12 RULES FOR LIFE

Jordan B. Peterson

- Surviving Through Chaos -

12min Notes Myanmar

PROVIDING DISTILLED WISDOM TO MYANMAR PEOPLE
 12 RULES FOR LIFE

12 Rules for Life – Jordan B. Peterson

An Antidote to Chaos

မ"ရင်းစာေရးသ" Jordan B. Peterson ဟာ ဇီဝေဗဒ၊ စိတပ

် ညာ၊ Cိင
D င
် ေ
ံ ရး၊ ဘာသာေရး၊

သိပံပ
G ညာ အစIJိတဲ့ နယ်ပယ်ေပါင်းများစွာကိD ေလ့လာသDေသသန ြပUလDပ်ခသ
ဲ့ လိD

အဆိပ
D ါ နယ်ပယ်ေတွအတွငး် က နာမည်Xကီးစာတမ်းနဲ ့ စာအDပ်များကိD ဖတ်Z[\ပီးမJ

ဒီစာအDပ်ကိD ြပUစDေရးသားထားြခင်း ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီစာအDပ်ထမ

ဲ ာJ ပါဝင်တဲ့ ဘဝအတွက်

ဥပေဒသ (၁၂) ခDကိD မိမိရဲဘဝမJ

့ ာ ေသချာလက်ေတွd အသံးD ချCိင
D \် ပီဆရ
Dိ င် ေနစဥ်
့

eကံUေတွdေနရတဲ့ အခက်အခဲ၊ ြပဿနာများကိD eကံ့eကံ့ခံ ရင်ဆင

Dိ C
် င
ိD \် ပီး

ဘဝတစ်ေလgာက် ေပျာ်ရင
h ေ
် ကျနပ်စာွ ေနထိင
D သ
် ာွ းCိင
D မ
် ာJ ြဖစ်ပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 2

 12 RULES FOR LIFE

မ.ရင်းစာေရးသ.အေ8ကာင်း

မ"ရင်းစာေရးသ" Dr. Jordan B. Peterson ကိD ၁၉၆၂ ခDCစ

J မ
် ာJ ေမွးဖွားခဲပ
့ ါတယ်။ သ"ဟာ

University of Alberta မJ Cိင

D င
် ေ
ံ ရးသိပံ၊G စိတပ
် ညာဆိင
D ရ
် ာဘွdမ
ဲ ျား ရIJိခ\ဲ့ ပီး McGill

University မJ Clinical Psychology ဘာသာရပ်န ဲ ့ Ph.D. ဘွdဲ ရIJိခပ

ဲ့ ါတယ်။ Jordan

Peterson ဟာ ကေနဒါလ"မျိUး စိတပ

် ညာIJငတ
် စ်ဦးြဖစ်သလိD ကမ{ာထ
့ ပ
ိ ်တန်း ေတွးေခ|

ပညာIJငတ
် စ်ဦးအြဖစ် လ"သမ
ိ ျားပါတယ်။ သ"ဟာ Harvard University နဲ University
့

of Toronto တိမJ
D ့ ာ ပါေမာက•အြဖစ် သင်eကားပိချေပးေန\ပီ
D့ း သိပံပ
G ညာရပ်ဆင
Dိ ရ
် ာ

စာတမ်းေပါင်း ၁၀၀ ေကျာ်ကိD သDေသသနြပU ေရးသားထDတေ

် ဝထား\ပီး ြဖစ်ပါတယ်။

ဒါအ
့ ြပင် Dr. Peterson ဟာ YouTube မJာ Subscribers ေပါင်း ၄ သန်းနီးပါး

ရIJိထားတဲ့ နာမည်ေကျာ် (Influencer) ပDဂိU‡ လ်တစ်ေယာက်လည်း ြဖစ်ပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 3

 12 RULES FOR LIFE

Rule vs. Freedom

လ"ေတာ်ေတာ်များများက ဥပေဒသေတွ၊ စည်းကမ်းေတွကိD မXကိUက်Cစ

J သ
် က်ပါဘ"း။

ဥပေဒသေတွ၊ စည်းကမ်းေတွဟာ ချUပ်ချယ်ကနသ

် ့ တ်ေနတဲ့ အရာေတွလိD ့

အထင်Iိတ
J တ်eကပါတယ်။ ဒါေပမယ့် လ"သားတိင
D း် ရဲ ဘဝဟာ
့ တစ်ချိနလ
် းံD ပရမ်းပတာ

ြဖစ်မေနဘဲ စနစ်တကျIJိဖိD အထ"

့ းလိအ
D ပ်ပါတယ်။ စည်းကမ်းနဲ ဥပေဒသေတွ
့ ဟာ −

• လ"ေတွရဲ ဘဝကိ
့ D အစီအစဥ်တကျ ြဖစ်ေစတယ်။

• လ"အချင်းချင်း ပ"းေပါင်းေဆာင်ရွကမ
် က
[ ိD ေချာေမွdေစတယ်။

• ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရးေတွကိD ခိင
D \် မဲေစပါတယ်။

စည်းကမ်းေတွ၊ ဥပေဒေတွသာ မIJိရင် မေသချာမေရရာမ[၊ ပရမ်းပတာြဖစ်မေ

[ တွသာ

အ\မဲလလ
ိD ိD eကံUေတွdေနရပါလိမ်မ
့ ယ်။

လွတလ
် ပ်\ပီး အCJစသ
် ာရြပည့ဝ
် တဲ့ ဘဝတစ်ခက
D ိD တည်ေဆာက်Cင
ိD ဖ
် ိDအတွ
့ ကဆ် ရ
Dိ င်

မိမိအတွက် ေကာင်းမွနတ
် ဥ
ဲ့ ပေဒသေတွကိD ေသချာသတ်မတ
J \် ပီး လိက
D န
် ာသငတ
့် ယ်လိD ့

စာေရးသ" Peterson က ယံeD ကည်ပါတယ်။

လ"တချိU dက ေြပာeကတယ်။ “ေလာကXကီးမJာ လ"တင

ိD း် အတွက် အ\မဲတမ်းမJနက
် န်တဲ့

အမJနတ
် ရားဆိတ
D ာ လံးD ဝမIJိဘး" ။ အမJနတ
် ရားတိင
D း် ၊ တရားမgတမ[တင
ိD း် ဟာ eကည့တ
် ဲ့

Z[ ေထာငအ
့် ေပ|မJာ မ"တည်ေနတယ်။ ဒါေeကာင ့် ဘာမဆိD မJနတ
် ယ်၊ မJားတယ်ဆတ
Dိ ာ

မIJိဘး" ” တဲ။့

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 4

 12 RULES FOR LIFE

ဒါေပမယ့် မJနတ
် ယ်၊ မJားတယ်ဆတ
Dိ ာ မIJိဘး" လိD ့ ခံယထ
" ား\ပီး ြဖစ်သမgအေeကာင်း

အေကာင်းလိD ့ ယ"ဆ\ပီး ဘဝကိD ေနထိင

D မ
် ယ်ဆရ
Dိ င် သငဘ
့် ဝဟာ ဦးတည်ချက်မဲ၊့

ရည်ရွယခ
် ျက်မဲတ
့ ဲ့ ဘဝတစ်ခသ
D ာ ြဖစ်သာွ းမJာပါ။

တချိU dလေ
" တွကျေတာလ
့ ည်း သ"တသိ
ိD ့ ထားတာက အမJန၊် သ"တလD
ိD ့ ပ်တာက အမJနဆ
် \Dိ ပီး

အစွနး် ေရာက်အယ"အဆေတွ IJိတတ်eကပါတယ်။ ဒီလေ

" တွဟာ အာဏာIJငဆ
် န်\ပီး

သ"တရဲ
ိD ့ ့ ပတ်ဝန်းကျင်၊ မိသားစD၊ လDပ်ငန်းခွငထ
် က
ဲ လ"ေတွအေပ| အေပ| စီးက

ဆက်ဆတ
ံ ာ၊ အကဲြဖတ်အမJတေ
် ပးတာေတွ အ\မဲလပ
D ်တတ်eကပါတယ်။

စာေရးသ" Peterson ကေတာ့ ေကာင်းတာ၊ မJနတ

် ာဆိတ
D ာက မိမိ (သိမဟD
D ့ တ)်

သ"တစ်ပါးကိD ဒDက•မေရာက်ေအာင်၊ မနစ်နာေအာင် လDပ်တာြဖစ်\ပီး ေကာင်းမွနတ

် ဲ့

ဥပေဒသေတွက လ"သားေတွရဲ ့ ဘဝကိD ပိမ

D ိတ
D းိD တက်လာေအာင် ပံပ
့ ိးD ေပးCိင
D တ
် ယ်လိD ့

ယံeD ကည်ထားပါတယ်။

စာေရးသ" Dr. Jordan Peterson ဟာ ဇီဝေဗဒ၊ သမိင

D း် ၊ ဘာသာေရး၊ ဒŒာရီ၊

အာZံDေeကာသိပံ၊G စိတပ
် ညာ၊ လ"မေ
[ ရး အစIJိတဲ့ နယ်ပယ်ေပါင်းများစွာက

စာအDပ်စာတမ်းေတွ၊ သDေသသနေတွကိD ေလ့လာဖတ်Z[စစ

D ည်း\ပီး ဒီ 12 Rules of Life

စာအDပ်ကိD ေရးသားထDတေ
် ဝထားတာ ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီစာအDပ်ထမ
ဲ ာJ ပါတဲ့

ဥပေဒသေတွဟာ ေကာင်းမွနတ
် ဘ
ဲ့ ဝကိD တည်ေဆာက်ချင်တဲ့ လ"သားတိင
D း်

လိက
D န
် ာကျငသ
့် းDံ သငတ
့် ဲ့ အေြခခံကျတဲ့ ဥပေဒသေတွ ြဖစ်ပါတယ်။

ဒီဥပေဒသေတွကိD လ"သားတိင
D း် မိမိတရဲ
ိD ့ ့ ေနစဥ်
့ ဘဝေတွမာJ လက်ေတွdလက
ိD န
် ာ

အသံးD ချCိင
D \် ပီဆရ
Dိ င် ေကာင်းမွနတ
် က
ဲ့ ယ
ိD ပ
် ိင
D ဘ
် ဝေတွကိD အရင်ဆးDံ ပိင
D ဆ
် င
Dိ လ
် ာCိင
D မ
် ယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 5

 12 RULES FOR LIFE

အဲဒက
ီ တစ်ဆင ့် ေကာင်းမွနတ
် မ
ဲ့ ိသားစDေတွ၊ ေကာင်းမွနတ
် ဲ့ လ"မအ
[ သိင
D း် အဝိင
D း် ေတွ၊

ေကာင်းမွနတ
် C
ဲ့ င
ိD င
် /ံ ကမ{ာတစ်ခက
D ိD တည်ေဆာက်လာCိင
D မ
် ာJ ြဖစ်ပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 6

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၁) − သငရ

့် ဲ ကိ
့ ယL ေ
် နဟန်ထားကိL ြပRြပင်ပါ။

လ"သားေတွအပါအဝင် သတ’ဝါတိင
D း် ဟာ အားXကီးစိးD မ[ Xကီးငယ်အဆငအ
့် လိက
D ်

IJငသ
် န်ရပ်တည် ေနထိင
D ေ
် နeကပါတယ်။ ဒီလမ
ိD ျိUး အားXကီးသ"က အားနည်းသ"ကိD

လhမ်းမိးD တဲသ
့ ေဘာနဲ ့ IJငသ
် န်ေနထိင
D ရ
် ာမJာ မိမိတရဲ
ိD ့ ့ စိတဆ
် C“န ဲ ့ ထိနး် ချUပ်မ[ မပါဘဲ

ကိယ
D ခ
် C”ာထဲက “ဇီဝဓာတDတြပန်
ံD ့ မ”[ (biochemical reactions) ေတွကလည်း

အေရးXကီးတဲ့ အခန်းကŒမJာ ပါဝင်ေနပါတယ်။

ဒီစာအDပ်ထမ
ဲ ာJ စာေရးသ" Jordan Peterson က ကမ{ာေပ|မJာ တည်Iိလ
J ာတာ

CJစသ
် န်းေပါင်း ၃၀၀ ေကျာ်Iိ\J ပီြဖစ်တဲ့ ေကျာက်ပစ
D န
ွ ် (lobsters) ေတွကိD ေလ့လာ\ပီး

C[င
ိ း် ယJဥ်ေဖာ်ြပထားပါတယ်။

Photo – A Lobster

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 7

 12 RULES FOR LIFE

ေကျာက်ပစ
D န
ွ ေ
် တွဟာ နယ်ေြမXကီးစိးD Cိင
D ရ
် န် အချင်းချင်း \ပိUင်ဆင
Dိ တ
် က
ိD ခ
် က
ိD ေ
် လ့

IJိeကပါတယ်။ ေကျာက်ပစ
D န
ွ C
် စ
J ေ
် ကာင် စတင်တက
ိD ခ
် က
ိD ေ
် တာမ
့ ယ်ဆရ
Dိ င် ပထမ

အဆငအ
့် ေနနဲ ့ သ"တရဲ
ိD ့ ့ ခC”ာကိယ
D အ
် ရွ ယအ
် စား၊ လက်မအရွ ယအ
် စားေတွကိD

အေဝးကေန C[င
ိ း် ယJဥ်ေလ့လာeကပါတယ်။ ဒDတယ
ိ အဆငအ
့် ေနနဲ ့ ကျန်းမာေရး

ေကာင်းမွနမ
် ၊[ ခC”ာကိယ
D e် ကံ့ခင
ိD မ
် ၊[ စိတေ
် နသေဘာထား စတာေတွကိD ေဖာ်ြပေပးCိင
D တ
် ဲ့

အချက်ြပဓာတDအရည်ေတွကိD အေဝးကေန ထDတလ

် တ
h e် ကပါတယ်။ ေနာက်ဆးDံ

အဆငမ
့် J တစ်ေကာင်နတစ်
ဲ ့ ေကာင် အနီးကပ် တိက
D ခ
် က
ိD e် ကပါတယ်။

အေဝးကေန C[င
ိ း် ယJဥ်ေလ့လာတဲအ
့ ဆငမ
့် ာJ ပိသ
D န်မာတဲေ
့ ကျာက်ပစ
D န
ွ က
် မိမိကယ
ိD က
် ိD

ယံeD ကည်မ[ ပိI

D ိ\J ပီး ေတာငတ
့် င်းသန်မာတဲ့ ကိယ
D ေ
် နဟန်ထားကိD ပိမ
D ိြD ပသCိင
D တ
် ယ်။

ဒါအ
့ ြပင် သ"တရဲ
ိD ့ ့ ခC”ာကိယ
D အ
် တွငး် မJာ serotonin (ဆယ်ZD ိတန
ိD င်) လိေခ|တဲ
D့ ့

ေဟာ်မန
D း် ကိလ
D ည်း ပိမ
D ိထ
D တ
D လ
် တ
h C
် င
ိD \် ပီး တကယ်တက
ိD ခ
် က
ိD တ
် အ
ဲ့ ခါမJာလည်း အချိန ်

ပိeD ကာြမငစ
့် ာွ တိက
D ခ
် က
ိD C
် င
ိD ပ
် ါတယ်။

ဒါေပမယ့် ထ"းဆန်းတဲအ
့ ချက်က Alpha Lobster လိD ့ ေခ| eကတဲ့ အသန်စမ
ွ ်းဆံးD

ေကျာက်ပစ
D န
ွ ေ
် တွဟာ တိက
D ခ
် က
ိD စ
် ရာမလိဘ
D ဲ ပထမဆံးD အဆင ့် (အေဝးက အချင်းချင်း

C[င
ိ း် ယJဥ်တအ
ဲ့ ဆင)့် မJာတင် \ပိUင်ဖက်ကိD လွယလ
် ယ
ွ အ
် Cိင
D ယ
် C
" င
ိD တ
် ာကိD ေတွdရပါတယ်။

ဘာေeကာငလ
့် ဆ
ဲ ေ
Dိ တာ့ \ပိUင်ဖက်ေတွက သ"တရဲ
ိD ့ ကိ
့ ယD ေ
် နဟန်ထားပံစ
D ေ
ံ တွကိD ြမင်ZD ံန ဲ ့

ေeကာက်\ပီး ထွကေ
် ြပးသွားeကတာေeကာငပ
့် ါ။

(Serotonin က ဓာတDအချက်ြပ ေဟာ်မန

D း် တစ်မျိUးြဖစ်\ပီး လ"သားေတွကယ
ိD မ
် ာJ လည်း

ထDတလ
် တ
h ပ
် ါတယ်။ လ"သားေတွရဲ ့ ကိယ
D ထ
် မ
ဲ ာJ serotonin level ြမငရ
့် င်ြမငသ
့် လိD

စိတအ
် ားတက်šကေစတယ်၊ စိးD ရိမ်ပပ
" န်စတ
ိ ် ေလျာန
့ ည်းတယ်၊ စိတခ
် စ
ံ ားမ[ ေကာင်းမွန ်

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 8

 12 RULES FOR LIFE

တည်\ငိမ်ေစတယ်၊ အိပ်စက်မအ
[ ရည်အေသွး ေကာင်းမွနတ
် ယ်၊ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD

ယံeD ကည်မ[ ြမငမ

့် ား\ပီး ပိမ
D ိေ
D ပျာ်ရင
h ေ
် စပါတယ်။)

ေကျာက်ပစ
D န
ွ C
် စ
J ေ
် ကာင် တိက
D ခ
် က
ိD \် ပီးတိင
D း် လည်း ေကျာက်ပစ
D န
ွ တ
် စ်ေကာင်ချင်းစီရဲ ့

ဦးေCJာက်န ဲ ့ စဥ်းစားမ[ပံစ
D ေ
ံ တွ ေြပာင်းလဲသာွ းပါတယ်။ Z[ ံးနိမ်သ
့ ာွ းတဲေ
့ ကျာက်ပစ
D န
ွ က
်

ေနာက်ထပ်ထပ
ိ ် တက
ိD ေ
် တွdဆမ
Dံ ေ
[ တွကိD တတ်Cင
ိD သ
် မg ေIJာင်တယ်။ အCိင
D ရ
် သွားတဲ့

ေကျာက်ပစ
D န
ွ က
် ေတာ့ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ယံeD ကည်မပ
[ ိI
D ိလ
J ာသလိD ခC”ာကိယ
D အ
် တွငး် က

serotonin level လည်း ပိြD မငမ

့် ားလာပါတယ်။

အလားတ"ပံစ
D မ
ံ ျိUးကိD လ"သားေတွအပါအဝင် တြခားေသာ သတ’ဝါမျိUးစိတအ
် ားလံးD

နီးပါးမJာလည်း ေတွd ြမင်Cင

ိD ပ
် ါတယ်။ ေယဘDယျအားြဖင ့် ခွနအ
် ားXကီး\ပီး သန်မာတဲ့

သတ’ဝါေတွက အစာပိI
D ာJ Cိင
D တ
် ယ်၊ အိမ်ေကာင်းေကာင်း ေဆာက်Cင
ိD တ
် ယ်၊ ရာထ"း

(အဆင)့် ပိြD မငမ

့် ားတယ်၊ ပိေ
D ကာင်းတဲမ
့ ိတ ဖ
် က် (အိမ်ေထာင်ဖက်) ေတွ IJာCိင
D တ
် ယ်၊

အြခားေသာ သတ’ဝါများနဲ ့ ပိမ

D ိေ
D ကာင်းမွနစ
် ာွ ပ"းေပါင်းေဆာင်ရွကC
် င
ိD ပ
် ါတယ်။ ဒါဟာ

သဘာဝတရားXကီးက သ"ရဲ့ အရင်

့ းအြမစ်ေတွကိD မညီမgစွာ ေဝမgေပးြခင်းပါ။

တစ်နည်းအားြဖင ့် သဘာဝတရားရဲ မညီ

့ မgမ[ပါ။

အလားတ" လ"သားေတွရဲ ့ ဦးေCJာက်ထမ

ဲ ာJ လည်း XကီးစိးD မ[အဆငေ
့် တွကိD တိင
D း် တာ

သိြမင်Cင
ိD တ
် ဲ့ အစိတအ
် ပိင
D း် က ဟိးD ယခင်ကတည်းက IJိခတ
ဲ့ ာပါ။ ကျေနာ်တေတွ
ိD ့ ဟာ

