Снимок экрана 2022-10-04 в 21.13.47

OBRAZOVNI PROGRAM
FIZIOTERAPEUTSKI
TEHNIČAR
SADRŽAJ:
OPŠTI DIO .................................................................................................. 3

1. NAZIV PROGRAMA: FIZIOTERAPEUTSKI TEHNIČAR .............................................. 3
2. NASTAVNI PLAN ....................................................................................... 3
1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................... 6
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI ..................................................................... 6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI ................................................................ 7
1.2.1. ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM ................................................................. 7
1.2.2. LATINSKI JEZIK ................................................................................. 17
1.2.3. HEMIJA I BIOHEMIJA ........................................................................... 22
1.2.4. ZDRAVSTVENA NJEGA I REHABILITACIJA .................................................. 37
1.2.5. MIKROBIOLOGIJA SA EPIDEMIOLOGIJOM .................................................. 47
1.2.6. PATOLOGIJA .................................................................................... 53
1.2.7. PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA .......................................................... 59
1.2.8. MANUELNE TEHNIKE ........................................................................... 70
1.2.9. FIZIOTERAPIJA.................................................................................. 88
1.2.10. FARMAKOLOGIJA ........................................................................... 101
1.2.11. ETIKA ......................................................................................... 112
1.2.12. FIZIOTERAPIJA MUSKULOSKELETNIH BOLESTI I POVREDA ......................... 120
1.2.13. NEUROREHABILITACIJA ................................................................... 128
1.2.14. SPECIJALNA REHABILITACIJA ............................................................ 133
1.3. IZBORNI PREDMETI ............................................................................. 196
1.3.1. STRANI JEZIK II ............................................................................... 196
1.3.2. LIKOVNA UMJETNOST SA ESTETIKOM .................................................... 196
1.3.3. ZDRAVA ISHRANA I DIJETETIKA ........................................................... 205
1.3.4. ODABRANA POGLAVLJA IZ HEMIJE ....................................................... 222
1.3.5. FIZIKALNA TERAPIJA U KOZMETOLOGIJI ................................................ 228
1.3.6. PREDUZETNIŠTVO ............................................................................ 232
2. STRUČNI ISPIT ...................................................................................... 238
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO-TEORIJSKI DIO ISPITA .................................. 238
2.1.1. MANUELNE TEHNIKE ......................................................................... 238
2.1.2. FIZIOTERAPIJA................................................................................ 243
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD ......................................................... 247
2.2.1. ISPITNI KATALOG IZ PRAKTIČNOG DIJELA ISPITA-STRUČNI RAD .................... 247
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA ................................................ 249
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA................... 250
5. NAČINI PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA........ 250
6. NAČINI PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ....................... 250
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA ........................ 251
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................ 252
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE .................. 252
9. PROFESIONALNA PRAKSA ........................................................................ 253
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI ........................................................................ 253
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA ...... 254
2
OPŠTI DIO
1. Naziv programa: FIZIOTERAPEUTSKI TEHNIČAR

2. Nastavni plan
Redni Nastavni predmeti- I II III IV
Ukupno
broj grupe predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
A Opšteobrazovni predmeti
1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423
2. Matematika 2 72 2 72 2 72 2 66 282
3. Strani jezik 3 108 3 108 3 108 3 99 423
4. Informatika 2 72 72
5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282
Društvena grupa predmeta
6. Istorija 2 72 72
7. Sociologija 2 72 72
Prirodna grupa predmeta
8. Biologija 2 72 72
9. Fizika 2 72 2 72 144
UKUPNO A 18 648 14 504 10 360 10 330 1842
B Stručno-teorijski predmeti
1. Anatomija sa fiziologijom 3+1* 108 108
2. Latinski jezik 2 72 72
3. Hemija i biohemija 2 72 2** 72 144
Zdravstvena njega i
4. 2+1* 72 2+1* 72 144
rehabilitacija
Mikrobiologija sa
5. 2 72 72
epidemiologijom
6. Patologija 2 72 72
7. Psihologija i komunikologija 2 72 72
8. Manuelne tehnike 2+2* 72 2+2* 72 1+2* 33 177
9. Fizioterapija 3+3* 108 3+2* 99 207
10. Farmakologija 2 72 72
11. Etika 2 72 72
Fizioterapija
12. muskuloskeletnih bolesti i 3 108 108
povreda
13. Neurorehabilitacija 1+2* 33 33
14. Specijalna rehabilitacija 1+2* 33 33
UKUPNO B 9 324 12 432 12 432 6 198 1386
C Praktična nastava 2 72 3 108 5 180 11 363 723
D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141
E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420
1. Strani jezik II 2 72 2 72 2 72 2 66 282
Likovna umjetnost sa
2. 2 72 → 72
estetikom
3. Zdrava ishrana i dijetetika 2 72 → 72
4. Odabrana poglavlja iz fizike 2 72 2 66 138
5. Odabrana poglavlja iz hemije 2 72 → 72
3
Redni Nastavni predmeti- I II III IV
Ukupno
broj grupe predmeta sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.
Fizikalna terapija u
6. 2 66 66
kozmetologiji
7. Preduzetništvo 2 72 → 72
F Profesionalna praksa 15 dana 15 dana 15 dana 45 dana
G Sedmični broj časova 32 32 32 32
H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141
Ukupno (A+B+C+D+E) = 4512
Napomene:
- Časovi označeni zvjezdicom (*) su časovi praktične nastave.
- Časovi označeni zvjezdicama (**) su časovi biohemije.
- Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedjeljno za sve četiri godine – predmetni katalozi su u
nadležnosti Zavoda za školstvo.
3. Ciljevi i zadaci obrazovanog programa

- Produbljivanje i proširivanje opšteg obrazovanja u funkciji struke i
obezbjeđivanje stručno-teorijskih i praktičnih znanja u cilju samostalnog
obavljanje posla.
- Razvijanje sposobnosti socijalne komunikacije, timskog rada i spremnost za
razvijanje međuljudskih odnosa.
- Osposobljavanje učenika za planiranje, pripremu, izvođenje, kontrolu i
vrednovanje rada u zanimanju.
- Omogućavanje potrebnog profesionalnog znanja i vještina u cilju ovladavanja
metodologijom zdravstveno-vaspitnog rada i sprovođenja higijenskih principa i
mjera, u radu sa bolesnikom i održavanju higijene prostorija, namještaja i
pribora.
- Razumijevanje normalne funkcije ljudskog organizma, proučavanjem paralelno sa
morfologijom, a time i sagledanjem jedinstva građe i funkcije bitnog za
medicinsku praksu.
- Razvijanje vještina sprovođenja odgovarajućih medicinsko-tehničkih radnji,
pripremanje prostora, materijala i klijenta za tretman, pružanje pomoći klijentu
tokom i nakon tretmana.
- Osposobljavanje za sprovođenje hidroterapijskih procedura i osnovnih tehnika
manulene masaže.
- Osposobljavanje učenike da samostalno, sigurno, ekonomično i kvalitetno,
obavljenje poslova.
- Komuniciranje sa klijentima, pacijentima i saradnicima na maternjem i jednom
stranom jeziku.
- Razvijanje ekološke svijesti i savjesti o poštovanju mjera zaštite na radu i njihove
dosljedne primjene.
- Pripremanje za permanentno obrazovanje i cjeloživotno učenje.
4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

- U srednje stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju mogu se upisati lica
koja su:
- završila osnovnu školu,
- završila dvogodišnju školu.
4
U redovno obrazovanje mogu se upisati i lica koja nijesu starija od 17 godina,
izuzetno lica do 18-te godine uz odobrenje Nastavničkog vijeća škole. Lica koja
nijesu napunila 18 godina uključuju se u program za obrazovanje odraslih.
5.Trajanje obrazovanja
- Obrazovanje po obrazovnom programu Fizioterapeutski tehničar traje četiri
godine.
6.Prohodnost
- U redovnom obrazovanju učenici napreduju u viši razred ako su iz svih nastavnih
predmeta u toku tekuće školske godine postigli pozitivnu ocjenu i obavili
profesionalnu praksu.
- Lica koja su završila dvogodišnju stručnu školu mogu se uključiti u odgovarajući
razred, u zavisnosti od programa vrste programa predhodnog obrazovanja, uz
polaganje dopunskih i diferencijalnih ispita.
- Odrasli napreduju po programu u skladu sa pravilnikom (planom) za izvođenje
obrazovnog programa za odrasle, koji donosi nadležna institucija.
7. Obrazovanje koje se stiče

- Završetkom obrazovnog programa učenik stiče stručno obrazovanje u
četvorogodišnjem trajanju – FIZIOTERAPEUTSKI TEHNIČAR.
5
POSEBNI DIO
1. PREDMETNI PROGRAMI
1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI
1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA
1.1.3. STRANI JEZIK
1.1.4. INFORMATIKA
1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE
1.1.6. ISTORIJA
1.1.7. SOCIOLOGIJA
1.1.8. BIOLOGIJA
1.1.9. FIZIKA
Napomena:
Katalozi opšteobrazovnih programa su u nadležnosti Zavoda za školstvo.
6
1.2. STRUČNO - TEORIJSKI PREDMETI
1.2.1. ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM
1. Naziv predmeta: ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM
2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave
Vrste nastave
Razred Praktična Ukupno
Teorija Vježbe
nastava
I 108 108
II
III
IV
Ukupno 108 108
3. Opšti ciljevi nastave

- Upoznavanje učenika sa osnovnom anatomskom i funkcionalnom organizacijom
čovječjeg organizma.
- Sticanje znanja o lokomotornom sistemu-prepoznavanju uloge, podjele i lokacije
kostiju, zglobova i mišića.
- Uočavanje značaja tjelesnih tečnosti u organizmu.
- Uočavanje položaja, građe, podjele i osnovnih morfoloških karakteristika
kardiovaskularnog, respiratornog i digestivnog sistema.
- Razlikovanje morfoloških i funkcionalnih karakteristika urinarnog, endokrinog i
genitalnog sistema.
- Sticanje znanja o osnovnim osobinama organa recepcije, građe i podjele cns.
- Razvijanje sposobnosti opažanja i empatije, vještine komuniciranja i navikavanja
na urednost i preciznost.
- Podsticanje i osposobljavanje učenika da koristeći znanja iz drugih područja
(biologija, hemija, fizika i zdravstvena njega) kroz interdisciplinarni pristup
rješavaju probleme.
- Razumijevanje normalne funkcije ljudskog organizma, proučavanjem paralelno sa
morfologijom što ispunjava zahtjev sagledavanja jedinstva građe i funkcije bitnog
za medicinsku praksu.
- U nastavi slijediti savremeni trend u izučavanju temeljnih biomedicinskih nauka,
što podrazumijeva integrativnost naučnih disciplina i primjenjivost (funkcionalna
anatomija, klinička i primijenjena anatomija).
7
4. Sadržaji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljevi
Razred: PRVI
Informativni ciljevi i Socijalizacijski Preporuke za
Formativni ciljevi
sadržaji ciljevi izvođenje nastave
učenik učenik učenik
Anatomska i funkcionalna organizacija čovječjeg organizma
- Upoznaje - Identifikuje glavne - Razumije - Kabinetska nastava
organizaciju građe djelove tijela, mogućnost široke (korišćenje svih
i funkcije pojedine organe i primjene stečenih postojećih
čovječjeg organske sisteme, znanja kako u didaktičkih
organizma. kao i njihovo profesionalnom sredstava).
- Obrazlaže čovječji značenje u radu tako i u - Nastava zahtjeva
organizam kao funkcionisanju životu. poseban
cjelinu sastavljenu organizma. metodičko-
od pojedinih - Upotrebljava didaktički pristup
međusobno osnovne latinske koji obezbjeđuje
povezanih termine iz paralelno izlaganje
organskih sistema. međunarodno gradiva iz
prihvaćene anatomije i
nomenklature. fiziologije.
- Dežurni učenici
asistiraju
nastavniku prilikom
izvođenja nastave
(grafoskop,
projektor, modeli i
slike).
Ćelija i tkiva
- Poznaje osnovne - Analizira različite - Razvija sposobnost - Šematski prikaz
morfološke i veličine i oblike opažanja. humane ćelije
funkcionalne humanih ćelija, - Razvija analitičko gledane
karakteristike uočava glavne mišljene i svjetlosnim i
humane ćelije. djelove ćelije i sistematičnost u elektronskim
- Navodi neorganske šematski ih radu. mikroskopom.
i organske satojke prikazuje. - Prepoznavanje
ćelije. - Interpretira različitih vrsta
- Definiše osnovne hemijski sastav tkiva ilustrovanih
vrste tkiva koja ćelije i analizira crtežom ili slikom.
izgrađuju čovječje biohemijski značaj - Demonstriranje
tijelo. pojedinih građe organa na
- Poznaje svojstva i sastojaka, naročito modelu ili slici
uloge pojedinih vode. (primjeri).
vrsta tkiva. - Razlikuje i crta
strukturu
epitelnog,
mišićnog, nervnog i
potpornog tkiva.
- Primjenjuje
stečena znanja u
razumijevanju
građe i funkcije
pojedinih organa.
Lokomotorni sistem
- Koštani sistem - Crta kosti i vrši - Stiče - Demonstriranje na
8
Formativni ciljevi
- Objašnjava razvoj, komparaciju samopouzdanje i modelu skeleta i
građu i podjelu kostiju prema sigurnost u modelima
kostiju. obliku. samostalnom pojedinačnih
- Imenuje kosti: - Uočava i izlaganju. kostiju.
glave, trupa, samostalno
gornjih i donjih pokazuje pojedine
udova. kosti i njihove
- Opisuje glavne glavne elemente
anatomske na modelu kostura.
elemente pojedinih
kostiju.
Zglobovi - Uočava ulogu - Uviđa važnost - Demonstriranje na
- Definiše zglob. zglobova u sklopu tjelesne aktivnosti modelu skeleta i
- Objašnjava građu i lokomotornog za pravilan razvoj. simulacija pokreta.
podjelu zglobova. sistema. - Šematski prikaz
- Imenuje pokretne - Skicira zglob. građe zgloba.
zglobove tijela i - Demonstrira
poznaje pokrete u pokrete u
njima. pojedinim
zglobovima.
Mišići - Uočava aktivnu - Razumije značaj - Prepoznavanje
- Poznaje građu, ulogu mišića u tjelesne aktivnosti skeletnih mišića na
podjelu i osnovne sklopu u održavanju slici i modelu.
funkcionalne lokomotornog zdravlja i estetskog
karakteristike sistema. izgleda.
mišića. - Na modelu ili slici - Razvija smisao za
- Navodi glavne samostalno urednost,
grupe skeletnih pokazuje pojedine preglednost i
mišića i njihove mišiće. konciznost u
funkcije. - Primjenjuje izlaganju.
- Zna mišiće grudnog stečena znanja u
koša i trbuha. razumijevanju i
procjenjivanju
funkcije disanja i
fenomena trbušne
prese.
Tjesne tečnosti
- Navodi ukupnu - Analizira uticaj - Razvija analitičnost - Šematska
količinu tečnosti u starosne dobi, pola i logično mišljenje. ilustracija
organizmu i zna i uhranjenosti na vaskularnog,
njen značaj. količinu tečnosti u međućelijskog i
- Pojašnjava organizmu. ćelijskog prostora.
termine: - Upoređuje količinu
intracelularna, i sastav pojedinih
ekstracelularna, tjelesnih tečnosti.
intercelularna i - Obrazlaže
intavaskularna razmjenu tečnosti
tečnost. unutar organizma i
indetifikuje stanja
koja mogu dovesti
do njenog gubitka.
9
Formativni ciljevi
- Uočava važnost
nadoknade tečnosti
kod pacijenata sa
različitom
patologijom.
Krv
- Poznaje sastav i - Analizira krvnu - Shvata potrebu - Tabelarni prikaz
fizičko-hemijska plazmu i krvne povezivanja teorije krvnih grupa.
svojstva krvi. ćelije. i prakse.
- Objašnjava - Ocjenjuje krv kao - Povezuje uzroke i
funkcije krvi. glavni dijagnostički posljedice.
- Navodi mehanizme materijal. - Razvija pozitivan
zaustavljanja - Razlikuje faktore stav prema
krvarenja i zgrušavanja krvi i dobrovoljnom
objašnjava proces antikoagulantne davanju krvi.
zgrušavanja krvi. materije.
- Definiše krvne - Analizira različite
grupe. krvne grupe u abo i
rh sistemu i
posljedice davanja
krvi.
Kardiovaskularni sistem (KVS)
- Poznaje položaj, - Uočava topografske - Razvija svijest o - Posmatranje i
spoljašnji i odnose srca i značaju fizičke prepoznavanje
unutrašnji izgled, samostalno aktivnosti za pojedinih djelova
kao i građu srca. pokazuje djelove poboljšanje i KVS-a na modelu i
- Definiše velike srca na modelima. očuvanje zdravlja. slici.
otvore (ušća) i - Crta srčane - Razumije - Šematski prikazi
valvularni aparat šupljine, pregrade i negativan uticaj nastavnih sadržaja
srca. otvore. uživanja nikotina i iz fiziologije KVS-a.
- Objašnjava veliki i - Razlikuje uloge alkohola kao i - Učenici pretražuju
mali krvotok. malog i velikog nepravilne ishrane po internetu
- Poznaje djelovanje krvotoka. na zdravstveno zanimljive
srca kao pumpe i - Razlikuje faze stanje. ilustracije i
navodi načine srčanog ciklusa - Usvaja načela sadržaje vezane za
regulacije rada - Analizira pojave zdravog života. aktuelnu temu.
srca. pulsa i krvnog
- Poznaje građu i pritiska.
vrste krvnih - Šematski prikazuje
sudova. i analizira kretanje
- Nabraja glavne krvi u
krvne sudove cirkulacijskom
arterijskog i sistemu.
venskog sistema. - Na modelu i
- Poznaje osnove slikama uočava
limfnog sistema. velike krvne sudove
tijela.
- Vrednuje značaj
povezanosti krvnog
i limfnog optoka.
10
Formativni ciljevi
Respiratorni sistem
- Poznaje podjelu, - Pokazuje djelove - Uviđa značaj - Posmatranje i
osnovne disajnog sistema na očuvanja zdrave prepoznavanje
morfološke modelu. životne sredine. djelova disajnog
karakteristike i - Posmatra i - Razvija pozitivan sistema na
uloge disajnih analizira odnos stav prema modelima i
puteva. pluća i organa sopstvenom slikama.
- Poznaje položaj, sredogruđa. zdravlju. - Korišćenje šema i
izgled i građu pluća - Uočava osnovne - Razvija osjećaj o crteža.
i plućne maramice. principe disanja. potrebi zaštite na
- Objašnjava radu.
mehanizam
ventilacije pluća.
- Razumije princip
razmjene gasova
na nivou pluća, kao
i regulaciju
disanja.
Digestivni sistem
- Navodi organe koji - Pokazuje djelove - Razvija svijest o - Prepoznavanje
čine digestivni probavne cijevi i značaju zdrave pojedinih djelova
sistem. pridodatih žlijezda ishrane za digestivnog sistema
- Poznaje položaj i na modelu. očuvanje i na modelima i
građu pojedinih - Analizira značaj i poboljšanje slikama.
organa za varenje. karakteristike zdravlja. - Učenici pretražuju
- Definiše pojam hranljivih materija - Razvija potrebu po internetu
varenja. i procesa varenja aktivnog zanimljive
- Navodi osnovne hrane. informisanja i ilustracije i
hranljive materije. - Identifikuje razmjene sadržaja. sadržaje vezane za
- Pojašnjava složenu ulogu jetre aktuelnu temu.
mehaničku i i gušterače u
hemijsku obradu funkcionisanju
hrane. organizma u
- Obrazlaže varenje cjelini.
hranljivih materija
u pojedinim
djelovima
probavne cijevi.
- Poznaje osnovne
principe resorpcije
u digestivnom
sistemu.
Promet materija i energije
- Pojašnjava - Uočava promet - Usvaja načela - Pretraživanje
metabolizam. materija i energije prevencije interneta na temu
- Poznaje osnove kao osnovni gojaznosti. promet materije i
metabolizma biološki proces. energije, diskusija
ugljenih hidrata, - Uspostavlja rezultata.
masti i korelaciju znanja
bjelančevina. iz anatomije sa
znanjima iz drugih
11
Formativni ciljevi
predmeta.
Tjelesna temperatura i njena regulacija
- Poznaje - Vrednuje značaj - Razvija analitičko i - Seminarski rad
mehanizme termoregulacije. logičko mišljenje. - Tjelesna
stvaranja i temperatura i
odavanja tjelesne njena regulacija.
toplote.
Urinarni sistem
- Navodi organe - Skicira bubreg, - Posmatranje i
urinarnog sistema. mokraćovod, prepoznavanje
- Opisuje izgled, mokraćnu bešiku i pojedinih djelova
građu i funkciju mokraćnu cijev i urinarnog sistema
pojedinih urinarnih pokazuje ih na na modelu i slici.
organa. modelu i slici. - Šematski prikaz ili
- Nabraja osnovne - Razlikuje model nefrona.
funkcije bubrega u karakteristike
čovječjem muške i ženske
organizmu. mokraćne cijevi
- Objašnjava - Vrednuje značaj
mehanizme koji bubrega u
učestvuju u održavanju
procesu stvaranja homeostaze,
mokraće. unutrašnje sredine
- Poznaje fizička, organizma.
hemijska i - Upoređuje količinu
citološka svojstva i sastav primarne i
urina. sekundarne
mokraće.
- Ocjenjuje značaj
urina kao
dijagnostičkog
materijala.
Genitalni sistem
- Poznaje - Pokazuje djelove - Razvija osjećaj - Posmatranje i
morfološke i ženskog i muškog lične odgovornosti prepoznavanje
funkcionalne genitalnog sistema prema higijeni djelova ženskog i
karakteristike na modelu i slici. polnih organa i muškog genitalnog
ženskih i muških - Vrednuje značaj reproduktivnom sistema na modelu
polnih organa, kao zaštite od zdravlju. i slici.
i dojke. neželjene - Razvija pozitivan
- Poznaje osnove trudnoće. odnos prema
menstruacionog - Razlikuje planiranju
ciklusa i mogućnost anatomske i porodice.
kontracepcije. funkcionalne
- Navodi primarne i karakteristike
sekundarne polne polova.
karakteristike.
Endokrini sistem
- Navodi endokrine - Pravi skicu - Razumije uticaj - Seminarski rad:
žlijezde i opisuje endokrinih žlijezda stresa na - Stres i hormoni,
njihov položaj. u tijelu. organizam. posljedice i
12
Formativni ciljevi
- Poznaje građu - Razlikuje - Povezuje uzroke i pomanjkanja
pojedinih hipofunkciju i posljedice. prekomjernog
endokrinih hiperfunkciju izlučivanja
žlijezda. endokrinih pojedinih
- Objašnjava žlijezda. hormona.
fiziološko dejstvo - Vrednuje značaj
hormona pojedinih funkcionalne
žlijezda. povezanosti svih
endokrinih žlijezda
u organizmu, kao i
suodnos sa nervnim
sistemom.
Sistem organa recepcije
- Poznaje opšte - Razlikuje osnovne - Podstiče humani - Seminarski radovi
osobine organa vrste receptora i odnos prema (zainteresovani
recepcije, te shvata put osobama sa učenici prave
njihovu povezanost pretvaranja draži u oštećenim vidom i video-prezentacije
sa nervnim osjećaj. sluhom. ili koriste grafo-
sistemom. - Vrednuje značaj - Uviđa značaj lične folije pri izlaganju
- Objašnjava osnove receptornih organa higijene za sadržaja).
recepcije vida, u komunikaciji održavanje zdrave - Posmatranje građe
sluha i ostalih vrsta organizma sa kože. kože i njenih
recepcije spoljašnjom derivata na
(recepcija bola, sredinom, “prozor modelu.
taktilna i toplotna u svijet koji nas
recepcija, okružuje“.
kinestetička - Pokazuje djelove
recepcija, kože na modelu i
recepcija mirisa i slici.
ukusa i - Analizira značenje
viscerorecepcija). kože za organizam.
- Poznaje građu kože
i njene funkcije.
- Navodi kožne
derivate.
Nervni sistem
- Poznaje građu i - Skicira osnovne - Razvija pravilan - Prepoznavanje
podjelu centralnog tipove neurona i odnos prema djelova nervnog
(CNS) i perifernog razlikuje sivu i mentalnom sistema na modelu
nervnog sistema. bijelu masu u zdravlju i pozitivan i slici.
- Obrazlaže princip CNS-u. stav prema novim - Šematski prikaz
djelovanja nervnog - Pokazuje djelove saznanjima. refleksnog luka.
sistema, kao i nervnog sistema na - Prepoznavanje
osnovne funkcije modelu i slici. djelova neurona i
pojedinih djelova - Sposoban je opisati nervne sinapse na
nervnog sistema. refleksni luk. modelu ili slici.
- Objašnjava pojam - Šematski prikazuje
sinapse i sinapsu.
neurotransmitera. - Vrednuje značaj
- Razlikuje somatski povezanosti
i vegetativni nervni somatskog i
13
Formativni ciljevi
sistem. vegetativnog
- Poznaje zaštitne nervnog sistema.
tvorevine CNS-a: - Analizira značaj
moždane ovojnice i moždanih ovojnica
cerebrospinalnu i cerebrospinalne
tečnost. tečnosti.
5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

- I. Anđelković, A. Stajkovac, A. Ilić: Anatomija i fiziologija, udžbenik za I razred
medicinske i zubotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2005.
- P. Keros, B. Matković: Anatomija i fiziologija, udžbenik za učenike srednjih
medicinskih škola, Naklada Ljevak, Zagreb, 2006.
- Lj. Mijatov, N. Mihić: Repertorium, Anatomski praktikum, Educa, Novi Sad, 1989.
- N. Bukurov: Anatomska beležnica, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1992.
- A. Cassan, prevela sa španskog G. Mihajlović: Školski fiziološki atlas, Kreativni
centar, Beograd, 2004.
- Š. Plut: Anatomija in fiziologija človeka, udžbenik, DZS, Ljubljana, 2002.
- T. Mozetič, A. Slapnik: Anatomija in fiziologija človeka, delovni zvezek, DZS,
Ljubljana, 2000.
- Resursi sa interneta.
6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Nastava se realizuje u opremljenom kabinetu za anatomiju sa fiziologiju koja je
opremljena:
- grafoskopom, PC uređajem i LCD projektorom.
- mikroskopom i trajnim preparatima, ćelijama i tkivima.
- modelima, kako anatomskim tako i funkcionalnim, različitim organskim sistemima
i pojedinačnim organima ( modelima skeleta i muskulature čovjeka, modelom
srca, pluća, mozga, jetre, kože, oka, uha i po mogućnosti ostalih organa).
- anatomskim kartama-slikama različitih organa i organskih sistema.
- Po mogućnosti nabaviti i kompjuterske programe za izučavanje i ponavljanje
gradiva (software na CD-ROM-u) i različite oblasti istraživanja na DVD-ROM-u.
7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Provjera znanja vrši se usmeno (najmanje po jedna ocjena u svakom
klasifikacionom periodu) i pismeno (jednom u polugodištu).
- Zaključna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena
u klasifikacionom periodu.
- Zaključna ocjena na kraju školske godine izvodi se na osnovu svih ocjena
dobijenih u klasifikacionim periodima.
8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

- Pozitivna ocjena na kraju školske godine.
9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Doktor medicine.
14
10. Povezanost predmeta
Povezanost sa drugim predmetima
Znanja
Predmet Znanja
- Latinski nazivi - Latinski jezik - Pravilan izgovora
- Pravilan naglasak
- Digestivni sistem - Hemija i biohemija - Osnovi metabolizma
- Promet materija i - Energetske promjene pri
energije hemijskim reakcijama
- Tjelesne tečnosti - Puferi
- Promet materija i - Zdravstvena njega i - Ishrana bolesnika
energije rehabilitacija - Prva pomoć
- Krv - Ortetika i protetika
- Lokomotorni sistem - Izlučevine
- Urinarni sistem
- Krv - Mikrobiologija sa - Imunitet
epidemiologijom
- Anatomska i - Patologija - Opšti pojmovi o bolesti, o
funkcionalna uzroku nastanka, toku i
organizacija čovječjeg ishodu bolesti
organizma - Poremećaji ishrane tkiva i
- Tjelesne tečnosti prometa materija, atrofija,
- Kardiovaskularni distrofija i nekroza
sistem - Progresivni procesi i
- Promet materija i nadoknada tkiva
energije - Poremećaji prometa vode,
- Nervni sistem otoci, dehidratacija
- Poremećaji krvotoka
- Bolest zavisnisti
- Nervni sistem - Psihologija i komunikologija - Organske osnove i činioci
psihičkog života
- Lokomotorni sistem - Manuelne tehnike - Tehnike masaže pojedinih
- Ćelija i tkiva djelova tijela
- Mišići - Istezanje tkiva
- Masaža vrata, lica, grudnog
koša, trbuha, leđa, gornjih i
donjih ekstermiteta
- Primjena masaže kod
fraktura, amputacija
- Lokomotorni sistem - Fizioterapija - Uloga receptora u kontroli
- Sistem organa pokreta
recepcije - Mišićni tonus
- Krv - Farmakologija - Farmakologija krvi
- Kardiovaskularni - Farmakologija
sistem kardiovaskularnog sistema
- Respiratorni sistem - Farmakologija respiratornog
- Digestivni sistem sistema
- Nervni sistem - Farmakologijadigestivnog
sistema
- Farmakologija CNS
- Lokomotorni siste - Fizioterapija muskuloskeletnih - Elamenti lokomotornog
- Krv bolesti i povreda sistema
- Povrede, zbrinjavanje
povreda
15
Znanja
Predmet Znanja
- Lokomotorni sistem - Neurorehabilitacija - Rehabilitacija pacijenta sa
- Nervni sistem multiplom sklerozom
- Rehabilitacija pacijenta sa
oštećenjem perifernog
neurona
- Lokomotorni sistem - Specijalna rehabilitacija - Kongenetalna oboljenja
- Kardiovaskularni - Rehabilitacija
sistem kardiovaskularnih oboljenja
- Respiratorni sistem - Rehabilitacija plućnih
- Nervni sistem bolesti
- Lokomotorni sistem - Praktična nastava - Lokomotorni sistem
- Tjelesne tečnosti - Masaža glave, vrata, lica,
- Krv grudnog koša i dr.
- Kardiovaskularni - Položaj boleasnika u postelji
sistem - Tjelesne tečnosti
- Respiratorni sistem - Urin, mokrenje, evidencija i
- Digestivni sistem posmatranje urina
- Promet materija i - Krv
energije - Kardiovaskularni sistem
- Tjelesna temperatura i - Primjena fizikalne terapije u
njena regulacija kardiologiji
- Urinarni sistem - Mjerenje i bjeleženje:
- Genetalni sistem krvnog pritisk, temperature,
- Endokrilni sistem disanja, pulsa
- Nervni sistem - Respiratorni sistem
- Primjena fizikalne terapije u
pulmologiji
- Sputum, kašalj i vrste kašlja
- Digestivni sistem
- Ishrana bolesnika
- Promet materija i energije
- Tjelesna temperatura i
njena regulacija
- Urinarni sistem
- Genetalni sistem
- Endokrilni sistem
- Nervni sistem
- Anatomska i - Likovna umjetnost sa - Crtanje figure čovjeka
funkcionalna estetikom - Crtanje profila
organizacija čovječjeg
organizma
- Lokomotorni sistema
- Anatomska i - Zdrava ishrana i dijetetika - Bolesti nepravilne ishrane
funkcionalna (bolesti jetre, oboljenje
organizacija čovječjeg žučnih puteva, bubrega i
organizma dr.)
- Digestivni i urinarni
sistem
- Krvni sudovi i srce - Odabrana poglavlja iz fizike - Kretanje fluida
- Građa oka - Optika(oko)
- Poznavanje anatomije
16
1.2.2. LATINSKI JEZIK
1. Naziv predmeta: LATINSKI JEZIK
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 36 36 72
II
III
IV
Ukupno 36 36 72

- Razvijanje svijesti o potrebi i značaju učenja latinskog jezika.
- Ovladavanje tehnikom razgovjetnog čitanja sa razumijevanjem¸usvajanje
pravilnog izgovora¸ ritma i intonacije rečenice.
- Razumijevanje činjenica i zakonitosti iz latinskog jezika.
- Ovladavanje opštom i stručnom medicinskom terminologijom.
- Osposobljavanje učenika za nastavak stručnog usavršavanja i za primjenu
stečenih znanja u praksi.
17
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Uvod u latinski jezik - Uočava i razlikuje - Razvija svijest o - Diskusija:
- Upoznaje osnovne karakteristike značaju učenja - Značaj latinskog
karakteristike latinskog jezika u jezika u medicini. jezika.
latinskog jezika: medicini.
porijeklo, - Određuje
rasprostranjenost, vremensku i
značaj izučavanja. prostornu
rasprostranjenost.
- Uočava značaj
učenja latinskog
jezika.
Fonetika - Piše pravilno. - Razvija stručnost i - Izgovor i
- Navodi abecedu. - Pravilno naglašava preciznost. intonacija.
- Upoznaje pravila riječi. - Rastavljanje riječi
izgovora. - Određuje način na slogove.
- Nabraja podjelu rastavljanja riječi - Određivanje
glasova. na slogove. akcenta.
- Upoznaje pravilan - Izgovara pravilno
naglasak. intonaciju
- Objašnjava rečenice.
kvantitet slogova.
Morfologija - Razlikuje vrste - Razvija analitičnost - Analiza rečenica i
- Navodi podjelu riječi, oblik i i logičnost. teksta.
riječi. značenje riječi u - Prevod teksta.
- Upoznaje osnovne rečenici. - Stručni termini
karakteristike - Pronalazi glavne (termini vezani za
imenske promjene. djelove u bolesti i ljudske
- Navodi osnovne rečenicama. organe).
karakteristike - Uočava
glagolske promjene karakteristike
(konjugacija, lice i imenske promjene
broj, vremena, (rod,broj i padež).
glagolske načine, - Pravilno koristi
glagolska stanja, stručne termine
glagolske imenice, - Vrši adekvatan
glagolski pridjevi i prevod.
nepravilni glagoli).
- Objašnjava analizu
rečenice.
Imena - Razlikuje i - Razvija preciznost. - Analiza i prevod
- Navodi imena, interpretira: teksta.
imenice, pridjeve, imenice, pridjeve,
zamjenice i zamjenice i
brojeve. brojeve.
Imenice - Razlikuje i - Razvija sposobnost - Analiza rečenica i
- Navodi podjelu određuje rod,broj i usmenog odgovarajućeg
imenica na pet padež imenice. izražavanja. teksta.
deklinacija. - Razlikuje pet - Prevod teksta.
- Upoznaje pravila i deklinacija. - Korišćenje stručnog
18
Formativni ciljevi
izuzetke u rodu i - Razlikuje grčku rječnika.
broju. deklinaciju. - Čitanje
- Upoznaje - Koristi pravilno medicinskih
deklinaciju grčkih imenice. termina.
imenica. - Pronalazi imenice u
rečenici i tekstu.
- Određuje funkciju
u rečenici.
- Upotrebljava
stručne termine iz
svijeta medicine.
Pridjevi - Određuje pridjeve - Razvija sposobnost - Analiza rečenica i
- Definiše pridjeve. I, II i III deklinacije. opažanja. odgovarajućeg
- Nabraja podjelu - Uočava pridjeve u teksta.
pridjeva na rečenici.
pridjeve I, II i III - Određuje rod,broj i
deklinacije. padež.
- Upoznaje se sa - Upoređuje
pravilnom karakteristike
komparacijom pridjeva, slaganje
pridjeva. sa imenicom.
- Objašnjava - Vrši komparaciju
pridjeve koji imaju pridjeva.
nepravilnu i opisnu - Pravilno
komparaciju. upotrebljava
pridjeve.
Zamjenice - Razlikuje vrste - Razvija stručnost. - Analiza rečenica i
- Definiše zamjenica. odgovarajućeg
zamjenice. - Pronalazi teksta.
- Navodi podjelu zamjenice u
zamjenica na: tekstu.
lične, prisvojne, - Uočava funkciju
pokazne, odnosne i zamjenica.
upitne. - Analizira upotrebu
- Upoznaje se sa zamjenica u
promjenom recepturi.
zamjenica.
- Navodi upotrebu
zamjenica u
recepturi.
Brojevi - Razlikuje vrste - Razvija analitičnost - Analiza i prevod
- Definiše brojeve. brojeva. i logičko mišljenje. odgovarajućih
- Navodi podjelu - Pronalazi brojeve u rečenica i
brojeva. rečenici. tekstova.
- Upoznaje osnovne i - Određuje primjenu
redne brojeve. pojedinih brojeva.
Glagoli - Razlikuje glagolske - Razvija - Analiza i prevod
- Objašnjava promjene. samostalnost, odgovarajućih
glagolske - Razlikuje četiri samopouzdanje i rečenica i
promjene. konjugacije. kreativnost. tekstova.
- Navodi podjelu - Razlikuje vremena - Razvija stručnost.
19
Formativni ciljevi
glagola na u latinskom jeziku.
konjugacije. - Određuje tvorbu i
- Navodi vremena u upotrebu vremena.
latinskom jeziku: - Razlikuje tri
prezent, glagolska načina.
imperfekat, futur, - Uočava značaj i
perfekat, upotrebu glagolskih
pluskvamperfekat i načina.
futur II - Razlikuje glagolske
- Objašnjava imenice.
upotrebu vremena. - Pronalazi oblike
- Upoznaje glagolske glagolskih imenica.
načine: indikativ, - Razlikuje glagolske
konjuktiv, pridjeve.
imperativ. - Pronalazi i
- Navodi glagolska razlikuje
stanja: aktiv i nepravilne glagole.
pasiv. - Razlikuje glagolske
- Upoznaje glagolske pridjeve i
imenice: infinitiv, nepravilne glagole.
supin i gerund. - Prevodi tekstove u
- Navodi glagolske oba pravca.
pridjeve: participi i
gerund.
- Objašnjava
nepravilni glagol:
sum, esse, fui.
- Upoznaje glagolske
pridjeve i
nepravilne glagole.
Prilozi - Pronalazi priloge u - Analiza i prevod
- Definiše priloge. rečenici i određuje odgovarajućih
- Upoznaje se sa njihovu funkciju. rečenica i
građenjem priloga. - Određuje tvorbu i tekstova.
- Navodi podjelu značenje priloga.
priloga. - Koristi pravilno
- Upoznaje se sa priloge.
komparacijom - Uočava i shvata
priloga. upotrebu priloga u
- Navodi upotrebu recepturi.
priloga u recepturi.
Prijedlozi - Analizira funkciju - Razvija analitičnost - Analiza rečenica i
- Upoznaje funkciju prijedloga. i logičko mišljenje. tekstova.
prijedloga. - Prepoznaje
- Navodi prijedloge prijedloge u
sa akuzativom. rečenici.
- Navodi prijedloge - Razlikuje upotrebu
sa ablativom. prijedloga uz
- Nabraja prijedloge odeđene padeže.
koji se - Koristi pravilno
upotrebljavaju uz prijedloge.
20
Formativni ciljevi
oba ova padeža - Pravilno
- Navodi prijedloge upotrebljava
koji se najčešće prijedloge u
koriste u recepturi. recepturi.
Receptura - Analizira način - Razvija sposobnost - Pisanje recepata.
- Definiše pojam pisanja recepta. za samostalnost u - Tumačenje
receptura. - Razlikuje postupke radu. skraćenica u
- Upoznaje način obrade ljekovitih - Razvija stručnost i receptima.
pisanja recepta. sirovina. preciznost.
- Navodi najčešće - Razlikuje oblike
skraćenice u ljekova.
receptima. - Pravilno koristi
skraćenice u
receptima.

- R. Popović: Latinski jezik za I razred medicinske, veterinarske i poljoprivredne
škole, Zavod za udžbenike, Beograd, Obilićev venac 5, 2007.

- Stručni rječnici;
- leksikoni.

- Provjera znanja vrši se usmeno i pismeno.
- Usmeno, najamnje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismena provjera znanja - Pismeni zadatak (po jedan u polugodištu).

- Potrebna je pozitivna ocjena na kraju školske godine.

- Profesor latinskog jezika i književnosti.

Znanja
Predmet Znanja
- Pravilan izgovora - Anatomija sa fiziologijom - Latinski nazivi
- Pravilan naglasak
- Pravilan izgovora - Medicinska biohemija - Latinski nazivi
- Pravilan naglasak
- Receptura
- Pravilna izgovora - Praktična nastava - Latinski nazivi
- Pravilan naglasak - Vođenje protokola i
- Receptura izdavanje rezultata
- Pravilan izgovor, naglasak - Farmakologija - Pravilan izgovor, naglasak
- Receptura - Receptura
21
1.2.3. HEMIJA I BIOHEMIJA
1. Naziv predmeta: HEMIJA I BIOHEMIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II 72 72
III
IV
Ukupno 144 144

- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti hemije i biohemije.
- Upoznavanje učenika sa strukturom materije-vrstama materije, smješe,
elementima i jedinjenjima i strukturom atoma.
- Sticanje znanja o hemijskim vezama i tipovima hemijskih veza.
- Sticanje znanja o radoks reakciji, energetskim promjenama pri hemijskim
reakcijama, brzini hemijskih reakcija i hemijskoj ravnoteži.
- Osposobljvanje učenika za rješavanje zadataka iz oblasti oksido-redukcije i
naponskog niza metala, tehnometrije, brzine hemijske reakcije, hemijske
ravnoteže, pH i protolitičke teorije kiselina i baza.
- Sticanje osnovnih znanja o biološkoj funkciji elektrolita i acidobaznoj ravnoteži
- Upoznavanje sa osnovama metabolizma- proteina, mineralia, lipida, ugljenih
hidrata, vitamina.
- Sticanje znanja o značaju enzima i hormona u dijagnostici.
- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom.
- Učiniti učenje zabavnijim i izazovnijim.
- Povezivanje stečenih znanja i primjena tih znanja u svakodnevnom životu.
- Razvijanja sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Podsticanje učenika na samostalan i timski rad.
- Razvijanje vještine rješavanja računskih zadataka.
22
Razred: PRVI (OBLAST HEMIJA)
Formativni ciljevi
Struktura materije
- Opisuje hemiju kao - Razlikuje promjenu - Uočava važnost - Demonstracioni
prirodnu nauku. stanja supstanci u nauke u ogled:
- Objašnjava vrste fizici i hemiji. svakodnevnom - Dekantovanje,
materije, smješe, - Interpretira fizička životu. filtriranje,
elemente i i hemijska svojstva - Uočava povezanost destilacija,
jedinjenja. supstanci. strukture materije kristalizacija.
- Poznaje PSE. - Dokazuje postupke i prirode koja nas - Demonstracini
- Objašnjava za razdvajanje okružuje. ogled:
strukturu atoma. sastojaka smješe - Reakcija Na i K sa
- Demonstrira (dekantovanje, vodom.
molekule filtracija, frakciona - Demonstracioni
elemenata i destilacija, ogled:
molekule kristalizacija). - Soli Li, Na i K u
jedinjenja. - Uočava razliku plamenu i njihovi
- Navodi i pojašnjava jona, atoma i linijski spektri.
agregatna stanja. molekula. - Demonstracioni
- Definiše izotope. - Upoređuje odlike ogled:
- Objašnjava teorije agregatnih stanja - Reakcija
o strukturi atoma. materije. elemenata III
- Navodi kvantne - Određuje, na periode (Mg, Al, P4
brojeve i osnovu rednog i i S) sa kiseonikom
objašnjava ih na masenog broja, na povišenoj
primjerima. broj p+, e- i n0 za temperaturi.
- Pojašnjava atome i jone.
energiju jonizacije - Razlikuje izotope i
i afinitet prema izotone i to
elektronu. dokazuje na
primjerima.
- Analizira Borov
model atoma i
talasno-mehanički
model atoma.
- Piše elektronske
konfiguracije za
atome i jone,
određuje valentne
e-.
- Primjenjuje znanje
o Ei i afinitetu
prema elektronu u
izradi zadataka.
- Razumije pisanje i
važnost
elektronskih
konfiguracija.
- Razumije postupke
za odvajanje
sastojaka smješe.
23
Formativni ciljevi
Hemijske veze
- Objašnjava - Razlikuje metale i - Razvija - Demonstracioni
hemijske veze: nemetale. kreativnost. ogled:
jonsku, - Razlikuje tipove - Razvija moć - Dobijanja kristala
kovalentnu, hemijskih veza. zapažanja. kuhinjske soli.
vodoničnu i - Pravi kristalne - Razvija pravilan
metalnu. rešetke: NaCl, P4, odnos prema
- Upoznaje sa grafita. prirodnim
hibridizacijom - Uočava šta je jon, naukama.
atomskih orbitala. molekulska - Razvija preciznost.
- Poznaje PSE orbitala, dipolni - Usvaja nova
(pripadnost molekuli, EN. znanja.
elemenata po - Pravi modele
grupama). molekula: BeCl2,
BF3, CH4, NH3 i H2O
i objašnjava
geometriju
molekula.
Redoks reakcije
- Definiše oksido- - Određuje - Razvija - Demonstracioni
redukcione oksidacione sistematicnost u ogled:
procese. brojeve elemenata radu. - Redukcija CuO
- Nabraja stalne u jedinjenjima. vodonikom.
oksidacione - Uočava postupak - Redukcija joda
brojeve elemenata pisanja kalaj (II) hloridom.
u jedinjenjima. polureakcija. - Redukcija Fe3+
- Objašnjava - Rješava zadatke iz jona kalaj (II)
sastavljanje oblasti oksido- hloridom i
jednačina oksido- redukcije i oksidacija Fe2+
redukcionih naponski niz jona
reakcija i metala. kalijumpermangan
izjednačavanje. - Uočava postupak atom.
- Definiše naponski izjednačavanja - Istiskivanje bakra
niz metala. oksido-redukcionih pomoću gvožđa.
- Usvaja nove jednačina. - Ponašanje bakra u
informacije koje rastvorima CuSO4,
pruža naponski niz FeSO4 i AgNO3.
metala.
- Poznaje pripadnost
elemenata po
grupama, broj
valentnih e- i
njihove oksidacione
brojeve.
Energetske promjene pri hemijskim reakcijama
- Definiše - Crta tok - Uočava da između - Demonstracioni
termohemiju. egzotermne i sistema i okline ogled:
- Opisuje endotermne postoji određena - Razmjena energije
egzotermne i reakcije. razmjena energije. između sistema i
endotermne - Razlikuje okoline (reakcija
reakcije. entalpiju, Zn i HCl,
24
Formativni ciljevi
- Navodi primjere entropiju, slobodnu zagrijavanje HgO).
homogenih i energiju. - Termitna smješa
heterogenih - Razlikuje molarnu (reakcija Fe2O3 i
reakcija. toplotu reakcije i Al) egzotermna
- Objašnjava Ea entalpiju stvaranja reakcija.
- Pojašnjava jedinjenja. - Reakcija NH4Cl i
termohemijske - Rješava zadatke iz Ba(OH)2•8H2O
jednačine. oblasti (endotermna
termohemije. reakcija).
Brzina hemijske reakcije
- Definiše brzinu - Upoređuje brzinu - Razvija analitičko - Demonstracini
hemijske reakcije. hemijske reakcije mišljenje i ogled:
- Objašnjava uslove sa homogenim i sposobnost - Razlaganje H2O2
koji dovode do heterogenim opažanja. bez i u prisustvu
hemijske reakcije. reakcijama. MnO2 kao
- Navodi faktore koji - Primjenjuje zakon katalizatora.
utiču na brzinu o održanju mase. - Reakcija između
hemijske reakcije. - Uočava uticaj HCl i Sn, Zn i Mg.
- Poznaje energiju prirode reaktanata, - Landoltova
aktivacije. koncetracije, reakcija.
temperature i
katalizatora na
brzinu hemijske
reakcije.
- Rješava zadatke iz
oblasti: Brzina
hemijske reakcije.
- Razumije primjenu
ZDM na brzinu
hemijske reakcije.
- Uočava uticaj
koncentracije
reaktanata,
pritiska i
temperature kroz
izradu zadataka.
Hemijska ravnoteža
- Kratko opisuje - Razlikuje hemijsku - Stiče rutinu i - Demonstracioni
hemijsku ravnotežu i brzinu sigurnost u ogled:
ravnotežu. hemijske reakcije. samostalnom radu. - Uticaj temperature
- Definiše Le - Upotrebljava - Razvija preciznost. na položaj
Šateljeov princip. znanje o brzini - Razvija logičko ravnoteže
- Objašnjava, na hemijske reakcije. zaključivanje. (zagrijavanje U
primjerima, uticaj - Analizira faktore cijevi sa rastvorom
koncentracije, koji utiču na CoCl2).
pritiska i položaj hemijske
temperature na ravnoteže.
hemijsku - Rješava zadatke iz
ravnotežu. hemijske
ravnoteže.
- Razumije Le
25
Formativni ciljevi
Šateljeov princip.
Rastvori
- Definiše pojam - Pravi kristalnu - Uviđa vezu teorije i - Demonstracioni
disperzni sistem. rešetku NaCl. prakse. ogled:
- Objašnjava podjelu - Analizira - Podstiče - Hemijski koktel.
disperznih sistema rastvaranje NaCl u kreativnost. - Pripremanje
prema veličini vodi. - Razvija sposobnost rastvora određene
čestice disperzne - Crta hidrataciju opažanja. koncentracije
faze. jonske kristalne (NaOH c=0,1 mol/l,
- Definiše rešetke NaCl. H2SO4 c=0,1 mol/l,
rastvorljivost. - Razlikuje Na2SO4 c=0,1
- Opisuje rastvaranje neorganska i mol/l).
jonskih jedinjenja. organska
- Izvještava o jedinjenja. - Izrada tematskih
koloidnim - Upoređuje zasićen, panoa i
rastvorima. nezasićen i prezentacija.
- Objašnjava presićen rastvor. - Primjena vode u
kvantitativan - Upotrebljava praksi i njeno
sastava rastvora. znanje o djelovanje na živi
- Objašnjava zadatke egzotermnim i svijet.
iz oblasti:Rastvori. endotermnim
reakcijama. - Demonstracioni
- Razlikuje ogled:
jedinjenja sa - Mjerenje promjene
jonskom i temperature
kovalentnom tečnosti pri
vezom. rastvaranju soli.
- Interpretira
taloženje AgCl u
višku Cl- jona i u
višku Ag+ jona.
- Uočava važnost
značaja koloidnih
disperznih sistema.
Elektroliti (kiseline, baze, soli)
- Definiše - Razlikuje - Razvija sposobnost - Demonstracioni
elektrolite. elektrolite i opažanja. ogled:
- Objašnjava neelektrolite. - Podstiče - Dokazivanje NH3.
Arenijusovu teoriju - Upoređuje jake i kreativnost. - Nastajanje NH4Cl.
elektrolitičke slabe elektrolite. - Određivanje pH
disocijacije - Izvodi jonske iz vrijednosti rastvora
(kiselina i baza). molekulskih nekih soli.
- Izvještava o jakim i reakcija.
slabim - Razlikuje
elektrolitima. Arenijusovu i
- Zna stepen protolitičku teoriju
disocijacije (α) i kiselina i baza.
konstantu - Razlikuje na
disocijacije (Kc). osnovu pH kiselu,
- Objašnjava jonske neutralnu i baznu
reakcije. sredinu.
26
Formativni ciljevi
- Objašnjava - Rješava zadatke iz
protolitičku teoriju oblasti: pH i
kiselina i baza. protolitička teorija
- Poznaje pisanje kiselina i baza.
molekulskih - Razumije
formula neutralnih, protolitičku teoriju
kiselih i baznih soli kiselina i baza.
i njihovu
disocijaciju.
- Poznaje zadatke iz
pH.
Puferi, indikatori
- Definiše i nabraja - Razlikuje pufere i - Razvija analitičko - Seminarski rad:
pufere. vrši izračunavanje mišljenje i - Bikarbonatni pufer
- Nabraja kiselo- pH vrijednosti u sposobnost i njegova uloga u
bazne indikatore. pufernom rastvoru. opažanja. regulaciji acido-
- Objašnjava - Crta promjenu boje - Uviđa vezu teorije i bazne ravnoteže.
jonizaciju indikatora u prakse.
indikatora u zavisnosti od pH
vodenom rastvoru. vrijednosti.
- Zna interval - Uočava postupke
promjene boje izbora indikatora.
univerzalnog - Knjiži interval
Kolthofovog promjene boje
indikatora. kiselo-baznih
indikatora.
Elektroliza
- Definiše - Razlikuje katodu i - Razvija osjećaj - Demonstravioni
elektrolizu. anodu kao i odgovornosti. ogled:
- Poznaje elektrolizu procese koji se na - Razvija sposobnost - Elektroliza vodenog
vode. njima vrše. opažanja. rastvora
- Objašnjava - Analizira proces - Razvija pravilan kalijumjodida.
sekundarne izvore elektrolize i proces odnos prema - Elektroliza vode.
električne struje u galvanskom prirodnim - Kristali
(akumulatore). elementu. naukama. elementarnog
- Upoređuje reakcije srebra.
na anodi i katodi
pri procesu
punjenja i
pražnjenja
akumulatora.
- Vrednuje značaj
elektrolitičkih
procesa u
tehnologiji.
Hemijski izvori eletrične struje
- Definiše: hemijske - Knjiži vrijednost - Uviđa vezu teorije i - Demonstracioni
izvore električne standardnih prakse. ogled:
struje, elektrodnih - Stiče - Mjerenje
poluelement, potencijala redoks- samopouzdanje i elektromotorne
Danijelov element. sistema. sigurnost. sile galvanskog
27
Formativni ciljevi
- Demonstrira - Analizira procese - Povezuje uzroke i elementa.
sastavljanje koji se odvijaju na posledice.
Danijelovog elektrodama u - Razvija preciznost.
elementa. galvanskom
elementu.
- Uočava
označavanje
galvanskog
elementa.
- Analizira procese
koji se dešavaju u
Danijelovom
elementu.
- Vrednuje značaj
široke primjene
elektrolize u
industriji.
28
Razred: DRUGI (OBLAST BIOHEMIJA)
Formativni ciljevi
Biološke funkcije elektrolita
- Objašnjava značaj - Upotrebljava - Uočava važnost - Ogledni čas:
vode u znanje o vodi i nauke u - Voda i živa bića.
elektrolitima. vodoničnoj vezi, svakodnevnom - Vodeni rastvori
- Pojašnjava termine hidrofilnim i životu. elektrolita.
intracelularna, hidrofobnim - Razvija pozitivan Hidratacija i
ekstracelularna i supstancama. stav prema novim dehidratacija.
intarsticijalna - Razlikuje sastav saznanjima.
tečnost. unutarćelijskih i - Razvija pozitivan
- Opisuje osmozu. vanćelijskih stav prema
- Upoznaje sa tečnosti i analizira zdravlju.
hidratacijom i razlike u sadržaju.
dehidratacijom - Razlikuje
ćelije u hidrataciju i
slučajevima dehidrataciju
poremećaja ćelije.
količine vode i - Uočava sličnost u
koncentracije soli sastavu likvora i
izvan ćelije. krvne plazme.
- Pojašnjava
hipoproteinemije.
- Nabraja tjelesne
tečnosti, funkcije i
nastajanje.
Acidobazna ravnoteža i puferi
- Opisuje ulogu - Razmatra osmozu, - Pozitivno - Seminarski rad:
pufera u regulaciji acidozu i alkalozu. procjenjuje - Bikarbonatni pufer
acido-bazne - Upotrebljava važnost novih i njegova uloga u
ravnoteže. znanja o puferima, saznanja iz svoje regulaciji acodo-
- Objašnjava elektrolitima i pH struke. bazne ravnoteže.
alkalozu i acidozu. rastvorima.
zavisnost procesa u održavanja
ćelijama od pH acidobazne
vrijednosti. ravnoteže.
- Pojašnjava - Knjiži pH
postupak vrijednosti nekih
nastajanja H2CO3 i tjelesnih tečnosti.
neisparljivih - Uočava važnost
kiselina u optimalnih
organizmu. koncentracija H+
jona za pravilno
odvijanje
biohemijskih
reakcija.
- Utvrđuje da
različite pH
vrijednosti plazme
i mokraće ukazuju
na kliničku sliku
29
Formativni ciljevi
pacijenta.
Metabolizam Ca, Mg i neorganskog fosfata-metaboliyam minerala
- Objašnjava - Upotrebljava - Razvija pozitivan - Seminarski rad:
metabolizam Ca, znanje o stav prema - Određivanje
Mg, neorganskog osobinama Ca, P, zdravlju. jonizovanog
fosfata i Mg, Fe, Cu, Cr, kalcijuma (CaI).
esencijalnih Mn... - Određivanje
elemenata u tragu. - Razlikuje vrste ukupnog kalcijuma
- Opisuje oboljenja koja (CaT).
određivanje nastaju usled - Određivanje bakra
koncentracije Ca, povećanih sa bato kuprinom.
Mg, Fe, Cu, u vrijednosti Ca, Mg, - Određivanje
plazmi i serumu. i drugih gvožđa sa bato
- Nabraja mikroelemenata (ili fenantrolinom.
esencijelne smanjenih) i
elemente u tragu i kliničke simptome.
njihovu ulogu. - Upoređuje
normalne
koncentracije
minerala.
- Uočava pod kojim
uslovima može doći
do deficijencije
elemenata u tragu.
- Vrednuje značaj
minerala u
biohemijskoj
analizi.
Klasifikacija organskih jedinjenja
- Objašnjava osbine - Upotrebljava - Razvija sposobnost
ugljenikovog znanje o opažanja.
atoma. kovalentnoj vezi, - Razvija logičko
- Upoznaje polarnosti veze i zaključivanje i
klasifikaciju valentnim pravilan odnos
organskih elektronima, prema prirodnim
jedinjenja i energija aktivacije, naukama.
funkcionalne brzini reakcije i dr. - Pozitivno
grupe. - Knjiži najvažnije ptrocenjuje
- Nabraja vrste klase organskih važnost novih
organskih reakcija. jedinjenja i saznanja iz svoje
- Poznaje primjenu njihove struke.
istih. funkcionalne
- Navodi alkil grupe. grupe.
- Poznaje - Analizira
mehanizme funkcionalne grupe
organskih reakcija. i klase kao i koju
vrstu organske
reakcije primjeniti
na dato jedinjenje.
Osnovi metabolizma
- Definiše - Uočava ciklus - Razumije odnos - Shematski prikaz
30
Formativni ciljevi
metabolizam. ugljenika i nauke i prirode. kruženja azota u
- Objašnjava kiseonika. - Razvija logično prirodi.
heterotrofne - Crta kruženje zaključivanje. - Shematski prikaz
(hemiotrofe) i azota. - Stiče molekula ATP.
autotrofne - Razlikuje samopouzdanje i
(fototrofe) katabolizam i sigurnost.
organizme. anabolizam.
- Objašnjava ciklus - Analizira molekul
azota. ATP i piše ga.
- Definiše - Analizira Krebsov
katabolizam i ciklus.
anabolizam i - Upotrebljava
navodi primjere. znanje o
- Upoznaje sa dikarbonskim
energetskim kiselinama i
ciklusom u solima, njihovim
ćelijama. karakterističnim
- Pojašnjava Krebsov reakcijama i piše:
ciklus. limunsku,
- Opisuje i izolimunsku,
objašnjava fumarnu,
reakcije: oksalsirćetnu i
oksidativne jabučnu kiselinu.
dekarboksilacije,
dehidrogenizacije,
hidratacije i
oksidacije kod
određenih klasa
organskih
jedinjenja.
Enzimi i njihov značaj u dijagnostici
- Objašnjava ulogu - Razlikuje tipove - Uočava značaj - Seminarski rad:
enzima u reakcija koje enzima u - Enzimi i bolesti.
organizmu. katalizuju enzimi svakodnevnoj
- Opisuje način (prenos, alkil, dijagnostici.
djelovanja enzima. amino, aldehidnih i - Razvija pravilan
- Utemeljuje znanje drugih grupa: odnos prema
o energiji reakcije zdravlju kao
aktivacije. eliminacije ili društvenoj
- Navodi klasifikaciju adicije na vrijednosti.
enzima. dvostruku vezu, - Razvija moć
- Poznaje klase reakciju hidrolize zapažanja.
organskih estara).
jedinjenja. - Upotrebljava
- Upoznaje sa znanje o energiji
poremećajem – aktivacije i
pankreatitis. faktorima koji
- Navodi i pojašnjava utiču na brzinu
koenzime. reakcije.
- Objašnjava - Razlikuje
klasifikaciju prostetičnu grupu,
31
Formativni ciljevi
koenzima. koenzim,
holoenzim i
apoenzim.
- Interpretira o
aktivnom centru.
- Upoređuje faktore
koji utiču na
aktivnost enzima i
knjiži ih.
- Interpretira o
enzimima
karakterističnim za
bolesti srca, jetre i
pankreasa.
Proteini, metabolizam proteina
- Definiše proteine. - Upotrebljava - Uočava važnost - Seminarski rad:
- Poznaje osobine i znanje o nauke u - Uloga pankreasa u
podjelu proteina. specifičnim svakodnevnom varenju proteina,
- Nabraja enzimima. životu. lipida i ugljenih
funkcionalne - Razmatra strukturu - Razvija sposobnost hidrata.
proteine. proteina. opažanja. - Značaj jetre u
- Objašnjava - Razlikuje proteine i procesu
strukturu aminokiseline. metabolizma.
aminokiselina i - Razlikuje
navodi podjelu na dezaminaciju i
esencijalne i aminaciju.
neesencijalne. - Uočava važnost
- Poznaje pisanje jetre, kao glavnog
glicina, alamina, organa, za
valina,leucina, metabolizam
arginina, proteina i
astaraginske aminokiselina.
kiseline, ornitina. - Razlikuje
- Opisuje varenje endopeptidaze i
proteina. egzopeptidaze.
- Objašnjava ciklus - Knjiži aktiviranje
uree. proteolitičkih
enzima.
Hemoglobin
- Zna o purinu. - Upotrebljava - Uočava važnost - Seminarski rad:
- Definiše porfirin. znanje o alkil nauke u - Patološka stanja
- Nabraja fiziološki grupama. svakodnevnom koja nastaju kao
najznačajnije - Piše strukturnu životu. posljedica
porfirine. formulu porfina i - Povezuje uzroke i poremećaja u
- Objašnjava sastav hema. posljedice. biosintezi hema.
molekula - Uočava sličnost
hemoglobina. protoporfirina IX i
- Upoznaje sa hema.
formulom hema. - Crta hem u
hemoglobinu i
kvaternernu
32
Formativni ciljevi
strukturu
hemoglobina.
Ugljeni hidrati, metabolizam
- Navodi značaj - Razlikuje glicerol, - Uočava - Seminarski rad:
ugljenih hidrata gliceraldehid i rasprostranjenost - Test opterećenja
kao i podjelu. dihidroksiaceton. ugljenih hidrata u glukozom.
- Definiše - Razlikuje aldoze i prirodi i njihov - Ogledni čas:
monosaharide. ketoze i piše značaj. - Diabetes mellitus u
- Nabraja aldoze i Fišerove i - Razvija pravilan dječijem uzrastu.
ketoze. Hovortove odnos prema - Seminarski rad:
- Objašnjava projekcione zanimanju. - Određivanje
ciklizaciju glukoze i formule. - Razvija pozitivan aktivnosti α-
fruktoze i stvaranje - Upotrebljava stav prema amilaze u krvi i
piranoznih i karakteristične zdravlju. urinu.
furanoznih reakcije za - Demonstracioni
poluacetala. pojedine ogled:
- Objašnjava monosaharide. - Reakcija skroba sa
glikozidnu vezu. - Razlikuje i piše jodom.
- Objašnjava maltozu, saharozu i - Inverzija saharoze.
epimerne šećere. laktozu. - Molišova reakcija.
- Nabraja hemijske - Piše dio molekula
osobine skroba i celuloze.
monosaharida. - Razlikuje α-
- Navodi i pojašnjava amilozu i
najpoznatije amilopektin.
disaharide i - Uočava varenje
polisaharide. ugljenih hidrata i
- Opisuje varenje uticaj enzima.
hrane. - Upotrebljava
- Objašnjava znanje o
glikolizu. pirogrožđanoj
- Izvještava o kiselini i njenim
insulinu. solima, enzimima i
organskim
reakcijama.
- Suočava se sa
primjerima
poremećaja
ugljenih hidrata.
- Razlikuje šećernu
bolest i
hipoglikemiju.
- Razumije stvaranje
glikozidnih veza:
α(1→4), β(1→4),
1α→2β.
- Stiče rutinu pisanja
strukturnih formula
ugljenih hidrata.
Lipidi, metabolizam
- Reprodukuje - Uočava da su lipidi - Pozitivno - Demonstracioni
33
Formativni ciljevi
znanje o značajni sastojci procjenjuje ogled:
karboksilnim čovjekove ishrane. važnost novih - Određivanje
kiselinama i - Upoređuje zasićene saznanja iz svoje kiselinskog, jodnog
derivatima i nezasićene struke. i saponifikacionog
kiselina. višemasne kiseline. - Uviđa vezu teorije i broja.
- Definiše glavne - Utvrđuje reakciju prakse. - Akroleinska
lipidne klase i estrifikacija i piše - Vrednuje značaj reakcija.
navodi njihove dobijanje složenih i višestruke uloge - Seminarski rad:
osobine i uloge. prostih lipida u živim - Masna jetra.
- Opisuje triacilglicerola. organizmima.
lipoproteine. - Piše i shvata
- Pojašnjava termine reakcije:
CM, VLDL, LDL i saponifikacije,
HDL. hidrogenizacije i
- Navodi ulogu hidrolize.
pojedinih - Upoređuje lecitin,
lipoproteina. kefalin i
- Objašnjava, na fosfatidilserin.
primjerima, - Uočava važnost
nastajanje masti i enzima u varenju
saponifikaciju. lipida.
- Knjiži hemijski
sastav
lipoproteina.
Hormoni i njihov značaj u dijagnostici
- Definiše hormone i - Upotrebljava - Razvija pozitivan - Seminarski rad:
navodi njihovu znanje o stav prema - RIA – testovi u
podjelu, ulogu i amniokiselinama, zdravlju. endokrinološkoj
način djelovanja. funkcionalnim - Uviđa vezu teorije i praksi.
- Objašnjava grupama i prakse.
poremećaje u karakterističnim
metabolizmu reakcijama.
raznih hormona. - Interpretira
fiziološki značaj
hormona u
metaboličkim
reakcijama.
- Analizira podjelu
hormona na osnovu
njihove hemijske
strukture.
- Razlikuje
karakteristična
stanja kod bolesti
usljed poremećaja
u radu hormona.
Vitamini
- Definiše i navodi - Primjenjuje znanje - Uočava važnost - Ogledni čas:
vitamine o stvaranju nauke u - Nedostatak
rastvorljive u vodi i glikozidnih veza. svakodnevnom vitamina i njihovo
način djelovanja. - Upoređuje vitamin životu. dijagnostikovanje.
34
Formativni ciljevi
- Nabraja grupu C sa glukozom I - Pozitivno
vitamina uočava procjenjuje
rastvorljivih u funkcionalne važnost novih
mastima i mjesto grupe. saznanja.
nalaženja. - Razlikuje - Razvija pravilan
- Poznaje koenzime- odnos prema
poluacetalne oblike prenosioce zdravlju.
i glikozidne veze i vodonika i
objašnjava na koenzime –
primjeru ATP. prenosioce grupa
- Obrazlaže bolesti kao i njihove
koje dovode zbog uloge.
smanjene ili - Piše formule
povećane vitamina
koncentracije rastvorljivih u vodi
vitamina. i u mastima.
- Pojašnjava hipo, - Analizira
hiper i nedostatak
avitaminozu. vitamina (B1, B2,
B6, B12, folne
kiseline, D, E, A,
K).
- Uočava razliku
vitamina
rastvorljivih u
mastima i u vodi.
- Upotrebljava
znanje o
stereoidima.

