Әбдірейм Әзиза ІІІ курс

Цикл зарубежных, русских, казахстанских композиторов

Преподаватель: Торғын С.А.
Г. Ф. Гендель «Амадис» операсынан Мелиссаның ариясы

Композитордың қысқа өмірбаяны, творчестволық жолы және мінездеме.

Георг Фридрих Гендель (23.02.1685, Галле — 14.04.1759, Лондон) — неміс композиторы.

18 ғ-да өмір сүрген Еуропадағы аса көрнекті опера композиторларының бірі. Ол — 40-тан астам
операның авторы. Опера жанрында қаїармандық және тұрмыстық образдардың муз.
мінездемелерін тереңдетіп, вокальдық формалар мен оркестрді байыта түсті. Монументті
эпикалық-драма жанрдағы классик. Оратория тудыруда Гендельдің суреткерлік еңбегі ерекше. Ол
30-дан астам ораториның авторы. Композитор діни сюжеттерге негізделген “Израиль Египетте”,
“Иуда Маккавей”, “Самсон”, “Мессия” сияқты шығармалар жазды. Гендель — неміс полифониясы
мен ағылшын хор өнерінің дәстүрін одан әрі дамытқан суреткер. Композитор аспаптық музыкаға
да үлкен үлес қосты (орган үшін концерттер, ансамбльдік сонаталар, клавесин үшін сюиталар мен
фугалар, т.б.).

Операның мазмұнын білу, кейіпкерге мінездеме, арияны орындау кезіндегі кейіпкердің

эмоционалдық сәті.
Опера 3 акттен тұрады
Либреттосын Дж.Росси жазған
1715 жылы жазылған

Операдағы кейіпкерлер:
Amadis (mezzo-soprano)
Oriana (soprano)
Melissa (soprano)
Dardano (counter-tenor)

І акт
Паладин (рыцарь) Амадис өзінің досы Дарданусты сиқыршы Мелиссаның сиқырлы мекенінен
кетуге сендіреді.
Дарданус Амадистің Мелиссаның оған деген сүйіспеншілігіне жауап бермейтініне таң қалады.
Батыр оған басқа сұлуға ғашық екенін айтып, оған сүйікті Ориананың портретін көрсетеді.
Дарданус қорқынышпен портретте өзі сүйетін әйелді таниды. Өзінің жасырын ашуы туралы
үндемей, ол Мелиссаның үйінен кетеді.
Енді сиқыршы өзі пайда болды: ол Амадисті ұстауға тырысады, өзінің артықшылығы туралы
айтады, содан кейін оны қорқытады. Бірақ Амадис оны тыңдағысы келмейді. Ориананың өрт қаупі
бар түрмеге қамалғанын біліп, оны құтқаруға асығады. Сатқындық пен кез-келген кедергілерге
қарамастан Амадис мұнараға кіріп үлгерді.
Ориана құтқарылды, бірақ ұзақ уақытқа созылмады: жындар оны Мелиссаның айла-тәсілімен
ұрлап кетеді.
Амадис оның жоғалғанына қайғырады.

II акт
Амадис Ориананың сиқырлы фонтанда Дарданусты сипап жатқанын көреді деп ойлайды. Рыцарь
бұл жұпты көргенде есін жоғалтады. Ориана оны өлді деп санайды. Ол өзін өлтіру үшін
қылышынан ұстап алады.
Бірақ содан кейін Амадис есін жиып, одан өзін алшақтатады. Әлі де оның опасыздығына сенімді.
Мелисса тағы да өз бақытын онымен табуға тырысады. Бірақ бекер. Содан кейін ол Дарданусқа
қулық ұсынады: ол оны Амадиске ұқсатып сиқыр жасап, содан кейін Ориананы азғырғысы келеді.
Дарданус құлықсыз келіседі - ол да Орианаға қол жеткізгісі келеді.
Кенеттен оның қарсыласы пайда болады. Ол қылышты қолымен ұстайды. Амадис оны өлтіреді.
Ашуланған Мелисса бірден Ориананы ұстап алады және оған тозақтың азабын беремін деп уәде
етеді.

II акт
Амадис пен Ориананы Мелиссаға шынжыр жіппен жетектейді. Олар бір-бірінен бас
тартпағандықтан, Мелисса екеуін өлтіруге жақын.
Ол көмекке Дарданус рухын шақырады. Ол аспан асты елінен пайда болып, оған осы жұпты
құдайлар қорғайтынын жариялады. Жеңілген Мелисса өзін-өзі өлтіреді.
Сиқыршы Ориананың нағашысы көктен түсіп, сүйіктінің сынақтары аяқталғанын хабарлайды
және оларды біріктіреді
2.Цикл зарубежных, русских, казахстанских композиторов.
Ғазиза Ахметқызы Жұбанова (қаз. Ғазиза Жұбанова; 1927 — 1993) - қазақ, кеңес композиторы,
педагог, публицист, қоғам қайраткері. КСРО Халық әртісі (1981). Қазақстанның композиторлық
мектебінің жүргізушісі.
Ғазиза Ахметқызы 1927 жылы 2 желтоқсанда (басқа деректер бойынша — 1928 жылы)
Жаңатұрмыс ауылында (қазіргі Ақтөбе облысы, Мұғалжар ауданы, Қазақстан) композитор Ахмет
Жұбановтың отбасында дүниеге келген. Кіші жүз әлімұлы тайпасының шекті руынан шыққан.
1949 жылы Мәскеудегі Гнесиндер атындағы Мемлекеттік музыкалық училищені, 1954 жылы
Мәскеу консерваториясын бітірді. П. Чайковский, Ю. Шапориннің композиция класы, ал 1957
жылы оның басшылығымен — аспирантура.
1958 жылдан Қазақ консерваториясында педагогикалық қызметпен айналысты. Құрманғазы
көптеген танымал Қазақстан композиторларының шоғырын тәрбиелеп шығарды, олардың
арасында қазіргі таңда АҚШ-та тұратын композитор Алмас Серкебаев, композиторлар Төлеген
Мұхамеджанов, Қуат Шілдебаев, Әділ Бестібаев, Ақтоты Райымқұлова, Бейбіт Далденбаев, Әліби
Мәмбетов, Азат Жақсылықов және басқалары бар. Қазақ совет композиторларының
шығармаларын шын мәнісінде жазып шықты.
1975-1987 жылдары-Қазақ консерваториясының ректоры.Құрманғазы (1978 жылдан —
профессор).
1962-1968 жылдары — Қазақ КСР Композиторлар одағы басқармасының төрағасы, 1962 жылдан-
КСРО Композиторлар одағы басқармасының мүшесі.
1966 жылы КОКП XXIII съезінің делегаты болып сайланды. Сол уақытта Қазақстан КП ОК
мүшесі болып сайланды.
1988 жылы Кеңес қайырымдылық қорының мүшесі болып сайланды. "КСРО —
Италия"қоғамының Қазақстандық бөлімшесінің төрағасы болды. Көптеген жылдар бойы кеңестік
әйелдер комитетінің басқарма мүшесі болды.
Оның қазіргі қазақ мәдениетіне қосқан үлесі орасан зор. Ғылыми публицист ретінде де белгілі. Ол
мәдениет, композиторларды оқыту әдістері және музыкалық шығармалардағы әлеуметтік
мәселелерді көрсету әдістері туралы көптеген очерктер мен мақалалардың авторы. КСРО, Италия,
Жапония және басқа елдердегі бүкілодақтық және халықаралық симпозиумдарда өз
жарияланымдарымен сөз сөйледі. Композитордың сан қырлы шығармашылығы ұлттық қазақ
мәдениетін әлемдік деңгейге шығарды.
1993 жылы 13 желтоқсанда Алматыда қайтыс болды. Кенсай зиратында жерленген.
Композитор жалпы: 3 опера, 4 балет, 3симфония, 3 концерт, 6 оратория, 5 кантаталар, 30-дан
астам камералық музыка шығармалары, ән және хор шығармалары, спектакльдер мен
кинофильмдерге музыка, халық әндерін өңдеу.
Скрипкалық концерт 1958 жылы Қазақ КСР-інде осы жанрдың бастаушысы болды.
Опера:
"Тұңғиық-сарын" (1955)
"Еңлік-Кебек" (1972)
"Жиырма сегіз "("артында Мәскеу") (1981, ерлікті еске алу)
"Құрманғазы" (1971, радиооператор; А. Жұбановтың аяқталмаған операсының аяқталуы)
"Құрманғазы" (1987)операсының премьерасы
Балеттер:
"АҚ құс туралы аңыз" (1965)
"Хиросима" (1965)
"Қарагөз" (1987)
Ораториялар:
"Дала үстіндегі таң" (1960)
"Ленин" (1969)
"Татьянаның хаты" (Абайдың өлеңдері мен әндеріне, 1983)
Кантаталар:
"Қуаныш әні "(сл. Жамбыл 1953)
"Мұхтар Әуезов туралы ертегі" (1963)
"Ленин бізбен бірге" (1970)
"Партия Туралы" (1971)
"Арал болмысы" ("Лениннің хаты") (1978, Лениннің Арал балықшыларына жазған атақты хатына
арналған)
Оркестр үшін:
"Жігер" симфониясы ("Энергия", әкені еске алу, 1971)
"Ақсақ құлан" симфониялық поэмасы (1955)
"Теміртау таңы" симфониялық картинасы (1964).

"Из травы я взлетела"

Терминдер:
Moderato-орташа
Mf - орташа дыбыс
Contabile espress-певуче мәнерлі
F-керемет
Кілт-Es dur, өлшемі 3 4

"Черный Жаворонок"
Andante – не спеша
P-тыныш
Piu mosso-сәл баяу
A tempo-қарқынмен
D moll тоналдылығы, өлшемі 4 4

"Черный Беркут"
Allegro – көңілді
Moderato-орташа
Mf-дыбыс ортасы
Contabile espress-певуче мәнерлі
Con anima-жанмен
Meno mosso semplice - сәл баяу, жұмсақ
Тоналдылық-fis moll
Өлшемі 44