မိမိရဲ ့ လ"မေ
[ ရး/စီးပွားေရး အေြခအေနေတွနပတ်
ဲ ့ သက်\ပီး ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ဘယ်လိD

Z[ ြမင်သလဲဆတ
Dိ ပ
ဲ့ ံစ
D က
ံ တြခားေသာအစိတအ
် ပိင
D း် ေတွကပ
ိD ါ လhမ်းမိးD မ[ IJိေစပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 9

 12 RULES FOR LIFE

ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ယံeD ကည်ေလးစားမ[ ပိြD မငမ
့် ားတဲသ
့ ေ
" တွ (တစ်နည်းအားြဖင ့် serotonin

level ပိြD မငမ

့် ားသ"ေတွ) က သ"များေတွရဲ ့အြမင်မာJ လည်း ယံeD ကည်မ/[ လံြD ခံUစိတခ
် ျမ[

ေတွကိD ေပးစွမ်းCိင
D တ
် ယ်လိD ့ ထင်ရတယ်။ အဲဒါေeကာငပ
့် ဲ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ယံeD ကည်

ေလးစားမ[ ပိြD မငမ

့် ားတဲသ
့ ေ
" တွက တြခားသ"ေတွထက် ဆွေ
ဲ ဆာင်မ[ ပိI
D ိသ
J လိD

တြခားသ"ေတွရဲ ့ ေလးစားချစ်ခင်ြခင်းကိပ
D ါ ခံရပါတယ်။ ဒီလန
ိD ဲ ့ သ"တရဲ
ိD ့ ့

လDပ်ရည်ကင
ိD ရ
် ည်၊ ေတွးေခ|စဥ်းစားCိင
D စ
် မ
ွ ်းေတွက ပိမ
D ိြD မငမ
့် ားလာ\ပီး ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD

ယံeD ကည်ေလးစားမ[ေတွ ပိြD မငမ

့် ားလာပါတယ်။ ေြပာရရင် ေကာင်းတာေတွချည်းပဲ

သံသရာလည်ေနတာေပါ။့ Serotonin level ြမငမ

့် ားမ[ကလည်း စိတဓ
် ာတ်eကံ့ခင
ိD မ
် ၊[

ေပျာ်ရင
h မ
် ၊[ ကျန်းမာေရး ေကာင်းမွနမ
် ၊[ အသက်Iည
J မ
် ၊[ လ"မေ
[ ရးဆက်ဆေ
ံ ရးေြပြပစ်မ၊[

ေခါင်းေဆာင်မအ
[ ရည်အေသွး ေကာင်းမွနမ
် [ အစIJိတဲ့ အချက်ေတွန ဲ ့ တိက
D Z
် D ိက ်

ဆက်စပ်ေနပါတယ်။

တြခားဆနက
် ့ ျင်ဖက်မာJ ေတာ့ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ယံeD ကည်ေလးစားမ[ နည်းပါးတဲသ
့ ေ
" တွက

စိတလ
် ြံD ခံUမ[ ေလျာန
့ ည်းမယ်၊ အ\မဲတမ်း စိတဖ
် ိစးီ ေနမယ်၊ စိတတ
် ေ
ိD ဒါသထွက်

လွယေ
် နမယ်၊ အ\မဲလလ
ိD ိD မျက်CာJ သDနမ
် န
[ ေ
် န\ပီး အနီးပတ်ဝန်းကျင်က လ"ေတွကလည်း

သ"တနဲ
ိD ့ ့ ေတွdဆဆ
Dံ က်ဆရ
ံ တာကိD စိတက
် ျဥ်းeကပ်လာ\ပီး သ"တအနားမJ
ိD ့ ာ

မေနချင်eကဘ"း။ ဒါအ
့ ြပင် သ"တေတွ
ိD ့ က ဆံးD ြဖတ်ချက်အမJားေတွ ပိခ
D ျမိလာမယ်။

သ"များေတွကိD ›hနe် ကားခိင

D း် ေစလိလည်
D့ း မရဘ"း။ သ"များရဲ ့ ေလးစားမ[ကလ
ိD ည်း

မရဘ"း။ သ"များေတွအေပ| eသဇာလhမ်းမိးD ဖိDလည်

့ း ခက်ခတ
ဲ ယ်။ ဒီလန
ိD ဲ ့

ဆိးD တာေတွချည်းပဲ သံသရာ လည်ေနတာေပါ။့

(မJတခ
် ျက်။ ။ ဒီသေဘာတရားဟာ The 80/20 Principles စာအDပ်ထက
ဲ Positive and

Negative Feedback Loops သေဘာတရားနဲ ့ ထပ်တည

" ပ
ီ ါတယ်။ The 80/20

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 10

 12 RULES FOR LIFE

Principles စာအDပ်ရဲ ြမန်

့ မာဘာသာ အCJစခ
် ျUပ်ကိD Time Management Secrets –

TMS (E-Book Series) ထဲမာJ အေသးစိတ် ဖတ်Z[Cင

ိD ပ
် ါတယ်။)

အတိခ
D ျUပ်ေြပာရရင် မိမိကယ
ိD က
် ိD ဘယ်လြိD မင်သလဲဆတ
Dိ ာက သ"များေတွ မိမိအေပ|မJာ

ဘယ်လြိD မင်eကမလဲ ဆိတ

D အ
ဲ့ ေပ|မJာ တိက
D Z
် D ိကလ
် မ
h ်းမိးD မ[ IJိပါတယ်။ အကယ်၍

သင်က ဘာအေeကာင်းေeကာငြ့် ဖစ်ြဖစ် ကိယ

D က
့် ယ
ိD က
် ိD ယံeD ကည်မ[ နည်းပါးေနမယ်၊

အZ[ ံးသမားတစ်ေယာက်လိD ့ ခံစားေနရမယ်ဆရ

Dိ င် ပထမဆံးD လDပ်ရမယ့အ
် ဆငက
့်

အဲဒသ
ီ သ
ံ ရာကိD ဖျက်စးီ ပစ်ဖိDပါ။
့ အZ[ ံးသံသရာထဲမာJ လည်မေနေအာင်လပ
D ်ဖိD ့

အလွယဆ
် းDံ နည်းလမ်းက မိမိရဲကိ
့ ယD ေ
် နဟန်ထားကိD ချက်ချင်းေြပာင်းလဲပစ်လက
ိD ဖ
် ိDပါ။
့

၁။ ကိယ
D က
် ေIJ dကက
ိD င
ိD း် ေနတာ၊ ခါးနဲ လက်
့ ြပင်ကန
D း် ေနတာ၊ ေခါင်းငံေ
D နတာမျိUးေတွကိD

တတ်Cင
ိD သ
် မg ေIJာင်eကဥ်ပါ။ အဲဒါဟာ အZ[ ံးသမားေတွရဲ ့ ကိယ
D ေ
် နဟန်ထားပံစ
D ံ

ြဖစ်ေနလိပါ။
D့ သင်က ေနတိ
့ ငD း် အဲဒက
ီ ယ
ိD ေ
် နဟန်ထားနဲ ့ ေနထိင
D မ
် ိေနမယ်ဆရ
Dိ င်

သငပ
့် တ်ဝန်းကျင်ကလ"ေတွကလည်း သငအ
့် ေပ|မJာ ေလးစားမ[မIJိေတာဘ
့ း" ။ သငက
့် ိD

အားနည်းသ"တစ်ေယာက်လိD ့ (သ"တတမင်
ိD ့ တကာ လDပ်တာမဟDတရ
် င်ေတာင် သ"တရဲ
ိD ့ ့

စိတထ
် က
ဲ XကီးစိးD မ[အဆငက
့် ိD တိင
D း် တာတဲစ
့ နစ်က သငထ
့် က်အားXကီးေနသလိမ
D ျိUး)

ဆက်ဆeံ ကပါလိမ်မ
့ ယ်။

၂။ သငက
့် ယ
ိD ေ
် နဟန်ထားကိD ဒီေနကစ\ပီ
့ း ြပUြပင်ပါ။ မတ်တတ်ရပ်တအ
ဲ့ ခါမJာပဲြဖစ်ြဖစ်၊

ထိင
D တ
် အ
ဲ့ ခါမJာပဲြဖစ်ြဖစ် ခါးကိေ
D သချာမတ်၊ ကိယ
D က
် ဆ
ိD န\် ပီ
့ း ပခံးD ကိD ဖွငထ
့် ားပါ။

စကားေြပာတဲအ
့ ခါမJာလည်း ပွငပ
့် င
ွ လ
့် င်းလင်း၊ ြပတ်ြပတ်သားသား ေြပာပါ။

အeကည့ခ
် ျင်းဆံ\D ပီး စကားေြပာပါ။ ဒါဆိရ
D င် သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ယံeD ကည်မလ
[ ည်း

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 11

 12 RULES FOR LIFE

ပိြD မငမ
့် ားလာမJာ ြဖစ်သလိD တြခားသ"ေတွကလည်း သငက
့် ိD ေလးစားမ[IိI
J ိန
J ဲ့

ဆက်ဆလ
ံ ာeကပါလိမ်မ
့ ယ်။ ဒါဟာ ေကာင်းမွနတ
် ဲ့ ြဖစ်စဥ်တစ်ခရ
D ဲအစ
့ ြဖစ်ပါတယ်။

ဒီ 12 Rules for Life စာအDပ်ထက

ဲ ဥပေဒသနံပါတ် (၁) က −

အချိနတ
် င
ိD း် ခC”ာကိယ
D က
် ိD မတ်မတ်ထားပါ၊ ခါးမကိင
D း် ၊ လက်ြပင်မကDနး် ပါေစနဲ။့

ရင်ကဖ
ိD ွင\့် ပီး ေခါင်းမတ်ထားပါ။ မိမိကယ
ိD က
် ယ
ိD ် ယံeD ကည်ေလးစားမ[အြပည့န
် ဲ့

လ"တင
ိD း် ကိD ဆက်ဆပ
ံ ါ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 12

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၂) − သ.များေတွကိL ဂZL စက

Lိ သ
် လိမ
L ျိRး သငက
့် ယ
ိL သ
် င် အရင်ဂZL စက
Lိ ပ
် ါ။

ကျေနာ်တေတွ
ိD ့ ဟာ အိမ်မာJ ေမွးထားတဲ့ ေခွးေလး၊ ေeကာင်ေလးေတွကိD ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD

ထက်ေတာင် ဂZDစက
Dိ တ
် တ်eကပါတယ်။ အိမ်က ေခွးေလး၊ ေeကာင်ေလးေတွ

ေနမေကာင်းြဖစ်\ပီဆရ
Dိ င် ဆရာဝန်ေသချာသွားြပမယ်၊ ဆရာဝန်›hနe် ကားတဲအ
့ တိင
D း်

တေသွမတိမ်း လDပ်ေပးတတ်eကပါတယ်။ ဒါေပမယ့် ကျေနာ်တကိ

ိD ့ ယ
D တ
် င
ိD ်

ေနမေကာင်းြဖစ်လာ\ပီဆရ
Dိ င်ေတာ့ “အဆင်ေြပပါတယ်၊ မeကာခင်ေပျာက်သာွ းမJာပါ”

ဆိ\D ပီး ြဖစ်သလိေ

D နတတ်eကပါတယ်။

လ"အများစDက သ"တရဲ
ိD ့ မသိ
့ စတိ ထ
် မ
ဲ ာJ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD အားမလိအ
D ားမရြဖစ်မ၊[ မDနး် တီးမ[

စတာေတွေeကာင ့် ေအာင်ြမင်မ၊[ အဆင်ေြပမ[ရလာခဲရ

့ င်ေတာင် ငါနဲမထိ
့ က D တ
် န်ဘး" လိD ့

ခံစား\ပီး ပျက်စးီ ေစတဲလ

့ မ်းေeကာင်းဆီကိD ဦးတည်သာွ းတတ်ပါတယ်။ ဒါေပမယ့်

ကျေနာ်တရဲ
ိD ့ ့ ကေလးငယ်ေတွ၊ အိမ်မာJ ေမွးထားတဲ့ ေခွးေလး၊ ေeကာင်ေလးေတွ

ဆိရ
D င်ေတာ့ ဘာအြပစ်မJ မIJိဘး" ၊ ဘာအမJားမJ မလDပ်ထားဘ"းလိD ့ ခံယ\" ပီး ကျေနာ်တိD ့

တတ်စမ
ွ ်းသေလာက် အက"အညီေပး ဂZDစက
Dိ တ
် တ်eကပါတယ်။

“Chaos and Order must coexist. ပရမ်းပတာြဖစ်မေ

[ တွန ဲ ့ အစီအစဥ်ကျမ[ေတွဟာ

ယJဥ်တြွဲ ဖစ်တည်ရမယ်” လိD ့ စာေရးသ" Jordan Peterson က ဆိပ

D ါတယ်။ Chaos နဲ ့

Order ဆိတ
D ာ ဒဂ¦ ါးြပားတစ်ခရ
D ဲ ့ မျက်CာJ ြပင်Cစ
J ဖ
် က်လ၊ိD တZDတZ
် D ိးရာ ယင်နယန်
ဲ့

သေက¦တလိမ
D ျိUး အ\မဲတမ်း ယJဥ်တြွဲ ဖစ်တည်ေနတဲ့ အရာေတွြဖစ်ပါတယ်။

Order ဆိတ
D ာ ကျေနာ်တိD ့ သိထား\ပီးသား၊ နားလည်\ပီးသား၊ လDပ်ေနကျအတိင
D း်

အစီအစဥ်တကျIJိေနတဲ့ အရာေတွ ြဖစ်ပါတယ်။ ကျေနာ်တိD Xကိ

့ Uတင်ေမgာ်လင ့် ထားတဲ့

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 13

 12 RULES FOR LIFE

အတိင
D း် ြဖစ်ေပ|ေနတဲအ
့ ရာေတွေပါ။့ ကျေနာ်တိD ့ ေနစဥ်
့ ဘဝရဲ ့ ၅၀ ရာခိင
D C
် န[ း် ခနဟ
့် ာ

ကျေနာ်တနဲ
ိD ့ ့ ရင်းCJးီ \ပီးသားအရာေတွ၊ လDပ်ေနကျအလDပ်ေတွ၊ နားလည်ထား\ပီးသား

အယ"အဆေတွ၊ XကိUတင်ေမgာ်လငထ
့် ားသလိD ြဖစ်လာမ[ေတွန ဲ လh
့ မ်းြခံUထားပါတယ်။

Chaos ဆိတ
D ာက ကျေနာ်တိD ့ မသိေသး၊ နားမလည်ေသးတဲအ
့ ရာေတွ၊ လDပ်ေနကျ

မဟDတတ
် ၊ဲ့ အစီအစဥ်မကျတဲအ
့ ရာေတွ ြဖစ်ပါတယ်။ ကျေနာ်တိD ့ မေမgာ်လငထ
့် ားဘဲ

ြဖစ်ပျက်လာတဲက
့ စ
ိ ေ
¨ တွပါ။ မေမgာ်လငထ
့် ားတဲ့ အလDပ်ကစ
ိ ေ
¨ တွ ေပ|လာတာကအစ

ကိယ
D ယ
် eံD ကည်ထားတဲလ
့ ေ
" တွက သစ¨ာေဖာက်သာွ းတာ၊ မေတာ်တဆမ[ြဖစ်တာ၊

ယံeD ကည်ချက်\ပိUလဲ\ပီး ကမ{ာပျက်သလိခ

D စ
ံ ားရတာ၊ ဆိးD ရွ ားတဲ့ စိတခ
် စ
ံ ားချက်ေတွ

ြဖစ်ေပ|လာတာ စတာေတွက Chaos ေတွ ြဖစ်ပါတယ်။ ကျေနာ်တိD ့ ေနစဥ်

့ ဘဝရဲ ၅၀
့

ရာခိင
D C
် န[ း် ေလာက်ကလ
ိD ည်း Chaos ေတွက လhမ်းြခံUထားပါတယ်။

Order ဟာ ကျေနာ်တရဲ
ိD ့ ့ ဘဝေတွကိD အစီအစဥ်တကျ ြဖစ်ေစတယ်၊

တည်\ငိမ်ေစတယ်၊ ေသချာမ[ေတွကိD ေပးစွမ်းCိင

D ပ
် ါတယ်။ ဒါေပမယ့် Order ချည်းပဲ

၁၀၀ ရာခိင
D C
် န[ း် လhမ်းမိးD ေနတဲ့ ဘဝတစ်ခဟ
D ာ ကနသ
် ့ တ်ချUပ်ေCJာင်မေ
[ တွ အြပည့န
် ဲ့

စိတဆ
် င်းရဲစရာသက်သက်သာ ြဖစ်ေနပါတယ်။

Chaos ဟာ ကျေနာ်တရဲ
ိD ့ ့ ဘဝေတွကိD မတည်\ငိမ်မ၊[ အံအ
့ ားသငမ
့် ၊[ မေသချာ

မေရရာမ[ေတွကိD ေပးစွမ်းCိင
D ပ
် ါတယ်။ ဒါေပမယ့် Chaos ချည်းပဲ ၁၀၀ ရာခိင
D C
် န[ း်

လhမ်းမိးD ေနတဲဘ
့ ဝတစ်ခဟ
D ာ ေမgာ်လငမ
့် ထားတာေတွချည်း ပရမ်းပတာ ြဖစ်ပျက်

ေနတာေeကာင ့် စိတဆ
် င်းရဲစရာ သက်သက်သာ ြဖစ်ေနCိင
D ပ
် ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 14

 12 RULES FOR LIFE

ဒါေeကာင ့် ဘဝဆိတ
D ာ Order နဲ ့ Chaos CJစခ
် D ယJဥ်တြွဲ ဖစ်တည်ေနသငပ
့် ါတယ်။

ကျေနာ်တေတွ
ိD ့ ဟာ ဘဝမJာ တည်\ငိမ်ေအးချမ်းမ[ေတွ လိအ
D ပ်သလိD အေြပာင်းအလဲ

အသစ်ေတွလည်း လိအ
D ပ်ပါတယ်။ လံြD ခံUစိတခ
် ျရမ[ လိအ
D ပ်သလိD စိနေ
် ခ|မ[ေတွလည်း

လိအ
D ပ်ပါတယ်။ ဒီCစ
J မ
် ျိUး မgတေနမJသာ ကျေနာ်တေတွ
ိD ့ ဟာ တိးD တက်ဖံွd \ဖိUး\ပီး

ရငက
့် ျက်လာCိင
D မ
် ာJ ပါ။

ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD အားငယ်တစ
ဲ့ တ
ိ ၊် မDနး် တီးတဲစ
့ တ
ိ ေ
် တွ ြဖစ်တတ်တယ်ဆရ
Dိ င် ပထမဆံးD

လDပ်ရမJာက “ဒီကမ{ာေပ|မJာ သငအ

့် တွက် အေရးXကီးတဲ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D တ
် စ်ခD

IJိတယ်” ဆိတ
D ာကိD ယံeD ကည်ဖိDပါပဲ
့ ။ ကမ{ာXကီးေပ|မJာ ေကာင်းမွနတ
် အ
ဲ့ လDပ်ေတွ၊

အသံးD ဝင်တအ
ဲ့ ရာေတွ ဖန်တးီ လDပ်ကင
ိD C
် င
ိD ဖ
် ိDအတွ
့ က် ပထမဆံးD သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ေသချာ