- R. Jankov, D. Šišović, F. Bihelović, S. Antić: Hemija za I razred opšte gimnazije
Zavod za udžbenike i nastavna sredsrtva, Podgorica, 2006.
- M. Rakočević, R. Horvat: Opšta hemija za I razred srednje škole, Zavod za
udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2000.
- S. Arsenijević, M. Ćelap: Zbirka zadataka sa ogledima iz hemije za I razred, NK
Beograd, 1982.
- J. Petrović, Smiljana Velimirović: Hemija za IV razred gimnazije, Zavod za
- V. Đurđić: Medicinska biohemija za IV razred medicinske škole Zavod za
- N.T. Majkić – Singh: Medicinska biohemija, Beograd,1994.

- Laboratorijski pribor, posuđe i hemikalije za demonstracione oglede;
- grafoskop;
- video-bim.

- Usmeno, najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu.
35
- Pismena provjera znanja – pismena vježba (po jedana u polugodištu).

- Urađeni seminarski, grafički ili neki drugi radovi.

I Razred
- Profesor hemije;
- diplomirani hemičar;
- diplomirani inženejr hemijske tehnologije.
II razred
- Specijalista biohemije.

Znanja
Predmet Znanja
- Osnovi metabolizma - Anatomija i fiziologija - Digestivni sistem
- Energetske promjene pri - Promet materija i energije
hemijskim reakcijama - Tjelesne tečnosti
- Puferi
- Voda, kiseonik, ozon, - Zdravstvena njega i - Dezinfekcija vode, vazduha
hlor itd. rehabilitacija i sl.
- Hidroterapijski blok
- Antigen i antitijela - Hemija i biohemija - Krv
- Tjelesne tečnosti - Patologija - Poremećeji prometa vode,
- Voda, elektroliti otoci, dehidratacija
- Hemijski izvori električne - Manuelne tehnike - Masaža i elektroterapija
energije
- Hemijski izvori električne - Fizioterapija - Primjena jednosmjernih i
energije naizmeničnih struja
- Organska hemija - Farmakologija - Opšta farmakologija
- Voda i elektroliti
- Voda, kiseonik, ozon - Praktična nastava - Elektroliti
- Rastvori elektrolita - Krv, dizenfekcija i
- Osnovi metabolizma sterilizacija
- Vitaini, ugljeni hidrati - Digestivni sistem
- Puferi - Urinarni sistem
- Urin, posmatranje urina
- Struktura materije - Odabrana poglavlja iz fizike - Agragatna stanja
- Osnovni hemijski zakoni - Struktura atoma
- Energetske promjene pri - Gasni zakoni
hemijskim reakcijama - Entalpija, entropija,
- Hemijska ravnoteza slobodna energija
36
1.2.4. ZDRAVSTVENA NJEGA I REHABILITACIJA
1. Naziv predmeta: ZDRAVSTVENA NJEGA I REHABILITACIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II 72 72
III
IV
Ukupno 144 144

- Upoznavanje sa pojmom, podjelom, programom rada, ciljevima, zadacima i
metodama zdravstvene njege i rehabilitacije u procesu osposobljavanja
povrijeđenih i oboljelih osoba.
- Razvija pravilan odnos prema zdravlju i pacijentima sa različitim vrstama povreda
i bolesti.
- Razvija osjećaj odgovornosti, kulturu dijaloga i spremnost za timski rad.
- Priprema pacijenta za koristan, produktivan i srećan život u zajednici.
37
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
učenik Učenik učenik
Zdravstvena njega u rehabilitaciji
- Opisuje program - Uočava i poznaje
rada, ciljeve, potrebu za
zadatke i ulogu uspješno
zdravstvene njege osposobljavanje
u rehabilitaciji povrijeđenih i
povrijeđenih i oboljelih.
oboljelih. - Vrednuje značaj
- Definiše njegu, zdravstvene njege
navodi podjelu i u rehabilitaciji.
pojašnjava - Razlikuje metode
specifičnosti zdravstvene njege
zdravstvena njege u rehabilitaciji
u rehabilitaciji. - Primjenjuje načela
- Upoznaje metode Kodeksa.
zdravstvene njege
u rehabilitaciji
- Zna načela kodeksa
etike zdravstvenih
radnika.
Zdravstvene ustanove
- Navodi zdravstvene - Razlikuje vrste - Razvija svijest o - Posjeta centru za
ustanove i vrstu zdravstvenih značaju rehabilitaciju i
zdravstvene zaštite ustanova. zdravstvenih Institutu u Igalu.
koju pružaju - Upoređuje centre ustanova.
(prevenzivne, za rehabilitaciju
stacionarne: opšte opšteg i užeg
i specijalne specijalizovanog
bolnice, zavodi i tipa.
instituti, centri za - Razlikuje sve
rehabilitaciju ili prostorije i opremu
službe i odjeljenja u rehabilitacionom
za rehabilitaciju centru i uočava
pri bolnici). njihovu namjenu.
- Upoznaje - Identifikuje
prostorije i opremu opremu i namještaj
bolničke jedinice. bolesničke sobe
- Upoznaje - Razlikuje vrste
namještaj bolesničke postelje
bolesničke sobe (standardne,
(vrste i djelove modifikovane,
bolesničke specijalne).
postelje).
Higijensko tehnička zaštita i sprečavanje intrahospitalnih infekcija
- Objašnjava - Analizira faktore za - Povezuje uzroke i - Video zapis:
osnovne pojmove o nastanak infekcija. posljedice. - Faktori nastanka
nastanku infekcija - Primjenjuje mjere - Shvata važnost infekcije.
(Vogralikov lanac). sprečavanja primjene metoda - Metode
- Objašnjava intrahospitalnih antisepse i asepse dezinfekcije i
38
Formativni ciljevi
postupke infekcija. u borbi protiv sterilizavije.
sprečavanja - Upoređuje metode infekcija.
intrahospitalnih asepse i antisepse. - Razvija osjećaj
infekcija. - Razlikuje metode odgovornosti
- Navodi primjenu dezinfekcije i prema zdravlju.
metoda asepse i dezinfekciona
antisepse u borbi sredstva.
protiv infekcija. - Upoređuje metode
- Definiše sterilizacije i
dezinfekciju, zna kontrole.
metode i sredstva
za dezinfekciju.
- Definiše
sterilizaciju i zna
metode i načine.
Prijem i medicinsko sanitarna obrada
- Objašnjava prijam i - Upčava - Razumije potrebu - Kristiti medicinsku
medicinsko specifičnosti održavanja fizičkog dokumentaciju.
sanitarni obradu prijema. i duševnog zdravlja - Video zapis:
povrijeđenih i - Analizira postupak povrijeđenih, - Pravila održavanja
oboljelih, premještanja i oboljelih, lične higijene.
invalidnih i otpusta bolesnika. invalidskih i
hendikepiranih - Razlikuje vrste hendikepiranih
osoba. medicinske osoba.
- Objašnjava dokumentacije. - Razvija pozitivan
postupak - Vrednuje značaj stav prema
odpuštanja iz prenišenja zdravlju i vrednuje
bolnice. podataka značaj održavanja
- Poznaje medicinsku članovima tima za lične higijene.
dokumentaciju. rehabilitaciju.
- Definiše - Uočava važnost
primopredaju sprovođenja lične
službe (usmenu i higijene.
pismenu).
- Zna postupke
sprovodjenja lične
hidgijene
(umivanje, pranje
kose, kupanje).
Dekubitus
- Pojašnjava - Uočava i razlikuje - Razvijanje lične - Slajdovi i video
dekubitus simptome odgovornosti u zapisi o
(prevenciju, dekubitisa. ispunjavanju radnih dekubitusu.
prepoznavanje, - Prepoznaje obaveza.
liječenje). dekubitis i
upoređuje mjere
sprečavanja.
Zdravstveno prosvjećivanje povrijeđenih i oboljelih
- Definiše - Vrednuje značaj - Razvija pravilan - Referat:
zdravstveno zdravstvenog odnos prema Zdravstveno
prosvjećivanje. prosvjećivanja zdravlju. vaspitna sredstva.
39
Formativni ciljevi
- Zna ciljeve i povrijeđenih i - Razvija socijalno- - Slajdovi i Power
programiranje oboljelih. kulturne norme point prezentacije
zdravstveno- - Razlikuje ciljeve profesionalnog o primjeni
vaspitnog rada sa zdravstveno- djelovanja i zdravstveno
povrijeđenima i vaspitnog rada. komunikacije. vaspitnih
oboljelima. - Upoređuje metode sredstava.
- Zna metode zdravstveno-
zdravstveno vaspitnog rada i
vaspitnog rada. razlikuje vrste
zdravstveno-
vaspitnih srdstava.
Posmatranje povrijeđenih i oboljelih
Subjektivni znaci - Uočava značaj - Razvija sposobnost - Diskusija:
bolesti subjektivnih znaka opažanja i - Analiza
- Navodi i opisuje bolesti i blagovremenog subjektivnih znaka
subjektivne znake blagovremenog reagovanja. bolesti i njihovog
bolesti(bol, reagovanja. značaja.
malaksalost,
nesvjestica, glad,
žeđ, mučnina i dr.)
Objektivni znaci - Uočava promjene - Pozitivno - Video prikaz:
bolesti spoljašnjeg izgleda procjenjuje - Izmijenjeno stanje
- Spoljašnji izgled i stanja svijesti važnost novih svijesti, zapažanja.
- Opisuje spoljašnji povrijeđenih i saznanja iz struke. - Slikovni prikaz
izgled i stanje oboljelih. - Razvija osjećaj različitih položaja
svijesti odgovornosti u u postelji.
povrijeđenih i - Razlikuje položaje ispunjavanju radnih - Mjerenja vitalnih
oboljelih. bolesnika u obaveza. funkcija-rad u
- Položaj u posterlji postelji. - Uviđa značaj parovima.
- Navodi položaje u - Poznaje pravilne preciznosti u radu
postelji (aktivan, položaje tijela u - Razvija osjećaj - Seminarski rad:
pasivan, prinudni). cilju prevencije odgovornosti. - Uzimanje
- Pojašnjava naknadnih izlučevina za
postupak deformiteta različite
postavljanja (kontrakture). laboratoriske
bolesnika u - Prepoznaje analize.
određeni položaj. specifične
- Pojašnjava korektivne
korektivne položaje.
položaje bolesnika
u postelji i njihov
značaj u prevenciji
kontraktura kod
hemiplegije i
kvadriplegije. - Analizira
- Vitalne funkcije karakteristike
- Definiše vitalnih funkcija,
temperaturi, puls, normalne i
krvni pritisak i patološke
disanje (onovne vrijednosti.
karakteristike, - Razlikuje
40
Formativni ciljevi
tehniku mjerenja, temperaturne
npormalne i krivulje.
patološke
vrijednosti). - Analizira principe
- Izlučevine uzimanja.
- Navodi opšte izlučevina za sve
principe uzimanja vrste analiza.
izlučevina za - Razlikuje postupke
laboratorijske automatizacije
analize (urina, mokraćne bešike.
stolice, povraćenog - Analizira postupke
sadržaja i za redovno
ispljuvka). pražnjenje crijeva.
- Opisuje tretman
pražnjenja
mokraćne bešike,
kontrola mokraćne
inkontinencije).
- Zna indikacije za
kateterizaciju
mokraćne bešike.
- Opisuje tretman
pražnjenja crijeva
(trening crijeva).
Aplikacija lijekova
- Opisuje - Poznaje način - Vrednuje značaj - Prikazati različite
odjeljenjsku trebovanja, terapije. vrste lijekova
apoteku, obilježavanja i - Razvija osjećaj učenicima.
trebovanje, čuvanja lijekova. lične odgovornosti - Izrada tematskih
signaturu i čuvanje - Poznaje pravilo pri davannju panoa (od strane
lijekova. „pet slova O“ pri lijekova. učenika)
- Navodi i objašnjava aplikaciji llijekova. - Pravila davanja
načine aplikacije - Uočava simptome lijekova o načinima
lijekova (oralno, anafilaktičkog šoka aplikacije.
rektalno, i postupke
inhalacijom, zbrinjavanja.
parenteralno,
preko kože-
utrljavanjem,
elektroforeza-
pomoću galvanske
struje, sonoforeza-
pomoću
ultrazvučnih
talasa).
- Objašnjava
anafilaktički šok i
postupak
zbrinjavanja.
Ishrana bolesnika
- Objašnjava - Analizira osnovne - Razvija svijest o - Diskusija:
41
Formativni ciljevi
organizaciju principe pravilne značaju pravilne - Pravilna/dijetalna
ishrane i prirodnu ishrane ishrane za ishrana.
ishranu povrijeđenih i očuvanje zdravlja.
povrijeđenih i oboljelih.
oboljelih. - Analizira ulogu
- Objašnjava hrane kod različitih
dijetalnu ishranu. povreda i
- Pojašnjava oboljenja.
postupak rukovanja - Uočava značaj
sa prljavim pravilnog postupka
posuđem. sa prljavim
- Zna načine posuđem.
vještačke ishrane. - Upoređuje
vještačke načine
ishrane
(nazogastičnom
sondom, preko
gastro stome,
intravenske
infuzije).
42
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Proces rehabilitacije
- Definiše pojam - Shvata važnost - Uviđa važnost - Video zapisi:
rehabilitacije. cilja rehabilitacije- očuvanja kvaliteta - Različite vrste
- Opisuje program osposobljavanja života. rehabilitacija,
rada, navodi osobe da živi i radi - Razvija svijest o prikaz na času.
ciljeve i zadatke u granicama značaju
rehabilitacije. invalidnosti i rehabilitacije za
- Pojašnjava principe maksimalno prema fizičko i psihičko
rehabilitacije. sposobnostima. zdravlje čovjeka.
- Nabraja i definiše - Prati ostvarivanje
vrste programa
rehabilitacije: rehabilitacije,
- medicinska, - Uočava važnost
- profesionalna, timskog rada u
- psihološka, procesu
- socijalna. rehabilitacije.
- Razlikuje i
upoređuje vrste
rehabilitacije.
Medicinska rehabilitacija
- Objašnjava ulogu i - Shvata ulogu - Navikava se na - Posjeta
podjelu medicinske medicinske timski rad i dobru odjeljenjima sa
rehabilitacije u rehabilitacije u komunikaciju sa različitim
jedinstvenom održavanju članovima tima bolestima i
procesu psihičkog i fizičkog koji sprovode povredama.
rehabilitacije. zdravlja program - Posjeta centru za
- Navodi i pojašnjava povrijeđenih i rehabilitacije. rehabilitaciju.
ciljeve medicinske oboljelih. - Razvija osjećaj
dokumentacije. - Razlikuje metode odgovornosti i
- Imenuje i medicinske navikava se na
pojašnjava metode rehabilitacije. sistematičnost.
medicinske - Uočava i razlikuje - Eliminisati tjelesnu
rehabilitacije: opremu u sali za invalidnost koliko
- kineziterapija, kineziterapiju. je moguće
- hidrokineziterapija, - Upoznaje sadržaj osposobiti osobu da
- sport i rekreacija, rada u živi i radi
- terapija radom. hidroterapijskom maksimalno prema
bloku i vrste svojim
procedura. mogućnostima.
- Shvata ciljeve i
zadatke radne
terapije.
Mjesto i uloga prirodnih faktora u rehabilitaciji
- Pojašnjava - Upoređuje različite - Razvija pozitivan - Posjeta banjama.
balneoterapiju vrste terapija u stav prema - Prezentacija
(banjsko liječenja, zavisnosti od banjskom i banjskih liječilišta.
klimatsko liječenje proirodnih faktora. klimatskom
I talasoterapiju). liječnju.
43
Formativni ciljevi
Ortotika i protetika
- Opisuje sredstva za - Razlikuje ortotička - Uviđa važnost - Prikaz slika
pomoć invalidnih i protetička očuvanja kvaliteta različitih ortotskih,
osoba. sredstva. života. protetskih i
- Shvata značaj pomoćnih
postavljanja sredstava.
ortotskih,
protetskih i
pomoćnih
sredstava, kao i
sredstava za
samopomoć.
Rehabilitacija djece
- Upoznaje se sa - Razlikuje tazne - Razvija osjećaj - Posjeta dječjem
specifičnostima bolesti i povrede odgovornosti i odjeljenju Centra
rehabilitacije djece kod djece, načine pravilan odnos za rehabilitaciju.
i ciljevima zavisno liječenja i prema zdravlju.
od vrste povrede i rehabilitacije.
oboljenja.
Rehabilitacija odraslih
- Definiše vrste - Upoređuje različite - Usvaja načela - Korišćenje slika i
rehabilitacije kod vrste bolesti i zdravog života. slajdova.
odraslih osoba povreda odraslih - Razvija pravilan - Obilazak Centra za
zavisno od osoba i njihovu odnos ptrema rehabilitaciju i
oboljenja. rehabilitaciju. zanimanju upoznavanje sa
fizioterapetuta. svim terapijskim
postupcima.
Rehabilitacija starih osoba
- Upoznaje se sa - Uočava, razlikuje i - Razvija - Obilazak Centra za
specifičnostima upoređuje komunikativnost, rehabilitaciju i
problematike, problematiku kulturu dijaloga, Doma za stare.
rehabilitacije starih rehabilitacije osjećaj
osoba. starih osoba. odgovornosti i
poštovanja starih
osoba.

- P. Zeković, R. Mihajlova- Zeković: Zdravstvena njega i rehabilitacija, Zavod za
- Ž. Zec: Principi rehabilitacije, Beograd, 1980.
- A. Baljozović: Zdravstvena njega, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 1997.

- TV;
- video;
- grafoskop;
- kompjuter.
44
- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jednom u svakom klasifikacionom
periodu.


- Doktor medicine, specijalista za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju;
- doktor medicine.

Znanja
Predmet Znanja
- Ishrana bolesnika - Anatomija i fiziologija - Digestivni sistem
- Prva pomoć - Promet materija i energije
- Ortetika i protetika -
- Izlučevine - Tjelesne tečnosti
- Dezinfekcija vode, - Hemija i biohemija - Voda, kiseonik, ozon itd.
vazduha i sl. - Osnovi metabolizma
- Ishrana bolesnika - Puferi
- Izlučevine
- Sprečavanje - Mikrobiologija sa - Infekcija i zarazna bolest
intrahospitalnih infekcija epidemiologijom
- Posmatranje bolesnika - Patologija - Smrt, vrste smrti, znaci
- Rehabilitacija starih smrti
- Prijem i medicinsko - Psihiologija i komunikologija - Komunikacija u organizaciji
sanitarna obrada
bolesnika
- Zdravstvene ustanove u - Manuelne tehnike - Masaža i kinezioterapija
rehabilitaciji - Masaža i hidroterapija
- Rehabilitacija djece, - Masaža i elektroterapija
odraslih, starih
- Zdravstvene ustanove u - Fizioterapija - Kinezioterapija
rehabilitaciji - Hidrokinezioterapija
- Rehabilitacija djece, - Elektroterapija
odraslih, starih
- Aplikacija ljekova - Farmakologija - Opšta farmakologija
- Prijem i medicinsko - Fizioterapija - Zbrinjavanje povrijeđenih
sanitarna obrada muskuloskeletnih bolesti i
bolesnika povreda
- Ortotika i protetika - Neurorehabilitacija - Transferi
- Preskripcije invalidskih
kolica
- Pomagala
- Posmatranje bolesnika - Specijalna rehabilitacija - Rehabilitacija djece,
- Položaj bolesnika u odraslih i starih
postelji - Rehabilitacija
- Rehabilitaciona jedinica kardiovaskularnih, plućnih i
- Ishrana bolesnika ostalih oboljenja
45
Znanja
Predmet Znanja
- Izlučevine
- Proces rehabilitacije - Praktična nastava - Rehabilitaciona i bolnička
- Sprečavanje jedinica
intrahospitalnih infekcija - Sprečavanje intrahospitalnih
- Dekubitis infekcija
- Prijem i medicinsko - Dekubitis
sanitarna obrada - Prijem i medicinsko
bolenika sanitarna obrada
- Položaj bolesnika u - Priprema i upoznavanje
postelji klijenta sa terapijskom
- Izlučevine procedurom koja će biti
- Vitalni znaci primjenjena
- Posmatranje - Položaj bolesnika u postelji
povrijeđenih i oboljelih - Masaža
- Ortetika i protetika - Izlučevine
- Rehabilitacija djece, - Vitalne funkcije
odraslih i starih - Aplikacija ljekova
- Ishrana bolesnika
- Pružanje prve pomoći
- Zavoji
- Hod sa pomagalima
- Transferi
- Vožnja invalidskih kolica
- Ishrana bolesnika - Zdrava ishrana i dijetetika - Bolesti nepravilne ishrane i
odgovarajuće dijete
46
1.2.5. MIKROBIOLOGIJA SA EPIDEMIOLOGIJOM
1. Naziv predmeta: MIKROBIOLOGIJA SA EPIDEMIOLOGIJOM
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Razumijevanje opštih pojmova i činjenica iz mikrobilogije sa epidemiologijom.
- Usvajanje znanja iz oblasti opšte bakteriologije, ekologije mikroorganizama i
imunologije.
- Sticanje opštih znanja o uzrocima, prenosiocima i posljedicama infekcija i
zaraznih bolesti.
- Upoznavanje sa osnovama epidemiologije zaraznih bolesti.
- Razumijevanje odnosa čovjekove sredine i čovjeka sa mikroorganizmima.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje sposobnosti zaštite organizma od zaraznih bolesti vakcinacijom.
- Praćenje širenja bolesti u populaciji i faktora koji utiču na njihovo širenje.
- Razumijevanje parazita i gljiva koji su najčešći uzročnici oboljenja čovjeka.
47
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Opšta bakteriologija - morfologija, fiziologija, razmnožavanje i genetika bakterija
- Definiše bakterije i - Uočava i razlikuje - Razvija sposobnost - Šematski prikaz
navodi osnovne osnovne oblike opažanja. građe bakterijske
oblike. bakterija. - Razvija analitičko i ćelije.
- Ilustruje i - Analizira i logičko mišljenje.
pojašnjava građu određuje
bakterijske ćelije sastavne elemente
- Opisuje ishranu i bakterijske ćelije.
metabolizam uz - Razlikuje
navođenje enzima. disimilaciju i
- Opisuje asimilaciju i
razmnožavanje uočava izvore
bakterija uz hrane i energije.
navođenje faktora - Uočava značaj
koji utiču na razmnožavanja uz
razmnožavanje. razlikovanje oblika
- Objašnjava i faktora koji utiču
genetiku bakterija. na razmnožavanje.
- Pojašnjava - Određuje genotip,
prenošenje fenotip i mutacije.
genetičkog - Razlikuje transfer
materijala. genetičkog
materijala.
Ekologija bakterija
- Opisuje - Uočava staništa - Uviđa važnost - Seminarski rad
rasprostranjenost mikroorganizama. očuvanja kvaliteta. - na temu: Ekologija
mikroorganizama. - Razlikuje mikroorganizama.
- Objašnjava - mikroorganizme - Prikaz
mikrofloru i - kože, nosa i odgovarajućih
mikrofaunu u - digestivnog trakta. slika.
zdravom
organizmu.
Infgekcija i zarazna bolest
- Definiše infekciju i - Razlikuje vrste - Povezuje uzroke i - Pretraživanje
navodi vrste infekcija. posljedice. Interneta na temu:
infekcija. - Uočava simptome - Razvija osjećaj Infekcija i zarazna
- Navodi definiciju zarazne bolesti. lične odgovornosti bolest;diskusija,
zarazne bolesti. - Analizira prema higijeni i zapažanja.
- Objašnjava ispoljavanje zdravlju. - Pretraživanje
posljedice posljedice zaraznih odgovarajućih slika
infekcije i zarazne bolesti. an internetu
bolesti.
Osnovi epidemiologije zaraznih bolesti
- Definiše - Razlikuje - Razvija osjećaj - Projektni rad na
epidemiologiju i Vogralikov lanac i lične odgovornosti temu: Faktori
njene zadatke i Gordonov trijas. prema higijeni i neophodni za
navodi faktore - Analizira širenje i zdravlju. nastanak infekcija.
neophodne za način javljanja
nastanak infekcije. zaraze.
48
Formativni ciljevi
- Objašnjava - Uočava mjere
prenošenje i način sprečavanja i
javljanja zaraznih suzbijanja zaraze.
bolesti.
- Navodi i opisuje
mjere za
sprečavanje i
suzbijanje zaraznih
bolesti.
Patogenost i virulencija
- Definiše patogenost - Razlikuje faktore - Uviđa važnost - Pretraživanje
i virulenciju i invazivnosti i očuvanja kvaliteta. Interneta na temu:
navodi faktore toksičnosti i - Patogenost i
patogene određuje virulencija;
aktivnosti. - Virulenciju. - diskusija rezultata.
Imunitet
- Definiše - Upoređuje urođenu - Razvija sposobnost - Projektni rad na
imunologiju i i stečenu opažanja. temu: Otpornost
opisuje otpornost otpornost. - Razvija analitičko i organizma.
organizma. - Razlikuje logičko mišljenje.
- Objašnjava spoljašnje i
nespecifičnu unutrašnje faktore.
otpornost i opisuje - Upoređuje antigen
spoljašnje i i imuni sistem.
unutrašnje faktore. - Analizira građu,
- Navodi i pojašnjava klase i vrste
specifičnu antitijela.
otpornost. - Razlikuje
- Objašnjava aglutinaciju,
humoralni imuni precipitaciju,
odgovor i opisuje litičke reakcije i
antitijela. reakcije
- Opisuje reakciju imobilizacije.
antigen-antitijelo. - Analizira
- Navodi i opsuje efektorne,
ćelijski imuni regulatorne i t-
odgovor ćelije pamćenja.
- Definiše imunost i - Upoređuje prirodnu
nabraja aktivnu i i vještačku
pasivnu zaštitu. imunost.
- Opisuje vakcine i - Indetifikuje vrste
serume. vakcina, razlikuje
homologne i
heterologne
serume.
Preosjetljivost
- Navodi definiciju - Razlikuje - Razvija analitičko i - Referat na temu:
preosjetljivosti i anafilaksu, logičko mišljenje. - Preosjetljivost
pojašnjava Artusov fenomen, ranog i kasnog tipa.
preosjetljivost desenzibilizaciju i
ranog tipa. serumsku bolest.
49
Formativni ciljevi
- Pojašnjava - Uočava značaj
preosjetljivost turbekulinskog
kasnog testa, autoimune
tipa. bolesti i
Imunodeficijencije.
Mikroorganizmi u ratu i vanrednim uslovima
- Navodi i objašnjava - Analizira vrste i - Razvija analitičko i - Pretraživanje
mikroorganizme karakteristike logičko mišljenje. Interneta na temu:
kao potencijalne bioloških agensa. Mikroorganizmi u
agense biološkog ratu i vanrednim
rata. uslovima; diskusija,
zapažanja.
Specijalna bakteriologija – koke, bacilli, spirochete, rikecije
- Navodi i opisuje - Razlikuje gram - Razvija pravilan - Referat na temu:
stafilokoke, pozitivne i gram odnos prema Koke, bacili,
streptokoke i negativne koke. zdravlju. spirohete i
najserije. - Uočava oboljenja: rikecije.
- Pojašnjava i navodi difteriju, - Prikaz
vrste bacila. tuberkulozu i odgovarajućih
- Objašnjava spiralne antraks. slika.
bakterije i navodi - Pronalazi sličnosti i
vrste spiroheta. razlike između
- Opisuje rikecije i treponeme
navodi vrste. paliduma, borelije
i leptospire.
- Razlikuje rikeciju
provazeki i
koksijelu barneti.
X Medicinska virusologija - hlamidije
- Objašnjava i - Analizira hlamidiju - Razvija sposobnost - Projektni rad
opisuje hlamidije. psitaci i zapažanja. tema: Hlamidije i
- Definiše i opisuje trahomatis. karakteristike
karakteristike - Uočava građu, virusa.
virusa. hemijski sastav i - Prikaz
- Navodi i objašnjava umnožavanje odgovarajućih
interferenciju, virusa. slika, šema.
tropizam i - Razlikuje stvaranje
selektivnost. i vrste interferona.
- Nabraja i opisuje - Uočava i upoređuje
virusne infekcije. virusne infekcije.
XI Medicinska parazitologija
- Navodi i objašnjava - Razlikuje amebe - Razvija sposobnost - Referat na temu:
amebe tjelesnih digestivnog trakta. opažanja. Protozoe tjelesnih
šupljina. - Upoređuje đardiju šupljina,
- Opisuje i lambliju i nematode, cestode
objašnjava trihomonas i trematode.
flagelate i cilijate Vaginalis. - Prikaz
tjelesnih šupljina. - Vrši komparaciju odgovarajućih
- Navodi i objašnjava lišmanije, slika.
tkivne i krvne tripanosome i
protozoe. Plazmodijuma.
50
Formativni ciljevi
- Definiše i opisuje - Razlikuje helminte
helminte. izazivače
- Opisuje nematode i oboljenja.
navodi askaris - Uočava oboljenja
lumbrikoides i askarijazu i
trihuris trihiuru. trihurijazu.
- Objašnjava - Upoređuje
enterobijus enterobijazu,
vermikularis i ankilostomijaze i
ankilostomu trihinelozu.
duodenale. - Razlikuje goveđu,
- Pojašnjava i navodi svinjsku i pseću
cestode. pantljičaru.
- Opisuje i - Uočava razviće
objašnjava velikog metilja.
trematode.
XII Medicinska mikologija
- Definiše opšte - Uočava građu, - Razvija sposobnost - Pretraživanje
karakteristike razmnožavanje, zapažanja. Interneta na temu:
gljiva. patogenost i Medicinska
- Opisuje i dijagnostiku. mikologija;
objašnjava - Razlikuje diskusija
dermatofite. dermatofite i zapažanja.
uzročnike - Pretraživanje
sistemskih mikoza. odgovarajućih slika
na internetu.

- Š. Radulović: Mikrobiologija sa epidemiologijom za II razred medicinske škole,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004.
- S. Stajić: Mikrobiologija za zdravstvenu struku, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Sarajevo,1983.

- Grafoskop;
- PC računar;
- LCD projektor i projekciono platno;
- odgovarajuće slike, sheme.

periodu.
- Pismeno-pismene vježbe (po jednom u polugodištu).

51
- Doktor medicine, specijalista za medicinsku mikrobiologiju;
- doktor medicine, specijalista epidemiolog.

Znanja
Predmet Znanja
- Imunitet - Anatomija sa fiziologijom - Krv
- Antigen, antitijela - Hemija i biohemija - Krv
- Infekcije i zarazna bolest - Zdravstvena njega i - Sprečavanje
rehabilitacija intrahospitalnih infekcija
- Imunitet - Patologija - Opšti pojmovi o bolesti i
uzroku nastanka
- Imunitet - Farmakologija - Imunofarmakologija
- Infekcije i zarazna bolest - Praktična nastava - Sprečavanje
- Imunologija intrahospitalnih infekcija
- Bakterije, mikroorganizmi - Izlučevine
- Krv
- Imunitet - Primijenjena hemija - Zagađivanje životne
sredine i uticaj na
zdravlje čovjeka
52
1.2.6. PATOLOGIJA
1. Naziv predmeta: PATOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III
IV
Ukupno 72 72

- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti patologije.
- Uočavanje značaja prognoze oboljenja u odnosu na tok i ishod patoloških
poremećaja.
- Upoznavanje sa pojmovima oboljenja klasifikovanim po organskim sistemima
ishodu i značaju.
- Upoznavanje sa najznačajnijim poremećajima cirkulacije, zapaljenjima i
tumorima.
- Podizanje nivoa svijesti za zdravo ponašanje izmjenu rizičnog ponašanja i
razvijanje odgovornosti za zdravlje.
- Razvijanje svijesti o štetnom uticaju korišćenja duvana, alkohola i zloupotrebe
psihoaktivnih supstanci.
- Povezivanje teorijskih sadržaja sa mogućnosti primjene u kliničkim disciplinama.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje ekološke svijesti.
- Osposobljavanje za nastavak stručnog usavršavanja.
53
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Uvod u patologiju, predmet i metodi u patologiji
- Navodi definiciju - Razlikuje metode - Razvija pozitivan - Demonstracija
patologije. rada: biopsije, stav prema novim izrade PH
- Nabraja i obdukcije i saznanjima. preparata.
objašnjava medicinskog
metode rada u ekperimenta.
patologiji. - Analizira način
- Nabraja bazične izradu PH
discipline medicine preparata.
i upoznaje - Analizira izvođenje
povezanost obdukcije, biopsije
patologije sa i medicinskog
kliničkim eksperimenta,
disciplinama. dokazuje značaj
- Objašnjava značaj medicinskih
proučavanja hipoteza.
patologije. - Vrednuje značaj
patofizioloških
istraživanja.
Opšti pojmovi bolesti, o uzroku nastanka, tok i ishod bolesti
- Definiše pojam - Razlikuje akutna - Razvija sposobnost - Diskusija:
bolesti. od hroničnih opažanja. - Navođenje
- Nabraja etiološke oboljenja. primjera akutnih
faktore koji utiču - Izražava uticaj hroničnih oboljenja
na nastanak etioloških faktora od strane učenika,
oboljenja. na nastanak uočavanje sličnosti
- Zna podjelu bolesti. i razlike, etioloških
etioloških faktora. - Dokazuje direktnu faktora i prognoze
- Pojašnjava termine vezu etioloških oboljenja.
uzroka nastanka, faktora i nastanka
toka i ishoda bolesti.
bolesti. - Ocjenjuje prognozu
oboljenja.
Smrt organizma, vrste smrti i znaci smrti
- Definiše smrt. - Razlikuje nasilnu - Demonstracija slika
- Navodi vrste smrti. smrt, smrt usljed na kojima se mogu
- Objašnjava znake bolesti i zadesnu uočiti znaci smrti u
smrti. smrt. svim fazama
- Pojašnjava - Upoređuje znake
termine: smrti.
- rani znaci smrti, - Analizira vrijeme
- pouzdani znaci nastanka smrti.
smrti i kasni znaci - Vrednuje značaj
smrti. poznavanja znaka
smrti.
Poremećaji ishrane tkiva i prometa materija (metabolizma), atrofije, distrofije i
nekroze
- Definiše - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost - Demonstracija slika
poremećaje atrofije po površini opažanja. iz patohistološkog
54
Formativni ciljevi
metabolizma. i boji. atlasa –prikaz
- Opisuje atrofiju, - Interpretira vrste atrofije, distrofije i
distrofiju i atrofije po svih vrsta nekroze.
nekrozu. štetnosti za
- Poznaje uticaj organizam.
poremećaja - Analizira uzrok
metabolizma na nastanka distrofije
zdravlje. proteina, masti,
ugljenih hidrata i
pigmenata.
- Analizira razliku
koagulacione,
kolikvacione,
kazaozne i
gangreozne
nekroze.
- Uočava i razlikuje
tkiva u kojima je
poremećen
metabolizam
masti.
Poremećaji prometa vode, otoci, dehidratacija
- Objašnjava - Interpretira - Demonstracija slika
nastanak otoka i mehanizam na kojima se mogu
dehidratacije. nastanka otoka. uočiti različite
- Definiše značaj - Uočava klinički vrste otoka.
otoka i vrste. izgled nastalih
- Pojašnjava uticaj otoka i razlikuje
otoka na pojavu vrste otoka.
bolesti. - Analizira štetnost
- Poznaje posljedice otoka po
nastanka otoka i organizam.
dehidratacije. - Analizira značaj
fizičkih sila u
nastanku edema
(krvi pritisak i
onkotski pritisak).
Poremećaji krvotoka
- Nabraja - Interpretira - Razvija logično - Seminarski rad:
poremećaje mehanizam rasuđivanje. - Poremećaji
krvotoka. nastanka - Razvija analitičko cirkulacije.
- Navodi uzroke, poremećaja mišljenje.
definiše vrste i krvotoka.
rezimira ishode - Upoređuje
poremećaja hiperemiju,
krvotoka. anemiju, infarkt,
- Poznaje značaj trombozu,
poznavanja emboliju i
poremećaja krvarenje.
krvotoka. - Analizira vrste
poremećaja
55
Formativni ciljevi
cirkulacije.
- Razlikuje ishod
poremećaja (opšti i
lokalni).
- Analizira način i
međusobnu
povezanost
poremećaja
cirkulacije.
Progresivni procesi i nadoknada tkiva
- Opisuje nastanak - Uočava razliku - Razvija - Seminaski rad:
progresivnih hipertrofije i samopouzdanje. - Problemi u
procesa. hiperplazije. - Podstiče transplantaciji.
- Navodi vrste - Upoređuje vrste zaključivanje.
nadoknade tkiva i regeneracije i
opisuje njihov transplantacije.
značaj. - Analizira probleme
- Pojašnjava ishod u transplataciji.
nadoknade tkiva. - Ističe problem
reakcije
odbacivanja
transplatata.
Zapaljenja
- Navodi definiciju - Razlikuje - Razvija analitičko i - Demonstracija slika
zapaljenja i nespecifična i logičko razlicitih vrsta
nabraja vrste. specifična rasuđivanje. zapaljenja iz
- Objašnjava tok i zapaljenja. patohistološkog
ishod zapaljenja. - Upoređuje atlasa.
- Pojašnjava termine alterativna i
koje termine: proliferativna
- seriozna, zapaljenja i
- fibrinozna, evaluira njihov
- kataralna, ishod.
- gnojna i - Analizira razliku
- putridna specifičnih
zapaljenja. zapaljenja: TBC,
sifilis i ostala.
Tumori
- Definiše pojam i - Razlikuje vrste - Razvija sposobnost - Demonstracija slika
opisuje vrste tumora i analizira opažanja. razlicitih vrsta
tumora. osobine epitelnih i tumora- iz
- Pojašnjava osobine neepitelnih patohistološkog
benignih i malignih tumora. atlasa (Benignih i
tumora. - Vrši komparaciju malignih tumora
- Poznaje značaj između fibroma, kao i slike
pojave metastaza. lipoma, hondroma, kancerske
osteloma i drugih kaheksije).
benignih tumora.
- Vrednuje značaj
metastaze,
recidiva i maligne
56
Formativni ciljevi
alteracije kod
karcinoma i
sarkoma.
Bolesti zavisnosti i novije bolesti (sida i dr.)
- Definiše bolesti - Razlikuje oštećenja - Razvija svijest o - Seminarski rad:
zavisnosti. organa i tkiva kod štetnosti - Bolesti zavisnosti,
- Opisuje simptome alkoholizma. konzumiranja vrste, dejstvo i
pojedinih oboljenja - Obrazlaže na cigareta, alkohola i posljedice.
(pušenje, primjerima psihoaktivnih - Zloupotreba
alkoholizam, poremećaje supstanci. alkoholnih pića
narkomanija i dr.). ponašanja kod - Stiče odgovornost vrste dejstvo i
- Obrazlaže alkoholizma i prema svom posljedice.
promjene na korištenja ponašanju. - Rizična ponašanja
organizmu psihoaktivnih - Uočava važnost opasna po zdravlje.
proistekle iz datih supstanci. zdravstvenog
oboljenja. - Dokazuje štetnost vaspitanja.
- Navodi posljedice pušenja na ciljne
bolesti zavisnosti. organe.
- Evaluira značaj
liječenja od bolesti
zavisnosti.
- Analizira načine
prenošenja HIV
infekcije.
- Formira stav o
bolesti zavisnosti.

- R. Borota: Patologija za II razred srednje medicinske škole, Zavod za udžbenike i
nastavna sredstva, Beograd, 2005.
- A. Jelaković: Patologija i patofiziologija za II razred srednje medicinske škole,
Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Zagreb, 2003.
- Robbins, Kunar, Cotran: Osnove patologije, Školska knjiga, Zagreb,1995.
- D. Savjak i Ž. Eri: Priručnik za patohistološke vježbe, Štamparija, Trebinje,1997.

- Video projektor;
- odgovarajuće slike, šeme.

- Usmeno, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Pismeno- pismene vježbe (jednom u polugodištu).

57
- Doktor medicine-specijalista za patološku anatomiju;
- doktor medicine.

Znanja
Predmet Znanja
- Opšti pojmovi o bolesti, o - Anatomija - Anatomska i funkcionalna
uzroku nastanka, toku i organizavija čovječjeg
ishodu bolesti organizma
- Poremećaji ishrane tkiva i - Tjelesne tečnosti
prometa materija, - Kardiovaskularni sistem
atrofija, distrofija i - Promet materija i energije
nekroza - Nervni sistem
- Progresivni procesi i
nadoknada tkiva
- Poremećaji prometa vode,
otoci, dehidratacija
- Poremećaji krvotoka
- Bolesti zavisnosti
- Poremećaji prometa vode, - Hemija i biohemija - Tjelesne tečnosti
otoci, dehidratacija - Voda, elektroliti
- Smrt, vrste smrti, znaci - Zdravstvena njega - Posmatranje bolesnika
smrti - Rehabilitacija starih
- Opšti pojmovi o bolesti i - Mikrobiologija - Imunitet
uzroku nastanka
- Bolesti zavisnosti - Psihologija i - Promjene i poremećaji
komunikologija duševnog života
- Poremećaji ishrane tkiva, - Fizioterapija - Fizioterapija zapaljenskih i
prometa materija, muskuloskeletnih bolesti i degenerativnih bolesti
atrofija, distrofija, povreda koštano-zglobovnog sistema
nekroza - Tumori lokomotornog
- Zapaljenja sistema
- Tumori
- Tumori - Farmakologija - Hemioterapija malignih
oboljenja
- Opšti pojmovi o bolesti i - Praktična nastava - Promet materija i energije
uzroku nastanka - Digestivni sistem
- Poremećaji ishrane tkiva, - Posmatranje bolesnika
prometa materija,
atrofija, distrofija,
nekroza
- Zapaljenja
- Tumori
- Tumori - Zdrava ishrana i dijetetika - Bolesti nepravilne ishrane i
- Otoci, dehidratacija odgovarajuće dijete
58
1.2.7. PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA
1. Naziv predmeta: PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 62 10 72
III
IV
Ukupno 62 10 72

