسي‬
‫مددد سازگاري افزودنيها بايد اندام شود‪.‬‬
‫‪ 1-2-8-7-7‬كلريد كلسيم و يا مواد افزودني شيميايي داوي‬
‫يونهاي كلريد نبايد در ساخت بتن آرمه استفاده شود‪.‬‬
‫‪ 6-2-8-7-7‬اضافه كردن مواد افزودني شيميايي‪ ،‬بهصورت‬
‫محلول‪ ،‬به مواد سيماني خش مداز نيست‪.‬‬

‫ت ‪ 3-8-3-3‬مواد جايگزين سيمان (پودري معدني فعال)‬ ‫‪ 7-8-7-7‬مواد جايگزين سيمان (پودري معدني فعال)‬

‫‪ 3-7-8-7-7‬مواد افزودني پودري معدني فعال يا مواد‬

‫جايرزين سيمان به موادي گفته ميشود كه در كارگاه به‬
‫مفلوط بتن اضافه ميشود تا ويژگي مطلوبي بدست آورده‬
‫شود و در مصرف سيمان صرفهجويي شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-8-7-7‬نبايد دوده سيليسي را با انواع پودرهاي سيليا‬ ‫‪ 2-7-8-7-7‬مواد افزودني پودري معدني فعال شاما انواع‬
‫غيرفعال مانند سيليا ميكرونيزه‪ ،‬گرد سيليا و همننين ول‬ ‫«الن» تا «ت» زيراند‪:‬‬
‫سيليكا (مواد نمگير) اشتباه گرفت‪ .‬استفاده از دودهسيليا بهعنوان‬ ‫الن‪ -‬دودهسيليسي (ميكروسيليا)‪:‬‬
‫جايرزين سيمان داراي مزايايي نظير كاهش ادتمال جداشدگي‬ ‫محصول جانبي فرآيند توليد سيليسيم فلزي يا آلياوهاي‬
‫بتن‪ ،‬كاهش آ انداختري‪ ،‬افزايش قابا مالدظه مقاومت و بهبود‬
‫الكتري است‪ .‬ذرات‬ ‫فروسيليسيم در كورههاي قو‬
‫دوام بتن در برابر نفوذ مواد شيميايي مضر و همننين افزايش قابا‬
‫دودهسيليا بسيار ريز و معموال در بازه ‪ 2/21‬تا ‪2/21‬‬
‫مالدظه مقاومت الكتريكي بتن و در نتيده افزايش عمر مفيد بتن‬
‫ميكرومتر هستند‪ .‬سط ويژه آنها معموال در ددود ‪ 31‬تا ‪72‬‬
‫آرمه در برابر خوردگي است‪ .‬از معايب اغلب آنها ميتوان به افزايش‬
‫نياز آبي بتن و افزايش جمعشدگي آن اشاره نمود‪.‬‬ ‫متر مربع بر گرم و جرم مفصوص آنها در ددود ‪ 2/2‬تا ‪2/7‬‬
‫استفاده از فوقروانكننده همراه دودهسيليا يا مصرف دوغا دوده‬ ‫گرم بر سانتيمتر مكعب است‪.‬‬
‫سيليسي داوي فوقروانكننده توصيه ميشود‪ .‬استفاده از دوده‬
‫سيليا بهصورت پودر فقط در صورتي مداز است كه مفلوطكن‬ ‫‪ -‬سرباره كوره آهنردازي دانهاي آسيا شده‪( ،‬سكادا)‪:‬‬
‫بتن توانايي توزيع يكنواخت كلوخههاي دودهسيليا را در دضور‬ ‫محصولي سربارهاي است كه به سرعت پا از توليد سرد‬
‫فوق روانكننده داشته باشد (مانند مفلوطكنها با پره جدا از ديگ‬
‫شده است‪ ،‬اين ماده داراي خواصي مشابه هر ماده چسباننده‬
‫يا غير گرانشي)‪ .‬در صورت استفاده از دوغا دودهسيليا‪ ،‬بايد‬
‫هيدروليكي است‪.‬‬
‫دقت نمود تا مقدار آ و افزودنيهاي موجود در دوغا در‬
‫محاسبات طرآ مفلوط بتن در نظر گرفته شود‪ .‬چناننه اجزاي‬
‫پ‪ -‬پوزوالنهاي طبيعي‪:‬‬
‫دوغا دودهسيليا و افزودنيهاي شيميايي موجود در آن توسط‬
‫توليد كننده مشف نشدهباشد مصرف آن مداز نميباشد‪ .‬بتن‬ ‫انواع پوزوالنهاي طبيعي نظير ترا ‪ ،‬پوميا‪ ،‬زئوليت و‬
‫داوي دودهسيليا به علت عدم آ انداختن و افزايش ادتمال‬ ‫متاكائولن نيز در بتن استفاده ميشوند‪.‬‬
‫جمعشدگي در برابر نحوه نرهداري و عماآوري بتن دساسيت‬
‫بيشتري دارد‪ .‬ميزان مصرف دوده سيليا بهمنظور بهبود‬ ‫ت‪ -‬خاكستر بادي‪:‬‬
‫پارامترهاي دوام در ددود ‪ 1‬تا ‪ 32‬درصد وزني جايرزين سيمان‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪12‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫است‪ .‬مقدار توصيه شده مصرف دودهسيليا براي بهبود پارامترهاي‬ ‫خاكستر بادي محصول زائد نيروگاههاي زغال سنري است‬
‫دوام ددود ‪ 6‬تا ‪ 8‬درصد وزني جايرزين سيمان ميباشد‪ .‬مصرف‬ ‫كه دين خروج از دودكش بهسرعت سرد شده است‪ .‬شكا‬
‫دودهسيليا كمتر از ‪ 1‬درصد (جايرزين سيمان) بهمنظور افزايش‬
‫ذرات خاكستر بادي كروي‪ ،‬با قطر كوچ تر از ‪ 322‬ميكرومتر‬
‫دوام توصيه نميشود‪.‬‬
‫و سط ويژه ددود ‪ 322‬تا ‪ 322‬متر مربع بر كيلوگرم است‪.‬‬
‫استفاده از سرباره در بتن مندر به افزايش مقاومت بلند مدت‪،‬‬
‫خاكستر بادي در دو نوع ‪ ،F‬مقدار آه كمتر از ‪ 32‬درصد و‬
‫كاهش گرماي هيدراته شدن‪ ،‬بهبود خواص نفوذپذيري‪ ،‬بهبود‬
‫عملكرد بتن در برابر دمله سولفاتي و واكنشهاي قليايي‪-‬سنردانه‬
‫نوع ‪ ،C‬مقدار آه بيش از ‪ 32‬درصد اين ماده ميباشد و‬
‫ميشود‪ .‬در ضمن استفاده از سرباره معموال مندر به كاهش كارايي‬ ‫داراي خواصي مشابه هر ماده چسباننده هيدروليكي است‪.‬‬
‫و يا افزايش نياز آبي نميشود‪ .‬اندازه ذرات سرباره تاثير زيادي بر‬
‫خواص بتن تازه و سفتشده دارد‪ .‬ذرات كوچ تر از ‪ 32‬ميكرومتر‬
‫دتي ميتوانند اثرات خود را در سنين كوتاه مدت نيز نشان دهند‪.‬‬
‫در سربارههاي با فعاليت هيدروليكي كمتر (شاخ فعاليت كمتر)‪،‬‬
‫درصد جايرزيني زياد توصيه نميشود‪.‬‬
‫از جمله خواص كاربرد خاكستر بادي با مقدار جايرزيني مناسب‬
‫بهبود كارايي‪ ،‬افزايش دوام و كاهش نفوذپذيري است‪ .‬كنترل‬
‫واكنشزايي قليايي سيليسي نيز براي اين ماده گزارش شده است‪.‬‬
‫خاكسترهاي بادي خيلي ريز ممكن است تاثيرات خاصي را در بتن‬
‫ايداد كنند؛ براي مثال ممكن است نياز آبي بتن چندان كاهش‬
‫نيابد‪.‬‬
‫زئوليت نيز پوزوالن مناسبي براي بهبود مقاومت و دوام بتن است‪.‬‬
‫مصرف زئوليت در بتن در ددود ‪ 1‬تا ‪ 31‬درصد وزن سيمان توصيه‬
‫ميشود‪ .‬قابا ذكر است كه زئوليت نياز آبي بتن را بهشدت افزايش‬
‫ميدهد‪ ،‬لذا بايد سازگاري آن با فوقروانكنندههاي مناسب بررسي‬
‫و كنترل شود‪ .‬زئوليت و متاكائولن همانند دودهسيليا بايد همراه‬
‫با فوقروانكننده در بتن مصرف شوند‪ .‬پوميا نوعي پوزوالن‬
‫طبيعي است كه تنوع زيادي نيز در مناطق مفتلن ايران دارد‪ .‬ميزان‬
‫مصرف آن در بتن معموال ‪ 31‬تا ‪ 21‬درصد وزن سيمان است‪.‬‬
‫تحقيقات نشان ميدهد كه عملكرد پوزوالنهاي طبيعي نوع‬
‫پوميا‪ ،‬شبيه خاكستر بادي است‪ .‬البته پوزوالنهاي طبيعي ايران‬
‫نياز آبي بتن را به شدت افزايش ميدهند‪ .‬متاكائولن خواصي بسيار‬
‫مشابهي با دودهسيليا با مقدار مصرف مشابه و يا كمي بيشتر در‬
‫بتن دارد‪ .‬ميزان مصرف آن بين ‪ 3/1‬تا ‪ 31‬درصد وزن سيمان توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫دداكثر مقدار مصرف مواد جايرزين سيمان مطابق جدول ت ‪0-3‬‬
‫است‪ .‬در موارد خاص (جهت تامين دوام در شرايط ويژه) ممكن‬
‫است از مقادير بيشتري نسبت به اعداد اين جدول استفاده شود‪.‬‬
 ‫‪13‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫جدول ت ‪ 0-3‬حداكثر مقدار مصرف توصيه شده مواد جايگزين سيمان‬

‫حداكثر درصد‬
‫ماده جايگزين سيمان‬
‫جايگزيني سيمان‬
‫‪21‬‬ ‫خاكستر بادي و پوزوالنهاي طبيعي‬
‫‪31‬‬ ‫زئوليت‪ ،‬متاكائولن‬
‫‪32‬‬ ‫دودهسيليا‬
‫‪12‬‬ ‫سرباره‬
‫مدموع دودهسيليا و خاكستر بادي يا ساير‬
‫‪71‬‬
‫پوزوالنها‬
‫مدموع دودهسيليا‪ ،‬سرباره و خاكستر بادي يا‬
‫‪1‬‬
‫ساير پوزوالنها‬
‫‪ 7-7-8-7-7‬ويژگيهاي مواد افزودني پودري معدني فعال‬
‫بايد مطابق استانداردهاي زير‪ ،‬بنا به مورد باشند‪:‬‬
‫الن – دودهسيليا ‪ ...........‬استاندارد ملي ‪37238‬‬
‫‪ -‬سرباره كوره آهنردازي ‪ ...........‬استاندارد ملي ‪23731-3‬‬
‫پ‪ -‬پوزوالنهاي طبيعي ‪ ..........‬استاندارد ملي ‪7377‬‬
‫ت‪ -‬خاكستر بادي و پوزوالنهاي كلسينه شده ‪..........‬‬
‫استاندارد ‪ASTM C618‬‬
‫ت ‪ 3-7-8-7-7‬روابط مقاومت فشاري و نسبت آ به مواد سيماني‬ ‫‪ 3-7-8-7-7‬مواد جايرزين سيمان بايد در محاسبه نسبت‬
‫معموال براي بتنهاي داوي سيمان پرتلند ارايه ميشود‪ .‬در صورت‬ ‫آ به مواد سيماني در نظر گرفته شوند‪.‬‬
‫استفاده از افزودنيهاي پودري معدني جايرزين سيمان و براي‬
‫دستيابي به مقاومت مشفصه معين و براي اينكه روابط جديدي‬
‫ارايه نشود‪ ،‬مفهوم ديرري از نسبت آ به مواد سيماني به نام آ‬
‫به مواد سيمان معادل با بهكارگيري ضريبي به نام ضريب مؤثر ‪k‬‬
‫ارايه ميشود (به ت ‪ 7-8-1‬مراجعه شود)‪ .‬اين مواد ميتوانند‬
‫دودهسيليا‪ ،‬سرباره كوره آهنردازي‪ ،‬پوزوالنهاي طبيعي‪،‬‬
‫خاكستر بادي‪ ،‬متاكائولن و غيره باشد‪ .‬در هر مورد بايد مقدار ‪k‬‬
‫مشف شود‪ .‬نياز به پژوهشهاي فراواني در اين زمينه ادسا‬
‫ميشود‪ .‬تنوع كيفيت مواد جايرزين سيمان‪ ،‬نوع و رده مقاومتي‬
‫سيمان مصرفي‪ ،‬مقاومت بتن مورد نظر و نسبت آ به مواد سيماني‬
‫و ميزان جايرزيني اين مواد نقش مهمي در مقدار ‪ k‬ايفا ميكند‪.‬‬

‫ت ‪ 0-8-3-3‬مواد پودري پركننده (نرمهها)‬
‫ت ‪ 3-3-8-7-7‬از آندا كه مشفصات خاصي براي كيفيت‬
‫پركنندهها وجود ندارد‪ ،‬دتماً براي مصرف آنها در بتن بايد‬
‫اثراتشان بر مقاومت‪ ،‬كارايي‪ ،‬دوام‪ ،‬نفوذپذيري‪ ،‬تيييرات ددمي و‬
‫هزينه ساخت بتن مورد بررسي قرار گيرد‪ .‬پركننده ي ماده بسيار‬
‫نرم آسيا شده است كه به علت خواص فيزيكي خود اثرات مفيدي‬
‫بر خواص بتن مانند بهبود كارايي‪ ،‬نفوذپذيري‪ ،‬مويينري‪،‬‬
‫‪ 3-8-7-7‬مواد پودري پُركننده غير فعال (نرمهها)‬
‫‪ 3-3-8-7-7‬پودرهاي پُركننده غير فعال‪ ،‬پودرهاي غيرآلي‬
‫هستند كه براي بهبود خواص بتن تازه و يا سفتشده به آن‬
‫اضافه ميشوند‪ ،‬اما از آنها انتظار شركت در واكنشهاي‬
‫هيدراتهشدن و توليد مواد چسباننده نميرود‪ .‬اين مواد‬
‫ميتوانند در اصالآ گرانروي نيز موثر باشند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪12‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫آ انداختن‪ ،‬جداشدگي و يا تمايا به ترك خوردگي خواهد داشت‪.‬‬
‫با استفاده از پودر سنگ آه ميتوان جداشدگي و آ انداختري‬
‫و گرانروي بتن (بهويژه بتن خودتراكم) را كاهش داد‪ .‬در منابع‪،‬‬
‫گزارش شده است كه در شرايطي دتي پودر سنگ آه با ‪C3A‬‬
‫سيمان واكنش ميدهد و از اين طريق هيدراتهايي تشكيا‬
‫ميشود‪ .‬البته هنوز تاثير تشكيا اين هيدراتها بر خواص مقاومتي‬
‫و دوامي بتن بهطور كاما بررسي نشده است‪ .‬به هردال با آزمايش‪،‬‬
‫بايد مقدار هر نوع از اين مواد را در بتن چنان تعيين كرد كه‬
‫خواستههاي مورد نظر تامين شود‪.‬‬
‫استفاده از پودر سنگهاي آهكي در مناطق سرد سير ممكن است‬
‫به ايداد تومازيت مندر شده و باعث انبساط مفر شود‪.‬‬
‫استفاده از پودر سنگ آه ميتواند به كاهش مقاومت در برابر‬
‫سايش مندر شود‪.‬‬
‫توصيه ميشود دانهبندي پودرهاي پركننده در محدودههاي‬
‫شده جدول ت ‪ 2-3‬باشد‪.‬‬ ‫مشف‬

‫جدول ت ‪ 2-3‬دانهبندي پودرهاي پركننده قابل مصرف در بتن‬

‫درصد جرم عبوري‬ ‫اندازه الك (م‪.‬م‪).‬‬

‫‪322‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 81‬تا ‪322‬‬ ‫‪2/312‬‬
‫‪ 32‬تا ‪322‬‬ ‫‪2/231‬‬

‫ت ‪ 2-3-8-7-7‬در صورتيكه از استاندارد ملي ‪ 32333-1‬براي‬ ‫‪ 2-3-8-7-7‬پودرهاي پركننده غيرفعال معموال از جنا پودر‬
‫آزمايش متيلن بلو استفاده شود‪ ،‬دد مداز به ‪ 3 mg/g‬محدود‬ ‫سنگ آهكي و يا سيليسي هستند و استفاده از آنها در صورتي‬
‫ميشود‪ .‬در صورتيكه از روش استانداردهاي ‪ ASTM C1777‬يا‬ ‫مداز است كه ضوابط استاندارد ملي ‪ 722‬در مورد مواد‬
‫‪ AASHTO T330‬استفاده شود‪ ،‬دد مداز ‪ 1 mg/g‬است‪ .‬براي‬ ‫زيانآور رعايت شده باشد‪.‬‬
‫پودرهاي سنگ آهكي (كربناتي) استاندارد ‪ASTM C1797‬‬
‫الزاماتي را ارايه داده است‪.‬‬
‫‪ 7-3-8-7-7‬پودرهاي پر كننده غيرفعال نبايد داوي مواد‬
‫مضر‪ ،‬از جمله ر و شيا بيش از اندازه تعيين شده در‬
‫استاندارد باشند‪ .‬براي تعيين مقدار مواد مضر ميتوان از‬
‫آزمايش متيلن بلو‪ ،‬مطابق استاندارد ملي ‪ ،32333-1‬استفاده‬
‫كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-8-7-7‬ميتوان براي استفاده رادتتر از پودرهاي‬ ‫‪ 3-3-8-7-7‬استفاده از هر نوع پودر پركننده غيرفعال‪ ،‬پودر‬
‫پركننده‪ ،‬از دوغا آن استفاده نمود‪ .‬در چنين دالتي بايد مقدار‬ ‫سنگ طبيعي‪ ،‬ضايعات سنربري و غيره‪ ،‬به مقداري مداز است‬
‫آ داخا دوغا ‪ ،‬از آ مصرفي بتن كسر شود‪ .‬در ضمن بايد از‬ ‫كه بتواند خواص مكانيكي و دوام مورد نظر در بتن را برآورده‬
‫تهنشيني و يخزدگي دوغا مزبور جلوگيري شود‪.‬‬ ‫نمايد‪.‬‬
 ‫‪17‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 1-3-8-7-7‬محدوديتهاي مواد زيانآور شيميايي پودرهاي‬
‫پركننده غيرفعال همانند سنردانههاي ريز است‪.‬‬

‫رنگدانهها‬ ‫رنگدانهها‬
‫‪ 3-1-7-7‬رنردانهها پودرهايي با درجه نرمي مشابه يا بيشتر‬
‫از سيماناند كه براي رنرين كردن بتن مورد استفاده قرار مي‬
‫گيرند‪ .‬مقدار مصرف اين مواد در بتن در ددود ‪ 2‬تا ‪ 32‬درصد‬
‫وزن سيمان است‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-7-7‬براي يكنواختشدن رنگ بتن داوي رنردانه‪ ،‬معموال‬ ‫‪ 2-1-7-7‬ضوابط رنردانههاي مصرفي در بتن بايد مطابق‬
‫از فوقروانكنندهها استفاده ميشود‪ .‬رنردانهها نبايد در آ قابا‬ ‫استاندارد ملي ‪ 32331‬باشد‪.‬‬
‫دا باشند‪ ،‬در برابر تابش نور آفتا تدزيه شوند و يا تييير رنگ‬
‫دهند (معموال مواد معدني در اين رابطه پايداري رنگ بهتري دارند)‪.‬‬
‫ميزان مصرف رنردانه در بتن‪ ،‬بسته به نوع و كيفيت رنردانه در‬
‫ددود ‪ 2‬تا ‪ 32‬درصد وزن سيمان است‪.‬‬
‫‪ 7-1-7-7‬در كاربرد رنردانهها بايد اطمينان داصا كرد كه‬
‫اثر نامناسب بر روي مشفصات بتن‪ ،‬از جمله رشد مقاومت و‬
‫ميزان دبا هوا‪ ،‬نداشته باشد‪.‬‬

‫الياف مصرفي بتن‬ ‫الياف مصرفي بتن‬

‫ت ‪ 0-01-3-3‬كليات‬ ‫‪ 3-32-7-7‬كليات‬

‫الياف مورد استفاده در بتن عمدتا بمنظور بهبود رفتار كششي‬

‫و كاهش تركخوردگي ناشي از جمعشدگي و بارگذاري و‬
‫عواما محيطي بكار برده ميشود‪ .‬اين الياف از انواع فوالدي‪،‬‬
‫شيشهاي‪ ،‬پليمري‪ ،‬كربني و سربارهاي توليد ميشوند‪ .‬از بين‬
‫اين انواع‪ ،‬الياف فوالدي بيشترين كاربرد را در بتن دارند‪.‬‬

‫ت ‪ 2-01-3-3‬الياف فوالدي‬ ‫‪ 2-32-7-7‬الياف فوالدي‬

‫ت ‪ 3-2-32-7-7‬الياف فوالدي به روشهاي مفتلفي توليد شده‬ ‫‪ 3-2-32-7-7‬الياف فوالدي با بدنههاي صاف يا آجدار و به‬
‫و در اشكال و ابعاد متنوعي در دستر هستند‪ .‬همانطور كه در‬ ‫شكا معموال استوانهاي با قطر قاعده ‪ 2/3‬تا ‪ 3/7‬ميليمتر و‬
‫شكل ت ‪ 0-3‬مشاهده ميشود‪ ،‬الياف فوالدي در دو گروه الياف‬ ‫طولهاي ‪ 21‬تا ‪ 67‬ميليمتر توليد ميشوند‪ .‬ضوابط كاربرد‬
‫صاف و شكادار طبقهبندي ميشوند‪ .‬اين الياف اغلب داراي سط‬ ‫اين الياف در استاندارد ملي ‪ 33613‬ارايه شده است‪.‬‬
‫مقطع دايرهاي با قطر ‪ 2/3‬تا ‪ 3/7‬ميليمتر و طول ‪ 21‬الي ‪67‬‬
‫ميليمتر هستند‪ .‬مقاومت كششي الياف فوالدي معموال ‪ 2‬الي ‪7‬‬
‫برابر شبكه فوالدي بوده و بهدليا سط جانبي بيشتر نسبت به‬
‫شبكه )با فرض ثابت ماندن وزن فوالد(‪ ،‬چسبندگي بهتري با خمير‬
‫سيمان ايداد ميكنند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪13‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫از موارد مصرف الياف فوالدي ميتوان به دالهاي متكي بر زمين‬
‫(رويههاي بتني)‪ ،‬دالهاي معلق‪ ،‬بتن درجا‪ ،‬دالهاي مركب‬
‫(كامپوزيت) با عرشه فوالدي‪ ،‬قطعات پيشساخته‪ ،‬بتن پاششي و‬
‫سازههاي در معرض انفدار اشاره كرد‪.‬‬
‫استاندارد ‪ ASTM A820‬الياف فوالدي را بر اسا روش ساخت‬
‫در چهار نوع زير طبقهبندي كرده و دداقا الزاماتي را براي مقاومت‬
‫كششي‪ ،‬رواداري ابعادي‪ ،‬خلوص و ‪ ...‬تعيين نموده است‪ :‬نوع‪-3‬‬
‫سيمهاي بريده شده‪ ،‬نوع‪ -2‬الياف توليد شده از ورقه كردن صفحات‬
‫فلزي‪ ،‬نوع‪ -7‬الياف توليد شده از فلز مذا و نوع‪ -3‬ساير‪.‬‬
‫استاندارد ملي ايران بهشماره ‪ 33613‬الياف فوالدي را بر اسا‬
‫روش ساخت در پنج گروه زير طبقهبندي ميكند‪ :‬گروه ‪ :I‬سيمهاي‬
‫بريده شده‪ ،‬گروه‪ :II‬الياف توليد شده از ورقه كردن صفحات فلزي‪،‬‬
‫گروه‪ :III‬الياف توليد شده از فلز مذا ‪ ،‬گروه‪ :IV‬سيم هاي بريده‬
‫شده و تراشيده شده و گروه‪ :V‬الياف تراشيده شده از بلوك فوالدي‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 0-3‬شكل برخي انواع الياف‬

‫ت ‪ 2-2-32-7-7‬برخي مشفصات فيزيكي الياف بهطور مستقيم‬ ‫‪ 2-2-32-7-7‬الياف فوالدي قابا استفاده در بتن آرمه بايد‬
‫عملكرد بتن را تحت تأثير قرار مي دهند‪ ،‬اين در دالي است كه‬ ‫آجدار بوده و نسبت طول به قطر آنها بين ‪ 12‬تا ‪ 322‬باشد‪.‬‬
‫برخي مشفصات داراي اهميت كمتري هستند‪ .‬همننين مقاومت‬
‫كششي و مدول االستيسيته الياف به همراه خواص سطحي يا شكا‬
‫آنها بر خواص مكانيكي بتن و زمان تركخوردگي تاثير دارد‪.‬‬
‫پارامترهايي كه بيشترين تأثير را بر عملكرد الياف فوالدي در بتن‬
‫دارند عبارتند از‪ :‬مكانيزمهاي چسبندگي و مهار الياف در خمير‬
‫(تفاوت ميان الياف صاف با الياف شكادار با انتهاي مفروطي شكا‬
‫و قال دار) طول و قطر الياف و در نتيده نسبت طول به قطر آن‪،‬‬
‫مقدار مصرف الياف‪ ،‬تعداد الياف در هر كيلوگرم الياف كه تابعي از‬
‫ابعاد و مقدار الياف ميباشد‪ ،‬مقاومت كششي الياف و مدول‬
‫االستيسيته الياف‪.‬‬
‫ابعاد الياف نقش مهمي در زمان بروز تركخوردگي بتن تازه دارد‪.‬‬
‫الياف ميكرو (با قطر كمتر از ‪ 2/21‬ميليمتر) با ايداد پا ميان‬
 ‫‪11‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ريزتركها دد االستي و مقاومت بتن را افزايش ميدهند‪ .‬اين در‬
‫دالي است كه الياف ماكرو (با قطر بيشتر از ‪ 2/1‬ميليمتر) با ايداد‬
‫پا ميان تركهاي بزرگتر‪ ،‬طاقت بتن پا از تركخوردگي را بهبود‬
‫ميبفشند‪ .‬در نتيده با كاربرد الياف داراي ابعاد و مدول االستيسيته‬
‫متفاوت براي كنترل تركخوردگي بتن در مرادا مفتلن بارگذاري‬
‫ميتوان عملكرد مصال را بهينه كرد‪.‬‬

‫ت ‪ 3-01-3-3‬الياف شيشهاي‬ ‫‪ 7-32-7-7‬الياف شيشهاي‬

‫ت ‪ 3-7-32-7-7‬معموال خواص اين الياف در بتن در درازمدت‬ ‫‪ 3-7-32-7-7‬اين الياف عموماً به سه رده ‪( A‬سودا سيليكات‬
‫تييير ميكند و بايد در طرادي مدنظر قرار گيرد‪.‬‬ ‫كلسيم و يا شيشه معمولي) ‪( E ،‬بروسيليكات) و ‪( AR‬مقاوم‬
‫در محيط قليايي) تقسيم ميشوند‪.‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ 2-7-32-7-7‬نوع ‪ E‬در محيط قليايي با دوام نيست‪،‬‬
‫تاددي ميتواند مقاوم باشد‪ ،‬ولي نوع ‪ AR‬در داخا بتن از‬
‫دوام خوبي برخوردار است‪.‬‬
‫‪ 7-7-32-7-7‬ويژگيهاي الياف شيشه پايا در بتن بايد‬
‫مطابق با استاندارد ملي ‪ 33132‬براي الياف باشد‪.‬‬

‫ت ‪ 0-01-3-3‬الياف پليمري‬ ‫‪ 3-32-7-7‬الياف پليمري‬

‫ت ‪ 3-3-32-7-7‬از الياف پلي پروپيلن براي افزايش مقاومت در‬ ‫‪ 3-3-32-7-7‬انواع مفتلفي از اين الياف پليمري ساخته‬
‫برابر قلوهكن شدن بتنهاي پرمقاومت و توانمند بويژه در‬ ‫شده كه متداولترين آنها براي بتن عبارتاند از‪ :‬آكريلي ‪،‬‬
‫آتشسوزي استفاده ميشود‪.‬‬ ‫آراميد‪ ،‬نايلون‪ ،‬پلي استر‪ ،‬پلي پروپيلن و پلي اتيلن هستند‪.‬‬
‫گاه الياف كربن را نيز بهعنوان الياف پليمري قلمداد ميكنند‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-32-7-7‬برخي از خصوصيات الياف مصنوعي بر اسا‬ ‫‪ 2-3-32-7-7‬با توجه به خواص مفتلن انواع الياف پليمري‪،‬‬
‫‪ ACI 544.1‬در جدول ت ‪ 3-3‬ارايه شده است‪.‬‬ ‫بايد قبا از مصرف تاثير آنها را بر خواص فيزيكي و مكانيكي‬
‫بتن مورد بررسي آزمايشراهي قرار داد‪.‬‬

‫انباركردن و نگهداري مصالح‬ ‫انباركردن و نگهداري مصالح بتن‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫روش انباركردن و نرهداري مصال ميتواند مشفصات آنها را‬
‫تحت تاثير قرار داده و در برخي موارد بهدليا اختالط با مصال‬
‫ديرر و يا مواد مضر‪ ،‬عدم نشانهگذاري صحي و يا موارد مشابه‪،‬‬
‫مشكالتي را ايداد كند‪ .‬الزامات اين بفش بايد در انبار كردن‬
‫و نرهداري مصال رعايت شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪16‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫نگهداري سيمان‬ ‫نگهداري سيمان‬

‫ت ‪ 3-2-3-7‬در استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 22818‬روشهاي‬ ‫‪ 3-2-3-7‬سيمان را ميتوان بهصورت فله يا پاكتي تهيه و‬
‫دما و انبارش برخي از مصال ساختماني ارايه شده است‪.‬‬ ‫مطابق استاندارد ملي ‪ 2363‬نرهداري كرد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-3-7‬تفاوت در مشفصات سيمانهاي مفتلن و دتي‬ ‫‪ 2-2-3-7‬هر نوع سيمان فلهاي بايد در سيلوها يا مفازن‬
‫سيمانهايي از ي نوع ولي توليد شده در كارخانههاي مفتلن‬ ‫جداگانهاي نرهداري شوند‪ .‬همننين سيمانهاي فلهاي كه از‬
‫ميتواند بر خواص فيزيكي‪ ،‬مكانيكي و دوام بتن موثر باشد‪ .‬ضمن‬ ‫ي نوع‪ ،‬ولي از كارخانههاي مفتلن هستند نيز تا دد امكان‬
‫اينكه در صورت بروز مشكا در بتن امكان رهريري و شناسائي‬
‫بايد بهصورت جداگانه نرهداري شوند‪.‬‬
‫منشاء مشكا آسانتر خواهد بود‪ .‬همننين در انواع بتن‪ ،‬بهويژه‬
‫بتنهاي توانمند‪ ،‬الزم است تا بر اسا مشفصات آن تيييراتي در‬
‫طرآ مفلوط يا ميزان مواد افزودني اعمال كرد‪ .‬در صورت عدم‬
‫رعايت موارد فوق كنترل و اعمال تيييرات‪ ،‬مشكا يا غير ممكن‬
‫خواهد بود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 3-3‬برخي از خصوصيات انواع الياف (اطالعات موردي بر اساس برخي محصوالت رايج در بازار)‬

‫درصد وزني‬ ‫دماي ذوب‪ ،‬اكسيده‬ ‫دماي‬ ‫ضريب‬ ‫مقاومت‬

‫حداكثر كرنش‬ ‫چگالي‬ ‫قطر معادل‬
‫جذب آب‬ ‫شدن يا تجزيه‬ ‫احتراق‬ ‫ارتجاعي‬ ‫كششي‬ ‫نوع الياف‬
‫‪ASTM‬‬ ‫طبق‬ ‫(درصد)‬ ‫نسبي‬ ‫(ميكرومتر)‬
‫(سلسيوس)‬ ‫(سلسيوس)‬ ‫(‪)GPa‬‬ ‫(‪)MPa‬‬
‫‪D570‬‬

‫‪2/1 – 3/2‬‬ ‫‪272 -222‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪12- 3/1‬‬ ‫‪31- 33‬‬ ‫‪3222 – 232‬‬ ‫‪3/38 – 3/36‬‬ ‫‪321-37‬‬ ‫آكريليك‬

‫‪3/7‬‬ ‫‪382‬‬ ‫زياد‬ ‫‪3/3‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪2172‬‬ ‫‪3/33‬‬ ‫‪32‬‬ ‫آراميد‬

‫آراميد‬
‫‪3/2‬‬ ‫‪382‬‬ ‫زياد‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪333‬‬ ‫‪2731‬‬ ‫‪3/33‬‬ ‫‪32‬‬
‫با ضريب ارتجاعي زياد‬

‫كربن‬
‫ناچيز‬ ‫‪322‬‬ ‫زياد‬ ‫‪2/3- 2/1‬‬ ‫‪782‬‬ ‫‪7272- 2382‬‬ ‫‪3/3 – 3/6‬‬ ‫‪8‬‬
‫با مدول زياد و با پايه پليآكريلونيتريا‬
‫كربن‬
‫ناچيز‬ ‫‪322‬‬ ‫زياد‬ ‫‪3/1 – 3/2‬‬ ‫‪272‬‬ ‫‪312- 382‬‬ ‫‪3/3 – 3/6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مقاومت كششي زياد و با پايه‬
‫پليآكريلونيتريا‬
‫كربن‬
‫‪3- 7‬‬ ‫‪322‬‬ ‫زياد‬ ‫‪2/3 – 2/2‬‬ ‫‪71- 23‬‬ ‫‪3222- 7312‬‬ ‫‪3/3 – 3/6‬‬ ‫‪37-32‬‬ ‫با پايه هيدروكربنهاي‬ ‫ايزوتروپي‬
‫آروماتي‬
‫كربن‬
‫ناچيز‬ ‫‪122‬‬ ‫زياد‬ ‫‪3/3 – 2/1‬‬ ‫‪382- 312‬‬ ‫‪7322 – 3131‬‬ ‫‪2/31 - 3/8‬‬ ‫‪38-1‬‬ ‫نيمه جامد با پايه هيدروكربنهاي‬
‫آروماتي‬

‫‪1/2 – 2/8‬‬ ‫‪222- 222‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪161‬‬ ‫‪3/33‬‬ ‫‪27‬‬ ‫نايلون‬

‫‪2/3‬‬ ‫‪262‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪312 -32‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪3322- 221‬‬ ‫‪3/71 – 3/73‬‬ ‫‪22‬‬ ‫پلي استر‬

‫ناچيز‬ ‫‪371‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪82- 7‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪181- 31‬‬ ‫‪2/16 – 2/12‬‬ ‫‪3222-21‬‬ ‫پلي اتيلن‬

‫ناچيز‬ ‫‪361‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪3/8- 7/1‬‬ ‫‪612- 332‬‬ ‫‪2/13- 2/1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫پلي پروپيلن‬
 ‫‪13‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 7-2-3-7‬سيلوها يا مفازن نرهداري سيمان بايد به نحو‬
‫مناسبي نشانهگذاري شوند‪ .‬نشانهگذاري بايد نشاندهنده نوع‬
‫سيمان و نام كارخانه توليد كننده آن باشد‪.‬‬
‫‪ 3-2-3-7‬سيلوها يا مفازن نرهداري بايد بهگونهاي طرادي‬
‫شوند كه فضاي مرده‪ ،‬به خصوص در قسمت خروجي‪ ،‬نداشته‬
‫و سيمان به رادتي بتواند از آن خارج شود‪.‬‬
‫‪ 1-2-3-7‬در موارديكه قصد نرهداري درازمدت سيمان‬
‫فلهاي وجود دارد‪ ،‬بايد آن را از تما با جريان هوا و رطوبت‬
‫دور نره داشت‪ .‬در غير اينصورت سيمان ممكن است با كربن‬
‫دياكسيد هوا و رطوبت واكنش نشان دهد و كيفيت آن دچار‬
‫اختالل شود‪ .‬در اين موارد بايد قبا از مصرف كيفيت سيمان‬
‫اطمينان داصا نمود‪.‬‬
‫‪ 6-2-3-7‬سيمانهاي پاكتي بايد روي سكوهاي چوبي يا‬
‫مشابه آنها كه با زمين فاصله دداقا ‪ 322‬ميليمتر دارد‬
‫چيده شوند‪ .‬اين فاصله بايد از ديوارهاي مداور نيز دفظ شود‪.‬‬
‫اين تدابير به همراه ي پوشش رطوبتي مقاوم بر روي پاكتها‪،‬‬
‫هم آنها را از رطوبت دور نره ميدارد و هم گردش هوا‪ ،‬در‬
‫اطراف آنها را امكان پذير ميسازد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-3-7‬طبق استاندارد ملي ايران‪ ،‬الزم است تاريخ توليد‬ ‫‪ 3-2-3-7‬زمان نرهداري سيمانهاي پاكتي‪ ،‬از زمان توليد‬
‫سيمان بر روي پاكتها درج شود‪.‬‬ ‫بايد‪ ،‬در شرايط مرطو به ‪ 6‬هفته و در شرايط خش به ‪32‬‬
‫هفته محدود شود‪.‬‬
‫‪ 8-2-3-7‬دداكثر تعداد پاكتهايي كه با توجه به تاريخ توليد‬
‫ميتوان روي هم قرار داد‪ ،‬براي مدت زمان نرهداري دداكثر‬
‫‪ 32‬هفته در مناطق خش ‪ 32‬ردين‪ ،‬و براي مدت زمان‬
‫نرهداري ‪ 6‬هفته در مناطق مرطو ‪ 8‬ردين است‪ .‬تعداد‬
‫ردينهاي مداز براي ردههاي مقاومتي باالتر سيمانها و‬
‫آهنگ كسب مقاومت سريعتر يا زمان گيرش كمتر آنها‪ ،‬بايد‬
‫به تعداد كمتري محدود شود‪.‬‬
‫‪ 1-2-3-7‬انباركردن سيمانهاي پاكتي بايد بهگونهاي باشد‬
‫كه سيمانهاي از ي نوع و ي كارخانه‪ ،‬روي هم قرارگيرند‪.‬‬
‫همننين چيدمان انباشتههاي سيمان بايد بهگونهاي تنظيم‬
‫شود كه سيمانهاي زودتر توليد شده‪ ،‬زودتر مصرف شوند‪.‬‬
‫‪ 32-2-3-7‬استفاده از سيمانهاي داراي كلوخه در بتنهاي‬
‫سازهاي مداز نيست‪ .‬در مواردي كه كلوخههاي سست هستند‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪18‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫و بر اثر تما رطوبت در طول مدت نرهداري سيمان تشكيا‬
‫شدهاند و با كمي فشار بين انرشتان خُرد ميشوند‪ ،‬استفاده از‬
‫آنها مداز است‪ ،‬به شرطي كه در آزمايش مقاومت فشاري‬
‫مالت ماسه‪-‬سيمان استاندارد‪ ،‬افت ناشي از سرخ شدن و زمان‬
‫گيرش نشان داده شود كه الزامات استاندارد را برآورده‬
‫مينمايد‪ ،‬در اين موارد ميتوان كلوخهها را كامال خُرد كرد و‬
‫يا از ال مناسب عبور داد و سپا سيمان را بكار برد‪.‬‬
‫در موارديكه كلوخههاي سٌست بهدليا فشار كيسههاي‬
‫بااليي ايداد شدهاند و با ي يا دو بار غلتاندن كيسهها برادتي‬
‫از بين ميروند‪ ،‬ميتوان از سيمان مورد نظر پا از دذف يا‬
‫خُرد كردن كلوخهها استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ 33-2-3-7‬چنانچه به هردليا نسبت به كيفيت سيمان‪،‬‬
‫ترديد و شبههاي وجود داشته باشد‪ ،‬بايد آزمايشهاي تعيين‬
‫مقاومت فشاري مالت ماسه‪ -‬سيمان‪ ،‬افت ناشي از سرخ شدن‬
‫و زمان گيرش سيمان را اندام داد‪ .‬همننين در مواردي كه‬
‫درباره نوع سيمان ترديد وجود داشته و با استفاده از نتايج‬
‫مقدور نشود‪ ،‬بايد‬ ‫آزمايشهاي فوق امكان تشفي‬
‫آزمايشهاي شيميايي و فيزيكي ديرري نيز اندام شود‪.‬‬
‫ت ‪ 32-2-3-7‬توصيه ميشود در شرايط آ و هواي گرم و‬ ‫‪ 32-2-3-7‬دماي سيمان قبا از مصرف‪ ،‬در بتنهاي معمولي‬
‫بتنهايي كه الزامات دوام در آنها دائز اهميت است‪ ،‬دداكثر دماي‬ ‫نبايد بيشتر از ‪ 31‬درجه سلسيو باشد‪ .‬به اين دليا الزم‬
‫سيمان در هنرام استفاده به ‪ 62‬درجه سانتيگراد محدود شود‪.‬‬ ‫است دماي سيمان هنرام تحويا از كارخانه و يا زمان دما‬
‫به كارگاه محدود شود‪.‬‬

‫نگهداري سنگدانهها‬ ‫نگهداري سنگدانهها‬

‫ت ‪ 3-7-3-7‬در استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 22818‬روشهاي‬
‫دما و انبارش برخي از مصال ساختماني ارايه شده است‪.‬‬
‫جداگانه انبار و نرهداري شوند و تمهيدات الزم جهت‬
‫ت ‪ 2-7-3-7‬همه مرادا بارگيري‪ ،‬دما و جابدائي‬
‫سنردانهها بايد با ماشينآالت مناسب اندام شود‪ .‬بهگونهاي‬
‫كه از جداشدگي و آلودگي به مصال ديرر يا مواد مضر‬
‫جلوگيري شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-3-7‬در استاندارد ملي ايران به شماره ‪ 722‬دداكثر‬
‫رطوبت سنردانههاي ريز به ‪ 1‬درصد محدود شده است‪ ،‬و‬
‫ممكن است با توجه به توافق خريدار و فروشنده تييير نمايد‪.‬‬
‫‪ 3-7-3-7‬سنردانههاي ريز و درشت و سنردانههايي كه‬
‫داراي جنا‪ ،‬نوع و دانهبندي متفاوتي هستند بايد بهصورت‬
‫جلوگيري از اختالط آنها به عما آورده شود‪.‬‬
‫‪ 2-7-3-7‬در مرادا دما‪ ،‬انبار كردن و جابدائي سنردانهها‬
‫نبايد دانهبندي آنها‪ ،‬بهخصوص سنردانههاي درشت‪ ،‬بهدليا‬
‫خردشدن يا جداشدگي تييير يابد‪.‬‬
‫‪ 7-7-3-7‬محا نرهداري سنردانهها بايد بهگونهاي باشد كه‬
‫ضمن امكان زهكشي آ موجود در آنها‪ ،‬مانع از ورود مواد‬
‫مضر يا آاليندهها از جمله خاك شود‪.‬‬
 ‫‪11‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫به هردال وجود اين دد از رطوبت نميتواند دركت آ در‬
‫مدموعه سنردانه را باعث شود‪ .‬اما ممكن است بارندگي به‬
‫افزايش رطوبت و نياز به زهكشي مندر شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-3-7‬توصيه ميشود كه محا نرهداري سنردانهها در‬ ‫‪ 3-7-3-7‬استفاده از سنردانههاي يخزده و يا داراي‬
‫فصول سرد و يفبندان بهگونهاي باشد كه مانع از يخزدن و ايداد‬ ‫كلوخههاي يخ و برف در بتن مداز نيست‪ .‬مرر اينكه قبا از‬
‫يخ و برف در سنردانهها شود‪.‬‬ ‫اختالط با سيمان با استفاده از آ گرم يا روشهاي ديرر از‬
‫با توجه به اهميت دماي سنردانهها و تاثير زياد دماي آنها بر دماي‬ ‫بين برده شوند‪ .‬در اين موارد بايد مقدار آبي كه براي ذو يخ‬
‫بتن‪ ،‬توصيه ميشود با اتفاذ تمهيدات الزم‪ ،‬از كاهش دماي‬
‫يا برف استفاده شده و يا افزايش رطوبت سنردانهها بهدليا‬
‫سنردانهها در فصا سرد جلوگيري شود‪ .‬استفاده از سايهبان‪،‬‬
‫ذو يخ يا برف در محاسبه مقدار رطوبت سنردانهها و اصالآ‬
‫انبارهاي سرپوشيده و يا پوششهاي پالستيكي يا برزنتي توصيه‬
‫مقدار آ مصرفي منظور شود‪.‬‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-3-7‬در هواي گرم نيز بايد از افزايش دماي سنردانهها‬ ‫‪ 1-7-3-7‬نرهداري سنردانهها در هواي گرم بايد بهگونهاي‬
‫جلوگيري نمود‪ .‬استفاده از سايهبان‪ ،‬انبارهاي سرپوشيده و يا‬ ‫باشد كه دماي سنردانهها قبا از مصرف در بتن از ‪ 12‬درجه‬
‫پوششهاي مناسب بهويژه براي سنردانههاي درشت و خش‬ ‫سلسيو تداوز ننمايد‪.‬‬
‫توصيه ميشود‪ .‬ماسههاي خيا معموال دچار افزايش دماي جدي‬
‫نميشوند‪ ،‬زيرا در اثر تبفير آ از سط آنها كاهش دما اتفاق‬
‫ميافتد‪ .‬از اين پديده ميتوان براي خن كردن سنردانههاي‬
‫درشت نيز استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-7-3-7‬جهت جلوگيري از جدايي سنردانههاي نرهداري شده‬ ‫‪ 6-7-3-7‬در طول مدت دما‪ ،‬تفليه و نرهداري بايد‬
‫در مفازن قيفي شكا توصيه ميشود ددم سنردانههاي داخا‬ ‫تمهيدات الزم جهت جلوگيري از جداشدگي ذرات ريز بر اثر‬
‫مفزن بهطور مرتب كنترل شده و از نيمه پُرتر باشد‪.‬‬ ‫وزش باد بهعما آيد‪.‬‬
‫‪ 3-7-3-7‬بهمنظور جلوگيري از جداشدگي سنردانهها و‬
‫بهخصوص سنردانههاي درشت در هنرام انبار كردن‪ ،‬نبايد‬
‫سنردانهها را در انباشتههاي مفروطي به ارتفاع و شيب زياد‬
‫نرهداري كرد‪ .‬سنردانهها بايد در سطودي وسيع و بهصورت‬
‫اليه به اليه پفش و نرهداري شوند‪.‬‬
‫ت ‪ 8-7-3-7‬توصيه ميشود سنردانههاي درشت ‪ 1‬تا ‪21‬‬ ‫‪ 8-7-3-7‬بهمنظور كاهش ادتمال جداشدگي و همننين‬
‫ميليمتري در دو بفش سنردانه ‪ 1‬تا ‪ 32/1‬ميليمتر (در اصطالآ‬ ‫كنترل بهتر كيفيت بتن در سنردانههاي ‪ 22‬ميليمتر و‬
‫شن نفودي) و ‪ 32/1‬تا ‪ 21‬ميليمتر (در اصطالآ شن بادامي)‪،‬‬ ‫كوچ تر از آن‪ ،‬نسبت دداكثر اندازه اسمي به دداقا اندازه‬
‫بهصورت جداگانه نرهداري شوند‪ .‬شايان ذكر است اين امر در‬ ‫اسمي سنردانههاي درشت نبايد از ‪ 3‬بيشتر و در سنردانههاي‬
‫خصوص سنردانههايي با دداكثر اندازه بزرگتر الزامي است‪.‬‬
‫بزرگتر از ‪ 22‬ميليمتر نبايد از ‪ 2‬بيشتر شود‪.‬‬
‫‪ 1-7-3-7‬در هنرام تحويا هر محموله از سنردانههاي وارد‬
‫شده به كارگاه بايد ويژگيهاي ظاهري آنها مانند‪ :‬دداكثر‬
‫اندازه‪ ،‬شكا دانهها و آلودگي به ناخالصيها مورد توجه قرار‬
‫گيرد‪ .‬از قبول محمولههايي كه با الزامات تعيين شده انطباق‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪62‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ندارند و يا با مشفصات محمولههاي قبلي تفاوت فادشي دارند‬
‫جلوگيري شود‪.‬‬
‫ت ‪ 32-7-3-7‬توصيه ميشود‪ ،‬جهت كاهش ادتمال جداشدگي‪،‬‬ ‫‪ 32-7-3-7‬با توجه به اينكه در دين توليد بتن تيييراتي در‬
‫كاهش تيييرات ميزان اسالمپ (بهخصوص افت اسالمپ)‪،‬‬ ‫ميزان رطوبت سنردانهها و بهخصوص سنردانههاي ريز در‬
‫يكنواختي بهتر بتن توليدي و اصالآ كمتر در مقدار آ مصرفي‪،‬‬ ‫مشفصات بتنتازه (مانند‪ :‬ميزان رواني و كارائي) و مشفصات‬
‫رطوبت طبيعي سنردانه تفاوت زيادي با ميزان رطوبت سنردانهها‬ ‫بتن سفتشده (مانند‪ :‬مقاومت فشاري و پارامترهاي دوام)‬
‫تا دالت اشباع با سط خش (‪ )SSD‬نداشته باشد‪.‬‬
‫بهشدت تاثيرگذار است‪ ،‬ميزان رطوبت سنردانهها در ابتداي‬
‫هر روز كاري و هر زمان كه تييير محسوسي در رطوبت‬
‫سنردانهها بهوجود ميآيد‪ ،‬بايد تعيين شده و ميزان آ‬
‫مصرفي و وزن سنردانههاي مفلوط اصالآ شود‪.‬‬

‫نگهداري سبكدانهها‬ ‫نگهداري سبكدانهها‬

‫‪ 3-3-3-7‬سبكدانهها بايد در برابر رطوبت و آلودگيهاي‬
‫محيطي محافظت شوند‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-7‬سبكدانهها شكنندهتر از سنردانههاي طبيعياند‪ .‬به‬
‫اين علت‪ ،‬در دما‪ ،‬نرهداري و مصرف آنها بايد دقت بيشتر‬
‫بكار برد تا از خردشدگي آنها جلوگيري بعما آيد‪.‬‬

‫نگهداري سنننگدانههاي درهم‪ ،‬بازيافتي و‬ ‫نگهداري سنننگدانههاي درهم‪ ،‬بازيافتي‬

‫بازفرآوري شده‬ ‫و بازفرآوري شده‬
‫‪ 3-1-3-7‬نرهداري و انباركردن سنردانههاي بازيافتي و‬
‫بازفرآوري شده همانند سنردانههاي معمولي است‪ .‬محا‬
‫نرهداري و انبار اين سنردانهها بايد جدا از سنردانههاي‬
‫معمولي بوده و بههيچ وجه با هم در محا انبار مفلوط نشوند‪.‬‬
‫‪ 2-1-3-7‬سنردانههاي درهم بهشدت مستعد جداشدگياند‪.‬‬
‫به اين علت در دما و ريفتن آنها در انباشتهها بايد دقت‬
‫زيادي اعمال نمود و از انباشتن آنها در ارتفاع زياد و بهصورت‬
‫مفروطي پرهيز شود‪.‬‬

‫نگهداري آب مصرفي بتن‬ ‫نگهداري آب مصرفي بتن‬

‫براي جلوگيري از ايداد خزه و جلي نياز به چرخش آ ادسا‬
‫ميشود‪ .‬الزم است هر از چند گاهي مفزن آ مورد بازرسي قرار‬
‫گرفته و در صورت نياز و بسته به سكون يا چرخش آ در فواصا‬
‫ي تا سه ماه پاكسازي شود‪ .‬آ مداور با خزه و جلب ميتواند‬
‫باعث هوازايي نامطلو و كاهش مقاومت و دوام بتن شود‪.‬‬
‫از آلوده شدن و ايداد خزه و جلب و تيييرات شديد دماي‬
‫آ بايد جلوگيري بهعما آيد‪ .‬توصيه ميشود مفزن آ ‪،‬‬
‫بهصورت مدفون در زمين يا داراي عايق درارتي باشد‪.‬‬
 ‫‪63‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مفازن مدفون در زمين يا داراي عايق درارتي‪ ،‬در تابستان و‬
‫زمستان‪ ،‬از تيييرات شديد دماي آ در طول شبانه روز جلوگيري‬
‫ميكنند‪.‬‬

‫نگهداري مواد افزودني شيميايي‬ ‫نگهداري مواد افزودني شيميايي‬

‫ت ‪ 3-3-3-7‬گاه كاهش دما باعث ته نشيني مواد جامد شده و‬ ‫‪ 3-3-3-7‬افزودنيهاي شيميايي معموال بهصورت مايعاند و‬
‫مشكالتي را از نظر مصرف بهوجود ميآورد‪ .‬هرچند هنوز به مردله‬ ‫به اين علت بايد در مقابا يخزدن و كاهش شديد دما محافظت‬
‫يخ زدن نرسيده باشد‪.‬‬ ‫شوند‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-7‬ظروف نرهداري مواد افزودني بايد داراي برچسب‬
‫مشفصات باشند‪ ،‬بهگونهاي كه محتويات آنها به وضوآ‬
‫مشف باشد‪.‬‬
‫‪ 7-3-3-7‬مواد افزودني پودري دساسيت بيشتري به رطوبت‬
‫دارند و بايد در كيسهها يا ظروف ضد رطوبت بستهبندي و‬
‫نرهداري شوند‪.‬‬
‫‪ 3-3-3-7‬مدت زمان نرهداري ماده افزودني بايد با توجه به‬
‫دستورالعماهاي توليدكننده تعيين شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-3-7‬در انبار كردن مواد آلي بايد به دما و تابش آفتا‬ ‫‪ 1-3-3-7‬مواد افزودني دسا به نور خورشيد‪ ،‬بايد بهدور‬
‫توجه داشت‪ ،‬زيرا ميتواند زودتر از مواد غيرآلي فاسد شود‪ .‬مواد‬ ‫از تابش مستقيم نور خورشيد انبار شوند‪.‬‬
‫افزودني آلي به مراتب زودتر از مواد غير آلي دستفوش تيييرات‬
‫كيفي ميشوند‪.‬‬
‫‪ 6-3-3-7‬دماي زياد نيز ميتواند به تسريع در فساد مواد‬
‫افزودني‪ ،‬بهويژه مواد مايع‪ ،‬مندر شود‪ .‬ادتياط در اين مورد‬
‫ضروري است‪.‬‬

‫نگهنداري مواد افزودني پودري معندني‪،‬‬
‫مواد جايگزين سيمان‬
‫ت ‪ 3-8-3-7‬اگرچه رطوبت باعث فساد دوده سيليا و پوزوالنها‬
‫نميشود‪ ،‬اما كلوخهشدن آنها ميتواند در دما و اختالط بتن‬
‫مشكالتي بهوجود آورد‪ .‬همننين مقدار رطوبت موجود در آنها بايد‬
‫در محاسبه مقدار آ مصرفي و مقدار دوده سيليا و پوزوالنهاي‬
‫مصرفي اعمال شود‪.‬‬
‫نگهنداري مواد افزودني پودري معدني‪،‬‬
‫مواد جايگزين سيمان‬
‫‪ 3-8-3-7‬دودهسيليا و پوزوالنها‪ ،‬به غير از خاكستر بادي‬
‫نوع ‪ C‬را ميتوان به مدت طوالني نرهداري نمود‪ .‬با اين دال‬
‫استفاده از سايبان و جلوگيري از تما مستقيم با رطوبت و‬
‫جريان آ ‪ ،‬براي كاهش ادتمال كلوخه شدن و تيييرات شديد‬
‫رطوبتي‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 2-8-3-7‬به تفسير بند ‪ 0-8-0-3‬مراجعه شود‪ .‬اين مواد شبه‬ ‫‪ 2-8-3-7‬سربارهها و خاكسترهاي بادي نوع ‪ C‬را بايد مشابه‬
‫سيماني تلقي ميشوند و با دضور رطوبت ممكن است هيدارته‬ ‫سيمانها نرهداري كرد‪.‬‬
‫شوند‪ ،‬بهويژه خاكستر بادي نوع ‪.C‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪62‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫نگهنداري مواد پودري پُركننده غيرفعال‬ ‫نگهداري مواد پودري پُركننده غيرفعال‬
‫(نرمهها)‬ ‫(نرمهها)‬
‫ت ‪ 3-1-3-7‬امروزه استفاده از اين نوع مواد در بتنهاي خودتراكم‬ ‫‪ 3-1-3-7‬نحوه نرهداري پودرهاي پُركننده مانند سنردانهها‬
‫رايج است‪ .‬توصيه ميشود اين مواد همنون سيمان و ساير مواد‬ ‫و دودههاي سيليسي است‪ .‬استفاده از سايبان و جلوگيري از‬
‫جايرزين در سيلوهايي شبيه سيلوي سيمان انبار شوند‪ .‬براي‬ ‫تما مستقيم با رطوبت و جريان آ ‪ ،‬براي كاهش ادتمال‬
‫جلوگيري از بروز مشكا در تفليه و انتقال آن به باسكول و كلوخه‬ ‫كلوخه شدن و تيييرات شديد رطوبتي‪ ،‬ضرورت دارد‪.‬‬
‫شدن بايد رطوبت اوليه اين مواد پودري بسيار كم باشد‪.‬‬
‫‪ 2-1-3-7‬پودرهاي پركننده به علت ريزي زياد‪ ،‬در اثر رطوبت‬
‫به رادتي كلوخه ميشوند و استفاده از آنها در محا انبار و‬
‫پفش شدن آنها در بتن نيازمند تمهيدات خاصي است كه‬
‫بايد رعايت شود‪ .‬استفاده از سايبان و جلوگيري از تما‬
‫مستقيم با رطوبت و جريان آ در محا انبار و همننين‬
‫اصالآ رطوبت بتن بر اسا رطوبت موجود در پودر پركننده‪،‬‬
‫همانند سنردانههاي درشت و ريز‪ ،‬الزامي است‪.‬‬

‫نگهداري رنگدانهها‬ ‫نگهداري رنگدانهها‬

‫‪ 3-32-3-7‬نحوه نرهداري رنردانهها بايد بر اسا‬
‫دستورالعما توليدكننده باشد‪ .‬در صورتيكه توليد كننده‬
‫دستورالعملي ارايه نداده باشد به بند ‪ 2-1-0-3‬مراجعه شود‪.‬‬

‫نگهداري الياف مصرفي بتن‬ ‫نگهداري الياف مصرفي بتن‬

‫ت ‪ 3-33-3-7‬الياف فوالدي در اثر رطوبت دچار زنگزدگي‬ ‫‪ 3-33-3-7‬بستههاي داوي الياف بايد دور از رطوبت‬
‫ميشوند‪ .‬ساير الياف نيز ممكن است در اثر رطوبت گلوله شده و‬ ‫نرهداري شوند‪.‬‬
‫بهخوبي با ساير اجزاي بتن مفلوط نرردند‪.‬‬
‫ت ‪ 2-33-3-7‬مواد پليمري به پرتوهاي فرابنفش دسا هستند‬ ‫‪ 2-33-3-7‬الياف پليمري بايد دور از تابش مستقيم آفتا‬
‫و ممكن است دچار تيييراتي در خواص فيزيكي و شيميايي شوند‪.‬‬ ‫نرهداري شوند‪.‬‬

‫كنترل كيفيت مصالح بتن‬ ‫كنترل كيفيت مصالح بتن‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-1-7‬چناننه دستورالعما تهيه شده توسط دستراه نظارت‪،‬‬ ‫‪ 3-3-1-7‬كنترل كيفيت شاما‪ :‬بازرسي‪ ،‬نمونهبرداري و‬
‫الزامات سفتريرانهتري را نسبت به الزامات اين آييننامه ارايه نمايد‪،‬‬ ‫آزمايش است كه بايد طبق دستورالعماهاي ارايه شده در اين‬
‫دستورالعما دستراه نظارت داكم است‪.‬‬ ‫آييننامه يا برنامه تهيه شده توسط دستراه نظارت اندام گيرد‪.‬‬
‫‪ 2-3-1-7‬همه متفصصين و نيروهاي فني كه در بفش‬
‫بازرسي و اندام آزمايشها درگير هستند‪ ،‬بايد دورههاي مربوط‬
‫‪67‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫را طي نموده و تا دد امكان داراي گواهينامه از مراجع‬
‫ذيصالآ و معتبر باشند‪.‬‬
‫‪ 7-3-1-7‬تدهيزات و ابزار مورد استفاده در آزمايشراههاي‬
‫كنترل كيفيت بايد توسط مراجع ذيصالآ ملي يا بينالمللي‬
‫واسندي و گواهي مربوط به هر ي از آنها به نحو مناسب‬
‫نرهداري شود‪.‬‬
‫‪ 3-3-1-7‬بهمنظور اطمينان از كيفيت بتن اجرا شده با‬
‫مشفصات و الزامات داده شده بايد طرآ و دستورالعما كنترل‬
‫كيفيت تهيه و بهدقت اجرا شود‪ .‬ضوابط ارايه شده در اين‬
‫بفش بهعنوان راهنماي كلي بايد در تدوين برنامه كنترل‬
‫كيفيت در نظر گرفته شود‪ .‬طرآ و برنامه كنترل كيفيت بايد‬
‫بر اسا ميزان مصال مصرفي (ددم بتن مورد استفاده در‬
‫پرووه) و درجه اهميت سازه توسط دستراه نظارت تدوين شود‪.‬‬
‫‪ 1-3-1-7‬طرآ و برنامه كنترل كيفيت بايد شاما موارد زير‬
‫باشد‪:‬‬
‫‪ ‬نام و مستندات سازمان يا ارگان صدور گواهينامه و يا مدوز‬
‫فعاليت آزمايشراه كنترل كيفيت؛‬
‫‪ ‬نام‪ ،‬اسناد و مدارك گواهينامههاي مدير و پرسنا فني‬
‫كنترل كيفيت و بازرسي؛‬
‫‪ ‬نمودار سازماني و جايراه سيستم كنترل كيفيت؛‬
‫‪ ‬روشهاي آزمايش و تواتر بازرسي و نمونهبرداري براي‬
‫اجراي كنترل كيفيت؛‬
‫‪ ‬روش انطباق با مشفصات و مشف كردن عدم انطباق و‬
‫اقدامات اصالدي‪.‬‬
‫‪ ‬روشهاي كنترل و بازرسي ظاهري مواد و مصال ‪.‬‬
‫‪ ‬همه مدارك و مستندات مربوط به كنترل كيفيت‪ ،‬نتايج‬
‫آزمايشها و اقدامات اندام گرفته بايد به دو صورت‪ ،‬فايا‬
‫الكترونيكي و گزارش كاغذي ثبت و نرهداري شوند‪.‬‬

‫تواتر نمونهبرداري و بازرسي‬ ‫تواتر نمونهبرداري و بازرسي‬

‫‪ 3-2-1-7‬تواتر بازرسي و نمونهبرداري بايد با توجه به عواما‬
‫زير و توسط دستراه نظارت مشف شود‪ .‬ولي نبايد از دداقا‬
‫الزامات ارايه شده در جدول ‪ 6-3‬كمتر باشد‪:‬‬
‫‪ ‬ابعاد و ددم بتن مورد مصرف؛‬
‫‪ ‬مدت زمان اندام مرادا مفتلن يا انبار كردن مصال ؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪63‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ ‬اهميت سازه؛‬
‫‪ ‬داشتن گواهينامه معتبر و يا ساير مدارك و مستندات‬
‫مشابه؛‬
‫‪ 2-2-1-7‬تنها در صورتي ميتوان تواتر نمونهبرداري و‬
‫بازرسي را كمتر از الزامات ارايه شده در جدول ‪ 6-3‬اختيار‬
‫نمود كه تعدادي از نتايج آزمايشهاي منفرد و ميانرين نتايج‬
‫بهدست آمده (مطابق جدول ‪ )6-3‬در طول مدت پرووه نشان‬
‫دهنده موارد زير باشند‪:‬‬
‫در استاندارد يا‬ ‫الن) برآورده نمودن الزامات مشف‬
‫مشفصات خصوصي‪،‬‬
‫) داراي يكنواختي و عدم پراكندگي بيش از مقادير مشف‬
‫شده در استانداردهاي يا مشفصات خصوصي مربوط‪.‬‬
‫‪ 7-2-1-7‬تمام محمولههاي وارد شده به كارگاه بايد از نظر‬
‫داشتن بارنامه معتبر با مشفصات زير كنترل شوند‪ .‬اولين‬
‫محموله وارد شده عالوه بر نوع‪ ،‬جنا‪ ،‬توليد كننده و ديرر‬
‫موارد مشابه بايد از نظر داشتن گواهي نشان استاندارد نيز‬
‫مورد بازرسي قرار گيرد‪:‬‬
‫‪ ‬نام تداري‪ ،‬نوع و يا مشفصات فني محصول؛‬
‫‪ ‬نام و مشفصات توليد كننده يا تامين كننده؛‬
‫‪ ‬شماره استاندارد؛‬
‫‪ ‬تاريخ توليد و يا دداكثر مدت زمان قابا مصرف؛‬
‫‪ ‬محمولههايي كه به لحاظ مشفصات ظاهري با الزامات يا‬
‫مشفصات تعيين شده تفاوتهاي قابا مالدظهاي دارند بايد‬
‫يا مردود شده و تفليه نرردند و يا در صورت ترديد‪ ،‬مورد‬
‫آزمايش قرار گيرند‪.‬‬
‫‪ 3-2-1-7‬نمونههاي برداشته شده بايد معرف مشفصات كا‬
‫محموله وارد شده به كارگاه يا مصال مورد مصرف باشد‪.‬‬
 ‫‪61‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫جدول ‪ 6-3‬بازرسي و كنترل كيفيت مصالح‬

‫حجم بتن مورد‬ ‫درجه اهميت‬ ‫نوع‬

‫نوع بازرسي‪ /‬آزمايش كنترل كيفيت‬ ‫تواتر نمونهبرداري ‪ /‬بازرسي‬
‫مصرف ‪m3 ،0‬‬ ‫سازه‬ ‫مصالح‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬
‫كمتر از ‪622‬‬
‫اندام آزمايشهاي تعيين خواص مكانيكي سيمان و دريافت نتايج آناليز‬
‫هر ‪ 312‬تن يا هر ‪ 3‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫شيميايي و خواص فيزيكي از كارخانه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬ ‫ساختمان با‬
‫سيمان سفارش داده شده و دريافت آناليز شيميايي از كارخانه‬
‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬ ‫اهميت خيلي‬
‫اندام آزمايشهاي تعيين خواص مكانيكي سيمان و دريافت نتايج خواص‬
‫هر ‪ 322‬تن يا هر ‪ 7‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬ ‫زياد‬
‫فيزيكي از كارخانه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده و دريافت آناليز شيميايي از كارخانه‬
‫بيش از ‪3222‬‬
‫اندام آزمايشهاي تعيين خواص مكانيكي و آناليز شيميايي سيمان و‬
‫هر ‪ 322‬تن يا هر ‪ 7‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫دريافت نتايج خواص فيزيكي از كارخانه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫دريافت نتايج خواص مكانيكي‪ ،‬فيزيكي و شيميايي سيمان از كارخانه‬ ‫هر ‪ 382‬تن يا هر ‪ 3‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬
‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬ ‫ساختمان با‬
‫اندام آزمايشهاي تعيين خواص مكانيكي سيمان و دريافت نتايج آناليز‬
‫هر ‪ 312‬تن يا هر ‪ 3‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬ ‫اهميت زياد‬
‫شيميايي و خواص فيزيكي از كارخانه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬

‫سيمان‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬
‫بيش از ‪3222‬‬
‫اندام آزمايشهاي تعيين خواص مكانيكي سيمان و دريافت نتايج آناليز‬
‫هر ‪ 312‬تن يا هر ‪ 7‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫شيميايي و خواص فيزيكي از كارخانه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫سيمان سفارش داده شده‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬
‫ساختمان با‬
‫دريافت نتايج خواص مكانيكي‪ ،‬فيزيكي و شيميايي سيمان از كارخانه‬ ‫هر ‪ 222‬تن يا هر ‪ 6‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫اهميت متوسط‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬
‫بيش از ‪3222‬‬
‫اندام آزمايشهاي تعيين خواص مكانيكي سيمان و دريافت نتايج آناليز‬
‫هر ‪ 312‬تن يا هر ‪ 7‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫شيميايي و خواص فيزيكي از كارخانه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫سيمان سفارش داده شده‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬ ‫ساختمان با‬
‫دريافت نتايج خواص مكانيكي‪ ،‬فيزيكي و شيميايي سيمان از كارخانه‬ ‫هر ‪ 212‬تن يا هر ‪ 6‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬ ‫اهميت كم‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات و نوع سيمان با مشفصات‬
‫هر محموله وارد شده به كارگاه‬
‫سيمان سفارش داده شده‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫دريافت نتايج خواص مكانيكي‪ ،‬فيزيكي و شيميايي سيمان از كارخانه‬ ‫هر ‪ 222‬تن يا هر ‪ 3‬ماه هركدام زودتر اتفاق بيافتد‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪66‬‬

‫حجم بتن مورد‬ ‫درجه اهميت‬ ‫نوع‬

‫نوع بازرسي‪ /‬آزمايش كنترل كيفيت‬ ‫تواتر نمونهبرداري ‪ /‬بازرسي‬
‫مصرف ‪m3 ،0‬‬ ‫سازه‬ ‫مصالح‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق نوع سنردانه‪ ،‬وضعيت ظاهري و‬ ‫هر مقدار سنردانه وارد شده به كارگاه در هر روز از‬
‫دداكثر اندازه سنردانه با مشفصات سنردانه سفارش داده شده‬ ‫هر معدن‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬چرالي و جذ آ‬ ‫دانهبندي‪ ،‬درصد عبوري از ال‬ ‫هر ‪ 3222‬تن يا هر ‪ 6‬ماه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق نوع سنردانه‪ ،‬وضعيت ظاهري و‬ ‫هر مقدار سنردانه وارد شده به كارگاه در هر روز از‬
‫دداكثر اندازه سنردانه با مشفصات سنردانه سفارش داده شده‬ ‫هر معدن‬ ‫ساختمان با‬
‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬
‫دانهبندي‪ ،‬درصد عبوري از ال ‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬چرالي‪ ،‬جذ آ ‪ ،‬درصد‬ ‫اهميت زياد و‬
‫كلريد و سولفات ‪7‬‬
‫هر ‪ 3222‬تن يا هر ‪ 3‬ماه‬
‫خيلي زياد‬

‫سنگدانه‪ 0‬و‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق نوع سنردانه‪ ،‬وضعيت ظاهري و‬ ‫هر مقدار سنردانه وارد شده به كارگاه در هر روز از‬
‫دداكثر اندازه سنردانه با مشفصات سنردانه سفارش داده شده‬ ‫هر معدن‬
‫بيش از ‪3222‬‬
‫دانهبندي‪ ،‬درصد عبوري از ال ‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬چرالي‪ ،‬جذ آ ‪ ،‬درصد‬
‫كلريد و سولفات‪7‬‬
‫هر ‪ 822‬تن يا هر ‪ 3‬ماه‬

‫سبكدانه‪5‬‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق نوع سنردانه‪ ،‬وضعيت ظاهري و‬ ‫هر مقدار سنردانه وارد شده به كارگاه در هر روز از‬
‫دداكثر اندازه سنردانه با مشفصات سنردانه سفارش داده شده‬ ‫هر معدن‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫‪ 31‬ميكرومتر‬ ‫دانهبندي و درصد عبوري از ال‬ ‫هر ‪ 3222‬تن يا هر ‪ 8‬ماه‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق نوع سنردانه‪ ،‬وضعيت ظاهري و‬ ‫هر مقدار سنردانه وارد شده به كارگاه در هر روز از‬ ‫ساختمان با‬
‫دداكثر اندازه سنردانه با مشفصات سنردانه سفارش داده شده‬ ‫هر معدن‬ ‫اهميت متوسط بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬
‫‪ 31‬ميكرومتر‬ ‫دانهبندي و درصد عبوري از ال‬ ‫هر ‪ 3222‬تن يا هر ‪ 6‬ماه‬ ‫و كم‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق نوع سنردانه‪ ،‬وضعيت ظاهري و‬ ‫هر مقدار سنردانه وارد شده به كارگاه در هر روز از‬
‫دداكثر اندازه سنردانه با مشفصات سنردانه سفارش داده شده‬ ‫هر معدن‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬چرالي و جذ آ‬ ‫دانهبندي‪ ،‬درصد عبوري از ال‬ ‫هر ‪ 822‬تن يا هر ‪ 1‬ماه‬
‫‪6‬‬
‫همه آزمايشها طبق استاندارد ‪ASTM C1602‬‬ ‫در ابتداي پرووه‬ ‫در صورت‬
‫استفاده از آ‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫ميزان كلريد و سولفات محلول و مقدار ‪pH‬‬ ‫هر ‪ 1‬ماه‬
‫غير شر‬
‫‪6‬‬
‫همه آزمايشها طبق استاندارد ‪ASTM C1602‬‬ ‫در ابتداي پرووه‬ ‫در صورت‬
‫تمام‬

‫آب‬
‫ميزان كلريد و سولفات محلول‪ ،‬مقدار ‪ ،pH‬مقدار قليايها‪ ،‬ذرات جامد‬ ‫استفاده از آ‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬
‫هر ‪ 6‬ماه‬ ‫ساختمانها‬
‫معلق و بررسي مقاومت نسبي و زمان گيرش‬ ‫غير شر‬
‫‪6‬‬
‫همه آزمايشها طبق استاندارد ‪ASTM C1602‬‬ ‫در ابتداي پرووه‬ ‫در صورت‬
‫ميزان كلريد و سولفات محلول‪ ،‬مقدار ‪ ،pH‬مقدار قليايها‪ ،‬ذرات جامد‬ ‫استفاده از آ‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫هر ‪ 7‬ماه‬
‫معلق و بررسي مقاومت نسبي و زمان گيرش‬ ‫غير شر‬
‫يكنواختي‪ ،‬رنگ‪ ،‬چرالي‪ pH،‬و ميزان ماده خش ‪ ،‬مطابق استاندارد ملي‬
‫دداقا يكبار‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫مواد افزودني شيميايي‬
‫ايران به شماره ‪2172-3‬‬
‫يكنواختي‪ ،‬رنگ‪ ،‬چرالي‪ pH ،‬و ميزان ماده خش ‪ ،‬مطابق استاندارد ملي‬
‫ايران به شماره ‪ ،2172-3‬تاثير مواد افزودني بر رواني يا كاهش نسبت آ‬
‫هر ‪ 7‬تن يا هر ‪ 6‬ماه‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬ ‫تمام‬
‫به مواد سيماني‪ ،‬درصد دبا هوا و در خصوص مواد افزودني ديرگير يا‬
‫ساختمانها‬
‫زودگير كننده‪ :‬زمان گيرش‬
‫يكنواختي‪ ،‬رنگ‪ ،‬چرالي‪ pH ،‬و ميزان ماده خش ‪ ،‬مطابق استاندارد ملي‬
‫ايران به شماره ‪2172-3‬‬ ‫هر ‪ 1‬تن يا هر ‪ 1‬ماه‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫تمام آزمايشها طبق استاندارد ملي ايران به شماره ‪2172‬‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات ارايه شده توسط كارخانه با‬
‫‪-‬‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫مشفصات استاندارد يا مشفصات سفارش داده شده‬
‫دودهسيليس‬

‫آزمايشهاي چرالي و همننين شاخ فعاليت پوزوالني و كنترل‬ ‫تمام‬

‫هر ‪ 22‬تن‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬ ‫ساختمانها‬
‫يكنواختي با مقايسه نتايج با نتايج اوليه پرووه‬

‫آزمايشهاي ذرات بزرگتر از ‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬چرالي و همننين شاخ‬

‫هر ‪ 31‬تن‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫فعاليت پوزوالني و كنترل يكنواختي با مقايسه نتايج با نتايج اوليه پرووه‬
 ‫‪63‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا سوم – مشفصات مصال بتن‬

‫حجم بتن مورد‬ ‫درجه اهميت‬ ‫نوع‬

‫نوع بازرسي‪ /‬آزمايش كنترل كيفيت‬ ‫تواتر نمونهبرداري ‪ /‬بازرسي‬
‫مصرف ‪m3 ،0‬‬ ‫سازه‬ ‫مصالح‬
‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات ارايه شده توسط كارخانه با‬

‫خاكستر بادي‪ ،‬سرباره و‬

‫‪-‬‬ ‫كمتر از ‪622‬‬

‫انواع پوزوالن طبيعي‬

‫مشفصات استاندارد يا مشفصات سفارش داده شده‬
‫آزمايشهاي چرالي و همننين شاخ فعاليت پوزوالني و كنترل‬
‫هر ‪ 12‬تن‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬ ‫تمام‬
‫يكنواختي با مقايسه نتايج با نتايج اوليه پرووه‬
‫ساختمانها‬
‫آزمايشهاي ذرات بزرگتر از ‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬چرالي و همننين شاخ‬
‫هر ‪ 72‬تن‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫فعاليت پوزوالني و كنترل يكنواختي با مقايسه نتايج با نتايج اوليه پرووه‬

‫بررسي گواهي استاندارد و انطباق مشفصات ارايه شده توسط كارخانه با‬

‫پودرهاي پركننده‬
‫‪-‬‬ ‫كمتر از ‪622‬‬
‫مشفصات استاندارد يا مشفصات سفارش داده شده‬

‫(نرمه)‬
‫آزمايشهاي دانهبندي‪ ،‬چرالي و مواد زيانآور‪ ،‬ر و كنترل يكنواختي با‬ ‫تمام‬
‫هر ‪ 12‬تن‬ ‫بين ‪ 622‬تا ‪3222‬‬
‫مقايسه نتايج با نتايج اوليه پرووه‬ ‫ساختمانها‬
‫آزمايشهاي دانهبندي‪ ،‬چرالي و مواد زيانآور‪ ،‬ر و كنترل يكنواختي با‬
‫هر ‪ 72‬تن‬ ‫بيش از ‪3222‬‬
‫مقايسه نتايج با نتايج اوليه پرووه‬

‫رنگدانه الياف‬
‫آزمايشهاي مقايسه رنگ با رنردانه استاندارد و آزمايش تاثير بر مقاومت‬ ‫تمام‬
‫هر محموله‬ ‫‪-‬‬
‫فشاري‬ ‫ساختمانها‬

‫كنترل مشفصات فني و انطباق با مشفصات ظاهري الياف‪ ،‬كنترل‬ ‫تمام‬

‫هر محموله‬ ‫‪-‬‬
‫ابعادي‬ ‫ساختمانها‬

‫توجه‪:‬‬
‫ديرر آييننامهها و ضوابط از جمله استاندارد ‪ 2822‬تعيين ميشود‪.‬‬ ‫مشاور و يا بر اسا‬ ‫‪ ‬درجه اهميت ساختمان توسط مهند‬
‫‪ ‬منظور از ددم بتن مصرفي مقدار بتني است كه در كارگاه ساخته و شاما مقدار بتني نيست كه بهصورت آماده از توليد كننده بتن آماده استاندارد خريداري ميشود‪.‬‬
‫نمونه به مقدار دداقا سه كيلوگرم برداشته و تا انتهاي پرووه در ظروف هوابند و‬ ‫‪ ‬از هر محموله سيمان خريداري شده كه براي ساخت بتن آرمه وارد كارگاه ميشود بايد ي‬
‫آ بند نرهداري كرد‪.‬‬
‫‪ ‬در طول اجراي پرووه از هر معدن و هر نوع سنردانه خريداري شده بايد يكبار مطالعات سنگشناسي و يا آزمايش واكنش قليايي و همننين يكبار آزمايش لاآندلا و يا‬
‫ميكرو دوال اندام شود‪.‬‬
‫‪ ‬بازرسي و تواتر سنردانههاي بازيافتي همانند سنردانه معمولي است‪ .‬فقط در سازههاي با اهميت ‪ 3‬و‪ ،2‬در بازرسيهاي دورهاي‪ ،‬آزمايشهاي جدول ‪ 3-3‬نيز بايد اندام شود‪.‬‬
‫‪ ‬براي سبكدانه به جاي استفاده از وادد وزن (تن) بايد از وادد ددم (متر مكعب) استفاده شود‪.‬‬
‫‪ ‬هر زمان كه نسبت به تييير مشفصات ظاهري آ ترديد بهوجود آيد و يا منبع تامين آ تييير نمايد بايد تمام آزمايشهاي كنترل كيفيت مطابق ‪ ASTM C1602‬اندام‬
‫گيرد‪ .‬در برخي از فصول سال و يا در مواقع بارندگي ممكن است ميزان مواد زيانآور آ در رودخانهها‪ ،‬چاهها و قنوات تييير كند‪ .‬بنابراين ممكن است نياز به تييير در تواتر‬
‫نمونهبرداري ادسا شود‪ .‬در صورتي كه اندام اين كار روال مشفصي داشته باشد ميتوان تواتر را به دالت عادي برگرداند‪.‬‬
‫فصل چهارم‬

‫مشخصات اجرايي آرماتور‬

‫‪33‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫‪ 4‬فصل چهارم‬
‫مشخصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫ضوابط اين فصا به مشفصات اجرايي آرماتورها اختصاص‬
‫داشته و شاما موارد زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫‪ -‬الزامات فني – اجرايي آرماتورها؛‬
‫پ‪ -‬دوام و دفاظت آرماتورها در برابر خوردگي؛‬
‫ت‪ -‬الزامات اجرايي اقالم جايگذاري شده؛‬
‫ث‪ -‬ارزيابي و پذيرش آرماتورها‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫‪ 3-2-3‬آرماتورهاي فوالدي‪ ،‬طبق استانداردهاي ملي ‪7372‬‬
‫و ‪ ،33118‬با عناوين «ميلرردها» و «سيمها» نامگذاري‬
‫ميشوند‪ .‬ميلرردها به آرماتورهاي «گرمنورديده» و سيمها به‬
‫آرماتورهاي «سردنورديده يا سرد اصالآ شده» اطالق ميشود‪.‬‬
‫اين آرماتورها در انواع ساده و آجدار توليد ميشوند‪.‬‬
‫‪ 2-2-3‬ضوابط مربوط به آرماتورها كه در جلد اول آبا ارايه‬
‫شدهاند‪ ،‬داراي عناوين بند ‪ 0-2-2-0‬و بند ‪2-2-2-0‬‬
‫ميباشند‪:‬‬
‫‪ 3-2-2-3‬مشخصات مكانيكي آرماتورها (فصل چهارم)؛‬
‫الن‪ -‬ردهبنديآرماتورها؛‬
‫‪ -‬طبقهبندي آرماتورها از نظر روش ساخت و شكاپذيري؛‬
‫پ‪ -‬مشفصات مكانيكي آرماتورها‪ ،‬شاما‪ :‬مقاومت تسليم‪،‬‬
‫مقاومت كششي‪ ،‬كرنش گسيفتري‪ ،‬مدول االستيسيته‪،‬‬
‫ضريب انبساط درارتي و محدوديتهاي كاربردي؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪32‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت‪ -‬دوام آرماتورها در شرايط محيطي معمولي و خورنده‪.‬‬
‫‪ 2-2-2-3‬جزئيات آرماتورگذاري (فصل بيست و يكم)؛‬
‫الن‪ -‬فاصله آرماتورها؛‬
‫‪ -‬قال هاي استاندارد‪ -‬قال هاي لرزهاي؛‬
‫پ‪ -‬طول گيرايي آرماتورها؛‬
‫ت‪ -‬وصله آرماتورها؛‬
‫ث‪ -‬گروه ميلرردها؛‬
‫ج‪ -‬آرماتورهاي عرضي‪.‬‬

‫مشخصات شيميايي فوالد آرماتورها‬ ‫مشخصات شيميايي فوالد آرماتورها‬

‫‪ 3-7-2-3‬مشفصات شيميايي فوالد در ميلرردها بايد مطابق‬
‫ضوابط استاندارد ملي ‪ 7372‬و در سيمها مطابق استاندارد‬
‫ملي ‪ 33118‬باشد‪.‬‬
‫‪ 2-7-2-3‬آرماتورهايي غير از بند ‪ 0-2-2-0‬را ميتوان بكار‬
‫برد‪ ،‬مشروط بر آنكه الزامات يكي از آييننامههاي معتبر و‬
‫شناخته شده بينالمللي را اقناع نمايد‪.‬‬

‫قطر اسمي يا قطر آرماتورها‬ ‫قطر اسمي يا قطر آرماتورها‬

‫‪ 3-3-2-3‬الزامات قطر اسمي انواع ميلرردهاي ساده و آجدار‬
‫شاما‪ :‬قطر زمينه ميلرردهاي آجدار‪ ،‬بدون در نظر گرفتن آج‬
‫آنها‪ ،𝑑𝑖 ،‬و قطر خارجي ميلرردهاي آجدار با ادتسا كاما‬
‫آج آنها‪ ، 𝑑2 ،‬بر اسا استاندارد ملي ‪ ،7372‬مطابق جدول‬
‫‪ 0-0‬ميباشد‪.‬‬
‫‪ 2-3-2-3‬قطر سيمها برابر با ‪ 3‬تا ‪ 32‬ميليمتر‪ ،‬با گام ي‬
‫ميليمتري‪ ،‬و ‪ 33 ،32‬و ‪ 36‬ميباشد‪ .‬الزامات مربوط به آجها‬
‫در سيمها در استاندارد ملي ‪ 33118‬ارايه شده است‪.‬‬

‫كاربرد توام آرماتورها از ردههاي مختلف‬ ‫كاربرد توام آرماتورها از ردههاي مختلف‬
‫‪ 3-1-2-3‬كاربرد توام آرماتورها از ردههاي مفتلن در ي‬
‫عضو به شرطي مداز است كه الزامات «الن» و « » زير‬
‫برآورده شوند‪:‬‬
‫الن‪ -‬مشفصات مكانيكي مفتلن آنها‪ ،‬در طرادي در نظر‬
‫گرفته شده باشد؛‬
‫‪ -‬امكان اشتباه در مردله اجرا وجود نداشته باشد‪.‬‬
 ‫‪37‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫جدول ‪ 0-0‬ضوابط و الزامات قطرهاي اسمي‪ ،‬زمينه و خارجي انواع ميلگردها‬

‫ميلگردهاي ‪( S500‬با آج دوكي)‬ ‫ميلگردهاي ‪ S340‬و ‪( S400‬با آج يكنواخت)‬ ‫ميلگردهاي ‪ S340‬و ‪( S400‬با آج دوكي)‬ ‫قطر اسمي‬
‫ميلگردهاي‬
‫قطر خارجي در بلندترين‬ ‫قطر زمينه‬ ‫قطر اسمي‬ ‫قطر زمينه‬ ‫قطر اسمي‬ ‫حداكثر پهناي‬ ‫قطر زمينه‬ ‫قطراسمي‬
‫قطر خارجي‬ ‫‪،𝑑𝑏 S240‬‬
‫نقطه آج عرضي و يا آج‬ ‫‪،𝑑1‬‬ ‫𝑏𝑑‪،‬‬ ‫‪،𝑑1‬‬ ‫𝑏𝑑‪،‬‬ ‫آج عرضي‪،‬‬ ‫‪،𝑑1‬‬ ‫𝑏𝑑‪،‬‬
‫‪ ،𝑑2‬ميليمتر‬
‫طولي ‪ ،𝑑2‬ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪6/31‬‬ ‫‪1/31‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪1/32‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪1/22‬‬ ‫‪3/12‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪3/62‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪33/72‬‬ ‫‪1/72‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪1/12‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪37/12‬‬ ‫‪33/22‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪33/32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬
‫‪31/32‬‬ ‫‪37/22‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪31/12‬‬ ‫‪37/22‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪3/3‬‬ ‫‪37/32‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪33‬‬
‫‪38/22‬‬ ‫‪31/22‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪38/22‬‬ ‫‪31/22‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪3/6‬‬ ‫‪31/72‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪36‬‬
‫‪22/22‬‬ ‫‪33/22‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪22/22‬‬ ‫‪33/22‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪3/8‬‬ ‫‪33/72‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪38‬‬
‫‪22/22‬‬ ‫‪31/22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪22/22‬‬ ‫‪31/22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪31/22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪23/22‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪22‬‬
‫‪23/22‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪23/22‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪23/27‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪72/82‬‬ ‫‪26/82‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪72/12‬‬ ‫‪26/12‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪2/8‬‬ ‫‪26/12‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪28‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪73/12‬‬ ‫‪72/12‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪7/2‬‬ ‫‪72/38‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪72‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪71/12‬‬ ‫‪73/12‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪7/6‬‬ ‫‪73/82‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪76‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪37/12‬‬ ‫‪78/12‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪78/12‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 2-1-2-3‬استفاده از ي رده فوالد در آرماتورهاي عرضي و‬
‫رده ديرر در آرماتورهاي طولي‪ ،‬با رعايت بند «الن» بالمانع‬
‫است‪.‬‬

‫الزامات فني – اجرايي آرماتورها‬ ‫الزامات فني – اجرايي آرماتورها‬

‫آمادهسازي و زنگزدايي رويه آرماتورها‬ ‫آمادهسازي و زنگزدايي رويه آرماتورها‬

‫‪ 3-3-7-3‬رويه آرماتورها بايد بدون زنگ در دال پوسته شدن‬
‫و يا پوستهشدگي‪ ،‬و در فرآيند بتنريزي‪ ،‬عاري از يخ‪ ،‬روغن و‬
‫يا مواد زيانآور ديرر باشد‪.‬‬
‫‪ 2-3-7-3‬آرماتورها‪ ،‬به ويژه در محيطهايي كه ادتمال‬
‫زنگزدگي و خوردگي وجود دارد‪ ،‬بايد بر روي سكوهاي بتني‬
‫و يا سكوهاي مناسب قرار داده شوند و از تما مستقيم آنها‬
‫با خاكهايي كه ادتمال داشتن امالآ كلريدي و سولفاتي‬
‫دارند‪ ،‬ممانعت بعما آورده شود‪.‬‬
‫‪ 7-3-7-3‬در موارديكه رويه آرماتورها داري زنگزدگي‬
‫يكنواخت ميباشند‪ ،‬بايد با استفاده از روش بر زني و‬
‫فرچهكشي و يا ماسهپاشي زنگزدايي شوند‪ .‬زنگزدگي نازك‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪33‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫و يكنواخت به دالتي گفته ميشود كه آسيبي به آجها يا تييير‬
‫قطر در آرماتورها تشفي داده نشود‪.‬‬
‫‪ 3-3-7-3‬در موارديكه رويه آرماتورها داراي زنگزدگي‬
‫يكنواخت ولي با ضفامت زياد و پوستهشدن باشند‪ ،‬بايد با‬
‫استفاده از روش ماسهپاشي يا آ با فشار زياد‪ ،‬زنگزدايي‬
‫شوند‪ .‬در اين موارد استفاده از روش بر زني يا فرچهكشي‬
‫مداز نيست‪ .‬پا از زنگزدايي بايد كاهش قطر آرماتورها را‬
‫بررسي كرد‪.‬‬
‫‪ 1-3-7-3‬در موارديكه رويه آرماتورها داراي خوردگي از‬
‫نوع دفرهايي است‪ ،‬بايد از بكاربردن آنها اجتنا شود‪ .‬اين‬
‫خوردگيها عمدتا از نوع كلريدي بوده و چناننه شدت آنها‬
‫زياد باشد‪ ،‬ابتدا آجها آسيب ميبينند و تشفي آنها با‬
‫مشاهده نظري امكانپذير خواهد بود‪.‬‬

‫برش و خم كردن آرماتورها‬ ‫برش و خم كردن آرماتورها‬

‫ت ‪ 3-2-7-3‬روشهاي برشكاري درارتي از جمله برش اكسي‬
‫استيلن يا هوا برش ميتواند كيفيت برخي از ميلرردها را در نزديكي‬
‫محا برش كاهش دهد‪ .‬اين طول كه دداقا ‪ 12‬ميليمتر است‬
‫نبايد در محاسبه همپوشاني و غيره منظور شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-7-3‬بفشي از آرماتور كه در مردله اصالآ سرد به روش‬
‫پيناندن در ف دستراه بوده و پينيده نشده است از كيفيت بسيار‬
‫كمتري از نظر مقاومت برخوردار است‪.‬‬
‫در صورتيكه اين قسمت قطع نشود نبايد به عنوان طول همپوشاني‬
‫در نظر گرفته شود و امكان استفاده از آن در ساير انواع وصلهها‬
‫وجود ندارد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-7-3‬وجود شرهها و اكسيدهاي ناشي از برشكاري درارتي‬
‫در سط آرماتور برشخورده ميتواند به خوردگي سريعتر آرماتور‬
‫درون بتن مندر شود‪ .‬اين زوائد بايد با وسايا مناسب مانند فرچه‬
‫يا سا از سط آرماتور جدا شود‪.‬‬
‫‪ 3-2-7-3‬آرماتورها بايد قبا از جاگذاري در محا‪ ،‬در دالت‬
‫سرد خم شوند‪ ،‬مرر آنكه روش ديرري توسط مهند مشاور‬
‫ت ‪ 3-7-2-1‬در خمكاري دستي آرماتورها‪ ،‬ممكن است سرعت‬
‫يكنواخت و بويژه شعاع انحناي ثابت داصا نشود‪ .‬در آرماتورهايي‬
‫با قطر زياد‪ ،‬اين مشكالت بيشتر ميشود‪.‬‬
‫‪ 3-2-7-3‬آرماتورها بايد با وسايا مكانيكي بريده شوند‪.‬‬
‫استفاده از روشهاي برشكاري درارتي نياز به تائيد دستراه‬
‫نظارت دارد‪.‬‬
‫‪ 2-2-7-3‬چنانچه استفاده از همه طول آرماتورهاي اصالآ‬
‫شده سرد به روش پيناندن الزم باشد‪ ،‬بفش نتابيده آن بايد‬
‫قطع شود‪.‬‬
‫‪ 7-2-7-3‬در موارديكه برشكاري درارتي مداز ميباشد‪،‬‬
‫بايد محا برش بطور كاما تميز شود‪ .‬همننين آرماتورها براي‬
‫برشكاري درارتي بايد از وضعيت كالف درآيد و چسبيده‪ ،‬يا‬
‫روي يكديرر نباشند‪.‬‬
‫و يا دستراه نظارت توصيه شده باشد‪.‬‬
‫‪ 1-2-7-3‬خم كردن آرماتورها بايد بهصورت مكانيكي با فلكه‬
‫خمكن با قطر مناسب براي هر نوع و هر قطر آرماتور و با‬
 ‫‪31‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫سرعت عبور ثابت اندام شود و بفش خم شده داراي شعاع‬
‫انحناي ثابتي باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-2-7-3‬در دماي كمتر‪ ،‬هر نوع فوالدي تُردتر ميشود و امكان‬ ‫‪ 6-2-7-3‬در شرايطي كه دماي آرماتورها از ‪ +1‬درجه‬
‫تركخوردگي در هنرام خم كردن بيشتر ميشود‪ .‬افزايش قطر خم‬ ‫سلسيو كمتر باشد بايد از خم كردن آنها خودداري شود‪.‬‬
‫و يا رسانيدن دماي آرماتور به بيش از ‪ +1‬و كمتر از ‪ 322‬درجه‬
‫سلسيو در اين شرايط توصيه ميشود‪ .‬كاهش سرعت خم كردن‬
‫نيز يكي از روشهاي قابا توصيه ميباشد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-7-3‬با اجازه دستراه نظارت ميتوان آرماتورها را بهصورت‬ ‫‪ 3-2-7-3‬خم كردن آرماتورهايي كه بفشي از آنها در بتن‬
‫موضعي و دداكثر تا ‪ 122‬درجه سلسيو گرم كرد‪ .‬در اين دالت‬ ‫ريفتهشده قرار دارند‪ ،‬مداز نيست مرر آنكه در مدارك طرآ‬
‫بايد دقت شود تا دماي بتن به ‪ 122‬درجه سلسيو نرسد تا دچار‬ ‫پيشبيني شده و يا مورد تاييد دستراه نظارت باشد‪.‬‬
‫آسيب موضعي نشود‪.‬‬
‫‪ 8-2-7-3‬آرماتورهاي غير هم امتداد‪ ،‬مانند خمهاي ‪ S‬شكا‬
‫و خمهاي ‪ 3‬به ‪ ،6‬بايد قبا از جاگذاري در قالب‪ ،‬خم شوند‪.‬‬
‫‪ 1-2-7-3‬نشانههاي روي بندل يا كالف آرماتورها تا زمان‬
‫مصرف همه آنها نبايد از بين برود‪.‬‬

‫جاگذاري آرماتورها‬ ‫جاگذاري آرماتورها‬

‫رواداريها‬ ‫‪0-3-3-0‬‬

‫‪ 3-3-7-7-3‬آرماتورها شاما گروه ميلرردها‪ ،‬بايد در محدوده‬

‫رواداريهاي تعيين شده در بند «الن» و « » زير جاگذاري‬
‫شوند و براي ممانعت از جابدايي آنها در هنرام بتنريزي‪،‬‬
‫بسته شوند‪.‬‬
‫الن‪ -‬موقعيت آرماتورهاي طولي با توجه به رواداريها در‬
‫ارتفاع‪ ،d ،‬و ضفامت پوشش بتني ميلرردها‪ ،‬طبق جدول‬
‫‪.2-0‬‬

‫جدول ‪ 2-0‬رواداري موقعيت جاي گذاري آرماتورها‬

‫رواداري ضخامت پوشش مشخص شده‬ ‫رواداري ‪،d‬‬ ‫ارتفاع ‪،d‬‬

‫بتن‪ ،‬ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬ ‫ميليمتر‬
‫‪-32‬‬
‫كوچ تر يا‬
‫تا ي سوم كاهش در‬ ‫كوچ ترين‬
‫‪± 32‬‬ ‫مساوي‬
‫ضفامت پوشش‬ ‫دو مقدار‬
‫‪222‬‬
‫مشف شده‬
‫‪-37‬‬
‫تا ي سوم كاهش در‬ ‫كوچ ترين‬ ‫بزرگتر از‬
‫‪± 37‬‬
‫ضفامت پوشش‬ ‫دو مقدار‬ ‫‪222‬‬
‫مشف شده‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪36‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ -‬موقعيت طولي خمها و انتهاي آرماتورها طبق جدول ‪.3-0‬‬
‫رواداريهاي مشف شده براي انتهاي آرماتورها‪ ،‬در انتهاي‬
‫آزاد اعضا نيز بكار برده ميشود‪.‬‬

‫جدول ‪ 3-0‬رواداريهاي موقعيت طولي خمها و انتهاي آرماتورها‬

‫رواداري‪ ،‬ميليمتر‬ ‫موقعيت خم و انتهاي آرماتور‬

‫‪±32‬‬ ‫انتهاي ناپيوسته نشيمنها و تيرهاي زير سري‬
‫‪±21‬‬ ‫انتهاي ناپيوسته ديرر اعضا‬
‫‪±12‬‬ ‫ديرر موقعيتها‬

‫‪ 2-3-7-7-3‬رواداري فواصا دورگيرهاي بسته‪ ،‬در اعضاي با‬

‫شكاپذيري متوسط يا زياد‪ ،‬موضوع فصل ‪ 21‬جلد اول‪ ،‬بايد‬
‫مطابق بندهاي «الن» تا «پ» زير‪:‬‬
‫الن‪ )+32( -‬ميليمتر؛‬
‫‪ 8 -‬درصد كوچ ترين بعد عضو و دداكثر (‪ )-31‬ميليمتر؛‬
‫پ‪ -‬رعايت رواداريها نبايد مندر به تما بيش از دو خاموت‬
‫بسته با يكديرر شوند‪.‬‬

‫‪ 2-3-3-0‬ساير الزامات‬

‫‪ 3-2-7-7-3‬دورپيچها بايد از ميلرردها يا سيمهاي پيوسته‬

‫بوده و با فواصا مساوي و بدون اعوجاج خارج از رواداريهاي‬
‫مشف شده‪ ،‬در محا خود جاگذاري شوند‪.‬‬
‫‪ 2-2-7-7-3‬محا وصله آرماتورها بايد‪ ،‬طبق مدارك طرآ و‬
‫يا تاييد دستراه نظارت در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 7-2-7-7-3‬در ميلرردهاي طولي ستونها كه وصله اتكايي‬
‫دارند‪ ،‬انتهاي بريده شده‪ ،‬بايد كامال قائم و بصورت هم محور‬
‫بر روي هم قرار داده شوند‪.‬‬
‫انتهاي ميلرردها بايد در سطحي صاف و دداكثر با ‪ 3/1‬درجه‬
‫نسبت به سط عمود بر آن بريده شده و با اختالف دداكثر ‪7‬‬
‫درجه بين امتدادهاي دو ميلررد از يكديرر‪ ،‬بر هم تكيه كنند‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-7-7-3‬بهطور كلي استفاده از لقمههاي بتني ارجحيت‬ ‫‪ 3-2-7-7-3‬لقمهها يا فاصله نرهدارها بايد براي ايداد و دفظ‬
‫دارد‪ .‬در مناطق خورنده‪ ،‬نياز به لقمههاي بتني با كيفيت مشابه بتن‬ ‫پوشش بتني آرماتورها استفاده شود‪ .‬اين لقمهها بايد از‬
‫اصلي ادسا ميشود‪ .‬در اين مناطق بكارگيري لقمههاي پليمري‬ ‫مقاومت و پايايي كافي برخوردار باشند‪.‬‬
‫(پالستيكي) توصيه نميشود‪ .‬به هر دال نبايد از لقمههاي آجري يا‬
‫كلوخ مانند در سازههاي بتني استفاده شود‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 1-2-7-7-3‬انتهاي برجسته مفتول آرماتوربندي‪،‬‬
‫اتصالدهندهها يا گيرههاي فوالدي يا فلزي نبايد بويژه در‬
‫مناطق خورنده‪ ،‬در ضفامت پوشش بتني روي آرماتورها قرار‬
‫گيرد‪.‬‬

‫جوشپذيري آرماتورها‬ ‫جوشپذيري آرماتورها‬

‫‪ 3-3-7-3‬جوشپذيري ميلرردها‪ ،‬بنا به ضوابط استاندارد ملي‬
‫‪ ،7372‬با شرط پيشگرم كردن آنها امكانپذير است‪ .‬دماي‬
‫پيشگرم بستري به كربن معادل تركيبات شيميايي فوالد و‬
‫قطر ميلرردها دارد‪ .‬كربن معادل تركيبات شيميايي فوالد در‬
‫رابطه‪ 0-0‬و دداقا دماي پيشگرم ميلرردها در جدول ‪0-0‬‬
‫ارايه شده است‪.‬‬

‫𝒏𝑴‬ ‫)𝒐𝑴‪(𝑪𝒓+𝑽+‬‬ ‫)𝒊𝑵‪(𝑪𝒖+‬‬

‫‪ 𝑪𝑬𝑽 = 𝑪 +‬كربن معادل‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫رابطه‪)0-0‬‬
‫𝟔‬ ‫𝟓‬ ‫𝟓𝟏‬

‫كه در رابطه فوق‪ ،‬به ترتيب درصدها وزني كربن‪ ،‬منرنز‪ ،‬كروم‪،‬‬
‫واناديوم‪ ،‬موليبدن‪ ،‬ما و نيكا ميباشند‪.‬‬

‫جدول ‪ 0-0‬دماي پيشگرم ميلگردها در فرآيند جوشكاري‬

‫دماي پيشگرم‬ ‫قطر اسمي ميلگرد‪،‬‬

‫كربن معادل‪% ،‬‬
‫اوليه‬ ‫ميليمتر‬
‫نياز ندارد‬ ‫تا ‪76‬‬
‫تا ‪2/32‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪ 76‬تا‪12‬‬
‫نياز ندارد‬ ‫تا ‪76‬‬
‫از ‪ 2/33‬تا ‪2/31‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪ 76‬تا ‪12‬‬
‫نياز ندارد‬ ‫تا ‪22‬‬
‫‪32‬‬ ‫از ‪ 22‬تا ‪76‬‬ ‫از ‪ 2/36‬تا ‪2/11‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪ 76‬تا ‪12‬‬
‫‪32‬‬ ‫تا ‪22‬‬
‫‪12‬‬ ‫از ‪ 22‬تا ‪76‬‬ ‫از ‪ 2/16‬تا ‪2/61‬‬
‫‪312‬‬ ‫‪ 76‬تا ‪12‬‬
‫‪312‬‬ ‫تا ‪22‬‬
‫از ‪ 2/66‬تا ‪2/31‬‬
‫‪222‬‬ ‫از ‪ 22‬تا ‪12‬‬
‫‪262‬‬ ‫از ‪ 22‬تا ‪12‬‬ ‫بيشتر از ‪2/31‬‬

‫‪ 2-3-7-3‬عمليات جوشكاري نبايد در دماي كمتر از (‪)-38‬‬

‫درجه سلسيو اندام شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪38‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 7-3-7-3‬بعد از پايان جوشكاري‪ ،‬بايد اجازه داده شود تا‬
‫ميلرردها بطور طبيعي يا آرامتر از دالت طبيعي سرد شوند‪.‬‬
‫شتا دادن به فرآيند سرد شدن مداز نميباشد‪.‬‬
‫‪ 3-3-7-3‬جوش دادن سيمها به يكديرر يا به ميلرردها مداز‬
‫نميباشد‪ .‬جوشكاري سيمها ممكن است به كاهش مقاومت و‬
‫ميزان شكاپذيري در آنها مندر شود‪.‬‬

‫ميلگردهاي پيوند دهنده يا داولها‬ ‫ميلگردهاي پيوند دهنده يا داولها‬

‫ت ‪ 3-1-7-3‬انواع مفتلفي داولبار موجود است كه با توجه به‬
‫هزينه و شرايط خورندگي محيط ميتوان انواع مفتلن آن را براي‬
‫مصرف در پرووه انتفا كرد‪.‬‬
‫با توجه به ابعاد و ضفامت دالها ميتوان طول و فاصله داولبارها‬
‫را از يكديرر محاسبه نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-7-3‬اين مقادير به نحوي با رده ‪ 32‬يا ‪،62‬‬
‫‪ ASTM C615‬نزديكي دارد‪.‬‬
‫‪ 7-1-7-3‬داولها بايد بهگونهاي دما و انبار شوند كه دچار‬
‫ت ‪ 3-1-7-3‬گاه طبق دستورالعما برخي از كارخانههاي سازنده‬
‫پوششهاي اپوكسي غني شده از روي‪ ،‬اجازه داده ميشود تا بدون‬
‫زنگزدايي كاما‪ ،‬از اين مواد براي پوشش سط ميلررد استفاده‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 3-1-7-3‬ميلرردهاي پيوند دهنده يا داولها‪ ،‬ميلرردهاي‬
‫كوتاه و ساده (بدون آج) هستند كه براي انتقال برش در‬
‫دالهاي بتني‪ ،‬بدون ايداد محدوديت دركت در راستاي افقي‪،‬‬
‫استفاده ميشوند‪.‬‬
‫‪S420‬‬ ‫‪ 2-1-7-3‬داولها بايد از نوع ميلرردهاي ساده ‪ S240‬تا‬
‫مطابق استاندارد ملي ‪ 7372‬باشند‪.‬‬
‫هرگونه فرورفتري و تيييرشكا نرردند‪.‬‬
‫‪ 3-1-7-3‬داولها بايد عاري از زنگزدگي باشند‪ .‬در صورت‬
‫استفاده از پوشش اپوكسي بايد قبا از اعمال آن‪ ،‬زنگهاي‬
‫سطحي زدوده شوند‪.‬‬

‫دوام و حفنا نت آرمناتورهننا در برابر‬ ‫دوام و حفننا ننت آرمنناتورهننا در برابر‬

‫خوردگي‬ ‫خوردگي‬
‫‪ 3-3-3‬براي دوام و دفاظت آرماتورهاي بكار برده شده در‬
‫قطعات بتنآرمه‪ ،‬بتن مصرفي بايد در روياروئي با شرايط‬
‫محيطي سازه دوام كافي را در طول مدت عمر سازه داشته‬
‫باشد‪ .‬همننين ضوابط مربوط به پوشش بتني روي آرماتورها‪،‬‬
‫بند ‪ ،6-2-0-60‬بايد رعايت شود‪ .‬شرايط محيطي سازه و‬
‫الزامات مربوط به روياروئي با آنها در فصا ششم آييننامه‪،‬‬
‫دوام بتن‪ ،‬ارايه شده است‪.‬‬
‫‪ 2-3-3‬در شرايط محيطي ويژه كه سازه در معرض يونهاي‬
‫كلريد و يا كربناته شدن قرار ميگيرد‪ ،‬ميتوان از آرماتورهاي‬
‫پوشش داده شده با اندود روي‪ ،‬اپوكسي و يا اپوكسي غني‬
‫شده با روي‪ ،‬استفاده كرد‪ .‬مشفصات اين نوع پوششها در‬
 ‫‪31‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫استاندادهاي ملي ‪ 32338 ،38718 ،2333‬ارايه شدهاند‪ .‬در‬
‫موارديكه استاندادهاي ملي مسكوتاند‪ ،‬ميتوان از‬
‫استاندادهاي بينالمللي معتبر استفاده كرد‪.‬‬

‫الزامات اجرايي اقالم جاگذاري شننده در‬ ‫الزامات اجرايي اقالم جاگذاري شننده در‬
‫بتن‬ ‫بتن‬
‫‪ 3-1-3‬نوع‪ ،‬اندازه‪ ،‬جزئيات و موقعيت اقالم جايگذاري شده‬
‫كه در مدارك طرآ نشان داده نشدهاند‪ ،‬بايد به تاييد دستراه‬
‫ناظر برسد‪.‬‬
‫‪ 2-1-3‬اقالم جايگذاري شده آلومينيومي‪ ،‬بايد داراي پوشش‬
‫دفاظتي باشند تا از واكنش بتن‪-‬آلومينيوم و واكنش‬
‫الكتروليتي فوالد‪-‬آلومينيوم جلوگيري به عما آورده شود‪.‬‬
‫‪ 7-1-3‬لولهها و اتصاالت آنها كه در مدارك طرآ نشان داده‬
‫نشدهاند‪ ،‬بايد در برابر آثار ناشي از فشار مواد و دماي موثر بر‬
‫آنها طرادي شوند‪.‬‬
‫‪ 3-1-3‬قبا از آن كه بتن به مقاومت مشفصه خود برسد‪،‬‬
‫در لولههاي جايگذاري شده نبايد هيچ مايع‪ ،‬گاز يا بفاري به‬
‫جز آ با دماي كمتر از ‪ 72‬درجه سلسيو و فشار كمتر از‬
‫‪ 2/71‬مراپاسكال جريان يابد‪.‬‬
‫‪ 1-1-3‬در دالها‪ ،‬لولهها بايد بين شبكه ميلرردهاي باال و‬
‫پايين قرار دادهشوند؛ مرر لولههايي كه براي گرمايش‬
‫تشعشعي يا آ كردن برف و يخ در نظر گرفته شده باشند‪.‬‬
‫‪ 6-1-3‬لولهها و غالفها بايد طوري ساخته و نصب شوند كه‬
‫برش‪ ،‬خمزدن و جا به جايي ميلرردها از محا تعيين شده‪،‬‬
‫الزم نباشد‪.‬‬

‫ارزيابي و پذيرش آرماتورها‬ ‫ارزيابي و پذيرش آرماتورها‬

‫نمونهبرداري‬ ‫نمونهبرداري‬
‫‪ 3-3-6-3‬تعداد و تواتر نمونهبرداري بايد برونهاي باشد كه‬
‫نتايج آزمايشهاي اندام شده بر روي آنها‪ ،‬مُعرف كيفيت كا‬
‫آرماتورها باشد‪ .‬هر سري نمونه آزمايشي‪ ،‬تعداد پنج آزمونه از‬
‫هر كارخانه توليدي را شاما ميشود‪ .‬نمونهها بايد دداقا‬
‫طولي برابر ‪ 622‬ميليمتر يا ‪ 22‬برابر قطر اسمي ( هر كدام‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪82‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كه بزرگتر باشد) را دارا باشند‪ .‬تواتر نمونهبرداري دداقا برابر‬
‫ميزاني است كه در بندهاي «الن» تا «ت» زير آورده شده‬
‫است‪:‬‬
‫الن‪ -‬هر پانصد كيلونيوتن و كمتر‪ ،‬ي سري؛‬
‫‪ -‬هر قطر آرماتور ي سري؛‬
‫پ‪ -‬هر رده آرماتور ي سري؛‬
‫ت‪ -‬نمونههاي برداشته شده بايد از ي ذو يا از ي بهر‬
‫انتفا شوند‪.‬‬

‫رواداري وزن ميلگردها‬ ‫رواداري وزن ميلگردها‬

‫رواداري وزن ميلرردها بايد مطابق جدول ‪ 5-0‬باشد‪.‬‬

‫جدول ‪ 5-0‬رواداري وزن ميلگردهاي ساده و آجدار‬

‫وزن واحد طول‬

‫قطر اسمي‪d ،‬‬
‫ميزان رواداري‪ ،‬درصد‬
‫ميليمتر‬
‫ميلگرد آجدار‬ ‫ميلگرد ساده‬
‫‪±8‬‬ ‫‪±8‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪±8‬‬ ‫‪±3‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪±6‬‬ ‫‪±1‬‬ ‫‪32 - 32‬‬
‫‪±1‬‬ ‫‪±1‬‬ ‫‪22 - 33‬‬
‫‪±3‬‬ ‫‪±3‬‬ ‫‪12 - 21‬‬

‫مقاومت آرماتورها‬ ‫مقاومت آرماتورها‬

‫‪3-7-6-3‬مقاومت تسليم مشفصه 𝑦𝑓‪ ،‬و مقاومت گسيفتري‬
‫مشفصه 𝑢𝑠𝑓‪ ،‬آرماتورها‪ ،‬در صورتي قابا قبول است كه نتايج‬
‫آزمايشها ضوابط بندهاي «الن» و « » زير را اقناع نمايد‪:‬‬

‫الن‪ -‬مقاومت تسليم هر ي از ‪ 1‬آزمونه بزرگتر يا مساوي‬

‫مقاومت مشفصه تسليم باشد‪.‬‬
‫‪(fy,obs)I ≥ fy‬‬ ‫‪i =0،...،5‬‬ ‫رابطه‪)2-0‬‬

‫چناننه تمام يا قسمتي از رابطه فوق تامين نشود‪ ،‬بايد ي‬

‫سري نمونه ديرر انتفا و نتايج اين ‪ 32‬آزمونه رابطه زير را‬
‫اقناع نمايد‪.‬‬
‫‪fy,obs,m ≥ fy+0.6s‬‬ ‫رابطه‪)3-0‬‬
‫‪83‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در روابط فوق ‪ ،fy,obs‬مقاومت تسليم بدست آمده از آزمايش‬
‫هر آزمونه و ‪ fy,obs,m‬متوسط مقاومتهاي تسليم ده آزمونه‬
‫است‪ s .‬مقدار انحراف از معيار نتايج آزمايشآزمونههاست‪.‬‬

‫‪‬‬
‫‪10‬‬
‫‪(f y ,obs ,m )i‬‬
‫‪f y ,obs ,m ‬‬ ‫‪i 1‬‬ ‫رابطه‪)0-0‬‬
‫‪10‬‬

‫‪  f‬‬ ‫‪  (f‬‬

‫‪2‬‬
‫‪) ‬‬
‫‪10‬‬
‫‪y ,obs , m‬‬ ‫‪y ,obs i‬‬
‫‪s‬‬ ‫رابطه‪)5-0‬‬
‫‪i=1‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ -‬در هر ي از دو دالت مذكور در بند «الن» فوق‪ ،‬تمام‬
‫روابط زير بايد داكم باشد‪:‬‬
‫‪f su  1.18( f y ,obs )i‬‬ ‫رابطه‪)6-0‬‬

‫‪( f su ,obs )i  1.25 f y‬‬ ‫رابطه‪)3-0‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y , obs i‬‬ ‫‪ f y  125 MPa‬‬ ‫رابطه‪)8-0‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪‬‬
‫‪su ,obs i‬‬ ‫‪ 1.25( f y ,obs )i‬‬ ‫رابطه‪)1-0‬‬

‫در روابط فوق‪ 𝑓𝑠𝑢,𝑜𝑏𝑠 ،‬مقاومت گسيفتري كششي هر آزمونه‬

‫است‪.‬‬

‫شكلپذيري آرماتورها‬ ‫شكلپذيري آرماتورها‬

‫ت‪ 0-0-6-0 -‬كرنش گسيختگي آرماتورها‬ ‫كرنش گسيختگي آرماتورها‬ ‫‪0-0-6-0‬‬

‫‪𝐴10‬‬ ‫كرنش گسيفتري آرماتورها‪ Ԑ10 ،‬و ‪ ،Ԑ5‬در طول مبناي‬

‫و ‪ ،A5‬به ترتيب مساوي ‪ 32‬و ‪ 1‬برابر قطر آرماتور‪ ،‬بايد دداقا‬
‫برابر با مقادير جدول ‪ 6-0‬باشد‪.‬‬

‫جدول ‪ 6-0‬حداقل كرنش گسيختگي آرماتورها در آزمايش كشش‬

‫رده آرماتور‬
‫‪S500‬‬ ‫‪S400‬‬ ‫‪S340‬‬ ‫‪S240‬‬
‫حداقل كرنش گسيختگي‬

‫‪2/28‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫‪2/38‬‬ ‫‪ Ԑ10‬روي ‪𝐴10‬‬

‫‪2/32‬‬ ‫‪2/36‬‬ ‫‪2/38‬‬ ‫‪2/21‬‬ ‫‪ Ԑ5‬روي ‪A5‬‬

‫ت ‪ 2-0-6-0‬خمش آرماتورها‬ ‫خمش آرماتورها‬ ‫‪2-0-6-0‬‬

‫‪ 3-2-3-6-3‬آزمايش خمش آرماتورها بر روي نمونههايي‬

‫بطول دداقا ‪ 212‬ميليمتر كه مستقيما از خط توليد بدست‬
‫آمدهاند و هينرونه عمليات مكانيكي از جمله تراشكاري بر‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪82‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫روي آنها اعمال نشده‪ ،‬به يكي از دو صورت «الن» و « »‬
‫زير اندام ميشود‪:‬‬
‫الن‪ -‬آزمايش خمش بصورت سرد‪:‬‬
‫در اين آزمايش آرماتور به دور ي ف خمشي به اندازه‬
‫زاويه خاص خم ميشود و رويه خارجي خم‪ ،‬بررسي‬
‫ميشود‪ .‬در اين رويه نبايد هينرونه ترك‪ ،‬شكستري و يا‬
‫عيب ديرري مشاهده شود‪ .‬قطر ف خمش بستري به رده‬
‫و قطر آن دارد و بايد طبق جدول ‪ 3-0‬در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫جدول ‪ 3-0‬زاويه خمش و نسبت قطر خمش به قطر اسمي ميلگردها در‬
‫آزمايش خمش‬

‫نسبت قطر فك‬ ‫زاويه خمش (درجه)‬

‫رده‬
‫خمش به قطر‬
‫خمش مجدد‬ ‫خمش سرد‬ ‫آرماتور‬
‫اسمي ميلگرد‬
‫‪2‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪382‬‬ ‫‪S240‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪382‬‬ ‫‪S340‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪382‬‬ ‫‪S400‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪S500‬‬

‫‪ -‬آزمايش خمش مددد‪:‬‬

‫در اين آزمايش‪ ،‬نمونههاي مشابه خمش سرد به ميزان ‪12‬‬
‫درجه در دماي محيط خمشده و سپا به مدت ‪ 72‬دقيقه‬
‫تا دماي ‪ 322‬درجه سلسيو گرم ميشوند‪ ،‬و پا از سرد‬
‫شدن در دماي محيط با نيروي پيوسته و يكنواخت به‬
‫ميزان ‪ 22‬درجه باز گردانده ميشوند‪ .‬پا از آزمايش‬
‫هينرونه ترك‪ ،‬شكستري يا عيب ديرري نبايد در رويه‬
‫آرماتور ديده شود‪.‬‬

‫جوشآرماتورها‬ ‫جوشآرماتورها‬
‫ت ‪ 3-1-6-3‬اتصال جوشي ميلرردها فقط در مورد آرماتورهايي كه‬ ‫‪ 3-1-6-3‬در مواردي كه در ميلرردها از وصله جوشي استفاده‬
‫دد جاري شدن آنها بيشتر از ‪ 122‬مراپاسكال نباشد‪ ،‬قابا اندام‬ ‫ميشود‪ ،‬ميلرردها بايد تحت آزمايش كشش و خمش قرار‬
‫ميباشد‪ .‬اتصال جوشي نبايد در محا خم ميلرردها واقع شود‪.‬‬ ‫ميگيرند و بايد الزامات «الن» و « » زير را اقناع نمايند‪:‬‬
‫نمونههاي جوش شده نبايد داراي تييير شكا نسبي نظير‬ ‫الن‪ -‬در آزمايش كشش‪ ،‬مقطع گسيفته شده نبايد در محا‬
‫گسيفتري كمتر از ‪ 8‬درصد محا جوش باشند‪.‬‬
‫جوش يا در مداورت آن باشد‪.‬‬
‫جوشكاري نبايد موجب هيچگونه تييير در مشفصات مكانيكي فوالد‬
‫‪ -‬در آزمايش خمش‪ ،‬منطقه جوششده نبايد دچار ترك‬
‫شود‪ .‬اتصال آرماتورهاي عرضي (ركابيها‪ ،‬تنگها‪ ،‬دوختها‪ ،‬و‬
‫خوردگي و يا هر عيب ديرر باشد‪.‬‬
‫رابطها) به آرماتورهاي طولي به وسيله خال جوش مداز نيست مرر‬
 ‫‪87‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫آنكه از طريق آزمايش اطمينان داصا شود كه صدمهاي به‬
‫ميلرردها وارد نميشود‪ .‬اتصال جوشي آرماتورهاي سرد اصالآ شده‬
‫جز با روشهاي خاص و مناسب و تحت كنترل دقيق مداز نيست‪.‬‬
‫جوشكاري بايد دور از تيييرات شديد درجه درارت و در شرايط‬
‫جوي تقريباً ثابت اندام شود‪.‬‬
‫اندام اتصاالت جوش در دماي زير صفر درجه سلسيو مداز‬
‫نيست‪ .‬اتصال جوشي به دو طريق امكانپذير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬اتصال به وسيله جوش نوك به نوك خميري بدون الكترود‬
‫(جوش الكتريكي تماسي) كه فقط در كارخانه مداز است‪ ،‬شكل‬
‫ت ‪.0-0‬‬

‫شكل ت ‪ 0-0‬جوش نوك به نوك‬

‫دداقا قطر آرماتورها در اين نوع اتصال براي فوالد نرم معمولي ‪32‬‬
‫ميليمتر و براي فوالدهاي اصالآ شده ‪ 33‬ميليمتر است‪ .‬به عالوه‬
‫قطر دو آرماتور متصا شونده بايد طوري باشد كه نسبت سط‬
‫مقطع آنها از ‪ 3/1‬تداوز نكند‪.‬‬
‫– اتصال به وسيله جوش ذوبي يا الكترود (جوش قو‬
‫الكتريكي)‪ ،‬به شرطي مداز است كه براي هر نوع فوالد روش‬
‫جوشكاري صحي و الكترود مناسب به كار رود‪ .‬اين نوع اتصال به‬
‫شكاهاي مفتلن امكان پذير است‪:‬‬
‫اتصال جوشي پهلو به پهلو‪ :‬در اين نوع اتصال دو آرماتور را كنار هم‬
‫قرار ميدهند و به وسيله نوار جوش به هم متصا ميكنند‪ ،‬كه اين‬
‫نوار ممكن است در ي طرف يا هر دو طرف آرماتورها قرارگيرد‪.‬‬
‫در صورتي كه از اين نوع اتصال جوشي براي آرماتورهاي تقسيم‪،‬‬
‫آرماتورهاي جلدي و ساير آرماتورهايي كه نقش درجه اول ندارند‬
‫استفاده شود‪ ،‬ميتوان از اتصال مطابق شكل ت ‪ 2-0‬استفاده كرد‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 2-0‬اتصال با نوار جوش بدون خم كردن آرماتورها‬

‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪83‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫از اتصال جوشي پهلو به پهلو فقط براي آرماتورهاي گرم نورد شده‬
‫با قطر ‪ 6‬تا ‪ 76‬ميلمتر ميتوان استفاده كرد‪.‬‬

‫اتصال جوشي با وصله‪ :‬در اين نوع اتصال ارتباط دو آرماتور به كم‬
‫وصله يا وصلههايي تامين ميشود كه روي آنها جوش ميشوند‪.‬‬
‫دوسر دو آرماتور به هم جوش داده نميشوند‪ .‬معموالً وصلههاي‬
‫جانبي از همان آرماتورهاي متصا شونده اختيار ميشوند‪ ،‬در غير‬
‫اينصورت سط مقطع دو آرماتور وصله نبايد از سط مقطع آرماتور‬
‫اصلي كمتر باشد‪ .‬دداقا طول اين وصلهها و نوارهاي جوش در‬
‫شكل ت ‪ 3-0‬و شكل ت ‪ 0-0‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 3-0‬وصلههاي جوش شده از يك طرف‬

‫شكل ت ‪ 0-0‬وصلههاي جوش شده از دو طرف‬

‫اين نوع اتصال نيز فقط براي آرماتورهاي گرم نورد شده مداز است‪.‬‬
‫استفاده از قطعه تسمه فوالدي خم شده به زاويه ‪ 322‬درجه‪ ،‬تسمه‬
‫و نبشي به عنوان وصله جانبي بهشرط اندام محاسبات‪ ،‬امكانپذير‬
‫است (شكل ت ‪.)5-0‬‬
‫اتصال نوك به نوك با پشتبند‪ :‬اين نوع اتصال با كم پشتبند‬
‫مداز است و براي آرماتورهاي گرم نورد شده و سرد اصالآ شده‬
‫قابا استفاده است‪ .‬در مورد آرماتورهاي گرم نورد شده ميتوان‬
‫جوش نوك به نوك را بدون آمادگي سرميلرردها اندام داد‪ .‬در‬
‫اينصورت بايد انتهاي دو آرماتور را روي پشتبند قرارداد و با چند‬
 ‫‪81‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫خال جوش آنها را به پشتبند متصا و سپا ددفاصا دو آرماتور‬
‫را با جوش پر نمود‪ .‬همانطوركه در شكل ت ‪ 6-0‬و شكل ت ‪3-0‬‬
‫ديده ميشود پشتبند ميتواند ي قطعه نبشي يا ي قطعه ورق‬
‫فوالدي باشد كه به طور مناسب خم شده است‪ .‬دداقا طول‬
‫پشتبند براي آرماتورهاي بايد مطابق الزامات ارايه شده در جلد اول‬
‫اين آئيننامه محاسبه شود‪.‬‬

‫الف‪ :‬اتصال با تسمة خم شده‬

‫حداكثر‬
‫‪21‬‬
‫ميليمتر‬

‫برشي ‪0-0‬‬
‫ب – وصل با تسمه‬

‫پ – وصله با نبشي‬

‫شكل ت ‪ 5-0‬انواع اتصال با وصله جانبي‬

‫در اين نوع اتصال ددفاصا آرماتور و غالف فضاي خالي ميماند كه‬
‫ممكن است بفار آ در آن تقطير و اگر محيط خورنده باشد وجود‬
‫سه نوع فلز يعني آرماتور‪ ،‬غالف و نوار جوش به بروز اثر پيا مندر‬
‫شود‪ .‬همننين خال جوش در آرماتورهاي ترد ايداد ضعن ميكند‬
‫و بهتر است خال جوش در محلي زده شود كه بعداً با جوش اصلي‬
‫پوشانده ميشود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪86‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫شكل ت ‪ 6-0‬اتصال نوك به نوك با پشتبند نبشي‬

‫شكل ت ‪ 3-0‬اتصال نوك به نوك با پشتبند‬

‫در صورتيكه قطر آرماتورهاي مورد اتصال بيشتر از ‪ 23‬ميليمتر‬

‫باشد‪ ،‬بهتر است قبا از شروع جوشكاري سر يكي از آرماتورها يا‬
‫هردوي آنها به زاويه ‪ 72‬تا ‪ 31‬درجه پخ زده شود و سپا‬
‫جوشكاري مانند دالت بدون آمادگي اندام پذيرد‪.‬‬
‫آمادگي سر آرماتورهاي سرد اصالآ شده در محا اتصال الزامي‬
‫است‪ .‬در اين دالت بايد طول پشتبند بيشتر از دالت قبا و دداقا‬
 ‫‪83‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫معادل ‪ 8db‬باشد‪ .‬بُعد موثر جوش بايد مطابق شكل ت ‪ 8-0‬از‬
‫طرفين پشتبند به طرف محا اتصال بهتدريج افزايش يابد‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 8-0‬اتصال نوك به نوك با پشتبند با آمادگي براي آرماتور‬

‫اصالح شده‬

‫ميتوان به جاي نوار جوش با بعد موثر متيير از جوشي منقطع‬

‫استفاده كرد كه در آن بٌعد موثر هر قطعه جوش ثابت باشد‪ .‬در اين‬
‫صورت بايد جوشكاري را بترتيب شمارههاي داده شده در شكل ت‬
‫‪ 1-0‬از انتهاي پشتبند به طرف محا اتصال اندام داد و در نهايت‬
‫دد فاصا دو آرماتور را با جوش پركرد‪ .‬پا از پرشدن ددفاصا دو‬
‫آرماتور بايد جوش روكش محا اتصال در امتداد طولي آرماتورها‬
‫اندام پذيرد‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 1-0‬اتصال مضاعف‬

‫درصورتيكه آرماتورهاي مورد اتصال اعم از گرم نورد شده يا سرد‬

‫اصالآ شده در وضعيت قائم باشند‪ ،‬بايد انتهاي فوقاني آرماتور‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪88‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫تحتاني عمود برمحور آن بريده شود و انتهاي تحتاني آرماتور فوقاني‬
‫مطابق شكل ت ‪ 01-0‬به زاويه ‪ 72‬تا ‪ 31‬درجه پخزده شود‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 01-0‬پخ زدن آرماتور‬