ဂZDစက
Dိ ဖ
် ိD ့ လိအ
D ပ်ပါတယ်။ သငက
့် ယ
ိD သ
် င် စိတပ
် ိင
D း် ဆိင
D ရ
် ာေရာ ZDပ်ပိင
D း် ဆိင
D ရ
် ာပါ

ကျန်းမာeကံ့ခင
ိD ေ
် နေအာင် ေသချာဂZDစက
Dိ ဖ
် ိDလိ
့ ပD ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 15

 12 RULES FOR LIFE

ဒါေeကာင ့် သငရ
့် ဲ ့ ကေလးငယ်ေတွ၊ အိမ်ေမွးတိရိ စ©ာန်ေလးေတွကိD ဂZDစက
Dိ သ
် လိမ
D ျိUး

သငက
့် ယ
ိD သ
် င်လည်း ဂZDစက
Dိ ပ
် ါ။ သငရ
့် ဲ ့ အားနည်းချက်၊ အမJားေတွကခ
ိD ျည်း

အာZံDစက
Dိ မ
် ေနဘဲ သငရ
့် ဲ ့ တိးD တက်မအ
[ လားအလာ၊ ေကာင်းကွက် စတာေတွကပ
ိD ါ

အာZံDစက
Dိ ပ
် ါ။

သင် ဘယ်ေနရာေတွမာJ အားနည်းေနတယ်၊ ဘယ်ေနရာေတွမာJ ေတာ့ အားသာတယ်၊

သငရ
့် ဲ ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D ေ
် တွ၊ ဦးတည်ချက်ေတွန ဲ ့ အေရးပါတဲအ
့ ရာေတွကိD

IJငး် IJငး် လင်းလင်း သိေအာင်လပ

D ်ပါ။ ဒါမJသာ သငအ
့် ေနနဲ ့ ဘာေတွသင်ယဖ
" ိDလိ
့ တD ယ်၊

ဘာေတွရယ"ဖိDလိ
့ တD ယ် ဆိတ
D ာကိD သိCင
ိD မ
် ာJ ပါ။

သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ေသချာတန်ဖိDးထား ဂZDစက
Dိ တ
် တ်ဖိD ့ စည်းကမ်းသတ်မတ
J ထ
် ားပါ။

ဒါမJသာ သငရ
့် ဲဘဝမJ
့ ာ ေမgာ်လငခ
့် ျက်၊ ရည်မန
J း် ချက်ေတွ ပိမ
D ိI
D င
J သ
် န်Cင
ိD လ
် ာမJာ

ြဖစ်ပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 16

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၃) − သငပ

့် တ်ဝန်းကျင်မ^ာ သငက
့် ိL အေကာင်းဆံးL ေတွချည်း ြဖစ်ေစချင်တ့ဲ

သ.ေတွနဲသာ
့ ဝန်းရံထားပါ။

“We are the average of the five people we spend the most time with” လိD ့

ဆရာXကီး Jim Rohn က ေြပာဖ"းပါတယ်။ အဓိပာG ယ်က “ကျေနာ်တဟာ

ိD ့ ကျေနာ်တိD ့

အချိနအ
် များဆံးD ေပး\ပီး ေပါင်းသင်းေနတဲ့ လ"ငါးေယာက်ရဲ ပျမ်
့ းမgရလဒ်ပါ” တဲ။့

အကယ်၍ လ"ေပါင်းမJားမယ်ဆရ
Dိ င် ကျေနာ်တဟာ
ိD ့ မေကာင်းမ[ေတွ လDပ်မိCင
ိD တ
် ယ်၊

အဆိးD ရွ ားဆံးD သ"များေတွကိD ထိခက

ိD ပ
် ျက်စးီ ေအာင် (သိမဟD
D ့ တ)် မိမိကယ
ိD က
် ိD ထိခက
ိD ်

ပျက်စးီ ေအာင်အထိ လDပ်မိCင

ိD ပ
် ါတယ်။

ကိယ
D အ
့် တွက် မေကာင်းမJနး် သိေနေပမယ့် လ"ေတာ်ေတာ်များများက မေကာင်းတဲ့

အေပါင်းအသင်းေတွအတွကသ
် ာ အချိနက
် န
D ဆ
် းDံ ေနတတ်eကပါတယ်။ ဘာေeကာင ့်

လ"ေတွက ကိယ
D အ
့် တွက် မေကာင်းတဲလ
့ ေ
" တွ၊ ကိယ
D ထ
့် က်ဆးDိ တဲသ
့ ေ
" တွ၊ ကိယ
D က
့် ိD

မတိးD တက်ေစဘဲ ေအာက်ကဆ

ိD ခ
ွဲ ျေနတဲ့ လ"ေတွနပဲ
ဲ ့ ေပါင်းသင်းေနမိတတ်တာလဲ?

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 17

 12 RULES FOR LIFE

“ငါတိထက်
D့ အေြခအေနဆိးD တဲသ
့ ေ
" တွန ဲ ့ ေပါင်းသင်းရတဲ့ အဓိကအေeကာင်းအရင်းက

သ"တေတွ
ိD ့ ရဲ ့ ဘဝကိD တိးD တက်လာေအာင် က"ညက
ီ ယ်ဆယ် ေြပာင်းလဲေပးချင်လပါ”
ိD ့

လိD ့ လ"ေတာ်ေတာ်များများက ထင်ထားတတ်eကပါတယ်။ ဒါေပမယ့် ဒါဟာတကယ့်

အေeကာင်းအရင်းအမJန ် မဟDတပ
် ါဘ"း။ တကယ့အ
် ေeကာင်းအရင်းက ကျေနာ်တထက်
ိD ့

အေြခအေနဆိးD တဲသ
့ ေ
" တွန ဲ ့ ေပါင်းသင်းေနြခင်းအားြဖင ့် ကျေနာ်တရဲ
ိD ့ ့ လက်IိJ

အေြခအေနေတွက ေကာင်းမွနေ
် နသေယာင်၊ အဆင်ေြပေနသေယာင် မိမိကယ
ိD က
် ိD

ထင်ြမင်ယဆ
" သွားေစလိD ြဖစ်
့ ပါတယ်။

ဥပမာ − တစ်ပတ်ကိD ၅ ရက်ေလာက် ဘားသွား\ပီး အရက်ေသာက်ေလ့Iိတ

J သ
ဲ့ ေ
" တွန ဲ ့

ေပါင်းသင်းြခင်းအားြဖင ့် အပတ်စဥ် စေန၊ တနဂ¦ေCွေနတိ

့ ငD း် အရက်ဆင
Dိ သ
် ာွ းသွား

ေနတတ်တဲ့ ကျေနာ်တရဲ
ိD ့ အကျင
့ က
့် ိD ဆိးD တယ်လိD ့ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD မထင်ေစေတာပ
့ ါဘ"း။

ကျေနာ်တထက်
ိD ့ အေြခအေနဆိးD တဲသ
့ ေ
" တွန ဲ ့ ေပါင်းသင်းြခင်းအားြဖင ့် “ငါက

ငါပ
့ တ်ဝန်းကျင်က လ"ေတွအားလံးD ထက် သာေနတယ်” ဆိတ
D ဲ့ စိတခ
် စ
ံ ားချက်အေပ|မJာ

မသိမသာ ေကျနပ်Cစ
J သ
် မ
ိ ်ေ
့ နeကပါတယ်။

တချိU dလေ
" တွကျေတာလ
့ ည်း ကိယ
D ထ
့် က် ရည်မန
J း် ချက် ထက်သန်ြပင်းြပတဲသ
့ ေ
" တွ၊

ကိယ
D ထ
့် က်သာတဲ၊့ ထက်ြမက်တသ
ဲ့ ေ
" တွ၊ ကိယ
D က
့် ိD အ\မဲတမ်း စိနေ
် ခ|ေနမယ့သ
် ေ" တွ၊

ကိယ
D တ
် းိD တက်ေအာင် အေနာက်က တွနး် အားေပးေနမယ့သ
် ေ" တွကိD လိက
D I
် ာJ \ပီး

ေပါင်းသင်းရတာက ပိမ
D ိခ
D က်ခတ
ဲ အ
ဲ့ တွကေ
် eကာင ့် ကိယ
D အ
့် နီးအနား ပတ်ဝန်းကျင်က

သ"လက
ိD ယ
ိD လ
် လ
ိD ေ
" တွနသာ
ဲ ့ ေပါင်းသင်းမိသာွ းတာ ြဖစ်ပါတယ်။

“လ"အများစD လက်Iိမ
J ာJ ဆိးD ရွ ားတဲအ
့ ေြခအေနေတွန ဲ ့ ရင်ဆင
Dိ e် ကံUေတွdေနရတဲ့ အဓိက

အေeကာင်းအရင်းက သ"တေတွ
ိD ့ ဟာ သ"တလက်
ိD ့ IိJ eကံUေတွdေနရတဲ့ ြပဿနာေတွကိD

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 18

 12 RULES FOR LIFE

မိမိကယ
ိD တ
် င
ိD ေ
် eကာငလ
့် ိD ့ ၁၀၀ ရာခိင
D C
် န[ း် မခံယထ
" ားလိD ့ ြဖစ်ပါတယ်။” ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD

မကယ်ဆယ်ချင်တ၊ဲ့ တိးD တက်ေအာင် လDပ်ချင်စတ

ိ မ
် IJိတသ
ဲ့ ေ
" တွကိD သင်လည်း

က"ညC
ီ င
ိD မ
် ာJ မဟDတပ
် ါဘ"း။

သငထ
့် က် ဆိးD တဲသ
့ ေ
" တွန ဲ ့ ေပါင်းသင်းြခင်းရဲ ့ ေနာက်ထပ်ဆးDိ ကျိUးေတွလည်း

IJိပါေသးတယ်။ တချိU dေတွက သငရ

့် ဲသေဘာထားXကီ
့ းမ[၊ ရက်ေရာမ[ကိD အခွငေ
့် ကာင်း

ယ"\ပီး အသံးD ချCိင

D တ
် ယ်။ သငက
့် ိD သ"တထက်
ိD ့ မသာေအာင် ေအာက်ကဆ
ိD ခ
ွဲ ျတာမျိUး။

တချိU dကျေတာ့ သငဆ

့် က
ီ အက"အညီကိD အ\မဲတမ်းရယ"ချင်ေန\ပီး ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD

အားမကိးD ချင်တသ
ဲ့ ေ
" တွအထိ ြဖစ်သာွ းCိင
D ပ
် ါတယ်။

အဖွဲdအစည်းဆိင
D ရ
် ာ ေလ့လာသDေသသနြပUလDပ်ချက်ေတွအရ အစDအဖွဲdေတွရဲ ့

စွမ်းေဆာင်ရည်ထေ
ိ ရာက်မဟ
[ ာ အဲဒအ
ီ ဖွဲdထမ
ဲ ာJ ပါဝင်တဲ့ အေြခအေနအဆိးD ဆံးD လ"ရဲ ့

ပျမ်းမgသာ ြဖစ်ပါတယ်တ။ဲ့ ဆိလ

D တ
ိD ာက ေကာင်းမွနတ
် လ
ဲ့ ေ
" တွန ဲ ့ စDဖဲွdထားတဲအ
့ စDအဖွဲd

ြဖစ်ပါေစ မေကာင်းတဲလ
့ တ
" စ်ေယာက်ေeကာင ့် အားလံးD ေIJ dမေရာက်ေတာဘ
့ ဲ

ေနာက်ြပန်ဆေ
ွဲ နတတ်ပါတယ်။

ဒါေeကာင ့် စာေရးသ" Jordan Peterson က “သငပ

့် တ်ဝန်းကျင်မာJ သငက
့် ိD တိးD တက်

ေစချင်တ၊ဲ့ သငက
့် အ
ိD \မဲစန
ိ ေ
် ခ|ေနတဲ၊့ သငေ
့် ကာင်းကျိUးကိသ
D ာ လိလ
D ားတဲသ
့ ေ
" တွနသာ
ဲ့

ဝန်းရံCင
ိD ဖ
် ိD Xကိ
့ Uးစားပါ” လိD ေရးသားထားပါတယ်
့ ။

သငရ
့် ဲ ့ ေကာင်းကျိUးကိသ
D ာ လိလ
D ားတဲသ
့ ေ
" တွက သငက
့် ိD အဆိးD ြမင်စတ
ိ ေ
် တွ

မေတွးမိေအာင်၊ သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ဂZDမစိက
D ဘ် ဲ ေပါပ
့ ျက်ပျက် မလDပ်မိေအာင် သတိေပး

Cိင
D ပ
် ါတယ်။ ဒါအ
့ ြပင် သငအ
့် တွက် လDပ်သငတ
့် အ
ဲ့ လDပ်ေတွကိD ဘယ်ေလာက်ပဲ

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 19

 12 RULES FOR LIFE

ခက်ခေ
ဲ သာ်ြငားလည်း လDပ်ြဖစ်ေအာင် တွနး် အားေပးCိင
D e် ကပါတယ်။ “စစ်မန
J တ
် ဲ့

သ"ငယ်ချင်းဆက်ဆေ
ံ ရး” ဆိတ
D ာ မျက်စစ
ိ မ
D ံ ိတ
J \် ပီး အတင်းယံeD ကည်တာ မဟDတပ
် ါဘ"း။

စစ်မန
J တ
် သ
ဲ့ င
" ယ်ချင်းဆက်ဆေ
ံ ရးဆိတ
D ာ အြပန်အလJနန
် ားလည် ေထာက်ပံေ
့ ပးCိင
D ြ် ခင်း

ြဖစ်ပါတယ်။ တစ်ဦးနဲတစ်
့ ဦး က"ညေ
ီ ထာက်ပံေ
့ ပးမယ်။ မိမိရဲ ့ ဘဝတိးD တက်ေအာင်

လDပ်သငေ
့် ပမယ့် မလDပ်ရဲြဖစ်ေနတဲအ
့ ရာေတွကိD လDပ်ရဲလာေအာင် တစ်ဦးနဲတစ်
့ ဦး

စိနေ
် ခ|တွနး် အားေပးCိင
D e် ကပါတယ်။ ဒီစည်းကမ်းချက်ကိD ေခါင်းထဲအ\မဲထည့ထ
် ားပါ။

“သင်တန်ဖိDးထားတဲလ
့ တ
" စ်ေယာက်န ဲ ့ မိတဆ
် က်မေပးCိင
D တ
် ဲ့ သ"ငယ်ချင်း (ေပါင်းသင်း

ဆက်ဆေ
ံ ရး) ေတွကိD သင်ကယ
ိD တ
် င
ိD လ
် ည်း ဆက်\ပီး မေပါင်းသင်းပါနဲ”့

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 20

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၄) − သ.များဘဝေတွကိL ဂZL စက

Lိ မ
် ယ့အ
် စား ကိယ
L အ
့် လLပ်ကယ
ိL လ
် ပ
L ် ပါ။

ယေနေခတ်
့ လိD Social Media ေတွ အရမ်းသံးD eကတဲေ
့ ခတ်၊ ကမ{ာေ
့ ပ|မJာ Cိင
D င
် မ
ံ တ"တဲ့

လ"Cစ
J ေ
် ယာက် စက-နပ
် ့ ိင
D း် အတွငး် ဆက်သယ
ွ ေ
် ြပာဆိC
D င
ိD ေ
် နတဲေ
့ ခတ်၊ လ"အများရဲ ့

ဘဝေတွကိD Social Media ကေနတစ်ဆင ့် အချိနတ

် င
ိD း် ပွငလ
့် င်းစွာ ထွငး် ေဖာက်

ြမင်ေတွdေနရတဲ့ ေခတ်XကီးမJာ သငထ

့် က် ပိZ
D Dပ်ေချာတဲသ
့ ၊" သငထ
့် က် ပိခ
D ျမ်းသာတဲသ
့ ၊"

သငထ
့် က် ရာထ"း/ဂDဏသ
် က
ိ •ာ ပိXD ကီးတဲသ
့ ၊" သငထ
့် က် အိမ်ေထာင်ေရးသာယာတဲသ
့ ၊"

သငထ
့် က် မိသားစD ပိေ
D Cွးေထွးတဲသ
့ ေ
" တွကိD အ\မဲတမ်း IJာေတွd Cိင
D ပ
် ါတယ်။

ဒါေeကာင ့် သငရ
့် ဲဘဝကိ
့ D သ"များေတွန ဲ ့ တစ်ချိနလ
် းံD လိက
D ယ
် ဥ
J ်eကည့ေ
် နမယ်ဆရ
Dိ င်

သင်ဟာ ဘယ်လေ
ိD အာင်ြမင်မ၊[ ဘယ်လမ
ိD ျိUး ချမ်းသာšကယ်ဝမ[ပဲရရ ဘယ်ေသာအခါမJ

ေပျာ်ရင
h C
် င
ိD မ
် ာJ မဟDတဘ
် ဲ အ\မဲတမ်းလိလ
D ိD စိတဆ
် င်းရဲေနရပါလိမ်မ
့ ယ်။

လ"တင
ိD း် မJာ မတ"ညတ
ီ ဲ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D ေ
် တွ၊ ေအာင်ြမင်မသ
[ တ်မတ
J ခ
် ျက်ေတွန ဲ ့

တန်ဖိDးထားမ[ေတွ ကိယ
D စ
် ီ IJိeကပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 21

 12 RULES FOR LIFE

ဒါေeကာင ့် သ"များေတွရဲ ဘဝ၊

့ သ"များေတွရဲ ေအာင်
့ ြမင်မ၊[ သ"များေတွရဲ ရည်
့ မနJ း် ချက်

ပန်းတိင
D ေ
် တွကိD သငရ
့် ဲ လက်
့ Iိအ
J ေနအထားနဲ လိ
့ ကD ယ
် ဥ
J ်ေနမယ့အ
် စား −

• သငအ
့် တွက် တကယ်အေရးပါတဲ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D ေ
် တွက ဘာေတွလ၊ဲ

• သငဘ
့် ဝအတွက် တန်ဖိDးထားမ[ေတွက ဘာေတွလဲ

• သင်ဘာေတွကိD တကယ်လခ
ိD ျင်ေနတာလဲ ဆိတ
D ာ ေသချာသိေအာင်လပ
D ်ပါ။

သငရ
့် ဲ ့ အတွငး် စိတထ
် ထ
ဲ ိ ဝင်ေရာက်\ပီး သင်တကယ် (စစ်မန
J စ
် ာွ ) လိခ
D ျင်ေနတာ

ဘာလဲ၊ ဘာေeကာင ့် အဲဒါကိလ

D ခ
ိD ျင်တာလဲဆတ
Dိ ာကိD ေသချာIJာေဖွပါ။ အခDမJ စခင်တဲ့

လ"တစ်ေယာက်အေeကာင်း စ"းစမ်းေလ့လာသလိမ
D ျိUး သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ေသချာသိေအာင်

XကိUးစားပါ။

• သင်ဘာေတွကိD တန်ဖိDးထား\ပီး လိခ

D ျင်သလဲ။

• သင် ဘယ်အရာေတွကိD စိတဝ

် င်စားလဲ

• သငက
့် ိD စိတအ
် ားတက်šကေအာင် ဘာေတွက လDပ်ေပးCိင
D သ
် လဲ

• သငက
့် ိD ေဒါသထွကစ
် တ
ိ တ
် ေ
ိD အာင် ဘာေတွက လDပ်ေနသလဲ

စသြဖင ့် သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ေသချာနားလည်လာ\ပီဆရ
Dိ င် သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ပိေ
D ကာင်းေအာင်၊

ပိတ
D းိD တက်လာေအာင် လDပ်ေဆာင်ဖိD ပိ
့ မD ိလ
D ယ
ွ က
် လ
" ာပါလိမ်မ
့ ယ်။

အတိတက
် ာလမJာ ြဖစ်ပျက်ခ\ဲ့ ပီးတဲအ
့ ရာေတွက ြပန်လည်ြပင်ဆင်လိD ့ မရေတာဘ
့ း"

