H üÊËSflÊÁ◊ŸÊ⁄UÊÿáÊÙ Áfl¡ÿÃ H

ÁIÁ_√ ÏÂZÎHÎ lıHÎÌfi_ ’ÎÃu’V÷¿

Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ

·ı¬¿
ÁΑ ÏÁ©ırflÿÎÁ (ÂÎVhÎÌ)
ÁΑ lÌËÏflÿÎÁ (‰Î«V’Ï÷)

≠¿Î¿
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃ
ÂÎËÌ⁄Î√ fl˘Õ, ±‹ÿΉÎÿ - 380 004
2 3

¿Ú’ο◊fi
⁄˛õV‰w’ V‰Î‹ÌlÌ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı V◊Î’ı·Ì ±fiı ’˘Êı·Ì ›‰¿≠T≤ÏkÎ
CÎHÎÎ ‰ı√◊Ì Ï‰V÷Îfl ’΋÷Ì Ω› »ı. ±Î ›‰¿≠T≤Ïk΋Î_ ΩıÕÎ÷Î ›‰¿˘fiÌ
±Î¿Î_ZÎα˘ ±fiı iÎÎfiÏ’’ÎÁÎfiı Á_÷˘Ê‰Î ±fiı ÷ı‹fiı ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı
V◊Î’ı· ±ZÎfl’vÊ˘k΋fiÎ ÏÁ©Î_÷ ±Ï¤‹¬ ¿fl‰Î ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ
±ZÎfl’vÊ˘k΋ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊αı ±P›ÎÁø‹ Ïfi›÷ ¿flı· »ı ÷ıfiÌ
ø‹⁄© ’„V÷¿Î±˘fiÎ ≠¿ÎÂfifiÌ ›˘…fiÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±ZÎfl’ÌÃı CÎÕÌ »ı.
±Î ’„V÷¿Î±˘ ¶ÎflÎ ’ÎÃÂ΂Π‘˘flHÎı ÁIÁ_√fiÎ_ ⁄΂¿˘ ÷◊Î ›‰¿˘fiı
T›‰„V◊÷ ±ı¿‘Îv_ ±fiı Â© iÎÎfi Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_ ±Î’‰Îfi_ ω«Î›* »ı. ¤√‰Îfi
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı V◊Î’ı· ±Îÿ¢˝fiÎ ’ηfi ±fiı ≠«Îfl ‹ÎÀı ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…ı V◊Î’ı· ±Î Á_V◊Î, ±Î ≠T≤ÏkÎ ¶ÎflÎ ±ı ±Îÿ¢˝fi˘, Á_≠ÿΛfiÌ ±ı ¤T›
≠HÎηÌfi˘ ±fiı ÷ı ¶ÎflÎ ‹ËÎfi ÏËoÿ ‘‹˝fiÌ Á_V¿ÚÏ÷fi˘ ≠«Îfl ¿flÂı.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfifi˘ ±ı ÏÿT› Á_ÿı …√÷fiı ¬ÒHÎı ¬ÒHÎı
’ˢӫÎÕ‰ÎfiÌ ±Î ≠T≤ÏkÎfiÌ fiı‹ »ı. …\ÿÌ …\ÿÌ ¤ÎÊα˘‹Î_ ±Î ’„V÷¿Î±˘fi_
≠¿ÎÂfi ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ›˘…fiÎ CÎÕÌ »ı. ±ÎÂÎ »ı ¿ı Á_≠ÿΛfiÎ ±fiı Á_≠ÿΛı÷fl
Á˙ ‘‹˝≠ı‹Ì ‹‹ZÎ±˘ ±Î ≠T≤ÏkÎfiı ±Î‰¿ÎflÂı ±fiı ÷ı‹Î_ ÷fi, ‹fi ±fiı ‘fi◊Ì
Á_’ÒHν ÁË›˘√ ±Î’Âı.
⁄΂¿˘ ÷◊Î ›‰¿˘fiı ≠˘IÁÎÏË÷ ¿fl‰Î ±Î ’„V÷¿Î±˘fiı ±Î‘Îflı
’flÌZÎα˘ ·¥ ÷ı‹fiı ≠‹ÎHÎ’h΢ ±Î’‰Î‹Î_ ±Î‰Âı. ±Î ’„V÷¿Î ÷ˆ›Îfl
¿fl‰Î‹Î_ ¥rfl«flHÎ V‰Î‹Ì, fl‹ı¤Υ ÿ‰ı ÷◊Î Ï¿Â˘fl¤Î¥ ÿ‰ı ÷◊Î …ı‹HÎı
ÁË¿Îfl ±ÎM›˘ »ı ÷ı Á˙fiı wÕÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ »ı.

‰Á_÷’_«‹Ì ÂÎVhÎÌ fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞(≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…)fiÎ

Á_‰÷ 2028 CÎHÎÎ … Ëı÷’Ò‰˝¿
±À·ÎÿflÎ …› lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
 4 5

Ïfi‰ıÿfi
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ≠‰÷ν‰ı·Î ‰÷˝‹Îfi, Ïfi›‹˘ ÷◊Î μ’ÿıÂfiı ÁIÁ_√̱˘‹Î_
≠«Ï·÷ ¿fl‰ÎfiÌ ±Î…ı ¬ÎÁ …wÏfl›Î÷ »ı. ±Î ≠◊Î ±fiı ±ÎÿıÂfiı
±fiÁfl‰Î◊Ì … ÁIÁ_√̱˘fi_ ÁΫ_ ∞‰fi CÎÕ÷fl ◊›Î »ı. ÷ı±˘ ¿<Á_√fi˘ I›Î√
¿flÌfiı ±Îÿ½ ÁIÁ_√Ì ⁄fiÌ Â¿ı »ı ±fiı ∞‰fifi_ ’fl‹ lı› ÁÎ‘Ì Â¿ı »ı.
ÏÂZÎÎ’hÎÌfiΠωÂıÊ Ïfi›‹˘, K›ÎfiÏ«_÷΋ÏHÎ, lÌ ‘ÎÏ‹˝¿V÷˘h΋˚, lÌ
…fi‹_√·V÷˘h΋˚, ËÃ-‹Îfi-¥Êν, K›Îfi-‹ÎfiÁÌ’ÒΩ, ±ÎiÎÎ-μ’ÎÁfiÎ, ‹ÏË‹Î-
¿S›ÎHÎ Á_⁄_‘Ì Áfl‚ Á‹…^÷Ì, Á_≠ÿΛfiÎ_ ÂÎVh΢, Á_≠ÿΛfiÎ_ ÷Ì◊˘˝, Œ√‰Î,
≠¤ÎÏ÷ ’ÿ˘, ≠Î◊˝fiÎ, Á¤ÎÏÊ÷, ‰«fiÎQ≤÷ ÷◊Î V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷fi_ Ïfiw’HÎ ±fiı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹ÎL› ¿flı·Î ÷◊Î ⁄ÌΩ ’HÎ μk΋ Á_÷˘ ±fiı
ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ≠ıflHÎÎÿÎ›Ì «Ïflh΢ ±Î ’V÷¿‹Î_ Áfl‚ ¤ÎÊ΋Î_ fl…^ ¿›Î* »ı.
μ’fl˘@÷ ÁÎÏËI›, ÁIÁ_√Ì ‰Î«¿˘fiı CÎHÎÌ … ‹ÎÏË÷Ì ±fiı Á‹…HÎ ’ÒflÌ ’ÎÕÂı
±fiı ÁIÁ_√‹Î_ ±Ï‘¿ vÏ« Á_’Îÿfi ¿flΉÂı.
ÁIÁ_√ ÏÂZÎHÎ ’flÌZÎÎfiÎ ±P›ÎÁø‹fiÎ ±ı¿ ¤Î√w’ı ±Î ’„V÷¿ÎfiÌ
fl«fiÎ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. «÷◊˝ ’flÌZÎÎ “ÁIÁ_√ ≠‰ÌHΔ ’flÌZÎÎ ‹ÎÀıfiÌ ±Î
’„V÷¿Î ±Î’fiÎ ËÎ◊‹Î_ ‹Ò¿÷Î_ ±‹fiı ±Îfi_ÿ ◊Λ »ı.
V‰Î‹ÌlÌ ÷◊Î ≠√À √vËÏfl V‰Î‹ÌlÌ fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞(≠‹¬V‰Î‹Ì
‹ËÎflÎ…)fiı flÎ∞ ¿fl‰Î ÁIÁ_√Ì ⁄΂¿˘, ›‰Îfi˘ ÷◊Î Ï…iÎÎÁ±˘ ±Î
±P›ÎÁø‹ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ, ÁIÁ_√fiÌ ’flÌZÎα˘‹Î_ μE« ≠‹ÎHÎ’h΢ ‹ı‚‰ı ±ı …
±P›◊˝fiÎ !
- ≠›˘…¿
 6 1

±fiø‹ÏHοÎ
1. ÏÂZÎÎ’hÎÌ (ωÂıÊ Ïfi›‹˘) ................................................................. 1
2. ≠Î◊˝fiÎ — …›ÏÁ fiÎflΛHÎ Á‰˝¿ÎflHÎ ÁÿÎ ............................................. 9
3. μ¿Î¬Î«fl ...................................................................................... 9
4. ±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì .......................................................................... 11
5. ÁΑ ±fiı ’ÎÊ˝ÿ .............................................................................. 14
6. ≠¤ÎÏ÷ ’ÿ˘................................................................................... 16 1. ÏÂZÎÎ’hÎÌ
7. ËÃ, ‹Îfi ±fiı ¥Êν ......................................................................... 17 (ωÂıÊ Ïfi›‹˘)
8. Á_≠ÿΛfiÎ_ ÷Ì◊˘˝ ............................................................................. 22
9. lÌ ‘ÎÏ‹˝¿V÷˘h΋˚ ........................................................................... 24
10. Á˘‹·Î¬Î«fl ................................................................................. 27 B≤ËV◊Îl‹ÌfiΠωÂıÊ ‘‹˝
11. …ı÷·’flfiÌ √ÏHοΠ......................................................................... 29 B≤ËV◊Îl‹Ì ’vÊı Á‹Ì’ Á_⁄_‘ ωfiÎfiÌ Ï‰‘‰Î VhÎÌ ÷ıfi˘ V’½ fi
12. Á_≠ÿΛfiÎ_ ÂÎVh΢ ........................................................................... 31 ¿fl‰˘. ›‰Î ±‰V◊αı ›@÷ ±ı‰Ì …ı ’˘÷ÎfiÌ ‹Î, ⁄Ëıfi ±fiı ÿÌ¿flÌ ÷ıfiÌ
13. K›Îfi ............................................................................................ 40
ÁÎ◊ı ’HÎ ±Î’I¿Î‚ ωfiÎ ±ı¿Î_÷ V◊‚ı fi flËı‰_. ±Î’I¿Î‚‹Î_ VhÎÌfiÌ
14. ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ................................................................................... 43
15. …fi‹_√·V÷˘h΋˚ ............................................................................. 45 flZÎÎfiı ±◊ı˝ ≠›˘…fi ˢ› ÷ıÀ·˘ ≠Á_√ flά‰˘. ω¶Îfi ˢ›, ÂÎVhÎiΠˢ›
16. …ıÃÎ ‹ıfl ........................................................................................ 51 ÷ıHÎı ’HÎ ±Î ‰Î÷ ±‰U› Á‹…‰Ì.
17. ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ................................................................................ 52 ÂÎVh΋Î_ ¿èÎ_ »ı —
18. ‰«fiÎQ≤÷ ...................................................................................... 55 ¬Œ˜◊Ê‚ŸÙ˘Á¬ ∑§Ê◊Ÿ √ÿÊ∑ȧ‹Êà◊Ê ÁŸ¡Êà◊¡Ê◊˜ –
19. flÎΩ¤Î¥ ...................................................................................... 58
20. V‰›_≠¿ÎÂÎfi_ÿ V‰Î‹Ì ...................................................................... 61
ŒÎc≈U˜flÊ ‚⁄USflÃË¥ ◊Ù„¢U ¬˝Ê¬ ÁŸãŒÊ¢ ø ŒÈŒ¸‡ÊÊ◊˜ H
21. K›ÎfiÏ«_÷΋ÏHÎ ............................................................................... 62 “’•ÎÁfi‘ÎflÌ Ï’÷Î‹Ë ⁄˛õÎ∞ ’HÎ ¿Î‹◊Ì T›Î¿<‚ ‹fi‰Î‚Î ◊¥
22. ±ÎiÎÎ ........................................................................................... 65 ’˘÷ÎfiÌ … ’hÎÌ ÁflV‰÷Ìfiı Ωı¥ ‹˘Ë◊Ì ÿÿ˝ÂÎ ±fiı Ïfi_ÿÎfiı ’ÎQ›Î.”
23. μ’ÎÁfiÎ........................................................................................ 68 ’˘÷ÎfiÌ VhÎÌfi_ ¿˘¥fiı ÿÎfi fi ¿fl‰_. ÷ı◊Ì ’IfiÌfiÎ ’Ï÷‰˛÷’HÎÎfi˘
24. fl΋⁄Î¥........................................................................................ 73 ¤_√ ◊Λ. ÷ıfi_ ‹˘À<_ ’Î’ ÿÎfi ¿flfiÎflfiı ·Î√ı. ‹ËÎflÎ…ı ±Î flÌ÷ı ÏfiW¿Î‹
25. ÁflάΫfl ..................................................................................... 74
26. Œ√‰Î ........................................................................................... 77 ‘‹˝fiÌ flÌ÷ ⁄÷ΉÌ, ±ÎÏl÷˘fiı Â© ∞‰fi ∞‰÷Î ¿flÌ, Á‹Î…‹Î_
27. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ............................................. 78 ±fi˘¬Ì »Î’ ’ÎÕÌ »ı ÷ı‹… VhÎÌ ΩÏ÷ ≠I›ı ±Îÿfl ‰‘Λ˘˝ »ı. (135-
28. ⁄_Ï‘›ÎfiÎ Õ˘ÁΤΥ ........................................................................ 84 137)
29. ‹Ò‚∞ ±fiı ¿ÚWHÎ∞ .......................................................................... 86 Ÿ ÁfllÃ ÁÃÁÕmʸŒ‡ÿÊÁŒÁŸ¸ÿÃÊ ÿSÿàÿÁÃÁÕ— – B≤ËV◊fiı CÎflı ±Î‰‰Î‹Î_
30. ‹ÏË‹Î .......................................................................................... 89
¿˘¥ Ï÷Ï◊ fiyÌ fi◊Ì ÷ıfi_ fi΋ ±Ï÷Ï◊. ±ı‰Î ±Ï÷Ï◊ F›Îflı ±Î‰ı I›Îflı
31. ¿S›ÎHÎ.......................................................................................... 90
32. Á¤ÎÏÊ÷ ....................................................................................... 91 B≤ËV◊ ÁIÁ_√̱ı ’˘÷ÎfiÌ Â„@÷ ≠‹ÎHÎı ¤˘…fi ±◊‰Î ÁÌ‘_ ±Î’Ì ÷ı‹fi˘
33. ¤@÷flÎ… ‹√fi¤Î¥ ....................................................................... 94 ±Îÿfl ¿fl‰˘. ÷ı‹… ŒÒfl¢ ±ıÀ·ı ÿı‰Á_⁄_‘Ì ⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰÷Îfi_ ÷’˝HÎ
2 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
(ˢ‹ÎÏÿ¿) ¿fl‰_, ±ı ±ÎÏÿ ÿı‰¿‹˝ ¿fl‰Î_. Ï’I≤¿‹˝ …ı lΩÎÏÿ ¿‹˝ ÷ı ’HÎ
›◊΄@÷ ¿fl‰Î_. ‘‹˝Ïø›Î ±fiı ÂÎVhÎ≠HÎÎ·Ì Ω‚‰‰Îfi˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘
ÏÁ©Î_÷ ±ËŸ V’WÀ ◊Λ »ı. (138)
ÁIÁ_√Ì‹ÎhÎı ’˘÷Îfiı …L‹ ±Î’fiÎflÌ ‹Î÷Î, ÁΉ¿Ì ‹Î, Ï’÷Î, √v
±fiı fl˘√◊Ì ’ÌÕÎ÷Î ‹fiW›fiÌ Áı‰Î ∞‰fi ’›*÷ ¿fl‰Ì. Áı‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î
ωÂıÊ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰fiω«flHÎ ÿflÏ‹›Îfi fl˘√Ì Áı‰¿fl΋fiÌ Áı‰Î
±I›_÷ l©Î’Ò‰˝¿ ¿flÌ Ë÷Ì. ÷ı‹… {ÌHÎΤΥ±ı ¿‹‚ÂÌ ‰Î_{Î ‹Î_ÿÎ
Ë÷Î I›Îflı Áı‰Î ¿flÌ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ≠ÁLfi ◊¥ {ÌHÎΤΥ±ı ÿıË ‹Ò@›˘
I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ı {ÌHÎΤΥfiÌ fifiÎ‹Ì μ’ÎÕÌ, Áı‰Îfi_ Œ‚ ±Î’Ì,
±Î’HÎfiı Áı‰Î‘‹˝fi_ ‹Ëk‰ Á‹ΩT›_. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
’HÎ ‰fl÷η‹Î_ ‹Î_ÿÎ ÁΑfiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î, ÷ı‹fiÌ √˘ÿÕ̱˘ ‘˘÷Î. ±ı‰˘
Áı‰Îfi˘ ‹ÏË‹Î »ı. (139)
’˘÷Îfiı μÏ«÷ μz‹ ›◊΄@÷ ¿fl‰˘, ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ◊Ì ±Ï‘¿ ±◊‰Î
±˘»Ì Á_’ÏkΉ΂Îfi˘ ‰Îÿ fi ·ı‰˘. ¿ÚÏÊT≤ÏkΉ΂ΠÁIÁ_√Ì B≤ËV◊˘±ı
⁄‚Ïÿ›ÎfiÎ T≤ÊHÎfi˘ μE»ıÿ fi ¿fl‰˘. (140)
ÁIÁ_√Ì ¤@÷˘±ı ’˘÷ÎfiÌ Â„@÷ ≠‹ÎHÎı ÿı¿΂fiı ±fiÁflÌfiı …ıÀ·Ì
’˘÷ÎfiÎ CÎfl‹Î_ …wÏfl›Î÷ ˢ› ÷ı ≠‹ÎHÎı ±Lfi-±fiÎ… ±fiı ‘fi-ƒT›fi˘
Á_√˛Ë ¿fl‰˘. ±Î ≠‹ÎHÎı Á_√˛Ë ¿›˘˝ ˢ› ÷˘ ÁÎflÎ-‹ÎÃÎ ≠Á_√˘±ı ÷ı ƒT›
μ’›˘√Ì ◊Λ ±fiı ¿fl…fi˘ ≠Á_√ fi flËı. ÷ı … flÌ÷ı, ’Â …ıfiÎ CÎfl‹Î_ ˢ›
÷ı‹HÎı ’HÎ ÿ›Î flÎ¬Ì ’ÂfiÎ Ïfi¤Î‰ ‹ÎÀı «Îfl’Ò‚Î ±ıÀ·ı ¿ı …wfl ’Òfl÷Î
’Â¬˘flοfi˘ Á_√˛Ë ¿fl‰˘. ÁIÁ_√Ì …fi˘±ı CÎÎÁ, ’ÎHÎÌ ‰√ıflı◊Ì Á‹›ı
Á‹›ı Á_¤Î‰fiÎ ◊¥ ¿ı ÷ı‹ ˢ› ÷˘ ’Â±˘ flά‰Î_; ±L›◊Î ’Î‚Ì Â¿ı
÷ı‰Î ÁiÎ ÿ›Î‰Îfi …fi˘fiı ±Î’Ì ÿı‰Î_. (141, 142)
⁄ı ≠Ï÷„WÃ÷, ‘‹Î˝«flHΉ΂Î, Â© «ÎÏflh›‰Î‚Î B≤ËV◊fiÌ Áά
(ÁÎZÎÌ) flάÌ, ·¬ÎHÎ ¿flÌfiı …‹Ìfi, ¬ı÷fl, CÎfl, ƒT›, CÎflıHÎÎ_ ‰√ıflı
±Î’‰Î_-·ı‰Îfi˘ T›‰ËÎfl ¿fl‰˘ ÷ı‹… Â¤ ¿Î›˝‹Î_ ’HÎ ÁÎZÎÌfiı ÁÎ◊ı
flÎ¬Ì Ï‰‰ÎË ‰√ıflı‹Î_ ÏfiHν› ¿fl‰˘. ±Î ≠‹ÎHÎı ‰÷˝‰Î◊Ì ¿˘ÀÛ-¿«ıfḻı
…‰Îfi˘ ≠Á_√ μ’„V◊÷ ◊÷˘ fi◊Ì. ±ı flÌ÷ı ±Î’b_ ∞‰fi Ïfiω˝Cfi ⁄fiı
»ı. (143, 144)
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 3
’˘÷ÎfiÌ ±Î‰¿ ˢ› ÷ı ≠‹ÎHÎı ¬«˝ ¿fl‰˘. ÷ı◊Ì μ’flÎ_÷ ¬«˝
¿flfiÎflfiı ‹Î◊ı ÿı‰_ ◊¥ Ω› ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ÿ—¬ ∂¤_ ◊Λ »ı. ’˘÷ÎfiÌ
±Î‰¿ ±fiı ¬«˝ ÷ıfiı ›Îÿ flάÌ, fl˘… ÁÎflÎ-V‰E» ±ZÎflı ’˘÷ı … ÷ıfi_
fi΋_ ·¬‰_; ⁄ÌΩ ’ÎÁı ·¬Î‰‰Î◊Ì »ı÷flΉÎfi˘ Á_¤‰ flËı »ı. lÌ∞-
‹ËÎflÎ…ı ‰«. √.≠. 38‹Î_ ¿èÎ_ »ı ÷ı ≠‹ÎHÎı ±K›ÎI‹ ‹Î√˝fi_ ’HÎ fi΋_
flά‰_. (145, 146)
ÁIÁ_√̱ı ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰¿ …ı ‘fi-‘ÎL›ÎÏÿ¿ ÷ı‹Î_◊Ì ÿ‹˘ ¤Î√
Ãο˘fl∞fiı ±◊ı˝ ±’˝HÎ ¿fl‰˘, T›‰ËÎflı ÿÒ⁄‚˘ ˢ› ÷ıHÎı ‰Ì‹˘ ¤Î√
±’˝HÎ ¿fl‰˘; …ı◊Ì ±Lfi-ƒT›fiÌ ÂÏ© ◊Λ, ’ωhÎ ◊Λ. ±ı ÏÁ‰Î›fiÎ
‘fi-‘ÎL›◊Ì ‹Ï·fi÷Î ±Î‰ı »ı, …ı◊Ì Ák‰√HÎfi˘ ZΛ ◊Λ »ı. (147)
±ı¿ÎÿÂÌ, lÌËÏfl fi‰‹Ì ±fiı «Î_ƒÎ›HÎÎÏÿ¿ ‰˛÷fi_ μzÎ’fi …ı
’ÒHÎνËÏ÷ ÷ı ’˘÷ÎfiÌ Â„@÷ ≠‹ÎHÎı ÿÎfi, ˢ‹, ⁄˛õ¤˘…fi ±fiı ‹ËÎ’ÒΩ
¿flÎ‰Ì ¿fl‰_, …ı◊Ì ‹fi˘¿Î‹fiÎ ÏÁ© ◊Λ »ı. lΉHÎ ‹ÎÁ‹Î_ ‹ËÎÿı‰fi_
’Ò…fi ¿fl‰_. ÁIÁ_√̱˘±ı Á‰˝ ÿı‰˘fi˘ ±Îω¤Î˝‰ ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰ lÌ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfi‹Î_ ¿flÌ ¤„@÷¤Î‰’Ò‰˝¿ ’Ò…fi ¿fl‰_, …ı◊Ì ‹ËÎ-
Œ‚ ≠ÎM÷ ◊Λ »ı. (148, 149)
ÿı‰ ÷◊Î ‘‹Î˝«Î›˝fi_ ƒT› ·ı‰Î◊Ì ’H›fi˘ ZΛ ◊Λ »ı. ÷ı◊Ì ÿı‰-
‘‹Î˝«Î›˝fi_ ¿fl… fi ¿fl‰_. ’ÎhÎ, ‰ÎÁHÎ, CÎflıHÎÎ_, ‰VhÎ, ‰ÎËfi ÷◊Î πÀ,
’J◊fl …ı‰Ì ‰V÷ ‹Î√Ì ·Î‰‰Ì fiÏË; ±S’ Á‹› ‹ÎÀı ’HÎ ‹Î√‰Ì
fiÏË. (150)
‹_Ïÿfl, ’˘÷ÎfiÎ √v ±fiı ÁΑfiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î …÷Î_ ‹Î√˝‹Î_ ÷ı‹…
÷ı‹fiÎ V◊Îfi¿‹Î_ ’Îfl¿<_ ±Lfi ¬Î‰_ fiÏË. ËηfiÎ Á_Ωı√˘‹Î_ ±LfiÎÏÿ¿
√˛ËHÎ ¿fl‰_ ’Õı »ı, ÷ı◊Ì ÏfiT≤ÏkÎw’ı „@÷ ≠‹ÎHÎı ¤ıÀ ‘flÌ ∑H΋@÷
◊‰_. Áı‰Î¿Î›˝ ÏfiÏ‹kÎı fl˘¿Î‰Îfi_ ◊Λ ÷ı‹Î_ ±LfiÎÏÿ¿ √˛ËHÎ ¿fl‰Îfi˘ ⁄Α
fi◊Ì. (151)
’˘÷ÎfiÎ ¿Î‹¿Î… ±◊ı˝ flάı·Î √flÌ⁄ ‹…^fl˘ ≠I›ı ÿ›Î‰Îfi ◊¥
÷ı‹fiı fiyÌ ¿›Î˝ ≠‹ÎHÎı ‘fi-‘ÎL› ±Î’‰_. ±˘»\_ fi ±Î’‰_ ±◊ν÷˚ ·˘¤
fi ¿fl‰˘. ¿fl… «Ò¿‰÷Ì ‰¬÷ı ⁄ı ÁÎZÎÌ flÎ¬Ì ·¬÷ ¿flÌ ¿Î›˝ ¿fl‰_.
’˘÷Îfi˘ ‰_ ±fiı ¿L›ÎÿÎfi »\’Ή‰Î_ fiÏË. ¿L›ÎÿÎfi ≠Á_√ı Á_⁄_‘Ì-
4 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
…fi˘fiÌ μ’„V◊Ï÷ ±Î‰U›¿ ‹Îfiı·Ì »ı. (152)
‘fiÎœu ÁIÁ_√Ì ¤@÷˘±ı ÏËoÁαı flÏË÷ ≥WÀÿı‰ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
¤√‰ÎfifiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î ›i΢ ¿fl‰Î. ÷ı‹… ÷Ì◊˝ …ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹…
√HÎÎ÷Ì÷ Á_÷˘fiÎ_ ≠ÁÎÿ̤Ò÷ ‹_Ïÿfl˘, ‹ËÎflÎ… ±fiı ÷ı‹fiÎ ‘Îfl¿ Á_÷˘fiÎ
Á_⁄_‘‰Î‚Î_ V◊Îfi˘fiı ωÊı ¶ÎÿÂÌ, ’ÒÏHν‹Î ÷ı‹… Á‹ˆ›Î μIÁ‰ ±ÎÏÿ
≠Á_√˘±ı ⁄˛ÎõHÎ, ÁΑ, ’ÎÊ˝ÿ, ËÏfl¤@÷˘ ‰√ıflıfiı …‹ÎÕ‰Î. ‹_Ïÿflfiı ωÊı
μIÁ‰ ¿flÎ‰Ì ÁΑ ÷◊Î ’ÎÊ˝ÿfiı ‘˘Ï÷›Î_ ±˘œÎÕ‰Î_, ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿÎfi ¿fl‰_,
ÿı‰fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì ÷ı‹… ⁄˛ÎõHÎ-√flÌ⁄ ÁIÁ_√Ìfiı ÿÎfi ¿fl‰_. (155,
156)
flÎΩfiΠωÂıÊ ‘‹˝
ÁIÁ_√Ì flÎΩ±ı ÂÎVhÎfiÌ ±ÎiÎÎ ‹…⁄ ’˘÷ÎfiÎ ’hÎ ’ıÃı ±ÎI‹-
⁄Ï©’Ò‰˝¿ ≠Ωfi_ ’ηfi’˘ÊHÎ ¿fl‰_. ’˘÷ÎfiÎ flÎF›‹Î_ ‘‹˝fi_ V◊Î’fi ¿fl‰_,
ÿı‰‹_Ïÿfl ¿flΉ‰Î_, ÂÎVhÎ fl«Î‰‰Î_ ‰√ıflı ¿fl‰_. ÁIÁ_√Ì flÎΩ±ı flÎF›fiÎ_
ÁÎ÷ ±_√ - V‰Î‹Ì, ±‹ÎI›, Ï‹hÎ, ¿˘Ê, flÎWÀˇ, ÿ√˝ ±fiı ⁄‚ ±◊‰Î ÁˆL›,
μ’Λ (Á΋, ÿ΋, ¤ıÿ ±fiı ÿoÕ) ÷◊Î » √HÎ ó Á_Ï‘, ω√˛Ë (ÂhÎ ’ZÎfiı
·Ò_À‰Î, ⁄Î‚Ì fiά‰_ ‰√ıflı), ›Îfi (ÂhÎ ÁÎ◊ı ›©), ¶ˆ‘̤Ή (ÿU‹fi
ÁˆL›fiÎ ⁄ı ¤Î√ ’ÎÕ‰Î), Á‹Îl› (ËÎfl ’΋÷Î ⁄‚‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ ·ı‰˘),
V◊Îfi (ËÎflfiÎ Á‹›ı Ï¿S·Î‹Î_ flZÎHÎ ·ı‰_) ÷ı Á‰ı˝ ›◊Î◊˝ ΩHΉÎ_. ÷Ì◊˝ V◊Îfi
±fiı √M÷«fl («Îfl) ‹˘¿·‰ÎfiÎ_ V◊Îfi¿ ÷◊Î T›‰ËÎflfiÎ ΩHÎfiÎflÎ ≠‘Îfi,
’fl˘ÏË÷, ÁıfiÎ’Ï÷ ‰√ıflı ÷◊Î ›˘B› L›Î›Î‘Ì Ïfi›@÷ ¿flÌ, ÿoÕfiÌ› ÷◊Î
Ïfiÿ˘˝Êfiı ›◊Î◊˝ flÌ÷ı Á‹…‰Î. (158)
±Î flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı B≤ËV◊˘ ‹ÎÀı ÿÎw, ‹ÎÀÌ (‹Î_ÁÎËÎfl), «˘flÌ,
±‰ıflÌ (T›Ï¤«Îfl) ±fiı ‰À·‰_ fiÏË ÷◊Î ‰À·Î‰‰_ fiÏË ±ı ’_«-
‰÷˝‹Îfi ‹A›’HÎı ⁄÷ÎT›Î_ »ı.
Á‰ÎÏÁfiÌ VhÎ̱˘fiΠωÂıÊ ‘‹˝
Á‰ÎÏÁfiÌ ±ıÀ·ı ¿ı Á‘‰Î VhÎ̱˘±ı ’˘÷Îfi˘ ’Ï÷ ±_‘ ˢ›, fl˘√Ì
ˢ›, ÿÏflƒÌ ˢ›, fi’_Á¿ ˢ› ÷˘’HÎ ÷ıfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì ±fiı ’Ï÷ ≠I›ı
¿À<‰«fi fi ⁄˘·‰_. ÷ı VhÎ̱˘±ı w’‰Îfi, ›˙‰fi‰Îfi ±fiı √HΉÎfi ±L›
’vÊfi˘ ≠Á_√ Á΋ÎL› Á_Ωı√˘‹Î_ ’HÎ fi flά‰˘. Á‰ÎÏÁfiÌ VhÎ̱˘±ı
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 5
’˘÷ÎfiÎ ÂÌ·fiÌ flZÎÎ ◊Λ ÷ı‹ ‰Vh΢ ‘ÎflHÎ ¿fl‰Î_. ‰VhÎ flÏË÷ VfiÎfi fi
¿fl‰_. fiÎÀ¿-ÏÁfiı‹Î …ı‰Î flÏÁ¿ ‹Î√˝fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘. V‰ˆÏflHÎÌ (V‰iÎÎÏ÷
’vÊ˘‹Î_ ±ÎÁ@÷ ÷ı‹… V‰E»oÿ’HÎı ωËfl÷Ì), ¿ÎÏ‹fiÌ (V‰ ÷◊Î ’fliÎÎÏ÷
’vÊ˘‹Î_ ±ÎÁ@÷), ’_ç·Ì (’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘Ì…fi˘‹Î_ ’HÎ ±ÎÁ@÷)
VhÎ̱˘fi˘ ≠Á_√ fi flά‰˘. ’Ï÷ ’flÿı ˢ› I›Îflı Á_ÿfl ‰VhÎΤÒÊHÎ fi
‘Îfl‰Î_ ÷ı‹… ’flCÎıfl …‰_ fiÏË. ±Îfi_ÿωfi˘ÿfiÎ ≠Á_√fi˘ I›Î√ ¿fl‰˘. ±Î
Á‰˝ Ïfi›‹˘ VhÎ̱˘fiÎ ÂÌ·fiÌ flZÎÎ ‹ÎÀı ±Ï÷ ‹Ëk‰fiÎ »ı. (159-162)
ω‘‰Î VhÎ̱˘fiΠωÂıÊ ‘‹˝
ω‘‰Î VhÎ̱˘±ı ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiı ωÊı ’Ï÷¤Î‰ flÎ¬Ì ¤√‰÷˚-
’flΛHÎ ∞‰fi ∞‰‰_. ‰ÕÌ·˘fiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı‰_. ‰ÕÌ· fi ˢ› I›Îflı
’hÎfiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flËı‰_. fi∞¿fiÎ_ ¿<À<_⁄Ì…fi˘ ÏÁ‰Î› ±L›fi˘ ’˛Á_√ flά‰˘
fiÏË ±fiı V’½ ’HÎ ¿fl‰˘ fiÏË. fiÎfiÎ ⁄΂¿fiÎ V’½‹Î_ ÿ˘Ê fi◊Ì. ≠Á_√ı
T≤© ÁÎ◊ı ⁄˘·‰Î‹Î_ ÷◊Î ±Õ‰Î‹Î_ ÿ˘Ê fi◊Ì. ωzÎ ÏfiÏ‹kÎı ’HÎ ±L›
’vÊ ÁÎ◊ı ≠Á_√ fi flά‰˘. ÿıËÿ‹fi ¿flÌ ¤√‰ÎfifiÌ ≠ÁLfi÷Î ‹ÎÀı
›Ifi ¿fl‰˘. ÿıËÏfi‰Î˝Ëfi˘ A›Î· flÎ¬Ì ‰‘ Á_’ÏkΠˢ› ÷˘ … ‘‹˝¿Î›˝‹Î_
‰Î’fl‰Ì. ω‘‰Î VhÎ̱˘±ı ’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝fiÌ flZÎÎ ◊Λ ÷ı‰Î_ … ‰Vh΢ ‘ÎflHÎ
¿fl‰Î_, ÷ı‰Ì … VhÎ̱˘fi˘ Á_√ flά‰˘. ˢ‚ÌfiÌ fl‹÷ ¿ı …ı‹Î_ VhÎÌ-’vÊ
‹›Î˝ÿÎfi˘ ·˘’ ◊÷˘ ˢ› ÷ı‰Ì fl‹÷‹Î_ fi ΩıÕΉ_.
ω‘‰Î ±fiı Á‰ÎÏÁfiÌ VhÎ̱˘±ı fl…—V‰·Î ±‰V◊ÎfiÎ ‘‹˝
ÂÎVhÎÎfiÁÎfl ±‰U› ’΂‰Î. (163-174)
I›Î√ÌfiΠωÂıÊ ‘‹˝
ÏfiWÃÎ’Ò‰˝¿ ±Îà ≠¿ÎflfiÎ ⁄˛õ«›˝fi_ ÿıË’›*÷ ’ηfi ¿flı ÷ı fiˆ„Wÿ
⁄˛õ«ÎflÌ. fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«›˝fi_ ’ηfi ¿fl÷Î ÿflı¿ I›Î√Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
±Îà ≠¿Îflfi_ ⁄˛õ«›˝ ±Î flÌ÷ı ’΂‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı — (1) VhÎÌfiÌ ‰Î÷ fi
ÁÎ_¤‚‰Ì, (2) ÷ıfiÎ √HÎfi_ ‰Hνfi fi ¿fl‰_, (3) ËÎV›Ï‰fi˘ÿ fi ¿fl‰˘,
(4) ÏfiflÌZÎHÎ fi ¿fl‰_, (5) VhÎÌ ÁÎ◊ı ±ı¿Î_÷‹Î_ √M÷ ‰Î÷ fi ¿fl‰Ì,
(6) ÷ıfi˘ Á_¿S’ fi ¿fl‰˘, (7) ⁄΂, ›˙‰fi, T≤©, w’-¿<w’ÎÏÿ ω„@÷
fi ¿fl‰Ì ÷◊Î (8) ±_√Á_√ I›Î√. ±Î‹, ±WÀ ≠¿ÎflfiÎ_ ⁄˛õ«›˝fiı
·Z›‹Î_ ·¥ Ïfi›‹ ¿èÎÎ »ı.
6 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«Îfḻı VhÎÌfi˘ V’½ fi ¿fl‰˘, ÷ıfiÌ ÁÎ◊ı ⁄˘·‰_ fiÏË,
±ÎÁ@÷ º„WÀ±ı ÁL‹¬ Ωı‰_ fiÏË, ÷ıfiÌ ‰Î÷ν fi ¿fl‰Ì ±fiı fi ÁÎ_¤‚‰Ì.
VhÎ̱˘fiÌ ±‰fl…‰fl ˢ› ÷ı‰Î V◊Îfi‹Î_ VfiÎfiÎÏÿ ‹ÎÀı fi …‰_.
fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«Îfḻı flÎÏ‘¿Î∞, ·Z‹Ì∞ ±ÎÏÿ ÿı‰Ì±˘fiÌ ≠Ï÷‹Î-
‹ÒÏ÷˝ ÏÁ‰Î› ±L› ≠Ï÷¿ÚÏ÷fi˘ V’½ fi ¿fl‰˘. ±ı flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ±WÀ
≠¿ÎflfiÎ ⁄˛õ«›˝fiÌ flZÎÎ ¿fl‰Ì. VhÎÌfiı μtıÂÌfiı ÿÒfl flËı·Ì VhÎ̱˘ ÁÎ_¤‚ı
±ı‰Î ±Î›◊Ì ’HÎ ’vÊ ±Î√‚ ¤√‰÷˚‰Î÷ν fi ¿fl‰Ì. ÷ı◊Ì ‹fi
ÿÒÏÊ÷ ◊Λ ±fiı fiˆ„Wÿ ‰˛÷‹Î_ ÿ˘Ê ±Î‰ı.
fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«Îfḻı ’˘÷ÎfiÎ ⁄˛õ«›˝‰˛÷fi˘ I›Î√ ◊Λ ÷ı‰_ ‰«fi
√vfi_ ’HÎ fi ‹Îfi‰_. VQ≤Ï÷‰«fi »ı ¿ı ‚fl¸ÕÊ ¬Ê‹ŸËÿÒfl Á‡ÊcÿÒ⁄UÊôÊÊ ªÈ⁄UÙÁ⁄U„U–
√vfiÌ ±ÎiÎÎ ÏÂW›˘±ı Á‰˝ ≠¿Îflı ’΂‰Ì. ±Î‰Î ‰«fifiı ·Z›‹Î_ flάÌfiı
lÌ∞‹ËÎflÎ… V’WÀ ¿Ëı »ı — √vfi_ ‰«fi, ⁄˛õ«›˝ ¤_√ ◊Λ ÷ı‰_ ˢ› ÷˘
√‹ı ÷ı‰Î Á_Ωı√˘‹Î_ ‹ÏË‹Î Á‹∞fiı ’HÎ fi … ‹Îfi‰_.
±ı¿ ‰Îfl lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı VhÎ̱˘fiÌ Á¤Î‹Î_
‰Î÷˘ ¿fl‰Î …‰Î ¿èÎ_. ’HÎ ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì fi √›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ⁄˘·Î‰Ì ¿èÎ_ — “‹Ïfi ! ÷‹ı ±‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ fi◊Ì
’΂÷Î ÷ı◊Ì Ï‰‹¬ ¿fl‰Î ’ÕÂı.”
I›Îflı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ωfi›’Ò‰˝¿ ËÎ◊ ΩıÕÌ ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… !
÷‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ ·˘’Ì Ï‰‹¬ ◊‰Î ÷ˆ›Îfl »\_, ’HÎ VhÎ̱˘fiÌ Á¤Î‹Î_ …¥
‹ÎflÎ ‘‹˝‹Î_◊Ì ¤˛WÀ ◊¥ ω‹¬ ◊‰_ fi◊Ì.” ±Î‰Î_ ºœ ‰«fi ÁÎ_¤‚Ì
‹ËÎflÎ… ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì μ’fl ±I›_÷ ≠ÁLfi ◊›Î.
⁄˛õ«Îfḻı ‘Ìfl… ±fiı Á_÷˘Êı ›@÷ flËÌ Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎı ‰÷˝‰_.
(175-180)
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›‹Î_ ±L› ‹÷‰Îÿ̱˘ ÷flŒ◊Ì μ’ÎÏ‘ ◊÷Ì
±fiı @›Îflı¿ ΩHÎÌ Ωı¥fiı Á_÷˘fiı fl_ΩÕ‰Î μ’‰ÎÁ ’Õı ÷ı ±Î›◊Ì ÷ı±˘
Ωfl VhÎ̱˘fiı Á_÷˘fiÌ Á‹Ì’ ‹˘¿·÷Î. ÷ı◊Ì … lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷˘fiı
±ÎiÎÎ ¿flÌ ¿ı ÷ı‰Ì VhÎ̱˘fi˘ Ï÷flV¿Îfl ¿flÌfiı ’HÎ ÷ıfiı Á‹Ì’ ±Î‰‰Î
ÿı‰Ì fiÏË. ÁÎ◊ı ±Î’I¿Î‚ ≠Á_√ı ÿ›Îƒ˝ ◊¥ VhÎ̱˘fiÌ flZÎÎ ¿fl‰Î ±ÎiÎÎ
¿flÌ. ±fiı ÷ı‰Î ≠Á_√˘±ı V’½ ◊Λ ÷ıfi˘ ⁄Α fi◊Ì. ±Î flÌ÷ı μ’ÿıÂÌ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 7
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Ïfi›‹fiÌ U≤_¬·Îfiı …Õ fi◊Ì ⁄fiÎ‰Ì ’HÎ ±ÎI‹¿S›ÎHÎÎ◊ı˝
ÿ·˝¤ ‹fiW›ÿıËfiÌ flZÎÎ ¿fl‰Îfi˘ A›Î· ±ÎM›˘ »ı. (181, 182)
fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«Îfḻı ’˘÷ÎfiÎ ÂflÌflı Á√_‘Ì ÷ı· «˘‚Ì VfiÎfi fi ¿fl‰_.
ÂVhÎ ‘ÎflHÎ fi ¿fl‰_. ÂVhÎ◊Ì ÏËoÁÎ ¿fl‰ÎfiÌ ⁄Ï© μI’Lfi ◊Λ »ı. flÁfiÎ
≥„Lƒ›fiı ¬ÎÁ ∞÷‰Ì, …ı◊Ì Á‰ı˝ ≥„Lƒ› Ï…÷Λ. ϤZÎÎ ≠Á_√ı VhÎÌfi˘
≠Á_√ fi ◊Λ ±ı flÌ÷ı ’˘÷ÎfiÎ ‘‹˝fiÌ flZÎÎ ¿fl‰Ì. (183, 184)
fiˆÏWÿ ⁄˛õ«Îfḻı ‹fifiı Ïfiω˝Ê›Ì ¿fl‰Î ÂÎVhÎÎP›ÎÁ ¿fl‰˘.
‰«fiÎQ≤÷, ÏÂZÎÎ’hÎÌ, V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷_, ¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎ, lÌËÏfl·Ì·ÎQ≤÷,
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ ¿ÎT›, ÁIÁ_Ï√∞‰fi, lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v ‰√ıflı. √v ±fiı
√v…fi˘fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì. VhÎ̱˘fiı ωÊı ±ÎÁ@÷ …fi˘fi˘ Á_√ fi
flά‰˘. (185)
flÁfiÎ ≥„Lƒ›fiı ωÂıÊı ¿flÌfiı ∞÷‰Ì, …ı◊Ì ÏfiW¿Î‹ ‘‹˝ ’΂ԉ΋Î_
Áfl‚÷Î flËı ÷ı‹… Á‰˝ ≥„Lƒ› ∞÷‰Î‹Î_ ±fi¿>‚÷Î flËı. ƒT›Á_√˛Ë ¿fl‰˘
fiÏË ±fiı ¿flΉ‰˘ fiÏË. ÷ı‹… …ı ◊¿Ì fiÎHÎÎ_fiÌ μI’ÏkÎ ◊Λ ±ı ≠¿ÎflfiÎ
’ÿÎ◊˘˝fi˘ Á_√˛Ë ¿fl‰˘ fiÏË ±fiı ¿flΉ‰˘ fiÏË. Á_√˛Ë ¿fl‰Î◊Ì ±’Ïfl√˛Ë-
‰˛÷fi˘ ¤_√ ◊Λ ±fiı ‹‹I‰ ◊‰Î◊Ì ‹˘Z΋Î√˝‹Î_ ωCfi ◊Λ. (188,
189)
ËÏfl¤@÷fiÎ ¿ı ¿˘¥ ‹fiW›fiÎ T›‰ËÎfl¿Î›˝fiÎ Ω‹Ìfi fi ◊‰_ ÷ı‹…
¿˘¥fiÌ ◊Î’HÎ fi flά‰Ì. ‘Ìfl… ‘ÎflÌ flËı‰_. ’˘÷Îfi˘ μ÷Îfl˘ VhÎÌfiÎ
Á_Á√˝◊Ì ‹@÷ flά‰˘. ’˘÷ÎfiÎ ⁄˛õ«›˝‰˛÷fiÌ flZÎÎ ÁÎv ±fiı ±L› VhÎÌ
±ÎÏÿ¿ ÷flŒ◊Ì μ’ÎÏ‘ Ïfi‰Îfl‰Î flÎÏhÎfiı ωÊı Á_√Î◊ √˘÷Ì «Î·‰_, ÷ı‹…
ΩıÕ Ï‰fiÎ Ïÿ‰Áı @›Î_› fi …‰_. ±Î’I¿Î‚‹Î_ ÷ı‹… ÿıËÏø›Î-
‹‚‹Òh΢IÁ√˝ ÏfiÏ‹kÎı ±ı¿·Î …‰Îfi˘ ⁄Α fi◊Ì. (190, 191)
ÁΑ±ı ‹ÒS›‰Î‚Î_ ‰Vh΢ ‘ÎflHÎ fi ¿fl‰Î_. ÁÎÿÎ, Á÷flÎμ, ΩÕÎ ‰VhÎ
‘Ò‚ ‰Õı ¤√‰˘ fl_√ «ÕΉÌfiı ’Ëıfl‰Î_. ⁄ÌΩ ±Ï÷ ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ÷ı
ÏÁ‰Î›fiÎ_ ‰Vh΢ ¤ıÀ ±Î’ı ÷˘’HÎ ‘ÎflHÎ fi ¿fl‰Î_. ÂÌ÷ ∑÷‹Î_ ¤√‰Î
fl_√fiÌ Âη √˛ËHÎ ¿fl‰Ì.
Áÿ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ±ı¿‰Îfl ±ı¿ ËÏfl¤@÷ı ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿
{Ìb_, flıÂ‹Ì ‘˘Ï÷›_ ±Î’Ì ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — “V‰Î‹Ì ! ±Î ‰VhÎ ÷‹ı ’ËıflΩı.”
8 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 9