- Upoznavanje sa predmetom, granama, metodama i tehnikama psiholoških
istraživanja.
- Sticanje znanja o organskim i društvenim činiocima psihičkog života.
- Usvajanje znanja o osnovnim psihičkim pojavama (osjećaji i opažaji, učenje,
pamćenje i zaboravljenje, mišljenje, emocije, motivacija, stavovi i vrijednosti).
- Razvijanje svijesti o činiocima koji utiču na formiranje i razvoj ličnosti.
- Razvijanje osnovnih vještina komunikacije, usvajanje pravila uspješne
komunikacije, korišćenja JA poruka.
- Usvajanje potrebnih znanja i vještina neophodnih u komunikaciji sa pacijentima u
procesu ozdravljenja, kao i vještina komunikacije u organizaciji.
- Bolje razumijevanje sebe i drugih.
- Razvijanje vještina socijalne snalažljivosti i adaptacije, samokontrole i
emocionalne stabilnosti.
59
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Predmet, grane i metode psihologije
- Navodi definiciju - Analizira proces - Bolje razumije Vježba:
psihologije i formiranja sebe i druge. - Analiza
pojašnjava cilj dominantnih - Razvija svijest o dominantnih
psiholoških psiholoških osobina relevantnosti psiholoških osobina
istraživanja. kod sebe i drugih. subjektivnih i njihovog
- Objašnjava - Upoređuje odnos podataka. formiranja - rad u
predmet psihologije i drugih parovima.
proučavanja naučnih disciplina - Subjektivni i
psihologije u u procesu objektivni podaci –
zavisnosti od razumijevanja ljudi diskusija.
sadržaja i oblika i njihovih
javljanja psihičkih raznovrsnih
pojava. aktivnosti.
- Ukratko opisuje - Uočava razliku
teorijski i praktični između objektivnih
zadatak i imenuje i subjektivnih
glavne grane podataka i tehnika
psihologije. koje se koriste za
- Nabraja i registrovanje
pojašnjava metode jednih odnosno
i tehnike putem drugih.
kojih se prikupljaju
podaci u
psihološkim
istraživanjima.
Organske osnove i društveni činioci psihičkog života
- Opisuje podjelu, - Analizira ulogu - Podstiče Prikaz modela
građu i ulogu centralnog i sposobnost boljeg mozga.
centralnog i perifernog nervnog razumijevanja sebe - Šematski prikaz
perifernog nervnog sistema u nastanku i drugih. prenošnja
sistema i pojašnjava psihičkih procesa. informacija od čula
funkcije čula. - Upoređuje preko receptora do
- Nabraja žlijezde sa posledice koje CNS - navođenje
unutrašnjim nastaju usljed primjera.
lučenjem i povećanog i Radionica
pojašnjava njihovu smanjenog lučenja - Rad u manjim
ulogu. žlijezda sa grupama, igra
- Pojašnjava razvoj unutrašnjim uloga - pacijenti
psihičkog života lučenjem. (sa poremećenim
čovjeka sa aspekta - Kritički procjenjuje lučenjem žlijezda
filogeneze, teorije interakcije i sa unutrašnjim
ontogeneze, konvergencije u lučenjem) - doktor,
nativizma i objašnjenju zdravstveni
empirizma. individualnog tehničar, članovi
razvoja čovjeka. porodice i dr.
Osnovne psihičke pojave
Osjećaji i opažaji - Na primjerima - Razvija svijest o - Prikaz slika -
- Navodi i pojašnjava uočava principe individualnim ''Prisvajanje
60
Formativni ciljevi
faze javljanja organizacije razlikama u konture'',
osjećaja, akciono opažaja. opažanju. djelimične
vrijeme, vrste - Analizira uticaj - Razvija svijest o konture, slika koje
osjeta, biofidbek i ranijeg iskustva, mogućim greškama ilustruju dobar
osobine po kojima motivacije i u opažaju drugih pravac, zajedničku
se osjeti razlikuju psihofizičkog stanja ljudi. sudbinu,
jedni od drugih. na opažanje i - Podstiče preciznost asimetrične figure i
- Definiše opažaj, obrazlaže na u opažanju. zatvaranje -
osjećaja i pažnju i primjerima. diskusija
pojašnjava principe - Analizira proces zapažanja.
organizacije uzajamnosti Diskusija
opažaja i osobine opažanja osoba, - Uticaj ranijeg
pažnje. uticaj prve iskustva,
- Objašnjava razliku impresije, činioce motivacije i
između osjećaja, koji povećevaju psihofizičkog
opažaja i pažnje. tačnost u opažanju stanja na
- Pojašnjava proces i činioca koji mogu opažanje,
opažanja osoba, dovesti do grešaka navođenje
vrste podataka i u opažanju. primjera.
uzajamnost - Upoređuje faktore - Proces uzajamnog
opažanja. koji utiču na opažanja, greške u
- Pojašnjava utisak uzajamnost opažanju,
prve impresije i opažanja pacijenta navođenje
pristrasnosti u i zdravstvenog primjera.
opažanju i činioce radnika. - Igra uloga
koji utiču na - pacijent -
tačnost zdravstveni radnik.
ocjenjivanja
drugih.
Učenje, pamćenje i - Na primjerima - Razvija svijest o - Izrada slika od
zaboravljanje Pavlovog, značaju psiholoških strane učenika, po
- Definiše učenje i Skinerovog i uslova uspješnog instrukcijama
pojašnjava ishode Kelerovog učenja i nastavnika, koje
učenja. eksperimenta prilagođavanja ilustruju Pavlov,
- Navodi i objašnjava utvrđuje i sopstvenom načinu Skinerov i
vrste učenja prema upoređuje stepen učenja. Tornjakov
kriterijumu složenosti učenja. - Razvija vještine eksperiment,
složenosti i prema - Analizira kako uspješnog učenja. prezentacija i
sadržaju koji se uči. promjene u diskusija na času.
- Definiše pamćenje i pamćenju utiču na - Video prikaz osoba
zaboravljanje, ličnost. sa različitim
opisuje vrste - Analizira značaj vrstama
pamćenja i proces transfera u učenju. poremećaja
zaboravljanja. - Vrednuje značaj pamćenja.
- Upoznaje psihološke formiranja radnih - Izrada plana rada,
uslove i metode navika u učenju i učenja i slobodnih
uspješnog učenja. korišćenja metoda aktivnosti u cilju
uspješnog učenja. praćenja i
- Analizira svoj popravljanja svojih
uobičajni način radnih navika.
učenja. - Upoređivanje svog
61
Formativni ciljevi
načina učenja sa
idealnim - rad u
parovima.
Mišljenje i - Na primjerima - Razvija vještinu - Postavljanje
intelektualne obrazlaže faze kontrolisanja problema i njihovo
sposobnosti misaonog procesa i misaonog toka u rješavanje - rad u
- Navodi definiciju uočava njihov rješavanju parovima.
mišljenja i značaj u rješavanju svakodnevnih - Šematski prikaz
pojašnjava uticaj svakodnevnih životnih teškoća. krivulje
asocijacija, problema. - Razvija svijest o intelektualnog
shvatanja odnosa, - Vrednuje značaj postojanju razlika razvoja.
znanja i iskustva na stvaralačkog u intelektualnim - Šematski prikaz
mišljenje. mišljenja. sposobnostima klasifikacije
- Nabraja faze - Vrednuje značaj ljudi. intelektualnih
misaonog procesa i poznavanja - Razvija svijest o sposobnosti.
ukratko objašnjava intelektualnog mogućnostima - Navođenje
vrste mišljenja. razvoja, stagnacije uticaja na primjera umne
- Defniše i opadanja. sopstveni zaostalosti ljudi iz
intelektualne - Analizira svoj intelektualni okruženja,
sposobnosti, intelektualni razvoj razvoj. razgovor o
pojašnjava i mogućnosti njihovim uočenim
strukturu i unapređenja mogućnostima i
upoznaje se sa sopstvenog orjentaciono
postupcima razvoja. svrstavanje u
mjerenja - Uočava razliku u određenu
intelektualnih intelektualnim kategoriju umne
sposobnosti. sposobnostima zaostalosti.
- Upoznaje među ljudima.
intelektualni razvoj- Analizira
i kalsifikaciju klasifikaciju umne
intelektualnih zaostalosti
sposobnosti. istražuje moguće
uzroke.
Emocije - Razlikuje emocije - Shvata značaj Vježba:
- Definiše emocije, sreće, tuge, bijesa, poznavanja - Prikaz slika ili
opisuje osnovne odvratnosti, straha neverbalne gluma odrađenih
vrste i osobine i iznenađenja na komunikacije. emocija (sreća,
emocionalnih osnovu facijalne - Bolje razumije bijes, tuga,
pojava. ekspresije osobe. sopstvenu i odvratnost, strah i
- Pojašnjava organske - Analizira uticaj emocionalnost iznenađenje),
promene koje eksperimentisanja drugih ljudi. razilkovanje
nastaju prilikom adolescenta sa - Razvija svijest o emocionalnog
ispoljavanja emocija sobom, usvajanja značaju stanja od strane
i način izražavanja različitih stavova, emocionalne učenika.
emocija. uticaja vršnjačkih samokontrole u Diskusija
- Na osnovu grupa i cilju očuvanja svog - emocionalnost
šematskog prikaza povremenog mentalnog zdravlja dijete/adolescent/
pojašnjava razvoj povlačenja u sebe i bolje socijalne odrasli.
emocija prema na formiranje interakcije. Vježba:
Katarini Bridžes i identiteta i - Uvježbavanje
pojašnjava razliku sazrijevanje. emocijalne
62
Formativni ciljevi
između primarnih i - Uočava značaj samokontrole u
složenih emocija. emocionalne različitim
- Objašnjava samokontrole u socijalnim
specifičnosti socijalnim interakcijama -
emocionalnog života interakcijama i igra uloga.
adolescenta. postizanju željenih - Adekvatan i
- Navodi definicije ciljeva. neadekvatan
emocionalne - Analizira značaj emocionalni odnos
samokontrole emocija za zdravstveni radnik-
stresne situacije, mentalno zdravlje i pacijent – igra
stresa i emocionalne uspostavljanja uloga.
reakcije. adekvatnih Radionica
emocionalnih - Promjene, JA
odnosa između nakada, JA sada,
zdravstvenog Ja u budućnosti
radnika i pacijenta. (cilj: upoznavanje
- Analizira uticaj promjena koje se
emocionalne dešavaju tokom
neravnoteže - adolescenskog
stresa na različita uzrasta)
psihosomatska
oboljenja.
Motivacija - Vrednuje značaj - Bolje razumije - Šematki prikaz
- Pojašnjava pojam homeostaze i frustracione osnovnog
motiva, razliku homeostatskih reakcije kod sebe i motivacionog
između motiva i mehanizama u drugih. ciklusa.
motivatora i vrste organizmu. - Bolje razumije - Šematski prikaz
motiva prema - Uočava proces i motivaciono Lestvice motiva
različitim značaj ponašanje i prema Maslovu.
kriterijumima. socijalizacije pokušaje Diskusija
- Pojašnjava razliku bioloških potreba. zadovoljenja - Načini
u značaju motiva - Analizira i željenih motiva kod zadovoljavanja
gladi, žeđi i obrazlaže na sebe i drugih. bioloških potreba
seksualnog motiva. primjerima - Razvija svijest o (gladi, žeđi i dr.)
- Objašnjava proces Masljovljevu značaju korišćenja djeca/odrasli.
socijalizacije hijerarhiju motiva. znanja o motivima - Navođenje
bioloških potreba. - Obrazlaže na i mehanizmima primjera
- Upoznaje lične i primjerima odbrane u boljoj reagovanja na
socijalne motive reakciju osobe na saradnji i sa frustraciju, i
- Navodi i pojašnjava frustracije i način ljudima. prevazilaženje
hijerarhiju motiva prevazilaženja frustracije - rad u
po Maslovu. frustracije. parovima.
- Definiše i - Analizira Radionica
pojašnjava mehanizme - Rad u manjim
pojmove: barijera, odbrane koje ljudi grupama -
frustracija, najčešće koriste u mehanizmi
tolerancija na opravdavanju odbrane i njihovo
frustraciju, neprihvatljivog ispoljavanje -
potiskivanje, ponašanja. svaka grupa ima
mehanizam - Koristi znanja o zadatak da
odbrane. motivima demonstrira jednu
63
Formativni ciljevi
- Nabraja i (Masljovljeva životnu situaciju
pojašnjava različite teorija hijerarhije, koja je u skladu sa
vrste mehanizma frustracija, nekim od
odbrane. tolerancija na mehanizama
frustraciju, odbrane.
potiskivanje) u - Igra uloga
procesu oporavka - Pacijent
bolesnika. zdravstveni radnik
(korišćenje znanja
o motivima).
Interesovanja, - Uočava razliku u - Analiza
stavovi i vrijednosti korišćenju međusobnih
- Navodi definiciju slobodnog vremena interesovanja i
interesovanja i u zavisnosti od načina korišćenja
pojašnjava vrste interesovanja slobodnog vremena
interesovanja. među ljudima. - rad u parovima.
- Pojašnjava razliku - Vrednuje značaj Radionica
između stavova i poznavanja - Na temu
vrijednosti. različitih vrsta zdravstvena
- Navodi činioce koji interesovanja u propaganda
utiču na formiranje cilju - Izrada poruka u
stava, otpornost prilagođavanja vidu razglednica,
stava na promjenu interesovanjima plakata, letaka,
i način promjene slobodnog vremena panoa, TV i radio
stava. pacijenta u oglasa, kratkih
- Definiše socijalne procesu oporavka. video zapisa i sl.
predrasude i - Obrazlaže na Diskusija
pojašnjava način primjerima i - Stavovi, otpornost
borbe protiv vrednuje značaj promjena.
predrasuda. činioca koji utiču Radionica
- Pojašnjava termin na formiranje - „Šta mi je važno-
zdravstvena kultura stava, otpornost i moje vrijednosti“
i činioce koji utiču promjenu. (cilj: razmišljanje
na formiranje - Vrednuje značaj i o sopstvenim
zdravstvenih činioce koji utiču u vrijednostima,
stavova. borbi protiv uviđanje da se
- Nabraja i predrasuda. hijerarhija
pojašnjava - Izrađuje reklame o vrijednosti mijenja
psihološka načela zdravstvenoj u zavisnosti od
zdravstvene propagandi, različitih faktora“)
propagande. poštujući načela
zdravstvene
propagande.
Ličnost i organizacija psihičkog života
Struktura ličnosti - Kroz primjere - Razvija svijest o - Šematski prikaz
- Navodi definiciju obrazlaže postojanju razlike tipologije ličnosti
ličnosti i doslednost, u emocionalnom prema Hipokratu.
pojašnjava jedinstvenost i reagovanju na - Prikaz slika-
pojmove osobenost frustracije među tipologije ličnosti
doslednosti, ponašanja neke ljudima. prema starim
jedinstvenosti i osobe. - Bolje razumije Grcima.
64
Formativni ciljevi
osobenosti - Na osnovu sebe i druge. - Navođenje
ponašanja. šematskog prikaza primjera iz
- Definiše i analizira četiri tipa okruženja koji
pojašnjava temperamenta najbolje
pojmove: prema Hipokratu. odgovaraju
temperament, - Pronalazi tip Hipokratovoj
sposobnosti, ličnosti iz tipologiji ličnosti.
karakter, svijest o okruženja koji
sebi, realno i najbolje
idealno JA. odgovaraju po
- Navodi i pojašnjava ispoljavanju
klasifikaciju osobina ovoj
strukture ličnosti tipologiji.
na osnovu - Analizira značaj
temperamenta, ispoljavanja
sposobnosti, karakternih osobina
karaktera i svijesti kroz odnose prema
o sebi. drugim ljudima,
- Pojašnjava vezu sebi, radnim
između tjelesnih zadacima i
osobina i ličnosti društvenoj
po Krešmeru i zajednici.
Šeldonu. - Na primjerima
obrazlaže razliku
između realnog i
idealnog JA,
privatnog i javnog
JA.
Dinamika ličnosti - Obrazlaže na - Razvija vještinu Oluja misli
- Navodi definiciju primjerima sukobe izbora željenog (Brainstrom)
dinamike ličnosti. motiva dvostrukog motiva pri - Kada ste bili u
- Pojašnjava privlačenja, svakodnevnim situacijama sukoba
unutarlične i dvostrukog sukobima motiva u motiva i kako ste ih
interpersonalne odbijanja i socijalnoj riješili?
sukobe. privlačenja, i interakciji. - Koje vaše uloge
savlađuje tehnike - Bolje razumije svakodnevno
izbora željenog sopstveno dolaze u sukob?
cilja. ponašanje i - Kako obično
- Analizira sukobe ponašanje drugih rješavate sukob?
uloga i sukobe ljudi. - U kojim
saznanja kroz situacijama se
navođenje javljao vaš saznajni
primjera. nesklad?
- Kako ste ga
doživjeli i riješili?
Razvoj ličnosti - Analizira uticaj - Razvija svijest o Debata
- Navodi i pojašnjava srdačnog i uticaju porodice, - Srdačan ili uzdržan
činioce koji utiču uzdržanog odnosa škole, kulture i odnos.
na razvoj ličnosti. na razvoj ličnosti. društvenog sistema - Ograničenje ili
- Pojašnjava uticaj - Upoređuje tipove na razvoj ličnosti. sloboda.
vaspitanja u okviru vaspitanja gdje se - Razumije značaj - Test emocionalne
65
Formativni ciljevi
porodice na razvoj djetetu daju emocionalne zrelosti,
ličnosti. izvjesna zrelosti u cilju međusobna
- Pojašnjava uticaj ograničenja i uspješne socijalne procjena zrelosti-
škole, kulture i potpuna sloboda na saradnje sa rad u parovima,
društvenog sistema razvoj ličnosti. ljudima. analiza ajtema
na razvoj ličnosti. - Analizira testa (kriterijuma
- Imenuje razvojne kriterijume zrelosti zrelosti) kroz
faze i pojašnjava ličnosti i upoređuje diskusiju.
zrelost ličnosti. sa stupnjem
sopstvene zrelosti.
Promjene i poremećaj - Analizira - Razvija svijest o Diskusija
društvenog života kriterijume značaju adaptivnog - Normalnost/
- Pojašnjava razliku normalnosti i ponašanja u sredini nenormalnost.
između normalnog i nenormalnosti. u cilju formiranja - Video prikaz
nenormalnog - Upoređuje zdrave i zrele psihotičnog,
ponašanja. simptome neuroze, ličnosti. neurotičnog
- Upoznaje glavne psihoze i - Razvija svijest o ponašanja i
kategorije psihopatije i navodi značaju kontrole psihopatije.
mentalnih primjere. nad svojim - Prikaz slika
poremećaja - - Analizira uzroke i postupcima, delikventnog
neuroze, psihoze, mjere sprečavanja razmjene ponašanja, djece iz
psihopatije. delikvencije. osjećanja, stabilne potpunih i
- Imenuje i - Analizira uzroke, procjene sebe i nepotpunih
objašnjava oblike faze razvoja i drugih u porodica, zatim
neprilagođenog posledice svakodnevnim primjera dobro
ponašanja. alkoholizma i socijalnim organizovanog i
narkomanije. interakcijama. naorganizovanog
- Uviđa značaj - Razvija društvenog
emocionalne emocionalnu sistema,
stabilnosti u stabilnost. podsticanje
svakodnevnim učenika da uoče
životnim uzroke
interakcijama. neprilagođenog
ponašanja.
- Pretraživanje
interneta od strane
učenika na temu
narkomanija,
ispovijesti
narkomana, vrste
droga i posledice,
pretraživanje slika,
diskusija zapažanja
ili izrada tematskih
panoa.
Komunikacija
- Definiše pojam - Uočava značaj - Razvija sopstveni - Brainstorming
komunikacije. učenja o procesu komunikacioni stil. pojma
- Navodi vrste komunikacije. - Prepoznaje učenje komunikacija.
komunikacije - Prepoznaje značaj komunikacionih
(podjele prema komunikacije za vještina kao izazov
66
Formativni ciljevi
vrsti znakova, razvoj pojedinca i i priliku za
uspješnosti, društva. sopstveni
složenosti). - Navodi primjere napredak.
- Navodi osnovne različiih
elemente neverbalnih
komunikacionog znakova.
procesa.
Pravila uspješne komunikacije i uzroci neuspješne komunikacije
- Poznaje načela - Na primjerima - Prihvata konflikte u - Brainstorming
funkcionalne prepoznaje komunikaciji kao pojmova
komunikacije. ne/jasne poruke. prirodnu pojavu i ne/uspješna
- Navodi uzroke - Prepoznaje priliku za komunikacija.
neuspješnog, različitost napredovanje i - Vježba –
nejasnog percepcija i razvijanje odnosa razlikovanje jasnih
komuniciranja. neprihvatanje sa ljudima. i nejasnih poruka.
- Navodi tehnike sopstvene - Razvija toleranciju - Vježba – rad u
nenasilne odgovornosti kao i prihvata parovima - aktivno
komunikacije. uzročnike različitost. slušanje.
- Navodi principe konflikta. - Vježba – upotreba
dobrog slušaoca i - Uspješno razlikuje JA rečenica u
lažnog slušaoca. JA-TI rečenice konfliktnoj situaciji
prema efektu koji
postižu u
interakciji.
- Koristi JA rečenice
za izražavanje svog
stava, osjećanja i
sugestija.
- Razvija tehniku
aktivnog slušanja.
Odnos bolesnik - tehničar zdravstvene njege, komunikacija sa pacijentima, pomoć
pacijentima u procesu ozdravljenja
- Poznaje bonton u - Shvata da su - Razvija - Vježba - rad u
komunikaciji sa ljubaznost i odgovornost. parovima –
pacijentima. strpljenje standard - Razvija razgovor sa
- Navodi ponašanja u samostalnost u pacijentom
karakteristike komunikaciji sa uspostavljanju (nestrpljivim,
komunikacije koja klijentom. kontakta sa prezahtjevnim,
pozitivno utiče na - Upotrebljava pacijentom. teško bolesnim,
stanje pacijenta. pravilan i jasan ljutim itd.).
način izražavanja.
- Kontroliše emocije,
izbjegava
pretjeranu
privatnost i
bliskost.
- Daje pozitivne
komentare, kojima
unosi vedrinu u
komunikaciju sa
klijentima.
67
Formativni ciljevi
Komunikacija u organizaciji
- Upoznaje pojam i - Uočava - Razvija vještine - Radionica – rad u
navodi vrste grupa specifičnosti timskog rada i malim grupama –
i organizacije. pojedinih vrsta pregovaranja. donošenje odluka u
- Navodi grupa. timskom radu.
specifičnosti - Uočava
strukture grupe s karakteristike
obzirom na moć i grupe s obzirom na
vrste moći. razne vrste moći.
- Navodi - Razumije važnost
karakteristike poštovanja
komunikacione i hijerarhije u
sociometrijske organizaciji.
strukture grupe. - Pravi razliku
- Definiše pojam između različitih
odlučivanja i oblika grupa.
opisuje faze - Analizira proces
procesa donošenja grupnog
odluke. odlučivanja.
- Upoznaje grupno i - Pravi razliku i
individualno uočava prednosti
rješavanje grupnog rješavanja
problema. problema u odnosu
na individualno.

- N. Havelka: Psihologija za II i III razred medicinske škole, Zavod za udžbenike i
- M. Zvonarević: Psihologija, priručnik za nastavnike, Školska knjiga, Zagreb, 1964.
- Z. Trikić, D. Koruga, J. Branješević, V. Damjanović, S. Vidović: Vršnjačka
medijacija - Od svađe slađe, Njemačka organizacija za tehničku saradnju (GTZ)
GmbH, Beograd, 2006.
- T. Mandić: Komunikologija, Psihologija komunikacije, Clio, Beograd, 2005.
- B. Piz, A. Piz: Definitivni vodič kroz govor tela, Mono&Manana, Beograd, 2005.
- B. M. Rosenberg: We can work it out, Resolving Conflicts Peacefully and
Powerfully, Puddle Dancer Press, Encititas, CA, 2003.

- Video projektor.
- Prijektno platno.
- Računarsaka učionica sa pristupom internetu (po potrebi).
- Odgovarajuće slike, šeme, video zapisi, stručni časopisi.
- Flip-čart.

- Provjera znanja vrši se usmeno, najmanje jednom u klasifikacionim periodu.
68

- Profesor psihologije;
- diplomirani psiholog;
- profesor pedagogije;
- diplomirani pedagog.

Znanja
Predmet Znanja
- Nervni sistem - Anatomija sa fiziologijom - Organske osnove i činioci
psihičkog života
- Komunikacija u organizaciji - Zdravstvena njega i - Prijem i medicinsko
rehabilitacija sanitarna obrada bolesnika
- Bolesti zavisnosti - Patologija - Promjene i poremećaji
duševnog života
- Klasifikacija umne - Etika - Etički odnos prema
zaostalosti pacijentima sa mentalnim
- retardacijama
- Timski rad - Komunikacija u organizaciji
- Komunikacija sa - Praktična nastava - Komunikacija sa
pacijentima, pomoć pacijentima, rodbinom
pacijentima u procesu - Psihička priprema
ozdravljenja pacijenta za različite
- Promjene i poremećeji dijagnostičke procedure
duševnog života - Rješavanje problema
- Pravila uspješne i komunikacije sa
neuspješne komunikacije hemiplegičnim pacijentom
- Klasifikacija umne - Specifičnosti komunikacije
zaostalosti sa roditeljima i djecom sa
- Komunikacija u organizaciji psihomotornim
retardacijama
69
1.2.8. MANUELNE TEHNIKE
1. Naziv predmeta: MANUELNE TEHNIKE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II 72 72
III 72 72
IV 33 33
Ukupno 177 177

- Upoznavanje učenika sa osnovnim pojmovima, činjenicama i zakonitostima iz
oblasti masaže.
- Sticanje znanja o značaju i vrstama relaksacije, masažnih hvatova i masažnih
međuhvatova.
- Upozanavanje sa tehnikama masaže glave, vrata, lica, grudnog koša, trbuha,
leđa, gornjih i donjih ekstremiteta.
- Upoznavanje sa fiziološkim i refleksnim dejstvom masaže na kožu, mišiće,
zglobove, krvotok, nervni sistem.
- Sticanje znanja o mogućim indikacijama i kontraindikacijama za primjenu
odgovarajućih tehnika masaže.
- Upoznavanje sa aparaturnim oblicima masaže, tehnikama pneumomasaže i
primjene masaže kod patoloških stanja.
- Uviđanje značaja kombinovanja masaže sa fizikalnom terapijom.
- Povezivanje teorijskih sadržaja sa praktičnim radom.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja uočavanja i zaključivanja.
- Razvijanje pravilnog odnosa prema zdravlju kao društvenoj vrijednosti.
70
Razred: DRUGI
Formativni ciljevi
Masaža - pojam i podjela
- Poznaje istorijat, - Vrednuje značaj - Razvija pozitivan - Prikazivanje
navodi definiciju masaže u procesu stav prema novim slajdova na kojima
i objašnjava rehabilitacije. saznanjima. su objašnjene
značaj manuelne - Razlikuje indikacije - Razvija logičko različite vrste
masaže. i kontraindikacije. rasuđivanje. masaže.
- Navodi različite - Izražava pravilan
vrste masaže, postupak izvođenja - Video prikaz
objašnjava efekte, masaže. pravilnog postupka
trajanje, - Razlikuje sredstva pripreme pacijenta
indikacije i za masažu. za masažu i
kontraindikacije. - Analizira postupak postupaka
- Opisuje postupke: pripreme pacijenta izvođenja
uspostavljanja i za masažu i izbora manuelne masaže.
prekidanja dodira, odgovarajućih
manuelnu masažu i sredstava za
masažne hvatove. masažu.
- Poznaje ulogu
masaže u procesu
rehabilitacije.
- Navodi sredstva za
masažu.
- Opisuje opremu u
prostoriji za
masažu.
- Objašnjava odnos
stručnog lica
prema bolesniku i
tehnike pripreme
bolesnika za
masažu.
Relaksacija
- Navodi definiciju - Vrednuje značaj - Uočava značaj - Prikazivanje slika i
relaksacije i relaksacije. relaksacije u grafikona na
pojašnjava - Upoređuje lokalnu, očuvanju kojima su
relaksacione progresivnu i zdravstvenog objašnjeni
položaje. totalnu relaksaciju. stanja čovjeka. relaksacioni
- Objašnjava razlike - Razlikuje položaji.
između lokalne relaksacione - Šematski prikaz
preogresivne i položaje i analizira sredstava za
totalne relaksacije. dejstvo relaksacije. masažu.
- Opisuje položaje za - Upoređuje masažne
masažu pojedinih tehnike.
djelova tijela. - Razlikuje sredstva
- Opisuje srednji za masažu.
fiziološki položaj. - Analizira značaj
- Navodi sredstva za meditacije.
masažu. - Vrednuje značaj
- Poznaje masažne disanja u hari.
71
Formativni ciljevi
tehnike.
- Zna dejstvo
relaksacije i
poznaje relaksirane
mišiće.
- Navodi položaje
fizioterapeutskog
tehničara pri
masaži.
- Nabraja sredstva za
masažu.
- Pojašnjava
meditaciju.
- Demonstrira
disanje u hari.
Masažni hvatovi (glađenje, trlanje, gnječenje, lupkanje, vibracije)
- Objašnjava pojam - Razlikuje masažne - Razvija pozitivan - Izrada seminarskih
masažnih hvatova. hvatove i analizira stav prema radova.
- Navodi masažne dejstvo svakog zdravlju.
hvatove: glađenje, masažnog hvata. - Uviđa vezu teorije i
trljanje, - Vrednuje značaj prakse.
gnječenje, planiranja trajanja
lupkanje, vibracije svakog masažnog
i objašnjava hvata.
posebno svaku - Upoređuje
tehniku. metodike i
- Poznaje metodiku, analizira dejstva
trajanje i glađenja, trljanja
djelovanje svakog gnječenja,
masažnog hvata. lupkanja i
- Poznaje pravac vibracije.
masaže. - Upoređuje masažne
- Nabraja sredstva za položaje i sredstva
masažu. za masažu.
- Navodi indikacije i - Vrednuje značaj
kontraindikacije za stvaranja
svaki masažni hvat. opušteneog
- Zna mjesta okruženja.
primjene i način
izvođenja svakog
masažnog hvata.
- Navodi intezitet
pritiska kojim se
izvodi svaki
masažni hvat.
- Poznaje broj
terapeutskih
pokreta u minuti
kod masažnog
hvata lupkanja.
72
Formativni ciljevi
Masažni međuhvatovi (češljanje, peglanje, valjanje, štipkanje, istezanje tkiva,
rastresanje)
- Navodi definiciju - Razlikuje masažne - Navikava se na - Video zapis,
masažnih međuhvatove. sistematičnost u tehnika izvođenja
međuhvatova. - Uočava način radu. masažnih
- Objašnjava izvođenja masažnih - Razvija osjećaj međuhvatova.
kombinovanje međuhvatova. profesionalne
masažnih hvatova i - Vrednuje značaj odgovornosti.
međuhvatova. određivanja dužine - Navikava se na
- Opisuje način trajanja svakog sistematičnost u
izvođenja i masažnog radu.
primjenu masažnih međuhvata. - Razvija pozitivan
međuhvatova. - Analizira dejstvo stav prema
- Nabraja sredstva za masažnih zdravlju.
masažu. međuhvatova-
- Demonstrira češljanja,
masažne peglanja, valjanja,
međuhvatove i štipkanja,
masažne položaje. istezanja tkiva,
- Zna kod kojih se rastezanja itd.
oboljenja - Vrednuje značaj
primjenjuje svaki adekvatnog
masažni međuhvat. položaja bolesnika
- Zna za izvođenje
kontraindikacije za masažnih
masažne međuhvatova.
međuhvatove. - Analizira indikacije
- Poznaje češljanje, kod kojih se
peglanje, valjanje, masažni
štipkanje i međuhvatovi mogu
istezanje tkiva, primijeniti.
rastresanje i - Vrednuje značaj
njihovo dejstvo. izrade plana
masažnih hvatova i
međuhvatova.
- Razlikuje sredstva
za masažu.
73
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Tehnika masaže pojedinih djelova tijela
- Nabraja i - Analizira dejstvo - Razvija kulturu - Prikaz slika iz
pojašnjava tehnike masaže na dialoga i anatomskog atlasa
masaže pojedinih pojedine djelove komunikacije sa mišićne grupe na
djelova tijela. tijela. pacijentima. kojima se izvode
- Zna topografske - Uočava pravac - Razvija osjećaj tehnike masaže.
anatomije tih masažnih pokreta. profesionalne - Video prikaz
djelova tijela. - Uočava mišićne odgovornosti. tehnike masaže
- Definiše mišićne grupe i imenuje ih. - Razvija pozitivan pojedinih djelova
grupe i inervaciju - Vrednuje značaj stav prema tijela.
na tim djelovima. planiranja zdravlju. - Demonstracija
- Nabraja pravce masažnih hvatova pravca masažnog
svih masažnih međuhvatova. hvata.
pokreta. - Analizira indikacije
- Poznaje masažne i kontraindikacije
položaje, sredstva pri masaži
za masažu i pojedinih djelova
trajanje masaže tijela.
pojedinih djelova - Upoređuje i
tijela. analizira tehnike
- Nabraja masažne masaže pojedinih
hvatove i djelova tijela.
međuhvatove koji - Izražava dužinu
se koriste. trajanja masaže.
- Navodi indikacije i - Analizira masažu
kontraindikacije pri mišićnih grupa i
masaži pojedinih nerava.
djelova tijela.
- Navodi masažu
najvažnijih nerava
pojedinih djelova
tijela.
Masaža glave, vrata, lica, grudnog koša, trbuha, leđa, gornjih i donjih ekstremiteta
- Poznaje masažne - Analizira i - Razvija osjećaj - Posjete spa
hvatove koji se upoređuje dejstvo odgovornosti i centrima.
koriste kod masaže masažnih hvatova spremnosti za - Video prikaz
glave, vrata, lica, koji se koriste pri timski rad. tehnika masaže:
grudnog koša, masaži glave, - Razvija glave, vrata,
trbuha, leđa, vrata, lica, grudnog samopouzdanje. grudnog koša,
gornjih i donjih koša, trbuha, leđa, trbuha, leđa,
ekstremiteta. gornjih i donjih gornjih i donjih
- Pojašnjava ekstremiteta. ekstremiteta-
topografske - Uočava topografske analiza položaja i
anatomije tih anatomije tih tehnika izvođenja
djelova tijela. djelova tijela. od strane učenika.
- Zna mišićne grupe - Upoređuje dužine - Prikaz slika iz
koje se nalaze na trajanja svake anatomskog atlasa
tim djelovima masaže. mišićne grupe na
tijela. - Uočava položaje u kojima se izvode
74
Formativni ciljevi
- Opisuje masažu kojima se masaža tehnike masaže.
najvažnijih nerava izvodi. - Prikaz slika
i metodiku - Analizira indikacije različitih masažnih
izvođenja. i kontraindikacije položaja.
- Zna trajanje svake kod različitih vrsta
masaže. masaža.
- Poznaje sredstva - Vrednuje značaj
za masažu koja adekvatnog
određuje prema položaja klijenta
tipu kože. prilikom masaže i
- Opisuje položaje izbor odgovarajućih
pri masaži sredstava za
pojedinih djelova masažu.
tijela. - Analizira masažne
- Nabraja indikacije i hvatove i
kontraindikacije. međuhvatove i
- Opisuje dejstvo shvata njihovo
masaža i njihovu dejstvo.
metodiku - Upoređuje
izvođenja. površinski i duboki
- Objašnjava masažu pritisak kod
prednje i zadnje masaže.
strane
ekstremiteta.
Masaža refleksnih zona
- Definiše pojam - Razlikuje vrste - Razvija pozitivan - Izrada tematskih
refleksne masaže. refleksne masaže. stav prema novim panoa na temu
- Poznaje periostnu - Analizira dejstvo saznanjima. masaža refleksnih
masažu, periostne refleksne masaže i - Razvija zona i njihovo
tačke i periostne uočava patološke komunikativnost. dejstvo na kožu.
blokove. promjene u Razvija osjećaj - Pretraživanje
- Opisuje masažu refleksnim zonama. odgovornosti. Interneta od strane
vezivnog tkiva i - Upoređuje dužinu učenika na temu:
segmentnu masažu. trajanja svake tehnike istočnjačke
- Navodi ciljeve masaže. medicine, diskusija
terapije i dužinu - Vrednuje značaj zapažanja.
trajanja periostne masaže, Korišćenje novih
procedure. masaže vezivnog saznanja iz oblasti
- Poznaje način tkiva i segmentne masaže.
izvođenja refleksne masaže i pravilno - Izrada plana
masaže. ih dozira. masaže refleksnih
- Poznaje kod kojih - Upoređuje tehnike zona i tehnika
se oboljenja koristi istočnjačke opuštanja, rad u
određena masaža. medicine: parovima.
- Zna znake akupresure i
adekvatnog refleksne masaže
doziranja i dužinu stopala i šiacu
trajanja svake masažu.
masaže. - Analizira masažne
- Poznaje i tehnike i položaje i sredstva
75
Formativni ciljevi
dejstva istočnjačke za masažu.
medicine kao što su
akupresura,refleks-
na masaža stopala i
šiacu masaža.
- Zna indikacije i
kontraindikacije pri
primjeni refleksne
masaže, Ilustruje
masažu refleksnih
zona.
- Zna teoriju i
principe u
refleksologiji.
- Poznaje osnovne
tehnike
refleksologije.
- Navodi refleksne
tačke na stopalima
i rukama i opisuje
postupak tretmana
ovih oblasti.
Dejstvo masaže (na kožu, mišiće, zglobove, krvotok, nervni sistem)
- Navodi i pojašnjava - Razlikuje - Usvaja načela - Pretraživanje web
građu i funkciju mehanička i zdravog života. stranica od strane
kože, mišića i refleksna dejstva - Razvija moć učenika na temu
zglobova. masaže na koži. zapažanja. dejstvo masaže na
- Pojašnjava - Uočava građu - Usvaja načela kožu, mišiće,
anatomiju i zgloba i dejstvo zdravog života. zglobove, nervni
fiziologiju nervnog masaže kod - Razvija moć sistem.
sistema. povrijeđenih zapažanja. - Prikaz strukture
- Poznaje dejstvo zglobova. Navikava se na red kože, mišića,
masaže na kožu - Vrednuje značaj i urednost. anatomije kostiju,
mišiće (zdrave, dejstva masaže na centralnog i
povrijeđene periferni i centralni perifernog sistema
denervisane), nervni sistem. na modelu ili
zglobove, krvotok, - Vrednuje značaj slikama, analiza
limfotok i periferni draženja dejstva masaže
i centralni nervni neurorefleksnih pojedinačno na
sistem i prednosti zona i masažne svaki dio.
stručno izvedene kragne. - Seminarski rad na
masaže. - Vrednuje značaj temu:
- Nabraja fiziološka dejstva masaže na - Korišćenje šiacu
mehanička i zdrave i terapija.
refleksna dejstva denervisane
masaže na kožu. mišiće.
- Pojašnjava - Analizira
postupak draženja mehaničko dejstvo
neurorefleksnih masaže na kapilare
zona i njihovo i limfne sudove.
76
Formativni ciljevi
djelovanje na - Upoređuje dejstva
sopstvene ganglije. masaže na kožu,
- Pojašnjava kada se mišiće, zglobove,
masaža može krvotok, nervni
kombinovati sa sistem.
kineziterapijom.
- Zna pravilno
dozirati masažu u
zavisnosti od
površine tijela koji
se tretira brzine
pokreta visine i
starosti bolesnika i
promjene u
simptomima.
- Upoznaje
morfološke
karakteristike i
fiziologiju
kardiovaskularnog
sistema.
- Pojašnjava
postupak doziranja
u masaži.
- Navodi indikacije i
kontraindikacije.
Indikacije i kontrandikacije
- Definiše pojam - Razlikuje indikacije - Razvija osjećaj - Pretraživanje web
indikacije. od lične odgovornosti stranica, na temu
- Navodi i pojašnjava kontraindikacija. prema higijeni i Indikacije i
indikacije: povrede - Analizira sve zdravlju. kontraindikacije, i
mekih tkiva, povrede, - Preuzima mogućnost
prelome kostiju, oboljenja, odgovornost za primjene masaže
kontrakture, deformacije sopstveno zdravlje. na različita
ožiljke, kontrakture i - Razvija osjećaj oboljenja, analiza
deformacije promjene kod kojih lične odgovornosti zapažanja.
kičmenog stuba, se može primjeniti prema higijeni i - Prikaz slika
bolesti centralnog i masaža. zdravlju. tazličitih vrsta
perifernog nervnog - Uočava sva - Preuzima oboljenja, rad u
sistema, zapaljenja, odgovornost za parovima
kardiovaskularna oboljenja i procese sopstveno zdravlje. razvrstavanje slika
oboljenja, kod kojih se prema
degenerativna masaža ne može odgovarajućim
reumatska primjeniti tj. tehnikama masaže.
oboljenja kontraindikovana
zglobova, je.
degenerativna - Određuje
reumatska odgovarajuću
oboljenja kičmenog masažu prema tipu
stuba. oboljenja.
77
Formativni ciljevi
- Objašnjava pojam - Analizira indikacije
kontraindikacije i i kontraindikacije.
navodi oboljenja, - Vrednuje značaj
akutna zapaljenja, pregleda kože
gnjojne procese, mišića zglobova.
infektivna
oboljenja, maligne
procese, krvarenja
i sklonost ka
krvarenju,
zapaljenje vena i
limfnih puteva,
opekoti i dr.
- Pojašnjava
indikacije –
povrede mekih
tkiva,
postraumatske
kontrakture,
ožiljci, fantomski
bol, deformacije
kičmenog stuba,
morbus Bechterew
vanzglobni
reumatizam,
mlitave i spastične
pareze i paralize
kardiovaskularna
oboljenja,
nesanica, i dr.
- Poznaje pojam
kontraindikacija i
navodi oboljenja
kod kojih se
masaža ne može
primjeniti.
- Opisuje pripremu
bolesnika za
masažu i
provjerava stanje
kože cirkulacije i
limfotoka.
- Poznaje tonus
mišića kontrakture
zglobova, mjesto
izlaska nerva ili put
nervnog stabla.
78
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Aparaturni oblici masaže (vibraciona, podvodna masaža)
- Definiše i opisuje - Analizira dejstvo - Usvaja načela - Korišćenje novih
aparaturne oblike vibracione masaže, zdravog života. tehnika i
masaže i njihovo vibracionih kaiša i - Uočava važnost literature.
dejstvo na kožu. vibracionih stolica nauke u - Seminarski rad na
- Poznaje vibracionu na cijelo tijelo. svakodnevnom temu:
i podvodnu - Upoređuje životu. - Demonstriracija
masažu. indikacije za opštu - Razvija postavljanja
- Opisuje način i lokalnu upotrebu. komunikativnost. pacijenta u
koristićenja - Izražava pravilan masažni
vibracionih kaiša i kontraindikacije za položaj.
vibracionih stolica vibracionu masažu - Praćenje web
za izvođenje i nabraja oboljenja stranica na temu:
vibracija na kod kojih se ne Aparaturni oblici
cijelom tijelu. koristi vibraciona masaže.
- Poznaje trajanje masaža.
aplikacija i broj - Analizira dejstvo
serija kod podvodne masaže,
vibracione masaže. tempetaturu,
- Nabraja indikacije pritisak i rastojanje
za opštu i lokalnu gumenog crijeva od
upotrebu i navodi tijela u kadi.
kontraindikacije za - Izražava dužinu
lokalnu upotrebu. trajanja procedure
- Poznaje fiziološko i i postupak
terapijsko dejstvo pravilnog izvođenja
vode. pokreta od
- Zna jačinu periferije ka srcu.
hidrostatskog - Određuje
pritiska. indikacije i
- Poznaje dužinu kontraindikacije za
trajanja podvodnu terapiju.
procedure. - Upoređuje rad
- Zna indikacije i vibracione i
kontraindikacije za podvodne masaže.
podvodnu masažu. - Vrednuje značaj
- Objašnjava rad adekvatne
aparata vibratora, temperature,
pozitivne i pritisaka i
negativne osobine rastojanja
aparata i trajanje gumenog crijeva od
aplikacija. tijela u kadi.
- Opisuje dejstvo - Upoređuje dejstva
podvodne tuš hidroterapijskih
masaže. procedura, kupki,
- Pojašnjava bazena, tuševa
doziranje i opštu polivanja trljanja i
metodiku primjene vlažnih
hidroterapijskih umotavanja.
procedura. - Indetifikuje
79
Formativni ciljevi
- Nabraja jačine aparaturne oblike
termičkog masaže.
mehaničkog i
hemijskog
nadražaja kod
hidroterapijskih
procedura.
- Zna indikacije i
kontraindikacije za
hidroterapiju.
- Nabraja aparaturne
oblike masaže.
Masaža sa pritiskom – pneumomasaža
- Definiše pojam - Analizira rad - Razvija umješnost - Primjena
pneumomasaže. vaskulatora. u radu, refleksologije.
- Pojašnjava rad - Vrednuje značaj samoinicijativnost i Posjeta odjeljenju
vaskulatora, pneumomasaže. smisao za dobro u kojem se liječe
njegove efekte u - Određuje organizovanje pacijenti sa
liječenju. indikacije i posla. vaskularnim
- Zna indikacije i kontraindikacije oboljenjima.
kontraindikacije za za pneumomasažu. - Prikaz slike
primjenu - Izražava pravilane vaskulatora sa
pneumomasaže. postupake parametrima
- Opisuje dejstvo i rukovanja sa komadne table.
trajanje vaskulatorom i - Izrada panoa na
pneumomasaže. određivanja temu masaža sa
- Poznaje metodu parametara za pritiskom-Iniciranje
liječenja ventuze i masažu. timskog rada.
pravilnog doziranja - Vrednuje značaj
ove metode. regulisanja pritiska
- Opisuje rad temperature
komadne table i ultraljubičastog
zna postupak zračenja i ostalih
praćenja visine parametara na
pritiska. komandnoj tabli.
temperature - Analizira stari
ultraljubičastog metod liječenja
zračenja i ostalih ventuze.
parametara.
Krioterapija
- Definiše pojam krio - Analizira dejstvo - Razvija osjecaj - Prikaz slajdova na
terapije. leda i hladnoće u samodiscipline. kojima su
- Navodi fiziološka i terapijske svrhe. - Shvata značaj prikazanae
terapijska dejstva - Upoređuje načine racionalnog krioterapijske
krioterapije. aplikacija: krio korišćenja radnog procedure.
- Zna načine masaže i pakovanja vremena.
aplikacije-krio od smrznutog
masažu. polivinila imerzije.
kriopakovanja i - Planira dužinu
imerzije. trajanja svake
- Poznaje dejstvo krioaplikacije.
80
Formativni ciljevi
leda i hladnoće u - Upoređuje
liječenju. indikacije i
- Zna dužinu trajanja kontraindikacije za
procedura. krio terapije.
- Navodi i pojašnjava - Analizira postupak
načine pravilnog
krioaplikacija: rukovanja
kriomasaže i vaskulatorom.
pakovanja od - Vrednuje značaj
smrznutog regulisanja pritiska
polivinila imerzije. temperature
- Poznaje trajanje ultraljubičastog
svake zračenja i ostalih
krioaplikacije. parametara na
- Nabraja indikacije i komandnoj tabli.
kontraindikacije za - Analizira i
krioterapiju. upoređuje
- Zna krioterapijske indikacije i
procedure. kontraindikacije za
- Poznaje fiziološko I pneumomasažu.
terapijsko dejstvo - Razlikuje
vode. krioterapijske
- Ilustruje procedure.
aplikacione - Razlikuje
tehnike. kriomasaže
- Navodi pakovanja, pakovanja i
krio masaže, imerzije.
imerzije i - Razlikuje fiziološko
evaporirajuće i terapijsko dejstvo
sprejove. krioaplikacija.
Primjena masaže kod patoloških stanja (fraktura, amputacija u reumatologiji)
- Poznaje dejstvo - Vrednuje značaj - Usvaja načela - Prikaz slika na
masaže kod masaže kod zdravog života. kojima su prikazani
patoloških stanja. fraktura - Shvata važnost bolesnici sa raznim
- Zna masažne amputacija profesionalnosti u patološkim
hvatove koji se oboljenja nervnog radu. stanjima.
primjenjuju kod sistema, oboljenja - Navikava se na - Izrada tematskih
fraktura, organa za varenje sistematičnost u panoa od strane
amputacija. u reumatologiji i radu. učenika i
- Pojašnjava kod bolesti - Shvata značaj prezentacija:
korišćenje i drugih kardiovaskularnog poštovanja - Primjena masaže
fizikalnih sistema. propisa. kod patoloških
procedura u - Određuje masažne stanja.
traumatologiji. hvatove koji se - Video zapis
- Poznaje dejstvo primjenjuju i Primjena masaže
masaže kod njihovo trajanje. kod paroloških
povreda centralnog - Vrednuje dejstvo stanja.
i perifernog energične masaže.
nervnog sistema - Analizira dejstvo
kao i kod masaže na sam
vegetativnih zglob mišiće koji
81
Formativni ciljevi
poremećaja i učestvuju u
neuroza. pokretu.
- Navodi dejstvo - Analizira dejstvo
masaže kod respiratorne
oboljenja organa gimnastike kod
za varenje i kod bolesti
bolesti kardiovaskularnog
kardiovaskularnog sistema.
sistema. - Analizira tehnike
- Poznaje dužinu masaže kod
trajanja patoloških stanja.
procedura. - Upoređuje masažne
- Objašnjava hvatove koji se
sportsku masažu. primjenjuju u
- Pojašnjava traumatologiji i
masažne hvatove reumatologiji.
koji se koriste u - Izražava pravilan
traumatologiji i postupak masaže
reumatologiji. kod patoloških
- Zna dejstvo masaže stanja.
kod fraktura i - Vrednuje značaj
amputacije. masaže fizikalne
- Poznaje fiziološko tarapije i
dejstvo sportske kineziterapije kod
masaže i intezitet patoloških stanja.
prilikom njenog
izvođenja.
- Poznaje dejstvo
masaže kod
kontuzija,
distorzija,
luksacija, fraktura,
amputacija.
- Definiše masažne
hvatove i
međuhvatove kod
patoloških stanja.
Kombinovanje masaže sa fizikalnom terapijom
- Navodi oblike i - Analizira - Shvata značaj - Gledanje slajdova
procedure u kombinovano povezivanja teorije na kojima su
fizikalnoj terapiji. dejstvo masaže i i prakse. prikazane razne
- Zna prirodu različitih fizikalnih fizikalne
oboljenja i agensa sa ostalim procedure.
reagovanje samog oblicima fizikalne - Referat:
bolesnika. terapije. - Kombinovanje
- Poznaje - Upoređuje masaže sa
kompatibilnost fiziološka fizikalnom
između pojedinih djelovanja dubinu i terapijom.
procedura. intezitet fizikalnih
- Objašnjava razloge agensa.
kombinovane - Upoređuje
82
Formativni ciljevi
primjene masaže i postupke
fizikalne terapije. kombinovanja
- Demonstrira masaže sa drugim
fizikoterapijske oblicima fizikalne
procedure. terapije
- Pojašnjava prirodu hidroterapijom,
oboljenja. termoterapijom,
- Poznaje dubinu, fototerapijom,
dejstvo i intezitet kineziterapijom.
djelovanja - Izražava prednosti
fizikalnih agensa. kombinovanja
masaže sa
fizikalnom
terapijom.
Masaža i hidroterapija
- Definiše pojam - Analizira terapijsko - Preuzima - Video prikaz
hidroterapije. i fiziološko dejstvo odgovornost za hidroterapijskih
- Poznaje vode na organizam. sopstveno zdravlje. procedura.
hidroterapijske - Izražava postupak - Razvija osjećaj - Analiza dejstva
procedure. doziranja i opštu tačnosti i hidroterapijskih
- Zna dejstvo kupki, metodiku primjene preciznosti. procedura-rad u
bazena, tuševa. lokalnih i opštih parovima.
- Poznaje dužinu hidroterapijskih
trajanja procedura.
procedura. - Analizira dejstvo
- Nabraja indikacije i kupki, bazena
kontraindikacije za tuševa, plivanja
hidroterapiju. trljanja i vlažnog
- Demonstrira umotavanja.
fizikoterapijske - Razlikuje vrste
procedure. kupki i vrste
- Navodi dužinu tuševa.
trajanja - Upoređuje
procedura. indikacije i
- Pojašnjava prirodu kontraindikacije za
oboljenja. hidroterapiju.
- Poznaje dubinu
dejstvo i intezitet
djelovanja
fizikalnih agensa.
- Nabraja
kompatibilnost
pojedinih
procedura.
Masaža i termoterapija
- Definiše pojam - Vrednuje značaj - Razvija vještinu - Posjeta odjeljenju
termoterapije. dejstva individualnog i na kome se
- Poznaje termoterapijskih kolektivnog rada. sprovodi
termoterapijske procedura. - Razvija preciznost. termoterapijske
oblike - Analizira tehniku i procedure.
parafinoterapiju, metodiku primjene - Navikava se na red - Izrada tematskih
83
Formativni ciljevi
peloidoterapiju, parafina peloida, i urednost. panoa- Izvođenje
parafango terapiju, parafanga gline, termoterapijskih
terapiju toplim terapije zagrijanog procedura.
vazduhom i dr. vazduha, zagrijane
- Definiše terapijsko pare i saune i
dejstvo toplote i uočava mehanizam
dužinu trajanja njihovog dejstva.
procedura. - Upoređuje
- Poznaje indikacije i indikacije i
kontraindikacije kontraindikacije za
primjene termoterapiju.
termoterapije. - Analizira terapijsko
- Poznaje dejstvo saune.
hipertermičku
proceduru, saunu i
njeno fiziološko i
terapijsko dejstvo.
- Pojašnjava
indikacije
kontraindikacije
primjene saune.
Masaža i fototerapija
- Definiše pojam - Vrednuje značaj - Razvija osjećaj - Predavanje uz
fototerapije adekvatne lične odgovornosti stručnu literaturu
- Zna izvore i primjene prema higijeni i iz oblasti
terapijsko dejstvo infracrvenjih i zdravlju. fototerapije.
infracrvenih zraka. ultraljubičastih - Pretraživanje
- Poznaje zraka u terapiji. Interneta na temu:
apsorpciju, - Uočava fiziološko i - Masaža i
penetraciju i terapijsko dejstvo fototerapija;
njihova fiziološka infracrvenih zraka. diskusija,
dejstva. - Analizira doziranje zapažanja.
- Obrazlaže i aplikacionu
doziranje tehniku.
infracrvenih zraka. - Analizira indikacije
- Poznaje indikacije i i kontraindikacije
kontraindikacije u za fototerapiju.
fototerapiji. - Uočava rad
- Pojašnjava rad svjetlosne kupke.
svjetlosnih kupki. - Upoređuje
- Objašnjava apsorpciju i
terapijsko dejstvo penetraciju
vidljivih zraka i infracrvenih zraka.
fiziološko dejstvo
ultraljubičastih
zraka.
Masaža i kineziterapija
- Poznaje aktivne i - Analizira dejstvo - Razvija analitičnost - Posjeta
pasivne metode pasivnog, aktivno i logičko mišljenje. kinezisalama i
kineziterapije. potpomognutog i gledanje kinezi
- Zna dejstvo aktivnog pokreta u - Razvija svijest o vježbi.
84
Formativni ciljevi
pokreta u terapijske svrhe. značaju zdrave - Analiza dejstva
terapijske svrhe. - Vrednuje značaj ishrane za aktivnih i pasivnih
- Poznaje redosljed planiranja masaže poboljšanje i vježbi na
masaže i prije i poslije očuvanje organizam-rad u
kineziterapije. kineziterapijskih zdrastvenog stanja. manjim grupama.
- Nabraja vrste vježbi.
masažnih hvatova i - Vrednuje značaj
objašnjava dužinu sportske masaže i
njihovog trajanja. njenog fiziološkog
- Navodi aktivne i dejstva.
pasivne metode - Analizira tehnike
kineziterapije. pravilnog izvođenja
- Pojašnjava dejstvo kineziterapijske
kineziterapijskih metode.
vježbi. - Upoređuje dejstva
- Poznaje kada se pasivnih i aktivnih
masaža vježbi na
primjenjuje prije a organizam.
kada poslije
kineziterapijskog
tretmana.
Masaža i elektroterapija
- Definiše pojam - Analizira hemijske - Njeguje smisao za - Posjeta
elektroterapije. promjene koje saradnju. elektroterapijskom
- Pojašnjava dejstvo izaziva električna - Razvija pravilan odjeljenju.
električne energije struja protičući odnos prema - Video prikaz
na organizam. kroz tkiva. zanimanju. pravilnog izvođenja
- Zna redosljed - Vrednuje značaj elektroterapijskih
elektroterapijskih jednosmjernih i procedura.
procedura. naizmjeničnih
- Pojašnjava struja.
mehanizam dejstva - Dokazuje njihovo
jednosmjernih i fiziološko i
naizmjeničnih terapijsko dejstvo
struja. na kožu.
- Zna fizičko - Analizira kada se
hemijske promjene elektroterapija
koje izaziva može primjeniti
električna poslije masaže a
energija. kada je priprema
- Poznaje dužinu za nju.
trajanja - Razlikuje
elektroprocedura. aplikacione tehnike
- Nabraja indikacije i i doziranja u
kontraindikacije u elektroterapiji.
elektroterapiji. - Izražava indikacije
- Pojašnjava dejstvo i kontraindikacije u
električne energije elektroterapiji.
na organizam.
85
- Z. Miletić, S. Zorić: Osnovi masaže, Beograd ,1996.
- L. Lidel, S. Tomas: Masaža, Panonia, Novi Sad ,2005.
- J. Milošević, M. Stošić: Tehnike akupresure, Beograd, 2003.
- Vukašin Mihajlović: Fizikalna terapija, Tomić i sinovi, 2002.

- Crteži;
- stručna literatura;
- grafoskop;
- računar;
- stručni časopisi;
- prospekti;
- projektor.

- Provjera znanja se vrši usmeno, najmanje jednom u svakom klasifikacionom
periodu.


- Diplomirani fizioterapeut, specijalista I stepena manuelnih tehnika.

Znanja
Predmet Znanja
- Tehnike masaže pojedinih - Anatomija - Lokomotorni sistem
djelova tijela - Ćelija i tkiva
- Istezanje tkiva - Mišići
- Masaža vrata, lica,
grudnog koša, trbuha,
leđa, gornjih I donjih
ekstremiteta
- Primjena masaže kod
frakture
- Masaža i kinezioterapija - Zdravstvena njega - Zdravstvene ustanove u
- Masaža i hidroterapija rehabilitaciji
- Masaža i elektroterapija - Rehabilitacija djece,
odraslih, starih
- Masaža i elektroterapija - Hemija i biohemija - Hemijski izvori električne
energije
- Relaksacija - Fizioterapija - Relaksacija
- Dejstvo masaže na mišiće - - MIšićni tonus
- Masaža i hidroterapija - Hidroterapija
- Masaža i termoterapija - Termoterapija
- Masaža i fototerapija - Fototerapija
- Masaža i elektroterapija - Elektroterapija
- Primjena masaže kod - Fizioterapija - Fizioterapija nakon
86
Znanja
Predmet Znanja
amputacija muskuloskeletnih bolesti i amputacija
povreda
- Masaža - Praktična nastava - Masaža
- Relaksacija - Relaksacija
- Masažni hvatovi (glađenje, - Masažni hvatovi (glađenje,
trljanje, gnječenje, trljanje, gnječenje,
lupkanje, vibracije) lupkanje, vibracije)
- Masažni međuhvatovi - Masažni međuhvatovi
(češljanje, peglanje, (češljanje, peglanje,
valjanje, štipkanje, valjanje, štipkanje,
istezanje tkiva, istezanje tkiva,
rastresanje) rastresanje)
- Masaža glave, vrata, lica, - Masaža glave, vrata, lica,
trbuha, leđa, gornjih i trbuha, leđa, gornjih i
donjih ekstremiteta donjih ekstremiteta
- Dejstvo masaže (na kožu, - Dejstvo masaže (na kožu,
mišiće, zglobove, krvotok, mišiće, zglobove, krvotok,
nervni sistem) nervni sistem)
- Indikacije i - Indikacije i kontraindikacije
kontraindikacije - Masaža refleksnih zona
- Masaža refleksnih zona - Aparaturni oblici masaže
- Aparaturni oblici masaže - Masaža sa pritiskom
- Masaža sa pritiskom - Krioterapija
- Krioterapija - Primjena masaže kod
- Primjena masaže kod patoloških stanja (fraktura,
patoloških stanja amputacija)
(fraktura, amputacija) - Kombinovanje masaže sa
- Kombinovanje masaže sa fizikalnom terapijom
fizikalnom terapijom - Masaža i hidroterapija
- Masaža i hidroterapija - Masaža i termoterapija
- Masaža i termoterapija - Masaža i fototerapija
- Masaža i fototerapija - Masaža i kinezioterapija
- Masaža i kinezioterapija - Masaža i elektroterapija
- Masaža i elektroterapija - Specifičnosti primjene
manuelne masaže, termo I
hidroterapije kod djece sa
cerebralnom paralizom
- Primjena podvodne i tuš
masaže
- Primjena manuelne masaže
- Masaža i elektroterapija - Fizikalna terapija u - Fizikalno-
- Masaža i hidroterapija kozmetologiji kozmetoterapijske
procedure
(mehanoterapija,
elektroterapija,
hidroterapija i dr.)
87
1.2.9. FIZIOTERAPIJA
1. Naziv predmeta: FIZIOTERAPIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 108 108
IV 99 99
Ukupno 207 207