‫آمادهسازي سر آرماتورها بايد با قيني مفصوص يا اره اندام پذيرد‪.‬‬

‫در صورت آمادهكردن سر آرماتورها باشعله كاربيت بايد قشر فوالد‬
‫آسيبديده در اثر درارت به كم سنگزدن زدوده شود‪ .‬ضفامت‬
‫قشر زدوده شده در مورد آرماتورهاي سرد اصالآ شده بايد دداقا‬
‫‪ 7‬ميليمتر باشد‪.‬‬

‫اتصال نوك به نوك بدون پشتبند‪ :‬در شكل ت ‪ 00-0‬و شكل ت‬

‫‪ 02-0‬جزئيات اتصال نوك به نوك بدون استفاده از پشتبند نشان‬
‫داده شده است‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 00-0‬جزئيات اتصال نوك به نوك بدون پشتبند براي آرماتور با‬
‫قطرهاي متفاوت‬
‫‪81‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا چهارم – مشفصات اجرايي آرماتورها‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫شكل ت ‪ 02-0‬جزئيات اتصال نوك به نوك بدون پشتبند براي‬

‫آرماتورها با قطر مساوي‬

‫ساير موارد‬ ‫ساير موارد‬

‫‪ 3-6-6-3‬در مواردي كه ميلرردها تا دد پوسته شدن‪،‬‬
‫زنگزده باشند‪ ،‬به ويژه ميلرردهايي كه به طور موضعي و‬
‫عميق دچار خوردگي شده باشند‪ ،‬بايد پا از ماسهپاشي مورد‬
‫آزمايش قرار گرفته و ضوابط بند ‪ 0-2-0‬كنترل شود‪.‬‬
‫‪ 2-6-6-3‬ميلرردهايي كه دچار خم و اعوجاج شديد شدهاند‪،‬‬
‫تنها زماني قابا قبول ميباشند كه تحت آزمايش خمش قرار‬
‫گرفته و ضوابط مربوط را برآورده نمايند‪.‬‬

‫انبار كردن و نگهداري آرماتورها‬

‫‪ 3-3-3‬در انبار و نرهداري آرماتورها بايد ضوابط استاندارد‬

‫ملي ‪ 22818‬رعايت شود‪.‬‬
‫فصل پنجم‬

‫مباني طرح مخلوط بتن‬

 ‫‪17‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫‪ 5‬فصل پنجم‬
‫مباني طرح مخلوط بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫‪ 3-3-1‬ضوابط اين فصا به روش تعيين نسبتها و مقادير‬
‫مواد متشكله يا «طرآ مفلوط» بتن كه براي بدست آوردن‬
‫مقاومت و دوام مورد نياز بايد رعايت شود اختصاص دارد‪ ،‬و‬
‫شاما موارد «الن» تا «ت» زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫‪ -‬مباني طرآ مفلوط؛‬
‫پ‪ -‬تعيين مقاومت فشاري هدف در طرآ مفلوط؛‬
‫ت‪ -‬روش آزمايشراهي طرآ مفلوط‪.‬‬
‫‪ 2-3-1‬در طرآ مفلوط بتن چناننه نسبت آ به مواد‬
‫سيماني بدست آمده از مقاومت‪ ،‬تعيين كننده باشد‪ ،‬آن طرآ‬
‫را «مقاومت محور» و اگر نسبت آ به مواد سيماني متناظر‬
‫با دوام‪ ،‬تعيين كننده باشد‪ ،‬آن طرآ را «دوام محور» مينامند‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬

‫مقاومت فشاري مشخصه بتن‬ ‫مقاومت فشاري مشخصه بتن‬

‫ت ‪ 3-3-2-1‬مقاومت مشفصه مانند بارهاي مشفصه سازه داراي‬
‫تعرين ادتمالي است‪ .‬مطابق تعرين قديم ‪ ،ACI 318‬مقاومت‬
‫مشفصه مقاومتي است كه ددود ‪ 32‬درصد مقاومتهاي بتن سازه‬
‫ميتواند از آن كمتر باشد‪ .‬در كارگاه بايد به بفش «ضوابط پذيرش‬
‫بتن» مراجعه شود و نميتوان با توجه به تعرين مقاومت مشفصه‪،‬‬
‫بهطور مستقيم در مورد پذيرش اقدام نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-2-1‬در صورتي كه آزمونههاي مكعبي ‪ 312‬تا ‪222‬‬
‫ميليمتري براي تعيين مقاومت فشاري بهكار رود‪ ،‬بايد به‬
‫آزمونههاي استوانهاي نظير خود تبديا شود‪ .‬بههردال رعايت‬
‫‪ 3-3-2-1‬مقاومت فشاري مشفصه بتن‪ ،‬مقاومتي است كه‬
‫در تحليا و طرادي سازه از آن استفاده ميشود‪ .‬اين مقاومت‬
‫از نظر آماري مقاومتي است كه ددود ‪ 32‬درصد مقاومتهاي‬
‫اندازهگيري شده بتن‪ ،‬روي نمونههاي عماآوري شده در‬
‫شرايط استاندارد‪ ،‬از آن كمتر ميباشد‪.‬‬
‫‪ 2-3-2-1‬مقاومت فشاري بتن‪ ،‬در سن ‪ 28‬روز‪ ،‬با آزمايش‬
‫آزمونههاي استوانهاي به قطر اسمي ‪ 312‬يا ‪ 322‬ميليمتر و‬
‫با ارتفاع به ترتيب ‪ 722‬يا ‪ 222‬ميليمتر منطبق بر استاندارد‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪13‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دداقا مداز نسبت قطر استوانه يا ابعاد مكعب به دداكثر اندازه‬ ‫ملي‪ 3628-3‬كه طبق استانداردهاي زير تهيه و نرهداري‬
‫اسمي سنردانه بهترتيب برابر با ‪ 7‬و ‪ 7/1‬الزامي است‪.‬‬ ‫شده‪ ،‬تعيين ميشود‪.‬‬
‫امروزه با افزايش مقاومت مشفصه بتنها براي پرهيز از افزايش‬ ‫الن‪ -‬نمونهبرداري ‪ ..........‬استاندارد ملي ‪7223-3‬؛‬
‫ظرفيت دستراه تعيين مقاومت فشاري بتن‪ ،‬آييننامههاي معتبر‬ ‫‪ -‬ساخت و عماآوري آزمونهها در كارگاه ‪ ..........‬استاندارد‬
‫اجازه ميدهند كه قطر استوانه يا ابعاد مكعب به ‪ 322‬ميليمتر‬
‫ملي ‪( 3628 -2‬آزمونه استوانهاي و مكعبي) يا ‪7221‬‬
‫كاهش يابد‪ .‬در اين دالت نيازي به تبديا اين مقاومتها به مقاومت‬
‫(صرفا آزمونه استوآنهاي)؛‬
‫نظير استوانه استاندارد يا مكعب ‪ 312‬ميليمتري نيست‪ ،‬بلكه صرفا‬
‫پ‪ -‬تعيين مقاومت فشاري آزمونهها ‪ ..........‬استاندارد ملي‬
‫تعداد آزمونهها بيشتر خواهد شد‪.‬‬
‫در صورتيكه در هر ي از مرادا نمونهبرداري‪ ،‬تهيه‪ ،‬عماآوري و‬ ‫‪( 3628-7‬آزمونه استوانهاي و مكعبي) يا ‪( 6238‬صرفا‬
‫تعيين مقاومت فشاري آزمونهها از دستور استاندارد تبعيت نشود‪،‬‬ ‫آزمونه استوانهاي)؛‬
‫نتيده داصله براي مقايسه با مقاومت مشفصه معتبر نفواهد بود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-2-1‬مقاومت مشفصه بتن در سن ‪ 28‬روزه تعرين ميشود‪.‬‬ ‫مشاور سازه ميتواند سن مقاومت‬ ‫‪ 7-3-2-1‬مهند‬
‫چناننه سن ديرري براي مقاومت مشفصه مقرر شود‪ ،‬بايد با اطالع‬ ‫مشفصه را غير از ‪ 28‬روز در نظر بريرد‪.‬‬
‫و توجيه كارفرما باشد و به وضوآ در مدارك پرووه مانند نقشه و‬
‫مشفصات فني خصوصي قيد شود‪ .‬نتيده مقاومت فشاري بتن در‬
‫كارگاه نيز در اين سن مقرر مورد قضاوت قرار خواهد گرفت‪ .‬بديهي‬
‫است طرآ مفلوط بتن نيز بر اين اسا تهيه خواهد شد‪ .‬در صورت‬
‫عدم اظهار سن مقاومت مشفصه و يا فقط ذكر رده بتن‪ ،‬سن مزبور‬
‫‪ 28‬روز خواهد بود‪ .‬در اين صورت با توجه به نوع سازه‪ ،‬نوع سيمان‪،‬‬
‫مواد پوزوالني و سرباره مصرفي يا فاصله زماني اجرا تا بهرهبرداري‪،‬‬
‫نميتوان سن ‪ 28‬روز را تييير داد مرر با اجازه طراآ پرووه و موافقت‬
‫كارفرما‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-2-1‬دداقا مقاومت فشاري مشفصه نبايد از ‪22‬‬ ‫‪ 3-3-2-1‬مقاومت فشاري مشفصه بتن بايد با توجه به‬
‫مراپاسكال براي بتن مسل كمتر باشد‪.‬‬ ‫الزامات زير در نظر گرفته شود‪:‬‬
‫توصيه ميشود دداكثر مقاومت فشاري بدست آمده در كارگاه بيش‬ ‫الن‪ -‬دداقا مقاومت فشاري كه مبناي تحليا و طرادي سازه‬
‫از ‪ 31‬مراپاسكال باالتر از مقاومت مشفصه فشاري بتن پرووه نباشد‪.‬‬ ‫قرار گرفته و توسط مهند مشاور تعيين شده است‪.‬‬
‫‪ -‬دداقا مقاومت فشاري الزم براي تامين دوام بتن طبق‬
‫ضوابط فصل‪.6‬‬
‫ت ‪ 1-3-2-1‬بمنظور تعيين مقاومت كششي و خمشي بتن بايد‬ ‫‪ 1-3-2-1‬در مواردي كه در مشفصات فني خصوصي طرآ‪،‬‬
‫مطابق با آزمايش كششي ناشي از خمش چهار نقطهاي طبق‬ ‫مقاومت مشفصه خمشي يا كششي بتن پيش بيني شده باشد‪،‬‬
‫استاندارد ملي ايران بهشماره ‪ 312‬يا آزمايش كشش غيرمستقيم‬ ‫ميتواند مبناي پذيرش بتن در كارگاه قرار گيرد‪ .‬با اين دال‬
‫ناشي از فشار (شكافتي يا برزيلي) طبق استاندارد ملي ايران بهشماره‬
‫توصيه ميشود‪ ،‬كه از آزمايش مقاومت فشاري در اين موارد‬
‫‪ 633‬ميتواند اندام شود‪.‬‬
‫نيز بهرهگيري شود‪ ،‬مشروط بر اينكه رابطه همبستري مقاومت‬
‫با توجه به دساسيت مقاومت كششي و خمشي به عواما مفتلفي‬
‫فشاري با مقاومت خمشي يا كششي براي طرآ مفلوط مورد‬
‫مانند تيييرات رطوبت سطحي و بهمنظور سهولت كنترل‪ ،‬ميتوان‬
‫نظر بدست آمده باشد‪.‬‬
‫در ابتدا براي بتن مورد نظر رابطه همبستري مقاومت كششي يا‬
‫خمشي با مقاومت فشاري را با توجه به طرآ مفلوط بتن همان‬
 ‫‪11‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫پرووه بهدست آورد و در مرادا بعدي از اين رابطه استفاده نمود‪.‬‬
‫بدين منظور توصيه ميشود دداقا سه نوبت بتن ساخته شود و از‬
‫هر نوبت شش آزمونه كششي يا خمشي و شش آزمونه فشاري براي‬
‫تعيين رابطه همبستري بكار گرفته شود‪.‬‬
‫ت ‪ 6-3-2-1‬بديهي است دستراه نظارت بايد تا خاتمه دوره‬ ‫‪ 6-3-2-1‬دستراه نظارت بايد تا خاتمه دوره تضمين و دداقا‬
‫تضمين هر سازه نتايج كاما آزمايشها را نرهداري و در صورت‬ ‫تا ي سال پا از پايان كار‪ ،‬سابقه كاما نتايج آزمايشهاي‬
‫لزوم از آنها استفاده كند‪ .‬در پرووههاي مهم بايد اين كار را با دقت‬ ‫اندام شده روي بتن مصرفي در كارگاه و طرآهاي مفلوط‬
‫بيشتري اندام داد‪.‬‬ ‫اجزاي بتن را نرهداري نمايد و همراه با ي نسفه ديديتالي‬
‫آن به كارفرما يا بهرهبردار تحويا دهد‪.‬‬

‫ردهبندي بتن‬ ‫ردهبندي بتن‬

‫ت ‪ 3-7-1‬براي بهكارگيري رده خاص‪ ،‬رعايت دداقا رده از نظر‬ ‫‪ 3-7-1‬ردهبندي بتن بر اسا مقاومت مشفصه ‪ 28‬روزه بتن‬
‫سازهاي و دوام ضرورت دارد‪ .‬در بهكارگيري ردههاي مقاومتي‬ ‫تعرين ميشود‪ .‬اين رده بندي به ترتيب زير ميباشد‪:‬‬
‫دداكثر خاصي در دنيا وجود ندارد اما به داليلي‪ ،‬ممكن است‬ ‫‪C10, C12, C16, C20, C25, C30, C35, C40, C45, C50, C55,‬‬
‫استفاده از روابط يا ضوابط خاص در طرادي پيشبيني شده يا‬ ‫‪C60, C65, C70.‬‬

‫تيييراتي اعمال شود‪ .‬بديهي است در مناطق مفتلن كشور و با‬

‫توجه به امكانات مرتبط با ساخت و كنترل و نظارت بتن و شرايط‬ ‫اعداد بعد از درف ‪ ،C‬بيانرر مقاومت مشفصه ‪ 28‬روزه‬
‫اجرايي‪ ،‬طراآ پرووه بايد رده مناسبي را انتفا نمايد‪.‬‬ ‫استوانهاي بتن بر دسب مراپاسكال (نيوتن بر ميليمتر مربع)‬
‫بهطوركلي رده بتن در سن ‪ 28‬روزه تعرين ميشود‪ .‬در صورتيكه‬ ‫است‪.‬‬
‫سن ديرري مورد نظر باشد‪ ،‬ذكر آن به همراه مقاومت مشفصه‪،‬‬ ‫بتنهاي مورد استفاده در بتن آرمه معموال ردههاي ‪ C20‬و‬
‫ضروري است‪.‬‬ ‫باالتر‪ ،‬و در بتن پيش تنيده ‪ C35‬و باالتر ميباشد‪.‬‬
‫ممكن است در پرووههاي خاص يا مناطقي از كشور‪ ،‬محدوديتهايي‬
‫توسط وزارت راه و شهرسازي (مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و‬
‫شهرسازي) يا نهادهاي فني محلي ذيصالآ براي دداكثر رده بتن‬
‫مصرفي مطرآ شود‪.‬‬

‫مباني طرح مخلوط‬ ‫مباني طرح مخلوط‬

‫ت ‪ 3-3-1‬چناننه طرآ مفلوط بتن قبا از انتفا پيمانكار توسط‬ ‫‪ 3-3-1‬براي بتنهاي رده ‪ C25‬و باالتر‪ ،‬تعيين مقادير و‬
‫طراآ پرووه تهيه شده باشد‪ ،‬بايد مقادير و نسبتهاي آن در‬ ‫نسبتهاي مفلوط بتن بايد با مطالعات آزمايشراهي و ساخت‬
‫مشفصات فني خصوصي پرووه به همراه نتايج داصله درج شود و‬ ‫مفلوطهاي آزمايشي همراه باشد‪ .‬طرآ مفلوط بتن بايد قبا‬
‫به اطالع پيمانكاران شركت كننده در مناقصه برسد‪ .‬در اغلب موارد‬ ‫از شروع عمليات اجرايي به همراه مستندات و نتايج‬
‫در هنرام تهيه مشفصات فني خصوصي پرووه مصال مصرفي‬
‫آزمايشراهي مصال مصرفي و بتن ساخته شده به تاييد‬
‫انتفا نشده و طراآ پرووه نيز طرآ مفلوط بتن را تهيه نكرده‬
‫دستراه نظارت برسد‪.‬‬
‫است‪ .‬بنابراين در عما طرآ مفلوط بتن در مشفصات فني‬
‫خصوصي پرووه درج نميشود‪ .‬دستراه نظارت ميتواند درخواست‬
‫اندام آزمايش دضوري در آزمايشراه و يا كارگاه را بنمايد و پا از‬
‫آن نسبت به تصويب طرآ مفلوط بتن اقدام كند‪ .‬بههردال پا از‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪16‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫تاييد نتايج آزمايشراهي تحت شرايط كنترل شده ميتوان بتن را‬
‫در كارگاه ساخت و مورد بررسي قرار داد‪ .‬بديهي است در مواردي‬
‫كه از بتن آماده استفاده ميشود اين اطالعات بايد توسط سازنده‬
‫بتن ارايه شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1‬در جداول برخي مشفصات فني عمومي براي‬ ‫‪ 2-3-1‬براي بتنهاي رده ‪ C20‬و پايينتر ميتوان مقادير‬
‫مفلوطهاي «تدويزي» يا «استاندارد»‪ ،‬مقاديري ارايه شده كه براي‬ ‫نسبتهاي مفلوط بتن را به كم يكي از روشهاي رايج يا‬
‫مصال مصرفي رايج در كشور تاما برانريز بوده و محدوديت خاصي‬ ‫روش تدربي‪ ،‬بدون ساخت مفلوط آزمايشراهي‪ ،‬تعيين نمود‪،‬‬
‫از نظر نسبت آ به مواد سيماني در آنها مطرآ نيست‪ .‬در مورد‬ ‫مشروط بر اينكه مصال مصرفي منطبق بر استاندارد و الزامات‬
‫مقادير سنردانه نيز ابهام جدي از نظر رطوبت وجود دارد و گاه در‬
‫فني‪ -‬اجرايي پرووه بوده و محدوديتهاي خاصي مانند نسبت‬
‫مورد دداكثر اندازه آنها تذكري ديده نميشود‪ .‬همننين مشف‬
‫آ به مواد سيماني‪ ،‬كارائي و رواني‪ ،‬دداكثر اندازه و شكا‬
‫نيست كه مقدار آ ذكر شده كدامي از انواع آ آزاد يا آ كا‬
‫سنردانهها براي بتن تعيين نشده باشد‪.‬‬
‫يا آ مصرفي را مد نظر دارد‪.‬‬
‫همننين به نوع سيمان مصرفي و رده مقاومتي آنها اشارهاي نشده‬
‫است‪ .‬در مورد گردگوشري يا تيزگوشري سنردانه درشت و ريز و‬
‫دانهبندي آنها نيز اشاره خاصي وجود ندارد‪ .‬بههردال اولويت با‬
‫ساخت مفلوط آزمون آزمايشراهي است‪ .‬بديهي است در مواردي‬
‫كه از بتن آماده استفاده ميشود اين اطالعات بايد توسط سازنده‬
‫بتن ارايه شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-1‬اين بتنها به هيچ وجه سازهاي نيستند و بهعنوان‬ ‫‪ 7-3-1‬براي بتنهاي رده ‪ C12‬و پايينتر ميتوان مقادير و‬
‫پركننده يا بتن نظافت بهكار ميروند‪.‬‬ ‫نسبتهاي مفلوط بتن را بر اسا تدار قبلي و بدون‬
‫مطالعه آزمايشراهي مشف كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-1‬در مورد بتنهاي پُرمقاومت يا بتنهاي خاص و‬ ‫‪ 3-3-1‬براي بتنهاي رده ‪ C40‬و باالتر و نيز بتنهاي خاص‪،‬‬
‫پرووههاي ويژه‪ ،‬دساسيت بيشتري وجود دارد‪ .‬به ويژه افت كارآيي‬ ‫دستراه نظارت ميتواند درخواست اندام آزمايش دضوري‬
‫و رواني در طول مدت دما از اهميت زيادي برخوردار خواهد بود‪.‬‬ ‫آزمايشراهي و كارگاهي بر روي بتن مورد نظر را داشته باشد‪.‬‬
‫استفاده از وسايا خاص بتنريزي يا شيوههاي خاص بتنريزي و‬ ‫در صورت انطباق نتايج داصله با خواستههاي مورد نظر به‬
‫پمپ كردن بتن نياز به كنترل دقيق را ايدا ميكند و بايد توسط‬
‫لحاظ مقاومت‪ ،‬دوام‪ ،‬كارآيي و رواني‪ ،‬عدم جداشدگي‪ ،‬آ‬
‫دستراه نظارت اندام شود‪ .‬بههردال ساخت كارگاهي در شرايط‬
‫انداختن و پمپپذيري مطلو ‪ ،‬طرآ مفلوط براي رده مورد‬
‫كنترل شده و دقيق پا از تاييد نتايج آزمايشراهي اندام خواهد‬
‫نظر مناسب خواهد بود‪.‬‬
‫شد تا نشان دهد كه در عما نيز طرآ مفلوط بتن نتايج مطلوبي‬
‫را در بر دارد‪.‬‬
‫‪ 1-3-1‬در طرآ مفلوط و مواد تشكيا دهنده بتن بايد موارد‬
‫زير رعايت شود‪:‬‬
‫ت ‪ 3-1-3-1‬رواني و كارآيي بتن در طول زمان دما و معطلي در‬ ‫‪ 3-1-3-1‬كارآيي و رواني بتن بايد در پاي كار به نحوي تامين‬
‫پاي كار دستفوش كاهش و افت ميشود‪ .‬اين كاهش كارآيي و‬ ‫شود كه بتوان بتن را با توجه به وسايا موجود به سهولت در‬
‫رواني به نوع سيمان‪ ،‬نسبت آ به مواد سيماني‪ ،‬مواد افزودني‪،‬‬ ‫قالبها ريفت و با وسايا تراكمي موجود‪ ،‬آن را به نحو‬
‫مقدار مواد سيماني و شرايط محيطي مانند دما و همننين مدت‬ ‫مناسبي در عضو جاي داد و متراكم نمود‪ .‬بتن بايد اطراف و‬
‫زمان دما‪ ،‬معطلي در پاي كار و نوع وسيله دما بستري دارد‪.‬‬
 ‫‪13‬‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬
‫طراآ مفلوط بتن بايد با توجه به اين موارد رواني و كارآيي بيشتري‬
‫را در ابتداي ساخت بتن در نظر بريرد تا پا از افت رواني و كارآيي‬
‫بتوان به رواني و كارآيي مطلو در پاي كار دست يافت‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-3-1‬رعايت دداقا رده مقاومتي با در نظر گرفتن الزامات‬
‫دوام و پايايي در همه موارد الزامي است‪ .‬در نظر گرفتن دداقا رده‬
‫و مقاومت مشفصه طبق بند ‪ 0-0-2-5‬ضروري است‪.‬‬
‫ت ‪ 7-1-3-1‬گاه ممكن است محدوديتهاي ديرري مانند دداكثر‬
‫اندازه اسمي مطرآ باشد كه بايد در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫همننين ممكن است طراآ پرووه محدوديتهايي را عالوه بر ضوابط‬
‫اين آييننامه بر اسا تدربيات قبلي و شرايط ويژه پرووه به صورت‬
‫سفتريرانهتر در نظر بريرد‪ ،‬كه رعايت آن در طرآ مفلوط بتن‬
‫ضروري است‪.‬‬
‫ت ‪ 3-1-3-1‬گاه در اين آييننامه يا مشفصات فني پرووه‪ ،‬نوع‬
‫سيمان يا مواد سيماني خاصي‪ ،‬مداز يا غير مداز اعالم ميشود كه‬
‫بايد به آن توجه شود‪ .‬عالوه بر رعايت دداكثر درصد مداز مواد‬
‫پوزوالني يا سربارهاي در فصل ‪ ،6‬گاه رعايت دداقا درصد مداز‬
‫براي تامين پايايي نيز الزم است‪.‬‬
‫ت ‪ 1-1-3-1‬براي انطباق با رده در كارگاه‪ ،‬بايد در طرآ مفلوط‬
‫بتن در آزمايشراه‪ ،‬مقاومتي به نام مقاومت هدف كه بيش از مقاومت‬
‫مشفصه است بهكار رود تا با وجود شرايط ساخت در كارگاه و‬
‫كاستيهاي موجود و همننين تيييرات ادتمالي در مصال مصرفي‬
‫مشكلي پيش نيايد‪.‬‬
‫الزم به ذكر است كه براي طرآ مفلوط بتن نميتوان مقاومت‬
‫مشفصه را براي تعيين نسبت آ به مواد سيماني بهكار برد و بايد‬
‫براي اطمينان از دستيابي به مقاومت مشفصه و انطباق بر آن در‬
‫كارگاه‪ ،‬بنا به داليلي كه ذكر شد‪ ،‬مقاومت بيشتري را كه مقاومت‬
‫هدف طرآ مفلوط نام دارد مد نظر قرار داد‪ .‬از جمع مقاومت‬
‫مشفصه و داشيه ايمني اين مقاومت بهدست ميآيد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-1-3-1‬ممكن است در مواردي دداقا كيفيت مطلو‬
‫بهمراتب باالتر از دداقا استاندارد باشد‪.‬‬
‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬
‫متن اصلي‬
‫البهالي ميلرردها را بهطور كاما پُر كند‪ ،‬بدون اينكه‬
‫جداشدگي مشهود و آ انداختري بيش از دد‪ ،‬پديد آيد‪.‬‬
‫‪ 2-1-3-1‬رده مقاومت بتن يا مقاومت مشفصه آن بايد در‬
‫محاسبه مقاومت هدف طرآ مفلوط طبق بندهاي ‪ 3-5‬و‬
‫‪ 0-5-5‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 7-1-3-1‬محدوديتهاي دداكثر نسبت مداز آ به مواد‬
‫سيماني‪ ،‬دداقا و دداكثر مقدار مواد سيماني با توجه به‬
‫شرايط محيطي داكم در دوره بهرهبرداري و پايايي مورد نظر‬
‫بايد طبق فصل ‪ ،6‬دوام بتن‪ ،‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 3-1-3-1‬نوع سيمان و مواد سيماني مناسب يا مطلو بايد‬
‫در طرآ مفلوط با توجه به شرايط محيطي موجود در دوره‬
‫بهرهبرداري منظور شود‪ .‬همننين نسبتهاي مداز مواد‬
‫پوزوالني و سربارهاي طبق جدول ‪ 2-6‬و جدول ‪ 3-6‬بايد در‬
‫نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 1-1-3-1‬طرآ مفلوط بتن بايد به نحوي تعيين شود كه با‬
‫توجه به شرايط داكم بر ساخت و نظارت بتن در كارگاه‪ ،‬اعم‬
‫از دقت وسايا توزين و پيمانه كردن‪ ،‬تيييرات و نوسانات كيفي‬
‫ادتمالي اجزاي بتن‪ ،‬تيييرات رطوبتي سنردانه و اندام‬
‫اصالدات رطوبتي با توجه به امكانات آزمايشراهي و تفص‬
‫نفرات موجود و خطاهاي اتفاقي ناشي از اندام آزمايش‬
‫مقاومت‪ ،‬انطباق بر رده مورد نظر براي بتن مصرفي در كارگاه‬
‫داصا شود‪.‬‬
‫‪ 6-1-3-1‬كيفيت اجزاي بتن بايد در طرآ مفلوط بتن در‬
‫نظر گرفته شود‪ .‬همننين اين مواد بايد از دداقا كيفيت‬
‫مطلو يا استاندارد برخوردار باشند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪18‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مقاومت فشاري هدف طرح مخلوط‬ ‫مقاومت فشاري هدف طرح مخلوط‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫به بند ‪ 5-5-0-5‬و تفسير آن مراجعه شود‪.‬‬ ‫مقاومت فشاري هدف در طرآ مفلوط بتن با توجه به مقاومت‬
‫مشفصه آن و انحراف معيار مقاومت فشاري كارگاهي يا‬
‫داشيه ايمني مورد نظر‪ ،‬محاسبه و مشف ميشود‪ .‬با در نظر‬
‫گرفتن اين مقاومت هدف‪ ،‬ادتمال عدم دستيابي به مقاومت‬
‫مشفصه در كارگاه به شدت كاهش مييابد‪.‬‬

‫انحراف معيار مقاومت كارگاهي‬ ‫انحراف معيار مقاومت كارگاهي‬

‫ت ‪ 0-2-5-5‬الزامات كلي‬ ‫‪ 3-2-1-1‬الزامات كلي‬

‫ت ‪ 3-3-2-1-1‬توصيه اكيد ميشود تا در هر كارگاه بتنسازي‪،‬‬ ‫‪ 3-3-2-1-1‬در موارديكه پرونده آزمايشهاي مقاومت‬
‫پرونده نتايج آزمايشها مانند رواني‪ ،‬دما‪ ،‬درصد دبا هوا و وزن‬ ‫فشاري بتن در كارگاه موجود باشد‪ ،‬ميتوان انحراف معيار‬
‫مفصوص بتن تازه و سفتشده به همراه ساير اطالعات مانند دماي‬ ‫مقاومت را با توجه به مالدظات زير محاسبه نمود‪:‬‬
‫هوا و شرايط محيطي در زمان ساخت بتن مانند تابش آفتا ‪ ،‬باد‪،‬‬
‫الن‪ -‬نتايج آزمايش مقاومت فشاري ‪ 72‬نمونه متوالي در ي‬
‫باران و در صورت امكان رطوبت نسبي هوا ثبت و نرهداري شود‪.‬‬
‫يا دو گروه نمونههاي متوالي مورد نياز است‪ .‬توالي نمونهها‬
‫بديهي است كه تاريخ و ساعت ساخت بتن و ريفتن آن در قالب‬
‫نيز بايد قيد شود‪.‬‬
‫در ي گروه‪ ،‬زماني وجود دارد كه فاصله نمونهبرداريها از‬
‫هر نمونه شاما چند آزمونه (قالب) است و نبايد مفهوم نمونه و‬ ‫يكديرر بيش از سه روز نباشد‪.‬‬
‫آزمونه با يكديرر خلط شود‪ .‬براي مثال اگر در ي نمونهبرداري‪،‬‬ ‫‪ -‬در مواردي كه نتايج مقاومت فشاري متوالي در ي گروه‬
‫براي سن ‪ 28‬روز دو آزمونه تهيه شود‪ ،‬ميانرين آنها بهعنوان نتيده‬ ‫كمتر از ‪ 72‬و بيشتر از ‪ 32‬نمونه باشد‪ ،‬ميتوان نتيده‬
‫ي نمونه تلقي خواهدشد‪ .‬بنابراين مقصود از ‪ 72‬يا ‪ 32‬نمونه‪ ،‬همان‬ ‫محاسبه انحراف معيار مقاومتي آنها را در ي ضريب‬
‫‪ 72‬يا ‪ 32‬آزمونه نيست‪ ،‬بلكه نتيده ‪ 72‬يا ‪ 32‬نوبت نمونهبرداري‬ ‫اصالدي (‪ )R‬بزرگتر از ‪ 3/2‬كه از رابطه ‪ 0-5‬بدست ميآيد‬
‫مد نظر است‪ .‬مفهوم توالي در ايندا صرفا براي محاسبه انحراف‬ ‫ضر نمود‪ .‬اين انحراف معيار‪ ،‬تقريبي تلقي ميشود‪.‬‬
‫معيار قابا استفاده بوده و نبايد با مفهوم توالي نمونهها در مبحث‬ ‫𝟏‬
‫𝟐‬ ‫𝟐‬
‫پذيرش بتن اشتباه شود‪ .‬در هر گروه ممكن است كمتر از ‪ 72‬نمونه‬ ‫] ) ( ‪𝐑 = [𝟎. 𝟕𝟓 +‬‬ ‫رابطه ‪)0-5‬‬
‫𝐧‬

‫موجود باشد اما در بند «الن» مدموع نمونهها به هردال در ي يا‬ ‫در اين رابطه‪ n ،‬تعداد نمونهها است‪.‬‬
‫دو گروه نبايد كمتر از ‪ 72‬نمونه باشد‪.‬‬
‫پ‪ -‬هنرامي ميتوان از نتايج مقاومت نمونهها در تعيين‬
‫در بند « » چناننه در ي گروه تعداد نتايج به دد نصا نرسد‬
‫انحراف معيار استفاده كرد‪ ،‬كه مربوط به دداكثر ‪ 62‬روز‬
‫از ضريب اصالدي انحراف معيار استفاده ميشود‪.‬‬
‫گذشته باشند و تييير محسوسي در كيفيت مصال مصرفي‬
‫آخرين نتايج مقاومتي به ادتمال زياد انحراف معياري مشابه انحراف‬
‫معيار نتايج مقاومتي روزهاي آتي دارد‪ ،‬مشروط بر اينكه تيييرات‬ ‫بتن يا روش ساخت و كنترل و نظارت و نفرات مرتبط با آن‬
‫جدي در مصال ‪ ،‬نفرات يا دستراههاي توزين‪ ،‬پيمانه كردن‪ ،‬ساخت‬ ‫مشاهده نشود‪.‬‬
‫بتن‪ ،‬نحوه كنترل رطوبت و اصالآ رطوبتي رخ نداده باشد‪ .‬در‬ ‫ت‪ -‬رده مقاومت نمونههاي مورد استفاده بيش از ‪ 1‬مراپاسكال‬
‫صورتي كه چنين تيييراتي ايداد شد بهتر است از نتايج نمونههايي‬ ‫با رده مورد نظر براي طرآ مفلوط اختالف نداشته باشد‪.‬‬
 ‫‪11‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كه پا از اين تيييرات اخذ شدهاند براي محاسبه انحراف معيار‬
‫استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ 2-3-2-1-1‬در مواردي كه پرونده آزمايشهاي مقاومت‬
‫فشاري بتن موجود نباشد و يا شرايط فوق تامين نشود‪ ،‬بايد‬
‫انحراف معيار را بر طبق ضوابط بند ‪ 3-2-5-5‬تفمين زد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-5-5‬محاسبه انحراف معيار‬ ‫‪ 2-2-1-1‬محاسبه انحراف معيار‬

‫ميانرين عددي مقاومت نمونهها صرفنظر از ددم متناظر با هر‬ ‫گروه باشند مقدار‬ ‫الن‪ -‬در موارديكه نمونهها مربوط به ي‬
‫نمونه محاسبه ميشود و در محاسبه انحراف معيار بهكار ميرود‪ .‬در‬ ‫انحراف معيار با توجه به ميانرين آنها ̅‪ ،f‬و تعداد نمونهها‬
‫موردي كه دو گروه وجود دارد‪ ،‬فقط تعداد نمونهها در محاسبات‬ ‫‪ ،n‬از رابطه ‪ 2-5‬محاسبه ميشود‪:‬‬
‫بهكار رفته و اددام بتن هر گروه كاربردي ندارد‪ .‬انحراف معيار‬ ‫‪2‬‬
‫)̅‪(fᵢ−f‬‬
‫مقاومتي كارگاهي بتن به ندرت ممكن است از ‪ 2/1‬مراپاسكال كمتر‬ ‫‪s = √∑ni=1‬‬ ‫رابطه ‪)2-5‬‬
‫‪n−1‬‬
‫شود‪ .‬بههردال ممكن است براي ردههاي كمتر از ‪ ،C16‬چنين‬ ‫در اين رابطه ‪ fi‬مقاومت هر ي از نمونههاست‪.‬‬
‫انحراف معيارهاي پايينتر از ‪ 2/1‬مراپاسكال نيز وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ -‬در مواردي كه نمونهها مربوط به دو گروه با تعداد ‪ n1‬و‬
‫‪ n2‬باشند‪ ،‬انحراف معيار بهصورت زير محاسبه ميشود‪S1 .‬‬
‫و ‪ S2‬انحراف معيار اين دو گروه اند كه هر ي جداگانه طبق‬
‫رابطه ‪ 3-5‬محاسبه ميشود‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪(n1 −1)S1 2 +(n2 −1)S2 2 2‬‬
‫[=‪s‬‬ ‫]‬ ‫رابطه ‪)3-5‬‬
‫‪n1 +n2 −2‬‬

‫پ‪ -‬در تمام موارد‪ ،‬انحراف معيار كارگاهي براي ردهها ‪ C16‬و‬
‫‪ C20‬نبايد كمتر از ‪ 2/1‬مراپاسكال‪ ،‬براي ردههاي ‪ C25‬تا‬
‫‪ C40‬نبايد كمتر از ‪ 32‬درصد مقاومت فشاري مشفصه و‬
‫براي ردههاي باالتر از ‪ C40‬نبايد كمتر از ‪ 3‬مراپاسكال باشد‪.‬‬

‫ت ‪ 3-2-5-5‬تخمين انحراف معيار‬ ‫‪ 7-2-1-1‬تخمين انحراف معيار‬

‫ت ‪ 3-7-2-1-1‬مصال مصرفي‪ ،‬وسايا ساخت بتن و تفص و‬ ‫‪ 3-7-2-1-1‬در موارديكه پرونده نتايج آزمايشهاي مقاومت‬
‫مهارت نفرات دست اندركار ساخت و اجرا و نظارت بتن بايد شباهت‬ ‫فشاري پرووه موجود نباشد و يا شرايط بند‬
‫زيادي به كارگاه موجود داشته باشد تا بتوان از انحراف معيار آن‬ ‫‪ 3-2-1-1‬تامين نشود و يا هنوز بتني در كارگاه ساخته نشده‬
‫پرووه يا كارگاه استفاده كرد‪.‬‬ ‫باشد‪ ،‬ميتوان از انحراف معيار پرووه يا كارگاه مشابه‪ ،‬با شرط‬
‫رعايت مالدظات «الن» تا «پ» زير استفاده نمود‪:‬‬
‫الن‪ -‬شرايط كارگاه موجود مشابه پرووه يا كارگاهي باشد كه‬
‫از انحراف معيار آن استفاده ميشود‪،‬‬
‫‪ -‬اختالف مقاومت مشفصه بتن در دو پرووه‪ ،‬از ‪1‬‬
‫مراپاسكال بيشتر نباشد‪،‬‬
‫پ‪ -‬انحراف معيار نبايد از مقداري كه در بند ‪( 2-2-5-5‬پ)‬
‫ذكر شده است‪ ،‬كمتر در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪322‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-7-2-1-1‬گاه اطالعات كاربردي مناسبي در دست نيست يا‬ ‫‪ 2-7-2-1-1‬در مواردي كه نتوان پرووه مشابهي با انحراف‬
‫نميتوان مشابهت را تاييد نمود و ممكن است هنوز نتايج مقاومت‬ ‫معيار مشفصي را يافت‪ ،‬ميتوان با توجه به رتبهبندي كارگاه‬
‫و انحراف معيار وجود نداشته باشد‪ ،‬اما بتوان با توجه به شرايط توليد‬ ‫از نظر كيفيت توليد‪ ،‬نظارت و كنترل كيفي‪ ،‬مقدار انحراف‬
‫بتن و سط اعمال نظارت و كنترل كيفي نسبت به رتبهبندي كارگاه‬ ‫معيار مقاومت بتن را با استفاده از جدول ‪ 0-5‬و جدول ‪2-5‬‬
‫اقدام نمود‪.‬‬ ‫تفمين زد‪.‬‬
‫امتياز هر پارامتر بين صفر و دداكثر موجود در جدول ‪ ،2-5‬بسته‬
‫به نظر طراآ مفلوط مشف و مدموع آن براي پارامترهاي مفتلن‬
‫جدول ‪ 0-5‬تخمين انحراف معيار‪ ،‬مگاپاسكال‪ ،‬بر اساس رتبهبندي‬
‫در صورت موضوعيت داشتن محاسبه شده و جايراه كارگاه از نظر‬
‫كارگاهي‬
‫رتبهبندي مشف ميشود‪.‬‬
‫رتبه سطح كنترل‬
‫با توجه به امتيازات كسب شده ميتوان كارگاهي را در فاصله‬ ‫پ‬ ‫ب‬ ‫الف‬ ‫كيفي كارگاه‬
‫«الن»‪ » « ،‬يا « » و «پ» رتبهبندي كرد‪ ،‬و انحراف معيار آن‬ ‫مقاومت مشخصه بتن‬
‫نيز متناسب با رتبه خواهد بود‪ .‬انحراف معيارها بر اسا مقاومت‬ ‫‪7/1‬‬ ‫‪7/2‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪06‬‬
‫استوانهاي بتن‪ ،‬بر اسا برخي تدربيات داخلي و نيز تدربيات ساير‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7/2‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪21‬‬
‫كشورها ارايه شده است‪.‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪7/2‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪7/2‬‬ ‫‪31‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪7/1‬‬ ‫‪35‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪01‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪1/2‬‬ ‫‪ 51‬و باالتر‬
‫در مواردي كه در جدول عددي وجود ندارد مقصود آن است كه در چنين كارگاهي‬
‫توليد چنين رده بتني توصيه نميشود‪.‬‬

‫حاشيه ايمني مقاومت‬ ‫حاشيه ايمني مقاومت‬

‫داشيه ايمني ارايه شده به شدت تابع ضوابط پذيرش بتن در كارگاه‬ ‫در موارديكه هيچگونه اطالعاتي در مورد كيفيت ساخت‪،‬‬
‫و انطباق با رده ميباشد‪ .‬داشيه ايمني در آييننامه قبلي بتن و‬ ‫كنترل و نظارت بتن وجود نداشته و پروندهاي از نتايج‬
‫مبحث نهم مقررات ملي بيشتر از مقادير ارايه شده در اين آييننامه‬ ‫آزمايشها و انحراف معيار پرووه مشابهي در دستر نباشد‪،‬‬
‫است‪ ،‬زيرا در رابطه اول پذيرش بتن‪ ،‬مقدار ‪ 3/1‬مراپاسكال وجود‬
‫ميتوان داشيه ايمني مقاومت را برابر با )‪(0.1𝑓 ′ 𝑐 + 5.0‬‬
‫داشت كه در اين بازنرري دذف شده است‪.‬‬
‫مراپاسكال در نظر گرفت‪.‬‬
‫مقصود از داشيه ايمني مورد نظر مقداري است كه به مقاومت‬
‫مشفصه اضافه ميشود تا مقاومت هدف طرآ مفلوط بدست آيد‪.‬‬
 ‫‪323‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫جدول ‪ 2-5‬تعيين رتبه سطح كنترل كيفي توليد بتن در كارگاه‬

‫امتياز‬ ‫وضعيت كنترل كيفي‬ ‫پارامتر توليد‪ ،‬نظارت و كنترل‬

‫‪1 -21‬‬ ‫وزني با دقتهاي مفتلن و يا ددمي با دقتهاي گوناگون‬ ‫توزين يا پيمانه كردن سيمان‬
‫‪1 -21‬‬ ‫وزني با دقتهاي مفتلن و يا ددمي با دقتهاي گوناگون‬ ‫توزين يا پيمانه كردن سنردانه‬
‫‪1 -21‬‬ ‫وزني با دقتهاي مفتلن و يا ددمي با دقتهاي گوناگون‬ ‫توزين يا پيمانه كردن آ‬
‫‪1 -21‬‬ ‫وزني با دقتهاي مفتلن و يا ددمي با دقتهاي گوناگون‬ ‫توزين يا پيمانه كردن افزودني شيميايي‬
‫‪1 -21‬‬ ‫وزني با دقتهاي مفتلن و يا ددمي با دقتهاي گوناگون‬ ‫توزين يا پيمانه كردن مواد پودري معدني يا جايرزين سيمان‬
‫يكنواختي كيفيت مقاومتي و مقدار آ غلظت نرمال و ريزي سيمان‬
‫‪1 -21‬‬ ‫يكنواختي كيفيت سيمان و مواد پودري جايرزين سيمان‬
‫يكنواختي ريزي و خاصيت پوزوالني و هيدروليكي مواد مكما سيمان‬
‫يكنواختي دانهبندي و درصد شكستري و جذ آ سنردانههاي ريز و درشت و در صورت‬
‫‪1 -01‬‬ ‫يكنواختي كيفيت سنردانه‬
‫لزوم اصالآ طرآ مفلوط بتن‬
‫تداوم در كنترل رطوبت سنردانهها بهصورت خودكار يا دستي و اصالآ مداوم مقادير‬
‫‪1 -01‬‬ ‫كنترل رطوبت سنردانه و اصالآ مقادير‬
‫سنردانه و آ مصرفي‬
‫‪1 -01‬‬ ‫تداوم كنترل رواني بتن در كارگاه و عدم پذيرش اسالمپ غير مداز و اصالآ بتن‬ ‫كنترل رواني و اصالآ آن‬
‫تداوم در كنترل درصد دبا هواي بتن و عدم پذيرش درصدهاي غير مداز و اصالآ درصد‬
‫‪1 -21‬‬ ‫كنترل مقدار دبا هوا و اصالآ آن‬
‫مواد دبا ساز‬
‫‪1 -31‬‬ ‫دست اندر كار توليد و كنترل بتن و ميزان دخالت آنان در اين امور‬ ‫وجود نيروهاي متفص‬ ‫فعال در كنترل و ساخت‬ ‫نيروهاي متفص‬
‫‪1 -01‬‬ ‫تداوم در كنترل دماي مصال و بتن و عدم پذيرش دماهاي غير مداز و اصالآ دما‬ ‫كنترل دماي مصال و بتن‬
‫‪311‬‬ ‫حداكثر امتياز ممكن (در صورت موضوعيت نداشتن پارامترهاي مربوط‪ ،‬حداكثر امتياز ممكن‪ ،‬كاهش يابد)‬
‫نحوه رتبه بندي كارگاه‪:‬‬
‫رتبه الف ‪ :‬بيش از ‪ 81‬درصد امتياز ممكن‬
‫رتبه ب ‪ :‬بيش از ‪ 61‬و كمتر از ‪ 81‬درصد امتياز ممكن‬
‫رتبه پ ‪ :‬بيش از ‪ 01‬و كمتر از ‪ 61‬درصد امتياز ممكن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫محاسبه مقاومت فشاري هدف‬ ‫محاسبه مقاومت فشاري هدف‬

‫ت ‪ 3-3-1-1‬روابط محاسبه مقاومت هدف طرآ مفلوط بتن بر‬ ‫‪ 3-3-1-1‬در صورت محاسبه يا تفمين انحراف معيار‪،‬‬
‫اسا ضوابط پذيرش بتن در كارگاه ارايه شده است‪ .‬فرض بر آن‬ ‫مقاومت هدف طرآ مفلوط بتن بزرگترين مقدار داصله از‬
‫است كه با استفاده از اين روابط ادتمال عدم پذيرش بتن در كارگاه‬ ‫رابطه ‪ 0-5‬و رابطه ‪ 5-5‬است‪ ،‬مشروط بر آنكه از مقدار بدست‬
‫بر اسا ضوابط پذيرش‪ ،‬در ددود ي تا دو درصد است‪ ،‬مشروط‬ ‫آمده از رابطه بند ‪ 2-0-5-5‬بيشتر نشود‪:‬‬
‫بر اينكه شرايط كارگاه و ساخت بتن متناظر با انحراف معيار مورد‬
‫𝑠‪𝑓𝑐𝑟 ′ = 𝑓′𝑐 + 1.34‬‬ ‫رابطه ‪)0-5‬‬
‫استفاده باشد‪ .‬در اين دالت ادتمال اينكه ي نمونه كمتر از‬
‫𝑠‪𝑓𝑐𝑟 ′ = 0.9 ∗ 𝑓′𝑐 + 2.33‬‬ ‫رابطه ‪)5-5‬‬
‫مقاومت مشفصه شود در ددود ‪ 32‬درصد خواهد بود‪ ،‬كه الزاما به‬
‫معناي ان نفواهد بود كه ضوابط پذيرش را برآورده نميكند‪.‬‬ ‫در اين روابط‪:‬‬
‫‪ : 𝑓𝑐𝑟 ′‬مقاومت هدف طرآ مفلوط؛‬
‫𝑐‪ : 𝑓′‬مقاومت مشفصه بتن؛‬
‫𝑠 ‪ :‬انحراف معيار‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1-1‬با استفاده از داشيه ايمني‪ ،‬مقاومت هدف طرآ‬ ‫‪ 2-3-1-1‬در صورت استفاده از داشيه ايمني‪ ،‬موضوع بند‬
‫مفلوط فاصله زيادي با مقاومت مشفصه خواهد داشت كه ناشي از‬ ‫‪ ،3-5-5‬مقاومت هدف بايد از رابطه ‪ 6-5‬محاسبه شود‪:‬‬
‫عدم وجود اطالعات در مورد كيفيت توليد و كنترل و نظارت بتن‬ ‫‪𝑓𝑐𝑟 ′ = 1.1𝑓′𝑐 + 5.0‬‬ ‫رابطه ‪)6-5‬‬
‫است‪ .‬در اولين فرصت و پا از ساخت بتن و نمونهبرداريهاي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪322‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫متعدد ميتوان انحراف معيار را محاسبه و مقاومت هدف طرآ‬
‫مفلوط جديد را اصالآ نمود‪.‬‬

‫دوام مشخصه و محاسبه دوام هدف‬ ‫دوام مشخصه و محاسبه دوام هدف‬
‫در دال داضر براي تبديا دوام مشفصه به دوام هدف طرآ مفلوط‬ ‫همانگونه كه در طرآ مفلوط‪« ،‬مقاومت هدف» در نظر گرفته‬
‫بتن‪ ،‬روابط خاصي مانند تبديا مقاومت مشفصه به مقاومت هدف‬ ‫ميشود‪ ،‬بر اسا «دوام مشفصه» نيز‪ ،‬بايد «دوام هدف»‬
‫طرآ مفلوط وجود ندارد‪ .‬در صورتيكه اطالعاتي درباره انحراف‬ ‫منظور شود‪ .‬براي دوام بتن بر اسا عملكرد‪ ،‬معيارهايي به‬
‫معيار آزمايشهاي دوام در دست باشد ميتوان با بكارگيري انحراف‬
‫صورت دداقا يا دداكثر مداز‪ ،‬بهكار ميرود‪ ،‬كه دوام مشفصه‬
‫معيار دوام به كم رابطهاي مشابه رابطه محاسبه مقاومت فشاري‬
‫نام دارد‪ .‬دوام هدف نيز در طرآ مفلوط بتن با توجه به دوام‬
‫هدف طرآ‪ ،‬دوام هدف طرآ را تعيين كرد‪.‬‬
‫مشفصه و داشيه ايمني مورد نظر‪ ،‬محاسبه و مشف‬
‫همننين در دال داضر نميتوان مقدار خاصي را بهعنوان داشيه‬
‫ميشود‪ .‬در موارديكه معيار دداقا براي دوام مشف شده‬
‫ايمني دوام در نظر گرفت‪.‬‬
‫براي مثال در موارديكه دداقا مقاومت الكتريكي بتن بهصورت‬ ‫باشد‪ ،‬در محاسبه دوام هدف طرآ مفلوط بتن‪ ،‬دوام مشفصه‬
‫مشفصه‪ 322 ،‬اهم متر باشد‪ ،‬دداقا مقاومت الكتريكي هدف براي‬ ‫بايد در ‪ 3/21‬ضر شود و در صورتيكه معيار دداكثر براي‬
‫طرآ مفلوط بتن برابر با ‪ 321‬اهممتر بدست ميآيد‪ .‬به همين‬ ‫دوام تعيين شده باشد‪ ،‬دوام هدف طرآ‪ 2/8 ،‬مقدار دوام‬
‫ترتيب در موارديكه دداكثر مقدار شار (جريان) عبوري در آزمايش‬ ‫مشفصه خواهد بود‪.‬‬
‫‪ 3122 ،RCPT‬كولمب داده شده باشد‪ ،‬بايد مقدار شار عبوري‬
‫هدف طرآ مفلوط ‪ 3222‬كولمب منظور شود‪.‬‬

‫روش آزمايشگاهي تعيين طرح مخلوط‬ ‫روش آزمايشگاهي تعيين طرح مخلوط‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫اجباري براي استفاده از ي روش طرآ مفلوط خاص وجود ندارد‪.‬‬ ‫براي طرآ مفلوط بتن ابتدا ميتوان تدربههاي قبلي‪ ،‬روش‬
‫براي ايداد رويه يكسان توصيه ميشود از روش ملي طرآ مفلوط‬ ‫ملي طرآ مفلوط يا يكي از روشهاي شناخته شده بينالمللي‬
‫بتن استفاده شود (نرم افزار روش ملي طرآ مفلوط از طريق سازمان‬ ‫را مبناي كار قرار داد‪ .‬در مردله بعد بايد بتن را در آزمايشراه‬
‫برنامه و بودجه در دستر ميباشد)‪.‬‬ ‫و با دقت و تحت شرايط كنترلشده ساخت و آزمايشهاي‬
‫مهمترين اقدام در هر روش طرآ مفلوط‪ ،‬ساخت مفلوط آزمايشي‬
‫الزم را روي بتن تازه و سفتشده اندام داد‪ .‬چناننه نتايج اين‬
‫و كنترل نتايج و اصالآ مقادير و نسبتها براي دستيابي به‬
‫مفلوط با خواستههاي مورد نظر نزديكي نداشته باشد بايد‬
‫خواستهها است كه باعث ميشود عليرغم بهكارگيري روشهاي‬
‫تيييراتي در طرآ مفلوط بوجود آورد تا طرآ مفلوط نهايي‬
‫مفتلن‪ ،‬نتيده نهايي طرآهاي مفلوط نزدي بههم باشد‪ .‬بههردال‬
‫چارچو و الزامات اين بفش بايد رعايت شود‪.‬‬ ‫داصا شود‪ .‬رعايت دداكثر اندازه مداز سنردانهها‪ ،‬با توجه‬
‫به محدوديتهاي هندسي عضو و مشفصات فني پرووه‪،‬‬
‫الزامي است‪.‬‬

‫الزامات فني ‪ -‬اجرايي‬ ‫الزامات فني ‪ -‬اجرايي‬

‫ت ‪ 3-2-3-1‬براي دستيابي به اين خواسته الزم است از رابطه ددم‬ ‫‪ 3-2-3-1‬در هر روش طرآ مفلوط‪ ،‬ددم مطلق اجزاي بتن‬
‫مطلق براي يافتن آخرين مدهول در طرآ مفلوط بتن استفاده كرد‪.‬‬ ‫بايد با تقريب ي درصد براي ي متر مكعب تعيين شود‪.‬‬
 ‫‪327‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫به عبارتي مدموع اددام اجزاي بهكار رفته و دبا هواي موجود در‬
‫آن بايد با تقريب ي درصد‪ ،‬برابر ي متر مكعب شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-3-1‬در صورتي كه كارآيي يا رواني خاصي ارايه نشده باشد‬
‫ميتوان با توجه به نوع بتن‪ ،‬نوع وسيله دما و ريفتن‪ ،‬ابعاد و طرز‬
‫قرارگيري عضو‪ ،‬انبوهي و درهمي ميلرردها و امكانات تراكمي‬
‫موجود‪ ،‬كارآيي يا رواني را طبق جدول ت ‪ 0-5‬و جدول ت ‪2-5‬‬
‫بهعنوان راهنما انتفا نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-3-1‬چناننه اسالمپ طرآ مفلوط كمتر در نظر گرفته‬
‫شود در عما (در كارگاه) ممكن است با داشتن اسالمپ مداز‪،‬‬
‫مقاومت بتن كاهش يابد و يا ادتمال جداشدگي و آ انداختن‬
‫بيشتر شود‪.‬‬
‫درصد دبا هواي عمدي و غير عمدي مورد نياز نيز بايد در‬
‫نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 2-2-3-1‬در مفلوط آزمايشي‪ ،‬كارآيي و رواني بهدست آمده‬
‫بايد نزديكي قابا قبولي با كارآيي و رواني مطلو داشته باشد‪.‬‬
‫كارآيي و رواني مطلو بتن بايد در كارگاه توسط متقاضي‬
‫طرآ مفلوط مشف ميشود‪.‬‬
‫‪ 7-2-3-1‬در موارديكه اسالمپ بتن نبايد از دداكثر مقدار‬
‫خاصي تداوز كند‪ ،‬اسالمپ مفلوط آزمايشي نيز نبايد از اين‬
‫مقدار تداوز كرده و همننين نبايد بيش از ‪ 22‬درصد كمتر از‬
‫دداكثر اسالمپ مداز باشد‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 0-5‬راهنماي اوليه براي انتخاب كارايي و رواني بتن معمولي (اسالمپ)‬

‫موارد كاربرد‬ ‫بازه اسالمپ‪ ،‬ميليمتر‬ ‫رده اسالمپ‬

‫قطعات دديم يا نيمهدديم غيرمسل يا كمميلررد كه با جام يا وسايا مشابه ريفته ميشود و با وسايا‬ ‫‪S1‬‬
‫‪32 -32‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫تراكمي لرزشي پرقدرتي متراكم ميشود‪ .‬بافت دانهبندي خيلي درشت تا درشت‪.‬‬
‫قطعات تير و دال با ددم ميلررد كم تا متوسط و شالودههايي با ددم ميلررد متوسط كه با وسايلي بهجز‬
‫پمپ و لوله ريفته شده و از وسايا تراكمي لرزشي با قدرت متوسط براي آن استفاده ميشود‪ .‬بافت دانهبندي‬ ‫‪12-12‬‬ ‫‪S2‬‬
‫درشت تا متوسط‪.‬‬
‫قطعات ديوار‪ ،‬ستون با ددم ميلررد متوسط يا تير و دال‪ ،‬شالوده نازك با ددم ميلررد زياد و همه بتنهايي‬
‫كه با پمپ و لوله ريفته ميشوند و براي آنها از وسايا تراكمي لرزشي با قدرت متوسط يا كم استفاده‬ ‫‪322-312‬‬ ‫‪S3‬‬
‫ميشود‪ .‬بافت دانهبندي متوسط تا ريز‪.‬‬
‫قطعات ديوار و ستون نسبتاً نازك با ددم ميلررد زياد و بتنهايي كه با پمپ و لوله در قطعات پرميلررد‬
‫ريفته ميشود و براي مواردي كه از وسايا تراكمي لرزشي ضعين يا دستي استفاده شده و يا بتنريزي با‬ ‫‪362-232‬‬ ‫‪S4‬‬
‫(‪)2‬‬
‫لوله ترمي و بدون تراكم اندام ميشود‪ .‬بافت دانهبندي ريز‪.‬‬
‫(‪ )0‬رده ‪ S0‬با اسالمپ كمتر از ‪ 01‬ميليمتر براي قطعات پيشساخته بهكار ميرود كه با وسايل تراكمي خاص متراكم شده و براي قطعات سازهاي درجا كاربردي ندارد‪.‬‬
‫براي اين بتنها آزمايش اسالمپ اعتبار ندارد و بايد از آزمايشهاي ديگر استفاده شود‪.‬‬
‫(‪ )2‬كنترل رواني بتنهايي با اسالمپ بيشتر از ‪ 201‬ميليمتر با آزمايش اسالمپ تقريباً امكانپذير نميباشد و بايد از جدول ت ‪ 2-5‬رده ‪ SF0‬استفاده شود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 2-5‬راهنماي اوليه براي انتخاب كارآيي و رواني بتنهاي آسانتراكم و خودتراكم (جريان اسالمپ)‬

‫بازه جريان اسالمپ‪،‬‬ ‫رده جريان‬

‫موارد كاربرد‬
‫ميليمتر‬ ‫اسالمپ‬
‫براي قطعات نازك يا با ددم ميلررد زياد و وسايا تراكمي ضعين‪ ،‬بتن آسان تراكم )‪ ،(ECC‬بافت دانهبندي ريز‬
‫‪312-112‬‬ ‫‪SF0‬‬
‫تا خيلي ريز‪ ،‬دداكثر اندازه سنردانه ‪ 22‬ميليمتر و گاه تا ‪ 21‬ميليمتر‪.‬‬
‫براي قطعات نازك يا با ددم ميلررد خيلي زياد با پينيدگي كم در قالب بندي و دركت افقي محدود تا ‪ 1‬متر‪،‬‬
‫‪112-612‬‬ ‫‪SF1‬‬
‫بافت دانهبندي خيلي ريز‪ ،‬يا امكان تراكم وجود ندارد‪ ،‬دداكثر اندازه سنردانه ‪ 22‬ميليمتر يا كمتر‪.‬‬
‫براي قطعات خيلي نازك يا با ددم ميلررد خيلي زياد‪ ،‬داراي پينيدگي در قالب بندي و دركت افقي تا ‪ 32‬متر‪،‬‬
‫‪612-312‬‬ ‫‪SF2‬‬
‫بافت دانهبندي فوق العاده ريز‪ ،‬دداكثر اندازه سنردانه ‪ 32/1‬ميليمتر يا كمتر و عدم امكان تراكم‪.‬‬
‫براي قطعات خيلي نازك يا با ددم ميلررد فوقالعاده زياد‪ ،‬داراي پينيدگي زياد در قالببندي و دركت افقي تا‬ ‫‪SF3‬‬
‫‪312-812‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫‪ 32‬متر‪ ،‬بافت دانهبندي فوقالعاده ريز‪ ،‬دداكثر اندازه سنردانه ‪ 32/1‬ميليمتر يا كمتر و عدم امكان تراكم‪.‬‬
‫(‪ )0‬بهكارگيري رده ‪ SF3‬بهخاطر مشكالت طرح مخلوط بتن و جلوگيري از جداشدگي و آبانداختن نياز به تدابير خاص دارد و حداكثر اندازه سنگدانه آن نيز از ‪02/5‬‬
‫ميليمتر تجاوز نميكند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪323‬‬

‫جدول ت ‪ 3-5‬راهنماي بافت دانهبندي مخلوط سنگدانه بتن با توجه به توان دانهبندي «فولر تامسون اصالح شده»‬

‫فوقالعاده ريز‬ ‫خيلي ريز‬ ‫ريز‬ ‫متوسط‬ ‫درشت‬ ‫خيلي درشت‬ ‫بافت دانهبندي‬
‫‪2/2 – 2/3‬‬ ‫‪2/2 – 2/7‬‬ ‫‪2/7- 2/3‬‬ ‫‪2/1- 2/3‬‬ ‫‪2/6- 2/1‬‬ ‫‪2/63- 2/6‬‬ ‫بازه توان ‪n‬‬

‫رابطه (اصالح شده فولر و تامسون) بكار رفته براي منحني مخلوط سنگدانه بتن‬ ‫‪-‬‬

‫كه در آن ‪ D‬حداكثر اندازه سنگدانه و ‪ d‬اندازه هر الك به ميليمتر ميباشد‪.‬‬

‫(‪)0‬‬
‫جدول ت ‪ 0-5‬راهنماي تراكم ميلگرد در شالودهها و دالها با توجه به وزن ميلگرد در هر متر مكعب بتن‬

‫فوقالعاده زياد‬ ‫خيلي زياد‬ ‫زياد‬ ‫متوسط‬ ‫كم‬ ‫خيلي كم‬ ‫تراكم ميلگرد‬
‫بيش از ‪222‬‬ ‫‪222-312‬‬ ‫‪312-322‬‬ ‫‪322-31‬‬ ‫‪31-12‬‬ ‫كمتر از ‪12‬‬ ‫بازه وزن‪ ،‬كيلوگرم در متر مكعب‬
‫(‪ )0‬اين مقادير براي تير و ستون و ديوار بايد در ‪ 0/5‬ضرب شود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 5-5‬طبقهبندي ضخامت قطعات بتني‬

‫بسياز ضفيم‬ ‫ضفيم‬ ‫نيمه ضفيم‬ ‫نسبتاً نازك‬ ‫نازك‬ ‫خيلي نازك‬ ‫طبقهبندي‬
‫بيش از ‪3822‬‬ ‫‪3822-122‬‬ ‫‪122-622‬‬ ‫‪622-722‬‬ ‫‪22 -312‬‬ ‫كمتر از ‪312‬‬ ‫بازه ضخامت‪ ،‬ميليمتر‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-2-3-1‬رواداري منفي براي اسالمپ مفلوط آزمايشي مناسب‬ ‫‪ 3-2-3-1‬در موارديكه اسالمپ بهصورت متوسط يا هدف‬
‫نيست و در آزمايشراه بايد بيشترين رواداري مثبت بهكار رود تا در‬ ‫خواسته شده باشد‪ ،‬اسالمپ مفلوط آزمايشي بايد بين ‪ 22‬تا‬
‫عما مشكا خاصي بهوجود نيايد‪ .‬چناننه اسالمپ بهدست آمده‬ ‫‪ 72‬درصد بيشتر از اسالمپ هدف در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫بيش از ‪ 232‬ميليمتر باشد‪ ،‬بايد جريان اسالمپ اندازهگيري و‬ ‫بههردال اسالمپ بهدست آمده نبايد از ‪ 232‬ميليمتر بيشتر‬
‫گزارش شده و مبناي كار كنترل قرار گيرد‪.‬‬
‫شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-2-3-1‬توصيه ميشود اسالمپ يا جريان اسالمپ مفلوط‬ ‫‪ 1-2-3-1‬در موارديكه بازه خاصي از اسالمپ يا جريان‬
‫آزمايشي بيش از ‪ 32‬درصد كمتر از كرانه فوقاني اسالمپ و ‪ 1‬درصد‬ ‫اسالمپ مورد نظر باشد‪ ،‬توصيه ميشود رواني بتن در نزديكي‬
‫كمتر از كرانه فوقاني جريان اسالمپ نباشد‪.‬‬ ‫كرانه فوقاني بازه مربوط باشد‪.‬‬
‫‪ 6-2-3-1‬در موارديكه براي بتن خودتراكم‪« ،‬بيشينه جريان‬
‫اسالمپ» قيد شده باشد‪ ،‬الزم است جريان اسالمپ مفلوط‬
‫آزمايشي بيش از ‪ 1‬درصد كمتر از دداكثر جريان اسالمپ‬
‫نباشد‪.‬‬
‫‪ 3-2-3-1‬در موارديكه براي بتن خودتراكم‪« ،‬جريان‬
‫اسالمپ هدف يا متوسط» درخواست شده باشد‪ ،‬جريان‬
‫اسالمپ مفلوط آزمايشي بايد ‪ 1‬تا ‪ 32‬درصد بيش از جريان‬
‫اسالمپ هدف در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫ت ‪ 8-2-3-1‬درصد دبا هوا تاثير قابا توجهي بر رواني‪ ،‬مقاومت‬ ‫‪ 8-2-3-1‬در موارديكه «دداقا درصد دبا هوا» مشف‬
‫و عملكرد بتن در يخزدن و آ شدن پيدرپي دارد‪ .‬بنابراين ممكن‬ ‫شده باشد‪ ،‬درصد دبا هواي مفلوط آزمايشي نبايد بيش از‬
‫است ساخت دو طرآ مفلوط بتن مورد نياز باشد تا اثر مقادير دبا‬ ‫‪ 32‬درصد از هواي قيد شده بيشتر شود‪ .‬اگر دداكثر درصد‬
‫هوا بر رواني‪ ،‬مقاومت و مهمتر از آن عملكرد بتن از نظر دوام كنترل‬ ‫دبا هوا مشف شده باشد‪ ،‬درصد هواي مفلوط آزمايشي‬
‫شود‪ .‬شايان ذكر است كه در عما تهيه طرآ مفلوط مورد نظر‬
‫نبايد بيش از ‪ 3/1‬درصد از مقدار مشف شده كمتر باشد‪.‬‬
‫دشوار است‪.‬‬
‫چناننه متوسط درصد دبا هوا مشف شود‪ ،‬بايد مفلوط‬
 ‫‪321‬‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬
‫ت ‪ 1-2-3-1‬در دماي زياد رفتار بتن با افزودني و بدون افزودني به‬
‫شدت تييير ميكند و عالوه بر تاثير آن بر رواني و افت آن‪ ،‬بر‬
‫مقاومت ك وتاه مدت و دراز مدت و دوام اثرات چشمريري خواهد‬
‫داشت‪ .‬در دماي كم نيز وضعيت متفاوتي ديده ميشود‪ .‬بنابراين در‬
‫كارهاي مهم توصيه ميشود طرآ مفلوط تابستاني و زمستاني‬
‫بهصورت جداگانه تهيه و ارايه شوند‪.‬‬
‫ت ‪ 32-2-3-1‬پا از تعيين مقاومت و دوام و رسم منحني نسبت‬
‫آ به سيمان‪-‬مقاومت يا رسم منحني نسبت آ به سيمان‪-‬دوام‪،‬‬
‫ميتوان طرآ مفلوط مناسب با نسبت آ به مواد سيماني مربوط‬
‫را ارايه داد تا در زمان تهيه طرآ مفلوط صرفهجويي شود‪.‬‬
‫ت ‪ 33-2-3-1‬در طرآ مفلوط مقاومت محور‪ ،‬نسبت آ به مواد‬
‫سيماني متناظر با مقاومت هدف طرآ‪ ،‬كمتر از نسبت آ به مواد‬
‫سيماني متناظر با دوام هدف طرآ است و در طرآ مفلوط بتن‬
‫بهكار ميرود‪ .‬بنابراين ادتمال دستيابي به دوام مورد نظر زياد‬
‫خواهد بود‪ .‬در صورت عدم دستيابي به مقاومت هدف‪ ،‬الزم است‬
‫تييير مناسبي در نسبت آ به مواد سيماني طرآ اعمال نمود‪ .‬در‬
‫اين دالت مقادير اجزاي بتن نيز بايد اصالآ شود‪ .‬چناننه مقاومت‬
‫بهدست آمده بتن تا ‪ 32‬درصد بيشتر از مقاومت هدف باشد‪ ،‬ميتوان‬
‫بنا به نظر كارفرما طرآ مزبور را قابا قبول تلقي نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 32-2-3-1‬در طرآ مفلوط دوام محور‪ ،‬نسبت آ به مواد‬
‫سيماني متناظر با دوام هدف طرآ‪ ،‬كمتر از نسبت آ به مواد‬
‫سيماني متناظر با مقاومت هدف طرآ بوده و در طرآ مفلوط بتن‬
‫بهكار ميرود‪ .‬بنابراين دستيابي به مقاومت هدف طرآ كامال متصور‬
‫است‪ .‬بديهي است در صورت عدم دستيابي به دوام هدف بايد در‬
‫نسبت آ به سيمان طرآ تيييرات الزم را اعمال نمود و مقادير‬
‫اجزاي بتن را دوباره محاسبه كرد‪.‬‬
‫طرح مخلوط نهايي‬
‫ارايه متحدالشكا اطالعات مربوط به طرآ مفلوط نهايي بتن به‬
‫كنترل و تصويب آن در اسرع وقت كم خواهد نمود‪ .‬همننين اين‬
‫فهرست كم ميكند تا طراآ مفلوط بتن همه موارد را در نظر‬
‫گرفته و موضوعي از قلم انداخته نشود‪.‬‬
‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬
‫متن اصلي‬
‫آزمايشي با دو مقدار (درصد) دبا هواي مفتلن‪ ،‬براي‬
‫نزديكي با دداقا و دداكثر مقدار داصله از رواداري مداز‬
‫ساخته شود (بند ‪.)0-8‬‬
‫‪ 1-2-3-1‬در موارديكه دداقا يا دداكثر دماي مداز در‬
‫بتن مشف شده باشد‪ ،‬توصيه ميشود بتنهايي با دمايي‬
‫نزدي به دداقا و همننين نزدي به دداكثر دماي مداز‬
‫ساخته (با دداكثر اختالف ‪ 2‬درجه سلسيو ) و نتايج رواني‪،‬‬
‫مقاومت و دوام در اين شرايط ساخت و قالبگيري كنترل‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 32-2-3-1‬با توجه به زمانبر بودن تعيين مقاومت و دوام‬
‫بتن‪ ،‬الزم است سه مفلوط آزمايشي‪ ،‬با سه نسبت آ به مواد‬
‫سيماني نزدي به هم‪ ،‬با اختالف ددود ‪ ،2/22‬ساخته شود و‬
‫نزديكي نتايج آزمايشآنها با مقاومت و دوام هدف مقايسه‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 33-2-3-1‬در طرآ مفلوط كه در آن مقاومت در مقايسه با‬
‫دوام تعيين كننده است‪ ،‬مقاومت فشاري مفلوط آزمايشي بايد‬
‫در محدوده ‪ ±1‬درصد مقاومت هدف طرآ باشد‪ .‬در اين دالت‬
‫دستيابي به دوام هدف طرآ نيز الزامي است‪.‬‬
‫‪ 32-2-3-1‬در طرآ مفلوط كه در آن پارامترهاي دوام در‬
‫مقايسه با مقاومت تعيين كنندهاند‪ ،‬نتيده بهدست آمده در‬
‫آزمايش دوام بايد در محدوده ‪ ±32‬درصد دوام هدف طرآ‬
‫مطابق بند ‪ 0-6-5‬باشد‪ ،‬در اين دالت مقاومت بهدست آمده‬
‫نيز بايد از مقاومت هدف طرآ بزرگتر باشد‪.‬‬
‫طرح مخلوط نهايي‬
‫در طرآ مفلوط نهايي كه به كارگاه ارايه ميشود‪ ،‬عالوه بر‬
‫اطالعات عمومي پرووه شاما‪ :‬نام پرووه‪ ،‬متقاضي طرآ‬
‫مفلوط‪ ،‬دست اندركاران اجرا (كارفرما‪ ،‬مشاور‪ ،‬نظارت و‬
‫پيمانكار) و محا اجراي پرووه بايد اطالعات بندهاي ‪0-8-5‬‬
‫تا ‪ 3-8-5‬نيز ارايه شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪326‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اطالعات مربوط به بتن‬ ‫اطالعات مربوط به بتن‬

‫الن‪ -‬مقاومت مشفصه در سن مورد نظر يا رده بتن؛‬
‫‪ -‬رواني و كارآيي مورد نياز در پاي كار و محدوديتهاي آن؛‬
‫پ‪ -‬دوام مشفصه در سن مقرر؛‬
‫ت‪ -‬لزوم مصرف پوزوالن و سرباره و محدوديتهاي آن؛‬
‫ث‪ -‬فاصله زماني دما و توقنها؛‬
‫ج‪ -‬شرايط محيطي مرتبط با خاك‪ ،‬آ و هوا؛‬
‫چ‪ -‬محدوديتهاي نسبت آ به مواد سيماني‪ ،‬دداقا و‬
‫دداكثر مقدار مواد سيماني؛‬
‫آ‪ -‬نوع وسيله ساخت‪ ،‬دما‪ ،‬ريفتن بتن و نحوه متراكم كردن‬
‫آن؛‬
‫خ‪ -‬دداقا ابعاد اعضا‪ ،‬ضفامت دال‪ ،‬فاصله ميلرردها و دداقا‬
‫ضفامت پوشش بتني روي ميلرردها؛‬
‫د‪ -‬ميزان تراكم ميلرردهاي قطعات مفتلن؛‬
‫ذ‪ -‬نوع قطعات بتني شاما‪ :‬تير‪ ،‬دال‪ ،‬ستون‪ ،‬ديوار‪ ،‬شالوده و‬
‫شمع؛‬
‫ر‪ -‬نوع اجرا‪ ،‬پيشساخته و درجا‪ ،‬يا شيوه اجرا‪ ،‬بتن پاشي و‬
‫غيره؛‬
‫ز‪ -‬نوع عضو از نظر طرادي‪ ،‬ساده‪ ،‬مسل ‪ ،‬پيشتنيده؛‬
‫و‪ -‬ساير خواستهها و محدوديتهاي مرتبط با بتن تازه مانند‬
‫وزن مفصوص‪ ،‬جداشدگي‪ ،‬آ انداختن‪ ،‬درصد دبا هوا‪،‬‬
‫زمان گيرش‪ ،‬دما و ‪...‬؛‬
‫‪ -‬ساير خواستهها و محدوديتها مانند زمان قالببرداري‪،‬‬
‫اعمال پيشتنيدگي‪ ،‬وزن مفصوص بتن سفتشده‪ ،‬شيوه‬
‫خاص عماآوري تسريع شده‪ ،‬بتن اليافي‪ ،‬دبا دار‪،‬‬
‫خودتراكم‪ ،‬سب و سنرين‪.‬‬

‫اطالعات مصالح مصرفي در طرح مخلوط‬ ‫اطالعات مصالح مصرفي در طرح مخلوط‬
‫الن‪ -‬نوع سيمان‪ ،‬محا توليد و ساير مشفصات فيزيكي و‬
‫شيميايي آن؛‬
‫‪ -‬نوع سنردانه ريز و درشت‪ ،‬محا توليد يا تامين و‬
‫مشفصات فيزيكي و شيميايي آن شاما دانهبندي‪ ،‬درصد‬
‫گذشته از ال ‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬مدولريزي‪ ،‬چرالي و جذ‬
‫آ ‪ ،‬درصد ذرات پولكي و سوزني‪ ،‬درصد شكستري‪ ،‬سايش‬
‫و دوام در برابر عواما جوي‪ ،‬مقادير يونهاي سولفات و‬
 ‫‪323‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كلريد‪ ،‬نتايج آزمايشهاي واكنشزايي با قلياييها و مواد‬
‫زيانآور؛‬
‫پ‪ -‬محا تامين آ و مشفصات فيزيكي و شيميايي آن؛‬
‫ت‪ -‬نوع مواد پوزوالني و سربارهاي يا پودر سنگ و محا تامين‬
‫به همراه مشفصات فيزيكي و شيميايي آنها؛‬
‫ث‪ -‬نوع مواد افزودني شيميايي‪ ،‬محا تامين به همراه‬
‫مشفصات فيزيكي و شيميايي آنها بهويژه چرالي‪ ،‬درصد‬
‫مواد جامد‪ ،pH ،‬رنگ‪ ،‬خواص اصلي و جنبي و نحوه مصرف‬
‫و انبار كردن و ساير محدوديتهاي مصرف آنها؛‬
‫ج‪ -‬نوع الياف مصرفي و محا تامين به همراه مشفصات‬
‫فيزيكي و مكانيكي شاما چرالي‪ ،‬طول‪ ،‬قطر‪ ،‬شكا آنها‪.‬‬

‫اطالعنات طرح مخلوط و نتنايج مخلوط‬ ‫اطالعنات طرح مخلوط و نتنايج مخلوط‬
‫آزمايشي‬ ‫آزمايشي‬
‫ت ‪ 7-6-1‬در مورد ارايه و ذكر نسبت آ به مواد سيماني طبق‬ ‫الن‪ -‬مقاومت هدف طرآ مفلوط؛‬
‫روش ملي طرآ مفلوط يا برخي روشهاي شناخته شده معتبر در‬ ‫‪ -‬دوام هدف طرآ مفلوط؛‬
‫دنيا‪ ،‬ميتوان به نسبت آ به مواد سيماني معادل اشاره نمود و‬ ‫پ‪ -‬اسالمپ اوليه در هنرام ساخت بتن؛‬
‫مقدار ‪( k‬ضريب تاثير) بهكار رفته را نيز ذكر كرد‪ .‬اين نسبت «آ‬ ‫ت‪ -‬انحراف معيار يا داشيه ايمني و نحوه محاسبه يا تفمين‬
‫به مواد سيماني معادل» با استفاده از رابطه ت ‪ 3-5‬تعرين ميشود‪.‬‬ ‫آنها؛‬
‫𝑾‬ ‫𝒇𝑾‬
‫(‬ ‫= )‬ ‫رابطه ت ‪)3-5‬‬ ‫ث‪ -‬دداكثر اندازه اسمي سنردانه مصرفي؛‬
‫𝒆 𝒎𝑪‬ ‫𝑷𝒌‪𝑪+‬‬

‫ج‪ -‬نسبت آ به سيمان يا مواد سيماني طرآ؛‬

‫رابطه ت ‪8-5‬‬ ‫درداليكه نسبت «آ به مواد سيماني» بر اسا‬ ‫چ‪ -‬مقدار سيمان و مواد سيماني‪ ،‬به تفكي ؛‬
‫تعرين ميشود‪.‬‬ ‫آ‪-‬مقدار آ آزاد؛‬
‫𝑊‬ ‫𝑓𝑊‬
‫(‬ ‫=)‬ ‫رابطه ت ‪)8-5‬‬ ‫خ‪ -‬مقدار آ كا؛‬
‫𝑚𝐶‬ ‫𝑃‪𝐶+‬‬

‫كه درآن‪:‬‬ ‫د‪ -‬مقدار افزودنيهاي شيميايي به تفكي ؛‬

‫‪ P‬مقدار پوزوالن يا سرباره و 𝑓𝑊 مقدار آ آزاد طرآ مفلوط است‪.‬‬ ‫ذ‪ -‬مقدار سنردانههاي ريز و درشت اشباع با سط خش به‬
‫‪ K‬براي برخي مواد‪ ،‬كوچ تر از ي و براي برخي مواد مانند‬ ‫تفكي ؛‬
‫دودهسيليا بزرگتر از ي مي باشد‪ .‬براي اطالعات بيشتر به روش‬ ‫ر‪ -‬مقدار سنردانههاي ريز و درشت كامال خش به تفكي ؛‬
‫ملي طرآ مفلوط بتن (نشريه شماره ض‪ 331-‬مركز تحقيقات راه‪،‬‬ ‫ز‪ -‬درصد دبا هواي بتن‪ ،‬فرضي و اندازهگيري شده؛‬
‫مسكن و شهرسازي و نرم افزار مبتني بر آن كه از طريق نظام فني‬ ‫و‪ -‬درصد سهم سنردانهها؛‬
‫و اجرايي در دستر ميباشد) مراجعه نماييد‪.‬‬ ‫‪ -‬دانهبندي مفلوط سنردانهها بتن و مدول نرمي مفلوط؛‬
‫نسبت آ به مواد سيماني معادل براي مشف كردن مقاومت‬
‫ش‪ -‬وزن مفصوص بتن متراكم تازه‪ ،‬محاسباتي و اندازهگيري‬
‫متناظر در منحنيهاي نسبت آ به مواد سيماني‪-‬مقاومت‪ ،‬در روش‬
‫شده؛‬
‫طرآ مفلوط بهكار ميرود‪ .‬به عبارت ديرر نسبت آ به مواد‬
‫ص‪ -‬نتايج رواني و كارآيي در زمآنهاي مفتلن بهويژه در پاي‬
‫سيماني با توجه به مقاومت هدف تعيين ميشود‪.‬‬
‫كار‪ ،‬پا از دما و توقنها؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪328‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ض‪-‬دماي بتن تازه در زمان ساخت و در زمان متناظر پاي‬
‫كار؛‬
‫ط‪ -‬نتايج مشاهدات يا اندازهگيري شده در مورد جداشدگي‪،‬‬
‫آ انداختن‪ ،‬گيرش و ‪...‬؛‬
‫ظ‪ -‬تشري وضعيت ظاهري بتن؛‬
‫ع‪ -‬نتايج آزمايش مقاومت فشاري بتن در سنين مفتلن‬
‫بهويژه در سن مقاومت مشفصه؛‬
‫غ‪ -‬نتايج آزمايشهاي دوام در سنين مورد نياز؛‬
‫ف‪ -‬نتايج ساير آزمايشهاي بتن سفتشده مانند چرالي‪،‬‬
‫مقاومت خمشي يا كششي‪ ،‬ضريب ارتداعي و غيره در‬
‫صورت نياز؛‬
‫ق‪ -‬رابطه نسبت آ به مواد سيماني با مقاومت و دوام در‬
‫صورت ساخت دداقا سه مفلوط آزمايشي‪.‬‬

‫تغيير مقاومت فشاري هدف طرحمخلوط‬ ‫تغيير مقاومت فشاري هدف طرح مخلوط‬
‫ت ‪ 3-1-1‬به داليا مفتلفي از جمله نوسانات كيفي مصال مصرفي‪،‬‬ ‫‪ 3-1-1‬پا از ساخت بتن در كارگاه و كسب اطالعات كافي‬
‫دقت در توزين و پيمانه كردن ساخت بتن‪ ،‬كنترل نسبت آ به‬ ‫از نتايج آزمايشهاي متعدد مقاومت فشاري‪ ،‬ميتوان انحراف‬
‫مواد سيماني و غيره‪ ،‬ممكن است انحراف معيار مقاومت و مقاومت‬ ‫معيار واقعي و نيز ميانرين مقاومت نمونههاي مقاومتي در‬
‫ميانرين تييير كند و دتي انطباق با رده دچار مشكا شود‪ .‬در‬ ‫كارگاه را محاسبه نمود‪ .‬براي اين منظور معموال نياز به ‪72‬‬
‫صورتي كه تعداد نتايج نمونهها كمتر از ‪ 72‬و بيشتر از ‪ 32‬باشد‬ ‫نتيده از نمونههاي متوالي است‪.‬‬
‫ميتوان مقدار انحراف معيار را نيز با توجه به ضريب اصالدي آن‬
‫بهدست آورد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-1‬با اعمال دقت بيشتر در ساخت بتن و كنترل نسبت آ‬ ‫‪ 2-1-1‬در موارديكه انحراف معيار بهدست آمده جديد‪ ،‬كمتر‬
‫به مواد سيماني و يا وجود نوسانات كيفي كمتر در مصال مصرفي‪،‬‬ ‫از انحراف معيار محاسباتي يا تفميني قبلي باشد و براي‬
‫ممكن است انحراف معيار مقاومت بتن در كارگاه كاهش يابد‪.‬‬ ‫انطباق با رده‪ ،‬هيچ ي از نتايج نمونهها كمتر از مقاومت‬
‫بنابراين در صورتي كه فاصله مناسبي در پذيرش و انطباق با رده‬ ‫مشفصه نباشد‪ ،‬ميتوان با توجه به انحراف معيار جديد‪،‬‬
‫وجود داشته باشد‪ ،‬ميتوان مقاومت هدف طرآ را كاهش داد‪ .‬بديهي‬ ‫مقاومت هدف طرآ جديدي را بهدست آورد و به كم آن‬
‫است در اين دالت ادتمال افزايش نسبت آ به مواد سيماني در‬
‫نسبتهاي مفلوط جديدي را ارايه نمود‪ .‬مشروط بر اينكه‬
‫طرآ جديد و يا كاهش مقدار سيمان وجود دارد و در هر صورت‬
‫مقدار مواد سيماني و نسبت آ به مواد سيماني جديد ضوابط‬
‫نبايد ضوابط مربوط را در مورد دوام نقض كند‪ .‬در بسياري از پرووهها‬
‫مربوط به دوام را برآورده نمايد‪.‬‬
‫در صورت مواجه با ازدياد مقاومت‪ ،‬بدون توجه به ضوابط دوام‪،‬‬
‫مقدار سيمان را كاهش يا نسبت آ به مواد سيماني را افزايش‬
‫ميدهند كه نادرست است‪.‬‬
‫ت ‪ 7-1-1‬بنا به داليلي از جمله كاهش كيفي مصال مصرفي يا‬ ‫‪ 7-1-1‬در موارديكه در دين اجرا‪ ،‬عدم انطباق با رده مورد‬
‫كاهش دقت در ساخت بتن و كنترل نسبت آ به مواد سيماني‪،‬‬ ‫نظر مشاهده شود‪ ،‬الزم است با افزايش داشيه ايمني‪ ،‬مقاومت‬
‫ممكن است انحراف معيار جديد افزايش يافته و سط مقاومت‬ ‫هدف طرآ افزايش داده شود‪ .‬در اين موارد انحراف معيار‬
‫بتنها كاهش يابد‪ .‬در اين دالت بايد ضمن توجه بيشتر به ساخت‬
 ‫‪321‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا پندم – مباني طرآ مفلوط بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتن و كنترل نسبت آ به مواد سيماني‪ ،‬مقاومت هدف طرآ‬ ‫موجود‪ ،‬بيش از انحراف معيار فرضي قبلي خواهد بود‪ .‬بديهي‬
‫مفلوط بتن را آنقدر باال برد كه ادتمال عدم انطباق با رده به مقدار‬ ‫است در اين موارد بايد طرآ مفلوط جديدي ارايه شود‪.‬‬
‫ناچيزي برسد‪ .‬با افزايش مقاومت هدف طرآ مفلوط‪ ،‬هيچگونه‬
‫مشكلي براي دوام و ضوابط مرتبط با آن (بهجز دداكثر مداز مقدار‬
‫سيمان) بهوجود نميآيد و با مصرف بيشتر مواد كاهنده آ يا‬
‫روانكننده ميتوان بر اين مشكا نيز فائق آمد‪.‬‬
‫فصل ششم‬

‫دوام يا پايايي بتن‬

 ‫‪337‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫‪ 6‬فصل ششم‬
‫دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫عالوه بر مواردي كه در اين آئيننامه به تفصيا به آن پرداخته شده‬ ‫ضوابط اين فصا به الزاماتي كه بايد براي دفظ دوام يا پايايي‬
‫است موارد ديرري نيز وجود دارد كه در اين آييننامه به آنها‬ ‫بتن در شرايط محيطي نامناسب رعايت شود‪ ،‬اختصاص دارد‬
‫پرداخته نشده است و بايد به ديرر مراجع معتبر مراجعه شود و‬ ‫و شاما موارد زير است‪:‬‬
‫عبارتند از‪:‬‬ ‫الن – كليات؛‬
‫‪ -‬افزايش ددم ناشي از تبلور برخي نم ها كه در مناطق خش‬
‫‪ -‬خوردگي ناشي از كربناته شدن؛‬
‫يا نيمه خش و كم بارش در نزدي سط خاك يا آ سطحي‬
‫پ‪ -‬خوردگي ناشي از يونهاي كلريد؛‬
‫مشاهده ميشود و سط بتن بتدريج از خمير سيمان يا مالت‬
‫ت‪ -‬دمله هاي سولفاتي؛‬
‫تهيه ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬دمله اسيدي‪ ،‬كه باعث از بين رفتن سط بتن و مقاومت آن و‬ ‫ث‪ -‬رويارويي با آ دريا؛‬
‫خوردگي ميلررد ميشود‪.‬‬ ‫ج‪ -‬رويارويي با چرخههاي يخزدن و آ شدن؛‬
‫‪ -‬آتشسوزي يا افزايش شديد دماي بتن كه باعث متالشي شدن‬ ‫چ‪ -‬واكنشهاي قليايي ‪ -‬سنردانه؛‬
‫بتن بويژه در قسمتهاي سطحي ميشود‪.‬‬ ‫آ‪ -‬سايش‪.‬‬
‫‪ -‬دفرهزايي يا خالءزايي كه باعث قلوهكن شدن بتن در اثر كاهش‬
‫فشار و ايداد خالء بدليا سرعت زياد آ يا برخورد آن به موانع‬
‫بتني بوجود ميآيد‪.‬‬
‫‪ -‬خروج امالآ از بتن توسط آ هاي نزدي به آ مقطر‪.‬‬
‫‪ -‬ترك خوردگي ناشي از تنشهاي درارتي‪.‬‬
‫‪ -‬ترك خوردگي ناشي از تر و خش شدن پي در پي‪.‬‬
‫‪ -‬ترك خوردگي ناشي از جمعشدگي در بتن سفت شده‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫دوام بتن به توانايي آن براي مقابله با عواما جوي‪ ،‬دمالت‬
‫شيميايي‪ ،‬سايش‪ ،‬فرسايش و هرگونه فرآيندي كه مندر به‬
‫زوال و خرابي و كاهش طول عمر مفيد و بهرهدهي آن ميشود‪،‬‬
‫اطالق ميشود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪333‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتن پايا در شرايط محيطي مورد نظر‪ ،‬شكا‪ ،‬دداقا كيفيت‬
‫قابا قبول اوليه و قابليت بهرهبرداري مورد نظر از سازههاي‬
‫بتني را دفظ ميكند‪.‬‬
‫در بندهاي «الن» تا «ث» زير به اختصار برخي از پديدههايي‬
‫كه مندر به كاهش دوام بتن ميشوند‪ ،‬عنوان ميشود و‬
‫الزامات فني و اجرايي كه براي مقابله با اين پديدهها بايد‬
‫رعايت شود‪ ،‬در ساير بندهاي اين بفش ارايه ميشود‪.‬‬

‫الف‪ -‬خوردگي ناشي از كربناته شدن بتن‬ ‫الف‪ -‬خوردگي ناشي از كربناته شدن بتن‬
‫كربناته شدن در نتيده واكنش كربن دياكسيد موجود در دبا‬ ‫اين پديده به علت از بين رفتن اليه محافظ ميلرردها و قطعات‬
‫هوا يا آ باران با كلسيم هيدروكسيد ناشي از هيدراته شدن ‪C2S‬‬ ‫فلزي جاگذاري شده در بتن‪ ،‬در اثر كاهش قلياييت محيط‬
‫و بويژه ‪ C3S‬سيمان در دضور آ ايداد ميشود‪ ،‬كه به كاهش ‪pH‬‬ ‫خمير سيمان‪ ،‬شروع شده و در دضور اكسيژن و آ موجب‬
‫خمير سيمان از ددود بيش از ‪ 32/1‬و رسيدن آن به دد تقريبي‬ ‫زنگزدن و خوردگي پيش رونده در فوالدها ميشود‪.‬‬
‫كمتر از ‪ ،1‬اليه محافظ ميلررد از بين ميرود‪ .‬هرچند كيفيت بتن‬
‫زنگ زدن فوالدها‪ ،‬طبله كردن‪ ،‬ترك خوردن و سراندام خُرد‬
‫از نظر مقاومت و چسبندگي آسيب جدي نميبيند اما زنگزدگي‬
‫شدن بتن روي آنها را به همراه دارد‪.‬‬
‫ميلرردها ميتواند به تفريب بتن روي ميلررد مندر شود‪.‬‬
‫در ريز اقليمهايي همنون محيط كارخانههاي سيمان‪ ،‬نيروگاههاي‬
‫گازي يا درارتي‪ ،‬پااليشراههاي نفت و گاز‪ ،‬كارخانههاي درارتي‬
‫آه پزي‪ ،‬توناهاي راه و راهآهن و مناطق پرتردد شهري‪ ،‬كربناته‬
‫شدن بتن از اهميت بيشتري برخوردار است‪.‬‬
‫در موارديكه دمله اسيدي وجود دارد نيز ‪ pH‬خمير سيمان كاهش‬
‫مييابد ضمن آنكه هيدراتهاي سيليكاتي نيز دستفوش تدزيه‬
‫ميشوند‪ .‬در دمله اسيدي عالوه بر زنگزدگي ميلرردها‪ ،‬كيفيت‬
‫بتن از نظر مقاومت و چسبندگي نيز آسيب ميبيند‪ .‬دمله اسيدي‬
‫در تاج توناهاي انتقال فاضال و برخي سقن مفازن نرهداري‬
‫فاضال ديده ميشود‪ .‬امروزه فاضال هاي صنعتي نيز ممكن است‬
‫به شدت اسيدي باشند‪.‬‬

‫ب‪ -‬خوردگي ناشي از يونهاي كلريد‬ ‫ب‪ -‬خوردگي ناشي از يونهاي كلريد‬
‫معموال در بتني با ‪ pH‬باالتر از ‪ ،32/1‬اليه محافظ پايداري بهوجود‬ ‫اين پديده بدليا وجود يون كلريد در مداورت آرماتورها و‬
‫ميآيد كه موجب كند شدن زنگزدگي شديد فوالد ميشود‪.‬‬ ‫اقالم فلزي جاگذاري شده در اثر نفوذ آن از محيط مداور و يا‬
‫چناننه غلظت يونهاي كلريد به دد بحراني يا دد آستانه خوردگي‬ ‫آلودگي مواد تشكيا دهنده بتن ايداد ميشود‪ .‬خوردگي‬
‫برسد‪ ،‬اليه محافظ در سط ميلررد از بين ميرود‪ .‬غلظت بحراني‬ ‫كلريدي با افزايش غلظت يونهاي كلريد و رسيدن به دد‬
‫يونهاي كلريد در همه بتنها يكسان نيست و به عواما مفتلفي‬
‫بحراني ميتواند آغاز شود و در صورت دضور رطوبت و‬
‫مانند ‪ pH‬خمير سيمان و دما‪ ،‬ارتباط دارد‪.‬‬
‫اكسيژن ادامه يابد‪ .‬ساز و كار خرابي نيز مشابه خوردگي ناشي‬
‫عدم دضور رطوبت و اكسيژن باعث توقن عملي خوردگي فوالد‬
‫از كربناته شدن بتن است‪.‬‬
‫ميشود كه با توجه به از بين رفتن اليه محافظ و ايداد شرايط‬
‫مساعد خوردگي ميتواند بصورت فعال ادامه يابد‪.‬‬
 ‫‪331‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫پ‪ -‬حملهها سولفاتي‬ ‫پ‪ -‬حملههاي سولفاتي‬
‫برخي سولفاتها مانند منيزيم سولفات ممكن است باعث از بين‬ ‫اين پديده بهعلت نفوذ يونهاي سولفات موجود در آ يا خاك‬
‫رفتن و تدزيه مواد چسباننده بتن شوند‪ ،‬درداليكه انبساط چندان‬ ‫مداور بتن‪ ،‬و افزايش مقدار مواد منبسط شونده در آن ايداد‬
‫زيادي را بهوجود نميآورد‪ .‬خطرناكترين سولفاتها بهترتيب‬ ‫شده و بهتدريج باعث فروپاشي سط بتن و گسترش آن به‬
‫منيزيم سولفات‪ ،‬سديم و پتاسيم سولفات و كلسيم سولفات هستند‪.‬‬ ‫سمت داخا ميشود‪ .‬وجود مقادير بيش از دد يونهاي‬
‫كلسيم سولفات به مقدار كم در آ دا ميشود‪ ،‬بنابراين مقدار آن‬
‫سولفات در اجزاي تشكيا دهنده بتن نيز ممكن است در‬
‫نميتواند در آ هاي سطحي يا زيرزميني از دد معيني تداوز كند‪.‬‬
‫شرايط خاص مندر به ايداد اين پديده شود‪.‬‬
‫درداليكه قابليت انحالل سولفاتهاي منيزيم‪ ،‬سديم و پتاسيم به‬
‫مراتب بيشتر است و ثابت شده است كه اثرات زيان بار شديدتري‬
‫نيز نسبت به كلسيم سولفات دارند‪.‬‬

‫ت‪ -‬روياروئي با آب دريا‬ ‫ت‪ -‬روياروئي با آب دريا‬

‫اين پديده عمدتا بدليا وجود يونهاي كلريد در آ درياهاي‬
‫شور و اثر آن بر روي بتن است‪ .‬در اين درياها معموال يونهاي‬
‫سولفاتي نيز وجود دارد و خوردگي بتن را تشديد ميكند‪.‬‬

‫ث‪ -‬روياروئي با چرخههاي يخ زدن و آب شدن‬ ‫ث‪ -‬روياروئي با چرخههاي يخ زدن و آب شدن‬
‫اين آسيب وقتي بصورت جدي بروز ميكند كه درجه اشباع منافذ‬ ‫اين پديده بر اثر چرخهها يخ زدن و آ شدن در سط بتن و‬
‫بتن از ‪ 82‬درصد بيشتر باشد‪ .‬يخ زدن بتن با درجه اشباع كمتر از‬ ‫ايداد تركخوردگي در آن ظاهر شده و بهتدريج موجب‬
‫‪ 82‬درصد‪ ،‬در عما تنشهاي مفر چنداني را بوجود نميآورد‪.‬‬ ‫انبساط پيشرونده و فروپاشي آن ميشود‪.‬‬
‫در صورتيكه نم هاي يخزدا در آ مداور سط بتن باشد‪ ،‬اثرات‬
‫مفر آن در يفبندان و آ شدنهاي پي در پي بهمراتب بيشتر‬
‫خواهد بود و پوسته پوسته شدن را در پي خواهد داشت‪ .‬در‬
‫صورتيكه اين نم ها داوي كلريد باشند‪ ،‬ممكن است همزمان‬
‫خوردگي ميلرردها را نيز بهوجود آورند‪.‬‬

‫ج‪ -‬واكنش قليايي ‪ -‬سنگدانه‬ ‫ج‪ -‬واكنش قليايي ‪ -‬سنگدانه‬

‫منظور از قلياييهاي سيمان‪ ،‬اكسيدهاي سديم ‪ Na2O‬و پتاسيم‬ ‫اين پديده در اثر واكنش قليايي سيمان با كانيهاي واكنشزا‬
‫‪ K2O‬است كه با برخي از سنردانههاي سيليسي يا كربناتي واكنش‬ ‫در سنردانهها ايداد ميشود و نتيده آن ايداد انبساط در‬
‫ميدهند‪ .‬بههمين دليا سنردانههاي مشكوك به توانايي‬ ‫ددفاصا خمير سيمان و سنردانهها ميباشد‪ .‬اين پديده در‬
‫واكنشزايي مانند اوپال‪ ،‬كلسدوني‪ ،‬بعضي از اشكال كوارتز‪،‬‬
‫درازمدت ترك خوردگيهايي در درون بتن ايداد مينمايد و‬
‫كريستوباليت‪ ،‬تريديميت و شيشههاي سيليسي از گروه‬
‫سراندام موجب متالشي شدن آن ميشود‪.‬‬
‫سنردانههاي سيليسيها و برخي از دولوميتها از گروه سنردانههاي‬
‫كربناتي قبا از مصرف بايد مورد بررسي قرار گيرند‪ .‬واكنشهاي‬
‫مورد نظر ممكن است بهتدريج و معموال در محيطهاي گرم و‬
‫مرطو پا از ددود ‪ 1‬سال و در محيطهاي مرطو و سرد‪ ،‬پا‬
‫از ددود ‪ 32‬سال آثار خود را به نمايش برذارند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪336‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫چ‪ -‬سايش‬
‫اين پديده با پديده دفرهزايي يا خالءزائي كه در اثر سرعت زياد آ‬
‫يا برخورد آ به موانع ايداد ميشود تفاوت دارد‪ .‬قلوهكن شدن‬
‫سط بتن بدليا ايداد خالء يا كاهش فشار ناشي از سرعت آ‬
‫بوجود ميآيد كه نميتوان سايش يا فرسايش را بدان اطالق نمود‪.‬‬
‫چ‪ -‬سايش‬
‫اين پديده در اثر عبور وسايا نقليه و يا دركت آ داوي‬
‫ذرات ريز بر روي سط بتن و يا وزش بادهاي داما ذرات ريز‬
‫ساينده شروع شده و سراندام با جداشدن ذرات از روي سط‬
‫بتن موجب خرابي آن ميشود‪.‬‬

‫ردهبندي شرايط محيطي‬ ‫ردهبندي شرايط محيطي‬

‫ت ‪ 3-7-6‬ردهبندي ارايه شده در جدول ‪0-6‬در تطابق شرايط ملي‬ ‫‪ 3-7-6‬شرايط محيطي از ديدگاه دوام شاما‪ :‬دما و ميزان‬
‫با استاندارد ‪ ISO 22965-1‬و استاندارد ملي ‪ 32283-3‬ارايه شده‬ ‫رطوبت محيط‪ ،‬وجود مواد يا يونهاي شيميايي مهاجم در‬
‫است‪.‬‬ ‫اطراف بتن است‪ .‬در جدول ‪0-6‬ردهبندي اين شرايط با توجه‬
‫دستهبندي ارايه شده بر اسا شرايط محيطي دريا و مشابه سوادا‬ ‫به عواما مفتلن ارايه شده است‪ .‬اين ردهبندي موارد خاص‪،‬‬
‫جنوبي ايران تهيه شده و دما و غلظت امالآ آ دريا در آن زياد‬
‫مانند‪ ،‬بكارگيري فوالد ضد زنگ يا استفاده از پوششهاي‬
‫محسو شده است‪ .‬براي ساير محيطهاي دريايي نظير شمال كشور‬
‫دفاظتي روي بتن و آرماتور و اقالم فلزي جايگذاري شده‬
‫كه دما و غلظت امالآ موجود در آ دريا به مراتب كمتر است‪ ،‬بايد‬
‫براي جلوگيري از خوردگي را در بر نميگيرد‪.‬‬
‫انتفا نوع دستهبندي با رعايت شرايط دداكثر انطباق صورت‬
‫گيرد‪ .‬به عنوان مثال براي انتفا دستهبندي شرايط محيطي‬
‫ميتوان از شرايط ي درجه ماليمتر استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-6‬با توجه به رده بندي جدول ‪ 0-6‬و از آندائيكه اين‬ ‫‪ 2-7-6‬در موارديكه بتن در معرض دو يا چند دالت‬
‫ردهبندي ميتواند با ديدگاه درشتاقليم (ي سازه و يا بفشي از‬ ‫رويارويي همزمان از ردههاي جدول ‪ 0-6‬باشد‪ ،‬ممكن است‬
‫ي منطقه) و ريزاقليم (بفشي از ي سازه يا دتي ي عضو) نيز‬ ‫نياز به بررسي بيشتر براي تعيين اثر توامان آنها وجود داشته‬
‫مد نظر قرار گيرد‪ ،‬در شكل ت ‪ 0-6‬الي شكل ت ‪ 0-6‬مصاديقي‬ ‫باشد‪.‬‬
‫از اختصاص ردههاي مفتلن در ديدگاه ريزاقليم ارايه شده است‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 0-6‬مصاديقي از شرايط محيطي مهاجم مختلف در يك ساختمان‬

‫‪333‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫خاك غيرخورنده‬
‫(مواد مهاجم كمتر از ميزان مداز)‬

‫شكل ت ‪ 2-6‬مصداقي از شرايط محيطي ‪( X0‬بدون خطر خوردگي يا حمالت شيميايي)‬

‫‪XCA3‬‬
‫‪XCD4‬‬
‫‪XFT2‬‬

‫‪XCA3‬‬
‫‪XFT1‬‬
‫‪XCA3‬‬
‫‪XCD4‬‬
‫‪XCA3‬‬ ‫‪XFT1‬‬ ‫?‪XS1-3‬‬
‫‪XCD4‬‬ ‫‪XCD3‬‬
‫?‪XS1-3‬‬ ‫‪XFT3‬‬ ‫‪XFT0‬‬
‫‪XCA2‬‬

‫آ زيرزميني‬ ‫?‪XS1-3‬‬
‫‪XCA2‬‬
‫‪XCD3‬‬

‫شكل ت ‪ 3-6‬مصاديقي از شرايط محيطي مهاجم مختلف در يك سازه‬

‫‪XCA1‬‬ ‫‪XCA1‬‬
‫‪XCA1‬‬

‫?‪XS‬‬
‫‪XFT3‬‬

‫?‪XS‬‬
‫?‪XS‬‬ ‫‪XFT0‬‬
‫‪XCA2‬‬ ‫‪XCA2‬‬

‫شكل ت ‪ 0-6‬مصاديقي از شرايط محيطي مهاجم مختلف در يك ساختمان‬

‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪338‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 7-7-6‬در موارديكه بتن خارج از محدوده ردهبندي‬
‫جدول ‪ 0-6‬در معرض دمالت شيميايي خاص موجود در آ‬
‫يا خاك قرار ميگيرد و يا سرعت آ داوي امالآ شيميايي‬
‫مداور بتن زياد ميباشد‪ ،‬بايد مطالعات خاص از نظر دوام اندام‬
‫شود‪.‬‬
‫جدول ‪ 0-6‬ردهبندي شرايط محيطي از ديدگاه دوام بتن‬

‫مشخصه‬
‫تشريح نمونههايي از شرايط محيطي مشابه با ردهبندي‬ ‫توصيف شرايط‬ ‫ردهبندي‬ ‫رديف‬
‫رده‬
‫بتن غير مسل يا بدون فلزات جاگذاري‬
‫شده‪،‬‬
‫‪-‬‬ ‫خطر خوردگي يا حمالت‬
‫در همه شرايط به غير از شرايط يخزدن و‬ ‫‪X0‬‬ ‫‪0‬‬
‫آ شدن‪ ،‬بدون سايش‬ ‫شيميايي وجود ندارد‬

‫‪ -‬بتن در داخا ساختمانها با رطوبت بسيار كم‪.‬‬ ‫بتن آرمه در شرايط خيلي خش‬
‫بتن آرمه در معرض نم هاي كم موجود‬
‫‪ -‬سازههاي خيلي دور از سادا (بيش از ‪ 1‬كيلومتر)‬ ‫‪XCS1‬‬ ‫خوردگي ناشي از‬
‫در هوا و خيلي دور از دريا‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازههاي دريايي كه در آ دريا قرار دارند‪.‬‬ ‫يونهاي كلريد آب‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازه كه در خاك سادلي زير سط تراز آ درياي شور‬ ‫بتن آرمه دائم ًا غرقا يا درون خاك‬ ‫درياي شور‬
‫‪XCS2‬‬ ‫(بتن داراي ميلررد يا ساير‬
‫قرار دارند‪.‬‬ ‫آ دار يا مرطو‬
‫فلزات جاگذاري شده كه در‬ ‫‪2‬‬
‫‪ -‬سازههاي نسبتاً دور از سادا (ي تا ‪ 1‬كيلومتر)‪.‬‬
‫بتن آرمه در معرض نم هاي زياد موجود‬ ‫تما با يونهاي توام كلريد و‬
‫سولفات ناشي از آ دريا يا‬
‫كيلومتر)‬ ‫سادا (كمتر از ي‬ ‫‪ -‬سازههاي نزدي‬ ‫در هوا و بدون تما مستقيم با آ دريا‬ ‫‪XCS3‬‬
‫نم هاي موجود در هوا‬
‫يا پاشش‬
‫هستند)‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازههاي دريايي در معرض پاشش و جزر و مد‬ ‫نوادي در معرض پاشش و جزر و مد‬ ‫‪XCS4‬‬
‫‪ -‬سطوآ بتني در معرض يونهاي كلريد هوا‬ ‫رطوبت متوسط‬ ‫‪XCD1‬‬ ‫خوردگي ناشي از‬
‫‪ -‬استفر شنا و يا مفازن آ داوي كلر آزاد‬ ‫مرطو ‪ ،‬به ندرت خش‬ ‫‪XCD2‬‬ ‫يونهاي كلريد به غير از‬
‫با خاك مهاجم است‪ ،‬و زير‬ ‫‪ -‬قسمتهايي از ساختمان كه در تما‬ ‫بتن آرمه در تما مستقيم با خاك اشباع‬ ‫آب درياي شور‬
‫‪XCD3‬‬
‫سط آ شور زيرزميني است‪.‬‬ ‫آلوده به يونهاي كلريد‬ ‫(بتن داراي ميلررد يا ساير‬ ‫‪3‬‬
‫فلزات جاگذاري شده كه در‬
‫‪ -‬بفشهايي از ساختمان كه در معرض پاشش كلريدي قرار دارد‪،‬‬
‫شدن با آ داوي‬ ‫چرخههاي تر و خش‬ ‫تما با آ يا خاك داوي‬
‫‪ -‬روسازيهاي محوطهها‪،‬‬ ‫‪XCD4‬‬ ‫يونهاي كلريد ميباشند‬
‫يونهاي كلريد‬
‫‪ -‬دال پاركينگهاي طبقاتي‪.‬‬ ‫مانند‪ :‬نم هاي يخزدا )‬
‫‪ -‬سطودي كه در محوطه بسته داخلي سازه قرار دارند‪ ،‬به استثناي‬
‫محيطهاي داخلي سازه كه رطوبت بااليي دارند‪.‬‬ ‫يا همواره مرطو‬ ‫شرايط خش‬ ‫‪XCA1‬‬
‫‪ -‬سطودي كه همواره درون آ و بدون عواما آسيبرسان باشند‪.‬‬
‫‪ -‬سطودي كه در طوالني مدت در معرض آ باشد همنون بسياري از‬
‫شرايط غالباً مرطو و به ندرت خش‬ ‫‪XCA2‬‬
‫پيها‪.‬‬
‫‪ -‬سطوآ خارجي بتن آرمه كه از بارش مستقيم باران مصون است‪.‬‬
‫خوردگي ناشي از‬
‫‪ -‬سطودي كه در معرض رطوبت هستند‪ ،‬همنون محيط دمام و‬
‫شرايط با رطوبت محيطي متوسط‬ ‫‪XCA3‬‬ ‫كربناته شدن‬ ‫‪0‬‬
‫آشپزخانه‪.‬‬
‫(فقط بتن آرمه)‬
‫‪ -‬بتن در مناطق گرم و خش يا شهرها‪.‬‬
‫‪ -‬سطودي كه در معرض چرخههاي تر و خش شدن و هستند‪.‬‬
‫‪ -‬بتن در پااليشراهها نيروگاههاي درارتي‪ ،‬كارخانههاي سيمان و‬
‫شدن و غلظت زياد‬ ‫چرخههاي تر و خش‬
‫آه پزي كه كربن دي اكسيد در محيط آنها زياد است‪.‬‬ ‫‪XCA4‬‬
‫كربن دي اكسيد‬
‫‪ -‬بتن در شهرهاي گرم و مرطو ‪ ،‬توناهاي راه و راهآهن غير برقي و‬
‫پاركينگها بسته و طبقاتي‪.‬‬
 ‫‪331‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫مشخصه‬
‫تشريح نمونههايي از شرايط محيطي مشابه با ردهبندي‬ ‫توصيف شرايط‬ ‫ردهبندي‬ ‫رديف‬
‫رده‬
‫‪ -‬ادتمال چند چرخه يخ زدن و آ شدن در هر سال وجود دارد‪.‬‬ ‫درجه اشباع كم‬ ‫‪XFT0‬‬
‫درجه اشباع متوسط‬ ‫بتن در معرض‬
‫‪ -‬ادتمال چرخههاي يخ زدن و آ شدن در هر سال وجود دارد‪.‬‬ ‫‪XFT1‬‬
‫ادتمال دضور نم هاي يخزدا وجود ندارد‬ ‫چرخههاي يخزدن و آب‬
‫درجه اشباع زياد‬ ‫‪5‬‬
‫‪ -‬ادتمال چرخههاي يخ زدن و آ شدن در اجزاء قائم وجود دارد‪.‬‬ ‫‪XFT2‬‬ ‫شدن و در محيط‬
‫ادتمال دضور نم هاي يخزدا وجود ندارد‬
‫مرطوب قرار دارد‬
‫درجه اشباع زياد‬
‫‪ -‬چرخههاي يخ زدن و آ شدن در اجزاء قائم وجود دارد‪.‬‬ ‫‪XFT3‬‬
‫ادتمال دضور نم هاي يخزدا وجود دارد‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازه بتني كه در معرض يونهاي سولفات موجود در‬
‫ادتمال دمالت سولفاتي متوسط‬ ‫‪XS1‬‬ ‫بتن در معرض حمالت‬
‫آ و خاك مطابق جدول ‪ 8-6‬قرار دارند‪.‬‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازه بتني كه در معرض يونهاي سولفات موجود در‬ ‫سولفاتي قرار دارد‪ ،‬اما‬
‫ادتمال دمالت سولفاتي شديد‬ ‫‪XS2‬‬ ‫‪6‬‬
‫آ و خاك مطابق جدول ‪ 8-6‬قرار دارند‪.‬‬ ‫يونهاي كلريد قابل‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازه بتني كه در معرض يونهاي سولفات موجود در‬ ‫توجهي وجود ندارد‬
‫ادتمال دمالت سولفاتي خيلي شديد‬ ‫‪XS3‬‬
‫آ و خاك مطابق جدول ‪ 8-6‬قرار دارند‪.‬‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازه بتني كه ممكن است با سنردانههاي سيليسي‬
‫واكنش ناشي از سنردانههاي سيليسي‬ ‫‪XAS1‬‬
‫واكنشزا و سيمان پرقليا ساخته شده و داراي رطوبت باشند‪.‬‬ ‫بتن در شرايط بروز‬
‫واكنش قليايي –‬ ‫‪3‬‬
‫‪ -‬بفشهايي از سازه بتني كه ممكن است با سنردانههاي كربناتي‬
‫واكنش ناشي از سنردانههاي كربناتي‬ ‫‪XAS2‬‬ ‫سنگدانه قرار دارد‬
‫واكنشزا و سيمان پرقليا ساخته شده و داراي رطوبت باشند‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الزامنات فني و اجرايي براي تامين دوام‬ ‫الزامنات فني و اجرايي براي تامين دوام‬
‫بتن‬ ‫بتن‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫براي افزايش پايايي بتن ميتوان نفوذپذيري آن را با رعايت موارد‬ ‫نفوذپذيري بتن‪ ،‬عاما اصلي موثر بر كاهش دوام و پايايي آن‬
‫«الن» تا «ر» تقليا داد‪:‬‬ ‫است‪ .‬در ساخت بتن بايد‪ ،‬با توجه به شرايط محيطي مكان‬
‫الن‪ -‬استفاده از سيمان مناسب؛‬ ‫طرآ‪ ،‬تدابيري بكار برد كه نفوذپذيري بتن كاهش يابد‪ .‬از‬
‫‪ -‬استفاده از آ و سنردانههاي مناسب؛‬ ‫جمله اين تدابير ميتوان عواما «الن» تا «پ» زير را نام برد‪:‬‬
‫پ‪ -‬بهينهسازي عيار سيمان؛‬
‫الن‪ -‬بكار گيري مواد متشكله مناسب در بتن شاما‪ :‬سيمان‪،‬‬
‫ت‪ -‬استفاده از نسبت جايرزيني مناسب مواد پوزوالني يا شبه‬
‫مصال سنري‪ ،‬آ و مواد افزودني؛‬
‫سيماني؛‬
‫‪ -‬انتفا طرآ مفلوط مناسب بتن بويژه مقدار مواد‬
‫ث‪ -‬انتفا صحي و مناسب نسبتهاي مفلوط بتن؛‬
‫ج‪ -‬استفاده از افزودنيهاي شيميايي مانند روانكنندهها‪ ،‬مواد‬ ‫سيماني و نسبت آ به مواد سيماني؛‬
‫دبا هواساز و آ بند كنندهها‪ ،‬نمبند كنندهها و آ گريزها؛‬ ‫پ‪ -‬دقت در اجراي ساخت بتن‪ ،‬شاما‪ :‬تهيه‪ ،‬ريفتن‪ ،‬متراكم‬
‫چ‪ -‬كاهش و محدود نمودن نسبت آ به مواد سيماني (سيمان و‬ ‫كردن و عماآوري آن‪.‬‬
‫پوزوالن و مواد شبهسيماني)؛‬
‫آ‪ -‬رعايت محدوديت دداكثر دماي بتن در هنرام بتنريزي؛‬
‫خ‪ -‬دقت در دما و ريفتن و پرهيز از جداشدگي؛‬
‫د‪ -‬تأمين دداكثر تراكم با وسايا و روشهاي مناسب؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪322‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ذ‪ -‬عماآوري دقيق و كافي با روشهاي مناسب؛‬
‫ر‪ -‬ايداد پوشش مناسب بر سط بتن‪.‬‬
‫توجه شود رعايت اين موارد بر اسا اهميت مرتب نشده است؛‬
‫بهطور مثال نسبت آ به مواد سيماني ميتواند اهميت بيشتري‬
‫داشته باشد‪ .‬درداليكه رعايت بند «الن» در كاهش نفوذپذيري‬
‫يونهاي كلريد موثر است‪ ،‬ادتمال دارد بر كاهش نفوذپذيري در‬
‫برابر آ يا هوا تاثير چنداني نداشته باشد‪.‬‬

‫الزامات دوام بتن در برابر خوردگي ناش ني‬ ‫الزامات دوام بتن در برابر خوردگي ناشي‬
‫از يونهاي كلريد و آب دريا‬ ‫از يونهاي كلريد و آب دريا‬

‫ت ‪ 0-2-0-6‬كليات‬ ‫‪ 3-2-3-6‬كليات‬
‫اين دو شرايط محيطي‪ ،‬ممكن است داراي تفاوتهايي باشند‪ ،‬كه‬ ‫براي افزايش دوام سازههاي بتن آرمه در برابر آسيبهاي ناشي‬
‫در تفسير هر بند به آن اشاره ميشود‪.‬‬ ‫از يونهاي كلريد در مناطق دريايي و غير دريايي‪ ،‬الزم است‬
‫تدابيري اتفاذ شود كه در بندهاي ‪ 3-2-0-6‬تا‬
‫‪ 6-2-0-6‬ارايه شدهاست‪.‬‬
‫ت ‪2-2-3-6‬‬ ‫‪ 2-2-3-6‬الزامات رويارويي با آ دريا بسته به شرايط «الن»‬
‫تا «پ» زير ميتواند مفتلن باشد‪:‬‬
‫الن‪ -‬همانرونه كه گفته شد دمله سولفاتي در اين دالت بندرت‬ ‫الن‪ -‬چرخههاي تر و خش شدن و يا يخ زدن و آ شدن‬
‫رخ ميدهد‪ ،‬و استفاده از سيمانهايي كه ‪ C3A‬آن محدود به‬ ‫ناديه جزر و مدي و ناديه پاشش ميتواند سبب بروز‬
‫‪ 32‬درصد است‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬ ‫هوازدگي‪ ،‬دمله سولفاتي‪ ،‬خوردگي آرماتور و فرسايش‬
‫در ناديه پاشش ممكن است عالوه بر خطرات شيميايي‪ ،‬مانند‬ ‫شود‪ .‬در اين موارد آسيبپذيري بتن قابا مالدظه است و‬
‫خوردگي ميلررد‪ ،‬افزايش ددم ناشي از تبلور نم هاي كلريدي‬ ‫بايد براي روياروئي با آنها تدابير مناسب بهكار گرفته شود‪.‬‬
‫و سولفاتي باعث خرابي فيزيكي نيز شود‪.‬‬
‫‪ -‬در موارديكه بتن بهطور كاما در آ قرار دارد‪ ،‬خطر‬
‫‪ -‬بدليا نفوذ سريع يون كلريد‪ ،‬شروع خوردگي در زمان‬
‫يخزدگي‪ ،‬عليرغم اشباع بتن‪ ،‬كمتر است و شدت خوردگي‬
‫كوتاهتري رخ ميدهد‪ ،‬اما شدت خوردگي كاهش يافته و‬
‫نيز به دليا عدم دسترسي به اكسيژن كاهش مييابد‪ ،‬و‬
‫پيشرفت آن كند ميشود و خطر خوردگي و خرابي بتن كاهش‬
‫مييابد‪.‬‬ ‫لزومي به اندام عمليات اضافي نيست‪.‬‬
‫پ‪ -‬تري و خشكي در اين قسمت محتما نيست و خرابيهاي‬ ‫پ‪ -‬در قسمتهاي باالتر از ناديه پاشش‪ ،‬به دليا عدم تر‬
‫فيزيكي نيز كمتر است‪ ،‬اما به هردال نفوذ يون كلريد از طريق‬ ‫شدن بتن‪ ،‬خطر خرابي كمتر است‪ ،‬و لزومي به اندام‬
‫هوا يا از طريق دركت نم موئينه ميتواند به خوردگي ميلرردها‬ ‫عمليات اضافي نيست‪.‬‬
‫با ساير خرابيها مندر شود‪.‬‬

‫ت ‪ 3-2-0-6‬طرح مخلوط بتن‬ ‫‪ 7-2-3-6‬طرح مخلوط بتن‬

‫در جدول ‪ 2-6‬تا جدول ‪ ،6-6‬فرض بر آن است كه آغاز خوردگي‬ ‫الزامات مربوط به طرآ مفلوط بتن براي شرايط محيطي‬
‫سازه در ددود ‪ 21‬سال و عمر آن در ددود ‪ 72‬سال باشد‪ .‬بنابراين‬ ‫كلريدي‪ ،‬مطابق جدول ‪ 2-6‬است‪ .‬در كاربري اين جدول بايد‬
‫چناننه نياز به عمر بيشتري باشد‪ ،‬بايد معيارهاي مورد نظر را با‬ ‫به محدوديتهاي «الن» تا «ث» زير توجه داشت‪:‬‬
‫توجه به طرادي دوام بر اسا عمر تييير داد‪ .‬چناننه رويارويي در‬
 ‫‪323‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫سوادا درياي خزر مد نظر باشد‪ ،‬توصيه ميشود ي درجه تففين‬
‫در شرايط رويارويي جدول ‪ 2-6‬الي جدول ‪ 6-6‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫الن ‪ -‬در مواردي كه تنها ادتمال رويارويي با كلريد وجود داشته‬ ‫الن ‪ -‬در محيطهاي دريايي آ شور و داشيه آن‪ ،‬سيمان‬
‫باشد ميتوان از سيمانهاي پرتلند داوي ‪ C3A‬بيش از ‪ 32‬نيز‬ ‫پرتلند بايد بين ‪ 6‬تا ‪ 32‬درصد ‪ C3A‬داشته باشد‪ .‬همننين‬
‫استفاده كرد (مانند كن سازيها و پاركينگها)‪.‬‬ ‫استفاده از سيمان نوع ‪ 1‬براي بتن آرمه در شرايط دمله‬
‫‪ -‬گاه ديده شده است كه مصرف برخي مواد جايرزين سيمان به‬ ‫كلريدي مداز نيست‪.‬‬
‫ميزان كمتر از مقادير ذكر شده نتوانسته است از نفوذ يون كلريد‬
‫‪ -‬سيمانهاي آميفته شاما تركيب سيمان پرتلند با مواد‬
‫جلوگيري كند‪ ،‬همننين تدربه نشان ميدهد كه نفوذپذيري‬
‫جايرزين سيمان‪ ،‬نظير دوده سيليا‪ ،‬سرباره‪ ،‬خاكستر‬
‫بتن در برابر يون كلريد‪ ،‬براي مقاديري كمتر از مقدار دداقا‪،‬‬
‫بادي و پوزوالنهاي طبيعي يا مصنوعي با دداقا مقادير‪:‬‬
‫ممكن است اثرات منفي نيز در پي داشته باشد‪ .‬نميتوان از‬
‫درونيابي براي تفمين ميزان نفوذپذيري بتن بدون مواد‬
‫دوده سيليا ‪ 1‬درصد‪ ،‬سرباره ‪ 21‬درصد‪ ،‬پوزوالن طبيعي‬
‫جايرزين و داراي دداقا مواد جايرزين سيمان استفاده نمود‪.‬‬ ‫‪ 22‬درصد‪ ،‬خاكستر بادي ‪ 31‬درصد‪ ،‬زئوليت و متاكائولن‬
‫بعنوان مثال‪ ،‬چناننه از ‪ 2/1‬درصد دودهسيليا به عنوان‬ ‫‪ 32‬درصد‪ ،‬مناسب هستند‪ .‬چناننه از دوغا دوده سيليا‬
‫جايرزين سيمان استفاده شود‪ ،‬كيفيت نفوذپذيري بتن الزاماً در‬ ‫يا موارد مشابه استفاده ميشود‪ ،‬مقدار دداقا دوده سيليا‬
‫دد فاصا كيفيت بتن داوي صفر و ‪ 1‬درصد دودهسيليا قرار‬ ‫موجود در بتن بايد از دداقا مقدار فوق تبعيت نمايد‪.‬‬
‫ندارد و دتي ممكن است از بتن داوي صفر درصد دودهسيليا‬
‫نيز‪ ،‬در برابر يون كلريد‪ ،‬نفوذپذيرتر باشد‪.‬‬
‫پ‪ -‬بديهي است در بتنهاي خودتراكم يا بتنهاي پاششي با‬ ‫پ‪ -‬دداكثر مواد سيماني به ‪ 321‬كيلوگرم در متر مكعب‬
‫دداكثر اندازه كوچكتر از ‪ 22‬ميليمتر نياز به افزايش مواد‬ ‫محدود ميشود‪ .‬در صورت نياز به مواد سيماني بيشتر‪،‬‬
‫سيماني به ويژه براي نسبتهاي آ به مواد سيماني كم‪ ،‬وجود‬ ‫بويژه براي دداكثر اندازههاي كوچكتر از ‪ 22‬ميليمتر يا‬
‫دارد‪ .‬به هر دال مشكالت ناشي از افزايش مواد سيماني و ددم‬ ‫بتنهاي خودتراكم يا پاششي‪ ،‬بايد اقدامهاي الزم بهمنظور‬
‫خمير سيمان بايد به دداقا برسد تا به دوام بتن لطمه نزند‪.‬‬
‫جلوگيري از تركخوردگيهاي ناشي از جمعشدن بر اثر‬
‫نفوذ يونكلريد معموال از خمير سيمان يا ناديه انتقال اندام‬
‫خش شدن و تنشهاي درارتي ايداد شده در قطعات‬
‫ميشود و جمع شدگي بتن نيز به نوعي ددم خمير سيمان و‬
‫دديم‪ ،‬اعمال و كيفيت كار توسط مهند مشاور تاييد‬
‫عيار مواد سيماني آن ارتباط دارد‪ .‬گرمازائي نيز با افزايش عيار‬
‫مواد سيماني رابطه مستقيم دارد كه به ايداد تنشهاي درارتي‬
‫شود‪.‬‬
‫مندر ميشود‪.‬‬
‫ت‪ -‬پيشنهاد ميشود براي بتنهاي معمولي دداقا و دداكثر مداز‬ ‫ت‪ -‬دداقا و دداكثر مقادير سيمانهاي ارايه شده در اين‬
‫مواد سيماني با دداكثر اندازه ‪ 32/1‬ميليمتر‪ ،‬به ميزان ‪21‬‬ ‫جدول و بند «پ» باال‪ ،‬براي دداكثر اندازه اسمي سنردانه‬
‫كيلوگرم‪ ،‬و براي دداكثر اندازه ‪ 1/1‬ميليمتر به ميزان ‪12‬‬ ‫‪ 22‬ميليمتر است‪ .‬در صورت كاهش دداكثر اندازه‬
‫كيلوگرم‪ ،‬افزايش يابد‪.‬‬ ‫سنردانه‪ ،‬ميتوان مقدار مواد سيماني را افزايش داد‪.‬‬
‫افزايش دداكثر اندازه سنردانه در چنين شرايطي توصيه‬
‫نميشود‪.‬‬
‫ث ‪ -‬در جدول ‪ 2-6‬در شرايطي كه مصرف مواد جايرزين سيمان‬ ‫ث‪ -‬در صورت مصرف مواد دبا ساز‪ ،‬ميتوان دداقا رده بتن‬
‫اجباري نيست‪ ،‬در صورتي كه از مواد دبا ساز استفاده شود‬ ‫را ‪ 1‬مراپاسكال كاهش داد‪ ،‬مشروط بر اينكه از رده ‪C30‬‬
‫ميتوان دداكثر اندازه سنردانه يا نسبت آ به مواد سيماني را‬ ‫كمتر نشود‪.‬‬
‫افزايش داد‪ .‬به هر دال افزايش دداكثر اندازه سنردانه در چنين‬
‫شرايطي نيز توصيه نميشود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪322‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 0-2-0-6‬حداكثر يونهاي كلريد مجاز در بتن‬ ‫‪ 3-2-3-6‬حداكثر يونهاي كلريد مجاز در بتن‬
‫يونهاي كلريد بتن سفتشده بايد از نمونه پودري درون بتن‬ ‫بهمنظور دفاظت ميلرردها در برابر خوردگي‪ ،‬دداكثر كلريد‬
‫بهدست آيد‪ .‬در شرايطي كه اندام آزمايش فوق‪ ،‬امكانپذير نباشد‪،‬‬ ‫قابا دا در «آ » و يا در «اسيد»‪ ،‬در بتن سفتشده ‪28‬‬
‫ميتوان مقدار يونهاي كلريد اجزا تشكيا دهنده بتن شاما‪،‬‬ ‫روزه نبايد از مقادير دداكثر مداز در جدول ‪ 3-6‬تداوز كند‪.‬‬
‫سيمان‪ ،‬آ ‪ ،‬مواد افزودني شيميايي و معدني و سنردانه‪ ،‬را بهدست‬ ‫محدوديتهاي اين جدول مربوط به سازههاي بتن آرمه در‬
‫آورد و مدموع آن را بر دسب درصد وزني سيمان محاسبه و با‬
‫دال ساخت است‪ .‬در بتن غير مسل و يا در بتنهاي تعميري‬
‫مقادير كلريد محلول در اسيد جدول ‪ 3-6‬مقايسه نمود‪ .‬مقادير‬
‫اين محدوديتها كاربرد ندارد‪.‬‬
‫ددّاكثر مداز يونهايكلريد بر دسب درصد وزني سيمان آمده‬
‫است‪ .‬در صورتي كه قرار باشد مقادير يونهاي كلريد بر دسب وزن‬
‫بتن تعيين شود‪ ،‬بايد مقدار سيمان بر دسب كيلوگرم بر هر‬
‫مترمكعب را بر وزن مفصوص بتن سفتشده خش تقسيم كرد و‬
‫مقدار داصا را در مقدار يونهاي كلريد بر دسب وزن سيمان ضر‬
‫نمود‪ .‬براي مثال چناننه مقدار سيمان بتن ‪ 731‬كيلوگرم بر‬
‫مترمكعب و وزن مفصوص بتن خش سفتشده‪ 2212 ،‬كيلوگرم‬
‫بر متر مكعب باشد‪ ،‬براي محاسبه درصد يونهاي كلريد نسبت به‬
‫بتن بايد درصد يونهاي كلريد نسبت به وزن سيمان را بر عدد ‪6‬‬
‫تقسيم نمود‪.‬‬

