‘TAKSIRAN BILIK DARJAH) Ep Latar Belakang Pemerintahan Tempatan di Sarawak dan Sabah PRAKTIS DSKP (PE! ‘SP75.1 __ | Menyatakan latar belakang pemerintahan tempatan di Sarawak dan Sabah ‘SPK7.5.7 _| Menjelaskan kepentingan kewibawaan pemimpin dalam pembangunan negara KPS ‘Meneroka bukti kemakmuran Sarawak dan Sabah sebelum kedatangan kuasa Barat A Padankan pemimpin dalam sistem kesukuan di Sarawak dengan gelarannya yang betul. Tia tiem it) CD 1 Pemimpin utama yang menjadi sumber autoriti masyarakat Iban Peran Lipo SS Kelunan Maren 2 Sumber autoriti dalam masyarakat Bidayuh, Menteri 3 Ketua masyarakat Kenyah, Tuai Rumah 4 Pemimpin masyarakat Kayan, 5 Ketua masyarakat Melanau, Tua Kapung B Gariskan jawapan yang BETUL berkaitan sistem kesukuan di Sabah, Chios ms 0) GOB 1. (V) (Siapa) Sistem kesukuan diamalkan oleh masyarakat Kadazandusun, Murut dan [ Bajau : Iban J 2. (F) (Mengapa) Adat menjadi alat kawalan [ ekonomi : sosiopolitik ] yang berkesan. 3 (F) (Mengapa) Pemimpin masyarakat dikenali sebagai [ Tua Kapung : Orang Tua J (Ketua Kampung) yang menyelesaikan pertikaian masyarakat. 4 (F) (Mengapa) [ Majlis Negeri : Majlis Kampung ] membantu Orang Tua dalam pengurusan adat dan kehidupan seharian, 5 (F) (Siapa) Pemimpin masyarakat Bajau dikenali sebagai [ Peran Lepo : matto'a ] yang menjadi pelindung adat dan anak buah. Sebelum kedatangan kuasa-kuasa luar, Sarawak dan Sabah telah mempunyai pemimpin yang melaksanakan pentadbiran yang berkesan melalui sistem kesukuan, sistem kedatuan dan sistem ketua bebas. Pada pendapat anda, mengapakah pemimpin yang berwibawa diperlukan dalam pentadbiran sesebuah negara? ws7 Menganaiss é membangunkan | merancang membanteras)("_bersedia membuat teknologi pembangunan amalan negatif perubahan s) co a ‘TP1_ Memerihalkan pentadbiran Barat i Sarawak dan Sabah l- lw ke ‘TP.6 _Menjana idea bagi mewujudkan sistem pentadbiran yang berdaya saing di masa hadapan LTAD _Isikan tempat kosong berikut dengan maklumat tentang sistem pentadbiran tempatan di Sarawak dan Sabah, isems. 112113) OD 1 Sistem Kedatuan di pentadbiran turun-temurun kerajaan Sawaku See | campur tangan | Sultan Brunei Sd (Mengapa) Kerajaan awal di sekitar Sungai Sarawak ialah —____ yang ditadbir oleh keturunan Datu Merpati Jepang, (b) (*) (Mengapa) Keturunan Datu Merpati Jepang memerintah secara dengan memakai gelaran Datu Patinggi, Datu Bendahara (Datu Bandar) dan Datu Temenggung. (Mengapa) Golongan pembesar mewakili ____ dalam melaksanakan pemerintahan di Sarawak sewaktu Pengaruh Kesultanan Brunei (@) (1) (Bagaimana) Setiap pemimpin boleh mentadbir Sarawak tanpa___Kesultanan | Brunei (e) (11) [agaimana) Setiap pemimpin ditugaskan melaksanakan__danmembangunkan Sarawak, Ao on ne t undang-undang ‘Syarif Osman ‘Sultan Sulu Cy T Ketua Bebas kawasan Datu Kerunding (a) () (Mengapa) Sikap berani dan keperwiraan seseorang tokoh membawa kepada munculnya sistem (b) (#) (Mengapa) Mempunyai pertalian keluarga dengan__atau Sultan Brunei, (©) () (Men; Mereka tidak mengiktiraf kuasa lain dan mempunyai tersendiri, (d) (F) (Siapa) ___ merupakan Ketua Bebas yang terkenal dan mentadbir daerah