- Upoznavanje učenika sa značajem evaluacije, kako u opštoj medicini tako i u
fizioterapiji.
- Upoznavanje učenika sa bolom, putevima prenošenja i mogućnosti borbe protiv
bola.
- Sticanje znanja o stresu, mehanizmu nastajanja, posljedicama i mogućnostima
borbe protiv stresa.
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti kineziologije i kinezioterapije.
- Uviđanje značaja kondicioniranja, rekondicioniranja, fizičke aktivnosti,
rekreacije, fitnesa, velnesa i relaksacije u očuvanju i unapređenju zdravlja.
- Upoznavanje sa prirodnim i vještačkim izvorima ultraljubičastih, vidljivih i
infracrvenih zraka i njihovog fiziološkog i biološkog dejstva na organizam.
- Upoznavanje sa načinima dobijanja različitih vrsta lasera i izvora toplote.
- Sticanje znanja o inhalacionoj terapiji, magnetoterapiji, sonoterapiji, galvanskim
strujama, hidroelektričnim procedurama, dijadinamičkim, interferentnim,
faradsko i neofaradskim i visokofrakventnim strujama.
- Razvijanje sposobnosti primjene stečenih znanja u praksi.
- Razvijanje analitičkog i logičkog mišljenja i sposobnosti opažanja.
88
Razred: TRECI
Formativni ciljevi
Značaj evaluacije u fizioterapiji
- Navodi definiciju - Vrednuje značaj - Razvija pozitivan - Prikaz medicinske
fizikalne terapije i evaluaciju kroz stav prema novim dokumentacije i
objašnjava njenu etape: saznanjima. unošenje
ulogu u liječenju i - prvi kontakt sa podataka.
rehabilitaciji. pacijentom,
- Navodi vrste - anamneza,
fizikalnih agensa, - dalji rad,
njihove glavne - praćenje
karakteristike i psihofizičkog
principe djelovanja. stanja pacijenta.
- Opisuje faze - Uočava postupak
pregleda pacijenta. unošenja podataka
- Navodi objektivne u medicinsku
znake za praćenje dokumentaciju.
zdravstvenog stanja
pacijenta(bol,
pokretljivost, tonus,
snaga, izdržljivost,
zamor, koordinacija,
puls i dr.).
- Objašnjava značaj
medicinske
dokumentacije.
Bol
- Navodi definiciju - Pronalazi sličnosti i - Shvatanje - Diskusija kroz
bola. razlike između problema osoba sa navođenje
- Objašnjava akutnog i bolom. primjera
mehanizme nastanka hroničnog bola. akutni/hronični
bola, receptore i - Razumije puteve bol.
puteve širenja. prenošenja bola. - Prikaz skale bola.
- Objašnjava značaj - Razumije probleme
bola u dijagnostici, osoba sa bolom.
orijentaciji u radu i - Uočava značaj
praćenju bolesnika. borbe protiv bola.
- Navodi i pojašnjava - Koristi se skalom
različite analgetske bola.
procedure u borbi
protiv bola.
Stres
- Definiše stres i - Analizira - Razumijevanje - Stresogenost
objašnjava njegov mehanizam stresogenosti svakodnevnog
mehanizam nastajanja stresa i svakodnevnog života i načini
nastajanja. njegov uticaj na života. prevazilaženja-
- Pojašnjava uticaj organizam čovjeka. diskusija.
stresa na organizam. - Razumije
- Objašnjava ulogu stresogenost
timskog rada u svakodnevnog
različitim antistres života.
89
Formativni ciljevi
programima sa - Vrednuje značaj i
posebnim osvrtom mogućnosti borbe
na mjesto i ulogu protiv stresa.
fizioterapeutskog - Razlikuje
tehničara. terapijske
procedure koje se
koriste kao
antisters terapija.
Starenje
- Definiše starenje - Analizira - Razumijevanje - Diskusija-starenje
kao fiziološki proces povezanost specifičnosti starih i patološki procesi.
i kao narastajući starenja sa ljudi. - Prikaz terapijskih
proces savremenog patološkim programa rada
društva. procesima. različitih dobnih
- Navodi specifičnosti - Analizira grupa-analiza
rada sa različitim mogućnosti specifičnosti rada
dobnim grupama sa prevencije, sa starima u
posebnim osvrtom usporavanja ili odnosu na ostala
na stare i djecu. odlaganja životna doba od
- Navodi patološke neželjenih strane učenika.
procese koji se posljedica
najčešće javljaju starenja.
kod starih. - Uočava
- Opisuje terapijski specifičnosti rada
program rada sa sa starijim
starima. osobama kroz
analizu terapijskih
programa i
pristupa rada
različitim dobnim
grupama sa
posebnim osvrtom
na mjesto i ulogu
fizioterapeutskog
tehničara.
Osnove kineziterapije
- Definiše - Vrednuje značaj - Razvija analitičko i - Video prikaz
kineziterapiju i pravilnog doziranja logičko mišljenje. izvođenja
navodi njene kinezioterapijskih kinezioterapijskih
osnovne ciljeve. procedura. postupaka u radu
- Objašnjava - Ističe značaj tima za
medicinsku procjene zamora i kinezioterapiju.
gimnastiku, njene znaka predoziranja
karakteristike, kinezioterapijskih
podjelu i ciljeve. procedura.
mehanizam dejstva kreiranja plana u
mišića i vrste kinezioterapiji, i
mišićnih pravilne i dobre
kontrakcija. evaluacije.
- Navodi funkcionalnu - Analizira značaj
90
Formativni ciljevi
podjelu mišića i kinezioterapije u
funkcionalnu tretmanu
podjelu pokreta. promjenom
- Navodi željene i mišićnog tonusa,
neželjene efekte mišićne snage,
kinezioterapije na obima pokreta,
organizam. koordinacije,
- Nabraja indikacije i balansa i dr.
kontraindikacije za - Ističe značaj
kinezioterapiju. pasivnih vidova
- Definiše zamor i kinezioterapije.
pojašnjava značaj - Pronalazi sličnosti i
procjene zamora. razlike između
- Navodi principe radne terapije i
kreiranja plana u medicinske
kinezioterapiji. gimnastike.
- Navodi pasivne - Ističe ulogu
vidove fizioterapeutskog
kinezioterapije. tehničara u
- Definiše radnu timskom radu
terapiju i pojašnjava sprovođenja
vidove radne kinezioterapije.
terapije.
- Objašnjava ulogu
radnog terapeuta u
realizaciji zadataka i
ciljeva radne
terapije.
Kondicioniranje i dekondicioniranje
- Definiše fizičku - Upoređuje - Razvija pozitivan
kondiciju. kondiciju i pojam stav prema dobroj
- Opisuje postupak i biti „fit“. kondiciji u cilju
značaj - Vrednuje značaj očuvanje zdravlja.
kondicioniranja i kondicioniranja u
dekondicioniranja. očuvanju i
unapređenju
zdravlja.
Fizička aktivnost, rekreacija, relaksacija, fitnes, velnes
- Navodi definiciju - Uočava razliku - Uviđa značaj - Seminarski rad:
fizičke aktivnosti i između fitnesa i fizičke aktivnosti, - Fizička aktivnost,
pojašnjava njenu velnesa i njihovog rekreacije, rekreacija,
podjelu. uticaja na zdravlje fitnesa, velnesa za relaksacija, fitnes,
- Objašnjava razliku čovjeka. očuvanja i velnes i zdravlje.
između rekreacije i - Analizira značaj unapredjenje
treninga. fizičke aktivnosti i zdravlja.
- Pojašnjava fitnes. relaksacije na
- Objašnjava velnes sa očuvanje
različitih aspekata čovjekovog
(fizički, zdravlja.
emocionalni, - Analizira udio
socijalni, fizioterapeutskog
91
Formativni ciljevi
intelektualni, tehničara u timu
spiritualni...) za relaksaciju,
rekreaciju, fitnes i
velnes.
Hidrokineziterapija
- Navodi osnovne - Analizira postupak - Razvija analitičko i - Power point
oblike izvođenja logičko mišljenje. prezentacija:
hidrokineziterapi- hidroterapijskih - Tehnike izvođenja
jskih procedura i procedura i hidrokineziote-
objašnjava njihov vrednuje njihov rapijskih
uticaj na organizam. značaj. procedura.
- Opisuje način - Upoređuje
izvođenja prednosti i
hidrokinezioterapij- nedostatke
skih procedura, sprovođenja
indikacije i hidrokineziotera-
kontraindikacije za pijskih procedura u
njihovo izvođene. odnosu na druge
oblike
kinezioterapije.
Spa tretman
- Definiše različite - Istice značaj veze - Razvijanje svijesti - Diskusija:
oblike „Spa“ između pojedinca i o značaju veze - Prirodno okruženje
tretmana i okruženja. između pojedinca i i zdravlje.
pojašnjava njihovo - Vrednuje značaj okruženja.
mjesto u razvoju kombinovanja - Uviđanje uticaja
savremenih oblika banjskog liječenja prirodnih faktora
fizikalne medicine i sa dostignućima na zdravlje
rehabilitacije. savremene pojedinca.
- Nabrajati različite medicine u - Razvija svijest o
prirodne resurse očuvanju i značaju očuvanja i
banjskih lječilišta i unapređenju pravilnog
njihovu primjenu u zdravlja. korišćenja
fizikalnoj medicini i prirodnih resursa.
rehabilitaciji.
92
Razred: CETVRTI
Formativni ciljevi
Fizikalni agensi
- Navodi različite - Upoređuje - Razvija pozitivan - Dejstvo fizikalnih
vrste fizičkih različite fizičke stav prema agensa na
agensa, podjelu, agense i analizira zdravlju. organizam;
način i način njihova dejstva. diskusija.
njihovog dobijanja. - Analizira način
- Objašnjava dejstvo aplikacije fizičkih
fizikalnih agensa na agensa i posljedice
organizam. neadekvatnog
- Pojašnjava način doziranja.
aplikacije i
doziranja fizikalnih
agensa kao i
najčešće indikacija i
kontraindikacije.
Prirodni i vještački izvori ultraljubičastih, vidljivih i infracrvenih zraka
- Objašnjava osnovne - Analiziranačin - Razvija svijest o Seminarski rad:
fizičke primjene i značaju - Biološko, fiziološko
karakteristike doziranje distribucije i uzajamno
svjetlosti i podjelu infracrvenih zraka. prirodnih agensa i djelovanje
fototerapije. - Pronalazi sličnosti njihovog značaja ultraljubičastih
- Navodi osnovne i razlike između kako za bolesne, vidljivih i
karakteristike i visinskog i tako i za zdrave. infracrvenih zraka.
značaj vidljivog nizijskog sunčanja.
dijela svjetlosti. - Analizira način
- Objašnjava osnovne funkcionisanja
karakteristike vještačkih izvora
infracrvenih zraka i ultraljubičastih
pojašnjava njihovu zraka.
podjelu. - Izražava načine
- Navodi prirodne i mjerenja
vještačke izvore inteziteta
infracrvenih zraka i ultraljubičastih
objašnjava njihovo zraka, način
fiziološko dejstvo. određivanja
- Opisuje indikacije i biodeze i značaj
kontraindikacije za latentnog
primjenu intervala.
infracrvenih zraka. - Analiziraopšte i
- Objašnjava različite lokalno dejstvo
fefekte ultraljubičastih
hromoterapije. zraka na
- Objašnjava opšte i organizam kao i
lokalne efekte indikacije i
helioterapije, kontraindikacije za
indikacije i njihovu primjenu.
kontraindikacije.
- Objašnjava osnovne
karakteristike i
podjelu
93
Formativni ciljevi
ultraljubičastih
zraka.
- Navodi dijagnostičke
mogućnosti
primjene
ultraljubičastih
zraka.
Laseri
- Objašnjava način - Upoređuje
dobijanja, fiziološka dejstva
karakteristike i različitih vrsta
fiziološka dejstva lasera.
različitih vrsta - Analizira rad u
lasera. timu za primjenu
- Opisuje način terapijskog lasera
primjene terapijskih kao i mjera opreza
lasera, kao i mjera i zaštite.
opreza i zaštite na
radu.
kontraindikacije za
primjenu lasera.
Termoterapija
- Upoznaje različite - Analizira način - Razvija svijest o - Koristiti stručnu
izvore toplote i primjene toplotnih značaju literaturu.
načine prenošenja. procedura hidroterapijskih
- Navodi najčešće - Upoređuje procedura za
oblike primjene primjene toplotnih zdravlje čovjeka i
suve i vlažne procedura mogućnosti
toplote (parafin, peloid, korišćenja nekih
- Opisuje osnovne obloge, topli oblika izvan
karakteristike vazduh, zdravstvenih
parafinoterapije. kritoterapija i ustanova.
- Opisuje način dr.).
dobijanja, pripremu - Vrednuje značaj
peloida u terapiji hidroterapijskih
- Nabraja indikacije i procedura i
kontraindikacije za mogućnosti
termoterapiju. korišćenja nekih
- Opisuje osnovne oblika izvan
karakteristike zdravstvenih
krioterapije, način ustanova.
primjene, indikacije - Upoređuje glavne
i kontraindikacije. karakteristike i
mogućnosti
različitih vrsta
sauna.
Hidroterapija
94
Formativni ciljevi
- Navodi i pojašnjava - Analizira način - Razvija svijest o - Pretraživanje
fizičke primjene pojedinih značaju Interneta od strane
karakteristike vode. hidroterapijskih hidroterapije za učenika na temu
- Opisuje osnovne procedura, zdravlje čovjeka i dejstvo
karakteristike lokalnih i opštih mogućnosti hidroterapije na
hidroterapije. kupki, tuševa i dr. korišćenja nekih organizam čovjeka.
- Navodi osnovne - Analizira dejstvo oblika van
vrste kupki i hidroterapije na zdravstvene
mogućnosti organizam ustanove u cilju
terapijske primjene. čovjeka. očuvanja i
- Navodi različite - Vrednuje značaj unapređenja
vrste tuševa i bazena za zdravlja.
njihovo mjesto u izvođenje
terapiji. hidroterapijskih
- Pojašnjava procedura.
indikacije i
kontraindikacije za
hidroterapiju.
Balneoklimaterapija
- Imenuje najčešće - Vrednuje mjesto i - Razvija svijest o - Video prikaz
balneološke faktore značaj znacaju različitih postupka izvođenja
i pojašnjava uticaj balneologije u balneoklimatskih balneoprocedura.
na organizam. liječenju i faktora za zdravlje
- Navesti rehabilitaciji. stanovništva.
najznačajnije - Ističe značaj
klimatske činioce. mineralne vode u
- Nabraja različite liječenju i
mineralne vode i rehabilitaciji.
načine primjene.
- Objašnjava osnovne
karakteristike
talasoterapije.
Inhalaciona terapija
- Upoznaje različite - Uočava razliku - Razvija analitičko i - Prikaz slika koje
oblike inhalacione između prirodnih i logičko mišljenje. ilustruju segmente
terapije i vještačkih oblika izvođenja
objašnjava način inhalacione inhalacione
primjene. terapije. terapije.
Akupunktura
- Upoznaje osnove - Pronalazi sličnosti - Razvijanje svijesti - Prikaz slika iz
akupunkture. i razlike u o postojanju stručne literature
- Navodi i pojašnjava pojedinim razlike u ili Interneta koje
principe na kojima formama liječenja prihvatanju i ilustruju
se zasniva koje vode pristupu bolesti u akupunkture.
akupunktura i porijeklo od zavisnosti od
pojašnjava njoj akupunkture. kulture i tradicije.
slične terapijske
procedure.
Elektroterapija
95
Formativni ciljevi
- Navodi i pojašnjava - Analizira način - Razvija sposobnost - Prikaz slika ili
različite oblike primjene i dejstvo opažanja. slajdova koji
elektroterapije i elektroterapije. ilustruju pojedine
pojašnjava njihovu segmente izvođenja
podjelu. elektroterapije.
Galvanska struja
- Objašnjava osnovne - Analizira fiziološka - Razvija pozitivan Seminarski rad:
karakteristike dejstva galvanskih stav prema - Fiziološka dejstva
galvanske struje. struja. zdravlju. galvanskih struja.
- Navodi razlike u - Uočava izvore
efektima galvanske galvanske struje i
struje ispod anode i načine određivanja
katode. polariteta.
- Navodi indikacije i - Ističe najčešći
kontraindikacije za oblik primjene
primjenu galvanske galvanske struje
struje. kao i mogućnosti
- Objašnjava posebnih oblika
mogućnosti primjene.
unošenja ljekova uz - Upoređuje
pomoć električne prednosti i
struje. nedostatke
- Objašnjava način unošenja ljekova
izvođenja elektroforezom.
elektroforeze
ljekova, doziranje,
indikacije i
kontraindikacije.
Hidroelektrične procedure
- Upoznavanje - Analizira postupak - Razvija
hidrogalvanskih primjene analitičnost i
procedura hidrogalvanskih logičnost.
(galvanske kade i procedura.
četvoroćelijskih - Upoređuje tehnike
kupki). aplikacije.
- Pojašnjava tehnike
aplikacije.
kontraindikacije.
Elektrostimulacija
- Opisuje različite - Upoređuje - Razvija - Prikaz slika koje
oblike impulsnih različite oblike sposobnosta ilustruju pojedine
struja i mogućnosti impulsnih struja, zapažanja. segmente
njihovog ističe principe elektrostmulacije.
modulisanja. funkcionalne
- Objašnjava električne
elektrofiziološke stimulacije i
karakteristike transakutne
zdravih i električne
denervisanih mišića. stimulacije.
- Navodi osnove
96
Formativni ciljevi
dijagnostičkih
ispitivanja mišića i
perifernih nerava.
- Opisuje osnovne
karakteristike
elektrostimulacije
skeletnih i glatkih
mišića, indikacije i
kontraindikacije.
Dijadinamičke struje
- Upoznaje pojedine - Analizira fiziološko - Pozitivno Seminarski rad:
modulacije djelovanje procjenjuje - Dejstvo
dijadinamičkih dijadinamičkih važnost novih dijadinamičkih
struja. struja. saznanja iz svoje struja.
- Navodi indikacije i struke.
kontraindikacije za
njihovu primjenu.
Faradske i neofaradske struje
- Opisuje osnovne - Analizira fiziološka - Povezuje uzroke i
karakteristike dejstva faradskih i posljedice.
faradskih i neofaradskih
neofaradskih struja. struja i načine
primjene.
Elektrosan
- Pojašnjava dejstvo - Analizira način - Razvija pozitivan - Pretraživanje
elektrosna. djelovanja stav prema Interneta od strane
- Opisuje indikacije i elektrosna. zdravlju. učenika na temu:
kontraindikacije za - Dejstvo elektrosna,
njegovu primjenu. diskusija
zapažanja.
Interferentne struje
- Navodi osnovne - Analizira - Uočava važnosta
karakteristike fiziošloško dejstvo nauke u
interferentnih struja interferentnih svakodnevnom
i način njihovog struja. životu.
dobijanja.
- Pojašnjava način
primjene, indikacije
i kontraindikacije za
interferentne
struje.
Visokofrakventne struje
- Opisuje osnovne - Uočava razlike - Povezuje uzroke i Diskusija:
karakteristike između dugih, posljedice. - Značaj timskog
visokofrekventnih kratkih, rada u primjeni
struja. ultrakratkih struja visokofrekventnih
- Opisuje osnovne i mokrotalasa. struja.
karakteristike i - Analizira fiziološko
terapijeke djelovanje
mogućnosti kratkih visokofrekventnih
talasa. struja.
97
Formativni ciljevi
- Navodi osnovne - Analizira
karakteristike i mogućnosti
terapijske terapijske
mogućnosti primjene dugih
ultrakratkih i talasa i D’
mikrotalasa. Arsonvelovih
- Navodi osnovne struja.
karakteristike dugih
talasa i D’
Arsonvalovih struja.
Magnetoterapija
- Definiše - Analizira fiziološko - Usvaja načela - Izrada Power point
magnetoterapiju i dejstvo (elektro) zdravog života. prezentacije od
opisuje načine magnetnog polja. strane učenika.
primjene - Uočava postupak - Magnetoprocedure.
magnetoprocedura. primjene
- Navodi indikacije i magnetoprocedu-
kontraindikacije za ra.
magnetoterapiju.
Sonoterapija
- Definiše - Analizira fizičke - Pozitivno - Prikaz slika ili
sonoterapiju i karakteristike procjenjuje slajdova koji
pojašnjava njenu sonoterapije i važnost novih ilustruju pojedine
podjelu (infrazvuk, mehanizam saznanja iz svoje segmente izvođenja
čujni zvuk i dejstva. struke. sonoterapije.
ultrazvuk). - Vrednuje značaj
- Pojašnjava pravilnog postupka
indikacije i primjene nekih
kontraindikacije za oblika ultrazvučne
primjenu terapije.
ultrazvuka.
- Opisuje sonoforezu
ljekova kao i
kombinaciju
ultrazvuka i drugih
terapijskih
procedura.
- Objašnjava osnove
za dijagnostičku
primjenu
ultrazvuka.

- J. Simeunović i P. Zekovič: Fizikalna terapija I, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd, 2000.
- J. Simeunović i P. Zekovič: Fizikalna terapija II, Zavod za udžbenike i nastavna
sredstva, Beograd,2001.
- V. Mihajlović: Fizikalna terapija,Obodsko slovo, Rijeka Crnojevića, 2002.
- F. Licual: Elektrodijagnostika i elektroterapija, Školska knjiga, Zagreb,1981.
- D. Obradović, B. Milutinović, D. Umić, V. Bolić Krstić: Kinezologija za III razred
medicinske škole, Zavod za udžbenike i nasdtavna sredstva, Beograd, 2001.
98
- D. Vulović: Kinezioterapija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2001.
- S. Jadrić: Osnovi fizikalne medicine i rehabilitacije, Grafomark, Laktaši-Banja
Luka, 2005.

- Odgovarajuće slike, sheme, časopisi, slajdovi;
- projektor;
- računar.

periodu.



Znanja
Predmet Znanja
- Lokomotorni sistem - Anatomija - Uloga receptora u kontroli
- Sistem organa recepcije pokreta
- Mišićni tonus
- Kinezioterapija - Zdravstvena njega - Zdravstvene ustanove u
- Hidroterapija rehabilitaciji,
- Elektroterapija rehabilitacija djece,
odraslih, starih
- Primjena jednosmjernih i - Hemija i biohemija - Hemijski izvori električne
naizmeničnih struja energije
- Relaksacija - Manuelne tehnike - Relaksacija
- MIšićni tonus - Dejstvo masaže na mišiće
- Hidroterapija - Masaža i hidroterapija
- Termoterapija - Masaža i termoterapija
- Fototerapija - Masaža i fototerapija
- Elektroterapija - Masaža i elektroterapija
- Fizioterapija povrede - Etika - Etički odnos prema
lokomotornog sistema osobama sa tjelesnim
- Fizioterapija deformiteta i oštećenjima
kongenitalniha anomalija
lokomotornog sistema
- Fizioterapija nakon
amputacija
- Terapijske vježbe - Praktična nastava - Terapijske vježbe
- Kondicioniranje - Kondicioniranje
- Fitness - Fitnes
- Velnes - Velnes
99
Znanja
Predmet Znanja
- Fototerapija - Fototerapija
- Termoterapija - Termoterapija
- Hidroterapija - Hidroterapija
- Inhalaciona terapija - Inhalaciona terapija
- Faradska i neofaradska - Primjena jednosmjernih
struja struja
- Srednjefrakventne, - Primjena naizmeničnih
visokofrakventne i struja
interferentne struje - Magnoterapija
- Magnetoterapija - Sonoterapija
- Sonoterapija
- Mehanoterapija - Fizikalna terapija u - Mehanoterapija
- Elektroterapija kozmetologiji - Elektroterapija
- Sonoterapija - Sonoterapija
- Primjena struja u - Odabrana poglavlja iz - Nastanak biostruja
fizioterapiji fizike - Princip rada EKG, skenera,
magnetne rezonance,
endometrije,
radiotelemetrije
100
1.2.10. FARMAKOLOGIJA
1. Naziv predmeta: FARMAKOLOGIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Sticanje znanja o porijeklu, fizičkim i hemijskim osobinama ljekovitih
supstancija.
- Usvajanje znanja o načinu spravljanja i djelovanja ljekovitih supstancija.
- Sticanje znanja o promjenama u organizmu i upotrebi ljekovite supstancije u
terapiji.
- Usvajanje znanja o spravljanju, čuvanju i izdavanju lijeka.
- Sticanje znanja o farmakološkim ispitivanjima ljekovitih supstanci.
- Uviđanje značaja sadržaja koji se izučavaju u farmakologiji za usvajanje sadržaja
iz drugih disciplina.
- Razvijanje sposobnosti posmatranja, zaključivanja, uopštavanja i tumačenja.
- Razvijanje stvaralačke mašte, analitičkog mišljenja i objektivnosti.
- Razvijanje smisla za organizovan rad, tačnost, sistematičnost i urednost.
- Sticanje sposobnosti pravilnog korišćenja odgovarajuće literature preko knjiga i
kompjuterske pretrage.
101
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Opšta farmakologija
- Definiše pojam, - Vrednuje značaj - Razvija analitičko - Pretraživanje
podjelu i značaj farmakologije. mišljenje. Interneta na temu:
farmakologije. - Analizira proces - Razvija moć Vrste ljekova
- Navodi pojam, spravljanja, zapažanja. prema obliku i
porijeklo i metode izdavanja i čuvanja - Razvija sposobnost pravila I načini
ispitivanja lijeka. ljekova. za zaključivanje, doziranja;
- Opisuje način - Razlikuje vrste uopštavanje i diskusija,
spravljanja, ljekova prema tumačenje. zapažanja.
izdavanja i čuvanja načinu spravljanja
ljekova. (gotovi, oficinalni i
- Navodi vrste magistralni).
ljekova prema - Razlikuje vrste
načinu spravljanja ljekova prema
(gotovi, oficinalni i obliku: praškovi,
magistralni). kapsule, tablete,
- Zna oblike lijeka: rastvori, injekcije,
praškovi, kapsule, inhalacije,
tablete, rastvori, supozitorije i
injekcije, ljekovite masti,
inhalacije, paste i flasteri.
supozitorije i - Pravi razliku
ljekovite masti, između oblika
paste i flasteri. ljekova koji se
- Poznaje način upotrebljavaju
primjene lijeka lokalno,oralno i
(oralna, parenteralno.
parenteralna, - Vrši komparaciju
rektalna i lokalna). između vremena
- Poznaje nastupanja dejstva
farmakokinetiku lijeka i brzine
(resorpcija lijeka, resorpcije iz
biotransformacija i različitih tkiva.
izlučivanje lijeka iz - Vrednuje značaj
organizma). tačnog doziranja
- Navodi opšte lijeka u odnosu na
karakteristike izazivanje željenog
dejstva i i neželjenog
mehanizam dejstva dejstva lijeka
lijeka na (terapijska širina
organizam. lijeka).
- Poznaje način - Analizira faktore
doziranja lijeka. koji utiču na
- Poznaje pojmove doziranje lijeka.
kumulacija i - Analizira potrebu
tolerancija. za ponovljenim
- Definiše i nabraja davanjem lijeka.
uzajamna dejstva - Uočava i obrazlaže
ljekova. potrebu za
102
Formativni ciljevi
- Zna neželjena istovremenom
dejstva lijeka primjenom više
(toksični efekti i ljekova (sinergizam
alergijske i antagonizam).
reakcije). - Razlikuje neželjena
- Objašnjava dejstva lijeka
zavisnost od lijeka prema
(psihička, fizička i posljedicama koje
izražena izazivaju.
tolerancija). - Obrazlaže na
primjerima
ozbiljnost
zloupotrebe
psihoaktivnih
supstanci (psihicka
i fizicka zavisnost,
tolerancija).
Farmakologija CNS – a
Ljekovi koji - Razlikuje vrste - Razvija svijest o - Izrada tematskih
deprimiraju opšte anestezije značaju nauke u panoa.
funkcije CNS –a: (inhalaciona i svakodnevnom - Ljekovi koji utiču
- Definiše pojam i intravenska). životu. na rad CNS-a.
podjelu opšte - Pravi razliku
anestezije između hipnotika i
(inhalaciona i sedativa prema
intravenska). načinu dejstva.
- Zna primjenu - Razlikuje vrste
hipnotika i sedativa antiepileptika
(barbiturati, prema
hloralhidrati i indikacijama i
bromidi). kontraindikaci-
Antiepileptici jama.
- Upoznaje pojam - Razlikuje vrste
epilepsije. ljekova u terapiji
- Navodi ljekove koji Parkinsonove
se koriste u bolesti prema
terapiji. indikacijama i
Ljekovi u terapiji kontraindikaci-
Parkinsonove jama.
bolesti - Razlikuje vrste
- Nabraja podjelu analgetika (opijati i
ljekova. antipiretički).
neželjena dejstva.
Analgetici
- Navodi podjelu
analgetika (opijati i
antipiretički).
- Obrazlaže način
djelovanja na
organizam -
103
Formativni ciljevi
indikacije i
neželjene efekte.
Ljekovi koji - Razlikuje - Razvija analitičko - Izrada seminarskog
stimulišu CNS –a antidepresive i mišljenje. rada.
Centralni analeptici: psihostimulanse - Razvija moć - Analgetici.
- Nabraja prema dejstvu. zapažanja.
antidepresive i - U odnosu na - Stiče - Podsticanje
psihostimulanse. indikacije i sistematičnost i diskusije o
Psihotropni ljekovi kontraindikacije urednost. zloupotrebi
(psihofarmaci) razlikuje vrste farmakoloških
- Upoznaje psihotropnih sredstava.
neuroleptike, ljekova.
anksiolitike i
antidepresive.
- Zna primjenu - Pronalazi između
anksiolitika i kortikalnih i
antidepresiva u medularnih
terapiji i neželjena stimulansa.
dejstva. - Razlikuje vrste
Stimulansi CNS - a lokalne anestezije.
- Navodi podjelu na
kortikalne i
medularne.
Lokalna anestezija
- Poznaje način
dejstva lokalne
anestezije.
Farmakologija vegetativnog nervnog sistema
- Upoznaje podjelu - Analizira podjelu - Razvija analitičko Izrada seminarskog
(holinergički, (holinergički, mišljenje. rada:
antiholinergički, antiholinergički, - Razvija moć - Antihistaminici.
adrenergički,andre- adrenergički, zapažanja.
nergički blokatori i andrenergički
gangliski stimulansi blokatori i gangliski
i blokatori). stimulansi i
- Zna način njihovog blokatori).
djelovanja na - Upoređuje načine
organizam, njihovog
indikacije i djelovanja na
neželjene efekte. organizam,
indikacije i
neželjene efekte.
Histamin - Prema načinu
- Definiše i djelovanja na
pojašnjava organizam razlikuje
antihistaminske antihistaminske
ljekove ( h1 i h2). ljekove.
- Opisuje način
djelovanja
antihistaminskih
ljekova na
104
Formativni ciljevi
organizam,
indikacije i
neželjene efekte.
Farmakologija kardiovaskularnog sistema
Kardiotonični - Razlikuje - Podsticanje
glikozidi kardiotonične diskusije o
- Objašnjava pojam glikozide prema kardiotoničnim
kardiotoničnih načinu djelovanja glikozidima,
glikozida. na organizam i indikacijama i
- Upoznaje način indikacije. kontraindikacijama.
aplikacije i - Analizira neželjene
doziranja efekte i toksičnost
kardiotoničnih kardiotoničnih
glikozida. glikozida.
- Navodi podjelu
kardiotoničnih
glikozida.
Vazodilatatori u - Analizira način - Razvija pozitivan - Pretraživanje slika
terapiji djelovanja stav prema i informacija o
insuficijencije srca vazodilatatora na zdravlju. vazodilotatorima
- Navodi podjelu organizam - na Internetu od
vazodilatatora. indikacije strane učenika,
- Poznaje indikacije i neželjene efekte i diskusija
neželjene efekte. toksičnost. zapažanja.
Antiaritmijski - Analizira način - Razvija analitičko i - Izrada tematskih
ljekovi djelovanja logičko panoa od strane
- Navodi podjelu antiaritmijskih zaključivanje. učenika:
antiaritmijskih ljekova na - Antiaritmijski
ljekova. organizam. ljekovi.
- Navodi način - Razlikuje neželjene
djelovanja efekte i toksičnost.
antiaritmijskih
ljekova na
organizam,
indikacije, način
aplikacije i doze,
neželjene efekte i
toksičnost.
Vazodilatatori - Analizira način - Razvija svijest o Seminarski rad:
- Navodi podjelu djelovanja značaju pravilne - Vazodilatatori
vazodilatatora. vazodilatatora na aplikacije ljekova.
- Zna način organizam,
djelovanja na indikacije.
organizam, - Razlikuje neželjene
indikacije, način efekte i toksičnost.
aplikacije i doze,
neželjene efekte i
toksičnost.
105
Formativni ciljevi
Antihipertenzivi - Razlikuje način - Izrada seminarskog
- Upoznaje podjelu djelovanja rada:
antihipertenziva. antihipertenziva na - Antihipertenzivi.
- Zna način organizam.
djelovanja na - Uočava neželjene
organizam, efekte i toksičnost.
indikacije, način
aplikacije i doze,
neželjene efekte i
toksičnost.
Diuretici - Razlikuje način - Razvija sposobnost - Prikaz slika nakih
- Upoznaje podjelu djelovanja opažanja. vrsta ljekova iz
diuretika. diuretika na grupe diuretika.
- Zna način organizam,
djelovanja na indikacije, način
organizam, aplikacije i doze,
indikacije, način neželjene efekte i
aplikacije i doze, toksičnost.
neželjene efekte i
toksičnost.
Farmakologija krvi
- Definiše - Razlikuje - Razvija sposobnosti - Razvrstavanje
koagulaciju antikoagulantne za zaključivanje, antikoagulantnih
krvi. ljekove prema uopštavanje i ljekova prema
- Upoznaje indikacijama, tumačenje. indikacijama i
antikoagulantne neželjenim neželjenim
ljekove. efektima i efektima.
- Upoznaje toksičnosti.
fibrinolitike i - Izrada seminarskog
antifibrinolitike. - Razlikuje rada:
- Upoznaje podjelu. antianemijske - Anemija,
- Zna način ljekove. antianemijski
djelovanja na - Razlikuje ljekovi, indikacije i
organizam, način antianemijske kontraindikacije.
aplikacije i doze. ljekove prema
Anemija indikacijama,
- Poznaje pojam neželjenim
anemija. efektima i
- Upoznaje toksičnosti.
antianemijske
ljekove i navodi - Vrednuje značaj i
njihovu podjelu. pojašnjava način
- Navodi način djelovanja vode i
djelovanja na elektrolita na
organizam, način organizam -
aplikacije i doze. indikacije,
neželjene efekte i
Voda i elektroliti toksičnost.
- Upoznaje podjelu
vode i elektrolita.
- Zna način
106
Formativni ciljevi
djelovanja vode i
elektrolita na
organizam,
indikacije, način
aplikacije i doze,
neželjene efekte i
toksičnost.
Farmakologija respiratornog sistema
- Upoznaje sredstva - Analizira način - Razvija moć - Power point
za stimulaciju djelovanja zapažanja. prezentacija.
disanja. oksigeno terapije - Stiče - Oboljenja
- Objašnjava na organizam. sistematičnost i respiratornih
oksigeno terapiju. - Razlikuje urednost. sisiteme i ljekovi
- Upoznaje ekspektorantna (sredstva za
ekspektorantna sredstva. stimulaciju
sredstva. - Analizira podjelu disanja,
- Upoznaje antitusika. ekspektorantna
antitusike i njihovu - Uočava način sredstva i dr.)
podjelu. djelovanja
- Zna način antitustika na
djelovanja organizam,
antitustika na indikacije, način
organizam, način aplikacije i doze,
aplikacije i doze. neželjene efekte i
toksičnost.
Farmakologija digestivnog trakta
- Definiše antacide. - Razlikuje h2 - Razvija sposobnost - Prikaz slika
- Poznaje h2 blokatore. za zaključivanje, različitih vrsta
blokatore. - Uočava podjelu uopštavanje i oboljenja
- Poznaje i karminativnih tumačenje. digestivnog trakta,
pojašnjava sredstava. imenovanje
laksantna sredstva. - Analizira način odgovarajućih
- Upoznaje djelovanja na ljekova od strane
karminativna organizam, učenika.
sredstva. indikacije, način
- Upoznaje podjelu. aplikacije i doze,
- Zna način neželjene efekte i
djelovanja na toksičnost.
organizam,
indikacije, način
aplikacije i doze,
neželjene efekte i
toksičnost.
Vitamini
- Definiše i - Razlikuje A, D, E, - Razvija svijest o - Izrada seminarskog
pojašnjava K, B – kompleks i C značaju zdrave rada:
vitamine. vitamin. ishrane. - Vitamini.
- Poznaje A, D, E, K, - Objašnjava način
B–kompleks i C djelovanja
vitamin. vitamina na
- Zna način organizam.
107
Formativni ciljevi
djelovanja
vitamina na
organizam.
Hormoni
- Upoznaje pojam - Razlikuje hormone - Razvija svijest o - Pretraživanje
tireoidni hormoni. prema mehanizmu značaju hormona u Interneta od strane
- Navodi definiciju djelovanja na organizmu. učenika na temu
pojma insulin. organizam. hormoni; diskusija,
- Definiše oralne zapažanja.
antidijabetice.
- Upoznaje hormone
kore nadbubrežne
žlijezde.
- Inenuje i
pojašnjava polne
hormone.
- Zna podjelu i
mehanizam
djelovanja
hormona.
Hemioterapijska sredstva
Antibiotici - Upoređuje penicillin - Razvija analitičko i Seminarski rad:
- Definiše i i cefalosporine. logičko mišljenje. - Hemioterapijska
pojašnjava pojam - Razlikuje sredstva, indikacije
antibiotika. aminoglikozidne i kontraindikacije.
- Upoznaje penicillin I antibiotike.
cefalosporine. - Razlikuje
- Upoznaje antituberkulostati-
aminoglikozidne ke.
antibiotike. - Uočava i razlikuje
- Navodi podjelu
antituberkulostati- sulfanomida.
ke. - Shvata način
- Upoznaje i djelovanja na
pojašnjava pojam organizam,
tetraciklina. indikacije,
- Definiše i neželjene efekte i
pojašnjava toksičnost.
sulfanomide.
- Upoznaje podjelu
sulfanomida.
- Zna način
djelovanja na
organizam, način
aplikacije i doze.
Antimalarijski ljekovi - Razlikuje - Razvija sposobnost - Izrada Power point
- Upoznaje podjelu i mehanizam opažanja. prezentacije od
mehanizam djelovanja strane učenika:
djelovanja antimalarijskih - Antimalarijski
antimalarijskih ljekova u odnosu na ljekovi, način
ljekova. ostale ljekove. djelovanja na
108
Formativni ciljevi
- Zna način - Uočava način organizam,
djelovanja djelovanja na indikacije i
antimalarijskih organizam, kontraindikacije.
ljakova na indikacije,
organizam, način neželjene efekte i
aplikacije i doze. toksičnost.
Antiparazitna - Uočava podjelu - Razvija analitičko i - Izrada tematskih
sredstva antiparazitnih logičko mišljenje. panoa:
- Upoznaje podjelu sredstava. - Antiparazitarna
antiparazitnih - Analizira način sredstva.
sredstava. djelovanja
- Zna način antiparazitarnih
djelovanja sredstava na
antiparazitnih organizam,
sredstava na indikacije, način
organizam, aplikacije i doze,
indikacije, način neželjene efekte i
aplikacije i doze, toksičnost.
neželjene efekte i
toksičnost.
Hemioterapija - Razlikuje - Razvija svijest o
malignih oboljenja citostatike prema značaju pravilne
- Poznaje podjelu mehanizmu upotrebe ljekova.
citostatika i djelovanja na
mehanizam organizam.
djelovanja. - Upoređuje podjelu
Imunosupresivi i na Imunosupresive
imunostimulansi i imunostimulanse.
- Upoznaje podjelu - Analizira način
imunosuprisiva i djelovanja
imunostimulansa i imunosupresiva I
način djelovanja na imunostimulansa
organizam, način na organizam,
aplikacije i doze indikacije,
Antiseptici i neželjene efekte i
dezificijensi toksičnost.
- Zna podjelu - Analizira podjelu
antiseptika i antiseptika i
dezificijensa. dezificijensa.
- Upoznaje način - Uočava način
djelovanja na djelovanja
organizam. antiseptika na
organizam.
Rendgenska kontrasna sredstva
- Upoznaje barijum – - Analizira značaj - Razvija analitičnost
sulfat. primjene barijum – i logičnost.
- Upoznaje jodna sulfata i jodnih
kontrastna kontrastnih
sredstva. sredstava.
primjenu primjene
109
Formativni ciljevi
rendgenskih rendgenskih
kontrastnih kontrastnih
sredstava. sredstava.

- M. Milošević i V. Varagić: Farmakologija, Zavod za uđžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.

- Nastava se odvija u učionici koja je opremljena bijelom tablom, flip – čartom,
grafoskopom.

- Provjera znanja se vrši usmeno, najmanje jednom u svakom klasifikacionom
periodu.
- Pismena provjera znanja – pismenom vježbom (nakon veće oblasti).


- Diplomirani farmaceut;
- doktor medicine.

Znanja
Predmet Znanja
- Farmakologija krvi - Anatomija sa fiziologijom - Krv
- Farmakologija - Kardiovaskularni sistem
kardiovaskularnog sistema
- Farmakologija - Respiratorni sistem
respiratornog sistema
- Farmakologija digestivnog - Digestivni sistem
trakta
- Farmakologija CNS - Nervni sistem
- Latinski nazivi - Latinski jezik - Čitanje riječi na latinskom
jeziku
- Pravila izgovora riječi
- Pravilan naglasak
- Organska hemija - Hemija i biohemija - Opšta farmakologija
- Voda, elektroliti
- Opšta farmakologija - Zdravstvena njega i - Aplikacija ljekova
rehabilitacija
- Imunofarmakologija - Mikrobiologija - Imunitet
- Hemioterapija malignih - Patologija - Tumori
oboljenja
- Tumori lokomotornog - Fizioterapija - Hemioterapija malignih
110
Znanja
Predmet Znanja
sistema muskuloskeletnih bolesti i oboljenja
povreda
- Rehabilitacija pacijenta sa - Neurorehabilitacija - Farmakologija CNS
motornog neurona
- Farmakologija CNS - Praktična nastava - Nervni sistem
- Farmakologija - Kardiovaskularni sistem
kardiovaskularnog sistema - Krv
- Farmakologija krvi, voda, - Urinarni sistem
elektroliti - Genitalni sistem
- Farmakologija - Respiratorni sistem
urogenitalnog trakta - Digestivni sistem
- Farmakologija - Aplikacija ljekova
respiratornog sistema
- Farmakologija
dighestivnog trakta
- Imunofarmakologija
- Hemioterapija malignih
oboljenja
- Toksikologija
- Opšta farmakologija - Zdrava ishrana i dijetetika - Bolesti nepravilne ishrane i
111
1.2.11. ETIKA
1. Naziv predmeta: ETIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Usvajanje osnovnih etičkih pojmova.
- Upoznavanje različitih sistema vrijednosti u istoriji etike.
- Upoznavanje sa etičkim kodeksima.
- Sticanje znanja o značaju estetskog izgleda, propisane uniforme, savjesnog
obavljanja posla i ponašanja medicinskog radnika prema pacijentu.
- Sticanje znanja o timskom radu, čuvanju poslovne tajne, poštovanje čovjekovog
života, privatnosti pacijenta i pravilnom odnosu prema pacijentu u zavisnosti od
uzrasta i kategorije bolesti.
- Sticanje znanja o humanitarnim organizacijama i prvoj pomoći.
- Podsticanje učenika na aktivno učešće u nastavi, podsticanje ka usavršavanju
profesije.
- Razvijanje osjećaja odgovornosti i preciznosti u radu.
- Razvijanje sposobnosti komunikacije i kulture vođenja dijaloga.
112
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Opšti pojmovi o etici
Uvod - Razlikuje teorijsku - Uočava važnost - Diskusija:
- Poznaje pojam i od primijenjene etike u - Savjest, stid,
sadržaj etike. etike. svakodnevnom kajanje.
- Zna porijeklo i - Analizira odnos životu.
značenje termina morala i etike.
filozofija i etika. - Vrednuje značaj
- Upoznaje etiku kao moralnog
praktičnu rasuđivanja.
filozofsku - Analizira ulogu
disciplinu. volje kao moći
- Definiše pojam unutrašnjeg
morala i njegovu usmjeravanja.
istorijsku - Određuje stepen
uslovljenost. razvijenosti volje
- Obrazlaže nastanak kod sebe i drugih.
i razvitak moralnih - Analizira značaj
normi. savjesi za razvoj
- Objašnjava ličnosti.
pojmove moralno - Izražava svoje
rasuđivanje i mišljenje o
moralno savjesti, stidu,
ponašanje. kajanju i sl.
- Objašnava - Uočava razliku
preduslove za između morala,
moralno običaja, religije,
rasuđivanje i prava.
ponašanje ( svijest,
razum, osjećanja,
volja, osjećanja
dužnosti i sl.).
- Obrazlaže značaj
savjesti za moralnu
svijest i moralni
fenomen kao
takav.
- Navodi pojam
deontologije i
poznaje različite
vrste odgovornosti.
- Upoznaje odnos
između: običaja i
morala, religije i
morala, prava i
morala.
Istorijat etičkih učenja
Etička učenja - Analizira Sokratov - Razvija pravilan - Diskusija na teme:
antičkog doba stav "vrlina je odnos prema - Dobro-zlo,
- Poznaje i obrazlaže znanje". društvenim - Aristotelove etičke
113
Formativni ciljevi
Sokratovo, - Upoređuje naukama. i dianoetičke
Platonovo i pojmove dobra i vriline i današnje
Aristotelovo učenje zla. shvatanje vrlina.
o vrlini. - Analizira Platonov
- Nabraja pravce u princip mjere i
etici: hedonizam i harmonije.
stoicizam. - Razlikuje
Aristotelove etičke
i dianoetičke
vrline.
- Određuje i shvata
pojmove
hedonizam i
stoicizam.
Etička učenja - Uočava razlike - Razvija slobodu - Diskusija:
srednjeg i novog između etičkog iznošenja - Etička učenja
vijeka učenja hrišćanske sopstvenog stava i hrišćanske crkve i
- Poznaje hrišćanske crkve i današnjih uvažavanja današnje shvatanje
etičke norme i shvatanja etike. suprotnog. etike.
pravila. - Određuje postulate
- Upoznaje i moralnog
obrazlaže Kantove djelovanja.
kategoričke - Vrednuje slobodu
imperative. kao uslov
- Objašnjava moralnosti.
Šopenhauerovu
etiku pesimizma.
- Obrazlaže Ničeov
pojam imoralizma.
Najnovija etička - Razlikuje - Pretraživanje
učenja Kjerkegorove Interneta na temu:
- Navodi stadijume na - Najnovija etička
predstavnike životnom putu učenja,
egzistencionalizma čovjeka. prikupljanje
(Kjerkegor, - Analizira Jaspersov podataka i
Jaspers, Sartr). pojam slobode i diskusija.
- Poznaje i obrazlaže nesigurnosti.
pojmove - Analizira Sartrov
egzistencija i pojam slobode i
esencija. odgovornosti.
- Navodi određenja
individualne
egzistencije
(neponovljivost,
konačnost,
prolaznost,
slučajnost,
neizvjesnost).
Zakletve i kodeksi medicinske etike
- Zna Hipokratovu - Analizira značajne - Porihvata i poštuje - Prikaz Hipokratove
zakletvu. odredbe propise u radu. zakletve i
114
Formativni ciljevi
- Zna Maimonidovu Hipokratove Maimonidove
ljekarsku molitvu. zakletve. ljekarska molitve,
- Navodi Ženevsku - Analizira začetke analiza i diskusija
reviziju rada medicinskih od strane učenika u
Hipokratove sestara. cilju shvatanja
zakletve. - Upoređuje značaja istih.
- Zna zakletvu Hipokratovu
Florens Najtingejl. zakletvu sa
- Obrazlaže zakletvom Florens
Helsinšku Najtingel i uviđa
deklaraciju o njihov značaj.
biomedicinskim - Upoređuje zakone
istraživanjima. medicinske etike.
- Pojašnjava - Vrednuje kodeks
deklaraciju o etičkih pravila koja
pravima bolesnika. će koristiti u svom
- Navodi radu.
internacionalni
kodeks etike
medicinskih sestara
(tehničara).
- Zna kodeks etike
medicinskih sestara
Crne Gore.
Moralne obaveze medicinskog radnika
Lik medicinskog - Uviđa korelaciju - Razvija pravilan - Video zapis:
radnika između estetskog odnos prema - Prikaz adekvatne
- Opisuje ličnost izgleda, propisane zanimanju. uniforme i
medicinskog uniforme, - Navikava se na red komunikacije
radnika. ponašanja i urednost. zdravstvenog
- Zna prava medicinskog radnika i pacijenta.
bolesnika radnika i
(štićenika) u skladu povjerenja
sa važećim bolesnika.
propisima. - Vrednuje pravo
- Opisuje odnos izbora bolesnika
medicinskog (štićenika) o odluci
radnika prema sopstvenog zdravlja
bolesniku, rodbini i života.
bolesnika i posjeti. - Vrednuje značaj
saradnje
zdravstvenog
radnika sa
pacijentom i
članovima njegove
porodice.
Čuvanje medicinske - Uočava značaj - Usvaja principe - Diskusija:
tajne obaveze čuvanja medicinske etike. - Značaj čuvanja
- Zna značaj čuvanja medicinske tajne. tajne.
medicinske tajne.
Poštovanje ljudskog - Vrednuje značaj - Razvija osjećaj - Diskusija:
115
Formativni ciljevi
života čovjekovog života. odrgovornosti i - Poštovanje
- Zna da poštuje ispunjavanja radnih ljudskog života.
ljudski život. obaveza.
- Opisuje pravila
poštovanja
ljudskog života.
Timski rad - Vrednuje značaj - Razvija svijest o - Diskusija:
- Poznaje značaj saradnje značaju timskog - Prednosti timskog
timskog rada i medicinskog rada. rada.
uloge medicinskog tehničara sa svojim
tehničara u timu. kolegama u cilju
- Navodi pravila koja postizanja što
se moraju boljih rezultata u
poštovati pri obavljanju svoje
timskom radu. profesije.
Etički odnos medicinskog radnika prema uzrastu i vrstama bolesti
Etički odnos prema - Suočava se sa - Razvija osjećaj - Video zapis:
djetetu problemom lične odgovornosti - Prikaz bolesnog
- Navodi definiciju hospitalizacije prema higijeni, djeteta.
djetinjstva. djece i shvata zdravlju i
- Opisuje specifične etičnost sposobnost
potrebe bolesnog uključivanja empatije.
djeteta. roditelja u proces
- Opisuje postupak liječenja.
adekvatnog odnosa - Uviđa značaj
sa djecom. poštovanja potreba
djeteta.
Etički odnos prema - Uočava značaj - Razvija svijest - Diskusija:
sarim ljudima adekvatnog odnosa profesionalne - Stari ljudi i njihovo
- Navodi definiciju medicinskog odgovornosti. psihofizičko stanje,
starenja-starosti. radnika prema navođenje
- Opisuje starim osobama i primjera.
psihofizičko stanje njihovim
starih ljudi. potrebama.
- Poznaje potrebe
starih osoba.
- Navodi pravila koja
se moraju
poštovati u odnosu
sa starim ljudima.
Etički odnos prema - Uočava razliku u - Razumije značaj - Video zapis:
pacijentima sa: simptomima osoba lične odgovornosti - Osobe sa posebnim
- posebnim sa posebnim prema higijeni i potrebama,
potrebama potrebama, zdravlju. mentalnim
- mentalnim mentalnim - Razvija osjećaj smetnjama i
smetnjama smetnjama i odgovornosti. tjelesnim
- tjelesnim tjelesnim oštećenjima.
oštećenjima oštećenjima.
- Navodi definiciju - Uviđa značaj
mentalnih poštovanja pravila
retardacija, u radu sa
116
Formativni ciljevi
- Definiše mentalne pacijentima sa:
smetnje, posebnim
- Definiše tjelesna potrebama,
oštećenja, mentalnim
- Opisuje potrebe smetnjama i
ljudi koje su tjelesnim
nastale zbog oštećenjima.
duševnih ili
tjelesnih promjena
ovih kategorija
bolesnika,
- Navodi pravila rada
koja se moraju
poštovati u radu sa
pacijentima sa:
posebnim
potrebama,
mentalnim
smetnjma i
tjelesnim
oštećenjima.
Etički odnos prema - Razlikuje simptome - Razumije značaj - Prikaz fotografija
ljudima oboljelim zaraznih bolesti. osjećaj lične različitih vrsta
od zaraznih bolesti - Vrednuje značaj odgovornosti zaraznih bolesti.
- Definiše zarazne adekvatnog odnosa prema higijeni i
bolesti. prema oboljelim od zdravlju.
- Opisuje pravila zaraznih bolesti i
adekvatnog odnosa značaj izolacije.
prema oboljelim od
zaraznih bolesti.
Humanitarne organizacije i prva pomoć
- Poznaje svjetske - Vrednuje značaj - Pozitivno ocjenjuje - Seminarski radovi
humanitarne postojanja važnost novih na teme:
organizacije humanitarnih znanja iz svoje - Svjetske
(crveni krst, crveni organizacija. struke. zdravstvene
polumjesec, - Uočava važnost organizacije.
UNICEF, FAO, i dr.) dobrovoljnog - Prva pomoć.
- Zna adekvatan davanja krvi. - Dobrovoljni
odnos prema - Analizira obavezu davaoci krvi.
dobrovoljniom prve pomoći kao
davaocima krvi, službenu i moralnu
- Nabraja postupke dužnost.
pružanja prve
pomoći,
- Opisuje stanje
povrijeđenog,
Velike i vječite teme i dileme u medicinskoj etici
- Nabraja vječite - Vrši komparaciju - Razvija sposobnost - Debata na teme:
teme i dileme: pomenutih tema i argumentovanog - Eutanazija,
- Eutanazija, formira svoje iznošenja - Abortus,
- Abortus, mišljenje. sopstvenog - Vještačka
117
Formativni ciljevi
- Vještačka mišljenja, i oplodnja,
oplodnja, uvažavanje - Medicinski
- Medicinski suprotnog. eksperimenti,
eksperimenti, - Razvija umješnost - Kloniranje.
- Kloniranje. slušanja i kulturu
dijaloga.

- V. Pavićević: Osnovi etike, kultura, Beograd,1967.
- F. Jodl: Istorija etike, V. Masleša, Sarajevo,1975.
- A. Makintajner: Kratka istorija etike, Plato, Beograd,2000.
- J. Marić: Medicinska etika, XII dopunjeno i prerađeno izdanje, MegRaf, Beograd,
2002.
- D. Milovanović: Medicinska etika, Naučna kniga, Beograd,1986.
- I. Pančovski: Etika hrišćanske ljubavi, Prosveta, Niš, 1973.
- M. Životić: Osnovna učenja o najvišem dobru i cilju života, Rad, Beograd, 1962.

- Računarska učionica;
- omogućen pristup Internetu;
- grafoskop;
- video projektor;
- priručnici;
- slike;
- fotografije;
- šira literatura.

- Provjera znanja se vrši usmeno i pismeno.
- Usmeno, najmanje jednom u klasifikacionom periodu.


- Profesor filozofije;

Znanja
Predmet Znanja
- Humanitarne organizacije i - Zdrastvena njega i - Prva pomoć
prva pomoć rehabilitacija - Prijem pacijenta i
- Etički odnos prema sanitarna obrada
pacijentu
118
Znanja
Predmet Znanja
- Timski rad - Psihologija i - Komunikacija u
komunikologija organizaciji
- Etički odnos prema - Fizioterapija - Fizioterapija povrede
osobama sa tjelesnim muskuloskeletnih bolesti i lokomotornog sistema
oštećenjima povreda - Fizioterapija deformiteta i
kongenitalniha anomalija
amputacija
- Etički odnos prema - Neuropsihijatrija - Oštećenje,
osobama sa hendikepom onesposobljenost hendikep
- Etički odnos prema djetetu - Specijalna rehabilitacija - Rehabilitacija djece

- Etički odnos prema starim - Rehabilitacija odraslih
ljudima
- Humanitarne organizacije i - Praktična nastava - Prva pomoć
prva pomoć - Prijem bolesnika i lična
- Etički odnos prema higijena
pacijentu - Specifičnosti primjene
- Timski rad manuelne masaže, termo i
- Etički odnos prema hidroterapije kod djece sa
osobama sa tjelesnim cerebralnom paralizom
oštećenjima - Upravljanje invalidskim
- Etički odnos prema kolicima
osobama sa hendikepom - Primjena fizikalne terapije
- Etički odnos prema djeci u pedijatriji
- Etički osnos prema starim - Specifičnosti komunikacije
ljudima sa i interakcije sa
- Čuvanje medicinske tajne pacijentom prije, u toku i
- Poštovanje ljudskog života poslije izvođenja manuelne
masaže
- Poštovanje privatnosti
klijenta
119
1.2.12. FIZIOTERAPIJA MUSKULOSKELETNIH BOLESTI I POVREDA
1. Naziv predmeta: FIZIOTERAPIJA MUSKULOSKELETNIH BOLESTI I POVREDA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 108 108
IV
Ukupno 108 108

- Upoznavanje sa predmetom izučavanja muskuloskeletnih bolesti i povreda.
- Sticanje osnovnih znanja o razvoju i gradji lokomotornog sistema.
- Upoznavanje i informisanje o osnovnim uzrocima oboljenja lokomotornog
sistema.
- Upoznavanje opštih metoda pregleda bolesnika i uočavanje manifestacija raznih
oboljenja.
- Sticanje znanja o vrstama povreda, reakciji organizma na povrede i propratnim
komplikacijama povreda.
- Sticanje znanja o deformitetima lokomotornog sistema, njihova etiologija,
patogeneza, klinička slika i terapija.
- Sticanje znanja o zapaljenskim i degenerativnim reumatskim bolestima,njihova
etiologija, klinička slika i terapija.
- Sticanje znanja o motorici, senzibilitetu, refleksima i mišićnom tonusu.
- Sticanje znanja o oboljenjima mišića, etiologiji, klasifikaciji, kliničkoj slici i
terapiji.
120
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Elementi lokomotornog sistema
- Nabraja elemente - Uočava i razlikuje - Razvija pozitivan - Prikazivanje
LS. elemente LS. stav prema novim slajdova i slika LS
- Objašnjava značaj - Analizira građu i saznanjima. čovjeka.
pojedinih djelova i funkciju pojedinih
definiše njihove elemenata LS.
osnovne funkcije. - Razlikuje i uočava
- Navodi moguce ispade u LS na
uzroke oboljenja i osnovu kliničke
povrede slike.
lokomotornog
sistema(LS).
Kosti - Razlikuje kosti po - Razvija sposobnst - Pokazivanje kostiju
- Nabraja kosti glave obliku. opažanja i pravilan na skeletu i
ekstremiteta i - Indetifikuje stav prema novim prikazivanje slika
trupa. djelove kostiju i saznanjima. kostiju.
- Definiše građu i uočava ulogu
podjelu kostiju. pojedinih kostiju.
- Navodi moguće
uzroke oboljenja i
povreda kostiju.
Zglobovi - Razlikuje pokretne - Povezuje uzroke i - Prikazivanje slika
- Poznaje pokretne i nepokretne posljedice. pojedinih zglobova
zglobove tijela. zglobove. i mogućih pokreta
- Opisuje djelove - Uočava ograničenje u njima.
pokretnih pokreta i
zglobova. deformitete
- Demonstrira zglobova.
pokrete u
pokretnim
zglobovima.
Mišići - Razlikuje glatke i - Razvija sposovnost - Prikazivanje slika
- Poznaje poprečno poprečno prugaste opažanja i logičkog poprečno prugaste
prugastu mišiće i shvata zaključivanja. muskulature trupa i
muskulaturu trupa njihovu funkcuju. - Povezuje uzroke i ekstremiteta.
i ekstremiteta. - Upoređuje funkciju posljedice. - Prikazivanje slika
- Definiše osnovna mišića po njihovoj građe
fiziološka svojstava lokalizaciji. poprečnoprugastih
mišića. - Uočava agoniste i i glatkih mišića.
- Objašnjava značaj antagoniste(mišići
mišića u mnogim koji započinju i
funkcijama tijela zaustavljaju
(kretanje, pokret).
ravnotežu, tonus). - Identifikuje
- Definiše mišićni poremecaj
tonus i navodi mišićnog tonusa.
poremećaj.
Metode fizikalnog pregleda lokomoornog sistema
- Definiše i - Razlikuje metode - Razvija pravilan - Prikaz grafika
121
Formativni ciljevi
pojašnjava osnovne fizikalnog odnos prema osnovnih metoda
metode fizikalnog pregleda, i uočava zdravlju kao fizikalnog pregleda
pregleda bolesnika: njihovu društvenoj i demonstaracija.
- inspekciju, primjenljivost i vrijednosti.
- palpaciju, značaj kod raznih
- perkusiju i oboljenja.
- auskultaciju. - Ističe značaj
- Poznaje anamneze i svakog
metodologiju podatka dobijenog
uzimanja podataka anamnezom.
o bolesti:
- lični podaci,
- osnovne tegobe,
- anamneza sadašnje
bolesti,
- lična anamneza,
- porodicna
anamneza,
- socijalno-
epidemioloska
anamneza.
Fizioterapija povreda lokomotornog sistema
- Objašnjava moguce - Indetifikuje - Razvija pozitivan - Prikaz slajdova sa
uzroke povreda LS. podjelu povreda na stav prema novim raznim oblicima
- Navodi podjelu osnovu kliničke saznanjima. povreda.
povreda LS. slike. - Posjeta odelenjima
- Opisuje i definise - Razlikuje različite gdje se liječe
razlicite vrste vrste povreda LS. pacijenti sa raznim
povreda LS. - Uočava vezu povredama i
između povreda LS upoznavanje sa
i psihičkog zdravlja osnovnim
povređenih. komplikacijama
kako u fizičkom
tako i u psihičkom
zdravlju.
Otvorene povrede - Razlikuje povrede - Pozitivno - Video prikaz
- Nabraja i opisuje prema kliničkoj procjenjuje različitih povreda,
otvorene povrede slici i stepenu važnost novih toka liječenja i
LS izazvane oštecenja. saznanja iz svoje krajnjeg ishoda.
hladnim i vatrenim - Analizira posljedice struke.
oružjem. povreda
lokomotornog
sistema.
Zatvorene povrede - Na osnovu kliničke - Razvija sposobnost - Prikaz video zapisa
- Definise zatvorene slike prepoznaje opažanja. odeljenja na
povrede. različite vrste kojima se liječe
- Navodi znake koji zatvorenih pacijenti sa
ukazuju na povreda. povredama i
mogućnost - Analizira različite upoznavanje sa
postojanja vrste komplikacija osnovnim
zatvorenih kod pacijenata koji komplikacijama.
122
Formativni ciljevi
povreda. ukazuju na
- Navodi moguće zatvorene povrede.
uzroke povreda.
- Definise vrste
preloma i
iščašenja.
Termičke povrede - Na osnovu kliničke - Razvija osjecaj o - Prokaz slajdova ili
- Navodi i objašnjava slike razlikuje potrebi zaštite. slika sa raznim
moguće uzroke stepen opekotina. stepenom
termickih povreda. - Ističe principe prve opekotina.
- Objašnjava pomoći i lijecenja.
klasifikaciju
opekotine prema
uzrocima.
Povrede izazvane - Razlikuje - Razvija pozitivan - Prikaz slika koje
hemijskim opekotine izazvane stav prema novim ilustruju razlicite
sredstvima kiselinama i saznanjima. vrste opekotina i
- Navodi hemijska bazama prema simulacija
sredstava, simptomima. postupaka pružanje
najcesće kiseline i - Ističe i pojašnjava prve pomoci kod
baze kao moguci postupke prve ovih povreda.
uzrok povrede. pomoci.
Zbrinjavanje - Razlikuje znakove - Razvija sposobnost - Prikazivanje slika
povrijeđenih koji ukazuju na opažanja. koje ukazuju na
- Poznaje principe lokalizaciju, tipove principe
imobilizacije i ozbiljnost imobilizacije.
bolesnika. pojedinih povreda.
- Definise i - Analizira simptome
objašnjava stanje šoka.
šoka. - Ističe postupke
imobilizacije
povrijedjenih.
Posttraumatska - Uočava razlicite - Povezuje uzroke i - Prikazivanje video
stanja (kontrakture, vrste posljedice. zapisa osoba sa
ankiloze) postraumatskih raznim
- Definise i stanja. deformitetima i
objašnjava - U zavisnosti od neurološkim
posljedice povreda vrste ispadima a
LS. postraumatskih posljedica su
- Navodi principe stanja evaluira trauma LS.
imobilizacije stepen ostecenja.
povrijedjenih.
- Pojasnjava termine
vezane za povredu
i ostecenje LS
- Pojasnjava termine
kontrakture,
ankiloza, artrodeza
i zna njihove
razlike.
123
Formativni ciljevi
Fizioterapija deformiteta i kongenitalnih anomalija lokomotornog sistema
- Definiše - Razlikuje - Razvija pozitivan - Prikaz slajdova sa
deformitete. deformitete stav prema raznim
- Navodi vrste lokomotornog zdravlju. deformitetima
deformiteta. sistema. - Razvija sposobnost lokomotornig
- Navodi definiciju - U zavisnosti od opažanja i logičkog sistema.
kongenitalnih uzroka vrsi zaključivanja.
anomalija. komparaciju
urodjenih i
stečenih
deformiteta.
- Uočava posljedice
deformiteta na
neke funkicije LS.
Fizioterapija zapaljenskih i degenerativnih bolesti koštano zglobnog sistema
- Definiše i opisuje - Na osnovu kliničke - Razvija pravilan - Posjeta
degenerativne i slike prepoznaje odnos prema odjeljenjima gdje
zapaljenske razlicite vrste zdravlju kao se sprovodi
bolesti. oboljenja. drustvenoj liječenje
- Navodi moguće - Upoređuje i vrijednosti. reumatskih
uzroke i vrste komparira bolesnika.
oboljenja. zapaljenske i
degenerativne
bolesti.
Osteomijelitisi - Analizira simptome - Razvija sposobnost - Prikaz slika
- Navodi definiciju zapaljenskog opažanja. zapaljenskog
ostemijelitisa. oboljenja koštane oboljenja koštane
- Definise i srži. srzi.
objašnjava - Razlikuje akutni i
zapaljensko hronični tok
oboljenje koštane bolesti.
srzi.
- Objašnjava podjelu
zapaljenskih
oboljenja prema
roku i trajanju.
- Navodi moguće
uzroke ove bolesti.
Artritisi - Na osnovu kliničke - Razvija analitičnost - Samostalno
- Navodi definiciju slike prepoznaje i logičko pronalaženje slika
artritisa. zapaljenjske rasuđivanje. koje ilustruju
- Definiše i opisuje bolesti kičme i zapaljenjska
zapaljenjska perifernih oboljenja zglobova
oboljenja zglobova. od strane ucenika,
zglobova. prikaz i diskusija
- Navodi moguće na casu.
uzroke i osnovne
karekteristike
oboljenja.
124
Formativni ciljevi
Artroze - Razlikuje - Usvaja načela - Pretraživanje
- Objašnjava pojam zapaljenske i zdravog života. informacija i slika
artroza. degenerativne na Internetu na
- Definiše i bolesti perifernih temu zapaljenske i
objašnjava zglobova i kičme degenerativne
degenerativna na osnovu kliničke bolesti perifernih
oboljenja kičme i slike i simptoma zglobova i kičme,
perifernih bolesti. diskusija
zglobova. zapažanja.
- Navodi moguće
uzroke ovih
povreda.
Tumori lokomotornog sistema
- Definise i opisuje - U zavisnosti od - Razvija pravilan - Prikaz slajdova koji
tumore vrste tumora, odnos prema ilustruju različite
lokomotornog shvata prognozu i zdravlju kao vrste tumora.
sistema. posljedice tumora drustvenoj
- Navodi simptome i na zdravlje ljudi. vrijednosti.
podjelu tumora
lokomotornog
sistema.
Maligni tumori - Obrazlaže na - Razvija pravilan - Seminarski rad:
- Pojašnjava primjerima odnos prema - Maligni tumori.
osobine malignih prognozu i zdravlju kao
tumora. posljedice malignih društvenoj
- Poznaje najčešče tumora. vrijednosti.
maligne tumore
kostiju, kliničku
sliku i liječenje.
Benigni tumori - Analizira prognozu - Razvija sposobnost - Izrada tematskih

- Definiše osobine i posljedice opažanja i logičkog panoa:
benignih tumora. benignih tumora. zaključivanja. - Maligni i benigni
- Nabraja benigne - Upoređuje i tumori.
tumore i komparira benigne
objašnjava njihovu i maligne tumore.
kliničku sliku.
Miopatije (oboljenja mišića)
- Pojašnjava termin - Razlikuje atrofije i - Razvija sposobnost - Izrada seminarskih
miopatije. distrofije mišića. opažanja. radova:
- Objašnjava značaj - Uočava gubitak - Oboljenja mišića.
mišića u mnogim funkcije tijela kod - Prikaz
funkcijama tijela oboljenja mišića. odgovarajućih
(kretanju, slika.
ravnoteži).
- Poznaje vezu
mišića sa nervnim
sistemom.
- Definiiše mišićni
tonus i reflekse.
125
Formativni ciljevi
Klasifikacija i - Razlikuje mišićne - Razvija analitičko i - Prikaz slika
liječenje mišićnih bolesti na osnovu logičko mišljenje. različitih mišićnih
bolesti simptoma. oboljenja.
- Navodi klasifikaciju
mišićnih bolesti.
- Poznaje moguće
uzroke miopatija.
- Opisuje postupak
liječenja mišićnih
bolesti.