‫جدول ‪ 2-6‬ضوابط طرح مخلوط بتن براي شرايط محيطي در معرض يونهاي كلريد‬

‫حداقل رده‬ ‫حداكثر نسبت آب‬ ‫حداقل مقدار مواد سيماني‪،‬‬

‫نوع سيمان انتخابي‬ ‫دستهبندي‬ ‫طبقهبندي‬
‫بتن‬ ‫به مواد سيماني‬ ‫كيلوگرم در متر مكعب‬
‫سيمان پرتلند نوع (‪ )3‬و (‪ )2‬و ‪ CEM I – SR10‬و ساير‬ ‫‪XCD1‬‬
‫‪C30‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪721‬‬ ‫‪3‬‬
‫سيمانهاي آميفته‬ ‫‪XCS1‬‬
‫سيمان پرتلند نوع (‪ )3‬و (‪ )2‬و ‪ CEM I – SR10‬و ساير‬ ‫‪XCD2‬‬
‫‪C35‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫‪721‬‬ ‫‪XCD3‬‬ ‫‪2‬‬
‫سيمانهاي آميفته‬ ‫‪XCS2‬‬
‫سيمان پرتلند نوع (‪ )3‬و (‪ )2‬و ‪ CEM I – SR10‬با مواد‬ ‫‪XCD4‬‬
‫‪C35‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫‪712‬‬ ‫‪7‬‬
‫پوزوالني يا سرباره يا سيمانهاي آميفته‬ ‫‪XCS3‬‬
‫سيمان پرتلند نوع (‪ )3‬و (‪ )2‬و ‪ CEM I – SR10‬با مواد‬
‫‪C40‬‬ ‫‪2/73‬‬ ‫‪731‬‬ ‫‪XCS4‬‬ ‫‪3‬‬
‫پوزوالني يا سرباره يا سيمانهاي آميفته‬

‫جدول ‪ 3-6‬حداكثر مجاز يونهايكلريد در بتن آرمه از نظر خوردگي ميلگردها‬

‫نسبت كلريد به مواد سيماني بر حسب درصد وزني‬

‫قابل حل در اسيد‬ ‫قابل حل در آب‬ ‫شرايط محيطي در زمان بهرهبرداري‬
‫استاندارد ملي ‪8136‬‬ ‫استاندارد ملي ‪8133‬‬
‫‪2/3‬‬ ‫‪2/28‬‬ ‫در معرض رطوبت و كلريدها‪ ،‬مطابق رده ‪XCS4 ،XCS3 ،XCD4‬‬
‫‪2/37‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫در معرض رطوبت و كلريدها‪ ،‬مطابق رده ‪XCS2 ،XCS1 ،XCD3 ،XCD2،XCD1‬‬
‫‪2/22‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫با يونهاي كلريد‬ ‫در معرض رطوبت بدون تما‬
‫‪2/32‬‬ ‫‪2/72‬‬ ‫يا محافظت شده در مقابا رطوبت‬ ‫در محيط خش‬
 ‫‪327‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 5-2-0-6‬آزمايشها و محدوديتهاي مربوط به نفوذ‬ ‫‪ 1-2-3-6‬آزمايشها و محدوديتهاي مربوط به نفوذپذيري‬

‫پذيري آب و يونهاي كلريد‬ ‫آب و يونهاي كلريد‬
‫آزمايشهاي رايج براي تعيين نفوذپذيري آ و يونهاي كلريد‬
‫همراه با الزامات نتايج آنها در جدول ‪ 0-6‬ارايه شده است‪ .‬در‬
‫كاربرد اين جدول بايد به محدوديتهاي بندهاي «الن» تا‬
‫«پ» زير توجه داشت‪:‬‬
‫الن ‪ -‬سن آزمايشهاي فوق ‪ 28‬روز در نظر گرفته شده است‪.‬‬
‫چناننه از سيمانهاي آميفته يا مواد پودري معدني‬
‫جايرزين سيمان به جز دودهسيليا استفاده ميشود‪،‬‬
‫اجازه داده ميشود تا با نظر مهند مشاور و با توجه به‬
‫ميزان كندي پيشرفت هيدراته شدن مواد مكما سيمان‪،‬‬
‫آزمايشهاي فوق در سن ‪ 16‬يا ‪ 12‬روز اندام شود و از‬
‫معيارهاي مربوط به ‪ 28‬روز استفاده شود‪.‬‬
‫‪ -‬اندام آزمايشهاي شماره ‪ 3‬يا ‪ ،2‬جذ آ و عمق نفوذ‬
‫آ ‪ ،‬براي طرآ مفلوط به همراه دداقا دو آزمايش از‬
‫ردينهاي ‪ 7‬تا ‪ 6‬در شرايط رويارويي ستونهاي ‪ 7 ،2‬و ‪3‬‬
‫الزامي است‪ .‬در مورد ستون ‪ 3‬عالوه بر آزمايش ردينهاي‬
‫‪ 3‬يا ‪ ،2‬صرفا اندام يكي آزمايشهاي ردينهاي ‪ 1‬و ‪ ،6‬الزم‬
‫است‪.‬‬
‫پ‪ -‬براي كنترل بتن در كارگاه‪ ،‬اندام آزمايش ردين ‪ 3‬به‬
‫همراه دداقا يكي از آزمايشهاي ردينهاي ‪ 7‬تا ‪6‬‬
‫ضرورت دارد‪ .‬در مورد شرايط رويارويي ستون ‪ ،3‬صرفا‬
‫ميتوان از آزمايش ردين ‪ 3‬استفاده نمود‪ ،‬هر چند توصيه‬
‫ميشود يكي از آزمايشهاي ‪ 1‬يا ‪ 6‬نيز اندام شود‪ .‬در‬
‫شرايط جزر و مد يا پاشش آ دريا و يا تا فاصله ‪3222‬‬
‫متري از سادا‪ ،‬آزمايش ردين ‪ 3‬به همراه دداقا دو‬
‫آزمايش از بين آزمايشهاي ردين ‪ 7‬تا ‪ 6‬اجباري است‪.‬‬

‫ت ‪ 6-2-0-6‬پوشش بتني روي ميلگردها‬ ‫‪ 6-2-3-6‬پوشش بتني روي ميلگردها‬

‫ت ‪ 3-6-2-3-6‬در صورتيكه بتن داراي سط فرورفته و برجسته‬ ‫‪ 3-6-2-3-6‬پوشش بتني روي ميلرردها برابر با دداقا فاصله‬
‫(نقشدار يا داراي شكستري) باشد‪ ،‬ضفامت پوشش بايد از عمق‬ ‫بين سط بتن تا نزدي ترين رويه ميلررد‪ ،‬اعم از طولي‪،‬‬
‫فرورفتريها اندازهگيري شود‪.‬‬ ‫عرضي يا سيم آرماتوربندي‪ ،‬است‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪323‬‬

‫جدول ‪ 0-6‬مقادير مجاز مشخصه از آزمايشهاي نفوذ و دوام بتن براي تامين پايايي بتنآرمه‬

‫محدوده مجاز مقادير مشخصه (دوام)‬

‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ردهبندي شرايط محيطي‬

‫‪ XCD2‬و‬ ‫آزمايش‬
‫‪ XCS3‬و‬ ‫‪ XCD1‬و‬
‫‪XCS4‬‬ ‫‪ XCS2‬و‬
‫‪XCD4‬‬ ‫‪XCS1‬‬
‫‪XCD3‬‬
‫‪2/2‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7/1‬‬ ‫نيمساعته‪ ،‬استاندارد ملي‪ ،3628-322‬درصد‬ ‫‪ -3‬دداكثر جذ آ‬
‫‪22‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪62‬‬ ‫تحت فشار‪ ،‬استاندارد ملي ‪ ،7223-1‬ميليمتر‬ ‫‪ -2‬دداكثر عمق نفوذ آ‬
‫‪ -7‬دداكثر مقاومت در برابر نفوذ يون كلريد به روش الكتريكي(‪ ،)RCPT‬استاندارد ملي‬
‫‪3122‬‬ ‫‪2122‬‬ ‫‪7122‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ ،22317‬كولمب‬
‫‪ -3‬دداكثر مقدار مهاجرت كلريد ‪RCMT‬‬
‫‪2/22‬‬ ‫‪2/27‬‬ ‫‪2/231‬‬ ‫روش الف) استاندارد ملي ‪ ،23331‬ميليمتر بر ولت‪ .‬ساعت‬
‫‪-‬‬
‫‪6e-32‬‬ ‫‪32e-32‬‬ ‫‪38e-32‬‬ ‫‪-‬‬ ‫روش ب) استاندارد ملي ‪ ،23331‬متر مربع بر ثانيه‬
‫‪331‬‬ ‫‪321‬‬ ‫‪322‬‬ ‫‪31‬‬ ‫(‪)0‬‬ ‫‪ -1‬دداقا مقاومت ويژه الكتريكي چهار نقطهاي ونر‪ ،AASHTO T 358 ،‬اهم‪-‬متر‬
‫‪8‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪22‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫‪ -6‬دداكثر هدايت ويژه الكتريكي استاندارد ملي‪ ،31328‬ميليزيمنا بر متر‬

‫(‪ )3‬مقاومتهاي ويژه الكتريكي چهار نقطهاي ونر براي آزمونههاي استوانهاي ‪ 722*312‬ميليمتر است‪ ،‬در صورتي كه از استوانه ‪ 222*322‬ميليمتر استفاده شود‪ ،‬معيارهاي مندرج در‬
‫جدول بايد در ‪ 3/21‬ضر شود‪.‬‬
‫(‪ )2‬مقاومت ويژه الكتريكي ددمي‪ ،‬با هدايت ويژه الكتريكي بتن (ردين‪ )6‬رابطه معكو دارد‪ .‬بنابراين چناننه معكو هدايت ويژه الكتريكي در عدد ‪ 3222‬ضر شود‪ ،‬مقدار مقاومت‬
‫ويژه الكتريكي ددمي بتن بر دسب اهم – متر بهدست ميآيد كه معموال در ددود دو سوم مقاومت ويژه الكتريكي چهار نقطهاي ونر است‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-6-2-3-6‬بديهي است با توجه به ضفامت پوشش بتني‬ ‫‪ 2-6-2-3-6‬ضفامت پوشش بتني ميلرردها با توجه به‬
‫موجود در تيرچههاي سقنهاي تيرچه بلوك‪ ،‬و مشابه آن نميتوان‬ ‫شرايط محيطي و نوع عضو مورد نظر نبايد از مقادير داده شده‬
‫از آنها در مناطق خورنده كلريدي (مانند داشيه درياي عمان و‬ ‫در جدول ‪ 5-6‬و محدوديتهاي بندهاي «الن» و « » زير‬
‫خليج فار ) با توجه به شرايط محيطي داكم و پوششهاي موجود‬ ‫كمتر باشد‪:‬‬
‫بر روي تيرچه‪ ،‬استفاده نمود مرر اينكه نوع تيرچه و پوششهاي‬
‫الن‪ -‬قطر ميلرردها؛‬
‫آن تييير يابد و ضوابط جدول ‪ 2-6‬الي جدول ‪ 5-6‬براي شرايط‬
‫‪ -‬چهار سوم بزرگترين اندازه اسمي سنردانهها‪.‬‬
‫محيطي موجود رعايت شود‪.‬‬
‫در موارديكه از نرمافزارها يا مدلهاي طرادي بر اسا دوام‬
‫استفاده ميشود‪ ،‬ضفامت پوشش بدست آمده از آنها بايد مالك‬
‫عما قرارگيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-6-2-3-6‬براي اين منظور ميتوان از موادي مانند رزين‬ ‫‪ 7-6-2-3-6‬ميلرردها و تمام قطعات و صفحههاي فوالدي‬
‫اپوكسي يا رزين اپوكسي غني شده با روي‪ ،‬استفاده نمود‪ .‬همننين‬ ‫پيشبيني شده براي توسعه آتي ساختمان بايد بهنحو مناسبي‬
‫ميتوان با آغشته كردن سطوآ نمايان فوالد با گريا يا مواد قيري‬ ‫در مقابا خوردگي محافظت شوند‪.‬‬
‫يا قطراني و پوشاندن آنها در لفافههاي پالستيكي‪ ،‬تا ددودي از‬
‫خوردگي آنها جلوگيري نمود‪.‬‬
‫‪ 3-6-2-3-6‬در تمام موارد‪ ،‬ضفامت پوشش‪ ،‬نبايد از ضوابط‬
‫مربوط به محافظت در برابر دريق‪ ،‬موضوع مبحث سوم‬
‫مقررات ملي ساختمان‪ ،‬كمتر انتفا شود‪.‬‬
 ‫‪321‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫جدول ‪ 5-6‬مقادير حداقل ضخامت پوشش بتن روي ميلگردها در‬
‫شرايط محيطي خورنده كلريدي‪ ،‬ميليمتر‬

‫نوع شرايط محيطي‬

‫(‪)0‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)0‬‬
‫نوع عضو‬
‫‪XCS4‬‬ ‫‪XCS3‬‬ ‫‪XCS2‬‬ ‫‪XCD1‬‬
‫‪XCD4‬‬ ‫‪XCD2‬‬ ‫‪XCS1‬‬
‫‪XCD3‬‬
‫تيرها اصلي‪ ،‬ستونها‬
‫‪31‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪31‬‬
‫و ديوارها‬
‫دالها و تير فرعي‪،‬‬
‫‪62‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪71‬‬
‫تيرچه‬
‫پوستهها و صفحات‬
‫‪11‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪72‬‬
‫پليسهاي‬
‫‪12‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪12‬‬ ‫شالودهها‬
‫‪ -‬در موارديكه دفاظتهاي ستطحي بتن با مواد مناستب اندام شود‪ ،‬مقادير پوشش‬
‫بتني را ميتوان كاهش داد‪ .‬ميزان كاهش‪ ،‬بايد بر اسا نوع پوشش و نتايج مطالعات‬
‫آزمايشراهي بدست آيد‪.‬‬
‫‪ -‬اگر رده بتن ‪ 1‬مراپاستكال بيش از دداقا رده مندرج در جدول ‪ 2-6‬باشتتد ميتوان‬
‫دداقا ميزان پوشش را ‪ 1‬ميليمتر كاهش داد‪.‬‬
‫‪ -‬براي ميلررد با قطر بيش از ‪ 76‬ميليمتر‪ ،‬مقادير پوشش بايد ‪ 31‬درصد اضافه شود‪.‬‬
‫‪ -‬دداكثر مقدار پوشش روي ميلررد نبايد از ‪ 3/31‬برابر مقدار «دداقا»‪ ،‬بيشتر شود‪.‬‬

‫ت ‪ 1-6-2-3-6‬در موارديكه شرايط روياروئي‪ ،‬از نوع داد مانند‬ ‫‪ 1-6-2-3-6‬جنا «فاصله نرهدار» يا لقمهها بايد ترجيحا از‬
‫(‪ )XCD4 ،XCS3 ،XCS4‬نميباشد‪ ،‬ميتوان از فاصله نرهدار‬ ‫نوع بتني باشد‪ .‬كيفيت بتن يا مالت بكار رفته بايد مشابه بتن‬
‫پليمري با استحكام كافي استفاده نمود‪.‬‬ ‫اصلي در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫الزامات دوام بتن در برابر خوردگي ناش ني‬ ‫الزامات دوام بتن در برابر خوردگي ناشي‬
‫از كربناته شدن‬ ‫از كربناته شدن‬
‫ت ‪ 3-7-3-6‬مشفصات بتن و مقادير دداقا مقاومت براي تامين‬ ‫‪ 3-7-3-6‬در قطعات بتنآرمه براي جلوگيري از خوردگي‬
‫دوام در برابر خوردگي ميلررد ناشي از كربناته شدن براي عمر ‪322‬‬ ‫آرماتورها بايد الزامات جدول ‪ 6-6‬رعايت شود‪ .‬اعداد اين‬
‫سال و سنردانههاي معمولي با دداكثر اندازه ‪ 22‬ميليمتر داده شده‬ ‫جدول شاما قطعات داوي آرماتورهاي خاص مانند آرماتور‬
‫است‪.‬‬ ‫زنگنزن و يا داراي پوشش دفاظتي نميشود‪ ،‬در چنين‬
‫مواردي بايد با اندام آزمايشهاي خاص بر روي مصال از‬
‫عملكرد مناسب آنها اطمينان داصا شود‪.‬‬
‫‪ 2-7-3-6‬در موارديكه از مواد جايرزين سيمان براي ساخت‬
‫بتن استفاده ميشود‪ ،‬مقدار سيمان معادل را بايد با استفاده‬
‫از رابطه ‪ 0-6‬و جدول ‪ 3-6‬بدست آورد و سپا با الزامات‬
‫جدول ‪ 6-6‬مقايسه نمود‪.‬‬

‫رابطه ‪ ×k( )0-6‬مقدار مواد افزودني)‪ +‬مقدار سيمان = مقدار سيمان معادل‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪326‬‬

‫جدول ‪ 6-6‬ضوابط مخلوط بتن براي شرايط محيطي خوردگي ناشي از كربناته شدن براي بتن معمولي‬

‫پوشش روي ميلگرد‪ ،‬ميليمتر‬

‫‪61‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪05‬‬ ‫‪01‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪25‬‬ ‫شرايط‬
‫مشخصات مخلوط بتن‬ ‫محيطي‬
‫‪C20‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫دداقا رده بتن‬
‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫دداكثر نسبت آ به مواد سيماني‬ ‫‪XCA1‬‬
‫‪231‬‬ ‫‪231‬‬ ‫‪231‬‬ ‫‪231‬‬ ‫‪231‬‬ ‫‪231‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪721‬‬ ‫دداقا مقدار مواد سيماني‬
‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C30‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداقا رده بتن‬
‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/62‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداكثر نسبت آ به مواد سيماني‬ ‫‪XCA2‬‬
‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪721‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداقا مقدار مواد سيماني‬
‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C30‬‬ ‫‪C30‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداقا رده بتن‬
‫‪2/11‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداكثر نسبت آ به مواد سيماني‬ ‫‪XCA3‬‬
‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪721‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداقا مقدار مواد سيماني‬
‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪C30‬‬ ‫‪C35‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداقا رده بتن‬
‫‪2/11‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداكثر نسبت آ به مواد سيماني‬ ‫‪XCA4‬‬
‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪722‬‬ ‫‪721‬‬ ‫‪712‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دداقا مقدار مواد سيماني‬

‫‪ -‬رواداري منفي مداز ضفامت پوشش بتني روي ميلرردها دداكثر (‪ )-32‬ميليمتر است‪ .‬همننين با افزايش مقدار پوشش روي ميلررد بيش از ‪ 62‬ميليمتر‪،‬‬
‫تيييري در مشفصات مفلوط بتن داده نميشود‪.‬‬
‫‪ -‬دداقا مقدار مواد سيمان به كيلوگرم در متر مكعب بيان شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ 3-6‬ضريب اصالح ‪ k‬مقدار سيمان با در نظر گرفتن مواد جايگزين سيمان‬

‫استاندارد ملي يا بينالمللي‬ ‫ضريب اصالح ‪k‬‬ ‫حداكثر درصد جايگزيني نسبت به مواد سيماني‬ ‫نوع ماده جايگزين سيمان‬

‫‪ 7372‬و ‪7377‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪21‬‬ ‫پوزوالن طبيعي‬

‫‪37238‬‬ ‫‪2/2‬‬ ‫‪32‬‬ ‫دودهسيليا‬
‫‪7133‬‬ ‫‪2/6‬‬ ‫‪12‬‬ ‫سرباره كوره آهنگدازي‬
‫‪EN 450-1‬‬ ‫‪2/3‬‬ ‫‪21‬‬ ‫خاكستر بادي‬
‫دداكثر ميزان جايرزيني زئوليت به ‪ 31‬درصد و متاكائولن به ‪ 22‬درصد توصيه ميشود‪ .‬در مورد ضريب اصالآ ‪ k‬اين مواد اطالعات دقيقي در دست نيست‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الن‪ -‬در صورتيكه دداكثر نسبت جايرزيني پوزوالن طبيعي‬
‫يا خاكستربادي به مدموع وزن مواد سيماني كمتر از ‪21‬‬
‫درصد باشد‪ ،‬مقدار ضريب اصالآ ‪ 2/3 ،k‬در نظر گرفته‬
‫ميشود‪ .‬در نسبتهاي جايرزيني بيش از ‪ 21‬درصد‪ ،‬از اثر‬
‫مازاد بر ‪ 21‬درصد مواد پوزوالني مذكور صرفنظر ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬مقدار ضريب اصالآ ‪ k‬براي دودهسيليا برابر با ‪2/2‬‬
‫است‪ .‬بايد دداكثر نسبت دودهسيليا به مواد سيماني ‪32‬‬
‫درصد در نظر گرفته شود و از اثر مازاد بر ‪ 32‬درصد‬
‫دودهسيليا به عنوان ماده جايرزين سيمان صرفنظر شود‪.‬‬
‫پ‪ -‬ضريب اصالآ ‪ k‬براي سرباره كوره آهنگدازي بايد ‪ 2/6‬در‬
‫نظر گرفته شود و دداكثر مقدار سرباره نسبت به مواد‬
‫سيماني برابر ‪ 12‬درصد منظور شود و از اثر مقادير بيشتر‬
‫سرباره صرفنظر ميشود‪.‬‬
 ‫‪323‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الزامات دوام بتن در برابر حمله سولفاتها‬ ‫الننزامننات دوام بننتننن در برابر حملننه‬
‫سولفاتها‬
‫ت ‪ 3-3-3-6‬براي وقوع دمله سولفاتي نياز به رطوبت وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ 3-3-3-6‬سازههاي بتني در تما با يونهاي سولفات‪ ،‬به‬
‫بنابراين صرف وجود سولفات در خاك نميتواند به دمله مفر به‬ ‫درجات مفتلن‪ ،‬ممكن است مورد دمله سولفاتي قرار گيرند‪.‬‬
‫بتن مندر شود‪ .‬بديهي است نشت آ به درون زمين يا ايداد نم‬ ‫منشاء اين يونها ممكن است خاك‪ ،‬آ زيرزميني‪ ،‬آ دريا‪،‬‬
‫موئينه ميتواند شرايط دمله سولفاتي را فراهم كند‪.‬‬ ‫پسا هاي صنعتي و غيره باشد‪ .‬در چنين شرايطي هر سازه‬
‫هنرامي كه تنها بفشي از سازه مدفون بوده و يا در تما با خاك‬
‫بتني بايد بررسي و ارزيابي شود‪.‬‬
‫و يا آ سولفاتدار باشد‪ ،‬تبفير مستمر آ ميتواند مندر به باقي‬
‫ماندن غلظت بسيار زيادي از يونهاي سولفات در بتن شود‪ .‬در‬
‫نتيده ادتمال وقوع دمله سولفاتي شديد با وجود غلظت نه چندان‬
‫زياد يونهاي سولفات موجود در خاك وجود دارد‪.‬‬
‫جاري بودن آ سطحي يا زيرزميني ميتواند دمله سولفاتي‬
‫شديدتري نسبت به آ ساكن داراي همان غلظت يونهاي سولفات‬
‫ايداد كند‪ .‬در اين دالت ميتوان شرايط شديدتري را براي دمله‬
‫سولفاتي در جدول ‪ 8-6‬در نظر گرفت‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-3-6‬نم موئينه داوي سولفات ميتواند از درون بتن بيرون‬ ‫‪ 2-3-3-6‬سازه بتني كه در باالي سط آ زيرزميني قرار‬
‫از خاك يا آ ‪ ،‬باال آمده و دمله سولفاتي خود را به اندام رساند‪.‬‬ ‫دارند نيز ممكن است در اثر دركت رو به باالي يونهاي‬
‫اين ارتفاع ميتواند در بتن دتي تا ي متر نيز برسد‪.‬‬ ‫سولفات از فضاهاي مويينه خاك در معرض دمله سولفاتي‬
‫قرار گيرند‪ .‬اين نوع سازهها نيز بايد در ارتباط با اين دملهها‬
‫بررسي شوند و دداقا رده شرايط محيطي مرتبط با خاك و‬
‫آ را برآورده نمايند‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-3-6‬براي دمله توام سولفات و كلريد به بند‬ ‫‪ 7-3-3-6‬براي بتنهاي در معرض خطر دمله سولفاتي‪ ،‬بايد‬
‫‪ 3-2-0-6‬الف مراجعه شود‪ .‬در موارديكه سولفات به همراه‬ ‫دداقا رده بتن‪ ،‬نوع مواد سيماني‪ ،‬دداكثر نسبت آ به مواد‬
‫مقدار قابا توجهي از كلريد وجود داشته باشد‪ ،‬انبساط ناشي از‬ ‫سيماني مطابق جدول ‪ 8-6‬باشد‪ .‬الزامات اين جدول براي‬
‫دمله سولفاتي با دضور كلريد كاهش مييابد‪ ،‬و خطر ترك خوردگي‬ ‫دمله توأم سولفات و كلريد‪ ،‬بهويژه در آ شور دريا يا آ هاي‬
‫نيز كم ميشود‪.‬‬ ‫زيرزميني و خاكهاي شور كاربردي ندارد‪.‬‬
‫براي مثال در آ شور خليج فار و درياي عمان كه غلظت‬
‫سولفات (‪ )SO4‬ددود ‪ 7222‬تا ‪ 7122‬ميليگرم در ليتر است‪ ،‬براي‬
‫مقابله با دمله سولفاتي نيازي به سيمانهاي با مقاومت زياد در‬
‫برابر سولفاتيها مانند سيمان پرتلند نوع پنج نيست‪ .‬همننين در‬
‫بتن مسل اولويت با مقابله با خوردگي ميلررد است و بدين ترتيب‬
‫نبايد از سيمانهايي شبيه سيمان پرتلند نوع پنج كه داراي ‪C3A‬‬
‫كمتر از ‪ 1‬درصد ميباشند استفاده نمود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪328‬‬

‫جدول ‪ 8-6‬الزامات مخلوط بتن در برابر يونهاي سولفاتي‬

‫حداقل‬ ‫حداكثر‬ ‫نوع مواد سيماني‬ ‫مقدار يون سولفات‬ ‫مقدار يون سولفات (‪)SO4‬‬
‫رده بتن‬ ‫نسبت آب به‬ ‫سيمانهاي‬ ‫(‪ )SO4‬در آب‪ ،‬ميليگرم‬ ‫محلول در آب موجود در‬ ‫شرايط محيطي‬
‫مواد سيماني‬ ‫سيمانهاي آميخته‬ ‫بر ليتر‬ ‫خاك (‪%‬وزني)‬
‫(‪)2‬‬ ‫پرتلند‬ ‫(‪)0‬‬ ‫(‪)0‬‬

‫‪C20‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫<‪312‬‬ ‫< ‪2/3‬‬ ‫‪X0‬‬

‫با مقاومت سولفاتي‬ ‫‪3122 <SO4-2 ≤312‬‬
‫‪C25‬‬ ‫‪2/12‬‬ ‫(‪3‬و‪)1‬‬ ‫نوع ‪2‬‬ ‫‪2/22<SO4-2 ≤2/32‬‬ ‫‪XS1‬‬
‫(‪)3‬‬ ‫متوسط‬ ‫يا آ دريا‬
‫با مقاومت سولفاتي زياد‬
‫‪C30‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫(‪)1‬‬ ‫نوع ‪1‬‬ ‫‪32222 ≤SO4-2 ≤3122‬‬ ‫‪2/22 ≤SO4-2 ≤2/22‬‬ ‫‪XS2‬‬
‫(‪)3‬‬

‫با مقاومت سولفاتي زياد ‪+‬‬ ‫نوع ‪ + 1‬پوزوالن‬

‫‪C30‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫گزينه‪3‬‬
‫پوزوالن يا سرباره (‪7‬و‪)6‬‬ ‫يا سرباره (‪)6‬‬
‫>‪32222‬‬ ‫> ‪2/22‬‬ ‫‪XS3‬‬
‫با مقاومت سولفاتي زياد‬
‫‪C35‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫نوع ‪1‬‬ ‫گزينه‪2‬‬
‫(‪)3‬‬

‫(‪ )3‬روشهاي تعيين يون سولفات در آ يا خاك در بندهاي ‪ 0-0-0-6‬و ‪ 5-0-0-6‬گفته شده است‪.‬‬
‫(‪ )2‬رعايت اين محدوديت براي بتنهاي سبكدانه الزامي است‪ .‬زيرا كنترل نسبت آ به مواد سيماني عمالً در بتنهاي سبكدانه ميسر نميشود‪ .‬هرچند براي بتن معمولي‬
‫نيز توصيه ميشود‪.‬‬
‫(‪ )7‬مقاومت سولفاتي متوسط و زياد در جدول ‪ 1-6‬ارايه شده است‪.‬‬
‫(‪ )3‬براي آ هاي شور استفاده از سيمان پرتلند نوع ‪ 2‬دريايي يا همه سيمانهاي پرتلند با ‪ C3A‬كمتر از ‪ 32‬درصد مداز است‪ .‬در اين دالت بايد به جدول ‪ 2-6‬الي جدول‬
‫‪ 5-6‬مراجعه شود‪.‬‬
‫(‪ )1‬انواع ديرر سيمان پرتلند مانند نوع ‪ 7 ،2 ،3‬و ‪ 3‬نيز ميتوانند به كار روند در صورتيكه براي رده ‪ C3A ،XS1‬آنها كمتر از ‪ 8‬درصد و براي ‪ C3A ،XS2‬آنها‬
‫كمتر از ‪ 1‬درصد باشد‪.‬‬
‫(‪ )6‬مقدار مواد مكما سيماني ميتواند بر اسا سوابق موجود براي بهبود خاصيت ضد سولفاتي بودن سيمان پرتلند نوع ‪ 1‬به كار رود‪ .‬همننين ميتوان با توجه به انبساط‬
‫مالت آن در آزمايش استاندارد ملي ‪ 33323‬طبق جدول ‪ 1-6‬مقدار و نوع مواد مكما را تعيين نمود‪.‬‬
‫(‪ )3‬اگر از سيمان پرتلند نوع ‪ 1‬يا هر سيمان پرتلند ديرري بعنوان تنها ماده سيماني استفاده شود‪ ،‬انبساط آن طبق استاندارد ملي ‪ 33312‬در طي ‪ 33‬روز بايد كمتر از‬
‫‪ 2/23‬درصد باشد‪.‬‬

‫جدول ‪ 1-6‬الزامات تركيبات مواد سيماني براي مقاومت در برابر حمله سولفاتي‬

‫حداكثردرصد انبساط در آزمايش استاندارد ملي ‪03013‬‬ ‫رده مقاومت‬

‫رده روياروئي‬
‫‪ 08‬ماه‬ ‫‪ 02‬ماه‬ ‫‪ 6‬ماه‬ ‫سولفاتي‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫كم‬ ‫‪XS1‬‬
‫‪-‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫‪2/21‬‬ ‫متوسط‬ ‫‪XS2‬‬
‫‪2/32‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫زياد‬ ‫گزينه ‪3‬‬
‫‪XS3‬‬
‫‪-‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫‪2/21‬‬ ‫زياد‬ ‫گزينه ‪2‬‬
‫(‪ )0‬انبساط ‪ 02‬ماهه زماني اندازهگيري ميشود كه انبساط ‪ 6‬ماهه از حد مجاز‪ ،‬بيشتر شود‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-3-3-6‬بمنظور تعيين سولفات محلول در آ موجود در خاك‬
‫و همننين سولفات محلول در اسيد‪ ،‬ميتوان از استاندارد ملي‬
‫‪ 32823‬نيز استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-3-6‬استاندارد ملي ايران بهشماره ‪ 2717‬مربوط به آ با‬
‫مقادير سولفات بين ‪ 1‬تا ‪ 32‬ميليگرم در ليتر است‪ .‬استاندارد ملي‬
‫ايران ‪ 37633‬براي آ هايي با سولفات ‪ 72‬تا ‪ 722‬ميليگرم بر ليتر‬
‫و سولفاتهاي بيشتر با دقت كمتر تا ‪ 3222‬ميليگرم و استاندارد‬
‫ملي ‪ 32722-3‬براي سولفاتهاي بيشتر از ‪ 2/3‬ميليگرم بر ليتر‬
‫‪ 3-3-3-6‬مقدار يون سولفات محلول در آ موجود در خاك‬
‫بايد بر اسا روش استاندارد ‪ ASTM C1580‬تعيين شود‪.‬‬
‫‪ 1-3-3-6‬مقدار يون سولفات موجود در آ كم سولفات‬
‫زيرزميني بايد بر اسا روش استاندارد ملي ‪ 2717‬و براي‬
‫آ هاي زيرزميني با سولفات متوسط تا زياد مطابق‬
‫استانداردهاي ملي ‪ 37633‬و ‪ 32722-3‬و براي آ دريا يا‬
 ‫‪321‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كاربرد دارد‪ .‬همننين استاندارد ‪ ASTM D4130‬مربوط به‬ ‫‪ ،‬مطابق با استاندارد ‪ASTM D4130‬‬ ‫آ هاي شور و غير شر‬
‫آ هاي شور‪ ،‬آ دريا و آ غير شر با مقادير يونهاي سولفات‬ ‫تعيين شود‪.‬‬
‫بيش از ‪ 21‬ميليگرم در ليتر است‪.‬‬
‫‪ 6-3-3-6‬انواع سيمانهاي آميفته‪ ،‬تركيب از انواع‬
‫سيمانهاي پرتلند با مقادير مناسبي از افزودنيهاي معدني‬
‫نظير دوده سيليسي‪ ،‬خاكستر بادي نوع ‪ ،F‬سرباره‪ ،‬انواع‬
‫پوزوالنهاي طبيعي و غيره در صورت برآورده كردن ضوابط‬
‫مندرج در جدول ‪ 1-6‬ميتواند در ردين سيمانهاي مقاوم در‬
‫برابر سولفات با ردههاي مقاومتي مفتلن قرار گيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-3-6‬در مناطق سرد‪ ،‬دمله سولفاتي ممكن است بهصورت‬ ‫‪ 3-3-3-6‬استفاده از سيمانهاي پرتلند آهكي و يا بتن داوي‬
‫نوع خاص و فوقالعاده شديدي بروز نمايد كه با عنوان دمله‬ ‫پركنندههاي معدني مانند كربنات كلسيم و يا كربنات منيزيم‬
‫سولفاتي تومازايتي شناخته ميشود‪.‬‬ ‫در شرايط محيطي‪ ،‬ردههاي ‪ XS2 ،XS1‬و ‪ XS3‬در هواي سرد‬
‫و براي ردههاي ‪ XS2‬و ‪ XS3‬در شرايط محيطي معتدل و گرم‬
‫مداز نيست‪.‬‬
‫‪ 8-3-3-6‬بهدليا ادتمال تشديد دمله سولفاتي‪ ،‬استفاده از‬
‫كلريد كلسيم‪ ،‬ساير تندگيركنندههاي داوي نم هاي‬
‫كلسيمي و يا هر نوع افزودني شيميايي داوي كلريد در شرايط‬
‫محيطي ردههاي ‪ XS2‬و ‪ XS3‬مداز نيست‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-3-6‬در آزمايش استاندارد ‪ ASTM C1038‬بايد نشان‬ ‫‪ 1-3-3-6‬عالوه بر دمله سولفاتي بيروني كه در آن يونهاي‬
‫داده شود كه انبساط ‪ 33‬روزه ناشي از وجود ‪ SO3‬سيمان كمتر از‬ ‫سولفات از محيط خارج وارد بتن شده و موجب خرابي‬
‫‪ 2/22‬درصد است‪ .‬براي سيمانهاي آميفته هنوز از آزمايش‬ ‫ميشوند‪ ،‬نوع خاصي از دمله سولفاتي داخلي وجود دارد كه‬
‫‪ ASTM C 265‬استفاده ميشود‪.‬‬ ‫در اثر انبساط ناشي از تشكيا اترينرايت در بتن سفتشده‬
‫در استاندارد ‪ ASTM C33‬مقدار مداز براي سولفات سنردانهها‬
‫به وجود ميآيد‪ .‬اين پديده به تشكيا تاخيري اترينرايت‬
‫ارايه نشدهاست‪ ،‬اما در استاندارد ملي ‪ 722‬ايران دد ‪ 2/3‬درصد قيد‬
‫موسوم است‪ .‬بهمنظور جلوگيري از وقوع اين نوع خرابي‪،‬‬
‫شده است كه معموال مانع دمله سولفاتي داخلي ميشود‪.‬‬
‫كنترل ميزان سولفات موجود در مفلوط بتن اوليه و نيز عدم‬
‫استفاده از مواد پوزوالني و سربارهايي ميتواند پديده تشكيا‬
‫اترينرايت تاخيري را كم كند و دماي مداز عماآوري را تا ددود‬
‫عماآوري درارتي بتن در دماهاي باالي ‪ 32‬درجه سلسيو‬
‫‪ 81‬درجه سلسيو افزايش دهد‪ .‬در اين دالت مصرف دداقا ‪21‬‬ ‫ضروري است‪.‬‬
‫درصد خاكستر بادي نوع ‪ F‬يا ‪ 71‬درصد خاكستر بادي نوع ‪ C‬يا‬
‫‪ 71‬درصد سرباره يا ‪ 32‬درصد متاكائولن‪ ،‬همننين تركيب ‪ 1‬درصد‬
‫دودهسيليسي با ‪ 22‬خاكستر بادي نوع ‪ F‬يا ‪ 21‬درصد سرباره‪،‬‬
‫توصيه ميشود‪ .‬استفاده از سيمانهاي ضد سولفات با قليايي كم و‬
‫ريزي كمتر از ‪ 322‬متر مربع بر كيلوگرم و سيمانهاي با مقاومت‬
‫ي روزه كمتر از ‪ 22‬مراپاسكال ميتواند زمينه براي باال بردن‬
‫دماي عما آوري تا دد ‪ 81‬درجه سلسيو فراهم نمايد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪372‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 32-3-3-6‬عالوه بر سولفاتها (بويژه سولفات سديم) برخي‬ ‫‪ 32-3-3-6‬دمله سولفاتي گاه بصورت فيزيكي از طريق‬
‫مواد مانند نم طعام و يا كربنات سديم نيز باعث چنين تفريبي‬ ‫افزايش ددم ناشي از تبلور نم ها در محيطهاي خش يا‬
‫ميشود‪.‬‬ ‫نسبتا خش ديده ميشود‪ .‬در اين مورد سط بتن مداور با‬
‫راهكار جداسازي بتن از امالآ خاك يا آ مانند استفاده از‬ ‫هوا دچار آسيب و خرد شدگي تدريدي ميشود‪.‬‬
‫پوششهاي محافظ يا از بين برنده موئينري نيز توصيه ميشود‪.‬‬
‫كاهش نسبت آ به مواد سيماني به كمتر از ‪ 2/3‬و همننين‬
‫استفاده از سيمانهاي پرتلند به جاي سيمانهاي آميفته‬
‫براي مقابله با اين نوع دمله توصيه ميشود‪.‬‬

‫الزامات دوام بتن در روياروئي با چرخههاي‬ ‫الننزامننات دوام بننتن در رو ياروئي بننا‬
‫يخزدن و آب شدن‬ ‫چرخههاي يخزدن و آب شدن‬
‫‪ 3-1-3-6‬چرخههاي يخزدن و آ شدن در بتن ميتواند مندر‬
‫به تركخوردگي و فروپاشي بتن شود‪ .‬براي كاهش آسيب‬
‫ديدگي ناشي از اين پديده بايد الزامات عملكردي و تدويزي‬
‫جدول ‪ 01-6‬و جدول ‪ 00-6‬رعايت شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-3-6‬ضريب دوام بهكم آزمايش استاندارد ملي ‪31223‬‬ ‫‪ 2-1-3-6‬براي ارزيابي دوام بتن در برابر چرخهها يخزدن و‬
‫در‪ 722‬چرخه بدست ميآيد‪ .‬طراآ پرووه ميتواند‪ ،‬در صورت نياز‪،‬‬ ‫آ شدن ميتوان از آزمايش استاندارد ملي ‪ 31223‬استفاده‬
‫دداقا ضريب دوام را مشف نمايد‪ .‬معموال بسته به اهميت پرووه‬ ‫نمود‪ .‬در صورتيكه نتايج آزمايش دداقا ضريب دوام‬
‫اين مقدار ‪ 62‬تا ‪ 82‬درصد در نظر گرفته ميشود‪.‬‬ ‫مشفصات فني پرووه را برآورده نمايد‪ ،‬ميتوان الزامات‬
‫تدويزي را ناديده گرفت‪.‬‬
‫جدول ‪ 01-6‬الزامات بتن در روياروئي با چرخههاي يخ زدن و آب شدن‬

‫حداكثر نسبت آب‬ ‫حداقل درصد حباب‬

‫حداقل رده بتن‬ ‫شرايط محيطي‬
‫به مواد سيماني‬ ‫هواي كل مورد نياز‬
‫‪C25‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪XFT0‬‬
‫‪C25‬‬ ‫‪2/11‬‬ ‫‪XFT1‬‬
‫‪C30‬‬ ‫‪2/31‬‬ ‫طبق جدول ‪33-6‬‬ ‫‪XFT2‬‬
‫‪C30‬‬ ‫‪2/32‬‬ ‫‪XFT3‬‬

‫جدول ‪ 00-6‬مقدار كل حبابهاي هوا براي بتن مقاوم در روياروئي با چرخههاي يخزدن و آب شدن‬

‫(‪)0‬‬ ‫مقدار درصد حباب هوا در شرايط محيطي‬

‫حداكثر اندازه اسمي سنگدانه (ميليمتر)‬
‫‪XFT1‬‬ ‫‪ XFT3‬و ‪XFT2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪1/5‬‬
‫‪1/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪02/5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪01‬‬
‫‪3/1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪3/1‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪38‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪51‬‬
‫‪7/1‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪63‬‬
‫‪ -3‬براي رواداري مقدار دبا هوا در طرآ مفلوط و در محا مصرف به فصول كيفيت بتن و كنترل و پذيرش بتن مراجعه شود‪.‬‬
 ‫‪373‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 7-1-3-6‬در آزمايش استاندارد ‪ 33233‬درجه پوستهشدگي‬ ‫‪ 7-1-3-6‬براي ارزيابي دوام در برابر چرخههاي يخزدن و‬
‫سطحي بتن بدست ميآيد‪ .‬طراآ پرووه بسته به كاربرد بتن ميتواند‬ ‫آ شدن به همراه نم هاي يخزدا ميتوان از آزمايش‬
‫دداكثر درجه پوستهشدگي را مشف نمايد‪.‬‬ ‫استاندارد ملي ‪ 33233‬و آزمايش پوستهشدگي پيوست «ت»‬
‫در آزمايش پيوست ت استاندارد ‪ 32328‬مقدار پوستهشدگي بر‬
‫استاندارد ملي ‪ 32328‬استفاده نمود‪ .‬در صورتيكه نتايج‬
‫دسب كيلوگرم بر متر مربع بدست ميآيد‪ .‬طراآ پرووه ميتواند از‬
‫آزمايش دداكثر درجه يا مقدار پوستهشدگي مشفصات فني‬
‫دداكثر مقدار متوسط ي كيلوگرم بر متر مربع براي قبول نتايج‬
‫پرووه را برآورده نمايد‪ ،‬ميتوان الزامات تدويزي را ناديده‬
‫استفاده كند يا مقدار ديرري را مشف نمايد‪ .‬به نظر ميرسد اين‬
‫گرفت‪.‬‬
‫روش استاندارد و مشفصات تعيين شده بر اسا آن نسبت به روش‬
‫اول ارج باشد‪.‬‬
‫‪ 3-1-3-6‬در اين بتنها دداكثر جايرزيني مواد پوزوالني و‬
‫سربارهاي نبايد از مقادير ارايه شده در جدول ‪ 3-6‬تداوز نمايد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-1-3-6‬آزمايش سالمت سنردانه و معيارهاي آن در بحث‬ ‫‪ 1-1-3-6‬الزامات استاندارد ملي ‪ ،722‬براي سالمت‬
‫دوام در برابر يخ زدن و آ شدن‪ ،‬بحث برانريز است و نميتوان‬ ‫سنردانهها بايد رعايت شود تا بتوان به بتن با دوام دست يافت‪.‬‬
‫بهطور كاما به آن اطمينان نمود‪ .‬در ‪ ACI 201.2R‬اشاره شده‬
‫است كه ميتوان از سنردانههايي كه در برابر يخزدن و آ شدن‬
‫دوام كافي را ندارند نيز با رعايت برخي موارد استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-1-3-6‬چناننه با آزمايشهايي طبق بندهاي ‪ 2-5-0-6‬و‬ ‫‪ 6-1-3-6‬بتنهايي كه در معرض يخزدن و آ شدن‪ ،‬با يا‬
‫‪ 3-5-0-6‬يا ديررآزمايشها‪ ،‬بسته به مورد نشان داده شود كه‬ ‫بدون دضور نم هاي يخزدا‪ ،‬قرار ميگيرند‪ ،‬بايد با مواد‬
‫عملكرد بتن در شرايط يخزدن و آ شدن متوالي داراي عملكرد‬ ‫افزودني دبا ساز ساخته شوند‪ .‬مقدار درصد دبا هوا در‬
‫قابا قبولي است‪ ،‬ميتوان از دبا هواي كمتري استفاده كرد‪.‬‬ ‫بتن تازه بايد طبق استانداردهاي ملي ‪ 7827‬و ‪7122‬‬
‫برخي اعتقاد دارند كه در نسبتهاي آ به مواد سيماني كمتر از‬ ‫اندازهگيري شده و مطابق جدول ‪ 00-6‬باشد‪ .‬در صورتي كه‬
‫ددود ‪ ،2/71‬دوام بتن در برابر چرخههاي يخزدن و آ شدن متوالي‬
‫مقاومت فشاري بتن از ‪ 71‬مراپاسكال بيشتر باشد‪ ،‬ميتوان‬
‫(بدون نم هاي يخزدا)‪ ،‬نياز به استفاده از دبا هوا وجود ندارد‪.‬‬
‫مقادير جدول ‪ 00-6‬را به ميزان ي درصد كاهش داد‪.‬‬
‫به هر دال با توجه به ادتمال كاهش هواي عمدي بتن بر اثر دما‬
‫يا پمپ كردن‪ ،‬درصد دبا هواي الزم اوليه‪ ،‬معموال بيشتر از درصد‬
‫دبا هواي پاي كار و پا از پمپ شدن‪ ،‬است‪.‬‬

‫النزامنات دوام بتن براي كنترل واكنش‬ ‫الزامات دوام بتن در برابر واكنش قليايي‬
‫قليايي – سنگدانه‬ ‫‪ -‬سنگدانه‬

‫ت ‪ 0-6-0-6‬كليات‬ ‫‪ 3-6-3-6‬كليات‬

‫ت ‪ 3-3-6-3-6‬آزمايش سنگشناسي به تنهايي براي تشفي‬ ‫‪ 3-3-6-3-6‬برخي از سنردانههاي سيليسي و كربناتي فعال‬
‫واكنشزايي سنردانه كافي نيست و بايد با آزمايشهاي تكميلي‬ ‫با اكسيدهاي قليايي سيمان )‪ (Na2O, K2O‬در محيط مرطو‬
‫دنبال شود‪.‬‬ ‫تركيب ميشوند و انبساط بتن را بههمراه دارند كه ميتوانند‬
‫بهطور معمول نتايج واكنشزائي سنردانهها را در آزمايش مالت‬ ‫مندر به بروز تركهاي موزائيكي شود‪ .‬اين نوع آسيبديدگي‬
‫منشوري تسريع شده به سه بفش «غير فعال»‪« ،‬مشكوك» و‬
‫در تمام جسم بتن ايداد شده و به عكا آسيب ديدگيهاي‬
‫«فعال» تقسيم ميكنند‪ .‬در صورتيكه ميزان انبساط در آزمايش‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪372‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫تسريع شده مالت منشوري در محدوده غير فعال قرار گيرد‪،‬‬ ‫ديرري كه معموال از سط خارجي بتن شروع ميشوند‪ ،‬از‬
‫ميتوان از سنردانه استفاده كرد‪.‬‬ ‫درون باعث تفريب آن ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-6-3-6‬در صورتيكه ميزان انبساط اين آزمايش در محدوده‬ ‫‪ 2-3-6-3-6‬سنردانه سيليسي نظير اوپال‪ ،‬چرت‪ ،‬كلسدوني‪،‬‬
‫مشكوك قرار گيرد‪ ،‬بايد آزمايش درازمدت منشور بتني صورت‬ ‫كريستوباليت‪ ،‬تري ديميت‪ ،‬بعضي از اشكال كوارتز دگرگون‬
‫پذيرد و چناننه ميزان انبساط در محدوده فعال قرار گيرد‪ ،‬توصيه‬ ‫شده و شيشههاي سيليسي‪ ،‬توانايي واكنشزايي با قلياييهاي‬
‫ميشود تا آن سنردانه در بتن استفاده نشود‪ ،‬مرر آنكه در آزمايش‬ ‫سيمان را دارند‪ .‬از سنگهاي كربناتي‪ ،‬واكنش قليايي برخي‬
‫منشور بتني در محدوده غير فعال قرار گيرد و يا با استفاده از‬
‫سنگهاي آهكي دولوميتي نيز گزارش شده است‪.‬‬
‫روشهاي كنترل انبساط‪ ،‬ميزان آن را به كمتر از دد مداز كاهش‬
‫داد‪.‬‬
‫در صورتيكه ميزان انبساط در آزمايش درازمدت منشورهاي بتني‬
‫از دداكثر مداز كمتر شود‪ ،‬سنردانه غيرفعال بوده و ميتوان آن را‬
‫در بتن مصرف نمود‪.‬‬
‫در صورتيكه ميزان انبساط در آزمايش دراز مدت منشور بتني بيش‬
‫از دداكثر مداز باشد‪ ،‬بايد از مصرف آن سنردانه اجتنا نمود و يا‬
‫با روشهاي پيشريرانه مثا كاهش قليائيهاي سيمان يا تركيبي از‬
‫سنردانههاي فعال و غير فعال و يا كاربرد مواد پوزوالني‪ ،‬انبساط را‬
‫كنترل نمود‪.‬‬

‫ت ‪ 2-6-0-6‬ارزيابي واكنش قليايي سنگدانه‬ ‫‪ 2-6-3-6‬ارزيابي واكنش قليايي سنگدانهها‬

‫الف‪ -‬سنگدانههاي سيليسي‬ ‫الف‪ -‬سنگدانههاي سيليسي‬

‫براي تشفي امكان واكنشزايي سنردانههاي سيليسي الزم‬

‫است‪ ،‬بسته به مورد‪ ،‬آزمايشهاي «الن» تا «ت» زير صورت‬
‫گيرد‪.‬‬
‫الن‪ -‬استفاده از آزمايش سنگنراري جهت شناسايي كانيهاي‬ ‫الن‪ -‬آزمايش سنگشناسي براي تشفي كانيهاي فعال‬
‫واكنشزا و تفسير نتايج آزمايش كوتاه مدت و دراز مدت‪ ،‬توصيه‬ ‫مطابق استاندارد ملي ‪37112‬؛‬
‫ميشود‪.‬‬ ‫‪ -‬آزمايش قابليت واكنش سنردانهها با قلياييها به روش‬
‫و پ‪ -‬چناننه آزمايش بند «پ» (استاندارد ملي ايران بهشماره‬ ‫مالت منشوري تسريع شده‪ ،‬مطابق استاندارد ملي ‪8317‬؛‬
‫‪ )8317‬مشكوك بودن سنردانه يا واكنشزا بودن آن را نشان دهد‪،‬‬
‫پ‪ -‬آزمايش قابليت انبساطپذيري به روش بررسي تييير طول‬
‫الزم است آزمايش بند «ت» (استاندارد ملي ايران به شماره ‪)8331‬‬
‫منشورهاي بتني ناشي از واكنش سنردانهها با قليايي‬
‫نيز اندام شود‪.‬‬
‫مطابق استاندارد ملي ‪8331‬؛‬
‫ت‪ -‬چناننه بفواهيم از مواد پوزوالني يا سربارهاي براي كاهش‬ ‫ت‪ -‬آزمايش قابليت واكنشزائي قليائي ‪ -‬سيليسي تركيبات‬
‫انبساط ناشي از واكنشزايي با قلياييها استفاده كنيم‪ ،‬الزم است‬ ‫مواد سيماني و سنردانه بهروش مالت منشوري تسريع‬
‫تركيب مواد سيماني در آزمايش استاندارد ملي ايران به شماره‬ ‫شده‪ ،‬مطابق با استاندارد ملي ‪.33326‬‬
‫‪ 33326‬بكار گرفته شود‪.‬‬
 ‫‪377‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ب‪ -‬سنگدانههاي كربناتي‬ ‫سنگدانههاي كربناتي‬ ‫ب‪-‬‬

‫امكان واكنشزايي سنردانههاي كربناتي بايد‪،‬‬ ‫براي تشفي‬

‫مشاور‪ ،‬آزمايشهاي «الن» تا «ت» زير اندام‬ ‫با نظر مهند‬
‫شوند‪:‬‬
‫الن‪ -‬استفاده از آزمايش سنگنراري جهت شناسايي كانيهاي‬ ‫كانيهاي فعال‬ ‫الن‪ -‬آزمايش سنگنراري براي تشفي‬
‫واكنشزا و تفسير نتايج آزمايش كوتاه مدت و دراز مدت‪ ،‬توصيه‬ ‫مطابق استاندارد ملي ‪37112‬؛‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬در اين آزمايش مقادير برخي اكسيدهاي سنردانه تعيين‬ ‫‪ -‬آزمايش شيميايي تعيين تركيبات شيميايي سنردانه‬
‫ميشود و سپا با توجه به محدوده داده شده در شكا پتانسيا‬ ‫مطابق استاندارد كانادا بهشماره ‪CSA A23.2-26A‬؛‬
‫واكنش زايي سنردانه مشف ميشود‪.‬‬
‫پ و ت‪ -‬چناننه آزمايش بند «پ» (استاندارد ملي ايران بهشماره‬ ‫پ‪ -‬آزمايش اندازهگيري پتانسيا واكنشزائي سنردانههاي‬
‫‪ )3616‬مشكوك بودن سنردانه يا واكنشزا بودن آن را نشان دهد‪،‬‬ ‫كربناتي با روش استوانه سنري مطابق با استاندارد ملي‬
‫الزم است آزمايش بند «ت» (‪ )ASTM C1105‬نيز اندام شود‪.‬‬
‫‪3616‬؛‬
‫ت‪ -‬آزمايش قابليت انبساطپذيري به روش بررسي تييير طول‬
‫منشورهاي بتني ناشي از واكنش سنردانهها با قلياييها‬
‫مطابق با استاندارد ‪. ASTM C1105‬‬

‫ت ‪ 3-6-0-6‬روشهاي پيشگيرانه از واكنشقليايي‬ ‫‪ 7-6-3-6‬روشهاي پيشگيرانه از واكنش قليايي سنگدانهها‬

‫سنگدانهها‬
‫ت ‪ 3-7-6-3-6‬در صورت نياز به مصرف سنردانه فعال‪ ،‬كاهش‬ ‫‪ 3-7-6-3-6‬در موارديكه در آزمايشهاي استاندارد و‬
‫معادل قليائيت سيمان )‪ (Na2O + 0.658 k2O‬راه دا ديرر‬ ‫ارزيابيهاي اندام شده‪ ،‬سنردانهها واكنشزا تشفي داده‬
‫پيشريرانه است‪ .‬در هيچ دالتي معادل قليايي سيمان نبايد از ‪2/6‬‬ ‫شوند‪ ،‬بهترين روش پيشريرانه كاهش معادل قليائي سيمان و‬
‫درصد بيشتر شود‪ .‬در بعضي سنردانههاي فعال كربناتي الزم است‬ ‫بتن مي باشد (به فصل ‪ ،3‬بفش سنردانهها مراجعه شود)‪.‬‬
‫مقادير كمتر قلياها در سيمان و تا دد كمتر از ‪ 2/3‬درصد آزمايش‬
‫روش پيشريرانه ديرر در مورد واكنش قليايي – سيليسي‪،‬‬
‫شود تا از ميزان انبساط به كمتر از دداكثر مداز اطمينان داصا‬
‫كاربرد مواد جايرزين سيمان‪ ،‬نظير پوزوالنهاي طبيعي‪،‬‬
‫شود‪.‬‬
‫خاكستر بادي‪ ،‬سرباره كورههاي آهنردازي و دوده سيليا‬
‫چناننه سنردانههاي واكنشزاي سيليسي بكار روند ميتوان معادل‬
‫قليايي بتن را از مقدار خاصي كمتر نمود‪ .‬اگر مقدار معادل قليايي‬ ‫ميباشد‪ .‬همننين جايرزيني بفشي از سنردانههاي‬
‫بتن كمتر از ‪ 2/3‬كيلوگرم در متر مكعب كمتر شود وضعيت نسبتاً‬ ‫واكنشزاي سيليسي با سنردانههاي غير واكنشزاي كربناتي‬
‫مناسبي داكم خواهد شد و ممكن است نياز به تدابير ديرر منتفي‬ ‫(شيرينسازي) ميتواند مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫شود‪.‬‬
‫استفاده از دداقا ‪ 72‬درصد سنردانه آهكي غيرواكنشزا به جاي‬
‫سنردانههاي واكنشزاي سيليسي توصيه شده است‪ .‬با ايندال الزم‬
‫است اين درصد جايرريني در هر مورد با آزمايش مشف شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-6-3-6‬كاهش مصرف سيمان به كاهش معادل قليايي بتن‬ ‫‪ 2-7-6-3-6‬براي اطمينان از كاهش و كنترل ميزان انبساط‬
‫مندر ميشود‪ .‬همننين مقدار كلسيم هيدروكسيد ناشي از هيدراته‬ ‫سنردانهها بايد آزمايشهاي استاندارد واكنش قليايي‬
‫سيليسي با مقادير مفتلن ماده جايرزين سيمان‪ ،‬طبق‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪373‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫شدن فازهاي سيليكاتي سيمان‪ ،‬كاهش مييابد كه ميتواند به‬ ‫استاندارد ملي ‪ ،33326‬اندام شده و پا از اطمينان از ميزان‬
‫كاهش انبساط بتن مندر شود‪.‬‬ ‫انبساطهاي كمتر از دداكثر مداز‪ ،‬نوع پوزوالن و درصد‬
‫براي اطالعات بيشتر در مورد كاهش خطر واكنش قليايي سنردانه‬ ‫جايرزيني آن را مشف شود‪ .‬همننين كاهش نسبت آ به‬
‫ميتوان به استاندارد ‪ ASTM C1778‬مراجعه كرد‪.‬‬ ‫مواد سيماني‪ ،‬كاهش مقدار سيمان‪ ،‬كنترل رطوبت در بتن و‬
‫افزودنيهاي شيميايي كاهنده انبساط ناشي از واكنش قليايي‬ ‫استفاده از برخي از افزودنيهاي شيميايي‪ ،‬بهعنوان راه دا‬
‫سيليسي مانند نم هاي ليتيم داراي مشفصات استاندارد خاصي‬
‫كنترل اين نوع واكنش قليايي‪-‬سيليسي شناخته شده است‪.‬‬
‫نميباشند‪ ،‬اما در پارهاي از موارد كاربرد داشته است‪.‬‬

‫الزامات دوام بتن در برابر سايش‬ ‫الزامات دوام بتن در برابر سايش‬
‫‪ 3-3-3-6‬بتنهايي كه در معرض عواما سايشي قرار‬
‫ميگيرند بايد با اندام تمهيدات الزم‪ ،‬مقاومت مورد نياز را‬
‫براي دوام در برابر آن‪ ،‬دارا باشند‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-6‬كنهاي بتني كه در معرض عواما سايشي قرار‬
‫ميگيرند به لحاظ ميزان «آمد و شد» و وزن ماشينآالت مورد‬
‫استفاده‪ ،‬به چهار طبقه تقسيم ميشوند‪ .‬اين طبقهبندي همراه‬
‫با بعضي الزامات اجرايي در مورد آنها در جدول ‪ 02-6‬ارايه‬
‫شده است‪.‬‬
‫‪ 7-3-3-6‬الزامات مربوط به دداقا رده بتن و دداكثر ميزان‬
‫اسالمپ و نيز دداقا و دداكثر مواد سيماني مصرفي در‬
‫بتنهاي در معرض سايش در جدول ‪ 03-6‬و جدول ‪00-6‬‬
‫آورده شدهاند‪.‬‬

‫جدول ‪ 02-6‬طبقهبندي انواع كفهاي بتني در معرض سايش‬

‫رده‬
‫پرداخت سطحي‬ ‫تمهيدات خاص‬ ‫مورد استفاده‬ ‫نوع رفت و آمد‬
‫سايشي‬
‫پرداخت سطحي يكنواخت و مناسب‪ ،‬سنردانه طبيعي با‬ ‫ادارات‪ ،‬فضاهاي تداري‪،‬‬
‫ماله معمولي‬ ‫انساني‬ ‫‪3‬‬
‫سفتي سايشي ‪ ،LA40‬عماآوري رده ‪2‬‬ ‫آموزشي‪ ،‬مسكوني و مشابه‬
‫پاركينگهاي طبقاتي‪،‬‬
‫پرداخت كاما سط ‪ ،‬سنردانه معمولي با سفتي سايشي‬ ‫انساني شديد و‬
‫ماله مكانيكي معمولي‬ ‫فضاهاي مذهبي‪ ،‬اداري و‬ ‫‪2‬‬
‫‪ ،LA35‬عماآوري رده ‪ ،7‬پُركردن درزها با درز پُركن مناسب‬ ‫ماشيني سب‬
‫خدماتي با رفت و آمد زياد‬
‫ماله مكانيكي معمولي‬ ‫پرداخت كاما سط ‪ ،‬زيراسا آماده شده‪ ،‬سنردانه با سفتي‬ ‫ماشين آالت صنعتي‬
‫پاركينگهاي طبقاتي و روباز‪،‬‬
‫با تييههاي فلزي‬ ‫سايشي ‪ ،LA30‬پُركردن درزها با درز پركن مناسب‪ ،‬مقاومت‬ ‫با چرخ الستيكي‪ ،‬در‬ ‫‪7‬‬
‫كنهاي صنعتي معمولي‬
‫سفت‬ ‫در برابر سايش‪ ،‬عماآوري رده ‪7‬‬ ‫دد متوسط‬
‫مواد سفت كننده‬ ‫پرداخت كاما سط ‪ ،‬زيراسا آماده شده‪ ،‬سنردانه با سفتي‬ ‫كنهاي صنعتي با رفت و آمد‬ ‫ماشين آالت صنعتي‬
‫سطحي بتن و‬ ‫سايشي ‪ LA25‬يا استفاده از مواد سفتكننده سطحي‪،‬‬ ‫سنرين و بارهاي ضربهاي‪،‬‬ ‫با چرخ الستيكي يا‬
‫‪3‬‬
‫مالهكشي مكانيكي با‬ ‫پُركردن درزها با درز پُركن مناسب ‪ ،‬انتقال بارهاي سنرين با‬ ‫پاركينگهاي روباز ماشين‬ ‫چرخ فوالدي‪ ،‬در دد‬
‫تييههاي فلزي سفت‬ ‫ميلررد داول‪ ،‬مقاومت در برابر سايش‪ ،‬عماآوري رده ‪3‬‬ ‫آالت صنعتي و سنرين‬ ‫شديد‬
 ‫‪371‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫(‪)0‬‬ ‫جدول ‪ 03-6‬الزامات اسالمپ‪ ،‬رده مقاومتي و حداكثر نسبت آب به مواد سيماني‬

‫رده‬
‫حداكثر نسبت آب به مواد سيماني‬ ‫حداكثر اسالمپ‪ ،‬ميليمتر‬ ‫حداقل رده بتن‬
‫سايشي‬
‫‪2/11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪C20‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2/12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪C25‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2/31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪C30‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪2/32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪C35‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ - 3‬دداكثر ميزان اسالمپ ارايه شده در جدول‪ ،‬مقادير اسالمپ قبا از افزودن روانكننده است‪ .‬ضمناً نبايد از اسالمپ طرآ مفلوط بيشتر‬
‫باشد‪ .‬پا از افزودن روانكننده‪ ،‬محدوديتي براي ميزان اسالمپ وجود ندارد مرر اينكه در طرآ مفلوط محدوديتي پيش بيني شده باشد‪.‬‬

‫جدول ‪ 00-6‬حداقل و حداكثر مواد سيماني توصيه شده براي كفهاي بتني‬

‫حداقل و حداكثر مواد سيماني‪،‬‬ ‫حداكثر اندازه‬

‫كيلوگرم در متر مكعب‬ ‫سنگدانه‪ ،‬ميليمتر‬
‫‪722-731‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪721-322‬‬ ‫‪31‬‬
‫‪712-321‬‬ ‫‪37‬‬
‫‪731-312‬‬ ‫‪32‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-3-3-6‬مقادير پيشنهادي دوده سيليا و شيره الستي‬ ‫‪ 3-3-3-6‬براي افزايش مقاومت سايشي بتن كنها‪ ،‬ميتوان‬
‫(‪ )SBR‬در جدول ت ‪ 5-6‬و جدول ت ‪ 6-6‬آورده شده است‪ .‬استفاده‬ ‫از دداكثر اندازه سنردانه كوچ تر و با مقاومت سايشي‬
‫همزمان دوده سيليا و پليمر ‪ SBR‬نيز سبب افزايش مقاومت‬ ‫بيشتر‪ ،‬دوده سيليا‪ ،‬پليمر شيره الستي استايرن بوتادين‬
‫سايشي ميشود‪ .‬همننين استفاده از مواد متاسيليكاتي نيز ميتواند‬ ‫(‪ )SBR‬يا تركيبي از آنها استفاده نمود‪ .‬همننين پرداخت‬
‫سفتي سايشي را بوجود آورد‪ .‬اين مواد مايع بعنوان ماده عماآوري‬
‫صحي و اصولي سط ‪ ،‬عماآوري مناسب و طوالنيتر (افزايش‬
‫و سفت كننده سايشي بر روي سط بتن پاشيده ميشود‪.‬‬
‫رده عماآوري) و پاشش مواد ريز سفتكننده سطحي بر روي‬
‫بتن و پرداخت آن نيز ميتواند بهكار برده شود‪.‬‬
‫جدول ت ‪ 5-6‬مقادير پيشنهادي دودهسيليس (جايگزين سيمان) براي‬
‫انواع كفها‬

‫حداقل درصد وزني دودهسيليس به مواد سيماني‬ ‫رده سايشي‬

‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ -‬دداكثر ميزان دودهسيليسي نيز به ‪ 2‬درصد بيش از مقادير فوق محدود ميشود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪376‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫جدول ت ‪ 6-6‬مقادير پيشنهادي ‪( SBR‬شيره الستيك استايرن‬
‫بوتادين) براي رده سايشي‬

‫مقادير *‪( SBR‬درصد وزني نسبت به مواد سيماني)‬ ‫رده سايشي‬

‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪31‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ SBR‬مايع با درصد جامد ‪ 12‬درصد ارايه شده است‪.‬‬ ‫* درصد پيشنهادي براسا‬

‫‪ 1-3-3-6‬براي تعيي ن مقاومت سايشي سنردانه ها ي‬

‫مصرفي در بتن كن‪ ،‬باي د از آزماي ش مقاومت سايشي به‬
‫روش لا آندلا‪ ،‬استاندارد ملي ‪ ،8333‬استفاده نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 6-3-3-6‬براي سندش ميزان و يا مقاومت در برابر سايش‬ ‫‪ 6-3-3-6‬دداكثر سايش كنهاي بتني با استفاده از آزمايش‬
‫كنهاي بتني چندين آزمايش استاندارد پيشنهاد شده است‪ .‬اين‬ ‫استانداردهاي ملي ‪ 311-2 ،22381‬و ‪ 33728‬بايد توسط‬
‫آزمايشها تحت عواما سايش دهنده نظير چرخهاي سمبادهاي‪،‬‬ ‫طراآ پرووه مشف شود در غير اين صورت بايد مطابق با‬
‫گلولههاي فوالدي و ماسهپاشي و سايش زيرآ و بتن متفلفا‬ ‫الزامات جدول ‪ 05-6‬باشد‪.‬‬
‫صورت ميپذيرد‪ .‬اين آزمايشها در استانداردهاي ملي ‪،33723‬‬
‫‪ ASTM C1138 ،33721 ،33728‬و ‪ ASTM C1747‬آورده‬
‫جدول ‪ 05-6‬حداكثر سايش قابل قبول در انواع كفهاي بتني‬
‫شدهاند‪ .‬به هردال براي ‪ 7‬آزمايش آخر ضابطه خاصي بعنوان معيار‬
‫حداكثر سايش‬ ‫حداكثر مقدار‬ ‫حداكثر عرض‬ ‫رده‬
‫پذيرش داده نشده است و مهند مشاور بايد معيار پذيرش را براي‬
‫قابل قبول‪،‬‬ ‫سايش قابل قبول‪،‬‬ ‫سايش قابل‬ ‫سايشي‬
‫آنها در مشفصات فني پرووه قيد نمايد‪.‬‬ ‫‪،mm‬‬ ‫‪،cm3/50cm2‬‬ ‫قبول‪ ،‬ميليمتر‪،‬‬
‫بر اسا روش ‪A‬‬ ‫(به روش بوهم)‬ ‫(به روش چرخ پهن)‬
‫آزمايش استاندارد‬ ‫استانداردهاي ملي‬ ‫استانداردهاي ملي‬
‫ملي ‪33728‬‬ ‫‪311-2, 22381‬‬ ‫‪311-2 ،22381‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2/8‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2/6‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪2/3‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪3‬‬
‫چناننه با اندام اين آزمايشهاي ثابت شود كه مقاومت سايشي قابا قبولي وجود دارد‬
‫ميتوان از الزامات تدويزي جدول ‪03-6‬و جدول ‪00-6‬صرفنظر نمود‪.‬‬

‫الزامات دوام بتن در مقابل آتش‬ ‫الزامات دوام بتن در مقابل آتش‬
‫سازههاي بتن آرمه براي دفظ دوام كافي يا ميزان تحما آتش‬
‫در هنرام دريق‪ ،‬بايد الزامات ويژهاي را دارا باشند‪ .‬اين الزامات‬
‫در مبحث سوم مقررات ملي ساختمان ارايه شده است‪.‬‬

‫تخمين عمر مفيد سازههاي بتن آرمه‬ ‫تخمين عمر مفيد سازههاي بتن آرمه‬
‫‪ 3-1-6‬الزامات خوردگي در اثر يونهاي كلريد در جدول‬
‫‪ 2-6‬الي جدول ‪ ،5-6‬به منظور تامين عمر مفيد ناشي از‬
 ‫‪373‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الزامات تدويزي ددود ‪ 72‬سال است‪ .‬همننين الزامات جدول‬
‫‪ 6-6‬براي خوردگي ناشي از كربناته شدن بمنظور تامين عمر‬
‫مفيد ددود ‪ 322‬سال است‪ .‬در موارديكه نياز به عمر مفيد‬
‫بيشتري وجود داشته باشد‪ ،‬ميتوان از الزامات‬
‫سفتگيرانهتري با نظر مهندسين مشاور‪ ،‬و يا مدلهاي توصيه‬
‫شده در بند ‪ 2-5-6‬استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-6‬جهت تفمين عمر مفيد و طرادي بر اسا دوام ميتوان‬ ‫‪ 2-1-6‬براي تفمين عمر مفيد سازههاي بتنآرمه در شرايط‬
‫از مدلهاي بينالمللي مانند ‪ Model Code 2010‬فدراسيون‬ ‫محيطي كلريدي يا كربناتي ميتوان يكي از روشهاي الن و‬
‫بينالمللي بتن (‪ )fib‬يا گزارش شماره ‪ CSL-130‬كميته فني‬
‫زير را بكار برد‪:‬‬
‫‪ RILEM‬يا ‪ life 365‬اندمن بتن آمريكا (‪ )ACI‬با توجه به شرايط‬
‫الن ‪ -‬مدلهاي تاييد شده آزمايشراهي كه بر اسا عملكرد‬
‫بومي كشور استفاده كرد‪.‬‬
‫مواد و مصال مشابه آننه در عما مورد استفاده قرار ميگيرد‪،‬‬
‫مدلهاي عمر مفيدي كه توسط مهند مشاور تهيه ميشوند بايد‬
‫جهت تاييد و اثبات انطباق آن با شرايط اجرايي واقعي‪ ،‬مورد بررسي‬
‫تدوين شدهاند‪.‬‬
‫قرار گيرند‪.‬‬ ‫‪ -‬روشهاي محاسباتي كه در تفسير اين بند معرفي شدهاند‪.‬‬
‫ميتوان جهت توسعه مدلهاي ادتماالتي‪ ،‬از شبيهسازي مونت‬
‫كارلو با توجه به انحراف معيار يا ضريب تيييرات مشفصات مواد و‬
‫مصال و شرايط اجرايي واقعي بهره جست‪.‬‬
‫برخي نرمافزارهاي محاسباتي در دانشراهها و مراكز تحقيقاتي داخا‬
‫كشور كه بر اسا مطالعات دوام بتن در سوادا جنوبي كشور‬
‫توسعه يافته است‪ ،‬با توجه به دادهها‪ ،‬مشفصات بتن و شرايط‬
‫محيطي عمر مفيد بتن آرمه را با در نظر گرفتن زمان شروع‬
‫خوردگي با روش ادتماالتي محاسبه مينمايند‪ .‬همننين ميتوان‬
‫با اين نرم افزارها با در نظرگيري عمر مفيد الزم براي سازه بتني‪،‬‬
‫مشفصات بتن و ضفامت پوشش بتني روي ميلرردها را مشف‬
‫نمود‪.‬‬
‫مثالهايي از مدلهاي نفوذ يا انتشار براي تفمين زمان شروع‬
‫خوردگي يا عمر مفيد به شرآ ذيا است‪ ،‬به هر دال الزم است دد‬
‫كلريد بحراني براي شروع خوردگي كلريدي در تمام اين مدلها‬
‫مشف شود‪:‬‬
‫طراحي بر اساس دوام براي خوردگي كلريدي‬
‫بهمنظور پيشبيني عمر مفيد سازههاي بتن آرمه در محيطهاي‬
‫خورنده‪ ،‬كه يونهاي كلريد عاما اصلي خرابي آن است‪ ،‬بايد از‬
‫مدلهاي پيشبيني عمر مفيد مربوط به همان ناديه استفاده نمود‪.‬‬
‫معادله كلي تفمين عمق نفوذ يونهاي كلريد كه تابع قانون دوم‬
‫از طريق تئوري انتشار است‪ ،‬بهصورت رابطه ت ‪ 2-6‬آمده‬ ‫في‬
‫است‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪378‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪‬‬ ‫‪a  x ‬‬ ‫رابطه ت ‪)2-6‬‬
‫‪C( x ,t )  C0  (CS ,x  C0 ) 1  erf‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Dapp ,ct ‬‬

‫)‪ :C(x,t‬مقدار كلريد در عمق ‪( x‬سط سازه ‪ )x=0 m‬در زمان ‪t‬‬
‫(درصد وزن سيمان)‬
‫‪ :C0‬مقدار كلريد اوليه بتن (درصد وزن سيمان)‬
‫‪ :CS,Δx‬مقدار كلريد در عمق 𝒙𝜟 در زمان ‪( t‬درصد وزن سيمان)‬
‫‪ :x‬عمق متناسب با مقدار كلريد )𝒕‪)m( 𝑪(𝒙,‬‬
‫‪ :a‬ضفامت پوشش بتني روي ميلررد (‪)mm‬‬
‫‪ :Δx‬عمق ناديه همرفت (اليه بتن كه تا آن ناديه فرآيند نفوذ كلريد‬
‫تبعيت نميكند) (‪)mm‬‬ ‫از قانون انتشار دوم في‬
‫‪2‬‬
‫‪ :Dapp.c‬ضريب انتشار كلريد در بتن ( ‪)mm ⁄year‬‬
‫‪ :erf‬تابع خطا‬
‫طراآ ميتواند با تعيين و قرار دادن تمام پارامترها‪ ،‬زمان ‪ t‬را محاسبه‬
‫و بدينوسيله زمان آغاز خوردگي در اين دالت را پيشبيني نمايد‪.‬‬
‫بديهي است‪ ،‬مقدار كلريد در سط ميلررد بايد معادل كلريد بحراني‬
‫براي آن بتن قرار داده شود‪.‬‬
‫طراحي بر اساس دوام براي خوردگي ناشي از كربناته شدن‬
‫درصورتيكه خوردگي آرماتور در اثر نفوذ گاز دياكسيدكربن و پديده‬
‫كربناته شدن بتن صورت پذيرد‪ ،‬پيش بيني عمر مفيد ميتواند بر‬
‫رابطه ت ‪ 3-6‬اندام شود‪.‬‬ ‫اسا‬
‫‪0.5‬‬
‫‪x=at‬‬ ‫رابطه ت ‪) 3-6‬‬
‫دراين رابطه ‪ x‬عمق نفوذ كربناته شده بتن‪ t ،‬زمان و ‪ a‬پارامتري‬
‫است كه به شرايط محيطي و مشفصات بتن وابسته است‪.‬‬
‫مهند مشاور ميتواند با كاربرد رابطه فوق در منطقه مورد نظر و‬
‫قراردادن ضفامت پوشش بتني روي آرماتور (‪ )x‬و پارامتر ‪ ،a‬زمان‬
‫الزم براي آغاز خوردگي و در نتيده عمر مفيد را پيشبيني نمايد‪.‬‬
‫اين پديده امروز در شهرهاي پر جمعيت و پرترافي و همننين ريز‬
‫اقليمهاي خاص داراي غلظت زياد گاز دياكسيدكربن كه قبالً ذكر‬
‫شد‪ ،‬براي سازههاي بتنآرمه اهميت زيادي دارد‪.‬‬
‫براي اطالعات بيشتر ميتوان به منابع معتبر مانند منبع [كربناسيون‬

‫بتن‪-‬رساله ي دكتري‪-‬دانشگاه امير كبير ‪ ،‬امير طريقت‪ ].‬مراجعه نمود‪.‬‬

‫‪ 7-1-6‬مدلهاي عمر مفيد بايد بر اسا مكانيزم خرابي موثر‬
‫غالب با توجه به شرايط محيطي‪ ،‬مورد تاييد قرار گيرند‪.‬‬
‫‪ 3-1-6‬مواد و مصال و شرايط اجرايي مورد استفاده در مدل‬
‫عمر مفيد‪ ،‬بايد دداكثر تطبيق با مواد و مصال و شرايط‬
‫اجرايي واقعي را داشته باشند‪.‬‬
‫‪371‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا ششم – دوام يا پايايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 1-1-6‬توصيه اكيد ميشود كه عمر مفيد سازههاي مهم و‬
‫استراتژي در شرايط محيطي ‪ XCS3 ،XCD4‬و ‪ XCS4‬را به‬
‫يكي از روشهاي ادتماالتي تفمين عمر مفيد كه مبتني بر‬
‫قابليت اعتماد است‪ ،‬برآورد كرد‪.‬‬
‫فصل هفتم‬

‫الزامات اجرايي بتن‬

 ‫‪337‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫‪ 1‬فصل هفتم‬
‫الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫‪ 3-3-3‬ضوابط اين فصا به الزاماتي كه در ساخت و اجراي‬
‫بتن بايد رعايت شوند‪ ،‬اختصاص دارد و شاما موارد «الن» تا‬
‫«خ» زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫‪ -‬ساخت و توليد؛‬
‫پ‪ -‬انتقال و ريفتن؛‬
‫ت‪ -‬تراكم؛‬
‫ث‪ -‬پرداخت سط ؛‬
‫ج‪ -‬عماآوري؛‬
‫چ‪ -‬كنترل كفايت عماآوري؛‬
‫آ‪ -‬بتنريزي در هواي سرد؛‬
‫خ‪ -‬بتنريزي در هواي گرم‪.‬‬

‫اقدامات اوليه‬ ‫اقدامات اوليه‬

‫نيروي انساني‬ ‫نيروي انساني‬

‫دتي هنرامي كه تدهيزات توليد بتن مطابق الزامات عملكردي‬ ‫نيروي انساني كه در بفشهاي مفتلن توليد و اجرا‪ ،‬شاما‪:‬‬
‫تامين ميشود و روشهاي توليد مناسب استفاده ميشود‪ ،‬اگر‬ ‫كنترل تدهيزات توليد‪ ،‬كيفيت مصال ‪ ،‬بتنريزي و عماآوري‬
‫پرسنا توليد توانايي كنترل تدهيزات توليد‪ ،‬كيفيت مصال و بتن‬ ‫و مسئوليت اندام كار را بعهده دارند بايد داراي مدرك‬
‫بهصورت پايدار را نداشته باشند‪ ،‬دستيابي به بتن باكيفيت مناسب‬ ‫تحصيلي مرتبط‪ ،‬پروانه مهارت فني يا گواهينامه معتبر از‬
‫و يكنواخت دشوار است‪ .‬از آندايي كه كيفيت بتن به رادتي تحت‬
‫مراجع ذيصالآ باشند‪ .‬مدارك آموزش و توانمندي نيروي‬
‫تاثير عواما مفتلن قرار ميگيرد‪ ،‬براي متفصصاني كه بتن را توليد‬
‫انساني بايد در محا توليد و اجراي بتن نرهداري شده و در‬
‫ميكنند‪ ،‬داشتن دانش كارشناسي و تدربه مرتبط با كيفيت توليد‬
‫دستر كارفرما قرار داده شود‪.‬‬
‫بتن اهميت دارد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬
‫آمادهسازي محل بتنريزي‬
‫ت ‪ 3-2-2-3‬با توجه به تاثير نامناسب مواد زايد‪ ،‬روي كيفيت و‬
‫ظاهر بتن‪ ،‬قبا از روغنكاري قالبها الزم است تا همه مواد زايد با‬
‫استفاده از فشار هوا‪ ،‬جارو‪ ،‬يا هر روش مناسب ديرري كه مورد‬
‫پذيرش دستراه نظارت است‪ ،‬زدوده و برداشته شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-2-3‬براي روغنكاري قالبها بايد با استفاده از روغن (ماده‬
‫رهاساز) مناسب و طبق دستورالعماهاي توليدكنندگان روغن قالب‬
‫و قالبساز‪ ،‬اقدام به روغنكاري قالبها نمود‪ .‬بايد دقت شود كه‬
‫ضفامت اليه روغن طبق دستورالعما توليدكننده روغن قالب باشد‪.‬‬
‫ضمناً الزم است روغن قالب روي سط قالب شره نكند‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-2-3‬بهمنظور تما بهتر بتن جديد با بتن قديمي‪،‬‬
‫همننين جلوگيري از جذ آ بتن كه مندر به جمعشدگي بتن‬
‫ميشود‪ ،‬بايد بتن قديمي كه در تما با بتن جديد هستند‪ ،‬به‬
‫اندازهاي مرطو باشند كه باعث مكش آ مفلوط بتن نشود و‬
‫همننين داراي آ اضافي نباشد‪ .‬درصورتي كه عدم اتصال بتن‬
‫جديد به مصال بنايي يا بتن قديمي مد نظر باشد‪ ،‬بايد از ورقهاي‬
‫نايلوني يا مواد مشابه استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-2-3‬هرگونه مواد اضافي چسبيده به ميلررد بايد زدوده‬
‫شود‪ .‬در صورتيكه ي اليه زنگ سست پوستهشده روي ميلررد‬
‫ايداد شود‪ ،‬الزم است تا با استفاده از آ پُرفشار‪ ،‬ماسهپاشي يا روش‬
‫مناسب مورد پذيرش دستراه نظارت‪ ،‬نسبت به زدودن زنگ اقدام‬
‫نمود‪ .‬وجود اليههاي نازك زنگ بر روي ميلررد پا از پاك كردن‬
‫آرماتورهاي داراي زنگِ دفرهاي يا آنهايي كه آج خود را از‬
‫پوستههاي زنگ‪ ،‬مشكلي را بوجود نميآورد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-2-2-3‬اليههاي ضعين سط بتن قبلي را ميتوان با استفاده‬
‫از فشار آ (به ميزان ‪ 222‬تا ‪ 722‬بار) ماسهپاشي يا بر سيمي‬
‫زدود‪ .‬بدين ترتيب امكان اتصال بهتري بين بتن قديم و جديد فراهم‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ساخت و توليد بتن‬
‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-7-3‬بهمنظور توليد بتن با كيفيت مورد نياز‪ ،‬استفاده از‬
‫تدهيزات با عملكرد مناسب‪ ،‬روشهاي توليد مناسب و داشتن‬
‫متفصصاني كه قادر به تضمين كيفيت پايدار بتن باشند‪ ،‬اهميت‬
‫دارد‪ .‬الزم است براي بررسي يكنواختي و همرني در اختالط بتن‪،‬‬
‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪333‬‬
‫متن اصلي‬
‫آمادهسازي محل بتنريزي‬
‫‪ 3-2-2-3‬همه مواد زايد درون قالب يا محا بتنريزي‪ ،‬مانند‬
‫گِا و الي‪ ،‬برف و يخ‪ ،‬مواد گياهي‪ ،‬مواد سُست و كم مقاومت‬
‫از جمله خردههاي پلياستايرن‪ ،‬مواد و قطعات اضافي ناشي از‬
‫آرماتوربندي و قالببندي بايد از محا بتنريزي جمعآوري و‬
‫برداشته شوند‪.‬‬
‫‪ 2-2-2-3‬قالبها بايد به شيوه مناسب تميز شده و با روغن‬
‫قالب (ماده رهاساز) مناسب پوشش داده و درزبندي شوند‪.‬‬
‫‪ 7-2-2-3‬قبا از بتنريزي‪ ،‬الزم است بتن قديمي كه در‬
‫تما با بتن جديد است بهصورتي مرطو شود كه سط آن‬
‫اشباع‪ ،‬ولي عاري از آ اضافي باشد‪ .‬در موارديكه بتن جديد‬
‫در تما با مصال بنايي است بايد با جداكننده مناسب از‬
‫جمله ورق نايلوني از يكديرر جدا شوند‪.‬‬
‫‪ 3-2-2-3‬همه آرماتورها بايد قبا از بتنريزي كامال تميز و‬
‫عاري از زنگِ سستِ پوسته شده و مواد آالينده مانند گِا و‬
‫الي‪ ،‬يخ‪ ،‬روغن‪ ،‬گريا و ساير عواملي كه باعث كاهش‬
‫چسبندگي آرماتورها به بتن ميشود‪ ،‬باشند‪ .‬از بكارگيري‬
‫دست دادهاند‪ ،‬بايد خودداري شود‪.‬‬
‫‪ 1-2-2-3‬قبا از ريفتن بتن روي سط بتن قبلي‪ ،‬اليههاي‬
‫ضعين روي آن بايد به نحو مناسبي زدوده شود‪.‬‬
‫ساخت و توليد بتن‬
‫كليات‬
‫‪ 3-3-7-3‬بتن بايد با كيفيت مورد نياز و بهصورت يكنواخت‬
‫و همرن توليد شود‪.‬‬
 ‫‪331‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ويژگيهايي مانند وزن مفصوص‪ ،‬اسالمپ‪ ،‬مقدار دبا هوا‪ ،‬مقدار‬
‫مالت و مقاومت‪ ،‬در ابتدا و انتهاي پيمانه آزمايشي اندازهگيري و‬
‫كنترل شود و اختالف آنها بايد در محدوده مداز جدول ‪ 2-3‬قرار‬
‫گيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-7-3‬استفاده از تدهيزات با عملكرد مناسب از اهميت‬ ‫‪ 2-3-7-3‬تدهيزات و روشهاي مورد استفاده براي‬
‫زيادي برخوردار است‪ ،‬دتي اگر از مصال منطبق با الزامات كيفي‬ ‫ذخيرهسازي‪ ،‬پيمانهكردن و اختالط مصال بايد با توجه به‬
‫اين آييننامه در ساخت بتن استفاده شود‪ ،‬بهدليا نوسان در نسبت‬
‫عملكرد مورد نياز‪ ،‬انتفا و تامين گردند‪ .‬اين تدهيزات و‬
‫اجزاء مفلوط‪ ،‬ناشي از خطاهاي سامانه پيمانهكردن و اختالط بتن‪،‬‬
‫روشها بايد به تاييد دستراه نظارت برسد‪.‬‬
‫كيفيت مفلوط بتن ميتواند دستفوش تيييرات قابا مالدظهاي‬
‫شود‪.‬‬
‫الزامات عملكردي براي تدهيزات توليد در بندهاي ‪ 3-3-3‬و‬
‫‪ 0-3-3‬شرآ داده شده است‪ .‬عواما موثر در انتفا ايستراه‬
‫مركزي بتنسازي شاما عواما زير است‪ :‬ددم كار‪ ،‬سرعت مورد‬
‫نياز براي توليد بتن و الزامات استانداردهايي كه با استفاده از آنها‬
‫كارآمدي سامانه بتنسازي تعيين ميشود‪.‬‬
‫ظرفيت توليد مدموعه بتنسازي به سامانه انتقال مصال ‪ ،‬اندازه‬
‫محفظه ذخيره و توزين مصال ‪ ،‬ددم وسايا پيمانهكردن‪ ،‬تعداد و‬
‫اندازه مفلوطكنها‪ ،‬بستري دارد‪.‬‬
‫مدموعههاي بتنسازي به سه صورت زير دستهبندي ميشوند‪:‬‬
‫‪ -‬كنترل دستي؛‬
‫‪ -‬نيمه خودكار؛‬
‫‪ -‬تمام خودكار‪.‬‬
‫از مدموعه بتنسازي با روش كنترل دستي در كارهاي كوچ كه‬
‫نياز به سرعت توليد كمي دارند‪ ،‬استفاده ميشود‪ .‬در صورت افزايش‬
‫ظرفيت بتنسازي‪ ،‬با روش كنترل دستي با استفاده از افزايش‬
‫سرعت پيمانهكردن‪ ،‬خطاهاي پيمانهكردن بيشتر از دد مداز خواهد‬
‫شد‪ .‬اين ايراد براي سامانههاي نيمه خودكار نيز ميتواند صادق‬
‫باشد‪.‬‬

‫تجهيزات ذخيرهسازي‬ ‫تجهيزات ذخيرهسازي‬

‫ت ‪ 3-2-7-3‬مفلوط شدن اندازهها مفتلن سنردانهها با يكديرر و‬
‫آلودهشدن مصال با مواد زيانآور و شرايط محيطي‪ ،‬ميتواند باعث‬
‫تييير مشفصات مصال شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-7-3‬شرايط محيطي ميتوانند شاما دماي نرهداري‪ ،‬مدت‬
‫نرهداري‪ ،‬شرايط رطوبتي محا نرهداري و شرايط رويارويي با اشعه‬
‫خورشيد باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-7-3‬ي سيلوي ذخيره سيمان و افزودنيهاي معدني بايد‬
‫بهگونهاي ساخته شده باشد كه سيمان به هيچوجه در كن يا‬
‫گوشههاي سيلو بهصورت ساكن باقي نماند‪ .‬توصيه ميشود سيلو‬
‫‪ 3-2-7-3‬اجزاء تشكيا دهنده بتن بايد به گونهاي ذخيره و‬
‫جابدا شوند كه مشفصات آنها به مقدار قابا توجهي تييير‬
‫نكند و انطباق آنها با مشفصات اين آييننامه دفظ شود‪.‬‬
‫‪ 2-2-7-3‬در موارديكه ارايه دستورالعماهاي ويژهاي از‬
‫سوي تامينكننده اجزاي بتن در مورد ذخيرهسازي و نرهداري‬
‫آن ارايه شده باشد‪ ،‬رعايت آنها الزامي است‪.‬‬
‫‪ 7-2-7-3‬تدهيزات ذخيرهسازي سيمان و افزودنيهاي‬
‫معدني بايد مطابق استاندارد ملي ‪ 2363‬بوده و بهگونهاي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪336‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مدهز به لرزاننده‪ ،‬ضربهزن يا ي سيستم هوادهي (يا تركيبي از‬ ‫ساخته شده باشد كه رطوبت به داخا محفظه ذخيره نفوذ‬
‫آنها) در خروجي سيلو براي جلوگيري از طاق زدن ذرات پودر باشد‬ ‫نكند‪.‬‬
‫و از تفليه يكنواخت مصال اطمينان داصا شود‪ .‬اگر سيمان نتواند‬ ‫همننين سيمان و افزودنيهاي معدني بايد بهطور جداگانه‬
‫بهطور مستقيم از سيلو به ديگ مفلوطكن فرستاده شود‪ ،‬الزم است‬ ‫ذخيره شوند‪.‬‬
‫به سيلوي ذخيرهاي كه در باالي ديگ مفلوطكن قرار داده ميشود‪،‬‬
‫انواع سيمانها نيز بايد در سيلوهاي جداگانه ذخيره و‬
‫منتقا شود‪ .‬همننين بايد دداقا از دو سيلوي ذخيره سيمان در‬
‫نرهداري شوند‪.‬‬
‫ايستراه مركزي بتنساز‪ ،‬استفاده كرد‪ .‬در مواردي كه ي نوع‬
‫ددم سيلو بايد دداقا از سه برابر متوسط ددم مصرف روزانه‬
‫سيمان از كارخانههاي متفاوتي تهيه ميشود‪ ،‬بايد آنها را در‬
‫سيلوهاي جداگانهاي انبار كرد‪ .‬گاه بهدليا داغ بودن سيمانهاي‬ ‫بيشتر باشد‪.‬‬
‫ورودي به كارگاه و لزوم كاهش دماي آن قبا از مصرف‪ ،‬توصيه‬
‫ميشود از تعداد سيلوهاي بيشتر و با ددم اضافي استفاده شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-7-3‬چون كيفيت بتن بهرادتي تحت تاثير نوسانات‬ ‫‪ 3-2-7-3‬تدهيزات ذخيرهسازي سنردانهها بايد داراي‬
‫رطوبت سنردانه قرار ميگيرد‪ ،‬الزم است كه اقدامات كنترلي اندام‬ ‫ساختاري باشند كه مصال بهصورت جداگانه‪ ،‬بسته به نوع‪،‬‬
‫شود تا رطوبت سنردانه تا دد امكان‪ ،‬در قسمتهاي مفتلن آن‬ ‫اندازه و دانهبندي طوري ذخيره گردند كه دچار جداشدگي‬
‫يكنواخت باشد‪ .‬براي تدهيزات ذخيرهسازي در محوطه الزم است‬ ‫نشوند‪ .‬همننين تدهيزات ذخيرهسازي بايد داراي ي زهكش‬
‫تا براي جلوگيري از اختالط مصال با اندازههاي مفتلن و نيز ايداد‬
‫مناسب به گونهاي باشد كه رطوبت سنردانه بتواند در ي‬
‫سقن براي جلوگيري از تيييرات شديد رطوبتي بهدليا عواما‬
‫محدوده قابا قبول و بهصورت يكنواخت درآيد‪ .‬الزم است‬
‫جوي‪ ،‬ديوارههاي جداكنندهاي پيشبيني شود‪ .‬همننين بايد از‬
‫تدهيزات ذخيرهسازي‪ ،‬داراي ظرفيت كافي باشند‪.‬‬
‫مفلوط شدن ساير سنردانهها‪ ،‬گِا و الي‪ ،‬آاليندهاي گياهي‪ ،‬يخ‪،‬‬
‫برف و غيره جلوگيري كرد‪ .‬ضمناً الزم است ي شيب آرام براي‬
‫زهكشي موثر در كن ايداد شود‪ .‬براي تدهيزات ذخيرهسازي از نوع‬
‫سيلويي‪ ،‬كن سيلوي ذخيرهسازي مصال ريزدانه بايد طوري‬
‫طرادي شود تا زهكشي موثر اندام شده و براي خارج كردن‬
‫سنردانههاي جمعشده در كن سيلو بايد ابزاري مانند لرزاننده يا‬
‫ضربه زن تامين شوند‪ .‬دتي براي تدهيزات ذخيره نوع سيلويي‪،‬‬
‫ايداد ي سقن باالي محفظه تيذيه براي جلوگيري از نفوذ باران‬
‫از اهميت زيادي برخوردار است‪ .‬براي بهدداقا رساندن جداشدگي‬
‫و نوسانات در توزيع اندازه ذرات سنردانه‪ ،‬سنردانهها تا دد امكان‬
‫بهصورت ت اندازه‪ ،‬جداگانه ذخيره و پيمانه شوند‪ ،‬براي مثال‬
‫سنردانه ‪ 3/31-21‬ميليمتر بايد به محدودههاي ‪32/1 -21‬‬
‫ميليمتر و ‪ 32/1- 3/31‬ميليمتر را تقسيم كرد‪ .‬همننين الزم‬
‫است اقداماتي اندام شود تا از يخزدگي يا افزايش شديد دماي‬
‫سنردانه جلوگيري شود‪ .‬در صورت لزوم‪ ،‬تدهيزات آ پاشي مانند‬
‫افشانه نيز بايد فراهم شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-2-7-3‬براي تاييد كيفيت افرودنيهاي شيميايي كه براي‬ ‫‪ 1-2-7-3‬تدهيزات ذخيرهسازي افزودنيهاي شيميايي بايد‬
‫طوالنيمدت ذخيره ميشوند يا در مورد كيفيت آنها اطمينان‬ ‫داراي ساختاري باشند تا اين افزودنيها بهصورت جداگانه و‬
‫وجود ندارد‪ ،‬بايد قبا از استفاده‪ ،‬آنها را آزمايش كرد‪ .‬توصيه‬ ‫بسته به نوع‪ ،‬طوري ذخيره شوند كه از هرگونه آلودگي با مواد‬
‫ميشود‪ ،‬جهت جلوگيري از تهنشيني مواد افزودني مايع‪ ،‬ي‬
‫خارجي‪ ،‬تيييرات در مشفصات‪ ،‬يخزدگي‪ ،‬تهنشيني در‬
 ‫‪333‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مفلوطكن يا گردشدهنده در آن تعبيه شود‪ .‬در مواردي كه‬ ‫افزودنيهاي مايع‪ ،‬و ساير مواردي كه كيفيت آنها را كاهش‬
‫مفزنهاي ذخيره يا لولههاي انتقال از فوالد ساخته ميشوند‪،‬‬ ‫دهد‪ ،‬جلوگيري شود‪ .‬افزودنيهاي شيميايي پودري بايد‬
‫اقدامات الزم براي جلوگيري از خوردگي لولهها صورت پذيرد‪.‬‬ ‫بهگونهاي ذخيره شوند كه از جذ رطوبت و كلوخهشدن آنها‬
‫جلوگيري شود‪.‬‬
‫ت ‪ 6-2-7-3‬روي هر ي از سيلوهاي سيمان بايد عالمتگذاري‬ ‫‪ 6-2-7-3‬بهمنظور جلوگيري از بروز خطا در استفاده از اجزاي‬
‫(يا شمارهگذاري) شود به طوريكه از فاصله مورد نياز قابا رويت‬ ‫بتن‪ ،‬هر ي از واددهاي ذخيرهسازي بايد بهطور واض‬
‫باشد‪ .‬همننين توصيه ميشود مدارك و مستندات مربوط به نوع‬ ‫عالمتگذاري و مشف شوند‪.‬‬
‫سيمان‪ ،‬كارخانه توليد سيمان و مشفصات بارنامه بر اسا شماره‬
‫سيلو در اتاق كنترل و وادد كنترل كيفيت وجود داشته باشد‪.‬‬
‫عالمتگذاري مشابه براي سنردانه‪ ،‬مواد افزودني شيميايي و معدني‬
‫نيز بايد صورت پذيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-7-3‬الزم است تا روي خروجي سيلوهاي سيمان و مواد‬ ‫‪ 3-2-7-3‬شرايط ذخيرهسازي اجزاي بتن بايد به گونهاي‬
‫افزودني معدني درينهاي براي نمونهگيري از محتويات سيلوها‬ ‫باشد كه امكان تهيه نمونه از آن براي اندام آزمايش ميسر‬
‫تعبيه شود‪ .‬محا ذخيره مصال سنري بايد به گونهاي باشد كه‬ ‫باشد‪.‬‬
‫امكان دسترسي پرسنا آزمايشراه يا كارگاه و ناظر توليد براي‬
‫مشاهده ظاهري و نمونهگيري از مصال فراهم باشد‪ .‬همننين الزم‬
‫است تا مفازن افزودني شيميايي يا آ نيز داراي شيرهايي براي‬
‫نمونهگيري از محتويات آنها باشد‪.‬‬

‫تجهيزات توزين و پيمانه كردن‬ ‫تجهيزات توزين و پيمانه كردن‬

‫ت ‪ 3-7-7-3‬توصيه ميشود‪ ،‬با توجه به ددم بتن‪ ،‬ابعاد و اهميت‬ ‫‪ 3-7-7-3‬تدهيزات مورد نياز براي توزين هر ي از مصال‬
‫سازه‪ ،‬تدهيزات توزين مناسب براي توليد بتن انتفا شود‪ .‬عالوه‬ ‫بايد سازگار با فرآيند توليد بتن و قادر به پيمانهكردن هر ي‬
‫بر اين‪ ،‬تدهيزات مورد استفاده براي توزين هر ي از مصال بايد‬ ‫از مصال با دقت مورد نياز باشد‪.‬‬
‫قادر به پيمانهكردن هر ي از مصال در محدوده دقت مورد نياز‬
‫باشد‪ .‬نوع الكتريكي تدهيزات توزين به ديرر انواع آن برتري دارد‪.‬‬
‫‪ 2-7-7-3‬تدهيزات مورد نياز براي توزين هر ي از مصال‬
‫بايد بهطور دورهاي‪ ،‬قبا و در طي بهرهبرداري مورد بازرسي‬
‫قرار گيرند و بهطور مناسب واسندي شوند‪.‬‬
‫‪ 7-7-7-3‬دقت باسكول مورد استفاده‪ ،‬تحت بار آزمايشي‬
‫استاتيكي‪ ،‬بايد برابر با بزرگترين مقدار داصله از ‪±2/31‬‬
‫درصد كا ظرفيت باسكول يا ‪ ±2/3‬درصد وزن مواد باشد‪.‬‬
‫دقت باسكول بايد بهصورت ادواري وارسي شده و به تاييد‬
‫دستراه نظارت برسد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-7-3‬تييير رطوبت سنردانهها بر اسالمپ و نسبت ‪w/cm‬‬ ‫‪ 3-7-7-3‬مصال بايد مطابق طرآ مفلوط بتن پيمانه شود‪.‬‬
‫اثر گذار است‪ .‬براي مشف كردن مقدار رطوبت سنردانهها از‬ ‫بدين منظور الزم است اطالعاتي مانند نوع و مقدار اجزاي بتن‬
‫روشهايي مانند خش كردن سريع (از جمله استفاده از اشعه‬ ‫بهصورت مكتو در محا پيمانه كردن بتن در دستر اپراتور‬
‫مادون قرمز‪ ،‬مايكروويو يا ساير ابزارهاي خش كردن)‪ ،‬استفاده‬ ‫قرار گيرد‪ .‬تييير رطوبت سنردانهها بايد در تواتر مناسب و‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪338‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ميشود‪ .‬روش مناسب در كارگاه با توجه به عواملي مانند زمان مورد‬ ‫تيييرات شديد رطوبتي اندازهگيري شده و از آنها در تعيين‬
‫نياز‪ ،‬تعداد چرخههاي آزمايش‪ ،‬دقت آزمايش و اقتصادي بودن آن‬ ‫مقادير سنردانه و آ مصرفي اختالط استفاده شود‪.‬‬
‫انتفا ميشود‪ .‬اصالآ مقادير آ و سنردانه ميتواند با استفاده از‬
‫اندازهگيري رطوبت ريزدانه بهوسيله نصب دسررهاي رطوبتي در‬
‫محفظههاي ذخيره سنردانه ريز يا در محا خروجي آنها اندام‬
‫گيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-7-3‬خطاهاي توزين و پيمانه كردن مصال شاما خطاي‬ ‫‪ 1-7-7-3‬سيمان‪ ،‬سنردانه‪ ،‬مواد افزودني پودري‪ ،‬الياف و يخ‬
‫باسكول (تدهيزات توزين) و خطاي عملكردي درينهها و شيرهاي‬ ‫بايد بهصورت وزني توزين شوند‪ .‬آ و افزودنيهاي شيميايي‬
‫مفتلن است‪ .‬خطاهاي مربوط به تدهيزات پيمانه كردن از طريق‬ ‫مايع ميتوانند بهصورت ددمي يا وزني اندازهگيري شوند‪.‬‬
‫بازرسي روزانه و نرهداري وسايا پيمانه به مقدار قابا توجهي‬
‫براي بتنهايي با مقاومت مشفصه ‪ 22‬مراپاسكال و كمتر‬
‫كاهش يابد‪ .‬عدم دقت وسايا پيمانه را ميتوان بهوسيله وزنههاي‬
‫پيمانه كردن سيمان و يا سنردانه ميتواند بهصورت ددمي‬
‫واسندي تعيين نمود‪.‬‬
‫اندام شود‪ ،‬در تمام موارد خطاهاي پيمانه كردن اعم از وزني‬
‫ساخت بتن بهصورت پيمانه كردن ددمي براي بتنهاي با مقاومت‬
‫يا ددمي نبايد بزرگتر از مقادير داده شده در جدول ‪0-3‬‬
‫مشفصه ‪ 22‬مراپاسكال يا كمتر زماني ميتواند مداز تلقي شود كه‬
‫داراي طرآ مفلوط وزني باشد و مقادير وزن آن با توجه به چرالي‬ ‫باشد‪.‬‬
‫انبوهي سيمان و سنردانهها و با در نظر گرفتن افزايش ددم ماسه‬
‫در رطوبتهاي مفتلن به مقادير ددمي تبديا شده باشد‪.‬‬
‫همننين در هنرام ساخت بتن بايد از پيمانههاي مشف براي‬
‫برداشتن ددم الزم سيمان و سنردانه استفاده شود‪ .‬بديهي است‬
‫در صورت عدم رعايت هري از موارد فوق ساخت بتن بصورت‬
‫ددمي مداز نيست‪ .‬در صورت نامشف بودن مقادير ددمي و‬
‫بدون طرآ مفلوط مشف و استفاده از بيا بعنوان پيمانه ددمي‬
‫نميتواند مورد قبول باشد‪.‬‬
‫به هردال توصيه ميشود‪ ،‬تا دد امكان از بتن آماده در موارديكه‬
‫دسترسي به آن وجود دارد‪ ،‬استفاده شود‪.‬‬
‫نهادهاي ذيصالآ در نقاط مفتلن كشور بسته به امكانات موجود‬
‫ميتوانند دد مداز مقاومت مشفصه يا رده بتن را در اين مورد‬
‫تعيين نمايند‪ .‬توصيه ميشود‪ ،‬دد باالي آن از ‪ C25‬تداوز ننمايد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-7-7-3‬در مواردي كه سيمان و افزودنيهاي معدني بهصورت‬ ‫‪ 6-7-7-3‬در موارديكه افزودنيهاي معدني بهصورت‬
‫كيسهاي تهيه ميشوند و تفاوت بين جرم خال ي كيسه و مقدار‬ ‫تدمعي با سيمان وزن ميشود‪ ،‬دقت اندازهگيري آنها بايد‬
‫جرم چاپ شده در محدوده خطاي قابا پذيرش مندرج در جدول‬ ‫مطابق جدول ‪ 0-3‬باشد‪ .‬در اين موارد سيمان و افزودني‬
‫‪ 0-3‬است‪ ،‬ميتوان پيمانه كردن را بهصورت كيسهاي اندام داد‪.‬‬ ‫معدني را بايد از ي قين توزين و مدزا از ساير مواد وزن‬
‫نمود‪ .‬در ضمن سيمان بايد قبا از افزودني معدني توزين شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-7-3‬در اغلب موارد توزين تدمعي سنردانه بكار گرفته‬ ‫‪ 3-7-7-3‬در موارديكه سنردانهها بهصورت تدمعي و بدنبال‬
‫ميشود و سنردانهها به ترتيب و پشت سر هم در ي مفزن انباشته‬ ‫هم در ي نوبت وزن ميشوند‪ ،‬دقت اندازهگيري بايد مطابق‬
‫و توزين ميشوند‪.‬‬ ‫جدول ‪ 0-3‬باشد‪.‬‬
 ‫‪331‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 8-7-7-3‬افزودنيهاي شيميايي بايد در محفظههاي مدزا‬ ‫‪ 8-7-7-3‬در موارديكه از چند افزودني شيميايي بهطور‬
‫پيمانه و همزمان با آ يا مصال مرطو به داخا ديگ مفلوطكن‬ ‫همزمان در توليد بتن استفاده ميشود‪ ،‬بايد آنها را بهصورت‬
‫ريفته شوند‪ .‬اين افزودنيها نبايد در تما مستقيم با مصال خش‬ ‫جداگانه پيمانه نمود‪ ،‬مرر اينكه توليدكننده افزودني‪،‬‬
‫مانند سيمان يا سنردانههاي خش قرار گيرند‪.‬‬ ‫پيشاختالط آنها را مداز اعالم نمايد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-7-3‬مفلوطكنهاي پيوسته مفلوطكنهايي هستند كه‬ ‫‪ 1-7-7-3‬در موارديكه از مفلوطكن پيوسته استفاده‬
‫بهصورت پيوسته بتن توليد ميكنند و اجزاي بتن نيز بهصورت‬ ‫ميشود‪ ،‬ميتوان سنردانه و سيمان را بهصورت وزني يا‬
‫پيوسته وارد مفلوطكن ميشود‪ .‬در اين نوع مفلوطكنها مقدار‬ ‫ددمي اندازهگيري نمود‪ .‬به هردال خطاي اندازهگيري نبايد‬
‫اجزاي بتن شاما‪ :‬سنردانه‪ ،‬آ و افزودنيها معموال بهصورت‬ ‫بزرگتر از مقادير داده شده در جدول ‪ 0-3‬باشد‪ .‬خطا بايد بر‬
‫ددمي‪ ،‬مطابق نسبتهاي مفلوط و بر اسا مقدار سيمان مورد‬
‫مبناي وزن تعيين شود و درصورت پيمانهكردن ددمي‪ ،‬با‬
‫نياز در هر ساعت و بهصورت نسبتي از آن اندازهگيري ميشود‪ .‬در‬
‫تبديا ددم به وزن در هر ي از مصال در دورههاي زماني‬
‫هنرام استفاده از ي مفلوطكن پيوسته‪ ،‬الزم است تدهيزات‬
‫مشف ‪ ،‬بسته به ظرفيت مفلوطكن‪ ،‬محاسبه صورت گيرد‪.‬‬
‫اندازهگيري قبا از آغاز كار واسندي شوند‪ .‬اين واسندي بايد با‬
‫اندازهگيري وزن مصالحي كه هم زمان تهيه شدهاند اندام شود‪.‬‬
‫جدول ‪ 0-3‬مقادير خطاي مجاز در اندازهگيري اجزاي بتن‬

‫حداكثر خطاي اندازه گيريها‪ ،‬درصد‬ ‫اجزاي تشكيلدهنده بتن‬

‫‪+3‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫آ‬
‫سيمان‪ ،‬سيمان و افزودني‬
‫‪+2‬‬ ‫‪-3‬‬
‫معدني بهصورت همزمان‬
‫‪+7‬‬ ‫‪-7‬‬ ‫سنردانهها بهطور جداگانه‬
‫‪+2‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫سنردانهها بهصورت تدمعي‬
‫‪+2‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫افزودني معدني‬
‫‪+1‬‬ ‫‪-7‬‬ ‫افزودني شيميايي‪ ،‬الياف‬

‫مخلوطكنها و اختالط بتن‬ ‫مخلوطكنها و اختالط بتن‬

‫ت ‪ 3-3-7-3‬بهمنظور به دست آوردن بتني همرن‪ ،‬الزم است‬ ‫‪ 3-3-7-3‬مصال تشكيا دهنده بتن بايد بهطور كاما مفلوط‬
‫مصال مطابق نسبتهاي مفلوط‪ ،‬در مفلوطكن با عملكردي‬ ‫شوند تا بتن يكنواخت و همرني بهدست آيد‪ .‬براي توليد بتن‬
‫مناسب و در مدت زمان اختالط الزم‪ ،‬همرن شود‪ .‬مفلوط كنهاي‬ ‫سازهاي‪ ،‬مفلوط كردن بتن بهصورت دستي مداز نيست‪.‬‬
‫بتن به دو نوع كلي ناپيوسته و پيوسته تقسيم ميشوند‪ .‬در‬
‫مفلوطكنهاي ناپيوسته پا از پيمانه كردن مقادير اجزاء بتن و‬
‫ورود آنها به مفلوطكن‪ ،‬عمليات اختالط صورت ميگيرد و سپا‬
‫بتن توليد شده تفليه ميشود‪ .‬بدين ترتيب با تكرار اين چرخه‬
‫بارگيري‪ ،‬اختالط و تفليه‪ ،‬اين نوع مفلوطكنها نوبت به نوبت بتن‬
‫ميسازند‪ .‬در مفلوطكنهاي پيوسته‪ ،‬اجزاء بهصورت پيوسته و‬
‫بهصورت نرخ ددم يا وزن بر زمان وارد مفلوطكن ميشوند و‬
‫عمليات اختالط و تفليه نيز بهصورت پيوسته صورت ميگيرد‪.‬‬
‫اغلب مفلوطكنهاي مورد استفاده در توليد بتن از نوع ناپيوسته‬
‫هستند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪312‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-3-7-3‬مفلوطكنهاي ناپيوسته به دو نوع گرانشي (بشكهاي)‬ ‫‪ 2-3-7-3‬عملكرد مفلوطكن بايد به نحوي باشد كه در مدت‬
‫و نيرويي (اجباري) تقسيم ميشوند‪ .‬براي نوع بشكهاي‪،‬‬ ‫زمان اختالط مورد نظر‪ ،‬دداكثر تيييرات در چرالي بتن‪،‬‬
‫مفلوطكنهايي با محور ثابت و مفلوطكنهايي با محور كج شونده‬ ‫مقدار درشتدانه‪ ،‬مقاومت فشاري‪ ،‬دبا هوا و اسالمپ بتن‬
‫وجود دارند‪ .‬مفلوطكنهاي نيرويي‪ ،‬در انواع مفلوطكنهاي با‬ ‫در قسمتهاي مفتلن بتن‪ ،‬مطابق الزامات استاندارد ملي‬
‫محور قائم مانند نوع تابهاي (تياري) و مفلوطكنهاي با محور افقي‬
‫‪ 6233‬يا جدول ‪ 2-3‬باشد‪.‬‬
‫(پارويي) در دو نوع ت محوره و دومحوره وجود دارند‪ .‬كارايي‬
‫مفلوطكن و كفايت اختالط بهوسيله اندازهگيري تيييرات در نتايج‬
‫جدول ‪ 2-3‬الزامات كارآمدي مخلوطكنها در توليد مخلوط همگن‬
‫آزمايش مقاومت فشاري‪ ،‬تعيين مقدار دبا هوا و مقدار اسالمپ‬
‫نمونههاي بتن گرفته شده از بفشهاي مفتلن بتن توليد شده‬ ‫حداكثر مجاز تغييرات‪،‬‬
‫موضوع‬
‫تعيين ميشود‪ .‬اگر نتايج آزمايش‪ ،‬الزامات استاندارد ملي ‪ 6233‬را‬ ‫(‪)0‬‬ ‫درصد‬
‫‪3/2‬‬ ‫چرالي بتن‬
‫تامين نكند‪ ،‬ميتوان گفت كه ساختار مفلوطكن مناسب نيست يا‬
‫‪6/2‬‬ ‫مقدار درشتدانه‬
‫تييههاي آن ساييده شده و يا مدت زمان اختالط ناكافي است‪.‬‬
‫‪3/1‬‬ ‫ميانرين مقاومت فشاري سه آزمونه ‪ 3‬روزه‬
‫براي اندام آزمايشهاي يكنواختي مفلوطكنها‪ ،‬جهت مقايسه‬
‫‪22‬‬ ‫مقدار دبا هوا‬
‫نمونههاي بتن بايد بعد از تفليه تقريباً ‪ 31‬درصد و ‪ 81‬درصد از‬
‫‪22‬‬ ‫مقدار اسالمپ‬
‫بتن‪ ،‬گرفته شود‪ .‬دقت شود كه از ‪ 32‬درصد اول و ‪ 32‬درصد آخر‬ ‫‪ -0‬مقدار اختالف بين نتيجه دو نمونه (ميانگين سه آزمونه از هر يك) گرفته‬
‫بتن تفليه شده نمونهبرداري صورت نريرد‪.‬‬ ‫شده از حدود ‪ %05‬و ‪ %85‬بتن تخليه شده از مخلوطكن تعيين ميشود‪ .‬اين‬
‫مفلوطكن بتن از نوع نيرويي براي بتن سفت‪ ،‬بتن با سيمان زياد و‬ ‫اختالف بر مقدار متوسط نتيجه دو نمونه تقسيم شده و بهصورت درصد ارايه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫بتنهاي ويژه (بتن سب ‪ ،‬بتن پرمقاومت و بتن بارواني زياد و‬
‫خودتراكم) مناسب است‪ .‬بهطور كلي زمان اختالط الزم در‬
‫مفلوطكن نوع نيرويي ميتواند از نوع گرانشي‪ ،‬كوتاهتر باشد‪.‬‬
‫كاميونهاي مفلوطكن بتن كه عمدتا براي انتقال بتن بهكار‬
‫ميروند‪ ،‬در واقع نوعي مفلوطكن گرانشي بشكهاي با محور ثابت‬
‫هستند كه روي كاميون نصب شدهاند‪.‬‬
‫مفلوطكنها بايد مرتباً با فواصا زماني مورد نياز و جهت تشفي‬
‫مشكالت ادتمالي چسبيدگي بتن يا مالت سفتشده به بدنه و‬
‫پرهها‪ ،‬بازرسي شوند‪ .‬تييههاي مفلوطكن نيز بايد از نظر فرسودگي‬
‫بازرسي گردند‪ .‬اگر تيييرات مشاهده شده بهقدري زياد باشد كه‬
‫عملكرد دستراه مورد ترديد قرار گيرد‪ ،‬آزمايشهاي قيد شده در‬
‫استاندارد ملي ‪ 6233‬بايد اندام گيرد تا مشف شود كه تعمير و‬
‫يا تعويض دستراه‪ ،‬مورد نياز است يا خير‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-7-3‬با توجه به اينكه هنرام بارگيري مصال به داخا ديگ‬ ‫‪ 7-3-7-3‬ددم بتني كه در كاميون مفلوطكن ساخته‬
‫مفلوطكن‪ ،‬مدموع ددم اجزاء تشكيا دهنده بتن بيشتر از ددم‬ ‫ميشود نبايد بيش از دو سوم ظرفيت اسمي ديگ آن باشد‪.‬‬
‫بتن تازه توليد شده است‪ ،‬بايد ددم پيمانه بتن بهمراتب كمتر از‬ ‫همننين ددم بتن مفلوط شده كه با كاميون مفلوطكن‬
‫ظرفيت اسمي ديگ مفلوطكن باشد تا عما اختالط بفوبي اندام‬ ‫دما ميشود‪ ،‬نبايد از ‪ 82‬درصد ظرفيت اسمي ديگ آن‬
‫شده و مصال از آن بيرون نريزد‪.‬‬
‫تداوز كند‪.‬‬
‫با توجه به دركت كاميون مفلوطكن در سرباالييها‪ ،‬بدليا امكان‬
‫بيرون ريفتن بتن‪ ،‬محدوديت ‪ 82‬درصد ظرفيت اعمال ميشود‪.‬‬
 ‫‪313‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-3-7-3‬زمان الزم براي اختالط كافي در مفلوطكن به مقدار‬ ‫‪ 3-3-7-3‬دداقا زمان اختالط بتن بايد به گونهاي باشد كه‬
‫قابا توجهي به نوع مفلوطكن‪ ،‬ظرفيت آن‪ ،‬ددم مفلوط‪،‬‬ ‫مفلوط همرن داصا شود‪ .‬زمان اختالط پا از ورود همه‬
‫نسبتهاي مفلوط بتن‪ ،‬نوع افزودني و روش تيذيه مصال بستري‬ ‫اجزاء بتن به درون ديگ مفلوطكن محاسبه ميشود‪ .‬اين‬
‫دارد‪ .‬همننين اگر بتوان تيييرات شدت جريان برق مفلوطكن را‬ ‫زمان نبايد كمتر از ‪ 3/1‬دقيقه براي مفلوطكنهاي گرانشي‬
‫اندازهگيري كرد‪ ،‬چناننه شدت جريان در دين اختالط بهصورت‬
‫(به جز كاميون مفلوطكن) و ي دقيقه براي مفلوطكنهاي‬
‫ثابت و پايدار درآيد‪ ،‬مدت زمان رسيدن به اين وضعيت را ميتوان‬
‫نيرويي با ظرفيت ‪ 2/31‬متر مكعب در نظر گرفته ميشود‪.‬‬
‫بهعنوان دداقا زمان اختالط پيشنهادي در نظر گرفت‪ .‬براي بتن‬
‫براي هر ‪ 2/31‬متر مكعب اضافي‪ 31 ،‬ثانيه اضافه ميشود‪.‬‬
‫با اسالمپ كم‪ ،‬بتن خودتراكم‪ ،‬بتن داوي افزودني معدني خيلي ريز‬
‫(مانند دوده سيليا) يا افزودنيهاي شيميايي يا بتن پرمقاومت و‬ ‫بهكارگيري زمان كمتر در صورتي مداز است كه با توجه به‬
‫بتن اليافي‪ ،‬بهتر است كه زمان اختالط‪ ،‬طوالنيتر شود‪ .‬براي‬ ‫بند ‪ 2-0-3-3‬بتوان نشان داد كه همرني الزم بوجود ميآيد‪.‬‬
‫اختالط بتنهاي ويژه به ‪ 00‬مراجعه كنيد‪.‬‬ ‫در مواردي كه از كاميون مفلوطكن براي مفلوط كردن‬
‫در كاميونهاي مفلوطكن‪ ،‬معموال سرعت دوران بيش از ‪ 32‬دور‬ ‫استفاده ميشود‪ ،‬بايد ‪ 32‬الي ‪ 322‬دور مطابق با سرعت تعيين‬
‫در دقيقه را‪ ،‬سرعت تند و كمتر از ‪ 6‬دور در دقيقه را‪ ،‬سرعت كند‬ ‫شده (سرعت تند) توسط كارخانه سازنده بنرخد تا الزامات‬
‫مينامند‪.‬‬ ‫يكنواختي بتن داصا شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-7-3‬اگر بتن براي مدتي طوالني مفلوط شود‪ ،‬بهويژه در‬ ‫‪ 1-3-7-3‬دداكثر زمان اختالط نبايد بيشتر از سه برابر‬
‫مفلوطكن نيرويي‪ ،‬يا مواردي كه سنردانه‪ ،‬سفت نبوده و دداكثر‬ ‫دداقا زمان اختالط كه در بند ‪ 0-0-3-3‬تعيين شده‪ ،‬باشد‪.‬‬
‫اندازه اسمي سنردانه زياد است‪ ،‬نه تنها كارايي بتن در زمان تفليه‬ ‫در موارديكه از مواد دبا زا استفاده ميشود‪ ،‬الزم است‬
‫كاهش مييابد‪ ،‬بلكه افت اسالمپ آن نيز با گذشت زمان بيشتر‬ ‫دداقا و دداكثر زمان اختالط با اندام آزمايش كارگاهي‬
‫ميشود‪ .‬دداكثر مدت زمان اختالط بايد بهدليا خرد شدن‬
‫مشف شود‪.‬‬
‫سنردانه‪ ،‬افزايش مقدار پودر سنگ و افزايش دما بهدليا سايش‬
‫مصال با بدنه مفلوطكن و كاهش دبا هواي عمدي‪ ،‬محدود شود‪.‬‬
‫در كاميون مفلوطكن دداكثر تعداد چرخش ديگ (مدموع دوران‬
‫كند و تند) توصيه ميشود به ‪ 722‬دور محدود شود‪ .‬تعداد چرخش‬
‫توصيه شده با دور تند محدود به ‪ 322‬دور ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 6-3-7-3‬در پيمانه اول نميتوان به بتن با نسبتهاي مفلوط‬ ‫‪ 6-3-7-3‬سط داخلي مفلوطكن بايد قبا از آغاز بهكار‬
‫مورد نظر دست يافت‪ ،‬زيرا بفشي از مالت آن به سط ديواره‬ ‫فرآيند اختالط و در اولين پيمانه‪ ،‬آغشته به مالت شود و يا ‪1‬‬
‫مفلوطكن ميچسبد‪ .‬بنابراين بايد مقدار مناسبي از مالت بتن‬ ‫درصد به وزن آ و مواد سيماني و ماسه اضافه شود‪.‬‬
‫جهت جبران اين نقيصه در پيمانه اول اضافه شود يا پا از ساخت‬
‫و تفليه ي مالت‪ ،‬بتن مورد نظر را ساخت‪ .‬اين توصيه براي ساخت‬
‫مفلوطهاي آزمايشي در آزمايشراه نيز قابا استفاده است‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-7-3‬چون ترتيب و آرايش مناسب بارگيري مصال به داخا‬ ‫‪ 3-3-7-3‬ترتيب و آرايش ورود اجزاي بتن به داخا‬
‫مفلوطكن بسته به نوع مفلوطكن‪ ،‬زمان اختالط‪ ،‬نوع و دانهبندي‬ ‫مفلوطكن بايد به نحوي باشد كه موجب دشواري در دستيابي‬
‫سنردانه‪ ،‬مقدار آ ‪ ،‬مقدار سيمان و نوع افزودنيها تييير ميكند‪،‬‬ ‫به بتن همرن نشود‪.‬‬
‫اين امر بايد با توجه به مشفصات بتن مفلوطشده و تطابق آن با‬
‫الزامات جدول ‪ 2-3‬تعيين شود‪ .‬ورود سيمان و ماسه قبا از بقيه‬
‫مصال ميتواند باعث دشواري در اختالط‪ ،‬بويژه در مفلوطكنهاي‬
‫گرانشي شود‪ .‬همننين آرايش محا ورود سيمان و سنردانه ريز و‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪312‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫درشت ميتواند در دشواري اختالط و زمان دستيابي به مفلوط‬
‫همرن تاثير بسزائي داشته باشد‪.‬‬
‫‪ 8-3-7-3‬در مفلوطكنهاي ناپيوسته‪ ،‬قبا از تفليه بتن‬
‫پيمانه قبلي‪ ،‬نبايد مصال پيمانه جديد وارد مفلوطكن شود‪.‬‬
‫‪ 1-3-7-3‬مفلوطكنها بايد بعد از اتمام هر نوبت كاري و يا‬
‫ايداد وقفه طوالني بين نوبتهاي بتنسازي‪ ،‬شسته شوند‪.‬‬
‫ت ‪ 32-3-7-3‬مفلوط كنهاي پيوسته در شروع ساخت بتن و يا‬ ‫‪ 32-3-7-3‬مفلوطكنهاي پيوسته بايد مطابق الزامات‬
‫تييير نسبتهاي مفلوط‪ ،‬بهدليا امكان توليد بتن با كيفيت‬ ‫استاندارد ملي ‪ 6237‬باشند‪ .‬زمانيكه از «مفلوطكن‬
‫نامطلو ‪ ،‬نبايد مورد استفاده قرار گيرند‪.‬‬ ‫پيوسته»‪ ،‬استفاده ميشود‪ ،‬بفش ابتدايي بتن ساخته شده‪،‬‬
‫نبايد مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ 33-3-7-3‬پرونده كار روزانه همه مفلوطهاي ساخته شده‬
‫در كارگاه بايد بهطور تفصيلي و مشتما بر مشفصات بتن‪ ،‬از‬
‫جمله موارد زير ثبت و نرهداري شود‪:‬‬
‫‪ -‬تاريخ و زمان اختالط و بتنريزي؛‬
‫‪ -‬مقادير بهكار رفته براي اختالط مصال و نوع اجزاي بتن؛‬
‫‪ -‬نتايج آزمايشهاي بتن تازه؛‬
‫‪ -‬دماي بتن و دماي محيط در هنرام بتنريزي؛‬
‫‪ -‬محا نهايي و ددم تقريبي بتنهاي ريفته شده در سازه‪.‬‬