√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı CÎHÎÌ … fiÎ ’ÎÕÌ, »÷Î_ ËÏfl¤@÷ı ’˘÷Îfi˘ ±Î√˛Ë ‹‹I‰⁄Ï© ±fiı ÿıË‹Î_ ±Ëo’HÎÎfiÌ ⁄Ï©fi˘ Á‰˝◊Î I›Î√ flά‰˘. (202)
»˘Õu˘ fiÏË. I›Îflı √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “@›Î_ Á‘Ì ’Ëıfl‰_ ?” ±Î flÌ÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÁΑ±˘ ‹ÎÀı ÏfiW¿Î‹, Ïfi·˘˝¤, Ïfi—V‰Îÿ,
ËÏfl¤@÷ı ¿èÎ_ — “ŒÎÀı I›Î_ Á‘Ì.” Ïfi—VfiıË ±fiı Ïfi‹Î˝fi ±ı ’_«‰÷˝‹Îfi ‹A›’HÎı ⁄÷ÎT›Î »ı.
’»Ì √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¬ıÓ«Ìfiı ¿Á˘¿Á ‘˘Ï÷›_ ’ËıflÌfiı ⁄ıÃÎ ¿ı ÷fl÷
ŒÎÀÌ √›_. ±ı‹ ’˘÷Îfi˘ ‘‹˝ ÁΫT›˘ ±fiı ËÏfl¤@÷fi_ ‹fi ÁΫT›_. 2. ≠Î◊˝fiÎ
B≤ËV◊ ÁIÁ_√ÌfiÎ CÎflı ϤZÎÎ ±fiı Á¤Î≠Á_√ ÏÁ‰Î› …‰_ fiÏË ±fiı (flÎ√ Ï⁄·Î‰·)
¤√‰Îfifiı ±’˝HÎ ¿›Î˝ ωfiÎ ¿Î_¥ … √˛ËHÎ fi ¿fl‰_. (193-195) …›ÏÁ fiÎflΛHÎ Á‰˝¿ÎflHÎ ÁÿÎ,
’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiÌ ÂlÒÊÎ ◊Λ ÷ı flÌ÷ı fi ‰÷˝‰_, ’HÎ ¤fl÷∞fiÌ ’ıÃı …›ÏÁ ±ZÎfl’Ï÷ ±_÷›Î˝‹Ì;
ÿıËÿ‹fi ¿flÌ ¤„@÷’flΛHÎ flËı‰_. ¿ıŒÌ ’ÿÎ◊˘˝ ÷‹Î¿<, √Î_Ωı, ±ŒÌHÎ …›ÏÁ ‘‹Î˝I‹… ≠√À ’vÊ˘k΋,
‰√ıflı fi ·ı‰Î_. B≤ËV◊fiı CÎıfl ÁÒ÷¿ ˢ› I›Îflı …‹‰_ fiÏË. flΩı√HÎ …HÎΛ …›ÏÁ ÁËΩfi_ÿ Á¬ÿ V‰Î‹Ì. …›01
÷ı‰Î ’·_√-¬ÎÀ·Îfi˘ μ’›˘√ fi ¿fl‰˘. Áfl‚ V‰¤Î‰‰Î‚Î ◊‰_. ÁΑ flÀ÷ ÿÂÂ÷‰ÿfi Ïfi√‹ ±Î√‹ ÁÿÎ,
…ı‰_ ±_÷fl‹Î_ ˢ› ÷ı‰_ … ⁄ËÎfl …HÎΉı, ’HÎ ¿’À @›Îflı› fi flάı. …›ÏÁ I‰_ fi‹÷ Áfl ÂÌ fi΋Ì;
(196-200) …›ÏÁ I‰_ ¤…÷ ‹Ïfi ¤@÷ ÏfiW¿Î‹ …fi,
Z΋ΒflΛHÎ ◊‰_. ¿˘¥ ‹Îflı, √΂ ÿı, ÷˘’HÎ @›Îflı› ÷ıfiı ÁÎ‹Ì …›ÏÁ ÿÎ÷Îfl ¿ˆ‰S›‘΋Ì. …›02
√΂ fi ÿı‰Ì ÷◊Î ‹Îfl‰˘ ’HÎ fiÏË. ’HÎ ÷ı◊Ì ±Ï‘¿ ÷ıfi_ ÏË÷ ◊Λ ÷ı‰_ ¿Î· ‹Î›Î ’vÊ ! fl«÷ ⁄˛õÎ_Õ ⁄Ë,
Ï«_÷‰fi ¿fl‰_. ÁΑfi_ ∞‰fi ’flfiÎ ÏË÷fiÎ ±◊ı˝ »ı, ÷ı ±L›fiı ‹ÎÀı ’fl‹ ’vÊ ! ÷‰ º„WÀ ’΋Ì;
±ÏË÷ Á_¿S’ @›Î_◊Ì ¿flÌ Â¿ı ? ˢ÷ ’ηfi ≠·› ÷‰ ¤˛¿<ÀÌ ¤_√ ¿flÌ,
μ√Î ¬‹ÎHÎı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Ï÷flV¿Îfl ¿›˘˝ fiı …›ÏÁ Á‰ı˝rfl ! ±Ëo fi‹ÎÏ‹. …›03
±’‹Îfi ¿›*, ‹Îfl ‹Î›˘˝, ÷˘’HÎ ±Ï÷ ÿ›Î ·Î‰Ì V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı …›ÏÁ ¿‹·Î’Ï÷ …›ÏÁ fiˆ„Wÿ …Ï÷,
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. ±ÎÂÌ‰Î˝ÿfiÎ Œ‚w’ı ÷ı‹fiı I›Î_ ∞‰HÎÎ ¬‹ÎHÎfi˘ …L‹ …›ÏÁ I‰_ ¤…÷ ’vÊ ±¿Î‹Ì;
◊›˘. ∞‰H΢ ¬‹ÎHÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷ ◊›Î. …›ÏÁ ’fl‹ırfl ! ÷‰ «flHÎ ÂflHÎ ‹ıÓ,
±ÎHÎ_ÿ‹Î_ ·˘¿˘±ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı Á_÷˘fi_ ±’‹Îfi ¿›*, ’HÎ ÷ı ±Î›˘ ≠ı‹Îfi_ÿ √vÕ√΋Ì. …›04
ÁËfi ¿flÌ, Á‰˝ ÁIÁ_√Ì ◊Λ ÷ı‰˘ … Á_¿S’ ¿›˘˝.
ÁΑfi˘ ‘‹˝ Z΋ÎÂÌ· ◊‰_ ÷ı … »ı. ÷ı @›Îflı› fi «Ò¿‰˘. (201) 3. μ¿Î¬Î«fl
ÁΑ±ı Á‹Î…‹Î_ @·ı ∂¤˘ ◊Λ ÷ı‰_ ‰÷˝fi - …ı ±ı¿fi_ ⁄˘·ı· “±flfl ! ‹ËÎflÎ…fiÎ ⁄ıÁ‰ÎfiÎ ±˘ÀÎ μ’fl … ±Î ¿>÷flαı ‹‚◊Ì
⁄ÌΩfiı ¿Ëı‰_ ÷ı; ÿÒ÷’b_, «ÎÏ՛Βb_, √M÷ ‰Î÷fiı ≠√À ¿fl‰Ì ÷ı; ⁄√ÎÕu_. ⁄Ì…\_ ÷˘ ¿Î_¥ fiÏË ’fl_÷ ‹ËÎflÎ… ±ËŸ Á¤Î ¤flÂı I›Îflı @›Î_
«Îfl«ZÎ - ±≠¿À flÌ÷ı ±L›fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚‰Ì; ±ı ≠¿Îflfi_ ¿‹˝ fi ¿fl‰_. Ï⁄flÎ…Âı ? ⁄Ë ¬˘À<_ ◊›_. ’HÎ Â_ ◊Λ ? ¿>÷flÎfi˘ V‰¤Î‰ ±Î‰˘ … ˢ›.”
÷ı◊Ì Áfl‚ V‰¤Î‰ flËı÷˘ fi◊Ì. ±_÷fl‹Î_ @·ı ∂¤˘ ◊Λ »ı ÷ı‹… √œ’fl‹Î_ ≠Î÷—¿Î‚ı ËÏfl¤@÷˘ ÏfiI›Ïfi›‹ ‹…⁄ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi
¤√‰„LfiWÃ΋Î_ ¬Î‹Ì ±Î‰ı »ı. ’˘÷ı I›Î√ ¿›Î˝ ˢ› ±ı‰Î Á_⁄_‘Ì…fi˘‹Î_ ¿fl‰Î ±ZÎfl ±˘flÕ̱ı …¥ flèÎÎ Ë÷Î ÷ı Á‹›ı Á‰˝fiÌ º„WÀ ¿>÷flαı
10 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
⁄√ÎÕı· ±˘ÀÎ μ’fl ’Õ÷Ì ±fiı ‹Î_ˢ‹Î_ËÌ μ’fl ≠‹ÎHÎı ⁄˘·Ìfiı Á˙
«ÎS›Î …÷Î. ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi …÷Î_ ¿flÌfiı ŒflÌ VfiÎfi ¿fl‰_ ’Õı ÷ı‰_ ¿Î›˝
¿˘HÎ ¿flı ? ¿˘¥fiı ±ı‹ ◊÷_ fiÏË ¿ı ÁÎŒ ¿flÌ fiά̱ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á˙
ËÏfl¤@÷˘fiı ÁL‹¬ ⁄ıÁΛν.
◊˘Õ̉Îfl ◊¥ I›Î_ μ¿Î¬Î«fl μL‹kÎ √_√΋Î_◊Ì VfiÎfi ¿flÌfiı
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ±ZÎfl ±˘flÕ̱ı …÷Î Ë÷Î, I›Î_ ·Ÿ⁄÷v fiÌ«ıfiÎ
±˘ÀÎ μ’fl ¿>÷flαı ‹‚ ¿flÌ ±˘À˘ ⁄√ÎÕu˘ Ë÷˘ ÷ıfiÌ ⁄Î…\‹Î_◊Ì ’ÁÎfl
◊÷Î_ ÷ı‹fiÌ º„WÀ I›Î_ ’ÕÌ. ¿Î_¥ ’HÎ ⁄˘S›Î ÏÁ‰Î› ÁΉflHÎÌ ±fiı ’ÎHÎÌ
·¥ ±˘ÀÎfiı ÁÎŒ ¿flÌ fiÎA›˘, CÎı·Î fiÿÌ‹Î_ …¥fiı ŒflÌ VfiÎfi ¿›*. ’»Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl‰Î ’‘Λν I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ’Ò»u_ —
“¤@÷flÎ… ! fl˘… ÷‹ı ‰Ëı·Î ±Î‰˘ »˘ ’fl_÷ ±Î…ı ‹˘Õ<_ ¿ı‹ ◊›_ »ı ?
ÁÒ›˝‰_ÂÌ ÷˘ fi◊Ì ◊¥ √›Î fiı ?”
’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ ËÏfl¤@÷˘ ≠Î÷—¿Î‚ı ÁÒ›˘˝ÿ› ’Ëı·Î_ … ∂Ãı ÷ı‰˘
‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î√˛Ë Ë÷˘. μ¿Î¬Î«fl ÷˘ Á˙fiÎ Áı‰¿ Ë÷Î ÷ı◊Ì ÷ı±˘ ‹˙fi
flèÎÎ. ±ı¿ ¤@÷ı μ’flfi_ T≤kÎÎ_÷ …HÎΉÌ, ÷ı‹fiÎ ‹˘ÕÎ ±Î‰‰Îfi_ ¿ÎflHÎ
…HÎÎT›_. “‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı ‹˘ÕÎ ±Î‰‰Î ⁄ÿ· Ã’¿˘ ±Î’Âı” - ±ı‰Ì Á˙fiı
‘ÎflHÎÎ Ë÷Ì. I›Î_ ÷˘ ‹ËÎflÎ… ±Î ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì ¬Ò⁄ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı
∂¤Î ◊¥ ÷ı‹fiı ¤ıÀÌ ’ÕuÎ. »Î÷Ì‹Î_ «flHÎÎflω_ÿ ±ÎM›Î_. Á‰˝
ÁIÁ_√̱˘fiı Á_⁄˘‘Ìfiı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î — “÷‹ı ⁄‘αı ·Ÿ⁄÷v fiÌ«ıfiÎ
±˘ÀÎfiı ¿>÷flαı ⁄√ÎÕÌfiı √_ÿ˘ ¿›˘˝ ÷ı Ωı›_ Ë÷_ ÷ı‹… ’flV’fl ‰Î÷˘ ’HÎ
¿flÌ. »÷Î_ ÷ı ‹‚ ÁÎŒ ¿fl‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿˘¥fiı ◊›˘ fiÏË. ’fl_÷ μ¿Î-
¬Î«flfiÌ …ı‹ …ıfiı ±‹Îv_ ‹ÎËÎIQ› Á‹Ω›_ ˢ› ÷◊Î Áı‰Îfi_ ±_√ ˢ›
÷ı … ±Î Áı‰Î ¿flÌ Â¿ı.”
μ¿Î¬Î«flfiÌ Áı‰Î ‹ÎÀıfiÌ l©Î ±ÿ˚¤÷ Ë÷Ì. ÷ı±˘ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ_
CÎfl‰Î‚Î_ Á‰ÎflfiÎ ‰Ëı·Î_ ∂ÃÌ VfiÎfi-’ÒΩ◊Ì ’fl‰ÎflÌ ÿflfl˘… ÿÎÿÎfiÎ
ÿfl⁄Îfl◊Ì ÷ı μL‹kÎ √_√Î Á‘Ìfi˘ flV÷˘ ÁΉflHÎÌ◊Ì ‰Î‚Ì fiά÷Î_ fiı
¿Î_¿flÎ-fiÎfi΋˘ÀÎ ‰ÌHÎÌ ·ı÷Î_, …ı◊Ì Á_÷˘ ±fiı ‹ËÎflÎ… ≠Î÷—¿Î‚ı VfiÎfi
¿fl‰Î ’‘Îflı I›Îflı ¿˘¥fiı ’√ı ¿Î_ÀÎ-¿Î_¿flÎ ‰Î√ı fiÏË. μfi΂΋Î_ ÿflfl˘…
flV÷˘ ‰ÎY›Î ⁄Îÿ ’ÎHÎÌ ’HÎ »Î_ÀÌ ÿı÷Î_, …ı◊Ì Á˙fiı ÃoÕ¿fi˘ ±fi¤‰
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 11
◊Λ. μ¿Î¬Î«flfiı Áı‰Îfi_ ±Î‰_ T›Áfi ’Õu_ Ë÷_. ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î
÷‹Î‹ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fi˘ ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹∞ μ¿Î¬Î«fl ‹ËÎflÎ…fiÌ
≠ÁLfi÷Î ≠ÎM÷ ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı ±ı¿‘ÎflÌ Áı‰Î ¿fl÷Î.
μ¿Î¬Î«fl ±Î¬Î Á_≠ÿΛ‹Î_ ÷ı‹fiÎ Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎÎ ‹ÎÀı ÷◊Î Áı‰ÎfiÎ
±_√ ‹ÎÀı ≠ÏÁ© »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiÌ Áı‰Î◊Ì ≠ÁLfi ◊¥ ‰«. √.‹.
25‹Î_ …HÎÎT›_ ¿ı “…ıfiı μ¿Î¬Î«flfiÎ …ı‰_ Áı‰Î ¿fl‰Îfi_ T›Áfi ˢ› ÷ıfiÌ
‰ÎÁfiÎ ÷I¿Î‚ fiΠ’΋ı »ı.” T›Áfi ±ıÀ·ı ÷ı ¿›Î˝ ωfiÎ flËı‰Î› fiÏË.
‘L› »ı μ¿Î¬Î«flfiı ±fiı ÷ı‹fiÌ Áı‰Î-¤„@÷fiı !
4. ±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ∞‰fi ¬flı¬fl ±ÿ˚¤÷ »ı. ÷ı‹fi˘ …L‹
ÁflıLƒfi√fl Ï…S·ÎfiÎ ·¬÷fl ’ÎÁı ¿Õ< √΋‹Î_ ◊›˘ Ë÷˘. ±Î √΋fiÌ
’Îÿfl‹Î_ ±Î‰ı·Î ÷‚Ή‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Á_÷˘ ÁÎ◊ı CÎHÎÌ ‰Îfl VfiÎfi ¿›*
»ı. ÷ı‹fi_ ’Ò‰Î˝l‹fi_ fi΋ ¿S›ÎHÎÿÎÁ Ë÷_. Ï’÷Îfi_ fi΋ Á_CÎÎ ’Àı· ÷◊Î
‹Î÷Îfi_ fi΋ ÿı‰⁄Î¥ Ë÷_.
fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_‰÷ 1852‹Î_ ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ‹Î_ ‹Î_«Î¬Î«flfiı I›Î_
±Lfi¿>À˘IÁ‰ ¿›˘˝ I›Îflı ¿S›ÎHÎÿÎÁ ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ¿Î¿Î fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
’ÎÁı ‰÷˝‹Îfi ‘flÎ‰Ì ÁIÁ_√Ì ◊›Î Ë÷Î. fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±ZÎfl‘΋-
√‹fi ⁄Îÿ ÷ı±˘fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fifi˘ Á˙≠◊‹ ›˘√ ‹Î_√fl˘‚‹Î_
◊›˘. ¿S›ÎHÎÿÎÁfiı ‹ı◊ÎHÎ √΋fiÎ ÷ı‹fiÎ ‹Î‹Î ±Ω ’Àı· ÷flŒ◊Ì
ÁIÁ_√fi˘ ‰ÎflÁ˘ ‹Y›˘ Ë÷˘. ÷ı‹fiÎ Ï’÷Îfiı ÁIÁ_√ Ë÷˘ fiÏË. ‹Î÷Î
ÿı‰⁄Î¥fiı Ï’›flfi˘ ÁIÁ_√. ÷ı ¤…fi¤„@÷ ¿fl÷Î_, …ı Á_CÎÎ ’Àı·fiı Ï⁄·¿<·
√‹÷_ fiÏË. ’Ï÷fiÎ ø˘‘Ì ±fiı ËÃÌ·Î V‰¤Î‰◊Ì ÿı‰⁄Î¥fiı ∞‰fi¤fl
‹U¿ı·Ì±˘ ÁËfi ¿fl‰Ì ’ÕÌ Ë÷Ì. »÷Î_ ’˘÷ÎfiÎ ’h΢‹Î_ ÁIÁ_√fiÎ Â¤
Á_V¿Îflfi_ ÏÁ_«fi ¿fl‰Î‹Î_ ¿ÂÌ ¬Î‹Ì flÎ¬Ì fiˢ÷Ì.
·˘¿T›‰ËÎflı Á_CÎÎ ’Àı· ⁄Ë Á¬Ì Ë÷Î. ÷ı◊Ì Á‹› ±Î‰÷Î_
¿S›ÎHÎÿÎÁfi_ ·Bfi ‹ı◊ÎHÎ √΋ı ¿›*. ·Bfiωϑ ‘΋‘Ò‹◊Ì ±Ω ’Àı·
(‹Î‹Î)fiÌ »hλΛ΋Î_ ’ÒHν ◊‰ÎfiÌ ÷ˆ›ÎflÌ‹Î_ Ë÷Ì. ÷ı … Á‹›ı ±Ω ’Àı·
μ’fl ¬ıÏ’›Î ¶ÎflÎ ‹ËÎflÎ…fi˘ ±ÎiÎÎ’hÎ ±ÎT›˘ — “‹Î_«Î, ÁflÎ, Á˘‹·Î,
12 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±·ˆ›Î, ‹Ò‚, fiÎΩ, ‹Î÷flÎ, ‹Î‹ˆ›Î, ±Ω, ∞‰Î, ‰ÌflÿÎÁ, ·Î‘Î, ¿Î‚Î,
¿fl‹ÂÌ ±ÎÏÿ¿ ¤@÷…fi˘ CÎfl‹Î_ ˢ, ÁÌ‹‹Î_ ˢ, F›Î_ ˢ I›Î_◊Ì ¬Î‰_’̉_
’HÎ ’Õ÷_ ‹Ò¿Ìfiı ∂¤Î ˢ I›Î_◊Ì ÷I¿Î‚ «Î·Ì fiÌ¿‚F›˘. ¿‹˝›˘√Ì,
ÁÎ_A››˘√Ì ËÏfl…fi …ıfiÎ◊Ì fiÌ¿‚Λ ÷ı Á_ÁÎflfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı fiÌ¿‚Ωı.
±‹Îv_ ⁄Ë … √‹÷_ »ı. ±fiı flÎΩfi˘ ¿<_‰fl ˢ› ÷ıfiı ±ı‹ ¿Ëı‰_ …ı, “÷‹ı
CÎıfl flˢ,” ±ı‹ »÷Î_ fiÌ¿‚ı ÷˘ ÷ıfiÌ μ’ÎÏ‘ ±‹˘ ¤˘√‰ÌÂ_.”
±Î ’hÎ ‰Î_«Ìfiı ±Ω ’Àı· ÷˘ ÷fl÷ … …‰Î ÷ˆ›Îfl ◊›Î.
¿S›ÎHÎÿÎÁfiı ±Î ¬⁄fl ’ÕÌ. ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fi˘ ’hÎ ‹Î√Ìfiı ⁄ı-
hÎHÎ ‰Îfl ‰Î_E›˘ ±fiı ÷fl÷ ÷ı‹HÎı fiyÌ ¿flÌ ·Ì‘_. ±Ω ’Àı·ı ¿èÎ_ —
“’HÎ ±Î‹Î_ ÷‹Îv_ fi΋ @›Î_ »ı ?”
÷fl÷ … ¿S›ÎHÎÿÎÁı ¿èÎ_ — “±Î‹Î_ »ıS·ı “±ÎÏÿ” ÂOÿ ·A›˘ »ı.
÷ı◊Ì ÷ı‹Î_ ‹Îv_ fi΋ ’HÎ ±Î‰Ì Ω› »ı.”
¤ÎHÎı…fi˘ ÏfiHν› ±Œfl »ı ±ı‹ ΩHÎÌfiı ÷ı±˘ ÷˘ ¿Î_¥ ⁄˘S›Î fiÏË.
Â¤ ·Bfi≠Á_√ı ±Î‰Ì ωϫhÎ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì Á_⁄_‘̱˘ ÷◊Î ÁÎÁ-
ÁÁflαı ¬Ò⁄ Á‹ΩT›Î. ÷ı‹HÎı …flÎ ’HÎ ‹«¿ ±Î’Ì fiÏË fiı ‹y‹
flèÎÎ. ¿˘¥fiı ‹Y›Î ‰√fl … ÁÌ‘Î ·Bfi‹_Õ’‹Î_◊Ì … ‹Î‹Î ÁÎ◊ı «Î·Ì
fiÌ¿Y›Î. lÌ∞fiÎ ±ÎÿıÂÎfiÁÎfl …ı÷·’fl fl΋ÿÎÁ V‰Î‹Ìfiı ‹‚Ìfiı ÁÌ‘Î
«Î·Ìfiı ¤… ±ÎT›Î.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı √΋ ⁄ËÎfl Á˙fi_ V‰Î√÷ ¿›*. Á˙ fi‰Î ’fl‹ËoÁ˘fiı
±Ï÷› ËÊ˝’Ò‰˝¿ ⁄Î◊‹Î_ ·¥fiı ¬Ò⁄ ¤ıÀuÎ. Á˙fiÌ ⁄Ë ≠Â_ÁÎ ¿flÌ.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “±Î ¿S›ÎHÎÿÎÁfi_ fi΋ ¿Î√‚‹Î_ @›Î_ Ë÷_ ? ÷ı
¿ı‹ ±ÎT›Î »ı ?”
I›Îflı ¿S›ÎHÎÿÎÁı ¿èÎ_ — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î’ı ¿Î√‚‹Î_ “±ÎÏÿ¿
¤@÷…fi˘” ±ı‹ ·A›_ Ë÷_, ÷ı “±ÎÏÿ¿”‹Î_ Ë_ √HÎΙ ¿ı fiÏË ? ‰‚Ì, ±Î’ı
±ı‹ ’HÎ ·A›_ Ë÷_ ¿ı “ÁÎ_A››˘√Ì, ¿‹˝›˘√Ì Á‰ı˝ ËÏfl…fi fiÌ¿‚Ωı,
±‹Îv_ √‹÷_ »ı !” ÷ı◊Ì …√÷fiÎ fiΉ_÷ Á¬‹Î_ fi flËı÷Î_ ±Î’fi_ √‹÷_
¿fl‰Î ±ÎT›˘ »\_.”
÷ı‹fiı ¬flÎ ¬’‰Î‚Î ΩHÎÌ ’ÎÁı ⁄˘·Î‰Ì (‹Ÿœ‚) »˘ÕÌ fiÎA›_
±fiı ÷fl÷ ÁΑÿÌZÎÎ ±Î’Ì. “⁄ÌΩ ¿˘¥◊Ì ’HÎ fi ¿flÌ Â¿Î› ±ı‰_
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 13
±ÿ˚¤÷ ¿Î›˝ ÷‹ı ¿›* »ı ‹ÎÀı ÷‹Îv_ fi΋ “±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ” ’ÎÕ̱ı »Ì±ı,”
±ı‹ ¿ËÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. lÌ∞fiÌ ±ÎiÎÎ ◊÷Î_
’˘÷ÎfiÎ ‰÷fifiÎ √΋ ¿Õ<‹Î_ ÷◊Î ÁÁflÎfiÎ √΋ ‹ı◊ÎH΋Î_ …¥fiı ¤ÌZÎÎ
‹Î√Ì ±ÎT›Î fiı ±Î¿flÌ ¿Á˘ÀÌ‹Î_◊Ì ’ÁÎfl ◊›Î.
÷ı‹fiÎ ±Î ±ÿ˚¤÷ ¿Î›˝◊Ì ÷ı‹fiÎ_ ‘‹˝’IfiÌ ¬Ò⁄ … ≠¤Îω÷ ◊›Î_
fiı ∞‰fi’›*÷ ⁄˛õ«›˝‰˛÷ ’΂Ìfiı ≠¤¤„@÷‹Î_ ∞‰fi T›÷Ì÷ ¿›*.
’fl_÷ ÷ı‹fiÎ ¤Î¥ ‰…\¤Î¥ ÷ı‹fiı CÎıfl ÷ıÕÌ …‰ÎfiÎ ±Î›◊Ì √ÎÕ<_
ΩıÕÌ ‰fl÷η ±ÎT›Î. V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ’Î_« Ïÿ‰Á fl˘¿Ìfiı ‰ˆflÎB›fiÌ ±ı‰Ì
±Áfl¿Îfl¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ¿ı ÷ı±˘±ı ’HÎ CÎıfl fi …÷Î_ I›Î_ … ÿÌZÎÎ ·¥ ·Ì‘Ì.
÷ı‹fi_ fi΋ “ÏfiW¿Î‹Îfi_ÿ” ’ÎÕu_.
⁄Ë ‰¬÷ Á‘Ì ‰…\¤Î¥ CÎıfl fi ±ÎT›Î ÷ı◊Ì ⁄ÌΩ ¤Î¥ ω߷¤Î¥
“‰fl÷η ÿ½fi ¿fl÷˘ ±Î‰_ fiı ¤Î¥fiı ÷ıÕ÷˘ ±Î‰_” ±ı‹ ω«Îfl ¿flÌ
‰fl÷η ±ÎT›Î. ’fl_÷ ÷ı‹fi_ ¿˘‹‚ ±_÷—¿flHÎ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘◊Ì ‰Ÿ‘Î¥
√›_. ÷ı±˘ ’HÎ Á_ÁÎflÁ¬fiı ±ÏfiI› Á‹∞ ÁΑ ◊¥ √›Î. ÷ı‹fi_ fi΋
“«ˆ÷L›Îfi_ÿ V‰Î‹Ì” (fiÎfiÎ) Ë÷_.
«˘◊Î ¤Î¥ ¿<⁄ıflÿÎÁ ’HÎ μÿÎÁ ◊¥ √›Î Ë÷Î, ’HÎ Á‹√˛ ¿<À<_⁄fi˘
¤Îfl ÷ı‹fiı ÏÂflı ˢ‰Î◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ÷ı±˘ B≤ËV◊Îl‹‹Î_
… flèÎÎ.
±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿E»-√…flÎ÷fiÎ_ CÎHÎÎ_ √΋˘‹Î_ ŒflÌ ÁIÁ_√
¿flÎT›˘ Ë÷˘. ‘˘·ıflÎ ‹_ÏÿflfiÌ ‹Ëo÷Î¥ ·ı‰Î ¿˘¥ ÷ˆ›Îfl fiˢ÷_ I›Îflı
±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ‹Î◊ı «ÕÎ‰Ì ‘˘·ıflÎ ‹_ÏÿflfiÎ ‹Ëo÷
◊›ı·Î. ¤Î· ÿıÂfiÎ ‰ÎflHÎÎ √΋fiÎ ËÏfl¤@÷˘fiÌ ’Ïfl„V◊Ï÷ ÿ⁄˝‚
ˢ‰Î◊Ì ±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı I›Î_ «‹I¿ÎÏfl¿ Á_¿À¤_…fi Ëfi‹Îfi∞fiÌ
‹ÒÏ÷˝ ’‘flΉÌ.
Á_‰÷ 1939‹Î_ √vËÏfl ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ÿÌZÎÎ ·Ì‘Ì ÷ı Á‹›ı
Áÿ˚√v ±ÿ˚¤÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Ë›Î÷ Ë÷Î. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ‰fl÷η‹Î_
÷ı‹fiÌ Áı‰Îfi˘ ·Î¤ ·Ì‘˘ Ë÷˘. ÷ı±˘ Á_‰÷ 1939‹Î_ … ±ZÎflÏfi‰ÎÁÌ ◊›Î.
÷ı‹fiÎ ∞‰fi≠Á_√˘ I›Î√Ì-B≤ËÌ Á‰˝ ‹‹ZÎ±˘ ‹ÎÀı ±I›_÷
≠ıflHÎÎÿÎ›Ì »ı.
14 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
5. ÁΑ ±fiı ’ÎÊ˝ÿ
ÁΑ
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı ‹‹ZÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ÁΑfiÌ ÿÌZÎÎfiÎ
±Ï‘¿ÎflÌ √H›Î »ı. ±WÀ≠¿Îflı ⁄˛õ«›˝‰˛÷‘ÎflÌ ±fiı ‘fifiÎ I›Î√Ì
Á_÷˘fiÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı V◊Î’ı·Ì ’fl_’flαı Á‹Î…‹Î_ Ïfifl΂Ì
»Î’ ’ÎÕÌ »ı. VhÎÌ ±fiı ‘fi‹Î_ … …√÷fiÎ ÷‹Î‹ @·ı¢fi_ ‹Ò‚ Á‹Î›ı·_
ˢ‰Î◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı VhÎÌ-‘fifiÎ I›Î√Ì ±ı‰Î ±Îÿ½ Á_÷˘fiı Á‹Î…
Á‹ZÎ ‹Ò¿Ì ±ı¿ fi‰˘ … «Ì·˘ ’ÎÕu˘ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı VhÎÌ-‘fifiÎ ±Î‰Î I›Î√̱˘ ωÊı …HÎΉ÷Î_ ¿èÎ_ »ı —
“Ωı I›Î√Ì ◊¥fiı ¿˘ÕÌ …ıÀ·_ ’HÎ ƒT› ’˘÷Îfi_ ¿flÌfiı flάı ±◊‰Î fl¬Î‰ı,
÷˘ ÷ıfiı ÿÁ ËΩfl √Λ˘ ‹Î›Î˝fi_ ’Î’ ·Î√ı »ı.”
±Î’HÎı ¤Ò÷¿Î‚fiÎ_ ºWÀÎ_÷˘ ΩHÎ̱ı »Ì±ı ¿ı ‰ÏÂWÃ, ÁËVhÎÎ…\˝fi,
ωrÎÏ‹hÎ, ’flÎÂfl, Á˙¤Ïfl, E›‰fi ‰√ıflı ∑Ïʱ˘fi_ VhÎÌ ±fiı ƒT›fiÎ
ZÎH΋ÎhÎfiÎ ›˘√ı ¿flÌfiı ’÷fi ◊›_ ±fiı ¤˛WÀ ◊›Î.
VhÎÌfi˘ V’½ ◊Λ ÷˘ I›Î√Ì ÁΑfiı ≠Λ„çkÎw’ı VfiÎfi ¿flÌfiı
μ’‰ÎÁ ¿›Î˝◊Ì ÂÏ© ◊Λ »ı ÷ı‹… Ωı ƒT›fi˘ V’½ ◊Λ ÷˘ ‘Ò‚◊Ì ËÎ◊
‘˘‰Î◊Ì ’ωhÎ ◊‰Î› »ı. ±Î‹Î_ I›Î√Ì Á_÷˘fiı VhÎÌ-ƒT› ≠I›ı ±ÎÁ„@÷
fi flËı ±ı … ‹A› Ëı÷ »ı. ±Î Á_÷˘±ı Ëfl‰Î-Œfl‰Î‹Î_ ’HÎ ΩıÕ‹Î_ …
flËı‰Îfi_ ˢ› »ı. Ωı ±ı¿Î_÷‹Î_ ±◊‰Î ¿˘¥ ¿ÎflHÎÁfl ±ı¿·Î flËı‰Î¥
…‰Î›, ÷˘ μ’‰ÎÁ ¿›Î˝◊Ì I›Î√Ì ÁΑ Â© ◊Λ »ı.
I›Î√Ì ÁΑ±˘ ‹ÎÀı ‘‹Î˝Q≤÷ √˛_◊‹Î_ …HÎÎT›Î ≠‹ÎHÎı ÏfiW¿Î‹,
Ïfi·˘˝¤, Ïfi—VfiıË, Ïfi‹Î˝fi, Ïfi—V‰Îÿ - ±ı ’_«‰÷˝‹Îfi ÷◊Î ÏfiW¿Î‹ÂÏ©
±fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌfiÎ Ïfi›‹˘fi_ ’ηfi ±I›_÷ ±Î‰U›¿ »ı. ’_«‰÷˝‹Îfiw’
‘‹˝‹›Î˝ÿ΋Î_ ÁÎfl‘Îfl flËÌfiı, ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı …ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ¤…fi ¿fl÷Πˢ› ÷ı‰Î ÁΑ ±Îÿ½w’ »ı.
ÁÌT›Î ‰√flfiÎ_ ¤√‰Î_ ‰Vh΢ - ‘˘Ï÷›_, μkÎflÌ› ‰VhÎ ±fiı ‹Î◊ı
w‹Î·fiÌ ’ÎCÎ ‘ÎflHÎ ¿flfiÎfl V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎÌ› Á_÷˘ ÷fl÷ … ±˘‚¬Î¥ Ω›
»ı. ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ⁄÷Ήı·Ì ’_«‰÷˝‹ÎfifiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_ flËÌfiı ÁΑ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 15
Â© ‰÷˝fi flÎ¬Ì ¤√‰÷˚’flΛHÎ ∞‰fi ∞‰ı »ı ±fiı ËÏfl¤@÷˘fiı ‘‹˘˝’ÿıÂ
±Î’Ì ‘‹˝‹›Î˝ÿ΋Î_ flάı »ı. ÁΑ ÁIÁ_√fi˘ ±Î‘ÎflV÷_¤ »ı, …ı ¶ÎflÎ ÁIÁ_√
Á‹Î…fi_ ’˘ÊHÎ ◊Λ »ı. ÷ı‹fiÎ_ √΋˘√΋ ω«flHÎ◊Ì ‘‹˝-¤„@÷, iÎÎfi,
ÁÎ«Ì Á‹…HÎ ‹‹ZÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ±Î‰ı »ı. ËÏfl¤@÷˘ Ω√˛÷ flËı »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‹›‹Î_ 500 fiˆ„Wÿ ‰˛÷‘ÎflÌ ’fl‹ËoÁ ÁΑ
Á‹Î…ı ±fiı¿Ï‰‘ ¿WÀ˘ ÁËfi ¿flÌ √…flÎ÷fiÌ ≠Ωfiı ‰Ëı‹, T›Áfi,
¿<Ïfl‰Î… ‰√ıflıfiÎ Ω‚Î‹Î_◊Ì ‹@÷ ¿flÌ ÁΫ˘ ¤„@÷‹Î√˝ ⁄÷ÎT›˘ ±fiı
√…flÎ÷fiÎ_ √΋Õı √΋Õı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfi˘ ω…›-K‰… Œfl¿ÎT›˘. I›Îfl◊Ì
±Î… Á‘Ì ±ı ¿Î›˝ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ÁΫΠÁΑ±˘±ı ‹Îfi-±’‹ÎfifiÌ
¿˘¥ ’HÎ ±’ıZÎÎ◊Ì ’fl flËÌfiı «Î·_ flÎA›_ »ı.
’ÎÊ˝ÿ
Á_≠ÿΛ‹Î_ rı÷ ‰VhΑÎflÌ ’ÎÊ˝ÿ˘ I›Î√̉√˝fiÎ … ‹‹ZÎ¤@÷˘ »ı.
’ÎÊ˝ÿ˘fiı ⁄˛õ«›˝’flΛHÎ flËı‰Îfi_ ˢ› »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±_√flZο˘
¤√∞, Ï‹_›Î∞, fl÷fi∞ ‰√ıflı ’ÎÊ˝ÿ˘ Ë÷Î. ÷ı‹Î_ fiÎ÷-Ω÷ ÷flŒ
¤ıÿº„WÀ flÎA›Î ÏÁ‰Î› ‹Á·‹Îfi Ï‹_›Î∞fiı ‹ËÎflÎ…ı ’˘÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_
flÎA›Î Ë÷Î. …^fiÌ ’fl_’fl΋Î_ ±Î ’ÎÊ˝ÿ˘ ÏÁ‰ı·Î_ ‰Vh΢ ’ËıflÌ Â¿÷Î Ë÷Î.
VhÎ̱˘ ÁÎ◊ı ‹_ÏÿflfiÎ T›‰ËÎfl ±fiı ·ı‰Õ-ÿı‰Õ ’Òfl÷Ì ‰Î÷«Ì÷ ¿flÌ Â¿ı
»ı. ÿı‰fiÎ ƒT›fiÎ V’½fiÌ T›‰ËÎfl ‹ÎÀı μ’›˘√Ì T›‰V◊Î ¿fl‰ÎfiÌ ÷ı‹fiı
»^À »ı. VhÎÌfi˘ V’½ ±fiı ƒT›fi˘ Á_√˛Ë Á‰˝◊Î ‰F›˝ »ı. ÷ı±˘ Á_÷˘-
‘‹Î˝«Î›˝fiÌ flZÎ΋Î_ ÷ı‹… ‹_ÏÿflfiÎ flZÎHοΛ˝ Á‹›ı ÂVhÎ ‘ÎflHÎ ¿flÌ Â¿ı
»ı. ±Î ’ÎÊ˝ÿ˘ ±ı¿·Î ËflÌŒflÌ Â¿ı »ı.
±Î μ’flÎ_÷, ⁄˛õV‰w’ V‰Î‹ÌlÌ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı fiı ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…ı ’ÎÊ˝ÿ ’_„@÷fiÎ I›Î√̉√˝fiÎ Ïfi›‹˘‹Î_ ¿ıÀ·˘¿ Á‘Îfl˘ ¿›˘˝ »ı.
±ZÎfl’vÊ˘k΋ Á_V◊΋Î_ ±ı‹HÎı rı÷ ‰VhΑÎflÌ ’ÎÊ˝ÿ˘fiı ¿ÎÊΛ ‰VhΑÎflÌ
ÁΑfiÎ …ı‰Î … Ïfi›‹˘ ‘ÎflHÎ ¿flÎT›Î. …ı‰Î ¿ı VhÎÌ-‘fifi˘ ±WÀ≠¿Îflı
I›Î√ ÷◊Î ΩıÕ ‰√fl ±ı¿·Î flËı‰Î› fiÏË, ‰√ıflı. ±Î flÌ÷ı ’ÎÊ˝ÿ ’_„@÷‹Î_
I›Î√ÌfiÎ ¿Õ¿ Ïfi›‹˘fi˘ ±‹· ÿά· ¿flÌ ÷ı‹HÎı rı÷ ‰VhΑÎflÌ ’ÎÊ˝ÿ˘fiı
Á_÷’_„@÷fiÎ …ıÀ·_ … √˙fl‰ ±ÎM›_ »ı. ⁄˘«ÎÁHΉÎÁÌ lÌ ±ZÎfl’vÊ˘k΋
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_V◊΋Î_ ’˛‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…ı ’ÎÊ˝ÿ ÿÌZÎÎfiı ¤Î√‰÷Ì
16 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
ÿÌZÎÎ ±◊‰Î ÷˘ ÁΑ ÿÌZÎÎfi_ ±ı¿ ’˛Î◊Ï‹¿ ±_√ ⁄fiÎT›_ »ı, ÁΑ ÿÌZÎÎ
’Ò‰ı˝ ’ÎÊ˝ÿ ÿÌZÎÎ ·¥fiı ‹‹ZÎ ›‰Îfi, ’˘÷ÎfiÌ I›Î√Îl‹Ì ÷flÌ¿ıfiÌ ºœ÷Î
¿ı‚‰ı »ı, ÁΑ÷ÎfiÎ Áÿ˚√H΢ ¬Ì·‰ı »ı.
6. ≠¤ÎÏ÷ ’ÿ˘
(flÎ√ ¿ıÿÎfl˘)
’ÿ 1
K›Îfi ‘fl K›Îfi ‘fl, ‘‹˝fiÎ ’hÎfi_, …ı ◊¿Ì Á‰˝ Á_÷Î’ fiÎÁı;
¿˘ÏÀ flω«_ƒfiÌ ¿Î_Ï÷ {Î_¬Ì ¿flı, ±ı‰Î ÷ÎflÎ μfl ωÊı fiÎ◊ ¤ÎÁı.
K›Îfi ‘fl. 1
ÏÂfl ’fl ’W’fi˘ ‹√À Á˘Ë΋H΢, l‰HÎ ’fl ’W’fiÎ √E» ¢¤ı;
’W’fiÎ ËÎflfiÌ ’_„@÷ ¢¤ı √‚ı, fiÌfl¬÷Î_ ¤@÷fiÎ_ ‹fi ·˘¤ı.
K›Îfi ‘fl. 2
’«fl_√Ì ’W’fiÎ_ ¿o¿HÎ ¿fl ωÊı, ⁄Î_›ı ⁄Î…\⁄_‘ ’W’ ¿ıflÎ_;
«flH΋Î_ U›Î‹fiı fiÒ’fl ’W’fiÎ_, ·Ï·÷ ÏhΤ_√Ì Â˘¤ı CÎHÎıflÎ_.
K›Îfi ‘fl. 3
±_√˘±_√ ’W’fiÎ_ ±Î¤flHÎ ’ËıflÌfiı, ÿÎÁ ’fl ‹ËıflfiÌ º„WÀ ¿fl÷Î;
¿Ëı »ı ‹@÷Îfi_ÿ ¤… ºœ ¤Î‰Â,_ Á¬ ÷HÎÎ ÏÁ_‘ Á‰˝ ¿WÀ Ëfl÷Î.
K›Îfi ‘fl. 4
’ÿ 2
≠Ì÷ ¿fl ≠Ì÷ ¿fl ≠√À ’fl⁄˛õ Â_, ’flËfl ±‰fl ’_’΂ ≠ÎHÎÌ;
’fl˘ZÎ◊Ì ¤‰ ÷H΢ ’Îfl ±Î‰ı fiÏË, ‰ıÿ‰ıÿÎ_÷ ¿Ëı ÁI› ‰ÎHÎÌ.
≠Ì÷ ¿fl. 1
¿S’÷v Á‰˝fiÎ Á_¿S’ ÁI› ¿flı, ’ÎÁı …¥ ≠Ì÷Â_ Áı‰ı F›Îflı;
÷ı‹ …ı ≠√À ’vÊ˘k΋ ≠Ì»Âı, ◊ÎÂı ËÏfl…fi ÷I¿Î‚ I›Îflı.
≠Ì÷ ¿fl. 2
≠√Àfiı ¤∞ ¤∞ ’Îfl ’ÎQ›Î CÎHÎÎ, √Ì‘ √ÏHοΠ¿Ï’T≤_ÿ ¿˘ÏÀ;
‰˛… ÷HÎÌ fiÎfl T›Ï¤«Îfl ¤Î‰ı ÷flÌ, ≠√À μ’ÎÁfiÎ Á˙◊Ì ‹˘ÀÌ.
≠Ì÷ ¿fl. 3
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 17
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ fi΋fiı ’flËflÌ, Ωfl ¤…fiÎfl Á‰ı˝ A‰Îfl ◊ÎÂı;
¿Ëı »ı ‹@÷Îfi_ÿ ≠√À ¤… ≠ÎÏHΛÎ, ±CÎ÷HÎÎ ±˘CÎ ÷I¿Î‚ ΩÂı.
≠Ì÷ ¿fl. 4
7. ËÃ, ‹Îfi ±fiı ¥Êν
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı ËÃ, ‹Îfi ±fiı ¥Êν
±ı hÎHÎ ÿ˘Ê ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’ÎÕı »ı. …ıfiı ÁIÁ_√‹Î_ ±Î√‚ ‰‘‰_ ˢ›,
÷ıfiı ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰ ÁÎ◊ı ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘ ÁÎ◊ı ËÃ, ‹Îfi, ¥Êν
flάı ¿ı‹ «Î·ı ? ∂·À<_ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ’ÎÁı ÷˘ ‹fi√‹÷_ ‹Ò¿Ì
Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎı ‰÷˝‰ÎfiÌ ±ÎiÎÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿flÌ »ı. …ıHÎı ±Î‰˘ ±ı¿ ’HÎ
V‰¤Î‰ ÁIÁ_√‹Î_ flÎA›˘ ˢ› ÷˘ ÷ı ÁIÁ_√‹Î_◊Ì ’ÕÌ Ω› »ı. ÷ı μ’fl
±Î’HÎı ºWÀÎ_÷˘ Ωı¥±ı.
‹Ï»›Î‰fiÎ_ Œ¥⁄Î
‹Ï»›Î‰fiÎ_ Œ¥⁄Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ¤@÷ Ë÷Î_. ·˘¿‰Ëı‰Îflı ’HÎ
√΋‹Î_ ±Î⁄w ±fiı ‹˘¤˘ ⁄Ë ÁÎflÎ_ Ë÷Î_. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±fiL› Áı‰¿
‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ ’HÎ ‹Ï»›Î‰fiÎ … Ë÷Î. ±Î‰Î ¤@÷˘fiı Á¬ ±Î’‰Î
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄hÎÌÁ ‰¬÷ ‹Ï»›Î‰ ’‘Îflı·Î, ±ı‰_ ‹ËÎ≠ÁÎÿÌfi_ √΋.
Œ¥⁄Îfiı ÷ı‹fiÎ ÿÌ¿flÎfiÌ ‰Ë ÁÎ◊ı ±HÎ⁄fiΉ ◊‰Î◊Ì ‰Ëfiı ÷ıfiÎ
Ï’›ıfl ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Ì. ÷‹Î‹ Á_⁄_‘˘ ’HÎ ÷˘ÕÌ fiÎA›Î. ‰ËfiÎ_ ‹Î÷Î-Ï’÷Î
’HÎ ÁIÁ_√Ì Ë÷Î_. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiı ⁄Ë ωfi_÷Ì ¿flÌ ±fiı Œ¥⁄Îfiı
Á‹Ω‰‰Î ¿èÎ_. ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “«Î·˘, ±Î’HÎı ‹Ï»›Î‰
…¥±ı ±fiı Á_’ ¿flΉ̱ı.” ±ı‹ ¿ËÌ ⁄Á˘ Á_÷˘ ÷◊Î ⁄ÌΩ ËÏfl¤@÷˘
ÁÎ◊ı ‹ËÎflÎ… ‹Ï»›Î‰ …‰Î fiÌ¿Y›Î.
flV÷΋Î_ √΋ ‹ı·HÎı F›Î_ Œ¥⁄ÎfiÎ ÿÌ¿flÎfiÌ ‰Ë flËı÷Î_ Ë÷Î_ I›Î_
’‘Λν. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ıfiı ’Ò»u_ — “±‹ı ¿Ë̱ı ÷ı‹ ¿fl¢ ?”
I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ±fiı ‹ÎflÌ ÁÎÁ ‹Îflı ‹Î◊ı ¬Õfi˘
’Ò‚˘ ‹Ò¿Ì F›Î_ ‰ı«˘ I›Î_ ‰ı«Î™. ±Î’ …ı‹ flÎ∞ ◊¢ ÷ı‹… ¿fl‰_ »ı.”
±Î ÁÎ_¤‚Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄Ë flÎ∞ ◊›Î ±fiı ‹Ï»›Î‰ ’‘Λν.
Œ¥⁄αı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ‰Î…÷ı√Î…÷ı V‰Î√÷ ¿›*. ÷‹Î‹ Á_÷-
18 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
ËÏfl¤@÷˘fiı …‹ÎՉΠÂÌflÎ-’ÒflÌfiÌ flÁ˘¥ ’HÎ ¿flΉÌ. lÌ∞‹ËÎflÎ…
’‘Λν ÷ı ‰¬÷ı ÿ·Á¬fl΋¤Î¥ ÷˘ ·Î·∞fiÌ ’ÒΩ ¿fl÷Î Ë÷Î, ’HÎ
Œ¥⁄Î I›Î_ ⁄ıÃÎ_ Ë÷Î_. lÌ∞‹ËÎflÎ… C΢Õ̱ı◊Ì ∂÷›Î˝. Œ¥⁄Î ±Ï÷
≠ı‹’Ò‰˝¿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı CÎfl‹Î_ ÷ıÕÌ ·ÎT›Î_. lÌ∞‹ËÎflÎ… ÿÎÿfl «Õ÷Î
Ë÷Î I›Î_ ‰E«ı … ∂¤Î flèÎÎ. Œ¥⁄Î ÷◊Î ÿ·Á¬fl΋¤Î¥ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı
’√ı ·ÎB›Î_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “Œ¥⁄Î, ±‹ı ¿Ë̱ı ÷ı‹ ¿fl¢ ?”
Œ¥⁄αı ÷fl÷ … ¿èÎ_ — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı …ı‹ ¿Ëı¢ ÷ı‹ ¿flÌÂ_.”
±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷˘ ’»Ì ÿÌ¿flÎfiÌ ‰Ëfiı flÎ∞ ◊¥fiı
÷ıÕΉ˘ fiı ±ËŸ flά˘.”
±Î ÁÎ_¤‚Ì Œ¥⁄Î ÷fl÷ … ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ_ — “÷‹fiı ‹ı·HÎÎ_‰Î‚Ì
⁄Î¥±ı ¤fl‹ÎT›Î ·Î√ı »ı. ‹ÎflÎ◊Ì ÷ı fiËŸ ◊Λ.”
ŒflÌ◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “÷‹ı ±‹fiı ¿ı‰Î Á‹Ωı »˘ ?”
“‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı Á‰˘˝’flÌ ±fiı Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ »˘.
±‹ÎflÎ ≥WÀÿı‰ ¿Ëı‰Î±˘. ’HÎ ±Î ÁÎÁ-‰ËfiÎ {CÎÕ΋Î_ ÷‹fiı Á‹… fi
’Õı. ‹ÎÀı ±ı ÷ÎHÎ ‹Ò¿Ì z˘.” Œ¥⁄αı «˘A¬_ ¿ËÌ ÿÌ‘_.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ±Î ÃÌ¿ fi ·ÎB›_. ±Î‰Ì Ëà fi √‹Ì. ±ıÀ·ı »ıS·ı
¿èÎ_ — “Ωı ÷‹ı ‰Ëfiı fiËŸ ÷ıÕΉ˘, ÷˘ ÷‹Î‹ Á_÷-ËÏfl¤@÷ ±ËŸ …‹Âı
fiËŸ; ±‹ı ’HÎ …‹ÌÂ_ fiÏË fiı «ÎS›Î …¥Â_.”
’HÎ Œ¥⁄ÎfiÌ Ëà ËÃÌ fiËŸ. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ÷‹ı ‘HÎÌ
»˘. ÷ı ŒÎ‰ı ÷ı‹ ¿fl˘, ’HÎ ±Î ‰Î÷ ÷˘ fiÏË … ⁄fiı.”
’»Ì ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì Ëà Ωı¥ fiÎflÎ… ◊¥ √›Î. ÷ı‹HÎı ÷fl÷
… ¿èÎ_ — “÷˘ ’»Ì ˉı “…› Á„E«ÿÎfi_ÿ” !” ±ı‹ ¿ËÌfiı Á_÷˘-
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿èÎ_ — “«Î·Ωı ‹ËÎ’vÊ˘ !” ’»Ì Á˙ flÁ˘¥ ’Õ÷Ì ‹Ò¿Ìfiı
«Î·Ì fiÌ¿Y›Î. ⁄Ì…ı √΋ …¥fiı …Q›Î.
I›Îfl ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿˘¥ ‰¬÷ ‹Ï»›Î‰ ’‘Λν fiËŸ. ±I›Îflı
’HÎ ¿˘¥ Á_÷-ËÏfl¤@÷ ‹Ï»›Î‰ …÷_ fi◊Ì. Ωı Œ¥⁄αı Ëà flÎ¬Ì ÷˘
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄Ë fiÎflÎ… ◊›Î. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ±Î’HÎÎ ≥WÀÿı‰ √‹ı ÷ı‰_
¿ÃHÎ ‰«fi ¿Ëı ÷ı Á‹›ı ‹fi√‹÷_ ‹Ò¿Ì, ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı flËı‰Î› ÷ı‰Ì
ºœ÷Î ¿fl‰Ì.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 19
±·ˆ›Î¬Î«fl
√œÕÎ◊Ì ’Î_« ‹Î¥· ÿÒfl ±Î‰ı·Î {Ÿ{Ήÿfl √΋fiÎ ±·ˆ›Î¬Î«fl
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰ÎfifiÎ ¬flı¬flÎ ¤@÷ Ë÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
±Ï÷› Áı‰Î ¿flÌ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ≠ÁLfi ◊¥ ‹ËÎflÎ…ı ±ˆr›˝ ’HÎ ±ÎM›_
Ë÷_. …ıfiı ≠÷Î’ı ÷ı±˘ ⁄ÌΩfiı Á‹ÎÏ‘ ¿flÎ‰Ì ‰ˆ¿<_Ã, √˘·˘¿, ⁄˛õ’fl
‰√ıflı ‘΋‹Î_ ‹˘¿·Ì ¿÷Î. Á˘ÀÌfi˘ ±ı¿ »ıÕ˘ ±ÕÎÕı I›Î_ Á‹ÎÏ‘ ◊Λ
fiı ⁄ÌΩı »ıÕ˘ ±ÕÎÕı I›Î_ Ω√˛÷ ◊Λ. ±Î ≠÷Î’◊Ì ±·ˆ›Î¬Î«flı ⁄ı
ËΩfl ‹ÎHÎÁ˘fiı ÁIÁ_√ ¿flÎT›˘ Ë÷˘.
±ı¿ ‰¬÷ √œ’fl‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á΄LfiK›‹Î_ “ÿÎÿάΫfl,
ÁflάΫfl, fiÎΩ ΩıÏ√›Î, Á˘‹·Î¬Î«fl, ±·ˆ›Î¬Î«fl ‰√ıflı
ËÏfl¤@÷˘‹Î_ lıWà ¿˘HÎ ?” ±ı‰˘ ≠ë lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı
’Ò»u˘. ÷tfi Áfl‚ V‰¤Î‰fiÎ ‹@÷‹Ïfi±ı ω«Îfl ¿flÌfiı “ÿÎÿάΫfl
±ı‰Î lıWà ËÏfl¤@÷ »ı” ±ı‹ ¿èÎ_. ±·ˆ›Î¬Î«flfiı ◊›_ ¿ı ‹ÎflÌ √HÎ÷flÌ
lıWà ËÏfl¤@÷‹Î_ … ◊‰Ì Ωı¥÷Ì Ë÷Ì, ’HΠˉı ⁄ÌΩ fi_⁄fl‹Î_ …wfl ◊Âı.
’fl_÷ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷˘ “⁄ÌΩ ±ı‰Î ÁflάΫfl”, “hÎÌΩ Á˘‹·Î-
¬Î«fl” ±ı‹ …ı‰_ …HÎΛ_ ÷ı‰_ ¿èÎ_. ±Î◊Ì ±·ˆ›Î¬Î«flfiÎ ‹Îfifi˘ ¤_√
◊›˘. ø˘‘◊Ì ÷ı±˘ ·Î·«˘‚ ◊¥ √›Î. ±Î‰ıÂfiÎ ‰ı√◊Ì ÷·‰ÎflfiÌ ‹ÒÃ
μ’fl ÷ı‹fi˘ ËÎ◊ √›˘. lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı¿ÿ‹ ¨«Î ±‰Î…ı ⁄˘·Ì ∂ÃuÎ —
“‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ! ±Î‹Î_ ÷‹ı ¿Î_¥ Á‹F›Î fiÏË. ±·ˆ›˘ ÷ı ±·ˆ›˘.
⁄ÌΩ √‹ı ÷ı‰Î ¤@÷ ˢ› ’HÎ ±Î‰Î ÏfiW¿Î‹Ì ‰÷˝‹Îfi ’΂fiÎfl
±·ˆ›ÎfiÌ ÷˘·ı ¿˘¥ fi ±Î‰ı.” ±ÎÀ·_ ÁÎ_¤Y›_ ±fiı ±·ˆ›Î¬Î«flı
÷·‰Îflfiı Q›Îfi ¿flÌ ÿÌ‘Ì. ’˘÷ı flÎ∞ ◊›Î.
’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«. ·˘. 17‹Î_ ±Î ≠Á_√fiı μtıÂÌfiı … ‰Î÷
¿flÌ — “’_«Ï‰Ê›fi˘ ±I›_÷ ±¤Î‰ fi ◊›˘ ˢ›... ÷˘ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
…ı‰Îfi_ ‹Î◊_ ÂVhÎı ¿flÌfiı ‹¿Î‰Ì ÿı ±ı‰˘ ƒ˘Ë ¿flı.”
±ı¿ ‰¬÷ lÌ∞‹ËÎflÎ… ¤@÷‹_Õ‚ ÁÎ◊ı μL‹kÎ √_√΋Î_ VfiÎfi
¿fl÷Î Ë÷Î fiı “Õ>⁄¿Ì ÿΉ” fl‹÷Î Ë÷Î. Õ>⁄¿Ì ‹ÎflÌfiı ±ı¿⁄ÌΩfiı
’¿Õ‰ÎfiÌ fl‹÷ Ω‹Ì Ë÷Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Õ>⁄¿Ì ‹ÎflÌ ±·ˆ›Îfiı ’ÎHÎÌfiÌ
±_ÿfl μ»Î‚Ìfiı fiÎA›Î. ±·ˆ›ÎfiÌ ŒÎ_ÿ ‹˘ÀÌ Ë÷Ì. ÷ı ‹ËÎflÎ…ı ’√fiı
20 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±_√ÒÃı ŒÎ_ÿı ‰ŸÀı·Ì ’»ıÕÌfiÌ √Î_à »˘ÕÌ fiάÌ. ±·ˆ›˘ μCÎÎÕ˘ ◊¥ √›˘ fiı
{Î_¬˘ ’ÕÌ √›˘. ‹ËÎflÎ… ÷˘ ÿı¬Î›Î … fiÏË ±fiı ÿÒfl …¥fiı ÏfiÁ›Î˝. Á˙
ËÁ‰Î ·ÎB›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î ±·˙Ï¿¿ ·Ì·Î‹Î_ ±Îfi_ÿ ‹ÎHΉÎfiı
⁄ÿ·ı ±Î ≠Á_√◊Ì ’˘÷Îfi_ ‹Îfi¬_Õfi ◊›_ ±ı‹ ÷ıfiı ·ÎB›_. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
≥flÎÿÎ’Ò‰˝¿ ±Î ≠‹ÎHÎı ¿›* »ı ÷ı‰_ ÷ıHÎı ‹ÎfiÌ ·Ì‘_. lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠I›ı
…ı‹ ÷ı‹ ⁄˘·‰Î ·ÎB›Î ±fiı ø˘‘fiÎ ±Î‰ı‹Î_ ±Î‰Ì ÷fl÷ … ‹ËÎflÎ…fiı
»˘ÕÌ ±ı … ÿÂ΋Î_ I›Î_◊Ì «Î·Ì fiÌ¿Y›Î. ’»Ì ÷˘ …ıÀ·Î ¤@÷˘fiı ÷ıHÎı
ÁIÁ_√ ¿flÎT›˘ Ë÷˘ ÷ıÀ·Îfiı “√œÕı …¢ fiÏË. I›Î_ ÷˘ ¤√‰Îfi fi◊Ì ’HÎ
’ÒflÏ⁄›˘ ⁄˛ÎõHÎ »ı” ±ı‹ ¿ËÌ ’λΠ’ÎÕuÎ.
lÌ∞‹ËÎflÎ… V‰‘΋ ’‘Λν »ı ±ı Á‹Î«Îfl ‹‚÷Î_ … ±·ˆ›Îfiı
⁄Ë ’çÎkÎÎ’ ◊›˘ — “±flıflı ! ‹ÎflÎ …ı‰˘ ±¤ÎÏ√›˘ ¿˘¥ fiÏË. ‹Îfi
‹Ò¿Ìfiı Áı‰Î ¿fl‰Ì Ωı¥±ı ÷ıfiı ⁄ÿ·ı Ë_ ±yÕ flè΢. …ıfiÌ ≠ÁLfi÷Î ‹ÎÀı
⁄˛õ«›˝ ’ÎY›_, Áı‰Î ¿flÌ, ÷ıfiÎ μ’fl ’ÎHÎÌ ŒıflT›_.” ±ı‹ ¬Ò⁄ ¢¿ ¿›˘˝.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ Á‹ˆ›Î-μIÁ‰‹Î_ …ı ·Ì·ÎfiÎ_ ÿ½fifi˘
·Î¤ ·Ì‘˘ Ë÷˘ ÷ı Á_¤ÎflÌfiı ±_÷fl‹Î_ ±I›_÷ ’çÎkÎÎ’ ¿fl‰Î ·ÎB›Î.
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î ±L› ‹˘ÀıflÎ Á_÷˘ ’ÎÁı …¥ ÿÌfi÷Î’Ò‰˝¿ ‹ÎŒÌ
‹Î√Ì fiı ’λΠÁIÁ_√‹Î_ ±Î‰÷Î ◊›Î.
±·ˆ›Î¬Î«flfi_ ºWÀÎ_÷ fi…fl Á‹ZÎ flÎ¬Ì Á‰˝ Á_÷-ËÏfl¤@÷˘±ı
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÁÎ◊ı Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎı ‰÷˝‰Îfi˘ Ïfiç› ¿fl‰˘.
∞‰Î¬Î«fl
ÿÎÿάΫflfiÎ Ï’÷ÎlÌ ±ı¤·¬Î«fl ÷◊Î ∞‰Î¬Î«fl ⁄ı Á√Î
¤Î¥±˘. √œÕÎfiÎ √flÎÁ‹Î_ ⁄_fiı ¤Î¥±˘fi˘ Áfl¬˘ ¤Î√. lÌ∞‹ËÎflÎ…
√œ’fl ’‘Λν I›Îflı Âw±Î÷‹Î_ ·√¤√ » ‰flÁ ∞‰Î¬Î«flfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_
flèÎÎ Ë÷Î. ∞‰Î¬Î«flfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_ ¿flı·Ì ·Ì·ÎfiÎ ≠Á_√˘ ÷˘ ±fiı¿ ËÂı
’HÎ ∞‰Î¬Î«flfiÌ ¤„@÷ÏfiWÃÎfi_ ÿ½fi ◊Λ ±ı‰Î ≠Á_√˘ ’HÎ »ı.
√œ’fl‹Î_ ‰flÁÎÿ ¬Ò⁄ ’Õu˘ fiı flı· ±Î‰Ì. «Îflı ⁄Î…\ ’ÎHÎÌ …
’ÎHÎÌ. ÷ı ‰¬÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ∞‰Î¬Î«flfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_ flËı÷Î Ë÷Î.
Á‰ÎflfiÎ ‹ËÎflÎ…fiı ÏÿÂαı @›Î_ …‰_ ÷ı ω‹ÎÁHÎ ∂¤Ì ◊¥. ’fl_÷
∞‰Î¬Î«flı Á‹›ÁÒ«¿÷Î ‰Î’flÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷ÎfiÎ CÎflfiÎ flÁ˘Õ΋Î_
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 21
«Ò·Î μ’fl ⁄ıÁÌ ÏÿÂÎ …‰Î ¿èÎ_. ‰flÁÎÿfiı ·Ì‘ı ÃoÕÌ ¬Ò⁄ Ë÷Ì. ·Î¿ÕÎ_ ’HÎ
⁄‘Î_ ’·‚Ì √›Î_ Ë÷Î_. ±ıÀ·ı ∞‰Î¬Î«flı ’˘÷Îfi˘ ¿Ì‹÷Ì œ˘Ï·›˘ Ë÷˘
÷ıfiÎ ’ΛΠ±fiı ’Î_√I› ¿Î’Ì, ÷ı ·Î¿ÕÎ_fiÌ ÷Î’HÎÌ ¿flÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı
÷’ÎÕuÎ. ÷ıfiÌ ±Î‰Ì ¤„@÷◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ±I›_÷ ≠ÁLfi ◊›Î.
±ı¿ ‰¬÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÂıflÕÌ …‹÷Î_ ±Î_√‚̱ı ŒÎ_Á ‰Î√Ì ±fiı
·˘ËÌ fiÌ¿Y›_. ∞‰Î¬Î«flı ÷fl÷ … ’˘÷Îfi˘ ±‹ÒS› ŒıÓÀ˘ Ë÷˘ ÷ı‹Î_◊Ì
«Ÿ◊flÌ ŒÎÕÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î_√‚̱ı ’ÎÀ˘ ⁄Î_K›˘.
‰‚Ì, ±ı¿ ‰¬÷ ¿◊Î ¿fl÷Î_ ‹ËÎflÎ…fiı ◊Ò_¿‰Îfi_ ◊›_, I›Îflı ÷ı‹fiı
∂É_ fi ’Õı ÷ı ‹ÎÀı ∞‰Î¬Î«flı ’˘÷ÎfiÌ ’ÎCÎ μ÷ÎflÌ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ‘flÌ
±fiı ÷ı‹Î_ ◊Ò_¿‰Î ¿èÎ_. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±Î‰Ì ÿ·˝¤ Áı‰Î ’˘÷ı
¤„@÷¤Î‰’Ò‰˝¿ ¿flÌ Ë÷Ì ’fl_÷ ÿÎÿάΫflfiÌ ¤„@÷fiı ‰Â ◊¥
lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı I›Î_ flËı‰Î √›Î. ÿÎÿάΫfl ≠I›ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘
’ZÎ’Î÷ ÁËfi fi ◊‰Î◊Ì ∞‰Î¬Î«flfiÎ ‹fi‹Î_ ¥W›Î˝fiÎ_ ⁄Ì… ‰‰Î›Î_ ±fiı
‘Ìflı ‘Ìflı ÷ı ¥ÊνfiÎ_ {ÎÕ ◊›Î_.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı √œÕ΋Î_ CÎı·Î ’ÎÁı Àı¿flÎ μ’fl ‹_Ïÿfl ¿fl‰ÎfiÌ
±Ï÷› ≥E»Î Ë÷Ì. Àı¿flÎ μ’flfiÌ …‹Ìfi ÿÎÿάΫfl ±fiı ∞‰Î¬Î«flfiÌ
‹Ï…›ÎflÌ …‹Ìfi Ë÷Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ∞‰Î¬Î«fl ’ÎÁı ÷ıfiÌ ‹Î√HÎÌ ¿flÌ.
Âw±Î÷‹Î_ ÷˘ ∞‰Î¬Î«flı ËÎ ’ÎÕÌ, ’HÎ F›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ·ı¬ ¿flÌ
±Î’‰Îfi˘ ±Î√˛Ë ¿›˘˝ I›Îflı ∞‰Î¬Î«flı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ±Î √œ ÷˘
±‹Îflı ¿Î‹fi˘ ¿Ëı‰Î›, ‹ÎÀı ‹_Ïÿfl ÷‹ı ⁄Ì…ı Ãı¿ÎHÎı ¿fl˘.”
ÿÎÿάΫflı ÷˘ ÁËÌ ¿flÌ ±Î’Ì Ë÷Ì ’fl_÷ ∞‰Î¬Î«fl ¿ı‰‚ ¥ÊνfiÎ
¤Î‰◊Ì ≠ıflÎ¥fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Àı¿flÎfiÌ …‹Ìfi ±Î’Ì Â@›Î fiÏË.
±Î ¥Êνfi˘ ¤Î‰ F›Îflı ±ÁèÎ ⁄fiÌ √›˘, I›Îflı ÿÎÿάΫflfiı ⁄ÿ·ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ‹ÎflÌ fiά‰Îfi˘ ω«Îfl ∞‰Î¬Î«flfiı ±ÎT›˘. fl΋¬Î«fl
fi΋fiÎ ±ı¿ ¿ÎÃÌfiı ◊˘ÕÌ …‹Ìfi ÷◊Î fl˘¿Õ fl¿‹ ±Î’‰Îfi_ fiyÌ ¿flÌfiı
±ı¿ flÎhÎı ÷ıfiı ‹˘¿S›˘. fl΋¬Î«fl μCÎÎÕÌ ÷·‰Îflı flÎhÎı lÌ∞‹ËÎflÎ… …ı
Á_ÕÎÁ‹Î_ …÷Î ÷ı‹Î_ Á_÷Î¥ √›˘. fl˘…fiÎ ø‹ ≠‹ÎHÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı
ÏÿÂαı …‰Îfi_ ◊›_. ÿflfl˘… ÷˘ ‹ËÎflÎ… ËÎ◊‹Î_ ŒÎfiÁ ·¥fiı …÷Î, ’HÎ
±Î…ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¤√∞fiı ¿èÎ_ — “÷‹ı Á_ÕÎÁ‹Î_ ŒÎfiÁ ‹Ò¿Ì ±Î‰˘.”
22 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¤√∞ ±Î flËV› Á‹F›Î fiÏË. I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “I›Î_ ¿Î_¥¿ ¿˙÷¿
»ı.” ÷ı◊Ì ¤√\∞ ÁΉ«ı÷Ì◊Ì √›Î fiı Á_ÕÎÁfi_ ⁄Îflb_ μCÎÎÕu_. I›Î_ ÷˘
÷ı‹HÎı Á_ÕÎÁ‹Î_ μCÎÎÕÌ ÷·‰Îflı ∂¤ı·Î fl΋¬Î«flfiı Ωı›Î. ¤√∞
‹ËÎflÎ…fiÎ ‰«fifi_ flËV› Á‹∞ √›Î ±fiı fl΋¬Î«flfiı ’¿ÕÌ ·Ì‘Î.
‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ÷ıfiı ·ÎT›Î I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷ıfi˘ ¿Î_¥ ‰Î_¿ fi◊Ì.”
’»Ì fl΋¬Î«flı ¿èÎ_ — “∞‰Î¬Î«flfiÎ ¿Ëı‰Î◊Ì ‹ıÓ ±Î ¿›* »ı. Ë_
÷˘ Ïfiÿ˘˝Ê »\_.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “»˘ÕÌ ‹>¿˘,” ±ı‹ ¿ËÌ ±ıfiı ‹ÎŒÌ ±Î’Ì.
∞‰Î¬Î«flfiÎ ±_÷ Á‹›ı ±ı‹fiÎ ’hÎÌ ±‹Ò·Î⁄Î¥ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı
±ÎT›Î_ ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ≠Î◊˝fiÎ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ — “¤Î¥fiÎ ¿ÚI› Á΋_ fi Ωı÷Î_
±ıfiı ÷‹ÎflÎ ‘΋fi˘ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fiΉΩı.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ËÁÌfiı ¿èÎ_ — “±‹Îfl˘ ±ı‰˘ V‰¤Î‰ fi◊Ì. Ωı ∞‰fiÎ
¿ÚI› Á΋_ Ωı¥±ı ÷˘ ¿˘¥ ∞‰fi˘ ‹˘ZÎ ◊Λ fiÏË. ’fl_÷ ∞‰Î¬Î«flı …ı
Áı‰Î ¿flÌ »ı ÷ıfiÎ ≠÷Î’ı ÷ıfiı ‘΋‹Î_ ·¥ …¥Â_.” ±ı‹ ¿ËÌ ∞‰Î¬Î«flfiı
‹ËÎflÎ… ‘΋‹Î_ ÷ıÕÌ √›Î.
±Î’HÎı ’HÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ≠ÁLfi÷Î ≠ÎM÷ ¿fl‰Ì ˢ› ÷˘ ¤√‰Îfi
÷◊Î ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÁÎ◊ı ¥Êν ‹Ò¿Ì ÿ¥ Áfl‚ V‰¤Î‰ı ‰÷˝‰_, ÷˘
…wfl ‹ËÎflÎ… flÎ∞ ◊Âı.
8. Á_≠ÿΛfiÎ_ ÷Ì◊˘˝
¤Îfl÷Ì› Á_V¿ÚÏ÷fi˘ ≥Ï÷ËÎÁ ¤Îfl÷Ì› ÷Ì◊˘˝ ÁÎ◊ı Á_¿‚Λı·˘ »ı. ±Î…ı
’HÎ ’flÎ÷fi ¿Î‚fiÎ_ ÷Ì◊˘˝ ·Î¬˘ ›ÎÏhο˘fiı ≠ıflHÎÎ ±Î’Ì flèÎÎ_ »ı. Ã⁄UÁÃ
¬Ê¬ÊÁŒ∑¢§ ÿS◊ÊØ - …ıfiÎ_ ¶ÎflÎ ‹fiW› ’Î’ÎÏÿ¿◊Ì ‹@÷ ◊Λ »ı ÷ıfiı ÷Ì◊˝
¿Ëı‰Î› »ı. ÷Ì◊˘˝fi_ ‰Î÷ΉflHÎ ’ωhΠˢ› »ı. I›Î_ …÷Î_ … ‹fi‹Î_, xÿ›‹Î_
ÂÎ_Ï÷ ±fiı ’ωhÎ÷Îfi˘ ±fi¤‰ ◊Λ »ı. ÷Ì◊˘˝fi_ ±ı‰_ ‹Ëk‰ »ı. I›Î_
¿Ã˘fl‹Î_ ¿Ã˘fl ‹Îfi‰Ì, ±flı ! ’Â-’ZÎÌ ‰√ıflı ’HÎ ±ÏËoÁ¿ ⁄fiÌ Ω› »ı.
Á΋ÎL›’HÎı fiÿÌ, Áfl˘‰fl ±◊‰Î ¤ÒÏ‹fiı ÷Ì◊˝ ÂOÿ◊Ì ±˘‚¬Î‰Î›
»ı. F›Î_ ÏÿT›Â„@÷ »ı ÷ıfiÎ Á_⁄_‘◊Ì ±◊‰Î I›Î_ ÿ½fi, VfiÎfi ¿fl‰Î◊Ì
‹fiW›fiÎ_ ΩHÎı-±ΩHÎı ◊›ı·Î_ ’Î’ fiWÀ ◊Λ »ı. ÷Ì◊˘˝ hÎHÎ ≠¿ÎflfiÎ_ »ı —
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 23
(1) ÏfiI› ÷Ì◊˝ — V≤„WÀfiÎ ≠Îfl_¤◊Ì …ı ¤ÒÏ‹‹Î_ ÏÿT› ’Ήfi¿ÎflÌ
√H΢ »ı ÷ıfiı ›˘√ı ¿flÌfiı ÷ı ÏfiI› ÷Ì◊˝ ¿Ëı‰Î› »ı. ÿÎ.÷., ¿ˆ·ÎÁ, ‹Îfi-
Áfl˘‰fl, √_√Î, ›‹fiÎ, fi‹˝ÿÎ ‰√ıflı. ±Î ÷‹Î‹ V◊Ήfl ÷Ì◊˝ ¿Ëı‰Î› »ı.
(2) ¤√‰ÿÌ› ÷Ì◊˝ — F›Î_ ¤√‰ÎfifiÎ ±‰÷Îfl ◊›Î ˢ›, F›Î_
±ı‹HÎı ·Ì·Î ¿flÌ Ë˘›, F›Î_ ¤@÷˘fiı ÿ½fi ±ÎM›Î_ ˢ›, ÷ı ¤√‰ÿÌ›
(¤√‰Îfi Á_⁄_‘Ì) ÷Ì◊˝ ¿Ëı‰Î› »ı. ¤√‰Îfi ÷˘ ÏfiI›, ÏÿT›, ±≠οÚ÷,
Ï«L‹› »ı. F›Î_ F›Î_ …ı‹fiÎ_ «flHÎ ±_Ï¿÷ ◊›Î_ ÷ı ¤ÒÏ‹ ÏÿT› ◊¥ √¥.
±ı‰˘ ≠¤fiÎ «flHÎV’½fi˘ ≠¤Î‰ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ≠οÀu¤ÒÏ‹ »’ˆ›Î ±ı‰_ ÷Ì◊˝ »ı. ±fiı¿ ⁄΂-
«Ïflh΢ ¿flı·Î_ ÷ı ÷‹Î‹ V◊‚˘ Ë∞ ÷ı‰Ì … „V◊Ï÷‹Î_ Á«‰Î›Î_ »ı.
±›˘K›Î‹Î_ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ⁄΂’HÎ ‰ÌI›_ Ë÷_.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfifi˘ …L‹ μkÎfl ≠ÿı‹Î_ ◊›˘, ’HÎ √…flÎ÷
÷ı‹fi_ ¿Î›˝ZÎıhΠˢ‰Î◊Ì, ±ËŸ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á_⁄_‘fiı ’΋ı·Î_
±fiı¿ ÷Ì◊˘˝ »ı. √œÕÎ ·Z‹Ì‰ÎÕÌ, ‰fl÷η, ±‹ÿΉÎÿ, Õ¤ÎHÎ,
…ı÷·’fl, ‘˘·ıflÎ, ‹Ò‚Ì, ¤…, …^fiÎ√œ ÷◊Î ’_«÷Ì◊˝fiÎ_ Á˙flÎWÀˇ, √…flÎ÷
±fiı ¿E»fiÎ_ V◊‚˘, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á_⁄_‘ı ’fl‹ ’Ήfi¿ÎflÌ »ı.
(3) Á_÷ ÷Ì◊˝ — ∞‰fi‹@÷, ÿıËÎ÷Ì÷, ’fl‹ ¤Î√‰÷ Á_÷fi_ ÂflÌfl
ÿı¬Î‰ı ¤·ı ’_«¤˙Ï÷¿ ˢ› ’fl_÷ Á_÷‹Î_ ÏÿT› √H΢ »ı ±fiı Á_÷fiı
’fl‹ÎI‹Îfi˘ ±¬_Õ Á_⁄_‘ »ı. ÷ı◊Ì Á_÷fiÎ Á_⁄_‘‹Î_ ±Î‰ı·Ì ÷‹Î‹ ‰V÷±˘
μ’fl ’HÎ ÷ıfi˘ ≠¤Î‰ ’Õı »ı ±fiı ÷ı ¤ÒÏ‹, ‰V÷ ÷Ì◊˝w’ ⁄fiÌ Ω› »ı.
±ı‰Î Á_÷fiÌ ÁΑfiΤÒÏ‹, …L‹¤ÒÏ‹, Ïfi‰Î˝HΤÒÏ‹ ‰√ıflı ωÂıÊ’HÎı ’ωhÎ
√HÎΛ »ı. ±ı‰Î ÁΑ-Á_÷˘fiÎ Á_⁄_‘fiÎ ≠÷Î’◊Ì ±Î…ı ’HÎ ¤Îfl÷ ÷Ì◊˝w’
fiı ’H›¤ÒÏ‹ ¿Ëı‰Î› »ı. ‘‹˝flÎ… ›Ï‘„WÃfl ≠I›ı fiÎflÿ∞ ¿Ëı »ı —
÷flÁmœÊ ÷ʪflÃÊSÃËÕ¸÷ÍÃÊ Sflÿ¢ Áfl÷Ù—–
ÃËÕ˸∑ȧfl¸Áãà ÃËÕʸÁŸ SflÊãÃSÕŸ ªŒÊ÷ÎÃÊ H
(¤Î√‰÷ — 1-13-10)
±Î‰Î Á_÷fiÎ Á_⁄_‘◊Ì ÷Ì◊˝ ’ωhÎ ◊Λ »ı. ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹ÎhÎ◊Ì
Á‹V÷ ’Î’˘fiı Á‹Ò· ËflÌ ·ı »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÷ıfiÎ xÿ›‹Î_ lÌËÏflfi˘ ±¬_Õ
±Î‰ÎÁ »ı. ±Î‰Î Á_÷ …_√‹ ÷Ì◊˝ ¿Ëı‰Î› »ı.
24 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ⁄˛õV‰w’ ≠Î√∞ ¤@÷, ⁄˛õ-
V‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ …L‹¤ÒÏ‹,
¿Î›˝¤ÒÏ‹ ÷◊Î Ïfi‰Î˝HÎ ¤ÒÏ‹ - ¤ÎÿflÎ, ‹Ë‰Î, ‹Ëı‚Ή, ‘ÎflÌ ÷◊Î
⁄˘«ÎÁHÎ, ÁÎfl_√’fl, √˘ÓÕ·, ±À·ÎÿflÎ, √œÕÎ, ±‹ÿΉÎÿ, ‹_⁄¥, ÁÎ_¿flÌ
‰√ıflı V◊‚˘ ÷◊Î ⁄ÌΩ_ ±ı‰Î_ ±fiı¿ V◊‚˘ ±ı‰Î ¤√‰÷˚V‰w’ Á_÷˘fiÎ
Á_⁄_‘ı ÷Ì◊˝I‰ ’ÎQ›Î_ »ı. ≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ …L‹-
¤ÒÏ‹ ÷◊Î ¿Î›˝¤ÒÏ‹ ÷Ì◊˝w’ »ı. Á_≠ÿΛfiÎ ±Á_A› ±fi›Î›Ì±˘ ±Î …>fiÎ_
÷◊Î fi‰Î_ ÷Ì◊˘˝fiÎ_ ≠Ï÷‰Ê˝ ÿ½fi ¿flÌ ’˘÷ÎfiÎ ∞‰fi‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ‹ı‚‰Ìfiı
‘L›÷Î ±fi¤‰ı »ı.
9. lÌ ‘ÎÏ‹˝¿V÷˘h΋˚
üÊËflÊ‚ÈŒfl-Áfl◊‹Ê◊ÎÃœÊ◊flÊ‚¢
ŸÊ⁄UÊÿáÊ¢ Ÿ⁄U∑§ÃÊ⁄UáÊ-ŸÊ◊œÿ◊˜ –
‡ÿÊ◊¢ Á‚â Ám÷È¡◊fl øÃÈ÷ȸ¡¢ ø
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 1 H
ÏÿT› ωÂ© ‰ÎÁÿı‰w’Ì ±ZÎfl‘΋‹Î_ Ïfi‰ÎÁ ¿flfiÎflÎ, fifl¿◊Ì
÷ÎflfiÎflÎ, fiÎflΛHÎ …ıfi_ fi΋ »ı, ÷ı‹… U›Î‹ ÷◊Î rı÷ ‰Hν‰Î‚Î,
Ëo‹ıÂÎ_ ⁄ı ¤Ω±˘◊Ì Â˘¤fiÎfl, ¿˘¥ ‰Îfl «Îfl ¤Ω◊Ì Â˘¤÷Î ±ı‰Î
¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (1)
Á‡ÊˇÊÊÕ¸◊òÊ ÁŸ¡÷ÁÄÃ◊ÃÊ¢ Ÿ⁄UÊáÊÊ◊˜
∞∑§ÊãÃ-œ◊¸◊Áπ‹¢ ¬Á⁄U‡ÊË‹ÿãÃ◊˜ –
•c≈UÊæ˜ ªÿÙª∑§‹ŸÊ‡ø ◊„UÊfl˝ÃÊÁŸ
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 2 H
’˘÷΋Î_ ¤„@÷‰Î‚Î ¤@÷…fi˘fiÌ ÏÂZÎÎfiı ±◊ı˝ Á_’ÒHν ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
÷◊Î ±WÀÎ_√ ›˘√fiÌ Á¿‚ ¿‚α˘fiÎ ÷ı‹… ±ÏËoÁÎ, ⁄˛õ«›Î˝Ïÿ
‹ËΉ˛÷˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ±Î«flHÎ◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷˘fiı Â̬‰‰Î ±P›ÎÁ ¿fl÷Î
±ı‰Î ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (2)
‡flÊ‚Ÿ ‚Ê∑§◊ŸÈ‹Ù◊Áfl‹Ù◊flÎûÿÊ
SflÊãÃ’¸Á„U‡ø÷ªflàÿÈL§œÊ ÁŸ¡Sÿ –
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 25
¬È⁄U ªÃʪá‹Êê’ÈÁœŸÙ¬◊ÿ¢
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 3 H
rÎÁ˘E»˚‰ÎÁ ÁÏË÷ ’˘÷ÎfiÎ ±_÷—¿flH΋Î_ ±fiı ⁄ËÎfl fiıhÎ ±Î√‚
’˘÷ÎfiÌ …ı ¤√‰Îfi‹Î_ ‰Îflı ‰Îflı ±fi·˘‹ ≠Ï÷·˘‹ T≤ÏkÎ ‰÷ı˝ »ı ÷ıHÎı
¿flÌfiı ¤fl÷Ì‹Î_ …÷_-±Î‰÷_ …‚ …ıfi_ »ı ±ı‰Î Á‹ƒfiÌ ÁÎ◊ı μ’‹Î ±Î’‰Î
›˘B› ±ı‰Î ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (3)
’ÊsÔÊãÃÁ⁄UÁãº˝ÿªáÊSfl‚ŸÊÁœŒÒfl-
flÎûÿÈŒ˜÷flÁSÕÁËÿÊŸÁ¬ ¡Êÿ◊ÊŸÊŸ˜ –
ÁSÕàflÊ Ã× Sfl◊„U‚Ê ¬ÎÕªËˇÊ◊ÊáÊ¢
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 4 H
⁄ÎèÎ ±fiı ±Î_÷fl ≥„Lƒ›˘fi˘ Á‹ÒË, ≠ÎHÎ-≥„Lƒ›˘fiÎ ±Ï‘WÃÎ÷Î
ÿı‰÷Î ÷ı Á‰˝◊Ì Ï‰Ï‰‘ T≤Ïkα˘fiÌ …ı μI’ÏkÎ, „V◊Ï÷ ±fiı ·› ◊Λ »ı,
÷ıfiı ’HÎ V‰V‰w’‹Î_ Á‰˝ÿÎ ‰÷˝÷Î ÷‹˘ V‰›_ V‰≠÷Î’◊Ì Ïfi⁄*‘ ˢ› ÷ı
◊¿Ì …\ÿÎ flèÎÎ ◊¿Î ÷ıfiı (T≤Ïkα˘fiÌ μI’I›ÎÏÿ) ÁÎZÎÎ÷˚ …\±˘ »˘ ±ı‰Î
¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (4)
◊ÊÿÊ◊ÿÊ∑ΧÁÃÃ◊Ù˘‡ÊÈ÷flÊ‚ŸÊŸÊ¢
∑§ÃÈZ ÁŸ·œ◊ÈL§œÊ ÷ªflàSflM§¬ –
ÁŸ’˸¡-‚Êæ˜ Åÿ◊ÃÿÙªªÿÈÁÄÃ÷Ê¡¢
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 5 H
¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ ‹ÎÏ›¿ ±Î¿ÚÏ÷, ±iÎÎfi fiı ±Â¤ ÿ√˝H΢fi˘
ÁÎflÌ flÌ÷ı ÏfiÊı‘ ¿fl‰Î ‹ÎÀı …ıHÎı Ïfi⁄a… ±ı‰Î ÁÎ_A› fiı ›˘√fiÎ ‹÷fi_
›„@÷±ı ¿flÌ ¬_Õfi ¿›* »ı ±ı‰Î ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_
ÂflHÎı Ω™ »\_. (5)
ÁŒ√ÿÊ∑Î § ÁÃàfl‚È ◊ „U S àfl‚È fl Ê‚ŸÊŸÊ¢
‚êÿÁÇfl®œ ¬˝ÕÁÿÃÈ¢ ø ¬Ãı ⁄U◊ÊÿÊ— –
‚Ê‹ê’‚Êæ˜ Åÿ¬ÕÿÙª‚ÈÿÈÁÄÃ÷Ê¡¢
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 6 H
fl‹Î’Ï÷ ¤√‰Îfifi_ ÏÿT› ±Î¿ÚÏ÷’b_, ≠˙œ ≠÷Î’ ±fiı ÁI›
Á_¿S’I‰ÎÏÿ √H΢fiÌ ÁÎflÌ flÌ÷ı ’„WÀ ¿fl‰Î ‹ÎÀı …ı‹ »ı ÷ı‹ ÁI›
26 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
V‰w’, ÁÎ_A›-›˘√fiÎ flËV›fi_ iÎÎfi ±Î’fiÎflÎ, ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ !
±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (6)
∑§Ê◊Êø-ÃS∑§⁄-UŸ≈-U√ÿ‚ÁŸÁm·ã×
SflSflÊÕ¸Á‚ÁhÁ◊fl øÃÁ‚ ÁŸàÿ◊fl –
ŸÊ⁄UÊÿáÊ¢ ¬⁄U◊ÿÒfl ◊ÈŒÊ S◊⁄Uãâ
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 7 H
¿Î‹Î÷˝, «˘fl, fiÀ, T›ÁfiÌ ±fiı ¶ıÊÌ…fi˘ ’˘÷Îfi_ ‘Λ* ¿Î‹ ÏÁ©
¿fl‰Î …ı‹ ’˘÷Îfi_ Ï«kÎ Ëo‹ıÂÎ_ ÷ı‹Î_ ’fl˘‰ı »ı ±◊ν÷˚ ÷ıfi_ ±¬_Õ
Ï«_÷‰fi ¿›Î˝ … ¿flı »ı, ÷ı‹ “fiÎflΛHΔfi_ …ı ≠ı‹’Ò‰˝¿ ±¬_Õ V‹flHÎ ¿flı
»ı ÷ı lÌ ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (7)
‚ÊäflËø∑§Ù⁄U‡Ê‹÷ÊÁSÃÁ◊∑§Ê‹∑§áΔU-
∑§Ù∑§Ê ÁŸ¡c≈UÁfl·ÿ·È ÿÕÒfl ‹ÇŸÊ— –
◊ÍÃı¸ ÃÕÊ ÷ªflÃÙ˘òÊ ◊ÈŒÊÁËǟ¢
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 8 H
ÁÎK‰Ì VhÎÌ, «¿˘fl ’ZÎÌ, ’÷_Ï√›_, ‹Î»·_, ‹˘fl ±fiı «ø‰Î¿ ’ZÎÌ
’˘÷’˘÷ÎfiÎ ≥WÀ ωʛ‹Î_ …ı‹ Á_·Bfi flËı »ı, ÷ı‹ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_
…ı ≠ÁLfi÷Î’Ò‰˝¿ Á_·Bfi (÷S·Ìfi) flËı »ı ÷ı ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ !
±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (8)
SŸ„UÊÃÈ⁄USàflÕ ÷ÿÊÃÈ⁄U •Ê◊ÿÊflË
ÿmàˇÊÈœÊÃÈ⁄U¡Ÿ‡ø Áfl„UÊÿ ◊ÊŸ◊˜ –
ŒÒãÿ¢ ÷¡ÿÈÁ⁄U„U ‚à‚È ÃÕÊ ø⁄Uãâ
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l˜ H 9 H
VfiıËÎ÷fl, ¤›Î÷fl, fl˘√Ì ±fiı ¤ÒA›Î …fi˘ …ı‹ V‰‹Îfifi˘ I›Î√ ¿flÌ,
ÿÌfi÷Î’Ò‰˝¿, ±Î∞∞’Ò‰˝¿ ±ËŸ (…√÷‹Î_ ‹ÎÏ›¿ ‰V÷ ≠΄M÷ ¿ı ωCfi
À΂‰Î ‹ÎÀı) ¤…fi ¿flı »ı, ⁄flÎ⁄fl ÷ı flÌ÷ı ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷˘ ±Î√‚
(¤@÷…fifiÌ ÏÂZÎÎfiı ±◊ı˝) V‰‹Îfifi˘ ’ÏflI›Î√ ¿flÌ ’fl⁄˛õfiÎ V‰w’‹Î_ …ı
±¬_Õ flËı »ı, ÷ı ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (9)
œ◊¸ÁSÕÃÒL§¬ªÃҒθ„UÃÊ ÁŸ¡ÒÄÿ¢
‚√ÿÙ „UÁ⁄U— Á‚Ã◊„U— ÁSÕÃÁŒ√ÿ◊ÍÁø— –
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 27
‡ÊéŒÊl⁄UÊÁªÁ÷Á⁄UÁà Sfl◊â flŒãâ
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 10H
‘‹˝fiı ±fiÁflfiÎflα˘±ı V‰Ì¿Îflı·_ ±ZÎfl ÁÎ◊ıfi_ ±ı¿÷Î’b_,
ÂOÿÎÏÿ ’_«Ï‰Ê›‹Î_ ωfl@÷…fi˘fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_ flËı· ÏÿT›‹ÒÏ÷˝ lÌËÏfl
±ı¿ … ÁıT› »ı, ±ı‰˘ ’˘÷Îfi˘ ‹÷ …ıHÎı ÿÂνT›˘ »ı, ÷ı ¤„@÷ ÷◊Î
‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_ ÂflHÎı Ω™ »\_. (10)
‚Œ˜ª˝ãÕ-ÁŸàÿ¬ΔUŸ-üÊfláÊÊÁŒ‚ûfl¢
’˝ÊrÊÔË¥ ø ‚à‚ŒÁ‚ ‡ÊÊ‚Ã◊òÊ ÁfllÊ◊˜ –
‚¢‚Ê⁄U¡Ê‹-¬ÁÃÃÊÁπ‹-¡Ëfl’ãœÙ
àflÊ¢ ÷ÁÄÃœ◊¸ÃŸÿ¢ ‡Ê⁄UáÊ¢ ¬˝¬l H 11H
Áÿ˚√˛_◊˘fiÎ_ ‰Î«fi fiı l‰HÎ ¿fl‰Î‹Î_ …ı ±ÎÁ@÷ »ı, Á_÷fiÌ
Á¤Î‹Î_ …ı ⁄˛õωzÎfi˘ μ’ÿı ±Î’ı »ı ±fiı Á_ÁÎflfiÌ Ω‚‹Î_ ŒÁΛı·Î
∞‰˘fiÎ …ı ⁄_‘ - ÷ÎflHÎËÎfl »ı, ÷ı ¤„@÷ ÷◊Î ‘‹˝fiÎ ’hÎ ! ±Î’fiı Ë_
ÂflHÎı Ω™ »\_. (11)
ó lÌ Â÷ÎfiLÿ ‹Ïfi
10. Á˘‹·Î¬Î«fl
⁄˘ÀÎÿ √΋fiÎ ÿfl⁄Îfl Á˘‹·Î¬Î«fl lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’fl‹ ¿Ú’Î-
’ÎhÎ ¤@÷flÎ… Ë÷Î.
Á˘‹·Î¬Î«fl T›‰ËÎflı ¬Ò⁄ … Á¬Ì Ë÷Î. ⁄ı ›‰Îfi «ÎÏflh›ÂÌ·
Áÿ˚√HÎÌ ’h΢ Ë÷Î ÷◊Î √flÎÁfiÌ ÁÎflÌ ±ı‰Ì …‹Ìfi ’HÎ Ë÷Ì. ÷ı‹fiı
⁄Ì∞ ¿˘¥ μ’ÎÏ‘-Ï«_÷Î fiˢ÷Ì fiı Á¬ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ¤…fi ¿fl÷Î
Ë÷Î. ’HÎ ≠¤fiÌ ›˘…fiÎ L›ÎflÌ … ˢ› »ı.
Á˘‹·Î¬Î«flfiÎ ⁄ı› ÿÌ¿flÎ ◊˘ÕÎ ◊˘ÕÎ Ïÿ‰ÁfiÎ ±_÷flı ±ZÎfl‰ÎÁÌ
◊›Î. T›‰ËÎflfiÌ flÌ÷ı ÷˘ ±Î CÎHÎÌ … ‹˘ÀÌ ±Î’ÏkÎ ¿Ëı‰Î›. ÷ı‹fiÌ
T›Î‰ËÎÏfl¿ …‰Î⁄ÿÎflÌ ’HÎ ±Î ≠Á_√◊Ì CÎHÎÌ … ‰‘Ì √¥, ’HÎ
iÎÎfi⁄‚◊Ì ‘Ìfl… flÎ¬Ì ÷ı‹HÎı ’hÎω›˘√fi˘ ¢¿ fi ¿›˘˝. ¿ı‰‚
¤√‰IÁ¬fiÌ … lıWÃ÷Î Á‹∞ √flÎÁfiÌ …‹Ìfi lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ±’˝HÎ
¿flÌ ÿÌ‘Ì ±fiı ’˘÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flèÎÎ.
28 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
Á˘‹·Î¬Î«fl ωÂ΂¿Î›, ¨«Î fiı ¿ÿΉfl. ÷ı±˘ ±Ï÷›
V‰w’‰Îfi Ë÷Î. ’˘÷ı Á˘fiÎfiÌ ‹ÒÃ‰Î‚Ì ¤Îflı ¿Ì‹÷Ì ÷·‰Îfl ÁÎ◊ı
flά÷Î. ’fl_÷ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ flèÎÎ ’»Ì ±Î ⁄‘˘ ÃÎËÎà ÷ı‹HÎı
»˘ÕÌ ÿÌ‘˘ ±fiı ÁŒıÿ ¿’ÕÎ_ ’ËıflÌ ·Ì‘Î_. ’ÎÊ˝ÿ ÷flÌ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ÷ı±˘