- dr I. Andjelokovic,dr A. Stajkovac,dr A. Ilic: Anatomija i fiziologija, Zavod za
udžbenike i nastavna sredsta, Beograd,1997.
- dr R. Borota: Patologija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 2000.
- dr M. Ristic, dr S. Ristic, dr S. Krstic, dr P. Simic, dr V. Sudžić: Osnovi kliničke
medicine, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd 1997.
- dr V. Mihailovic: Fizikalna terapija, Obodsko slovo, Rijeka Crnojevica, 2002.

- Crtezi;
- strucna literatura i casopisi;
- grafoskop;
- racunar;
- prospekti;
- projektor.

periodu).
- Pismeno-pismena vježba, jedna u polugodištu.



Znanja
Predmet Znanja
- Elementi lokomotornog - Anatomija i filozofija - Lokomotorni sistem
sistema - Krv
- Povrede, zbrinjavanje
povreda
- Zbrinjavanje povrijeđenih - Zdravstvena njega i - Prijem i medicinsko
rehabilitacija sanitarna obrada bolesnika
126
Znanja
Predmet Znanja
- Fizioterapija zapaljenskih - Patologija - Poremećaji ishrane tkiva,
i degenerativnih bolesti prometa materija, atrofija,
- Tumori lokomotornog distrofija, nekroza
sistema - Zapaljenja
- Tumori
- Fizioterapija nakon - Manuelne tehnike - Primjena masaže kod
amputacija amputacija
- Hemioterapija malignih - Farmakologija - Tumori lokomotornog
oboljenja sistema
lokomotornog sistema osobama sa telesnim
kongenetalnih anomalija
amputacija
- Fizioterapija - Praktična nastava - Lokomotorni sistem
lokomotornog sistema - Prva pomoć, zavoji
- Fizioterapija deformiteta i - Transferi kod pacijenta
kongenitalnih anomalija - Hod sa pomagalima
lokomotornog sistema - Invalidska kolica
- Tumori lokomotornog - Primjena masaže kod
sistema fraktura i amputacija
- Miopatije (oboljenja - Specifičnosti primjene
mišića) manuelne masaže , termo i
- Fizioterapija nakon hidroterapije kod djece sa
amputacija cerebralnom paralizom
127
1.2.13. NEUROREHABILITACIJA
1. Naziv predmeta: NEUROREHABILITACIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 33 33
Ukupno 33 33

- Upoznavanje sa teorijskim i praktičnim saznanjima iz oblasti osposobljavanja
neuroloških pacijenata.
- Razvijanje pravilnog stava prema osobama sa posebnim potrebama.
- Razvijanje osjećaja dužnosti i profesionalne odgovornosti.
- Sticanje samopouzdanja i sigurnosti.
- Razvijanje empatije i pozitivne orjentacije prema zanimanju.
- Razvijanje sposobnosti interakcije sa bolesnim ljudima i njihovom porodicom i
okruženjem.
- Razvijanje osjećaja o potrebi zaštite na radu.
128
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Oštećenje, onesposobljenost, hendikep
- Definiše oštećenje - Razlikuje pojmove - Razvija logičko - Kontakt sa
onesposobljenost i oštećenje, rasuđivanje. organizacijom
hendikep. onesposobljenost, osoba sa posebnim
- Upoznaje se sa hendikep. potrebama.
međunarodnom - Obrazlaže - Razgovor sa članom
klasifikacijom definicije na udruženja.
oštećenja,onespo- primejrima.
sobljenosti i
hendikepa.
Rehabilitacija pacijenta sa oštećenjem perifernog motornog neurona
- Poznaje kliničku - Razlikuje - Povezuje uzroke i - Video projekcija
sliku oštećenja funkcionalne posljedice. primjera oštećenja
perifernog deficite kod perifernog
motornog neurona. povreda perifernih motornog neurona.
- Navodi motornih neurona.
funkcionalne - Identifikuje
deficite kod procedure fizikalne
povreda pojedinih terapije indikovane
perifernih motornih i kontraindikovane
neurona. za ova oštećenja.
- Nabraja ciljeve
rehabilitacije.
Rehabilitacija hemiplegija
- Poznaje kliničku - Uočava - Razvija sposobnost - Posjeta ustanovi u
sliku hemiplegija. funkcionalne i opažanja. kojoj se
- Definiše ciljeve kognitivne deficite rehabilituju ovi
rehabilitacije. kod hemiplegija. pacijenti.
Rehabilitacija pacijenta sa Multiplom sklerozom
- Poznaje kliničku - Razlikuje - Razvija pozitivan - Prikaz slika
sliku multiple funkcionalne stav prema manifestacije
skleroze. deficite kod zanimanju. multiple skleroze.
- Definiše ciljeve oboljelih od - Razvija empatiju.
rehabilitacije. multiple skleroze.
Rehabilitacija pacijenta obolelog od Parkisonove bolesti
- Poznaje kliničku - Uočava - Razvija
sliku Parkinsonove funkcionalne prilagodljivost i
bolesti. deficite kod stabilnost.
- Definiše ciljeve oboljelih od
rehabilitacije. Parkinsonove
bolesti.
- Razlikuje simptome
Parkinsonove
bolesti od drugih
oboljenja.
Cerebralna paraliza
- Navodi uzroke - Identifikuje - Razvija pravilan - Posjeta ustanovi.
nastanka cp. funkcionalne i odnos prema - Razgovor sa
129
Formativni ciljevi
- Opisuje premećaje kognitivne deficite zdravlju. roditeljima djece
u oblasti motorike. kod oboljelih od oboljele od cp.
- Poznaje i druge cerebralne - Prikaz slika djece
poremećaje paralize. sa cerebralnom
nastale kao paralizom.
posledica povrede
mozga u razvoju.
- Poznaje ciljeve
rehabilitacije.
Spinalne lezije – tetraplegija, paraplegija
- Poznaje kliničku - Razlikuje prema - Shvata značaj - Posjeta ustanovi u
sliku tetraplegija i kliničkoj slici vrste profesionalne kojoj se
paraplegija. tetraplegija i odgovornosti. rehabilituju ovi
- Poznaje ciljeve paraplegija. pacijenti.
rehabilitacije.
Transferi
- Poznaje tehnike - Analizira postupak - Razvija smisao za - Demonstriranje i
transfera. izvođenja transfera dobro vježba u
- Poznaje pomoćna pacijenta. organizovanje odgovarajućoj
sredstva. - Verdnuje značaj posla. medicinskoj
- Poznaje mjere pravilnog ustanovi.
samozaštite. rukavajna,
upotrebe i
kombinovanja
sredstava za
transfer
pacijenata.
- Prosuđuje greške i
planira moguća
rješenja.
- Analizira i
primjenjuje mjere
samozaštite.
Preskripcije invalidskih kolica
- Nabraja elemente - Razlikuje - Demonstracija na
kolica značajne za specifičnosti kolica primjeru.
individulnu zavisno od potreba
preskripciju. pacijenta.
- Poznaje i
karakteristike
kolica za sport.
Pomagala
- Nabraja vrste - Razlikuje pomagala - Navikava se na
pomagala. prema namjeni. pridržavanje
- Opisuje način propisa.
upotrebe.
130
- S. Jović: Neurorehabilitacija, S.Jović,Beograd, 2004.
- M. Majkić: Klinička kineziterapija, Zagreb,1989.
- M. Pavlović: Odabrana poglavlja iz opšte kineziterapije, M.Pavlović, Beograd,
2004.
- M. Obradović: Opšta kineziterapija sa osnovama kineziologije, UCG,Podgorica
2002.

- Kompjuter, video projektor.

periodu.


- Diplomirani fizioterapeut, specijalista I stepena neurorehabilitacije;

Znanja
Predmet Znanja
- Rehabilitacija pacijenta sa - Anatomija sa fiziologijom - Lokomotorni sistem
multiplom sklerozom - Nervni sistem
- Rehabilitacija pacijenta sa
neurona
- Transferi - Zdravstvenja njega i - Ortotika i protetika
- Preskripcije invalidskih rehabilitacija
kolica
- Pomagala
- Rehabilitacija pacijenta sa - Farmakologija - Farmakologija CNS
motornog neurona
lokomotornog sistema osobama sa tjelesnim
kongenitalnih anomalija
amputacija
131
Znanja
Predmet Znanja
- Rehabilitacija Hemiplegija - Praktična nastava - Rješavanje problema
- Cerebralna paraliza komunikacije sa
- Transferi hemiplegičnim pacijentom
- Preskripcije invalidskih - Specifičnosti primjene
kolica manuelne masaže, termo i
- Pomagala hidroterapije kod djece sa
- Transferi
- Vožnaj invalidskim kolicima
- Hod sa pomagalima
132
1.2.14. SPECIJALNA REHABILITACIJA
1. Naziv predmeta: SPECIJALNA REHABILITACIJA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 33 33
Ukupno 33 33

- Upoznavanje sa teorijskim i praktičnim saznanjima iz oblasti osposobljavanja
pacijenata raznih patologija i stanja.
- Sticanje osnovnih znanja o postupcima rehabilitacije djece usljed oboljenja
polimielitisa, kongenetalnih oboljenja, reumatskih oboljenja i postraumatskih
oštećenja.
- Usvajanje znanja iz oblasti rehabilitacije odraslih sa oboljenjima
kardiovaskularnih i plućnih oboljenja.
- Shvatanje specifičnosti njege i rehabilitacije starih ljudi.
- Sticanje samopouzdanja i sigurnosti.
- Razvijanje empatije i pozitivne orjentacije prema zanimanju.
- Razvijanje sposobnosti interakcije sa bolesnim ljudima i njihovom porodicom i
okruženjem.
133
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Rehabilitacija djece
- Objašnjava - Identifikuje - Razvija pravilan - Nastava se izvodi u
specifičnosti svestrano i odnos prema kabinetu ili
populacije: objektivno zanimanju. ustanovi
- doba, sagledavanje - Razvija osjećaj specijalizovanoj za
- patologija i djeteta kroz dužnosti i rehabilitaciju.
trenutno stanje. prizmu profesionalne - Izrada tematskih
- Objašnjava pojam profesionalnih odgovornosti. panoa na temu:
rehabilitacije i nadležnosti za - Razvija senzibilitet - Dječija prava i
habilitacije. normalizaciju za rad sa djecom. rehabilitacija.
- Opisuje neophodne funkcije i
uslove za izvođenje cjelokupnog života
fizioterapije kod djeteta.
djece: - Vrednuje značaj
- optimalna dobre
mikroklima, komunikacije
- okruženje bez unutar tima.
nepotrebnih - Vrednuje značaj
stimulusa, adekvatne
- prijateljski komunikacija sa
ambijent, djetetom i
- relaksiran njegovim
fizioterapeut, roditeljima.
- dovoljno vremena, - Uočava značaj
- uložen veliki trud principa
- strpljenje, kontinuiteta putem
- ljubav i vjera. edukacije
- Navodi i pojašnjava roditelja.
prava djeteta. - Analizira princip
sveobuhvatnosti:
uzimanje u obzir
svih aspekata
života djeteta kako
bioliških tako i
socijalnih.
- Vrednuje značaj
srećnog i
bezbrižnog
djetinstva.
Poliomielitis - Uočava - Razvija pravilan - Video zapis slučaja
- Definiše i funkcionalne odnos prema sa oboljenjem
pojašnjava kliničku deficite oboljelih zdravlju kao polimielitisa.
sliku djece oboljele od poliomielitisa. društvenoj
od poliomielitisa. - Identifikuje ciljeve vrijednosti.
rehabilitacije.
- Analizira fizikalne
procedure
indikovane za
oboljele od
134
Formativni ciljevi
poliomielitisa.
Kongenitalna - Analizira ciljeve - Razvija analitičnost - Prikaz slika
oboljenja rehabilitacije i i logičnost. kongeniralnog
- Opisuje fizikalne tretmane: mišićnog
kongenitalni - kongenitalnog tortikolusa,
mišićni tortikolis. mišićnog iščašenja kuka,
- Poznaje tortikolisa, deformiteta kičme
kongenitalno - kongenitalnog i razvojnih
iščašenje kuka. iščašenja kuka, anomalija stopala,
- Nabraja i - deformiteta kičme, simulacija
pojašnjava - kongenitalnih i fizikalnih tretmana
deformitete kičme. razvojnih pomenutih
- Opisuje anomalija stopala. oboljenja.
kongenitalne i
razvojne anomalije
stopala.
Reumatska - Uočava ciljeve - Povezuje uzroke i - Seminarski rad:
oboljenja djece rehabilitacije i posljedice. - Reumatska
- Opisuje juvenilni primjenu fizikalne oboljenja djece.
reumatoidni terapije kod
artritis. juvenilnog
- Opisuje reumatsku reumatoidnog
groznicu. artritisa.
- Analizira značaj
primjene fizikalne
terapije nakon
reumatske
groznice.
Postraumatska - Dijagnostikuje - Razvija sposobnost - Pretraživanje
oštećenja ciljeve, indikacije i alanitičkog i Interneta na temu:
- Rezimira znanja o smjernice za logičkog - Postraumatska
povredama u primjenu fizikalne zaključivanja. oštećenja,
dječjem uzrastu. terapije kod diskusija rezultata.
- Nabraja posljedice posljedica
kraniocerebralnih traumatskih
povreda. oštećenja.
- Poznaje posljedice
trauma prilikom
porođaja.
- Zna šta znači biti - Analizira - Shvata važnost - Seminarski rad:
pacijent. kompleksnost profesionalnosti u - Činioci koji
- Objašnjava ulogu pristupa radu. pospješuju uspjeh
porodice u rehabilitaciji u rehabilitaciju.
uspostavljanju odraslih osoba.
odnosa sa - Vrednuje značaj
pacijentom. poštovanja ljudskih
- Navodi i pojašnjava prava u radu sa
poštovanje ljudskih pacijentima.
prava, prava na
život i
135
Formativni ciljevi
dostojanstvo.
- Definiše interakciju
sa pacijentom koja
obezbjeđuje
sigurnost od
iskorištavanja i bilo
kog oblika
zlostavljanja.
Rehabilitacija - Identifikuje - Razvija pravilan - Izrada tematskih
kardiovaskularnih ciljeve, indikacije i odnos prema panoa:
oboljenja smjernice za zdravlju. - Fizikalni tretman
- Rezimira znanja fizikalnu terapiju pacijenta nakon:
kardiovaskularnih nakon operacije - infratka miokarda,
struktura i njihove srca, infarkta - operacija srca,
funkcije. miokarda, - slabosti srca.
- Poznaje oboljenja
funkcionalnu i perifernog
terapeutsku vaskularnog
klasifikaciju sistema.
oboljenja srca. - Obrazlaže na
- Opisuje fizikalni primjerima
tretman pacijenata reakcije pacijenata
nakon: sa oštećenom
- infarkta miokarda, perifernom
- operacija srca, cirkulacijom na
- sa slabošću srca. toplo, hladno i
- Poznaje promjene položaja.
rehabilitaciju kod
oboljenja
perifernog
vaskularnog
sistema.
Rehabilitacija - Identifikuje - Razvija senzibilitet - Video zapis:
plučnih bolesti ciljeve, indikacije i za rad sa plućnim - Rehabilitacija
- Rezimira znanja smjernice za bolesnicima. plućnih bolesti.
respiratornih fizikalnu terapiju
struktura i njihove pacijenata sa
funkcije. hroničnom
- Opisuje fizkalni plućnom
tretman pacijenata disfunkcijom.
sa pulmonarnom
disfunkcijom.
Rehabilitacija starih - Obrazlaže na - Razvija senzibilitet - Rehabiliotacija
osoba primjerima za rad sa starim starih osoba:
- Rezimira znanja o heterogenost licima. - Razgovor,
starenju pojedinih starenja i - Razvija sposobnost uzimanje
struktura pojašnjava komunikacije. podataka,
organizma. različitost kliničke priprema pacijenta
- Navodi i pojašnjava prezentacije. za terapiju, igra
faktore koji - Analizira kako uloga.
određuju prirodu i razgovarati i slušati
136
Formativni ciljevi
brzinu starenja. stare.
- Objašnjava značaj - Primjenjuje
socijalne kohezije fizikalnu terapiju
za zdravlje. indikovanu za
- Definiše pojedina stanja u
gerijatrijske gerijatriji.
sindrome. - Vrednuje značaj
- Opisuje prevencije kod
međuzavisnost starih osoba.
bolesti i starenja.
- Navodi ciljeve
rehabilitacije
starih osoba.
- Navodi ciljeve
palijativne njege.

- S. Jović: Neurorehabilitacija, Beograd, 2004.
- M. Majkić: Klinička kineziterapija, Zagreb,1989.
- M. Pavlović: Odabrana poglavlja iz opšte kineziterapije, Beograd, 2004.
- M. Obradović: Opšta kineziterapija sa osnovama kineziologije, UCG, Podgorica
2002.

- Projektno platno;
- DVD;
- računarska učionica sa pristupom Internetu;
- projektor.

periodu.
- Pismena provjera znanja – pismenom vježbom (jedanom u polugodištu).


- Doktor medicine, specijalista za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju.

Znanja
Predmet Znanja
- Kongenetalna oboljenja - Anatomija i fiziologija - Lokomotorni sistem
- Rehabilitacija pacijenta sa - Nervni sistem
neurona
137
Znanja
Predmet Znanja
- Rehabilitacija djece i - Zdravstvena njega u - Posmatranje bolesnika u
odraslih rehabilitaciji postelji
- Rehabilitacija - Položaj bolesnika u postelji
kardiovaskularnih, plućnih i - Rehabilitaciona jedinica
ostalih oboljenja - Ishrana bolesnika
- Izlučevine
- Rehabilitacija djece - Etika - Etički odnos prema djetetu
- Rehabilitacija odraslih - Etički odnos prema starim
ljudima
- Rehabilitacija djece - Praktična nastava - Primjena fizikalne terapije
- Rehabilitacija u pedijatriji
kardiovaskularnih oboljenja - Kardiovaskularni sistem
- - Primjena fizikalne terapije
- Rehabilitacija plućnih u kardiologiji
bolesti - Respiratorni sistem
- Rehabilitacija starih - Primjena fizikalne terapije
u pulmologiji
- Primjena fizikalne terapije
u gerijatriji
138
1.2.15. PRAKTIČNA NASTAVA
1. Naziv kataloga: PRAKTIČNA NASTAVA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 72 72
II 108 108
III 180 180
IV 363 363
Ukupno 723 723
Struktura praktične nastave po predmetnim oblastima i razredima:

- I razred: anatomija sa foziologijom 36 časova; zdravstvena njega i rehabilitacija
36 časova;
- II razred: zdravstvena njega i rehabilitacija 36 časova; manuelne tehnike 72 časa;
- III razred: manuelne tehnike 72 časa; fizioterapija 108 časova
- IV razred: manuele tehnike 66 časova; fizioterapija 66 časova;
neurorehabilitacija 66 časova; specijalna reghabilitacija 66 časova; klinička
praksa 99 časova.
- Praktična nastava se realizuje u specijalizovanim kabinetima škole, domu
zdravlja-odjeljenjima za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju. Odjeljenje se dijeli
na grupe od 10-12 ucenika.
- Za izvođenje praktične nastave na bolničkim odjeljenjima neophodno je podijeliti
odjeljenje u grupe od 6-8 učenika.