‫بازرسي و كنترل تجهيزات توليد‬ ‫بازرسي و كنترل تجهيزات توليد‬

‫بازرسي و كنترل تدهيزات بايد بصورت دورهاي طبق‬
‫استاندارد ملي ‪ 1623‬اندام شود و طي آن بايد اطمينان ايداد‬
‫نمايد كه تدهيزات ذخيرهسازي‪ ،‬توزين و اندازهگيري‪،‬‬
‫مفلوطكن و ابزار كنترلي‪ ،‬مانند اندازهگيري مقدار رطوبت‬
‫موجود در سنردانهها‪ ،‬در شرايط كاركرد خوبي قرار دارند‪.‬‬
‫تواتر بازرسيها و آزمايشها براي تدهيزات در جدول ‪3-3‬‬
‫ارايه شده است‪.‬‬
 ‫‪317‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫جدول ‪ 3-3‬تواتر كنترل تجهيزات‬

‫(‪)0‬‬ ‫حداقل تواتر‬ ‫هدف‬ ‫بازرسي‪/‬آزمايش‬ ‫تجهيزات‬ ‫رديف‬

‫مورد در هفته‬ ‫‪-‬ي‬ ‫براي اثبات تطابق با الزامات‬ ‫بازرسي چشمي‬ ‫انباشته و مفزن سنردانه‬ ‫‪3‬‬
‫براي اثبات اينكه تدهيزات توزين در‬
‫‪ -‬روزانه‬ ‫بازرسي چشمي‬ ‫‪2‬‬
‫شرايط تميز و عملكرد صحيحي هستند‪.‬‬
‫‪ -‬در زمان نصب‬ ‫تدهيزات توزين‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي‬ ‫براي تامين الزامات بند ‪3-3-3‬‬ ‫آزمايش تدهيزات توزين‬ ‫‪7‬‬
‫‪ -‬در زمان ترديد‬
‫براي اثبات اينكه تدهيزات اندازهگيري‬
‫‪ -‬ابتداي كار روزانه‬ ‫بازرسي چشمي‬ ‫‪3‬‬
‫تميز و داراي عملكرد صحي هستند‬
‫وسايا پيمانه (سندش)‬
‫‪ -‬در زمان نصب‬
‫آزمايش تدهيزات اندازهگيري و تفليه‬ ‫مواد افزودني شيميايي‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي بعد از نصب‬ ‫براي تامين الزامات بند ‪3-3-3‬‬ ‫‪1‬‬
‫كاما‬
‫‪ -‬در زمان ترديد‬
‫‪ -‬در زمان نصب‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي بعد از نصب‬ ‫براي تامين الزامات بند ‪3-3-3‬‬ ‫آزمايش تدهيزات اندازهگيري‬ ‫وسايا پيمانه آ‬ ‫‪6‬‬
‫‪ -‬در زمان ترديد‬
‫‪ -‬در زمان نصب‬ ‫تدهيزات اندازهگيري‬
‫مقايسه مقدار واقعي با مقدار قرائت شده‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي بعد از نصب‬ ‫براي اثبات مقادير صحي‬ ‫مستمر مقدار رطوبت‬ ‫‪3‬‬
‫توسط رطوبتسنج‬
‫‪ -‬در زمان ترديد‬ ‫سنردانهها‬
‫اثبات اينكه تدهيزات پيمانه كردن به‬
‫روزانه‬ ‫بازرسي چشمي‬ ‫‪8‬‬
‫طور صحي كار ميكند‬
‫مقايسه جرم واقعي اجزا بتن (روش‬
‫‪ -‬در زمان نصب‬ ‫مناسب بسته به سيستم پيمانه كردن)‬ ‫سيستم پيمانه كردن‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي بعد از نصب‬ ‫براي بررسي تطابق‬ ‫در ي پيمانه با جرم هدف و در موردي‬ ‫‪1‬‬
‫‪ -‬در زمان ترديد‬ ‫كه پيمانه خودكار ثبت ميشود با توجه‬
‫به جرم ثبت شده‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي‬
‫‪ -‬براي تدهيزات تعيين مقاومت‬ ‫براي بررسي تطابق‬ ‫واسندي مطابقت با استاندارد مرتبط‬ ‫تدهيزات آزمايش‬ ‫‪32‬‬
‫فشاري‪ ،‬دداقا ي بار در سال‬
‫مفلوطكنها (شاما‬
‫‪ -‬بهصورت دورهاي‬ ‫بررسي سايش پرهها و ديگ‬ ‫بازرسي چشمي‬ ‫‪33‬‬
‫كاميونهاي مفلوطكن)‬
‫‪ -0‬تواتر دورهاي بسته به نوع تجهيزات و حساسيت آن در زمان استفاده و شرايط توليد كارخانه دارد‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫انتقال بتن و بتنريزي‬ ‫انتقال بتن و بتنريزي‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫مالدظات اصلي كه بايد قبا از شروع بتنريزي در نظر گرفته شود‬ ‫براي دصول بتن با كيفيت مورد نظر‪ ،‬بايد جزئيات برنامه‬
‫شاما موارد زير است‪:‬‬ ‫انتقال بتن و بتنريزي قبا از شروع كار مشف شده و به‬
‫الف‪ -‬برنامه زمانبندي بتنريزي‬ ‫تاييد دستراه نظارت رسيده باشد‪.‬‬
‫برنامه زمانبندي بتنريزي بايد با در نظر گرفتن عواما مفتلفي‬
‫تهيه شود‪ ،‬از جمله‪ :‬نوع و شكا سازه‪ ،‬ارتباط بتنريزي با ساير‬
‫عمليات اجرايي پرووه و برنامه زمانبندي كلي پرووه‪ ،‬ددم كا‬
‫بتنريزي‪ ،‬روش تامين‪ ،‬فاصله دما و ددم بتن كه در هر مقطع‬
‫زماني بايد تامين شود و صعوبت اجرايي هر بفش‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪313‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ب – تجهيزات و نيروي انساني‬
‫نوع‪ ،‬ظرفيت و تعداد ماشينآالت الزم براي انتقال بتن‪ ،‬بتنريزي و‬
‫تراكم و همننين نيروي انساني بايد با در نظر گرفتن مواردي مانند‬
‫وضعيت كارگاه‪ ،‬نوع و شكا سازه‪ ،‬فاصله دما بتن‪ ،‬ابعاد مقطعي‬
‫كه بايد بتنريزي شود‪ ،‬ددم بتنريزي مقطع‪ ،‬دستورالعماهاي‬
‫بتنريزي‪ ،‬آهنگ بتنريزي‪ ،‬ددم بتن قابا تامين‪ ،‬ظرفيت و تعداد‬
‫لرزانندهها‪ ،‬نوع مصال و نسبتهاي مفلوط بتن تعيين شود‪.‬‬
‫پ ‪ -‬مسيرهاي انتقال بتن‬
‫مسيرهاي انتقال بتن بايد به نحوي تعيين و انتفا شود كه امكان‬
‫انتقال سادهتر و سريعتر بتن بهوجود آيد و زمان و فاصله دما به‬
‫دداقا ممكن برسد‪.‬‬
‫ت – مقطع بتنريزي‪ ،‬محل درزهاي اجرائي و روش آمادهسازي‬
‫درزها‬
‫مقطع بتنريزي بايد براسا ددم بتنريزي در هر نوبت تعيين‬
‫شود‪ .‬اين ددم بر اسا ددم بتن قابا تامين‪ ،‬برنامه زمانبندي‬
‫اجرا‪ ،‬شكا مقطع‪ ،‬ظرفيت بتنريزي‪ ،‬زمان مداز توقنها دين‬
‫بتنريزي و موقعيت درزهاي اجرائي تعيين ميشود‪.‬‬
‫چناننه بهدليا مالدظات اجرائي‪ ،‬درز اجرائي الزم در نقشهها‬
‫مشف نشده باشد‪ ،‬محا آن بايد با در نظر گرفتن تنشها در‬
‫مقطع‪ ،‬مالدظات دوام و نحوه آرماتورگذاري در محا درز و با تاييد‬
‫دستراه نظارت انتفا شود و از انتفا آن بهصورت تصادفي و‬
‫براسا پيشرفت كار اجتنا شود‪ .‬جزييات در فصل ‪ 01‬ارايه شده‬
‫است‪.‬‬
‫ث ‪ -‬ترتيب و نرخ بتنريزي‬
‫ترتيب و نرخ بتنريزي در هر مقطع بايد با در نظر گرفتن شكا‬
‫سازه‪ ،‬وضعيت توليد بتن‪ ،‬ظرفيت بتنريزي‪ ،‬توقنهاي مداز‪،‬‬
‫تدهيزات موجود و همننين مالدظات مربوط به رانش بتن در بدنه‬
‫قالبها و سيستم نرهداري قالب انتفا شود‪ .‬در برخي سازهها‬
‫مانند سقنها‪ ،‬تيرهاي يكسره و قو ها عدم توجه به بارگذاري‬
‫ناشي از بار بتن تازه ميتواند مندر به ناپايداري قالب و يا خرابي‬
‫سيستم نرهدارنده قالبها شود‪.‬‬

‫زمان مجاز بتنريزي‬ ‫زمان مجاز بتنريزي‬

‫ت ‪ 3-2-3 3‬با توجه به تييير كيفيت بتن تازه در طول زمان‪ ،‬پا‬
‫از توليد آن‪ ،‬بهتر است زمان انتقال بتن‪ ،‬بتنريزي و تراكم به دداقا‬
‫ممكن برسد‪ .‬در اغلب كارهاي اجرائي به دليا محدوديتهاي‬
‫مفتلن‪ ،‬امكان اتمام بتنريزي در ي زمان كوتاه وجود ندارد‪ .‬اين‬
‫محدوديتها شاما محدوديت در توليد و انتقال بتن‪ ،‬مسيرهاي‬
‫انتقال‪ ،‬موقعيت عضو سازه و همننين محدوديت در تراكم‪ ،‬انبوهي‬
‫‪ 3-2-3-3‬دداكثر زمان مداز‪ ،‬براي عمليات بتن ريزي‪ ،‬شاما‬
‫انتقال‪ ،‬بتنريزي و تراكم‪ ،‬در دماي محيطي كمتر از ‪ 21‬درجه‬
‫سلسيو ‪ 2 ،‬ساعت پا از ساخت بتن ميباشد‪ .‬در دماي‬
‫باالتر از ‪ 21‬درجه‪ ،‬اين زمان بايد به ‪ 3/1‬ساعت محدود شود‪.‬‬
 ‫‪311‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫و درهمي آرماتورها و محدوديت در تدهيزات و نيروي انساني است‪.‬‬ ‫در صورت استفاده از وسايا دما بتن‪ ،‬بدون ديگ چرخان‪،‬‬
‫بنابراين ضروري است كه برنامه بتنريزي با در نظر گرفتن اين‬ ‫از محا توليد تا محا بتن ريزي‪ ،‬زمآنهاي فوق‪ ،‬نيم ساعت‬
‫محدوديتها تهيه شود‪.‬‬
‫كاهش مييابد‪.‬‬
‫در استاندارد ملي ‪ ،6233‬محدوديت «زمان دما» ارايه شده است‬
‫در داليكه در اين آئيننامه زمان الزم براي بتنريزي و تراكم نيز‪،‬‬ ‫در صورت بهكارگيري مواد ديرگيركننده‪ ،‬ميتوان زمانهاي‬
‫به مدت تقريبي نيم ساعت به آن اضافه شده است‪.‬‬ ‫فوق را افزايش داد‪.‬‬
‫چناننه در بتنريزي‪ ،‬دداقا اسالمپ مورد نياز با رعايت زمان‬
‫مندرج در اين آييننامه تامين نشود‪ ،‬بايد زمان مداز از ساخت تا‬
‫بتنريزي كاهش يابد و يا با تيييراتي در طرآ مفلوط مانند اسالمپ‬
‫اوليه بيشتر و يا استفاده از مواد افزودني ديرگيركننده‪ ،‬اين مشكا‬
‫برطرف شود‪ .‬همننين در صورتيكه رواني مورد نياز بتن در پاي‬
‫كار تامين شود‪ ،‬ميتوان‪ ،‬محدوديتهاي زمان دما را با نظر‬
‫دستراه نظارت‪ ،‬افزايش داد‪.‬‬
‫استفاده از مواد افزودني ديرگيركننده‪ ،‬روش موثري براي جلوگيري‬
‫از كاهش (افت) اسالمپ است و استفاده از مواد افزودني روانكننده‬
‫براي بتنهايي كه به اسالمپ بيشتر نياز دارند‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬
‫محدوديتهاي ذكر شده براي مفلوطهايي است كه آ به آنها‬
‫اضافه شده است و براي مفلوطهاي خش (بدون آ ) محدوديتي‬
‫وجود ندارد‪ .‬به هر دال در اغلب موارد بدليا مرطو بودن‬
‫سنردانهها (بويژه ماسهها)‪ ،‬بهتر است محدوديتهاي بتن آماده تا‬
‫دد امكان رعايت شود‪.‬‬

‫انتقال بتن‬ ‫انتقال بتن‬

‫ت ‪ 0-3-0-3‬كليات‬ ‫‪ 3-7-3-3‬كليات‬
‫جداشدگي بتن و ايداد درز سرد‪ ،‬دو پديده نامطلو در انتقال بتن‬ ‫انتقال بتن از مفلوطكن تا محا نهايي بتن بايد چنان صورت‬
‫و بتنريزي هستند كه توجه به آنها ضروري است‪.‬‬ ‫گيرد كه از جداشدگي يا هدر رفتن بتن جلوگيري شود‪.‬‬
‫انتقال بتن به دو بفش‪ :‬انتقال از محا توليد بتن تا محا بتنريزي‪،‬‬ ‫همننين انتقال بتن بايد به نحوي باشد كه دالت خميري‬
‫و انتقال از محا بتنريزي به درون قالب‪ ،‬تقسيم ميشود‪ .‬روش‬
‫بتن‪ ،‬بين بتنريزيهاي متوالي‪ ،‬دفظ شود‪.‬‬
‫انتقال بايد امكان تحويا بتن در محا نهايي با دفظ كيفيت كه‬
‫شاما نسبت آ به سيمان‪ ،‬اسالمپ‪ ،‬درصد دبا هوا و يكنواختي‬
‫است را فراهم نمايد‪ .‬پارامترهاي مفتلفي بايد براي انتفا روش و‬
‫تدهيزات مناسب انتقال بتن مد نظر قرار گيرد‪ .‬از جمله نسبتهاي‬
‫مفلوط بتن‪ ،‬دسترسيها‪ ،‬نرخ تحويا بتن در محا‪ ،‬محا ايستراه‬
‫توليد بتن و شرايط آ و هوايي‪ .‬اين پارامترها تعيين كننده نوع‬
‫مناسب و در عين دال اقتصادي روش انتقال بتن هستند‪.‬‬
‫تدهيزات دما بتن بايد طبق استاندارد ملي ‪ 1622‬مورد كنترل و‬
‫بازرسي قرار گيرد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪316‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در بين دو درز ساخت‪ ،‬اعم از افقي يا قائم‪ ،‬بتنريزي بايد بهصورت‬
‫پيوسته و بدون ايداد درز سرد اندام شود‪ .‬درز سرد زماني ايداد‬
‫ميشود كه نتوان لرزاننده دروني را تحت وزن خود به درون بتن‬
‫فروبرد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-3-0-3‬انتقال بتن از محل توليد بتن تا محل بتنريزي‬ ‫‪ 2-7-3-3‬انتقال بتن از محل توليد بتن تا محل بتنريزي‬
‫انتقال بتن از محا توليد بتن تا محا بتنريزي با روشهاي مفتلفي‬ ‫الن) در موارديكه در بتنريزي از بتن آماده استفاده ميشود‪،‬‬
‫نظير كاميون مفلوطكن‪ ،‬تسمه نقاله‪ ،‬جام بتن كه روي كاميون‪،‬‬ ‫ضوابط استاندارد ملي ‪ 6233‬بايد رعايت شود‪.‬‬
‫كابا و يا ريا دما ميشود‪ ،‬فرغون‪ ،‬دامپر و كاميون دما بتن با‬ ‫) در موارديكه بتن در مفلوطكن مركزي مفلوط ميشود‪،‬‬
‫و يا بدون هم زننده اندام ميشود‪.‬‬ ‫ددم بتن نبايد از ‪ 82‬درصد ظرفيت اسمي ديگ (جام)‬
‫با توجه به محدوديت زمان توليد بتن تا اتمام بتنريزي‪ ،‬توصيه‬
‫كاميون مفلوطكن تداوز كند‪ .‬بعد از افزوده شدن آ‬
‫ميشود كه زمان ساخت تا تفليه بتن به دداكثر ي ساعت محدود‬
‫اختالط‪ ،‬هيچ آبي نبايد به بتن اضافه شود‪ .‬چناننه نياز به‬
‫شود‪ .‬در غير اين صورت براي زمآنهاي بيشتر ميتوان از مواد‬
‫افزايش رواني بتن در محا مصرف باشد‪ ،‬با تاييد دستراه‬
‫افزودني ديرگير استفاده نمود‪ .‬در هر دال كا زمان ذكر شده از‬
‫ساخت بتن تا اتمام بتنريزي بايد شرايط بند ‪ 2-0-3‬را تامين‬ ‫نظارت ميتوان از مواد روانكننده و يا دوغا سيمان با‬
‫نمايد‪.‬‬ ‫نسبت آ به سيمان مساوي يا كمتر از بتن اصلي استفاده‬
‫در مواردي كه فاصله دما‪ ،‬زياد‪ ،‬يا اسالمپ بتن‪ ،‬زياد ميباشد‪ ،‬بهتر‬ ‫نمود‪.‬‬
‫است از كاميون دما بتن با دور كم براي انتقال بتن استفاده نمود‪.‬‬ ‫پ) در موارديكه اسالمپ بتن‪ ،‬بيشتر از دد مداز باشد‪،‬‬
‫در مواردي كه بتن با اسالمپ ‪ 1‬سانتيمتر و يا كمتر و براي فواصا‬ ‫نسبت آ به سيمان و اسالمپ مورد نظر را ميتوان با‬
‫كمتر از ‪ 32‬كيلومتر (يا كمتر از يكساعت) انتقال مييابد‪ ،‬ميتوان‬ ‫افزودن سيمان و در صورت لزوم ماسه‪ ،‬با تاييد دستراه‬
‫از دامپ تراك يا جامي كه توسط ماشين دما ميشود استفاده‬ ‫نظارت تامين نمود‪ .‬در اين موارد پا از افزودن مصال‬
‫نمود‪ .‬در اين دالت بايد از عدم جداشدگي اطمينان داصا كرد‪،‬‬ ‫جديد‪ ،‬ديگ كاميون مفلوطكن بايد ‪ 32‬دور با سرعت تند‬
‫بهگونهاي كه تيييرات در اسالمپ و درصد دبا هوا كم باشد‪.‬‬
‫بنرخد تا همرني بتن تامين شود‪ .‬همننين بايد دقت‬
‫داشت كه محدوديت دداكثر مداز سيمان مصرفي و ديرر‬
‫محدوديتهاي ذكر شده نيز رعايت شود‪.‬‬
‫ت) در تمام موارد‪ ،‬بايد اطمينان داصا نمود كه روش انتقال‬
‫بتن امكان تفليه آسان‪ ،‬جلوگيري از جداشدگي در هنرام‬
‫انتقال‪ ،‬دداقا تييير در اسالمپ و درصد دبا هوا را‪،‬‬
‫مقدور سازد‪.‬‬

‫ت ‪ 3-3-0-3‬انتقال بتن از محل بتنريزي تا درون قالب‬ ‫‪ 7-7-3-3‬انتقال بتن از محل بتنريزي تا درون قالب‬

‫الف ‪ -‬انتقال بتن با پمپ‬ ‫الف ‪ -‬انتقال بتن با پمپ‬

‫بتنريزي بهكم پمپ‪ ،‬سرعت بتنريزي را نسبت به ساير روشها‬
‫افزايش ميدهد‪ .‬اين روش نيازمند برنامهريزيهاي الزم بهمنظور‬
‫تعيين نوع و تعداد پمپها‪ ،‬طرآ مفلوط مناسب و لولهگذاري‬
‫صحي است‪.‬‬
‫پمپپذيري مناسب بتن شرط الزم براي بتنريزي با پمپ است‪.‬‬
‫بنابراين در طرآ مفلوط بتن پمپي بايد مالدظاتي از جمله وجود‬
‫در انتقال بتن با پمپ بايد موارد «الن» تا «آ» زير مورد توجه‬
‫قرار گيرد‪:‬‬
‫الن) قبا از بتنريزي با پمپ بايد جزئيات آن مانند نوع پمپ‪،‬‬
‫قطر لولهها‪ ،‬مسير لولهها و نرخ تفليه بتن مشف شود‪.‬‬
 ‫‪313‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫خمير كافي در بتن و افت اسالمپ ناشي از گذشت زمان تا شروع‬ ‫همننين پمپپذيري بتن بايد بهگونهاي باشد كه امكان‬
‫بتنري زي با پمپ و همننين افت اسالمپ ناشي از پمپكردن در‬ ‫دما و ريفتن بتن با سهولت اندام شود‪.‬‬
‫نظر گرفته شود‪ .‬لذا قبا از شروع بتنريزي‪ ،‬بايد نوع‪ ،‬موقعيت و‬ ‫) قطر لوله بايد براسا نوع و كيفيت بتن‪ ،‬دداكثر اندازه‬
‫تعداد پمپها‪ ،‬مسير لولهها‪ ،‬نوع و قطر لولهها‪ ،‬نرخ تفليه بتن و ساير‬ ‫سنردانه‪ ،‬وضعيت پمپ كردن‪ ،‬ايمني و نرخ آن انتفا‬
‫موارد مشف شود‪.‬‬
‫شود‪ .‬موقعيت پمپ بايد در محلي باشد كه دداقا طول و‬
‫شكا و درصد ذرات ريز موجود در ماسه نقش اساسي در‬
‫خم در لولههاي پمپ بهكار برده شود‪.‬‬
‫پمپپذيري بتن دارد‪ .‬ماسه گرد گوشه براي بتن پمپي ارجحيت‬
‫پ) در انتقال بتن به وسيله پمپ‪ ،‬بايد نسبت دداكثر اندازه‬
‫دارد‪ .‬توصيه ميشود‪ ،‬درصد ذرات گذشته از ال ‪ 2/7‬ميليمتر‬
‫(شماره ‪ )12‬بين ‪ 31‬تا ‪ 72‬درصد و گذشته از ال ‪ 2/31‬ميليمتر‬ ‫اسمي سنردانه به كوچ ترين قطر داخلي لوله انتقال بتن‪،‬‬
‫(شماره ‪ )322‬بين ‪ 1‬تا ‪ 32‬درصد وزن ماسه باشد‪.‬‬ ‫از ‪ 2/77‬كمتر باشد‪.‬‬
‫قطر مناسب لولهها بعد از تعيين دداكثر اندازه سنردانه‪ ،‬ظرفيت‬ ‫ت) تعداد و نوع پمپ بايد براسا سرعت تفليه بتن‪ ،‬سرعت‬
‫بتنريزي و غيره تعيين ميشود‪ .‬توان مورد نياز پمپ با افزايش قطر‬ ‫بتنريزي در قطعه‪ ،‬ارتفاع و طول دما بتن و شرايط آ‬
‫لولهها كاهش مييابد و ميتواند ي مزيت محسو شود‪ ،‬ولي بايد‬ ‫و هوايي انتفا شود‪.‬‬
‫دقت كرد كه قطر باالتر لولهها مندر به صعوبت در جابدائي لولهها‬ ‫ث) تدهيزات پمپ بايد طوري طرادي و تهيه گردند كه امكان‬
‫و در نتيده كاهش بازدهي كا كار نشود‪ .‬در بتنريزي با پمپ در‬ ‫بتنريزي پيوسته بهوجود آيد‪ .‬در مواردي كه ادتمال قطع‬
‫اكثر موارد از لولههايي با قطر داخلي ‪ 322‬تا ‪ 321‬ميليمتر استفاده‬
‫بتن به مدت نسبتاً طوالني‪ ،‬در دين بتنريزي‪ ،‬وجود دارد‬
‫ميشود‪ .‬در بتنريزي با اددام زياد‪ ،‬از لوله با قطر ‪ 312‬ميليمتر‬
‫بايد روشهايي براي جلوگيري از افت كيفيت بتن پيش‬
‫هم استفاده ميشود‪.‬‬
‫بيني شود‪.‬‬
‫براي كاهش فشار پمپ و گرفتري لولهها بايد با انتفا مسير‬
‫ج) پمپ بتن بايد بتواند فشار الزم براي انتقال بتن را با توجه‬
‫مناسب‪ ،‬طول لولهها و تعداد خمها را به دداقا ممكن كاهش داد‪.‬‬
‫در نزديكي خمها و يا در محا كاهش مقطع لوله‪ ،‬آشفتري جريان‬ ‫به طول لولههاي افقي و عمودي و نوع بتن تامين نمايد‪.‬‬
‫و افت فشار رخ ميدهد كه ميتواند مندر به گرفتري لولهها شود‪.‬‬ ‫چ) قبا از شروع بتنريزي اصلي با پمپ‪ ،‬الزم است از دوغا‬
‫در اين موارد بايد از خم با شعاع زياد و از لولههائي كه تييير مقطع‬ ‫يا مالت بهمنظور ليزان كردن سطوآ داخلي لوله و با هدف‬
‫تدريدي دارند استفاده نمود‪.‬‬ ‫جلوگيري از گرفتري لولهها استفاده نمود‪ .‬اين دوغا يا‬
‫براي بهوجود آوردن شرايط بتنريزي پيوسته با پمپ‪ ،‬بايد قبا از‬ ‫مالت نبايد داخا قالب ريفته شود‪.‬‬
‫بتنريزي‪ ،‬با اندام بازرسي از تميزي سطوآ داخلي لولههاي پمپ‪،‬‬ ‫آ) در فواصا نزدي به پمپ‪ ،‬نبايد از لولههاي انعطافپذير‬
‫عدم پوسيدگي و ساير عيو اطمينان داصا نمود و با در نظر‬ ‫استفاده شود‪.‬‬
‫گرفتن ماشينآالت دما كافي از محا توليد تا پمپ‪ ،‬بتن بهطور‬
‫مداوم تامين شود‪ .‬همننين تدهيزات و نيروي انساني الزم براي‬
‫شستشوي داخلي پمپ و باز و بسته كردن و جابهجائي لولهها در‬
‫نظر گرفته شود‪.‬‬
‫در زمان توقن عمليات پمپ كردن و با توجه به كاهش پمپپذيري‬
‫بتن با گذشت زمان‪ ،‬تفليه نكردن بتن داخا لولهها ميتواند مندر‬
‫به گرفتري در لولهها شود‪ .‬همننين با توجه به ادتمال كاهش‬
‫كيفيت بتن در داخا لولهها‪ ،‬الزم است در توقنهاي طوالني نسبت‬
‫به خالي كردن لولهها اقدام نمود‪ .‬اين توقنها ميتواند به دليا تييير‬
‫شيفت كاري‪ ،‬بارندگي شديد در دين پمپ كردن و يا داليا ديرر‬
‫اتفاق بيفتد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪318‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫انتفا مسير مناسب لولهها‪ ،‬مهار كافي آنها و سكوي كار با‬
‫موقعيت مناسب از موارد ديرري هستند كه بايد مد نظر قرار گيرند‪.‬‬
‫انتفا پمپ مناسب مهمترين شرط بتنريزي مطمئن و پيوسته‬
‫است‪ .‬دداكثر توان پمپ از سابقه بتنريزي در سازههاي مشابه و يا‬
‫با آزمايش عملي قبا از بتنريزي اصلي‪ ،‬بهدست ميآيد‪.‬‬
‫اگر چه فشار مورد نياز پمپ با كم معادله زير محاسبه ميشود‪،‬‬
‫اما انتفا پمپ به نحوي اندام ميشود كه اين فشار از ‪ 82‬درصد‬
‫توان اسمي پمپ بيشتر نشود‪.‬‬

‫(طول لوله معادل افقي) * (افت فشار معادل در هر متر لوله افقي) =‪Pmax‬‬

‫اطالعات موجود از ميزان‬ ‫افت فشار در هر متر لوله افقي براسا‬

‫سيمان‪ ،‬نرخ بتنريزي‪ ،‬قطر لوله و اسالمپ بهدست ميآيد‪ .‬در شكل‬
‫ت ‪ 0-3‬مقادير معمول افت فشار براي بتن‪ ،‬با دداكثر اندازه ‪ 22‬تا‬
‫‪ 21‬ميليمتر نشان داده شده است‪ .‬در صورت استفاده از دداكثر‬
‫اندازه سنردانه ‪ 78‬ميليمتري ميزان افت بهدست آمده از نمودار‬
‫فوق بايد ‪ 32‬درصد افزايش يابد‪.‬‬
‫افت فشار در لوله‬

‫آهنگ پمپ كردن (‪)m3/h‬‬

‫شكل ت ‪ 0-3‬مقادير تقريبي افت فشار براي بتنهاي با عيار حدود ‪311‬‬
‫كيلوگرم بر متر مكعب‪ ،‬حداكثر اندازه سنگدانه ‪ 21‬تا ‪ 25‬ميليمتر و با‬
‫مواد افزودني حبابساز و كاهنده آب ‪A=mm B=inch‬‬

‫در صورتيكه مقدار سيمان بيش از ‪ 322‬كيلوگرم بر متر مكعب‬

‫باشد‪ ،‬افت فشار بيشتر خواهد بود‪ ،‬درداليكه براي عيار ‪ 722‬تا‬
‫‪ 322‬كيلوگرم بر متر مكعب ممكن است افت فشار كمتر شود‪.‬‬
‫استفاده از برخي افزودنيهاي پودري معدني به افزايش يا كاهش‬
‫افت فشار مندر ميشود‪ .‬عدم مصرف مواد روانكننده باعث افزايش‬
‫شديد افت فشار در لولههاي پمپ ميشود‪ .‬دانهبنديهاي نسبتاً ريز‬
‫و كمبود ذرات مياني (‪ 1/1 – 3/31‬ميليمتر) تاثير قابا مالدظهاي‬
 ‫‪311‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در كاهش افت فشار دارد‪ .‬وجود ماسههاي تيزگوشه و شكسته‬
‫بهويژه داراي پودر سنگ كم و فاقد ذرات ريزتر از ‪ 2/7‬ميليمتر‬
‫باعث افزايش افت فشار ميشود‪.‬‬
‫اين نمودار براي طول لوله افقي است‪ .‬براي محاسبه طول معادل‬
‫لوله افقي در لولههاي قائم‪ ،‬خمها‪ ،‬تييير مقطع و لولههاي منعطن‬
‫از جدول ت ‪ 0-3‬استفاده ميشود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 0-3‬طول معادل لوله افقي‬

‫طول معادل لوله‬ ‫قطر اسمي لوله‬

‫واحد‬ ‫ردي‬
‫افقي (متر)*‬ ‫(ميليمتر)‬
‫‪7‬‬ ‫‪322‬‬ ‫متر‬ ‫ي‬ ‫لوله قائم‬
‫‪3‬‬ ‫‪321‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪312‬‬
‫‪7‬‬ ‫از ‪ 331‬به ‪312‬‬ ‫عدد‬ ‫ي‬ ‫لوله مفروطي**‬
‫از ‪ 312‬به ‪321‬‬
‫از ‪ 321‬به ‪322‬‬
‫‪6‬‬ ‫خم ‪ 12‬درجه با‬ ‫عدد‬ ‫ي‬ ‫خم لوله‬
‫شعاع ني متر‬
‫‪22‬‬ ‫هر عضو ‪ 1‬تا ‪ 8‬متري‬ ‫لوله انعطافپذير‬
‫* مقادير براي بتنهاي معمولي است‪.‬‬
‫** مقادير براي لوله مخروطي با طول يك متر و بر اساس قطر لوله كوچكتر‬
‫تعيين ميشود‪.‬‬

‫بازده ددمي ي پمپ با توجه به طرآ مفلوط و خواص بتن تازه‬

‫متيير است و به دليا تراكمپذيري بتن‪ ،‬بازده واقعي از بازده نظري‬
‫كمتر ميباشد‪ .‬همننين در هنرام بتنريزي‪ ،‬زمآنهايي براي‬
‫جابهجايي لولهها و تراكم بتن صرف ميشود‪ .‬بنابراين در هنرام‬
‫محاسبه نرخ جابهجايي بتن با پمپ‪ ،‬بايد اين زمآنها و بازده ددمي‬
‫بتن در نظر گرفته شود‪ ،‬كه در نتيده ظرفيت تفليه بتن از پمپ‬
‫بايد بيشتر از نرخ بتنريزي مقطع در نظر گرفته شود‪ .‬تعداد پمپها‬
‫براسا ظرفيت مورد نياز تفليه بتن از پمپ‪ ،‬ظرفيت تفليه هر‬
‫پمپ‪ ،‬ابعاد بلوك‪ ،‬ددم كا بتنريزي در مقطع‪ ،‬ترتيب بتنريزي‪،‬‬
‫نرخ بتنريزي‪ ،‬ظرفيت سيستم توليد بتن‪ ،‬ظرفيت تراكم بتن‪ ،‬تعداد‬
‫موقعيتهاي بتنريزي و غيره تعيين ميشود‪ .‬براي بتنريزيهايي‬
‫كه بايد بهصورت پيوسته اندام شود‪ ،‬اكيداً توصيه ميشود تا پمپ‬
‫اضافي (آماده به كار) نيز در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫در شرايطي كه انتظار ميرود در هنرام بتنريزي مشكالتي به وجود‬
‫آيد‪ ،‬توصيه ميشود عملكرد پمپ‪ ،‬فشار واقعي مورد نياز و وضعيت‬
‫تفليه بتن از لوله بهصورت عملي و قبا از شروع بتنريزي مورد‬
‫آزمايش قرار گيرد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪362‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در برخي موارد بايد توجه بيشتري به برنامهريزي پمپكردن بتن‬
‫نمود كه به شرآ زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬پمپ كردن بتنهاي با عيار كم يا زياد؛‬
‫‪ -‬پمپ كردن بتنهاي با اسالمپ كمتر از ‪ 12‬ميليمتر؛‬
‫ج‪ -‬پمپ كردن بتن با يا بدون مواد افزودني دبا ساز يا روانكننده‬
‫آ ؛‬
‫د‪ -‬بتنريزي در هواي سرد يا گرم؛‬
‫هت‪ -‬بتنريزي از ارتفاع باال به پائين يا در طولهاي زياد؛‬
‫و‪ -‬بتنهاي سبكدانه‪ ،‬پرمقاومت‪ ،‬خودتراكم‪ ،‬اليافي و ساير بتنهاي‬
‫خاص‪.‬‬
‫در اين موارد اندام بتنريزي آزمايشي قبا از بتنريزي اصلي براي‬
‫اندازهگيري افت فشار واقعي و تييير در كيفيت بتن پمپ شده‬
‫توصيه ميشود‪ .‬درصورت عدم امكان اندام آزمايش واقعي‪ ،‬ميتوان‬
‫از اطالعات پرووههاي مشابه استفاده نمود‪.‬‬
‫در پمپ كردن بتن بهويژه در هواي گرم‪ ،‬ممكن است دماي بتن به‬
‫مقدار قابا مالدظهاي افزايش يابد‪ .‬خن كردن لوله پمپ به نحو‬
‫مقتضي به ويژه در پمپ كردن طوالني توصيه ميشود‪.‬‬
‫ب ‪ -‬بتنريزي با جام‬ ‫ب ‪ -‬بتنريزي با جام‬

‫در روش بتنريزي با جام‪ ،‬بتن از دستراه توليد بتن و يا وسايا‬ ‫الن) جام بايد به شكلي ساخته شده باشد كه جداشدگي در‬
‫انتقال بتن از محا توليد به محا بتنريزي (نظير انتقال از كاميون‬ ‫هنرام بارگيري و تفليه بتن به دداقا برسد‪ .‬همننين بايد‬
‫مفلوطكن به داخا ي جام و دما جام به محا بتنريزي) انتقال‬ ‫از خروج شيره بتن در هنرام بسته بودن درينه خروجي‬
‫داده ميشود‪ .‬اين روش به دليا اينكه جام با دركت در جهت افقي‬
‫جام جلوگيري شود‪.‬‬
‫و عمودي ميتواند بتن را به محا نهايي بتنريزي برساند‪ ،‬آسان و‬
‫) در مواردي كه در جام‪ ،‬همزن وجود ندارد‪ ،‬نرهداري‬
‫كاربردي است‪ .‬همننين اين روش نيازمند افزايش يا اصالآ اسالمپ‬
‫طوالني بتن در جام سبب بروز مشكالتي در تفليه آن‬
‫(مانند روش بتنريزي با پمپ) نيست‪ .‬براي دما جام بهطور معمول‬
‫ميشود‪ .‬جام بايد به نحوي باشد كه در صورت باز شدن‬
‫از جرثقيا استفاده ميشود‪ .‬توصيه ميشود تفليه بتن از زير و مركز‬
‫جام صورت گيرد‪ .‬در صورتيكه بازشو داراي خروجي بهصورت‬ ‫درينه‪ ،‬تمام بتن بر اثر وزن خود تفليه شود و درون جام‪،‬‬
‫شيبدار يا سُرسُرهاي (جام بيا ريز) باشد‪ ،‬ادتمال جداشدگي در‬ ‫بتن باقي نماند‪ .‬شيب جداره جام نبايد از ‪ 62‬درجه كمتر‬
‫بتن بهشدت افزايش مييابد‪.‬‬ ‫و اندازه دهانه آن نبايد از ‪ 8‬برابر دداكثر اندازه اسمي‬
‫اندازه خروجي در ارتباط با دداكثر اندازه اسمي و رواني بتن‬ ‫سنردانههاي بتن كوچ تر باشد‪.‬‬
‫مشف ميشود و بهتر است مقدار آن بهمراتب بزرگتر از دداقا‬
‫اندازه ذكر شده باشد‪.‬‬
‫پ ‪ -‬بتنريزي با ناوه (سرسرهاي) و لوله (سرسره قائم)‬ ‫پ‪ -‬بتنريزي با ناوه (سرسرهاي) و لوله (سرسره قائم)‬

‫انتقال بتن با سرسره بتن ادتمال جداشدگي را افزايش ميدهد‪.‬‬ ‫الن) بهعنوان ي قاعده كلي‪ ،‬استفاده از لوله نسبت به سرسره‬
‫استفاده از بتني كه براي تسهيا كار‪ ،‬اسالمپ بااليي دارد نيز‬ ‫بتن ارج است‪ .‬وقتي سرسره بتن بهكار گرفته ميشود‪،‬‬
‫وضعيت را نامطلو تر ميكند‪ .‬بنابراين استفاده از لوله توصيه‬ ‫شيب سرسره بايد به ددي باشد كه از جداشدگي‬
‫ميشود‪ .‬در صورتيكه بتن بهطور پيوسته از سرسره پايين نميآيد‪،‬‬ ‫جلوگيري شود و نبايد از نسبت ‪ 2‬عمودي به ‪ 7‬افقي كمتر‬
 ‫‪363‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بايد يا شيب آن را افزايش داد و يا در نسبتهاي مفلوط بتن تييير‬ ‫باشد‪ .‬همننين نبايد از ‪ 7‬عمودي به ‪ 2‬افقي بيشتر باشد‪.‬‬
‫ايداد كرد‪.‬‬ ‫سازه سرسره و روش بهكار گرفته شده نبايد مندر به‬
‫توصيه ميشود قبا از اجراي بتن اصلي امكان انتقال بتن با سرسره‬ ‫جداشدگي بتن شود‪ .‬بدين منظور در انتهاي سرسره از ي‬
‫با كيفيتي مناسب مورد آزمايش قرار گيرد‪ .‬سرسره بايد بهگونهاي‬ ‫مانع و قين قائم بايد استفاده كرد‪.‬‬
‫طرادي و ساخته شود كه در محا اتصال درزها استحكام كافي در‬
‫) لوله ميتواند صلب و يا انعطاف پذير باشد‪ .‬دداقا قطر‬
‫نظر گرفته شده باشد تا در اثر برخورد نيروي قائم بتن محا اتصال‬
‫لوله بايد در باالي لوله ‪ 8‬و در پايين ‪ 6‬برابر دداكثر اندازه‬
‫از هم جدا نشود‪.‬‬
‫اسمي سنردانه باشد‪.‬‬
‫در هنرام استفاده از سرسره بتن اكيدا توصيه ميشود كه در انتهاي‬
‫آن از قين قائم براي كاهش جداشدگي استفاده شود‪.‬‬ ‫پ) محدوديتي در مورد ارتفاع بتنريزي با لوله وجود ندارد‪.‬‬
‫شكا سرسره بهتر است نيم دايره و قطر آن از ‪ 8‬برابر اسمي‬ ‫ت) در هنرام بتنريزي دهانه خروجي لوله بايد تا ددامكان‬
‫سنردانهها بيشتر باشد‪.‬‬ ‫به سط نهايي بتن نزدي شود‪ .‬همننين نبايد بتن بهطور‬
‫ناگهاني و با ددم زياد در ي محا ريفته شود و نياز به‬
‫جابدايي افقي كاهش يابد و جداشدگي پيش نيايد‪ .‬در‬
‫موارديكه در هنرام تفليه‪ ،‬جداشدگي اتفاق بيافتد‪ ،‬بايد‬
‫بتن را قبا از استفاده دوباره مفلوط كرد‪.‬‬
‫ث) قبا و بعد از استفاده از سرسره بتن‪ ،‬سط سرسره بايد با‬
‫آ شسته شود‪.‬‬
‫ت ‪ -‬ساير تجهيزات انتقال بتن‬ ‫ت ‪ -‬ساير تجهيزات انتقال بتن‬

‫در بتنريزيهايي كه بهصورت پيوسته اندام ميگيرد‪ ،‬استفاده از‬ ‫الن) در صورت استفاده از تسمه نقاله براي انتقال بتن‪ ،‬بايد‬
‫تسمه نقاله انتفا مناسبي است‪ .‬در صورت استفاده از چندين‬ ‫تمهيدات الزم براي جلوگيري از تييير نسبت آ به‬
‫تسمه نقاله‪ ،‬اين قطعات بايد به نحوي چيده شوند كه اختالف تراز‬ ‫سيمان‪ ،‬رواني بتن بر اثر تابش آفتا ‪ ،‬بارش باران و ساير‬
‫بين آنها زياد نبوده و شيب آنها نيز به نحوي تنظيم شود كه از‬ ‫شرايط آ و هوايي پيشبيني شود‪ .‬براي جلوگيري از‬
‫جداشدگي جلوگيري بهعما آيد‪ .‬در دما با تسمه نقاله در‬
‫جداشدگي بتن در هنرام تفليه بايد از صفحات مانع و‬
‫مسافتهاي زياد بايد از پوششهاي مناسب به عنوان سايبان‬
‫قين‪ ،‬در انتهاي تسمه نقاله يا در بين راه و قبا از تفليه‬
‫استفاده شود تا تابش آفتا ‪ ،‬بارش باران و يا ساير عواما جوي‬
‫در قطعه مورد نظر استفاده كرد‪.‬‬
‫كيفيت بتن را تييير ندهد‪.‬‬
‫همننين در انتهاي تسمه نقاله‪ ،‬با در نظر گرفتن تدهيزات مناسب‬ ‫) در موارديكه از وسايا دما دستي مانند فرغون و وسايا‬
‫(مانند تييه)‪ ،‬از برگشت مالت جلوگيري شود‪ .‬چناننه انتهاي تسمه‬ ‫دما موتوري مانند دامپر (فرغون موتوري) استفاده‬
‫نقاله ثابت باشد‪ ،‬در بتنريزي در مقاطع بزرگ ناچار به جابدايي‬ ‫ميشود‪ ،‬فاصله دما نبايد به ترتيب از ‪ 62‬و ‪ 722‬متر‬
‫افقي بتن خواهيم بود كه خود ميتواند موجب جداشدگي شود‪.‬‬ ‫تداوز كند و در هر دال بايد از جداشدگي بتن جلوگيري‬
‫بنابراين بايد دتياالمكان قطعه نهايي تسمه نقاله‪ ،‬امكان جابدايي‬ ‫شود‪.‬‬
‫افقي را داشته باشد‪.‬‬ ‫پ) استفاده از هر وسيله دما‪ ،‬چناننه مندر به جداشدگي‬
‫در تابستان و زمستان امكان تيييرات شديد دما در دما با تسمه‬ ‫در بارگيري و تفليه نشود‪ ،‬مداز است‪.‬‬
‫نقاله وجود دارد كه بايد مورد توجه قرار گيرد‪.‬‬

‫عمليات بتنريزي‬ ‫عمليات بتنريزي‬

‫بهدليا ادتمال آسيب به شبكه آرماتورها و قالبها‪ ،‬بتنريزي بايد‬ ‫الزامات زير بايد در عمليات بتنريزي رعايت شود‪:‬‬
‫با دقت اندام شود‪ .‬همننين نيروي انساني آرماتوربند و قالببند‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪362‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بايد بهصورت آماده بهكار در دين بتنريزي دضور داشته باشند تا‬ ‫الن‪ -‬بتنريزي در هر قطعه از سازه بايد تا دد امكان بطور‬
‫در صورت آسيب ادتمالي‪ ،‬اقدامات الزم را اندام دهند‪.‬‬ ‫پيوسته و در شرايط بدون بارش اندام شود‪ .‬در بارندگي‬
‫با توجه به افزايش ادتمال جداشدگي بر اثر جابدايي افقي بتن‪ ،‬بايد‬ ‫شديد‪ ،‬بتنريزي مداز نيست‪ .‬در بارندگي محدود‪ ،‬كمتر از‬
‫تالش نمود تا بتنريزي در محا نهايي صورت پذيرد‪.‬‬ ‫‪ 1‬ميليمتر در ساعت‪ ،‬ميتوان با استفاده از پوشش موقت‪،‬‬
‫در صورتيكه در دين بتنريزي جداشدگي شديدي رخ دهد‪،‬‬
‫بتنريزي را ادامه داد‪.‬‬
‫دستيابي به كيفيت مناسب و با پيوستري خو ‪ ،‬دتي با دوباره‬
‫‪ -‬بتنريزي بايد به نحوي اندام شود كه موجب جابدائي‬
‫مفلوطكردن بتن نيز مشكا است‪ .‬بنابراين در چنين مواقعي‬
‫قالب و شبكه آرماتور از محا اوليه خود نشود‪.‬‬
‫بتنريزي بايد قطع و دليا جداشدگي شناسايي و براي بتنريزي‬
‫بعدي از بين برود‪ .‬براي بتنهاي ريفتهشده بايد تا دد امكان با‬ ‫پ‪ -‬بتن بايد تا دد امكان در محا نهايي خود ريفته شود تا‬
‫دوباره مفلوط كردن‪ ،‬مفلوط بتن را يكنواخت كرد‪.‬‬ ‫نياز به جابدايي آن به دداقا برسد‪ .‬در صورت نياز به‬
‫درزهاي اجرايي در اكثر مواقع ي نقطه ضعن در سازه محسو‬ ‫جابدايي بايد از عدم جداشدگي بتن اطمينان داصا شود‪.‬‬
‫ميشوند‪ ،‬بنابراين بايد با برنامهريزي مناسب‪ ،‬درزهاي اجرايي در‬ ‫در موارديكه جداشدگي مشاهده شود‪ ،‬بايد بتنريزي‬
‫محاهاي از پيش تعيين شده قرار گيرد‪.‬‬ ‫متوقن و روشهاي مناسب براي دذف يا كاهش‬
‫براي دستيابي به بتن يكنواخت‪ ،‬ضروري است كه بتن در اليههاي‬ ‫جداشدگي بتن بهكار گرفته شود‪.‬‬
‫افقي ريفته شود و بهطور يكنواخت با لرزاننده متراكم شود‪ .‬در‬ ‫ت‪ -‬بتنريزي در تمام موارد بايد به نحوي اجرا شود كه سط‬
‫بتنريزي در اددام زياد‪ ،‬توصيه ميشود كه ميزان بتن ريفته شده‬
‫بتن تازه ريفته شده تا دد امكان هموار باشد‪.‬‬
‫در ي نقطه محدود شود‪ .‬به اين منظور بايد تا دد امكان تعداد‬
‫ث‪ -‬دداكثر ضفامت بتن در هر اليه بتنريزي بايد به ‪2/1‬‬
‫نقاط تفليه بتن در مقطع افزايش يابد و سط نهائي بتن در تمام‬
‫متر محدود شود‪ .‬در موارديكه كا ضفامت بتن قطعه ‪2/6‬‬
‫نقاط تقريباً در ي تراز نراه داشته شود‪ .‬هنراميكه ددم بتن‬
‫متر باشد ميتوان آن را در ي اليه اجرا كرد‪.‬‬
‫ريفته شده در ي نقطه زياد شود‪ ،‬امكان تراكم مناسب بتن وجود‬
‫ندارد و سط بتن ناهموار خواهد شد‪ .‬در مواقعي كه به ناچار نقاط‬ ‫ج‪ -‬در صورت بتنريزي در چند اليه‪ ،‬ضفامت اليهها بايد‬
‫تفليه بتن در مقطع محدود است‪ ،‬بايد سرعت بتنريزي به نحوي‬ ‫تقريباً مساوي باشد و بتن اليه جديد با بتن اليه قبا‬
‫تنظيم شود كه امكان تراكم مناسب بتن بهوجود آيد‪.‬‬ ‫پيوستري كاما پيدا كند‪ .‬بدين منظور در هنرام تراكم‪،‬‬
‫از ريفتن ي باره بتن ستون و تراكم ي باره آن پرهيز شود و ضابطه‬ ‫لرزاننده دروني (خرطومي) بايد به ميزان ‪ 12‬تا ‪322‬‬
‫دداكثر ضفامت ‪ 2/1‬متر نيز بايد رعايت شود‪.‬‬ ‫ميليمتر در اليه قبلي فرو برده شود‪.‬‬
‫هنرامي كه دداكثر ضفامت اليه‪ ،‬به ‪ 2/1‬متر محدود ميشود‪،‬‬ ‫چ‪ -‬محدوده بتنريزي‪ ،‬ظرفيت بتنريزي و فاصله زماني بين‬
‫جابدايي افقي بتن به دداقا ميرسد‪ .‬بنابراين دد ‪ 2/1‬متر بهعنوان‬ ‫بتنريزي اليهها بايد به نحوي تعيين شود كه درز سرد‬
‫ي دداكثر ضفامت مناسب‪ ،‬توصيه ميشود‪ .‬در مواردي كه‬ ‫ايداد نشود و بدين منظور بايد امكان فرو بردن لرزاننده‬
‫ضفامتهاي بيشتر براي ي اليه در نظر گرفته ميشود‪ ،‬بايد با‬
‫خرطومي تحت وزن خود به درون اليه قبلي بتن در هنرام‬
‫اندام آزمايش عدم كاهش كيفيت بتن به اثبات برسد و يا با‬
‫تراكم‪ ،‬وجود داشته باشد‪.‬‬
‫روشهاي پيشنهادي كيفيت مناسب بتن تامين شود‪ .‬در استفاده از‬
‫آ‪ -‬بتنريزي در قالبهايي با ارتفاع زياد‪ ،‬بايد به كم لوله و‬
‫بتن خودتراكم‪ ،‬بتنريزي در اليههاي متعدد موضوعيت ندارد‪.‬‬
‫محدوديت فاصله زماني بين اليهها به دليا اطمينان از عدم ايداد‬ ‫يا تدهيزات ديرر‪ ،‬تا دد امكان نزدي به سط بتن اندام‬
‫درز سرد بين اليهها بايد رعايت شود‪ .‬براي جلوگيري از درز سرد‬ ‫شود‪ .‬دداكثر فاصله از خروجي سرسره بتن‪ ،‬لوله‪ ،‬جام و‬
‫بايد فاصله زماني بين اليهها با در نظر گرفتن مالدظاتي شاما نوع‬ ‫ديرر تدهيزات تا سط بتن ريزي ‪ 3/1‬متر توصيه ميشود‪.‬‬
‫بتن‪ ،‬كارايي بتن‪ ،‬فاصله زماني بين ساخت تا اتمام بتنريزي‪ ،‬دماي‬ ‫خ‪ -‬نرخ ارتفاعي بتنريزي در اعضاي قائم و در شرايط معمول‬
‫بتن و روش تراكم‪ ،‬مشف شود‪ .‬به خصوص در هواي گرم و با‬ ‫دداكثر ‪ 7‬متر در ساعت توصيه ميشود‪.‬‬
‫شدت تبفير زياد‪ ،‬به دليا گيرش سريعتر يا خش شدگي زود‬ ‫د‪ -‬در موارديكه بتنريزي تير و سقن بهطور پيوسته با ديوار‬
‫هنرام‪ ،‬ادتمال وقوع درز سرد بيشتر است؛ زيرا نميتوان لرزاننده‬ ‫و ستون اندام ميشود‪ ،‬براي جلوگيري از تركهاي ناشي‬
 ‫‪367‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫خرطومي را در اليه زيرين فرو برد‪ .‬همننين در بتنريزيهايي با‬ ‫از نشست بتن‪ ،‬بايد ابتدا بتنريزي ستون و ديوار و سپا‬
‫ددم زياد به دليا طوالني شدن زمان ساخت تا اتمام تراكم‪ ،‬بايد‬ ‫بتنريزي تير و سقن اندام شود‪.‬‬
‫دقت بيشتري صورت گيرد‪.‬‬ ‫ذ‪ -‬در بتنريزي در مداورت زمين‪ ،‬ابتدا بايد بتن مِرر (كم‬
‫به جز در محاهايي كه درز اجرايي پيشبيني شده است‪ ،‬بتنريزي‬ ‫مايه) ريفته شود‪.‬‬
‫بايد تا اتمام بتنريزي مقطع بهطور پيوسته ادامه يابد‪.‬‬ ‫ر‪ -‬از ريفتن يكباره بتن ستون و تراكم يكباره آن بايد پرهيز‬
‫فاصله زماني بتنريزي بين دو اليه بستري به نوع سيمان‪ ،‬ميزان‬ ‫شود‪ .‬در اين رابطه ضابطه دداكثر ضفامت اليه ‪122‬‬
‫مصرف مواد افزودني شيميايي‪ ،‬دماي بتن‪ ،‬دماي محيط و برخي‬
‫ميليمتري رعايت شود‪.‬‬
‫عواما ديرر دارد‪ .‬در مواقعي كه ادتمال وقوع درز سرد زياد است‬
‫ز‪ -‬پرتا بتن بهوسيله ادواتي مانند بيا مداز نيست‪.‬‬
‫بايد با در نظر گرفتن تدابيري مانند استفاده از مواد افزودني‬
‫شيميايي ديرگير‪ ،‬كاهش ارتفاع اليه بتنريزي يا افزايش توان توليد‪،‬‬
‫دما و ريفتن بتن‪ ،‬از وقوع آن جلوگيري كرد‪ .‬به هر دال براي‬
‫شرايط معمول مقادير داده شده در جدول ت ‪ 2-3‬بايد مد نظر‬
‫قرار گيرد‪ .‬فاصله زماني بين اليهها برابر است با فاصله زماني‪ ،‬پا‬
‫از اتمام تراكم اليه قبلي تا بتنريزي اليه جديد‪ ،‬كه شاما زمان‬
‫توقن بين بتنريزي دو اليه است‪ .‬بديهي است در بيشتر موارد فاصله‬
‫زماني مداز ممكن است به مراتب كمتر از مقادير ذكر شده در اين‬
‫جدول باشد‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 2-3‬حداكثرفاصله زماني بين بتنريزي دو اليه متوالي‬

‫حداكثر فاصله زماني بين دو اليه‬ ‫دماي محيط‬

‫‪ 3/1‬ساعت‬ ‫بيشتر از ‪21°C‬‬
‫‪ 2/2‬ساعت‬ ‫‪ 21°C‬يا كمتر‬

‫در مواقعي كه بتن از ارتفاع زياد (مانند بتنريزي ستون و ديوار)‬

‫تفليه ميشود‪ ،‬بهدليا برخورد بتن با قالب و آرماتور‪ ،‬جداشدگي‬
‫اتفاق ميافتد‪ .‬همننين اين نوع بتنريزي ميتواند موجب باقي‬
‫ماندن بتن خش شده روي سطوآ آرماتورها و قالب در ارتفاع باالتر‬
‫شده كه در بتنريزي اليه بعدي موجب عدم پيوستري بتن و ميلررد‬
‫شود‪ .‬در چنين مواقعي بايد با در نظر گرفتن بازشو در ترازهاي‬
‫پايينتر (در فواصا ‪ 3/1‬متري) و يا از لوله و يا سرسره بتن براي‬
‫نزدي كردن خروجي بتن به سط كار استفاده نمود‪ .‬افزايش ارتفاع‬
‫سقوط آزاد بتن نيز ميتواند به افزايش دفرات سطحي بتن مندر‬
‫شود‪ .‬بنابراين براي جلوگيري از جداشدگي بتن‪ ،‬ارتفاع تفليه بايد‬
‫از قبا مشف باشد تا تمهيدات الزم در اين زمينه در نظر گرفته‬
‫شود‪.‬‬
‫بتنريزي بهطور پيوسته و با سرعت ارتفاعي زياد موجب افزايش‬
‫فشار بتن به قالبها ميشود‪ .‬همننين ميتواند موجب افزايش‬
‫آ انداختن و جداشدگي به دليا افزايش فشار شده كه در نتيده‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪363‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫چسبندگي بتن و آرماتورها كاهش مييابد‪ .‬تدربه نشان ميدهد‪،‬‬
‫افزايش سرعت بتنريزي ممكن است به افزايش دفرات سطحي‬
‫بتن بياندامد‪ .‬سرعت بتنريزي بايد براسا شكا مقطع‪ ،‬طرآ‬
‫مفلوط‪ ،‬روش تراكم و ساير عواما‪ ،‬محدود شود‪ .‬بهطور معمول‪،‬‬
‫دداكثر اين سرعت ‪ 2‬تا ‪ 7‬متر ارتفاعي در ساعت تعيين ميشود‪.‬‬
‫توصيه ميشود نرخ ارتفاعي بتنريزي در شرايطي مانند هواي سرد‬
‫و يا استفاده از ديرگيركنندهها‪ ،‬به ‪ 2‬متر در ساعت محدود شود‪.‬‬
‫در برخي بتنريزيها‪ ،‬مثالً بتنريزي همزمان تير و دال و يا ديوار و‬
‫يا بتنريزي اعضايي مانند طرههاي داراي تييير مقطع قابا توجه‬
‫ناگهاني‪ ،‬به دليا اختالف در ضفامت مقطع‪ ،‬نشستهاي خميري‬
‫متفاوتي بهوجود ميآيد‪ .‬اين اختالف نشست تمايا به تركخوردگي‬
‫در محا اين تييير مقطع را افزايش ميدهد‪ .‬در چنين مواردي بايد‬
‫ابتدا بتن ستونها ريفته شود و با ي وقفه زماني‪ ،‬اجازه نشست به‬
‫بتن داده شده و يا تراكم مددد اندام گيرد؛ سپا بتن تير و دال‬
‫ريفته شود‪ .‬اين زمان ددود ‪ 3‬تا ‪ 2‬ساعت است كه البته به دما و‬
‫نسبت هاي مفلوط نيز بستري دارد‪.‬‬
‫با توجه به انبوهي ميلرردها در مقاطع سازهاي‪ ،‬بهخصوص ستون و‬
‫ديوار برشي و محا تقاطع تير و ستون‪ ،‬به نظر ميرسد امروزه‬
‫استفاده از بتن خود تراكم ميتواند كمكي براي جايدهي مناسب‬
‫بتن در اطراف ميلرردها و گوشههاي قالب باشد‪ .‬بنابراين توصيه‬
‫ميشود در صورت داشتن امكانات و كنترل مناسب‪ ،‬از بتن خود‬
‫تراكم در چنين مواردي استفاده شود‪ .‬در اين دالت بتن بهصورت‬
‫يكپارچه ريفته شده و نيازي به رعايت ضفامت دداكثر اليه‬
‫بتنريزي نيست‪ .‬اما بهتر است سرعت ارتفاعي بتنريزي براي‬
‫كاهش دفرات هواي سطحي و فشار وارد بر قالبها‪ ،‬به همان ‪ 7‬متر‬
‫در ساعت محدود شود‪.‬‬

‫تراكم بتن‬ ‫تراكم بتن‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-1-3‬هدف از تراكم بتن‪ ،‬خروج هواي ناخواسته از بتن‬ ‫‪ 3-3-1-3‬منظور از تراكم بتن كاهش يا دذف دبا هواي‬
‫است‪ .‬بديهي است در عمليات تراكم نبايد دبا هواي عمدي ايداد‬ ‫غيرعمدي يا ناخواسته در بتن است‪ .‬اين عما به كم لرزش‬
‫شده با ددم زيادي خارج شود‪.‬‬ ‫يا فشار و ضربه و يا تركيبي از آنها اندام ميشود‪ ،‬بطوريكه‬
‫پا از بازكردن قالب‪ ،‬سط بتن داراي كمترين دفرات‬
‫سطحي و ساير نواق و كاستيها باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1-3‬با توجه به تنوع و عملكرد لرزانندهها‪ ،‬انتفا نوع‬ ‫‪ 2-3-1-3‬بطور كلي لرزانندههاي داخلي براي تراكم بتن‬
‫لرزاننده مناسب با توجه به نوع كار‪ ،‬از اهميت زيادي برخوردار است‪.‬‬ ‫ارج هستند‪ .‬لرزاننده قالب ممكن است براي برخي اعضا‬
 ‫‪361‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مشفصات لرزانندههاي داخلي و عملكرد آنها در جدول ت ‪3-3‬‬ ‫مانند ديوارهاي نازك كه استفاده از لرزاننده داخلي مشكا‬
‫ارايه شده است‪.‬‬ ‫است بهكار گرفته شود‪.‬‬
‫هنرامي كه از لرزاننده خارجي (بدنه) استفاده ميشود‪ ،‬انتفا نوع‬
‫مناسب‪ ،‬محا نصب و اتصال مناسب به قالب اهميت پيدا ميكند‪.‬‬
‫شعاع تاثير لرزاننده بدنه (قالب)‪ ،‬دداكثر ‪ 72‬سانتيمتر است‪ .‬براي‬
‫ديوارهاي با ضفامت تا ‪ 62‬سانتيمتر به شرط اينكه از دو طرف‬
‫لرزانده شود و لرزاننده داراي شعاع اثر ‪ 72‬سانتيمتر باشد‪ ،‬استفاده‬
‫از لرزاننده بدنه مداز است‪ .‬براي ضفامتهاي بيش از ‪ 62‬سانتيمتر‪،‬‬
‫قسمت مركزي بايد با لرزاننده داخلي متراكم شود‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫‪3-2-1-3‬در هنرام تراكم با لرزاننده داخلي‪ ،‬لرزاننده بايد‬
‫ددود ‪ 12‬تا ‪ 322‬ميليمتر در اليه قبلي فرو برده شود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 3-3‬محدوده مشخصات لرزانندههاي داخلي و عملكرد آنها‬

‫نرخ ريختن‬ ‫شعاع عمل‬ ‫دامنه نوسان‬ ‫فركانس‬ ‫قطر‬
‫كاربرد‬ ‫گروه‬
‫بتن‪3‬و‪m3/h ،0‬‬ ‫‪ 2‬و ‪mm ،3‬‬ ‫متوسط‪mm ،‬‬ ‫پيشنهادي‪Hz ،0‬‬ ‫‪mm‬‬
‫بتن روان و پالستي در اعضاي نازك و كم ضفامت و محاهاي‬
‫محصورشده‪ .‬ممكن است به عنوان مكما لرزانندههاي بزرگتر به ويژه‬
‫در كارهاي پيشتنيده جايي كه كاباها و جاي درينهها در قالبها‬ ‫‪3-3‬‬ ‫‪312-31‬‬ ‫‪2/8 - 2/3‬‬ ‫‪212-312‬‬ ‫‪32-22‬‬ ‫‪3‬‬
‫تراكم ايداد ميكنند‪ .‬همننين براي ساخت نمونههاي آزمايشراهي به‬
‫كار ميرود‪.‬‬
‫بتن پالستي در ديوارهاي نازك‪ ،‬ستونها‪ ،‬تيرها‪ ،‬شمعهاي پيش‬
‫ساخته‪ ،‬دالهاي نازك و در طول درزهاي ساختماني‪ ،‬ممكن است به‬ ‫‪8-2‬‬ ‫‪212-321‬‬ ‫‪3 - 2/1‬‬ ‫‪232-332‬‬ ‫‪61-72‬‬ ‫‪2‬‬
‫عنوان مكما لرزانندههاي بزرگ براي مناطق محدود به كار رود‪.‬‬
‫بتن سفت و پالستي (اسالمپ كمتر از ‪ 8‬سانتيمتر) در ساختآنهاي‬
‫عمومي نظير ديوارها‪ ،‬ستونها‪ ،‬تيرها‪ ،‬شمعهاي پيش ساخته و‬
‫دالهاي سنرين‪ ،‬لرزاننده كمكي در مداورت قالبهاي بتن دديم و‬ ‫‪31-1‬‬ ‫‪712-331‬‬ ‫‪3/7 – 2/6‬‬ ‫‪222-372‬‬ ‫‪12-12‬‬ ‫‪7‬‬
‫روسازيها‪ ،‬ميتواند به صورت گروه لرزانندهها براي عرض كاما‬
‫روسازي بتني به كار رود‪.‬‬
‫بتن دديم و سازهاي با اسالمپ )‪ )1cm‬كه در مقادير )‪ )7m3‬در قالب‬
‫هاي نسبتا" باز در ساختمانهاي سنرين (نيروگاهها‪ ،‬پايههاي عظيم‬
‫‪73-33‬‬ ‫‪122-722‬‬ ‫‪3/1- 2/8‬‬ ‫‪382-322‬‬ ‫‪312-31‬‬ ‫‪3‬‬
‫پاهاو پيها)‪ ،‬همننين لرزاننده كمكي در ساخت سد نزدي قالبها‬
‫و اطراف اقالم جاگذاري شده و آرماتورهاي فوالدي‪.‬‬
‫بتن دديم در سدهاي وزني‪ ،‬پايههاي بزرگ‪ ،‬ديوارهاي دديم‪ 2 .‬يا‬
‫چند لرزاننده ممكن است همزمان براي لرزاندن مقادير بتن در دد‬ ‫‪78-31‬‬ ‫‪622-322‬‬ ‫‪2-3‬‬ ‫‪332-12‬‬ ‫‪331-321‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪ )7m3‬يا بيشتر در ي زمان در داخا بتن قالب به كار رود‪.‬‬
‫‪ -0‬بر اساس فركانس در داخل بتن بدست آمده است‪.‬‬
‫‪ -2‬شعاع عمل در بتن كامال متراكم اندازهگيري شده است‪.‬‬
‫‪ -3‬اين محدودهها نه تنها قابليت لرزاننده را نشان مي دهد‪ ،‬بلكه تفاوت در كارايي مخلوط‪ ،‬نسبت خروج هوا‪ ،‬يا شرايط ديگري كه در ساخت و ساز وجود دارد‪ ،‬را نيز منعكس ميكند‪.‬‬
‫‪ -3‬فرض بر اين است كه فاصله قرار دادن ‪ 0/5 -0‬برابر شعاع نفوذ است و اين ويبراتور دو سوم زمان‪ ،‬در بتن قرار مي گيرد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪366‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-3-1-3‬الي ت ‪ 6-3-1-3‬نفوذ لرزاننده در اليه قبلي بهمنظور‬
‫‪ 2-2-1-3‬فاصله فرو بردن و زمان لرزاندن در هر موقعيت بايد‬
‫يكپارچري اليههاي متوالي بتنريزي ضروري است‪.‬‬
‫به نحوي در نظرگرفته شود كه بتن به ميزان كافي متراكم‬
‫كيفيت مناسب سط نمايان بتن عالوه بر ايداد نماي مناسب‪ ،‬از‬
‫شود‪.‬‬
‫نظر دوام و آ بندي نيز اهميت دارد‪ .‬بنابراين تراكم كافي در‬
‫نزد يكي سطوآ قالب بايد اندام و از خروج بتن از محا درز قالب‬ ‫‪ 7-2-1-3‬لرزاننده بايد بهصورت تقريباً عمودي در بتن فرو‬
‫جلوگيري شود‪ .‬همننين نبايد لرزاننده به قالب و يا ميلررد‬ ‫برده و سپا در همان دالت بيرون آورده شود‪ .‬بيرون كشيدن‬
‫چسبانده شود‪.‬‬ ‫لرزاننده بايد آرام و برونهاي صورت گيرد كه اثري از محا‬
‫توصيه ميشود با تعبيه سكو و تمهيدات الزم‪ ،‬امكان مشاهده سط‬ ‫بيرون آوردن آن مشاهده نشود‪.‬‬
‫بتن در هنرام تراكم فراهم آيد‪.‬‬ ‫‪ 3-2-1-3‬كفايت لرزاندن بتن با مشاهده اتمام خروج دبا‬
‫مدت زمان نره داشتن لرزاننده در هر محا و بهكارگيري آن در‬
‫هوا و شروع به روزدن شيره بتن داصا ميشود‪.‬‬
‫فواصا مفتلن بايد به نحوي تعيين شود كه بتن تازه بهطور‬
‫‪ 1-2-1-3‬دداكثر فاصله نقاط فرو بردن لرزاننده داخلي بايد‬
‫يكنواخت متراكم شود‪ .‬زمان نرهداشتن و انتفا فواصا بايد به‬
‫نيروهاي فني آموزش داده شود‪ .‬موارد مهم در متراكم كردن شاما‬ ‫‪ 3/1‬برابر شعاع اثر آن در نظر گرفته شود‪ ،‬در مداورت قالبها‪،‬‬
‫موارد زير است‪:‬‬ ‫دداكثر فاصله از قالب (‪×2/31‬شعاع) اثر آن است‪.‬‬
‫لرزاننده داخلي بايد تا دد امكان بهصورت عمودي و با فواصا تقريباً‬ ‫‪ 6-2-1-3‬لرزاندن مددد بتن ميتواند براي جلوگيري از‬
‫يكسان وارد بتن شود‪ .‬فواصا نبايد از ‪ 3/1‬برابر شعاع تاثير لرزاننده‬ ‫تركهاي ناشي از نشست خميري و بهبود كيفي آن اندام‬
‫بيشتر باشد‪ .‬شعاع تاثير‪ ،‬به قطر‪ ،‬تواتر و دامنه نوسان لرزاننده‪،‬‬ ‫شود‪ .‬لرزاندن مددد بايد قبا از گيرش اوليه و تا دد امكان با‬
‫كارايي بتن‪ ،‬ابعاد عضو و تراكم ميلررد در عضو بستري دارد‪.‬‬ ‫تاخير اندام شود‪ .‬به شرط آن كه هنوز امكان فرو بردن و‬
‫تصميمگيري در خصوص انتفا نوع‪ ،‬مشفصات لرزاننده و مدت‬ ‫لرزاندن بتن وجود داشته باشد‪.‬‬
‫زمان لرزاندن‪ ،‬بايد با توجه به استعداد جداشدگي و خاصيت‬
‫پٌركنندگي بتن صورت گيرد‪.‬‬
‫پايان خروج هوا معموال با شروع به روزدگي شيره بتن در سط‬
‫همراه است و ميتواند نشآنهاي بر كفايت لرزاندن بتن باشد‪ .‬از‬
‫عاليم شروع به رو زدن بتن‪ ،‬براق شدن سط بتن است‪ .‬اين زمان‬
‫با توجه به قدرت لرزاننده و كارايي بتن مصرفي ددود ‪ 1‬تا ‪ 21‬ثانيه‬
‫است‪ .‬گاه كفايت لرزاندن با توجه به تييير صداي لرزاننده مشف‬
‫ميشود كه نياز به تدربه دارد‪.‬‬
‫با توجه به اينكه در قطعاتي مانند ديوار و ستون‪ ،‬معموال رو زدن‬
‫شيره قابا مشاهده نيست‪ ،‬زمان الزم را ميتوان از مدت زمان الزم‬
‫براي تراكم بتن مشابه در اعضايي كه روزدن شيره آنها قابا‬
‫مشاهده است برآورد نمود‪.‬‬
‫بيرون كشيدن سريع لرزاننده از داخا بتن موجب باقي ماندن دفره‬
‫لرزاننده در داخا بتن ميشود (به ويژه در بتنهايي با كارايي كم)‪.‬‬
‫لرزاندن اضافي ممكن است موجب جداشدگي و يا از بين رفتن‬
‫دبا هاي عمدي (خواسته) شود‪.‬‬
‫نبايد از لرزاننده داخلي براي جابدايي بتن استفاده كرد‪ ،‬زيرا موجب‬
‫جداشدگي آن ميشود‪ .‬بايد از دركت لرزاننده بهصورت افقي در‬
‫بتن اجتنا كرد‪.‬‬
 ‫‪363‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫نوع‪ ،‬قطر و تعداد لرزانندههاي الزم بايد با توجه به ددم بتنريزي‬
‫در وادد زمان‪ ،‬ابعاد مقطع‪ ،‬دداكثر اندازه سنردانه‪ ،‬اسالمپ بتن و‬
‫ساير عواما به نحوي انتفا شود كه تراكم مناسب و يكنواختي‬
‫بهوجود آيد‪.‬‬
‫زمان تراكم مددد كه به معناي تراكم دوباره بتن بعد از تكميا‬
‫تراكم اول و پا از آ انداختن بتن است‪ ،‬بايد بهصورت دقيقي‬
‫انتفا شود‪ .‬چناننه تراكم مددد در زمان مناسب اندام شود‪،‬‬
‫موجب كاهش فضاهاي خالي ناشي از خروج آ رو زده و همننين‬
‫پُركردن فضاي خالي زير ميلرردها و افزايش چسبندگي ميلرردها‬
‫به بتن ميشود‪ .‬بهترين عملكرد تراكم مددد‪ ،‬هنرامي رخ ميدهد‬
‫كه تا دد امكان تراكم بتن به تاخير بيفتد‪ .‬ولي در صورتي كه اين‬
‫زمان بيش از دد به تاخير بيفتد ميتواند به ايداد ترك در سط‬
‫بتن مندر شود‪ .‬همننين بايد دقت شود كه تراكم مددد از طريق‬
‫آرماتورها به بتن منتقا نشود‪ .‬به خصوص اگر زمان گيرش آن‬
‫گذشته يا بهمقدار زيادي سفت شده است‪ .‬معموال در دالها استفاده‬
‫از مالههاي پروانهاي (هليكوپتري) چنين نقشي را ايفا ميكنند‪.‬‬

‫پرداخت سطح بتن‬ ‫پرداخت سطح بتن‬

‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-6-3‬درجه همواري سط بتن در استانداردها و آييننامهها‬
‫و در مشفصات فني آورده ميشود‪ .‬شيوه نادرست پرداخت سط‬
‫ميتواند اثر نامطلوبي بر كيفيت سط بتن باقي گذارد و آن را در‬
‫برابر شرايط محيطي سفت‪ ،‬تضعين كند‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-6-3‬در صورتي كه استعداد آ انداختن بتن وجود داشته‬
‫باشد‪ ،‬پا از ريفتن و تراكم بتن و معموال به دنبال شمشهگيري‬
‫اوليه‪ ،‬رو زدن آ آغاز ميشود‪ .‬چناننه در مردله دوم و بهويژه در‬
‫مردله سوم پرداخت سط (در صورت لزوم)‪ ،‬بتن در دال‬
‫آ انداختن باشد و يا با آ رو زده‪ ،‬پرداخت اندام شود‪ ،‬كيفيت‬
‫سط بتن از نظر سايشي و دوام (پوستهشدگي‪ ،‬پودرشدگي و ‪)...‬‬
‫تضعين خواهد شد‪ .‬در صورتي كه بهويژه مردله سوم پرداخت‪ ،‬قبا‬
‫از شروع به رو زدن آ اندام شود‪ ،‬كيفيت بسيار ضعيفي را شاهد‬
‫خواهيم بود و سط بتن بهزودي پوسته شده و يا دچار پودرشدگي‬
‫خواهد شد‪ .‬براي اجراي مردله سوم الزم است بتن تا ددي سفت‬
‫شود و آ روزده جمعآوري شود‪.‬‬
‫كليات‬
‫‪ 3-3-6-3‬هدف از پرداخت سط بتن‪ ،‬صاف و هموار كردن و‬
‫تسطي سط نهايي و در صورت لزوم زبر كردن آن‪ ،‬و تامين‬
‫كيفيت مقاومت سايشي و دوام مطلو آن ميباشد‪ .‬عمليات‬
‫پرداخت سط بايد بالفاصله بعد از ريفتن بتن‪ ،‬در دالتي كه‬
‫بتن خميري است‪ ،‬به اجرا گذاشته شود‪.‬‬
‫‪ 2-3-6-3‬مشكالت پرداخت سط بتن معموال آ انداختن و‬
‫يا خش شدگي زياد ناشي از تبفير بتن تازه و جمعشدگي‬
‫ناشي از آن است‪ ،‬كه در صورت عدم برخورد صحي و اقدام‬
‫به موقع ميتواند ايراداتي را در تامين كيفيت سط بتن‬
‫بهوجود آورد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪368‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫عمليات اجرايي پرداخت سطح‬ ‫مراحل اجرايي پرداخت سطح‬

‫ت ‪ 3-2-6-3‬الزاماً براي همه سطوآ نياز به همه مرادا پرداخت‬ ‫‪ 3-2-6-3‬پرداخت سط بتن ميتواند مرادا چهارگانه‪:‬‬
‫بهويژه مردله سوم و چهارم وجود ندارد‪ .‬بههردال مردله اول و دوم‬ ‫شمشهگيري‪ ،‬تفته مالهزني‪ ،‬مالهكشي‪ ،‬زبر كردن و ايداد بافت‬
‫الزامي خواهد بود‪.‬‬ ‫خاص را‪ ،‬شاما شود‪ ،‬كه از بين آنها اجراي دو مردله اول‬
‫مرادا پرداخت سط ‪ ،‬بويژه براي دالها يا كنها بسته به كاربرد‬
‫الزامي است و بايد به ترتيب ذكر شده بكار گرفته شود‪ .‬اجراي‬
‫آن ميتواند متفاوت باشد و بر اين اسا بايد در مورد آن‬
‫دو مردله ديرر بستري به كاربري و مشفصات پرووه دارد و‬
‫تصميمگيري شود‪.‬‬
‫بايد بعد از دو مردله اول اجرا شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-6-3‬تعداد مرادا پرداخت سط بتن به نوع و كيفيت‬ ‫‪ 2-2-6-3‬الزامات مرادا چهارگانه به شرآ «الن» تا «ت»‬
‫سط مورد نظر بستري دارد و شاما مرادا زير است‪:‬‬ ‫زير است‪:‬‬
‫‪ ‬مردله اول‪ :‬شمشهگيري و رساندن تراز بتن به دد مورد نظر‬
‫(افقي يا شيبدار) پا از تراكم بتن؛‬
‫‪ ‬مردله دوم‪ :‬استفاده از تفته ماله براي هموار كردن سط و‬
‫فروبردن سنردانههاي درشت در بتن (تفته مالهزني)؛‬
‫‪ ‬مردله سوم‪ :‬استفاده از ماله براي ريزبافت كردن و بستن منافذ‬
‫ريز و آ بندي و تراكم مناسب (مالهكشي) براي ليسهاي كردن؛‬
‫‪ ‬مردله چهارم‪ :‬زبر كردن يا جاروكشي و بر كشي و مضر‬
‫كردن سط (ايداد بافت سطحي خاص)‪.‬‬
‫الن ‪ -‬اين مردله معموال بالفاصله پا از تراكم بتن اندام ميشود‪.‬‬ ‫الف‪ -‬مرحله اول ‪ -‬شمشهگيري و تراز كردن سطح‪ :‬اين‬
‫شمشه ميتواند دستي يا مكانيكي باشد‪.‬‬ ‫مردله با استفاده از شمشه و نقاط يا نوارهاي كنترل تراز‬
‫سط و با دركت دادن شمشه بهصورت ارهاي به سمت‬
‫مورد نظر اجرا ميشود و سط بتن به تراز دلفواه رسانيده‬
‫شده و پستي و بلندي سط آن از بين برده ميشود و تا‬
‫ددودي هموار ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬مردله دوم‪ ،‬همواره بايد پا از مردله اول اندام شود‪ .‬تفته‬ ‫ب‪ -‬مرحله دوم‪ -‬تخته مالهزني‪ :‬در اين مردله با استفاده از‬
‫ماله ميتواند چوبي يا از آلياو فوالد منيزيمي باشد‪ .‬صاف كردن‬ ‫تفته ماله دسته بلند يا دسته كوتاه‪ ،‬سنردانههاي درشت‬
‫سطوآ با تفته ماله منيزيمي براي بتنهاي غير دبا دار و با رواني‬ ‫در بتن فرو برده شده و پنهان ميشود تا ناصافيهاي مربوط‬
‫زياد مناسبتر است و سط صافتر و با دوامتري را نسبت به تفته‬ ‫به شمشهگيري از بين برود‪ .‬تفته ماله دسته بلند ممكن‬
‫ماله چوبي بهوجود ميآورد و كار با آن رادتتر است‪ .‬تفته ماله‬ ‫است شيارهايي را بهوجود آورد كه با استفاده از تفته ماله‬
‫معموال داراي عرض ‪ 31‬تا ‪ 322‬ميليمتر و طول ‪ 722‬تا ‪122‬‬
‫دسته كوتاه ميتوان آنها را دذف كرد‪.‬‬
‫ميليمتر است‪ .‬فرد پرداخت كننده سط در اين دالت بايد از‬
‫كفشهاي مفصوص و عريض استفاده كند و يا در زير زانوي خود‬
‫تفتهاي قرار دهد تا بيش از ‪ 7‬ميليمتر در بتن فرو نرود و جا‬
‫نيندازد‪ .‬تفته ماله را نبايد كج نمود (از بيا يا سر و ته)‪ .‬در استفاده‬
‫از تفته ماله نبايد سط را آ بند كرد و زياده از دد صاف نمود و‬
‫باي د اجازه داد تا آ بتن خارج شود و رو بزند‪ .‬به نظر ميرسد‬
 ‫‪361‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مالههاي پالستيكي نبايد براي تفته مالهزني استفاده شود‪ ،‬زيرا‬
‫اجازه نميدهد آ بتن رو بزند‪.‬‬
‫پ ‪ -‬مردله سوم در صورت لزوم پا از مردله دوم قابا اجرا است‪.‬‬ ‫پ‪ -‬مرحله سوم‪ -‬مالهكشي‪ :‬اين مردله براي ريزبافت كردن‬
‫مالهكشي با فشار زياد و دتي با كج كردن آن ميتواند اندام شود‬ ‫و بستن منافذ ريز و آ بندي و تراكم مناسب براي ليسهاي‬
‫تا سط متراكم‪ ،‬صاف و ليسهاي داصا شود‪ .‬مالهكشي ميتواند با‬ ‫كردن‪ ،‬به كم ماله يا كمنه فلزي‪ ،‬بهكار برده ميشود و‬
‫مالههاي دستي و يا مكانيكي (بهويژه پروانهاي يا هليكوپتري) اندام‬ ‫در صورت نياز بعد از تفته مالهزني اجرا ميشود‪ .‬قبا از‬
‫شود‪ .‬مالههاي دستي معموال از ورق فوالدي به عرض ‪ 31‬تا ‪321‬‬ ‫اين مردله بايد روزدن آ بتن كاما شده و آ روزده‪،‬‬
‫ميليمتر و طول ‪ 212‬تا ‪ 122‬ميليمتر ساخته ميشوند‪ .‬هر چه بتن‬
‫تبفير يا از سط بتن به كم پارچه‪ ،‬گوني يا هر نوع ماده‬
‫سفتتر باشد از مالههايي با عرض و طول كوچ تر استفاده ميشود‬
‫جاذ ‪ ،‬زدوده شود‪ .‬همننين ميتوان از دستراههاي‬
‫تا فشار بيشتري اعمال شود‪.‬‬
‫مكشي براي دذف آ رو زده استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ -‬گاه مردله مالهكشي دذف ميشود و ايداد بافت سطحي خاص‬ ‫ت‪-‬مرحله چهارم‪ -‬زبر كردن‪ ،‬برسكشي يا جاروكشي سطح‪:‬‬
‫پا از تفتهمالهزني اندام ميشود‪ .‬بر كشي يا جاروكشي يا‬ ‫اين مردله براي ايداد بافت سطحي و بهوجود آوردن‬
‫گونهكشي بايد در جهت مورد نظر و مشف شده توسط مهند‬ ‫ناهمواريهاي خاص اجرا ميشود و در آن نياز به زبر كردن‪،‬‬
‫مشاور اندام شود‪.‬‬ ‫بر كشي يا جاروكشي و گونيكشي سط ميباشد‪ .‬اين‬
‫مردله معموال پا از مالهكشي‪ ،‬مردله سوم‪ ،‬اجرا ميشود‪.‬‬
‫بافت سطحي خاص و ناهمواريهاي مورد نظر توسط‬
‫مهندسين مشاور مشف ميشود‪.‬‬

‫عملآوري بتن‬ ‫عملآوري بتن‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-3-3‬هيدراته شدن سيمان به رطوبت نياز دارد اما دماي‬ ‫‪ 3-3-3-3‬عماآوري بتن به مدموعهاي از اقدامات يا تدابيري‬
‫بتن بر آهنگ آن اثرگذار است‪ .‬در دماي كمتر از ‪ 1‬درجه سلسيو‬ ‫گفته ميشود كه براي رسيدن به مقاومت و دوام مورد نظر‬
‫آهنگ هيدراته شدن آنقدر كاهش مييابد كه از نظر مهندسي‬ ‫بايد بر روي بتن ريفته و متراكم شده‪ ،‬اندام شود‪ .‬اين اقدامات‬
‫ميتوان آنرا متوقن تلقي نمود‪.‬‬ ‫شاما مرادا «الن» و « » زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬مردله اوليه يا مردله محافظت؛‬
‫‪ -‬مردله نهايي يا مردله مراقبت‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-3-3‬براي اطالعات بيشتر در خصوص عماآوري تسريع‬ ‫‪ 2-3-3-3‬مرادا فوق را ميتوان به روش عادي‪ ،‬با سرعت‬
‫شده ميتوان به نشريه شماره ‪ 788‬سازمان برنامه و بودجه مراجعه‬ ‫كم‪ ،‬يا روش تسريع شده اندام داد‪ .‬در اين آييننامه به طور‬
‫كرد‪.‬‬ ‫عمده به روش عادي پرداخته و ضوابط آن ارايه ميشود‪ .‬روش‬
‫تسريع شده معموال مربوط به قطعات پيش ساخته است و در‬
‫كارخانه يا با امكانات خاص بكار برده ميشود‪.‬‬
‫‪ 7-3-3-3‬در موارديكه در دين عماآوري بتن دماي هوا‬
‫افت شديد داشته باشد‪ ،‬و به زير ‪ +1‬سلسيو برسد هيدراته‬
‫شدن سيمان ممكن است دچار اختالل شود و براي جلوگيري‬
‫از آن نياز به گرما رساني ميباشد‪ .‬گرما رساني در اين شرايط‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪332‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫روشهاي اجرايي مفتلفي دارد كه به آنها «پروراندن بتن»‬
‫گفته ميشود‪ ،‬و جزييات آن در بند ‪ 5-3-3‬ارايه شده است‪.‬‬

‫عملآوري اوليه يا محافظت‬ ‫عملآوري اوليه يا محافظت‬

‫غفلت در اين موارد معموال به ايداد ترك يا ايداد نماي ضعين و‬ ‫عماآوري اوليه مربوط به مردلهاي است كه بتن‪ ،‬سفت نشده‬
‫نامطلو و در كا به كاهش كيفيت بتن مندر ميشود‪.‬‬ ‫است يا مرادا ابتدايي سفت شدن را ميگذراند‪ .‬در اين‬
‫بههردال از شوكهاي درارتي بايد پرهيز كرد‪ .‬ريفتن بتن روي‬ ‫مردله بتن ممكن است تحت اثر آسيبها و اثرات نامطلو ‪،‬‬
‫سطوآ بسيار سرد و يخ زده و در مداورت قالبهاي خيلي سرد‬ ‫مانند‪ ،‬شسته شدن با جريان آ يا رگبار‪ ،‬خش شدگي اوليه‬
‫(بهويژه فلزي) و يا ميلرردهاي سرد و يخزده و همننين بتنريزي‬
‫در اثر وزش باد يا تابش مستقيم آفتا ‪ ،‬يخزدن سريع در‬
‫در مداورت قالبها و ميلرردهاي داغ ميتواند چنين شوكهاي‬
‫هواي بسيار سرد و لرزش و ضربه ناگهاني قرار گيرد‪ .‬براي‬
‫درارتي را بهوجود آورد‪.‬‬
‫جلوگيري از اين آسيبها بايد تدابير و اقدامات الزم پيشبيني‬
‫ايداد پوشش در سط بتن با استفاده از ورقه نايلوني‪ ،‬براي‬
‫جلوگيري از آسيب رگبار و شسته شدن در اثر جريان آ ‪ ،‬جلوگيري‬ ‫شود‪.‬‬
‫از تبفير سريع در اثر وزش باد‪ ،‬بهويژه باد گرم و خش الزم است‪.‬‬
‫چناننه نماي سط ‪ ،‬مهم باشد‪ ،‬بايد به كم وسايا مناسب از‬
‫تما نايلون با سط بتن تازه‪ ،‬جلوگيري كرد‪.‬‬
‫از جمله روشهاي دفاظتي براي بتن تازه ريفته شده و جوان‪،‬‬
‫ميتوان به مواد شيميايي كاهنده تبفير‪ ،‬عايقبندي درارتي براي‬
‫جلوگيري از يفبندان سريع و زودهنرام در هواي خيلي سرد و يا‬
‫جلوگيري از وارد آمدن ضربه به بتن يا قالب و ممانعت از ايداد‬
‫لرزش در اثر عواما مفتلن مانند دركت ماشينآالت سنرين‪،‬‬
‫غلت ها و غيره‪ ،‬اشاره كرد‪.‬‬
‫در مواردي كه آ انداختن بتن‪ ،‬بهشدت كم ميشود يا از بين‬
‫ميرود‪ ،‬نياز به دفاظت بيشتر در برابر تبفير وجود خواهد داشت‪.‬‬
‫استفاده از پوزوالنهاي مفتلن بهويژه دوده سيليا يا استفاده از‬
‫مواد سيماني يا پودري زياد در بتن و يا كاهش شديد نسبت آ به‬
‫مواد سيماني ميتواند موجب دذف يا كاهش شديد آ انداختن‬
‫شود‪.‬‬
‫بتن خودتراكم يا بتن غلطكي از جمله اين موارد محسو ميشوند‪.‬‬
‫در مواردي كه در فاصله زماني پرداخت سط ‪ ،‬تا شروع عماآوري‬
‫نهايي‪ ،‬استفاده از آ پاشي با فشار يا پوششهاي مرطو امكان‬
‫آسيبرساني به سط بتن را دارد‪ ،‬نياز به دفاظت از سط ‪ ،‬در اين‬
‫مدت با كم مهپاشي يا مواد شيميايي غشاساز‪ ،‬وجود دارد كه گاه‬
‫آن را «عماآوري مياني» نيز ميگويند‪.‬‬

‫عملآوري نهايي يا مراقبت‬ ‫عملآوري نهايي يا مراقبت‬

‫ت ‪ 3-7-3-3‬در نسبت آ به مواد سيماني كم‪ ،‬پديده خود‬ ‫‪3-7-3-3‬عماآوري نهائي مربوط به زمان پا از گيرش بتن‬
‫خش شدگي و ادتمال تركخوردگي دروني بتن وجود دارد‪ ،‬كه‬ ‫و در مردله سفت شدن است‪ ،‬كه در آن بايد رطوبت سطحي‬
‫بهويژه از دوام بتن ميكاهد‪ .‬هر چند روشهاي عايقي (صرفا دفظ‬
 ‫‪333‬‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬
‫رطوبت) مداز شمرده ميشود‪ ،‬اما تا دد امكان و بهويژه براي‬
‫بتنهايي با نسبت آ به مواد سيماني كمتر از ‪ 2/32‬توصيه‬
‫نميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-3-3‬انتفا شيوه رطوبترساني با توجه به شرايط عضو و‬
‫امكانات كارگاهي و صرفه و صالآ فني و اقتصادي صورت ميگيرد‪.‬‬
‫بطور كلي رطوبترساني روش مناسبي براي مراقبت از بتن ميباشد‬
‫و در صورت امكان بر ساير روشها رجحان دارد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-3-3‬بديهي است انتفا شيوه رطوبترساني مستقيم با‬
‫توجه به امكانات كارگاهي و نوع عضو و شرايط قرارگيري آن و‬
‫همننين شرايط محيطي و اقتصادي پرووه اندام ميشود‪.‬‬
‫مشكا خروج آه هيدراته (هيدروكسيد كلسيم) از بتن در اين‬
‫روش ميتواند با بهكارگيري آه هيدراته در آ عماآوري (تا دد‬
‫اشباع)‪ ،‬جبران شود‪ .‬خروج آه از بتن بهويژه در مناطق خورنده‬
‫بهدليا كاهش قليائيت بتن مشكازا خواهد بود‪ .‬بههردال شيوه‬
‫غرقا سازي ي نوع عماآوري رطوبتي مطلو است‪ ،‬زيرا آ‬
‫همواره ميتواند دفرات موئينه موجود را اشباع كند‪.‬‬
‫بهتر است اطراف عضو با ماسه ريز يا خاكهاي رسي يا فتيله چتايي‬
‫و غيره محصور شود تا آ در سط بتن با ضفامت مورد نظر بايستد‪.‬‬
‫در زمان ريفتن آ روي سط بتن بايد دقت شود تا سط مزبور‬
‫بويژه در ساعات اوليه پا از بتنريزي آسيب نبيند و شسته نشود‪.‬‬
‫از جمله مشكالت اين روش نياز به آ زياد و همننين دا تدريدي‬
‫آه هيدراته خمير سيمان سفت شده و خروج آن از بتن‪ ،‬بهويژه‬
‫در سنين اوليه ميباشد كه به نفوذپذيرتر شدن بتن و كاهش‬
‫قليائيت آن مياندامد‪ .‬اين روش نيز براي مناطق خورنده كلريدي‬
‫مناسب نيست‪ .‬سفيدكزني زير سقن در اين روش و تشكيا‬
‫بلورهاي كلسيت (كربنات كلسيم) و امالآ ديرر باعث ايداد نماي‬
‫نامطلو ميشود و براي دالهاي نازك سقن توصيه نميشود‪.‬‬
‫در آ پاشي باراني و با قطرات درشت‪ ،‬در نهايت آ بهصورت ثقلي‬
‫رو به پايين دركت ميكند و ميتواند سطوآ افقي و قائم و دتي‬
‫زير سقن را خيا نمايد‪ .‬در استفاده از غبار آ يا شيوه مهپاشي‪،‬‬
‫ذرات آ بسيار ريز هستند و ميتوانند در هوا معلق مانده و به‬
‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬
‫متن اصلي‬
‫و دداقا دماي الزم براي هيدراته شدن سيمان فراهم شود‪.‬‬
‫اين مردله از عماآوري ميتواند معموال به يكي از سه روش‬
‫«الن» تا «پ» زير اندام شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬رطوبترساني؛‬
‫‪ -‬دفظ رطوبت (عايق رطوبت)؛‬
‫پ‪ -‬تركيبي از دو دالت «الن» و « »‪.‬‬
‫‪ 2-7-3-3‬روشهاي رطوبترساني‬
‫در روشهاي رطوبترساني‪ ،‬هدف مرطو نرهداشتن بتن و‬
‫جلوگيري از تر و خُش شدن آن ميباشد‪ .‬اين روشها ممكن‬
‫است بصورت مستقيم و يا با واسطه اندام شود‪.‬‬
‫‪ 7-7-3-3‬رطوبت رساني مستقيم‬
‫در رطوبت رساني مستقيم رطوبت به شكا مايع يا بفار‪ ،‬در‬
‫تما مستقيم با بتن قرار ميگيرد‪ .‬در اين روش دماي آ‬
‫نبايد بيش از ‪ 32‬درجه سلسيو خن تر از دماي سط بتن‬
‫باشد‪ .‬اين روش ميتواند شاما موارد «الن» تا «ت» زير باشد‪:‬‬
‫الن‪ -‬غرقا سازي‪:‬‬
‫اين روش عمدتا براي قطعات پيشساخته است‪ ،‬اما امكان‬
‫بهكارگيري آن در برخي از قطعات و اعضاي درجا مانند‬
‫شالودهها‪ ،‬نيز ميسر است‪.‬‬
‫‪ -‬ايداد دوضنه روي سط يا آ بستن روي بتن‪:‬‬
‫ايداد دوضنه آ كم عمق روي سط بتن بهويژه دالهاي‬
‫افقي يا سقن و شالودهها‪ ،‬روش رايدي براي رطوبترساني‬
‫مستقيم و اجازه دادن به نشت آ در داخا فضاهاي خالي و‬
‫موئينه خمير سيمان و بتن‪ ،‬روش مؤثري براي عماآوري‬
‫رطوبتي است‪.‬‬
‫پ‪ -‬آ پاشي‪:‬‬
‫آ پاشي معموال بهصورت باراني‪ ،‬آ پاشي با قطرات درشت و‬
‫آ پاشي با ذرات ريز (غبار آ ) يا مهپاشي اندام ميشود‪ .‬در‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪332‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اطراف دركت نمايند‪ .‬گراني تدهيزات و مسدود شدن افشان هاي‬ ‫استفاده از اين روشها بايد به ادتمال شسته شدن سط بتن‬
‫آنها از جمله مشكالت شيوه مه پاشي است‪ .‬وجود باد ميتواند در‬ ‫توجه شود‪.‬‬
‫اين شيوه عماآوري‪ ،‬بهصورت جدي اختالل ايداد كند‪ .‬از مزاياي‬
‫اين شيوه‪ ،‬افزايش رطوبت نسبي محيط اطراف بتن است و از شدت‬
‫تابش آفتا به سط بتن نيز ميكاهد و با ايداد خنكي در محيط‬
‫در مدموع تبفير از سط بتن را به مقدار قابا مالدظهاي كاهش‬
‫ميدهد‪ .‬همننين از مزاياي شيوه مهپاشي‪ ،‬امكان بهكارگيري آن‬
‫بالفاصله پا از ريفتن و تراكم بتن است زيرا باعث شسته شدن‬
‫سط بتن نميشود و بدين ترتيب از جمله اقدامات مربوط به‬
‫عماآوري دفاظتي (عماآوري اوليه) نيز به دسا ميآيد‪.‬‬
‫بههردال بهواسطه تما بفار آ با سط بتن‪ ،‬عالوه بر جلوگيري‬ ‫ت‪ -‬بفاردهي‪:‬‬
‫از خش شدگي‪ ،‬رطوبت سط نيز تامين ميشود‪ .‬در اين بند‬ ‫بفار آ با دماهاي مفتلفي ميتواند براي عماآوري رطوبتي‬
‫عماآوري رطوبتي با بفار آ مد نظر بوده است‪ ،‬ضمن اينكه بفار‬ ‫بهكار رود‪ .‬در موارديكه دماي بفار آ در مداورت سط بتن‬
‫آ نقش پروراندن (عماآوري درارتي) را نيز ميتواند ايفا كند‪ ،‬به‬
‫از ددود ‪ 31‬درجه سيلسيو باالتر رود‪ ،‬شرايط عماآوري‬
‫شرط آن كه دماي بفار آ افزايش يابد‪.‬‬
‫تسريع شده بوجود ميآيد و ضوابط مربوط را بايد رعايت كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-3-3‬در مواردي كه نتوان آ الزم را براي رطوبترساني‬ ‫‪ 3-7-3-3‬رطوبترساني غيرمستقيم (با ماده جاذب)‬
‫مستقيم فراهم نمود يا امكان تر و خش شدن پيدرپي وجود‬ ‫در شيوههاي رطوبترساني غيرمستقيم‪ ،‬از ي ماده جاذ‬
‫داشته باشد‪ ،‬اين شيوهها بهكار ميرود‪ .‬فواصا آ دهي در اين موارد‬ ‫آ به عنوان واسطه دفظ رطوبت و همننين رطوبترساني‬
‫ميتواند بيشتر شده و عمليات نرهداري رطوبتي با دغدغه كمتري‬ ‫استفاده ميشود‪ .‬هر چه ميزان جذ آ در وادد سط اين‬
‫صورت پذيرد‪ .‬بههردال تر و خش شدن سط بتن امري نامطلو‬
‫ماده بيشتر باشد‪ ،‬براي عماآوري رطوبتي‪ ،‬مناسبتر است‪.‬‬
‫است‪.‬‬
‫اين روش ميتواند شاما موارد «الن» تا «ت» زير باشد‪:‬‬

‫بايد چتايي در محا مورد نظر در سط افقي و با استفاده از اجسام‬ ‫الن‪ -‬چتايي (پارچه كنفي) خيا‪:‬‬
‫سنرين (مانند ميلررد‪ ،‬تيرچوبي يا لوله و غيره) تثبيت شود‪ .‬بهتر‬ ‫استفاده از ي يا دو اليه چتايي خيا در سطوآ افقي و يا‬
‫است اين اجسام در محا همپوشاني استفاده شود تا موجب عدم‬ ‫دتي عمودي بسيار معمول است‪ .‬چتايي بايد از نوع درجه‬
‫جابدايي و بلندشدن اليههاي چتايي شود‪ .‬توصيه ميشود‪ ،‬در پايان‬
‫ي ‪ ،‬با تار و پود بهم چسبيده باشد‪ ،‬به نحوي كه نور بهرادتي‬
‫مدت عماآوري اجازه داد تا چتايي در همان محا (روي بتن)‬
‫از آن عبور نكند‪ .‬همپوشاني چتاييها به ميزان ‪ 2/3‬متر‬
‫خش شده و از برداشتن چتايي خيا بالفاصله در پايان عماآوري‬
‫ضرورت دارد‪ .‬همننين توصيه ميشود در صورت استفاده از‬
‫خودداري نمود تا دچار شوك ناگهاني رطوبتي نشود‪ .‬بهتر است‬
‫اليه دوم چتايي خيا‪ ،‬اين اليه عمود بر جهت اليه زيرين‬
‫چتايي نو در ابتدا شسته و آبكشي شده تا اسيدهاي گياهي و مواد‬
‫آلي آن دذف شود‪ .‬از بهكار بردن گوني شكر‪ ،‬كود شيميايي و مشابه‬ ‫باشد‪ .‬چتايي بايد در تمام مدت عماآوري‪ ،‬به ويژه در محيط‬
‫آن قبا از شستشو با آ بايد خودداري نمود‪ .‬هر چند محدوديت‬ ‫گرم و خش و بادخيز‪ ،‬خيا نرهداشته شود‪ .‬اليههاي چتايي‬
‫خنكي آ نسبت به سط بتن ميتواند همان ‪ 32‬درجه سيلسيو‬ ‫بايد تا دد امكان به سط بتن بنسبد و امكان عبور جريان‬
‫باشد‪ ،‬اما در اين مورد و ساير شيوههاي غيرمستقيم‪ ،‬ميتوان آن را‬ ‫هوا در زير چتايي از بين برود‪.‬‬
‫تا دد ‪ 22‬درجه سيلسيو افزايش داد‪ ،‬زيرا آ خن بهطور‬
‫مستقيم به سط بتن برخورد نميكند‪.‬‬
 ‫‪337‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بهتر است از دصيرهاي بافته شده از برگ نفا يا ني تازه و ساير‬ ‫‪ -‬بافته پنبهاي يا دصير‪:‬‬
‫گياهان تازه استفاده نشود تا اسيدهاي گياهي و مواد آلي آن در‬ ‫دصير طبيعي كه از گياهان تهيه شده و بافتههاي پنبهاي يا‬
‫تما با سط بتن قرار نريرد‪.‬‬ ‫ساير مواد جاذ براي عماآوري رطوبتي غيرمستقيم بهكار‬
‫اين موارد همانند چتايي يا ساير مواد جاذ خش ميتواند خطر‬
‫برده ميشود‪ .‬اين مواد هرچه سنرينتر و ضفيمتر و داراي‬
‫آتش سوزي را بهوجود آورد‪.‬‬
‫جذ آ بيشتري باشند‪ ،‬مفيدتر و كارآتر خواهند بود و‬
‫تثبيت آنها نيز سادهتر است‪ .‬همپوشاني‪ ،‬تداوم خيا بودن‬
‫و تثبيت آنها و ساير موارد مانند چتايي خيا است‪.‬‬
‫خيا نبودن اين مواد باعث ميشود تا نقش عايق درارتي را نيز‬ ‫پ‪ -‬كاه‪ ،‬پوشال و خاك اره‪:‬‬
‫ايفا كنند‪ .‬تثبيت اين مواد در سط افقي بهويژه در هنرامي كه باد‬ ‫موادي جاذ ‪ ،‬مانند كاه‪ ،‬پوشال و خاك اره‪ ،‬چناننه خيا و‬
‫ميوزد مشكا است‪ .‬در سطوآ عمودي نميتوان به تنهايي از اين‬ ‫داراي ضفامت كافي باشند براي عماآوري رطوبتي مناسب‬
‫مواد استفاده نمود‪ .‬توصيه ميشود دداقا ضفامت اين مواد در‬
‫هستند‪ .‬توصيه ميشود دداقا ضفامت اين مواد در سط‬
‫سط بتن ‪ 31‬ميليمتر باشد‪.‬‬
‫بتن ‪ 31‬ميليمتر باشد‪.‬‬
‫ساير موارد ذكر نشده مشابه بند مربوط به چتايي است‪ .‬همننين‬
‫استفاده از كاه و خاك اره چو تازه‪ ،‬بهدليا ادتمال داشتن اسيد‬
‫شيرههاي گياهي مانند اسيد تاني و تأثير نامطلو بر سط بتن‬
‫جوان و نار توصيه نميشود‪ .‬تييير رنگ سط بتن از جمله‬
‫مشكالتي است كه بهدليا استفاده از اين مواد بهوجود ميآيد‪.‬‬
‫هرچه خاك يا ماسه ريزدانهتر باشد‪ ،‬آ به مدت طوالنيتري دفظ‬ ‫ت‪ -‬ماسه يا خاك‪:‬‬
‫ميشود‪ .‬از خاكهاي داوي مواد آلي زياد و خاك برگ و غيره نبايد‬ ‫خاك يا ماسه خيا نيز بهعنوان ي ماده جاذ ميتواند در‬
‫استفاده نمود‪ .‬خاكهاي كشاورزي بهطور كلي مناسب نيستند‪.‬‬ ‫سط افقي و گاه در سطوآ عمودي‪ ،‬كنار شالوده‪ ،‬بهكار رود‪.‬‬
‫ادتمال تييير رنگ سط بتن با استفاده از برخي خاكها يا ماسهها‬ ‫بههردال مواد زيانآور آن‪ ،‬بهويژه يون سولفات يا يونهاي‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫كلريد‪ ،‬نبايد در ددي باشد كه به بتن جوان آسيب برساند‪.‬‬
‫دداقا ضفامت اين مواد در سط بتن ‪ 322‬ميليمتر توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-3-3‬در اين روش بهدليا هيدراته شدن سيمان و فاصله‬ ‫‪ 1-7-3-3‬روشهاي حفظ رطوبت يا عايق رطوبت‬
‫گرفتن درجه اشباع دفرات مويينه خمير سيمان از دالت اشباع‪،‬‬ ‫در اين روشها‪ ،‬دفظ رطوبت يا جلوگيري از تبفير آ در‬
‫پديده خودخش شدگي در بتن بوجود ميآيد كه موجب كند شدن‬ ‫دستور كار قرار دارد‪ .‬اين روشها‪ ،‬براي بتنيها با نسبت آ‬
‫فرآيند هيدراته شدن و افزايش جمعشدگي در خمير ميشود‪ .‬در‬ ‫به مواد سيماني ‪ 2/32‬يا كمتر توصيه نميشود‪.‬‬
‫اين روش آسيب بيشتري به دوام بتن ميتواند وارد شود در داليكه‬
‫براي دفظ رطوبت بتن ميتوان از ورقها يا مواد پوششي مانع‬
‫آسيب آن به مقاومت بتن ممكن است چندان جدي نباشد‪ .‬در‬
‫تبفير مانند‪ :‬ورق نايلون‪ ،‬مواد شيميايي غشاءساز استفاده‬
‫بتنهايي كه داراي نسبت آ به مواد سيماني كم هستند اين‬
‫نمود‪ .‬اين روشها براي بتنهاي با نسبت آ به مواد سيماني‬
‫آسيبها جديتر خواهد بود و بنابراين توصيه ميشود تا دد امكان‬
‫از اين روش براي بتنهاي پر مقاومت و با دوام استفاده نشود‪.‬‬ ‫كم و پر مقاومت‪ ،‬توصيه نميشود ولي در صورت وجود اضطرار‬
‫ممانعت از تبفير توسط قالبها به جنا و درزبندي آنها ارتباط‬ ‫ميتواند بكار گرفته شود‪ .‬همننين قالبها نيز در بيشتر موارد‬
‫دارد و ممكن است برخي قالبها نتوانند نقش پوشش مناسب را‬ ‫نوعي پوشش مانع تبفير محسو ميشود‪.‬‬
‫براي جلوگيري از تبفير ايفا نمايند‪ .‬در اين دالت بايد تا دد امكان‬
‫قالبها را زودتر باز كرد و عماآوري مناسب را آغاز كرد‪ .‬چناننه‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪333‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتن را ميتوان‬ ‫قالب قائم در اسرع وقت شا شود‪ ،‬سط‬
‫رطوبترساني نمود‪.‬‬
‫استفاده از اين روش و مواد جلوگيري كننده از تبفير داراي مزاياي‬
‫زير است‪:‬‬
‫‪ ‬نياز به رطوبترساني ندارد و رطوبت را از بتن جذ نميكند‪.‬‬
‫‪ ‬بهكارگيري آنها سادهتر از بهكارگيري چتايي‪ ،‬ماسه‪ ،‬كاه‪،‬‬
‫پوشال‪ ،‬خاك اره و غيره (مواد جاذ آ ) است‪.‬‬
‫‪ ‬باعث تري و خشكي پيدرپي يا شوكهاي درارتي نميشود‪.‬‬
‫‪ ‬گاه ميتوان آنها را قبا از گيرش بتن استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ ‬در پرووههاي خطي مانند ساخت كانالها يا پاهاي مسيرهاي‬
‫راه و راهآهن يا رويهها راه‪ ،‬به سهولت عماآوري كم شاياني‬
‫ميكند‪.‬‬
‫‪ ‬در سازههاي مرتفع بويژه زماني كه از قالب ليزان استفاده‬
‫ميشود كاربرد آن در عماآوري بتن بسيار موثر خواهد بود‪.‬‬
‫ت ‪ 6-7-3-3‬ورقه نايلوني ميتواند شفاف (بيرنگ)‪ ،‬سفيد يا دتي‬ ‫‪ 6-7-3-3‬روشهاي دفظ رطوبت و مواد مورد استفاده در‬
‫سياه و رنري باشد‪ .‬نوع بيرنگ و سياه براي هواي سرد كاربرد‬ ‫هري از آنها همراه با مالدظاتي كه بايد مورد توجه قرار‬
‫بيشتري دارد‪.‬‬ ‫گيرند در بندهاي «الن» و « » زير ارايه شدهاند‪:‬‬
‫اين ورقههاي نايلوني (پالستيكي) را ميتوان در سطوآ افقي و دتي‬
‫الن‪ -‬ورق نايلون يا پلياتيلن‪ :‬استفاده از اين ورقها بهدليا‬
‫عمودي بهكار برد‪ .‬در هر دال نبايد جريان هوا در زير آن وجود‬
‫سبكي و سهولت بهكارگيري‪ ،‬بسيار رايج است و پا از‬
‫داشته باشد‪ .‬از طرفي قرار دادن مستقيم ورقههاي نايلون روي بتن‬
‫خميري و تازه ميتواند نماي سط آن را نامطلو كند‪ .‬الزم است‬
‫بتنريزي ميتوان از آن استفاده نمود‪ .‬دداقا ضفامت اين‬
‫در دالهاي كن و در لبه آنها‪ ،‬ورقه نايلوني را به ميزان دو برابر‬ ‫ورقها بايد ‪ 2/3‬ميليمتر باشد‪ .‬همپوشاني ‪ 2/3‬متري‬
‫ضفامت دال در اطراف ادامه داد‪ .‬تعريق در زير نايلون و چكه كردن‬ ‫ورقها الزم است‪ .‬همننين تثبيت آنها با چارتراش چوبي‬
‫آن ميتواند به يكنواختي و يكرنري سط بتن لطمه بزند‪.‬‬ ‫يا ميلهها و پروفياهاي فوالدي بهويژه در محا همپوشاني‬
‫استفاده از نايلون براي سطوآ افقي سادهتر از سطوآ عمودي است‪،‬‬ ‫ضرورت دارد‪.‬‬
‫زيرا تثبيت آن سادهتر است‪ .‬بههردال ورقههاي نايلوني با عرض كم‬ ‫‪ -‬مواد شيميايي غشاءساز مايع‪ :‬اين مواد كه براي جلوگيري‬
‫را ميتوان دور ستونها يا ديوارها پينيد و عماآوري مطلوبتري را‬ ‫از تبفير آ بر روي سط بتن ماليده يا پاشيده ميشوند‬
‫به اندام رساند‪.‬‬
‫بايد از مواد پليمري (رزيني) يا موم‪ ،‬تشكيا شده باشند‪.‬‬
‫پارگي و سوراخ شدن ورقه نايلوني بويژه در اثر راه رفتن يا تردد‬
‫نوع قابا دا در آ آنها‪ ،‬بويژه نوعي كه داراي رنگ روشن‬
‫وسايا مفتلن‪ ،‬و عدم امكان ترميم آنها‪ ،‬مشكا بزرگي محسو‬
‫سفيد يا خاكسترياند ترجي داده ميشوند‪ .‬در موارديكه‬
‫ميشود‪ .‬در پهن كردن و برداشتن ورقههاي نايلوني بايد ادتياط‬
‫نمود تا دچار پارگي و سوراخشدگي نشوند و بتوان از آنها دوباره يا‬ ‫از نوع غير محلول در آ بر روي سطوآ افقي استفاده‬
‫چند باره استفاده نمود‪.‬‬ ‫ميشود بايد اطمينان يافت كه قبا از اعمال آن‪ ،‬آ از‬
‫يكي از روشهاي عماآوري مناسب‪ ،‬از نوع جلوگيري از تبفير‪،‬‬ ‫روي سط بتن زدوده شده باشد‪ .‬رعايت الزامات «‪ »3‬تا‬
‫استفاده از مواد شيميايي مايعي است كه بر سط بتن ماليده يا‬ ‫«‪ »3‬زير در مورد اين مواد الزامي است‪:‬‬
‫پاشيده ميشود و غشاي نازكي را بهوجود ميآورد تا مانع تبفير آ‬ ‫‪ -3‬رعايت استاندارد ملي ‪8288‬؛‬
‫بتن شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬براي موادي كه مشفصات آن در استاندارد ملي وجود‬
‫مواد شيميايي غشاساز بايد از مواد پليمري (رزيني) يا مومها تشكيا‬ ‫ندارد‪ ،‬استاندارد ‪ASTM C1315‬؛‬
‫شوند‪ .‬اين مواد به دو دسته محلول در آ و غيرمحلول در آ‬
 ‫‪331‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫(داراي دالل غيرآبي) تقسيم ميشوند‪ .‬بهكارگيري نوع محلول در‬ ‫‪ -7‬مصرف بين ‪ 2/2‬تا ‪2/71‬ليتر در هر متر مربع سط ‪ ،‬بسته‬
‫آ توصيه ميشود‪ .‬اين مواد ميتوانند بهصورت بيرنگ (شفاف)‪،‬‬ ‫به ميزان زبري و صافي سط بتن؛‬
‫سفيد و خاكستري يا دتي رنري باشند‪ .‬مصرف نوع سفيد و‬ ‫‪ -3‬توصيه ميشود‪ ،‬اين مواد در دو اليه عمود بر هم بر روي‬
‫خاكستري بدليا اطمينان از پوشش كاما پا از پاشيده شدن‬ ‫سط ماليده يا پاشيده شوند‪.‬‬
‫توصيه ميشود‪.‬‬
‫نوع غيرمحلول در آ ‪ ،‬بايد پا از اتمام آ انداختن و زدوده شدن‬
‫آ روزده بر روي سطوآ افقي اعمال شود‪ ،‬در غير اينصورت پوشش‬
‫ايداد شده به سرعت پوسته و جدا ميشود‪ .‬بههردال تأخير زياد و‬
‫اعمال آن پا از خش شدن سط ‪ ،‬توجيهي ندارد‪.‬‬
‫برخي از مواد ويژه عماآوري وجود دارند كه بايد الزامات‬
‫‪ ASTM C1315‬را برآورده كنند‪ .‬اين مواد عالوه بر وظيفه اصلي‬
‫خود ميتوانند به افزايش مقاومت سطحي در برابر سايش‪ ،‬اسيد و‬
‫غيره و يا مقاومت در برابر پرتوهاي فرابنفش كم كنند‪.‬‬
‫مواد غشاءساز عماآوري را در سطوآ كوچ ميتوان با قلم مو يا‬
‫غلت نقاشي اعمال كرد‪ ،‬اما در سطوآ وسيعتر به كم پيستوله‬
‫يا وسايا مشابه پاشيده ميشود‪ .‬توصيه ميشود اين مواد در دو اليه‬
‫عمود بر هم‪ ،‬بر سط ماليده يا پاشيده شود تا پوشش بهتري داصا‬
‫شود‪ .‬معموال بسته به زبري و صافي سط بتن‪ ،‬به ‪ 2/2‬تا ‪ 2/71‬ليتر‬
‫در هر متر مربع مايع عماآوري جهت پوشش مناسب سط نياز‬
‫است‪ .‬زماني كه قالب بتن برداشته ميشود‪ ،‬بهتر است سط بتن را‬
‫مرطو كرد و سپا از مواد عماآوري بر روي آن استفاده نمود‪.‬‬
‫در پرووههاي خطي مانند راه و كانال‪ ،‬سازههاي مرتفع‪ ،‬ديوارههاي‬
‫عمودي و سازههايي كه با قالب ليزان ساخته ميشوند‪ ،‬بهكارگيري‬
‫شيوههاي رطوبترساني مستقيم و غيرمستقيم و دتي استفاده از‬
‫ورقههاي پلي اتيلني دشوار و گاه غيرممكن بهنظر ميرسد‪.‬‬
‫براي انطباق ويژگيهاي اين مواد با الزامات استاندارد‪ ،‬اندام‬
‫آزمايشهاي مندرج در استاندارد ملي ‪ 7822‬ضرورت دارد‪ .‬در اين‬
‫آزمايش قابليت دفظ و نرهداري آ توسط اين مواد مورد ارزيابي‬
‫قرار ميگيرد‪.‬‬
‫برخي محلولهاي معدني مانند سيليكات سديم و پتاسيم را ميتوان‬
‫براي عماآوري استفاده كرد‪ .‬چنين محلولهاي معدني با مواد‬
‫موجود در خمير سيمان‪ ،‬واكنش نشان ميدهند و سيليكات كلسيم‬
‫غيرمحلول در آ و مقاوم در برابر سايش ايداد ميكنند‪ .‬چنين‬
‫محلولهايي را نمي توان مطابق استاندارد ملي ‪ 7822‬مورد آزمايش‬
‫قرار داد و مسلماً منطبق بر استانداردهاي ملي ايران بهشماره ‪8288‬‬
‫يا ‪ ASTM C1315‬نيستند‪ ،‬اما مصرف آنها رايج و بالمانع است‪.‬‬
‫اليه دوم مواد عماآوري‪ ،‬بايد در زماني كه اليه اول هنوز چسبناك‬
‫است اعمال شود‪ .‬همننين تعديا در اعمال اليه دوم توصيه‬
‫نميشود‪ .‬بايد توجه داشت كه استفاده از مواد داوي دالل غيرآبي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪336‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در محيط بسته توصيه نميشود‪ ،‬زيرا بفارهاي متصاعد شده‬
‫ميتواند براي انسان زيانآور باشد‪.‬‬
‫نوع محلول در آ را ميتوان قبا يا پا از روزدن آ بهكار برد‪.‬‬
‫ضمن اينكه براي سالمتي انسان نيز زيانبار نيست‪ .‬در هواي گرم و‬
‫خش كه آهنگ تبفير بر آهنگ روزدن آ غلبه پيدا ميكند‪،‬‬
‫بهكارگيري اين نوع مايع عماآوري توصيه ميشود‪ ،‬زيرا پا از‬
‫اعمال اين مواد‪ ،‬آ انداختن ادامه پيدا ميكند‪ .‬بنابراين مصرف مواد‬
‫داوي دالل غيرآبي توصيه نميشود‪.‬‬
‫معموال قبا از استفاده از مايع عماآوري با توجه به دستورالعما و‬
‫توصيههاي سازنده آن بايد مواد را بهخوبي هم زد و مفلوط كرد تا‬
‫بهصورت همرن درآيند‪.‬‬
‫فشار هواي پاشش بين ‪ 2‬تا ‪ 3‬اتمسفر (براي وسيله پاششي دستي‬
‫يا برقي) توصيه ميشود‪.‬‬
‫مقدار پاشش يا اعمال مواد بر وادد سط را ميتوان با توجه به‬
‫شمارش تعداد ظروف خالي شده و سط مربوط‪ ،‬محاسبه نمود‪ .‬در‬
‫مواردي كه مشكا تامين آ مناسب براي عماآوري ادسا‬
‫ميشود‪ ،‬به ناچار بهكارگيري اين مواد توصيه ميشود‪ .‬نبايد پنداشت‬
‫كه بهترين شيوه عماآوري رطوبتي‪ ،‬روشهاي صرفا جلوگيري از‬
‫تبفير و استفاده از مواد مايع غشاساز عماآوري است‪ .‬بهويژه اگر‬
‫نسبت آ به مواد سيماني كم و مقدار سيمان زياد باشد‪ ،‬بهدليا‬
‫پديده جمعشدگي خود به خودي و خودخش شدگي بتن‪ ،‬بهتر‬
‫است بهصورت مداوم رطوبت را به نحو مقتضي به بتن رسانيد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-3-3‬بههردال گاه استفاده از روشهاي تركيبي بصورت‬ ‫‪ 3-7-3-3‬روشهاي تركيبي‬
‫همزمان‪ ،‬مقدور نيست‪ .‬براي مثال در صورت بهكارگيري مواد‬ ‫استفاده از تركيب هر دو روش رطوبت رساني و دفظ رطوبت‪،‬‬
‫شيميايي عماآوري‪ ،‬نميتوان همزمان از رطوبترساني استفاده‬ ‫موضوع بندهاي ‪ 2-3-3-3‬و ‪ 3-3-3-3‬مداز است‪ .‬تركيب‬
‫نمود‪.‬‬ ‫اين دو ميتواند‪ ،‬مزاياي هر دو را دارا باشد‪ ،‬و معايب هر ي‬
‫از جمله روشهاي تركيبي‪ ،‬ابتدا استفاده از روشهاي رطوبترساني‬
‫را پوشش دهد‪ .‬در روش تركيبي‪ ،‬ابتدا از روش رطوبترساني‬
‫و سپا استفاده از روشهاي جلوگيري از تبفير است كه روش‬
‫و سپا از روش دفظ رطوبت استفاده ميشود‪ .‬مزيت روش‬
‫تركيبي غير همزمان محسو ميشود‪.‬‬
‫تركيبي بهكارگيري آ كمتر و جلوگيري از تر و خش شدن‬
‫استفاده از نايلون بر روي پوششهاي خيا و مواد جاذ آ مانند‬
‫گوني خيا‪ ،‬و همننين استفاده از نايلون و آبرساني به زير آن نيز‬ ‫پي در پي آن است‪.‬‬
‫توصيه ميشود‪.‬‬

‫مدت عملآوري‬ ‫مدت عملآوري‬

‫و‬ ‫ت ‪ 3-3-3-3‬ردههاي عماآوري با توجه به موارد زير مشف‬ ‫‪ 3-3-3-3‬مدت عماآوري نهايي يا مراقبت بتن به عواملي از‬
‫انتفا ميشوند‪:‬‬ ‫جمله نوع مواد سيماني‪ ،‬آهنگ كسب مقاومت‪ ،‬دماي سط‬
‫‪ -‬شرايط محيطي موجود بهويژه در پايان مدت عماآوري؛‬ ‫بتن و هواي مداور‪ ،‬شرايط محيطي پا از پايان دوره‬
‫‪ -‬اهميت سازه يا بتن مورد نظر بهويژه از نظر دوام‪.‬‬ ‫عماآوري و همننين اهميت بتن و سازه‪ ،‬بهويژه از نقطه نظر‬
 ‫‪333‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫براي مثال‪ ،‬با توجه به اهميت بتن و سازه بتني در شرايط محيطي‬ ‫دوام بستري دارد‪ .‬نسبت آ به مواد سيماني‪ ،‬مقدار مواد‬
‫خليج فار و درياي عمان كه دوام آن از اهميت زيادي برخوردار‬ ‫سيماني و رده مقاومت مورد نياز بتن از جمله عواما ديرري‬
‫است‪ ،‬دتي در شرايط محيطي متوسط نيز بايد رده ‪ 3‬عماآوري‬ ‫است كه ميتواند مورد توجه قرار گيرد‪ .‬دداقا مدت‬
‫بهكار رود‪ .‬درصورتيكه شرايط محيطي خو باشد‪ ،‬در ارتباط با‬ ‫عماآوري در دالت عادي (تسريع نشده) بايد طبق جدول‬
‫دوام در محيط خليج فار و درياي عمان رده ‪ 7‬عماآوري انتفا‬
‫‪ 6-3‬تعيين شود‪ .‬در موارديكه دماي سط بتن در طي اين‬
‫ميشود‪ .‬در هر صورت بايد توجه داشت كه در اغلب پرووههاي‬
‫مدت از ‪ +1‬درجه سلسيو كمتر شود‪ ،‬معادل آن را بايد به‬
‫داشيه درياي عمان و خليج فار شرايط محيطي داكم‪ ،‬از نوع‬
‫مدت عماآوري افزود‪.‬‬
‫متوسط يا ضعين است‪.‬‬
‫در مورد اهميت مقاومت سايشي براي كنها نيز الزم است رده‬ ‫ردههاي عماآوري در جدول ‪ 0-3‬و جدول ‪ 5-3‬بايد با توجه‬
‫عماآوري مناسب با توجه به فصل ‪( 6‬جدول ‪02-6‬ردهبندي‬ ‫به اهميت عماآوري و شرايط محيطي پا از خاتمه‬
‫مقاومت سايشي) مشف شود‪.‬‬ ‫عماآوري در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫در موارديكه دداقا مدت عماآوري خاصي توسط مهند مشاور‬
‫پرووه مشف نشده باشد‪ ،‬الزم است از دداقا مدت توصيه شده‬
‫در اين بند استفاده شود‪.‬‬
‫جدول ‪ 0-3‬تعريف ردههاي عملآوري با توجه به اهميت‬
‫رده عملآوري‬
‫شرايط‬
‫‪0‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪)3( -‬‬ ‫دستيابي به درصد مقاومت فشاري مشفصه‬
‫(‪ )0‬براي زمان گيرش بتن كمتر از ‪ 5‬ساعت و دماي سطح بتن بيش از ‪ 5‬درجه‬
‫سلسيوس و هواي مرطوب (شرجي) بدون باد و آفتاب (رده عملآوري «‪،)»0‬‬
‫مدت زمان عملآوري حداقل ‪ 02‬ساعت در نظر گرفته ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 2-3-3-3‬در موارديكه نسبت سط به ددم بتن زياد باشد‪،‬‬
‫دقت در عماآوري و افزايش مدت آن توصيه ميشود‪ .‬براي اين‬
‫منظور ميتوان از ي رده باالتر براي رده عماآوري استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-3‬رده عماآوري بايد در مشفصات پرووه مشف‬
‫شود‪ .‬در اين مورد نسبت سط به ددم بتن نيز بايد مورد‬
‫توجه قرار گيرد‪.‬‬
‫جدول ‪ 5-3‬تعريف ردههاي عملآوري با توجه به شرايط محيطي‬

‫رده‬
‫شرايط محيطي‬
‫عملآوري‬
‫صرفا براي عماآوري اوليه‬ ‫‪0‬‬
‫شرايط محيطي خو پا از پايان عماآوري (داراي رطوبت‬
‫نسبي ميانرين هوا بيش از ‪ 82‬درصد و بهدور از باد و تابش‬ ‫‪2‬‬
‫مستقيم آفتا )‬
‫شرايط محيطي متوسط پا از مدت عماآوري (داراي رطوبت‬
‫نسبي ميانرين بين ‪ 32‬تا ‪ 82‬درصد يا گاه داراي باد و تابش‬ ‫‪3‬‬
‫مستقيم آفتا )‬
‫شرايط محيطي ضعين پا از پايان مدت عماآوري (رطوبت‬
‫‪0‬‬
‫نسبي كمتر از ‪ 32‬درصد يا داراي باد و تابش مستقيم آفتا )‬
‫چنانچه در هر مورد‪ ،‬شرايط روياروئي «مهاجم» باشد‪ ،‬يا اهميت عضو بتني از‬
‫نظر دوام در اين شرايط بيشتر باشد‪ ،‬رده عملآوري ‪ 2‬يا ‪ 3‬را بايد يك درجه‬
‫افزايش داد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪338‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 7-3-3-3‬آهنگ كسب مقاومت بتن عالوه بر نوع سيمان‪،‬‬ ‫‪ 7-3-3-3‬مدت عماآوري بتن با توجه به آهنگ كسب‬
‫تركيب شيميايي و ريزي آن‪ ،‬به نوع و مقدار مواد جايرزين سيمان‪،‬‬ ‫مقاومت كه داصا نوع مواد سيماني‪ ،‬مقدار سيمان‪ ،‬نسبت‬
‫نسبت آ به مواد سيماني و همننين به نوع و مقدار مواد افزودني‬ ‫آ به مواد سيماني است نبايد از مقادير جدول ‪ 6-3‬كمتر در‬
‫شيميايي نيز ارتباط دارد‪ .‬چناننه مقاومت نمونه آگاهي بتن بهدست‬ ‫نظر گرفته شود‪ .‬در اين جدول روند كسب مقاومت با نسبت‬
‫آيد‪ ،‬نيازي به رعايت دداقا مدت عماآوري مندرج در جدول ‪6-3‬‬ ‫مقاومت ‪ 2‬روزه به ‪ 28‬روزه مشف شده كه بايد در هنرام‬
‫نفواهد بود‪ .‬در صورتي كه رابطه همبستري مقاومت بتن با بلوغ‬
‫طرآ مفلوط بتن تعيين شود‪.‬‬
‫بتن نيز در دست باشد‪ ،‬ميتوان مدت عماآوري را براي رده‬
‫در موارديكه گيرش نهايي بتن بيش از ‪ 1‬ساعت بهطول‬
‫عماآوري مورد نظر بر اسا بلوغ بتن بهدست آورد‪ .‬بلوغ بتن را‬
‫اندامد بايد مدت اضافي گيرش را به مدت عماآوري آن اضافه‬
‫ميتوان طبق روابط مربوط (مانند‪ ،‬سائول و يا رابطه آرنيو )‬
‫محاسبه و در نظر گرفت‪.‬‬
‫نمود‪.‬‬

