synopsis o sinopsis

 isang uri ng lagom ginagamit sa mga akdang nasa tekstong naratibo o akdang pampanitikan
 gamit ang sariling pananalita
 payak ang mga salitang ginagamit
 Layunin ng sinopsis ay maisulat ang pangunahing kaisipang ng akda.



Halimbawa ng tekstong naratibo

 Maikling kuwento
 Tula
 Dula
 Nobela
 Salaysay
 Parabula at iba pa

Gabay sa pagkuha ng mahalagang detalye

 Sa pagkuha ng mahalagang detalye ng akda, mahalagang matukoy ang sagot sa mga sumusunod: Sino? Ano?
Kailan? Saan? Bakit? Paano?
 pagpakilala sa mga babasa kung anong akda ang iyong ginawan ng buod sa pamamagitan ng pagbanggit sa
pamagat, may-akda, at pinanggalingan ng akda.

Example:
Mga dapat tandan sa pagsulat ng synopsis o buod
 Gumamit ng ikatlong panauhan sa pagsulat nito.
 Isulat ito batay sa tono ng pagkakasulat ng orihinal na sipi nito. Kung ang damdaming naghahari sa akda ay
malungkot, dapat na maramdaman din ito sa buod na gagawin.
 Kailangang maisama rito ang pangunahing tauhan at ang kanilang mga gampanin at mga suliraning kanilang
kinakaharap
 Gumamit ng mga angkop na pag-ugnay sa paghabi ng mga pangyayari sa kuwentong binubuod
 Tiyaking wasto ang gramatika, pagbabaybay, at mga bantas na ginagamit sa pagsulat.
 Huwag kalimutang isulat ang sangguniang (references) ginagamit kung saan hinango o kinuha ang orihinal na
sipi

MGA HAKBANG SA PAGSULAT NG SINOPSIS/BUOD

 Basahin ang buong akda at unawaing mabuti hanggang makuha ang buong kaisipan o paksa ng diwa nito.
 Suriin at hanapin ang pangunahin at di pangunahing kaisipan.
 Habang nagbabasa, magtala at kung maaari ay magbalangkas (outlining).
 Isulat sa sariling pangungusap at huwag lagyan ng sariling opinion o kuro-kuro ang sinusulat.
 Ihanay ang ideya sang-ayon sa orihinal.
  Basahin ang unang ginawa, suriin, at kung mapaiikli pa ito nang hindi mababawasan ang kaisipan ay lalong
magiging mabisa ang isinulat na buod.

Ilan gabay sa pagsulat ng sinopsis ng isang nobela

1. Basahin ang bawat kabanata.
2. Isulat ang mga tema at simbolismo sa bawat kabanata.
3. Igawa ng balangkas ang bawat kabanata. Bubuuin itong mahahalagang puntos at impormasyon tungkol sa tauhan.
4. Gumawa ng isa hanggang dalawang pangungusap na buod, storyline, o tema sa bawat kabanata.
5. Gawan ng sinopsis ang bawat kabanata. Ikuwento ang buong istorya gamit ang mga datos mula sa bawat kabanata.
Hindi kailangang ipaliwanag ang lahat ng bagay.
6. Sundin ang kronolohiya ng istorya. Laging sa pangkasalukuyan ang gamit ng pandiwa. Gamitan din ng malaking titik
ang pangalan ng karakter sa unang pagbanggit dito. Tiyakin din ang pananaw o punto de vista o kung sino ang
nagkukuwento.

Upang maging kapana-panabik ang pagkukuwento nang palagom, narito ang ilang pantulong:

1. Simulan ito sa pangunahing tauhan at ang kaniyang pinagdadanan o problema.

2. Maaaring maglakip ng maikling diyalogo o sipi.
3. Ilantad ang damdamin ng tauhan at mga dahilan kung bakit namomroblema siya o kaya ay bakit niya ginawa ang
bagay na nagiging dahilan ng problema.