- Razvijanje sposobnost socijalne komunikacije, empatije, timskog rada i
adekvatnih međuljudskih odnosa.
- Vršenje administrativnog postupka i sanitarne obrade pri prijemu, otpustu i u
slučaju smrti bolesnika.
- Upoznavanje bolesnika sa kućnim redom, čuvanjem i unošenjem podataka u
dokumentaciju.
- Razvijanje vještina prijema i pripreme bolesnika, izrade plana tretmana na
osnovu uputstva fizijatara, uzetih testova i funkcijskih ispitivanja.
- Osposobljavanje za sprovođenje fizikalnih procedura i jednostavnih kinezi-
tretmana, provjeravanje ispravnosti aparata, vođenje dokumentacije.
- Sprovođenje hidroterapijskih procedura (biserne kupke, podvodne tuš masaže,
peloidne aplikacije, peloidne kupke i dr.).
- Primjenjivanje osnovnih tehnika manuelne masaže (lokalne manuelne, opšte
manuelne, kozmetičke i sporstke masaže).
- Održavanje higijene pribora i aparature, vođenja računa o ispravnosti aparature.
- Sticanje samopouzdanja i sigurnosti kroz samostalni rad.
- Razvijanje sposobnosti timskog rada i kompetencija potrebnih za konstruktivno
komuniciranje sa saradnicima i korisnicima usluga.
- Usvajanje profesionalne etike i razvijanje motivacije za konstantno usavršavanje
u struci.
- Razvijanje ljubavi prema budućem pozivu i humanom odnosu prema bolesnom
čovjeku.
139
Razred: PRVI - OBLAST ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM (36 časova)
Formativni ciljevi
Uvod - Uočava radni - Razvija sposobnost - Upoznavanje
- Upoznaje kabinet prostor, tehnička opažanja navikava učenika sa radnim
za anatomiju i pomagala, modele, se na red i prostorom kabineta
fiziologiju. slike. urednost, razvija za anatomiju i
- Opredjeljuje se za - Planira i dogovara pozitivnu fiziologiju.
pripadnost jednoj se za radni termin orijentaciju prema
od radnih grupa. u okviru ponuđenih zanimanju.
termina i u - Navikava se na
komunikaciji sa planiranje radnih
ostalim učenicima. obaveza i
saradničku
komunikaciju.
Ćelija i tkiva - Crta i interpretira - Razvija sposobnost - Mikroskopiranje ili
- Poznaje morfološke shematski prikaz opažanja i crtanje različitih
i funkcionalne ćelije i analizira preciznost. tipova humanih
karakteristike funkcije glavnih - Razvija analitičko ćelija.
ćelije. djelova ćelije i mišljene. - Mikroskopiranje
- Objašnjava ćelijskih organela. trajnih histoloških
morfološke i - Upoređuje preparata ili
funkcionalne strukturu, svojstva skiciranje strukture
karakteristike i funkcionalne različitih vrsta
raznih vrsta tkiva. karakteristike tkiva.
epitelnog,
potpornog,
mišićnog i nervnog
tkiva.
Lokomotorni sistem
Koštani sistem - Pronalazi i - Razvija sposobnost - Demonstriranje na
- Zna navesti kosti samostalno opažanja. modelu skeleta i
ramenog pojasa i pokazuje kosti i - Razumije modelima
slobodnog gornjeg njihove glavne komplementarni pojedinacnih
uda i poznaje djelove na modelu odnos među kostiju.
glavne djelove kostura. polovima.
pojedinih kostiju. - Uočava i crta - Razvija svijest o
- Navodi kosti glavne djelove potrebi zaštite
grudnog koša i grudne kosti, glave od
kičmenog stuba. rebara i kičmenih povređivanja.
- Objašnjava pršljenova.
funkciju grudnog - Razlikuje vratne,
koša i kičmenog grudne, slabinske
stuba. pršljenove.
- Zna navesti kosti - Identifikuje prava,
karličnog pojasa i lažna i slobodna
slobodnog donjeg rebra na modelu
uda, kao i kostura.
obrazložiti njihov - Razumije funkciju
značaj. pojedinih kičmenih
- Imenuje kosti glave pršljenova kao i
i obrazložiti značaj kičmenog stuba u
lobanje u cjelini. cjelini.
140
Formativni ciljevi
- Razlikuje
morfološke i
funkcionalne
karakteristike
ženske i muške
karlice.
- Na modelu
pronalazi
pojedinačne kosti,
analizira lobanju u
cjelini i uočava na
bazi lobanje veliki
potiljačni otvor i 3
lobanjske jame.
- Uočava sadržaj
lobanjske šupljine i
shvata težinu
povreda lobanje i
mozga.
Zglobovi - Pokazuje zglobne - Uviđa važnost - Prepoznavanje
- Opisuje zglobove površine pojedinih tjelesne aktivnosti zglobova na slici ili
glave, kičmenog zglobova na za pravilan razvoj. modelu skeleta i
stuba, gornjih i modelu i simuliranje
donjih udova. demonstrira pokreta.
pokrete.
Mišići - Na modelu ili slici - Uviđa važnost - Prepoznavanje
- Poznaje samostalno pravilnog držanja skeletnih mišića na
topografiju mišića: pokazuje pojedine tijela za prevenciju modelu i slici.
glave, vrata, trupa, mišiće. bola u pojedinim
gornjih i donjih - Uočava koji se njegovim
udova. mišići kontrahuju a djelovima.
- Obrazlaže koji relaksiraju pri
agonističko i vršenju određenih
antagonističko pokreta.
djelovanje mišića.
Krv - Upoređuje sastav - Uviđa vezu teorije i - Pokazivanje
- Poznaje fiziološke krvne plazme i prakse. različitih fizioloških
rastvore i njihovu fizioloških - Povezuje uzroke i rastvora.
primjenu. rastvora. posljedice. - Donošenje
- Obrazlaže krvnu - Identifikuje - Pozitivno laboratorijkih
sliku. najčešće procjenjuje nalaza krvi zdravih
- Opisuje i primjenjivane važnost novih i bolesnih
pojašnjava pojave fiziološke rastvore. saznanja iz svoje pacijenata.
karakteristične za - Analizira sljedeće: struke. - Demonstracija
krv: sedimentacija broj entrocita, hemolizirane krvi u
entrocita i leukocita, epruveti.
hemoliza. trombocita,
količinu
hemoglobina,
hematokritsku
vrijednost i
141
Formativni ciljevi
leukocitarnu
formulu.
- Vrši komparaciju sa
referentnim
vrijednostima.
- Uočava
dijagnostički i
prognostički značaj
određivanja
sedimentacije.
- Uočava izgled
hemolizirane krvi.
Kardiovaskularni - Uočava arterije i - Razvija svijest o - Posmatranje i
sistem pokazuje mjesta na značaju kontrole prepoznavanje
- Nabraja arterije tijelu na kojima se krvnog pritiska u arterija na modelu
čiji se puls može pipa puls. očuvanju zdravlja. i slici.
palpirati. - Palpira puls i - Povezuje uzroke i - Rad u paru-
- Opisuje metodu ocjenjuje njegove posljedice. palpacija pulsa i
palpacije pulsa i kvalitete. - Uviđa vezu teorije i mjerenje krvnog
navodi njegove - Mjeri arterijski prakse. pritiska.
kvalitete. krvni pritisak i - Razvija preciznost. - Prepoznavanje
- Objašnjava metodu upoređuje sa površnih vena ruke
mjerenja referentnim na slici.
arterijskog krvnog vrijednostima. - Rad u paru-
pritiska. - Upoređuje pipanje i praćenje
- Poznaje uticaj vrijednosti pulsa i površnih vena ruke
tjelesnog krvnog pritiska u na tijelu.
opterećenja na uslovima mirovanja
aktivnost i nakon fizičke
kardiovaskularnog aktivnosti.
sistema. - Uočava i prati
- Poznaje anatomiju površne vene koje
površnih vena služe za vađenje
ruke. krvi i davanje
intravenskih
injekcija.
Respiratorni sistem - Uočava položaj - Stiče uvid o - Prepoznavanje
- Navodi i pojašnjava pojedinih značaju kiseonika djelova
topografiju respiratornih za život čovjeka. respiratornog
respiratornih organa i njihove - Razvija ekološku sistema na
organa. odnose sa drugim svijest. modelima i
- Objašnjava organima na slikama.
mehanizam modelu i slici. - Pravljenje
respiratornih - Pokazuje ulogu Dondersovog
pokreta. dijafragme i modela.
- Definiše plućne negativnog pritiska
volumene i u intrapleuralnom
kapacitete. prostoru u
ostvarivanju
disajnih pokreta
(Dondersov model).
142
Formativni ciljevi
- Razlikuje statičke i
dinamičke testove
za određivanje
funkcionalne
sposobnosti
respiratornog
sistema.
Digestivni sistem - Pokazuje pojedine - Uviđa važnost - Prepoznaje djelove
- Poznaje djelove probavne pravilne ishrane. digestivnog sistema
topografiju organa cijevi i pridruženih na reljefnom
za varenje. žlijeda na modelu i modelu.
- Objašnjava ulogu slici. - Tabelarni prikaz.
probavnih sokova i - Pridružuje
fermenata. odgovarajuće
fermente
pojedinim vrstama
hranljivih materija.
Urinarni sistem - Analizira - Razumije značaj - Donošenje
- Poznaje normalna laboratorijske analize urina u laboratorijskih
(fiziološka ) nalaze urina zdrave svakoj provjeri nalaza urina
svojstva i sastav i bolesne osobe. zdravstvenog zdravih i bolesnih
urina. - Razlikuje fizikalni, stanja. pacijenata.
- Opisuje rutinski hemijski i - Crtanje citoloških
pregled mokraće. mikroskopski sastojaka
- Pojašnjava pregled urina. sedimenta urina.
diurezu. - Upotrebljava
medicinske
termine: oligurija,
poliurija, anurija,
polakizurija i
dizurija.
Genitalni sistem - Samostalno - Razvija humane - Prepoznavanje
- Poznaje pokazuje djelove odnose među djelova genitalnog
topografiju muških muških i ženskih polovima. sistema na modelu
i ženskih polnih polnih organa na i slici.
organa. modelu i slici. - Pokazivanje
- Navodi metode - Vrši komparaciju različitih vrsta
kontracepcije. mehaničkih, kontraceptivnih
hemijskih i sredstava.
bioloških metoda
kontracepcije.
Sistem receptornih - Ispituje - Rad u paru,
organa akomodaciju oka demonstracioni
- Pojašnjava posmatranjem ogled.
akomodaciju oka. Sanson-Purkinijevih
likova ili na
funkcionalnom
modelu oka.
Nervni sistem - Samostalno - Razumije - Prepoznavanje
- Poznaje djelove pokazuje pojedine sposobnost djelova nervnog
nervnog sistema. djelove nervnog organizma da se sistema na modelu
143
Formativni ciljevi
- Objašnjava sistema na modelu prilagođava i slici.
refleksne radnje i slici. uslovima spoljašnje - Rad u paru-
(bezuslovni i - Identifikuje sredine. ispitivanje
uslovni refleksi). elemente refleksa.
- Navodi klinički refleksnog luka.
važne reflekse i - Ispituje reflekse
obrazlaže njihov oka, kože i tetivne
značaj. reflekse.
144
Razred: PRVI - OBLAST ZDRAVSTVENA NJEGA I REHABILITACIJA (36 časova)
Formativni ciljevi
Kabinet za praktične vježbe
- Pojašnjava svrhu - Upotrebljava - Stiče naviku - Diskusija o opremi
kabineta, opremu kabineta. održavanja radnog kabineta.
namještaj, pribor i - Koristi radnu prostora.
instrumente. uniformu i - Razvija osjećaj o
- Upoznaje mjere primjenjuje ostale potrebi lične
lične zaštite. mjere zaštite. zaštite na radu.
Rehabilitaciona bolesnička jedinica
- Upoznaje se sa - Prepoznaje - Navikava se na - Namještanje
radom prostorije tačnost, red i prazne bolesničke
rehabilitacione bolesničke jedinice urednost. postelje, rad u
bolesničke jedinice, i učestvuje u parovima i
prostorijama, održavanju individualno.
bolesničkom sobom. higijene bolesničke - Koristiti lutku-
- Demonstrira sobe (bolesničke fantom za
namještanje prazne postelje i namještanje
i zauzete ormarića). zauzete bolesničke
bolesničke postelje. - Namješta praznu i postelje.
- Demonstrira zauzetu bolesničku
promjenu postelju pravilnom
posteljnog rublja. tehnikom (rad dva
- Pokazuje postupak i jednog učenika).
odlaganja prljavog - Mijenja posteljno
posteljnog rublja. rublje:(donji
čaršav po dužini i
širini, navlake za
ćebe i jastuk).
- Odlaže prljavo
posteljno rublje na
pravilan način.
Sprečavanje intrahospitalnih infekcija
- Definiše - Razlikuje - Razvija osjećaj za - Priprema i
dizenfekciju i dezinfekciona očuvanje životne materijala
pojašnjava sredstva i pravi sredine i dizenfekciju i
primjenu potrebna sprečavanje sterilizaciju,
dizenfekcionih razblaženja. nastanka infekcija. individualan rad
sredstava. - Priprema materijal - Navikava se na red učenika.
- Zna metode za dizenfekciju. i urednost. - Obilazak centralne
dizenfekcije. - Obavlje - Razvija pravilan sterilizacije u KCC
- Definiše dezinfekciju kože i odnos prema G.
sterilizaciju. slluzokože, zdravlju kao
- Zna metode izlučevina i pribora društvenoj
sterilizaciju. i materijala, koji vrijednosti.
su bili u kontaktu - Razvija stručnu i
sa bolesnikom. radnu odgovornost.
- Priprema
instrumente i
ostali materijal za
sterilizaciju
145
Formativni ciljevi
(vlažnu, suvu,
hemijsku).
- Vrši kontrolu
sterilizacije i
pravilno rukuje
sterilnim
materijalom.
Prijem i medicinsko sanitarna obrada
- Upoznaje postupak - Aktivno učestvuje - Navikava se na - Obilazak prijemnog
prilikom prijema, kod prijema pridržavanje bloka i
smještaja i otpusta povrijeđanih i propisa prilikom posmatranje
bolesnika. oboljelih u prijema postupka prijema.
- Upoznaje sanitarnoj obradi i povrijeđenih i - Koristiti slajdove i
medicinsku smještaju na oboljelih. video zapise o
dokumentacije. odjeljenje. - Shvata važnost održavanju lične
- Demonstrira - Unosi podatke u održavanja lične higijene bolesnika.
održavanje lične medicinsku higijene bolesnika. - Koristiti lutku
higijene dokumentaciju. - Usvaja načela fantom za
nepotkretnih - Učestvuje u zdravog života i uvježbavanje lične
bolesnika u postelji održavanju lične čiste životne higijene i
(umivanje, pranje higijene bolesnika. sredine. promjene ličnog
kose, pranje polno- - Mijenja pravilno rublja pacijenta.
analnog predjela, lično rublje
kupanje). nepokretnog
- Demonstrira bolesnika.
promjenu ličnog
rublja nepokretnog
bolesnika.
Dekubitus
- Poznaje metode - Uočava simptome - Koristiti lutku
prevencije dekubitusa i fantom.
dekubitusa. učestvuje u
spriječavanju i
liječenje
(promjena
položaja, masaža
alkoholom, pranje
vodom i sapunom,
puder, vazdušni
jastuci).
Objektivni znaci bolesti
Položaj u postelji - Pomjera, podiže i - Koristiti lutku-
- Poznaje vrste prenosi fantom za
položaja bolesnika povrijeđene i uvježbavanje
u postelji. oboljele. promjene
- Zna važnost - Učestvuje u položaja.
prinudnih položaja. sprečavanju
- Poznaje načine naknadnih
promjene položaja deformiteta
u postelji (kontraktura,
paraplegičnog pravilnim
146
Formativni ciljevi
pacijenta i prelazak polžajima tijela
iz invalidskih kolica bolesnika uz
u postelju i pomioć mehaničkih
obrnuto. pomagala (jastuka,
- Poznaje ortodska i vrećica sa
protetska sredstva pijeskom, dasaka,
- Zna korektivne konopaca i sl.).
položaje kod - Pomaže pacijentu
pacijenata sa sa paraplegijom pri
hemiplegijom, prelasku iz
paraplegijom, invalidskih kolica u
kvadriplegijom, postelju i obrnuto.
amputacijom i - Učestvuje u radu
drugim bolestima. tima kod primjene
ortodskih i
protetskih
sredstava.
- Primjenjuje
korektivne
položaje i šine kod
hemiplegija,
paraplegija,
kvadriplegija,
amputacije i
drugih bolesti.
Vitalne funkcije - Mjeri tjelesnu - Vrši komparaciju - Mjerenje i
- Demonstrira temperaturu i između normalnih i evidentiranje
mjerenje tjelesne evidentira patoloških rezultata vitalnih
temperature, pulsa, vrijednost u vrijednosti vitalnih funkcija, rad u
arterijskog krvnog temperaturnu funkcija. parovima.
pritiska i zna listu. - Razvija sposobnost
postupak brojanja - Pruža pomoć blagovremene,
respiracija. bolesniku sa brze i tačne
visoko-febrilnom kontrole vitalnih
temperaturom. funkcija.
- Određuje
frekvenciju, ritam
i tip pulsa i
evidentira u
temperaturnu
listu.
- Mjeri arterijski
krvni pritisak i
evidentira
vrijednost u
temperaturnu
listu.
- Broji frekvenciju
respiracija i
evidentira
dobijenu
147
Formativni ciljevi
vrijednost u
temperaturnu
listu.
- Uočava patološke
oblike disanja i
pruža pomoć
bolesniku sa
otežanim
disanjem.
Izlučevine
- Objašnjava - Uzima urin za - Stiče sposobnost Video zapis:
uzimanje urina za makroskopsiki uočavanja i - Uzimanje
različite pregled(boju, opažanja. izlučevina za
laboratorijske izgled, specifičnu - Razvija osjećaj laboratorijske
analize. težinu, diurezu). lične odgovornosti i analize.
- Pozneje tretman - Uzima urin za zaštite na radu.
pražnjenja bakteriološki
mokraćne bešike. pregled
- Demonstrira (urinokulturu).
uzimanje stolice za - Učestvuje u
različite analize. pripremi
- Navodi indikacije za materijala za
evako-klizmu. kateterizaciju
- Objašnava postupak mokraćne bešike.
uzimanja - Učestvuje u
povraćenog automatizaciji
sadržaja za različite mokraćne bešike.
analize. - Uzima stolicu za
- Demonstrira makroskopski,
uzimanje ispljuvka mikroskopski i
za različite analize. bakteriološki
pregled
(koprokultura).
- Izvodi evakoklizmu
- Uzima i šalje
povraćeni sadržaj
na bakteriološki i
toksikološki
pregled.
- Njeguje bolesnika
za vrijeme i poslije
povraćanja.
- Uzima ispljuvak za
analizu
(makroskopsku,
mikroskopsku,
bakteriološku,
citolološku i
patohistološku) i
pruža potrebnu
pomoć bolesniku
148
Formativni ciljevi
koji kašlje.
Aplikacija lijekova
- Zna načine - Trebuje i daje - Razvija osjećaj - Pripremanje
aplikacije lijekova. lijekove oralno, odgovornosti. materijala za
- Poznaje rektalno, davanje lijekova i
anafilaktički šok. inhalacijom, infuzije-rad u
parenteralno, parovima.
preko kože. - Pripremanje
- Daje infuzione antišok terapije.
rastvore.
- Primjenjuje
antišok terapiju.
Ishrana bolesnika
- Demonstrira - Pomaže u ishrani - Razvija svijest o - Hranjenje
hranjenje bolesnicima kojima značaju pravilne nepokretnog
nepokretnog je pomoć ishrane. bolesnika-
bolesnika. neophodna. vježbanje na lutki
- Demonstrira načine - Hrani nepokretnog fantomu.
vještačke ishrane. bolesnika.
- Hrani bolesnika
preko nazogastične
sonde i
gastrostome.
149
Razred: DRUGI - OBLAST ZDRAVSTVENA NJEGA I REHABILITACIJA (36 časova)
Formativni ciljevi
Pružanje prve pomoći
- Zna mjere pružanja - Sprovodi mjere - Razvija svijest o - Vježbanje metoda
prve pomoći. prve pomoći za potrebama pružanja prve
održavanje disanja blagovremenog pomoći -rad u
i cirkulacije, reagovanja. parovima.
zaustavljanje
krvarenja.
- Postavlja sredstva
za privremenu
imobilizaciju.
- Pruža prvu pomoć
kod opekotina.
Zavoji
- Zna ulogu i svrhu - Shvata osnovne - Razvija preciznost i - Koristiti slajdove i
zavoja. principe pravilnog odgovornost u video zapise.
- Zna svrhu postavljanja. radu. - Vježbanje
postavljanja prvog - Postavlja prvi postavljanja
zavoja. zavoj. zavoja, rad u
- Demonstrira - Postavlja pravilno parovima.
postavljanje zavoja zavoj glave, trupa i
na pojedine djelove ekstremiteta.
tijela.
Kineziterapijski blok
- Zna metode - Učestvuje aktivno - Stiče sposobnost - Koristiti lutku
medicinske u izvođenju svih osposobljavanja fantom.
rehabilitacije i oblika medicinske pacijenta za život i - Koristiti slajdove i
osnovne oblike rehabilitacije. rad u granicama video zapise o
izvođenja - Učestvuje u radu invalidnosti. kineziterapiji.
kineziterapije, pri aplikaciji
hidrokineziterapije, ortodskih,
terapije radoma, protetskih
sporta i rekreacije. sredstava za
- Nabraja opremu samopomoć i
sale za pomoćnih
kineziterapiju sredstava.
(strunjače, stolovi - Prati proces
za individualni rad, osposobljavanja
razboj za pacijenta.
uvježbavanje hoda, - Mjeri obim pokreta
dubak za hodanje i i snagu mišića
drugo). pacijentima.
- Zna postupke - Uzima osnovne
evaluacije funkcije biometrijske
lokomotornog podatke (telesnu
sistema. težinu i visinu,
dužinu i obim
donjih
ekstremiteta i
obim grudnog
150
Formativni ciljevi
koša).
Hidroterapijski blok
- Zna prostorije i - Aktivno učestvuje - Razvija sposobnost - Vježbanje
opremu u primjeni osposobljavanja hidroterapijskih
hidroterapijskog hidrokinezioterapi- pacijenta za život i procedura
bloka. jskih procedura. rad u granicama hidroterapijskom
invalidnosti. bloku.
Elektroterapijski blok
- Navodi postupke - Razlikuje aparate - Razvija osjećaj - Vježbanje
primjene terapije za primjenu struje odgovornosti i pravilnog
električnom u terapijske svrhe: preciznosti u radu. uključivanja
energijom. - za faradizaciju, aparata za
- galvansku struju, elektroterapiju.
- elektroforezu,
- elektrostimulaciju,
- intereferentnu
struju,
- kratkotalasnu
terapiju,
- mikrotalasnu
terapiju,
- ultra i infrazvuk,
- lampe za
ultravioletne
zrake.
Terapija radom
- Zna ciljeve i - Analizira cilj radne - Posjeta Domu
zadatke radne terapije. starih.
terapije.
Ortotika i protetika
- Poznaje načine - Pomaže pacijentu - Prikaz slika
upotrebe sprava za kod primjene različitih ortotskih
pomoć pacijentu u ortodskih i i protetskih
obavljenju protetskih sredstava.
aktivnosti sredstava za
samozbrinjavanja samopomoć i
(lična higijena, pomoćnih
oblačenje sredstava.
svlačenje, uzimanje
obroka i slično).
151
Razred:DRUGI - OBLAST MANUELNE TEHNIKE (72 časa)
Informativni ciljevi i Formativni ciljevi Socijalizacijski Preporuke za
Masaža
- Zna tehnike - Upisuje potrebne - Razvija pozitivan - Prikazivanje
izvođenja masažnih podatke o stav prema slajdova na kojima
hvatova. pacijentu u zdravlju. su objašnjene
- Objašnjava dejstvo zdravstvenu - Navikava se na red različite vrste
masaže. dokumentaciju. i urednost. masaže.
- Navodi sredstva za - Aplicira određena - Razvija lični
masažu. sredstva. osjećaj
- Opisuje opremu - Određuje masažne odgovornosti
prostorije za položaje. prema higijeni i
masažu. - Ocjenjuje stanje zdravlju.
- Pojašnjava kože cirkulacije i - Razvija sposobnost
pripremu limfotoka. komunikacije.
fizioterapeutskog - Analizira stanje
tehničara. mišića i njihovu
- Poznaje pripremu konzistenciju.
bolesnika za - Planira kontrolu
masažu. pulsa disanja,
- Objašnjava tenzije prije i
postupke aplikacije poslije masaže.
određenih
sredstava.
Relaksacija
- Navodi dejstvo - Obučava bolesnika - Razvija sposobnost - Prikazivanje slika i
relaksacije. vježbama disanja. opažanja. grafikona na
- Poznaje vrste - Razlikuje vrste - Uviđa vezu teorije i kojima su
relaksacije. relaksacije i prakse. objašnjeni
- Pojašnjava totalnu, postavlja bolesnika relaksacioni
lokalnu i u položaje koji su položaji.
progresivnu za njega
relaksaciju. najudobniji.
- Zna masažne - Upoređuje
položaje pri kontrahovane i
izvođenju totalne, relaksirane mišiće.
lokalne i - Dokazuje dali su
progresivne mišići maksimalno
relaksacije. opušteni ili ne.
- Zna položaje - Razlikuje srednji
bolesnika za fiziološki položaj
masažu pojedinih ekstremiteta po
djelova tijela. Fiku.
- Nabraja sredstva za
masažu.
- Objašnjava značaj
saradnje tehničara
i bolesnika
umješnost
fizioterapeuta i
važnost idealnih
152
mikroklimatskih
uslova.
Masažni hvatovi(glađenje, trljanje, gnječenje, lupkanje, vibracije)
- Zna pet osnovnih - Izvodi - Navikava se na Vježbe:
masažnih hvatova pravolinijsko, sistematičnost u - Izvođenje
a to su: kružno i cik-cak radu. pravolinijskog i
glađenje(efleraž), glađenje. - Razvija osječaj kružnog cik-cak
trljanje(frikcija), - Planira trljanje profesionalne glaženja.
gnječenje(petrisa), jednom ili objema odgovornosti. - Izvoženje tehnike
lupkanje(perkusij), rukama. gnječenja na tri
vibracije(vibrasion) - Ocjenjuje da načina.
- Demonstrira upotreba sredstava - Upotreba stabilne i
pravolinijsko za masiranje nije labilne vibracije,
kružno i cik-cak preporučljiva jer je brzinom 12-16
glađenje. kod masaže pokreta u minuti
- Obrazlaže trljanjem potreban (igra uloga,
intenzitet pritiska i što intimnjiji pacijent-
pravac kretanja kontakt sa kožom. zdravstveni
ruku. - Izvodi tehnike tehničar).
- Pojašnjava razliku gnječenja na tri
između površinskog načina: odiže
i dubokog mišićnu masu od
glađenja. osnove, pritiska
- Zna metodiku i mišićnu masu ka
dejstvo glađenja osnovi i radi
- Demonstrira gnječenje sa
trljanje ulnarnim straničnim
dijelom šake, iskrivljenjem.
jagodicama prstiju - Razlikuje lupkanje
i interfalangealnim jagodicama prstiju
zglobovima. ulnarnim djelom
- Zna metodiku šake i volarnim
djelovanja trljanja. djelom šake i
- Poznaje gnječenje izvodi ga u seriji od
na sva tri načina. 120-180 udara u
- Opisuje lupkanje minuti.
jagodicama prstiju, - Upotrebljava
ulnarnim i volarnim stabilne i labilne
djelom šake. vibracije.
- Pojašnjava stabilne - Izvodi ih brzinom
i labilne vibracije. pokreta od 12 do
16 u sekundi.
Masažni međuhvatovi (češljnje, peglanje, valjanje, štipkanje, istezanje tkiva i
rastresanje)
- Navodi postupke - Razlikuje masažne - Razvija osječaj Vježba:
postavljanja međuhvatove. profesionalne - Posjeta spa
bolesnika u - Izvodi pravilno odgovornosti. centrima i drugim
odgovarajuće pokrete u radio- - Razvija osjećaj institutima.
položaje. karpalnom zglobu odgovornosti i - Izvođenje pravilnih
- Zna načine iz krajnje fleksije u spremnosti za pokreta u radio-
izvođenja masažnih ekstenziju vršeći timski rad. karpalnom zglobu
153
međuhvatova. snažan pritisak pri - Usvaja načela iz krajnje fleksije u
- Demonstrira ,,češljanju“. zdravog života. ekstanziju.
češljnje i navodi - Izvodi ,,peglanje“ - Razvija moć - Izvođenje tehnike
gdje se dorzalnom stranom zapažanja. ”peglanja”
primjenjuje. prstiju tako da sa - Razvija umješnost dorzalnom stranom
- Pojašnjava doručjem zaklapa u radu prstiju.
peglanje i njegovo prav ugao. samoinicijativnost i - Upotreba tehnike
dejstvo. - Upotrebljava smisao za dobro ”valjanja” na dva
- Poznaje ,,valjanje“ na dva organizovanje načina.
„valjanje“. načina tako da posla. - Izvođenje tehnike
- Objašnjava rukama valja mišić ”štipkanja” (igra
štipkanje I poznaje preko čvrste uloga-
oboljenja kod kojih podloge ili su ruke fizioterapeutski
se izvodi. postavljene tako tehničar, pacijent).
- Demonstrira da se mišići valjaju
istezanje tkiva i između ispruženih I
zna indikacije za paralelno
njegovu primjenu. postavljenih
- Zna rastresanje i dlanova.
karakteristike ovog - Izvodi ,,štipkanje“
međuhvata. palcem i
kažiprstom brzim i
ritmičim
pokretima.
- Upotrebljava
volarnu stranu
prstiju ili dlanova
pri istezanju tkiva.
- Planira
,,rastresanje“ na
ekstremitetima
tako da uzdužne
osovine šaka
poklapa sa
uzdužnom
osovinom
ekstremiteta.
- Predviđa brzinu
pokreta kod
rastresanja i
šakama vrši
pokrete gore, dole,
lijevo i desno.
- Planira
kombinovanje
masažnih hvatova i
međuhvatova.
154
Razred: TREĆI - OBLAST MANUELNE TEHNIKE (72 časa)
Masaža glave, vrata, lica, grudnog koša, trbuha, leđa, gornjih i donjih ekstremiteta
- Zna topografsku - Razlikuje masažu - Razvija analitičnost - Pretraživanje
anatomiju glave kosmatog dijela i logičnost. Interneta.
vbrata lica grudnog glave i masažu lica. - Razvija sposobnost - Izvođenje tehnika
koša trbuha leđa - Izvodi pravilno opažanja. masaže glave,
gornjih i donjih masažne pokrete u - Nvikava se na red i vrata, grudnog
ekstremiteta. pravcu pružanja urednost. koša, trbuha, leđa,
- Poznaje masažne limfnih sudova lica. - Razvija sposobnost gornjih i donjih
hvatove koji se - Poznaje masažu komunikacije. ekstremiteta,
primjenjuju kod najvažnijih nerava. - (igra uloga-
ovih regija. - Planira masažu pacijent,
- Navodi masažne kosmatog dijela zdravstveni
hvatove pojedinih glave i masažne tehničar).
nerava. pokrete izvodi u -
- Pojašnjava pravcu rasta kose.
metodiku - Razlikuje masažu
navedenih regija. prednje i zadnje
- Zna indikacije i strane vrata.
kontraindikacije - Izvodi masažu
kod ovih masaža. grkljana i masažu
mekih djelova
vrata.
- Pranira pravilan
položaj pri masaži
sternokleidoma-
stoideusa.
- Uočava da pri
masaži prednjeg
dijela vrata ne
treba pritiskivati
podjezičnu kost da
se ne bi javio
kašalj.
- Izvodi masažu
grudnog koša i to
pektoralis majora
et minora serratus
anteriora i
interkostalnih
mišića.
- Upotrebljava
vibtacionu masažu
u predjelu nervnih
tačaka bola.
- Određuje masažne
hvatove kod
masaže trbuha i
poznaje masažu
trbušnog zida
organa trbušne
155
duplje i nervnog
spleta u predjelu
trbuha.
- Analizira stanje
pacijenta i
informiše se iz
anamneze kako bi
plan masaže bio
precizniji.
- Izvodi masažu leđa
i to masažu kože
mišića i nervnih
završetaka.
- Upotrebljava
glađenje trljanje
gnječenje i
lupkanje a za
masažu koristi
dlanski dio šake
tenar hipotenar i
ulnarni dio
podlakta.
- Razlikuje masažu
gornjih
ekstremiteta i to
masažu prstiju šake
zgloba ručja,
podlakta, lakatnog
zgloba nadlakta i
ramena.
- Upotrebljava
glađenje trljanje i
trakciju zglobova
kod masaže prstiju.
- Predviđa glađenje
trljanje gnječenje i
kombinuje ga sa
pasivnim i aktivnim
vježbama kod
masaže šake i
ručnog zgloba.
- Izvodi masažu
podlakta pomoću
glađenja trljanja
gnječenja i
lupkanja.
- Upotrebljava
masažne hvatove
glađenje i trljanje
pri masaži lakatnog
zgloba dok je ruka
156
oslonjena na šaku.
- Predviđa masažu
dvoglavog i
troglavog mišića
nadlaktice.
- Razlikuje masažu
deltastog mišića po
djelovima.
- Uočava otoke na
gornjem
ekstremitetu i
masažu sprovodi od
proksimaslog dijela
ka distalnom.
- Izvodi masažu
donjeg
ekstremiteta i to
masažu stopala,
masažu skočnog
zgloba, masažu
potkoljenice,
koljenog zgloba,
natkoljenice,
zgloba, kuka i
karlice.
- Upotrebljava
masažne hvatove
glađenje i trljanje
kod masaže
dorzalne i
plantarne strane
stopala.
- Izvodi glađenje i
trljanje maleolusa i
ahilove tetive pri
masaži skočnog
zgloba.
- Razlikuje masažu
prednje spolje i
zadnje lože
potkoljenice i
izvodi glađenje
itrljanje gnječenje
i lupkanje a od
međuhvatove
valjanje čupkanje
rastresanje.
- Uočava jačinu
mehaničkog
pritiska pri masaži
koljena i izvodi
157
mobilizaciju patele
u svim pravcima.
- Određuje masažu
natkoljenice i
primjenjuje
gađenje trljanje
gnječenje i
lupkanje a od
međuhvatova
valjanje
rastresanje
štipkanje.
- Ocjenjuje da se
masaža natkoljene
jame mora uraditi
obazrivo zbog
velikih krvnih
sudova i nerava u
njoj.
Masaža refleksnih zona
- Poznaje masažu - Izvodi periostnu - Uočava vezu - Sprovođenje
refleksnih zona i masažu ritmičnim između teorije I postupaka higijene
zna njene vrste. pritiskivanjem prakse. radnog prostora.
- Periostnu masažu periostne tačke - Povezuje uzroke i
masažu vezivnog jagodicama prstiju posljedice.
tkiva i segmentnu izvođenjem 16 - Navikava se na
masažu. pritisaka u minuti. timski rad.
- Demonstrira - Upotrebljava - Stiče
periostnu masažu periostnu masažu samopouzdanje i
pritiskivanjem duž kičmenog sigurnost.
periostne tačke stuba i rebara kako
jagodicama bi postigao
srednjeg prsta uz refleksno
pomoć kažiprsta. djelovanje na
- Opisuje masažu organe grudne
vezivnog tkiva a duplje.
izvodi povlačenje - Uočava promjene u
kože i potkožnog lumbosakralnom
tkiva jagodicama predjelu i planira
trećeg i četvrtog masažu vezivnog
prsta. tkiva kako bi
- Zna segmentnu smanjio njegov
masažu koja tonus i
objedinjuje sve zadebljanje.
ostale oblike - Određuje trajanje
refleksne masaže. procedure koja
- Poznaje kanale ili traje od 15-20
meridijane pri minuta dok serija
izvođenju sadrži od 8-15
akupunkture. masaža.
158
- Planira segmentnu
masažu i
upotrebljava je na
koži i potkožnom
tkivu mišićima i
periostu.
- Predviđa
akumpunkturu i
djeluje na
akumpunkturne
tačke.
- Poznaje
akumpresuru i traži
iste tačke
pritiscima prstiju.
Dejsvo masaže na kožu mišiće zglobove krvotok nervni sistem
- Zna lokalno opšte i - Uočava mehaničko - Razvija logičnost. - Obilazak ustanova i
refleksno dejstvo i refleksno dejstvo upoznavanje sa
masaže. masaže na kožu. pravilima u tim
- Poznaje dejstvo - Analizira reakcije ustanovama.
masaže na glatku bolesnika i stepen
muskulaturu mišiće odmaklosti
stomaka crijeva patološkog
mokraćne bešike. procesa.
- Objašnjava masažu - Izvodi masažu
kao siptomatski vid povrijeđenih i
liječenja i denervisanih mišića
kombinuje sa i indentifikuje
ostalim metodama atrofične mišiće.
fizikalne terapije. - Određuje masažu
- Poznaje lokalne i povrijeđenog
opšte reakcije zgloba i vrši je
tkiva i organa. iznad zgloba radi
- Navodi fiziološka resorpcije u pravcu
dejstva masaže i venske i limfne
trajanje masaže. cirkulacije.
- Poznaje dejstvo - Poznaje limfnu
masaže na masažu i sprovodi
perifgerni i je kako bi vrže
centralni nervni došlo do resorpcije
sistem i obrazlaže otoka.
dejstvo masaže na - Izvodi masažu
receptore nervne masažne kragne i
puteve, povoljno djeluje na
neurorefleksne glavobolje
veze na rad vazomotornog
unutrašnjih organa. porijekla.
- Poznaje reakcije
bolesnika za
vrijeme masaže
kao i lokalne
159
promjene u regiji
koju tretira.
- Formira brzinu
pokreta tako da
gnječenje izvodi sa
15 pokreta u minuti
lupkanje od 120-
180 pokreta u
minuti vibracije od
8-11 poketa u
sekundi.
Indikacije i kontraindikacije
- Nabraja indikacije i - Razlikuje indikacije - Video prikaz
kontraindikacije. i kontraindikacije posljedica
- Poznaje oboljenja za primjenu nestručno izvedene
povrede masaže. manuelne masaže.
deformacije kod - Upotrebljava
kojih se može masažu samo kod
primjeniti masaže povrede mekih
a to su tkiva preloma
prelomi:kostiju kostiju poslije
kontrakture, imobilizacije
ožiljci, lokalnih otoka,
otoci,defiormacije degenerativnih
kičmenog stuba reumatskih
,vanzglobni oboljenja kičmenog
reumatizam, stuba, vanzglobnog
mlitave i spšastične reumatizma,
pareze i paralize, kardiovaskularnih
opšti zamor, oboljenja,
nesanica itd. bronhialne
- Poznaje astme,opšteg
kontraindikacije za zamora,
primjenu masaže a poremećaja
to su :akutna metabolizma itd.
zapaljenja ,gnjojni - Uočava
procesi ,infektivna kontraindikovana
oboljenja, maligna oboljenja i povrede
oboljenja, i ne radi masažu
krvarenja,opekot- kod akutnih
ine ,zapaljenja zapaljenja, gnojnih
vena itd. procesa,
infektivnih
oboljenja,malignih
procesa, krvarenja
opekotina itd.
- Izvodi sportsku
masažu pripremnu i
relaksirajućuj
160
Razred: TREĆI - OBLAST FIZIOTERAPIJA (108 časova)
Formativni ciljevi
Terapijske vježbe
- Definiše pojam - Razlikuje aerobne - Uviđa značaj - Demonstriranje
terapijske vježbe. od anaerobnih terapijske vježbe u terapijskih vježbi.
- Definiše osnovne terapijskih vježbi. unapređenju i
principe vježbi. - Uočava važnost očuvanju zdravlja.
- Poznaje tipove inteziteta
vježbanja. terapijskih vježbi.
- Definiše trajanje - Ističe dužinu
vježbi. trajanja terapijskih
- Shvata korisnost vježbi.
vježbanja. - Obrazlaže
učestalost
terapijskih vježbi.
Kondicioniranje
- Definiše pojam - Uočava razliku - Razvija svijest o - Demonstracija
kondicioniranja. između značaju sprovođenja testa
- Definiše najčešće kondicioniranja i kondicioniranja. na ergobiciklu.
testove za dekondicioniranja. - Deminstracija testa
evaluaciju - Uočava test na hoda.
rekondicioniranja. ergobiciklu ili na
pokretnoj traci.
- Uočava značaj
testa hoda.
Rekreacija
- Definiše pojam - Uočava važnost - Uviđa značaj - Pretraživanje
rekreacije. igre i zabave kao rekreacije u Internetu na temu:
- Shvata važnost glavnih oblika svakodnevnom - Ralaksacija.
rekreacije za rekreacije. životu.
očuvanje zdravlja.
- Poznaje ciljeve
rekreacije.
Fitnes
- Definiše pojam - Uočava izdržljivost - Shvata važnost Power point
fitnesa. kao glavnu fitnesa u prezentacija od
- Shvata važnost karakteristiku svakodnevnom strane učenika na
fitnesta kao mjere fitnesa. životu. temu:
u očuvanju i - Fitnes i zdravlje.
unapređenju
zdravlja.
- Zna da je fitnes
spoj redovnog
vježbanja i
pravilne ishrane.
Relaksacija
- Definiše pojam - Razlikuje opštu i - Shvata važnost - Izvođenje
relaksacije. lokalnu relaksaciju. relaksacije u procedura sa
- Nabraja osnovne - Razlikuje autogeni svakodnevnom relaksacionim
tehnike trening od životu. dejstvom.
relaksacije. progresivne Seminarski rad:
- Poznaje i izvodi mišićne relaksacije - Relaksacija.
161
Formativni ciljevi
procedure koje - Shvata važnost
imaju relaksativno relaksacije kao
dejstvo. oblik prevencije
stresa i zamora.
- Izvodi procedure
koje imaju
relaksativno
dejstvo.
Velnes
- Definiše pojam - Uočava da je - Shvata važnost - Power point
velnesa. pojam velnesa - velnesa u prezentacija od
- Objašnjava važnost skup principa. svakodnevnom strane učenika:
velnesa u očuvanju - Ističe komponente životu. - Velnes i zdravlje.
zdravlja. velnesa: fitnes,
kompozicija tijela,
način života, odnos
prema stresu,
odmoru i radu.
- Shvata važnost svih
komponenti
velnesa i njihovu
međuzavisnost.
162
Razred: ČETVRTI - OBLAST MANUELNE TEHNIKE (66 časova)
Formativni ciljevi
Aparaturni oblici masaže (vibraciona, podvodna masaža)
- Demonstrira - Izvodi vibracionu - Razvija spsosobnost - Demonstriranje
vibracionu i masažu pomoću opažanja. tehnike rukovanja
podvodnu masažu. raznih nastavaka - Navikava se na aparatima i
- Zna učestalost kao što su pridržavanje uređajima koji se
vibracija kod pečurke,valjci i propisa. koriste u terapiji.
vibracione masaže i češljevi. - Povezuje uzroke i
trajanje njenih - Izvodi vibracije od posljedice.
aplikacija. 3-30 treptaja u
- Objašnjava sekundi.
pozitivne i - Planira serije od 8-
negativne osobine 10 seansi ukupno.
vibracione masaže. - Poznaje indikacije
- Zna indikacije za za vibracionu
lokalnu i opštu masažu i radi je
upotrebu kao i kod sportista
kontraindikacije. rekovalescenata
- Objašnjava rad zamora gojaznosti.
pulsatora kod - Poznaje indikacije
podvodne masaže. za lokalnu
- Zna temperaturu upotrebu i radi
vode intenzitet vibracionu masažu
pritiska i dužinu kod postraumatskih
trajanja procedure stanja,
kod podvodne vanzglobnog
masaže. reumatizma,
- Poznaje indikacije i spastične i mlitave
kontraindikacije pareze i paralize
kod podvodne ožiljnih tkiva itd.
masaže. - Indentifikuje
kontraindikacije i
masažu ne radi kod
infektivnih
oboljenja,
zapaljenskih
oštećenja krvnih i
limfnih sudova,
krvarenja, tumora i
kožnih bolesti.
- Upotrebljava
izlazni pritisak od
0.5-2.0 bara i
koristi rastojanje
od 5-10 cm kod
podvodne masaže.
- Upotrebljava
temperaturu vode
od 36-37 stepeni i
izvodi
centripentalno.
163
Formativni ciljevi
podvodnu tuš
masažu.
Masaža sa pritiskom-pneumo masaža
- Poznaje rad - Upotrebljava čaše - Razvija - Upoznavanje
vaskulatora. zaobljenih ivica, komunikativnost. klijenta sa
- Zna kombinovati šibice, pamuk pri - Razvija osjećaj za terapijskom
pritisak metodi ventuze. probleme drugih. procedurom-
temperaturu - Poznaje rad simulacija
vibracije i vaskulatora i situacije.
ultraljubičasto podešava ga za
zračenje u gornje i donje
vaskulatoru. ekstremitete.
- Demonstrira - Određuje pritisak
metodu liječenja temperaturu
ventuze. vibracije i
- Poznaje dužinu ultraljubičasto
trajanja procedura. zračenje.
- Predviđa uvođenje
ugljen dioksida i
ozona.
Krioterapija
- Poznaje načine - Analizira - Navikava se na - Upoznavanje
aplikacije autoaplikaciju i pri timski rad. učenika sa
krioterapije a to su tom kontroliše - Usvaja navike organizacijom rada
kriomasaža bolesnika. evidencije svojih u ustanovi-obilazak
pakovanje ulošcima - Upotrebljava friter obaveza. ustanove.
od smrznutog i održava mu - Navikava se na - Upoznavanje sa
polivinila imerzije i unutrašnju tačnost. pravilima kojih se
korišćenje snijega temperaturu od -3 - Racionalno koristi moraju poštovati u
ugljene kiseline i do -5. radno vrijeme. ustanovi.
tečnog azota. - Rukuje sa friterom - Demonstracija
- Zna dužinu trajanja kontinuirano 2 pravilnog
svake aplikacije. sata. rukovanja filterom
- Demonstrira spore - Upotrebljava i pakovanjem
kružne pokrete. pakovanja od smrznutog
- Objašnjava rad smrznutog polivinala.
fritera i uređaja za polivinala i fiksira
krioterapiju. ga frotirom ili
vunenom tkaninom
u intervalu od 5 do
15 minuta.
- Izvodi umakanje
ekstremiteta u
hladnu vodu u
kojoj se nalaze
kocke leda.
- Poznaje korišćenje
snijega, ugljene
kiseline i tečnog
azota kao načine
aplikacija
164
Formativni ciljevi
hladnoće.
- Planira položaje
bolesnika i uvijek
upotrebljava
bubrežnjak ili
foliju ispod
tretiranog
predjela.
Primjena masaže kod patoloških stanja(fraktura,amputacija u reumatologiji)
- Poznaje primjenu - Izvodi masažne - Uviđa vezu teorije i - Vježbe izvođenja
masaže i kod hvatove zajedno sa prakse. podvodne tuš
fraktura kineziterapijom. - Stiče masaže na
amputacija - Određuje optimalni samopouzdanje i odraslima i djeci,
oboljenja nervnog fiziološki položaj sigurnost. rad u manjim
sistema, kod dijela tijela. - Navikava se na grupama (3-4
oboljenja organa - Upotrebljava tačnost. člana).
za varenje, kod glađenje uz - Razvija osjećaj
bolesti kardio- elevaciju odgovornosti.
vaskularnih ekstremiteta kod - Navikava se na red
sistema. otoka. i urednost.
- Zna masažne - Izvodi masažu
pokrete u proksimalnih
traumatologiji. djelova
- Opisuje održavanje amputiranog
higijene pravilno ekstremiteta.
bandažiranje i - Izvodi masažu
normalnu oboljelog mišića
cirkulaciju. sinergista i
- Navodi dejstvo antagonista kako bi
masaže kod spriječio nastanak
oboljenja i povreda kontraktura.
centralnog i - Planira pasivan
perifernog nervnog pokret kako bi
sistema. vježbama opustio
- Pojašnjava dejstvo mišiće kod
masaže kod spastičnih pareza i
reumatskih paraliza.
oboljenja zglobova - Upotrebljava
u subakutnom i masažne hvatove
hroničnom glađenje trljanje
stadijumu. lupkanje i vibracije
- Objašnjava kod neuralgija i
pripremu bolesnika neuritisa.
pri masaži organa - Izvodi blagu
za varenje. masažu u vidu
- Poznaje glađenja gnječenja
respiratornu i sjeckanja kod
gimnastiku i neuroza.
dejstvo masaže kod - Poznaje masažu
slabosti miokarda zglobova i mišića
pektoralne angine. koji učestvuju u
165
Formativni ciljevi
periferne staze pokretu.
srčanih mana i - Upotrebljava brze
arterioskleroze. pokrete pri masaži
- Zna položaje trbušnog zida a pri
ekstremiteta kod masaži šupljih
proširenih vena u organa sporije.
stadijumu - Izvodi masažu sa
kompezacije. vježbama i
konstantno prati
stanje pulsa i
pritiska kod bolesti
kardiovaskularnog
sistema.
Kombinovanje masaže sa fizikalnom terapijom
- Poznaje - Određuje početnu - Navikava se na - Vježbe
kombinovanje temperaturu u pridržavanje (individualno):
masaže sa drugim Haufeovim propisa. - Podešavanje
oblicima fizikalne kupkama i - Uviđa odnos uzroka temperature u
terapije: postepeno je i posljedica. Haufeovim
hidroterapijom, povećava sa 35 do - Razvija pozitivan kupkama.
termoterapijom, 45 stepeni i stav prema higijeni - Podešavanje
fototerapijom,ki- nastavlja i zdravlju. temperature vode.
neziterapijom i proceduru još 10 - Podešavanje
elektroterapijom. do 15 minuta koliko pritiska.
- Poznaje dejstvo je trajalo
hidroterapijskih povećanje
procedura i to - Upotrebljava
kompresa polivanja naizmjenično toplu
trljanja vlažnog vodu od 39 do 42
umotavanja kupki stepena i hladnu
tuševa i bazena. vodu od 15 do 20
- Zna dejstvo stepeni kod
termoterapijskih kontrastnih kupki.
procedura peloida - Određuje pritisak
parafina parafanga od 1 do 2 bara i
svijetlosnih kupki temperaturu od 36
sauna. do 37 stepeni kod
- Pojašnjava bisernih kupki.
redosjled masaža i - Određuje pritisak
toplotnih udaljenost i
procedura kod temperaturu mlaza
cirkulatornih kod Šarkovog tuša.
poremećaja. - Poznaje razlike u
- Zna kombinovati temperaturi i
masažu i naizmjenično
fototerapiju. koristi topli mlaz
- Poznaje fiziološko od 38 do 42
dejstvo stepena u trajanju
infracrvenih zraka. do 60 sekundi i
- Objašnjava aktivne hladni mlaz od 15
i pasivne metode do 20 stepeni u
166
Formativni ciljevi
kineziterapije. trajanju od 15 do
- Nabraja fizičko- 30 sekundi i to
hemijske promjene ponavlja 4 do 5
koje prouzrokuje puta.
električna struja. - Upotrebljava
peloid temperature
39 do 44 stepena i
umotava pacijenta
čaršavom
plastičnom folijom
i ćebetom.
- Poznaje primjenu
parafina i
primjenjuje ga na
temperaturi od 52
do 60 stepeni.
- Upotrebljava
parafango u obliku
lokalnih aplikacija
na 50 stepeni.
- Planira upotrebu
infracrvenih zraka
i poznaje rad
soluks lampe.
- Izvodi pasivne i
aktivne metode
kineziterapije.
- Planira
elektroterapijske
procedure poslije
masaža kod pareze
i paraliza i sa njima
dopunjuje efekte
masaže.
167
Razred: ČETVRTI - OBLAST FIZIOTERAPIJA (66 časova)
Formativni ciljevi
Fototerapija – IC i UV zraci
- Definiše pojam - Razlikuje - Shvata važnost Seminarski rad:
fototerapije. infracrvene, profesionalnosti u - Fototerapija,
- Nabraja vrste ultraljubičaste i radu. terapijsko djestvo,
fototerapije. vidljive zrake. - Razvija osjećaj indikacije i
- Poznaje indikacije i odgovornosti. kontraindikacije.
kontraindikacije za - Razvija osjećaj
primjenu odgovornosti.
fototerapije.
- Poznaje terapijsko
dejstvo
fototerapije.
Termoterapija – peloid, parafin, hidrokolator, sauna
- Definiše pojam - Uočava da se pod - Uviđa vezu teorije i - Demonstracija
termoterapije. termoterapijom prakse. terapijskih
- Definiše pojam podrazumijeva - Razvija osjećaj postupaka
termoterapijskog primjena egzogene odgovornosti. sprovođenja
agensa. toplote. - Navikava se na peloida, parafina,
- Poznaje termička - Shvata princip tačnost. hidrokolatora,
svojstva tkiva. prenošenja toplote saune.
- Nabraja fiziološko i sa
terapijsko dejstvo termoterapijskog
termoterapijskih agensa na tijelo.
procedura. - Razlikuje toplotni
kapacitet i
toplotnu
provodljivost.
- Razlikuje peloid,
parafin,
hidrokolator, saunu
kao oblike
termoterapije.
- Shvata indikacije
za primjenu
termoterapije.
Krioterapija
- Definiše pojam - Razlikuje lokalno - Uviđa vezu teorije i - Izvođenje
krioterapije. od opšteg prakse. aplikacije ledom ili
- Zna fiziološko rashlađivanja - Razvija osjećaj ledenom vodom od
dejstvo tijela. odgovornosti. strane učenika.
krioterapije. - Koristi led ili - Navikava se na
- Zna terapijsko ledenu vodu za tačnost.
dejstvo rashlađivanje
krioterapije. tijela.
- Zna aplikacionu - Izvodi aplikaciju
tehniku ledom ili ledenom
krioterapije. vodom.
- Shvata indikacije i
kontraindikacije za
168
Formativni ciljevi
primjenu
krioterapije.
Hidroterapija – kupke, tuševi
- Definiše pojam - Razlikuje toplo - Uviđa vezu teorije i
hidroterapije. diferentnu zonu prakse.
- Objašnjava ( od 36 - 42°C), - Razvija osjećaj
termičke činioce. indiferentnu zonu odgovornosti.
- Objašnjava (od 34 - 35°C) i - Navikava se na
mehaničke činioce. hladnu diferentnu tačnost.
- Zna fiziološko i zonu (od 0 - 33°C).
terapijsko dejstvo - Ističe značaj
hidroterapije. individualne
- Nabraja osjetljivosti na
hidroterapijske toplotu i hladnoću.
procedure. - Upoređuje
hidrostatički
pritisak i potisak.
- Razlikuje negativni
od pozitivne
hidroterapijske
reakcije.
- Razlikuje opšte i
polukupke.
Mehanoterapija – manuelna masaža, refleksna masaža, limfna drenaža, akupresura,
šiacu
- Definiše pojam - Razlikuje primjenu - Razvija pozitivan - Demonstracija
mehanoterapije. mehaničke stav prema izvođenja
- Nabraja vrste energije pomoću zdravlju kao mehanoterapije sa
mehanoterapije. specijalnih pokreta društvenoj akcentom na
- Zna fiziološko i ruku i pomoću vrijednosti. pravila izvođenja.
terapijsko dejstvo specijalnih sprava
mehanoterapije. razlikuje manuelnu
- Zna metodiku i masažu, refleksnu
tehniku primjene masažu, limfnu
mehanoterapije. masažu, šiacu.
- Uočava opšta
pravila za
izvođenje
mehanoterapije.
Laser
- Definiše pojam - Razlikuje vrste - Razvija lični - Demonstracija
lasera. terapijskih lasera. osjećaj različitih vrsta
- Nabraja vrste - Poznaje osnovno odgovornosti. terapijskih lasera.
lasera. terapijsko dejstvo - Navikava se na - Izrada Power point
- Poznaje zaštitne lasera i njihovu pridržavanje prezentacije od
mjere kod primjenu. propisa. strane učenika:
primjene lasera u - Terapijsko dejstvo
terapiji. lasera i primjena.
Inhalaciona terapija (aerosoloterapija, aerojonoterapija)
- Definiše poja - Razlikuje aerosol i - Razvija lični - Power point
169
Formativni ciljevi
inhalacione aerojonoterapiju osjećaj prezentacija:
terapije. kao dva načina odgovornosti. - Inhalaciona
- Nabraja vrste inhalacione - Navikava se na terapija.
inhalacione terapije. pridržavanje
terapije. - Razlikuje propisa.
visokodisperzne od
niskodisperznih
aerosola.
- Razlikuje prirodne
od vještačkih
aerosola.
- Uočava da se
aerojonoterapija
primjenuje pomoću
uređaja –
aerojonizatora.
Primjena jednosmjernih struja (galvanska struja, elektroforeza ljekova, dijadinamične
struje, dijadinamičn struje)
- Definiše pojam - Razlikuje galvansku - Razvija lični Seminarski rad:
jednosmijernih struju, osjećaj - Primjena
struja. elektroforezu odgovornosti. jednosmjernih
- Nabraja izvore ljekova, - Navikava se na struja.
jednosmjernih dijadinamične pridržavanje
struja. struje i propisa.
- Zna osnovna dijadinamične
biofizička dejstva struje kao vrste
jednosmjernih terapijskih
struja. procedura gdje se
- Objašnjava osnove koristi
aplikacione tehnike jednosmjerna
jednosmjernih struja.
struja. - Razlikuje indikaciju
od kontaindikacije
za primjenu
jednosmjernih
struja.
Primjena naizmjeničnih struja (niskofrekventne, srednjofrekventne, visokofrekventne)
- Definiše pojam - Poznaje način - Razvija lični Seminarski rad:
naizmjenične dobijanja osjećaj - Primjena
struje. naizmjeničnih odgovornosti. naizmeničnih
- Zna osnovna struja. - Navikava se na struja.
biofizička dejstva - Razlikuje pridržavanje
naizmjenične niskofrekfente, propisa.
struje. srednjefrekfente, i
- Zna fiziološko i visoko frekfentne
terapijsko dejstvo struje.
naizmjenične - Razlikuje indikacije
struje. od kontraindikacija
- Objašnjava za primjenu
osnovne naizmjeničnih
aplikacione tehnike struja.
170
Formativni ciljevi
naizmjenične
struje.
Magnetoterapija
- Definiše pojam - Poznaje da se u - Razvija lični - Prikaz slajdova koji
magnetoterapije. liječenju koristi osjećaj ilustruju pojedine
- Poznaje osnove impulsno magnetno odgovornosti.. segmente
mehanizma dejstva polje. - Navikava se na magnetoterapije.
magnetoterapije. - Poznaje indikacije i pridržavanje
kontraindikacije za propisa.
primjenu
magnetnoterapije.
Sonoterapija (ultrazvuk, infrazvuk)
- Definiše pojam - Razlikuje ultrazvuk - Razvija lični
sonoterapije. i infrazvuk. osjećaj
- Zna osnove fizičkog - Poznaje odgovornosti.
i biofizičkog frekvencuje - Navikava se na
dejstva ultrazvuka koje se pridržavanje
sonoterapije. koriste u terapijske propisa.
- Zna osnove svrhe.
mehanizma dejstva - Razlikuje
sonoterapije. kontinuirani i
- Zna osnove impulsni ultrazvuk.
aplikacione tehnike - Zna načine
sonoterapije. dobijanja
ultrazvuka.
171
Razred: ČETVRTI - OBLAST NEUROREHABILITACIJA (66 časova)
Specifičnosti manuelne masaže pacijenata sa spasticitetom i rigorom
- Opisuje postupak - Obavlja manuelnu - Razvija fine - Uvježbavanje
manuelne masaže. masažu rigidne i manuelne vještine. manuelne masaže
- Opisuje reakcije spastične - Razvija sposobnost spastične i rigidne
spastične i rigidne muskulature. komunikacije i muskulature,
muskulature na - Priprema usresređenosti na vježbe - igra uloga.
različite tehnike materijala, prostor probleme
manuelne masaže. i pacijenta za pacijenta.
obavljanje
manuelne masaže.
Pozicioniranje tetraplegija, paraplegija i hemilegija u krevetu
- Opisuje - Izvodi - Razvila sposobnost - Postavljanje
odgovarajuće pozicioniranje zapažanja. pacijenta u
polžaje pacijenata pacijenata u skladu odgovarajući
u krevetu. sa ciljevima položaj, igra uloga.
rehabilitacije.
- Analizira značaj
pravilno
postavljanog
polažaja pacijenta
i uspjeha
rehabilitacije.
Rješavanje problema komunikacije sa hemiplegičnim pacijentom
- Navodi i pojašnjava - Učestvuje na - Navikava se na - Video prikaz
probleme u sastancima timski rad. komunikacije i
komunikaciji koji intrdisciplinarnog - Razvija sposobnost rješavanja
mogu nastati u tima. komunikacije. problema na
rehabilitacionom - Identifikuje - Razvija sposobnost sastancima
radu sa problem sa kojim iznošenja interdisciplinarnog
hemiplegičnim se on susrijeće u sopstvenog tima.
pacijentom. toku rada. mišljenja i
- Upoznaje se sa - Planira moguća uvažavanja
načinom rješavanja rješenja u suprotnog.
problema kroz rad dogovoru sa
interdisciplinarnog ostalim članovima
tima koji učestvuje tima.
u rehabilitaciji
hemiplegičnih
pacijenata.
Potencijalne sekundarne komplikacije kod pacijenta sa spinalnim lezijama i
specifičnosti primjene fizikalne terapije
- Upoznaje se sa - Aktivno učestvuje u - Razvija pozitivan - Prikaz slajdova
dekubitalnim prevenciji stav prema prvih znakova
ranama, sekundarnih zdravlju kao sekundarnih
kontrakturama, komplikacija uz društvenoj komplikacija.
dubokom venskom nadležnosti vrijednosti.
trombozom, bolom fizioterapeuta.
i osteoporozom kao - Analizira prve
potencijalnim znakove pojave
172
komplikacijama sekundarnih
nakon spinalnih komplikacija.
lezija. - Uočava indikacije
- Navodi prve znake za primjenu
sekundarnih fizikalne terapije
komplikacija. kod sekundarnih
komplikacija nakon
spinalnih lezija.
Specifičnosti primjene manuelne masaže, termo i hidroterapije kod djece sa
- Upoznaje se sa - Psihički i fizički - Shvata važnost - Sprovođenje
pojedinačno sa priprema dijete za profesionalnosti u postupaka termo i
stanjem svakog manuelnu masažu radu. hidroterapije na
djeteta oboljelog - Priprema prostor i - Razvija afinitet za djeci, rad u
od cerebralne materijal za rad sa djecom. parovima.
paralize. izvođenje termo i - Razvija spoosbnost
- Zna postupak hidroterapije kod komunikacije sa
termoterapije. djece. djecom.
- Zna postupak - Upotrebljava sve
hidroterapije. informacije kojima
raspolaže,kako bi
terapija bila
izvedena tako da
prija djetetu i da
roditelji mogu
imati potpuno
povjerenje u
fizioterapeuta.
Specifičnosti komunikacije i interakcije sa roditeljima i djecom sa psihomotornom
retardacijom
- Upoznaje se sa - Analizira svoje - Razvija sposobnost - Analiza sopstvenih
svojim socijalnim sopstvene komunikacije. vještina i
kompetencijama. - vještine: empatija, - Razvija sposobnost komunikacije, rad
- Navodi razumijevanje empatije, u parovima.
specifičnosti djece situacije, razumijevanja.
sa psihomotornim samopouzdanje, - Razvija sposobnost
retardacijama. sposobnost za aktivnog slušanja.
- Zna specifičnosti komunikaciju i - Razvija sposobnost
komunikacije sa interakciju, aktivno razumijevanja
djecom sa slušanje. djece sa
psihomotornim - Prilagođava svoje pishomotornim
retardacijama. sposobnosti retardacijama.
komunikacije u što
boljem
razumijevanju i
radu sa djecom i
roditeljima djece
sa psihomotornim
retardacijama.
Transferi
- Poznaje tehnike - Priprema izvođenje - Razvija motoričke - Vježbe transfera
173
transfera transfera i vještine. pacijenta, igra
pacijenata. učestvuje onoliko - Razvija sposobnost uloga.
koliko je potrebno prilagođavanja
pacijentu za metoda rada
siguran transfer. potrebama
pacijenta.
Hod sa pomagalima
- Nabraja tehnike - Upoređuje vrste - Razvija osjećaj za - Simulacija hoda sa
hoda sa hoda sa štakama, rad sa ljudima sa štakama, štapom i
pomagalima: štapom, pomagalima. hodalicama.
- štakama hodalicom.
- štapom - Obučava pacijenta
- hodalicom. korisćenju
- Demonstrira pomagala.
tehnike hoda sa - Pravilno izmjeri
pomagalima. visinu štaka
(podpazušnih i
podlaktnih),
štapova, rukohvata
i dr.
- Izvodi stavljanje i
skidanje ortoze.
- Pravilno odabira
odgovarajuće
pomagalo za hod u
odnosu na
funkcionalne
mogućnosti
pacijenta.
Upravljanje invalidskim kolicima
- Nabraja djelove - Rukuje invalidskim - Razvija osjećaj za - Upravljenje
invalidskih kolica. kolicima. rad sa ljudima sa kolicima, igra
- Demonstrira - Pomaže pacijentu invalidskim uloga.
upravljanje onoliko koliko je kolicima.
invalidskim potrebno u procesu
kolicima. pomjeranja sa
kolica i ponovnom
vraćanju u kolica.
- Razlikuje
mehanizme za
pokretanje,
podešavanje visine
na invalidskim
kolicima.
174
Razred: ČETVRTI - OBLAST SPECIJALNA REHABILITACIJA (66 časova)
Formativni ciljevi
Primjena fizikalne terapije u pedijatriji
- Definiše - Priprema prostor - Razvija senzibilitet - Priprema prostora
ciljeve,indikacije I za izvođenje za rad sa djecom. za izvođenje
smjernice za fizikalne terapije fizioterapijskih
primjenu fizikalne kod djece postupaka, rad u
terapije u (optimalna klima, parovima.
pedijatriji. okruženje bez - Izvođenje
- Zna tehnike nepotrebnih postupaka
primjene toplote stimulusa i dr.). manuelne masaže i
kod djece kod kojih - Izvodi manuelnu podvodne tuš
je indikovana masažu, podvodnu masaže uz
primjene parafina. tuš masažu kod primjenu različitih
- Nabraja različite djece za čija stanja kupki- vježbe na
vrste kupki za je indikovana ova djetetu uz
djecu. terapija. nadležnost
- Zna pravila timskog - Upotrebljava stručnog lica, rad u
rada. tehnike primjene manjim grupama.
- Zna postupke toplote kod djece
fizičke i psihičke kod koje je
pripreme djeteta indikovana
za različite vrste primjena peloida ili
masaža i terapija. parafina.
- Primjenjuju razne
vrste kupki
indikovanih za
djecu.
- Sarađuje sa ostalim
članovima unutar
tima.
- Priprema dijete
psihički i fizički za
različite vrste
masaža i terapija.
Oboljenja - Psihički i fizički - Navikava se na - Priprema prostora,
poliomielitisa kod priprema dijete za sistematičnost u materijala i
djece različite fizikalne radu. psihička priprema
- Zna definiciju procedure. djece za različite
poliomielitisa i - Aktivno učestvuje u fizikalne
kliničku sliku djece procesu procedure-rad u
oboljele od sprovođenja manjim grupama.
polimielitisa. fizikalnih
procedura
indikovanih za
djecu oboljelu od
polimelitisa.
- Priprema prostor i
adekvatan
materijal za
sprovođenje
175
Formativni ciljevi
fizikalnih
procedura.
Kongenetalna - Aktivno učestvuje - Razvija osjećaj - Power point
oboljenja djece u pripremi i lične odgovornosti prezentacija od
- Poznaje simptome procesu prema higijeni i strane učenika:
kongenitalnog rehabilitacije i zdravlju. - Kongenitalna
iščašenja kuka. fizikalnog tretmana oboljenja djece i
- Nabraja i djece sa pravilni postupci
pojašnjava kongenitalnim pružanja psihološke
deformitete kičme. oboljenjima: podrške djeci
- Zna kongenitalne i - kongenitalnog tokom tretmana.
razvojne anomalije mišićnog tortiksa,
stopala. - kongenitalnog
iščašenja kuka,
- deformitetima
kičme,
- kongenitalnim
razvojnim,
anomalijama.
- Pruža psihološku
podršku djeci
tokom tretmana i
procesa oporavka.
Reumatska - Priprema prostor i - Razvija pravilan - Pripremanje
oboljenja djece klijenta za odnos prema prostora, klijenta i
- Poznaje znake postupke zanimanju. aktivno
juvenilnog artritisa sprovođenja učestvovanje u
i reumatske fizikalne terapije postupcima
groznice. kod juvenilnog fizikalne terapije
reumatoidnog djece sa
atritisa. reumatskim
- Aktivno učestvuje u oboljenjima-rad u
procesu fizikalne parovima.
terapije nakon
reumatske
groznice.
Postraumatska - Aktivno učestvuje u - Shvata važnost - Izrada seminarskog
oštećenja procesu profesionalnosti u rada na temu
- Navodi posljedice sprovođenja radu. postraumatska
trauma djece fizikalne terapije oštećenja kod
prilikom porođaja. kod posljedica djece.
- Opisuje ostala traumatskih
postraumatska oštećenja.
oštećenja kod - Priprema prostor
djece. za izvođenje
fizikalne terapije.
- Pruža psihološku i
po potrebi fizičku
pomoć djetetu
tokom oporavka.
176
Formativni ciljevi
- Zna kompleksnost - Uspostavlja - Razvija vještinu - Vježba: Pravila
pristupa adekvatnu komunikacije. uspješne
rehabilitaciji komunikaciju sa komunikacije-rad u
odraslih osoba. pacijentom. parovima.
- Navodi i pojašnjava - Poštuje ljudska
značaj poštovanja prava u radu sa
ljudskih prava. pacijentima.
- Primjena fizikalne - Izvode manuelnu - Razvija fine Vježbe:
terapije u masažu,limfnu motoričke vještine. - Izvođenje
kardiologiji drenažu indikovanu postupaka
- Definiše ciljeve, za kardiološke manuelne masaže i
indikacije, pacijente. limfne drenaže,
kontraindikacije i - Primjenjuju razne igra uloga.
smjernice za vrste kupki - Podešavanje
primjenu fizikalne indikovanih za temperature i
terapije u kardiološke pacijenta u
kardiologiji. pacijente. odgovarajući
- Podešava položaj-igra uloga.
adekvatnu
temperaturu i
položaj za
pacijente sa
oštećenom
perifernom
cirkulacijom.
Primjena fizikalne - Izvodi manuelnu - Razvija umješnost - Izvođenje
terapije u masažu, podvodnu u radu, postupaka
pulmologiji tuš masažu. samoinicijativnost i podvodne tuš
- Definiše - Primjenjuje razne smisao za sobro masaže i pružanje
ciljeve,indikacije, vrste kupki kao i organizovanje psihološke pomoći
kontraindikacije i inhalacije posla. pacijentu tokom
smjernice za indikovane za oporavka- igra
primjenu fizikalne pacijente sa uloga.
terapije kod disfunkcijom
pacijenata sa pulmonarnog
disfunkcijom sistema.
pulmonarnog - Aktivno učestvuje u
sistema. procesu
sprovođenja
fizikalne terapije
pacijenata sa
hroničnom plućnom
disfunkcijom.
- Pruža psihičku i
fizičku pomoć
pacijentu tokom
procesa oporavka.
Primjena fizikalne - Pravi plan - Razvija osjećaj - Izrada plana
terapije u gerijatriji prevencije pada i tačnosti, prevencije pada i
177
Formativni ciljevi
- Definiše prilagođavanja principijalnosti, prilagođavanja
ciljeve,indikacije, prostora u kome dosljednosti. prostora u kojima
kontraindikacije i živi stara osoba. živi stara osoba i
smjernice za - Uočava značaj pružanje psihološke
primjenu fizikalne rehabilitacije u pomoći starim
terapije u zajednici. ljudima.
gerijatriji. - Aktivno učestvuje u
- Definiše ciljeve procesu
preventivnog sprovođenja
djelovanja u okviru fizikalne terapije
rehabilitacije pojedinih stanja u
starih. gerijatriji.
- Zna kako - Pruža psihološki i
razgovarati i fizičku pomoć
aktivno slušati starim licima
probleme starih tokom procesa
ljudi. oporavka.
- Poznaje
specifičnosti starog
doba.
178
Razred: ČETVRTI - OBLAST KLINIČKA PRAKSA (99 časova)
Formativni ciljevi
Fizioterapeut – lična higijena
- Definiše pojam - Vodi računa o - Razvija pozitivan - Pretraživanje
lične higijene. svojoj ličnoj stav prema Interneta na temu:
- Razumije vezu higijeni (kože, zdravlju. Održavanje lične
između lične usta, zuba, odjeće, - Navikava se na red higijene i njega
higijene i zdravlja. obuće..). i urednost. lica,tijela i kože.
- Opisuje načine - Analizira posljedice - Razvija lični
redovnog neodržavanja i osjećaj
održavanja neadekvatnog odgovornosti
higijene i njege održavanja prema higijeni i
tijela (kože i higijene. zdravlju.
sluznica), higijene - Sprovodi opšte i
usta i zuba, specifičnih mjera u
odjeće, obuće i cilju spriječavanja
drugih sredstava za i širenje zaraznih
ličnu upotrebu. bolesti.
- Razumije da pored
zdravstvenih,
postoje i estetski,
kulturni, psihološki
i ekonomski razlozi
održavanja lične
higijene i načina
odjevanja.
Komunikacija sa klijentom
- Definiše pojam i - Vrednuje značaj - Razvija sposobnost - Komunikacija sa
funkciju interpersonalne komunikacije. klijentom-igra
komunikacije sa komunikacije u - Razvija kulturu uloga.
klijentom. međuljudskim dijaloga i
- Poznaje bonton u odnosima. komunikacije sa
poslovnoj - Strpljivo sasluša klijentom.
komunikaciji. pacijenta. - Stiče
- Razumije šta - Razvija timski duh samopouzdanje i
podstiče, a šta jasnom i sigurnost.
ometa profesionalnom - Povezuje uzroke i
konstruktivnu komunikacijom sa posledice.
komunikaciju. kolegama.
- Upoznaje se sa - Koristi dobru
pojmom konflikta, komunikaciju za
razlozima njegovog razvijanje odnosa
nastanka i poverenja i
mogućim ishodima. poštovanja.
- Uočava da je
ljubaznost
standard ponašanja
u komunikaciji sa
klijentom.
- Pokazuje
ljubaznost od
samog ulaska
179
Formativni ciljevi
pacijenta u radnu
prostoriju.
- Pravilno i jasno se
izražava.
- Koristi persiranje u
komunikaciji sa
klijentom.
- Kontroliše emocije,
izbjegava
pretjeranu
privatnost i
bliskost.
- Razlikuje smetnje
u komunikaciji.
- Manifestuje
nenasilne oblike
ponašanja i
komunikacije sa
klijentom.
Higijena radnog prostora
- Definiše pojam - Održava higijenu - Razvija osjećaj - Sprovođenje
higijene radnog radnog prostora. odgovornosti. postupaka higijene
prostora. - Upotrebljva - Navikava se na red radnog prostotra,
- Objašnjava važnost odgovarajuća i urednost. dizenfekcije i
higijene radnog sredstva za - Razvija lični sterilizacije
prostora za održavanje osjećaj instrumenata,
prevenciju i higijene radnog odgovornosti pribora- rad u
kontrolu širenja prostora. prema higijeni i manjim grupama.
(suzbijanja) za- - Uočava značaj zdravlju.
raznih bolesti. higijene radnog
- Definiše pojam prostora za što
dezinfekcije i kvalitetnije
sterilizacije. obavljanje poslova.
- Nabraja različita - Razlikuje
sredstva za dezinfekciju od
higijenu radnog sterilizacije.
prostora. - Rukuje aparatom
za sterilizaciju.
- Priprema
instrumente za
sterilizaciju.
Čitanje i razumijevanje propisane terapijske procedure
- Pojašnjava - Analizira napisane - Razvija lični - Analiza podataka iz
terapijski karton. podatke u osjećaj terapijskog
- Razumije koju terapijskom odgovornosti. kartona-
vrstu terapijske kartonu. - Navikava se na belježenje i
procedure treba - Pridržava se pridržavanje obrazlaganje
primijeniti. upustava iz propisa. zapažanja-
- Objašnjava terapijskog individualni rad.
propisanu kartona.
temperaturu. - Planira izvođenje
180
Formativni ciljevi
- Objašnjava na koji terapijske
dio tijela treba procedure onako
primijeniti kako je napisano u
propisanu terapiju. terapijskom
- Pridržava se kartonu.
propisanog trajanja
terapijske
procedure.
Priprema radnog mjesta
- Demonstrira - Održava radno - Stiče osjećaj Vježbe:
pripremu radnog mjesto čistim i odgovornosti. - Priprema radnog
mjesta za dobro osvetljenim. - Uočava važnost mjesta-rad u
izvođenje peloidne - Priprema i čisti pravilne pripreme parovima.
aplikacije i kadu za podvodnu radnog mjesta. - Priprema kade
peloidne kupke. tuš masažu, - Navikava se na individualni rad.
- Demonstrira bisernu i aroma pridržavanje - Pravilno
pripremu radnog kupku. propisa. uklučivanje
mjesta za - Priprema sto za - Navikava se na red uparata za
izvođenje biserne i primjenu manuelne i urednost. podvodnu tuš
aroma kupke. masaže. masažu-
- Zna pripremu - Sprovodi individualni rad.
radnog mjesta za proceduru
izvođenje pripreme radnog
manuelne masaže. mjesta za primjenu
- Objašnjava peloidne
pripremu radnog aplikacije.
mjesta za - Pravilno uključije
izvođenje aparat za
podvodne tuš podvodnu tuš
masaže. masažu.
- Objašnjava - Čisti i priprema
uključivanje kadu za podvodnu
aparata. tiš masažu, bisernu
i aroma kupku
poslije završene
terapijske
procedure.
Upoznavanje sa posljedicama nestručnog rukovanja aparatima i uređajima koji se
koriste u terapiji
- Demonstrira - Uočava posljedice - Razvija spsosbnost - Demonstriranje
pravilno rukovanje nestručnog opažanja. tehnike rukovanja
aparatima i rukovanja - Navikava se na aparatima i
uređajima. aparatima i pridržavanje uređejima koji se
- Opisuje posljedice uređajima. propisa. koriste u terpiji.
nestručnog - Pravilno rukuje - Povezuje uzroke i
rukovanja aparatima i posljedice.
aparatima i uređajima.
uređajima. - Vrši vizuelnu
- Poznaje posledice kontrolu
ostavljanja uređaja ispravnosti aparata
da radi bez i opreme.
181
Formativni ciljevi
kontrole. - Rukuje sa
aparatima u skladu
sa upustvom
proizvođača.
Priprema i upoznavanje klijenta sa terapijskom procedurom koja će biti primijenjena
- Objašnjava klijentu - Daje kratak opis - Razvija - Upoznavanje
koja terapijska terapijske komunikativnost. klijenta sa
procedura će biti procedure. - Razvija osjećaj za terapijskom
primijenjena. - Psihički i fizički probleme drugih. procedurom-
- Navodi i pojašnjava priprema klijenta simulacija
terapijsko dejstvo za terapijsku situacije.
procedure. proceduru.
- Definiše metodiku - Zna terapijsko
primjene dejstvo
terapijske primijenjene
procedure. terapijske
- Pojašnjava tehniku procedure.
primjene - Zna tehniku
terapijske primjene
- Objašnjava procedure.
mehanizam dejstva - Analizira
terapijske mehanizam dejstva
procedure.
Organizovanje rada u skladu sa pravilima ustanove u kojoj se obavlja praksa
- Poznaje - Poštuje pravila - Navikava se na - Upoznavanje
organizaciju rada u ustanove u kojoj se timski rad. učenika sa
ustanovi u kojoj se obavlja praksa. - Usvaja navike organizacijom rada
obavlja praksa. - Izvršava svoje evidencije svojih u ustanovi-obilazak
- Definiše pojam radne obaveze u obaveza. ustanove.
poslovne obaveze. skladu sa pravilima - Navikava se na - Upoznavanje sa
- Definiše pojam ustanove u kojoj se tačnost. pravilima kojih se
radnog vremena. obavlja praksa. - Racionalno koristi moraju poštovati u
radno vrijeme. ustanovi.
Primjena podvodne tuš masaže – odrasli i djeca
- Definiše pojam - Primjenjuje - Uviđa vezu teorije i - Vježbe izvođenja
podvodne tuš kombinaciju tuša i prakse. podvodne tuš
masaže. kupke kod - Stiče masaže na
- Objašnjava podvodne tuš samopouzdanje i odraslima i djeci,
terapijsko dejstvo masaže. sigurnost. rad u manjim
podvodne tuš - Uočava da jačina - Navikava se na grupama (3-4
masaže. termičkog tačnost. člana).
- Poznaje metodiku nadražaja zavisi od - Razvija osjećaj
primjene podvodne temperature vode. odgovornosti.
tuš masaže. - Uočava da jačina - Navikava se na red
- Poznaje izlazni mehaničkog i urednost.
pritisak tuša kojim dejstva zavisi od
se vrši masaža. hidrostatičkog kao
- Objašnjava i direktnog
poprečno i koso mehaničkog
182
Formativni ciljevi
usmjeren pritisak pritiska mlaza
mlaza tuša kojim vode.
se vrši masaža. - Uočava da jačina
- Definiše linearno, hemijskog
spiralno i kružno nadražaja zavisi od
vođenje mlaza sadržaja
tuša. rastvorenih
- Poznaje propisanu hemijskuh materija
temperaturu vode. u vodi.
- Navodi vrijeme - Vrednuje značaj
trajanja podvodne usmjeravanja
tuš masaže. mlaza tuša pod
- Poznaje indikacije pritiskom prema
i kontraindikacije tijelu klijenta.
za primjenu - Koristi izlazni
podvodne tuš pritisak od 0.5 – 2
masaže. bara.
- Uočava razliku
između izlaznog
pritiska tuša i
stvarnog pritiska
koji djeluje na
tijelo.
- Vrednuje važnost
rastojanja od tuša
do tijela.
- Razlikuje poprečno
i koso usmjeren
mlaz tuša.
- Provjerava
propisanu
temperaturu vode.
- Izvodi podvodnu
tuš masažu
spiralnim,
linearnim ili
kružnim pokretima
tuša.
- Vrednuje važnost
izvođenja
podvodne tuš
masaže u smjeru
venske cirkulacije i
limfe.
- Razlikuje
indikacije od
kontraindikacija za
primjenu podvodne
tuš masaže.
Primjena biserne i aroma kupke – odrasli i djeca
- Definiše pojam - Analizira - Razvija osjećaj - Vježbe izvođenja
183
Formativni ciljevi
biserne i aroma kombinaciju odgovornosti. biserne i aroma
kupke. vazduha i vode kod - Stiče kupke na odraslima
- Definiše opšte i biserne kupke. samopouzdanje i i djeci, rad u
polukupke. - Razlikuje bisernu sigurnost. manjim grupama
- Objašnjava način od aroma kupke. - Navikava se na red (3-4 člana).
dobijanja i - Razlikuje i urednost.
pripreme biserne i aromatična ulja
aroma kupke. kod pripreme
- Definiše termičko, aroma kupke.
hemijsko i - Uočava da jačina
mehaničko dejstvo hemijskog
biserne i aroma nadražaja zavisi od
kupke. sadržaja
- Poznaje propisanu rastvorenih
temperaturu vode. hemijskuh materija
- Navodi vrijeme i aromatičnih ulja u
trajanja biserne i vodi.
aroma kupke. - Uočava da jačina
- Poznaje indikacije termičkog dejstva
i kontraindikacije zavisi od
za primjenu temperature vode.
biserne i aroma - Uočava da jačina
kupke. mehaničkog
dejstva zavisi od
hidrostatičkog
pritiska i mjehurića
vazduha.
- Provjerava
propisanu
temperaturu vode.
- Izvodi pripremu
biserne i aroma
kupke.
- Razlikuje indikacije
od kontraindikacija
za primjenu
biserne i aroma
kupke.
Primjena peloidnih kupki
- Navodi definiciju - Analizira odnos - Navikava se na - Pretraživanje
pelidne kupke. vode i peloida u pridržavanje interneta na temu:
- Definiše terapijsko pripremi peloidne propisa. - Poploidne kupke i
dejstvo peloidne kupke. - Uviđa odnos uzroka njihova primjene.
kupke na - Razlikuje gustu od i posljedica.
organizam. rijetke peloidne - Razvija pozitivan
- Definiše kupke. stav prema higijeni
mehanizam dejstva - Razlikuje opšte, i zdravlju.
peloidne kupke na polukupke i lokalne
organizam. peloidne kupke.
- Poznaje način - Razlikuje
pripreme peloidne mehaničko,
184
Formativni ciljevi
kupke. termičko i
- Objašnjava odnos hemijsko dejstvo
vode i peloida u pelidne kupke.
pripremi peloidne - Poznaje dejstvo
kupke. hidrostatičkog
- Definiše opštu, pritiska na
polukupku i lokalnu organizam kod
peloidnu kupku. primjene peloidne
- Navodi propisanu kupke.
temperaturu - Provjerava
peloidne kupke. propisanu
- Navodi vrijeme temperaturu
trajanja pelidne peloidne kupke.
kupke u terapiji. - Izvodi pripremu
- Nabraja indikacije peloidne kupke.
i kontraindikacije - Razlikuje
za primjenu indikacije od
peloidne kupke. kontraindikacija za
primjenu peloidne
kupke.
Primjena peloidnih aplikacija – odrasli i djeca
- Definiše peloide. - Razlikuje podjelu - Razvija analitičnost - Izrada tematskih
- Poznaje vrste peloida prema i logičnost. panoa:
peloida. porijeklu i - Uviđa vezu teorije i - Fizička i hemijska
- Poznaje fizičko - osobinama. prakse. svojstva peloida i
hemijska svijstva - Razlikuje fizička, - Navikava se na njihovo termičko
pelida. fizičko-hemijska i pridržavanje dejstvo na
- Objašnjava termička dejstva propisa. orhanizam.
terapijsko dejstvo peloida na - Navikava se na
peloida na organizam. tačnost.
organizam. - Razlikuje opštu od - Uviđa vezu teorije i
- Definiše tehniku i lokalne primjene prakse.
metodiku primjene peloida. - Razvija osjećaj
pelida. - Provjerava odgovornosti.
- Objašnjava opšte i temperaturu - Navikava se na
lokalne aplikacije peloida prije tačnost.
pelioda. aplikacije.
- Zna indiferentnu - Izvodi peloidnu
temperaturu aplikaciju.
pelida.
- Navodi vrijeme
trajanja peloidne
aplikacije.
Primjena manelne masaže
- Definiše pojam - Uočava da je - Shvata važnost - Izvođenje tehnike
manuelne masaže. manuelna masaža profesionalnosti u manuelne masaže-
- Nabraja vrste najčešće radu. igra uloga.
manuelne masaže. primjenjivani vid - Uviđa vezu teorije i
- Nabraja vrste mehanoterapije. prakse.
terapijske - Aktivno učestvuje - Razvija osjećaj
manuelne masaže. u postupku odgovornosti.
185
Formativni ciljevi
- Nabraja vrste sprovođenja - Navikava se na
hvatova kod terapijske, tačnost.
primjene manuelne sportske i
masaže. kozmetičke
- Definiše fiziološko masaže.
dejstvo manuelne - Aktivno učestvuje
masaže. u sprovođenju
- Definiše metodiku klasične
primjene manuelne terapijskue
masaže. masaže, limfne
- Objašnjava tehniku drenaže i
primjene manuelne refleksnue - Razvija sposobnost
masaže. masažue kao opažanja.
- Poznaje opšta podvrste terapijske
pravila za masaže.
izvođenje - Upotrebljava
manuelne masaže. sistem metodičkih
- Poznaje indikacije pokreta ruku –
i kontraindikacije hvatova koji se
za primjenu primjenjuju na
manuelne masaže. klijentu kao
pasivnom objektu.
- Razlikuje direktno
mehaničko dejstvo
manuelne masaže
na tkiva od
refleksne reakcije
tkiva i organa.
- Uočava aktivnu
hiperemiju
arteriola i kapilara.
- Razlikuje
analgetičko od
spazmolitičkog
dejstva masaže.
- Uočava relaksantno
i sedativno dejstvo
manuelme masaže.
- Razlikuje osnovne
hvatove manuelne
masaže: glađenje,
trljanje,
gnječenje,
lupkanje i
vibracije.
- Upotrebljava hvat
glađenja kao
početni i završni
hvat kod primjene
manuelne masaže.
- Izvodi glađenje
186
Formativni ciljevi
sporim i ritmičkim
pokretima u vidu
klizanja.
- Uočava dejstvo
hvata glađenja na
površinska tkiva.
- Izvodi hvat trljanja
jagodicom jednog
ili više prstiju.
- Koristi jači pritisak
i sporije pokrete za
vrijeme izvođenja
hvata trljanja.
- Uočava da smjer
izvođenja hvata
trljanja nije od
značaja.
- Analizira terapijsko
dejstvo hvata
trljanja.
- Izvodi hvat
gnječenja
isključivo za
masažu mišića.
- Izvodi hvatove
valjanja i tresenja
kao vrsta hvata
gnječenja.
- Izvodi hvat
lupkanja kao niz
odsječnih udara.
- Izvodi hvat
vibracija vrhom
jednog ili više
prstiju.
- Poznaje
nadražajno dejstvo
hvata vibracija.
- Postavlja pacijenta
u sjedeći ili ležeći
položaj zavisno od
tehnike masaže.
- Uočava da hvatovi
ne smiju biti bolni
za klijenta.
- Analizira indikacije
i kontraindikacije
za primjenu.
Specifičnosti komunikacije i interakcije sa klijentom prije, u toku i poslije izvođenja
manuelne masaže
- Poznaje - Uočava važnost - Shvata važnost - Komunikacija sa
187
Formativni ciljevi
specifičnost stvaranja prijatne profesionalnosti u pacijentom prije,
komunikacije sa atmosfere u toku radu. za vrijeme i poslije
klijentom prije izvođenja - Shvata važnost izvođenja
izvođenja manuelne masaže. adekvatne manuelne masaže-
manuelne masaže. - Vrednije manuelnu komunikacije. simulacija
- Objašnjava masažu kao situacije.
specifičnosti specifičnu vrstu
tjelesnog dodira komunikacije sa
kod izvođenja klijentom.
manuelne masaže. - Na profesionalan
način komunicira
sa pacijentom
prije, za vrijeme i
poslije sprovođenja
manuelne masaže.
Poštovanje privatnosti klijenta
- Navodi norme - Analizira norme - Shvata važnost - Simulacija slučaja
kodeksa kodeksa profesionalnosti u poštovanja i
profesionalne profesionalne radu. nepoštovanja
etike. etike. - Razvija osjećaj privatnosti
- Definiše pojam - Vrednuje značaj odgovornosti. klijenta- rad u
profesionalne čuvanja manjim grupama.
tajne. profesionalne.
- Definiše pojam - Analizira razloge
ljudskog poštovanja
dostojanstva. privatnosti klijenta
kao poslovne
obaveze.
Upoznavanje sa posljedicama nestručnog i neprofesionalnog izvođenja manuelne
masaže
- Nabraja posljedice - Reaguje na pojavu - Uviđa važnost - Video prikaz
nestručnog i bola kod klijenta očuvanja kvaliteta. posljedica
neprofesionalnog za vrijeme nestručnog
izvođenja izvođenja izvođenja
manuelne masaže. manuelne masaže. manuelne masaže.
- Shvata da pojava
napetosti u
mišićima znači
nestručno
izvođenje
manuelne masaže.
Transfer pacijenta ili klijenta
- Navodi tehnike - Priprema izvođenje - Razvija osjećaj - Simulacija
transfera transfera odgovornosti. pacijenta kome je
pacijenata. pacijenta. potrebna pomoć pri
- Pomaža pacijentu transferu, pomoć
onoliko koliko je pri transferu-rad u
potrebno za parovima.
sigaran transfer.
Hod sa pomagalima
- Nabraja vrste - Upoređuje vrste - Razvija osjećaj - Izvođenje
188
Formativni ciljevi
pomagala. hoda sa štakama, odgovornosti. postupaka skidanja
- Navodi tehnike štapom, i stavljanja otroze-
hoda sa hodalicom. igra uloga.
pomagalima. - Izvodi stavljanje i
skidanje ortoze.
Vožnja invalidskih kolica
- Definiše pojam - Razlikuje kolica na - Razvija osjećaj - Upravljanje
invalidskih kolica. ručni pogon od odgovornosti. kolicima-igra uloga
- Navodi vrste elektromotornih (pacijent-
invalidskih kolica. invalidskih kolica. tehničar).
- Opisuje - Pomaže po potrebi
upravljanje pacijentima sa
invalidskim invalidskim
kolicima. kolicima.

- I. Anđelković, A. Stajkovac, A. Ilić: Anatomija i fiziologija - udžbenik za I razred
medicinske i zubotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd,2005.
- P. Keros, B. Matković: Anatomija i fiziologija - udžbenik za učenike srednjih
medicinskih škola, Naklada Ljevak, Zagreb,2006.
- Lj. Mijatov, N. Mihić: Repertorium - anatomski praktikum, Educa, Novi Sad,1989.
- N. Bukurov: Anatomska beležnica, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd,1992.
- A. Cassan(prevela sa španskog G. Mihajlović).: Školski fiziološki atlas, Kreativni
centar, Beograd,2004.
- Š. Plut: Anatomija in fiziologija človeka – Udžbenik, DZS, Ljubljana, 2002.
- T. Mozetič, A. Slapnik: Anatomija in fiziologija človeka - delovni zvezek, DZS,
Ljubljana, 2000.
- Z. Miletić, S. Zorić: Osnovi masaže, Beograd,1996.
- L. Lidel, S. Tomas: Masaža, Panonia, Novi Sad, 2005.
- J. Milošević, M. Stošić: Tehnike akupresure, Tomić i sinovi, Beograd, 2003.
- V. Mihajlović: Fizikalna terapija, Obodsko slovo-Rijeka Crnojevića, Beograd,
2002.
- M. Obradović: Opšta kineziterapija sa osnovama kineziologije, Štamparija Obod,
Cetinje, 2002.
- S. Jović: Neurorehabilitacija, izdavač: S. Jović, štampa- I.P.”Filip Višnjić”,
Beograd, 2004.
- M. Majkić: Klinička kineziterapija, Medicinski fakultet, Zagreb,1989.
- M. Pavlović: Odabrana poglavlja iz opšte kineziterapije, Junior, Beograd, 2004.
- M. Obradović: Opšta kineziterapija sa osnovama kineziologije, UCG, Podgorica
2002.
6. Materjalni uslovi za izvođenje nastave

- Opremljen kabinet za anatomiju sa fiziologijom;
- grafoskopi, PC uređaji i LCD projektori;
- mikroskop i trajni preparati ćelija i tkiva;
- modeli, kako anatomski tako i funkcionalni, različitih organskih sistema i
pojedinačnih organa ( model skeleta i muskulature čovjeka, model srca, pluća,
mozga, jetre, kože, oka, uha itd);
- anatomske karte - slike različitih organa i organskih sistema;
189
- poželjni su i kompjuterski programi za izučavanje i ponavljanje gradiva (software
na CD-ROM-u) i različite oblasti istraživanja na DVD-ROM-u;
- korektivna pomagala (ulage, šine, mitele);
- opremljena odjeljenje za fizikalnu terapiju;
- fabrički prospekti aparata, različiti modeli;
- rekviziti u sali za kinezioterapiju, aparati i fizikalni agensi;
- rekviziti za sport i rekreaciju i dr.

- U okviru svake oblasti provjeravaju se i ocjenjuju:
- praktični rad na vježbama (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu);
- usmena obrazloženja učenika (najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom
periodu).
- Ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih ocjena u klasifikacionom
periodu.
- Zaključna ocjena iz navedenih oblasti izvodi se na osnovu svih ocjena dobijenih u
klasifikacionim periodima.
- Konačna ocjena iz praktične nastave je jedinstvena i izvodi se iz ocjena iz
predmetnih oblasti uz saglasnot svih nastavnika praktične nastave koji su
realizovali pojedine oblasti.
- Ukoliko se nastavnici ne dogovore oko jednistevne ocjene ocjenu će usaglasti
nadležni organ škole.


Oblast Anatomija sa fiziologijom
- Doktor medicine.
Ostale oblasti
- Diplomirani fizioterapeut;
- viši fizioterapeutski tehničar.

