Best Choice

(Skillful Accounting & Audition on Job Training)

Text Book (1)

No.106, 8th floor, 37 Street (Lower), Kyauktada Township, Yangon.

Ph: 09257334391, 09252675822

 Content

1. Different between accrual and cash method

2. Document Handling

3. Primary Day Book

4. Inventory Control

5. Discount Topic

6. What is account? Accounting & Bookkeeping (Page-1)

7. Basic accounting principles & concepts (Page-2)

8. Knowledge of accountancy (Page-6)

9. What is Finance? (Page-7)

10. Accounting equation (Page-11)

11. စာရင်းကိုင်ပညာ၏ ရည်ရွယ်ချက်များ (Page-13)

12. The procedures of complement accounting cycle (Page-15)

13. Journal မှတ်တမ် း အသုံးပြုပုံများ ( Page-16)

14. စာရင်းကိုင်တစ် ဦး သတိပြုရန်အချက်များ (Page-17)

15. Inventory control ( Page-19)

16. AR, AP control (Page-21)

17. Cash control or Cash management (Page-23)

18. Advance income, advance sales or prepaid sales (Page-24)

19. General Ledger, GL control (Page-25)

20. Trial Balance (Page-25)

21. Trading Account (Page-30)

22. Manufacturing & Production Account (Page-34)

23. Bank Reconciliation Statement (Page-38)

  Different Between Accrual Method & Cash Method

Accrual Method ဆိုသည္မွာ စာရင္းကာလတစ္ခုေပၚတြင္ အျမင္ထားျပီး စာရင္းေရးဆြျဲ ခင္း ျဖစ္သည္ ။

ေငြသားအ၀င္အထြက္စာရင္းသီးသန္႔ႏွင့္သာ အရွဳံးအျမတ္စာရင္းမ်ားေရးဆဲျြ ခင္းမ်ဳိးမဟုတ္ပဲ စာရင္းေရးဆြဲမယ့္
ကာလနွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ေငြသားစာရင္းမ်ားအျပင္ ေငြသားမဟုတ္ေသာစာရင္းမ်ားပါထည့္သြင္းေရးဆြရ
ဲ သည္

ၾကိဳတင္ရထားျခင္း ၊ ၾကိဳတင္ေပးထားျခင္း ၊ ေပးရန္ရွိစရိတ္မ်ား ၊ေရြ႔ဆိုင္းစရိတ္မ်ား အပါအ၀င္ တျခားေသာ စာရင္း

ညွဳိႏိုင္းရန္လိုအပ္သည့္စာရင္းမ်ားထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္း၊Fixed Assetsမ်ားအတြက္တန္ဖိုးေလွ်ာ့တြက္ခ်က္ရျခင္းမ်ားနွင့္
Stock စာရင္းမ်ားအတြက္ပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရသည္။
က်္အခ်က္မ်ား စံုလင္ပါမွ သတ္မွတ္ စာရင္းကာလတခုအတြင္း Net Profit (or) Net Loss ကိုစာရင္းထုတ္ျပန္ႏိုင္ျပီး
Balance Sheet ေရးဆြထ
ဲ ုတ္ျပန္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

Cash Method ဆိုသည္မွာ စာရင္းကာလတခုအတြင္း ၀င္ေငြ ေငြထက

ြ ္စာရင္းမ်ားကိုသာ အေျခခံရ်္
စာရင္းေရးဆြျဲ ခင္းျဖစ္ရ်္ ညွဳိႏႈိုင္းခ်က္စာရင္းမ်ား ၊ ေငြသားမဟုတ္ေသာ စာရင္းမ်ား ၊Fixed Assets မ်ား၊Stock
နွင့္သက္ဆိုင္ေသာ စာရင္းမ်ား မပါေသာေၾကာင့္ Net Profit (or) Net Loss မထြက္ေစသလို Balance Sheet
ေရးဆြႏ
ဲ ိုင္ျခင္း မရွိပါ။

Accrual Method ျဖင့္ စာရင္းဆြပ

ဲ ံု

1. Sales / Purchase ေတြကို လက္ငင္းနဲ႔အေၾကြး အကုန္ေပါင္းထည့္ျပီး စာရင္းဆြသ

ဲ ည္ …

2. Receivable စာရင္းကို Bal Sheet မွာ Assets အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ Payable စာရင္းကို Bal မွာ Liabilities
အျဖစ္ လည္းေကာင္း စာရင္းျပသည္။

3. Discount Received /Allowed ကဲ့သို႔ေသာ Non Cash စာရင္းမ်ားလည္း ထည့္ဆသ

ြဲ ည္။

4. Inventory နွင့္ Inventory Damage Cost မ်ားလည္းထည့္ဆသ

ြဲ ည္။

5. Expenses မ်ားကို Prepaid, Accrued, Deferred, စသည့္ စာရင္းညွိႏိႈ္ုင္းခ်က္မ်ားျပဳလုပ္ျပီးစာရင္းဆြသ

ဲ ည္။

6. Fixed Assets မ်ားကို Financial Statement ဆြသ

ဲ ည့္ကာလတခုနွင့္ေလွ်ာ္ညီေသာ Depreciation
တြက္ခ်က္ရ်္ စာရင္းထည့္သြင္း ေရးဆြရ
ဲ သည္။

Cash Method ျဖင့္ စာရင္းဆြပ

ဲ ံု

1. Sales / Purchase မ်ားကို လက္ငင္းသီးသန္႔ပဲ ထည့္သည္္။

2. Cash အ၀င္၊အထြက္ သီးသန္႔ျဖင့္သာ စဥ္းစားရ်္ ရရန္ရွိ/ေပးရန္ရွိ စာရင္းမ်ားထည့္မစဥ္းစားပါ။

3. ေငြသားမဟုတ္ေသာ စာရင္းမ်ားနွင့္ Inventory နွင့္ပတ္သက္တာေတြ ဘာမွ ထည့္မဆြပ

ဲ ါ။

4. Exepenses မ်ားကို Cash Book မွထြက္သည့္အတိုင္း အကုန္ထည့္ဆသ

ြဲ ည္။

5. Fixed Assets မ်ားကို Depreciation တြက္ခ်က္ျခင္း မရွိဘဲ အ၀ယ္တန္ဖိုးအတိုင္း ထည့္ဆၾြဲ ကသည္။

Best Choice Skillful Accounting & Auditing
Professional Training On Job Training

General Knowledge of Source Documents Handling,

Controlling & Keeping for Accounting

1. Sales Invoice

-3 Copy သံုးရမည္… (2 Copy မသံုးသင့္)

- Customer (first copy)

- Accountant (second copy)

- Sale Person (third copy)

- Sales Invoice မ်ားကို software မွထုတ္စနစ္ဆိုလွ်င္ Daily Sales ျပန္သြင္းရန္မလိုသည့္အတြက္

Cash Sales Invoice မ်ားကို Credit Vr နွွင့္တခါထဲတြသ
ဲ ိမ္းႏိုင္သည္…Manual Invoice ျဖင့္ဆိုလၽွင္ Daily Sales
ျပန္ရိုက္ရန္ Invoice မ်ားကို သီးသန္႔ File ဖြ႔၇
ဲ ်္ Date အလိုက္< Sr.No အလိုက္ Cash Sales Invoice ဟု File
ဖြဲ႔သိမ္းပါ..

2. Purchase Invoice

- ျပည္ပအ၀ယ္ Vr မ်ားဆိုလွ်င္ Copy ပြားထားပါ…

- ေငြေက်ျပီးသားမ်ားအတြက္ Debit Vr နဲ႔တသ

ြဲ ိမ္းပါ..

-ေငြမေက်ေသး invoice မ်ားကို Supplier Name အလိုက္ File ဖြ႔သ

ဲ ိမ္း(သို႔) ဖိုင္တစ္ခုထဲတြင္

Supplier Name မ်ားကို Label ထိုးသိမ္း…အဓိကက Payable စာရင္းအတြက္ Sales Invoice မ်ားကဲ့သို႔ပင္

Vr Control စနစ္ကို က်င့္သံုးပါ..

3. Credit Voucher

- (ေငြသြင္းေဘာင္ခ်ာ)၊ Receipt Vr ဟုလည္းေခၚသည္

- One copy or Two copy သံုးႏိုင္တယ္…

4. Debit Voucher

- (ေငြထုတ္ေဘာင္ခ်ာ)၊ Payment Vr ဟုလည္းေခၚသည္

- One copy or Two copy သံုးႏုိင္တယ္…

Best Choice Skillful Accounting & Auditing
Professional Training On Job Training

5. Expense Requisition Form

-အသံုးစရိတ္ေတာင္းခံလႊာ

-ေငြစာရင္းစီမံခန္႔ခြဲေရးတြင္ လြယ္ကူေခ်ာေမြ႔ရန္အတြက္ အသံုးစရိတ္မ်ားကို ရုတ္တရက္တန္းမထုတ္ဘဲ ၾကိဳတင္

ေတာင္းခံ စနစ္ကို က်င့္သံုးလိုရ်္ အသံုးျပဳသည္။

-အသံုးစရိတ္မ်ားကို စည္းကမ္းထိန္းခ်ဳပ္မႈရွိေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၊တနည္းအားျဖင့္ Budget Control ပိုင္းကို စနစ္တက်

က်င့္သံုးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း အသံုးျပဳသည္။

(1 Copy) သာ အသံုးျပဳ၇်္ ေငြထုတ္ယူလိုေသာ အေၾကာင္းအရာကို ျပည့္စံုေသခ်ာစြာေရးသားျပီး ထုတ္ယူ လိုသူ

လက္မွတ္ေရးထိုးရသည့္အျပင္ သက္ေသခံ(Approval) ျပဳေပးမည့္ အထက္လူၾကီးတစ္ေယာက္၏ လက္မွတ္ပါ၀င္ဖုိ႔
လိုအပ္သည္္။Account Dept သို႔္ (၃)ရက္ (သိ႔မ
ု ဟုတ္) (၁)ပတ္ ၾကိဳတင္ရတယ္။ ေငြထုတ္ခ်ိန္တြင္ DR Vrနွင့္ တြပ
ဲ ါ။

6. Advance Expense Vr

-ၾကိဳတင္ေငြထုတ္ ေဘာင္ခ်ာ

- (3)Copy အသံုးျပဳ ၊ First –Dr နဲ႔တြဲ ၊ Sec & Third – Advance Exp File ဖြ႔ျဲ ပီး Date အလိုက္ No အလုိုက္သိမ္း

-ေငြထုတ္ယူျခင္း အေၾကာင္းအရာကိုျပည့္စံုစြာေရးရ်္ ထိုအသံုးစရိတ္ကိုျပန္စာရင္းရွင္းရန္ သတ္မွတ္ကာလ တခုေပးျပီး

ေဘာင္ခ်ာေပၚတြင္ မွတ္ခ်က္ေရးထားရမယ္ ၊ သတ္မွတ္ကာလကို (၁ပတ္ ၊၂ပတ္၊ ၁လ )စသျဖင့္ ေပးလို႔ရသည္။
သို႔ေသာ္ ၁လအျပင္ ပိုမေပးသင့္။ေငြထုတ္ေပးျပီး First Copy ကို Dr Vr နွင့္တျြဲ ပီး Cash Book မွ (Advance Expense
ေခါင္းစဥ္)ျဖင့္အထြက္ျပ GL တြင္ Adv Exp ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ DR Side မွာသြင္းထားရမည္။

-စာရင္းျပန္ရွင္းေသာ အခါ ပိုေငြျပန္အပ္ျခင္းကို အရင္ေရတြက္ျခင္းမျပဳရ၊ သံုးစြေ

ဲ သာ အေၾကာင္းအရာနွင့္
ပူးတြစ
ဲ ာရြက္စာတမ္း မ်ားကို အရင္စစ္ေဆးပါ။ျပည့္စံုမွန္ကန္မွ ျပန္အပ္ေငြကို ေရတြက္စစ္ေဆးျပီး Adv Vr ေပၚတြင္
ရွင္းတမ္းေရးရမည္။ ကုန္က်စရိတ္ စုစုေပါင္း-ပိုေငြျပန္သြင္းျခင္း-စသည္တို႔ေရးသားျပီး စာရင္းဌာန အၾကီးအကဲရဲ
rd
Approval လက္မွတ္လိုအပ္ပါကေတာင္းခံျပီး စာရင္းရွင္းတမ္းလက္ခံသူမွ လက္မွတ္ထိုးေပးျပီး 3 Copy ကို
nd
စာရင္းအပ္သူကို ေပးရ်္ 2 Copy ကို Account Dept အတြက္ လက္ခံယူထားရမည္္။ စာရင္းျပန္ရွင္းျပီးေသာ Adv Exp
မ်ားကို ေငြစာရင္းေရးသြင္းရန္အတြက္ နည္းလမ္း(၂)နည္းထဲမွ တခုခုကို အသံုးျပဳရမည္။ပထမနည္းမွာ Journal
ရိုက္နည္း- ဒုတိယနည္းကေတာ့ CR/DR-Vr သံုးျပီး စာရင္း ေခ်နည္း တို႔ျဖစ္သည္။

Journal ရိုက္နည္းကို သံုးမည္္ဆုိလွ်င္-

Journal Vr.ေပၚတြင္ အမွန္တကယ္သံုးစြက

ဲ ုန္က်ေငြကို P&L တြင္ေဖာ္ျပမယ့္ စာရင္းေခါင္းစဥ္ သတ္မွတ၇
္ ်္ DR Side
တြင္ေရးသြင္းပါ။ ပိုေငြကို Cash စာရင္းျပရ်္ DR Side တြင္ေရးသြင္းပါ။ စတင္ထုတ္ေပးခဲ့ေသာ Adv Amt ကို Advance
ဟုေခါင္းစဥ္ေပးရ်္ CR Side တြင္ေရးသြင္းျပီး Journal ကို စာရင္းပိတ္ပါ။အေၾကာင္းအရာကို မည္သည့္ၾကိဳတင္ေငြအား
စာရင္းေခ်ျခင္းဟု ေရးသားပါ။ျပီးလွ်င္ J-Vr ေအာက္မွ Adv Vr နွင့္ Attachment အားလံုးကို ပူးတြခ
ဲ ်ဳပ္ရ်္ Cash Book
တြင္ ပိုေငြကို Dr Side တြင္ေရးသြင္းရ်္ အမွန္တကယ္ကုန္က်စရိတ္ကို GL ရွိ သက္္ဆိုင္ရာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ DR
Side မွာသြင္းပါ။ထုိ႔အျပင္ GL ရွိ Adv Exp ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ CR Side မွ အမွန္ကုန္က်ေငြစာရင္းနဲ႔ ပိုေငြျပန္အပ္
စာရင္းကို ေရးသြင္းရမည္။
Best Choice Skillful Accounting & Auditing
Professional Training On Job Training

Journal ရိုက္နည္း (DR) (CR)

Import License 450,000

Cash 50,000

Advance Expense 500,000

(Import License ေလွ်ာက္ထားရန္အတြက္ ၾကိဳတင္ေငြထုတ္ယူျခင္းအား စာရင္းေခ်ျခင္း)

CR/DR -Vr သံုးျပီး စာရင္းေခ် မည္ဆုိလွ်င္-

စတင္ထုတ္ေပးခဲ့သည့္ Advance Exp Amt ကို လက္ရွိစာရင္းအပ္တဲ့ ေန႔စြဲျဖင့္ပင္ CR Vr တစ္ေစာင္ ေရးသားျပီး

Cash Book တြင္ အ၀င္ျပန္သြင္းလိုက္ပါ။ အမွန္တကယ္ကုန္က်သည့္ ေငြပမာဏကို DR Vr ေရးသားရ်္ P&L
မွာေဖာ္ျပမယ့္ စာရင္းေခါင္းစဥ္သတ္မွတ္ေပးျပီး Cash Book ၏ CR Side မွာေရးသြင္း လိုက္ပါ။ ျပီးလွ်င္ GL ရွိ
သက္ဆိုင္ရာေခါင္းစဥ္ ေအာက္တြင္ DR Side မွေရးသြင္းထားရမယ္။ ပိုေငြအပ္ျခင္း အတြက္ Cash Book
တြင္အ၀င္ျပန္သြင္း၇န္ မလိုေတာ့ပါ။

7. Cash Receipt Voucher

-အေၾကြးေကာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ မျဖစ္မေနသံုးသင့္ေသာ Vr ျဖစ္သည္.
- 3 copy သံုးျပီး (First Copy) Customer, (Second Copy) Accountant, (Third Copy) Cash
Collectors…
-Vr ေပၚမွာ Customer Name, Invoice No,ေပးေခ်ေငြကို ဂဏန္းေရာ စာသားနဲ႔ပါေရး…
Customer ကို Sign ထိုးခိုင္း၊ ေငြလက္ခံသူ Sign ထိုးေပး၊ Account Dept ေရာက္ရင္ ေငြလက္ခံသူ
Cashier or Accountant က Sign ထပ္ထိုးဖို႔လိုတယ္…

8. Official Receipt
-Other Income မ်ား၊ ၾကိဳတင္ရ၀င္ေငြမ်ား၊ၾကိဳတင္ေရာင္းေငြမ်ားနွင့္ ဌာနခြမ
ဲ ်ားမွ ရံုးခ်ဳပ္သို႔ ေငြအပ္ခ်ိန္တြင္
အသံုးျပဳသင့္သည့္ ေဘာင္ခ်ာျဖစ္သည္…
-2 Copy or 3 Copy သံုးသင့္သည္။ CR VR ျဖင့္တသ
ြဲ ိမ္းရမည္…

9. Stock Receive Voucher

-Goods Receive Note (GRN)
- ကုန္လက္ခံ ေဘာင္ခ်ာျဖစ္သည္။ျပည္တြင္း ျပည္ပမွ ကုန္ပစၥည္းမ်ားေရာက္လာခ်ိန္ လက္ခံရရွိခ်ိန္တြင္
သံုးသည္။
-3 Copy သံုးသင့္သည္။
-First Copy (Supplier)..Second Copy (Accountant)..Third Copy (Storekeeper)
Best Choice Skillful Accounting & Auditing
Professional Training On Job Training

10. Stock Issue Voucher

-Goods Issue Note (GIN)
-ကုန္ထုတ္ ေဘာင္ခ်ာျဖစ္သည္။
-3 Copy သံုးသင့္သည္။
-First Copy (ပစၥည္းထုတ္ယူသူ)..Second Copy (Accountant)..Third Copy (Storekeeper)

11. Stock Return in Voucher

-ကုန္ပစၥည္းျပန္၀င္မွတ္တမ္းေဘာင္ခ်ာ
-Sales Returned (Customer ဆီမွပစၥည္းျပန္၀င္လာခိ်န္)
-အေရာင္းကားမ်ားနွင့္ ဆိုင္ခဲြမ်ားမွ ပစၥည္းမ်ား ဂိုေထာင္ကို ျပန္သြင္းလာခ်ိန္တြင္ သံုးသင့္သည္..

-3 Copy သံုးသင့္သည္။
-First Copy (ပစၥည္းျပန္သြင္းသူ)..Second Copy (Accountant)..Third Copy (Storekeeper)

12. Delivery Order Voucher (DO)

-ကုန္ပို႔လႊာ
-Customer အိမ္အေရာက္ပို႔ေဆာင္ စနစ္က်င့္သုံးေသာ လုပ္ငန္းမ်ား
-Consignment စနစ္က်င့္သံုးေသာ လုပ္ငန္းမ်ား
-3 Copy သံုးသင့္သည္။ -First Copy (Customer)..Second Copy (Accountant)..Third Copy
(Storekeeper)

13. Purchase Requisition Form

-ကုန္၀ယ္ခြင့္ေတာင္းခံလႊာ
-Purchase ျပဳလုပ္ရာတြင္ သက္ဆိုင္ရာ Operation or Production ပိုင္းမွ စာရင္းဌာန၏
ခြင့္ျပဳခ်က္မပါဘဲ ကုန္၀ယ္ယူခြင့္မျပဳဘဲ ၀ယ္ယူခြင့္ေတာင္းခံျခင္းနွင့္ စာရင္းဌာနမွ ကုန္လက္က်န္
စာရင္းနွင့္ တိုက္ဆိုင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ Project အလိုက္ကုန္ႏိုင္မယ့္ ကုန္ပစၥည္းအေရအတြက္ခ်ိန္ျပီး
ပစၥည္း၀ယ္ယူျဖည့္တင္းႏိုင္ရန္ Control လုပ္သည့္သေဘာျဖစ္သည္။

14. Purchase Order (PO)

-ကုန္အမွာစာ
-Purchase ျပဳလုပ္ရာတြင္ မိမိလုပ္ငန္းဘက္မွ ကုန္မွာစာေပးႏိုင္သလို Customer ဘက္မွ မိမိလုပ္ငန္းသို႔
ကုန္မွာစာလည္းေပးႏိုင္သည္။ ထိုအေျခအေနနွစ္ခုတြင္ Customer ဘက္မွ ေပးလာေသာ (PO) ပံုစံကို
အဓိကထားရ်္ စာရင္းထိန္းသိမ္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ဖ႔လ
ုိ ိုအပ္သည္။
- ကုန္ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားနွင့္ Media Advertising လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ (PO) ကို Job Order/Offer
ဟုလည္းေခၚတတ္ျပီး၊စားေသာက္ဆိုင္မ်ားတြင္ Bon Slip ပံစ
ု ျံ ဖင္သ
့ းုံ ေလ့ရသ
ိွ ည္။
Best Choice Skillful Accounting & Auditing
Professional Training On Job Training
  Primary Day Books

-Purchases Day Book (ေန႔စဥ္ကုန၀

္ ယ္မွတ္တမ္း)

-ေန႔စဥ္ကုန္ေၾကြး၀ယ္မ်ား မွတ္တမ္းတင္ စာအုပ္

-Purchases Day Book သြင္းဖုိ႔ တခါတရံ Purchases Invoice ေပးမကိုင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြမွာ စာရင္းမသြင္းျဖစ္။

-Invoice ေပးကိုင္ေသာ လုပ္ငန္းတိုင္းနွင့္ Local Trading / Manufacturing /Hotel &Rest;/Construction

လုပင
္ န္းမ်ား မွာ မျဖစ္မေနသြင္းသင့္သည္္။

-Date, Invoice No, Supplier Name, Particular, Amount, Discount,Net Amountစသျဖင့္ဇယားခ်သင့္သည္