Harper 2016-ang sintesis ay nagmula sa salitang Griyego na ‘syntithenai’ na ibig sabihin sa Ingles ay ‘put together’ o
‘combine’.

Sintesis - ang pagsasama-sama ng mga impormasyon, upang mabuod ang napakahabang libro, at maipasa ang
kaalamang ito sa sandaling panahon lamang.

Lakbay – Sanaysay
 tinatawag ding travel essay o travelogue.
 isang uri ng lathalaing ang pangunahing layunin may maitala ang mga nagging karanasan sa paglalakbay.
 Ayon kay Nonon Carandang -tinatawag niyang sanaylakbay dahil ayon sa kanya, ito ay binubuo ng tatlong
konsepto: sanaysay, sanay, at lakbay. Naniniwala siyang ang sanaysay ang pinaka-epektibong pormat ng
sulatin upang maitala ang mga karanasan sa paglalakbay.
 maaaring pumaksa sa tao o mamamayan ng lugar. Binibigyang-pansin dito ang gawi, katangian, ugali, o
tradisyon ng mga mamamayan sa isang partikular na komunidad.

Mga dahilan sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay

Ayon kay Dr. Lilia Antonio

Sa kanilang aklat na Malikhaing Sanaysay (2013), may apat na pangunahing dahilan sa pagsulat ng lakbay-sanaysay.
1. Upang itaguyod ang isang lugar at kumita sa pagsusulat.
2. Layunin din nitong makalikha ng patnubay para sa mga posibleng manlalakbay.
3. Sa lakbay-sanaysay, maaari ding itala ang pansariling kasaysayan sa paglalakbay tulad ng espiritwalidad,
pagpapahilom, o kaya’y pagtuklas sa sarili.
4. Upang maidokumento ang kasaysayan , kultura, at heograpiya ng lugar sa malikhaing pamamaraan.

Mga Mungkahing Gabay sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay

 Bago tumungo sa lugar na balak mong puntahan ay magsaliksik o magbasa tungkol sa kasaysayan nito Pag-aralan
din ang lengguwahe na ginagamit nila doon.
 Buksan ang isip at damdamin sa paglalakbay, lawakan ang naaabot ng paningin, talasan ang isip, palakasin ang
internal at external na pandama at pang-amoy, sensitibong lasahan ang pagkain.
  Magdala ng talaan at ilista ang mahahalagang datos.
 huwag gumamit ng mga kathang-isip ng ideya. Isulat ang katotohanan
 Gamitin ang unang panauhang punto de bista (point of view)
 Tiyakin na mapupukaw ang kawilihan ng mambabasa sa susulating lakbay-sanaysay.

Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Lakbay-Sanaysay
1. Magkaroon ng kaisipang manlalakbay sa halip na isang turista.
 Ang manlalakbay ay kaniyang sinisikap na maunawaan ang kultura, kasaysayan, heograpiya,
hanapbuhay, pagkain, at maging uri ng pang-araw-araw na pamumuhay
2. Sumulat sa unang panauhang punto de-besta.
 Kadalasang nakapersonal ng tinig ang lakbay-sanaysay.
 Makipamuhay kagaya ng mga namumuhay doon higit sa lahat maging adbenturero. Sa pamamagitan
nito magiging malalim ang paglalahad ng iyong karanasan.
3. Tukuyin ang pokus ng susulating lakbay-sanaysay
 Tinatawag ding delimitasyon sa pagsulat ng isang akda.
4. Magtala ng mahahalagang detalye at kumuha ng mga larawan para sa dokumentasyon habang naglalakbay.
 Pagtatala ng pangalan ng mahahalagang lugar, kalye, restoran, gusali, at iba
 Tandaan! Iwasang maglagay ng napakadetalyadong deskripsiyon upang ito ay kawilihang basahin ng
mga mambabasa.
5. Ilahad ang mga realisasyon o mga natutuhan sa ginawang paglalakbay.
 Ito ang magsisilbing pinakapuso ng sanaysay kung saan dito ibabahagi sa mga mambabasa ang mga
gintong aral na nakuha bunga ng epekto ng ginawang paglalakbay.
6. Gamitin ang kasanayan sa pagsulat ng sanaysay
 Sikaping ang susulating sanaysay ay maging malinaw, organisado, lohikal, at malaman.