ဆိေ
D ပမယ့် သင်ဒေ
ီ န ့ ဘာေတွလပ
D ်ေနသလဲဆတ
Dိ အ
ဲ့ ေပ| မ"တည်\ပီး သငအ
့် နာဂတ်ဟာ

အချိနမ
် ေရွ း ေြပာင်းလဲသာွ းCိင
D ပ
် ါတယ်။ သငရ
့် ဲအနာဂတ်
့ ကိD သင်ဒေ
ီ န့

လDပ်ေဆာင်ေနတဲ့ အရာေတွကသာ ပံေ

D ဖာ်Cင
ိD တ
် ာပါ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 22

 12 RULES FOR LIFE

သငဘ
့် ဝမJာ သင်သေဘာမကျေသးတဲအ
့ ရာေတွ၊ မJားေနတယ်လထင်
ိD ့ တဲ့ အရာေတွကိD

ဒီေနကစ\ပီ
့ း ြပUြပင်ေြပာင်းလဲပါ။ ေြခလJမ်း ေသးေသးေလးက စပါ။ သင်လပ
D ် Cင
ိD တ
် ဲ့

ပမာဏအတွငး် မJာIJိတဲ့ ရည်မန

J း် ချက်ပန်းတိင
D ် ေသးေသးေလးေတွ စချပါ။ ပန်းတိင
D ်

ေသးေသးေလးတစ်ခD ေအာင်ြမင်သာွ းခဲရ

့ င်လည်း ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ဆDချဖိD မေမ
့ ပ
့ ါနဲ။့

“ငါဘ
့ ဝကိD ပိမ
D ိေ
D ကာင်းမွန ် တိးD တက်လာေအာင် ငါဒီေန ့ ဘာစလDပ်Cင
ိD မ
် လဲ” ဆိတ
D ဲ့

ေမးခွနး် ကိD ကိယ

D က
့် ယ
ိD က
် ိD ေနတိ
့ ငD း် ေမးပါ။ \ပီးရင် သင်ြပUြပင်Cင
ိD တ
် ဲ့ ေသးေသးေလးက

စတင်\ပီး ေြပာင်းလဲပါ။ အချိနe် ကာလာတာနဲအမg

့ The Compound Effect

သေဘာတရားအတိင
D း် များြပားတဲအ
့ ကျိUးေကျးဇ"းေတွကိD ြပန်ခစ
ံ ားရပါလိမ်မ
့ ယ်။

(The Compound Effect အေeကာင်း အေသးစိတဖ

် တ်Z[ေလ့လာလိပ
D ါက 12min

Notes Myanmar မJ ထDတေ

် ဝထားတဲ့ Success Habits Formula (SHF) eBook

Series ထဲမာJ ေလ့လာဖတ်Z[Cင

ိD ပ
် ါတယ်။)

သငရ
့် ဲ ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D ေ
် တွက သင်ဘာကိအ
D ာZံDစက
Dိ သ
် လဲ၊ သင်ဘာေတွကိD

ြမင်ေတွdေနသလဲဆတ
Dိ ာကိD သတ်မတ
J ေ
် ပးCိင
D ပ
် ါတယ်။ သငရ
့် ဲ ရည်
့ မနJ း် ချက်ပန်းတိင
D က
် ိD

သင်ကယ
ိD တ
် င
ိD ် တိက
D Z
် D ိကလ
် မ
h ်းမိးD လိမရတဲ
D့ အ ့ ရာေတွအေပ| မသတ်မတ
J သ
် ငပ
့် ါဘ"း။

ဥပမာ သငအ
့် ေနနဲ ့ “ငါမ
့ န်ေနဂျာရဲ ရာထ"
့ းကိD အြမန်ဆးDံ ရေအာင် XကိUးစားမယ်” ဆိ\D ပီး

ကျဥ်းေြမာင်းတဲရ
့ ည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D တ
် စ်ခသ
D ာ ချမJတထ
် ားမိမယ်ဆရ
Dိ င် အကယ်၍

သငရ
့် ဲ ့ မန်ေနဂျာက ေနရာမေZhd၊ ရာထ"းမတိးD ေတာဘ
့ း" ဆိရ
D င် သငရ
့် ဲ ့ ရည်မန
J း် ချက်

ပန်းတိင
D ဟ
် ာလည်း ြဖစ်ေြမာက်ဖိD eကန
့ e် ကာေနပါလိ
့ မ ်မ
့ ယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 23

 12 RULES FOR LIFE

ဒါေပမယ့် သငအ
့် ေနနဲ ့ “ငါဘ
့ ဝကိD ေနစဥ်
့ (မေနကထက်
့ ဒီေနမJ့ ာ) တိးD တက်ေအာင်

XကိUးစားရင်း ပတ်ဝန်းကျင်ကလ"ေတွရဲ ့ ဘဝေတွ တိးD တက်ေအာင်ပါ က"ညေ

ီ ပးမယ်”

လိD ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D ် ချထားမယ်ဆရ
Dိ င်ေတာ့ သငအ
့် ေနနဲ ့ ြဖစ်Cင
ိD ေ
် ချ၊

အခွငအ
့် ေရးေတွ အများXကီးကိD ြမင်ေတွdလာCိင
D ပ
် ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 24

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၅) − သငက

့် ေလးေတွကိL လ.မgအသိင
L း် အဝိင
L း် ထဲမ^ာ မေြပာဘဲသေ
ိ နရမယ့်

စည်းကမ်းချက်ေတွကိL နားလည်ေအာင် ဂZL စက

Lိ သ
် င်8ကားေပးပါ။

ကေလးေတွက ေမွးကတည်းက စည်းမျဥ်းစည်းကမ်းေတွ၊ လ"မေ

[ ရးေတွ နားလည်\ပီး

ေမွးဖွားလာတာ မဟDတပ
် ါဘ"း။ သဘာဝတရားနဲ ့ ေလာကXကီးက ဘယ်လမ
ိD ျိUး အလDပ်

လDပ်လ၊ဲ လ"အသိ
့ င
D း် အဝိင
D း် ထဲမာJ ဘယ်လI
ိD င
J သ
် န်ရပ်တည်ရမလဲ ဆိတ
D ာေတွကိD

လ"Xကီးမိဘေတွက ြဖည်းြဖည်းချင်း ဂZDတစိက

D ် သင်eကားေပးရမJာပါ။

ကေလးငယ်ေတွက သ"တဘာေတွ
ိD ့ လပ
D ်လရတယ်
ိD ့ ၊ ဘာေတွလပ
D ်လမရဘ"
ိD ့ းလဲဆတ
Dိ ဲ ့

သ"တရဲ
ိD ့ ့ ကနသ
် ့ တ်နယ်နမိတ် (limits) ေတွကိD ေသေသချာချာ မသိေသးတာေeကာင ့်

အကဲစမ်းတတ်eကပါတယ်။ ဥပမာ − ေအာ်ဟစ်ငယ

ိD တ
ိD ာမျိUး၊ လ"လယ်ေခါင်မာJ မိဘကိD

ZိDကပ
် တ
D တ
် ာမျိUး၊ အတင်းပ"ဆာ ဂျစ်တက
ိD တ
် ာမျိUး စသြဖင။့်

မိဘေတွအေနနဲ ့ ကေလးေတွငယ်စဥ်ကတည်းက ဘယ်လအ

ိD ြပUအမ"ေတွကေ
ိD တာ့

ခွငြ့် ပUတယ်၊ ဘယ်လအ

ိD ြပUအမ"ေတွကိD ခွငမ
့် ြပUဘ"းဆိ\D ပီး IJငး် လင်းတဲ့ ကနသ
် ့ တ်ချက်၊

စည်းကမ်းေတွ မချမJတေ
် ပးထားဘ"းဆိရ
D င် Xကီးြပင်းလာတဲအ
့ ခါ တကယ်နစ်နာရမJာက

ကေလးေတွကယ
ိD တ
် င
ိD ပ
် ါ။ လိခ
D ျင်တာမရတိင
D း် (အလိမ
D ကျတိင
D း် ) ငိယ
D ေ
ိD အာ်ဟစ်မယ်၊

ဆ"ပဂ
" ျစ်တက
ိD မ
် ယ်ဆရ
Dိ င် အသက်Xကီးလာတဲအ
့ ခါ အေပါင်းအသင်း ဝင်ဆC
ံ့ င
ိD ေ
် တာမ
့ ာJ

မဟDတပ
် ါဘ"း။

ယေနေခတ်
့ မိဘေတာ်ေတာ်များများက ကေလးေတွ ငယ်စဥ်ကတည်းက စည်းကမ်း

သတ်မတ
J ေ
် ပးရမJာကိD ချUပ်ချယ်ကနသ
် ့ တ်တယ်၊ ကေလးရဲ တီ
့ ထင
ွ ဖ
် န်တးီ ေတွးေတာ

Cိင
D စ
် မ
ွ ်းေတွကိD ထိခက
ိD ေ
် စမယ်လိD ့ ထင်တတ်eကပါတယ်။ တချိU dမိဘေတွကလည်း

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 25

 12 RULES FOR LIFE

ပင်ကယ
ိD က
် ပျင်းရိတာေeကာငေ
့် သာ်လည်းေကာင်း၊ အလDပ်Z[ပ်မခံချင်တာေeကာင ့်

ေသာ်လည်းေကာင်း ကေလးအတွက် စည်းကမ်းေတွ ေသေသချာချာ မသတ်မတ

J ေ
် ပး

တတ်eကပါဘ"း။

ကေလးစိတပ
် ညာဆိင
D ရ
် ာ ေလ့လာသDေသသန ြပUလDပ်ချက်ေတွအရ စည်းကမ်း

သတ်မတ
J ခ
် ျက်ေတွက ကေလးေတွရဲ စဥ်
့ းစားေတွေခ|မ[၊ တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ Cိင
D စ
် မ
ွ ်းေတွကိD

ကနသ
် ့ တ်ချUပ်ချယ်လက
ိD တ
် ာမဟDတဘ
် ဲ ေရIJညအ
် တွက် ပိေ
D ကာင်းေစပါတယ်။

“ကေလးXကီးြပင်းလာတဲအ
့ ခါ ေအာင်ြမင်ေစချင်တယ်ဆရ
Dိ င် အသက် ၅ CJစေ
် အာက်

အရွ ယမ
် ာJ ကတည်းက ကေလးကိေ
D တွdတလ
ဲ့ တ
" င
ိD း် ချစ်ေအာင်လပ
D ်ေပးသငတ
့် ယ်” လိD ့

စာေရးသ" Jordan Peterson က ဆိပ

D ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 26

 12 RULES FOR LIFE

အခDဖတ်Z[ရမယ့် အeကံြပUချက် (၅) ချက်အတိင

D း် ကေလးေတွကိD နားလည်Cင
ိD တ
် ဲ့

အရွ ယမ
် ာJ ေသချာသင်ေပးထားမယ်ဆရ
Dိ င် Xကီးလာတဲအ
့ ခါ လ"မအ
[ သိင
D း် အဝိင
D း် ထဲမာJ

ပိမ
D ိဝ
D င်ဆတ
ံ့ သ
ဲ့ ၊" လ"ချစ်လခ
" င်များ\ပီး ေအာင်ြမင်တသ
ဲ့ " ြဖစ်လာCိင
D ပ
် ါတယ်။

(၁) လ"တင
ိD း် လိက
D န
် ာသငတ
့် ဲ့ အေြခခံသေဘာတရားေတွကိD သင်ေပးထားပါ။ ဥပမာ −

ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD ခDခက
ံ ာကွယရ
် တဲအ
့ ချိနက
် လွ\ဲ ပီး သ"တစ်ပါးကိD ထိခက
ိD န
် ာကျင်ေအာင်

မလDပ်သငေ
့် eကာင်း၊ လ"Xကီးေတွ/ေလးစားရသ"ေတွ စကားေြပာတဲအ
့ ခါ အာZံDစက
Dိ \် ပီး

နားေထာင်သငေ
့် eကာင်း၊ မိမိရဲ ့ ပိင
D ဆ
် င
Dိ မ
် ေ
[ တွကိD တန်ဖိDးထား ဂZDစက
Dိ သ
် ငေ
့် eကာင်း၊

မိမိရဲ မိ့ သားစDကိD တန်ဖိDးထား ကာကွယသ

် ငေ
့် eကာင်း စသြဖင။့်

(၂) ကေလးကိD ဆံးD မတဲအ

့ ခါမJာ အားအနည်းဆံးD သာ သံးD ပါ။ ကေလးက ေြပာစကား

နားမေထာင်တအ
ဲ့ ခါတိင
D း် ZိDကC
် က
J ဆ
် းDံ မေနစရာ မလိပ
D ါဘ"း။ ကေလးတစ်ေယာက်န ဲ ့

တစ်ေယာက် ဆံးD မပံဆ

D းDံ မနည်း မတ"တအ
ဲ့ တွက် ကိယ
D က
့် ေလးနဲ ့ဘယ်လန
ိD ည်းလမ်းက

သငေ
့် တာ်သလဲဆတ
Dိ ာ စမ်းသပ်\ပီး အသံးD ချပါ။ ဥပမာ − အဓိပာG ယ်ပါတဲအ
့ eကည့န
် ဲ့

တစ်ချက်eကည့တ
် ာ၊ C[တန
် ဆံ
ဲ ့ းD မတာ၊ ေနာက်ဆးDံ မတတ်သာတဲအ
့ ခါမJ အားအနည်းဆံးD

သံးD \ပီး ZိDကတ

် ာမျိUး။

(၃) ကေလးြပUစDပျိUးေထာင်တအ
ဲ့ ခါမJာ တစ်ဦးတည်း ြပUစDပျိUးေထာင်တာထက် CJစဦ
် း၊

သံးD ဦး ဝိင
D း် ဝန်း\ပီး ြပUစDပျိUးေထာင်သငပ
့် ါတယ်။ ဒါမJသာ တစ်ဦးက အမJားလDပ်မိရင်

ေနာက်တစ်ဦးက ြပန်ဖာေပးCိင
D မ
် ာJ ပါ။ ဥပမာ − ကေလးက ေြပာစကား နားမေထာင်တဲ့

အခါ အေမ (သိ)D ့ အေဖက ဆံးD မ\ပီး အဖွား (သိ)D ့ ဦးေလးက ြပန်ေချာေ
့ ပးတာမျိUး။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 27

 12 RULES FOR LIFE

(၄) မိဘ/အDပ်ထန
ိ း် သ"ေတွဆတ
Dိ ာလည်း လ"သားေတွြဖစ်တာေeကာင ့် သည်းခံCင
ိD စ
် မ
ွ ်း

အကနအ
် ့ သတ်Iိ\J ပီး စိတတ
် ေ
ိD ဒါသထွကတ
် တ်ပါတယ်။ ဒါေeကာင ့် ကေလးေတွ

မေကာင်းတာလDပ်တအ
ဲ့ ခါမJ ဆ"ပX" ကိမ်းေမာင်းတာထက် ေကာင်းတာလDပ်တင
ိD း် ချီးမွမ်း

အသိအမJတြ် ပUေပးသငပ
့် ါတယ်။ ဒါမJသာ ေကာင်းတာေတွ များများပိလ
D ပ
D ်လာ\ပီး

ဆ"ပရ
" လိD စိ
့ တတ
် ေ
ိD ဒါသထွကရ
် တဲအ
့ ချိနေ
် တွ နည်းလာမJာပါ။

(၅) မိဘ/အDပ်ထန
ိ း် သ"ေတွအေနနဲ ့ ကေလးငယ်ေတွန ဲ ့ ြပင်ပေလာကXကီးရဲ အeကားမJ
့ ာ

ေပါင်းက"းတံတားတစ်ခသ
D ဖွယ် ေဆာင်ရွကေ
် ပးပါ။ ကေလးေတွ လ"မပ
[ တ်ဝန်းကျင်

အသိင
D း် အဝိင
D း် ထဲ ဝင်ေတာမ
့ ယ်ဆရ
Dိ င် ဘယ်အြပUအမ"ေတွက လ"အသိ
့ င
D း် အဝိင
D း် ထဲမာJ

လက်ခထ
ံ ားသလဲ၊ ဘယ်အြပUအမ"ေတွကိD လ"အသိ
့ င
D း် အဝိင
D း် က လက်မခံဘး" လဲ၊

အြခားသ"ေတွ ကိယ
D က
့် C
ိD စ
J သ
် က်လာေအာင် ဘယ်လြိD ပUမ"ေနထိင
D ရ
် မလဲ၊ မေြပာဘဲ

သိထားရမယ့် လ"ယဥ်
့ ေကျးမ[စည်းကမ်းေတွက ဘာေတွလဲ ဆိတ
D ာေတွကိD ေသချာ

သင်eကားေပးထားပါ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 28

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၆) − သ.များကိL မေဝဖန်ခင် ကိယ

L က
့် ယ
ိL က
် ိL အရင်ဆန်းစစ်ြပင်ဆင်ပါ။

အခက်အခဲ၊ အတားအဆီးေတွန ဲ ့ နာကျင်ခစ

ံ ားရမ[ေတွဟာ ဘဝမJာ ေIJာင်လလ
hဲ မရတဲ
ိD ့ ့

အရာေတွ ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီအရာေတွန ဲ ့ ရင်ဆင

Dိ e် ကံUေတွdရတဲအ
့ ခါ တချိU dလေ
" တွက

လက်မခံCင
ိD ြ် ဖစ်မယ်၊ ြငင်းပယ်မယ်၊ က"ကယ်ရာမဲ့ ခံစားရမယ်၊ ေဒါသထွကမ
် ယ်၊

အဆိးD ဆံးD က မဆိင

D သ
် ေ
" တွပါ ထိခက
ိD တ
် အ
ဲ့ ထိ လက်စားြပန်ေချတတ်ပါတယ်။

တချိU dသေ
" တွကေတာ့ အခက်အခဲ၊ အတားအဆီးေတွန ဲ ့ ေတွdတအ
ဲ့ ခါ

ဒီအခက်အခဲေတွကိD အခွငအ
့် ေရးေတွအြဖစ် ခံယ\" ပီး ေကာင်းမွနတ
် ဲ့

အေြပာင်းအလဲေတွ ြဖစ်လာေအာင် ေြပာင်းလဲတတ်eကပါတယ်။ ဥပမာေပးရရင်

ငယ်စဥ်က အCိင
D က
် ျငဗ
် ့ ိ Dလ က
် ျတာခံရတဲ့ ကေလးတစ်ေယာက်ဟာ Xကီးလာတဲအ
့ ခါ

သ"များကိလ
D ည်း အCိင
D က
် ျငဗ
် ့ ိ Dလ က
် ျတတ်တဲ့ လ"ဆးDိ တစ်ေယာက် ြဖစ်သာွ းတတ်သလိ၊D

တြခားေသာသ"ေတွကိD သ"ငယ်ငယ်ကလိD အCိင

D က
် ျငဗ
် ့ ိ Dလ က
် ျတာ မခံရေအာင်

က"ညေ
ီ ပးတဲသ
့ လ
" ည်း ြဖစ်သာွ းCိင
D ပ
် ါတယ်။

“မေကာင်းတဲသ
့ ေ
" တွန ဲ ့ အတ"ေနရတဲသ
့ ေ
" တွဟာ များေသာအားြဖင ့် မေကာင်းတဲသ
့ "

ြဖစ်သာွ းတတ်တယ်ဆေ
Dိ ပမယ့် ေကာင်းတဲသ
့ တ
" စ်ေယာက်ြဖစ်ေအာင် ဘယ်လြိD ပUမ"

ေနထိင
D ရ
် သလဲဆတ
Dိ ာကိလ
D ည်း သင်ယC
" င
ိD ပ
် ါတယ်။ သငအ
့် ေနနဲ ့ ခက်ခန
ဲ ာကျင်မေ
[ တွ၊