-Purchases Returns Book (ကုန၀

္ ယ္ျပန္ပို႔ မွတ္တမ္း)

- အေၾကြး၀ယ္ယူထားေသာ ပစၥည္းမ်ား ျပန္ပ႔ျို ပီး အ၀ယ္ဖ်က္သိမ္းပါက မွတ္တမ္းတင္ျခင္း

- Purchase Returns ျပဳရာတြင္ အေၾကြး နွင့္ လက္ငင္း အေျခေန (၂)မ်ဳိးရွိသည္္။
- အေၾကြး၀ယ္ယူထားျပီး Returns လုပ္ရင္ Purchase Returns သတ္မွတ္ျပီး
- လက္ငင္း၀ယ္ယူထားျပီး Returns လုပ္ရင္ ေငြျပန္အမ္းမႈ ရွိရ်္ Purchase Refund လို႔ သတ္မွတ္သည္။
- Purchase Returns သည္ Trade Creditors ကိုေလ်ာ့ေစျပီး Purchase Refund က Cash Book
မွာေငြအ၀င္ျပန္သြင္းရမည္။

-Sales Day Book (ေန႔စဥ္ကုန္ေရာင္း မွတ္တမ္း)

-ေန႔စဥ္ကုန္ေၾကြးေရာင္းမ်ား မွတ္တမ္းတင္ စာအုပ္

-Sales Day Book သြင္းသည္အ

့ ခါ Date အလုိုက္ လက္ငင္းေရာင္း အေၾကြးေရာင္း ေဘာင္ခ်ာအားလံုးကို
ေဘာင္ခ်ာ နံပါတ္စဥ္အလိုက္ စာရင္းသြင္းရမည္။

-Date; Invoice No, Customer Name, Sale Amount, Discount, Net Income စသျဖင့္ဇယားခ်သင့္သည္။

-Sales Returns Book (ကုန္ေရာင္းျပန္သြင္း မွတ္တမ္း)

- အေၾကြး ေရာင္းထားေသာ ပစၥည္းမ်ား ျပန္သြင္းလာပီး အေရာင္းပယ္ပ်က္ပါက မွတ္တမ္းတင္ျခင္း

- Sales Returns ျပဳလုပ္ရာတြင္ အေၾကြး နွင့္ လက္ငင္း အေျခေန (၂)မ်ဳိးရွိသည္္။
- အေၾကြးေရာင္းထားျပီး Returns လုပ္ရင္ Sales Returns သတ္မွတ္ျပီး
- လက္ငင္းေရာင္းျပီး Returns လုပ္ရင္ ေငြျပန္အမ္းမႈ ရွိလို႔ ွSales Refund လို႔ သတ္မွတ္သည္။
- Sales Returns က Trade Debtor ကိုေလ်ာ့ေစျပီး Sales Refund က Cash Book မွာေငြအထြက္
ျပန္ျပရသည္။
 Petty Cash Book (အေသးသံုး ေငြစာရင္းစာအုပ္)
နမူနာ ပံုစံ
Folio Particular Dr Total Travelling Stationery General Ledger Folio
Receipt Vr.No Exp Exp

10,000 ေဆာင္ေငြထုတ္ျခင္း
ခရီးစရိတ္ေပးျခင္း 1001 500 500
ေဘာပင္၀ယ္ 1002 200 200
ေကာ္ဖီမစ္၀ယ္ 1003 3,300 3,300
Printer ျပင္ခ 1004 3,000 3,000
500 200 3,300 3,000
7000
Closing Bal 3000
10,000 10,000

3,000 Opening Bal

7,000 ေဆာင္ေငြျဖည့္ျခင္း

- လုပ္ငန္းပမာဏ ၾကီးမားတဲ့ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေငြကိုင္ဟာ တာ၀န္ေတြမ်ားျခင္းေၾကာင့္ အေသးသံုးေငြကို

သီးျခားေငြကိုင္တစ္ေယာက္ထပ္ထားျပီး တာ၀န္ေပးရသည္္။Main Cash ကိုင္သူကအေသးသံုးေငြကိုင္သူကို
- ၁ပတ္စာ(သိ႔)ု ၁လအတြင္း ကုန္က်တတ္တဲ့ အသံုးစရိတ္မ်ားအတြက္ လံုေလာက္ေအာင္ ထုတ္ေပးထားျပီး
Cash Book မွ CR Side မွ အထြက္ျပျပီး Petty Cash Book တြင္ DR Side တြင္စာရင္းသြင္းရမည္။

- အေသးသံုးစရိတ္မ်ားကို Petty Cash Book ရဲ ႔ CR Side ရွိ သက္ဆိုငရ

္ ာ အသံုးစရိတ္ေခါင္းစဥ္
ေကာ္လံအလိုက္ ေရးသြင္းရပါမည္။

- အပတ္စဥ္(သိ႔)ု လစဥ္အသံုးစရိတ္ေခါင္းစဥ္ေကာ္လံေတြကို စုစုေပါင္းရွာျပီး General Ledger ရွိ

သက္ဆိုင္ရာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ Debit Side တြင္သြင္းရမည္။

- Ledger Column သည္ စာရင္းေခါင္းစဥ္မ်ားတြင္ မပါ၀င္သည့္ စရိတ္မ်ားနွင့္ Main Cash တြင္

ေရးသြင္းရမည့္ ေပးေငြမ်ား ေရးသြင္းရန္ျဖစ္သည္္။ ဥပမာ နမူနာ ပံုစံရွိ Printer ျပင္ခ ကို သူ႔အတြက္
ေခါင္းစဥ္Column မပါသျဖင့္ Ledger တိုင္တြင္ ေရးသြင္းျပီး ေဘးမွ Folio ကြက္မွာ Repair & Maintain
ေခါင္းစဥ္ကိုေရးသားရျခင္းျဖစ္သည္္။
 -အကယ္ရ်္ Petty Cash ကို စာရင္းပညာရွင္မ်ားညႊန္ျပထားတဲ့ မွတ္တမ္းပံုစံအတိုင္း မလုပ္ဘဲ အဆင္ေျပတဲ့
စာအုပ္တအုပ္မွာ ရိုးရိုးပံုစံနဲ႔မွတ္တမ္းတင္မည္ဆုိလွ်င္ အသံုးျပဳထားေသာ DR Vr.No စဥ္အလိုက္ General
Ledger သို႔ စာရင္းပို႔ေဆာင္ေရးသြင္းရမည္။ စာရင္းေခါင္းစဥ္မခြဲ (DR.Vr ) မသံုးဘဲ အၾကမ္းေရးသား နည္းျဖင့္
မွတ္တမ္းတင္ ထားပါကလည္း အေၾကာင္းရာမ်ားကို ၾကည့္ရ်္ ေခါင္းစဥ္သတ္မွတ္ခါ General Ledger သို႔
သက္ဆိုင္ရာေခါင္းစဥ္ အလိုက္ စာရင္းသြင္းဖုိ႔လိုအပ္ပါသည္္။

-ေငြစတင္ထုတ္စဥ္က Main Cash Book ရဲ ႔ Cr.Side မွာ Petty Cash ေခါင္းစဥ္နဲ႔ စာရင္းသြင္းျပီး GL မွာ
Dr.Side မွာ သြင္းထားျခင္းေၾကာင့္ တစ္ပတ္တခါ (သို႔) တစ္လတစ္ခါ Petty Cash Book မွ စုစုေပါင္း
သံုးေငြမ်ားကို GL ရွိ Petty Cash ေခါင္းစဥ္ေအာက္က Cr.Side မွာ ျပန္သြင္းထားျပီး လက္က်န္ေဖာ္ျပီး
စာရင္းပိတ္ေပးရမယ္။Petty Cash လက္က်န္ကို Balance Sheet မွာ တန္းျပရင္ျပ မျပရင္ Main Cash သို႔
ျပန္အ၀င္ျပေပးဖု႔လ
ိ ိုပါတယ္။

-Accounting မူအရ က်င့္သံုးတဲ့ Petty Cash စာရင္းပံုစံမဟုတ္ပဲ လုပ္ငန္းလုိအပ္ခ်က္အရ လုပ္ရိုးရွိတဲ့

ေနာက္ထပ္ Petty Cash ပံုစံတမ်ဳိးကေတာ့ လုပ္ငန္းရွင္က လုပ္ငန္းအတြက္ သံုးစြဖ
ဲ ုိ႔ ေငြကို Accountant လက္ထဲ
ေန႔စဥ္ ေဆာင္ေငြ ေပးထားျခင္းပံုစံပါ။ထိုပံုစံအတြက္ကေတာ့ တေန႔တာ သံုးစြေ
ဲ ငြတိုင္းအတြက္ Dr.Vr ေတြျဖတ္ျပီး
Main Cash Book မွ အထြက္ျပရမွာျဖစ္ျပီး သူေဌးေပးေငြဆိုျပီး Cash Book တြင္ အ၀င္ျပျခင္းမ်ဳိး လံုး၀မလုပ္ရပါ။
  Inventory Control
- Inventory Control လုပ္မယ္ဆိုရင္ အရင္ဆံုး ေလ့လာသိရွိထားသင့္တာက ကိုယ့္လုပ္ငန္းမွာရွိတဲ့
Inventory Items ေပါင္း ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ ဆိုတာေလ့လာရပါမယ္။ျပီးရင္ Inventory Control
ပိုင္းမွာဘယ္လိုပံုစံေတြနဲ႔ လုပ္ကိုင္ေနသလဲ...Inventory အ၀င္အထြက္ စာရင္းမွတ္တမ္းထားပံုေတြ
ပံုစံက် မက် အရင္ေလ့လာျပီး စာရင္းလႊဲေျပာင္းေပးမည့္သူရဲ ႔Inventoryလက္က်န္စာရင္းေတြ
- မွန္ကန္မႈရွိမရွိသိေစရန္ ေျမျပင္လက္က်န္ ေကာက္ယူမႈကို အရင္ျပဳလုပ္ထားသင့္ပါတယ္။

- ေျမျပင္ေကာက္ယူျပီး ရရွိတဲ့ စာရင္းနဲ႔ စာရင္းမွတ္တမ္းရွိ လက္က်န္စာရင္းမ်ား မွန္ကန္မႈရွိမရွိ

စစ္ေဆးျပီး လႊဲေျပာင္းရရွိသည့္ ေျမျပင္အရွိ Inventory စာရင္းကို လႊဲေျပာင္းေပးသူ စာရင္းကုိင္နွင့္
သူေဌးသို႔မဟုတ္ တာ၀န္ခံ သက္ေသခံႏိုင္သူ တစ္ဦးဦး တို႔ရဲ ႔ လက္မွတ္ကို ရယူထားသင့္ပါတယ္။

- Inventory Item ေပါင္း မည္မွ်ရွိသည္ကို အရင္ဆံုးသိေအာင္လုပ္ပါ။

- Inventory Control ပိုင္းအတြက္ လက္ရွိစာရင္းပံုစံမ်ားႏွင့္ Control ပံုစံမ်ား ပံုစံက်မက်
နည္းစနစ္ေကာင္းမေကာင္းကို အရင္ေလ့လာသံုးသပ္ပါ။
- စာရင္းလႊဲေျပာင္းေပးသူနဲ႔ လက္ခံသူကိုယ့္ၾကား စာရင္းအရွိလက္က်န္နွင့္ေျမျပင္လက္က်န္ ကိုက္ညီမႈ
ရွိမရွိကို ေျမျပင္လက္က်န္စစ္ျပီးမွ အတည္ျပဳပါ။
- ေျမျပင္လက္က်န္စာရင္းကို လႊဲေျပာင္းေပးသူကို လက္မွတ္ထိုးေစျခင္း၊လုပ္ငန္းရွင္နွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔ကို
သက္ေသခံလက္မွတ္ထိုးေစျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ပါ။

 Inventory Drawing
- လုပ္ငန္းရွင္ ထုတ္သံုးတဲ့ Stock အေရတြက္ကို Purchase Price နဲ႔ တန္ဖိုးတြက္ျပီး
- Purchase စာရင္းမွာ (Credit ), Goods Drawing စာရင္းမွာ (Debit) ျပရမည္္။တနည္းအားျဖင့္
Purchase မွာ အႏႈတ္ျပျပီး Balance Sheet ၏ Capital ေအာက္တြင္ Goods Drawing အေနျဖင့္
အနႈတ္ျပေပးရမည္။

Trading A/C Balance Sheet

Purchase 50,000 Capital 1,000,000

(-) Inventory Drawing (-) 10,000 (-) Inventory Drawing (-) 10,000
 FOC, Present
- FOC,Present မ်ား ရွိလွ်င္လည္း လက္ေဆာင္ေပးလိုက္ေသာ Stock ခုေရကို Cost ျဖင့္ တန္ဖိုးတြက္ျပီး
P & L မွာ Exp ျပေပးရမည္။

 Inventory Loss
- Inventory နွင့္ပတ္သက္ျပီး သာမန္ဆံုးရွံဳးျခင္း (Normal Loss) နွင့္ သာမန္မဟုတ္ေသာ ဆံုးရွံဳးျခင္း
(Abnormal Loss) ဆိုျပီး သဘာ၀နွစ္မ်ဳိးရွိသည္။

- (Normal Loss)- ပစၥည္းသဘာ၀အရ ၾကံဳ႔ျခင္း၊က်ယ္ျပန္႔ျခင္း၊အေငြ႔ပ်ံျခင္း၊အရည္ေပ်ာ္ျခင္း၊

ထုတ္လုပ္မႈျဖစ္စဥ္တြင္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ဖိတ္စင္ျခင္း၊ ပ်က္စီးျခင္း၊ေလလြင့္ျခင္း၊စသည့္
ျဖစ္စဥ္မ်ားပါ၀င္သည္။

- (Abnormal Loss)- ခိိုးယူခံရျခင္း၊၀န္ထမ္းမွ မသမာမႈျပဳျခင္း၊မီးေဘး ေရေဘးမ်ားေၾကာင့္ ဆံုးရွံုးျခင္းနွင့္

စာရင္းမွားယြင္းပိ႔ေ
ု ဆာင္ျခင္း စသည့္ ျဖစ္စဥ္မ်ား ပါ၀င္သည္။

-သာမန္ဆံုးရွံဳးမႈမ်ားအတြက္ Double Entry စာရင္းသြင္းရန္ မလိုအပ္ပါ။ စာရင္းအရ ကုန္လက္က်န္

တန္ဖိုးမွပ်က္စီး တန္ဖိုးကိုနႈတ္၇်္ရသည့္ အသားတင္တန္ဖိုးကို စာရင္းပိတ္ကုန္လက္က်န္အျဖစ္ယူရမည္။

ထိုအခါ Trading A/cမွာ ဆံုးရွံဳးူမႈ တန္ဖိုးကို တခါတည္းက်ခံျပီးျဖစ္သြားတယ္။

-သာမန္မဟုတ္ေသာ ဆံုးရွံဳးမႈမ်ားအတြက္ေတာ့ Double Entry သြင္းရမည္္။

ဥပမာ: Stock 100 DR

P&L 20 DR

Trading A/c 120 CR

(စာရင္းပိတ္ကုန္လက္က်န္နွင့္ ပ်က္စီးဆံုးရွံဳးမႈကို စာရင္းညွိုႏႈိင္းျခင္း)

  Damage Stock

Damage Stock မ်ားအတြက္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္အဆင့္ဆင့္က Damage Stock မ်ားကို သီးသန္႔စာရင္း

တခုျပဳစုျပီး Cost ျဖင့္တန္ဖိုးသင့္ထားပါ။ လုပ္ငန္းရွင္ကို တင္ျပျပီး Damage Cost ျပဳရန္ ခြင့္ျပဳမိန္႔
ေတာင္းခံပါ။လုပ္ငန္းရွင္ သေဘာတူေသာ Damage Stock မ်ားကို Inventory လက္က်န္စာရင္းမွ
အႏႈတ္ျပျပီး P&L မွာ Exp ျပပါ။Damage Cost ကို Cost of Sale အုပ္စုထဲတြင္ ထည့္ျပလွ်င္လည္းရသည္။
သို႔ေသာ္ Cost ပမာဏအနည္းမွသာ ျပလုိ႔ရျပီး Cost ပမာဏမ်ားလွ်င္ P&L တြင္လိုင္းခြျဲ ပရမည္။

လုပ္ငန္းရွင္က Exp ျပရန္ခြင့္မျပဳေသးေသာ Damage Stock မ်ားကို Inventory စာရင္းမွ ႏႈတ္ပယ္ျခင္း

မျပဳေသးဘဲ Closing Stock အတိုင္းပဲ ထားပါ။ Final A/c ဆြမ
ဲ ယ့္ စာရင္းကိုင္ရဲ ႔ခြင့္ျပဳခ်က္မရဘဲ
Storekeeper/Sale & Marketing/Showroom/Branch စသည့္ မည္သည့္တာ၀န္ခံမ်ားကမွ Damage
Stock မ်ားကို စာရင္းမွႏႈတ္ပယ္ျခင္းလႊင့္ျပစ္ဖ်က္သိမ္းျခင္းမ်ား မျပဳလုပ္ရန္ စည္းကမ္းထုတ္ျပန္ထားပါ။
မသမာမႈနွင့္အလြသ
ဲ ံုးစားမႈေတြကို Damage Stock ဟုအေၾကာင္းျပႏိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။

 Consignment Account

Comsignment စာရင္းဆိုသည္မွာ Stock မ်ားကို အေရာင္းမဟုတ္ေသးပဲ အပ္ကုန္ထားျခင္း ျဖစ္ရ်္ Sales

Voucher ဖြင့္လ႔မ
ို ရေသးဘဲ Consignment VR (or) (DO) ျဖင့္သာ ကုန္ပို႔ထားရမည္။ Stock မ်ားကို ဌာနခြဲ
တခုကို ေခတၱပို႔ထားသည့္ သေဘာျဖင့္ Closing Stock ေဖာ္ထားရမည္ျဖစ္သည္။တလတခါ Stock သြားစစ္ျပီး
ေလ်ာ့သြားေသာ ပစၥည္းကို အေရာင္းလုပ္ျပီး Sale Voucherဖြင့္ရ်္ေငြေကာက္ျပီးေငြစာရင္းသြင္းရမွာျဖစ္ပါသည္။
သက္ဆိုင္ရာ Consigment စာရင္းတြင္ Stock အနွုတ္စာရင္းျပရမည္။

Consignment အေရာင္းမ်ားအတြက္ ေရာင္းအားေငြ ပမာဏေပၚတြင္ သတ္မွတ္ % တခုျဖင့္ Sale

Commission ေပးရမယ္။Cash Book ကို ေငြစာရင္းသြင္းလွ်င္ ေရာင္းအားေငြ ပမာဏကို Dr Side မွာသြင္း
Sale Commission ပမာဏကို Cr.Side မွာျပန္သြင္းပါ။
အကယ္လ႔ို Consignment ဆက္မေပးလိုရ်္ Stock မ်ားျပန္သိမ္းမည္ဆိုလွ်င္ Stock Return အျဖစ္ Store
Ledger တြင္ အ၀င္ျပန္ျပျပီး Consignment စာရင္းမွာ အႏႈတ္ျပလွ်င္ စာရင္းအားလံုး ရွင္းျပီးျဖစ္သည္။
  Discount Topic

Discount Type (2) မ်ဳိးရွိသည္။

(1) Trade Discount (ကုန္သြယ္ေလွ်ာ့ေငြ)

(2) Cash Discount (ေငြေပၚေလွ်ာ့ေငြ)

Trade (or) Cash Discount (၂မ်ဳိး)လံုးအတြက္ ကိုယ္ကရရင္ Discount Received

ကိုယ္ကေပးရင္ Discount Allowed

Theory အရ Trade Discount ဆိုရင္ Double Entry စာရင္းသြင္းရန္ မလိုအပ္ပါ…

Cash Discount ဆိုရင္ Double Entry စာရင္းမသြင္းလို႔ မရပါ..

-Discount Received ဆို P&L မွာ Income ျပ

-Discount Allowed ဆို P&L မွာ Expense ျပ

 Discount Received စာရင္းသြင္းပံုမ်ား

Trade Discount (Received) အတြက္

For Example

Purchase Vale: 100 Ks (Trade Discount Received: 10 Ks)

Debit Purchase (Net of Trade Discount) 90 ks

Credit Accounts Payable (Net of Trade Discount) 90 ks

-Trading A/c ၏ Purchase Amt မွာ Dis (Amt)ကို တပါထဲေလၽွာ့ထားရင္ P&L တြင္ Income ျပလို႔မရပါ။

Double Entry စာရင္းသြားရန္မလို။

-Purchase မွာ Dis (Amt)ကို တပါထဲ ေလၽွာ့မထားရင္ P&L တြင္ Income ျပန္ျပရမည္။

 Cash Discount Received

Accounts Payable 90 Ks မွာ Dis (5 Ks) ရမည္

Debit Accounts Payable 5 ks

Credit Discount Received (income statement) 5 ks

- ဂ်ာနယ္ရိုက္ျပီး P&L မွာ Income ျပရမည္။

Journal Entry for Discount Received

Creditor’s A/C Debit

To Cash A/C Credit

To Discount Received A/C Credit

 Discount Allowed စာရင္းသြင္းပံုမ်ား

Trade Discount (Allowed) အတြက္

For Example

Sales Value: 100 Ks (Trade Discount Allowed: 10 Ks)

Debit Accounts Receivable (Net of Trade Discount) 90 ks

Credit Sales (Net of Trade Discount) 90 ks

-Sale Revenue မွာတပါထဲေလၽွာ့ထားရင္ P&L တြင္ Exp ျပရန္မလို။

-Sale Revenue မွာ Discount ကိုတပါထဲမေလၽွာ့ထားရင္ P&L တြင္ Exp ျပန္ျပရမည္။

Cash Discount (Allowed) အတြက္

Accounts Receivable 90 Ks မွာ Cash Discount Allowed: 5 Ks ေပးလိုက္မည္

Debit Discount Allowed (income statement) 5 ks

Credit Accounts Receivable 5 ks

- ေၾကြးဆပ္ေငြကို Cash Book (DR Side)တြင္ အျပည့္ျပျပီး Cash Book (Credit Side) မွာ
- Discount Allowed အျဖစ္ အထြက္ျပျခင္းနည္း (သို႔) ဂ်ာနယ္ရိုက္ျပီး P&L မွာ Exp ျပရမည္။

Journal Entry for Discount Allowed

Cash A/C Debit

Discount Allowed A/C Debit

To Debtor’s A/C Credit

Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

 General Knowledge of Accounting and Finance

What is Account? Account (စာရင္း)

 Definition of Account (စာရင္း၏ အဓိပၸာယ္)

Account (စာရင္း) ဆိုသည္မွာ ေငြတန္ဖိုးရွိေသာ အရာမ်ားနွင့္ ပတ္သက္သည့္ ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားခ်က္ မ်ားျဖစ္သည္။

(သုိ႔မဟုတ္) အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္မ်ားခြျဲ ခား ေဖာ္ျပသည့္ မွတ္တမ္းကို (Account) ဟုေခၚသည္။

What is accounting? Accounting (စာရင္းကိုင္ ပညာ)

 Definition of Accounting (စာရင္းကိုင္ပညာ၏ အဓိပၸာယ္)

Accounting is an information system – includes the process of recording, classifying, summarizing,

reporting, analyzing and interpreting the financial condition and performance of a business – in
order to communicate it to stakeholders for business decision making.