‫پروراندن بتن‬ ‫پروراندن بتن‬

‫ت ‪ 0-5-3-3‬كليات‬ ‫‪ 3-1-3-3‬كليات‬
‫ت ‪ 3-3-1-3-3‬توقن كاما هيدراته شدن سيمان در دماي ‪-32‬‬ ‫‪ 3-3-1-3-3‬پروراندن بتن به عملياتي اطالق ميشود‪ ،‬كه‬
‫درجه سلسيو اتفاق ميافتد‪ ،‬ولي از نقطه نظر مهندسي‪ ،‬توقن‬ ‫مندر به افزايش دماي سط بتن در هواي سرد ميشود‪ .‬در‬
‫عملي در ددود دماي كمتر از ‪ +1‬درجه سلسيو داصا ميشود‪.‬‬ ‫دماي كمتر از ‪ +1‬درجه سلسيو ‪ ،‬هيدراتهشدن سيمان بسيار‬
‫عماآوري درارتي (پروراندن)‪ :‬تامين دماي الزم براي دستيابي به‬
‫كند ميشود و نياز به افزايش دماي سط بتن يا هواي مداور‬
‫مقاومت و دوام مورد نظر‪ ،‬ميباشد‪ .‬در دالي كه به تامين يا دفظ‬
‫آن ميباشد‪ .‬پروراندن بتن كه معموال با سرعت عادي براي‬
‫رطوبت نيز براي تداوم هيدراته شدن سيمان توجه خواهد شد‪ .‬اين‬
‫هيدراتهشدن سيمان اندام ميشود و «پروراندن عادي» ناميده‬
‫عماآوري درارتي ميتواند بهصورت تسريع شده يا عادي صورت‬
‫ميشود‪ .‬در موارديكه بداليا اجرايي الزم است با افزايش‬
‫پذيرد‪.‬‬
‫برخي از اين روشها در كارگاه نيز كاربرد دارد‪ .‬در دالي در اكثر‬ ‫قابا توجه دماي بتن در مدت عماآوري‪ ،‬دستيابي به مقاومت‬
‫موارد كاربرد اين روشها در كارخانههاي قطعات پيشساخته است‪.‬‬ ‫بتن‪ ،‬در مدت كوتاهتري ممكن شود‪ ،‬عماآوري «تسريع شده»‬
‫ممكن است در دماي باالتر از ‪ +31‬درجه سلسيو بتن‪ ،‬نياز به‬ ‫ناميده ميشود‪.‬‬
‫رطوبترساني نيز داشته باشد‪.‬‬

‫(‪)0‬‬ ‫جدول ‪ 6-3‬حداقل مدت عملآوري براي ردههاي مختلف عملآوري با توجه به دماي سطح بتن و روند كسب مقاومت آن‬

‫حداقل مدت عملآوري بر حسب روز براي روندهاي كسب مقاومت بتن‬
‫دماي متوسط سطح بتن‬
‫كند (آهسته) ‪)2( 1/3 > r ≤1/05‬‬ ‫متوسط ‪1/5 > r ≤1/3‬‬ ‫سريع (تند) ‪r ≤1/5‬‬
‫(درجه سلسيوس)‬
‫رده ‪0‬‬ ‫رده ‪3‬‬ ‫رده ‪2‬‬ ‫رده ‪0‬‬ ‫رده ‪3‬‬ ‫رده ‪2‬‬ ‫رده ‪0‬‬ ‫رده ‪3‬‬ ‫رده ‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪t ≤ 21‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪21 ˃ t ≤ 31‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪31 ˃ t ≤ 32‬‬
‫‪72‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪32 ˃ t ≤ 1‬‬
‫‪ :r‬نسبت مقاومت فشاري ‪ 2‬روزه به ‪ 28‬روزه‬
‫‪ :t‬دماي متوسط سطح بتن‬
‫(‪ )0‬چنانچه دماي متوسط روزانه در مدت عملآوري بيش از ‪ 31‬درجه سلسيوس شود‪ ،‬استفاده از حداقل مدت زمان عملآوري ارايه شده‪ ،‬محافظهكارانه ميباشد‪.‬‬
‫(‪ )2‬چنانچه رشد مقاومت بتن كندتر باشد الزم است از شيوههاي مستقيم يا غيرمستقيم براي دستيابي به درصدي از مقاومت ‪ 28‬روزه مورد نظر استفاده نمود‪.‬‬
 ‫‪331‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 2-3-1-3-3‬پروراندن بتن ممكن است بصورت خش يا‬
‫مرطو اندام شود‪ .‬در دالت اول تنها دماي بتن افزايش داده‬
‫ميشود و در دالت دوم از رطوبت رساني نيز استفاده ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 2-5-3-3‬روشهاي پروراندن خشك‬ ‫‪ 2-1-3-3‬روشهاي پروراندن خشك‬

‫‪ 3-2-1-3-3‬روشهاي پروراندن خش با گرمارساني شاما‪:‬‬

‫استفاده از بفاريهاي سوختي‪ ،‬المنتها يا بفاريهاي برقي‬
‫فندار يا بدون فن‪ ،‬رادياتورهاي آ گرم يا روغن داغ يا بفار‬
‫داغ‪ ،‬وسايا تشعشعي مانند لولههاي روغن داغ يا المپهاي‬
‫مادون قرمز‪ ،‬استفاده از برق با ولتاو كم براي گرم كردن قالب‬
‫فلزي يا ميلرردها ميباشد‪.‬‬
‫در روشهاي پروراندن خش با گرمارساني‪ ،‬بايد دقت شود‬
‫كه سط بتن بهطور كلي يا موضعي خش نشده و دچار‬
‫تركخوردگي نشود‪ .‬همننين بايد توجه داشت كه دماي بتن‬
‫بهصورت موضعي افزايش قابا توجهي پيدا نكند‪.‬‬
‫در كاربرد اين روشها مالدظات «الن» تا «ث» زير بايد‬
‫رعايت شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬اين بفاريها موادي مانند گاز طبيعي‪ ،‬گاز مايع‪ ،‬نفت سفيد‪،‬‬ ‫الن‪ -‬گرمارساني خش به كم بفاري‪ :‬در رابطه با‬
‫گازوئيا‪ ،‬مازوت‪ ،‬چو و خاك اره و غيره را مصرف ميكنند‪.‬‬ ‫بهكارگيري بفاريهايي كه مواد سوختني استفاده‬
‫گازهاي ناشي از سوختن كاما اين مواد‪ ،‬كربندياكسيد ايداد‬ ‫ميكنند‪ ،‬گازهاي ناشي از سوختن اين مواد نبايد در‬
‫ميكند كه عاما اصلي كربناته شدن بتن است‪ .‬كربناته شدن در‬ ‫مداورت و يا تما با بتن جوان و نار قرار گيرند‪.‬‬
‫بتن آرمه ميتواند به خوردگي زودر ميلرردها مندر شود‪ .‬در بتن‬
‫همننين بفاري نبايد در نزديكي سط بتن يا قالب قرار‬
‫غيرمسل ‪ ،‬كربناته شدن اهميت چنداني ندارد‪.‬‬
‫گيرد و آن را بهصورت موضعي گرم كند‪.‬‬
‫بنابراين الزم است اين گازها با دودكشي مناسب از محا خارج‬
‫شوند‪.‬‬
‫چناننه از بفاريهاي فندار استفاده شود توزيع گرماي بهتري‬
‫بهوجود خواهد آمد‪.‬‬
‫‪ -‬با توجه به اينكه بفاريهاي برقي يا المنتي گاز زيانآور توليد‬ ‫المنتها يا بفاريهاي برقي‪:‬‬ ‫به كم‬ ‫‪ -‬گرمارساني خش‬
‫نميكنند‪ ،‬نرراني از اين بابت وجود ندارد‪.‬‬ ‫بفاري برقي يا المنتها بايد در فاصله مناسبي از سط بتن‬
‫قرار داده شوند بطوريكه تشعشع آنها آسيبي به سط‬
‫بتن وارد نكند‪ .‬فاصله دداقا ‪ 312‬ميليمتر براي سطوآ‬
‫بدون قالب و ‪ 122‬ميليمتر براي سطوآ قالبدار‪ ،‬توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫پ‪ -‬بههردال در اين مورد نيز نزديكي منبع درارتي به بتن يا قالب‬ ‫رادياتورهاي گرمايشي‪:‬‬ ‫به كم‬ ‫پ‪ -‬گرمارساني خش‬
‫توصيه نميشود‪ .‬اين روش ميتواند از نظر مصرف انروي مناسب‬ ‫استفاده از آ گرم يا بفار و يا روغن داغ و گرداندن آن در‬
‫باشد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪382‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫رادياتورها در نزديكي سط بتن روش مناسبي براي‬
‫گرمارساني است و توصيه ميشود‪.‬‬
‫ت‪ -‬بههردال فاصله اين وسايا با سط قالب بهويژه سط بتن‬ ‫ت‪ -‬گرمارساني خش به كم تشعشع‪ :‬استفاده از تشعشع‬
‫بسيار با اهميت است و نبايد خطري بتن را تهديد كند‪ .‬گاه اين‬ ‫ناشي از لولههاي داوي روغن بسيار داغ يا لولههايي كه گاز‬
‫روش را از نظر مصرف انروي بسيار مفيد و مؤثر ميدانند‪ .‬تعداد و‬ ‫در آن ميسوزد و آن را داغ و سرخ ميكند‪ ،‬براي گرمارساني‬
‫فاصله آنها از سط بتن يا قالب بايد مشف و تنظيم شود‪.‬‬ ‫به سط بتن مناسب است‪ .‬همننين ميتوان از المپهاي‬
‫مادون قرمز كه به كم جريان برق كار ميكنند براي‬
‫گرمايش استفاده نمود‪ .‬در اين مورد توصيه ميشود‪ ،‬فاصله‬
‫ي المپ ‪ 322‬واتي مادون قرمز از سط بتن بدون قالب‬
‫كمتر از ‪ 122‬ميليمتر و از سط قالب كمتر از ‪212‬‬
‫ميليمتر نشود‪.‬‬
‫ث‪ -‬اين شدت جريان و ولتاو انسان را نميلرزاند و خطر پرتا شدن‬ ‫ث‪ -‬گرمارساني خش به كم جريان برق‪ :‬با اتصال جريان‬
‫در اثر برق گرفتري را نفواهد داشت‪ .‬به اين ترتيب در هواي سرد و‬ ‫برق با ولتاو كمتر از ‪ 12‬ولت يا ترجيحا كمتر از ‪ 71‬ولت‬
‫يا در مواردي كه نياز به تسريع در كسب مقاومت وجود دارد ميتوان‬ ‫به قالب فلزي يا ميلرردهاي جاگذاري شده در بتن‪ ،‬ميتوان‬
‫به اين روش بتن را گرم نمود‪ .‬در اين مورد نيز خطر خش شدگي‪،‬‬ ‫گرماي الزم را بدست آورد‪ .‬در اين موارد بايد به خطر‬
‫بتن را تهديد ميكند و بايد به اين امر توجه نمود‪.‬‬ ‫خش شدگي بتن توجه كرد‪.‬‬

‫ت ‪ 3-5-3-3‬روشهاي حفظ گرما (عايقي)‬ ‫‪ 7-1-3-3‬روشهاي حفظ گرما (عايقي)‬

‫دقت در همپوشاني لحاف عايق يا تفتهها (ورقهها) و دفظ آنها يا‬ ‫دفظ گرماي بتن‪ ،‬اعم از گرمايي كه هنرام ريفتن دارد و‬
‫دفظ مواد فلهاي در سط و خيا نشدن آنها اهميت دارد‪ .‬خيا‬ ‫گرماي ناشي از هيدراته شدن سيمان را ميتوان با كم لحاف‬
‫شدن عايقهاي درارتي به شدت بر خواص عايق بودن آنها اثر‬ ‫هاي پشم سنگ يا پشم شيشه‪ ،‬ورقهاي پلييورتان منبسط‬
‫منفي ميگذارد‪ .‬استفاده از پوشش نايلوني يا روكش آلومينيومي بر‬ ‫شده‪ ،‬پلي استايرن منبسط شده‪ ،‬تفتههاي چند اليه و نظاير‬
‫روي عايقها ميتواند مفيد باشد‪.‬‬
‫آن تامين كرد‪ .‬همپوشاني اين ورقها بايد مورد توجه قرار داده‬
‫خرده چو ‪ ،‬خاك اره‪ ،‬پرليت و غيره از جمله موادي هستند كه‬
‫شود‪ .‬نوع عايق و ضفامت عايق در رابطه با دفظ گرما از‬
‫ميتوانند بهصورت فلهاي بهكار روند‪ .‬ميتوان از لحاف پشم شيشه‬
‫اهميت زيادي برخوردار است‪.‬‬
‫يا پشم سنگ و مشابه آنها نيز استفاده كرد‪ .‬استفاده از ورقههاي‬
‫پلييورتان منبسط شده‪ ،‬پلياستايرن منبسط شده (يونوليت)‪،‬‬
‫شيشه منبسط شده اسفندي‪ ،‬تفته چوبي يا چندال‪ ،‬نئوپان و غيره‬
‫نيز امكانپذير است و دسب مورد در سطوآ افقي و يا قائم كاربرد‬
‫دارد‪.‬‬
‫بتن بايد با دماي مناسبي در قالب ريفته شود و دتي در هواي سرد‬
‫نيز اين دداقا دما مشف شده است‪ .‬هيدراتهشدن سيمان نيز به‬
‫آزاد شدن گرما مندر ميشود كه ميتواند به افزايش دماي بتن‬
‫بياندامد‪ .‬هر چند عايقبندي سط بتن ميتواند تا ددودي از اتالف‬
‫گرماي موجود و گرماي داصله بكاهد‪ ،‬اما نبايد پنداشت كه در هر‬
‫شرايطي ميتوان دماي اوليه بتنريزي را دفظ نمود‪.‬‬
 ‫‪383‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 0-5-3-3‬روشهاي پروراندن مرطوب‬ ‫‪ 3-1-3-3‬روشهاي پروراندن مرطوب‬

‫در همه شيوههاي پروراندن مرطو ميتوان رطوبترساني را به‬ ‫روشهاي پروراندن مرطو به دليا كاهش ادتمال آسيب‬
‫شكا آبدهي مستقيم يا پاشش آ و غيره اندام داد‪.‬‬ ‫ديدن بتن در اثر خش شدگي‪ ،‬جمعشدگي و تركخوردگي‬
‫بهترين شيوه‪ ،‬استفاده از بفار آ با دماي مناسب است‪.‬‬ ‫ناشي از آن و همننين جلوگيري از كاهش جدي فرآيند‬
‫بهتر است بفار آ از پايين دميده شود تا يكنواختي دما در ترازهاي‬ ‫هيدراتهشدن‪ ،‬كه معموال نتايج بهتري نشان دادهاند توصيه‬
‫ارتفاعي عضو بتني به نحو مناسبي تامين شود‪ .‬همننين توصيه‬ ‫ميشوند‪.‬‬
‫ميشود بفار آ از نقاط مفتلفي در طول عضو يا محفظه عماآوري‬
‫در مواردي كه از روش بفاردهي استفاده ميشود بايد بفار‬
‫دميده شود و صرفا از ي نقطه وارد نشود تا توزيع گرمايي بهتري‬
‫آ چنان در محيط دميده شود يا در تما با سط بتن قرار‬
‫ايداد شود‪.‬‬
‫گيرد كه تقريباً همه سط را به ي مقدار گرم كرده و تنش‬
‫در تما قرار گرفتن بفار آ با قالب بتن را نميتوان پروراندن‬
‫مرطو تلقي نمود و نقش آن صرفا گرم كردن قالب و پروراندن‬ ‫درارتي و گرماي موضعي بهوجود نياورد‪ .‬بنابراين بهتر است‬
‫خش است‪ .‬در مواردي كه بايد دماي سط بتن باالتر از ‪ 31‬درجه‬ ‫بفار آ گرم يا داغ بهطور مستقيم بر سط بتن دميده نشود‪.‬‬
‫سلسيو باشد و عماآوري تسريع شده وجود دارد‪ ،‬الزم است به‬
‫توصيههاي عماآوري درارتي تسريع شده مراجعه كرد‪.‬‬
‫در موارد خاص (مانند وجود پوزوالن و سرباره در بتن) چناننه‬
‫مشف شود كه دماي باالتر در سط بتن‪ ،‬مشكالتي در ارتباط با‬
‫دوام بتن و عملكرد آن بهوجود نميآورد‪ ،‬ميتوان از دماي بيشتر‬
‫نيز استفاده كرد‪.‬‬

‫ت ‪ 5-5-3-3‬عملآوري حرارتي تسريعشده‬ ‫‪ 1-1-3-3‬عملآوري حرارتي تسريعشده‬

‫كاهش نسبت آ به مواد سيماني و استفاده از سيمانهايي با رده‬ ‫عماآوري درارتي تسريع شده در مواردي كه نياز به كسب‬
‫مقاومتي باالتر‪ ،‬روند سفت شدن سريعتر و يا مواد افزودني مناسب‪،‬‬ ‫مقاومت سريع در مدت كوتاهي وجود دارد‪ ،‬بكار برده ميشود‪.‬‬
‫از جمله اقدامات مهم در اين رابطه است‪.‬‬ ‫در موارديكه عماآوري درارتي تسريعشده در دماي بيش از‬
‫به هردال الزم است در عماآوري درارتي تسريع شده به امر‬ ‫‪ 31‬درجه سلسيو اندام ميشود‪ ،‬بايد به مالدظات «الن»‬
‫رطوبترساني يا دفظ رطوبت بتن توجه كافي شود‪ .‬بديهي است‬ ‫تا «ث» زير توجه داشت‪:‬‬
‫خش شدگي بتن در اين نوع عماآوري تسريع شده مطلو نيست‬
‫و آثار زيانباري خواهد داشت‪.‬‬
‫دستيابي به دوام مناسب در برابر سايش و فرسايشها و آسيبهاي‬
‫ناشي از يخزدن و آ شدنهاي پيدرپي و خوردگي ميلرردها و غيره‬
‫ايدا مينمايد تا اين محدوديتها رعايت شود‪.‬‬
‫در صورتيكه اين موارد رعايت نشود‪ ،‬ادتمال كاهش كيفيت دراز‬
‫مدت بتن وجود دارد‪.‬‬
‫توصيه ميشود كه مدت بفاردهي و عماآوري در مدموع در‬
‫عماآوري تسريع شده از ‪ 23‬ساعت فراتر نرود‪.‬‬
‫الن‪ -‬زمان تأخير تابع دماي اوليه بتن‪ ،‬نوع مواد سيماني‪ ،‬مقدار‬ ‫الن‪ -‬دماي سط بتن قبا از گيرش اوليه آن‪ ،‬از ‪ 31‬درجه‬
‫سيمان‪ ،‬دماي محيط مداور و نسبت آ به مواد سيماني و‬ ‫سلسيو باالتر نرود‪ .‬در غير اينصورت بايد شروع‬
‫افزودنيهاي بتن است‪ .‬توصيه ميشود در ي بتن معين‪ ،‬دماي‬ ‫عماآوري درارتي تسريع شده را بتاخير انداخت‪ .‬اين‬
‫اوليه ترجيحا به ددود ‪ 72‬درجه سلسيو برسد و دماي محيط‬ ‫مدت‪ ،‬زمان تأخير ناميده ميشود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪382‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مداور آن نيز در همين ددود باشد تا زمان تأخير را بتوان به كمتر‬
‫از ‪ 2‬ساعت رسانيد‪ .‬زمان تأخير معموال در محدوده ‪ 3‬تا ‪ 1‬ساعت‬
‫قرار دارد‪ .‬زمان تأخير زياد ميتواند اشكاالتي را در ساخت و‬
‫عماآوري بهوجود آورد و زمان عماآوري تسريع شده را طوالني‬
‫كند‪.‬‬
‫‪ -‬براي اينكه مدت زمان رسيدن به دداكثر دما تا دد امكان‬ ‫‪ -‬افزايش دما بايد با نرخ خاصي صورت گيرد‪ .‬توصيه ميشود‬
‫كاهش يابد‪ ،‬دماي اوليه بتن در هنرام بتنريزي بهتر است در ددود‬ ‫براي قطعات نازكتر از ‪ 722‬ميليمتر‪ ،‬دداكثر نرخ افزايش‬
‫‪ 21‬تا ‪ 72‬درجه سلسيو باشد‪ .‬بديهي است زيادتر بودن دداكثر‬ ‫دما ‪ 21‬درجه سلسيو در ساعت و براي قطعات ضفيمتر‬
‫دماي عماآوري نيز زمان رسيدن به اين دداكثر دما را افزايش‬ ‫از ‪ 3822‬ميليمتر‪ ،‬نرخ دداكثر ‪ 32‬درجه سلسيو در‬
‫ميدهد‪.‬‬ ‫ساعت در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫براي ضفامتهاي بين دو مقدار باال ميتوان از درونيابي‬
‫خطي استفاده كرد‪.‬‬
‫ت‪ -‬گاه با بهكارگيري پوزوالنها و سربارههاي مفتلن ميتوان اين‬ ‫ت‪ -‬با افزايش دداكثر دماي عماآوري درارتي‪ ،‬ميتوان طول‬
‫دداكثر دما را تا ‪ 81‬درجه سلسيو ‪ ،‬به شرط رعايت بند‬ ‫مدت عماآوري را كاهش داد‪ .‬توصيه ميشود دماي‬
‫‪ 1-0-0-6‬افزايش داد‪ .‬بههردال الزم است عماآوري درارتي‬ ‫دداكثر براي عماآوري درارتي تسريع شده‪ ،‬به ‪ 32‬درجه‬
‫تسريع شده در دماي باالتر از ‪ 32‬درجه سلسيو بر روي نمونه‬ ‫سلسيو محدود شود‪ .‬در مواردي كه ‪ SO3‬موجود در‬
‫بتن مورد نظر اعمال شود تا مشف شود كه آيا اين افزايش دما‬
‫سيمان از ‪ 2‬درصد بيشتر شود اين دما به ‪ 62‬درجه‬
‫ميتواند بر عملكرد بتن در شرايط مهاجم تأثير منفي چشمريري‬
‫سلسيو محدود شود‪.‬‬
‫برذارد يا خير؟ در صورتي كه تأثير داصله ناچيز و نتيده كار در‬
‫دد قابا قبول باشد‪ ،‬افزايش دما بالمانع خواهد بود‪ .‬بايد در مواردي‬
‫كه دوام بتن از اهميت بااليي برخوردار است‪ ،‬نسبت به اندام‬
‫آزمايشهاي الزم اقدام نمود‪ .‬چناننه نسبت ‪ SO3/Al2O3‬بيشتر از‬
‫‪ 2/1‬باشد از عماآوري تسريع شده استفاده نشود‪.‬‬
‫ث‪ -‬چناننه دداكثر دماي عماآوري درارتي تسريع شده زياد و‬ ‫ث‪ -‬الزم است پا از خاتمه نرهداري بتن در دداكثر دماي‬
‫دماي محيط نيز كم باشد‪ ،‬مدت الزم براي كاهش دماي سط بتن‪،‬‬ ‫مورد نظر‪ ،‬نسبت به قطع يا كاهش گرمارساني اقدام شود‬
‫افزايش چشمريري خواهد داشت و كار از نظر اجرايي با مشكالت‬ ‫و بتن بهتدريج خن شود تا دماي سط آن به دماي‬
‫خاصي روبرو خواهد شد‪.‬‬ ‫محيط برسد‪ .‬نرخ كاهش دما بايد محدود شود تا تركهاي‬
‫در عماآوريهاي درارتي تسريع شده‪ ،‬اكثر تركهاي داصله‬ ‫ناشي از شوك درارتي يا تنشهاي درارتي بهوجود نيايد‪.‬‬
‫بهدليا عدم رعايت نرخ مداز كاهش دماي سط بتن ايداد ميشود‬
‫توصيه ميشود‪ ،‬دداكثر نرخ كاهش دماي سط بتن از‬
‫و دقت در اين رابطه اهميت ويژهاي دارد‪.‬‬
‫دداكثر نرخ افزايش دما بيشتر نباشد‪.‬‬
‫بهتر است دماي محيط افزايش يابد تا زمان خن سازي آن كمتر‬
‫شود‪.‬‬
‫گاه توصيه ميشود كه نرخ كاهش دما كمتر از نرخ افزايش دما باشد‪.‬‬
‫بنابراين توصيه ميشود‪ ،‬دداكثر نرخ كاهش دماي سط بتن به ‪22‬‬
‫درجه سلسيو در هر ساعت محدود شود‪.‬‬
 ‫‪387‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كنترل كفايت عملآوري‬ ‫كنترل كفايت عملآوري‬

‫ت ‪ 3-8-3‬آزمونهها بايد داراي شكا و ابعاد يكسان باشند‪ .‬مدت و‬ ‫‪ 3-8-3‬در موارديكه دستراه نظارت در ارتباط با مدت يا‬
‫شيوه عماآوري مورد نظر بايد براي آزمونههاي نرهداري شده در‬ ‫شيوه عماآوري بتن سازه‪ ،‬مشكوك باشد‪ ،‬الزم است قبا از‬
‫شرايط واقعي كارگاهي‪ ،‬اعمال شود‪ .‬اما عماآوري آزمونههاي‬ ‫اجراي بتن‪ ،‬آزمايشهايي براي كنترل كفايت عماآوري اندام‬
‫عماآمده در شرايط استاندارد صرفا تابع دستور استاندارد مربوط‬ ‫شود‪ .‬اين آزمايشها بر روي بتن عماآوري شده در شرايط‬
‫خواهد بود و به شيوه و مدت عماآوري كارگاهي ارتباطي ندارد‪.‬‬
‫استاندارد و همننين عماآوري شده در شرايط واقعي‬
‫الزم به ذكر است پا از عماآوري كارگاهي‪ ،‬آزمونهها تا سن‬
‫كارگاهي اندام ميشود‪.‬‬
‫مقاومت مشفصه در همان محا و در شرايط در نظر گرفته شده‬
‫براي سازه نرهداري ميشوند؛ در دالي كه آزمونههاي عما آمده در‬
‫شرايط استاندارد تا سن مقاومت مشفصه در دوضنه آ يا اتاق‬
‫مرطو در دماي استاندارد نرهداري ميگردند‪.‬‬
‫‪ 2-8-3‬تهيه و عماآوري آزمونه در شرايط استاندارد و شرايط‬
‫واقعي كارگاهي طبق استانداردهاي ملي ‪ 7221‬يا‬
‫‪ 3628-2‬اندام ميشود‪.‬‬
‫آزمونههاي عماآوري شده در شرايط استاندارد و واقعي‬
‫كارگاهي بايد از ي پيمانه بتن طبق استاندارد ملي‬
‫‪ 3-7223‬برداشته شوند‪ .‬تعداد آزمونهها براي هر ي از‬
‫شرايط‪ ،‬دداقا سه آزمونه است و در مدموع بايد دداقا ‪6‬‬
‫آزمونه باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-8-3‬شرط دوم كفايت عماآوري نياز به نتايج آزمونههاي‬ ‫‪ 7-8-3‬كفايت عماآوري وقتي داصا ميشود‪ ،‬كه نسبت‬
‫عما آمده در شرايط استاندارد ندارد و مقايسه با مقاومت مشفصه‬ ‫ميانرين مقاومت آزمونههاي عماآوري شده در شرايط واقعي‬
‫بتن در دستور كار قرار ميگيرد‪.‬‬ ‫كارگاهي در سن مقاومت مشفصه‪ ،‬دداقا ‪ 2/81‬مقاومت‬
‫ميانرين آزمونههاي عماآوري شده در شرايط استاندارد در‬
‫همان سن باشد‪.‬‬
‫در موارديكه اين شرط برآورده نشود‪ ،‬اگر ميانرين مقاومت‬
‫آزمونههاي عماآوري شده در شرايط واقعي كارگاهي‪ ،‬دداقا‬
‫به ميزان ‪ 32‬درصد بيش از مقاومت مشفصه بتن‪ ،‬در همان‬
‫سن باشد‪ ،‬مدت و شيوه عماآوري تأييد ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-8-3‬همه اين اقدامات در ي شرايط محيطي خاص‪ ،‬براي‬ ‫‪ 3-8-3‬در موارديكه مدت و شيوه عماآوري قابا قبول‬
‫مثال تابستان يا زمستان‪ ،‬اندام ميشود و ممكن است اين مدت و‬ ‫نباشد‪ ،‬الزم است با تييير مدت يا شيوه عماآوري و يا هر دو‪،‬‬
‫شيوه عماآوري براي شرايط محيطي يا فصول ديرر كافي نباشد‪.‬‬ ‫آزمايش مزبور دوباره اندام شود تا امكان رد يا قبول كفايت‬
‫بنابراين الزم است اين عمليات در فصول مفتلن تكرار شود‪.‬‬ ‫عماآوري فراهم شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪383‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫نمونههاي آگاهي‬ ‫نمونههاي آگاهي‬

‫با تهيه معموال ‪ 2‬تا ‪ 3‬آزمونه مكعبي يا استوانهاي از بتن مصرفي‬ ‫براي آگاهي يافتن از كيفيت بتن مصرفي پرووه در شرايط‬
‫پرووه‪ ،‬ميتوان مشف نمود در چه مدتي با اعمال شرايط نرهداري‬ ‫عماآوري كارگاهي و در سني خاص «نمونه آگاهي» تهيه و‬
‫مشابه‪ ،‬عضو مورد نظر به خواستههاي مندرج در مشفصات فني‬ ‫آزمايش ميشود‪.‬‬
‫(مانند مقاومت فشاري يا ساير ويژگيهاي مكانيكي و دوام)‪ ،‬ميتوان‬ ‫نمونه آگاهي شاما ي يا چند آزمونه است‪ .‬اين آزمونهها‪ ،‬در‬
‫دست يافت‪ .‬با اندام آزمايش بر روي ي يا دو آزمونه ميتوان‬
‫صورت لزوم‪ ،‬عالوه بر آزمونههايي كه در شرايط استاندارد‬
‫دريافت كه زمان مورد نظر فرا رسيده است يا خير؟ در صورتي كه‬
‫عماآوري ميشوند و براي انطباق با رده بكار ميروند‪ ،‬طبق‬
‫خواسته مورد نظر داصا نشود‪ ،‬الزم است با نرهداري و عماآوري‬
‫استانداردهاي ملي ‪ 7221‬يا ‪ 3628-2‬تهيه‪ ،‬و در همان‬
‫بيشتر و آزمايش ي يا دو آزمونه ديرر دستيابي به مشفصات مورد‬
‫نظر را مورد بررسي قرار داد‪.‬‬ ‫شرايطي كه عضو مورد نظر در كارگاه قرار دارد‪ ،‬نرهداري و‬
‫اين آزمونهها تفاوت خاصي با آزمونههاي عما آمده در كارگاه براي‬ ‫عماآوري ميشوند‪.‬‬
‫كنترل كفايت عماآوري ندارد‪ ،‬اما زمان آزمايش آنها اختياري‬ ‫به كم نتايج آزمايش اين آزمونهها و مقايسه با معيارهاي‬
‫است‪ ،‬در دالي كه زمان آزمايش آزمونههاي كنترل كفايت‬ ‫تعيين شده در مشفصات فني پرووه و يا در اين آييننامه‪،‬‬
‫عماآوري همان سن مقاومت مشفصه (‪ 28‬روز يا سن مقرر ديرر)‬ ‫ميتوان زمان باز كردن قالبها‪ ،‬زمان اعمال پيشتنيدگي‪،‬‬
‫است‪.‬‬ ‫مدت زمان عماآوري اعم از عادي يا تسريع شده و مدت‬
‫دفاظت در هواي سرد را تعيين كرد‪.‬‬

‫بتنريزي در هواي سرد‬ ‫بتنريزي در هواي سرد‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-32-3‬در تعرين موجود نياز به پيشبيني وضعيت هوا وجود‬ ‫‪ 3-3-32-3‬در موارديكه دماي هوا كمتر از ‪ +1‬درجه‬
‫دارد‪ ،‬درداليكه در تعارين قبلي آبا‪ ،‬وضعيت گذشته يا دال مالك‬ ‫سلسيو باشد و يا ادتمال برود كه در مدت دفاظت از بتن‪،‬‬
‫قرار گيري در شرايط هواي سرد محسو ميشد‪ .‬مدت دفاظت از‬ ‫دماي هوا به كمتر از اين مقدار برسد‪ ،‬شرايط هواي سرد بوجود‬
‫بتن‪ ،‬رسيدن به مقاومت ‪ 1‬مراپاسكال در بتن غير اشباع و يا ‪21‬‬ ‫ميآيد و بايد الزامات اين بفش رعايت شود‪.‬‬
‫مراپاسكال در دالت اشباع است‪ ،‬مرر آن كه در بتنهاي اشباع از‬
‫مواد دبا ساز استفاده شده باشد‪.‬‬
‫دماي يخ زدگي بتن ددود ‪ -3‬تا ‪ -2 °C‬در فشار ي اتمسفر (در‬ ‫‪ 2-3-32-3‬بتنريزي در هواي سرد ادتمال رويارويي زود‬
‫سط دريا) است كه به نسبت آ به مواد سيماني و مواد افزودني‬ ‫هنرام بتن را با شرايط يفبندان افزايش ميدهد و ممكن است‬
‫بستري دارد‪ .‬وقتي بتن در معرض دماي ددود ‪ 1 °C‬يا كمتر قرار‬ ‫به آن آسيب برساند‪ .‬بعالوه شرايط هواي سرد آهنگ كسب‬
‫ميگيرد‪ ،‬واكنشهاي مرتبط با گيرش و سفتشدن بتن در دد قابا‬ ‫مقاومت بتن را كاهش ميدهد‪.‬‬
‫توجهي كند ميشود‪ .‬بنابراين وقتي بتن تحت بارهاي دوره ساخت‬
‫قرار ميگيرد‪ ،‬مشكالتي چون تركخوردگي و تييير شكا رخ ميدهد‪.‬‬
‫هرگاه در سنين اوليه بهدليا يخزدگي آسيبي به بتن وارد شود‪ ،‬هرگز‬
‫مقاومت و دوام مورد نظر را كسب نميكند‪ ،‬دتي اگر پا از آسيب‬
‫ديدگي‪ ،‬دفاظت و عماآوري مطلو اعمال شود‪.‬‬
‫وقتي بتن در معرض آ نباشد‪ ،‬بتن جوان ميتواند تحت چرخههاي‬
‫يخزدن و آ شدن خاصي نيز دچار آسيب شود‪ .‬درجه اشباع بتن تازه‬
 ‫‪381‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫با افزايش سن و تركيب آ با سيمان در هنرام هيدراته شدن كاهش‬
‫مييابد‪ .‬در چنين شرايطي درجه اشباع‪ ،‬كمتر از سط بحراني خواهد‬
‫بود‪ .‬سط بحراني اشباع وقتي است كه آ درون بتن در ددي باشد‬
‫كه ي چرخه منفرد يخزدن و آ شدن مندر به آسيبديدگي بتن‬
‫شود‪ .‬زماني درجه اشباع بتن كمتر از سط بحراني ميشود‪ ،‬كه بتن‬
‫مقاومت فشاري ددود ‪ 1 Mpa‬را كسب كند‪ .‬اين درجه اشباع معموال‬
‫كمتر از ‪ 82‬درصد است‪.‬‬

‫الزامات قبل از بتنريزي‬ ‫الزامات قبل از بتنريزي‬

‫ت ‪ 3-2-32-3‬از جمله تدهيزات مورد نياز‪ ،‬وسايا گرمايشي براي‬ ‫‪ 3-2-32-3‬همه وسايا و تدهيزات بتنريزي در هواي سرد‬
‫آ يا سنردانههاي مصرفي است‪.‬‬ ‫بايد در كارگاه موجود باشد‪ .‬اين موارد شاما دماسنج‪ ،‬پوشش‬
‫محافظتي براي بتن و در صورت لزوم وسايلي براي محفوظ‬
‫كردن فضاي اطراف بتن و وسايا گرمايشي است‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-32-3‬و ‪ 7-2-32-3‬عدم رعايت اين بندها ميتواند باعث‬ ‫‪ 2-2-32-3‬قبا از بتنريزي بايد شرايط آرماتورها و قالبها‬
‫كاهش دماي بتن تازه ريفته شده به پايينتر از مقادير مشف شده‬ ‫مورد بازرسي قرار گيرند و نبايد يخ و برف در سط آنها‬
‫براي دداقا دماي بتن در هنرام ريفتن (جدول ‪ )3-3‬شود‪ .‬در‬ ‫مشاهده شود‪ .‬همننين دماي هر نوع فلزي كه در تما با بتن‬
‫صورتيكه با افزايش دماي اوليه بتن در هنرام ريفتن‪ ،‬بتوان از بروز‬ ‫قرار ميگيرد‪ ،‬بايد قبا از بتنريزي بيش از صفر درجه‬
‫مشكا جلوگيري نمود‪ ،‬ريفتن بتن در تما با قالب‪ ،‬ميلررد و يا‬
‫سلسيو باشد‪.‬‬
‫فلزات جاگذاري شده يا سط زمين و بتن يخ زده‪ ،‬ممكن است‬
‫‪ 7-2-32-3‬بايد از ريفتن بتن روي زمين يا بتن يخ زده‬
‫توجيهپذير باشد‪ .‬آ يخزده روي ميلرردها يا قطعات فوالدي ميتواند‬
‫به كاهش چسبندگي بتن به فوالد مندر شود‪.‬‬ ‫اجتنا شود و دماي آنها قبا از بتنريزي به بيش از صفر‬
‫درجه سلسيو افزايش يابد‪.‬‬

‫دماي مخلوط بتن‬ ‫دماي مخلوط بتن‬

‫ت ‪ 3-7-32-3‬هر چه دداقا بُعد مقطع بتن بزرگتر باشد‪ ،‬با سرعت‬ ‫‪ 3-7-32-3‬دداقا دماي مداز مفلوط بتن تابع دماي هوا و‬
‫كمتري گرماي خود را از دست ميدهد و در نتيده افزايش دماي‬ ‫دداقا اندازه مقطع عضو بتني است‪ .‬در جدول ‪ 3-3‬دداقا‬
‫بيشتري در بتن ناشي از گرمازايي آن رخ ميدهد‪ .‬بنابراين در شرايط‬ ‫دماي مفلوط بتن در هنرام مفلوط كردن‪ ،‬در زمان بتنريزي‬
‫بتنريزي در هواي سرد ميتوان براي مقاطع بزرگتر‪ ،‬دداقا دماي‬ ‫و در دوره دفاظت ارايه شده است‪ .‬بتنريزي نبايد در دماي‬
‫كمتري را براي بتنريزي در نظر گرفت‪.‬‬
‫كمتر از ‪ -31‬درجه سلسيو ‪ ،‬اندام شود‪ ،‬مرر آنكه دستراه‬
‫دداقا دماي مفلوط بتن پا از ساخت آن‪ ،‬به عواما مفتلفي از‬
‫نظارت با رعايت تمهيدات خاص آن را مداز بداند‪.‬‬
‫جمله مدت دما‪ ،‬معطلي و نوع وسيله دما ارتباط دارد‪ .‬در اين‬
‫جدول فرض شده است كه از كاميون مفلوطكن براي دما بتن به‬
‫مدت ي ساعت استفاده شده است‪ .‬بديهي است كه اولويت با رعايت‬
‫دداقا دماي بتن در هنرام بتنريزي خواهد بود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-32-3‬اگر دماي بتن به ميزان قابا توجهي بيشتر از مقادير‬ ‫‪ 2-7-32-3‬دماي مفلوط بتن در هنرام بتنريزي نبايد بيش‬
‫ردين ‪ 3‬در جدول ‪ 3-3‬باشد‪ ،‬لزوماً مندر به دفاظت طوالنيتر در‬ ‫از ‪ 33 °C‬از دماهاي ذكر شده در ردين ‪ 3‬جدول ‪ 3-3‬و دماي‬
‫مقابا يخ زدگي نميشود‪ ،‬زيرا افت درارت در اختالف دماي بيشتر‪،‬‬ ‫بتن پا از مفلوط كردن نبايد بيش از ‪ 8°C‬از دماهاي ذكر‬
‫افزايش مييابد‪ .‬منظور از اختالف دما‪ ،‬تفاوت دماي هوا و بتن است‪.‬‬ ‫شده در ردين ‪ 2‬جدول مذكور‪ ،‬باالتر باشد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪386‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫همننين با افزايش بيش از دد دماي مفلوط بتن‪ ،‬نياز به آ بيشتري‬
‫در مفلوط وجود دارد و نرخ افت اسالمپ افزايش مييابد‪ .‬عالوه بر‬ ‫جدول ‪ 3-3‬حداقل دماي بتن‪ ،‬درجه سلسيوس‬
‫اين‪ ،‬افت سريع رطوبت از سطوآ دالها ممكن است سبب‬
‫حداقل اندازه مقطع عضو بتني‪ ،‬متر‬
‫تركخوردگي ناشي از جمعشدگي خميري شود‪.‬‬ ‫بيشتر‬ ‫بين ‪1/1‬‬ ‫بين ‪ 1/3‬تا‬ ‫كمتر از‬ ‫شرايط‬
‫توصيه ميشود‪ ،‬دماي بتن در هنرام مفلوط كردن و ريفتن‪ ،‬نزدي‬ ‫از ‪0/8‬‬ ‫تا ‪0/8‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪1/3‬‬
‫به دداقا دماي مداز باشد تا بتوان از مزاياي بهبود كيفيت بتن در‬ ‫دداقا دماي بتن در هنرام‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪37‬‬ ‫بتنريزي و در دوره دفاظت‬
‫دماي پائين بهره برد‪.‬‬
‫دداقا دماي بتن پا از‬
‫مفلوط كردن‪:‬‬
‫‪ -‬براي دماي هوا بيش از صفر‬
‫‪3‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪36‬‬ ‫درجه‬
‫‪32‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪ -‬بين صفر تا ‪ -31‬درجه‬
‫‪32‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪ -‬كمتر از ‪ -31‬درجه‬

‫ت ‪ 7-7-32-3‬براي محاسبه دماي مفلوط بتن تازه ميتوان از رابطه‬ ‫‪ 7-7-32-3‬براي تامين دماي بتن مفلوط شده طبق جدول‬
‫ت ‪ 0-3‬استفاده كرد‪:‬‬ ‫‪ ،3-3‬ميتوان از آ گرم براي ساخت آن استفاده كرد‪ .‬در هر‬
‫دال دماي آ مصرفي نبايد بيش از ‪ 82‬درجه سلسيو باشد‪.‬‬
‫رابطه ت ‪) 0-3‬‬
‫همننين ضابطه بند ‪ 5-3-01-3‬نيز بايد رعايت شود‪.‬‬
‫‪Tm ‬‬
‫‪0.22T W  T W  T W   T W  T W  T W ‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪ws‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪wg‬‬

‫‪0.22W  W  W   W  W  W ‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪ws‬‬ ‫‪wg‬‬

‫كه در آن‪:‬‬
‫‪ : Ts‬دماي سنردانه ريز‬
‫‪ :Tg‬دماي سنردانه درشت‬
‫‪ :Tw‬دماي آ اختالط‬
‫‪ :Tc‬دماي سيمان‬
‫‪ :Wg‬وزن خش درشتدانه‬
‫‪ :Ws‬وزن خش ريزدانه‬
‫‪ :Wc‬وزن سيمان‬
‫‪ :Ww‬وزن آ اختالط‬
‫‪ :Wwg‬وزن آ موجود در درشتدانه‬
‫‪ :Wws‬وزن آ موجود در ريزدانه‬
‫از سنردانهها يخ زده باشند در رابطه ت ‪ 0-3‬به جاي‬ ‫اگر هر ي‬
‫جمالت ‪ TsWws‬يا ‪ TgWwg‬بسته به مورد از ‪ (0.5Ts-80)Wws‬يا‬
‫‪ (0.5Tg-80)Wwg‬استفاده ميشود‪.‬‬
‫براي افزايش دماي بتن ميتوان مصال ديرري غير از آ مانند‬
‫سنردانهها را نيز درارت داد‪ .‬از آندايي كه گرماي ويژه آ بيشتر از‬
‫مصال ديرر است‪ ،‬توصيه ميشود كه در وهله اول‪ ،‬آ مصرفي‬
‫مفلوط بتن‪ ،‬گرم شود‪ .‬همننين گرم كردن آ از نظر اجرايي آسانتر‬
‫از گرم كردن مصال ديرر است‪.‬‬
 ‫‪383‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-7-32-3‬معموال اگر دماي آ مفلوط‪ ،‬ددود ‪ 62°C‬باشد‪ ،‬به‬ ‫‪ 3-7-32-3‬براي تامين دماي مورد نظر مفلوط بتن معموال به‬
‫دماي بيشتر از ‪ 31°C‬براي سنردانه نياز است‪.‬‬ ‫گرم كردن سنردانهها نيازي نيست‪ .‬اما چناننه دتي با استفاده‬
‫از آ گرم دماي بتن مورد نظر مطابق جدول ‪ 3-3‬داصا نشود‪،‬‬
‫الزم است نسبت به گرم كردن سنردانهها با وسايا مناسب‬
‫اقدام شود‪ .‬در صورتيكه سنردانهها يخزده باشند الزم است با‬
‫گرم كردن سنردانهها نسبت به آ كردن يخها اقدام شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-32-3‬برخورد آ داغ با سيمان به گيرش ناگهاني آن مندر‬ ‫‪ 1-7-32-3‬در موارديكه از آ گرم براي ساخت مفلوط بتن‬
‫ميشود‪ ،‬بنابراين افت شديد اسالمپ و همننين كاهش كيفيت‬ ‫استفاده ميشود‪ ،‬بايد ترتيب ريفتن مصال به مفلوطكن‪ ،‬ابتدا‬
‫مقاومتي و دوام را در درازمدت بهوجود خواهد آورد‪ .‬بهتر است براي‬ ‫سنردانه و سپا آ باشد و دداكثر دماي مفلوط سنردانه و‬
‫رفع اين مشكا از برخورد مستقيم آ داغ با سيمان جلوگيري نمود‪.‬‬ ‫آ در زمان اضافه كردن سيمان نيز بيشتر از ‪ 32‬درجه‬
‫سلسيو نباشد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-7-32-3‬براي محاسبه دماي الزم بتن‪ ،‬در هنرام مفلوط‬ ‫‪ 6-7-32-3‬تيييرات دماي مفلوط بتن از پيمانه به پيمانه ديرر‬
‫كردن‪ ،‬با در نظر گرفتن مقدار تقريبي افت دماي مفلوط بتن ميتوان‬ ‫بايد به دداقا برسد و دماي مفلوط بتن بايد در هنرام ساخت‬
‫از رابطه ت ‪ 2-3‬استفاده كرد‪:‬‬ ‫و بتنريزي نيز كنترل شود‪.‬‬
‫رابطه ت ‪)2-3‬‬
‫𝑡) 𝑎𝑇 ‪𝑇𝑚 = 𝑇𝑝 + 0.25(𝑇𝑝 −‬‬

‫كه در آن‪:‬‬
‫‪ Ta‬دماي هوا به درجه سلسيو ؛‬
‫‪ Tm‬دماي بتن پا از مفلوط شدن به درجه سلسيو ؛‬
‫‪ T p‬دماي بتن هنرام بتنريزي به درجه سلسيو ؛‬
‫𝑡 فاصله زماني از توليد بتن تا هنرام بتنريزي به ساعت‪.‬‬

‫رابطه باال براي انتقال بتن با كاميون مفلوطكن كاربرد دارد‪.‬‬

‫براي اجتنا از كاهش زياد دماي مفلوط بتن در هنرام انتقال‪ ،‬اگر‬
‫از كاميون مفلوطكن استفاده شود‪ ،‬توصيه ميشود كه دداكثر زمان‬
‫انتقال كاميون تا محا بتنريزي ‪ 3/1‬ساعت باشد‪.‬‬
‫در صورتيكه از كاميون مفصوص دما بتن (غيرچرخان) بهصورت‬
‫غير پوشيده استفاده شود‪ ،‬ضريب ثابت در رابطه باال به ‪ 2/33‬تييير‬
‫مييابد‪ .‬چناننه وسيله دما غيرچرخان و سرپوشيده باشد‪ ،‬اين‬
‫ضريب معادل ‪ 2/3‬خواهد بود‪.‬‬

‫ساير الزامات و توصيهها‬ ‫ساير الزامات و توصيهها‬

‫ت ‪ 3-32-3-3‬الزامات بتنريزي در هواي سرد‪ ،‬لزوماً مانند الزامات‬ ‫‪ 3-3-32-3‬براي بتنريزي در هواي سرد‪ ،‬بهويژه در دالتي كه‬
‫دوام در شرايط چرخههاي يخ زدن و آ شدن نيست‪ ،‬اما توصيههاي‬ ‫بتن در مدت عماآوري اشباع ميشود‪ ،‬از مواد دبا ساز جهت‬
‫موجود جهت ادتياط ارايه شده است‬ ‫ايداد دبا هواي عمدي در بتن استفاده ميشود‪ .‬مقدار دبا‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪388‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫هواي توصيه شده را ميتوان معادل مقدار دبا هواي مطابق‬
‫جدول ‪ 00-6‬و بند ‪ 6-5-0-6‬فصا دوام بتن در نظر گرفت‪.‬‬
‫‪ 2-3-32-3‬در تمام موارد نبايد اجازه داده شود بتن غيراشباع‬
‫تا قبا از رسيدن به مقاومت فشاري ‪ 1‬مراپاسكال‪ ،‬يخ بزند‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-32-3‬در صورتيكه از مواد دبا ساز در بتن به مقدار‬ ‫‪ 7-3-32-3‬در تمام موارد نبايد اجازه داده شود بتن اشباع تا‬
‫مندرج در جدول ‪ ،00-6‬استفاده شود‪ ،‬دستيابي به دداقا مقاومت‬ ‫قبا از رسيدن به مقاومت فشاري ‪ 21‬مراپاسكال‪ ،‬يخ بزند‪.‬‬
‫‪ 22‬مراپاسكال در بتن اشباع‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬

‫الزامات پس از بتنريزي‬ ‫الزامات پس از بتنريزي‬

‫ت ‪ 3-1-32-3‬در هواي سرد هرچند آ انداختن در فاصله زماني‬ ‫‪ 3-1-32-3‬در هواي سرد‪ ،‬آ ناشي از آ انداختن به مدت‬
‫بيشتري پا از تراكم اتفاق ميافتد‪ ،‬اما مقدار آ رو زده كمتر از‬ ‫طوالنيتري بر سط بتن باقي ميماند‪ .‬عمليات پرداخت سط‬
‫هواي معتدل يا گرم نيست‪ .‬باقيماندن طوالني مدت آ رو زده‬ ‫در هواي سرد بايد با دقت بيشتري‪ ،‬بهويژه براي سطودي كه‬
‫(بدليا كاهش تبفير)‪ ،‬عالوه بر خطر يخ زدن‪ ،‬زمان شروع به پرداخت‬ ‫داراي تردد يا سايش هستند‪ ،‬اندام پذيرد‪.‬‬
‫را به مقدار قابا توجهي به تاخير مياندازد و مشكالت اجرايي بوجود‬
‫ميآورد‪ .‬استفاده از آ كمتر در مفلوط بتن در هواي سرد‪ ،‬به اين‬
‫دليا و ساير داليا ديرر اكيداً توصيه ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-32-3‬ايداد آتش مستقيم بر روي بتن باعث ميشود ساختار‬ ‫‪ 2-1-32-3‬بالفاصله پا از بتنريزي‪ ،‬بايد دفاظت از بتن با‬
‫محصوالت هيدراته شده تفريب شود‪ .‬در هنرام گرم كردن بتن بايد‬ ‫پوشش عايق يا گرم كردن آغاز شود‪ .‬در صورتيكه الزم باشد از‬
‫از خش شدگي سريع آن اجتنا و گرما بهصورت يكنواخت بر سط‬ ‫روش گرم كردن براي محافظت بتن استفاده شود‪ ،‬نياز به ايداد‬
‫بتن اعمال شود‪.‬‬
‫فضاي بسته در اطراف بتن خواهد بود‪ .‬در اين موارد بايد از‬
‫گاز كربندياكسيد ميتواند با سرعت قابا توجهي بفشهاي سطحي‬
‫روشن كردن آتش بر روي عضو بتني اجتنا شود‪ .‬در مواردي‬
‫بتن تازه و جوان را كربناته كند‪ .‬اين امر ميتواند به خوردگي سريعتر‬
‫كه از وسايا گرمازا استفاده ميشود و گاز كربندياكسيد توليد‬
‫ميلرردها كم كند و عمر عضو را كاهش دهد‪.‬‬
‫ميشود‪ ،‬گازهاي توليد شده بايد با روش يا وسيله مناسب‪ ،‬نظير‬
‫در قطعات غير مسل نيز كربناته شدن ميتواند باعث جمعشدگي‬
‫بيشتر شده و ادتمال تركخوردگي را افزايش دهد‪.‬‬ ‫لوله دودكش‪ ،‬به بيرون از فضاي بسته اطراف بتن‪ ،‬هدايت شود‪.‬‬
‫در هواي سرد منظور از عماآوري‪ ،‬ايداد پوشش عايق بر روي بتن‬
‫و يا گرم كردن بتن است‪ .‬در محيط بسته اگر ايداد گرما باعث خش‬
‫شدن بتن ميشود‪ ،‬ميتوان از رطوبترساني با آ يا بفار آ استفاده‬
‫كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-1-32-3‬لبهها و گوشههاي اعضاي بتني در معرض افت دماي‬ ‫‪ 7-1-32-3‬براي مقايسه دماي بتن در طي مدت دفاظت با‬
‫بيشتر و ادتمال يخزدگي هستند و بايد توجه بيشتري به آنها نمود‪.‬‬ ‫دداقا دماي دوره دفاظت كه در جدول ‪ 3-3‬ارايه شده‪ ،‬الزم‬
‫در دوره دفاظت بايد از پوشش عايق درارتي مناسب استفاده شود تا‬ ‫است دماي سط بتن‪ ،‬بهويژه در نوادي بحراني نظير سطوآ‬
‫دماي ذكر شده در ردين ‪ 3‬در جدول ‪ 3-3‬دفظ شود‪ .‬بنابراين اگر‬ ‫قالببندي نشده يا لبهها و گوشهها‪ ،‬دداقا دو بار در هر شبانه‬
‫دماسنج دماي كمتر از مقادير مذكور در اين جدول را نشان ميدهد‪،‬‬
‫روز اندازهگيري و ثبت شود‪.‬‬
‫نشانه نامناسب بودن پوشش است‪ .‬لبهها و گوشهها‪ ،‬مستعد‬
‫آسيبديدگي بيشتري در هواي سرد هستند‪ ،‬بنابراين ضفامت‬
 ‫‪381‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫پوشش در اين قسمتها بايد بيشتر باشد‪ .‬اعمال پوشش بايد شاما‬
‫سطوآ قالببندي شده و سطوآ در معرض هوا باشد‪.‬‬

‫حفا ت بتن‬ ‫حفا ت بتن‬

‫ت ‪ 3-6-32-3‬كسب مقاومت فشاري بتن در هواي سرد‪ ،‬كندتر از‬ ‫‪ 3-6-32-3‬پا از بتنريزي الزم است دماي بتن براي مدت‬
‫شرايط استاندارد (ددود ‪ 22°C‬و ‪ 322‬درصد رطوبت نسبي) است‪.‬‬ ‫الزم‪ ،‬با دماي دداقا برابر با دماي ردين ي در جدول ‪3-3‬‬
‫بدين منظور ميتوان با ارتباط دادن مقاومت فشاري نمونههاي‬ ‫نرهداري شود‪ .‬اين عما را ميتوان توسط پوشش مناسب و در‬
‫استوانهاي عماآوري شده در شرايط استاندارد با بلوغ آن در سنين‬
‫صورت لزوم ايداد محفظه بسته و اعمال گرمايش‪ ،‬تامين كرد‪.‬‬
‫مفتلن اوليه‪ ،‬رابطه مورد نظر براي بتن موجود را بهدست آورد‪ .‬سپا‬
‫در صورتيكه با استفاده از آزمونههاي آگاهي يا بلوغ سندي و‬
‫با استفاده از رابطه بلوغ براي بتن موجود در كارگاه‪ ،‬بلوغ بهدست‬
‫يا روشهاي غير مفر ‪ ،‬بتوان نشان داد كه بتن به مقاومت ‪1‬‬
‫آمده را محاسبه نمود و مقاومت فشاري متناظر را تفمين زد‪.‬‬
‫مراپاسكال رسيده است‪ ،‬ميتوان دفاظت را خاتمه داد‪.‬‬
‫همننين ميتوان براي تفمين مقاومت فشاري بتن در كارگاه از‬
‫روشهاي غير مفر مانند آزمايش فراصوتي يا چكش برجهندگي‬
‫(اشميت) استفاده نمود‪ .‬ابتدا الزم است رابطه همبستري مقاومت‬
‫فشاري و نتايج آزمايشهاي غير مفر (براي بتن موجود) بهدست‬
‫آيد‪ ،‬سپا با استفاده از نتايج آزمايشهاي غير مفر بر روي بتن‬
‫موجود در كارگاه‪ ،‬مقاومت فشاري آن را تفمين زد‪.‬‬
‫با استفاده از نمونههاي آگاهي كه در شرايط عماآوري واقعي‬
‫نرهداري شدهاند نيز ميتوان بهصورت محافظهكارانه مقاومت فشاري‬
‫بتن عضو را تفمين زد‪ .‬هرچند در اين مورد ترديدهايي وجود دارد‪،‬‬
‫اما با توجه به شرايط موجود‪ ،‬استفاده از اين روش نيز در ايران توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-6-32-3‬سيمانهاي پرتلند نوع ‪ 7‬يا سيمانهايي با رده‬ ‫‪ 2-6-32-3‬براي كاهش مدت دفاظت و دستيابي به دداقا‬
‫مقاومتي ‪ 32/1‬يا ترجيحا ‪ 12/1‬به عنوان سيمانهاي با مقاومت اوليه‬ ‫مقاومت الزم‪ ،‬ميتوان از سيمانهاي با مقاومت اوليه زياد يا‬
‫زياد ميتواند بكار رود‪.‬‬ ‫مواد افزودني زود سفتكننده‪ ،‬افزايش مقدار سيمان‪ ،‬كاهش‬
‫مواد افزودني زود سفتكننده يا زودگيركننده كه گاه بعنوان ماده‬ ‫نسبت آ به سيمان يا افزايش دماي بتن در دوره دفاظت‬
‫ضد يخ ناميده ميشود ميتواند براي افزايش مقاومت اوليه بكار گرفته‬
‫استفاده كرد‪.‬‬
‫شود‪.‬‬
‫افزايش مقدار سيمان به ميزان ددود ‪ 12‬كيلوگرم بر متر مكعب در‬
‫طرآ مفلوط بتن نيز ميتواند عالوه بر كاهش نسبت آ به سيمان‬
‫به گرما زايي بيشتر نيز مندر شود يا مقاومتهاي اوليه را باال برد‪،‬‬
‫مشروط بر اينكه از دداكثر مقدار سيمان مداز تفطي نشود‪.‬‬
‫كاهش نسبت آ به سيمان بويژه با مواد فوقروان كننده‬
‫پليكربوكسيالتي ميتواند عالوه بر افزايش مقاومت اوليه موجب باال‬
‫رفتن مقاومت درازمدت نيز شود‪ ،‬در دالي كه برخي از اقدامات فوق‬
‫ممكن است مقاومت درازمدت را نيز كاهش دهد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪312‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در جدول ‪ 3-3‬دداقا دما در مدت دفاظت ذكر شده است‪ ،‬بديهي‬
‫است در صورت امكان با افزايش اين دما ميتوان در مدت كوتاهتري‬
‫به دداقا مقاومت مورد نياز دست يافت‪.‬‬

‫ت ‪ 7-6-32-3‬پا از پايان دوره دفاظت بتن‪ ،‬اگر دماي محيط‬ ‫‪ 7-6-32-3‬پا از دوره دفاظت چناننه دماي متوسط محيط‬
‫بيشتر از ‪ 32°C‬و رطوبت نسبي محيط در ددي است كه ادتمال‬ ‫بيشتر از ‪ +1‬درجه سلسيو باشد‪ ،‬عماآوري متعارف به نحو‬
‫خش شدگي شديد بتن وجود دارد‪ ،‬ميتوان از روش عماآوري با‬ ‫مناسب طبق بند ‪ 3-3‬اعمال ميشود‪ .‬چناننه بعد از دوره‬
‫آ استفاده كرد‪ .‬در غير اينصورت‪ ،‬پا از پايان دوره دفاظت بايد‬ ‫دفاظت‪ ،‬دماي محيط كمتر از ‪ +1‬درجه سلسيو باشد‪ ،‬الزم‬
‫از روش عماآوري عايقي رطوبتي مانند پوشش نايلوني و مواد‬
‫است دفاظت بتن تا رسيدن به مقاومت مورد نظر در اتمام‬
‫شيميايي غشايي استفاده نمود‪.‬‬
‫عماآوري (طبق بند ‪ )0-3-3‬تداوم يابد‪ .‬دداقا دماي بتن در‬
‫اين دوره را ميتوان با نظر دستراه نظارت كماكان مطابق با‬
‫دداقا دماي ردين ‪ 3‬در جدول ‪ 3-3‬در نظر گرفت‪ ،‬يا اينكه‬
‫بتن را در دماي بيشتر از ‪ +1‬درجه سلسيو نرهداري كرد‪.‬‬

‫افت دما پس از دوره حفا ت‬ ‫افت دما پس از دوره حفا ت‬

‫‪ 3-3-32-3‬پا از اتمام دوره دفاظت از بتن‪ ،‬در طي مدت‬
‫دداقا ‪ 23‬ساعت‪ ،‬بايد بهتدريج از دفاظت كاسته شود تا بتن‬
‫در معرض تيييرات ناگهاني دما قرار نريرد‪ .‬دداكثر مداز افت‬
‫دما پا از ‪ 23‬ساعت بايد با توجه به دداقا بٌعد عضو بتني‬
‫مطابق با جدول ‪ 8-3‬باشد‪.‬‬

‫جدول ‪ 8-3‬حداكثر افت دماي بتن‪ 20 ،‬ساعت پس از خاتمه حفا ت‬

‫حداكثر مجاز افت دما‪ ،‬درجه‬

‫حداقل بُعد عضو بتني‪ ،‬متر‬
‫سلسيوس‬
‫‪28‬‬ ‫كمتر از ‪2/7‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪2 /7‬تا ‪2/1‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪ 2/1‬تا ‪3/8‬‬
‫‪33‬‬ ‫بيشتر از ‪3/8‬‬

‫قالببرداري‬ ‫قالببرداري‬
‫در هواي سرد روند كسب مقاومت فشاري براي همه انواع سيمان‪،‬‬ ‫زمان قالببرداري در هواي سرد طوالنيتر از زمان الزم در‬
‫بهويژه سيمانهاي آميفته كند ميشود‪ .‬بنابراين بايد توجه ويژهاي‬ ‫شرايط عادي است‪ .‬براي جزئيات بيشتر به فصل ‪( 1‬قالببندي)‬
‫به اين امر در تعيين زمان قالببرداري نمود‪.‬‬ ‫مراجعه شود‪.‬‬
 ‫‪313‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتنريزي در هواي گرم‬ ‫بتنريزي در هواي گرم‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫معموال دماي بتن توليد شده در كارگاه ددود ‪ 2‬درجه سليسو‬ ‫در موارديكه دماي بتن در زمان بتنريزي بيشتر از ‪ 23‬درجه‬
‫بيشتر از دماي محيط است‪ .‬لذا در دماي محيط باالتر از ‪ 72‬درجه‬ ‫سلسيوس باشد‪ ،‬شرايط هواي گرم حاكم است‪ ،‬و الزامات اين بخش‬
‫سلسيو ‪ ،‬ادتمال قرارگيري در شرايط بتنريزي در هواي گرم وجود‬ ‫بايد در ساخت بتن و بتنريزي رعايت شود‪.‬‬
‫دارد‪.‬‬
‫بديهي است در قطعات دديم ممكن است بهدليا ايداد تنشهاي‬
‫درارتي ناشي از افزايش دماي بتن و گراديان درارتي‪ ،‬نياز به دماي‬
‫به مراتب كمتري وجود داشته باشد‪ .‬در اين مورد بايد به آييننامه‬
‫شماره ‪« 733‬آئيننامه سازههاي بتني دديم» مراجعه نمود‪.‬‬
‫دماي زياد بتن اثرات نامطلوبي بر بتن تازه و سفتشده دارد‪ .‬بفشي‬
‫از اين اثرات به شرآ زير است‪:‬‬
‫‪ -‬افت بيشتر رواني و خطر افزودن آ به مفلوط در كارگاه؛‬
‫‪ -‬كاهش زمان گيرش‪ ،‬در نتيده ايداد مشكالت در انتقال‪ ،‬تراكم‬
‫و پرداخت سط بتن و خطر بيشتر در بهوجود آمدن درزهاي سرد‬
‫(درز بين دو اليه بتن بدون پيوستري)؛‬
‫‪ -‬ادتمال بيشتر ترك خوردگي ناشي از جمعشدگي خميري و‬
‫درارتي؛‬
‫‪ -‬ادتمال افزايش جمعشدگي ناشي از خش شدگي؛‬
‫‪ -‬ادتمال كاهش مقاومتهاي مكانيكي و دوام‪.‬‬

‫غير از دماي بتن عواما ديرري نيز مانند دماي زياد هوا‪ ،‬رطوبت‬
‫نسبي كم هوا‪ ،‬سرعت زياد باد‪ ،‬ارتفاع زياد از سط دريا و تابش‬
‫مستقيم خورشيد به تبفير بيشتر از سط بتن مياندامد‪ .‬اين عواما‬
‫ميتوانند باعث افزايش اثرات نامطلو هواي گرم (دماي هوا) به‬
‫خصوص جمعشدگي خميري و تركخوردگي در سط بتن شوند‪.‬‬

‫الزامات قبل از بتنريزي‬ ‫الزامات قبل از بتنريزي‬

‫‪ 3-2-33-3‬همه مواد و تدهيزات مورد نياز براي ساخت بتن و‬
‫بتنريزي در هواي گرم بايد قبا از شروع عمليات فراهم شوند‪.‬‬
‫در اين بفش‪ ،‬به مواد و تدهيزات ضروري اشاره شده است‪.‬‬
‫‪ 2-2-33-3‬تمام وسايا ساخت بتن تا دد امكان بايد در سايه‬
‫نرهداري شوند‪ .‬براي خن كردن مفلوطكن ميتوان با ريفتن‬
‫آ بر سط بيروني يا دروني مفلوطكن‪ ،‬اقدام نمود‪ .‬اما در‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪312‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اضافي در مفلوطكن‬ ‫هنرام ساخت مفلوط بتن‪ ،‬نبايد آ‬
‫موجود باشد‪.‬‬

‫ساخت بتن‬ ‫ساخت بتن‬

‫ت ‪ 3-7-33-3‬استفاده از آ سرد در ساخت مفلوط بتن ميتواند‬ ‫‪ 3-7-33-3‬براي كاهش دماي مفلوط بتن الزم است از‬
‫تا ددود ‪ 3 °C‬دماي مفلوط را كاهش دهد‪ ،‬اما اثر كاهش دماي‬ ‫روشهاي پيشريرانه جهت جلوگيري از افزايش دماي اوليه‬
‫مفلوط با استفاده از يخ بهصورت مستقيم تا ددود ‪ 32 °C‬است‪.‬‬ ‫مصال استفاده نمود‪ .‬همننين ميتوان نسبت به خن كردن‬
‫مصال مصرفي اقدام كرد‪ .‬آسانترين روش‪ ،‬استفاده از آ سرد‬
‫و يا يخ در مفلوط بتن است‪ .‬در موارديكه با استفاده از آ‬
‫سرد نتوان دماي آنرا تا دد مورد نظر كاهش داد‪ ،‬ميتوان تا‬
‫‪ 31‬درصد آ مورد نياز براي ساخت مفلوط را با تراشه يخ يا‬
‫يخ پولكي جايرزين كرد‪ .‬اما بايد توجه داشت كه در پايان‬
‫عمليات مفلوط كردن بتن‪ ،‬نبايد يفي در بتن باقيمانده باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-33-3‬در صورت امكان از سيلو با رنگ سفيد براي نرهداري‬ ‫‪ 2-7-33-3‬مصال مصرفي شاما‪ ،‬سنردانه و مواد سيماني و‬
‫سنردانه و سيمان استفاده شود و كيسههاي سيمان در انبار‬ ‫آ بايد تا دد امكان از دماي كم برخوردار باشند‪ .‬بديهي است‪،‬‬
‫سرپوشيده انبار شود‪ .‬براي جلوگيري از افزايش دماي آ توصيه‬ ‫دماي بتن پا از مفلوط كردن بايد از دداكثر دماي مداز‬
‫ميشود منابع يا مفازن آ و لولههاي رابط در سايه قرار گرفته و با‬ ‫ريفتن آن‪ ،‬كمتر باشد‪.‬‬
‫مواد عايق پوشانده شوند‪ .‬همننين بهتر است مفازن آ در زمين‬
‫مدفون گردند‪ .‬جهت جلوگيري از افزايش دماي سنردانهها‪ ،‬ناشي از‬
‫تابش مستقيم آفتا ‪ ،‬توصيه ميشود سنردانهها در زير سايبان‬
‫مناسب قرار گيرند‪.‬‬
‫براي خن كردن سنردانههاي درشت در مناطق نسبتاً خش‬
‫ميتوان از پاشش آ بر سط آن استفاده كرد و اجازه داد تا آ‬
‫سنردانه تبفير شود‪ .‬بههر دال در صورتي كه بفشي از آ در‬
‫سنردانهها باقي بماند‪ ،‬بايد آن را در تعيين مقدار آ مورد نياز براي‬
‫ساخت مفلوط منظور نمود‪.‬‬
‫دماي مفلوط بتن بايد در ددي باشد كه پا از دما و قبا از‬
‫ريفتن از دماي مداز تداوز نكند‪.‬‬
‫براي محاسبه دماي مفلوط بتن بر مبناي وزن و دماي مصال مصرفي‬
‫ميتوان از رابطه ارايه شده در بفش بتنريزي در هواي سرد استفاده‬
‫كرد‪ .‬اما اگر از يخ به عنوان بفشي از آ مصرفي استفاده ميشود‪،‬‬
‫براي محاسبه دماي مفلوط ميتوان از رابطه ت ‪ 3-3‬بهره گرفت‪:‬‬
‫رابطه ت ‪)3-3‬‬
‫] 𝑖𝑊)‪[0.22(𝑇𝑠 𝑊𝑠 + 𝑇𝑔 𝑊𝑔 + 𝑇𝑐 𝑊𝑐 ) + 𝑇𝑤 𝑊𝑤 + 𝑇𝑠 𝑊𝑤𝑠 + 𝑇𝑔 𝑊𝑤𝑔 + (0.5𝑇𝑖 − 80‬‬
‫= 𝑚𝑇‬
‫] 𝑖𝑊 ‪[0.22(𝑊𝑠 + 𝑊𝑔 + 𝑊𝑐 ) + 𝑊𝑤 + 𝑊𝑤𝑠 + 𝑊𝑊𝑔 +‬‬

‫كه در آن‪:‬‬
‫‪ :Ti‬دماي يخ مصرفي بر دسب سلسيو ؛‬
 ‫‪317‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ :Wi‬وزن يخ بر دسب كيلوگرم است‪.‬‬

‫الزم به ذكر است كه مقدار ‪ Ww‬وزن آ مصرفي پا از كسر مقدار‬

‫يخ ميباشد‪.‬‬
‫بقيه پارامترهاي رابطه ت ‪ ،3-3‬در رابطه ت ‪ 2-3‬بفش بتنريزي‬
‫در هواي سرد تعرين شده است‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-33-3‬مقدار آ مفلوط بتن بايد به مقدار تعيين شده در‬ ‫‪ 7-7-33-3‬براي جبران افت اسالمپ نبايد بيشتر از مقدار آ‬
‫طرآ مفلوط باشد و به هيچ وجه نبايد براي جبران افت اسالمپ‪،‬‬ ‫طرآ مفلوط بتن‪ ،‬آ ديرري اضافه شود‪ .‬با كاهش دماي‬
‫بيشتر از آ تعيين شده در طرآ مفلوط‪ ،‬آ اضافه كرد‪ .‬زيرا اضافه‬ ‫مفلوط بتن طبق بند ‪ 2-5-00-3‬ميتوان افت اسالمپ را‬
‫كردن آ مندر به افزايش نسبت آ به مواد سيماني و در نتيده‬ ‫كاهش داد‪ .‬براي طوالنيتر كردن مدت دفظ اسالمپ بتن‪،‬‬
‫كاهش مقاومت مكانيكي و دوام بتن ميشود‪.‬‬
‫ميتوان از مواد كندگير يا روانكننده يا كاهنده آ كه خاصيت‬
‫كندگيري دارند‪ ،‬استفاده كرد‪.‬‬

‫انتقال بتن‬ ‫انتقال بتن‬

‫ت ‪ 3-3-33-3‬محدوديت ‪ 722‬دور صرفاْ براي بتنريزي در هواي‬ ‫‪ 3-3-33-3‬انتقال بتن با كاميون مفلوطكن بايد به نحوي باشد‬
‫گرم اعمال ميشود و در ساير موارد جنبه توصيهاي دارد‪.‬‬ ‫كه دداكثر تعداد چرخش جام كاميون به ‪ 722‬دور در طول‬
‫دما محدود شود‪ .‬در موارديكه قرار باشد عما اختالط و‬
‫دما بهصورت توام اندام شود‪ ،‬الزم است دداقا ‪ 32‬دور با‬
‫سرعت چرخش تند‪ ،‬بتن را مفلوط كرد‪ ،‬اما براي بقيه دورها‬
‫بايد سرعت چرخش جام كند باشد‪ .‬مدت انتقال بتن با كاميون‬
‫مفلوطكن تا اتمام تفليه بتن از كاميون نبايد از ي ساعت‬
‫بيشتر شود‪ .‬اين مدت ميتواند با مصرف مواد افزودني كندگير‬
‫يا سيمانهايي با ديرگيري و افت اسالمپ كم‪ ،‬با مدوز دستراه‬
‫نظارت افزايش يابد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-33-3‬در هواي شرجي و گرم‪ ،‬نميتوان انتظار داشت كه با‬ ‫‪ 2-3-33-3‬براي جلوگيري از گرم شدن بتن در دين انتقال‬
‫آ پاشي سط بيروني كاميون مفلوطكن و يا استفاده از گوني خيا‬ ‫توصيه ميشود قبا از استفاده‪ ،‬دماي وسايا و تدهيزات دما‬
‫در سط آن افت دماي قابا مالدظهاي داصا شود‪ .‬در اين دالت‬ ‫و ريفتن مانند ديگ مفلوطكن را با كم آ يا چتايي خيا‬
‫الزم است صرفا از آ خن براي كاهش دماي ديگ مفلوطكن‬
‫كاهش داد‪ .‬توصيه ميشود رنگ وسايا دما و ريفتن بتن‬
‫استفاده نمود‪.‬‬
‫مانند ديگ كاميون دما بتن‪ ،‬سفيد يا رنگ روشن باشد‪.‬‬

‫بتنريزي‬
‫اختصاص به‬ ‫ت ‪ 3-1-33-3‬محدوديت دماي ‪ 72‬درجه سلسيو‬
‫بتنريزي در هواي گرم ندارد بلكه جنبه عمومي دارد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-1-33-3‬نرخ تبفير آ از سط بتن را ميتوان از رابطه ت‬
‫‪ 0-3‬محاسبه كرد‪ .‬اگر نرخ تبفير در بتنهاي معمولي بيشتر از‬
‫بتنريزي‬
‫‪ 3-1-33-3‬دداكثر دماي مفلوط بتن در هنرام بتنريزي بايد‬
‫به ‪ 72‬درجه سلسيو محدود شود‪ ،‬مرر آن كه مهند مشاور‬
‫يا دستراه نظارت پرووه دماي كمتري را تدويز نمايد‪.‬‬
‫‪ 2-1-33-3‬در موارديكه شرايط محيطي ادتمال‬
‫تركخوردگي ناشي از جمعشدگي خميري را افزايش ميدهد‪،‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪313‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 2/1 kg/m2/h‬باشد‪ ،‬براي جلوگيري از تركخوردگي خميري ناشي‬ ‫بايد نسبت به دفاظت سط بتن از تبفير زياد بهويژه در دالها‬
‫از تبفير بايد نسبت به دفاظت سط بتن براي كاهش نرخ تبفير‬ ‫اقدام كرد‪ .‬دماي زياد هوا و بتن‪ ،‬رطوبت كم محيط‪ ،‬سرعت زياد‬
‫اقدام نمود‪ .‬بديهي است چناننه از بتنهايي با آ انداختري ناچيز‬ ‫باد و تابش مستقيم آفتا از عواما تشديد كننده تبفير آ از‬
‫مانند بتنهاي داوي دودهسيليا يا بتن خودتراكم استفاده شود‪،‬‬ ‫سط بتن هستند‪ .‬استفاده از پوشش نايلوني بر سط بتن‪،‬‬
‫شرايط دفاظتي بايد تشديد شود‪ ،‬زيرا ممكن است در نرخ تبفير‬
‫بدون آنكه در تما مستقيم با بتن باشد‪ ،‬يا استفاده از مواد‬
‫كمتر از ‪ 2/1‬تا ‪ 2/21 kg/m2/h‬نيز ترك خوردگي اتفاق بيافتد‪ .‬در‬
‫غشاساز جلوگيري كننده از تبفير پا از اتمام پرداخت سط ‪،‬‬
‫نرخ تبفير بيشتر از ‪ 2/21 kg/m2/h‬در اين بتنها ترك خوردگي‬
‫روش مناسبي براي كاهش نرخ تبفير است‪.‬‬
‫دتمي خواهد بود‪.‬‬
‫رابطه ت ‪)0-3‬‬ ‫ترك خوردگي ناشي از تبفير زياد‪ ،‬لزوماً اختصاص به شرايط‬
‫‪𝐸 = 5[(𝑇𝑐 + 18)2.5 − 𝑅(𝑇𝑎 + 18)2.5 ](𝑉 + 4) ∗ 10−6‬‬ ‫هواي گرم ندارد و ممكن است در شرايط معتدلتر نيز داصا‬
‫شود‪.‬‬
‫كه در آن‪:‬‬
‫‪kg/m2/h‬‬‫‪ E‬نرخ تبفير به‬
‫‪ R‬رطوبت نسبي تقسيم بر ‪322‬‬
‫‪ Ta‬دماي هوا به درجه سلسيو‬
‫‪ Tc‬دماي بتن به درجه سلسيو‬
‫‪ V‬سرعت باد به ‪.km/h‬‬
‫ت ‪ 7-1-33-3‬هرچند در رابطه ت ‪ 0-3‬تابش آفتا منظور نشده‬ ‫‪ 7-1-33-3‬با ايداد ي دصار يا بادشكن در سمت باد‪ ،‬به‬
‫است‪ ،‬اما عاما تاثيرگذاري ميباشد‪ .‬در رابطه فوق به عاما ارتفاع از‬ ‫ارتفاع ددود ي متر در نزديكي محا بتنريزي ميتوان از‬
‫سط دريا (كاهش فشار هوا)‪ ،‬در افزايش شدت تبفير نيز اشاره نشده‬ ‫سرعت باد در سط بتن كاست‪ .‬همننين ميتوان با مرطو‬
‫است‪.‬‬ ‫كردن اين دصار يا بادشكن عالوه بر كاهش سرعت باد‪ ،‬دماي‬
‫در آ و هواي خش ايران و فالت مرتفع ايران بويژه در هواي گرم‬
‫باد بر سط بتن را كاهش داد‪ .‬ضمن آنكه اين اقدامات‪ ،‬بر‬
‫و داراي باد‪ ،‬نرخ تبفير از سطخ بتن بيش از اغلب كشورهاست‪ .‬امروزه‬
‫رطوبت نسبي هوا نيز تاثيرگذار خواهد بود و تبفير را به شدت‬
‫در اجراي سازههاي بلند بايد به اين نكات توجه ويژهاي مبذول شود‪.‬‬
‫كاهش ميدهد‪ .‬چنانكه از رابطه فوق بر ميآيد‪ ،‬كاهش دماي‬
‫بتن نيز به نوبه خود عاما موثر براي كاهش تبفير خواهد بود‪.‬‬
‫ايداد سايبان و دذف تابش مستقيم آفتا ميتواند به كاهش‬
‫تبفير مندر شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-1-33-3‬وزن الياف با توجه به ددم آن ميتواند بهصورت‬ ‫‪ 3-1-33-3‬در مواردي كه نرخ تبفير در دد زياد است و امكان‬
‫درصدي از ددم بتن بدست آيد‪ .‬براي اين منظور ميتوان ددم الياف‬ ‫كاهش وجود ندارد‪ ،‬ميتوان از انواع الياف استفاده كرد‪ .‬استفاده‬
‫را در چرالي آن ضر نمود تا وزن الياف محاسبه شود‪.‬‬ ‫از الياف دتي به مقدار ددود ‪ 2/3‬تا ‪ 2/2‬درصد ددم بتن‬
‫ميتواند بروز تركهاي ناشي از جمعشدگي خميري را به تاخير‬
‫انداخته و يا كاهش دهد‪ .‬هر چند بهكارگيري تمهيدات كاهش‬
‫نرخ تبفير‪ ،‬كم بزرگي در كاهش ادتمال تركخوردگي است‪.‬‬

‫عملآوري‬ ‫عملآوري‬
‫ت ‪ 3-6-33-3‬به روشهاي عماآوري مطابق بند ‪ 3-3‬مراجعه‬ ‫‪ 3-6-33-3‬در هواي گرم بهترين روش عماآوري براي دالها‬
‫شود‪.‬‬ ‫ايداد دوضنه آ بر سط آنها است‪ .‬همننين استفاده از‬
 ‫‪311‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هفتم – الزامات اجرايي بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫چتايي خيا همراه با پوشش نايلون بر روي اعضاي بتني‪،‬‬
‫توصيه ميشود‪ .‬چتايي بايد در طول مدت عماآوري بهطور‬
‫مداوم خيا باشد‪ ،‬اگر چتايي خش و مددداً خيا شود‪،‬‬
‫چرخههاي تر و خش شدن در سط بتن رخ ميدهد‪ ،‬و‬
‫عماآوري مطلوبي داصا نميشود‪.‬‬
‫‪ 2-6-33-3‬براي عماآوري ميتوان از محلول شيميايي‬
‫غشاساز با رنگ روشن يا سفيد استفاده نمود‪ .‬براي بتنهاي‬
‫پرمقاومت با نسبت آ به مواد سيماني كمتر از ‪ ،2/32‬استفاده‬
‫از روشهاي صرفا جلوگيري كننده از تبفير‪ ،‬مانند استفاده از‬
‫پوشش نايلوني تنها‪ ،‬و محلول شيميايي غشاساز توصيه‬
‫نميشود‪ ،‬مرر آنكه استفاده از آنها توسط دستراه نظارت‪،‬‬
‫بالمانع تشفي داده شود‪.‬‬
‫‪ 7-6-33-3‬براي مدت عماآوري مورد نياز به جدول ‪6-3‬‬
‫مراجعه شود‪ .‬در اين جدول رده عماآوري‪ ،‬شرايط محيطي‪،‬‬
‫نوع سيمان و دماي متوسط سط بتن يا هواي مداور در نظر‬
‫گرفته شده است‪.‬‬

‫قالببرداري‬ ‫قالببرداري‬
‫ت ‪ 3-3-33-3‬كسب مقاومت اوليه در دماي زياد با نرخ بيشتري‬ ‫‪ 3-3-33-3‬زمان قالببرداري در هواي گرم مطابق بند ‪6-1‬‬
‫داصا ميشود و زمان قالببرداري كوتاهتر خواهد شد‪.‬‬ ‫فصل ‪( 1‬قالببندي) ميباشد‪.‬‬
‫فصل هشتم‬

‫ارزيابي و پذيرش بتن‬

 ‫‪311‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫‪ 8‬فصل هشتم‬
‫ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫ضوابط اين فصا به ارزيابي و پذيرش بتن اختصاص دارد و‬
‫شاما موارد زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫‪ -‬محا و تواتر نمونهبرداري؛‬
‫پ‪ -‬ضوابط پذيرش بتن (بتن تازه‪ ،‬مقاومت و دوام)؛‬
‫ت‪ -‬بررسي بتن كم مقاومت؛‬
‫ث‪ -‬بررسي بتن كم دوام‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬

‫ت ‪ 3-3-2-8‬موارد ظاهري شاما‪ :‬عدم همرني بتن (جداشدگي)‪،‬‬ ‫‪ 3-3-2-8‬پذيرش بتن از نظر كيفيت بتن تازه‪ :‬بتن تازه بايد‬
‫آ انداختن‪ ،‬عدم پفش الياف‪ ،‬وجود كلوخه و غيره است‪.‬‬ ‫داراي مشفصات قابا قبول مندرج در مشفصات فني خصوصي‬
‫پرووه باشد‪ .‬رعايت محدوده رواني مداز‪ ،‬محدوده درصد هواي‬
‫مداز‪ ،‬محدوده دماي مداز و مشفصات ظاهري براي پذيرش‬
‫بتن تازه الزامي است‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-2-8‬برخي از اين موارد را نميتوان با اندام آزمايش روي‬ ‫‪ 2-3-2-8‬پذيرش بتن از نظر نحوه اجرا‪ :‬عمليات اجرايي‬
‫بتن كنترل نمود و الزم است موارد اجرايي بهصورت كاما و صحي‬ ‫شاما؛ آمادهسازي قالب‪ ،‬آرماتوربندي و محا بتنريزي‪ ،‬ريفتن‪،‬‬
‫رعايت شود و دستراه نظارت مسئوليت كنترل و پذيرش را بهعهده‬ ‫پفش و جاي دادن‪ ،‬تراكم‪ ،‬پرداخت و عماآوري بتن بايد طبق‬
‫دارد‪ .‬گاه به كم ميزهگيري از مناطق مشكوك كه كيفيت آن از‬
‫ضوابط اين آييننامه يا مشفصات فني اندام شود‪ .‬در غير‬
‫نظر اجرايي‪ ،‬بويژه تراكم و عماآوري‪ ،‬مورد ترديد بوده است‪ ،‬ميتوان‬
‫اينصورت بتن‪ ،‬مورد پذيرش قرار نميگيرد و كيفيت آن مورد‬
‫از صحت اجرا اطمينان داصا نمود‪.‬‬
‫ترديد خواهد بود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-2-8‬نمونهبرداري طبق نظر و درخواست ناظر اندام ميشود‪.‬‬ ‫‪ 7-3-2-8‬پذيرش بتن از نظر مقاومت‪ :‬پذيرش مقاومت‬
‫نمونهبرداري بايد بهصورت غيرگزينشي بوده و به زمان خاص يا رواني‬ ‫فشاري بتن در كارگاه بر اسا نتايج مقاومت فشاري نمونههاي‬
‫خاصي وابسته نباشد‪ .‬بديهي است بتنهايي كه از نظر ظاهر و رواني‬ ‫برداشته شده از بتن تازه صورت ميگيرد‪ .‬نمونهبرداري از بتن‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪222‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در محدوده قابا قبول نيستند‪ ،‬نبايد مصرف شوند و نمونهگيري از‬ ‫بايد بهصورت تصادفي در طول مدت مصرف بتن اندام شود‪.‬‬
‫آنها موضوعيت ندارد‪ .‬بههردال ايداد ضابطه خاص در نمونهبرداري‬ ‫تهيه آزمونهها و نرهداري آنها در «شرايط استاندارد»‪ ،‬بايد‬
‫مانند شرايط خاص جوي و نظاير آن نيز قابا قبول نيست‪ ،‬زيرا مباني‬ ‫طبق استانداردهاي ملي ‪ 7221‬يا ‪ 3628-2‬اندام شود‪.‬‬
‫آماري ضوابط پذيرش مقاومت يا دوام را مفدوش ميكند‪ .‬پذيرش‬
‫بتن ممكن است در برخي موارد از نظر مقاومت خمشي‪ ،‬كششي و‬
‫غيره نيز مورد نياز باشد‪ .‬در اين صورت بايد ضوابط مربوط در‬
‫مشفصات فني پرووه ذكر شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-2-8‬به تفسير بند ‪ ،3-0-2-8‬پذيرش بتن از نظر مقاومت‬ ‫‪ 3-3-2-8‬پذيرش بتن از نظر دوام‪ :‬پذيرش بتن از نظر دوام در‬
‫فشاري مراجعه شود‪.‬‬ ‫كارگاه بر اسا نتايج آزمايشهاي دوام نمونههاي برداشته شده‬
‫از بتن تازه صورت ميگيرد‪ .‬تهيه آزمونهها و نرهداري آنها در‬
‫«شرايط استاندارد»‪ ،‬بايد طبق استانداردهاي ملي ‪ 7221‬و يا‬
‫‪ 3628-2‬اندام شود‪.‬‬

‫محل و تواتر نمونهبرداري‬ ‫محل و تواتر نمونهبرداري‬

‫محل و تواتر نمونهبرداري بتن تازه‬ ‫محل و تواتر نمونهبرداري بتن تازه‬
‫ت‪ 3-3-7-8-‬گاه الزم است از بتن آماده قبا از اضافه نمودن افزودني‬ ‫‪ 3-3-7-8‬نمونهبرداري براي تعيين كيفيت بتن تازه در هر‬
‫يا آ ‪ ،‬نمونهگيري شود و كيفيت آن مورد ارزيابي قرار گيرد‪ .‬بههردال‬ ‫سازه و هر نوع و هر رده بتن بايد در پايكار‪ ،‬صورت گيرد‪.‬‬
‫براي بتنهاي مصرفي در پرووه بايد نمونهبرداري از بتن مصرفي پا‬ ‫پذيرش بتن تازه براي هر نوع و رده در هر سازه نيز بهصورت‬
‫از افزودن آ يا هر نوع افزودني (در صورت مداز بودن) در پاي كار‬
‫جداگانه خواهد بود‪.‬‬
‫اندام گيرد‪ .‬بتن آماده معموال بايد با توجه به نياز پرووه از نظر رواني‬
‫نمونهبرداري از بتن تازه بايد طبق استاندارد ملي ‪،7223-3‬‬
‫براي پمپ كردن ارسال شود‪ ،‬اما گاه بتن آماده با رواني كمتر از دد‬
‫اندام گيرد‪.‬‬
‫مورد نياز به پاي كار ميرسد و الزم است به نحو مقتضي رواني آن‬
‫دداقا تعداد نوبتهاي نمونهبرداري از بتن تازه مطابق بندهاي‬
‫بيشتر شود‪.‬‬
‫در صورتيكه از دو يا چند نوع بتن مفتلن (سب ‪ ،‬سنرين‪ ،‬دبا دار‪،‬‬ ‫‪ 2-2-3-8‬يا ‪ 3-2-3-8‬خواهد بود‪.‬‬
‫اليافي و خودتراكم‪ ،‬همننين بدون افزودني و با افزودني) در ي سازه‬ ‫دستراه نظارت‪ ،‬با توجه به بروز هرگونه ش يا تيييرات ظاهري‬
‫استفاده شود‪ ،‬نمونهبرداري مورد نظر بايد جداگانه اندام شود‪.‬‬ ‫در بتن تازه‪ ،‬مداز به نمونهبرداري در نوبتهاي بيشتري است‪.‬‬
‫بلوكهاي مفتلن مشابه يكديرر‪ ،‬سازههاي مفتلن و جدا از يكديرر‬ ‫در اين موارد نمونهبرداري را ميتوان از كاميون مفلوطكن يا‬
‫تلقي ميشوند و ضوابط و تواتر نمونهبرداري براي هر ي از آنها‬ ‫ساير وسايا دما‪ ،‬به صورت منفرد بعد از تفليه ددود ‪722‬‬
‫بهصورت جداگانه كاربرد دارد‪ ،‬دتي اگر بتن آنها از ي وادد توليد‬ ‫ليتر بتن اندام داد‪.‬‬
‫بتن و در ي زمان تامين شود‪ .‬بههردال سازههاي جداگانه‪،‬‬
‫سازههايي هستند كه تدزيه و تحليا و طرادي آنها جداگانه اندام‬
‫ميشود‪.‬‬

‫محل و تواتر نمونهبرداري براي مقاومت‬ ‫محل و تواتر نمونهبرداري براي مقاومت‬
‫ت ‪ 3-2-7-8‬در صورت انتقال بتن به كارگاه توسط كاميون‬ ‫‪ 3-2-7-8‬نمونهبرداري براي مقاومت در هر سازه و از هر نوع و‬
‫مفلوطكن‪ ،‬نمونهگيري بايد پا از افزودن تمام اجزاي بتن (از جمله‬ ‫هر رده بتن بايد در پاي كار صورت گيرد‪ .‬پذيرش بتن از نظر‬
 ‫‪223‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫افزودنيهاي شيميايي يا معدني‪ ،‬الياف و غيره) به صورت مركب از‬ ‫مقاومت نيز براي هر نوع و رده در هر سازه نيز بهصورت جداگانه‬
‫كاميون مفلوطكن اندام شود‪.‬‬ ‫اندام ميشود‪.‬‬
‫بديهي است بايد بين انطباق مقاومتي بتن آماده با رده مورد نظر و‬ ‫در نوبتهاي نمونهبرداري براي تعيين مقاومت بتن‪ ،‬الزم است‬
‫انطباق مقاومتي بتن مصرفي در ي سازه تفاوت قائا شد‪.‬‬ ‫نمونهبرداري از بتن تازه طبق استاندارد ملي ‪ ،7223-3‬از وسيله‬
‫بلوكهاي مفتلن مشابه يكديرر‪ ،‬سازههاي مفتلن و جدا از يكديرر‬
‫دما بتن به صورت مركب باشد‪.‬‬
‫تلقي ميشوند و ضوابط و تواتر نمونهبرداري براي هر ي از آنها‬
‫بهصورت جداگانه كاربرد دارد‪ ،‬دتي اگر بتن آنها از ي وادد توليد‬
‫بتن و در ي زمان تامين شود‪ .‬بههردال سازههاي جداگانه‪،‬‬
‫سازههايي هستند كه تدزيه و تحليا و طرادي آنها جداگانه اندام‬
‫ميشود‪.‬‬
‫در صورتيكه از دو يا چند نوع بتن مفتلن (سب ‪ ،‬سنرين‪ ،‬دبا دار‪،‬‬
‫اليافي و خودتراكم‪ ،‬همننين بدون افزودني و با افزودني) در ي سازه‬
‫استفاده شود‪ ،‬نمونهبرداري مورد نظر بايد جداگانه اندام شود‪.‬‬
‫در صورت بهكارگيري از دو يا چند رده مقاومتي يا مقاومتهاي‬
‫مشفصه مفتلن در ي سازه‪ ،‬ضوابط نمونهبرداري براي هر ي‬
‫بهصورت جداگانه اعمال ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-7-8‬به تفسير بند ‪ 0-3-8‬مراجعه شود‪.‬‬ ‫‪ 2-2-7-8‬در موارديكه ددم هر پيمانه بتن در پاي كار ي‬
‫الن‪ -‬هر نوبت كاري‪ ،‬بفشي از شبانه روز را تشكيا ميدهد كه ممكن‬ ‫متر مكعب باشد‪ ،‬تواتر نمونهبرداري بايد براي ي سازه و هر‬
‫است ‪ 8‬ساعت يا بيشتر باشد‪.‬‬ ‫نوع و رده بتن‪ ،‬دداقا برابر با بيشترين مقادير «الن» تا «ث»‬
‫‪ -‬در اين مورد شالوده يا ساير اعضا ميتواند در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫زير باشد‪:‬‬
‫پ‪ -‬مقصود از سط دال و ديوار‪ ،‬سط ي وجه آن ميباشد و نبايد‬
‫الن‪ -‬ي نمونهبرداري در هر نوبت كاري روزانه؛‬
‫مدموع دو وجه در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ -‬هر ‪ 72‬مترمكعب بتن؛‬
‫ت‪ -‬در صورتيكه تير و كالف با دال يا شالوده بتنريزي شوند‪ ،‬ضوابط‬
‫آن قطعات نيز در نظر گرفته ميشود و هر ي تعداد نوبت بيشتري‬ ‫پ‪ -‬هر ‪ 312‬متر مربع سط دال و ديوار؛‬
‫بدست دهد مالك خواهد بود‪.‬‬ ‫ت‪ -‬هر ‪ 322‬متر طول تير و كالف‪ ،‬در موارديكه جدا از ساير‬
‫ث‪ -‬مقصود از طول ستون ارتفاع از كن طبقه تا زير تير يا دال خواهد‬ ‫قطعات بتنريزي شوند؛‬
‫بود‪ .‬تيرهاي طرهاي داراي ضوابطي مانند ستون خواهد بود‪.‬‬ ‫ث‪ -‬هر ‪ 12‬متر طول ستون و تير طرهاي‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-7-8‬دستراه نظارت با توجه به اهميت سازه و عدم وجود‬ ‫‪ 7-2-7-8‬در موارديكه ددم هر پيمانه بتن در پاي كار بيشتر‬
‫يكنواختي مطلو در ساخت بتن ميتواند مقادير بتن براي‬ ‫يا كمتر از ي متر مكعب باشد مقادير « » تا «ث» بند‬
‫نمونهبرداري از بتنهايي با ددم پيمانه كمتر از ي متر مكعب را‬ ‫‪ 2-2-3-8‬را ميتوان به همان نسبت افزايش يا كاهش داد‪،‬‬
‫كاهش دهد‪ ،‬تا تعداد نوبتهاي نمونهبرداري بيشتر شود و در صورتي‬
‫مشروط بر آنكه اين نسبت بيشتر از ‪ 2‬يا كمتر از نصن نشود‪.‬‬
‫كه يكنواختي مدددا داصا شود‪ ،‬ميتواند از تواتر نمونهبرداري بند‬
‫اين افزايش را در موارديكه بتن داراي گواهينامه خاص يا پروانه‬
‫‪ 2-2-3-8‬استفاده كند‪.‬‬
‫استاندارد ملي باشد‪ ،‬ميتوان اعمال كرد‪ .‬در موارديكه بتن‬
‫وقتي بتن با كاميون مفلوطكن دما ميشود ددم هر پيمانه‪ ،‬همان‬
‫ددم بتن كاميون مفلوطكن خواهد بود و چناننه براي مثال‪ ،‬در هر‬ ‫توسط دستراه نظارت‪ ،‬بدليا عدم انطباق با رده‪ ،‬نامناسب‬
‫نوبت‪ 6 ،‬متر مكعب بتن دما شود‪ ،‬اددام مرتبط با تواتر‬ ‫تشفي داده شده باشد‪ ،‬تواتر سفتگيرانه بكار گرفته ميشود‪،‬‬
‫نمونهبرداري دداكثر در ‪ 2‬ضر ميشود‪ .‬بطور مثال چناننه هر نوبت‬ ‫و چناننه انطباق با رده‪ ،‬مدددا تأييد شود‪ ،‬تواتر معمولي بهكار‬
‫ساخت بتن نيم متر مكعب باشد و اين ددم بتن در ي وسيله خاص‬ ‫گرفته خواهد شد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪222‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دما شود‪ ،‬ميتوان اددام تواتر نمونهبرداري بند ‪ 2-2-3-8‬را با‬
‫توجه به نظر دستراه نظارت در ‪ 2/1‬ضر نمود‪.‬‬
‫عالوه بر دارا بودن پروانه استاندارد گاه مراجع ذيصالآ ديرري مانند‬
‫مركز تحقيقات راه‪ ،‬مسكن و شهرسازي اقدام به صدور گواهينامه فني‬
‫مينمايند كه در اين مورد قابا استناد است‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-7-8‬بندهاي مربوط به تواتر نمونهبرداري براي سازههاي‬ ‫‪ 3-2-7-8‬در هر سازه براي هر نوع و هر رده بتن‪ ،‬دداقا ‪6‬‬
‫درجا ريفته‪ ،‬معتبر ميباشد‪ ،‬و براي قطعات پيشساخته و منفرد‬ ‫نوبت نمونهبرداري‪ ،‬صرفنظر از ددم يا سط بتن‪ ،‬ضرورت‬
‫مانند تير برق‪ ،‬تراور يا صندوقههاي مورد استفاده در صنعت برق‬ ‫دارد‪.‬‬
‫و مفابرات‪ ،‬اعتبار ندارد‪ ،‬مرر اينكه دستراه نظارت تشفي دهد كه‬
‫از اين ضوابط ميتوان در اينرونه موارد نيز بهره برد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-2-7-8‬استفاده از بتن آماده استاندارد يا بتن داراي گواهينامه‬ ‫‪ 1-2-7-8‬در موارديكه كا ددم هر نوع يا هر رده بتن در‬
‫خاص از مراكز ذيصالآ يا بتن داراي سابقه مناسب مقاومتي و يا‬ ‫ي سازه از ‪ 72‬مترمكعب كمتر باشد‪ ،‬مشروط بر اينكه به‬
‫بهكارگيري طرآ مفلوط داراي سابقه مناسب (به شرط عدم تييير‬ ‫تشفي دستراه نظارت‪ ،‬دليلي بر رضايتبفش بودن كيفيت‬
‫اجزاي بتن) ميتواند دليا مناسبي بر رضايتبفش بودن كيفيت بتن‬ ‫مقاومت بتن وجود داشته باشد‪ ،‬ميتوان از نمونهبرداري براي‬
‫تلقي شود‪ .‬بههردال دستراه نظارت با مسئوليت خود از درخواست‬
‫مقاومت و آزمايش آن صرفنظر كرد‪.‬‬
‫نمونهبرداري و اندام آزمايش‪ ،‬ميتواند صرفنظر نمايد‪.‬‬

‫محل و تواتر نمونهبرداري براي دوام‬ ‫محل و تواتر نمونهبرداري براي دوام‬
‫ت ‪ 3-7-7-8‬در مواردي كه الزامات خاصي در مورد دوام در‬ ‫‪ 3-7-7-8‬نمونهبرداري براي آزمايشهاي دوام در مواردي‬
‫مشفصات فني ذكر شده است‪ ،‬بايد روش نمونهبرداري و نوع نمونهها‬ ‫صورت ميگيرد كه در مشفصات فني ضوابطي براي آن ارايه‬
‫توسط مهند مشاور مشف شود‪ .‬با توجه به نوع آزمايش مورد‬ ‫شده باشد‪ .‬نمونهبرداري از بتن بايد در پاي كار اندام گيرد‪.‬‬
‫نظر در ارتباط با دوام‪ ،‬معموال روش نمونهبرداري و تهيه آزمونهها و‬ ‫در نوبتهاي نمونهبرداري براي دوام بتن‪ ،‬الزم است‬
‫آمادهسازي آنها در استاندارد مربوط مشف ميشود‪.‬‬
‫نمونهبرداري از بتن تازه طبق استاندارد ملي ‪ ،7223-3‬از وسيله‬
‫دما بتن به صورت مركب باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-7-8‬به تفسير بند ‪ 0-3-8‬مراجعه شود‪.‬‬ ‫‪ 2-7-7-8‬نمونهبرداري در هر سازه براي هر نوع و هر رده بتن‬
‫بلوكهاي مفتلن مشابه يكديرر‪ ،‬سازههاي مفتلن و جدا از يكديرر‬ ‫از نظر دوام‪ ،‬جداگانه اندام ميشود و پذيرش آن نيز بر همين‬
‫تلقي ميشوند و ضوابط و تواتر نمونهبرداري براي هر ي از آنها‬ ‫منوال خواهد بود‪.‬‬
‫بهصورت جداگانه كاربرد دارد‪ ،‬دتي اگر بتن آنها از ي وادد توليد‬
‫بتن و در ي زمان تامين شود‪ .‬بههردال سازههاي جداگانه‪،‬‬
‫سازههايي هستند كه تدزيه و تحليا و طرادي آنها جداگانه اندام‬
‫ميشود‪.‬‬
‫در صورتيكه از دو يا چند نوع بتن مفتلن (سب ‪ ،‬سنرين‪ ،‬دبا دار‪،‬‬
‫اليافي و خودتراكم‪ ،‬همننين بدون افزودني و با افزودني) در ي سازه‬
‫استفاده شود‪ ،‬نمونهبرداري مورد نظر بايد جداگانه اندام شود‪.‬‬
‫در صورت بهكارگيري از دو يا چند رده دوام يا دوام مشفصه مفتلن‬
‫در ي سازه‪ ،‬ضوابط نمونهبرداري براي هر ي بهصورت جداگانه‬
‫اعمال ميشود‪.‬‬
 ‫‪227‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 7-7-7-8‬به تفسير بند ‪ 2-2-3-8‬مراجعه شود‪.‬‬ ‫‪ 7-7-7-8‬در موارديكه ددم هر پيمانه بتن در پاي كار ي‬
‫متر مكعب باشد‪ ،‬تواتر نمونهبرداري بيشترين مقادير «الن» تا‬
‫«ث» زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬دداقا ي نوبت نمونهبرداري از هر ‪ 6‬نوبت كاري يا ‪6‬‬
‫نوبت نمونهبرداري براي مقاومت؛‬
‫‪ -‬هر ‪ 222‬متر مكعب بتن؛‬
‫پ‪ -‬هر ‪ 3222‬متر مربع سط دال و ديوار؛‬
‫ت‪ -‬هر ‪ 122‬متر طول تير و كالف در صورتي كه جدا از ساير‬
‫قطعات بتنريزي شوند؛‬
‫ث‪ -‬هر ‪ 212‬متر طول ستون و تير طرهاي‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-7-8‬چناننه ددم وسيله دما بيش از ‪ 2‬متر مكعب باشد‪،‬‬ ‫‪ 3-7-7-8‬در موارديكه ددم هر پيمانه بتن در پاي كار بيشتر‬
‫از هر ‪ 322‬متر مكعب بتن يا هر ‪ 2222‬متر مربع سط دال و ديوار‬ ‫يا كمتر از ي متر مكعب باشد مقادير « » تا «ث» بند‬
‫يا هر ‪ 3222‬متر طول تير و كالف و هر ‪ 122‬متر طول ستون‪ ،‬ي‬ ‫‪ 3-3-3-8‬را ميتوان به همان نسبت افزايش يا كاهش داد‪،‬‬
‫نوبت نمونهبرداري (شاما چند آزمونه) اندام ميشود اما اگر همين‬
‫مشروط بر آنكه اين نسبت بيشتر از ‪ 2‬يا كمتر از نصن نشود‪.‬‬
‫بتن داراي گواهينامه خاص يا پروانه استاندارد و سابقه مناسب نباشد‪،‬‬
‫اين افزايش را در موارديكه بتن داراي گواهينامه خاص يا پروانه‬
‫اددام و مقادير تواتر نمونهبرداري مدددا نصن ميشود‪.‬‬
‫استاندارد ملي باشد ميتوان اعمال كرد در موارديكه بتن‬
‫توسط دستراه نظارت‪ ،‬بدليا عدم انطباق با رده دوام‪ ،‬نامناسب‬
‫تشفي داده شده باشد‪ ،‬تواتر سفتگيرانه بكار گرفته ميشود‪،‬‬
‫و چناننه انطباق با رده‪ ،‬مدددا تأييد شود‪ ،‬تواتر معمولي بهكار‬
‫گرفته خواهد شد‪.‬‬
‫‪ 1-7-7-8‬در موارديكه اندام آزمايشهاي دوام ضرورت دارد‪،‬‬
‫در ي سازه براي هر نوع و هر رده بتن از نظر دوام‪ ،‬دداقا ‪7‬‬
‫نوبت نمونهبرداري الزم است‪.‬‬

‫ضوابط پذيرش بتن‬ ‫ضوابط پذيرش بتن‬

‫پذيرش بتن تازه‬ ‫پذيرش بتن تازه‬

‫در صورتيكه رده اسالمپ طبق استاندارد ملي ‪ 32283-3‬قيد شود‪،‬‬ ‫در موارديكه در مشفصات فني پرووه محدوده خاصي براي‬
‫اسالمپ بتن بايد در محدوده مورد نظر آن رده اسالمپ قرار گيرد و‬ ‫پذيرش بتن تازه ارايه نشده باشد‪ ،‬ضوابط «الن» تا «ج» زير‬
‫رواداريهاي ذكر شده موضوعيت نفواهد داشت‪ .‬اعتبار نتايج آزمايش‬ ‫بايد رعايت شود‪:‬‬
‫اسالمپ در محدوده ‪ 32‬تا ‪ 232‬ميليمتر است‪ .‬بنابراين اگر‬ ‫الن‪ -‬در موارديكه «بيشينه مقدار اسالمپ» بتن ذكر شده‬
‫رواداريهاي ذكر شده عددي خارج از اين محدوده را بدست دهد‪،‬‬
‫باشد‪ ،‬نبايد از آن تداوز شود و كاهش آن نيز به مقدار‬
‫معتبر نفواهد بود‪.‬‬
‫دداكثر ‪ 72‬درصد محدود شود‪.‬‬
‫در همه مواردي كه دداقا رواني با توجه به رواداريها مشف‬
‫ميشود‪ ،‬كارآيي مورد نظر بايد تامين شود برونهاي كه امكان‬
‫بهكارگيري بتن وجود داشته باشد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪223‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در موارديكه رواداريهاي رواني محاسبه ميشود اعداد بايد پا از‬ ‫‪ -‬در موارديكه «مقدار اسالمپ» بهصورت متوسط ذكر شده‬
‫گردكردن به نزدي ترين عدد صحي با تقريب ‪ 32‬ميليمتر‪ ،‬مالك‬ ‫باشد‪ ،‬رواداري آن بايد به ‪ ±22‬درصد محدود شود‪ ،‬مشروط‬
‫قرار گيرد‪.‬‬ ‫بر آنكه دداكثر آن از ‪ 232‬ميليمتر بيشتر نشود‪.‬‬
‫براي درصد دبا هواي كمتر از ‪ 1‬درصد‪ ،‬رواداري مداز ‪ ±21‬درصد‬ ‫پ‪ -‬در موارديكه «بيشينه مقدار جريان اسالمپ» براي بتن‬
‫مقدار مزبور خواهد بود‪.‬‬ ‫خودتراكم ذكر شده باشد‪ ،‬نبايد از آن تداوز شود‪ ،‬و كاهش‬
‫آن نيز به مقدار دداكثر ‪ 31‬درصد محدود شود‪ ،‬مشروط بر‬
‫آنكه از محدوده جريان اسالمپ بتن خودتراكم خارج نشود‪.‬‬
‫ت‪ -‬در موارديكه «جريان اسالمپ» بهصورت متوسط ذكر شده‬
‫باشد‪ ،‬رواداري آن بايد به ‪ ±3‬درصد محدود شود‪ ،‬مشروط‬
‫بر آنكه از محدوده جريان اسالمپ بتن خودتراكم خارج‬
‫نشود‪.‬‬
‫ث‪ -‬در موارديكه دداقا يا دداكثر درصد دبا هواي بتن‬
‫ذكر شود‪ ،‬رعايت آنها ضرورت دارد و اگر مقدار درصد‬
‫دبا هوا بدون دداقا و دداكثر‪ ،‬ذكر شود‪ ،‬رواداري‬
‫آن‪ ±22‬درصد مقدار ذكر شده‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬
‫ج‪ -‬در موارديكه دداقا يا دداكثر دماي مداز بتن ذكر شود‪،‬‬
‫رعايت آنها ضرورت خواهد داشت و اگر دماي بتن بدون‬
‫ذكر دداقا يا دداكثر‪ ،‬به صورت دماي هدف اعالم شود‪،‬‬
‫رواداري آن ‪ ±2‬درجه سلسيو خواهد بود‪.‬‬

‫پذيرش مقاومت بتن‬ ‫پذيرش مقاومت بتن‬

‫ت ‪ 3-2-3-8‬با توجه به ضوابط اين بند‪ ،‬ادتمال اينكه بتني بر اسا‬ ‫‪ 3-2-3-8‬در هر سازه و براي هر نوع و هر رده مقاومت بتن‪،‬‬
‫روابط مقاومت هدف طرآ مفلوط‪ ،‬طرادي و ساخته شود و انطباق با‬ ‫انطباق بر رده مورد نظر زماني وجود دارد كه هر دو شرط «الن»‬
‫رده داصا نشود‪ ،‬ددود ي تا دو درصد خواهد بود‪ .‬بطور كلي‬ ‫و « » زير برقرار باشد‪:‬‬
‫چناننه‪ ،‬در پذيرش مقاومتي بتن ضابطه «الن» و « » براي هر‬
‫الن‪ -‬ميانرين نتايج هر سه نمونه متوالي مقاومت فشاري بتن‬
‫مدموعه سه نمونه متوالي رعايت شود‪ ،‬ادتمال اينكه رخدادهاي‬
‫كمتر از مقاومت مشفصه نباشد‪.‬‬
‫كمتر از مقاومت مشفصه داصا شود كمتر از ددود ‪ 1‬درصد خواهد‬
‫‪ -‬هيچ ي از نتايج مقاومت فشاري نمونه بتن كمتر از ‪12‬‬
‫بود‪.‬‬
‫درصد مقاومت مشفصه نباشد‪.‬‬
‫چناننه براي مثال فقط ‪ 6‬نمونهگيري موجود باشد‪ ،‬هر سه نمونه‬
‫متوالي عبارتست از (‪3‬و ‪2‬و ‪2( ،)7‬و ‪7‬و ‪7( ،)3‬و ‪3‬و ‪3( ،)1‬و ‪1‬و ‪.)6‬‬
‫بدين ترتيب ميانرين نتايج هر سه نمونه متوالي بايد كمتر از مقاومت‬
‫مشفصه نباشد‪ .‬الزم است نتايج نمونهها با توجه به تاريخ و ساعت‬
‫نمونهبرداري مرتب شده و سپا مورد استفاده قرار گيرند‪ .‬از نتيده‬
‫هيچ نمونهاي نبايد صرفنظر كرد‪ ،‬مرر آنكه داليا و مستنداتي در‬
‫دست باشد كه نشان دهد نتايج اين نمونه (يا آزمونههاي آن) اعتبار‬
‫و صحت كافي را ندارند‪.‬‬
 ‫‪221‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫به هر دال نميتوان چناننه ي نمونه كمتر از مقاومت مشفصه و‬
‫بيشتر از ‪ 2/1‬مقاومت مشفصه باشد بتن را غير منطبق با رده دانست‪،‬‬
‫و الزم است كه ضوابط آماري را براي سه نمونه متوالي مورد بررسي‬
‫قرار داد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-3-8‬در صورتيكه آزمونههاي مكعبي ‪ 312‬ميليمتري تهيه‬ ‫‪ 2-2-3-8‬منظور از نتيده مقاومت فشاري هر نمونه‪ ،‬ميانرين‬
‫و مورد آزمايش قرار گيرد‪ ،‬الزم است نتايج آن به نتايج استوانهاي‬ ‫نتايج دداقا دو آزمونه استوانهاي به قطر اسمي ‪ 312‬و ارتفاع‬
‫استاندارد تبديا شود‪ .‬تعداد آزمونههاي مكعبي ‪ 322‬ميليمتري‪ ،‬بايد‬ ‫اسمي ‪ 722‬ميليمتر‪ ،‬در سن ‪ 28‬روز يا هر سن مقرر شده‬
‫جدول ‪ 0-8‬براي‬ ‫دداقا ‪ 7‬عدد باشد‪ .‬تبديا نتايج ميتواند بر اسا‬ ‫ديرري براي مقاومت مشفصه است‪ .‬در موارديكه از آزمونههاي‬
‫(مطابق زيرنويا‬ ‫بتنهاي با وزن مفصوص معمول و بتن سب‬ ‫استوانهاي به قطر اسمي ‪ 322‬و ارتفاع اسمي ‪ 222‬ميليمتر‬
‫جدول ‪ )0-8‬اندام شود‪ .‬بهدليا پراكندگي بيشتر نتايج آزمونههاي‬ ‫استفاده ميشود‪ ،‬ميانرين نتايج دداقا سه آزمونه بايد بهعنوان‬
‫‪ 322‬ميليمتري‪ ،‬الزم است دداقا سه آزمونه مورد استفاده قرار‬
‫نتيده هر نوبت نمونهبرداري در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫گيرد‪ .‬تبديا نتايج مقاومت آزمونههاي ‪ 322‬ميليمتري به ‪312‬‬
‫براي ارزيابي كيفيت مقاومت بتن‪ ،‬قبا يا بعد از موعد مقرر‪،‬‬
‫ميليمتري ضرورت ندارد‪ .‬در صورتي كه مقاومت فشاري در سنين‬
‫ميتوان دداقا ي آزمونه ديرر را بهكار گرفت‪.‬‬
‫ديرري نيز مبناي قضاوت خاص قرار ميگيرد‪ ،‬تهيه و آزمايش دو‬
‫آزمونه با قطر يا بعد ‪ 312‬ميليمتر يا سه آزمونه با قطر يا بعد ‪322‬‬
‫ميليمتر براي هر سن ضروري خواهد بود‪ .‬الزم است بهدليا وجود‬
‫نق هاي ادتمالي در آزمونهها تعداد آنها بيشتر از دداقا ذكر شده‬
‫باشد تا بتوان در صورت نياز از آنها استفاده كرد‪.‬‬
‫مدوز استفاده از آزمونههاي كوچكتر بدليا افزايش سط مقاومت‬
‫بتنها در سالهاي اخير و لزوم عدم افزايش ظرفيت دستراههاي‬
‫تعيين مقاومت فشاري‪ ،‬صادر شده است‪ .‬همننين سبكي قالب و وزن‬
‫اين آزمونهها شرايط بهتري را از نظر كار كردن با آنها و كاهش ددم‬
‫اشيال در اطاق مرطو يا مفزن آ نرهداري‪ ،‬فراهم ميكند‪.‬‬

‫ت ‪ 7-2-3-8‬توصيه ميشود‪ ،‬در چنين دالتي آزمونه سوم‪ ،‬در‬ ‫‪ 7-2-3-8‬در موارديكه اختالف مقاومت دو آزمونه‪ ،‬كمتر از‬
‫صورت وجود‪ ،‬مورد آزمايش قرار گيرد و سپا نتيده كوچكتر كه‬ ‫‪ 31‬درصد ميانرين آنها باشد‪ ،‬ميانرين مزبور گزارش ميشود‪.‬‬
‫بيش از ‪ 3/1‬درصد مقدار ميانرين با مقدار ميانرين نتايج موجود‬ ‫در غير اينصورت نتيده آن نوبت نمونهبرداري از فهرست نتايج‬
‫اختالف دارد‪ ،‬دذف و ميانرين نتايج باقيمانده بهشرط اينكه اختالف‬ ‫دذف خواهد شد‪ ،‬مرر آنكه بتوان نشان داد كه «نتيده كمتر»‬
‫نتايج آنها با ميانرين از ‪ 3/1‬درصد ميانرين بيشتر نباشد‪ ،‬محاسبه‬
‫بهدليا وجود ي نق در نمونهبرداري يا قالبگيري و‬
‫و گزارش شود‪ .‬در صورتي كه تعداد آزمونهها در ي سن بيشتر از‬
‫نرهداري و آزمايش آن آزمونه بوده است‪ .‬در اين دالت «نتيده‬
‫سه آزمونه باشد نيز ميتوان مانند دالتي كه نتيده سه آزمونه در‬
‫كمتر» دذف و «نتيده بيشتر» بهعنوان نتيده نمونهبرداري‬
‫دست است عما نمود‪ .‬در موارديكه نتيده كوچكتر با ميانرين نتايج‬
‫بيش از ‪ 3/1‬درصد ميانرين اختالف داشته باشد‪ ،‬اين نتيده دذف و‬
‫گزارش ميشود‪.‬‬
‫ميانرين نتايج آزمونههاي باقيمانده‪ ،‬بعنوان نتيده نمونه گزارش‬
‫ميشود‪.‬‬
‫كاهش نتايج و ايداد اختالف زياد بين مقاومت آزمونهها ميتواند‬
‫داصا وجود نق يا نقاي خاصي در مرادا نمونهبرداري‪ ،‬ريفتن‬
‫در قالب‪ ،‬تراكم‪ ،‬خارج كردن از قالب‪ ،‬نرهداري استاندارد اوليه و‬
‫نرهداري نهايي (از نظر دما و رطوبت)‪ ،‬جابدايي و دما‪،‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪226‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كاله گذاري و آزمايش مقاومت فشاري و همننين غير استاندارد‬
‫بودن قالب‪ ،‬لبپريدگي و كرمو بودن و غيره باشد‪ .‬بنابراين دذف‬
‫نتيده كمتر كامال توجيه پذير است‪.‬‬
‫قالبهاي مكعبي يا استوانهاي كه سطوآ تحت بارگذاري آنها‪ ،‬داراي‬
‫ناهمواري بيش از دد مداز مطابق استانداردهاي ملي‬
‫‪ 3628-3‬يا ‪ 6238‬باشند‪ ،‬مقاومتهاي كمتري را بدست ميدهند‪.‬‬
‫همننين اگر سطوآ تحت بارگذاري نسبت به ارتفاع آنها‪ ،‬بيش از‬
‫دد مداز از گونيا بودن فاصله داشته باشد‪ ،‬نتيده مقاومت را كاهش‬
‫ميدهد‪ .‬در مدموع ممكن است ي قالب مكعبي نامناسب و غير‬
‫استاندارد مقاومت بتن را تا ‪ 22‬درصد نيز كاهش دهد‪ .‬كاله گذاري‬
‫در قالبهاي استوانهاي بايد همواري و گونيا بودن را طبق‬
‫استانداردهاي ملي ‪ 37183‬و ‪ 31786‬فراهم نمايد‪ ،‬در غير اينصورت‬
‫با كاهش مقاومت مواجه خواهيم شد‪.‬‬
‫متاسفانه بسياري از قالبهاي موجود در كشور از انطباق با استاندارد‬
‫برخوردار نيستند و بايد از مصرف آنها خودداري كرد‪ .‬برخي از‬
‫قالبهاي پليمري كه در ابتدا منطبق با استاندارد هستند در اثر‬
‫گذشت زمان و تابش مستقيم آفتا ممكن است دچار تابيدگي و‬
‫اعوجاج بيش از دد مداز شوند و بايد آنها در فواصا زماني خاص‬
‫كنترل و واسندي نمود‪ .‬همننين ميتوان آزمونههاي ساخته شده در‬
‫آنها مورد بررسي قرار داد‪.‬‬
‫‪ 3-2-3-8‬در موارديكه از آزمونههاي مكعبي براي تعيين‬
‫مقاومت بكار گرفته ميشود‪ ،‬براي تبديا مقاومت آزمونه مكعبي‬
‫به استوانهاي ميتوان از جدول ‪ 0-8‬استفاده كرد‪.‬‬

‫جدول ‪ 0-8‬تبديل مقاومت بتن معمولي و سبكدانه‪ ،‬از آزمونه مكعبي ‪ 051‬ميليمتر به آزمونه استوانهاي به قطر ‪ 051‬ميليمتر‬

‫مقاومت فشاري مكعبي‬

‫‪31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪ 051‬ميليمتري‪ ،‬مگاپاسكال‬

‫مقاومت فشاري استوانه‬

‫‪32‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪22‬‬
‫استاندارد‪ ،‬مگاپاسكال‬
‫‪ -3‬براي تبديا مقاومت مكعبي كمتر از ‪ 21‬مراپاسكال به استوانه استاندارد‪ ،‬مقدار آن بر ‪ 3/21‬تقسيم ميشود‪.‬‬
‫‪ -2‬براي مقاومتهاي بين اعداد ذكر شده در جدول‪ ،‬كافي است ‪ 1‬مراپاسكال از نتيده مكعبي كم شود تا نتيده استوانهاي داصا شود‪.‬‬
‫‪ -7‬در صورت استفاده از مكعب ‪ 322‬ميليمتري‪ ،‬تبديا آن به استوانه ‪ 322‬ميليمتري مشابه جدول فوق خواهد بود‪ .‬هرچند در عما مقاومت مكعب ‪ 322‬و ‪ 312‬ميليمتري‬
‫و همننين مقاومت استوانه ‪ 322‬و ‪ 312‬ميليمتري با يكديرر تفاوت دارند‪ ،‬اما تبديا آنها ضرورت ندارد و صرفا از دداقا سه آزمونه كوچ تر بهجاي دداقا دو آزمونه‬
‫بزرگتر استفاده ميشود‪ .‬بههردال دداقا قطر آزمونه استوانهاي بايد از سه برابر دداكثر اندازه اسمي سنردانه كمتر نباشد و براي آزمونه مكعبي نيز بايد از ‪ 7/1‬برابر دداكثر‬
‫اندازه اسمي سنردانه كمتر نباشد‪.‬‬
‫‪ -3‬براي بتنهاي سبكدانه‪ ،‬نسبت مقاومت فشاري آزمونه مكعبي ‪ 312‬ميليمتري به استوانه به قطر ‪ 312‬ميليمتر‪ ،‬براي ردههاي مقاومتي تا ‪ 32‬مراپاسكال برابر با ‪ 3/21‬و‬
‫براي مقاومتهاي بيشتر تقريباً ي است‪.‬‬
 ‫‪223‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 1-2-3-8‬عدم انطباق بتن با رده يا مقاومت مشفصه‬ ‫‪ 1-2-3-8‬در موارديكه ضوابط پذيرش مقاومت بتن طبق بند‬
‫نميتواند به تنهايي دليلي براي تفريب عضو يا قطعه مورد نظر‬ ‫‪ 3-2-3-8‬برآورده نشود‪ ،‬بتن منطبق بر رده يا مقاومت مشفصه‬
‫و يا سازه باشد‪ .‬همواره ي سوي بررسي بتن كم مقاومت‪،‬‬ ‫نيست‪ .‬ولي اگر تنها ضابطه « » برقرار باشد‪ ،‬ميتوان نتيده‬
‫ميتواند پذيرش سازهاي بتن از نظر تامين مقاومت يا باربري‬ ‫بتن را از نظر سازهاي پذيرفت‪ ،‬اما بايد با اصالآ طرآ مفلوط و‬
‫سازه باشد‪ .‬تعمير و تقويت و يا تفريب بتن و ساير اقدامات‬ ‫يا دقت در ساخت بتن از تكرار آن جلوگيري شود‪.‬‬
‫مقتضي ميتواند پا از بررسي بتن كم مقاومت نيز در دستور‬ ‫در موارديكه ضابطه « » برآورده نشود‪ ،‬الزم است بررسي‬
‫كار قرار گيرد‪.‬‬ ‫«بتن كم مقاومت» در دستور كار قرار گيرد‪.‬‬
‫در بررسي «بتن كم مقاومت»‪ ،‬امكان دارد‪ ،‬پذيرش بتن از نظر‬
‫تامين مقاومت سازهاي فراهم آيد‪.‬‬