Znanja
Predmet Znanja
- Lokomotorni sistem - Anatomija i fiziologija - Lokomotorni sistem
- Masaža glave, vrata, - Tjelesne tečnosti
lica, grudnog koša i dr. - Krv
- Položaj bolesnika u - Kardiovaskularni sistem
postelji - Respiratorni sistem
- Tjelesne tečnosti - Digestivni sistem
- Urin, mokrenje, - Promet materija i energije
evidencija i - Tjelesna temperatura i
posmatranje urina njena regulacija
- Krv - Urinarni sistem
- Kardiovaskularni - Genitalni sistem
sistem - Endokrini sistem
- Primjena fizikalne - Nervni sistem
terapije u kardiologiji
- Mjerenje i belježenje:
krvnog pritisk,
190
Znanja
Predmet Znanja
temperature, disanja,
pulsa
- Respiratorni sistem
- Primjena fizikalne
terapije u pulmologiji
- Sputum, kašalj i vrste
kašlja
- Digestivni sistem
- Ishrana bolesnika
- Promet materija i
energije
- Tjelesna temperatura i
njena regulacija
- Urinarni sistem
- Genitalni sistem
- Endokilni sistem
- Nervni sistem
- Latinski nazivi - Latinski jezik - Pravilna izgovora
- Vođenje protokola i - Pravilan naglasak
izdavanje rezultata - Receptura
- Elektroliti - Hemija - Voda, kiseonik, ozon
- Krv, dizenfekcija i - Rastvori elektrolita
sterilizacija - Osnovi metabolizma
- Digestivni sistem - Vitaini, ugljeni hidrati
- Urinarni sistem - Puferi
- Urin, posmatranje
urina
- Rehabilitaciona i - Zdravstvena njega i - Proces rehabilitacije
bolnička jedinica rehabilitacija - Sprečavanje intrahospitalnih
- Sprečavanje infekcija
intrahospitalnih - Dekubitis
infekcija - Prijem i medicinsko
- Dekubitis sanitarna obrada bolenika
- Prijem i medicinsko - Položaj bolesnika u postelji
sanitarna obrada - Izlučevine
- Priprema i - Vitalni znaci
upoznavanje klijenta - Posmatranje povrijeđenih i
sa terapijskom oboljelih
procedurom koja će - Ortetika i protetika
biti primjenjena - Rehabilitacija djece,
- Položaj bolesnika u odraslih i starih
postelji
- Masaža
- Izlučevine
- Vitalne funkcije
- Aplikacija ljekova
- Ishrana bolesnika
- Pružanje prve pomoći
- Zavoji
- Hod sa pomagalima
- Transferi
191
Znanja
Predmet Znanja
- Vožnja invalidskih
kolica
- Sprečavanje - Mikrobiologija sa - Infekcije i zarazna bolest
intrahospitalnih epidemiologijom - Imunologija
infekcija - Bakterije, mikroorganizmi
- Izlučevine
- Krv
- Promet materija i - Patologija - Opšti pojmovi o bolesti i
energije uzroku nastanka
- Digestivni sistem - Poremećaji ishrane tkiva,
- Posmatranje bolesnika prometa materija, atrofija,
distrofija, nekroza
- Zapaljenja
- Tumori
- Komunikacija sa - Psihilogija i komunikologija - Komunikacija sa
pacijentima, rodbinom pacijentima, pomoć
- Psihička priprema pacijentima u procesu
pacijenta za različite ozdravljenja
dijagnostičke - Promjene i poremećeji
procedure duševnog života
- Rješavanje problema - Pravila uspješne i
komunikacije sa neuspješne komunikacije
hemiplegičnim - Klasifikacija umne
pacijentom zaostalosti
- Specifičnosti - Komunikacija u organizaciji
komunikacije sa
roditeljima i djecom sa
psihomotornim
retardacijama
- Masaža - Manuelne tehnike - Masaža
- Masažni hvatovi - Masažni hvatovi (glađenje,
(glađenje, trljanje, trljanje, gnječenje,
gnječenje, lupkanje, lupkanje, vibracije)
vibracije) - Masažni međuhvatovi
- Masažni međuhvatovi (češljanje, peglanje,
(češljanje, peglanje, valjanje, štipkanje,
valjanje, štipkanje, istezanje tkiva, rastresanje)
istezanje tkiva, - Masaža glave, vrata, lica,
rastresanje) trbuha, leđa, gornjih i
- Masaža glave, vrata, donjih ekstremiteta
lica, trbuha, leđa, - Dejstvo masaže (na kožu,
gornjih i donjih mišiće, zglobove, krvotok,
ekstremiteta nervni sistem)
- Dejstvo masaže (na - Indikacije i kontraindikacije
kožu, mišiće, - Masaža refleksnih zona
zglobove, krvotok, - Aparaturni oblici masaže
nervni sistem) - Masaža sa pritiskom
- Indikacije i - Krioterapija
kontraindikacije - Primjena masaže kod
- Masaža refleksnih zona patoloških stanja (fraktura,
192
Znanja
Predmet Znanja
- Aparaturni oblici amputacija)
masaže - Kombinovanje masaže sa
- Masaža sa pritiskom fizikalnom terapijom
- Krioterapija - Masaža i hidroterapija
- Primjena masaže kod - Masaža i termoterapija
patoloških stanja - Masaža i fototerapija
(fraktura, amputacija) - Masaža i kinezioterapija
- Kombinovanje masaže - Masaža i elektroterapija
sa fizikalnom
terapijom
- Masaža i hidroterapija
- Masaža i termoterapija
- Masaža i fototerapija
- Masaža i
kinezioterapija
- Masaža i
elektroterapija
- Specifičnosti primjene
manuelne masaže,
termo I hidroterapije
kod djece sa
- Primjena podvodne i
tuš masaže
- Primjena manuelne
masaže
- Terapijske vježbe - Fizioterapija - Terapijske vježbe
- Kondicioniranje - Kondicioniranje
- Fitnes - Fitness
- Velnes - Velnes
- Fototerapija - Fototerapija
- Termoterapija - Termoterapija
- Inhalaciona terapija - Inhalaciona terapija
- Primjena - Faradska i neofaradska
jednosmjernih struja struja
- Primjena naizmeničnih - Srednjefrakventne,
struja visokofrakventne i
- Magnoterapija interferentne struje
- Sonoterapija - Magnetoterapija
- Sonoterapija
- Nervni sistem - Farmakologija - Farmakologija CNS
- Kardiovaskularni - Farmakologija
sistem kardiovaskularnog sistema
- Krv - Farmakologija krvi, voda,
- Urinarni sistem elektroliti
- Genitalni sistem - Farmakologija urogenitalnog
- Respiratorni sistem trakta
- Digestivni sistem - Farmakologija respiratornog
- Aplikacija ljekova sistema
193
Znanja
Predmet Znanja
- Farmakologija dighestivnog
trakta
- Imunofarmakologija
- Hemioterapija malignih
oboljenja
- Toksikologija
- Prva pomoć - Etika - Humanitarne organizacije i
- Prijem bolesnika i prva pomoć
lična higijena - Etički odnos prema
- Specifičnosti primjene pacijentu
manuelne masaže, - Timski rad
termo i hidroterapije - Etički odnos prema osobama
kod djece sa sa tjelesnim oštećenjima
cerebralnom paralizom - Etički odnos prema osobama
- Upravljanje sa hendikepom
invalidskim kolicima - Etički odnos prema djeci
- Primjena fizikalne - Etički osnos prema starim
terapije u pedijatriji ljudima
- Specifičnosti - Čuvanje medicinske tajne
komunikacije sa i - Poštovanje ljuskog života
interakcije sa
pacijentom prije, u
toku i poslije izvođenja
manuelne masaže
- Poštovanje privatnosti
klijenta
- Lokomotorni system - Fizioterapija muskuloskeletnih - Fizioterapija lokomotornog
- Prva pomoć, zavoji bolesti i povreda sistema
- Transferi kod pacijenta - Fizioterapija deformiteta i
- Hod sa pomagalima kongenitalnih anomalija
- Invalidska kolica lokomotornog sistema
- Primjena masaže kod - Tumori lokomotornog
fraktura i amputacija sistema
- Specifičnosti primjene - Miopatije (oboljenja mišića)
manuelne masaže , - Fizioterapija nakon
termo i hidroterapije amputacija
kod djece sa
- Rješavanje problema - Neurorehabilitacija - Rehabilitacija Hemiplegija
komunikacije sa - Cerebralna paraliza
hemiplegičnim - Transferi
pacijentom - Preskripcije invalidskih
- Specifičnosti primjene kolica
manuelne masaže, - Pomagala
termo i hidroterapije
kod djece sa
- Transferi
- Vožnaj invalidskim
kolicima
- Hod sa pomagalima
194
Znanja
Predmet Znanja
- Primjena fizikalne - Specijalna rehabilitacija - Rehabilitacija djece
terapije u pedijatriji - Rehabilitacija
- Kardiovaskularni kardiovaskularnih oboljenja
sistem - Rehabilitacija plućnih
- Primjena fizikalne bolesti
terapije u kardiologiji - Rehabilitacija starih
- Respiratorni sistem
terapije u pulmologiji
terapije u gerijatriji
- Kosti i mišiča glave, - Likovna umjetnost sa - Crtanje portreta, stojeće i
gornjih i donjih estetikom sjedeće figure
ekstremiteta
- Ishrana bolesnika - Zdrava ishrana i dijetetika - Načela zdrave ishrane
- Ishrana djece odojčadi - Ishrana različitih kategorija
starih ljudi
- Bolesti nepravilne - Bolesti nepravilne ishrane i
ishrane odgovarajuće dijete
- Primjena struja u - Odabrana poglavlja iz fizike - Nastanak biostruja
fizioterapiji - Princip rada EKG, skenera,
magnetne rezonance,
endometrije, radiometrije
- Ishrana bolesnika - Odabrana poglavlja iz hemije - Ishrana-riznica zdravog
- Vođenje života
dokumentacije - Vitamini, hormone
- Pisanje nalaza, čitanje
- Mehanoterapija - Fizikalna terapija u - Mehanoterapija (manuelna
- Elektroterapija kozmetologiji masaža, refleksna masaža,
- Sonoterapija limfna drenaža i dr.)
- Hidroterapija - Primjena jednosmjernih i
naizmeničnih struja
- Hidroterapija-kupke, tuševi
- Sonoterapija (ultrazvuk,
infrazvuk)
195
1.3. IZBORNI PREDMETI
1.3.1. STRANI JEZIK II
Napomena:
Za strani jezik II koriste se katalozi stranih jezika opšteobrazovnih predmeta sa
fondom časova dva nedeljno za sve 4 godine – predmetni katalozi su u nadležnosti
Zavoda za škosltvo.
196
1.3.2. LIKOVNA UMJETNOST SA ESTETIKOM
1. Naziv predmeta: LIKOVNA UMJETNOST SA ESTETIKOM
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 62 10 72
II
III
IV
Ukupno 62 10 72

- Izgrađivanje odnosa prema umjetnosti i kulturi.
- Poznavanje istorijskih faktora koji su uticali na razvoj umjetnosti.
- Upoznavanje sa različitim poimanjem umjetnosti kroz istoriju.
- Poznavanje anatomskih mjera ljudske figure.
- Sticanje osjećaja za kompoziciju.
- Sticanje osjećaja za boju.
- Sticanje osjećaja za treću dimenziju.
- Razvijanje sposobnosti opažanja.
- Razvijanje samostalnosti pri radu.
- Razvijanje kreativnosti i kreativnog mišljenja.
- Razvijanje svijesti o ulozi estetskih vrijednosti.
197
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Umjetnost
- Upoznaje se sa - Analizira - Korišćenje stručne
pojmom umjetnička djela i literature i
umjetnost: razlikuje Interneta.
umjetničko djelo, umjetničke stilove.
epoha, stil, pravac,
umjetnička kritika.
Likovna umjetnost
- Nabraja likovne - Razlikuje likovne - Korišćenje stručne
discipline: crtež, discipline. literature.
slikarstvo,
skulptura, grafika,
arhitektura i
primijenjena
umjetnost.
Likovno djelo
- Upoznaje se sa - Razlikuje motive - Korišćenje stručne
motivima u likovne umjetnosti: literature.
likovnoj portret, akt,
umjetniosti. pejzaž, mrtva
- Nabraja teme priroda.
likovne umjetnosti: - Razlikuje teme
religiozne, likovne umjetnosti.
istorijske,
mitološke,
alegorijske i
simboličke.
Crtež
- Upoznaje liniju kao - Uočava značaj - Razvija sposobnost - Praktični rad.
umjetničko linije u stvaranju opažanja.
sredstvo: stvaranje umjetničkog djela. - Razvija preciznost. - Korišćenje stručne
konture, površine, - Analizira crtež kroz literature.
kompozicije. epohe.
- Pojašnjava - Razlikuje osnovne
pojmove tehnike crtanja:
proporcija, olovka, ugalj,
simetrija, kreda, pero,
perspektiva. metalno pero,
- Nabraja vrste lavirani crtež,
crteža: skica, crtež četkicom.
studija, tehnički - Crta ljudsku figuru
crtež. postavljenu u
- Upoznaje crtačke različitim pozama
tehnike. (kroki).
- Crta portret po
živom modelu u
tehnici olovke
vodeći računa o
odnosu veličina
198
Formativni ciljevi
(proporciji),
karakternim
osobinama modela.
Slikarstvo
- Upoznaje boje - Razlikuje boje - Razvija sposobnost - Korišćenje stručne
spektra, podjelu na spektra: opažanja. literature i slikanje
hromatske i hromatiske i u prirodi.
ahromatske boje. ahromatske. - Posjeta galerijama
- Upoznaje glavna - Uočava i muzejima.
svojstva boja: ton, komplementarni
valer, zasićenost. odnos, odnos
- Nabraja slikarske svijetlo-tamno,
tehnike. toplo-hladno,
- Upoznaje se sa simultani kontrast.
slikanjem mrtve - Uočava izražajne
prirode u tehnici mogućnosti
tempere. slikarskih tehnika.
- Slika pejzaž u
tehnici akvarel.
- Slika mrtvu prirodu
u tehnici tempere
(tri boje), analizira
svjetlost i sjenku.
Skulptura
- Upoznaje i opisuje - Upoređuje i - Razvija sposobnost - Korišćenje stručne
skulpturu u analizira skulpturu opažanja. literature.
slobodnom prostoru u slobodnom - Posjeta galerijama
i reljefnu prostoru kroz i muzejima.
skulpturu. epohe.
- Nabraja i opisuje - Analizira reljefnu
vajarske tehnike: skulpturu kroz
modelovanje, epohe.
vajanje, livenje, - Analizira i
klesanje. upoređuje
- Nabraja i opisuje skulpturske
skulpturske tehnike.
materijale. - Prepoznaje vrste
- Poznaje motive u skuptorskog
vajarstvu: portret, materijala: glina,
kip, bista, torzo, drvo, kamen, kost,
skulpturske gips, štuko, vosak.
kompozicije.
Grafika
- Upoznaje se sa - Razlikuje - Posjeta muzeija,
umjetničkom i umjetničku i galerijama,
industrijskom industrijsku štamparijama.
grafikom. grafiku.
- Poznaje vrste - Analizira i uočava
štampe: visoka, razliku između
duboka, ravna. grafičke tehnike:
- Nabraja i opisuje drvoreaz, linoreza,
199
Formativni ciljevi
grafičke tehnike. bakropisa,
bakroreza, suve
igle, akvatinta,
bakropisa,
mecotinta,
litografije.
Arhitektura
- Upoznaje se sa - Analizira namjeru - Koristi Internet i
osnovnim arhitekture kroz stručnu literaturu.
zakonitostima istoriju.
arhitekture. - Upotrebljava
- Pojašnjava pojmove,
(termine) enterijer,
enterijer, eksterijer,
eksterijer, urbanizam,
urbanizam, hortikultura.
hortikultura.
Istorija umjetnosti
- Upoznaje se sa - Razlikuje istorijska - Korišćenje stručne
istorijom likovne razdoblja likovne literature.
umjetnosti i umjetnosti.
njenom podjelom - Razlikuje pojmove
na razdoblja. arheologija, muzej,
galerija, kustos,
konzervator,
restaurator.
Umjetnost praistorije
- Upoznaje i opisuje - Razlikuje periode - Posjeta galerijama
umjetnost praistorije: i muzejima.
paleolita, neolita i slikarstvo,
metalnog doba. skulpturu,arhitektu
ru, primijenjenu
umjetnost.
Umjetnost starog vijeka
- Upoznaje - Razlikuje - Razvija pozitan - Poseta galarijama,
umjetnost arhitekturu, stav prema novim muzejima.
mesopotamije: slikarstvo, saznanjima. - Stručne ekskurzije.
sumerska, asirska, vajarstvo i - Posjeta
persijska. primijenjenu bibliotekama.
- Poznaje i umjetnost naroda - Istraživanje
objašnjava Mesopotamije. Interneta.
nastanak egipatske - Ukazuje na - Korišćenje
kulture i osnovne fotografija,
umjetnostie karakteristike slajdova,
- Upoznaje egejsku egipatske reprodukcija.
umjetnost: umjetnosti.
kikladska, minojska - Prepozanje djela
i mikenska arhitekture antičke
umjetnost. Grčke.
- Opisuje umjetnost - Prepozanje
antičke Grčke: primjere
200
Formativni ciljevi
arhajski, klasični i arhitekture,
helenski period. skulpture i
- Upoznaje i opisuje slikarstva staroga
etrursku umjetnost Rima.
i umjetnost starog - Prepozaje
Rima. karakteristike
- Upoznaje ranohrišćanske
ranohrišćansku umjetnosti.
umjetnost.
Umjetnost srednjeg vijeka
- Upoznaje - Prepoznaje - Posjeta galerijama
umjetnost karakteristike i muzejima.
Vizantije. vizantijske
- Upoznaje i opisuje arhitekture i
romaniku i gotiku. slikarstva.
- Upoređuje
umjernost
romanike i gotike.
Umjetnost novog vijeka
- Objašnjava pojavu - Upoređuje i - Razvija pozitivan - Korišćenje
renesanse kao analzira djela stav prema novim Interneta, stručne
najznačajnijeg arhitekture, saznanjima. literature.
pokreta u kulturi slikarstva i - Posjeta galerijama
Evrope. vajarstva i muzejima.
- Upoznaje najznačajnijih
umjetnost predstavnika
manirizma. renesanse.
- Upoznaje i opisuje: - Prepoznaje
- umjetnost baroka umjernost
(Italija, Španija, manirizma.
Holandija, - Upoređuje i
Flandrija, analizira umjetnost
Francuska, baroka.
Engleska) i - Upoređuje i
rokokoa. analizira umjetnost
- Umetnost neoklasicizma sa
neoklasicizma antičkom
- Umjetnost umjetnošću.
romantizma. - Uočava osobenosti
- Umjetnost slikarstva
realizma. romantizma i
- Umjetnost povezanost sa
impresionizma i književnošću.
postimpresionizma. - Prepoznaje
osobenosti
realizma kao
pravca.
- Upoređuje i
analizira umjetnost
impresionizma i
postimpresionizma.
201
Formativni ciljevi
Moderna umjetnost
- Upoznaje i opisuje - Razlikuje pravce - Posjeta galerijama
stilove moderne moderne i muzejima.
umjetnosti, umjetnosti:
najznačajnije fovizam,
predstavnike i ekspresionizam,
njihova djela. kubizam,
futurizam,
dadaizam,
nadrealizam,
apstraktna
umjetnost, njihove
predstavnike i
djela.
Savremena likovna umjetnost
- Upoznaje pravce - Razlikuje pravce - Razvija pozitivan - Posjeta galerijama
savremene likovne savremene likovne stav prema novim i muzejima.
umjetnosti. umjetnosti: saznanjima.
enformel, optička
umjetnost,
asamblaž, pop-art,
hepening,
konceptualna
umjetnost, lend-
art, bodi-art.
Estetika
- Upoznaje se sa - Analizira estetiku i - Korišćenje stručne
pojmom estetika. filozofiju, planove i literature.
slojeve
umjetničkog djela,
metafizičko u
umjetnosti.
Estetika i umjetnost
- Upoznaje formu i i - Analizira formu i - Razvija sposobnost - Korišćenje stručne
sadržaj sadržaj opažanja. literature.
umjetničkog djela. umjetničkog djela.
Estetika i umjetnička kritika
- Upoznaje - Analizira - Razvija pravilan
kriterijume za umjerničko djelo. odnos prema
procjenjivanje - Prepoznaje zanimanju.
umjetničkog djela. vaspitnu i moralnu
funkciju estetike u
umjetnosti.
Estetičke kategorije
- Upoznaje pojmove: - Upotrebljava - Korišćenje
lijepo, uzvišeno, pojmove: lijepo, Interneta i stručne
tragično, komično, uzvišeno, tragično, literature.
ljupko, ružno u komično, ljupko i
umjetnosti. ružno.
202
Formativni ciljevi
Umjetničko stvaranje
- Pojašnjava pojam - Procjenjuje - Razvija sposobnost - Korišćenje
genija. vrijednost umjetničkog Interneta i stručne
umjetničkog djela. opažanja. literature.
Istorija estetike
- Upoznaje sa - Prepoznaje istoriju - Korišćenje
istorijom estetike: estetike kroz interneta i stručne
lijepo i umjetnost periode. literature.
u antici (Platon,
Aristotel),
srednovjekovna
estetika, estetika
renesanse, estetika
XVII i XVIII vijeka
(Imanuel Kant),
estetski pravci u IX
vijeku
(Šopenhauer, Niče,
Kroče).
Semantička i simbolička estetika
- Pojašnjava - Prepoznaje - Korišćenje stručne
(termine) semantičku i literature.
semantička i simboličku
simbolička. estetiku.

- L. da Vinči: Traktat o slikarstvu, M. Draničanin, Beograd,1988.
- H. W. Janson: Istorija umjetnosti, Prosveta, Beograd,1994.
- P. Vasić: Uvod u likovne umjetnosti - elementi likovnog izražavanja, Univerzitet
umjetnosti u Beogradu, Beograd,1998.
- Grupa autora: Majstori umjetnosti, Komuna, Beograd,1997.
- S. Petrović: Estetika, Beograd, 1996.

- Slajdovi;
- projektor;
- reprodukcije;
- biblioteka.

- Usmena provjera znanja najmanje jedanput u klasifikacionom periodu.
- Ocjena vježbi.

- Pozitivna ocjena kraju školske godine.
203
- Profesor likovne umjetnosti;
- akademski slikar, odnosno diplomirani slikar;
- akademski vajar, odnosno diplomirani vajar;
- akademski grafičar, odnosno diplomirani grafičar;
- profesor ili diplomirani istoričar umjetnosti.

Znanja
Predmet Znanja
- Crtanje portreta, stojeće i - Anatomija - Kosti i mišiča glave,
sjedeće figure gornjih i donjih
ekstremiteta
- Crtanje portreta, stojeće i - Praktična nastava - Kosti i mišiča glave,
sjedeće figure gornjih i donjih
ekstremiteta
204
1.3.3. ZDRAVA ISHRANA I DIJETETIKA
1. Naziv predmeta: ZDRAVA ISHRANA I DIJETETIKA
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I 62 10 72
II
III
IV
Ukupno 62 10 72

- Usvajanje osnovnih znanja iz oblasti dijetetike.
- Razvijanje pravilanog odnosa prema zdravoj ishrani i unosu hranljivih materija.
- Razvijanje pravilnog odnosa prema alternativnoj ishrani, dijetalnoj ishrani i
načinu sprovođenja dijete.
- Uviđanje važnosti prilagođavanja ishrane zdravstvenom stanju i uzrastu čovjeka u
cilju očuvanja zdravlja.
- Osposobljavanje učenika za izradu šema nepoželjnih i odgovarajućih namirnica i
pravilne piramide ishrane zavisnosti od zdravstvenog stanja čovjeka.
- Sticanje osnovnih znanja o bolestima nepravilne ishrane, odgovarajućoj ishrani i
nutritivnoj terapiji.
- Razvijanje analitičkog, logičkog mišljenja i sposobnosti argumentovanog
iznošenja svog mišljenja.
- Osposobljavanje učenika da stečena znanja primijene u praksi i daljem
usavršavanju.
205
Razred: PRVI
Formativni ciljevi
Uvod u dijetetiku
- Navodi definiciju - Pronalazi sličnosti i - Razvija pozitivan - Diskusija:
dijetetike. razlike između stav prema novim - Za/protiv dijete.
- Nabraja i pojašnjava ishrane, dijete, saznanjima.
osnovne pojmove hranljivih materija - Razvija sposobnost
dijetetike. i esencijalnih argumentovanog
- Upoznaje materija. iznošenja
uravnoteženu - Razlikuje sopstvenog
kvalitetnu, dijetoprofilaktičku mišljenja, i
bezbijednu i i dijetopreventivnu uvažavanje
dijetalnu ishranu. ishranu. suprotnog.
Hranljive materije i zdrava ishrana
- Zna pravila zdrave - Analizira - Razvija pravilan - Izrada šeme
ishrane. energetsku, odnos prema dnevnih potreba
- Navodi najvažnije gradivnu i biološku zdravoj ishrani i za vitaminima
hranljive materije ulogu hrane. unosu hranljivih čovjeka-rad u
koje su neophodne - Razlikuje dnevne materija. parovima.
za rast i razvoj potrebe u ishrani
čovjeka. čovjeka u
- Upoznaje se sa zavisnosti od
energetskom i uzrasta,
biološkom zdravstvenog
vrijednošću hrane. stanja i fizičke
- Upoznaje ulogu aktivnosti.
masti, bjelančevina i - Uočava posljedice
ugljnih hidrata u pogrešne ishrane u
ishrani odraslog pojedinim životnim
čovjeka. razdobljima.
kalorijsku vrijednost pravilnog unosa
pojedinih hranljivih vitamina u okviru
sastojaka. ishrane čovjeka.
- Navodi podjelu - Vrednuje značaj
vitamina: adekvaktnog unosa
- liposolubilni A, D, vode u normalnoj
E, K i ishrani.
- hidrosolubilni - Uočava razliku
kompleks D i između
vitamin C. liposolubilnih i
- Upoznaje ulogu vode hidrosolubilnih
u zdravoj ishrani. vitamina.
- Pravi shemu
dnevnih potreba za
vitaminima u
zavisnosti od
uzrasta,
zdravstvenog
stanja i fizičke
aktivnosti čovjeka
206
Formativni ciljevi
čovjeka.
Alternativna ishrana (vegeterijanska ishrana, makrobiotika)
- Definiše i pojašnjava - Upoređuje i - Razvija pravilan - Pretraživanje
alternativne načine obrazlaže razlike odnos prema Interneta na temu
ishrane između pojedinih alternativnoj alternativna
(vegeterijanstvo, načina ishrane. ishrani. ishrana- diskusija
makrobiotika...) - Analizira prednosti zapažanja.
i nedostatke - Izrada šeme
pojedinih načina odgovarajućih i
prehrane po nepoželjnih
čovjekovo namirnica u
zdravlje. zavisnosti od
- Pravi piramidu zdravstvenog
ishrane za stanja organizma.
pojedine načine
ishrane.
- Pravi shemu
nepoželjnih i
odgovarajućih
namirnica.
Dijetalna ishrana
- Zna režim dijetalne - Uočava značaj - Razvija pozitivan - Izrada tematskih
ishrane. dijeta za zdravlje stav prema panoa- dijetalna
- Poznaje podjelu i čovjeka. dijetalnoj ishrani i ishrana i zdravlje.
vrste dijeta. - Analizira pravilnom
- Navodi i pojašnjava karakteristike sprovođenju
podjelu dijeta. pojedinih dijeta i dijete.
upoređuje režime
dijetalne ishrane.
Ishrana različitih kategorija zdravih ljudi
- Upoznaje pravilnu - Analizira - Uviđa važnost - Izrada piramide
ishranu u odnosu na energetsku, prilagođavanja ishrane-grupni rad
uzrast: gradivnu i biološku ishrane (4-5 članova u
- odojče, ulogu hrane. zdravstvenom grupi).
- malo dijete, - Upoređuje dnevne stanju i uzrastu
adolescent, potrebe u ishrani čovjeka u cilju
- odrasli i muškarca i žene. očuvanja zdravlja.
- stari ljudi. - Upoređuje
- Objašnjava ishranu u fiziološku i
odnosu na različita prehrambenu
fiziološka stanja vrijednost
organizma: majčinog, kravljeg
- trudnice, i mliječnih
- dojilje, formula.
- sportisti. - Razlikuje dnevne
potrebe u ishrane
u odnosu na
uzrast, fiziološko
stanje organizma i
pol.
- Razlikuje
207
Formativni ciljevi
kalorijsku
vrijednost
pojedinih
namirnica.
- Skicira i objašnjava
piramidu pravilne
ishrane u zavisnosti
od uzrasta i
fiziološkog stanja
organizma.
Bolesti nepravilne ishrane i odgovarajuće dijete (ishrana kod depresija, bolesti jetre,
oboljenja žučnih puteva, bubrega, malignih oboljenja, dijabetisa, anoreksije, bulimije,
operacija)
- Poznaje uzroke - Ocjenjuje koja je - Razvija svijest o - Izrada tematskih
nastanka bolesti ishrana nepravilna značaju zdrave panoa i
nepravilne ishrane. i objašnjava njen ishrane za prezentacija:
- Objašnjava uzroke uticaj na nastanak poboljšanje i - Bolesti nepravilne
nastanka gojaznosti. pojedinih bolesti. ocuvanje zdravlja. ishrane.
- Navodi i objašnjava - Obrazlaže uz
uzroke nastanka navođenje
kaheksije i primjera značaj
anoreksije. dijeta kod
- Navodi i objašnjava pojedinih bolesti.
kliničku sliku i - Upoređuje i
posljedice kod pojašnjava uzroke,
gojaznosti i kliničku sliku i
anoreksije. terapiju bolesti
- Objašnjava gojaznost nepravilne ishrane.
kako faktor rizika za - Vrši izbor
nastanak oboljenja namirnica za
srca, šećerne pojedine dijet.e
bolesti, bolesti jetre - Razlikuje alergene,
i žučnih puteva. sastojke životnih
- Poznaje terapiju namirnica.
gojaznosti.
- Poznaje uzroke
nastanka, kliničku
sliku i terapiju kod
hipo i avitaminoze
(skorbus, pelagra,
rahitis, kokošije
slepilo,
megaloblastna
anemija).
- Navodi i pojašnjava
uzroke, kliničku sliku
i terapiju
hepervitaminoza
(vitamini rastvorljivi
u mastima).
- Objašnjava uzroke
208
Formativni ciljevi
kliničku sliku i
terapiju
dehidratacija i
hiperhidratacija.
- Navodi namirnice
koje često izazivaju
alergijske reakcije.
- Poznaje dijete kod
kardiovaskularnih
bolesti, šećerne
bolesti, bolesti
probavnog trakta,
bolesti bubrega,
bolesti jetre i žuči).
Nutritivna terapija
- Navodi i pojašnjava - Analizira indikacije - Razvija pozitivan - Posjeta ustanovi,
oblike nutritivne za nutritivnu stav prema zdravoj posmatranje
terapije. terapiju. ishrani. postupaka
- Poznaje inidikacije - Obrazlaže tehniku - Razvija sposobnost izvođenja
za paranteralnu izvođenja opažanja. nutritivne
ishranu. paranteralne - Razvija terapije,
- Poznaje indikacije za terapije. analitičnost i individualno
ishranu - Obrazlaže tehniku logičnost. belježenje
nadogastičnom plasiranja zapažanja.
sondoma. nadogastične
- Pojašnjava tehniku sonde.
primjene - Utvrđuje indikacije
parenteralne za nutritivnu
terapije. terapiju.
- Navodi i pojašnjava - Upoređuje
tehniku plasiranja indikacije za
nadogastične sonde. parenteralnom
- Nabraja rastvore za terapijom i
paranteralnu terapijom
primjenu. nadogastičnom
- Opisuje moguće sondoma.
komplikacije usljed
primjene nutritivne
terapije.

- P. Barović: Zdravstvena nega za treći razred medicinske škole, Zavod za
- M. I. Kulugić: Zdrava ishrana i dijetetika, Book Tuzla, 2008.
- Dr D. Pokorn: Dijetetika, DZS, 2000.
- S. B. Paunovič, M. Nikolić: Nauka o ishrani, Zavod za udžbenike i nastavna
- M. Kodele, M. S. Stanojević, M. Gliha: Prehrana, DZS, 2000.
- Matić, Đurica: Zdravstvena nega u internoj medicini, Madejan, Beograd, 2001.
- Internet izvori.
209
- Kompjuter;
- video projektor;
- računarska učionica;
- internet;
- shema piramide zdrave ishrane.

- Usmeno, najmanje jednom u svakom klasifikacionom periodu.


- Doktor medicine.

Znanja
Predmet Znanja
- Bolesti nepravilne ishrane - Anatomija - Anatomska i funkcionalna
(bolesti jetre, oboljenje organizacija čovečjeg
žučnih puteva, bubrega i organizma
dr.) - Lokomotorni sistem
- Vitamini, proteini, ugljeni - Hemija i biohemija - Hranljive materije i zdrava
hidrati, metabolizam ishrana
hranljivih materija
- Bolesti nepravilne ishrane i - Zdravstvenja njega - Ishrana bolesnika
- Bolesti nepravilne ishrane i - Patologija - Tumori, otoci,
odgovarajuće dijete dehidratacija
- Bolesti nepravilne ishrane i - Farmakologija - Opšta farmakologija
- Načela zdrave ishrane - Praktična nastava - Ishrana bolesnika
- Ishrana različitih - Ishrana djece odojčadi
kategorija ljudi starih
- Bolesti nepravilne ishrane i - Bolesti nepravilne ishrane
- Vitamini - Odabrana poglavlja iz - Hranljive materije i njihov
hemije značaj u ishrani
210
1.3.4. ODABRANA POGLAVLJA IZ FIZIKE
1. Naziv predmeta: ODABRANA POGLAVLJA IZ FIZIKE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 64 8 72
IV 58 8 66
Ukupno 122 16 138

- Razumijevanje pojmova, činjenica i zakonitosti iz oblasti fizike.
- Povezivanje teorijskog sadržaja sa medicinskim saznanjem.
- Razvijanje sposobnosti za fizičko istraživanje u medicinske svrhe.
- Usvajanje opštih i stručnih znanja, razvijanje opštih kompetencija za rešavanje
problema.
- Razvijanje naučno-istraživačkih sposobnosti kod učenika.
211
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Fizičke osnove termodinamike
- Definiše - Poznaje osnovne - Razvija sposobnost - Grafofolije:
termodinamiku. karakteristike opažanja. - Prikaz Karnovog
- Objašnjava I i II termodinamike. - Razvija analitičko ciklusa, toplotnih
princip - Analizira I princip u mišljenje. motora.
termodinamike i gasnim procesima. - Uočava važnost
rad kod gasova. - Analizira II princip. nauke u
- Obrazlaže povratne - Rješava zadatke iz svakodnevnom
i nepovratne I principa rada kod životu.
procese. gasova.
- Ilustruje Karnov - Crta grafiku
ciklus i toplotne Karnovog ciklusa.
motore. - Prikazuje
- Definiše koeficient shematski rad
korisnog dejstva. toplotnog motora.
- Rješava zadatke
određivanja
koeficienta
korisnog dejstva.
Statika i dinamika fluida
- Definiše statiku - Usvaja osnovne - Shvata - Demostracioni
fluida i fizičke definicije statike i neophodnost fizike ogled:
veličine koje se dinamike fluida. u same medicinske - Na primjeru šprica
koriste. - Dokazuje formulu svrhe. pokazati primjenu
- Poznaje za silu potiska. jednačine
hidrostatički i - Analizira kontinuiteta.
aerostatički Arhimedov zakon. - Grafofolija.
pritisak. - Dokazuje jednačinu - Korišćenje skica i
- Obrazlaže silu kontnuiteta. crteža.
potiska i definiše - Dokazuje - Pokazati ogledno
Arhimedov zakon. Bernulijevu nastanak kapilarnih
- Objašnjava jednačinu. pojava.
jednačinu - Analizira primjenu - Korišćenje
kontinuiteta i iste. preglednih crteža i
njenu primjenu. - Rješava zadatke iz skica.
- Objašnjava dinamike fluida.
Bernulijevu - Upoređuje vrste
jednačinu i navodi kretanja u fluidima
primjere i u krvnim
korišćenja. sudovima.
- Objašnjava - Uočava efekte koji
kretanje fluida i utiču na način
opisuje sile rada tokom
viskoznosti. mjerenja krvnog
- Zna površinsku pritiska.
energiju napon. - Analizira
- Opisuje pojavu površinsku energiju
kvašenja i napon u
212
Formativni ciljevi
- efiniše La Plasov tečnostima.
pritisak. - Razlikuje kvašenje
- Opisuje kapilarne i pojave, sile
pojave i njihovu adhezije i
primjenu. kohezije.
- Uočava kapilarnost.
- Rješava zadatke iz
kapilarnosti i
površinskog
napona.
- Navodi primjere
kapilarnosti u
prirodi.
Elektrostatika
- Pojašnjava Kulonov - Razumije Kulonov - Razvija svijest o - Korišćenje.
zakon i zakon i značaju - Grafofolije, skica.
elektrostastičko elektrostatičko elektrostatike u - Pravljenje strujnog
polje. polje. medicini. kola i
- Nabraja i definiše - Crta linije sila provjeravanje.
fizičke veličine elektostatičkog - Omovog zakona.
koje opisuju polja.
elestratičko polje. - Razlikuje pojmove
- Objašnjava rad i električno polje,
potencijalnu potencijal, napon.
energiju. - Rješava zadatke iz
- Upoznaje električni elektrostatike.
dipol. - Izvodi formulu za
- Objašnjava rad i potencijalnu
elektrostatičko energiju.
polje dijaletrika. - Interpretira
- Pojašnjava električni dipol.
električni - Analizira električni
kapacitet. kapacitet.
- Utemeljuje - Razlikuje načine
pojmove: struja, povezivanja
napon, kondezatora.
elektromotorna sila - Rješava zadatke iz
i električna kondezatora.
otpornost. - Interpretira i
- Definiše i analizira Omov
objašnjava Omov i zakon i Kirhofova
Djul-Lencov zakon. pravila.
- Pojašnjava - Analizira i
Kirhofova pravila. obrazlaže
- Pojašnjava mehanizam
mehanizam provodljivosti
provodljivosti u struje u metalima,
metalima,poluprov poluprovodnicima,
odnicima, tečnostima i
- tečnostima, i gasovima.
gasovima. - Rješavanja
213
Formativni ciljevi
zadataka strujnih
kontura.
Elektromagnetizam
- Definiše magnetno - Analizira magnetno - Razvija sposobnost - Korišćenje
polje i nabraja polje, magnetnu zapažanja. grafofolija, skica,
fizičke veličine indukciju i fluks crteža.
koje ga magnetnog polja. - Ogledno pokazati.
opisuju(b,h). - Rješava zadatke - Nastanak struje
- Opisuje magnetno magnetnog polja, pomoću
polje provodnika i čestice, provodnika magnetnog.
solenoida. i solenoida. - Polja(koristiti
- Definiše lorencovu i - Izvodi formule za kalem i magnet i
Amprovu silu. Amperovu i galvanometar).
- Opisuje magnetno Lorencovu silu.
polje. - Analizira i
- Definiše obrazlaže
feromagnetike, Faradejev zakon
- dijamagnetike i elektromagnetne
paramagnetike. indukcije.
- Definiše i - Rješava zadatke iz
objašnjava pojavu elektromagnetne
elektromagnetne indukcije.
indukcije,
uzajamne indukcije
i samoinukcije.
- Objašnjava
energiju
magnetnog polja.
Oscilacije
- Definiše oscilacije i - Razlikuje vrste - Razvija analitičko i - Korišćenje crteža i
podjelu oscilacija. oscilajcija logičko mišljenje. skica.
- Opisuje osnovne restitucionu silu, - Vježba mjerenje
osobine mehaničkih parametre impedanse u rcl
oscilacija. oscilovanja. kolu.
- Definiše jednačine - Izvodi jednačine - Vježba ispitivanje
oscilacija, period i oscilovanja. zavisnosti perioda
energiju. - Rješava zadatke iz oscilovanja
- Definiše prinudno oscilacija. matematičkog
oscilovanje i - Analizira prinudno klatna od njegove
rezonancu. oscilovanje i dužine.
- Opisuje rezonancu. - Korišćenje
matematičko i - Analizira grafofolije.
fizičko klatno. matematičko
- Pojašnjava osnovne klatno.
osobine električnih - Rješava zadatke iz
oscilacija. matematičkog
- Navodi definiciju klatna.
naizmjenične - Analizira nastanak i
struje i napona. vrste
- Obrazlaže elektromagnetnih
termogeni i oscilacija.
214
Formativni ciljevi
reaktivni otpor. - Analizira zavisnosti
- Definiše impedansu termogene i
rcl kola. reaktivne
- Upoznaje i otpornosti.
objašnjava - Razlikuje načine
transformatore. rada
transformatora i
njihovu primjenu.
Akustika
- Definiše akustiku - Uočava osnovne - Razvija pozitivan - Grafofolijom
kao nauku i opisuje zavisnosti i analitičko i logičko ilustrovati Doplerov
fizičke veličine zakonitosti mišljenje. efekat.
koje se koriste. akustike.
- Upoznaje infra i - Razumije šta je
ultra zvuk, njihovu zvuk.
primjenu. - Razlikuje ultra
- Definiše Doplerov zvuk od infra
efekat u akustici. zvuka.
- Analizira primjenu
ultra i infra zvuka.
- Analizira primjenu
ultra zvuka u
medicini.
- Uočava Doplerov
efekat.
215
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Optika
- Rezimira osnovne - Uočava i navodi - Pozitivno - Korišćenje
pojmove optike, osnovne pojmove procjenjuje grafofolija u
svjetlosni zrak i geometrijske važnost nauke i prikazivanju
indeks prelamanja. optike. novih saznanja za konstrukcije lika
- Definiše zakone - Izvodi zakone razvoj svoje kod ogledala i
odbijanja i odbijanja i struke. sočiva.
prelamanja. prelamanja. - Internet
- Objašnjava - Ilustruje formiranje prezentacija za
formiranje lika kod lika kod ogledala i interferenciju,
ravnih i sfernih sočiva. difrakciju.
ogledala. - Analizira nastanak
- Upoznaje totalnu lika kod ogledala i
refleksiju. sočiva.
- Objašnjava - Interpretira i
nedostatke kod analizira jednačina
sočiva. ogledala i sočiva.
- Opisuje rad - Rješava zadatke iz
optičkih ogledala i sočiva.
instrumenata(lupa, - Usvaja princip rada
mikroskop). lupe i mikroskopa.
- Definiše talasnu - Analizira nastanak i
optiku i pojašnjava uslove
osnovne interferencije
zakonitosti. svjetlosti.
- Upoznaje i definiše - Analizira nastanak i
interferenciju uslove difrakcije i
svjetlost. difrakcione
- Upoznaje i definiše rešetke.
difrakciju - Analizira
svjetlosti. polarizaciju pri
- Opisuje princip odbijanju i
rada difrakcione prelamanju.
rešetke. - Analizira
- Definiše pojavu apsorpciju
polarizacije. svjetlosti.
- Objašnjava - Uočava i obrazlaže
disperziju,apsorpci Lambetr-Berov
ju i rasipanje zakon.
svjetlosti. - Usvaja definicije i
- Objašnjava zavisnosti
fotometriju, fotometrijskih
osnovne veličina.
zakonitosti.
- Definiše osnovne
jedinice
fotometrije.
Elementi kvantne optike
- Definiše toplotno - Obrazlaže na - Razvija logičko - Korišćenje
zračenje. primjerima pojave mišljenje. grafofolija, crteža
216
Formativni ciljevi
- Definiše i apsorpcije, za sve zakone.
objašnjava zakone odbijanja i -
toplotnog zračenja prelamanja. - Vježba:
Kirhofov, Štefan- - Uočava apsolutno - Određivanje
bolcmanov, Vinov crno tijelo. karakteristika foto
zakon. - Analizira zakone ćelije.
- Navodi i pojašnjava toplotnog zračenja. - Zadatak:
pojam fotona. - Uočava šta je - Snimiti
- Definiše i foton. karakteristike date
objašnjava Plankov - Određuje energiju, foto ćelije i za
zakon zračenja. masu i impuls usvojeni svjetlosni
- Objašnjava fotona. fluks odrediti
fotoefekat. - Uočava i shvata maksimalnu brzinu
- Navodi i objašnjava pojavu fotoefekta i fotoelektrona.
talasna svojstva obrazlaže
mikročestica. jednačinu
- Formuliše De- fotoefekta.
broljevu formulu. - Analizira talasna
- Opisuje difrakciju svojstva
elektrona. mikročestica.
- Definiše - Uočava dualizam
Hajzenbergovu svjetlosti i
relaciju mikročestica.
neodređenosti. - Rješava zadatke iz
- Definiše i fotoefekta.
objašnjava talasnu - Uočava i obrazlaže
funkciju. difrakciju
elektrona.
- Vrednuje fizički
smisao talasne
funkcije i poznaje
pojam tunel-
efekat.
Elementi atomske fizike
- Rezimira stečeno - Uočava i obrazlaže - Razvija pozitivan - Korišćenje
znanje o atomu , i osnovne osobine stav prema novim grafofolija i
modelima atoma. atoma, strukturu i saznanjima. shematskih prikaza
- Izvještava o modele atoma. strukture atoma,
Borovim - Interpretira Borove spektra vodonika ,
postulatima. postulate. rentgenske cijevi,
- Definiše energetska - Razlikuje energiju laserske cijevi.
stanja u atomu. jonizacije i - Odlazak u obližnji
- Pojašnjava termine enegriju veze. medicinski centar i
kvantovanja - Određuje i shvata upoznavanje sa
energije i kvantne brojeve. rentgen aparatom.
poluprečnika - Uočava serije u
atoma. spektru atoma
- Upoznaje kvantne vodonika.
brojeve ( glavni, - Rješava
sporedni, magnetni maksimalne i
i spinski). minimalne
217
Formativni ciljevi
- Definiše i frekvencije za date
objašnjava serije.
nastanak periodnog - Uočava rentgensko
sistema elemenata. zračenje i
- Definiše svojstva rentgensku cijev.
rentgenskog - Razlikuje osnovna
zračenja (difrakciju svojstva
i apsorpciju). rentgenskog
- Navodi definiciju zračenja.
primjene - Rješava zadatke iz
rentgenskog rentgenskog
zračenja u zračenja.
medicini. - Uočava pravila
- Objašnjava zaštitu zaštite od
od rentgenskog rentgenskog
zračenja. zračenja.
- Definiše lasersko - Analizira lasersko
zračenje, načine zračenje i njegovu
dobijanja i vrste. primjenu u
- Upoznaje primjenu medicini.
lasera u medicini.
Elementi nuklearne fizke
- Rezimira osnovne - Analizira osnovne - Razvija sposobnost - Korišćenje
karakteristike karakteristike opažanja. grafofolije i prikazi
jezgra ( masu, jezgra. strukture jezgra,
naelektrisanje, - Uočava formulu za klasifikacija
dimenzije i defekt defekt mase i elemntarnih
mase). energiju veze. čestica, prikaz
- Objašnjava modele - Rješava zadatke iz radioaktivnog
jezgra. defekta mase. raspada, shematski
- Definiše nuklearne - Analizira nuklearne prikaz alfa, beta i
sile, njihove sile i modele gama raspada.
osnovne osobine i jezgra.
podjelu. - Uočava i razumije - Korišćenje
- Definiše i upoznaje prirodu Internet-
klasifikaciju elementarnih prezentacija za
elementarnih čestica. korišćenje izotopa
čestica. - Uočava osnovne u medicini.
- Upoznaje kosmičko osobine i podjele
zračenje i njegove kosmičkog
osobine. zračenja.
- Rezimira - Analizira podjelu
radioaktivnost i radioaktivnosti.
radioaktivni rastvor - Izvodi zakon
kao i zakon radioaktivnog
radioaktivnog raspada.
raspada. - Uočava i obrazlaže
- Upoznaje osnovne interakciju fotona i
osobine čestice.
radioaktivnosti - Analizira fiziološko
apsorpciju i dejstvo
218
Formativni ciljevi
detekciju. radioaktivnog
- Objašnjava zračenja.
primjenu - Uočava i razumije
radioaktivnosti i dozimetriju,
zaštitu od jonizaciju i
radioaktivnosti. radiometrijsko
- Izvještava o zračenje.
pojmovima fisije i - Klasifikuje
fuzije. nuklearne reakcije
- Objašnjava - Razlikuje pojave
primjenu izotopa u fisije i fuzije.
medicini.
Biofizika
- Objašnjava - Uočava osnovne - Shvata značaj - Korišćenje
- osnove biofizike, karakteristike povezivanja teorije grafofolija.
značaj fizike na biofizike. i prakse. - Obilazak
žive organizme. - Analizira razmjenu - Razumije odnos medicinskog
- Rezimira količinu količine toplote. tehnike i prirode. centra.
toplote i - Uočava vrste - Prihvata i poštuje - Korišćenje Internet
objašnjava princip kretanja fluida i propise u radu. prezentacija.
rada shvata princip - Pozitivno
biokalorimetra. mjerenja krvnog procjenjuje
- Objašnjava pritiska. važnost novih
kretanje krvotoka i - Analizira strukturu saznanja iz svoje
mjerenje krvnog ćelije i nastanak struke.
pritiska. biostruja.
- Definiše i - Uočava princip
objašnjava rada EKG, skenera,
biostruje. magnetne
- Objašnjava rezonance,
elektrostimulaciju, endometrije,
galvanizaciju. radiotelemetrije.
- Definiše i - Uočava kako se
objašnjava formira lik u oku.
auskultacione - Analizira
tehnike i nedostatke sočiva.
fonokardiograf. - Vrednuje značaj
- Objašnjava EKG, biomarkera i njihov
endometriju, značaj za čovjeka.
radiotelemetriju i
skener.
- Opisuje oko kao
optički sistem.
- Pojašnjava
endoskopiju.
- Objašnjava
holografiju.
- Upoznaje i
pojašnjva
magnetnu
rezonancu.
219
Formativni ciljevi
- Upoznaje
biomarkere i
njihovu primjenu u
medicini i ostalim
granama.

- J. Janjić, M. Pavlov, B. Radivojević: Fizika za II, III i IV razred, Beograd, 2004.
- Ing. V. M. Vučić, dr ing. D. M. Ivanović: Elektromagnetika i optika, Naučna knjiga,
Beograd, 1984.
- D. Popović, V. Stefanović: Fizika sa osnovama biofizike, Beograd ,1989.
- Dr V. Ivanović, dr K. Konstntinov: Fiomarkeri, Velarta, Beograd, 2000.
- N. Čaluković, N. Kadelburg: Zbirka zadataka i testova, Krug, Beograd, 2004.
- P. Kulišić: Fizika za II,III i IV, Udžbenik za srednje stručne škole, školska knjiga, d.
d. Zagreb, 2006.

- Grafoskop;
- odgovarajući materijal za laboratorijske vježbe;
- kao pomoć može se koristiti i laptop.

- Usmeno, najmanje jednom u kalsifikacionom periodu.
- Pismeno- pismene vježbe nakon završene oblasti (pismena vježba bi trebala da
sadrži odgovarajuće zadatke iz te oblasti).


- Diplomirani fizičar;
- profesor fizike.
10. Povezanost predmetima

Znanja
Predmet Znanja
- Kretanje fluida - Anatomija - Krvni sudovi i srce
- Oko - Građa oka
- Poznavanje anatomije
- Agregatna stanja - Hemija - Struktura materije
- Struktura atoma - Osnovni hemijski zakoni
- Gasni zakoni - Energetske promjene
- Entalpija, entropija
220
Znanja
Predmet Znanja
- Nastanak biostruja - Fizioterapija - Primjena struja u
- Princip rada EKG, skenera, fizioterapiji
magnetne rezonance,
- Nastanak biostruja - Praktična nastava - Primjena struja u

- Princip rada EKG, skenera, fizioterapiji
magnetne rezonance,
221
1.3.4. ODABRANA POGLAVLJA IZ HEMIJE
1. Naziv predmeta: ODABRANA POGLAVLJA IZ HEMIJE
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III 72 72
IV
Ukupno 72 72

- Upoznavanje učenika sa hemijskim aspektima zagađivanja životne sredine.
- Sticanje sposobnosti samostalne analize stepena zagađenosti rijeka.
- Uviđanje veze između hemije i zdravlja.
- Uviđanje značaja hemije u proizvodnji hrane.
- Usvajanje osnovnih znanja o hormonima i njihovim značajem u dijagnostici.
- Upoznavanje sa zadacima, radom i organizacijom kliničko-biohemijske
laboratorije u zdravstvenoj djelatnosti.
- Uočavanje važnost hemije u svakodnevnom životu.
- Razvijanje alalitičkog i logičkog mišljenja.
- Razvijanje sposobnosti da se stečena znanja primjene u praksi.
222
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Hemijski aspekti zagađivanja životne sredine
- Opisuje eko- - Shvata važnost - Uviđa važnost - Izrada tematskih
sistem. vazduha, vode i očuvanja kvaliteta. panoa i
- Navodi definiciju hranljivih supstanci - Razvija osjećaj prezentacija:
ekologije. kao osnovne i odgovornosti. - Progres – kao
- Definiše neophodne uslove. - Uočava važnost napredak u razoju
zagađivanje, - Upotrebljava hemije u naše civilizacije i
zagađivače, znanje o hemijskim svakodnevnom visok stepen
suspendovane promjenama, vodi, životu. zagađenosti
čestice. vazduhu, - Uviđa vezu teorije i životne sredine
- Objašnjava emisiju postupcima za prakse. zbog nesavjesnog
i imisiju. razdvajanje - Razumije odnos rada i nedovoljno
- Nabraja i ilustruje smješa, oksidima hemije i prirode. znanja.
uzroke zagađivanja sumpora, azota, - Povezuje uzroke i - Černobilska
životne sredine. ugljenika. posljedice. havarija atomske
- Utemeljuje znanje - Analizira stepen centrale.
o vazduhu, vodi i zagađenosti naših - Kisele kiše.
zemljištu i navodi rijeka. - Naša planeta je u
načine zaštite. - Interpretira opasnosti.
- Zna koji su samoprečišćavanje Seminarski rad:
zagađivači vode, vode prirodnim - Industrijske
vazduha i zemljišta putem. otpadne vode i
u neposrednoj - Razlikuje organske njihovo
blizini i kako može i neorganske otklanjanje.
uticati na zagađivače. - Neutralizacija
poboljšanje - Analizira alkalnih otpadnih
kvaliteta životne prečišćavanje vode voda (u tekstilnoj,
sredine. fizičkim i prehrambenoj
- Poznaje pojam hemijskim putem. industriji,
maksimalne - Analizira standarde mljekari...)
dozvoljene koje treba da Vježba:
koncentracije. zadovolji pijaća i - Obilazak i pregled
- Objašnjava pojam industrijska voda. deponije,
kiselih kiša - Razlikuje vrste vodovoda i
- Upoznaje sa voda. prehrambene
metodama - Analizira industrije sa
određivanja aerozagađenja analizom stanja i
prisustva bojnih nastala čovjekovom predlogom mjera
otrova i mjerama aktivnošću. za sanaciju radi
zaštite. - Upoređuje načine prevencije.
detekcije otrova u
uzorcima vode,
vazduha i zemlje.
Hemija i zdravlje (alkaloidi, antibiotici, analgetici, sulfonamidi)
- Objašnjava - Određuje uslove - Uviđa vezu teorije i - Izrada tematskih
efikasnost lijeka. djelovanja lijeka. prakse. panoa:
- Pojašnjava termin - Razlikuje - Pozitivno - Liječenje
galenska farmacija analgetike, procjenjuje ljekovitim biljem.
- Navodi podjelu purgative, važnost novih - Nikotinizam.
223
Formativni ciljevi
lijekova prema antibiotike, saznanja iz svoje - Dotakni život, a ne
farmakološkom sedative, vakcine, struke. dno.
dejstvu. hormone, - Uočava važnost - Demonstarcioni
- Definiše alkaloide i vitamine, lijekove hemije u ogled:
antibiotike i za bolesti srca i svakodnevnom - Izolovanje nikotina
poznaje njihovu krvnih sudova. životu. iz duvana.
podjelu. - Izvodi hemijsku - Razvija osjećaj - Izolovanje kofeina
- Upoznaje sa strukturu: odgovornosti. iz čaja.
analgeticima, protozila,
sulfonamidima, hloramfenikola,
psihofarmacima i aspirina, halotana,
njihovim dejstvom. barbiturne kiseline.
- Upoznaje ljekovita - Analizira dejstvo
svojstva alkaloida alkaloida i
kao i načine antibiotika.
njihove.
zloupotrebe.
- Upoznaje
najvažnije
antibiotike
(penicilin,
streptomicin,
hloramfenikol...),
njihovu ulogu u
liječenju raznih
bolesti, kao i
posljedice koje
mogu nastati pri
prekomjernom i
nestručnom
korišćenju.
Uloga hemije u proizvodnji hrane i ishrani
- Opisuje ulogu - Uočava pozitivne i - Usvaja načela - Demonstracioni
hemije u negativne zdravog života. ogled:
proizvodnji hrane. posljedice uloge - Razvija pravilan - Dokazivanje PO43-,
- Navodi makro, hemije u odnos prema NH4+, K+, Ca2+ jona
mikro i submikro proizvodnji hrane. zdravlju kao - Anemija –
elemente. - Shvata proces društvenoj određivanje
- Opisuje zakon fotosinteze. vrijednosti. koncentracije
minimuma. - Interpretira o - Razumije odnos gvožđa u krvi.
- Obrazlaže o azotnom, hemije i prirode. - Ogledni čas:
vještačkim fosfornom, - Povezuje uzroke i - Problem
đubrivima. kalijujmovom, posljedice. nedostatka hrane.
- Poznaje podjelu kalcijumovom i - Uočava važnost - Primjena
vještačkih đubriva mješovitim hemije u bjelančevina,
po hemijskom đubrivima. svakodnevnom ugljenih hidrata,
sastavu. - Upotrebljava životu. lipida, vitamina i
- Upoznaje kako znanje o makro i mineralnih
obezbijediti mikro elementima. materija u
dovoljno kvalitetne - Određuje u kojim svakodnevnom
hrane. se namirnicama životu.
224
Formativni ciljevi
- Objašnjava ulogu i nalaze osnovne - Bolesti nepravilne
upotrebu pesticida. hranljive i ishrane.
- Definiše nephodno potrebne Seminarski rad:
bjelančevine, materije za - Novi izvori hrane.
ugljene hidrate, organizam.
lipide, vitamine i - Shvata značaj
mineralne raznovrsne ishrane.
materije. - Analizira
- Objašnjava poremećaje
podjelu, ulogu i (bolesti) u
značaj u ishrani organizmu zbog
bjelančevina, nedostatka (ili
ugljenih hidrata, povećanja)
lipida, vitamina i bjelančevina,
mineralnih ugljenih hidrata,
materija, kao i lipida, vitamina i
njihove potrebne mineralnih
količine u materija.
organizmu.
Hormoni i njihov značaj u dijagnostici
- Definiše hormone, - Interpretira - Razvija pozitivan Seminarski rad:
navodi njihovu fiziološki značaj stav prema - Tumor markeri.
podjelu, način i hormona u zdravlju. - RIA – testovi u
mjesto djelovanja. metaboličkim - Uviđa vezu teorije i endokrinološkoj
- Nabraja endokrine reakcijama. prakse. praksi.
žlijezde u - Analizira podjelu - Pozitivno Vježba:
organizmu. hormona na osnovu procjenjuje - Određivanje
- Objašnjava njehove hemijske važnost novih hormona štitne
poremećaje u strukture. saznanja iz svoje žlijezde.
metabolizmu - Knjiži tipove struke. - Izrada tematskih
raznih hormona. hormonskog panoa i
djelovanja. preyentacija:
- Razlikuje - Planiranje porodice
karakteristična i zaštita zdravlja
stanja kod bolesti žena.
usled poremećaja u
radu hormona.
Rad i organizacija kliničko-biohemijske laboratorije
- Upoznaje sa - Suočava se sa - Razvija sposobnost - Posjeta savremenoj
zadacima kliničko- novim radnim opažanja. biohemijskoj
biohemijske prostorom. - Razvija pozitivan laboratoriji.
laboratorije i - Shvata odgovornost stav prema novim - Demonstracioni
medicinskog rada u saznanjima. ogled:
biohemičara kao biohemijskoj - Navikava se na - Određivanje
nosioca struke u laboratoriji. pridržavanje glukoze, kreatinina
zdravstvenoj - Upotrebljava propisa. i uree u krvi.
djelatnosti. znanje o - Stiče - Određivanje
- Nabraja neophodne laboratorijskom samopouzdanje i proteina
uslove za rad priboru, posuđu i sigurnost. biuretskom
laboratorije. aparatima. - Razvija preciznost. metodom.
- Pojašnjava - Suočava se sa - Navikava se na red - Pregled sedimenta
225
Formativni ciljevi
termine: biološki pravilima i i urednost. urina.
uzorak i analitički propisima o načinu - Razvija pravilan - Određivanje krvne
uzorak. prikupljanja i odnos prema slike na
- Obrazlaže o dostavljanja zanimanju. hematološkom
prijemu biološkog uzoraka u brojaču.
materijala. laboratoriju. - Diferenciranje
- Upoznaje sa - Crta pravilno leukocita
administrativnim složene uzorke mikroskopskim iz
postupcima i uzete od više razmaza periferne
protokom podataka pacijenata i njihov krvi.
u laboratorijskoj shematski prikaz.
praksi. - Razlikuje
- Poznaje izgled skraćenice: SE, KS,
uputa – izvještaja. B, Fe, Ko, LB.
- Definiše analitički - Knjiži primjere:
rad. etiketa koje se
- Poznaje koriste za
pripremanje obilježavanje
reagensa i način (signiranje)
čuvanja. uzoraka, biološkog
- Nabraja preporuke materijala uzetog
medicinskim od pacijenta, način
biohemičaru. markiranja
bioloških uzoraka i
shematski prikaz
trijaže.
- Razlikuje
laboratorijski
protokol i
laboratorijski
izvještaj.
- Uočava važnost
uslova koji se
trebaju ispoštovati
da bi se dobio
tačan nalaz i
izbjegla analitička
greška.

- J. Bojanović, M. Čorbić: Opšta hemija za studente medicine i stomatologije, MK,
Beograd, 2001.
- R. Horvat, M. Rakočević: Hemija za prvi razred srednjeg obrazovanja, NK,
Beograd, 1989.
- S. Cvejanov, B. Tošić: Prehrambena tehnologija za drugi razred srednje škole,
- J. Petrović, S. Velimirović: Hemija za četvrti razred gimnazije, Zavod za
udžbenike i nastavna sredsrva, Beograd, 2000.
- N. T. Majkić – Singh: Medicinska biohemija, Zavod za udžbenike nastavna sredstva
Beograd, 2007.
226
- V. Đurđić: Medicinska biohemija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2000.

- Laboratorijski pribor;
- posuđe i hemikalije za demonstracione oglede;
- video-bim;
- grafoskop;
- pristup Internetu.

periodu.
- Pismena vježba, po jednom u polugodištu.


- Profesor hemije;
- diplomirani hemičar.