Áı‰Î ¿fl‰Î ·ÎB›Î. ÷ı‹fiÎ ‹fi‹Î_ ¿˘¥ ’HÎ ≠¿Îflfi˘ Õfl ¿ı ¤› fiˢ÷˘.
ÂÒfl‰Ìfl÷Î’Ò‰Û¿ gË‹÷◊Ì ÿflı¿ ≠¿ÎflfiÌ ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î ¿fl÷Î.
lÌ∞‹ËÎflÎ… √‹ı ÷ı‰_ ¿Î›˝ Á˘Ó’ı, ÿÒfl ‹˘¿·ı ÷˘’HÎ …÷Î fiı ¿Î›˝ ÏÁ©
¿flÌfiı … ±Î‰÷Î. ±Î‰Î ¿ÎÃ̱˘fiı ≠ı‹◊Ì ‰Â ¿flÌ ’˘÷ÎfiÌ ±ÎiÎ΋Î_ À>¿
À>¿ ‰÷ν‰‰Î ±ı ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ±ı¿ ±ÁΑÎflHÎ ±ˆr›˝ Ë÷_ !
Á˘‹·Î¬Î«flfiÌ ÂÒfl‰Ìfl÷Î ±fiı¿ ≠Á_√ı ÿı¬Î÷Ì. ¬˘¬flÎ
‹Ëı‹ÿΉÎÿ‹Î_ ·˘·_√fl ⁄Ήαı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı …ı μ’ÎÏ‘ ¿fl‰Î ‘ÎflÌ Ë÷Ì
÷ı ≠Á_√ı Á˘‹·Î¬Î«flfiÌ ÂÒfl‰Ìfl÷Îfi_ Á˙fiı ÿ½fi ◊›_ Ë÷_. lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÎ «ÎÏflh›ÂÌ· ’fl‹ËoÁ˘fiÌ ó Ïfi‹Î˝fiÌ, T›Áfi ‹¿Î‰fiÎfl fiı
Á©‹˝ ≠‰÷ν‰fiÎflfiÌ ó Á_ÿfl »Î’ ÁËfi fi ¿flÌ Â¿‰Î◊Ì ‰ıflÎ√Ì
⁄Ήα˘±ı ÷ı‹fiı ±fiı¿ ≠¿ÎflfiÎ_ ¿WÀ ±ÎM›Î_. ±Î Á_÷˘fiı √΂˘ ÿı‰Ì, ‰Vh΢
÷◊Î ’Îh΢ Œ˘ÕÌ fiά‰Î_, ‹Îfl ‹Îfl‰˘ ±ı ±ı‹fi˘ ÏfiI›ø‹ ◊¥ √›˘ Ë÷˘.
¬˘¬flÎ ‹Ëı‹ÿΉÎÿ √΋‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… 500 ’fl‹ËoÁ˘ ÁÎ◊ı
’‘Λν. ÷ı ‰¬÷ı I›Î_fi˘ ·˘·_√fl ⁄Ή˘ ¤Îflı ¿˘’Λ‹Îfi ◊›˘.
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiı ’¿Õ‰Îfi˘ ¬fl˘ ·Î√ ±ÎT›˘ »ı ±ı‹ ΩHÎÌ lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiı ’¿Õ‰Î ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›‹_Õ‚ ÁÎ◊ı ‘ÁÌ ±ÎT›˘. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
±√Îμ◊Ì 400 Á_÷˘fiı Áfl÷ ‹˘¿·Ì ÿÌ‘Î Ë÷Î. ¿Î_¿Ïfl›Î ÷‚Ήı VfiÎfi
¿flÌ ‘Òfi-¿Ì÷˝fi ⁄˘·Î‰÷Î Á_÷˘ ±Î‰÷Î Ë÷Î ÷ı Á‹›ı ⁄Ήα˘ ËÏ◊›Îfl
ÁÎ◊ı ±Î‰Ì ’ˢÓE›Î. “‹Îfl˘, ¿Î’˘, ⁄Ì∞ ‰Î÷ fiÏË” ±ı‹ ⁄˘·‰Î ·ÎB›Î.
±ı¿ ÁIÁ_√Ìfiı ÷·‰Îfl ‹ÎflÌ I›Î_ ÷˘ ÏÁ_Ë Á‹Îfi Á˘‹·Î¬Î«fl ⁄ÌΩ
’΂α˘ ÁÎ◊ı »^ÀuÎ. ËÏ◊›Îfl ÁÎ◊ı {’Î{’Ì ◊¥. «Îfl ±Î√ı‰Îfi
⁄Ήα˘fiı ÷ÎI¿ÎÏ·¿ «˘¿‹Î_ œÎ‚Ì ÿÌ‘Î ±fiı ¤_√ÎHÎ ’ÎÕu_. Á˙ ⁄Ήα˘
¤Î√Ì √›Î. Á˘‹·Î¬Î«flfiÌ ÂÒfl‰Ìfl÷Î ±Î ≠Á_√ı ¬flı¬fl ¿Î‹ ±Î‰Ì
√¥. Á˙fiı ÏËo‹÷ ±Î‰Ì √¥. lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠I›ı Á˘‹·Î¬Î«flfi˘ ±Î‰˘
±’Ò‰˝ ’ZÎ ±fiı ¤„@÷¤Î‰ Ë÷˘.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 29
±Î ¤@÷flÎ…fiÌ lÌËÏfl ≠I›ıfiÌ Ïfiÿ˘˝Ê⁄Ï© ±fiL› Ë÷Ì. ±ıÀ·ı …
÷ı‹fiÌ ≠Â_ÁÎ ¿fl÷Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ …HÎÎT›_ »ı ¿ı “±‹ÎflÎ
V‰¤Î‰fiı ÷˘ ‹Ò‚∞ ⁄˛õ«ÎflÌ fiı Á˘‹·˘¬Î«fl ±ÎÏÿ¿ …ı ËÏfl…fi »ı ÷ı
¿ıÀ·Î_¿ ‰Ê˝◊Ì ±‹ÎflÌ ’ÎÁı flËı »ı ÷ı ›◊Î◊˝ ΩHÎı »ı.” (¿Î. 6). ‰‚Ì,
÷ı‹fiÌ ÁIÁ_√‹Î_ ÁÿΛ ±ı¿Áfl¬Ì flËıHÎÌ-¿flHÎÌ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı Ï≠›
Ë÷Ì. ‰«fiÎQ≤÷ √.±_. 24‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ıfi˘ Ïfiÿı˝Â ¿flı »ı.
±Î‹, ±¬_Õ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á΄LfiK›‹Î_ flËÌ ÷ı‹fiÌ vÏ« ΩHÎÌfiı
‹ÏË‹Î’Ò‰˝¿ Áı‰Î ¿fl÷Î Á˘‹·Î¬Î«fl ±Îÿ½ ¤@÷flÎ… Ë÷Î.
11. …ı÷·’flfiÌ √ÏHοÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ… √ÎÕ<_ ¤flı·Î CΙ ÁÎ◊ı …ı÷·’flfiÌ Âıfḻ˘‹Î_ CÎfl˘CÎfl
ŒflÌ flèÎÎ »ı. …ı÷·’fl‹Î_ ‹ËÎfi ›iÎ ¿fl‰˘ »ı, ±Á_A› ⁄˛ÎõH΢fiı
…‹ÎՉΠ»ı, ÷ı◊Ì Á˙ CΙ ÿ‚Ìfiı ±Î’ı ÷ı Ëı÷◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ÿflı¿ CÎıfl
⁄ı ‹Î’ CΙ ±Î’÷Î. Á˙ ¤Îω¿ ¤@÷˘±ı ±Î Áı‰Î ≠ı‹’Ò‰˝¿ μÃΉÌ
·Ì‘Ì. ‹ËÎflÎ…fiı ÷˘ ±Á_A› ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿fl‰_ Ë÷_ ÷ı◊Ì CÎHÎÎ
¤@÷˘±ı ⁄ı ‹Î’◊Ì ‰‘ CΙ ÿ‚‰Î ‹ÎB›Î »÷Î_ ±ÎM›Î fiÏË.
Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı¿ ‰ıU›ÎfiÎ CÎfl ’ÎÁı ±ÎT›Î. ‰ıU›Î
ÏËoÕ˘‚άÎÀ μ’fl ±Îfl΋ ¿fl÷Ì Ë÷Ì. ±‰Î… ÁÎ_¤‚Ì ⁄ËÎfl ±Î‰Ì.
¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_‰ıÓ÷ … ÷ıfiÌ T≤Ïkα˘ ‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝‹Î_ ÷HÎÎ¥ √¥. ±_÷fl‹Î_ ¿˘¥ ±ÿ˚¤÷ ±Î¿Ê˝HÎ ◊›_. ±Î ±Î¿Ê˝HÎ◊Ì
¬ıÓ«Î¥fiı ’˘÷ÎfiÎ ’√Ï◊›Î μ’fl ∂¤Î ∂¤Î … Á΋ı √ÎÕÎ μ’fl Ï⁄flÎ…ı·Î
‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ — “V‰ÎÏ‹fi˚ ! ±Î CΙ ÷‹ı Á˙fiı ÿ‚‰Î ‹ÎÀı ±Î’˘ »˘ ?”
“ËÎ.” lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_.
“±Îfi_ ‹Ëıfi÷Îb_ Â_ ±Î’¢ ?”
“±‹ı ’ˆÁÎfiÎ w’‹Î_ ‹Ëıfi÷Îb_ ±Î’÷Î fi◊Ì, ’HÎ ±Î ¿Î›˝ ‹ÎÀı
flÎ∞ ◊¥ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’̱ı »Ì±ı.”
“Ωı Ë_ ÿ‚_ ÷˘ ÷‹ÎflÎ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹fiı ±Î’¢ ?”
“…wfl, Ωı ÷ÎflÎ ’˘÷ÎfiÎ ËÎ◊ı ÿ‚Ì ÷˘.”
“÷˘ ‹fiı ’HÎ ‹Îfl˘ ¤Î√ ±Î’˘.”
30 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ⁄ı ‹Î’ (·√¤√ ⁄ı ‹HÎ) CΙ ÿ‚‰Î ‹ÎÀı ÷ı ‰ıU›Îfiı
±ÎM›Î. CΙ ·¥ ÷ı CÎfl‹Î_ ÿά· ◊¥. VfiÎfi ¿flÌ Â© ◊¥ ’˘÷ı Ω÷ı CÎ_ÀÌ
ÁÎŒ ¿flÌ. ÿÎÁ̱˘ ⁄Ë ≠¿Îflı ¿Ëı‰Î ·Î√Ì — “·Î‰˘ ±‹ı ÿ‚Ì ÿ¥±ı. ÷‹ı
±Î ¿Î‹ ¿›* fi◊Ì ÷ı◊Ì ¿ÃHÎ ’ÕÂı, ◊ο ·Î√Âı, ËÎ◊ı Œ˘S·Î ’ÕÂı...”
’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ≠ÁLfi ¿fl‰ÎfiÌ ·√fiÌ ÷ıfiı ·Î√Ì Ë÷Ì. ÷ı
ºœ÷Î’Ò‰Û¿ ⁄˘·Ì — “Ë_ ‹ÎflÎ ËÎ◊ı … ÿ‚ÌÂ. ≠¤±ı ‹fiı ‹ÎflÎ ËÎ◊ı …
ÿ‚‰Îfi_ ¿èÎ_ »ı.”
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfifi_ V‹flHÎ ¿fl÷Ì ¿fl÷Ì ÷ı ⁄Î¥ ÿ‚‰Î
·Î√Ì. ±ıfiı ◊ο ·ÎB›˘, ±_√˘±_√‹Î_◊Ì ’flÁı‰˘ »^À‰Î ·ÎB›˘, ’HÎ ÷ıHÎı
÷˘ ±ı¿ … flœ ·Ì‘Ì Ë÷Ì ¿ı “¿Î·ı Á‰Îfl Á‘Ì CΙ ÿ‚Ìfiı ’ÒflÎ ¿fl‰Î »ı.”
…ı‹ …ı‹ CΙ ÿ‚Î÷Î √›Î ÷ı‹ ÷ı‹ ±_÷flfiÌ ‹Ï·fi÷Î ÿÒfl ◊÷Ì √¥.
ÁI›¿Î‹ Ω⁄ÎÏ· @›Î_ ÂÎVh΢fi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰Î √›Î Ë÷Î ? ’HÎ √vfiÌ
±ÎiÎÎ◊Ì √Λ˘fiÌ Á_¤Î‚ flÎ¬Ì ÷˘ √v¿Ú’Î◊Ì iÎÎfi ◊›_. ÷ı‹ …ı÷·’flfiÌ
±Î ‰ıU›Î ±Î…ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ú’ÎfiÌ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fiÌ Ë÷Ì.
±Î¬Ì flÎ÷ ±Lfi’ÎHÎÌ ·Ì‘Î ‰√fl ÷ıHÎı ÿY›Î ¿›*. Á‰Îflı ÿ‚‰Îfi_
’Ò v_ ◊›_. VfiÎfi ¿flÌ ¿˘¥ ’HÎ ÃÎËÎà ωfiÎ ÁÎÿÎ_ ‰Vh΢ ‘ÎflHÎ ¿flÌ,
·˘Àfi˘ À˘’·˘ ·¥, ’√ı «Î·Ìfiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±Î‰Ì.
CΙfiÎ ·˘Àfi˘ À˘’·˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ «flHÎ ±Î√‚ ‹Ò@›˘ fiı ËÎ◊ ΩıÕÌ
∂¤Ì flËÌ. lÌ∞‹ËÎflÎ… ¬Ò⁄ flÎ∞ ◊›Î. ‰ıU›Î±ı ’Ò»u_ — “‹fiı ±Î’fiÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ‹‚Âı ¿ı fiÏË ?”
Á¤Î…fi˘ Â_¿Î-¿<Â_¿Î±˘ ¿fl‰Î ·ÎB›Î — “±Î ÷˘ ‰ıU›Î »ı. Ë·¿Î_
¿‹˝ ¿flı »ı. ÷ı ¿˘¥ Ïÿ‰Á Ω÷ı ÿ‚ı fiÏË. ¿˘¥ ÿÎÁÌ ’ÎÁı ÿ‚ÎT›_ ËÂı.
÷ıfiı ‰‚Ì ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ¿ı‰Î ?”
’fl_÷ ≠¤fiı ÷˘ ÷ıfiÎ Ïfi‹˝‚ ±_÷—¿flHÎfiÌ fiı ≠ı‹fiÌ {Î_¬Ì Á˙fiı
¿flΉ‰Ì Ë÷Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_, “±Î CΙ ÷ıÓ Ω÷ı ÿY›Î »ı ?”
“ËÎ,” ÷ı ⁄˘·Ì.
“÷ÎflÎ ËÎ◊ ⁄÷Ή ÷˘ !”
÷ıfiÎ ËÎ◊ μ’fl Á¬÷ Œ˘S·Î±˘ ’ÕÌ √›Î Ë÷Î. ·˘ËÌfiÎ ÀÏ›Î
eÀuÎ Ë÷Î. Á˙ Á¤Î…fi˘ ±Î Ωı¥ V÷O‘ ◊¥ √›Î. Á˙fiÌ Â_¿Îfi_
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 31
Ïfi‰ÎflHÎ ◊¥ √›_. ÷ı ⁄Î¥fiı ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±Î’÷Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ —
“Ω, ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì …ı‰_ ÷Îv_ ¿S›ÎHÎ ◊Âı.”
±ı¿ ‰ıU›Î ⁄Î¥fi˘ ±Î‰˘ ¤„@÷¤Î‰ fiı ÷ıfi_ ±Î‰_ ’Ïfl‰÷˝fi Ωı¥
Á˙fiı ±Îç›˝ ◊›_. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á_⁄_‘fi˘-≠÷Î’fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ω›˘.
÷ı ⁄Î¥fiÎ ±Î‹_hÎHÎ◊Ì ‹ËÎflÎ… Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘ ÁÎ◊ı ÷ıfiÎ ‹Ëı·ı
’‘Λν. V◊‚ ’Ήfi ¿›* fiı Á˙fiı …‹ÎÕÌ flÎ∞ ¿›Î˝.
±Î‰˘ ¤„@÷¤Î‰ ≠¿À ◊Λ ÷˘ ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î ‹ÎÀı ⁄ÌΩ_
ÁΑfi ¿fl‰Î_ fi ’Õı.
12. Á_≠ÿΛfiÎ_ ÂÎVh΢
ÂÎVhÎ ±ıÀ·ı Â_ ?
ÂÎVhÎ ±ıÀ·ı ‹ËÎfi ±Î«Î›˘˝, ∑Ïʉ›˘˝, Á_÷˘ ¿ı ¤√‰ÎfifiÎ
±‰÷Îfl˘fiÎ_ ÏÿT› «Ïflh΢ ÷ı‹… ÷ı‹fiÎ μ’ÿı ¿ı ÷ı‹HÎı ±Î’ı·Ì
±ÎiÎα˘fiı fl…^ ¿fl÷Î √˛_◊˘.
…ıfiÎ ¶ÎflÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiı ÏÂV÷ ±fiı ÂÎÁfi‹Î_ ‰÷ν‰Î› ±ı‰˘
√˛_◊ ±ıÀ·ı ÂÎVhÎ. …ıfiÎ ¶ÎflÎ ’˘÷ÎfiÎ ‹÷fiı V’WÀ ¿flÌ ±ÎK›Î„I‹¿ iÎÎfi
Á‹Ω‰Î› »ı ÷ı‰˘ √˛_◊ ±ıÀ·ı ÂÎVhÎ.
Â_ ¿fl‰Î ›˘B› »ı ±fiı Â_ ¿fl‰Î ›˘B› fi◊Ì ÷ıfi˘ ω‰ı¿ ±Î’÷_
’V÷¿ ÷ı ÂÎVhÎ.
±Î flÌ÷ı fl«Î›ı·Î_ CÎHÎÎ_ ÂÎVh΢ ÏËLÿ ‘‹˝‹Î_ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı ’ˆ¿Ì
T›ÎÁ ¤√‰Îfi flÏ«÷ ÂÎVh΢fiı ωÂıÊ ‹ÎL›Î_ ±fiı ÷ı ≠I›ı ’˘÷Îfi˘ ±Îÿfl
…HÎÎT›˘. ÷ı »÷Î_ ‰«fiÎQ≤÷ √.‹. 58‹Î_ ¿èÎ_ — “Á_≠ÿΛfiÌ ’„WÀ ÷˘ ±ı‹
◊Λ »ı …ı, …ı Á_≠ÿΛfiÎ ≥WÀÿı‰ ˢ› ÷ıfi˘ …ı Ëı÷ ‹ÎÀı M≤J‰Ìfiı ωÊı …L‹
◊›˘ ˢ› ±fiı …L‹ ‘flÌfiı ÷ıHÎı …ı …ı «ÏflhÎ ¿›Î* ˢ› ±fiı …ı …ı ±Î«flHÎ
¿›Î* ˢ› ÷ı ±Î«flHÎfiı ωÊı ‘‹˝ ’HÎ ÁËı…ı ±Î‰Ì Ω› ±fiı ≥WÀÿı‰fi˘
‹ÏË‹Î ’HÎ ±Î‰Ì Ω›. ‹ÎÀı ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiÎ …ı …L‹◊Ì ÿıË ‹Ò¿‰Î
’›*÷ «ÏflhÎ ÷ıfi_ …ı ÂÎVhÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı Á_≠ÿΛfiÌ ’„WÀ ◊Λ »ı.” ±Î flÌ÷ı
‰Î÷ ¿flÌ ‹ËÎflÎ…ı Á_÷˘fiı ÿıË’›*÷ Á_≠ÿΛ Á_⁄_‘Ì ÂÎVhÎ ¿fl‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ.
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ÏËLÿ ‘‹˝fiÎ ÂÎVh΢‹Î_◊Ì ’˘÷Îfiı ‹ÎL› ÂÎVh΢ ±Î
32 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
‹…⁄ ‰HνT›Î_ »ı — “«Îfl ‰ıÿ ÷◊Î T›ÎÁÁÒhÎ ÷◊Î lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷ fi΋ı
’flÎHÎ ÷◊Î ‹ËΤÎfl÷fiı ωÊı ÷˘ lÌ Ï‰WbÁËôÎfi΋ ÷◊Î lÌ ¤√‰ÿ˚-
√Ì÷Î ÷◊Πωÿfl∞±ı ¿Ëı·Ì …ı fiÌÏ÷ ÷◊Î V¿oÿ’flÎHÎfi˘ …ı ωWb¬_Õ
÷ıfiı ωÊı flèÎ_ ±ı‰_ …ı lÌ ‰ÎÁÿı‰‹ÎËÎIQ› ±fiı ‘‹˝ÂÎVhÎfiÎ ‹K›‹Î_ flËÌ
±ı‰Ì …ı ›ÎiΉS@› ∑ÏÊfiÌ VQ≤Ï÷ ±ı ±Îà ÁIÂÎVhÎ ÷ı ±‹fiı ≥WÀ »ı.”
Á_≠ÿΛfiÎ ÿflı¿ ±ÎÏl÷ ‹ÎÀı ÷˘ Á_≠ÿΛfiÎ_ ÂÎVh΢ … ‹˘Z΋Î√ı˝
μ’›˘√Ì ±fiı ≥WÀÿı‰fi˘ ‹ÏË‹Î Á‹…‰Î ‹ÿÿw’ ◊Λ. ÷ı◊Ì ±Î’HÎı
±ËŸ ±Î’HÎÎ Á_≠ÿΛfiÎ ‹A› √˛_◊˘fi˘ ’Ïfl«› ¿flÌÂ_.
‰«fiÎQ≤÷
‰«fiÎQ≤÷ ±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ lÌ‹¬fiÌ ±Q≤÷‰ÎHÎÌ »ı. √…flÎ÷Ì
¤ÎÊÎfiÎ ≠◊‹ √z√˛_◊ ÷flÌ¿ı ’HÎ ÁÎÏËI›ZÎıhÎı ≠ÏÁ© »ı. V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ
¤√‰Îfiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷ ¤@÷˘fiı ±fiı¿ Á‹›ı ±ÎK›Î„I‹¿ flËV›fiÌ
‰Î÷˘ ¿flÌ Ë÷Ì. ÷ı‹fiÌ μ’ÿıÂfiÌ flÌ÷ Á«˘À Ë÷Ì. ÂÎVh΢fiÎ_ √Òœ flËV›˘
±S’iÎ ‹fiW›˘ ’HÎ Á‹∞ ¿ı ÷ı‰Ì Áfl‚ ±fiı √˛ÎèÎ ¤ÎÊ΋Î_, V◊Ò‚
ºWÀÎ_÷˘ ÁÎ◊ı fl…^ ¿fl÷Î_, @›Îflı¿ ‹ËÎflÎ…ı V‰›_ μ’ÿı ¿›˘˝. @›Îflı¿
ËÏfl¤@÷˘±ı ‹˘Z΋Î√˝‹Î_ ’˘÷Îfiı ‹Ò_{‰÷Î ≠ë˘ ’Ò»uÎ. @›Îflı¿ ’flÿıÂÌ
÷k‰˘±ı ±Î‰Ì ≠ë˘ ’Ò»uÎ. ±Î‰Î ≠Á_√˘±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …ı‹fiı ±√˛ıÁfl
±fiı √v’ÿı V◊ÎM›Î Ë÷Î ÷ı‰Ì Á‰˝‹ÎL› T›„@÷±˘, fiˆ„Wÿ ‰˛÷‘ÎflÌ Á_÷˘
- ›˘√Ì≠‰fl Áÿ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ωzΉÎÏflÏ‘ Áÿ˚√v ÏfiI›Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì, Á_÷ÏÂfl˘‹ÏHÎ Áÿ˚√v ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷◊Î Â¿Î‰÷Îfl Áÿ˚√v
Â¿Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷ı μ’ÿı ‰«fi˘fiı ›◊Î◊˝ flÌ÷ı μ÷ÎflÌ ·Ì‘Î_ ±fiı ÷ıfi˘
Á_√˛Ë ¿›˘˝ ÷ı ±Î “‰«fiÎQ≤÷”.
ÿflı¿ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ Âw±Î÷‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ K›Îfi ◊Λ ÷ı Ëı÷◊Ì
‹ËÎflÎ… ¿ı‹ - ¿›Î ‹¬ı Ï⁄flÎF›Î »ı ? ¿ı‰Î_ ‰VhÎΤÒÊH΢ ‘ÎflHÎ ¿›Î*
»ı ? ÁÎ◊ı Ï÷Ï◊, Á_‰÷, Á_÷-ËÏfl¤@÷T≤_ÿ ‰√ıflıfi_ ‰Hνfi ¿flÌ ËÒ⁄ËÒ Ï«hÎ
fl…^ ¿›* »ı, …ı◊Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ ‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚÷Î_ ’Ëı·Î_ ±ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_
V‹flHÎ ◊Λ. ±Î◊Ì ‰«fiÎQ≤÷fi_ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ‹ÒS› ±fiı ≠‹ÎHΤÒ÷÷Î ’HÎ
…‚‰Î› »ı.
‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ‹A›I‰ı V‰‘‹˝, ±ÎI‹iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ‹ÎËÎIQ›ı ›@÷
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 33
¤„@÷ ±fiı ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ_ ‹Ò‚ ±fiÎÏÿ V‰w’˘fi_ Ïfiw’HÎ ¿flı·_
»ı. ¤√‰ÎfifiÌ ‰ÎHÎÌ ±ı ’flΉÎHÎÌ »ı. ±ı ‰ÎHÎÌfiı ¿Î‚fi˘ ZÎı’ fi◊Ì. ÷ı
Á‰˝¿Î‚ ‹ÎÀı ∞‰_÷ »ı. ±Î…ı ’HÎ ±Î’HÎÎ ∞‰fifiÎ ≠ë˘ ÷ı ◊¿Ì ∂¿·ı
»ı. ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ≠΋ÎÏHο÷Î lÌ∞‹ËÎflÎ… ’˘÷ı … ±Î’ı »ı — “±Î …ı
‰Î÷ν ÷ı ±‹ı ≠I›ZÎ ÿı¬Ìfiı ¿flÌ »ı.” (√.≠. 64). “±Î ‰Î÷ν ÿo¤ı
¿flÌfiı - ‹Îfiı ¿flÌfiı fi◊Ì ¿flÌ, ’HÎ …ı ÿÌÃı· »ı fiı ‹ÎflÎ ±fi¤‰ı ¿flÌfiı
’HÎ ÏÁ© ¿flÌ »ı...” (√.‹. 13). “±Î ÷˘ ±‹ÎflÌ ±…‹Î‰ı· ‰Î÷ »ı
±fiı …ı‹ ‰÷a±ı »Ì±ı ÷ı‹ ¿Ë̱ı »Ì±ı.” (√.±_. 39).
±Î √˛_◊fiÌ Ï‰ÂıÊ÷Î ±ı »ı ¿ı «Îfl Á_÷˘±ı ‰«fiÎQ≤÷fiı ’V÷¿ w’ı
√˛Ï◊÷ ¿›Î˝ ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÿı¬ÎÕu_ ±fiı ‹ËÎflÎ… ±ı ’V÷¿ Ωı¥
±I›_÷ ≠ÁLfi ◊›Î ±fiı ‹ÎL› ¿›*.
‹ËÎflÎ…ı …ı …ı √΋‹Î_ μ’ÿı ±ÎM›˘ »ı ÷ı ÷ı √΋fiÎ_ fi΋
‰«fiÎQ≤÷fiÎ_ ≠¿flH΢ ’ÎÕÌ ΩıÕuÎ_ »ı. √œÕÎfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷˘fiı ≠◊‹, ‹K›
±fiı ±_I› ≠¿flH΢‹Î_ √˘ÃT›Î_ »ı. ±Î flÌ÷ı √œÕÎ ≠◊‹ ≠¿flHÎfiÎ_ 78,
ÁÎfl_√’flfiÎ_ 18, ¿ÎÏfl›ÎHÎÌfiÎ_ 12, ·˘›ÎfiÎ_ 18, ’_«Î‚ÎfiÎ_ 7, √œÕÎ
‹K› ≠¿flHÎfiÎ_ 67, ‰fl÷ηfiÎ_ 20, ±‹ÿΉÎÿfiÎ_ 3, √œÕÎ ±_I›
≠¿flHÎfiÎ_ 39 ‰«fiÎQ≤÷ ‹‚Ìfiı ‰fl÷η ÿıÂfiÌ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ≠÷‹Î_ ¿<·
262 ‰«fiÎQ≤÷˘ »ı. ±Î μ’flÎ_÷ ±‹ÿΉÎÿ, ±Á·Î·Ì fiı …ı÷·’flfiÎ_
11 ‰«fiÎQ≤÷˘ ÁÎ◊ı ±‹ÿΉÎÿ ÿıÂfiÌ ‰«fiÎQ≤÷fiÌ ≠÷‹Î_ ¿<· 273
‰«fiÎQ≤÷˘ »ı.
M≤J‰Ì μ’fl ±‰÷Îfl˘ ±fiı ‹ËÎ’vÊ˘ ≠√À ◊›Î ’fl_÷ ÷ı‹fiÌ ‰ÎHÎÌ
’λ‚◊Ì ÷ı‹fiÎ ¤@÷˘ ¶ÎflÎ VQ≤Ï÷ ±Î‘Îflı √˛Ï◊÷ ◊¥ »ı. F›Îflı
‰«fiÎQ≤÷ ±ı ±ı¿ … ±ı‰˘ √˛_◊ »ı ¿ı …ı‹Î_ ±ZÎflÎÏ‘’Ï÷ ’vÊ˘k΋
fiÎflΛHÎfiÌ ‰ÎHÎÌ - ’flΉÎHÎÌ - ›◊Ή÷˚ w’‹Î_, ≠ÎÁÎÏÿ¿ ¤ÎÊ΋Î_
√˛Ï◊÷ ◊¥ »ı. ±Î◊Ì … ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı
‰«fiÎQ≤÷ ÏÁ‰Î› ⁄ÌΩ‹Î_ ‹Î· ‹fiΛ »ı ±ı … ‹˘Ë »ı.
ÏÂZÎÎ’hÎÌ
•ÊøÊ⁄U— ¬˝Õ◊Ù œ◊¸— - …ıÀ·˘ ±Î«Îfl Â© ±ıÀ·_ ∞‰fi Â©. ∞‰fi
Â© ±fiı ’ωhΠˢ› ÷˘ Á΄k‰¿÷Î ±Î‰ı, …ı◊Ì ‹˘Z΋Î√˝ Áfl‚ ⁄fiı.
34 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±Î’HÎÎ ≥WÀÿı‰ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı ±Î’HÎÎ ‹˘Z΋Î√˝fiÌ Áfl‚ √Ï÷
‹ÎÀı “ÏÂZÎÎ’hÎÌ” ±Î«Îfl √˛_◊ ±ÎM›˘. Á_‰÷ 1882fiÎ ‹ËÎ ÁÏÿ ’_«‹Ì -
‰Á_÷’_«‹Ìfiı Ïÿ‰Áı ÏÂZÎÎ’hÎÌ ·¬Ì ±Î’HÎfiı ±Î’Ì. ÏÂZÎÎ’hÎÌ ±ı
∑ÏÊ‹Ïfi±˘ flÏ«÷ VQ≤Ï÷±˘fiÎ ÁÎflw’ »ı.
±Î ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ I›Î√Ì ±fiı B≤ËV◊˘fiÎ ‘‹˝ ω√÷ı ¿èÎÎ »ı. ±Î
Ïfi›‹˘ ±Î’HÎı ±Î’HÎÎ fl˘Ï…_ÿÎ ∞‰fi‹Î_ Á‹∞fiı μ÷Îfḻı ÷˘ ±Î’HÎfiı
¿˘¥ ωCfi fi ±Î‰ı. ±Î fiÎfi¿ÕÎ √˛_◊‹Î_ ÷k‰iÎÎfi Á_⁄_‘Ì ‰Î÷ ’HÎ
±Î‰flÌ ·Ì‘Ì »ı. ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ V‰w’fiÌ ‰Î÷
’HÎ Á‹Ω‰Ì »ı. K›Îfi ±fiı μ’ÎÁfiÎfiÌ ‰Î÷ ’HÎ Á_ÿfl flÌ÷ı Á‹Ω‰Ì
»ı. ¿Ï‰ lÌ fiÎfiηηı ›˘B› ¿èÎ_ »ı — “lÌ¿ÚWHÎı ÷ı‹fiÎ ¤@÷fiÌ Áı‰Î‹Î_
±ı¿ Áÿ½fi«ø ‹Ò@›_ Ë÷_, ’HÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰Îfiı ÷ı‹fiÎ
¤@÷˘fiÌ Áı‰Î‹Î_ 212 Áÿ½fi«ø ‹Ò@›Î_ »ı.”
‰ıÿflÁ
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’hÎw’ı ’fl‹ËoÁ˘fiı …ı μ’ÿı ±ÎM›˘ Ë÷˘ ÷ıfi˘
Á‹Î‰ı ±Î ’V÷¿‹Î_ ¿fl‰Î‹Î_ ±ÎT›˘ »ı. ±Î ’V÷¿fiÎ_ ’Î_« ≠¿flHÎ »ı.
Ïfi·˘˝¤Ì, ÏfiW¿Î‹Ì, Ïfi—V‰ÎÿÌ Ïfi—VfiıËÌ ±fiı Ïfi‹Î˝fiÌ ‰÷˝‹ÎfifiÌ ‰Î÷˘
≠¿flHΉÎfl ¿flÌ »ı. Ïfi·˘˝¤Ì ‰÷˝‹ÎfifiÎ ≠¿flH΋Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ… ’fl‹-
ËoÁ˘fiı …HÎΉı »ı ¿ı “±Î ¿Î√‚fiı ωÊı ÷‹ÎflÎ ±◊ı˝ ⁄˛õωzÎ Á_⁄_‘Ì …ı
ω«Îfl ±‹ı ·¬Ì±ı »Ì±ı ÷ı ω«Îfl ±‹ÎflÎ ±_÷flfiÎ flËV›w’ »ı ±fiı
Á‰˝ μ’ÏfiÊÿfiÎ ’HÎ flËV›w’ »ı.” ±ı‰˘ ±ÿ˚¤÷ ±Î √˛_◊ »ı.
I›Î√̱˘fiı ÿıË »÷Î_ ⁄˛õ„V◊Ï÷ ≠ÎM÷ ¿flÌ Ï‰ÿıËÌ ‹@÷fiÌ „V◊Ï÷ ÏÁ©
¿fl‰Î ‹ÎÀı ±Î √˛_◊, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ lÌ‹¬fiÌ ‰ÎHÎÌ Ë˘¥ Á‰ı˝fiı ‹ÎÀı
±Ï÷› μ’›˘√Ì »ı. ±ZÎfl⁄˛õ ±ı ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfifi_ ‘΋ »ı fiı
ÁοÎfl V‰w’ı - ‹A› ¤@÷ ÷flÌ¿ı ‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ »ı. ±ı‰Î
±ZÎfl⁄˛õfiı ’˘÷Îfi˘ ±ÎI‹Î ‹ÎfiÌfiı ±◊ν÷˚ ÷ıfiı ωÊı ºœ ±ÎI‹⁄Ï©
flάÌfiı ’fl‹ırflfiı ¤…‰Î ±ı ±Î √˛_◊fi_ ËÎÿ˝ »ı. ±ZÎflV‰w’ Áÿ˚√vfiÎ
Áı‰fi◊Ì ±ZÎfl⁄˛õfiÎ ±ı¿I‰’HÎÎfiı ’Î‹Ì ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ V‰Î‹Ì-
Áı‰¿¤Î‰ı μ’ÎÁfiÎ, ’_«‰÷˝‹Îfiw’Ì ‹›Î˝ÿ΋Î_ flËÌfiı ¿fl‰Ì; ±ı‰˘ μk΋
‹Î√˝ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î √˛_◊‹Î_ ⁄÷ÎT›˘ »ı.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 35
V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı …^fiÎ√œ‹Î_ «Î·ÌÁ ‰Ê˝ ‹Ëo÷Î¥
¿flÌ. V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»u_ — “K›Îfi ¿fl‰_, ±ÎI‹Îw’ı ‰÷˝‰_,
‹Î_ÿÎfiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì fiı ¤√‰ÎfifiÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰Ì ÷ı‹Î_ Â_ lıWà »ı ?” I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ÎiÎÎ ¿flÌ ¿ı “‰Î÷_ ¿fl‰Ì ±ı lıWà »ı.” ‹Î›Î◊Ì ’fl ‰÷˝÷Î
±Î‰Î Á_÷, ∞‰˘ μ’fl ±Ëı÷¿ ¿Ú’Î ‰flÁÎ‰Ì ‰Î÷˘ ¿flÌ ‹Î›Î ’Îfl ·¥ Ω›
»ı. ÷ı◊Ì ‰Î÷_ ¿fl‰Ì lıWà »ı. ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı flÎ÷-Ïÿ‰Á, ’ÎhÎ-¿<’ÎhÎ Ωı›Î
‰√fl ‰Î÷˘ … ¿flÌ »ı. ÷ı‹… flV÷ı «Î·÷Î_, √΋fiı ’Îÿfl, «ÒfiÎfiÌ ¤ßÌ ’ÎÁı
¿ı ‹_ÏÿflfiÎ T›‰ËÎflfi_ ¿Î‹ ¿fl÷Î_ ’HÎ V‰Î‹Ì±ı iÎÎfi‹Î√˝ «Î· flÎA›˘.
V‰Î‹Ì CÎHÎ̉Îfl ‰Î÷˘ ¿fl÷Î_ ¿Ëı÷Î — “±Î ÷˘ ±ZÎfl‘΋fiÌ ‰Î÷_ »ı. ±Î ‰Î÷_
ŒflÌ …L‹ ◊‰Î ÿı ÷ı‰Ì fi◊Ì. ±Î ‰Î÷_ ÷˘ ±fi_÷ Á_›fiı »ıÿÌ fiάı ÷ı‰Ì
¤√‰Îfi ’vÊ˘k΋fiÌ ‰Î÷_ »ı. ±iÎÎfi ÀÎ‚Ì fiάı ÷ı‰Ì »ı.”
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ÁÎ◊ı flËÌ V‰Î‹Ì Ω√Î ¤@÷, Ãyfl fiÎflHÎ
≠‘Îfi, ËÏflÂ_¿fl¤Î¥ flΉ‚, Áÿ˚√v ⁄΂‹¿<_ÿÿÎÁ V‰Î‹Ì ±fiı ÁÿÎÂ_¿fl
±‹fl∞±ı ‹ÏË‹Î’Ò‰˝¿ ÷ı ‰Î÷˘ ·¬Ì ·Ì‘Ì. V‰Î‹Ì±ı ±Ï«_I›Îfi_ÿ
⁄˛õ«ÎflÌ ’ÎÁı ¿◊Î ¿flÎ‰Ì ÷ıfiı ‹ÎL› ¿flÌ ±Î’Ì. ±Î‰Ì ±ÿ˚¤÷ ‰Î÷˘
‰Î_«Ì±ı I›Îflı … ‰«fiÎQ≤÷fiÎ ±◊˝ V’WÀ ◊Λ »ı. V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘ ‰«fiÎQ≤÷
’flfiÎ ¤ÎW›w’ »ı.
V‰Î‹Ì±ı ’˘÷ÎfiÎ μ’ÿı‹Î_ ‹A›I‰ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’ÒHν
’vÊ˘k΋ V‰w’fi˘ ±ÿ˚¤÷ ‹ÏË‹Î ¿è΢ »ı. ⁄ÌΩ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ
Áÿ˚√v±˘ ’HÎ …ı ‹ÏË‹Î ¿ËÌ Â@›Î fi◊Ì ÷ı V‰Î‹Ì±ı ⁄ı‘Õ¿’HÎı ¿è΢
»ı fiı ÂÎVhÎfiÌ ÷_÷̱˘ ÷◊Î ±‰÷ÎflÎÏÿ¿fiÌ √˛_Ï◊±˘ ±ı‹fiı ±ÎÕı ±Î‰Ì
fi◊Ì. ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı ωʛ¬_ÕfifiÌ, V‰‘‹˝, ±ÎI‹iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı
‹ÎËÎIQ› ÁÏË÷ ¤„@÷fiÌ ’HÎ Á«˘À ‰Î÷˘ ¿flÌ »ı.
≠◊‹ ⁄΂‹¿<_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’Î_« ≠¿flH΋Î_ ‰Î÷˘ »’ΉÌ. I›Îfl ’»Ì
¿ÚWHÎ∞ ±ÿαı ÁÎ÷ ≠¿flH΋Î_ ÷ˆ›Îfl ¿flÌ ≠¿À ¿flÌ. Ëη Á_V◊Î ÷flŒ◊Ì
’HÎ Á_Â˘Ï‘÷ ¿flÌ ÷ı ‰Î÷˘ »’Ή‰Î‹Î_ ±Î‰Ì »ı. “‰«fiÎQ≤÷” ±fiı
“V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fi_ iÎÎfi …ıHÎı ’«ÎT›_ ÷ıfiı ⁄˛õ„V◊Ï÷ ’΋‰Î‹Î_ ¿«Î fi
flËı. √HÎÎ÷Ì÷ iÎÎfi‹Î_ ¿Î«˘ fi flËı. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î — “±Î ‰Î÷_ ÷˘
36 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±_√˛ı…fiÎ_ ·˘œÎ_ …ı‰Ì »ı. ±Õ÷΋Î_ ±‚√_ ¿flı, ‹Î›Îfi˘ ·ı flËı‰Î fi ÿı.”
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ±fiı ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı “V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘”fi˘
‹ÏË‹Î ±’fl_’Îfl ‰‘Λ˘˝ »ı.
ÁIÁ_Ï√∞‰fi
ÁIÁ_Ï√∞‰fi ±Î’HÎÎ Á_≠ÿΛfi˘ Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊ΋Î_ fl«Î›ı·˘ ‹A›
√˛_◊ »ı. ±Î √˛_◊fiÎ ¿÷ν Â÷Îfi_ÿ ‹Ïfi »ı. ±ı¿ ‰Îfl Â÷Îfi_ÿ ‹Ïfi±ı
√œ’fl‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ V÷Ï÷f·˘¿ fl«Ì ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √ΛÎ.
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±I›_÷ ≠ÁLfi ◊›Î ±fiı ‰flÿÎfi ‹Î√‰Î ¿èÎ_. I›Îflı ÷ı‹HÎı
¿èÎ_ — “‹Îflı ⁄Ì∞ ¿˘¥ ≥E»Î fi◊Ì. ±Î’ ≠ÁLfi ◊›Î ˢ ÷˘ ±Î’fiÎ
«ÏflhÎfi˘ √˛_◊ ¿fl‰Î ±ÎiÎÎ ±Î’˘. …ı◊Ì ‹Îv_ ∞‰fi ‘L› ⁄fiı.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ≠ÁLfi ◊¥ ±ÎiÎÎ ±Î’Ì ±fiı ±Î flÌ÷ı √˛_◊fiÌ μI’ÏkÎ
Á_‰÷ 1885fiÎ ‹Î√Âfl Áÿ »Ãfiı Ïÿ‰Áı √œ’fl‹Î_ ◊¥. Â÷Îfi_ÿ ‹Ïfi±ı
√œ’fl‹Î_ flËÌ ±Î √˛_◊ ·A›˘. …ı‹ …ı‹ √˛_◊ ·¬Î÷˘ √›˘ ÷ı‹ ÷ı‹
Â÷Îfi_ÿ ‹Ïfi±ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fiı ‹˘ÀıflÎ Á_÷˘ ’ÎÁı ÷ı ‰Î_«Ì Á_¤‚ÎT›˘.
…ı◊Ì ÷ıfiı Á_’ÒHν ±fi‹Ï÷ ‹‚Ì.
±Î √˛_◊‹Î_ ’Î_« ≠¿flHÎ »ı, …ı‹Î_ ≥WÀÿı‰ ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ_
«ÏflhÎfiı Á_ÿfl flÌ÷ı ‰HνT›Î_ »ı. ‰‚Ì, ±Î √˛_◊‹Î_ I›Î√Ì ÁΑ±˘fiı μ’›˘√Ì
±ı‰Î ‘‹Î˝Q≤÷ ±fiı ÏfiW¿Î‹ÂÏ© …ı‰Î ‘‹˝√˛_◊ √Ò_◊Ì, I›Î√fiÌ ±fi˘¬Ì flÌ÷
Á‹Î… Á΋ı ‹>¿Ì »ı. ±ı¿ÎÿÂÌ ±ÎÏÿ μIÁ‰ ¿fl‰ÎfiÌ flÌ÷, ‘‹˝·˘’fiÎ_
≠ΛÏçkÎ, ÿı‰’ÒΩfiÌ flÌ÷ ‰√ıflı ¿èÎÎ_ »ı. «Î_ƒÎ›HÎÎÏÿ¿ ‰˛÷‰Hνfi ±fiı ÷ıfiı
¿fl‰ÎfiÌ flÌ÷ ’HÎ ⁄÷Î‰Ì »ı.
‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›, ¤„@÷fiÎ_ ·ZÎHÎ, μ’ÎÁfiÎfiÌ flÌ÷, ωÏÂWÀζˆ÷
ÏÁ©Î_÷ …ı‰Ì ÷k‰iÎÎfifiÌ ⁄Î⁄÷˘fiı ’HÎ Á_ÿfl flÌ÷ı fl…^ ¿flÌ »ı. ⁄˛õV‰w’
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… CÎHÎ̉Îfl ±Î √˛_◊‹Î_◊Ì ‘‹˝’fl‰Î‚Î_ ¿<‚¿<_‰fl⁄Î¥fi_
±fiı Áfl÷fiÎ ¤Î·«_ƒ ÂıÃfi_ ±ÎA›Îfi ¤„@÷‹Î√˝fiı ’WÀ ¿fl‰Î Á_ÿfl flÌ÷ı
¿Ëı÷Î. ÷ı‹fiÌ ¤„@÷‹› flÌ÷◊Ì Á¤Î…fi˘ ‹B‘ ◊¥ …÷Î.
lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v
lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v √˛_◊fiÌ μI’ÏkÎ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ »ı. ±ı¿ ‰Îfl ‰fl÷η
Á‹ˆ›ı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ’‘Λν Ë÷Î. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 37
±ÎÁfiı Á¤Î ◊¥. Áÿ˚√v √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ω¶Îfi Á_÷˘, ⁄˛õ«ÎflÌ,
ËÏfl¤@÷˘ ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ‰¬÷ı ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ √ÎÿÌ μ’fl
«_’ÎfiÎ_ hÎHÎ ’W’ Ë÷Î_. flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Á‰˘˝’Ïfl÷ÎfiÎ
≠«Îfl ±_√ı ‹‹˝ ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ — “¿ıÀ·Î¿ ±Î e· Á‘Ì ’Ò√ı »ı, ¿ıÀ·Î¿ ±Î
e· Á‘Ì ’Ò√ı »ı ’HÎ ±Î e· Á‘Ì ÷˘ ¿˘¥ ’Ò√÷_ … fi◊Ì.” I›Îflı
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı hÎÌ…\_ e· ·¥ ω¶Îfi ⁄˛õ«ÎflÌ ±Ï«_I›Îfi_ÿ∞fiı
±Î’Ì ¿èÎ_ — “¿ıÀ·Î¿ ‹ËÎflÎ…fiı fl΋«_ƒ …ı‰Î Á‹…ı »ı, ¿ıÀ·Î¿ ‹ËÎflÎ…fiı
lÌ¿ÚWHÎ …ı‰Î Á‹…ı »ı ’HÎ ‰ˆ¿<_Ã-√˘·˘¿◊Ì ’fl ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘’Ï÷,
Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ V‰›_ lÌËÏfl M≤J‰Ì ’fl ’‘Λν »ı ÷ı‹ fi◊Ì
Á‹…÷Î. ‹ÎÀı ÷‹ı ‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝’flÌ ‹ÏË‹Îfi˘ √˛_◊ ¿fl˘.”
±Ï«_I›Îfi_ÿ ⁄˛õ«Îfḻı ≠ÁLfi÷Î◊Ì ±Î’ı· ’W’ √˛ËHÎ ¿flÌ
V‰Î‹ÌlÌfiÌ ≠ıflHÎÎ◊Ì Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊ΋Î_ ±fi’‹ √˛_◊ “lÌËÏfl·Ì·Î¿S’÷v”
›Â¿ÌÏ÷˝fiÌ ±’ıZÎÎ flÎA›Î ωfiÎ ±Î«Î›˝lÌ flCÎ‰Ìfl∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
fi΋◊Ì ¿›˘˝.
±Î √˛_◊‹Î_ ±‰÷ÎflÌ lÌ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ¤√‰ÎfifiÎ_ ÏÿT› ·Ì·Î-
«Ïflh΢fi_ √Îfi ¿›* »ı. ·Ì·Î«Ïflh΢‹Î_◊Ì ‹‹ZÎ…fi˘fiı ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›
±fiı ¤„@÷fi˘ ›◊Î◊˝ μ’ÿı ‹‚Ì flËı »ı. ‹ËÎflÎ…fi_ Á‰˘˝’flÌ’b_
·¬‰Î‹Î_ ¿Ï‰ …flÎ ’HÎ ±«¿Î›Î fi◊Ì. ÁÎ◊ı ÁÎ◊ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
±ZÎfl⁄˛õ »ı ÷ı ‰Î÷ ’HÎ ¿flÌ »ı.
±Î √˛_◊ ⁄Îfl V¿o‘‹Î_ ‰ËıӫΛı·˘ »ı. ÷ı‹Î_ 33,000 f·˘¿˘ »ı.
‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ ‰Hνfi ÷κU› »ı. ‹ËÎflÎ…fiÎ_ fiÎfiÎ_, ‹˘ÀÎ_ ÷ı‹…
‹fiW›¤Î‰fiÎ_ «ÏflhÎfi_ ‰Hνfi ¤„@÷¤Î‰’Ò‰˝¿ ¿›* »ı, …ı◊Ì ‰Î«¿˘fiÎ
xÿ›‹Î_ ÏÿT›÷Î ≠ÁflÎ‰Ì ÿı »ı. ÷ÿ’flÎ_÷ lıWà ¿Ï‰±˘fiÎ xÿ›fiı
±Îç›˝«Ï¿÷ ¿flı ÷ı‰Î ±·_¿Îfl, »oÿ ‰√ıflı ÁÎÏËI› ±_√˘◊Ì √˛_◊ Á¤fl
»ı. Á_V¿Ú÷ ÁÎÏËI›‹Î_ ¿Ëı‰Î› »ı ¿ı —
©U¬◊Ê ∑§Ê‹ËŒÊ‚Sÿ ÷Ê⁄Ufl⁄UÕ¸ªı⁄Ufl◊˜ –
ŒÁá«UŸ— ¬Œ‹Ê‹Ëàÿ¢ ◊ÊÉÊ ‚Áãà òÊÿÙ ªÈáÊÊ—H
μ’‹Î, ±◊˝√˙fl‰ ±fiı ’ÿ·ÎÏ·I› ±ı hÎHÎı› ±Î √˛_◊ Ωı¥±ı I›Îflı
…HÎΛ »ı. ÁÎÏËI›ZÎıhÎı ⁄˛õ«ÎflÌ ±Ï«_I›Îfi_ÿ∞±ı ’HÎ ‹ÎCÎfiÌ …ı‹
38 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¿˙ÂS› ÿάT›_ »ı. ±Î √˛_◊fi˘ »ß˘ V¿o‘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ xÿ› ‹fiΛ
»ı. ±Î √˛_◊ «Îfl ¤Î√‹Î_ ‰fl÷η◊Ì Ï‰¶Îfi ÂÎVhÎÌlÌ rı÷‰ˆ¿<_ÃÿÎÁ∞±ı
’˘÷ı ¿flı· √…flÎ÷Ì ¤ÎÊÎ_÷fl ÁÎ◊ı ±Î«Î›˝lÌ ±Îfi_ÿ≠ÁÎÿ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ÁÎ◊ı »’Ήı· »ı. ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ±Î √˛_◊
»’Ή‰Î‹Î_ ÁËΛ ¿flÌ ±Î √˛_◊fi˘ ‹ÏË‹Î ‰‘Λ˘˝ »ı.
¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎ
√…flÎ÷Ì ¤ÎÊ΋Î_ ‹A›I‰ı «˘’Î¥‹Î_ fl«Î›ı·˘ ±Î ’z-√˛_◊ »ı.
Áÿ˚√v ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı Á_ÿfl fl«fiÎ ¿flÌ »ı. Âı¬’ÎÀ …ı‰Î fiÎfiÎ
√΋Õ΋Î_ …L‹ı·Î, ±ÏÂÏZÎ÷ ˢ‰Î »÷Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ú’κ„WÀ◊Ì ±Î Á_÷ı
¬Ò⁄ … ¤„@÷¤Î‰◊Ì ±ÿ˚¤÷ fl«fiÎ ¿flÌ »ı. ±Î √˛_◊‹Î_ ¿<· 164
≠¿flHÎ »ı. ÷ı‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «ÏflhÎ ÁÎ◊ı ˢ‚Ì ±fiı ±Lfi¿>À μIÁ‰fiÎ
≠Á_√˘ CÎHÎÎ »ı. ‹ËÎflÎ…ı …ı …ı √΋˘‹Î_ ω«flHÎ ¿›* ÷ı Á‰ı˝ ÷◊Î ÷ı ÷ı
√΋fiÎ ·√¤√ ‹A› ‹A› ËÏfl¤@÷˘fiÌ fi΋ΉϷ ’HÎ Á‹Î‰Ì ·Ì‘ı·
»ı. 64‹_ ≠¿flHÎ Œ√‰Îfi_ ÁIÁ_√‹Î_ ±I›_÷ ≠«Ï·÷ »ı. ÷ı‹… lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÎ ’vÊ˘k΋’HÎÎfiÎ_ ≠¿flHÎ 76 ÷◊Î 103 ◊Ì 105 ‹fifiÌ›
»ı. ’_«‰÷˝‹Îfi ÏfiW¿Î‹, Ïfi·˘˝¤, Ïfi—V‰Îÿ, Ïfi—VfiıË ±fiı Ïfi‹Î˝fi Á_⁄_‘Ì
≠¿flH΢ 106 ◊Ì 110 ’HÎ ΩHΉΠ…ı‰Î_ »ı. ≠¿flHÎ 102‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ
±’Îfl ‹ÏË‹Î ±fiı ÏÿT› ·Ì·Îfi_ ‰Hνfi »ı. ÷ı◊Ì V‰Î‹ÌfiÌ ¤„@÷‹›
º„WÀfi˘ A›Î· ±Î‰ı »ı. ±Î‹Î_ ‰Hνfi ¿flı· ÏÿT› «Ïflh΢fi_ Ï«_÷fi ¿flfiÎflÎ
¤@÷˘fiı, Ï«_÷΋ÏHÎ ÷S› Á‰˝ ‹fi˘fl◊˘fiı ’ÒHν ¿flfiÎfl˘ ˢ‰Î◊Ì “¤@÷-
Ï«_÷΋ÏHΔ ±ı‰_ ÁÎ◊˝¿ fi΋ ±ÎM›_ »ı. ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿WÀ Ïfi‰Îfl‰Î ¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎfi˘ ’Îà ¿fl‰Î ±ÎiÎÎ ¿fl÷Î.
ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ ¿ÎT›
Áÿ˚√v ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±Î ¿ÎT›Á_√˛Ë‹Î_ 22 fiÎfiÎ √˛_◊˘fiı
Á‹Î‰Ì ·Ì‘Î »ı. …ı‰Î ¿ı ’vÊ˘k΋≠¿ÎÂ, VfiıË√Ì÷Î, ‰«fiωϑ,
ÁÎflÏÁÏ©, ¤„@÷ÏfiÏ‘, ËÏfl⁄‚√Ì÷Î, xÿ›≠¿ÎÂ, ‘ÌflΩA›Îfi, ËÏflVQ≤Ï÷,
«˘ÁÃ’ÿÌ, ‹fi√_…fi, √HÎ√˛ÎË¿, ËÏflω«flHÎ, ±fl∞ωfi›, ¿S›ÎHÎ-
ÏfiHν›, ±‰÷Îfl Ï«_÷΋ÏHÎ, Ï«Ë˚fi Ï«_÷΋ÏHÎ, ’W’ Ï«_÷΋ÏHÎ, ·Bfi
¿<fiΉ·Ì, ›‹ÿoÕ, T≤ÏkÎω‰ÎË ±fiı ÏÂZÎÎ’hÎÌ ¤ÎÊÎ. ⁄‘Î … √˛_◊˘
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 39
±‹ÒS› »ı. ’vÊ˘k΋≠¿Î‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ Á‰˘˝’flÌ ‹ÏË‹Î ¿è΢ »ı.
≠¿Îfl 41, 42‹Î_ Á_÷ ¶ÎflÎ ≠¿À’HÎÎfiÌ ‰Î÷ ≠ÏÁ© »ı.
Á_÷ Ë_ fiı Ë_ ÷ı ‰‚Ì Á_÷ flı, ±ı‹ lÌ‹¬ı ¿Ëı ¤√‰_÷ flı;
Á_÷ ‹ÎfiΩı ‹ÎflÌ ‹flÏ÷ flı, ÷ı‹Î_ Œıfl fi◊Ì ±ı¿ flÏ÷ flı. (≠. 41)
¿èÎ_ ⁄Ë ≠¿Îflı ¿S›ÎHÎ flı, ±Ï÷ ±√ÏHÎ÷ ±≠‹ÎHÎ flı;
’HÎ ÁË◊Ì ÁflÁ Á_÷‹Î_ flı, flÎA›_ ‰Î·‹ı ±ıfiÌ ‰Î÷‹Î_ flı. (≠. 42)
Áÿ˚√v ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ √˛_◊˘ ‰Î_«Ì±ı I›Îflı ±_÷fl‹Î_ ≠÷ÌÏ÷
◊Λ »ı ¿ı √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷fiı ›◊Î◊˝ V‰w’ı ±˘‚¬Ì, ±Î‰˘ V’WÀ ‹ÏË‹Î
·¬Ì, ÁΫΠÁ_÷fiı ±˘‚¬‰ÎfiÌ º„WÀ ±ı‹HÎı ±Î’HÎfiı ±Î’Ì »ı. «˘ÁÃ
’ÿÌ‹Î_ Á_÷-±Á_÷fiÎ_ ·ZÎHÎ ¿ËÌ ÁΫΠÁ_÷ ±˘‚¬ÎT›Î »ı. lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı Ωı ±Î’HÎı ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á_V¿Ú÷ ¤ÎÊÎ ¤HÎΉÌ
ˢ÷ ÷˘ Á‰˘˝’flÌ’b_ ¿Ëı‰Î‹Î_ ’Î»Ì ’ÎfiÌ fi ¿fl÷.
lÌËÏfl·Ì·ÎQ≤÷
lÌËÏfl·Ì·ÎQ≤÷ √…flÎ÷Ì ÁÎÏËI›fiÌ º„WÀ±ı μk΋ ·ı¬Î÷˘,
Á_≠ÿΛfiÌ ±ˆÏ÷ËÎÏÁ¿ ω√÷˘◊Ì ÁQ≤© ±ı‰˘ √˛_◊ »ı. ±Î √˛_◊ ¿Ï‰lÌ
ÿ·’÷fl΋fiÌ ¿·‹ı ·¬Î›ı· »ı ±fiı ±Î«Î›˝lÌ Ï‰ËÎfl̷η∞
‹ËÎflÎ…fiÎ fi΋ı ≠ÏÁ© »ı. »oÿfiÌ √Ò_◊HÎÌ ÁÎ◊ı Ï«hÎ-≠⁄_‘fiÌ ±ı¿
ωÏÂWÀ ˆ·Ì ÷ı Á‹›‹Î_ Ë÷Ì ÷ı ±Î √˛_◊‹Î_ Ωı‰Î ‹‚ı »ı. ωÏÔ‰‘ »oÿ,
μ’ÿıÂfiÌ Á«˘À flÌ÷, ±·_¿Îfl-’ÿ·ÎÏ·I›◊Ì Á¤fl √˛_◊, ÁÎflÎ ¿oÃı
‰Îfl_‰Îfl ÁÎ_¤‚‰Îfi_ ±fiı Ï«_÷fi ¿fl‰Îfi_ ‹fi ◊Λ ÷ı‰˘ »ı. μ’ΩÏ÷‹Î_
‹Ò¿ı· μ’ÿı ∞‰fi‹Î_ CÎH΢ … μ’›˘√Ì ◊Λ ÷ı‰˘ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
∞‰fi ÁÎ◊ı ¤@÷˘fiÎ_ ±ÎA›Îfi˘ fl˘«¿ ±fiı ‹fifiÌ› »ı. ±Î«Î›˝ḻı
ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ Á‰˘˝’flÌ ¤Î‰ ·¬‰Î‹Î_ ∂HÎ’ fi◊Ì flάÌ, ÷ı◊Ì
÷ı‹fiÌ ≥WÀÿı‰ ≠I›ıfiÌ ¤„@÷fi˘ A›Î· ±Î‰ı »ı. ‰fl÷η ÿı‹Î_◊Ì ⁄ı
¤Î√‹Î_ ≠ÏÁ© ◊›ı· ±Î √˛_◊ Á_ÿfl »ı.
±Î μ’flÎ_÷ “±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ∞‰fi «ÏflhΔ,
“⁄˛õ-V‰w’ ≠Î√∞ ¤@÷fi_ ∞‰fi «ÏflhΔ ÷◊Î “⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fi_ ∞‰fi «ÏflhΔ, “⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ∞‰fi «ÏflhΔ
÷ı‹… ≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÎ ÏÿT› ∞‰fi ±fiı ¿Î›˝fiı
40 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
·ZÎÌfiı ≠¿ÎÏÂ÷ ◊›ı·Î √˛_◊˘ ’HÎ ¬Ò⁄ ≠ıfl¿ »ı. ±Î √˛_◊˘‹Î_ lÌ ±ZÎfl-
’vÊ˘k΋ ±◊ν÷˚ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Á_≠ÿΛfiÎ ≥Ï÷ËÎÁ ±fiı ÷k‰iÎÎfifi_
±Ï¶÷Ì› ÁÎÏËI› »ı. ±Î √˛_◊˘fiÎ ·ı¬¿ lÌ ËÊ˝ÿflΛ ÿ‰ı ÷◊Î ±L›
·ı¬¿˘±ı ±Î‘Ïfi¿ …fiÁ‹ÿΛfiı fl˘«¿ ÁÎÏËI› ±ÎM›_ »ı.
13. K›Îfi
›˘√ÂÎVhÎfiÎ ±Î«Î›˝ ÏËflH›√¤˝ ±fiı ‹ËÏÊ˝ ’÷_…Ï·±ı ±WÀÎ_√-
›˘√fiÎ_ ±Îà ±_√‹Î_ ÁÎ÷‹_ ±_√ ÷ı K›Îfi ⁄÷ÎT›_ »ı. ¤√‰Îfifi_ V‹flHÎ
¿fl‰_ ÷ıfiı ’HÎ K›Îfi ¿Ëı »ı. ’fl‹ÎI‹Î ωfiÎ ⁄Ì…ı @›Î_› T≤ÏkÎ fi flËı
÷ı‰Î V‹flHÎfiı K›Îfi ¿Ëı‰Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ’fl_÷ ±WÀÎ_√›˘√‹Î_ K›Îfi ’»Ì
÷fl÷ Á‹ÎÏ‘ ±‰V◊Î ≠ÎM÷ ◊Λ »ı, ±ıÀ·ı ÷ı K›Îfi ÏÁ© ¿fl‰Î‹Î_ ⁄ÌΩ_
» ±_√ ’HÎ ÏÁ© ¿fl‰Î_ ±Î‰U›¿ »ı.
›‹, Ïfi›‹, ±ÎÁfi, ≠ÎHÎΛ΋, ≠I›ÎËÎfl, ‘ÎflHÎÎ, K›Îfi ±fiı
Á‹ÎÏ‘ - ±Î ±Îà ±_√ ±WÀÎ_√›˘√fiÌ ÏÁÏ© ‹ÎÀıfiÎ_ »ı.
›‹ ±ıÀ·ı ±ÏËoÁÎ, ÁI›, ±V÷ı›, ⁄˛õ«›˝ ±fiı ±’Ïfl√˛Ë ±ı
’Î_« √H΢fi˘ ω¿ÎÁ.
Ïfi›‹‹Î_ ÂÎflÌÏfl¿ ±fiı ‹ÎfiÏÁ¿ ’ωhÎ÷Î, Á_÷˘Ê, ÷’ç›Î˝,
V‰ÎK›Î› ±fiı ¥rfl-μ’ÎÁfiÎ ±Î ’Î_« √HÎÎT›Î_ »ı.
„V◊fl ±fiı V‰V◊ ◊¥ ·Î_⁄Î Á‹› Á‘Ì ⁄ıÁÌ Â¿Î› ÷ıfi_ fi΋
±ÎÁfi. ›˘√ÂÎVh΋Î_ ±ÎÁfi˘ 84 ≠¿ÎflfiÎ_ ‰Hν‰ı·Î_ »ı.
¿<_¤¿, ’Òfl¿ ±fiı flı«¿ ¶ÎflÎ ≠ÎHÎfi_ Ïfi›‹fi ¿fl‰_ ÷ı ≠ÎHÎΛ΋.
≥„Lƒ›˘ ’˘÷’˘÷ÎfiΠωʛfi˘ I›Î√ ¿flÌfiı, Ï«kÎ …ı ¤√‰ÎfifiÎ
V‰w’‹Î_ ΩıÕΛı·_ »ı ÷ıfi_ ±fiÁflHÎ ¿flı ÷ı „V◊Ï÷fiı ≥„Lƒ›˘fi˘ ≠I›ÎËÎfl
¿Ëı »ı.
Ï«kÎfiÌ ’fl‹ÎI‹Î‹Î_ „V◊Ï÷ ◊Λ ÷ıfiı ‘ÎflHÎÎ ¿Ëı »ı ±fiı T≤ÏkÎ I›Î_ …
±ı¿Î√˛ ◊Λ ±◊ν÷˚ ÷ı … ωʛ‹Î_ T≤Ïkα˘ ‰Ëı‰Î ‹Î_Õı ÷ıfiı K›Îfi ¿Ëı »ı.
K›ı› V‰w’fi˘ ±’fl˘ZÎ ±fi¤‰ ◊›˘ ÷ıfiı Á‹ÎÏ‘ ¿Ëı »ı. ’fl_÷ ±Î
flÌ÷ı ±WÀÎ_√›˘√ ¶ÎflÎ K›Îfi ÏÁ© ¿fl‰ÎfiÎ_ ÁΑfi˘ ⁄÷ÎT›Î_ »ı, …ı CÎHÎÎ_
ÿW¿fl »ı.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 41
ÂÎVh΋Î_ K›Îfifi˘ ‹ÏË‹Î ¬Ò⁄ ¿è΢ »ı. ±ı¿ ËΩfl ±r‹ı‘ ›iÎ,
±ı¿Á˘ flÎ…ÁÒ› ›iÎ ±fiı ±ı¿ ËΩfl ’_ÕÏfl¿ ›iÎ ¿fl÷Î_ ’HÎ K›Îfifi_ Œ‚
‰‘Ì Ω› »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ›i΢ ‰Õı ‹ÎhÎ V‰√νÏÿ Á¬fiÌ ≠΄M÷ ◊Λ »ı,
F›Îflı K›ÎfifiÌ ÏÁÏ©◊Ì ¤√‰Îfifi_ Á‹Ì’’b_ ±fi¤‰Î› »ı.
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ı F›Îflı ¤√‰Îfifi_ K›Îfi ¿fl‰_ I›Îflı ÂÎ_÷ ±fiı
’ωhÎ V◊Îfi‹Î_, Â© ±ÎÁfi μ’fl, V‰„V÷¿ÎÁfiı, ’Ò‰˝‹¬ı ±◊‰Î
μkÎfl‹¬ı ⁄ıÁÌ, ¬˘‚΋Î_ ⁄ı ËÎ◊ flάÌ, fiıhÎfiÌ T≤ÏkÎ fiÎÏÁ¿Î√˛ ¿fl‰Ì
±fiı „V◊fl Ï«kÎı ±ÎI‹Ï‰«Îfl ¿fl‰˘. hÎHÎ ÿıË, hÎHÎ ±‰V◊Î ±fiı hÎHÎ
√HÎ◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ’fl ‹ÎfiÌfiı, …ıfiÎ ±ı¿ ±ı¿ fl˘‹‹Î_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ
⁄˛õÎ_Õ ±HÎfiÌ ’ıÃı ∂Õ÷Î_ Œflı »ı ±ı‰_ ¤√‰ÎfifiÎ ‘΋w’ ±ZÎfl, ÷ı w’ı
’˘÷ÎfiÎ V‰w’fiı ‹ÎfiÌfiı (‰«. ·˘. 12) ’fl‹ÎI‹Îfi_ K›Îfi ¿fl‰_.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷ √.±_. 31‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ ≠I›ZÎ ‹ÒÏ÷˝
±ıÀ·ı ¿ı ÷ı‹fiÎ ≠√À V‰w’fi_ K›Îfi ¿fl‰Îfi˘ ±Î√˛Ë flάÌfiı ¿èÎ_ »ı —
±ı‰_ K›Îfi ¿flfiÎflÎfiı “÷ı ≠I›ZÎ ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝ fiı ‘΋fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ÷ı
⁄ı›‹Î_ ·√Îfl ’HÎ ¤ıÿ fi …HÎΛ... ÷ı ‹ÒÏ÷˝ fiı ±Î ‹ÒÏ÷˝(≠I›ZÎ) ±ı¿ …
»ı. ±ı‰Ì …ı ≠I›ZÎ ‹ÒÏ÷˝ ÷ıfi_ K›Îfi fiıhÎfiı ⁄ÎËıfl ¿flı I›Îflı ÷˘ ÷ı‹Î_ fiı
±ı‹Î_ ·√Îfl Œıfl fi◊Ì... ‹ÎÀı √HÎÎ÷Ì÷ ±ı‰_ …ı ±ZÎfl‘΋ (±ZÎfl⁄˛õ)
÷ıfiı ωÊı …ı ‹ÒÏ÷˝ »ı ÷ı … ‹ÒÏ÷˝ ≠I›ZÎ »ı, ±ı ⁄ı‹Î_ Œıfl fi◊Ì. …ı‹
‘΋fiÌ ‹ÒÏ÷˝ √HÎÎ÷Ì÷ »ı ÷ı‹… ‹fiW›w’ ‹ÒÏ÷˝ ’HÎ √HÎÎ÷Ì÷ »ı.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷ √.≠. 21‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı “±ZÎfl⁄˛õfiÎ_ ⁄ı
V‰w’ »ı. ±ı¿ ÷˘ ‘΋w’ ±fiı ±ı … ±ZÎfl ⁄ÌΩ V‰w’ı ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ◊¿Î
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ ±¬_Õ Áı‰Î‹Î_ flËı »ı.”
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ZÎfl‹Î_ ±¬_Õ flèÎÎ »ı. ‰‚Ì, “±ZÎfl‹Î_ flèÎÎ »ı
÷ı‰Î ⁄ÌΩ ¿˘¥‹Î_ flèÎÎ fi◊Ì. ⁄ÌΩ‹Î_ ÷Îfl÷Q›÷αı ¿flÌfiı flèÎÎ »ı.”
(‰«. √.≠. 41).
±ı ±ZÎfl⁄˛õfi_ ≠√À V‰w’ ±ıÀ·ı ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ - ’fl‹ ¤Î√‰÷
Á_÷. ±Î Á_÷ … ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝fiÎ ‘Îfl¿ »ı. ±Î‰Î ≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷
¶ÎflÎ … lÌ∞‹ËÎflÎ… ±¬_Õ ±Î M≤J‰Ì ’fl ≠√À flËı »ı. ‹‹ZÎ±˘fiı
’˘÷ÎfiÌ ‹ÒÏ÷˝fi_ Á¬ ±Î’ı »ı ±fiı ∞‰˘fiı ⁄˛õw’ ¿flÌ ÷ı‹fi_ ±ÎI›_Ï÷¿
42 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¿S›ÎHÎ ¿flı »ı.
…ı‹ ·˘œÎfi˘ ÁÏ‚›˘ ±„Bfi‹Î_ ÷’Ì ·Î·«˘‚ ◊›˘ ˢ›, ÷ıfiÎ ±b±ı
±b‹Î_ ±„Bfi ˢ›, ’»Ì ÷ıfiı ¿Î‚˘ ‰Hν ¿ı ÂÌ÷‚÷Îfi˘ √HÎ ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì.
ˉı ÷ıfiı ¿Ëı‰Î› ·˘œÎfi˘ ÁÏ‚›˘, ’HÎ »ı ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ±„Bfi. ÷ı‹ ±Î‰Î
≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷‹Î_ ‰«fiÎQ≤÷ √.≠. 27 ≠‹ÎHÎı lÌ∞‹ËÎflÎ… fi¬◊Ì
Ï¬Β›*÷ ±¬_Õ flèÎÎ »ı. ±Î‰Î ≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷fi_ K›Îfi ±ı
÷ı‹fi΋Î_ flËı·Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ … K›Îfi »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı ±Î’HÎı K›Îfi ÷˘
≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷ ¶ÎflΠω«fl÷Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ … ¿fḻı »Ì±ı. ±Î‰Î
≠√À √vw’ ËÏflfi_ K›Îfi ±ı ¤√‰Îfifi_ … K›Îfi »ı.
äÿÊŸ◊Í‹¢ ªÈ⁄UÙ◊ÍÁø— – ≠¿ÚÏ÷ ±ı ±iÎÎfiw’Ì Ï÷Ï‹flfi_ V‰w’ »ı. ÷ıfi˘
fiΠ¿flfiÎfl √v - ±fiÎÏÿ ⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ - ±ı … K›Îfifi_ ‹Ò‚ »ı.
÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‘΋w’ ±ZÎfl⁄˛õ ÁοÎfl ‹fiW›V‰w’ı M≤J‰Ì μ’fl
Ï⁄flÎ…‹Îfi ˢ› I›Îflı ÷ı V‰w’ ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÷ı‹fiÎ ±«Î˝-
V‰w’fiÌ ‹ÎŒ¿ ÁÿÎ K›Îfi ¿fl‰Î ›˘B› »ı. “flΑαı ÁÏË÷ lÌ¿ÚWHÎfi_
K›Îfi ¿fl‰_.” (‰«. √.≠. ’). ±Î flÌ÷ı ±fiÎÏÿ ±fiı μk΋ ¤@÷ ÁÏË÷
¤√‰Îfifi_ K›Îfi ÂÎVhÎÁ_‹÷ »ı.
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ⁄˛õ‰ıkÎÎfi_ K›Îfi ¿fl‰ÎfiÌ fiÎ ’ÎÕÌ »ı (f·˘. 115),
¿ÎflHÎ ∞‰ÿÂ΋Î_◊Ì …ı iÎÎfi ≠ÎM÷ ◊‰Î◊Ì ‹@÷ ÿÂÎ ’ÎQ›Î ˢ› ÷ıfi_
K›Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ¿˘¥ ·Î¤ fi◊Ì. ¬‡øÊŒ÷ÍÒٜʇø äÿÊŸ ŸÒflÙ¬∑§Ê⁄U∑§Ê—–
ŸÒ‚Áª¸∑§Ù Ÿ flÒ ’ÙœSÃ·Ê◊åÿãÿÃÙ ÿ×–
ÃS◊ÊûÊŒ◊‹¢ ’˝rÊÔ ÁŸ‚ªÊ¸Œfl ’ÙœflØ H
ÏÂZÎÎ’hÎÌ ¤ÎW›‹Î_ Â÷Îfi_ÿ‹Ïfi±ı fi˘Ó‘ı·Î ±Î Â˙fi¿ ‹ÏfifiÎ ¿◊fi
±fiÁÎfl ±fiÎÏÿ ¤@÷fi_ ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı K›Îfi ¿fl‰Î‹Î_ ¿˘¥ ⁄Α fi◊Ì.
±_÷›Î˝‹Ì’HÎı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ≠¿ÚÏ÷’vÊ, ≠‘Îfi’vÊ ±ÎÏÿ
μI’ÏkÎø‹‹Î_ μI’Lfi ◊›ı·Î ÿflı¿‹Î_ ≠‰ı »ı, ÷ı V‰w’˘fi_ K›Îfi
¿fl‰Îfi˘ ÂÎVhÎfi˘ ÏfiÊı‘ »ı, ’fl_÷ ¿˘¥ ¿Î›˝ ÏfiÏ‹kÎı ¤√‰Îfifi˘ …ı‹Î_
±fi≠‰ı ◊Λ I›Îflı ÷ı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ¿Ëı‰Î› »ı ±fiı K›Îfi ¿fl‰Î
›˘B› ⁄fiı »ı. ÷ı ÏÁ‰Î› ⁄˛õÎ, ωWb ¿ı ‹Ëı ¿ı ±L› ÿı‰˘ ’HÎ K›Îfi
¿fl‰Î ›˘B› fi◊Ì ÷ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰ıÿflÁ‹Î_ ¿Ëı »ı.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 43
Áÿ˚√v √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı K›ÎfifiÎ «Îfl ≠¿Îfl √HÎÎT›Î »ı —
(1) ÁÎ_√ K›Îfi, (2) μ’Î_√ K›Îfi, (3) Á’ÎÊ˝ÿ K›Îfi, ±fiı (4)
Á·Ì· K›Îfi. ÷ı‹Î_ Á’ÎÊ˝ÿ K›Îfi ±ıÀ·ı ¤@÷‹_Õ‚ ÁÏË÷ ¤√‰Îfifi_
K›Îfi ¿fl‰_ ÷ı. ±Î flÌ÷ı ¤√‰Îfi ÁÎ◊ı ¤@÷fi_ ’HÎ K›Îfi ¿fl‰Îfi_
√˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹Ω‰ı »ı.
14. ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiı ±Îÿı ±ÎM›˘ »ı ¿ı
“‹fiı ¿flÌfiı ¿SM›Î_ …ı «_ÿfi-’W’ÎÏÿ¿ μ’«Îfl ÷ıHÎı ¿flÌfiı ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿fl‰Ì.”
±Î’HÎfiı ÁËı… … ≠ë ◊Λ ¿ı ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ±ıÀ·ı Â_ ? ÷˘ …ı‰Ì flÌ÷ı
ÿıËı ¿flÌfiı ±Î’HÎÎ ≥WÀÿı‰ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ’Ò…fi, ‰_ÿfi, Áı‰Î ‰√ıflı
¿fḻı »Ì±ı ÷ı‰Ì … flÌ÷ı ‹fifiÌ ¤Î‰fiαı ¿flÌ, ⁄‘Ì Á΋√˛Ì ‹fi‹Î_
±ı¿ÃÌ ¿flÌ, ‹ËÎflÎ…fi_ ’Ò…fi, ‰_ÿfi ÷◊Î Áı‰Î, ÷ı Á΋√˛Ì ‰Õı ¿fl‰Ì ÷ıfiı
“‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ” ¿Ëı »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩfi_ ‹Ëk‰ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı
»ı — “Ωı ±Ï÷ fl˘‹Î_Ï«÷ √ÎhÎ fiı √ÿ˚√ÿ ¿oà ◊¥ fiÎfiÎ ≠¿ÎflfiÎ μ’«Îflı
¿flÌfiı ≠I›ZÎ ’ÒΩ ¿flı ±◊‰Î ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿flı, ⁄_fiıfi_ Áfl¬_ √˙fl‰ »ı
±fiı ¤Î‰ ωfiÎfiÌ ¤„@÷ ±◊ν÷˚ ÂW¿ ‹fiı ¿flÌfiı √ÿ˚√ÿ ¿oà ◊›Î ωfiÎ
≠I›ZÎ ’ÒΩ ¿flı ±◊‰Î ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿flı ÷˘› ÷ı L›Òfi »ı. (‰«. ÁÎ. 3).
’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹ÎfiÌ ±ZÎfl⁄˛õ Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌfiı “Ë_ ±ZÎfl »\_, ⁄˛õ
»\_ fiı ‹Îflı ωÊı hÎHÎ ÿıË ¿ı hÎHÎ √HÎ ¿ı hÎHÎ ±‰V◊ÎfiÌ ¿˘¥ μ’ÎÏ‘ fi◊Ì,”
÷ı‹ ‹ÎfiÌ ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿fl‰Ì.
Ïÿ‰Á‹Î_ ’Î_« ‰Îfl ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿fl‰Ì —
(1) ‹_√‚Î ÷◊Î ÂHÎ√Îfl ±Îfl÷Ì-Á‹›fiÌ ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ Á‰Îflı
¿fl‰Ì. ±Î’HÎÎ ≥WÀÿı‰ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÿÎ÷HÎ, VfiÎfi ‰√ıflı ¿flÎ‰Ì Á_ÿfl
‘˘›ı·Î_ ‰VhÎ ’Ëıfl‰Î ±Î’‰Î_ ÷◊Î «_ÿfi◊Ì ’Ò…fi-±«˝fi ¿fl‰_. ’»Ì ‘Ò’-
ÿÌ’ ±’˝HÎ ¿flÌ, ±Îfl÷Ì μ÷ÎflÌ, Á_ÿfl ◊΂ ‘flΉ‰˘. ±Î ≠‹ÎHÎı ‹ÒÏ÷˝fiı
±_÷fl‹Î_ ‘Îfl÷Î …‰_ ±fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ı ≠‹ÎHÎı ÿˆÏfi¿ Ïø›Î ¿flı »ı
±fiı ±Î’HÎı ÷ı‹Î_ Áı‰Î ¿fḻı »Ì±ı ÷ı‹ ¿S’‰_.
44 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
(2) ⁄Ì∞ ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩfi˘ Á‹› flÎ…¤˘√ ±Îfl÷Ì - ‹K›ÎË˚fi
’Ëı·Î_ (⁄’˘flı 12 ’Ëı·Î_) »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ’˘÷Îfiı √‹ı ÷ı‰˘ Á_ÿfl
’˘Êο ‘ÎflHÎ ¿flÎ‰Ì ’ÎÀ·Î μ’fl …‹‰Î ‹ÎÀı ⁄ıÁÎfl‰Î. ’»Ì ’˘÷Îfiı
¤Î‰÷Î_ ÷‹Î‹ ¤˘…fi lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ◊΂‹Î_ ‹Ò@›Î_ »ı ÷ı‹ ¿S’‰_
±fiı Ëı÷ı ¿flÌfiı ±Î√˛Ë’Ò‰Û¿ ‹ËÎflÎ…fiı …‹ÎÕ‰Î. I›Îfl ⁄Îÿ ‹ËÎflÎ…fiı
…‚ ÷◊Î ‹¬‰ÎÁ ±Î’‰Î_. ’»Ì ‹ËÎflÎ…fiı ’·_√‹Î_ ’˘œÎՉΠ±fiı
±Î’HÎı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHÎ «Î_’‰Î_.
(3) hÎÌ∞ ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ⁄’˘flı (‹K›ÎË˚fi ’»Ì) Ãο˘fl∞fiÎ
μI◊Î’fi-…√ÎÕ‰ÎfiÎ Á‹›fiÌ »ı. ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰ ›˘√ÏfiƒÎ‹Î__◊Ì Ω√ı
I›Îflı ‹¬ ‘˘‰Î ÂÌ÷‚ Á√_‘Ì …‚ ±Î’‰_, ’̉Π‹ÎÀı ÃoÕ<_ …‚ ±Î’‰_
±fiı I›Îfl⁄Îÿ Œ‚Œ‚ÎÏÿ ÷ı‹fiı ‘flΉ‰Î_. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ… Á_÷-ËÏfl¤@÷˘
ÁÎ◊ı fiÿ̱ı VfiÎfi ¿fl‰Î ’‘Λν »ı fiı ÏÿT› øÌÕÎ ¿flÌ Á˙fiı ±Îfi_ÿ
¿flÎ‰Ì flèÎÎ »ı ÷ı‹ Ï«_÷‰‰_.
(4) «˘◊Ì ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ÁΛ_-Á_K›ÎfiÌ, ÁÎ_…ı ◊Λ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ…
’˘÷Îfi_ ‘΋ ±ZÎfl⁄˛õ ÷◊Î ±fi_÷¿˘ÏÀ ‹@÷˘ ÁL‹¬ Ï⁄flÎ∞ ¿◊ÎflÁfi_
’Îfi ¿flÎ‰Ì flèÎÎ »ı ±ı‰Ì flÌ÷ı Ï«_÷‰fi ¿fl‰_. Á˙ ¤@÷˘ ≠ı‹’Ò‰˝¿ ÁΛ_
±Îfl÷Ì μ÷Îflı »ı. I›Îfl ⁄Îÿ ’ÒflÌ, ÿÒ‘, Âο, ±◊ÎHÎÎ_ ‰√ıflı ◊΂ ±Ï÷›
≠ı‹’Ò‰˝¿ ‘flΉ‰˘. ±ı ≠‹ÎHÎı Ï«_÷‰fi ¿fl‰_.
(5) ’Î_«‹Ì ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ flÎhÎı ¿◊Î ÷◊Î V‰Î¤Îω¿ «ıWÀÎ ◊¥
√›Î ⁄Îÿ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı …‚’Îfi ¿flÎ‰Ì Á_ÿfl √Îÿ·_, ±˘Ï¿Î, flΩ¥
‰√ıflı ÁÏË÷ Á¬ÂR›ÎfiÌ, ’˘÷ÎfiÎ xÿ›Î¿ÎÂfiı ωÊı ¿S’fiÎ ¿flÌ,
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ÷ı ’·_√‹Î_ ’˘œÎÕ‰Î.
±Î ≠‹ÎHÎı ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ hÎHÎ ∑÷±˘ Ï›΂˘, μfi΂˘ ±fiı
«˘‹ÎÁ_ ÷ı ±fiÁÎfl ϤLfi ϤLfi ≠¿Îflı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ›@÷
¤„@÷±ı ÁÏË÷ ¿fl‰Ì. ÷ı‹Î_ ∑÷ ±fiÁÎfl ¤˘√ ‘flΉ‰Î, ‰Vh΢ ‘ÎflHÎ
¿flΉ‰Î_ fiı Áı‰Î ¿fl‰Ì. ±ı‰Ì flÌ÷ı ‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿flı ÷˘ ¤@÷fiı
¤√‰Îfifiı ωÊı Ëı÷ T≤Ï© ’΋ı »ı fiı ÷ıfiÎ ∞‰fiı ⁄Ë Á‹ÎÁ ◊Λ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷ ‰fl. 5‹Î_ ¿èÎ_ »ı — “…ı‹ ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿flı ÷ı‹… …ı μk΋ ËÏfl¤@÷ ˢ› ÷ıfiÌ ’HÎ ≠ÁÎÿ̱ı ¿flÌ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 45
‹ÎfiÁÌ ’ÒΩ ¿flı.... ±ı‰Ì flÌ÷ı μk΋ ·ZÎHΉ΂Π…ı Á_÷ ÷ıfiÌ ±Ï÷ ≠ı‹ı
¿flÌfiı Áfl¬Ì Áı‰Î …ı ¿flı ÷ı ¿ÏfiWà ¤@÷ ˢ› fiı ⁄ı …L‹ı ÷◊Î «Îfl …L‹ı
÷◊Î ÿÁ …L‹ı ¿ı Á˘ …L‹ı ¿flÌfiı μk΋ ¤@÷ …ı‰˘ ◊fiÎfl˘ ˢ› ÷ı ±Î fiı
±Î …L‹ı ¿flÌfiı μk΋ ¤@÷ ◊Λ »ı. ±ı‰_ ¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷
÷ıfiÌ Áfl¬Ì Áı‰Î ¿›Î˝fi_ Œ‚ »ı.”
±Î ‰«fiÎfiÁÎfl ¤√‰ÎfifiÎ μk΋ ¤@÷ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì,
¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…, ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…, ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ¿ı ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı
≠√À √vËÏfl ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…fiÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ‹ÎfiÁÌ
’ÒΩ ¿fl‰Ì ÷ı ÂÎVhÎÁ_‹÷ »ı.
15. …fi‹_√·V÷˘h΋˚
±Î …fi‹_√· fi΋ΉϷfiÎ - lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ 108 fi΋fiÎ - ±Î
V÷˘h΋_hÎfiÎ ∑ÏÊ (fl«Ï›÷Î) “Â÷Îfi_ÿ” »ı. ±Î V÷˘h΋_hÎfi˘ »oÿ
“±fiWÀ<’” »ı. ±ÎfiÎ ÿı‰÷Î “‘‹˝fi_ÿfi lÌËÏfl” »ı. ±Îfi_ ⁄Ì… “‘ÎÏ‹˝¿”
±ı‰Î lÌËÏfl »ı. ±ÎfiÌ Â„@÷ “O≤Ëÿ˚‰˛÷‘fl” (fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«›˝‰˛÷fiı ‘ÎflHÎ
¿flfiÎfl) ±ı‰Î lÌËÏfl »ı. ±Î V÷˘h΋_hÎfi˘ ±Îl›V÷_¤ “¤„@÷fi_ÿfi”
lÌËÏfl »ı. ±Î V÷˘h΋_hÎfi˘ ωÏfi›˘√ (μ’›˘√) ‘‹˝, ±◊˝, ¿Î‹ ±fiı
‹˘ZÎ ±ı «Îfl ’vÊÎ◊˝fiÌ ÏÁÏ© ‹ÎÀıfiÎ …’‹Î_ »ı.
±Î V÷˘h΋Î_ 1 ◊Ì 9 Á‘ÌfiÎ lÌËÏflfiÎ ÏÿT› V‰w’fiı ±fiÁfl÷Î_
fi΋˘ »ı. 10 ◊Ì 16 Á‘ÌfiÎ_ ‘‹˝¤„@÷fiÎ CÎfl ωÊı flËÌ lÌËÏfl±ı …ı
«Ïflh΢ ¿flı·Î_ ÷ıfiÎ_ fi΋˘ »ı. 17 ◊Ì 42 Á‘ÌfiÎ_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ‰fi-
ω«flHÎfiÌ VQ≤Ï÷ ¿flΉ÷Î_ fi΋˘ »ı ±fiı 43 ◊Ì 108 Á‘ÌfiÎ_ lÌ∞-
‹ËÎflÎ…ı ÁIÁ_√‹Î_ 28 ‰Ê˝, 5 ‹ÎÁ ±fiı 27 Ïÿ‰Á flËÌ ‹‹ZÎ±˘
‹ÎÀı …ı ¿S›ÎHοÎflÌ «Ïflh΢ ¿flı·Î_ ÷ıfiÎ_ fi΋˘ »ı.
¤√‰ÎfifiÎ_ ±Î 108 fi΋˘fiÎ ’ÎÃfiÌ Âw±Î÷‹Î_ (’Îà ¿flfiÎflı)
¿fl‰Îfi_ V‰w’K›Îfi ¿Ëı »ı — “fiˆ„Wÿ ‰HÎa‰flfiÎ …ı‰Î ‰ıÊ◊Ì ’HÎ ±Ï÷
fl‹HÎÌ› ÿ½fi …ı‹fi_ »ı, ‹_ÿËÎÁ ‰Õı, ‹‘fl ‹¬Îflω_ÿ …ı‹fi_ »ı, lıWà ÿı‰˘
±fiı ‹fiW›˘±ı ËÊ˝’Ò‰˝¿ «_ÿfi, ’W’ÎÏÿ ‰Õı ’ÒΩ ¿flı·Î ±ı‰Î ‘‹˝fi_ÿfi
lÌËÏflfi_ Ë_ K›Îfi ¿v_ »\_.” (±Î flÌ÷ı K›Îfi ¿flÌfiı ±Î V÷˘hÎfi˘ ’Îà ¿fl‰˘.)
46 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 47

1. ˙ üÊË∑ΧcáÊÊÿ Ÿ◊— 11. ÉÊŸ‡ÿÊ◊Êÿ Ÿ◊— 21. ÃËfl˝flÒ⁄UÊÇÿÊÿ Ÿ◊— 31. ‚ŒÙÁ㟺˝Êÿ Ÿ◊—
2. ˙ üÊËflÊ‚ÈŒflÊÿ Ÿ◊— 12. œÊÁ◊¸∑§Êÿ Ÿ◊— 22. •ÊÁSÃ∑§Êÿ Ÿ◊— 32. äÿÊŸÁŸcΔUÊÿ Ÿ◊—
3. ˙ Ÿ⁄UŸÊ⁄UÊÿáÊÊÿ Ÿ◊— 13. ÷ÁÄß㌟Êÿ Ÿ◊— 23. ÿÙª‡fl⁄UÊÿ Ÿ◊— 33. ì—Á¬˝ÿÊÿ Ÿ◊—
4. ˙ ¬˝÷fl Ÿ◊— 14. ’΄UŒ˜fl˝Ãœ⁄UÊÿ Ÿ◊— 24. ÿÙª∑§‹Ê¬˝flÎûÊÿ Ÿ◊— 34. Á‚h‡fl⁄UÊÿ Ÿ◊—
5. ˙ ÷ÁÄÃœ◊ʸà◊¡Êÿ Ÿ◊— 15. ‡ÊÈhÊÿ Ÿ◊— 25. •ÁÃœÒÿ¸flÃ Ÿ◊— 35. SflÃãòÊÊÿ Ÿ◊—
6. •¡ã◊Ÿ Ÿ◊— 16. ⁄UÊœÊ∑ΧcáÊc≈UŒÒflÃÊÿ Ÿ◊— 26. ôÊÊÁŸŸ Ÿ◊— 36. ’˝rÊÔÁfllʬ˝flø∑§Êÿ Ÿ◊—
7. ∑ΧcáÊÊÿ Ÿ◊— 17. ◊L§à‚ÈÃÁ¬˝ÿÊÿ Ÿ◊— 27. ¬⁄U◊„¢U‚Êÿ Ÿ◊— 37. ¬Ê·á«UÙë¿UŒŸ¬≈Ufl Ÿ◊—
8. ŸÊ⁄UÊÿáÊÊÿ Ÿ◊— 18. ∑§Ê‹Ë÷Ò⁄UflÊlÁÃ÷Ë·áÊÊÿ Ÿ◊— 28. ÃËÕ¸∑ΧÃ Ÿ◊— 38. SflSflM§¬Êø‹ÁSÕÃÿ Ÿ◊—
9. „U⁄Uÿ Ÿ◊— 19. Á¡ÃÁãº˝ÿÊÿ Ÿ◊— 29. ÃÒÁÕ¸∑§ÊÁø¸ÃÊÿ Ÿ◊— 39. ¬˝‡ÊÊãÃ◊Íøÿ Ÿ◊—
10. „UÁ⁄U∑ΧcáÊÊÿ Ÿ◊— 20. Á¡ÃÊ„UÊ⁄UÊÿ Ÿ◊— 30. ˇÊ◊ÊÁŸœÿ Ÿ◊— 40. ÁŸŒÙ¸·Êÿ Ÿ◊—
1. lÌ¿ÚWHÎfiı fi‹fi. “lÌ” ¿Ëı÷Î_ ±ZÎfl …ı √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı “¿ÚWHΔ ¿Ëı÷Î_ 21. ÷̉˛ ‰ˆflÎB›‰Î‚Î.
’vÊ˘k΋ …ı ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiı fi‹fi ±ıÀ·ı ±ZÎfl ÁË ’vÊ˘k΋fiı fi‹fi. 22. ‹‹ZÎ±˘fiı ¤√‰Îfi‹Î_ ωrÎÁ ¿flΉfiÎflÎ.
2. “lÌ”-¤@÷ı ›@÷ “‰ÎÁÿı‰”-¤√‰Îfi. 23. ›˘√̱˘fiÎ ¥rfl - ÷ı‹HÎı K›ı›’HÎı ‹Îfiı·Î ±◊‰Î ÷ı‹fiı ±¤ÌWÀ Œ‚ ±Î’fiÎflÎ.
3. “fifl”-¤@÷ı ›@÷ “fiÎflΛHΔ-¤√‰Îfi. 24. ›˘√(›‹-Ïfi›‹ÎÏÿ)fiÎ ±P›ÎÁ ωfiÎ ¿ı‰‚ ¿Ú’Î◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ¤@÷˘‹Î_ ›˘√fiÌ
4. Á_¿S’◊Ì … Á‰˝ ¿Î›˝ ¿fl‰Î Á‹◊˝ ±ı‰Î ≠¤. ¿‚α˘fiı ≠‰÷ν‰fiÎflÎ.
5. ¤„@÷‘‹˝fiÎ ’hÎw’ı ≠√À ◊›ı·Î. 25. Ï«k΋Î_ ω¿Îfl fiÏË ’΋fiÎflÎ.
6. ≠οÚ÷ ∞‰˘fiÌ ’ıÃı ¿‹Î˝‘Ìfi’HÎı …L‹ fiÏË Ë˘‰Î◊Ì ±…L‹Î. 26. ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ⁄˛õ ±fiı ’fl⁄˛õfiÎ_ V‰w’˘fiı ›◊Î◊˝’HÎı V‰Îfi¤‰◊Ì Ïfiw’HÎ
7. ±Ï÷ Á_ÿfl ‹ıCÎU›Î‹ ÏÿT› ω√˛Ë‰Î‚Î, Á‰˝fiÎ_ Ï«kÎfiı ’˘÷ÎfiΠωÊı ±Î¿Ê˝HÎ ¿flı »ı ¿flfiÎflÎ.
±fiı «ˆhÎ ‹ÎÁ‹Î_ …L‹ »ı ‹ÎÀı ¿ÚWHÎ. 27. ’fl‹ËoÁ ¿Ëı÷Î_ ‹ËΛ˘√Ì’HÎı ÷’V‰Ì±˘±ı ΩHÎı·Î.
8. fifl ¿Ëı÷Î_ ¤@÷fiÎ ±Îl›w’, fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ’ÎÕı·_ “fiÎflΛHÎ ‹Ïfi” ±ı‰_ fi΋. 28. ÷Ì◊˘˝‹Î_ VfiÎfiÎÏÿ ÷Ì◊˝Ï‰Ï‘fiı ±Î«flÌfiı ÷Ì◊˘˝fiı ÷Ì◊˝I‰ ±Î’fiÎfl.
9. ⁄˛õÎÏÿ Á‰˝fiı ‰Â‹Î_ flάı »ı, ±ÎÏl÷fiÎ ÿ—¬fiı Ëflı »ı ‹ÎÀı ËÏfl. 29. ÷Ì◊˝‰ÎÁÌ ‹Ïfi±˘±ı ±Îÿfl’Ò‰˝¿ ’Ò…ı·Î.
10. ËÏfl ¿Ëı÷Î_ Ï«kÎfiı ËflfiÎflÎ ±fiı ¿ÚWHÎ ¿Ëı÷Î_ ±Áfl˘fi˘ fiΠ¿flfiÎflÎ - ‹Î¿ÙÕı› ‹Ïfi±ı 30. ’flfiÎ ±’flΑfiÎ ÁËfi ¿fl‰Î‰Î‚Î, Z΋ÎfiÎ Á‹ƒ.
’ÎÕı·_ fi΋. 31. Ïfifl_÷fl ÏfiƒÎ±ı flÏË÷.
11. CÎfiÁ‹Îfi U›Î‹ ˢ‰Î◊Ì, ⁄΂’HÎfi_ fi΋. 32. V‰V‰w’fiÎ K›Îfi‹Î_ … Ïfifl_÷fl „V◊Ï÷‰Î‚Î.
12. ⁄ÎS›‰›‹Î_ ’HÎ ‘‹˝fi_ ±fi¿flHÎ ¿flfiÎflÎ, ‘‹˝fiÎ ’hÎ. 33. V‰›_ ÷’ ±Î«flfiÎflÎ ±fiı ±ÎÏl÷˘fiı ÷’fi˘ μ’ÿı ¿flfiÎflÎ.
13. ¤„@÷ÿı‰Ìfiı ’hÎw’ı ±Îfi_ÿ ±Î’fiÎflÎ. 34. ›˘√, ÷’ ±fiı iÎÎfi‹Î_ ÏÁ© ÁI’vÊ˘fiÎ ¥rfl.
14. O≤Ëÿ˚‰˛÷ …ı fiˆ„Wÿ ⁄˛õ«›˝ ÷ıfiı ‘ÎflHÎ ¿flfiÎflÎ. 35. ±L› ±Ï‘’Ï÷ fiÏË Ë˘‰Î◊Ì V‰÷_hÎ.
15. V‰›_ Â©-Ïfiÿ˘˝Ê ˢ¥fiı ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiı Â© ¿flfiÎflÎ. 36. ±ÎÏl÷˘‹Î_ ⁄˛õωzÎ ≠‰÷ν‰fiÎflÎ.
16. ¤@÷ı ÁÏË÷ ¤√‰Îfi ±ı‰Î lÌËÏflfiı ≥WÀÿı‰ ÷flÌ¿ı ±ÎÏl÷˘±ı ‹Îfiı·Î. 37. ‰ıÿωv© ‹÷‰Îÿ̱˘fi_ ¬_Õfi ¿fl‰Î‹Î_ ±Ï÷ «÷fl.
17. ‰Î›’hÎ Ëfi‹Îfi∞fiı ±Ï÷Ï≠›. 38. V‰V‰w’‹Î_ ±«‚ „V◊Ï÷‰Î‚Î.
18. V‰›_ Á˙Q›‹ÒÏ÷˝ »ı ’HÎ ’˘÷Îfiı ËHΉΠ≥E»÷Î ¿Î·Ì¤ˆfl‰ÎÏÿ¿fiı ÷˘ ±Ï÷ ¤›_¿fl ÿı¬Î÷Î. 39. ÿ½fi‹ÎhÎ◊Ì ±ÎÏl÷˘fiı ±Ï÷› ÂÎ_Ï÷ ±Î’fiÎflÌ ‹ÒÏ÷˝ …ı‹fiÌ »ı.
19. ’˘÷Îfiı ≥„Lƒ›˘ ‰Â ˢ¥fiı ⁄ÌΩ±˘fiı ’HÎ ≥„Lƒ›˘ ‰Â ¿flÌ ±Î’fiÎflÎ. 40. ÿo¤·˘¤ÎÏÿ Á‹√˛ Ëı› (I›ÎF›) ÿ˘Êı flÏË÷.
20. ’˘÷Îfiı flÁfiÎ ‰Â ˢ¥fiı ⁄ÌΩ±˘fiı ’HÎ flÁfiÎ ‰Â ¿flÌ ±Î’fiÎflÎ.
48 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 49

41. •‚È⁄UªÈflʸÁŒ◊Ù„UŸÊÿ Ÿ◊— 51. ∑§Ê‹ŒÙ·ÁŸflÊ⁄U∑§Êÿ Ÿ◊— 61. flÊÁÇ◊Ÿ Ÿ◊— 71. ÁüÊ¢‚ÎÁÃ◊ÙøŸÊÿ Ÿ◊—
42. •ÁÃ∑§ÊL§áÿŸÿŸÊÿ Ÿ◊— 52. ‚ë¿UÊSòÊ√ÿ‚ŸÊÿ Ÿ◊— 62. øÃÈfl¸ª¸»§‹¬˝ŒÊÿ Ÿ◊— 72. ©UŒÊ⁄UÊÿ Ÿ◊—
43. ©UhflÊäfl¬˝flø∑§Êÿ Ÿ◊— 53. ‚l—‚◊ÊÁœÁSÕÁÃ∑§Ê⁄U∑§Êÿ Ÿ◊— 63. ÁŸ◊¸à‚⁄UÊÿ Ÿ◊— 73. ‚„U¡ÊŸãŒÊÿ Ÿ◊—
44. ◊„UÊfl˝ÃÊÿ Ÿ◊— 54. ∑ΧcáÊÊøʸSÕʬŸ∑§⁄UÊÿ Ÿ◊— 64. ÷ÄÃfl◊¸áÊ Ÿ◊— 74. ‚ÊäflËœ◊¸¬˝flø∑§Êÿ Ÿ◊—
45. ‚ʜȇÊË‹Êÿ Ÿ◊— 55. ∑§ı‹Ám· Ÿ◊— 65. ’ÈÁhŒÊòÊ Ÿ◊— 75. ∑§ãŒ¬¸Œ¬¸Œ‹ŸÊÿ Ÿ◊—
46. ‚ÊœÈÁfl¬˝¬˝¬Í¡∑§Êÿ Ÿ◊— 56. ∑§Á‹ÃÊ⁄U∑§Êÿ Ÿ◊— 66. •ÁìÊflŸÊÿ Ÿ◊— 76. flÒcáÊfl∑˝§ÃÈ∑§Ê⁄U∑§Êÿ Ÿ◊—
47. •Á„¢U‚ÿôʬ˝SÃÙòÊ Ÿ◊— 57. ¬˝∑§Ê‡ÊM§¬Êÿ Ÿ◊— 67. •’ÈÁhNUÔÃ Ÿ◊— 77. ¬@Êÿß‚ê◊ÊŸÊÿ Ÿ◊—
48. ‚Ê∑§Ê⁄U’rÊÔfláʸŸÊÿ Ÿ◊— 58. ÁŸŒ¸ê÷Êÿ Ÿ◊— 68. ’˝rÊÔœÊ◊Œ‡Ê¸∑§Êÿ Ÿ◊— 78. ŸÒÁcΔUU∑§fl˝Ã¬Ù·∑§Êÿ Ÿ◊—
49. SflÊÁ◊ŸÊ⁄UÊÿáÊÊÿ Ÿ◊— 59. ‚fl¸¡ËflÁ„UÃÊfl„UÊÿ Ÿ◊— 69. •¬⁄UÊÁ¡ÃÊÿ Ÿ◊— 79. ¬˝ªÀ÷Êÿ Ÿ◊—
50. SflÊÁ◊Ÿ Ÿ◊— 60. ÷ÁÄÂê¬Ù·∑§Êÿ Ÿ◊— 70. •Ê‚◊Ⱥ˝ÊãÂà∑§Ëøÿ Ÿ◊— 80. ÁŸ—S¬Î„UÊÿ Ÿ◊—
41. ±Áfl√v±˘fiı ‹˘Ë μ’Ω‰fiÎflÎ. 61. ‰ıÿ≠HÎÌ÷ ÁI›, Ï≠› ±fiı ÏË÷¿fl ‰ÎHÎÌ ‰ÿfiÎflÎ.
42. ±¿ÎflHÎ ¿vHÎÎ◊Ì ’Ïfl’ÒHν fiıhο‹‚ …ı‹fiÎ_ »ı. 62. ‘‹˝, ±◊˝, ¿Î‹ ±fiı ‹˘ZÎ - ±Î «Îfl ’vÊÎ◊˝fiı ’˘÷ı … ±Î’fiÎflÎ.
43. 쩉fiÎ ±‰÷Îfl lÌ fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠‰÷ν‰ı·Î Á_≠ÿΛfiı ωÂıÊ ≠‰÷ν‰fiÎflÎ. 63. ⁄ÌΩfiÎ μI¿Ê˝fiı ÁÎ_¤‚Ìfiı ¿ı ÿı¬Ìfiı flÎ∞ ◊fiÎflÎ.
44. ±ÁÎK› ¿ÚE»ÎÏÿ ‰˛÷˘fiı ‰Îfl_‰Îfl ¿flfiÎflÎ ±◊‰Î ±ÏËoÁÎÏÿ ’Î_« ‹ËΉ˛÷˘fiı ‘ÎflÌ 64. ¿‰«fiÌ ’ıÃı ¤@÷˘◊Ì ‰ŸÀ‚Λı·Î ÷ı‹… ¤@÷˘fiı ¿‰«fiÌ ’ıÃı «˘‹ıfl◊Ì flZÎHÎ
flËı·Î. ±Î’fiÎflÎ.
45. ·˘¿ ±fiı ÂÎVh΋Î_ ‹‚÷_ ±ı‰_ lıWà ÂÌ·V‰Î¤Îω¿ ±Î«flHÎ …ı‹fi_ »ı. 65. ’˘÷ÎfiÌ ≠΄M÷‹Î_ μ’›˘√Ì ⁄Ï©fiı ±Î’fiÎflÎ.
46. ÁΑ-⁄˛ÎõH΢fiı ±Îÿfl’Ò‰˝¿ ’Ò…fiÎflÎ ±fiı ⁄ÌΩ ¶ÎflÎ ’ÒΩ‰fiÎflÎ. 66. ±Ï÷› ’Ήfi ¿flfiÎflÎ.
47. ±ÏËoÁ΋› ›iÎfiı V◊Î’fi ¿flfiÎflÎ. 67. ±iÎÎfifiı ËflfiÎflÎ.
48. ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ ÏÿT› ω√˛Ë’HÎÎfiı - ÁοÎfl V‰w’fiı V◊Î’fi ¿flfiÎflÎ. 68. ÁοÎflw’ı ’˘÷ÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı·Î ±fiı ‘΋w’ı ±ZÎfl‹@÷˘fiı ‘flÌ flËı·Î ±ı‰Î
49. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î_ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı fiÎflΛHÎ ¿Ëı÷Î_ ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î ±ZÎfl⁄˛õfiı ±˘‚¬Î‰fiÎflÎ.
±fiı ±ZÎfl⁄˛õfiÎ Ïfi›_÷Î - ±ıÀ·ı V‰Î‹Ì±ı ÁÏË÷ fiÎflΛHÎ. 69. ’flÎ…› fiÏË ’΋ı·Î ±◊‰Î ±fiL›-¤@÷˘◊Ì Á‰˝÷— ≠ı‹◊Ì ‰Â ¿flÌ ·Ì‘ı·Î.
50. V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î_ Á‰˝ ±ˆr›˝Á_’Lfi. 70. Á‹ƒ ’Îfl ≠ÁflÌ »ı lı›—¿ÎflÌ ¿ÌÏ÷˝ …ı‹fiÌ.
51. ·˘¤ÿo¤ÎÏÿ ÿ˘Ê˘ ±ÎÏl÷˘fiÎ xÿ›‹Î_◊Ì ¿ÎœfiÎflÎ. 71. ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷fiı ¿Ú’Î⁄‚◊Ì, …L‹-‹flHÎw’ Á_V≤Ï÷ ◊¿Ì ‹@÷ ¿flfiÎflÎ.
52. ±Îà ÁIÂÎVh΢fiÎ l‰HÎÎÏÿ¿‹Î_ T›ÁfiÌ. 72. ÿÎfiÂÒfl ±ıÀ·ı ÷IZÎHÎ ÿÎ÷Î ±fiı ⁄ËÿÎ÷Î.
53. Áz— ±ıÀ·ı ›‹ÎÏÿ ÁΑfiÁ_’ÏkΠωfiÎ ’HÎ ’˘÷ÎfiÎ ±ˆr›˝◊Ì … Á‹ÎÏ‘ ¿flΉfiÎflÎ. 73. ÁË…-V‰¤Î‰ÏÁ© ÏfiflÏ÷› ±Îfi_ÿ …ı‹fiı »ı ±◊‰Î ÁΑ…fi˘fiı ±Îfi_ÿ
54. ¤√‰÷˚ ≠Ï÷‹Î±˘fiÌ ‹_Ïÿfl˘‹Î_ ≠Ï÷WÃÎ ¿flfiÎflÎ. ±Î’fiÎflÎ.
55. ¿˙·‹÷ ¿Ëı÷Î_ Âο÷-‰Î‹‹Î√˝fi_ ¬_Õfi ¿flfiÎflÎ. 74. ’Ï÷‰˛÷Î VhÎ̱˘fiÎ ‘‹˝fiı ≠‰÷ν‰fiÎflÎ.
56. ¿‚Ì⁄‚ ◊¿Ì μ©Îfl ¿flfiÎflÎ. 75. ¿Î‹ÿı‰fiÎ √‰˝fi˘ ÷I¿Î‚ fiΠ¿flfiÎflÎ.
57. ±ZÎfl⁄˛õ’fl ‘΋‹Î_ ÁÿÎ ÏÿT›w’◊Ì Ï‰flÎ…‹Îfi. 76. ‰ˆWHΉ, ±ÏËoÁ΋› ›i΢fiı ›◊Îωϑ ¿flΉfiÎflÎ.
58. ÿo¤ flÏË÷. 77. ωWb≠‘Îfi ’_«Î›÷fi ÿı‰fiı ’ÒF›’HÎı ≠Ï÷’Îÿfi ¿flfiÎflÎ.
59. ÂhÎÏ‹hÎÎÏÿ ¤ıÿ⁄Ï© ωfiÎ Á‰˝ ¿˘¥ ∞‰˘fiÎ ±ˆÏË¿-’Îfl·˙Ï¿¿ ÏË÷fi_ Ï«_÷fi 78. ±Î∞‰fi ±WÀÎ_√ ⁄˛õ«›˝w’ ‰˛÷fiı ’˘ÊHÎ ¿flfiÎflÎ.
¿flfiÎflÎ. 79. ω‰Îÿ‹Î_ Á_¿˘«fiı fiÏË ’΋fiÎflÎ ±◊‰Î ±Ï÷ μIÁÎˉ΂Î.
60. fi‰‘Τ„@÷fi_ wÕÌ flÌ÷ı ’˘ÊHÎ ¿flfiÎflÎ. 80. ωʛ≠΄M÷fiÌ ≥E»Î±ı flÏË÷.
50 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 51

81. ‚àÿ¬˝ÁÃôÊÊÿ Ÿ◊— 91. ©U¬‡Ê◊ÁSÕÃÿ Ÿ◊— 101. ÿ◊ŒÈÃÁfl◊Ùø∑§Êÿ Ÿ◊— 105. ªÃS◊ÿÊÿ Ÿ◊—
82. ÷ÄÃflà‚‹Êÿ Ÿ◊— 92. ÁflŸÿflÃ Ÿ◊— 102. ¬Íáʸ∑§Ê◊Êÿ Ÿ◊— 106. ‚ŒÊøÊ⁄UÁ¬˝ÿÃ⁄UÊÿ Ÿ◊—
83. •⁄UÙ·áÊÊÿ Ÿ◊— 93. ªÈ⁄Ufl Ÿ◊— 103. ‚àÿflÊÁŒŸ Ÿ◊— 107. ¬ÈáÿüÊfláÊ∑§ËøŸÊÿ Ÿ◊—
84. ŒËÉʸŒÁ‡Ê¸Ÿ Ÿ◊— 94. •¡ÊÃflÒÁ⁄UáÊ Ÿ◊— 104. ªÈáʪ˝ÊÁ„UáÊ Ÿ◊— 108. ‚fl¸◊æU˜ª‹‚º˝Í¬ŸÊŸÊªÈáÊ-
85. ·«ÍUÁ◊¸Áfl¡ÿˇÊ◊Êÿ Ÿ◊— 95. ÁŸ‹Ù¸÷Êÿ Ÿ◊— ÁfløÁc≈UÃÊÿ Ÿ◊—
86. ÁŸ⁄U„UæU˜∑ΧÃÿ Ÿ◊— 96. ◊„UʬÈL§·Êÿ Ÿ◊— 101. ›‹ÿÒ÷˘fiı ÿÒfl ¿flÌfiı ±ÎÏl÷˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ≠÷Î’◊Ì … V‰‘΋ ≠Ï÷ ’ˢӫÎÕfiÎflÎ.
87. •º˝Ù„UÊÿ Ÿ◊— 97. •Êà◊ŒÊÿ Ÿ◊— 102. Á_’ÒHν »ı Á‰˝ Á_¿S’˘ …ıfiÎ; ¤@÷˘fiÎ ÿ·˝¤ ‹fi˘fl◊˘ ’ÒHν ¿fl‰Î‰Î‚Î.
88. ´§¡fl Ÿ◊— 98. •πÁá«UÃÊ·¸◊ÿʸŒÊÿ Ÿ◊— 103. ÁI› … ⁄˘·‰ÎfiÎ V‰¤Î‰‰Î‚Î.
104. Á‰˝ ∞‰˘fiÎ ÿ˘Ê˘fiı fiÏË √HÎÌfiı ÷ı‹fiÎ ±ı¿ ’HÎ √HÎfiı ≠‘Îfi’HÎı √˛ËHÎ ¿fl‰Î‰Î‚Î.
89. ‚flÙ¸¬∑§Ê⁄U∑§Êÿ Ÿ◊— 99. √ÿÊ‚Á‚fÊãÃ’Ùœ∑§Êÿ Ÿ◊—
105. √‰˝ flÏË÷.
90. ÁŸÿÊ◊∑§Êÿ Ÿ◊— 100. ◊ŸÙÁŸª˝„UÿÈÁÄÃôÊÊÿ Ÿ◊— 106. ÁÿΫÎfl …ı‹fiı ±Ï÷ Ï≠› »ı.
81. ¿flı·Ì ≠Ï÷iÎÎfiı ¿ÿÎÏ’ Ï‹J›Î fiÏË ¿flfiÎflÎ. 107. …ı‹fi_ ¿◊Îw’Ì l‰HÎ ±fiı «ÏflhÎw’Ì ¿Ì÷˝fi ’Ήfi¿ÎflÌ »ı.
82. ±fiL› ¤@÷˘fiı ωÊı ±Ï÷ ≠ÌÏ÷‰Î‚Î ±◊‰Î ¤@÷˘fiı ±Ï÷Ï≠› ±ı‰Î. 108. …ı‹fiÌ ÏÿT› ‹ÒÏ÷˝, ÏÿT› √H΢ ±fiı ÏÿT› «Ïflh΢ Á‰˝ ≠ÎHÎ̱˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿flfiÎflÎ_ »ı.
83. ±’¿ÎflÌ μ’fl ’HÎ fl˘Ê fiÏË ¿flfiÎflÎ.
84. Á‰˝ ¿Î›˘˝‹Î_ ’Ò‰Î˝’flfi_ ±fiÁ_‘Îfi flάfiÎflÎ. 16. …ıÃÎ ‹ıfl
85. ¢¿, ‹˘Ë, ZÎ‘Î, I≤ÊÎ, …flÎ ±fiı Q≤I› ±Î » ∂Ï‹˝±˘fiΠωÂıÊ’HÎı …›‹Î_ Á‹◊˝.
±fi_÷ ∞‰˘fiı ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹ÎhÎ◊Ì ±ZÎfl‘΋fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ
86. ¤@÷˘ ±Î√‚ ‹Îfiı flÏË÷ ±◊‰Î ÿıËÿˆÏË¿‹Î_ ±Ï¤‹Îfiı flÏË÷.
87. ¿˘¥ ωÊı ƒ˘ËT≤ÏkÎ fiÏË flάfiÎflÎ. ⁄fiΉ‰Î lÌ∞‹ËÎflÎ… flÎ÷-Ïÿfi √΋˘√΋ ω«flHÎ ¿flÌ Á˙ ¤@÷˘fiÎ
88. Áfl‚ V‰¤Î‰‰Î‚Î. ·ÎÕ¿˘Õ ’ÒflÎ ¿fl÷Î.
89. ≠I›’¿Îfl(⁄ÿ·Î)fiÌ ±’ıZÎÎ flÏË÷ Á‰˝ μ’fl ›◊Λ˘B› μ’¿Îfl ¿fl‰Î‰Î‚Î. ±ı¿ ‰¬÷ lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹œÕ΋Î_ …ıÃÎ ‹ıfl fi΋fiÎ ±ı¿ ¤@÷fiÎ
90. ±ÎÏl÷…fi˘fiı ’˘÷ÎfiÎ ‰Ô ‹Î_ flάfiÎflÎ. CÎflı ’‘Λν.
91. ≥„Lƒ›T≤Ïkα˘fiÌ μ’flÏ÷‹Î_ ÁÿÎ „V◊Ï÷‰Î‚Î.
…ıÃÎ ‹ıflı ÷◊Î ÷ı‹fiÌ ’Ifi̱ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ±Î‰¿Îfl ±ÎM›˘.
92. V‰¤Î‰ÏÁ© ωfi›√HÎÂ΂Ì.
93. Á‰˝fiÎ ±iÎÎfifiı ËflfiÎflÎ. ±˘ÁflÌ‹Î_ ±ÎÁfi ¿flΉÌfiı ω≠ ’ÎÁı flÁ˘¥ ¿flÎ‰Ì ‹ËÎflÎ…fiı …‹ÎÕuÎ.
94. …ıfiÎ ‹fi‹Î_ ¿˘¥ ÂhÎ … fi◊Ì. ±ı¿ ±˘flÕ΋Î_ ÷ı‹fiÌ VhÎÌ ⁄ıÃÌ Ë÷Ì ±fiı ⁄ÌΩ ±˘flÕ΋Î_ …ıÃÎ ‹ıfl ⁄ıÃÎ
95. ’ÿÎ◊˝fiÎ Á_√˛Ë·˘¤ı flÏË÷. Ë÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ⁄_fiıfiı ’ÎÁı ⁄˘·ÎT›Î_. I›Îflı …ıÃÎ ‹ıflı ¿èÎ_ — “±‹ı
96. ‹ËÎ’vÊfiÎ_ ⁄hÎÌ ·ZÎH΢±ı ›@÷. »ıÕÎ ‰÷˝‹Îfi ’΂̱ı »Ì±ı, ÷ı◊Ì ±ı¿ ±˘flÕ΋Î_ ÁÒ÷Î_-⁄ıÁ÷Î_ fi◊Ì.”
97. ±ı¿Î_Ï÷¿ ¤@÷˘fiı V‰ÎI‹Î ’HÎ ±Î’Ì ÿıfiÎflÎ ±◊‰Î ¤@÷˘fiı ±Î‘Ìfi …ı‹fiÌ Ïø›Î
lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î — “÷‹Îv_ ±ı ‰˛÷ ±Î…◊Ì ’Ò v_ ◊›_.” ±ı‹
»ı.
98. ∑Ïʱ˘±ı VQ≤Ï÷±˘‹Î_ ⁄Î_‘ı·Ì ‘‹˝‹›Î˝ÿÎfiı ¬_ÏÕ÷ fiÏË ◊‰Î ÿıfiÎflÎ.
¿ËÌ ±˘ÁflÌ‹Î_ Ï⁄flÎ∞ ◊˘ÕÌ μ’ÿıÂfiÌ ‰Î÷˘ ¿flÌ ’˘œÌ √›Î.
99. T›ÎÁ‹ÏfifiÎ ÏÁ©Î_÷fiı ≠¿Î ¿flfiÎflÎ. ÷ı ‰¬÷ı …ıÃÎ ‹ıflı ÷ı‹fiÌ VhÎÌfiı ¿èÎ_ — “±Î lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ‹¬
100. ‹fifiÎ Ïfi√˛ËfiÌ ›„@÷±˘ V‰ÎÏl÷˘fiı Â̬‰fiÎflÎ. μ’fl◊Ì ±Ï÷› ÷ı… {flı »ı, ‰ÎHÎÌ‹Î_ ±Q≤÷ ‰flÁı »ı fiı ±Î’HÎÎ ‹fifiÌ
T≤Ïkα˘ ÷ı‹fiΠωÊı ¬ıӫΛ »ı. ±Î’HÎfiı CÎıfl ⁄ıÃÎ_ ÿ½fi ÿÌ‘Î_ ÷ı ±Î’HÎÎ_
52 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
⁄Ë … ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› ¿Ëı‰Î›.”
±Î ≠‹ÎHÎı Ï«_÷‰fi ¿fl÷Î_ Ë÷Î_ I›Î_ …ıÃÎ ‹ıflfiı ‹˘À<_ ±Îç›˝ ÿı¬Î›_.
ω, ⁄˛õÎ, ≥LƒÎÏÿ¿ ÿı‰÷α˘ I›Î_ ÿı¬Î›Î ÷◊Î ·Z‹Ì, ’Ή˝÷Ì ‰√ıflı
±fiı¿ „@÷±˘ ’HÎ ÿı¬Î¥. ¿˘¥ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ◊΂ …‹ÎÕı »ı, ¿˘¥
…‚’Îfi ¿flΉı »ı, ¿˘¥ V÷Ï÷ ¿flı »ı, ¿˘¥ ±Îfl÷Ì μ÷Îflı »ı ±ı‹ ±Ï÷
±·˙Ï¿¿ «ÏflhÎ ÿı¬Î›_. ÷ı Á‹ı ⁄˛õÎ …ıÃÎ ‹ıfl ≠I›ı ⁄˘S›Î — “Ëı …ıÃÎ
‹ıfl ! ÷‹˘ ±fiı ÷‹ÎflÌ VhÎÌ ⁄_fiı ‘L› ◊›Î_ »˘. ÷‹˘fiı …L‹ ±Î’fiÎfl
‹Î÷Î-Ï’÷Îfiı ’HÎ ‘L› »ı. ÷‹˘±ı CÎHÎÎ …L‹ Á‘Ì ÷’ ¿›* ±fiı ±¬_Õ
⁄˛õ«›˝‰˛÷ ’ÎY›_ »ı, ÷ıfi_ Œ‚ ÷‹˘fiı ±Î…ı ‹Y›_ »ı.”
I›Îflı ‰‚Ì …ıÃÎ ‹ıflı ’Ò»u_ — “Ëı ⁄˛õÎÏÿ ÿı‰˘ ! ±‹ı ¿›Î ›√‹Î_
⁄˛õ«›˝ ’ÎY›_ ÷◊Î ÷’ ¿›* ËÂı ?”
I›Îflı ⁄˛õÎÏÿ ÿı‰˘ ⁄˘S›Î — “¿Ú÷›√◊Ì ÷‹ı ⁄_fiı ±¬_Õ ⁄˛õ«›˝‰˛÷
’΂˘ »˘. ÷ı◊Ì ≠ÁLfi ◊¥ ≠√À ¤√‰Îfi ÷‹Îflı I›Î_ ’‘Λν »ı.” ±ı‹
¿ËÌ ⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰˘ ‹ËÎflÎ…fiı fi‹V¿Îfl ¿flÌ ±_÷‘νfi ◊¥ √›Î.
‹˘ÀÎ ‹˘ÀΠω-⁄˛õÎÏÿ ÿı‰˘ ’HÎ …ı ¿Î‹fiı ∞÷Ìfiı ‰Â ¿flÌ Â@›Î
fiÏË ÷ı ¿Î‹fiı ∞÷Ìfiı …ıÃÎ ‹ıflı ‰Â ¿›˘˝ Ë÷˘. ÷ı◊Ì lÌËÏfl ±Ï÷›
≠ÁLfi ◊›Î. ÷ı‹ ±Î’HÎfiı ±Î…ı Á_÷ ¶ÎflÎ ≠√À ¤√‰ÎfifiÌ ≠ÎÏM÷ ◊¥
»ı ÷ı ±Î’HÎÎ_ ⁄Ë ‹˘ÀÎ_ ¤ÎB› »ı ±ı‹ Á‹∞, ±¬_Õ ±Îfi_ÿ‹Î_ flËÌ,
Ïfi›‹-‘‹˝fiÌ ‹›Î˝ÿ΋Î_ flËÌ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi_ ¤…fi ¿fl‰_.
17. ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
“±Î ÿıËı ¿flÌfiı ‹Îflı ÷˘ ¤√‰Îfi ¤∞ ·ı‰Î »ı.”
“‹Îflı ’HÎ Á_ÁÎfl‹Î_ flËı‰_ fi◊Ì. ±Î …L‹‹Î_ ˉı ’_«Ï‰Ê›
¤˘√‰‰Î fi◊Ì.” ⁄ÌΩ±ı ’HÎ ’˘÷Îfi˘ ±Î› ≠√À ¿›˘˝.
’Ò‰˝ ÿı‹Î_ ¿fi˘…fiÎ ⁄ı ⁄˛ÎõHÎ-‹‹ZÎ±˘ μ’fl ≠‹ÎHÎı ‰Î÷ ¿flÌ
flèÎÎ Ë÷Î. ¤√‰Îfi ¤…‰ÎfiÌ ÷̉˛ ≥E»Î‰Î‚Î ÷ı±˘ ⁄_fiı …√LfiÎ◊’flÌ
√›Î. ‹_Ïÿfl ÁÎŒ ¿flı, Ãο˘fl∞ ‹ÎÀı ’ÎHÎÌ ¤flÌ ·Î‰ı, ’W’˘ «Ò_ÀÌ ·Î‰Ì
ËÎfl ⁄fiΉı, «_ÿfi CÎÁı ‰√ıflı Áı‰Î-’ÒΩ‹Î_ ’˘÷Îfi_ ∞‰fi ω÷Ή‰Î
·ÎB›Î. Áı‰Î ¿fl‰Î◊Ì …wfl ¤√‰Îfi ÿ½fi ÿıÂı ±ı‰Ì ≥E»Î◊Ì Áı‰Î
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 53
¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¿ıÀ·Î¿ ‰flÁ˘ ‰Ì÷Ì √›Î_.
…√LfiÎ◊’flÌ‹Î_ ‰HÎaw’ı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı Áı‰Î ¿flΉ‰Î …÷Î_
‰ˆflÎ√̱˘fiı @·ı ◊›˘ fiı ’flV’fl ›© ◊÷Î_ CÎHÎÎ ¤ı¬‘ÎflÌ ⁄Ήα˘
‹flHÎfiı ÂflHÎ ◊›Î. ‰HÎa ÷˘ ±Î√‚ «Î·Ì fiÌ¿Y›Î ’fl_÷ ¬’‰Î‚Î ±Î ⁄ı
⁄˛ÎõH΢ ’HÎ ‰ˆflÎ√̱˘‹Î_ ’flV’fl @·ı Ωı¥ μÿÎÁ ◊¥ «Î·Ì fiÌ¿Y›Î.
CÎHÎÎ_ ÷Ì◊˘˝ Œ›Î˝ ’HÎ @›Î_› ‹fi „V◊fl ◊›_ fiÏË. »ıS·ı ¶Îfl¿Î …÷Î_
¤… ±ÎT›Î. ÷ı Á‹›ı ¤√‰Îfi∞¤Î¥fiı CÎıfl ‹ËÎflÎ… ÁÿΉ˛÷ ±Î’÷Î
Ë÷Î. …√LfiÎ◊’flÌ‹Î_ …ı fiÌ·¿oà ‰HÎafiı Ωı›Î Ë÷Î ÷ı … ‹fi˘Ëfl ‹ÒÏ÷˝
‹ËÎflÎ…fiı Ωı÷Î_ ÷ı‹fiÎ ±_÷fl‹Î_ ’fl‹ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “÷‹ı ¿˘HÎ »˘ ? @›Î_◊Ì ±Î‰˘ »˘ fiı @›Î_
…‰_ »ı ?”
“±‹ı …√LfiÎ◊’flÌ◊Ì ±Î‰Ì±ı »Ì±ı ±fiı ¶Îfl¿Î ÿ½fi ¿fl‰Î …‰_
Ë÷_. ’HÎ ±Î’fiÎ_ ÿ½fi◊Ì ±’Îfl ÂÎ_Ï÷ ◊¥ »ı, ÷ı◊Ì ±ËŸ … ¶Îfl¿Î
÷Ì◊˝ ◊¥ √›_. ˉı ¶Îfl¿Î …‰_ fi◊Ì. ˉı ÷‹ÎflÌ Áı‰Î‹Î_ flËı‰_ »ı. ‹ÎÀı
±‹˘fiı ÿÌZÎÎ ±Î’˘.”
“÷‹ı Â_ Á‹∞fiı flËı¢ ?” ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_.
“÷‹ı ¤√‰Îfi »˘ fiı ÷‹ÎflÎ_ «flH΋Î_ ±ÕÁà ÷Ì◊˝ Á‹Î›Î_ »ı. ÷‹˘
…√LfiÎ◊’flÌ‹Î_ ‰HÎa ‰ıÂı flèÎÎ Ë÷Î, ’HÎ ÷ı ‰¬÷ı ±‹ı ÷‹fiı ±˘‚¬Ì
Â@›Î fiÏË. ’HÎ ÷‹ÎflÌ ’ÎÁı … ¿S›ÎHÎ »ı ±ı‰Ì ±‹˘fiı ≠÷ÌÏ÷ ◊¥ »ı.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı flÎ∞ ◊¥ ÷ı ⁄_fiıfiı ÿÌZÎÎ ±Î’Ì. ÷ı‹Î_fiÎ ±ı¿fi_ fi΋
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì.
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ωÊı ±ı‰_ ±ÁΑÎflHÎ Ëı÷ Ë÷_ ¿ı
F›Îflı »^ÀÎ ’Õ‰Îfi˘ ≠Á_√ ±Î‰ı I›Îflı ‹ËÎflÎ…fiΠωflË◊Ì ÷ı‹fiÎ
w_‰ÎÕı w_‰ÎÕı ·˘ËÌfiÎ ÀÏ›ΠeÀ÷Î, ±Î¬_ ÂflÌfl ·˘Ë̉΂_ ◊¥ …÷_.
±ı¿ ‰¬÷ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷ı‹fiı ¿èÎ_ — “÷‹fiı »^ÀÎ
’Õ÷Î_ ±ÎÀ·_ ÿ—¬ ◊Λ »ı, ÷˘ fiÎΩ ΩıÏ√›Î ÁÎ◊ı ¿Ëı‰flΉ˘ ÷˘
‹ËÎflÎ… ÷‹fiı ’ÎÁı flάı.”
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ÷fl÷ … ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ¿Î_¥ ΩHÎ÷Î fi◊Ì,
±_÷›Î˝‹Ì ’HÎ fi◊Ì, ±ı‹ ‹Îfi_ fiı Ë_ ¿<Á_√Ì ◊Ι ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiı
54 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¿Ëı‰flΉ_.” ±Î‰Ì μE« Á‹…HÎfiÌ „V◊Ï÷‰Î‚Î ÷ı±˘ Ë÷Î. ÷ı‹fi˘ ‹÷
iÎÎfiÌ ◊‰_ ’HÎ ≠ı‹Ì fi ◊‰_, ¿ÎflHÎ iÎÎfi ωfiÎfi˘ ≠ı‹ ˢ› ÷˘ ±fiı¿
ωCfi˘ ±Î‰ı »ı.
±Î‰Î ≠◊‹ ’_„@÷fiÎ Á_÷ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı±˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
fiÎfi΋Î_ fiÎfiÌ ±ÎiÎÎ ’Ïfl’ÒHν ’΂÷Î. ÷ı‹HÎı ±ı‰˘ ÏfiHν› ¿flÌ flÎA›˘
Ë÷˘ ¿ı √‚΋Î_ ∂fiÌ ¿˘Â CÎηı ±fiı …ı‰_ ÿ—¬ ◊Λ ÷ı‰_ ÿ—¬
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ·˘’‰Î◊Ì ◊‰_ Ωı¥±ı. ÷ı‹fiı ’_«Ï‰Ê›fiÌ ±Ï÷›
±vÏ« Ë÷Ì. ÿıËfi˘ Á_’ÒHν ±fiÎÿfl Ë÷˘. ÷ı◊Ì ±Î ·˘¿fiÎ ¿˘¥ ’ÿÎ◊˝
÷ı‹fiı ⁄_‘fi ¿flÌ Â¿÷Î fi Ë÷Î.
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı — “⁄ÌΩfiı ÷˘ ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı
flÎ∞ ¿fḻı ’HÎ ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, √˘’΂Îfi_ÿ V‰Î‹Ì, ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
¿˘¥ flÌ÷ı ’ÿÎ◊ı˝ ¿flÌfiı flÎ∞ fi ◊Λ. ÷ı‹fiÌ ±Î√‚ ÷˘ ÿÌfi ◊¥±ı ÷˘ …
Ï…÷Λ.”
±Î‰˘ μE« ±Ï¤≠Λ V‰Î‹Ìfiı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ‹ÎÀı Ë÷˘, ¿ÎflHÎ ¿ı
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ‹_Õ‚‹Î_ CÎb_ flèÎÎ Ë÷Î fiı ÷ı‹fiÌ
Áı‰Î ¿flÌ Ë÷Ì. Áı‰Î ¿flı, ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·ı, ¿◊ΉÎ÷ν ¿flı ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷ı‹HÎı
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±’Îfl ≠ÁLfi÷Î Á_’Îÿfi ¿flÌ Ë÷Ì. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ
V‰Î‹Ì ¿Ëı÷Î ¿ı “⁄‘ÎfiÎ ‹_Õ‚‹Î_ ’˘· fi¤ı ’HÎ ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ
‹_Õ‚‹Î_ ’˘· fi¤ı fiÏË.” ¿ÎflHÎ ¿ı ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ı‰˘ ¬À¿˘ flάÌ
Á˙fiı ‰÷ν‰÷Î. ÿfl ±Ã‰ÎÏÕ›ı ÁΑfiÌ {˘‚̱˘ ÷’ÎÁ÷Î. ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÎ
‹_Õ‚‹Î_ Á˙fiı ÁËı…ı … Ïfi›‹-‘‹˝fiÌ ºœ÷Î flËı÷Ì.
±ı¿ ‰Îfl ¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı Á’˝ ¿flÕÌ √›˘. ÷fl÷ ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “⁄Ì∞
¿˘¥ ÿ‰Î ¿flΉ‰Ì fi◊Ì. ’HÎ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ‹Ë΋_hÎfi˘ …’ ¿fl˘.” ÷ı‹HÎı
±ı‰_ ¤…fi ¿›* ¿ı Á’˝fi_ {ıfl ∂÷flÌ √›_. ’HÎ {ıfl μ÷ÎflfiÎflfiı ⁄˘·ÎT›˘
fiÏË. ÷ı‹fiı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ fi΋fiı ωÊı ±ı‰Ì ±«‚ l©Î Ë÷Ì.
¿Ú’Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹ÎÏ‘ ωfiÎ ’HÎ VQ≤Ï÷◊Ì, K›Îfi◊Ì, iÎÎfi◊Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’‹Î_ ±¬_Õ T≤ÏkÎ flά÷Î. ±Î‰Î Á_÷fi˘ Á÷÷ Á‹Î√‹
¿fḻı ÷˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ xÿ√÷ ±Ï¤≠Λ ΩHÎÌ Â¿Î›.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 55
18. ‰«fiÎQ≤÷
√œÕÎ ≠◊‹ ≠¿flHÎ 22 —
VQ≤Ï÷ ωfiÎ √Λ_ ÷ı fi √ΛΠ…ı‰_ - ±ı¿ÕÎfi_
Á_‰÷ 1876fiÎ ’˘Ê ÁÏÿ «˘◊fiı Ïÿ‰Á ‹K›ÎË˚fi Á‹ı
lÌ∞‹ËÎflÎ… lÌ√œÕÎ ‹K›ı ÿÎÿάΫflfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_ μ√‹HÎı ¶Îfl
±˘flÕÎfiÌ ±˘Áfḻı œ˘Ï·›Î μ’fl Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î ±fiı Á‰˝ rı÷ ‰VhÎ
’Ëı›Î* Ë÷Î_ fiı ’ÎCÎfiı ωÊı e·fi˘ ÷˘fl˘ ¬˘V›˘ Ë÷˘ fiı ⁄ı ¿Îfi μ’fl ’W’fiÎ
√E» ‘Λν Ë÷Î fiı ¿oËÎ_ √·ÿΉÿÌfiÎ_ ’W’fi˘ ËÎfl ’Ëı›˘˝ Ë÷˘ fiı μ√‹HÎı
‹¬Îflω_ÿı ωflÎ…÷Î Ë÷Î ±fiı ’˘÷ÎfiÎ ‹¬Îflω_ÿfiÌ ±Î√‚ ’fl‹ËoÁ
÷◊Î ÿıÂÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì ±fiı ’fl‹ËoÁ ¿Ì÷˝fi
√Î÷Î Ë÷Î.
’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “ÁÎ_¤‚˘, ±ı¿ ‰Î÷ ¿fḻı.” I›Îflı Á‰˝
’fl‹ËoÁ √Ή‰_ flάÌfiı ‰Î÷ ÁÎ_¤‚‰Î ÷I’fl ◊›Î. ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…
⁄˘S›Î …ı, “Q≤ÿo√, ÁÎfl_√Ì, Áfl˘ÿÎ, ÷η ≥I›ÎÏÿ¿ ‰ÎÏ…_hÎ ‰ΩÕÌfiı ¿Ì÷˝fi
√Ή‰Î_ ÷ıfiı ωÊı Ωı ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ fi flËı ÷˘ √Λ_ ÷ı fi √ΛΠ…ı‰_ »ı.
±fiı ¤√‰Îfifiı ωÁÎflÌfiı ÷˘ …√÷‹Î_ ¿ıÀ·Î¿ ∞‰ √Λ »ı ÷◊Î ‰ÎÏ…_hÎ
‰ΩÕı »ı, ’HÎ ÷ıHÎı ¿flÌfiı ÷ıfiÎ ‹fi‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ±Î‰÷Ì fi◊Ì. ÷ı ‹ÎÀı
¤√‰ÎfifiÎ_ ¿Ì÷˝fi √Ή‰Î_ ÷◊Î fi΋-flÀfi ¿fl‰_ ÷◊Î fiÎflΛHÎ-‘L› ¿fl‰Ì
≥I›ÎÏÿ¿ …ı …ı ¿fl‰_ ÷ı ¤√‰ÎfifiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı Á_¤ÎflÌfiı … ¿fl‰_. ±fiı ¤…fi
¿fl‰Î ⁄ıÁı I›Îflı ÷˘ ¤√‰Îfifiı ωÊı T≤ÏkÎ flάı ±fiı F›Îflı ¤…fi‹Î_◊Ì
∂ÃÌfiı ⁄Ì∞ Ïø›Îfiı ¿flı I›Îflı Ωı ¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ fi flάı, ÷˘ ÷ıfiÌ T≤ÏkÎ
¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı I›Îflı ’HÎ ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ „V◊fl ◊Λ fiÏË. ‹ÎÀı
Ëη÷Î_-«Î·÷Î_, ¬Î÷Î_-’Ì÷Î_ Á‰˝ Ïø›Îfiı ωÊı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ T≤ÏkÎ
flά‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ¿fl‰˘, ÷˘ ÷ıfiı ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı I›Îflı ¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ
„V◊fl ◊Λ. ±fiı …ıfiı ¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ flËı‰Î ·Î√ı ÷ıfiı ÷˘ ¿Î‹¿Î… ¿fl÷ı
’HÎ flËı ±fiı …ıfiı √ÎŒ·Î¥ ˢ› ÷ıfiı ÷˘ ¤…fi‹Î_ ⁄ıÁı I›Îflı ’HÎ
¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ fi flËı. ÷ı ‹ÎÀı ÁΉ‘Îfi ◊¥fiı ¤√‰ÎfifiÎ V‰w’‹Î_ T≤ÏkÎ
56 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
flά‰Îfi˘ ±P›ÎÁ ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ¿fl‰˘.” ±ıÀ·Ì ‰Î÷ ¿flÌfiı lÌ∞-
‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, ˉı ¿Ì÷˝fi √α˘.
–– ≥Ï÷ ‰«fiÎQ≤÷‹˚ ––
Ïfiw’HÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı — ¿Ì÷˝fi √Ή‰Î_, ¤…fi ¿fl‰_, ‘Òfi ÷◊Î
fi΋flÀHÎ ¿fl‰_ ÷ı‹Î_ ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ flάÌfiı ¿fl‰_. ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷
ωfiÎ √Î¥±ı ÷˘ ¿ÿÎÏ«÷˚ ⁄ÎèÎ ±Îfi_ÿ ±Î‰ı, ’HÎ ÂÎ_Ï÷ fi ◊Λ. ‹ÎÀı
VQ≤Ï÷ ÁÏË÷ Ïø›Î ¿fḻı ÷ı‹Î_◊Ì ÂÎ_Ï÷ ±fiı Á¬ ⁄_fiı ‹‚ı »ı.
‹ÎhÎ ¤…fi ¿fḻı I›Îflı … ¤√‰Îfifi_ ±fiÁ_‘Îfi flά‰_ ÷ı‹ fi◊Ì,
∞‰fifiÌ ÿflı¿ Ïø›Î ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ ¤√‰Îfi‹Î_ T≤ÏkÎ flά‰Îfi˘ ≠›Ifi
flά‰˘. ¤√‰ÎfifiÌ VQ≤Ï÷ ωfiÎ …ı …ı Ïø›Î ¿fḻı ÷ı ⁄_‘fiw’ ◊Λ »ı.
‰‚Ì, ⁄Ì∞ Ïø›Î ¿fl÷Ì ‰¬÷ı ¤√‰Îfifi_ ±fiÁ_‘Îfi fi flËı ÷˘ ¤…fi‹Î_
⁄ıÁ̱ı I›Îflı ’HÎ T≤ÏkÎ „V◊fl fi ◊Λ fiı ¤…fi‹Î_ ⁄ıÃÎ »÷Î_ ’_«Ï‰Ê›fiÎ ¿ı
…√÷-T›‰ËÎflfiÎ Á_¿S’ ◊›Î ¿flı ±fiı ¤…fifi_ Á¬ ’HÎ ±Î‰ı fiÏË. ÷ı◊Ì
… lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î’HÎfiı ±Î√˛Ë’Ò‰˝¿ ¿Ëı »ı ¿ı ⁄‘Ì Ïø›Î ¤√‰Îfifiı
Á_¤ÎflÌfiı … ¿fl‰Ì.
¤√‰Îfifiı Á_¤Îfl‰Î …¥±ı ÷˘ Ïø›Î ¿ı‰Ì flÌ÷ı ◊Λ ? ±ı Â_¿Î ¿ÿΫ
◊Λ, ’HÎ …ı‹ ‹Î»·Ì ’ÎHÎÌ‹Î_ flËı‰Î »÷Î_ Ïø›Î ¿flı »ı ÷ı‰Ì flÌ÷ı
“Â¤ÎÂ¤ Œ‚fiÌ ≥E»Î flÎA›Î ωfiÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ≠ÁLfi÷Î ±◊ı˝ Ë_ ±Î
Ïø›Î ¿v_ »\_,” ±ı‰_ ±fiÁ_‘Îfi flËı ±ı ±¬_Õ VQ≤Ï÷ … »ı. ±Î ≠‹ÎHÎı
¿fl‰Î‹Î_ ‹U¿ı·Ì …HÎΛ, ’HÎ ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fiÌ ¿Ú’Î◊Ì ±fiı Á÷÷
±P›ÎÁ◊Ì ¤…fi ¿fl÷Î_ ¿fl÷Î_ Ïø›Î ¿fl‰ÎfiÌ Àı‰ ’Õı »ı.
√œÕÎ ≠◊‹ ≠¿flHÎ 54 —
¤Î√‰÷ ‘‹˝fiÎ ’˘ÊHÎfi_ - ‹˘ZÎfiÎ ¶Îflfi_
Á_‰÷ 1876fiÎ ‹ËÎ ‰Ïÿ ±ı¿ÎÿÂÌfiı Ïÿ‰Áı V‰Î‹Ì lÌÁËΩfi_ÿ∞
‹ËÎflÎ… lÌ√œÕÎ ‹K›ı ÿÎÿάΫflfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_ l̉ÎÁÿı‰ fiÎflΛHÎfiÎ
‹_ÏÿflfiÌ ±Î√‚ ±Î◊‹HÎı ¶Îfl ±˘flÕÎfiÌ ±˘Áfḻı œ˘Ï·›Î μ’fl √ÎÿÌ-
÷Ï¿›Î fi_¬Î‰Ìfiı ωflÎ…‹Îfi Ë÷Î fiı ‘˘‚˘ ¬ıÁ ’Ëı›˘˝ Ë÷˘ fiı …Ïfl›Îfi
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 57
»ıÕΉ΂˘ ¿Á_⁄· flıÀ˘ ±˘œu˘ Ë÷˘ ±fiı ±ÎÁ‹ÎfiÌ fl_√fi˘ …Ïfl›ÎfiÌ
flı‹fi˘ ŒıÓÀ˘ ‹Î◊ı ⁄Î_K›˘ Ë÷˘ fiı ’˘÷ÎfiÎ ‹¬Îflω_ÿfiÌ ±Î√‚ ‹Ïfi
÷◊Î ÿıÂÿıÂfiÎ ËÏfl¤@÷fiÌ Á¤Î ¤flÎ¥fiı ⁄ıÃÌ Ë÷Ì.
’»Ì ‹@÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ≠ë ’Ò»u˘ …ı, “Ëı ‹ËÎflÎ… ! lÌ‹ÿ˚-
¤Î√‰÷fiÎ ±ı¿Îÿ V¿o‘‹Î_ …fi¿ flÎΩ ±fiı fi‰ ›˘√ırflfiÎ Á_‰Îÿı ¿flÌfiı
¿èÎÎ …ı ¤Î√‰÷‘‹˝ ÷ıfi_ …ı ’˘ÊHÎ ÷ı ¿ı‹ ◊Λ ? ±fiı ‰‚Ì ∞‰fiı ‹˘ZÎfi_
…ı ¶Îfl ÷ı μCÎÎÕ<_ ¿ı‹ ◊Λ ?” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î …ı, “V‰‘‹˝, iÎÎfi,
‰ˆflÎB› ±fiı ‹ÎËÎIQ›iÎÎfi ÷ıHÎı ÁÏË÷ …ı ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ÷ıHÎı ›@÷
±ı‰Î …ı ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑ ÷ıfiÎ ≠Á_√ ◊¿Ì ¤Î√‰÷‘‹˝fi_ ’˘ÊHÎ
◊Λ »ı ±fiı ‰‚Ì ∞‰fiı ‹˘ZÎfi_ …ı ¶Îfl ÷ı ’HÎ ±ı‰Î ÁΑfiÎ ≠Á_√ ◊¿Ì
μCÎÎÕ<_ ◊Λ »ı. ÷ı ¿Ï’·ÿı‰ ¤√‰Îfiı ÿı‰ËÒÏ÷ ≠I›ı ¿èÎ_ »ı …ı,
¬˝‚X◊¡⁄¢U ¬Ê‡Ê◊Êà◊Ÿ— ∑§flÿÙ ÁflŒÈ—–
‚ ∞fl ‚ÊœÈ·È ∑ΧÃÙ ◊ÙˇÊmÊ⁄U◊¬ÊflÎÃ◊˜ H
“…ı‰˘ ±ı ∞‰fiı ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘Ìfiı ωÊı ºœ ≠Á_√ »ı, ÷ı‰˘ fiı ÷ı‰˘
… ≠Á_√ Ωı ¤√‰ÎfifiÎ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁΑfiı ωÊı ◊Λ ÷˘ ±ı ∞‰fiı ‹˘ZÎfi_
¶Îfl μCÎÎÕ<_ ◊Λ »ı.”
’»Ì Â¿‹Ïfi±ı ’Ò»u_ …ı, “√‹ı ÷ı‰˘ ±Î’I¿Î‚ ’Õı fiı ’˘÷ÎfiÎ
‘‹˝‹Î_◊Ì fi ¬Áı ÷ı ¿›ı ·ZÎHÎı ¿flÌfiı ±˘‚¬Î› ?” ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…
⁄˘S›Î …ı, “…ıfiı ’fl‹ırflfiÎ ‰«fifiÌ ¬À¿ flËı ±fiı fiÎfi_-‹˘À<_ ‰«fi
·˘’Ì Â¿ı fiÏË ±ı‰Ì flÌ÷fi˘ …ıfi˘ V‰¤Î‰ ˢ›, ÷ıfiı √‹ı ÷ı‰˘
±Î’I¿Î‚ ±Î‰ı ÷˘› ’HÎ ±ı ‘‹˝ ◊¿Ì ’Õı … fiÏË. ‹ÎÀı …ıfiı ‰«fi‹Î_
ºœ÷Î »ı ÷ıfi˘ … ‘‹˝ ºœ flËı ±fiı ÷ıfi˘ … ÁIÁ_√ ’HÎ ºœ flËı.”
–– ≥Ï÷ ‰«fiÎQ≤÷‹˚ ––
Ïfiw’HÎ
‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› ±fiı ¤„@÷ ÷ıHÎı ›@÷ …ı ‘‹˝ ÷ıfiı ±ı¿Î_Ï÷¿ ‘‹˝
¿Ëı »ı ±◊‰Î ¤Î√‰÷‘‹˝ ’HÎ ¿Ëı »ı. ±Î‰˘ …ı ¤Î√‰÷‘‹˝ ÷ı Ë_‹ıÂÎ_
M≤J‰Ì μ’fl ¤√‰Îfifiı ±ÎÂflÌfiı flËı·˘ ˢ› »ı. F›Îflı ›˘√ırfl ±ı‰Î
lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰Îfi ±_÷‘νfi ◊›Î I›Îfl ’»Ì ‘‹˝ ¿ıfiı ÂflHÎı flè΢ ? -
lÌ‹ÿ˚¤Î√‰÷‹Î_ ±Î Á_‰Îÿ «Î·Ì flè΢ »ı, ÷ıfiÎ ±fiÁ_‘Îfi‹Î_ ‹@÷Îfi_ÿ
58 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
V‰Î‹Ì±ı ≠ë ’Ò»u˘ ¿ı ±Î ¤Î√‰÷‘‹˝fi_ ’˘ÊHÎ ¿ı‹ ◊Λ ? ±◊ν÷˚
¤Î√‰÷‘‹˝ ÷ı M≤J‰Ì μ’fl ±¬_Õ ¿ı‰Ì flÌ÷ı ≠√À flËı ? ±fiı ⁄ÌΩı ≠ë
’Ò»u˘ ¿ı “∞‰fiı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ ¿ı‹ ◊Λ ?”
I›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …‰Î⁄ ±Î’÷Î_ ¿èÎ_ ¿ı V‰‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB› fiı
‹ÎËÎIQ› iÎÎfiı ÁÏË÷ …ı ¤„@÷ ÷ıHÎı ›@÷ ±ı‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ ÷ıfiı
±ÎÂflÌfiı ¤Î√‰÷‘‹˝ flËı »ı. ‹ÎÀı ±ı‰Î ÁΑfiÎ ≠Á_√ ◊¿Ì
¤Î√‰÷‘‹˝fi_ ’˘ÊHÎ ◊Λ »ı. ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰ÎfifiÎ Á_√◊Ì ±◊‰Î
÷ÿ˚‰ÿ˚¤Î‰fiı ’΋ı·Î ±Î‰Î ¤@÷ - ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiÎ ≠Á_√ ◊¿Ì
… ¤Î√‰÷‘‹˝ ‹‹ZÎ ∞‰˘ ’Î‹Ì Â¿ı; ⁄ÌΩı ¿˘¥ μ’Λ fi◊Ì. ±Î
¤Î√‰÷‘‹˝fiı ’΋‰˘ ±◊ν÷˚ ÏÁ© ¿fl‰˘ ±ı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ ¿›Î˝
⁄fl˘⁄fl »ı. ±Î‰Î ¤Î√‰÷‘‹˝fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ - Ïfi‹˝IÁfl Á_÷fiÎ ≠Á_√
◊¿Ì … ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ ◊Λ »ı.
±Î¬_ ¤Î√‰÷ …ıHÎı ¿oÃV◊ Ë÷_ ±ı‰Î ÿÌfiÎfiÎ◊ ¤|fiı “‹˘ZÎfi˘
f·˘¿ ¿›˘ ?” ±ı ≠ë lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u˘. ÷ı±˘ ¿ËÌ Â@›Î fiÏË I›Îflı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ¬˝‚X◊¡⁄U◊˜ ±Î f·˘¿ ¿ËÌ ⁄÷ÎT›˘. ≠Á_√ ±ıÀ·ı
Â_ ? …ı‰˘ ±Î ∞‰fiı ’˘÷ÎfiÎ ÿıËfiÌ ÁÎ◊ı ÷◊Î Á√Î_Á_⁄_‘Ì ÁÎ◊ı »ı ÷ı‰˘
≠Á_√ ±◊ν÷˚ ±ÎI‹⁄Ï© ±Î‰Î ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷ ÁÎ◊ı ◊Λ ÷˘ ∞‰fiı
‹˘ZÎfi_ ¶Îfl μCÎÎÕ<_ ◊Λ »ı, ¿ÎflHÎ ¿ı ÁΫΠÁ_÷ ˢ› ÷ı ¤√‰Îfi‹Î_ …
ΩıÕı »ı, ’HÎ ¿ÿÎÏ’ ’˘÷΋Î_ ΩıÕ÷Î fi◊Ì.
⁄ÌΩ ≠ëfiÎ μkÎfl‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı …HÎÎT›_ ¿ı …ıfiı ’fl‹ırflfiÎ
‰«fifiÌ ¬À¿ »ı ±◊ν÷˚ ±ÎiÎÎ ’΂‰Îfi˘ ≥¿ »ı ÷ı ¿ÿÎÏ’ ‘‹˝‹Î_◊Ì
fiÏË ’Õı ÷ı‹ ΩHΉ_. ’HÎ ±ÎiÎÎ ’΂‰Î‹Î_ ºœ÷Î fi◊Ì ÷˘ ±ıfi˘ ‘‹˝
’HÎ ºœ fiÏË flËı ÷◊Î ÁIÁ_√ ’HÎ ºœ fiÏË flËı.
19. flÎΩ¤Î¥
¤√‰Îfi fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷‹Î_ ±ÎI‹⁄Ï© ¿ı‰Ì ˢ‰Ì Ωı¥±ı ÷ı
±_√ı flÎΩ¤Î¥fi_ ºWÀÎ_÷ ±Îÿ½ »ı.
Á˙flÎWÀˇ‹Î_ ±√÷flÎ¥ ’ÎÁı ¬˘flÎÁÎ √΋ »ı. I›Î_ flÎΩ¤Î¥ fi΋ı ±ı¿
√flÎÏÁ›Î flËı÷Î Ë÷Î. ’Ò‰˝ …L‹fiÎ ⁄Ï·Wà Á_V¿Îfl, ¿ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 59
’fl‹ËoÁ˘fi˘ ›˘√ ◊÷Î_ … ÷ı‹fi_ ±_÷—¿flHÎ fl_√Î¥ √›_ fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ
±fiL› ±ÎÏl÷ ◊›Î. ⁄‘˘ ‰Ëı‰Îfl ¿fl‰Î »÷Î_ …fi¿ ωÿıËÌfiÌ ’ıÃı
…√÷◊Ì ±fiÎÁ@÷ ±Î ’vÊfiı ÷˘ ÁIÁ_√fiÌ, Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiÌ Áı‰Î
¿fl‰Ì ±ı … ‹A› ±_√ Ë÷_. ¬ı÷Ìfi˘ T›‰ÁΛ Ë÷˘. CÎıfl ±ı¿·Î ˢ‰Î »÷Î_
±ı ’Õ÷_ ‹¿Ìfiı μIÁ‰-Á‹ˆ›Î ≠Á_√ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √œ’fl, ‰fl÷η
’Ë˘Ó«Ì …÷Î.
√΋‹Î_ ÁIÁ_√ ⁄Ë Ë÷˘ fiÏË. ±ı¿ ‰ÏHο ËÏfl¤@÷fiı flÎΩ¤Î¥
≠I›ı Ëı÷, ÷ı◊Ì ÁIÁ_√Ì ◊›Î Ë÷Î. ‰Ê˝‹Î_ ⁄ı ‰Îfl Á_÷˘fi_ ‹_Õ‚ √΋‹Î_
±Î‰ı. ’˘÷Îfiı CÎıfl◊Ì ’Ëı·_ ÁÌ‘_ ·Î‰Ì Á_÷fiı ÷ı‹fiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı …‹ÎÕ‰Î
±ı‰˘ flÎΩ¤Î¥fi˘ Ïfi›‹ Ë÷˘.
±ı¿ ‰Îfl flÎΩ¤Î¥ ⁄ËÎfl√΋ √›Î Ë÷Î. I›Î_ Á_÷˘fi_ ‹_Õ‚ ±ÎT›_.
«˘flÎ μ’fl μ÷Îfl˘ ¿›˘˝. ‰ÏHο ËÏfl¤@÷ı ÷˘ flÎΩ¤Î¥fiÎ Ïfi›‹ ‹…⁄
÷ı‹fiı CÎıfl …¥ ÷ı‹fiÎ_ ’IfiÌ ’ÎÁı ÁÌ‘Î-Á΋√˛ÌfiÌ ‹Î√HÎÌ ¿flÌ ’fl_÷
÷ı‹fiÎ_ ’IfiÌfiı l©Î ±˘»Ì Ë÷Ì. “ÁΑ ÷˘ fi‰flÎ »ı ÷ı ‰Ê˘˝‰Ê˝ ËÎS›Î
±Î‰ı »ı. Ë_ ¿Î_¥ ±ı‰Ì fi‰flÌ fi◊Ì. Ë_ ÷˘ ÿ‚Ì ÿ‚Ìfiı ◊Î¿Ì √¥ »\_; ±fiı
÷‹ÎflÎ ⁄‘ÎfiÎ_ CÎfl ⁄‚Ì √›Î_ »ı ÷ı ±Î_ËŸ ·ı‰Î ±Î‰˘ »˘ ?” ±Î ≠‹ÎHÎı
¿èÎ_. ÷ı◊Ì ÂıÃfiı ‹ÎÃ<_ ÷˘ ·ÎB›_, ’HÎ ’˘÷ı Á‹› ’Îfl¬Ì √›Î ±fiı ¿Î_¥
⁄˘S›Î ωfiÎ ’˘÷Îfiı I›Î_◊Ì ÁÌ‘_-Á΋√˛Ì ·Î‰Ìfiı Á_÷˘fiı …‹ÎÕuÎ.
ÁÎ_…ı flÎΩ¤Î¥±ı √΋‹Î_ ÿά· ◊÷Î_ … Á_÷˘fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*. ’√ı
·ÎB›Î fiı ¿<‚ Á‹Î«Îfl ’Ò»uÎ. flV÷΋Î_ ÂıÃfiÌ ÿ¿Îfi ±Î‰Ì. ÷ı‹HÎı
ÂıÃfiı ’Ò»u_ — “¿ı‹ ! Á_÷˘fiı ‹ÎÀı flÁ˘¥fiÌ Á΋√˛Ì ±Î’HÎı I›Î_◊Ì ·ÎT›Î
Ë÷Î fiı ?”
Âıà ⁄˘S›Î — “±ı ÷˘ …ı‹ ÃÌ¿ ’Õu_ ÷ı‹ ¿›*, ÷‹Îv_ fiı ±‹Îv_ @›Î_
fi˘¬_ »ı.”
flÎΩ ¤@÷ ωV‹› ’ÎQ›Î. ŒflÌ ’Ò»÷Î_ ÂıÃı ⁄fiÌ √›ı·˘ ≠Á_√
¿è΢. flÎΩ ¤@÷ ÷˘ ±ı¿ÿ‹ ¨ÕÎ ∂÷flÌ √›Î. ‹fi‹Î_ ⁄Ë fiÎflÎ… ◊›Î.
‹fi˘‹fi ÏfiHν› ¿flÌ ·Ì‘˘ — “±Î¬˘ Ïÿ‰Á ‹Ëıfi÷ ¿flÌ ¿flÌfiı ÿıË CÎÁÌ
fiά̱ı »Ì±ı ±fiı VhÎÌfiÌ ≥E»Î±˘ ’ÒflÌ ’ÎÕ̱ı »Ì±ı ÷ıfiÌ …flÎ ’HÎ
√HÎ÷flÌ fiÏË ! ±Î’HÎÌ ‹fl∞ Ωı ÷ıfiı ÁΫ‰‰Ì fi ˢ› ÷˘ ±Î’HÎı
60 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
Á_ÁÎfl‹Î_ flËı‰_ fi¿Î‹_ »ı.” ÂÎ_Ï÷◊Ì ÷ı±˘ CÎıfl ±ÎT›Î.
“ÁΑ±˘fiı ‹ÎÀı ÁÌ‘_ fi ±ÎM›_ ÷ı ÷‹ı ÁÎv_ ¿›*. ÁΑ±˘ B≤ËV◊fi˘
‰Ëı‰Îfl ΩH›Î ωfiÎ ÿfl ‰Êı˝ ±Î‰ı ÷ı ÃÌ¿ fiÏË,” ±ı‹ flÎΩ ¤@÷ı ¿èÎ_.
÷ı◊Ì VhÎÌfiÎ ‹fi‹Î_ Ã’¿ÎfiÌ ⁄Ì¿ Ë÷Ì ÷ı fiÌ¿‚Ì √¥.
“‹ıÓ ’HÎ ±ı‹ ‘ÎflÌfiı … fiÎ ¿ËÌ ÿÌ‘Ì.” ÷ıHÎı ¿èÎ_.
‘Ìflı flËÌfiı flÎΩ ¤@÷ı T›‰ËÎflfi˘ Á_¿ı·˘ ¿fl‰Î ‹Î_Õu˘. Á˘fiÎfiÎ_
CÎflıHÎÎ_ Ë÷Î_ ÷◊Î ÁÎflÎ ⁄‚ÿ Ë÷Î ÷ı ÷‹Î‹ ‰ı«Ìfiı wÏ’›Î «Îfl ËΩfl ¤ı√Î
¿›Î˝. √΋fiÎ ⁄˛ÎõHÎ ’ÎÁı ’˘÷ÎfiÌ ’IfiÌ μ’fl »Îfi˘ ’hÎ ·¬ÎT›˘ —
“÷‹ÎflÎ ¤Î¥ ‹Î_ÿÎ »ı. ÷˘ ÷fl÷ ±Î_ËŸ ±Î‰Ì Ω±˘.” ±ıÀ·ı ’IfiÌ ÷˘
÷ˆ›Îfl ◊¥ Ï’›fl ∂’ÕÌ √¥.
±Î ⁄Î…\ flÎΩ ¤@÷ı CÎflfiı ÷΂_ ‹ÎflÌ ’ÎÕ˘ÂÌfiı «Î‰Ì ±Î’÷Î_
¤·Î‹HÎ ¿flÌ — “Ë_ I›Î√Ì ◊‰Î √œÕı …™ »\_. ˉı ‹ÎflÌ ±ÎÂÎ fi flάı
÷ı‹ ¿Ëı¢. ÷ı‹fi˘ ÿıËÏfi‰Î˝Ë ◊Λ ÷ıÀ·Ì …‹Ìfi ‰√ıflı ‹Ò¿÷˘ Ω™ »\_.”
±ı‹ ¿ËÌ √œÕı ±Î‰Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ_ «flHÎı
wÏ’›ÎfiÌ ¿˘◊‚Ì ‹Ò¿Ì ’˘÷ı ⁄‘Ì ‰Î÷ ¿flÌ.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷‹Îflı ±‹ı ¿Ë̱ı ÷ı‹ ¿fl‰_ »ı ¿ı ÁΑ ◊‰_ »ı ?”
flÎΩ¤Î¥ ÷˘ ËÎ◊ ΩıÕÌ ∂¤Î flèÎÎ. ±ı ‰¬÷ı ’‰˝÷¤Î¥ Á¤Î‹Î_ ⁄ıÃÎ
Ë÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “’‰˝÷¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flÎ fiÎfiÎ »ı. ÷ı‹fi_ Ë‚ ËÎ_¿˘.”
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ÏÂfl˘‹ÎL› ¿flÌ ÷ıfl ‰Ê˝ Á‘Ì flÎΩ¤Î¥±ı
’‰˝÷¤Î¥fi_ Ë‚ ËÎ_@›_. ’˘÷ı √flÎÏ›Πˢ‰Î »÷Î_ iÎÎÏ÷fi_ ‹Îfi flÎA›_
fiÏË ±fiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ Áı‰Î ¿flÌ.
¬˘flÎÁÎ◊Ì flÎΩ ¤@÷fiı Á‹Ω‰‰Î Á_⁄_‘̱˘ CÎHÎ̉Îfl ±ÎT›Î
’fl_÷ flÎΩ ¤@÷ ‰ˆflÎB›ÏfiWà Ë÷Î. ¿Î‹ ÏÁ‰Î› ¿˘¥fiÌ ÁÎ◊ı ‰Î÷
¿fl÷Î … fiÏË.
’‰˝÷¤Î¥fiÎ ÿÌ¿flα˘ ‹˘ÀÎ ◊¥ √›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ
◊÷Î_ ÷ı±˘ √œÕı ±ÎT›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ÿÌZÎÎ ±Î’Ì, “±ZÎflÎfi_ÿ
V‰Î‹Ì” fi΋ ’ÎÕu_ ±fiı ÷ı‹fiı ‰fl÷ηfiÎ ‹Ëo÷ ⁄fiÎT›Î. ÷ı±˘
±Î∞‰fi lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ, ‘‹˝-Ïfi›‹ ºœ’HÎı ’΂Ì, ‹ËÎflÎ…fiÌ
≠ÁLfi÷Î ‹ı‚‰Ì, ÿıË »÷Î_ … ’fl‹’ÿfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊¥ √›Î.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 61
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiı ωÊı ±Î‰Ì ±ÎI‹⁄Ï© ˢ› ÷˘ ÷’, I›Î√,
‰ˆflÎB› ±ÎÏÿ ÁΑfi ¿fl‰ÎfiÌ …wfl fi flËı.
20. V‰›_≠¿ÎÂÎfi_ÿ V‰Î‹Ì
“Á˘flà ÿı‹Î_ ¿˘¥ ∞‰fi‹@÷Î ≠√À ◊›Î »ı fiı ÷ı ¤√‰Îfi
¿Ëı‰Î› »ı. ÷‹ı ÷ı‹fi_ fi΋ ÁÎ_¤Y›_ »ı ?” ±Îl‹fiÌ ±˘ÁflÌ‹Î_ ‰ˆflÎ√Ì
÷Ì◊˝‰ÎÁÌ ’flV’fl ‰Î÷ ¿flÌ flèÎÎ Ë÷Î.
“fiÎ flı ! ±Î’HÎı ÷˘ ¿˘¥ ±Î‰Î ’_◊fiÌ ‰Î÷ ÁÎ_¤‚Ì fi◊Ì.”
“±flı ! ±ıfiÌ ÷˘ ÂÌ ‰Î÷ ¿fl‰Ì ! ±Á_A› ‹ÎHÎÁ˘fiı ’˘÷ÎfiÎ_
ÿ½fi‹ÎhÎı Á‹ÎÏ‘ ¿flΉı »ı fiı ¤√‰ÎfifiÎ ‘΋‹Î_ ‹˘¿·ı »ı fiı ’˘÷Îfi_
¤…fi ¿flΉı »ı.”
“±Î ÷˘ ⁄Ë … ±ÿ˚¤÷ ¿Ëı‰Î›. ÷‹ı @›Î_◊Ì ΩHÎÌ ·ÎT›Î ?”
±Î‹ F›Î_ ‰Î÷ ¿flı »ı I›Î_ ±Ï÷› ≠¿Î »‰Î¥ √›˘ fiı flÎ÷
ˢ‰Î »÷Î_ ’HÎ Ïÿ‰Á …ı‰_ ±…‰Î‚_ …HÎΉΠ·ÎB›_.
±Îl‹fiÎ ‹Ëo÷ ±_ÿflfiÎ ±˘flÕ΋Î_ √ÎÿÌ-÷Ï¿›ı ⁄ıÃÎ Ë÷Î. ÷ı ±Î
≠¿ÎÂ◊Ì ±ı¿ÿ‹ «‹¿Ì √›Î — “±flı ! …_√·‹Î_ @›Î_¿ ±Î√ ·Î√Ì ¿ı
Â_ ?” ±ı‹ ω«ÎflÌ ⁄ËÎfl Ωı›_ ÷˘ «_ƒ‹Îfi˘ ÂÌ÷‚ ≠¿Î … Ωı‰Î‹Î_
±ÎT›˘. ±˘ÁflÌ‹Î_ Ωı›_ ÷˘ ’ı·˘ ‰ˆflÎ√Ì ‰Î÷ ¿fl÷˘ Ë÷˘, I›Î_ Á‘Ì
≠¿Î ÿı¬Î›˘. ÷ı ‰Î÷ ¿fl÷˘ ⁄_‘ ◊›˘ ¿ı ÷fl÷ ≠¿Î ±ºU› ◊¥ √›˘.
⁄_√΂fiÎ ±ı¿ fiÎfiÎ √΋‹Î_ flËı÷Î ±Î ‹Ëo÷fiı ω«Îfl ±ÎT›˘ —
“±flı ! …ıfiÌ ‰Î÷ ¿fl‰Î‹Î_ ±Î‰˘ ±ÿ˚¤÷ ±ˆr›˝-≠÷Î’ …HÎΛ »ı ÷˘
÷ı‹fi΋Î_ …wfl ±’Îfl ±ˆr›˝ ˢ‰_ Ωı¥±ı.” ±ı‹ ω«Îfl ¿flÌ ’˘÷ÎfiÎ
ÿÁ-⁄Îfl «ı·Î±˘fiı ÁÎ◊ı ·¥ ÷ı±˘ ¶Îfl¿ÎfiÌ ›ÎhÎαı fiÌ¿Y›Î.
÷Ì◊˘˝‹Î_ Œfl÷Î_ Œfl÷Î_ ·˘… ±ÎT›Î. √΋ ⁄ËÎfl μ÷Îfl˘ ¿›˘˝ fiı ’˘÷ÎfiÎ
⁄ı ÏÂW›˘fiı ÁÎ◊ı ·¥ ÁÿΉ˛÷Ì …B›Î‹Î_ ϤZÎÎ ·ı‰Î fiÌ¿Y›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…
√ÎÿÌ μ’fl Ï⁄flÎ…‹Îfi ◊¥ ϤZÎÎ ±Î’÷Î Ë÷Î I›Î_ ±ÎT›Î. ‹Ëo÷fiı ÷˘
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊÷Î_ … Á‹ÎÏ‘ ◊¥ √¥. Á‹ÎÏ‘‹Î_ ÷ı‹HÎı
⁄ÿÏfl¿Îl‹‹Î_ fiflfiÎflΛHÎfiÎ_, rı÷¶Ì’‹Î_ ‰ÎÁÿı‰ fiÎflΛHÎfiÎ_ ±fiı
√˘·˘¿fiı ωÊı flΑÎ-¿ÚWHÎfiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*. ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ±ZÎfl‘΋‹Î_
62 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 63

ÏÿT› ÏÁ_ËÎÁfi μ’fl Ï⁄flÎ…‹Îfi, ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘◊Ì ‰ŸÀ‚Λı·Î, V÷Ï÷ »ı.... ÷ı ¿Ú÷Î◊˝ ◊›˘ »ı fiı ¿Î_¥ ¿fl‰_ ⁄Î¿Ì flèÎ_ fi◊Ì.” (‰«. √.‹. 48).
¿fl÷Î fiı ±’Îfl-ÏÿT›-±ˆr›˝Â„@÷±ı ›@÷ Ωı›Î. ±Î ÿ½fi ¿fl÷Î_ … ·Ì·ÎÏ«_÷΋ÏHÎfiÌ ÁÎ◊ı ±Î ’ÿ˘fi_ ’HÎ √Îfi ¿fl‰ÎfiÌ ÿflı¿
÷ı‹fiı ±_÷fl‹Î_ ÂÎ_Ï÷ ÂÎ_Ï÷ ◊¥ √¥. ÷ı‹fiÌ T≤ÏkÎ ‹ËÎflÎ…fiı ωÊı „V◊fl ÁIÁ_√Ìfiı ±ÎiÎÎ »ı. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î ¿ı “…ı ÏfiI› ·Ì·Î-
◊¥ √¥. Ï«_÷΋ÏHÎ fiı K›ÎfiÏ«_÷΋ÏHÎfi_ √Îfi ‹ËÎflÎ…fiÌ VQ≤Ï÷±ı ÁÏË÷ ¿flı »ı
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiÎ ÏÂW›fiı ’Ò»u_ — “÷‹ÎflÎ √v∞fiı ¿˘¥ ‰¬÷ ÷ıfiı ¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎfi˘ ±ı¿ ’Îà ¿›Î˝ ⁄fl˘⁄fl ’H› ‹‚ı »ı.”
±Î‹ ◊Λ »ı ?” ±ı Ëı÷◊Ì ±Î ’ÿ˘ ±ËŸ ±Î’ı·Î_ »ı —
“fiÎ, ‹ËÎflÎ… ! ±Î‹ ÷˘ ’Ëı·Ì … ‰¬÷ ◊›_.” ÏÂW›ı ¿èÎ_. ’ÿ 1
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı º„WÀ ¿flÌ ¿ı ÷fl÷ … Á‹ÎÏ‘‹Î_◊Ì ÷ı±˘ Ω√˛÷ ◊›Î.
‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ÁÌ‘_ ±ÎM›_. ÷ı ·¥fiı ’˘÷Îfiı μ÷Îflı ±ÎT›Î. ’»Ì ‹Ëo÷ ‰_ÿ_ ÁËΩfi_ÿ flÁw’ ±fi’‹ ÁÎflfiı flı ·˘·,
±ı¿·Î ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î fiı √ÿ˚√ÿ ◊¥ ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ ¿ı “±Î’ …ıfiı ¤…÷Î_ »^Àı Œoÿ ¿flı ¤‰ ’Îflfiı flı ·˘·. 1
ÁÎZÎÎ÷˚ ’ÒHν ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »˘, ‹ÎÀı ‹fiı ±Î’fiÌ Áı‰Î‹Î_ flά˘.” Á‹v_ ≠¿À w’ Á¬‘΋ ±fi’‹ fi΋fiı flı ·˘·,
÷ı‹fiÌ ’ÎÁı ’Î_«Á˘ Á˘fi΋ˢfl˘ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ …ıfiı ¤‰-⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰ ¤…ı ÷∞ ¿Î‹fiı flı ·˘·. 2
¿Ëı‰Î◊Ì ’˘÷ÎfiÎ ÏÂW›˘fiı ÷ı fl¿‹ ±Î’Ì, Á‹Ω‰Ìfiı ωÿΛ ¿›Î˝ ±fiı …ı ËÏfl ±ZÎfl⁄˛õ ±Î‘Îfl ’Îfl ¿˘¥ fi‰ ·Ëı flı ·˘·,
’˘÷ı ±ı¿·Î lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î. …ıfiı ÂıÊ ÁËô΋¬ √Λ Ïfi√‹ fiıÏ÷ ¿Ëı flı ·˘·. 3
‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ÿÌZÎÎ ±Î’Ì “V‰›_≠¿ÎÂÎfi_ÿ” ±ı‰_ wÕ<_ fi΋ ’ÎÕu_. ‰Hν‰_ Á_ÿfl w’ ±fi’ …\√· «flHÎı fi‹Ì flı ·˘·,
‰ˆflÎB›fiÌ ’flοÎWÃΉ΂Π±Î Á_÷ Ïfi›‹-‘‹˝‹Î_ ’HÎ ’ÒflÎ Ë÷Î. fi¬Ï¬ ≠ı‹Á¬ÌfiÎ fiÎ◊ flˢ μfl‹Î_ fl‹Ì flı ·˘·. 4
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ±fiı¿ V◊‚˘±ı ω«flHÎ ¿flÌ ÷ı‹HÎı ÁIÁ_√ ’ÿ 2
¿flÎT›˘ »ı. ÷ı±˘ Á‹ÎÏ‘ÏfiWà Ë÷Î. ‰«. √.±_. 24fiÎ ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ±Î‰˘ ‹ÎflÎ ‹˘Ëfi ‹ÌÃÕÎ ·Î· ¿ı Ωı™ ÷ÎflÌ ‹ÒflÏ÷ flı ·˘·,
V‰›_≠¿ÎÂÎfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ “Ïfiç› ÷◊Î ‹ÎËÎIQ› ±ı ±_√ »ı” ±ı‹ ¿ËÌ, …÷fi ¿flÌ flά_ flÏÁ›ÎflÎ… ωÁÎv_ fiÏË μfl◊Ì flı ·˘·. 1
‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiÌ ⁄Ë ≠Â_ÁÎ ¿flÌ »ı. ‹fi ‹Îv_ ‹˘èÎ_ ‹˘Ëfi·Î· ’ÎCÎÕ·ÌfiÌ ¤Î÷‹Î_ flı ·˘·,
21. K›ÎfiÏ«_÷΋ÏHÎ ±Î‰˘ ±˘flÎ »˘√·Î_ ¬˘Á_ »ı· ¬Î_Ï÷·Î Ωı™ ¬Î_÷‹Î_ flı ·˘·. 2
‰ËηΠ÷Îv_ {‚¿ı Á_ÿfl ¤Î· Ï÷·¿ wÕÎ_ ¿›Î* flı ·˘·,
K›ÎfiÏ«_÷΋ÏHÎfiÎ_ ±Î ’ÿ˘ “‰_ÿ ÁËΩfi_ÿ flÁw’ ±fi’‹ ÁÎflfiı flı ‰ËηΠ÷ÎflÎ ‰Î‹¿flH΋Î_ Ï÷· ÷ıHÎı ‹fiÕÎ_ Ë›Î* flı ·˘·. 3
·˘·” F›Îflı Áÿ˚√v ≠ı‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı √Î¥ Á_¤‚ÎT›Î_, ‰ËηΠ÷ÎflÌ ¤˛Ò¿<ÏÀfiı ⁄ÎHÎı U›Î‹ ¿Î‚… ‹ÎflÎ_ ¿˘Ïfl›Î_ flı ·˘·,
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ⁄˘S›Î ¿ı “⁄Ë ÁÎflÎ_ ¿Ì÷˝fi √ΛÎ_. ±Î ¿Ì÷˝fifiı ÁÎ_¤‚Ìfiı fiıHÎı ÷Îflı ≠ı‹Á¬ÌfiÎ fiÎ◊ ¿ı Ï«kÎ ‹ÎflÎ_ «˘Ïfl›Î_ flı ·˘·. 4
÷˘ ±‹ÎflÎ ‹fi‹Î_ ±ı‹ ω«Îfl ◊›˘ …ı, ±Î‰Ì flÌ÷ı ±ıfiı ¤√‰ÎfifiÌ
‹ÒÏ÷˝fi_ Ï«_÷‰fi »ı ‹ÎÀı ±ı ÁΑfiı ÷˘ ∂ÃÌfiı ÁÎWÀÎ_√ ÿoÕ‰÷˚ ≠HÎ΋ ’ÿ 3
¿fḻı. ±fiı …ıfiı ±Î‰Ì flÌ÷ı ±_÷—¿flH΋Î_ ¤√‰Îfifi_ Ï«_÷‰fi ◊÷_ ‰ËηΠ‹fiı ‰Â ¿Ì‘Ì T≤ÊflÎ… ‰Î·’ ÷ÎflÎ ‰Ëη‹Î_ flı ·˘·,
ˢ›... ÷ıfiı ŒflÌfiı √¤˝‰ÎÁ‹Î_ …‰_ ’Õı fiÏË... ±ı ’fl‹’ÿfiı ’ÎQ›˘ … ‹fi ‹Îv_ ÷·¬ı Ωı‰Î ¿Î… ÀÌ⁄¿ÕÌ »ı √η‹Î_ flı ·˘·.
64 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 65

‰ËηΠ÷ÎflÌ fiÎÏÁ¿Î fi‹HÎÌ fiÎ◊ ±‘flÏ⁄_⁄ ·Î· »ı flı ·˘·, ‰ËηΠ‹Îflı Á¬Á_’÷ ÷‹ı U›Î‹ ‹˘Ëfi ‹fi ¤Î‰÷Î flı ·˘·,
»ı·Î ‹ÎflÎ ≠ÎHÎ ¿v_ ¿<fl⁄Îfi Ωı›Î …ı‰Ì «Î· »ı flı ·˘·. ±Î‰˘ ‹Îflı ‹_Ïÿfl ∞‰fi≠ÎHÎ ËÁÌfiı ⁄˘·Î‰÷Î flı ·˘·.
‰ËηΠ÷ÎflÎ ÿo÷ ÿÎÕ‹fiÎ ⁄Ì… «÷flÎ¥ «Î‰÷Î flı ·˘·, ‰ËηΠ÷Îv_ w’ ±fi’‹ √˙fl ‹ÒflÏ÷ ‹fi‹Î_ √‹ı flı ·˘·,
‰ËηΠ‹ÎflÎ ≠ÎHÎ Ëfl˘ »˘ fiÎ◊ ‹ÌÃ<_ ‹ÌÃ<_ √Ή÷Î flı ·˘·. ‰ËηΠ÷Îv_ Ωı⁄fi Ωı‰Î ¿Î… ¿ı Ï«kÎ «flHÎı fi‹ı flı ·˘·.
‰ËηΠ÷Îflı ËÁ‰ı ËflÎb_ Ï«kÎ ⁄Ì…_ ˉı fi‰ √‹ı flı ·˘·, ±Î‰˘ ‹ÎflÎ flÏÁ›Î flÎ∞‰ fiıHÎ ‹fl‹ ¿flÌ ⁄˘·÷Î flı ·˘·,
‹fi ‹Îv_ ≠ı‹Á¬ÌfiÎ fiÎ◊ ¿ı ÷‹ ¿ıÕı ¤‹ı flı ·˘·. ±Î‰˘ ‰ËηΠ≠ı‹Á¬ÌfiÎ ÁıHÎ ‹_Ïÿfl ‹Îflı Õ˘·÷Î flı ·˘·.
’ÿ 4 ’ÿ 7
flÏÁ›Î Ωı¥ w’Î‚Ì ¿˘À wÕÌ flı¬Î‰‚Ì flı ·˘·, ‰ËηΠ÷Îv_ w’ ±fi’‹ fiÎ◊ μÿfl ¢¤Î CÎHÎÌ flı ·˘·,
‰ËηΠ‹Îv_ ‹fiÕ<_ ‹‚‰Î EËΛ ¿ı Ω› Ï«÷Õ<_ «‚Ì flı ·˘·. ÏhΉ‚Ì Ωı‰_ Á_ÿfl »ı· ±Î‰˘fiı ±˘flÎ ±‹ ¤HÎÌ flı ·˘·.
‰ËηΠ÷ÎflÌ …‹HÎÌ ¤Ωfiı ’ÎÁ wÕÎ_ Ï÷· «Îfl »ı flı ·˘·. ‰ËηΠ÷ÎflÌ fiÎϤ fi˙÷‹ w’, ¨ÕÌ ±Ï÷ √˘‚ »ı flı ·˘·,
‰ËηΠ÷ÎflÎ ¿oà ‰«ı Ï÷· ±ı¿ ±fi’‹ ÁÎfl »ı flı ·˘·. ¿ÏÀ·_¿ Ωı¥fiı ÁËΩfi_ÿ ¿ı ‹fi fl_√«˘‚ »ı flı ·˘·.
‰ËηΠ÷ÎflÎ μfl‹Î_ ωHÎ√HÎ ËÎfl Ωı¥ fiıHÎÎ_ Ãflı flı ·˘·, ‰ËηΠ÷ÎflÌ …_CÎÎ …\√·fiÌ Â˘¤Î ‹fi‹Î_ Ωı¥ flË_ flı ·˘·,
‰ËηΠ÷ı ÷˘ ΩHÎı ≠ı‹Ì …fi Ωı¥ ÏfiI› K›Îfi ‘flı flı ·˘·. ‰ËηΠÏfiI› Ïfifl¬_ Ï’_ÕÌ fiı ’ÎfiÌ ¿˘¥fiı fi‰ ¿Ë_ flı ·˘·.
flÏÁ›Î Ωı¥ ÷‹Îv_ w’ flÏÁ¿ …fi CÎı·ÕÎ flı ·˘·, ‰ËηΠ÷ÎflÎ «flHο‹‚fi_ K›Îfi ‘v_ ±Ï÷ Ëı÷‹Î_ flı ·˘·,
±Î‰˘ ‰ËηΠ≠ı‹Á¬ÌfiÎ fiÎ◊ Á_ÿfl‰fl »ı·ÕÎ flı ·˘·. ±Î‰˘ ‰ËηΠ≠ı‹Á¬ÌfiÎ fiÎ◊ flά_ ‹ÎflÎ Ï«k΋Î_ flı ·˘·.
’ÿ 5 ’ÿ 8
‰ËηΠ÷ÎflÌ ¤Ω …\√· …√ÿÌ Ωı¥fiı Ω™ ‰ÎflHÎı flı ·˘·, ‰ËηΠ÷ÎflÎ …\√· «flHÎ flÁw’ ‰¬Îb_ ‰Ëη‹Î_ flı ·˘·,
¿flfiÎ_ ·À¿Î_ ¿fl÷Î ·Î· ±Î‰˘ fiı ‹Îflı ⁄ÎflHÎı flı ·˘·. ‰ËηΠ±Ï÷ ¿˘‹‚ ±vHÎ flÁ΂ «˘flı Ï«kÎ «Î·‹Î_ flı ·˘·.
‰ËηΠ÷ÎflÌ ±Î_√‚̱˘fiÌ flı¬Î fi¬‹ÏHÎ Ωı¥fiı flı ·˘·, ‰ËηΠ÷Îflı …‹HÎı ±_√ÒÃı Ï÷· ¿ı fi¬‹Î_ Ï«Ë˚fi »ı flı ·˘·,
‰ËηΠ‹ÎflÎ Ï«k΋Î_ flά_ «˘flÌ ¿Ë_ fiÏË ¿˘¥fiı flı ·˘·. ‰ËηΠ»ıS·Ì ±Î_√‚̱ı Ï÷· ±ı¿ Ωı‰Îfiı ‹fi ÿÌfi »ı flı ·˘·.
‰ËηΠ÷ÎflÎ μfl‹Î_ ±fi’‹ »Î’ Ωı‰Îfiı ∞‰ ±Î¿‚˘ flı ·˘·, ‰ËηΠ÷ÎflÎ fi¬fiÌ ±vHÎ÷Î Ωı¥fiı ÂÂÌ¿‚Î ZÎÌHÎ »ı flı ·˘·,
‰ËηΠ‹ÎflΠˈÕı Ëfl¬ fi ‹Î› Ωb_ …ı Ë‹HÎÎ_ ‹‚˘ flı ·˘·. ‰ËηΠflÁ«˘fl «¿˘fl …ı ¤@÷ Ωı‰Îfiı ≠‰ÌHÎ »ı flı ·˘·.
‰ËηΠ÷Îv_ μÿfl ±Ï÷ flÁw’ ÂÌ÷‚ ÁÿÎ fiÎ◊∞ flı ·˘·, ‰ËηΠ÷ÎflÌ ∂K‰˝flı¬Î‹Î_ Ï«kÎ flˢ ¿flÌ ‰ÎÁfiı flı ·˘·,
±Î‰˘ ±˘flÎ ≠ı‹Á¬ÌfiÎ ≠ÎHÎ ‹‚_ ¤flÌ ⁄Î◊∞ flı ·˘·. ‹Î√ı ≠ı‹Á¬Ì ¿fl ΩıÕÌ ÿıΩı ÿÎfi ÿÎÁfiı flı ·˘·.

’ÿ 6 22. ±ÎiÎÎ
‰ËηΠ÷ÎflÌ ‹ÒflÏ÷ ±Ï÷ flÁw’ flÏÁ¿ Ωı¥fiı ∞‰ı flı ·˘·, ÁΑ¿ ¿ı …ıfiı ¤√‰Îfifiı ’΋‰ÎfiÌ ≥E»Î »ı, ÷ıfiı ‹ÎÀı ¤√‰Îfi
‰ËηΠ±ı flÁfiÎ «Î¬HÎËÎfl »Î ÷ı fi‰ ’̱ı flı ·˘·. ±fiı Á_÷fiÌ ±ÎiÎÎfi_ ‹Ëk‰ CÎb_ … »ı. ±ÎiÎ΋Î_ ⁄‘Ì … ‰Î÷ ±Î‰Ì
66 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
Ω› »ı. ÷ı ‰√fl ‹fi‹Î_ ±Î‰ı ÷ı‹, √‹ı ÷ıÀ·Î ≠›Ifi˘ ¤√‰Îfifiı ±fiı
Á_÷fiı flÎ∞ ¿fl‰Î ¿fḻı ’HÎ ÷ı Á‰ı˝ Ωı¥±ı ÷ı‰_ Œ‚ ±Î’Ì Â¿÷Î fi◊Ì.
Áÿ˚√v ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı —
Â_ ◊›_ …’ ÷’ ÷Ìfl◊ı, Â_ ◊›_ ‰‚Ì Ωı√ …√fiı;
Â_ ◊›_ ωzÎ √HÎ ÕËÎ’HÎ◊Ì, Ωı fi flè΢ ËÏfl ‰«fiı.
‹ÎÀı ±ÎiÎÎ »ı ÷ı ‹A› »ı. ±ÎiÎÎ ±fiı μ’ÎÁfiÎ ±ı ⁄ı ’Î_¬˘ »ı.
±ı¿ ’Î_¬ fi ˢ› ÷˘ ’ZÎÌ ∂ÕÌ fi ¿ı.
±ÎiÎÎ Â_ ? lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ Á‰ı˝ ÁIÁ_√Ì ‹ÎÀı ±ÎiÎÎ
·¬Ì »ı. I›Î√Ì ‹ÎÀı ωÂıÊ ±ÎiÎÎ ‘‹Î˝Q≤÷ ±fiı ÏfiW¿Î‹ÂÏ©‹Î_ »ı. ±ı
≠‹ÎHÎı ÁIÁ_√Ì - I›Î√Ì, B≤ËV◊Îl‹Ì - Á‰ı˝±ı flËı‰_ Ωı¥±ı.
±ı μ’flÎ_÷, ¤√‰Îfifiı ±¬_Õ ‘ÎflHÎ ¿flÌ flèÎΠˢ› ±ı‰Î …ı Á_÷ ÷ı
±Î’HÎÎ ÏË÷fiı ±◊ı˝ …ı ‰«fi ¿Ëı ÷ı ≠‹ÎHÎı flËı‰_ ÷ı ’HÎ ±ÎiÎÎ.
ÏÂZÎÎ’hÎÌ‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı «˘A¬_ ·A›_ »ı — “±Î ÏÂZÎÎ’hÎÌ ≠‹ÎHÎı
fiÏË ‰÷ı˝ ÷ı ÷˘ ±‹ÎflÎ Á_≠ÿΛ ◊¿Ì ⁄ËÎfl »ı..” ±Î’HÎı ÁIÁ_√Ì
¿Ëı‰Î¥±ı »Ì±ı ÷˘ ÷’ÎÁ ¿fl‰Ì ¿ı ±Î’HÎı ¿ıÀ·Ì ±ÎiÎÎ ’΂̱ı »Ì±ı !!
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı “¤√‰Îfifiı Ïfifl_÷fl
flÎ∞ flά‰Î ˢ› ÷ıfiı ±ÎiÎÎ ·˘’‰Ì fiÏË.”
±Î’HÎı ÁIÁ_√ ¿fḻı »Ì±ı. ÁΑfi, …’, ÷’ ‰√ıflı ¿fḻı »Ì±ı
÷ı ÂÎ ‹ÎÀı ? ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î ±fiı ÷ı◊Ì ‹˘ZÎ ◊Λ ÷ı ‹ÎÀı. ÷ıfi˘
Áfl‚ μ’Λ ±ÎiÎÎ ’΂‰Ì ÷ı »ı.
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… CÎHÎ̉Îfl ºWÀÎ_÷ ±Î’÷Î —
±ı¿‰Îfl ·Bfi ≠Á_√ μ’„V◊÷ ◊›˘. ¿L›Î ±ı¿ ±fiı ·Bfi ¿flfiÎfl
√HÎ’Ï÷∞ ±fiı ¿ÎÏ÷˝¿ V‰Î‹Ì ⁄ı. ’»Ì ’Ή˝÷Ì∞±ı ¿èÎ_ ¿ı “…ı M≤J‰ÌfiÌ
≠ÿÏZÎHÎÎ ’Ëı·Î_ ¿flÌ ±Î‰ı ÷ıfiı ¿L›Î ‰flı.”
¿ÎÏ÷˝¿ V‰Î‹Ì ÷ı‹fiÎ ‹˘fl ’fl Á‰Îfl ◊¥fiı ∂’ÕuÎ. √HÎ’Ï÷∞ ÷˘
ÂflÌflı ΩÕÎ ±fiı ÷ı‹fi_ ‰ÎËfi ™ÿfl. ÷ı◊Ì ‹Ò_{ΛΠ— “M≤J‰ÌfiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ
¿ı‹ ◊Âı ?”
‹Î÷αı ¿èÎ_ — “±Î √Λ »ı ÷ı M≤J‰Ìfi_ V‰w’ ¿Ëı‰Î› ! ‹ÎÀı ÷ıfiÌ
≠ÿÏZÎHÎÎ ¿fl‰Î◊Ì M≤J‰ÌfiÌ ◊¥ √HÎÎÂı.” √HÎ’Ï÷∞±ı √ΛfiÌ ≠ÿÏZÎHÎÎ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 67
¿flÌ ±fiı ¿L›Îfiı ‰›Î˝. ‹Î÷ÎfiÌ ±ÎiÎÎ ’΂‰Î◊Ì ÷ı‹fiı Á¬ ◊›_.
¤Îÿfl΋Î_ ±Îà ¿HÎ⁄Ì ËÏfl¤@÷˘ μ’fl lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±ÎiÎÎ’hÎ
±ÎT›˘ ¿ı “±Î ’hÎ ‹‚÷Î_fiÌ ÁÎ◊ı ÷‹ı √œ’fl ±Î‰Ωı.”
÷ı ‰¬÷ı ¬ı÷fl˘‹Î_ ’ο ÷ˆ›Îfl ◊¥ √›˘ Ë÷˘. Œ@÷ ·HÎÌfiı CÎfl
¤ı√˘ ¿fl‰Îfi˘ ⁄Î¿Ì Ë÷˘. «Îfl ËÏfl¤@÷˘fiı ω«Îfl ±ÎT›˘ ¿ı “±Î ¿Î‹
’HÎ …wflÌ »ı. ‰‚Ì, ‹ËÎflÎ… ¿ıÀ·_ fl˘¿Âı ÷ı ’HÎ fiyÌ fi ¿Ëı‰Î›. ‹ÎÀı
¬ı÷flfi˘ ’ο »ı ÷ıfi˘ ⁄_ÿ˘⁄V÷ ¿flÌfiı ⁄ı-hÎHÎ Ïÿ‰Á ’»Ì √œÕÎ …¥±ı.”
F›Îflı ⁄ÌΩ «Îfl ËÏfl¤@÷˘ ÷˘ ’hÎ ‹‚÷Î_ … ¬ı÷fl‹Î_ ∂¤˘ ‹˘·
‹ËÎflÎ…fiı ¤fl˘Áı ‹Ò¿Ìfiı √œÕÎ ’Ë˘Ó«Ì √›Î. lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ’_ÿfl
Ïÿ‰Á fl˘@›Î. ‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiı Ëo‹ıÂÎ_ ◊΂fiÌ ≠ÁÎÿÌ ±Î’ı.
¿◊ΉÎ÷ν fiı ÿ½fi-Á‹Î√‹fi_ Á¬ ·¥ ÷ı±˘ ¤ÎÿflÎ ±ÎT›Î.
√΋‹Î_ Ωı›_ ÷˘ ⁄‘Î_ ¬ı÷fl˘ μF…Õ. ¿˘¥fiÎ ¬ı÷fl‹Î_ ±ı¿ ’HÎ »˘Õ
ÿı¬Î÷˘ fi◊Ì. ÷ı‹fiı ◊›_ — “±Î’HÎÎ_ ¬ı÷fl ’HÎ μF…Õ ◊¥ √›Î_ ËÂı.”
CÎıfl ±Î‰Ì ⁄ÌΩ «Îfl ËÏfl¤@÷˘fiı ‹Y›Î. ÷ı‹HÎı flÕ÷Î_ flÕ÷Î_ ‰Î÷
¿flÌ — “÷‹˘ √›Î ’»Ì ⁄Ì…ı … ÿËÎÕı ⁄Î⁄Î ÁÎËı⁄fi_ ¿À¿ ±ÎT›_ fiı
÷ı‹fiÎ C΢Õα˘±ı √΋fiÎ_ ⁄‘Î_ ¬ı÷fl˘‹Î_◊Ì ’ο ÁÎŒ ¿flÌ fiÎA›˘. ÷‹ÎflÎ
«Îfl …HÎfiÎ_ ¬ı÷fl ±¿⁄_‘ »ı. ¿˘¥ ÿά· ◊‰Î Ω› fiı ‰Ì…‚Ìfi˘
{ÎÀ¿˘ ‰Î√ı »ı. ¬ı÷flfiı Ï¿fiÎflı ‹ÎHÎ¿Ì C΢ÕÌfiÎ ÕÎ⁄·Î ’HÎ ÿı¬Î› »ı.
÷‹ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ’Î‚Ì ÷˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_ ±fiı ‹ËÎflÎ…ı
÷‹Îfl˘ ’ο ÁΫT›˘, ±fiı ±‹ı ±ÎiÎÎ ·˘’Ì ÷˘ ⁄ı› ¬˘›_.”
±ÎiÎÎ ’΂‰Î◊Ì ÷◊Î ·˘’‰Î◊Ì ¿ı‰˘ ·Î¤ ±fiı fi¿ÁÎfi ◊Λ »ı ÷ı
±Î ≠Á_√◊Ì Á‹Ω› »ı.
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ±K‘fl
{Ì·Ì, ±ı¿ ’HÎ ‰«fi ËıÃ<_ ’ՉΠfi ÿÌ‘_. “Ω±˘ Ï√flfiÎflfiı ⁄˘·Î‰Ì
·Î‰˘.” ÷˘ ’˘÷ı ∂’ÕuÎ. ¤√÷∞ ¿Ëı — “Ë_ ÷˘ Ï√flfiÎflfiÌ ’ÎÁı …¥
‹Î◊_ ±ÕÎÕÌ ¿ËÌ — ÷fiı V‰Î‹Ì ⁄˘·Î‰ı »ı. ±ı fiÎ ±Î‰ı ÷˘ ±ı ω‹¬
ÃflÂı, ’HÎ Ë_ ÷˘ ÁL‹¬ flËÌÂ.” ±Î‹, ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…ı ±ÎiÎÎ ±K‘fl
{Ì·Ì ÷˘ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi˘ ¬flı¬fl˘ flÎ∞’˘ ‹Y›˘.
μ’ÏfiÊÿ‹Î_ ’HÎ ±ÎiÎΒηfifiÎ ±ÿ˚¤÷ ÿά·Î±˘ ÁI›¿Î‹
68 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
Ω⁄ÎÏ·, ±ÎvHÎÌ, μ’‹L› ‰√ıflı ∑ÏÊ¿<‹Îfl˘fiÎ »ı. ±ÎiÎΒηfi◊Ì …
÷ı‹fiı ⁄˛õiÎÎfi ≠ÎM÷ ◊›_. ‹ÎÀı ±ÎiÎÎ ±K‘fl {Ì·‰Îfi_ ‹Ëk‰ ÂÎVh΋Î_
CÎb_ … »ı.
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¿èÎ_ »ı ¿ı “±ÎiÎÎ ’‚ı ÷ıÀ·Ì
‰ÎÁfiÎ ⁄‚ı.” ‰‚Ì ¿èÎ_ ¿ı “±‹ı …ı …ı ±ÎiÎÎ ¿fḻı »Ì±ı ÷ı‹Î_ ‹ËÎflÎ…fiÌ
‹ÒÏ÷˝ ±Î’̱ı »Ì±ı, ’HÎ …ıfiı iÎÎfi fiÏË ÷ıfiı ±ı ‰Î÷ Á‹Ω› fiÏË.”
V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì Ω√Î ¤@÷ ÁÎ_¬ÕΉÿflfiÎ ⁄ÌÕ‹Î_ Á˘‚ Ïÿ‰Á
¬Õ ÁΫ‰‰Î flèÎÎ. ’HÎ ±ÎiÎΒηfifiÎ ≠÷Î’ı …^fiÎ√œ‹Î_ «Î·÷˘ μIÁ‰
±fiı ¿◊ΉÎ÷ν ’˘÷ı ≠I›ZÎ ÿı¬÷Î ±fiı ÁÎ_¤‚÷Î.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷ √.‹. 51‹Î_ ¿èÎ_ »ı — “±ÎiÎ΋Î_ ‰÷ı˝ »ı ÷ı
… ±ÎI‹ÁkÎÎ w’ı ‰÷ı˝ »ı.” ‹ÎÀı ±ÎiÎÎ ’΂‰Î‹Î_ Á‰˝ ‰Î÷ ±Î‰Ì Ω› »ı.
±ÎiÎÎ ±fiı μ’ÎÁfiÎ ±ZÎfl‘΋‹Î_ …‰Î ‹ÎÀıfiÌ ⁄ı ’Î_¬˘ »ı. ±ı¿
’Î_¬◊Ì ’_¬Ì ∂ÕÌ fi ¿ı, ÷ı‹ ±ı¿ … ÁΑfi◊Ì ¿Î‹ fi «Î·ı. ‹A› ±ÎiÎÎ
“ÁŸ¡Êà◊ÊŸ¢ ’˝rÊÔM§¬¢ Œ„UòÊÿÁfl‹ˇÊáÊ◊˜” ±ı »ı. ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiı ’˘÷Îfi˘
±ÎI‹Î ‹ÎfiÌ Á‰˝ Ïø›Î ¿fl‰Ì. ‹ÎÀı ¤√‰Îfifiı flÎ∞ ¿fl‰Î ˢ› ÷ı‹HÎı
±ÎiÎÎ ±b‹ÎhÎ ’HÎ fi ·˘’‰Ì. ±ÎiÎÎfiı ωÊı ºœ’HÎı ‰÷˝‰_.
23. μ’ÎÁfiÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı “μ’ÎÁfiÎ ‰√fl ¿˘¥ ‰Î÷fiÌ
ÏÁÏ© ◊÷Ì fi◊Ì.”
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ’HÎ ¿èÎ_ »ı ¿ı “¿ÿÎÏ’
±ÎiÎ΋Î_ Œıfl ’Õı ÷˘ ≠ΛÏçkÎ ¿flÌfiı ’HÎ Â© ◊‰ÎÂı, ’HÎ Ωı
μ’ÎÁfi΋Î_ Œıfl ’Õu˘ ÷˘ ÷ı ¬Î‹Ì ¤Î_√Âı fiÏË.” ‹ÎÀı μ’ÎÁfiÎ ±ı‰Ì
Á‹…‰Ì …ı◊Ì ¿S›ÎH΋Î_ ωCfi fi ±Î‰ı. ‹ÎÀı μ’ÎÁfiÎ «˘A¬Ì Á‹…‰Ì.
μ’ÎÁfiÎfiÌ ºœ÷Î flά‰Ì.
μ’ÎÁfiÎ ±ıÀ·ı Â_ ? ÷˘ μ’ Ü ±ÎÁfi, ±ıÀ·ı Á‹Ì’‹Î_ ±ÎÁfi.
¤√‰ÎfifiÌ Á‹Ì’‹Î_ flËı‰_ ±◊ν÷˚ Ëo‹ıÂÎ_ ¤√‰ÎfifiÎ Á΋ÌM›fi˘
±fi¤‰ ¿fl‰˘ ÷ıfi_ fi΋ μ’ÎÁfiÎ.
μ’ÎÁfiÎ Ëo‹ıÂÎ_ ±ZÎflw’ ¿ı ⁄˛õw’ ◊¥fiı ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘› »ı. lÌ∞-
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 69
‹ËÎflÎ… ‰«fiÎQ≤÷ √.‹. 3‹Î_ μ’ÎÁfiÎfiÌ flÌ÷ Á‹Ω‰÷Î_ ¿Ëı »ı —
“’˘÷ÎfiÎ ∞‰ÎI‹Îfiı ±ı ⁄˛õ Á_√Î◊ı ±ı¿÷Î ¿flÌfiı ’fl⁄˛õfiÌ V‰Î‹Ì-
Áı‰¿¤Î‰ı μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Ì.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±Î ‰«fi ±fiÁÎfl μ’ÎÁfiÎ ÷˘ Ëo‹ıÂÎ_ ’fl⁄˛õfiÌ
… ¿fl‰ÎfiÌ Ë˘› »ı. ±◊ν÷˚ μ’ÎÁfiÎ Ëo‹ıÂÎ_ ⁄ı «flHÎfiÌ … »ı. ’fl_÷
’fl⁄˛õfiÌ ±Î μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Î ‹ÎÀıfi˘ ±Îÿ½ ±ZÎfl⁄˛õ »ı. ÷ı◊Ì …ı‰Ì flÌ÷ı
±ZÎfl⁄˛õ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿flı »ı, ÷ı‰Ì μ’ÎÁfiÎ ÷˘
±Î’HÎı F›Îflı ±ZÎflw’ ◊¥±ı I›Îflı … ¿flÌ Â¿Ì±ı. ‹ÎÀı ±ZÎflw’ ◊¥fiı
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Ì ±ı … ÏÁ©Î_÷ »ı.
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ÁÿÎ ÏÿT›√H΢ ›@÷, ÁÿÎ ÁοÎfl, Á‰˘˝’flÌ,
Á‰˝iÎ, Á‰˝¿÷ν ±fiı ÁÿÎ ≠√À Á‹…‰Î ±fiı ±Î‰Ì Á‹…HÎ ¶ÎflÎ ÷ı‹fi_
Á÷÷ Á΄LfiK› ±fi¤‰‰_ ÷ıfi_ … fi΋ μ’ÎÁfiÎ.
’fl⁄˛õ lÌ∞‹ËÎflÎ… ±fi_÷, ±‹ÎÏ›¿ ±fiı ÏÿT› √H΢fiÎ ‘Îfl¿ »ı.
÷ı±˘ Á‰˝√HÎı Á_’Lfi, Á‰˝ Á¬fiÎ ÏfiÏ‘ ±fiı Á‰˝ ÿ˘Êı flÏË÷ »ı. ÷ı±˘
±Ï÷ w’‰Îfi ±fiı ±Ï÷ ÷ı…V‰Ì »ı. ÷ı±˘ ÁÿÎ ÁοÎfl »ı ±◊ν÷˚ ÷ı‹fi˘
±Î¿Îfl ±fiı w’ ÏÿT› ±fiı ±‹ÎÏ›¿ »ı. ÷ı±˘ ÁÿΠ϶¤… ±fiı
Ï¿Â˘fl‹ÒÏ÷˝ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˘˝’flÌ »ı. ÷ı±˘ ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ±ZÎfl‹@÷˘
±fiı ±ZÎfl⁄˛õ - ±ı Á‰˝◊Ì ’fl »ı. ÷ı Á˙fiÎ V‰Î‹Ì »ı. ÷ı±˘ ±ı¿ …
V‰÷_hÎ »ı. F›Îflı ∞‰, ¥rfl, ‹Î›Î, ‹@÷˘ ±fiı ±ZÎfl⁄˛õ ’fl⁄˛õfiı
±Î‘Ìfi »ı. ÷ı±˘ Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ »ı, Á‰˝fiÎ Ïfi›_÷Î »ı, Á‰˝fiÎ ±Î‘Îfl
»ı ±fiı ±Ï÷ Á‹◊˝ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ’vÊ˘k΋
»ı. ÷ı‹fiÌ ≥E»Î ≠ıflHÎÎ◊Ì ±‰÷Îfl˘ ωflÎÀ⁄˛õ΋Î_◊Ì μI’Lfi ◊Λ »ı. ÷ı
Á‰˝ ±‰÷Îfl˘‹Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±fi≠‰ı Ë÷˘ ±fiı ˢ› »ı. ±ZÎfl’›*÷
Á‰˝fiı ’˘÷Îfi΋Î_ ·Ìfi ¿flÌ fiά‰ÎfiÌ Â„@÷ ÷ı±˘ ‘flΉı »ı. ÷ı±˘
›˘√ırfl »ı ±fiı Á‰˝ ›˘√¿‚ÎfiÎ ÏfiÏ‘ »ı. ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi ’˘÷ÎfiÎ
ÏÿT› ±ZÎfl‘΋‹Î_ flèÎÎ ◊¿Î ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ’˘÷ÎfiÌ ≥E»Î±ı ¿flÌfiı
F›Î_ …ı‰_ w’ ≠¿ÎU›_ Ωı¥±ı I›Î_ ÷ı‰Î w’fiı ≠¿ÎÂı »ı ±fiı ‹‹ZÎ±˘fiı
Á¬ ±Î’ı »ı. ±ZÎfl‘΋‹Î_ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ‹@÷˘ ±fiı ±ZÎfl⁄˛õ ÷ı‹fiÎ_
70 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
«flHο‹‚fiÌ Áı‰Î‹Î_ ˢ› »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝iÎ »ı. ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ˘fiÎ_ ∞‰-≠ÎHÎÌ‹Îh΋Î_
÷◊Î ¥rfl, ±ZÎfl‹@÷˘ ±fiı ±ZÎfl⁄˛õ‹Î_ ±_÷›Î˝‹Ì’HÎı flèÎÎ »ı. ±fi_÷
¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÎ_ ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎfiÌ Ïø›Îfiı ’˘÷ÎfiÎ ‘΋‹Î_ flèÎÎ ◊¿Î ÷ı±˘
ΩHÎı »ı - ËV÷΋·¿‰÷˚ ≠I›ZÎ ÿı¬ı »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝¿÷ν »ı; ¿÷*, ±¿÷* ±fiı ±L›◊ο÷* „@÷ ‘flΉı
»ı. ÷ı‹fiÌ ≥E»Î ‰√fl ÁÒ ¿<_ ’Î_ÿÕ<_ ’HÎ Ë·ÎT›_ Ë·÷_ fi◊Ì. Á‰˝fiÎ
¿‹˝Œ‚≠ÿÎ÷Î ’HÎ ÷ı±˘ … »ı. ÷ı‹fiÌ ≠ıfl¿ „@÷ ‰√fl ∞‰-≠ÎHÎÌ‹ÎhÎ,
¥rfl˘, ‹Î›Î ¿ı ‹@÷˘ ±ı ¿˘¥ ¿Î_¥ ¿fl‰Îfiı Á‹◊˝ fi◊Ì. ÷ı‹fiÌ ≥E»Î◊Ì
… ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_ÕfiÌ μI’ÏkÎ, „V◊Ï÷ ±fiı ≠·› ◊Λ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÿÎ ÏÿT›‹ÒÏ÷˝ »ı. ÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝ …ı‰Ì ±ZÎfl‘΋‹Î_
±fi_÷ ±ˆr›˝, „@÷ ±fiı ÏÿT›√HÎ Á_’Lfi »ı, ÷ı‰Ì fiı ÷ı‰Ì … ±ËŸ
M≤J‰Ì ’fl ‹fiW› V‰w’ı ’HÎ ÏÿT› ±fiı ±fi_÷ „@÷ ÷◊Î ±ˆr›ı˝ ›@÷
»ı. ‘΋fiÌ ‹ÒÏ÷˝ ±fiı ±ËŸ ≠I›ZΠω«fl÷Ì ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ¿Î_¥ ¤ıÿ fi◊Ì.
÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı ÁοflfiÎ fiÎÏfl›ı‚fiÌ ’ıÃı I›Î√¤Î√ Á‹…‰˘ fiËŸ.
±ËŸ M≤J‰Ì ’fl ÷ı‹fiÌ ‹ÒÏ÷˝fiı ωÊı …ı ¿Î_¥ ÿıˤΉ …ı‰_ …HÎΛ »ı ÷ı ÷˘
fiÀ(Ωÿ√fl)fiÌ ‹Î›ÎfiÌ ’ıÃı »ı.
¤√‰Îfi ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ∞‰fiÎ ¿S›ÎHÎfiı ±◊ı˝ F›Îflı ±‰÷Îfl
‘ÎflHÎ ¿flı »ı I›Îflı ’˘÷Îfi_ …ı ±ZÎfl‘΋ ±fiı «ˆ÷L›‹ÒÏ÷˝ ±ı‰Î …ı ’ÎÊ˝ÿ
±fiı ’˘÷ÎfiÎ_ …ı Á‰ı˝ ±ˆr›˝ ÷ı ÁÏË÷ … ’‘Îflı »ı. ‹ÎÀı “¤√‰ÎfifiÎ
¤@÷fiı ¤√‰Îfifi_ V‰w’ ±ZÎfl‘΋ ÁÏË÷ M≤J‰Ì μ’fl Ï⁄flÎ…‹Îfi »ı
±ı‹ Á‹…‰_ ±fiı ⁄ÌΩ ±Î√‚ ’HÎ ±ı‰Ì flÌ÷ı ‰Î÷ν ¿fl‰Ì.” (‰«.
√.≠. 71).
±Î‹, lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ZÎflfiÌ ÁÎ◊ı … ’˘÷Îfi_ V‰w’ Á‹…‰Îfi_ »ı
±ı‹ Ïfiÿı˝Â ¿›˘˝ »ı ±fiı ±ı flÌ÷ı ±ZÎflw’ ◊¥fiı ’vÊ˘k΋fiÌ μ’ÎÁfiÎ
¿fl‰Ì ±ı … ÁÎ«Ì ±fiı Â© μ’ÎÁfiÎ »ı, ÷ı Á‹ΩT›_ »ı.
Áÿ˚√v √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õfi_ V‰w’ »ı. …ı‹
’fl⁄˛õ ±ı¿ ±fiı ±Ï¶÷Ì› (±ΩıÕ) »ı, ÷ı‹ ±ZÎfl⁄˛õ ’HÎ ±ı¿ ±fiı
±Ï¶÷Ì› »ı.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 71
±ZÎfl⁄˛õ Á÷˚, Ï«ÿ˚, ±Îfi_ÿ »ı. ÷ı ±fiÎÏÿ ±fiı ÏfiI› »ı. ±ZÎfl⁄˛õ
’HÎ Á‰˝ ‹ÎÏ›¿ ±fiı ≠οÚ÷ √HÎ◊Ì flÏË÷ ±fiı ÏÿT› √H΢±ı ›@÷ »ı.
÷ı◊Ì ±ZÎfl⁄˛õ ’HÎ Ïfi√˝HÎ »ı. ±ZÎfl⁄˛õ, ±ı ’˘÷ÎfiÎ Á_⁄_‘‹Î_ …ı ¿˘¥
±Î‰ı ÷ıfiı ’HÎ Ïfi√˝HÎ ¿flÌ fiάı »ı. ±ZÎfl⁄˛õ ±ı ∞‰, ¥rfl ±fiı
‹Î›ÎfiÎ ¿ÎflHÎ »ı (±ËŸ ¿ÎflHÎ ±ıÀ·ı μI’ÏkÎ Á√˝‹Î_ ωfl΋ ’΋ı·Î,
÷ı‹fiÌ º„WÀ◊Ì ’λΠμI’Lfi ◊›Î »ı ÷ı‹ Á‹…‰_) ±fiı ÷ı‹fiÎ ±Î‘Îfl »ı.
÷ı ±¬_Õ ±fiı ±Ï‰fiÎÂÌ »ı, ¿Î‚, ‹Î›Î◊Ì ’fl »ı. ±ZÎfl⁄˛õ Ïfifl_Â,
Ïfiω˝¿ÎflÌ ±fiı ¿>ÀV◊ („V◊fl) »ı. hÎHÎı √H΢◊Ì ’fl - √HÎÎ÷Ì÷ »ı.
±Î ±ı¿ … ±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ ÏfiflοÎfl ±ı¿flÁ «ˆ÷L›
Ï«ÿοÎÂw’ı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ˘fiÎ ±Î‘Îfl »ı, ÷ı … ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ‘΋w’ı
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ±fiı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ±ZÎfl‹@÷˘fiı ÁÿΛ ‘ÎflÌ flèÎ_ »ı.
±Î ‘΋w’ ±ZÎfl ÷ı ±‹Î’ ±fiı ωÂ΂ »ı. ÷ı‹fiÎ ±ı¿ ±ı¿ fl˘‹fiı
ωÊı ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ ±bfiÌ ’ıÃı ∂Õ÷Î_ Œflı »ı. ±ZÎflfiÌ ±Î‰Ì ‹˘À’
»ı ¿ı ÷ıfiÌ ±Î√‚ ⁄˛õÎ_Õ ±b …ıÀ·Î_ fiÎfiÎ_ …HÎΛ »ı. ÷ı ±ZÎflfi_
Á√HÎ V‰w’ »ı.
±Î … ±ZÎfl⁄˛õ ÏÿT›’vÊοÎflı ‰‚Ì ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ◊¿Î ±¬_Õ
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfiÌ Áı‰Î‹Î_ flËı »ı. ‹ÒÏ÷˝‹Îfi ±ZÎfl⁄˛õ ÷˘
¤√‰ÎfifiÎ μk΋ ¤@÷ »ı ±fiı ‹‹ZÎ±˘ ‹ÎÀı ¤„@÷-μ’ÎÁfiÎfi˘
±Îÿ½ »ı. ’vÊ˘k΋ ¤√‰Îfi …ı‰Î ±ZÎfl‹Î_ flèÎÎ »ı ÷ı‰Î ≠¿ÚÏ÷’vÊ,
‹@÷’›*÷ ¿˘¥‹Î_ flèÎÎ fi◊Ì. ±ZÎfl⁄˛õ Áı‰¿w’ı ’˘÷ÎfiÎ V‰Î‹Ì …ı
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ÷ıfiÌ Áı‰Î‹Î_ ±¬_Õ flËı »ı. ’vÊ˘k΋ ±fiı ±ZÎfl
‰E«ı ¿Î›‹fi˘ V‰Î‹Ì-Áı‰¿¤Î‰ı ±M≤◊¿˚ Á_⁄_‘ »ı. ±ZÎfl⁄˛õ ÂflÌfl »ı
±fiı ’vÊ˘k΋ ÂflÌflÌ »ı.
F›Îflı ÁÎZÎÎ÷˚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ≠√À Á_√ ‹‚ı, I›Îflı ÷ıfiÎ Á_√ı ¿flÌfiı
∞‰ ⁄˛õw’ ◊Λ »ı. ‰«. ¿ÎÏfl. 1 ≠‹ÎHÎı …ı‹ ¤‹flÌfiı Á_√ı … ≥›‚
¤‹flÌ ◊Λ »ı; ÷ı‹ ≠√À ±ZÎfl⁄˛õfiÎ Á_⁄_‘ı … ±Î ∞‰ ⁄˛õw’ ◊¥
’vÊ˘k΋fiÌ μ’ÎÁfiÎfi˘ ±Ï‘¿ÎflÌ ⁄fiı »ı. I›Îflı … Ïfiω˝¿S’ Ïfiç›fiÌ
„V◊Ï÷ ◊Λ »ı, I›Îflı … ±ÎI›_Ï÷¿ ‹˘ZÎ ◊Λ »ı ±fiı ±ZÎfl‘΋fiÌ
≠΄M÷ ◊Λ »ı.
72 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±_÷‘νfi ◊›Î ’»Ì ¿S›ÎHÎfi_ ¶Îfl
⁄_‘ ◊›_ fi◊Ì. V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷˘‹Î_ ¿èÎ_ »ı — “Ë_ ÷˘ Ï«fl_∞‰ »\_.” ±◊ν÷˚
±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ - ’fl‹ ¤Î√‰÷ Á_÷w’ı ±Î M≤J‰Ì ’fl
ÁÿÎ ≠√À ω«fl÷Πˢ› »ı. ±Î ≠√À ⁄˛õV‰w’ √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ¶ÎflÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ… ±Î M≤J‰Ì ’fl ÁQ›¿˚ ≠¿Îflı ≠√À flËı »ı ±fiı ‹‹ZÎ
∞‰˘fiı ⁄˛õ„V◊Ï÷ ’‹ÎÕÌfiı ÷ı‹fi_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ¿flı »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿Ëı »ı — ±ı‰Î ≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷ ¶ÎflÎ Á‰˝ Ïø›Î
¿flfiÎfl ¤√‰Îfi »ı, “±Î‰Î Á_÷ ÷ı V‰›_ ËÏfl »ı.” ±Î‰Î ÁΑfi˘ Á_√
¿fl‰˘ ±ı … ¿S›ÎHÎfi_ ±ÁΑÎflHÎ ÁΑfi »ı. ±ı‰Î Á_÷fi_ ÿ½fi ◊›_ I›Îflı
±ı‹ ΩHΉ_ …ı, “‹fiı ÁÎZÎÎ÷˚ ¤√‰Îfifi_ ÿ½fi ◊›_.” ‹ÎÀı ±ı Á_÷ ÷˘
Á‰˝ …√÷fiÎ ±Î‘Îflw’ »ı. F›Îflı ±Î‰˘ Á_÷Á‹Î√‹ ≠ÎM÷ ◊›˘ I›Îflı
ÿıË ‹Ò¿Ìfiı …ıfiı ’΋‰Î Ë÷Î ÷ı ÷˘ ÿıË »÷Î_ … ‹Y›Î »ı. ‹ÎÀı …ıfiı
’fl‹’ÿ ¿Ë̱ı, ‹˘ZÎ ¿Ë̱ı, ÷ıfiı »÷Ì ÿıËı … ’ÎQ›˘ »ı. ±fiı ±ı‰Î
ÁΑfiÌ Áı‰Î ¿flı ÷˘ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰Î ÷S› Œ‚ ◊Λ »ı. ±Î‰Î ≠√À
⁄˛õV‰w’ Á_÷fi˘ …ı ¿˘¥ ‹‹ZÎ ‹fi-¿‹˝-‰«fiı Á_√ ¿flı »ı ±fiı ÷ıfiÌ
±ÎiÎÎ ’΂ı »ı ÷ı ∞‰ Ïfiÿ˘˝Ê ◊¥ ⁄˛õw’ ◊¥ Ω› »ı ±fiı »÷Ì ÿıËı
’fl‹’ÿ …ı ‹˘ZÎ ÷ıfiı ’΋ı »ı.
±Î M≤J‰Ì ’fl ±‰÷Îfl ‘ÎflHÎ ¿›Î˝ ’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ÎI›_Ï÷¿
¿S›ÎHÎfi˘ ‹Î√˝ «Î· flËı ±ı Ëı÷◊Ì √HÎÎ÷Ì÷ Á_÷ ¶ÎflÎ ÁÿÎ ≠√À »ı.
‰«fiÎQ≤÷ ’_«Î‚Î-7 ≠‹ÎHÎı ±Î M≤J‰Ì ’fl◊Ì ¤√‰Îfi ¿ÿÌ ±_÷‘νfi
◊›Î … fi◊Ì. ÷ı±˘ ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ¶ÎflÎ ≠√À Ë÷Î.
I›Îfl ⁄Îÿ μkÎfl˘kÎfl ⁄˛õV‰w’ ¤√÷∞ ‹ËÎflÎ…, ⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…, ⁄˛õV‰w’ ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ… ±fiı Ëη ≠√À ⁄˛õV‰w’
≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… - V‰Î‹ÌlÌ fiÎflΛHÎV‰w’ÿÎÁ∞ ¶ÎflÎ ≠√À »ı.
±Î ≠‹ÎHÎı lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ZÎfl⁄˛õV‰w’ Á_÷ ¶ÎflÎ M≤J‰Ì μ’fl ÁÿÎfiı
‹ÎÀı ≠√À flèÎÎ »ı, ‹‹ZÎ ∞‰˘fi_ ¿S›ÎHÎ ¿flÌ ÷ı‹fiı Á¬ ±Î’Ì ’˘÷ÎfiÎ
‘΋fiı ’‹ÎÕÌ flèÎÎ »ı.
±_÷‹Î_, ±Î’HÎÌ μ’ÎÁfiÎ ±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰Î˝‰÷ÎflÌ ’ÒHν
’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ (’fl⁄˛õ), √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 73
±fiÎÏÿ ±ZÎfl⁄˛õ ¶ÎflÎ lÌ∞‹ËÎflÎ… ÁÿÎ ≠√À flËÌ ‹‹ZÎ ∞‰˘fi_
¿S›ÎHÎ ¿flı »ı. ±ı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl »ı. ≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ…
±ı ±Î…ı ‹˘ZÎfi_ ¶Îfl »ı.
24. fl΋⁄Î¥
√…flÎ÷‹Î_ ‹Ëı‹ÿΉÎÿ ’ÎÁı ¿Ã·Î· ±ı¿ fiÎfi_ √΋ »ı. ±ı¿
⁄˛ÎõHÎ ⁄Î¥ ËÏfl¤@÷ I›Î_ flËı÷Î_ Ë÷Î_. ±Î¬Î √΋‹Î_ ±Î ±ı¿ … ⁄Î¥
ÁIÁ_√Ì Ë÷Î_. lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠I›ı ÷ı‹fiı ’‰˝÷≠Λ - ±fiL› ÏfiWÃÎ Ë÷Ì.
÷ı±˘ ±ı¿ Ïÿ‰Á ¿>‰ı ’ÎHÎÌ ¬ıÓ«Ì flèÎÎ_ Ë÷Î_. ÷ı Á‹›ı lÌ∞‹ËÎflÎ…
Á_÷‹_Õ‚ ÁÎ◊ı √΋fiÌ ¤Î√˘‚ı◊Ì ’ÁÎfl ◊›Î. ±Î ΩHÎ ◊÷Î_ …
fl΋⁄Î¥±ı ¿>‰ı◊Ì ÁÌ‘Î_ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı …¥ ωfi_÷Ì’Ò‰˝¿ ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ¿èÎ_ —
“Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î… ÷˘ ±Î √΋‹Î_ ’‘Îfl˘ fiı ‹Îv_ CÎfl ’Ήfi ¿fl˘.
‹ÎflÎ◊Ì ⁄fiÂı ÷ı‰Ì Áı‰Î ¿flÌÂ. ’HÎ ±ËŸ Á‘Ì ’‘Λν »˘ ÷˘ ˉı CÎfl
’Ήfi ¿›Î˝ ωfiÎ …‰ÎÂı fiÏË. ±Î’fiÎ_ ’Ïfi÷ ’√·Î_◊Ì √΋‹Î_ ’HÎ
ÁIÁ_√ ◊Âı.”
“÷‹Îfl˘ ¤Î‰ CÎH΢ »ı ÷ı ±‹ı ΩHÎ̱ı »Ì±ı, ’HÎ ±I›Îflı ‰fl÷η
’ˢӫ‰ÎfiÌ μ÷Ή‚ »ı. ±Î…ı ÷˘ fl˘¿Î‰ÎÂı fiÏË, ’HÎ ¤Ï‰W›‹Î_ …wfl
±ËŸ ±Î‰ÌÂ_. ‹ÎÀı ±Î…ı ±‹fiı flÎ∞ ◊¥fiı flΩ ±Î’˘.” lÌ∞‹ËÎflÎ…ı
÷ıfi˘ ¤Î‰ ΩHÎÌ ≠ı‹◊Ì ¿èÎ_.
’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ±Î‰Ì ‰ÎHÎÌ ÁÎ_¤‚Ì fl΋⁄Î¥ ‰‘ ¿Î_¥ ⁄˘·Ì
Â@›Î_ fiÏË. ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ‹fl∞ ≠‹ÎHÎı ‰÷ı˝ ÷ı … ±Îÿ½ ¤@÷
¿Ëı‰Î›. fl΋⁄Î¥ ±Î‰Î_ ±Îÿ½ ¤@÷flÎ… Ë÷Î_. lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰‘
fl˘¿Î¥ ¿ı ÷ı‹ fi◊Ì ±ı‹ ΩHÎÌfiı ÷fl÷ … ’ÎHÎÌ ¤flı·_ ⁄ıÕ<_ ‹Î◊ı◊Ì
μ÷Λ*. Á‰ı˝fiı ¤Î‰◊Ì ’ÎHÎÌ ’Λ_. ’»Ì ¿èÎ_ — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! ±Î ’ÎHÎÌfiÎ
CÎÕ΋Î_ ±Î’ ’√ ⁄˘‚˘.”
“÷ı ’ÎHÎÌfi_ ÷‹ı Â_ ¿fl¢ ?” ‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_.
fl΋⁄Î¥ ⁄˘S›Î_ — “±Î «flHÎÎQ≤÷ Ë_ ◊˘Õ<_ ’Ì ±fiı ⁄οÌfi_ √΋fiÎ
¿>‰Î‹Î_ fiάÌÂ. ±Î √΋‹Î_ ÁIÁ_√ fi◊Ì, ’HÎ ±Î ≠ÁÎÿÌfi_ ’ÎHÎÌ
ΩHÎı-±ΩHÎı …ı ’ÌÂı ÷ıfiı ÁIÁ_√fiÎ Á_V¿Îfl ◊Âı; ÁIÁ_√Ì ◊¥ ±Î’fi_
74 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¤…fi ¿flÂı.”
’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ’ÎÁı ¿˘¥ ¤˙Ï÷¿ Á¬fiÌ ‹Î√HÎÌ fi ¿fl÷Î_
¿ı‰‚ “Á˙fi_ ÁÎv_ ◊Λ” ±ı ¤Î‰fiÎfi_ ¤√‰Îfi V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎı ±Î‰Î_
VhÎÌ-ËÏfl¤@÷˘‹Î_ ÏÁ_«fi ¿›* Ë÷_. ±Î ≠Á_√‹Î_ ±Î ¤@÷fiÎ μI¿ÚWÀ
¤„@÷¤Î‰fi_ ÿ½fi ◊Λ »ı.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ÁÎ◊ı ±Î‰ı·Î ÁflάΫfl ÷◊Î Á˘‹·Î¬Î«fl ‰√ıflı
¿ÎÃÌ ËÏfl¤@÷˘ ±Î ÁÎ_¤‚Ì CÎHÎÎ … flÎ∞ ◊›Î ±fiı fl΋⁄Î¥fiı ¿èÎ_ —
“÷‹ÎflÎ_ ‘L›¤ÎB› »ı ¿ı ÷‹ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fi˘ ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹Ωı »˘
fiı ±«‚ ωrÎÁ ‘flΉ˘ »˘.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±I›_÷ ≠ÁLfi ◊¥ ’ÎHÎÌ‹Î_ ’√ ⁄˘Y›Î. fl΋⁄Î¥fiÎ
±Îfi_ÿfi˘ ’Îfl fi flè΢. ‹ËÎflÎ… ÷˘ ‰fl÷ηfiı ‹Î√ı˝ «Î·Ì fiÌ¿Y›Î.
fl΋⁄Î¥±ı ◊˘Õ<_ ’ÎHÎÌ ±ı CÎÕ΋Î_◊Ì ’Ì‘_ fiı ⁄οÌfi_ ¿>‰Î‹Î_ fiÎA›_.
√΋fiÎ …ı ¤Î√‹Î_ ±Î ¿>‰˘ »ı I›Î_fiÎ ÷‹Î‹ ‰_ÂΩı‹Î_ ±zÎÏ’ ’›*÷
ÁIÁ_√ …‚‰Î›˘ »ı. Œ@÷ ≠ÁÎÿÌfi_ ’ÎHÎÌ ’Ì‘Îfi˘ ¿ı‰˘ ±ÿ˚¤÷ ≠÷Î’ !
25. ÁflάΫfl
·˘›Î √΋fiÎ ÁflάΫfl ±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’fl‹ Á¬Î.
’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiı ωÊı ÷ı±˘ ±ÁΑÎflHÎ VfiıË◊Ì ΩıÕÎ¥ √›Î Ë÷Î fiı
Á‹√˛ ∞‰fi ÁIÁ_√’flΛHÎ ¿flÌ ÿÌ‘_ Ë÷_. ÷ı±˘ ÂflÌflı ¤Îflı V◊Ò‚ Ë÷Î.
‹Î◊ı ‹˘ÀÌ ’ÎCÎ, ⁄ÌΩ flÎΩ±˘ ¿fl÷Î_ ÷tfi …\ÿÎ ≠¿ÎflfiÌ ⁄Î_‘÷Î. ÷ı±˘
⁄˘·‰Î‹Î_ ±ı‰Î ÷˘ ¿<‚ Ë÷Î ¿ı Á΋ı √‹ı ÷ı‰˘ flÎΩ Ë˘›, I›Î√Ì Ë˘›,
Ωı√Ì-…Ï÷ ˢ›, ’HÎ ±‰Áfl Ωı¥fiı ±ı‰_ ‰«fi ⁄˘·ı ¿ı …wfl ÷ıfiı ËÁ‰_
… ±Î‰ı. ⁄ÌΩfiı ËÎV›flÁ‹Î_ Õ<⁄ÎÕÌ ÿı ’HÎ ’˘÷ı Ï⁄·¿<· ËÁı fiÏË.
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ’fl‹ Á¬Î ˢ‰Î »÷Î_ ‹ËÎflÎ…fiÎ Á_÷˘fiı ‹fi, ¿‹˝,
‰«fiı fi‹ı. ±_÷fl‹Î_ ·ıÂ’HÎ ¿’À ¿ı ¿<ÏÀ·÷Î fiÏË. ±ı‰Î Áfl‚
V‰¤Î‰fiÎ ÷ı±˘ Ë÷Î. ÷ı‹fiı T›‰ËÎfl‹Î_ ±fiı¿ ‹U¿ı·Ì±˘ ±Î‰Ì ’HÎ
¿˘¥ Ïÿ‰Á ÷ı‹fiÌ ‘Ìfl… Õ√Ì fiËŸ.
±ı¿ ‰¬÷ ÁflάΫfl ·˘›Î‹Î_ ’˘÷ÎfiÎ CÎfl‹Î_ ÁÒ÷Î Ë÷Î. ÷ı Á‹›ı
«˘fl˘±ı ±Î‰Ìfiı CÎfl‹Î_ ⁄ο˘v_ ’ÎÕu_ fiı ÷ı‹fi˘ ‹˘À˘ ’ÀÎfl˘ «˘flÌ √›Î.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 75
’˘÷ÎfiÎ ±fiL› ¤@÷fiÌ ±¬_Õ flZÎ΋Î_ flËı·Î lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±ı ’ÀÎfl΋Î_
±ı‰_ ‰…fi ‹Ò¿Ì ÿÌ‘_ ¿ı «˘fl˘ √΋fiÌ ¤Î√˘‚◊Ì ‰‘ ÿÒfl ÷ı ·¥ …¥
Â@›Î fiÏË. ±…‰Î‚_ ◊÷Î_ Á˙ Ω√Ì …Âı ±ı ⁄Ì¿◊Ì ’ÀÎfl˘ ‹Ò¿Ìfiı «˘fl
÷˘ ¤Î√Ì √›Î. ¤Î√˘‚◊Ì ’ÁÎfl ◊÷Î Á˙±ı ’ÀÎfl˘ Ωı›˘ fiı ÷’ÎÁ
¿fl÷Î_ “±Î ÷˘ ÁflάΫflfi˘ »ı” ÷ı‰_ ‹Î·Ò‹ ’Õu_. Á˙±ı ÁflάΫflfiı
Á‹Î«Îfl ±ÎM›Î. ÁflÎ ¤@÷fiı ÷˘ ‰Ëı·Î ∂ÉÎfiÌ Àı‰ Ë÷Ì. ÷ı◊Ì ÷ı‹HÎı
Ωı›_ ÷˘ ’ÀÎfl˘ √‹ ◊›˘ Ë÷˘. ’fl_÷ ÷ı ’λ˘ ‹Y›˘ »ı ÷ı Á‹Î«Îfl
±ÎT›Î ÷ı◊Ì ÷ı‹fiÎ_ ‘‹˝’IfiÌ ÂÎ_Ï÷⁄Îfiı ¿èÎ_ — “Ωı ±Î’H΢ ’ÀÎfl˘ ÷˘
…‰Îfi˘ … Ë÷˘, ’HÎ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ÿ›Î◊Ì ÷ı ’λ˘ ‹Y›˘ »ı. ÷˘
Á_¿S’ ¿fl˘ ¿ı ÷ı‹Î_◊Ì ±fl‘Ì fl¿‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ ‰Î’fl‰Ì.”
¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷fiÌ ⁄‘Ì … Ïø›Î ’˘÷ÎfiÎ ≥WÀÿı‰fiÌ ≠ÁLfi÷Î ‹ÎÀı
… ˢ› »ı. ÂÎ_Ï÷⁄Îfiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ≠I›ı ±ı‰Ì ±fiL› ¤„@÷ Ë÷Ì.
÷’ÎÁ ¿fl÷Î_ …HÎΛ_ ¿ı ’ÀÎfl˘ ±¿⁄_‘ Ë÷˘. ÷ı CÎıfl ·ÎT›Î. ÂÎ_Ï÷⁄αı
ÁflÎ ¤@÷fiı ¿èÎ_ — “Ω±˘, lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ±ËŸ ⁄˘·Î‰Ì ·Î‰˘. ‹ËÎflÎ…ı
±Î’HÎÌ ⁄Ë … flZÎÎ ¿flÌ »ı.”
÷ı ‰¬÷ı lÌ∞‹ËÎflÎ… ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ ‰V÷άΫflfiÎ ÿfl⁄Îfl‹Î_
Ï⁄flÎ…‹Îfi Ë÷Î. ÁflάΫfl ¿ÎÏfl›ÎHÎÌ √›Î ±fiı ‹ËÎflÎ…fiı ·˘›Î ’‘Îfl‰Î
ωfi_÷Ì ¿flÌ. ÷ı Á‹ı ÿÎÿάΫflı ’HÎ ‹ËÎflÎ…fiı ωfi_÷Ì ¿fl÷Î_
¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ·Z‹Ì‰ÎÕÌ‹Î_ flŸ√HÎÎ_ ÁÎflÎ_ ◊›Î_ »ı. ±‹ı Ω÷ı ÷ˆ›Îfl ¿›Î*
»ı. flŸ√HÎÎ_ ⁄Ë Á‹› flËıÂı fiÏË, ‹ÎÀı ÷ı …Q›Î ’»Ì ⁄Ì…ı …‰Îfi_ flά˘.”
◊˘Õ̉Îfl ’»Ì ŒflÌ ⁄˘S›Î — “‹ËÎflÎ… ! ·˘›Î √΋‹Î_ CÎÌ-ÿÒ‘ @›Î_
‹‚ı »ı ? ÁÎv_ Âο ’HÎ I›Î_ ‹‚÷_ fi◊Ì. ‹ÎÀı √œÕÎ … ’‘Îfl˘.”
±Î ÁÎ_¤‚Ì ÁflÎ ¤@÷fiÎ ÷‹Î‹ ‹fi˘fl◊ ¤Î_√Ì ’ÕuÎ. ’HÎ ÁflάΫfl
÷˘ ËÎ…fl…‰Î⁄Ì Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ÷fl÷ … ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ÿÎÿάΫfl
¤Ò·Î ’ÕuÎ. ±Î’fiÎ √HÎ √ΉÎfi_ ‹Ò¿Ì flŸ√HÎÎ_fiÎ √HÎ √ΉΠ‹Î_ÕuÎ. ’HÎ
‹ËÎflÎ… ! ±Î’ ÷˘ √flÌ⁄Ïfi‰Î… »˘. ‹ÎÀı ·˘›Î ±Î‰˘ ÷˘ ÁÎv_.”
±fiL› Á¬Î¤Î‰fiÎ ±Î‰Î fl‹Ò∞ ≠Á_√˘◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… flÎ∞
flËı÷Î. lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷ı‹fiÌ ¤„@÷fiı ‰Â ◊¥ ⁄˘S›Î — “Ω±˘, ±‹ı
·˘›Î ±Î‰ÌÂ_.”
76 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±ÎÁ’ÎÁfiÎ_ √΋ÕÎ_±˘‹Î_ Á˙fiı ΩHÎ ◊÷Î_ … ⁄Ì…ı Ïÿ‰Áı ÁÎà ‹HÎ
flŸ√HÎÎ_ √ÎÕ΋Î_ ¤flÌ ËÏfl¤@÷˘ ·¥ ±ÎT›Î. ≠ı‹Ì ¤@÷˘fiı ‰Â ◊¥
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Ω÷ı flŸ√HÎÎ_fi_ Âο ⁄fiÎT›_, ⁄Îfl ‹HÎ CÎÌfi˘ ‰CÎÎfl ¿›˘˝.
lÌ∞‹ËÎflÎ… Ë‚ÿfl‰Î‚Î ËÎ◊ı, ‹˘ÀÎ ÷Ήı◊Î◊Ì Âο ˷Ή÷Πˢ› !
±Î ±ÿ˚¤÷ ÿ½fi ÷˘ ‹˘ÀÎ ‹˘ÀÎ ÿı‰÷α˘fiı ’HÎ ÿ·˝¤ Ë÷_. ⁄Î…flÎfiÎ
fl˘À·Î ÷ˆ›Îfl ¿flÎT›Î. Á˙fiı Ω÷ı ’ÌflÁÌ, lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ±Î ÏÿT› ·Ì·Î◊Ì
∞‰fi¤flfiÌ ±ÿ˚¤÷ VQ≤Ï÷ Á˙ ¤@÷˘fiı ±Î’Ì. lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ËÎ◊fi_
⁄fiΉı·_ Âο ±fiı ‰‚Ì ‹ËÎflÎ… Ω÷ı ’ÌflÁı, ÷ı◊Ì Âο‹Î_ V‰Îÿ …
±ÿ˚¤÷ Ë÷˘. Á˙ Âο … …Q›Î. ÁËı… À¿˘fl ¿fl÷Î_ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÿÎÿÎfiı
’Ò»u_ — “ÿÎÿάΫfl ! flŸ√HÎÎ_ ·˘›ÎfiÎ_ ÁÎflÎ_ ¿ı √œÕÎfiÎ_ ?”
ÿÎÿάΫfl ’HÎ ±ı‰Î μk΋ ¤@÷ Ë÷Î. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ…,
±Î’fiÎ Á΄LfiK›‹Î_ ÏflÏ©-ÏÁÏ© ËÎ…fl … ˢ› fiı !”
ÂÎ_Ï÷⁄Î ÷◊Î ÁflάΫflfiÌ ¤„@÷fiı ‰Â ◊¥ lÌ∞‹ËÎflÎ… ⁄ı ‹ÎÁ
I›Î_ flèÎÎ. ±Î fiÎfi¿ÕÎ √΋‹Î_ ’HÎ ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Î ±fiı ⁄˛õ-
’fl⁄˛õfiÌ ÷΄k‰¿ ‰Î÷˘ ¿flÌ ‹ËÎflÎ…ı Á˙fiı Á¬‹Î_ ÷fl⁄˘‚ ¿flÌ ÿÌ‘Î.
…ıfi˘ ·˘›ÎfiÎ_ ‰«fiÎQ≤÷ ‰Î_«÷Î Á˙fiı ÁËı…ı A›Î· ±Î‰Âı.
±Î ¤@÷flÎ… ÂÎVhÎfiÌ ±Î_ÀÌCÎÒ_ÀÌ‹Î_ ¿Î_¥ Á‹…ı fiÏË, ’HÎ
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ωÊı ±Ï÷› VfiıËı ¿flÌfiı ÁIÁ_√‹Î_ flÁ⁄Á ◊¥ √›Î
Ë÷Î. ÷ı◊Ì ÁIÁ_√fiÌ ‘‹˝‹›Î˝ÿÎ ÁËı…ı ’΂÷Î ◊¥ √›Î. ’˘÷ı
⁄˛õ«›˝‰˛÷ ºœ’HÎı ’΂÷Î. ¿˘¥ ÷ı‹fiı ·ıÂ’HÎ Õ√Î‰Ì Â¿ı ÷ı‹ fiˢ÷_.
±ı¿ ‰Îfl …ÁÿHÎ Ãο˘fl ÁÎËı⁄fiÌ Ï‰fi_÷Ì◊Ì ÷ı±˘ …ÁÿHÎ ±ÎT›Î.
Ãο˘fl ÁÎËı⁄ı ÷ı‹fiı ÁÎfl˘ μ÷Îfl˘ ±ÎM›˘. ÁÎ_…ı ÿfl⁄Îfl ω¬flΛΠ’»Ì
’˘÷ı μ÷Îflı ±Î‰Ì …‹Ìfiı ÁÒ¥ √›Î.
Ãο˘fl ÁÎËı⁄ı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ≠I›ıfiÎ ¶ıÊ◊Ì “ÁflάΫflfiı ¤˛WÀ
¿fl‰Îfi˘ ·Î√ ±ÎT›˘ »ı” ±ı‹ ω«Îfl ¿flÌ, flÎhÎı ⁄Îfl ‰Î√ı ±ı¿ ‰ıU›Î
…ı‰Ì VhÎÌfiı Ϭ‰ÎÕÌfiı ÁflάΫflfiı μ÷Îflı ‹˘¿·Ì. ÷ı VhÎ̱ı ⁄Îflb_
¬¬ÕÎT›_. ÁflÎ ¤@÷ ÁŒÎ‚Î ∂ÃuÎ. ’Ò»u_ — “¿˘HÎ »ı ?”
÷ı ⁄Î¥±ı ¿èÎ_ — “±ı ÷˘ Ë_. ±Î CÎfl‹Î_ ±‹ı flË̱ı »Ì±ı. ‹ÎflÎ
ÿÌ¿flÎfiı ÷Ή ±ÎT›˘ »ı ÷ı◊Ì ÿ‰ÎfiÌ …wfl ’ÕÌ »ı. ÷˘ μCÎÎÕ˘.”
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 77
Â_¿ÎÂÌ· ‹fiı ÁflÎ ¤@÷ı ⁄Îflb_ ÷˘ μCÎÎÕu_. ⁄Î¥ ⁄Îflb_ ‰ÎÁÌ ±_ÿfl
≠‰ıÂÌ. ¿⁄ÎÀ Á‘Ì √¥ ±fiı ’»Ì ÁflÎ ¤@÷ ÁÎ◊ı ≠ı‹«ıWÀÎ ¿fl‰Îfi˘ ≠›Ifi
¿›˘˝. ÁflÎ ¤@÷ ±ı¿ÿ‹ ÁΩ√ ◊¥ √›Î. ÷·‰Îfl ’fl ËÎ◊ ÿ¥
…⁄fl˘ Ëο˘À˘ ¿›˘˝. μCÎÎÕÌ ÷·‰Îflı ÷ıfiı ÕflΉ÷Î ¶Îfl μCÎÎÕÌ ⁄ËÎfl ±ÎT›Î fiı
C΢ÕÌ ⁄Î_‘Ì Ë÷Ì I›Î_◊Ì Áfl¿ »˘ÕÌ, ’·ÎHÎ ‹Î_ÕÌ, ‰Î›‰ı√ı I›Î_◊Ì fiÌ¿‚Ì
√›Î. ÁflÎ ¤@÷fiı ¤˛WÀ ¿fl‰Îfi˘ Ãο˘fl ÁÎËı⁄fi˘ ‹fi˘fl◊ ±‘Òfl˘ flËÌ √›˘.
ÁflÎ ¤@÷ √œÕÎ ’ˢÓE›Î I›Îflı ÷ı‹fiı Ωı¥ ‹ËÎflÎ…ı Á‰˝
ËÏfl¤@÷˘fiı ¿èÎ_ — “±Î ±‹ÎflÎ …Ï÷ ±ÎT›Î. ±ı¿Î_÷‹Î_ ÷ı‹fiı VhÎÌfi˘
›˘√ ◊›˘ ÷˘’HÎ ¤˛WÀ fi ◊›Î fiı Â© flèÎÎ.”
±Î‰Î ±fiL› ¤@÷flÎ…fiı lÌ∞‹ËÎflÎ… ‰Â ‰÷ı˝ ÷ı‹Î_ Â_ ±Îç›˝ !
26. Œ√‰Î Ö
(flÎ√ «˘’Î¥)
‹ËÎ⁄‚‰_÷ ‹Î›Î ÷‹ÎflÌ, …ıHÎı ±Î‰Ïfl›Î_ fiflfiÎflÌ;
±ı‰_ ‰flÿÎfi ÿÌÏ…›ı ±Î’ı, ±ıË ‹Î›Î ±‹fiı fi T›Î’ı.
‰‚Ì ÷‹Îflı ωÊı ∞‰fi, fiΉı ‹fiW› ⁄Ï© ¿˘¥ ÿfi;
…ı …ı ·Ì·Î ¿fl˘ ÷‹ı ·Î·, ÷ıfiı Á‹…\_ ±·˙Ï¿¿ A›Î·.
ÁIÁ_√Ì …ı ÷‹ÎflÎ ¿ËΉı, ÷ıfi˘ ¿ıÿÌ ±¤Î‰ fi ±Î‰ı;
ÿı ¿Î‚ fiı Ïø›Î±ı ¿flÌ, ¿ıÿÌ ÷‹fiı fi ¤Ò·Ì±ı ËÏfl.
¿Î‹ ø˘‘ fiı ·˘¤ ¿<‹Ï÷, ‹˘Ë T›Î’Ìfiı fi Œflı ‹Ï÷;
÷‹fiı ¤…÷Î_ ±ÎÕ<_ …ı ’Õı, ‹Î√̱ı ±ı ±‹fiı fi fiÕı.
±ıÀ·_ ‹Î√̱ı »ˆ›ı ±‹ı, ÿıF›˘ ÿ›Î ¿flÌ ËÏfl ÷‹ı;
‰‚Ì fi ‹Î√̱ı ±‹ı …ıË, ÷‹ı ÁÒHÎÌ ·ıF›˘ ËÏfl ÷ıË.
¿ıÿÌ ÿı¢ ‹Î ÿıËÎϤ‹Îfi, …ıHÎı ¿flÌ ‰ÌÁfl˘ ¤√‰Îfi;
¿ıÿÌ ¿<Á_√fi˘ Á_√ ‹Î ÿıF›˘, ±‘‹˝ ◊¿Ì μ√ÎflÌ ·ıF›˘.
Ö ÁÎfl_√’fl‹Î_ ‹ËÎflÎ…ı e·ÿ˘·fi˘ μIÁ‰ ¿›˘˝ I›Îflı ËÏfl¤@÷˘±ı μ’fl ≠‹ÎHÎı
≠Î◊˝fiÎ-‹Î√HÎÌ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ¿flÌ. ±fiı ‹ËÎflÎ…ı flÎ∞ ◊¥fiı Á˙fiı μk΋
±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î. Áÿ˚√v ÏfiW¿<‚Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¤@÷Ï«_÷΋ÏH΋Î_ ÷ı ≠¿flHÎ
‹Ò¿›_ »ı, …ı “Œ√‰Î”fiÎ fi΋ı ≠ÏÁ© »ı.
78 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¿ıÿÌ ÿı¢ ‹Î Á_ÁÎflÌ Á¬, ÿı¢ ‹Î ≠¤ ‰ÎÁ ω‹¬;
ÿı¢ ‹Î ≠¤ …@÷ ‹˘ÀÎ¥, ‹ÿ ‹IÁfl ¥Êν ¿Î_¥.
ÿı¢ ‹Î ÿıË Á¬ Á_›˘√, ÿı¢ ‹Î ËÏfl…fifi˘ ω›˘√;
ÿı¢ ‹Î ËÏfl…fifi˘ ±¤Î‰, ÿı¢ ‹Î ±Ëo¿ÎflÌ V‰¤Î‰.
ÿı¢ ‹Î Á_√ fi΄V÷¿fi˘ flΛ, ‹ı·Ì ÷‹fiı …ı ¿‹˝fiı √Λ;
±ı ±ÎÏÿ fi◊Ì ‹Î√÷Î ±‹ı, ÿı¢ ‹Î ÿ›Î ¿flÌfiı ÷‹ı.
’»Ì ⁄˘Ï·›Î U›Î‹Á_ÿfl, Ω±˘ ±ÎM›˘ ÷‹fiı ±ı ‰fl;
‹ÎflÌ ‹Î›Î‹Î_ fiÏË ‹Ò_{α˘, ÿıËÎÏÿ¿‹Î_ fiÏË ⁄_‘α˘.
‹ÎflÌ Ïø›Î‹Î_ fiÏË ±Î‰ı ÿ˘Ê, ‹fiı Á‹…¢ ÁÿÎ ±ÿ˘Ê;
±ı‹ ¿èÎ_ ◊¥ flÏ‚›Î÷, ÁË±ı ÁI› ¿flÌ ‹ÎfiÌ ‰Î÷.
(¤@÷Ï«_÷΋ÏHÎ — ≠¿flHÎ-64)
27. ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÌ ‰Î÷˘
[1]
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Ëflı” V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ —
“fi_ÿ flÎΩ±ı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ ‘fi ¤ı‚_ ¿›* fiı ’»Ì »ıS·Ì ‰Îflı
±ı‹Î_◊Ì ‹˘÷ ◊›_. fiı Ï«hοı÷ flÎΩ±ı ¿fl˘Õ VhÎÌ›_ ¤ı‚Ì ¿flÌ fiı »ıS·Ì
‰Îflı ÷ı‹Î_◊Ì ÿ—¬ ◊›_ I›Îflı ‹Ò¿Ì. ÷ı ‹Î√˝ … ±ı‰˘ »ı.”
±Î …√÷‹Î_ VhÎÌ ±fiı ‘fi ⁄ı‹Î_ Á˙fiı Á¬ …HÎΛ »ı. ’HÎ
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±ËŸ ⁄ı ºWÀÎ_÷ ±Î’Ì ±Î …√÷fiÎ_ Á‰ı˝
Á¬ fiΉ_÷ »ı ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì ±_÷ı ÿ—¬ … ±Î‰ı »ı ÷ı Á‹Ω‰ı »ı.
fi_ÿ flÎΩ±ı ±Î¬Ì M≤J‰Ìfi_ ‘fi ¤ı√_ ¿fl‰Î ω«Îfl ¿›˘˝. ’»Ì ◊›_ ¿ı
‘fi ¤ı√_ ¿›Î˝ ’»Ì flά‰_ @›Î_ ? ÷ı◊Ì ‰ÎflÎË ¤√‰Îfifiı ≠ÁLfi ¿flÌ ÷ı‹fiÌ
’ÎÁı◊Ì ±ı¿ ËÎÕ¿<_ ‹ı‚T›_. ÷ıfiÎ ≠÷Î’ı ÿÏfl›Î‹Î_ ‹Î√˝ ◊¥ Ω› ±fiı
ƒT› ⁄‘_ … I›Î_ ‹Ò¿Ì ±Î‰ı. ’˘÷ı flÎΩ ÷ı◊Ì ≠Ω ’ÎÁı◊Ì ⁄‘_ ‘fi ‹ı‚‰Ì
·Ì‘_. flÎΩ±ı ¬Î÷flÌ ¿fl‰Î ±ı¿ ÿ˘¿Õı ¨À ‰ı«‰Î ¿Îœu_. I›Îflı ‹Á·‹Îfi
⁄Î¥fiÎ ÿÌ¿flαı Ëà ’¿ÕÌ — “‹fiı ¨À ±’Ή.” ÷ıfiÌ ‹Î±ı CÎHÎÌ fiÎ ¿ËÌ
»÷Î_ fi ‹ÎL›˘. ÷ı◊Ì ⁄Î¥±ı C΢fl ¬˘ÿÎ‰Ì ÷ı‹Î_◊Ì ÿ˘¿Õ˘ ¿ÎœÌ ÷ıfiı ¨À
±’ÎT›_. flÎΩfiı ¬⁄fl ’ÕÌ, ÷ı◊Ì ⁄‘Ì … C΢fl ¬˘ÿÎ‰Ì ‘fi ·¥ ·Ì‘_.
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 79
fiÎflÿ∞fiı ±Î ·˘¤ √Q›˘ fiÏË. ÷ı‹HÎı ±Î‰Ìfiı fi_ÿ flÎΩfiÎ_ flÎHÎÌfiı
¿èÎ_ — “fi_ÿ flÎΩfiı …ı‰_ ÷ı‹fiÌ ±Î√·Ì flÎHÎÌ ’fl Ëı÷ »ı, ±ı‰_ ÷‹ÎflÎ
’fl fi◊Ì.”
I›Îflı flÎHÎ̱ı ¿èÎ_ — “fiÎ, ‹ÎflÎ ’fl ÷˘ ±’Îfl Ëı÷ »ı.”
fiÎflÿ∞±ı ÃΉ¿Î¥◊Ì ¿èÎ_ — “Ωı ±ı‰_ ˢ› ÷˘ ±Î√·Ì flÎHÎÌfi_
ËÎÕ¿<_ ÂÎ ‹ÎÀı ÁΫ‰Ìfiı flÎ¬Ì ‹Ò¿ı ?”
fiÎflÿ∞fiÎ ±Î ÂOÿ˘◊Ì flÎHÎÌfiÎ ±_÷fl‹Î_ ¿Î_¥¿ Ï…iÎÎÁÎ Ω√Ì.
÷ıHÎı ’Ò»u_ — “@›Î_ ËÎÕ¿<_ »ı ?”
÷ı‹fiÌ ’ÎÁı … flάı »ı ! ±Î…ı ±Î‰ı I›Îflı Ωı Ωı,” fiÎflÿ∞±ı ¿èÎ_.
flÎHÎÌfiı ‰Î÷ √‚ı ∂÷flÌ √¥. ÁÎ_…ı F›Îflı fi_ÿ flÎΩ ±ÎT›Î, I›Îflı
flÎHÎ̱ı …‹‰Î ⁄ıÁΛν. ’»Ì …¥fiı ±_√fl¬Î‹Î_ Ωı›_ ÷˘ ÷ı‹Î_ ËÎÕ¿<_ …ı
‰ÎflÎË ¤√‰Îfiı ±Î’ı·_ ÷ı Ë÷_. ÷ı◊Ì ÷ıfiı ¬Î÷flÌ ◊¥ ¿ı …wfl ±Î …
±Î√·Ì flÎHÎÌfi_ ËÎÕ¿<_. flÎHÎ̱ı ÷ı ·¥fiı Á‚√÷Î «Ò·Î‹Î_ fiÎ¬Ì ÿÌ‘_.
⁄‚Ì flèÎÎ ’»Ì fi_ÿ flÎΩfiı ‰Î÷ ¿flÌ ¿ı “÷‹fiı ±Î√·Ì flÎHÎÌ ’fl Ëı÷
÷ı‰_ ‹ÎflÎ ’fl fi◊Ì.”
flÎΩ±ı ¿èÎ_ — “fiÎ, ±ı‰_ fi◊Ì. CÎb_ Ëı÷ »ı. …^fiÎfiı Á_¤ÎflÌfiı Â_
¿fl‰Îfi_.”
flÎHÎ̱ı «˘¬‰À ¿fl÷Î_ ¿èÎ_ — “÷˘ ’»Ì ËÎÕ¿<_ Â_ ¿Î‹ Á_CÎflÌ flÎA›_
»ı ? ‹ıÓ Ωı›_ fiı ±Î… ÷˘ «Ò·Î‹Î_ … fiÎ¬Ì ÿÌ‘_.”
±Î ÁÎ_¤‚Ì flÎΩfiı ±Îç›˝ ◊›_. ω«Îfl ¿›˘˝, ÷Î√ ‹Y›˘. ∂ÃÌfiı
Ωı›_ ÷˘ ±ı … ‰ÎflÎË ¤√‰Îfiı ±Î’ı· ËÎÕ¿<_ «Ò·Î‹Î_ √›_. ÷ı ΩHÎÌ
±I›_÷ ÿ—¬Ì ◊›Î. ±Î¬Î flÎF›fi_ ƒT› ¤ı‚_ ¿›* ’HÎ ’˘÷Îfiı› ¿Î‹ fi
·ÎB›_ ÷ı‹… ÷ı‹fiÎ ±ı¿ ËΩfl ’h΢ Ë÷Î ÷ı‹fiı› ¿Î‹ fi ±ÎT›_.
‰‘Îfl΋Î_ ‹ÎfiÏÁ¿ ±ÎCÎÎ÷ ±fiı ÿ—¬ ⁄_fiı ±ÎT›Î_.
Ï«hοı÷ flÎΩfiı ¿fl˘Õ VhÎ̱˘ Ë÷Ì ÷ı‹Î_◊Ì ÿ—¬ ◊›_. ÷ı ÂÒflÁıfi
ÿıÂfiÎ «ø‰÷a flÎΩ Ë÷Î. ÷ıfiı ¿fl˘Õ VhÎ̱˘ Ë÷Ì ’HÎ ±ı¿ ’HÎ ’hÎ
fiÏË. ±ı¿ ‰Îfl ±_Ï√flÎ ∑ÏÊ ÷ı‹fiÎ CÎflı ±ÎT›Î. V‰Î√÷ ¿›*. ±_Ï√flÎ
∑ÏÊ Ï«hοı÷fiÎ ±Îÿfl¤Î‰◊Ì ≠ÁLfi ◊›Î. ›iÎ ¿flÌ ÷ıfi˘ ÂıÊ ≠ÁÎÿ
÷ıfiÌ Áÿ˚√HÎÌ flÎHÎÌ ¿Ú÷zÏ÷fiı ±ÎM›˘. ÷ı◊Ì ¿Ú÷zÏ÷ ◊¿Ì Ï«hοı÷fiı ’hÎ-
80 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
≠΄M÷ ◊¥. Ï«hοı÷ ±fiı ¿Ú÷zÏ÷ ±Î ⁄΂¿fiÌ ⁄Ë Á_¤Î‰fiÎ ¿fl÷Î_,
±Î◊Ì ⁄Ì∞ flÎHÎ̱˘ ¿Ú÷zÏ÷ ±fiı ⁄΂¿ ÁÎ◊ı ¶ıÊ ¿fl‰Î ·Î√Ì. ±ı¿
‰Îfl F›Îflı ¿Ú÷zÏ÷ ËÎ…fl fiˢ÷Ì, I›Îflı ⁄Ì∞ flÎHÎ̱˘±ı ⁄΂¿fiı {ıfl
’Î¥ ÿÌ‘_. ⁄΂¿fi_ Q≤I› ◊›_. ‹Î÷ÎÏ’÷Î ±I›_÷ ÿ—¬Ì ◊›Î_. ±Î‹,
Ï«hοı÷ flÎΩfiı …ı flÎHÎ̱˘ ÁÎ◊ı Ëı÷ Ë÷_ ÷ı VhÎ̱˘ … ÿ—¬w’ ◊¥.
’»Ì F›Îflı ÷ıfi˘ I›Î√ ¿›˘˝ I›Îflı ÂÎ_Ï÷ ◊¥.
±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Î ºWÀÎ_÷ ±Î’Ì Á‹Ω‰ı »ı ¿ı …ı
¿Î_¥ Á¬‹› …HÎΛ »ı ÷ı ±_÷ı ÿ—¬w’ ◊Λ »ı. ±ı¿ ¤√‰Îfi …
Á¬fiÎ ÏÁ_‘ »ı …ı‹Î_ ÿ—¬fi˘ ·ı fi◊Ì. ‹ÎÀı ¤√‰Îfi‹Î_ ±fiı Á_÷‹Î_
ΩıÕΉ_ ’HÎ ‹ÎÏ›¿ Á¬‹Î_ @›Î_› ·˘¤Î‰_ fiÏË.
[2]
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Ëflı” V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — “ÿ—¬ ¿˘¥ ‹Îfi¢ fiÏË
fiı …ı Ωı¥±ı ÷ı ±Î’HÎfiı ‹Y›_ »ı fiı {Î{Î wÏ’›Î ±Î’ı ÷˘ ≠¤ ¤Ω›
fiËŸ, ÷ı ÁÎv ±Î’÷Î fi◊Ì.”
V‰Î‹Ì ±Î’HÎfiı Á‹Ω‰ı »ı ¿ı …ı ¿Î_¥ ±Î’HÎÎ ≠ÎflO‘‹Î_ »ı ÷ı
¤√‰Îfiı ±ÎM›_ »ı. ±Lfi, ‰VhÎ ‹‚ı »ı ±fiı Á¬ı◊Ì Á_÷fiÎ ±ÎÂflı
¤√‰Îfi ¤Ω› »ı ÷ı◊Ì Á_÷˘Ê ‹Îfi‰˘, ’HÎ ‰‘Îflı ƒT›fiÌ ±’ıZÎÎ flά‰Ì
fiÏË. ¤√‰Îfi ‰‘ ‘fi ±Î’ı ÷˘ ±Î’HÎı T›‰ËÎfl‹Î_ Õ>⁄Ì, ¤√‰Îfifiı
¤Ò·Ì …¥±ı.
±ı¿ ‰Î÷ »ı. ±ı¿ Âıà ⁄Ë … ‘fiÎœu. ÷ı‹fiı ⁄‘Ì ‰Î÷ı Á¬. ¿˘¥
‰Î÷fi_ ÿ—¬ fiÏË. ÷ıfiÌ ⁄Î…\‹Î_ ±ı¿ √flÌ⁄fi_ {Ò_’Õ<_ Ë÷_. ÷ı fl˘… …ı
¿‹Î› ÷ı‹Î_◊Ì Ïfi‰Î˝Ë ¿flı. ÷ıfiı ⁄ÌΩ Ïÿ‰ÁfiÌ Ï«_÷Î fiËŸ. ÷ı◊Ì ¤…fi-
¤„@÷ ¿flı ±fiı Á¬ı◊Ì Ïÿ‰Á ’ÁÎfl ¿flı. ±Î‰_ Á¬Ì ¿<À<_⁄. ÷ı◊Ì
ÂıÃÎHÎÌfiı ◊Λ ¿ı ±Î √flÌ⁄ »ı »÷Î_ Á¬Ì ¿ı‹ »ı ? ÷ı‹HÎı ±ı¿-⁄ı ‰¬÷
ÂıÃfiı ’Ò»u_, ’HÎ ÂıÃı …‰Î⁄ ±Î’‰Îfi_ ÀÎY›_. ±ı¿ Ïÿ‰Á ÂıÃÎHÎ̱ı ËÃ
’¿ÕÌ ¿èÎ_ — “±Î’HÎı ⁄‘Ì ‰Î÷ı Á¬ »ı »÷Î_ ÂÎ_Ï÷ fi◊Ì ±fiı {Ò_’ÕΉ΂Î
¿ı‹ Á¬Ì »ı ? ¿Î_¥ Á‹Ω÷_ fi◊Ì.”
ÂıÃı ¿èÎ_ — “÷ıfiı …ı ‹‚ı »ı ÷ı‹Î_◊Ì Á_÷˘Ê ‹Îfiı »ı ±fiı {Î{Î
ƒT›fiÌ Ï«_÷Î ¿fl÷˘ fi◊Ì, ÷ı◊Ì Á¬-ÂÎ_Ï÷ »ı.”
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 81
ÂıÃÎHÎÌfiı Á_÷˘Ê fi ◊›˘. ÷ı ¿Ëı — “±ı‰_ ÷ı ¿Î_¥ ˢ›, ’ˆÁÎ fi ˢ›
÷ı ÂÎ_Ï÷◊Ì flËı ?”
’»Ì ÂıÃı ±ı¿ ¿˘◊‚Ì‹Î_ fiT‰Îb_ wÏ’›Î ¤flÌ, ÷ıfiÎ {Ò_’Õ΋Î_ ¿˘◊‚Ì
fiάÌ. Á‰Îflı ÷ı √flÌ⁄ ¤√÷ı Ωı¥. I›Îfl◊Ì ÷ıfiı ω«Îfl ◊›˘ ¿ı Ωı ±Î
◊ı·Ì‹Î_ ±ı¿ wÏ’›˘ μ‹ıv_ ÷˘ Á˘ ’ÒflÎ ◊¥ Ω›. ÷ı◊Ì …ı ¿‹ÎHÎÌ‹Î_◊Ì fl˘…
Ïfi‰Î˝Ë ¿fl÷˘, ÷ı‹Î_◊Ì ⁄ı ’ˆÁÎ ⁄«Î‰Ì ¤ı‚Î ¿fl‰Î ·ÎB›˘. ◊˘ÕÎ ‰¬÷‹Î_
wÏ’›Î Á˘ ’ÒflÎ ◊›Î. ’»Ì ÷˘ ⁄Á˘ ¿ı‹ ◊Λ ÷ı ω«Îfl‰Î ·ÎB›˘. ±Î‹,
÷ıfiÌ ¨CÎ Ëfl΋ ◊¥ √¥. ¤…fifi_ Á¬ ’HÎ √›_. ÂıÃı ÂıÃÎHÎÌfiı ¿èÎ_ —
“Ωı›_ fiı ! ±Î fiT‰Îb_fi˘ ‘y˘ ·Î√ı ÷˘ Á¬ Ëfl΋ ◊¥ Ω›.”
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±Î◊Ì … ¿Ëı »ı ¿ı …ı ¿Î_¥ ±Î’HÎfiı ‹Y›_ »ı
÷ıfiÎ◊Ì Á_÷˘Ê ‹Îfi‰˘. {Î{Î wÏ’›Î◊Ì T›‰ËÎfl ‰‘ı ±fiı T›‰ËÎfl ‰‘ı
I›Îflı Á¬-ÂÎ_Ï÷ fi flËı ±fiı ¤√‰Îfi ¤…‰Îfi_ ’HÎ ÁÎ_¤flı fiÏË. ‹ÎÀı
¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î◊Ì …ı ‹‚ı ÷ı‹Î_ Á_÷˘Ê flÎ¬Ì ¤„@÷ ¿fḻı ÷˘ ±_÷fl‹Î_
Á¬ flËı.
[3]
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Ëflı” V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — “¤√‰Îfi fiı ‹˘ÀÎ ÁΑfiı
±ÎÂflı ¿flÌfiı ‰Îÿ‚ …ı‰Î_ ÿ—¬ ±Î‰‰ÎfiÎ_ ˢ› ÷ı ’HÎ À‚Ì Ω› fiı
ÁΑfi ¿flÌfiı ÷˘ ¿>ÀÌ ¿>ÀÌfiı ‹flÌ Ω› ÷˘’HÎ fi À‚ı.”
±Î ‰Î÷‹Î_ V‰Î‹Ì Á‹Ω‰ı »ı ¿ı ±Î’HÎı ‹Î◊ı √‹ı ÷ı‰Î_ ÿ—¬
±ÎT›Î_ ˢ› ’HÎ ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fiı ωÂı ±fiL› ÏfiWÃÎ flÎ¬Ì ÷ı‹fiı
±ÎÂflı ⁄ıÁ̱ı ÷˘ ÿ—¬ ÷ı‹fiÌ ¿Ú’Î◊Ì À‚Ì Ω›.
÷ı ’fl ±ı¿ ‰Î÷ »ı. ±ı¿ ‰Îfl ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì
◊ÎHÎÎ√η˘· ’‘Λν. …ÁÎ flÎ…√˘fl ⁄Ë ÁÎflÎ ÁIÁ_√Ì ’HÎ T›‰ËÎflı ⁄Ë
… ÿ⁄˝‚. ÷ı‹fiÌ …‹Ìfi Ë÷Ì ÷ı ÁΑÎflHÎ, ⁄Ë ÁÎv_ ’οı fiÏË. V‰Î‹Ì
’‘Λν ±ıÀ·ı ’˘÷ÎfiÌ ±Î‰Ì „V◊Ï÷ ˢ‰Î »÷Î_ ’HΠ„@÷ ≠‹ÎHÎı Áı‰Î
¿flÌ. V‰Î‹Ìfiı ≠Î◊˝fiÎ ¿flÌ — “V‰Î‹Ì ! T›‰ËÎfl ⁄Ë … ÿÒ⁄‚˘ »ı. ‰‚Ì,
flV÷Îfi_ √΋ ÷ı◊Ì Á_÷˘-ËÏfl¤@÷˘ ±Î‰ı ÷ıfiÌ Á_¤Î‰fiÎ ⁄flÎ⁄fl ◊÷Ì
fi◊Ì ±fiı T›‰ËÎfl‹Î_ ’HÎ ±Lfi-‰VhÎfi_ ⁄Ë ÿ—¬ »ı. ¬ı÷Ì‹Î_ ’HÎ ⁄Ë
… ‹Ëıfi÷ ¿fl‰Î »÷Î_ ⁄fl¿÷ ±Î‰÷Ì fi◊Ì.”
82 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı ¤@÷fi_ ÿ—¬ ÁÎ_¤‚Ì CÎÕÌ¿ ω«Îfl ¿flÌ
¿èÎ_ — “÷‹ÎflÌ ’ÎÁı ¿Î_¥ »ı ?”
I›Îflı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “ËÎ V‰Î‹Ì ! ⁄Î…fl˘ »ı.”
’»Ì ±ı¿ ’Î·Ì ⁄Î…fl˘ CÎfl‹Î_ Ë÷˘ ÷ı ·Î‰Ì V‰Î‹Ì ’ÎÁı ‹Ò@›˘.
V‰Î‹Ì±ı ÷ı ⁄Î…fl˘ ÁÎ◊ıfiÎ ÁΑfiı ±Î’Ì ¿èÎ_ — “±Î ÁÎ◊ı ·¥ ·ıΩı.
…^fiÎ√œ …¥, ’·Î‚Ì, Á˙ Á_÷˘fiı ‹ÒÃÌ ‹ÒÃÌ ±Î’ÌÂ_.”
’»Ì ‰‚Ì V‰Î‹Ì±ı ’Ò»u_ — “¤√÷ ! CÎfl‹Î ¿Î_¥ ·Ò√Õ<_ »ı ?”
’»Ì …ÁÎ ¤√÷ CÎfl‹Î_◊Ì ‰ı…\_ ·¥ ±ÎT›Î. ÷ı‹Î_◊Ì V‰Î‹Ì±ı ±ı¿
√flb_ ŒÎÕÌ ·Ì‘_. V‰Î‹Ì C΢Õ̱ı «ÕÌ …ÁÎ ¤√÷fiÎ ¬ı÷flı √›Î ±fiı
¬ı÷fl Ωı¥ ¿èÎ_ — “±Î …‹Ìfi ÷˘ Á˘fi_ ’οı ÷ı‰Ì »ı, ‹ÎÀı ‰HÎ ‰Î‰…ı.”
’»Ì …ÁÎ ¤√÷ı V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ¿˘¥¿fi_ ÁÎ_÷Ì ‹Î√Ì ±ÎÕÎ
±‰‚Î ±˘√HÎÌÁ ·ÌÀÎ V‰Î‹ÌfiÌ ±ÎiÎÎ ≠‹ÎHÎı ¿›Î˝ ±fiı ‰HÎ ‰ÎT›˘. ÷ı
¿Î·Î_ (¿’ÎÁ) CÎHÎÎ_ ◊›Î_ ±fiı ÿı‰_ ⁄‘_ ∂÷flÌ √›_ ±fiı wÏ’›Î ’Î_«Á˘
‰K›Î. ÷ı‹Î_◊Ì Á_÷˘fiı ÁÎflÌ flÁ˘¥ ±Î’Ì ±fiı T›‰ËÎflı ⁄Ë Á¬Ì ◊›Î.
±Î ÷˘ Á΋ÎL› T›‰ËÎflfi_ ÿ—¬ Ë÷_, ’HÎ ±ÎÂfl˘ ±fiL› Ë÷˘ ÷˘
±fiı¿ ¿WÀı …ı …‹Ìfi‹Î_ ¿Î_¥ fi ’οı ÷ı‹Î_ V‰Î‹Ì±ı ±‹Ì flıÕu_ ±fiı
ÿ—¬ ÀÎY›_. ±Î‰Î ±fi¤‰ ÷˘ CÎHÎÎ ËÏfl¤@÷˘fiı ◊›Î »ı.
’Î_Õ‰˘fiı ‹Î◊ı CÎHÎÎ_ … ÿ—¬ ±ÎT›Î_. ‰fi‰ÎÁ ±ÎT›˘, ·ÎZÎÎB≤Ë
⁄ÎY›_, ›© ◊›_, ’HÎ ±ı¿ lÌ¿ÚWHÎfi˘ ±ÎÂfl˘ Ë÷˘ ÷˘ ÿ—¬ Á‰ı˝ ∂ÕÌ
√›Î_. ±ı‹fi˘ … …› ◊›˘. Ωı ¤√‰Îfifi˘ ±ÎÂfl˘ fi ˢ› ÷˘ √‹ı
÷ıÀ·_ ⁄‚, ⁄Ï© ˢ› ÷˘’HÎ ¿Î‹ fi ·Î√ı. ‹ÎÀı ±Î’HÎı ’HÎ ÿ—¬
±Î‰ı I›Îflı ¤√‰Îfi ±fiı Á_÷fiı ⁄Î{Ì ’Õ‰_, …ı◊Ì ÿ—¬ Á‰ı˝ fiΠ’΋ı
±fiı Á¬ ◊Λ.
[4]
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Ëflı” V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — “¤√‰Îfi ∞‰fiÎ √fiÎ
Á΋_ Ωı÷Î fi◊Ì. ÷ı ¿˘¥ ∞‰ ¤√‰ÎfifiÌ V÷Ï÷ ¿flÌfiı ±ı‹ ⁄˘·ı …ı, “Ë_
√fiı√Îfl »\_,” ÷˘ ÷ıfiÎ √fiÎ ¤√‰Îfi ‹ÎŒ ¿flı »ı.”
¤√‰Îfi ±fiı Á_÷ ⁄Ë … ÿ›Î‚ »ı. ±Î’HÎı √‹ı ÷ı‰Î √fiÎ ¿›Î˝
ˢ› ÷˘’HÎ ÿ›Î flÎ¬Ì ±Î’HÎfiı ÁIÁ_√‹Î_ fi¤Î‰ı ±fiı ‹˘Z΋Î√ı˝ ±Î√‚
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 83
‰‘Îflı »ı. ±Î’HÎı √‹ı ÷ıÀ·Ì ¤Ò·˘ ¿fḻı ’HÎ ÷ıfiı ¤Ò·Ì Ω› »ı. ±Î’HÎı
Ωı›_ »ı ¿ı ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ìfi_ ‰fl÷η‹Î_ Â¿ V‰Î‹ÌfiÎ ÁΑ
ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞±ı Á¤Î‹Î_ ±’‹Îfi ¿flÎT›_. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ÷˘
ÿ›Î‚. ÷ı‹HÎı ÷˘ ¿Î_¥ … √H›_ fiÏË ±fiı ‹_Ïÿfl‹Î_ ÿ½fi ¿flÌ ’λΠŒfl÷Î,
Õ˘¿‹Î_ √·Î⁄fi˘ ËÎfl Ë÷˘ ÷ı ≠ı‹◊Ì ËÏflV‰w’ÿÎÁ∞fiı ’ËıflÎT›˘.
fiÎflΛHÎ≠ÁÎÿÿÎÁ∞±ı ‹˘∞ÿÕ ’ÎÁı fiÎflΛHÎ ‘flı ›˘√Ì∞
‹ËÎflÎ…fi_ ±’‹Îfi ¿flı·. ’fl_÷ ±ı fiÎflΛHÎ≠ÁÎÿ ÁÎfl_√’fl ±ÎT›Î I›Îflı
›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiÌ ±I›_÷ Áı‰Î ¿flÌ. ¿ı‰Î ÿ›Î‚ ! ’˘÷Îfi_ ±’‹Îfi
¿flfiÎfl ∞‰ ’fl ±I›_÷ ¿vHÎÎ ‰flÁΉı.
±Î‰Î ±fiı¿ ÿ˘Êı ›@÷ ±’flÎ‘Ì ∞‰ ¤√‰Îfifiı ÂflHÎı …¥ ¿Ëı —
“Ëı V‰Î‹Ì ! Ë_ √fiı√Îfl »\_,” ÷˘ ÷ıfiÎ Á‰ı˝ √fiÎ ‹ÎŒ ¿flÌ Â© ¿flı »ı.
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fi_ ⁄˘«ÎÁHÎfiÎ ËÌflΤΥ ‹¬Ì±ı Âflb_ V‰Ì¿Î›*,
’˘÷ÎfiÎ ±’flΑ˘fi˘ ±ı¿flÎfl ¿›˘˝, ÷˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı T›Áfi˘◊Ì
‹@÷ ¿flÌ Ïfiÿ˘˝Ê ¿›˘˝.
¤√‰Îfi ÷˘ ∞‰fiÎ √fiÎ ‹ÎŒ ¿fl‰Î … ⁄ıÃÎ »ı, ’HÎ ∞‰
¤√‰Îfifiı ÿÌfi-±Î‘Ìfi ◊¥ ≠Î◊˝fiÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì. √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì±ı
÷ı‹fiÌ ‰Î÷˘‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı ÿ˘œ ’ˢfl Ïÿ‰Á «Õ÷Î Á‘Ì ¤√‰Îfi ∞‰fiÎ
√fiÎ ‹ÎŒ ¿flı »ı, ’HÎ ∞‰fiÌ ±‰‚Î¥ ±ı‰Ì »ı ¿ı ⁄Ì…\_ CÎb_ ¿flı ’HÎ
¤√‰Îfi Á_¤Îflı fiÏË, ≠Î◊˝fiÎ ¿flı fiÏË, ÷ı◊Ì ÿ—¬ ’HÎ Ω› fiÏË.
[5]
“V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ Ëflı” V‰Î‹Ì±ı ‰Î÷ ¿flÌ — “flÎΩfiı ’ÎHÎÌ fi ’Λ_,
÷˘’HÎ ÷ıHÎı Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ÷ı◊Ì √΋ ±ÎM›_. ÷ı ∞‰ ’˘÷ÎfiÎ
V‰¤Î‰ ‹Ò¿÷Î fi◊Ì, ÷ı‹ ¤√‰Îfi ’HÎ ’˘÷Îfi˘ V‰¤Î‰ ‹˘ZÎ ¿fl‰Îfi˘,
÷ı ‹Ò¿÷Î fi◊Ì.”
±ı¿ flÎΩ Ë÷Î. ÷ı …_√·‹Î_ Ï¿Îfl ¿fl‰Î √›Î. Ï¿Îfl ’λ‚ ¬Ò⁄
ÿÒfl Á‘Ì fiÌ¿‚Ì √›Î. ÷ı‹fiÎ ÁÎ◊ÌÿÎfl Áı‰¿˘ Ë÷Î ÷ı ¿˘¥ ÁÎ◊ı flËÌ
Â@›Î fiÏË. flÎΩfiı ¬Ò⁄ ÷flÁ ·Î√Ì ’HÎ ’ÎHÎÌfiÌ I≤ÊÎ »Ì’ı ±ı‰_ @›Î_›
…HÎΛ_ fiÏË. ±ı‹ ◊˘Õ˘ ‹Î√˝ ¿Î’÷Î_ ±ı¿ ¬ıÕ>÷fiı ¬ı÷fl‹Î_ ¿Î‹ ¿fl÷˘
Ωı›˘. flÎΩfiı ◊›_ — ’ÎHÎÌ I›Î_ …wfl ‹‚Âı.
84 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¬ıÕ>÷ı ’HÎ flÎΩfiı Ωı›Î. flÎΩ±ı ω«Îfl ¿›˘˝ — “Ωı ’ÎHÎÌ ’̉flΉı
÷˘ ‹Îflı ±ı¿ √΋ ⁄ÏZÎÁ ±Î’‰_.” ¬ıÕ>÷ı ω«Îfl ¿›˘˝ — “±Î‰Î ÏËoÁ¿
‹ÎHÎÁfiı ‹Îflı ’ÎHÎÌ ’Ή_ fi◊Ì.” ±ı‹ ω«ÎflÌ ’ÎHÎÌ Ë÷_ ÷ı œ˘‚Ì ÿÌ‘_.
flÎΩ fi∞¿ ±ÎT›Î. Ωı›_ ¿ı ’ÎHÎÌ œ˘‚Ì ÿÌ‘_ »ı ÷˘’HÎ ’˘÷ı √΋
±Î’‰Îfi˘ Á_¿S’ ¿›˘˝ Ë÷˘ ÷ı◊Ì √΋ ±ÎM›_.
±Î ºWÀÎ_÷ ±Î’Ì √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì Á‹Ω‰ı »ı ¿ı ∞‰ ¤√‰Îfi
±fiı Á_÷fiÎ ±ÎÂflı ±Î‰ı ÷˘’HÎ ’˘÷ÎfiÎ V‰¤Î‰ fi ‹Ò¿ı. I›Îflı ¤√‰Îfi
’HÎ ’˘÷Îfi˘ V‰¤Î‰ ‹˘ZÎ ¿fl‰Îfi˘ ¿ı‹ ‹Ò¿ı ? ‹√fiÌfl΋ ÿı‰Ì‰Î‚Î ¿ı‰Î
±Î›◊Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î, ÷˘’HÎ ‹ËÎflÎ…ı ÷ıfi˘ ‹˘ZÎ ¿fl‰Îfi_
fiyÌ ¿›* Ë÷_ ÷ı◊Ì ÷ıfiı ±ˆr›˝ ⁄÷ΉÌ, ÷ıfiÌ ÿı‰Ì ¶ÎflÎ … ’˘÷Îfi˘
‹ÏË‹Î Á‹Ω‰Ì ÁIÁ_√Ì ¿›Î˝, ÁΑ ¿›Î˝ fiı ‹˘ZÎ ¿›˘˝. ±ı …
¤√‰ÎfifiÌ ¿Ú’Î.
28. ⁄_Ï‘›ÎfiÎ Õ˘ÁΤΥ
“÷‹ı ⁄‘Î ⁄_Ï‘›Î◊Ì ±Î‰˘ »˘ ? ÷˘ ±‹ÎflÎ ¬flı¬flÎ ¤@÷flÎ…
Õ˘ÁΤΥ Â_ ¿flı »ı ? ÷ı‹fiÎ Â_ Á‹Î«Îfl »ı ?” ’˘÷Îfiı ‹‚‰Î ±Î‰ı·Î
⁄_Ï‘›ÎfiÎ ‰ÎÏHΛα˘fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_.
I›Îflı ‰ÎÏHΛα˘ ⁄˘S›Î — “±‹ı ÷˘ √‚Î Á‘Ì Á_ÁÎfl‹Î_ ⁄ÒÕı·Î
»Ì±ı, ’HÎ ÷‹ÎflÎ Õ˘ÁΤΥ ÷˘ «˘À·Ì Á‘Ì Á_ÁÎfl-‰Ëı‰Îfl‹Î_ Õ>O›Î »ı.
÷ı ¤√‰Îfi ¤…‰Î fi‰flÎ ◊÷Î … fi◊Ì. ±flı ! Á‰ÎflfiÎ fiΉÎ-‘˘‰Îfi˘
’HÎ Á‹› ‹‚÷˘ fi◊Ì. ’fl_÷ ÷‹ÎflÎ ÁIÁ_√Ì »ı ÷ı◊Ì ÷‹˘ ‰¬ÎHÎ ¿fl˘
÷ı‹Î_ ÂÌ fi‰Î¥ ?”
±Î ÁÎ_¤‚Ì lÌ∞‹ËÎflÎ… ËV›Î. ÷ı‹HÎı ¿èÎ_ — “Ωı Õ˘ÁΤΥfiı
ÁΑ ¿fḻı ÷˘ ÷‹ı ÁIÁ_√Ì ◊¢ ?”
‰ÎÏHΛα˘ ω«Îfl ¿fl‰Î ·ÎB›Î ¿ı Ë‹HÎÎ_ Õ˘ÁΤΥ±ı √΋fiÌ
⁄‘Ì … ‰ÎÕÌfiÎ √˘‚fi_ ÁÎÀ<_ ¿›* »ı. ÷ı◊Ì ÷ı ‰ı’Îflfi˘ ÁÎfl˘ ·Î¤ »˘ÕÌ
ÁΑ ◊‰Îfi_ fi΋ ·ı ±ı‹ …HÎÎ÷_ fi◊Ì. ±ı‹ Á˙±ı ω«Îfl ¿flÌ ‹ËÎflÎ…fiı
…‰Î⁄ ±ÎM›˘ ¿ı “Ωı ÷‹ÎflÎ Õ˘ÁΤΥ ÁΑ ◊Λ ÷˘ …wfl ±‹ı
V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÌ ¿oÃÌ ’ËıflÌÂ_.”
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 85
±ıÀ·ı lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷‹Îv_ ·Bfi¿Î›˝ ’÷Ì Ω› ’»Ì ’λÎ
‰‚÷Î_ ±‹˘fiı ‹‚Ì …Ωı.”
⁄_Ï‘›ÎfiÎ …ˆfi ‰ÎÏHΛΠΩfi ·¥fiı √œÕÎ ±ÎT›Î Ë÷Î. ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı
±Î flÌ÷ı ‰Î÷ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ÷fl÷ … lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¤√∞fiı ⁄˘·ÎT›Î fiı ¿èÎ_ —
“·˘, ±Î ¤√‰Î_ ‰VhÎ fiı Ë‹HÎÎ_ … ÷‹ı C΢ÕÎ μ’fl Á‰Îfl ◊¥fiı ⁄_Ï‘›Î
Ω±˘. Õ˘ÁΤΥfiı ±Î Ï«ßÌ ±Î’Ωı fiı ¿ËıΩı ¿ı ±Î Ï«ßÌ‹Î_ ·A›Î ‹…⁄
÷fl÷ ¤√‰Î_ ‰VhÎ ‘ÎflHÎ ¿flÌfiı √œÕÎ ±Î‰ı.”
¤√∞ ÷˘ ±ÎiÎÎ ‹Î◊ı «ÕÎ‰Ì ⁄_Ï‘›Î …‰Î ∂’ÕuÎ.
Õ˘ÁΤΥ √˘‚fiÎ_ √ÎÕÎ_ Ωı¬÷Î Ë÷Î. Á‰ÎflfiÎ ±Ï√›Îfl ‰ÎB›Î
Ë÷Î. dflÁÿ ‹‚Ì fi Ë÷Ì ÷ı◊Ì ÿÎ÷HÎ Ë∞ ¿Îfi μ’fl … ¬˘ÁÌ flÎA›_
Ë÷_. ÷ı ‰¬÷ı ±«Îfi¿ C΢ÕÎ μ’fl ¤√∞fiÎ_ ÿ½fi ◊›Î_. √˘‚ Ωı¬‰Îfi˘
’Õ÷˘ ‹Ò¿Ìfiı ÷ı‹HÎı ¤√∞fiı ÿoÕ‰÷˚ ≠HÎ΋ ¿›Î˝.
“⁄˘·˘, ‹ËÎflÎ…fiÌ ÂÌ ±ÎiÎÎ »ı ?” Õ˘ÁΤΥ±ı ËÎ◊ ΩıÕÌ ’Ò»u_.
¤√∞±ı ÷fl÷ … Ï«ßÌ ±Î’Ì ¿èÎ_ — “±Î ¤√‰Î_ ‰VhÎ ‘ÎflHÎ ¿flÌ
÷‹fiı ‹ËÎflÎ…ı √œÕı ⁄˘·ÎT›Î »ı.”
‹ËÎflÎ…fiÌ Ï«ßÌ ‰Î_«Ì Õ˘ÁΤΥ±ı ÷fl÷ … ¤√‰Î_ ‰VhÎ ’ËıflÌ
·Ì‘Î_ fiı ¤√∞ ÁÎ◊ı «Î·Ì fiÌ¿Y›Î. CÎıfl Á_ÿı¢ ’HÎ ¿Ëı‰flÎT›˘ fiÏË ÷ı‹…
ÿ¿ÎfifiÌ ’HÎ ¤·Î‹HÎ ¿˘¥fiı ¿flÌ fiÏË. √œÕı …¥ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î*.
⁄_Ï‘›ÎfiÎ ‰ÎÏHΛΠ·Bfi ’»Ì ’λΠ‰‚÷Î_ F›Îflı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı
‹‚‰Î ±ÎT›Î I›Îflı Á_÷‹_Õ‚‹Î_ ⁄ıÃı·Î Õ˘ÁΤΥ ÷flŒ ±Î_√‚Ì «Ÿ‘Ìfiı
‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “±Î‹fiı ±˘‚¬˘ »˘ ?”
⁄_Ï‘›ÎfiÎ ‰ÎÏHΛΠ÷˘ ±ı¿ÿ‹ ±«_⁄˘ ’Î‹Ì √›Î ±fiı ¿Ëı‰Î
·ÎB›Î — “Ëı ‹ËÎflÎ… ! Õ˘ÁΤΥ ÷‹ÎflÎ ¬flı¬flÎ ¤@÷flÎ… »ı. Õ˘ÁΤΥ
÷˘ ‹ËΉˆflÎB›‰Îfi »ı. ±fiı ±‹ı Á_ÁÎflÌ ∞‰ »Ì±ı ÷ı Õ˘ÁΤΥfiı ’HÎ
±‹ÎflÌ …ı‹ Á_ÁÎfl‹Î_ ±ÎÁ@÷ Ωı÷Î Ë÷Î. Õ˘ÁΤΥfiı ±˘‚¬‰Î‹Î_ ¤Ò·
¿flÌ »ı.” ±ı‹ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÎŒÌ ‹Î√Ì ‰ÎÏHΛα˘±ı flΩ ·Ì‘Ì.
I›Îfl⁄Îÿ lÌ∞‹ËÎflÎ…ı Õ˘ÁΤΥfiı ‘˘‚Î_ ‰VhÎ ±ÎM›Î_ fiı ¿èÎ_ —
“·˘, ±Î ÷‹ÎflÎ_ ’Ëı·ÎfiÎ_ ‰VhÎ ’λÎ_ ’ËıflÌ ·˘ ±fiı CÎıfl Ω±˘. Õ˘ÂÌ‹Î
∞‰ı I›Î_ Á‘Ì ÷ı‹fiÌ Áı‰Î ¿fl˘. ÷‹ı ÷˘ B≤ËV◊ ˢ‰Î »÷Î_ ±¬_Õ ÁΑ
86 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
… »˘. Á_ÁÎfl ÷‹fiı ⁄Α ¿flÌ Â¿ı ÷ı‹ fi◊Ì.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ÏÂfl˘‹ÎL› ¿flÌ Õ˘ÁΤΥ ’λΠCÎıfl ±ÎT›Î.
‹ËÎflÎ…fiı ωÂı ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ÁÏË÷ Ïfi盉΂Π¤@÷flÎ… Õ˘ÁΤΥ
Ë÷Î. ¿˘¥ Ïÿ‰Á ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎ΋Î_ ·ıÂ’HÎ Œıfl ’ՉΠÿÌ‘˘
fi◊Ì. ÷ı‹HÎı ‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ±K‘fl {Ì·Ì »ı.
±Î Õ˘ÁΤΥ ‰ÏHο iÎÎÏ÷fiÎ Ë÷Î ±fiı Á˙ ≠◊‹ Áfl‘Îfl flËı÷Î.
÷ı±˘ fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ±fiL› ÏÂW› Ë÷Î. fl΋Îfi_ÿ V‰Î‹ÌfiÎ ÿıËI›Î√
’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿›Î* ±fiı ‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi˘ ºœ Ïfiç›
÷ı‹fiı ◊¥ √›˘.
I›Îfl⁄Îÿ ‹ËÎflÎ… Õ˘ÁΤΥfiı ÁË¿<À<_⁄ ⁄_Ï‘›Î ÷ıÕÌ ·ÎT›Î fiı
I›Î_fiÎ ÿfl⁄Îfl ‹Ò‚¬Î«flfiı ¤·Î‹HÎ ¿flÌ Õ˘ÁΤΥfiı CÎfl⁄Îfl Á‰ı˝ ÁQ≤Ï©
±’ΉÌ. I›Îfl◊Ì Õ˘ÁΤΥ ⁄_Ï‘›Î flèÎÎ.
±Î‰Ì ¬flı¬flÌ Àı¿ fiı ºœ ÏfiWÃÎ‰Î‚Î Õ˘ÁΤΥ Ë÷Î. Õ˘ÁΤΥ
…ı‰˘ ‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fi˘ ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ÁÏË÷ Ïfiç› Á˙±ı ¿fl‰Îfi˘ »ı.
29. ‹Ò‚∞ ±fiı ¿ÚWHÎ∞
¿E»‹Î_ ‹Îfi¿>‰Î √΋ »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… ±ËŸ CÎHÎÌ ‰¬÷ ’‘Îflı·Î.
÷ı◊Ì ≠ÁÎÿÌfi_ √΋ »ı. ±ËŸ ⁄ı ⁄˛ÎõH΢ - ‹Ò‚∞ ±fiı ¿ÚWHÎ∞ flËı÷Î
Ë÷Î. ÷ı±˘ lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ ±ÎÏl÷ Ë÷Î. ¬ı÷Ì ¿flÌ ∞‰fiÏfi‰Î˝Ë ¿fl÷Î.
±ı¿ Ïÿ‰Á lÌ∞‹ËÎflÎ… ‹Îfi¿>‰Î ’‘Λν. ¿Î÷fl ·¥fiı ⁄ıÃÎ fiı
¿Ëı‰Î ·ÎB›Î — “…ı ±‹ÎflÎ ¬flı¬flÎ ÁIÁ_√Ì Ë˘ ÷ı ±Î‰˘, I›Î√Ì ¿fl‰Î
»ı.” ÁΑ ◊‰Î ÷ı ¿˘HÎ ÷ˆ›Îfl ◊Λ ? Á˙ ‘Ìflı ‘Ìflı ∂ÃÌ √›Î.
÷ı Á‹›ı ‹Ò‚∞ ±fiı ¿ÚÚWHÎ∞ ¬ı÷flı◊Ì ±ÎT›Î. ⁄ÌΩ ÁIÁ_√̱˘±ı
‰Î÷ ¿flÌ ¿ı “±Î…ı ÷˘ ‹ËÎflÎ…ı ±Î‹ ¿èÎ_ ÷ı◊Ì Á˙ ∂ÃÌ √›Î.”
÷ı ÁÎ_¤‚Ì ⁄_fiı ÷fl÷ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı √›Î. ’√ı ·Î√Ìfiı ¿èÎ_ — “Ëı
‹ËÎflÎ… ! ±‹fiı I›Î√Ì ¿fl˘.”
I›Îflı ‹ËÎflÎ… ¿Ëı — “¬Î‰Î fiÏË ‹‚ı, ⁄ΉΠ‹ÎflÂı. ÀÎœ-÷Õ¿˘
‰ıɢ ’ÕÂı. ±ı‰Î_ ±fi_÷ ÿ—¬ ±Î‰Âı fiı ËıflÎfi ◊¥ …¢. ‹ÎÀı Ω±˘,
÷‹ÎflÎ ‹fifiı ’Ò»Ì …\±˘.”
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 87
⁄_fiı …HÎ ◊˘Õı ÿÒfl …¥ ‹fifiı Ϭ΋HÎ ÿı‰Î ·ÎB›Î — “Ëı ‹fi‰Î !
±Î ÿıËı ’fl‹ırfl fiÏË ¤Ω› ÷˘ ¿>÷flÎ_, √‘ıÕÎ_ ¿ı ⁄ÌΩ_ Ωfi‰flfiÎ …L‹
‘fl‰Î ’ÕÂı. I›Î_ ¿˘HÎ ±˘œÎÕÂı ? ¿˘HÎ ¬Î‰Î ÿıÂı ? ’◊ÎflÌ ¿˘HÎ ¿flÌ
ÿıÂı ? ‹Î◊_ ¿˘HÎ ÿÎ⁄Âı ? ‹ÎÀı ±Î Œıflı ¤√‰ÎfifiÌ ±ÎiÎ΋Î_ flË̱ı ÷˘
’»Ì ¤˘√‰‰_ fi ’Õı. Ëı ‹fi ! ÷Îfl˘ ¢ ω«Îfl »ı ?”
±Î ≠‹ÎHÎı ‹fi ÁÎ◊ı fiyÌ ¿flÌfiı ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î fiı ¿Ëı —
“Ëı ‹ËÎflÎ… ! ‹fi ÷˘ ËÎ ’ÎÕı »ı.”
±ı¿ …HÎαı ¿ıÕÌ›ÎfiÌ ¿Á »˘Õ‰Î ‹Î_ÕÌ I›Îflı ⁄ÌΩ±ı ¿èÎ_ — “ˉı
@›Î_ ’Ëıfl‰_ »ı ?” ±ı‹ ¿ËÌ ¿Á ÷˘ÕÌ fiάÌ.
÷ı‹fi˘ μI¿ÚWÀ ‰ˆflÎB› Ωı¥ ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷‹ı ’fl‹ËoÁ ◊¥ √›Î.
‹ÎÀı ±‹ÎflÌ ±ÎiÎÎ◊Ì B≤ËV◊Îl‹ ¿fl˘. ÷‹fiı Á_ÁÎflfi_ ⁄_‘fi ±ÕÂı fiÏË.”
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ ÏÂflı «œÎ‰Ì ⁄_fiı …HÎ CÎıfl ÷˘ √›Î ’HÎ
Á_ÁÎfl‹Î_◊Ì ÷ı‹fi_ ‹fi ∂ÃÌ √›_ Ë÷_.
‹Ò‚∞fiı lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝’flÌ’HÎÎfi˘ ºœ Ïfiç› Ë÷˘, F›Îflı
¿ÚWHÎ∞fiı ‹fi‹Î_ ±ı‹ ¿ı ¤√‰Îfi ÷˘ ¿ı‹ ¿Ëı‰Î› ? ’HÎ ‹˘ÀÎ’vÊ ¬flÎ.
‹Ò‚∞fiı ÷ıHÎı ¿èÎ_ — “¿Î_ ÷˘ ÷_ ¤√÷ ¬˘À˘ ¿Î_ ¤√‰Îfi ¬˘ÀÎ, ¿ı‹
¿ı Ωı ¤√‰Îfi ˢ› ÷˘ ÷_ ’λ˘ ¿ı‹ ±Î‰ı ?” ’»Ì ÷ıfiÎ ‹fifi_ Á‹Î‘Îfi
¿fl‰Î ‹Ò‚∞ ÷ıfiı √œÕı ·¥ √›Î. ±ËŸ ‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î_ … ÷ıfiı
‹ËÎflÎ…fi˘ Ïfiç› ◊¥ √›˘.
÷ı ’»Ì ¿ÚWHÎ∞±ı ¿èÎ_ — “ˉı CÎıfl …‰_ fi◊Ì.”
CÎHÎÎ Ïÿ‰Á ◊›Î ±ıÀ·ı CÎıfl◊Ì ’hÎ ±ÎT›˘ — “lÌ∞‹ËÎflÎ…fiı ‹Î·Ò‹
◊Λ …ı ‹Ò‚∞ fiı ¿ÚWHÎ∞ ’flHÎı·Î »ı fiı μ’ÎÏ‘ ⁄Ë »ı. ‹ÎÀı ⁄ı›fiı ¿Ú’Î
¿flÌ ÷fl÷ CÎıfl ‹˘¿·Ì ±Î’¢.”
’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı CÎıfl …‰Î ±ÎiÎÎ ¿flÌ ±ıÀ·ı CÎıfl …‰Î
fiÌ¿Y›Î. ’HÎ CÎıfl fi …÷Î_ flV÷΋Î_ ‰_◊‚Ì‹Î_ ±ı¿ ÂıÃfiı I›Î_ ÁÎ◊Ì ÷flÌ¿ı
flèÎÎ. ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ ’ÒflÎ ◊›Î ±ıÀ·ı ⁄_fiı …HÎ ÁΥà wÏ’›Î ·¥fiı
‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î. ËÎ◊ ΩıÕÌfiı ⁄ıÃÎ fiı ¿èÎ_ — “±‹fiı ±ËŸ flά˘ fiı
ÁΑ ¿fl˘.”
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ’Ò»u_ — “±I›Îfl Á‘Ì @›Î_ Ë÷Î ?”
88 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
‹Ò‚∞±ı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… ! ‰_◊‚Ì fl˘¿Î›Î Ë÷Î.”
’»Ì lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷‹ÎflÎ_ CÎflfiÎ_ ‹ÎHÎÁ˘ ÷‹fiı ÷ıÕ‰Î
±ÎT›Î_ »ı, ÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı CÎıfl Ω±˘. Ωı ÷‹Îflı ÿÌZÎÎ ·ı‰Ì ˢ›, ÷˘ CÎflfiÎ_
‹ÎHÎÁ˘fiÌ flΩÏ«ßÌ ·¥fiı ±Î‰˘.”
‹ËÎflÎ…fiÌ ±ÎiÎÎ◊Ì ⁄ıμ …HÎ fiÌ¿Y›Î. flV÷΋Î_ CÎflfiÎ_ ‹ÎHÎÁ˘fiı
Á‹ΩT›Î_ fiı I›Î√Ì ◊‰ÎfiÌ flΩ ±Î’‰Î ¿èÎ_, ’HÎ ¿˘¥ ‹ÎL›_ fiÏË.
±ıÀ·ı ⁄_fiı …HÎαı ’˘÷ÎfiÌ ≥„Lƒ›˘ ¿Î’Ì fiάÌ. ÷ı‹fiÌ VhÎ̱˘ μÿÎÁ
◊¥ CÎıfl √¥. ‹Ò‚∞ fiı ¿ÚWHÎ∞ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î. ‹ËÎflÎ…ı ⁄ı›fiı
ω‹¬ ¿›Î˝. ’»Ì ’˘÷ÎfiÌ ‹ı‚ı ¤√‰Î_ ’Ëı›Î* fiı ’fl‹ËoÁ ◊¥ »ıÀı◊Ì
‹ËÎflÎ…fiÎ_ ÿ½fi ¿fl÷Î. ⁄Îfl ‹ÏËfiÎ ±Î flÌ÷ı ÁIÁ_√‹Î_ fl¬ÕuÎ.
’»Ì √œÕı ±ÎT›Î. ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ÿ½fiı √›Î I›Îflı ‹ËÎflÎ…ı ±ÎiÎÎ
¿flÌ — “÷ı‹fiı ±Î‰‰Î ÿı¢ fiÏË. ⁄ı›fiı ¿ÎœÌ ‹Ò¿˘.” ±ıÀ·ı ÷ı‹fiı ¿ÎœÌ ‹Ò@›Î.
’»Ì flÎhÎı ÃoÕÎ ’ˢflı CÎı·Îfiı ¿Î_Ãı ⁄ıÁÌ ’fl… flÎ√fiÎ_ ¿Ì÷˝fi˘ ÷ı±˘
√ΉΠ‹Î_ÕuÎ. ‹ËÎflÎ…ı ±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ ÷ı ÁÎ_¤Y›Î_. ‹ËÎflÎ…ı ¤√∞fiı
¿èÎ_ — “’ı·Î ⁄ı …HÎÎ ¿Ì÷˝fi ⁄˘·ı »ı ÷ı◊Ì ±‹Îfl˘ œ˘Ï·›˘ ¬ıӫΛ »ı.
‹ÎÀı ÷ı‹fiı ÿÒfl ¿Îœ˘.”
’»Ì √_ÿ΂Îfiı ‹Î√ı˝ Ëfi‹Îfi ‘Îfl »ı I›Î_ Á‘Ì ’΂Π‹Ò¿Ì ±ÎT›Î.
±ËŸ ⁄ıÁÌfiı ’HÎ ÷ı±˘ ¿Ì÷˝fi˘ ⁄˘·‰Î ‹_ÕuÎ. ÷ı ÁÎ_¤‚Ìfiı ‹ËÎflÎ…ı ŒflÌ
¿èÎ_ — “±‹Îfl˘ œ˘Ï·›˘ ÷HÎΛ »ı.”
’Î_«-ÁÎ÷ ’΂Π÷ı‹fiı ¿Îœ‰Î ‹ÎÀı ±ÎT›Î. I›Îflı ‹Ò‚∞ ÷◊Î
¿ÚWHÎ∞±ı ÷ı‹fiı ’√ı ·Î√Ìfiı ¿èÎ_ — “‹ËÎflÎ… …ı‹ ±ÎiÎÎ ¿flÂı ÷ı‹
¿flÌÂ_. ⁄Î¿Ì ÷‹ÎflÎ …ı‰Î Á˘-Á˘ ±Î‰Âı I›Î_ Á‘Ì ±‹ı ¿E»Ì »Ì±ı ÷ı
fiÏË ∂Ã̱ı. Ω±˘ ‹ËÎflÎ…fiı ’Ò»˘ ¿ı ÂÌ ±ÎiÎÎ »ı ?”
’΂α˘±ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ’ÎÁı …¥fiı ±Î ‰Î÷ ¿flÌ. ‹ËÎflÎ…fiı ÷˘
÷ı‹fiÌ ’flÌZÎÎ … ¿fl‰Ì Ë÷Ì. ‹ËÎflÎ…ı ¿èÎ_ — “÷ı‹fiı ±ËŸ ⁄˘·Î‰˘.”
÷ı±˘ ‹ËÎflÎ… ’ÎÁı ±ÎT›Î ±ıÀ·ı ‹ËÎflÎ…ı ±ZÎfl ±˘flÕÌ‹Î_ Á¤Î
¤flÌfiı Á˙fiı ¿èÎ_ — “¿>÷flÎfiı ËÕ¿Îflı ÷ı‹ ±ı‹fiı ±‹ı ËÕ¿Î›Î˝ »ı, ÷˘›
±‹Îfl˘ Ïfiç› ‹À÷˘ fi◊Ì.”
’»Ì Á˙±ı ¿èÎ_ — “ˉı ÷ı‹fiı flά˘.”
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 89
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ÷ı‹fiı ¤Î√‰÷Ì ÿÌZÎÎ ±Î’Ì ‹Ò‚∞fi_ fi΋
“CÎfiU›Î‹Îfi_ÿ V‰Î‹Ì” ’ÎÕu_ ±fiı ÷ı‹fiı …^fiÎ√œ ‹˘¿S›Î fiı ¿ÚWHÎ∞fi_
fi΋ “Á‰˝iÎÎfi_ÿ V‰Î‹Ì” ’ÎÕu_ fiı ÷ı‹fiı ±‹ÿΉÎÿfiÎ ‹Ëo÷ ¿›Î˝.
±Î‰˘ ‹ÎËÎIQ›ı ÁÏË÷ Ïfiç› Ë˘› ÷ıfiÎ μ’fl lÌ∞‹ËÎflÎ…fiÌ
≠ÁLfi÷Î ◊Λ »ı.
30. ‹ÏË‹Î
lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝ ±‰÷ÎflfiÎ ±‰÷ÎflÌ ±fiı Á‰˝ ¿ÎflHÎfiÎ ¿ÎflHÎ
’ÒHν ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ »ı. ÷ı±˘ ¿÷ν, ÁÿÎ ÁοÎfl, Á‰˘˝’flÌ, Á‰˝iÎ, ÏÿT›
±fiı ÁÿÎ ≠√À »ı. lÌ∞‹ËÎflÎ… Á‰˝ ÿ˘Êı flÏË÷, Á‰˝ ‹ÎÏ›¿ √HÎı flÏË÷,
Ïfiÿ˘˝Ê ±fiı ±fi_÷ ¿S›ÎHοÎflÌ √H΢±ı ›@÷ »ı. ÷ı‹fiÎ …ı‰_ ±ˆr›˝, w’,
√HÎ ¿ı Á΋J›˝ ±fi_÷ ¿˘ÏÀ ⁄˛õÎ_Õ‹Î_ ¿˘¥fi_ fi◊Ì. ÷ı±˘ ±ZÎfl⁄˛õ,
±ZÎfl‹@÷, ‹Î›Î, ¥rfl˘ ±fiı ∞‰˘ ±ı Á‰˝◊Ì ’fl »ı. Á‰˝fiÎ ±_÷›Î˝‹Ì
»ı, Á‰˝fiÎ V‰Î‹Ì »ı, Á‰˝fiÎ ±Î‘Îfl »ı ±fiı Á‰˝fiı μ’ÎÁfiÎ ¿fl‰Î ›˘B›
»ı. ÷ı‹fiı ‹Î›Î ¿ı ‹Î›Îfi_ ¿Î›˝ ·ı‹ÎhÎ ±Õ÷_ fi◊Ì. ±Î‰Ì V’WÀ Á‹…HÎ
ÁÎ◊ı ºœ Ïfiç› ¿fl‰˘ ÷ı ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfi˘ ‹ÏË‹Î ¿Ëı‰Î›.
±ZÎfl⁄˛õ ’HÎ ’vÊ˘k΋fiÌ …ı‹ ±ı¿ ±fiı ±Ï¶÷Ì› »ı. Áÿ˚√v
√HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiÎÏÿ ‹Ò‚ ±ZÎfl⁄˛õfi˘ ±‰÷Îfl »ı. lÌ∞-
‹ËÎflÎ…fiÎ Á‰˘˝k΋, ±Îÿ½ ¤@÷ »ı. ±ZÎfl⁄˛õ ’HÎ ‹Î›Î, ¥rfl˘ ±fiı
∞‰˘◊Ì ’fl »ı. ÷ı ’HÎ Á‰˝ …√÷fiÎ ¿ÎflHÎ »ı ±fiı ±Î‘Îfl »ı. ±ZÎfl⁄˛õ
’HÎ Á‰˝ ÿ˘Êı flÏË÷ »ı. ‹‹ZÎ±˘fiı ¤„@÷fi˘ ÷ı ±Îÿ½ »ı. ±ZÎfl⁄˛õw’
◊¥±ı I›Îflı … ’vÊ˘k΋fiÌ ¤„@÷fiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊‰Î› »ı, I›Îflı …
±ZÎfl‘΋‹Î_ ’vÊ˘k΋fiÌ Áı‰Î‹Î_ flËÌ Â¿Î› »ı; ±ı‰˘ ±ZÎfl⁄˛õfi˘
‹ÏË‹Î Á‹…‰˘.
’˘÷Îfiı ‹Y›_ …ı ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fi_ V‰w’ √HÎÎ÷Ì÷Ö Á‹…‰_.
÷ı‹fiÎ ¶ÎflÎ ‹ËÎflÎ… ±Î M≤J‰Ì μ’fl ±¬_Õ Ï‰«flÌ flèÎÎ »ı ±fiı
‹‹ZÎ±˘fiı Á¬ ÿ¥ ¿S›ÎHÎ ¿flÌ flèÎÎ »ı. ÷ı‹fi΋Î_ ‹ËÎflÎ… fi¬Ï¬Î
Ö ‰÷˝‹Îfi¿Î‚ı ≠√À ⁄˛õV‰w’ ≠‹¬V‰Î‹Ì ‹ËÎflÎ… V‰Î‹ÌlÌ fiÎflΛHÎ-
V‰w’ÿÎÁ∞fiı ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ √HÎÎ÷Ì÷ ÁI’vÊ »ı.
90 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
’›*÷ ÁQ›¿˚ ≠¿Îflı flèÎÎ »ı. ÷ı‹fiÎ◊Ì ±b‹ÎhÎ ’HÎ »ıÀÎ …÷Î fi◊Ì. ÷ı‹fi_
V‰w’ ÏÿT›, Ïfiÿ˘˝Ê ±fiı ‹Î›ÎflÏË÷ Á‹…‰_. …ı ‹‹ZÎ ∞‰ ÷ı‹fiı ‹fi,
¿‹˝, ‰«fiı Ïfiÿ˘˝Ê¤Î‰ı Áı‰ı, ÷ı … hÎHÎ √HÎ, hÎHÎ ±‰V◊Î ±fiı hÎHÎ ÿıË◊Ì
’fl ◊¥ ⁄˛õw’ ◊Λ »ı. ≠√À √vw’ËÏfl …ı ⁄˛õV‰w’ Á_÷ ˢ› ÷ıfi˘
±Î‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹…‰˘.
lÌ∞‹ËÎflÎ…, ±ZÎfl⁄˛õ √HÎÎ÷Ì÷Îfi_ÿ V‰Î‹Ì ±fiı ≠√À
⁄˛õV‰w’ Á_÷fiÎ Á_⁄_‘‰Î‚Î ÿflı¿ ¤@÷fiı ’HÎ ⁄˛õfiÌ ‹ÒÏ÷˝ Á‹Îfi
√HΉÎ. ÷ı‹fiı ¤√‰Îfifi˘ Á_⁄‘ »ı ‹ÎÀı ÷ı‹fi˘ ±‰√HÎ ·ı‰˘ fiÏË,
÷ı‹fiÌ ÁÎ◊ı flÌÁfiÌ ±Î_ÀÌ ⁄Î_‘‰Ì fiÏË. 쩉∞ √˘’̱˘fi˘ …ı‰˘ ‹ÏË‹Î
Á‹…÷Î ÷ı‰˘ ‹ÏË‹Î ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷˘fi˘ Á‹…‰˘.
±Î‰˘ ‹ÏË‹Î Ïfifl_÷fl ÁΑfiÎ Á_√ı … ΩH›Î‹Î_ ±Î‰ı »ı. ±Î‰˘
‹ÏË‹Î …ıfiı Á‹Ω› ÷ıfiı ¤√‰ÎfifiÎ ¤@÷ ÁÎ◊ı @›Îflı› ‰ıfl ⁄_‘Λ
fiÏË. Á‹√˛ ÁIÁ_√ ÷ıfiı ÏÿT› ¤ÎÁı ±fiı ÁËı…ı ÁËı…ı ÁIÁ_√‹Î_ Á_’,
Áxÿ¤Î‰ ±fiı ±ı¿÷ÎfiÎ ¤Î‰ı ‰÷ı˝. Ïfifl_÷fl ’˘÷ÎfiÎ … ÿ˘Ê …\±ı, ÷ıfiı
À΂‰Î ¬À¿˘ flάı. ±Î‰˘ ‹ÏË‹Î Á‹…÷˘ ˢ› ÷˘’HÎ ¤√‰ÎfifiÌ
⁄Î_‘ı·Ì ‘‹˝‹›Î˝ÿÎfiı ·˘’ı fiÏË. ⁄ÌΩ ¿fl÷Î_ ÷ı ±Ï‘¿ ‰÷ı˝, ’HÎ ‘‹˝‹Î_◊Ì
@›Îflı› ’Õı fiÏË. ±Î‰˘ ‹ÏˋΉ΂˘ ¤@÷ Ëo‹ıÂÎ_ ’˘÷Îfiı ¿Ú÷Î◊˝ ±fiı
’ÒHν¿Î‹ ‹ÎfiÌ ±Îfi_ÿ‹Î_ flËı. “‹Îv_ Ïfiç› … ¿S›ÎHÎ ◊Âı ±fiı Ë_
±ZÎfl‘΋fiı ’΋Ì” - ±ı‹ ÷ı ¤@÷ ‹Îfiı. ‹Ïˋαı ›@÷ ¤„@÷ ¿flı
÷ı … ¤„@÷ Ïfiω˝Cfi flËı »ı.
31. ¿S›ÎHÎ
¿S›ÎHÎ ±ıÀ·ı ‹˘ZÎ ±◊‰Î ‹„@÷. ‹˘ZÎ ±ıÀ·ı ‹˘Ëfi˘ ZΛ. ’fl‹
±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fiÎ Áı‰Î-Á‹Î√‹◊Ì ±fiÎÏÿ ±iÎÎfi ±fiı ¿‹˝⁄_‘fi‹Î_◊Ì
‹@÷ ◊¥, ⁄˛õw’ ◊¥fiı ’vÊ˘k΋ ¤√‰ÎfifiÌ Áı‰ÎfiÎ ±Ï‘¿ÎflÌ ◊‰_ ÷ıfi_
fi΋ ‹„@÷ ±◊‰Î ¿S›ÎHÎ. ‹„@÷ ±ıÀ·ı ’fl‹’ÿ ±◊ν÷˚ ¤√‰ÎfifiÎ
±ZÎfl‘΋fiÌ ≠΄M÷.
lÌ∞‹ËÎflÎ…ı ‰«fiÎQ≤÷ ’_«Î‚Î-1‹Î_ ¿èÎ_ »ı ¿ı “’ÂfiÎ Á¬◊Ì
‹fiW›‹Î_ ±Ï‘¿ Á¬ »ı fiı ÷ı ¿fl÷Î_ flÎΩfi_ Á¬ ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı◊Ì
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 91
≥Lƒfi_ ±Ï‘¿ »ı fiı ÷ı◊Ì O≤ËV’Ï÷fi_ fiı ÷ı◊Ì ⁄˛õÎfi_ fiı ÷ı◊Ì ‰ˆ¿<_÷˘¿fi_
fiı ÷ı◊Ì √˘·˘¿fi_ Á¬ ÷ı ±Ï‘¿ ±fiı ÷ı◊Ì ¤√‰ÎfifiÎ ±ZÎfl‘΋fi_ Á¬
±Ï÷ ±Ï‘¿ »ı.”
‰‚Ì, “ÿı‰·˘¿fiı ¤√‰ÎfifiÎ ‘΋ (±ZÎfl‘΋) ±Î√‚ ‹˘ZΑ‹˝fiı
ωÊı fifl¿÷S› ¿èÎÎ »ı.” (‰«. ÁÎ. 11). ¿ÎflHÎ ÿı‰·˘¿fiÎ ¤˘√Á¬ »ı
÷ı ±ZÎfl‘΋fiÎ ÏÿT›Á¬ ±Î√‚ fifl¿ …ı‰Î_ »ı. ‰‚Ì, ÿı‰·˘¿‹Î_◊Ì
M≤J‰Ì μ’fl ±Î‰Ì …L‹-‹flHÎfiÎ «¿flΉ΋Î_ Œfl‰Îfi_ flËı »ı, √¤˝‹Î_
±Î‰‰Îfi_ flËı »ı, F›Îflı ±ZÎfl‘΋‹Î_◊Ì M≤J‰Ì·˘¿ ’fl ’λ\_ ±Î‰‰Îfi_ ¿ı
…L‹-‹flHÎ flËı÷_ fi◊Ì. ÁÿÎfiı ‹ÎÀı ¤√‰ÎfifiÎ ±’Îfl Á¬ ±fiı Áı‰ÎfiÌ
≠΄M÷ ◊Λ »ı.
ÂÎVh΋Î_ ¿S›ÎHÎ ±fi_÷ ≠¿Îflfi_ ¿èÎ_ »ı, ’fl_÷ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ …ı
±ZÎfl‘΋fiÌ ≠ÎÏM÷ ±fiı ’vÊ˘k΋fiÌ ±¬_Õ Áı‰Î ±fiı …L‹-‹flHÎfiÎ_
«ø˘‹Î_◊Ì »\À¿Îfl˘, ÷ı ±Ï÷› ÿ·˝¤ »ı.
±Î‰_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ÷˘ ÁÎZÎÎ÷˚ ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎ ±◊‰Î ÷˘
’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ ÁI’vÊ ±◊ν÷˚ ≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷fiı Á_√ı … ◊Λ »ı.
F›Îflı ≠√À ⁄˛õV‰w’ Á_÷fiÎ Áı‰Î-Á‹Î√‹ı ¿flÌfiı ’vÊ˘k΋fiÎ V‰w’fi˘
›◊Î◊˝ Ïfiç› ◊Λ ±fiı hÎHÎ √HÎ, hÎHÎ ±‰V◊Î ±fiı hÎHÎ ÿıË◊Ì ’fl
⁄˛õw’ ◊Λ I›Îflı ∞‰fi_ ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ◊Λ »ı. ‘‹˝, iÎÎfi, ‰ˆflÎB›
±fiı ‹ÎËÎIQ›iÎÎfiı ›@÷ ¤„@÷ ±Î «Îflı √HÎ ’fl‹ ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷fi˘
Á‹Î√‹ ¿flÌfiı ÏÁ© ◊Λ I›Îflı … ±ÎI›_Ï÷¿ ¿S›ÎHÎ ◊Λ.
32. Á¤ÎÏÊ÷
‚◊ŒÈ—π‚Èπ— SflSÕ— ‚◊‹Ùc≈Uʇ◊∑§Ê@Ÿ— –
ÃÈÀÿÁ¬˝ÿÊÁ¬˝ÿÙ œË⁄USÃÈÀÿÁŸãŒÊà◊‚¢SÃÈÁ× H 1 H
◊ʟʬ◊ÊŸÿÙSÃÈÀÿSÃÈÀÿÙ Á◊òÊÊÁ⁄U¬ˇÊÿÙ— –
‚flʸ⁄Uê÷¬Á⁄UàÿÊªË ªÈáÊÊÃË× ‚ ©UëÿÃ H 2 H
…ı Á¬-ÿ—¬fiı Á‹Îfi Á‹…ı »ı; ‹ÎÀÌ, ’J◊fl ÷◊Î Á˘fi_ …ıfiı Á‹Îfi
»ı; ÷◊Î Ï≠›-±Ï≠›‹Î_, Ïfi_ÿÎ ±fiı V÷Ï÷‹Î_, ‹Îfi ±fiı ±’‹Îfi‹Î_ ÷◊Î
ÂhÎ’ZÎ ±fiı Ï‹hÎ’Z΋Î_ …ıfiı Á‹¤Î‰ ‰÷ı˝ »ı; ⁄‘Î_ ¿‹˘˝‹Î_ ¿÷ν’HÎÎfiÎ
92 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
±Ï¤‹Îfi◊Ì …ı flÏË÷ »ı; ÷ı ‹fiW› hÎHÎ √HÎ◊Ì ’fl ◊›ı·Î √HÎÎ÷Ì÷
¿Ëı‰Î› »ı. (1, 2) (√Ì÷Î — 14-24, 25)
’˝rÊÔ÷Í× ¬˝‚ãŸÊà◊Ê Ÿ ‡ÊÙøÁà Ÿ ∑§ÊæU˜ ˇÊÁà –
‚◊— ‚fl¸·È ÷ÍÃ·È ◊Œ˜÷®Q§ ‹÷Ã ¬⁄UÊ◊˜ H 3 H
⁄˛õ¤Î‰fiı ≠ÎM÷ ◊›ı·˘ fiı ≠ÁLfiÏ«kÎ ‹fiW› ¿ÂÎfi˘ ¢¿ ¿fl÷˘
fi◊Ì ¿ı ¿ÂÎfiÌ ±Î¿Î_ZÎÎ ¿fl÷˘ fi◊Ì ±fiı Á‰˝ ¤Ò÷˘‹Î_ Á‹¤Î‰◊Ì flËı÷˘
◊¿˘ ‹ÎflÌ ’fl‹ ¤„@÷fiı ’΋ı »ı. (3) (√Ì÷Î — 18-54)
ÁŸ¡Êà◊ÊŸ¢ ’˝rÊÔM§¬¢ Œ„UòÊÿ Áfl‹ˇÊáÊ◊˜ –
Áfl÷Ê√ÿ ÃŸ ∑§Ã¸√ÿÊ ÷ÁÄ× ∑ΧcáÊSÿ ‚fl¸ŒÊ H 4 H
V◊Ò‚, ÁÒZ‹ ±fiı ¿ÎflHÎ ±ı …ı hÎHÎ ÿıË, ÷ı ◊¿Ì ω·ZÎHÎ ±ı‰˘ …ı
’˘÷Îfi˘ ∞‰ÎI‹Î, ÷ıfiı ⁄˛õw’fiÌ ¤Î‰fiÎ ¿flÌfiı ’»Ì ÷ı ⁄˛õw’ı ¿flÌfiı
lÌ¿ÚWHÎ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ …ı ÷ı Á‰˝¿Î‚fiı ωÂı ¿fl‰Ì. (4)
(ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 116)
ªÊÁ‹ŒÊŸ¢ ÃÊ«UŸ¢ ø ∑Χâ ∑ȧ◊ÁÃÁ÷¡¸ŸÒ— –
ˇÊãÃ√ÿ◊fl ‚fl¸·Ê¢ ÁøãßËÿ¢ Á„Uâ ø ÃÒ— H 5H
÷ı ÁΑ fiı ⁄˛õ«ÎflÌ ÷ı‹HÎı, ¿˘¥¿ ¿<‹Ï÷‰Î‚Î ÿWÀ…fi ˢ› fiı ÷ı
’˘÷Îfiı √΂ ÿı ±◊‰Î ‹Îflı ÷˘ ÷ı ÁËfi … ¿fl‰_, ’HÎ ÷ıfiı ÁÎ‹Ì √΂ fi
ÿı‰Ì fiı ‹Îfl‰˘ fiÏË; ±fiı ÷ıfi_ …ı‹ ÏË÷ ◊Λ ÷ı‹… ‹fi‹Î_ Ï«_÷‰fi ¿fl‰_,
’HÎ ÷ıfi_ ¤Ò Õ<_ ◊Λ ±ı‰˘ ÷˘ Á_¿S’ ’HÎ fi ¿fl‰˘. (5)
(ÏÂZÎÎ’hÎÌ — 201)
•Ê‚Ê◊„UÙ ø⁄UáÊ⁄UáÊÈ¡È·Ê◊„¢U SÿÊ¢
flÎãŒÊflŸ Á∑§◊Á¬ ªÈÀ◊‹Ãı·œËŸÊ◊˜ –
ÿÊ ŒÈSàÿ¡¢ Sfl¡Ÿ◊Êÿ¸¬Õ¢ ø Á„UàflÊ
÷¡È◊ȸ∑ȧ㌬ŒflË¥ üÊÈÁÃÁ÷Áfl¸◊ÎÇÿÊ◊˜ H 6 H
±Ë˘ ! …ı √˘’̱˘ ¿˘¥◊Ì ’HÎ fi I›Î√ ◊¥ ¿ı ±ı‰Î Á_⁄_‘Ì
…fifi˘ ±fiı ±Î›˘˝fiÎ ‘‹˝‹Î√˝fi˘ I›Î√ ¿flÌfiı ‰ıÿ˘±ı √˘÷‰Î ›˘B› ±ı‰Ì
‹¿<_ÿ ¤√‰ÎfifiÌ ’ÿ‰Ìfiı ¤…÷Ì Ë÷Ì ±◊ν÷˚ ¤√‰Îfi‹Î_ K›Îfi’ÎflΛHÎ
◊÷Ì Ë÷Ì; ÷ı ±Î √˘’̱˘fiÎ «flHÎfl…fiÎ V’½‰Î‚Ì T≤_ÿΉfi‹Î_ ‰÷˝÷Ì
√S‹, ·÷Î, ±˙ÊÏ‘ ‰√ıflıfiı ‹K› Ë_ ’HÎ ¿˘¥¿ ◊™ ±ıÀ·ı ¿˘¥¿ I≤HÎ ¿ı
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 93
¿ÌÀ¿ÎÏÿw’ı √˘’̱˘fiÎ «flHÎflıbfiÎ V’½fiı ›˘B› Ë_ ◊™ ±Î‰Ì ±Î¿Î_ZÎÎ
¿v_ »\_. (6) (¤Î√‰÷ — 10-47-61)
ÿãŸÊ◊œÿüÊfláÊÊŸÈ∑§ËøŸÊlà¬˝„U˜fláÊÊlØ S◊⁄UáÊÊŒÁ¬ ÄflÁøØ –
EÊŒÙ˘Á¬ ‚l— ‚flŸÊÿ ∑§À¬Ã ∑§Õ¢ ¬ÈŸSÃ ÷ªflãŸÈ Œ‡Ê¸ŸÊØ H 7H
•„UÙ ’à E¬øÙ˘ÃÙ ª⁄UËÿÊŸ˜ ÿÁÖ¡„U˜flʪ˝ fløÃ ŸÊ◊ ÃÈèÿ◊˜ –
Ã¬ÈSìSÃ ¡È„ÈUflÈ— ‚SŸÈ⁄UÊÿʸ ’˝rÊÔÊŸÍøȟʸ◊ ªÎáÊÁãà ÿ Ã H 8H
Ëı ¤√‰Îfi ! ¿ÿÎÏ«÷˚ ’HÎ …ı ÷‹ÎflÎ fi΋fi_ l‰HÎ-¿Ì÷˝fi ¿fl‰Î◊Ì
÷◊Î ÷‹˘fiı ≠HÎ΋ ¿fl‰Î◊Ì ÷◊Î ÷‹Îv_ V‹flHÎ ¿fl‰Î◊Ì r’« ’HÎ
÷I¿Î‚ ›iÎ ¿fl‰Îfiı ‹ÎÀı ¿S’Λ »ı ±ıÀ·ı ’ωhÎ ◊Λ »ı, ÷˘ ÷‹ÎflÎ_
ÿ½fi◊Ì ’ωhÎ ◊Λ ±fiı ¿Ú÷iÎ ◊Λ ÷ı‹Î_ Â_ ¿Ëı‰_ ? (7)
±Î ±ı¿ ±Îç›˝fiÌ ‰Î÷ »ı ¿ı …ı r’«fiÎ Ï…Ë˚‰Î√˛‹Î_ ÷‹Îv_ fi΋
‰÷ı˝ »ı ÷ı r’« ’HÎ ÷‹ÎflÎ fi΋˘E«ÎflHÎ◊Ì ÷‹ÎflÌ ¤„@÷±ı flÏË÷ ±ı‰Î
¿‹˝Ã˘◊Ì lıWà ◊Λ »ı. ‰‚Ì, …ı …fi˘±ı ÷‹Îv_ fi΋ μE«ÎflHÎ ¿›* »ı
÷ı‹HÎı … ÷’ ¿›* »ı, ÷ı‹HÎı … ˢ‹ ¿›˘˝ »ı, ÷ı‹HÎı … ÷Ì◊˝‹Î_ VfiÎfi ¿›*
»ı, ÷ı … ÁÿΫÎfl‰Î‚Î »ı, ÷ı‹HÎı … ‰ıÿfi˘ ±P›ÎÁ ¿›˘˝ »ı, ±ı‹
ΩHΉ_. (8) (¤Î√‰÷ — 3-33-6,7)
œ◊¸SàÿÊÖÿÙ Ÿ ∑Ò§ÁpØ SflÁŸª◊ÁflÁ„UÃÙ flÊ‚ÈŒfl ø ÷ÁÄÃ⁄U˜
ÁŒ√ÿÊ∑§Ê⁄U ÁflœÿÊ Á‚ÃÉÊŸ◊„UÁ‚ ’˝rÊÔáÊÒÄÿ¢ ÁŸ¡Sÿ –
ÁŸÁpàÿÒflÊãÿflSÃÍãÿáÊÈ◊Á¬ ø ⁄UÁâ ‚ê¬Á⁄UàÿÖÿ ‚ã×
Ãã◊Ê„UÊàêÿÊÿ ‚√ÿÊ ßÁà flŒÁà ÁŸ¡ÊŸ˜ œÊÁ◊¸∑§Ù ŸË‹∑§áΔU— H 9H
‰ıÿÂÎVh΋Î_ ¿Ëı·Î ÁÿΫÎflw’Ì ‘‹˝fi˘ (⁄˛õÎÏÿ¿ ÿı‰◊Ì ‹Î_ÕÌfiı
‹˘ÀÎ ’fl‹ËoÁ, ⁄˛õ‰ıkÎÎ, Á_÷, Á_L›ÎÁÌ, ÏÁ©’vÊ ‰√ıflı) ¿˘¥±ı ’HÎ
@›Îflı› I›Î√ ¿fl‰˘ fiÏË ±fiı ÷ıΩı‹› ±ZÎfl‘΋‹Î_ ωflÎ…‹Îfi ±ı‰Î
ÁÿÎ ±ı¿ ÏÿT› ÁοÎfl‹ÒÏ÷˝ lÌ ‰ÎÁÿı‰ ¤√‰ÎfifiÌ ¤„@÷ ¿fl‰Ì ÷◊Î
’˘÷ÎfiÎ ±ÎI‹Îfiı ⁄˛õw’ ‹ÎfiÌfiı ¤√‰Îfi ÏÁ‰Î› ⁄Ì∞ ‰V÷‹Î_◊Ì
±S’ ’HÎ ≠ÌÏ÷fi˘ Á_’ÒHν I›Î√ ¿flÌ, ’fl‹ÎI‹Î ’vÊ˘k΋ fiÎflΛHÎfi_
‹ÎËÎIQ› ΩHΉΠ‹ÎÀı ±ı¿Î_Ï÷¿ Á_÷˘fiÌ Áı‰Î ¿fl‰Ì. ±ı‹ lÌ ‘‹˝ÿı‰fiÎ
’hÎ lÌ fiÌ·¿oà ‰HÎa ’˘÷ÎfiÎ ±ÎÏl÷˘fiı μ’ÿı ¿flı »ı. (9)
(ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 5-55-28)
94 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
ŒÎc≈UÊ— S¬Îc≈UÊ ŸÃÊ flÊ ∑ΧìÁ⁄Uø⁄UáÊÊ ÷ÙÁ¡ÃÊ— ¬ÍÁ¡ÃÊ flÊ
‚l— ¬È¢‚Ê◊ÉÊıÉÊ¢ ’„ÈU¡ÁŸ¡ÁŸÃ¢ ÉŸÁãà ÿ flÒ ‚◊Í‹◊˜ –
¬˝ÙÄÃÊ— ∑ΧcáÊŸ ÿ flÊ ÁŸ¡NUŒÿ‚◊Ê ÿଌ ÃËÕ¸¡Êâ
Ã·Ê¢ ◊Ê× ¬˝‚XÊÁà∑§Á◊„U ŸŸÈ ‚ÃÊ¢ ŒÈ‹¸÷¢ SÿÊã◊È◊ÈˇÊÙ— H 10H
…ı ÁI’vÊ˘, ÿ½fi ¿fl‰Î◊Ì, V’½ ¿fl‰Î◊Ì, fi‹V¿Îfl ¿fl‰Î◊Ì,
’Ïfl«›Î˝ ¿fl‰Î◊Ì ÿ½fiÎÏÿ¿ ¿flfiÎflÎ ’vÊ˘fiÎ ±fiı¿ …L‹˘‹Î_ ¿flı·Î
’Î’’_…fiı ÷I¿Î‚ Á‹Ò‚ Ïfiç› fiΠ¿flı »ı. ‰‚Ì, …ı ÁI’vÊ˘fiı
lÌ¿ÚWHÎı ¤√‰Îfiı ’˘÷ÎfiÎ xÿ›Á‹Îfi Ï≠› ¿èÎÎ »ı ÷◊Î …ı‹fiÎ «flH΋Î_
÷Ì◊˝‹ÎhÎ Ïfi‰ÎÁ ¿flÌfiı flèÎÎ »ı. Ëı ‹Î÷Î ! ±Î‰Î ÁI’vÊ˘fi˘ ≠Á_√
◊Λ ÷˘ ‹‹ZÎfiı ±Î ·˘¿‹Î_ ¿›˘ ±◊˝ ÿ·˝¤ flËı ? ¿˘¥ ’HÎ ±◊˝
±‰ÂıÊ flËı fiËŸ. ±Î ≠‹ÎHÎı lÌËÏfl±ı V‰‹Î÷Î ¤„@÷ÿı‰ÌfiÎ ≠Ï÷
ÁIÁ_√fi˘ ‹ÏË‹Î ¿è΢ »ı. (10) (ÁIÁ_Ï√∞‰fi — 1-32-46)
Ÿ ⁄UÙœÿÁà ◊Ê¢ ÿÙªÙ, Ÿ ‚Ê¢Åÿ¢ œ◊¸ ∞fl ø –
Ÿ SflÊäÿÊÿSìSàÿʪ٠Ÿc≈UʬÍÃZ Ÿ ŒÁˇÊáÊÊ H 11H
fl˝ÃÊÁŸ ÿôʇ¿UãŒÊÁ‚ ÃËÕʸÁŸ ÁŸÿ◊Ê ÿ◊Ê— –
ÿÕÊ˘flL§ãœ ‚à‚X— ‚fl¸‚Xʬ„UÙ Á„U ◊Ê◊˜ H 12H
lÌ¿ÚWHÎ μ©‰fiı ¿Ëı »ı ¿ı ÁC΂Π¿<Á_√˘fi˘ fiΠ¿flfiÎfl ÁIÁ_√
…ı‰Ì flÌ÷ı ‹fiı ‰Â ¿flı »ı; ÷ı‰Ì flÌ÷ı ›˘√, ÁÎ_A› (÷k‰Ï‰‰ı¿), ‘‹˝,
‰ıÿÎK››fi, ÷’, Á_L›ÎÁ, ›iÎ, ‰Î‰, ¿>‰Î ±ÎÏÿ ¿flΉ‰Îw’ ’Ò÷˝, ÿÏZÎHÎÎ
(ÿÎfi), ‰˛÷, ÿı‰’Ò…fi, ‹_h΢, ÷Ì◊˝, Ïfi›‹ ±√fl ›‹ ’HÎ ‹fiı ‰Â ¿flÌ
¿÷Î_ fi◊Ì. (¤Î√‰÷ — 11-12-1, 2)
33. ¤@÷flÎ… ‹√fi¤Î¥
¤@÷flÎ… ‹√fi¤Î¥ ±ıÀ·ı ±ÎÏ¡¿Î ÁIÁ_√‹_Õ‚fiÎ ≠HÎı÷Î. ’Ò‰˝
±ÎÏ¡¿Î‹Î_ V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎ ±◊ν÷˚ ±ZÎfl’vÊ˘k΋fiÌ μ’ÎÁfiÎ ≠‰÷ν‰‰Î‹Î_
±ı‹HÎı ¤√Ìfl◊ ’vÊÎ◊˝ ¿›˘˝ Ë÷˘.
÷ı‹fi˘ …L‹ √…flÎ÷fiÎ «Îv÷fl ≠ÿıÂfiÎ ‰Á˘ √΋ı Á_‰÷
1957fiÎ lΉHÎ ‰Ïÿ ±ı¿ÎÿÂÌ(÷Î. 15-8-1901)fiÎ ’ωhÎ Ïÿ‰Áı
◊›˘ Ë÷˘. ±P›ÎÁ ¿›Î˝ ⁄Îÿ ÷ı±˘ ¥.Á. 1919‹Î_ ±ÎÏ¡¿Î √›Î fiı
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 95
flı·‰ıfiÌ fi˘¿flÌ‹Î_ flèÎÎ.
‹√fi¤Î¥ ¥.Á. 1929‹Î_ ¿ÌO‰ı{Ì‹Î_ VÀıÂfi ‹ÎV÷fl Ë÷Î. ÷ı
Á‹›ı ÷ı … VÀıÂfiı √ÎfiÎfiÎ ‰÷fiÌ ’fl_÷ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ flı·‰ı‹Î_ fi˘¿flÌ ¿fl÷Î
¤@÷flÎ… Ëfl‹Îfi¤Î¥fiÌ ⁄ÿ·Ì ◊¥. ÷ı‹fiÎ Á_’¿Û‹Î_ ‹√fi¤Î¥ ±ÎT›Î.
¤√‰ÿ˚¤@÷fiÎ Á›˘√◊Ì ’Ò‰˝ Á_V¿Îfl μÿ› ◊›Î ±fiı T›Áfi˘‹Î_◊Ì ‹@÷
◊›Î. Ëfl‹Îfi¤Î¥ ’ÎÁı◊Ì ±‰Îflfi‰Îfl “‰«fiÎQ≤÷” ÁÎ_¤‚Ì ÷ı‹fiÌ
Ï…iÎÎÁÎ ‰‘÷Ì … √¥. ÿÒ‘‹Î_ Áοfl ¤‚ı ÷ı‹ ÷ı±˘fi˘ ’flV’fl ≠ı‹¤Î‰
‰‘÷˘ … √›˘. ÷ı‹fiÌ ⁄ÿ·Ì ‹¿ÌLÕ< ◊¥ ÷˘’HÎ ÀıÏ·Œ˘fi ¶ÎflÎ ÷ı Á_’¿Û
«Î· … flè΢. Ëfl‹Îfi¤Î¥ ¶ÎflÎ ÷ı±˘ V‰Î‹Ì Ïfi√˝HÎÿÎÁ∞fiÎ ›˘√‹Î_
’hÎ ¶ÎflÎ ±ÎT›Î. Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÎ ’h΢◊Ì ÷ı‹fiÌ iÎÎfiÏ’’ÎÁÎfiı
’˘ÊHÎ ‹‚÷_ … √›_ ±fiı ’˘÷ı ‰«fiÎQ≤÷fi˘ ¨Õ˘ ±P›ÎÁ ¿›˘˝.
Ïfi√˝HÎÿÎÁ V‰Î‹ÌfiÎ ≠Á_√◊Ì ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… - ›iÎ’vÊÿÎÁ∞fiÌ
ωÂıÊ ±˘‚¬ÎHÎ ◊¥ ±fiı xÿ›fiÎ ÷‹Î‹ Á_¿S’˘ ωfl΋ ’Î‹Ì √›Î.
ÁIÂÎVhÎfi˘ ¨Õ˘ ±P›ÎÁ ±fiı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… …ı‰Î ÁI’vÊfiÎ
≠Á_√◊Ì ±ZÎfl’vÊ˘k΋, ±ÎI‹Î-’fl‹ÎI‹Î, ⁄˛õ-’fl⁄˛õfiÎ Â© ÁfiÎ÷fi
iÎÎfi‹Î_ ÷ı‹fiÌ º„WÀ ’ÕÌ √¥. ÷ı‹fiÎ ∞‰fi‹Î_ ±ı‰˘ «‹I¿ÎÏfl¿ ’·À˘
±ÎT›˘ ¿ı ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÌ ¿Ú’ÎfiÎ ⁄‚ı ±fiı¿fiı ÿT›˝Áfi‹Î_◊Ì ÷ı‹HÎı
‹@÷ ¿›Î˝ ±fiı ÷ı‹fiı ¤√‰Îfifiı ‹Î√ı˝ ‰Î‚Ì ±ı ÏÿT›Á¬ ·ı÷Î ¿flÌ
ÿÌ‘Î. ‹√fi¤Î¥±ı ’˘÷Îfi_ Á‹√˛ ∞‰fi lÌ∞‹ËÎflÎ… ÷◊Î ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiÌ Áı‰Î‹Î_ Á‹’˝HÎ ¿flÌ ÿÌ‘_. ±ı‹fi_ … flÀHÎ, ‹fifi, K›Îfi ÷◊Î
±ı‹fiÎ_ … √HÎ√Îfi √Î÷Î_ ’˘÷ı Ïfifl_÷fl Á¬ ±fi¤‰÷Î ±fiı ±ı Á¬fi˘
±fi¤‰ ÷ı‹fiÎ ≠Á_√‹Î_ ±Î‰fiÎflfiı ¿flΉ÷Î.
÷ı‹fi˘ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ≠I›ıfi˘ ≠ı‹ ’flοÎWÃαı ’ˢÓE›˘ Ë÷˘.
÷ıfi˘ ±fi¤‰ ÁIÁ_√‹Î_ Á˙ ¿˘¥fiı ◊›˘ Ë÷˘. √vËÏfl ÂÎVhÎÌ∞
‹ËÎflÎ…fiı ¿ı ÁËΩfi_ÿ V‰Î‹Ìfiı ›Îÿ ¿fl÷Î_ ÷ı±˘ CÎHÎÌ ‰Îfl ˈ›ÎŒÎÀ
vÿfi ¿fl÷Î, ÏfiçıWÀ ⁄fiÌ fiÌ«ı ’ÕÌ …÷Î, fiıh΋Î_◊Ì ±V¬Ï·÷ ±l-
≠‰ÎË ‰Ëı÷˘. ÷ı‹fiÌ ⁄‚¤flÌ ‰Î÷˘ ¿fl‰ÎfiÌ »ÀÎ◊Ì, ‰«fiÎQ≤÷‹Î_◊Ì
lÌ∞-V‰Î‹Ì ±fiı Á_÷-ËÏfl¤@÷˘fiÎ_ ±ÎA›Îfi˘fi_ Ïfiw’HÎ ±Î¬Ì flÎ÷
¿fl‰ÎfiÌ ‘√Â◊Ì, ±Îfl÷Ì ≠Á_√ı ‹ËÎflÎ…fiÌ ‹ÒÏ÷˝‹Î_ ‹Bfi ◊¥ …‰ÎfiÎ
96 Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ
¤„@÷¤Î‰◊Ì, V‰Î‹ÌlÌfiÌ «flHÎfl… ¿ı ≠ÁÎÿÌ…‚‹Î_ ±Î‚˘ÀÌ ‹ÎËÎIQ›-
iÎÎfiı ›@÷ ¤„@÷fiÎ ¤Î‰◊Ì, ÷ı‹fiÎ Á_’¿Û‹Î_ …ı …ı ±ÎT›Î »ı ÷ı Á˙
÷ı‹fiÌ ±Î‰Ì ±·˙Ï¿¿ „V◊Ï÷◊Ì ≠¤Îω÷ ◊›Î »ı.
Á÷÷ ‰ÌÁ ‰Ê˝ Á‘Ì ±ÎÏ¡¿Î‹Î_ ÷ı‹HÎı ±fiı¿ Á‹ˆ›Î±˘‹Î_ ±Á_A›
ËÏfl¤@÷˘fiı ‰Î÷˘ ¿flÌ. ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ V‰w’fiÌ ±˘‚¬ÎHÎ ¿flΉÌ.
ÁIÁ_√fiÎ Ïfi›‹ ≠‹ÎHÎı ÷ı‹fi_ ±ÏHÎÂ© ‰÷˝fi ÷◊Î ⁄‚¤flÌ ‰Î÷˘◊Ì
±fiı¿ ‹‹ZÎ±˘ ÁIÁ_√Ì ◊›Î. ¿ıÀ·Î› ·˘¿˘fiı ÿÎw, ‹Î_Á ¬Î÷Î ⁄_‘ ¿flÌ,
¤√‰Îfifiı ‹Î√ı˝ «ÕΉÌ, ‹Î‚Î Œıfl‰÷Î ¿flÌ, ±‘‹˝ ±fiı ωfiÎÂfiı ‹Î√ı˝
…÷Î ÷ı‹HÎı ±À¿ÎT›Î »ı fiı ÁIÁ_√Ì ¿›Î˝ »ı.
¿ıL›Î‹Î_ ¿ÌO‰ı{Ì √΋ı Ëfl‹Îfi¤Î¥fi˘ ≠◊‹ Á‹Î√‹ ◊›Î ’»Ì
‹¿ÌLÕ<, √Ì·√Ì·, ¿ÌÁ‹, Àfl˘fl˘, ∞LΩ, fi‹ÎÁÎ√·Ì ‰√ıflı …ı …ı V◊‚ı
÷ı‹fiÌ ⁄ÿ·Ì ◊¥ I›Î_ I›Î_ ÷ı‹HÎı ÁIÁ_√-Á_‹ı·fi˘ ¤›Î* ±fiı ÷ı‹Î_◊Ì √‹ı
÷ı ≠¿Îflı V‰ÎÏ‹fiÎflΛHÎfiÎ ÁIÁ_√̱˘fiı ¢‘Ì ¿ÎœÌ, ÷ı‹fi˘ Á_’¿Û ÁΑÌ,
÷ı±˘fiÎ ÁIÁ_√fiÎ Á_V¿Îfl ŒflÌ ΩB≤÷ ¿flÌ, ±Î ≠T≤Ïk΋Î_ flÁ ·ı÷Î ¿›Î˝.
Áfiı 1934‹Î_ ’Ò‰˝ ±ÎÏ¡¿Î ÁIÁ_√ ‹_Õ‚fiÌ V◊Î’fiÎ ‹√fi¤Î¥fiÎ
Â¤ ËV÷ı Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘fiÎ ÁË¿Îfl◊Ì ¿ÌΩ⁄ı‹Î_ ◊¥. ±ËŸ ÷ı‹HÎı …\ÿÌ
…\ÿÌ ¿˘‹˘fiı ÁIÁ_√‹Î_ flÁ ·ı÷Î ¿›Î˝. ±’·ıLÕ˚{, √Ì·√Ì· F›Î_ F›Î_
‹√fi¤Î¥ I›Î_ fi‰Î fi‰Î ‹‹ZÎ±˘fiÌ Á_A›Î ‰‘÷Ì … √¥.
»ıS·ı F›Î_ ÁIÁ_√fi˘ ·ı‹ÎhÎ ›˘√ fiÏË fiı F›Î_ ÿÎwfi˘ ’ÎHÎÌfiÌ
…ı‹ μ’›˘√ ◊÷˘ ÷ı‰Î Àfl˘fl˘ √΋‹Î_ ÷ı‹fiÌ ⁄ÿ·Ì ◊¥. ÁIÁ_√fi˘ fl_√
fi Ωı÷Î_ ÷ı±˘ ‹Ò_{ΛÎ, ¿ÎflHÎ ¿ı ±√Îμ Ëfl‹Îfi¤Î¥ ’HÎ ±ËŸ ±Î‰Ì
√›ı·Î ’HÎ I›Î_ ÁIÁ_√ ¿flΉ‰ÎfiÎ ÷ı‹fiÎ ≠›ÎÁ˘ ÏfiWŒ‚ √›Î Ë÷Î.
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…ı ŒflÌ ±ÎÂÌ‰Î˝ÿ ±ÎM›Î — “≠›Ifi ¿fl˘ ÁIÁ_√ ◊Âı.”
±fiı ¬flı¬fl @›Î_› fi ◊Λ ÷ı‰˘ ÁIÁ_√ ›√ÎLÕÎfiÎ ≠‰ı¶Îfl
Àfl˘fl˘‹Î_ ◊›˘. ¿Î‚‹Ÿœ …ı‰Î ±Á_A› ∞‰˘fi_ ’Ïfl‰÷˝fi …ı ±Â@› Ë÷_,
÷ı ∞‰˘fiı ÁIÁ_√‹Î_ flÁ ·ı÷Î ÷ı‹HÎı ¿›Î˝. Àfl˘fl˘‹Î_◊Ì ±Î¬Î ›√ÎLÕ΋Î_
ÁIÁ_√ Œı·Î›˘. ÷ı±˘ ’˘÷ÎfiÎ ±ÿ˚¤÷ ±ÎI‹⁄‚fiı ≠÷Î’ı ÷◊Î
√vËÏflfiÎ ¿Ú’Î⁄‚ı ÿflı¿‹Î_ ‘Λ* ’Ïfl‰÷˝fi ·Î‰Ì ¿÷Î. •Êà◊flØ
‚fl¸÷ÍÃ·È ±ı‰Ì ¤Î‰fiÎ Á‰˝ ËÏfl¤@÷˘ ≠I›ı ÷ı‹fiı Ë÷Ì. ±Ï÷› ≠ı‹fiÎ
Ï¿Â˘fl ÁIÁ_√ ≠‰ÌHÎ 97
≠‰ÎË‹Î_ ËÏfl¤@÷˘◊Ì »^ÀÎ ’Õ÷Î_, «˘‘Îfl ±Î_Á±ı flÕ÷Î ÷ı±˘fiı CÎHÎαı
ÏfiËÎY›Î »ı.
÷ı±˘ B≤ËV◊ ˢ‰Î »÷Î_ ±ı¿ Á_÷ …ı‰_ ∞‰fi ∞‰Ì √›Î.
⁄˛õV‰w’ ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ… ¿Ëı÷Î — “Ë_ ‹√fi¤Î¥ ¶ÎflÎ ±ÎÏ¡¿Î‹Î_
¿Î›˝ ¿flÌ flè΢ »\_. ‹ÎÀı ÷ı‹fi˘ Á‹Î√‹ ¿fl‰˘.”
±Î ÂOÿ˘fiÌ ≠÷ÌÏ÷ ÷˘ ÷ı‹HÎı ËÏfl¤@÷˘fiı ±Î’ı· ¿◊ΉÎ÷νfiÎ
Á¬◊Ì ÷◊Î ±√ÏHÎ÷ ’fl«Î±˘◊Ì ¿flΉı·Ì. ‘‹˝, Ïfi›‹, Ïfiç›, ’ZÎ,
’Ï÷‰˛÷Î’b_, ÂÒfl‰Ìfl’b_ ±ÎÏÿ ±fiı¿ √H΢±ı ¢¤÷Î ±ı‰Î ‹√fi¤Î¥
ÂÎVhÎÌ∞ ‹ËÎflÎ…fiÎ ¿Î›˝fi˘ ±ÿ˚¤÷ ωV÷Îfl, ÷ı‹fiÌ ¿Ú’ÎfiÎ ⁄‚ı ¿flÌ
Â@›Î. ±ÎÀ·Ì ¿Î›˝Â„@÷ ÷◊Î ËÏfl¤@÷˘fi˘ ÷ı‹fiÎ ≠I›ı ±Îÿfl¤Î‰
±fiı ≠ı‹ ˢ‰Î »÷Î_ ÷ı±˘±ı ¿ÿÎÏ’ ‹˘ÀÎ ◊‰ÎfiÌ, ‹fiΉÎfiÌ ‰Î÷
¿˘¥fiı, @›Îflı›, ±ı¿Î_÷‹Î_ ’HÎ ¿flÌ fi◊Ì. ÷ı±˘±ı Áÿˆ‰ Ïfi‹Î˝fiÌ’HÎı …
ÁIÁ_√‹Î_ flËÌ Á˙fiı ωÊı ±ı‰˘ ÿÎÁ¤Î‰ … ≠√À ¿›˘˝ »ı. ±Î ÷ı‹fi˘
‹˘À˘ √HÎ Ë÷˘.
Á_‰÷ 2008fiÎ ¤Îÿfl‰Î ‰Ïÿ 5 fiı Á˘‹‰Îfl ÷Î. 8-9-1952fiÎ
Á‰ÎflfiÎ 3 ‰Î√ı ⁄˛Îõ‹ËÒ÷ı˝ Àfl˘fl˘‹Î_ ±«Îfi¿ xÿ› ⁄_‘ ’Õ‰Î◊Ì ÷ı±˘
±ZÎflÏfi‰ÎÁÌ ◊›Î. ÷ı‹fiÌ Ï‰ÿΛ ‰Á‹Ì Ë÷Ì. Á˙fiı …⁄fl˘ ±ÎCÎÎ÷
·ÎB›˘. ÷ı‹HÎı fl˘’ı·Î_ ⁄Ì…fiı ≠÷Î’ı ±ÎÏ¡¿Îfi˘ ÁIÁ_√ ÷˘ ‰‘÷˘ …
√›˘. ›˘√Ì∞ ‹ËÎflÎ…ı hÎHÎ ‰Îfl ±Î ¤ÒÏ‹fiı ’˘÷ÎfiÎ ’ÎÿV’½◊Ì ’Ήfi
¿flÌfiı ±Î ÁIÁ_√fi˘ fl_√ Ãıà ·_Õfi, ±‹ıÏfl¿Î Á‘Ì ’ˢӫÎÕÌ ÿÌ‘˘.
‘L› »ı ¤@÷flÎ… ‹√fi¤Î¥fiı !
❧ ❧ ❧