စာရင္းကိုင္ပညာ ဆိုသည္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခု၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားနွင့္ ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ အေျခ အေနမ်ားကို

မွတ္တမ္းတင္ျခင္း၊အမ်ဳိးအစားခြျဲ ခင္း၊အနွစ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊တင္ျပျခင္း၊ခြျဲ ခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာသံုးသပ္ျခင္း၊အဓိပၸာယ္ျပန္ဆိုျခင္းမ်ားျဖင္ ့
အစုရွယ္ရွာ၀င္မ်ားအခ်င္းခ်င္းဆက္သြယ္ရ် ္စီးပြားေရးဆိုင္ရာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္အတက္ သတင္းအခ်က္အလက္
နည္းပညာတခု ျဖစ္ပါသည္။

What is Book Keeping? Book Keeping (စာရင္းေရးပညာ)

 Definition of Book Keeping (စာရင္းေရးပညာ၏ အဓိပၸာယ္)

Bookkeeping is the process of recording, in chronological order, the daily transactions of a

business entity and it forms part of the accounting information system.

စာရင္းေရးပညာသည္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းတစ္ခု၏ ေန႔စဥ္လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို မွတ္တမ္း မ်ားတြင္ မွတ္တမ္းတင္

ေရးသြင္းသည့္ ပညာရပ္ျဖစ္ျပီး စာရင္းပညာဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္ နည္းစနစ္၏ အစိတ္အပိုင္း တခုျဖစ္သည္။

1
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

 Basic Accounting Principles and Concepts

Here are the basic accounting principles and concepts:

1. Economic Entity Assumption

2. Monetary Unit Assumption
3. Time Period Assumption
4. Cost Principle
5. Full Disclosure Principle
6. Going Concern Principle
7. Matching Principle
8. Revenue Recognition Principle
9. Materiality
10. Conservatism

1. The economic entity assumption means that any activities of a business must be kept separate
from the activities of the business owner.

A business is considered a separate entity from the owner(s) and should be treated
separately. Any personal transactions of its owner should not be recorded in the business
accounting book unless the owner’s personal transaction involves adding and/or withdrawing
resources from the business.

2. The monetary unit assumption means that only activities that can be expressed in dollar
amounts can be included in accounting records.

The business financial transactions recorded and reported should be in monetary unit, such
as US Dollar, Canadian Dollar, Euro, etc. Thus, any non-financial or non-monetary information that
cannot be measured in a monetary unit are not recorded in the accounting books, but instead, a
memorandum will be used.

3. The time period assumption means that business activities can be reported in distinct time
intervals. These intervals may be in weeks, months, quarters, or in a fiscal year. Whatever the time
period is, it must be identified in the financial statement dates.This principle entails a business to
complete the whole accounting process over a specific operating time period.

2
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

4. The cost principle refers to the historical cost of an item that is reported on the financial
statements. Historical cost is the amount of money that was paid for an item when purchased and
is not changed to account for inflation.

All business resources acquired should be valued and recorded based on the actual cash
equivalent or original cost of acquisition, not the prevailing market value or future value. Exception
to the rule is when the business is in the process of closure and liquidation.

5. The full disclosure principle means that all information that is relative to the business be
reported either in the content of the financial statements or in the notes to the financial statements.

6. The going concern principle refers to the intent of a business to continue operations into the
foreseeable future and not to liquidate the business.

It assumes that an entity will continue to operate indefinitely. In this basis, generally, assets
are recorded based on their original cost and not on market value. Assets are assumed to be held
and used for an indefinite period of time or during its estimated useful life. And that assets are not
intended to be sold immediately or liquidated.

7. The matching principle refers to the manner in which a business reports income and expenses.
This principle requires that businesses use the accrual form of accounting and match business
income to business expenses in a given time period. For example, a sales expense should be
recorded in the same accounting period that sales income was made.

This principle requires that revenue recorded, in a given accounting period, should have an
equivalent expense recorded, in order to show the true profit of the business.

8. The revenue recognition principle addresses the manner in which revenue, or income, is
recognized. This standard requires that revenue be reported on the income statement in the period
in which it is earned.

This principle requires that revenue should be recorded in the period it is earned,
regardless of the time the cash is received. The same is true for expense. Expense should be
recognized and recorded at the time it is incurred, regardless of the time that cash is paid. This is
to show the true picture of the business financial performance.

3
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

9. The materiality principle refers to the measure of importance of a misstatement in accounting

records. For example, if the price of an asset is understated by $10.00, will that misstatement
have enough effect on the financial statements to matter? This is a gray area in accounting
standards that requires professional judgment to be used.

Business transactions that will affect the decision of a user are considered important or
material, thus, must be reported properly. This principle states that errors or mistakes in accounting
procedures, that which involves immaterial or small amount, may not need attention or correction.

10. The last principle that makes me up is conservatism. Conservatism is the principle that calls
for potential expenses and liabilities to be recognized immediately if you are unsure whether they
will actually occur or not, but potential revenue not to be recognized until it is actually received.

This principle states that given two options in the amount of business transactions, the
amount recorded should be the lower rather than the higher value.

 What Is GAAP?

Full name of GAAP is Generally Accepted Accounting Principles. GAAP refers to a specific set of
guidelines that have been established to help publicly-traded companies create their financial
statements.GAAP, is the framework and guidelines of the accounting profession. Its purpose is to
standardize the accounting concepts, principles and procedures

 History of GAAP

Way back in 1929, a significant event in American history occurred. It was called the Stock Market
Crash of 1929, and it affected not only those people who had placed their hard-earned money into
corporate stocks and bonds but also every single person in America. The 1929 stock market crash
was a precursor to one of the hardest economic times that has ever been known, the Great
Depression.

4
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

During this time, many people lost faith in the stock market and in the American economy. The
government decided that there needed to be some way to rebuild that lost faith, and so, in the
early 1930s, the Securities and Exchange Commission (SEC) was created.

The purpose of the SEC was to regulate financial practices among publicly-traded companies. In
1934, the SEC asked for assistance from the American Institute of Accountants, or the AIA, in
examining the formation of financial statements. Two years later, in a report on financial statement
formation, the concept of GAAP was mentioned for the very first time.

In the late 1930s, the AIA created a subcommittee to specifically create the GAAP principles. It
was called the Committee on Accounting Procedure, or CAP, and comprised 18 accountants and
three accounting professors. Shortly after CAP was formed, the first set of GAAP standards was
created. In 1973, the SEC decided to replace CAP with the Financial Accounting Standards
Board (FASB), which is still in place today.

 IFRS (International Financial Reporting Standards)

International Financial Reporting Standards (IFRS) is a set of accounting standards developed by
an independent, not-for-profit organization called the International Accounting Standards Board
(IASB).

The goal of IFRS is to provide a global framework for how public companies prepare and disclose
their financial statements. IFRS provides general guidance for the preparation of financial
statements, rather than setting rules for industry-specific reporting.

Having an international standard is especially important for large companies that have subsidiaries
in different countries. Adopting a single set of world-wide standards will simplify accounting
procedures by allowing a company to use one reporting language throughout. A single standard
will also provide investors and auditors with a cohesive view of finances.

IFRS is sometimes confused with IAS (International Accounting Standards), which are older
standards that IFRS has replaced.

5
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

 Knowledge of Accountancy

Accountancy (စာရင္းေရး စာရင္းကိုင္ပညာ)

စာရင္းေရး စာရင္းကိုင္ပညာ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိသည္္။ ၄င္းတို႔မွာ

၁။ စာရင္းထားပံု မူခ်ေပးျခင္း (Installation of Accounting Systems)

လုပ္ငန္းစလုပ္တဲ့အဖြဲ႔မ်ား၊စာရင္းပံုစံမ်ား မခ်မွတ္ထားေသးေသာ အဖြ႔အ

ဲ စည္းမ်ား၊ စာရင္းမ်ား ထားေသာ္လည္း systems
မက်ေသးသည့္ အဖြ႔အ
ဲ စည္းမ်ားကို သူတို႔ရဲ ႔လုပ္ေဆာင္မႈ မ်ားအရ ေရးမွတ္ရန္လိုအပ္မည့္ စာရင္းပံုစံမ်ား၊စာရင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးရ
ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

၂။ ဘ႑ာေရး စာရင္းကိုင္ပညာ (Financial Accounting)

စာရင္းေရးမွတ္ျခင္းနွင့္လုပ္ငန္းအေျခအေနတိုးတက္မႈတို ႔ကို ေဖာ္ျပရန္ အခါအားေလ်ာ္စြာ ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ား ျပဳလုပ္

ေရးဆြျဲ ခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။

၃။ ကုန္က်တန္ဖိုး စာရင္းကိုင္ပညာ (Cost Accounting)

ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ေသာ လုပ္ငန္းမ်ား၏ ထုတ္လုပ္မႈစရိတ္မ်ား တြက္ခ်က္သည့္ ပညာျဖစ္ပါသည္။

၄။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စာရင္းကိုင္ပညာ (Management Accounting)

စာရင္းကိုင္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားကို အေထာက္အထားျပဳျပီး မွန္ကုန္ေသာ လုပ္ငန္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို

ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ေ၀ဖန္ေသာ ပညာရပ္ျဖစ္သည္။

၅။ အခြန္အေကာက္ စာရင္းကိုင္ပညာ (Tax Accounting)

အခြန္အေကာက္ဆိုင္ရာ ဥပေဒမ်ားအရ အခြန္ေပးေဆာင္ရန္ စနစ္တက်လိုက္နာတြက္ခ်က္ေသာ ပညာျဖစ္ပါသည္။

၆။ ရသံုးခန္႔မွန္းေျခ စာရင္းကိုင္ပညာ (Budgeting)

လာမည့္ကာလအတြင္း လုပ္ငန္းနွင့္ေငြေရးေၾကးေရး ေဆာင္ရြက္ရန္ ၾကိဳတင္ခန္႔မွန္းေရးဆြရ

ဲ ေသာ ပညာျဖစ္သည္။

၇။ စာရင္းစစ္ပညာ (Auditing)

စာရင္းေရးသြင္းခ်က္မ်ား၊ ဘ႑ာေရးရွင္းတမ္းမ်ားသည္ မွန္မမွန္၊ အမ်ားက လက္ခံအတည္ျပဳေသာ နည္းစနစ္မ်ား နွင့္ညီညြတ္မႈ

ရွိမရွိ စစ္ေဆးရ်္ ထင္ျမင္ခ်က္ေပးရေသာ ပညာျဖစ္သည္။

6
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

၈။ အစိုးရ ေငြေၾကးစာရင္းကိုင္ ပညာ (Governmental Accounting)

အစိုးရ အဖြ႔အ
ဲ စည္းမ်ား၏ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကို ျပဌာန္းထားသည့္ နည္းလမ္းဥပေဒမ်ားအရ စာရင္း ေရးမွတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။

 What is Finance?

Definition of Finance

 In General Sense

Finance is the management of money and other valuables, which can be easily converted into
cash."

ေငြနွင့္အျခားတန္ဖိုးရွိေသာအရာမ်ားကိုစီမံခန္႔ချြဲ ခင္းႏွင့္ေငြအျဖစ္လြယ္ကူစြာ ေျပာင္းလဲႏိုင္ျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။

 According to Experts

Finance is a simple task of providing the necessary funds (money) required by the business of
entities like companies, firms, individuals and others on the terms that are most favorable to achieve their
economic objectives.

Finance ဆိုတာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊လုပ္ငန္းမ်ား၊လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္နွင့္တျခားေသာအေျခအေနတစ္ခုမွ
လိုအပ္ေနတဲ့ေငြေၾကးကိုအေထာက္အကူျပဳေပးတဲ့ ရိုးရွင္းတဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္ျပီး သူတုိ႔ရဲ႔ စီးပြားေရး
ဆိုင္ရာရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားကို ေအာင္ျမင္မႈရေအာင္အမ်ားၾကီးအေထာက္အပံ့ျပဳတဲ့အရာျဖစ္သည္။

Finance can also be defined as the science of money management. Finance describes the
management, creation and study of money, banking, credit, investments, assets and liabilities that make
up financial systems, as well as the study of those financial instruments.

Finance aims to price assets based on their risk level and their expected rate of return.

Finance ဆိုတာသိပၸံနည္းက်ေငြေၾကးဆိုင္ရာစီမံခန္႔ခမ
ြဲ ႈလို႔လည္းသတ္မွတ္လို႔ရသည္။Financeမွာစီမံခန္႔ခမ
ြဲ ႈ၊ဖန္တီးျခင္းနွင့္

ေငြနဲ႔သက္ဆိုင္သည္ကိုေလ့လာျခင္း၊ဘဏ္နွင့္သက္ဆိုင္သည္မ်ား၊အေၾကြးမ်ား၊ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈမ်ား၊ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ား၊ေပး၇န္ တာ၀န္
မ်ားစသည့္အခ်က္မ်ားသည္ financial systems, financial instruments မ်ားျဖစ္သည္။

Finance ရဲ ႔ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားမွာ အဖိုးတန္ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို သူတ႔ရ

ို ဲ ႔စြန္႔စားမႈအတိုင္းအတာေပၚမွာအေျခခံျပီး
သူတ႔ေ
ို မွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ပမာဏကိုျပန္ရႏိုင္ဖုိ႔ျဖစ္သည္။

7
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Finance into three distinct categories: public finance, corporate finance and personal finance.
 Public finance includes tax systems, government expenditures, budget procedures,
 Stabilization instruments, debt issues and other government concerns.
 ျပည္သူ႔ဘ႑ာေရးမွာအခြန္နည္းစနစ္မ်ား၊အစိုးရအသံုးစရိတ္မ်ား၊ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာအစီစဥ္လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ာ
း၊အေၾကြးမ်ားနွင့္ တျခားအစိုးရဆိုင္ရာလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ပါ၀င္သည္။

 Corporate finance involves managing assets and debt for a business.

 စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရးမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခုရဲ ႔ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားနွင့္အေၾကြးမ်ားကိုစီမံခန္႔ချြဲ ခင္း

 Personal finance includes proper management of an individual’s income and expenses so

enough money is left over for savings.
 လူပုဂၢိဳလ္ဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရးမွာ လူတစ္ဦးရဲ ႔၀င္ေငြ၊ထြက္ေငြန႔ဲ ပိုေငြကို စုေဆာင္းျခင္းစသည္တို႔ကို
စီမံခန္႔ချြဲ ခင္းတို႔ပါ၀င္သည္။

 Features of Finance

The main appearances or features of finance are depicted below.

အဓိကက်တဲ့ Finance ရဲ ႔သြင္ျပင္လကၡဏာေတြကို ေအာက္ပါပံုနဲ႔ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

8
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

1. Investment Opportunities (ရင္းနွီးျမဳပ္ႏွံမႈ အခြင့္အလမ္းမ်ား)

In Finance, Investment can be explained as a utilization of money for profit or returns.

Finance မွာ ရင္းနွီးျမဳပ္နွံမႈဆိုတာ အျမတ္ရရွိမႈ(သို႔)ျပန္ရမႈေတြအတြက္ ေငြအသံုးျပဳမႈတစ္ခုကိုဆိုလိုသည္။

Investment can be done by:-

1. Creating physical assets with the money (such as development of land, acquiring commercial assets,
etc.),

ေငြျဖင့္ပိုင္ဆိုင္မႈေတြကို ဖန္တီးျခင္း-ေျမယာေတြကိုတိုးတက္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း၊စီးပြားေရးဆိုင္ရာပိုင္ဆိုင္မႈေတြပိုင္ဆိုင္
ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း။

2. Carrying on business activities (like manufacturing, trading, etc.), and

စီးပြားေရးဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကိုဆင့္ပြားျပဳလုပ္ျခင္း။

3. Acquiring financial securities (such as shares, bonds, units of mutual funds, etc.).

Financial Securities (Financial Instruments) ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူညီမႈ contract မ်ားရရွိေအာင္ျပဳလုပ္

Investment opportunities are commitments of monetary resources at different times with an expectation of
economic returns in the future.

ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈအခြင့္အလမ္းမ်ားသည္ ေငြေၾကးဆိုင္ရာအရင္းအျမစ္မ်ားကို ေပါင္းစည္းထည့္သြင္းလုပ္ေဆာင္ျပီးေနာင္

တခ်ိန္မွာ အနာဂတ္အက်ဳိးစီးပြားမ်ားျပန္လည္ရရိွေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္သည္။

2. Profitable Opportunities (အျမတ္ရရွိႏိုင္မႈ အခြင့္အလမ္းမ်ား)

In Finance, Profitable opportunities are considered as an important aspiration (goal).

အျမတ္ရရွိႏိုင္မႈ အခြင့္အလမ္းမ်ားမွာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္အေရးၾကီးေသာအခ်က္မွာ အဓိကရည္မွန္းခ်က္တစ္ခုျဖစ္

Profitable opportunities signify that the firm must utilize its available resources most efficiently under the
conditions of cut-throat competitive markets.

ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ လုပ္ငန္းကရႏိုင္သမွ်ေသာ အရင္းအျမစ္မ်ားကိုအသံုးျပဳျပီး ျပိဳင္ဆိုင္မႈေစ်းကြက္မ်ားရဲ ႔

အေျခအေနအေပၚမွာထိုးေဖာက္ျပီး အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိရန္ျဖစ္သည္။

9
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
Profitable opportunities shall be a vision. It shall not result in short-term profits at the expense of long-term
gains.

ေရတိုအျမတ္ရရွိဖုိ႔ကိုၾကည့္ရမွာမဟုတ္ ေရရွည္မွာအက်ဳိးအျမတ္ရရွိဖုိ႔ကို အသံုးစရိတ္ကိုသံုးရမည္။

For example, business carried on with non-compliance of law, unethical ways of acquiring the business,
etc., usually may result in huge short-term profits but may also hinder the smooth possibility of long-term
gains and survival of business in the future.

ဥပမာ။ ။ဥပေဒမလိုက္နာျခင္း၊ေစာင့္ထိန္းမႈ သိပ္ခါမရွိေသာနည္းလမ္းမ်ားနွင့္စီးပြားလုပ္ျခင္းစသည္တို႔ေၾကာင့္

ေရတိုအက်ဳိးစီးပြားျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း အနာဂတ္မွာလုပ္ငန္း၇ွင္သန္တိုးတက္ဖို႔ ေရရွည္အျမတ္ရရွိႏိုင္မႈေတြမွာ
ေနွာင့္ေနွးမႈေတြျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။

3. Optimal Mix of Funds (အေကာင္းဆံုး မတည္ေငြေပါင္းစပ္မႈ)

Finance is concerned with the best optimal mix of funds in order to obtain the desired and determined
results respectively.

Primarily, funds are of two types, namely,

1. Owned funds (Promoter Contribution, Equity shares, etc.), and

2. Borrowed funds (Bank Loan, Bank overdraft, Debentures, etc).

The composition of funds should be such that it shall not result in loss of profits to the Entrepreneurs
(Promoters) and must recover the cost of business units effectively and efficiently.

4. System of Internal Controls

Finance is concerned with internal controls maintained in the organization or workplace.

Internal controls are set of rules and regulations framed at the inception stage of the organization, and they
are altered as per the requirement of its business.

However, these rules and regulations are monitored at various intervals to accomplish the same which have
been consistently followed. (Inception-ကနဦး၊ Accomplish-ျပီးေျမာက္ေအာင္၊Consistently-အေျပာင္းလဲမရွိ)

10
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
5. Future Decision Making

Finance is concerned with the future decision of the organization.

A "Good Finance” is an indicator of growth and good returns. This is possible only with the good analytical
decision of the organization. However, the decision shall be framed by giving more emphasis on the present
and future perspective (economic conditions) respectively.

ေကာင္းမြန္တဲ့ Finance တစ္ခုသည္ တိုးတက္ၾကီးပြားမႈနဲ႔ေကာင္းမြန္တဲ့၀င္ေငြျပန္ရမႈေတြအတြက္ လမ္းညႊန္သူပါပဲ။

ဒါဟာ အဖြ႔အ
ဲ စည္းရဲ ႔ ေကာင္းမြန္တဲ့ချြဲ ခမ္းစိတ္ျဖာေလ့လာသံုးသပ္မႈရွိေသာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားျဖင့္သာ ျဖစ္ႏိုင္
ပါလိ္မ့္မည္။လက္ရွိနွင့္ အနာဂတ္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအေျခအေနမ်ားကို ပိုမိုထိေရာက္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပံုစံမ်ားျဖင့္
ပံုစံခ်ျပဳလုပ္သင့္သည္။

Conclusion on Finance (ဘ႑ာေရးအေပၚမွေကာက္နႈတ္ခ်က္)

Finance to be more precise is concerned with the management of, ပိုမိုတိက်ေသခ်ာေအာင္

စီမံခန္႔ခရ
ြဲ တဲ့အခ်က္မ်ားကေတာ့

 Owned funds (promoter contribution),

 Raised funds (equity share, preference share, etc.), and
 Borrowed funds (loans, debentures, overdrafts, etc.).

At the same time, Finance also encompasses wider perspective of managing the business generated assets
and other valuables more efficiently.

Finance သည္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားရဲ ႔ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားႏွင့္အျခားအဖိုးတန္အရာမ်ားကိုစုေပါင္းျပီး ပိုမိုထိေရာက္

အက်ဳိးရွိေအာင္ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ရွဳေထာင့္မ်ားျဖင့္ျခံုဳငံုျပီး စီမံခန္႔ခြဲျခင္းျဖစ္သည္။

 Accounting Equation (ALOE) (စာရင္းကိုင္ ညီမွ်ျခင္း)

စာရင္းကိုင္ ညီမွ်ျခင္းဆိုသည္မွာ စီးပြားေရး စတင္လုပ္ကိုင္ရန္အတြက္ ရင္းနီးေငြ လုိအပ္သည္၊ထိုရင္းနွီးေငြထမ
ဲ ွ
လုပ္ငန္းတြင္ လိုအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ား ၀ယ္ယူျခင္းျဖင့္ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ား ျဖစ္လာပါသည္။စီးပြားေရးတြင္ အျခားသူမ်ားသို႔
ေပး၇န္တာ၀န္မ်ားလည္းရွိတတ္ပါသည္။ထိုအေျခအေနကို (Assets =Capital +Liabilities) ဆိုေသာ ညီမွ်ျခင္း တစ္ခုျဖင့္
ေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုညီမွ်ျခင္းသည္လက္က်န္ရွင္းတမ္း(Balance Sheet) ဟု ေခၚေသာ ဘ႑ာေရးအေျချပရွင္းတမ္း
ကိုေဖာ္ညႊန္းထားျခင္းလည္းျဖစ္သည္။စာရင္းကိုင္ ပညာသည္ Accounting Equation ဆိုေသာ ရိုးစင္းေသာ အေတြး ေခၚ
ေပၚမွာ အေျချပဳထားသည္။

Assets (ပိုင္ဆိုင္မႈ) = Capital (ရင္းနွီးေငြ) + Liabilities (ေပးရန္တာ၀န္)

Assets (ပိုင္ဆိုင္မႈ) - Liabilities (ေပးရန္တာ၀န္) = Capital (ရင္းနွီးေငြ)

11
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
 Balance Sheet (လက္က်န္ရွင္းတမ္း)

လက္က်န္ရွင္းတမ္းဆိုသည္မွာ ေန႔တစ္ေန႔ရွိ ရပိုင္ခြင့္မ်ား ၊ရင္းႏွီးေငြ ႏွင့္ ေပးရန္တာ၀န္တုိ႔ကို ေဖာ္ျပထားသည့္ ရွင္းတမ္း

ျဖစ္သည္။လက္က်န္ရွင္းတမ္းကိုေအာက္ပါ အခ်က္အလက္မ်ားျဖင့္ စာရင္းေရးဆြရ
ဲ ပါသည္။

Assets = ရပိုင္ခြင့္မ်ား
Liabilities = ေပးရန္တာ၀န္မ်ား
Capital (or) Equity = ရင္းနီးျမႈပ္ႏွံေငြ

 Assets (ရပိုင္ခြင့္မ်ား)
ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို ပံုေသရပိုင္ခြင့္ (Fixed Assets) မ်ားႏွင့္ လက္ငင္းရပိုင္ခြင့္ (Current Assets) ဟူရ်္
(၂မ်ဳိး)ခြသ
ဲ ည္။

Fixed Assets တြင္ ေအာက္ပါ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားပါ၀င္သည္။

1. Land
2. Building
3. Equipment
4. Furniture
5. Vehicle စသည့္ ျမင္ေတြ႔ကိုင္တြယ္လို႔ရေသာ ပံုေသပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမ်ား

6. Goodwill (နာမည္ေကာင္း)
7. Trade Mark (ကုန္အမွတ္တံဆိပ္)

8. Patent Right (မူပိုင္ခြင့္) စသည့္ျမင္ေတြ႔ကိုင္တြယ္လို႔မရေသာ ပံုေသပိုင္ဆိုင္ပစၥည္းမ်ား ဟူရ်္ချြဲ ခားထားသည္။

Current Assets တြင္ ေအာက္ပါ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားပါ၀င္သည္။

1. Cash On Hand
2. Cash at Bank
3. Stock
4. Trade Debtors
5. Prepaid Expense

 Liabilities (ေပးရန္တာ၀န္မ်ား)
ေပးရန္တာ၀န္မ်ားကိုLong Term Liabilities (ကာလရွည္ေပးရန္တာ၀န္)ႏွင့္CurrentLiabilities(ကာလတိုလက္ငင္းေပးရန္)
ဟူရ်္(၂မ်ဳိး)ခြထ
ဲ ားသည္။

Long Term Liabilities

1. Bank Loan (Long Term)
2. Other Loan (Long Term)

Current Liabilities

12
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
1. Trade Creditor
2. Bank Loan (Short Term)
3. Bank Overdraft
4. Accrued Expense
5. Prepaid Income

Purpose of Accounting (စာရင္းကိုင္ပညာ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား)

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို စာရင္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ စနစ္တက် ေရးသြင္းမွတ္တမ္းတင္တတ္ရန္ႏွင့္
စာရင္းကာလ (Accounting Period) တစ္ခုအတြင္း မည္မွ် ျမတ္မည္၊ရႈံးမည္၊ ရရန္ ၊ေပးရန္ႏွင့္ လုပ္ငန္း၏ပိုင္ဆိုင္မႈ
ရင္းႏွီးေငြမည္မွ်ရွိသည္ တနည္းအားျဖင့္ လုပ္ငန္း၏ ဘ႑ာေရးအေျခအေနမ်ားကို ေဖာ္ျပသည့္ စာရင္းရွင္းတမ္းမ်ားကို
(Financial Statements) မ်ားေရးဆြထ
ဲ ုတ္ျပန္ႏိုင္ရန္ အဓိက ရည္ရြယ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

These financial reports must be prepared in accordance with generally accepted accounting
principles often referred to as GAAP or US GAAP. This part of accounting is referred to as financial
accounting.

After locating and correcting the errors the bookkeeping phase was completed and the accounting
phase began. It began with an accountant preparing adjusting entries so that the accounts reflected the
accrual basis of accounting. Adjusting entries were necessary for the following reasons:

 additional revenues and assets may have been earned but were not recorded
 additional expenses and liabilities may have been incurred but were not recorded
 some of the amounts that had been recorded by the bookkeeper may have been prepayments
which are no longer prepaid
 depreciation and other non-routine adjustments needed to be computed and recorded

After all of the adjustments were made, the accountant presented the adjusted account balances in
the form of financial statements.

Knowledge of Accounting Period and Different of Accrual & Cash Method

There are two main methods of accounting:

 Accrual method
 Cash method

The accrual method of accounting is the preferred method because it provides:

1. a more complete reporting of the company's assets, liabilities, and stockholders' equity at the
end of an accounting period, and

13
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
2. a more realistic reporting of a company's revenues, expenses, and net income for a specific
time interval such as a month, quarter or year.

As a result, US GAAP requires most corporations to use the accrual method of accounting.

 The following table compares the accrual and cash methods of accounting:

 Double Entry System (DES) (ႏွစ္ဘက္သြင္း စာရင္းေရးသြင္းနည္းစနစ္)

စာရင္းသေဘာတြင္ (Double Entry) စနစ္ျဖင့္ စာရင္းေရးသြင္းရမည္ျဖစ္ရ်္ အရစာရင္းသြင္းခ်က္ကို (Debit)

အေပးစာရင္းသြင္းခ်က္ကို (Credit) တြင္ေရးသြင္းရန္ သတ္မွတ္ထားသည္။

ျမီစား (Debit Side) တြင္ ေရးသြင္းရန္ အခ်က္မ်ား

(က) ေငြ၊ခ်က္လက္မွတ္၊ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း၊ စာရင္းဖြင့္ ကုန္လက္က်န္
(ခ) ရရန္ရွိမ်ား (ကုန္သြယ္မႈ ၊အျခား)
(ဂ) ကုန္သြယ္မႈစရိတ္မ်ား ၊ စီမံခန္႔ခမ
ြဲ ႈ ႏွင့္ ေရာင္းခ်ျဖန္႔ျဖဴးမႈစရိတ္မ်ား ၊ ဘ႑ာေရးစရိတ္မ်ား
(ဃ) ဆံုးရႈံးမႈမ်ား ၊တန္ဖိုးေလွ်ာ့စရိတ္ ႏွင့္ ေၾကြးဆံုးစရိတ္မ်ား

ျမီရွင္ (Credit Side) တြင္ ေရးသြင္းရန္ အခ်က္မ်ား

(က) ေငြ ၊ခ်က္လက္မွတ္ ၊ ပိုင္ဆိုင္ပစၥည္း၊ စာရင္းပိတ္ ကုန္လက္က်န္
(ခ) ကုန္ေရာင္းရေငြ ၊လုပ္ေဆာင္မႈအတြက္ ရေငြႏွင့္ အျခား၀င္ေငြမ်ား
(ဂ) ေပးရန္တာ၀န္မ်ား (ကုန္သြယ္မႈ ၊အျခား)
(ဃ) ရင္းနွီးေငြႏွင့္ အျမတ္ရေငြမ်ား

14
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
The Procedure of Complement Accounting Circle
Source Documents (or) Business Papers Bill, Vouchers, Invoice, Debit and Credit Notes,
Bank Pay in slips, and other documents of
accounting information

Original Entry Classify and summarizing data and then entered in books of prime
entry
-Cash Book, Day Books, Returns Inwards and
Outwards Day Books, the Journal

Double Entry Double Entry Accounts (General Ledger)

Checking Trial Balance

Profit or Loss Trading & Profit and Loss Account

Closing Financial Position Balance Sheet

General Knowledge of Source Documents Handling,

Controlling &Keeping for Accounting

(1) Sale Invoice

(2) Purchase Invoice

(3) Credit Voucher

(4) Debit Voucher

(5) Expense Requisition Form

(6) Advance Expense Voucher

(7) Cash Receipt Voucher

15
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
(8) Official Receipt

(9) Stock Receive Voucher

(10) Stock Issue Voucher

(11)Stock Return in Voucher

(12)Delivery Order Voucher

(13) Purchase Requisition Form

(14) Purchase Order

(15)Journal Voucher

 Books of Prime Entry (ပထမသြင္း စာရင္းစာအုပ္မ်ား)

ေန႔စဥ္ စာရင္းသြင္းခ်က္မ်ားအတြက္ ပထမသြင္းစာရင္း စာအုပ္ေပါင္း (၉အုပ္) ရွိပါသည္။
(1) Journal
(2) Purchases Day Book
(3) Purchases Returns Book
(4) Sales Day Book
(5) Sales Returns Book
(6) Cash Book
(7) Petty Cash Book
(8) Bills Receivable Day Book
(9) Bills Payable Day Book

 Journal (မွတ္တမ္းစာအုပ္) အသံုးျပဳပံုမ်ား

Journal (၂မ်ဳိး)ရွိသည္။ ၄င္းတိ႔မ
ု ာွ
General Journal ႏွင့္ Special Journal တို႔ျဖစ္သည္။ Special Journalတြင္ (Cash / Goods/Bills)ဟု အုပ္စ(ု ၃ခု)
ခြဲျခားထားသည္။

(၁) စာရင္းဖြင့္ ၊ စာရင္းပိတ္ ေရးသြင္းခ်က္မ်ား

ယခင္ဘ႑ာေရးနွစ္၏ စာရင္းပိတ္လက္က်န္မ်ားကို လက္ရွိ ဘ႑ာေရးနွစ္တြင္ စာရင္းဖြင့္သည့္အခါတြင္လည္းေကာင္း၊
လက္ရွိ ဘ႑ာေရးႏွစ္ အတြက္စာ၇င္းပိတ္သည့္ အခါတြင္ လည္းေကာင္း ဂ်ာနယ္အသံုးျပဳ ရသည္။

16
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
(၂) သီးျခားပထမသြင္း စာရင္းစာအုပ္မရွိေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား
ပရိေဘာဂ ၊စက္ကိရိယာ စေသာ Fixed Assets မ်ားကို အေၾကြး၀ယ္ ၊အေၾကြးေရာင္း ကိစၥမ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္။
ဥပမာ ။ ။ ပရိေဘာဂ စာရင္း 100000 (DR)
Grand Furniture စာ၇င္း 100000(CR)
(Grand Furniture မွ ဘီဒိုတစ္လံုး ၀ယ္ယူျခင္းအား စာရင္းေရးသြင္းျခင္း)

(၃) စာရင္းေျပာင္းေရႊ႕ ေရးသြင္းခ်က္မ်ား

စာရင္းေခါင္းစဥ္တစ္ခုကို အျခားေခါင္းစဥ္တခုသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေရးသြင္းရန္ လိုအပ္သည့္အခါတြင္ ဂ်ာနယ္အသံုးျပဳရ်္
စာရင္းေရးသြင္းပါ။
ဥပမာ ။ ။လွလွသည္ စာေရးကိရိယာ ၀ယ္ယူရန္ ၾကိဳတင္ေငြ က်ပ္5000 ထုတ္ယူခဲ့ပါသည္။

။စာေရးကိရိယာ စာရင္း 4500 (DR)

။ေငြစာရင္း 500 (DR)
။ၾကိဳတင္ေငြစာရင္း 5000 (CR)

(၄) အမွားျပင္ဆင္သည့္ စာရင္းသြင္းခ်က္မ်ား

လယ္ဂ်ာစာရင္းမ်ားတြင္ စာရင္းေခါင္းစဥ္မွားယြင္းေရးသြင္းမိျခင္း၊သင့္ေငြမွားေရးသြင္းမိျခင္း ၊ Debit / Credit
မွားေရးသြင္းမိျခင္းစသည့္အမွားမ်ား ျပင္ဆင္ရာတြင္ ဂ်ာနယ္ကို အသံုးျပဳရပါသည္။

(၅) စာရင္းညႈိႏိႈင္းသည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား

တန္ဖိုးေလွ်ာ့လ်ာထားျခင္း၊ေၾကြးဆံုးလ်ာထားျခင္း၊ေပးရန္ရွိစရိတ္၊ၾကိဳတင္ေပးစရိတ္မ်ား၊ၾကိဳတင္ရ ၀င္ေငြမ်ား၊ေရႊ
႔ဆိုင္းစရိတ္မ်ား Sales Return (or) Sales Refund မ်ား ၊ Purchase Return (or) Purchase Refund
စသည့္ကိစၥရပ္မ်ားအား စာရင္းညွိႏိႈင္း၇ာတြင္ဂ်ာနယ္ကို အသံုးျပဳသည္။

 Ledger (လယ္ဂ်ာ စာရင္းစာအုပ္)

လယ္ဂ်ာသည္ စာအုပ္တစ္အုပ္ျဖစ္ျပီး စာရင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကို စုစည္းေဖာ္ျပထားျခင္းကို လယ္ဂ်ာစာ၇င္းဟုေခၚသည္။
လယ္ဂ်ာစာရင္း အမ်ဳိးအစား (၂မ်ဳိး)ရွိပါသည္။

(၁) ပုဂၢိဳလ္စာရင္း (Personal Account)

(၂) ပုဂိၢဳလ္မဟုတ္ေသာစာရင္း (Impersonal Account)

Impersonal Account မ်ားကို

Real Account (ပစၥည္းစာရင္း) Assets မ်ား
Norminal (အမည္ခံစာရင္း) စရိတ္ႏွင့္ ၀င္ေငြမ်ား ၊အရႈံးအျမတ္မ်ား ဟူရ်္ထပ္မံချြဲ ခားႏုိင္ပါသည္။

စာရင္းကိုင္တစ္ဦးေန႔စဥ္ လုပ္ေဆာင္ရန္ စာရင္းသြင္းခ်က္မ်ားနွင့္ စာရင္းေရးသြင္းရာတြင္ သတိျပဳရန္ အခ်က္မ်ား

Sales Voucher (ကုန္ေရာင္းေဘာင္ခ်ာ)

Daily Sales List သြင္း Stock Control လုပ္

ေၾကြးက်န္စာရင္းေဖာ္ (AR) Cash Book Daily Expense

17
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

စာရင္းကိုင္ တစ္ဦး ေန႔စဥ္လုပ္ေဆာင္ရန္ ပထမဆံုးထိေတြ႔ရသည္မွာ ကုန္ေရာင္းေဘာင္ခ်ာျဖစ္သည္။ထိုေဘာင္ခ်ာကို

ၾကည့္ျပီးDaily Sales သြင္းျခင္း ၊ Cash Book တြင္ေငြအ၀င္သြင္းျခင္းႏွင့္ ေရာင္းရေငြမ်ားကို ရံုးအသံုးစရိတ္မ်ားျပန္သံုးပါက
CashBookတြင္စာရင္းအထြက္ျပျခင္းတုိ႔ကိုလုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည္။ကုန္ေရာင္းေဘာင္ခ်ာတြင္ေငြအေက်မရျခင္း(သို႔)အေၾကြး၀
ယ္ယူ ျခင္းျဖစ္ပါကအေၾကြးစာရင္းေဖာ္ေဆာင္မႈလုပ္ရမည္။ လက္ငင္းေရာင္းျဖစ္ေစ အေၾကြးေရာင္းျဖစ္ေစ Stock ကိုေတာ့
အထြက္ျပရမည္။

Sales Invoice/Voucher တစ္ေစာင္ကို စနစ္က်စြာေရးသြင္းထားျခင္းရွိမရွိ စစ္ေဆးရန္

ကုန္ေရာင္းေဘာင္ခ်ာတြင္ မျဖစ္မေန ကုန္ေရာင္း ေန႔စပ

ြဲ ါ၀င္ရမည္။ ၀ယ္ယူသူအမည္နွင့္ ေနရပ္လိပ္စာ ဖုန္းနံပါတ္တို႔
ျပည့္စံုစြာျဖည့္သြင္းလိုအပ္သည္္။ေရာင္းခ်သည့္ ပစၥည္းအမည္၊Code Noတို႔မွန္ကန္ဖို႔ လိုအပ္သည္။အေရအတြက္ႏွင့္ ေစ်းွႏႈန္း
တုိ႔ကို မွန္ကန္စြာျဖည့္စြက္ရန္လည္းအထူးလိုအပ္သည္။ေဘာင္ခ်ာေပၚတြင္ ေရာင္းခ်သည့္အေရအတြက္ႏွင့္ ပစၥည္းေစ်းႏႈန္း
ေျမွာက္လဒ္ေၾကာင့္ ရရွိေသာေငြAmountကိုမွန္ကန္တိက်မႈရွိမရွိေသခ်ာစြာစစ္ေဆးပါ။က်သင့္ေငြစုစုေပါင္းကိုလည္း မွန္မမွန္
ေသခ်ာစြာ စစ္ေဆးပါ။ စရံ(သုိ႔) တ၀က္သာေပးေခ်ေသာေရာင္းခ်မႈၾကံဳလာလွ်င္ Total Amount ထဲမွ ေပးေငြကို ေရးထည့္ျပီး
က်န္ေငြကိုေသခ်ာစြာေဖာ္ျပေပးရမည္။ကုန္ေရာင္းေဘာင္ခ်ာတိုင္းတြင္တာ၀န္ခံေရာင္းခ်သူ၏လက္မွတ္ႏွင့္တကြလက္မွတ္
ေအာက္တြင္နာမည္ပါေရးထိုးထားျခင္း္ရွိမရွိစစ္ေဆးရန္မွာအထူးလိုအပ္ေသာအခ်က္ျဖစ္သည္ဟုစာရင္းကိုင္တိုင္းနားလည္
ထားသင့္သည္။

လုပ္ငန္းတြင္းရွိ စာရင္းကိုင္မ်ား ကိုင္တြယ္သံုးစြရ

ဲ န္ Voucher မ်ားကို စနစ္က်နစြာ
ထိန္းသိမ္းနည္းႏွင့္ သတိျပဳလိုက္နာရန္ အခ်က္မ်ား

လုပ္ငန္းတြင္း Serial Number ပါေသာ Voucher မွန္သမွ်ကို Stock စာရင္းထိန္းသိမ္းသကဲ့သို႔ Ledger ေထာင္ျပီး
ေဘာင္ခ်ာ အမ်ဳိးအစားအလိုက္ စာရင္းျပဳစု ထိန္းသိမ္းထားရမည္။ ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို တစ္အုပ္ကုန္မွ တစ္အုပ္ Serial No
အလိုက္သာ ထပ္ထုတ္ေပး ရမွာျဖစ္ျပီး ထုတ္ယူသူ အမည္နွင့္ လက္မွတ္ထိုးခိုင္းျပီး မွတ္သားထားရမည္ျဖစ္သည္။၊Voucher
မ်ားစြာ ထုတ္ထားျပီး ေရးခ်င္သည့္Voucher စာအုပ္တြင္ေကာက္ေရးျခင္းမ်ားလံုး၀ မျပဳလုပ္သင့္။ ေဘာင္ခ်ာအကုန္မ်ား/
(OC)ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို တာ၀န္ခံ စာရင္းကိုင္မ်ားမွ စနစ္တက် ရံုးတြင္ ျပန္လည္သိမ္းဆည္းဖို႔ လိုအပ္သည္။

ေဘာင္ခ်ာတိုင္းကို Serial No အလိုက္သာ အသံုးျပဳရမည္။Serial No မ်ားေက်ာ္သံုးထားျခင္း ၊ Loss Voucher

မ်ားရွိေနျခင္း၊ Voucher မ်ားကို ျဖဲဆုတ္ထားျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားကို စာရင္းကိုင္တိုင္း အထူးသတိျပဳ စစ္ေဆးရ်္
ေတြ႔ရွိလာပါက သက္ဆိုင္ရာ အေရာင္းတာ၀န္ခံႏွင့္ တာ၀န္ရွိသူမ်ားကို ခ်က္ခ်င္းေမးျမန္းစံုစမ္းသင့္ျပီး ထိုကဲ့သို႔ မျပဳလုပ္ရန္
စာရင္းဌာနမွ ခ်မွတ္စည္းကမ္းမ်ား အျဖစ္ အတိအလင္း စည္းကမ္းထုတ္ျပန္သင့္သည္။
Voucher ေပၚတြင္ Correction Pen သံုးျခင္းကို (လံဳး၀) ေရွာင္က်ဥ္ရမည္။မလႊဲသာလို႔ Cancel ျဖစ္သြားေသာ
Voucher မ်ားကို ပိတ္ခ်ဳပ္ျခင္း၊ဆုတ္ျဖဲျခင္းမ်ားလံုး၀ မျပဳလုပ္သင့္။Cancel ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို Cancel File ဖြ႔ျဲ ပီးေသသပ္စြာ
သိမ္းဆည္းထားရမည္။ Voucher စာအုပ္အမ်ားစုကို စာရြက္ (၃)ရြက္ပါ (3)Copy စာအုပ္ကိုသာ အသံုးျပဳသင့္သည္။

18
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
Daily Sale စာရင္း ေရးသြင္းျခင္းနွင့္ ဆိုင္ခမ
ြဲ ်ားအတြက္ Daily Sale Control

DailySale မွတ္တမ္းကို ရံုးခ်ဳပ္စာရင္းအားျဖင့္Computerျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ Manual Sales Ledger ျဖင့္

ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လုပ္ငန္းအေျခအေနအရ အဆင္ေျပသလို ထားရွိႏိုင္သည္။ဆိုင္ခမ
ြဲ ်ားနွင့္ Super Market မ်ားတြင္
Consign ခ်ထားေသာ အေရာင္းေကာင္တာမ်ားတြင္ေန႔စဥ္အေရာင္းမွတ္တမ္းမ်ားကို Form ပံုစံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊
ေဘာင္ခ်ာျဖင့္ေသာ္လည္း ၊ ဗလာစာအုပ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊လုပ္ငန္းလိုအပ္ခ်က္အရ အဆင္သင့္သလို ထားရွိႏိုင္သည္။

Credit Sales (အေၾကြးေရာင္း) ေဘာင္ခ်ာကိုလည္း Daily Sale စာရင္းတြင္ထည့္သြင္းမွတ္တမ္းတင္ရမွာျဖစ္ျပီးCustomer

တစ္ဦးခ်င္းစီအလုိက္ Personal Ledger ေထာင္ရ်္ ေၾကြးက်န္စာရင္းေဖာ္ေဆာင္မႈ Receivable Control လုပ္ေဆာင္ရမည္။

 Inventory Control(ကုန္ပစၥည္းစာရင္းထိန္းသိမ္းျခင္း)
Inventory Control ဆိုသည္မွာ ကုန္ပစၥည္းစာရင္း ထိန္းသိမ္းမႈျဖစ္သည္။မည္သည့္ကုန္ပစၥည္းကိုမဆို ၀င္၊ထြက္၊
လက္က်န္ စသည့္စာရင္း ပံုစံျဖင့္ စာရင္းမွတ္သားထားျပီး ေျမျပင္အရွိ ပစၥည္းအေရအတြက္ႏွင့္ စာရင္းမွတ္တမ္းရွိ
ပစၥည္းအေရအတြက္ ကိုက္ညီမႈရွိေစရန္စာရင္းကိုင္တြယ္ႏိုင္ရမည္။ ကုန္ပစၥည္းနွင့္စာရင္းမွတ္တမ္းထိန္းသိမ္းမႈမ်ား
နည္းစနစ္က်နမႈ တိက်ေသခ်ာမႈမ်ား ရွိဖုိ႔လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။Stock ၀င္၊ထြက္၊လက္က်န္ စာရင္းမ်ားကို ေအာက္ပါ
မွတ္သားနည္းပံုစံမ်ားထဲမွ လုပ္ငန္းတြင္း လိုအပ္ခ်က္အရ ကိုက္ညီသင့္ေတာ္မႈရွိေသာ ပံုစံ တခုခုျဖင့္ ထားရွိႏိုင္သည္။

(1) Manual Stock Ledger

(2) Excel
(3) Bin Card
(4) Accounting Software

Stock စာရင္းထိန္းသိမ္းရာတြင္ လက္ရွိ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ Manual Stock Ledger ကို

မထားမျဖစ္ ထားေနရေသာ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ စာရင္းကိုင္ တစ္ဦးအေနျဖင့္ Manual Stock Ledger တစ္အုပ္ကို
ပံုစံက်စြာ တည္ေဆာက္တတ္ဖုိ႔ လိုအပ္သည္။ Manual Stock Ledger တည္ေဆာက္ပံုမွာ ေအာက္ပါ အေျခခံ အခ်က္ (၄)
ရပ္နဲ႔ ျပည့္စံုရန္ အထူးလိုအပ္ပါသည္။
1. မာတိကာ (အညႊန္း)
2. စာမ်က္ႏွာ နံပါတ္မ်ားကို စာမ်က္ႏွာ၏ (ညာဘက္ထိပ္) တြင္ တပ္ေပးရမည္။
3. ကုန္ပစၥည္းအမ်ဳိးအမည္ ၊ အမ်ဳိးအစား ၊ Code No မ်ားကို စာမ်က္ႏွာ၏ (ဘယ္ဘက္ထိပ္) တြင္ေရးသားထားရမည္။
4. ေန႔စြဲ ၊အေၾကာင္းအရာ ၊ကုန္ရ ၊ကုန္ထုတ္၊ လက္က်န္ ဟူရ်္ ဇယားကြက္မ်ား ခ်ရမည္။
မွတ္ခ်က္ ။ ။မာတိကာ (အညႊန္း) ဆိုသည္မွာ လယ္ဂ်ာစာအုပ္၏ ေရွ႕ဆံုး စာမ်က္နွာတြင္ Ledger တြင္ ပါ၀င္စာရင္း
ေရးသြင္းမည့္ ပစၥည္း အမ်ဳိးအစား အားလံုး၏ နာမည္စဥ္မ်ားကို မ်ဳိးတူရာအုပ္စုလိုက္ဖြဲ႔ျပီး စာရင္းသြင္းပါ။ သို႔မဟုတ္
ပစၥည္းအမ်ဳိးအမည္မ်ားကို ၾကည့္ရ်္ A to Z စီစဥ္ျပီး ေရးသြင္းပါ။ ပစၥည္းအမ်ဳိးအစားမ်ား၏ နာမည္စဥ္မ်ား ေဘးတြင္
ထိုပစၥည္းစာရင္း ဘယ္မွာ ရွိသည္ဆိုတာကို ညႊန္းသည့္ စာမ်က္ႏွာနံပါတ္မ်ားတပ္ထားပါ။

Remark: Stock Ledger သဘာ၀ (2)မ်ဳိးရွိသည္ကို သတိျပဳရမည္။

၄င္းတို႔မွာ (1) Main Stock Ledger = Store Ledger
(2) Sub Stock Ledger = Showroom, Car, Consignment, Branch

19
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Main Stock Ledger (Or) Store Ledger မွာ မည္သည့္ အေရာင္းစာရင္းမွ မႏႈတ္ရပါ။ ႏိုင္ငံျခား (သို႔) ျပည္တြင္းမွ
ျပန္လည္ေရာင္းခ်ရန္ ၀ယ္ယူထားေသာပစၥည္းမ်ား ဂိုေထာင္ကို ၀င္လာခ်ိန္တြင္ Main Store Ledger တြင္အ၀င္သြင္းရမည္။
ဆိုင္ခြမ
ဲ ်ား ၊ Showroom မ်ား ၊အေရာင္းကားမ်ား၊ Consignment ဆိုင္မ်ား သို႔ချြဲ ခမ္းပို႔ေဆာင္ပါက Main Store Ledger တြင္
အထြက္သြင္းရမည္။ထိုအတြက္စာရင္းမ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ Sales ဌာနမ်ား၏ Stock Ledger မ်ားတြင္အ၀င္စာရင္းသြင္းျပီးမွ
ေန႔စဥ္ေရာင္းမ်ားကို စာရင္းႏႈတ္ေပးရမည္။

ေရႊ႕ေျပာင္းရန္ခက္ခဲေသာ ပစၥည္းမ်ား (သို႔) တစ္ခါတရံ Showroom တြင္ ကုန္ေနေသာ ပစၥည္းမ်ားကို ဂိုေထာင္မွ

ယူေရာင္းပါက အေရာင္းစာရင္းကို Store Ledger တြင္ေရာင္းခ်ျခင္းအေၾကာင္းႏွင့္ အထြက္စာရင္းမျပရပါ။စာရင္းထံုးစံအရ
Store Ledger မွထြက္ရ်္ Sales ဌာနနဲ႔ဆိုင္ေသာ Stock Ledger မ်ားတြင္ အ၀င္ျပျပီးမွ အေရာင္းစာရင္းမ်ားကို ထို Ledger
တြင္ အေရာင္းစာရင္းအျဖစ္ အႏႈတ္ျပေပးရမည္။ကုန္ပစၥည္း ပ်က္စီးမႈ ၊လက္ေဆာင္ေပးျခင္းမ်ားႏွင့္ မိမိအလုပ္ရွင္
ထုတ္သံုးေသာ ပစၥည္းမ်ားကိုသက္ဆိုင္ရာ Stock Ledger မ်ားတြင္ အႏႈတ္ျပေပးရမည္။ထို႔ေနာက္ ေငြတန္ဖုိးေဖာ္ျပီး စာရင္း
ထို ေငြတန္ဖိုးမ်ားကို စာရင္းပညာထံုးစံအရ ေရးဆြျဲ ပဌာန္းေပးရမည္။

ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ဂိုေထာင္သို႔ စတင္၀င္လာခ်ိန္တြင္ မိမိတို႔၀ယ္ယူထားသည့္ Invoice အရ၄င္း ၊ Delivery Order

ေဘာင္ခ်ာအရ ၄င္း ၊တာ၀န္ယူပို႔ေဆာင္ လာသူတင္ျပေသာ စာရင္းအရ ၄င္း၊ကုန္ပစၥည္းအေရအတြက္ကို ေသခ်ာစြာ
စစ္ေဆး ယူရမည္။ပ်က္စီးမႈ ၊ ေလ်ာ့ပါးမႈမ်ားရွိလာပါက မွတ္ခ်က္ေရးရ်္ ေပးပို႔သူ နွင့္မိမိအား အုပ္ခ်ဳပ္သူ (သို႔)အလုပ္ရွင္သို႔
တိုက္ရိုက္ တင္ျပရန္လိုအပ္သည္။

Stock Ledger ျဖည့္သြင္းပံု

Main Stock (Store Ledger) တြင္
အ၀င္ရွိပါက 1.ကုန္အ၀င္ေန႔စြဲ
2.အေၾကာင္းအရာတြင္ Supplier Name, Invoice No. စသည္တို႔ကို ေရးရန္
3.၀င္လာသည့္အေရအတြက္တို႔ကို (ကုန္ရအကြက္) တြင္ ျဖည့္သြင္းရန္
4.လက္က်န္ကြက္တြင္ လက္က်န္ျဖည့္သြင္းရန္
အထြက္ရွိပါက1.ကုန္အထြက္ေန႔စြဲ
2.ထုတ္ယူသည့္ဌာန ၊ ထုတ္ယူသူအမည္၊ Issue Vr.No စသည္တို႔ကို ေရးရန္
3.ထုတ္ယူသည့္အေရအတြက္တို႔ကို (ကုန္ထုတ္အကြက္)တြင္ျဖည့္သြင္းရန္
4.လက္က်န္ကြက္တြင္ လက္က်န္ျဖည့္သြင္းရန္

Sub Stock (Sales Stock Ledger) တြင္

အ၀င္ရွိပါက 1.ကုန္အ၀င္ေန႔စြဲ
2.အေၾကာင္းအရာတြင္ Store မွအ၀င္ Issue Voucher No. တို႔ကိုျဖည့္သြင္းရန္
3.၀င္လာသည့္အေရအတြက္ကို (ကုန္ရအကြက္) တြင္ျဖည့္သြင္းရန္
4. လက္က်န္ကြက္တြင္ လက္က်န္ျဖည့္သြင္းရန္

အထြက္ရွိပါက1.ကုန္အေရာင္းေန႔စြဲ
2.အေၾကာင္းအရာတြင္ Customer အမည္၊ Sales Vr.No တို႔ကို ျဖည့္သြင္းရန္
3.ထုတ္ယူသည့္အေရအတြက္တို႔ကို (ကုန္ထုတ္အကြက္)တြင္ ျဖည့္သြင္းရန္
4.လက္က်န္ကြက္တြင္ လက္က်န္ျဖည့္သြင္းရန္

20
 Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
Stock Ledger မ်ားကို ေန႔စဥ္ စာရင္းသြင္း၊စာရင္းႏႈတ္ ပံုမွန္လုပ္ပါ။ လစဥ္ လက္က်န္အမွန္ေဖာ္ရ်္ စာရင္းပိတ္သိမ္းပါ။
မ်ဥ္းပိတ္ပါ။တစ္လ၏ ေနာက္ဆံုးရက္ လက္က်န္သည္ ေနာက္လ (1)ရက္ေန႔အတြက္ စာရင္းဖြင့္လက္က်န္ျဖစ္သည္။

ကုန္ပစၥည္းစာရင္းထိန္းသိမ္းရာတြင္ သတိျပဳရန္ အခ်က္မ်ား

1. ကုန္ထုတ္ေဘာင္ခ်ာ စာအုပ္(သို႔)မွတ္တမ္းစာအုပ္ထားပါ။
2. ကုန္ထုတ္ယူလွ်င္ ခြင့္ျပဳသူ၊ ထုတ္ေပးသူ ၊ထုတ္ယူသူမ်ား လက္မွတ္ေရးထိုးပါ။
3. ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ဂိုေထာင္သို႔ ၀င္ေရာက္လာစဥ္ ထုတ္ေပးစဥ္ (အေရအတြက္)ကို ေသခ်ာစြာ စစ္ေဆးျပီးမွ
အေပး/အယူလုပ္ပါ။
4. Stock ကိုင္တာ၀န္ယူထားသူမ်ားသည္ Store ခန္းအတြင္း တာ၀န္ရွိသူမွ အပ မည္သည့္၀န္ထမ္းမွ် အ၀င္မခံပါနွင့္။
5. တစ္လ တစ္ၾကိမ္ Ground (ေျမျပင္) လက္က်န္ေကာက္ယူျပီး Ledger လက္က်န္စာရင္းမ်ားႏွင့္ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးပါ။
6. Stock Ledger တြင္ အ၀င္၊အထြက္ရွိတိုင္း ေရးသြင္းပါ။
7. ဆိုင္ခြမ
ဲ ်ားမွ ဂိုေထာင္ျပန္ပို႔မ်ား ရွိပါက ဂိုေထာင္စာရင္းတြင္ အ၀င္ျပန္သြင္းရန္ မေမ့ပါနွင့္။
8. Store လယ္ဂ်ာတြင္ မည္သည့္အေရာင္းစာရင္းမွ ႏႈတ္ရ်္မရပါ။

Accountant (Or) Stock Controller တစ္ဦးအျဖစ္ တာ၀န္ယူလုပ္ကိုင္သူ တစ္ေယာက္သည္ ကုန္ပစၥည္းႏွင့္

သက္ဆိုင္ေသာ စာရင္းအသြားအလာ မွန္သမွ်ကို ကၽြမ္းက်င္ပိုင္ႏို္င္ တိက်စြာ လုပ္ကိုင္တတ္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါသည္။ Main Store
စာရင္းအျပင္ ဆိုင္ခမ
ြဲ ်ား၏ အေရာင္းစာရင္း၊အေရာင္းကားမ်ား၏ အေရာင္းစာရင္း ၊Sale Returns, Store Return,
ဆိုင္အခ်င္းခ်င္းလႊဲေျပာင္း (Transfer) စာရင္းမ်ား ၊ Consignment စာရင္းမ်ား ကိုပါစပ္ဆက္လုပ္ေဆာင္ရသည္။
လခ်ဳပ္စာရင္းတြင္ Main Store Ledger လက္က်န္ႏွင့္ဆိုင္ခမ
ြဲ ်ားမွ Sales Stock Ledger လက္က်န္စာရင္းမ်ား အားလံုး
ေပါင္းျပီး Closing Stock လက္က်န္စုစုေပါင္း ရသည္ကို သတိျပဳရမည္။
ဥပမာ : Main Store + Dagon + Yankin = Total
50 +10 + 5 = 65

 AR/AP Control (ကုန္ေၾကြးရရန္ရွိ၊ကုန္ေၾကြးေပးရန္ရွိ စာရင္းထိန္းသိမ္းမႈ)

အေၾကြးေရာင္းေဘာင္ခ်ာ မ်ားကို Credit Sale Invoice ဟု သီးသန္႔ File ဖြ႔၇

ဲ ်္ Customer Name အလုိက္
အညႊန္းထိုးရ်္ လည္းေကာင္း၊A to Z စီစဥ္ရ်္ လည္းေကာင္း သိမ္းဆည္းႏိုင္သည္။တခ်ဳိ႔လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ Customer
တစ္ဦးခ်င္းစီ အလိုက္ တဖိုင္ခ်င္းဖြဲ႔ရ်္လည္း သိမ္းဆည္းၾကသည္။ မည္သည့္ ဖိုင္ဖဲြ႔နည္းျဖင့္ျဖစ္ေစ အေၾကြးေရာင္း
ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို သိမ္းဆည္းသည့္အခါ Vr.No အေဟာင္းဆံုးမွစရ်္ အေၾကြးအရင္ေခ် စနစ္က်င့္သံုးရမွာ ျဖစ္ရ်္
ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို Sr.No အနိမ့္ဆံုးမွ အေပၚသို႔ အစဥ္လိုက္ N0. ျမင့္တက္စနစ္ျဖင့္ သိမ္းဆည္းရပါမည္။

 -အေၾကြးေရာင္း ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို အေၾကြးျပန္ေကာက္သည့္္အခါ အေၾကြးေကာက္ခံသင့္သည့္ေဘာင္ခ်ာကို

စာရင္းကိုင္ ကသာ Serial No စဥ္အလိုက္ သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္ေပးသင့္သည္္။Sales& Marketing မ်ားကိုယ္တိုင္
သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္ျပီး ေကာက္လာသမွ်ေသာ ေငြေၾကးကိုသာ လက္ခံျခင္းမျပဳသင့္။
 အေၾကြးေကာက္၇န္ ေရြးခ်ယ္ျပီးသား ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို စာရင္းကိုင္ ဘက္မွ Note Book တခုတြင္
မွတ္တမ္းထပ္တင္ရန္လိုသည္။ Customer Name /Invoice No/ Amount /Collector Name/ Sign ဆိုျပီး
ဇယားခ်ရ်္ မွတ္တမ္းယူပါ။

21
 Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
 -အေၾကြးေကာက္သူထံ ထည့္ေပးလိုက္မည့္ ေဘာင္ခ်ာမ်ားကို စာရင္းကိုင္ေရးသားထားေသာ Note Book မွ မွတ္တမ္းနွင့္
တိုက္စစ္ခိုင္းျပီး မွန္ကန္ပါက လက္မွတ္ထိုး ၇်္ ေငြေကာက္တာ၀န္ခံကို လက္ခံခိုင္းရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကြးေကာက္ရာေတြ
Sale Invoice အျပင္ Cash Receipt Vr ပါတြဖ
ဲ က္သံုးစြရ
ဲ မည္။

 -Customer ေပးေခ်ေငြကို Cash Receipt Vr ေပၚတြင္ မွတ္တမ္းတင္ရာတြင္ Customer Name/Invoice No/

ေပးေခ်ေငြကို ဂဏန္းေရာ စာသားနွင့္ပါ မွန္ကန္ေအာင္ေရးသားျပီး ေပးေခ်သူကို Sign ထိုးခိုင္းျပီး လက္ခံသူမွ လည္း
တာ၀န္ခံ Sign ထိုးေပးရမည္။

 -အေၾကြးေကာက္ခံလာေသာ ေငြမ်ားကို Cashier မွလက္ခံခ်ိန္တြင္ ေငြတန္းေရျခင္း မျပဳဘဲ Customer Invoice နွင့္ Cash
Receipt Vr ေပၚက Customer ေပးေခ်ေငြစာ၇င္း အေရးအသားေတြကို တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးပါ။ဖ်က္ရာ ျပင္ရာ လံုး၀
မရွိေသာ Cash Receipt Vr ကိုသာ အတည္ျပဳလက္ခံပါ။ထုိ႔ေနာက္ ေငြေရတြက္ရ်္ ျပည့္ပါက Cash Receipt Vr ေပၚတြင္
ေငြလက္ခံသူ Cashier Sign ထိုးေပး၇မည္။

 -အေၾကြးလက္ခံျပီး ေငြမ်ားကို Cash Book တြင္စာရင္းေရးသြင္းျခင္းမျပဳမွီ Document ျပင္ဆင္နည္း (၂)နည္းထဲမွ

တနည္းနည္းကို အသံုးျပဳရမည္္။ပထမနည္းက Credit Vr ေရးသြင္းရ်္ Credit Vr ေနာက္တြင္ Cash Receipt Vr ႏွင့္ Sale
Invoice တို႔ကို ပူးတြျဲ ပင္ဆင္ျပီးမွ Cash Book ထဲေငြစာရင္းသြင္းရန္။

 ဒုတိယနည္းမွာ Journal ရိုက္နည္းျဖစ္သည္။Journal Vr ေပၚတြင္ လက္ခံရရွိေငြ Receivable Income ကို DR/Balance

DR/ Receivable –CR တြင္ထားရ်္ Journal ရိုက္ရ်္ Journal Vr ေနာက္မွာ Cash Receipt Vr နဲ႔ Invoiceကိုပူးတြျဲ ပင္ဆင္
ျပီး Cash Book မွာ ေငြစာရင္းသြင္းရမည္္။

 အထူးျပဳလုပ္ခ်က္ အေနနဲ႔ ေနာက္တြဲျပဳမယ့္ Sale Invoice ေတြေပၚမွာ Cash Book ကို ေငြစာရင္းသြင္းတဲ့ Date Seal
ထုသင့္သည္။ ထို Date ကို အေၾကြးေကာက္ခံ Date နွင့္(၁ရက္)အျပင္ပိုမကြာသင့္ပါ။ကြာခဲ့ လွ်င္ ျပသနာ
(၃ခု)ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္္။အေၾကြးေကာက္ေငြမ်ား စာရင္းမ၀င္ဘဲ Closing Cash Bal မမွန္ကန္ျခင္း၊အေၾကြးစာရင္းမ်ား
ကိုက္ညီမွန္ကန္မႈ မရွိရ်္ Customer နဲ႔အျငင္းအခံုျဖစ္ျခင္း၊အေၾကြးေကာက္ခံရေငြကို ရံုးသို႔မအပ္ဘဲအလြသ
ဲ ံုးစားျပဳ
ျခင္းမ်ားျဖစ္ေပၚသည္ကို အခ်ိန္မွီမသိရွိလိုက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။ ေငြအေက်မရေသးသည့္ ေဘာင္ခ်ာဆိုလွ်င္
ေနာက္တြအ
ဲ ျဖစ္ Copy ဆြရ
ဲ ်္တြျဲ ပီး Invoice မူရင္းကိုေဘာင္ခ်ာFileမွာျပန္သိမ္းဆည္းရန္နွင့္ေငြအားလံုးေက်ျပီး သား
Invoice ကိုေတာ့ မူရင္းအတိုင္းေနာက္တြျဲ ပဳလုိ႔ ရသည္။

Accounts Receivable Control Format

Customer Name
Adress 1
Phone No:
Sales Settlement Opening Sales Amount
Date Particular Discount Balance Due
Vr-no Vr-no Debt Amount appiled
1-Jan-10 100000 100,000
1-Jun-10 1601 516,000 616,000
10,320 505,680 100,000
100,000
100,000
100,000
100,000

100,000
516,000 10,320 505,680

22
 Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Accounts Payable Control Form

Supplier Name
Adress 2
Phone No:
Purchase Settlement Opening Purchase Amount
Date Particular Discount Balance Due
Vr-no Vr-no Debt Amount appiled
1-Jan-10 11000 11,000
1-Jun-10 100,000 50,000 61,000
61,000
61,000
61,000
61,000
61,000

61,000
100,000 - 50,000

Cash Control (Or) Cash Management (ေငြစာရင္း ကိုင္တြယ္ထိန္းသိမ္းမႈ)

စီးပြားေရး လုပ္ငန္းမ်ား၏ ေငြစာရင္းမ်ားကို Cash Book (ေငြစာရင္း) စာအုပ္တြင္ေရးသြင္းမွတ္တမ္းတင္ၾကရသည္။
Cash Book တြင္ ေရးသြင္း မွတ္တမ္းတင္ထားေသာ ေငြ အ၀င္/အထြက္စာရင္းမ်ားအတြက္သက္ေသအေထာက္အထား
မ်ားခိုင္လံုမႈနွင့္ ရွင္းလင္းတိက်မႈမ်ားရွိေစရန္ Cash Book တြင္ မေရးသြင္းမွီ ေငြေပး/ေငြယူ ကိစၥမ်ား စတင္ ျပဳလုပ္စဥ္မွာပင္
စာရင္းသေဘာတရား အရ Debit / Credit Voucher မ်ားကို ဦးစြာ သံုးစြဲ လုပ္ကိုင္ၾကရပါမည္။

လုပ္ငန္းတြင္းရွိ ၀င္ေငြရႏိုင္စရာ အဓိကအေၾကာင္းအရာျဖစ္ေသာ လက္ငင္းကုန္ေရာင္း Voucher မ်ားႏွင့္မည္သည့္

ေငြအ၀င္အေၾကာင္းအရာအတြက္မဆို(CreditVoucher)ဖြင့္ရ်္ ေန႔စတ
ြဲ ပ္၊ ေဘာင္ခ်ာနံပါတ္စဥ္ေရးျပီး ေငြ၀င္လာသည့္
အေၾကာင္းအရာကို ျပည့္စံုေသခ်ာစြာေရးသားရမည္။ ထုိ႔ေနာက္ေငြပမာဏကို ဂဏန္းေရာ စာသားျဖင့္ ေသခ်ာစြာေရးသား
အေၾကာင္းအရာႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြေသာ စာရင္းေခါင္းစဥ္ကို အေပၚတြင္ ေရးသားေပး၇မည္။

Credit ေဘာင္ခ်ာ တစ္ေစာင္တြင္ ေငြသင

ြ ္းသူ ၊ေငြလက္ခံသူ လက္မွတ္မ်ားျပည့္စံုေအာင္ ေရးထိုးရမည္။ကုန္ေရာင္း
ေဘာင္ခ်ာႏွင့္ တျခားေသာ မည္သည့္ေငြအ၀င္ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အေထာက္အထား စာရြက္ စာတမ္းကိိုမဆို ေနာက္တြဲအျဖစ္
ထို Credit Voucher ေနာက္တြင္ ပူးတြျဲ ပီးေနာက္ ထိုေဘာင္ခ်ာကိုၾကည့္ျပီး Cash Book၏DebitSideတြင္ေရးသြင္း
ရမည္ျဖစ္ပါသည္။

ေန႔စဥ္အေထြေထြအသံုးစရိတ္မွန္သမွ်ကို (Debit Voucher) ဖြင့္ရ်္ ေန႔စတ

ြဲ ပ္ ၊ေဘာင္ခ်ာ နံပါတ္စဥ္ေရးျပီး ေငြထက
ြ ္သြား
ေသာအေၾကာင္းအရာကိုျပည့္စံုေသခ်ာစြာေရးသားရမည္။ထုိ႔ေနာက္ေငြပမာဏကိုဂဏန္းေရာစာသားျဖင့္ပါ ေသခ်ာစြာ ေရးသားျပီး
အေၾကာင္းအရာႏွင့္လိုက္ေလ်ာညီေထြေသာ စာရင္းေခါင္းစဥ္ကို အေပၚတြင္ေရးသားေပးရမည္။
Debit ေဘာင္ခ်ာတစ္ေစာင္တြင္ ေငြထုတ္ေပးသူ၊ေငြထုတ္ယူသူ၊ခြင့္ျပဳသူလက္မွတ္မ်ား စံုလင္ေအာင္ ေရးထိုးၾကရမည္။
သံုးစြေ
ဲ သာ အေၾကာင္းအ၇ာနွင့္ ညီမွ်ေသာ အေထာက္အထားစာရြက္စာတမ္းမ်ားကို ေနာက္တြမ
ဲ ်ားအျဖစ္ ပူးတြျဲ ပီး ျပည့္စံုပါက
Cash Book ၏ Credit Side တြင္ေရးသြင္းရမည္ျဖစ္ပါသည္။

23
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

ေငြစာရင္းတည္ေဆာက္မႈကို ေအာက္ပါအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားမွစာရင္းေကာက္ယူ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည္။

1.ကုန္ေရာင္း ေဘာင္ခ်ာမ်ား
2.ကုန္၀ယ္ ေဘာင္ခ်ာမ်ား
3.အေထြေထြ အသံုးစရိတ္ ေဘာင္ခ်ာမ်ား စာရြက္စာတမ္းမ်ား
4.အျခား၀င္ေငြ အေၾကာင္းအရာမ်ား ၊အေၾကြးရေငြမ်ား၊အေၾကြးေပးရန္မ်ား

ေငြစာရင္းထိန္းသိမ္းမႈတြင္ Cash Transaction နွင့္ Non Cash Transaction ဟူရ်္ (၂)မ်ဳိးႏွစ္စားရွိရာ Non Cash
Transaction မ်ားကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ Ledger မ်ားတြင္ စာရင္းေရးသြင္းရမွာ ျဖစ္ျပီး ေငြတကယ္၀င္ တကယ္ထြက္
စာရင္းမ်ားအားလံုးကို Cash Transaction ဟုသတ္မွတ္ျပီး ေငြစာရင္းစာအုပ္ Cash Book တြင္ စာရင္းေရးသြင္း ရမည္။
Cash Book ခိုင္မာမႈရွိမွ လုပ္ငန္းအရႈံး၊အျမတ္စာရင္း ဆြယ
ဲ ူလို႔ရမွာ ျဖစ္သျဖင့္ Cash Book ကိုစနစ္တက်ေရးသြင္းတတ္ရန္
အထူးလိုအပ္သည္။Cash Book တြင္ ေငြအ၀င္ (သို႔) အထြက္ျဖစ္စဥ္တိုင္းတြင္ အၾကမ္းပံုစံေရးမွတ္ျခင္းမ်ဳိး လံုး၀ မျပဳလုပ္
သင့္ပါ။သက္ဆိုင္ရာ စာရင္းေခါင္းစဥ္မ်ားျဖင့္ ေအာက္တြင္ သံုးစြေ
ဲ သာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ျပည့္စံုေသခ်ာေအာင္
ေရးသားရမည္။
မွတ္ခ်က္ ။ ။ ေငြစာရင္း ကိုင္တြယ္ရာတြင္ စာရင္းကိုင္တိုင္းအတြက္ အထူးသတိျပဳရန္ႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္ရန္အခ်က္မွာ
ေငြ၀င္ ၊ ေငြထက
ြ ္ ကိစၥတိုင္း၏ အေၾကာင္းအရာကိုၾကည့္ရ်္ စာရင္းေခါင္းသတ္မွတ္ေပးရျခင္းကိစၥျဖစ္သည္။
လုပ္ငန္းတခု၏ Financial Statements တြင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပမည့္ စာရင္းေခါင္းစဥ္မ်ား အားလံုးကို စီစဥ္
ထားေသာ List ကို Chart of Account List ဟုေခၚျပီး အတိုေကာက္ (COA)ဟုေခၚသည္။စာရင္းကိုင္တာ၀န္
ယူမည့္သူတစ္ဦးသည္ မိမိလုပ္ငန္းတြင္ စာရင္းမ်ားကိုင္တြယ္ေရးဆြရ
ဲ န္အတြက္ ထို (COA) List ကို စဥ္းစား
ထားျခင္း စီစဥ္ထားျခင္းမရွိပဲ စာရင္းကိုင္တြယ္ရ်္ မရႏိုင္ပါ။ေငြ၀င္/ထြက္ စာရင္းမ်ားကို စာရင္းေခါင္းစဥ္မေပးပဲ
အၾကမ္းမွတ္သားျခင္းျဖင့္ Financial Statements မ်ားေရးဆြႏ
ဲ ိုင္မည္ မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

Cash Book လက္က်န္ရွာျခင္း

ေန႔တစ္ေန႔ရ႕ဲ အရမ်ားကို Debit Side တြင္ေပါင္းပါ Total Receive ကိုရမည္။
ေန႔တစ္ေန႔ရ႕ဲ အေပးမ်ားကို Credit Side တြင္ေပါင္းပါ Total Payment ကိုရမည္။
ေန႔တစ္ေန႔ရ႕ဲ Closing Balance သည္ေနာက္တစ္ေန႔အတြက္ Opening Balance ျဖစ္သည္။
(Opening Balance + Total Receive) – Total Payment = Closing Balance

အေၾကြး၀င္ေငြမ်ားသည္ (ေန႔စဥ္ Cash Down) အေရာင္း၀င္ေငြႏွင့္ သဘာ၀ခ်င္း မတူညီရ်္ Cash Book တြင္ေရးသြင္း
သည့္အခါ Sales Income မ်ားႏွင့္ ေရာရ်္စာရင္းသြင္းလွ်င္ မွားယြင္းပါလိမ့္မည္။ Receivable Income အေနျဖင့္ Account
Head ခြရ
ဲ ်္ စာရင္းေရးသြင္းရပါမည္။

 Advance Income / Advance Sales (or) Prepaid Sales

(ၾကိဳတင္ရ ၀င္ေငြ ၊ၾကိဳတင္ေရာင္း၀င္ေငြ)

ၾကိဳတင္ရ ၊ၾကိဳတင္ေရာင္း အတြက္ ေငြလက္ခံခ်ိန္တြင္ Sale Invoice မျဖတ္ရ။ Official Receipt ျဖင့္သာ ေငြလက္ခံျပီး
Cash Book ရဲ႔ Debit Side တြင္ Advance Sales (or) Prepaid Sales ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ေငြစာရင္းသြင္းပါ။ Balance Sheet
တြင္ Liabilities ေအာက္မွာ ေပးရန္ရွိ စာရင္းျပန္ေဖာ္ေပးရမည္။ထို Adv Sale Amt ကို P&L တြင္ထည့္မဆြရ
ဲ …
တကယ္အေရာင္း Confirm ျဖစ္ေသာကာလတြင္သာ Sale Invoice ဖြင့္ရ်္ထို Sale Amt ကို P&L တြင္ထည့္ဆြပ
ဲ ါ..
Balance Sheet မွာ ေပးရန္ရွိေဖာ္ထားေသာ ဂဏန္းကို Journal ရိုက္ျပီးစာရင္းေခ် မွတ္တမ္းထားရမည္။

24
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

 General Ledger စာရင္းသြင္းျခင္း (GL Control)

စာရင္းသေဘာတြင္ Cash Book မွ Debit /Credit ေငြ၀င္ျခင္း၊ေငြထက
ြ ္ျခင္း အေၾကာင္းအရာ အားလံုးကို Account
Head အလိုက္ General Ledger သို႔စာရင္း ထပ္မံပို႔ေဆာင္ေရးသြင္းရမည္။Cash Book မွ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို GL
လိုက္ေသာအခါ Double Entry စနစ္ျဖင့္ Opposite Side ျဖင့္ေရးသြင္းရမည္။တစ္လျပည့္လွ်င္ လယ္ဂ်ာကို စာရင္းပိတ္ပါ။
Account Head တခုခ်င္းစီအလိုက္ စုစုေပါင္း ဂဏန္းမ်ားထြက္လာပါက Financial Statements ဆြရ
ဲ န္ (Income &
Expense) စာရင္းပိတ္ လက္က်န္မ်ားကို ရရွိမွာျဖစ္သည္။

Trial Balance (အစမ္းရွင္းတမ္း)

အစမ္းရွင္းတမ္းဆိုသည္မွာ ေငြ ၊ဘဏ္ ၊အေသးသံုးေငြ လက္က်န္မ်ားအပါအ၀င္ လယ္ဂ်ာစာရင္းအားလံုး၏ Debit /
Credit လက္က်န္မ်ားကို Debit / Credit ဇယားႏွစ္ခုခရ
ြဲ ်္ေဖာ္ျပေရးသြင္းထားေသာ ရွင္းတမ္းျဖစ္သည္။စာရင္းေရးသြင္းမႈ
၊လက္က်န္ေဖာ္ထုတ္မႈမ်ားမွန္ကုန္ပါကအစမ္းရွင္းတမ္း၏(Debit)/(Credit)စုစုေပါင္းဂဏန္းမ်ားကိုက္ညီမႈရွိမွာျဖစ္သည္။
စာရင္းေရးသြင္းမႈ ႏွင့္လက္က်န္ေဖာ္ထုတ္မႈမွားပါက အစမ္းရွင္းတမ္း ကိုက္ညီမႈ ရွိမည္မဟုတ္ပါ။ထုိ႔ေၾကာင့္ အစမ္းရွင္းတမ္း
ေရးဆြစ
ဲ ိစစ္ျခင္းျဖင့္ အေျခခံ စာရင္းေရးသြင္းခ်က္မ်ား မွန္မမွန္ စိစစ္ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္သည္။
အစမ္းရွင္းတမ္း၏ ျမီစားႏွင့္ျမီရွင္ စုစုေပါင္း ကိုက္ညီမႈရွိယံုျဖင့္ အေျခခံ စာရင္းသြင္းခ်က္မ်ား မွန္ကန္သည္ဟု
မယူဆႏိုင္ပါ။လယ္ဂ်ာစာရင္းလက္က်န္မ်ားမွ အစမ္းရွင္းတမ္းကို မထိခိုက္ေသာ အမွားနွင့္ ထိခိုက္သည့္အမွားဟူရ်္
နွစ္မ်ဳိးေတြ႔ႏိုင္ပါေသးသည္။

အစမ္းရွင္းတမ္း၏ တူညီမႈကို မထိခိုက္သည့္အမွားမ်ား

အစမ္းရွင္းတမ္း၏ တူညီမႈကို မထိခိုက္သည့္အမွား (၆)မ်ဳိးရွိပါသည္။၄င္းတို႔မွာ-

(၁) ေမ့က်န္အမွား (Errors of Omission)

အေရာင္းအ၀ယ္ ႏွင့္ ေငြစာရင္းဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုခက
ု ို စာရင္းသြင္းရန္ (လံုး၀) ေမ့က်န္သြားျခင္းမ်ဳိးကို
ဆိုလိုသည္။
ဥပမာ။ ။ အပိုပစၥည္းမ်ားေရာင္းရေငြ ၊ အျခားရေငြ၊ ခရီးစရိတ္ေပးေငြ၊ လုပ္ခေပးေငြ စသည့္လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုခုကို
စာရင္းသြင္းရန္ ေမ့က်န္ခဲ့ျခင္း

ထိုေမ့က်န္ အမွားမ်ဳိးကို အမွားျပင္ဂ်ာနယ္ေရးဆြရ

ဲ ်္ ေအာက္ပါအတိုင္းစာရင္းမွတ္တမ္းျပဳရသည္။

Date Particular Debit Credit

ေငြစာရင္း ၅၀၀၀၀
အျခားရေငြ ၅၀၀၀၀
(အျခားရေငြ ေငြက်ပ္ ၃၀၀ ကိုစာရင္းေရးသြင္းရန္ ၅၀၀၀၀ ၅၀၀၀၀
က်န္ခဲ့ျခင္းအား စာရင္းညွိႏႈိုင္းျခင္း )

(၂) အေရးအမွား (Errors of Commission)

လယ္ဂ်ာစာအုပ္သို႔ စာရင္းပို႔ေဆာင္ရာတြင္ ေခါင္းစဥ္မွား (သို႔) အမည္မွားတြင္ ေရးသြင္းမိျခင္းကိုဆိုလိုသည္။
ဥပမာ။ ။ ကုန္၀ယ္သယ္ခကို အေထြေထြ အသံုးစရိတ္ေခါင္းစဥ္တြင္ မွားသြင္းမိျခင္း
ဦးေအး၀င္း၏ စာရင္းအစား ဦးေက်ာ္၀င္း စာရင္းသို႔ မွားေရးမိျခင္း

25
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

ထိုအမွားမ်ဳိးကို ျပင္လိုပါက ေအာက္ပါအတိုင္း ျပင္ဆင္ရမည္။

Date Particular Debit Credit

ကုန္၀ယ္သယ္ခ ၁၀၀၀၀၀
အေထြေထြ အသံုးစရိတ္ ၁၀၀၀၀၀
(ကုန္၀ယ္သယ္ခ ၁၀၀၀၀၀ က်ပ္ကို အေထြေထြ ၁၀၀၀၀၀ ၁၀၀၀၀၀
အသံုးစရိတ္စာရင္းသို႔ မွားေရးမိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

(၃) ခုနွိပ္အမွား (Errors of Compensating)

လယ္ဂ်ာတြင္ စာရင္းတခု၏ အမွားသည္ အျခားစာရင္းတခု၏ အမွားကိန္းဂဏန္းတူညီေနျခင္းမ်ဳိးကို ဆိုလိုသည္။
ဥပမာ။ ။ ေၾကာ္ျငာခစာရင္းတြင္ ၂၀၀၀၀ ပိုေရးမိျခင္းနွင့္ အေၾကြးျပန္ရေငြ စာရင္းတြင္ ၂၀၀၀၀ ပိုေရးမိျခင္း၊
ေလွ်ာ့ေပးေငြ စာရင္းတြင္ ၁၀၀၀ ေလွ်ာ့ေရးမိျခင္းနွင့္ Debtor စာရင္းတြင္ ၁၀၀၀ ပိုေရးမိျခင္းတို႔မွာ ခုနွိမ္အမွားမ်ားျဖစ္သည္။

(၄) မူအရအမွား (Errors of Principle)

စာရင္းေရး စာရင္းကိုင္မူအရ သာမန္အသံုးစရိတ္ကို မတည္ အသံုးစရိတ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ေပးရန္တာ၀န္ကို အျမတ္
အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ အမည္ခံ စာရင္းကို ပစၥည္းစာရင္း အျဖစ္လည္းေကာင္း မွားေရးမိျခင္းကို ဆိုလိုသည္။
ဥပမာ။ ။ ရံုးသံုးစာေရး ကိရိယာ ၀ယ္သည္ကို ရံုးသံုးစက္ပစၥည္းစာရင္း သို႔ စာရင္းပို႔ေဆာင္ထားျခင္း ၊
Creditor သို႔ ကုန္ဖုိးေပးရန္ရွိ ကို အျမတ္အျဖစ္စာရင္းသြင္းထားျခင္းမ်ဳးိကို ဆိုလိုသည္။

ဥပမာ။ ။ Calculator တလံုး၀ယ္ယူျခင္းကို Office Equipment တြင္ေရးသြင္းမိပါက အမွားျပင္ဂ်ာနယ္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း

ျပင္ဆင္ရမည္။

Date Particular Debit Credit

Stationary ၃၅၀၀
Office Equipment ၃၅၀၀
(Stationary ၀ယ္ယူေငြ ၃၅၀၀ က်ပ္ကို Office ၃၅၀၀ ၃၅၀၀
Equipment စာရင္းတြင္ မွားေရးမိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

(၅) မူလေရးသြင္းစဥ္ အမွား (Errors of Original Entry)

မူလေရးသြင္းစဥ္ အမွားဆုိသည္မွာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ တစ္ခု၏ တန္ဖိုးကို စာရင္းေရးသြင္းရာတြင္ တန္ဖိုးအမွားျဖင့္ Debit /
Credit ဆိုက္ နွစ္ဘက္စလံုးတြင္ ေရးသြင္းမိျခင္းကို ဆိုလိုသည္။
ကုန္ေရာင္း၀င္ေငြ ၅၈၀၀ ကို ၈၅၀၀ ျဖင့္ စာရင္းသြင္းမိျခင္း၊ကုန္ေရာင္းျပန္သြင္း ၂၅၀၀ ကို ၅၂၀၀ ျဖင့္မွားသြင္းထားျခင္း
အထက္ပါ မွားယြင္းမႈ မ်ားအတြက္ အမွားျပင္ဂ်ာနယ္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။
Date Particular Debit Credit
Sales ၂၇၀၀
Cash ၂၇၀၀
(ကုန္ေရာင္း၀င္ေငြ ၅၈၀၀ က်ပ္ကို ေငြစာရင္းနွင့္ ၂၇၀၀ ၂၇၀၀
ကုန္ေရာင္း စာရင္းတုိ႔တြင္ ၈၅၀၀ျဖင့္ မွားေရးမိျခင္း
အားျပင္ဆင္ျခင္း)
Date Particular Debit Credit
Ko Aye ၂၇၀၀
Sales Refund ၂၇၀၀
(Sales Refund ေငြ ၂၅၀၀ ကို ၅၂၀၀ျဖင့္ စာရင္းတြင္ ၂၇၀၀ ၂၇၀၀
မွားေရးမိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