မေကာင်းမ[ေတွန ဲ ့ ရင်ဆင
Dိ e် ကံUေတွdလာခဲရ
့ ေပမယ့လ
် ည်း အဲဒအ
ီ ခက်အခဲ၊ နာကျင်မ၊[

မေကာင်းမ[ေတွက သငက
့် ိD ဆိးD ရွ ားသ"တစ်ေယာက် ြဖစ်လာေအာင် မလhမ်းမိးD Cိင
D ပ
် ါဘ"း။

သ"များကိD လက်ည®Uိ းထိးD အြပစ်ေြပာမယ့အ

် စား ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD အရင်ဆးDံ ဆန်းစစ်\ပီး

ြပင်ဆင်ပါ” လိD ဒီ
့ ေခါင်းစဥ်မာJ စာေရးသ" Jordan Peterson ေရးသားထားပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 29

 12 RULES FOR LIFE

သငဘ
့် ဝမJာ ဘယ်လမ
ိD ျိUး အခက်အခဲ၊ အေြပာင်းအလဲေတွနပဲ
ဲ ့ eကံUေတွdရပါေစ။ သငရ
့် ဲ ့

ထိနး် ချUပ်မေ
[ အာက်မာJ IJိတဲ့ အရာေတွဟာ အ\မဲတမ်းIJိေနမJာပါ။ သင်ေသေသချာချာ

IJာေဖွတတ်ဖိDပဲ့ လိအ
D ပ်ပါတယ်။ ဥပမာအေနနဲေြပာရရင်
့ Cိင
D င
် တ
ံ စ်Cင
ိD င
် ရ
ံ ဲ စီ့ းပွားေရးကိD

သင်မထိနး် ချUပ်Cင
ိD ဘ
် း" ။ ဒါေပမယ့် တစ်Cင
ိD င
် လ
ံ းံD စီးပွားပျက်ကပ်eကံUလာရတဲအ
့ ခါ

ေငွေeကးသံးD စွမ
ဲ က
[ ိD ဘယ်လထ
ိD န
ိ း် ချUပ်မလဲဆတ
Dိ ဲ့ သငရ
့် ဲကိ
့ ယD ပ
် ိင
D ေ
် ငွေeကး စီမံခနခ
့်မ
ွဲ [

ကိစေ
¨ တွကေ
ိD တာ့ သင်ကယ
ိD တ
် င
ိD ် ြပင်ဆင်ထားCိင
D ပ
် ါတယ်။ အခက်အခဲ၊ ြပဿနာေတွန ဲ ့

ရင်ဆင
Dိ e် ကံUေတွdရလိD ့ စိတည
် စ်တာ၊ ေဒါသထွကတ
် ာ၊ သ"များကိD အြပစ်တင်တာ၊

စိတအ
် ားငယ်တာ စတာေတွက သငရ
့် ဲအခက်
့ အခဲေတွကိD ေြပလည်ေစမJာ

မဟDတပ
် ါဘ"း။ သငအ
့် တွက် စွမ်းအင်ကန
D ခ
် မ်းZံDပဲ IJိပါလိမ်မ
့ ယ်။ အဲဒအ
ီ စား သငရ
့် ဲ ့

စွမ်းအင်ေတွကိD အြပUသေဘာေဆာင်တဲ့ ကိစေ

¨ တွအေပ|မJာသာ အသံးD ချသငပ
့် ါတယ်။

သငရ
့် ဲ ့ လက်Iိအ
J ေြခအေနကိD အမJနအ
် တိင
D း် ေဝဖန်ဆန်းစစ်ပါ။ သငရ
့် ဲ ့ ြပဿနာေတွ

အားလံးD ကိD တာဝန်ခပ

ံ ါ။ သ"တစ်ပါးကိD မေဝဖန်ခင် မိမိရဲ ့ ဘဝကိD အရင်ဆးDံ ေသချာ

ေဝဖန်ပါ။ သ"တစ်ပါးေတွကိD ဘာလDပ်ရမလဲ အeကံမေပးခင်မာJ သငရ

့် ဲ ့ ကိယ
D ပ
် ိင
D ်

အတွငး် စိတ် \ငိမ်းချမ်းမ[ကိD အရင်IာJ ေဖွပါ။

သငလ
့် က်Iိလ
J ပ
D ်ေနတဲအ
့ ရာေတွထမ
ဲ ာJ မလDပ်သငမ
့် န
J း် သိေနတဲအ
့ ရာေတွကိD ချက်ချင်း

ရပ်တနလ
့် က
ိD ပ
် ါ။ သင်လပ
D ် သ ငေ
့် နတယ်လိD ့ ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD သိထားတဲအ
့ လDပ်ေတွကိD

ဒီေနကစ\ပီ
့ း စလDပ်လက
ိD ပ
် ါ။ သငက
့် ယ
ိD သ
် င် ZိDးသားမ[Iိပ
J ါ။ ေနာက်\ပီး

တြခားသ"ေတွဆက
ီ ေန ဘာလDပ်သငတ
့် ယ်၊ ဘာလDပ်ရမယ်ဆတ
Dိ ဲ့ အeကံြပUချက်ေတွကိD

လိက
D I
် ာJ မယ့အ
် စား ကိယ
D ပ
် ိင
D ဆ
် င်ြခင်ဉာဏ်၊ ကိယ
D ပ
် ိင
D စ
် သ
ံ တ်မတ
J ခ
် ျက်ေတွအတိင
D း်

ြပUမ"ေနထိင
D ပ
် ါ။ သင်မန
J တ
် ယ်လိD ့ ခံယထ
" ားတဲအ
့ ရာေတွ၊ အလDပ်ေတွကသ
ိD ာ

ေြပာဆိလ
D ပ
D ် ကင
ိD ပ
် ါ။ အချိနe် ကာလာတာနဲအမg
့ \ငိမ်းေအးမ[ ရIJိလာမယ်။ ကိယ
D ဘ
် ာကိD

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 30

 12 RULES FOR LIFE

တန်ဖိDးထားသလဲ၊ ဘာေတွလခ
ိD ျင်သလဲဆတ
Dိ ာ IJငး် လင်းြပတ်သားစွာ သိIိလ
J ာ\ပီး

ကိယ
D ဘ
့် ဝကိယ
D ် ယံeD ကည်မI
[ ိI
J ိန
J ဲ ေIJ
့ dဆက် ေလgာက်လမ
J ်းCိင
D လ
် ာပါလိမ်မ
့ ယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 31

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၇) − ေရတိရ

L လဒ်ကိL ဦးစားမေပးဘဲ ပိLမိLြမငမ
့် ားတဲ့ ရည်မ^န်းချက်ေတွ

ထားk^ိပါ။

လက်IိeJ ကံUေတွdေနရတဲ့ ဆင်းရဲဒက

D •ေတွ၊ နာကျင်ခစ
ံ ားရမ[ေတွကိD အေeကာင်းြပ\ပီး

လက်Iိဘ
J ဝကိD ပရမ်းပတာေနထိင
D ပ
် စ်လက
ိD ဖ
် ိDဆိ
့ တ
D ာ အရမ်းကိD လွယက
် လ
" န
ွ း် ပါတယ်။

ဥပမာ စိတည
် စ်လိD ့ အရက်ေသာက်တာမျိUး၊ အလDပ်မာJ အထက်လX" ကီးဆ"တာ ခံရလိD ့

အိမ်ကလ"ေတွကိD ေအာ်ေငါက်ဆပ
" တ
" ာမျိUး။ ဒီလမ
ိD ဟDတဘ
် ဲ လက်IိJ eကံUေတွdေနရတဲ့

ဆင်းရဲဒက
D •ေတွ၊ နာကျင်ခစ
ံ ားရမ[ေတွကိD အေeကာင်းြပU\ပီး ပိမ
D ိအ
D ဓိပာG ယ်ြပည့ဝ
် တဲ့

ဘဝတစ်ခက
D ရ
ိD ေအာင် XကိUးစားေနထိင
D လ
် လည်
ိD ့ း ရပါတယ်။ ဘယ်လေ
ိD နမလဲဆတ
Dိ ာက

သငရ
့် ဲ ကိ
့ ယD ပ
် ိင
D ေ
် ရွ းချယ်မပ
[ ါ။

လ"သားနဲ ့ တြခားတိရ စ©ာန်ေတွန ဲ ့ မတ"ညတ

ီ အ
ဲ့ ချက်တစ်ခက
D လ"သားေတွဟာ မိမိတိD ့

စိတအ
် တွငး် က လိအ
D င်ဆC“ေတွ၊ တပ်မက်မေ
[ တွကိD ချUပ်တည်း\ပီး ေရIJညအ
် တွက်

အစီအစဥ်ေရးဆွC
ဲ င
ိD တ
် ဲ့ အရည်အချင်း IJိြခင်းပါ။

Delayed gratification ဆိတ

D ဲ့ သေဘာတရားက ေရတိစ
D တ
ိ ခ
် စ
ံ ားချက်ေကာင်းမွနဖ
် ိ D၊ ့

ေရတိအ
D ကျိUးရလဒ်ေကာင်းရဖိDကိ
့ D ဦးစားမေပးဘဲ ေရIJညရ
် ည်မန
J း် ချက်အတိင
D း်

ေဘးမေချာ်ဘ၊ဲ မေသွဖယ်ဘဲ လDပ်ေဆာင်Cင

ိD တ
် ာကိD ဆိလ
D တ
ိD ာပါ။ လ"သားေတွက

ဒီသေဘာတရားကိD ေသချာနားလည်သေဘာေပါက်\ပီး လိက

D န
် ာCိင
D e် ကပါတယ်။

တိရိ စ©ာန်ေတွကေတာ့ ေရတိအ

D ကျိUးရလဒ် ေကာင်းဖိDတစ်
့ ခပD ဲ eကည့တ
် တ်တအ
ဲ့ တွက်

ဒီသေဘာတရားကိD မသိနားမလည်Cင
ိD e် ကပါဘ"း။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 32

 12 RULES FOR LIFE

လ"သားေတွက မိမိတရဲ
ိD ့ ့ အနာဂတ်ဘဝ သာယာလJပဖိDအတွ
့ က် လက်Iိအ
J ချိနမ
် ာJ

ခက်ခတ
ဲ အ
ဲ့ လDပ်ေတွ၊ စိနေ
် ခ|မ[များတဲအ
့ လDပ်ေတွကိD ေရွ းချယ်\ပီး လDပ်ကင
ိD C
် င
ိD စ
် မ
ွ ်း

IJိeကပါတယ်။ ဥပမာ − IJာထားသမg ပိက

D ဆ
် ေ
ံ တွအားလံးD ကိD သံးD ြဖUန်းမပစ်လက
ိD ဘ
် ဲ

ေရIJညအ
် ပ
ိ ်မက်အတွက် စDေဆာင်းထားတာမျိUး။ ဒီလလ
ိD ပ
D ်ဖိDအတွ
့ က် စိနေ
် ခ|မ[ကေတာ့

(၁) လက်Iိအ ် ာJ ဘယ်ေလာက်ပမာဏအထိ ရင်းCJးီ ြမ®Uပ်C ံJ လDပ်ကင

J ချိနမ ိD သ
် ငသ
့် လဲ၊ (၂)

ိD င်းCJးီ ြမ®Uပ်C ံJ လDပ်ကင

ဒီလရ ိD လ
် က
ိD လ
် ိD ့ ရလာမယ့် ေရIJညရ
် လဒ်/ေရIJညအ
် ကျိUးေကျးဇ"း

ေတွက ရင်းဖိDထိ
့ ကD တ
် န်ရဲလား
့ စတာေတွပါ။

မိမိဘဝမJာ ဘယ်လေ
ိD နထိင
D ရ
် မလဲဆတ
Dိ ာကိD ေသချာသိCင
ိD ဖ
် ိDအတွ
့ က် အရင်ဆးDံ မိမိက

ဘယ်အရာေတွကိD တန်ဖိDးထားသလဲ၊ ဘယ်အရာေတွကိD တကယ်လခ

ိD ျင်လဲ ဆိတ
D ာကိD

သိIိထ
J ားရပါမယ်။ စာေရးသ" Jordan Peterson ကေတာ့ ဘယ်ဘာသာကိD ကိးD ကွယ်

ကိးD ကွယ၊် ဘယ်ယeံD ကည်မက

[ ိD ယံeD ကည်ယeံD ကည်၊ မိမိရဲ ့ ဘဝမJာ ေကာင်းမွနတ
် ဲ့

အကျိUးရလဒ်ေတွကပ
ိD ဲ ရချင်တယ်ဆရ
Dိ င်ေတာ့ မိမိအတွက် တကယ်တမ်းမလိအ
D ပ်တဲ့

နာကျင်မ၊[ ခံစားရမ[ေတွကိD ေလျာန

့ ည်းေအာင် XကိUးစားဖိDပါပဲ
့ ။

ေကာင်းမွနတ
် အ
ဲ့ ရာေတွ ေနစဥ်
့ လပD ်ြခင်းက သငဘ
့် ဝကိD အဓိပာG ယ်ပိြD ပည့ဝ
် ေစသလိD

ေလာကXကီးရဲ ဆိ
့ းD ရွ ားမ[ေတွကိD ပိမ
D ိခ
D C
ံ င
ိD ရ
် ည်Iိလ
J ာေစပါတယ်။ ဒါေeကာင ့် သငဘ
့် ဝကိD

ပိမ
D ိတ
D းိD တက်ေကာင်းမွနလ
် ာေအာင် ေနစဥ်
့ သင်လပ
D ် Cင
ိD သ
် ေလာက် လDပ်eကည့ပ
် ါ။

ဥပမာ စိတည
် စ်ေနတဲ့ သ"ငယ်ချင်းတစ်ေယာက်ကိD စိတပ
် ါလက်ပါ နားေထာင်ေပးတာ၊

အင်အားေပးတာမျိUး (ဒါမJမဟDတ)် လDပ်ေဖာ်ကင

ိD ဖ
် က်၊ သ"ငယ်ချင်းတစ်ေယာက်ကိD

ေကာင်းတာလDပ်ဖိD တွ
့ နး် အားေပးတာမျိUး စသြဖင။့်

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 33

 12 RULES FOR LIFE

သင်လခ
ိD ျင်တဲ့ အဓိပာG ယ်ြပည့ဝ
် တဲ့ ဘဝတစ်ခက
D ိD ရIJိပိင
D ဆ
် င
Dိ C
် င
ိD ဖ
် ိDအတွ
့ က်

သင်ကယ
ိD တ
် င
ိD က
် ဘယ်လလ
ိD မ
" ျိUးြဖစ်လာဖိD လိ
့ အD ပ်သလဲဆတ
Dိ ာနဲ ပတ်
့ သက်\ပီး ေသချာ

စဥ်းစားeကည့ပ
် ါ။ ပိမ
D ိXD ကီးမားတဲ့ တိးD တက်ေြပာင်းလဲမေ
[ တွကိD လိခ
D ျင်တယ်ဆရ
Dိ င်

ပိမ
D ိမ
D ျားြပားတဲ့ စွနလ
့် တ
h အ
် နစ်နာခံ XကိUးစားမ[ေတွ လDပ်ေဆာင်ဖိD ့ လိပ
D ါလိမ်မ
့ ယ်။

ေရတိအ
D ကျိUးရလဒ်တစ်ခတ
D ည်း (ဒါမJမဟDတ)် ေရတိေ
D ကာင်းစားဖိDတစ်
့ ခတD ည်း

ဦးစားမေပးပါနဲ။့ သငရ
့် ဲေတာင
့ တ
့် စိတေ
် တွ၊ တဒဂ¦လခ
ိD ျင်တပ်မက်စတ
ိ ေ
် တွကိD

သိမ်းဆည်းထား\ပီး သငရ
့် ဲစွ့ မ်းအင်ေတွကိD ပိမ
D ိြD မငမ
့် ားတဲ့ ရည်မန
J း် ချက်ေတွအတွက်

အသံးD ချပါ။ သင်လက်Iိလ

J ပ
D ်ေနတဲ့ အရာေတွအားလံးD က ေရတိအ
D တွကမ
် ဟDတဘ
် ဲ

ေရIJညအ
် နာဂတ်မာJ သင်ကယ
ိD တ
် င
ိD ၊် သငမ
့် ိသားစDန ဲ ့ သင်တန်ဖိDးထားချစ်ရသ"ေတွ

အကျိUးIJိေစဖိDအတွ
့ က် ြဖစ်ပါေစ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 34

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၈) − အmမဲတမ်း အမ^န်တရားကိသ

L ာ ေြပာပါ။ (တတ်nင
ိL သ
် မo မလိမ်ပါနဲ)့

ကျေနာ်တအားလံ
ိD ့ းD နီးပါးဟာ မိမိကယ
ိD တ
် င
ိD က
် သ
ိD ာမက အြခားသ"ေတွကပ
ိD ါ ရံဖန်ရံခါ

လိမ်မိတတ်eကတဲသ
့ ေ
" တွချည်းပါပဲ။ ဒီလလ
ိD မ
ိ ်\ပီးသွားရင်လဲ မိမိကယ
ိD က
် ိD မသိစတ
ိ က
်

အြပစ်တတ်မိတတ်eကပါတယ်။

ကျေနာ်တေတွ
ိD ့ ဟာ အြခားသ"ေတွရဲ ့ ေကာင်းကျိUးအတွကေ
် ရာ ဆိးD ကျိUးအတွကပ
် ါ

လိမ်ညာေြပာတတ်eကပါတယ်။ ေကာင်းကျိUးအတွက် ဥပမာေပးရရင် တစ်ဖက်သား

နာကျင်ခစ
ံ ားတာ ေလျာပ
့ ါးသက်သာသွားေအာင် အမJနအ
် တိင
D း် မေြပာြပတာ၊ စကား

လမ်းေeကာင်းလhေ
ဲ ြပာတာ၊ သတင်းကိD ဖံDးကွယထ
် ားတာမျိUး၊ တကယ်မဟDတေ
် ပမယ့်

လ"XကိUက်များတဲအ
့ ေeကာင်းအရာကိD ေြပာတာမျိUးေတွပါ။ သ"တစ်ပါးဆိးD ကျိUးအတွက်

ဥပမာေပးရရင် အြခားသ"ထခ
ိ က
ိD န
် စ်နာေအာင် တမင်တကာ လိမ်ညာေြပာတာ၊ မိမိရဲ ့

အကျိUးစီးပွားအတွက် သတင်းထိနခ
် ျန်တာ၊ သ"များရဲ မေကာင်
့ းေeကာင်း မဟDတမ
် မJန ်

အတင်းအဖျင်းေြပာတာမျိUး စသြဖငပ
့် ါ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 35

 12 RULES FOR LIFE

ဒါတင်မကေသးပါဘ"း။ ကျေနာ်တေတွ
ိD ့ ဟာ ကိယ
D ဘ
် ယ်လလ
ိD မ
" ျိUးြဖစ်သလဲ၊ ဘာေတွ

လိခ
D ျင်သလဲ၊ ကိယ
D ဘ
် ာေတွလပ
D ် Cင
ိD တ
် ယ်၊ ဘာေတွမလDပ်Cင
ိD ဘ
် း" လဲ ဆိတ
D ာေတွန ဲ ့

ပတ်သက်\ပီးလည်း မိမိကယ
ိD က
် ိD လိမ်ညာတတ်eကပါေသးတယ်။ ဥပမာ −

• ငါဒီအလDပ် လDပ်ေနရတာ ေပျာ်ပါတယ်၊

• ငါရ
့ ဲ ေဆးလိ
့ ပ်ေသာက်တအ
ဲ့ ကျငက
့် ငါက
့ ျန်းမာေရးကိD မထိခက
ိD ေ
် စပါဘ"း၊

• ငါလက်IိeJ ကံUေနရတဲ့ ြပဿနာေတွက မeကာခင် ကံေကာင်း\ပီး သ"အလိ

့ လ D ိD

ေကျာ်လန
ွ သ
် ာွ းမJာပါ စသြဖင။့်

မိမိကယ
ိD က
် ိD (ဒါမJမဟDတ)် သ"တစ်ပါးကိD လိမ်ညာေြပာလိက
D တ
် အ
ဲ့ ခါ လက်Iိအ
J ချိနမ
် ာJ

အဆင်ေြပသွားတယ်လိD ့ ထင်ရေပမယ့် သငရ

့် ဲ ့ စိတထ
် မ
ဲ ာJ သင်လမ
ိ ်ေြပာလိက
D တ
် ာကိD

သိIိေ
J နတဲအ
့ တွက် ကိယ
D က
့် ယ
ိD က
် ိD အြပစ်တင်မိ၊ အြပစ်Iိသ
J လိD ခံစားမိမာJ

ေသချာပါတယ်။

ဒါတင်မကေသးပါဘ"း။ အနာဂတ်ရလဒ်တစ်ခတ
D ည်းကိပ
D ဲ ကျဥ်းေြမာင်းတဲအ
့ ြမင်န ဲ ့

ေမgာ်လငထ
့် ားတဲအ
့ ခါမJာလည်း ဘဝတစ်ေလgာက်လးံD မိမိရဲ ့ အေတွးအြမင်ေတွန ဲ ့

လDပ်ေဆာင်ချက်ေတွမာJ ပါ မိမက
ိ ယ
ိD က
် ိD လိမ်ညာမိတတ်ပါတယ်။

ဥပမာ − သင်က “ငါအသက် ၅၀ ေရာက်တအ

ဲ့ ခါ ဝန်ထမ်း ၁၀၀ ေကျာ်Iိတ
J ဲ့ ကDမဏ
G ီ

ပိင
D I
် င
J တ
် စ်ေယာက်ြဖစ်\ပီး ကမ်းေြခမJာ ကိယ
D ပ
် ိင
D အ
် ပန်းေြဖအိမ်လလ
J XJ ကီးတစ်လးံD

ပိင
D ဆ
် င
Dိ C
် င
ိD ရ
် မယ်” လိD အသက်
့ ၂၀ အရွ ယက
် တည်းက သငသ
့် င
" ယ်ချင်းေတွအားလံးD ကိD

ေeကညာထားတယ် ဆိပ
D ါစိ။D ့ ဒါေပမယ့် အသက် ၂၅ CJစ် ေရာက်တအ
ဲ့ ခါ သငဘ
့် ဝမJာ

သင်တကယ်လခ
ိD ျင်တာက ေငွေeကးချမ်းသာšကယ်ဝဖိD ့ မဟDတေ
် တာဘ
့ ဲ သင်တကယ်

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 36

 12 RULES FOR LIFE

ချစ်ြမတ်CးိD ရတဲသ
့ န
" ဲ့ ေCွးေထွးတဲ့ ကိယ
D ပ
် ိင
D မ
် ိသားစDေလးတစ်ခက
D ိD ZိDးIJငး် စွာ

တည်ေထာင်ချင်တာမျိUး ြဖစ်သာွ းCိင

D ပ
် ါတယ်။

ဒီအခါမJာ သငအ
့် ေနနဲ ့ သ"ငယ်ချင်းေတွအားလံးD အeကားမJာ မျက်CာJ ပျက်ရမJာစိးD လိD ့

သင်တကယ်လခ
ိD ျင်တဲ့ ဘဝရည်မန
J း် ချက်ကိD လျစ်လျ°Z[ \ပီး ေငွေeကးချမ်းသာတဲ့

ကDမဏ
G ပ
ီ ိင
D I
် င
J X် ကီးြဖစ်ဖိDပဲ့ သည်းXကီးမဲXကီး XကိUးစားေနတယ်ဆရ
Dိ င် သငက
့် ယ
ိD သ
် င်

တမင်လမ
ိ ်ညာေနတာနဲ အတ"
့ တပ" ါပဲ။

သငရ
့် ဲ ့ ဘဝရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D န
် ဲ ့ ပတ်သက်\ပီး လမ်းမJားေရာက်ေန\ပီဆတ
Dိ ာကိD

မသိCင
ိD ေ
် လာက်ေအာင် သငက
့် ယ
ိD သ
် င် မလိမ်ညာမိပါေစနဲ။့

သငဘ
့် ဝအတွက် ကိယ
D ပ
် ိင
D အ
် မJနတ
် ရားေတွကိD IJာေဖွ\ပီး အဲဒအ
ီ တိင
D း် စစ်မန
J စ
် ာွ

ေနထိင
D ပ
် ါ။ သငရ
့် ဲလက်
့ Iိဘ
J ဝက သင်ြဖစ်ချင်တအ
ဲ့ တိင
D း် မဟDတေ
် သးဘ"းဆိရ
D င် လက်IိJ

IJိေနတဲအ
့ ေြခအေနကိD မလိမ်မညာဘဲ အမJနအ
် တိင
D း် ေသချာေလ့လာဆန်းစစ်ပါ။

သငက
့် ယ
ိD သ
် င် မလိမ်ညာဘ"းဆိရ
D င် သင်ြဖစ်ချင်တဘ
ဲ့ ဝ၊ အေနအထားကိေ
D ရာက်ဖိD ့

အတွက် လက်Iိအ
J ချိနက
် စ\ပီး လDပ်ရမယ့အ
် လDပ်ေတွ ေပ|လာပါလိမ်မ
့ ယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 37

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၉) − စိတပ

် ါလက်ပါနဲ ့ နားေထာင်ေပးတတ်ေအာင် ေလ့ကျငသ
့် င်ယပ
. ါ။

လ"တင
ိD း် လ"တင
ိD း် သ"တေြပာတာကိ
ိD ့ D စိတပ
် ါလက်ပါနဲ ့ နားေထာင်ေပးCိင
D မ
် ယ့် နားတစ်စDံ

လိအ
D ပ်eက၊ လိခ
D ျင်eကပါတယ်။ အကယ်၍ သင်ကသာ စိတပ
် ါလက်ပါ နားေထာင်ေပး

Cိင
D တ
် သ
ဲ့ တ
" စ်ေယာက်ြဖစ်\ပီး လ"ေတွေြပာတာနားေထာင်ေပးမယ်ဆရ
Dိ င် သ"တရဲ
ိD ့ ့

အခက်အခဲ ြပဿနာေတွကိD သ"တကိ

ိD ့ ယ
D တ
် င
ိD ် အေြဖIJာCိင
D ေ
် အာင် က"ညေ
ီ ပးရင်း

သင်ကယ
ိD တ
် င
ိD လ
် ည်း သ"တဆီ
ိD ့ ကေန အများXကီး သင်ယC
" င
ိD ပ
် ါလိမ်မ
့ ယ်။

လ"အချင်းချင်း စကားေြပာတယ်ဆတ
Dိ ာ တစ်ဦးနဲတစ်
့ ဦး စဥ်းစားလိရေအာင်
D့

အက"အညီေပးတာပါပဲ။ လ"ေတွက သ"တိD ့ ဘယ်လိD ခံစားေနရတယ်၊ သ"တိD ့ ဘယ်လိD

စဥ်းစားေနတယ်၊ အရင်က ဘယ်လေ

ိD တွd eကံUခံစားခဲရ
့ သလဲ၊ အနာဂတ်နပတ်
ဲ ့ သက်\ပီး

သ"တဘယ်
ိD ့ လိD ေမgာ်လငထ
့် ားသလဲ စတာေတွအေeကာင်း စကားေြပာရင်းနဲ ့ သ"တရဲ
ိD ့ ့

ထင်ြမင်ယဆ
" ချက်ေတွ ပိမ
D ိI
D င
J း် လင်းြပတ်သားလာေအာင် စဥ်းစားေနeကတာသာ

ြဖစ်ပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 38

 12 RULES FOR LIFE

လ"တစ်ေယာက်က သ"eကံUေတွdေနရတဲ့ အခက်အခဲြပဿနာတစ်ခက

D ိD သ"သ"
့ ငယ်ချင်း

တစ်ေယာက်ဆမ
ီ ာJ ရင်ဖွငေ
့် နတယ်။ သ"ငယ်ချင်းြဖစ်သက
" ဘာအeကံမJ ဝင်မေပးဘဲ

သ"တစ်ေယာက်တည်း တစ်နာရီေလာက် ဒိင

D ခ
် စ
ံ ကားေြပာေနရင်း သ"ြပဿနာရဲ
့ ့

အေြဖကိD သ"ကယ
ိD တ
် င
ိD ် ဘာလDပ်ရမလဲ IJာေဖွေတွd IJိသာွ းတာမျိUး သငပ
့် တ်ဝန်းကျင်မာJ

ေတွd ဖ"း၊ eကံUဖ"းပါလိမ်မ

့ ယ်။ ဒီလြိD ဖစ်ရြခင်းဟာ သ"သ"
့ ငယ်ချင်းက စိတပ
် ါလက်ပါနဲ ့

နားေထာင်ေပးCိင
D သ
် တ
" စ်ေယာက် ြဖစ်ေနလိပါပဲ
D့ ။

တစ်ေယာက်တည်း နက်နက်နန
ဲ ဲ စဥ်းစားေတွးေခ|တယ်ဆတ
Dိ ာ အလွနခ
် က်ခတ
ဲ အ
ဲ့ လDပ်

တစ်ခပ
D ါ။ မိမိရဲ ့ေခါင်းထဲမာJ CJစခ
် D (ဒါမJမဟDတ)် CJစခ
် ထ
D က်ပိတ
D ဲ့ မတ"ညတ
ီ ဲ့ Z[ ေထာင ့်

ေပါင်းစံက
D ေန တစ်ေယာက်တည်း ြငင်းခံေ
D နရသလိပ
D ါပဲ။ ဒါေeကာင ့် သငအ
့် ေနနဲ ့ မိမိ

စဥ်းစားေနတဲ့ အေeကာင်းအရာေတွ၊ စိတက

် း" စိတသ
် န်းေတွကိD IJငး် လင်းြပတ်သားစွာ

သ"များေတွကိD ေြပာြပမယ်၊ မိမိရဲ ့ ကိယ

D ပ
် ိင
D ထ
် င်ြမင်ယဆ
" ချက်ေတွကိD မိမိဘာသာ

ေဝဖန်ဆန်းစစ်eကည့မ
် ယ်ဆရ
Dိ င် ပိမ
D ိထ
D ေ
ိ ရာက်စာွ စဥ်းစားေတွးေခ|လာCိင
D ပ
် ါလိမ်မ
့ ယ်။

နားေထာင်ေကာင်းသ"တစ်ေယာက်အေနနဲ ့ သင်ဟာ အြခားသ"ေတွကိD သ"တဘာသာ

ိD ့

စဥ်းစားအေြဖIJာCိင
D ေ
် အာင် က"ညေ
ီ ပးCိင
D ပ
် ါတယ်။ သငက
့် ိD အeကံဉာဏ်လာေတာင်းတဲ့

သ"ေတွကိD သင်ဘာမJအeကံေပးစရာမလိပ
D ါဘ"း။ များေသာအားြဖင ့် သ"တေြပာတာကိ
ိD ့ D

စိတပ
် ါလက်ပါနဲ ့ ေသေသချာချာ ဂZDတစိက
D ် နားေထာင်ေပးြခင်းြဖင ့် သ"တိD ့ ြပဿနာ

သ"တအေြဖIJ
ိD ့ ာCိင
D ေ
် အာင် က"ညေ
ီ ပး\ပီးသား ြဖစ်သာွ းပါလိမ်မ
့ ယ်။ တစ်ခါတေလမJာ

သ"တေြပာတဲ
ိD ့ စ ့ ကားေတွထဲ ေမက
့ ျန်ခတ
ဲ့ ာ၊ အဆက်အစပ်ြပတ်ေနတာေတွကိD

ေထာက်ြပေပးြခင်းအားြဖင ့် သ"တကိ
ိD ့ ယ
D တ
် င
ိD ် အေြဖIJာCိင
D ေ
် အာင် က"ညေ
ီ ပး\ပီးသွား

ြဖစ်သာွ းပါလိမ်မ
့ ယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 39

 12 RULES FOR LIFE

သငက
့် ိD လ"တစ်ေယာက်က စကားလာေြပာတဲအ
့ ခါ သငအ
့် ေနနဲ ့ သ"ေြပာတဲ့

အေeကာင်းအရာေတွကိD စကားြဖတ်ေြပာြခင်း၊ ေဝဖန်အကဲြဖတ်ြခင်း၊ အလျင်စလိD

အeကံေပးြခင်း ဘာတစ်ခမ
D မ
J လDပ်ဘဲ ေသချာနားေထာင်ေပးCိင
D မ
် ယ်ဆရ
Dိ င် အဲဒလ
ီ က
"

သငအ
့် ေပ|မJာ ပိမ
D ိယ
D eံD ကည်ကးိD စားလာမJာ ြဖစ်သလိD သ"ရဲ့ စိ့ တက
် း" ေတွကလ
ိD ည်း ပိမ
D ိD

ပွငလ
့် င်းစွာ ေြပာြပချင်လာပါလိမ်မ
့ ယ်။ များေသာအားြဖင ့် သငအ
့် ေနနဲ ့

အြခားသ"ေတွရဲ ့ အေတွdအeကံU၊ အြဖစ်အပျက်ေတွ ေြပာြပတာကိD စိတပ

် ါလက်ပါ

နားေထာင်ေပးရင် တန်ဖိDးIJိတဲ့ ဘဝသင်ခန်းစာေတွကိD သင်ယC

" င
ိD ပ
် ါလိမ်မ
့ ယ်။

ဆနက
် ့ ျင်ဘက်အေနနဲ ့ စကားေြပာစွမ်းရည် အားနည်းတဲသ
့ ေ
" တွဟာ တြခားသ"ေတွ

ေြပာတာကိD စိတပ
် ါလက်ပါနဲ ့ ဂZDတစိက
D ် နားေထာင်Cင
ိD ြ် ခင်း မIJိပါဘ"း။ သ"တေတွ
ိD ့ က

တြခားသ"ဆက
ီ တစ်ခခ
D သ
D င်ယC
" င
ိD မ
် ယ်ဆတ
Dိ စ
ဲ့ တ
ိ ထ
် ားနဲ ့ နားေထာင်တာမျိUးမဟDတဘ
် ဲ

သ"တသိ
ိD ့ ေeကာင်း၊ တတ်ေeကာင်းေတွ ေဝဖန်ေထာက်ြပတာ၊ အြခားသ" ေြပာတာကိD

နားလည်ေအာင်နားမေထာင်ဘဲ တဖက်သတ်အeကံေပးတာ၊ လိရ

D ာဆွေ
ဲ တွးတာမျိUးေတွ

လDပ်တတ်eကပါတယ်။ အဲဒလ
ီ ေ
" တွဟာ အြခားသ"ေတွန ဲ ့ စကားေြပာတဲအ
့ ခါ

တစ်ဖက်လေ
" ြပာတာကိD ေသချာနားမေထာင်ဘဲ တစ်ဖက်လ" စကားေြပာ\ပီးရင်

ဘာစေြပာရမလဲလိD ေခါင်
့ းထဲမာJ အချိနြ် ပည့် စဥ်းစားေနeကသ"ေတွသာ ြဖစ်ပါတယ်။

“သင်န ဲ ့ ေတွdဆရ
Dံ တဲလ
့ တ
" င
ိD း် ဟာ သင်လးံD ဝမသိေသးတဲ့ အေeကာင်းအရာတချိU dကိD

က±မ်းကျင်စာွ တတ်သန
ိ ားလည်ထားeကတယ်” ဆိတ
D ဲ့ ဆိZ
D D ိးစကားအတိင
D း် လ"တင
ိD း် မJာ

သင်မသိေသးတဲ့ အေeကာင်းအရာအသစ်ေတွ၊ သင်ယစ

" ရာ သင်ခန်းစာအသစ်ေတွ

အြပည့I
် ိတ
J ယ် ဆိတ
D ဲ့ စိတဓ
် ာတ်ခယ
ံ ခ
" ျက်ကိD ေမွးြမ°\ပီး စကားေြပာဆိD ဆက်ဆမ
ံ ယ်

ဆိရ
D င် သင်ဟာ ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရးေကာင်းသ"တစ်ဦး ြဖစ်လာမJာ မလွမ
ဲ ေသွပါပဲ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 40

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၁၀) − သငရ

့် ဲ ြပဿနာေတွ
့ ကိL k^ငး် လင်းြပတ်သားစွာ ဆန်းစစ်ပါ။

လ"အများစDဟာ ကိယ
D လ
် ခ
ိD ျင်တဲ့ ရည်မန
J း် ချက်ပန်းတိင
D ေ
် တွကိD ရယ"Cင
ိD ေ
် အာင် ဘယ်လိD

လDပ်ရမလဲ ဆိတ
D ာကိပ
D ဲ အာZံDစက
Dိ တ
် တ်eကပါတယ်။ လက်Iိရ
J င်ဆင
Dိ e် ကံUေတွdေနရတဲ့

အခက်အခဲ၊ ြပဿနာေတွကေ
ိD တာ့ ေသေသချာချာ IJငး် လင်းြပတ်သားစွာ မေလ့လာ၊

မဆန်းစစ်Cင
ိD e် ကဘဲ “အချိနတ
် န်ရင် ဒီြပဿနာ သ"အလိ
့ လ D ိD IJငး် လင်းသွားမJာပါ” လိD ့

ခံယထ
" ားတတ်eကပါတယ်။ ဒါေပမယ့် တကယ့လ
် က်ေတွd မJာေတာ့ ဒီလမ
ိD ဟDတပ
် ါဘ"း။

သံသယေတွ၊ အခက်အခဲြပဿနာေတွဟာ ေသးငယ်စဥ်မာJ IJငး် လင်းြပတ်သားေအာင်

ေသချာမIJငး် လင်းCိင
D ခ
် ရ
ဲ့ င် တြဖည်းြဖည်းစDစည်းသွား\ပီး ေနာင်တစ်ချိနမ
် ာJ Xကီးမားတဲ့

ဒDက•၊ ြပဿနာေတွကိD ယ"ေဆာင်လာCိင

D ပ
် ါတယ်။

ြပဿနာေတွအေပ| IJငး် လင်းတိကျြပတ်သားစွာ Z[ ြမင်ဆန်းစစ်တတ်ြခင်းဟာ

ပရမ်းပတာြဖစ်ေနတဲ့ အေြခအေနေတွကိD အစီအစဥ်တကျ ြဖစ်ေစပါတယ်။

ြပဿနာတစ်ခန
D ပတ်
ဲ ့ သက်\ပီး IJငး် IJငး် လင်းလင်း မသိဘး" ဆိရ
D င် ေeကာက်ရွံ dလာမယ်၊