Sa pangkalahatan, sa pagsulat ng lakbay-sanaysay, maging obhetibo sa paglalatag ang mga impormasyon. Sikaping mailahad ang
katotohanan sa pamamagitan ng paglalahad ng mga positibong at negatibong karanasan sa lugar na pinutahan.

Posisyong Papel
 itong sanaysay na naglalahad ng opinyon na naninindigan.
 nagpapahayag ng tiyak na paninindigan ng isang indibidwal o grupo tungkol sa isang makabuluhan at
napapanahong isyu.
 Naglalaman din ito ng mga katuwiran ng sumulat
 isa o dalawang pahina lamang
 Laging tatandaan sa pagsulat ng posisyong papel ang salitang “katuwiran” at “paninindigan”.

Para sa lipunan, ang posisyong papel ay tumutulong para maging malay ang mga tao sa magkakaibang pananaw tungkol sa isang
usaping panlipunan.

Ayon kay Jocson (2005)

1. Ang pangangatwiran ay tinatawag ding pakikipagtalo o argumentasyon na maaaring maiugnay sa sumusunod na mga
paliwanag:
o ang pangangatwiran ay tinatawag ding pakikipagtalo o argumentasyon na maaaring maiugnay sa sumusunod na
mga paliwanag:
 Ito ay isang sining ng paglalahad ng mga dahilan upang makabuo ng isang patunay na tinatanggap ng
nakararami.
 Ito ay isang uri ng paglalahad na nagtatakwil sa kamalian upang maipahayag ang katotohanan.
 Ito ay isang paraan ginagamit upang mabigyang-katarungan ang mga opinyon at maipahayag ang mga
opinyong ito sa iba.
Karaniwang isinusulat ang isang posisyong papel sa paraang mapanghimok sa mambabasa upang maunawaan at sang-ayunan
nito ang paninindigan ng nagsulat hinggil sa isyung pinaksa

Sa mag-aaral, Isang proseso ang pagbuo nito ng pagpapahusay sa paglalahad ng mga sumusuportang ideya, pagtitimbang ng
opinyon at katotohanan, at pagsanggi sa mga antitheses o sumasangging mga ideya mula sa paninindigan ng mga mag-aaral
upang magdepensa.

Mga Hakbang sa Pagsulat ng Posisyong Papel

1. Mga Hakbang sa Pagsulat ng Posisyong Papel

 dalawang posibleng paraan kung paano nabubuo ang paksa ng posisyong papel.
o puwedeng reaksiyon ito sa isang mainit na usaping kasalukuyang pinagtatalunan.
o puwedeng tugon lamang ito sa isang suliraning panlipunan.
2. Magsagawa ng panimulang pananaliksik hinggil sa napiling paksa
 para malaman kung may sapat na ebidensiyang makakalap hinggil sa nasabin paksa
 educational at government sites – mapagkakatiwalaang web site

Kung makalipas ang ilang oras ng pananaliksik sa Internet o Library ay wala kang makitang sapat na datos na magsisilbing mga
patunay at ebidensiya para sa iyong napiling posisyon, mas makabubuting pumili na lamang ng ibang paksa.

3. Bumuo ng thesis statement o pahayag na tesis

 Ayon kina Pamela C. Constantino at Galileo Zafra (1997)
o pahayag na tesis ay naglalahad ng pangunahin o sentrong ideya ng posisyong papel
o matibay na pahayag na naglalahad ng pinapanigang posisyon o pananaw ng mananaliksik
4. Subukin ang katibayan o kalakasan ng iyong Thesis Statement
5. Hamunin ang Iyong Sariling Paksa
 unawain ang kabaligtarang pananaw bukod pa sa nalalaman mo
6. Magpatuloy sa pangangalap ng mga kakailanganing ebidensiya.