Marudu pada tahun 1830 hingga 1840, (e)_(F) (Siapa) Pemimpin yang berkuasa di daerah Tungku pada akhir abad ke-19 jalan (8) () (Mengapa) Ketua Bebas berkuasa dan bertanggungjawab melaksanakan pentadbiran di milik mereka E Pada pendapat anda, apakah nilai utama yang perlu diterapkan dalam menjalinkan hubungan diplomatik dengan ne negara lain? GZ cae) Menganalisis + pertentangan budaya L J pengaruh dan budaya positif rT keterbukaan penyesuaian dengan budaya dan agama (¥) (Mengapa) Pada pendapat saya, nilai yang perlu diterapkan dalam menjalin hubungan diplomatik dengan negara lain ialah nilai (1) (11) (Bagaimana) Hal ini demikian kerana kita haruslah bersedia menerima (2) = negara tua, (0) (Contols) Contohnya kita bersedia menerima budaya kerja luar tetapi dengan melakukan (3) di negara kita. (1) (Kesan) Oleh itu, tidak akan wujud (4) yang boleh menjadi halangan dalam menjalinkan hubungan diplomatik dengan negara lain. ‘TP2_ Menjelaskan dengan contoh tentang pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah ft TP6 Menjana idea bagi mewujudkan sistem pentadbiran yang berdaya saing di masa hadapan 4[EBA Peteasan kuasa Dinasti Brooke di Sarawak 'SP752__| Menerangkan peluasan kuasa rejim Brooke di Sarawak _ ‘SPK7.5.8 _| Menilai keberkesanan pentadbiran yang sstematik untuk kemajuan negara ‘Mematiami kronologi peluasan kuiasa Dinasti Brooke di Sarawak Kps Membuat imaginasi peluasan kuasa Barat di Sarawak Membuat interpretasi peluasan kuasa Barat di Sarawak _ F _Lengkapkan peta dakap berikut dengan maklumat tentang pengukuhan kuasa James Brooke di Sarawak. a “Buku Teks: ms. 117] (a) Mendapat —bantuan dan. sokongan jounatan daripada Tentera (b) Kapal perang memusnahkan kubu orang Iban di Sungai Saribas dan Sungai Skrang, (a) Menganggap kebangkitan orang tempatan sebagai Menentang Kebangkitan (b) Menjadikan alasan untuk meluaskan — kuasa crane k Iban a o neniatar di -kawasan orang Iban dan mendapat sokongan Meuiperoleh Mendapatkan sokongan daripada sebahagian Sokongan termasuk sebahagian orang Melayu Masyarakat dan Iban. (a) James Brooke menyokong Pengiran Matusin yang Mengambil bertelagah dengan Kesempat: e an SaaS ssempatan, (b) Membotehkannya _memecahk: = Kuasa James Mula Cred (a) _ dituduh terlibat dalam aiapiias pakatan menyingkirkan Brooke lalu dibuang negeri Tokoh ke Singapura ‘Tempatan (b) Datu Patinggi Abang Abdul Ghafur bin Abang Qahar dibuang ke (a) Membina —______ yang dilengkapi meriam di kawasan yang strategik untuk mengawal kawasan itu Memperkukuh (b) Kubu Fort James (1849) dibina bagi memerhatikan Pertahanan pergerakan kaum —__ Cs) (1862) ditubuhkan untuk: menjaga keamanan dan pertahanan. TPS Membina kronologi maklumat tentang pentadbiran rejim Brooke di Sarawak ArG_Lengkapkan kronologi peluasan kuasa Dinasti Brooke di Sarawak berikut. [Bula Tels: ms:1 O tanuniser | ->| © tahun 1853 [2-22 s- | (a) James Brooke memperoleh (a) James Brooke menumpaskan kebangkitan _ 4iSaribas dan Batang Luparmenggunakan kawasan dari Tanjung Datu ke alasan menghapuskan lanun. kawasan dan | | | Sungai Samarahan. | | (b) Menguasai___ dan Sungai Saribas pada 1840-an. | _wilayah diserah kepada Mukah, Tatau dan 4200 Dolar Sepanyol setahun. (b) Berjaya memperoleh Sadong, Batang Lupar, Saribas dan Kalaka. Sebagai balasan, separuh hasil pendapatan <-->) @ tahun 1861 oe >| Tahun 1883 = (a) diserahkan (a) Orang Kayan di Sungai Baram | kepada James Brooke dengan bayaran menentang _ 4500 Dolar Sepanyol setahun kepada (b) Charles Brooke mendapatkan Baram dan | Sultan Abdul Mumin. | seluruh (b) Kawasan yang terlibat ialah Oya, | | daripada Sultan Brunei dengan bayaran ufti >| © tahun i885 @ tahun 1890 @ Tahun 1905 (a) Charles Brooke memperoleh | | (a) Charles Brooke memperoleh dengan Limbang disebabkan membayar 4500 Dolar ——__Limbang untuk Sepanyol kepada Temenggung, menyertai Sarawak, | | (b) Sebagaipenyelesaian kes || (b) Membayar Sultan Brune’ |) Pada |) 1905, atas | oleh 12 memperoleh hak ke | g sebel jt | pembunukan pela Sarawak | | sebanyak recs H_ Kekayaan Sarawak telah menarik perhatian James Brooke untuk menguasai Sarawak, Pelbagai strategi digunakan oleh beliau sehingga akhirnya James Brooke berjaya memperoleh Sarawak daripada Kesultanan Brunei Sebagai seorang pemimpin, jelaskan ciri-ciri kepimpinan yang perlu ada pada diri anda bagi menyekat peluasan kuasa Brooke di Sarawak, «758 @D meniai FAA een bijak menyelesaikan melemahkan masalah pentadbiran pembesar tempatan campur tangan kuasa asing a ‘TP Membina kronologi maklumat tentang pentadbiran rejim Brooke di Sarawak TPS Membuat justifikasi tentang peluasan pengaruh Barat di Sarawak dalam membentuk pentadbiran yang sistematik1 Pada pendapat anda, apakah perkara yang perlu dilakukan oleh pemimpin sesebuah negara untuk menghadapi ancaman daripadaluar? 2B ‘Mencipta {ancaman 4 mengukuhkan P{ _mengetatkan kawalan bijak mengatur | daripadaluar__} (_pertahanan negara_) | _ di sempadan negara strategi (F) (Men Pada pendapat saya, perkara yang harus dilakukan oleh pemimpin negara untuk menghadapi ancaman daripada luar ialah (1) ____. (##) (Bagaimana) Seseorang pemimpin haruslah (2) __supaya benteng pertahanan negara tidak diceroboh, (C) (Contoh) Misalnya, (3) —____ dengan menempatkan pasukan kkhas. (1) (Kesar) Oleh itu, (4) — dapat dielakkan demi mengekalkan kedaulatan negara kita. ‘TP6 Menjana idea bagi mewujudkan sistem pentadbiran yang berdaya saing di masa hadapan 4 Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah 'SP7.5.3__ | Menghuraikan peluasan kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah ‘SP K7.5.6 _ | Menjelaskan kepentingan sikap berwaspada terhadap anasir Iuar Memalami kronologi peluasan kuasa Syarikat Borneo Utara British di Sabah KPs Membuat imaginasi peluasan kuasa Barat di Sabah Membuat interpretasi peluasan kuasa Barat di Sabah J Lengkapkan peta pokok berikut bagi menjelaskan faktor kemakmuran Sabah yang menyebabkannya menjadi tarikan kepada pemodal luar, (Buku Teks:ms. 120-121] GED | China } © permintaan pedagang-pedagang asing | | Indigo dan kapas t {Pulau Palawan ['{ Kepulauansutu sarangburung —_[ [__ semulajadi | i 1 Kedudukan Strategik 2 Kekayaan Ekonomi (a) Sabah berada di tengah-tengahlaluan | (@) Hasil ekonomi Sabah __sentiasa perdagangan_ antara __— dan ae Singapura terutamanya sarang burung, (b) Kedudukan Sabah berhampiran laluan sagu, getah perca, gamat dan rotan. _——, iaitu laluan maritim untuk ke (b) Permintaan yang —tinggi_—_terhadap_ {c) Sabah penting untuk aktiviti perdagangan | | — dagangan yang penting untuk dibawa ke China, Guinea dan Australia (4) Pelabuhan di pantai barat dan timur Sabah adalah bersifat______dan selamat daripada tiupan angin monsun, membolehkan pertanian komersial seperti — dijalankan | | (©) Kawasan dataran dan lembah yang subur | | dengan giat. | | China dan Jepun, | ___ dan menjadi barang | } dari hingga New | | | l | ‘TP3_Membina kronologi maklumat tentang pentadbiran Syarikat Borneo Utara British di Sabah GLK Tuliskan BETUL pada syarat penerimaan Piagam Diraja oleh Syarikat Borneo Utara British (SBUB) yang benar dan ‘SALAH pada yang sebaliknya. (Buku Teks: ms. 123) ‘Syarat Penerimaan Piagam Diraja BETUL / SALAH 1 SBUB harus menerima Penasihat British. 2. SBUB bertanggungjawab menjaga kebajikan rakyat Sabah. 3. SBUB perlu memelihara adat resam, agama dan undang-undang penduduk asal. 4 SBUB dibenarkan memerintah Sabah mengikut budi bicaranya. 5 SBUB harus melantik Pegawai Tadbir daripada pegawai yang diakui oleh British. 6 SBUB tidak boleh menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British 1. SBUB ingin membangunkan ekonomi melalui eksploitasi sumber dan melindungi hak-hak | masyarakat tempatan : pemodal Eropah } L. Gariskan jawapan yang betul tentang matlamat SBUB ke atas Sabah, (BukulTeks: ms. 123) 2. Piagam Diraja membolehkan SBUB mempunyai kuasa mentadbir [ Sabah : Sarawak } 3. Kuasa pentadbiran sebenar terletak di tangan kalangan pemodal di [ London : Singapura J 4 Sistem birokrasi di Sabah diterajui oleh [ Residen Jeneral : Gabenor ] bagi memastikan keuntungan dikaut. 5 William Hood Treacher menjadi [ Residen Jeneral : Gabenor ] pertama (1881-1887). M Kestabilan dan kemakmuran Sabah menarik kehadiran kuasa luar. Cadangkan langkah-langkah waspada yang perlu diambil oleh pemerintah bagi mengelakkan negeri yang diperintah dirampas oleh kuasa luar. 1956 ZB CLL Menganans (FAB Pan tidak I perbincangan I segala I pertahanan dan | pemerintahan I peer terpedaya {dan perjanjian |{ kemungkinan || keselamatan || "yang efisien } TP3_ Membina kronologi maklumat tentang pentadbiran Syarikat Borneo Utara British di Sabah Lx TP Menon ea tog mewajudlan nem pnt yang berdayasaing 8 masa hadaan czBentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah 'SP7.54 | Merumuskan pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah 'SPK7.5.5 _| Menerangkan sikap kesediaan menerima perubahan yang membawa kebalkan KPS, Membuat rasionalisasi perubahan pentadbiran di Sarawak dan Sabah N_ Lengkapkan jadual berikut bagi membandingkan pentadbiran yang dilaksanakan oleh Dinasti Brooke di Sarawak dan Syarikat Borneo Utara British (SBUB) di Sabah, (Buku Teks: ms. 29) Dp “ —— diberikan gait | ico Pena] {ima bahagian ee Brooke [seta J [eet poe atau Eropah ‘ ———— a = Aspek Pentadbiran 4 Sarawak 2 Sabah Barat (@) Membahagikan pentadbiran kepada Oe (b) Setiap — Residensi_diketuai_ oleh