စိးD ရိမ်လာမယ်၊ ေြခမကိင

D မ
် ိ လက်မကိင
D မ
် ိ ြဖစ်လာCိင
D ပ
် ါတယ်။ အခက်အခဲ၊

ြပဿနာတစ်ခက
D ိD IJငး် လင်းတိကျ ြပတ်သားစွာ Z[ ြမင်ဆန်းစစ်တတ်တယ်ဆရ
Dိ င်ေတာ့

ြပဿနာတိင
D း် ဟာ ပိမ
D ိက
D င
ိD တ
် ယ
ွ ရ
် လွယက
် လ
" ာပါလိမ်မ
့ ယ်။

“ဆရာဝန်တစ်ေယာက်အေနနဲ ့ လ"နာတစ်ဦးရဲ ့ ေရာဂါအေြခအေန၊ ေရာဂါဇာစ်ြမစ်န ဲ ့

ေနာက်ေeကာင်းေတွကိD ေသချာဆန်းစစ်ေလ့လာ ေမးြမန်းြခင်းမလDပ်ဘဲ ေတွdေတွdချင်း

ေသာက်ေဆး၊ ထိးD ေဆးေတွ တန်းေပးလိမရသလိ

D့ ဘ D ဲ ဘာမJားေနမJနး် မသိေသးတဲ့

ြပဿနာတစ်ခက
D ိD သင်အ
့ ေနနဲ ့ ထိထေ
ိ ရာက်ေရာက် IJငး် လင်းCိင
D မ
် ာJ မဟDတပ
် ါဘ"း။

eကံUေတွdလာရတဲ့ အခက်အခဲ၊ ြပဿနာတိင

D း် ကိD ဘာမJားေနသလဲ၊ ဘာေတွြပUြပင်ဖိD ့

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 41

 12 RULES FOR LIFE

လိအ
D ပ်ေနသလဲ စသြဖင ့် IJငး် လင်းတိကျြပတ်သားစွာ ေလ့လာဆန်းစစ်မသ
J ာ

ထိေရာက်စာွ စီမံခနခ
့်C
ွဲ င
ိD မ
် ာJ ြဖစ်ပါတယ်” လိD ့ Jordan Peterson က ေရးသား

ထားပါတယ်။

သငအ
့် ေနနဲ အခက်
့ အခဲ၊ ြပဿနာတစ်ခန
D ဲ ရင်
့ ဆငDိ e် ကံUေတွdလာရတဲအ
့ ခါ

• ဘာေတွမာJ းေနသလဲ

• ဘာေeကာငမ
့် ာJ းရသလဲ

• ငါဘယ်လအ
ိD ေြခအေနမျိUး လိခ
D ျင်သလဲ

• ငါဘာေတွြပUြပင် ေြပာင်းလဲလရသလဲ
ိD ့

စတာေတွကိD လDပ်ေဆာင်သငပ
့် ါတယ်။

မိမိရဲ ့ အခက်အခဲကိD တြခားသ"ကိD ေြပာြပတဲအ

့ ခါမJာလည်း စကားလံးD IJငး် လင်း

တိကျြပတ်သားစွာ ေြပာသငပ
့် ါတယ်။ အလားတ"ပဲ အဖွဲdအစည်းေတွအတွငး် မJာ

အခက်အခဲ၊ ြပဿနာေတွကိD တိင

D ပ
် င်အေြဖIJာတဲအ
့ ခါမJာလည်း စကားလံးD IJငး် လင်း

တိကျြပတ်သားဖိD ့ အလွနအ
် ေရးXကီးပါတယ်။ ဒါမJသာ ြပဿနာေတွကိD ေသချာ

အေြဖIJာCိင
D မ
် ာJ ြဖစ်သလိD မလိလ
D ားအပ်တဲ့ နားလည်မလ
[ တ
ွဲ ာမျိUးေတွကပ
ိD ါ ေIJာင်eကဥ်

\ပီးသားြဖစ်သာွ းမJာပါ။

ေနာက်ထပ်သတိထားသငတ
့် ဲ့ အချက်တစ်ခက
D မိသားစD၊ သ"ငယ်ချင်း၊ ချစ်သရ
" ည်းစား၊

အိမ်ေထာင်ဖက်ေတွeကားက ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရးေတွမာJ လည်း IJငး် လင်းတိကျ

ြပတ်သားမ[Iိဖ
J ိD ့ အလွနအ
် ေရးXကီးပါတယ်။ IJငး် လင်းစွာ တိက
D Z
် D ိကဖ
် ွင မ
့် ေြပာဘဲ

မျိUသိပ်ထားလိက
D ရ
် တဲ့ ကိစရ
¨ ပ်ေတွဟာ ေရIJညမ
် ာJ ပိမ
D ိXD ကီးထွားလာေစ\ပီး အချင်းချင်း

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 42

 12 RULES FOR LIFE

eကားထဲမာJ သံသယ၊ စိတပ

် ျက်မ၊[ အလိမ
D ကျမ[ စတာေတွနသာ
ဲ့ အဆံးD သတ်

သွားCိင
D ပ
် ါတယ်။

ဒါေeကာင ့် သငရ
့် ဲ ့ မိသားစDအတွငး် ကိယ
D ေ
် ရးကိယ
D တ
် ာ ကိစရ
¨ ပ်ေတွမာJ ပဲြဖစ်ြဖစ်၊

လDပ်ငန်းခွငအ
် တွငး် ေပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရးမJာပဲြဖစ်ြဖစ် ြပဿနာေတွ၊ သံသယေတွ

IJိလာတာနဲ ့ IJငး် လင်းြပတ်သားပွငလ

့် င်းစွာ တိက
D Z
် D ိကေ
် ြပာဆိပ
D ါ။ တစ်Xကိမ်မာJ

ြပဿနာတစ်ခက
D ိD ပွငလ
့် င်းစွာေြပာဆိ\D ပီး အေြဖIJာပါ။ ြပဿနာေတွ၊ သံသယေတွကိD

စိတထ
် မ
ဲ ာJ ပဲ မျိUသိပ်ထား\ပီး eကာလာမJ ပိမ
D ိXD ကီးမားဆိးD ရွ ားတဲ့ ြပဿနာေတွအြဖစ်သDိ ့

ေြပာင်းလဲမသွားေအာင် XကိUတင်ြပင်ဆင်ပါ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 43

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၁၁) − ကေလးငယ်ေတွကိL အတင်းအကျပ် ပံLမသွငး် ဘဲ သ.သဘာဝအတိ

့ င L း်

k^ငသ
် န်sကီးြပင်းလာဖိLသာ
့ က.ညေ
ီ ပးပါ။ ဘာေ8ကာငလ
့် ဆ
ဲ ေ
Lိ တာ့ ေလာကsကီးမ^ာ

မညီမoမgေတွဟာ အmမဲတမ်းတည်kိ^ေနမ^ာ ြဖစ်လပါ။

ိL ့

စာေရးသ" Jordan Peterson အေနနဲ ့ Toronto တက-သိလ

D မ
် ာJ ပါေမာက•အြဖစ်

အလDပ်လပ
D ်ေနစဥ်ကာလတDနး် က တက-သိလ
D ရ
် ဲ ့ အနီးအနားမJာ ကေလးငယ်ေတွ

စကိတစ
် းီ ေလ့ကျငe့် ကတဲ့ ကစားကွငး် တစ်ခD IJိပါတယ်။ အဲဒစ
ီ ကိတက
် စားကွငး် မJာ

ကေလးေတွ ေနစဥ်
့ လာ\ပီး စကိတစ
် းီ eကပါတယ်။ စကိတဘ
် တ
D က
် က
ိD င
ိD \် ပီး

ေလgာေဇာက်ေပ|ကေန ခDနဆ
် င်းတဲသ
့ က
" ဆင်း၊ စကိတဘ
် တ
D ြ် ပားကိD ေလထဲမာJ လJညဖ
့် ိ D ့

ေလ့ကျငတ
့် သ
ဲ့ က
" ကျင၊့် သံဘားတန်းတစ်ေလgာက် စကိတဘ
် တ
D န
် ဲ ့ ေလgာတိက
D စ
် းီ တဲ့

သ"ကစီးနဲ ့ စွနစ
့် န
ွ စ
် ့ ားစား ေပျာ်ရင
h စ
် ာွ ေဆာက
့ စားေနeကပါတယ်။ ဒီလက
ိD စားတဲ့

ကေလးေတွ အားလံးD ထဲမာJ ြပUတ်မကျဖ"း၊ ဒဏ်ရာအနာတရ မြဖစ်ဖ"း၊ မကွမ

ဲ IJဖ"းတဲသ
့ "

မIJိသေလာက်ပါပဲ။ ဒါေပမယ့် ဒီကေလးေတွက အသည်းမာeကတယ်။ ြပUတ်ကျတာနဲ ့

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 44

 12 RULES FOR LIFE

ြပန်ထ\ပီး ထပ်ကစားeကတယ်။ ဒါေပမယ့် တစ်ေနမJ့ ာ \မိU dနယ်အDပ်ချUပ်ေရးအဖွဲdက

စကိတစ
် းီ ြခင်းဟာ ကေလးေတွအတွက် အC’ရာယ်များလွနး် တယ်လိD ့ ယ"ဆ\ပီး

စကိတစ
် းီ လိD ့ မရေအာင် စကိတက
် စားကွငး် ပတ်လည်မာJ skate-stoppers (ပံပ
D ါ)

လိေခ|တဲ
D့ ့ သံနြပUလD
ဲ့ ပ်ထားတဲ့ အတားအဆီးေတွ လိက
D တ
် ပ်လက
ိD ပ
် ါေတာတ
့ ယ်။

ဒါေပမယ့် ဒီလလ
ိD ပ
D ် လက
ိD \် ပီးတဲေ
့ နာက်မာJ skate-stoppers ေတွတပ်ထားတဲe့ ကားက

စွနစ
် ့ ားတီထင
ွ \် ပီး စကိတစ
် းီ တဲက
့ ေလးေတွ ပိမ
D ျားလာပါတယ်။ ဘာေeကာငလ
့် ဆ
ဲ ေ
Dိ တာ့

ကေလးေတွရဲ ပင်
့ ကယိD သ
် ဘာဝကိက
D စွနစ
် ့ ားချင်eကတယ်။ အC’ရာယ်ြဖစ်Cင
ိD တ
် ယ်လိD ့

လ"Xကီးေတွက တားြမစ်ရင် တကယ်တမ်း ဘာအC’ရာယ်ြဖစ်Cင

ိD တ
် ာလဲဆတ
Dိ ာ ပိသ
D ခ
ိ ျင်၊

စမ်းသပ်ချင်eကပါတယ်။ အကယ်၍ ကစားကွငး် ေတွက ကေလးေတွအတွက်

လံြD ခံUစိတခ
် ျရလွနး် ေနတယ်ဆရ
Dိ င် တချိU dကေလးေတွက အဲဒက
ီ စားကွငး် မJာ

ဆက်မကစားချင်eကေတာဘ
့ း" ။ တချိU dကေလးေတွကေတာ့ မထင်မတ
J ထ
် ားတဲ့

နည်းအသစ်ေတွ အဆန်းထွင\် ပီး ေဆာက

့ စားတတ်eကပါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 45

 12 RULES FOR LIFE

လ"သားေတွဟာ အC’ရာယ်များတယ်ဆတ
Dိ အ
ဲ့ ရာေတွကေန ေIJာင်ဖယ်မေြပးချင်

eကပါဘ"း။ အဲဒအ
ီ စား အC’ရာယ်ကိD တတ်Cင
ိD သ
် မg အနည်းဆံးD ြဖစ်ေအာင် ဘယ်လိD

ဖန်တးီ ရမလဲဆတ
Dိ ာကိပ
D ဲ စဥ်းစားချင်eကပါတယ်။ ကေလးေတွလည်း အလားတ"ပါ။

သ"တရဲ
ိD ့ ့ ဘဝမJာ အရာအားလံးD လံြD ခံUစိတခ
် ျရ\ပီး ေအးချမ်းတည်\ငိမ်ေနတယ်ဆရ
Dိ င်

အC’ရာယ်များေအာင် တမင်လက
ိD I
် ာJ \ပီး စွနစ
် ့ ားလDပ်ေဆာင်တတ်eကပါတယ်။

ဒီအချက်ကိD ေသချာသေဘာမေပါက်တလ
ဲ့ X" ကီးေတွက ကေလးေတွကိD လိတ
D ာထက်

ပိ\D ပီးကာကွယေ
် ပး၊ ြပUစDေစာငေ
့် IJာက်ေပး၊ အလိလ
D က
ိD ေ
် ပးချင်eကပါတယ်။ ဒီလမ
ိD ျိUး

လိအ
D ပ်တာထက်ပိ\D ပီး ကာကွယေ
် စာငေ
့် IJာက်ေပးြခင်းခံရတဲ့ ကေလးေတွဟာ

Xကီးြပင်းလာတဲအ
့ ခါမJာ ေလာကXကီးထဲမာJ အံဝင်ခင
ွ က
် ျ မြဖစ်လာCိင
D ပ
် ါဘ"း။

အC’ရာယ်များတဲအ
့ လDပ်ေတွ၊ ေမgာ်လငမ
့် ထားတဲအ
့ ေြခအေနေတွ ြဖစ်လာCိင
D တ
် ဲ့

ကိစေ
¨ တွကိD စွနစ
် ့ ား\ပီး မလDပ်Cင
ိD ေ
် တာဘ
့ း" ။ အခွငအ
့် လမ်းသစ်ေတွကိD မIJာေဖွတတ်

eကေတာပ
့ ါဘ"း။

ဒါဟာ ကေလးေတွအတွက် အလွနX် ကီးမားတဲ့ အားနည်းချက်တစ်ခပ

D ါပဲ။

ဘာေeကာငလ
့် ဆ
ဲ ေ
Dိ တာ့ ေလာကXကီးဟာ အ\မဲတမ်း အစီအစဥ်တကျ ြဖစ်မေနဘဲ

အC’ရာယ်ေတွeကား ေမgာ်လငမ
့် ထားတဲအ
့ ေြခအေန ကိစရ
¨ ပ်ေတွeကားကေန

အခွငအ
့် လမ်းေတွကိD ကိယ
D တ
် င
ိD I
် ာJ ေဖွရယ"ရတာ ြဖစ်လပါပဲ
ိD ့ ။

ေလာကXကီးထဲမာJ ေမgာ်လငမ
့် ထားတဲ့ အေြခအေန၊ အြဖစ်အပျက်ေတွ အချိနမ
် ေရွ း

ြဖစ်ပျက်လာCိင
D သ
် လိD ေလာကXကီးထဲမာJ တရားမgတမ[ေတွ၊ တန်းတ"ညမ
ီ gမ[ေတွလဲ

အ\မဲတမ်း ြဖစ်ေပ|ေနမJာ မဟDတပ

် ါဘ"း။ ဒါကိD သေဘာေပါက်လက်ခတ
ံ တ်ဖိD ့

လိပ
D ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 46

 12 RULES FOR LIFE

ေခတ်ေပ|ေဝဖန်ေရးသမားတချိU dက လ"မအ
[ သိင
D း် အဝိင
D း် ထဲမာJ ကျား/မ ခွြဲ ခားမ[ေတွ

IJိေနြခင်းဟာ အမျိUးသားေတွက အမျိUးသမီးေတွကိD ဖိCပ

ိJ ်ဖိDသက်
့ သက်

ခွြဲ ခားထားတာလိD ့ ယ"ဆထားeကပါတယ်။ ဒါကိD စာေရးသ" Jordan Peterson က

သေဘာမတ"ပါဘ"း။ အမျိUးသားနဲ ့ အမျိUးသမီးဟာ ခC”ာကိယ

D န
် ဲ ့ ဦးေCJာက်ပိင
D း် ဆိင
D ရ
် ာ

ဖွဲdစည်းတည်ေဆာက်ပံD (ဇီဝေဗဒ) မJာေရာ သဘာဝတရားအရပါ ကွြဲ ပားမ[Iိပ

J ါတယ်။

ဒီလက
ိD ြွဲ ပားမ[Iိထ
J ား\ပီးသားကိD “ဘယ်ေနရာမJာပဲြဖစ်ြဖစ် အမျိUးသားနဲ ့ အမျိUးသမီးဟာ

တန်းတ"ညမ
ီ gမ[Iိရ
J မယ်” လိD ့ အတင်းအeကပ် သတ်မတ
J ြ် ခင်းဟာ သဘာဝတရားကိD

ဆနက
် ့ ျင်ေန\ပီး ေရIJညလ
် မ
" အ
[ သိင
D း် အဝိင
D း် အတွငး် မJာ ြပဿနာIJိလာCိင
D ပ
် ါတယ်။

အမျိUးသားနဲ အမျိ
့ Uးသမီးဟာ ဇီဝေဗဒသေဘာတရားအရ ကွြဲ ပားြခားနားေနတာြဖစ်လိD ့

သမိင
D း် ေeကာင်းတစ်ေလgာက် ေလ့လာeကည့မ
် ယ်ဆရ
Dိ င်လည်း အမျိUးသမီးေတွအေနနဲ ့

အမျိUးသားေတွထက် အခွငအ
့် ေရးရIJိမ[ နည်းပါးရြခင်းဟာ အမျိUးသားေတွက ဖိCပ
ိJ ်

ချUပ်ချယ်ထားတာေeကာင ့် တစ်ခတ
D ည်း မဟDတပ
် ါဘ"း။ တြခားေသာ ဇီဝေဗဒဆိင
D ရ
် ာ

အားနည်းချက်ေတွြဖစ်တဲ့ ကိယ
D ဝ
် န်ေဆာင်\ပီး ကေလးေမွးဖွားရြခင်း၊ ဓမ²တာလာြခင်း၊

မလိလ
D ားအပ်ဘဲ ကိယ
D ဝ
် န်ေဆာင်ရြခင်း၊ ကေလးေမွးဖွား\ပီး ကိယ
D စ
် တ
ိ အ
် ားနည်းြခင်းနဲ ့

ခC”ာကိယ
D ထ
် ခ
ိ က
ိD ဒ
် ဏ်ရာရြခင်း အစIJိတအ
ဲ့ ချက်ေတွေeကာင ့် ြဖစ်ပါတယ်။

သဘာဝတရားအရလည်း အမျိUးသားနဲ ့ အမျိUးသမီးများဟာ မတ"ညတ

ီ က
ဲ့ ŒမJာ

ကိယ
D စ
် လ
ီ ပ
[ ်IာJ းေနeကရတာြဖစ်\ပီး ဒါကိD မညီမgဘ"းလိD ေြပာလိ
့ မရပါဘ"
D့ း။

စာေရးသ" Jordan Peterson က ဘယ်အသက်ေမွးဝမ်းေeကာင်းမJာမဆိD အမျိUးသားနဲ ့

အမျိUးသမီးကိD ၅၀−၅၀ သာတ"ညမ

ီ gြဖစ်ေနေအာင် အတင်းအeကပ်လပ
D ်ေဆာင်ြခင်းက

မေကာင်းဘ"းလိD ့ ဆိပ
D ါတယ်။ လွတလ
် ပ်စာွ ေရွ းချယ်ပိင
D ခ
် င
ွ သ
့် ာ ေပးမယ်ဆရ
Dိ င်လည်း

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 47

 12 RULES FOR LIFE

အမျိUးသမီးအများစDက အိမ်မက
[ စ
ိ ေ
¨ တွလပ
D ်ရတာကိD ပိသ
D ေဘာကျeကသလိD အမျိUးသား

အများစDကလည်း ကိယ
D အ
် ားဉာဏ်အား သံးD ရတဲအ
့ လDပ်ေတွကိD ပိသ
D ေဘာကျ

eကပါတယ်။

အြခားေသာ ေခတ်ေပ|ေဝဖန်ေရးသမားများကလည်း လ"မအ

[ ဆငအ
့် တန်းများ ခွြဲ ခားIJိ

ေနြခင်းဟာ ဆင်းရဲသေ
" တွကိD ချမ်းသာသ"ေတွက အCိင
D က
် ျငဖ
် ့ ိ Cပ
ိ J ် ခင
ွ ေ
့် ပးထားြခင်းသာ

ြဖစ်တယ်လိD ့ ဆိeD ကပါတယ်။ လ"မအ

[ ဆငအ
့် တန်းေတွ ခွြဲ ခားIJိေနြခင်းက

မညီမgမ[ေတွကိD ြဖစ်ေစCိင
D တ
် ယ်ဆတ
Dိ ာ မJနပ
် ါတယ်။ ဒါေပမယ့် ချမ်းသာသ"ေတွက

ဆင်းရဲသေ
" တွကိD အCိင
D က
် ျငဖ
် ့ ိ Cပ
ိJ ်ဖိD ့ သက်သက်သာြဖစ်တယ်ဆတ
Dိ ာေတာ့ မမJနပ
် ါဘ"း။

လ"မအ
[ ဆငအ
့် တန်းများ ခွြဲ ခားIJိေနြခင်းဟာ လ"ေတွကိD ပိမ
D ိစ
D နစ်ကျေအာင်၊ အစီအစဥ်

တကျြဖစ်ေအာင် က"ညစ
ီ စ
ီ ဥ်ေပးCိင
D တ
် အ
ဲ့ ရာေတွသာ ြဖစ်ပါတယ်။

ဒါအ
့ ြပင် ကမ{ာXကီးအေပ|မJာ မိမိရဲအြမင်
့ Z[ေထာငတ
့် စ်ခတ
D ည်း (ဥပမာ − ကျား/မ

ခွြဲ ခားမ[ တစ်ခတ

D ည်း) ကေနပဲ ကျဥ်းေြမာင်းစွာ မZ[ ြမင်သငပ
့် ါဘ"းလိD ့ Peterson က

သတိေပးထားပါတယ်။ မညီမgမ[ေတွဟာ သဘာဝတရားမJာ အ\မဲတမ်းတည်Iိေ

J နမယ့်

အရာေတွသာ ြဖစ်ပါတယ်။ အကယ်၍သာ အမျိUးသမီးေတွအေနနဲ ့ အမျိUးသားေတွန ဲ ့

တန်းတ"ညမ
ီ g ဝင်ေငွရသငတ
့် ယ်လိD ့ ေြပာဆိေ
D နမယ်ဆရ
Dိ င် ဘာသာ/ယဥ်ေကျးမ[/

ကိးD ကွယယ
် eံD ကည်မ[ တ"ညတ
ီ သ
ဲ့ ေ
" တွ၊ လ"မျိUးတ"ညသ
ီ ေ
" တွ၊ အသက်အရွ ယတ
် သ
" ေ
" တွ၊

ပညာအရည်အချင်း တ"သေ
" တွကေရာ ဝင်ေငွတန်းတ" မရသငဘ
့် း" လား?

လ"သားအားလံးD တန်းတ"ညမ
ီ g ြဖစ်ေနေအာင် အတင်းအeကပ် ဆွယ
ဲ X" ကိUးစားမယ့အ
် စား

အဆိပ
D ါ မညီမgတဲေ
့ ရွ းချယ်မေ
[ တွကိD သဘာဝတရားXကီးထဲမာJ IJိသငတ
့် အ
ဲ့ တိင
D း် သာ

ထားသငပ
့် ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 48

 12 RULES FOR LIFE

သဘာဝအတိင
D း် ြဖစ်ေနတဲ့ ြဖစ်စဥ်ေတွအေပ|မJာ လ"သားေတွက သတ်မတ
J ခ
် ျက်ေတွ

သတ်မတ
J \် ပီး အဲဒသ
ီ တ်မတ
J ခ
် ျက်က အမJနြ် ဖစ်လိD ့ ဒီသတ်မတ
J ခ
် ျက်အတိင
D း် ေနရမယ်၊

ြပUမ"ရမယ်၊ လိက
D န
် ာရမယ်ဆ\Dိ ပီး တစ်ထစ်ချယ"ဆမယ့အ
် စား လ"တစ်ဦးနဲတစ်
့ ဦး

မတ"ညတ
ီ ဲ့ ဇီဝြဖစ်စဥ်အရ လ"တင
ိD း် လ"တင
ိD း် မတ"ညC
ီ င
ိD တ
် ာကိD လက်ခ\ံ ပီး

မတ"ညမ
ီ အ
[ တိင
D း် IJငသ
် န်ေနထိင
D ရ
် မJာပါ။

ဥပမာအေနနဲ ့ ေယာက¦ျားများသည် ကျားကျားယားယားCJင ့် ကိယ

D ခ
် C”ာေတာငတ
့် င်းမ[

အြပည့I
် ိရ
J မယ်လိD ့ တရားေသ ယ"ဆသတ်မတ
J ထ
် ား\ပီး မိနး် မများသည် C"းညံ\့ ပီး

အိမ်မက
[ စ
ိ C
¨ င
ိD န
် င်းရမယ်ဆတ
Dိ ဲ ့ သတ်မတ
J ခ
် ျက်မျိUး။ ဒီသတ်မတ
J ခ
် ျက်ကိD အမJနလ
် ိD ့

ယံeD ကည်လက
ိD e် ကတဲအ
့ ခါ လ"Xကီးမိဘေတွက ကေလးေတွ ငယ်စဥ်ကတည်းက

ေယာက¦ျားေလးဆိတ
D ာ မC"းညံရ
့ ဘ"း၊ လ"ေIJ d မJာ မငိရ
D ဘ"း၊ ကျားကျားယားယားေန၊

ထမင်းဟင်းချက်တာ ေယာက¦ျားေလးအလDပ် မဟDတဘ

် း" ။ အလားတ"ပဲ မိနး် ကေလး

ေတွဆရ
Dိ င်လည်း အ\မဲတမ်းသိမ်သမ
ိ ်ေမွdေမွd ေနတတ်ရမယ်။ အြပင်ထက
ွ လ
် ည်ပတ်\ပီး

လ"မေ
[ ပါင်းသင်းဆက်ဆေ
ံ ရး ေကာင်းေအာင် XကိUးစားရမယ့အ
် စား အိမ်မက
[ စ
ိ က
¨ ိD

မြဖစ်မေန သင်ယတ
" တ်ေြမာက် က±မ်းကျင်ထားရမယ်ဆတ
Dိ ာမျိUး။

ဒါေတွဟာ ကေလးငယ်ေတွကိD သ"တရဲ

ိD ့ သဘာဝအတိ
့ င D း် IJငသ
် န်Xကီးြပင်းခွငမ
့် ေပးဘဲ

အတင်းအကျပ် ပံသ
D င
ွ း် ြခင်းသာ ြဖစ်ပါတယ်။ သ"သဘာဝအတိ
့ င D း် အC’ရာယ်အeကား

စွနစ
် ့ ား\ပီးစကိတစ
် းီ ချင်တဲ့ ကေလးေတွကိD စကိတမ
် စီးCိင
D ေ
် အာင် ပိတပ
် င်တားဆီး

လိက
D တ
် အ
ဲ့ ခါ ေမgာ်လငမ
့် ထားတဲပ
့ ံစ
D မ
ံ ျိUးနဲ ့ ပိအ
D C’ရာယ်များေအာင် တီထင
ွ ဖ
် န်တးီ

တတ်eကသလိပ
D ဲ ကေလးငယ်ေတွကိD သ"သဘာဝအတိ
့ င D း် IJငသ
် န်Xကီးြပင်းခွငမ
့် ေပးဘဲ

အတင်းအကျပ် ပံသ
D င
ွ း် ဖိDXကိ
့ Uးစားမယ်ဆရ
Dိ င် ေရIJညမ
် ာJ ေမgာ်လငမ
့် ထားတဲရ
့ လဒ်ေတွ

ရလာပါလိမ်မ
့ ယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 49

 12 RULES FOR LIFE

• ဒါေeကာင ့် ကေလးငယ်ေတွ သ"တရဲ

ိD ့ ့သဘာဝအတိင
D း် သာ Xကီးြပင်းလာေအာင်

ပံပ
့ ိးD က"ညေ
ီ ပးပါ။

• မဟDတတ
် မ်းတရား သီအDရ
ိ ီေတွ၊ လ"အများစD တစ်ဖက်သတ် လက်ခထ
ံ ားတဲ့

ထင်ြမင်ယဆ
" ချက်ေတွ၊ မိZD ိးဖလာလ"မသ
[ ေဘာတရားေတွန ဲ ့ ကေလးေတွရဲ ့

ဦးေCJာက်ထက
ဲ ိD ZိDကမ
် သွငး် ပါနဲ။့

• သ"တရဲ
ိD ့ ဇီ့ ဝေဗဒြဖစ်စဥ်၊ သဘာဝအတိင
D း် သာ Xကီးြပင်းလာပါေစ။

• သ"တဘယ်
ိD ့ လပ
ိD ံစ
D ံ ေနထိင
D X် ကီးြပင်းချင်သလဲဆတ
Dိ ာကိD သ"တဘာသာ
ိD ့ သ"တရဲ
ိD ့ ့

အသိဉာဏ်အတိင
D း် ေရွ းချယ်ပိင
D ခ
် င
ွ I
့် ိ ေ
J အာင်သာ မိဘေတွက ေဘးကေန

ပံပ
့ ိးD က"ညေ
ီ ပးသငပ
့် ါတယ်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 50

 12 RULES FOR LIFE

ဥပေဒသ (၁၂) − သငရ

့် ဲ ေန
့ စဥ်
့ ဘဝမ^ာ ေကာင်းမွန်တအ
့ဲ ရာေလးေတွကိL သတိြပRမိmပီ း

တန်ဖိLးထားတတ်ပါေစ။

လ"ရယ်လိD ့ ြဖစ်လာကတည်းက နာကျင်ခစ

ံ ားရမ[ေတွဟာ ေIJာင်eကဥ်လမရပါဘ"
ိD ့ း။

တချိU dလေ
" တွက ဘဝမJာ အြခားသ"ေတွထက် ပိ\D ပီး ထိခက
ိD န
် ာကျင် ခံစားရတာမျိUး

ေတွလည်း IJိတတ်ပါတယ်။ ဥပမာအေနနဲ ့ စာေရးသ" Jordan Peterson ရဲ သမီ

့ းငယ်

ဆိရ
D င် ေမွးရာပါေသွးေလးဘက်နာေရာဂါကိD ခံစားရတာေeကာင ့် စိတပ
် ိင
D း် ဆိင
D ရ
် ာ

နာကျင်မဒ
[ ဏ်ေတွကိD သ"တိD ့ တစ်မိသားစDလးံD CJစေ
် ပါင်းများစွာ ခံစားခဲe့ ကရပါတယ်။

ငယ်ရွယ\် ပီး ဘာအြပစ်မJ မIJိေသးတဲက

့ ေလးငယ်ေတွကိD ထ"းဆန်းတဲေ
့ ရာဂါဆန်းေတွ

ခံစားရေအာင်၊ အြပစ်မဲြ့ ပည်သအ

" များစDကိD အစDလက
ိD အ
် ြပံUလိက
D ် သတ်ြဖတ်ြခင်း

ခံရေအာင် လDပ်ေဆာင်ေနတဲ့ ေလာကXကီးကိD မတရားဘ"းလိခံ

D ့ စားေနရရင် ကျေနာ်တပဲ
ိD ့

စိတဓ
် ာတ်ကျရမJာပါ။

ဒါေပမယ့် လ"သားတစ်ေယာက်အေနနဲ ့ အဆိပ

D ါ အခက်အခဲေတွ၊ ဆင်းရဲနာကျင်မ[

ဒဏ်ေတွ၊ ကနသ
် ့ တ်မေ
[ တွကိD ခံစားရမJသာ ဘဝမJာ ကျေနာ်တခံ
ိD ့ စားရမယ့် ေပျာ်ရင
h မ
် ၊[

ေအာင်ြမင်မေ
[ တွက အဓိပာG ယ်Iိမ
J ာJ ပါ။ ဆင်းရဲနာကျင်မေ
[ ရာ ေပျာ်ရင
h ေ
် ကျနပ်မက
[ ပ
ိD ါ

တွလ
ဲ ျက်ခစ
ံ ားမJသာ စစ်မန
J တ
် လ
ဲ့ သ
" ားဘဝကိD ရIJိပိင
D ဆ
် င
Dိ C
် င
ိD ပ
် ါလိမ်မ
့ ယ်။ အကယ်၍

ကျေနာ်တအားလံ
ိD ့ းD သာ ဘာအခက်အခဲ၊ ဆင်းရဲဒက
D •မ J မခံစားရဘ"း၊ လိတ
D င
ိD း် တ

ဆC“ြပည့ဝ
် ေနမယ်ဆရ
Dိ င် ဘဝဟာ ဘာအဓိပာG ယ်မJ IJိေတာမ
့ ာJ မဟDတပ
် ါဘ"း။

လ"တင
ိD း် သိ\ပီး လ"တင
ိD း် သေဘာကျတဲ့ Superman ဇာတ်ေကာင်ကိD စတင်ဖန်တးီ စဥ်က

သ"ဟာ ဘDရားသခင်တစ်ပါးလိD အရာရာကိD စွမ်းေဆာင်Cင

ိD စ
် မ
ွ ်းIJိတဲ့ သ"တစ်ေယာက်

ြဖစ်ပါတယ်။ သ"အေနနဲ
့ ဘာဆင်
့ းရဲဒက
D •မJ eကံUေတွdစရာမလိ၊D ဘာZDနး် ကန်မမ
[ J လDပ်စရာ

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 51

 12 RULES FOR LIFE

မလိ၊D ဘာတိးD တက်ဖံွd \ဖိUးမ[မJ မIJိတအ

ဲ့ ခါ အလွနပ
် ျင်းစရာေကာင်းတဲ့ ဇာတ်ေကာင်

တစ်ေကာင် ြဖစ်သာွ းပါတယ်။ ဒီအတွကေ

် eကာင ့် Superman ဇာတ်ေကာင်ကိD တီထင
ွ ်

ဖန်တးီ သ"ေတွက Superman ရဲ မဟာအားနည်

့ းချက်တစ်ခြD ဖစ်တဲ့ Kryptonite ကိပ
D ါ

တွလ
ဲ ျက် ဖန်တးီ ခဲတ
့ ာ ြဖစ်ပါတယ်။

သင်ေလးစားအားကျရတဲ့ ပDဂိU‡ လ်ေတွရဲ ေအာင်

့ ြမင်မေ
[ တွဟာလည်း သင်မြမင်ေသးတဲ့

အြခားတစ်ဖက်မာJ အခက်အခဲ၊ ZDနး် ကန်မ၊[ ဆင်းရဲဒက

D •ေတွန ဲ ့ နာကျင်ခစ
ံ ားရမ[ေတွပါ

တွဖ
ဲ က်ပါေနတာြဖစ်ပါတယ်။ သငအ
့် ေနနဲ လက်
့ Iိမ
J ာJ သင်နာကျင်ခစ
ံ ားေနရတဲ့ ဆင်းရဲ

ဒDက•ေတွအတွက် ေလာကXကီးကိD ထိင

D \် ပီးအြပစ်တင်ေနCိင
D တ
် ယ်။ ဒါမJမဟDတ် လက်IိJ

နာကျင်ခစ
ံ ားရမ[ေတွကိD အIJိအတိင
D း် သေဘာေပါက်လက်ခ\ံ ပီး သငဘ
့် ဝထဲက

ေကာင်းမွနတ
် အ
ဲ့ ချက်ေတွကိD အာZံDစက
Dိ ရ
် င်း သငရ
့် ဲဘဝကိ
့ D ပိေ
D ကာင်း၊ ပိတ
D းိD တက်

လာေအာင် လDပ်ေဆာင်လလည်
ိD ့ း ရပါတယ်။ သငရ
့် ဲ ေရွ
့ းချယ်မပ
[ ါပဲ။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 52

 12 RULES FOR LIFE

ဒါေeကာင ့် ဒီေနကစ\ပီ
့ း သငရ
့် ဲ ့ နာကျင်ခစ
ံ ားရမ[ေတွ၊ ဆင်းရဲဒက
D •ေတွအေeကာင်း

ထိင
D စ
် ဥ်းစားတဲ့ အချိနေ
် တွကိD တတ်Cင
ိD သ
် မg ကနသ
် ့ တ်ပါ။ ညဘက် အိပ်စက်ချိနေ
် တွ

ထိခက
ိD တ
် အ
ဲ့ ထိ ဆင်းရဲဒက
D •ေတွ၊ ြပဿနာေတွအေeကာင်း မေတွးပါနဲ။့

ေနစဥ်
့ ဘဝမJာ ေကာင်းမွနတ
် အ
ဲ့ ရာေလးေတွလည်း အ\မဲတမ်း ြဖစ်ေပ|ေနတာြဖစ်လိD ့

ေကာင်းကွကေ
် လးေတွကိD ေနစဥ်
့ IာJ ေတွdေအာင် ဂZDစက
Dိ e် ကည့ပ
် ါ။

• ကေလးငယ်ေလးေတွ ေပါပ
့ ါးလွတလ
် ပ်ေပျာ်ရင
h စ
် ာွ ေဆာက
့ စားေနတာကိD

eကည်eကည်Cး" C"း ေစာငe့် ကည့e် ကည့ပ

် ါ။

• လမ်းသွားရင်း ေeကာင်ေလး၊ ေခွးေလးေတွေတွdရင် ပွတသ

် ပ်ကျီစယ်eကည့ပ
် ါ။

• ေကာ်ဖီေမ hးေမ hးေလးတစ်ခက

ွ က
် ိD အရသာခံ\ပီး ေသာက်eကည့ပ
် ါ။

• လမ်းသွားလမ်းလာအချင်းချင်း က"ညေ
ီ ပးတာကိD ဂZDြပUeကည့ပ
် ါ။

• သင်Cစ
J သ
် က်တဲ့ သီချင်းေလးတစ်ပဒ
D ထ
် မ
ဲ ာJ စီးေမျာခံစားeကည့ပ
် ါ။

• သင်တန်ဖိDးထား ချစ်ခင်ရတဲသ
့ ေ
" တွအတွက် စားေသာက်ဖွယရ
် ာေတွ စီစဥ်\ပီး

အတ"တကွ စားေသာက်eကည့ပ
် ါ။

• လ"စမ
ိ ်းတစ်ေယာက်ကိD ဘာမJြပန်မေမgာ်လငဘ
့် ဲ အက"အညီေသးေသးေလး

တစ်ခD လDပ်ေဆာင်ေပးလိက
D ပ
် ါ။

သငဘ
့် ဝအတွက် အနာဂတ်အစီအစဥ်ေတွ ေရးဆွေ
ဲ တာမ
့ ယ်ဆရ
Dိ င်လည်း သငစ
့် တ
ိ ်

ေပျာ်ရင
h e် ကည်Cး" ေနတဲအ
့ ချိနမ
် သ
J ာ ေရးဆွပ
ဲ ါ။ ဘာေeကာငလ
့် ဆ
ဲ ေ
Dိ တာ့ သငစ
့် တ
ိ က
်

စိးD ရိမ်ပပ
" န်စတ
ိ ေ
် တွန ဲ ့ ပ"ေလာင်ေနမယ်ဆရ
Dိ င် ထိေရာက်တအ
ဲ့ စီအစဥ်ေတွကိD

ဘာတစ်ခမ
D J စဥ်းစားCိင
D မ
် ာJ မဟDတလ
် ပါ။
ိD ့

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 53

 12 RULES FOR LIFE

ေနာက်ထပ် အခ+လမ
ိ+ ျိ0း 2ိင
+ င
် တ
ံ ကာ စာအ+ပ်ေကာင်းများမ7 အ27စခ
် ျ0ပ် မ7တစ
် မ
+ ျားကိ+

အချိန်တတ
ိ+ အ
ိ+ တွငး် ထိေရာက်စာွ ဖတ်;<လပ
ိ+ ါက

12min Notes Myanmar Facebook Page ကိ+ လာေရာက်ဖိ+ ဖိ

့ တေ
် ခSပါတယ်။

ယခ+ eBook စာအ+ပ်ကိ+ 12min Notes Myanmar မ7တစ်ဆင ့် ဝယ်ယရ

Y Z7ိခဲြ့ ခင်း မဟ+တပ
် ါက

12min Notes Myanmar Facebook Page သိ+ ့

အေ_ကာင်း_ကားေပးပါရန် ေမတ` ာရပ် ခံအပ် ပါသည်။

© 12min Notes Myanmar – All rights reserved. 54