Znanja
Predmet Znanja
- Osnovi metabolizma - Hemija i biohemija - Poremećaji u metabolizmu
- Vitamini, ugljeni hidrati hormona
- Vitamini, ugljeni hidrati
- Zagađivanje životne - Mikrobiologija - Imunitet
sredine i uticaj na
zdravlje čovjeka
- Ishrana, riznica zdravog - Zdrava ihrana i dijetetika - Načela zdrave ishrane,
života nutritivne bolesti u
- Vitamini, HHormoni zdravlju i bolesti
- Hranljive materije
- Ishrana-riznica zdravog - Praktična nastava - Ishrana bolesnika
života - Vođenje dokumentacije
- Vitamini, hormone
- Pisanje nalaza, čitanje
227
1.3.5. FIZIKALNA TERAPIJA U KOZMETOLOGIJI
1. Naziv predmeta: FIZIKALNA TERAPIJA U KOZMETOLOGIJI
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 66 66
Ukupno 66 66

- Upoznavanje učenika sa definicijom i značajem proučavanja fizikalne terapije.
- Razumijevanje fizikalno-kozmetoterapijskih procedura.
- Razlikovanje različitih vrsta kvarcnih i solkuks lampi.
- Sticanje znanja o značaju primjene saiune i toplotnih procedura u kozmetičkoj
praksi.
- Razvijanje komunikativnosti, timskog rada i spremnosti za razvijanje
međuljudskih odnosa.
228
Razred: ČETVRTI
Formativni ciljevi
Definicija i predmet proučavanja fizikalne terapije
- Navodi definiciju i - Upoređuje - Razvija pozitivan
predmet aparaturnu i stav prema novim
proučavanja bezaparaturnu saznanjima.
fizikalne terapije. fizikalnu terapiju.
- Ukratko pojašnjava - Vrednuje značaj
period razvoja fizikalne terapije u
fizikalne terapije. rehabilitaciji
- Imenuje i povrijeđenih i
pojašnjava osnovne oboljelih.
fizikalne agense.
- Vrši klasifikaciju
fizikalne terapije
prema agansima.
- Pojašnjava ulogu
fizikalne terapije u
rehabilitaciji
povrijeđenih i
oboljeli.
Fizikalno-kozmetoterapijske procedure
- Upoznaje različite - Uočava postupak - Razumije značaj - Shematski prikaz
oblike primjene različitih posvećivanja humane ćelije
mehanoterapijskih mehanoterapijskih pažnje sopstvenom gledane svjetlosnim
procedura. procedura i organizmu kao i i elektronskim
- Pojašnjava mehanoterapije sa ulogu pojedinih mikroskopom.
djelovanje posebnim osvrtom fizikalno- - Prepoznavanje
mehanoterapijskih na higijensku i kozmetoterapijskih različitih vrsta tkiva
procedura na tkiva. kozmetološku procedura u ilustrovanih
- Opisuje njihov masažu. poboljšanju crtežom ili slikom.
način primjene na - Uočava postupak kvaliteta života. - Demonstriranje
pojedine djelove primjene građe organa na
tijela, sa posebnim jednostavnijih modelu ili slici
osvrtom na različite elektroprocedura. (primjeri).
vrste masaža: - Analizira postupke
medicinsku, izvođenja
sportsku, i kinezioterapije.
higijensku sa - Upoređuje postupke
kozmetološkom izvođenja lokalnih i
masažom. opštih hidro i
- Upoznaje indikacije balneoprocedura.
i kontraindikacije
primjene
mehanoterapijskih
procedura.
- Navodi osnove
kinezioterapije i
pojašnjava njen
značaj za
kozmetologiju.
229
Formativni ciljevi
- Pojašnjava različite
oblike
hidroterapijskih i
balneoptrocedura.
Kvarcne i soluks lampe u kozmetičkoj praksi
- Upoznaje opšte - Uočava postupak - Razumije značaj - Demonstriranje na
karakteristike rukovanja soluks i svjetlosti za modelu skeleta i
svjetlosti. kvarc lampama i organizam, modelima
- Pojašnjava biološko određivanja povoljnih i pojedinačnih
i fiziološko dejstvo biodeze. nepovoljnih kostiju.
svjetlosti na - Analizira postupke djelovanja
organizam. preduzimanja svjetlosti na
- Objašnjava razliku mjera zaštite. organizam.
između prirodnog i
vještačkog izvora
svjetlosti.
- Pojašnjava
sinergističko i
antagonističko
djelovanje
svjetlosti,
indikacije i
kontraindikacije.
Sauna i toplotne procedure
- Upoznaje različite - Uočava primjenu - Razumije značaj
izvore i oblike najčešćih oblika toplote i dobre
toplote (povišena, termoterapijskih regulacije za dobro
snižena, nulta i procedura. funkcionisanje
vlažna). organizma.
- Pojašnjava načine
prenošenja toplote
i njihova fiziološka
dejstva.
Objašnjava
udružena
djelovanja toplote
sa drugim
agensima,
indikacije i
kontraindikacije.

- J. Simeunović i P. Zekovič: Fizikalna terapija I, Zavod za udžbenike i nastavna
- J. Simeunović i P. Zekovič: Fizikalna terapija II, Zavod za udžbenike i nastavna
- V. Mihajlović: Fizikalna terapija, Obodsko slovo, Rijeka Crnojevića, 2002.
- F. Licual, Elektrodijagnostika i elektroterapija, Školska knjiga, Zagreb, 1981.
- D. Obradović, B. Milutinović, D. Umić, V. Boltić Krstić: Kinezologija za III razred
medicinske škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2001.
230
- D. Vulović: Kinezioterapija, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd,
2001.
- S. Jadrić: Osnovi fizikalne medicine i rehabilitacije, Grafomark, Laktaši-Banja
Luka, 2005.

- Odgovarajuće slike, sheme, slajdovi;
- Kompjuter;
- projektor.

periodu.


- Doktor medicine, specijalista za fizikalnu medicinu i rehabilitaciju.

Znanja
Predmet Znanja
- Fizikalno-kinezioterapijske - Manuelne tehnike - Masaža i elektroterapija
procedure(mehanoterapija, - Masaža i hidroterapija
elektroterapija, hidroterapija
i dr.)
- Mehanoterapija - Fizioterapija - Mehanoterapija
- Elektroterapija - Elektroterapija
- Sonoterapija - Sonoterapija
- Hidroterapija Hidroterapija
- Mehanoterapija - Praktična nastava - Mehanoterapija (manuelna
- Elektroterapija masaža, refleksna masaža,
- Sonoterapija limfna drenaža i dr.)
- Hidroterapija - Primjena jednosmjernih i
naizmeničnih struja
- Hidroterapija-kupke,
tuševi
- Sonoterapija (ultrazvuk,
infrazvuk)
231
1.3.6. PREDUZETNIŠTVO
1. Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO
Vrste nastave
Teorija Vježbe
nastava
I
II
III
IV 40 26 66
Ukupno 40 26 66

- Razvijanje preduzetničke sposobnosti.
- Sticanje znanja o razvoju biznis ideje.
- Sticanje znanja o izradi biznis plana.
- Sticanje znanja i vještina za osnivanje privrednog društva.
- Sticanje znanja i vještina za upravljanje malim privrednim društvom.
- Osposobljavanje za rad u timu.
- Osposobljavanje za primjenu moderne vrste komunikacije.
- Osposobljavanje za prezentovanje rezultata rada uz pomoć savremenih
tehnologija.
232
Razred: TREĆI
Formativni ciljevi
Biznis ideja i biznis plan
- Upoznaje pojam - Suočavajući - Razvija osjećaj za - Poželjno je
biznis ideja. argumente kritički kreativnost. učenicima ukazati
- Opisuje nastanak procjenjuje - Razvija sposobnost na primjere.
biznis ideje. kvalitet poslovne postizanja
- Nabraja i ideje u skladu sa kompromisa. - Organizovati
opredjeljuje se za postulatima prisustvo
poslovnu ideju. tržišnog predstavnika
- Nabraja moguće poslovanja. realnog privrednog
vrste djelatnosti. - Razvija analitičko društva.
- Opisuje pojam - Uviđa važnost mišljenje.
biznis plan. izrade biznis plana
u kontekstu - Primjena tehnika
obezbjeđivanja za unapređenje
podrške, kako razmišljanja, npr.
unutar samog - Razvija eksperiment Šest
privrednog društva odgovornost u šešira.
tako i od strane radu.
eksternih partnera - Kao model može da
(investitora, posluži biznis plan
kreditora). realnog privrednog
- Upoznaje pojmove: - Razvija stručnost. društva.
vizija, misija, - Razlikuje pojmove:
strategija, ciljevi. vizija, misija, - Pripremiti
strategija. integralnu cjelinu
- Kroz primjere - Uočava važnost od elemenata
obrazlaže ciljeve očuvanja zdrave biznis plana.
- Upoznaje postupak privrednog društva. životne sredine.
istraživanja tržišta. - Kroz primjere
obrazlaže postupak
istraživanja tržišta
na novom - Razvija osjećaj za
- Upoznaje pojmove: primjeru. marljivost i
marketing plan i - Izvodi zaključke o preciznost.
plan prodaje. potencijalnoj
konkurenciji.
- Izvodi zaključak o
potencijalnim
- Opisuje elemente kupcima/
finansijskog plana korisnicima usluga.
privrednog društva. - Vrši opis
proizvoda/usluga.
- Uviđa značaj
sprovođenja
kontrole kvaliteta
proizvoda/usluga.
- Kroz primjere
233
Formativni ciljevi
- Objašnjava obrazlaže
neophodnost elemente
očuvanja životne finansijskog plana
sredine. privrednog društva.
- Sarađuje kod
izrade plana
- Rezimira biznis očuvanja životne
plan. sredine za
- Prezentuje biznis konkretno
plan. privredno društvo.
- Oblikuje dinamiku
realizacije biznis
plana.
- Kritički procjenjuje
slabosti sačinjenog
biznis plana.
Osnivanje privrednog društva
Ime privrednog društva
- Nabraja moguća - Opredjeljuje se za - Razvija logičko - Rad u grupama:
rješenja za ime ime privrednog mišljenje i učenici predlažu
privrednog društva. društva u skladu sa sposobnost za moguća rješenja a
propisima i pravilno nakon toga, kroz
poštujući principe rasuđivanje i diskusiju, donose
jednostavnosti i zaključivanje. odluku.
jedinstvenosti.
Vizuelni identitet privrednog društva
- Upoznaje elemente - Oblikuje vizuelni - Stiče radne navike. - Rad na računaru:
i značaj identitet učenici koriste
oblikovanja privrednog društva. programe za
vizuelnog obradu teksta i
identiteta slika.
privrednog društva.
Registracija privrednog društva
- Upoznaje postupak - Popunjava
registracije formulare za
privrednog društva. registraciju
- Opisuje moguće privrednog društva.
oblike - Sprovodi aktivnosti
organizovanja na pribavljanju
privrednog društva. pečata i štambilja.
Otvaranje računa kod poslovne banke
- Opisuje postupak - Popunjava - Izrada organograma
otvaranja računa formulare za privrednog društva.
kod poslovne otvaranje računa
banke. kod poslovne
banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
234
Formativni ciljevi
Poslovni kodeks preduzeća
- Upoznaje pojam - Popunjava
poslovni kodeks formulare za
privrednog društva. otvaranje računa
- Nabraja elemente kod poslovne
poslovnog kodeksa. banke.
- Obavlja postupak
otvaranja računa
kod poslovne
banke.
Organizaciona struktura privrednog društva
- Upoznaje tipove - Pronalazi sličnosti i
organizacione razlike između
strukture različitih tipova
privrednog društva. organizacionih
struktura
Rad u sektorima i poslovanje privrednog društva
- Upoznaje različite - Pronalazi sličnosti i - Razvija sposobnost - Kao model može da
nivoe upravljanja razlike u nivoima snalaženja u posluži konkurs za
privrednim upravljanja hijerarhiji prijem u radni
društvom. privrednim socijalnih odnosa. odnos objavljen u
- Upoznaje postupak društvom. dnevnoj štampi.
zasnivanja radnog - Popunjava prijavu
odnosa u o slobodnom
privrednom radnom mjestu.
društvu. - Učestvuje u izradi
- Upoznaje postupak jednostavnog
izrade godišnjeg godišnjeg
izvještaja o radu. izvještaja o radu.
Služba opštih poslova
- Nabraja i opisuje - Obavlja usmenu i - Razvija spremnost i - Rad u grupama od
aktivnosti u okviru pisanu sposobnost za tri do pet učenika.
službe opštih komunikaciju saradnju. - Upotrebljava
poslova. unutar privrednog kancelarijsku
društva i sa opremu (telefon,
eksternim - Razvija faks, fotokopir
partnerima. odgovornost u aparat, skener,
- Tehnički održava radu. štampač).
Internet sajt
- Šalje i prima poštu
i druge službene
materijale.
Sektor Marketing
- Upoznaje pojam - Kroz primjere - Razvija - Rad na računaru:
marketinga. obrazlaže strukturu komunikativnost, učenici koriste
- Opisuje postupak asortimana efikasnost u radu, programe za
istraživanja tržišta. proizvoda/usluga. marljivost i obradu teksta i
- Upoznaje pojam i - Sprovodi postupak preciznost. slika, kao i
elemente formiranja cijene programe za
235
Formativni ciljevi
marketing miksa: proizvoda/usluga elektronsku
proizvod, cijena, - Kroz primjere komunikaciju.
promocija i obrazlaže važnost i
distribucija. načine promocije. - Izrada reklamnog
- Upoređuje moguća materijala.
rješenja za
reklamni slogan i
reklamnu poruku
- Upoređuje moguće
forme i sadržaje
reklamnog
materijala.
- Planira način
reklamiranja
privrednog društva,
odnosno
proizvoda/usluge.
- Kroz primjere
obrazlaže moguće
načine distribucije.
Sektor komercijala
- Upoznaje vrste i - Izrađuje ponudu, - Razvija analitičko
elemente porudžbenicu, mišljenje.
dokumentacije predračun, upit,
koja prati poslove račun i ostala
nabavke i prodaje. dokumenta iz
oblasti poslova
nabavke i prodaje.
Sektor finansija i računovodstvo
- Opisuje postupak - Kroz primjere - Podstiče razvoj
obračuna zarada. obrazlaže način tačnosti,
- Opisuje način obračuna zarada, preciznosti i
obračuna poreza i poreza i doprinosa. urednosti.
doprinosa. - Obavlja
- Upoznaje blagajničke - Formira stav o
blagajničke poslove. preuzimanju
poslove. - Obavlja poslove odgovornosti.
- Upoznaje postupak plaćanja dospjelih
plaćanja dospjelih obaveza i naplate
obaveza i naplate dospjelih
dospjelih potraživanja.
potraživanja.

- V. Vukotić, Preduzetništvo i biznis: Ekonomski fakultet, Podgorica, 1996.
- J. Manojlović, S. Ignjatović: Poslovna i službena korespondencija za I razred,
- D. Bogdanović, G. Ivanišević: Osnovi ekonomije za I razred, Zavod za udžbenike i
236
- D. Dragiđić, B. Ilić, B. Medojević, M. Pavlović: Osnovi ekonomije za II razred,
- R. Rajović: Osnovi prava za I razred, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva,
Beograd, 2004.
- Publikacija Moj Biznis, Montenegro Biznis Alijansa, Podgorica, 2004.
- H. Potit: Kako započeti sopstveni biznis, CID, Podgorica, 1997.

- Učionica sa najmanje pet računara snabdjevenih adekvatnom programskom
opremom, fax, telefon, skener, štampač, fotokopir aparat.

- Usmena provjera znanja najmanje jednom u klasifikacionom periodu.
- Ocjena vježbi, jedna u klasifikacionom periodu.

- Diplomirani ekonomista.
Znanja
Predmeti Znanja
- Sektro marketing- načini - Psihologija i komunikologija - Propagandni materijal
reklaniranja - Uspješna/neuspješna
komunikacija
- Vizuelni identitet - Likovna umjetnost sa - Slikarstvo
provrednog društva estetikom - Grafika
- Poslovni kodeks - Etika - Opšti pojmovi o etici
preduzeća - Timski rad
- Organizaciona struktura
privrednog društva
237
2. STRUČNI ISPIT
2.1. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNO - TEORIJSKI DIO ISPITA
2.1.1. MANUELNE TEHNIKE
1. Naziv ispitnog kataloga: MANUELNE TEHNIKE
2. Cilj ispita
- Provjera uspješnosti učenika pri savlađivanju neophodnih standarda iz oblasti

manuelne tehnike.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
1. Navesti definiciju, istorijat i značaj manuelne masaže.

2. Navesti različite vrste masaža, objasniti efekte, trajanje, indikacije i
kontraindikacije.
3. Obrazložiti značaj masaže u procesu rehabilitacije.
4. Opisati postupak pripreme pacijenta za masažu i izbor odgovarajućih
sredstava za masažu.
5. Opisati postupak uspostavljanja i prekidanja dodira, manuelnu masažu i
masažne hvatove.
6. Obrazložiti ulogu masaže u procesu rehabilitacije.
7. Opisati opremu u prostoriji za masažu i navesti sredstva za masažu.
8. Obrazložiti pravilan odnos stručnog lica prema bolesniku i tehnike pripreme
bolesnika za masažu.
9. Navesti definiciju relaksacije i pojasniti relaksacione položaje.
10. Uporediti lokalnu, progresivnu i totalnu relaksaciju.
11. Opisati položaje za masažu pojedinih djelova tijela i analizirati dejstvo
relaksacije.
12. Opisati srednji fiziološki položaj.
13. Navesti sredstva za masažu.
14. Uporediti i pojasniti masažne tehnike.
15. Demonstrirati relaksacione mišiće i pojasniti dejstvo relaksacije.
16. Demonstrirati položaje fizioterapeutskog tehniočara pri masaži i pojasniti
njihov značaj.
17. Demostrirati i pojasniti značaj disanja u hari.
18. Obrazložiti značaj meditacije.
19. Objasniti pojam i navesti vrste masažnih hvatova.
20. Imenovati i objasniti tehnike izvođenja masažnih hvatova.
21. Uporediti masažne hvatove i analizirati dejstvo svakog masažnog hvata.
22. Uporediti metodiku, trajanje i djelovanje svakog masažnog hvata.
23. Uporediti i pojasniti masažne položaje i srdstva za masažu.
24. Navesti u uporediti indikacije i kontraindikacije za savki masažni hvat.
25. Navesti mjesta primjene i način izvođenja svakog masažnog hvata.
26. Navesti broj terapeutskuh pokreta u minuti kod masažnog hvata lupkanja.
27. Obrazložiti značaj stvaranja opuštenog okruženja.
28. Definisati masažne međuhvatove i objasniti razliku u izvođenju različitih
masažnih međuhvatova.
29. Objasniti kombinovanje masažnih hvatova i međuhvatova.
30. Opisati značaj izvođenja i primjenu masažnih međuhvatova.
31. Objasniti značaj određivanja dužine trajanja svakog masažnog međuhvata.
32. Objasniti kod kojih se oboljenja primjenjuje određeni masažni hvat.
238
33. Objasniti značaj adekvatnog položaja bolesnika za izvođenje masažnih
međuhvatova.
34. Obrazložiti značaj izrade plana masažnih hvatova i međuhvatova.
35. Navesti indikacije i kontraindikacije za izvođenje masažnih međuhvatova.
36. Objasniti metode češljanja, peglanja, valjanja, štipkanja, istezanja tkiva,
rastresanja i njihova dejstva.
37. Nabrojati i pojasniti tehnike masaže pojedinih djelova tijela.
38. Pojasniti topografske anatomije djelova tijela za masažu.
39. Analizirati dejstvo masaže na pojedine djelove tijela.
40. Definisati mišićne grupe i pojasniti inervaciju na tim djelovima.
41. Nabrojati i pojasniti pravce svih masažnih pokreta.
42. Navesti masažne položaje, sredstva za masažu i trajanje masaže pojedinih
djelova tijela.
43. Objasniti značaj planiranja masažnih hvatova i međuhvatova.
44. Uporediti indikacije i kontraindikacije pri masaži pojedinih djelova tijela.
45. Pojasniti masažu najvažnijih nerava pojedinih djelova tijela.
46. Opisati i uporediti masažne hvatove koji se koriste kod masaže glave, vrata,
lica, grudnog koša, trbuha, leđa, gornjih i donjih ekstremiteta.
47. Pojasniti mišićne grupe koje se nalaze na glavi, vratu, licu, grudnom košu,
trbuhu, leđima, gornjim i donjim ekstremitetima.
48. Uporediti i navesti dužine trajanja svake masaže.
49. Navesti tipove kože klijenta i odgovarajuća sredstava za masažu u zavisnosti
od tipa kože.
50. Opisati odgovarajuće položaje pri masaži pojedinih djelova tijela.
51. Pojasniti postupak masaže prednje i zadnje strane ekstremiteta.
52. Pojasniti razliku u tehnici i dejstvu površinskog i dubokog pritiska kod masaže.
53. Definisati pojam, navesti i pojasniti vrste refleksne masaže.
54. Objasniti periostnu masažu, periostne tačke i periostne blokove.
55. Analizirati dejstvo refleksne masaže i pojasniti patološke promjene u
refleksnim zonama.
56. Opisati masažu vezivnog tkiva i segmentnu masažu.
57. Navesti ciljeve terapije i dužinu trajanja procedure.
58. Pojasniti način izvođenja refleksne masaže.
59. Navesti oboljenja i vrste adekvatne masaže u zavisnosti od oboljenja.
60. Definisati indikacije i kontraindikacije kod refleksne masaže.
61. Navesti principe u refleksologiji.
62. Upoređivati osnovne tehnike u refleksologiji.
63. Pojasniti refleksne tačke na stopalima i rukama.
64. Definisati funkciju kože mišića i zglobova.
65. Navesti anatomiju i fiziologiju nervnog sistema.
66. Pojasniti dejstvo masaže na kožu mišiće zglobove krvotoklimfotok periferni i
centralni nervni sistem i prednosti stručno izvedene masaže.
67. Pojasniti fiziološka mehanička i refleksna dejstva masaže na kožu.
68. Navesti postupak draženja neurorefleksnih zona.
69. Pojasniti kombinovanje manuelne masaže i kineziterapije.
70. Objasniti pravilno doziranje masaže u zavisnosti od površine tijela.
71. Pojasniti morfološke karakteristike i fiziologiju kardiovaskularnog sistema.
72. Objasniti postupak doziranja u masaži.
73. Uporediti indikacije i kontraindikacije.
74. Definisati indikacije i kontraindikacije za manuelnu masažu.
75. Pojasniti pojam indikacija.
76. Navesti i uporediti indikacije za man uelnu masažu.
77. Objasniti indikacije za manuelnu masažu.
78. Navesti kontraindikacije za manuelnu masažu.
239
79. Pojasniti kontraindikacije za manuelnu masažu.
80. Objasniti pripremu bolesnika za masažu.
81. Pojasniti stanje kože cirkulacije i limfotoka.
82. Definisati pojam tonus mišića i nabrojati vrste tonusa.
83. Objasniti pojam kontrakture i njihovo korigovanje.
84. Navesti određene nerve i nervna stabla.
85. Definisati aparaturne oblike masaže.
86. Navesti dejstvo aparaturnih obllika masaže na kožu.
87. Objasniti vibracionu i podvodnu masažu.
88. Pojasniti korišćenje vibracionih kaiša i vibracionih stolica pri izvođenju
vibracija.
89. Navesti trajanje vibracija.
90. Pojasniti indikacije i kontraindikacije kod vibracione masaže.
91. Definisati fiziološko i terapijsko dejstvo vode.
92. Pojasniti hidrostatski pritisak i navesti njegovu jačinu u kadi.
93. Navesti dužinu trajanja podvodne masaže i način aplikovanja.
94. Definisati indikacije i kontraindikacije za podvodnu masažu.
95. Objasniti rad aparata vibratora i trajanje aplikacija.
96. Pojasniti dejstvo podvodne tuš masaže.
97. Definisati dejstvo podvodne tuš masaže.
98. Pojasniti doziranje i opštu metodiku primjene hidroterapijskih procedura.
99. Navesti jačine termičkog mehaničkog i hemijskog nadražaja kod
hidroterapijkih proceduera.
100. Objasniti i navesti indikacije za hidroterapiju.
101. Objasniti i navesti kontraindikacije za hidroterapiju.
102. Navesti aparaturne oblike masaže.
103. -Definisati pojam pneumomasaže.
104. Pojasniti rad vaskulatora i njegove efekte u liječenju.
105. Definisati indikacije i kontraindikacije za primjenu pneumomasaže.
106. Objasniti dejstvo pneumomasaže.
107. Navesti trajanje pneumomasaže.
108. Objasniti metodu liječenja ventuze.
109. Pojasniti rad.
110. Komandne table i definisati njene parametre.
111. Definisati dejstvo krioterapije.
112. Navesti fiziološka i terapijska dejstva krioterapije.
113. Pojasniti krioaplikacije kriomasažu kriopakovannja i imerziju.
114. Objasniti dejstvo leda i hladnoće u liječenju.
115. Navesti dužinu trajanja krioprocedura.
116. Navesti indikacije i kontraindikacije za krioterapiju.
117. Objasniti krioterapijske procedure.
118. Pojasniti fiziološko i terapijsko dejstvo vode.
119. Navesti aplikacione tehnike.
120. Objasniti primjenu masaže kod patoloških stanja.
121. Objasniti i navesti masažne hvatove koji se koriste u reumatologiji i
traumatologiji.
122. Definisati i objasniti korišćenje fizikalnih procedura u traumatologiji.
123. Objasniti dejstvo masaže kod povreda centralnog i perifernog nervnog
sistema.
124. Objasniti dejstvo masaže kod vegetativnih poremećaja i neuroza.
125. Navesti dejstvo masaže kod oboljenja organa za varenje.
126. Pojasniti dejstvo masažekod bolesti kardiovaskularnog sistema.
127. Definisati sportsku masažu.
128. Objasniti fiziološko dejstvo sportske masaže.
240
129. Objasniti dejstvo masaže kod fraktura i amputacija.
130. Definisati masažne hvatove kod pataloških stanja.
131. Navesti masažne međuhvatove kod pataloških stanja.
132. Pojasniti kombinovanje masaže i fizikalne terapije.
133. Navesti oblike i procedure u fizikalnoj terapiji.
134. Objasniti kompatibilnost između pojedinih procedura.
135. Objasniti kombinovanje masaže i fizikalne terapije.
136. Navesti i objasniti fizikoterapijske procedure.
137. Opisati prirodu oboljenja.
138. Navesti dubinu dejstvo i intenzitet djelovanja fizikalnih agensa.
139. Definisati pojam hidroterapije.
140. Navesti hidroterapijske procedure.
141. Objasniti dejstvo kupki, bazena i tuševa.
142. Navesti indikacije i kontraindikacije za hidroterapiju.
143. Objasniti fizikoterapijske procedure.
144. Definisati pojam termoterapije.
145. Navesti termoterapijske oblike.
146. Pojasniti terapijsko dejstvo toplote i dužinu trajanja procedure.
147. Navesti indikacije i kontraindikacije za primjenu termoterapije.
148. Pojasniti dejstvo saune.
149. Navesti fiziološka i terapijska dejstva saune.
150. Navesti indikacije za primjenu saune.
151. Navesti kontraindikacije za primjenu saune.
152. Definisati pojam fototerapije.
153. Pojasniti terapijsko dejstvo infracrvenih zraka.
154. Navesti fiziološka dejstva infracrvenoh zraka.
155. Pojasniti doziranje infracrvenih zraka.
156. Navesti indikacije i kontraindikacije u fototerapiji.
157. Pojasniti rad svijetlosnih kupki.
158. Objasniti terapijsko dejstvo vidljivih zraka.
159. Navesti fiziološko dejstvo ultraljubičastih zraka.
160. Definisati pojam kineziterapije.
161. Navesti aktivne i pasivne metode kineziterapije
162. Pojasniti dejstvo pokreta u terapijske svrhe
163. Navesti redoslede masaže i kineziterapije
164. Objaniti dejstvo kineziterapijskih vježbi
165. Opisati aktivne i pasivne metode kineziterapije.
166. Navesti kada se masaža primjenjuje prije a kada poslije kineziterapijskog
tretmana.
167. Definisati pojam elektroterapije.
168. Pojasniti dejstvo električne energije na organizam.
169. Navesti dejstvo električne energije na organizam.
170. Pojasniti redosljed elektroterapijskih procedura.
171. Navesti mehanizme dejstva jednosmjernih i naizmjeničnih struja.
172. Pojasniti fizičkohemijske promjene koje izaziva električna energija.
173. Navesti indikacije i kontraindikacije u elektroterapiji.
174. Pojasniti dejstvo električne energije na organizam.
241
4. Tip ispita
- Usmeno
- Nastavnik sastavlja detaljan spisak ispitnih pitanja, a stručni aktiv utvrđuje na
osnovu okvirnog spiska pitanja datog u ispitnom katalogu.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
5. Dozvoljena pomagala
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori

- Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu
rada nastavnika.
242
2.1.2. FIZIOTERAPIJA
1. Naziv ispitnog kataloga: FIZIOTERAPIJA
2. Cilj ispita
- Provjera uspješnosti učenika pri savlađivanju neophodnih standarda iz oblasti

fizioterapije.
3. Standardi znanja koji se ocjenjuju na stručnom ispitu
1. Navesti definiciju fizikalne terapije i objasniti njeno mjesto i ulogu u liječenju

i rehabilitaciji.
2. Navesti vrste fizikalniha agensa, njihove glavne karakteristike i principe
djelovanja.
3. Obrazložiti značaj eveluacije u fizioterapiji, počev od prvog kontakta sa
pacijentom, anamneze objektivnog nalaza do daljeg praćenja.
4. Objasniti značaj medicinske dokumentacije, način unošenja podataka i
čuvanje podataka.
5. Objasniti mehanizam nastanka bola, receptore i puteve širenja.
6. Navesti značaj bola u dijagnostici, orijentaciji u radu i praćenju bolesnika.
7. Uporediti akutni i hronični bol.
8. Navesti značaj i način borbe protiv bola sa posebnim osvrtom na ulogu
fizikalnih agensa.
9. Objasniti stres-mehanizam nastajanja i uticaj na organizam, kao i stresogenost
savremenog načina života.
10. Navesti značaj i mogućnost borbe protiv stresa.
11. Navesti značaj timskog rada u borbi protiv stresa sa posebnim osvrtom na
mjesto i ulogu fizioterapeutskog tehničara.
12. Definisati starost kao fiziološki proces i kao narastajući proces savremenog
društva.
13. Nacesti specifičnosti rada sa različitim dobnim grupama, posebno sa starima i
djecom.
14. Navesti mogućnosti prevencije problema karakterističnih za stariju dobnu
grupu.
15. Opisati značaj timskog rada sa starijim osobama sa posebnim osvrtom na
mjesto i ulogu fizioterapeutskog tehničara.
16. Definisati kinezioterapiju i navesti njene osnovne ciljeve.
17. Objasniti medicinsku gimnastiku, njene karakteristike, podjelu i ciljeve.
18. Objasniti mehanizam dejstva mišića i vrste mišićne kontrakcije.
19. Navesti funkcionalnu podjelu mišića i funkcionalnu podjelu pokreta.
20. Navesti željene i neželjene efekte kinezioterapije na organizam.
21. Nabrojati indikacije i kontraindikacije za kinezioterapiju.
22. Objasniti značaj pravilnog doziranja kinezioterapijskih procedura.
23. Objasniti zamor, značaj njegove procjene, kao i znake predoziranja
kinezioterapijskih procedura.
24. Navesti principe kreiranja plana u kinezioterapiji kao i značaj dobre i
pravilene evaluacije.
25. Objasniti značaj kinezioterapije u tretmanu promijenjenog mišićnog tonusa,
mišićne snage, obima, koordinacije, balansa.
26. Navesti pasivne vidove kinezioterapije i njihov značaj u rehabilitaciji.
27. Definisati radnu terapiju i navesti sličnosti i razlike sa medicinskom
gimnastikom.
243
28. Navesti vidove radne terapije, ciljeve i značaj u rehabilitaciji.
29. Objasniti ulogu radnog terapeuta u realizaciji ciljeva i zadataka radne terapije
,definisati fizičku kondiciju i navesti sličnosti i razlike sa pojmom biti „fit“.
30. Opisati postupke i značaj kondicioniranja u očuvanju i unapređenju zdravlja.
31. Navesti definiciju fizičke aktivnosti i njenu podjelu.
32. Ovjasniti razliku između rekreacije i treninga.
33. Objasniti fitnes i njegov značaj u životu savremenog čovjeka.
34. Objasniti velnes sa različitih aspekata (fizički, emocionalni, socijalni,
intelektualni, spiritualni i sl.) i njihov značaj za očuvanje i unapređenje
zdravlja.
35. Objasniti mjesto i ulogu fizioterapeutskog tehničara u timu za rekreaciju,
relaksaciju, fitnes i velnes.
36. Navesti osnovne oblike hidroterapijskih procedura i njihov uticaj na
organizam.
37. Opisati način izbođenja hidrokinezioterapijskih procedura, indikacije i
kontraindikacije za njihovo izvođenje.
38. Navesti prednosti i nedostatke hidrokinezioterapijskih procedura u poređenju
sa drugim oblicima kinezioterapije.
39. Definisati različite oblike „Spa“ tretmana i njihovo mjesto u razvoju
savremenih oblika fizikalne medicine i rehabilitacije.
40. Nabrojati različite prirodne resurse banjskih lječilišta i njhovu primjenu u
fizikalnoj medicini i rehabilitaciji.
41. Objasniti uzajamnu vezu između čovjeka i njegovog okruženja, kao i uticaj
okruženja na očuvanje i unapređenje zdravlja.
42. Navesti značaj i mogućnosti kombinovanja banjskog liječenja dostignućima
savremene medicine u očuvanju i unapređenju zdravlja.
43. Navesti različite vrste fizikalnih agensa, podjelu, način dobijanja i principe
djelovanja na organizam.
44. Opisati načine aplikacije i doziranje fizikalniha agensa, kao i najčešće
indikacije i kontraindikacije za njihovu primjenu.
45. Objasniti osnovne fizičke karakteristike svjetlosti i podjelu fototerapije.
46. Navesti osnovne karakteristike i značaj vidljivog dijela svjetlosti.
47. Objasniti osnovne karakteristike infracrvenih zraka i njihovu podjelu.
48. Navesti prirodne i vještačke izvore infracrvenih zraka.
49. Objasniti fiziološko dejstvo infracrvenih zraka.
50. Objasniti način primjene i doziranje infracrvenih zraka.
51. Navesti indikacije i kontraindikacije za primjenu infracrvenih zraka.
52. Objasniti različite efekte hromoterapije.
53. Objasniti opšte i lokalne efekte helioterapije.
54. Navesti sličnosti i razlike između visinskog i nizijskog sunčanja.
55. Navesti indikacije i kontraindikacije za helioterapiju.
56. Objasniti osnovne karakteristike i podjelu ultraljubičastih zraka.
57. Navesti izvore ultraljubičastih zraka i objasniti način funkcionisanja vještačkih
izvora.
58. Nabrojati načine mjerenja inteziteta ultraljubičastih zraka.
59. Objasniti značaj u individualnoj i regionalnoj osjetljivosti na ultraljubičaste
zrake.
60. Opisati način određivanja biodeze i značaj latentnog intervala (kod
ultraljubičastih zraka).
61. Objasniti opšte i lokalno dejstvo ultraljubičastih zraka na organizam kao
indikacije i kontraindikacije za njihovu primjenu.
62. Objasniti uzajamno dejstvo ultraljubičastih i infracrvenih zraka- sinergizam i
antaginizam.
63. Navesti dijagnostičke mogućnosti primjene ultraljubičastih zraka.
244
64. Objasniti način dobijanja, karakteristike i fiziološka dejstva različitih vrsta
lasera.
65. Opisati način primjene terapijskih lasera, kao i mjere opreza i zaštite pri radu.
66. Navesti indikacije i kontraindikacije za primjenu lasera.
67. Navesti osnovne karakteristike toplote i načine prenošenja.
68. Objasniti fiziološka dejstva povišene i snižene temperature (toplote).
69. Navesti najčešće oblike primjene suve i vlažne toplote.
70. Navesti osnovne karakteristike parafinoterapije.
71. Opisati način dobijanja, pripreme i primjene peloida u terapiji.
72. Nabrojati indikacije i kontraindikacije za termoterapiju.
73. Opisati osnovne karakteristike krioterapije, načine primjene, indikacije i
kontraindikacije.
74. Opisati glavne karakteristike i mogućnosti različitih vrsta sauna.
75. Navesti osnovne karakteristike vode i opisati osnovne karakteristike
hidroterapije.
76. Navesti najčešće vrste kupki i mogućnosti terapijske primjene.
77. Navesti različite vrste tuševa i njihovo mjesto u terapiji.
78. Objasniti značaj bazena za izvođenje hidroterapijskih procedura.
79. Navesti indikacije i kontraindikacije za hidroterapiju.
80. Navesti različite balneološke faktore i njihov uticaj na organizam.
81. Objasniti mjesto i značaj balneologije u liječenju i rehabilitaciji.
82. Navesti najznačajnije klimatske činioce i objasniti efekte združenog
djelovanja različitih balneoklimatskih faktora.
83. Nabrojati različite mineralne vode, načine primjene i značaj u liječenju i
rehabilitaciji.
84. Objasniti osnovne karakteristike talasoterapije.
85. Navesti različite oblike inhalacione terapije (pojedinačne i grupne, prirodne i
vještačke).
86. Objasniti nečine primjene i značaj inhalacione terapije.
87. Objasniti osnovne akupunkture, principe na kojima se zasniva i način
izbođenja.
88. Navesti najčešće akupunkturi slične terapijske procedure (farmakopunkturu,
laseropunkturu, akupresuru, mikromasažu, moksibustiju itd.).
89. Objasniti osnove elektroterapije i navesti različite oblike elektroprocedura i
njihovu podjelu.
90. Objasniti osnovne karakteristike galvanske struje i njeno fiziološko dejstvo.
91. Navesti razlike u efektima galvanskih struja ispod anode i katode.
92. Navesti izvore galvanske struje i načine određivanja polariteta.
93. Navesti indikacije i kontraindikacije za primjenu galvanske struje.
94. Objasniti najčešći oblik primjene galvanske struje kao i mogućnosti posebnih
oblika primjene.
95. Objasniti mogućnosti unošenja ljekova u organizam uz pomoć električne
struje.
96. Navesti prednosti i nedostatke unošenja ljkova elektroforezom.
97. Objasniti način izvođenja elektroforeze ljekova, doziranje, indikacije i
kontraindikacije.
98. Objasniti opšte principe hidroelektričnih procedura.
99. Opisati četvoroćelijske kupke i galvansku kadu i njihove terapijske
mogućnosti.
100. Navesti indikacije i kontraindikacije za hidroelektrične procedure.
101. Opisati različite oblike impulsnih struja i mogućnosti njihovog modulisanja.
102. Objasniti elektrofiziološke karakteristike zdravih i denervisanih mišića.
103. Navesti osnove dijagnostičkih ispitivanja mišića i perifernih nerava.
245
104. Navesti osnovne karakteristike elektrostimulacije skeletnih i glatkih mišića kao
i indikacije i kontraindikacije.
105. Objasniti principe funkcionalne električne stimulacije i transkutane električne
stimulacije.
106. Navesti osnovne karakteristike dijadinamičkih struja kao i pojedinih
modulacija.
107. Navesti indikacije i kontraindikacije za primjenu dijadinamičkih struja kao i
način primjene.
108. Objasniti osnovne karakteristike faradske i nefaradske struje, fiziološka
dejstva i način primjene.
109. Objasniti „elektrosan“, način djelovanja, indikacije i kontraindikacije za
njihovu primjenu.
110. Navesti osnovne karakteristike interferentnih struja i način njihovog
dobijanja.
111. Objasniti fiziološko dejstvo interferentnih struja, način primjene, indikacije i
kontraindikacije.
112. Objasniti opšte karakteristike visokofrekventnih struja i njhova fiziološka
svojstva
113. Navesti osnovne karakteristike i terapijske mogućnosti kartkih talasa
114. Navesti osnovne karakteristike i terapijske mogućnosti ultrakratkih talasa i
mikrotalasa
115. Navesti osnovne karakteristike dugih talasa i D’ Arsonalovih struja i njihovu
terapijsku primjenu.
116. Objasniti način djelovanja (elektro) magnetnog polja i njegovo fiziološko
djelovanje.
117. Opisati način primjene magnetoprocedura.
118. Navesti indikacije i kontraindikacije za magnetoterapiju.
119. Objasniti osnovne karakteristike i podjelu sonoterapije (infrazvuk, čujni zvuk i
ultrazvuk).
120. Navesti način dobijanja i primjene ultrazvuka.
121. Nabrojati indikacije i kontraindikacije za primjenu ultrazvuka.
122. Objasniti sonoforezu ljekova kao i kombinaciju ultrazvuka i drugih terapijskih
procedura.
123. Objasniti osnove za dijagnostičku primjenu ultrazvuka.
4. Tip ispita
- Usmeno
- Nastavnik sastavlja detaljan spisak ispitnih pitanja, a stručni aktiv utvrđuje na
osnovu okvirnog spiska pitanja datog u ispitnom katalogu.
- Na ispitnom listu treba da budu tri pitanja, kombinovana po složenosti na
odgovarajući način – da budu iz različitih taksonomskih kategorija i iz različitih
tematskih oblasti.
- Kandidat ima pravo da se pripremi za usmeni ispit 20 minuta.
- Usmeni ispit traje najviše 20 minuta.
- Ocjenu na usmenom ispitu oblikuje ispitna komisija, na prijedlog ispitivača.
- Pomagala nijesu predviđena.
6. Literatura i drugi izvori

- Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu znanja i godišnjem planu
rada nastavnika.
246
2.2. ISPITNI KATALOZI ZA STRUČNI RAD
2.2.1. ISPITNI KATALOG IZ PRAKTIČNOG DIJELA ISPITA-STRUČNI RAD
1. Naziv ispitnog kataloga: ISPITNI KATALOG IZ PRAKTIČNOG DIJELA ISPITA-

STRUČNI RAD
2. Cilj ispita
- Na praktičnom dijelu stručnog ispita kandidat treba da pokaže:

- Povezanost stručno teorijskih i praktičnih saznanja;
- Adekvatan način utvrđivanja potrebe klijenta;
- Samostalnost u odabiru i upotrebi materijala i instrimenata;
- Pravilan odnos prema klijentu, priprema klijenta, prostora, materijala i
instrumenata;
- Komunikacije sa klijentom, rodbinom i saradnicima;
- Pravilna upotreba stručne terminologije;
- Pravilno obavljanje zadatka;
- Racionalna upotreba materijala, vremena;
- Poštovanje propisa zdravstvene zaštite i higijene prostora i sredine.
3. Spisak teama/zadataka
OBLAST MANUELNE TEHNIKE

1. Upisivanje podataka u zdravstveni karton.
2. Priprema pacijenta za masažu.
3. Određivanje sredstava za masažu.
4. Priprema fizioterapeutskog tehničara.
5. Položaj bolesnika za masažu pojedinih djelova tijela.
6. Izvođenje masažnog hvata glađenje.
7. Izvođenje masažnog hvata trljanje.
8. Izvođenje masažnog hvata gnječenje.
9. Izvođenje masažnog hvata lupkanje.
10. Izvođenje masažnog hvata vibracije.
11. Analiza i izvođenje masažnih međuhvatova.
12. Izvođenje masažnih međuhvatova:češljanje, peglanje, valjanje, štipkanje,
istezanje tkiva, rastresanje.
13. Izvođenje masaže lica(masaža kože, mišića i nerava lica).
14. Izvođenje masaže kosmatog dijela glave.
15. Priprema pacijenta za masažu vrata i izvođenje masaže prednje i zadnje strane
vrata.
16. Priprema pacijenta za masažu grudnog koša i masaža grudnih mišića
međurebarnih mišića i zupčastog mišića.
17. Postavljanje pacijenta u dorzalni dekubitus i izvođenje masaže trbuha.
18. Izvođenje masaže leđa i korišćenje masažnih hvatova i međuhvatova.
19. Priprema pacijenta za masažu gornjih ekstremiteta i izvođenje masaže gornjih
ekstremiteta.
20. Priprema pacijenta za masažu donjih ekstremiteta i izvođenje masaže donjih
ekstremiteta.
21. Analiza dejstva masaže na kožu.
22. Analiza dejstva masaže na mišiće.
23. Analiza dejstva masaže na zglobove.
24. Analiza dejstva masaže na krvotok i limfotok.
25. Analiza dejstva masaže na nervni sistem.
247
26. Uočiti razliku između indikacija i kontraindikacija.
27. Izvođenje masaže refleksnih zona (periostne masaže masaže vezivnog tkiva i
segmentne masaže).
28. Priprema pacijenta za aparaturne oblike masaže i sprovođenje postupka
vibracione masaže.
29. Izvođenje i analiza podvodne masaže.
30. Priprema pacijenta za pneumomasažu i izvođenje pneumomasaže.
31. Izvođenje krioaplikacija.
32. Primjena kriomasaže, davanje pakovanja od smrznutog polivinila i snijega
ugljene kiseline i tečnog azota.
33. Primjena imerzija u krioterapiji.
34. Korišćenje masaže kod fraktura.
35. Izvođenje masaža kod amputacija.
36. Primjena masaže kod oboljenja nervnog sistema.
37. Izvođenje sportske masaže.
38. Priprema pacijenta za izvođenje hidroterapijskih procedura i njihovo
aplikovanje.
39. Priprema pacijenta za izvođenje termoterapijskih procedura i korišćenje
peloida u terapiji
OBLAST FIZIOTERAPIJA
40. Higijena radnog prostora.

41. Čitanje upustava iz terapijskog kartona.
42. Priprema radnog mjesta i pacijenta za primjenu peloidne aplikacije.
43. Priprema lokalnih i opštih peloidnih aplikacija.
44. Mjerenje propisane temperature peloida.
45. Izvođenje peloidne aplikacije.
46. Priprema opštih kupki, polukupki i lokalnih peloidnih kupki.
47. Priprema guste i rijetke peloidne kupke.
48. Mjerenje propisane temperature peloidnih kupki.
49. Izvođenje peloidnih kupki
50. Priprema radnog mjesta i pacijenta za primjenu leda ili ledene vode.
51. Izvođenje aplikacije ledom ili ledenom vodom.
52. Priprema kade za podvodnu tuš masažu.
53. Mjerenje propisane temperature vode u kadi za podvodnu tuš masažu.
54. Davanje upustava pacijentu za pravilan polozaj tokom izvođenja podvodne tuš
masaže.
55. Izvođenje podvodne tuš masaže spiralnim pokretima tuša.
56. Izvođenje podvodne tuš masaže linearnim pokretima tuša.
57. Izvođenje podvodne tuš masaže kružnim pokretima tuša.
58. Izvođenje podvodne tuš masaže u smjeru venske cirkulacije i limfe.
59. Izvođenje podvodne tuš masaže sa poprečno i koso usmjerenim mlazom tuša.
60. Priprema biserne i aroma kupke.
61. Mjerenje propisane temperature vode u kadi za bisernu i aroma kupku.
62. Izvođenje biserne i aroma kupke.
63. Priprema radnog mjesta i pacijenta za primjenu manuelne masaže.
64. Izvođenje hvata glađenja.
65. Izvođenje hvata trljanja.
66. Izvođenje hvata gnječenja.
67. Izvođenje hvata lupkanja.
68. Izvođenje hvata vibracija
69. Izvođenje hvata tresenja.
70. Izvođenje hvata valjanja.
248
71. Priprema radnog mjesta i pacijenta za primjenu limfne drenaže.
72. Izvođenje limfne drenaže.
73. Priprema radnog mjesta i pacijenta za primjenu refleksne masaže.
74. Izvođenje refleksne masaže.
75. Priprema postupaka i materijala za uključivanje inhalacija.
76. Sterilizacija i inhalaciona terapija.
77. Primjena inhalacije.
4. Uputstvo za sprovođenje stručnog rada

- Nastavnik/aktiv formulišu zadatke i sastavljaju detaljan spisak zadataka na
osnovu okvirnog spiska zadataka, datih u ispitnom katalogu, način i postupak
realizacije zadataka.
- Ispitni zadaci se izvlače pred ispitnom komisijom.
- Ocjenu na praktičnom dijelu ispita oblikuje ispitna komisija, na predlog
ispitivača
- Prilikom praktičnog dijela završnog ispita dozvoljena su sljedeća pomagala: igle,
špricevi, zavojni materijal, kašičice, bočice, medicinska dokumentacije, vaga za
mjerenje, aparat za mjerenje pritiska, EKG aparat, različiti modeli i sl. koji su u
skladu sa ispitnim zadatkom.
6. Literatura i izvori
- Za kandidate je preporučena literatura data u katalogu i godišnjem planu rada
nastavnika.
3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA ZNANJA

Redni
Naziv predmeta Obavezni način provjeravanja znanja
broj
1. Anatomija sa fiziologijom Usmeno
2. Latinski jezik Usmeno i pismeno
3. Hemija i biohemija Usmeno i pismeno
Zdravstvena njega i Usmeno
4.
rehabilitacija
Mikrobiologija sa Usmeno i pismeno
5.
epidemiologijom
6. Patologija Usmeno i pismeno
Psihologija i Usmeno
7.
komunikologija
8. Manuelne tehnike Usmeno
9. Fizioterapija Usmeno
10. Farmakologija Usmeno i pismeno
11. Etika Usmeni
Fizioterapija Usmeno i pismeno
12. muskuloskeletnih bolesti i
povreda
13. Neurorehabilitacija Usmeno
14. Specijalna rehabilitacije Usmeno i pismeno
Praktična nastava U okviru svake oblasti provjeravaju se i ocjenjuju
15. praktični rad na vježbama i usmena obrazloženja
učenika
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II Usmeno i pismeno
249
Redni
Naziv predmeta Obavezni način provjeravanja znanja
broj
Likovna umjetnost sa Usmeni i pismeno
2.
estetikom
3. Zdrava ishrana i dijetetika Usmeno
Odabrana poglavlja iz Usmeno i pismeno
4.
fizike
Odabrana poglavlja iz Usmeni i pismeno
5.
hemije
Fizikalna terapija u Usmeno
6.
kozmetologij
7. Preduzetništvo Usmeno i u toku vježbi
4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA

- U sljedeći razred napreduju učenici koji su:
- na kraju školske godine pozitivno ocijenjeni iz svih nastavnih predmeta;
- obavili profesionalnu praksu kako je predviđeno nastavnim planom.
- Stručno obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju za obrazovni program
Medicinski laboratorijski tehničar završsva se polaganjem stručnog ispita.
- Stručni ispit se sastoji iz:
- Pismenog ispita iz maternjeg jezika i književnosti;
- pismenog ispita iz stranog jezika;
- usmenog ispita iz manuelnih tehnika ili fizioterapije, po izboru učenika;
- stručnog rada.
5. NAČINI PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

- Za učenike sa posebnim potrebama obrazovni program se izvodi:
- prilagođavanjem uslova uz dodatnu stručnu pomoć, u skladu sa Zakonom o
usmjeravanju djece sa posebnim potrebama.
- Škola treba da u roku od 30 dana uradi individualni plan, na osnovu važećeg,
uzimajući u obzir stav da učenici treba da postignu iste standarde znanja u svim
nastavnim predmetima.
- Prilagođavanjem programa tako da se određeni sadržaji zamjenjuju njihovim
ekvivalentima, koji omogućavaju dostizanje istog profesionalnog standarda,
odnosno profesionalnih kompetencija.
- Obrazovanje učenika sa posebnim potreba može se produžiti najviše za jednu
godinu.
6. NAČINI PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH

- Za prilagođavanje obrazovnog programa koji je pripremljen za stručno
obrazovanje mladih potrebama odraslih potrebno je:
- iz nastavnog plana izostaviti predmete fizičko vaspitanje i slobodne aktivnosti,
koji time prestaju biti uslov za završetak obrazovanja;
- škola je obavezna da odraslim ponudi sportske aktivnosti kojima se odrasli mogu
dobrovoljno priključiti;
- škola je dužna da izradi prilagođen program praktičnog obrazovanja s obzirom na
poslove i zadatke, koje obavlja učesnik obrazovanja;
- provjeravanje znanja se izvodi putem ispita, pri čemu se uzimaju u obzir načini
provjeravanja znanja (usmeno, pismeno, vježbe, praktični rad), određeni
obrazovnim programom.
250
7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Predmeti
broj saradnika
1. Anatomija sa fiziologijom - Doktor medicine.
2. Latinski jezik - Profesor latinskog jezika i književnosti.
I Razred
- Profesor hemije;
- diplomirani hemičar;
3. Hemija i biohemija
- diplomirani inžinjer hemijske tehnologije.
II razred
Specijalista biohemije.
- Doktor medicine, specijalista za fizikalnu medicinu
Zdravstvena njega i
4. i rehabilitaciju;
rehabilitacija
- doktor medicine.
- Doktor medicine, specijalista za medicinsku
Mikrobiologija sa
5. mikrobiologiju;
epidemiologijom
- doktor medicine, specijalista epidemiolog.
- Doktor medicine-specijalista za patološku
6. Patologija anatomiju;
- doktor medicine.
- Profesor psihologije;
- diplomirani psiholog;
7. Psihologija i komunikologija
- profesor pedagogije;
- Diplomirani fizioterapeut, specijalista I stepena
8. Manuelne tehnike
manuelnih tehnika
9. Fizioterapija
i rehabilitaciju;
- Diplomirani farmaceut;
10. Farmakologija
- doktor medicine.
- Profesor filozofije;
11. Etika
Fizioterapija muskuloskletnih - Doktor medicine, specijalista za fizikalnu medicinu
12.
bolesti i povreda i rehabilitaciju;
- Diplomirani farmaceut, specijalista I stepena
13. Neurorehabilitacija
neurorehabilitacije.
14. Specijalna rehabilitacija
i rehabilitaciju.
Oblast anatomija sa fiziologijom:
- doktor medicine.
15. Praktična nastava Ostale oblasti:
- Diplomirani fizioterapeut;
- viši fizioterapeutski tehničar.
IZBORNA NASTAVA
1. Strani jezik II - Profesor stranog jezika i književosti.
- Profesor likovne umjetnosti;
- akademski slikar, odnosno diplomirani slikar;
2. Likovna umjetnost sa estetikom
- akademski vajar, odnosno diplomirani vajar;
- akademski grafičar, odnosno diplomirani grafičar;
251
Redni Profil stručne spreme nastavnika i stručnih
Predmeti
broj saradnika
- profesor ili diplomirani istoričar umjetnosti.
3. Zdrava ishrana i dijetetika - Doktor medicine.
- Diplomirani fizičar;
4. Odabrana poglavlja iz fizike
- profesor fizike.
- Profesor hemije;
5. Odabrana poglavlja iz hemije
- diplomirani hemičar.
Fizikalna terapija u - Doktor medicine, specijalista za fizikalnu terapiju i
6.
kozmetologiji rehabilitaciju.
7. Preduzetništvo - Diplomirani ekonomista.
8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA
8.1. BROJ ČASOVA PO GODINAMA OBRAZOVANJA I VRSTAMA NASTAVE

Broj časova kod
Redni Ukupno Vrsta nastave kojih se odjeljenje
Naziv predmeta Razred dijeli u grupe
broj časova
T V P T V P
1. Anatomija sa I 108 108

fiziologijom
2. Latinski jezik I 72 36 36
I 72 72
3. Hemija i biohemija II 72 72
I 72 72
4. Zdravstvena njega i
rehabilitacija II 72 72
5. Mikrobiologija sa II 72 72
epidemiologijom
6. Patologija II 72 72
7. Psihologija i II 72 62 10
komunikologija
II 72 72
8. Manuelne tehnike III 72 72
IV 33 33
III 108 108
9. Fizioterapija IV 99 99
10. Farmakologija III 72 72
11. Etika III 72 72
Fizioterapija
12. muskuloskeletnih III 108 108
bolesti i povreda
13. Neurorehabilitacija IV 33 33
252
Broj časova kod
Redni Ukupno Vrsta nastave kojih se odjeljenje
Naziv predmeta Razred dijeli u grupe
broj časova
T V P T V P
14. Specijalna IV 33 33
rehabilitacija
I 72 72 72
II 108 108 108
15. Praktična nastava III 180 180 180
IV 363 363 363
IZBORNA NASTAVA
I 72 72
II 72 72
1. Strani jezik II III 72 72
IV 66 66
2. Likovna umjetnost sa I/II 72 62 10

estetikom
3. Zdrava ishrana i I/II 72 62 10

dijetetika
III 72 64 8
Odabrana poglavlja iz
4. fizike IV 66 58 8
5. Odabrana poglavlja iz III/IV 72 72

hemije
6. Fizikalna terapija u IV 72 72
kozmetologiji
7. Preduzetništvo III/IV 72/66 72/66
T– Teorijska nastava
V– Vježbe
P– Praktična nastava
9. PROFESIONALNA PRAKSA
- Učenici poslije završenog prvog, drugog i trećeg razreda obavljaju profesionalnu
praksu u trajanju od po 15 radnih dana.
- Praksa se obavlja u zdravstvenim ustanovama van škole.
- Program profesionalne prakse je u korelaciji sa programima stručno teorijskih
predmeta i praktične nastave.
- Za izradu programa profesionalne prakse zadužena je škola.
- Na profesionalnoj praksi učenik je ovavezan da vodi dnevnik.
- Profesionalna praksa se ne ocjenjuje, ali je uslov za završetak razreda.
10. SLOBODNE AKTIVNOSTI

- Slobodne aktivnosti učenika sastavni su dio nastavnog plana i obrazovnog
programa.
- Koncepcija slobodnih aktivnosti zasniva se na doprinosu, kako rekreaciji i
opštekulturnog uzdizanja učenika, tako i upotpunjavanju stručnog znanja.
- Slobodne aktivnosti sadrže obavezne sadržaje i sadržaje po izboru učenika.
253
- Program slobodnih aktivnosti priprema škola, polazeći od utvrđenog broja časova
u nastavnom planu (u I i II, III razredu po 36 časova, a u IV – 33 godišnje).
- Program slobodnih aktivnosti je sastavni dio godišnjeg plana rada škole, a sastoji
se iz tri cjeline:
Obavezni sadržaji vezani za opšteobrazovno područje:

- dani sporta;
- ekološke aktivnosti;
- filmske, pozorišne, muzičke predstave i likovne izložbe;
- posjeta istorijskim spomenicima, muzejima, sajmu knjiga i dr.
Obavezni sadržaji vezani za stručno-teorijsko područje:

- posjete institucijama i preduzećima koja su stručno vezana za obrazovni program
koji se realizuje;
- posjete sajmovima informatike, tehnike i nastavne tehnologije;
- učešće na stručnim predavanjima i takmičenjima u poznavanju određenih oblasti.
Sadržaji po izboru učenika:

- učešće u raznim sekcijama (sportska, dramska, literarna, muzička, likovna,
informatička, prva pomoć, saobraćajni propisi, tehnički i Internet klub i dr.);
- socijalni rad učenika;
- organizovanje dopunske i dodatne nastave i dr.
- Uspješnost učenika na slobodnim aktivnostima se ne ocjenjuje, ali su učenici
obavezni da realizuju sadržaje slobodnih aktivnosti jer je to uslov za
napredovanje u viši razred, kao i za završetak obrazovnog programa.
11. SPISAK UČESNIKA KOJI SU UČESTVOVALI U IZRADI OBRAZOVNOG PROGRAMA

- Vesna Živković, dipl.fizioterapeut, Institut „Dr Simo Milošević“, Igalo
- Mirjana Grbić, dipl.fizioterapeut, Institut „Dr Simo Milošević“, Igalo
- Ljiljana Vavić, viši fizioterapeut, JU SMŠ „Ivan Goran Kovačić“, Herceg Novi
- Milan Knežević, ljekar specijalista, Institut „Dr Simo Milošević“, Igalo
- Zora Pušica, ljekar specijalista, Institut „Dr Simo Milošević“, Igalo
- Dragana Šćepanović, doktor mecine, JU Srednja medicinska škola, Podgorica
- Biljana Šćepanović, doktor mecine, JU Srednja medicinska škola, Podgorica
- Sanja Kopitović, prof. italijanskog jezika, JU Srednja medicinska škola, Podgorica
- Kljajić Ivana, prof. hemije, JU SMŠ „Dr Branko Zogović“, Berane
- Željko Vujićić, viši fizioterapeut, JU SMŠ „Ivan Goran Kovačić“, Herceg Novi
- Marika Dakić, viša medicinska sestra, JU Srednja medicinska škola, Podgorica
- Vera Obadović, prof. biologije, JU SMŠ „Dr Branko Zogović“, Berane
- Zuhra Hadrović, spec. opšte medicine, JU SMŠ „Dr Branko Zogović“, Berane
- Marina Lipovac Pavićević, dipl.farmaceut, Srednja medicinska škola, Podgorica
- Stana Lazarević, prof. filozofije, Srednja medicinska škola, Podgorica
- Dautović Isidora, prof. likovne umjetnosti, Srednja medicinska škola, Podgorica
- Aleksandar Babović, spec. interne medicine, JU Srednja medicinska škola „Dr
Branko Zogović“, Berane
- Vujošević Suzana, prof. fizike, JU Srednja medicinska škola, Podgorica
- Jelena Knežević, dipl. psiholog, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica
- Vjera Mitrović, dipl. psiholog, Centar za stručno obrazovanje, Podgorica
Koordinator:
- Jelena Knežević, dipl. psiholog, JU Centar za stručno obrazovanje, Podgorica
254

Снимок экрана 2022-10-04 в 21.13.47

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Снимок экрана 2022-10-04 в 21.13.47

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

OBRAZOVNI PROGRAM

OPŠTI DIO .................................................................................................. 3

1. Naziv programa: FIZIOTERAPEUTSKI TEHNIČAR

3. Ciljevi i zadaci obrazovanog programa

4. Uslovi za upis, odnosno uključivanje u program za obrazovanje odraslih

7. Obrazovanje koje se stiče

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.2.1. ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM

1. Naziv predmeta: ANATOMIJA SA FIZIOLOGIJOM

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

1. Naziv predmeta: LATINSKI JEZIK

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: HEMIJA I BIOHEMIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: ZDRAVSTVENA NJEGA I REHABILITACIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: MIKROBIOLOGIJA SA EPIDEMIOLOGIJOM

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: PATOLOGIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

10. Povezanost predmeta

1. Naziv predmeta: PSIHOLOGIJA I KOMUNIKOLOGIJA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

3. Opšti ciljevi nastave

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora