1.

Achromatopsja to całkowita ślepota na barwy, która jest warunkowana przez recesywny allel
autosomalny (a). Osoba dotknięta tą chorobą widzi świat jedynie w czerni, bieli i odcieniach
szarości ze względu na brak jednego z typów komórek światłoczułych w gałce ocznej. Jest to
bardzo rzadkie zaburzenie – na świecie występuje z częstością 0,005%, ale aż 8%
mieszkańców Pingelap – małej, izolowanej wyspy na Oceanie Spokojnym – wykazuje objawy
achromatopsji. Przyczyny tego stanu rzeczy upatruje się w niszczycielskim tajfunie, który
uderzył w wyspę Pingelap w 1775 r. i spowodował śmierć 90% jej mieszkańców. Kataklizm
przeżyło tylko 20 osób i to one z czasem odnowiły populację Pingelap. Wszystko wskazuje na
to, że jeden z ocalałych mężczyzn był nosicielem achromatopsji. Ponadto w tak małej i
izolowanej populacji nie dało się uniknąć kojarzenia krewniaczego.

A) Podaj nazwę typu komórek światłoczułych, których brakuje u osób chorych na

achromatopsję.

2. Ośrodki położone w mózgowiu człowieka są odpowiedzialne za ruchy złożone, w których

wykonywanie zaangażowanych jest wiele grup mięśniowych, oraz za uruchamianie
mechanizmów zapewniających utrzymanie równowagi ciała, gdyż każdy ruch prowadzi do
przesunięcia środka ciężkości ciała i do zaburzenia dotychczasowej jego pozycji.

Do wybranych etapów 1 – 3, składających się na wykonanie ruchu złożonego przyporządkuj po jednej

odpowiedniej strukturze mózgowia (A–D) biorącej w nim główny udział.

A) Móżdżek
B) Pola czuciowe kory mózgowej
C) Pola kojarzeniowe kory mózgowej
D) Pola ruchowe kory mózgowej

Analiza skutków planowanego ruchu, 2. Przekazanie pobudzenia do określonych grup neuronów

rdzeniowych biorących udział w ruchu, 3. Regulacja napięcia mięśniowego, utrzymanie równowagi.

3. Odruch bezwarunkowy to reakcja wrodzona, prosta, automatyczna, zachodząca bez

świadomości (nerwy wywołują odruch pobudzając mięśnie przed powiadomieniem mózgu).
A) Podaj dwa przykłady odruchów bezwarunkowych występujących u dorosłego człowieka.
 B) Odruch warunkowy został odkryty przez rosyjskiego fizjologa, Iwana Pawłowa. Wyjaśnij
zasadę powstawania odruchu warunkowego.

C) Odruchy bezwarunkowe występują również u noworodków. Wyróżniamy np. odruch płaczu,

odruch szukania i ssania, odruch chwytny. Określ, czy odruchy bezwarunkowe wraz z
wiekiem mogą zanikać, czy pozostają przez całe życie osobnicze.

4. Na schemacie przedstawiono zmiany potencjału błony we wzgórku aksonu neuronu. Strzałki

wskazują czas, w którym nastąpiły dwa pobudzenia tego neuronu.

Do faz potencjału czynnościowego, oznaczonych na schemacie literami A–D, przyporządkuj właściwe

określenia spośród wymienionych poniżej.

Hiperpolaryzacja

Depolaryzacja

Repolaryzacja

Polaryzacja

Prawda czy fałsz?

Pobudzenie nr 2 spowodowało lokalną depolaryzację błony komórkowej.

Pobudzenie nr 2 było przyczyną powstania impulsu nerwowego.

Literą E oznaczono wartość potencjału spoczynkowego błony komórkowej.

5. Na rysunku przedstawiono budowę ludzkiego oka.

Wypisz ze schematu oznaczenia literowe wszystkich elementów budowy oka, które wchodzą w skład
układu optycznego, oraz podaj ich nazwy.