‫پذيرش دوام بتن‬ ‫پذيرش دوام بتن‬

‫ت ‪ 3-7-3-8‬الزم است نتايج نمونهها با توجه به تاريخ نمونهبرداري‬ ‫‪ 3-7-3-8‬ضابطه پذيرش دوام بتن را مشفصات فني پرووه‬
‫مرتب و سپا بهكار برده شود‪ .‬از نتيده هيچ آزمونه يا نمونهاي نبايد‬ ‫تعيين ميكند‪ .‬در موارديكه اين ضابطه ذكر نشده باشد‪ ،‬بايد‬
‫بدون دليا صرفنظر نمود‪ .‬در معيارهاي دوام‪ ،‬گاه دداقا و گاه‬ ‫دو شرط «الن» و « » زير در هر سازه و براي هر نوع بتن و‬
‫دداكثر مالك ميباشد؛ بنابراين در ضوابط مورد نظر بيشتر و يا كمتر‬ ‫هر رده دوام‪ ،‬برآورده شود‪:‬‬
‫بودن مالك است‪ .‬در شرط «الن» در صورتيكه معيار دوام بهصورت‬
‫الن‪ -‬ميانرين نتايج هر سه نمونه متوالي دوام بتن‪ ،‬نبايد كمتر‬
‫دداكثر باشد‪ ،‬نبايد بيشتر از آن و در صورتي كه معيار بهصورت‬
‫از معيار دداقا دوام و يا بيشتر از معيار دداكثر دوام‬
‫دداقا مطرآ شود‪ ،‬نبايد كمتر از آن باشد‪ .‬در شرط « » چناننه‬
‫مشفصه باشد‪.‬‬
‫معيار دوام بهصورت دداكثر مطرآ شود‪ ،‬نتيده هر نمونه نبايد از‬
‫‪ 3/21‬برابر آن و در صورتي كه بهصورت دداقا بيان شود‪ ،‬نتيده هر‬ ‫‪ -‬هيچي از نتايج آزمايش نمونه دوام نبايد بيش از ‪3/21‬‬
‫نمونه نبايد از ‪ 82‬درصد آن كمتر شود‪.‬‬ ‫برابر معيار دداكثر و يا كمتر از ‪ 82‬درصد معيار دداقا دوام‬
‫مشفصه باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-3-8‬ممكن است نتايج دوام در سنين بيشتر از ‪ 28‬روز مورد‬ ‫‪ 2-7-3-8‬نتيده آزمايش هر نمونه‪ ،‬ميانرين نتايج دداقا سه‬
‫نياز باشد كه بهطور كلي به آن دوام مشفصه ميگويند و مشفصات‬ ‫آزمونه در سن ‪ 28‬روز يا هر سن مقرر شده ديرري در‬
‫فني پرووه آن را مشف ميكند‪ .‬از آندا كه دوام و آزمايشهاي آن‬ ‫مشفصات فني براي دوام است‪ .‬شكا و ابعاد آزمونهها را روش‬
‫به شكاهاي مفتلفي وجود دارد‪ ،‬طراآ و نرارنده مشفصات فني در‬ ‫استاندارد آزمايش مورد نظر مشف ميكند‪.‬‬
‫صورت لزوم بايد به صرادت معيارهاي دوام بتن پرووه را مشف‬
‫نمايد كه همان دوام مشفصه نام دارد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-3-8‬بهتر است اختالف مداز آزمونهها نيز توسط طراآ يا‬ ‫‪ 7-7-3-8‬اختالف مداز نتايج داصله از آزمايش آزمونههاي‬
‫نرارنده مشفصات فني ذكر شود و نحوه برخورد با آزمونههاي خارج‬ ‫دوام را مشفصات فني پرووه تعيين ميكند‪.‬‬
‫از محدوده مورد نظر مشف شود‪ .‬در غير اينصورت پيشنهاد‬
‫ميشود مانند بند ‪ 3-2-0-8‬و تفسير آن عما شود‪ ،‬اما مقدار ‪31‬‬
‫درصد به ‪ 22‬درصد تبديا شود و مقدار ‪ 3/1‬درصد نيز به ‪ 32‬درصد‬
‫تييير يابد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-3-8‬به تفسير بند ‪ 5-2-0-8‬مراجعه شود‪ ،‬اما به جاي‬ ‫‪ 3-7-3-8‬در موارديكه ضوابط پذيرش بتن از نظر دوام برآورده‬
‫«مقاومت» از واوه «دوام» استفاده شود‪.‬‬ ‫نشود‪ ،‬بتن منطبق با دوام مورد نظر نميباشد‪ ،‬ولي اگر تنها‬
‫ضابطه « » برقرار باشد‪ ،‬ميتوان آن را پذيرفت اما بايد با اصالآ‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪228‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫طرآ مفلوط و يا دقت در ساخت بتن از تكرار آن جلوگيري‬
‫نمود‪.‬‬
‫در موارديكه ضابطه « » برقرار نباشد‪ ،‬بررسي «بتن كم دوام»‬
‫بايد در دستور كار قرار گيرد‪.‬‬

‫بررسي بتن كم مقاومت‬ ‫بررسي بتن كم مقاومت‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫بررسي بتن كم مقاومت در وهله اول ميتواند بهصورت تحليلي (طي‬ ‫در موارديكه طبق بند ‪ 5-2-0-8‬نياز به بررسي «بتن كم‬
‫دو مردله) اندام شود‪ .‬در صورتيكه در مرادا تحليلي‪ ،‬پذيرش‬ ‫مقاومت» باشد‪ ،‬اقدامات اين بفش را ميتوان اندام داد تا‬
‫سازهاي بتن داصا نشود يا بنا به داليلي امكان بررسي تحليلي وجود‬ ‫مشف شود‪ ،‬آيا بتن از نظر تامين مقاومت سازهاي قابا‬
‫نداشته باشد‪ ،‬ميتوان بهسراغ روشهاي مبتني بر آزمايش رفت‪ .‬روش‬
‫پذيرش است؟‬
‫ميزهگيري و روش بارگذاري از اين نوع محسو ميشوند‪.‬‬
‫اين اقدامات شاما‪ :‬بررسيهاي تحليلي‪ ،‬ميزهگيري‪ ،‬بارگذاري‬
‫روشهاي ديرري را نيز ميتوان در جهت دفظ سازه بتني و پذيرش‬
‫و ساير اقدامات مقتضي است‪.‬‬
‫بتن كم مقاومت از نظر سازهاي بهكار گرفت‪ .‬بههردال قبول و پذيرش‬
‫بتن از نظر سازهاي رافع مسئوليت پيمانكار نيست و در هر صورت‬
‫نشاندهنده آن است كه كيفيت بتن ساخته شده در كارگاه مطابق‬
‫مشفصات فني پرووه نبوده است‪.‬‬

‫روشهاي تحليلي‬ ‫روشهاي تحليلي‬

‫ت ‪ 0-2-5-8‬روش اول‬ ‫‪ 3-2-1-8‬روش اول‬

‫با در نظر گرفتن مقاومتي كمتر از مقاومت مشفصه كه بتوان مقاومت‬ ‫در موارديكه با استفاده از تحليا موجود سازه و بازبيني طرادي‬
‫موجود بتن را منطبق با آن تلقي نمود‪ ،‬ممكن است بتوان نشان داد‬ ‫مقاطع همسان سازي شده‪ ،‬بتوان نشان داد كه ظرفيت باربري‬
‫كه با استفاده از تحليا موجود سازه و صرفا با دقت در طرادي مقاطع‬ ‫سازه به ازاي مقاومت كم بتن در همه اعضا‪ ،‬قابا قبول ميباشد‪،‬‬
‫همسانسازي شده‪ ،‬ظرفيت باربري سازه قابا قبول است‪ .‬بهكارگيري‬
‫بتن از نظر تامين مقاومت سازه پذيرفته ميشود‪ ،‬مشروط بر‬
‫سط مقطع ميلررد واقعي كه معموال بيشتر از مقدار محاسباتي است‪،‬‬
‫اينكه مقاومت موجود بتن‪ ،‬ضوابط دداقا مقاومت مداز يا‬
‫ادتمال پذيرش سازهاي بتن را بيشتر ميكند‪ .‬در اين روش تحليلي‬
‫دداقا رده مداز بتن طبق بند ‪ 0-0-2-5‬و تفسير آن را‬
‫بايد خمش‪ ،‬برش و خيز عضو و همننين كفايت وصلههاي پوششي‬
‫با توجه به مقاومت فشاري بتن موجود‪ ،‬كنترل شود‪ .‬مقاومت كم بتن‬ ‫برآورده كند‪ ،‬همننين مقاومت موجود بايد دداقا رده متناظر‬
‫مورد استفاده در روابط طرادي مقاطع‪ ،‬همان كمترين مقاومتي نيست‬ ‫با دوام را نيز برآورده نمايد‪ .‬در غير اينصورت روش تحليلي دوم‬
‫كه مندر به عدم انطباق بر رده يا مقاومت مشفصه شده است‪ ،‬بلكه‬ ‫را ميتوان بهكار گرفت‪.‬‬
‫مقاومتي كمتر از مقاومت مشفصه است كه اگر بهعنوان مقاومت‬
‫مشفصه بهكار ميرفت‪ ،‬انطباق بر آن با توجه به نتايج موجود‬
‫نمونههاي بتن داصا ميشد‪ .‬در اين روش تحليلي الزم نيست‬
‫مشف شود كه بتن كممقاومت در كدام عضو يا اعضاء ريفته شده‬
‫است‪.‬‬
‫براي مثال چناننه رده ‪ C25‬براي بتن سازه منظور شده باشد و‬
‫مقاومت يكي از نمونهها ‪ 38‬مراپاسكال شود‪ ،‬مسلم است كه انطباق‬
 ‫‪221‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫با رده داصا نفواهد شد‪ .‬مقاومت مشفصهاي كه براي بتن سازه در‬
‫اين دالت بكار ميرود برابر با ‪ 22‬مراپاسكال خواهد بود زيرا با اين‬
‫فرض ضابطه « » بند ‪ 0-2-0-8‬برآورده خواهد شد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-5-8‬روش دوم‬ ‫‪ 2-2-1-8‬روش دوم‬

‫در روش دوم تحليلي‪ ،‬الزم است تحليا مددد سازه بر اسا‬ ‫در اين روش‪ ،‬سازه با فرض وجود بتن كم مقاومت در اعضاي‬
‫واقعيتهاي موجود (ابعاد‪ ،‬ضريب ارتداعي و ساير مشفصات) اندام‬ ‫مورد نظر‪ ،‬مددداً تحليا ميشود‪ ،‬چنانچه بتوان نشان داد كه‬
‫شود و بدون همسانسازي اعضاي سازه‪ ،‬طرادي مددد براي همه‬ ‫ظرفيت باربري اين اعضا و سازه قابا قبول است‪ ،‬كيفيت بتن‬
‫اعضا و قسمتهاي مشكوك به داشتن بتن كممقاومت صورت گيرد‪.‬‬
‫از نظر سازهاي مورد پذيرش قرار ميگيرد‪ ،‬مشروط بر آنكه‬
‫در اين روش صرفا بتن كممقاومت براي قسمتهايي از سازه منظور‬
‫مقاومت كم بتن موجود‪ ،‬ضوابط دداقا مقاومت مداز يا دداقا‬
‫ميشود كه ادتمال ميرود در آن اعضاء ريفته شده باشد‪ .‬در داليكه‬
‫رده مداز بتن طبق طبق بند ‪ 0-0-2-5‬و تفسير را برآورده‬
‫براي ساير اعضا‪ ،‬مقاومت مشفصه بتن يا مقاومت موجود را بايد در‬
‫كند‪ ،‬همننين مقاومت موجود بايد دداقا رده منتاظر با دوام‬
‫نظر گرفت‪.‬‬
‫در روش دوم معموال ادتمال پذيرش بتن از نظر سازهاي بيشتر از‬ ‫را نيز برآورده نمايد‪.‬‬
‫روش اول خواهد بود‪ .‬در اين جا نيز مقاومت كم بتن‪ ،‬متناظر با‬
‫مقاومت مشفصهاي است كه مقاومت موجود نمونههاي بتن را‬
‫ميتوان با آن منطبق دانست (به تفسير بند ‪ .)0-2-5-8‬مدارك‬
‫كارگاه شاما تاريخ نمونهگيري و گزارش بتنريزي روزانه‪ ،‬ميتواند‬
‫نشان دهد كه بتن كممقاومت در چه عضو يا اعضايي ريفته شده‬
‫است‪ .‬در اين روش نيز بايد كنترل خمش‪ ،‬برش‪ ،‬خيز و كفايت‬
‫وصلههاي پوششي اندام شود‪.‬‬

‫روش مغزهگيري‬ ‫روش مغزهگيري‬

‫ت ‪ 3-7-1-8‬ميزهها بايد ترجيحا از نقاطي در منطقه مشكوك گرفته‬ ‫‪ 3-7-1-8‬در اين روش از اعضايي كه ادتمال ميرود بتن‬
‫شود تا ضعن اساسي در ايمني و بهرهبرداري عضو بهوجود نياورد و‬ ‫كممقاومت در آنها باشد‪ ،‬ميزهگيري ميشود‪ .‬از هر منطقه‬
‫محا آن بايد در اسرع وقت ترميم شود‪ .‬محا دقيق ميزهگيري‬ ‫مشكوك‪ ،‬دداقا سه ميزه بايد تهيه و آزمايش شود‪ .‬ميزهها را‬
‫ميتواند توسط دستراه نظارت به كم آزمايشهاي غيرمفر مانند‬ ‫بايد طبق استاندارد ملي ‪ 32726‬تهيه و آماده كرد‪ .‬ميزههايي‬
‫چكش اشميت يا دستراههاي فراصوتي بهصورت مقايسهاي انتفا‬
‫كه تحت آزمايش مقاومت فشاري قرار ميگيرند بايد فاقد‬
‫شود‪.‬‬
‫ميلررد باشند‪ .‬سر و ته اين ميزهها بايد بريده‪ ،‬ساييده و يا طبق‬
‫براي قضاوت درباره كيفيت بتن سازه در دال ادداث (پذيرش يا عدم‬
‫استانداردهاي ملي ‪( 37183‬كاله گذاري متصا يا پيوسته)‬
‫پذيرش و انطباق با رده)‪ ،‬به هيچوجه نبايد از آزمايشهاي غيرمفر‬
‫يا نيمهمفر ديرر (مانند چكش اشميت‪ ،‬روشهاي صوتي و‬ ‫يا ‪( 31786‬كاله گذاري ناپيوسته يا منفصا)‪ ،‬كاله گذاري‬
‫فراصوتي يا روش بيرون كشيدن) استفاده نمود‪ ،‬مرر آنكه طراآ‬ ‫شوند‪.‬‬
‫پرووه در مشفصات فني قيد كرده باشد‪ .‬در اين دالت ارزيابي بتن از‬
‫نظر مقاومتي وقتي امكانپذير است كه همبستري نتايج آن از قبا با‬
‫نتايج مقاومتي ميزهها يا آزمونههاي قالبگيري شده همان پرووه‬
‫مشف و بدين ترتيب نتايج داصله واسندي شده باشد‪ .‬همننين‬
‫بايد واسندي دستراه‪ ،‬طبق استانداردهاي معتبر بهطور كاما اندام‬
‫شود‪ .‬همه اين عمليات و آزمايشها بايد توسط مهند ذيصالآ‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪232‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫هدايت شود و همواره روش ميزهگيري از اعتبار بيشتر براي قضاوت‬
‫درباره كيفيت بتن سازه و بررسي بتن كممقاومت برخوردار است‪.‬‬
‫براي اطالع بيشتر ميتوان به ‪ ACI 228-R‬مراجعه نمود‪.‬‬
‫چناننه دستراه نظارت شكي در نحوه اجرا داشته باشد‪ ،‬ميتواند از‬
‫روش ميزهگيري استفاده نمايد‪ ،‬تا بتواند بتن مشكوك را از نظر اجرا‬
‫مورد پذيرش قرار دهد (با توجه به بند ‪.)2-0-2-8‬‬
‫ت ‪ 2-7-1-8‬شرايط رطوبتي ميزه در زمان آزمايش مقاومت فشاري‬ ‫‪ 2-7-1-8‬آزمايش مقاومت فشاري ميزهها بايد با توجه به‬
‫بر نتيده داصله تأثير ميگذارد و كمترين نتيده در دالت اشباع‬ ‫مالدظات زير اندام شود‪:‬‬
‫بدست ميآيد‪ .‬آزمونههاي بهعما آمده در شرايط استاندارد كه براي‬ ‫الن‪ -‬برش كاري و سايش مرطو ميزهها بايد دداكثر طي‬
‫انطباق با رده مورد نظر يا مقاومت مشفصه بهكار گرفته ميشود‪ ،‬بايد‬
‫مدت ‪ 38‬ساعت از زمان ميزهگيري اندام شود‪ ،‬مرر اينكه‬
‫در شرايط اشباع مورد آزمايش قرار گيرد‪ ،‬اما ميزهها بايد در شرايط‬
‫طراآ پرووه ضوابط ديرري را تعيين كرده باشد‪.‬‬
‫رطوبتي ذكر شده توسط مهند مشاور آزمايش شوند‪ .‬مقاومت‬
‫‪ -‬آزمايش ميزهها نبايد ديرتر از ‪ 3‬روز پا از اخذ آنها اندام‬
‫فشاري ميزهها بايد با توجه به نسبت ارتفاع به قطر آن (پا از‬
‫شود‪ ،‬مرر آنكه در مشفصات فني‪ ،‬زمان ديرري ذكر‬
‫كاله گذاري يا ساييدن) تصحي شود‪ .‬بههردال اين نسبت نبايد از‬
‫ي كمتر شود‪ .‬بهجز مواردي كه طراآ پرووه در مشفصات فني اجازه‬ ‫شدهباشد‪.‬‬
‫ميدهد‪ ،‬قطر ميزه نبايد كمتر از ‪ 13‬ميليمتر باشد‪ .‬به هردال قطر‬ ‫پ‪ -‬در موارديكه سازه در زمان بهرهبرداري در شرايط مرطو‬
‫ميزه بايد از سه برابر دداكثر اندازه اسمي سنردانه بتن كمتر نباشد‪،‬‬ ‫قرار نميگيرد‪ ،‬ميزهها قبا از آزمايش بايد به مدت دداقا‬
‫مرر آنكه طراآ پرووه اجازه دهد اين نسبت تا دد ‪ 2‬كاهش يابد‪.‬‬ ‫‪ 1‬روز پا از آخرين مرطو سازي (برش يا سايش مرطو )‪،‬‬
‫الزم نيست كه بهدليا تييير قطر ميزه نسبت به قطر ‪ 312‬ميليمتر‪،‬‬ ‫در رطوبت نسبي كمتر از ‪ 62‬درصد و دماي (‪)23 ± 6‬‬
‫تصحي خاصي اندام شود‪ ،‬بهشرط آنكه قطر آن ‪ 13‬ميليمتر يا‬ ‫درجه سلسيو ‪ ،‬خش شوند‪.‬‬
‫بيشتر باشد‪.‬‬ ‫ت‪ -‬در موارديكه سازه در زمان بهرهبرداري در شرايط مرطو‬
‫گاه بهدليا محدوديتهاي خاص مانند نازك بودن عضو و يا فاصله‬
‫يا اشباع قرار ميگيرد‪ ،‬ميزهها قبا از آزمايش بايد دداقا‬
‫كم ميلرردها‪ ،‬الزم است قطر ميزه كاهش يابد‪ .‬در اين دالت چناننه‬
‫به مدت ‪ 32‬ساعت در آ غرقا شوند‪.‬‬
‫دستراه نظارت اين كاهش قطر را مداز بداند‪ ،‬الزم است درباره‬
‫تصحي نتايج مقاومت فشاري بهدليا قطر كمتر از ‪ 13‬ميليمتر‪،‬‬
‫اظهار نظر نمايد‪ .‬معموال مقاومت ميزههايي با قطر كمتر‪ ،‬نوسانات‬
‫بيشتري دارند و به نسبت ارتفاع به قطر نيز دسا ترند‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-1-8‬بهتر است طول ميزه در محدوده ‪ 3/1‬تا ‪ 2/3‬برابر قطر‬ ‫‪ 7-7-1-8‬مقاومت فشاري ميزهها‪ ،‬بايد با توجه به نسبت ارتفاع‬
‫آن باشد‪ .‬در صورتيكه طول ميزه بيشتر از ‪ 2/3‬برابر قطر آن است‪،‬‬ ‫به قطر آنها‪ ،‬طبق استاندارد ملي ‪ ،32726‬با ضرايب جدول‬
‫طول آن بايد چنان كاهش يابد كه پا از ساييدن يا كاله گذاري‬ ‫‪ 2-8‬تصحي شوند‪.‬‬
‫در بازه فوق قرار گيرد‪ .‬چناننه طول ميزه مساوي يا كمتر از ‪3/31‬‬ ‫اين ضرايب در شرايط خش و مرطو براي بازه مقاومتي ‪33‬‬
‫برابر قطر ميزه باشد‪ ،‬نياز به تصحي وجود دارد‪.‬‬
‫تا ‪ 32‬مراپاسكال و بتنهايي با چرالي عادي تا ‪ 3622‬كيلوگرم‬
‫ميتوان از طريق درونيابي‪ ،‬ضريب تصحي را براي نسبتهاي ديرر‬
‫بر متر مكعب اعتبار دارد‪ .‬اين ضرايب براي مقاومتهاي بيش از‬
‫ارتفاع به قطر ميزه بهدست آورد‪.‬‬
‫‪ 32‬مراپاسكال‪ ،‬بيشتر خواهد بود‪.‬‬
‫اين ضرايب تصحي به مقدار مقاومت‪ ،‬ضريب ارتداعي و شرايط‬
‫رطوبتي بتن وابستهاند و در جدول ‪ 2-8‬صرفا مقادير متوسطي ارايه‬
‫شده است‪ .‬براي بتنهاي سنرين وزن نيز ميتوان از ضرائب تصحي‬
‫اين جدول استفاده كرد‪.‬‬
 ‫‪233‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫براي تصحي مقاومت ميزههايي با قطر كمتر از ‪ 13‬ميليمتر‪ ،‬ضرايب‬ ‫جدول ‪ 2-8‬ضريب تصحيح مقاومت فشاري مغزهها‬
‫قابا اعتمادي گزارش نشده است‪ ،‬بنابراين طراآ پرووه ميتواند‬ ‫‪3/22‬‬ ‫‪3/21‬‬ ‫‪3/12‬‬ ‫‪3/31‬‬ ‫نسبت ارتفاع به قطر‬
‫ضريب خاصي را در نظر بريرد و يا در غير اينصورت از همان ضريب‬ ‫ضريب تصحيح‬
‫‪2/83‬‬ ‫‪2/17‬‬ ‫‪2/16‬‬ ‫‪2/18‬‬
‫ي استفاده كرد‪ .‬توصيه ميشود وقتي از ميزههايي با قطر كمتر از‬ ‫مقاومت فشاري‬
‫‪ 13‬ميليمتر استفاده ميشود‪ ،‬بهجاي دداقا ‪ 7‬ميزه‪ ،‬از دداقا چهار‬
‫ميزه استفاده شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-1-8‬براي پذيرش بتن از نظر نحوه اجرا نيز همين ضوابط‬ ‫‪ 3-7-1-8‬در موارديكه ميانرين مقاومت فشاري ميزهها كمتر‬
‫بكار ميرود‪ ،‬ضمن آنكه از ظاهر ميزهها يا ضفامت پوشش بتني‬ ‫از ‪ 81‬درصد مقاومت فشاري مشفصه و مقاومت فشاري هر‬
‫روي ميلرردها و غيره ميتوان نكات خاصي را در اجرا بررسي نمود‪.‬‬ ‫ميزه نيز كمتر از ‪ 31‬درصد مقاومت فشاري مشفصه نباشد‪،‬‬
‫استفاده از ضريب ‪ 2/81‬براي ميانرين نتايج ميزهها بهدليا تفاوت در‬
‫بتن كم مقاومت يا مورد ترديد را ميتوان از نظر سازهاي‬
‫نوع بتنريزي‪ ،‬تراكم و عماآوري بتن درون عضو سازه و آزمونههاي‬
‫پذيرفت‪.‬‬
‫عما آمده در شرايط استاندارد و همننين كاستيهاي ناشي از فرآيند‬
‫ميزهگيري منظور شده است‪ .‬همننين ضريب ‪ 2/31‬براي هر ميزه به‬
‫داليلي مشابه فوق اعمال ميشود‪ .‬به هردال بايد دانست كه براي ي‬
‫بتن‪ ،‬هيچ رابطه مشف و منحصر بهفردي بين نتايج ميزه داصله از‬
‫عضو و آزمونههاي عما آمده در شرايط استاندارد كه از بتن همان‬
‫عضو تهيه شده است‪ ،‬وجود ندارد‪.‬‬
‫توصيه ميشود براي اطالعات بيشتر به ‪ ACI 214.4R‬مراجعه شود‪.‬‬
‫ميزهها همواره مقاومت بتن موجود در عضو سازه را بهدست ميدهند‪،‬‬
‫ولي مقاومت آزمونههاي عما آمده در شرايط استاندارد‪ ،‬استعداد‬
‫كسب مقاومت را به نمايش ميگذارد‪ .‬بههمين دليا در اين مورد الزم‬
‫نيست سن خاصي براي ميزهگيري جهت بررسي بتن كم مقاومت‬
‫مشف شود‪ .‬بديهي است كه زمان يا سن ميزهگيري بيشتر از سن‬
‫مقاومت مشفصه خواهد بود‪ .‬اما نيازي به تبديا مقاومت ميزه در اين‬
‫سن‪ ،‬به مقاومت بتن در سن مقرر براي مقاومت مشفصه ادسا‬
‫نميشود و اصوالً چنين امري ضرورت ندارد‪.‬‬
‫هر چند مقاومت بتن ميزه به محا و جهت ميزهگيري در عضو سازه‬
‫ارتباط دارد‪ ،‬اما توصيه خاصي در اين رابطه وجود ندارد و معيار‬
‫پذيرش مقاومت بتن از نظر سازهاي در مبحث ميزهگيري تييير‬
‫نميكند و صرفا ميتواند در انتفا محا و جهت ميزهگيري توسط‬
‫دستراه نظارت اثرگذار باشد‪.‬‬
‫معموال مقاومت بتن در پايين اعضاي بتني (مانند ديوار و ستون) به‬
‫شرطي كه دچار جداشدگي يا آ انداختن نشده باشد‪ ،‬بيشتر از‬
‫مقاومت قسمتهاي بااليي آن است‪ .‬همننين جهت ميزهگيري نيز‬
‫در مقاومت بتن موثر است‪ .‬معموال مقاومت ميزههايي كه در جهت‬
‫بتنريزي تهيه ميشوند بيشتر از مقاومت ميزههايي است كه عمود‬
‫بر جهت بتنريزي اخذ شدهاند‪ .‬براي مثال چناننه در ي دال (تاوه)‬
‫يا تير بتني‪ ،‬ميزهگيري عمود بر سط افقي تاوه يا تير باشد‪ ،‬انتظار‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪232‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ميرود كه مقاومت آن بيشتر از مقاومت ميزههايي باشد كه موازي با‬
‫سط افقي تهيه شدهاند‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-1-8‬چناننه سازه يا عضو مورد نظر از اهميت و دساسيت‬ ‫‪ 1-7-1-8‬در موارديكه دستراه نظارت در مورد نتيده ميزهها‬
‫ويژهاي برخوردار است و يا دستراه نظارت در مشف كردن ناديه‬ ‫ترديد كند‪ ،‬ميتوان عمليات ميزهگيري را تكرار كرد‪ .‬براي اين‬
‫مشكوك و يا نقاط مشكوك براي ميزهگيري يا در ارتباط با مرادا و‬ ‫منظور الزم است از هر منطقه مشكوك مدددا دداقا سه ميزه‬
‫جهت ميزهگيري و آماده سازي‪ ،‬كاله گذاري و ساييدن و بريدن‬ ‫ديرر تهيه و آزمايش شود‪.‬‬
‫سر و ته ميزهها و يا آزمايش آنها ترديد كند‪ ،‬اقدام به تهيه و آزمايش‬
‫دداقا سه ميزه ديرر از ناديه مشكوك توجيه دارد‪.‬‬
‫چناننه نتايج ميزهها نشان دهد كه بتن با در نظر گرفتن معيارهاي‬
‫پذيرش سازهاي قابا قبول است‪ ،‬نيازي در بهكارگيري روشهاي‬
‫تحليلي براي مشف كردن كفايت ظرفيت باربري سازه وجود ندارد‪.‬‬
‫دارا بودن ‪ 81‬درصد مقاومت مشفصه براي ميانرين نتايج ميزهها و‬
‫‪ 31‬درصد مقاومت مشفصه براي ي ميزه‪ ،‬داكي از آن است كه‬
‫مشكلي براي باربري عضو و يا سازه وجود ندارد‪ ،‬زيرا اين ضرايب عمالً‬
‫در ضرايب ايمني مقاومت عضو منظور شده و در آن مستتر است‪.‬‬
‫ت ‪ 6-7-1-8‬نتايج ميزه براي كنترل نحوه اجرا بايد با توجه به ضوابط‬ ‫‪ 6-7-1-8‬در موارديكه دستراه نظارت به نحوه صحي ريفتن‬
‫مندرج در بند ‪ 0-3-5-8‬مورد بررسي قرار گيرد‪.‬‬ ‫بتن در عضو‪ ،‬تراكم و عماآوري آن مطابق بند ‪ 2-0-2-8‬ترديد‬
‫داشته باشد‪ ،‬ميتواند نسبت به ميزهگيري و اندام آزمايش روي‬
‫آنها اقدام نمايد‪ ،‬هر چند نمونههاي تهيه و عماآوري شده در‬
‫شرايط استاندارد‪ ،‬انطباق با رده را برآورده كرده باشد‪.‬‬

‫آزمايش بارگذاري سازه‬ ‫آزمايش بارگذاري سازه‬

‫آزمايش بارگذاري نميتواند كيفيت بتن را از نظر مقاومتي مشف‬ ‫در موارديكه ظرفيت باربري سازه همننان مورد ترديد باقي‬
‫كند‪ ،‬بلكه تنها ميتواند مشف نمايد كه آيا اين اعضاي خمشي با‬ ‫بماند و نتوان مقاومت بتن را از نظر سازهاي پذيرفت‪ ،‬ميتوان‬
‫توجه به ابعاد آنها‪ ،‬كيفيت بتن موجود‪ ،‬قطر‪ ،‬نوع و محا قرارگيري‬ ‫آزمايش بارگذاري را بر روي اعضاي خمشي مشكوك اندام داد‪.‬‬
‫ميلرردهاي درون بتن ميتوانند باربري الزم را داشته باشند يا خير؟‬ ‫آزمايش بارگذاري بايد طبق ضوابط جلد اول اين آييننامه اندام‬
‫به هردال طرادي محافظهكارانه‪ ،‬اجراي بتن با ابعاد بيشتر يا مصرف‬
‫شود و معيارهاي پذيرش مربوط برآورده شود‪.‬‬
‫ميلررد بيشتر و با مقاومتي باالتر و غيره ميتواند موجب شود تا عضو‬
‫مورد نظر عليرغم مصرف بتن كم مقاومت‪ ،‬بتواند از ظرفيت باربري‬
‫مناسبي برخوردار شود‪ .‬بنابراين تفكي صحت طرادي‪ ،‬صحت اجرا‬
‫و مصرف مصال مناسب و منطبق با خواستههاي پرووه از يكديرر‪،‬‬
‫توسط آزمايش بارگذاري مقدور نيست و نياز به مطالعات بيشتر و‬
‫جديتري دارد‪.‬‬
‫آزمايش بارگذاري بايد بهگونهاي اندام شود كه مشف كند آيا عضو‬
‫مشكوك ميتواند در زير بارهاي آزمايش رفتار قابا قبولي به نمايش‬
‫برذارد يا خير؟ مددداً تاكيد ميشود كه اين روش مربوط به اعضاي‬
‫خمشي است و براي اعضاي فشاري و يا فشاري– خمشي بايد از‬
‫روشهاي تحليلي يا ميزهگيري استفاده نمود‪.‬‬
 ‫‪237‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ساير اقدامات‬ ‫ساير اقدامات‬

‫ممكن است در مردله ميزهگيري‪ ،‬مقاومت ميزهها در دد پذيرش‬ ‫در موارديكه اندام آزمايش بارگذاري بر روي عضو مورد نظر‬
‫سازهاي بتن نباشد‪ .‬در اين دالت قبا يا بعد از بارگذاري (بسته به‬ ‫ممكن نباشد و يا نتيده قابا قبولي از آن داصا نشود و كيفيت‬
‫تشفي دستراه نظارت) ميتوان طبق روش اول يا دوم تحليلي از‬ ‫مقاومتي بتن از نظر پذيرش سازهاي همننان در پرده ابهام باقي‬
‫مقاومت متوسط ميزهها تقسيم بر ‪ 2/81‬و يا كمترين مقاومت ميزه‬ ‫بماند‪ ،‬ميتوان اقدامات ديرري را به مردله اجرا گذاشت اين‬
‫تقسيم بر ‪( 2/31‬هر كدام كوچ تر باشد) به جاي مقاومت مشفصه‬
‫اقدامات شاما موارد «الن» تا «پ» زير است‪:‬‬
‫جديد در روابط محاسباتي تحليا يا طرادي مقطع استفاده نمود‪.‬‬
‫الن‪ -‬بهكارگيري مقاومت ميزه در محاسبات تحليلي روش اول‬
‫چناننه بتن از نظر سازهاي مورد پذيرش واقع شود‪ ،‬نياز به ادامه‬
‫و دوم؛‬
‫بررسي بتن كممقاومت وجود ندارد‪.‬‬
‫از ديرر اقدامات‪ ،‬در اين مردله ميتوان به تييير بارهاي مرده عضو‬ ‫‪ -‬كاهش بارهاي مرده و زنده‪ ،‬با تييير كاربري سازه‪ ،‬يا تييير‬
‫مورد نظر از طريق تييير در نقشه تييهبندي يا مصال مصرفي در آن‬ ‫در نقشههاي تييهبندي و تييير مصال مصرفي آنها؛‬
‫يا كاهش بار مرده كنسازي از طريق كاهش ضفامت يا تييير مصال‬ ‫پ‪ -‬تقويت عضو داراي بتن مشكوك‪.‬‬
‫مصرفي و در مدموع سب سازي سازه اشاره كرد‪ .‬تييير بارهاي زنده‬
‫نيز ميتواند از طريق تييير در شرايط بهرهبرداري منطقه ضعين اندام‬
‫شود‪.‬‬
‫يكي از اقدامات قابا قبول‪ ،‬تقويت سازه يا عضو ضعين مورد نظر‬
‫است‪ .‬با توجه به روشهاي مفتلن تقويت كه از نظر كارفرما و طراآ‬
‫پرووه مشكلي را از نظر بهرهبرداري بهوجود نميآورد‪ ،‬ميتوان سازه‬
‫يا عضو مورد نظر را تقويت كرد و مقاومت بتن موجود را از نظر سازهاي‬
‫پذيرفت‪.‬‬

‫بررسي بتن كم دوام‬ ‫بررسي بتن كم دوام‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫اين بررسي ميتواند‪ ،‬مانند مقاومت‪ ،‬بهصورت تحليلي يا توأم با‬ ‫در موارديكه طبق بند ‪ 0-3-0-8‬نياز به بررسي بتن كم دوام‬
‫آزمايش اندام شود و يا با اقدامات خاصي امكان پذيرش بتن در سازه‬ ‫باشد‪ ،‬اقدامات اين بفش را ميتوان اندام داد تا مشف شود‪،‬‬
‫از نظر دوام فراهم آيد‪ .‬بههردال اين پذيرش رافع مسئوليت پيمانكار‬ ‫آيا بتن از نظر دوام قابا پذيرش است؟ اين اقدامات شاما روش‬
‫نيست‪.‬‬
‫تحليلي و ميزهگيري و ساير اقدامات مقتضي است‪.‬‬
‫افزايش نسبت آ به مواد سيماني اغلب باعث كاهش دوام و افزايش‬
‫نفوذپذيري بتن ميشود‪ .‬ممكن است كم يا زياد شدن سيمان نسبت‬
‫به دد مداز و يا مصرف سنردانهها و يا سيمان نامناسب نيز به بروز‬
‫مشكا در دوام و نفوذپذيري بياندامد‪.‬‬
‫در موارديكه نمونههاي بتن عما آمده در شرايط استاندارد‪ ،‬ضوابط‬
‫انطباق بر رده مورد نظر دوام را برآورده نكند‪ ،‬الزم است بررسيهاي‬
‫الزم اندام شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪233‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫روش تحليلي‬ ‫روش تحليلي‬

‫چناننه نتايج آزمايشهاي دوام‪ ،‬ضعفي را نشان داده و انطباق با رده‬ ‫در اين روش‪ ،‬الزامات دوام در عضو مورد نظر‪ ،‬با توجه به شرايط‬
‫مورد نظر دوام داصا نشده باشد‪ ،‬ممكن است بتوان آن را در عضو‬ ‫محيطي و عواما زيانآور موجود‪ ،‬با ويژگيهاي بتن مشكوك‬
‫مربوط پذيرفت‪ .‬براي مثال چناننه از نظر مقابله با نفوذ يونهاي‬ ‫بررسي ميشود‪ .‬در مواردي كه بتوان نشان داد اين ويژگيها‬
‫كلريد‪ ،‬بتن ضعيفي در دست باشد‪ ،‬اما بتوان نشان داد كه بهدليا‬ ‫پاسفروي نيازهاي پرووه است‪« ،‬بتن كم دوام» را ميتوان مورد‬
‫ضفامت پوشش بتني موجود بر روي ميلرردها و يا شرايط و موقعيت‬
‫پذيرش قرار داد‪.‬‬
‫عضو مورد نظر در سازه‪ ،‬عمر پيش بيني شده در دد قابا قبولي‬
‫است‪ ،‬ميتوان اين بتن را پذيرفت‪ .‬اين مثال ميتواند براي كربناته‬
‫شدن بتن نيز صادق باشد‪ .‬همننين ممكن است دوام در برابر يخ‬
‫زدن و آ شدن پي در پي يا سولفاتها و غيره مطرآ شود كه بسته‬
‫به ماهيت شرايط داكم و عضو مورد نظر‪ ،‬ميتواند امكان پذيرش بتن‬
‫را فراهم كند‪.‬‬

‫روش مغزهگيري‬ ‫روش مغزهگيري‬

‫ت ‪ 3-7-6-8‬چناننه آزمونههاي تهيه و عماآوري شده در شرايط‬ ‫‪ 3-7-6-8‬در اين روش ميتوان با ميزهگيري و اندام‬
‫استاندارد‪ ،‬انطباق بر رده دوام مورد نظر را نداشته يا ترديدي در روش‬ ‫آزمايشهاي الزم بر روي آنها‪ ،‬كيفيت بتن را از نظر دوام با‬
‫ريفتن‪ ،‬تراكم و عماآوري و آزمايش اين آزمونهها و يا بتنهاي ريفته‬ ‫رعايت ضوابط زير بررسي نمود‪.‬‬
‫شده در سازه وجود داشته باشد‪ ،‬ميتوان با ميزهگيري از عضو يا‬
‫اعضاي مشكوك و ضعين آزمونههايي را تهيه كرد و آزمايشهاي الزم‬
‫را بر روي آنها اندام داد‪.‬‬
‫‪ 2-7-6-8‬دداقا سه ميزه بايد از هر ناديه مشكوك تهيه شود‬
‫و مورد آزمايش قرار گيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-6-8‬در برخي موارد (بر اسا نظر مهند مشاور و يا‬ ‫‪ 7-7-6-8‬ميزهگيري بايد مطابق استاندارد ملي ‪ 32726‬باشد‪،‬‬
‫دستراه نظارت) ممكن است رعايت دداقا قطر ‪ 13‬ميليمتر ضرورتي‬ ‫مرر اينكه آزمايش دوام مورد نظر‪ ،‬اعمال ضابطه خاص ديرري‬
‫نداشته باشد‪ ،‬اما بههردال رابطه دداكثر اندازه اسمي سنردانه و قطر‬ ‫را ايدا نمايد‪.‬‬
‫ميزه بايد رعايت شود‪ .‬همننين ممكن است در برخي موارد رعايت‬
‫نسبت ارتفاع به قطر ميزه نيز موضوعيت نداشته باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-6-8‬از آندا كه در اغلب موارد كيفيت سطحي بتن در‬ ‫‪ 3-7-6-8‬شرايط آمادهسازي ميزهها بايد متناسب با روش‬
‫آزمايشهاي دوام از اهميت زيادي برخوردار است‪ ،‬در بسياري از‬ ‫آزمايش و شرايط رويارويي عضو مورد نظر با عواما آسيبرسان‬
‫آزمايشهاي دوام‪ ،‬سط بتن به عنوان اولين جبهه مقابله با عواما‬ ‫باشد‪ .‬در اين رابطه‪ ،‬نظر طراآ پرووه نيز بايد مورد توجه قرار‬
‫آسيبرسان تلقي ميشود و اهميت زيادي دارد‪ .‬بنابراين نميتوان‬ ‫گيرد‪.‬‬
‫سط ميزه را بريد‪ .‬نفوذ يونهاي كلريد ‪ ،‬كربناته شدن‪ ،‬سايش يا يخ‬
‫زدن و آ شدن‪ ،‬نفوذ آ و رطوبت و گازها‪ ،‬دمله مواد زيانبار مانند‬
‫سولفاتها از جمله مواردي هستند كه كيفيت سطحي بتن براي آنها‬
‫بيش از كيفيت دروني بتن اهميت دارد‪ .‬بنابراين توصيه ميشود سط‬
‫بيروني ميزه كه در معرض شرايط محيطي داكم قرار دارد‪،‬‬
‫عالمتگذاري شده تا مورد استفاده قرار گرفته و دذف نشود‪.‬‬
 ‫‪231‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا هشتم – ارزيابي و پذيرش بتن‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 1-7-6-8‬فرض ميشود كه نقيصههاي روش ريفتن‪ ،‬تراكم‪،‬‬ ‫‪ 1-7-6-8‬بتن كم دوام در صورت برآورده شدن ضوابط «الن»‬
‫پرداخت و عماآوري بتن تا دد مندرج در اين بند براي بتن موجود‬ ‫و « » زير قابا پذيرش است‪ ،‬مرر آنكه در مشفصات فني‬
‫در عضو سازه قابا قبول باشد‪ .‬در اغلب آييننامهها چنين تيييراتي‬ ‫پرووه ضابطه ديرري ارايه شده باشد‪:‬‬
‫در كيفيت بتن موجود قابا پذيرش تلقي شده است‪ .‬برخالف مقاومت‪،‬‬ ‫الن‪ :‬ميانرين نتايج ميزهها نبايد از ‪ 2/82‬معيار دداقا آزمايش‬
‫معيارهاي دوام گاه بهصورت دداقا و گاه بهصورت دداكثر تعرين‬
‫دوام مشفصه كمتر يا از ‪ 3/21‬برابر معيار دداكثر آزمايش‬
‫شده است‪ .‬بنابراين با توجه به ماهيت آزمايش و معيار آن‪ ،‬هر ضابطه‬
‫دوام مشفصه بيشتر شود‪.‬‬
‫بهصورت كمتر يا بيشتر از دوام مشفصه مطرآ شده است‪.‬‬
‫‪ :‬نتيده هيچي از ميزهها نبايد از ‪ 2/63‬معيار دداقا‬
‫آزمايش دوام مشفصه كمتر يا از ‪ 3/1‬برابر معيار دداكثر‬
‫آزمايش دوام مشفصه بيشتر شود‪.‬‬

‫ساير اقدامات‬ ‫ساير اقدامات‬

‫امروزه راهكارهاي مفتلفي براي ارتقاي كيفي سط بتن و دتي‬ ‫در موارديكه در هيچي از روشهاي تحليلي و ميزهگيري‬
‫ارتقاي كيفيت بتن دروني مطرآ است‪ .‬بسياري از اين راهكارها‬ ‫نتوان بتن موجود را از نظر دوام پذيرفت‪ ،‬ميتوان با استفاده از‬
‫هزينهبر و زمانبر هستند‪ .‬بنابراين بهتر است با دقت در تهيه طرآ‬ ‫روشهاي خاصي مانند بهكارگيري پوششهاي محافظ سطحي‬
‫مفلوط و رعايت داشيه ايمني از نظر دوام و همننين دقت در ساخت‬ ‫يا اصالدات و ترميمهاي سطحي‪ ،‬عملكرد بتن عضو را از نظر‬
‫و اجراي بتن‪ ،‬نياز به اين راهكارها را منتفي نمود‪.‬‬
‫دوام‪ ،‬به سط قابا قبولي رساند‪ .‬نتيده عملكرد اين تدابير بايد‬
‫بديهي است گاه چنين تدابير و راهكارهايي نميتواند در درازمدت و‬
‫بر اسا نتايج آزمايشراهي و يا ميداني به اثبات برسد‪.‬‬
‫در طول عمر پيش بيني شده‪ ،‬عملكرد مناسبي داشته باشد و ممكن‬
‫است در اين مدت تدديد ي يا چندباره اين پوششها و ترميمها و‬
‫اصالدات سطحي اجتنا ناپذير باشد‪.‬‬
‫فصل نهم‬

‫قالببندي‬
 ‫‪231‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫‪ 3‬فصل نهم‬
‫قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫در اين آييننامه به تفصيا درباره انواع قالبها‪ ،‬مزايا و معايب جنا‬ ‫ضوابط اين فصا به الزاماتي كه بايد در طرادي و اجراي قالب‪،‬‬
‫قالبها يا طرادي قالب و جزئيات عمليات اجرايي قالببندي و‬ ‫قالببندي و قالببرداري سازههاي بتني رعايت شود‪،‬‬
‫قالببرداري پرداخته نميشود‪ ،‬بلكه كلياتي در مورد الزامات مربوط‬ ‫اختصاص دارد و شاما موارد زير است‪:‬‬
‫به آنها مطرآ ميشود‪ .‬در اين موارد الزم است به كتب فني‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫قالببندي مراجعه شود‪.‬‬
‫‪ -‬جنا قالبها؛‬
‫پ‪ -‬بارهاي وارده بر قالبها؛‬
‫ت‪ -‬طرادي قالبها؛‬
‫ث‪ -‬الزامات اجرايي قالببندي؛‬
‫ج‪ -‬قالببرداري؛‬
‫چ‪ -‬اقالم جاگذاري شده در بتن‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-2-1‬موقت بودن سازه قالب موجب ميشود تا در طرادي‬ ‫‪ 3-2-1‬قالب‪ ،‬سازهاي موقت است كه براي نرهداري وزن و‬
‫قالبهاي فوالدي يا چوبي از روابط يا ضوابط سازههاي دائم استفاده‬ ‫رانش بتن تازه و ساير بارهاي وارده‪ ،‬تا زماني كه بتن‬
‫نشود‪.‬‬ ‫سفتنشده و به مقاومت كافي نرسيده‪ ،‬بهكار برده ميشود‪.‬‬
‫مدموعه قالببندي‪ :‬مدموعه مرتبط با ايداد سازه نرهدارنده بتن‬
‫اين سازه شاما رويه در تما بتن‪ ،‬بدنه و تمام اعضاي‬
‫تازه و سفتشده و شاما‪ :‬رويه (بفشي از قالب كه در تما با‬
‫نرهدارنده آن مانند پشتبندها‪ ،‬كالفها و ساير اعضايي است‬
‫بتن است)‪ ،‬بدنه و تمام اعضاي نرهدارنده مانند شمع‪ ،‬پشتبند‪،‬‬
‫كه براي تامين مقاومت قالب در برابر بارهاي وارده به كار‬
‫كالف‪ ،‬بادبند و چپ و راست‪ ،‬تيرك و ساير موارد است‪.‬‬
‫ميرود‪ ،‬ميباشد‪.‬‬
‫ميلههاي مهاري‪ :‬ميلههاي مهاري عضوي كششي يا فشاري هستند‬
‫كه براي نره داشتن قالبها در مقابا نيروهاي جانبي استفاده‬
‫ميشوند‪.‬‬
‫منظور از ساير موارد‪ ،‬قطعاتي مانند تنگ‪ ،‬كش و چو اندازه (فاصله‬
‫نرهدار) است كه در قالببندي مورد استفاده قرار ميگيرند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪222‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-2-1‬داربست‪ :‬سكوي كار موقت در ارتفاع است كه براي‬ ‫‪ 2-2-1‬قالببندي به مدموعه قالب و سازه نرهدارنده آن گفته‬
‫نرهداشتن كارگران‪ ،‬ابزار و مصال متصا است و اين مدموعه شاما‬ ‫ميشود كه بايد بارهاي وارده به قالب را به تكيهگاهها برساند‪.‬‬
‫شمعبندي و پايههاي قائم‪ ،‬صفحات افقي‪ ،‬زيرسريها‪ ،‬بادبندها‪،‬‬ ‫شمعها‪ ،‬داربست و پايههاي اطمينان جز اين مدموعه به‬
‫وسايا تنظيم ارتفاع و غيره ميباشد‪.‬‬
‫دسا ميآيند‪.‬‬
‫شمع (پاي ه)‪ :‬اعضاي عمودي يا مور كه براي تحما بارهاي زنده‬
‫دين ساخت و وزن قالب و بتن‪ ،‬طرادي ميشوند و بهكار ميروند‪.‬‬
‫پايه اطمينان‪ :‬شمعهايي كه به تعداد كافي در زير دال و يا‬
‫اعضاي سازه در دين قالببرداري باقي ميماند و يا پا از‬
‫قالببرداري و برداشتن پايهها مددداً نصب ميشود تا از‬
‫افتادگي (خيز) زياد از دد عضو خمشي جلوگيري شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-1‬قالب به عنوان سازه موقت‪ ،‬وظيفه ايداد شكا‪ ،‬ابعاد‪،‬‬ ‫‪ 7-2-1‬در طرادي و ساخت قالب و قالببندي بايد عالوه بر‬
‫سطوآ و ددود نهايي اعضاي سازه را تا زمان سفت شدن و كسب‬ ‫مقاومت و پايداري به كيفيت سط عضو سازه كه پا از‬
‫مقاومت كافي بتن در محدوده رواداريهاي مداز ابعادي بهعهده‬ ‫برداشتن قالب نمايان ميشود‪ ،‬توجه داشت‪ .‬رعايت مشفصات‬
‫دارد‪.‬‬
‫تعيين شده در پرووه الزامي است‪.‬‬
‫قالب بايد بتن تازه را تا قبا از دستيابي به مقاومت كافي‪ ،‬در برابر‬
‫ضربه و لرزشهاي متعارف دفظ كند‪ .‬همننين از كم شدن رطوبت‬
‫بتن و نشت شيره آن از سط در تما با قالب جلوگيري نمايد‪.‬‬
‫قالب بايد بتواند ميلرردها و ساير اجزا و قطعاتي كه داخا آن قرار‬
‫دارند را در محا مورد نظر نراه دارد‪.‬‬
‫در طرادي قالب و قالببندي بايد سه اصا كيفيت‪ ،‬ايمني و اقتصاد‬
‫در نظر گرفته شود‪ .‬الزامات ارايه شده در اين دستورالعما در جهت‬
‫افزايش ايمني‪ ،‬دوام و پايداري سازه در شرايط اقليمي و منطقهاي‬
‫است و در مواردي كه الزاماتي ارايه نشده بايد از ديرر منابع و‬
‫مدارك معتبر ملي يا بينالمللي استفاده نمود‪.‬‬

‫جنس قالب و انواع آنها‬ ‫جنس قالبها و انواع آنها‬

‫ت ‪ 3-7-1‬در صورت طرادي خاص براي قالبها و يا نياز به ايداد‬ ‫‪ 3-7-1‬جنا قالب ميتواند از چو ‪ ،‬فوالد‪ ،‬آلومينيوم آلياوي‬
‫نماي ويژه بايد جنا قالب و مشفصات آن در مشفصات فني‬ ‫و مواد پالستيكي و پليمري‪ ،‬بتن‪ ،‬آجر و سفال و محصوالت‬
‫خصوصي پرووه ذكر شود‪ .‬در غير اين صورت سازنده يا پيمانكار‬ ‫الياف شيشهاي باشد‪ .‬در تمام موارد بايد توجه داشت كه جنا‬
‫مداز است كه جنا قالب مورد نظر را انتفا نمايد‪.‬‬ ‫رويه قالب با بتن واكنش مفر ندهد و ظاهر بتن در عضو‬
‫رويه قالب نبايد از جنا آلومينيوم باشد‪ ،‬زيرا با آه موجود در‬
‫مورد نظر را مطابق مشفصات پرووه دفظ نمايد‪.‬‬
‫بتن تركيب شده و گاز هيدروون توليد ميكند و باعث چسبندگي‬
‫سط بتن به قالب شده و نماي نامطلوبي را بهوجود ميآورد‪.‬‬
‫در مناطق گرم‪ ،‬بويژه وقتي قالب فلزي در برابر تابش مستقيم آفتا‬
‫قرار گيرد ميتواند به داغ شدن قالب و ايداد مشكا براي افزايش‬
‫ناگهاني دماي بتن تازه در مداورت قالب بياندامد و همننين در اثر‬
‫تييير شكاهاي متفاوت سطوآ رو به آفتا و پشت به آن و نيز بين‬
‫خود قالب و بتن درون آن‪ ،‬گوشهها و لبههاي قطعات بتني‪ ،‬آسيب‬
 ‫‪223‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ميبيند و در هنرام قالببرداري ميتواند بهصورت خرد شده يا ترك‬
‫خورده در آيد‪ .‬در مناطق سرد نيز هنراميكه از قالب فلزي استفاده‬
‫ميشود‪ ،‬ميتواند مشكالت مشابهي را بوجود آورد و همننين‬
‫موجب سرد شدن سريع بتن مداور قالب شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-1‬استفاده از انواع چو براي ساخت قالبهاي چوبي و‬ ‫‪ 2-7-1‬استفاده از چو تازه بهعنوان رويه قالب مداز نيست‪.‬‬
‫متعلقات آن مانند‪ :‬تفته‪ ،‬الوار‪ ،‬چهارتراش و تفتهچندال مداز است‪.‬‬ ‫زيرا اسيدهاي موجود در شيره چو كيفيت بتن مداور آن را‬
‫بديهي است چو هاي عماآوري شده يا تزريق شده از كيفيت و‬ ‫كاهش ميدهد و باعث ديرگيري آن نيز ميشود‪ .‬همننين‬
‫دوام بيشتري برخوردارند‪.‬‬
‫وجود رطوبت در چو سبب اعوجاج و كاهش سفتي و قابليت‬
‫بنابراين دداكثر رطوبت مداز چو براي ساخت قالب ‪ 22‬درصد‬
‫تحما تنش آن ميشود‪.‬‬
‫است‪ .‬رطوبت زياد در چو ‪ ،‬بهويژه در مناطق خش بهدليا خش‬
‫شدن سط آن موجب تا برداشتن و اعوجاج آن ميشود كه عمالً‬
‫كاربرد آن را بهعنوان قالب غير ممكن ميسازد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-1‬بلوكهاي بتني يا سفالي معموالً در سقنهاي تيرچه و‬ ‫‪ 7-7-1‬استفاده از قالبهاي ماندگار مانند بلوكهاي سفالي‬
‫بلوك استفاده ميشوند كه به طور دائمي در سازه باقي ميمانند‪.‬‬ ‫يا بتني مداز است‪ .‬اما استفاده از مواد پليمري مانند‬
‫گاهي از پلياستايرن براي سقنهاي تيرچه و بلوك به جاي بلوك‬ ‫پلياستايرن منبسط شده به عنوان قالب ماندگار مداز نيست‪،‬‬
‫استفاده ميشود و يا در ساخت قطعات موسوم به پانا سه بعدي‬ ‫مرر در مواردي كه امكان آتشسوزي در سط بتن وجود‬
‫بهكار گرفته ميشود كه خطر ناشي از آتشسوزي را افزايش ميدهد‪.‬‬
‫نداشته و يا دستورالعماهاي محافظت در مقابا آتشسوزي‬
‫يكي از داليا استفاده از پوشش بتني بر روي ميلرردها‪ ،‬تأخير‬
‫رعايت شده باشد‪.‬‬
‫رسيدن درارت ناشي از آتشسوزي به آرماتور است‪ .‬اما با استفاده‬
‫از پلياستايرن‪ ،‬اين زمان به شدت كاهش مييابد‪ .‬بنابراين از‬
‫پلياستايرن معمولي نبايد استفاده شود‪ ،‬مرر آنكه ضوابط آتش‬
‫مطابق مبحث سوم مقررات ملي رعايت شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-1‬توصيه ميشود از قالبهاي تفته چندال بدون روكش‬ ‫‪ 3-7-1‬قالبها را ميتوان به دفعات مورد استفاده قرار داد‪،‬‬
‫دداكثر‪ 32‬مرتبه‪ ،‬از قالبهاي پالستيكي يا محصوالت الياف شيشه‬ ‫اما به لحاظ مسائا ايمني و همننين براي دفظ رواداري و‬
‫دداكثر‪ 22‬مرتبه‪ ،‬و از قالبهاي فوالدي دداكثر‪ 72‬مرتبه استفاده‬ ‫شكا قطعات الزم است‪ ،‬تعداد دفعات استفاده از آنها با نظر‬
‫شود‪ .‬در صورت استفاده از قالبهاي تفته چنداليه روكشدار‪ ،‬تعداد‬ ‫دستراه نظارت مشف شود‪.‬‬
‫دفعات استفاده‪ ،‬بسته به جنا روكش افزايش مييابد‪ .‬به هر دال‪،‬‬
‫دقت در قالببندي و قالببرداري‪ ،‬و شرايط انباركردن قالبها تاثير‬
‫بهسزايي در تعداد دفعات استفاده از قالب دارد‪.‬‬
‫در خصوص ضوابط آتش بايد الزامات مبحث سوم مقررات ملي‬
‫رعايت شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-1‬امروزه اغلب قالبها از نوع پيشساخته يا‬ ‫‪ 1-7-1‬قالب و قالببندي عالوه بر اينكه شاما اعضاي مفتلن‬
‫نيمهپيشساخته است‪ .‬استفاده از قالبهاي درجا ساخت بهتدريج‬ ‫سازه ميشود ميتواند به انواع زير نيز تقسيم شود‪:‬‬
‫كاربرد خود را از دست داده و ساخت قالبهايي مانند تييه آجري‬ ‫الن – پيشساخته يا درجا ساخت؛‬
‫يا قالبهاي چوبي با تفته و الوار در كارگاهها بهندرت و در موارد‬ ‫‪ -‬ماندگار يا غير ماندگار؛‬
‫خاص كاربرد دارد‪.‬‬
‫پ‪ -‬ثابت يا متحرك‪.‬‬
‫گاه از قالبهاي ماندگار بهدليا غير قابا دستر بودن در هنرام‬
‫قالب برداري استفاده ميشود‪ .‬امروزه در سقنها عليرغم امكان‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪222‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دسترسي‪ ،‬قالبها بهصورت ماندگار باقي ميمانند تا سط تفت و‬
‫مسطحي را بهوجود آورند‪ .‬همننين در درزهاي انبساط يا انقطاع‪،‬‬
‫بهويژه در بين ديوارها‪ ،‬ستونها و شالودههاي مداور‪ ،‬از قالب ماندگار‬
‫بهويژه صفحات پلياستايرن منبسط شده‪ ،‬استفاده ميشود‪.‬‬
‫نوع دركت قالب نيز در اين تقسيمبندي موثر است‪ .‬قالبهاي‬
‫باالرونده براي اعضاي قائم يا مايا‪ ،‬قالب ليزان براي سطوآ افقي‪،‬‬
‫اعضاي قائم يا مايا و قالبهاي جهنده يا پرنده براي دالهاي مسط‬
‫سقن‪ ،‬در چهارچو همين تقسيمبنديها قرار ميگيرند‪.‬‬
‫قالبها ميتوانند براي اعضاي افقي‪ ،‬مانند دال يا قسمت زيرين تير‬
‫استفاده شوند يا براي اعضاي قائم مانند ستون‪ ،‬ديوار‪ ،‬گونه تير (وجه‬
‫جانبي تير) و شالودهها بهكار روند‪ .‬همننين ممكن است براي‬
‫ساخت سقنهاي شكسته‪ ،‬شيبدار يا قوسي بهكار گرفته شوند‪.‬‬
‫انواع قالب با توجه به نوع عضو افقي يا قائم داراي اشكال و اجزائي‬
‫است كه در شكل ت ‪ 0-1‬الي شكل ت ‪ 3-1‬بدان پرداخته شده است‪.‬‬
‫قالب افقي (دال)‬
‫قالب دال شاما‪ :‬رويه بدنه قالب‪ ،‬تيرچه‪ ،‬تيرهاي اصلي و شمع است‪.‬‬
‫رويه قالب كه در تما سط بتن قرار ميگيرد‪ ،‬بايد از كيفيت‬
‫مطلو برخوردار باشد و سط يكنواخت و بافت مورد نظر بتن را‬
‫تأمين كند‪.‬‬
‫بدنه بايد بر روي تيرچهها قرار گيرد‪ .‬در صورتي كه تيرچهها از‬
‫جنا چو انتفا شوند‪ ،‬ميتوان آنها را از الوار يا چهارتراش‬
‫انتفا نمود‪ .‬تيرچهها بر روي تيرهاي اصلي قرار داده ميشوند‪.‬‬
‫چناننه تيرهاي اصلي چوبي باشند‪ ،‬ميتوان از نوع الوار يا چهارتراش‬
‫انتفا گردند‪.‬‬
‫تيرهاي اصلي بر روي شمعها يا پايهها قرار ميگيرند كه كا وزن‬
‫مدموعه قالب را تحما ميكنند‪.‬‬

‫رويه تفتهچندال‬
‫و بدنه‬

‫استفاده از تفته اليه‬ ‫تي ر‬

‫تيرچه‬
‫اصلي‪33‬‬
‫در جهت ضعين‬ ‫‪37‬‬
‫شمع‬
‫صفحه‬
‫نوار زير سري‬
‫زير سري‬

‫باد بند‬
‫استفاده از تفته اليه‬
‫دريامتداد‬
‫جهت قو‬ ‫استفاده از در‬
‫تخته اليه‬
‫ضعيف و قوي‬

‫شكل ت ‪ 0-1‬اجزاي نمونهاي از قالب افقي چوبي‬

 ‫‪227‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫قالبهاي قائم‬
‫الن) قالب ديوار‬
‫اجزاي قالب ديوار شاما‪ :‬رويه‪ ،‬بدنه و پشتبندهاي عمودي و افقي‬
‫است‪ .‬رويه بايد مطابق با ‪ 3-7-1‬و ‪ 2-7-1‬باشد‪.‬‬
‫پشتبندهاي عمودي‪ ،‬تكيهگاه را تشكيا ميدهند و پشتبندهاي‬
‫افقي يا كمركشها‪ ،‬ايدادكننده تكيهگاه براي پشتبندهاي عمودي‬
‫هستند‪.‬‬
‫پشتبندهاي افقي بايد بصورت دوتايي و نزدي به هم باشند تا‬
‫امكان رد كردن ميامهارها از ميان آنها براي نصب قالب فراهم‬
‫شود‪.‬‬
‫در صورت استفاده از تفته چند اليه بهعنوان بدنه‪ ،‬ميتوان ترتيب‬
‫نصب پشتبند افقي و قائم را تييير داد‪.‬‬

‫رويه تفتهچندال‬

‫فاصله نرهدار يا چو اندازه‬ ‫كمركش يا‬

‫افقي‪36‬‬‫پشتبند‬

‫پشتبند عمودي‬

‫كش يا ميا مهار‬

‫مهار مايا‬

‫پي‬

‫شكل ت ‪ 2-1‬نمونهاي از اجزاي قالب چوبي ديوار‬

‫) قالب ستون‬
‫قالببندي ستون مانند قالب ديوار است‪ ،‬فقط پشتبندهاي قائم و‬
‫افقي با يوغ (كالف) يا گيره جايرزين ميشوند‪ .‬به عبارت ديرر‬
‫قالبهاي ستون به كم طوقهاي فلزي يا چوبي نرهداري‬
‫ميشوند‪.‬‬
‫طوقهاي چوبي «يوغ» و طوقهاي فلزي «گيره» ناميده ميشوند‪.‬‬
‫فواصا يوغها يا گيرهها بر دسب فشار تييير ميكنند‪ ،‬بيشترين‬
‫فشار در قسمت پائيني قالب است‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪223‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بدنه‬

‫گوه‬
‫يوغ‬ ‫گيره‬

‫بدنه‬

‫شكل ت ‪ 3-1‬نمونهاي از اجزاي قالب چوبي ستون‬

‫قالب تير‬
‫در شكا زير نشان داده شده است‪.‬‬

‫قالب گونه (وجه) تير‬

‫كش‬

‫پشتبند قائم‬
‫كن قالب‬

‫پشت افقي‬
‫شمع (پايه)‬

‫تير‬
‫شمع (پايه)‬

‫شكل ت ‪ 0-1‬نمونهاي از اجزاي قالب چوبي تير‬

‫طراحي قالب‬ ‫طراحي قالب‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-3-1‬قبا از شروع عمليات ساخت‪ ،‬قالبها بايد بر اسا‬ ‫‪ 3-3-3-1‬با وجود آنكه مدموعه قالب‪ ،‬سازه موقت است‪ ،‬بايد‬
‫بارهاي وارده و مقاومت اجزا‪ ،‬طرادي شوند‪.‬‬ ‫براي مقاومت كافي در برابر بارهاي وارده و قابليت بهرهبرداري‬
‫بر اسا جنا و نوع قالب‪ ،‬مشفصات قالب براي طرادي از قبيا‬ ‫در زمان اجراي بتنريزي تا مقاوم شدن بتن‪ ،‬طرادي شوند‪.‬‬
‫مقادير مداز مقاومت خمشي‪ ،‬مقاومت برشي و تنش جاري شدن‬ ‫در طرادي آنها بايد بويژه به پايداري كا سيستم و نيز هر‬
‫فرورفتري يا لهيدگي‪ ،‬اجزاي قالب بتن بايد مطابق با استانداردها يا‬
‫ي از اعضا توجه خاص شود‪.‬‬
‫آييننامههاي معتبر ملي يا بينالمللي باشد‪.‬‬
‫براي مقادير مداز و مشفصات فوالد به مقررات ملي ساختمان‬
‫مبحث طرادي سازههاي فوالدي مراجعه شود‪ .‬بايد توجه شود كه‬
‫قالب ي سازه موقت است و سازه دايم نيست‪.‬‬
 ‫‪221‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در جدول ت ‪ 0-1‬مقادير مداز تنشهاي الوار و تفته چندال به عنوان‬
‫راهنما ارايه شده است‪ .‬به هر دال تمام مقادير در جداول و‬
‫فرمولهاي ارايه شده در بفش تفسير طرادي قالب جنبه راهنما‬
‫دارد‪ .‬تعيين دقيق مقادير بايد بر مبناي استانداردهاي مربوط اندام‬
‫شود و فرمولها بر اسا تعداد دهانهها توسط طراآ قالب محاسبه‬
‫شود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 0-1‬محدوده پيشنهادي مقادير مجاز تنشهاي چوب‬

‫محدوده مقادير مجاز تنشهاي چوب‪MPa ،‬‬
‫تختهچندال‬ ‫تنشها‬
‫الوار‬
‫مرطوب‬ ‫خشك‬
‫‪6‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪ 6‬تا ‪32‬‬ ‫تنش خمشي‬
‫‪2/7‬‬ ‫‪ 2/3‬تا ‪3/2‬‬ ‫‪ 3‬تا ‪3/2‬‬ ‫تنش برشي‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ 3‬تا ‪1‬‬ ‫تنش كششي‬
‫‪ 8‬تا ‪1‬‬ ‫‪ 1‬تا ‪32‬‬ ‫‪ 8‬تا ‪32‬‬ ‫مدول االستيسيته‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ 3/1‬تا ‪2/1‬‬ ‫مقاومت فشاري عمود به الياف‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ 2/1‬تا ‪3/7‬‬ ‫مقاومت فشاري به موازات الياف‬
‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫تنش لهيدگي‬

‫ميتوان از‬ ‫براي محاسبه خصوصيات الوار بر اسا مقطع چو‬

‫فرمولهاي متداول به شرآ زير استفاده كرد‪:‬‬
‫ممان اينرسي‬ ‫‪I‬‬
‫‪bd 2‬‬
‫‪12‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ Z  bd‬اساس مقطع‬
‫‪6‬‬
‫كه در آنها‪:‬‬
‫‪ :b‬عرض مقطع‪،‬‬
‫‪ :d‬ارتفاع مفيد مقطع است‪.‬‬
‫از آندايي كه تفته چند اليه از نوع تركيبي است (چو و چسب)‪،‬‬
‫مشفصات آن شاما ‪ Z‬و ‪ I‬را نميتوان با محاسبه تعيين كرد‪ ،‬بلكه‬
‫بر اسا آزمايش به دست ميآيند‪ .‬همننين بهدليا مقطع‬
‫𝑄𝑉‬
‫غيرمستطيلي تفته چنداليه‪ ،‬در محاسبات تنش برشي از فرمول‬
‫𝑏𝐼‬
‫استفاده ميشود‪ .‬بنابراين در اين بفش مقادير ثابت برش غلتشي‬
‫𝑏𝐼‬
‫سط واقع در باالي تراز مورد‬ ‫ارايه ميشود‪ Q .‬لنرر استاتي‬
‫𝑄‬
‫نظر براي محاسبه تنش دول تار خنثي است (جدول ت ‪ .)2-1‬در‬
‫اين جدول منظور از تارها در جهت دهانه بارگذاري يعني عمود بر‬
‫تكيهگاهها و تارها در جهت عمود بر دهانه بارگذاري يعني به موازات‬
‫تكيهگاهها است‪ .‬مقادير ذكر شده در جدول ت ‪ 2-1‬جهت راهنمايي‬
‫است و براي كسب مقادير دقيق بايد به مدارك و مستندات كارخانه‬
‫توليدكننده تفته چندال مراجعه شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪226‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫جدول ت ‪ 2-1‬خصوصيات مقطع تختهچندال‬
‫با عرض يك متر‪ ،‬تارها در جهت‬ ‫با عرض يك متر‪ ،‬تارها در جهت دهانه‬ ‫ضخامت‬
‫عمود به دهانه بارگذاري‬ ‫بارگذاري‬ ‫تختهچندال‬
‫‪1b/Q‬‬ ‫‪Z‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪1b/Q‬‬ ‫‪Z‬‬ ‫‪I‬‬
‫)‪(mm2‬‬ ‫)‪(mm3‬‬ ‫)‪(mm4‬‬ ‫)‪(mm2‬‬ ‫)‪(mm3‬‬ ‫)‪(mm4‬‬
‫)‪(mm‬‬
‫‪3453‬‬ ‫‪355‬‬ ‫‪4374‬‬ ‫‪3433‬‬ ‫‪2432‬‬ ‫‪44242‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3434‬‬ ‫‪3344‬‬ ‫‪33444‬‬ ‫‪44444‬‬ ‫‪42444‬‬ ‫‪74444‬‬ ‫‪43‬‬
‫‪3434‬‬ ‫‪42244‬‬ ‫‪73444‬‬ ‫‪43334‬‬ ‫‪32444‬‬ ‫‪335444‬‬ ‫‪43‬‬
‫‪43354‬‬ ‫‪33344‬‬ ‫‪345444‬‬ ‫‪43444‬‬ ‫‪24344‬‬ ‫‪343444‬‬ ‫‪33‬‬
‫‪43334‬‬ ‫‪2344‬‬ ‫‪257444‬‬ ‫‪47334‬‬ ‫‪27544‬‬ ‫‪332444‬‬ ‫‪33‬‬

‫‪ 2-3-3-1‬طرادي قالب و قالببندي اهداف «الن» تا «پ»‬

‫زير را شاما ميشود‪:‬‬
‫الن‪ -‬دفظ ابعاد هندسي پيشبيني شده در تمام اعضاي سازه‬
‫در محدوده روادارهاي مداز مطابق بند ‪2-5-1‬؛‬
‫‪ -‬تحما بارهاي افقي و قائم مطابق بند ‪ 2-0-1‬با اطمينان‬
‫كافي؛‬
‫پ‪ -‬انتقال بارها به شالوده و زمين با اطمينان كافي‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-3-1‬روش طرادي بايد مورد تأييد مهندسين مشاور يا‬ ‫‪ 7-3-3-1‬طرادي قالب و قالببندي توسط اجرا كننده پرووه‬
‫دستراه نظارت و يا مطابق با دستورالعماهاي معتبر ملي يا‬ ‫اندام ميشود و دستراه نظارت بايد محاسبات و نقشههاي‬
‫بينالمللي باشد‪ ،‬هرچند مسئوليت نهايي بهعهده پيمانكار است‪.‬‬ ‫مربوط را تاييد كند‪.‬‬

‫بارهاي طراحي‬ ‫بارها طراحي‬

‫ت ‪ 3-2-3-1‬بارهاي مرده بايد با توجه به جنا قالب‪ ،‬ضفامت‬ ‫‪ 3-2-3-1‬بارهاي قائم‬
‫قالب و اجزاي آن و وزن بتن تازه با توجه به ضفامت و چرالي آن‬
‫الف‪ -‬بارهاي مرده‪ :‬شاما وزن قالبهاي افقي و پشتبندهاي‬
‫و همننين وزن آرماتورها با توجه به نقشههاي موجود محاسبه شود‪.‬‬
‫آن‪ ،‬وزن بتن تازه‪ ،‬وزن آرماتورها و ساير اقالم جايرذاري شده‬
‫در بتن است‪.‬‬
‫ب‪ -‬بارهاي زنده‪ :‬شاما وزن افراد‪ ،‬وسايا كار‪ ،‬گذرگاهها‪ ،‬و‬
‫سكوهاي كار‪ ،‬بارهاي موقت داصا از انباركردن مصال و فشار‬
‫رو به باالي ناشي از باد ميباشد‪.‬‬
‫پ‪ -‬حداقل بارهاي مرده و زنده‪:‬‬
‫‪ -3‬در موارديكه از تدهيزات موتوري استفاده نميشود‪:‬‬
‫‪ 2/3‬كيلو پاسكال‬ ‫‪ -‬بار زنده‪:‬‬
‫‪ -‬جمع بار مرده و زنده‪ 3/8 :‬كيلو پاسكال‬
‫‪ -2‬در موارديكه از تدهيزات موتوري استفاده ميشود‪:‬‬
‫‪ 7/6‬كيلو پاسكال‬ ‫‪ -‬بار زنده‪:‬‬
‫‪ -‬جمع بار مرده و زنده‪ 6/2 :‬كيلو پاسكال‬
‫‪ -7‬در موارديكه از سيستم قالبهاي ليزان براي سازه‬
‫استفاده ميشود‪ ،‬دداقا بار زنده بايد ‪ 3/2‬كيلو پاسكال‬
‫در نظر گرفته شود‪.‬‬
 ‫‪223‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 2-2-3-1‬بارهاي جانبي‪:‬‬
‫بارهاي جانبي شاما بارهاي «الن» تا «پ» زيراند‪:‬‬
‫الن‪ -‬بار ناشي از فشار جانبي بتن تازه؛‬
‫‪ -‬بار ناشي از فشار و مكش جانبي باد؛‬
‫پ‪ -‬بارهاي ويژه‪.‬‬
‫جزئيات اين بارهاي در بندهاي ‪ 3-2-0-1‬تا ‪ 5-2-0-1‬ارايه‬
‫شده است‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-3-1‬در صورتيكه اسالمپ بتن بيش از ‪ 232‬ميليمتر‬ ‫‪ 7-2-3-1‬بار ناشي از فشار جانبي بتن تازه‬
‫باشد نياز به اندام آزمايش جريان اسالمپ ميباشد‪ .‬هر چند جريان‬ ‫الن – اين بار با توجه به ميزان رواني بتن‪ ،‬دماي بتن در هنرام‬
‫اسالمپ كمتر از ‪ 112‬ميليمتر بتن خودتراكم تلقي نميشود و نياز‬ ‫بتنريزي‪ ،‬عمق لرزاننده داخلي‪ ،‬نوع بتنريزي و مشفصات‬
‫به تراكم جزئي دارد‪ ،‬اما بهتر است در منظور كردن فشار جانبي بتن‬ ‫عضو بتني با استفاده از فشار هيدرواستاتيكي‪( ،‬رابطه ‪)0-1‬‬
‫آنرا مشابه بتن خودتراكم تلقي نمود‪.‬‬
‫و منظور داشتن مالدظات جدول ‪ 0-1‬و نيز مقدار 𝑥𝑎𝑚𝑃‬
‫به هر دال ارتفاعي كه در ي نوبت با لرزانندههاي داخلي متراكم‬
‫از رابطه ‪ 2-1‬و رابطه ‪ 3-1‬محاسبه ميشود‪.‬‬
‫ميشود‪ ،‬نبايد از ‪ 3/2‬متر بيشتر شود‪.‬‬
‫‪P = ρgh‬‬ ‫رابطه ‪)0-1‬‬
‫𝑅‪785‬‬
‫‪𝑃𝑚𝑎𝑥 = 𝐶𝑤 𝐶𝑐 [7.2 +‬‬ ‫]‬ ‫رابطه ‪)2-1‬‬
‫‪𝑇+17.8‬‬
‫‪1156‬‬ ‫𝑅‪244‬‬
‫‪𝑃𝑚𝑎𝑥 = 𝐶𝑤 𝐶𝑐 [7.2 +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫]‬ ‫رابطه ‪)3-1‬‬
‫‪𝑇+17.8‬‬ ‫‪𝑇+17.8‬‬

‫در تمام موارد دداكثر فشار 𝑥𝑎𝑚𝑃 بايد برابر با مقدار رابطه ‪0-1‬‬
‫و دداقا آن برابر با ‪ 30w‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫در اين روابط‪:‬‬
‫‪ ،P‬فشار جانبي در عمق ‪ ،h‬كيلو پاسكال؛‬
‫𝑥𝑎𝑚𝑃‪ ،‬دداكثر فشار جانبي‪ ،‬كيلو پاسكال؛‬
‫‪ ،R‬نرخ بتنريزي ارتفاعي‪ ،‬متر بر ساعت؛‬
‫‪ ،T‬دماي بتن در زمان بتنريزي‪ ،‬درجه سلسيو ؛‬
‫𝑤𝐶‪ ،‬ضريب چرالي طبق جدول ‪2-1‬؛‬
‫𝑐𝐶‪ ،‬ضريب نوع سيمان و مواد افزودني طبق جدول ‪3-1‬؛‬
‫‪ ،ρ‬چرالي بتن تازه‪ ،‬كيلوگرم بر متر مكعب؛‬
‫‪ ،g‬ثابت نيروي ثقا برابر با ‪ ،1/8‬نيوتن بر كيلوگرم؛‬
‫‪ ،h‬عمق بتن تازه از سط بتنريزي تا تراز مورد نظر (عمق‬
‫لرزاننده داخلي)‪ ،‬متر‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪228‬‬

‫جدول ‪ 0-1‬روابط محاسبه فشار جانبي بتن تازه (به جز بتن خودتراكم)‬

‫روش محاسبه فشار جانبي‬ ‫نرخ بتنريزي‪ ،‬متر بر ساعت‬ ‫عضو بتني‬ ‫عمق لرزاننده داخلي‪ ،‬متر‬ ‫(‪)0‬‬ ‫رواني بتن‬
‫رابطه ‪0-1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫تمام اعضا‬ ‫‪-‬‬ ‫‪ 362‬ميليمتر يا بيشتر‬
‫رابطه ‪0-1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫تمام اعضا‬ ‫بزرگتر از ‪ 3/2‬متر‬ ‫كمتر از ‪ 362‬ميليمتر‬
‫رابطه ‪2-1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫ستون‬
‫رابطه ‪2-1‬‬ ‫كمتر از ‪2/2‬‬ ‫(‪)7‬‬ ‫ديوار با ارتفاع ‪ 3/2‬يا كمتر‬
‫رابطه ‪3-1‬‬ ‫كمتر از ‪2/2‬‬ ‫(‪)7‬‬ ‫ديوار با ارتفاع بيش از ‪3/2‬‬ ‫‪ 3/2‬متر يا كمتر‬ ‫كمتر از ‪ 362‬ميليمتر‬
‫رابطه ‪3-1‬‬ ‫بين ‪ 2/2‬تا ‪3/1‬‬
‫ديوار با هر ارتفاع‬
‫رابطه ‪0-1‬‬ ‫بيش از ‪3/1‬‬
‫‪ -3‬رواني بتن بايد بعد از اضافه كردن مواد افزودني اندازهگيري شود‪.‬‬
‫‪ -2‬در اين جدول ستونها اعضاي عمودياي هستند كه هيچ بُعد مقطع آنها بزرگتر از ‪ 2‬متر نيست‪.‬‬
‫‪ -7‬در اين جدول ديوارها اعضاي قائمي هستند كه دداقا ي بعد مقطع آنها بزرگتر از ‪ 2‬متر است‪.‬‬

‫جدول ‪ 2-1‬ضريب چگالي بتن تازه‪Cw ،‬‬

‫چگالي بتن تازه ‪،w‬‬

‫‪Cw‬‬
‫كيلوگرم بر مترمكعب‬
‫𝑊‬
‫‪𝐶𝑤 = 0.5 [1 +‬‬ ‫]‬
‫‪2320‬‬ ‫كمتر از ‪2201‬‬
‫𝑤𝐶 نبايد كمتر از ‪ 2/82‬باشد‪.‬‬
‫‪3/2‬‬ ‫بين ‪ 2201‬تا ‪2011‬‬
‫𝑊‬
‫[ = 𝑤𝐶‬ ‫]‬ ‫بيشتر از ‪2011‬‬
‫‪2320‬‬

‫جدول ‪ 3-1‬ضريب نوع سيمان و مواد افزودني‪Cc ،‬‬

‫‪Cc‬‬ ‫نوع سيمان و مواد افزودني‬

‫‪3/2‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫انواع سيمان پرتلند بدون كندگير كننده‬
‫‪3/2‬‬ ‫انواع سيمان پرتلند با كندگير كننده‬
‫‪3/2‬‬ ‫انواع سيمانهاي آميفته با مواد افزودني معدني ولي بدون كندگيركننده‬
‫‪3/3‬‬ ‫انواع سيمانهاي آميفته با مواد افزودني معدني و كندگيركننده‬
‫‪ -0‬كندگير كننده شامل هر نوع مواد افزودني شيميايي است كه خاصيت كندگيري دارند‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ -‬در موارديكه بتن از پايين قالب پمپ ميشود‪ ،‬طرادي‬
‫بايد بر اسا ‪ 3/21‬برابر فشار كاما هيدرواستاتي ‪ ،‬رابطه‬
‫‪ ،0-1‬اندام شود‪.‬‬
‫پ‪ -‬در موارديكه از بتن خودتراكم استفاده ميشود‪ ،‬فشار‬
‫جانبي بايد بر اسا فشار كاما هيدرواستاتي ‪ ،‬رابطه ‪0-1‬‬
‫در نظر گرفته شود‪ ،‬مرر آن كه آزمايش يا دادههاي قبلي‪،‬‬
‫امكان بهكارگيري فشارهاي جانبي ديرري را نشان دهد‪.‬‬
‫ت‪ -‬فشار جانبي ناشي از سنردانهها توسط روابط موجود در مبادث‬ ‫ت‪ -‬در موارديكه از بتن پيشآكنده استفاده ميشود‪ ،‬فشار‬
‫مكاني خاك‪ ،‬مانند رابطه رانكين براي خاكهاي غير چسبنده‬ ‫جانبي بايد بر اسا رابطه ‪ 0-1‬فشار جانبي ناشي از‬
‫محاسبه ميشود‪ .‬تزريق مالت در سنردانهها نياز به فشار دارد‬ ‫سنردانهها درشت داخا قالب از بدست ميآيد‪:‬‬
‫هرچند اين فشار عيناً به قالبها وارد نميشود (مرر در برخي از‬ ‫𝑎‪𝑃 = (1 + 𝑖)𝑊𝑤𝑎 . ℎ‬‬ ‫رابطه ‪)0-1‬‬
 ‫‪221‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫تعميرات)‪ ،‬اما بهتر است فشار تزريق مالت بعنوان فشار‬ ‫كه در آن‪:‬‬
‫هيدرواستاتي وارد بر قالبها منظور شود‪ .‬در اغلب موارد ممكن‬ ‫𝑃 فشار سنردانه بر دسب كيلو پاسكال؛‬
‫است فشار تزريق از فشار هيدرواستاتيكي ناشي از ارتفاع مالت كه‬ ‫𝑖 ضريب ضربه بين ‪ 2/6‬تا ‪2/3‬؛‬
‫رابطه ‪ 0-1‬بدست ميدهد‪ ،‬بيشتر باشد‪ .‬چرالي مالت تازه را بايد‬ ‫𝑎𝑤𝑊 وزن مفصوص سنردانه در هوا (در آ به اندازه وزن‬
‫براي ماسههاي معمولي دداكثر ‪ 2232‬كيلوگرم بر متر مكعب در‬
‫مفصوص آ هم ددم آن كم ميشود) بر دسب‬
‫نظر گرفت‪ .‬چناننه از ماسههاي سنرين استفاده شود‪ ،‬اين چرالي‬
‫كيلونيوتن بر متر مكعب؛‬
‫بايد با آزمايش يا محاسبه بدست آيد‪.‬‬
‫𝑎‪ ℎ‬ارتفاع سنردانه درشت ريفته شده بر دسب متر‪.‬‬
‫قالبها در اين روش بايد بنحوي قرار گيرند كه فشار دوغا تزريقي‬
‫𝑎𝑊‪𝑊𝑤𝑎 = 10‬‬ ‫رابطه ‪)5-1‬‬
‫را تحما كرده مانع از هدر رفتن آن شده و امكان تفليه هوا را نيز‬
‫فراهم سازند‪ ،‬زيرا در بتن پيش آكنده دوغا بايد هواي اطراف‬ ‫𝑉‪ 𝑊𝑎 = 100−‬درهوا‬
‫‪100‬‬
‫𝑎𝜌 ‪.‬‬ ‫رابطه ‪)6-1‬‬
‫𝑉‪100−‬‬
‫سنردانههاي درشت را بيرون رانده و خود جاي آن را بريرد‪.‬‬ ‫= 𝑎𝑊 درآ‬ ‫‪100‬‬
‫)‪(𝜌𝑎 − 1‬‬ ‫رابطه ‪)3-1‬‬
‫فشار جانبي بيشتر در اين روش‪ ،‬بهرهگيري از نيروي انساني ماهرتر‪،‬‬ ‫𝑎𝜌 چرالي ذرات سنردانه بر دسب تن بر مترمكعب؛‬
‫جزئيات اجرايي دقيقتر و كاربرد مصال مرغو تر در مقايسه با‬ ‫𝑉 ددم فضاي خالي بين سنردانههاي درشت بر درصد‪،‬‬
‫قالببندي بتنهاي متعارف را‪ ،‬اجتنا ناپذير ميسازد‪.‬‬ ‫معموال بين ‪ 78‬تا ‪38‬؛‬
‫براي تعيين رانش جانبي بتن پيشآكنده از رابطه ‪8-1‬‬
‫استفاده ميشود‪:‬‬

‫𝑉‬
‫‪P𝑚𝑎𝑥 = 𝐾𝑎 . 𝑊𝑤𝑎 . ℎ𝑎 + 2𝑊𝑤𝑚 . 𝑅𝑡 .‬‬
‫‪100‬‬
‫رابطه ‪)8-1‬‬
‫𝑥𝑎𝑚‪ P‬دداكثر فشار وارد بر قالب بر دسب كيلو پاسكال؛‬
‫𝑎𝐾 ضريب رانش سنردانه درشت‪ ،‬معموال برابر با ي ؛‬
‫𝑚𝑤𝑊 وزن مفصوص مالت بر دسب تن بر متر مكعب (در‬
‫آ به ميزان ي تن بر متر مكعب كمتر ميشود)؛‬
‫𝑡𝑅 ارتفاع مالت ريفته شده صرفنظر از زمان گيرش‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-3-1‬لرزاندن مددد‪ ،‬در موارديكه تراكم بهتر در دستور‬ ‫‪ 3-2-3-1‬فشار جانبي بتن در قالبهاي لغزان‬
‫كار قرار دارد بكار گرفته ميشود‪ .‬همننين در موارديكه نشست‬ ‫در قالبهاي ليزان ضفامت هر اليه بتن معموال ‪ 312‬تا ‪222‬‬
‫خميري ناشي از آ انداختن موجب خالي شدن زير ميلرردها‬ ‫ميليمتر است‪.‬‬
‫ميشود‪ ،‬كاربرد دارد‪.‬‬ ‫الن‪ -‬در موارديكه از لرزاندن مددد استفاده نميشود‪ ،‬فشار‬
‫قالب ليزان را بر اسا جهت دركت‪ ،‬به قالب ليزان قائم يا شيبدار‬
‫جانبي از رابطه ‪ 1-1‬محاسبه ميشود‪.‬‬
‫و قالب ليزان افقي تقسيم ميكنند‪ .‬با توجه به دامنه كاربرد اين‬ ‫𝑅 ‪524‬‬
‫‪𝑃 = 4.8 +‬‬ ‫رابطه ‪)1-1‬‬
‫آييننامه‪ ،‬فقط به قالب ليزان عمودي پرداخته شده است‪.‬‬ ‫‪𝑇+17.8‬‬

‫روش ساخت با قالب ليزان يكي از روشهاي اجراي پرووههايي مانند‬

‫‪ -‬در موارديكه از لرزاندن مددد استفاده ميشود‪ ،‬ثابت ‪3/8‬‬
‫ساختمانهاي بلند مرتبه‪ ،‬برجهاي مفابراتي‪ ،‬پايه پاها‪ ،‬سيلوها‪،‬‬
‫در رابطه فوق به ‪ 3/2‬افزايش پيدا ميكند‪.‬‬
‫برجهاي خن كننده‪ ،‬دودكشها و غيره است‪.‬‬
‫اجرا با قالب ليزان اجازه ميدهد سازه يا المان بهصورت يكپارچه و‬
‫بيوقفه‪ ،‬بدون درز اجرايي ساخته شده و در نهايت مدت زمان اجرا‬ ‫در اين رابطه‪:‬‬
‫نيز كاهش يابد‪ .‬همننين از اين روش براي برخي سازههاي خاص‬ ‫‪ : P‬فشارجانبي وارده به قالب از بتن‪ ،‬كيلوپاسكال؛‬
‫مانند‪ ،‬سكوهاي دفاري در فرا سادا و برخي سازههاي جنبي‬ ‫‪ : R‬نرخ ارتفاعي بتنريزي‪ ،‬متر بر ساعت؛‬
‫نيروگاههاي هستهاي استفاده ميشود‪.‬‬ ‫‪ : T‬دماي بتن در زمان بتنريزي‪ ،‬درجه سلسيو ؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪272‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫قالب ليزان بايد توسط شف با تدربه و مورد اطمينان دستراه‬
‫نظارت در هنرام نصب و دركت قالب كنترل شود‪ .‬نقشهها بايد‬
‫جانمايي ج ‪ ،‬قالب‪ ،‬سكوي كار و داربستها را نشان دهد‪.‬‬
‫صفحه رويه قالب را ميتوان از جنا پالستي مسل به الياف‪ ،‬فلز‪،‬‬
‫تفته چندال‪ ،‬تفته چو يا تركيبي از آنها انتفا كرد‪.‬‬
‫عضو يوغ از اجزاي مهم قالب ليزان محسو ميشود‪ ،‬بنابراين در‬
‫ساخت قالب بايد به آن توجه خاص شود‪.‬‬
‫در طرادي سكوي قالب بايد عالوه بر بارهاي مرده‪ ،‬بار زنده را دداقا‬
‫‪ 3/2‬كيلوپاسكال در نظر گرفت‪.‬‬
‫در طرادي قالب‪ ،‬بادبندها و كمركشها‪ ،‬فشار جانبي بتن تازه را‬
‫ميتوان از رابطه ‪ 1-1‬محاسبه كرد‪.‬‬
‫نيروي باالبرنده بايد عالوه بر بارهاي مرده و زنده بر اصطكاك و‬
‫چسبندگي بين بتن و قالب غلبه نمايد تا امكان دركت قالب رو به‬
‫باال فراهم شود‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 5-1‬اجزاي قالب لغزان‬

‫دركت قالب بايد بهصورت مداوم و تا به اتمام رسيدن سازه اندام‬

‫شود‪ .‬قالب بازشوها بايد طبق نقشهها در دين باال رفتن قالب ليزان‬
‫در محا مورد نظر پيشبيني و نصب شوند‪.‬‬
 ‫‪273‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دداقا و دداكثر سرعت دركت قالب بايد با آزمايش و قبا از اجرا‬
‫توسط شف باتدربه و بر اسا تيييرات دمايي (شرايط اقليمي)‪،‬‬
‫كارايي و رواني بتن‪ ،‬زمان گيرش اوليه بتن و بسياري از عواملي كه‬
‫قابا پيشبيني نيست اما ميتواند موثر باشد‪ ،‬مشف شود‪ .‬معموال‬
‫دداقا سرعت دركت عمودي قالب ليزان ‪ 12‬ميليمتر در ساعت و‬
‫دداكثر آن ‪ 722‬ميليمتر در ساعت در نظر گرفته ميشود‪.‬‬
‫شاغول و تراز بودن قالب بايد دداقا هر ‪ 3‬ساعت يكبار كنترل شود‪.‬‬
‫براي كنترل شاغول و تراز كردن بايد از ابزارهاي دقيقي استفاده‬
‫نمود‪.‬‬
‫يوغها‪ ،‬كمركشها را در فواصا منظم دمايت كرده و نيروهاي‬
‫دركتدهنده قالب را از ج ها به كمركشها منتقا ميكنند تا در‬
‫مقابا نيروي جانبي بتن تازه مقاومت داشته باشند‪.‬‬
‫وظاين كمركشها به شرآ زير است‪:‬‬
‫‪ -‬نرهداشتن بدنه قالب در جاي خود؛‬
‫‪ -‬انتقال نيروي باالبرنده از يوغها به صفحه رويه قالب؛‬
‫‪ -‬دمايت از سكوهاي كار و داربست‪.‬‬

‫تنش چسبندگي و اصطكاكي بتن و قالب را معموال بين ‪ 2/1‬تا ‪7‬‬

‫كيلوپاسكال در نظر ميگيرند‪ .‬از ضر تنش چسبندگي اصطكاكي‬
‫در مسادت سط در تما با قالب‪ ،‬نيروي الزم براي غلبه بر اين‬
‫اصطكاك و چسبندگي بهدست ميآيد‪ .‬تاخير در باالبردن قالب يا‬
‫چسبنده بوده بتنها و كمبودن اسالمپ آنها معموال دركت قالب‬
‫را با مشكا مواجه ميكند‪ .‬دركت سريع قالب‪ ،‬هرچند موجب‬
‫كاهش نيروي باالبرنده خواهد شد‪ ،‬اما ممكن است باعث تييير شكا‬
‫يا شره كردن بتن خارج شده از قالب شود‪.‬‬
‫در مواردي كه دساسيت بيشتر وجود دارد‪ ،‬توصيه ميشود هر دو‬
‫ساعت ي بار از تراز بودن قالب و شاغول بودن دركت آن اطمينان‬
‫داصا شود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-2-3-1‬مكش ناشي از وزش باد كه به صورت قائم روي‬ ‫‪ 1-2-3-1‬بار ناشي از فشار و مكش جانبي باد‬
‫لبههاي افقي قالب اثر ميكند بايد محاسبه شود‪ .‬قالبها بايد قادر‬ ‫اين بار بايد بر اسا الزامات مبحث ششم مقررات ملي‬
‫باشند بارهاي افقي را به نحو مناسب به قسمتهاي تكيهگاهي‬ ‫ساختمان «بارگذاري ساختمانها» محاسبه شود‪.‬‬
‫منتقا كنند‪.‬‬ ‫در اين موارد بايد به فشار رو به باالي باد نيز توجه شود‪.‬‬
‫ت ‪ 6-2-3-1‬عالوه بر موارد «الن» تا «ث» مذكور‪ ،‬بارهاي زير نيز‬ ‫‪ 6-2-3-1‬بارهاي ويژه‬
‫ميتواند بعنوان بار ويژه وارد شود‪:‬‬
‫اين بارها ممكن است در بعضي موارد به قالب و سازه‬
‫‪ -‬ضربه داصا از ماشينآالت و پمپ بتن؛‬
‫نرهدارنده آن وارد شود‪ .‬اين گروه از بارها معموال شاما موارد‬
‫‪ -‬نيروهاي رو به باال در قالبها و اقالم جايگذاشته شده در بتن؛‬
‫«الن» تا «ث» زير است‪:‬‬
‫‪ -‬بارهاي ناشي از لرزانندههاي خارجي بتن؛‬
‫الن‪ -‬بار ناشي از بتنريزي نامتقارن؛‬
‫‪ -‬بارهاي داصا از نشست نامتقارن تكيهگاههاي قالب؛‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪272‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫در صورت استفاده از لرزاننده خارجي (قالب يا بدنه) كه بر روي‬ ‫ت‪ -‬اثرهاي ديناميكي نظير اثر تفليه سريع بتن از جام دما بتن؛‬
‫قالب نصب ميشود و يا در صورت استفاده از بتن داوي مواد‬ ‫ث‪ -‬فشار پيشتنيدگي بر قالب؛‬
‫افزودني جبرانكننده جمعشدگي و يا سيمانهاي منبسط شونده‪،‬‬
‫فشار جانبي ميتواند دتي بيشتر از فشار هيدرواستاتي باشد‪.‬‬

‫الزامات طراحي‬ ‫الزامات طراحي‬

‫ت ‪ 3-7-3-1‬در مباني طرادي قالب كه براي محاسبه ضفامت بدنه‬ ‫‪ 3-7-3-1‬طرادي قالب و قالببندي بايد بر اسا‬
‫و ابعاد و فاصله اجزاي قالب بهكار ميرود بايد موارد زير مورد توجه‬ ‫آييننامههاي ملي مربوط صورت گيرد‪ .‬در موارديكه جنا‬
‫قرار گيرد‪:‬‬ ‫قالب از نوع فوالد است‪ ،‬مبحث دهم مقررات ملي‪ ،‬طرادي‬
‫طراحي قالبهاي افقي‪:‬‬ ‫سازههاي فوالدي‪ ،‬بايد بكار گرفته شود‪ .‬در موارديكه جنا‬
‫• برآورد بارهاي طرادي طبق بند ‪2-0-1‬؛‬ ‫قالب از چو است با توجه به عدم وجود آييننامه ملي‪،‬‬
‫• تعيين ضفامت بدنه و تعيين فواصا تيرچهها؛‬
‫ميتوان از آييننامهها و دستورالعماهاي بينالمللي استفاده‬
‫• تعيين ابعاد تيرچهها و تعيين فواصا تيرهاي اصلي؛‬
‫كرد‪ .‬در موارديكه از قالبهاي ماندگار بتني استفاده ميشود‪،‬‬
‫• تعيين ابعاد تيرهاي اصلي و تعيين فواصا شمعها يا پايهها؛‬
‫ضوابط اين آييننامه داكم است‪.‬‬
‫• طرادي شمعها؛‬
‫• طرادي بادبندها‪.‬‬
‫طراحي قالب ديوار‪:‬‬
‫براي طرادي قالب ديوار بايد گامهايي به شرآ زير برداشته شود‪:‬‬
‫• برآورد بار طرادي طبق بند ‪2-0-1‬؛‬
‫• تعيين ضفامت بدنه و فواصا پشتبندهاي عمودي‪.‬‬
‫• تعيين ابعاد پشتبندهاي عمودي و فواصا پشتبندهاي افقي؛‬
‫• تعيين ابعاد پشتبندهاي افقي و فواصا ميله مهارها؛‬
‫• طرادي دمايتكنندههاي مايا (بادبندها)‪.‬‬
‫فواصا ميلههاي مهاري بر اسا بار ناشي از پشتبندهاي افقي‬
‫محاسبه ميشود‪ .‬در صورتي كه تنش وارده بر ميلههاي مهاري‬
‫بيشتر از تنش مداز فرورفتري (تنش سط باربري) باشد‪ ،‬بايد‬
‫فواصا ميلهها كاهش و يا قطر ميلهها افزايش يابد‪.‬‬
‫فواصا اجزاي نرهدارنده بدنه مانند تيرچهها‪ ،‬تيرهاي اصلي‪،‬‬
‫پشتبندهاي عمودي و افقي بايد براي مقادير مداز تنش خمشي‪،‬‬
‫تنش برشي و خيز محاسبه شوند‪ .‬فرمولهايي كه براي محاسبه‬
‫دداكثر فواصا مداز اجزا يا طول دهانه استفاده ميشود‪ ،‬بايد بر‬
‫اسا تعداد دهانه مورد نظر براي بارگذاري انتفا شود‪.‬‬
‫افتادگي (خيز) مداز بدنه‪ ،‬تيرها و پشتبندها بايد در ددي باشد‬
‫كه سط بتن تقريباً مسط و ميزان ناهمواري آن ناچيز باشد‪ .‬اين‬
‫خيز بايد به ‪ L/322‬محدود شود كه در آن ‪ L‬دهانه آزاد بين دائاها‬
‫است‪ .‬در صورت تاييد مهند مشاور ميتوان خيز مداز را افزايش‬
‫داد‪.‬‬
 ‫‪277‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫براي محاسبه شمعها‪ ،‬بايد تنش فرورفتري يا تنش سط تحما بار‬
‫بين تيرهاي اصلي و شمعها كمتر از تنش مداز باشد‪.‬‬
‫الزم است‪ ،‬براي قالبهاي عمودي و افقي‪ ،‬طرادي اعضاي مور يا‬
‫بادبندها در مقابا بار باد و بارهاي جانبي اندام شود‪.‬‬
‫براي محاسبه فواصا اعضاي نرهدارنده مانند تيرچهها و تيرهاي‬
‫اصلي بايد بر اسا تعداد دهانه بارگذاري‪ ،‬خمش‪ ،‬برش و خيز‬
‫محاسبه شود‪ .‬كمترين مقدار فاصله بر مبناي خمش‪ ،‬برش و خيز‬
‫بايد به عنوان دداكثر طول دهانه قابا قبول در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫فرمولهايي كه در اين بفش ارايه شدهاند‪ ،‬با فرض بارگذاري بر روي‬
‫بدنه با ‪ 7‬دهانه و يا بيشتر است‪ .‬به عبارت ديرر بدنه بر روي‬
‫تيرچهها‪ ،‬تيرها‪ ،‬پشتبندهاي عمودي‪ ،‬كمركشها و ميلههاي‬
‫مهاري تكيه دارد‪ .‬همننين فرض شده است كه بدنه از جنا تفته‬
‫چندال است‪.‬‬
‫روابط كنترل فواصا اعضاي قالب‬
‫* كنترل تنش خمشي‪f b z :‬‬
‫‪L  3 / 16‬‬
‫‪w‬‬
‫* كنترل تنش برشي‪:‬‬
‫براي تفته الوار‪f bd :‬‬
‫‪L s‬‬
‫‪0 / 9w‬‬
‫براي تفته چند ال‪fs Ib :‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪‬‬
‫‪0 / 6w Q‬‬
‫𝐿‬
‫است‪:‬‬ ‫* كنترل خيز‪ ،‬با فرض آنكه مقدار مداز خيز برابر با‬
‫‪270‬‬
‫‪fb z‬‬
‫‪L  0 / 81‬‬
‫‪w‬‬
‫كه در آنها‪:‬‬
‫‪ =fb‬تنش خمشي‪MPa ،‬‬
‫‪ =w‬بار يكنواخت‪ kPa /m ،‬بر هر متر دهانه‬
‫‪ =z‬مدول يا اسا مقطع‪mm3 ،‬‬
‫‪ =I‬ممان اينرسي‪mm4 ،‬‬
‫‪ =L‬طول دهانه يا مركز به مركز عضو دمايتكننده‬

‫‪ 2-7-3-1‬طرادي شالوده پايههاي قالببندي بايد بر اسا‬

‫ضوابط مبحث هفتم مقررات ملي‪ ،‬پي و پيسازي‪ ،‬اندام شود‪.‬‬
‫در اين طرادي توجه به نشستهاي ادتمالي پايهها توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪ 7-7-3-1‬در طرادي قالب تيرها و دالها بايد امكان ايداد و‬
‫يا تييير در مقدار خيز منفي يا خيز مثبت ناشي از تييير‬
‫مكآنهاي پالستي يا نشست پايهها پيشبيني شود‪.‬‬
‫‪ 3-7-3-1‬توجه به مالدظات زير توصيه ميشود‪:‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪273‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الن‪ -‬بارهاي ويژه موضوع بند ‪6-2-0-1‬؛‬
‫‪ -‬چرخش ادتمالي قالب تيرها در موارديكه دال از ي‬
‫سمت به آن تكيه دارد؛‬
‫پ‪ -‬تييير شكاهاي خارج از صفحه ايداد شده در رويه كنها‬
‫و بدنهها‪ ،‬زير اثر فشار بتن تازه‪ ،‬به علت فاصله بيش از دد‬
‫پشتبندها از يكديرر؛‬
‫توصيه ميشود‪ ،‬دداكثر ميزان تييير شكا در اعضاي نمايان‪،‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 270‬طول دهانه آزاد‬ ‫‪ 400‬و در اعضاي غير نمايان به‬ ‫به‬
‫محدود شود‪.‬‬

‫قالببندي‬ ‫قالببندي‬

‫الزامات اجرايي قالببندي‬ ‫الزامات اجرايي قالببندي‬

‫ت ‪ 3-3-1-1‬به طور كلي معموال دو ماده بر روي سط قالب اعمال‬ ‫‪ 3-3-1-1‬سط داخلي قالبها بايد با مواد مناسب درزبندي‪،‬‬
‫ميشود‪ ،‬اندودها (درزبندها) و رهاسازها‪ .‬اندودها براي تسهيا در باز‬ ‫اندود و سپا با استفاده از مواد رهاساز (روغن قالب) پوشش‬
‫كردن قالبها‪ ،‬درزبند كردن سط براي جلوگيري از نشت شيره و‬ ‫داده شود‪ .‬استفاده از هرگونه موادي كه بتواند تاثيري نامطلو‬
‫بهبود دوام سط تما استفاده ميشوند و مواد رهاساز نيز موادي‬ ‫بر سط بتن داشته باشد‪ ،‬مداز نيست‪ .‬مواد رهاساز را بايد‬
‫هستند كه از چسبندگي سطوآ تما جلوگيري و قالببرداري را‬
‫چنان بهكار برد كه بدون آلوده شدن ميلرردها‪ ،‬روي سطوآ‬
‫آسان ميكنند‪ .‬تا دد امكان قالبها را بايد قبا از جاگذاري‬
‫قالب اليهاي يكنواخت و نازك بهوجود آورد‪.‬‬
‫آرماتورها نصب كرد و مواد رهاساز را بر روي آن اعمال نمود تا از‬
‫آلودگي ميلرردها جلوگيري شود‪ .‬تا دد امكان بايد از مواد رهاساز‬
‫با گرانروي كم استفاده نمود تا هوا و آ بتواند از فاصله بتن و قالب‬
‫در هنرام تراكم يا رو زدن آ عبور كند‪ .‬عدم توجه به اين امر يا‬
‫مصرف زياد از دد مواد رهاساز ممكن است باعث ايداد دفرات‬
‫هواي سطحي و بدمنظر شدن سط بتن پا از قالببرداري شود‪.‬‬
‫اين پديده بهويژه در مورد قالبهاي غيرجاذ (قالب فوالدي يا‬
‫پالستيكي) بيشتر امكان وقوع دارد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1-1‬استفاده بيش از دد از مواد رهاساز موجب جمعشدن‬ ‫‪ 2-3-1-1‬درون قالبها بايد كامالً تميز و عاري از مواد زائد‬
‫آن در كن قالب ميشود كه يكي از معمولترين مواد اضافي زيانآور‬ ‫باشد‪ .‬در مواردي كه دسترسي به كن قالبها دشوار يا غير‬
‫خواهد بود‪ .‬سيمهاي بريده شده آرماتوربندي‪ ،‬قطعات چو ‪ ،‬گرد و‬ ‫ممكن است‪ ،‬بايد با تعبيه درينههاي بازديد و كفشويهاي‬
‫خاك‪ ،‬گا و الي‪ ،‬برف و يخ‪ ،‬خردههاي پلياستايرن يا قطعات‬ ‫قالب امكان تميز كردن قالب را قبا از بتنريزي فراهم كرد‪.‬‬
‫كيسههاي كاغذي يا پالستيكي از جمله مواد زائد درون قالب‬
‫محسو ميشود‪.‬‬
‫‪ 7-3-1-1‬قالبها بايد كامالً در جاي خود تثبيت شوند و‬
‫هيچگونه درز يا دفرهاي در آنها مشاهده نشود تا از ادتمال‬
‫خروج شيره و مالت جلوگيري شود‪.‬‬
 ‫‪271‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 3-3-1-1‬امتداد شمعها (پايهها) بايد كامالً قائم بوده و اگر‬
‫شمعها بر روي زمين قرار دارند‪ ،‬بايد با نصب صفحات مناسب‬
‫چوبي يا فلزي از كافي بودن سط باربري اطمينان داصا‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 1-3-1-1‬اجراي قالبها بايد با درز ساخت‪ ،‬درز جداكننده و‬
‫درز انقباض يا جمعشدگي هماهنگ باشد‪ .‬همننين در صورت‬
‫نياز به نوار آ بند‪ ،‬بايد نصب آن در دستور كار قرار گيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-3-1-1‬جنا فاصله نرهدار ميتواند بتني يا پليمري باشد‪.‬‬ ‫‪« 6-3-1-1‬فاصله نرهدارها» (لقمه) بايد در محاهاي مورد‬
‫توصيه ميشود از فاصله نرهدارهاي پليمري در شرايط اقليمي‬ ‫نظر و به تعداد كافي نصب شده باشند و در دين بتنريزي از‬
‫( ‪ ،)XCD4 ،XCS3 ،XCS4‬خودداري شود‪.‬‬ ‫جاي خود دركت نكنند‪ .‬كيفيت لقمههاي از جنا بتن يا‬
‫مالت‪ ،‬بايد ضوابط مندرج در فصل ‪ 6‬دوام يا پايايي بتن را‬
‫برآورده نمايد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-1-1‬به هردال هم امتدادي شمعهاي دال در طبقات‬ ‫‪ 3-3-1-1‬رعايت هم امتدادي شمعهاي دال در طبقات باالتر‬
‫مفتلن توصيه ميشود‪.‬‬ ‫نسبت به امتداد شمعهاي طبقات زيرين الزامي نيست‪ ،‬مرر‬
‫آن كه ضفامت دال زيرين كافي نبوده و ادتمال بوجود آمدن‬
‫برش دو طرفه زياد ازدد‪ ،‬لهيدگي و يا ممانهاي خمشي‬
‫پيشبيني نشده در دال زيرين وجود داشته باشد‪.‬‬

‫ت ‪ 8-3-1-1‬دداقا قطر يا بعد مقطع پايه اطمينان چوبي‪ ،‬نبايد‬ ‫‪ 8-3-1-1‬هنرام برداشتن قالب زيرين اعضاي بتني‪ ،‬بايد با‬
‫از ‪ 312‬ميليمتر در ارتفاع ‪ 3/1‬متري از پائين پايه كمتر باشد‪ .‬در‬ ‫رعايت ضابطه بند ‪ ،2-6-1‬در صورت لزوم پايههاي اطمينان‬
‫مورد پايههاي فلزي ظرفيت باربري آنها بايد با در نظر گرفتن اثر‬ ‫در زير اين سطوآ نصب كرد يا باقي گذاشت تا از بروز تييير‬
‫كمانش محاسبه شود‪.‬‬ ‫شكاهاي تابع زمان در اين قطعات جلوگيري شود‪.‬‬
‫‪ 1-3-1-1‬پيشبيني پايههاي اطمينان براي تيرهاي با دهانه‬
‫بزرگتر از پنج متر‪ ،‬تيرهاي طرهاي بهطول بيشتر از ‪ 2/1‬متر‪،‬‬
‫دالهاي با دهانه بزرگتر از سه متر و دالهاي طرهاي بهطول‬
‫بيشتر از ي و نيم متر‪ ،‬الزامي است‪ .‬تعداد پايههاي اطمينان‬
‫بايد به اندازهاي باشد كه فاصله آنها از يكديرر از سه متر‬
‫تداوز نكند‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪276‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫رواداري قالبها‬ ‫رواداري قالبها‬

‫ت ‪ 3-2-1-1‬بديهي است براي رعايت رواداري ابعاد اعضاي بتني و‬ ‫‪ 3-2-1-1‬رواداري ابعاد اعضاي بتني و نيز رواداري انحراف از‬
‫انحراف آنها از امتداد و محا قرارگيري‪ ،‬بايد اين رواداريها را در‬ ‫امتداد و محا قرارگيري آنها بايد مطابق با الزامات جدول‬
‫مورد قالببندي بهكار برد‪ .‬همننين بايد دقت نمود كه در دين‬ ‫‪ ،0-1‬باشد‪ ،‬مرر آنكه مهند مشاور رواداريهاي ديرري را‬
‫بتنريزي و پا از آن تيييرات جدي و خارج از رواداريهاي ذكر‬ ‫در مشفصات فني پرووه قيد كرده باشد و يا دستراه نظارت‬
‫شده در جدول ‪ ،0-1‬در قالببندي بهوجود نيايد‪ .‬بنابراين قالبها‬
‫اجازه دهد‪.‬‬
‫بايد بهقدر كافي محكم و مهار شده باشند تا امكان دركت يا خيز‬
‫زياد از دد و انحراف در هنرام بتنريزي و پا از آخرين مرادا‬
‫تنظيم و كنترل وجود نداشته باشد‪.‬‬

‫قالببرداري‬ ‫قالببرداري‬

‫الزامات اجرايي قالببرداري‬ ‫الزامات اجرايي قالببرداري‬

‫ت ‪ 3-3-6-1‬در مورد قو ها يا قالبهاي تونلي‪ ،‬معموال دداقا‬ ‫‪ 3-3-6-1‬دداقا مقاومت الزم بتن جهت بازكردن قالبهاي‬
‫مقاومت الزم جهت بازكردن قالب اعضاي خمشي‪ ،‬كمتر از ‪32‬‬ ‫اعضاي خمشي و پايههاي اطمينان آنها‪ ،‬بايد توسط مهند‬
‫درصد مقاومت مشفصه خواهد بود‪ ،‬كه مهند مشاور بايد آنرا‬ ‫مشاور يا دستراه نظارت مشف شود‪ .‬در موارديكه اين‬
‫اعالم نمايد‪ .‬همننين در اين موارد برداشتن پايههاي اطمينان نيز‬ ‫دداقا تعيين نشده باشد‪ ،‬چناننه مقاومت آزمونههاي آگاهي‪،‬‬
‫ميتواند قبا از دستيابي به ‪ 12‬درصد مقاومت مشفصه اندام شود‪.‬‬
‫دداقا ‪ 32‬درصد مقاومت مشفصه باشد‪ ،‬ميتوان قالبهاي‬
‫سطوآ زيرين را برداشت‪ .‬براي پايههاي اطمينان نيز اين زمان‬
‫متناظر با رسيدن مقاومت آزمونههاي آگاهي به ‪ 12‬درصد‬
‫مقاومت مشفصه است‪ .‬در مواردي كه مهند مشاور يا‬
‫دستراه نظارت‪ ،‬دداقا مقاومت يا زمان خاصي را اعالم نكرده‬
‫باشند‪ ،‬بعنوان گزينه ديرر ميتوان مطابق جدول ‪ 5-1‬اقدام‬
‫نمود‪.‬‬

‫برداشتن پايه هاي اطمينان‬ ‫برداشتن پايه هاي اطمينان‬

‫‪ 3-2-6-1‬براي تيرهاي با دهانه تا هفت متر‪ ،‬برداشتن كا‬
‫قالب و داربست و سپا زدن پايههاي اطمينان مداز است‪.‬‬
‫براي دهانههاي بزرگتر از هفت متر‪ ،‬تنظيم قالب و داربست‬
‫بايد طوري باشد كه برداشتن قالب بدون جابدايي پايههاي‬
‫اطمينان ميسر باشد‪.‬‬
 ‫‪273‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫جدول ‪ 0-1‬رواداريهاي قالببندي‬

‫رواداري‬ ‫شرح‬ ‫رديف‬

‫‪ 6‬ميليمتر در هر ‪ 7‬متر طول‬

‫در لبه و سط ستونها‪ ،‬پايهها‪ ،‬ديوارها‪ ،‬نبشها و كنجها‬ ‫الن‬
‫دداكثر ‪ 21‬ميليمتر در كا طول‬
‫انحراف از امتداد قائم‬
‫‪3‬‬
‫‪ 6‬ميليمتر در هر ‪ 6‬متر طول‬
‫براي گوشه نمايان ستونها‪ ،‬درزهاي كنترل‪ ،‬شيارها و ديرر‬
‫خطوط برجسته نمايان و مهم‬
‫دداكثر ‪ 32‬ميليمتر در كا طول‬

‫‪ 6‬ميليمتر در هر ‪ 7‬متر طول‬

‫در سط زيرين دالها‪ ،‬سقنها‪ ،‬سط زيرينتيرها‪ ،‬نبشها و‬
‫‪ 1‬ميليمتر در هر چشمه يا هر‪ 6‬متر طول‬
‫كنجها قبا از برچيدن داياها‬ ‫الن‬
‫انحراف از سطوآ يا ترازهاي‬
‫دداكثر ‪ 31‬ميليمتر در كا طول‬
‫مشف شده در نقشهها‬ ‫‪2‬‬
‫‪ 6‬ميليمتر در هر ‪ 6‬متر طول‬
‫درنعا درگاهها‪ ،‬زيرسريها‪ ،‬جانپناههاي نمايان شيارهاي‬
‫افقي و ديرر خطوط برجسته نمايان و مهم‬
‫دداكثر ‪ 32‬ميليمتر در كا طول‬

‫‪ 32‬ميليمتر‬ ‫در هر دهانه‬

‫انحرافستونها‪ ،‬ديوارها و‬
‫‪ 32‬ميليمتر‬ ‫در هر شش متر طول‬ ‫تييههايجداكننده از موقعيت‬
‫‪7‬‬
‫مشف شده در پالن ساختمان‬
‫‪ 21‬ميليمتر‬ ‫دداكثر در كا طول‬

‫‪ +6‬ميليمتر‬ ‫انحراف از اندازه و موقعيت بازشوهاي واقع در كن و ديوار و غالفها‬ ‫‪3‬‬

‫‪ 6‬ميليمتر‬ ‫در جهت نقصاني‬ ‫الن‬

‫اختالف در مقطع عرضي ستونها‬
‫و تيرها و ضفامت دالها و ديوارها‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 32‬ميليمتر‬ ‫در جهت اضافي‬

‫‪ 32‬ميليمتر‬ ‫نقصاني‬ ‫اختالف‬

‫اندازهها‬ ‫الن‬
‫‪ 12‬ميليمتر‬ ‫اضافي‬ ‫در پالن‬
‫دو درصد عرض شالوده در امتداد طول مورد نظر‬
‫جابهجايي يا خروج از مركز شالوده‬ ‫شالودهها‬
‫مشروط بر آن كه بيش از ‪ 12‬ميليمتر نباشد‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ 1‬درصد‬ ‫كاهش ضفامت نسبت به آننه تعيين شده‬

‫ضفامت‬ ‫پ‬
‫محدوديتي ندارد‬ ‫افزايش ضفامت نسبت به آننه تعيين شده‬

‫‪ + 7‬ميليمتر‬ ‫ارتفاع پله‬

‫در تعداد‬
‫الن‬
‫معدودي پله‬
‫‪ + 6‬ميليمتر‬ ‫كن پله‬
‫پلهها‬
‫‪3‬‬
‫‪ + 3.1‬ميليمتر‬ ‫ارتفاع پله‬
‫در پلههاي‬
‫متوالي‬
‫‪ + 7‬ميليمتر‬ ‫كن پله‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪278‬‬

‫(‪ )0‬و (‪)2‬‬

‫جدول ‪ 5-1‬مدت زمان توصيه شده براي باز كردن قالبها‬

‫(‪)3‬‬ ‫حداقل زمان بازكردن قالب بر حسب دماي متوسط مجاور بتن‬
‫نوع عضو يا قالب‬
‫‪ 25°C‬يا بيشتر‬ ‫‪05°C‬‬ ‫‪01°C‬‬ ‫‪5°C‬‬

‫قالبهاي عمودي (مانند‪ :‬ستون و جدار جانبي تيرها)‪،‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪ 36‬ساعت‬
‫ساعت‬
‫تيرچههاي سقن مانند تيرچه بلوك يا سقنهاي وافا‬
‫‪2‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ 3‬روز‬
‫(با فاصله تيرچههاي كمتر از ‪ 312‬ميليمتر)‪ ،‬روز‬
‫تيرهاي فرعي و اصلي‬
‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬ ‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬ ‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬ ‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬
‫)‪ :D‬بار مرده و ‪ :L‬بار زنده)‬
‫‪2/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪ 1‬روز‬ ‫با دهانه آزاد كمتر از ‪ 7‬متر‪ ،‬روز‬
‫‪3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪38‬‬ ‫با دهانه آزاد بين ‪ 7‬تا ‪ 6‬متر و قالبهاي قوسي‪ ،‬روز‬
‫‪8‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪28‬‬ ‫با دهانه بيشتر از ‪ 6‬متر‪ ،‬روز‬
‫دال يكطرفه‬
‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬ ‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬ ‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬ ‫‪L>D‬‬ ‫‪L<D‬‬
‫(‪)3‬‬ ‫)‪ :D‬بار مرده و ‪ :L‬بار زنده)‬
‫‪2‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 1/1‬روز‬ ‫كمتر از ‪ 7‬متر‪ ،‬روز‬ ‫با دهانه خال‬
‫‪2/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بين ‪ 7‬تا ‪ 6‬متر‪ ،‬روز‬ ‫با دهانه خال‬
‫‪3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪1/1‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪33‬‬ ‫با دهانه خال بيشتر از ‪ 6‬متر‪ ،‬روز‬
‫(‪ )3‬توصيه ميشود شمعها (پايههاي اطمينان) در تيرها دداقا ‪ 12‬درصد و در دالها‪ ،‬دداقا ‪ 322‬درصد زمان قالببرداري قالب زيرين‪ ،‬همننان بهعنوان پايه اطمينان‬
‫بعد از قالببرداري سط زيرين در زير اعضاء باقي بمانند‪.‬‬
‫(‪ )2‬در موارديكه عماآوري تسريع شده يا نحوه قالببندي يا دركت خاص قالب (مانند قالب ليزان)‪ ،‬مورد نظر باشد‪ ،‬تقليا زمآنهاي فوق امكانپذير است‪.‬‬
‫(‪ )7‬اين زمآنها براي سيمانهاي پرتلند نوع ‪ 3‬و ‪ 2‬با رده مقاومتي ‪ 721‬است‪ .‬براي سيمانهايي با مقاومت اوليه بيشتر‪ ،‬مانند رده ‪ 321‬و ‪ 121‬و نوع ‪ ،7‬اين زمآنها متناسب‬
‫با تييير مقاومت سيمان در سنين ذكر شده‪ ،‬كمتر خواهد بود و براي سيمانهاي با مقاومت اوليه كمتر‪ ،‬مانند سيمانهاي آميفته و گاه سيمان پرتلند نوع ‪ ،1‬اين زمآنها‬
‫ممكن است متناسب با تييير مقاومت سيمان در سنين ذكر شده‪ ،‬افزايش يابد‪ .‬در صورت استفاده از مواد افزودني ديرگير كننده يا زود سفت كننده ميتوان اين زمآنها را‬
‫بهطور متناسب افزايش يا كاهش داد‪ .‬در صورتيكه دماي متوسط بين اعداد ذكر شده باشد‪ ،‬ميتوان از طريق درونيابي خطي براي تعيين مدت قالببرداري استفاده كرد‪.‬‬
‫(‪ )3‬در مورد دالهاي دو طرفه بايد بر اسا نظر مهند مشاور يا ناظر اقدام شود‪ .‬دداكثر زمان آن معادل دال يكطرفه است‪.‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ 2-2-6-1‬براي سازهها ي متشكا از ديوار و دال بتن آرمه‪،‬‬
‫نظير سازههايي كه با قالبهاي تونلي يا قالبوارههايي به ابعاد‬
‫بزرگ ساخته ميشوند‪ ،‬ميتوان برچيدن پايههاي اطمينان و‬
‫برپايي مددد آنها را در دهانههاي تا ده متر مداز دانست‬
‫مشروط بر آن كه زدن پايههاي اطمينان بالفاصله پا از‬
‫برداشتن قالب اندام شود و نيز اطمينان داصا شود كه هيچ‬
‫نوع ترك يا تييير شكا نامطلو بهوجود نفواهد آمد‪.‬‬
‫در مواردي كه تير يا دال يكسره طرادي شده باشد‪ ،‬نميتوان‬
‫پايههاي اطمينان دهآنهاي را برچيد مرر آن كه دهانههاي‬
‫طرفين آن بتنريزي شده باشند و بتن آنها نيز مقاومت الزم‬
‫را به دست آورده باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-6-1‬در صورتيكه برنامه زمانبندي و جنبه اقتصادي‬ ‫‪ 7-2-6-1‬در موارديكه مدموعه قالببندي طبقه فوقاني‬
‫ايدا كند‪ ،‬بهتر است شمعبندي در چند طبقه صورت گيرد‪.‬‬ ‫روي طبقه تحتاني تكيه دارد تنها وقتي ميتوان پايههاي‬
‫همننين توصيه ميشود شمعبندي‪ ،‬شمعبندي مددد‪ ،‬استقرار پايه‬ ‫اطمينان طبقه زيرين را برچيد كه بتن طبقه باال مقاومت الزم‬
‫هاي اطمينان و برچيدن آنها با توجه به ضوابط زير باشد‪:‬‬
 ‫‪271‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا نهم – قالببندي‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بار هر شمعي كه وزن بتن تازه را تحما ميكند و به طبقه پايينتر‬ ‫را بهدست آورده باشد‪ .‬توصيه ميشود پايههاي اطمينان‪،‬‬
‫انتقال ميدهد بايد در طبقه زيرين نيز ادامه بايد تا تكيهگاه قادر‬ ‫همواره در دو طبقه متوالي برجا باشند و تا دد امكان هر دو‬
‫باشد بارهاي فوقاني را بدون ايداد تنش و تييير شكاهاي اضافه در‬ ‫پايه اطمينان نظير در دو طبقه‪ ،‬روي هم و در امتداد يكديرر‬
‫طبقه مورد نظر تحما كند‪ .‬در صورتيكه قالببرداري قبا از كسب‬ ‫قرار گرفته باشند‪.‬‬
‫مقاومت الزم صورت گيرد‪ ،‬رعايت موارد زير بايد مدنظر قرار گيرد‪:‬‬
‫‪ -‬تيرها و شاهتيرها‬
‫با توجه به ضرورت بهكار گرفتن پايههاي اطمينان‪ ،‬الزم است پا‬
‫از برچيدن قالب و داربست‪ ،‬بالفاصله پايههاي اطمينان در محا‬
‫مورد نظر زده شوند‪ .‬جمعكردن شمعها و شمعبندي مددد هر شاه‬
‫تير بايد قبا از شروع عمليات مشابه روي تير اصلي ديرر صورت‬
‫پذيرد‪ ،‬بهطوري كه در هر مقطع زماني فقط ي شاهتير تحت اين‬
‫عمليات قرار داشته باشد‪.‬‬
‫پا از شاهتيرها قالببرداري و شمعبندي مددد هر تير و دال مداور‬
‫آن اندام ميشود‪ .‬شمعبندي مددد دالها نبايد قبا از شمعبندي‬
‫مددد شاهتير و تيرها شروع شود‪ .‬در صورتيكه شمعهاي زير و روي‬
‫ي دال در ي امتداد واقع نشوند بايد توان باربري دال را براي‬
‫تحما تنشهاي معكو و برش سوراخشدگي مورد بررسي قرار‬
‫داد‪.‬‬
‫‪ -‬دالهاي تخت‬
‫برداشتن شمعها و شمعبندي مددد بايد طوري سازمان يابد كه از‬
‫ايداد تنشهاي معكو يا مفر در دالها جلوگيري شود‪ .‬به اين‬
‫ترتيب در شمعبندي مددد دالها بايد پايههاي اطمينان را در طول‬
‫مرزهاي بين نوارهاي مياني و نوارهاي ستوني استقرار داد‪ .‬در اين‬
‫گونه موارد بايد برداشتن شمعها و شمعبندي مددد هر چشمه قبا‬
‫از چشمه ديرر صورت پذيرد‪ .‬بهطوري كه در هر مقطع زماني فقط‬
‫ي چشمه تحت اين عمليات قرار داشته باشد‪.‬‬
‫در مورد دالهايي كه فاصله ستونهاي آنها از ‪ 3/1‬متر بيشتر باشد‪،‬‬
‫بهتر است قالببندي و شمعبندي طوري برنامهريزي شود كه شمع‬
‫هاي واقع در مرز نوارهاي مياني و ستوني در زمان قالببرداري بدون‬
‫تييير در جاي خود باقي بماند‪.‬‬
‫‪ -‬برچيدن پايههاي اطمينان‬
‫پايههاي اطمينان را نبايد قبا از آنكه اعضا و قطعات بتني توان‬
‫كافي براي تحما وزن خود و بارهاي وارد را كسب كنند‪ ،‬جمع كرد‪.‬‬
‫‪ 3-2-6-1‬برداشتن پايههاي اطمينان بايد بدون اعمال فشار‬
‫و ضربه صورت گيرد و طوري باشد كه بار بهتدريج از روي‬
‫آنها برداشته شود‪ .‬توصيه ميشود اين عما در دهانههاي‬
‫بزرگ از وسط دهانه بسمت تكيهگاهها و در طرهها از لبه بطرف‬
‫تكيهگاه اندام شود‪ .‬برداشتن بار از روي پايهها اطمينان در‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪232‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دهانهها بزرگ و قطعاتي كه نقش سازهاي دساسي دارند‪ ،‬بايد‬
‫با وسايا قابا كنترل اندام شود‪ ،‬بهطوريكه در صورت لزوم‬
‫در هر لحظه بتوان باربرداري از روي پايهها را متوقن كرد‪.‬‬
‫‪ 1-2-6-1‬قالببرداري در سازههاي چند طبقه‪ ،‬با توجه به‬
‫اينكه بارهاي طبقات باال ممكن است به طبقات پائين منتقا‬
‫شود‪ ،‬نياز به اتفاذ تدابير خاص دارد كه بايد توسط مهند‬
‫مشاور در مشفصات خصوصي قيد شود‪.‬‬

‫لولهها و مجراهاي جاگذاري شده در بتن‬ ‫لولهها و مجراهاي جاگذاري شده در بتن‬
‫‪ 3-3-1‬قراردادن لولهها و مدراهاي آ ‪ ،‬فاضال ‪ ،‬بفار‪ ،‬و گاز‬
‫در امتداد محور تيرها و ستونها‪ ،‬و يا بهموازات ميانصفحه‬
‫دالها مداز نيست‪ .‬در مواردي كه عبور لولهها و مداري در‬
‫جهت عمود بر امتدادهاي ذكر شده اجتنا ناپذير باشد‪ ،‬بايد‬
‫اوالً محا آنها به تاييد دستراه نظارت برسد و ثانياً اطراف‬
‫آنها به نحو مناسبي تقويت شود‪.‬‬
‫‪ 2-3-1‬عبور دادن لولهها و مدراها از داخا فضاي خالي تيرها‬
‫و ستونهاي با مقطع مدوف‪ ،‬مشروط بر آنكه قابا بازديد و‬
‫قابا تعويض باشند‪ ،‬بالمانع است‪.‬‬
‫‪ 7-3-1‬جاگذاري لولهها و تاسيسات برقي جز در موارد مندرج‬
‫در بند ‪ 0-3-1‬مداز است‪ .‬مشروط بر اين كه ساير ضوابط بند‬
‫‪ 1-3‬رعايت شوند‪.‬‬
‫‪ 3-1-1‬لولهها و مدراهاي آلومينيومي نبايد در قطعات بتني‬
‫جاگذاري شوند‪ ،‬مرر آنكه به طرز موثري محافظت شده باشند‬
‫و امكان اندام تركيب شيميايي ميان بتن و آلومينيوم و نيز‬
‫فعا و انفعال الكتروشيميايي بين آلومينيوم و فوالد‪ ،‬از بين‬
‫برده شده باشد‪.‬‬
‫‪ 1-3-1‬قراردادن لوله هاي پالستتتتيكي داخا ستتتتون ها و‬
‫ديوارها براي عبور ميا مهارهاي قالب بهشتترط پركردن آنها‬
‫بتا مالت ماستتته ستتتيمان پا از قالببرداري مداز استتتت‪.‬‬
‫درصورتي كه تعداد و قطر اين لولهها در ددي باشد كه هيچ‬
‫ي از مقاطع بتن بيشتتر از ‪ 7‬درصد تقليا نيابد‪ ،‬ميتوان از‬
‫پر كردن داخا آنها صرفنظر كرد‪.‬‬
‫فصل دهم‬

‫درزهاي سازههاي بتني‬

‫‪237‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫‪ 01‬فصل دهم‬
‫درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬ ‫گستره‬
‫‪ 3-3-32‬ضوابط اين فصا به الزاماتي كه بايد در پيشبيني و‬
‫تعبيه درزهاي سازههاي بتني رعايت شود‪ ،‬اختصاص دارد و‬
‫شاما موارد زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫‪ -‬درزهاي ساخت يا درزهاي اجرايي؛‬
‫پ‪ -‬درزهاي انقباض؛‬
‫ت‪ -‬درزهاي انبساط؛‬
‫ث‪ -‬درزهاي انقطاع؛‬
‫ج‪ -‬درزها در دالهاي متكي به زمين؛‬
‫چ‪ -‬تعبيه درزها؛‬
‫آ‪ -‬پُركردن درزها‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫درزها بر اسا عضو سازهاي و نوع سازه به گروههاي متعدد مانند‪،‬‬ ‫درزها در سازههاي بتني بنا به ضرورتهاي مفتلن پيشبيني‬
‫دال متكي بر زمين‪ ،‬ساختمان‪ ،‬پا‪ ،‬تونا‪ ،‬منابع آ ‪ ،‬رويههاي بتني‬ ‫ميشوند و بطور كلي هدف از ايداد درزها در اعضاي بتني‬
‫و بتنهاي دديم تقسيم ميشوند‪ .‬اما بر اسا محدوده كاربرد اين‬ ‫جلوگيري از ايداد تركخوردگي در آنهاست‪ .‬در ساختمانها‪،‬‬
‫آييننامه‪ ،‬مطالب به درزهاي ساختمان و دال روي زمين محدود‬ ‫مهمترين اين ضرورتها به شرآ «الن» تا «ت» زيراند‪:‬‬
‫شده است‪ .‬بنابراين توصيههاي اين فصا در بفشهاي درزهاي‬
‫الف‪ -‬درز ساخت يا درز اجرايي‪ :‬اين درز بهدليا توقنهاي از‬
‫ساختماني و درزهاي متكي بر روي زمين به تفكي ارايه شدهاند‪.‬‬
‫پيش تعيين شده در عمليات بتنريزي در نظر گرفته‬
‫گاه در مراجع مفتلن درزها به دو نوع دركتي و غير دركتي تقسيم‬
‫ميشود‪.‬‬
‫ميشوند‪ .‬درز ساخت از نوع غير دركتي و ساير درزها از نوع دركتي‬
‫تلقي ميشوند‪.‬‬ ‫ب‪ -‬درز انقباض يا درز جمعشدگي‪ :‬اين درز براي جبران‬
‫در موارديكه ادتمال بروز نشست نامساوي يا چرخشي در‬ ‫تيييرات ددمي بتن‪ ،‬مانند جمعشدگي‪ ،‬استفاده ميشود‬
‫بفشهاي مفتلن ي ساختمان بصورت قابا مالدظهاي وجود‬ ‫و هدف از آن جلوگيري از ايداد تركخوردگي در بتن‬
‫دارد‪ ،‬از درز جدا كننده يا درز انقطاع استفاده ميشود‪ .‬در اين دالت‬ ‫ميباشد‪.‬‬
‫اين درز شالوده را نيز در بر ميگيرد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪233‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫انقباض و انبساط در سازههاي بتني بدليا تيييرات دماي محيط‬ ‫پ‪ -‬درز جداكننده يا درز انبساط‪ :‬اين درز سازگاري در تييير‬
‫است و در امتدادهاي مفتلن بوجود ميآيد‪.‬‬ ‫شكاهاي اعضاي مفتلن سازه را فراهم ميكند‪.‬‬
‫ت‪ -‬درز انقطاع‪ :‬درز انقطاع براي جدا كردن دو ساختمان‬
‫كه تييير مكان ديناميكي دارند‪ ،‬در نظر گرفته ميشود‪.‬‬

‫درز ساخت يا درز اجرايي‬ ‫درزهاي ساخت يا درز اجرايي‬

‫ت ‪ 0-0-2-01‬كليات‬ ‫‪ 3-3-2-32‬كليات‬
‫درز سرد عمالً ي درز اجرايي كنترل نشده و بدون رعايت محا‬ ‫در سازههاي بتني معموال امكان عمليات بتنريزي كا سازه و‬
‫قطع و آمادهسازي الزم براي بتنريزي جديد است‪ .‬درز سرد به هيچ‬ ‫گاه در ي عضو‪ ،‬بهصورت پيوسته و يكپارچه وجود ندارد و‬
‫وجه در بتنريزي پذيرفته نيست و بايد از آن پرهيز نمود‪.‬‬ ‫نميتوان همه بتنريزي را در ي نوبت بدون ايداد درز سرد‬
‫عدم پيشبيني درز ساخت در ي عضو بزرگ ممكن است به ايداد‬ ‫به اندام رساند‪ .‬عواما متعددي مانند‪ :‬ظرفيت مفلوطكن‪،‬‬
‫درز سرد بهويژه در شرايط هواي گرم كم نمايد‪ .‬زيرا بتنريزي‬
‫وسايا دما و ريفتن‪ ،‬تعداد نفرات اجرايي و محدوديتهايي‬
‫بهصورت اليه به اليه اجرا ميشود‪ .‬چناننه سط بتنريزي زياد‬
‫از جمله مدت اجرا‪ ،‬ددم اجراي بتن در شرايط خاص‪ ،‬در اين‬
‫باشد‪ ،‬ممكن است فاصله زماني بتنريزي اليه دوم نسبت به اليه‬
‫امر دخالت دارند‪ .‬در اجراي درزهاي ساخت هدف اصلي‪ ،‬تامين‬
‫اول آنقدر زياد شود كه نتوان لرزاننده را در اليه اول فرو برد و‬
‫پيوستري بين دو اليه را تامين نمود‪ .‬تقسيم كردن سطوآ بزرگ به‬ ‫پيوستري كاما بين بفشهاي متوالي بتنريزي است‪ ،‬بطوري‬
‫سطوآ كوچ تر با پيشبيني درز ساخت‪ ،‬امكان ايداد درز سرد را‬ ‫كه انتقال تنشهاي برشي فراهم شود و يكپارچري خمشي‬
‫از بين ميبرد‪ .‬در اين دالت درز اجرايي بهصورت قائم يا پلكاني‬ ‫نيز در كا عضو بتني‪ ،‬دفظ شود‪.‬‬
‫درون ي شالوده بوجود خواهد آمد‪.‬‬
‫در ي ساختمان معموال درز اجرايي بين شالوده و ديوار و ستون‬
‫پيشبيني ميشود و تعبيه آن اجباري است‪ .‬همننين معموال دال‬
‫يا تير پا از بتنريزي ستون و ديوار آن طبقه اجرا ميشود‪ .‬بنابراين‬
‫در اين محاها پيشبيني درز اجرايي‪ ،‬اجباري است‪.‬‬
‫گاه ممكن است در ارتفاع ي ديوار يا ستون نيز بداليا مفتلن‪،‬‬
‫درز اجرايي پيشبيني شود‪ ،‬بنابراين عالوه بر موارد فوق‪ ،‬ادتمال‬
‫وجود درزهاي اجرايي افقي درون ي عضو نيز وجود دارد‪.‬‬
‫فصا مشترك افقي يا قائم دو بتنريزي متوالي را‪ ،‬درز اجرايي‬
‫(ساخت) مينامند‪ ،‬كه گاه موجب ميشود تا قالببندي و‬
‫آرماتوربندي نيز در دنبال هم اندام شود‪.‬‬
‫درز ساخت را ميتوان به دو دسته اجباري يا اختياري نيز تقسيم‬
‫كرد‪ .‬براي مثال درز ساخت بين تير و ستون يا شالوده و ديوار از‬
‫جمله درزهاي ساخت اجباري است‪ .‬در داليكه در ي تير يا ستون‬
‫يا ديوار يا شالوده‪ ،‬درز ساخت ممكن است اختياري باشد و بتوان با‬
‫تمهيدات خاص از تعبيه درز ساخت خودداري نمود به نحوي كه‬
‫درز سردي نيز بوجود نيايد‪.‬‬
‫‪231‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-0-2-01‬محل درزهاي ساخت‬ ‫‪ 2-3-2-32‬محل درزهاي ساخت‬

‫طراآ يا دستراه نظارت ميتواند با توجه به توان كاري پيمانكار كه‬ ‫در انتفا محا درزهاي ساخت بايد دقت شود كه يكپارچري‬
‫شاما امكانات تدهيزاتي و نفرات است‪ ،‬موقعيت درزهاي را بسته به‬ ‫سازه تحت تأثير قرار نريرد و با ظاهر ساختمان سازگار باشد‪.‬‬
‫ددم بتنريزي ممكن در ي يا چند نوبتكاري مشف نمايند‪.‬‬ ‫محا مناسب اين درزهاي بستري به اعضاي سازه دارد و بايد‬
‫اما نميتوان در پايان ي نوبتكاري و در محا دلفواه‪ ،‬درز اجرايي‬ ‫توسط مهند مشاور و يا دستراه نظارت پيشبيني شده و‬
‫را ايداد كرد‪.‬‬ ‫تمهيداتي انديشيده شود‪ ،‬كه تعداد آنها به دداقا برسد‪.‬‬
‫محا اين درزها بايد در نقشههاي كارگاهي مشف شود‪ .‬در‬
‫هردال موقعيت اين درزها نبايد بهصورت تصادفي در محا يا‬
‫زمان دلفواه مانند پايان ساعات كاري در نظر گرفته شود‪ .‬در‬
‫تعيين موقعيت درزهاي ساخت در نظر گرفتن مالدظات‬
‫بندهاي ‪ 3-0-2-01‬و ‪ 0-0-2-01‬توصيه ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 3-0-2-01‬موقعيت درزها در تيرها و دالها‬ ‫‪ 7-3-2-32‬موقعيت درزها در تيرها و دالها‬

‫گاه در مدموعه تير و دال‪ ،‬بتنريزي تير تا زير دال اندام ميشود و‬ ‫الن‪ -‬درزهاي ساخت بايد تا دد امكان در مقاطعي باشند كه‬
‫سپا بتنريزي دال اجرا ميشود‪ .‬اين نوع درز ساخت كامال‬ ‫تنشهاي برشي در آنها كمترين بوده و ضمناً مزادمت‬
‫نادرست ميباشد و بايد از آن پرهيز شود‪.‬‬ ‫كمتري براي تركهاي كششي ناشي از خمش ايداد كنند‪.‬‬
‫شالودههاي وسيع‪ ،‬معموال ي دال با ضفامت زياد هستند و الزم‬ ‫محا اين درزها در محدوده وسط دهانه تا ي سوم دهانه‬
‫است محا درز ساخت با توجه به تواناييهاي اجرايي مشف شود‪.‬‬ ‫از تكيهگاه توصيه ميشود‪.‬‬
‫در اين دالت چناننه عمق يا ضفامت شالوده (يا دال) زياد باشد‪،‬‬
‫‪ -‬در سيستم تير‪ -‬دال‪ ،‬بتنريزي در تير و دال بايد يكپارچه‬
‫درز ساخت پلكاني توصيه ميشود‪ .‬درمواردي كه برش موجود زياد‬
‫باشد و از ايداد درز در بين آندو اجتنا شود‪ ،‬مرر آنكه‬
‫باشد پيشبيني ميلررد در محا درز ساخت شالودهها اندام ميشود‪.‬‬
‫اگر درز ساخت بهصورت مور (شيبدار) باشد سبب كاهش ظرفيت‬ ‫پيشبينيهاي الزم براي انتقال برش بين آنها بعما آورده‬
‫باربري عضو بتني ميشوند‪ .‬بنابراين نبايد بتن ريفته شده به صورت‬ ‫شده باشد‪ .‬در تيرهاي عميق توصيه ميشود بتنريزي‬
‫مور يا شيبدار در پايان كار رها شود و سط واريز طبيعي نبايد‬ ‫تيرها و دال به طور جداگانه اندام شود تا نشست خميري‬
‫بعنوان درز ساخت در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫و جمعشدگي عمودي تيرها سبب تركخوردگي در محا‬
‫اتصال نشود‪.‬‬
‫پ‪ -‬درزهاي ساخت بايد تقريباً عمود بر آرماتور اصلي و بر‬
‫محور طولي تير و دال باشد‪ .‬براي اين منظور استفاده از‬
‫قالب موقت توصيه ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 0-0-2-01‬موقعيت درزها در ستونها و ديوارها‬ ‫‪ 3-3-2-32‬موقعيت درزها در ستونها و ديوارها‬

‫درصورتيكه قبا از سفت شدن بتن ستون يا ديوار‪ ،‬بتن تير يا دال‬ ‫الن‪ -‬بتنريزي در ستونها و ديوارها بايد تا زير تير و يا دال‬
‫ريفته شود‪ ،‬بهدليا نشست خميري اعضاي قائم كه در اثر آ‬ ‫هر طبقه اندام شود‪ .‬بتنريزي در تيرها يا دالهاي متكي‬
‫انداختن بتن ايداد ميشود‪ ،‬معموال تركهاي افقي در دد فاصا‬ ‫بر ستونها يا ديوارها را تا زماني كه بتن اين اعضا دالت‬
‫اعضاي قائم و افقي ايداد ميشود‪ .‬در ساخت ساختمانهايي با قالب‬ ‫خميري دارند‪ ،‬نبايد اندام داد‪ .‬بتنريزي تيرها و‬
‫تونلي به ناچار بايد پا از تكميا بتنريزي اعضاي قائم و تراكم‬
‫سرستونها را بايد بهصورت يكپارچه با بتن دال اندام داد‪،‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪236‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مددد آنها‪ ،‬نسبت به ريفتن بتن دال اقدام نمود تا ادتمال‬ ‫مرر آنكه در نقشهها يا مشفصات فني‪ ،‬روش ديرري‬
‫تركخوردگي كاهش يابد‪.‬‬ ‫توصيه شده باشد‪.‬‬
‫در ديوارها نيز نبايد درز ساخت بهصورت شيبدار باشد‪ .‬گاه در‬ ‫‪ -‬محا درزهاي ساخت قائم و افقي در ديوارها بستري به‬
‫ستونهاي بلند (مرتفع) بهداليلي از درز اجرايي استفاده ميشود كه‬ ‫توان اجرايي و يا سازگاري با ظاهر سازه دارد و بايد توسط‬
‫بايد افقي باشند‪ .‬توصيه ميشود با تمهيداتي از ايداد درز اجرايي‬
‫دستراه نظارت تعيين شود‪ .‬در موارديكه محا درز تحت‬
‫افقي در وسط ارتفاع ستون يا ديوار خودداري نمود‪ .‬معموال وجود‬
‫اثر برش جانبي باشد بايد از ميلرردهاي انتقالدهنده كافي‬
‫چنين درزهايي در ستون يا ديوار به دو رنگشدن بتن نيز مندر‬
‫براي انتقال برش‪ ،‬استفاده شود‪.‬‬
‫ميشود بويژه اگر فاصله زماني دو بتنريزي زياد باشد يا در فصول‬
‫مفتلفي اجرا شود‪ .‬بديهي است چناننه در اين فاصله زماني نوع‬
‫سيمان يا كارخانه توليدي آن و يا سنردانهها تييير نمايند‪ ،‬تييير‬
‫رنگ بتنها كامال محسو و نامطلو خواهد بود‪.‬‬
‫همننين از ايداد درزهاي اجرايي نزدي به هم نيز خودداري شود‪.‬‬
‫ايداد پاشنه بتني يا رامكا (معموال به ارتفاع تا ددود ‪ 22‬سانتيمتر)‬
‫در پاي ستون يا ديوار در مناطق زلزله خيز مداز نيست‪ .‬بنابراين‬
‫براي نصب قالب ستون و ديوار بايد از راهكارهاي ديرري استفاده‬
‫نمود‪ .‬اگر قرار است كه ديوارها آ بند باشند‪ ،‬ممكن است در محا‬
‫درز ساخت‪ ،‬نياز به تعبيه نوار آ بند باشد‪ .‬هر چند كه ايداد درز‬
‫اجرايي مطابق اين آييننامه و آمادهسازي آن و ريفتن بتن جديد‬
‫ميتواند تا دد زيادي به آ بندي اين درزها (بهصورت افقي يا‬
‫عمودي) مندر شود‪.‬‬
‫توصيه ميشود از ريفتن يكپارچه ديوارها با طول بيشتر از ‪ 3/1‬متر‬
‫براي جلوگيري از تركخوردگي خودداري شود و درز اجرايي‬
‫عمودي پيشبيني شود‪ .‬اين طول با توجه به استعداد جمعشدگي‬
‫بتن بهويژه بهدليا مقدار سيمان يا مواد سيماني ميتواند كمتر يا‬
‫زيادتر شود‪.‬‬
‫اگر درز ساخت بهصورت مور (شيبدار) باشند سبب كاهش‬
‫ظرفيت باربري عضو بتني ميشوند‪.‬‬

‫ت ‪ 5-0-2-01‬الزامات اجرايي درز ساخت‬ ‫‪ 1-3-2-32‬الزامات اجرايي درز ساخت‬

‫ت ‪ 0-5-0-2-01‬درزهاي افقي‬ ‫‪ 0-5-0-2-01‬درزهاي افقي‬

‫بهطور كلي زبر و خشن بودن سط بتن قبلي ميتواند درگيري‬ ‫الن ‪ -‬در درزهاي افقي‪ ،‬سط بتن قبلي بايد با آ پُرفشار يا‬
‫مكانيكي (قفا و بست) مناسبي را بهوجود آورد‪ .‬ايداد كليدهاي‬ ‫ماسه پاشي‪ ،‬زبر و تميز شود‪ .‬رطوبت بتن قبلي بايد در‬
‫برشي در سط بتن قبلي ميتواند اين درگيري را بهمراتب افزايش‬ ‫ددود دالت اشباع با سط خش باشد‪ .‬زِبر كردن سط‬
‫دهد‪ .‬درصورتيكه بتن قبلي آ بتن جديد را جذ نمايد‪ ،‬ميتواند‬ ‫بتن قبلي با هر وسيله مناسب ديرر نيز مداز است‪.‬‬
‫در بتن جديد جمعشدگي ناگهاني بهوجود آورد و از همان ابتدا‬ ‫‪ -‬در درزهاي افقي در صورت تاييد دستراه نظارت‪ ،‬ميتوان‬
‫اتصال دو بتن را تضعين كند‪ .‬اشباع بتن قبلي با ي يا چند بار آ‬
‫از ي اليه اتصالي مالت به ضفامت دداكثر ‪ 322‬ميليمتر‬
‫دادن يا در دين استفاده از آ پرفشار براي زبر كردن سط ‪،‬‬
‫بر روي سط بتن قبلي استفاده كرد و سپا بتن بعدي را‬
‫ريفت‪.‬‬
‫‪233‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مشروط بر اينكه تا زمان شروع بتنريزي‪ ،‬سط بتن قبلي از دالت‬ ‫پ‪ -‬مالت در اليه اتصالي نبايد داراي نسبت آ به مواد‬
‫اشباع فاصله نريرد‪ ،‬مانع جذ آ بتن جديد ميشود‪.‬‬ ‫سيماني بيشتر از اين نسبت در بتن اصلي باشد‪ .‬همننين‬
‫معموال در صورتيكه دداكثر اندازه اسمي سنردانه بتن اصلي ددود‬ ‫رواني اين مالت بايد بهقدري زياد باشد كه پستي و‬
‫‪ 22‬تا ‪ 21‬ميليمتر باشد‪ ،‬استفاده از ي مالت با دداكثر اندازه‬ ‫بلنديهاي ايداد شده در سط بتن قبلي را بدون آنكه به‬
‫اسمي كوچ تر از ‪ 1‬تا ‪ 6‬ميليمتر توصيه ميشود‪ .‬كوچ تر بودن‬
‫تراكم نياز داشته باشد‪ ،‬پر نمايد‪.‬‬
‫دداكثر اندازه اسمي سنردانه مالت‪ ،‬به همراه رواني بيشتر‪ ،‬ضمن‬
‫ت‪ -‬دداكثر اندازه سنردانه در اليه اتصالي بهتر است به ي‬
‫ثابت نراه داشتن نسبت آ به مواد سيماني‪ ،‬نياز به آ و سيمان‬
‫چهارم دداكثر اندازه اسمي بتن اصلي محدود شود‪.‬‬
‫را به شدت باال ميبرد و به خودي خود منطقهاي با تُردي بيشتر و‬
‫جمعشدگي افزونتر را ايداد ميكند‪ .‬بنابراين با استفاده از ي‬ ‫ث‪ -‬استفاده از دوغا يا خمير خال سيمان در درزهاي‬
‫فوقروانكننده بايد تا دد امكان مقدار آ و سيمان را كاهش داد‬ ‫ساخت مداز نيست‪.‬‬
‫تا اتصال بهتري بهوجود آيد‪.‬‬
‫براي اتصال بهتر ميتوان از التكا يا اپوكسي آ دوست يا دوغا‬
‫سيماني داوي التكا‪ ،‬در سط بتن قديمي استفاده كرد‪ ،‬و قبا از‬
‫اينكه چسبناكي خود را بطور كاما از دست دهد بتن جديد يا مالت‬
‫اتصالي بايد اجرا شود‪.‬‬
‫گاه براي اتصال بهتر از التكا در مالت اتصالي استفاده ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-5-0-2-01‬درزهاي قائم‬ ‫‪ 2-5-0-2-01‬درزهاي قائم‬

‫ممكن است كه شيره يا مالت بتن از توري يا رابيتا رد شده و در‬ ‫الن‪ -‬براي درزهاي قائم بهكارگيري قالب موقت قائم با توري‬
‫پاي مقطع انباشته شده باشد‪ ،‬بنابراين بايد قبا از بتنريزي جديد‬ ‫چشمهريز يا ورقهاي رابيتا و ساير موارد مشابه‪ ،‬ضروري‬
‫همه اين شيره يا مالت برداشته شود‪ .‬لرزاندن زياد بتن در مداورت‬ ‫است‪ .‬سوراخهاي توري يا رابيتا نبايد بهگونهاي باشد كه‬
‫اين توريهاي ريز يا رابيتا‪ ،‬باعث دذف مالت يا شيره و شن نما‬ ‫بتن از آن رد شود‪.‬‬
‫شدن بتن قبلي ميشود كه بايد از آن پرهيز كرد‪ .‬باقيماندن توري‬
‫‪ -‬توصيه ميشود پا از ريفتن بتن‪ ،‬تا دد امكان توري يا‬
‫يا رابيتا در محا درز و بويژه در ضفامت بتني پوشش روي‬
‫رابيتا از محا درز برداشته شود‪ ،‬و در صورت عدم امكان‬
‫ميلرردها خطر زنگ زدگي را ايداد ميكند و در مناطق خورنده‬
‫برداشت آنها از تمام مقطع‪ ،‬دداقا توري يا رابيتا‬
‫وجود آنها در اين محا خطرناك است‪ .‬همننين در موارديكه‬
‫آ بندي درز اجرايي ضرورت دارد وجود اين فلزات و زنگزدگي‬ ‫موجود در ضفامت پوشش بتني ميلرردها برداشته شود‪.‬‬
‫آنها آ بندي را مفتا ميكند و بدليا انبساط داصا از زنگزدگي‬ ‫پ‪ -‬توريها يا رابيتاها را بايد بعد از گرفتن بتن از سط‬
‫ممكن است بتن نيز خرد شده و از بتن اصلي جدا ميشود كه به‬ ‫بتن جدا نمود‪ .‬سط خشن و زبر ايداد شده در بتن قبلي‪،‬‬
‫ظاهر عضو نيز آسيب ميرساند‪.‬‬ ‫بايد بهصورت اشباع درآيد‪.‬‬
‫در صورتيكه سط زبر ايداد نشود بايد بتن جوان را زبر‪ ،‬خشن و‬ ‫ت‪ -‬در موارديكه قالب موقت از نوع فلزي‪ ،‬چوبي يا‬
‫مضر نمود‪.‬‬ ‫پلياستايرن است و سط صافي را ايداد ميكند‪ ،‬الزم است‬
‫از آندا كه التكاها يا دوغا سيماني داوي التكا داراي مقدار‬ ‫زبر كردن و خشنسازي سط ‪ ،‬مشابه درزهاي افقي در‬
‫آ قابا توجهي است‪ ،‬امكان جذ آ آن توسط بتن قبلي وجود‬ ‫دستور كار قرار گيرد و اشباعسازي نيز اندام شود‪.‬‬
‫دارد‪ .‬اما اين امر مانع ايداد اتصال مناسب نفواهد شد‪ ،‬بلكه بهدليا‬
‫ث‪ -‬التكاهاي پليمري يا دوغا سيماني داوي التكا يا‬
‫از دست دادن آ ‪ ،‬اين اليه زودتر سفت شده و مهلت كاري كمتري‬
‫اپوكسيهاي آ دوست براي ايداد پيوستري بيشتر در‬
‫را بهوجود ميآورد‪ .‬از طرفي اشباعسازي سط بتن قبلي با آ ‪ ،‬قبا‬
‫سط بتن قبلي ميتواند با تاييد دستراه نظارت مورد‬
‫از اعمال التكا يا دوغا سيماني داوي التكا معموال توصيه‬
‫نميشود‪ ،‬زيرا ممكن است مانع پليمره شدن التكا شود‪ .‬چناننه‬ ‫استفاده قرار گيرد‪ .‬در اين دالت‪ ،‬نيازي به اشباعسازي بتن‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪238‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫از اپوكسيهاي آ دوست استفاده شود‪ ،‬موضوع جذ آ توسط‬ ‫قبلي نيست و بايد قبا از خش شدن التكا يا دوغا‬
‫بتن قبلي منتفي است و نيازي به اشباع سازي نفواهد بود‪.‬‬ ‫سيماني داوي التكا يا اپوكسي اعمال شده و از دست‬
‫دادن چسبناكي آنها‪ ،‬بتن جديد را ريفت‪.‬‬
‫ج‪ -‬در درزهاي ساخت در سطوآ قائم با ارتفاع زياد‪ ،‬ايداد‬
‫شكستري و پلهاي كردن توصيه ميشود‪ .‬همننين ايداد‬
‫كليدهاي برشي مناسب ميتواند مفيد واقع شود‪.‬‬

‫درزهاي انقباض يا درزهاي جمعشدگي‬ ‫درزهاي انقباض يا درزهاي جمعشدگي‬

‫ت ‪ 0-2-2-01‬كليات‬ ‫‪ 3-2-2-32‬كليات‬

‫درزهاي انقباض‪ ،‬براي جلوگيري از تركخوردگي ناشي از‬

‫جمعشدگي در اثر خش شدن بتن است كه مندر به ايداد‬
‫تنشهاي كششي در بتن ميشود‪ ،‬اين تنشها عمدتا به علت‬
‫مقيد بودن داخلي يا خارجي عضو ايداد ميشود و ممكن است‬
‫به تركخوردن بتن بياندامد‪ .‬درزهاي انقباض معموال براي‬
‫دالهاي روي زمين و ديوارها پيشبيني ميشود‪ .‬براي دالهاي‬
‫طبقات‪ ،‬تنشهاي ناشي از انقباض با تامين و توزيع مقدار‬
‫مناسبي از ميلررد كه به «آرماتور درارتي» موسوم است‪،‬‬
‫جبران ميشود‪.‬‬
‫الزامات مربوط به محا درز انقباض دالهاي روي زمين و‬
‫الزامات اجرايي آنها در بند ‪ 3-5-2-01‬ارايه شدهاست‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-2-01‬محل درز انقباض در ديوارها‬ ‫‪2-2-2-32‬محل درزهاي انقباض در ديوارها‬

‫در شكل ت ‪ 0-01‬موقعيت درزهاي انقباض‪ ،‬بهعنوان راهنما در ي‬ ‫فواصا درزهاي انقباض تابع كيفيت بتن‪ ،‬مقدار جمعشدگي‪،‬‬
‫ساختمان نشان داده شده است‪.‬‬ ‫شرايط محيطي و ميزان آرماتور درارتي است‪ .‬فواصا درزها‬
‫بايد توسط مهند مشاور مشف شود‪.‬‬
‫درزهاي انقباض بايد در تمام طبقات در ي امتداد باشند (به‬
‫جز طبقه اول و كنار بازشوها)‪ ،‬در غير اينصورت تركخوردگي‬
‫پيشبيني نشده‪ ،‬بين درزها ايداد ميشود‪.‬‬
‫در شرايط محيطي معتدل مقادير «الن» تا «پ» زير براي‬
‫دداكثر فاصله درزها از يكديرر توصيه ميشود‪:‬‬
‫‪ :A‬فاصله درزها از يكديرر در ديوارها با بازشوهاي متعدد‪ 6 ،‬متر‪.‬‬
‫الن‪ -‬در ديوارهاي بدون بازشو ‪ 3/1‬متر يا سه برابر ارتفاع‬
‫‪ :B‬فاصله درزها از يكديرر در ديوارها بدون بازشو‪ 3/1 ،‬متر‪.‬‬
‫‪ :C‬فاصله درزها از نبش ساختمان‪ 7 ،‬تا ‪ 1‬متري (در صورت امكان)‪.‬‬ ‫ديوار‪ ،‬هركدام كه كوچ تر باشد‪.‬‬
‫‪ :D‬در طبقه اول‪ ،‬درزها در امتداد چارچو در ها‪.‬‬ ‫‪ -‬براي ديوارها با بازشوهاي متعدد‪ 6 ،‬متر‪.‬‬
‫‪ :E‬در باالي طبقه اول‪ ،‬عبور درز از وسط بازشو‪.‬‬
‫پ‪ -‬در محاهايي از ساختمان كه از نظر ارتفاع يا شكا در‬
‫‪ :F‬درز در محا تييير ارتفاع و امتداد چارچو ‪.‬‬
‫پالن تييير ميكند‪.‬‬
‫شكل ت ‪ 0-01‬موقعيت درزهاي انقباض‬
‫‪231‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 3-2-2-01‬الزامات اجرايي در درزهاي انقباض در‬ ‫‪ 7-2-2-32‬الزامات اجرايي در درزهاي انقباض در ديوارها‬
‫ديوارها‬
‫توصيه ميشود كه مقدار دقيق درصد كاهش سط مقطع بتن‬ ‫الن‪ -‬براي ايداد درزهاي انقباض بايد سط مقطع بتن‬
‫توسط مشاور تعيين شود‪.‬‬ ‫بهصورت جزئي‪ ،‬بيش از ‪ 21‬درصد‪ ،‬كاهش داده شود و يا‬
‫معموال سط مقطع بتن بصورت جزئي ددود ‪ 21‬درصد يا بيشتر‬ ‫بصورت كاما‪ ،‬مقطع قطع شود‪.‬‬
‫كاهش داده ميشود تا از ضعين شدن و تشكيا ترك در اين محا‬ ‫‪ -‬درزهاي انقباض را ميتوان بدون كاهش سط مقطع بتن‪،‬‬
‫اطمينان داصا شود‪.‬‬ ‫با كاهش يا دذف آرماتور ايداد كرد‪ .‬اين كاهش بايد‬
‫براي دداقا عرض درز انقباض محدوديتي وجود ندارد‪.‬‬
‫دداقا ‪ 12‬درصد سط مقطع ميلررد باشد‪ .‬در موارديكه‬
‫درز با كاهش يا دذف آرماتور ايداد ميشود‪ ،‬محا قطع‬
‫آرماتور بايد دداقا ‪ 12‬ميليمتر از محا درز فاصله داشته‬
‫باشد‪.‬‬

‫درزهاي جداكننده يا درزهاي انبساط‬ ‫درزهاي جداكننده يا درزهاي انبساط‬

‫ت ‪ 0-3-2-01‬كليات‬ ‫‪ 3-7-2-32‬كليات‬
‫تنشهاي درارتي نتيده مستقيم تيييرات ددم بين نقاط مقيد‬ ‫درزهاي جدا كننده براي ايداد امكان جابداييهاي ناشي از‬
‫شده در سازه هستند‪ .‬برآورد انقباض يا انبساط ناشي از تيييرات‬ ‫تييير شكا اعضاي بتني در اثر تيييرات دماي محيط‪،‬‬
‫درارتي‪ ،‬با ضر كردن ضريب انبساط درارتي ‪( α‬ددود‬ ‫پيشبيني ميشوند‪.‬‬
‫‪ )32×6-32/C‬در طول سازه ضربدر تيييرات دما‪ ،‬داصا ميشود‪.‬‬ ‫اعضاي ساختمانها‪ ،‬معموال تا ددي مقيداند‪ .‬اين قيدها در‬
‫براي مثال ي ساختمان با ‪ 62‬متر طول با افزايش دما به ميزان‬
‫اثر تيييرات دما موجب ايداد تنشهاي درارتي ميشوند كه‬
‫‪ 12‬درجه سلسيو ‪ ،‬به مقدار ‪ 72‬ميليمتر انبساط خواهد داشت‪.‬‬
‫در بعضي موارد قابا مالدظهاند و ممكن است‬
‫درزهاي انبساط اجازه ميدهند كه بفشهاي ساختمان جدا شوند‬
‫تركخوردگيهايي را ايداد كنند‪ .‬تنشهاي درارتي تابع‬
‫تا بدون آنكه بر سرويادهي و عملكرد اثر برذارند‪ ،‬بهرادتي‬
‫منقبض و منبسط شوند و تنشهاي درارتي قابا مالدظهاي‬ ‫تيييرات دما است‪ .‬بعضي تيييرات دمايي سبب تنشهاي قابا‬
‫بهوجود نياورند‪.‬‬ ‫مالدظه ميشوند‪ ،‬اما تيييرات كم دما مندر به تنشهاي قابا‬
‫گاهي واوه درز جداكننده و درز انبساط به جاي يكديرر استفاده‬ ‫اغماض ميشود‪.‬‬
‫ميشوند‪ .‬تفاوت آنها در استفاده از آرماتور است‪ .‬در درز جداكننده‬
‫كه دركت بين اعضاي سازهاي جدا ميشود‪ ،‬ميلههاي انتقالدهنده‬
‫بار استفاده نميشود‪ .‬اما در درز انبساط ميتوان با استفاده از ميلهها‪،‬‬
‫برش را در ي امتداد انتقال داد و در جهت ديرر اجازه دركت آزاد‬
‫را داد‪ .‬بههردال در بسياري از درزهاي انبساط نيز آرماتور وجود‬
‫ندارد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-3-2-01‬اجراي درز‬ ‫‪ 2-7-2-32‬اجراي درزها‬

‫در منابع مفتلن گاه عرض درز تا ‪312‬ميليمتر يا بيشتر نيز توصيه‬ ‫عرض درز بايد در دد كافي باشد كه از تما بفشهاي‬
‫شده است‪ .‬به نظر ميرسد درز انبساط كه صرفا براي تيييرات دمايي‬ ‫ساختمان در دو طرف درز جلوگيري كند‪ .‬در تعيين عرض‬
‫پيشبيني ميشود نيازي به عرض بيش از ‪ 12‬ميليمتر نداشته باشد‬ ‫درز بايد دداكثر تيييرات دماي مورد انتظار‪ ،‬در نظر گرفته‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪212‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫و عرض درز بيشتر‪ ،‬براي زلزله يا نشست منظور ميشود و به نوعي‬ ‫شود‪ .‬عرض درز معموال بين ‪ 21‬تا ‪ 12‬ميليمتر است‪ .‬هر چند‬
‫درز انقطاع را تداعي ميكند‪.‬‬ ‫عرض بيشتر بهدليا نشست چرخشي يا بارهاي ناشي از زلزله‬
‫ميتواند ممكن است مورد نياز باشد‪ .‬مقدار دقيق عرض درز‬
‫بايد توسط مهند مشاور تعيين شود‪.‬‬

‫ت ‪ 3-3-2-01‬محل درز‬ ‫‪ 7-7-2-32‬محل درزها‬

‫ت ‪ 3-7-7-2-32‬هرچه فاصله درزها از يكديرر بيشتر شود‪ ،‬عرض‬ ‫‪ 3-7-7-2-32‬فواصا درزهاي جداكننده تابع مقدار تييير‬
‫درز بايد بيشتر شود‪ .‬بديهي است‪ ،‬با افزايش فاصله درزها ادتمال‬ ‫مكان (انبساط و انقباض) و تنشها يا كرنشهاي مداز اعضاي‬
‫ايداد تنشهاي ناشي از تيييرات دما در اعضاي سازه بيشتر خواهد‬ ‫سازهاي است‪ .‬فواصا درزها بايد توسط مهند مشاور‬
‫شد‪ .‬دذف درزها نيازمند تحليا سازه با وجود تيييرات دما ميباشد‬ ‫مشف شود‪ .‬فواصا درزها معموال بين ‪ 72‬تا ‪ 62‬متر است‪.‬‬
‫و معموال به افزايش ميلرردهاي سازه مندر ميشود‪.‬‬
‫‪ 2-7-7-2-32‬درزهاي جداكننده بايد از بين تمام سازه عبور‬
‫كند‪.‬‬

‫درزهاي انقطاع‬ ‫درزهاي انقطاع‬

‫درزهاي انقطاع براي جدا كردن دو ساختمان در نظر گرفته‬
‫ميشوند تا در اثر دركات ارتعاشي ناشي از باد يا زلزله به‬
‫يكديرر برخورد نكنند‪ .‬در اين درزها بتن و آرماتور دو‬
‫ساختمان به كلي از يكديرر جدا ميشوند‪ .‬براي جزئيات اين‬
‫درزها به آييننامه طرادي ساختمانها در برابر زلزله‪،‬‬
‫استاندارد ‪ ،2822‬مراجعه شود‪.‬‬

‫درزهاي دال متكي بر زمين‬ ‫درزهاي دال متكي بر زمين‬

‫ت ‪ 0-5-2-01‬كليات‬ ‫‪ 3-1-2-32‬كليات‬

‫در دالهايي كه بر روي زمين ساخته ميشوند تييير دماي‬

‫محيط‪ ،‬بعلت وسعت زياد‪ ،‬ممكن است به ترك خوردگيهاي‬
‫قابا مالدظهاي مندر شود‪ .‬ايداد درز در اين دالها امكان‬
‫تعيير شكا در درونصفحه آن را ايداد ميكند و از ترك‬
‫خوردگي آن جلوگيري بعما ميآورد‪.‬‬
‫اين تييير شكاها ناشي از جمعشدگي‪ ،‬تيييرات دما‪ ،‬تنش‬
‫خمشي و نشست دال است كه در صورت مقيد بودن دال‪،‬‬
‫تنشهاي كششي در آن ايداد ميكند‪ .‬اگر اين تنشها بيشتر‬
‫از مقاومت كششي بتن باشد‪ ،‬تركخوردگي به وجود ميآيد‪.‬‬
‫درزهاي ساخت بداليا اجرايي نيز مورد نياز هستند‪.‬‬
‫‪213‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-5-2-01‬درز ساخت‬ ‫‪ 2-1-2-32‬درز ساخت‬

‫در اجراي اين درزها در دالهاي روي زمين‪ ،‬توصيه ميشود‬

‫مالدظات زير رعايت شوند‪:‬‬
‫الن ‪ -‬محا درزهاي ساخت قبا از بتنريزي تعيين شود و تا‬
‫دد امكان اين درزها با ديرر درزها از جمله درزهاي‬
‫جداكننده و انقباض‪ ،‬منطبق باشند‪ .‬اگر محا درزهاي‬
‫ساخت با درزهاي انقباض منطبق گردند‪ ،‬ميتوان از كليد‬
‫برشي يا ميلرردهاي انتقال دهنده (داولها) طبق‬
‫بند ‪ 5-3-0‬استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ -‬در موارديكه امكان انطباق درزهاي ساخت با درزهاي‬
‫انقباض يا جداكننده وجود نداشته باشد‪ ،‬ميتوان از ضفيم‬
‫كردن لبههاي دال در محا درز ساخت يا تعبيه كليد برشي‬
‫يا ميلررد دوخت جهت كاهش ادتمال تييير شكاهاي‬
‫قائم و خوردشدگي‪ ،‬استفاده كرد‪.‬‬
‫پ – در دالهاي غير مسل ‪ ،‬در موارديكه فاصله زماني بين‬
‫بتنريزي قديم و جديد زياد است‪ ،‬ميتوان از درزهاي‬
‫پيونددار استفاده كرد‪ .‬در اين نوع درزها از ميلرردهاي‬
‫دوخت با طول ‪ 312‬ميليمتر و در فواصا ‪ 122‬ميليمتر‬
‫از يكديرر‪ ،‬درون بتن در دو طرف درز‪ ،‬استفاده ميشود‪.‬‬
‫پ‪ -‬قطر ميلرردهاي دوخت در دالهايي با ضفامت بين ‪321‬‬
‫تا ‪ 222‬و ‪ 221‬تا ‪ 212‬ميليمتر معموال‪ 32 ،‬و ‪ 36‬ميليمتر‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫ت‪ -‬در دالهاي با ضفامت كمتر از ‪ 321‬ميليمتر كه بار كمي‬
‫روي آنها است‪ ،‬معموال از روش ضفيم كردن لبههاي درز‬
‫استفاده ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 3-5-2-01‬درزهاي انقباض‬ ‫‪ 7-1-2-32‬درزهاي انقباض‬

‫هر چند در منابع معتبر فاصله درزها ‪ 38‬تا ‪ 76‬برابر ضفامت دال‬ ‫در اجراي اين درزها در دالهاي روي زمين‪ ،‬توصيه ميشود‬
‫داده شده است‪ ،‬با توجه به كيفيت و شرايط اجراي بتن در كشور‪،‬‬ ‫مالدظات زير رعايت شوند‪:‬‬
‫در بسياري از دالهاي متكي بر زمين‪ ،‬بهتر است دداكثر فاصله‬ ‫الن‪ -‬با توجه به تقسيم دال بزرگ متكي بر زمين‪ ،‬توسط‬
‫درزها از ‪ 72‬برابر ضفامت دال تداوز نكند ولي توصيه ميشود به‬ ‫درزهاي انقباض به دالهاي كوچكتر‪ ،‬بايد اطمينان داصا‬
‫‪ 23‬برابر ضفامت دال محدود شود‪ ،‬زيرا بتنهاي مصرفي معموال‬
‫كرد كه انتقال بار بين آنها به خوبي اندام ميشود‪ .‬اگر‬
‫داراي استعداد جمعشدگي زيادي هستند‪ .‬زماني كه دداكثر اندازه‬
‫دال مسل باشد و آرماتور نيز براي تنشهاي انقباض در‬
‫اسمي بزرگتر‪ ،‬آ و رواني بيشتر (بدون استفاده از روانكننده) بكار‬
‫نظر گرفته شده باشد‪ ،‬انتقال بار صورت ميگيرد‪ .‬در غير‬
‫گرفته ميشود‪ ،‬بهتر است از كرانه پائيني فاصله درز استفاده نمود‪.‬‬
‫نبايد تصور شود كه با افزايش مقدار سيمان مشكا ترك خوردگي‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪212‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫كمتر ميشود‪ ،‬بلكه افزايش جمعشدگي را بدنبال دارد كه ادتمال‬ ‫اينصورت‪ ،‬بايد از كليد برشي يا ميلرردهاي دوخت‬
‫تركخوردگي را بيشتر ميكند‪ .‬توصيه ميشود از كمترين مقدار‬ ‫استفاده كرد‪.‬‬
‫ممكن سيمان و مقدار كافي از روانكننده براي كاهش نسبت آ‬ ‫‪ -‬براي ساخت كليد برشي با استفاده از قالبهاي شكا داده‬
‫به مواد سيماني استفاده شود‪ .‬كاهش نسبت آ به مواد سيماني با‬ ‫شده‪ ،‬در جدار سط بتن قديم‪ ،‬كام و زبانه ايداد ميشود‪.‬‬
‫افزايش مقدار سيمان نيز داصا ميشود اما روش مناسبي تلقي‬
‫اين كليدها معموال نبايد براي دالها با ضفامت كمتر از‬
‫نميشود‪.‬‬
‫‪ 312‬ميليمتر بكار برده شود‪.‬‬
‫عرض درز انقباض محدوديتي ندارد‪ ،‬و ميتواند دتي به عرض ي‬
‫پ‪ -‬در درزهايي كه از ميلههاي گرد انتقال دهنده (داولها)‬
‫ورقه نايلوني نازك باشد‪.‬‬
‫توصيه ميشود كه مقدار دقيق درصد كاهش سط مقطع بتن‬ ‫استفاده ميشود‪ ،‬ميلهها بايد داراي رويه صاف باشند و در‬
‫توسط مشاور تعيين شود‪.‬‬ ‫وسط ضفامت دال تعبيه شوند‪ .‬اين ميلهها نبايد با بتن‬
‫معموال سط مقطع بتن بصورت جزئي ددود ‪ 21‬درصد يا بيشتر‬ ‫پيوستري داشته باشند تا امكان دركت آنها در بتن فراهم‬
‫كاهش داده ميشود تا از ضعين شدن و تشكيا ترك در اين محا‬ ‫آيد‪ .‬براي اين منظور ميتوان با اندود كردن به كم‬
‫اطمينان داصا شود‪.‬‬ ‫رنگهاي اپوكسي خاص يا گريا بين ميلهها و بتن‪ ،‬عدم‬
‫براي دداقا عرض درز انقباض محدوديتي وجود ندارد‪.‬‬ ‫پيوستري را ايداد نمود‪ .‬ميلههاي گرد معموال در فاصله‬
‫از مقاطع مربع و مستطيلي شكا نيز ميتوان براي انتقال بار در‬ ‫‪ 722‬ميليمتري از يكديرر تعبيه ميشوند و قطر آنها در‬
‫درزها استفاده كرد و بدين ترتيب فاصله آنها از يكديرر بين ‪712‬‬ ‫دالهاي به ضفامت ‪ 321‬تا ‪ 231‬ميليمتر‪ ،‬معموال ‪ 22‬تا‬
‫تا ‪ 312‬ميليمتر خواهد بود‪.‬‬
‫‪ 72‬ميليمتر است‪.‬‬
‫درز‬ ‫ت – درزها بايد دالها را به دالهاي كوچ مستطيا يا مربع‬
‫شكا تقسيم كنند‪ .‬نسبت طول به عرض اين دالها تا دد‬
‫امكان نبايد از ‪ 3/21‬بيشتر شود و در هيچ دالتي نبايد از‬
‫‪ 3/1‬تداوز كند‪ .‬فواصا درزها از يكديرر در هر سمت ‪38‬‬
‫شكل ت ‪ 2-01‬اجراي درز انقباض‬ ‫تا ‪ 72‬برابر ضفامت دال توصيه ميشود‪ .‬اگر بتن مستعد‬
‫جمعشدگي زياد باشد (مانند بتن با نسبت زياد آ به مواد‬
‫درز ايجاد شده با قالب‬ ‫سيماني يا مقدار زياد سيمان و آ )‪ ،‬اين مقادير بايد كمتر‬
‫انتفا شوند‪.‬‬
‫ث‪ -‬براي ايداد درزهاي انقباض بايد سط مقطع بتن بهصورت‬
‫جزئي‪ ،‬بيش از ‪ 21‬درصد‪ ،‬كاهش داده شود و يا بصورت‬
‫كاما‪ ،‬مقطع قطع شود‪.‬‬
‫شكل ت ‪ 3-01‬درز انقباض با كام و زبانه (كليد برشي)‬
‫ج‪ -‬درزهاي انقباض را ميتوان بدون كاهش سط مقطع بتن‪،‬‬
‫ميله صاف با اندود رنگ‬ ‫با كاهش يا دذف آرماتور ايداد كرد‪ .‬اين كاهش بايد‬
‫دداقا ‪ 12‬درصد سط مقطع ميلررد باشد‪ .‬در موارديكه‬
‫درز با كاهش يا دذف آرماتور ايداد ميشود‪ ،‬محا قطع‬
‫آرماتور بايد دداقا ‪ 12‬ميليمتر از محا درز فاصله داشته‬
‫شكل ت ‪ 0-01‬درز انقباض با ميله انتقالدهنده بار‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪217‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫شكل ت ‪ 5-01‬سبد ميلگردهاي انتقال بار‬

‫ت ‪ 0-5-2-01‬درز جداكننده يا انبساط‬ ‫‪ 3-1-2-32‬درزهاي جداكننده يا انبساط‬

‫معموال اين فاصله (عرض درز) براي ديوار‪ ،‬دداقا ‪ 22‬ميليمتر و‬ ‫در اجراي اين درزها در دالهاي روي زمين‪ ،‬توصيه ميشود‬
‫دداكثر ‪ 12‬ميليمتر در نظر گرفته ميشود‪ .‬براي ستونها نيز‬ ‫مالدظات زير رعايت شود‪:‬‬
‫دداقا فاصله از ستون ‪ 22‬ميليمتر تعيين ميشود‪.‬‬ ‫الن ‪ -‬درزهاي جداكننده در دال روي زمين‪ ،‬براي ايداد امكان‬
‫دركت افقي و عمودي بين دال و اعضاي سازه‪ ،‬مانند‬
‫ديوارها‪ ،‬ستونها و پيها تعبيه ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬دال بايد از اعضاي سازهاي كامال جدا شود‪ .‬به عبارت ديرر‬
‫كا ضفامت دال بايد با فاصله مناسب از اعضاي سازهاي‬
‫قطع شود‪.‬‬
‫پ‪ -‬محا درزها بايد با توجه به محا ستونها و ديوارها در‬
‫نظر گرفته شوند‪.‬‬

‫شكل ت ‪ 6-01‬محل درزها در دال روي زمين‬

‫ت ‪ 5-5-2-01‬روش هاي ايجاد درزها‬ ‫‪ 1-1-2-32‬روشهاي ايجاد درزها‬

‫‪ 3-1-1-2-32‬براي ايداد درز انقباض ميتوان از دو روش‬

‫نوارهاي جداكننده يا ارهكردن استفاده كرد‪ .‬براي ايداد‬
‫درزهاي جداكننده يا انبساط ميتوان از روش بكارگيري نوارها‬
‫يا قالبهاي جداكننده استفاده نمود‪ .‬نوارها را ميتوان فلزي‬
‫يا پالستيكي انتفا كرد‪.‬‬
‫‪ 2-1-1-2-32‬نوارهاي جداكننده‪ ،‬معموال قبا از بتنريزي‬
‫تعبيه ميشوند‪ .‬براي درزهاي انقباض جزئي ميتوان نوارهاي‬
‫جداكننده را در بتن تازه فرو برد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-1-1-2-32‬بسته به نوع سيمان و افزودنيهاي مصرفي و‬ ‫‪ 7-1-1-2-32‬روش ارهكردن پا از بتنريزي اندام ميشود‪.‬‬
‫همننين دماي محيط مداور بتن‪ ،‬زمان ارهكردن بتن‪ ،‬متفاوت‬ ‫زمان اره كردن‪ ،‬بتن نبايد آنقدر جوان يا يا نار باشد كه‬
‫خواهد بود‪ .‬در هواي خن در صورتيكه از سيمانهاي پوزوالني‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪213‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫آميفته يا سربارهاي استفاده شده باشد‪ ،‬ممكن است اين زمان فراتر‬
‫از ‪ 23‬ساعت و تا دد ‪ 76‬ساعت باشد‪ .‬همننين در صورت وجود‬
‫هواي گرم و استفاده از سيمانهايي با آهنگ سريع هيدراته شدن‬
‫يا استفاده از دودهسيليا در بتن ممكن است اين زمان گاه به كمتر‬
‫از ‪ 32‬ساعت نيز برسد‪.‬‬
‫عمليات سبب قلوهكنشدن يا از بين رفتن لبهها شود‪.‬‬
‫همننين فاصله زماني ارهكردن نبايد آنقدر طوالني شود كه‬
‫تركخوردگي ناشي از جمعشدگي‪ ،‬قبا از آن رخ دهد‪ .‬اين‬
‫زمان معموال بين ‪ 32‬تا ‪ 23‬ساعت توصيه ميشود‪.‬‬

‫پُر كردن درزها‬ ‫پُر كردن درزها‬

‫‪ 3-6-2-32‬درزهاي انقباض و جداكننده بايد با مواد مناسب‬
‫درزگير‪ ،‬پٌر شوند‪ .‬اين مواد بايد انعطافپذير و داراي‬
‫چسبندگي مطلو با ديواره درز باشند‪ .‬همننين در فصول‬
‫گرم نبايد بدليا بيرونزدگي اين مواد از سط بتن و ترددهاي‬
‫موجود‪ ،‬د دم ماده پركننده به نحوي كم شود كه در سرما‬
‫شكل ت ‪ 3-01‬نحوه استفاده از مواد درزگير‬ ‫نتواند دوباره درز را پر كند‪.‬‬
‫‪ 2-6-2-32‬مواد درزگير بايد داراي نفوذپذيري بسيار كم و‬
‫سازگار با شرايط محيطي‪ ،‬دما و تابش آفتا ‪ ،‬باشد‪ .‬ساختار‬
‫شيميايي اين مواد نبايد در طول زمان چنان تييير كند كه‬
‫هدف از بكارگيري آن را مفتا نمايد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-6-2-32‬مواد االستومري شبيه ماستي ها‪ ،‬شاما مواد‬ ‫‪ 7-6-2-32‬مواد درزگير زير را ميتوان براي پر كردن درزها‬
‫مفتلفي همنون پلي بوتن‪ ،‬پلي ايزوبوتيلن و غيره هستند كه در‬ ‫بكار برد‪:‬‬
‫آنها مواد پركننده مفتلفي استفاده ميشود و داراي قابليت تييير‬ ‫الن ‪ -‬مواد االستومر كه رفتار االستي دارند و انعطاف پذيرند‪.‬‬
‫شكا ‪ ± 7‬درصد ميباشند‪.‬‬ ‫‪ -‬مواد پالستي گرما نرم (ترموپالستي ها)‪ ،‬مانند آسفالت‪،‬‬
‫مواد ترموپالستي (گرما نرم) داراي نوع گرم اجرا و سرد اجرا‬
‫قطران زغالسنگ و امولسيونها‪.‬‬
‫هستند‪ .‬مواد قيري‪ ،‬قطراني‪ ،‬و قير الستيكي از جمله اين مواد بوده‬
‫پ – مواد پالستي گرماسفت (ترموسِتها) مانند بوتياها و‬
‫و ميتوانند تا ‪ ±1‬درصد قابليت تييير شكا داشته باشند‪ .‬اين مواد‬
‫نئوپرن‪.‬‬
‫در گرما‪ ،‬نرم و در سرما‪ ،‬سفت ميشوند‪ ،‬بدون آنكه دستفوش‬
‫تييير شيميايي گردند‪ .‬براي استفاده از آنها بايد به اين مواد گرما‬
‫داد تا نرم و روان شوند و بتوان برادتي آنها در درز ريفت‪.‬‬
‫ترموپالستي هاي (گرما نرم) سرد اجرا‪ ،‬اين مواد معموال با آزاد‬
‫كردن داللها يا شكست امولسيون در تما با هوا سفت ميشوند‪.‬‬
‫گاه ممكن است براي سهولت اجرا تا ‪ 12‬درجه سلسيو آنها را‬
‫گرم نمود‪ .‬آكريلي ها‪ ،‬وينياها و بوتياهاي اصالآ شده از اين‬
‫دست مواد درزگير هستند‪ .‬دداكثر تييير شكا آنها ‪ ±3‬درصد‬
‫است‪.‬‬
‫مواد گرما سفت (ترموسِت) دو دسته هستند‪ .‬دسته اول بهصورت‬
‫شيميايي عماآوري مي شوند‪ ،‬مانند پليسولفيد‪ ،‬سيليكون‪ ،‬اورتان‬
‫و مواد پايه اپوكسي‪ .‬اين مواد از دماي ‪ -32‬تا ‪ +82‬درجه سلسيو‬
‫عملكرد مناسبي دارند و تيييرشكا آنها ‪ ±21‬درصد است‪ .‬اما‬
‫‪211‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا دهم – درزهاي سازههاي بتني‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫قيمت آنها به نسبت گران است‪ .‬دسته دوم آزاد كننده دالل‬
‫هستند و عماآوري به اين ترتيب اندام ميشود‪ .‬پلي اتيلن كلريد‬
‫سولفوناته و مواد خاص نئوپرن و بوتيا از جمله آنها هستند‪ .‬اين‬
‫مواد داراي تيييرشكا ‪ ±3‬درصد بوده و نسبت به تيييرات دما‬
‫دساسيت كمتري دارند‪ .‬قيمت اين مواد از ساير مواد االستومري‬
‫ارزانتر است‪.‬‬
‫ت ‪ 3-6-2-32‬پرايمرها (آسترها) براي ايداد اتصال بهتر بتن و ماده‬ ‫‪ 3-6-2-32‬براي استفاده از مواد درزگير معموال به پرايمرها‪،‬‬
‫پركننده درز بكار ميروند‪ .‬نوارهاي جداكننده براي آلوده نشدن‬ ‫نوارهاي جداكننده و مواد پشتبند (فتيله درز پركن) نياز‬
‫قسمتهاي سطحي بتن و جداسازي درزبند و سط بتن بكار گرفته‬ ‫است‪ .‬براي بهكارگيري آنها بايد از دستورالعماهاي تشريحي‬
‫ميشود‪ .‬پشتبند يا فتيله درز پركن براي كاهش ميزان مصرف ماده‬ ‫يا توصيههاي توليد كننده استفاده نمود‪.‬‬
‫درز پركن و تنظيم نسبت ارتفاع به عرض درز و بهبود عملكرد ماده‬
‫پركننده استفاده مي شود‪ .‬اين فتيلهها از مواد فوم مانند با مقطع‬
‫دايرهايي تشكيا ميشوند و در گذشته از لوله كردن چتايي و مواد‬
‫مشابه استفاده ميشده است‪.‬‬
‫به هر دال مصرفكننده بايد نيازهاي خود را به اطالع فروشنده‬
‫برساند تا ماده مناسب پرووه در اختيار وي قرار گيرد‪ .‬در صورت‬
‫عدم ارايه اسناد و مدارك معتبر‪ ،‬بايد نسبت به بررسي آزمايشراهي‬
‫مواد اقدام شود و يا از عملكرد گذشته آنها با همان شرايط مورد‬
‫نظر استفاده كرد‪.‬‬
‫فصل يازدهم‬

‫بتنهاي ويژه‬
 ‫‪211‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫‪ 00‬فصل يازدهم‬
‫بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫گستره‬
‫بتنهاي ديرري نيز وجود دارد كه در اين آييننامه به آنها پرداخته‬ ‫ضوابط اين فصا به الزاماتي كه در ساخت و اجراي بتنهاي‬
‫نشده است‪ ،‬مانند‪:‬‬
‫‪ ‬بتن دديم؛‬
‫‪ ‬بتن توانمند؛‬
‫‪ ‬بتن فوق توانمند؛‬
‫‪ ‬بتن اصالآ شده با پليمر؛‬
‫‪ ‬بتن پليمري؛‬
‫‪ ‬بتن چرخيده؛‬
‫‪ ‬بتن با اعمال خال؛‬
‫‪ ‬بتن بدون اسالمپ (خش )؛‬
‫‪ ‬بتن تزييني؛‬
‫‪ ‬بتن معماري؛‬
‫‪ ‬بتن فرو سمنت؛‬
‫‪ ‬بتنهاي انبساطي يا بتنهاي بدون جمعشدگي؛‬
‫‪ ‬رويههاي بتني؛‬
‫‪ ‬بتن غلتكي‪.‬‬
‫گستره‬
‫ويژه بايد رعايت شوند‪ ،‬اختصاص دارد و شاما موارد «الن» تا‬
‫«خ» زير است‪:‬‬
‫الن‪ -‬كليات؛‬
‫‪ -‬بتن پر مقاومت؛‬
‫پ‪ -‬بتن اليافي؛‬
‫ت‪ -‬بتن خودتراكم؛‬
‫ث‪ -‬بتن پاششي؛‬
‫ج‪ -‬بتن سبكدانه سازهاي؛‬
‫چ‪ -‬بتن سنرين؛‬
‫آ‪ -‬بتن با سنردانه پيش آكنده؛‬
‫خ‪ -‬بتنريزي زير آ ‪.‬‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫‪ 3-2-33‬بتنهاي ويژه بتنهايي هستند كه مواد و مصال‬
‫تشكيادهنده‪ ،‬روش اجرا يا خواص تازه و سفتشده آنها با‬
‫بتنهاي متداول تفاوت قابا مالدظهاي دارد‪.‬‬
‫‪ 2-2-33‬الزامات اين فصا براي بتنهاي ويژه بايد عالوه بر‬
‫ساير ضوابط و الزامات اين آييننامه نيز رعايت شود‪ .‬به عبارت‬
‫ديرر‪ ،‬در اين بفش فقط الزامات جديد يا اضافي ارايه شده است‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪262‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫و دسب مورد بفشهاي مرتبط با بتن متعارف ممكن است‬
‫همننان الزامي باقي بماند‪ ،‬يا دذف شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-33‬الزم است‪ ،‬جلسات هماهنري بين كارفرما‪ ،‬مشاور‪،‬‬ ‫‪ 7-2-33‬در طرادي و اجراي بتنهاي ويژه نياز به منابع انساني‬
‫پيمانكار و تمام دستاندركاران در مرادا مطالعات و اجراي پرووه‬ ‫ماهر و آموزشديده و همننين استفاده از تدهيزات و وسايا‬
‫برگزار شود‪.‬‬ ‫خاص در آزمايشراه و كارگاه است‪ .‬قبا از شروع به اجراي‬
‫بتنها‪ ،‬اين امكانات بايد فراهم شود‪.‬‬

‫بتن پُرمقاومت‬ ‫بتن پُرمقاومت‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫با توجه به اينكه بعضي از جداول و روابط‪ ،‬براي بتنهاي با مقاومت‬ ‫بتن پرمقاومت بتني است كه رده آن‪ ،‬بيشتر از ‪ C40‬باشد‪.‬‬
‫تا ددود ‪ 32‬مراپاسكال معتبر است و با توجه به شرايط مقاومتي‬ ‫بتن پر مقاومت عمدتا در ساخت سازههاي بلند و يا سازههايي‬
‫معمول بتن در ايران‪ ،‬در دال داضر بتن پرمقاومت در اين آييننامه‬ ‫كه در آن نياز به مقاومت قابا مالدظهاي است‪ ،‬بهكار برده‬
‫‪ 31‬مراپاسكال و بيشتر در نظر گرفته ميشود‪ .‬ممكن است در آينده‬ ‫ميشود‪.‬‬
‫نزدي با رايجتر شدن ساخت بتنهايي با رده باالتر از ‪31‬‬
‫مراپاسكال‪ ،‬اين مرز به ‪ 12‬مراپاسكال يا باالتر نيز افزايش يابد‪.‬‬
‫همننين‪ ،‬در ساخت بتنهايي با مقاومت مشفصه بيشتر از ‪32‬‬
‫مراپاسكال به تمهيدات ويژهاي در زمينه انتفا مصال ‪ ،‬مصرف‬
‫افزودنيهاي شيميايي‪ ،‬پوزوالنها‪ ،‬سربارهها و دقت در ساخت و‬
‫كنترل كيفي نياز است‪ .‬بنابراين از اين نظر نيز ميتوان هماكنون‬
‫اين مرز را منطقي محسو نمود‪.‬‬
‫در بتنهاي پرمقاومت طراآ پرووه ميتواند سن مقاومت مشفصه را‬
‫بيش از ‪ 28‬روز اختيار نمايد‪ ،‬بويژه اگر از مواد مكما پوزوالني يا‬
‫سربارهاي استفاده شده باشد‪ .‬در برخي از منابع افزايش سن مقاومت‬
‫مشفصه تا ‪ 13‬روز نيز توصيه شده است‪.‬‬
‫از اين نوع بتن ميتوان در ساخت اعضاي سازهاي مانند ستونها‪،‬‬
‫ديوارهاي برشي‪ ،‬پوستهها‪ ،‬سازههاي سادلي‪ ،‬كنهاي صنعتي و‬
‫سازههاي بتني پيشساخته و پيش تنيده استفاده نمود‪.‬‬

‫مصالح مصرفي‬ ‫مصالح مصرفي‬

‫ت ‪ 0-2-3-00‬سيمان‬ ‫‪ 3-2-7-33‬سيمان‬
‫در بهكارگيري سيمانهاي آميفته براي ساخت بتن پرمقاومت‪،‬‬ ‫استفاده از انواع سيمانهاي پرتلند و آميفته در توليد بتن‬
‫همنون سيمانهاي پرتلند‪ ،‬اطمينان از كسب مقاومت فشاري در‬ ‫پرمقاومت مداز است‪.‬‬
‫سن مقرر بايد با دساسيت بيشتري مورد توجه قرار گيرد‪.‬‬
 ‫‪263‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-2-3-00‬سنگدانهها‬ ‫‪ 2-2-7-33‬سنگدانهها‬
‫در صورت تامين مقاومت و كارايي مورد نظر‪ ،‬استفاده از دداكثر‬ ‫استفاده از سنردانه با دداكثر اندازه اسمي ‪ 22‬ميليمتر و‬
‫اندازه سنردانه بزرگتر نيز مداز است‪.‬‬ ‫كوچكتر‪ ،‬سنردانه درشت شكسته يا نيمه شكسته پُرمقاومت‬
‫با دداكثر مقاومت سايشي ‪ 72‬درصد‪ ،‬مطابق رده ‪LA30‬‬
‫استاندارد ملي ‪ ،722‬در ساخت اين نوع از بتنها توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 0-2-3-00‬مواد افزودني‬ ‫‪ 7-2-7-33‬مواد افزودني‬

‫‪ 3-7-2-7-33‬در اين بتنها استفاده از فوق روانكننده يا‬

‫فوق كاهنده آ ‪ ،‬الزامي است‪.‬‬
‫‪ 2-7-2-7-33‬در اين نوع بتنها‪ ،‬با توجه به ادتمال افت‬
‫رواني زياد‪ ،‬استفاده از مواد ديرگير كننده يا دفظ كننده رواني‬
‫به همراه مواد فوقروانكننده توصيه ميشود‪.‬‬
‫‪ 7-7-2-7-33‬استفاده از هرگونه ماده افزودني به شرطي‬
‫مداز است كه در ساخت مفلوط آزمايشي در آزمايشراه و‬
‫كارگاه‪ ،‬نتايج عملكردي مطلوبي به دست آمده باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-7-2-7-33‬استفاده همزمان از دو ماده مكما سيماني مانند‬ ‫‪ 3-7-2-7-33‬استفاده از مواد مكما سيماني‪ ،‬از جمله‬
‫سرباره و دودهسيليسي نتايج مطلوبي را بدست داده است‪ .‬برخي از‬ ‫دودهسيليا در بتنهاي پُرمقاومت توصيه ميشود‪.‬‬
‫مكماهاي سيماني مقاومتهاي زود هنرام را كاهش ميدهند و‬
‫ممكن است نياز به افزايش سن مقاومت مشفصه توسط طراآ وجود‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-7-2-7-33‬براي محاسبه نسبت آ به مواد سيماني نياز به‬ ‫‪ 1-7-2-7-33‬استفاده از محصوالت آماده تحت عنوان ول‬
‫داشتن اطالعات كافي درباره مقدار دودهسيليسي و آ در ول يا‬ ‫دوده سيليسي يا محصوالت مشابه‪ ،‬بدون اطالع از مواد‬
‫دوغا دودهسيليسي ادسا ميشود‪ .‬همننين بايد مطمئن شد‬ ‫تشكيادهنده و نسبتهاي آنها‪ ،‬مداز نيست‪ .‬در صورت‬
‫كه دودهسيليسي در اين محصول بكار رفته است‪ .‬اطالع از نوع ماده‬ ‫اطالع از موارد فوق نيز كنترل عملكرد ماده مزبور الزامي است‪.‬‬
‫روانكننده و ديرر مواد افزودني موجود در ول دودهسيليسي نيز‬
‫ضروري است‪.‬‬
‫بهر دال اين محصوالت داراي مشفصات استاندارد نيستند و كنترل‬
‫كيفي آنها در دال داضر امكانپذير نيست‪ ،‬و صرفا ميتوان‬
‫عملكرد آنها را در بتن‪ ،‬از نظر كارايي و مقاومت و دوام‪ ،‬مورد‬
‫بررسي قرار داد‪.‬‬

‫ت ‪ 0-2-3-00‬الياف فوالدي‬ ‫‪ 3-2-7-33‬الياف فوالدي‬

‫بهويژه در مناطق زلزله خيز با خطر نسبي زياد و بسيار زياد استفاده‬ ‫‪ 3-3-2-7-33‬استفاده از الياف فوالدي با نظر مهند مشاور‬
‫از الياف فوالدي توصيه ميشود‪.‬‬ ‫يا دستراه نظارت و رعايت تمهيدات مندرج در بفش بتن‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪262‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اليافي‪ ،‬در بتنهاي با مقاومت بيشتر از ‪ 61‬مراپاسرال‪ ،‬توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫‪ 2-3-2-7-33‬استفاده از ساير انواع الياف‪ ،‬با در نظر گرفتن‬
‫عملكرد آنها از نظر مقاومت و غيره بالمانع است‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬ ‫طرح مخلوط‬

‫ت ‪ 3-7-7-33‬توصيه ميشود‪ ،‬مقدار مواد سيماني براي كاهش‬ ‫‪ 3-7-7-33‬طرآ مفلوط بتنهاي پُرمقاومت بايد ابتدا در‬
‫گرمازايي و جمعشدگي و رعايت مسايا زيست محيطي و توسعه‬ ‫آزمايشراه ساخته و بر اسا نتايج بدست آمده مورد تاييد‬
‫پايدار تا دد امكان‪ ،‬محدود شود‪.‬‬ ‫قرار گيرد‪ .‬همننين الزم است‪ ،‬از عملكرد آن در كارگاه نيز‬
‫در تعيين نسبتهاي مفلوط بايد دقت نمود اگر ابعاد عضو‪ ،‬مطابق‬
‫اطمينان داصا شود‪.‬‬
‫آييننامه بتن دديم‪ ،‬نشريه شماره ‪ 733‬سازمان برنامه و بودجه‬
‫بزرگ باشد‪ ،‬ممكن است دما در هسته آن بهشدت افزايش يابد‪ .‬لذا‬
‫براي جلوگيري از كاهش مقاومت بتن و پديده تشكيا اترينرايت‬
‫تاخيري‪ ،‬نبايد دماي هسته بتن از ‪ 32‬درجه سلسيو بيشتر شود‪.‬‬
‫همننين تنشهاي درارتي و تركخوردگي ناشي از آن بايد در عضو‬
‫بتني كنترل شود‪.‬‬
‫در صورتيكه اين نوع بتن‪ ،‬كاربري خاصي داشته باشد‪ ،‬بايد‬
‫نسبتهاي مفلوط بتن چنان تهيه شود كه محدوده كارائي و رواني‬
‫مناسب و ساير نيازها مانند افزودن مواد فوقروانكننده مطابق با‬
‫هدف كاربرد اين نوع بتن برآورده شود‪.‬‬
‫در جدول ت ‪ 0-00‬ردهبندي بتنهاي پرمقاومت و نسبتهاي آ‬
‫به مواد سيماني متناظر ارايه شده است و صرفا جنبه راهنمايي دارد‪.‬‬
‫در اين جدول سيمان مصرفي در بتن داراي رده مقاومتي ‪ 32/1‬و‬
‫شن صد درصد شكسته در نظر گرفته شده است‪ .‬در بتنهاي‬
‫پرمقاومت چناننه از دودهسيليسي استفاده شود‪ ،‬ميتوان از نسبت‬
‫آ به مواد سيماني نزدي به كرانه فوقاني استفاده نمود‪.‬‬

‫جدول ت ‪ 0-00‬راهنماي طبقهبندي بتنهاي پرمقاومت‬

‫مقاومت‬ ‫مقاومت خيلي‬ ‫مشخصات‬

‫مقاومت زياد‬
‫فوقالعاده زياد‬ ‫زياد‬ ‫بتن‬
‫مقاومت‬
‫بيشتر از ‪322‬‬ ‫‪31-322‬‬ ‫‪31-32‬‬
‫(مراپاسكال)‬
‫نسبت آ به‬
‫كمتر از ‪2/28‬‬ ‫‪2/71 – 2/28‬‬ ‫‪2/32 – 2/71‬‬
‫مواد سيماني‬

‫ت ‪ 2-7-7-33‬چناننه دداكثر اندازه اسمي سنردانه كاهش يابد‪،‬‬ ‫‪ 2-7-7-33‬در طرآ مفلوط بتن‪ ،‬رعايت مالدظات زير‬
‫معموال مقدار سيمان و مواد سيماني افزايش مييابد‪ .‬بنابراين مقادير‬ ‫توصيه ميشود‪:‬‬
‫ذكر شده در اين بند‪ ،‬ميتواند به صورت متناسب افزايش يابد‪.‬‬
 ‫‪267‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الن‪ -‬نسبت آ به مواد سيماني كمتر از ‪2/3‬؛‬
‫‪ -‬دداكثر مقدار سيمان پرتلند ‪ 122‬كيلوگرم در متر مكعب‬
‫و مواد سيماني ‪ 112‬كيلوگرم در متر مكعب؛‬
‫پ‪ -‬كنترل جمعشدگي در صورت بكارگيري مقدار سيمان‬
‫بيش از ‪ 321‬كيلوگرم در متر مكعب يا مقدار مواد سيماني‬
‫بيش از ‪ 331‬كيلوگرم در متر مكعب براي دداكثر اندازه‬
‫اسمي سنردانه ‪ 22‬ميليمتر‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 3-3-7-33‬اندازهگيري رطوبت سنردانهها بايد بهصورت مستمر‬ ‫‪ 3-3-7-33‬در هنرام ساخت اين نوع بتن در كارگاه‪ ،‬بايد‬
‫و ترجيحا خودكار اندام شود و با توجه به نتايج آن اصالدات الزم‬ ‫دقت بيشتري‪ ،‬بويژه در مورد رعايت نسبت آ به مواد سيماني‬
‫در وزن سنردانه مرطو و آ مصرفي اعمال شود‪.‬‬ ‫اعمال شود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-7-33‬با توجه به نسبت آ به مواد سيماني و بهكارگيري‬ ‫‪ 2-3-7-33‬در اين نوع بتن به خاطر نسبت كم آ به مواد‬
‫مواد افزودني معدني در اين نوع بتن‪ ،‬معموال جمعشدگي خميري‬ ‫سيماني و مصرف زياد سيمان‪ ،‬عماآوري اهميت زيادي دارد‪.‬‬
‫و خود بهخودي آن زيادتر از بتنهاي معمولي است‪ .‬لذا‬ ‫لذا استفاده از عماآوري مرطو توصيه ميشود‪ .‬استفاده از‬
‫رطوبترساني به آن براي كاهش اين نوع از جمعشدگي اهميت‬ ‫روشهاي ديرر عماآوري بايد به تاييد دستراه نظارت برسد‪.‬‬
‫دارد‪ .‬محافظت اوليه نيز براي جلوگيري از تركخوردگي به شدت‬
‫در اين نوع بتنها توصيه ميشود‪.‬‬
‫جمعشدگي ناشي از خش شدگي نيز در اين نوع از بتنها به مراتب‬
‫بيشتر از بتنهاي معمولي است‪ .‬بنابراين با افزايش مدت عماآوري‬
‫رطوبتي‪ ،‬ميتوان از تركخوردگيهاي ناشي از اين نوع جمعشدگي‬
‫نيز جلوگيري نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-7-33‬در صورتي كه نياز باشد تا روانكننده در دو مردله‬ ‫‪ 7-3-7-33‬با توجه به افت رواني قابا مالدظه اين نوع بتن‪،‬‬
‫به بتن افزوده شود‪ ،‬بايد قبا از اجرا‪ ،‬عملكرد آن بهصورت آزمايشي‬ ‫افزودن مواد روان كننده يا فوقروانكننده را ميتوان در دو‬
‫در آزمايشراه و كارگاه ارزيابي شود‪ .‬همننين بايد كنترل رواني قبا‬ ‫مردله ساخت بتن‪ ،‬در ايستراه مركزي و در پاي كار اندام داد‪.‬‬
‫و بعد از افزودن فوقروانكننده در هر دو مردله اندام پذيرد‪.‬‬

‫بتن اليافي‬ ‫بتن اليافي‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-3-33‬كاربردهاي عمده الياف فوالدي شاما قطعات بتني‬ ‫‪ 3-3-3-33‬بتن اليافي از اضافه كردن الياف به انواع بتن‪،‬‬
‫پيشساخته‪ ،‬دالهاي بتني متكي به زمين (نظير كن كارخانهها‪،‬‬ ‫ساخته ميشود‪ .‬الياف مورد استفاده ميتواند از نوع فلزي‪،‬‬
‫انبارها و زيرزمينها) در مناطق داراي خاك ضعين و دالهاي بتني‬ ‫پليمري‪ ،‬كربني‪ ،‬شيشهاي‪ ،‬گياهي و سلولزي يا تركيب چند نوع‬
‫متكي به ستون يا شمع است‪.‬‬
‫از آنها باشد‪ .‬در اين بفش‪ ،‬عمدتا به الياف فوالدي پرداخته‬
‫در قطعات بتني پيشساخته استفاده از آرماتور براي مقاومت در برابر‬
‫ميشود‪.‬‬
‫تنشهاي موضعي‪ ،‬نظير تنشهاي ناشي از بارهاي متمركز وارده در‬
‫هنرام توليد قطعات مناسب است‪ .‬اما در تنشهاي توزيع شده نظير‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪263‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫تنشهاي ناشي از فشار خاك و آ هاي زيرزميني در مردله‬
‫بهرهبرداري‪ ،‬الياف فوالدي عملكرد بهتري دارند‪ .‬از آندا كه معموال‬
‫هم تنشهاي موضعي و هم تنشهاي توزيع شده در قطعات پوشش‬
‫سازههاي زير زميني وجود دارد‪ ،‬اين قطعات را ميتوان بهصورت ي‬
‫سيستم تركيبي از آرماتور و الياف فوالدي توليد نمود‪.‬‬
‫انواع الياف‪ ،‬بهويژه الياف پليپروپيلن در اغلب اوقات بهمنظور كنترل‬
‫عرض ترك و زمان تركخوردگي دالهاي بتني و كنهاي صنعتي‬
‫در سنين اوليه و تركهاي ناشي از جمعشدگي خميري (پالستي )‬
‫استفاده ميشود‪.‬‬
‫استفاده از الياف براي مسل كردن دالهاي بتني بهدليا داشتن‬
‫مزايايي از جمله كنترل تركهاي ناشي از جمعشدگي‪ ،‬بهبود طاقت‪،‬‬
‫دارا بودن مقاومت كششي پسماند‪ ،‬كاهش نيروي انساني و تدهيزات‬
‫و همننين سهولت اجراي آن‪ ،‬راهكاري مناسب است‪.‬‬

‫مشخصات الياف‬ ‫مشخصات الياف‬

‫ت ‪ 3-2-3-33‬انواعي از الياف فوالدي معموال با مقاومت كششي‬ ‫‪ 3-2-3-33‬مشفصات الياف شاما نوع الياف‪ ،‬طول‪ ،‬قطر يا‬
‫نهايي تا ددود ‪ 3322‬مراپاسكال و دتي تا ‪ 2722‬مراپاسكال توليد‬ ‫نسبت طول به قطر (ضريب شكا)‪ ،‬شكا‪ ،‬بافت سطحي‪ ،‬مدول‬
‫ميشوند‪ .‬الياف با مقاومت ‪ 3322‬مراپاسكال بيشتر در دستر‬ ‫االستيسيته و دداقا مقاومت كششي نهايي‪ ،‬بايد قبا از‬
‫ميباشد‪ ،‬و الياف با مقاومت بيشتر بصورت سفارشي توليد ميشود‪.‬‬
‫استفاده مشف شود‪.‬‬
‫طول معمول اين الياف در محدوده ‪ 37‬الي ‪ 61‬ميليمتر و نسبت‬
‫طول به قطر (ضريب شكا) آنها نيز در محدوده ‪ 72‬الي ‪ 322‬و‬
‫ترجيحا‪ 82‬قرار دارد‪ .‬الياف فوالدي به شكاهاي صاف‪ ،‬موجدار‪،‬‬
‫قال دار و با انتهاي برآمده توليد ميشوند‪ .‬طول الياف فوالدي عالوه‬
‫بر تعيين نسبت طول به قطر‪ ،‬در كنترل محدوديت بهكارگيري آن‬
‫در بتن آرمه كاربرد دارد‪ .‬الياف پليپروپيلن نيز به لحاظ هندسي در‬
‫سه گروه ت رشتهاي‪ ،‬چندرشتهاي و نواري جاي ميگيرند‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-3-33‬در مورد الياف كامال انعطافپذير ضابطه خاصي ارايه‬ ‫‪ 2-2-3-33‬توصيه ميشود‪ ،‬طول الياف با انعطافپذيري كم‬
‫نشده است‪ .‬در مورد الياف فوالدي‪ ،‬اين محدوديت به مقدار الياف نوع‬ ‫مانند الياف فوالدي از نصن فاصله آزاد آرماتورها يا شبكه‬
‫آرماتوربندي يا شبكه آرماتور بستري دارد‪ .‬چنانچه با آزمايش بتوان‬ ‫سيمها جوش شده‪ ،‬بيشتر نباشد‪ .‬همننين توصيه ميشود‬
‫نشان داد كه اليافهاي بلندتر از نصن فاصله آزاد آرماتورها مشكلي‬ ‫طول الياف فوالدي بيشتر از ‪ 3/1‬برابر دداكثر اندازه اسمي‬
‫را در عمليات بتنريزي بوجود نميآورند‪ ،‬استفاده از آنها بالمانع‬
‫سنردانه باشد‪.‬‬
‫است‪.‬‬
‫در مورد رابطه طول الياف داراي انعطافپذيري كم با ضفامت پوشش‬
‫روي ميلرردها اطالعاتي در دست نيست‪.‬‬
‫در بتنهاي معمولي طول الياف بيشاز ‪ 72‬ميليمتر بكار ميرود و‬
‫براي بتن پاشيدني از طول كمتر از ‪ 22‬ميليمتر استفاده ميشود‪ .‬در‬
‫دالها طول ددود ‪ 62‬ميليمتر كاربرد بيشتري دارد‪ .‬الياف بطول‬
 ‫‪261‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ددود ‪ 37‬ميليمتر‪ ،‬صرفا براي بتنهاي فوق توانمند و مقاوم در برابر‬
‫انفدار بكار گرفته ميشود‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬ ‫طرح مخلوط‬

‫ت ‪ 3-7-3-33‬به هر دال ساخت مفلوط آزمايشي در آزمايشراه و‬ ‫‪ 3-7-3-33‬طرآ مفلوط بتن اليافي بايد بهصورت خاص‪ ،‬با‬
‫كنترل كارايي بتن و عملكرد آن از نظر مكانيكي ضرورت دارد‪ .‬ميزان‬ ‫توجه به شرايط پرووه و با در نظر گرفتن مشفصات الياف‪ ،‬طبق‬
‫مصرف معمول الياف فوالدي براي مقاصد مفتلن‪ ،‬بين ‪ 2/21‬تا ‪3/2‬‬ ‫بند ‪ 01-3-3‬تعيين‪ ،‬و يا از مفلوطهاي اجرا شده در پرووههاي‬
‫درصد ددم بتن ميباشد كه معموال ددود ‪ 22‬تا ‪ 82‬كيلوگرم بر‬
‫قبلي‪ ،‬انتفا شود‪ .‬در هر صورت طرآ مفلوط بايد عالوه بر‬
‫مترمكعب خواهد بود‪.‬‬
‫تامين كارايي‪ ،‬مقاومت فشاري‪ ،‬موارد ديرر نظير طاقت خمشي‬
‫و مقاومت خمشي مورد نياز را برآورده كند‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-3-33‬بهمنظور دستيابي به رواني مورد نظر در بتن اليافي‬ ‫‪ 2-7-3-33‬الياف مصرفي‪ ،‬به لحاظ نوع‪ ،‬طول‪ ،‬قطر و شكا‬
‫ميتوان از افزودنيهاي روانكننده و خاكستربادي استفاده نمود‪.‬‬ ‫الياف‪ ،‬در رواني بتن تيييراتي ايداد ميكند و معموال رواني بتن‬
‫همننين كاهش سهم شن و افزايش سهم ماسه كارايي مناسبي را‬ ‫را كاهش ميدهد‪ .‬از اينرو بايد بر اسا مفلوطهاي آزمايشي‪،‬‬
‫عليرغم كاهش رواني بوجود آورد‪.‬‬
‫عالوه بر مصرف افزودنيهاي مناسب مانند روانكننده‪ ،‬بافت‬
‫توصيه ميشود اسالمپ بتن پيش از افزودن الياف‪ 21 ،‬الي ‪31‬‬
‫دانهبندي مفلوط سنردانهها را نيز ريزتر نمود‪.‬‬
‫ميليمتر (با توجه به مقدار الياف مصرفي) بيشتر از اسالمپ نهايي‬
‫مورد نظر باشد‪ ،‬زيرا با افزودن الياف از مقدار اسالمپ بتن كاسته‬
‫ميشود‪.‬‬
‫وجود الياف در بتن ممكن است باعث افزايش آ انداختن شود‪.‬‬
‫همننين با كاهش دداكثر اندازه سنردانه ميتوان مقدار الياف‬
‫بيشتري را با نرراني كمتر در ارتباط با گلولهشدگي آنها بهكار برد‪.‬‬
‫الزم به ذكر است كه گلولهشدگي الياف ميتواند آ انداختن را نيز‬
‫افزايش دهد‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 0-0-0-00‬قالببندي و آرماتورگذاري‬ ‫‪ 3-3-3-33‬قالببندي و آرماتورگذاري‬

‫‪ 3-3-3-3-33‬بهمنظور كاهش مشكالت ناشي از بيرون زدن‬

‫الياف فوالدي از گوشههاي قالب‪ ،‬گوشهها و لبههاي تيز قالب‬
‫بايد پخ شوند‪ .‬راه دا ديرر‪ ،‬بتونهكاري يا استفاده از نوارهاي‬
‫مفصوص در داخا گوشهها و لبههاي تيز قالب است‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-3-3-33‬در روش اول الياف را ميتوان بهصورت دستي يا از‬ ‫‪ 2-3-3-3-33‬افزودن الياف بايد به يكي از سه روش زير اندام‬
‫طريق قين مفزن الياف به سنردانههاي در دال دركت روي نوار‬ ‫شود‪:‬‬
‫نقاله (بهويژه درشتدانه) بهتدريج اضافه كرد يا آنها را روي نوار نقاله‬
‫روش اول‪ -‬الياف در ايستراه مركزي بتن بهتدريج به جريان‬
‫ديرري ريفت كه به نوار نقاله داما سنردانه منتهي ميشود‪ .‬اين‬
‫سنردانه‪ ،‬پيش از ورود به مفلوطكن اضافه شود‪.‬‬
‫روش بهويژه براي الياف فوالدي بهصورت دستهاي (بستهاي) و الياف‬
‫روش دوم‪ -‬الياف در ايستراه مركزي بتن‪ ،‬ابتدا با سنردانه و‬
‫پليپروپيلن ت رشتهاي توصيه ميشود‪.‬‬
‫سيمان مفلوط و سپا به آنها آ اضافه شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪266‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ -‬در روش سوم‪ ،‬الياف با نرخ ددود ‪ 12‬كيلوگرم در دقيقه به داخا‬ ‫روش سوم ‪ -‬الياف در مردله آخر پا از اختالط تمام اجزاي‬
‫قين كاميون مفلوطكن يا ديگ مفلوطكن ايستراه مركزي‪ ،‬در دالي‬ ‫تشكيادهنده بتن بهتدريج به مفلوطكن اضافه شود‪.‬‬
‫كه با سرعت دداكثر ميچرخد‪ ،‬اضافه ميشود‪ .‬سپا سرعت ديگ‬
‫كاميون مفلوطكن به سرعت متوسط براي اختالط كاهش يافته و‬
‫بايد دداقا ‪ 12‬دور با اين سرعت بنرخد‪ .‬استفاده از اين روش زماني‬
‫مداز است كه كاميون مفلوطكن بيش از دو سوم ظرفيت اسمي خود‬
‫بارگيري نشده باشد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-0-0-00‬بتنريزي‬ ‫‪ 2-3-3-33‬بتنريزي‬

‫‪ 3-2-3-3-33‬دما و ريفتن بتنهاي اليافي ميتواند با‬

‫تدهيزات متداول و با در نظر گرفتن نكات زير اندام شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬با توجه به ضرورت افزايش شيب ناوه كاميون مفلوطكن‪،‬‬
‫ممكن است نتوان بتن اليافي را بهخوبي تفليه كرد‪ .‬در اين‬
‫موارد نياز به استفاده از ي سكو براي استقرار كاميون‬
‫مفلوطكن وجود دارد‪.‬‬
‫‪ -‬در صورت انسداد بازشو توسط الياف و بهمنظور تفليه آسان بتن‬ ‫‪ -‬جام بايد داراي قيفي با شيب تند و سط داخلي تميز و‬
‫ميتوان از لرزاننده بدنه روي جام استفاده نمود‪.‬‬ ‫هموار باشد‪ .‬همننين دداقا اندازه دهانه بازشو بايد ‪722‬‬
‫ميليمتر يا ‪ 32‬برابر دداكثر اندازه سنردانه‪ ،‬هركدام بيشتر‬
‫است‪ ،‬باشد‪.‬‬
‫پ‪ -‬براي الياف با طول كمتر از ‪ 12‬ميليمتر‪ ،‬ضابطه خاصي ارايه‬ ‫پ‪ -‬براي پمپ كردن بتن داوي الياف فوالدي بلند‪ ،‬بيشتر از‬
‫نشده است‪.‬‬ ‫‪ 12‬ميليمتر‪ ،‬بهويژه در مقادير مصرف بيش از ‪ 12‬كيلوگرم‬
‫براي الياف با طول بيش از ‪ 12‬ميليمتر‪ ،‬از لولههاي با قطر دداقا‬ ‫در متر مكعب‪ ،‬بايد تمهيدات الزم در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 321‬ميليمتر استفاده ميشود‪.‬‬
‫توصيه ميشود طول لولههاي انعطافپذير پمپ تا دد امكان به‬
‫دداقا برسد‪.‬‬
‫انتهاي شوت كاميون مفلوطكن بايد ددود ‪ 722‬ميليمتر باالتر از‬
‫شبكه فلزي تعبيه شده روي قين پمپ باشد‪ .‬شبكه فلزي روي قين‬
‫نبايد هنرام پمپ كردن بتنهاي اليافي برداشته شود‪ .‬با اتصال ي‬
‫لرزاننده كوچ به شبكه فلزي قين ميتوان عبور جريان بتن اليافي‬
‫از آن را تسهيا نمود‪.‬‬
‫استفاده از سنردانه با دانهبندي گسسته توصيه نميشود‪.‬‬
‫در مفلوطهاي بتن اليافي بسيار روان‪ ،‬انتقال بتن به روش پمپاو‬
‫چندان مناسب نيست‪ .‬توصيه ميشود دداكثر مقدار اسالمپ بتن‬
‫اليافي براي پمپ كردن برابر با ‪ 312‬ميليمتر باشد‪.‬‬

‫ت ‪ 3-0-0-00‬تراكم و پرداخت سطح بتن‬ ‫‪ 7-3-3-33‬تراكم و پرداخت سطح بتن‬

‫ت ‪ 3-7-3-3-33‬براي متراكم كردن بتن و فرو بردن الياف موجود‬ ‫‪ 3-7-3-3-33‬تمام روشهاي تراكم و پرداخت بتن معمولي‪ ،‬با‬
‫در سط دالهاي بتني از شمشه لرزان و يا شمشه ليزري استفاده‬ ‫اعمال تيييرات جزئي‪ ،‬براي بتن اليافي نيز قابا استفاده است‪.‬‬
 ‫‪263‬‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬
‫ميشود‪ .‬بهمنظور ايداد سطحي هموار و بستن پارگيها و‬
‫بازشدگيهاي موجود در سط بتن از ابزارهاي پرداخت فلزي‬
‫انعطافپذير مانند تفته ماله دسته بلند‪ ،‬ماله با دو لبه گرد و برنده و‬
‫شمشه روسازي استفاده ميشود‪ .‬مالههاي چوبي سبب كندهشدن‬
‫اليه سطحي بتن و در نتيده بيرون آمدن الياف ميشود و بههمين‬
‫دليا كاربرد آنها توصيه نميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-3-3-33‬كشيدن چتايي سبب بلند شدن و ظاهر گشتن‬
‫الياف در سط بتن ميشود‪.‬‬
‫آزمايشهاي بتن اليافي‬
‫ت ‪ 3-1-3-33‬در تهيه آزمونههاي مفتلن براي اندام آزمايشهاي‬
‫بتن اليافي سفت شده‪ ،‬الزم است بتنها در ي مردله در قالب‬
‫ريفته و از لرزش خارجي (ميز لرزان) استفاده شود‪ .‬استفاده از‬
‫لرزانندههاي داخلي يا ميله زدن براي تراكم بتن‪ ،‬بدليا عملكرد‬
‫اليهاي بتن و جهت دهي الياف و عدم يكنواختي توزيع آنها‪ ،‬مداز‬
‫نيست‪.‬‬
‫بتن خودتراكم‬
‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-1-33‬شكاپذيري‪ ،‬ي خاصيت بتن تازه بوده كه نشانه‬
‫تييير شكا آسان مفلوط‪ ،‬تحت نيروي ثقا و وزن مفلوط است‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1-33‬قابليت پركنندگي نشاندهنده توانايي جاري شدن‬
‫بتن تازه در تمام فضاي قالب‪ ،‬تحت وزن خود است‪.‬‬
‫‪ -‬قابليت عبور مربوط به آسانگذري بتن از تمام موانع مانند آرماتورها‬
‫و ساير اقالم جايگذاري شده در بتن است به گونهاي كه انسدادي‬
‫در آن رخ ندهد‪.‬‬
‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬
‫متن اصلي‬
‫براي پرداخت بتنهاي اليافي ميتوان از تدهيزات مكانيكي نيز‬
‫استفاده نمود‪ .‬تييهها و صفحات در طول مدت مالهكشي بايد تا‬
‫دد امكان موازي با سط نره داشته شوند‪ ،‬شيبدار بودن آنها‬
‫با زاويه زياد ميتواند موجب ظاهر شدن الياف در سط بتن‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 2-7-3-3-33‬در كنهاي بتني‪ ،‬در صورت نياز به زبر كردن‬
‫سط بتن‪ ،‬ابزارهاي مورد استفاده نبايد موجب ظاهر شدن‬
‫الياف شوند‪ .‬براي زبر كردن سط نبايد از چتايي استفاده كرد‪.‬‬
‫آزمايشهاي بتن اليافي‬
‫‪ 3-1-3-33‬آزمايشهاي خاص بتن اليافي فوالدي عالوه بر‬
‫آزمايشهاي تعيين مقاومت فشاري‪ ،‬كششي و مدول ارتداعي‪،‬‬
‫عمدتا مربوط به تعيين مقاومت خمشي و شكاپذيري بتن‬
‫است‪ ،‬اين آزمايشها بايد طبق ضوابط استانداردهاي «الن» تا‬
‫«پ» زير اندام شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬آزمايش تير بتني براي تعيين مقاومت خمشي باقيمانده‬
‫‪ ...........‬استاندارد ملي ‪33223‬؛‬
‫‪ -‬آزمايش عملكرد خمشي ‪..........‬استاندارد ‪ASTM C1609‬؛‬
‫پ‪ -‬آزمايش تعيين طاقت خمشي‪...‬استاندارد ‪.ASTM C1550‬‬
‫بتن خودتراكم‬
‫كليات‬
‫‪ 3-3-1-33‬بتن خودتراكم بتني است كه قابليت جاريشدن‬
‫زياد بدون جداشدگي و آ انداختن را دارد‪ .‬اين بتن بهرادتي‬
‫دتي با وجود تراكم زياد آرماتورها‪ ،‬بر اثر وزن خود بدون نياز‬
‫به ابزار خاص‪ ،‬پفش و متراكم ميشود‪ .‬از مهمترين خصوصيات‬
‫بتن خودتراكم تازه‪ ،‬شكاپذيري زياد با دفظ پايداري مناسب‬
‫است‪.‬‬
‫‪ 2-3-1-33‬كارايي بتن خودتراكم از بتن معمولي بيشتر است‬
‫و موارد «الن» تا «پ» زير را شاما ميشود‪ .‬اين خواص را مي‬
‫توان با طرآ مفلوط مناسب بهدست آورد‪:‬‬
‫الن‪ -‬قابليت پركنندگي؛‬
‫‪ -‬قابليت عبور؛‬
‫پ‪ -‬پايداري (عدم جداشدگي و عدم آ انداختن)‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪268‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ -‬پايداري بتن نشاندهنده قابليت دفظ همرني مفلوط در هنرام‬
‫جاري شدن و تا زمان گيرش اوليه است‪ .‬پايداري شاما دو نوع‬
‫دينامي و استاتي است‪ .‬پايداري دينامي به مفهوم عدم‬
‫جداشدگي مفلوط در هنرام بتنريزي و دركت بتن در قالب و‬
‫البهالي آرماتورهاست‪ .‬پايداري استاتي مربوط به مقاومت بتن در‬
‫مقابا آ انداختن‪ ،‬جداشدگي اجزاء و نشست خميري يا پالستي‬
‫پا از بتنريزي است‪ .‬به عبارت ديرر‪ ،‬پايداري دينامي ‪ ،‬مقاومت‬
‫بتن تازه در مقابا جداشدگي در زمان دركت مفلوط بتن است و‬
‫پايداري استاتي مقاومت بتن تازه در مقابا جداشدگي در دالت‬
‫ايستا ميباشد‪.‬‬

‫مصالح مصرفي‬ ‫مصالح مصرفي‬

‫ت ‪ 3-2-1-33‬سيمان و مواد سيماني‬ ‫‪ 3-2-1-33‬سيمان و مواد سيماني‬
‫در ساخت بتن خودتراكم ميتوان از مواد پوزوالني طبيعي خام مانند‬ ‫استفاده از انواع سيمان پرتلند و آميفته مداز است‪ .‬همننين‬
‫زئوليت و انواع توفها يا خاكسترهاي آتشفشاني و مواد پوزوالني‬ ‫استفاده از انواع مواد پوزوالني و سربارهاي مداز ميباشد‪.‬‬
‫طبيعي فرآوري شده مانند‪ ،‬متاكائولن و خاكستر پوسته برنج‪ ،‬و مواد‬
‫پوزوالني مصنوعي مانند دوده سيليا و خاكستربادي استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-1-33‬سنردانه‬ ‫‪ 2-2-1-33‬سنردانه‬
‫توصيه ميشود ترجيحا از ماسه گردگوشه به همراه ذرات كافي ريزتر‬ ‫انواع سنردانههاي قابا استفاده در بتن معمولي را ميتوان در‬
‫از ‪ 2/7‬ميليمتر (ددود ‪ 22‬تا ‪ 72‬درصد وزن ماسه) استفاده شود‪،‬‬ ‫بتن خودتراكم بهكار برد‪ .‬دداكثر اندازه سنردانه مصرفي به ‪22‬‬
‫همننين در روش ملي طرآ مفلوط بتن‪ ،‬توان رابطه فولر تامسون‬
‫ميليمتر محدود ميشود‪ .‬بافت دانهبندي مفلوط سنردانه بايد‬
‫اصالآ شده در مورد دانهبندي سنردانه‪ ،‬بين ‪ 2/71‬تا ‪ 2/3‬بسته به‬
‫بسيار ريز باشد‪.‬‬
‫ريزي مطلو بتن و رواني آن انتفا شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-1-33‬مواد افزودني‬ ‫‪ 7-2-1-33‬مواد افزودني‬
‫الن‪ -‬براي دفظ قابليت پركنندگي و عبور كردن مفلوط بتن‬ ‫الن‪ -‬ماده افزودني فوقروانكننده ‪ -‬در ساخت بتن خودتراكم بايد‬
‫خودتراكم الزم است از ماده افزودني فوقروانكننده استفاده كرد‪.‬‬ ‫از ماده افزودني شيميايي فوقروانكننده استفاده شود‪.‬‬
‫معمولترين نوع افزودني فوقروانكننده كه در ساخت بتن خودتراكم‬
‫استفاده ميشود‪ ،‬بر پايه انواع پليكربكسيالت اترها است‪ .‬هرچند‬
‫ميتوان از فوقروانكنندههاي پايه نفتاليني و مالميني نيز استفاده‬
‫نمود‪ ،‬اگرچه ممكن است در برخي موارد عملكرد مناسبي نداشته‬
‫باشند‪.‬‬
‫‪ -‬براي افزايش گرانروي مفلوط بتن ميتوان از پودرسنگ يا ماده‬ ‫‪ -‬مواد افزودني شيميايي اصالآكننده گرانروي – مواد‬
‫افزودني اصالآ كننده گرانروي يا تركيبي از هر دو استفاده كرد‪.‬‬ ‫افزودني اصالآكننده گرانروي (‪ VMA‬يا ‪ )VEA‬براي‬
‫گاه در دين اجرا و در صورت مشاهده جداشدگي ميتوان از اين مواد‬
‫افزايش گرانروي و پايداري مفلوط بتن استفاده ميشود‪.‬‬
‫نيز استفاده نمود تا جداشدگي و آ انداختن بتن مهار شود‪.‬‬
‫پ‪ -‬توصيه ميشود كه ذرات پودر سنگ كوچ تر از ‪ 312‬ميكرومتر‬ ‫پ‪ -‬پودر سنگ (پُركننده معدني غير فعال) ‪ -‬استفاده از انواع‬
‫(‪ 2/312‬ميليمتر) باشند و بيش از ‪ 32‬درصد پودر از ال ‪31‬‬ ‫پودر سنگ بهويژه پودر سنگ آه مداز است‪ .‬عدم رعايت‬
‫ميكرومتر (ال نمره ‪ )222‬عبور كند‪.‬‬
‫مقدار مداز رد شده از ال ‪ 31‬ميكرومتر‪ ،‬كه در استاندارد‬
 ‫‪261‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫برخي از انواع پودر سنگها ميتوانند فعال باشند و مندر به ايداد‬ ‫ملي ‪ 722‬براي ساخت بتن معمولي ذكر شده‪ ،‬بهشرطي‬
‫واكنش در بتن خودتراكم گردند‪.‬‬ ‫مداز است كه پودر رد شده از ال ‪ 31‬ميكرومتر از نظر مواد‬
‫مقادير پودر سنگ ارايه شده در اين آييننامه جنبه راهنمايي دارد‪.‬‬ ‫زيانآور نظير ر و شيا مطابق مقادير مداز ارايه شده در‬
‫اين استاندارد باشد‪.‬‬
‫در موارديكه براي افزايش گرانروي و پايداري مفلوط بتن‬
‫از پودر سنگ با ريزي كمتر از ‪ 312‬ميكرومتر استفاده‬
‫ميشود‪ ،‬بهتر است مقدار آن ‪ 12‬تا ‪ 312‬كيلوگرم در متر‬
‫مكعب بتن باشد‪ .‬چناننه پودر سنگ‪ ،‬داوي ذرات‬
‫درشتتري باشد‪ ،‬ميتوان اين مقدار را افزايش داد‪ ،‬و وزن‬
‫مواد درشتتر را جزو سنردانه مصرفي محسو كرد‪.‬‬
‫ت‪ -‬مواد افزودني پودري معدني فعال – استفاده از انواع پوزوالن اعم‬
‫از طبيعي يا مصنوعي و سربارهها در اين نوع بتن مجاز است‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬ ‫طرح مخلوط‬

‫ت ‪ 3-7-1-33‬روش دقيق تعيين پارامترهاي رئولووي بتن‬ ‫‪ 3-7-1-33‬طرآ مفلوط بتن خودتراكم بايد مشابه بتن‬
‫خودتراكم‪ ،‬استفاده از دستراه رئومتر است كه محدودههايي براي آن‬ ‫معمولي‪ ،‬براسا مقاومت و دوام مورد نظر تعيين شود‪ .‬در‬
‫پيشنهاد ميشود‪ .‬باوجود آنكه هنوز استانداردهاي الزم و ددود مداز‬ ‫تعيين طرآ مفلوط بايد خصوصيات رئولووي (رفتار شناسي) و‬
‫نتايج آن در منابع معتبر تدوين نشده‪ ،‬اما محدودههايي براي‬ ‫كارايي بتن با اندام آزمايشهاي تعيين شده در استانداردهاي‬
‫پارامترهاي آن پيشنهاد گرديده است‪.‬‬
‫«الن» تا «آ» زير بسته به مورد بررسي شود‪:‬‬
‫الن ‪ -‬جريان اسالمپ و ‪ ، T50‬استاندارد ملي ‪33232‬؛‬
‫‪ -‬شاخ چشمي پايداري بتن خودتراكم‪ ،‬استاندارد ملي‬
‫‪33232‬؛‬
‫پ‪ -‬آزمايش دلقه ‪ ،J‬استاندارد ملي ‪33233‬؛‬
‫ت‪ -‬آزمايش قين ‪ V‬شكا‪ ،‬استاندارد ملي ‪7227-1‬؛‬
‫ث‪ -‬آزمايش جعبه ‪ ،L‬استاندارد ملي ‪7227-32‬؛‬
‫ج‪ -‬مقاومت در برابر جداشدگي بتن با ال ‪ ،‬استاندارد ملي‬
‫‪33-7227‬؛‬
‫شكل ت ‪ 0-00‬محدوده پيشنهادي پارامترهاي رئولوژي (رفتارشناسي) و‬
‫چ‪ -‬پايداري بتن (روش ستون)‪ ،‬استاندارد ملي ‪32211‬؛‬
‫تناسب آنها با مقادير مختلف جريان اسالمپ‬
‫آ‪ -‬مقاومت در برابر جداشدگي بتن خودتراكم با استفاده از‬
‫آزمايش نفوذ‪ ،‬استاندارد ملي ‪.31783‬‬
‫در شكل ت ‪ 0-00‬محدوده قابا قبول براي تنش جاري شدن بين‬
‫صفر تا‪ 62‬پاسكال و براي گرانروي بين ‪ 32‬تا ‪ 322‬پاسكال ثانيه‬
‫ميباشد‪ .‬محدوده مطلو براي تنش جاري شدن بين صفر تا ‪21‬‬
‫پاسكال و براي گرانروي بين‪ 32‬تا ‪ 82‬پاسكال ثانيه پيشنهاد شده‬
‫است‪.‬‬
‫براي سهولت‪ ،‬از آزمايشهاي جايرزين رئومتر براي تعيين پارامترهاي‬
‫رئولووي بتن خودتراكم استفاده ميشود‪ .‬درباره تفسير نتايج و‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪232‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫محدودههاي توصيه شده زير هنوز توافق كاملي وجود ندارد‪ .‬تفسير‬
‫نتايج آزمايشها و محدودههاي توصيه شده براي دستيابي به بتن‬
‫خودتراكم به شرآ زير است‪:‬‬
‫‪ -‬جريان اسالمپ‪ :‬معموال مقدار جريان اسالمپ بين ‪ 112‬تا ‪312‬‬
‫ميليمتر است‪ .‬مقدار بيشتر نشانه دركت بهتر بتن خودتراكم تحت‬
‫وزن خود بوده و ميتواند قالب را سريعتر پر كند‪ .‬در موارد خاص‬
‫با دداكثر اندازه سنردانه ‪ 32/1‬ميليمتر يا كمتر و بافت دانهبندي‬
‫فوقالعاده ريز (در رابطه فولر‪-‬تامسون داراي ‪ n‬كمتر از ‪)2/31‬‬
‫ميتوان به جريان اسالمپ تا ‪ 812‬ميليمتر نيز دست يافت‪ .‬به هر‬
‫دال افزايش جريان اسالمپ ميتواند خطر ناپايداري (جداشدگي و‬
‫آ انداختن) بتن را زيادتر كند‪.‬‬
‫‪ :T12 -‬زمان بيشتر در آزمايش ‪ T12‬نشانه زياد بودن گرانروي بتن‬
‫است‪ .‬اگر مقدار ‪ T12‬مساوي يا كمتر از ‪ 2‬ثانيه باشد‪ ،‬به مفهوم‬
‫گرانروي كم مفلوط و بيشتر از ‪ 1‬ثانيه به معني گرانروي زياد‬
‫مفلوط است‪ .‬گرانروي خيلي كم ادتمال جداشدگي را افزايش مي‬
‫دهد‪.‬‬
‫‪ -‬شاخ چشمي پايداري‪ :‬چناننه نتيده اين آزمايش صفر تا ي‬
‫باشد مناسب است و مقادير بيشتر قابا قبول نفواهد بود‪.‬‬
‫‪ -‬دلقه ‪ :J‬آزمايش دلقه ‪ J‬به دو صورت اندام ميشود‪ .‬در روش‬
‫استاندارد ملي ‪ ،33233‬قطر پفششدگي مفلوط در آزمايش‬
‫جريان اسالمپ با قطر پفش شدگي به كم دلقه ‪ J‬مقايسه‬
‫ميشود‪ .‬اين اختالف بايد از ‪ 12‬ميليمتر كمتر باشد‪ .‬توصيه‬
‫ميشود براي قطعات پرميلررد يا دركت بتن در قالب به طول ‪1‬‬
‫تا ‪ 32‬متر‪ ،‬اين تفاوت به ‪ 21‬ميليمتر محدود شود‪ .‬در روش ديرر‬
‫(روش اروپايي) اختالف ارتفاع بين دو طرف دلقه اندازهگيري‬
‫ميشود‪ .‬در اين دالت بهتر است اين اختالف از ‪ 32‬ميليمتر تداوز‬
‫نكند‪ .‬هرچه اختالف ارتفاع كمتر باشد‪ ،‬نشانه قابليت عبور بيشتر‬
‫مفلوط است‪.‬‬
‫‪ -‬قين ‪ :V‬نتيده قين ‪ V‬كه نشانه گرانروي و جريانپذيري مفلوط‬
‫بتن است‪ ،‬اگر كمتر از ‪ 8‬ثانيه باشد به مفهوم قابليت مناسب‬
‫پركنندگي است‪ .‬چناننه نتيده اين آزمايش خيلي كم باشد‪،‬‬
‫ادتمال جداشدگي وجود دارد‪ .‬آزمايش قين ‪ V‬را پا از ‪ 1‬دقيقه‬
‫از پايان زمان آزمايش اوليه ميتوان تكرار كرد‪ ،‬در اين دالت نتيده‬
‫داصله نبايد بيش از ‪ 7‬ثانيه از نتيده اوليه زيادتر باشد‪ .‬افزايش‬
‫اين مقدار ميتواند نشان دهنده عدم پايداري بتن خودتراكم و‬
‫جداشدگي آن باشد‪.‬‬
‫‪ -‬جعبه ‪ :L‬نسبت بهدست آمده در آزمايش جعبه ‪ L‬نبايد كمتر از‬
‫‪ 2/8‬باشد و نسبت ‪ 3‬به معني قابليت پركنندگي و عبور كردن‬
‫كامال مطلو است‪.‬‬
 ‫‪233‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫‪ -‬آزمايش مقاومت در برابر جداشدگي با ال ‪ :‬اگر نتيده آزمايش‬
‫كمتر از ‪ 22‬درصد باشد‪ ،‬نشاندهنده مقاومت قابا قبول و اگر كمتر‬
‫از ‪ 31‬درصد باشد‪ ،‬نشاندهنده مقاومت مطلو مفلوط‪ ،‬در مقابا‬
‫جداشدگي است‪.‬‬
‫‪ -‬آزمايش پايداري بتن به روش ستون جداشدگي‪ :‬اگر مقدار‬
‫جداشدگي كمتر از ‪ 32‬درصد باشد‪ ،‬نتيده آزمايش قابا قبول‬
‫است‪ .‬در صورتيكه طول دركت بتن در قالب كمتر از ‪ 1‬متر باشد‪،‬‬
‫ممكن است مقدار كمتر از ‪ 31‬درصد نيز قابا قبول تلقي شود‪.‬‬
‫‪ -‬آزمايش پايداري به روش نفوذ‪ :‬نتيده كمتر از ‪ 32‬ميليمتر‪ ،‬مطلو‬
‫و كمتر از ‪ 21‬ميليمتر‪ ،‬قابا قبول است‪.‬‬
‫ت ‪ 2-7-1-33‬در انتفا آزمايشهاي بند «پ» و «ت»‪ ،‬نوع قطعه‬ ‫‪ 2-7-1-33‬در تعيين طرآ مفلوط بتن‪ ،‬معموال آزمايشهاي‬
‫و آرماتوربندي‪ ،‬وسيله بتنريزي و غيره موثر ميباشند‪.‬‬ ‫«الن» تا «ت» زير كافي است‪ ،‬ولي استفاده از آزمايشهاي‬
‫ديرر نيز ميتواند در دستور كار قرار گيرد‪:‬‬
‫الن‪ -‬جريان اسالمپ‪ T50 ،‬و شاخ چشمي پايداري؛‬
‫‪ -‬آزمايش دلقه ‪ J‬يا جعبه ‪( L‬بر دسب مورد)؛‬
‫پ‪ -‬آزمايش قين ‪V‬؛‬
‫ت‪ -‬يكي از آزمايشهاي جداشدگي (پايداري) بتن (بر دسب‬
‫مورد)‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-1-33‬بديهي است بكارگيري آزمايشهاي ديرر در كارگاه‬ ‫‪ 7-7-1-33‬در كنترل بتن در كارگاه در دين اجرا‪ ،‬الزم است‬
‫با توجه به امكانات موجود يا اهميت كار بالمانع است‪.‬‬ ‫دداقا از آزمايش جريان اسالمپ و شاخ چشمي پايداري‬
‫استفاده شود‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 3-3-1-33‬از وسايا لرزاننده براي بتن خودتراكم نبايد استفاده‬
‫كرد‪ .‬گاه براي بتنهايي با جريان اسالمپ كمتر از ‪ 112‬ميليمتر از‬
‫لرزش مفتصري استفاده ميشود زيرا اين بتن در چهارچو بتن‬
‫خودتراكم جاي نميگيرد و بتن آسان تراكم تلقي ميشود‪ .‬همننين‬
‫گاه در مورد ديوار و ستون اجازه داده ميشود از لرزش قالب براي‬
‫ايداد تراكم مفتصر در بتنهاي خودتراكم استفاده شود تا هواي‬
‫مداور قالب خارج شود و نماي بهتري داصا شود‪ .‬در برخي موارد از‬
‫ضربات چكش الستيكي بر قالب‪ ،‬استفاده ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1-33‬امروزه سعي ميشود براي ساخت بتن خودتراكم در‬
‫كارگاهها از تدهيزات بتنسازي تمام خودكار استفاده شود‪ .‬چناننه‬
‫قرار باشد از رطوبت سندي سريع در كارگاه استفاده شود براي‬
‫محاسبه مقادير سنردانههاي مرطو و آ مصرفي جهت ساخت بتن‬
‫بايد از نفرات متفص تر استفاده كرد‪.‬‬
‫اندام شود‪ .‬بديهي است در صورت استفاده از رطوبت سندي‬
‫‪ 3-3-1-33‬تمام الزاماتي كه در اجراي بتن معمولي در اين‬
‫آييننامه ذكر شده‪ ،‬براي بتن خودتراكم نيز بايد رعايت شود‪.‬‬
‫دساسيت مفلوط بتن خودتراكم به تيييرات جزئي مصال از‬
‫نظر كيفي و كمي بيشتر از بتن معمولي است‪ .‬بدين علت اين‬
‫الزامات بايد با دقت بيشتري اعمال شوند‪.‬‬
‫‪ 2-3-1-33‬در ابتداي كار بايد رطوبت سندي سنردانهها بويژه‬
‫ماسه اندام شود و نتايج آن در محاسبه مقادير سنردانههاي‬
‫مرطو و آ مصرفي براي ساخت در نظر گرفته شود‪ .‬در ادامه‬
‫كار هر ‪ 3‬ساعت يكبار بايد رطوبت سندي تكرار و اصالآ نتايج‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪232‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫خودكار در تدهيزات بتنسازي تمام خودكار اين عمليات بطور‬
‫مرتب براي هر نوبت بتنسازي اندام ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-1-33‬بافت چوبي ابزار پرداخت سبب كنده و قلوهكن شدن‬ ‫‪ 7-3-1-33‬بتنهاي خودتراكم معموال چسبنده هستند‪ .‬توصيه‬
‫سط بتن چسبنده ميشود‪ .‬اما ابزارهاي فلزي بهدليا بافت صاف‪،‬‬ ‫ميشود براي پرداخت سط بتن از ابزار چوبي استفاده نشود‪ ،‬و‬
‫بدون اشكال هستند‪.‬‬ ‫ابزارهاي فلزي مانند ماله فلزي بكار گرفته شود‪.‬‬
‫‪ 3-3-1-33‬فشار جانبي قالب براي بتن خودتراكم بايد برابر با‬
‫فشار هيدرواستاتي طبق رابطه ‪ 0-00‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪𝑃 = 𝜌𝑔ℎ‬‬ ‫رابطه ‪)0-00‬‬

‫‪ 1-3-1-33‬در موارديكه دستراه نظارت تشفي دهد‪ ،‬و يا‬

‫اندام آزمايش نشان دهد كه فشار جانبي قالب متفاوت از رابطه‬
‫‪ 0-00‬است‪ ،‬ميتوان از آن فشار جانبي در طرادي قالب استفاده‬
‫كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-3-1-33‬چنانچه نرخ ارتفاعي بتنريزي از باال‪ ،‬بيش از ‪ 1‬متر‬ ‫‪ 6-3-1-33‬در موارديكه نرخ ارتفاعي بتنريزي بيش از ‪ 1‬متر‬
‫بر ساعت باشد ادتمال عدم خروج هوا از بتن و همننين ايداد دفرات‬ ‫بر ساعت باشد و يا مفلوط بتن از پايين قالب پمپ شود‪،‬‬
‫هواي سطحي در مداورت قالب وجود دارد‪.‬‬ ‫ادتمال افزايش فشار جانبي‪ ،‬بيشتر از فشار هيدرواستاتي‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-1-33‬بر اسا مفلوطهاي آزمايشي بايد روشي براي ترتيب‬ ‫‪ 3-3-1-33‬مدت مورد نياز براي مفلوط كردن بتن خودتراكم‬
‫ريفتن مصال به درون مفلوطكن و همننين مدت اختالط در توليد‬ ‫طوالنيتر از بتن معمولي است‪ .‬مدت اختالط و ترتيب ريفتن‬
‫بتن مشف شود تا تيييرات پيمانه به پيمانه بتن به دداقا برسد‪.‬‬ ‫مصال به درون مفلوطكن بايد بر اسا تدربه و نتايج مفلوط‬
‫با توجه به نوع و مقدار مواد سيماني و رواني بتن‪ ،‬معموال مدت‬ ‫آزمايشي تعيين شود‪.‬‬
‫اختالط مناسب بين ‪ 3‬تا ‪ 2‬دقيقه پا از ريفتن آخرين جز بتن در‬
‫ديگ مفلوطكن است‪.‬‬
‫ت ‪ 8-3-1-33‬با افزايش طول دركت افقي بتن‪ ،‬ادتمال جداشدگي‬ ‫‪ 8-3-1-33‬طول مداز دركت افقي بتن خودتراكم با «پايداري‬
‫ديناميكي افزايش يافته و ممكن است هواي محبو نيز افزايش يابد‪.‬‬ ‫مطلو » بايد به ‪ 32‬متر محدود شود‪ .‬در شرايطي كه «پايداري‬
‫قابا قبول» است‪ ،‬اين طول بايد به ‪ 1‬متر محدود شود‪ .‬در‬
‫موارديكه مطالعات كافي نشان دهد كه دركت افقي با طول‬
‫بيشتر از مقادير اشاره شده مندر به ناهمرني و جداشدگي و‬
‫افزايش هواي محبو بتن نميشود‪ ،‬ميتوان طول مداز دركت‬
‫افقي بتن را افزايش داد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-1-33‬استعداد جداشدگي با كاهش گرانروي افزايش‬ ‫‪ 1-3-1-33‬ارتفاع مداز سقوط آزاد بتن خودتراكم بستري به‬
‫مييابد‪ ،‬همننين دداكثر ارتفاع ريفتن بتن به كم ناوه سقوطي‬ ‫مشفصات بتن دارد و معموال به ‪ 1‬متر محدود ميشود‪ .‬افزايش‬
‫داراي محدوديت خاصي نميباشد‪.‬‬ ‫ارتفاع ريفتن آزاد بتن بدون ناوه سقوطي‪ ،‬مندر به افزايش‬
‫هواي دباشده در بتن و ايداد دفرات سطحي در مداورت‬
‫قالب ميشود‪.‬‬
 ‫‪237‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 32-3-1-33‬بايد محا مناسبي براي اتصال لوله پمپ به قالب‬ ‫‪ 32-3-1-33‬بهترين روش ريفتن بتن خودتراكم‪ ،‬پمپ كردن‬
‫تعبيه شود تا بتوان در پايان پمپ كردن‪ ،‬آن را مسدود و لوله پمپ‬ ‫آن از تراز پايين قالب ديوار يا ستون ميباشد‪.‬‬
‫را جدا نمود‪.‬‬
‫با پمپ كردن بتن خودتراكم از تراز پايين قالب عمودي‪ ،‬هواي كمتري‬
‫در بتن باقي ميماند و نماي مطلو تري داصا ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 33-3-1-33‬بديهي است امكان بتنريزي از چند نقطه با وسايا‬ ‫‪ 33-3-1-33‬توصيه ميشود ريفتن بتن خودتراكم از ي‬
‫مفتلن بطور همزمان وجود دارد‪.‬‬ ‫نقطه در دال‪ ،‬تير يا ديوار شروع شود و محا آن تييير نكند‪.‬‬
‫ت ‪ 32-3-1-33‬از آندا كه بتن خودتراكم نبايد آ انداختن‬ ‫‪ 32-3-1-33‬با توجه به خش شدگي سريع سط بتن‬
‫مشهودي داشته باشد‪ ،‬سط آن ممكن است خيلي زودتر از بتنهاي‬ ‫خودتراكم‪ ،‬الزم است دفاظت اوليه از سط بتن براي جلوگيري‬
‫معمولي خش شود و ترك بفورد‪ .‬بهويژه در مناطق خش يا مناطق‬ ‫از تبفير‪ ،‬در اسرع وقت اندام شود تا سط بتن ترك نفورد‪.‬‬
‫گرم و خش و يا در صورت وزش باد و تابش مستقيم آفتا ‪،‬‬
‫مشكالت بيشتري ايداد ميشود و بالفاصله پا از ريفتن بتن بايد‬
‫اقدامات الزم را اندام داد‪.‬‬

‫بتن پاششي‬ ‫بتن پاششي‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-6-33‬اين بتن با عناوين ديرري همنون بتن پاشيدني يا‬ ‫‪ 3-3-6-33‬بتن پاششي بتني است كه با دستراههاي مفصوص‬
‫بتن پاشيده نيز شناخته ميشود‪ .‬در مواردي كه شكا كار پينيده‪،‬‬ ‫پاشش بتن بر روي سطوآ‪ ،‬پاشيده ميشود تا اليههاي متراكم‪،‬‬
‫قالببندي مشكا و پر هزينه يا تعمير و بهسازي ساختمانها و پاها‬ ‫خود نرهدار و باربر ايداد كند‪.‬‬
‫و پايدارسازي گودها و توناها مد نظر باشد‪ ،‬از اين نوع بتن استفاده‬
‫ميشود‪ .‬استفاده از اين نوع بتن به تدربه‪ ،‬تدهيزات مناسب و كارگران‬
‫فني متفص بهويژه در امر بتنپاشي نياز دارد‪ .‬اجراي بتن بهصورت‬
‫سطوآ منحني شكا و قوسي با اين روش‪ ،‬كاربرد روزافزوني يافته‬
‫است‪.‬‬
‫در اين آييننامه صرفا بتن پاششي سازهاي مورد بحث قرار گرفته‬
‫است‪ .‬به هر دال گاه از اين نوع بتن‪ ،‬براي دفاظت غير سازهاي نيز‬
‫استفاده ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-6-33‬در بتن پاشي به روش خش ‪ ،‬ماده چسباننده‪،‬‬ ‫‪ 2-3-6-33‬اين نوع بتن به دو صورت تر و خش قابا اجرا‬
‫سنردانهها و در صورت لزوم مواد افزودني خش بهطور كاما مفلوط‬ ‫است‪ .‬استفاده از هر ي از اين دو روش با توجه به محدوديت‬
‫و به داخا دستراه تيذيه كننده مكانيكي مفصوص يا بتنپاش ريفته‬ ‫و مزاياي آنها و امكانات موجود‪ ،‬توسط مهند مشاور انتفا‬
‫ميشود‪ .‬مفلوط از طريق دستراههاي مدهز به وسايا اندازهگيري‪ ،‬با‬ ‫ميشود‪.‬‬
‫فشار هوا به داخا شيلنگ و افشان منتقا ميشود‪ .‬در افشان ‪ ،‬آ‬
‫(با افزودني يا بدون افزودني) به مفلوط خش اضافه و با فشار به‬
‫سط مورد نظر پاشيده ميشود‪.‬‬
‫‪ -‬در بتن پاشي به روش تر‪ ،‬مواد تشكيا دهنده‪ ،‬آ و افزودني (در‬
‫صورت لزوم) بهطور كاما مفلوط شده و سپا توسط دستراه پاشش‬
‫بر سطوآ مورد نظر پاشيده ميشود‪ .‬مزاياي اين روش همرني بيشتر‪،‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪233‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫مناسب بودن براي تعمير در مناطق خورنده و براي دستيابي به دوام‪،‬‬
‫گرد و غبار كمتر‪ ،‬كنترل دقيقتر نسبت آ به سيمان‪ ،‬امكان اضافه‬
‫كردن برخي افزودنيها به بتن قبا از پاشش و پا زدگي و هدر رفت‬
‫كمتر ميباشد‪ .‬از محدوديتهاي اين روش ميتوان به گراني‬
‫تدهيزات‪ ،‬آشنايي كمتر با عدم امكان توقنهاي نسبتا طوالني‪ ،‬وزن‬
‫بيشتر شيلنگ انتقال بتن و دما در فواصا زماني و مكاني نسبتا‬
‫كوتاهتر اشاره كرد‪.‬‬
‫‪ -‬روش خش با توجه به مزايايي همنون‪ :‬ارزاني تدهيزات‪ ،‬آشنايي‬
‫بيشتر مدريان‪ ،‬امكان توقنهاي نسبتا طوالني‪ ،‬امكان پاششهاي‬
‫پراكنده و كم ددم‪ ،‬امكان تييير لحظهايي آ مفلوط توسط مسئول‬
‫پاشش در نقاط مفتلن‪ ،‬دما در فواصا طوالنيتر از نظر زماني و‬
‫مكاني‪ ،‬سهولت بيشتر در جابدايي شيلنگ‪ ،‬پاشش بهتر سبكدانهها و‬
‫سنردانههاي نسوز‪ ،‬امكان بكارگيري مواد افزودني پودري به مفلوط‬
‫خش و افزودن مواد تند گير و آنيگير كنندهها در سر لوله‪ ،‬رواج‬
‫بيشتري دارد‪ .‬محدوديت اين روش همرني كمتر‪ ،‬ايداد گرد و غبار‬
‫بيشتر در دين اجرا‪ ،‬مناسب نبودن آن براي تعمير در مناطقي كه‬
‫دوام بيشتري مد نظر است و پا زدگي و هدر رفت بيشتر ميباشد‪.‬‬

‫مصالح مصرفي‬ ‫مصالح مصرفي‬

‫ت ‪ 3-2-6-33‬استفاده از انواع سيمان آميفته بهدليا ايداد دالت‬ ‫‪ 3-2-6-33‬سيمان ‪ -‬از انواع سيمان پرتلند و آميفته ميتوان‬
‫خميري بهتر و دفظ آ بيشتر‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬ ‫در ساخت بتن پاششي استفاده كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-6-33‬استفاده از دداكثر اندازه بزرگتر به برگشت و هدر‬ ‫‪ 2-2-6-33‬سنگدانه ‪ -‬دداكثر اندازه اسمي سنردانه مصرفي‬
‫رفت بيشتر مصال مندر ميشود‪ .‬همننين بافت دانهبندي مفلوط‬ ‫به ‪ 22‬ميليمتر محدود ميشود‪ ،‬گرچه توصيه ميشود براي‬
‫سنردانه بايد تا دد امكان ريز باشد (مطابق دانهبندي جدول ت‬ ‫كاهش هدر رفت مصال ‪ ،‬اين مقدار از ‪ 32/1‬ميليمتر تداوز‬
‫‪.)2-00‬‬ ‫نكند‪.‬‬
‫مفلوط سنردانه درشت و ريز بايد از مقدار كافي ذرات ريز‬
‫جدول ت ‪ 2-00‬دانهبندي پيشنهادي مخلوط سنگدانه براي بتن پاششي‬
‫برخوردار باشد تا برگشت و هدر رفت مصال كمتر شود‪.‬‬
‫درصد تجمعي عبوري‬
‫اندازه الك‪mm ،‬‬
‫دانهبندي ‪2‬‬ ‫دانهبندي ‪0‬‬
‫‪322‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪32/1‬‬
‫‪12-322‬‬ ‫‪322‬‬ ‫‪1/1‬‬
‫‪32-81‬‬ ‫‪11-322‬‬ ‫‪3/31‬‬
‫‪12-32‬‬ ‫‪82-18‬‬ ‫‪2/3‬‬
‫‪71-11‬‬ ‫‪12-81‬‬ ‫‪3/2‬‬
‫‪22-71‬‬ ‫‪21-62‬‬ ‫‪2/622‬‬
‫‪8-22‬‬ ‫‪32-72‬‬ ‫‪2/722‬‬
‫‪2-32‬‬ ‫‪2-32‬‬ ‫‪2/312‬‬
‫در مواردي كه ضفامت قطعه يا پوشش بتن روي ميلررد خيلي كم باشد يا‬
‫نياز به ك اهش مقدار برگشت و هدر رفت بتن وجود داشته باشد استفاده از‬
‫دانهبندي رده ‪ 3‬كاربرد جديتري خواهد داشت‪.‬‬
 ‫‪231‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 7-2-6-33‬بهتر است براي استفاده از افزودنيهاي زودگيركننده‬ ‫‪ 7-2-6-33‬مواد افزودني‪:‬‬

