SKLADIŠTENJE MATERIJALA

Materijal, proizvodi i oprema za rad (alati, pribor, instrumenti i uređaji) koji se koriste
pri izradi čeličnih konstrukcija čuvaju se u okviru posebnih skladišta.
Čelični materijal i čelični proizvodi uglavnom se skladište na otvorenom prostoru (slika 10.5), lociranom
na početku procesa proizvodnje, razvrstani prema vrsti (limovi, profili,
...), dimenzijama i kvalitetu čelika. Spojna sredstva (mehanička spojna sredstva, elektrode,
prašak za zavarivanje i sl.) čuvaju se u posebnim zatvorenim skladištima.
Slika 10.5 - Otvoreno skladište materijala
Izrada čeličnih konstrukcija u radionici i kontrola kvaliteta 183
Veoma je važno da skladištenje materijala bude pravilno, kako bi se izbegla moguća
oštećenja (slika 10.6). Tako se limovi skladište u horizontalnom položaju, naslagani jedan
na drugi na posebnim osloncima (slika 10.6a), ili u vertikalnom položaju u specijalnim
okvirima, čime se obezbeđuje racionalnije iskorišćenje prostora. Profili se skladište na posebnim
osloncima, na način prikazan na slici (10.6b,c,d), a šipkasti čelik u stalažama.
Slika 10.6 - Skladištenje čeličnog materijala
Savremeni pogoni za proizvodnju čeličnih konstrukcija raspolažu regalnim skladištima
u kojima je, uz primenu kompjuterizovane evidencije i manipulacije, omogućena maksimalna
racionalizacija u iskorišćenju materijala i radne snage, a samim tim i troškova proizvodnje.
2.5 FAZE IZRADE ČELIČNIH KONSTRUKCIJA
2.5.1 Opšte
Izrada čeličnih konstrukcija u radionici ostvaruje se kroz četiri osnovne faze, od kojih
se svaka sastoji od niza radnih operacija na proizvodima (limovima, profilima, ...) od kojih
se formira čelična konstrukcija:
pripremna faza, u kojoj se vrše radne operacije ispravljanja, čišćenja, prethodnog
konzerviranja i obeležavanja,
faza obrade, koja obuhvata radne operacije rezanja, obrade ivica, izrade rupa, savijanja i previjanja,
faza spajanja i sklapanja, koja podrazumeva formiranje podsklopova i sklopova,
završna faza, u kojoj se sprovode završne radne operacije kao što su mehanička obrada, probna montaža,
označavanje, zaštita od korozije i otpremanje konstrukcije.
Unutrašnjost jedne fabrike za proizvodnju čeličnih konstrukcija prikazana je na slici 10.7.
184 Metalne konstrukcije
Slika 10.7 - Unutrašnjost fabrike za izradu čeličnih konstrukcija
2.5.2 Ispravljanje
U toku procesa proizvodnje (valjanja) čeličnih proizvoda (limova, profila, ...) od kojih
se izrađuju čelične konstrukcije može doći do njihovog krivljenja. Proizvodi od kojih se
izrađuju čelične konstrukcije predstavljaju delove složenih elemenata, za koje treba da bude obezbeđeno
lako uklapanje (bez primene sile) i kvalitetno spajanje. Osim toga, lokalna
zakrivljenja proizvoda predstavljaju sa korozionog aspekta potencijalno opasna mesta u
konstrukciji, jer omogućavaju pristup vodi. Stoga se na onim proizvodima kod kojih se
prilikom kontrole utvrdi odstupanje oblika, koje je veće od dopuštenih vrednosti prema
odgovarajućim standardima i propisima, vrši operacija ravnanja, odnosno vrši se njihovo
ispravljanje.
Ispravljanje se može vršiti u toplom i u hladnom stanju, pri čemu ne sme doći do ošte-
ćenja strukture i promene upotrebnih osobina čeličnog materijala. U tabeli 10.1 prikazane
su maksimalne vrednosti početnih deformacija za limove, pljošti čelik, L, U i I-profile, pri
kojima se može primenjivati ispravljanje u hladnom stanju.
Limovi i pljošti čelik ispravljaju se oko minimalne ose inercije u hladnom stanju u ma-
šini za ravnanje, a samo u izuzetnim slučajevima na ploči za ravnanje čekićem. Oni se propuštaju kroz
seriju valjaka (slika 10.8). Donji valjci su visinski nepomerljivi i njihovim
obrtanjem se obezbeđuje kretanje čeličnog materijala, dok su gornji valjci visinski pomerljivi i
podešavanjem njihovog visinskog položaja podešava se razmak sa donjim valjcima.
Limovi se nekoliko puta (3-5) propuštaju kroz mašinu za ravnanje, pri čemu je pri prvom prolazu razmak
između valjaka manji od debljine lima, pri svakom narednom prolazu
se povećava, da bi pri poslednjem prolazu ovaj razmak bio jednak debljini lima. Na taj na-
čin se materijal prvo savija i oslobađa sopstvenih napona, a zatim postepeno ispravlja. Postoje mašine sa
većim brojem valjaka, kod kojih se u samo jednom prolazu lima, sa odgovarajuće podešenim razmacima
između valjaka, lim savija i odmah ispravlja. Limovi koji
su zakrivljeni oko maksimalne ose inercije mogu se ispravljati isključivo u usijanom stanju
(900-1100 C)