26
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

(၆) ႏွစ္ဖက္ေျပာင္းျပန္အမွား (Complete Reversal Entries)

ျမီစား ေရးသြင္းရမည့္ စာရင္းကို ျမီရွင္သြင္းျပီး၊ျမီရွင္သြင္းရမည့္ စာရင္းကို ျမီစားဘက္တြင္ သြင္းထားေသာေၾကာင့္
တန္ဖိုးကိန္းဂဏန္းတူညီေန၇်္ အစမ္းရွင္းတမ္းကို မထိခိုက္ေသာ္လည္း ဘက္မွာသြင္းထားသျဖင့္ မွန္ကန္မွႈမရွိပါ။ ႏွစ္ဘက္
ေျပာင္းျပန္အမွားမ်ားအတြက္ မူလေရးသြင္းခ်က္တန္ဖိုးကို နွစ္ဆျပဳရ်္ ျပင္ဆင္ရပါမည္။

ဥပမာ -ဦးေက်ာ္ေအးထံမွ ကုန္ေၾကြးရေငြ ၅၀၀၀၀ကို ဦးေက်ာ္ေအး စာရင္းတြင္ ျမီစား ေငြစာရင္းတြင္ ျမီရွင္

ေရးသြင္းထားျခင္း၊ကုန္၀ယ္သယ္ခ ေပးေငြ ၃၀၀၀၀ ကို ေငြစာရင္းတြင္ ျမီစား၊ ကုန္၀ယ္သယ္ခ စာရင္းတြင္
ျမီရွင္ေရးသြင္းထားျခင္းျဖစ္သည္။

အထက္ပါ အမွားမ်ားအတြက္ အမွားျပင္ဂ်ာနယ္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။

Date Particular Debit Credit
ေငြစာရင္း ၁၀၀၀၀၀
ဦးေက်ာ္ေအးစာရင္း ၁၀၀၀၀၀
(ဦးေက်ာ္ေအးထံမွ ကုန္ေၾကြးရေငြ ၅၀၀၀၀ ကို
ဦးေက်ာ္ေအးစာရင္းတြင္ ျမီစား၊ေငြစာရင္းတြင္ ျမီရွင္ ၁၀၀၀၀၀ ၁၀၀၀၀၀
ေရးသြင္းထားျခင္းအား ျပင္ဆင္ျခင္း)

Date Particular Debit Credit

ကုန္၀ယ္သယ္ခ ၆၀၀၀၀
ေငြစာရင္း ၆၀၀၀၀
(ကုန္၀ယ္သယ္ခေပးေငြက်ပ္္၃၀၀၀၀ကို ေငြစာရင္းတြင္ ၆၀၀၀၀ ၆၀၀၀၀
ျမီစား၊ကုန္၀ယ္သယ္ခ စာရင္းတြင္ ျမီရွင္ ေရးသြင္းထား
ျခင္းအား ျပင္ဆင္ျခင္း)

အစမ္းရွင္းတမ္း၏ တူညီမႈကို ထိခိုက္သည့္အမွားမ်ား

အစမ္းရွင္းတမ္း၏ တူညီမႈကို ထိခိုက္သည့္အမွား (၂)မ်ဳိးရွိပါသည္။၄င္းတို႔မွာ
(၁) စာရင္းကိုင္အမွားမ်ား (Errors of Clerical)
(၂) စာရင္းလက္က်န္မ်ား ထုတ္ႏႈတ္ရာတြင္ျဖစ္ေသာ အမွားမ်ား (Errors of Tacking Out Balances)

ထိုအမွားမ်ားကို ရွာေဖြေနစဥ္တြင္ အစမ္းရွင္းတမ္း၏ ျမီစားဖက္နွင့္ ျမီရွင္ဖက္ ျခားနားေငြကို ယာယီစာရင္း ဖြင့္ရ်္တူညီေအာင္

ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။အမွားမ်ားျပန္ေတြ႔ေသာအခါ သက္ဆိုင္ရာသင့္ေငြမ်ားကို စာရင္းမွန္တြင္ ေရးသြင္းျပီး
ယာယီစာရင္းတြင္လည္းေရးသြင္းရသည္။ယာယီစာရင္း ေရးသြင္းရာတြင္ DR ဆိုရင္ အေပၚ၊ CR ဆိုရင္ ေအာက္မွာ ထားျပီး
ဂ်ာနယ္ရိုက္ရသည္။

(၁) စာရင္းကိုင္အမွားမ်ား (Errors of Clerical)

(က) လယ္ဂ်ာတြင္ သက္ဆိုင္ရာစာရင္းေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ DR/CR မွားထည့္မိျခင္း

ေလွ်ာ့ေပးေငြ ၂၀၀၀ က်ပ္ကို Discount Allowed A/c ၏ DR တြင္ မထည့္ဘဲ CR တြင္မွားထည့္မိျခင္းမ်ဳိးျဖစ္သည္။

27
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

ထိုအမွားမ်ုိးကို တန္ဖိုး၏ (၂)ဆႏႈန္းျဖင့္ ျပင္ဆင္ရမည္။

Date Particular Debit Credit
ယာယီစာရင္း ၄၀၀၀
Discount Allowed ၄၀၀၀

(ေလွ်ာ့ေပးေငြ ၂၀၀၀ က်ပ္ကို ၄င္းစာရင္း၏ ျမီရွင္ဘက္တြင္ ၄၀၀၀ ၄၀၀၀

မွားေရးမိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

(ခ) လယ္ဂ်ာတြင္ သက္ဆိုင္ရာစာရင္းေခါင္းစဥ္လည္း( မွား ) DR/CR လည္း ( မွား)ထည့္မိျခင္း

ေလွ်ာ့ေပးေငြ က်ပ္ ၅၀၀ ကို ေလွ်ာ့ရေငြစာရင္း၏ ျမီရွင္ဘက္တြင္ ေရးသားထားျခင္း၊

ကုန္ေရာင္းျပန္သြင္း က်ပ္ ၅၀၀၀၀ ကို ကုန္၀ယ္ျပန္ပို႔စာရင္း၏ ျမီရွင္ဘက္တြင္ ေရးသြင္းထားျခင္း၊

ကၽ္မွားယြင္းမႈမ်ားအတြက္ ယာယီစာရင္းတြင္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တန္ဖိုးကို(၂)ဆႏႈန္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊မွားယြင္းသည့္စာရင္း

ႏွင့္ စာရင္းမွန္တို႔တြင္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တန္ဖိုးအတိုင္းလည္းေကာင္း စာရင္းညွိႏႈိုင္းေပးရမည္။

Date Particular Debit Credit

Discount Allowed ၅၀၀
Discount Received ၅၀၀
ယာယီစာရင္း ၁၀၀၀

(ေလွ်ာ့ေပးေငြ ၅၀၀ က်ပ္ကို ေလ်ာ့ရေငြစာရင္း၏ ၁၀၀၀ ၁၀၀၀

ျမီရွင္ဘက္တြင္ မွားေရးမိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

Date Particular Debit Credit

ကုန္ေရာင္းျပန္သြင္း စာရင္း ၅၀၀၀၀
ကုန္၀ယ္ျပန္ပို႔ စာရင္း ၅၀၀၀၀
ယာယီစာရင္း ၁၀၀၀၀၀

(ကုန္ေရာင္းျပန္သြင္း ၅၀၀၀၀ က်ပ္ကို ၁၀၀၀၀၀ ၁၀၀၀၀၀

ကုန္၀ယ္ျပန္ပို႔စာရင္း၏ ျမီရွင္ဘက္တြင္
မွားေရးမိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

(ဂ) လယ္ဂ်ာတြင္ သက္ဆိုင္ရာစာရင္းေခါင္းစဥ္မွန္ေသာ္လည္း ေငြကိန္းဂဏန္း မွားသြင္းျခင္း

အခြန္အခ ေပးေငြက်ပ္ ၈၅၀ ကို ၅၈၀ ဟု မွားေရးမိျခင္း၊ကုန္ေရာင္းရေငြ ၉၄၀၀ ကို ၄၉၀၀ ဟုမွားေရးထားျခင္း
က်္မွားယြင္းမႈမ်ားအတြက္ ျခားနားခ်က္ သင့္ေငြကို စာရင္းညွိႏိႈင္းရမည္။
Date Particular Debit Credit
ယာယီစာရင္း ၂၇၀
အခြန္အခ စာရင္း ၂၇၀

(အခြန္အခ ေပးေငြက်ပ္ ၈၅၀ကို ၅၈၀ ဟု မွားေရး ၂၇၀ ၂၇၀

မိျခင္းအားျပင္ဆင္ျခင္း)

28
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

(ဃ) လယ္ဂ်ာတြင္ စာရင္းသြင္းရန္ (လံုး၀)က်န္သြားျခင္း

ျမီရွင္တစ္ဦးသုိ႔ အေၾကြးဆပ္ေငြက်ပ္ ၃၀၀၀၀ ကို ျမီရွင္စာရင္းသို႔ပို႔ေဆာင္ရန္ က်န္ခဲ့ျခင္း

Date Particular Debit Credit

ျမီရွင္ စာရင္း ၃၀၀၀၀
ယာယီစာရင္း ၃၀၀၀၀

(ျမီရွင္တစ္ဦးသို႔ အေၾကြးဆပ္ေငြက်ပ္ ၃၀၀၀၀ ကို ၃၀၀၀၀ ၃၀၀၀၀

ျမီရွင္စာရင္းသို႔ေရးသြင္း၇န္ က်န္ခဲ့ျခင္းအား
စာရင္းညွိႏႈိုင္းျခင္း )
(င) လယ္ဂ်ာတြင္ (၂ ၾကိမ္ ) စာရင္း ေရးသြင္းမိျခင္း
အတိုးရေငြ က်ပ္ ၄၀၀၀၀၀ ကို အတိုးရေငြ စာရင္းတြင္ နွစ္ၾကိမ္စာရင္း သြင္းထားမိျခင္း
လုပ္ခေပးေငြ က်ပ္ ၃၀၀၀ ကို လုပ္ခစာ၇င္းတြင္ ႏွစ္ၾကိမ္ စာရင္းေရးသြင္းထားျခင္း

(၂) စာရင္းလက္က်န္မ်ား ထုတ္ႏႈတ္ရာတြင္ျဖစ္ေသာ အမွားမ်ား (Errors of Tacking Out Balances)

(က) စာရင္းလက္က်န္တစ္ခု (သို႔) တစ္ခုထက္ပိုေသာ လက္က်န္မ်ားထုတ္နႈတ္ရန္ က်န္ရွိသြားျခင္း

(ခ) စာရင္းလက္က်န္ တစ္ခုကို ထုတ္ႏႈတ္ျပီး အစမ္းရွင္းတမ္းသို႔ (ႏွစ္ၾကိမ္)ပို႔ေဆာင္မိျခင္း
(ဂ) လက္က်န္ထုတ္ႏႈတ္ရာတြင္ သင့္ေငြအေပါင္းမွားျခင္း
(ဃ) စာရင္းလက္က်န္အမွန္ ေဖာ္ထုတ္ျပီး အစမ္းရွင္းတမ္းတြင္ Side မွားပို႔ထားျခင္း

အစမ္းရွင္းတမ္း အမွားမ်ားကို စစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္နည္း

အစမ္းရွင္းတမ္း၏အမွားမ်ားကို စစ္ေဆးနည္း (၂)နည္းရွိသည္။၄င္းတို႔မွာ-

သာမန္စစ္ေဆးနည္း (သို႔) သမားရိုးက် စစ္ေဆးနည္း

(၁) အစမ္းရွင္းတမ္းကို ျပန္ေပါင္းၾကည့္ျပီး စုစုေပါင္းကိန္းဂဏန္းမ်ား အေပါင္းမွားမမွား ပထမဦးစြာ စစ္ပါ။

(၂) စုစုေပါင္း ကိန္းဂဏန္းမ်ား ႏွစ္ဘက္မကိုက္ညီလွ်င္ ျခားနားခ်က္ ဂဏန္းကို ရွာပါ။ အဆိုပါ ျခားနားေငြသည္ စာရင္းတစ္ခု
က်န္သြားျခင္း၊ နွစ္ၾကိမ္ေရးမိျခင္းကို ညႊန္းျပတတ္ပါသည္။
၄င္းျခားနားေငြႏွင့္တူညီေသာ စာရင္းလက္က်န္ကို လယ္ဂ်ာတြင္ ရွာေဖြ၇န္။

(၃) လယ္ဂ်ာစာရင္းမွ အစမ္းရွင္းတမ္းသို႔ ပို႔ေဆာင္ရာတြင္ ဖက္မွား၇်္ ေရးသြင္းထားျခင္း ရွိမရွိ စစ္ေဆး၇န္။

(၄) လယ္ဂ်ာစာရင္းအေပါင္း မွန္မမွန္ ၊လက္က်န္ေဖာ္ထုတ္မႈ မွန္မမွန္ စစ္ေဆးရန္။

(၅) အေျခခံသြင္း စာရင္းစာအုပ္မ်ားမွ လယ္ဂ်ာသို႔ စာရင္းပို႔ေဆာင္ထားမႈ ျပန္စစ္ေဆးရန္။

ျဖတ္ထိုးစစ္ေဆးနည္း

(၁) အစမ္းရွင္းတမ္းကို ကြာျခားေငြကို နွစ္ျဖင့္စား၇်္ျပတ္လွ်င္ ရလဒ္သင့္ေငြသည္ ဖက္မွားရ်္ေရးမိျခင္းျဖစ္ႏိုင္သည္။

29
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
(၂) အစမ္းရွင္းတမ္းကြာျခားေငြကို ၉ ျဖင့္စား၇်္ ျပတ္လွ်င္ ရလဒ္သင့္ေငြ၏ (၀)အေရအတြက္ကို ၾကည့္ရ်္ ကိန္းဂဏန္း
ေျပာင္းျပန္ေရးမိသည့္ေနရာကို သိႏိုင္ျခင္း၊

(၃) အစမ္းရွင္းတမ္းကြာျခားေငြကို ၉ ျဖင့္စားရ်္ ျပတ္လွ်င္ ရလဒ္တြင္ (၀)တစ္ေနရာက်န္ျပီးေရးမိျခင္းျဖစ္ႏိုင္သည္။

(၄) အစမ္းရွင္းတမ္းကြာျခားေငြကို ၉၉ ျဖင့္စား၇်္ ျပတ္လွ်င္ ရလဒ္တြင္ (၀) နွစ္ေနရာက်ပ္ျပီး ေရးမိျခင္းျဖစ္ႏိုင္သည္။

Cash Trial Balance ဆြရ

ဲ န္ (DR /CR ) ထားသိုနည္း
Expense အားလံုး Dr Side
Income အားလံုး Cr Side
Closing Cash Balance Dr Side
Opening Cash Balance Cr Side

Accrual Trial Balance ဆြရ

ဲ န္ (DR /CR ) ထားသိုနည္း
Expense အားလံုး Dr Side
Income အားလံုး Cr Side
Equity Cr Side
Assets အားလံုး Dr Side
Liabilities အားလံုး Cr Side
Drawing Dr Side
Provision for Depreciation Cr Side
Closing Stock for P&L Cr Side
Closing Stock for Balance sheet Dr Side
Profit Cr Side

အေရာင္းအ၀ယ္စာရင္း / ကုန္သြယ္မႈစာရင္း (Trading Account) အေရာင္းအ၀ယ္စာရင္း

ေရးဆြရ
ဲ ျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စာရင္းႏွစ္အတြင္းရရွိသည့္ အၾကမ္းအျမတ္ (သို႕)အၾကမ္း
အရႈံးကိုသိလိုေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။အၾကမ္းအျမတ္/ အၾကမ္းအရႈံး ဆိုသည္မွာ အသားတင္ကုန္ေရာင္း၀င္ေငြႏွင့္
ေရာင္းရကုန္တန္ဖိုး တို႔၏ ျခားနားခ်က္ျဖစ္ပါသည္။

အၾကမ္းအျမတ္ = ကုန္ေရာင္း၀င္ေငြ - ေရာင္းရကုန္တန္ဖိုး

(Sales) - (Cost of goods sold)
အၾကမ္းအရႈံး = ေရာင္းရကုန္တန္ဖိုး - ကုန္ေရာင္း၀င္ေငြ
(Cost of goods sold) - (Sales)
ေရာင္းရကုန္တန္ဖိုး (Cost of Goods Sold)ဆိုသည္မွာႏွစ္အစတြင္ ရွိေသာ စာရင္းဖြင့္ ကုန္လက္က်န္မ်ား၏တန္ဖိုး၊
ကိုယ္စာရင္းဆြမ
ဲ ည့္ကာလအတြင္းထပ္၀ယ္လိုက္သည့္ကုန္၀ယ္တန္ဖိုးမ်ား၊ကုန္ပစၥည္းမ်ားကိုအဆင္သင့္ေရာင္းႏိုင္သည့္
အဆင့္အထိကုန္က်သည့္ စ၇ိတ္မ်ား(ကုန္၀ယ္သယ္ခ ၊ကုန္၀ယ္စရိတ္၊အေကာက္ခြန္)စသည့္စရိ္တ္မ်ားကို ေပါင္းျခင္းမွ
နွစ္ဆံုးရွိ မေရာင္းရေသးသည့္ ကုန္လက္က်န္တန္ဖိုးမ်ားကို ႏႈတ္ရ်္ ရရွိသည့္သင့္ေငြ ျဖစ္ပါသည္။

Opening Stock xxx

Purchases xxx
Purchases Returns (-)xxx xxx
Carriage Inwards/Purchases related cost xxx
Closing Stock (-) xxx

Cost of goods sold xxx

30
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Cost of goods sold (or) Cost of sales ကိန္းဂဏန္းထြက္လာျပီးပါက Sales (ကုန္ေရာင္း၀င္ေငြ)ထဲက Cost of sales
ကိုႏႈတ္လိုက္ပါကအၾကမ္းအျမတ္ (သို႔) အၾကမ္းမရံႈးကို ရရွိမွာျဖစ္သည္။ထိုအၾကမ္းအျမတ္ (သို႔) အၾကမ္းအရႈံး မွ
ရံုးသံုးစရိတ္မ်ား (Other Expenses)မ်ားကိုႏႈတ္လိုက္ပါက အသားတင္ျမတ္ (Net Profit) (သို႔) အသားတင္အရႈံး
(Net Loss) ကိုရရွိပါလိမ့္မည္။

အရံႈးအျမတ္စာရင္း (Profit & Loss Account)

အရႈံးအျမတ္ေရးဆြရ
ဲ ျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စာရင္းႏွစ္အတြင္း ရရွိသည့္ အသားတင္ အျမတ္(သို႔) အသားတင္အရႈံးကို
သိလိုေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

Trading Profit & Loss Statement for --------------Co.,Ltd as at 30. June.2010

Opening Stock xxx Sales xxx

Purchases xxx Sales Returns (-)xxx xxx
Purchases returns (-)xxx xxx Closing Stock xxx
Carriage Inwards xxx
Gross Profit xxx Gross Loss xxx
xxx xxx
Gross Loss xxx Gross Profit xxx
Administration Expenses xxx Discount Receive xxx
Selling & Distribution Expenses xxx Other Income xxx
Financial Expenses xxx

Net Profit xxx Net Loss xxx

xxx xxx

လခ်ဳပ္စာရင္း
လခ်ဳပ္စာရင္းဆိုသည္မွာ ေန႔စဥ္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေသာ လုပ္ငန္း၏ အေရာင္းအ၀ယ္အေျခအေနေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ
၀င္ေငြ
ထြက္ေငြ ၊ကုန္ပစၥည္း အ၀င္အထြက္လက္က်န္စာရင္း
၊အေၾကြးက်န္(ရရန္ရွိ)စာရင္းမ်ား၊(ေပးရန္၇ွိ)စာရင္းမ်ား၊ကုန္ပစၥည္းေရာင္းခ်မႈ
အားတို႔ကို (၁လ)တစ္ၾကိမ္ (သို႔) (၃လ)တစ္ၾကိမ္ (သို႔) (၆လ)တစ္ၾကိမ္ စာရင္းခ်ုဳပ္ၾကည့္ျခင္းျဖစ္သည္။

သာမန္အားျဖင့္ လခ်ုဳပ္တစ္စံုတြင္ 1.၀င္ေငြ၊ထြက္ေငြ စာရင္း

2.ကုန္လက္က်န္ စာရင္း
3.အေၾကြးက်န္ရရန္ စာရင္း
စသည့္စာရင္း အခ်ဳပ္မ်ား မျဖစ္မေန ပါ၀င္သင့္သည္။

ႏွစ္ခ်ဳပ္စာရင္းနွစ္ခ်ဳပ္စာရင္းတြင္ အထက္ပါစာရင္းမ်ားအျပင္ အေရာင္းအ၀ယ္ အရႈံးအျမတ္စာရင္း ၊လက္က်န္ရွင္းတမ္း

တို႔ပါ၀င္သည္။အကယ္ရ်္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္း (Manufacturing Company)မ်ားအတြက္ဆိုလွ်င္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈစာရင္း
Production Account ကိုေရးဆြတ
ဲ င္ျပရန္လိုအပ္ျပီး ထုိ႔ေနာက္မွ အရႈံးအျမတ္စာရင္းေရးဆြဲေပးရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း သတိျပဳပါ

31
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
Hen You Ming Co., Ltd
Profit & Loss Statement as at 30 June 2010
Income
Sales Income -
(Less)Sales Refund ( -)
Total Net Sales xxx

(Less) Cost of Sales

Opening Stock -
Purchases -
(Less)Closing Stock (-) -

Custom Duty -
Carriage Inwards -
Total Cost of Sales (-)