Ayon kay Constantino at Zafra (1997), nauuri sa dalawa ang mga ebidensiyang magagamit sa pangangatwiran

1. Mga Katunayan (facts)

2. Mga Opinyon
7. Buoin ang balangkas ng posisyong papel.
PE

COMPONENTS OF FITNESS

HEALTH RELATED FITNESS

 Aerobic capacity

 Muscular strength

 Muscular endurance

 Flexibility

 Body composition

SKILL RELATED FITNESS

 Agility

 Balance

 Coordination

 Power

 Reaction time

 Speed

5 DIFFERENT PRINCIPLES

1. PRINCIPLE OF OVERLOAD
a. States that the body must work harder than what it is used to order for it to adapt.

2. PRINCIPLE OF PROGRESSION
a. body should experience a GRADUAL Increase

3. PRINCIPLE OF SPECIFICITY
a. body will adapt specifically

4. PRINCIPLE Of INDIVDUALITY
a. no two persons are the same and their rate
b. need to create an exercise program that is individual-specific.

5. PRINCIPLE OF REVERSIBILITY
a. Another way of stating the principle of disuse.
o adaptations that take place as a result of training
 FIRST STEP IN DESIGNING AN EFFECTIVE EXERCISE PROGRAM

Write short-term and long-term performance goals.

 SHORT TERM – 6-8WEEKS
 LONG TERM – 6 MONTHS OR MORE

Set realistic goals

 Goals are attainable in the given period.

Write specific goals

 write a goal for each fitness component instead of writing a general one.

Write a fitness contract

 a concrete commitment.
 visual reminder of the goals you have identified

S - SPECIFIC
M - MEASURABLE
A - ATTAINABLE/ACHIEVABLE
R - REALISTIC
T - TIME
E - EXCITING
R - RECORDED

FIRST THINGS TO DO BEFORE ENGAGING IN AN EXERCISE PROGRAM?

 it is always best to start any undertaking with a plan.

 In exercise program design, the assessment process can provide relevant information on the health risks,
physical limitations, and muscle weaknesses of an individual.

 exercise can be regarded as a form of treatment or therapy that needs to be prescribed.

TEST PURPOSE
PAR Q (Physical Activity Readiness Questionnaire) - Identify history for medical conditions
HRF Test Battery - Evaluate current fitness level
Movement Screen - Evaluate movement instability

Physical Activity Readiness Questionnaire (PAR-Q)

 subjective method in identifying the risk of cardiovascular disease
 composed of seven questions answerable by “yes or no”

EVALUATION OF FITNESS LEVEL

1. One mile run
2. One minute push-up
 upper torso
3. One minute curl-up
 muscles in the abdominal area.
4. Sit and reach
 flexibility of the hip and the hamstring area.
 5. Body Mass Index and Waist Girth
 BMI – evaluate body compositions.
 WG- relative amount of fat in the abdominal region.

Body Mass index

STATUS RATING
UNDERWEIGHT - <18.5
HEALTHY RANGE - 18.5-22.9
OVERWEIGHT - 23-24.9
PRE-OBESE - 25-29.9
OBESE - >30
OBESE TYPE 1 (OBESES) - 30-40
OBESE TYPE 2 (MORBID OBESE) - 40.1-50
OBESE TYPE 3 (SUPER OBESE) - >50

FORMULA:
Weight kg
Height m2

FITT PRINCIPLE
-helpful guide in designing a personalized fitness
EXERCISE
 activity that stimulate the body to adapt

1. FREQUENCY
- Number of sessions in a week
2. INTENSITY
- Difficulty level of the
exercise or work demand
TIME
Duration or distance
covered in an exercise
session