Fembahagian |) setiap bahagian dipecahkan kepada | ———————— an daerah diketuai Wilayah ip bahagl me i oleh Pegawai Daerah. (Q) Kesemua jawatan biasanya dilsi oleh | pegawai_berbangsa — (@) Ketua Anak Negeri yang —diakui (c) Pembesar —tempatan —_terlibat dalam —pentadbiran bagi _-mengisi| dan dibayar gaji kekurangan |e) Ketua Anak = Negeri turut Pengekalan | (4) Pembesar | membantu Pembesar dan tidak dibenarkan mengutip cukal dalam pentadbiran ‘Tempatan (e) Undang-undangdan__| (f) Ketua Anak Negeri turut dilantik dikekalkan selagi tidak bercanggah | menjadi dengan sistem Barat. dan bertanggungjawab menjaga keamanan, memungut cukai | dan mengurus pentadbiran pengadilan, (f) —___ mengetuai pentadbiran yang dibantu oleh Majlis Tertinggi dan | (8) Piketwal_ oleh Gabenor yang ‘data Sent bertanggungjawab kepada pentadbiran | (g) pentadbiran —peringkat_—_kampung — diketuai oleh ______ yang menjadi ketua bagi satu atau lebih ee | kampung. TP 4 Membanding beza peluasan pengaruh kuasa Barat di Sarawak dan Sabah Mia© Lengkapkan peta dakap berikut dengan maklumat mengenat pentadbiran berasaskan kaum yang diperkenalkan di Sarawak dan Sabah, (Buku Teks:ms. 126] ee __peribumi ~_keselamatan dan ketenteraan __personaitdan kepakaran || Temenggun J l iggung LE —y (a) Dinasti Brooke mengamalkan sistem ——__ (b)_ Brooke mengkatogerikan masyarakat dalam tiga kelompok, iaitu Melayu, ____ dan Cina (Q) Orang Melayu dikhususkan dalam bidang pentadbiran, aay orang Cina dalam bidang ekonomi dan orang Iban dalam bidang oo (4) Charles Brooke mewujudkan jawatan tertinggi untuk masyarakat Iban, iaity —__ erie (©) Jawatan diwujudkan pee bagi orang Cina Kaum (a) Pentadbiran berasaskan ——__ | (b) Pentadbir ialah - a (©) Ketua-ketua etnik dipilih berdasarkan Sabah (a) Memberikan kesan kepada pentadbiran kerajaan peringkat P_ Sarawak dan Sabah telah mempunyai sistem pemerintahan tempatan yang mantap sebelum kedatangan kuasa Barat. Walau bagaimanapun, sistem pemerintahan tersebut berubah selepas kedatangan Barat malah menjadi lebih tersusun. Pada pendapat anda, mengapakah kita perlu mempunyai sikap keterbukaan terhadap sesuatu perubahan yang, membawa kebaikan? «755 Meniiat Ce 3 — = — pentadbiran memperbaiki kemajuan kepada Pf menambah ay) sistem ' berorganisasi kelemahan’ masyarakat tempatan | | baik perundangan Kewarganegaraan dan (Nengapa) Pada pendapat saya, kita perlu mempunyai sikap keterbukaan dalam menerima sesuatu perubahan supaya dapat (1) — yang ada. Bagaimana) Hal ini demikian kerana melalui sikap terbuka, kita dapat (2) sestuatr perkara, (() (Contol) Contohnya, walaupun sistem pemerintahan di Sabah dan Sarawak mempunyai sistem pemerintahan tempatan yang mantap, namun pemerintah tempatan Ketika itu menerima dengan terbuka perubahan sistem pentadbiran yang diperkenalkan oleh Barat seperti (3) —___ dan (4) —____ dengan lebih berkesan dan membawa (5) Keadaan ini membolehkan pentadbiran berjalan pada ketika itu. ‘TP4 Membanding bezapeluasan pengaruh kuasa Barat di Sarawak dan Sabah | ‘TPS Membuat justifikast tentang perluasan pengaruh Barat di Sarawak dan Sabah dalam meni pentadbiran yang sistematik