Prawda czy fałsz?

Czopki siatkówki odpowiadają za widzenie barwne, a pręciki siatkówki – za czarno-białe.

Plamka żółta jest obszarem siatkówki, w którym pręciki występują w największym zagęszczeniu.

W obszarze tarczy nerwu wzrokowego nie występują ani czopki, ani pręciki.

Określ, jaką funkcję w procesie widzenia pełnią w ludzkim oku:

A) rodopsyna zawarta w komórkach siatkówki

B) tęczówka wraz ze źrenicą.

6. Na rysunkach przedstawiono oko ośmiornicy i oko kręgowca.

Oczy ośmiornicy i oczy kręgowców pod względem budowy anatomicznej to

narządy.................................., które powstały w procesie konwergencji/dywergencji.

Podaj nazwy dwóch elementów anatomicznych oka, które tworzą układ optyczny oka i załamują
promienie świetlne:
7. Rodzaj receptora w błonie postsynaptycznej decyduje, czy odpowiedzią komórki nerwowej na
związanie określonego neuroprzekaźnika będzie przewodzenie, czy – hamowanie przewodzenia
impulsu nerwowego. Na rysunku przedstawiono sposób przekazywania impulsu nerwowego przez
synapsę, w której neuroprzekaźnikiem jest kwas ɣ-aminomasłowy (GABA).

Określ, czy efektem działania neuroprzekaźnika w synapsie przedstawionej na schemacie będzie

hamowanie przewodzenia impulsu nerwowego, czy – powstanie potencjału czynnościowego.
Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm powstawania impulsu nerwowego.

8. Na rysunku przedstawiono budowę siatkówki oka człowieka.

Uzupełnij: Z dwóch rodzajów komórek światłoczułych …........................................

i .........................................w siatkówce ludzkiego oka dominują ….............................., które
umożliwiają widzenie....................................................... Wysoką rozdzielczość obrazu, czyli większą
szczegółowość, zapewniają ….........................................., ponieważ każdy z nich łączy się (z jednym
neuronem / z kilkoma neuronami).

Prawda czy fałsz?

Barwnik obecny w czopkach składa się z witaminy A oraz białka, natomiast w pręcikach obecne są
trzy różne barwniki.

Promieniowanie świetlne wnikające do oka wywołuje reakcje fotochemiczne w czopkach i pręcikach.

Największe zagęszczenie czopków występuje w dołku środkowym (w centrum plamki żółtej) na
siatkówce oka.

9. Na schematach A i B przedstawiono dwie wady wzroku człowieka i sposoby ich korygowania.

Prawda czy fałsz?

Na schemacie A przedstawiono krótkowzroczność, której przyczyną jest zbyt krótka odległość między
soczewką a siatkówką oka.

W przypadku przedstawionym na schemacie A zastosowano soczewkę skupiającą po to, aby

promienie świetlne nie skupiały się za siatkówką oka

Na schemacie B przedstawiono korekcję dalekowzroczności, której przyczyną jest zbyt duża siła
skupiająca soczewki oka.

W przypadku przedstawionym na schemacie B promienie świetlne przed zastosowaniem szkła

korekcyjnego skupiały się przed siatkówką oka.

10. Na wykresie przedstawiono rozmieszczenie receptorów – czopków i pręcików – w siatkówce oka

człowieka. Badano ich zagęszczenie w różnych odległościach od dołka środkowego. Odległości
określono w stopniach odchylenia od osi optycznej oka.
Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie:

Opisz dołek środkowy (plamkę żółtą), uwzględniając rodzaje i ilość receptorów.

Podaj nazwę miejsca X na wykresie i wyjaśnij, dlaczego w tym miejscu nie ma żadnych receptorów.

Podaj nazwę receptorów, których jest najwięcej w siatkówce oka, oraz określ ich rolę w procesie
widzenia.