Gross Profit xxx

(Add)Discount Received -

(Less) Expenses
Advertising -
Fuel -
Commissions & Fees -
Donation -
General Expense -
Stationery -
Transport Charges -
Wages & Salaries -
Gift & Entertainment -
Refreshment -
Electricity Bill -
Discounts Allowed -
Tax-Sebin -
Phone Bill -
Depreciation on Office Equipment -
Depreciation on Office Furniture -
Co., Licence Expense -
Damage -
Showroom Rental Expense -
Warehouse Rental Expense -
Total Expenses (-)
Net Profit / (Loss) for the period xxx

32
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Hen You Ming Trading Co.,Ltd

Balance Sheet as at 30-June-2010
Assets
Fixed Assets

Office Equip at Cost -

Provision for Depreciation on Office Equip
Net Book Value -

Office Furniture at Cost -

Provision for Depreciation on Office Furni; -
Net Book Value -

Light Truck at Cost -

Provision for Depreciation on Light Truck -
Net Book Value -

Total Fixed Assets xxx

Current Assets

Cash in Hand -
Cash at Bank -
Accounts Receivable -
Closing Stock -
Prepaid Showroom Rental -
Prepaid Warehouse Rental -
Prepaid Phone Bill Expense -
Deferred Co., Licence Expense -
Total Current Assets xxx
Total Assets xxx

Liabilities
Current Liabilities
Accounts Payable -
Accrued Tax Sebin Expense -
Total Liabilities (xxx)

Net Assets xxx

Equity
Owner's Equity
Capital -
MD Expenses-Drawings (-)
xxx
Current Year Earnings xxx
Total Equity xxx

33
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Manufacturing & Production Accounts

ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ စာရင္းေရးဆြရ
ဲ ျခင္းသည္ ထုတ္လုပ္ျပီးစီးသည့္ ကုန္ေခ်ာ တန္ဖိုးကို သိလိုေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

1. မူလကုန္က်စရိတ္ (Prime Cost)

(a) တိုက္ရိုက္ ကုန္ၾကမ္းစရိတ္ (Direct Material Cost)
(b) တိုက္ရိုက္ လုပ္အားစရိတ္ (Direct Labour Cost)
(c) တိုက္ရိုက္ ကုန္က်စရိတ္ (Direct Expenses)

2. စက္ရံု ၀န္ေဆာင္ စရိတ္ (Factory Overhead Cost)

ကုန္ထုတ္လုပ္မႈတြင္ ကုန္က်သည့္စရိတ္မ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း မည္သည့္ကုန္ပစၥည္းထုတ္ရာတြင္ ကုန္က်သည္ဟု
တိတိက်က် ခြျဲ ခားႏုိင္ျခင္း မရွိေသာစရိတ္မ်ားျဖစ္သည္။(သန္႔ရွင္းေရးခ၊၀န္ခ်ီစက္ေမာင္းမ်ာ လုပ္အားခ၊ စက္ရံုတြက္
က်သင့္အခြန္အခမ်ား ၊ စက္ျပင္စရိတ္မ်ားစက္ကိရိယာႏွင့္စက္ရံုတြက္ တန္ဖိုးေလွ်ာ့မ်ား ၊ စက္ရံုအတြက္
ကုန္သည့္ေလာင္စာဆီ ၊ဓာတ္အားခမ်ား)

Note : (Prime Cost +Factory Overhead Cost) = Production Cost (ထုတ္လုပ္မႈ စရိတ္)

3. Other Expenses
(a) စီမံခန္႔ခမ
ြဲ ႈ စရိတ္ (Administration Cost)
(b) ေရာင္းခ်ျဖန္႔ျဖဴးမႈစရိတ္ (Selling & Distribution Cost)
(c) ဘ႑ာေရးစရိတ္ (Financial Expenses)

Note : (Production Cost + Other Expenses) =Total Cost (စုစုေပါင္း စရိတ္)

Note : Direct Cost & Indirect Cost

ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ျဖစ္စဥ္တခုခုတြင္ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ေၾကာင္း သိသာထင္ရွားေစသည့္စရိတ္မ်ားကို (Direct Cost) လို႔ေခၚသည္။

ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ တြင္ပါ၀င္ေသာ္လည္း မည္သည့္ထုတ္လုပ္မႈျဖစ္စဥ္တြင္ ပါ၀င္ေၾကာင္း သိသာထင္ရွားမႈမရွိသည့္ စရိတ္ကို

(Indirect Cost) ဟုေခၚသည္။ Indirect Cost ကိုစက္ရံု၀န္ေဆာင္မႈစရိတ္ (Factory Overhead Cost)တြင္ ထည့္ေပးရမည္။

34
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

35
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Manufacturing (or) Production Account

Opening Stock (Raw Materials) xxx

Purchase (Raw Materials) xxx

Purchase Returns (-) xxx

Carriage Inwards xxx

Closing Stock (Raw Materials) (-) xxx

Direct Materials xxx

Direct Labor xxx

Direct Expenses xxx

Prime Cost xxx

Factory Overhead Costs

Indirect Materials xxx

Indirect Labor xxx

Fuel & Electricity Bill xxx

Repair & Maintain Factory & Machinery xxx

Depreciation of Factory xxx

Depreciation of Machinery xxx

Insurance xxx xxx

xxx

Opening Work in process xxx

xxx

Closing Work in process (-) xxx

Cost of Finished goods manufactured xxx

36
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Trading / Profit & Loss Account

Sales Income xxx

Sales Return (or) Refund (-) xxx

Net Sales Income xxx

Cost of Sales

Opening Stock (Finished goods) xxx

Cost of Finished goods manufactured xxx

Closing Stock (Finished goods) (-) xxx

(xxx)

Gross Profit xxx

Other Income (+) xxx

Other Expenses (-) xxx

Net Profit xxx

37
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

Bank Reconciliation Statement (ဘဏ္ႏွင့္ ကိုက္ညွိခ်က္ ရွင္းတမ္းေရး ဆြစဲ ီစစ္ျခင္း)

ေငြစာရင္းစာအုပ္အရ ဘဏ္လက္က်န္ႏွင့္ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရလက္က်န္တို႔ကိုကိုက္ညွိခ်က္ရွင္းတမ္း

ေရးဆြျဲ ခင္းျဖစ္ပါသည္။

ဘဏ္ရွင္းတမ္းႏွင့္ ကြလ
ဲ ခ
ြဲ ်က္ျဖစ္ေပၚရျခင္းကိစၥရပ္မ်ား

1. Unpresented Cheque (ဘဏ္တြင္ေငြမထုတ္ေသးေသာ ခ်က္လက္မွတ္မ်ား)

ထုတ္ေပးလိုက္သည့္ ခ်က္လက္မွတ္မ်ားကို ေငြစာရင္းစာအုပ္ Credit Side တြင္စာရင္းသြင္းျပီး

ျဖစ္ေသာ္လည္း အဆိုပါခ်က္မ်ားကို ဘဏ္တြင္ ေငြမထုတ္ရေသးဘဲရွိတတ္သည္။ ထိုအခါ ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ
လက္က်န္သည္ ေငြစာရင္းစာအုပ္အရလက္က်န္ထက္ ပိမ
ု ေ
ုိ နမည္ျဖစ္သည္။

2. Uncredited Cheque / Uncleared Cheque

(ဘဏ္တြင္စာရင္းမ၀င္ေသးေသာခ်က္/စာရင္းမရွင္းလင္းရေသးေသာခ်က္)

လက္ခံရရွိသည့္ ခ်က္လက္မွတ္မ်ားကို ဘဏ္သို႔ေပးသြင္းျပီး ေငြစာရင္း စာအုပ္ Debit Sideတြင္စာရင္းသြင္း

ျပီးေသာ္လည္း ထိုခ်က္မ်ားကို ဘဏ္က စာရင္းမသြင္းရေသးဘဲ ရွိတတ္သည္။ထိုအခါ ေငြစာရင္းစာအုပ္ အရ
လက္က်န္သည္ ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္ထက္ပိုေနမည္ ျဖစ္သည္။

3. Dishonoured Cheque (ျငင္းပယ္ခ်က္)

Customer မ်ားထံမွ ရရွိသည့္ ခ်က္လက္မွတ္ကို ဘဏ္သို႔ ေပးသြင္းသည့္အခါ ေငြစာရင္းစာအုပ္၏ Debit

Side တြင္ေရးသြင္းျပီးေသာ္လည္း ဘဏ္မွ အဆိုပါ ခ်က္ကို ေငြထုတ္ေပးရန္ ျငင္းပယ္တတ္သည္။ အဆိုပါ ခ်က္မ်ဳိးကို
ျငင္းပယ္ခ်က္ဟု ေခၚသည္။

ျငင္းပယ္ခ်က္ ျဖစ္ရျခင္း အဓိက အခ်က္မ်ားမွာ

1.ခ်က္လက္မွတ္မ်ားေပၚတြင္ ေရးသားထားသည့္ ဂဏန္းတန္ဖိုးႏွင့္ စာသားတန္ဖိုးမတူညီျခင္း

2.ခ်က္လက္မွတ္ သက္တမ္း ေက်ာ္လြန္ေနျခင္း (စတင္ထုတ္ေပးသည့္လ၏ ေနာက္လမွစရ်္ 3လအတြင္းသာ)

3.ခ်က္လက္မွတ္ထုတ္ေပးသူ၏ ေငြစာရင္းတြင္ ေငြလက္က်န္ လံုေလာက္မႈ မရွိျခင္း

Customer မ်ားထံမွ ရရွိသည့္ ခ်က္လက္မွတ္မ်ား အတြက္ ျငင္းပယ္ခ်က္ျဖစ္လွ်င္ ေငြစာရင္းအရ လက္က်န္သည္

ဘဏ္စာရင္းအရ လက္က်န္ထက္ မ်ားေနမည္ ျဖစ္သည္။လုပ္ငန္းက ထုတ္ေပးလိုက္သည့္ ခ်က္လက္မွတ္မ်ားကို

38
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

ျငင္းပယ္ခံရျခင္း မ်ားလည္းရွိတတ္သည္။ထိုအခါ ေငြစာရင္းအရလက္က်န္သည္ ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္ထက္

နည္းေနမည္ ျဖစ္သည္။

4. Standing Order (အျမဲတမ္း ညႊန္ၾကား ခ်က္မ်ား)

လုပ္ငန္းသည္ မိမစ
ိ ာရင္းဖြင့္ထားသည့္ ဘဏ္ကို မည္သူအား မည္သည့္ရက္တြင္ ေငြမည္မွ်ထုတ္ေပးပါ
ဟူသည့္ အျမဲတမ္းညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ေပးႏိုင္သည္။ထိုညႊန္ၾကားခ်က္အရ ဘဏ္က လစဥ္ေပးထုတ္ေပးရမည့္
သူဆီသို႔ ေငြထုတ္ေပးေနမည္ျဖစ္သည္။အဆိုပါ ဘဏ္မွေပးေငြအတြက္ ေငြစာရင္းစာအုပ္တြင္ မညွဳိႏိႈင္းရေသးပါက
ေငြစာရင္းအရ လက္က်န္သည္ ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္ထက္ ပိမ
ု ေ
ုိ နမည္ု ျဖစ္သည္။

5. Direct Debit (တိုက္ရိုက္ေပးေခ်မႈ)

ငွားရမ္းခ ၊အခြန္အခ ၊ အာမခံပရီမီယံ ႏွင့္ ယင္းကဲ့သို႔ေသာ အလားတူေပးေခ်မႈမ်ားမွာ ေပးေခ်ရမည့္

ပမာဏေျပာင္းလဲမမ
ႈ ်ား ရွိတတ္သျဖင့္ အျမဲတမ္းညႊန္ၾကားခ်က္ (Outstanding Order) နည္းျဖင့္
ဘဏ္အားညႊန္ၾကားထားပါက ေငြပမာဏအေျပာင္းအလဲရွိတိုင္း ဘဏ္သို႔ အေၾကာင္းၾကားရပါမည္။ ထုိသို႔ တိုက္ရိုက္
ေပးေခ်မႈမ်ား အတြက္ ေငြစာရင္းစာအုပ္တြင္စာရင္းေရသြင္းျခင္း မျပဳရေသးပါက ေငြစာရင္းအရ လက္က်န္သည္
ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္ထက္မ်ားေနမည္။

6. Direct Credit (ဘဏ္သို႔ တိုက္ရိုက္ ေပးသြင္းမႈ)

တခါတရံ Cutomer မ်ားက ခ်က္လက္မွတ္ျဖင့္ ဘဏ္သို႔ တိုက္ရိုက္ေပးသြင္းမႈမ်ား ရွိတတ္ပါသည္။ထိုသို႔

ေပးသြင္းမႈကလ
ို ုပ္ငန္းေငြစာရင္းတြင္ ေရးသြင္းျခင္းမျပဳရေသးပါက ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္သည္
ေငြစာရင္းလက္က်န္ထက္မ်ားေနမည္ျဖစ္သည္။

7. Credit Transfer (စာရင္းေျပာင္း ရေငြ)

Customer ထံမွ ခ်က္လက္မွတ္ျဖင့္ မေပးပဲ သူ၏ ဘဏ္စာရင္းမွ မိမိတို႔ လုပ္ငန္းဘက္သို႔ ဘဏ္အခ်င္းခ်င္း

စာရင္းလႊဲေျပာင္းသည့္ စနစ္ျဖင့္ ေပးေခ်မႈ မ်ဳိးရွိတတ္သည္။ ၄င္းကို စာရင္းေျပာင္းရေငြ ဟုေခၚသည္။
ထိုစာရင္းေျပာင္းေငြမ်ားကိုေငြစာရင္း စာအုပ္တြင္ မသြင္းရေသးပါက ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္သည္
ေငြစာရင္းလက္က်န္ထက္ ပိုေနမည္ ျဖစ္သည္။

8. Bank Charges (ဘဏ္ေဆာင္ရြက္ခ)

ဘဏ္ေဆာင္၇ြက္ခမ်ားကို ဘဏ္စာရင္းမွ တိုက္ရိုက္ ႏႈတ္ယူထားသည့္အတြက္ တခါတရံ ေငြစာရင္းတြင္

မသြင္းရေပးပါကေငြစာရင္းအရ လက္က်န္က ဘဏ္စာရင္းအရ လက္က်န္ထက္ ပိုမိုေနမည္ျဖစ္သည္။

39
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

9. Diviaends /Interest Received/ Bill Receivable (အျမတ္ေ၀စု ၊အတိုးရေငြ၊ ရရန္ရွိ ေဘလ္မ်ား)

အျမတ္ေ၀စု ၊အတိုးရေငြ၊ ရရန္ရေ

ိွ ဘလ္ စသည္မ်ားကို ဘဏ္မွ ေကာက္ခံေပးျပီး ေငြစာရင္းတြင္
မေရးသြင္းရေသးပါကဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္သည္ ေငြစာရင္းအရ လက္က်န္ထက္ ပိမ
ု ေ
ုိ နမည္ျဖစ္သည္။

ဘဏ္ႏွင့္ ကိုက္ညွိရွင္းတမ္း ေရးဆြန

ဲ ည္း

ဘဏ္သို႔ သြင္းေငြမ်ား အတြက္

Cash Book ၏ Debit Side ျခမ္းရွိ Bank Column တိုင္မွ ေရးသြင္းခ်က္မ်ားကို

ဘဏ္ရွင္းတမ္း၏ Credit Side ျခမ္းမွ ေရးသြင္းခ်က္မ်ားနွင့္ တူညီရာကို အမွန္ျခစ္ေပးရမည္။

ဘဏ္မွ ထုတ္ေငြမ်ားအတြက္

Cash Book ၏ Credit Side ျခမ္း Bank Column တိုင္မွ ေရးသြင္းခ်က္မ်ားကို

ဘဏ္ရွင္းတမ္း ၏ Debit Side ျခမ္းမွ ေရးသြင္းခ်က္မ်ားနွင့္ တူညီရာကို အမွန္ျခစ္ေပးရမည္။

အမွန္ျခစ္ မေပးရေသးေသာ က်န္အခ်က္မ်ား (ဘဏ္ရွင္းတမ္းႏွင့္ ကြလ

ဲ ခ
ြဲ ်က္ျဖစ္ေပၚရျခင္း ကိစၥရပ္မ်ား) အမွတ္စဥ္
(3) မွ (9) အထိ သည္ ေငြစာရင္းစာအုပ္နွင့္ ဘဏ္ရွင္းတမ္း၏ ကြလ
ဲ ခ
ြဲ ်က္မ်ားျဖစ္သည္။

ထိုအခ်က္မ်ားကို ေငြစာရင္းစာအုပ္တြင္ လက္က်န္အမွန္ရွာျပီးတာေတာင္ ဘဏ္ရွင္းတမ္းလက္က်န္ႏွင့္

မကိုက္ညီေသးပါက စာရင္းကြလ
ဲ ြဲရျခင္း ေအာက္ပါ အေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္ကို သတိျပဳပါ။

1. Unpresented Cheque (ဘဏ္တြင္ ေငြမထုတ္ေသးေသာ ခ်က္လက္မွတ္မ်ား)

2. Uncredited Cheque /UnclearedCheque

(ဘဏ္တြင္စာရင္းမ၀င္ေသးေသာခ်က္/စာရင္းမရွင္းလင္းရေသးေသာခ်က္)

စသည့္ အခ်က္ (၂)ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

နံပါတ္(1) ကဲလ
ြ ခ
ြဲ ်က္အတြက္ ေငြစာရင္းစာအုပ္ရွိ လက္က်န္တြင္ (+) ေပးရမည္။

နံပါတ္(2) ကြလ
ဲ ခ
ြဲ ်က္အတြက္ ေငြစာရင္းစာအုပ္ရွိ လက္က်န္တြင္ (-) ေပးရမည္။

40
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training

ဘဏ္ႏွင့္ ကိုက္ညွိရွင္းတမ္း ပံုစံ

………………………………………ရက္ေန႔ရွိ ဘဏ္ႏွင့္ ကိုက္ညွိရွင္းတမ္း

Bank Reconciliation Statement as at 30 June 2010

က်ပ္ က်ပ္

ေငြစာရင္းစာအုပ္အရ လက္က်န္ (Balance according to cash Book) xxx

ေပါင္းရန္- ဘဏ္တြင္ မထုတ္ရေသးေသာခ်က္မ်ား (Unpresented Cheque) ----

စာရင္းေျပာင္းရေငြ (Deposits in Transit) ----

ဘဏ္သုိ႔ တိုက္ရိုက္ေပးသြင္းမႈ (Direct Credit) ----

အျမတ္ေ၀စု (Dividends) ----

အတိုးရေငြ (Interest Received) ----

ရရန္ေဘလ္ (Bill Receivable) ---- xxx

xxx

နွုဳတ္ရန္- ဘဏ္တြင္ စာရင္းမသြင္းရေသးေသာ ခ်က္မ်ား (Uncredited Cheque) ----

စာရင္းမရွင္းရေသးေသာ ခ်က္မ်ား (Uncleared Cheque) ----

ဘဏ္စရိတ္ (Bank Charges) ----

ျငင္းပယ္ခ်က္ (Dishonored Cheque) ----

ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား (Standing Order) ----

တိုက္ရိုက္ေပးေခ်မႈ (Direct Debit) ---- (xxx)

ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္ (Balance according to Bank Statement) xxx

41
Best Choice Skillful Accounting & Auditing On Job Training
Hen You Ming Company ၏ 30.6.2010 ေန႔ရွိ ေငြစာရင္းစာအုပ္အရ ဘဏ္လက္က်န္မွာ က်ပ္ 435,000
ျဖစ္သည္။ဘဏ္ရွင္းတမ္းအရ လက္က်န္ႏွင့္ မကိုက္ညီသျဖင့္ စစ္ေဆးရာ ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရပါသည္။

(1) June လအတြင္း ထုတ္ေပးလိုက္ေသာ ခ်က္လက္မွတ္မ်ား အနက္ က်ပ္ 10,000 ႏွင့္ က်ပ္ 4,500 တန္ဖိုးရွိ
ခ်က္လက္မွတ္မ်ားမွာ ဘဏ္တြင္ ေငြမထုတ္ယူေသးျခင္း။

(1) ဘဏ္သို႔ ေပးသြင္းခဲ့ေသာ ခ်က္လက္မွတ္မ်ားအနက္ တန္ဖိုး က်ပ္ 60,000 ရွိေသာ ခ်က္လက္မွတ္

တစ္ေစာင္မွာဘဏ္ရွင္းတမ္းတြင္ မေတြ႔ရွိရေသးျခင္း။

(2) Customer တစ္ဦးထံမွ ဘဏ္သ႔ို တိုက္ရိုက္ေပးသြင္းေငြ က်ပ္ 30,000 ကို ေငြစာရင္းတြင္

မေရးသြင္းရေသးျခင္း။

(3) ဘဏ္က လုပ္ငန္းကိုယ္စား ေကာက္ခံေပးထားသည့္ အျမတ္ေ၀စု က်ပ္ 100,000ကို ဘဏ္ရွင္းတမ္းတြင္

ေတြ႔ရွိရျခင္း။

(4) လုပ္ငန္း၏ အျမဲတမ္း ညႊန္ၾကားခ်က္အရ ဘဏ္ကလုပ္ငန္းကိုယ္စား ထုတ္ေပးခဲ့သည့္ အာမခံေၾကး က်ပ္

5,000ကို ေငြစာရင္းတြင္ မေရးသြင္းရေသးျခင္း။

(5) ဘဏ္စရိတ္ က်ပ္ 3,000 ကို ဘဏ္ရွင္းတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားျခင္း။

(6) ဘဏ္သို႔ ေပးသြင္းခဲ့ေသာ ခ်က္လက္မွတ္မ်ားအနက္ က်ပ္ 15,000 တန္ဖိုးရွိေသာ ျငင္းပယ္ခ်က္လက္မွတ္

တစ္ေစာင္ကို ေငြစာရင္းတြင္ မညွိႏိႈင္းရေသးျခင္း။

Bank Reconciliation Statement as at 30-June-2010

Balance according to cash book 435,000

Add
Unpresented Cheque 145,000
Direct Credit 30,000
Dividends 100,000
275,000
Less 710,000
Uncredited Cheque 60,000
Standing Order 5,000
Bank Charges 3,000
Dishonored Cheque 15,000
83,000
Balance according to Bank Statement 627,000

42