‫در بتن پاشي به روش تر‪ ،‬اين مواد بهوسيله شيلنري كه به افشان‬ ‫‪ 3-7-2-6-33‬مواد افزودني شيميايي ‪ -‬در اغلب موارد ميتوان‬
‫متصا است به مفلوط اضافه شود‪ ،‬زيرا افزودن اين مواد به بتن تر‬ ‫از افزودنيهاي زودگيركننده مفصوص بتن پاشي‪ ،‬بهويژه در‬
‫قبا از انتقال به افشان ميتواند مندر به گيرش سريع بتن و انسداد‬ ‫روش خش استفاده نمود‪ .‬در روش تر ميتوان از افزودنيهاي‬
‫لولهها شود‪ ،‬مرر اينكه از مواد زودگير كننده پودري در مفلوط‬
‫روانكننده نيز استفاده كرد‪.‬‬
‫خش استفاده شود‪ .‬در بسياري از موارد توصيه ميشود از‬
‫‪ 2-7-2-6-33‬مواد افزودني پودري معدني ‪ -‬از انواع مواد‬
‫زودگيركنندههايي كه قليايي نيستند استفاده شود تا ايمني نفرات‬
‫پودري معدني فعال شاما‪ ،‬سربارهها و پوزوالنها و مواد پودري‬
‫رعايت شود‪.‬‬
‫معموال استفاده از مواد پودري معدني فعال يا غير فعال مندر به‬ ‫غير فعال مانند پودرسنگ ميتوان استفاده نمود‪.‬‬
‫افزايش چسبندگي بتن و به تبع آن كاهش برگشت و هدر رفت‬
‫مصال ميشود‪ .‬همننين با جايرزيني بفشي از سيمان مصرفي با‬
‫مواد پودري فعال ميتوان مصرف سيمان را كاهش داد‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬ ‫طرح مخلوط‬

‫ت ‪ 3-7-6-33‬مقدار مواد سيماني در بتن پاششي معموال بين ‪731‬‬ ‫‪ 3-7-6-33‬طرآ مفلوط بتن پاششي براي دستيابي به مقاومت‬
‫تا ‪ 112‬كيلوگرم در متر مكعب است‪ .‬مقدار مواد سيماني مورد نياز‬ ‫مورد نظر يا مشفصات مورد نياز ديرر‪ ،‬بايد توسط پيمانكار تهيه‬
‫تابع دداكثر اندازه سنردانه و بافت دانهبندي آن است‪ .‬براي كاهش‬ ‫شود‪ .‬مشفصات ديرري كه ممكن است توسط مهند مشاور‬
‫برگشت مصال و افزايش انسدام بتن پاششي ميتوان مقدار مواد‬ ‫تعيين شوند عبارتند از‪:‬‬
‫سيماني را افزايش داد كه خود ميتواند به جمعشدگي بيشتر نيز‬
‫الن‪ -‬دداقا و دداكثر مقدار مواد سيماني؛‬
‫مندر شود‪.‬‬
‫‪ -‬دداكثر نسبت آ به مواد سيماني؛‬
‫پ‪ -‬مقاومت خمشي؛‬
‫ت‪ -‬طاقت؛‬
‫ث‪ -‬مقاومت اوليه كوتاه مدت؛‬
‫ج‪ -‬نفوذپذيري؛‬
‫چ‪ -‬جذ آ ؛‬
‫آ‪ -‬چسبندگي به بستر؛‬
‫خ‪ -‬ميزان هدر رفت مداز‪.‬‬

‫ارزيابي قبل از ساخت‬ ‫ارزيابي قبل از ساخت‬

‫ت ‪ 3-3-6-33‬در اين مردله الزم است‪ ،‬مصال ‪ ،‬نسبتهاي مفلوط‪،‬‬ ‫‪ 3-3-6-33‬قبا از اجراي پرووه بايد مطالعات و آزمايشهاي‬
‫تدهيزات‪ ،‬فرآيند ساخت و متصديان پاشش‪ ،‬ارزيابي و انتفا شوند‪.‬‬ ‫كافي در خصوص مشفصات مواد و مصال ‪ ،‬طرآ مفلوط بتن‪،‬‬
‫كيفيت بتن‪ ،‬روش اجرا و عملكرد مسئول پاشش‪ ،‬توسط‬
‫پيمانكار اندام شود و به تاييد دستراه نظارت برسد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-6-33‬بفشي از بتن در هنرام پاشش بهدليا برگشت و‬ ‫‪ 2-3-6-33‬مصال مصرفي‪ ،‬طرآ مفلوط‪ ،‬تدهيزات‪ ،‬فرآيند‬
‫ريزش مصال هدر ميرود‪ .‬اتالف مصال به دليا مسائا اقتصادي و‬ ‫ساخت و مسئول پاشش‪ ،‬بايد بهگونهاي انتفا شوند كه ضمن‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪236‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫زيست محيطي‪ ،‬مطلو نيست و مددداً نبايد از اين مصال براي‬ ‫دستيابي به مشفصات مكانيكي‪ ،‬دوام و ساير خواستههاي مورد‬
‫عمليات پاشش استفاده كرد‪.‬‬ ‫نظر‪ ،‬مقدار مصال هدر رفته در بتن پاشي‪ ،‬به دداقا برسد‪.‬‬
‫دداكثر هدر رفت براي سطوآ قائم ‪ 21‬درصد و براي سطوآ افقي‬
‫باالسر ‪ 32‬درصد توصيه ميشود‪ .‬براي سطوآ افقي رو به پائين‬
‫نميتوان مقدار هدر رفت را بهدرستي تعيين نمود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-6-33‬عالوه بر نسبتهاي مفلوط‪ ،‬جهت پاشش نيز در‬ ‫‪ 7-3-6-33‬براي ارزيابي كيفيت بتن پاششي‪ ،‬بايد پاناهاي‬
‫كيفيت بتن پاششي تاثير گذار است‪ .‬بههمين دليا بايد پاناهاي‬ ‫آزمايشي طبق استاندارد ملي ‪ 38333-3‬تهيه شوند‪ .‬اين پاناها‬
‫آزمايشي براي سطوآ كن‪ ،‬سقن‪ ،‬قائم و مايا (در صورت لزوم)‪ ،‬به‬ ‫جداگانه براي هر طرآ مفلوط بتن‪ ،‬هرجهت پاشش و هر‬
‫طور جداگانه تهيه و آزمايش شوند‪.‬‬ ‫مسئول پاشش‪ ،‬تهيه شود‪ .‬به عبارت ديرر ساخت پاناهاي‬
‫آزمايشي بايد منطبق با شرايط واقعي در پرووه باشد‪ .‬اين پاناها‬
‫بايد طبق استاندارد ذكر شده‪ ،‬در شرايط كارگاهي عماآوري‬
‫شده و براي اندام آزمايشهاي الزم به آزمايشراه منتقا گردند‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-6-33‬براي بررسي مقاومت فشاري از ميزههاي بتني و براي‬ ‫‪ 3-3-6-33‬آزمونههاي مربوط به بتن پاششي سفتشده بايد‬
‫مقاومت خمشي از آزمونههاي منشوري برش خورده استفاده ميشود‪.‬‬ ‫بهصورت ميزهها يا منشورهاي برشخورده از پاناهاي آزمايشي‬
‫گاه ميزهها يا ساير آزمونههاي داراي ميلررد براي مشاهده جداشدگي‬ ‫مطابق با استاندارد ملي ‪ 32726‬تهيه و آزمايشهاي مقاومت‬
‫يا اطمينان از پرشدگي زير آرماتورها و ساير موارد مورد استفاده قرار‬ ‫فشاري‪ ،‬مقاومت خمشي و غيره‪ ،‬بر دسب الزامات فني پرووه‪،‬‬
‫ميگيرد‪.‬‬
‫بر روي آنها اندام شود‪ .‬در رابطه با قطر و ساير ابعاد آزمونهها‪،‬‬
‫به استاندارد ذكر شده‪ ،‬مراجعه شود‪ .‬اين آزمونهها بايد فاقد‬
‫ميلررد باشند‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-6-33‬استفاده از الياف در بتن پاشي متداول است‪ .‬اين‬ ‫‪ 1-3-6-33‬در موارد استفاده از الياف در بتن پاششي بايد‬
‫الياف معموال سبب بهبود خواص مكانيكي مانند مقاومت در برابر‬ ‫ضوابط مربوط به بتن اليافي مطابق بند ‪ 01-3-3‬نيز رعايت‬
‫ضربه‪ ،‬طاقت و مقاومت خمشي ميشوند‪ .‬همننين استفاده از الياف‬ ‫شود‪.‬‬
‫باعث كاهش برگشت و هدر رفت مصال ميشود‪.‬‬
‫‪ 6-3-6-33‬براي بررسي كيفيت در برگرفتن ميلررد توسط بتن‬
‫پاششي و كيفيت ظاهري آنها بايد پاناهاي آزمايشي كه داوي‬
‫آرماتور مورد نظر باشد‪ ،‬بر طبق استاندارد ملي‬
‫‪ 3-38333‬تهيه شوند‪ .‬در اين پاناها بايد قطر و آرايش آنها‬
‫مشابه پرووه باشد‪ .‬ميزههاي تهيه شده بايد داوي ميلررد باشد‪.‬‬
‫دستراه نظارت بايد با مشاهده ظاهري ميزهها‪ ،‬بهخصوص‬
‫نوادي اطراف ميلرردها‪ ،‬كيفيت بتن پاششي اجرا شده را بررسي‬
‫كند‪ .‬براي اين آزمايشها‪ ،‬قطر ميزهها بايد دداقا ‪ 13‬ميليمتر‬
‫و ارتفاع آن برابر با ضفامت پانا باشد‪.‬‬
‫‪ 3-3-6-33‬در موارديكه پانا آزمايشي بند ‪ 6-0-6-00‬مردود‬
‫شود‪ ،‬ميتوان ي پانا ديرر را تهيه و آزمايش كرد‪ .‬اگر پانا‬
‫جديد مورد قبول باشد كار ادامه پيدا ميكند‪ .‬در غير اين صورت‬
 ‫‪233‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بايد فرآيند ساخت‪ ،‬طرآ مفلوط‪ ،‬مسئول پاشش يا تدهيزات‬
‫پاشش اصالآ شوند‪.‬‬

‫ارزيابي و پذيرش در حين ساخت‬ ‫ارزيابي و پذيرش در حين ساخت‬

‫ت ‪ 3-1-6-33‬نمونهبرداري بهمنظور كنترل كيفيت بتن اجرا شده‬ ‫‪ 3-1-6-33‬براي آزمايش مقاومت فشاري در هر طرآ مفلوط‬
‫در پرووه اندام ميگيرد‪.‬‬ ‫بتن پاششي‪ ،‬بايد به ازاي هر ‪ 72‬متر مكعب بتن يا ‪ 312‬متر‬
‫مربع سط پاشيده شده‪ ،‬هر كدام تعداد نوبتهاي نمونهبرداري‬
‫بيشتري را بهدست دهد‪ ،‬دداقا ي نوبت نمونهبرداري و براي‬
‫آزمايشهاي دوام بايد از هر ‪ 312‬متر مكعب بتن يا هر ‪312‬‬
‫متر مربع سط ‪ ،‬هر كدام تعداد نوبتهاي نمونهبرداري بيشتري‬
‫را بهدست دهد‪ ،‬دداقا ي نوبت نمونهبرداري اندام شود‪.‬‬
‫نوبت‬ ‫‪ 2-1-6-33‬در هر نوبت كاري بايد دداقا ي‬
‫نمونهبرداري از هر رده و هر نوع‪ ،‬براي آزمايش مقاومت فشاري‬
‫اندام شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-1-6-33‬توصيه ميشود جهت جلوگيري از آسيبرساني به‬ ‫‪ 7-1-6-33‬نمونهبرداري را ميتوان از محا بتن اجرا شده يا از‬
‫سازه اصلي‪ ،‬از پاناهاي آزمايشي نمونهبرداري بهصورت ميزه يا تير‬ ‫پاناهاي آزمايشي‪ ،‬تهيه و نرهداري شده مطابق با استاندارد‬
‫بريده شده استفاده شود‪.‬‬ ‫ملي ‪ ،38333-3‬اندام داد‪ .‬اين پاناها بايد مطابق استاندارد در‬
‫شرايط كارگاهي عماآوري شوند و براي اندام آزمايشهاي الزم‬
‫به آزمايشراه منتقا گردند‪.‬‬
‫‪ 3-1-6-33‬آزمونهها بايد بهصورت ميزه يا منشور مطابق با‬
‫استاندارد ملي ‪ 32726‬تهيه و آزمايش شوند‪.‬‬
‫‪ 1-1-6-33‬در موارديكه نمونهبرداري از محا بتن اجرا شده‬
‫اندام ميشود‪ ،‬محا ميزه يا منشور برش خورده نبايد با بتن‬
‫پاششي پر شود‪ .‬اين محا بايد با بتن معمولي با مشفصات‬
‫مشابه بتن پاششي اجرا شده‪ ،‬پُر شود و عماآوري محا پُر شده‬
‫نيز طبق ضوابط بفش عماآوري باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-1-6-33‬بههردال نسبت ارتفاع به قطر ميزه بايد دداقا برابر‬ ‫‪ 6-1-6-33‬هر نمونهبرداري مقاومت فشاري‪ ،‬شاما سه ميزه‬
‫ي باشد‪.‬‬ ‫است‪ .‬براي ارزيابي مقاومت فشاري‪ ،‬ميزههايي كه از پاناهاي‬
‫دداقا قطر ميزه معموال بايد سه برابر دداكثر اندازه اسمي‬ ‫آزمايشي اخذ ميشوند بايد دداقا داراي قطر ‪ 31‬ميليمتر‬
‫سنردانههاي مصرفي در بتن باشد‪ .‬چنانچه بتوان از قطرهاي بيشتر‬
‫باشند‪ ،‬مرر اينكه مهند مشاور مشفصات ديرري را ذكر كرده‬
‫استفاده كرد‪ ،‬نتايج معتبرتري بدست ميآيد‪.‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫مقاومت مشفصه بتن پاششي براي دداقا قطر ميزه ‪ 13‬ميليمتري‬
‫تعرين ميشود و معموال نياز به تبديا مقاومت به قطر استوانه‬
‫استاندارد وجود ندارد‪ .‬چناننه طراآ پرووه مقاومت مشفصه را براي‬
‫قطر خاص ديرري تعرين كند‪ ،‬ميتوان نتايج ميزههاي مورد نظر را‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪238‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫نيز بدون تبديا بكار برد‪ .‬بههردال توصيه ميشود‪ ،‬طراآ پرووه با‬
‫درنظر گرفتن تفاوت مقاومت ميزههاي با قطرهاي مفتلن مقاومت‬
‫فشاري مشفصه مورد نظر را تعيين كند‪.‬‬
‫ت ‪ 3-1-6-33‬ضوابط پذيرش مربوط به بتن معمولي كه در بند‬ ‫‪ 3-1-6-33‬معيار پذيرش مقاومت فشاري در بتن پاششي‪،‬‬
‫‪ 0-8‬آمده است‪ ،‬براي بتن پاششي موضوعيت ندارد‪.‬‬ ‫برآورده كردن هر دو ضابطه زير است‪:‬‬
‫مرر اينكه از مفلوط بتن پاششي بهروشتر قبا از پاشش‪،‬‬ ‫الن‪ -‬ميانرين مقاومت فشاري ي مدموعه سهتايي ميزه كه از‬
‫نمونهبرداري اندام شود و آزمونههاي مقاومتي‪ ،‬قالبگيري شود‪ .‬در‬ ‫هر پانا آزمايشي يا محا بتن اجرا شده به دست آمده‪ ،‬بايد‬
‫اين دالت پذيرش بتن بصورت عادي اندام ميشود‪.‬‬ ‫بيشتر يا مساوي ‪ 81‬درصد مقاومت مشفصه باشد‪.‬‬
‫‪ -‬مقاومت هيچ ميزهاي نبايدكمتر از ‪ 31‬درصد مقاومت‬
‫مشفصه باشد‪.‬‬
‫‪ 8-1-6-33‬دوام ميزه بتن پاششي در صورت برآورده شدن‬
‫ضوابط «الن» و « » زير قابا پذيرش است‪ ،‬مرر آنكه در‬
‫مشفصات فني پرووه ضابطه ديرري ارايه شده باشد‪:‬‬
‫الن‪ :‬ميانرين نتايج ميزهها نبايد از ‪ 2/82‬معيار دداقا آزمايش‬
‫دوام مشفصه كمتر يا از ‪ 3/21‬برابر معيار دداكثر آزمايش‬
‫دوام مشفصه بيشتر شود‪.‬‬
‫‪ :‬نتيده هيچي از ميزهها نبايد از ‪ 2/63‬معيار دداقا‬
‫آزمايش دوام مشفصه كمتر يا از ‪ 3/1‬برابر معيار دداكثر‬
‫آزمايش دوام مشفصه بيشتر شود‪.‬‬
‫ت ‪ 8-1-6-33‬مشاور ميتواند آزمايشها و معيارهاي پذيرش ديرري‬ ‫‪ 1-1-6-33‬مهند مشاور ميتواند معيارهاي پذيرش ديرري‬
‫را با توجه به آييننامههاي معتبر تعيين كند‪.‬‬ ‫غير از مقاومت فشاري مانند‪ :‬ضفامت‪ ،‬مقاومت خمشي و‬
‫چسبندگي به بستر را براي بتن تعيين كند‪ .‬همننين در‬
‫مواردي كه بتن پاششي بهصورت تر اجرا ميشود‪ ،‬مهند‬
‫مشاور ميتواند الزاماتي براي نمونهگيري و ارزيابي بتن مانند‪:‬‬
‫درصد دبا هوا‪ ،‬اسالمپ و دماي بتن تازه و مقاومت بتن‬
‫سفتشده و غيره‪ ،‬قبا از پاشش آن را مشف كند‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 0-6-6-00‬آمادهسازي محل بتنريزي‬ ‫‪ 3-6-6-33‬آمادهسازي محل بتنريزي‬

‫ت ‪ 3-3-6-6-33‬آ اضافي را ميتوان با هواي پرفشار از سط زدود‪.‬‬ ‫‪ 3-3-6-6-33‬در موارديكه بتن پاششي بر روي خاك يا سنگ‬
‫يا هر سط جاذبي اجرا ميشود‪ ،‬بايد آن سط بالفاصله قبا از‬
‫پاشش مرطو شده‪ ،‬و بهصورت اشباع با سط خش درآيد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-6-6-33‬گاه ميتوان بهجاي اشباع سط با آ ‪ ،‬از دوغا‬ ‫‪ 2-3-6-6-33‬در موارديكه بتن پاششي بر روي سطوآ بتني‬
‫داوي التكا يا اپوكسي استفاده كرد‪.‬‬ ‫يا مصال بنايي اجرا ميشود‪ ،‬بايد تمام بفشهاي سست و‬
‫معيو و آغشته به آلودگي كه سبب عدم چسبندگي ميشود‬
 ‫‪231‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫سط مورد نظر را ميتوان با وسايا دستي‪ ،‬ماسهپاشي يا آ پرفشار‬ ‫برداشته شوند‪ .‬بالفاصله قبا از پاشش بايد سط بتن يا بنايي‪،‬‬
‫زبر و خشن نمود‪.‬‬ ‫مرطو شود و به دالت نزدي به اشباع با سط خش در‬
‫آيد‪ .‬همننين سطوآ صيقلي بايد مضر شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-3-6-6-33‬زنگ و بتن سفتشده روي ميلرردها را ميتوان با‬ ‫‪ 7-3-6-6-33‬سطوآ ميلرردها بايد عاري از بتن سفتشده‬
‫آ پرفشار يا ماسهپاشي پاك كرد‪ .‬چربيها بايد با مواد مناسب يا‬ ‫قبلي و آلودگيهايي باشند كه مانع چسبندگي آنها به بتن‬
‫بفار آ زدوده شوند‪.‬‬ ‫پاششي ميگردند‪.‬‬
‫‪ 3-3-6-6-33‬قالبهاي پرووه بايد داراي مقاومت كافي در‬
‫برابر تييير شكاهاي زياد و اتكاي كافي باشند تا در طول پاشش‬
‫ثابت باقي بمانند‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-6-6-33‬توصيه ميشود‪ ،‬در هنرام طرادي‪ ،‬تا دد امكان از‬ ‫‪ 1-3-6-6-33‬ميلرردها بايد به گونهاي نصب شوند كه بتن‬
‫ميلرردهاي با قطر كمتر و مقاومت بيشتر استفاده شود‪.‬‬ ‫پاششي بهخوبي اطراف ميلرردها را در بر بريرد‪ .‬فاصله آزاد بين‬
‫ميلرردها نبايد از ‪ 12‬ميليمتر كمتر باشد‪.‬‬
‫‪ 6-3-6-6-33‬براي رسيدن به ضفامت مورد نظر‪ ،‬بايد از‬
‫ميلههاي راهنما يا هر وسيله مناسب ديرري استفاده كرد‪.‬‬

‫‪ 2-6-5-1‬عمليات پاشش‬ ‫‪ 2-6-6-33‬عمليات پاشش‬

‫ت ‪ 3-2-6-6-33‬نور و تهويه كافي بايد براي اندام عمليات پاشش‬ ‫‪ 3-2-6-6-33‬بتن پاشي بايد ابتدا در گوشهها و تورفتريها و‬
‫تامين شود‪ .‬همننين بايد از طرآ مفلوط تاييد شده براي عمليات‬ ‫همننين از پايين به باال اجرا شود‪.‬‬
‫بتنپاشي استفاده شود‪.‬‬
‫‪ 2-2-6-6-33‬سرعت تفليه مصال درون دستراه پاشش و‬
‫فشار هوا در افشان دستراه بايد يكنواخت باشد تا جرياني‬
‫پايدار و مداوم براي بتن دردال پاشش به وجود آيد‪ .‬سرعت‬
‫پاشش و فاصله افشان بايد بهگونهاي باشد كه تراكمي مطلو‬
‫با دداقا مصال هدر رفته تأمين شود‪.‬‬
‫بايد‬ ‫ت ‪ 7-2-6-6-33‬براي پاشيدن بتن به زير ميلرردها‪ ،‬افشان‬ ‫‪ 7-2-6-6-33‬بتن بايد بهصورت عمود بر سط و در گوشهها‬
‫بهصورت مايا درآيد‪.‬‬ ‫در راستاي نيمساز گوشهها پاشيده شود‪ .‬همننين دركت‬
‫موضعي افشان به هنرام پاشش بايد بهصورت دايرهاي يا‬
‫بيضوي با قطر كوچ باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-6-6-33‬در غيراينصورت كيفيت بتن پشت ميلررد مناسب‬ ‫‪ 3-2-6-6-33‬بتن پاششي بايد اطراف ميلررد را بهخوبي در بر‬
‫نفواهد بود و بتن بيشتري هنرام پاشش هدر ميرود و امكان ترك‬ ‫گيرد و پوششي با ضفامت الزم به وجود آورد‪ .‬پاشش را بايد از‬
‫خوردگي در سط بتن و درست در باالي سر ميلررد افزايش مييابد‪.‬‬ ‫پشت ميلرردها شروع كرد و با افزايش ضفامت بتن پاشيده‬
‫شده‪ ،‬ميلرردها را نيز درون بتن مدفون كرد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-2-6-6-33‬يكي از مزاياي مهم روش خش معطلي مواد قبا‬ ‫‪ 1-2-6-6-33‬بتن پاششي خش بايد تا ‪ 12‬دقيقه پا از‬
‫از پاشش است‪ ،‬چناننه سنردانههاي مصرفي رطوبتي كمتر از اشباع‬ ‫اختالط مصال ‪ ،‬پاشيده شود‪ .‬بتن پاششي تر بايد تا ‪ 31‬دقيقه‬
‫با سط خش داشته باشند‪ ،‬مدت ذكر شده در اين آييننامه ميتواند‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪282‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫افزايش يابد‪ .‬توصيه ميشود براي كاهش هدر رفت بتن و آلودگي‬ ‫پا از مفلوط كردن آن به شرط داشتن كارائي الزم‪ ،‬اعمال‬
‫محيط بر اثر غبار پاشش و كاهش جمع شدگي خميري‪ ،‬رطوبت‬ ‫شود‪.‬‬
‫سنردانهها در روش خش ‪ ،‬كمي بيشتر از دالت اشباع با سط‬
‫خش باشد‪.‬‬
‫‪ 6-2-6-6-33‬درصورت ريزش و انباشته شدن بتن پاششي در‬
‫محاهاي ناخواستهاي درون قالب‪ ،‬بايد اين مواد قبا از پاشش‬
‫بتن در اين نوادي با فشار هوا يا وسايا مناسب ديرر زدوده‬
‫شوند‪.‬‬
‫‪ 3-2-6-6-33‬در صورت وزش باد شديد به نحوي كه بر جهت‬
‫جريان پاشش تاثير برذارد‪ ،‬بايد عمليات پاشش متوقن شود‪.‬‬
‫ت ‪ 8-2-6-6-33‬توصيه ميشود به دليا مالدظات زيست محيطي‬ ‫‪ 8-2-6-6-33‬از مصال برگشتي و هدر رفته‪ ،‬نبايد دوباره در‬
‫و اقتصادي با اندام مطالعات كافي از مصال هدر رفته بهصورت‬ ‫عمليات پاشش استفاده كرد‪.‬‬
‫بازيافتي در بتنهاي كماهميت و غيرسازهاي استفاده شود‪ .‬اين مواد‬
‫داراي سيمان و سنردانه ريز كمتري هستند و در صورت لزوم بايد‬
‫آنها را اصالآ نمود و در اسرع وقت به كار برد تا دالت خميري خود‬
‫را از دست ندهند‪.‬‬
‫‪ 1-2-6-6-33‬تفلفا موجود در سط بتن پاششي اجرا شده‬
‫را بايد قبا از سفت شدن و اجراي اليههاي بعدي با مالهكشي‬
‫برطرف نمود‪ .‬بتن پاششي‪ ،‬قبا از اجراي اليه بعدي بايد به‬
‫اندازه كافي سفت شده باشد‪ .‬اگر بتن پاششي اجرا شده سفت‬
‫شده باشد‪ ،‬بايد قبا از اجراي اليه بعدي سط آن را از مصال‬
‫سست و موادي كه ممكن است چسبندگي به اليه بعدي را‬
‫دچار مشكا كند‪ ،‬زدود و نزدي به دالت اشباع با سط خش‬
‫درآورده شود‪.‬‬
‫‪ 32-2-6-6-33‬دماي بتن پاششي نبايد بيشتر از ‪ 72‬درجه‬
‫سلسيو باشد و دماي سطوآ پاشش و ميلرردها در هنرام‬
‫پاشش نيز نبايد باالتر از ‪ 32‬درجه باشد‪ ،‬مرر آنكه مطالعات‬
‫قبلي نشان دهد كه كيفيت الزم در دماهاي بيشتر قابا‬
‫دستيابي است‪.‬‬
‫‪ 33-2-6-6-33 7-6-6-33‬چناننه دماي محيط كمتر از ‪1‬‬
‫درجه سلسيو باشد‪ ،‬بايد عمليات پاشش متوقن‪ ،‬يا تمهيداتي‬
‫براي محافظت از بتن پاششي در دال اجرا اعمال شود‪.‬‬
‫همننين نبايد بتن پاششي بر سطوآ يخزده اجرا شود‪ .‬چناننه‬
‫شرايط هواي سرد طبق تعرين بند‪ 01-3‬برقرار باشد‪ ،‬دماي بتن‬
‫درهنرام پاشش بايد مطابق بند ‪ 3-01-3‬تنظيم شود‪ .‬بههردال‬
 ‫‪283‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دماي بتن پاششي در هنرام پاشش نبايد پايينتر از ‪ 32‬درجه‬
‫سلسيو باشد‪.‬‬

‫ت ‪ 3-6-6-00‬پرداخت سطح‬ ‫‪ 3-6-6-33‬پرداخت سطح‬

‫ت ‪ 3-7-6-6-33‬شمشه بايد داراي لبه تيز و برنده چاقويي باشد تا‬ ‫‪ 3-7-6-6-33‬پرداخت سط بتن ميتواند‪ ،‬با توجه به نظر‬
‫به بتن اجرا شده فشار وارد نياورد و آن را قلوهكن نكند‪ .‬بههردال‬ ‫مشاور‪ ،‬به يكي از دو دالت زير اندام شود‪:‬‬
‫براي شمشهگيري بايد از ميله يا ميخهاي راهنما جهت ايداد ضفامت‬
‫الن‪ -‬بافت طبيعي‪:‬‬
‫الزم بهره گرفته شود‪.‬‬
‫در اين نوع پرداخت‪ ،‬سط بتن پاششي مالهكشي نشده و‬
‫سط بتن بايد آنقدر خميري باشد كه امكان پرداخت با ماله ميسر‬
‫بتن بافت سطحي طبيعي خود را دارد‪ .‬در اين دالت سط‬
‫شود‪.‬‬
‫بتن ميتواند با شمشه مناسب تسطي شود‪.‬‬
‫‪ -‬سط مالهكشي شده‪:‬‬
‫در اين نوع پرداخت پا از تسطي بهوسيله شمشه‪ ،‬سط‬
‫بتن با ماله پرداخت ميشود تا بافتي صاف پيدا كند‪ .‬بتن‬
‫پاششي بايد به اندازهاي سفت شده باشد كه مالهكشي سبب‬
‫ريزش آن نشود‪.‬‬

‫ت ‪ 0-6-6-00‬عملآوري و نگهداري‬ ‫‪ 1-6-6-33‬عملآوري و نگهداري‬

‫ت ‪ 3-3-6-6-33‬براي بررسي كفايت عماآوري ميتوان از نمونههاي‬ ‫‪ 3-3-6-6-33‬در موارديكه متوسط دماي محيط بيشتر از ‪1‬‬
‫آگاهي نيز استفاده كرد‪.‬‬ ‫درجه سلسيو است‪ ،‬براي عماآوري رطوبتي بايد ضوابط بند‬
‫‪ 0-3-3‬رعايت شود‪ .‬مشاور بايد رده عماآوري مورد نظر را‬
‫مشف نمايد‪.‬‬
‫‪ 2-3-6-6-33‬در موارديكه ميانرين دماي محيط كمتر يا‬
‫مساوي ‪ 1‬درجه سلسيو است‪ ،‬شرايط نرهداري همانند‬
‫الزامات نرهداري بتن معمولي در هواي سرد ميباشد‪.‬‬
‫‪ 7-3-6-6-33‬در موارديكه رطوبت نسبي هوا بيش از ‪82‬‬
‫درصد باشد و بتن در معرض تابش مستقيم آفتا و وزش باد‬
‫قرار نريرد‪ ،‬با تاييد مشاور‪ ،‬تمهيدات خاصي براي عماآوري‬
‫رطوبتي نياز نميباشد‪.‬‬

‫بتن سبكدانه سازهاي‬ ‫بتن سبكدانه سازهاي‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-3-33‬با توجه به خصوصيات مصال مصرفي ميتوان چرالي‬ ‫‪ 3-3-3-33‬بتن سب سازهاي بتني است كه چرالي خش‬
‫و مقاومت فشاري متفاوتي را از بتنهاي سبكدانه انتظار داشت‪.‬‬ ‫شده آن در گرمفانه در محدوده ‪ 3222‬تا ‪ 2222‬كيلوگرم بر‬
‫مترمكعب است و مقاومت فشاري آن نيز بيش از ‪ 36‬مراپاسكال‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪282‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫اكثر بتنهاي سب سازهاي از خانواده بتنهاي سبكدانه هستند؛‬
‫بههمين دليا اغلب از عبارات بتن سبكدانه و بتن سب سازهاي براي‬
‫بيان اين مفهوم استفاده ميشود‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-33‬بتن سبكدانه سازهاي مشابه بتن معمولي ساخته‬
‫ميشود و تنها تفاوت آن در استفاده از سبكدانه در آن است كه‬
‫ميتواند به تنهايي و يا در تركيب با سنردانه معمولي بكار گرفته‬
‫شود‪.‬‬

‫سنگدانه مصرفي‬ ‫سنگدانه مصرفي‬

‫ت ‪ 3-2-3-33‬با اين وجود ممكن است همه سبكدانههاي ذكر شده‬ ‫‪ 3-2-3-33‬سبكدانه جزء اصلي بتن سب سازهاي است و‬
‫در استاندارد ملي ايران به شماره ‪ ،33831-3‬براي استفاده در‬ ‫توجه به ويژگيهاي سبكدانههاي مصرفي در ساخت بتن‬
‫بتنهاي سازهاي مناسب نباشد‪.‬‬ ‫مناسب‪ ،‬بسيار اهميت دارد‪ .‬ويژگي سبكدانهها در فصل ‪3‬‬
‫«مشفصات مصال بتن» ارايه شده است‪.‬‬
‫‪ 2-2-3-33‬زماني كه مفلوطي از سنردانههاي معمولي و‬
‫سب مورد استفاده قرار ميگيرد‪ ،‬كنترل دانهبندي مفلوط‬
‫سنردانه بايد بر اسا روش ددمي صورت گيرد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-3-33‬در دالت نيمه سبكدانه‪ ،‬چرالي بتن بيشتر از دالتي‬ ‫‪ 7-2-3-33‬ميتوان از تركيب سنردانه با وزن مفصوص‬
‫است كه تمام سنردانهها سب باشند و معموال مقاومتهاي بيشتري‬ ‫معمولي و سبكدانه براي ساخت بتن سب سازهاي استفاده كرد‬
‫نيز بهدست ميآيد‪.‬‬ ‫كه به آن بتن نيمهسبكدانه گفته ميشود‪ .‬درصورتيكه همه‬
‫سنردانهها از سب دانه تشكيا شده باشد‪ ،‬بتن مزبور تمام‬
‫سبكدانه محسو ميشود‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬
‫طرآ مفلوط بتن سبكدانه سازهاي مشابه بتن معمولي است‪ .‬در‬
‫اين بتنها عالوه بر پارامترهاي متداولي كه در طرآ مفلوط بتن‬
‫معمولي مورد توجه قرار ميگيرد‪ ،‬چرالي بتن نيز بايد در نظر‬
‫گرفته شود‪ .‬طرآ مفلوط بايد با توجه به نتايج چرالي بتن‬
‫بدست آمده و بتن طرادي شده‪ ،‬اصالآ شود‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫تمام الزامات اجرايي كه در ساخت‪ ،‬بتنريزي و عماآوري بتن‬
‫معمولي رعايت ميشود‪ ،‬بايد در مورد بتنهاي سب سازهاي‬
‫نيز بكار برده شود‪ .‬رعايت ضوابط «الن» تا «خ» زير در اين‬
‫بتنها الزامي است‪:‬‬
 ‫‪287‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الن‪ -‬در موارديكه در ساخت بتن سازهاي از مفلوط سنردانهها‬
‫سب و معمولي استفاده ميشود‪ ،‬كنترل دانهبندي سنردانه‬
‫‪ -‬چرالي بتن سب سازهاي بسيار متيير بوده (‪ 3222‬تا ‪2222‬‬ ‫بايد براسا روش ددمي صورت گيرد‪.‬‬
‫كيلوگرم بر مترمكعب) و اين تيييرات بر خواص مكانيكي و نسبتهاي‬ ‫‪ -‬سبكدانهها بايد قبا از استفاده در كارگاه‪ ،‬با اندام‬
‫اختالط تاثير بسزايي دارد‪ .‬در نتيده ارايه طرآ مفلوطي ثابت و‬
‫آزمايشهاي دانهبندي و چرالي دانهها و چرالي تودهاي‪،‬‬
‫مناسب بسيار مهم است‪ .‬مشف كردن و كنترل نسبت آ به مواد‬
‫كنترل شوند و بر اسا نتايج مورد استفاده در طرآ مفلوط‬
‫سيماني در بتنهاي سبكدانه كاري دشوار است‪ ،‬زيرا سبكدانهها عمالً‬
‫مورد تاييد قرار گيرند‪.‬‬
‫در بسياري از بتنها بهصورت اشباع با سط خش در نميآيند‪.‬‬
‫ت‪ -‬تعيين نسبت آ به مواد سيماني و نيز آ مورد نياز طرآ با‬ ‫پ‪ -‬با توجه به تيييرات زياد رطوبت سبكدانهها‪ ،‬بايد همواره‬
‫توجه به تييير شديد رطوبت سب دانهها قبا و بعد از ساخت بتن‪،‬‬ ‫رطوبت آنها كنترل شود‪.‬‬
‫كار دشواري است‪ .‬يكي از راهكارها‪ ،‬استفاده از سبكدانههاي اشباع‬ ‫ت‪ -‬پيمانه كردن سبكدانه ميتواند بهصورت ددمي يا وزني‬
‫است‪.‬‬ ‫اندام شود‪.‬‬
‫ث‪ -‬با توجه به اينكه در بتن معمولي از روش وزني استفاده ميشود‪،‬‬
‫در بتنهاي سبكدانه‪ ،‬بهدليا تييير مداوم چرالي سبكدانهها‪ ،‬بهتر‬ ‫ث‪ -‬فرايند اختالط در بتن سبكدانه سازهاي مشابه بتن معمولي‬
‫است از روش ددمي استفاده شود‪ .‬براي دستيابي به ددم مطلوبي‬ ‫است و ميتوان آن را در اغلب مفلوطكنهاي رايج توليد‬
‫از بتن بايد چرالي سبكدانهها هر از چندگاهي (در صورت ترديد در‬
‫كرد‪.‬‬
‫تييير) اندازهگيري شود‪ .‬روشهاي مفتلفي معموال براي توزين‬
‫درشتدانههاي سب و ريزدانههاي سب ارايه شده است‪.‬‬
‫ج‪ -‬زمان اختالط بتن سب نسبت به بتن معمولي ددود ‪ 72‬تا ‪62‬‬
‫ثانيه بيشتر است‪ .‬با توجه به ادتمال خرد شدن سب دانهها در دين‬ ‫ج‪ -‬در انتقال بتن سبكدانه به محا بتنريزي بايد تمهيدات الزم‬
‫اختالط‪ ،‬بايد دقت بيشتري در انتفا نوع مفلوطكن اندام شود‪.‬‬
‫جهت دفظ كارايي اندام شود‪.‬‬
‫چ‪ -‬افت رواني بتن سبكدانه بيشتر از بتن معمولي است‪ .‬جذ آ‬
‫توسط سبكدانهها بهويژه درشتدانههاي خش ميتواند افت رواني‬ ‫چ‪ -‬پمپ كردن بتن سبكدانه نياز به دقت بيشتري نسبت به‬
‫زيادي را در طول زمان بهوجود آورد‪ .‬در نتيده الزم است تا‬
‫بتن معمولي دارد‪ .‬تمام خطوط انتقال بايد تميز‪ ،‬ليزنده و‬
‫سبكدانههاي درشت قبا از اختالط بتن‪ ،‬پيشمرطو و تا ددودي‬
‫هم قطر باشند‪ .‬از كاهش ناگهاني قطر در قسمتها مفتلن‬
‫اشباع شوند‪.‬‬
‫پمپ و لوله بايد اجتنا شود‪.‬‬
‫آ‪ -‬براي جلوگيري از خش شدن بتن در اثر جذ آ سبكدانه‪،‬‬
‫الزم است تا بتن با كمترين فشار عملي به محا استفاده منتقا شود‪.‬‬ ‫آ‪ -‬بهمنظور پمپ كردن بهتر بتن و جلوگيري از كاهش كارايي‪،‬‬
‫در صورت عدم پيشمرطو سازي سبكدانهها‪ ،‬در هنرام انتقال و‬
‫پيش اشباع كردن سبكدانهها و بكارگيري مواد افزودني‬
‫پمپ كردن‪ ،‬فشار موجود باعث راندن آ به درون منافذ سبكدانه و‬
‫اصالآ كننده گرانروي توصيه ميشود‪.‬‬
‫سفت شدن سريع بتن سبكدانه ميشود‪ .‬همننين با استفاده از مواد‬
‫خ‪ -‬در عمليات جايدهي‪ ،‬تراكم و پرداخت سطحي بتن سبكدانه‬
‫اصالآكننده گرانروي يا نرهدارنده آ ميتوان بر اين مشكا غلبه‬
‫كرد‪.‬‬ ‫بايد تمهيدات ويژهاي بكارگرفته شود‪.‬‬
‫براي ثابت ماندن مشفصات بتن در زمان پمپ كردن‪ ،‬استفاده از‬
‫سبكدانه با جذ آ بيش از ‪ 22‬درصد توصيه نميشود‪ .‬همننين‬
‫توصيه ميشود‪ ،‬قطر لوله پمپ كمتر از ‪ 321‬ميليمتر نباشد‪.‬‬
‫با افزايش فشار‪ ،‬مقدار آ جذ شده سبكدانه به سرعت افزايش‬
‫يافته و ميتواند سبب انسداد لوله پمپ شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪283‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫خ‪ -‬با توجه به سب بودن سنردانههاي بتن سب ‪ ،‬ممكن است در‬
‫صورت جايدهي نامناسب بتن يا در صورت استفاده بيش از اندازه‬
‫لرزاننده‪ ،‬سبكدانهها به سط بتن نزدي شده و بتن ناهمرني بهوجود‬
‫آيد‪.‬‬
‫براي جلوگيري از نامسط شدن سط بتن سبكدانه در هنرام‬
‫پرداخت‪ ،‬استفاده از سبكدانههاي كم مقاومت‪ ،‬توصيه نميشود‪.‬‬
‫بهتر است كه عمليات پرداخت با فاصله زماني از بتنريزي اندام شود‪،‬‬
‫تا از قلوهكن شدن سبكدانهها جلوگيري بهعما آيد‪.‬‬
‫گاه اعتقاد بر اين است كه بهدليا وجود رطوبت محبو شده در‬
‫سنردانهها‪ ،‬پديده عماآوري دروني رخ ميدهد و به بهبود كيفيت‬
‫بتن مندر ميشود‪.‬‬

‫بتن سنگين‬ ‫بتن سنگين‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-8-33‬تفاوت اين نوع بتن با بتن معمولي در چرالي زياد و‬ ‫‪ 3-3-8-33‬بتن سنرين به بتني گفته ميشود كه چرالي‬
‫همننين نوع و جنا سنردانههاي آن براي كاهش ميزان تشعشع‬ ‫خش شده آن در گرمخانه بيش از ‪ 2622‬كيلوگرم بر متر‬
‫عبوري است‪ .‬همننين اين نوع بتن بهدليا چرالي زياد ميتواند در‬ ‫مكعب باشد‪ .‬در اين بتنها از سنردانههاي سنرين يا دانههاي‬
‫ساخت ديوارهاي دايا‪ ،‬سدهاي وزني‪ ،‬لولههاي ميروق و وزنههاي‬ ‫فلزات سنرين استفاده ميشود‪.‬‬
‫بتني مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ -‬نفوذناپذيري در برابر پرتوهاي هستهاي مهمترين مشفصه سپرهاي‬
‫دفاظتي بتني سنرين است‪ .‬همننين پايداري ددمي‪ ،‬عدم كاهش‬
‫ددم بتن و عدم تركخوردگي از جمله مشفصههاي مهم ديرر آن‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -‬پرتوهاي عبوري عموماً شاما نوترون‪ ،‬پروتون‪ ،‬آلفا‪ ،‬بتا‪ ،‬ايكا و‬
‫گاما هستند‪ .‬در مورد دفاظت در برابر پرتوهاي نوتروني عالوه بر‬
‫چرالي زياد‪ ،‬به برخي عناصر خاص مانند آهن نيز نياز است‪.‬‬

‫مصالح مصرفي‬ ‫مصالح مصرفي‬

‫ت ‪ 0-2-8-00‬سيمان‬ ‫‪ 3-2-8-33‬سيمان‬
‫بهمنظور جلوگيري از ايداد گرماي زياد هيدراتهشدن‪ ،‬افزايش آهنگ‬ ‫انواع ستتيمانهاي پرتلند و آميفته مورد استتتفاده در بتنهاي‬
‫آن و همننين جلوگيري از ايداد ترك‪ ،‬در بتنهاي دديم سنرين‬ ‫متعارف‪ ،‬در بتنهاي سنرين نيز بكار برده ميشود‪.‬‬
‫توصيه ميشود از سيمانهاي زود سفتشونده و افزودنيهاي زودگير‬
‫يا زود سفتكننده استفاده نشود‪ ،‬مرر آنكه دماي بتن توسط‬
‫سيستمهاي سرمايشي كه بهطور ويژه طرادي شدهاند‪ ،‬كنترل شود‪.‬‬
 ‫‪281‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-2-8-00‬سنگدانه سنگين (سنگيندانه)‬ ‫‪ 2-2-8-33‬سنگدانه سنگين (سنگيندانه)‬

‫ت ‪ 3-2-2-8-33‬متداولترين سنردانههاي مصرفي در بتن عبارتند‬ ‫‪ 3-2-2-8-33‬عمدهترين ويژگي سنردانههاي مصرفي در‬
‫از‪ :‬مرنتيت‪ ،‬ايلمِنيت‪ ،‬باريت‪ ،‬فروفسفر‪ ،‬هِماتيت‪ ،‬سِرپانتين‪ ،‬ليمونيت‪،‬‬ ‫بتنهاي سنرين‪ ،‬چرالي زياد آنها است‪ .‬از اين نظر دقت در‬
‫بُرات‪ ،‬بوكسيت‪ ،‬برنفريت‪ ،‬و سنردانههاي فوالدي يا چدني است‪.‬‬ ‫انتفا سنردانههاي درشت از اهميت خاصي برخوردار است‪.‬‬
‫براي ساخت سپرهاي محافظ پرتوهاي نوتروني‪ ،‬ميتوان از سرپانتين‬
‫و ليمونيت‪ ،‬كه هر دو از سنگهاي معدني هيدرووندار هستند‪،‬‬
‫استفاده كرد‪ .‬در سپرهاي محافظ پرتوهاي نوتروني‪ ،‬در شرايطي كه‬
‫دماي محيط بهرهبرداري زياد است ميتوان از سنردانههايي از جنا‬
‫برات‪ ،‬بوكسيت‪ ،‬و برنِريت استفاده كرد‪.‬‬
‫چناننه صرفا از سنردانههاي درشت سنرين استفاده شود‪ ،‬چرالي‬
‫آنها بايد از ‪ 7/3‬گرم بر سانتيمتر مكعب بيشتر باشد‪ .‬بديهي است‪،‬‬
‫در صورتيكه از سنردانه درشت و ريز سنرين استفاده شود‪ ،‬چرالي‬
‫سنردانهها ميتواند كمتر از ‪ 7/3‬گرم بر سانتيمتر مكعب نيز باشد‪.‬‬
‫به هر دال كاربرد ريزدانههاي سنرين در مالت تزريقي بتن پيش‬
‫آكنده معموال ميتواند مشكالت خاصي مانند جداشدگي را بهوجود‬
‫آورد كه ميتوان از بروز آن با چسبنده كردن مالت جلوگيري نمود‪.‬‬
‫‪ 2-2-2-8-33‬ضوابط مربوط به ميزان مداز مواد زيانآور در‬
‫سنردانهها و نيز ميزان مداز سنردانههاي پولكي و سوزني‪،‬‬
‫مشابه بتنهاي معمولي است‪.‬‬
‫‪ 7-2-2-8-33‬از آندا كه معادن سنريندانهها‪ ،‬معموال بهاندازه‬
‫معادن سنردانههاي متعارف يكنواخت نيست‪ ،‬بايد كنترل كيفي‬
‫مناسبي در مرادا توليد اعمال شود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-2-8-33‬برخي از مشفصات متعارف سنريندانههاي‬ ‫‪ 3-2-2-8-33‬در موارديكه از اين بتنها در ساخت سپرهاي‬
‫مصرفي براي سپرهاي محافظ پرتو در ‪ ACI 304.3R‬درج شده است‪.‬‬ ‫محافظ پرتو استفاده ميشود‪ ،‬رعايت استانداردهاي ملي‬
‫‪ 31123‬و ‪ 31128‬الزامي است‪.‬‬
‫‪ 1-2-2-8-33‬سنريندانههاي درشت مصرفي در بتنهاي‬
‫سنرين كه بهصورت پيشآكنده اجرا ميشوند‪ ،‬بايد دداقا ‪18‬‬
‫درصد بر روي ال ‪ 1/1‬ميليمتر باقي بمانند و به ميزاني كه‬
‫توسط دستراه نظارت تعيين ميشود‪ ،‬عاري از قطعات فلزي‬
‫نازك‪ ،‬پولكي و يا سوزني باشند‪.‬‬
‫‪ 6-2-2-8-33‬سنريندانههاي فوالدي يا چدني بايد داراي‬
‫دداقا چرالي ‪ 3122‬كيلوگرم بر مترمكعب باشند‪.‬‬
‫سنريندانههاي فلزي بايد تميز و عاري از هرگونه پوشش‬
‫خارجي مانند‪ :‬گريا‪ ،‬روغن‪ ،‬تركيبات داصا از عمليات‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪286‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫فلزكاري‪ ،‬كرومات روي‪ ،‬پوسته سست زنگ فلز و گرد و غبار‬
‫باشند‪.‬‬

‫ت ‪ 3-2-8-00‬مواد افزودني‬ ‫‪ 7-2-8-33‬مواد افزودني‬

‫‪ 3-7-2-8-33‬در بتنهاي سنرين ميتوان از مواد افزودني‬

‫شيميايي و پودري معدني استفاده كرد‪.‬‬
‫‪ 2-7-2-8-33‬در بتنهاي محافظ پرتوهاي راديو اكتيو‪ ،‬نبايد‬
‫از مواد دبا ساز استفاده شود‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬ ‫طرح مخلوط‬

‫براي طرآ مفلوط اجزاي بتنهاي سنريني كه بهصورت‬
‫متعارف يا پيشآكنده اجرا ميشوند‪ ،‬ميتوان از روشهاي‬
‫مذكور در روش ملي طرآ مفلوط و راهنماي آن استفاده كرد‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 0-0-8-00‬اجراي بتن بهصورت متعارف‬ ‫‪ 3-3-8-33‬اجراي بتن بهصورت متعارف‬

‫ت ‪ 3-3-3-8-33‬در اين نوع اجرا‪ ،‬اختالف چرالي سنردانه درشت‬ ‫‪ 3-3-3-8-33‬روش اجراي متعارف زماني ميتواند بهكار‬
‫و ريز و همننين خمير سيمان ميتواند عاملي جدي در افزايش‬ ‫گرفته شود كه اسالمپ بتن كمتر از ‪ 12‬ميليمتر باشد و‬
‫استعداد جداشدگي بتن باشد‪ .‬افزايش رواني نيز به اين جداشدگي‬ ‫سنريندانههايي با چرالي خيلي زياد بهكار برده نشود‪.‬‬
‫كم ميكند‪.‬‬
‫‪ 2-3-3-8-33‬در اين بتنها‪ ،‬لرزانندهها‪ ،‬محدوده موثر و يا‬
‫شعاع عملكردي كمتري دارند؛ بنابراين بايد فاصله كمتري براي‬
‫نقاط فروبردن لرزاننده در نظر گرفته شود‪ .‬همننين نبايد بتن‬
‫سنرين را توسط لرزاننده‪ ،‬درون قالب از نقطهاي به نقطه ديرر‪،‬‬
‫جابهجا كرد‪.‬‬
‫‪ 7-3-3-8-33‬دداكثر ضفامت مداز هر اليه بتنريزي در هر‬
‫مردله درون قالب ددود ‪ 722‬ميليمتر است‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-3-8-33‬در اين نوع بتن در هنرام ريفتن استعداد‬ ‫‪ 3-3-3-8-33‬در موارديكه براثر تراكم ي اليه دوغا روي‬
‫جداشدگي اجزاء زياد است‪ .‬جداشدگي اجزاي اين نوع بتن بهطور‬ ‫بتن جمع شود‪ ،‬بايد آن را پا از تكميا تراكم هر اليه و تا‬
‫عمده ناشي از تفاوت در چرالي اجزاي آن است‪ .‬از آندايي كه اين‬ ‫هنرامي كه اليه مورد نظر هنوز دالت خميري دارد از سط‬
‫جداشدگي تاثير منفي در بتنهاي محافظ در برابر پرتو دارد‪ ،‬توجه‬ ‫جمعآوري كرد‪.‬‬
‫كافي به اين مساله اهميت دارد‪.‬‬
 ‫‪283‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫ت ‪ 2-0-8-00‬اجراي بتن بهصورت پيشآكنده‬ ‫‪ 2-3-8-33‬اجراي بتن بهصورت پيشآكنده‬

‫قطعات فوالدي بهدليا قيمت زياد آنها‪ ،‬معموال بهندرت و بهتنهايي‬
‫بهعنوان سنردانههاي درشت در بتنهاي سنرين بهكار ميرود‪.‬‬
‫استفاده از برخي از سنردانههاي ريز سنرين‪ ،‬نظير فروفسفر در مالت‬
‫موجب آ انداختري بيش از دد و در عين دال توليد مالتي ميشود‬
‫كه پمپ كردن آن بيشازدد مشكا است‪.‬‬
‫در موارديكه امكان بهكارگيري روش اجراي متعارف‪ ،‬بهدليا‬
‫جداشدگي‪ ،‬بهكار گرفته نشود و نتوان بتني با رواني كم اجرا‬
‫نمود‪ ،‬بايد از روش پيشآكنده طبق ضوابط بند ‪ 1-00‬استفاده‬
‫كرد‪ ،‬با اين تفاوت كه بايد از سنريندانههاي درشت به جاي‬
‫سنردانههاي معمول‪ ،‬استفاده شود‪.‬‬

‫بتن پيش آكنده‬ ‫بتن پيش آكنده‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-1-33‬در ساخت بتنهاي سنرين معموال از سنريندانههاي‬ ‫‪ 3-3-1-33‬بتن پيش آكنده به بتني گفته ميشود كه در آن‬
‫درشت استفاده ميشود‪ .‬در بتنريزي زير آ بويژه زماني كه جريان‬ ‫ابتدا سنردانههاي درشت در قالب ريفته شده و سپا از طريق‬
‫آ شديد است‪ ،‬اين روش كاربرد جدي دارد‪ .‬در اين دالت سر لوله‬ ‫لولههاي تزريق‪ ،‬مالت با فشار مناسب به داخا دفرات بين دانه‬
‫تزريق بايد همواره در مالت تزريق شده قرار داشته باشد و شروع كار‬ ‫هاي درشت رانده ميشود‪ .‬اين بتن در ساخت بتن سنرين‪،‬‬
‫از جهاتي شبيه بتنريزي با لوله ترمي يا پمپ كردن مستقيم است‪.‬‬
‫بتنريزي در زير آ ‪ ،‬تعمير بتن‪ ،‬بتنهاي دديم‪ ،‬بتنهاي با‬
‫تعمير با روش پيش آكنده براي ضفامتهاي بيش از ‪ 322‬ميليمتر‬
‫جمعشدگي كم براي مفازن آ و فاضال ‪ ،‬بتنريزي در هواي‬
‫امكانپذير است‪ .‬امكان تركخوردگي ناشي از جمعشدگي خميري و‬
‫گرم و سرد و همننين ايداد بتنهاي با نماي خاص‪ ،‬مورد‬
‫جمعشدگي ناشي از خش شدگي در بتن سفت شده تعميري‪ ،‬با‬
‫اين روش بسيار كم است‪.‬‬ ‫استفاده قرار ميگيرد‪.‬‬
‫بدليا مصرف مواد سيماني كم از اين روش از بتنهاي دديم براي‬
‫كاهش گرمازايي استفاده ميشود‪ ،‬همننين بدليا كاهش مصرف‬
‫مواد سيماني‪ ،‬جمع شدگي اين بتنها نصن يا ي سوم بتن معمولي‬
‫است‪.‬‬
‫در بتنريزيهاي هواي گرم يا سرد ابتدا آ سرد يا آ گرم در‬
‫سنردانههاي درشت ريفته ميشود سپا با وجود آ يا پا از‬
‫تفليه آ ‪ ،‬مالت تزريق ميشود‪ .‬در صورت وجود آ عمليات تزريق‬
‫شبيه بتنريزي زير آ خواهد بود‪.‬‬
‫بديهي است‪ ،‬در بسياري از موارد ديرر نيز ميتوان از اين روش براي‬
‫بتنريزي استفاده نمود‪.‬‬

‫مصالح مصرفي‬ ‫مصالح مصرفي‬

‫ت ‪ 0-2-1-00‬سيمان و مواد سيماني جايگزين‬ ‫‪ 3-2-1-33‬سيمان و مواد سيماني جايگزين‬

‫توصيه ميشود‪ ،‬معموال از سيمانهاي زودگير يا زودسفتشونده و‬ ‫از انواع سيمان پرتلند با ردههاي مفتلن مقاومتي و همننين‬
‫ردههاي مقاومتي ‪ 121‬يا با آهنگ كسب مقاومت سريع در اين بتنها‬ ‫انواع سيمان آميفته ميتوان در اين بتنها استفاده كرد‪.‬‬
‫استفاده نشود‪.‬‬ ‫از انواع پوزوالنها و سربارهها نيز ميتوان به عنوان جايرزين‬
‫سيمان استفاده كرد‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪288‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫استفاده از خاكستر بادي بدليا ايداد رواني و كارائي بهتر در مالت‬
‫تزريقي توصيه شده است‪ .‬استفاده از دودهسيليسي مشكالتي را در‬
‫تزريق بوجود ميآورد ولي مصرف آن بالمانع است‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-1-00‬سنگدانه‬ ‫‪ 2-2-1-33‬سنگدانه‬
‫ت ‪ 3-2-2-1-33‬در بتن غير مسل ‪ ،‬استفاده از دداكثر اندازههاي‬ ‫‪ 3-2-2-1-33‬بهدليا محدوديتهاي قرارگيري بتن در داخا‬
‫بيشتر با رعايت محدوديتهاي هندسي امكانپذير است‪.‬‬ ‫قالب‪ ،‬دداكثر اندازه اسمي سنردانه درشت در بتن آرمه سنرين‬
‫دداكثر اندازه اسمي سنردانه درشت در تعمير ممكن است تا ‪22‬‬ ‫نبايد بيشتر از ‪ 78‬و كمتر از ‪ 22‬ميليمتر و نيز از ي پندم‬
‫ميليمتر كاهش داده شود‪.‬‬
‫دداقا ابعاد قطعه و نصن فاصله آزاد آرماتورها بيشتر در نظر‬
‫براي بتنهاي غير مسل و بويژه بتنهاي دديم‪ ،‬استفاده از دداكثر‬
‫گرفته شود‪.‬‬
‫اندازههاي تا ‪ 312‬ميليمتر بكار ميرود‪ .‬به هر دال دداقا اندازه‬
‫اسمي نيز بهصورت متناسب تييير ميكند و ماسه مصرفي نيز بايد‬
‫مناسب اين نوع شن باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 2-2-2-1-33‬وجود ذرات ريز در سنردانه درشت موجب‬ ‫‪ 2-2-2-1-33‬دداقا اندازه اسمي سنردانه نبايد از ي سوم‬
‫پرشدگي فضاي خالي شنهاي ريفته شده در قالب ميشود و كار‬ ‫دداكثر اندازه اسمي كوچكتر باشد‪ ،‬همننين نبايد در بتنهاي‬
‫تزريق را دشوار ميكند‪.‬‬ ‫پيشآكنده از ‪ 32/1‬ميليمتر كمتر باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-2-1-33‬بهتر است نسبت دداكثر اندازه اسمي سنردانه‬ ‫‪ 7-2-2-1-33‬براي سهولت در تزريق مالت‪ ،‬الزم است كه‬
‫درشت به دداقا اندازه اسمي آن از ‪ 7‬تداوز نكند‪ ،‬تا با استفاده از‬ ‫دانهبندي سنردانههاي درشت نسبتا يكنواخت باشد‪ .‬بهتر است‬
‫شن شكسته‪ ،‬رعايت فضاي تزريق بيشتر داصا شود و در نتيده عما‬ ‫شكا آنها نيز‪ ،‬تيزگوشه (شكسته) انتفا شود‪.‬‬
‫تزريق مالت سادهتر اندام شود‪.‬‬
‫محدوده دانهبندي سنردانه درشت با دداكثر اندازه اسمي ‪ 78‬و‬
‫دداقا اندازه اسمي ‪ 32/1‬ميليمتر براي بتن مسل بصورت زير‬
‫پيشنهاد شده است‪:‬‬

‫جدول ت ‪ 3-00‬محدوده پيشنهادي دانهبندي سنگدانه درشت براي تزريق‬

‫درصد عبوري‬ ‫اندازه الك‬

‫‪322 – 11‬‬ ‫‪78‬‬
‫‪82 – 32‬‬ ‫‪21‬‬
‫‪31 – 22‬‬ ‫‪31‬‬
‫‪32 – 2‬‬ ‫‪32/1‬‬
‫‪2-2‬‬ ‫‪1/1‬‬

‫بديهي است استفاده از دداقا اندازههاي اسمي بزرگتر بالمانع است‪،‬‬

‫و توصيه ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-2-2-1-33‬در بتنهاي غير مسل داراي سنردانه درشت با‬ ‫‪ 7-2-2-1-33‬دداكثر اندازه اسمي سنردانه ريز در مالت‬
‫دداكثر اندازه اسمي ‪ 312‬ميليمتر و دداقا اندازه اسمي ‪12‬‬ ‫تزريق نبايد از ي دهم دداقا اندازه اسمي سنردانه درشت‪،‬‬
‫ميليمتر‪ ،‬دداكثر اندازه اسمي سنردانه ريز مالت به ‪ 3/31‬ميليمتر‬ ‫بيشتر باشد‪.‬‬
‫محدود ميشود‪ .‬در بتنهاي مسل داراي سنردانه درشت با دداكثر‬
‫اندازه اسمي ‪ 78‬ميليمتر و دداقا اندازه اسمي ‪ 32/1‬ميليمتر‪،‬‬
‫دداكثر اندازه اسمي سنردانه ريز مالت ‪ 3/2‬ميليمتر است‪ .‬براي‬
 ‫‪281‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دداكثر اندازه اسمي درشتدانه ‪ 21‬ميليمتر و دداقا اندازه اسمي‬
‫‪ 1/1‬ميليمتر‪ ،‬دداكثر اندازه اسمي سنردانه ريز مالت به ي‬
‫ميليمتر محدود ميشود‪ .‬بههردال چناننه از ماسه ريزتري با دداكثر‬
‫اندازه اسمي كوچكتر‪ ،‬استفاده شود‪ ،‬عما تزريق مالت تسهيا‬
‫ميشود اما نياز به آ ‪ ،‬مواد سيماني و روانكننده افزايش مييابد‪.‬‬
‫ت ‪ 3-2-2-1-33‬استفاده از ماسههاي شكسته مشروط بر اينكه‬ ‫‪ 3-2-2-1-33‬توصيه ميشود‪ ،‬سنردانههاي ريز از ريزدانه‬
‫ذرات ريزتر از ‪ 2/7‬ميليمتر آنها كافي باشد‪ ،‬مشكا خاصي را بوجود‬ ‫كافي برخوردار باشد تا عما تزريق با سهولت بيشتر اندام شود‪.‬‬
‫نميآورد‪ .‬دانهبندي پيشنهادي ماسه مالت تزريقي براي دداكثر‬ ‫همننين توصيه ميشود تا دد امكان از سنردانههاي ريز‬
‫اندازه اسمي مفتلن بصورت زير ميباشد‪:‬‬ ‫گردگوشه استفاده شود‪.‬‬
‫جدول ت ‪ 0-00‬محدوده پيشنهادي دانهبندي سنگدانه ريز براي تزريق‬

‫درصد عبوري‬
‫دداكثر اندازه شن‬ ‫دداكثر اندازه شن‬ ‫دداكثر اندازه شن‬ ‫اندازه الك‬
‫‪322‬و ‪312‬ميليمتر‬ ‫‪ 67‬و ‪ 31‬ميليمتر‬ ‫‪ 78‬و ‪ 12‬ميليمتر‬
‫‪322 – 11‬‬ ‫‪322‬‬ ‫‪322‬‬ ‫‪3/31‬‬
‫‪12 – 82‬‬ ‫‪322 – 12‬‬ ‫‪322‬‬ ‫‪2/3‬‬
‫‪81 – 32‬‬ ‫‪12 – 82‬‬ ‫‪322 – 11‬‬ ‫‪3/2‬‬
‫‪61- 12‬‬ ‫‪32 – 11‬‬ ‫‪82 – 11‬‬ ‫‪2/622‬‬
‫‪31 – 21‬‬ ‫‪12 – 21‬‬ ‫‪11 – 72‬‬ ‫‪2/722‬‬
‫‪21 - 1‬‬ ‫‪72 – 1‬‬ ‫‪72 - 32‬‬ ‫‪2/312‬‬
‫‪32 - 2‬‬ ‫‪32 - 2‬‬ ‫‪32 - 2‬‬ ‫‪2/231‬‬
‫‪2/3 – 0/1‬‬ ‫‪2/0 – 0/6‬‬ ‫‪2/0 - 0/3‬‬ ‫مدول ريزي‬

‫ت ‪ 3-2-1-00‬مواد افزودني‬ ‫‪ 7-2-1-33‬مواد افزودني‬

‫در بتنريزي در هواي سرد ممكن است با ادتياط كاما از مواد زود‬
‫سفت كننده نيز استفاده نمود‪.‬‬
‫براي ايداد اتصال بهتر بين مالت و سنردانه درشت‪ ،‬گاه از مواد‬
‫منبسط كننده نيز براي كاهش جمعشدگي استفاده ميشود‪ ،‬مواد‬
‫دبا هواساز نيز تا ددودي از جمعشدگي جلوگيري ميكند‪.‬‬
‫پودر سنگ ميتواند به عدم جداشدگي‪ ،‬عدم آ انداختن و ضد‬
‫آ شستري مالت نيز كم كند‪.‬‬
‫در مالت تزريقي اين بتنها استفاده از مواد روانكننده يا فوق‬
‫روانكننده‪ ،‬دبا هواساز‪ ،‬ديرگيركننده‪ ،‬منبسط كننده و‬
‫اصالآ كننده گرانروي يا ضد آ شستري‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬
‫همننين از مواد پركننده غير فعال (پودر سنگ) براي بهبود‬
‫كارايي مالت و سهولت تزريق ميتوان استفاده كرد‪.‬‬

‫طرح مخلوط‬ ‫طرح مخلوط‬

‫در استاندارد ملي ‪ ،33366‬آزمايشهاي الزم براي طرآ مفلوط روان‬ ‫در طرآ مفلوط اين بتنها الزامات «الن» تا «ج» زير بايد‬
‫مالت پيشآكنده پيشبيني شده است‪.‬‬ ‫رعايت شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬رواني مالت داراي سنردانه ريز با دداكثر اندازه اسمي ‪2/3‬‬ ‫الن ‪ -‬طرآ مفلوط مالت با سنردانههاي ريز بايد بهگونهاي‬
‫ميليمتر طبق استاندارد ملي ‪ 33132‬اندازهگيري ميشود و بسته به‬ ‫باشد كه امكان تزريق آن در بين سنردانههاي درشت وجود‬
‫طول لولهها‪ ،‬فاصله آنها‪ ،‬فشار تزريق و همننين فضاي خالي البهالي‬
‫داشته باشد‪ .‬مالت تزريقي بايد بهطور كافي روان باشد‪ .‬نسبت‬
‫شن‪ ،‬مدت زمان پيشنهادي براي تفليه قين ‪ 38‬تا ‪ 26‬ثانيه است‪،‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪212‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫هرچند اين مقدار تا ‪ 32‬ثانيه نيز براي بتنهاي خاص و پر مقاومت‬ ‫آ به مواد سيماني مالت همان نسبت آ به مواد سيماني بتن‬
‫قابا افزايش ميباشد‪ .‬در صورتيكه سنردانههاي درشت بصورت‬ ‫خواهد بود‪.‬‬
‫اشباع نباشند‪ ،‬يا آ اضافي در سط آنها باشد نسبت آ به سيمان‬
‫بتن‪ ،‬همان نسبت آ به سيمان مالت نفواهد شد‪ .‬توصيه ميشود‬
‫سنردانههاي درشت بصورت اشباع با سط خش بكار روند‪ ،‬مرر در‬
‫بتنريزي زير آ ‪.‬‬
‫‪ -‬آ انداختن سه ساعته مالت بايد كمتر از ‪ 7‬درصد باشد‬
‫‪ -‬انبساط و آ انداختن مالت پيشآكنده طبق استاندارد ملي‬ ‫همننين انبساط سه ساعته (در صورت لزوم) بايد بين ‪ 1‬تا ‪32‬‬
‫‪ 33233‬اندام ميشود‪ .‬آزمايش نرهداري آ مالت بتن پيش آكنده‬ ‫درصد محدود شود‪.‬‬
‫و زمان گيرش مالت به ترتيب در استانداردهاي ‪ ASTM C941‬و‬
‫پ‪ -‬مقاومت فشاري مالت تزريق معموال ‪ 3/21‬تا ‪ 3/1‬برابر‬
‫‪ ASTM C953‬ارايه شده است‪.‬‬
‫پ‪ -‬در منابع مفتلن مقاومت فشاري استوانهاي ‪ 28‬روزه بتن‬ ‫مقاومت فشاري مشفصه بتن در نظر گرفته ميشود‪ .‬اين نسبت‬
‫پيشآكنده را معموال بين ‪ 32‬تا ‪ 82‬درصد مقاومت فشاري مالت ‪28‬‬ ‫بايد در مورد مقاومت فشاري هدف طرآ مفلوط مالت و بتن‬
‫روزه مكعبي ‪ 1‬سانتيمتري ارايه كردهاند‪.‬‬ ‫نيز بكار رود‪.‬‬
‫تهيه آزمونههاي استوانهاي بتن پيشآكنده طبق استاندارد ملي‬
‫‪ 8321‬اندام ميشود‪.‬‬
‫پا از تهيه آزمونهها و شكستن آنها ميتوان به مناسب بودن مالت‬
‫از نظر رواني و دانهبندي و فشار تزريق پي برد‪.‬‬ ‫ت‪ -‬تهيه آزمونههاي استوانهاي در اين بتنها‪ ،‬با ريفتن‬
‫سنردانههاي درشت در استوانه و گذاشتن درپوش سوراخدار و‬
‫تزريق مالت از زير استوانه اندام ميشود‪.‬‬
‫ث‪ -‬براي ارايه طرآ مفلوط بتن بايد مقدار فضاي خالي ي‬
‫متر مكعب سنردانه درشت با توجه به وزن وادد ددم مقدار‬
‫ث‪ -‬در محاسبه ددم فضاي خالي بهتر است وزن وادد ددم بصورت‬
‫اشباع با سط خش در نظر گرفته شود و چرالي متوسط ذرات نيز‬ ‫فلهاي ريفته شده در قالب و چرالي متوسط ذرات آن محاسبه‬
‫در دالت اشباع با سط خش منظور شود‪.‬‬ ‫شود‪ ،‬يا بطور مستقيم اندازهگيري شود‪.‬‬
‫براي اندازهگيري مستقيم فضاي خالي ميتوان در ظرف پر از شن‬
‫اشباع با سط خش ‪ ،‬به تدريج آ اضافه نمود و ددم و وزن آ را‬
‫براي هر ي متر مكعب‪ ،‬محاسبه كرد‪.‬‬

‫الزامات اجرايي‬ ‫الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 3-3-1-33‬لولههاي تزريق ابتدا در قالب تعبيه ميشوند و وسيله‬
‫مناسب نرهداري ميگردند‪ ،‬تا شنها در قالب ريفته شوند‪ .‬براي‬
‫تعمير ممكن است از لولههاي با قطر دداقا ‪ 37‬ميليمتر استفاده‬
‫نمود‪ ،‬در بتنهاي دديم قطر لولهها ممكن است به ‪ 12‬ميليمتر‬
‫برسد‪ .‬توصيه ميشود‪ ،‬شكافها يا سوراخها داراي چنان قطر يا عرضي‬
‫باشند كه مالت تزريقي برادتي بتواند از آن عبور كند و وارد دفرات‬
‫بين شنها شود‪.‬‬
‫‪ 3-3-1-33‬قطر لوله تزريق معموال بين ‪ 22‬تا ‪ 32‬ميليمتر‬
‫ميباشد‪ .‬سر لوله تزريق معموال مسدود ميشود و به اين علت‬
‫بايد در جداره آن شكافهايي با فاصله ددود ‪ 12‬ميليمتر‪ ،‬باالتر‬
‫از كن مسدود شده‪ ،‬ايداد شود تا مالت تزريقي با فشار از درون‬
‫آنها بيرون بزند‪.‬‬
 ‫‪213‬‬
‫تفسير‪/‬توضيح‬
‫ت ‪ 2-3-1-33‬در بتن پيشآكنده معموال فاصله لولههاي تزريق به‬
‫رواني مالت‪ ،‬دانهبندي شن و فشار تزريق بستري دارد‪ .‬كاهش فاصله‬
‫آنها از يكديرر به پر شدگي بهتر فضاي خالي شنها كم ميكند‪.‬‬
‫در تعمير ممكن است لولههاي افقي تزريق نيز وجود داشته باشد‪ ،‬كه‬
‫شنها با دست يا فشار هوا درون قالب جاي داده ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-1-33‬معموال لولههاي تفليه هوا يا چاه بازديد بايد داراي‬
‫قطر ‪ 12‬ميليمتر و داراي شكافهايي به عرض دداقا ‪ 32‬ميليمتر‬
‫در جداره آنها باشد‪ .‬با عبور دادن ي وزنه به همراه طنا در اين‬
‫لولهها سط مالت تزريق شده كنترل ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-1-33‬اين امر باعث اتصال بهتر خمير سيمان به‬
‫سنردانههاي درشت و ايداد جريان مناسب مالت‪ ،‬درون فضاهاي‬
‫خالي بين آنها ميشود‪.‬‬
‫عما ريفتن شن در قالب ميتواند بصورت آزاد بهكم ي جرثقيا‬
‫خاكبردار يا بيا مكانيكي يا لودر اندام شود‪ .‬همننين ميتوان براي‬
‫ادتياط از ي لوله سقوطي با قطر مناسب (دداقا ‪ 3‬برابر دداكثر‬
‫اندازه سنردانه درشت) استفاده كرد‪.‬‬
‫گاه در تعمير مدبور به استفاده از فشار هوا هستند تا بهكم افشان‬
‫هواي پر فشار شنها را بصورت افقي بهدرون قالب برانند‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-1-33‬گاه براي قطعات مرتفعتر‪ ،‬شن با ارتفاع كمتر از ‪31‬‬
‫متر ريفته ميشود و همزمان با باال آوردن لوله تزريق بتدريج شن در‬
‫قالب ريفته ميشود تا آن را پر كند‪ .‬بديهي است بايد سعي شود تا‬
‫عمق لوله تزريق موجود در شن از ‪ 31‬متر بيشتر نشود‪.‬‬
‫ريفتن شن تا ارتفاع ‪ 722‬متر نيز گزارش شده است‪.‬‬
‫ت ‪ 8-3-1-33‬گاه در آرماتوربنديهاي فشرده يا برخي سپرهاي‬
‫پرتوهاي هستهاي‪ ،‬زماني كه همرني بسيار خو ضرورت دارد‪ ،‬از‬
‫دستچين كردن شن درون قالب و بين ميلرردها استفاده ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-1-33‬براي طولهاي بيش از ‪ 312‬متر‪ ،‬معموال قطر لولههاي‬
‫تزريق را بيشتر در نظر ميگيرند تا از افت فشار جلوگيري شود‪.‬‬
‫معموال طول لولههاي تزريق به ‪ 722‬متر محدود ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 32-3-1-33‬گندايش مفلوطكن بين ‪ 2/2‬تا ‪ 3/1‬متر مكعب‬
‫بسته به ددم كار ميباشد‪ .‬سرعت دوران مفلوطكن ‪ 321‬تا ‪122‬‬
‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬
‫متن اصلي‬
‫‪ 2-3-1-33‬فاصله لولههاي تزريق قائم از يكديرر دداكثر ‪2‬‬
‫متر توصيه ميشود‪ .‬همننين فاصله افقي و قائم لولههاي تزريق‬
‫افقي به ترتيب دداكثر ‪ 2‬و ‪ 3/1‬متر از يكديرر توصيه ميشود‪.‬‬
‫‪ 7-3-1-33‬لوله تزريق افقي بايد داراي شير باشد تا از برگشت‬
‫مالت جلوگيري شود‪.‬‬
‫‪ 3-3-1-33‬در بعضي موارد لولههاي تفليه هوا براي جلوگيري‬
‫از دبا هوا استفاده ميشود و در قالب نصب ميشود‪ .‬لوله‬
‫تفليه هوا را ميتوان براي بازديد و بررسي موفق تزريق نيز بكار‬
‫گرفت‪.‬‬
‫‪ 1-3-1-33‬در اين بتنها بايد پيش از ريفتن سنردانهها درون‬
‫قالب‪ ،‬سنردانههاي درشت را بهخوبي شست تا عاري از ذرات‬
‫ريز و چسبيده به سط باشند‪.‬‬
‫‪ 6-3-1-33‬ارتفاع قالب بايد ددود ‪ 2/21‬تا ‪ 2/1‬متر باالتر از‬
‫سط سنردانههاي درشت باشد‪ ،‬تا مالت بفوبي فاصله بين مواد‬
‫را پُر كند و از آن باالتر بيايد‪.‬‬
‫‪ 3-3-1-33‬ارتفاع سنردانههاي درشت ريفته شده در اطراف‬
‫لوله تزريق معموال از ‪ 31‬متر تداوز نميكند‪ ،‬مرر اينكه از ي‬
‫غالف در اطراف لوله تزريق استفاده شود‪.‬‬
‫‪ 8-3-1-33‬معموال نيازي به تراكم سنردانههاي درشت در‬
‫قالب نيست‪ ،‬اما در بعضي موارد در قطعات بتن آرمه ممكن‬
‫است به كم هواي فشرده يا لرزاندن قالب‪ ،‬تراكم صورت گيرد‪.‬‬
‫‪ 1-3-1-33‬فشار تزريق بايد با توجه به قطر لولهها‪ ،‬طول لوله‬
‫تزريق‪ ،‬رواني مالت و فاصله لولهها از يكديرر‪ ،‬در نظر گرفته‬
‫شوند‪ .‬فشار تزريق معموال ‪ 7‬تا ‪ 32‬مراپاسكال ميباشد‪.‬‬
‫‪ 32-3-1-33‬مالت تزريقي بايد در مفلوطكن ساخته شود و‬
‫سپا به پمپ تزريق منتقا شود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪212‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫دور در دقيقه است‪ .‬زمان اختالط در هر پيمانه ‪ 2‬تا ‪ 1‬دقيقه ميباشد‪.‬‬
‫به هر دال ساخت مالت و تزريق آن بايد به نحوي باشد كه درز سرد‬
‫بوجود نيايد‪ .‬بديهي است در روش پيش آكنده پيشبيني درز اجرايي‬
‫نيز امكانپذير نميباشد‪.‬‬
‫در ابتداي پمپ تزريق بايد ي شبكه با چشمه ‪ 1‬ميليمتري نصب‬
‫شود‪ ،‬تا از ورود ذرات درشت جلوگيري شود‪.‬‬
‫ت ‪ 33-3-1-33‬در تزريق با لوله افقي تزريق بايد آنقدر ادامه پيدا‬
‫كند كه از لوله بااليي بيرون بزند‪.‬‬
‫در بتنريزي زير آ با اين روش براي شروع كار بايد از ي غشا‬
‫الستيكي در اطراف لوله تزريق شكافدار استفاده شود‪ .‬اين غشا بايد‬
‫سر لوله تزريق بايد ‪ 2/6‬تا ‪ 3/8‬متر در زير سط مالت تزريق‬
‫پا از شروع كار پاره شود تا بتوان كار تزريق را ادامه داد‪.‬‬
‫ت ‪ 32-3-1-33‬گاه آهنگ تزريق ممكن است تا ‪ 312‬ليتر در دقيقه‬
‫هم برسد‪.‬‬
‫گاه سرعت دركت مالت در لوله به ‪ 3/8‬متر بر ثانيه ميرسد‪.‬‬
‫آهنگ باال آمدن به ددم دفرات شن‪ ،‬ابعاد قالب‪ ،‬تعداد لولههاي‬
‫تزريق و بويژه دبي تزريق ارتباط دارد‪.‬‬
‫آهنگ باال آمدن مالت در قالب معموال بين ‪ 2/7‬متر تا ‪ 3/8‬متر‬
‫پمپ تزريق معموال از نوع پيستوني يا نوع پيش برنده خالئي‬
‫است‪ .‬پمپ بايد ي خط برگشت داشته باشد‪ ،‬و داراي ي فشار‬
‫سنج نيز باشد‪ ،‬تا در صورت انسداد لوله يا بروز مشكالت ديرر‬
‫بتوان اقدامات الزم را بعما آورد‪.‬‬
‫‪ 33-3-1-33‬سر لوله تزريق بايد ابتدا تا ‪ 312‬ميليمتر از كن‬
‫پايين آيد‪ ،‬و پا از شروع تزريق و در ادامه‪ ،‬دداقا ‪ 2/7‬متر در‬
‫مالت تزريق شده قبلي قرار داشته باشد‪ .‬در بتنريزي زير آ‬
‫شده قرار داده شود‪.‬‬
‫‪ 32-3-1-33‬آهنگ تزريق مالت معموالُ ‪ 21‬تا ‪ 322‬ليتر در‬
‫دقيقه است‪.‬‬
‫سرعت دركت مالت در لوله تزريق معموال بين ‪ 2/6‬تا ‪ 3/2‬متر‬
‫بر ثانيه است‪.‬‬
‫بر ساعت است‪.‬‬

‫نمونهبرداري و آزمايش‬ ‫نمونهبرداري و آزمايش‬

‫ت ‪ 3-1-1-33‬اين مقادير براي سازههاي معمولي ميباشد‪ .‬چنانچه‬ ‫‪ 3-1-1-33‬عالوه بر نمونهبرداري از سنردانه درشت و اندام‬
‫قرار باشد بتن دديم ساخته شود‪ ،‬اين اددام ميتواند ‪ 2‬تا ‪ 7‬برابر‬ ‫آزمايشهاي الزم از مالت نيز در دين اجرا بايد نمونهبرداري‬
‫شود‪.‬‬ ‫شده و آزمايشهاي الزم اندام شود‪.‬‬
‫تواتر نمونهبرداري از سنردانه بايد هر روز ي نوبت يا براي هر‬
‫‪ 312‬تن شن يا ‪ 12‬مترمكعب شن‪ ،‬هركدام تواتر بيشتر دهد‪،‬‬
‫اندام شود‪.‬‬
‫تواتر نمونهبرداري از مالت بايد مطابق بندهاي «الن» و « »‬
‫زير‪ ،‬هر كدام تعداد نوبت بيشتري دهد‪ ،‬در نظر گرفته شود‪:‬‬
‫الن‪ -‬هر روز ي نوبت؛‬
‫‪ -‬از هر ‪ 72‬متر مكعب مالت‪.‬‬
‫‪ 2-1-1-33‬آزمايشهاي مالت بايد از نظر رواني‪ ،‬درصد دبا‬
‫هوا‪ ،‬آ انداختري و در صورت لزوم انبساط و زمانگيرش و‬
‫نرهداري آ اندام شود‪ .‬همننين بايد مقاومت فشاري مالت‬
‫در سن ‪ 28‬روز يا هر سن مقرر ديرر اندام شود‪.‬‬
‫ت ‪ 7-1-1-33‬تواتر نمونهبرداري از بتن هر روز ي نوبت يا هر ‪12‬‬ ‫‪ 7-1-1-33‬نمونهگيري از بتن بصورت عادي لزومي ندارد‪.‬‬
‫متر مكعب براي سازههاي معمول‪ ،‬توصيه ميشود‪ .‬در بتنهاي دديم‬ ‫آزمونههاي مورد نظر بايد طبق استاندارد ملي ‪ 8321‬تهيه و‬
‫اين ددم ميتواند ‪ 2‬تا ‪ 7‬برابر شود‪.‬‬
 ‫‪217‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫پا از عماآوري در شرايط استاندارد مقاومت آن بدست آورده‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ 3-1-1-33‬از بتن سفت شده نهايي نيز مانند هر بتن ديرر‬
‫ميتوان ميزهگيري كرد و كيفيت تزريق و پرشدن دفرات را‬
‫بررسي نمود‪ .‬همننين ميتوان مقاومت ميزهها را تعيين كرد‪.‬‬

‫بتنريزي زير آب‬ ‫بتنريزي زير آب‬

‫كليات‬ ‫كليات‬
‫ت ‪ 3-3-32-33‬در مورد بتنريزي با جام مفصوص بايد ي درينه‬ ‫‪ 3-3-32-33‬بتنريزي زير آ روشهاي گوناگون دارد‪ .‬روش‬
‫تفت در زير جام وجود داشته باشد در اين روش بتن داوي مواد ضد‬ ‫بتنريزي با جام مفصوص‪ ،‬بتنريزي با پمپ و لوله‪ ،‬بتنريزي‬
‫آ شستري در جام مفصوص ريفته ميشود و در آ به آرامي پايين‬
‫با روش سنردانه پيشآكنده و روش بتنريزي با لوله ترمي از‬
‫برده خواهد شد تا به نزدي كن محا بتنريزي برسد سپا درينه‬
‫جمله روشهاي رايج بتنريزي در زير آ هستند‪ .‬در اين بفش‬
‫بايد باز شود و بتن تفليه شود‪ .‬در اين دالت درينه پا از باز شدن‬
‫عمدتا به روش بتنريزي در زير آ با كم لوله ترمي و پمپ‬
‫بايد به كن محا بتنريزي برخورد نمايد‪ .‬گاه به جاي جام مفصوص‬
‫از كيسههاي محتوي بتنهاي نسبتاً خش نيز استفاده ميشود و در‬
‫كردن مستقيم پرداخته ميشود‪.‬‬
‫محا مورد نظر به آرامي تفليه ميشود‪ .‬به هر دال در نهايت در اين‬ ‫در اين روش بتنريزي بايد از ي بتن روان با اسالمپ زياد و‬
‫روش‪ ،‬كيفيت مناسبي داصا نميشود و بتن از يكنواختي و همرني‬ ‫ترجيحا خودتراكم بهره گرفت‪ ،‬زيرا امكان تراكم آن با وسايا‬
‫برخوردار نفواهد بود‪ .‬استفاده از اين روش براي بتنهاي تا رده ‪C25‬‬ ‫تراكمي در زير آ وجود ندارد‪.‬‬
‫و با اهميت نسبتاً كم ميتواند بكار رود‪ .‬براي اطالعات بيشتر به نشريه‬ ‫در موارديكه جريان آ به ددي است كه باعث شسته شدن‬
‫بتنريزي زير آ ‪ American Concrete society‬مراجعه شود‪.‬‬ ‫بتن ميشود‪ ،‬از اين روش نميتوان استفاده نمود‪.‬‬
‫روش بتنريزي با سنردانه پيشآكنده در بند ‪ 1-00‬توضي داده شده‬
‫است‪ .‬در بتنريزي زير آ سر لوله تزريق بايد همواره درون مالت‬
‫تزريق شده قرار داشته باشد و براي شروع تزريق نيز معموال از ي‬
‫جداكننده آ و مالت بصورت غشايي الستيكي در اطراف سر لوله‬
‫تزريق استفاده ميشود‪.‬‬
‫در بتنريزي ترمي‪ ،‬بتن بايد با توجه به دركت خود و جابدا شدن‬
‫بتنهاي قبلي‪ ،‬به خروج هوا از بتن و تراكم آن كم نمايد‪.‬‬
‫در اين روش بتن خروجي از انتهاي لوله وارد بتن ريفته شده قبلي‬
‫ميشود و سط بتن در تما با آ باال آمده و آ به سمت باال‬
‫رانده ميشود‪ .‬ريفتن بتن در شمعها و سپرهاي آبدار بايد با اين‬
‫روش يا روش مناسب ديرري اندام شود‪ .‬در صورتي كه قرار باشد‬
‫بتن در ي شمع يا سپر بدون آ ريفته شود‪ ،‬ميتوان از ناوه‬
‫سقوطي يا پمپ و لوله بهره گرفت و نيازي به بتنريزي با لوله ترمي‬
‫نيست‪ .‬چناننه بهدليا وجود جريان آ ‪ ،‬بتن شسته شود‪ ،‬روش‬
‫بتنريزي با سنردانه پيش آكنده بهكار ميرود‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪213‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتنريزي با لوله ترمي‬ ‫بتنريزي با لوله ترمي‬

‫ت ‪ 0-2-01-00‬مصالح مصرفي‬ ‫‪ 3-2-32-33‬مصالح مصرفي‬

‫ت ‪ 0-0-2-01-00‬سيمان‬ ‫‪ 0-0-2-01-00‬سيمان‬
‫توصيه ميشود از بكارگيري سيمانهايي با زمان گيرش كم مانند‬ ‫انواع سيمانهاي پرتلند و آميفته مورد استفاده در بتنهاي‬
‫سيمانهاي پرتلند نوع ‪ 7‬يا سيمانهاي رده ‪ 12/1‬خودداري شود‪.‬‬ ‫متعارف‪ ،‬در بتنريزي زير آ نيز بكار برده ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 2-0-2-01-00‬سنگدانه‬ ‫‪ 2-0-2-01-00‬سنگدانه‬
‫در بتن غير مسل اجازه استفاده از دداكثر اندازه اسمي سنردانه تا‬ ‫توصيه ميشود كه دداكثر اندازه سنردانه براي بتن متعارف به‬
‫‪ 78‬ميليمتر به شرط عدم جداشدگي و آ شستري داده شده است‪،‬‬ ‫‪ 21‬ميليمتر و براي بتن خودتراكم به ‪ 22‬ميليمتر محدود شود‪.‬‬
‫ولي استفاده از آن توصيه نميشود‪ .‬بهتر است از ماسه گردگوشه‬ ‫اين مقدار نبايد از نصن فاصله آزاد آرماتورها و ي هشتم قطر‬
‫استفاده شود‪ .‬در روش ملي طرآ مفلوط‪ ،‬نزديكي به منحني مياني‬ ‫داخلي لوله ترمي‪ ،‬بزرگتر باشد‪ .‬دانهبندي مفلوط سنردانه بايد‬
‫(‪ )B‬و دتي قرارگرفتن در بين منحني ‪ B‬و ‪( C‬بهويژه براي بتن‬
‫پيوسته و نسبتاً ريزبافت و ماسه مصرفي ترجيحا داراي ذرات‬
‫خودتراكم) توصيه ميشود (توان ‪ n‬بين ‪ 2/7‬تا ‪ 2/3‬براي بتن روان و‬
‫ريز كافي باشد‪.‬‬
‫‪ 2/2‬تا ‪ 2/7‬براي بتن خودتراكم)‪ .‬بتن بايد بتواند در طول زمان دما‬
‫و بتنريزي اسالمپ و رواني كافي داشته باشد‪ .‬درصد دبا هواي‬
‫توصيه شده در اين بتنها ‪ 3‬تا ‪ 6‬درصد است‪ .‬توصيه ميشود دتي‬
‫در هواي خن نيز از مواد ديرگيركننده استفاده شود‪ .‬براي شروع‬
‫بتنريزي‪ ،‬اولين پيمانه بتن ميتواند دداقا اسالمپ ‪ 312‬ميليمتر‬
‫را دارا باشد‪ .‬بافت ريزدانه سنردانه و داشتن ذرات ريز كافي (ذرات‬
‫ريزتر از ‪ 722‬ميكرومتر) و دداقا مقدار مواد سيماني براي جلوگيري‬
‫از جداشدگي بتن و آ شستري آن الزم است‪.‬‬

‫ت ‪ 2-0-2-01-00‬مواد افزودني‬ ‫‪ 2-0-2-01-00‬مواد افزودني‬

‫در بتنريزي زير آ ميتوان از مواد افزودني شيميايي و پودري‬

‫معدني استفاده كرد‪.‬‬
‫مواد افزودني شيميايي معموال شاما‪ :‬روانكننده و‬
‫فوقروانكننده‪ ،‬ديرگير كننده‪ ،‬دبا زا و مواد اصالآ كننده‬
‫گرانروي يا ضد آ شستري ميباشد‪.‬‬
‫مواد افزودني پودري معدني‪ ،‬شاما‪ :‬انواع پوزوالنهاي طبيعي و‬
‫مصنوعي‪ ،‬سرباره و پودر سنگ آه ميباشد‪.‬‬

‫ت ‪ 2-2-01-00‬طرح مخلوط بتن‬ ‫‪ 2-2-32-33‬طرح مخلوط بتن‬

‫طرآ مفلوط بتن ترمي مشابه طرآ مفلوط بتن متعارف يا‬
‫خودتراكم است‪ .‬در اين طرآ‪ ،‬موارد «الن» تا «ث» زير بايد‬
‫رعايت شوند‪:‬‬
 ‫‪211‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫الن‪ -‬چناننه اسالمپ بتن بيش از ‪ 232‬ميليمتر باشد الزم است از‬ ‫الن‪ -‬اسالمپ بتن در پاي كار بايد بين ‪ 332‬تا ‪ 232‬ميليمتر‬
‫آزمايش جريان اسالمپ استفاده شود‪ .‬دداقا جريان اسالمپ‬ ‫باشد‪ .‬در صورت نياز ميتوان از بتن آسان تراكم يا خودتراكم‬
‫براي بتن آسان تراكم ‪ 312‬ميليمتر مي باشد و چناننه از بتن‬ ‫نيز استفاده نمود‪.‬‬
‫خودتراكم استفاده شود دداقا جريان اسالمپ ‪ 112‬ميليمتر‬ ‫‪ -‬دداقا مقدار مواد سيماني ‪ 731‬و دداكثر آن ‪321‬‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫كيلوگرم در مترمكعب است‪ .‬براي بتن خودتراكم دداكثر‬
‫مقدار مواد سيماني ‪ 112‬كيلوگرم در مترمكعب توصيه‬
‫ميشود‪.‬‬
‫پ‪ -‬در مواردي كه از بتن در بتن آرمه استفاده ميشود‪ ،‬دداكثر‬
‫نسبت آ به مواد سيماني به ‪ 2/31‬محدود ميشود‪ .‬اين‬
‫دداكثر در بتن غير مسل برابر ‪ 2/1‬ميباشد‪.‬‬
‫ت‪ -‬دداقا رده بتن در بتن آرمه بايد ‪ C30‬و دداقا در بتن‬
‫غيرمسل بايد ‪ C25‬باشد‪.‬‬
‫ث‪ -‬در طرآ مفلوط بايد از ي روانكننده يا فوقروانكننده‬
‫ديرگير استفاده كرد‪ .‬استفاده از مواد پوزوالني‪ ،‬سرباره و پودر‬
‫سنگ نيز براي بهبود كارآيي و افزايش گرانروي و باال بردن‬
‫دوام و مواد اصالآكننده گرانروي براي جلوگيري از‬
‫جداشدگي و آ شستري و بهكارگيري مواد دبا ساز نيز‬
‫بهويژه در بتن روان‪ ،‬توصيه ميشود‪.‬‬

‫ت ‪ 3-2-01-00‬وسايل و تجهيزات‬ ‫‪ 7-2-32-33‬وسايل و تجهيزات‬

‫لولههاي ترمي بايد بهرادتي به يكديرر متصا و به سهولت و با سرعت‬ ‫در انتفا وسايا و تدهيرات مورد نياز براي بتن ترمي بايد‬
‫از يكديرر جدا شوند‪ ،‬در دالي كه آ بندي نيز برقرار باشد‪ .‬لولههاي‬ ‫الزامات «الن» تا «ج» زير رعايت شوند‪:‬‬
‫ترمي بصورت فلندي با پيچ يا بصورت رزوهاي بدون فلنج به يكديرر‬ ‫الن‪ -‬لوله ترمي (ناودان) بايد صلب و داراي اتصاالت آ بند و‬
‫متصا ميشوند‪ .‬لوله ترمي را مدرج ميكنند تا بتوان مشف كرد‬ ‫قطر داخلي دداقا ‪ 222‬و دداكثر ‪ 722‬ميليمتر باشد‪ .‬در‬
‫كه چه طولي از آن زير سط خاك يا آ و چه طولي از آن در بتن‬
‫اندام كار تعمير در زير آ ميتوان از لولههاي ترمي با قطر‬
‫است‪.‬‬
‫كمتر از ‪ 222‬ميليمتر نيز استفاده نمود‪ .‬در هردال قطر‬
‫شرايط كارگاه بايد چنان باشد كه بتوان بتن را به درون قين ريفت‪.‬‬
‫لوله بايد دداقا ‪ 8‬برابر دداكثر اندازه اسمي سنردانه‬
‫بنابراين وسيله دما و بتنريزي به داخا قين لوله ترمي بايد به‬
‫مقدار كافي باالتر از قين باشد تا مزادمتي براي تفليه بهوجود نياورد‪.‬‬ ‫مصرفي باشد‪.‬‬
‫قطر توپي يا توپ انعطافپذير‪ ،‬بايد كمي بزرگتر از قطر داخلي لوله‬ ‫‪ -‬استفاده از قين مناسب با ددمي معادل ‪ 1‬تا ‪ 31‬دقيقه‬
‫بوده و با فشار به درون لوله رانده شود‪ .‬جنا آن اسفندي يا الستيكي‬ ‫بتنريزي‪ ،‬براي سهولت ريفتن بتن در لوله و بهعنوان ي‬
‫و يا پالستكي توپر يا توخالي است‪ .‬استفاده از ساير مواد مشابه كه‬ ‫مفزن موقت‪ ،‬توصيه ميشود‪ .‬قين را بايد بتوان بهرادتي‬
‫كارايي و عملكرد الزم را داشته باشند‪ ،‬بالمانع است‪.‬‬ ‫به لوله متصا و يا از آن جدا نمود‪.‬‬
‫در شرايط هواي گرم‪ ،‬زمان تاخير ممكن است الزم باشد به ‪ 31‬دقيقه‬ ‫ت‪ -‬جرثقيا يا باالبر براي نرهداري و باالبردن تدريدي مدموعه‬
‫محدود شود و در هواي سرد اين زمان ميتواند تا بيشتر از ‪ 72‬دقيقه‬ ‫لوله و قين در زمآنهاي مورد نظر مورد نياز است‪.‬‬
‫نيز باشد‪.‬‬ ‫ث‪ -‬استفاده از توپي يا توپ براي شروع بتنريزي‪ ،‬در ابتدا يا‬
‫انتهاي لوله‪ ،‬به عنوان جداكننده بتن و آ الزامي است‪.‬‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪216‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫براي استقرار روي آ بايد سكوي ثابتي را فراهم نمود‪ .‬سكوهاي‬ ‫ج‪ -‬وسايا دما و ريفتن بتن در قين بايد چنان باشند كه‬
‫شناور براي اين منظور مناسب نيست‪.‬‬ ‫بتوان پيدرپي آن را تيذيه كرد و تأخيري بيش از ‪ 72‬دقيقه‬
‫در بتنريزي بهوجود نيايد‪.‬‬

‫ت ‪ 0-2-01-00‬الزامات اجرايي‬ ‫‪ 3-2-32-33‬الزامات اجرايي‬

‫ت ‪ 3-3-2-32-33‬در شمعها و سپرها ممكن است به جاي آ از‬ ‫‪ 3-3-2-32-33‬در شروع بتنريزي سط آ داخا و خارج‬
‫گِا دفاري يا دوغا بنتونيت استفاده نمود‪ .‬همه مواردي كه براي‬ ‫قالب يا شمع و سپر بايد در ي تراز باشد‪ ،‬به نحوي كه دركت‬
‫آ ذكر شده براي گا دفاري نيز صادق است‪.‬‬ ‫آ به سمت باال مقدور نشود‪.‬‬
‫ت ‪ 2-3-2-32-33‬در صورتي كه عمق لوله درون بتن زيادتر از ‪3/1‬‬ ‫‪ 2-3-2-32-33‬در اجراي بتن زير آ انتهاي لوله ترمي بايد‬
‫متر شود‪ ،‬جريان بتن به شدت كند و ادتمال انسداد لوله بيشتر شده‬
‫به مقدار كافي در بتن ريفته شده قرارداده شده باشد و به‬
‫و بتن نيز متراكم نميشود‪.‬‬
‫هيچوجه از داخا آن بيرون يا باال آورده نشود‪ .‬انتهاي لوله بايد‬
‫در صورتي كه عمق لوله درون بتن كمتر از ‪ 2/6‬متر شود‪ ،‬سرعت‬
‫جريان بتن درون لوله به شدت زياد شده و بتن خروجي از لوله‬ ‫به مقدار ‪ 3‬تا ‪ 3/1‬متر درون بتن قرار گيرد‪.‬‬
‫ميتواند متالطم شود و در نتيده آن‪ ،‬بتن و آ مفلوط شده و كيفيت‬
‫بتن به شدت كاهش مي يابد‪.‬‬
‫عمدتا دداقا و دداكثر عمق لوله درون بتن به رواني بتن نيز مربوط‬
‫است و مقدار كامال ثابتي نيست‪.‬‬
‫‪ 7-3-2-32-33‬در طول مدت بتنريزي‪ ،‬لوله بايد تا ددامكان‬
‫از بتن پُر باشد و بيش از ي چهارم آن از بتن خالي نماند‪.‬‬
‫ت ‪ 3-3-2-32-33‬بههم خوردن تعادل لوله عالوه بر اينكه امكان‬ ‫‪ 3-3-2-32-33‬در آ هاي كم عمق‪ ،‬توپي يا توپ را ميتوان‬
‫شروع كار را بوجود نميآورد ممكن است باعث ايداد خساراتي براي‬ ‫در انتهاي لوله قرار داد و لوله را پايين برد و در كن قالب مستقر‬
‫تدهيزات به كار رفته شود‪.‬‬ ‫نمود‪ .‬در دالي كه در آ هاي عميق بايد توپي را در ابتداي لوله‬
‫قرار داد تا بتوان لوله را بهرادتي به طرف پايين دركت داد‪ .‬در‬
‫غير اينصورت ممكن است تعادل لوله به هم بفورد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-2-32-33‬بهتر است براي كاهش ادتمال جداشدگي از‬ ‫‪ 1-3-2-32-33‬بتن را بايد توسط وسيله بتنرساني‪ ،‬درون‬
‫دداقا رواني قيد شده براي شروع كار استفاده نمود‪ .‬اسالمپ ددود‬ ‫قين ريفت و لوله را پر كرد‪ .‬در صورتي كه توپ در باال قرار‬
‫‪ 312‬ميليمتر و جريان اسالمپ ددود ‪ 712‬ميليمتر براي شروع كار‬ ‫داشته باشد و با فشار بتن به پايين رانده نشود بايد آن را با ميله‬
‫توصيه شده است‪.‬‬ ‫مناسبي به پايين راند تا بهتدريج توسط وزن بتن پايين رود‪.‬‬
‫از باال كشيدن ناگهاني لوله و تفليه سريع آن بايد پرهيز شود وگرنه‬ ‫پا از آنكه توپ به انتها رسيد و لوله و قين پر شد بايد لوله‬
‫بتن و آ با يكديرر مفلوط ميشوند‪ .‬بههردال بايد به بتني همرن‬ ‫و قين را به آرامي‪ ،‬كمي باال كشيد تا توپ خارج شود‪ .‬بالفاصله‬
‫و خميري دست يافت‪.‬‬ ‫براي اولين و آخرين بار لوله پايين برده ميشود تا بتن درون‬
‫قين و لوله بهصورت ناگهاني تفليه نشود‪ ،‬ضمن آنكه بتن به‬
‫قدر كافي دور لوله را پر كرده باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 6-3-2-32-33‬هرچه سرعت پايين رفتن بتن از قين و لوله‬ ‫‪ 6-3-2-32-33‬پا از كند شدن سرعت تفليه قين و لوله‪،‬‬
‫بيشتر باشد نشانه آن است كه انتهاي لوله به مقدار كمتري درون‬ ‫همزمان با بتنريزي درون قين‪ ،‬به آرامي در فواصا زماني‬
‫بتن ريفته شده قرار دارد‪ .‬چناننه سرعت دركت بتن در قين و لوله‬ ‫خاصي‪ ،‬لوله و قين را بايد باال كشيد‪.‬‬
‫كاهش يابد‪ ،‬نشانه آن است كه عمق لوله در بتن زياد شده است‪.‬‬
 ‫‪213‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫متصدي بتنريزي با توجه به تدربه خود سعي ميكند تا عمق لوله‬
‫در بتن را به مقدار مناسبي دفظ كند‪.‬‬

‫ت ‪ 3-3-2-32-33‬با استفاده از ددم بتن ريفته شده و سط مقطع‬ ‫‪ 3-3-2-32-33‬با توجه به سرعت تفليه قين و لوله با‬
‫قالب ميتوان دريافت كه بتن ريفته شده از چه ضفامتي برخوردار‬ ‫اندازهگيري عمق بتن و يا محاسبه آن بايد مطمئن شد كه عمق‬
‫شده است و به كم درجات ارتفاعي لوله ميتوان عمق لوله درون‬ ‫مورد نظر لوله درون بتن تامين شده است‪ .‬توصيه ميشود در‬
‫بتن را محاسبه نمود‪ .‬روش ديرر براي تعيين عمق لوله درون بتن‬ ‫هر ساعت يا پا از ريفتن هر ‪ 31‬متر مكعب بتن‪ ،‬سط بتن‬
‫استفاده از وسايا نقشهبرداري زير آ يا وزنه متصا به طنا (نخ)‬
‫و عمق لوله درون بتن بررسي و نتيده آن ثبت شود‪.‬‬
‫ميباشد‪ .‬در اين دالت فاصله سط بتن از زمين يا تراز آ مشف‬
‫ميشود و با مشاهده درجات ارتفاعي لوله ترمي ميتوان عمق لوله‬
‫درون بتن را محاسبه نمود‪.‬‬

‫‪ 8-3-2-32-33‬با باال بردن تدريدي قين و لوله‪ ،‬بتنرساني با‬

‫كاميون مفلوطكن يا لوله پمپ زميني و تسمه نقاله مشكا‬
‫ميشود‪ .‬بنابراين بايد تراز قين در ابتدا بيش از ‪ 7‬متر پايينتر‬
‫باشد تا بتوان با دذف ي لوله ‪ 7‬متري‪ ،‬قين را مدددا در تراز‬
‫پايينتري قرار داد‪ .‬اين عمليات نبايد بيش از ‪ 31‬دقيقه طول‬
‫بكشد‪.‬‬
‫ت ‪ 1-3-2-32-33‬دركت معكو لوله به سمت پايين همواره باعث‬ ‫‪ 1-3-2-32-33‬در صورت انسداد لوله در دين بتنريزي‬
‫افت كيفيت ميشود‪ .‬بنابراين بايد با اتفاذ تدابير مناسب‪ ،‬نياز به اين‬ ‫ميتوان لوله را بهصورت ناگهاني و سريع به ميزان ‪ 312‬تا ‪622‬‬
‫عما را از بين برد‪ .‬يعني اقداماتي را به اندام رسانيد تا انسداد لوله‬ ‫ميليمتر باال كشيد و سپا آن را سريع پايين برد تا انسداد‬
‫بهوجود نيايد‪.‬‬ ‫برطرف شود‪ .‬در هردال سر لوله بايد در اين عمليات در بتن‬
‫قرار داشته باشد‪.‬‬
‫ت ‪ 32-3-2-32-33‬معموال دركت لوله و بتن به اطراف‪ ،‬آن را‬ ‫‪ 32-3-2-32-33‬دركت جانبي سريع لوله به اختالط آ و‬
‫مستعد جداشدگي ميكند‪ .‬بايد سعي نمود با طرآ مفلوط مناسب‪،‬‬ ‫بتن مياندامد و بايد از آن پرهيز شود‪.‬‬
‫اين استعداد جداشدگي را كمتر كرد‪.‬‬

‫‪ 33-3-2-32-33‬در دين بتنريزي نبايد لوله را به اطراف‬

‫دركت داد‪ .‬دركت لوله در قطعات غيرمسل و يا مواردي كه‬
‫مانعي براي دركت لوله به اطراف وجود ندارد‪ ،‬براي پر كردن‬
‫گوشه يا تراز كردن سطوآ شيبدار بتن درون قالب‪ ،‬مداز است‪.‬‬
‫ت ‪ 32-3-2-32-33‬گاه ترجي داده ميشود پا از سفتشدن‬ ‫‪ 32-3-2-32-33‬پا از اينكه بتن به تراز مورد نظر رسيد بايد‬
‫بتنهاي ضعين فوقاني‪ ،‬آن را تفريب كنند كه عملياتي پر هزينهتر‬ ‫بفشي از بتن بااليي را برداشت و دور ريفت‪ .‬بسته به نوع بتن‬
‫را در پي دارد‪.‬‬ ‫و دقت در بتنريزي‪ ،‬ضفامت بتن سست و دور ريفتني بين‬
‫‪ 2/7‬تا ‪ 2/1‬متر ميباشد‪.‬‬
‫ت ‪ 37-3-2-32-33‬هر چه رواني بتن كمتر باشد‪ ،‬شيب ايستايي‬ ‫‪ 37-3-2-32-33‬در مواردي كه براي ريفتن بتن متعارف از‬
‫آن بيشتر و دركت بتن نيز به اطراف با سفتي بيشتري همراه خواهد‬ ‫ي لوله استفاده ميشود‪ ،‬ميتوان انتظار داشت كه بتن در‬
‫بود‪.‬‬ ‫ددود ‪ 2‬تا ‪ 2/1‬متر به اطراف دركت كند و سط شيبداري را‬
‫آئيننامه بتن ايران‪ -‬جلد دوم‪ :‬مصال و مسائا اجرايي‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫‪218‬‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫چناننه دركت بتن بيش از ‪ 1‬متر به هر طرف باشد‪ ،‬توصيه ميشود‬ ‫با شيب كم بهوجود آورد‪ .‬در موارديكه از بتن خودتراكم‬
‫از مواد ضد آ شستري استفاده شود‪ .‬هرچند استفاده از اين مواد‬ ‫استفاده ميشود ممكن است بتن‪ ،‬بسته به كارايي آن‪ ،‬در ددود‬
‫براي همه روشهاي بتن ريزيزير آ مفيد است‪.‬‬ ‫‪ 1‬تا ‪ 32‬متر به هر طرف جريان يابد‪ .‬بنابراين با ي لوله ميتوان‬
‫وقتي سرعت آ از ‪ 12‬ميليمتر بر ثانيه بيشتر شود نياز به بتن ضد‬ ‫سط بيشتري را بتنريزي نمود و گرنه نياز به استفاده از چند‬
‫آ شستري وجود دارد‪.‬‬
‫لوله ترمي خواهد بود و در نتيده بتنرساني به آنها و تراز‬
‫كردن سط بتن دشوار ميشود‪.‬‬
‫ت ‪ 33-3-2-32-33‬با هر لوله ترمي ميتوان ‪ 21‬متر مربع را با بتن‬ ‫‪ 33-3-2-32-33‬دداكثر فاصله دو لوله ترمي براي بتن‬
‫روان و ددود ‪ 322‬تا ‪ 222‬مترمربع و دتي بيشتر را با بتن خودتراكم‪،‬‬ ‫متعارف‪ ،‬بسته به رواني آن ‪ 3‬تا ‪ 1‬متر و دداكثر فاصله دو لوله‬
‫بتنريزي كرد‪.‬‬ ‫براي بتن خودتراكم ‪ 32‬تا ‪ 22‬متر‪ ،‬بسته به رواني آن است‪.‬‬
‫ت ‪ 31-3-2-32-33‬در شرايطي كه بتن در آ هاي گرم مانند خليج‬ ‫‪ 31-3-2-32-33‬توصيه ميشود‪ ،‬ضمن بكارگيري مواد ديرگير‬
‫فار يا درياي عمان ريفته ميشود‪ ،‬بهتر است دماي بتن را به ‪21‬‬ ‫كننده‪ ،‬دماي بتن نيز از ‪ 28‬درجه سلسيو فراتر نرود‪.‬‬
‫درجه سلسيو محدود كرد‪.‬‬

‫ت ‪ 36-3-2-32-33‬در بتنريزي با لوله ترمي اهميت تضمين‬ ‫‪ 36-3-2-32-33‬از آندا كه مشاهده بتن ريفته شده در دين‬
‫كيفيت به مراتب بيشتر از كنترل كيفيت است‪.‬‬ ‫كار يا پا از اتمام آن عمال غيرممكن است‪ ،‬بنابراين الزم است‬
‫به نكات ذكر شده در رابطه با مصال و بتن مصرفي و روش‬
‫صحي اندام كار توجه كافي شود و از افراد كارآزموده و مدر‬
‫استفاده شود‪ .‬الزم به ذكر است كه در اغلب موارد‪ ،‬ترميم و يا‬
‫تفريب امكانپذير نيست و دساسيت كار از اين نظر بسيار زياد‬
‫است‪.‬‬
‫‪ 33-3-2-32-33‬در مواردي كه از قالب براي ريفتن بتن‬
‫استفاده ميشود‪ ،‬قالب بايد از آ بندي خوبي برخوردار باشد‪.‬‬
‫‪ 38-3-2-32-33‬در اغلب موارد نيازي به عماآوري بتن‬
‫نيست و در محيط آ دار‪ ،‬كيفيت بتن به مرور زمان بهبود‬
‫مييابد‪ .‬مرر اينكه بفشي از آن در محيط غيرآ دار قرار گيرد‬
‫و دسترسي به آن براي رطوبترساني مقدور باشد‪.‬‬
‫‪ 31-3-2-32-33‬از پايين بردن لوله به جز در هنرام انسداد‬
‫آن بايد خودداري نمود‪ .‬همواره الزم است لوله ترمي بهتدريج با‬
‫گامهاي ‪ 312‬تا ‪ 722‬ميليمتر به سمت باال دركت داده شود‪.‬‬
‫‪ 22-3-2-32-33‬پيمانكار بايد قبا از شروع كار‪ ،‬روش كار را‬
‫تهيه نمايد و به تاييد دستراه نظارت برساند‪ .‬در اين‬
‫دستورالعما بايد قطع بتنريزي و شروع مددد آن و عمليات‬
‫الزم پيشبيني شود‪.‬‬
 ‫‪211‬‬ ‫‪3322/23/23‬‬ ‫فصا يازدهم– بتنهاي ويژه‬

‫تفسير‪/‬توضيح‬ ‫متن اصلي‬

‫بتنريزي با پمپ كردن مستقيم‬ ‫بتنريزي با پمپ كردن مستقيم‬

‫ت ‪ 3-7-32-33‬دداقا مقدار سيمان و دداكثر آن نيز بايد مشابه‬ ‫‪ 3-7-32-33‬مصال مصرفي و طرآ مفلوط بتن در اين روش‬
‫بتن ترمي در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫نيز مانند بتنريزي با لوله ترمي است‪.‬‬
‫نيز بايد در روش پمپي براي شروع‬ ‫ت ‪ 2-7-32-33‬از توپي يا توپ‬ ‫‪ 2-7-32-33‬در اين روش صرفا از پمپ و لوله استفاده ميشود‬
‫بتنريزي استفاده كرد‪.‬‬ ‫و نيازي به وسايا ديرر‪ ،‬به جز توپي يا وسايا اندازهگيري لوله‬
‫در بتن‪ ،‬وجود ندارد‪.‬‬
‫ت ‪ 7-7-32-33‬در پمپ كردن بتن تا ددودي لرزش لوله در داخا‬ ‫‪ 7-7-32-33‬در استفاده از اين روش الزامات «الن» تا «ت»‬
‫بتن ايداد ميشود‪ ،‬كه ميتواند باعث ايداد اليه ضعين بيشتري در‬ ‫زير بايد رعايت شود‪:‬‬
‫سط بتن نسبت به روش بتنريزي با لوله ترمي شود‪.‬‬ ‫الن – در اين روش قطر لوله پمپ معموال بين ‪ 321‬تا ‪312‬‬
‫دركت بتن در اين روش برخالف بتنريزي با لوله ترمي صرفا وزني‬ ‫ميليمتر است‪ .‬قسمتي از لوله پمپ كه در بتن قرار ميگيرد‬
‫نيست و عما پمپ كردن نيز وجود دارد‪.‬‬
‫بايد انعطاف ناپذير باشد‪.‬‬
‫فشار پمپ براي بتن ضد آ شستري دو تا سه برابر بتن معمولي است‬
‫‪ -‬براي جلوگيري از ايداد خال در لوله پمپ و انسداد ناشي از‬
‫اما آهنگ پمپ كردن آن نصن يا كمتر ميباشد‪.‬‬
‫مكش بايد ي شير تفليه هوا در باالترين نقطه لوله تعبيه شود‪.‬‬
‫پ‪ -‬تمام نكاتي كه از نظر اجرايي در شروع و ادامه عمليات‬
‫بتنريزي با لوله ترمي بيان شد در پمپ كردن مستقيم نيز بايد‬
‫رعايت شود‪.‬‬
‫ت‪ -‬در اين روش نيز سر لوله پمپ بايد در بتن ريفته شده‬
‫باشد و رواني بتن نيز مانند روش ترمي باشد‪ .‬اما بايد به ميزان‬
‫جريان آ و شسته شدن بتن توجه داشت‪.‬‬
 ‫خواننده گرامي‬

‫امور نظام فني اجرايي‪ ،‬مشاورين و پيمانكاران سازمان برنامه و بودجه كشور‪ ،‬با گذشت بيش از چها سال‬

‫فعاليت تحقيقاتي و مطالعاتي خود‪ ،‬افزون بر هشتصد عنوان نشريه تفصصي‪ -‬فني‪ ،‬در قالب آييننامه‪ ،‬ضابطه‪،‬‬

‫معيار‪ ،‬دستورالعما‪ ،‬مشفصات فني عمومي و مقاله‪ ،‬بهصورت تالين و ترجمه‪ ،‬تهيه و ابالغ كرده است‪ .‬ضابطه‬

‫داضر در راستاي موارد ياد شده تهيه شده‪ ،‬تا در راه نيا به توسعه و گسترش علوم در كشور و بهبود فعاليتهاي‬

‫عمراني به كار برده شود‪ .‬فهرست نشريات منتشر شده در سالهاي اخير در سايت اينترنتي ‪nezamfanni.ir‬‬

‫قابا دستيابي ميباشد‪.‬‬

 Title [No.120-2 ]

Authors & Contributors Committee (A to Z):

Morteza Zahedi (chair) Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Amir mazair Raeiss ghasemi Road, Housing & Urban Development M.Sc. of Civil Eng.
(Secretary) Research Center
Babak Ahmadi Road, Housing & Urban Development Ph.D. of Civil Eng.
Research Center
Hamid reza Ashrafi University of RAZI Ph.D. of Civil Eng.
Ali reza Bagheri Khajeh Nasir Toosi University of Ph.D. of Civil Eng.
Technology
Mahdi Chini Road, Housing & Urban Development Ph.D. of Civil Eng.
Research Center
Hormoz Famili Alaodoleh Semnani Education Institute Of Ph.D. of Civil Eng.
Semnan
Parviz Ghoddousi Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Seyyed akbar Hashemi Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Mohammad reza Jabarooti Mahab Ghods Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Mosa Kalhori Shimisakhteman Co. M.Sc. of Civil Eng.
Rahmat Madandoust University of Guilan Ph.D. of Civil Eng.
Hesam Madani Graduate University of Advanced Ph.D. of Civil Eng.
Technology
Farzad Manouchehri dana Mahab Ghods Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Mehdi Nemati Road, Housing & Urban Development Ph.D. of Civil Eng.
Research Center
Mahmoud Nili Hamedan University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Tara Rahmani Institute of Construction Materials,
M.Sc. of Civil Eng.
University of Tehran
Ali reza Rahmati Iranian Association of Manufacturers of
M.Sc. of Civil Eng.
Ready Mix Concrete
Ali akbar Ramezanianpour Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Seyyed mohammad Sajjadi attar Montazeri Technical University of Mashhad M.Sc. of Civil Eng
Mohammad Shekarchi zadeh University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
Jafar Sobhani Road, Housing & Urban Development Ph.D. of Civil Eng.
Research Center
Mohsen Tadayon Iranian Concrete Institute Ph.D. of Civil Eng.
Mohammad hossein Tadayon Ara Beton Co. Ph.D. of Civil Eng.
Rahim Vaezi SANO Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Coordination and Integration Committee (A to Z):
Mohsen Tadayon (Matrial Iranian Concrete Institute Ph.D. of Civil Eng.
section Chair)
Morteza Zahedi (Structural Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
section Chair)
Hormoz Famili Alaodoleh Semnani Education Institute Of Semnan Ph.D. of Civil Eng.
Behnaz PourSeyyed Plan and Budget Organization Civil Eng.
Ali akbar Ramezanianpour Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Mohammad Shekarchi zadeh University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.

Technical Committee (A to Z):

Morteza Zahedi (chair) Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Amir mazair Raeiss ghasemi Road, Housing & Urban Development Research M.Sc. of Civil Eng.
(Secretary) Center
Ali reza Bagheri Khajeh Nasir Toosi University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Mahdi Chini Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Hormoz Famili Alaodoleh Semnani Education Institute Of Ph.D. of Civil Eng.
Semnan
Parviz Ghoddousi Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Kamyar Karbasi arani Iranian Society of Structural Engineering Ph.D. of Civil Eng.
Ali reza Khaloo Sharif University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Ali Kheyroddin Semnan University Ph.D. of Civil Eng.
Rahmat Madandoust University of Guilan Ph.D. of Civil Eng.
Mohammad Maerefat University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
sadegh
Ali akbar Maghsoudi Shahid Bahonar University of Kerman Ph.D. of Civil Eng.
Sohail Majid Zamani Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Davood Mostofinejad Isfahan university of technology Ph.D. of Civil Eng.
Mahmoud Nili Hamedan University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Tayebeh Parhizkar Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Ali reza Rahaei Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Ali akbar Ramezanianpour Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Abdolreza Sarvghad moghadam International Institute of Earthquake Ph.D. of Civil Eng.
Engineering and Seismology
Mohammad Shekarchi zadeh University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
Jafar Sobhani Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
 Masoud Soltani mohammadi Tarbiat Modares University Ph.D. of Civil Eng.
Mohsen Tadayon Iranian Concrete Institute Ph.D. of Civil Eng.
Ali asghar Taheri behbahani Dinasiss Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Shapoor Tahouni Amirkabir University of Technology M.Sc. of Civil Eng.
Abbas ali Tasnimi Tarbiat Modares University Ph.D. of Civil Eng.
Ali reza Toutounchi Plan and Budget Organization M.Sc. of Civil Eng.
Rahim Vaezi SANO Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.

Confirmation Committee (A to Z):

Morteza Zahedi (chair) Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Amir mazair Raeiss ghasemi Road, Housing & Urban Development Research M.Sc. of Civil Eng.
(Secretary) Center
Hasan Afshin Sahand University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Ali reza Aghababai Consulting Engineers Co. Ph.D. of Civil Eng.
Fereidoun Amini Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Ahmad Anvar Shiraz University Ph.D. of Civil Eng.
Rahim Badamian Executive Organization for Public and M.Sc. of Civil Eng.
Government Buildings and Infrastructure
Ali reza Bagheri Khajeh Nasir Toosi University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Mahdi Chini Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Mohammad Esfahani Ferdowsi University of Mashhad Ph.D. of Civil Eng.
reza
Mohammad Fadaee Shahid Bahonar University of Kerman Ph.D. of Civil Eng.
javad
Hormoz Famili Alaodoleh Semnani Education Institute Of Ph.D. of Civil Eng.
Semnan

Salman Ghodarzi Construction and Development of Transport M.Sc. of Civil Eng.

Infrastructures Company
Parviz Ghoddousi Iran University of Science and Technology Ph.D. of Civil Eng.
Hasan Haji kazemi Ferdowsi University of Mashhad Ph.D. of Civil Eng.
Mohammad Jabarooti Mahab Ghods Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
reza
Ali asghar Jalalzadeh Mahab Ghods Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Hamid Jassemi Shahid Chamran University of Ahvaz Ph.D. of Civil Eng.
Kamyar Karbasi arani Iranian Society of Structural Engineering Ph.D. of Civil Eng.
Mahammad Kazemi Sharif University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
teghi
Abolghassem Keramati Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Nader Khaje ahmad attari Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Ali reza Khaloo Sharif University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Mahammad Khan mohammadi University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
Ali Kheyroddin Semnan University Ph.D. of Civil Eng.
Mehdi Khoshkerdar Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Rahmat Madandoust University of Guilan Ph.D. of Civil Eng.
Hesam Madani Graduate University of Advanced Technology Ph.D. of Civil Eng.
Mohammad Maerefat University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
sadegh
Ali akbar Maghsoudi Shahid Bahonar University of Kerman Ph.D. of Civil Eng.
Iraj Mahmoudzadeh University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
kani
Mohammad Majedi ardakani Institute of Standards and Industrial Research of Ph.D. of Civil Eng.
Hosein Iran
Sohail Majid Zamani Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Farzad Manouchehri dana Mahab Ghods Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Mohammad Monajjemi Construction and Development of Transport M.Sc. of Civil Eng.
Infrastructures Company
Davood Mostofinejad Isfahan university of technology Ph.D. of Civil Eng.
Mahmoud Nili Hamedan University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Tayebeh Parhizkar Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Mansour Peydayesh Amirkabir University of Technology M.Sc. of Civil Eng.
Ali reza Rahaei Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Ali akbar Ramezanianpour Amirkabir University of Technology Ph.D. of Civil Eng.
Mahmoud Saffarzadeh Tarbiat Modares University Ph.D. of Civil Eng.
Abdolreza Sarvghad International Institute of Earthquake Engineering Ph.D. of Civil Eng.
moghadam and Seismology
Mohammad Shekarchi zadeh University of Tehran Ph.D. of Civil Eng.
Jafar Sobhani Road, Housing & Urban Development Research Ph.D. of Civil Eng.
Center
Masoud Soltani mohammadi Tarbiat Modares University Ph.D. of Civil Eng.
Ali Tabar Iman Sazeh Fadak Co. M.Sc. of Civil Eng.
Mohsen Tadayon Iranian Concrete Institute Ph.D. of Civil Eng.
Ali asghar Taheri behbahani Dinasiss Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Shapoor Tahouni Amirkabir University of Technology M.Sc. of Civil Eng.
Saeid Tariverdilo Urmia University Ph.D. of Civil Eng.
Abbas ali Tasnimi Tarbiat Modares University Ph.D. of Civil Eng.
 Ali reza Toutounchi Plan and Budget Organization M.Sc. of Civil Eng.
Rahim Vaezi SANO Consulting Engineers Co. M.Sc. of Civil Eng.
Pezhman Vahab kashi Azad University of Karaj Ph.D. of Civil Eng.

Steering Committee (Road, Housing & Urban Development Research Center):

Mohammad Shekarchi zadeh (Chair) President of Road, Housing & Urban Development Research Center
Morteza Zahedi Iran University of Science and Technology
Ali asghar Taheri behbahani Dinasiss Consulting Engineers Co.
Moammad ali Abdi Vice President of Road, Housing & Urban Development Research Center

Steering Committee: (Plan and Budgest Organization)

Seyyed Javad Ghanefar Head of Department of Technical & Executive affairs, Consultants
and Contractors
Gholamhossein Hamzeh Mostafavi Former head of Technical and Executive Affairs Department
Alireza Toutounchi Deputy of Department of Technical & Executive affairs,
Consultants and Contractors
Saeed Moradi Expert in Civil Eng , Department of Technical & Executive affairs,
Consultants and Contractors
Mohammad Reza Siadat Expert in Architecture, Department of Technical & Executive
affairs, Consultants and Contractors
Amir Masoud Salehi Kharazmi University
Abstract:
Iranian building regulations for concrete construction were introduced as standards "18-1" to "18-5" in
1972. These focused mainly on construction and not design. The design method of "working stress"
approach was practiced in offices and was accepted.

The first edition of code of practice for design and construction of concrete structures "ABA" was published
in 1992 under the serial No; 120. In that edition the "Limit Design Method" was recommended.

The present edition (second one) is arranged in two volumes, "Analysis and Design" and "Concrete
Materials and Construction". The design method has been revised and "Strength Design Method" has been
adopted.

In this edition some developments have been incorporated.

1- The arrangement of chapters is according to structural members. Each chapter contains all
requirements for a member, like Slabs, Beams, Columns, etc.
2- Durability of concrete is seen in more detail.
3- "Strut and Tie" method of analysis and design is introduced.
4- Design for fire resistant is introduced.
5- Finally a chapter on anchorage to concrete structure is added.
 Islamic Republic of Iran
Plan and Budget Organization

Iranian Concrete Code

(Second Revision)

Volume II
Materials and Construction

No.120-2
Last Edition 21/3/2021
Deputy of Technical, Infrastructure and Ministry of Road & Urban Development
Production Affairs

Department of Technical & Executive affairs, Road, Housing & Urban Development Research
Consultants and Contractors Center

nezamfanni.ir aba.bhrc.ac.ir

2021
 ‫اين ضابطه‬

‫جلد دوم از دومين تدديد نظر «آيين نامه‬

‫بتن ايران» با عنوان «مصال و اجرا» ميباشد و‬
‫در راستاي ارايه الزامات و راهنمايي در خصوص‬
‫مواد و مصتتال مصتترفي در بتن‪ ،‬طرآ مفلوط و‬
‫روشهتاي ستتتاخت و اجراي انواع بتن در يازده‬
‫فصا‪ ،‬شاما‪ :‬كليات‪ ،‬واوهها و تعارين‪ ،‬مشفصات‬
‫مصتال بتن‪ ،‬مشفصات اجرايي آرماتورها‪ ،‬مباني‬
‫طرآ مفلوط‪ ،‬دوام و پتتايتتايي‪ ،‬الزامتتات اجرايي‪،‬‬
‫ارزيابي و پذيرش‪ ،‬قالب بندي‪ ،‬درزهاي سازههاي‬
‫بتني و بتنهاي ويژه تهيه و تدوين شده است‪.‬‬